.

>WSt
C jC<c

<

<2C

'

'--

<&

CC cc
c/

,CC

m
,

C <S3jCC CMZC:
<

KOJOD
CC

ccc c<aor CCC CC*XiLC

ccccc
C<CCCC<3CCCC
<

<

c
<

<
<*'

m^

' ,

CCC

<gQR3l

OR

iCC <C ss

c<

c
_--

C
C

c <y^maL C: C<> <^CCC<3 C/ CC <QCcCc<2

<CC
<"<CCC

^p

d ccic<r;
c
cccc
GgCcICSt cC3C?<OC
<
<

cc#c<:
:

cc<c:
<l

Cc<

C<5fc
ccccc
<r<

'<*&

cCc
<

fec

C~

<c>.

<C
<<<

**f

J^S c<C C
<C
,

rrcc
<C_ C

CC c
C
C
r
'

'

cc

CCcC

<^-''Ccrc <2 ><cccc

'

c<

c
-

c r

.('<-<<

CCC' (CClC
c<
c
<
.

cccCCXC^ <<3X<
C(<

ckcC^OT <Z<r
<?<<<

CC

<<

<7cC cCCc.C C r<rc^^CC^C rrcd^c: c CCC

c- c C("c
'

cC

-<<

e c
<
<

C C
c
'

LCC

<c

<C<

cc

^cccc
-T<tcc

VILLANOVA COLLEGE LIBRARY

c'Cjcc'XC
.<

cO' cc<
;

c<;

*
(

'

<

CC?
:cc
^<CCCl

ccrcp CdTciCSc
cic

Villanova,

Pennsylvania

'CCC
ccc.
cccc:

c c
<

ccjc
C ^cc

<<

CC

ucc
This book

was donated

aSKXE

CCcccC

^cccccc
r<
<s

C <Cs<
-

CCcC2<

3-4-49
by

'ccg^^cc<
ctcc^'
ccc<cr
'

CC^CScC

:c :c
CC
csc

<c~c

c(
{<

"<c:
C<<Cc
c c
(
,

Cc
i

;<
c;

ct
acf

CT<3C<C <C ^sc <cc cc

cCj

.r

r:
cc

5fc C cCCTc <b ccccc.cc:. cv^ ccccccc'

ccc<52t

f<c<i

CC
C
<

<

C CC
<

^Kgr* cc csc; c<^CC cc -ccc

cc<tKCcc cc:

<-^S:.

CC

s^feC

CCH. cc

<

CjOTCCc

C"

<<

C<i

CC
<

cmcif

c<^ccc cc

cc
--

^'C
cc".c<: -(
-<
'

ccc:o
'ccc

"

\ c
<

c c cc rcc .CC C<SJiKi C^C cccc

<(

C^iCC< d? c<^^

CCcc

C<S<

<

<

cc
",

X:

cx <& c <?ce. c
<

ccjdcrc
-

cc,
---C
,.,C

<3C

<<^
dtj
.-.
<

fl .<cXCcT<rccr'

CCCCC
i

cc<

CCCC'

C^i.C^CCc^

<

CCT

<
c

C <C'C Cc
cc

<-Cc:

<

'c

'

cc

C
lacc'
3rr< ^"
5
<

'

CC
c c
<<;<!
<

r<
ccc
-.

<(

r^' CCCrC^C CCc

<

cccaC'C cc rci/.cc cc c c<c cc<c cccc <c C(C(CCc CC C C<Cc

ci
<
_

j
.

'

C
<

<c

<m

cC

<<:<<<

c
?v

c V
c

< c<
.

<

<

^f cC cct

<

c-c cc

"<LC^*j&k
'SSC<J3?-cC

<

%
;
cr
(

c<
t

ccC^^^C:': -CcCCc^ ct C<^C< a<-C< ccCCCccc <cf"cC

'(

c ^< c

<C<C C W <KCC < <^CCcC<

c<

<

C C-<C C CSTCJT c c CIC' /c.--

.

<C C.c<C

CCC
c
"

CC

C
<

<

<

c:.<-

<-

4C<r<M

c
C
<

'

AfeSir ^^WSc^ii *-,ta#-*arar

<r<<C c<<cc^c;
c

c
v
<
c
<

&* ^Sr.c 4j. <c < CC cCc.c; ccccc -< r: CC ccc

.

< <CC c<

-,

cc

'<cc

<

(?<
<<<

c<c:CiC<<:

c<

cVcc< <cn

c ; ^rc <c -^scccc^r

c<
r

^C ^c

"5S^^VC <rC<C CdCfC <xcc

cc~

^^V'v^ C5CCCJC c
x.'
i
i

<^cr c<ccc ccccc "ccCCCC ccr^"

<

.:lcco
CCC

CCLCC

<sl<@c x^ ccc <c^r

m^.<r

<

OCCo

<

g^^cc
-'CCc,

9CS
-C<C

^xss:c<

K
?
c

fe<Or<
'

cCCC

% cc
cc
cc^

CC

S3

c
'

CC.

c c
<r

a
<r

c
c
.

c< -CCccc
.<-

^ CJ
<r

< -<

> <
CC.C

,(

^cccc ccacc
C
-

<ccc
ccc

g
c -c d
<
<

CC

CC<C

<C

*i'

CCCC c c<
c <r

i
1
N

-t* c^2
<

c
<

J~-

<<

c cgczcx. rc QC. <ECCC

(

"

C<

c<<
.c

C
"*>

'<

<

<

>c<

<

<<cc

-<-<

<

C<C
_cjC

<c

p^

<<x

^^^^ ^ cCCCC3C.<CcCc
c

9 CCC<OC<Cj^r
-

55 S" 55C<d <ac

r^^

<s: <3gO ^
cc

c cc c <cr
<?

<CCC4CCC

CCCCC
r
<

:c
<c<-

<

'".Ccc

ccc

<

fi.cc
<

<
.,

<

cc<

cc
<c

CCCd<0Cc C
<ps

<c^<
rv;
(

^
C c
?
t

ccc
ccc

cr<c^

^ ^
<<:
cc
<C.

^CCCC <r
<ccc Scc
C<c

^ cc ^
CC
<-c
<

CtCCCtt
k

csC'f'Cy

.<C
c

ccc 'cc
'

cci CCCC^CC
CC
i

C"C <CCC<LIC c-c. cccc^ <c ccc cccccm:

c
:

< c
c
<cc<r
i

/m
ccc
cssLc

C CCC <C^;c
cc
c <i^
<-<

cccccc^ cccc. c
cc(<ccc:

C c c c
<

c<

C. C<ccccc.

C <^^ C ( cCC
c<

c-c^cc^c <r
<

<

C
<-<

<C

<

<

cc
i

cc c
C
C<
<

<

c
<

ca
C<"
Q
<<:<<.
jN

<

<

<cc
i

^k

<

C
C'

<

Cj c-cCCC CcC.C C.

cCcCC

cC cc

<

CCc
C7C

C<

<

ccc
,<

ctXC

CC
,

cccc(

^cacf c<c
<m<lC
c:cc
.:c<a
<:

<c<r.

c
c

cCC

C<CC<<

C^Cc d^c

o^cc c<t3c:(
<3C

c
ccc
c
<

^3pCCCJ"cCC

<SC<d'C<

CC<C

c<^

c.

G<CCCC
C C
C
c^CCtj

CC C
<3ta^<aicc:<

c
c

OCCC

C<

(C

co c C

<^<aE5gtGCc
/.(

<^Tc <ssc r
crc
r(<

<C

Cr

cr<c*
<^
(

<

<^
'CC <X

rc(

cc<c"

cr

rccr

ccycc /< <33t

<

CCCCC cC(

ag

c
cC

C c<rccTc#<^<stf
c %.
.

flts<?
<

C<C3<CCC#CCL<SC:

CCcs<CKc: <SL.c

c< cccz

cc

CIC cCCSCc,

cc c ccV

>e

<g L<3

^<r

**m.

ACTA

SANCTORUM

PA RISIIS.

EX TYPIS

V.

GOUPY, VIA GARANCIERE,

PARISIIS

& ROM,APVD

VlCTOREM PALME.

M. DCCC. LXVIII

ACTA

SANCTORUM
Ex Latinis
et Grsecis

aliarumque gentium Monumentis, servata primigenia veterum Scriptorum phrasi

COLLECTA, DIGESTA, COMMENTARIISQUE ET OBSERVATIONIBUS

ILLUSTRATA
A

Cornelio

BYEO, Jacobo BUEO

E

et Joanne

Baptibta

FONSONO

SOCIETATE JESU TRESBYTERIS THEOLOGIS.

EDITIO NOVISSIMA,

clhante

JOANNE CAHNANDKT

OGTOBRIS TOMUS

QUINTUS

QUO DIES DECIMUS ET UNDECUUUS CONTINENTUK

PARISIIS ET R0M.E
apud

VICTOREM PALME,
1868

bibliopolam

i\

FRANGISGO JOSEPHO
REGIO HLNGARIiE ET BOHEMLE PRINCIPI

AT5CHIDUCI AUSTRI/E
DUCI

BURGUNDIyE,

BRABANTIjE etc.
PRINCIPI

MAGNO HETRURI.E

COMITI HABSPURGI, FLANDRL-E, TYROLIS ETC.

UGUSTISSIMI IMPERATORIS JOSEPHI

II,

Patrui Tui,

SERENISSIME ARCHIDUX,
claris-

\
*"*

voluntati sacratissimae cupide

non minus, quam reverenter obtemperantes, presentem

^*-vastissimi,

quod Acta Sanctorum nuncupatur, Operis Bollandiani Tomum,

simo Nomini
Regia?
cepta,

Tuo inscriptum reverenterque dicatum,

Tuee
Pedes,

qui

modo

in

lucem prodit, ad
spe flrma con-

Celsitudinis
fore ut

qua

par

est,

veneratione deferimus,

eum, Augustissimi Patrui Tui

plures Caesareo-Regii

prjesidio ac muniflcentia

claboratum, non
Principes

minori,

quam qua jam

Iitterarius

Augustissimae

Domus Tuae

ceperetot
,

alios Sibi dedicatos Operis

ille

unde forsan

ejusdem Tomos, benignitate cxcipias. Id quidem, omnibus sui dcsivigiliarum nostrarum fcetus non idem
quas commentis hinc inde sunt inspersa,

Vderium
'

inspiret,

nonnulla etiam,
:

Sanctorum
in

Acta

complectitur

verum,

praeterquam

quod

hsec

simul

Commentarns,

quibus,

^severa

Wtaque

fals,s adhibita, non modo, quae produnt, vera a iuxta ac figmentis inimica crisi indagme, comquae, matura ac sedula instituta a dubiis secernuntur, sed et solius veritafs rafone sincere notata audacter, eliam, 'mentitia visa sunt. accurate ac undequaque continet insuper longe plura nota habita, rejiciuntur, illustrata exhibeat, Cde opt.ma^ vel squalibus vel supparibus probataa Acta, quaa cum ab auctoribus

lcris

Octobris

Tomus

V.

673^3

tcns

sint

mandata,
vel

commentis

certe,
natis,

Sanctorum
vacua

gloriam offuscare
mirificeque

potius

quam

vel

attollere

utcumquc augere

existunt,

ad

totius

terrarum

orbis

historiam,

non tantum ecclesiasticam,

subinde
vcl
in

verum etiam profanam elucidandam conipsamet,

hisce,

ducunt.
sunt,

Nec parum eo etiam

Acla
aut

quae
uli

fabulis

infecta
fit,

ac deturpata

Sanctorum

certe,

quae

interdum

veritati

consona

diserte veluti talia in Opere Bollandiano, argumentis, fideque digna deprehcnduntur ac pronuntiantur, conferre, eruditis passim est notum. quas rem solide probent, adjunctis,

Hinc factum,
filum,

ut

horum non

pauci,

vehementissime sese,

ut

lucubrationum

noslrarum

tum

interruptum dolebant, actuquod inopinato totique orbi notissimo casu tantisper cum vero, SERENISSIME resumeretur, desiderare, ratione non una manifestarint
;

PRINCEPS,

id

Avia

Tua Augustissima

MARIA THERESIA
nostri

recordationis

gloriossimae

Iniperatrix Regina,

beneficentissima Operis
litterariaB

Patrona,
spectare

haberet compertum,

haud-

quaquam,

quae

Reipublicae

utilitatem

probe

noscebat,
satis ac

virorum
sua,

facere optimorum vota cadere ad irritum passa, hisce cumulatissime qui

in

solita

Opus Bollandianum,
Leibnitio

ab

ipsismet
in

etiam

heterodoxis

ac in

primis

abs

horum
ac

eruditissimo
suffulcire

summo
voluit,

pretio

habitum,

incumberent,

liberalitate

juvare

benignissime

idque

ipsum

Patruus

Tuus
ad

AUGUSTISSIMUS
Superos

JOSE-

PHUS

II,

Dominus

noster

clementissimus,

Matris

Suae,

jam

translatae,

vesti^iis

insistens,

facere

non omisit.

Utinam,

faventibus Ccelitibus omnibus, in

multos

annos vitam optato rerum laetarum continuo

sibi

succedentium cursu felicem producat!

Utinam

sic

diu

adhuc labores nostros

litterarios,

commentis factisque

prodigiosis,

quae

nimia veterum credulilas

aut
certe,

simplicitasque perperam subinde Sanctis

affinxit,

explodendis
sic

cum

id

res fert,

confutandis
fovere

impendi
ac porro

non raro

solitos

ac vel
valeat

in

Dei

simul et

horura gloriara cedentes,

in

munificentia
in totius

sua

excitare! Suae

Utinam quae tum

splendorem
et ut

Regiae Celsitudinis Tuae,

tum

Augustissimae

Domus

gloriam
haec

meditatur,

prosperrime
in

perficiat!

Nos

certe,

SERENISSIME
pignus,
et

ARCHIDUX,
Operis
nostri

omnia impertiri ac
veluti

primis

Regiam Celsitudinem Tuam, Cui hoc

Volumen,

exile

nostri

erga

eam amoris

ac

venerationis

dicamus, diutissime

una cum Patruo

Tuo Caesare Augustissimo, cum Patre

Matre

magnis Hetruriae Ducibus, cum numerosa

gustissimae

horum

Prole

ac

demum cum

universis

Auser-

atque

amplissimae
ter

Domus Tuae

Principibus sospitem atque incolumem

vare dignetur,

Deum

Optimum Maximura

enixissime

precari

non cessabimus.

SERENISSIME ARCHIDUX

CELSITUDINIS TU^E

REGLE

Devotissimi clientes

CORNELIUS BYEUS, JACOBUS BUEUS,

JOANNES BAPTISTA FONSONUS.

SYNOPSIS
TOMI QUINTI

DE ACTIS SANCTORUM

OCTOBRIS
Tomus hic, mensis
Beatos
pluribus
aliis,

dies

decimum

et

undecimum
ac

Octobris

continens, Sanctos

una cum quorum nomina vel incerta sunt, vel omnino latent, recenset. De hisce, quatuor in classes, quarum tres priores qui-

octoginta nominatim

etiam episcopo, narrantur, fere omuia queunt in dubium, ac ne quidem, an eorum prior ciiin Saoctino, primo Verodunensium episcopo,qiH>m in Agrippinensisanno cccxtviin

revocan

Euphratae,urbisejusdem episcopi, causa celebrati concilii Actis, haudquaquam, ut nobis apparet, supposititiis, memorari arbitramur, unus idemque sit, esl certum Nectarium, pa-

dem

ecclesiastici, monastici et secularis status viros, quarla vero cujuscumque slatus femi-

nas complectitur, divisis, hic pauca secundum ordinem, quo in tomo subjecto dantur, de more praemittimus.

triarchamConstanlinopolitanum.elsisolia.GraB-

corum Fastis sacris inscriptum, e Sanctorum numerohauderadendum,probamus,editisque,

Iicetfabulas,quasinCommentariopra?\ H>.'\plodimus.sibi habeant admixtas, Germani,} esontionensis episcopi, Actis, locumetiam Smnno, patriarchae Constantinopolitano Caalestini
.

EX STATU

ECCLESIASTICO.

Classem hanc aperit Pinitus, Cnossi seculo secundo senescente episcopus. Qui hunc excipit, Clarus episcopus, scde apud Nannetes locata, fidemChristianam in Britanniam Armoricamscculoverosimilitertertioinvexit. Alteruni eCerbomis, Italiaeepiscopis.sedem Veronensem

Papae praeclaropotissimumde ejusjam mortui

fide acvirtute testimonio impulsi in
I

>pere no-

stroconcedimus, utieliara Eu^7io,Com'ensiilm

inItaliaepiscopo,bodiequeabshisceculto Firmini, Usetiensisin Occitania Inferiori antistitis,

anteseculumoctavumoccupasse;alterumvero, cujus acta hactenus inedita, cum aliis jam editis collata, Commentario, in quo commentitia
averiscertaqueadubiis secernuntur, subnectimus, cathedram Populoniensem obitu suo vacuamanno verosimihus dlxxv, usquead decimam Octobris diem jam provecto, reliquisse ostendimus. Paulini, Eboracensis in Angliaarchiepiscopi,Acta,avenerabiliBeda conscripta, praemisso in haec Com-mcntario, e Surio recudimus, eaque, quae ad Paulinum alium Capuanum in regno Neapolitano episcopum, spectant, Syllogae includimus. De Nuncio, comitatus Namurcensis presbytero, vix quidquam certi invenimus. Franciscus Borgia, tertius Societatis Jesu generalis.quamplures Vitas suae nactusest fideijuxta ac notae optimaescriptores, quos inter elucet, qui non modo Francisco eetale aequalis, sedet eruditione,scriplisque ac religiosarum virtutum laude exstitit insignis,PetrusKibadineira.Hujuslucubrationem, hispanice,cum Francisci rerumqucabeo gesta-

Acta, quae penitusrejiciendabaud omnibus

1

videntur,vulgamus,addilisvariorum desinguli^jijiiiL asserunt, judiciis. Grammatius, SalernilanusepisccTpus, videtur, *'tsi tempus, quo sederit, sit incertnm, al seculum vili potius, quam ad aliud anterius referendus. Bruno, Colonicnsis archiepiscopus, qui, lralrc suo, Ottone primo impcratorc, volente, Lotharingiae, magnamlJelgii Austriaci hodierni partem tunc complectcnti ducis potestate simul praefuit aequalem vitae suae scriptorem nactusesl Rot,

gcrum

ast,

cum

hic, (jtn quis fueril

est

du-

bium, omnia

et singula, quae

de

illoin Actis,

a sq scriplis, narrat, notis chronicis haud iimniat ncc sal cnuclcalc cxponal
,

fucrunt

illa

prolixo, in quo potissimum duo haBC praeslantur,Commentarioillustranda;contra vero.cum res quanlum ad Alcxandn Suuin, Aleriensis primuin ac dein Ticinensis cpiscopi, Acta, ab

auctoreaequalipariterconscripta.sccusliabeat,

brevcm dumtaxat commentarium hiscepraemiltere

fuit

necesse.

rum recensadhuc

esset

apud Hispanosmemo-

ria,conscriptam, ex intcrpretatione Andrea3

Schotti edimus,Commenlarioamplissimo illus-

EX STATU MONASTICO.
Bassianus Constantinopoli monaslerium mcdiocircitcrseculoquintoconstruxii, trccentis-

tratam.

A nastasius seu

Athanasius presbyter e

Hieronymianis est notus. An Nigastus,qui pro primo Rotomagensium cpiscopo passim habetur, vel episcopali charactere fueuti etiam an tam rit insignitus, est dubium Scuviculum, quam Quirinum sibi habuerit, ut creditur,inmartyriosociumadjunctum.Necide trium istorum Sanctorum Actis, quae, quod sublestae fidei dumtaxat sint, edenda haud duximus, certum efficitur.Quae de Sanctino ,Melsolis fere
;

co discipulis,quibu8 et Matrona,a (iraecis culta ncc cum Matrona altera, quae secta Macedoniana fuit confundenda accensetur, fuit prcefoclus. Venantim, qui vitam eremiti-

que

in

cam

seculo octavo provccto in Artesia duxit, S. Amelbergae filiusperperam asserilurestque etiam, an S. PharaTldem, habuerit sororem,incertum. Etsi exstcnt Joannis de BridUnglona^

.densi episcopo, et Antonino seu Antonio, forte

e Canonicorum Regularium Ordinc,Vita3

tres,

fiarum

harum tamen, quam Hugo, canomcus Reguhactenus vullaris, conscripsit nec quisquam cum omnium prima, gavit, unam postremam, collatam, a Capgravio et Surio jam vulgata,

teriora, quae

legi Latinitate

manum
nondum

Metaphrastem habent auctorem donata apud Surium et Lipopossunt priora autem quae edita
; ,

sunt,in lucem,addita,

quam adorna-

duas vero e multis Ludovici Bertrandi

Latine ex

Vilis,

Italicis redditas, praemissis, in qui-

vimus,interpretationeLatina,proferimus.Tertium FrancisciOrdiuem virlutibus non minus,

busnonulla,ad utrumque huncSanctum spectantia, clucidantur, Commentariis, publici juexcipiunt ris facimus. Ludovicum Bertrandum Sarmata et Michael .lm#aw',quoin hac classe rum priorquidcm S. Antonii in Thebaide Infcriore discipulis, posterior vero primis novem
iEthiopia post S. Frumenpropagatoribus accensentur. Cannicinbtium
fidci Christianae in

quam

praenobilibus suis natalibus illustravit

Robertus Malatesta. ftuins Acta,abauctore ano-

nymo, sed synchrono,conscripta,e Waddingo

recudimus. Etsi Heraclius seu Eraclius in variisFastissacrissignetnr Antiochiae.csttamen, qua innominishujusurbesitpassus, incertum.

Nec martyrium

in Sicilia

una cum Anastasio

batis

KiU-Kenniae

in

Hibernia

culti

Vitam

prelo censiiiiusindignam, vixqucquid certide Eufredo et A/isi7/o/e,quorum priur Albae-pompciae in Insubria, posterior Latiniaci in dicecesi Parisiensi colitur, reperimus. Verum rcs quantum ad Paldonem, coenobii S. Vincentii

presbytero supra memorato Ampodum, Placidum, Faustum, Januarium, Martialem, Marcellum cl Juvinianum subiisse, omnino est certum.Verum de loco,quo praestantissimi fidei Christianae pugiles Tarachus ,Probusel A?idron[cusgloriosissimeprohac certarunt, fas fuitaliter^latuere.Hosce enim indubie Anazarbi in
Ciliciacapiteplexos, e proconsularibuseorumdem ActisGraececonscriptis,qua3 ex Ruinartio

ad Vulturuum in Ilalia abbatem, secus habet; hujus enim Vita ab auclore subaequali, S. Ambrosio Autperto, ccenobiiejusdcm abbate, est conscripta, cumque adeo parvi facienda haud
sit, typissubjiciendam,adnotationibus ctiam, quibus subinde illustratur, de more adjectis, existimavimus. Etsi novem de Vinardo lectio-

unacumantiqua,qua Latinereddita fuere, interpretatione edimus, in Commentario, hisce praemisso,probamus. Gummarus, ctii Lira suam
debetoriginem, seculo octavo floruisse creditur. Ejus Acta, seculo xn, ut apparet, conscripta edimus unacum miraculorum, quae sub annum mcdlxxv patrasse narratur, Historia. ab auctore subaequali litteris mandata.
,

nes, pro Otficio in ecclesia Cellensi recitari olim solitae e S. Genulphi, Cadurcensis, ut putatur, antistitis, Actis sintacceptae ac proin quae narrant, ad Vinardum haud spectent, eas tamen, quoid,dumcum Actisillis fuerint col,

evadat perspicuum, lectori sub Vitae, Vinardo affictae, titulo exibere est visum. Jacobus Alemannus, Ovdinis S. Dominici frater lai'cus,obedientia plane singulari enituit: ejus Vitam, ab Ambrosino de Soncino, Ordinis ejusdcm
latae,

EX SEXU FEMINEO.
Quae de
lia

Teclechilde,

prima Jotrensis

in Gal-

fratre itidem laTco, qui Jacobi discipulus fuit

.ltalice

conscriptamLatinitateque aPatre lsidoro Mediolanensi donatam, excudimus, Syllogeque, quaecumque de Martino Augustiniano
reperire potuimus, complectimur.

parthenonis abbatissa,reperire fas fuit, exhibemus in Sylloge. Tanchaz Virginis martyris, quae damus, Acta fidei sunt adeo sublcstae,ut ex hisce qualis olim de Sancta illa in dicecesi
Tricassina
,

in

qua

colitur, exstilerit traditio,

EXSTATUSECULARI.
Qui classem hanc constituunt, fere omnes horum quidem sex,qui primo loco occurrunt Eusebius videlicet Eraclius, Dionysius, Septimus seu Septima aut Septimia Secunda et Salsa, in Africaquatuordesunt martyres; ac
,
,

dumtaxat innotescat. Zenais et Philonilla sororesperperammartyres in magnis Graecorum Menacis vocantur. Prioris Acta Graeca,e codiceValicanoexcerpta,in linguam Latinamconvertimus,Commentarioque,inquopotissimum, quandonam et quibus locis ambae vixerint ac
obierint, inquiritur, subjungimus.

An

Pientia,

pagi Vilcassini matrona ad fidem a Nigasio su-

cimvero,qtiihosceexcipi.unt,Ca//i'usnimirum, Quvitasius, Septiminus, seu Septimus, Venustus,

pra memorato conversa,sanctum hunc martyrem, cujus in martyrio Sociis ab Usuardo accenseri videtur,sepulturae,utnonnuIli contendunt,mandarit,dubitariposseostendimus.P/acidia Virgo, quae Veronae in Italia colitur,
imperatoris filia perperam asserilur,necannus,quoobierit,satiseslcertus.
Valentiniani
tertii

Beatus
tius,

Secundus

Dunatus

Serenus, Crescsn-

Firminus, Eraclius et Eusebius loco incerto sunt passi. Etsi Gereon et Victor Cassiusque item ac Florentius cum suis quique sociis non uno eodemque
Natalis,
,

Nicetius, Vitalis seu

7i<//e/6Mr^a,Berchingensisin Anglia abbatissa,

ob

vitae sanctitatem a Venerabili

Beda, qui

et

primum locum

inter Scriptores plures, praeci-

die subierint martyrium, eos tamen communibus, quae habent, Actis partim impulsi da-

pua Sanctae hujus Acta calamo complcxos, obtinet, laudatur.Haec prout quibusdam, quae apud Bedam haud reperiuntur,a Capgravio auctaatque in novam Sanctorum Anghae Lcgen-

mus

haud magni pretii, Commentario, in quo controvcrsa de Sanctis illis capita praecipua examinantur, subnectimus,adtlito etiam,in quo, quae ad posthumam
Haec-, elsi

conjunctim.

damillata, exstant, rccudimus, nonnulis, quae

visae
jectis Juliana, Pauliacensis in

eorumdem gloriam spectant, lectorem edocemus, tractatu Eulampms ct Eulampia cum

sociis suis

haud importunaesunt,adnotationibusadNormannia ab-

batissa,

Nicomcdiae

quam

Monasterioli

coli e Mabillonio

Bithyuia suut passi.

Horum gemina tidci undequaque ha.ud integrae exstant Acta, graecc conscripta,' quorum alia e Bibliothcca Vaticana, alia e Ms. Medicaeodescribi,decc,ssores nostri curarunt.Pos-

docemus,nec a Juliana, per Menardtim die xi Octobris memorata, nec a Julia abbatissa, cui exstans apud nos ad x Februarii diem S. Austreberlae Vita inscribitur
,

videtur diversa.

MONITUM

MONITUM.
Aud admodiim diu, postquam ultimus prodiisset Operis Bollar.diani ["omus, e vivis -n-immaturc suhlato, qui qualemcumque ad hunc 9ymbolam contulerat, Antverpiacme anno 1737, duodecima Decembris die, honestis parcntibus natus ac Societatem deinde
anno
1735,
vigesima nona
Septembris die,
ingressus
vota

Tj

illa

quatuor

solennia

anno 1773, secunda Februarii die, nuncuparat, Ignatio Hubeno, Tomus Octobris quintus, qui nunc prodit, elaboratus potissimum fuit a duobus Senioribus valetudinis jam atlectae hagiographis Cornelio Byeo et Jacobo Bueo, qui, anno currenti a vigesima tcrtia Maii
die,

dccreto

imperiali

supressa,

ad

quam Antvcrpia
binis
sibi

crant

translati,

Coudenbergensi
Bclgicorum
platea
Stra\\\c

Abbatia,
editoribus

modo hic una cum museum suum, ita

sociis

adjunctis

Analectorumque

volentibus Bclgii
Gallice la
ut

Austriaci moderatoribus,
la

minum,
runt,

vulgo de Stroy-Straet,

Rue de
antea,

Paille,

prope armamcntanum

muniQcentia Caesareo-Regia Opus,

continualuri.

INDEX

SANCTORU M
IN

TOMUM V OCTOBMS

Saulius,eq.Ticinensis in ducatu Mediolanensi Comm. PrV. Beati biographi. Vita hic danda 806. Vita auctoreJo. Ant. Gabutio ex Ordine Cleric. Reg. S. Pauli,

Alexander

B
10-

)"D assiauusConf.ConstantinopoliSYLLOGE

-D

Yitae institutum, discipuli bosquQ inid

Mediolani anno mdccxlviii cum pluribus addilamentis, exeodempotissimum scriptore depromptis,

ter S.

Matrona Pcrgcnsis
in

amplexi,

aUas,
79.

memoria
cus
1

Fastis sacris, cultus ecclesiasti-

per Paulum Onuphreum Brandam ejusdem Piuefatio EditoClericum edita. Congreg. Gabutu 808. Auctoris Pr^fatio ris 807.
Caput
i.

Beati ortus,

educatio, et in Cleri-

corum Reg.

S. Pauli et Barnabae Congregaingressus 809. Cap. n. Sacerdos et tionem sacrae Theologise doctor efficitnr deinde collegii Mediolanensis SS. Pauli et BarnabcE ac totius CongregationisPraepositus eligitur 81 1
;

10 Beatus cum Caitio. Vidc Caitius. 1 Bruno Archiepismpus Colonicnsis Comm. Prtev. i. Sancti Colomae ac praacipue Tornaci cultus, memoria io Fastis sacris, Vita, ab auctore asquali conscripta, hicque edenda 698. 11. Nobilc Sancti genus, lcmpus nata
llrajectensi cpiscoeducalio Baldcrico, in litleris progressus po, commissa, ingcns 702. m. Sanctus e scholis in palatium vocatur, scientias etiam ibidem acpietatem cxle,
l

Cap.

in hac AleriaB episcopus creatur lii. dioecesi ecclesiasticam disciplinam et Christianam religionem restituit 81 4. Cap. iv. Clcri:

colit,
pit,

monastcria aliquot administranda acciexstitisse videtur

iv.

corum Scminarium condit summa integrilaa Gregorio XV ad te ecclesiam suam regit 816. sedem Ticinensem promovetur
:
:

nequetamen monachus

HAmpoduscum Anastasioseu Alhanasio.Vide Anastasius seu Athanasius presbyter etc. 1 1 Anastasiusseu Athanasiuspresbyter,AmJauuarius, Marverositialis, Marcellus et Juvinianus MM. Hieronymianis et alns millime Siculi. Ex

epiecopus, 9C 703. juandopaulo post Lotharingiae pracficitur nam ha^c facta 709. v. An Bruno, quod
Eligitur Colonieosis
;

Lothariogiae

regnum gubernandum
sit

rcprehendcndus merito

acceperit, 71 3. vi Quae sub

podus,

Placidus,

Faustus,

episcopatus sui initium potissimum egeril, ct an antc aniium 95S epistolam synodicam ad Agapitum PontiGccm haud miserit 716.
vii.

Fastis sacris
1 1

2J7.

QuaBnam

practerea Sanctus

apno

'

'<

Andronicuscum Taracho. Vide Tarachus.

egerit,

explanatur 718.

viu.

An Bruno

11Ansiliomon.Conf.Latiniaciindio3cesiPaPansiensi risiensi Sylloge. E Martyrologio 652. et aliis Faslis sacris

perfidiae in

HAntoninusseuAntoniuscumSanctino.Vide Sanctinus.

fratrem Ottonem umquaro sese reddiderit reum 720 ix Susccpta, ut aegrum ncpotis animuni erigat, cara, monasterii S. Panlaleonis exstructio aliaque anno

956 gcsta 725.

x. Qiiae ad religionem spe-

Kagenarium, Harmoel (JUi comitem, inexsilium pellit cnsium vitae id fecerit 730. u. Quamnam quando normam monasteriis. a se in Hannonia inctant, studiose curat,
;

stauratis

INDEX SANCTORUM
stauralis,

praescripserit

diam

pacis

733. xu. Burguncomponendae causa petit. Lotna-

riensibusasese deficientibus an tum, vel umquam Lothanngiam ponii Sedi Trecensi bifariam diviserit 737. xm.

Fredencum prae-

Firminus, seu Nalalis Vitalis Necetius Eraclius seu Beraclius, Eusebius, M\l. Ex Kalehdario antiquissimo et Martyrologiis 1 1 Carthaginensi Kil-kenniensis in Ossoria 1 1 Cannicus, abbas
,
,

resti.Ansegisum, injuste ex hac expulsum, nepotes in concordiam addusororcs ac tuit

;

Hiberniae

provincia.

Comm.
:

IIist.
:

i.

Me

Cl

^T?"ffMlZKS.
:

moria

in

Martyrologiis

cultus

qualiacum.

Sancligek. unJ. ee.eixla 642

.
:

729.
clesiae Coloniensis

suffraganeam, sibi subjiquandonam et an jure id fececere conalur Ab Ottone, ilaliam peten xv. rit 743.
te,

Patricio
tutus,

fit

patria. A S. Doco instiparentes S. Finniani discipulus, ac deinde

Cisalpini Otlonis Junioris tutor et rcgni

;

vicarius statuitur

Hugoni Remensi excom;

municato adversatur, ecclesiis vacuis ab optisynodos duas seu mis prospicit pasioribus celebrat 746. xvi. Ottoni fratri, conventus
redeunti, obviam procedit, Pentecosten simul et maximum regni couventum cum eo Coloniae celebrat; Galliam post, ut nepotes suos, sese inter denuo dissidentes,

monasterium Achadh-boense condit. Ipsius cum SS. Columba et Pulcherio familiaritas. 644. Obitus tempus Gereon. 10 Cassius cum Gereone etc. Vide
10 Gerbonius episc. eonf.Veronae
Sylloge.
in Italia.
,

Memdria

in

Fastis

sacris

cultus

ecclesiasticus,

ex

Italia

in

85. tempussedis lOCerboniusepisc. conf. in llva, Hetruriae mari Thyrreno insula. Comm. Pr^ev. i.

Sancti
Italia,

memoria

in

Fastis

sacris,

cultus

in

componat, petens, Remis obit Coloniamque relalus ibidem sepelitur 751. xvn. Qua sanctitatis et virtutum fama ante et post obitum inclarueril, et an quae etiam ingenii sui monumenla ad pqsteros transmiserit 755. quas undecumque xviu. Nonnullae sacrae reliquiae, temporis, quo id feconquisivit,
,

itemque, quo aliquot translatae

fue-

runt ejus reliquiae, in Galliis et apud aliquot Canonicos Regulares 87. n. E Sancti quae quae exstant, Vitis, quaenam edenda ab aliis haud paris fidei certa in hac sunt secernuntur, nonnullaque, in S. Regulo jam
,
;

discussa,

compendio exhibentur 91.

Sanctus
in
Italia

m.

cerit illasve transtulerit, ordine servato,

re-

Cuinam
dixerit
;

vitae rationi

se ad-

censentur 737. xix. An Sanctus, summo studio undecumque sacras reliquias conquirens,

modum
,'

Vita
olim
et

hac in re non excesserit 762. Codice nostro e auctore Rotghero

, ,

Vallicellensi

PMS.

59, cum
'
.

Surii

quo tempore cathedram Populoniensem ascenderit, quo fuerit urso a Tolila objectus et quo denique e vita migrarit 93. Bibliotheco? ex auctore anonymo Vita altcra quce cum Vita Vaticance Ms. 6453
,

Leibnitii

editionibus

collato

Prologus.

jam

Scriptionis suae
put
i.

causam auctor exponit. Caedu-

Nobile Sancti genus, nativitas,

calioUIlrajecti apud Baldericum episcopum, vitae ibidem et post in aula ratio766. Cap.

Sanctus tradiordinatur episcotur S. Regulo erudiendus ex Africa in Italiam secedit, Populonii pus apud S. Florentium episcopum moratur, Poprodiit,
collala.

Cap.

i.

nepotem Crealur Coloniensis episcopus Ludolphum, arma in patrem, conspiratione cum Conrado duce inita, gerentem, ad ofn.
,

'

cem cum

puloniensisque factus episcopus apud Pontifiaccusatur 9G. Cap. n. Sanctus Romam

legatis proficiscitur, in via patrat miracula, Pontifici se sistit ac satisfacit, Populo-

ficium reducere conatur, Lotharingiaeque a fratre Oltone praeficitur 770, Cap. m. Ordi-

nium
,

natur episcopus, clerum et monachos optime instituit, pacem in Lotharingia, irrumpentibus interea in hanc Hungaris, procurat,
epislolam

prodigiose ab urso evadit illaeibidemque in insulam Ilvam secedit sus effertur 99. mortuus Populoniumad tumulum
redit,
,

10 Clarus ep. conf. Namnetae

morica.

in

Britannia Ar-

synodicam ad Agapiium
pallium

Papam

Comm. Hist. i. ^Etas, translationes et cultus Nanneti et Andegavi 61 u.

.

Romam

inde accipit, sacris conquirendis reliquiis sludet 775. Cap. iv. Loca sacra condit et instaurat, gregem et
mittit,

Quibusnam potissimum adhuc

ctus
colatur,
et

aliis

locis

Sanfiat

an Tutelae quoque

id

64.

rempublicam sedulo curat,

nepotem suum
gratiam reducit,

10Crescentius cumCaitioetc. Vide Caitius.

Ludolphum cum patre

etiam vacuis
mittit,

in

viros optimos adhibet in consilium, lalesque

praeficit ecclesiis

D
10 T^vionysiuscum Eusebio
etc.

779.

Cap. v.

Ottoni, in Italiam profecto, copias auxiliares

Vide2uCaitius.

inde redeunti obviam procedit, cum conventum et Pentecosten Coloniae celeeo brat Compendium ut nepotes conciliet,
, ,

J-^

sebius.

10 Donatus cum Caitio

etc.

Vide

profectus,

Remis

obit

Coloniamque dela,

E
1

tus in S. Pantaleonis ecclesia sepelitur 783. Testamentum e Codice nostro olim Vallicellcnsi,
tii

PMS

editionibus
et

159, cum Mircei et Leibnicollato 788. Epitaphium e

inter
se

TTraclius seu Heraclius cum Cailio J-/ Vide Caitius. Eraclius seu Heraclius cum Eusebio

etc.

etc.

Surii
tis.

Leibnitii editionibus

colla-

Vide Eusebius.
1

790.

lEthelburga V. abbatissa Berchingensis

Comm.

in

Anglia.

10/^ v>
cundus
,

Septiminus seu Septimus, Venustus, Beatus, SeDonatus Serenus Crescentius

,

aitius, Quintasius,

Sanctae memoria in Martyrologiis cultus in constructo a S. Erconwaldo monasterio fit abbatissa ipsius obitus tempus 648. Acta ex Capgravio. Caput unicum. Illustre Sanctae genus et pa-

Pr^v.

tria,

qua

relicta,

in constructo a S.

Erconwaldo

IX waldo
ipsius obitus

TOMUM
;

OOTOB
tendit, rem Societatis promovet, ei imra Sociis animi demissione pralucel I73 iv ^bdicatis rebus tituiisque, Societatia
cris,

fratre coenobio abbatissa constiluitur

Romam

velatum

tempus cuidam sanctimoniali requasdam posl morlem miraeula

Herarlius

10 Eraclius seu Vide Eusebius.

Caitius.

cum

649. Eusebio.

10 Eracliusseu Heracliuscum Caitio.'Vide

11 Eufredus pro Martyre Pompeia3 in Insubria. Stllom

habituin induit, susceptisque ordinibus saApostolicos labores exorditur 176 \. Varia Hispaniae oppida non sine fructu
obitj

cullus

Alba3

Sancti cultus

Casam-reginaeClarissarum Coloniam deducik Cardinalitiam dignitalem, emisso eam non admiltendi voto, iteratisvicibusdeclinal I80. \i. Dioecesim Calagurritanam el Burgensem
excolit
niaui
1 ;

ecclesiasticus certus

certa

cii

10 Eulampius et MM. Nicomediae in Hythinia. Comm. Ph^v. Martyrum in Fastis sacris memoria, cultus tempus martyrii, Acla edenda. 07. Acta, auctore anonymn Ex MS. Bibliothem Va;

omnia inG4G Eulampia eorumque So:

reliqua fere

iterejus

in

Lusitaniam
aliquol

redux collegiorum

in Hispasemina jacit

el

rordesillam ad Joannam .u iam, \u Vallisoletum ad Joannam sororem a Philippb, Hispaniarum principe, evocatur con cionibus ^m? multos ad meliora cOnverlit I87. xm, Fit Commissarius Societatis per
83.
.

ticanw codice
lala
ste

cum
Lalina

iis,

interprete

1.

797 pag. 171 colLipomanus ex Metaphratom. vi. a pag. 324 versa^ fecit H Cap. i. Capitur S. Eulampius,
aignato
quce
, ,

di ac

Hispaniam quae lum ejus fueril peregrinangubernandi ratio el divina in illum pro
:

identia

I90

Collegii

Placentini et
\

Hispalensis

origo. Joannae,

Caroli

matri,

acriterque
riis

in

tyrannum

et idola invectus

va-

excruciatur suppliciis. 59. Cap. n ConEulampii precibus simulacro, fratri se jungil Eulampia, atque ambo cum plurimis
trito

morienli adest. Vallisoleti ulilem mullis operain navat, et tirociniuni Septimancaa institint

in

I93. x\ Obortas adversus Sc-cietalem Hispania tempestates morbosque constan:

martyrium consummant 7'/ Eupilius ep. conf. Comi in Italia. Sylloge. E martyrologiis ac praecipue e Comensibus Annalibus 632 10 Eusebius, Eraclius seu.Heraclius, Dionysius, Septimus seu Septima aut Septimia, Secunda, Salsa, MM. in Africa, ex martyroaliis 11

ter tolerat invitatus a csBsare ad colloquium Societatem egregu- tuetur I97. $ \\i S, Theresiae spiritum approbat insigne prodi:

gium,

in ejus

manibus per
.

Ghristi

cruci affixi

imaginem faclum

caesaris

nominead Catha-

rinam Lusitaniaa reginam legatione ningitur

Defunctum orationefunebri

logiis

10 Eusebius

cum

Caitio, etc.

Vide Cditius.

laudal -'*H ,xvn. Socios iu exteras regiones mittit. Gra\ issimas passus iu Hispania calnmnias, Lusitaniam petit, suisque virtutibus iliustrat 205. wui.

Romam
tur
:

evocatus Vicarii

munere

bis

fungi-

11

T^austuscum
stasius.

Anastasio, etc. Vide

Ana-

mortuo Lainio, eligitur in Praeposilum Generalem Societatis, cujus mox bono pra3clare consuJit 20i),
Praeposiii
fortiter
$ \i.\

10 Firminus cum Caitio. Vide Caitius. \ Firminus ep. Uzetiensis in Occitania Infenori. Comm Prv. Sancti memoria in FaI

munere
;

socios suaviter

Suscepto Generalis simul et

illi

moderatur

quantum

socii

Hispani

quasdam vitae chronotaxis, Acta qualia edenda 635. Acta, auctore anonymo, ex P. Possini MS. cum editis apud Dustis sacris, cultus,

Lusitanique debuerint 213, xx. Societatis iu aliis regionibus incremcnta Pii V in eam benevolentia missioncs aliquof a Borgia in:

stitutas, iter

ejus

Lauretanum,
.

et

insignis,

bouchetum in libro de Origine Domus Francice collato. Caput umcum. 640 10 Florenlius cum Gereone, etc. Vide Gereon.

quam

ipsi

lactam perhibent, deSociorum sa-

lute revelatio

\1

S x.xi

Gemina martyrum
Pii

classe societas decoratur 22jp. ^ xxn.

jussu

Hispanum

et

Lusitanum

iter

suscipit

Franciscus Borgia Conf. Societatis Jesu tertius Generalis Romae. Comm. Pilev. i. Fa1

224.

xxiu. Gallicum item itersuscipit,equo

.

rednx RoinaB sancte moritur

ejus, Vilaeque scriptores
(

lucubrationes

milia3 Borgianae origo,

et

S.

Francisci Pro:

'IH\. \

wiv. EjUS
sacer,
t\).
,

avi 149 u. S. Francisci natales, educatio e patrio solo egreditur ac philosophia? pra3-

dem
Vita
P.

Beatificatio, canonizatio,

cultu^

et adversus terrae

motum patrocinium
Pitro
Jiihadineira
interprete.

Missus ad aulam Caroli V. Christiani principis officiis egregie matrimonium contrahit nati ex fungitur eo liberi 157. iv. S. Francisci in aula occupationes febri laborat caesarem in Africam trajecturum Barcinonem .et dein ad belceptis imbuitur 153
iu.
:

auctore

CBqttali
i.

Andrea

Schotto

Capit

S.

Francisci natales, educatio, accessue ad aulam cassaris, matrimonium, liberique 235

Cap.
ii.

Animi corporisque exercitationes

;

lum Gallicum comitatur 160. v. Augustae funus Granatam deducit,

;

Isabellae

e cujus

aspectus cadaveris vitae sanctioris propositum concipit Cataloniae prorexconstituitur corpus macerat absolvi proregis munere frustra petit 162. vi. Patri defuncto succedit
: ;

acaesarem comiiatur ad bellum Gallicum amittit. Ex Isabclloe augusla3 funere sanviam Cataloniam ctioris vitae propositum concipit igmilium de frequenti prorex adnimistrat Sacrameniorum usu consulit 239, Cap. iii.
;

Fit

Gandia^

dux

uxore morlua
:

Romam

Gandiensium bouo consulit

opes spernit

bonis, tituut cardinalatum fugiat, deserit lisque valedicit 244. Cap. iv. Saccrdotio mi-

amittit 167, vu. Ccetus religiosos partim condit, partim fovet Societatis vo:

uxorem

Exercitia S. Ignatii a Pautis clam se illigat lo III approbari curat, variarumque virtutum edit exempla 170. vm. Compositis rebus,
:

inutatum ejus vitae genus hi repretiatur exciu[)lum ejus imihendunt, laudant llli tanlur insignes viri, Cardinalatum DOD jemel
:
:

respuit 450. Cap.

v.

Ognato

Ignatii JUS8U di-

grcssus,

: :

INDEX SANCTORUM
gressus, uberes per Hispaniam et Lusilaniam fructus colligit 254. Cap. vi. Factus Hispa-

Indiarumque Oricnlalium Commissarius rem Socielatis egregie promovet Carolo V rationem initae Societatis reddit, ejusque ad Catliarinam, Lusitaniae reginam, legatione fungitur257. Cap. vu. Carolum V oratione
niae
:

proponuntur, additis etiam, quae de cjus Soitemque de Cassii, Floreulii ac aliorum qui cum hisce passi sunt, plurium cultu, miraculis, ac reliquiis narrantur 46. m. Aliquot Martyrum corpora Coloniae Agrippinae anno 1 1 21 invcniuntur; an unum ex his S. Gereonis exstitcrit, et quaenam, ad
ciis,

funebri laudat; missiones aliquol instituit alterum inLusitaniam etRomam iter suscipit; bis Vicarius Societatis constituitur 2G1 Cap.
;
.

Sanctum hunc spectantia, eventum illum proxime sint secuta 49. iv. Alia, quae praeterea ad S. Gereonis ejusque Sociorum ac nominatim, qui hisce annumerantur, Theophili, Cratonis, Vitalis et Bertuliani cultum et reliquias speclant, proponuntur, ac ubi id res exigit, examinantur 53. Rudolphi, Trudonopolitani abbatis, cpistola, qua corporum quatuor Coloniae Agrippina? invcntio, uniusque ex his, quod S. Gereonis a nonnullis fuit creditum, elevatio exponitur. E Musei nostri Chronico Trudonensi MS. , cum Surii et Martenei editionibus collata 58 11 Germanus ep. Vesontionensis in comitatu Burgundiae Comm. Prjsv. Sancti memoria
in Fastis
sacris, cultus ecclesiasticus, Acta edenda, tempus obitus 622. Acta, auctore anonymo, E MS. monasterii Balmensis Legen-

viii.

Praepositus Generalis renuntiatur, remSocietatis

publicam administrare incipit que proponsus Pii V in Societatem animus 263. Cap ix. Romae peste afflatoruni curam habet propagari fidem apud IndosOccidentales curat in Poloniam socii introducuntur 266. AzeCap. x. Auctus collegiorum numerus bedii sociorumque ejus martyrium 269. Cap. xi. P. Petri Diaz et sociorum ejus martyrium nova Societatis incrementa muneri renunCardinali Alexandritiare Franciscus cupit no legato a Pio V comes adjungitur 272. Cap.
:

xii.

Postremum Francisci
;

iier, Ecclesiae

compia

modo susceptum

Romam

reditus

et

mors; corporis forma, mores, lucubrationes

276. Cap. xiii. S. Francisci animi demissio, ac paupertatis amor 279. Cap. xiv. Obedientia, oralionis studium, Vaticinia282. Cap.xv Poenitentia, suique victoria 285. Cap. xvi. Facilitas morum, prudentia, candor, ceterae-

dario
uNiciM.

in

Chif/letii

Vesontione

edita.

Caput

Eximia Germani sanctitas, Zelus in haereticos, mors ab hisilli inflicta.prodigium hancsecutum 625. 1 1 Grammatius.ep. conf. Salerni in regno NeaSylloge. Sancli memoria in utroque Ferrarii Catalogo, cultus ecclesiasticus, tempus sedis incertum 671
politano.
Ppjbv. i. phi, aetas,
conf. Lirae in Brabanlia. Comm. Theobaldi. S. Gummari biograActa ab illo conscripta praecipua Sancti gesta paucis perstricta. 674. n.
1 1
:
:

que virtutes

287

G
10

Gummarus

r^

ereon

et alii cccxvui

Victor ejusque

^socii; item Cassius, Florentius et alii plures MM. Coloniae Agrippinae et in ejus viVwsm. i. Palaestrae diversae, quas Sancti nactisunt; cur de hisce omnibus simul hic agatur, et qualia sint, quae edituri sumus, eorum Acta 14. n. Martyrologiorum antiquiorumin Martyribus nostris annuntiandis confusio et discrimen, difficultatesque, quae inde nascuntur 18. m. Maurine, an Thebaei, vel an polius partim ex hac, partim ex illa gente- Martyres nostri excinia. Comm.
stiterint

S. Gummari sepultura, translatio, cultus sacer et apud martyrologos recentiores mentio

678.

Vita,

auctore

Theobaldo.
i.

Prologus.
in

Ex

Vita Metrica.

Cap.

S.

Gummarus

Emblehem

nascitur, uxore ducta, Pipini ca-

stra sequitur,,oratorium SS. Pelro et Paulo condil, miraculis ac virlutibus clarus ad Do-

minum migrat
tum
re

682. Cap.

n. S.

Gummmari
Miracula

se-

pultura, translatio, et

quaedam post ejus obi687. ex

S.

Gereon, quol S. Victor,ac quot SS. Cassius et Florentius in martyrio sibi habuerint adjunctos 25. v. An Martyri anonymo non fuerit S. Gereonis nomen pro arbitrio impositum an Mallosi cognomen hic habuerit, et an si aller ab altero sit diversus, Mallosus eodem
20.
iv.

Quot Socios

S.

patrata

miracula
subcuquali,

Gumman.sub annum 1475

anonymo
cano
altera

patrata, aucto-

Prologus.

689.

Cap.

pars prima 690.

Cap. n.

CorsendonMiraculorum Miraculorum pars

j.

MS

693.

quo Victor, martyrium subierit 28. vj. Qua occasione et quando Sancti subierint martyrium an S. Helena corpora eorum
loco
, ;

H
11

invenerit, ecclesiasquesuperhaec Bonnae, Coloniae Agrippinae et

iJ

TJeracIius seu Eraclius Martyr Antiochiae. Ex Hieronymianis, Bedceque Usuardi Auctariis 496.
-

Passio,
ciensis

Sanctis exstruxerit 32. auctore Helinando Ordxnis Cister,

monacho.

Ex

codice

Musei nostri

si-

PMS. 159, cum MS. Audomarensi et editione Surii collato. Prologus. Qua ragnato
lione de Martyribus, hic propositis, tractaturus sitauclor, exponit 36. Caput i. Sanctoconf. Ordinis S. Dominici Bononiae in ditione Pontificia. Comm. Pr^ev. Beati memoria in Martyrologiis cultus Vita edenda obitfls tempus
:

J
:

Tacobus Alemannus

rum
Cap.

in

tide

constantia
in S.

ac

Martyrium 37.

Gereonis Sociorumque ejus honorem exstructa miraculisque illustrata 40. Gloiua Posthuma i. Quandonam S. Victoris corpus fuerit inventum, qui is tum miraculis inclaruerit, et quam insignem apud Sanctenses cultum fuerit adeptus 42. $ n. Reliqua, quae ad S. Victorem spectant,

n. Ecclesia,

790. Vita auctore F. Ambrosino de Soncino Ord. Prccdicat. ex Italico sermone in Latinum versa per. P Isidorum Mediolanensem
ejusd.
sigiiiis

Ord. Ord.

Ex

Pmdicat.

sign.

N.

fol.

Ambrosii Taegii de inlib. 3 Dist. 7 tom. 160. Prjefatio Ambrosii Taegii.

Fr.

IN
gii.

TOMUM V
i.

OCTOBRIS
i.

Proemium

F.
:

Ambrosii
iter

Cap.
:

Beati

Cap.

Sancti nativitas, vilaque ante susce:

patria et parentes

Romanum

so regi militat
nobili famulatur

militise valedicit
:

Alphonet cuidam

ptum habitum Dominicaiuun

Tirocinium

tandem S. Dominici institutum amplectitur 793. Gap. u. Solennis ejus votorum nuncupatio et praeclarae virtutes 795. Cah. iii. Ejus Cardinales et Theologales
orationes et meditationes visio mirabilis Beato exhibita 798. Cap. iv. Beneficia quaedam Sancti intercessione collata
virtutes
:
; :

religiosa professio,et presbs leratus 309 Cap. u. Novitiis semel atque iterum praefectus,

eos optime regit

succurrit inortuo amico suo ingravescenle peste, ad conventum AlbaYdaa mittitur gesta ejus ibidem 312. Cap m. Cetera Sancti gesta in conventu AlbaYdae remissus Yalentiam, uovitiis denuo pnetiei:

tur

concionatur

prodigium patral 317.

mors, sepultura et translatio 800. Cap. v. Miracula post mortem patrata 801 1 1 Januarius cum Anastasioetc Vide Anastasius.

Cap. iv. Occasio,

qua ad navigandum
fuil
>,

ln-

dias Occidentales aeeensus

ficultatibus, eo discedit
:

superatia difejus ^esla

aliquol

ibidem 219. Cap

.

v.

Cetera

lllius

^esia in

Joannes conf Ordinis Canonicorum Regularium in dicecesi Eboracensi in Anglia.CoMM. Pr^v. Notitia coenobii, in quo Sanctus vixit ejus memoria apud Martyrologos cultus an canonizatus fuit? Vila edenda 13o. auctore Hugone, Canonico Regulari, Vita, ex tomo 95 Bibliotliecce RR. PP. Oratorii Vita edita apud Vallis-Cellce, collata cuin Surium el Capgravium. Cap. i. Sancti Natavilae inslitutum litterarum studium les monasterii munia prosacerdotium et ad varia motio 137. Cap. u. Sanctus in Priorem
\
; : : : :

Uispanium 33*2. Cap. m. Reditus in conventum Valeniiuum Prioratus conventus S. Onuphni al> eo geatus et resumplum Valeuliai ma^isteacta ibidem rium novitiorum ot gesta 320. Cap. vii. Admissus a Sancto Prioratus conventua Valentini, quaeque ibidem gessit ab anno mdlxxv usque in mdlxxvui 330. Cap. viu. Gesta illius a deposilo Prioratu usque io poslremuin
Indiis,
et

reditus in

annum
variis

eligitur

praeclarae virtutes

in

ipso enitent

vilae suae 33i. Cap. ix. Quaedam alia temporrbui a Sanclo, dum viveret, gesta 338. Cap. x. Aliquot SancU msignes virtutes et mores 3W, Gap ki. Saoclus va-

139. Cap. iii. Quaedam Sancti miracula, morbus ac beatus obitus 142. Cap. iv. Miracu1 44 la post Sancti mortem patrata 1 1 Juliana V. Abbatissa Pauliacensis in Nor-

rias patitur corporis infirmitates

lienis
:

medetura-

defetturallO qua3 inter haec gcsscrit 345. Cap. xn. Postrema Sancti gesla, ct beatus obitus diviuis
:

sacro Vialico inunitur

mannia. Comm. Historico-criticus i. Fasti sacri, quibus Sancta inserta; an \el a Julia abbatissa, cujus rogatu S Austreliertae Vita
fuit

prodigiis illuslralus 349. Cap. xui

Saeri eor-

conscripta, vel a Juliana,

;

quam Menar-

prolixum, quo a dus memorat, sit diversa 661. n. elogium Saussayo ornatur, Quid de elogio, praecedenti exhibilo, cen-

ab obitu vencratio, populi ad ilporis Viri lud concursus; scpultura d exaequifiB sanctitas probatur 351. Cap. xiv. Quaulam visiones et apparitiones ad Sancti gloriam ina:

mox

nifestandaui factac recenseniui 355. Cap.

x.v.

Instructus Processus de miraculis a Sancto

sendum; tempus,quo Sanctaobierit,

reliquia-

postmorlemsuamantetranslalioncm
patratis,

t:orporis

rum

ejus

translatio,

cultus

ecclesiasticus

qme

hic reteruntur 3o9. Cap.

xvi.

664

Sacricorporis translatio.ctmiracula vel ficia aliquot, per illius invocalionem posl lationein obtenta 3G3. Vita Auctioh, Ordinis Avignono, BartholomaiO re
dicatorum,
nta,

benetrans-

anclo-

Pra-

/dicatorum l:

Udovicus Bertrandus conf Ordinis PraeValentiae in Hispania Tar.

procuratore

causcc

canonizatio-

raconensi. Comm. Pr^ev.

i.

Variae S.

Lu-

dovici Vitae, quarum binae ex Italicis Latinae edentur, aliaque pro Commentario scribendo adhibenda recensentur292. u. S. Lirdovici palria, parentes,
nativitas,

ex verswnc Italica, ipso auctore cnranLlBKB l. Romce edita. Prologus 30(1 te, Sancti parentes, nativilas, IVahvsac i. Cap.
sorores, pia pueritia et adolescentia, vitaque ante susceptum Dominicanum habitum acta

pueritia,

adolescentia, ingressus in Ordinem Praedicatorum, susceptum ab eo sacerdotium, munia

in Religione

3G8. Cap. u. A parentibus primo impeditus, ne Dominicanum habitum aueciperet, deinde clam illis induit, iisdenupie tandcm COOSentientibus, professionem emittit
:

obita, profectio in

Americam,

virlutibus ac

chronologice perstricta 295. m. Sancti post septennium reditus in Hispaniam, muniaque relata in suo Ordine gesta, chronologice ac beata mors, miraculis ilsupremus morbus
:

doctrina: acquirendifl studet

:

371.
in

Cab.

ui.
:

lustrata

ejusdem vera

effigies ct ni bibliothe-

ca Praedicatorum memoria 298. iv. Ludovicus a Paulo V inter Beatos et a Clemente X. Summis Pontificibus, inter Sanctos so-

Ordinatur presbyter Valentiam redux praeficilur novitus ejufldem gesta ibidem 374. Cap. iv. Mors patris Mihujus habitaconis, ac malris S. Ludovici gcstaquc in conventu S. Antio, praefectura,
:
:

mittitur

Lombay

na;

Albaydas 577.

Cap.

v.

Novitik rursus

lemniler relatus

ropa et America,

Ejus festumannuum in Euel in Martyrologio Ro-

profepraeest Valentiae, cjus gesta ibidem Americam, vitaque ApOStolica ibl ctio in

ducta 380. Cap.

locis
in

vi

Alia

ab eodem Sancto

corporis incorrupti miraculum urnaque pretiosa separatae ab eodem sacrae reliquiae 30 1. Vita prima, auctore Vincentio

mano memoria

America gesla 383. Cap. vii. variis ct Alia ejusdem gcsta, ac miracula ab eo ante Cap. post obitum m Amcrica palrala 388.
llispavin. Causa revertendi, reditusque in habitatio Vatempestas maris scdala

Justiniano

Antistio
scrvpta,

Sancto

Contubernali
versa,
at

Hispanice

deinde
edxtione*

Italice

niam

nunc

demum ex
Latinitate

Panormitana anm
Prologls

1612

donata.
V.

305.

Octobris

Tomus

Pnoralus in convcntu S. Onuphrii ab dcnuo eo i^estus. 391. Cap. ix. Tirocinio praefectus2
lentiffl
:

INDEX SANCTORUM
Prior conpraefectus Valentiae, quae egerit virtutibus suis praeventus ibidem constitutus
:

Vercellis in Italia. Sylloge.

1

803 606

Michael Aragawi mon. conf. in /Ethiopia.

JEthiopicce Fastis sacris

lucet

ruira Viri

fiducia in
x.

395. Cap. terapore Prioratus sui in

liberalitas

egenos Cetcra ab eo gesta conventu Valentino

et

Deum

Ex

ecclesice

N
1
I

humilitas ac proximum charitas faclis probatae in Deum et 402. Cai. li. Sancti iu orando assiduitas et

398.

Libeii

n.

Gap.

i.

Sancli

-xjcctarius patriarcha ConstantinopolitaJLN nus Comm. Hist. crit. i. Cur Ne-

virginalis severa corporiscastigalio 406. Cap. iii. Perseculiones, quas castitas Sanctus a daenionibus ac perversis hominibus pertulit intrepida ejusdem praedicatio et fructus vitae pericula propterca superata 41 1

fervor

ctario Graecoruni
scripto,
in

dumtaxat

Opere nostro locum

Fastis sacris inhic conceet

damus 609.

Quandonam
;

qua ratione

PropheliaB et Notitiae spirituum, quo Sanctus dotatus fuit 413. Cap. v. iMiracula, qua3 Sanctus vivens operatus est
Cap.
iv.

Oonum

Nectarius electus fuerit e neophyto Constantinopolitanus episcopus in rebus ofiioii sui sese instrui ab episcopo orthodoxo curavit, nec Novatianos in consilium adhibuit 611. U1

417. Cap. vi. Testimon.a, quae al.quot Servi Deide.lliusintervivosdegenlissanclitatedixcrunt 421. Cap. vn. Corporis infirmitates, quas Sanctus passus est, et quaedam mirabilia, quae ante ejus obitum contigerunt 423. Cap. viii. Pius obitus, et mox manifestata
Sancti gloria i*J7
Cap.
jx.

Nectarius a Gregorio Nazianzeno, ut impelorem conlra Apollinaristas excitet, epimnn(1|nr minnHonam hanc accpnrw quandonam stola monetur acceperit,
.

adhuc egerit et presbyterum pcenitentiarium abrogando eilecerit 617 10 Nicetius cum Cailio Vide Caitius.
post obierit, quid
11 Nigasius,Quirinus,ScubiculusseuScuvi-

Varia

beneficia

paulo post Sancti obitum variis ejusdem sepultura 430. Cap. x.

lai

praestita, et

Alia Nico-

Factoris de illius sanclitate testimonia, et Liber ..i. Cap. i. 432 translatio corpons

culus et Pientia cassino. Comm.

MM.
S.

Vadiniaci in pago ViU

i.

Historico-criticus

[J-

binam

et

quando

Nigasius

sit

passus, et

appantiones 435. Cap. n. Ejusdem argumenti continuatio 43*.). Cap. m. Miraculo, quas ob S. Ludovici intercessionem ad fontem, ab illo benedictum, Deus operatus est. 443. Cap. iv. Miracula ad solam Ludovici Bertrandiinvocationem facla 445. Cap. v. Miracula per S. Ludovici Bertrandi reliquias a Deo patrala 447. Cap. vi. Ejusdem argumenti prosecutio 450. Cap. vii. Miracula quaedam S Ludovici Bertrandi se|)ulchrum
Sancti
pie

quam fidem

Acta, quaa id sub Dominitiano

factum staluunt, mereantur 510. n. An S. Nigasius tam S. Scuviculum, quam S. Quirinum, socium in martyrio sibi habuerit adjunctum quo loco fuent sepultus, et an a S. Pientia id factum 515. m. An S. Nigasius exstiterit Rotomagensis episcopuset an
;

velepiscopalicharacterefueritinsignitus. 510.

iv.

Sanctorum

in

Fastis

sacris

memoria,

ecclesiasticus var.is locis cultus, reliquias pri-

vis.tantibus

facta 453. Cap.

vm.

Aliai-

mum
latae,

translataa 522. v. Reliquia?

et

Norman-

ejus sepulcrum facta 455. Miracula per B. Bertrandi rosaria divinitus patrata 457. Cap. x. Mortui B. Ludovici Bertrandi inlercestione ad vitam revocali 459. Cap. xi. Miracula B. Bertrandi

tem miracula ad
ix.

norum metu Condatum

postque,

Cap.

Wambasium demetu illo jam dudum cessante,

vi.

Rotomagum adductae 528.

nam,
quas
Mellenti

exstant,

QuandoSanclorum

in

tractu

Fontinenti, dioecesi Oriolensi,

a-

liisque regni Valcntini partibus facta 461. Cap xii. Miracula S. Ludovici intercessione
in aliis

regnis facta 464. Liber

Beatificatio
i.

iv.

S.

Ludo-

vici

Bertrandi
Miracul.s
B.

et

Canonizalio.

Prologus. Cap.
et

Processus primus de Vita Ludovici ab archiepiscopo

:

Valentino iustitutus inquisilio summaria de iisdem Sixti V. jussu facta causa Canonizationis S. R. Congregationi commissa 467. Cap. n. Processus de Vita et miraculis B. Ludovici Bertrandi in specie institutus, Ro:

nostrorum lipsana fuerint eodelata 532. v... Antiquus et recentior Sanctorum apud Mellentinos cultus miraculaque aliquot eorum patrocinio patrata 537. vm. An quae Malmundarii hodieque exslant, SS. Quirini, Nigasii et Scubiculi reliquiae fuerint anno 808 eo delataa 542. ix. Auctoris anonymi de S. Quirini Malmundarium translalione scriptum rejicitur, haecque anno circiter 876.
e vico Condatensi, Parisiis verosimilius haud
facla statuitur 545. Translatio Malmindarium et M.racula, auctore monacho Malmundariensi anonymo, e patronorum Malmundariensium MS. cujusapograp/ium P. Joannes Gamansius Coloniaanno 1 638 misit. Cap. i.

adjacenti,

mamque

missus 471. Cap. m. Beatificatio Ludovici Bertrandi, cultusque sacer ad lotum Ordinem Praedicatorum, clerumque Valentinum extensus 475. Cap. iv. Causa Canonizationi* B. Ludovici Berlrandi ad finem fere perducta, tandem vero a Clemente X absolula 478. Appendix. Clemens X B. Lu-

Quirini corpus, S. Nigasiibrachium dextrum,

et S. Scubiculi reliquiae

Malmundariensi mo-

nasterio impetrantur 550. Cap. n. Malmundarium e vico Condatensi SS. Nigasii, Quirini,
et Scubiculi

dovicum Berlrandum
refert

in

Sanctorum numerum
481

reliquiarum translatio, miraculaque hanc comitata 552. Cap. m. Miracula, SS. Quirini, Nigasii et Scubiculi reliquiis Malmundarium delatis, patrocinio eorum

11

Marcellus cum
stasius
1 1

Anastasio. Vide

Ana-

ibidem patrata 555 10 Nuncius conf. in comitatu Namurccnsi. Notitia de cultu et reliquiis 1 24

Marlialis

cum

Anastasio. Vidc Anasta-

aius
1 1

Martinus conf. ex Ordine. S. Augustini

IX
p.
1
I

TOMUM

V o

COBRIS
:

oumque probatus Acla danda 145. Acta ex Lcgnuhi MS. auctoris anonymo, ct Beato
synchrom
Qsicum
a

"paldo abbasS. Vincenlii ad Vulturnum

-L
in Italia.
:

Luca

Waddingo
consanguinei

Asserta Sancti appellatio palria S. Vincentii ccenobii aedificatio: Vila, edenda 653. Vita, auctore S. Axttpcrto ibidem abbate, cx D. J. B.
:

Comm. Piubv.

lllastre
:

Beati genus

MS

matrimonium virtutes: liberatio energumeni: morbus el felix obitus Miracula posl mortem
patrata
|

\fo

Mari. Prologus 655. Cap.

tria
:

i.

Sanctorum paFarfense

iler

Romanum

et

reditus ad

monastcrium, cujus abbatis suasu coenobium ad Viilturnum fluvium aediticant 656. Cap,
Paldo primus cui defuncto, S. Taso et abbas constituilur deinde Talo succedunt 659 Paulinus archiepisc. Eboracensis conf. 4 in Anglia. Comm. Ph^ev. i. Notitia dicecesis, cui Sanctus praefuit raemoria illius in variis raartyrologiis.antiquus cultus.corporis transS.
S.
:
:

n. Monasterii

Vincentii

10 Oalsa cura Eusebio. Vide Eusebius, II Sanctinus ep el Antoninus seu Anlonius forte eliam ep Conff. Meldis in

Gallia

Comm.
in

Bistoiuco-ciuticos.

i.

San-

ctorum

Fastisacris memoria, cultus ecclesiasticus, spuria nullius fidei Acta 585. $ u.

An S
nysii
S.

Sanctinus Meldensis c\>t

Parisiensis

u<

i i

ii

s.

Dio-

discipulus

el

an
nostri

cum
sit.

jatio

gesta praesertim exBeda tradenda 102. missio in Britan n. S. Paulini vila privata
: :

Sanctino Verodunensi unus idemque

$
:

590 tam
teril

ni

Quo tempore

Sancti

flo-

niam et vita apostolica sub S. Augustino Sanctiper Justum ordinalio gens Nordanhymbrorumcumsuorege^praedicanlePaulino,
:

ruerint
S.

an eorum vel unus martyr, el an Antonmus, quam S Sanctinus exstis,

episcopus 594.

i\.

S. Sanctini

corpus
,

baptizatur 104. ni. Sancti cura Fidei propagandae S. Honorii per Sanctura ordinatio: pallium et facultas ipsi ab Honorio I Papa
:

Verodunuin Meldis portatur ibique deinde

coraraunicaia
transferlur
1
1

interim

cum Meldensibus

ejua

parte, iterum ac tertio in hierotbecas novas

ii)0

concessa
fitque

orta persecutione, fugitinCanlium,

:

Sarmata M. inThebalde. Syllogb,

e[)iscopus Roffensis

mors

603

et sepultu,

11 Scubiculus scu Scuviculus

ra

106.

Tritnestn

Acta, auctore Vemrabili Beda ex Cap. i. quarto Laurentii Surii.

cum

Nigasio.

Sanctus, gentis Nordan-humbrorum ordinatus episcopus, Christi fidem praedicat, et Ed-

wini

filiam baptizat

Edwinum, quise
olira

Christi

spoponderat, proinissa persolvere jubet 108. Cap. ii. Edwinus rex baptizatus templura, in quo plures saexslruit cro fonle a Paulino lustrantur Sanctus, Carpualdo rege ad fidem converso, Chrislum Lincolniensibus praedicat. Sancti effigies 110. Cap. m. Felix regiraen Edvvini, cui Honorius Papa Lilteras, et S. Paulino Pallium mittit. Moritur Edvvinus, et, orta persecutione, Sanctus fugit in Cantium, ibique, postquam Roffensein rexisset, moritur
,
:

legem amplexurum

Vide Nigasius. 10 Secunda cum Eusebio. Vide Eusebius, 10 Secundus cum Gaitio. Vide Caitius, 10 Septiminus seu Septimus cum Caitio. Vide Caitius. 10 Septimus scu Septiraa aut Septiraia cum Eusebio. Vide Eusebius. 10 Screnus cura Caitio. Vide Caitius
11 Sisinnius patriarcha Constantinopblitanus. Sylloge.
G-J7

10^paucha
-L

113
10 Paulinus
Neapolitano.
priae,

episc.

conf. Capuae in

Sylloge.
Vilae

Cultus

regno lectionis pro-

tempus
Pientia

134

11
1 1

Philonilla

cum Zenaide. Vide Zenals. cum Nigasio. Vide Nigasius.

Pnav. Martyrolo-ns memoria ejua cultempus martyrii incertum et tns reliquiae Passio edenda 20 PasSIO, auctore anonymo, ex MS. Legend. Pruvinicnsi. Phologus Caput unicum. Sanctae ln juventute pietas, et castitas, pro qua tuenda crudcliter occidilur
Galliae.

V. M. Campania

in diceccsi

Trieassina in

Comm.

Sanctae
:

in

122
Taracus, Probus,el Andronicus Martyres Anazarbi in Gilicia. Comm. Pn,LV. De SS. Martyrum cultu, martyrii adjunctis ct Ac1 1

10 Pinitus episcconf. Gnossi in insulaCreta.

Sylloge. JElas et cultus 11 PlacidiaV. Veronae in

Italia.

Sylloge.S.
et cul-

Placidiae apud martyrologos memoria

tus

tis

560.

Acta
Cap.

ex
i.

Buinartio.

Ehstoi.a

ad

sacer

fueritne Valentiani

filia? incerta

Icomenses.

obitus epocha
11
1 1

630

terrogatio

5GG.

Cap.

Prima SS. n. Secunda SS. Mar-

Martyrum in-

Placiduscum Anastasio.Vide^nastastus. Probus cum Taraco. Vide Taracus.

Q
1

tyrum interrogatio 570. Cap. kil. Tcrtia SS. Martyrum intcrrogatio 575. Cap. iv. supremum SS. Marlyrum supplicium et sepullura 582
10 Teclechildis scu Telcchildis V., prima
abbatissa Jotrensis in Gallia. Sylloge. Sanctae cultus, memoria in Fastissacris recentioribus, nolitia qualiscumquect aetas ex inscriptione
sepulcrali et S. Bertilae Actis
1 1

/"^vuinlasius

cum

Caitio.

Vc
gasius.

'

Quirinus

cum

Vide Caitius. Nigasio. Vide Ni-

R
1

TD
X\.

obertus Malatesta conf. tertii Ordinis S. Francisci Arimini in ditionePon:

10 Trenantius Eremita, pro Martyre cultus,

pia Comm. Prjev. Nobile Beati genus et rarae nuptiae pueritia et adolescentia
tificia
: ,

Cultus

in ArtesiaBelgiiprovincia.CoMM.Pnuv. antiquus, meraoria in Fastis sacns

beati principis virtutes

ejus

cultus qualis-

recentioribus

INDEX SANCTORUM
recentioribus,
S.

Vita haud edenda, natales e

asserti,

Amelberga perperam
aliis

proximaque

cum

aliquot Sanctis consanguinitas aut

nattvitas, pia sub uniccm. Sancti parentes Sixto Pontifice educatio, ordinatio in episcopum, miracula, cruciatus pro fide tolerati,
,

u. An Sanctus Hannoniae oriundus quae de eo e comitibus videantur tuto posse credi, quo circiler temet quo loco fuerit sepultus pore obierit

dubia, autcerto falsa 127.

vita austera, obitus

1

Vitalis seu Natalis

cum

Caitio.

668 Vide Ca\~

tius.

130
10 Venustus cum Caitio. Vide Caitius. 10 Victor cum Gereone Vide Gereon. 11 Vinardus seu Winardus conf. prope Lingonas in Gallia. Comm. Pr^v. Sancti memoriainpaucis,iisquerecentionbusdumtaxat,
Fastis sacris, cultus ecclesiasticus,
1 1

tempus e,

Comm. Pr^v. Sanctarum in Fastis an martyres exstiterint sacris memoria et qualia ubinam el quandonam vixerint Zenais Acta 502. sint, quae edimus, solius
cia.
:

"

'VEnais et

Philonilla sorores Tarsi in Cili-

mortuale incertum, Vita, ei afficla, cur edenVeteri e auctore anonymo da 666. Vita
,

Acta, auctore anonymo, ex Codice MS. Vaticano signato 866, Interprete Comelio Byeo
fc07

Cellensis prope Lingonasecclesio? codice 3/s.Capot

INDEX

CHR0NOLOGICUS
SECULO
I.

Constantinopoli exstruxit S. Bassianus 81 c

HOc,nals
Circa

ut apparet, seculo tloruerunt SS.

Zec

def
annum, ut probabile apparet, 453 et annum 458obiitidem S. Bassianus 83 e f, 84 a Anno 453 inventum prope Emesam fuit S. Joannis Baptistae caput 82 d e
Inter
Verosimiliter vel hoc seculo vel altero
tibus sedit S.
e

et Philonilla sorores

506 b

SECULOIl. annum 180 floruit S. Pinitus, Cnossi

9 a b
III.

in insula Creta episcopus

SECULO
Hoc
seculo

sequen*

fidem christianam in Britanniam Armoricam invexit S. Clarus, Nannetensis episcopus 62 b c d e f

Cerbonius, Veronensis episcopus

87

ab

SECULO
Hoc

VI.

Anno circiter ut verosimilius apparet, 286 martyrium in pago Vilcassino passi sunt SS.
t

seculo e vivis excessit S.

Cannicus abbas

646

abde
Comen-

Nigasius, Quirinus, Scubiculas seu Scuviculus

Anno 516 natus

episcopus

est S.

etPientia
Verossimillime

511
sub
seculi

f,

612

ab

Firminus, Usetiensis d 37 c d, 639 d

hujus finem aut sequentis initium SS. Gereon et Victor,Casliusque item ac Florentius cum suis quinque Sociis

Anno

circiter

537

obiit S. Eupilius,

sis in Italia

Coloniae Agrippinae et in ejus Viciuia sunt

passi

33 d e

episcopus 633 ef Verosimilius anno 546 Totilae regis jussu ursi morsibus fuit objectus et ab iis evasit illaesus S. Cerbonius, Populoniensis episcopus 94 a b

SECULO
Sub
pius et
seculi

IV.

cde
EulamAnno 553 ex hac
Veromilius anno
vita migravit S. Firminus,

hujus initium passi sunt

Eulampia eorumque Socii 68 d e f 69 a Anno, ut verosimilius apparet 304 martyrio coronati sunt Tarachus, Probus et Andronicus

Usetiensis episcopus

639
obiit S.

d
,

575

Populoniensis episcopus

564 bc Hoc seculo in jEthiopiam venit vilamque ibidem terminavit S. Michael Aragawi 607 d e f
Verosimiliter eodem hoc seculo circiter medio

Cerbonius 95 e

SECULOVII.
Anno 601
missus fuit piscopus
in
S.

Britanniam a S. Gregorio Papa Paulinus, Eboracensis archie-

sedem Verodunensem occupavit

Verosimiliter

S.

Sanctinus

runt

idem

597 d eodem hoc seculo proveclo obieS. Sanctinus et S. Antoninus 357

Verosimillime anno

racenis

fuit

occisus

Anno 381 Nectarius e Constantinopolitanus episcopus

Anno 397
obiit

599 e Sarmata a Sar604 d e f neophyto electus fuit

S.

105 ab Anno 627 baptizatus fuit Nordanhymbrorum rex Edwinus, 106 a, 111 a Anno 633 idem Edwinus, caeso ejusexercitu occisus 107 c, 113 e Anno 644 obiit S. Paulinus, Eboracen6is
archiepiscopus,

107ef

Usquead annum circiter 660 vixit S. Teclechildis, prima Jotrensis in Gallia abbatissa

idem

S.

Nectarius

611 ef 621 f

119 ab

cdef

SECULOV.
Anno
circxter

407

obiit S.

tionensis episcopus

Germanus, Veson624 f, 625 a b c

Anno 426 patriarcha Constantinopolitanus electus fuit S. Sisinnius 627 f 628 a b Anno 427 e vivis excessit idem S. Sisinnius
hocseculo floruit S. Placidia Virgo 632 b d Anno 450 vel haud multo serius monasterium

Hoc forsan seculo ad Dominum migravit S. Nuncius, comitatus Namurcensis presbyter itemque S. Eufredus, Albae Pompeiae in Insubria pro martyre cultus 1 25 f, 1 26 a b c d e f, 647 e f Eodem hoc seculo senescente vitam cum morte commutavit S. Ethelbnrga, Berchingensis in Anglia abbatissa 649 b c d e Sub hujus item seculi forte finem vixerit S. Anfilio

":

IN
silio

TOMUM V OCTOBRiS
053 e
ctini ossa translala

monachus, Latiniaci

in

dioecesi Pari-

siensi cultus

SEGULOVIII.
Hoc
seculo floruisse creditur S.

Gummarus,
678 d
Vinardus,

Anno 1044 Cuernn Vcrodnnum Moldis S. San60 f, 609 a b c d 8 f, 60.'la. Ctrcaannum 1080 translatcBfueruilt. PauUni,Eboracensisarohiepiscopi,roli(iuije 1 03do
1

Lirae in Brabantia palronus,

SECULOXU.
Anno 1121 quatuormartyrumcorpora,quo-

Eodem
itemque
pus,

forte hoc seculo florueritS.

Grammatius, Salernitanus episco666 d, 674 d e Circa annum 703 monasterium S. Vincentii ad Vulturnum cedificare ccepit S. Paldo abbas 654 b c d. Anno 720 obiit ldemS. Paldo 654 ef, 659 e Hoc seculo provecto obiit S. Venantius ere1 32 d e mita eodem hoc seculo,mcdia suiparle Verosimiliter
S.

rum unnm

nise Agrippinae fuerunt invonta

AnnoM

forsan exstitit S. Gercoms, Gbld49 e f. 28 Sanclonsem S. Victorisooolosiam

consecravit S. Norbertus, Magdoburgensis ar* 436 chiepiscopus,

XIV. Joannos Bridlingtonien sis, regularisex OrdineS. Augustini canoniI35f, 136a, 1 43 o cus

SECULO

Anno 1379

obiit S.

jam

elapso, vivere desiit S. Juliana seu Julia,

SECULO XV
dinis S. Francisci Tertiarius

Pauliacensis in

Normannia abbatissa, 664 665 a

f,

b.

SECULO

IX.

Verosimillime anno 809 populonitim fuit excisum, indeque S. Cerbonii, civitatis hujus 88 e, 89 a b. episcopi, corpus translatum Medio circiler hoc seculo obiitS. Paulinus, Capuanus in regno Neapolitano episcopus, 1 35 d. Verosimilius anno circiter 876 fueruntS. Quirini martvris reliquiae Malmundarium allatae

Robertus Malatosta, or1 46 e. Anno 1491 ad superos transiit B. Jaoobus Alemannus, Ordinis S. Dominici frater lalcus 792 d, 801 a.

Anno

432

obiit B.

SECULOXVI.
Anno
circiter

1503
S.

obiit B.

dine S. Augustini

Martinus ex Or805 e f.

Anho 1510

Franciscus Borgia, tortius

Societatis Jesu generalis,

548de
Anno 878 Nannetibus Juliomagum seu Andegavum translatum fuit S. Clari, Nanne63 c d tensis episcopi, corpus

Anno 1526 S.LudovicusBortrandus.et ai\no 1535 B. Alexander Saulius, Ticinenfeia in

ducatu
Mediolanensi cpiscopus
,

e*t

nattiB

SECULO

X.
-

Anno 925 natus est S. Bruno, Coloniensis 703 c archiepiscopus, Annocirciter 929 litteris informandus Ultraiectum ad Baldericum episcopum missus
est

153 c, 235 f, 295 c, 309 a, 368 f, 809 c. Anno 1539, conspecta, qua deformatum erat, quod Granatam deduccbat, lnsabella
Augustie cadaver, foeditate, sanctioris vitae propositum concepit S. Franciscus Borgia 162 de, 163cdef, 241 bcdol.

703d,769bc.
obiit

Anno 1541 Algorium, obsideri

COBptlHD, de-

Anno 936

Henricus Auceps,S. Brunoarchiepiscopi, pater

nis, Coloniensis

704
c

b
f

d e

serere ac in Europam rctro vela facore fuil M> d coactus Carolus V imperator 1543 in Gandiaj ducatum patri inorAnno
I

dum

Anno 950 idem S. Bruno accepit gubernan707 d e Laurishamense monasterium

tuo successit S. Franciscus Borgia 167

f, 16 ab, 22 if

Anno 953 Coloniensium antistes simul et Lothariensium dux creatus eodemque anno
ordinatus episcopus synodicam adPapamscn709 a b, 712 e f, 717 e f, psit epistolam r

S.

Anno 1544pra2dicatorum habituindutuscsi Ludovicus Bortrandus 296cd,3H)d, 37 1o. Anno 15 48inccenobii, Loinbayaeasccondi-

ti,

716 def.

Anno 956 Coloniense S. Pantaleonismonasterium exstrui curavit 727 e f, 728 a bc d e.

Ragenarium, Anno 957 Ragenanum, Hanoensium comipcpuui Depulit n uresque Normannorum in exsilium m exsiuum 4 /acuc. baptizancuravit 732abc, MdaD, 783cde ^L-* 959 i^Uarioncpc a ftft dc.ficientes. Anno n*o Lotharienses a se deficientes, Fredenco, constituto, qui vices suas obiret, 739 cd, compescuit transtulit Eodem anno Coloniam Tungris
i

possessionem Dominicanos misit, solcnnia Societatis Vota clam odiditet S. Ignatii OKCrcicuravit S. Fian tia a Paulo III Papa approbari
ciscus Borgia

170 d e, 171 c d o f, 172 a. Clericorum RegulanumS. Pauh Anno 1551 Mexander Saulius 809d. naDiium bu&uejn ^ Anno 1552 Societatis vcstem mduilS. *ran**

ciscus Borgia

476 P
..
.

"

.:

reliEvereisli, Coloniensis archiepiscopi, e f, 759 a. 758 b c d quia3

Anno 1554 810 c. B. Alexander Saulius in Americam navigavit S. LuAnno 1562 297 e, 381 ef, 382 a. dovicus Bertrandus 4565 in praeposiiurn generalem SoAnno
cietalis
fuit

solennia Religionis vola emisit

sedi Trecensi, e qua pacemque inter soroexpulsus erat, restituit

electus

S.

Franciscus Borgia

Anno 960 Ansegisum

rum suarumGerberga^ et Hadwigisfihos com740d e f, 741 a b c d e f,742a. posuit TullonAnno 963 S. Gerardtm ad sedem Cameracensem prosem Incrannum vero ad
movit
cis

210 ef, 211 abc, 263 b, 264 a. Anno 1569 S. Ignatii roliquias translulit 219 cdk idem S. Franciscus est 1 569 ex America rcversus Eodem Anno 298 c, 326 e Bertrandus S. Ludovicus
lgnatius Azcvodius sociiquo etocto a secta3 Calvinianae piraeius trieinta 220 a, 271 c d e f. tis fuerunl occisi Eodemanno 1570 AlericnsisinCorsica episcopusfactusestB. AlexandorSaulius 81 icdef

749cdef,759abcd.

Anno

1570

TreEodem anno ColoniaSusatium transtuht Patrocli martyris reliquias 700 S.

acceptas

Anno 965 ad superos migravit

754 b

c.

SECULO

815a.
\
1

XI.

riotomagum ueiaue suui au. Anno 1 032 Rotomagum delatae sunt SS. b ga8ii, Qu.no, et Scuv.cuU reliqoi- *0

NiC.

unde..,...Anno 57 Petrus Diaz una cum sociis

cim rlg

jg^Jf^

aflorlllfi

999

^Vbc'.
,,<,,, Eodem
/'

INDEX CHRONOLOGICUS
Eodemanno 1571 memorabilem de Turcis
victoriara

SECULOXVII.
Anno 1617 Roma3 primum in templum no~ vum indeque in Hispaniam translatae fueruut reliquise 229 f, 230 a S. Francisci Borgiae

ad Echinadasinsulasretulit Joannes

Austriacus

224

ioS!

Anno 1572 S. S. LudovicusBertrandusevivisexcessit 227 b c d e, 233 e, 278 c, 299 c, 428 a

S.

Franciscus Borgia, et anno

Anno 1582 ejusdem

1

Ludovici Bertrandi

434 e corpus fuit translatum ab ecclesia Aleriensi ad TicinenAnno 1 59

Anno 1624 S. Franciscus Borgia, et anno 1628 S. Ludovicus Bertrandus Beatis fuit ad230 a b c, 477 ab scriptus Anno 1671 iidem duo Sancti in Sanctorum numerumfueruntrelati 231 e, 235ab, 303 b,
481 et sex seqq.

sem Gregorio XIV volente,

derSaulius

transiit B.

Alexan-

818 abc 1592 obiitidemB. Alexander Sauhus Anno 827 d

SECULO

XVIII.

Anno 1741 a Benedicto XIV B. Alexander Saulius Beatis fuit adscriptus 833 a b c d e f, 833 a bc.

NOTITIA FIGURARUM
ORNANTIUM HUNC TOMUM.

Oolitum Operis

frontispicium.
Epistolae

^Lamina
Vera

ornatus causa

dedicatoria3

praamissa.

effigies S.

Ludovici Bertrandi
argenteae,

301
Ludovici Bertrandi quiescit

Apographum

urna^

ubi corpus S.

303

Apographum imaginis

argenteae S.

Ludovici Bertrandi

cum

suo ferculo

304

APPROBATIO.
T^omum
hunc
Octobris

qumtum

totiusque,

quod

Acta
Cornelio

Sanctorum
Byeo,

inscribitur,
etc.

Operis Joanne

Bollandiani

primum supra quinquagesimum, a

Jacobo Bueo

Baptista Fonsono
ac vel

elucubratum, diligenter evolvi, eumque nec

, ,

fidei nec
,

moribus contrarium reperi,

,

ob multiplicem

qua non secus ac proxime prcegressus refertur eruditionem luce publica

Augusti

dignum

existimo.

Actum Bruxellis hac 7

1786.
C.
J.

Leyniers Lib. Censor.

Imprimatur. Datum Bruxellis 19 Septembris

P.
J.

1736.
Gnalis.

N.

De Lannoy Cons. ac Procur.

PROTESTATIO AUCTORUM.
Quod
se
relatis

identidem protestati sunt decessores nostri in hoc de

servatas
velle

Actis

Sanctorum Opere,
aliorumve hic
errori

Urbani Papae VIII

Constitutiones

neque

suis,

Commentariis

aliud

pondus

tribui,

quam

sit

historiae,

ab

hominibus

obnoxiis scriptae:

idem ante hunc quintum

tomum

Octobris

denuo protestamur.

ACTA

ACTA SANCTORUM

O G T O

BR I
COLUNTUR

TOMUS QUINTUS
DIES DEGIMA
SANCTI, QUl VI ID. OCTOBRIS

n anctusPinitusEpisc.Conf
k^Gnossi in insula Creta. S. Eusebius, S, Eraclius seu Heraclius^
S. Dionysius,
S.

S. Clarus Ep. Conf. IVamnetse in Britamiia Armorica.

SS. Eulampius et Eulampia

eorumque
lii

Socii

MM.

Ni-

comedueiii Bithynia.

MM.

S. BassianusConf.Coiislanti-

Septimus seu Se- /Africa. ptima aut Septimia S. Secunda,

S. Salsa S. Caitius,

nopoli.
S. Cerbonius Episc. Confes. Veronse in Italia. S. Cerbonius Episc.Conf. in

IWa, Iletrurise Thyrreno insula.

S.

in

mari

S. Quintasius,

Paulinus Archiepisc. Eboracenfis Conf. in Anglia.

S. Septiminus seu

SeptimuS; S. Venustus,
S. Beatus,

S. Teclechildis

S. Secundus, S. Donatus,
S. Serenus,
S. Crescentius,

Martyres.

seu TelechildisV., prima abbatissa Jotrensis in Gallia. S. Tancha V. M, in dicecesi Tricassina in Campania
Gallise.

S. Nicetius, S. Vitalis seu Natalis,

NunciusConf, in comitatu Namurcensi. S. Venantius Eremita, pro Martyre cultus, in ArteS.

sia Belgii pi ovincia.

S. Firininus, S. Eraclius seu

S.

Heraclius,
S.

Paulinus Episc. Conf. Capuee iu regno Neapolitano.

Eusebius

SS.

Gcreonet

alii

CCCXVIII
5

l SS. Victor ejusf A S n P~ que Socii item) ln et SS Cassius, Elo- P f eJ us \ rentius et alii rvicmia. plures

/ m
m

Co "

S.

Joannes Conf. Oi dinis CaBegularium nonicorum

in dioecesi Eboracensi in

Anglia. B. IlobertusMalatestaConf. tertii Ordinis S. Fi aucisci

Arimini in ditione Pontificia.

S.

Franciscus

Borgia Conf. S Franciscus

a

SocietatisJesuteitius^eneralis Romae.
S.

Conf. Ordinis Praedicatorum Valentise in Hispania Tarraconensi.

Ludovicus Bertrandus

ALIOS DIES RELATI PR^TERMISSI ET 1N

SanctiAdelardi nostro Ms, Todiesignatur in Florario Benedictmo,quod in
abbatisetconfessoris
elevatio
pontificis et confessons, tyris atque 1'elicis

qui apud
teuuii,

demqJetiam

fit

apud Sollerium est rs, quz seculo quo agilur, haud dubie jam elapso Arseptimo, media sui parte eathedram vernensem seu Claromontanam

hedram Arvernum episcopalem ca Caudiacenst Usuardt ita hodie in Auctario. Ae Eehx quzdem

nos

jam actum,

ttaopo , itell us, hoc

quod nominis occupavit. Ita autumo, tnbus diversis, sdem Episcopus alius in Chnsiiana Samguorumprimum in Gallia Galha Chrimarlhani Fratres, alterum
eju-

verum de ConstantinopoMano

isthoc Patri

arlha cujus sanctitatem ConstantmopoltTAuausti in Patriarchis Overe nostro Tsacrum Grxci in

Cupems ante tom.

stiana aueta Dionysius Claromontams tertiumque in Originibus Arverexhibent, episcoporurn

Sammarthanus

*<

tSLrsusmemontium^a^ diem, quem

actumjam
est

Savaronus Catatogis nensium seu Claromontanorum duobushorum in haud inveniatur. Verum Fehcem
Beati Mulo Trioribus nec Sancti nec

ad

Mmun.

sanxerunt,
ali-

Sammarthaniexomant;
tertioSavaronus

autem idin faciat.mici tamen cultum

eisi

hodie in S Severinus abbas reverendxssxmus illustrissimus et TZ7Zos Carafa, arD Decius S. R. E. Cardinalis civitate ac in chiemscopus Neapolitanus,

Sanetorum

ante celebrem ecclesiasticum eentum annis delatum, nulla Urbani VIII bullam fuisse
ratione probat.

Nec

id merilo concludas ex
;

1Z dZsi

NeaHolitana

**"*-*

vin Januarn. Soplu dedicaEcclesiseConstantinopolitan* S. Chronico Alexandrmo tt hodie notaturin 5 S. AtUcus, uU Fecit illam anno quo de sanvidere est ad diem,

Id haud dubie flt, Catalooo memoratur. corpus e Luculnuodtunc sacrum Severini translatum; ZnoNeapolim anno 909 fuerit Aposlol sancii hujus Noricorum incidit in diem, quo

memorato hujus Usuardi Auctario hic trecentts enimxtaslatet,etquamvis etiam antiquum, dubitan amplius annis sciretur Fehcem tamenposset, an eiverba, quibus, monastenum Uureliquiarum suarum ad
niacense translatione adprodit,recentiori manu haud fuerint habeat, de Fehce, sic jecta. Cum itaque res seu Claromontano episcopo.in

honoratum

fuisse

Zum

Zalis egimus, Mrl. Romanojam

de^cum m

Oprenostro

Constantinopolitano cto isthoc

W^et heec et

Arvernensi possumus, id Opere nostro agere nondum factun.cum tamen loco maxime opportuno hu)us anttquide eius culhc sufficientique modo ad constiterit. Porro quod
tate nobis

Valentinum presbyterum
ctat,

et

martyrem

spe-

hoc dieinMeC S JaTobusasceta memoraiwr bibhothecf notgl Basiliano et in Mss. quorum penes nosexcerpta Ambrosianm,
exstant, Menxis.

anno

martyris, cum S. Valentini presbyteri (Opens 269 Romee passi, reliquix

Ex elogio,

quod

illudadjungunt; palam est, fieri in Palsestma, qui de S Jacobo, eremita pcenitentise caupost lapsum diu in sepulchro miraculis migravit ad Dosa latuit et clarus minum, ut habet Martyrologium

sermonem

pag. 753, nostri tom. 2 Februarii alet Galliam fuermt videsis) in Belgium factum esse queat, ut latse, facileque adeo Cluniharum pars aliqua cum monasteno
acensifuerit communicata, vix

num.

Romanum
Ra-

hodiemum, cum
,.

quo de

illo

jam egimus, xxvm Januani.

Inclusi,

B Mariani abbatis, cognomento Menologio Scotitisbonx memoria hodie in verum de illoOrco signatur a Dempstero jam egimus, dinis S. Benedicti Abbate
;

dubitandum Usuardi Auapparet, quin in Caudiacensi de Valentino ctario hic memorato sermo sit ac martyre,de isthoc, Romano presbytero quo in Marquo nos jam egimus ad diem, aliisque omniRomano hodierno
ejus recohtur bus Fastis sacris memoria

tyrologio

xirebruani.
in Bruxellensi S Austrebertae inventio hodie Usuardina Auctana S. Gudilse, quod inter

xivPebruarii. quorum Victor Cassu et Borentii cum plui ibus, (nempe BonTrecassis et Florentius Veronas requiescunt, hodie legitur
nse) depositi

Rosweydiano Usuardi apud SollenumAuctario

Florentio sed quid iUe Victor huic Sollerius ; neque vero conjungitur, petit hic seu in immerito Victorenim, qui Trecassis requiescit.non Tricassina depositus
;
:

memoraa Sollerio refertur, Martyrologio nostri Menologio tur, uti etiam in Musei diciBenedictino Ms., quod vulgo Grollus
Virgine actum tur; ast de sancta isthac est, apud nos est ad diem, qui ei natalis
xFebruarii.

diwcesi

est

Pago

Matiscensi, monasterio presbyteri et marptio sanctorum Valentini

Cluniaco, exce-

Victormartyr, hodie in Hieronymianis Fastis apographis atiisque quamplurimis etiam celebratus, sacris ac ab ipsoUsuardo

sed

DIE DECIMA OCTOBRIS.

A
Victor presbyter confessor, de quo actum

Veronam, ubihodie Cassium

et

Florentium
annuntia-

apud nosjam
logio

est

ad diem, quo

in

Martyrobruarii.

eorumque Socios
tos vidit,

in antiquioribus aliquot

Romano hodierno

recolitur, xxvi Fe-

sibi prcclucentibus Fastis sacris

S.

Virgilius episcopusArelatensis,giu* hodie ab

ecclesia Arelatensi colitur
,

non Bonnam, Germanids urbem, ut horum aiwtores, sed Veronam, Ttaluecivitatem,

in
intellexerit
,

hodie etiam
V6'2l

hincque

et

quod

ibi

Colonix Agrippimeprodiit, et generali Ferrarii Catalogo eccstat insertus; verum de eojam egimus ad diem, quo a Lerinensibus colitur sacrisque Benedictinorum Fastis exstat insertus, v Martii.
S. Pauli,

Usuardo Greveni, qui anno

Sanctum, nomine Cassium, haud

Fastis
illis

inveniret,

agi de S. Cassio, Namiensi

fttc,

episcopo, existimarit, verum

quiinpa-

ce obiit confessor, nec socios, quibuscumsit passus, habuit, nec hodie Fastis sacris exstat inscriptus, sed die, quo propterea de
eo
S.

Leonensis episcopi,translatio hodie vi

cum Mrl. Romano egimus,

\\i\ Junii.

Britannia Gallica signatur a Saussayo in Martyrologio Gallicano. De Sanctoillojam egimus ad diem, quo in pluribus Fastis sacris recensetur, xii Martii. Acepsimaemartyris hodie meminerunt,queepenes nos exstant, e Mss. Bibliothecae Ambrosianee seu Mediolanensis Meneeis excerpta. Idemporroin Martyrologio suo Universali etiam facit Castellanus, luadentissime indicans, Acepsimam martyrem, de quo agit,

Martialis episcopi Lemoviois Ln Gallia tranBlatio

hodiememoraturabAdditionumsoluta

oratione adWandelbertum auctore,aMolano et Bellino editionis Parisiensis, //>/quea Martyrologii Germanici, quodmtlgo Canisii dicitur, concinnato>c eta Ferrario in Generali Sanctorum gui in Murh/rologio

Romanonon sunt, Catalogo verum de hoc sancto Lemovicensium Apostolo et Episcopojam egimus addiem, quo in Romano
,

alium non essequam Acepsimam episcopum martyrem, quem die x Octobris ad Superos migrasse, perhibent ejus Acta, qusejam deB dimus ad diem, quo in Martyrologio Romaxxn Aprilis. no hodierno recolitur, S. Kicharii memoria hodie signatur in Adone Ms.Lobiensi,in Bedaitidem Ms. Leodiensi S. Lamberti et in Ms. Benedictino domus S. Salvatoris Kalendario ast de sancto isto Cenhdensi Abbatejam egimus ad diem, quo in Martyrologio Romano hodierno signa;

S.

\\\ -lunii. hodiemo signatur, Joannis Gualbert abbatis FlorentiaB ranslatio * a Ferrario hac die annuntiatu,- in Generali
i
I

Sanctorum, qui in Martyrologio Romano

non sunt, Catalogo; verum de

lioc

sancto

Ordinis Vallumbrosani Fundatore actuma nobis jam est cum Martyrologio Romano x u hodierno ad diem
1 1

.1

1 i i

S.

Mamantis martrj

ris

braohii susceptionem ho-

die Lingonis signat in Martyrologio suo Gallicano Saussayus; est autem de S. Ma-

tur,
S.

xxvi Aprilis.

mante reliquiisqueejus Lingonas translatis,

de quibus etiam Claudius Robcrh
in /'pi-

ad hunc diem dare statuerat Colganus. lta scilicet e duodecima, quam diei Februarii de S. Catano suppeditat, Annotatione colligitur. At de sancto illo Benchorensi in Hibernia Abbate egimus addiem, quo ab Aberdonensi Scotix
Comg'elli seu Comg*alli Acta
ecclesia colitur cidtusve certe olim fuit,

scopisLingonensibusnum. 52 tractat, apud nos jam actum addiem, quo s<t,i<-(us itle Martyr in Mrl. Romano hodiernorecolitur,

w
Catalogo

ii

Aug*usti.

signatur S. Cosime episcopi translatio Panormi Ferrario in generali Sanctorum hac die a

xMaii.
DedicatioOrdinisCielestinorum/io^'eaMbano, Wiono, Menardo aliisque hagiologis memoratur. De S. Petro Ceelestino, Ordinis illius fundatore, actum apud nos est ad diem, quo in Mrl. Romano hodierno annuntiatur, xix Maii. ^Emoniensis et martyris, S. Maximi, episcopi

ab Octavio Cajetano inMartyroverum de sancto illo Africano Archiepiscopo in Opere nostro actum jam estaddiem, quo a binis iisdem /nujiologis
et

logio Sicuto;

ejus etiam

Panormi depositio celebratur,

x

Septembris.

S.

Firminumepiscopum martyrem Marietta ad hunc diem refert in Ecclesiastica sua de f

Sanctis Hispaniae Historia; verum de hoc Sancto in Opere nostro actum jam est ad

hodie in Catalogo suo tum generali, tum particidari Sanctorwn Italiee meminit Fer-

autem ex elogio annotatioquas subministrat liquet, eum nibusque, loqui de S. Maximo martyre, Civitate-nova in Istria, ubi etiam hodie in Castellaniuniversali Martyrologio annuntiatur, Venetias translato ac in Operenostroja?n locum inter xxix Maii. Sanctos adepto ad diem
rarius, dilucide
,

diem, quo in Romanohodiernoacpleris</"< aliis Martyrologiis Ambiani in Galtia anxxv Septnnbris. nuntiatur, monachus confessor hodie cum S. Theophilus
prolixiori elogio celebratur in Magis Grsc-

corum Merueis excusis, idemque etiam fit tum in Menologio, quod Maximus Margunius, Cylhcrorumepiscopus,vernacula Grxcorum hodiernorum lingua expressit, tum

S. Aldrici episcopi et confessoris

memoriam ho-

die in Benedictino suo Marlyrologio celebrat Menardus; verum de sancto isthoc Se-

de quo interim nonensi Archiepiscopo etiam Stec. 4 Benedict. part. i a pag. 566 usqueadpag. 575, itemque apag. 57(3 usque ad pag. 578 videsis, actum apud nosja?n est ad diem, quo ab ecclesia Senonensi colitur
,

etiam in Sirtetiano, quod Henricus Canisius vulgavit. Ex hoc porro ac forsan etiam e laudatis Menseis in generalem suum Sanctorum, qui in Martyrologio Romano non sunt, Catalogum Ferrarius quoquc hodie
qui Martyrologium

ac a pluribus hagiologis refertur,

vi Junii.

Zrans^MTheophilum; ast, etsieruditissi?ni, Romanum hodiernum

Apud urbem Narniensem,

sancti Cassi ejusdem

urbis episcopi, et sancti Florentii

cum

aliis

septem hodie legitur in Florentino Usuardi apud Sollerium Auctario. Hujus auctor per
Octobris

reformarunt,virinonpaucos in hocSanctos tae Menologio Sirletianointuterint, hodie meminere. Hunc scimen Theophili haud
3
licet

Tomus

V.

cwn Theophilo, diejam commemorarant unum esse atque eumdem existimarint, reque etiam vera id
licel
,

PRyETERMISSI ET IN ALIOS DIES RELATI Lupi monasterio ibidem quem secunda Octobris

servatas, cultum ecctesiasticum aliquando obtinuisse videatur, eum tamen die isto migrasse ad Supe-

ipsum non tantum Raderus

in Mss. suis in

ros,nihilp7*obat; etsi

autem hodierna etiam

Mewea

excusa Observationibus, sed etlnauctor, diciis, Menologio Sirletianoadjecti, utut secunda iteutpote Theophili nomen, rumque deinde decima Octobris die in hoc memoratum,semel dumtaxat in illo ponens,
indubie sensit
:

die ejus depositio in recentiori anni 1670

RothomagensiMartyrologiomemorelur,nos tamen de hocsancto Rothomagensi Episcopo cum Martyrologio Romano hodierno jam egimus ad diem, quo obiisse passim creditur,
viii Octobris.

neque immerito etenim, prxterquam quod hodie pariter Theophih nec mentio nec in Grxcorum Anthologio, Basilii Horoin CrypLv-ferratxOrdinis S. logioseu Typico, necin Menologio Basiliahabemus, no, nec denique in Ms., quod occurrat, omnia fere, Sirmondi Synaxario qucv de Theophilo, in Menologio Sirletiano narrantur, adeo et Menccis hodie relato,
:

Adone Ms. LoS. Domninus Usuardinis apud Sollebiensi, ac in binis . rium Auctariis recolitur; sed actum de eo apudnos jamest addiem, quo in Mrl. Romartyr hodie in

mano hodierno

recensetur,

ix Octobris.

S. Gislenus abbas hodie in Kalendariis aliquot sed et in Adone Lobiensi Ms. memoratur
;

de eo

cum Martyroiogio Romano jam

die

egi-

congruunt cum iis, qiuv de Theophilo, die secunda Octobris pluribus adhuc aliis Fasut appatis sacris inscripto, referuntur, periculo duos hic reat, non nisi cum erroris
statuiposse Theophilos diversos. Theophiin lus quidem, qui die secunda Octobris memoratur, in exsiplunbus Fastis sacris imaginum cidtum lio, in quod ob sacrarum pulsus fueraiaLeone Isauro; contra autem
Theophilus, qui hodie in Menologio Sirle-

mus
S.

i* Octobris.

Sabinum eremitam hodie in Mrl. suo Hispano commemorat Tamayus; ast nos cumaliis hagiologis de Sancto illo egimus die
ix Octobris.

Loth propheta ab Adone, Notkero et Wandelberto hodie celebratur, idemque etiam in E Romano Parvo seu Veteri ac in variis Usuardinis Auctariis fit ast, cum Loth in Mrl.
;

Romano hodierno nuspiam locum

habeat,

Menxis recensetur, non sed in monasterio, in quo, priusquam sacrarum imaginum causa pateretur, monachumegerat, diem extremum clausissein iisdem Menccis et Menologio Sirletiano
tiano et in exsilio,
asseritur;
bris

vide qucX de eo ad diem prxcedentem in PrcVtermissis dicta sunt. Ecclesige Turiasonensis in Arag-onia, Ecclesiae metropolitaua3 Genuensis,
Ecclesise cathedralis Calag'urritana>
in Hispania,
)

verum (Operis nostri tom i Octopag. 492, num. 3 videsis) Synaxarii

dedicatio

Sirmondiani auctor, significare volens, Theophilum, cumpericulum esset, nejamjam prx tormentis sibi inflictis moreretur a tormentis ulterioribus liberum quo eum in elogio fuisse dimissum
,

Itemque Ecclesire B. Mariae de Tribus-Fontibus, Clarsevallis primog-enitag filias,

hodie notatur, prioris nimirum in Officiis hujus propriis, secundee et tertuv in generali Sanctorum Catalogo apud Ferrarium,

secunda Octobris die celebrat, sic scribit Cum autem jam prope moriturus esset Sanctus, dimissus est. Quid si ergo hsec ipsa verba in documento, quod Menologii Sirle-

ac quartcV demum in Sanctorum et Beatorum Ordinis Cisterciensis serie apud Chale-

motum.
Eubrachius in Usuardinis aliquot apud Sollerium Auctariis hodiepost h<vc verba In Britannia sancti Paulini rpiscopi et confessoris annuntiatur sequentem in modum Et Eu:

Meneeorum auctoribus prseluxit, fuerint reperta, hique ex illis perperam intellectis,Theophilum non tantuma tormentiani et
tis

ulterioribus, sed et ab exsilio liberum

ad monasterium suum fuisse remissum,

brachii ast, cum Sanctus, qui fuerit vocatus Eubrachius, notus haud sit,Soilerius sa;

judicarint, atque hinc simid sitfactum, ut eum ibidem, vita sanctissime acta, ad Do-

ne, licet etiam in codice

Camberiensi

lega-

minum migrasse,
sit,

litteris mandarint ? Utut dubium equidem apparet, an brevius

tur In Britannia apud Eboracum beatorum Pauli (Paidini) prsesulis et Eubrachii confessoris,

elogium, quo Theophilus hodie in Menologio Sirletiano ornatur, e prolixiori, quo hodie pariter in Men&is recotitur, elogio haud profluxerit etsi itaque Theophilus non tantum, ut dictum est, in Menseis, quibus parum fidimus, verum etiam in Sirletiano, quod paulo pluris facimus, Menotogio hodie celebretur, nos tamen, omnibus modo rite perpensis, agere non audemus de eovelutiindubiedistincto a Theophilo ,quem cum Martyrologio Romano jam dedimus
;

merito putavit, non dubitandum,quin hunc codicem et in alia Usuardina Auctaria irrepserit Eubrachii pro Eboraci, quo nomine in pluribus Fastis sacris expriet in

mitur

civitas, cujus S.

Pauiinus

fuit inBri-

die
S.

2 Octobris.

Evodium Rothornagensem episcopum Trecis hodie annuntiat Ferrariusin generali Sanctorum Catalogo, citatisque, quarum notitiam haudprsebet, ecclesiee Trecensis tabunatalem ejus diexxii Decembris celebrari,inAnnotatisadjunxit; verum, etsiforsan id tum Trecis fiat ac porro Evodius in civi* tate isthac ob sacras suas reliquias, in S.
lis,

tannia episcopus. Gislebertum in Sylva Nigra abbatem hodie annuntiat in generaii suo Sanctorum Catalogo Ferrarius, per Annotationem, qua annuntiationis hujus fontes assignat, clare indicans, loqui sese de Gisleberto, qui Benedictinum SuevicV monasterium,a S.Blasio dictum ac ibidem inNigra seu Hercinia sylva situm, sub seculi xi finem abbas rexit, ut Bucelinus Germ. sacrce part. 2, pag. 16 docet in monasterii istius abbatum serie quos inter nidtus, nomine Gislebertus, prcVter. jam laudatum occurrit. Ast, etiamsi illum Beati etiam aut Sancti tituto Ferrarius
et

quidam alii exornent, hunc tamen ilh haud tribuit mox dictus Bucelinus, cumque
prcvterea

DIE DECIMA OCTOBRIS.

prxterea nec abs hoc, nec abs aliis Benedictinis hagiologis in sacris, quos concinnarunt,

citatis ait

Fisjnus,
//..

secl

contra '

'

v,

Fastis

Gislebcrtus celebrctur, huic

Serenum non coli

seu
\d ipst
,

etiam
'

San-Blasiano Abba/i, nisi j,rius, quod hactenus factum haud reperio, publicus cjus cultus fuerit probatus, locum inter Sanctos in Opere nostro dare haud possumus. Jordanum Hemmenrodensein cx Ordine Cisterhodie cum Beati titulo in Mcnologiis a se contextis commemorant Henriquez et Buceliuus, idemque etiam facit in novissimo expanso Sanctorum Ordinis Cisterciensis Catalogo
ciensi in dioeccsi Trevirensi

de Remiscen.U-. quatn prate siumpcrpc.

" R Valesius to contendtt, {,/<, ,i i.
'

KaisL9Q$i

mcic. pag

Molanus

asserat, nec

monachum

ullum cultus publici,qui alibi eis deferatur, delatusve olim fuerit, re\ indicium, in Opere nostro locuh/ nec Sereno, ^v Remisceudi, uti<t etiam ab Ai t\ h/nseceo
sacro
et

a Lahiero

in

\!<nologio hodie relatss,

sanctarum Virginx dare possumus,

Sereni, cui Sanoti
ti-

Sigismundus Alberti. Verum, etsi quidem Jordanus, utduo horum hagiologorum priores aiunt, insolita abstinentia corpus
afflixerit,

Pommerayus quidem
Guilliclmo
1

tulum adscribit,reliquias Rotho

A)
,

lub

suum

arcliiepiscopo allatas, in sua

// /

miraculorumque etiam gratia effutserit, nihil tamen vel apud hosce vel alibi reperio, quod cultum pubticum, quo,
ut vere Sanctus aut Beatus, honoretur ho-

c///<-j,/s<-<>j,<iri'
;

Eistoria cap.

8,

num*

sc^nbit

ast

cum nuspiam,

cujus

Si

essat,
potest,

<<//<<//,

dubitari sane non immerito

:l

noratusve aliquando
efficiat.

sit,

utcumque certum

S. Sereni conf., </< quo bris egi/nus, /nun/ c.rs/i/crint,

an

<)</<>-

Henrici principis Lusitaniae Ordinis Equitum relig-iosorum, sub Reg-ula S. Benedicti de

Christo nuncupati, in Hispania obitum ho-

Corona Domini scu Dominica hodie /n Kntcidariisaliquotmemoratur; isthxcautem Corona, quce

ad Coron&seu Rosarii Mariani E

die in Menologiis suis signant Henriquez et Bucelinus. Ac ille quidem sacrx? Itujits militux

simUitudinemtornatisorbiculisseuglobulis /lgurahrr,orationcs Dominicastrigintatres satutationesque angelicas quinque in anno-

Minister generalis, qui, multis in rei-

rumvit.c Domini nostri ac Vulnerum ejus

publiccV Christianxcommodumprccclare gestis,

anno Chrisli 1400

obiisse dicititr a

Bu-

commemorationem recitando contexitur, fuitqnr iorah;rcorandiiiH'f.lmitn.\, imfulgcnl

celino, sanctitatis

fama

cxstitit celebris et

tias

a Sigismundo Alberti, a quo pariter in novissimo expanso Sanctorum Ordinis Cisterciensis Catalogo hodie celebratur, Beati et-

servarent, Leone

non itidem a laudaiam hagiologis Henriquez et Bucelino certetis <j)'c caret cultu, qui, ut in Opere nostro
t.itulo

afpcitur, ast

qui pie religioseqim hanc <>f>Ponhji. maximo roncedente, a Michacte Ftorentino, crcmita Camaldulensi, </irinih>s, ut aiunt monito Jaexcogitata. Atque hic quidem die

etiam

iis,

<

nuarii, qua, ut

Thomas de Minis

in totius

Sanctis accenseri queat, exigitur. Lupita soror S. Patricii a Camerariocum Sanctae titulo memoratur hoc die ad quempropterea a die xxvii Septembris, quo pluribus Fastissacris exstat inserta, remissa fuit a De;

OrdinisCamatdulensisSam/oi'inu >' Ik-ato'' ntm Catalogo editionis anni [606, pag,

testatur, v/l;r

SWB cursum anno

/'as/>s<i

1522 A

minavit, in Sahctorum

Dorgaino,

rum,
1

cessoribus nostris, pollicentibus fore, itt nunc deLupita, si cultus ejusprobariposset, ageretur; verum, cum hunc hactenus a ne-

Wione, Menardo ct Ferrario signatur; etsi etiam tum ab his, lum ab aliis eXititulo decoretur, fuit tamen ad diotum Januarii diem a Decessoribusnos/r/s,</u<>i/,
1

mineprobatum inveniam, de illa S.Patricii

Sorore nec hodie
est

agendum.

Sereni incertte sedis episcopi et Remiscendis virginis hodie cum Sancti ac Sanctae titulo

Raissius in suo adMolani Sanctorum Belgii Natales Auctario meminit, idemque etiam faciunt in Hagiologii Belgici Compendio Willotus, et in Ecclesi.v Leodiensis Floribus Fisenus; qui posterior partim etiam ea, quai in ejusdem ecclesuv Historia ad annum 450 de Sereno jam dixerat, ita repetit
:

an publico legitimoque cuttu gmulcat, liuuit satishaberentpcrspectum ,inte\rPrastermis sos relatus, cumque, an caslitum honoribus aticubi ('//iriufur, ziondum c/ium nunc alu cunde discere obtigerit, ac futurum forsan sit,utde Michaclc in Opcrenostro numquflm p D \b eo agatur, qui plura de U< inventa, nosse cupit, adeat in Tuscise San*
ctis et

Beatis

Sylvanum Razzium

part.
'

i,

Res ab illo (Sereno) gestas nobis antiquitas non reliquit. Hoc tantum acta sanctissime
:

crU pag. 8&1, in eremi Camaldulen anno 1570 vulgata, ptione, typis Romanis Andream Mugnotium pag. 9 et ad diem Januarii in Menol. Bencd. Bucelinum, </<", quse prxcipue ad Ooronam Domfni spectant,
nitide juwta ac breviter ibidem de usribto,

vita, Hasterise conditus, caeliluni honoribus colitur. Ita ccenobii (Hasteriensis scilicet) conditorem "Widericum testamenti sui tabulis

Deipanu V

^.pparitio

qumdam

hodie in

inseruisse testatur

Molanus nec alia uspiam memoria; verum prxterquam est S. Sereni quod testamentum hic memoratum pro supposititio, ut Marneus in Dissertat., quas HistoricVSUcvNamurcensiadcalcemadjecit,
;

Marlesise Novocomensis Sanctuario seu memoratur. De ea, siopportunum tyrologio visum fuerit, agi poterd, ubi ad totius <)peris calcem

de sanctissima Virgine Mariaex

instituto tractabitur.

pag. 101

et

tribus seqq. dilucide probat,

sit

S.BtunonemarchiepisfopumColonienscm hodie proin Anno Sancto Habspurgo-Austriaco

ponit Joannes Schdnteben; verum vide, Coloniensium de isthocnominis hujus primo /ratrr, ad Anlistite, Ottonis I imperatons sunt dii >'<> Octobrisdiem inPrxlermissis
vi

habendum,Prwtermissosin Operenostro ad diem vn Junii ac ipsummet in Natalibus Sanctorum Belgii Molanum videsis, inveniesque, hodierno die ibidem in S. Nuncio martyrologum hunc non id, quod verbis re-

qucB

Huironis episcopi Autissiodorensis to

memoriam
hodie

RELATI PBiETERMISSI ET IN ALIOS DIES

i

hodie in
brat
siqnet,

Menardus; haud dubie, contra ac Castellanus

Martyrologio suo Benedictino celecum autem eam Pontimaci

Franciscano facit; verum cultus ecclesiastiquo Clarissa isthxc anonyma gavisa aliquando fuerit, indicia nec apud binos illos

correxit, initio per errorem, quem postea Hugone, qui, quod existimarit, loquitur de

hagiologos,nec apud Barrezium aliosque Ordinis S. Francisci scriptores, qui de ilta

natus, MatiscoMatiscone in Burgundia

e pnmo nensis solet vocari, quique, Autissiodorensis factus tiniacensi abbate Octobns apud episcopus, anno 1151 die x

Pontx-

Pontiniacum, uti ad hunc

annum Manmque
num.
1, et

pariter loquuntur, occurrunt. Demetrii Albani, tertiarii Pranciscani, prope Spoletum sepulti Vitam hodie in Sanctorum Vitis proponit Jacoet Beatorum Umbrias qui, cum ibidem dicat, duxisse Debillus,

in Annal Cisterc. cap. 7, col. M6 Christ. auctse Scriptores tom. 12, verum etsi quidem docent, excessitevivis; Antistes a laudato hic Autissiodorensium ad diem xxi Januarii, hodie, et

GallicB

metrium per annos quinquaginta in eremo Montis-Luciprope Spoletumvitam eremitiDemecam, sermonem haud dubie facit de
eremita, a Decessoribus nostris inter ApriPrtetermissos jam relato ad diem xxi
trio

Menardo

est prout jam ibidem in Prxtermissis Henriquez Beatus imo ctum, a Chrysostomo etiamSanctusaBucelino appelletur, a SaussayotamendumtaxatrecenseturinterPios;

ai-

in Martyrologio Franciscano Arturus adscripserat Ac id quidem, ut modo intelligimus, indubie hic hagiologus
lis,

cui

eum

fecerat,

neque vero immerito,

cum

cultu publico ac
ali-

nec legitimo, ut apparet, nec gaudeat,

quando fuerit gavisus.

Ptolemachus
et Pratres ejus

martyres annun-

quod Demetrium eremitam seu qui vitam eremiticam duxit, existimarit eumdem cum altero ejusdem nominis, in convenSpoletum, setu Montis-Luci, itidem prope prov. pulto, hicque, de quo Gonzaga part. 2
S.Francisci conv. 7, Marianus lib. 5, cap. cap. 17 et 30, Marcus Ulyssiponensis lib. 7, ad annum Waddingus in Minorum Annal. num. 31 agunt, die xxi Aprilis, ut Ja1459,
obiecobillus hodie in laudatis Vitis docet,
rit.

etufithiopum tiantur in Fastis Coptitarum verum in Martyrologio apud Ludolfum;

Coptico apud Seldenum de
legitur
:

SynedriispagMQ

martyAbtalmonis qui, Abtolarum. Hicne forsan Ludolfus, monem pro Ptolemacbo haberi hoc loco apud Seldenum Coptitas, in Annotatis monet,
et Sororis ejus

hallucinari ac proin, ut seepius alibi, rigendum existimarit ? TJtut sit, Ptolemachum equidem et Pratres ejus martyres in Martyrologium suum Universale intulit e

cor-

a Demetrio eremita certissime eremiticum est distinctus. Habitum quidem Tertiarii S. Francisci in Italia (adi Ordi-

Verum

is

num tom.

laudatisFastis Castellanus; sedPtolemachus Abtalmonw? aut Abtolamon ejusqueseu Soror seu Fratres nobis satis noti haud sunt.

annum 7, cap. 29 et 30 Heliot) ad 1448, quo hisce illum mutare Nicousque laus V Papa permisit, gestasse inveniunpost tur, nec vero est absimile, diu etiam
nonnullos adhuc ibidem S. Francisci Tertiarios, in locis desertis habitantes,

eodem

Paulus

Zacharias ascetse apud eumdem Ludolfum in Fastis ^Ethiopum hodie occurrunt; verum hi nobis ceque sunt ignoti, liqui penes nos cet etiam postremus in Mss.,
et

verum, uti eremitico habitu perrexisse; habitusque proinde, a Franetsi id ita sit, ciscano valde diversus, sub quo Demetrius
eremita in imagine sua, anno 1671 in 3ede exS. Pauli juxta Spoletum deprehensa,
hibetur, nulla

exstant, Martyrologii Coptici Indicibus re-

omnino ratione Demetrium

censeatur. Martyris unius e Monte-martyrum caput asservatur Ipris apud Carmelitissas, ibidemque

hunc, contra acDecessores nostri locoproxime cit. eestimasse videntur, vel ante Institu-

idcircohodiedeMartyreisthocanomjmoOfficium sil, uti docent titteree, a Sanctimonialium illarumprsefectaR. M. Verrycken Ipris Tornacum ad P. Willot scriptde indequeabs hocad Decessores nostros anno 1659
transmissse.

tum a S. Francisco Ordinem floruisse, vel certe Franciscanum haudfuisse, persuadere

queat, alia tamen, quse
locis

Demetrium eremi-

tam a Demetrio, per Gonzagam aliosque

mox

citt.

memorato, distinctum esse F

Joannem ab Hercudero, ab hsereticis pro fide occisum, hodie in Bohemia, ac alibi alios adhuc aliquot sanctitatis fama illustres S.
Francisci alumnos, addito singidis Beati titulo, in Martyrologio Franciscano recenset Arturus, iisquenonnullos preeterea ejusdem Instituti Viros, Sanctitatis fama pariter illustres, Hueberus, ubique tamen a titulo illo abstinens, in Menologio suo Francisca-

probant, occurrunt. Primo enim hic Mediolani seu in lnsubria, ille vero in Albania est natus secundo hic Franciscanorum Observantium Regulam fuit professus ille verosub Tertiariorum S.Franciscilnstituto
:
;

vitam eremiticam egit

;

tertio hic

anno 1459

vero anno 1491 die x die xxi Aprilis vivis ; quarto hic prope Octobris excessit e ecSpoletum in Franciscana S. Catharinie
ille

no adjungit verum hosce

;

illosve inter nul-

lus,

cujus vel

qualemcumque etiam cidtum

publicum sat certo probes, occurrit, sit Robertum Malatestam, quem etiam idcirco damus, exceperis. "Virginem anonyman, seu cujus ignoratur nomen, in Amarantino, quod in territorio
Braccarensi situm est, S. Clarse monasterio hodie cum Beatse titulo Arturus tam in Gyneeceo sacro, quam in Martyrologio Franciscano commemorat, idemque etiam, sed absque illo titulo, Hueberus in Menologio

summitate Montis Luci sita; ille prope Spoletum itidem, sed in altera Franciscana S. Pauli ecclesia, haudprocularasepuldice ejusdem Montis-Luci sita, jacet Scriptores tus. Atque hasc quidem omnia Monumentaque, quorumhodiein Vitissupra laudatis Jacobillus in margine meminit,
clesia, in

verum nihil adjungunt, dilucide docent quodpublicum alterutrius Demetrii cuttum,

:

celebrem Urbani VIII bullam annis centum priegressum, sat certum efficiat. Jacobus a S. Petro, vulg-o Samper, e Prsedicatorum Ordine, ab Agarenis anno 1516 die

x Octobris

DIE DECIMA OCTOBRIS.

?
facit,
coli,

x Octobris
hodie

in Catalonia pro Christo occisus,

potissimum

cum

Beati titulo celebratur in

;

Anno

Dominicano a Lafon verum, quod laudat,

filius fuit,

Ceesar-Augustani conventus, cujus Jacobus Martyrologium a titulo illo abstinet, idemque etiam facit in Dominicanis Martyribus Malpseus. Adhsec venerabilem istum Virum ,qui non citius quam anno 1516 occubuit,centum annis ante celebrem Urbani VIII bullam, anno 1025 datam, cultu publico fuisse gavisum, nihil omnino probat; cum autem res sic habeat, locumei inter Sanctos in Opere nostro non magis dare possumus, quam nonnullis aliis Viris, nonnullisque item Mulieribus, pietate prxstantibus atque a

quotannis ibidcm ofpcio Henriquez, Bucelinus et ccdcsiastico Tamayus in elogiis, quibus eum exornant, memoricV produnt, idque in Ursarietisi, in quo priusquam adJuniense seu Buriense transicit. monanasticu,,i institutum Gondisfd\us fuit profcssus, Galtxcue monasterio pariterfieri,tocosupra cit.affirmat laudatus
archiepiscopus, qui etiam t quamvis ipsemet Beati dumtaxat titulum Gondisalvo adscribat,

eum tamen

vocari Sanctum

magnoque
cerHs an-

adcaputejus venerandum,cvm
y

id

Lafono pariter hodie,sed absque Beataj aut Beati titulo, in Anns DomiToleti in

ni diebus in monasterioJuniensiexponitur, accolarum concursu honorari adjungil.Minime itaque,quin Gondisalvus cultu ccclesiafucrit gavistico gaudeat aut saltem olim
sus, est

dubitandum

ast quid,

cum

res ita

nicano relatis.

Evantium archidiaconum Toletanum

Carpetania hodie tyrologio suo Hispano signat

cum

Sancti titulo in

MarTamayus ve;

alius habeat, hic statuamus? Notus est et abbas, nomine GondiOrdinis Cistetviensis mosalvus, qui Azebeyrensi apud GalLvcos

nasterio prcvfuit, atque ab

et

II<

io

rum, prseterquam quod Evantium, pro quo monumenta dumtaxat fictitia allegat, in Tabulis ecclesiasticis non reperiri ipsemet fateatur ,nullum omnino cultus, quiei defe-

Bucelino ad vi Junii diem,ad Chalemoto quoque Ordinis Cistcrcicnsis Kalenquem dario, Divione anno 1617 excuso, exstatinsertus, annuntiatur,

huuc autem ad diem

recolitur,

ratur delatusve aliquando fuerit, affert indicium.

SS. Elori et Marcelli corpora, quse e Romanis SS. Calistiet Calepodii ccemeteriis fuerant

xix Julii, quo a

Menardo etiam

inter Prcetermissos recensuerunt decessores res nostri, simulque indicarunt fore, ut utriusque jam metota de alterutrius vel

extractaCameracumquetransmissa,ibidem hodie solemnitate quam maxima anno 1655, ut libellus ea de re tunc editus penesque nos exstans fidem facit,perurbemfuerunt circumlata verum cum de Sanctis hujusmodi nihilfere aliud, quam quod sanguinem pro Christo effuderint, habeatur compertum,de quaepiam iis in Opere nostro,nisi singularis suaserit, agere non soleratio contrarium
;

morati Gondisalvi sanctitate, miraculis et quicultu hodie examinaretur. Atque hoc

dempro viribus modo exsecutus,non id

tan-

tum, quod qui vitx Buriensi comperi, verum etiam exstiterit tlsanctitate juxta ac miraculis 1501 exlustris; ast, cum eum anno demum cit. scricessisse e vivis Dacunha loco supra
bat,

dixi, de Gondisalvo Junicnsi seu

mus.
Gondisalvum Ordinis Cisterciensis in Bracarensi MenoloPortug-allia? archidioecesi abbatem in ac gio Cisterciensi Eenriquez, in Sanctis et in Beatis Cisterciensibus Chalemotus, Menologio Benedictino Bucelinus hodie celebrant,idemque inMartijrologio Eispanico

jam

ut nec addat, quandonam cidtus, quo, initium monui, gaudere eum affirmat,

acceperit, dubitari

non immeritopotest, an

ac isjam ante annum 1525 fuerit inceptus Urbani VIII bullam, anproin an celebrem pracesserit; no WZhdatam, centum annis omnis sit,in Opere nostro.nisi quod cum ita
sublaprius ea de re dubitandi ratio fuerit Gondisalvo Juniensi agere non possuta, de attcrum mus; quod autem ad (iondisalvnm Azebeyrensemjam spectat, ea quidem, seu miraculis quiede hujus abbatis sanctitate et Henriquezius, Chalemotus et Bucehnus ad
vi Junii

Tamayus, Sanctum etiam appellans, quem hi ac Sigismundus Alberti in expanso Sanctorum ac Beatorum Ordinis Cititulo sterciensis Catalogo Beati dumtaxat Acmonasteriumquidem, cui condecorant.
facit

JuGondisalvus seu Gundisalvus prsefuit,

niense, si recte scribant, fuerit

vocatum; Abbatiarum Ordims verum Jongelinus in

abbat. Cisterciensis Notitiis lib. 6, cap. 33, inMenologioCister7 Buriense joroJuniensi

diem memorant,non parum confirin Anmari inveni ex ejus Epitaphio, quod annum mclxx, nalibus Cisterciensibus ad
cap.
13 Manriquc,itemque,sednonde Castinihil contractum, in Ecdesiastico i, pag. i> Davila tom. liie ecclesiis Theatro,
8,

num.

porro affirmat. Jongelino Cisterciensibus favet Manriin Annalibus mclx cap. 7 que, utpote ibidem ad annum seu Buriensis, ac nusmonasterii Bourensis piamJuuiensismentionem faciens ; contra
ciensi

legendum

Azebeyrensis, recenset; ast, quamvis etiam praeW> obiisSB anno

dequo hic.abbas

vero,

cum Dacunha, Bracarensis

in Portu-

facileque adeo fafato Epitaphio dicatur, cultus, quo quotannis ctum esse queat, ut perhibet, Azebcyri, ut idem monumentum

gallia

archiepiscoseculo proxime elapso

archiepiscopus, optimeverosimiliter, qui monasteriaappellarentur,habuepatus sui nihilominus monasterit perspectum, ac Gondisalvus prxfuit, Juniense in

rium, cui

BracaEcclesiastica seu de Archiepiscopis appellet, rensibusEistoriapart.2, cap. 68

DominicaQuasi modo seu prima poslPascha suGondisalvus gaudet, centum annisjam Urbani VHIbultamfuerit vra memoratam Azebeyrcnsi prcvgressus, de isthoc tamen Opere nostro non agendum, DeAbbate in nostri,optantes,ut tuta,pnusquam
cessores

haudparum sane illustrissimus hic

scnptor

Cisteraensis Sanid facerent, veros Ordinis discernendi ratio a ctos ac Beatos a retiquis
cit

Ast quolaudatis hagiologis suffragatur.

cumquedemummodo monasterium istudsit

vocandumfiondisdlYumprseterea, quod huc

,loco supra Cisterciensi atiquo assignaretur hcec ita habeant, ; cum autem

duxerunt

nobis fuerit talisque necdum ratio

suggesta,

PR.ETERMISSI ET IN ALIOS DIES RELATI necdum etiam nos de Gondisalvo Azebeyrensi acl prcvsentem diem,cum prceterea nec
hoc uspiam Fastis sacris exstet insertus, in Opere nostro inter Sanctos agendum arbitramur. SS. Taracus, Probus et Andronicus martyres hodie iterum vel partim vel omnes recurauctore
in quem cultus ejus ab ibidem ScVC. 6, part. 2pag. 109 in notula, huic subjecta, differtur,

agamus ante diem,

illo

xvi Octobris.
S. Troesii abbatis,

qui plenus dierum migravit

si-

ad Dominum, me??xo?na hodie Nivernis

gnatur in duobus Usuardinis apud

Solle-

runt in Hieronymianis apographis; verum vide, qux de illis ad diem praecedentem in

S.

PrcVtermissis sunt dicta. Galla vidua et m<\vtyT,cujus corpus Roma Vercellenses in Italia Carmelitse acceperunt, hodie abs his colitur cultavecerte olim

riumAuctariis,altero Victorino,regincV Suecicvaltero; verum,cum hic Sanctus, qui aliter etiam Trojecius, Gallice Troe, vocatur,
fo?*sa?i

nobishacte?iusparumsitnotus,futurumque Nivemensium hagiologorum opera

nos fuit. lta e pag. 233 manuscripti, penes anno 1661 moram exstantis,quosua??iRomcV

reditumque in Belgium Papebrochius descripsit,i?itelligo.

notior evadat,pr cvstat ut de eo no?i aga?nus ante diem, quo a Castellano in Martyrologio U?iiversali ?nemoratur atque a Nivernensibus colitur,

sitM temporis lapsu

sa?ie,

Verum hic

decessor noster
S.

xvn

Octobris.

unde Sancta nec quidquam de ea aliunde habemus compertum.

nihil omnino,
scat, adjunxit,

ista satis innote-

Pierius presbyter Alcxandrinus hodie a Maurolyco et Galesi?iio,ite?nque in Mrl. Ger?na?iico, Canisii

vulgo dicto,

et

a Fer?~ario

Leonis, SS. Danielis, Samuelis, Angeli, Donni, translatorum Nicolai etUg-oliniin Lusitaniam

in GeneraliSanctoru?n Catalogo celebratur; verum de eo agemus ad diem, quo in Mar-

Nos de septem hisceOrdinisMinorum Martyribus agemus ad diem, quo in Martyrologio Romano hohodie meminit Maurolycus.

dierno celebrantur,
S.

xiii Octobris.

tyrologium Ro?na?ium hodiernum est illaiv Novembris. t us virginem martyrem Marietta ho- E S. Victoriam die ?^efert in Tabula, EcclesiastiCcV suae de
o??i?iibus Hispa?iicV Sa?ictis HistoricV praefixa; ve?-um,cu?n hujus dei?ide lib. 4, cap. 43,

Geraldum abstinentia, sanctitate et miraculorum gloria clarum hodie commemorant Dorgainus, Wionus, Ferrarius in generali suo Catalogoet Maurolycus veruman recte eum vocant monachum ? Cum Ferrarius et et Wionus in knnotatis ,qux Geraldi annun;

tiationi subnectunt, Equilini Catalogilib.9 cap. 45 citent, palam est, eos agere de S. Geraldo, qui in Auriliacensi, cujus comes seu toparcha erat, fundo monasterium ex-

ubi de sa?icta illa Virgi?ie tractat, fuisse gladioinS. Ursulse Sociaru??ique ?nartijrum consortio obtruncata?n, affinnet, sitque de hisce a nobis die xxi Octobris cum Martyrologio Roma?io hodierno age?idum, tum

struxit.

Anne autem

hic exstiterit

mona-

forsan major de S. Yictoria lux affulgebit, poteritqueproinde, si idfiat, co?n??iodius de ea agi ad die?n, quo, ut Marietta loco cit. docet, corpus ejus, Colonia Ag?nppi?ia in

a S. chus, definiendum Cluniacensi abbate, litteris Odone, secundo

erit

ex ejus

Vita,

Hispaniam advectum,

in cathedrali Bur-

ge?\si ecclesia ho?iorifice fuit

depositwn,

mandata. Hanc in qua a col. 65 recensetur, depromptam Gallicoque idiomate donatam D.Compaing, Savenensisin dicecesi Tolosana pastor decimo quinto seculi hujus anno typis Auriliacensibus vulgavit e proefatione autem, quam eiprgemisit, credendum apparet Geraldum e vita hac mortali, contra ac Equilinus statuit, ad immortalem tra?isisse die, qua propterea de eo cum Bucelino aliisque nonnullis hagiologis erit agendum,
e Bibliotheca Cluniacensi,
,
; ,

x Novemb.
Patricianum episcopum hodie in Scotia signat Ferra?Hus in generali Sanctoruwn Catalogo,idemque etia?n facit in Me?iologio Scotico

Dempsterus, ?iotis littera?nis adjectis pro se citans Breviarium Scoticwn et Hectore?n Boetiwn verum, etsi quide?n hic Scoto?*u?n
;

historicus Patricianum cpiscopiun i??ipense laudet, eumque beatissi?no fine quievisse,

Hist. Scoticcvlib 8 sub fi?\em affir?net,?iihil

xiii Octobris.
S.

Germanus
ratu, abs

eremita, qui in Arverniae prio-

illo nomen sortito, vitam eremiticam duxisse fertur, hodie ibidem coli in Ms., quae penes nos exstat, notitia asseritur ; ast cum pauca de Sancto illo hactenus

ta?nen affert,unde elicias, eum cultupublico Y aut gaudere aut aliqua?ido fuisse gavisum nee scio, quale sit Breviariwn Scoticwn, quod a Dempstero laudatur. Certe i?i Sanctorum,e Scotico Aberdone?isi Breviario acceptorwn, Catalogo Ms., qui penes nos ex;

habeamus comperla,futurumque forsan sit, ut temporis lapsu plura edoceamur ,expedit

enimvero,
tia,

ut, seposita tantisper ista noti-

MabiUonium

in Actis Benedictinis hic

S.

sequamur, ac proin ut de

Germano non

stat, Patriciano locus non est, ut vel hinc de publico ejus cultu salte?n dubitari ?io?i i?nmerito queat. Quod si ta?ne?i hu?ic forsan sufficie?xter quis probarit, de Patriciano agi poterit ad diem,quo a Camerario celebratur ut Sa?ictus, xxviii Novembris.

DE

,1

DIE DECIMA OCTOBIUS.

MJCfOll

J.B.P.

DE

S.

PINITO

EPISCOPO

CNOSSI IN INSULA CRETA

SYLLOGE
-rEtas
et

cultus.

CIRCA

ANNUM

1-^usebius Pamphilus
4

lib.

CLXXXX.

siasticas late prosequitur,

^Antiqua Sanmcmoria ajmd Etuebicti

^Historise Ecclequaesub impe-

ctioris doetrinffllitteris^plebem Bibicom oiie

alere velit

ne fortc lacteissermonibusperpetuo

um

Aurelii Antonini cum fratre suo L. jEUo Vero regnantis id est, ab anno 160 ad&nnum \S0,evenerunt memoratu digna; et cap. 21 de Scriptoribus Ecclesiasticis, qui tunc floruerunt, ista habet: Iisdem temporibus in Ecelesia floruit Hegesippus, dequoegimus

Jrio,

M.

innutriti homines, iu infantili

quadam

diBoipli-

na paulatimconsenescant. Qua- quidem

et

epiatola

rectam Pinyti fulcin et snllicitudinein de profectu plebis ipsi commissa?, eloquentiam quoque ct peritiam rerum divinarum velut tabella quadam picta, egregie commonstrat.
,

vii Aprilis, et

Dionysius Corinthiorum episco-

B pus, cujus virtutes et Acta elucubrata sunt in nostro Opere ad diem viii Aprilis, Pinytus quoque Cretensium episcopus, Philippus pneterea et Apollinaris ac Melito Misanus etiam et Modestus, ac potissimum Iraeneus *. Quorum omnium libri, sinceram Apostolicas traditionis ac verae fidei doctrinam continentes ad nos usque perveneTunt.Sequentibus capitibus de singulis seorsum agit Eusebius, ac cap. 23, ubi de S. Dionysii epistolistractat, has inter unam ad S. Piuitum Cnossiepiscopum missam,hujusque ad S. Dionysium responsum recenset, cujus verba hic transcribo In eodem volumine continetur etiam epistola ad Gnossios, in qua Pinytum ecclesiae illius episcopum monet, ue gra: ,

2 Hunc sanctum Cnossiae urhis, (/uoudam n regixfde qua wdendusStraboUeographitv lib. I0)nunc destructae,Antistitc, n s Octobrismartyrologi cctebrant ,aciu]irimis Uoma-

martyrofo-

numparvum

Martymlogiiun,citjnstuuiiuUial'iu\li iutcr cpi

Jrerueus

tioncm hic accipe: luCretn,

pos nobilissimi. Cum eodem ferc elogio ejus indicavere natalcm Ado et Usuardus. In Martyrologio vero hodiemo Romauo e.romatur hoc

encomio

In Creta insula beati Piniti Intei epi

;

scopos nobilissimi

hie

limssiso urbi
ct,

Epi COpus
(

sub Marco Antouiuo Wr<

Lucio Aurclin

'mii

modo floruit, et in scriptis suis, velut in quodam speoulo, viventem sui reliquit imaginem. Quic phrasi simili aut aliquantum alia n runtur apud Maurolycum Felicium, Ghi,

ve onus castitatis fratrum cervicibus tamquam necessarium imponat, sedejus, quse in plerisque homiuibus inest, infirmitatis rationem habeat. Cui epistolae re&pondensposteaPinytus, admiratione quidem ac laudibus effert inprimis Dionysium; sedtamenhortatur, ut solidiorem cibumtandem impertiat, et, transmissis iterum perfe-

nium, Galesinium, Canisium et in nonnullis Mss. Atque lucc pauca da Sancto nostro potui
reperire
quse nobilissimum reliqua vero Gnossi Praesulem scripsisse, tradunt Eusebius et jam laudati martyrologi, inter deper: ,

dita recensentur.

DE

SS.

EUSEBIO,

ERACLIO

DI0NYSI0, SEPTIMO SEU SEPTIMA

AUT SEPTIMIA, SECUNDA ET SALSA MM.

IN AFRICA.
C.B.

EX MARTYROLOGIIS.
aut

;c.

m-

quoetr.bus

seu Septimam ^omnes hodie, exceperis in, Epternacensi \Jaut Septimiam

r\ ex

Martyres, in

titulo hic propositi,

qui

in

eodem Epternacensi apographo

ita recen-

Septimum

sentur: Africae (alia Hieronymiana apographa

Hieronymiano apographo ^eiiSXeri aP ud Florentinium in-

habentln AfricaJEusebi, Eradi, DioDyeii,8eptim, Secundae, Salsae. Ast, cum in omnibus

mnunZ^ad asbque aliis de quibus infra sumusacturi,

y

hunc diem P cctanl >

cer tn ciMartyribusannuntiantur,herietiam, hisce additis, nec Septima seu Septimo omisso,

prorsus aliis Hieronymianis Fastis, a quibus Martyres isti autpartim aut omnes referuntur f hodie dumtaxat id
fiat,

heri eos, uti

et-

iam

,:

10
AOfTOM
C. B.

DE

SS.

EUSEBIO, ERACLIO, ETC. MM.

In Augustano itemque in Labbeano quatuor dumtaxat recensentur ,sed iis,quod et in supra laudatisGellonensiapudDacherium et vetustissimo apud Marteneum Martyrologiis fit, mox

iam jam dictos, cum et hi in omnibus aliis Hieronymianis Fastisautpartim aut omnes hodie dumtaxat referantur, loci incerti Martyres loco non suo in Epternacensi apographo memorari atque ad huncdiem pertinere,Florentinius in Notis recte observat. Atque id quidem certum apparet, utietiamnon tantum Dionysium, qui in omnibus Hieronymianis codicibus non contractis hodie signatur, verum etiam Eusebium hodiernis Africanis Martyribus in Epternacensi apographo recte accenseri;etsienim hicnecin majoriquodFlorentinius in Notis suppeditat,Corbeiensiapographo,nec in vetustissimo apud Dacherium,quod S. Hie-

duo tresve adduntur atii, e sequenti in codicicibus non contractis classe perperam accepti,
vocibus interimet alibi, queein hiscepost Martyres nostros reperiuntur, hosque seorsum ab aliis,qui sequuntur, passos indicant, omissis. Ceterum,utjam adductis codicibus contractioribusbreviorem etiam.qui et ipse a Sollerio exhibetur, Corbeiensem adjungam, in hoc ita habetur: In AfricaEradi, Dionysii, Septiraise. De

ronyminomine insignitur ,Martyrologio inveniatur,in ipso tamcnetiamHieronymianoFlorentinii textu, in Gellonensi apud Dacherium

apographo ac denique apud Marteneum tom. 3 Anecdot inMartyrotogio,anniscirciter mille sub S.Hieronyminomine compacto ,reliquis omnibus, dequibus hic ,Martyribus veluti ho,

omnibus porro et singulis hisce tribus, imo et de aliisitidem tribus supramemoratis Africanis Martyribus silent omnes,qui viii et xi seculo floruerunt, martyrologi ; at non similiter omnes ,qui aliqua deinde hnrum Martyrologiis addidere. Apud nos anle tom. 2 Martii in BarberinianoBedseAuctano tegitur :ln Africanatale SS. Eusebii, Eraclii, Dionysii. Accedit
Additionum soluta oratione ad Wandelbertum auctor. Hic sic habeU In Africa Eusebii, Heracli. Grevenus et qui Florarium nostrum Ms.
concinnavit, duos hosce Martyres pariter me-

rum dux et
partimque
ali-

antesignanus, pneponitur. 2 At vero in dicto Florentinii textu legitur

ter in Floren-

tiniitextu, uli-

terinEpternacensi apogra-

phoefferuntur,

In Africa Eusebii,Eraclii,Dionisi,Septimi,ScienSalsi ; hinc autem dubitari potest, primo quidem an cum hoc Hieronymiano apographo Eraclius, ancontra cum Epternacensi Eradius
di,

vocandus sit, qui secundo hic numeratur indeinde vero, ter Martyres Africanos loco virilisne, an contra feminei sexus, qui tres horum posteriores sunt, aliterquein Epternacensi apographo, quam in Florentinii textu scribuntur, exstiterint. Ast cum figura, qute
;

morant; sed et ipsi, eadem, quam mox carpsi, agendi ratione servata perperam cum eis E alterius classis conjungunt S. Venustum martyrem, continuo cum aliis, ad hanc spe,

ex

littera

1,

inferne

cum

littera c conjuncta,

exsurgit, ad figuram

litterse

quam proxime

dandum. ^Atque itaquidem duo hi hagiologi; Galesinius porro, qui hic denique etiam memorandus venit, annuntiationem adhibet hujusmodiilu Africa sanctorum martyrum Euboraci, Eusebii, Sereni et Probi ita autem non unum
ctantibus, infra hic
;

Fatti$$ami

f artm

ext '^i

accedat, facillime fieri potest, ut littera d seu potius hujus partes, si infeme haud satis connectantur, pro litteris c et 1, aut contra ut hse, si inferne attera cum altera propemodum conjungatur, pro tittera d accipiantur ; postremum autem, quod nominis Heraclii seu Eraclii littera 1 in Ms., quod librarius describebat,
inferyie cum littera c propemodum esset conjuncta, fuerit verosimillime hic factum. Ita autumo, non tantum quod Heraclii nomen ad-

dumtaxat, ut isti, sed duos alterius classis Martyres ,quorum alterProbus cum Tharaco et Andronico in Cilicia, alter Serenus, cum
pluribus
aliis,

ut

mox

infra videbimus, loco

incerto estpassus,

cum duobus classis, de qua

aut certecum

hic agimus, Martyribus Heraclio et Eusebio, horum posteriori perperam pariter conjungit.

Ac primum quidem
est,

fecerit

sipro Heraclio seu Eraclio, ut Florentinius in

Notis suis suspicatus
exararit,

Euboracum corrupte

vulgare sit, verum etiam, ac preesertim quidem, quod in plerisque Hieronymianis apographis, ab Epternacensi distinctis, non Eradi seu Eradii sed Eracli seu Heraclii legatur. Hinc porro jam fit, ut, cum pariter in plerisque Hieronymianis codicibus nonScien,

modum

vero, si forsan, cum vel ipse vel alius,quem ipse deindefuerit secutus,
S.

postremum

sequentia isthaec verba,

Eboraci,

Paulini episcopi;

Eusebii, Sereni et Probi, in

Hierony-

miano quopiam apographo

legisset,

nomen ^

ut in relato Florentinii textu fit sed Secundse et Salsse legatur, nominibus hisce nonviros, sed mxdieres designari opiner, utque prseterea, cum Septimi non minus see.pe, quam Septimse aut SeptimiaB in Hieronymianis codicibus occurrat,nondum etiam, re licet studiose discussa, virne, an mulier nomine isto designetur, determinare queam,meumque idcirco de modo, quo id exarandum sit, dubium in titulo indicarim.
di et Salsi,
contracliori-

Eboraci seu TZubomci, quo ibidein designantur notissima Angtise civitas, per errorem seu deatientionis defectum,uti illos, quiS.Paulini,Eboracensis in Anglia archiepiscopi, annuntiationi Eubrachii confessoris memoriam in Usuardinis aliquot apud Sollerium auctabitci?

riis adjecerunt,certo fecisse,in

termissis

jam

hodiernis Praevidimus, pro nomine martyris

,

acceperit,

huncque una cum Sereno etProbo quod eos cum martyre Africano Eusebio con-

Atque hsec ex Hieronymianis apographis bu$ etiam Hk- noncontractisjam dictadesexu nominibusque ronymianis AfricanorumnostrorumMartyrumsufficiant. uliisque reanAliquot porro ex his in contractioribus etiam tioribus
3

jungivideret, in Africa signarit. Utut sit, plura, quse de sex nostris Africanis Martyribus

apud Sollerium codicibus inveniuntur. In Richenoviensi quinque sic memorantur :ln Africa
Eusebii, Eraclii, Diouisii, Secundse, Septimi.

dicam. haud invenio, cumque etiam prse mO' numentorum, quse de iis tractent, penuria ne determinatum quidem, quopassisint,seculum assignare queam, hincsupra in margine Sec.
i

aut aliquo

e tribusseqq. adscripsi.

DE

DIE DECIMA OCTOBRIS.

II
CCTOM
C.

B.

DE

SS. CAITIO,

QUINTASIO

SEPTIMINO SEU SEPTIMO. VENUSTO. BEATO. SECUNDO

I30NAXO, 8ERENO, CRESCKNTIO

NICETIO. VITALE SEU NATALE. FIRMINO

ERACLIO SED

HERACLIO

ET EUSEBIO MM.

EX MARTYROLOGIIS ET ANTIQUISSIMO KAIENDABIO CABTHA6INEN8L

SBC. INCERTO.

Sancti, in quo-

Corbeiense apud Florentinium

sex, de

in Notis

rum

annuntt-

Hieronymianum apographwn hodie post

quibusjam actum, Africanos mar,

serendis, constat, una cum Probo in Cilici< ttv sua> cursum, fuso pro Christo sang<

atione ab Hie-

ronymianis

TteZZnsT Martyres
'

tyres duo isthsec vocabula Et alibi quibus non , e dem qU ki l0C0 P aSsi eSSe > QUOS SUbdit >
alii indicantur,

consummarunt. Hinc porro ja m conseguitur,

quibus locis sex illi 7nartyres, Tarachus Probus, Andronicus, Cassins, Flo* E rentiuset Victor, passisint, habeamus comut,

videlicet,

prosequitur:

ponit ac ita Caiti, Quiutasi, Septimi, Venusti,

mox

Beati, Secundi, Donati,Sereni,Crescenti,Taraci,

, Natalis Eirniini Heracli, Cassi, Eusebi, Elorenti, Victoris. Cor,

Probi, Andronici, Niceti

pertumicumautemiditasitjocumquecontrai quo Marhjres quatuordecim, supra in titido propositi, martyrium subierint, penitus igno*
vel idcirco de fiisce solis, i<//x>/<- ,listinctam incerti loci Martyrum classem, </i>;r propterea nec scx illos, utut cum istis quatuordecimin Florentiniitextu, m vetustdssimo Dacherii et in Corbeiensi apographo conjunctos,

remus,

ad amussim consonat vetustissimum apud Dacherium, quod S. Hieronymi nomine insignitur, Martyrologium. Nec abs hoc et
beiensi

Corbeiensi Florentinii textus seu Lucense

apographum,simodicumqiLantumadmodum, quo nomina aliquot aliter in hoc quam in illis, efferuntur, discrimen exceperis, multum
,

complectatur, constituentibus, seorsum

hic agimus. Ast ut

plerumque

alias,

dum

de

dissentit, utpote post

Martyres
:

in Africa an-

nuntiatos sic habens

Et alibi

Caiti. Quintasi.

Septimini. Venusti. Beati. Secundi. Donati. Serene. Criscenti.Taraci. Probi. Andronici. Niceti.
Vitalis. Eirmini. Eracli. Cassi. Eusebi. Florcnti.

Ast Epternacense antiquissimum a tribus hiscejam adductis apographis nonnihil discrepat prseterquam enim quod MarVictoris.
:

Martyribus, sola fere Hieronymianorum codicum ope notis, tractatur, evenire solet, ita etiam hic, quse dc quatuordecim nostris Martyribus dicamus, ccgre invenimus. 3 Etenim eorum martyrii non tantum palcestra, sed et epocha in obscuro est, tantum que abest, ut, quse gesserunt, ve/ utcumque sint nota, ut ne modus quidem, </>"> //uorumdam efferenda sint nomina, sat certo inn<</<-scat. Interim, etsi Nicctaic^ FirminfiB in /'pter-

mmaiiitque
<

lr

""'". guo

'""'""''

"'n/ui, nniii*,

tml prx-

incerti loci classem, quam Juvc hodie annuntiationibus modo datis memorant, perperam heri, ut mox in Martyribus Africanis monui, recenseat, Probum, qui in illis annuntiationibus Andronico pr&ponitur, omittit Victorique , qui in iisdem annuntiationibus

tyrum

nacensi Hieronymiano apographo leyatur aliis tamen, in quibus Niceti et Firmini invenitur, HicroHi/mianis oninihn.s ti/mgrnphis
,

locum ultimum occupat, Jocundum substituit; qua quidem in re hic illud, quod solum sit,

quam uni Epternacensi adhserendum pxdavi; quamvis autem Serene seu Seronze non tantum in Epternacensi, sed et in Gellonensi
polius,
,

apud Dacherium apographo ac in ipso Florentinii textu occurrat, alia

sequendum haud duxi.

discrepat, ob

tamen, in quibus Se-

rationem

liic

allegolam se-

orsum ab
dantnr,

aliis

AdhcVc has voces et alibi post Eraclium repetit, itaque martyres, quos mox subdit, non eodem, quo idem Eraclius cum aliis eiprsemissis martyribus, passos esse loco, significat. Neque vero postremo hoc in capite carpendum videtur. Utut tamen sit, certe equidem e Martyribus, quos Eraclio prxmittit, duo ut minimum, Tarachus nimirum et Andronicus, alio prorsus loco, quam Cassius et Florentius, quos eidem Eraclio subjungit, sunt passi. Hi enim, uti infra hoc ipso die in Martyribus, Colonise
2

reni habetur,

Hieronymianaapographanume-

roplurasunt necautoritate inferiora, hincque ea, quibus etiam Qalesinius et additiones,sO' hdaoridionead Wnndelbert.ui,) fnef./r, snfjragantur ,sic sum seciUus ,ut duorumsimul Martyrum,quorumaltertertium,alterund,ecimum quatuordecim inter, de quibus hic agimus, toin titulo sub disjunctioquod, quamvis quidem e gemine expresserim, nis modis, quorum altero Septiminus^ V altero Septimus et Natalis(/wo istiMartyres vocantur, prior in Florentinii textu et in Epter* nacensi apographo fundetur, posterior tamen haustussit e Corbeiensi apographo ei re/us/issimo apud Dacherium S. Ilieronymi nomine insignito Martyrologio, qu<v Eptemacensi et
obtinet,
i I

cum

nomina

Agrippimv et in ejus vicinia passis, videbitur, una cum Victore in Germania illi vero seu Tarachus et Andronicus, uti ex eorum Actis, ad diem proxime sequentem, quo in Martyrologio Romano memorantur, Operi nostro in;

Octobris

Tomus

V.

Ftorentinii

, , ,

12

DE

SS.
et

CAITIO, QUINTASIO ETC.

MM.
cui Id. Oct. sancti Quintasi; in
e 't

Florentinii textui auctoritate

C. B.

pondere vix

vit, sic

habet: vi

in$ertut

cedunt. Hodie quidem Vitalis in aliquot Ka~ lendariis etiam legitur, sed hxc tantse auctoritatis non sunt, utpropterea Hieronymianos codices, in quibus Natalis scribilur, mendi

hunc autem monumenti istius certe vetustissimi locum laudatus Mabillonius sic observat

Quiniatim nnttro vero,

*i'>Uimel
divertus.

insimulem, aliisque, in quibus habetur

Fa$ti
btis
alii,

Vitalis,

JUt-

certo standum affirmem. 4 Aliter loquendum censerem,

si prseterea,

parlim

sunt instripti,

ut in duobus prcefatis Hieronymianis apographis non contractis, ita etiam in aliquot contractis scriberetur Vitalis; verum hxc Vitalem

In eodera Ilieronymi Martyrolog-io, vetustissimo dixit, in scilicet Dacherii, in quo, ut statim habetur: Et alibi Januarii, Sosii Kal. Octob. etc. vi Id. Octob. notatur inter alios QuinDionytasius hoc modo In Africa JEraclii sii, etc. Et alibi Caiti, Quintasi eto, cujus
//
: ,

mi

dies huic loco respondere videtur. Ita

ille,

sibi

seu Natalera nuspiam memorant, omissoque etiam Septiraino seu Septimo, e quatuordecim

tantummodo requod apud Marteneum tom. SAnecdot. exstat,solum memorat Sereimm Augustanum autem apud Sollerium itemque Labbeanum, cum Sereno non nisi adhuc unum Venustum videticet,
nostris Martyribus paucos

nimirum Quintasum seu Quintasium,/iTatettdarioCarthaginensihodieinscriptum, cum Quintasio, quem hodie pariter vetustissimum Dacherii atiaque, ut supravidimus, Hieronymiana apographa non contracta celebrant, unum atque eumdem videri, non obscure indicans. Et vero, quod Mabillonio hac in re visum est, mihietiaynverosimittimum,imopropecertum t apparet; ut vix ac ne vix quidem ambigendum putem, quin etiam unus saltem e quatuordecim nostris loci incerti Martyribus in antiquissimo, de quo hic nobissermo, Kalendario hodie memoretur. Nec obstat, quod Hieronymiana apographa Quintasium quem celeprobrant, alio loco, quam in Africa,passum Kdtendarium Carthagidant; neque enim
,

censent

Morbacense nimirum
;

Africanis aliquotMartyribus, dequibus supra

egimus,perperamimmixlum,proponit,iisque t quod apud eumdem etiam Sollerium reperitur, Richenoviense, utut hic retiquis

omnibus

quatuor tantummodo alios, Beatum nempe, Secundum, Donatura, et B Oescentium, adjungit. Atque ita quidemHiecontractis copiosius
,

ronymiana omnia apographa tum contracta, tum alia, qnx vel de uno e Martyribus, ad hanc, de qua hic agimus, classem spectantibus, loqui comperi, modo enumeravi; quod autem ad Bedam, Adonem aliosque, qui seculo
aut ix floruerunt, martyrologos jam pertinet, hi de nostris illis omnibus incerti loci Martyribus altum silent: at non itidem omnes, qui Martyrologia , abs illis contexta post
viii
,

nense vel Quintasii, quemmemorat,pdtcjestram E in Africa collocat, vel solos Martyres, ibidem
passos,
7

commemorat. Quod si itaque, quae ad Quintasium, Ka- Eum ex

morat,

epi-

auxerunt.
recensentur,
addito etiam

Carthagincnsi

Kalendario,

2 Martii in Tornacensi Bedde auctariis duo Atrebatensiet saltem ex itlis, Venustus nimirum et Crescentius, utut Africce horum paUestra perperam
5 Certe

apud nos ante tom.

lendario Carthaginensi hodie inscriptum spectant, noverimus, ea simul, quce ad Quintasium (Quintisium legit solum Epternacense) vetustissiyno Dacherii aliisque supra relatis Hieronymianis apographis hodie insertum, pertinent, nos habere comperta, vix non indubitanter poterimus asserere. Atque hinc
ecciesise

sropis ftomoni

mtf, quos

alten

trum

quidem modo non inepte sicargueris Dictum Carthaginensis Katendarium hunc

:

preefert titulum

adscripta,

una cum S.

Victore, alterius classis

ciorum Martyrum,

et depositiones

Hic continentur dies nataliepiscoporum,

*

martyre, memorantur hoc

tyris.

modo

In Africa na-

tale SS. Venusti, Crescenti et

marWandelbertum, Accedunt Additiones ad

S. Victoris

quosecclesiaCartag-enis anni versaria celebrant;* cum autem, uti hinc nemo non concludet, Ka-

Carthagi-

ncnsis annm

Harum auctor statim atque Eusebium et Heraclium in Africa annuntiavit, subjungit : Et alibi Sereni et Crescenti, itaque simul binos hosce Martyres, non in
soluta oratione factx.

lendarii Carthaginensis Quintasius cultu seu festo annuo celebratus ab ecclesia Carthagi-

lim

celebrat

Africa, sed alio in loco fuisse coronatos, cum Hieronymianis melioris noise codicibus recte intlicat.GrevenusetFlorariinostriMs.auctor e quatuordecim nostris Martyribus saltem

unum, Venustum nempe, qui hosce inter quartus censetur, hodie etiam commemorant ast eum,ntpote quem ab Eusebio et Eraclio, quos
;

nensi fuerit, consectarium fit, ut verosimillime eumdem etiam in hac honorem Hieronymianorum Quintasius utpote a Kalendarii Carthaginensis Quintasio verosimillime ut dixi, haud diversus, fuerit adeptus. Verum quis posterior hic Quintasius? Mabillonius post verba, supra ex ipso huc transcripta, ita F prosequitur Epistoke Patrum Arelatensium, Silvestro Papa3 datas complures subscribunt
, ,
:

i,t

Africa signant, vocibus

,

et alibi interjectis

haud sejungant Africanuyncumduobus supra

relatis

non paucos ex Africa istuc convenisse, non dubium. His Quintasius accensetur, cujus sedes nobis incognita. Adhasc inter
episcopi, quos inter

Hieronymianis codicibus contractis Augustano nimirum el Labbeano, perperam faciunt. Duobus hiscerecentioribus /tagioiogis addcndus adliuc est Galesinius. Hic quidem non Venustum, sed pariter saltem unum e nostris Martyribus, Serenura nempe, quioctavum hosce inter locum tenet, hodie etiam celebi-at, ctsi liiterim eum et ipse eodem modo, quo illi Venustura, Africanum per^peram faciat.
,

Mauritanise Csesariensis
ceteris

episcopos

qui

cum

A Martyrologiis, quibus hactenusinhsesimus,

veniamus
,

m<><lo

ad antiquissimum ecclesix
i \

Carthaginensis Kalendarh t, G Id quod Mabittouius Observationibus a se illustratum tom. 3 Veterum Anatect. editionis anni 16S2 publici juris fecit, ac seculo septimo antiquius sub earum initiumpronuncia,-

ab Hunnerico Carthag-inem acciti sunt, Quintasius Mutecitanus locum habet. 8 Mabillonius ergo, uti ex his ejus verbis apparet, propendet, ut credat, Quintasium, Kalendario Carthaginensi hodie inscriptum, acproin etiam Quintasium, in Hieronymianis apographis hodie pariter memoratum, alterutrum ex episcopis quos hic memorat exstitisse. Neque vero prorsus immerito scriptorem illum -ita animo affectum pronuntiare ausim. Etsi enim in Carthaginensi, de quo hic Kalendario preeter episcopos quos pro martyribus accipere prsepositum
, ,

$,,tpicuiur

MabilloniW

quatn q"
suspicioneffl
u"' /c

merxto,

iis Depositionis

nomen haud
,

cogit,

non
isti

alii,

quam Martyres

ut Kalendario

prte-

fixus

fixus

DIE DECIMA OCTOBRIS. 13 moxque huc transcriptustitulussuadet, ?*intambo episcopi, a Mabillonio supra mememorare videantur,ibidemtamen martyris morati, e \ an horum alteruter nomen no?i tantum pro stricti nominis Ma?'- exstiterit S. Qmntasim, Cartha\ Katyribus, qui tormentis sibi pro fide i?xflictis sunt immortui, sed etia?n pro iis, qui tormentis pro fide diu toleratis superstites in

IV.TOn

C, B.
<<e
ttefur,'

vi-

mi euM

pace tandem quievere, accipitur, uti vel ex Felice Nolano, eidem Martyrologio ac Roma?io hodierno ad xix Kalendas Februnn inscripto, qui certe, uti ad hunc die?n in Opere nostro videre
licet, tor?ne?itis sibi inflictis

lendario hodievelut martyr inscriptus, dabi- mto Mfd tari ?io?i i??i?nerito potest. Ac ego guidem ma- hau&ttt, tem~ gisprope?ideo, ut de posteriori potius, quam m '^ u0 " HUUnwt de p? iori e duobus dictis episcopis dubium illud move?'i posse opiner, quod, cum ille fai %

i,

i'

ju>n dictis

pronum

est

collige?*e,
!><t<-

obiisse queat, h<n<</ difficulter istopi?iio possit compoiu cum altera, qua

im?nortuus haud

adducla
dent,

ma-

ma?iifestum evadit. Jam vero, cum res ita habeat, est sane, cur merito, a?i Kalendarii Carthaginensis seu Hiero?j?nianoru?n Quintasius cum alterutro ex episcopis homony?nis, supra a Mabillonio me?noratis, unus idemque haud sit, revocari salte??i queat in dubium. 9 Ete?iim, etsi quide?n Patrum A?^elaterisium epistola, Silvestro I Papze data, oui cum aliis, ut Mabillonius ait Quintasius, ignotde sedis episcopus subscripsit anno 314, uti e Pagii in Ba?*oniu?n ad hunc annum
est
,
,

KalendariiCarthaginensisQuintasium t unum
atque

eumdem

p?tto cui

Hieronymianorum

apographorum

Quintasio, qui alibi, quan

Africa, i?i hisce signatur. Asl erit fortassis etiam, qui itfem ththiinn dcQuintasio, incertx
sedis episcopo, ?noveri potius posse co?ite?idat, tu??i quoii nihil amnino, quo ?ninus hio
alibi

quoque

quam

in Africa passus seu ?nor-

tuus credatur,

i??ipettiat,

tum

ijuoil

Quinta-

sius aliique incerti toci

Critica

nemo non

colliget, fuerit conscripta,

nec post annum 313, quod tum diupace gaviB sa fuerit Ecclesia, passu??i esse hunc episcopu?n, verosimile sit, fieri tamen potest, ut t Ecclesia?n paulo a?xte id tempus Diocletiano ac Maximiano persequentibus, ?%on paucas pro fide cerumnas pertulerit, iisque diu ac post pacem patie?iter toleratis superstes Eccleside reddita?n beato finc migrarit ad Dominwn. Quod autem ad Quintasium, Mutecitanum episcopwn, jam spectat, nec hunc invenio vitam terminasse martyrio, seu tor,

Martyres, qui cum co hodiein antiquissimo apud Dacherittm, i/uoil S. Hieronymi nomineinsigu/fur, MartyrolO' gio supra plus semeljam tauilain aat/un/iantWtprima huie manu, ul Ruinartius in suis in Africanas ecctesiv Xotiliam Obscrrntioui- E

buspag. 36S
pti,

indicat,
sit

mdeantur fuisse

inscri

Quintasius Mutecitanus, quam ut id in ipso locum habuisse facile datur. 11 Utut res habeat, lempus etpiitlcm, quo Hieronymianorum Quintnsius utpote a h<ilendarii Carthaginensis Quintasio.verosimilrecentiorque
i

CttM,f0

'"'"J

p a(g | S j nf
n ei

ffla.

mn-rtum

lime, ut dictu?n est,

sit

haud

diversus,

mortuus
flo,

aut passus, sat prope e tempore, quo seja??i

,

mentis, quibus sit i?nmortuus verum, cum Catholicis Africse episcopis, qui, ut Persecutionis Wandalicne lib. 4 Victor Vitensis
;

cundum
ruerint

dicta proefati duo episeopi

horum

si determinari ??iodo hic posset alterutrum non tantum e.risterc po-

Hunnerico, Wandalorum raciti, Carthagi?iem pro reddenda fidei suas Provinciarum in tio?ie a?x?io 484 ve?iere ,
refert, ab
et

rege, ac-

Civitatum Africce Notitia accenseatur, fieri potest, ut etiam inter horum quadraginta
sex, qui,
relegati

tuisse, quod e jam dictis eonsequitu?-, scd et re etia??i ipsa exstitisse Kalendarii Carthaginensis Quintasium, solide ac certo probari alicunde posset. Verum, cum id fteri Imuil queat,nihitque obstet, quo minus Quintasiw

eodem Victore teste. tum fuerunt, locum

in

Corsicam
fide tole-

alius, qui et

habuerit, ibi

Kalendario Carthagi?ie?isi et Hieronymianis apographis, pro Christo fuso

in Africa sanguine, ?neruerit inscribi, seculo i aut aliquo e tribus seqq. existere potuisse credatur, Quintasii ?iostri non magis, quam aliorum tredecim, quos cum eo
alibi

demque post multas eerumnas, pro ratas, diem extremum clauserit.

10

quam

Cum

itaque, uti e

jam

dictis consequi-

tur, factum esse queat, ut pro Martyribus, no?nineisthoc in strictiori significatione haud

accepto, habiti ab ecclesia Carthaginensi fue-

hicdedimus, martyrum passionem seu obitum determinato seculo ausim innectere, hincque supra in margine Seculo incerto adscripsi

H
AOCTOR
C. B.

ACTA SANCTORUM

DE

SS.

GEREONE ET
DE
SS.
SS.

ALIIS CCCXVIII

VICTORE EJUSQUE SOCIIS

CASSIO,

ITEM DE

FLORENTIO ET PLURIBUS

ALUS MARTYIUBUS

COLONUE AGRIPPIME ET IN EJUS VICINIA

COMMENTARIUS
I.

JPR^EVIUS
nacti sunt
;

Palaestrae

diversae,

quas Sancti
et

cur

de hisce

omnibus simul

hic agatur,

qualia sint,

quae edituri

sumus,
E

eorum Acta.
B m wartyres, in iitulo hic propositi, qui an I/l sdb dioclbtiaomnes exs titerint Thebxi, infra examiroethaxmutfl nabitur) difflcultates sane, ut hodie in
s.

ditumfuisse Sanctense oppidum, temere credebant, nomen huic Xanti, cum Troia Minor
in majoris excisse

memoriam nuncupatum

Gereon

ei

SocU Coionir
Agrippin*,

Usuardo, a se illustrato, Sollerius observat, otferunt perquam implexas. Ut igitur in hisce u i cumque enodandis ratione et via, ut convenit, procedam, de tribus diversis ad

Rhenum

urbibus,

quarum quamque

aliqui

primo asuis conditoribus fuisset, inditum post fuisse, perperam existimarint, a fluvio quodam, qui, ut comminiscebantur\ Xantus, nomenclatione a cognomini Troados fluvio accepta, vocatus fuisset, oppidumque Sanctense olim alluisset. Otto Frisingensis, qui seculo xii floruit, in Chronico suo lib. 3, cap. 45 sic scribit Victorem etiam cum ccclx in
:

ex itlis glorioso pro fide certamine illustrarunt, nonnulla prsemitto. Primum hasce inter locum tenet Colonia kgrippina, omnibus passim adeo nota ac in Opere nostro, adductis, quse ad illam illustrandam facerent, notitiis, tamscepe memorata, ut necesse non sit, hic plura afferre, quo lectori notior evadat. Ibiporro SS. Gcreonis Sociorumque ejus trecentorum decem et octo pal&stra a Floro,

Adone, Usuardo

et aliis

plerisque martyro-

logis hodie signatur, nec his,

quibus etiam

urbe Troia, quse nunc Xantis dicitur, interemerunt. Nec ab hoc chronographo hodie in Marutpote tyrologio suo dissentit Grevenus Victorem apud Troiam, quse- nunc (verbaejus sunt) Xanctis dicitur, passum affirmans ; id autem, quodjam dixi, sese existimasse, Adolphus, dux Clivise, qui Ms. Sanctense, hic infra pluribus memorandum, seculo xv con,

Martyrologium Romanum hodiernum conrefragandum apparet. Etsi enim sentit campi, quos Gereon Sociique ejus fuso pro
,

cinnavit, luculentissime
'6

omnium prodit.
ut

Cliristo sanguine, ut traditiojuxta ac horum intra Acta num. 1 1 perhibent rigarunt q ipsammet Coloniam siti haud sint,adeo tamen
, ,

Etenim nonnulla primum, jam ab aliis conficta, de Priamo Juniore, Priami Magni Troianorum regis nepote, ejusque post Troia-

Sanctemes
'

Q lltdam P Htas "

num excidium
sis

in Italiam, indeque, transmis-

Alpibus, in

Germaniam ad

partes,

Rheno

civitati celeberrimse sunt vicini

ut

quod

vicinas, adventu in ista lucubratione

gestum in illis fuit, fuisse quodammodo in hac gestum reputari queat. Adhccclocus, quo, ut infra vidcbimus, sanetissimi isti Martyres, slatim a martyrio in puteum projecti, sepulturam post nacti sunt magnificaque modo ecclesia, a S. Gereoue nomen sortita, conspicilur, haud procul aloco, quo suntpassi, fuit remotus, Coloniensibusque mcenibus nunc includitur. Hnec ex infra dicendis magis
,

fatus, ita

sua prse- y deinde in hac pag. 18 de eodem

:

Juniore Priamo\loquitur Civitatem prasgrandem sedificavit, quam Troiam Minorem, quae nunc Xanctis a quodam fluvio ibidem quondam
circumfluente dicitur, nuncupavit. Joannes Michael vonder Ketten, monasterii S. Maride Floris Ordinis S. Birgittx intra Calcariam Prior, infra adhuc memorandus, in epistola, ad Papebrochium anno 1692 die 7 Maii scripta, ita fere quantum ad substantiam memorat. Apud Virgilium lib. JEneid. sequenti-

illucescent.
S. Victor
el

Ad alteram modo
S.

e tribus hic

Socii in Sun-

wbibus, ad quam

Victor ejusque Socii

.

ctentt,quo ctenii, quod

tyrio coronati sunt , * mdeetiutn,non , n quce ab mco^sSanten seu Zanten vocatur, Lavero,
tine eruditi Sanctos, vulgus

memorandis marproqrediamur Hanc,

Xantem
appellat.

Ita in suis in Fortunati

lib.

2 Notis pag. 45
ut, ait,

Browerus

ex

illa

autem, quam,

San-

bus hisce versibus Procedo et parvam Troiam simulataque magnis Pergama et arentem Xanthi cog-nomine rivum Agnosco, Scseaeque amplector limina portxe, JEneas, cum inEpirum ad Helenum, qui ibi:

ctensi oppido vulgus tribuit, appellatione or-

dem

urbi, a se post Troige

excidium

conditde,

tum

reor, ut

quidam medio

cevo aut nonnihil

serius, qui prxpostero antiquitatis

repti vel ab ipsismet Troianis, in

amore abGermaniam

TvoixVarvaifluvioqueprcVterfluentiXanthinomen indiderat, appulisset, loquens inducitur illos autem cum Sanctenses quidam antiqui,
;

post T/ 'o iSB excidium appulsis, vel certe aFrancis, origine, ut fabida ferebat, Troianis, con-

quiFrancorumaTroianisoriginemcredebant,
legissent,

DIE DECIMA OCTOBHIS.

occasionem hinc, ut suspicor, arripuere dicendi seupotius comminiscendi,oppidum suum vocari Xanthum, quod a Troianis fuissetconditum, quodque, cum hi illudTvoiam Minorem fluviumque prcvterfluentem vocassent Xanthum, factum tandem temporis lapsu esset, ut a fluvio illo oppidum. priori nomine antiquato, nomenclationem accepisse t Xanthi. Xantho flu4 Ita ille; verum quidquid sit desuspicione, a vio, qui M quam vir de Museo nostro plus semel bene mealiquando alritus hic suggerit, fluvius equidem, nomine luerit, Xanctis seu Xanthus, qui undis suis Sanctense oppidum rigarit, nuspiam vel apud geographos vel apud scriptores alios fide dignos memoratur, cumque id ita sit, factum esse, ut illud a fluvio hujusmodi nomen suum acceperit, quis credat? Purum acputum commentumesse, Pighius in Hercule prodicio et post hunc Fleyus in Circ. Westph. Annal.pag. Wdaffirmant. Necest, quodprxtereadicas^YoX^equidem nomine antiquitus distinctum inveniri Sanctense oppidum facileque adeo fieri posse, ut, quamvis non a fluvio Xantho, qui id aliquando alluerit, a cognomini tamen Troadis B fluvio, aquo haud procul (adi Geograph. Antiq. tom. 2, pag. 37 Cellarium) abfuit Troia Major, appellationem Xanthi acceperit; etsi enim vere istud oppidum non tantum in Actis edendis num. 15 Troia, verumetiam inpluribus vetustis tum Latinis tum vernacidis litteris, ibidem asservatis, Troia Minor, aut etiam, prout in suis ClivicV Annalibus Teschenmacheruspart. i, pag. 21 ait, Francorurn Troia vocetur, id tamen, ut nonnulli contendunt, Troiae nomen traxit non a Troia Majori excisa, sed a colonia Romana, e cujus et vicinorum sibi
legissent,
,

15
ACCTORI

est,

hxc a S. Victore ejusque Sociis, ibidem martyrium passis, sit repetenda. Atque h\ uti e Mirxo in Fastis Belgicisete Fleyoin
ut
"lo Westphalici

C.B.

Annalibuspag. 288 diseot

inecclesicV Sanctensis vcstibulo sequens c/iam titulus seu inscriptio, Ad sanctos MortyreSj olim legebatur. Porro ejam dictis ultei

modo consequitur,ut,quamvis etiam non tanlum a vulgo, ut Browerus censuissc videtur,

,

sed

et

ab eruditis nonnidtis ac inprimis a

Baudrando in Geographia, Cliviorum }>rope Rhenum, dequo hic disputamus infraque adhuc iv scrmo recurret, oppidum Vmthi appellatione donetur, potiori tamen jure Sanoti aut Sanctum.s*Y cocamlum, nisi, ut fert pa

mia,errare cum multis,quamsapcrc oum /><uicis, hic etiam fortassis prwstet. Ceterum loquendi modo minus stricto usus SS. \ iotoris et

Sociorum ejus palvstram in vicinia Colv* AgrippincV, etsi interim abhac illa seu SanctenseoppidumduodecimutminimumSept
trionem versus milliaribus Germanicisuhsit,
COnstitui:quaderelcctorcni/iic(u//utcmonuiS' se contentus ad ultimam e civitatibus kic me

morandis,Bonnamnimir\im ,jam\progred
7 HcVc itaque, qucV Moguntiam inter et Co- nniemumSS. loniam Agrippinam Rheno adjacet, quatuor- Cautat i ""'""" , quc a postrema hac ciritatc milliuribus <!>',-manicis distat, sacro SS. Cassii, Plorentii ac inHollandta plurium aliorum sanguine, pro fide effuso, fuit rigata. Ita constans ac perpetua, cui non
'

paucamox
ditio.

alleganda suffragantur, fert tra esse seu Ca sium, Y\oivn\l\imaceorumSociosnequaquamBo>hi,r pro fide occubuisse, Mirseus hodie in Fastis

Verum hanc falsam

uut ab altero

Veterum Castrorum ruinis emerserit. 5 Rsec enim, qiicV apud Cluverium Germ.
lib. 2, pag. 90 in Antonini Itinerario Colonia Trajana appellatur, Rhenumque de-

cognomini
Troadis flumine,

Antiq.

scendendo Veteribus subjicitur, ibidem apud Itineraria per errorem ColoniaTrojana nuncupatur, hincque t ut volunt, est factum, ut, visa Tabula hujusmodi, Sanctenses quidam, sat etiam antiqui, qui oppidum suum aut a Troianis aut a Francis, origine Troianis, conditumjamcredebant, minime id vel Coloniam Trojanam, vel Troiam Minorem vel Francorum etiam Troiam appellaredubitarint. Verum Coloniam Trajanamprocul abfuisse a loco, quo modo situm est Sanctense oppidum, hocque adeo ex illius ruinis haudemersisse, Cluveriusaliique contendunt;

eumdem Cluverium in Tabula

id autem et Burgundicis contcm/if, quod per Veronam, ubi in Martyrologio Romano ,priusquamin UrbaniVIII jussu corrigeretur, sanctissimi /ii/ Martyres hodie annuntiabantur, nonBonnam,sedVetercm illam Veronam, olim ad Rhenum haud procut ab Alcmaria, Hollanduv oppido, sitam et \ rongeist nuncupatam, designari existimarit. lc recte quidem, olim ad Rhenum seu potius fluentumeRheno productum, in Ilollandia Septemtrionali haud procul Alcmaria opulentum, quod anno 1303 fuit excisum eoostitisse oppidum,nomine\ <-v>\ :\m,exHadr iano Junio

Belgicis
facit,

Suffrido Petro probat; ast ibi SS. lassium F et Florentium eorumque Socios martyrium subiisse, ex Actis hic edendis seu ex Hetinando, qui luvc, ut infra videbimus, ex antiqutO'
et
I

cum autem iditasitnec eorum opiniovideatur improbabilis, modo etiam, Sanctenses antiquos, qui oppidum suum aut Troite Minoris aut etiam Francorum Troiaj nomine distinxerant,
nomenclationem isthanc non a Colonia Trajana,per errorem Troiana vocata, sed ab ipsaraet Troia Majori seu, ut dux Adolphus in Ms. supralaudatopag.h\etHelinandusinActisedendis num. 15 loquuntur, a Majovum suorum sedibus repetiisse, concedamus, neutiquam tamen conseque7ishincerit,utX<m[inomen,quoavulgo,utBrowerusait,a tn llluridemoppidum, aXantho, Troadis fluvio,fueritdeductum.Iia arbitror,quod ne quidem Troia Major, etsict-

ribus documentis conscripsit, neutiquamemn' cit. Etsienim Hclinamlvs, </></ ml hoc praterea satis antiquus non est,seseper Verormm, ubi illos martyrio coronatos, num L8 notat,

designare Bonnam, nuspiam edicat, eum tamen ibide Verona, Hollanduv olim ad dictum fluentemoppulnjmmi posse intelh g i, <., <,,<hne, quem in rebus narrandis servat, fit per-

spicuum. SFtenim, hocspectato, satellites, quospost legionis ThebcVcr csedem Agauno ad mthtes exhac adhuc superstites, truadandOS Maan-

A/v*ui
Uffl

pw

rollueaf,

mianus

misit,

non adversum

ut\

cundum Rhenum sequendo

-

instituerc iter,

'

iamfuerithaudproculabshocutjamdir^sidistinta, Xanthi uspiam nomine inveniatur

cta
"

nomenmccepit,
Clirix oppido

Jam

vero,

cum

etiam, ut

jamsupra

res ita habeat , neque ostendi, Sanctense oppi-

que facientes ad locum prius, quo rm quam Colonia, AU m et Fl reonem ejusque fi grippinam, ubi dein necarunt, pervenere; cum id autem, si Uaesiu Eol e* Plorentius eorumque Sodi Verona (

dum a fluvio Xantho, qui id olim alluerit, nomenclationem suam sit soriitum, reliquum

landia fuissent occisi, adstrui al veritate salva, haud potuisset consectartum

fit,

ut,

dumhorummartynumVeroncVCoUocat

AiicTonr.

C.B.

ficte

dM m

occubuisse passim inlelligamus.

creduntur,

Hetma

^^
^r

aft

^o^
i
..

P^^..

Coloniensium arcnu.pt

nmine Bonnam

Seag.

S^flttM aut par^j

ESKSSSS- iffSSE
rentu

cwm bocns suib mu

jiioshacin

Lse, &*---.

^ ^M ZvMc1is
S

iusmodUios ab Helinando

m M

dontaue a6 Ho ato ftoc toie et oVerona 2e> a< atero posf haud fursse, eetatem seculo attributum quxdem, qui Bon certoquis asserat? Eorum aliquando dtctam tradunj

primari* " '2" liahs

(

sZore

wmo^w.

^ ^- - ^jj^ Z^eZsim, ^
0
a

Martyrologium

Romanum Notzs pro Jomm&us, ayam aeaat,

*""
9
.

Zmld

tesUmonta Uuverzus Veronam falsa esse 82 *0ir U Germ. Antiq. lib. 2, pag. inquit, a Neron.s prmrecte ? Quam jam inde,
,

Rkenum

^ffZ^L^^^m^m^
etsi ila

prxserlim cum et Helmanyeronam S eu Beronam, dequa adpmd Rhmum sitam fuisse

'

vocascUicet) adpdlata s.t cipatu eodem ^omu. qu.s credat, medio mter bulo, qno nnnc etiam;
h-pc s a.culoaliud
,

dis iinguant. Verum, verba Verona, Zocomparalus sim,' luvc tamen o hodie SanctoQna dici tm, a

am-

'~^
q
*-/

gm

seoulo xi

am^umUtaeg^m^l^a^
ret;

Ua Ule;

eam babu.sse nomen certoest verum an quod Incvult,

adscripta, noslrorum Actis in margine Bonnensem urre haudque0 iisen im,

.

ast.utcumqueres

sec. zi ac seqq.

jam nunc dicendts patesceL C^mensxs ,-enx Decembns in S Annoms hb. icap.U Vita seculo conscrxpta,

J^ZT^uJZrLidie

g* ^f^^lTe
^ZZchl
P ra
dub

bemj^

Veronam ,,, quam Bonnam qpe absque ullo ob$c indicatur; cum autem id

anliquitaUs Ua sU,

possitqueinsuper.anveljam tum cumCass.us *<. Veron-e aftam nomme et Ilorentius^ utt ejam suBonna venerit, haud immerito,

episcopi,
legilur
:

VeDuobus quoqne pereyrm^.^apud

^
J

^ intm Uam
Florenti

tj

revocan

facere reor scr iptores, o Vero-

Mw F,

apparuitinvisumagnwclarite-secala

ewro
ca

quw huc faciunt fuisse textus hujus verba, Surw prxluxU, apoforsan in codicem, qui
itenoris ris.indicta S.
lib.
-,

:J ^*^
f^nuZupata
ter, ,

MfcMmgM e hxc habeant Bonnx Ronnam, quod hic eodem

,

**?***"< ,STT* cap. i Annoms Vita

J
,i

Sociis suis

::btLmartyrium,velexeoUquet,quodibi.
utiinfra vide bimus, in collegiata abs
ecctesia

narraturetiammiractdumtnhom^neBonnx
Ubitanti

ly,,nrinri<:itulum f^^^iSSiSSSi S^,gui^hcopnm^mam^^ Ml j W

nhrasesauemulavit.smeullaVeronxmentio uae ew acro tamen

e r. eC e Se a<,

^rS
*V
m
,

omnia eorumossa,

pZcZumLatexceptis, o.o-j^.,.. paucis aumiaxai excepuz, hodieque asservenP Hollandix> M>n t! Vorona /f Hato, o co

5 x

^ ymman nM
i

tur.

sub finptori. ?od codex osicr OMS. Verona, quse h i,;h<,t rliierte id homini, nemexhibet.discrteiaiom
dieitnr

Bonna,

to.t x. Boa> t'age Ao S ad/tc msots/oc Vtte Veronam, ? t

W.W ^Zu^mfuZe eha da wcto

e

AcMd t iHorMTO pateriram o Zioi, tea oer. n'' ab omnibus, si Miquam aonnde, C oltocari <*" en o6 ^,.,,; u< SMpm z dt2 S 7eron tn eommun;a (i Hollandiasignatur, et nonnullos alios marty- mui *, " ,^ er Km cte cw. a 9t6i ei <u&,-

>

*"*"
,

^J^^.^^ ^^i^tor, a

aeposi Ver~
nufuit vocatc,

palxBtram

ftQCTOM
C. B.

dum duxi, tum quod, quce ad eosdem nostros Martyres spectant, tamarcte sint connexa, ut qui de horum uno alterove agit, is quodammodo de reliquis omnibus simul agere non raro compellatur; tum quod fortissimi isti Pugiles Acta habeant communia, seu in quibus dehisce omnibus, Gereone nimirum, Victore, Cassio Florentio eorumque Sociis conjunctim tractatur.
Uxc Uelinan11
ac, ut

'S.forberhapudnosa

***.*Mlm
eveneru antc
II,

J*
J
'

doc

concludendum apparet.

^cam ed
"**
certo

^ynhacenimsec.xu/urubr,
(bide

>iex IticnlUolim
>

^orbertoCohni^AgHppinminQel

t.r

ILvc, quae hodie

dum

qui sec. auclo-

apud Surium

mr.

exstant,

Xiii floruit,

Itubent

rem

Tillemontiustom, ^Monument. Eccles. pag. -129 observat, sermonis, festiva Martyrum nostrorum luce in ipsamet Coloniensi urbe habitx, spcciem praeferunt, venuum.ipeczem prx/erunt, Helinandum, Fngidi-MontisiGallice Froimont) Ordinis CisterciensisindiacesiBellovacensimonachum, habent auctorem. lta Vossius de Historids Latinis lib. 2, cap. 55, pag. -445, Dupinus in Auctoribus Eccles., LoiseUus in Monumenlis firffe,,. pag. 202 oW^, tfSrm^ , verosi. millime ratione ducti, quod Vincentius Bellovacensis, Helinando cequalis aut certe suppar, ex Actis illis in Spee. Hist. lib. 12, clp.

quoidS .Qcveom*

apluribus,)...

"^^'''i^sequent,,,^
ne quisdubit,t.
8 1U "'" S eJ
"
".'
'

psum finventum

" ui

voiM.m
\l
,

"Sm

''

ouod

p ars <.,;?!"'

trl

L ^
'

M
'"!
'

m " l'
'

i:

flli *"'

indicium.

* >^>>*" legebatur,
'"
'''
l

quod
/

apparet

Ze !7" T
s
,

V " 7 '"''
aB

'-'

ZTaut s
anle sec

"''""

me sTnoTln ,t

^rnuUadeverbo^erbumtraLrl

pag. bat,hxcque Helinando diserte attribuat. Porro hic scriptor, qui ab aliis etiam Helmandus, Eliuaudus aut Helmundus vocatur , annoque 1020 claruissea Trithemiode Virisillustribus Ordinis S. Benedicti lib. 2, cap. USperperam
asseritur,seculo

Fito woj; rcfata, rifttfe] S. Gereoni, eapite rftaosmso, /ieiwe itfataro, tradant, id saltem quod nihil simile Helinandus prodat scriptori huic illa haud prailuxisse, qualiwzrfao

U^iiLr^^S
TZluzerel
',"

**k TTS t '"" "?** w '"""" *

'""'
// '

T' '" IdZTf"

1,

a!,l'""""'">

-"''"'

demum duodecimo ac ineunte

cumque argumento
17
'

est.

tertio decimofloruit, uti manifestumevaditex hs, qucBde eo Vincentius Bellovacensis mox

laudatus in suo, quod anno 1244. absolvit, Spec. Hist. lib. 29, cap. 108, Carolus de Visch
in Bibliotheca Cisterciensi pag.Ul, Tissierus in Bibliotheca itidem Cisterciensi tom. 7. pag. 73 ac demum etiam Henriquez in Menologio Cisterciensi ad tertium Februarii diem memo-

Nec,etsisecus foret, Actaque illa pra* luxisse Helinando, omnino etiam haberetur compertum,multum inde auctoritatis ac / quod, quo tempore, qua fide et a quo scripta

haud nnillum
ritnt, liic (a-

mrn edentw,

rixprodunt cum autem res

; ita habeat, multisque proinde seculis a Martyrum nostrorum qui, ut infra videbimus, sub Diocletiano ac

fuerit, merito

sunt, setate Helinandus abenimvero vel hinc fit, ut qux de illorum martyrio adjunctisque id comitatis

Maximiano passi

adhuc lateret, accederet a Helinandus contexuit. Quodcum ita sii, hsec sane, utpote ipsamet, ut supra ostendi, auctoremjongissimo temporis spatioa rebus\ de quibus agunt, remotum, habentia, exiguo dumtaxat in pretio sunt habenda. Verum, etsi sic habeat, ea tamen, quodmeliora haudsuppetant, in capita ac numeros pro morr nosl.ro
illa

sint,

>ju.v

di visa

notisque subjectis,ubi id fuerit necesse,

illustrata, e codice nostro

PMS.

159, facta

inlitteras misit,

c ac
etsi

fidei

haud multum auctoritatis apud censores, minus etiam severos,

aulem ex

inveniant.
15

Aciis untiquio-

ribus quic,

Ambigendumquidem non apparet,quin

aliis

Helinandus, qui,

adhuc lucubrationibus,

etiam ac vitcB probitate, uti vel ex Opere nostro ad terliam Februarii diem in Pr<vtermissis palam fit,
exstitit illustris, e monumentis antiquioribus aut omuia aut sallem praecipua, qugedeMartyribus nosti is memoj 'at,deprompserit;verum anne haec ipsa sat etiam, quo fidem certam atque indubitatam facerent, fuerunt antiqua?

a se elaboratis, clarus,

morum

Surio et Ms.Audomarensi collatione, ad Commentarii hujus calcemre* cudam, etsi autem Mombritiana, quorum pra notitiam dedi,Martyrum nostrorum pariter recudere, quod, ut supradixi, H nandaeorum ! ">'daxat sinCcompendium, vieditis a
1
1

hujuscum

<

sum haud

ea tamen,sicubi forsan ide direjudicaro, in Commentarii hujus decw adhibiturus etiam sum.
sit

m
m
' '

18 Nec velut prorsus inutilem negligam membranaceum, ut in titido vocatur, antiquse

qu

,,,

"'" atimti,
'

capituli et

eccle&ise S.

''

Victoria oppidi

San~
I

"/".1

uu-

ctensis bibliothci wlibrumjamsi ipra a

/,

<

Ms Sanctensis nomine citatum,

ttt

Exstant quidem etiam apud Mombritium tom. 1 pag. 218 versa breviora quaepiam Sanctorum nostrorum Acta; verum hocc,utpote nihil, quod in Actis Heiinandasis non contineatur,
,

itaque deinceps

queid

brevitatistudeam,infraetiam, quotiescum> restulerit, citandum. Hic, quem anno

complectentia, dumtaxat esse videntur ipsamet Helinandi Acta, in compendium, prologo

et

1092 a sedescriptum Joannes Michaet vonderKetten supra laudatus ad Papebrochium no-

strum misit auctorem habet Adolphum, prx mum e Clicix comite regionis ejusdem ducem
Ita hir ipsemet, libri illius seu lucubratio,

epilogo rescissis, contracta.

Quod si

itaque

antiquiora quaepiam, qiuv de rcbus, ab Hclinando narratis, fulcm facere nata exstitermt,

quam hic complectitur

pag,

i,

medocet, ?nox
in isthac

etiamcompendio cxponens ,quaenam

Martyrum nostrorum Acta scriptori

istivere

18
iUCTOnE

cmi scribendx.

C.B.

oculospono. Auclorperq

fl

_ p

efta

atf

dg

argutncnfu

SS.MaurUiiSocrorum^^ ^osadchem- guibus

de
,-ai
sii

ac(wm, ac
piorentii

J\ Jf^ MM^ uorum _*. Soctorwm_we

Cas .

II

em SS.
.7/0

ttt

___

martyrium

subul, rassiu

ru

m in
,

antiqmoMartyrologiorum anMartyribus nostns

descnquae
,

et nuntiandis confusio

men
<rcmewc

difficultatesque

9 **

,_

inde nascuntur.
,

wtt

_Y.

nhiriuminliac corporum. <i^>

-r

fati

_Ej___-_2S23s
,., /,,,,,(, .,, ffto

jjjcassfflsfe
umco spew"*
>,,nr maioribus
iiniMS 3 ar/wm

wm .-<_ P"**"

^ro pd *

<

^.

ac fide hic di$teritur.

C*i"^f*
hnhont. tmZZrs^aJeat,
17
.

.__.- _*__

UUs ar. proin in iliis ac nroin

utpoteann supra cU. do-

^^i :r^ w co
co

ZTdXhus,

aui a scculo

isto,

Tm

magnam, n Zpartmsnarrata, haud Sanctorum nostrorum velex Helinandxis quorum notiham haud prxlctisvel ex aUis, dumac fidei documenUs fe Xcerix xtatis acceperit, lucubratiom spzrat, auctomta aJ.o__<n otowe fere

ut Teschenmacherus annorum spatvUafunctus,mille amplius ce documentoquam sit " certe tfoabfut majorem rtfia majoremcene^^ mereatur haud hausU, fidem tribus dzcquantum ad sua illa in enbnvelo cum h*c

loco

AeSfn oum S. Gereone

rant ra

_* comtwemotHfa
,

ZmequJs

^^Jm
o

cto' c

_<om Mo

&.

B*rmrn*
tt .

po . e

>

heste

clos nos

nempe, unius etiam, Gereoms di lllos ver0 Sanhaud conS onet sicque

^ ^^
.^.

,e

.^

diebus

7L

Wem

^JJJJJ
fTn

^^
.

jaOT

pai

(fl

r/uiaf

narran.ur,

tem adjungit. rebus, V u * ad S anC 1 Hinc illa f, ccrte adUlustrandis aut nulh aut
spectant,

Wopwtum nU ntiationes ad quamalix.quibusparn non minus conducunt, noslroswie

finem mihi hzc

.^

^^

to0 ^, qmQ ta M-J

dM0

ty .

ld facit.an-

parvo

Uflui

$unt futura

ZL^cxiguoeruntprxsidto^stahergum7umadea,qux inposirema seu

enim lucc sunt, ut Adolpho haud fuerint,

narrantur, res habet.lalia sculi Uhusparle

e
e.

quo gesla erant, tione. a tempore,

^
ex

**%

^'l^Hieronymianaapographarecensent. fata^aH

\ZrvTeiadisaltem

f* haudm

mians
\ te
{

mium, remota
que
sibi,

vel

pidive Sanctensis, qxue cum in hoc haberet

^f^^fjl. ^"^J^J^ ^pmum^com-

pono Epiernacense dxe vni quamp i U rimos anonymos Gereoms nomine, sic annuntiat s oci os, expresso hujus Colonise Agrippina. Sacti Gereon S_Uio> oivitate Gai Martyrura; die vero ejusdem
Q culos
.

. or jam d{ctu Hterony amntMmi ord.no *. Ipographis occurrent, dierum J

^ y^ ^ J

ultima seu quinta suisportavit,in dictaetiam

DIE

UNDECIMA OCTOBRIS.
censi, Corbeiensi et

19

kcolit,

rum cum Sanctis nostris reinte vim nullum plane e Hieronymianum Eptemacense apographum; quod autemad Lucense, Corbeienseac modo spectat vetustissimum Dacherianum
Octobris die, omisLucense, in quo heriseu ix legitur, InGallia civitaso S. Cereonis nomine, Natalis sanctorum cccxvn, te Colonise. Agripini Deus scit, hodie sic habet quorum nomina
Victoris. Cassi. Eusebi. Elorenti.

grippinaedepositiosanctorummartyruinMaurohodie aliis cocxz&Jta laudatum,quod

Dacheriano Hieronymia-

U.IUM
C.B.

nis apographis

quidam e Sanctisnostris, ano-

nymi scilicet trecenti septemdecim, Colom:v Agrippinx die hesterna; quidam vero, Cassiua nimirum, Florentius et Victor cum s^ciis suis, palcestra non expressa, hodie signanfur- idcirco autem,utie Sollerii nostri ad Usuur-

dum Prxf.num:l'l fas est colligere,verosimillime id fit,quod hi quidem dierum illorumposteriori,illiveropriori,quoctinRicIi''noncnsi,

Agnpmi. Ma,

rusi

cumaliis cccxxx; Corbiense vero item-

Augustano etLabbeano,qux moa laudavi,Hi*> ronymianis apud Sollerium apographis contractis,et in

hen, quevetustissimum Dacherianum, quse habent, CoomissoitidemS.Geveomsnomine,

natalis sanctorum trelonia Agrippina civitate
,

Gellonensi,quod itidcm mom Jdttdavi,Dacherii Martyrotogio, addilo ubique 8, Gereonis nomine, reperiuntur, sintpassi. Ve-

Martyrum hodie sicentorum septemdecim Victoris, Agnpqnant: Cassi, Eusebi,Elorenti, trecentis trigmta Mallusii cum aliis
pinae
,

rum,cumpri7noquidem,utEtinandusinActis
edendis num.13
et seq.

memorix

prodft.CasS.

deindevero sius et Elorentius aliique plures,

Martyres,Colonuv Agrippinxpassi,seu

Ge-

ZmZntT
invicem disso-

quas jam di24 Tales sunt annuntiationes, non contracta Hieroseu cta quatuor majora

na,

nymianaapographasuppeditanUAnimadverdissona. In omnxbus sint confusa ac invicem Cassium inier efFlovenB prxfatis apographis
tat

nunc studiosus

lector,

quam

hsec in

illis

fucrint necati t reon ejusque Socii anonymi est t ut vel Relinandus in orenimvero necesse et Florentiuin dine, quo primum SS. Cassium aliosqueplures,ac dein S.Gereonem ejusq ue Sosit, vel ut, cios trucidatos scribit, hallucinatus ix,iltivero contra ac alias fieri solet,hiquidem

cum Martyr,nomitium poniturEusebius,sed Cassii et Elorentii socius ne Eusebius, qui SS. locusqueeUam.quo tocusqueetiam, quo exstiterit, haudnoscatur, assussit,ignoretur,eumegoincerttlociMar-

apograx Octobris die in dictisHieronymianis hac, posteriophis annuntientur,quodpriores sedahquando res illa, non martyriipalmam,

.
cul

>

tl^*^ ^Z^
t

Jocun lamenfacerevisum nonestquantumad

dum.quipostC^m.Eusehumet
si.Corbeiensi et vetustissimo

Florentium

#
s
st

inEpternacensisignatur; cumenimxnLucen-

Dachenano pro

^J ^ *
.

equidem Florus, Ado, ferelnnes antiquiores ao ^starLs adique codicum SC riptonbus di-

da BJ

-*
<

Vtuardo ,

JocundolegaturVietoT.lectionemhancreUnendam,solaquelibrarii,nimiumfestinantis,osczEpternacensi, existimavi, ut
tentia

f~ J
'

ce eb

nt>

Ja

ve lunume Sanctisnoeadcmque hodiema die id

idem>

dum in terim Notkerus

factum cuiprMereanullaalia HieronymianaapograVictore repenatur. pha favent,Jocundus pro Pariporropropemodummodoaccidisseetiam nommeMarreor,utin Lucense Agriprai,<_wo videtur, pro Agripmte, quod notyr designari erronstmmen civitatis est, irrepserit. Nec ausim notas arithmeticas, munespronuntiare Gereonis Sociorum nuouibus anonymorumS. exprimitur. Hic enim merus in Epternacensi huic Hieronymiano apograplw
antiquissimo

SocioscccM adjungit, MalloGeTe etYiatOTishodiememin it,hacrationeAdo _ prxc ipue hic memorandi d aut amboque Sanctos nostros aul omnes sun^ veroshniU i e

p
n>

^
^

^ ^ ^j^
,

mpu i si q uod,quamvisquidem,anuno, ' utHelinandu snum.riloquilur,duorf

.^ martyrium subierint,

sxt

die.M inceHum>consue tudo tamen, ut una

est,

^^
'

0ctobriS) festivitate consrrua colanXgrippinx obtineat. Verum, qua-

<L

ila id de causa fecerint,

[

equidem ab

non tantum tria alia mox contracta, quse b. ronymiana apographa non nonnominant.sedetiam, quxSanf Gereonem tumhuncdiserterecensent,Rxchenoviense,Au.
,

iterum laudala Hie-

ianis>ulpo te

inquibusSanctinostri,

vidi

jor

setiamm
^

ms>ha ud una eademque die omnes rneNec aha matur codicib us discrepant. inquibusprxtereaetab omenti,
dissoniinvenmntur> hxcdehodie duo xlann untiationum, quas
g
I

Hieronynnanaapiti oustanum et Labbeanum 9 ^acta^ellonene^ Sollerium apographa

quodapudDacheriumtom. 2 Spicil queitem, adHieronymianorum fassemreIxstat atque

^
<

interco dicumHieron

J
1

ologisuppe ditantM^uta^ntersejc

d ucitur,Martyrologiumadversantur;etsausociorum.quos S Qereom tem hxc ipsamet in varient, omnta tamen adiunqunt, numero

nesj

tMu
haud
*".
]

;Z7ulahuncabEpternacensidissenUunt
t

j f'' J m
VJr
..
L

^^^^ ^
$ic habet
1

ymianorumannunUatio.

(ranscriptas>colla t lo doce-

hxc queat huc

in$tUutum nostrum

conduca nt, pariler transcrxbo.

1

eumque omnex
Sancios noslros

non una en
edie meent,

haud suffraHieronymianis aliis apographis Eptemacens^ le^,vocaaantibus, in eodem

quo

__ -,//,* Ao Maurorum, joi, .7 re,utiet de ATanrorum.aWOa, 25 Verum hac de

Aerippinum Uttuoxoou. ^6 -,tnm,m J, Pt ^liorum trecentornm

Apud C o, ,i ;; _,.,.,r, mmnr vrumdercOmartyrum Gereonatale eanctorum

.

=
(

-.
hic

invit-em etiam

/,,orannurt-

tractabiturdum, lulo opportunius infra "ntmeZt qua e natione eaxM examinabo. Hic itaque

SrSSK
Mauritii, inde

_.

nr>tf)ilfMrim octodecim

. ,

quos ClUOS

tetC-

llllllonet

Mft*

GalUas transitum

etcumle.ioneiUabeati ,n ju,su Maximiani imperatons croa Bhen. l.tfecisse atque

-

^,

Hieronymranohaud 'plura, quibus codicum annunttand* confuSanctis nostris

Vocii

ex

instituto

ruL

.mpermm et funestum tyrann. tora consedisse colla pat.cn terfr respuendopro vera pietate respuuu ? LothacPinnstouam

Octobris

Tomus

V.

20
AUCTORI

DE
moclum
:

SS.

GEREONE ET ALIIS MM.

et vi-

Irat in

urItem apud Agrrippinensem

B.

bem
,,,,

natalis

sanctorum martyrum Mallosi

prior,

qoornm

cum

long-o tempore,

uw-

III.

vel Maurine, an Thebsei,

mamfestatns ejusdem loci ex divina revelatione

uam sepultus

fuerit,

episcopo latuisset, sancto

rt,cmiiiqiiecofpM^MIoootbdltol^^
tanta
fideles

odoria suavitas emanavit,

relut

ut adstantes

hac, paran potius partim ex notim ex illa gente Martyres

stri exstiterint.

ireimmensi aromatis ftagrantia

Cassium et rioplerentur. Itaqui, prseterea nuspiam nominat rentium eorumque Socios Kosmartyrologus, proutpunor a
,

utut omweydo est editus; Usuardus autem, commemoret,tnbus nes Sanctosnostrossimul

laudatus

Ti/r artyres nostros

omnes tam qui Bonnse

,

Amym m
,.

iAquam

quiCotonise

Agnppinx

et

Sanctis

^Jfj^
nlionibu ^

tamen idfacit sequentibus hisce annuntiatiosancti Civitate Agripinensi nibus diversis

i

Gereonis
;i

martyris,

eognomento

Malk.si,

cum

subiere martyrium,nationeMauros facit, eosNatatibus lib.9,cap,U> et binisseqq. sexaginta, quorum que non nisi trecentos una cum SS.Cassio et Florentio Bonnas,

Petrus ae

septem

perseeutione ],, trecentis decem et octo, qui paMaximiani tyranni pro vera pietate colla
tienter g-ladiis subdiderunt.

decem et octocumS. Gereone Colomse Agrippinpac tandemtriginta cum SS. Victore

trecentos

[temin

territorio

etMatloso in oppido Sanctensi seuSanctis passisint, exstitissescribit.

alioeju8dem urbia sancti Victoris martyris et martyrum decem etseptem. [tem sanctorum

Verum ei nec traditio

pumCassii
haud ruuiu
iii

e1

Florentii

cum

aliis

pluribus.

unt, hineque
dlffleullalti
iui

propoiil*
itruur.

Treshas, studiose lector, Usuardi annuntiationes cum annuntiationibus aliis guas jamsupraexA lone codicibusqueRieronymianis adduxi, nancconfer, videbisqueex harum tum a sese, tum abs itlis dissensu difficultates
2s
t

nec ullum suffragatur monumentum antiquum. Gereonem em"m, Cassium, Florentium et

constansfert,qucT,

Victorem eorumque Sociosexstitisse Thebseos, tam apudSanctenses etBon-

nasci perquam implexas. Acprimo quidem , cwn vel hinc ex iis,qu<vAdo memorat, Sanctos noslros exstitisse ThebteOS, suspicari quis
queat; inde vero, ut Florentinius in hodiernis suis I" \rl, IIicrinii/niiiinumAnnotationibus
tustissinnini, ijnod

nenses,quamapud Colonienses viget, traditio. g Nec est, quod reponas, Martyres illos dici abs hisce Thebseos, nonquode Thebseorum gente,
sed quod milites e legione Thebsea exstiterint; Mauros enim exstitisse legionis Thebsese milites,averisimilitudine, ut Tillemontius tom. 4

observat,hodie de Mauris martyribus agi,ve' supra taudavi, EpternaI

Monument. Ecctesiast.pag. 431 recte ait, abhorret. Quodautem ad antiquum, quod Petro sit Ifragetur ,monumentum spectat nidtum ego
,

cens
(iriijilinni

itverpiense
)irc

Hieronymianum apo-

lamen vel Adoni vel Hieronymiano lntic apographo Ilieronymia,/' apographaalia et Usuardus ullomddosuffragentur, Thebdeine, an Mauri,vel potius an partim ex hac,partim cxitlanationeexstiterint Sanctinostri, revocari potest in dubium. Secundo cum Malloso,qui,ut infra ostendam,
monciU,
n
(

hactenus reperire quivi hujusmodi. Inpridiano quidem, qui, utjam supracum Florentinio observavi,ad hunc diem pertinet,antiquissimi Antverpiensis seu EpternacensiscodiciHiero-

nymiani laterculo sequentia

isthsec, quse su:

pra adhuc

leguntur verba Agrippinas depositio sanctorum martyrum Maurorum cum

retuli,
aliis trecentis triyinta.

fereone verosimillimedistinguitura

cum S.

30

Verum

ut primo,

mendum

hic in.anti- 'nmediumUi

midncti*>

Viotore
lins

inomniprorsus II ieronymianis apographis Socii

obierit,
.

mart yrium Sanctis

quissimo

islo codicenon

cubare ,tantisper dem,

Mauri martyres,quos

hic

memorat,

exstitisse

adjungantur oni \ totidemque Victori in Sanctorum nostrorumActis, in quibusabsque

,

iiicnioratiir, umn. L6 tribuantur, de Usuardo, qui illihaud plures quam decemet C septem adnumerat, quia'censeamus? Tertio cum Ado de Malloso, veluti de Sancto, qui a

Malhso

eorumenim Mauri martyres vel sunt vel non sunt iidem cum Mauris martyribus, qui tum in eodem Epternacensi, F tum in aliis Hieronymianis codicibus decima
que Socii haud queunt.
Isti

SS. Gereon, Cassius, Florentius et Victor

quinta mensis hujusdieannuntiantur; siiidem

sint,

S.dYrroiip
nl

sit

distinctus, loquatur ,quifactum t

enimvero, spectatis
ait, exstitisse SS.

pro hujus dumtaxat cognomento nomen Mallosi Usuardus, quikdonem vidit, acceperil P An Usuardo forsan Sanctorum nostrorum Acta, Eelinandseis antiquiora, hsecque illimi. quod de Mallosi copnomento, Qereoni
imposito, scribit,docuerint?

trus

iis, quse ipsemet PeGereon, Cassius, Floren-

Utcumque res habeat,hseequidemhaud mediocres, utiejam

eorumque Socii haud queant; hi enim, uli ipsemet hic scriptor statuit, partim Bonnse,partim Cotonise Agrippinse ac partim denique Sanctis ilti vero omnes, ut constans traditio juxta ac S. Annonis, quse apud Surium dieiv Decembris exstat, Vita, seculoxi
;

tius et Victor

dictis consequitur, difficultates sunt, quse e

codicum Eieronymianorum tum asese,tum ab f imprimis, ac ab aliis antiquioribus Fastis Sacris dissensu nascuntur; iisau/,,J

Hieronymiana apud Florentinium apographa non contractadie xv Octobris ac denique Etinandsea Sanctorum nostrorum Acta
''. 1" fhlem faciunt, Colonise Agrippinx fuerunt occisi. Quod si autem Mauri,qui hodie <n coilicc Epterwu-ensi prsrfato signantur ndem non sint cum Mauris,quidiexv Octobris %n eodem codice annuntiantur, itli sane nec in hoc casu,spectatis pariter iis, qua> Petrus scnbit, esse potuerunt Geveon, Cassius, Floren-

scripta,

" discutiendis ac porro,

dilucidandis enodandisquc trcs, qui sequentur, subservient.

quantum fas erit, proxime

GS>

h "s, tius,

Victor
,

enim "n

ut Petrus scribit, exstitere trecenti

eorumque Socii martyres. Hi

sexaginta

DIE DECIMA OCTOBRIS.

sexaginta; ut, si vere pro Mauris, qui in hesterno Eptemacensis Hieronymiani codicis laterculo annuntiantur essent habendi, consectarium fieret, ut hi quoque trecenti sexaginta existerent, utque proinde, cum Martyresatios, numero cccxxx, qui inplerisque aliis Hieronymianis apographis etiam comparent, in laterculo prsefato sibi habeant adjunctos, Martyres in hoc nonaginta supra sexcentos celebrarentur cum autem tot Martyres, qui
, ;

21

irrepsisse, hujusque adeoannuntiationi,

-''
.

nwtu

iOCTOKt

23 iterumque num huc tran in qua id reperitur, sequente*, hanc aut certe haud

C.B.

midtumabsimilem substituendam Igrippins depositio smctorum niartvruin Maurosi et aliorura cccxxx. Librarius scilicet, qui co<U. Epternacensem e codicc antiquiori transcri])sit,

heri et hodie Cotoniae AgrippiricV, Bonnee et Sanctis passi sint, in nultis prorsus aliis seu monumentis seu Hieronymianis codicibus memorati inveniantur, enimvero consequitur,

inveniens in hoc characteribus, quos legere haud facile poterat nomen Miuiosii exaratum, Maurorum pro hoc vocabulum facili errore exararit. Jam vero, ita habeant, nec Petro, ut Mauros faciat )iostros Martyres, Epternacense, de quojam satis superque disputatum, Hieronymianiun apogra,
<

quamvis etiam a Mauris martyribus, qui mensis hujus die in Hieronymianis aliisxv que Fastis sacris signantur, diversi statuantur Mauri, in Epternacensi Hieronymiano apographo heri annuntiati, hi tamen, spectamartyres nostri tis iis, qu& Petrus scribit,
ut,

phum muttum prodest,

nec, ut apparet, facecere etiam potest, ut vel aliquos e.r his Mau-

ros exstitisse, credamus. 33 Examinemus modo, an Thebxi pariter Sancti nostri haud exstiterint. Iiosce omnes legionis Thebcxw, de cujus martyrio apud nos

iiriinandu$
f l,c "

-'"<".

r>fra. ^JJJ

contra Pttrum

Gereon, Cassius, Florentius, Victor eorumque Socii esse haud queant. 31 AdhcBC si secus foret, seu si Martyres

xxn Septembris

de Natalibus

prohalur,

nostripro Mauris, inhesterno codicis Epternacensis laterculo annuntiatis, possent habeCassius et Florenri, consectarium foret, ut ante Mautius, qui in hoc nominatim etiam comparent, bis eodem rorum annuntiationem die in Hieronymiano Epternacensi codice annuntientur quod cum admitti haud possit, Martyres nostros pro Mauris, in codice isthoc admitti heri annuntiatis, esse accipiendos vero id quidem quanpariter non potest; ne
; ,

Martyrologio Ixomilites fuisse, Helinandus mano jam actum, in Actis edendis num. 10 et quinque seqq. luculentissime docet, eique, qui certe, utpote scriptor sec. xn haud antiquior, fulem in
die

cum

bitatam hic promereri non potest, ecclesioe Coloniensis suffragatur traditio etsi autem particularibus ecctesiarum traditionibus sat tuto semper fidi haud queat, eas tamen non contemneudas esse, sed plurimi faciendas, Benedictus XIV de Sanctis quibusdam Bononiensibus cap. 26 in S. Floriano num. xi mo;

net.

tum ad aliquos, at non itidem quantum ad omnes Martyres nostros verum esse, quis forsan adhuc contendat ex
eo,

quod Mauri equi-

dem

heri in Hieronymiano Epternacensi co-

dice signentur, Maurorum vocabulum per errorem in pridianam illius annuntiationem, quod secus habere tantisper dedi, irrepsisse, eique nomen Mallosi, Mallusii, Malosi aut de-

nique (variis enim modis id scribitur ) MauYosnsubstituendum,probaremodoaggredior. Omnia et singula tria, qucV supra laudavi,

Hieronymianaapographanon contracta, Corbeiense nimirum, Lucense et vetustissimum Dacherianum, hodienon Maurorum, sed Mallusii,

Et vero isthoc monitum rationi consonum autumo, ac proin traditiones hujusmodi statim atque dubium atiquod iis opponi potest, haud temere rejiciendas. Ac id quidem fieri tum praesertim non potest, cum earum initium haud nimium a tempore, quo res, circa quas versantur, gestse asseruntur, noscitur remotum. Verum, anne hoc quantum ad SS. Gereonem ejusque Socios (de sotis enim hisce Sanctis nostris agere primum lubet) locum hic obtinetj Ado in suo, quo illos hodie celcbrat, elogio supra huc integro transcripto ita de iisdem loquitur Quos feruntThebaeos fuisse
:

aut Marusi

cum

aliis

cccxxx, uti illorum,

inde jussu et cum legione illa beati Mauritii, imperatoris in Galliaa transitum feMaximiani piccisse, atque circa Rheni littora.... pro vera
,. tate colla patienter gladiis subdidis

quas nvm. 23 huc

transcripsi, annuntiationes

unainspectcB docebunt, commemorationem instituunt. nimi consensu

!

32 Istis porro Hieronymianis apographis

Cum itaque is martyrologus, ut Sotte- tti autm furo o.ismtfqui : noster in sua ad Usuardum Prxfatiom rius orU "" 151 docet, Martyrologium suum circa num.
34

Muuri exstitisse

haud

vi-

jam supra etiam launon contractis duo videlicet et Labbeanum, data, Augustanum
alia

annum
rit,

858 concinnarit ac proin sec. ix vixe-

dtnlur,

quceapud Sotlerium tom. 7 Junii exstant,Hieronymiana apographa contracta, Gellonense-

ex hisce ejus verbis, eodem isthoc secuto traditionem, quae SS. Gereonem ejusque Socios apparet, idfacit Thebceos, locum obtinuisse,

ZdDacheriustom 2 Spicil. exhibet, MarZoloatmadamussJeonsonant. In hoc

quemadmodum e laudata
num.
67
floruit,

Sollern

PrxfatWM

docemur, eodem, quo Ado, seculo^

S
cum
censi

cuZeZdte

legitur

Mallosi

cum

aliis tre-

trKnto quod autem ad duo, qux mox Zmnavfmronymiana apographa contra-

hujusquevest.gns mhxrens annunUationem, qua S. Gereonem ejusque Soaos n

ZZspectat.Agustanlmhabet
cccxxx
;

Malusii

Labbeanum vero

Malasi

cum

Martyrologio suo hert celebrat, u> olauM Quos fertur de legmue beat, Maun i (ThebW nimirum) fuisse. Ast an traditio itla haud citius etiam,

aliis trecentis triginta. Ita,

quos jam allegavi,

Hieronymianicodices.nec,quantavisfactaindagine, invenire ullum quivi, in quo hodie Maurorum, ut heri, Martyribus nostris, prout jam dictum, loco non suo relatis, in Epterna-

set,

seculo ix initium accepit ? id posUt in rem hanc accuratiori, quo fieri tantum, quie parinquirerem, non

quam

modo

mentio instituatur. Quod cum ita consensu sat sit, enimvero e codicum illorum certum apparet, Maurorum vocabulum ex errore in hesternum codicis Epternacensislaterculum, aliunde etiam erroris suspectum,
fit,

edita invetim jam taudavi, partim sparsim apographa, verum ni, Hieronymiana omnia omnia,Adoetiam Kalendaria monumentaque antiquiora, quae de S. Gereone ne **~ seculo ix ,^ seu ~ ejusque Socus mediscussi; asthcecznternutlumznvem,quoa

f^^^tSSd

"

HtJCTOil

C.B.

S.flereonem

etS m0rat, td dU io, ouse, Thebxos i0 imme T::LTsocio S eccstitisse

P^~
"*<**"
tur utpc
>

^.^
,

Auctariis

commeGereo

^n^
M
fuerit vocata.
de r/uorum tnlerpretalione

^^m **
s7

nem

et
,

1e,us "*

ferl ac cepertt

diuanteMom)

* to<e)M se

^^
it,

*octos ^^gore^^^^rnplecten^ mterpr

Usuardus,

Verum

utra

qui

Adonem &*%"
Gereon^ m

habu

re

**?
ilta

luUtasse Vide
pe r hahita,
multo tamen eitiuh ou d
hic recitata

^^

lrad itione

insu-

Mauri hau d M* muriS)

in

Mar

W
8.

Gewone ejusque j de S Socu^ exstiterint,

.
.

hc

qui

appeUan s

^Gere

fes

fuenn t, Gregoi

qul

^nxsi

$ub

Theb^V^rosf^

basilica. in

qna

^ rSo

Christi nomi-

w "/ff^

Mauros

^- ^f ^ E
#

Jatw anno 595

"S

vi. uti

excesserit e vivis, jam conseqmtur ex his ejus veriis

Suit Iraditio,

qux prodebat, martyThebxorum legione viros tae sacra Cotonix rilmpro Christi nomine Ast quinam consuimasse.
gcndi?

*""* Zlufama, qux Mauros eodem numero d^euj hujus de H (neque enim ahoquin Maurine, qui xv mensrs
^stantm

" ^ PWg* SR1 ^^ ^ ^.^

t* a

Wm

te

fc

^ * * g^pfor,
'

tom.

3, col.

766

to-

Ajrg

Sigeoe g

achum ^ aonym. non *. quam

secuhs

1S

trad, Zlriptl, multa, tamen citius

sacris lonymianis aliisque Fastis ejusque Socn trecen scripti, a S. Gereon hodie in horum plemsque

P"%

fi^-J

octodecim,

qui

^"^
.

moxauS Annonis biograpkus

verosvmthme fuisse vi detur) Elinan dus vel ex ista, vel

*hi r,,,-,
nciui. verba.

celebrantur? qux a Gregono lau3 e Ado quinquaginta, Viros mterpretatus dantur, legwnis Thebxz Hieronymums dxe xv Octoest Mauros Fastis enim, quodet tpse eodem bris insertos. Horum
.

^f^ZZn

Maurorumnun nnoni anx ViUe scriptore ad trecentos sexaginta pariter

fti

xv

OotoM. to SlW e*7, too^m

^;

^XUnTcledendis auget, didiceret. y nu 16 w..Aduea ^ JBJam ' ff

pUrtt

0MS

MM verbis,e Gregom mox huc transcr,

pto textu partim accepUs,

MauUisapud Coloniam A ff r,ppmam sanetorum lemiUt,bus sancU Gereon. Qui romm de

P^;^

^ ^

JSffjtato * J<W hod xem.*as

arb

VfiZ" 2 ni xv mons lM>s Sociis, qui aua Tdel Zeone ejusque

s,
/
,

locutum

fa

4- Kca>

"^

quinq uagin-

woitoruni

onsummantes,
rata resplendet
,

conditi sunt in bnsilica, qna.

admirabili opere ex mnsivo

quodammodo dean-

unde et incolsB Sanctos aoreos eosvcitareconsneveruntItoAo,om',oumv i S quinquaginta,quoshicmemorat,legionis

W 3 de S. Gereone ? Verum octodecim asseveram haud quea ? cum basihca tllaper quam omn dubio pro

W f^
,
,

intelhcul Coloniensis S. Gereoms ecclesta

Thebxx

mitites S. Gereoni subdat, eos

tamen

a Sancli hujus Soviis trecentis octodecim apertissime vel ex eo, quod atio hosce, alio Verum eosdem iltos die celebrel, distinguit.
quinquaginta legionis Thebsese Viros, a Gregorio laudalos, Helinandus, nullo omnino,

nondum tunc cum quinquaginta gitur legionis Theoxx de quibus hic toquimur exstructa , 10, esset Viri passi sunt
, , ,

dem

indubie

anticipatione

horum palxstram Gregonus, loquendive modo minus stnquod forlissimos Pugiles

e0

cto usus, locarit,

1_.LJ__

JJIA; _._____.

UViuuiv^
de

23

eoloco.quofatesuaGere^ataiatJ^
ca ,necatos fmsse, prosolospatio, * uod mtra

_,

rtnhnthasili-

ioseratcontentum, quxpzam tocus, quo sacra

^S^iSS^SSZ X ^ fid\m
etxam oostet.quc

*^ ^^
%

etiam, utfierisolet, crescente, pro Thebxis

M.CTOI-

B.

hidie ,ea\Lmq**bcau*
.

*^aSr*S5?STlorum usu, nihil pro spatio,quodintraejusmurosconcu

jacet, accipiatur,

W ^,^ ^r.ttJS^SZS
\ uidem\ quod Ua
traAUio, .-

f^^J^S *"*"';fj^^.
ur

essent occisi, habiti omnes postea fuerin, Enimvero id, ut potest. re eliam ipsa esse apparet. primo ct um, mihi satverosimile
facile intelUgalur, q*i

fama
g.

Mr
^

M^res

Coloni*
0-

Aarippinle sub Maximiano coronatos,

GwpoWo

gwMMK
g
fl

Gregoriu mpr lori

TeTlneraoat

|_,

^.

,.

..

c,^*^^/'^ "Sj,
ginta istos Viros velSS. trecenti octodecim
illi,

Transcripto.quohicmartyrologus*

?^e)Z
Mauri curaw
Oereon
i^p
.tctnta

Mn m , er stitisse

Ttllemontio monui, veros>m,

leaionis

appmat,
taildcs.
ac Sollerio

Thebxx

^. non intra ipsosmet ecctesi^ rietes, sed dumtaxat

0&-rafc0ft._-2; vuufn/uif. _,-

sttmotum Wn. neca/t.

adducuntw
mediutn
,

/_tt, tn tHtns
.

"2X ._<** **/* ^ .^^

"*
. .

i
.

mo_m

fMauror MTO A/ a rt</>-m.

Haotends Pu g ,numeruni

>

9A_t. qui Gelen

Coloui*

Agr.ppm*
8.
.

^lX7lntcrpst iSSSu elasses! ^m^c^ 8n

OTO ditum non reperio. do sive tielmantto,

,

Qercon M6. 3, ac de _>_. . R nriis trecentis octodecim autem loquatur. Passi sunt imposterum Martyres, Coloni
S yntoam.

de

S.

* e^J

'

Gereona.a bas.lica oonspicirca eum locum, ubi etiamnum vestag ommum, citur, et extant inteU.g endam qua. ad ccdem banc parte eccles^ ortum cunt, siquidem ex una cta >n ve curia SS. Maurorum d

^J ^.Pf*^
^

,_;..,._,; ,.t. alteriusestindag.nis; uti sat is subsistant, alterius-st ffuit, satissubsistant, mMl,l , __,_, ,; Thphsea. auod diser' :i.a et anhifuerintoxley:i.,iK-Tli-l
. 1

^^ .^

Utrum Thebreorum et q_asmore_.im_ - Bnam ais 10 -XH1 secuu ___.*p

^^
f l

versus, sita est

tusti.sdiplomatibus.nuncS.Andreaevnea

adOccasum vero extr g0 Marthoff dicta; monastenum ad et olim etiam

Ides sacra, tyres, nunc MaBchteren,
S.

rbem

eo Usuardus acTsotissime asserit Ado, et ex Myic* uris alia, tkerus; anpotius classis t alu scripto. Coloniam advecta, ut d, n.im.-m conteudunt. Eunidein u, ,y respopnlares cont endunt. Bqrnuem r - enio .n.i,nii<Hviu;it..u>' adeo ....11. .... ;.,,.,,..;,-, __.iquiorem atque .deo mllkm in et B Q ccrUo

Groww

^
.

Turon
cap^
,

^ ^ ^ ^^

mm

suumf* Man.j
sfl

quod re ille. Nec est, subjecta parochiola. Ita invenirimonumentum Utterar ponas, nlllurn ut Gelernusfa^ sat antiquum, quod, spatwquod SS. Mauros eo ipso

g^^ J^ ^ ^^27*1 c^hxc mamde W

J

to

pr

caphicct.
numero
9
,

Zm

^raM
,

hau Gereonxx muros concluditur f/^ icUpsum eram e Uam OC cisos,memori*prodat; Socu>s tr e,usque auantum ad S. Gereonem

secta^ S ectariumque

^ ^^ ^ ^^ ^ V^ ^ ^
,

transcripsi,

/.c c /6r hujusque liquet, luculentissi-

^
,

w ex

mdem commem orat

Uer d

famt coneQS adscribendo xd 10 proinde eril <

in deconcludat)secundum

eccsUHSseMa^ Gregoi xum

.
nortdeAfn"'' 8 ,.ed

'-_r_sa__-!ss-S2 r_rr^r.r_-'f_. '-a*-

^_s___r5s__r_=-r
_s;!_r_r--S5s='ff5
t

SSri^-tosaswS
>_afttfr?!S
hosce e legione *

de S. Ge-

reone

-"""

""

umaeb.uereouit/w
pluribus^

mer0

^TSSSSto Sl * ^.m
""rsri
g,

'4>nta

intelliqi

1^^ ff
,,

nrnrsus uuoid ffito. -

...,_,

rl- * w

____,TS_r*5s3r

_ssi^Ef__s oi=^_*_:

^ _s_SSftsMr.-:
tr^_-_JS-_-,

^s^2_=S^s s___r____riiP-5; S__S-B__SSS__^

DE
2I
lUCTOHB
'

S S.

MM. ,US M GEREONE ET ALIIS

spectat,

sentjuturumidfmssevid
velhLfit,
ut,

^atur consectarium eat ur

a

rel

C.B

^lJoHCon^mianorumMaurose^
quam hac fuerxnt, 'ZdeX guode* Adoniana, sedet senenUa Ea habu,* Maurorum ante oculos
tialione

^-f^SZ^Aum

, Nntkero

standum arbi-

eW ne
sit

credendumhaud
ut,

JJZ
<

habeat, $ ita

iumestop imo;

militesequtdemfuisseuna

cumprxtereaspectasseja
queant,

^
86

unam

^osmt^meuM
Thebxx

j^
'

%m

num-

* c

^
"

^^

quagintalegtoms
legl0 num

rsarum e dive

***
bulo,

^S^Zldm, slulef' Xaldaliam ob causamfe,

r0 M, lrt ynim

wo-

utcon-

inta a GreGereonem quide, suorum quam Socioru ni gorio memoratis, tumappa ret;

rmUbus

J W

ieliquisprxfuisseducem
ast

satcer

quanam

quod, /uissem cerit, quam w Adoneccie ThcbxaMaun, quos -b inqutes Usuar vero,

^.

exsUterint,
sit,

<iubilarit.

At

equidem, utpote memoralos legioms

tgjgg^JSSS Thebxx
viro
>

^^ ^^Zmonemm^::S ^
necplura, dicam.occurrant

^l^J^nommatim

M POf^Z^uod cum ita

hic
,

** nostros Marty adcct^ a(

The _

celebcrrimos fit, ut n ^te^snecaliodieinMrlsuorecotat,

hosce Martyres

Tc^sZlnstans^
gnata. Ast

quantum quidem

^fjj^

oblinume qwmtwn ud
linf,
iiir,im ' illorum a/iV/n

equidem, an jam nuinavaainta sxpissime

rauTcZn

*^W
memorai
\in,

videtur, hot-

que proinde
re tnio

iZkorumlrtyrum^^^^^
?aZe!alixsuP ra adductx
omnino inducam
tiationi,

suad^antj^

occisi , testatur fuerunt Actis S. Eucherius

,

animurn prtmo quidem hujus diem annunUsuardinxad xv mensis nommantur ,Hiein qua Mauri haud
in

imperatori,quioperaeorum quod Maximiano uti volebat, ooad persequendos Christianos cum

IZI

antiquiorem, in quaMaum Adoneet Usuardo Epternacensi legitur, taucs hisccprout in natalis Maurorum, Coloni* Agrippin tamen,prout m annunZsertc laudantur,ncc cum quinquaginta.de tiatione Adoniana fit, transcmpta Gregomus ambus per verba huc

oZano^

Quare temperarehacin redetrectarint. esse etiam aln, qui vrcvter Thebxos potuerint militannt, quique, Christo simuletimperio Maximiano, opera eorum cum idcirco, quod

loamtitrMgionisThebxxVirLS^
essesubstituendam deindevero, GwoiKejusquetrecentisoctodecimSociiscomparte verba illa prehendi, ac proin de horum cumeadem interpretanda. Atque itaquidem,
:

pariterad persequendos occisi, re noluissent,fuissent ti parere hac in pro Thebseis, quod eoposterioribus seculis causam, demcircitertempore, eamdemque ob necati, ccepemnt haob quam hi, crederentur
beri,

Christianos uti voten-

hoscesub

S.

suis pro Thebms ab tius et Victor cum Sociis Actis, traditione suffraganle, Helinando in

enimvero ex eo, quod

SS. Cassius, Floren-

habeantur, exstitisse

illos

re etiam ipsa The-

hxctegentipatescet, e fama verba, uti cuique miserit Gregonus, seu traditione in litteras non citius, modo etiam consequitur, ut hxc, si xnde a sexto, saltem non serius, quam jam ac proin diu quo hic scriptor floruit, seculo obtinuerit locum. ante Adonis xtatem

bxos, 46 Attamen, etsi sic habeat,

haud quaquam

est

certum.

rem omni prodestitutam asseverare non ausim. babilitate Actis Cum enim, ut S. Eucherius in laudatis
etiam docet, Maximianus, spavsis adnecemvelad militumturbis, Christianosvel
esse potest, supplicia rapuerit, factum facile agmen etiam, e legionis ut eumdem in finem

^^

usquequaque

etiam

3 J

Quod cum ejam dictis

ita sit,

ac proin, aliquos seu, uti statues, quinquaginta e S. Gereo-

reo Sociis tegionis Thebxce exstitisse milites, a decem amplius seculis creditum jam fuerit,

rem etiam vere ita habuisse,

;

sat probabile ap-

paret quod autem ad reliquos ex ejusdem S. GeTeomsSociorumnumero jam spectat,hi quoque ornnes legionis Thebsex mitites, spectata
sola,qu<e Adonis xtate viguit , ac abs hoc et Notkero in S. Gereonis ejusque Sociorum elogiis affertur, traditione seu
/utiie

Thebcxsemilitibus partim compositum.adRhequi ex ni partes destinarit, achorum quidem, Bonnse, alii Cotonice Agrippiilla erant, alii ac alii denique Sanctis, quod allato a sese
nee,

post Mauritiicsedem Maximianidepersequendis Christianis prascepto obtemperarenotlent, fuerint occisi. Victorem quidem ejusque Socios
Sanctenses, qui e legione Thebsea exstiterint, corruere, idcirco Hontheimius in suo Historice

Thcbxos

tat probabile

apparet, nec

omni

eliant,

fama, exstiterint. tum, utjam supra innui,ultra veritatis limites temporis lapsu accreverat, nec sibi vel Hieromjmianos codices vel Usuardum aliosve ullos seu scriptores seu mart yrologos habet faventes. Adha'c cum e Martyribus, Cotonix Agrippinze subMaximiano passis, Gregorii Turonensis detate seu seculo sexto quinquaginta dumtaxat, uti ejam
44

Verum

hsec

Trevirensis

Prodomo pag.

105 affirmai,

quod duo martyres, Victoris nomine distincti, quorum alter Solodori cum S. Urso, alter Agauni possus est, a S. Eucherio in Actis plus semeljam taudatismemorentur, nec tres, quibus idem Victoris nomenfuerit, in tegione Thebxa exstitisse milites, verosimile appareat; verum Victor, Agauni passus, legionis Theest, crediti fuerinttegionis dictiscoltigere fas bsede, ut ipsemet ait Eucherius, non fuit, nec nec, si e trecentis octodecim S. Gereovideo, cur facile factum esse haud queat, ut in Thebxse, legione, quasQGOO autpluribusadhucmititibus nis Sociis, non quinquaginta tantummodo, constabat, duo sattem exstiterint cognomines. sed omnes etiam reliqui e legione illa exstitis iv.

DIE DECIMA. OCTOBIUS. parum confusa, suffragantur _ tn/V< ostendam, hic Adoni,
;

**"'
jHOffl

tOCTORB
C.

'

TV

fliint

SociOS
"VlCtor,
.

S.

Gereon

tamsn Usuardus covidUcorrigerequeadeohocloco

Mallosimitlime, ut pariter infra ostc, lam, consectanum ecususcumS.VictorepossttS,

nilOt -"

aC qUOt

bb.
l

t^, Cassius et v lorentius rn mariyV>; l-.oV>nor'mt aninnctOS sibi habuennt adjunctos.

no

ditprimo quide m sequentem istham, hodiein Corbeiensi apud Florentinium,

s imo

.,_.<

^^^^^.^1^
alte-

V ero Sociorum S. GereoJL

r _ quorum ahaex-rjieronymiana apographa,

Hieronymiano apographo
.

legitur, an-

Hprmo.

alia

n it numero

huud multum, ui 518 nuq merai,

do C4s.Gereonisom^; Sancto sub Maxi una cum hoc

n e^Z' fJTrZZ M^Co^m*

m numero
etiam,
dissen-

^mttonwi,

Vietoris igrippm Et alibi ttartyribus, Mal us U camaliistrecenUsthpu,,

. .

Aqrippinx Jianopassos memorant,

^ hocvelhauclmu Uumabsimilimod rosvmlhme

P

,trans.

VO

esse

Zolsce circumscribunt, nonparum Lueen%unt verum,

;

^rfppina

Viotoris et Mallusu
;

habeat huncque apudFlorentinium.vetushssiseet Corbeiense apud Dacherium trecentorum

etsi sic

^fSSwJS

^f.^ ^cJata
P

triginta Martyribos quibus et binis jam dict is,

non
apo-

Zumque Uem
pha non
;

septmdecim dumtaxat

faciant

Gereom

ta-

^uemtriuisth^Eie^^^ fTduobus p ntosoct nominant, adnumerantur,

hisce

^jg^E ^
sandri

sutfragantur,

Hieronymuvus
-

*
Q$

"**>

Socios prrfor

nia> quol

eia mre

Martyribus ab Adone Mofuisse adjunctos.

pdti Bl </<>

non tantumab (mine, c mulb dem gocios S. Victori rfi,giur, tu edendis et ab Augustano ctis Pluree sane SoncWnsi Hieronymianoapographo.verumehamaFlo&_&__, dispisciamu,. ro.apudnosanletom.ZMartnedio.abAdosammse0emaetimKaovis*em^ scmptombu seu * im fradtf. tanoUsuardo aliisque seu f fma es( n paucis ac ab V"* 1 * fragmenUs.penes hosce asm artyrologis non que e reliquiarum * Martyrologium Romanum ho- -. anno lo73 Lofirmari Motanus, ditissimis, qui seroaUs.co p servalis, confirmu, ., ^. fa Umardum attribuantur.ltdiernum reformur uw,, r *, * d rnumreformarunt.Viris Socn aa _7.. o fwm. in martvrio Gereoniis j_ rtymoSocnad
ei

junxi J

f ^^,oti quod totiUa autem faciendum duxi,

tre

Socii

*** ^SMermm

^^ flWM
WOTS

dgcem dumtaxat et septm Usuardus attribuat, sUnenc apoan

17 Soctot

/<

g*

^^

,,

tem ^Hiefa S. trecentos etiam et

nonagmta duos m Eplernaimo et ad quadnncensi apud Florentinium, in Richenomensz apud

nentos septemdecim

rum

nomine corpora, Msecctesia seculo KU 0

sciUcet

~r meronym^,^ apographo augenSollerium Hieronymiano ompauaores reliqua om multo pauciores rehqua verum cum
tur
. '

^y

snnUtvmeinteiiexerit. Ast,

pluraeerte,quamqu<.<*<---~~d P Adolphus,aux OT mventa,

j

nU, qux Martyres, Colonix pass os comMaximiano una cum S. Gereone memorant.Hieronymianaapographanotent
hisce volius,

.._

^.*-o

Anrxppinse sul nnlnnix Agmpptnxsub

eUamj
O
'

i6oem

quam

solis

prxterea Acta chenoviensi. quibus adcersantur memorati martyroiogi

Epternacensi edenda

et

moxque

ests^um.Porr^si^dum^ eststancium. rorru w*<~.

mUm nimirum ^KprU,^d annum n m1 uique a I duo *J archfep iscopo PhUxppo m *c a S. * < ^se , tem alia nonnuw
>.

Ms jnemorixp rodU.Ac

^ ^^ ^Pfff^
?

-^^JJ*
subCo^nu
,

m Sanct^J, m Pera >Z

notUuvnde-

reoni Socii

adjunguntur

horum numerus fortasszs aberram gatur,averotamen haucl multum inducoinanimum. wmtprEpje, sentemiu, quod omnes, .;'.* Him 48 Ea sedet sententia, c dicle quibus jam
verus
uberrare videlur;
S.
elsi

*^J%f^

inventa,pag. Yiotoris lede sacra

^^

>

IU

et seq.

^^

nrTa

T hZ

primum, acdeinde, nonnullis necesse non est, transcribere,

**
in-

nacensi

/v ct RichenoviensL et Richenoviensl

cum quarw, gesimo quarto ..... ruin g esimo vetuM^temjrmn ob sui , rP t n ,fitem Ofientalis,

CQ(

autem

a ces

omnes-

Viclorem,

uli

ex Hieronymianis apographis consequilur,

;-c^r=^~ ^sssss
hodie anirmai mJ_ SaKC '" rn " . . ----contravero i__.~contra twro Kosm r r0
,
.
.-..

\u. hleretaia

j_SS5SSs-ss_ ^^__nss__.> ""

currere,quoa_. w> ^< r fund fundatr.x, sub
;

vnbaprodunl,
SanctUinventa
fucrani.

sjcut supra
,

si lic_

x**.Hirnlnaio suo

patuit,

eadem

^^^iln S*w_^^J*r__tS
rTO _e_,.__o.m_-_

etassertionimagnum-de e tassertionimagnum l.quot an^ quod, transacttsa

^^i^^-wi-** pr*sut ^.^^ v

fc

^"

Occiden-

,,,

Martyrum

et

nurneru

m
iOCTO^S

SS

GEREONE

W ALIIS MM.
g*
"V
ifl
/

;.

B.

9un<

inventa
tot

modo con

!,-<
nulli

dubium

liqnorum sanctorum tempo sepultaeonqniccant

eucritProvidcnt,a3

ac seq.l

posterlorl

^*
et

<P*"gg corp MartJ

,q

oois

intermedM, re ; r "'in pace

um per annor
]

^
vel

p,a

eum '" Uocdieetassidueeumm et assidue quoduomen

^f

sc

ipsimus hc,

^^
Qon habetu r,

Jtamfc
"

gowrfwM ,
inventa, tucu-

sa ne

quam

eeclesia sec.

^f^Ze m
f

Neeconturbet Thebwrum vk cum Legeuda conttneat. 0 tyrurn nomina

lippo

^
g

S o-

,J*m sve eiorum S. [ZZn tn Sanctennbus

lentissime prodens
tisse,

inquo.quod licm^' Coloniensi arcwp

^ ^ pM
^
rco

^
m
(

Mar .
.
.
.

fmt
.

corporibus fuerunt, indicns ast qu* aqnita juisse; ^TTverosimittime

auidem ait,

^} ^Marty ^ ^T^^Xnm mm***

exs ti-

tuitUeneraUin uscum reperta

Intum, neutiquam
tyrisesset,

SancU^.

inMar

dubUarent, d verb Uularum Sanctens^urn

itli,

hUce

nuos

sub Sanctorum honore

nec tamen id

>W> Marypsa^ny
eS
.

^ ^
(

JU indicia, '^"^^fjrinthujusrno.
duUlaXurusnonnemosxl.anJ

f/J^/ 9^^

victoris

fuis .

sentsubeccle^UenJ
flfcw.

y ^

anne

^^essentdMWasse
corporion

^^umentoest.Jam

haud
quod,

valvlr,

\f esena a qumadmodumjamsuprasosemrra
B pnusMcrndicat^ccteuamSa^ lum n intlio rfrwws, ?
mentis
8. Victoris

cerem

in

''

C"

rrasse Adol-

S^
'

'

ra

ZTJS^Zis acquirU traMio quam ^ndecm, Soows

T
era plures,

inmartyriosibi habuiss
53

W
et

Veruw,

ete

<

^^I^n
^^at, haud lamen
qutoui,

H*-*-*-

i^

3*m! flmtmm^v^
dor u*Ao*p/ fl,nec
alia

ut

horum*

cem

sed Hierony septem, Socios adjungit,

copora con ueve

rntpecpoterantsep^^
corporasepulta, crediturus quiscum Sanctense que facile sit, quid ni tamen, adhuc utjam supra docui ififraque

dum apparet.

Ita

opmor, quod hxc,

woWMOrww

opptdum, etam,cYeterumruinisemerserit,necraro, re V factum apparet,pugnatum ad hxc fuerit, ut munimentum prope essequeat, ut occisorum dein, tempore corpora eo ipso loco, quo istud fundamentajacta ecclesix Sanctensis
labente,

So

Ac^a altflua^Knante^

a^mora,
S. Vi-

ouc^ septem

quam illaipsa fuerunt,in terra t altius etiam, sepulta? Id certe ego post, effossa, fuerint

prarfnaww, ^n Aod.erna ctori Jnunwrarin*, Martyrologium UsuardinumObservaS ua in verum qux quahave Acta
tionesuspicatur;
illa cxstitere ?

dumte^

ac decem Socios

fitquevelhinc, ut, an corpora C haudperspicio, J annum 1283 Sanomnia, quxvel ante vel post Adolphusverbis, suprahuc ctisfuissereperta,
/r ^,srr/^/^s

Gregorio Turonensi seu sequidem confidenter afculo vi antiquiora ? Id firmari,atnonfacilepoteritproban.Sane7iul-

An

terint,

quam maxime dubitem. Sanctenses ea, qux vel annoimyel

V ^r^.Soczor^;nS.Yiotoris^Nec ipsimet
post

lum quo

id vel

invenire quivi.
qui non plures,
S. Victori

utcumque flat, argumentum F Utut sit, Usuardus equidem,

quam septemdecim,
statuit, in

Socios

Sociorum S. fuerunt inventa, pro indubitatis absque omni scrupulo haf iQtomcorporibus
bitissevidentur.

concedit, Mallosi etiam vocabulum,

quod proprium nomen Ado

S.
;

cogno-

Cur enim alioquin, cum vel Colonienses apud Getenium Fasti unius, ut Vietoris sacri docent, Martyris anonymi e S.
Sociis

mentuynvertit^Wo^mcognominatuhifuisse hunc Gereonem insinuans cum sic autem

cum.
illo

faciat

eumdem

ac a veritate idcirco,

pi

memoriam xvi Aprilisdie,quoPhilipColoniensis archiepiscopi, temporibus inmtluw fnisse ejuscorpus, Adolphus pariI,

ter loco supra cit. prodit, quotannis celebrent, pari honoreplures etiam e S. Victoris Sociis, si qucf annOt 1SJ84 ac post fuerunt inventa cor-

Gregorio ostendam, veuti infra ex ipsomet rosimillime aberret, dubitari non immerito potest, anpariter,dumS. Victori septemdecim dumtaxat Socios adjungit, a vero horum numero haud deviet sive interim hunc e dictis,
quse, ut Sollerius suspicatur, ei preeluxerint,

iDi

/wc Mariy

pora, illorum exstiterint, haud afpcerent ? 50 Gelenius mox laudatus post annuntia-

Actis, sive e
.

documentis
'
.

aliis acceperit.
abt h "
..

mm txtiiteum^rotiu"

Honem, qua anonymum, quemjam nunc memoravi, Martyrem xvi Aprilis die a Sanctensibus quotannis cxdtum, recenset, fuisse illum inventum in purpura et calceis, amputata summitate capitis, ex ecclesiee Sanctensis Tabulis,

Mallosum et ^ec Browerut, r, Victorem longion commemorationeeixregono

54 Nec refert, ab Adone, qui
lib.

Turonensi
sic

de Gloria Mart. cap. 63 ho;

die celebrat, nullos hisce Socios tribui

cum

enim is martyrologus (jregoriivestigiis in,

hzereris

nec quot Mallosus

et

Victor Socios

habuerint,

DIE DECL\A. OCTOBRIS

quod habuerint, exponat certe non magis Gregorio dicendum, Usuardo, qui proin et de septemdecim dumtaxat S. Victori Socios larquse longe pluqitur, quam Hieronymianis numerant, apographis suffragantur. Etsi res vero Sociorum itaque Usuardum quidem a asseverare Victoris numero certo devium
, ,
,

27
AUCTOft*

ritati

consona sit futura, Usuardus sane memoratis Auctariis Actisque haud quaquam hicadversatur. Verum,cumeadem annuntiatio,etsi etiam plures quam septem Socios Cassius et Florentius habuissent, veritati

CB.

adhuc

consona,ut consideranli pariterpatescet,esset futura,enimvero Acta edendn, dictaqueAuctaria a veritate, dum Socios tantummodo septem SS. Cassio et Florentio attribuunt, non

S.

non ausim
dixi,

Hieronymianis tamen, ut jam apographis, qude quantum ad hunc ab

,

edendis, Usuardo, at non itidem ab Actis potius standum, ob ramultum discrepant, allegatas reor. Hmc porro tiones omnesjam quod nihilominus, S. Victorem et simul ex eo, tempore et loco pas una cum Malloso eodem in numero, quo posteerroremque

aberrare ex Usuardo haud habetur compertum cum autem id nec aliunde innotescat, dubitarinon immeritopotest,anreetium ipsa
;

a vero horum numero haud aberrent. Ast, etsi sic habeat, error tamen, quem sicforte

sum

esse,

rioris hujus Socios

Hieronymiana apographa

certum undequaque, definiunt, non cubare, non sit, Martyrologium, Romaut apparet, hodiernum, quod S. Victorem et Socios

admittunt. faiere, ut apparcl. mm potcst, ut Sociorum in assignando SS. Cassii et Florentii multum hallucinari sint certo dicennumero Itaopinor, primo quidem, quod ipscmet
da.

num, numero, gemartyres, non expresso horum dumtaxat hodie annuntiat, suprain neratim
titulo

supra adhuc laudatus JosephusRartmannus, qui, si in antiecclesise Bonnensis decanus, est, monumentis quis hujus, quse scrutatus
multopluresqit,amseptem.Vi\ss\\etY\o\'?xii\\ omissurus haud Socios reperisset, hosce certe dumtaxat in litterarum, octo tamen
fuisset,

sum

secutus.

Ceterum

etsi

quidem

pneter forsanpauciores, nequaquam tamen

Mallosum plures quam

B

trecentos triginta

Ita ex eo, Socios, habuit S. Victor. in monumentis jam laudatis, nec res ei nec scriptores sive antiquos alibi uspiam apud attribuantur, omnino conctu-

quodplu-

siverecentiores dendum apparet.

55

recenseat, sicque cujus ante memini, excerpto Auctariis Actisque vix dissonet a prsefatis inveniantur deinde vero, quocl nulli prorsus documenta alia seu antiqua seu Fasti sacri, recentianulla, in quibusduorumillorumSan;

E2

Browerusquidem,Maximianum,dum

in

ctorumSociivelnovenariovelaliaullosupemo-

conlraacupparet, dissen
lil ;

Alpibus, moturusinde

qui lamen
in Soci-

cwn

orum,

exercitu in Galresisteret, quatuor e legione Thelias adhuc prasmisisse, harumque quarbeea cohortes eo lib. 3, duxisse Victorem, in Annal. Trev.

cum

tam verum,etsilegio.utEucherius num. Uscribit; inS.MauritiiActissupra laudatis num. 3 ait,

acproin cohors,utpomilites 6600 numerarit, quemadmodum Pitiscus in suo Ante decima, Lexico ad vocab. cohors tiquit Romanarum circiter 660 legionis pars militibus docet in sigmficatione, Browerus tamen
,

riseumajorinumeroexprimantur,perperamBrowerus efjecent. aue adeo ex his cohortem Martyrologio Romano 57 Hodie quidem in Bonnie cum hodierna SS. Cassius et Florentius ftOWt&fftU' wju. wwww verum, etsi sic annuntiantur aliis plurimis
t

Mrl. Kovi.

ffl

mudo, qui

il-

h$ annunliat, hll teaui haud

.

habeat

aut certeque plures quam septem

illis

octo ^m.um.

Socios duobus
tiatione illa

indicari,

constiterit,

restricta, vocabulum istud ad multo pauciores qua etsi enim cohortis ,cum cit. adhibuit;

loco

Gallias S Victorem in

missum scnbit, mihtes

liquet,

toto contextu omnes non autem, uti e partem, pro fide occuhorum tantummodo prodat, non plures tamen buisse, memorise triginta, quibus una cum S. ouam trecentos num. 81 recenset. Victore sors hmc obtigerit, dum hosce, uh ejam diVerum, etsi quidem,
ctis
iis

vel numero quo antiqua seu recentiora, quie exprimunt, vel alio loquendimoSocios illos aut octo fuisse credo ut plures quam septem Usuardo hic podantur, exposcant, hincque et Florentium tantummotius qui SS. Cas-siura quam laudato MrL Rodo cum plurimis aliis, quod eosdem duos Sanctos
<-

haud

Sanctis fuisse, annunindicetur, alia tamen, ut jam inveniuntur monumenta seu

mano hodierno, annuntiat, adhcvrendum cum plurimis aliis v fu(urum reor> ut stu diosus lector P _, tame secus feceril, eum
'

iai

men quantum
;

fortasconsequitur, appellavit cohortem, inepte fuer.il locutus, res tahaud prorsus ad SS. Cassii et Plorentii Soaios,
.

priusquam huic finem tmpo- V ex ommbus tam hoc nam, observare velim, Zmproximeprxgresso \jam dtcH*, utpote quem Gereon *TeZndum qucc e Martyrum,
-

^ ^
ft

pariter loco supra cit facitcohorlem e ouibus

secus habel hi vauciores certo fuerunt,

quorumnumerum silet, quam ut nomine coRomanos numerasse eham apud hc-rt.i< quam quam trecentos aul quaaliquando non plures
enim,

cToue ejus trecenti dumtaxat exshtennt numert quinquaginta Mallosus, st nonmulto et

plures.quam trecenlos ll* certo pauaores.certo non s etiam tnginta > non multoplures na^Zr
,

oclodecxm conshtuunt

ThZli

%icto.que

quosSS. Cassio
et

Floientio
rtll-

ndsrribit,

invenias, potuertnt drinqentos miUtes, vix nunc dicendis patescet. venire. Res ejam nostrorum Acta num. 56 Edenda Sanctorum Usuardina apud Sollerium 13 nonnullaque plures Cassio et Florentio non

Auctaria SS.

;*Jm,idieminCommcntario,Sb.lyrsi, mewshujusm^ Trevirensiu m marty

niero errel,

nominant Socios adseptem, quos non UlisAchsque tndulcribunt.Ast an Auctariis

auam

bitaner hic standum

Usuardus defimtum
:

Rorentii numerum non Sociorum SS. Cassii et ait Sanctorum martyassionat, seddumtaxat " us ; iOTe " tu cum ams piuri

s& alm

dumetiam bini hi Sanch seplem statuerenturanTaxTtSociosre ipsa habuisse

etsi

*r

rr

consideranti patescet, nunhatio isthJ, ut

Octobris

ve-

tur.

Tomus

V.

AUCTORt
C. B.

ALIIS MM4wn> CM m D GBBBONBf ET supe,y : r vocatus. Jam DE wcatl asset ad S W< mic uen t uei ae el 28 nomen, intermortales d f ; ''t Gereonis anomjmofuenon vero, cum h*c tta tyri anonymo nonpronomtne ouodma se dprovero, quod c V An Martyri omine haGereonis nom ri Jro S. emstenS nprorsus certum, an iSi in vivis esin0 *.* F impositum bendum, apparet Modo et iam, an pr0 arbitno saltemadmodumsi nieronymia nis ver0 cognomen ta> quod m V Mallosi Mallosi, nomenproproSS.

f Z17

Lit

^ *ESyK.
J

'

buerit

et

an,

si

alter

ab

aUisque Fastis

^'sitdiversns.Mallosus
eodem
tyrium
S.

^^
uU
de
?

siincti <

""^'

looo.

marquo Victor,

habendum, dispiciamus. in supra 60 Usuardus

subierit.

exstitisse Gereonis elogio, Sltquv fJi\prte tradlt, ,r ii m dise Mallosum,

huncc^

transcr ipto S. oqnome nto vnmUaUm

^l' etMallosounumeumdemq
te,

demuem artyremfacit,

Gereon,

guj vrre hoc

nomine

siapud Florentinium

>

DacheriumSpicil. tom. 2, G <*i7 Martvres annuntiam,^AgnppnuvoU MaWJ

"" ^*
MfMH

seuhunccumMoconfunm,
Coton i*

^^
pt0 riU-

asi luc ab

tllo,

jewrM ,

um

abaltero,

/i(?r

'Jlentissime

queM

distinguit,postenu

Gregonus
(rto

reonem

gi^u*

T/

^ '^

^^sacris constituunt,

"

Oi'iis

Turonensis hb.
6Sscrib it.

^ Sfh^^arPento w
maxime

^rss
i

**

nujus

elucidando subi

n Ruinar-

qui fuere, innotuisse,

heri ]

Martyrum, quoshxc
factumque
mvocabatur. Supra quo nomen ejus honorem ejus basthcam
pontifex in

annuntiant, antesi Colonix Agrippinx

seu

gZZ

dux

fuisset vocatus,

adeopostesse, ut ei Atque heec trio fueritimpositum. spicioaugeripotest ex eo, quod,

Gereoms nomen pnarfr

qmdem sudum unum

inibi

in

Hieronymiamsapographis, eprwfatis tribus textus, CoLucensenimirum seu Ftorentinii heri celebrat nostros Martyres
lonienses
.

us ver'
Scavit,

ut scilicet de mattye acoiperet

cum
,

In

aliquid revelatioms ea beatos artus ,

sequenti in modo faciat: Colonise Agrtppmse) Colonia. Agripini (imo

natalis

In Gftll civitate

Smino^nnuntiLe,

transferre,

^ique m

quorum sanctorum ocoxvu Martyrum, Verum, etsi quidem Ixbrarn, n omina Deua aoit. Hieronymiana apograqui tria hic memorata exploratum forsan Gereonis

qui a parte est, in panete, latere basilicse, id absida collegit , praestolans erat oratorii, in

set

de martyre misericordiam, quid juberet

pha scripserunt,

"SSrt te diaconus quidam quiesceret,

Tisnmductns, ubi martyr

universzm nomen haud habuerint, id iamen ex eo liquet, tunc ignoratum non fuisse, vel quodequidemin Epternacensi, quo certeilla non sunU Hieronymiano apograc antiquiora phoxmmensishujusdie Gereonis nomen, ut

autem tempus veniens au ctus Post paucum per quas visum episcopum et quasi certa signa, ibidem non fuisrelegens, cum prius
viderat,
ait

^ ^^^
est edo
Hequilurt

diversu,,

jam supra docui,

t
,,
.

reperiatur.

5!)

Adlurc, etsi

quidem Martyribus, quo-

,mrdo

rum nomina ignorabantur, nomina pro aroitum trio subinde fuerint imposita, id tamen cum eorum qiuv hactenus fere dumtaxat, tatuerant, corpora reperirentur, aut quavis
,

Hic effode et invenies corpus absidffi. At ille, cum Sancti, id est, in medio pedes, attigit nares ejus fodisset quasi in septem ait Credo in Chriodor immensi aromatis, et martyrem suum, quansto, quod ostendit mihi fodiens F do'me haBC suavitas circumdedit; et
episcopo
:
:

reperit

sanctum corpus inlaasum,

in excelsis

et emittens

occasione alia obtinerentur retiquise; factum invenio ; cum autem S. Gereonis corpus, quod

vocem magnam, Gloria

Deo secum

omnem
tulit

a S. Norberto in
1121

Gereonxa

ecclesia

anno

repertum fuisse, non pauci contendunt, certo equidem ante hunc, uti ex infra dicenil/s mtelligetur haud fuerit invenlum, et tamenmullo cilius, qui tria apud Sollerium exstantia Hieronymiana apographa contracta, Richenoviense nimirum, Augustanum, et Labbeanum, scripserunt, Florusque item acAdo, Usuardus, Notkerus et Wandetber,

quoclerum pariter psallere fecit. Dicto transque hymno, corpus sanctum in basilicam Eerunt, et cum laude debita sepelivit. ibidem

sepultum, et Yictorem martyrem esse non eum adhuc cognovimus revelatum. sed Mallosus itaque, uti ex his Gregorii verbis intelligitur, non apud Coloniam Agrippinam, dised apud Bertunense, abs illa, uti ex infra cendis patescet, certissime diversum, opidum

consectarium fit ut cum nihilominus in omnibus, quos hi exararunt,

tus floruerint
, ,

Fastis

sacris

S.

Gereonis

nomen

vel heri

martyrii palmam est adeptus cum autem S. Gereon, uti omnis retro antiquitas credidit, ac apud Coloniam porro hodieque creditur Agrippinam consummarit martyrium, con;
,

vel hodie legatur, eo verosimillime Colonien-

sium nostrorum Martyrum dux seu antesignanus non tunc tandem, cum jam dudum

sectarium fit, ut secundum Gregorium aGereone Mallosus indubie distinguatur. 62 Nec hoc tantum e Gregorio docemur,

verum

DIE DECIMA OCTOBRIS.

martyr^.

29
iOCTom
C. B.

nrrum etiam ve

S.

Victorem, ut

v tate'ferebat,

fama scriptoris eodemloco seuineodem

Eberegisilus, Colo-

Ci2li Geleniui
hic

nertunensi oppido, ubi P n^isarchiepiscopus,Mallosicorpusreperit,

jaC
?

Lm sewltum
/nro corfcm

^Lvimeoue

atttem stc habeat,veindubie, Mallosus et Viimo

cum

awo Greportt Turonensts humati,martyriumsubierint, tTateiacuerunt ronsectariumhinculteriusjamfit utambo,si qu* Gregoriusscribit,idemBertuwo paUestrafuerint adepti. Ut ** nnmdum ' nenscupp

dubitatum apparet. At vero, inquies, Bonnse equidem SS. Florentii, Cassii et MaUusit Corpora anno 1166 Reinaldus,Colomesis archuh piscopus, de sepulcns summa cum sotennttate levavit. Fateor, sic habet ,-/ entw ttofl tanto Gefentus wr&is snpra fctic eranscrtfe*is, mrum eJiam GaMi* Ghri&tianx auctee scriptores tom. 3, co*. 679 ac alii e monumm;

tis

ZasZ

antiquioribus docent 64 Ast, etsi zd ita sU,

ter

imo etsi ettam znMartyres, quorum sacrae exuvuv usque ad

,

mfc^
qHM
in

fon _

loco sita heec fuerit et

annum

TZLertoaColoniaAgrippinadistinguatur,

ZZJcZmanteomniaevadat,hicmodo,quod-

as15S3 Bonnne, ut infra docebo servatx fuerunt, Mallusius seu Mallosus a Joanne itartmanno, ecclesioe Bonnensis deca-

rrarfum fvit,

**

Zmsit

Bertunense oppidum, a Gregorio TutranscmpUsverbismemoronensi supra huc Geleniusin ecclesxse Coratum, examinemus. diem sacris etpiis Fastis ad 2 Mah
loniensis
terBonnae annuntiatione utitur sequenti translatio sanctorum Cassn, ritorio Coloniensi Mallusii, martyrum Tkeba.orum,ex
:

no, in litterarum, "">

'

^arumsup^me^e^
i
/

cerpto penes nos exstanti recenseatur, tamenfacere non debent, ut Mallosus, a Gre-

gorio

Florentii et

meynoratus , martyrium Bonnce subiisse credatur. Quid si enim Grecujus corpus gorii Mallusius a Mallusio terralevatum diuque asservatum Bonme de

Turonensi

quibus

Mallusium, uti habent exemplana monstrante quodam ecGreg-orii Turonensis, diacono, divinitus per visum clesia? Metensis
S.

R edocto
et in

Euergislus elevavit B. Euergisilus vel ejus memoria? exstructam, basilicam,

teste Gregorio

diverfuisse asseritur, statuatur exstitisse erit sane, cur id cuiquam incredisus? Non ut jam dobile appareat. Cum enim plurimi, Coloniee Agrippimv, Bonnne et Sanctis cui,

trantulit,

Turonensi hb.

de

apud quem mendose pro Gloria Mart. cap. 63; Veronensi (sic enim etiam antiqui Bonnensi vel Bertunense oppiappelarunt Bonnam) legitur contextu ibidem prodit se dum sed ex toto

pro fide sub Maximiano fuerint occisi, facile * factum esse potest, utinmagno illoMarlycognomines. rum numero duo exstiterint iteAdfuec, cum Josephus Hartmannus, mox

rum

error' scripturae.

Eosdem deinde Martyres anno

arcbiepiscopus et Gerardus 1166 Reinaldus venerabilis clen deBonnensis prsepositus, cum populi elevarunt, mvenvotione et multitudine sed evidenti sangume ipsoto sicco quidem,
profuderant. septiiaginta pro Christo

laudatus, unum ex octo martyribus, passos, quos cum SS. Cassio et Elorentio Bonnse excerpto afjirmat, in prcefato suo litterarum nomine etiam distinguat, nec prseter CasPii

siura et Y\oTenth\m.ulluse

Martyribus, Bonvel ab Usuardo nse sub Maximiano passis, seu martyrologis seu scriptoribus
vel aliis

plusquam octmgentos rum, quem ante annos

contendit,

'"

Bonnensi,

memoratum,in urbeBonnenmartyrium,acpro Bertunensi opsi subiisse e fama locatur, Bonrnido, ubi id a Gregorio mendo,quod nenseseu Veronense, errore seu transcripto scriptons hujus in proxime huc verumut cubet,correcto,esse legendum
norio Turonensi
;

Mallosum, a Gre63 Ita ille,volenssciticet,

nomine, quo fuerint vocatus, eximmerito quis supresso, memoretur, non Martyribus, Bonnx coronatis, spicabitur, e quorum,cumibiillorumcorexstitissc duos,
antiquis,

haud noscepora fuissent inventa nominaque unum Pii, alterum Mallusii nomirentur,

Accedit, Gregom ne pro arbitrio donarint. huc Mallosumjam ante seculum vn, ut supra suadent,de verba transcripta scriptoris hujus

textu Gregoriusscribit, Mallosum,spectatis ii&.qu* Sanctis in Cliviapro fide ocnon Bonnx, sed

terra fuisse levatum

id

autem Matloso,cu)us

corpus
nisse

Bonmv

diu asservatum fuisse memo1166,

cubuisse,probatumdem,necessetantummodo
insimulari Gregorii textum r ram haud C hoc memoratur, oppidum
se
est

ratur, auno

demum

utjamdictum

eve-

ut et

mendiseu errorisa Gelenio perpe-

^ertunen-

Jam vero, cum qui a Gelenio alnscerte seu Maltusius, losus efficere non potest, ut *
nue Bonmv signatur, memoratum, Bonnce Maltosum, a Gregorio

haec ita habeant,

Mal-

ouod in UudessequamSanctense,ostendamJditaque^

tb^ethicpLstare.Scmptur,^

oppidum, sese er textu exaratur Bertunense prodit.Ita verbis mox reror ex toto contextu hanc ejus assertionem citatis Gelenius; verum esse alienam, certeque

Mallosuspassus a Gregorioreferlur,tntcrpreSanctispro frde tandum Sanctense, acproin Mallosum, monslremus. eumden

occubuisse

avero quam maxime

IdZ Beltunensioppito^e^
expenderit. In hac

^T^Ztuka^.u^^ ^
nemononfatebitur,quipostremamhujuspar

Ruvnartiusin Gregoriani.de V.ctor eodem textus verba, quibus S.

quouc nobisser-

1,

^MaZsZ^o^issemem^atu^ 9
m

TematteJe eodemloco.quoMallosusAcproinineodemrn
GregorioJacebat.Bertunenszop. quohicteste assemtur; cum Vdo sepultumjacuisse, e fama Veronx ad Rhe seu lutem, Victorem Bonnw

f nC nu
g on
quo

verum sitj ut al.qm sentaunt, nimirum) ex leMartyrem (S. Victorem n mul qui loco> ubl

^
,

^
s

Sanctosnomen deuerit, ex dmon Xantum> quod cliviensis

yerit> Bertunl opid.

ntmn

^
DE
SS.

^
Cellar. pa&-

ALIIS.MM. GEEEONE ET 37.

;#

_337.Cluver.lib. D

"""
ita
rit ,

B.

vocatus,app Z*exponit Oregorium ~g3jm *"" ' fi %^ VerwtnS. v ^a*"

e
tf

dvocabulumVeeen aa VSecundoalteraadvoca Tesehmmaehen quipagus, m mhancaccepeta, lalione

^V
e

r **
.

M j,m.

15

/;

scilicet)

tur

m; m Germanis prim BthM

^ cabu

dnomen B eerten
,

'

r!l

efformutum credi-

di eta

mox
rummelBonnenstumfavfJr
standum
vel

ex eo AM^

oppidum.in quo V^tor a Gregorio

una cum

Bertunense quicm sse

{

tran8po8.tHncm per si un(le postea extra^ arcis rudera

Vet^.bm et Ykthh. Smtqu0

,
.

que

imeB onhaud
Sanctense

nx

seu

queat, aliusque
talis specie

V^^Zidum P

^tcUm,

pidi Xanten, vocantur die

locari

jpu Vetera queerenda stra iUa

con venient.am;ae
te

idem locus, quo

P^J PP'
^^
'

^mwaaa ^^^"e ^^liuon ^^

op-

^.^ vicims ^ cum agris viciin

desunt, qui ea-

oltebu.,,

obno m.n.s

Hhxc

laudatus

^'SSnmo^ColberHn

cum aliouavenpossit. ri ha v.d

o ae

r(;sc;4en .

nis.^^^^usaccumMalloso S.Vicn p

buspr0 Bertunenst

ido.in
'

quo\

imem0 ratur,

nuuherusat, Taatoss pp oto( ; lenw, a ihodie Vorsseberg; b> oollem {uWpagus Beer-trorum ni ter

^.^ ^

uimSSl la?lctinadnotalione,scriptons " Bertinense nscriptis, subhuc proximen tra

hujus verbis,

jnc assurgens, pars Jj^

collis
;

^
.

r& _

^'^

ten, adibatur,.

oppi dio-

dieemmemorati
eonspieitur,

^"^""oqueplanities rof" ndaqU

eluvionibus cr ebris

P ? lnDri ea .lernmqne ted a e

,

W! e

w*'

w ctotonem

quI^
^

Jub

P^

^
Ber .

// a tlte,

Sanctos.verosimdhmumm seu
U, ni fallar,

J Veterai dem,quoohmsteterevee

cu * e

situmessepagwn,

**J oppUum, de
sare

qq.protulmxus, 5 se

seu.ul Velera castra

etmm

^
W

mcm

r h0dTve7atvTeuLliimum,uti etiam demrn"veroappar nomena yeSf^aZorrupto^atoao^datis

fe an .

Dt Znar\sverbisjam

aiunt.montem seu
huic,

in^sZZta&usha^t^ ms
Zm^oZd
ZZeisisse
id

,12

Vorsseberg

(K^im, tnomffti

,,a,,aexhorumeUUusruitdm antSanctense

Cellai loco supracit. e eliam ut Cluverius, cap. Geographix antiqux Ub. 2,

3,^
amm

ZoZwrum
?^
ta>

loeorum situin C^.OUOOCOn, lucem em. Annol. annoswe L38 t duabus ,rJat,ibidem P agM,uUe
.
'

Zgg.p, ^ZaitiasuppedUat^smbit
.

^nonnullakucpot^m
6

ui
,,,, ,,

-r,,,,,,,:,..!
1

^ e suriu. eodemlooostetiBse
"aniMl.vyw..,:idmtelli-

^..

complexa,emmvero t obscurum fuerint seculo qmnto Koma ae a Francis, qui transmisso, tnwnorum ditiones Rheno nomen ita, ut a,t Dithmarus, se ra,Veterum ac tandem paulatim corruptum mutatumque potius totum, quem hxccon,

castra

,,,-,, .H,U,,.,, 1

seu lerrx tractum ac tinebant,

illa

nommatim haud

ritur; siquidem

nonusquequaque.sedfereeo-

obscurum

illud

oppidumleutonica.quaute- p

r dem
q

10C0 Stetisse,

\, ,,,,,,,,,,,

nt.robiqueruderaostendunt inmonte.quiaQuinctilioVaro, ut

uibusdamplacet,Vorssebergnuncdicitur,ciroumfusaqueetinripaBhenlplanicie.ubihpdie procul ab oppido banpagua es1 Beerten, non ie.constansestetunanimisantiquo..,7 iui etiam istius facies, om,, 8ententia. ld loci
t
1

Berten Gregom 6ater, lingua Beerten sew Latme Turonensis xtate, qui id propterea vocatum, vero appellarit Bertinum, fuisse

apparet simillimum cum autem quod ac Vetera castra seu oppidum,

;

id ita sit,

horum

...

conveniens. innunino oumTaciti descriptione

mWaquoque-eximiaqueantiqmtatisisticreperta

monumenta satis probant; DithmarusauOpus.Antem, qui laudatum Teschenmacheri a se illustratum, anno 1721 fecit notationibus recudi.primo ad vocem Vetera.a omo Teschenmaeheri textus, modo huc transcriptus, inchoatur,
ila

Cluvenus nomine docet.Sanctense oppidum.Gregorium loco cit. calamiislhoc,quod forsan.cum bella aut alia destructum, situm anliquum alitate fuisset quantulum modo mutarit, per Bertinense seu
etiamvenit,sit ipsummet,ut

Bertunense
ac

cum

S. Victore quievisse supra

prope quod Mallosum passum huc transscribit

,

criptis verbis

oppidum

intelligere

observat

Ite eimpliciter
i.

ea (Vetee.

ac proin ejusdem Mallosi palxstram Sanctis locare, vero pariler apparet simillimum.
69

ra

scilicet)

appelat Tacitus Anual.

45, et

Ac idquidemutcredam,propensiorad-

e,(

pa;

Histor. iv. c. ls. alias Vetera castra

apud eun-

dem

1.

c.

c.

21.

ex quo nempealia eastraad

Blienum posita fueruut. Vetera autemillacastra in viciuia oppidi Xanten, partim in colle Vorsseberg, partim in planitie, ubi pagus est

huc vel ex eo sum, quodpreeler Sanctense oppidum, quod ita demum post Gregorii Turonensis eetatem, antiquatis, quee prius habuerai.VeterumacBertini seu Bertuni nominibus, horumque nihilominus posteriori pago vicino

Berten, posita fuisse, consentiunt Meuso Altiu-

adhuc adhserente, a

S. Victoris

ejusque Socio-

rum

DLE DECIMA OCTOBRIS.

i

sl
AOCTOK
C.

,~,,m

S
ut

tWwi

euiiu rtwr* iwcato, assignari odperBerfuneniewt-um^tf orius

Evergislo, qui ante an,n U>0 Col ofesws pnefuit, loeo eit. loqui, veroapr

2llexerifcumaliquaveritatisspecie,utino* inieuew ", ^ <*_ W<e hquet, "!f!i La ejam supra dictis Uquet, minatim de Bonna e tam supm dictfs

milms. Ebregisilur,, pus inventum, ibiclem scr.ba,

ilfaHosi

copittl rfoto.
<

Gregorio,qmel Sanctis, haud queat.Veruman

cwm

modo ostendi, Mallosipalxstram

collocat, et

verosimil-

Ume

hunc a Usuardum,qui hunc cum illo confu ndit, contra fuisse Mallosum, prodit, seu coqnominatum Gregorius.dumlocosupra Gregorius,dumlocosupra ,7*t <tandum> certoest standum? C

Gereone distinguit,

Td7VZlts7tractalduopotissi cit.deS.Maltosoira
.

m '., adinstitutumn^^^^^
,

idpulvere, e Coloniensi basihca, r ab incolis Sanctos Aurcos vocifari ,oc< :cpio, tetigisset, prodigiose fuisse sanatum,per ba, num. 85 ftiec transcripta, pfSBmiserat; hoc autem. miraculum, non Eberegisilo gui od s uur&os compescendas monasieru Pii compescenaas monasterii i
,

um,qux

anno 590 missus fuit, sed S.Evergjsk clesix Coloniensi ante anm 1,50 prxfuttver osimiliterobrcnit.Itas, Mcet I

W&
c

tunense

P^^X acr-umo
S

S oor-pu S

a6

ioni*

ApWppin* oaWw,
:

AniinU

Eberegzstlo,

C lom
t

^fXnaTd m quodMaln
e
-i
,

gislo leguntur verba

Bostquam autem
;

losus suu muusi""""-" -*....._-._ .j..

.

nvYtvihitsspnulisabs amphussecuhsabs ac woin Oregoriusduobus

sacrata circuivit loca orandi studio

cumque

ad

haud immerito, anhunc hoc eventu abfuerit, scriptorille, quiprxauud Bertnnense ovidum
terea

beatiGereonisSociorumqueejustemplum,male
valentium refrigerium, pervenisset, flexis consueverat, bus in Sanctorum memoriam, uti
geni-

rem e fama dumtaxat

refert,

in haud collocet.revocaripotest idtamen fienhaudpoterum etsisichabeat, oppidum Mallosi corpus si apud idem
rit

perperam dxOnum; ve-

versum illum

dicere coepit: "Gxultabunl Saucti

est:

ingloria, moxque csBlitus responsum

Lfc

tabunturincubilibussuis.

Unde

intellexit,

B (neque enim hoc

cisus,

alibi,

quam ubiillefuerat

oc-

humatum

ctedat) fuisse, quis facile

sanotos EartySpiritu Deirevelante, illoipsodie res animas suas cselo reddidisse.

72

repertum ac de terra fuisse ab Eberegisilo

. ui

Abeoergotemporeusque

in prtesenfi

Miu

lemtum,sitcertum. Oregonus, qui, ut dictum 70 Anne itaque xnventum ac de Mallosi corpus ab Eberegisilo indubztatamsioi narrat, terra levatum fuisse, refidemadjungat, examinemus.Hanc hac in reor,si Ebesaneillianemine denegandam, inventionem adscril regisilus, cui Mallosi ejus vixerit, hxcque adeo sub seculi vi finem quidem eptscopus Zate sit faca; verum, etsi Cotoniensi sub ^mine Lregioil, ;om in Chmst.auctse lculivi finem, utiapudGalH*
,

illorum celebratur die quotaunis, ipso agente, pulvercm e 8 QCtO solennitas. Accepit autem

ruintemplo^etsanctajCrucisexprimeussignum,

miraculum ec^C^ens.su .^~ ,iZcl 7-l. -*uUon^ .

ret,
3, col.

eummaleaffectocapitisuoimposuit,sanusque narratio, qua S. Jiverrecessit; etsi autem hsec dolore in Colomensi oislus immodico capitis Sanctorum Aurcorum noS Gereonis ccctesia, prodigiose sanatus mine olim distincta qua idem, ut appaasseritur, a narratione,
,

Scriptores tom.

625 videre

%*'"

fuerit,annetamendehoc,ancontradeSEverSeverinum Cotomensemcagislo, quipost S.

cur de duobus consonantt nec esse videlur, conso

drversx

Gregoriusrefertnonparum
._j
t

nfUim.rt.lR d lf fein adjunctis dltte>

m/

^
earum

^ ^^
,

&

thednmwP*."'?^Zu%?& annumusquemvitamhaudproduxMMego
rius loco cit. loquatur,

SS,
,

in

adjunctis oceurrens,
,

ut8.

non xmmento

potest

TiUemontiustomAMonumMpa^ ambigi.
suis 625 Ruinartius in Eberegisilo, qux sul>s ec^ift nonnulli alii de

*> ceronon
'

l^Ll^Christ.auct^Scmptoresto^col.

m OregortumNotuac
ratxone partim

m ? Gre gorio, ra
teUecto

J ^
,

ms

st

sec

n0 u fwt, florutt, mx$e fortasst, ,,*

perperam

ZmColoniensemcathedramoccupavtGrego^
'

rium
a

J ^ ^^ M mg ^r^um^aauoMaU^^ ^^JrraJ, supravL ^^f^^Z W**^^

sane

^ ^.^ idb g
sU

duSi

exponunt, ea, ni fallor, ColoLod hic scriptor Eberegxsiium,

acp

Eberegtsila,

quisuo

Gregor^um per

Eberegisi lo, captiis dolore

sanato,
,,

ventum ac de terra exaret modo, quo

^^^^

corpus, loco fuisse Mallosi \ocutum fuisse, vero

ZTZotl e^ntmissumfuisse, Eist. ML quod an mter y Ker n haud mediocrxs

lO.eaplore/er
iseu. Bvergiili et Ebereg.si

tur

quo hicnoo
gisilo,

^^rZ^aturus, de Eber, oblf

ouzeUdeMa
ime ntionem

uteHamscri bitur,

> n^lla.rit.
06 ralwncs,

...,

..,,._.

m* aratsuverstes, sermonem facerc

=S=rs=s ggt-surt&^

MM. ET ALIIS E SS GEEEONB D transcnptis

r,

^.
re,

intel

.
AOCTOBE

vra huc

par iter, quod

C.B. c.B.

etc.,adhiHuru.sju
78

consl d&arit

_*-.

%**,
9

**>*. m

'

memm ent, on "-souam concludai,

occurrit, nee

Z
Gr

^rTlS^odieccstitisse.

?'

<*f bVe
?

Z7',n

Greaoriusprodit, anle cirJler seculo t er

ad S.Ever
fuisse

^, Gereom, MaUosuin,

^.

^
i

etium
e.

Jl/a/.

s-S5= rSSs^*
suni
/fcrf,

Vic-

Um

ae

re, c *

_____

torem eodem

^te, loqmt

ZrZTatZ

/"? wromrfe indubitatam

'

nem

%*

...

em m pturimcr. qu*
-

ut Julgo etiam

notum

est

,\Z Jtinuisse re ipsa

ifZ
n

tdemque et Gereon unus Idtue anMallosus tM d8 ' ' l "" c a6 , rit omMai, <w

uXuaauelonsit;

illum ibidempalxdeinde vero ut

P er

^^,

Uaneatitaque,oppidumbanctense Gregorius occnum ft. q

sibi exstruc ta,

7y fZ^Linln
n
prxluxisse,

c1og^Jnatum

fuisse Mal.osum,

Tumnonautem, nTmartyrii palmam locumque

seeundum apud Bertunense oppGreaorium Mallosus Agn ; ut Gereon Colomx

noseatur, quod

J^J^ ^J
g(

ulw. wM,
f
Q

quietis sxt

u Turmen srs xtate ut tum qmevertS re> fereoat fama iumjam fit, ut verosimilhme consectar
,

honoratum futsse vermmillme desxgnan, occuomsse Sanctis pro fide quo Maltogx e0> quod eodem

fc

adeptus.Hincporroetexeo.quodUsuardus EUnandwis tiquiora cuibome noix Acta, Mallosum Sollerius suspieatur,

hicnosterMartyr(nequeenimeumalibi,quam

^. xtatejaceoat hum atusnecatum

fa

mimum
yrii

quis

md ucat)
sit

factum, ut Mrl. cum Gereone confundat, est liic ae Romani hodierni secutus exemplum indubte a 8. gut Malloso, veluti de Sancto,
lumma tamen
ueriiim(N(tt<
ctine

/^^
^^.

^mart

inqu0 exdictis yfallosus,

San-

palmam

adeptus.

gaudenf,

Qereonedistinguaturjractareaususnonsim. tnopVerum etsi quidem, Mallosum et Gerecme dtstinmdo Sanctensi occubuisse et a non sit, undequaque ejam dictis certum

eliam eodemdie Ast, an id, ut eodem Martyres, qui, ut Acta esl factum? Prxter sub edenda monumentaque alia testantur ,
loco, ita

Maximiano Sanctis fuere

terea ibidempro fide
rilur;

occisi,

nullusprse-

nui,

sanguinem fudisse repet

lerosimillimumtamenid

est.

Etsienim,Ge-

fuisseMallosum,liuncque reonem cognomento Usuardus proinde abs illo non esse diversum,

^ ^^. ^^^ aUam monwnen

CQnsectarium

quod cumitasit,nechoscediebusdivera consignent,

ut,

mooio
i

ulterius

fit,

quemad-

C J

qux Elinandivis antie prwlucentibus sibi, verosimilhme didicent, quiora erant, Actis heecexstxtennt, nescitur tamen, quse quatiave immerito potest, an, qui illa dubitarique non pluribus seculis a rebus, quas comcontexuit, plectuntur, haud abfuerit

modumeodem

OCO) itaeliamconjunctimeodem

dieMallosuset y [c i OVVer osimillimesintpassi.

quamvis autem quopotissimum, Mallosum, non Gregorius, e Colonux Agrippimc, sedBertunensiinoppido Sanacproin, uti e supra dictis consequitur,
;

VI.

Qua
Sancti
;

occasione
subierint

et

quan- E
marty-

do

rium

an S. Helena corpora
invenerit
ecclesias-

Ebregisilo invenctis occisum ac deinde ab

tum

habemus, loyigissimo etiam trium quo tempore circiter seculorum spatio a abfuerit; a temMallosus subiit martyrium, pore tamen, quo ejusdem Mallosi corpus ab Ebregisilo revertumnarratt multo minusfuit remotus, nec ullam de Malloso notitiam vel meliorem, vel antiquiorem illa, quam suppeut proinde Mallosum et ditat, habemus seu prope Bertunense oppidum suSanctis biisse martyrium, et a Gereone distingui, e Gregorio, si non prorsus certum, vero tamen sit admodum simile. Reponi quidem potest, litteranum nuuu7n,quoa oasimonumentum litterarium nullum, quod basifuisse,
, :

eorum
que

super

haec

Bonnae

Colonise Agrippinae et Sanctis

exstruxerit.

Helinandus, qui legionem Thebceam ad turLLbas,qu3einGalliisorta>erant,compescenbas, qux in Galliis ortcB erant, compescendas ad edendis num.
_1_
_
.

sancti t qui

expedmonh expedu*
i.i '
ll.ii,.Bagauda

,T

sese accersierit
8

_.

__-_-

-..*

._._"X

Maximianus, in Actis
.

*f"__

-^

__.

__ .

_._-_*__

exponit, ac deinde, nonnullis

,

adhuc interpositis num. 10 ita prosequiMaximianus aug-ustus, coadunato caciuAwa-__-_.-a_iu_auguoi.u,. .uauuuaw exerci<*' tur
:

HccV, S. Malloso in

oppido Sanctensi exstructse meminerit,inveniri,idqueadeoperBertunense w.;^im) in quo Mnttnsnvn repertum basilioppidum, M ntm Mallosum vorn>vhivn. hntili.

tu,

permixto taraen fidelium

et infidelium ccetu,

festinus

camque eifuisseerectam, Gregoriusverbis su-

transgrediens Galliae appropinquabat, annroDinauabat. soloque adventu suo Amando -Eliano ducibus tumultus memorati perterrijug*a

Alpium

tis,

tis

excitatam

33 DIE DECIMA OCTOBRIS. 79 Verum, etsi sic habeat, hinc tamen mopertinaciter seditionis illius tempestatem veri non debemus, ut certo Sanctos nostros sefacile sine sui exercitus damno
,
.

40CT0RI
C. B.
eo

quod Carausius quidam dabat. Comperto vero, tines moinsidias contra Homani regni nobilis procurator constitutus erat liretur qui tamen juxta Oceatmm, ubi Franci, provinoi, qua3 est sedibus suis expulsi, juxta Gal-

belli illius

wmoccasione pro fide haud occuouisse, i>orit tpatio mm. ain animum inducamus. Ita opinor, tui quod oanvna aosirisvun- gmuwnii&w id,quodde Marcellino, a Sanctis aostriscon- ia, quoa ae Marceuino,
(amen
(/
(

,<i

sulto,

fam secundo a consederunt, misit lorum et Saxonum confinia alveum partem sui fluminis illuc per Rneni

virtute nefarius cassaexercitus, cujus militari quo itinere pra^cipuos belh retur inceptus. In

Helinandus na?*rat,sit sane, utpote nullius, quod fide dignum sit, monumenti antiqu i auctoritate subnixum, admodum incertum ac dubium, tum quod nihil etiam aliunde obstet, quo minus Sancti nostri tum, cum expeditio-

nectm " u u

nem

occasione

mar-

tyriutn "&iiue,

Victorem, Cassium Dominici duces Gereonem, turmse Christianorum miFlorentium felices et j.1W vu--. litum sequebantur. tT Ouods^Uaque Helinando, qui statim Socio9S' Mauritii ejusque P St martyrum ac deinde

Bagaudas Maximianus susciperet, martyrium subiisse credantur.Ast, etsi etium tunc sic habeat, anne tamen re etiam ipsa id evenerit, est admodum dubium ut\ eat iis,qux jam nunc de temporeqno SanclUostri possi
in
t

^iZ^S^^^LLi J
,

JL
^

sunt,
vel

versi legionis

\d

dito

Sy

sum

dicturus, fas erit colhgerc.

milites, quos
vel

ia

Thebxx immani MartyrumAgauncasnua

verosnmlhme haud duc post

fuga

^ Ba 9aud^2^ZZrium arripuerant, arma m Romanum 15^ statu, {n m rerum

paralee, reque ipsa, mutato

rat superstites,

^^ M
ti;

Carausium

verum, nec recitahs Hehnandus miani metu, ut verbis

mox susceptx, occasione evenent; Bagaudm solo adventantxs Maxi-

apud nQS ad IV Qctobms diem xn Commentario, Trevirensium MM.Actispraesublamisso, num. 92 probatur, e medio fuere
id ita sit ac ex illo legionis non militum numero Sancti nostn, si ThebcVcV dictis omnes,partim saltem, uti ejam supra liquet,probabiliter exstiterint, consecianum

cum autem

videntur,nec excilatos innuit, domiti fuisse propere, quam tndicat,

abs illis motus tam omnino statuenCarausii rebellio excepit. Ita Eutropius lib.ixmeumappare,exiis,qu*E^sm~m, dum apparet ex iis, quse
sic loquitur
et factioni
:

"Sf i^ZZSSZ
Ita reruin

~
fit,

ut verosimillime

sit

et

(m

hipariter haud dtu

-, _,,,.,,,,,,

Romanarum

potitus,

cum tumultum

rusticani iu Gallia concitassent,

porroulteriusjamconsequitur, VorrouUeriusjamconse^ occisi. OCCiti. Hinc Agaunenses subiermt ut, cum annus, quo

Bagaudarum nomen imponehaberent Amandum et ,LUarent, duces autem Maximianum Hercunum, ad subigendos eos agrequi levibus pr*h misit,sua.

martyrium,

sat exploratus

haud habeatur,
sint,

annum
80

quoque, quo Sancti nostri passi

necesse.
etsi id ita sit, eo

ignorari,

Verum,

equidem temifi

iyuii(/i/ue 1/wv
,

liam ctesarem partem Galli stes domnit, et

deinde hunc prosequitur cum su.p.c.o tempora etiam Carausius rt .eo admitu ccepisset, consulto ab excperet atqu ba; e cum pr*da
transeuutes

7*^ m ^urn^i
His

poris

SpaUo,quodabannomaM^am^

toe a*e

anno

285, si

jam

tum, ut Pagius

Cj itu

fuent cou/ectum, vult, bellum Bagaudicum

Mm ^
aban-

millime pa$sl

Maxim.ano jussus occkU, occasione ditaret, a occupavit sumpsit et Britann.as

nurpuram VU V
11

an.e, ut akt

Tc7rne7go, Tcum erl,

uti

Belinanius,
consuluerhxi

COnCluaenaurnuprw~>-proxzme non nvnrimp expeditionem non tantum

iZcinteretillam
nonpotest, ut ex

-J*f^ *
ex

Eutropiive^

usque ad annum 297 effluxit, Agaunenses Martyres, verosimillwwn, effl Comment., proxime ciunt, qiuv apud nos in cum autem ulita laudato, vii disputantur; tempus, quo illiac nec quidquam, ut

occisos futsse mnt,

JJ.^^
habeat,

fa occubucr,,,,
mvenum,
);;

definiatur, sat tuto propius

Marcellinum

Papam, haud
quevmt,

das exeepent , sed prxter Carausii rebellio unus atterveannuj

quodpr;elerea,idalieao horummartyrium,

C cessent medius, fieri sane paratx moxque adTedMonisin Bagaudas ^nopnuUo ifrlTcarausium, quipurpuram
?nduerat,conversxoccasionemartyriumSan modo.anne 7Zfsin7pa7si Ast, quxres sint
c CU nostri

Lotetiamannis post dictum temporisspaundequaquu,r,lu, non tium haud accidisse, tantummodo modo sub Dioclcliano sit latiori quorum posterior, cum anno et Maximiano,

ileauidem,

tlZrhaud
Ta proxime
scribit

P^^ZZtZcl cum P^nteverexpeditio in evenit? Sl ,quod

fuisset creaUs ab an284 aut sequenti czsar no n0 deinde 286, .

Bagaudas susct-

p^c>pr*
Mart*
'

Zlvyko coronarentur, fecerint,moveretur Znbellum adversus Bagaudas MarcelhIbidem enim, B.

Zudcontigerit.

Hehnandus etxam nostn prtusquam re vera Sancti certe

hic recitata,
,

^J^SCSS^ ^^^ ^J
a^
,

.Jt^
sec. iv

Ratimes quldem> q ux

a Sanct

n0 .

lQ

res

f^Z quamp
affectos loco

is

sub

tempor is Sp,l, p0ttu$, inilium marlyrxo msse

,,.

1 Lmanum m
'

rndi^amSus,

att...... Pontificem, qu., ut mediis teiupestuosi TEcclesis in gnbernabat, prius

sun^,as tam na

//

^^ ^ ^^ ^^
q}>

cmtemnendle neul quam

WP"*-!

^^

fa

ponanturi

^J^^JvidendLc

me

repela ntur, aclum

expendendt

a -s^laaaKs

tundzTspro

^S^oZ^^^-

sM locm

ftsw;

uctoiii

C.B.
e iti

auiem

S.

Gereon, g
vl ronifniU"
nlio,
lte

ImSocios

futsse

o^os,

Hier onymiana

cu

Bicrony inU ex

avogrWha^Wr

AgnVP^^

c ii s>

guam a *

^^

^^ ^
ac

tioncm Ca
sunt,
, ,,,,-a illis

'
.

annunlialwmfeama
assignata Octoor
ut cnim, qut,

af Wsce , nona

Sana

^^ ^^
non

ymian orum ronym

seu
t>.

apographorum oj>
$

,.

Cum

nostn pasS i.stm,

defimam> hau daa Socn< ltem .

ftSaA.

nec eCiam,

tn

aiiw ia """*' lthrar it convderant, in

l

nam sub^,
inducat
?

animum jacn*
Socios,

^aue

SS^X? ^
V 0Sl
b

ecclesiam,

~ mar tyrium gux ab auro guo

yrujw,
.

n0S(raruml

nnrem

^.

vocata,exs notos aureos/wen*

g Gereonis e,usque

grippinx, iX Agri P pi

&

-ix, serf *(*" ind MC o.

flec/enc,

<"asse o.

parot,

;r S
Tctos
,,,;

<

"Uto

iilos

Martyrcs eo

'.;;,
'

Z lit
.,

,,,,,,

M iZr^^^solenmtaMam
,

J. sdm
,;. Ita
v

annuo socdoctus hincque cultu Marlyres tumcoh sanctos tran71 et seg. huc

<* Wto" *&

ipso-d^e,

quo

- ^ZTmAUerJ* suo EpiscoV^p Herpag

*"

Calalogo V Westphalici Annaannus Fleyus in Circuli r^5 tn ac **P 9 | Burgundicispag 586 et

.

m
s

^
g(

in

^^ M
.

^
.

verbis, num. nosS.Evergish bwgraphus,.

se *J*

cm

f X ^istJ difi!iifrontispici,^^

num. 19 et tiunU in Actis edendzs itertestanturmrsus, Jdporropar

Lm die repetitam.Verumquotemp * Haud citvus,

' -

o,equve
fauor,

seculo hxc figenda ? e " tm ts ^"" ouam sec. ix ; 'a6cc- E ( " seculo xi ac forItor certo non serius quam

-^ ^ smant earismate plena Re ^bus exe mplum sacroque templum sancti Gereonis HeCondidit hoo

sa nch-am,0a's"P
floruerit citius, fere
gisli gestis

admodum jejune loquitur, nec m qum magno numero a bancto l U m e miraculis, nominahm recenset, t illo patrata affirmat,

r lamen ubiquedeb. Lver-

minsl " MaCT /7"""

Gelenius autem de
,

j^ ^^
i
.

quatuorve facereplerumque solent, qui tribus seculisaidccrlediuiissimearebus.quasnarJam vero cum htecsic habeant
rant, abfucre.

Colonix Agrippinensis s)yn<a3m oi e 2, i ttam uh 3 x(U uu $acrx minist ros quoque, qui per$olverenti fuisse a san cta ConstantiniMagni matre deputatos.Audi,

.^^ ^ ^^

r,,r

m.
s

ix

Cotate

'''>"

,; "'

,,,,,

aFloro,

iWy^ ^'7 T ',,/, ^mmrdo^^marj

s
:'""'';;

N,

""

etiam augusta et omnino regalis, utpote sub

initia nuarti siEculi a

oc xdificio i oquatur

inter Colonienses ecclesias prometropolitana dignitaS; oriffo ve ro

'

wtoffts

*9i, |w to
l

ts(o

!( ,^,,,W,7,,H/ onor^ l(S </otenn !S affpcti enimveroicumidprxtereaeoipsodie,

,

^T^ J ^ ^"
/-ucrm<

^^. ^
m

Christo nato, ab angusta

matre)

jn div05 Theba30S et

Mauros

militeg af.

ieciu piew,iu> r structa

;,

,, ,,.,;.

m^tL,

5. Evergislo di-

IZa
,

revelatione, ut dictum, innotuit, usque rrclatione, 1 jam ,, ,/ ,,, Mographi mtatem seu, uti e

LdoM Wo^/ti (Mii ^,

consectariitmfit

usque ad seculum ix Agrippinxobservatum semperquotannis fue^,//.s MotiftNr;

rit
t

Cotoni*

qnippe P^cels Lolooetogon^, arcis et octogon, et quas tanto cum res Coloq emicabat, aun fulgore em.cabat, ni IntegnB manerent, nte integ maneren ut musiva fons et mtua elegantia An Adheos

modum

W
,

r e io ac rarQ vasto turns aut

Mautyres

dici

meruent; quod nomen ante an-

utilli Sancti nostri ea-

dem decima
effuderwk.
*tJ |)aisu,

Octobris die

sanguinempro

fide

nos mille testatum a Gregono Turon. hb. i Mirac. oap. 62 usque ad nostra tempora, splen^ ore

P mrimum imminuto, tamen adhaeret

B.
illa

id

88

Verum,

etsi sic habeat,

rem tamen, quod

apud
85

eruditos.

ttimen cfirdim

non

c/,

S. Evergisli biographus, cui soli innititur, fidem sibi integram in rebus, quas de Sancto
illo,

Neque vero solum

templorum

Bonn*

fundatrix Helena muros, limina et tecta hujus

loci constituit, sed

suaplurimum remoto, refert, haud quaquam, quemadmodum e jam dictis

ab setate

etiam clerum collectum, ut

viris, relig-ione

reor,

ex Orientalis disciplinae

nemo non statuet, adjungat, nec revelationi-

prae-

DIE DECIMA OCTOBEIS.

prffistantibus
,

36

quorum munus

erat a consuetu-

interdiu secretos ac dine hominum noctu ac communi clausos, Psalmis aliisque saclaustro
cris

de eoustruetione basilica? pro tantoT .v.um Chvisti Militum veneratione redderetur angustata non

C. B.

minime,ne

divinitus cultusimpedSreturaD

illis,

modisDeum

laudare, Scripturis sacris invi-

e-ilare,

et interiori

hominis statui reformando

:

ordinato clero, fecit in una parte paludis festinato construi capellam, quatenus iu eadem di-

sese dedere ad Christi similitudinem

arbitrer,

id ut ita

vinum celebrarctur

o(licium,

movet me cumprimis, quod

constet in

cipalis ecclesia, solenniter inchoata,

quoadu^que prinper eam;

Benedicti getatem abbates hac ecclesia ante S. successione est S. Mauriprsefuisse, ex quorum

dcm devotam
capella in

reg-inam perficeretur
crucis formata,

et fuit dicta

Panthaleonisbasilicaelaudibus nus, de quo in S. porro, quse plura dicenda erunt. Ita ille quod si Cratepolius etFleyus prsetereaduxAdotphus,
;

ad ipsam per duodecim vel circiter gradiis ascenderetur ordinataj et hoc ideo quia situs loci dictaa cnpella^ reumaticus erat et aquatiousj propter
et ut

modum

memorise produnt, veritati tantum Colonise consonent, S. Helena non

locis

supra

citt.

verum Agrippinse S. Gereoni ejusque Sociis, Sanctis, hic quidem S. Victori etiam Bonnse et Plorentio ejusque Sociis, illic vero SS. Cassio et cum hisce passi sunt, pluribus aliisque, qui ecclesiam, defossis, quse utrobique repererat,

quod inferius fierijussitconcavitatem quamdam subterraneumque conductum, mag-nis stratum lapidibus, ut aqua palustris, guttatim per vcnas influens, per hunc meatum facilius efflueret et paulatim dilaberetur, ne pavimentum cat<

pella3 superius

pedibus calcantium lubrioum

humidumque

redderetur; de cujus capellaa

mu-

Martyrum in sacris, quse erigebat sedificiis exstruxerit. Ac primo quidem corporibus

, ,

tatione seu transpositionepostea dicetur. Hacte-

eam Bonnse aliorumque cor-^ super pora fuisse exstructam, in Ms. Sanctensi pag. 101 luculentissime tradit. 86 Verba, quibus id facit, hsec sunt Deinde B fluvium descendens (S. Helena) versus Rheni ctSanctis suuiorum illorum devenit ad Veronam civitatem, qufenunc {supra pra p'a
dux Adolphus,
ecclesiam per
SS. Cassii et Florentii
:

nus Adolphus; quod autem ad Fleyum et Cratepolium jam spectat prior ecclesiam Bonnx in SS. Cassii et Elorentii honorem a S.
,

corpora ecdecorp
siam

jiac fi Q

re dicta videsis)

Bonna

dicitur, ibique

Helena exstructam, posterior fuisse etiam ecclesise canonicorum, seu clericorum collegium abs ilta adjunctum, prodit, amboque Sanctis E in fuisse ab eadem sancta Helena et ecclesiam honorem erectam S. Victoris ejusque Sociorum clericorum et collegium seu canonicorum seu
ei

legione de prajclara Martyrum Thebaeorum hoc adCassium, Plorentium, Mallusium (de ducta num. 64 consule) suosque commilitones, Maximiaprajfatos ante paucosannos repperit a
in rure tellureque ni militibus trucidatos et suis non sacrata cog-novit hos humatos, quos de
,

adjectum, docent. Nec ab illis, quibus etiam dux Adolphus, hsrc utpote a S. Helena in Sanctensi, quam clerum etiam ordinatum exstruxerit, ecclesia mox huc transcriptisverbis insinuans,
88
fuisse,

pro certo,

comsedibus effossos ac levatos decentissime ecclesia fabricata, mendavitsepulturse, desuper crebrescentia sed aposteris postmodum propter

neutiquam adversatur Mirseus in Fastis ln hisce Belgicis et Burgundicis dissentit. xviii Augusti diem, quo S. Helena enim ad primo Martyrologio Romano inscribitur, de ea
,

Martyrum miracula spatiosius dilatata. Nec minus dilucide, fuisse quoque ab eadem
ejusque Helena ecclesiam super S. Victoris erectam, monomse Sociorum corpora Sanctis duabus seqq. prodit, in dicto Ms. pag. 102 et
sic

Clivia colleg-ium canonisit scribit: Sanctis in cccxrs in honorem S. Victoris et aliorum corum

Martyrum

Theba3a3 legionis, eo loci pro Christo Octobrts occisorum, instituit ac deinde ad x

;

scribens:

Demum

prsememorata reg-ma

atque suisMartyribus (S. Helenanimirum) Deo eorum praepropter officia beneficiaque, reliquiis
stita,

Martydiem, quo S. Victorem ejusque Socios ,sequentia isthscc, rologium Romanum cetebrat subjungit narrato horum marttjrto, verba

plurimum placens

et

hominibus honorata,
,

Quorum quidem Martyrum Constantini Magni imp. mater,

ossa

S.

Ilelena

Minoris quse de Colonia descendit ad Troise quatuor seqq. videsis) apXanctis (num. 2 et mcenia; quorum perscrutans et mr pellata est, xenia marg-antavestig-ans abscondita repperit scilicet corpora Martyrum rum plurimarum seu recondita. diversa inter palustria demersa Christi militum, primicern Nam prasclarorum trecentis trigmta videlicet Victoris invicti cum illustribus supra memoratis de commilitonibus g-ermine juxta dictam Troiam Mi,

postea e palucondidit, et asde sacra dibus collecta, in loculis Colonias Traianas collegioque canonicorum in Mirseus pu(in quibus sciticet ut rumis oppidum) honoravit. * Sanctense exstat
,

tavit

Ast,

an vere

lonise

Helena Bonnse, Sanctis et CoAgrippinse ecclesias in Sanctorum noS.

dispiciamus strorum honorem erexerit, modo

Theba^orum corpora, norem GermaniaB peremptorum palustnbus injecta velut humentibus ac

ducamus initium. In ac ab ecclesia Sanctensi xvm, quo hsec Opere nostro de S. Helena ad hodierno recohtur, in Martyrologio Romano
,

locis
obli-

mox inventa, revevioni tradita per reg-inam sunt a requirentibus, atque renterque detecta significationem divmam, per ostensionem seu Qua3 et credentibus, agmita. cunctis cernentibus fundacorpora devote collecta subtus
quidem

an ibique Augusti diem actum jam est canonicorum in S. Victons Sanctis collegium instduemt in Sociorumque ejus honorem
, ,

Commentario dubium. Acprimo Commentano Papebrochius die xxi Maii in

prsevio

96 revocatur in quidem, cum S. Helena, ut

num.

mentum basilicae,

per

eamdem reg:inam desuper

reliquiis sunt repoexstruct*, pro decentibus trecentesimo septimo vel sita anno Domini pra>fata Sanctorum corpora
circiter, ita

Magno pag. 29 historico de S. Constantino annum 812 viderc ostendit, non nisi post consectarium fit, ut sivere
Galliaspotuerit,
instituerit Sanctis

a S. Helena

quod prata fere per paludes et humida inhumatajacuerunt. prsenotata 87 Verum quoniam

ecclesiamve

canonicorum collegium, quodproin exstruxerit, id ccrte

vig-inti

annos
beata

et Colomic etdeecclesiis, quas Bonnse

Agnp-

V
regfina,

insexdificarit,dicendum,antedictumannum

fumeexstmclam,

collectionem corporum scilicetHelena, circa occupata, sed et Martyrum jam dictorum fuisset

312 haud fecerit. Sanctis in 89 Verum, an re ipsa

...

S.

viotnris Victoi s

uti

Me adducla

Sociorumque

ecclc^erexerU ejus honorem

Octobris

Tomus

V.

'

cc
36

PFUONE ET

ALIIS

MM.
^

roi
C.B.

*< tflm '

* an

coK^um canmcarum m
,

cioru

w
ffl

revocatur

nancju

^ s^
,

yer0 simiime
'

^o&endu W

v e ? conseq disse rui

ver

^
misse
d%m

//wftiwm

*
J

m0

ve

San5 Hetena

^
/

quidquam obstat,

crfMt Colon < /H ' pru nm.

'

e" $

'

Evergislo, * a 8. tojwo /,
on(
(

%*

sfl<

an(l gua,

entainveniri.considerani

Ww

Ai
lwn
cra

u y: td ccr iA, ante seca baszhca, v ecclesia seu

i

essel,

haud

^ ldonL

Wff* ^J

^. cum
aut

tom depulais^

dum taxat

nonsint,haudinmerxWre

^ ^"^Zevocenturindufrum^
Bome nsi

lS

su

uUa

S cculo\

9"

T/ttl tStt S ,tt

n*a passa /kfert

ut ejus fuerit, ac proin

PASSIO,
a Auctore Helinando
Cisterciensis

?7eJShaud
iuadf,

Ordinis
,

monacho.

s:sx:"Ss & * ** ^2SK3S3f^S^ cwm pj^S. PMS. 159, a. Ms.

**

Audoma-

Surii collato. rensi et editione

E
' ,

a S

H* na ae ^oa ante seculum

vi a<

narrat, evaseril. Elsi quse Gregorius tis iis '-"-' vicioreui . Bcrtunens; Simte scri/or, 8. Viotorem ft. x. enim hic scriptor, S. sequitur , Sanctensi dictis Teu ut e supra seu ^: *vi .MiuHum. e /ama
.

fuisse xdificatam,

"**

PROLOGUS.

supra nuc irna^, ./,. v ecciesuv tamen quzetum C mmoruB prodat, vocata haud meibidem a S. \ictore fuerit cum veloratom, in quo minit; quod tamen,
(adi iterum
,

exponit.

nomen invocabatur mentionem haud fuisse videtur, si re faciat, omissurus q?*e a S. ecclesia ipsa etiam * tum ibidem S i /<?< soWite, ea;^i<wset. fuisset sortita, exstttisset. T/ictore nomcn ^Victore nome rvtnt.fi auanondum. QUO .,, c <' s " a ero, cm N0oriw.

Mallosi

M ^r^L-SJm M
,

TSmTrdierna^ie

sacratissimam legion^hcriffioram Martyrum festivis attollere laudi-

Qf^

ihW -

mmonemur

sanctse in qua preciosissima

ojtpidi /.vw

f;.;' seu Sanctensts loco Victor

^^alitatis pignora, iU^ ^an

Cassmm

jcere(,

S5St3S^ KS BSSfc* -**

,

remlatum fume, cdjungatvclhmc -

J^ ^ ^^

Gereonem, Victorem, Sociig ve . secernun tur in gaudio

lonis,Vi uuiio modo dissenserant g

-f-*- rCTamX~nodiee,neceodem
dum
tate.

tt,^

r;
,

,,

V/,/ttm ddi(r,aorfa'ecaonieo-

SSo.aftbmixr8.irAi

erat illis unus Dommus, numb.pt.sma, unus Deu et pa ***?,

Apostolum

..

Mse/.t,uLo. Zisacra aConstantinoMagno.quiannom ,?.,..'?..,, oul concessis, Mirxus hodie in Fastissupra

laudatis
sis
et

omnes Deus in secula henedictus d cm simul :n n ilpvntinw fe lie.i nerseveranuna devotione felici perseveranuno consiUo,
-.

Stephani Pighii, canonici SanctenS.

tia adhaerebant, implentes actn

Herculeprodiciocommemorat.

91

Ad Coloniensem

Gereonis ejusque So-

Psalmist verba, Mihi autem adhgerere Deo oonum dicentis. . ln est ponere in Domino Deo spem meam e.

oua

DIE DECIMA OCIOBRIS.

A qua oonstanter
tiam, ore
et

37
72, *. 28.
S, y.
::,.

unanimiter

summam

charita-

Psalm.

A. UlUNAM.O.

tem, qua? Deus

est,

corde credentes ad justi-

iEpist.adRom.

autem

confitentes ad salutem,

hanc

et Apostolicam constantiam sedulo voluntate Quis nos separahit a moribus meditahantur Tribulatio ? an angustia ? an charitate Christi? fames? an nuditas? an pencuper^ecutio? an Subsequentes etiam certam lum > an gdadius f? causam Sed in his omnibus, insuEe
:

glbid. >\37. li i ad Corint. cap.

i

13, t- 16.
1,
>
.

Ita fere

ad Philip. cap.

&3.

CAPUT
Sanctorum
in
fide

I.

fiduciie

propter quiunt, superamus

eum

qui dilexit

constantia

ac

UaJica
(*,

Thehaidis certamina plena ra,acrosancta pro fide Christi historias texentium non morem
tione

inhac nostr Nec moveat quenquam, quod Martyrum et serie gesta beatorum

martyrium.
Ig-itur
Incarnationis Dominica3 annus fenonagesire primus post ducentesimum et Diocletianus imperator tri^-cverteretur, simus tertius ab Octaviano Augusto primo, cu-

dum

Mixirnianu*,
qui una

secundum
:

cum

hoc sermoue propersolvimus cum pariter ad spintale gauDositum, ut nohiscum auditorum quatenus dium corda provocemus desiderio, plus appetant accensi
id nobis
fit
:

Diocletiano n
Christianos

mum

ad Martyrum socieper charitatem aedificantem per scientiam inflantem tatem proficere, quam
sedsummatim
damtaxat
e

Supernorum

sinunjus imperii anno quadrag-esimo secundo eadem nativitas per Mariam perpetuam laris

virg-inem administrata

est,

Maximianum.

00-

relatarum,
aitclor affir-

mat,

ah seterni gaudii delectatione ingemi tarditan, 4 Sed quia mos est humani cognitioue querat, quod arcaut ab exteriorum quasi aliter ad rationem, no cordis imprimatur, et imaginabilium rerum nisi per sensibilium uthoc sit quod ducatum, non possit assurg-ere, spintale est, dicit, Non prius, quod

deficere.

g-nomento Herculium, primo caBsaivm, deinde consortem sibi totius regni fecit, et Aug-usti nopotentia secum pariter sublimavit a.

mine

et

Quorum

incansasvitia tanta contra Christianos

Sur neccs-

saria

Apostolus quod spiritale h. Moveamus sed animale: deinde quod audivimus, quasi histoet nos, secundum ex ordine singula compleriam non quidem qua^dam necessanora ctentem, sed summatim perstrmgentem de sanctischronographiae more beangelicae tyrombus
,

cirduit, ut ille in Oricnte, iste in Occidente vastarent, nemini dc cunquaque ecclesias Dei Christiagreg-e Doraini parceient, noraenque Sed divino num funditusexstirparestuderent, fuerit in seminutu, quomodo tunc laboratum est manifestura in g-ermme. ne, postea factum

deciraa, Hsec enim persecutio, a Nerone

liflcimam pcr-

simishujus legionis Cassio, Plorent.o et eoeone videlicet, Victore, terrarum merito veSociis, universo orhi

rum

dicam, mort.s victona, nerandis, qui sua, ut ita jucundiss.mos secuSatis" et pacis successus

to ,e

* *.!
eo,
"'"

T Horinslgnes

Triumphatores

v^*
,

fuisse perhibeca^teris immanior et diuturnior annos, in mcepta tur ita ut usque ad decem extenderetur. Quain crudelitate permanens, ct perpetua mox subsecuta est ruina vehemens cum per totum orbcm pax destructio idolorum, 9 (ludlim ecclesiisDeireddita, ipsos etiam, jug-o fldei CatHoinimicos asperrimos pertulit, raorein deciraa3 iEgyptiaca lic* subdidit, in

necalioncm,
ceieris imfflO-

niorem, eict(nvit,

q^

plagae,

qu,sicut

primogenitorum omnium

victo Dei dispensat.o post P rovidaomnipotentis

v ,oviden-

Wa

"""-

adeo, ^. sissimam beati Mauritii passionem conpcere, indagationi ouantum humame datur mora, tribulatione patientes sne -andentes, in

ita et ultiraa, populum subita morte sasvissima, abire permitti, veDomini non solum liberum utfestinaret, vehepecunia,

rum etiam auctum

nua

Ts
C

fructum perenn s seminarent, eo jucundius

meterent,
et,

ut, vo^uit, re^ervavit,

quo

plus m

lachry-

Cujus rci gratia mentissime compelli fecit. Christianorum persecut.onem quid post hanc a3disi

Sutto

quanto

latius

exempla su-

nomine laborisin confessmne soVptipro Christi im.tationem tanto plures ad p fu eSenderent, accederent ^constanto et magnanimitatis haben es apos umtamen ipsi corda sursum quo dic t Cup o ferverent desideno,
,

exemplatum fuerit, in antiquis adhuc cernere licet. ficiis apud nos

ecclesiarum

K
Thehxo* militc$,

tumul us Galliis permciosus 8 Cum ergo in excrevisset &, Maimperiura contra Romanum

orta in

SmTanus apud ItaUam

baeos milites,

collecto

ota^
,

Cnllus teditione, acccrtU. b

lico illo

diTsolv

Su

eorum marNam in hrevi post patratum sun p oin ea, qua pass! ty um paucissimi ipsum ardenter SncTremanseruiit, qui non hoc
,

melms Christo, multo enim et esse cum

Victorcm, Mauricium, Gereonem

Sacraraenordinis viros, jara

que ejusdem

Sverae
ura

fidei et salutaris

Baptismat.-

IUe-

rosolyraitanura
accersivit.

antistitera c initiatos in

aux

Qui protinus, ut erant

ra.hta

Ixpete

Xs

ipsa via prms exhorrerent, quasi arcta qu* tot fmsset prfccenon esset commeabilis, dentiuin trita vestigns.

nt,

quod

iu eis

dudum

obstinatis pecto-

vWute

iraperatorns obseexercitati, praeceptis

Quentes singuli

STStnA

arrais belsuis sequacibus divino mumti sese ra consilio

cum

ANNOTATA.
e^Utemt, a Quis hic scriptor mereatur, Aoruerit ac quarn fidem

beaU Marcellim Deind^colloquiura expetentes qui post beatura^ Pctrum Pontificis, Sylve vicesimus octavus, ante S.

eandem cxpcditionera

unaniraiter con ulerunt.

Si

Anostolum

quandonam

Com

Sntlvvionum. Uet
nd ^xii

tribusseqq. ecaposuu

^Vehac apud nos potissimum Sevtembris diem, qua S.

tSueZii,
Mrl. Rom.
hodierno signantur.

*Maurnus

Agauni martyrium pan>.

bi.

rqueiSmbouicertaminisinvictande^u.
stitia

^vaverunt.
uie beatus et sacer

num. cAdi Comment.prxv.

. veDtus expedi

&AdEphes.capA,

t-

5^6.

torum

Cum Cassiu^

PASSIO

SS.

GbRCO^t

mu

t^ea^ uitudosane

ti

^.^
RJ quami

re

F/orentitMaltf.

que,

*-*

^jassa^5S5 * ^, *
dem e

^T',,,.
:

^"^^l^uacisini.u.cosaff
n0 n fevn,

iuuoeeutiam

eogtt*"^

PiS^B^ES ^ ^
t.um curn juxtaVerou
ffl fl

in rip*

rf .

e b
,

*J**

* Domin o gtrf
'

tionis

p^tf*ff 'sidio,

s*vi.

edictis

rclisioncm, fidci
perdere, ra lem

obcd u. im P erator..s imperator

^ajruoscetemp0
.

flji

cordu, ne0 voluntate

gubmissls

quam vrtam *

peun. negando, Spmto ooocn, unctionesancti

1

N tempo W* rceoleban
,
'

mirum
t

vcr-

eapitibus, rempti sunt.

eodem

loco P

UMoKadbeatum
trecentos
veritatis

Gere onem Goc

c

patrem
.

decem
armatos

et

ba Veritati.s,H.ne.e--' :H loquitur, dieei

..

iut

invita!B terna,
et

qucm

tiJ

, ,i, ,:tumei

tumirl0 ra-

pe seoum pervene t. Pro is Agr.pan fama in camp . subsequent^rmn m> sesem an tc magnteci itat. s con . ibns pin t . *,,pr* toia a judl viC em cohortan es pr0 . tinuosupervemen yel a

-^
j
_

ejusque faocios
veloclu s,

,,, lGemn

riter fide - lg

^^
,

Wm ^
rlp i

*?= SfcfS22s "=2

,,,.,. et

tumui Eliando ducibus

ilhs

Keg-is ^ ieiU

SSssss
Pot ationem

possent

Jaeitei exeitatam, JtoJ

sme

^.
ta0 eea-

all.cere

semet.^nm P

^
"

^ 'KreSasedibuBeuis
,,,,,, , olir etur

/VquiUm

m pn tiemtra^nteUnp^ tiem traxermue

Jh^ 4 tem

bodie bod e

'

1s expuls., justa

S
i

oXrum ua

el

Sasonum confima nu mmis alVictorem qu m beatum

SeS \*T ?SS SSr ^ ^^. s= s ^

c

gwflonem
otquc cx

'

illi

jn-Minisis*ti,

p=3S=HE
tlUr

<

Maximianus, ferocissimus

bus Troiam sive

virentlbus posmt.

St\ coliquc-

nvt

raliqua pri-

mufi

'/" v

cum

Mourilio

remann
eonttndem
ocie,

iu locam spimuaiis tura certamina robovaret,

AtU seoesait.

Quod dumrex avidus bonorum

resciret, etpersuasioexitii, referente pracone, vaievales aoiem dninam flectere acie... divinam nectcre non ,,,,,. eailidis nibll s caui et iterum de#imari ret,prcepi1 eam semel *+ ci *A\ma. mii reiuanerent, mori quam ced
|

a Serius hic, quampatiatur neque envn miani Herculii differuntur initia; jam inde ab anno 285 n dpmum 291. sed

veritas.Maxi-

f^ff^^"^^
^
. ,
,

ubicunquefuissetdispersa,missismUitibus,staprecio hut truoidari, hoc sane lictorum laborem tuit trncidavi^ocsauelictovumlaboremprecio

nnm-narans. ut. arau" ut, c

quo

quis plures occideret, eo

amplioribus spoliisse ditatum fuisse gauderet.

13lhBcpnmumapudAgauuio PP idumn,ubi

Pagium. Pagnon. ^ ^ * m M M9 miawn et xwann et b De tamttu a Bagaudis ^iatio o Mvle^sque Amandoducibus, in Gallnsanno Amando tnc jien, pteceo, 28G excitato, placet, 286 e^ctteto, sermonem to fien,ex perspicuum. ws, qux num. 10 sequuntur, fit Ceterum

Bagaudis videsis k Ceterum de Septembris pag. 316 et seq. in Anno6

9d DIE PECIMA OCTOBRIS. xxn Septembris diemostewlU.EumUaque Operis nostri

\.

Ueljsxnd

iom

tatis

j ad

7-f lit.

k b.
;

consulat, qui de re isthacplura n Adi, qiicV supra ad lit. dicta sufw. u Arfi, oiea? supraad ht. k dtcfa siint.
o

fuisse Zabdam, censent nonnutU c statues ex iis, qute Opeast rectene, an secus, laudato pag 3-17 in ris nostri tom. proxime itemque tom. 2 Octobris Annotat. ad lit. c, aliorumque MM. Tre> in Comment., SS. Tyrsi,

Hunc

Hic per Veronam, non Hollandise

'

civita-

tem homonymam,hau

AXcman

sitam modoque excisam, sed Bonnam signipnvvio num. 7 ficari, in Commentario ostendijibidem etiam num. contra Mirseum
10 adjectis, quiv isthamVeronifi

v irensiumActisprcemisso,num.\Qsuntdicta. noster dilucide d Si, ut infra biographus adversus Bagaudas, quod anno tradit, bello

Qermc

"ta-

quam anno 2S6 fuit 285 aut certe non serius, Galliis exorto, SS. Maumtius, confectum, in Victor eorumque Gereon, Cassius, Florentius, Sociimartyriumsintpassi, nequitsane, quod Romano Pontifice, abs ilhic de Marcellino, memorat, veritati esse consonum, lis consulto cathedram ante annum 2% S. Petri cum hic prcxviumnum. 78 haud occuparit. Comment.
videsis.
recte, si bellum adversus f Maximianus hic vocatur Baqaudas anno 286 fuerit confectum,
e

quoque nomine sec. xi tem iis autem addi adhuc $01 evincunt; kgrippinenscriptio, a Gelenio de Goloniss syntagmatc sis Magnitudine lib. o, WZadducta; in hacenim, in qua Yolcmarus, 969 Coloab anno 066 ad annum usque
;

Bonna niensium archiepiscopus , laudatur, quod sane, si, ut appaetiam vocatur Verona
ret, inscriptio illavel

mventeadhuc Volcma-

ro vel haud
fecta,
sec.

diu post ejus

etiam

obitwm fuertt conVeron nomiue Bonnam

i
i

Joannis cap.

17, i. 3.

venisse,

argumento erit. omnes, qui cum p Hinc apparet, haud Qalliam Borentio a Maosimiano in Cassio et

per antiAugustus, at non itidem, nisi forte sijam inde ab anno 285 istucl acR cipationem, augustus, sed ceesar ciderit neque enim tum
;

fuerantprwmissi, exstitisse Thebicos. xtateM altasaltem Gregorii Turonensis Glorta Mar- E quinquaginta, quos hic tib. 1 de

Maximianus. dumtaxat Maximiani timore g- Solo adventantis

erat

tyrum cap, 62 memorat,

legionis

Thebm

do-

mitos fuisse Mianum care videturnoster

lib.

et Amandum, hic indibiographus; ast id non sine

apud scnmilitibuscredebatur,uti ibidem ytorem illum licet videre.

T

fficverosimiliterdesignaturcolumna,&i>.
aiunt,

Eutropius in prceliis, utut levibus, factum,

Breviaro senus, h Carausii rebellionem non

Thebxorum ac Maurorum,vl

W m
Lo-

wdocet.

de conspersa, de qua Gelenius

Magnitud

quam

cum

Maximiani in Bagaudas seu Mianumet

indicatur, sedperperam,

orum columnamexTheatrointernccmobS.il, ba

etMaurorumMartyrumsupe^

se, hic

*-_

exEulam,utiin Comment.prxvxonum.il
tropio docui,

31inamJiabethaeinSoriptione nsendam al
P ; ^it Tdd': fidemj fuit
hic pnde hio pridem

uno

i Fuisse sane a acprom bus adhucconsisteret,aliquotmilitum

alterove anno prxcesserit. AlpiMaximiano, cum

~=
Adi in

fusus fnsus oruor

Ad laSdem
Verum,
si S.

si

dem me
,a

male, punit idem.

et

ThebxorumturmasinGalliam, utterrarum
abhorret.

tractum,Rhenovicinum,contrahostestutaren-

palLtram,

tur,prxmissas, a vero neutiquam itemque Agaunum k Quo loco Octodorum, qui cum eomartyrium S Mauritii, eorumque, fuerxt "ubierunt, palxstra, situm

a^
1

verum ejsep* est narraUoms B*Mdm fuisse illum, ut aperlo necatum ries indicat, in campo Oe Commentario prxmo num. 39

U, veon

Tkcairo

kahaerU

am

ratione

tom.eSeptembrism Commenl.,SS.Mau7itn

^quTsociorum

Act

pr

^Z^inComTt.^.^

^Z^^Z^cZu,
tera,

a fit.ut

^S^ritmmeJus^eSociosacdeinet^
Sanclos occzsos, narraobtempcrare nollent, fuisse

nostros.quodhuicMaxznnamprxce-

UoXquinicsequilur,serieindicatur,xdque MauriUumejusque etiam quantum ad Agaulinecatos,inintcrpolalishorum

^ffi^jTXZ* mm ^^n m J
,ton
ejus^eSocus

iZm

^^^ ^V^^JZ
v
sat

Sa , ao id, lum ,posteainte

hujwappeUaaa,iiir^haud
1

SoZs A is aiud

fTu&et
4

Septembris pag. diserte assemlur 349 recusis

nos tom.
6
,

3-Lo,
;

ve-

^altiqviorib^eide^X^ruZ exstantmserta,b. mau

^nn Wetsea

rm$oiJu^gaunensiumMM.Actisa
^tilplane, olquam 3 allegatur causa, affecti, num. ad sicut et ceteri mihtum, cum
5
episcopo, conscmEucherio, Lugdunensi

"%
f^_
pertralien

^^ SC i*Si " ^ ^ JJ^ f

normnaUm luc Francrimoug
nimicL u
*

^er^urJ*

nonnutlis etiam ac

u Trouma
id
^

Xanthum,acKo .m u
.

amore abrcpU Minorem appellantious.

'53. Cassius et Plorentms

M
op .
,

^ucZ^unctos.numero Comment. .. J^, W* 1V vides legitur qmnquagints &

is.
.

seO.

PASSLO
40
A.

SS.

MM. GEREOXLS ET ALIOEUM

ora tum accederet,

Heunai""

fastigium sauri indicium

CAPUT

n.

Versiculum in Lultabunt Sancti

siam, inchoavit
.

nullum exceu sanctorum laudem

in gloria, cui protinus ex

f^^tSetn,

J^Sai il^eneraD^

Gereonis SociorurnEcclesia, in S. exstructa que ejus honorem

tabuntur in cubilibus suis.

est l corporum aditu* responsum ictorum Quod cum pontifex

Sur. adyto

Spcfactus

audiret,

m-

omnibus, qui aderant, salupulvere capiti suo nrians de loci illius P

t

laudem Deo repent et appro conclamavi

raculisque illuslrala.

rrem^

summa

U
Mcuottnianut
U

vendica^rela tione Talia quidem plurima

reverentia loco, recessito

Victore

iam,
Flo-

Cassio

el

tmpt

Pltaliam,

ut wadente Diocletiano,
-

cum ip
purpu-

rium,

iSSSrt
"
I

-:,,

licel

invitus,

imperiumque, eed non

(

yranmdis

commemoraripossent,sipromissicompendnstu vel enim exinde eiant dia non arcerent. Non pene quo sed ibisunt rara virtutum opera, magnitudiana,quorummultitudinemsimul et
diiiemammiratur,quis q
uisejusdemecclesiaeculcolloquitur. tori cuilibet religioso

rentio Bitnilia

patrantibus.

sunt facta.

:|i

SsS
,...,

^t^etvicesuaConstantumvirum H,::,Arn ,-M,(;: l.n.Au^um

; .n,,:-t.-r.

Nam

quicun-

OVincL

C0D Stituit;(.
>ntentue,

Constantius delegat* sunt. Sed

niisqu

Gdta

BjW

qualemlibet ibi medequetide non dormitante voti compos eX postulat,ipsamillicsanitatem

Um

has
a

magna mansue^me
adhuc

suorum mesemper adcsse non dubitat. Similia

Cassius et Florentius ritorum indicia S. Victor, crebro dare non desicum suis commilitonibus
nunt, qua3

gubernabat,eteccle, ^tabal /, Cumque

I'-

Deinullismolestnsin-

ipse,

Maximiano

triventeJnBritanniadiemobiret^Constantino,
cultori praciBUOj Christian religionis regendas rehquit c. puo, provincias easdem regni Koin imperio, dum
fili0
1

nemo utique

verbis,

nedum
tamen

scnptis,

ad plenum

exequitur. In locis

suis,

ubi

,/,//117110

id

)ui,

confortatus

pou Conttanti
nui Afaijnui
nnof,

,;..

imnnn-ininn

i.<t

beatissim sepulturas etsublimandi sanotorum Martyrum terram potestatem, ipse per omnem pene jus et occupatus, contradidit e. Cujus

Helenas matri BUB,

i.elhimaximaobtinuisset honorandi

ctiam sermirabiliter frcquentantur, uberius celebrantur, quanmonibus et fidis testimoniis sing-ulos actitan, vis ea, quaj vulgantur per meritis omnium simul adscribi. recte debeant Ad horutn vero Coloniensis ecclesia per suf23 Sancta
frag-ia

ct

S. Gereonis
!

eodem
|),.

studio

,|i

r n:r

niat mii:i'

in

bi-nti

(iereonis

moapud

sanctorum Martyrum, quorum corpora suscipere, non in suo gremio meruit fovenda inviolatam excolere, desinit usque hodie fidem

Illttl '-///

1/11:11,

itna die ecclesiu

Coloniensis

nasterio
ct <iu;ilis

fadhuc
ij.
:.

plurima servantur insignia,

testantur ibidem
repetita miracula

fnerit,

ejus
S.
llihnti fjt

memoriam crebro
1

quam a Materno, primo suo episcopo, se meminit suscepisse. Apud quam consuetudo celebris inolevit, ut beatos martyres, Gereonem,
Victorem, Cassium et Florentium, eorumque Socios, trino martyrio coronatos, ternis locis venerabiliter conditos, una die, id est, sexto

[9

,.jt

,,,,,.

intcr pliiriin;.

spectabilia siue

mater magnifi

oam
nit

S,

Oereo

devotionis opera, superejusdem sancti Martyris supramer Sdciorum rjn> curpora, ubi etiam
i

morati sancti

g Martyres ad singulare moerentium etinfirmantium refrigerium pausant, insignem neminiquc prorsus vel sententia seriuui lis explicabilem, vel arte operis imitabilem
;

Idus Octobris, festivate congrua veneretur

cum tamen dubium

fcructurffl
Iti

iniritica3etsublimisecclesiam/i,quam

utrum uno die , an duobus, eorum martyrium compleretur, quia Verona, supremus memorati martyrii locus, non minus viginti sex millibus ab elegantissit
,

stallorum fulgore et artificii varietate de-

cnravit, nmri- ciiain validis cxcelsisque tirmavit, utnib.il

supra per omnesillas regionesvel

fuissevel futurumesse, oelebri

sermone feratur.

sima sancti Victoris basilica distans, aliter boc uno die, nisi per festinum nimii furoris impetum, fieri posse, maxime propter moras in F
locis singulis necessarias, credere vetat p.

c
eeclesiam Colotii.r

80 Pra&ter quod ligneam

imiii

aliquam, vel quae

marmorefie solidiut opus

p
colit, fcstivita-

21 llujus itaque diei gaudia, fratres, ita

modo

faoile senio,

vel

negligentiae cedat, mate-

celebremus annua, ut fiant nobis illorum inter-

tcm

rite cele-

0flM(ruf/.

rinm habuisse oegatur,

tatis
ibi

cum

cessione continua; sic illorum glorise gratule- brandum OU-

fcanta

oopia

fuerit,

totum

mur,

coluinnarum

illius

generis
;

lirinitudine et pul-

ehritudine fuloiretur
cUvrantin, imnicn,

aurei vero fulgoris in ea

tantum emicnit, ut musivaforisetnitus fulgens

quoscunque possumus, nobiscum pariter doctrinaa verbis et bonorum operum exemplis in charitate non ficta lucremur. Ut enim
ut,

ctorhortatur.

Ad Aureos Sanctos, abincolis sortirctur, i. Qu&, quia per se summo rerum i.innnun \uthori placere non potuit, ut adhuc
amj.lius
et

per quendam mundi hujus sapientem dictum est, amicos quoslibet eadem velle, et eadem
nolle, ea

sancti
tate, se

dignius resplenderet, plurimis ido-

demum firma amicitia est, et si nos Martyres, patroni nostri, in ea volunipsi fuerunt,

qua

neis laudis divina praBconibus et ministris sibi

ad se clamantes

et

de

ruentibus adornata
I

es1 k.

InltavS
gislus

/',

:.\

[gitursanotusMaternus^Trevirorumepisco-

loqueutes invenerint, profecto nos non ut alienos, sed ut proprios et domesticos respicere

prodi-

is.AirrinmnrpColonijppo.olosinni

nrimna nac^K

gio$r fuittana
tut, aliaquesx-

non dedignabuntur, causamque nostram sua dilectione, qua pcrpetuo flagrare non desinunt,

suam
iijuium
1.11

pe

fiiirot
l

11

/-/,

tuona vii i.uiiuut.,^esiui uiIlCJUS

commemorant, Hujus sedisantistesnobiscognitorum

cessor,
fcertiuSjS.

SeveriniconfessorisChristisuo
die,

arbitrabuntur. Ita'. fiet, ut et in prassenti seculo necessariis non destituamur auxiliis, et in futuro sempiternis eorum jungamur consortiis,

nomine Buergisilus w, quadam

dum

ad laudem

et

gloriam Domini nostri Jesu

capitis dolore

nimium

cruciatus, ad
et

memoriam

Chnsti, qui

beatonnn martyrum Gereonis

Sociorum ejus

patre et Spiritu sancto Deus vivit et reguat in secula seculorum. Amen.

cum

ANNOTATA.

DIE DECIMA OCTOBHIS. dem possint non cilius,

^

quatn

jam

A aliquot post
ta.

w.

\. (TSrNOT *VT ** 11

S.HelencVcVtatem seculis clo^sis.fr

zHauddiupostSanctorumnostrorummarnuncium remisistyrium imperio etpurpurje ~*> *..~ Maximianum, X imianum,Jnc

se

gYocemhancinteretproxime sequentemin Ms. Audomarensi et apud Surium ponitur

Maun^

totanarraMnftfi e* pariter indicatur Sanctinostri tionis serie instayite adversus Bagauvro Meoccubuervnt, ut supra docui, nonsenus . dasbello. Id enim, aas oeuo.^ annum ,n ~o, ao vroin diu ante ,. auam anno os6 ac f /.p Diocletianus uti * ,, -..-*,. ac Dmclctianus

Ua

non poterf, tf ut
,

-*^ P
, , ,

^l
^^ M
-j.
: .

S. ffo!
uJtff!

ri*,tn Com.pra?n'o

\Denomine,quovocata

fuerit Colonxensis
<

^2Maxt?anul

./" :a,h S. Gereonis ecclesia seu basilii a cqp. o* mc .&torta Mor*. cap. 62 sic scrv 6 lde ronensis lib. i tfe Gto *. \T.^rvc ipsam incoUe VOf o Sanctos Aureos inwm hnsilicnm mcotavo(<

W.
-,

^r^nimcmmre^zs^,

fuit

confectum

i\ec

,y
.

te

,,

nv

/,

utiiterumhioindioaturf

remisit fhimia nuncium , thvnia nunciwn f *,,** f /t</At*i* wtinuissc retmuisse to

M
, ,

wLi.

rfpo'

Victoris asseritur Etsienim S. utcumque probari V osset -* ela e gmfeu id hunc Maxxmiam jussu,
,

^m

tyrannidis adhuc -*
recte hic re cte hie
,

diem, quo Mrt. nuiuuuu

"*

^^
-

w. ^^ ^

^^ ^ ^
-, .

flm

'

'

Masszhensis

>

Massilix Sanctum

ioidem dic, vcra esse, q esi, .zgu^gwe ex Helinandus. de illo hic memorat -.. ernum m o Sevennum totoInter S.Maternum et S.

MM m JV^
.,

~ tf^ote; W

S.

Vm-

^-^^^TSZ^ ~ "" ^ ^
<;et set,
,

'

ol"*" pro fide /' WI; necatum, 7)ro nue fuisse "

danf, tb amen Sancti ilius auwCuperus in Commentario,

/7

hnmnra /iaud standumuti, Aacm rc haud StandUm, Ull,

sed qu> pr^mesuceessit.non tertius, sea quarlus E vroxime successit,non tertms, / * ari antoto asi hiCiUum cofuerit hujus sedis li^f^ J MS seais antistes;
T r.7^r7c fnrnSSlSVOLitorumsibitertimnHeJJnandMs/brtesJS veluti Arrtana heresi cat, quod Euphralas,

Actispr%vio,num.Uadducit,satisostendunt. Constantio mtelhgenb Qa ratione hxc de

'

da

sint, in

Opere nostro

loco

non uno, ac mConimentarzo,

in primis ad rv Octobris diem pramo, Sociorum MM. Actis *->" SS- -jyrs* et s> Tyrsi

im. nexponitur. num. 91 exponitur.

c

Qu;

io3,W Pa^us

Mftt

Cbn*tonto Cntoro

^ ^^^^ ^f^ ^
.

ut nonnulli volunt, inectus, de episcopatu, Qdb* Chnstianx afuerit dejectus. Adi col. 622 et seq. PorcWe Scriptores tom. 3. hic agitur anttstes ro Coloniensis, de quo

06

Ms.nostroAudomarensietaSurio.plensque Ms.nostroAuaomurvnov^^ IU ,- j- m loquuntur, monumeninmi.imf.ur. rfrJ ^o

, L

jom

morfto

oe ,

tsUUera^l

consentientibus
in

vocatur Ever-

cumhic

codicenostroappf*

,/ pontfurapwlSMr
,

Ji/WMm-LegibusChnstianseKem ^ mitia Papam initia beatum Sylvestrum liciouis per cumin

tus

autem verbis, qu* tamen Helinandi fortacodicenostro non legantur,

hisce

(ireqorm //w... a ureyo ,..? a</,' num. 7D nunoupatus? Adi niim. 70 cap. 62 /-Mcrit prsevium. ?ea Comtnent.

e(

stnonsunt, Constantini Magm

.

per Sylve-

teC^
nlta
6a

ni fallor, indicatur,
S

tum nuU

monMmcnar-,.

admisisse auctor vistrumPapam baptisma strum fapu, * havtismate vere

'

weru tt
,
"l..

oSSman^dcS.W^o/uenMrra,.
.-77.
,-*

w ^r./7.//)rf2

Commenta-

inComment.prtmo num.

-I

"**"

e
,!0

autem,quod nrmd nos \am est; anne

t^tatesai ZfaCsa^^

dfo ,-nscmo.Mr.

^J^Tofnc ae

po

ptpoTatur. v i
i

Ast,

an
i

^-^n^X
s Ever gisli owgt "i'
i
1

Constantinus

nartantu ,a xj TattntwS^^

au dato
.

bio-

fXtmor6e.Mmi,arra^*m^ ^f^ pp^iS.Gereon>sccc/,-. ^'" es ea; s 2^ ^f" * SSfnXofra autem.siiis.quwGrego^ e ce.to conso ^"' lib Hlprxm0l itemque stenttTu,onis^. ulc Gloria MarL ,,. V Comment.AcUs^ nMS

SHi,
S!S
,

"'

'

^^ Enolom^.^M^asMn,
,

'

i,2

dg

foMl!

,,

,,,-/,

B:ss!cL^3^
tom. f GaUUB Christ. auctx Scriploreshincque ^,ac rliiv ^ MXS sterium, mona
3,

gJJ^SSSSi?*
'

racu/

1T<* seaque indeaeeeptumdtacom domm

accepeit,
.

,.,,,.. ,//,-,

<

PASSIO

SS.

GEKEOXIS

BTAIIOBUMMM.
iUdem haud
eodcmquc
conclusa
loco

^-Jj W Jf%
esta C
de(>
'

dun0 D
^umulo

quiconsi-

sit

anliquior,

fuent.u adco^sec
adducta suaaen

S^
,

dcrarit,

f^Xuarvrl qm d Ma

corporlus, q uo' lJ ,. fuitcrediis

Le

num.

71 c< seq.

Norberto^ver^

p0 litanus
ie nimveroGregoriol,
isHsscriptoribuseststandrm.
.

fl^J^SX

catcem hue
Ge-

</>

u
',,

nerlocum, quiveluti

commune S

S.Evergislocerte.ulcons
,

M<lemp
;tt

a lioi,<iuaminColomen,'
obvcnisse aueat,

***

io

id

Ci
B
epi
|

lucubrationelib.S,syntagm.*,$

,-,,
teeteB

, Hud, quod B.U erg .obvemX..,quioumacribuscapitl8seu

.-! ;

cephalaJffidoloribu3conmctaretur,puIveread

Rjuslocimonumexitacollectoeossopi^ oap. W. .Turonensi Lib.i M.r.

uuandohfficliminaadiensvenerabu^
i

tem ad viginti sex e supra dictis bus hic Helinandus Veronceseu seu Sanctensi opBonncv a S. Victoris ecclesia leucas Galpklo distantiam metitur, spectat, loquitur, verosilicasper millia, de quibus Germamcis millime intelligit. Utut sit, de

certeque a 8. satis perspicio, posteGereoDis corpus, contra ac Fveraislo S. margine ibidem etiam in rior hic scriptor inventum , vel ex eo liquet, notat, haud fuisse vH ex infra dicenquod id ante annum lMi, fuerint repertum dis patescet, haud Quod au81 Comment. prsev. pAdinum. millia seu milhana quivelint,

fignar^Zrit, hic transcriptis srgmficatum vTbis Lpra huc

haud

*Ts Wergislo summa cum Helinandus

reverentia conet

F^senus

; dus yersupsalmi ,MabuntSanctiinffloria,ang:elosaudivitre.,, , ;ii 1111 turin CUbllibUSeuiS.

i-s
l

Sanetos salutana

ExuL

tj

vlesi&LeodienmHistorxa adannum4M,num. 38, hunc HelinandiloPorro Fisenus

in e

Coloniam Agrippinam quatuor ad summum aut etiam dumtaxat tres leuox Germanicae communes, postremam ac fere tantummodo duodecim hanc civitatem inter et oppidum Sanctense intercedant, interpretandus non est.
equidem,

cum Bonnam

inter

et

cum commentans,

de S. Evergislo sic scribit

loca Sanctiora oivitatis (Coloniensis)

cum sup-

GLORIA POSTHUMA.

I.

plicabundus aliquandovi W.Oct. Martyres e Gereonis asdem ingressus, beatos rersu : // Exultaffenibussaiutabat,recitatohoc

lustraret.S.

Quandonam
fuerit
is

S.

Victoris
,

buui Sanoti ingloria

statim vox hsecdivi-

corpus
qui

inventum

uti

multitudinisadstantis

edmiratione

DsetabuntuT in cubilibus suis;

tum
et

miraculis

incla-

simulque se divinitus edoceri sensit, ibisanctorum M:iH\ rum esse conditorium, unde vox prodiem esdire visa erat; el illum ipsum martyrii

ruerit

quam

insignem

apud Sanctenses cultum fuerit

sc Jtrumquead eamastatem incognitum erat. esse queat Tta <Hr, verum guis determinatus

adeptus.

C templiQereonseilocus,quosanctorumMarty-

rum esseconditorium

8. Evergislus divinitus

didicerit? Qregorii Turonensis cvtate in ecclesise Gercon.r.r medio pnteum aut, utverosi-

e ecclesiastico Sanctorumnostrorumcidtu
,

milius apparet, puteisaltem, in quem,, ut

tum

fama fierebat, quinquaginta Martyres Thebsei posl martyrium fuerant conjecti, partern adhuc exstitisse superstitem, e scriptoris
verbis,in
illius

miraculis post obitum patratis sacris reharumque seuinventionibus seu translationibus acturus,abshujusargurnentirebus, quee ad S. Victorem ejusque Socios spectant,
liquiis

S. Vntor, cuJUS sactxie '"

.

Comment. prsev, num. 35

recitatis,

(hnvhiur- rcruui ibi

ouaginta corpora fuisse

setate condita,

Sanctorum illorum quinadhuc S. Evergisli

duco initium, quod, quamvis quidem hveomnes argumenti ejusdem rebus, qiuv ad S. Gereonem ejusque Socios, Cassium^we itern et Florentium
ac eorurn Socios pertinent, anteriores tempore nonsint,
S. Victoris

vero rcddit absimile primorum

tamenprius, quam

S.

Ge-

Christianorum erga Martyresveneratio, qua fUerii verosimillime, ne dicam indubie, factum,ul Thebdeorum corpora,qucvin puteum
fuerant conjecta, ex hoc

reonis Cassiigue ac Florentii, sacrse reliqu/.r,

qux prcvcipuam
dcV,

haud diupost marty-

cum aliis aliorum nostromm Martyrum, cutoS.Gereone occisovm extraxerint, unague

rum,corjmnhussc/>i'lh'r(i, u/ <lccebat,honesta

dissertationi, hic concinnanmateriemprcvbent, fuerint inventcv, uti infradicendaaperient;etsiautem,uiipariterdicenda ostendent, priusetiam, qu&S. Gereonisa plurimis crediUv fuere quam SS. Cassii et JTlo,

rentii reliquicV fuerint repertx, prius

donarint.Acid quidem

in

putei

illius

cirouitu

dicti argunientirebus, quie

t

seu vicinia eo ipso loco, quo modo Gereonseum templuni cnnspicitur, fuisse tuma Christianis

factum,averoetiam neutiquamabhorret;
otsi

tamen de ad hosce, quamde iis quse ad illum spectant, sum acturus, quod alioquin inter hic instituendum de Sociorum
aliquot
S. Gereonis ac ipsiusmet Sancti hujus, idputaturaaplurimisfuit.rolinninru -,v,,,v>_ <pU<rimisfuit, reliquiarum inven-

ast,

res ita habeat,

omnia tarncn

illa

corpora

tione

DIE DECIMA OCTOBBIS.

sermonem, interque Rudolphi, Trurlo nopolitani abbatis, qua hsec recensetur, EpiHUJJUisCi, %* "<"~ Commentano t~i,-, hir ad stolam hic nxl calcem, uti in Commentario SS. prcevio monui, subdendam, de rebus, ad Florentium eorumque Socios et Cassiuin
tione
>

43
i

modum

3.

T ' de >Jb. i,i Comment pra * Gloria Mart. cap. 63 de S. Malloso tractat, de v osimmtie _ sacr^o etiam, quieisetate sua fuerit delatos, qutaiam,* cultu loquitur; cum autem de S. Yietoiv ibi- notitecvn ,u,( '"gui ** dem etiam agat, nec tamcn parih
*'"'/
,

spectantibus, foret tractandum, sicque, quie conjungi convenit continuaque quodammodo

serie proponi
2
, ,

ei cBtate

sua fuerit delatus meniionem

,

faciat,

tiem invicem sejungerentur. Rem prxmissis, aggrediamur. insammodojiisce

Sanctum hunc nostrum cultu vel <ndlo ceievii, ^uum o. " vei saaem vel saltem minus celebri, quam ^. )&al\o$u$ gauderet fuisse tum gavisum, oerosimile
hinc
,

non quidem anle annxim

595,

Sacras

S.

Victoris reliquias verosimiltime

595,

ante
obiit

annum
haud

fuisse inventas

quo Gregorius Turonensis statuendum appa,

re tetscriptorishujus,qusesuprainComment.

apparet. Verum, etsi id ita sit, Victoris ta\ cultum celebriorem etiam,quam 8. )ia\ esset, jam indeasec. vn aut seq initio evasisse, vel ex eo apparet, quod Beda, qut ui
t

sequentibus istis de vrxvio num. 61 recitavi, verbis Ferunt ibidem (nimirum in S Victore Rortunensi seu, ut in Commentario prxvio do\anctensi oppido) et Victorem martyrem sepultum, sed non eum adhuc cognovinms
:

Z Ze

hodie receptissimum est, lucem sorhtus a 673 ad usque annum 7:;:. rilam protra.n 'titMar suo ante Operis nostri tom. 2 logio solum hodie, omisso Malloso, memoret Victoremj cum autem tante, quam tum acquv

Mm

reveSa
^Tiu?

hinc autem consequitur, ut Baldedum S. Victoris reliquias aliquanto

;

dumtaxatpostfactamreliquiarumS.Mallosi,

sieritS.^oviscuUus^cctrl^/ans nulla rcro^ similior ratio quam rehquiarum ejus,qux vel sec. vnvel
,

quam

S. Evergislo,

proximo

S. Severini in

illas ventio, assignare posse videatur, fuissr

^Bqu^J^J^^^

cathedram Coloniensem successori, certo, ut supra docui, ante annum 450 vita functo,

attribuit,

inventionem repertas fuisse ,insacra Thebc-eorum Martyrum Historia pag. 159 et

re etiam ipsa tum inventas, nemo non facile alios in credet, qui non raro etiam Sanctos tantummodo tunc primum, pluribus ecclesiis

cum abs

seq. refert,

a veritate verosimillime aberret. notse moAst, etsi sic habeat, nec ullumprobce vel etiam dumtaxat senumentum, vel anno reperta, culo, quo sacra illa pignora fuerint aptum, inveniam, id tamen ante determinando

his illorum reliqui&vel inventxvel hononalicunde acquisitde fuissent, ccelitum

busfuisseaffectos,considerarit.Miraculaqui-

dem, si qucB forsan S. Victor, priusquam cidtum, quo pus ejus inveniretur, patrarit, ad
cor-

seculum

xi evenisse, suadent, quas

dux Adol-

reddendum celefuisset gavisus, cultu Mallosi etiam potuissent con-

phus in Sanctensis Ms., seu Opusculi sui parte num. quinta nos docet. In hac enim, inqua (adi
21

briorem haud parum ipsa a ferre;verum miracula fuisse re etiam inreni. S WctOYetumpat'rata,niispiam
5

fidem sibi atque auctomquadam tatem adjungit, pag. 117 ei seq. de

Comment.

prsev.)

sic scribit ecclesiee S. Victoris tabula loquens, EeverendissimusinChristoPaterdominusBruno, devoColoniensis archiepiscopus, beato Victori parare inaurareque primus tus, ipsam tabulam

c^dem Utut interim res habeat fuisse uti ejam didis certo, S Victoris corpus, quod atiquamante sec. xi fuitrepertum,
avmret,
Coloniensis archidiu etiam ante S. Brunonis, dictum, vila functi anno 965, ut
t

anje^

^
jtlaiin

uitii)nnn

SanctU,

episcopi,

Zatem

incepit, sed

pertecit jfoic prieventus morte prasventus non perfecit Folc; ;

m
JE&&.
<*mr,
< *'

Opus

successor ipsms, arus autem archiepiscopus, rlfinomiicmiPT1Prfimt. ^ r, finem usque perduxit. exequens ad
Victoris tunc longius 3 Altare quoque beati quam ipsa capsa, qn* ad non protendebatur, altaris aptata fuerat, sese exten;

^^^fs ^^^,^
,

vlexeo inventum, verosimUhmum qua utiex Adolpho apparet, quod capsa, in **:.. j '.? n TOtnris reliauix, Folcmaro, S. w reliquia>, a lam aocui,&. V^toris nte , continebantur; vivente, continebanlur, tirUnOniS successore, vi Brunonis ^ULO^ow

haudtuncprimum confecta fuissc Vietons corpus msAstan tum saltem, cum S.

setinventummraculahicSanctusnostcrhaud prorsus in Sanctensi Ms palravit? Nullum etsi autem Hedux Adolphus memorixprodil; linandus,apatrandismiraculisnondumctiam

^A M Un v.deatur

ome

utrosque fines de sed nobilis vir dominus Godefridus ,j era t ecclesise propositus, praeKuecke, Xanctensis altare prolong-ari, circa capsam au-

dictum fecit Martyrum capita ream binc et hinc sanctorum suis auro dep.ctis. Insuper et ponens in loculis auream atque super bea ofecit super tabulam

'%im pn
.

destilisse tum, cumscriberet,

Victorem, sunostrorum Actis num. 22

S.
.

genera

rum quoddam

Martyrum capita, suis in locuhs compos.ta, receptaculum, in quo beati Vic or u,

fecit et

rm*
wn
clarue

ndnmtn^Umtammmmmatim ^. ^ ktenj qum ta rc sm invmt0: vere in

capsam reponi jGallixChrist.auctxscrtptorestom.ocol duobus hic memoraUs 648 et seq. docent, e episcopis alter quidem seu S Coloniensibus seu Folcmamas Bruno anno 065, alter vero proxime successit, anno 968 aut qui Brunoni clausent, ac eorum aut 969 diem extremum uti e jam datis certe Folcmari tempore hpsanotheca 8. Adolphi verbis intelligitur, sacra Sancti hujus Tictoris seu capsa, in qua ab conlinebantur, in Sanctensz, quce
; ,

conservan

cum autem

^.

duUtare vix sinil cu ltus,

^J S^
n

S anctcnses

^^seLvdessacras concursusmentiosep
nemi

^
ir

Hxc

mirmdi

^m uem
,
,

obti

'

<;*;

de qmtammHel*.
et

'slnt

plurimorum ad

S. Victori,

miracula eoseu

^ ^" U ., cumpr mi tusinS.MaUosihonorem sta, qu.

-

lo&0 faciens ,jejune d.umtaxat Smctensis ecde .

i

tw

j
'

^urmensis m
'

l!e

rf exs tructa,
illo

nomen

Qloria Mart. etiam,

lipsana exstitent ea sanejam el vocabatur, ecclesia fuisse reperta, tum ac proin ante seculum xi

^f^ u "PP
fuerat,

ar

ex Adolpho habemus.

elzam ante 4 Verum ante id aliquamdm haud Folcmari wtatetn, imo et ante seculum x,

m odum

^msidocui.etpassietdeir^etiamcum,

evenil?GregoriusTuronensis,qui,quemadOclobris

memoma

^ ^^ ^ ^^
'

Sancto

Victore

sor tita hactenus lum deinceps fueril voeata;

in

Comment. prsevio
.

eOregorw

ap a

penilus San ctenses obscurala

g

fuerlt>

Tomus

V.

GLOKUrO
AUCTOBB

S T 1I

.SS.OKK E

iTAUUi OMS^V__
in

qu o nuue

rece , pausat, recep^ Xancten8is eccle-

,'eptaculumsupersun,.
pluu

""
loearetur,
C.B.

tuue,

Mlf

1.*

(W

.**

'

"~.,./' ejut

^T SS 2^^2 ^^ ^ ^^^^^'"S
, eerte, ut aw ZZrioribus memoretur%o wte, ,nt> ' ^, mventum, posteru.
,,erat

^L^lfmemoretur.
g victor
_

S**. vestimentorumque
lum
i

in b us eius, cum prJBtact0 Q J mona m causam perpetuum memo. - pe tuum m

.

^ed-

n^
;

mi utorum
si-

Insignempor,

Mus>

u te

mauLaut
dieinu 7er um d

sarcopUago

**

B. sep ulcurum

cfe corporesu^
clis>

h^Mtemexstiitsse,ea>eo 6 " tum -

videtur, ut *b*r.

^, ,,

quod

t r nomiDatur...., wb ViftoriS COrpu^.-o victoris corpu.

CUltum
r ta

pcrMr6oftfc
rectfa'" rectfalafra
clat,

**
, T

Ofcronen^

P^^^nment ^TSJrcZment *
se;

prxv. pr*nMKt, (pa-

U " f^f^Vregrinosimad
iUdempenndigenas,'
se

&a*j Btunnm

^ ^
^
.

so eQ n SQ ean r ae ec uliariter ; nojr., uem p victore

priB cipuarum P

everenti* in

^!^ ^
r hffiOan

no
Us

horum

P ulcracon^^^ ia

Us>

n0 .

***** 10 ^"ToSnque lapi1*" retl0S0r Um

A

pfo^fjdeeuit,
nm

<Lta,acce-

s?ss;k
ftUrt, oto o* '"'" Mmc- pntart, 7
slare queam,

rtfisfsss ffi*s:

^S^^^SS^ ^;^*
es tet
,'

e-

'

dux

'../,
,'f;
>

%**OpusP**
^Lmto
Iaud ata
ecclesiayna nno
,

Vanus Vict0nS V permaneret inglorius, o n supraumto ue pe gmentapl 8-o

illic

rel.qu.a romtaB

is Sooiis

Un

opportune h*

suecw '''.":

tWem.SanetensemS.W^ combustam
cumreaedificatainm
i

sunt pro postens tales scripti

victoris,

Ouique

ffi

r'patri iE ,situ S

hactum te 3acet

U1

B
^r,tperpessa,l\us S

v;rit:ultiouem.Talesseilic t: : Quajtrauslataqnidemnecm^apartere
perta

ctcrectaFredemc^o

Lie^areMemem,rogaiuaS.mrM

Magdeourgensmm '<' vl ''''>''r7)trZlavice Magdeburgensi ctensiscanonicusohmexmera,

^S^^JZ

Offadu^pridmcomitumnonse^atoper^
Postquam
itaque, de

quo agmius, rece

4to

L,,,/
,

n<

C
,.
.

..

attribu s, .v,/v/ Adolphus ..,.,.rn!innem.evenit. ., sanetensisconseerationem.evenit.

nQodefrid*

ccrationemwccMK,w~-~ecdesue seM diversa seudistincta non a cor"TtTece^Z ^^SLevideturJtaopinor^od, seu d tinctanonsitacorutappar ut apparet, nh ;Seu;^^umS.Victoris eto^neJ im,ecclesixSanc enmpr^ie
j
,

<.<,,<*'

is

sit

,,,,,-*,

HermannoFleyo seuStange/oho

inCirc. West-

p'

versus, ut apparel,
.

non esi a Godef, uo, ec clesi*Sarwten&pravosito,qMCurantesum. "'

,,,,:,,,,,,,, cutwnilhulfuit tuegwsuppedimte,receptaculumtimfuU " *?"ima.ii, A,lnlr\hus m aumtaOpup r quinta Opu..

.
'

phalici Annal.part. 1, et annum 1138, hancque inler annum 1127 acadisse,sit neimonecdiupostannimi^accuuse,>nnnec diu post annum 1128

pag. 289

memorata

Z f ?L
i

scJ,

J ulLh, seqq, sicsiri(" " Unis ll pa, m oco m pag. 130 ^ Sanofensi s nfdmsi quo pro nnne
"
...
'

imo

cesse, uli vel etb eb liquet,

quodLohanusII,

te

fin

S. _

;,

s,
,

iltare S.
!:.-.....,

Helen constructum
r,.i

iUo.exanhguts.mfaUor, sub quo a scripiore a a uo MmeMtoj tocatt(r anno 1125 tmperator e nto, tocainr, mowM m0M n .j . I, nnin.nninvtdiiwi.arn.lu.p.-nisetOTiO.CO" t Colomensium archiepiscopo.coFreclerico

^'^;

::,

Xi
oelatura

o itn\n

quod supra

11
el

faDricam altare se testudinem eontinebat quatuor oasibus subnixamj habuit

:

quondam ante parvum quod.lam

^umW^anmtfn
docui,

***" '"" rronaius viiuiit o-' " u.h,"-"* 1187 n^proiraerit,ecclesiaqueSanctensts,qicamruimsadX hucjacente, facta certe haud fuemt, anno demum m$exincendio, quo iterum, ut supra

parvum Ldem altare peroircuitum qLuemdam tendentem cancellum, de una base ad alteram olira corpusB. sab auo q.uidem altari dioebatur ***, perplurimosannos VlClons positum fuisse atque \ Lctoris posiium luiaDcov/^uc ^ f* . sed et abillo loco postea trans:v.:.i^. quievisse; eaA ot nh.illn Innn nosten .tl ;iu ibidem
-

anno 1109 conflagrarat, stetemt in-

staurata.

Jam

vero,

cum

hsec ita habeant, re-

latum fuisse dicitur, et in quodam sarcopling-o fontem Basub nltnri B. Maria Virginis prope

ae quu nw uytuc,u,o, /cot,^ liquiarumque, de quo hic agimus, receptaculum. nera&imillime haud diu, cum in idsacra lum verosimillime S. Yictoris lipsana translata, elevataque fuerunt, fuisset confecium, consectarium sit, ut
illud venerationis

erga

S.

Yictorem Godefridi

jam dudum felici mernoptismatis Looatum requievit humatum. EtposthfiBC, dumcorj

ubi

piwpositi monumentum pariter haud diupost annumWZS seuecclesiee Sanctensis consecra-

pus ejusdem B. Yictoris

in illud nobile capsella3,

tionem

DIE DECIMA OCTOBIUS.

umbilicum tionem, a S. Norberto factam, ad
tr aiulati

i:>

lenio in sacris ecclesix Coloniensis Fastis re-

iccTone

onibu>

fuerit adductum. 10 At vero, spectatis

iis,

quce Adolphus ver~

censetur ,quotannis adjungens. Ad alia modo, quee S. Victoris, postquam corpus ejus fuisset

C.B.

hanc prxgressis,

bis,proximejam datis, scribit, S. Victoris corpus seu sacra lipsana usque ad tempus, quo inreceptaculum istud translata,ac in summo, quod a S.Victore nomen habet,ecclesicvet chori
Sayxctensis altari locata fuerunt, sub altari B. Uarue Virginis, prope baptistermm sito,cum

eo

primum

parvo quopiam ante chorum

al-

inventum, insignem apucl Sanctenses cultum pariter probant, accedamus. Cum Sanctensi ecclesLv novus chorus,Sif]rido mox memorato Coloniensem gubernante ecclesiam hocaltare prin* adjectus,novumque pa ceps fuisset erectum, id simul ei chorumB, Albertus Magnus,<ivi Siffridi oices hoc in casu
,

tarifuissent translata, fuerant servata;

cum

id ita sit, nec ista sacrorum illorumpignorum elevatio ante annum 1128, utjam do-

autem

gerebat ac ab anno 1263, Ralisponensi /ibdicatoepiscopatu, acl Coloniensem Dominicano-

rum conventum

sese receperat, in
S. Victoris

cui, contigcrit,

quiverum essepotestjaminde tempore Folemari seu (varie enim a variis a qui, ut supra id nomen exaratur) Votcmari, usque 968 aut docui, ab anno 965 ad annum 969 moderatus est Coloniensem ecclesiam, in uti ex Adolecclesise, imo et chori Sanctensis, transcriptis aliisque phi verbis, num. 3 huc hcecapud illum pag. 116 prsecedentibus, intetligitur, altari,

Sanctorum ac prccsertim

plurium honorem
1

5, pag. seq.docet duxAdolphus, quipostea variaset-

consecravit.Ita Opuscidi sui part.

iam, qu<v, quod in iis S. Victoris reliquicV solemniori ritu ac cultu fuerint delatcV, a mepariter, priusquam huic finem imponamjCOmrnemorandcv hic sunt ,supplicationes recenset. Acprimoquiclemiclfacturuspag. L84 sequentemscribit inmodum: In libnsrcvlcsia- nostra?, scilicet Xanctensis, scriptum reperimus, quod anno Domini mcccxv capsa B. Victoris alireque vari^ reliquia?. cum solenniprocessionedeporta-

quod

S.

Victoris dicebatur,sacra

hujus Sancti nostri lipsana seu capsam, htvc complectentem, extitisse? Adolphus quidem nihit omnino, quod difficuttati huic sotvendee sit, suppeditat verum quicl ni factum B aptum esse queat, ut S. Victoris corpus, quod, ut supra ostendi, verosimillime ante S. Brunonis,
;

tabfueruntusqueadmonastemimmonialiuniry- E
sterciensis Ordinis, dictum Furstenberge,id est,

Coloniensis anno 965 defuncti archiepiscopi, cvtatem fuit inventum, tum statim capsev in-

Mons principum, Xanctensi oppido contiguum. ofonni rttu d 12 Ac cleinde, nonmdtis, qu& hic ad ininterpositis, /""* stitutum nostrum haud faciunt,
prosequitur Anpag. 135 et duabusseqq. ita post no Domini mccclxxv Dominica seounda eun. quampluriPentecosten capsa S. Victoris
:

clusum, proximeque memorato, quod a S. Victore nominabatur,ecclesiieet chori Sanctensis

altari,priusquamtransferreturalio,fueritper aliquod tempus impositum ?Nihil sane uspiam
vel

apud Adolphum,

vel

apud scriptores

alios

occurrit, quod, quo minus id adstruatur ,imauctores pediat, cum autem id ita sit, ac, ne committantur debeant,si fieri secummetipsis possit,eorum dicta,in speciempugnantia,componz',S.Victoris corpus,ut,quiV dehocAdolphus
,

bus ecclesisE Xanctensis reliquiis solenniter fuit usqueadidem monasterium Montis principum, namque Furstenberg-e dictum, deportata. Tuuc
temporis fuerunt convocatae plures archidiaconatu Xanctensi, et congregataB suarum crucibus et reliquiis ecclesiarum
parochiiB de

cum
;

lta

perverba, num. 2>etl recitata aliaque, hisce concilientur, a sepr&missa, scribit, inter sese reipsa, priusquam transferretur fuisseetiam chori Sanctensis alalio, pnvfato ecclesiee et apparet tariper atiquod tempus impositum,

quod singuke cum prosequebantur. Su*ionem Xanctensis ecclesiae convocatione scilicet et congregatione per qua tunc prapositus prrcdicta venerandus dominus, mandata misitet litteras ad sui arXanctensis,
certo die, ad chidiaconatus ecclesias, quatenus crucibus BUis constituto, comparerent cum

suis vexillis ordinate proces-

credendum

ut proinde, spectatis iis, qutv Adolphusscribit,quatuorS.\ictoristranstatioacciderint nes ante scriptoris hujus ivtatem prima statim ab inventione sua ad quarum
;

hoc solennizationem B. Victi atqu* reliquiis ad Anno Domini eiusque capsa3 deportationem. Pentecosten fuit eadem mcccc feria tertia post

~
P
rei

proxime dictum, quod ab eo nuncupabatur altare, secunda ecclesice, et chori Sanctensis

Adolphus verac tertia ad duo alia, quorum meminit, ejusdem ecclesicV bis, num. 7 datis, memorato, altaria, ac quarta denique supra quiescebat, rein quo Adolphi cVtate adhuc denuo, quod ceptaculo inclusus, ad summum
ei

ryi^odscum
i
,

aliis ecclesia3

Xanctensis P

**

so lenniter deportata. Anno fuerat Domini _ y

Victi

capsa B. ca tertia post Pentecosten,

eius reliquias

conservans, cum quamplunmis

processionaUter deporfcata aliissacris reliquiis solennitatibus et catervis magnafuit mag-nis pocleri, innumerabihsque

vurwquc, in
gujbiw, xu

sacrum erat, ecctesiev et chori Sanctensis alfuerit delatus. re tare haud diupostannumlUS quatuor hisce trans11 Ac prima quidem e
rehquis solemlationibus exstitisse videtur hsec, nifattor ea cumautemsichabeat,
nior;

tum acprselatorum

nec non puli, acircumvicinislocis, 1 ., i i...;., oojinnis snlennitatr ocessionissolennitate adhujiag p r

**
P
<

etaremotis inapra

Adolput docet,
S.
I

niuris re-

lltjHlX

ipsa est S. Victoris Adotphus in Sanctensis non modo olim, ut 121 docet, die xxxi pnMs. Sanctensi pag. Coloac deinde, statuente, qui ecclesicV ad annum usque 1297 aut niensi ab anno 1275 die xxx 1298 preefuit, archiepiscopo Siffrido,

translatio,

quam

ecclesia

qu0 conv olantium atque devoomnipotenti* Dei g-ratiam paccmprffiCor(liis 1 intercessionem ira pi rantium, per

drcum

protectoris ctissimi atque piissimi

^.^

CnristJ Victoris,martyrissan-

bano ipsam

mum

petitionem sperantium. a Deo obtinere

T^Ouamquidem capsam deauratam, lapidl; ^^So-mi-tabulatudecoratnn.n,,, >,

nrinceps, D. Adolphus,
specialis et

"*

dux Clevensis
Xanct,n

ct

co-

Jg-J^
_

Octobris celebravit

verum etiam hodieque

SMarcka.ecdesi.
g^atumque

ita festo, xxix mensis ejusdem die celebrat, ejusque Sociorum natalem die quo S. Victoris

MVn,or ; nobdmm maadvocatus, adjuncto

deportete^.
1

ccetu, propriis bumcri.s

x Octobris annuatim diem a Gequocl et ad dictum xxix Octobris

,

recolit

festum

atiucl,

solennitatc a I cujus processionis

V^ .

45
.

^ores ecclesiarum

paroeh..l

cam

^.^^^^^"1S
e

C. B.

!U

-';

V '"' llta

rull t, ct

D eo co laudesDeom

m nentes
.

deportationcm
imisiI1

Jmto
'

dcm

ecclesiaJ

paum
t

patrom

ltareca

piteunosu raai

4" , notn d X /Lo/iw. S* docui, Ms.

'

aMl W
'

1XX*

,;!* SMtm

15

^
'

cliam So-

c
'

lipsan0 theca,

"f

'

nonte nnn tantum

S. Victons,

,,

fuis .

'

m ^Hto /-"<< sowe " c i to g *%%rnu*modo l rq uam Ulustris,sese por ta^eafr

! ,

Zakuracris

suis

feCtUm tantum S. Viappa ^H,Tapparet, non ganct huc transcnph, de . ctoris reUqmas,sedJ %
, . .

iMtramcriptisvf^XwM San- M^f^TtaZclusit. Rcponi * anC tts , *? f f*2xlero non minus aura .^JJftto <* *" * os< ullam to * rihw-iW. cmK &M. ac docu \ n uifactum fuisse, nec m aJ sse ^waam supra 1128, ut yra onen m alia
qm
\lane
cst. argumenlo e suam gavisum,

^
,

i9

S
'

^ ^ T
Vl

"
rf
'

-*>

'>

T^

inventi

aP udAd lpkW

nem
II.
B

Rel. q ua,

q,

ad S.

Vejus

ctorem

spectant

proponun-

tel addUis etiam,

qu de

Cassii, FloSocns, itemqnede

rentii

ac

anornm,
snnt
,

qm cnm
plunmum
reliqnns

f^Z^^ ^^= f^% J ^TSS%^ ^l -^5.-^&Mjf

uspiam reperin;
e'

mentiotum fuissent ^ ^ jam fTZ sTtinvent,v, .^ ^ slC

S

trious qu o-

iti

Soc

^,

hisce
cultn,

passi

miracnlis

et

l^ ^^&=^L
is
t

^fi&
^a

narrantur.
KTonnuUaprimumdeS.Wctorisx qux Sanmnuuapnmiunuv*' "^>* hujusque, ll ctis consmcitur, lipsanotheca, L^
_

Samlensif,
S. Victoris re-

(;'},

Kgutai coiwi
nef, llpiano-

.^subLoLharioIIimperatoreacFredericoI
elevalionein holoniensium antistitefactaest, part. i, ^a^- -J Annal. Circ. Westphalici mox paucis, qui, cum Stanaefolius prxfatus, duce Brunswicensi ac

nuspx^dM rium fit, ut, quamvis re rehquiasvelante phus Sooiorum S. Victor.s /W mventas,dse e lel circaannum 1188
nihilominus, spectatis affirmet, id

millium Virginum de SS. undecim haoeat, conse^a ontnbernio , cum autem sic
'to

est

m, *
S. ViO.P.rlO

iheca

una etiam cum locum videatur. Et sane ^ ,^ M Hnrii.l.

7

annolCd, Christiano
* r

_/-..;j,v

sx.ninein?

timnnst.eria ac

flte

fl

,,,,,/uo et

capituto Sanctensi fuisse

%^f
n

Jam

ret absimile.

um^mmultismi
-

/ma^.fe U
viveret,

n , /ir///

rrlnn

cum Martyr adhuc

co/uvrenlibus,

fnvrhit mventa, exponit, ac

ceivr ac

f-^^X^il ^' ^X 2 So S
derarit
sic habeat,

plurahacde

9U

"

noii re non

ZZS^ngZpreUosum hunc thesaurum,

rrlM it

cum jam simul sermo

Sociorum
S.

luc

temvento Uerum fJ*

s <>

anLL

anHquB Catholic*

Victons reliquns

*deritnon

ctishabcrt. Vecdubito,

quinid ipsumibidem hodieque locum obtineat. Certe sub seculiproximeelapsiftnemfuereadhucS. Victoris religuise [honorifi* \e Sanctis in theca ex argento deauratasercit.r. Ilaomnino suadet epistola, anno 1G95 ad decessores nostros Heitigenstarlin

iterum hauddiupost,imo et duo ante annnm 11G7 fuisse inventa, in Com. prxvio num. 4.9
et seq.

exAdolpho docuit etsi autem simul, an ea omnia vere seuMartyrum seuSociorum

S. Victoris

n TTnnnh^inhin Mvunaitunin

*i

ntmhinitjnn

corpora exstiterint, ob rationes, quas ibidem num. 51 et seq. adduxi, dubitandum pronuntiarini, meam tamen hac de re opinionem,si solidse,quse id suadeant ,rationes fuerint adductse, lubentissime mutabo. Interim,quamdiufactum id haudfuerit,indubium
pariter,

quse
rse

an Sociorum S. Victoris reliquix, aliis communicatse asseruntur, veac genuinse sint, dubitandum arbitrabor,

cum

nisi

DIE DEGIMA OCTOBIUS.

quo in nisiforsan vel martyris anonymi, de seq. sermonem instiCom.prcvvio num. 51 et
tui,
lusii

M
i.

velaliorumS.WctovisSociorum, quorum
ipsis sacris

hujus lipsanis fuecorpora cum esse ostendantur. Raijssius in rint inventa, Hierogazophylacio Belgico, de Sancto,
ouce in collegiata S.

ipsorum quorum iam dcclxiii annis sub terr sent, perdominuin Reynolcium arcniepiscopum mventa, venerabiliter sunt levata. Quod $i itaque duobus illis Fastis sacris, quibus etiam arf rfictum
et Socioruni
,
i

ro*i

C.B
lll6 k, i/Mi1

nrchiopuoopo
coWocoiu,

mm-

Maiidiem Martyroloy
nisii

/,(a-

'

Duaci assic scnreliquiis tractans, pag. servantur, ducentesimo vigeOit xVnnoDominimillesimo imoquinto,KalendisAprilis, tempore Honorn

Amati

ecctesia

vulgo dictum
hic sitf

-10

standum

ad amussim conseatit credendum eritprimo qui,

Reinensis arclnepiscopi, et Papae, et Wilhelmi Mrebatensis episcopi, regnante Phi-

dem, SS. Cas^ii et Floreutii aliorumque, qui cumipsispassi sunt, corpv ynoldo scv ar~ utab aliis scribitur, Reynaldo, Col<
chiepiscopo, fuisse et primum inventa, et simul translataseu de terra leval<< deinde uero
id,
illa septingentis septuaginta sub terra jacuissent seu fuissent tribusannis

Radulpbi
drensi,

Pernando comite Flanlippo reg-e Franoorum, hae reliquise in boc fererecondita. sunt
praeposito et capitulo sancti tro a Roberto tunc B praesentibus multis clericis et

cum corpora

Amati Duacens. particulari, tZs- acdeinde reliquiarum, in Duacensis ecclesix auodhicmemorat,dictm lexens, ita feretro recondUarum, Catalogum institutum noslrum loquitur De Ivosite ad et Roinauo et de sooietate sancti Gereonis
:

humata.aeoidisse.Verum.siresita hab eonsectartumemt,ut,cum ReynoldusseuR m usqm 11 naldus abanno VMadm

toniensem calhedra,,, ,,,,-.
Florentii
>>.
i

So 2.
sis

sociorum sooiorum beati saneti Victoris sancti Vietoris et sancti Cassii,

Mauriciij hisce

autem

SS Gereone

et Cassio,

quod simul et de martyribus ad Rhenum

verbis,
S.

Sociorumque martyrum pro fide, des eo tempoms spaUo, quod ab anno 8 ad annum 394 excurrU, evenertt; id autem cum omnes Sancti nostn, uti vn omment.
I

prsevio

B passis, sermo instituatur,

*
cs t
si

Victor Sancten-

num. 80 ostendi, sub Diocletiano et E Maximiano, qui abanno 285 usque ad annum
305
sit,

i*t,

dubium; et
untem Fas

lh gucris, g* SS. Cassii ac

Sociorum

S. Amaex hujus Sociis reliquias in collegtata anno 1225 fuisse asserti Duacensi ecclesia consectanum vatas verbis iisdem indicetur, non corporum, quse anno demum ut isLv
fit,

commemorari 17 Quod cum ita

videtur.
sit,

Romano imperio preefuerc,

est

fuerini

nsi,

acproin uniussaltem

avero certissime
necesse
est,

alienum.

Quodcumita
Sociot

ut SS. Cassii

et Plorentii

rumque martyrum corpora vel citius </uam sub Reynaldo, Coloniensi archiepiscopo, fue
rint inventa, vel ut, cum id accidit, diutius quam septingentis septuaginta tribus annis

imaut serius
seq.

adhuc fuisse in Sanctenst ec494 clesiareperta, in Comment.prsevionum.

Phtltp-

jacuissent humata. Si SS. Cassii

do,

et

Plorentii

vidimus, sed aliorum, quee vel sub 1107 ad annum po, I, Coloniensium ab anno citius ac usque 1191 archiepiscopo veladhuc fuerant tncum ipso forsan S. Victoris dorpore exstitennt, utque venta fragmenta seupartes vel untus vel proinde, an verae ac genuince sint reliquue, multo Sociis plurium e S. Victoris.Socns plurium ; saneminusvideaturdubitandum,quamsipro
,

Sociorumque martyrum corpora sub Reynal*

cum

subterrajam

octingentis septuaginta tribus annis quieirissent, rficantur inrcnla,

1-

consectarium dumtaxat eriU ut <'<> temporis spatio, quod ab anno 280 usque ad annum B9
excurrit, fuerint occisi.
19

l^J^

C definiam,
'

corporum, anno 1-284 aut serius e partibusdeberent haberi. P m rxterjammemoratamecclesix,qu3eveLuni V usvelpluriume&.Victon&Socits retiqmasa verum, cum vix sese possideri gloriantur; hasce acgenutnascssc quidquam, quo veras occurrat, deiis hicetiamagereope-

^~'

Quod cum mox iterum memoratx martyriieorumepocheemmimerepugnet,ac (um, J^

/"

"l

'*%

a Reynaldo clevata fuerunt, evidentem ipsorum, quem antc annos plus quam octingentos septuaginta pro Chrir^ sanguinem fuisse inventum,

^^ ^^
-^^
a
^
}

~
'"'
g-

**
'"'

^^ ^^ ^^ ^

n CommenL prxv

^^^^^^^^^^.^^,

recitatiS} scri bat, in tres

supra me-

ipsismct rx pretium haud reor, ac de

ris

S. Victo-

an alterius plequiis hic a me, quod, hujusne, exstant, sint Victorts, rieque, qux variis locis

rehqux cum aliis communicalx fuerint,

ambiSanctorum nominis hujus multitudo tractari, lectorem hic modo quum efficiai, non adres, quoe ad bb. adhuc monuisse contentus, eorumque Socws speet Florentium

quo annos, quibus SS. Cassn, Plorentu ac bociorumcorpora priusquaminvenir< \nt\ r,fu rinthumata, definiunt 9 errorem irrepsisse, ac promoctingentis pro septingentis esse in At vero, inquies, stis illis legendum apparet. efEloTentiicorporasubReynaldo,non S.Cassii
inventa,sed levata seu elevata fuisse, G
7iius toco cit.

dumtaxat

Cassium a tempore, quo hi Sancti ctant, progrcdior. Ut ducam initmm, apud nostri fuerint inventi, Coloni* et Luhecx Sollerium in Usuardino Martyrologio ad l Mau H90 anno U90 excuso Martijrologio

Galliie Christ, ciunt tom.Z, col. Fateor, sic habet; verum, scriptores.

W
..,

ait,

idemqueetiam

/<>,-

auctse

cum

et

%Mm

hi et Gelenius, haud fuisse illa scribant, nec quid ta diserte equidem haud

tum

tnven-

diem

legitur trauslatio sanctorum Lassu, ritorio Coloniensi, Quorum corpoia Florentii, Malusii et Sociorum.
:

Bheni, In Bunna super littus

cumjan.se P tiugentisetsei)tuaKiutainbusanBevnoldus,

j^
^

^^
ita

Ueynaldo n0H /, i condudas< suvpe diieni tr quibus sacro lawMis Fastis sacns, in corporum inventio sub R, *)n<M
.

^.^ g

iih

^.^

.^.

quievisseut, nis sub terra reoondita arohiepisoopus, ea n yeColo..

nit, transtulitet

domiuu^

huic auiem Usuardi

consonat. is Elenim ad
tio

recollegit. ad eapsas hononfice editioni Greveniana, an-

^ cum me

lu( ulent i ss i
.

me
I

Coioniensi

cop o adseribitur, esi ,gmd rat.quod, etiam nihil ^..^ altund, oecurrat
<

Agrippime impressa, etiam no 1521 Coloniw

ne Soei unius eSS.Cassiid Plorenlii

censeamus, impediat. Futssequuiem

^^

"""'/

StelcerpusabEvergmseultoergtsto,
MonZnH,^ianteannummobiit,eptsoopo,

eumdem Mau diem sic habet

,

oppidoBonncn-. trunsla1 dicecesi Coloniensi, martjrom Cassn, FlorenUi, Mal-

TZ^afdeterral^atum^
Zlis.locomoxcU.adducUs,^

<

/
;

sanctorum

UCT0R8

C.B.

ReynaUoepncm

ira

'

mQX

lau

L^^
i

qorii MaUusius,
;

videanliu

^u ^ m fm ioiuu deinceps eham cmpm^Pf^^ ^ ** fuerant t?Tl iMarZologio.Coloni^kgnn^ Um.<r^*^K wf. ,_ M** 6m. X Martjpoiog inventum, t Lubeex anno U -^ M H ^Bonnen9f Ztur putabjU^^
inventi,

''"T""^.^ nm.6Mseq.dm^ w, ie nl. p^mo Rore-tiitf^, fr' 8S IdublaMalluso.SS.C^net^n face/e nu hrcrsus.Gelenius Ml posleriorem
'

"<"'"'" '~. solaae t0 ; a decmw a giala existt, niali 9

Uaii dt e S

e_

'hosce

cele .

liclsh
n,v et

fl

t,

in

'

20

ri

'"'

/(7o

Jto:ea>

'";,

in _

ramffn tunc
,,

idUio,vBrO"

$imile appareti

U/. *
desueColoni

^f^TelZ ^^tZteZata ^dUa /rXZlZ'caufZc1Z L m

[166.

^SrafcTmZ

tempore corporum,

fere ac-

drZlcma^mUta^^^l
/

cZLmorins

disUnff uit

\,^nSZ/-

lalis Fastis
1U1
. ..

sacns,
ij.

m _w&w

sse,nonnemoconciuato.

^^!"J

BS

/i/^*.V/m.. p.mscow epscopo ,, Re ynaldo, Colomen* inventaacdeterrakvatafutssedt. ,J lum esse, suadeat ,n Zcidetradttur,cred IdudU auod autem 2 ,oslr,,mja,nspectat, Quulcm mrari, czmiemoientiiSociorumqueMartyrum ss translalionemdieZMaii.mventionemautem verum.przlerdiexmSeptembris cetebrat; auodinmUisprorms ^FasUssac^ ,
1

dimus; quod

,,* " ' - Fforario ~l toud multumfi- J 7him -*. nos*ro ejusjam ch-

exponttur.mo-

si

autem, uti e binis

ctisanmmtiationibuscolligendummdetur^.

C^netnoventhacSociorummartyrumtransdie inventio vero xm Septembns

celebrata, vel hinc Bonnev olim fuerit re ipsa Bonnenses, postquodde illorum cultu, apud firmabifmssent inventi, aucto, asserm,
latio 2

Maii,

ffi**
l

ouam
tur,

est, indenon est,ut S&.Cmn ^nseciamu, r-_ ** sectari

,'//;.</,
'

et

./,',, .. _ Wrentii corporajam diu,

,.

i/ni

/r a

Coloniensi

archiepiscopo.tr^

^* = ^ ^F,, ^J^ ,S~

]<piina.lClO.

consectariumque dumtaxat erit, ut, annuo, quod translaSancti itli hodieque festo Bonnenses 2 Man clie cotionis ^ci7ur, quod ^ erdl0ms nempeac cum /ueV

cum

-^

l*^.^^gj^ .^^ ^.^

^er Reynaldum/uissent mve
deinde
(
!

, ^.teto aodo terra levata,

P~ ^;
fJ

tionisnommc^o^o./^rm^o^a^a.Porro

f ^mueduoto

"

^^ ^

SS r-issiuse^lorentiusac

^
^c

corum Sociinontanumcor^oraA^^rcpcr/a,/c^o

^
zn

SSrto

nosro iSiiuifvfyr.

^crcmc^a.h^san^/.cct^o^nnzo^guc,

STcS teentii om.mmguc, am ipsis passi sunt, corpora a Reynaldo prilurn ^ a Jru<ss,;nventa,suaderesitnatum,
nuod
seduloomnausjanidiscussis.occurrattenimveroilla omnia sacra pignora reipsaaReynoldo, vi tressupra laudati Fasti sacritra,/,/,

htterarum lmhonoratifiim*nt.Dacetid quodjam supra sxpissime laudam, excerpto Eartmannus^cclesimBonnmsisdecanus.Ibi-

demenb^postquamBonnensesMartyresdenarionumerodefinnt,horumquetantummodo
quatuor,ceterisrelictisanonymis,Czssnetino-

culfuigue U/o-

rumeo,
hic

qu

acper eumdem anno L166, ut Gelenius affirmat, hanslatanec non de terra, in qua per annos amplius octingentos septuagintajacuerant, levata, mihi sat verosimile apparet, etsiinterim rem veluti certam acindubitatam, quod antiqua, quse ad id sufficiant t monumenta ad manum non sint, habendam haud putem. 2-1 Modo, qutV SS. Cassii et Plorentii ac aliorum,quascum hisce martyrium subiere,in-

primum

fuisse inventa

Ter\tn,TnqueitemacMa\\\isii(dequorumduobus posterioribus Comment. prcev.nwn.Q2videsis)nominibusdistinxit,itadeinde,nonnullis dumtaxatadhuc, qu& hic ad institutum nostrumhaudfaciunt,interpositis,prosequitur:

QuorumMartyrumtresenominatisargenteisinauratis, admirando artificio factis, gemmisque

plurimis cxornatistumbis, prsefixis sing*ulorum
titulis,inclusi fuerunt;quequotannis in festoln-

\Q\-\t\on'\s(idinFastissacris \ fuuuuic?( it* t/n'wouo)^ctt7 t^

r,

ntionem

sint secuta, dispiciamus. No)i

raro

a SS. Cassio et Florentio eorumque commilitO' nibuspatrari miracula, Eelinandusin Actis, utut nullum ex his nominatim recensens

owp/a LUUUUL supra laudatis vocatur translationis) eorumdem Martyrum, mmirum secundo Maii, in navi ecclesise exponi, et
solemnissima processione circumferri solebant. 23 Qui mos cum illis tumbis inviolatus duravit
incrementu

DIE DECIMA OCTOBRIS.

mdlxxxiii, quo Gehhar\ ravitusque ad annum
Coloniensis archiepiscodus Truchesius, infelix suum Carolum ecclesiam vapus, per fratrera monetani pretiosa tumbis abstraxit, in
stavit,
c-udit,' et

L9
vu.Tont

suos venerantvr, reliquicu

sonisseitcvdibusS'

C.B.

ut abs harum reliquis rc causaabstin,

sarius, loci hujus monachus,
lib.

uti

inclusa sacra ossa effudit. Quae postea, cineribus sine reperta, fracta et divulsa, cum

cap. Qi-)testatur,

monash
uti
fc67

Carolo IV
tro-

unam solummodiscrimine collecta fueruntetin tumb.im congesta. Ita ille, qui per tres e do
Martyribus, a
se

politana S.
Jnijus

Viti ecclesia,

antea nominatis, de quorum alios,quam reliquiishic agit,verosimiliternon quorum alierwn Florentium duosque alios,
nuncuparat,intelliPium, alterum Mallusium
Ita reor,quodpostverba,qu3ejamrecitavi, tantummox de Cassio, qui e quatuor, quos
qit.

gitur,

Posphoro pagg. communicarint,

4&6,

et$U

int.

III. Aliquot Martyrum corpora

Colonise Agrippinse anno
L

unus esU modo antea nominarat, Martyribus

121

aliorum, quos reloquatur, ita de ejus ac sex Martyrium reliquns scriliquerat anonymos, peculiarem veneratiobens: Ita etiam propter

inveniuntur; an

unum

ex his

S. Gereonis exstiterit, et quae-

nem caput S. Cassii dimidiae statuae arg-entese inclusum fuit. Qua eodem furore fracta, caput
tamen
reraansit, etante paucos annos simili arinclusum fuit. genteas dimidiae statuae iterum sex Martyrum (quos scilicetreautem

nam, ad Sanctum hunc speo tantia, eventum illum proxime

sint secuta.

Aliorum

erectis liquerat anomjmos) corpora in duobus monumentis in ecclesia condita sunt B lapideis furorem, qui puqua. tamen etiam heereticorum thesauroslatere, effug-ere non potuerunt, tabant, illa ossa salva sunt, sed in hodiernum diem sacra serenissimus dux Bavariae Maximiliaet ex illis respectu monus uno magno osse (sicut omnia, mgentia e. humanorum corporum, ingentia et bumanorum dernorum

CumS.Norbertus,jactisanno

L20

Ordinis

Quaiuor Mnr-

Prxmonstratensisfundannnh^,'"'"" iam Agrippinam annoproximeseq. venissetjamque impetratis ibidem aliquot Sanctorum re

liquiis,

tyrwm

eoi poi a

Colonim anno
\

121 fauon.

untur;

unius etiam e legionis Thebcv.r mttiti_- fide .""" <</-- --prope urbem iltam pro /- occisis, cor ous, bus, tum ibidem , _v_.vo^vw__ on/t- postulasset, fuisse pua ^aZorabeatorumillornmMartyrumfuisse. pus sibi Sta prxgreshanc prxgresseupotius Octobris die seu potius nocte, itaque, qua! _ZJ t fl-._.-. a fnit. Talis itaaue. auadonatusfuit. demonstrantur) corpora diversa Martyrum quxjam dixi, acpnesertim modo addu- sa, quatuor

lem,

cta

'Hartmanni verba commonstrant

exstitit

cultus SS. Cassio et Florentio post inventionem

*

eorumque
delatus

Sociis
;

suam Bonnas

talis

seueoreliquiarumipsorwW, sec.xvn currente,

alia reperto, venta horumque uni, ante tria superfuisse docementum dumtaxat e capiie mur exiis, qux Rudotphus, abbas TrudonoinEpistoia, hicad calcem edenda,
t

poiitanus,

deinde accepit,

demEartmannoadhucvivente, ibidem status. Cassn caVerum, quod abs hoc supra de argentextum mte Hermx seu statuce dimiduv

numm.

1, 2,

3, 4, 5, S

ac 10

memorue

prodit.

ni fallor iterum incluso, asseritur, ita, pars pro toto accipiatur. Etemm intetligi, ut num. 39 apudnostom. 2 Octobrispag. 8S6,

debet

ipsemei ,-,; Necest, cur a quoquam, cum is in dubium. VegesUe interfuerit, rewcentur cxaminandum, an corpus, rum, hic modo <juod quodantealia tria fuisse repertum seu

mentum dumtaxat e capite habuissercs

ait, S.

iduum,

archiepiscopus,tittens, Henricus, Coloniensis instantia datis ,testatur sesedevota 1317

anno
sio

reli-iosi viri, fratris

Erancisci Bartholi de Assi-

Rudolphus Norberti apud puiatum, certo exstiterit. In S. >'Vita, hawl diu, Ut nos ad vi Junii diem
hujus m<>, tem, dem docuimus, post Sancti YV^evenent, Kaudad vroin, cum luvc anno

Gereonis, ut a nonnulliS fuit

ac
V

OrdinisMinorum, inductum, eidem

donasse

legione Sanctorura lhesex capita, unum de Cassn et fcotiobeorum martyrura, Gereonis, capita de numero alia quinque rura eiusdem, et Assisi undecira railliura Virginum, sanctarura hic memoradeponenda. Cum itaque Minorita OmHeapU* Cassii capite inde ab anno mcccxvii S.

modumetiamdiu,postquamquatuorjam<h :
sentreperta, in litteras dubie de corpore, isthxc quibus haud

i,,

Agnppmse fuis Martyrum corpora Cotonuc

equaluorjamdictiscorporibusinveni,^ equawo

conjecta, sequentta

tusjam autcertehujuspartcAssisndeponenda, fueid totum Bonnxsec.xm rit donatus, sane dumtllud haudampliusexsliterit, ac prom, argenleo Uerum fmsse tun ibidem Hermx Hermannus verbis supra huctranfnclusum,

'

^
v

Gere0D s^

^ ^^
-

pnmo

im iUter (Norder-

s )reUquiasdari8uppU<Saret,c ursiquidineeclesiaeommplaoeatei^i
Q

*.

Msa\t,partemprototo

acceprsse cslcen-

E-a, ut
,,

uWeretetaooiperet.Gavi8uses1 liomo.etpro totam noctem erat solitus, Deo per

senL.

2ts. Cissiipartem Hermx argenteo Bon7nsesinclusere, idgue non affeassent, SS. totum honore isthoc

Vcrum,

etsi id ila sit,

tum eqiadem

attentius. orando comiQendabat autem facto, in medio

Mane

mon

I.

0 quod
tmo exhli
,
*

rio

^>J

l_a_sn,

cum ipsis passorum Florentii ac aliorum, horum inventione apud cuUumqui statim ab apucl Mos noneosdem Bonnenses increverat, llsec.wremisisse, ast contranova^
argumento crementa accepisse, prxcipue eUam tandum, quin
gandi desuleriojam antea etorum illorum, quos ut
sit

_epulcto. ubi nullum alicujus stikum^effodiprfecepittubicorpnsintegrua honon eerebro repertum est, , ue Quod eum mni diligenla coUooatnm.
<

i-atebat ve-

pi

!,>

nlutn

cor/iiw,

quod

nui

cum

innumerabili.s, canonici et plebs doi_ Eece, inquiunt, noster at cernerct,

qu*

e,,w n,

^.^f tos propa f^^J prxcipuos

QereonetnostrumyeneraWlepat. .uodauobisctapr.decessoribu
,

Ln.um;

Lltos annos

diligenter qua

patronos

not exigentibus, invenin catis uostris

potuU

GLOMA
50
ttlCTOM

POSTH.

Bb.

Et

voc anteB voce cxclamante

,

magna cum =

C.B.

m ensas Deo

*** Ub

]lomin ,m Deo theet tantu

gto >

^ft*. *>
'

,,

ler

lis

h prvno qua (amen> qu0 d Ge.e

ea ..

tuor dictis
(S>

fuit in ventum,S

f TtZbS biograpko
'

adjungcn^uc

jn mcrftum
(

q uod,q

enta

r,

Kgrippinx

uiescentlUm
'l

'JliUdcm,

ono n dubitanque ade

0CC!SM S
.

faluorflf,

'

,,,f "

extlUcritJ"""'
imrnerito ob
rationei,

liographus P roxme
^''

"Zddcerti queat hinc

fuisse

/Ulurump"!--""'"'

'

, /m

,*

Hm-

mrfB*

IlS

T ,,Liamnocte, mane
r

,.

htc, 8 nolot. nos

^Sn ^nti

ex Rudolpho quz

r*~W

\ em0 non

/)//V.y'///

//Vfw, '/'""

^"^
;

Pp

Colonienses fWflmVe reperiretur,penes

rw

^etaeWibusetostensapluribus
otacivitasstati

.lloium ...

erm

fremu.t claman te semall

tantothesauro, moril ,,:

.

,..,

etiamintereos,qmeorpusinventuni propter aotumQareoD em,di ebant (

tatem et corpons

^J^J^J^
*
'

habitus
//

/-/

co^pore

lodoRudolvhus.nec, etspostde ?" a ,,!C senl! o i fcfrW,

'"

SM;pm fa Comrne*. ; memini, fuisse etum JJ,. Bttm 51 et seq. amput ata summitate purpu f* immtum> Gelemus Fastis saeris ad zn Coloniensis s ee - ^ cttOT al(to toc f te
.

J^,

^TdeZ ^ Ap
.'

M
TI

necati ? Ccrtc

Mar-

i K MfW a.Ge
,

5cma,
gua
ui(

;:'.
:

co 7us

"^'s: G^nis corpore tum

%S&^ Z%
; v/; ,

Zeon
,

canonicis,

tumaplebe
vi-

incerium uuuiuti* enimvero manere necesse esl, uniusne ex his an S. Gereonis exstUemt corpus, quod absque
necati,

ommno

a ,;,,
lll

huotranscripta, indicare

Coloniensibuscivibus quos-

capitissummitateseuparte,auxsupramentum exstat, ColonueAgrippinx unacum tribus aliis anno 1121 fuitinventum. Hincporro
et

,,

mi 'i
,

. l

,,,,,;i,

.iuiconmsinvcntumipsumcsse

ex

aliis

jam

dictis
S.

conseqmtur, ut indiGereonis

;!1

tlolnhi

Qereonem, dicebant, exstitisse, Ruabbatis, qui, ut dixi, hic potiorem,

cium, quo id pro

corporeaCo-

meretur, S. Vorberti biographus, fidem verba proocime recitata vei^ba luculentissime proproooime niicMi tnviwium e . ,,* &v* dunt.Necindicium,quo hic, quodprimume

quam

loniensibus agnitum fuissejaudatusbiographus scribit, nequaquam hosce, quod hicpro-

bandum

erat, potuerit prcestare

ab errandi

periculo immunes. Et vero

an Colonienses,

quatuor dictis corporibus

fuit

inventum, pro n,

Colonienses,sues, suS. Gereonis corpore habuisse it verbis tradit, fuit hu,/< I ranscriptis errandi pericido potuejusmodi, ut liosce ab

utcorpus,sinecapitissi ut corpus, sinecapitis summitateseu vertice in S.Gereonis ecclesiainvei S. Gereoois ecclesia inventum, pro Sanctihujus
corporehaberent,fueri\ corporehaberent,fuerintreipsaindicio illoinducti,

ritprsestare immunes. Etsi enim, ut Rudol-

ph /<s

Epistola edenda >nun. 5 docet, e Martyris ,qui primo fuit repertus, capite mentum
in

dumtaooat eocstiterit residuum, isque adeo,

mihi etiam dubium vel ex eo apparet, vet quod in nuspiam in Epistola edenda Rudolphus affirmet,etsi interim inhac num.Qaliud, quo idem corpus a nonnutlis fuerit S. Gereonis creditum,indiciumassignet.Acdehocquidem

sermonem

DIE DECIMA OCTOBRIS.

a

51
581 cxararit, Tritheseg. tnitw, ut

termonem adhuc infra instituam

ast,

prius-

cis et

Burgundiois pag.
se

auam idfaciam, aliudadhuc, quod ad tum nostrum hic etiam facit, preemitto.
e n ec ret vel

institu-

mius tamen

C. B.

jam
33

indicavi, flormt.

31 Joannes
,

le

Paige
,

Bibl.

Prxmonst. part.

Quod cum

ita sit, ac

prom tnhus am-

vcl
poi
/p/l

0sin Raduipropoli.

revelotione,

utpote S.
berto

Nor-

aum anno 1633 Parisiis prodiit, lib. 2, rnnlbdeS Norberto Coloniam Agrippinam,

auosibiihidem compararet Sanctorum retipW,c^ jS zc/r^^:Sequentiitemnocte, uuiuo, [ji v/ ^"/)"""

_.-*.-. i_w*iJe. i noi m Octobris anni 1121, cum quae erat dgecima tertia Gereoni martyri sacro, perin monasterio, sancto orationique ardentius insisteret, divinoctaret, sancti Gereonis sepulnitus ei revelatum fuit prius ig-notum. Itaque, exorta aurora, chrum, ecclesi medio versus meridiem, ubi

plius seculis a corpons f de quo htc loquimur, ra, inventione seu anno llftl abfiu Gereonis sepulcrum d,n,ut.s etiamsi, S. fuisse S. Norberto rcvelatum, gtwm, god tamennonfactt, assereret, fidem

t*

d^rtss^

wrfaw-

sibi

ritate haudposset,

hac in re integram mereri sola suaai hacque adeo Mhwus et Bimovcri bliothecce Prcemonstratensis auctor

haud debuere,

>giut vel in corporis, naturam aliquid mtermus,inventione supra

in illius

nullum sepulchri apparebat corpus sancti Gereonis martyslt quo in loco quod eo usque latuerat, integrum ri g in intactumque, prseter partem capitis, quas

vestigium, fodi jus-

Norberto venisse, vel S. Gereonis sepidcrum innotuissr, inducerent in divina revelatione Hincporrojam consequitur, ut sane,

animum. an revelatio hujusmodi

S. Norberto obtigerit,

eadem

ecclesia a multis retro saeculis (de re

hac videjamdicta) seorsimhonorificeasservabacontectum militari repertum tur, adhuc veste

est!

utque proinde hac dubisit admodum dubium, corpus, quod pmmo e tatio altera, qua, an quatuor supra dictis Colonix Agrippin* fu%i

Quod si itaque scriptori huic sit credendum, S. Norbertus locum, quo S. Gereon ja-

inventum,
biqet,

S.

Gereonis exstiteml, non

nemo

anno 1121 cebat sepultus, divina revelatione meo, corpusque adeo, quod tum in eo, didicerit,
art, quodque terra effossa, repertum fuisse _ ..._ r,^n ante tria alia eodem anno, corpore, nvtto trin. nlin. p.nd.p.m anno. uti certe a

adductas adhuc amforsan ob rationes supra minime auferatur. Verum, an nihiltan-

b Gereonis exstitisse corpus illud, Quosdam V vo cert umetf at u^pocs formositai habitus venustatem haoitus venubtau,m et corpons

dem, aem
pter uter

quo,

^iZrZieZdduci?
,

S.

^J^

dictis Rudolphus docet, Colonue Agripinvento, haudfuerit diversum, S. Gereopinee

ejam

haudsalis
fundate, uf

probamr,
tributa,

at-

nis indubie exstiterit. omnino ver32 Verum Rudolphus nullum quo, S. Gereonis sepidcrum divina rebum, utcumvelatione innotuisse S. Norberto, vel fuc adcalcmn eaeninsinuet, in Epistola hic ad calcem eden-

pnmO tem,dixisse seujudicasse,corpus,quo<l memoratis fueral mventum, e nuatuorsupra Rudolphus in Epistola cdenS Gereonis esse, verum nihil omnino adda num.
9

affrmat;

que
,

NorberU da suppeditat; quod autem ad S. Rudolpk biograpkum spectat.Jncqrndern

probaium fuisse hac htnait, quo illorum sibi insinuet, nec facile futurum in re judicium, crquos rerum <vstimaputo, puco ut id apud ullos awrobationem invenial.

^^lXnTaUtusvenustalcm.corporU
que

inferior, de S. Norberto ubi nullum alieujus , xu iiiv,--!-' mvx-^v. -(JLIL .ait : Iu medio monasterio, , ,_-.___ *.~.., r.&^c\\ prcecepit ^wono-n sepulchri patebat vestigium, effodi repertum corpus integrum absque cerebro

^atihaudmultum
. .

tn*

^ ^T^S^tX^ K
fa
t

^Z

etti

autem

eti-

alic

t,

ul indubitato, induoitato, quo iu

w ^T'tott'^^
S. &.

"p^ ermf tuopo ^di tulo poGcreon

ZSEZ

tuerit.indiciohaudhabuitMarlencnt.U,,,,,,,.

ubi

est,honorifice et

cum omni dilig-en tia collocatum;

his verbis asserit, fieri

verum

id,

quod

quoque

hic scriptorjam s.vpe menor, quod, quamvis Rudolphi Epistolam , lom vi, Collectione, a se vulgata

ZorLm
col

absqueomnidivinarevelationepotuisse,nemo aliunde, quod nonvidet. Nec quidquam etiam

Scriptorum
1015
et

rem

Trirevelatione gestam probet, occurrit. Rirsaugiensi, themius quidem in Chronico typis monastequod anno 1514 absolvit, tom. 1, lucememisso, pag. 378 1G90 in
rii S.

dubiartquinque seqq. exhxbeat, sedulo expenderU, haud aue adeo, an eam an corpus,^ Zeal ip^et nihilominus, narretur, 8 Gein illa inventum
vel e titulo,

Zteril alia Tolexstiter^ambigendume^sUmantuU

quem eidem Epislolvprxfixd,
legionis

C
'

Gallianno de S. Norberto
nis in

ap-

Servus Dei, nosic scribit in ecclesia S. Gereocte sequenti pernoctans suo civitate Coloniensi, oratiom
:

Marlyrem, eujus corpus Zret. Etenim in hoc P no-

iZcfuit,

eadem

more

consolatione reintentus, divina meruit

ZZ

creari.

Nam, mane

facto,

in

medio

ecclesiffi,

Zmque haud dubieG^o^nonnne

vus indubilantercredidisset.Vl
t,tr huc transcnoo. tur,nucuu
,

eju

Thetaorum M.l.tom, appella expresso, dumtaxat non

/,,-,
uod dtco

penitussepulturfeapparuitsignum, ubi nullum martyns effodi, et corpusejusdem

terram jussit
nerit

capitis parte, S Gereonis, dempta

mtegrum

re-

o*e naucru

precibus obtinuit, quam de terra particulam nec hisce verbis S Praemonstrato dedit; verum

popuh levans quod cum mgenti gaudio

Militis

a* wionisTh-l-M-nim,

Norbertus locum, quo Norberius iyu u ,

,

8. S.

Geveon jacebatseGereon

puUus,di V

ZuT^iZiemUs,
mo fit,
reonis

serin corporis, naturje supra inventione divini aliquid

inaree^^ Tquo de

JAAImoos, nvxortptra-

^ S^^r^S ^^
quem nl Zde quonobishicsermo, corpus pro
ensis. Talis est,

dixi,

Midus ut^8<me

habuemt T^CZoreMarteneus haud dubUamt

hujus
esset,

cursumintervenisse.utcumqueindicamvideauesit factum, utet, 5. tur hincque fortassis innosepulckrum S. Norberto divimtus

tuisse,

autsaUem, an Sancti venuslate Surius, seu habilus ^oAfct" .5 Atcontra auasRudolphusmen^itnlP quas n I formositate
corporisque

,.,.,,

op lnativldtifi

Prxmonsupra laudatus Bibliothecx

docui, scripsent, et, stratensis auctor, ut mox eorpora diviejusdem S. Gereonis ae Sociorum Mirxus monitu detexisse S. Norbertum, laudat.m Fastis Belgi-

qui Trilhemium etiam Octobris Tomus V.

m GLOEIA POSTH.
52
,

ss BB.

ALIOEUM gerEONIS ET Q *>

,

4UCT0B*
c.

Uiocele^r^ d lemj
,

exh, Sanctis Opere fa suo de hisquevrrb*

clarJSS

jam^n^ indeque, *, fest0 f ^ncjmdem

.

illo

MM
*

rfWte^ D
inasse<

diu post

,,

bel

No vebi is
8.

nM mar

Noeembm
aUa xn
,

gjg*,, scriplor, Uof^^s^clunAcUsclarus^ g;,s

f,

Gereon

is

ptuwws eaw* <

ato ,nnMS,

serf

^fe*n

diem, qua

ml

^.
e

fl^ratOev^
<*>m

W
;

^,

Sancto

ene .

Magnitudinecouigex-i
qJperg
uti o

^rXlstXCXUUab.WT
jam

t^e^
o

^
,

an

u
.

didts consequituu

Gereon

u no

ft *r*tor. pra.inventionemperverbaa

^S

ante huc tran.. &

.

tr^T'rf';^ SS.-3E tS?S* * ^t

,, *

^^"r^drsequeS
bbat
cleri

arcbiepiseopo pr*-

B
lUtui, v"'"'

'TcZtSZX

tC
* ~ 9"
'
is

populique

- --'-" oum ~
Wiomeu s

iBgenti totlus

slevalutn

mao-

xima cum
ienni(a(e

/M,

quaa curritur, SSur. nonnullisque, quod v>

^^
pt

^^

positum *. reposuum est. ^opulo in theca ie

nec( a mp a TO

se

Ln
,

.nnaosaerumilludmnusfuera

"
esse

c oonorit, hincque,

cum

cas,

quas

''^''--"""'''"'"'''rS

tfZ^ae S
^

uaasservariaudierat,c Xl guas
ine dishBa!e rff

ColoniamAgrippinamadvenerat^Novem
AO0O*
RiKjS. tano

pW,

^T^TSKX
/ P"

?iriHaLamWnto,S.^r
5j2i*lSwH.. jam
quaspiam Colonix
isierali

/tafJ

exslruatur hpsa copo almque, quo Martyn elevan ur, notheca seu ferelrum, olferenUbus, allart di,;Uio e ,;,, eruntur,
,/,
-

^gereoms^

sm

^f"

in medio

Zlesia imponunlur, totaque, tecfiunt,*olennitasMmadesanctmlegionis

,,,,,. ,,,,/,,,, per Rodulpkum abba-

qua

non mnes, aUi s Sociorum S. Gen00 quas demde exno \ t el Prxm0Hstrati se d

%

/'

tem ^oOBedmdieauctorem,
<

^Uam

^*ZZSm,partim Floreffix rlm ^""~p Pf as Usllg.etBurg.pag. Jf MJJJJ G ereonennc^ato;bumi decbiepiscopum Coloniensem, de terra levarentur, Chronico Hirsaugiensi, effecit, ut Trithemius in etnosiuChronicoPraemonstratensiexplicuimus. iu,uivu U v.uv Dosnjuiuuuiwj. r -.~ > -n:..j^^ C n.ar>ar\r\\c ot nlinrnm Mnrt.vrnm Gereonis et aliorum Martyrum Ejusdem S.

sinu, tanciem aosowuur. wt t^ oinnia gesta num. detseqq. difUuiluliihiis tii Epislola illa fusius exponit, lectoremque idcirco, qui am-

nliorem

eorumdem notitiam desiderat, ad illumremittens^modOtqu&tumfueritsawarum

illarumreliquiarumseucorporisantetriaalia f
ut

ve rosunUiter,
uti

39

hicadi^

pari qunpiam
ijux

nec

(aiii

supra vidimus* inventi,pars cum S. Noroerto communicata, examinare aggredior. 37 iS. Norberti biographus post verba, num. 25 e seq. huc transcripta, ita prosequitur :Susceptumestitaquecorpussanctuia, ut digne depatsq.ue inde Yiro Dei (S. buit, et elevatum
;

Thebaeorum reliquias, a dicto archiepiscopo acceptas, Korbertus partim Floreffiae in dioecesi

Namurcensi, partim Pramonstrati in dioecesi Laudunensi deposuit; quos hodieque reverenter
asservantur. Ita ille. Et ^, ^, utroque in loco o^ocnauiui.i^n^.ijo vero, uiru^uc

uadenf,

maj/ni, a
fe

quam

m ^^

Paij/c,

Norberto nempe) data cst quodreliquumfuit, magnifice a clero et populo repositum est. Ita ille, qui, cum deinde, S. Norbertum, assumlupost, qv.as Colonix Agrippinse ptis
: /

acquisierat, sacris reliquiis,

Ftorefpam con-

exaccaptisColonixreliquiisnominatimetiam eas, qux S. Gereonis a pluribus creditee fuerunt, a S. Norberto non tantum Prcemonstrati, sedet Florefpiv fuisse depositas, argumentoesttumreliquiarum,qu%inmonasterio Ftoreffiensi asservatse olim fuere ac porro hodieque,

DIE DECIMA OCTOBRIS.

53
sacri,Coloniensiaque, qu:r
11 lOft*

dieque, nifallor,asservantur,Catalogus,HierogazophylacioBelgio a Rayssio insertus, tum

bris

diemFasH

etiam, qiuv Operis nostri tom. i Juniipag. 835 legitur, Annotatio, Vitse Norbertime verbis, quibus ibidem de reliquiarum theca, a S. Norberto Florefp.se deposita, num. 49 sermo Catalogo a Rayssio pt, subjecta. In dicto enim Gereonis brachia, a S.Norduo recensentur S.

bertoM

additur, anno 1121

unacum undecim

millium Virginum quatuor capitibus Florefpam allata; etsi autem, quam mox memoravi,
Annotatio hisce dumtaxat concipiatur verbis, Sunt ibidem (Florefpse nimirum) reliquice ex
prajscriptis Sanctis, et

nes nosexstant,Brcviaria fidem faciunt,loc\ obtinct, eo ipso anno, qui dicti Martyris inventionemactranslationcn' svipi > memoratam proxime excepit, initium verosimillime a pisse, suadet antiqua ecclcsia)'um, qua, quos penes sese invenerant ac &e terra levarant, Sanctorum translationcs quotannis celebrarc ad solennehabebant,consuetudo; quo 1"-A sccundum speclat, id certe ante
'
1

C, B

evenit.

potissimum brachium

S.

uod sub Rudolphus, cum Epistolam hic ed\ cujus finem Trudonopolitani ,ad quos hanc bat,monasterii monachos de dict i Martyrisre-

Ac ex

eo sane heec liquet a s

Gereonis,

thecze auro obductfe decenter inclu-

liquiis,asese
beret,
lconis,

quod Florefsum, sicqueuniustantummodo, existat, S. Gereonis brachii mentio ab Anpv

c

ad iltosmissis,admonuit,cons. adhuc prope Coloniam in S. Pantaut ipsemet in eadem Epistola num. 18

notationisauctoreinstituatur,idtamen ne alioauctores, qui quin, quodomninovetatratio,

collidantur, se inter conciliari facile queunt,

indicat, abbatia versaretur, hacque,ut GalUcV ChristiancV

aucLv Scriptores tom 3, coL TMdocent, anno WWrelicta, ad Trudonopolitanam, recuperata,

verosimiliter
sio

dumtaxat

pt,

quod duo a Raysbrachio,

quam
~,

antea habuerat,
I

memorata brachia seu duorum

hujus prcvfectura,

sit

reversus.
!

rum

auro ossa uni eidemque UpsanotheccV tantummodo brachium obducLv, qucV unum ?^efert, sint inclusa.

tem* 4ZAstquantoquidcmanteannun> poris spatiores evenit? Cumcerte ante anm 1121 diem xxiv Novetnbris, qua,ut vidimus,
I

"' '''"'"'""

tnonattenum

anno nsB
1125/utt

a[

B
cxstiterit, S.

Norberlo donala,

ejam 40 Utut sit, consectarium equidem necpartes ctispt,ut verosimiliterS.Norbertus seureliquias omnes, quas e corpore, ColonicV ante tria alia invento impetravit
di,

dicti MartyrisreliquiiV de terra

tiv

primum

leva- """ a .

AgrippincV partieulse Privmonstrati deposuerit, nec eas Sanctus ibidem locarit, apdumtaxat,quam is distinguat; quod pellatione Trithemius recte Prsemonst, auctorem, quiconautem ab Bibl.
liquet,matra utiexejussuprarecitatisverbis ColonicV Agrippimv ante tna joremcorporis, aliaannoim inventi,partem S. Norbertoda-

ac translaLv fuerunt, locum ea haud ha~ buerit, Epistolaque edenda, qua dehisce Trudonopolim missis agitur,xY\u Kalendas Octobris seu xiv Septembris die data notetur, consectarium pt, ut, cum prseterea certo ante an-

num

1124, uti

ejamdictis constal missse

,

eo

fuerint sacnv, de quibus agimus, reliquise, id indubie illo temporis spatio, quod inter anni mivigesimam quartam Novembris, ct anni

1123

tam tum

nec fuisse, docet,jamspectat,

illi

hac

tercessit, contigerit,

decimam quartam Septembris diem inremque vel postremo hoc

dettumhicomniexceptione major Rodulphi, ossaomnem prorsusMartyris inventi carnem tantummodo paucisdemajonbus, que, exceptis edenda cineremfuisseresoluta, in Epistola
in

re assentiendum apparet.Ita

nimirum sua-

anno velproxime privgresso potius,quam anno 1121 gestam, idcirco induco id animum,
quod, priusquam peret, nonnihit temporis post reliquiarum earumdem translationem, anno, ut dictum, 1121 vigesima quarta Novembris die factam, fuisse elapsum, in Epiqui stola edendanum. 1G Rudotphus insinuet;
,

num.

6 asseverantis idque conprmantis,auctoritas,tum ingensecclehuc ColonicV siarum,qucv S. Gereonis seuMartyms Mllinventi, Aarippime ante tres alios anno Colomensi gloriantur, vel in sola

ipsumnum. Uad-

cum

ibidem, quales fuerint, quas Trudonopolim miserit, reliquiiv, etiam exponat, lecto-

aliarum etiam, urbe multitudo, haud modico sunt ac a sese quoque oucv extra Coloniam exuvias affirMartyris illius sacras possideri utvethinc, C mant,ecclesiarumnumeroaucta; Martyris ejusdempartemS.Norber-

reliquiis

rem, id scire avidum, eo remitto, et, omnibus modo, qiuv instituti mei ratio hic exigcbat, peractis, huic pnem impono.

majorem

atque hic fuerat inventus ,conto fuisse,statim difPcile.Accecessam,pt sanecreditu perquam asseveran a soantiquiori dit id absque vade Bibliotheav Privmonstratensis aulo laudato quam gestam sic commectore qui cum a re,

ad S. g IV. Alia, quse praterea Gereonis ejusque Sociorum, ac

nominatim, qui hisce annumerantur,

Theophili,

Cratonis,

aitemaue, q ux Rudoiphi ahba.

titintcrecsswne

seculis abfuerit,eam morat, quinque amplius certam haud efflctt. enimvero sua auctoritate qucV corpons, de quojam 41 Verum duo alia, proxime sunt tncactum inventionem secuta
'

et Vitalis et Bertuliani cultum

reliquias spectant,

proponun-

fuerat oUenta,

priusquam
\

admodumsimitia; alterum est, vel saltemvero Novembms ches,qua apud Colonienses, utxxiv

huic pnem imponam cerla huc deoent ve l omnino sunt

exatur, ac, ubi id res exigit,

minantur.

prcvfatiMartyris seu,ut credebant,S. quotannis haberetranslatio fuerat peracta, institutum alterumvero tursolennis, fuisse

Gereoms

^rullam

MartyrisejusdemreliquiarumpartemRudolfuisse ad pho abbate intercedente, obtentam, monastenum transTrudonense in Easbania ,ut missam.Acprimum quidem,quod hodieque apud Geleniumad dictumNovemColonienses

JN

fere in Belgio Oereoms^u^ striorem, qiuvS.

Ixb

reliquiis decorata Bucherius Belgii

XI

^hod^i^ -;' So^n ^ non sU,rep ^^; * Romam ^'"g

.

afprmat.

Nec

plurinicv

tantum

vii

gii

viq FT
,

ALIORUM MM
, ,

fierepotuent.Cotoniu

Color"*
AUCTOnB

tZ

Sanctosnostros

'"^"si scriplomsit,auxilium,
(

ium Patrono

p? tom TTJ.L^ndum

procul abs
taj-

loco

C.B.

nonnulUs

^STlSaSa
fides aai e

Z*
M

h0n re *, etiam alUB,

dicendis,

ffZaU rOionibus siU *"*'

remotx
cre duntur
.

exhic

cu

necessilas

fern^

t,^

assu Agrip .

dicendispatescet.to

^
ci-

cuni

ac

dw
or^

sistUM
t
fice

T'

rJSS^^T 55 ^Zuicmtatumeo^u.n
ZCractaro,evad. '
, ,

esset circi arcta obsidione

"tninenti per

diem

servantw

Co i on iensi

urbe

auu

%* ^Ju UUus h fugamque.solutaoosiai

SocnunaumS^ ^dfJ^ %

^s.Gereon
acalns

gus terruere hoon e,arripereeom-

Cromba

.ss=s5rstf
paries, qum P'0 nue corporis
'

SS&^S
n0 facta
,

^
g

pmm

qM rum

alte-

argcnteo inclusam,

abbattaU^

tom

jfc,

jy^^s m An-

tfaSSBSfertS
*<^ S * ZZZtiZlscaP
ita in

S5S2=K -
^"2X^5L*
gesteseries;

-:-- ^HtS2SS2
Lonntt2<ipM<on<,S.Gereonis5octJsaw'

) id( redaturvisumapparuisse
.

C"0i6a

U^"^^^SSSte
,*>/.

S. Georgxiecaes in colleaiala ibulem

ueSocparrinonminus, q uam$.G^onejus q ,qua,utisscm,,,. rfie ,sed xv,ga,< is scrittm habuerint,non hodie,sed

;,

e<

pnori e duobus quem etiamin sacms ecc.ctis-c M Hyribus, Volon.vasus^ '""''"""'

,,,

^///.mans. Varwneto

suc

inwWw , OperenostrotuncmseHum OperenostrotuncmsBHun^ - -". upc, . ,;:,,' Sis ,,., in js idcirco ns.aux j, /,iiV7 sit, exns,q c?/. commemorat, censendum qmd
-

memona Colomae ntor aitSllius quotannis memoratis Aqrippincerecolitur, Octobrisdie, eo,quoddixi,exasacra,agatur. Quare
Mauris

0.7;

mterim a minandum remitto, sus^<?u, 2 e ,"" Munandum mKto, suspectumque t iosumillumeventumha i ?r..u ,n/vvi/i/<nj nauem.m flllteCeShnl\PT) anleces^ a*.prodigiosum illumeventum y e quibus in Belgu
, .
a

Mdmtm-nap

^^Zbenvt
(

hodiemo

declaran$t S. Gereonis ejusou,

ia

modo,

m
l.n.

Sootorum r e fe-

te ("'"""'

Lrflon-amilitemanM f^T^ZnT^7h^uZo7Z-

'

C^ZSSiy^ip,::,,,

.ooat.TheophilinommMMartyri an

nobium, q uod,quemadmodumRayssius in Hiero g a i oplylacioBelgicopagMteslatur,unius ti scaput,Gremblacen^rn eiG Brabanliaabbatia, q uxprse terumuseb.Uveo-

iwMr

e^Soc

Z fiSs
1

sic hoc

<m,

cujus

Zmnt

,.,,,.

collegiaUc S. Georgii eccksim reliarbitrio :,.,,<>nr,ue latebat.

wo

utibidemideraRaysszuspagSUparitertestatur.alteriusex ejusdem S. GereonisSoats corpuspossidet.hic mihi occurrunt. Hisce porro

Itorum purtim
palroeini*
i

Mdione o/i-

ouandQ

DIE DECIMA OCTOBMS.

viditnus, in Cimeliarchio suo asservat quod ad proxime dictam ecclesiam spectat,
;

oo
B

autem

hsec

quidem, utpote ad eum, qui Operis nostri exponitom. 7 Septembrispag. 258, num. 56 Gereonis aut Sotur, statum modo redacta, S. ciorum ejus reliquias certe haud possidet; verum idcirco hic a me memoratur, quod saltem harum parte decorata olim fuerit ac tum dictis et etiam, uti ex ibidem in Opere nostro Usuardi apud Sollerium Matrichodiemo Cartus Ultraject. Auctario intelligitur, S. Ge,

raque adeo hac de re non addens, institutum prosequor. 49 S. Gereonis manus in reliquiarum Mctrovolitanx Praqensis ecclesix conscriptione

C.

atonungua
'" '"'

'""

"""

anno 136S

facta, recensetur, ut viderc hcct

mlil)hrmu1t

apud Pessinam, qui hanc in ecclesiee illius Phosphoropag. 46Cd aliquot seqq. suppeditat,
ac deinde in SS. reliquiarum, quce in ea Pragensi ecclesia pie asservantur, Indice
S.
,

duo per

/<as

reonem cultu seu festo annuo honorarit. Ad hodiernum sita vel alia modo, extra Belgium saltem haud spectantia, quse S. Gereoad hoc sacris exuviis pariter nis ejusve Sociorum gloriantur, locasacra accedo. Flombus 47 Fisenus in ecclesise Leodiensis
hodie sic scribit
:

Gereonis br achium, annoVdo$P r agam allat u m magnumque item os de crure et costam et\ numerat; verum cum corporis, anno M-l Coloniee inventi ac pro S. Gereonis corpore a nonnullis habiti, cujus ULv Sancti hujus r< quise, apudPessinam memoratcV.partcs c.rstiterint

carnem simul et ossa,

exceptis paucis de
,

Socii Leodii

Triumphalis

est hic dies plu-

sub Vitalii Imn

et

Cratonis, quiei lerlius

ribus in nostra dioecesi locisineorumMartyrum Gehonorem, qui e legione Thebaeorum cum S. dimicantes,invicta reoneduce suo religiosissime
fortitudine

majoribus, in cinerem prorsus cum idiwo^ retur, resoluta fuisse, Rudolphus inEpistola edenda num. 6 scribat, certumne sit, an non,

cadendo aiternam triumphi gloriam

veneratione consecuti sunt. Asservatur et in Laurentii Craton, ipsius GereoLeodii estad S. Commilitone. frater etsignifer, cum Yitale
nis

Alius eorum socius ad

S.

Jacobi colitur,

Gem-

quod de S. Gereonis costa ac manu. qiuv in Pragensi ecclesia asserventur aut saltem olim asservatcv fuerint, lectori dijudicandum retinquo quod autem ad S. Gereonis brachium quod ibidemquoque ab anno 1358 asservetur, ut spectat, cum duo S. Gereonis brachia, qu;i\ supravidimus, Ftoreffiam S. Norbertus attut ;

Multis praeterea blacique alius, sacrarum reliquiarum portiones in locis nobiles sunt. De S. Vitale, qui in Fastis sacris

ambo anonymi.

lit,

ibidem adhuc seculo proccime clapso, uti E

honore Innoantiquis passim nominari solet post S Opere nostro ad xxii Septembris centium, in verum a diem pag. 907 paucis est actum Vitalis, a Fiseno verbis jam datis Vitale isthoc memoratus, certissime, utpote qui non S. In;

ex Rayssii tunc edito, in quo veluti tum adh UG Eie eo loci exstantia pag. 218 memorantur, exstiterint, rogazophylacio Belgico liquet
,

occisonocentii aliorumque cum hoc pro fide est S. Gereouis socius exstiterit rum, sed
,

enimvero, quoRayssiiet PessiricV Maccdique item, quiet in Ulyssiponensi S. Rochi templo m S.Gereonis bruchium, militarimor e armatu Christiani Tutelan asservari, in Divis o?'bis buspag. 'maffirmat, dicta inspeciem hicpu.

diversus. Fiseno porro, qui,

quemmemorat,

ut Vitalem, itemque Cratonem, S. Gereonis, Laurentn S. ait, signiferum, in celeberrimo Leodium Ordinis S. Benedicti camobio apud Rayssius verbis jam datis prodit,
asservari,

gnantia, utcumquecomponantur,din>rc tet,autamboFlorefficnsia$. Gereouia brachia, bina aUa, aut saltem horum unum, juxta ac

opor-

quorumalterum Prag.v
,

in

Bohcmui, allerum

Belgico assentitur, in Eierogazophxjlacio quse in ccenobio utpote ibidem in sacrarum, exuviarum uatalogo corpus illo asservantur,
iratris et integrum sancti Cratonis martyris, itemque corpus mtesigniferi sancti Gereonis, Gereogrum sancti Vitalis, collegae sanctorum

Ulyssipone asservetur integra haud esse, dumtaxat pars fuisseque adeo, quod brachii communissimo errore brachium a tnbus
erat,

laudatis scriptoribus appellatum. etiam est aputquc 50 Idem porro de S. Gereonis capite

um,

dicendum.Idenim^odColonucAjn^^r.a
thesauro asservariadeteS. Gereonis ecclesue pag. 262 nio de Colon. Agrippinensis Magnit. fratn Franasseritur ac Assisii deponendum ciscoBartholi Ordinis Minorum datum fuisse inllenrici, Coloniensis archiepiscopi,quasjam

'^^
v

Casieiiano

l^Zin ibus, V roarbnrio impos,-

Sociorum pag. 272 recensens. sepulcra48 Verum, cum nec inscriptiones c S. Gereonis Socns qute e les, nec ulla alia,
nis et

duos,

quorum

alter Vitalis, alter Craton fuerit

supranum. Ulaudavi,

litteris

memoratur,in

mca t U s,
.

tUMnorantur,

^ ^ ^ ^ ^^
mum

monuanonymis S. Gereoi nV eniantur, duobus

exstitisse testentur, antiqua
. cQrpora ColmicV pri

terconventu S. EieronymiVallis-beUc-facUe, asservari, CarritoriiPenichiiinLusitania,

fuissent inventa aut post inde Leodium illaproarb.itrio,utjamsupra allata, nomina fuisse imposita, vede Theophili nomine dixi, uti etiam fratns et hementissime suspicor, quibusCratonafficitur, esse vexilliferi titulos, etiam vel quales dixi fictitios; neque enim alia documenta antiqua, velulla
inscriptiones,

dosoinHagiologio Lusitano ad i Maii diem res ita hapeat quxri hic affirmat. Verum,cu?n ac qualis sit capitis S. Gejam potest, qxucnam Lusitanice conventu reonis iwrs, gum in iUo biographus,jam supra asservatur. S. Norberti audatus, verbis, quccjam ante ex
t

plus semell

e jusderebus,a S. 25 et seq. tione

num

Norbcrto grslis lucubru huc transcripsi, sequenUa

invenio veterumque in quibushifundentur, defectu fit, ut b. bereovariter testimoniorum quem per suas reliquias Ponte;

isthxcdeeodemSanclopramiUd:ku\\c,ii*noc pretiOBUiD tribussuis.... indicto jejunio, commendabat, quaDeo

donum (reliquiarum)
tenus venerabile

nis

Bertuham dominarum in Bria sub nomine S. Additiombus Castellanus hodie in honorari, quas Mrl. suo Universah
et

Socium,

patrocinium daret invenire.

Correciionibus, fuissere ipsa, cum adiecit vaq. 985 affirmat, appellatum, inducere

numero u.M.-cim Nocte vero eadem virgo ex ipsius virgims et millium Virginum, et nomen OUidam ubijaceret, per visionem
i

locus,

St!lwc
haud queam

nonnne

animum. Verum, etsnta coman Soczomm paratus sim, haud tamen etiam, e jam dictis hic S.Gereonis reliquix, quarum venv ac martyrologus ac Fisenusmeminere
in

ex ordine Jnatns est et crastiuum, integrum forpus ibidem quae.itum, hymnis et laudibus Dei
:

wm
graUa

est Ouo cum ^Lonesuscepto,dereliqu, ; quorumdam inum, aliorumque

ct

Margm,

vir&

dubium,plugenuinx sint, revocare velim in

GWEIA
50
,.

Maurorum,

ET ALIOEUM GEI m ,r <w GEREONiS POSTH. SS. mnuspreUoso^nquo p ^fo, _. P duorum Ewa 1.

^, 51,

^TSp^ ^ ^,
filiam SC ri,

asser-

S^eii^etasun,
*"<-"
^nferen /* *\ N h ?Zcum sequenUbus hjec cum GeTCom zsti idque, uh
patescet, ante

sacro.depositas

ing e

corpms,

W>

m con ge.,

matum

/ a r.onnullis

^. AW

a Deo

quamp

potissmumf^

na mira culain pa tran. V

^ quxjamaix-

^^

nu/ue

.1-

pri era< ptarM temrn

'

L MMttMi "< *H *
At lonstrati posuerit.

quorsumh^A^ergoeacm^
summitasexstiUtSancUhu^us^
oKorf eo

J?JB ^jS^mto
OTO rf.

(emP *.

_<*-

<tentt6s

cum sic rem, ^^V, %T Hasee **^"f/ prx stiturum

acleo,
,

tefc*

meputem ^ntegra^huetmn

^.
n ..

bus hisceconciptuntur^bz
Albanensis, S.

*^.fi25S^^^ M
/.
(ra '

.,"', te

W'
Justina, ex

^l^SS' *a""*
E E Sdinalis B. *

mehses

de Augusta
praeS entes

JmV.. __...- iw,

3U>oteauzt^isfueritwB quamcorpus ttlud invenip om) jm

,

terea

qtt revere^

^^ ^.^ SKfi^S
! nnm
rttastotem nostram

eipotiilnr

p.., r ar.cn.

tui"

"""

Stcioftit nt, Sodorum

ac edicto ftt fo /m&ea., /Ut* Coiont^ rpo,flttO_.-inno 11

r
.

nndecim mulium Vir . milliutn Vir_ alias ad snmmam cWitatis Coloniensis, reqnisitionem cum con-

^^

abb

mwn;

itimiii.

mtAmm,

c_..arttn

/.-,

u.,

par.tm, guod protn.._ ff 5. exstiterit fuerit concessum,

ouod,

Norberto Colonue S. Gereoms capw.,

IU

Prsemonstrati fuisset dealteracapitisparte,quam lositum, indepost, corpus invemreprius etiam, quam dictum vidimus, impetrarat tur, idem Sanctus, ut ihnJemverosimiliteradhucservata^primo^ut ac dein,cum ibiait Cardoso, in Germaniam, Salisburgensis sademinquodam dicecesis multis annis cella, ad quod fuerat delatum, (uisset,inPortugalliam tandem servatunijan, factasibi ad aFerdinando, Hungarue rege, facta sibi a Ferdmando, Hungarun

et iUustrinm sensu religiosarnm monasterii misit ad nos Dilmejnsdem societate bea ,ssrnnum capnt sanctnm e. gam dicta Virgmum, Y marum undecim millium coronatarum.atque civitate martyrio Coloniensi regm Sicili, xevereudum caput S. Undelins, M. Virg-inum soalm undecim

dommarum

cSl

cum

n UtB se

abs

illo

eidem sanctaacceiunseratiquB quidam capita cietati vocant, seu sacrario ut nit ex aurea camera, B. ac illius ecclesise, quam
dicti

monasterii, Helena regina, Constantini

Magni iraperatons ubi thesaurum mater, miriiico opere extruxit, innumerabilmm sacratissimorum corporum et societatis maveliquiarum ejusdem sanctissima
gna cum veneratione asservantur. 51 Misit quoque unam sanctam tibiara S. 54 * llsl i n ..m crtr^rtt,,m os ot cr\(*iptntp QPnj seo" Gereonis Qereoms, et unum sanctum 0, ex societate sl Machab^orur ptem fratrum Machabaeorum. Praeterea etiam Dtem vpverenda C illustns mater domina comitissa ae reverenda ie\acuua vp.verenda et lllustnsmater c "D^-"V.c-.-.ctin abbatissa vpnprflhinSTY veneraoins monasteru Reychenstain, nnnntiaRn venerabilis monastem ivchenstain,
_

m n r.ioniointo vn Mwwmn id a Clemente VU, Lnmo

te,
..,
1 .

\^\T
..

eo

nnd cum
*

Pnntifwe. votestaPontifice, potesta-

^00^

^"
qu e 1

^^
ile

'

Sociii

anno 588 fuerit dono ad Catharinam re.-. tauaatus Ceterum j,rintu<i var Qinamtrausm/ssuin. n#__.* laudatus C.nrtransmissum. n* . , i.fint,i<: Carotnam ..._ * .... Cnthadoso, qui hxc scribit, fuisse quoquea Cathamna regina S. Gereonis caput una cum multis
.

a liit-

B. Ca.cili_3 S. Ca.cili_e

,./) M wn ejusdem Knnnti reliquiis, Sociorum _nu.M?_vm Sancti wiiniriis. a laudato Ferdinando rege pariter acceptis, in supra

Coloniensis, misit ejusdem civitatis Coloni sanctum caput ex societate S. Mauricii unum martyris, etunum sanctum caput ex societate S.

memoratoS.HieronymiVallis-belle-factxcon* ventuiMaiidie,qua propterea ibidemS.Ge\'QomsejusqueSociorummemoria quotannis reco.mIdv.r, depositum, affirmat, moxetiam adjun

Gereonis; qu__ capita in dicto monasterio debite et con gruenter ser vabantur Suprascripta s autem
.

rcliquias, ex locis praedictis desuraptas ac veras fuisse et esse, nobis suis dictis et scriptis indu-

biam

DIE DECDdA OCTOBRIS.

venerabiam fecerunt fidem atque affirmarunt

'^
kOCTOll

magnifici et nobiles viriGottifredus Gropcauoperusjunior, cathedralis ecclesiaj Colon. ecclesise S. Mariae ad Graet eollegiatas
biles,

qui,cum CDnio^ytl elcctus fnisset Coloniensium archiejnscopus, ob plura quibus sese an~ contaminarat,crimina ewauctoratr
.

B.

nicus,

num
riit,

1589, ut Gal.Christ. auct.s,

ptores tom.

dus decanus
et

Gottifredus Gropperus senior,

3, col.

712 docent, miserandv

exstitit,

lumpe*
Sttftl

Gottifredi J. U. doctor, pater supradicti alterius ducis Clivensis consiliarius Jaillustrissimi

;

avunculus

qui

et sereoissimi arcobus Apocellus, J. U. doctor Ferdinandi consiliarius (Euipontanus, cbiducis necnonTheodoricusKoch, supradicti monasterii

capellanus et coufessarius. Deinultimi abbatis monasterii de vero post mortem Augustaure nostrae diceccS Benedicti in Lorch S
Caeciliffi
sis,

scribitur,S.R.E.Cardinalis Augustanus Truchsesiusictsi autem tales isLv sintt ut, in *...* virhiclaude undequaque nihilo .,. iisdem isque nusdignissimusmcmorol ,s.(\rv, nus dignissimusmemorat ,S.Gereonis uniusque reipsa ad ex ejus Sociis reliquias fuisse reipsa Esco\ .

raliense S. Laurentii in Hispanx

,s/ <'-

cum dux Wirtembergensis monasterium

il-

hseretica labe, occuparet et lud, iugravescente

Hanprofanaret,reiigiosiet devoti viri Erhardus

serus,MichaelKeichenbachius,ChristiauusWolmonachi sacerdotes et professi ejusdem
fartus,

nuspiam indicent, idtamen, ut jam supra monui,vere factum, imo et hasce ibidem anno L722 honorificentissime adhuc fuisseassei^vatas, e Ms. quodnum, bZcitaoi, monasterii ejusdem lipsanologio intelligttur. Nec nisi xgerrime, quin ob easdem S. ie-

rium

delatas,

varias Sanctoabhatiae, ad nos ex illo monasterio portaverunt,quas verbo et scripto rum reliquias a gloriosissimo felicis recordatio-

asseverarunt
nis

B
aliorum Sanctorum, <
lilterx hic

rege, Erederico Secuudo, donamonasterio, quod ipse a fundamentis tas eidem dotaverat. extruxerat, et amplissimis redditibus quas nobis attulerunt duo ossa colli55 Inter et Jacobi, et gata cum inscriptione SS. Philippi

Romanorum

reou ejusque Socii cultu ecclesiastico ibidem afficiantur, dubitare sinit consuetwlo, qua vix non semper fit, ut Sancti iis locis, quibus sacra eorum lipsana servantur, peculiari quo-

dam modo honorentur.

SicLauretiin ltalia, prout ad Papebrochium nostrum anno
57
litterse,

E
inde guodeideaWi
L671 a

Ghri

'^
i

''-''

nti .

stophoro Grino, Societatis Jesu sacerdote, datx,fidemfaciunt,sec.proa7imeelapsoS.QQTGonj quodibidem seuipsiusmethujus Sancti nostri
,

milit9r
..

(i ,/,

r.

ad-

pariter

unum

os

S.

Bartholomsei App.

quas

ductx fidem
faciunt, reli
quiis

omnes nominatim

cras reliquias, ad Catholicum inviallatas, cum intelligeremus, Philippum, dominum no-

et expresse suprascriptas sanos, ut supra, transmissas et

ctissimumque regem msigne restrum longe colendissimum, novum vulgo del gium templum in- Hispania in loco, ac sedifiEscurial vel aliter nuncupato, erigere
care, ejusque S. C.
fore,

uti in iisdem litteris indicatur, seupotius, uti innota, hisce prxfixa, Papebrochius animadvertit, unius ex illius, Sociis caput asservetur,

sub ritu duplici colebatur ac forsan hodieqm

colitur.

Hinc porro, cum

et

Calpumiani

in

B. M. gratumjucundumque

eadem pus,insuo de Nomriensi

episcoItalia, ut Carolus, Novariensis

ecclesia

Opusculo

haejusmodi sacras Sanctorum reliquias pietatem ac bere, quibus juxta suam mirificam cohonestare religionem dictum ejus templum summa nostra erga posset, pro

ac insignire et depraedictam suam Majestatem observantia studio, venerabih etnovotione, ac gratificandi Mendosa ex Societate bis dilecto Patri Aloysio de licentiaper sanctissimum Jesu, defacultnte et PP. V, vivae vocisora-

pag. 92 docet, unius pariter eS. GereomsSoquoque honociis caput asservetur, ccelitum forsan etiam S. res Sancto huic anonymo ac GereomejusqueSociisibidemju.r/uurntnnrnihis repermnbus aliis, in quibus vel unius ex sane locis sacris deferri, haud autem, sacras prorsus ineptc conjeceris etsi sxpissime jam supra S Gereonis exuvias in reperiri, laudato Sanctensi oppido pariter
;

tur reliqunv,

dominumnostrumPium culo tam nobis quam ipsi

Patri Aloysio super tradidimus et consignavimus, ut hoc impertita, partes deferret, et eas por-

compertum haud habeam,eum tamen etiam ubi quamvis ibidem non secus ac Treviris,
etiamsacree ejus exuvix fortassxs Trevirenst ad riantur,altare tamen, uti e Martyrologio disco, nomini suo Octobris diem gaudere, vededicatum habet, peculiari cultu simillimum. Ita scilicet mihisuaro apparet noster noquod in oppido illo is Sanctus
i

haud repe

eas ad Hispaniarum sua3 taret ac nostro nomine

S. C.

R. Majestati

condecorando, pro novoprffidicto ipsius templo

adChristi fidelium earum partium augmentum votionis excitationem et
ac reverenter et pie praesentaret.

majonsdeofterret,
ita-

Rogamus

det,

tideles qneethortamurin Domino omnesChnsti praslibatsa sanctissima, quas praelibatae sanctissimae earum partium, ad mloco congruo e reliqui^ perferentur, ut eas

habet, mini suo sacrum aut hodiequc sxAdolphi ducis in suajam supra tem,uti ex

aut sat-

^simecitata lucubratione piswne

te,

msignis templi decenti prssdioti vel altenus venerationis ofilcio prosequanrepositas, dehito
exemplo, sanctistur ut tantae fidei proficientes

J^^^^^i^tf^fa^

pag. 132

et seq.

simarum Yirginum martyrum,

irantmmaj reverenter asservatur, eiquc
idcirco ibidem
eullus,

et

Sanctorum

praedictorum merita consequantur.

56 In

quorum omnium

et

singulorum fidem
praesen-

praemissorum, ac evidens testimonium nos rum secretarium nostrum et. fieri, et per tes litteras
infrascriptum subscribi,

sub anno aNaliuJadie vero primo mensis tate Domini mdlxx,

et fe0i in

Eom*

T.?

iedibfts nostris

^~l

gdbqaa

'

'^

"f D "

"

adhuc habuit,sacellum,jam ffraqusdem mt U, Adolphiducis verbis, num. 87 prxvio huc transcriptis,memoralum,acvelidGloriam > S.Qer circo, quod ad ejusdem hicmemoranposthumametiam faciat.ilerum smpiUS dum- etsiinterimiUud.quod.cum /,,, / rea structumeodemquesemperlor,, , allerol a ndem ,ut Adolphusloco emtru^. flnem ftdl sltb se c. ,

M
<

,
tZ
in

docet

iterumque in S. ucccci consecratum.primdus

sanctissim! nuarii, Pontificatus Providentia Papse N. D. Pii, diviua tris et D Auyu.stanus proanno iv. Oflio Cardinalis

inO** ZZ dodt, a

Comm.prxv. num.

^T^STSJSi , " '>

/
37 reetiatts

A^;

S. Hetena,

Const^M^*
,

Lamechen, secretanus de pria manu. Gaspar

mandato

illustrissimi.

Gebhardi Truchsesn,

iis.quxibidemnum.Wetsoj.-'' diturumieadsHmem.

RUD OLPEI,

5S

FOETB S. ^VFNTIO ET EUVATIO N \ E*TIO nobUi

^J^
,,

~ me gahm

ad carnem
g

i>

co)ons>

nihilominus vestis subrubea. sed tamen

serfca,ai

JKWOLPJ-J.

TRUDONOPOLI,

que

laniabbalis,eP

istolaz,qmcor-

Colonia, Agnp ouumu -* _ porum quatuor P orum

atque c stium, caligarum eonjicere verius

,d

edes,mdi S
1

som-eo^

Nam< ut
trans ie-

,. ,..,. et

P*^_Xto gladius. mmei ^J^

fuerat,

elevatio nullis fuit creditum,

ex-

ponitur b.

SSS^peneunluspedlsextlterat,

TrudoMusei nostri Chronico

nensi Ms.,
lenei

cum

Surii *

et

Mar-

a(i

xxiv No-

ttfmOfff.

* editionibus collato.

omposita., tn t inwo d. etntegiod v m er otundis floribus ad " audlpavoniseireuinquaque

habentes adhuc

,.,.,,,..

(.
r

M COU
Soript.

^T
f""
sti
.

ri.

eol.

101.

f{udolphui,an-

ru.11-1'
Truionenii,
ouJ pr*arof,

est, Mnnihua -^udolpnuBDel gi _ id, quod monampieample Rganotorum Martyrum

f,o um modumoculoiunicauuj. i subtulanbus distinetas. In ipsis pedes adlnii talo sursum erecti urima dic et a superficxea veSebantur, et quantum ad quod vi.leri pnternt, ut

,, .,,.,

*J"
,

sr. sul>i-i_.
.

,,,. s

entibus,sanetor

-urtyrum
Domin.

nihil

de

t,.to

corpore

noahIncarnn
'

turbatis.am mu, ;'

I

adhue
fuissc,

monoiftfrto

anteperaliquotnnnos. an ,,c per aliquot nnnos .. v "-'ico, cjo per

obiitc,

uoim; lesiaetregnosubjmle, ia et ngnoi ., llpnrcusEeodn ,,!..et

multie]

porum

abbatum, et de
monachi, expul-

^"
vitabant,

corruptum sive commotum postea exitus Sub vestibus tanien, sicut

unquam

soluta fuerat

eum

re prorsus in cinere de exceptis excepfs paucis d. ossibus,

omniordmeetgraduclericie1
bercommunionem
Oalixtus
.

BiaBedibuseuis,hacillacqueferebantur propImperatoris,

superextantis incommaioribus q, sed favill integntatem ocumota integritas,carnis quoque

lis
;

quam

admirantium
<

fig-urabat.
erat, videre

quia exeommunieaveral
II,

Beoutua

in

eum dominus Papa eum sententiaa praede-

qnam

-loriosnm

mag-nanimi

catpilea

tun-

epuUut, S.

PumflUorumGelasiiatquePaschaliB^ causa, eoque ,,,,. tempestate eademque de

M11
,

pantoleonU
props Coloni

quiaFrederici, Leodiensium episcopi,

oonsecrationi faveram, expulsus ,iiTM, nl,H heatiTr.Mni.sll.l.us/' feria Dominicss aeaurreotaonis,
1 l

8leotiomee1

nm
inr,

ubba$crea-

dumque,

m ,,

ru prjrioiifOi

f
9 h

AuriliN quarta duodecim cum meo [ndigaus pTassedissem g puto, diesquajamannos-etduosmensesjet, u1

fcUOrdecim
Ml
,

h; susrq.tusque suiu eo.lein nnuo Coloiericorditer a domino archiepiscopo

/,

formam, magnificeque Militis Christi venustam adhuc viribus plevcstitam, et quasi viventis corpons mcornam cujuscaput, si sub simili eum potius, quam ruptione adesset, dormire cespes erat mortuum, orederes. Ad caput ejus usque ad cingulum gramiueus, iocatus a capite corpus ejus et ab ulraque parte laterum, inter immo qui cespites saTCophagum. Qui cespes, totiadhuc erant, (ii.nii piuresxuerant)sanguinei fiuen^e sanguiie sicul perfusi in terra fuerant cecidit. Martyris, (piaudo percussus in terram
8 Sed et in aliorum
phag-is,

J^^ ^^ ^
bula

^ anc(09i

Oiensi Kivdrric,
rl

rjusdriuquf
positus

rccl.'>i:i'

studio

trium Martyrum sarco- aemqvein

apertis,

fpatrum
.1 .i
.

eleotione

sum

abbas in
civi-

hac occasione

eadem Dei main ipsis cespiti-

"'

^
crri8i

,.,.-,!,

beati Pantaleonis h extra

muros

o-naliavidimus. Pili herbarum

tatisootavo [dus Septembris, qiwirlnC.-ilendJis Jauunrii l.

;|

oumjam

vacasset

bus adhuc rigebant, sicci tamen, sed concreto sanguine integri et rubei tenebantur. Testes
mihi sunt
g-na
_._.M
_

^/^ ^
etiam
fuiioon$pe-

hrcvi pOHt
.;,(..

ddain

<

ThtbKorum

8Neo multoposl subsequentibus diebus, pescrvo et praxlieatore mag-no bentequodam Dei servo e1 prs3dicatore magno tente quodam fcforoerto m onum de oorporibus Martyrum
Theba30rum, qui jaoent Ln monasterio sancti Gfereonis, apertum esl nnius eorum sepUlcrum
in

i :.._

ipsi

manu

A f nnin propria, sed infli' ctHW Martyres, quia TMrvtiio cr\A indi- rtum. tenui, oculis propriis aspexi et aliis
,.t
>.
.

videre porrexi, ipsi

sidenti,

quoque domino episcopo asla-

MM., guowini
u
iiwiii tibi jiu-

multumque prjBg-audioetdevotione

tlularatS.Nor

elirymanti.

Oquantum

studium, quantus Chri-

Bodem iiicn.isicriojuxta mediumpilariumad meridianam plagam, praesentibus tota noctead liasetad fodiendum religriosis clericis, et monaohis atque abbatibus, cum omni obsequio
1

stiamor, quantadevotio fidelium tunc temporis

Christianorum, qui in tanta perfectione necipsos sang-uineos cespites tollere neg'lexerunt

peverentia atque devotione

affui.

interquosetegp

r,

pecoator mandatua
sepntcris in
S. Groiu'

Quid moror? Ista nocturnis horis aetasunt sub mag-no quidem relig-iosorum virorum et ueui ui uaiuu. muue lauiu, eum res xam gioriofletu et cantu. Manefacto, cum restamglorio9

Rc vulgatn, "iml i uidem C(

inve

4 Bievato ergo superiori lapide desarcopha-n, posl

oetingsntos

e1
,

aliquol

plures annos
esl in

.^ Gere . q * sa et desiderabilis audita fuisset a civibus, et IZscrcd^u, acivibus, \w Norierto ostensapluribus illorum (nam apertum sarco- s. Norbeno irum

aptritur, in
(o eorput,
l[iiii
i .

rm-

martyrii

Thebaorum

Uiventum

eo

6i

r-

phagum paUa tantum _m

.

tegebat) to" totacivitas sta- haud

*andl,m

lilminjdr

indutum.reperiiur.

et

pus brachia torosum, indutum chlamyde militari

iiiii-uuui, per ....

scapulas amplum, per peotns amplum, peotus

tim infremuit, elamantes, se malle mori, quam elamau tanto patrono privari. Erant etiam inter eos,
4 ui oorpus

ampla utrmque vestisap apla vestisapgenua ejusquafii tribus na ejus quasi tribu! digitifi, genus paliBB non ignobilis. Super cam D ignobiUs. Buper eam aliam habebat vestem bre\ torem, [gnotam quijrei iorem, [|notem qulcoloris puipured, qusa

pendfebal usque subter

inventum ipsum esse sanctum Gereonem, dieebant, propter habitus venustatem

e i corporis formositatem s. et fonnositatem^.

a fio^at j or fie bat

hmni^. tumultus

dem

nobis nonnne, sed

cogmtam

Unde major et VntemtioTel mai ___x__ , in populo, contradicebatur:

.

filo

serico, et

que ab omnibus domino Norberto.

10 Vix

DIE DECIMA OCTOBKIS.

61
kccront

C.B.

DE

S.

CLARO

EP.

CONF.

NAMNET.E IN BBITANNIA ARMORICA

COMMENTARIUS HISTORICUS
I.

.Etas, translationes et cultus Nanneti et Andegavi.

opera laude dignissima quasi innumcra, sexto Idus Octobris in Domino quievit. Ejus autem festus dies magna populi frequentia Lu capellffl ejusnomine dicatre visitatione celebratur.Caput
ipsius

vmi!

Nannetes ntiqux apud Namnetas seu aut * in Britannia Minori seu Armonca ursec. m L\ fos qUcV e Nannetum,Nannetes, Namneta sbq. wiiio. Namnetica aut autetiam Namnetes seu urbs vocatur concisam in Opere noNannetica orioduabl, quo de sanctis frastro acl xxiv Maii diem, et Rogatiano tribus martyribus Donatiano Romano ibidem passis cum Martyrologio dedimus. In B fuit agendum notitiam jam hodieque est urbe illa qux celeberrimum emporium S. Clarus ad hunc diem plane cultu ecclesiainsigni, ut infra videbimus,
1

1JE2&

una cum annulo suo pastorali in baailj a Apostolorum Petri et Pauli honestissime servasanitatur. Ad cujus annuli contactum multis vero ipsius, Autes conferuntur legrotis. Corpus
deg-avum translatum
et in ecclesia sanoti Albini

stico

quotannis potitur. Utinam modo ut ita quoque clara seu Clari nomen habet Verum, gesta. nota ac certa essent ejus quo gaudet, cidtum, prxter ecclesiasticum, Nannetenses epiprseter locum, quem inter reliquiarumque quibus hoscopos obtinet, ac ne vix noratus fuit, translationes vix de eo habetur sat exploraquidem quidquam In Sanctotum. Id ex dicendis patescet. cum quod Proprio rum Nannetensium de Bourgneuf, Nannetenprimum e Caroli editum, deinde sis episcopi, decreto fuisset Nannetensis itidem epiPhilippi Cospean , auctumque scopi, authoritate recognitum
,
, ,

collocatum, magnara habet venerationem. Quod si itaque priori e dudbus hisce leetionibus standum hic sit, jam inde a primo ,rr,v 'hristiance seculo Euangelii lucem in Britanniam Minorem seu Armoricam S. Clarus, constituta
<

Nannetibus episcopali sede, inlulerit. id 3 Ita apparet, quod, quamvis quidem

serte haud
edicat, Claruin tamen,

di-

cum Domini

^"JgJ**"

nostri Jesu Christi Apostoli aut

tem ex his, adhuc essent superstites,

videatur, utpote

quidam salPetrumputaet Paulum, in vivis

floruisse, insinuare

typis alteris Nanneti

anno 1623 prodiit, Offiprimo Nannetensi episcocium proponitur; etsi autem po et confessore, ad Sanctum nodute, quibus id prtecipua, lectiones, strum spectantia, ob oculos pomt,
de S. Claro, quarto
et

sanctorum Apostolorum Scio consortia consecutum fuisse affmnans. seculo, i labente quidem, non tantum, qui, sparsere.sed Euangelii semen quaquaversum quipost fidei propagandic et nonnullos alios, Apostolooperam dederunt, sacros prcecones distingui; ast vehemenrum nomine subinde ni hic, qui binas mox huc transcn-

eum

ter fallor, ipsosmet, qui ptas lectiones contexuit,

pnmi

Domini nostri exstitere Euangeliiprxcones, voluerit designatos. Cerle AlJesu Apostolos

intetligendum lecliobertus le Grand,de hisce auctorem, in Sanctorum Britannum illarum existimasse videtur. Etsi nise ArmoriccV Vitis qualemibidem ad i Octobris diem, quo

qram

quinto loco recitandx, fidem intehaustte quod e documentis sat antiquis

possint, eas ta-

haud noscantur, parere non initw quamen, ut statim a Comment. hujus lectori ob oculos lemcumqueSanctinotitiam c ' ponam, huc transcribo.
.

tamur, Nanneremu Proprii

vem
.

doctrinis calestibus eru{s et sancteE indolis,

obtinet locum, sichabet

Clarus vn uiu

ditus,

luxunanmundi oblectamentis derelictis,

enim hic supra a F cwnawe S. Clari Vitam exhibet, Nannetensium I rome laudatum Sanctorum adeo,^ prium ad calcem citet lectionesque ocutis habuent, Uahocmodo decerptas, pree S. Petro sucrum tamen a Lino, qui proxime fuisse, scribit. Admissum cessit in Gallias
hcBC inter

tes carnis

mentis spirespuens voluptates, toto vigore castitatis et pceritu suspensus ad Deum

Britannuc Minoris scnptores, qui

sanctorum Apostolonitenti se pra^cinxit. Hic est reconsecutus, Spiritu sancto rum consortia Pontifice ad GalliB parpletus. Qui a Romano ut verSmisaus una cum diacono Deodato pr*dicatione suaque

anteannum seculi proxime invenire quim,qui nesimum floruere, nullum

missionem
sec.
i

elapsi quinqua-

S Clari in Gallias tectionum, ctat-utvel hincverosimileevadat, Aponobis sermo, auctoremper de quibus hic quorum consortia Clarum consecutum,
stolos
ait,

haud mne-

bum Domini

praadicaret,

incredulos erudiret ; secum in fide Catholica manus quo beati Petri Apostoh ferens clavum, cruci, in Bntanniam Midextera confixa fuerat urbisque Domino ducente, pervenit,
de-

non alios quam qui cum voluisse intettectos. ToL, UfLrmu v^ jeSU Christo vixere, quidem a se S. Clan Acta, qux 1 Fuisse Sanctum huncaS. Lino seujam
nostro
, ,

Domino

flrifoniftuw/ue
(j

^. aim0

Britonibus,

lempore ai(i .

norem,

gratia, primus Nanneticas, divina inspirante secunda autem sequentipontifex est effectus concipitur Ibi Apostolorum
;

12

: hisce verbis nomine sedificavit basilicam, Petri et Pauli

Christiamv seculo in Gat- malum f inde a primo xre neutiquam suf- vtotm Uasmissum, contendentibus, Trecorensis Legenfraqentur,in Ms. ecclesuv Sanctorum Bndario conspecta, Lobineauin

quem secum qna praedictum clavum, Qui mins tanti Apostoli collocavit. pro reliquiis et post praedicationes multas
detulerat,

ad i Octobns diem tannuv Armoricx Vitis afflrmat; ^rum^um quo de S. Claro agit,

virtutibus fulgrens

"li hic addua,

C.B
/n

ta

Armorica in Britanntam

ActlSl non

Br

m0 itanniam Ar

issum, re-

nes

equidemjam a

^
i
i

'

ad

Jn

fca.

ua ' regxones alliaruM

Euang

Lectorx vn

ivewc,"

actum.Papebrochux

V erosimiliu*

vi

'

nisSanct(,umat-

aS^^irfW
htniicliem

Nmnnetensi itiaem

: ;

* Bon

o?.
(

'

^aiamm interet Y^^nodumfuto, m

; aria.
,

B
oiroa

q iwco sedi ordinatus. uulli eertas

aunum oentesimum,

"

"

'

cotafo?

to "
,,,,

c^ttaUB #r wi

seculo S.
.

ed deque transgressus
fessor
i

{JJ*
sa>]

^^
tt*r

JuxtaParoehiaJ ,, in proximo terminos dimoesi oeilo infra

i

T lSa Te eSm
l
i >

uW

nm ,

m
.,

tratur t
,

monum enrum

e
*

Nannelensem
riL

^Sam
tt<
,

^
cpiscopi r

simto m
apparet
fac tum,

^ZrosimUe

munere gur

ecciesia,

Repom

put, reliq
!

|Octobns.

Nannetes relato.eoi

die x

^SS^^

J^Jg^. xjte

lll

DIE DECIMA. OCTOBHIS.

63
vl
.

argwnentum seu indicium verum, etsi sic habeat, nihil equidem etiam, quod, monumen;

apparet estquepi\rt< ""i"" MVl 11iment ""' //'C ml("'i ~~X -X " X*" """" jusauctoritaie ac fl le S. Lari tetenses
t
' '

t.HW

C. B.

lum

illud cerio S. Clari

venio,

cumque, S. Armoncam Galliam seu Armoricam missum

non esse, suadeat, Clarum non sec. i, sed

in-

m in
ex

islaiionem anno 3S6 laudutus Albe nectit } probcenotceexstiterit} omninoincert\

juisse, fuisse,

cumautemhac

aliisjam supradictis sat verosimile appareat, plura, quo id probem, haud addens, ad alia, proqucB acl Sanctwn nostrum spectant, ja7n
nrpAinr. gredior.
S.

Clarus, Clarus.

cum Nannetas

venisset se-

demque

episcopalem in civitate isthac

jam

ibidem sub SS. Apofixisset, ecclesiametiam et Pauli nomine aedificasse, stolorum Petri clavumque, quo dextera S. Petrimanus fuerat inposteriom ecluacruci affixa, in ea locasse, supra huc transcriptis Proprii Nannebus
tensis lectionibus asseritur.
llaguiniacinon
it

sed

x Octo-

hris obiisic

anne hsec, cumprorsus, quibusnam e monumentis sint hausta, in obscuro, uijam Claro supra indicavi, sit, fuerint re ipsa a S. dubium.Nec, etsi clafacta, revocari potest in
S Ast,

vus,quo dextera S. Petri manus fuerit cruci olim fuisset servatus aut affixa, Nannetibus hodieque servareiur, firmari inde possent.
esse queat, ut,

ita habeant, pro incertopariter,anhic scriptor, gui commentanan nesque prorsus falsas amplectisicque a m teaberrarenonrarodeprehenditur,int( mpore quoque, quo Sancti ad Nam ransUxtio contigerii, assignandohaci erret, etsihabendum.Ast,etsiidiinoertum certumequidem apparet ,Sancti nosh corpus,Nortmannis sec.ix frequenter in Galliam Armoricamque irrn pentibus omniaque ibidem acpotissimum loca sacra ferro et igne vastantibus, Nannetibus Juliomagum seu Andegamm anno 878 fuisse transiatum, ac ibidem in S. Albiniabbatia depositum. Itaopinor,quod id non tantum asceipsimet, utsupra teriihujus inquilini, laudatus Stephanus Baluzius insua Tuteiensi IHsioriapag. 84 docet, !< itannise Armori' m iia haCcB scriplores u/j<< <<>> nt, quodque qui Sancto bere, utcumque suadeat cullus,
,

<

factum B Quidni enim

clavus hujusmodi sec.

quamvis

tam Andegaviin
netibus defertur.

dicto asceterio,qu(ixi

Van-

demum

quarto quintove

B
Audegavt ^ui
naialis cohtur,

autadhucserius Nannetas fuissetRoma allatapsu id tus, Nannetenses tamen, temporis ipsomet S.Claro gestam, facilius obliti.rem ab

10 Acidquidcm uirobique prima Octobris die quotannis fieri,Lobineau ibidi m inBi itan
nicV

lid-iiriorique
hot
t0(,'0

Minoris Sanctorum

Viiis ait; ast id, uti e

allera

quampar esset, crediderint? Utut s27,Clarumequidem, cumjam inNannetensicivitateetcomitatu fidem Christianam stabiliisset, miliierutteriusprogressum, incivitatum vicinarum territorio obiisse apostoli munus,Lobxverosi-

jamdictisfasestcolligere,verosimillime dum-

.fm/d trantlaiio,

taxat facii, quod, S. Claium die illo morluum credi,exstimarit. Utut sit,' Sanctum equidem

neauinBritanrricvMinorisSanctorumVitisad prxfatum Octobris diem, quo deSancto nostro evivisiltumiOctoagit, affirmat, moxetiam, Raguiniaci in duecesi Venetensi dici bris die i sed x aublatum, adjungens verum id, non Octobrisdiefactum, a Britonibus et Andegavis
;

noni, sedxOctobrisdieapud Nannetas quoU annis coli, cidtumque quo tum ibidi m afficitium tur, planeesse insignem, certum dpparet utpote quod a supraplus semel ja?nlandato, >rto ecclesiasticum dc S. Ciaio O/fii ium ad
,
'

nlu reabris diem sub duptici pm,< Nannetensium tandumproponat,SancUa< huicprseProprio, tum etiam ex Kalendario
ctussis
,

dici,StephanusBaluziusinTutelensisuaHistoriapagM docet; illi autemhac inre credendum,velexeoapparet,quod ipsemetAlbertus le Grand,etiamsi,qu3e de S.Q\woscribit,insuam,

fixo, utpoie quod,

qui verbis hisce, Festa

in

Ecclesiaa ab dioecesi Nauueteusi ex prsecepto obseivaudn, in quiDUS servile opu omuibus prseferat licet, concipitur, titulum

cere non

auaBritannicBArmoriccxSanctorumVitascomdiem plexus est, lucubrationem acl Ociobms hac,sedxmenintulerit,haud quaquamtamen

i

consignet, hujus die Sanctinostriobitum Sanidemqueetiam inptus semei jam laudato supra ctorumNannetensiumProprioper verba ut, a quibusnam, C huc transcripta prsestetur; emorluali Sancti diedicz, quodhobineaucU ignorem, utque affirmat, dicatur, penitus dicatur,acproin,an etiam,an idvelaquoquam asserendo contrarium hallucinatus is scriptor haucl sit, quam maxime dubitem
sis
dicitur, ac

ac deinde Sanctis, quorum festa, crtchranprxscribitur, in dicecesiNannett nsi diem accenda sunt, S. Clarum ad x Oclobns Andegavum seu S. AXUm seat; quod autem acl civitatemonasteriums/jcctal, S^nu-tum
uti

mhoc

inhac Octobns die cseliouoque ibidemnon i, sed i penes nos exstans tum hononbus afflci,suadet monasteriiUliusMs. Kah n<lam
ipsiusmet
5. utpotequodadposterioremhuncdx M,niNmnetensisepisco P i,dc,osit uo .V A damprxscribat. Porro /esto, q diem seu depost omonachinatalem S. Clari

9 Ast, elsi sic habeat,

Raguimaa eqmdem

tum eliam
Nanneti
</uo
el,

hinc anno

878 faxl Itumlatus,

Sanctumnostrummortuumdici.recteassevefactum.Nannelensiumfert ratid enim ibidem etiamSancti corpus.quod eoetiam traditio.uti adeptum,Nannetas xnloco sepulluram fuerat Verum, anne id, ut de post fuissetranslatum.
ait,

^^ZjusSanctinostri simul etSMbmt aliiM.qu,

reliauiarum
translalionem celebrant

nxv

ZeZejusdemdieadjungunt; astcum

hma

TaTJone
verit

aua
ea

NaunHW^
cxposuisse.

Sanctusnoster

fuit delatus,
sit,

disUnguatur.ju

^'j^
quaanno 1070
y,ri/t"/" ibi

idem scriptoretiam obituseculaessentelapsa, jamaliquot a S.Clari J

evenerit, dubitaripotest.

nonpnus, quamcum nonprius, quan^

Secusqmdem utcum-

myu-r ad i Marlu dtemmCotnU Henschenius adiMartii ai> m Andegavensis epu Actis s AlUni> menta ,
scop *

auamam

que,siMberlolcGrand,Sanctumnosirumna guiniaciannoWobiisse.indequedemumanno 2$6Nannetasfuissetranslatum,zn S upralau/- -. eias n ctarumBritannimMmorisJitistradrtisSanctarumBritannixMiwrisJMstrar

'^^..^ MUliA
,

^
.

dem

altari fuil

Ah

impoiilUM,,

dcnti, certa

.taatqueindubitataadhiber,posse atque indubilata ^ dhlbe

exisUmarem; H,^d.um existimarem; ast fides, statuendum finem aut seoue^ anno k.sed sub sec. non initiumobiisse.verosimUucsejamsupradicUs

Sanctum

"J^

>L ^ ^^^^ WU.

dum
Ita

onem mem0raD t
,.
.

,,,,, .s.Albtfactam ,.,.,. ..

i

,tv OctobrU
celcbratur.

pr.ee , Andegavensi pn ecdesia, Ando av ec ,,, rio otbl

btas.
alliBreu ., .,eh

e UMOwea

ctornm qnna

^^^
ll;llJ
.

^ etClaricnm ^. ^
,

.,

iini

,.,

Ka y
,_

iam tl a u,lat.o n em
h

rr irO CLK

EP. CONF.

,,

im

diemMartyroloffio

Ben

u quamvisnec l, Hyrolog iis,

AUCTOM

'

d '. Breviariomonasten

iuoinscrip^

HugoMe

m ^j. q, cum r y X."^^.^^'^ ^<m nQ NaDIje smt> Catalogo,

.

^* **%
ru^ica vocamus,
ta ntum .

f.^ino
''" ium
cujus agi

f0tte P

*-jSES
"am seribit memona^
plures
>

et apostolus,

Morlaix x
,

Octobns

Nam
t

lieet

offiis

Clar. prert>
,

J^ ^^
Q
cl0>
.

.i
.

abbates et
.

fer

:,,; U "" S

*r, s0 , )W
P m
>

er ClarUm TZs seseadh^ P u qu as

lcsr.

Lllatas fim nosler ^ansW ZLlur > Sanctus iZter anno rffi a Chromcis ^Zianetur, dubitasse Ubini "!f I sc ignoramt, Mannelensis !od Me
in
,

C" J

S ^^
m
,

* ";./< teW ucminem.

m amenno

__-.,,,

eow co-

^ ^^
,

^SS*
u Nanne

g cla _
_ ,

fc

quidem,ecclesia

toCe

episcopi;

^ V^ Nanneten^^Jtummodo
Nann etensem
.

g rfo ld Sanetu m,que, ,1 ^.iMlmiusautembanci OMteHan cof, e piscopum

.
,

^o^
^

inata

ait

^ *-* ^^.** f ^
q
ctocu.

Martyrologium TZTcov^diserteappelep.scopu

V Tn
l la
/

hicabsillo, hieaos illo, qui

atione S Clarum

a ?3ZmN^ an^IZlmNane

^TdTslZiendum
modc
.

Nannelibus

/^ '"L ^

Anvey

enimve,o esse
/ne9 uc

entw Sonch

aiwd

restat

in dagan- .... tom tw*.

.

'"'s(0na

?;cW cue Mlnni monachi

' O

c(o6

"' s

2"

'?"
.

Andega

S. "

23

e"

sogo. alleganiur, ium, an cum inarto

P^f'^ Claro
illo

8 ii.

Q uibu

huc
et
*

aliis locis

r
,

pot

t^ ; Sanctus colatur,
fiat.

^ssssSSK^ gg ^^.
al,4

QUOque id 1 Utel an Tnl plaB quu^u

^t
.,

nremox

prstiterint,anobismodo,ut,anhicaTutelen-

> ^^ ^^
ri.

cmot oMfem wrt.n hee exumce, s exstiteresacrx

dumta xat, anne istxSandt

k
'

'

dtcS plus semel

^ deaaV \lZ memm

jam
ato

quot ejus servan

iatam ei esse ecW, pago.au''^slpago, alice !' -; c Ragumiacens, :::: reonensiqueetuonsopiJ^Ze/coiisopi;

< W
;i
'

^'"'^Z^afLiat

^J
^
Clari

ubhodiequeali.
di .
,

Laudatus Baluzius, qux apudhosce nnoseculiproximeelapstsexto tusestnala l es , a de SS. imprtmisaee. quinquagesimo eruditam impnmis c< et
sorti

- *^27coUsopi. " 'Z^itrT^nZediwcesibus 'ZitrWannZ dicecesibus

.,
/

Claro,Laudo, Clarojaudo, Ulfardo et i catlwarati i reliqunvin cathedrali TuteUnnapud sacrx reliqunv *~tur.Dmertaiiuncu. DtssertaUuncuLemovices ecclesia servaniur

ue^ u^ m - **. o -^f_ ecc^

-

Baumado quorum

eeotestasteo

'

flr

non MS reliquix TuteUeservantur,

existimatur, fuit amplexus;ve.

''""/;.
l

T! ,;',/. jungat, idquem B

"

'r

TndTetorumi

cofccm <H,s e, habere

wm passus,
rum
postea,

qmnl mh,vc
Uqwsetiam

mutata sententia, easdem S.Clarireliquiasnonalterius,quam S. Clan, Nanria,

SU ntgaude,ca,g

'

iSZMt^SJslusaalninatim,

TfL
rf

Brioallegandis intelliges, in
(

reliquias,

UA*H#i^~M'* <*"!? Galham Nortmanms

tn

annoim edita.probareest conatus.

ex

frequenter

f .; tme coI<m-, dicecesi coli niam ouoque in Burdegalensi re tamen ,:,;.,'//,, par ralio haud impellat, persuasum mihi ipsa ibidem eliam id fieri, ,,/ i lo ,Ue,non expresso quo colatur ,',,/,,_ Usuardi apud obierilve, loco, n Burdegalensi
,

e^ra Bnton-

irrumpentibus

Normanma

et

Bmtannia

-^^
fMrutamf
*,,

l,

Julimnagum primo ac deinde Tutelam fuisse

translatas, ostensurum, prxfatus, pag. 34 et seq loquatur: Major estde Claro difficultas,
.

tum quianondum compertum est, quiscujasye fuerit, tum quia auctor Vitse ejus, quse exstat in
__iesi8enostrse, eum Covetustissimo BreviarioecclesisenostrEe.eumColoniam cum Sociis suis missum esse tradit a nn ad prjedicaudamChristifidem.

Sollei

quot

:,,if.i,i,io,nemoretur;cumaidemtot, jam dixi, locis ac peculiariter Nanneti,

ii

ubietiam, utie supra huc transcriptis Proprii Nannetensis lectionibus intelligitur, sacultu r.alhim cellum nomini suo sacrum habet hinc, utputo est factum, ecclesiastico gaudeat,
, ,

Atque ego sane

"Vitam reperiri

Ulari cum viderem illam Clari OTinil nno o+ avcQ.i<a in liV\VA apud nos et exstare if> libro precum monasterii nostri, uon dubitabam, quin
,
,

ejus

DIE DECIMA OCTOBRIS. seq., quam post, S. Clan eujus Yitam majores ejus essent ese reliquife, reliquias,pro vero martyre, deseripserant in libris suis. Nunc vero, nostri

65
ftlCTORt

C. B.
i

OTO

flfW-

cum videam,
fuisse

Britannise Armoricse scriptores traT

deresanctiClari,episcopij\ annetensis,reliquias
translatas Juliomag-um anno Christi sancti dccclxxviii. et depositas in monasterio

scopo martyre, qui Lactorx martyrium subierit, habuissent, hinc tetni \di non posset,errasse Baluzium, dw
reliquiiV Tutelse serva

-o
Ita
ix

S. Claro,

Xan-

nos pervenisse cum Albini, ex ea porro urbe ad non levis sit conjectura, ossibus sancti Laudi,

netensium episcopo, habuit.

ipsosmet, qui seculo

aulumo,quod

ac seq. /Joruere, Tu-

ineam opinionem non invitus inducor, quamvis ut existimem, reliquias, aliter olim senserim, habentur, esse ex corpore sancti quae apud nos Nannetensis. Neque me movet, Clari, episcopi
quod'illum Britoneset Andegavi
aiunt die

telenses in assignando Claro,cujus ess*

apud

ipsos servabantur, reliquite, facile errare potuisse, mihi suadeat, quse >s ad i Junii diem in Historico de S. Claro actoi

mortuum esse decima mensis Octobris, cum nostri

cxstoi rensi Commentario )wm. depromptademodo, quo, quse /'

'.<

Bal

fieri die prima Junii. festus dies celebretur potuit, ut, qui Vitam ejus ignorabant, facile existimavediem mortis ejus ex falsa traditione Octobrem. Libri quiprint incidisse in mensem constituunt in nostri vetustissimi natale ejus

Nam

tur, allaUv eo fuerint S. Glari reliqwi

ratiuncula.

hac <<feruntur, considerarit, annc Tutelenses umquam, vel cujus hse Clari essent, uel unde urbemsuamfuissentallatee,habuerint satperin

Quicumquc enim, qux

absque ullo,
forsan, uti
hic

B sium

pe Junii. Kalendis Juniis, et translationem v. Kal. eum quidem 15 Ita laudatus Baluzius. Ac reliquise opinionem, qua S. Clarum, cujus Claro, Lactorx et Tutelce asservantur, pro S. TutelenAlbix culto, cujus Acta in antiquis primum habuerat, delibris exstabant,

spectum, haud immcrito dubitdbit;

<

wn

fltt-

temsichabeat,acprterClarum, qui Lactot passus sit, Clarialii, quorum reliquise Tute-

lam potuerint afferri, apud nos in moai dicto Commentario num. 28 et seqq. assignenlur,facile

enimvero factum esse potest, ut ipsimet,

certum serendo errasse, haudquaquam est Lactorensi Acta isthsec quaetsi enim Claro Tutedrent,hinc tamen,Sancti hujus esse,quce
;

consectanum Iseservantur, S. Clarireliquias, tantummodo, hasce Clari Lactonon est, sed Acta illa conrensis censuisse scriptorem.qui hunc ita opinando non ertexuit cum autem, deserta,qua rasse, certum non sit, Baluzium, scriptorem illumfuerat secutus,
;

quosdixi, Tutelensesinassignamln Claro s cuutque errarint jus possidebant reliquias proinde,etsietiamhuncproClaro,qi'i Lactorss passussit, habuissent, inde tamen Baluzium,
,

dum

illum pro Claro Nannetensi accepit, indubieerrasse, concludi haud posset. rronmutm, 17 Ast, anne ergo scriptori illi hac in re certo assentiendum, seu, an S. Clarus, cujus imlubituntvr TutelcV asservantur reliquuv
,

ejam

dictis

pariter non est. opinione, errasse, certum cujus Tutelee reliAst, an saltem S. Clarum,

quiceservantur, pro S. Claro, erraviU lutensiumepiscopo, habendo haud ad eos fuerant delatelenses S. Clarum, cujus
tcereliquice,

primo Nanne-

pro S. Claro, Nannetensium primo episcopo, est habendus? Batuzius verbis supra huc tran scriptis, sese, ut secus sentiat, non moveri, obit u m affirmat, ex eo, quod Clari Nannetensis x Octobris Britones ac Andegar/ considie
gnent, Tutelensesque Clari, cujus possidenl ita aureliquias, die Junii feslum celebrcnt; addit, animo comparatus est, quod, tem, ut et AnClari Nannetensis Vitam Britones
i

pro

S. Claro, Nannetensi

episcopo,

ixfinem acseq. qui confessorobiit, sub seculi omniprorsus veri initiumpariter habuisse,ab M e specie haud abhorrel Ita ae e. / ad i Junn diem xn Historico charta, Claro Lactorxepiscopomartyre.Commentaadducta.ac, uh hic rio num. 7 ab Henschenio

J^

cum

^ga^Tgnorarint, faoile factum essequeaW y y menS em Uclobrem emonuuiwn eju>* .^.> emor

ibidem

notavit,

anno 895 consenpta;

mhac

nuncupatur mhC ibidemreliquicBservantur, xMem

fessor;

enim S. Clarus.qui

Tuteleequiescit, seu cujus

ex falsa traditione existimarinL assiAndegavi Ast, utcumque Britones ac C\*rus -Nannctensts qnando mense et die, quo y
incidisse,

etsiautem in altera Tutetensx Henschenio V^radducharta, ibidem ab notavxt, anno 932 exacta, acquemadmodum martyr, id forsan eo dumlavis

ooierit,errassestatuantur,cxeoquideui ,quod suum Lactorenses, eodem etxam i

reliquias,

quo Clarum cujus pomdent Juniidie Tutelenses Clarum, acporro,etsi quidem forcelebrent,
inde san ob mox dicta nonjam tamen tempore celeorannt, sea alongissimo h Jffli consectarium,ni fallor, evadit ut Lactone passus sit, /mhnutum vro Claro, qui putent putarint, modoque adhuc

sec. ix

aut

rala, appellelur quopluresponlifiees,qui,quamxat sensufit, sanguinempro fide haud efiude-

quidem

quod corde rint martyres tamen, appellati inveniunparati ad id exstiterint,

adduclu suadenl,

animoque

tum quodcumsic
an Baluzio

habeat, dictisne Tutelensibus,

(

supraplus semel lau16 Sicipsemet, prout Sanctorum Bntannia Ardatus Lobineau in

TiclYUispag.
tpn<iium

docet, S. Clarus ,

Nanne-

inLUan^ ^Zfa BriJbuspcemtenUahum caUem Psalmorum

credatur,

vrimus

pace episcopus, etiamsi in

standum, dispiciamus S. la n sed, contra Nannetensis, non quidem corpus, verbis dectaPapebrochii ac num. 4 recitatis asservan, secuncaput Nanneti adhuc ratur potius daePropriiNannelensis, cu\ hac ifi re aaertup
sit

tamen,ad

in in antiquo Bmocensis

^
t

s^nowirJislp.r.tionibuS ^^u^aJuctranscriptistec, orUaus crede

,

ecclesd Breviario adjectzs,

q

lanna .^'! martymbusac-

^t

osa a Tutelensibus, quoto

e^ ^ ^ ^ apud
rf

c , ,

uti

nos ad

censetur^myvmueetiamntulotnanUquo uoddeeoadn>Novembd emnovemecto-

Comme* * f^^m.memfaoit.dieantursacr^
de S. Claro Lactorensi

Hist0 ricus plus

semel

jam

DK
60

S.

CLARO

EP. CONF.

uodS.Olan^Jiapudr apparet, q
tom.

qux Tutelx D

w,

Pronrio

asseritur,

iJtaw
-

C. B.

! umcaputsit.

ri

tfanne-

l6me moralis,
'darus, cujus

m S \

m lndenavo, quam A-na j

potuertnt af_

ms

ferri

...

AT^nnnorum'"ieiui^

^t husho,

lumfuertt delatum

Brilanmam
bus,

AW!""

'^
I

-JgJJ, krmor
it,,

^
um

^^
revocan

SXWMNannelensissu busmodoperpensiS,man^
ne ce adh uc manere
lenscs, i

^XuL asstvanl tduU *fJ um

uicerle

reliquix,

adhuc.omni<cr n

qm impulsus
Jnsi,

Balu^

s ervanl Uquix Tutelx %rimum fuerat se a el

Z ^tataeMmmp cutus,sentcnha,censuitn iam discutiamus.

Seplembris diemde ^t
scopoesl
speclatts
,

Nanne

ws obtineat. v rum, quam cu 1 P,Z\, ict 7 t Miitntn ecclesiasticum diem .imvimus. colunt, cwUurnt nii a d w Man Qm " ere nostro cjs 20 Ceterum m P a v ope G rio Ge nuensi,
episcopus S Clarus

aliwn s.Clattenreliquias, die i/-

^
,.

JJ

Vallis-regias,

HguteM,-

^^

10
flrf

m.

p.

Lmlone

epl .

inter

actum,^,^

'ibidem

in Histoidicun tur,

ase an untiatu qui eum, die 1U0 1 semfuisseepiscopiPi.tjaa

simul
et

Geuua Prxterrmtos

&** \ uiem

^
e

Ferranus,
tarat>

m, Arelaten-

m in

^
se

mi

quin sacrum;;''
,

m Za m

x 0ctot,ns

uodalicujusS.Laudi
q priTltte iam, sive

erataut eredeoatur,

Mioma OT^ gum

hinc decessores
in Oenuensis
ta

^T^l^ZLsiscorpusAndeg^ uan.
,,,,,,,-s,

^STmrteat^dofuenttransinicgrumsivecxpare ^ ^ j
S.

requiescere,

^f^Talrmat, Ferranus
/;

^ ;^ccdesia
.

Clarus.quem y r rm iUe s.

memoraeccistat

dum kuc

m ^TTZTweT

awectwm, indequodelaiurn,Bal ius:

interim, quibus alicunde accipcremus

^Jgtf^Znm*** quidem,
1^**m' ets Jerum
e
i

relicta,

r Imvrimum qua y
'

opisecus senserat,
..

sperarant-ondumplane^ auod
monumentis

^
.

yerum>

e tsi

^f*^?

in

temtorio

"^FeZ^Sreleriuntur.a
S. Llaro, jv,<

^l^l^^tafern.anne

htteQunellectile nostra suadent dum, qum ^tadPavebrochvum no-

E
sim0
,

, onnus. finem conscriptse. Fxhisceenim,inqmbus,undeadaictam ai/ia?/w6tc 91 nnllatcV fuer int, lonInil(lpn) ecclesiam allatxfuermt mnl0Menh ierntor ** lari reliqut^ignos C
.

m Mm

J^SXt^U J
l

___^*.

^^^
.

quseinhacsertamu/, JsSanctum kune pro rari asseritur,

mm

tlato,

sim iii H $.

wrtfcw Orteiuin pafl. 86 ^nu,oeode mq uedieperM,riann SeTutelaxn^incliquet.quodmvetot^

-

seg. sic

11

Mendario monM.
episcopi

sanotilandi ,et^TranslatiosancttClaTiepiBcopiet S

{ ^.JM^o
rii

nostn

'

em^i

Marcelli abbate vlnnensi in Gallia S. OrdtmsS.BeneTrUhcmio de Viris illustribus mmemoratur, passimaloa dicti Ub. 3, cap. Nequevero^dzmmeincotishaberi, intelligo. subdo,apparitofieri.exiis,qua>jam nunc Vicnnensi in Galha S. ret De isthoc sancio Januarii diemquo in pluMarcelli abbate ad i

qui a

wcx^mortix, u^etozs

2^ nwm

15

ehartis hquet, exstitetaudof! Tutelensibut

ribusFastissacrismemoratur,mOperenostro omnino, equo actumjamest etsiautem nihil in lerritom Geabbatis reliquias

;

sancti illius

Nannetensts rc cum au(cm*A'\r\ anno 1070, uti e C wom ftMflttom Andeaavi y memoramj translatione, ibidem tum
nwwl XI
facta, Uquet,

relxqmse

adhuc

exstiterint, certeque S.

memorata,assernuensis ecclesia,a Ferrario fuerit a Bollando vari colligas, ibidem ium inveproductum, postea tamen, ut noiatum ,e]usdem monumenta authentica,e quibus
nio,

Clari reliquh; qiuv

et ix

Tutelcejam mde

a sec x

exstitere, ese ipsse sint, quse

ibidem ho-

anne hse Olari dieque servantur, enimvero, immerito potest revoNannetcnsissint, non cariindubium.Reponi quidempotest,factum possc, ut non omnes, quse Nannefibus
esse

Viennensis in Gallia abbatis, reliad quias Taurinum translatas fuisse constat, nostros fuerunt transmissa quod decessores cumsic habeat, facillimeque adeo factum esse
S. Clari,
;

queat,ut,

quemadmodum Taurinum,ita etiam

Andegamm

anno

s s
-

fuerant delaLv,

S. Clari

TTannetensis reliquise,sed

qusedam dumtaxat

ad Genuense, quod inde haud admodumprocul est remotum, territorium Sancti iltius reUquicV, aliquot seu Taurino seu etiam Vienna
(neque enimurbs luvc Genua procul admodum
distat) fuerint translatse Jiinc

harumpartes Andegavo Tutelam, partibus civitatumprioriadhucrelictis, aliis in harum

sec. i\

sane S. Clarum,

adhuc
litleris

labente, fuerint translatse.

Ve-

rum, spiam

etsi sic

habeat, anne tamen id,

quodnufuerit re

cujus in pnvfata territorii Genuensis ecclesia reliquice servantur, non esse S. Clarura, Nan-

invenitur

mandatum,

ipsa factum,

dubium atque incertumvelex eo

netensem episcopum, sed S. Ctarum, Viennensem S. Marcelli in Gallia abbatem, vero apparet similius.

DE

DIE DECIMA OCTOBRIS.

ucTimi
I

R.

DE

SS.

EULAMPIO, EULAMPIA
ET SOCIIS MM.

NICOMEDI/E IN BITHYNIA

OOMMETVT ARIUS PRJEVIUS

Martyrum
in Fastis sacris

memoria, cultus, tempus martyrii,

Acta edenda.
Jicomedia,
antiquitus Astacus, hodie Ni-

SOB IMTIUM
SECULl IV.

Christianum

et ingressus

idolorum fanum

Sanctorum

Martyrum

chor et Comidia, civitas Bithynise, ssevientibus in Christianos imperatoribus Diocletiano et Maximiano, ac deinde etiam

quasi sacrificaturus, imperavit Marti, ut caderet; cecidit et contritus est.

Dum

autem torque,

Christi Martyres crutheatrum fuit , plurimorum sanB delitatis guine cruentatum. Atque inter illos, qui eo loci Christi fidem sanguine consignarunt variis suppliciorum generibus illustre sibi nomen compararunt Bulampius ejusque soror Eulampia. Ambo hodie tum a Latinis martyrologis, tum a. Grsecis Menseorum aliorumque sacrorum Fastorum conditoribus annunciantur. Ac in eo quidem, quod Basilii imp.jussu

Maximino, exercitsein

retur Eulampius, soror ejus Eulampia in medium progressa rogavit fratrem uti pro se

(Deum) deprecaretur, ac cum eo martvrium

subiret.

Cum

vero, in bullientcm lebetem con-

jecti, nihil inde laedcrentur, dueenti viri ad

fidem conversi sunt etcum ipsis capite plexi, Zlniisdem magnis Grsccorum Menieis excusis prsefato

cumnpurf
GrifC0 '-

Sanctorum nostrorum elogio gemini versiculi, quibus utriusque mortcm toleratumque ab eis pro Chnsti nomine martyrium paucis expressa videas, prsemittuntur, subnexo statim altero hexametro, qui

Grsece olim editum, hoc vero seculo Romanis typis excusum est, Grsecorum Menotogio, ad diem x Octobris ita memorantur "ASXyjcjis
:

tum necisgenus,quo ambo Sancti martyrium consummarint, tum etiam diem, quo id acciderit, aperte indicat.

EuAapuou y.al EuXafi7Tias Certamen sanctorum martyrum Eulampii et

rcov

ayicov

fiaprupcov

Priores duo, quos et La:

Eulampiae. Mox prolixior prseclari utriusque martyrii adnectitur narratio, cujus non sub-

tinos facio, ita habent Kat KcoyQdcao-a. tvj touvj 'Evla.[xma

'Eulaymq rptyjQevrt

/otvcovef oreV/j:.

modo, sed et adjunctis vix non omnibus impressa Grsecorum Mensea, et, quod a Sirleto Latine redditum est, Menologium apprime consonant. En illam, prout in laudatis mox Menseis postprsecipuum, quod eo die de Sanctis nostris celebrandum exhibent Qffistantise

Dissectioncm etiam prreveniens Eulampia Dissecto cum Eulampio participat coronam.

Hexameter vero
,

his terminis concipitur

5

e"xav acTeXcj 'ETfxyjS-y; fovJ.T^ EuXa/-i7rws,

yj.

cium, exprimitur.

C
ce lcbi is

2 Ovtol
piavov,
ev

01

aytot Maprupe;

U7ryjpxov
TroXet,

""'

Ma;t-

a Daniele Papebrochio inter EphemeGrxco-moscas,Operisnostri tomo \Maii rides metrico ad preefixas, in Octobri Grsecorum pereleganter Latine redditum hic p hunc diem

Quem

Ntxopitfeia

rr\

yjyepoveuovros

ttoXXoitwv Xpto-rtavcov ev Ma>t'p.ou, jcaTexpu7TTOvro de

EuXa^7Kov ayorcofyet, oVtvesaTreffTetXavTOvayiov 6 dk aTre/Jcov, xai i$&v ev rn woXei pao-ai xpTov^

ypa^aTa7rpore^eifAevaTwv(3affiXiy.mv^ara|eoi)v,xai et&oXo/aavaytvcoaxcov, e/paryiO/) Trapa T&V

jungo Commoritur decima dissectoEulampia Pratn. Porro in iisdem Ephemeridibus Grseco-moOctobris scis ad decimum Figurati Moscorum Sanctos nostros laudatus hagiographus diem
:

Taura
rpcbv.
crev

ita breviter

Kai
to;

epa>ryei S 7rapa tov (3aotXeco ? ,

c&poXoyy)-

vaco rSvetiavTOV XpiffTtavov, xai eiffeXScbvlvrcp

JtatTceSuffMV, errera^e rcp "Apei Treaetv,

cTwXuv
crcbv

ouverptpy].

Tt>copoupevou dkdvTOv, EuAa^rta

to
ptecrov

yj

Eulampius, annuntiatos notat ubiet advertit, 8. Bulamappelpium a Possevino perperam Eulatipium Possevinus incurlari quem forte errorem quod tittera </, minus recte exa:

Eulampia martyres

rerit

ex

eo,

adeXcpy]

aurou

st;

ilBovaa, ecWcoTret rov aurrep aurr^, xai

ytov EuXau.7rtov
Tupyjffat aurcb.

e^aoOat

au^xapv.a./J.a-

'Ep.f3/y]0evrcov

^a ft Xe^ra
eTCiffreuffav

exhibere videretur. Denique in Russico, pervetusto Ms. Menologio SUxwiano Museo nostro asservato, ut prsefert titulus, in
rata, r et
i

^ovra, xa\ pjcJev

afeObrcov,

avdps S cJia-

ad eumdem diem Octobris

quem mensem
i

a7rexe<paXtff0>3ffav. xootot, /.at o-uv auror;

Quse La-

Niredduntur Erant hi Sancti in civitate Maprsefecto comediensi sub Maximiano, urbi

tine
:

tegitur SS. gens ista Pasdernik nominat, ita Eulampije. Atque hactenus Eulampii et

MM

dicta

Christianorum sese xiino; quatempestate multi qui sanctum Eulamin monte absconderant, Hic pium miserunt emptum panes in civitate. quse autem abiens, literas publice propositas,
reg-ia

dum continebant edicta, conspexit; quas Et interlegit, ab idololatris comprehenditur. se esse rogatus ab imperatore, professus est,
Octobris

gentes memonam varias, a Latina diversas, celebratam ostendunt. posterioris t<m*V** 4 Nunc, ut et a Latinis, saltem pugiles hosce non indictos sevi, martyrologis lector compenat, oculos
. '

apud sacram Sanctorum nostrorum

**

prseteriri, studiosus

Galesmii, Motantum in Romana Baronii, ad Gallicum Martyrologia

lani et

Labbei

Tomus

V.

'

a
.

l.B.

autem secundus
to

m
n

$u0 qu0

tu

eriMS

jgMpf
.

P r0 / rfw, nullam Mo

mI"

Cft

^n

lentionem

faciente, "f

{ndicare m-

&

; 4

w ^ p^A. w * ^
m
Eulampn
pro
e

vw <***

Eulamex urbe

**; ta

7^J5**'

^?
a u e gasse
<

Wcomedla sub

^P e " "Valis sancto-

mftttW. ^lZXudali^auctores m reL C i-"- "* ile

MncontHm.nt.c iper sesefac non admo m Ii .?LL rari diutius super

verspiciet,uUdeo

Z:XS*
r m
aalesmt a
'

<^m J
sme
ne

*^ Pedum, prcoufessioittS>

3K*- ^rSlaSdei Chn Maxim0

,

fl&

/us

iamen tam Ba-

Pf ' ra

ad

Romanum "'.

g,

logiwm *

roml ,,,,

m
e

Sa,

Pri0r
Ctial "
'

f
"y
,

faltit
.

It

",;,

KS2

U'

Aonc foM > Menol0 ^'

^f H

^o,
;

Diocletiaui
norfros
qui nlius

faTctorum Kuiampii

TS E^^
:

aut Gaiesm

di8e

sororis,

mar-

et

fc/W)

Metapnrastespro-

tyranm pe se

onlim tem-

^^

memoria.

<,'

/'

"

'",""

'

.."'
.

'
.

.,

,/,

..-

>

uinbrsdeeelebrandum

S.

Sabas pro-

^fZeullo erroris periculo propius defi-

tt

Atlatium de

tibris ecclesiastias

wSK
,,.,-,.,

t,

Vgmenis,
Itror

,.>

^ WM

Gmcorum
xn

Wangncrecmum

Pro-

Marian Gnacorum

^rZn utnos^o

CO w:fo wmco, Opere indicatur sxpius, P

frra?s,

Max

Ma1

maxm*

..r.rro.utampliusdeSanctorumno

" -Xnondi ConstantinopolitanoMs.,quodfuU^rmond l

.., ./"o// C or,

^Kr^?
ebVio
6r3v M., FJP e.

nostrorum ^ZZnumseribunt, Sanclorum

f*^.
r/,

fta -

.,

r,
;

, , 7 .:,
/
:

,
;

..?

ml
s ,,,.

Celebratur autem eornm

wemi)e Eulampii

Wm
ij/cr/.

festivitas (SS

StX,
ium ma rtjnum
jus

marZZnanno

ooxi esset cerx Christianx loco t scriptons torfa f Hue ^rf CAmfc Laiine reddita
-

;,,i..-simo

de cjmbusji illorum martyno, quod

^ quon am
11

S Eulampii et S. P de

Eulampi* sorons
g

o4 in(fundo) '

iddffl

lfwiH M ^"'""*

"

quoiumexoraium u uorum exoruiuui uaun, y ^

septimo

^ f"n .^
est.

^^ ^^^
h*,

mte

..".. *-.i,7n

Michaelitenmlumcon-

antmadvt

../,,,,/;. w.,,//i7/uji\ /' /,/,,; v

j//7.... miW. :J,

WlC no^rumgua
K),

noslriiiduue

qnenter in Gr^eis necesse

i)enzgu e

^ pa:
.

crr/o toicti ru(rj

nl/)/ll u:
,,

m irad^o
sibi

5. Michaelis

locum dedicatum, martyriumve. vel, ut vocant, confessionem, Harum autem vocum significationem vide apudCangiuminutroquemedicBetinfimxLaUnilatisetLhwcilutis Glossario Modo adtempus, quo passi $int investigandumveniamus.
',,1
.

(Maximiam) ^imo ccxcn creatns est casar, incidit in annnm ccxcvm, ante persecutionem

septimus vero, postquam anno cccv (Kal. Man) renuntiatus est Augustus, incipit anno cccxi,

quo mortuus S. Eulampii

Octobris die
incidit in
,

est

(et

mense Maio; festum autem S. Eulampiae) celebratur x quo passi creduntur quique
,

In icwipus

6 Si

Gr&corum Mcnologii ac

Magnorum

annum septimum, quo Maximi-

Menccorun, ai<ctoribus,siActis,quxMajores nostri cx BibliothecaVaticana olim describenda curarunt, fides sit habenda, et addita a

nus csesar fuerat creatus. At cum de Hlorum Actorum veritate subdubitare videatur, uti ex addita ab eo particula forte judicare

pronwn

DIE DECIMA OCTOBRIS.

C9
PCTC*t
1.

pronun est, atqae nos ipsi hac in re antiquum magis magisque legitimum his Actis monu-

scd et Menaeorum, aut saltem, quse hisinnectuntur,elogiorum, imo el Menologiorum conditoribus})}\vluxisse,si<ii'ispiam eontenderit,

H.

mentum

expetamus,

suffecerit, in

quo saltem

citatisupra auctores conveniunt, ineunti seculo iv Sanctos nostros adscripsisse Ad eorum

.

Acta progrediamur.
et

quo futuruin sit modo, utjure falsi orguatur, equidem non video. Etenimita monumenta Hlaomnia cum his Actis ntt ut ew iis
.

ss. Acta

inqutriiur.

Gemina de SS. Eulampiis idiomate Grgeco ^cta habemus in Ms. codice not. t MS. 193 quorum alia Majores nostri ex Bibliothecec
8
,

Vaticance codice 797, alia ex Ms. Regis FrancicB MediccBO describenda curarunt. Posteriora hxc Metaphrastem auctorem habent, legi-

que Latinitate donata possunt apud Surium ad x Octobris diem, tum etiam apud Lipomanum in Vitis Sanctorum tom. 6,pag. 324 versa. Tillemontius pro singulari, quo in citatum priore loco scriptorem ferebatur,affectu, nulliusplane haec valoris esse pronuntiat, nidlam acris adeo censurge eo loci rationem allegans. Priora, seu qute e Vaticana Bibliotheca sunt desumpta, quod ea necdum edita sciam, hic non inutili opera cum versione Latina lecto-d

pleraquevideanturdesumji'<( nam in Mei (idem esto de?*eliquis,Metaphraste excepto,judicium) solum omissa sunt, q\ur eollectoribus minusvisa sunt necessaria qua initio de gravitate persecutioms acdeinde plurima dicta,Martyribus aut perseeutoribus attributa, non ubique satis temporum personarumque adjunctis consentanea, leguntur, Vo lim tamen, quishasc ita a meprolataexist\met% utomnimodam hxc Actafidempromer<ri^ n,

dear contendere.EnimveroquiV.dam in illisasseruntur, quxvidentur omnino improbabilia de quibusetiam lectorem inAnnotatis monebo, neaut id,quod hauddubie imperita cujusdam
interpellatoris

manu postmodum

fuit adjec-

tum,tamquamgenuinumadmittat,autpropter
Ulud,qucVCumquereferuntur,velutspuria,omniqueindigna fide rejiciat. Deaddita versione Latina, non est opus, utoperosius edisseram eamplurimomim decessorum meorum more ita adornare conatus sum,utuon perimlus. tanlum periodo, sed et verbum, quantum ,salva Latini sermonispuritate, fieri potuit, verbo respon:

ris oculis subjicienda putavi. Auctoris nomen tempusque, quo scripserit, etsi me lateant, ac

prseterea qusedam contineant, qune non continuo passimque apud omnes fidem sunt inven-

j;

tura absit tamen, ut nullius plane valoris ea esse hinc merito arbitrer. Contra, hnec et sasolum, tis esse antiqua, et non Metaphrasti
;

deat.

AGTA
Auctore anonymo

Ex

pag. 171, collata Ms. Bibliothecce Vaticdnce Codice signato 797, Latina fccit iom. vi a cum iis, quce Lipomanus ex Metaphraste

pag.

324

versa.

INTERPRETE

I.

H.

CAPUT

I.

in tyrannum Capitur S. Eulampius, acriterque

et idola invectus

variis

excruciatur suppliciis.

Erou; efio*daou rifc Mat'aou,

veuovros

(3ao-tAeta;

Maifnavou, tfyjfwotco-

Anno
in

xar' exetvov rov xatpov

7,duo<7e(3y];aavta rcov yabq eyevero rcovXptortavtoVxai ifowpfc Spro^arSvXpieto>co/cov hdYipYiyopeiTo-xaH

septimo imperii Maximiani a, praefe- Wftbfa cturam gerente Maximo &, ea tempostate chrittianot "'""^ Christianos exarsit persecutio c; et impia
"
c

ffTiavSv cocev

avSpanroi; ^arouro,

xal ro ^euoo;

Christiaidolorum insania invaluit, sanctaquc relig-io inter homines quasi deficiebat, norum

uTrexpuTrrero efiaotAeuoev, *al 4 afcfceia

fio).o;
Trjv

xat

dta-

regnabatque mendacium ctveritasoccultabatur:

suos manifestadiabolus autem se per ministros pietatis doctrioam bat, dans operam, ut sacram aMaximo perunivertenebris involveret. Tunc divulg-ari, eaque \L provinciam edicta

oirouda^v dio\r&V uTroupycovaurouevE^ero,

Tdre

ftiruneorurat. -hy^av rft euoepeta; <?t<W.aAtav xaraMa*t'aou xeAeuet dtarayaara dia rou

jKuqdftn xara ndaav

knccp X ^v,

aWre 7rpo3reaara

sam

T&&M

erri

rcov ttuAcov

exaom;

Trdkco;.

Ma#pou
rfc

oe

/saoveuovro;xararov rr
ETrapyia?
bttI

xatpdv exeivov
t

r>fe

BtSuvwv

Maximueerlarum civitatum portis afiigi jussit. provinciaa praserat, go quieo temporeBithynias

edicta, ita habeaportis civitatis Nicomediensis Maximianus d impetia affigenda curavit
:

rcov iruAfiv rr c iJfacopioWas

iwAwk

TrpoWaara
Totq

7repte X ovra ourco;

M;tptavd;

ffeffitais

r? Ntxoarjdauov pjrpoiroAe^ f"" xai ^vot; xai Tto/trat; xoofare xat peyaAoiS, e).euSepot;
evotxouotv
ev

Nicomediensium inhabitanrator metropolim parviset magnis, liberis etperegntibus

,

Trapeyvw raoe

'

y.ara r6v dp^evra aoi

^ogev poi > r/j /pnoaov irapa rcov a^rry-rcov Qecov,

Upa

ou-/xXy;rco

nis

mihi et sacro civibusque ha^c nota facit: enatiujuxtaoraculum,adiisinvincibihbusm^ S

70
A.ie-

Ouid

^T

stas, adolescens,

neque te ad deo

amttm

j^

_.'

it.mtt.iiMtilau. auoniam hodie

^ ^ ^ ^^ ^
0Tl

verbera exammaoant eum derunt eum, etiuter vemUnde es tu, quo vadis et unde dicentes nobis, sed conterespondisti Sti? quare non nosludibno hanmens nos rcccssisti, omnino ciChristianus es, et clanculum bcns, quia et tu ut ad deos accedentes sevitatem Lngrederis, Ugatum eum abripuerunt ad carce:

daiorn xpwpfo.
youivQUC
sfe tt.v

rv5 iroAec,

e^arcov
TY) lcttSfcv

ru-s

Osot;.

Kat

dr.ffavre;

aurov eiffyjyayov
Tipoffayayetv

cppoupav, pouXouevot

ducas.

Tum

rcm, volcntes r__u, vu^" w"

j

cum -

sequenti _,-

mane

praBfecto

tco r,yeuovi.

sistere.
et

tyrannoti-

^fpokero
,

ern-o die
,

nU\ir9 a quo

S*5L
u,
.

es

lue
e1

duxerunt illum ad prasicomperimus unum ex ati coutemimperatorHmimdaticontem.

sacri-

W W 4w*> W- *** ^-TA^^T^^Ii^^*^

4 TJ

tift *po<.>.

ov

v^mv* ^Wirp^y^

_oorum ml .,.c,avcrtita deorum potesta-. RuftdeoausadeduxinraBeumadpotesta. lUuc de eause dcduximus eum ad ficiis
1

!::;;.;;;";;i,

euros 0-1* rayiv_<reovr r_v p<. i/iz-v po<rT_y|_tt_v .To-T<.. X*__ (- ro*e. r yip 7iP f P er.,v, bw tt P o; psrffl/, .y irpoj Trpo; t.v .y_yo|7-V pi v p.v -.-/yof-ev utov ir o ? tw m.

-U* M* *-*- HAWM-wtffa^Wx^

P

W<
upv
\).o\.

perductum ad ejustem tuam ut illum ad vos modi insaniam deserendam iuducatis. Tumvero Ubiestr auciteeumaa Ubi est ? ducite eum ad prtefectus dixit illis prafeetus me, utvideam illum: statimque coram adductus
: :

to TOpi<r._p-vov

toutov

axogftflu
6'7rco;

-..- .t.

rr,; TOiauTYjS pLWpiaq.

IffTiv
j

u o.

-/.ycp.wv

.ut.y c/._uu-,
Gaccop.at

x---

elffayayeTE

aurov,

cx.\jtov,

xat zlar^ri eptTrpoffOev auTOu.Kaitowv 6 -^ysfxwv t/,v

popcf r,v,
v.at Tyjv

Prafeotus autem, aspiciens ejus formam et igforemjuventutis, militibus, qui eum compre:

ax.p,v

r^ ve6ry]To;
* ; ;

aurou,

ecpyj

toi<;

\Aaj3oufftv auTOv ffTpaTtwTan; uuXa

tva tI 7TpoirsT-S$ dr,-

henderant, dixit

Ut quid juvenem temere

li-

eavtav ffavre;, evupptcare tov veavtav ffav ^Te;, !vu(3piffaTe

XuffaTe avofftot Xuffare avofft

Ta

gantes

injuria affecistis? solvite,

:

impii, ado-

xzipontda kko tou veou

ff7rXay^vic^o|7.at y&.p ff7rXayxvi2;ou.at yap

opwv

miseretme enim,dum illum, rerum omnium conspicio: adducite ergo eum, et io*narum
mtis vincula

jtwTpacpevra^ayayeTc auTovato w;ev ep^w TpatpevTa-ayayeTe

xat o-zr.cv-i 7r/y ffiovp.ou 7rp6; t6 y.m ffrr.ffars Tr/r.fftovpLoOTrpo; to
l

ouv auTOV, ovv auTov,

velut in solitudine educatum,

Gau.(3etff0atw;a^h Gau-.[3etff0at&);a(j.-h

ypotxov x.at aTrapov TwvffatxpeTcov/tva p.a3"w e7rtetxeypoixov xal Sireipov TvffoeixpeT(i_v,.vapta&o_e7rieixeffT.pco; t/.v Tracav
tco

ne

tamquam

homo

rusticus et

secretorum

a/^etav,

x,at cJtoTrep

7rapa<3eooTat

imperitus stuporepercellatur, prope

me statuite,

rfjteTepw

(JtxaffTrjpiw*

ou de

yap

auroxpaTcop
Trpo-

DIE DEGIMA OCTOBRIS.

*t
stx*

71
-

Mww* potfet* *<Ap&npt

rous v3p7couc<po-

usyaXotc Oeoig. yeuEiv, ptaXiora rou 8uovt? roic

A mowiio ut oniQem convenientius discam wrttatcm, et quam ob rem nostro traditus at judicio neqne
:

enim me
diis

jussit imperator temere et sinc consi-

lio interficere

homines, potissimum eos, qui

f'*< ra ad
1

magnis

sacrificant.

Kai

-aps/S-cov ei$ rwv xoupffospav, ovopari

A-

Tum

accedens cursorum h aliquis, nomine

TroXXwvioc, Xuffc rac

x r P a ^

ro viffxou, -rr/xy^

avrbv ichplov rou

mxffyjc
ffou;

tfyef.o'vo$.

Tore

tfyspwv

usra
a-

KoXaxsiac Xsysi aur

Nsaviffxs, rl ro ovof*a
si,
>}

lt Apollouius, cum Adolescentis manns JJJJjJjJjJ ad prasidem deduxit, Tunc prh eum proxime ses multa cum adulatione dixit illi idolescena,
:

avayystXov uoi. AouXoe

sXsurspo;:.

Kai

quod
liber

tibi
? et

nomen?

indica mihi. Servus

:

BS,

an

* sijxi rou sv oiipa7roxpiSs\c o rsaviffxoe S17TSP AouXoc npoq avSpcorrouc yivoc sXsuSspoe oWotou rotfs

i/oic

7rio-^.wv yovswv,

s7rixXysv

ou,,^v xXou>ai.^7roxpiS-slec?so /jyeucov Xsyst*Eiirsouv,EuxXou^i.'Airoxp^so

W Mf 7~u .s^apx^
Xu*is,
r.

XsuSspo, Tuyxv v -K
rois
S

UOl OVOU.O. EuXauTrtoc

T paropcov, xi

^rA^-W
^v
Xeyst
'

Ou^rot; to
AA

^J Wpi^
? o^ ?
"
r

Asyst^

respondens juvenis dixit Servus sum Domini, qui in cselis est secuudum homines vero sum genere liber ex claris oriundus parentibus, et nomen mihi datum est Bulampius. fectus ce do igitur, inautem
:
>
,

OS o ayto,
1
<J 6

v auTO-

SBSpl, cur

^-J *
*

tu,

ingenuus cum

sis,

ve,

obscuromm pare tum

filius

'

Tcj>

xaiTtp ArroXXcovt

uaXtora
7riffrsu

X-/I

roi;

A/)^rp.EuX fi7rio S si7rsvSfwrwrrsi e!c a7CwXsiaV Zsueyap

<Je

Uv

u-

maudatis uon ^peres, diisque sacrificesPllespondens.anctusEulanunus.UM,: i

*
Cereri.

et Apollini|

sacrificem? Jovi maxime vero

:

reponit

magna

eortv

yj

apx/i rne

Eulampius

dixit
:

aTrwXstac' "ATroXXwv^ssffTiTMV^uxSvgXsS-pos.A^ftYi-

*m

o>su- rpa

vi

oyipjuffaffa

ra;

<|u

X a<:,rcov
etjrev
*

sic

aurv IX-

ruit in perditioncm

Qui credit in illos etenim Jupiter interitus

oacra?

movreV.

Ma&iu-oe c%

viyeucov

EuXauTue,
^yj-

B xaxwc
7rcoc

Trotstc

xaxoXoycov rouc 6soue

cpo(3ouuat,

opytffOsvrsc s?avaXwffffi'v os. 'ATro/.piSsie

*

o*s

&m

principium estj Apollo autem animarum exitium; ac Ceres perdit animas in se sperantium. Maximus praBfectus dixit Male agis, Eulampi, maledicendo diis vereor, ne forte ad iram pro: :

ytoc EuXap-rrtoc S17TSV

Geot

M/)

TrXavto,

yjye^xwv

ol

yccp

Ufxwv 6*aipLOVia

siffl,

oaoiot

aurwv yivoivro

oi

spya x ei P" v av^pwTrwv, 7rotouvrec aura, xai Travrec

Buvocati te perdant penitus. Sanctus autem dixit Noli errare, o prarespondens

lampius
:

ot TrsTrotSrorsc S7r'

aurotc.

diidaemonia sunt, operS mases vestri namque similes illis fiant, qui faciunt nuum hominum,
ea, et

omues, qui confidunt in

eis
:

i.

6
&c,

Tors

opyto-Ostc

yjysfjtwv

etrrev

EuXa^irte,

sx rou ayr^.azoq xat r/j^

ffs

o^swc

ffuvyjpTraffac fts

Ivb^ov 7 p hiou.iZfiV yap

pov, aTrXcoryjrt

coc ecp/.c, av^pcoTrov avS-pco7rov stvat, cb; scp^,

sasuj E

Mk W
vatoa
ffot

crs

rrXav^svov Tourou X aptv ff7rXay XviTrpoffxaXsff^svo, os ^fftov, .ap,-

ma tua mabam um

Eulampi, for- '* dixit 6 Tuuc iratus prasfectus cxistivultuque me quasi abripuisti
:

^
S

enim, ,mipl

te,

ut aiebas,

homiuem

esse U-

Otacoors cptXov stvatrou aurox.paropoc, xat

^J^^
aortatUSXe

^^ ^^^3
^
deceptum. P
f

Ilao de causa

amic us

fieres, et

oc

yapQsoi
ryj

^^^WfK-fW^.
slc

er

,al

rrapV.urou

aurouc

fxsXXouff-/;

ytvsoOat Bufft?
e^xot

^tovffs ooxt^ffavrsc,
xaxco; aTroXsffai
ff0l
ffs

rraps^.av os

rou

^^i^^/^ai^.nnt te mihi, ut te maP

uapPopt er
.

^^1-^^t^^.x Buwg
ffou stc

dio

xal ro vuv rraXtv Trapatvco

^P

7rap

tXsou;ysvsoOat nov T suffovTou S olxTSt>^ovc Osouc, Euaurouc rsToX^yjftsvcov.jO ^e ayioc

^^^aredeosmisericordes.utpropitii ^ns ven

^ ^.^
te
g

cceusi , tequ e

indignum reputantes, qnl

nunc adhortor
,

Lte-

^f

ad aras

et sacrififiant

^^ ^^

La;ec ? titoto,*

^^
^"/ [

"J

"

Tfc.ipy.tf.M4wA
acpatp

*?* 6to*

^ ^^
J I^ oculos "
vesfbus

ul videaut

uec pedes, ut amba-

exuadixlt\ Calumniator deorum .suam, et oxe,u.s ob proterviam

xat ex.raS-stc ruTrrscrOco.

Uu
ro

sTuXw^y)ffv yap

oi

6<?S>

aA a,Lavra.

^eTTStv rtc

eoriv 6

0soc

0^.toupy^a; T

r^atieuim 8uutmentistu*ocufi,ne^ conditor.Tunc.ira

auis
sit

Tors

OufuS^

v^yspov

xsXsust^

Deus universorum

S^tato. jubet eum a quatuor."J^ A. At sanctus

acriter uu.bus boum nervis auspicienB dimt Orote, Eulampius iu ca^lum immed. c.b.1. et tcrra^, qu.
'.

rovoupavov
vr--,

biiit^

*-w-|

t*

t3lnyv

rv

Mw

9epeU <r ro

Domine

Jola&pvofi

W ir3v

aeri fo^ou

rpopv

0*6

sanctorum Ang^ vnluus curasti, qui glonnca. congregast., qn. ru m iu nnum

oceli

ta

'

rr^U
n
,

EUUMPLE
*
,

MM. ET SOCIOR.

D
ifW
,,
*.

metu C um
et

Salvato emore, ~, tren-c te, Dominc cogi.-. nrmP me ex cog-icri Bedemptorem mvo o, P tum me
et
.

Wrtfcri

^TWP^^^^
, .

'

_^ aj&,

ffou,

xat *7r

Lriam ^JSS^ST^

ad

tuam,

averte et avert

r^
me
Quld ca .

^ o-*<*-r

,,

f*

nite

eum

surrexerat,

assurgcre. u Sane* plenus Sp rrtu

?

nisinstarfun.s.Chr.stum.m provoces Deui ,,uod ad iram

quidem pro !* etcnim haw

.

piens
t aiiff

^HiBauditie.S.Eulampiu.su^er^netpra^tm ^pe^^cumamiiss

* ^^-I^- *- . _,,, ^
* 8 '0
$e

Srm E^a^toc *<^

yaura,

**

Ta

M^
;

digitos tcnuibus
Sacrifica diis.
ri s

Impu^ toit^itaPUSanctus Eulampius dmt

sacr.heo

U|B1JJ

Am

dmonibus non

ed colo
a lute

Deum

w
O

9
1

llieull ,

Jesum Christum pro

Maximus
,
,

pra.fectus d.x

Ma~m

mea

um

n
'"j

facis insaniam tuam,

,. ;i

dum

fi Crucifaxo adbaeres.

^^.
**
Oeof^.

'0 7.0;

M|

Xa

T(f

Xpiff

^ ^vp^evr, **

.^

Ra .

id<

r| onit saiietu .s

**-;

233ft^* w^*?

EiMwr.o;

T( 7P

=1to

;;;;;;;;
,,
',

S- JT

topondit praaes Suspioe, Eulampi, ,,,. nipmnne lumen diffunden:

^
sis,

o P er a

^,

Ei^me,
oorpuv

*** -, ** ^ *. *HW f f ^' th^

,*X

w^, fataw SeXeis,-/*. ire&.,

1'1S,

Ul CUVUIU ijvuv*w***
si

Liffis;

iffitur

Deum,
eniin

n qui haec condidit, vis

Imyv&vai Uebvrov
Xpiar6v,xat

7roi>5ffavra

raura,

izi-

oreuaov

t;

imy^azi^

/.airaura 6p$&q 9
y.a\

recte perooffnosoere, orede in Christum, et en

cipie.s
:

dCoclrov yap izavxa.

6pu>[J.ivtx

toL Tiap' Yipiv

opco/asva,

ffh

per

hunc

omnia

visibilia

uohis et

yzyova.Giv.

invisibilia faota suut.

Maxiiuus

prfflfectus dixit
est ?
i

Quis ergo horum

9 Ma^i^o; rr/zuMV

Eiirev

'

Tt; ojv eartv 7ravT&)V

;

urfmiZ^ omniuni Deus

rur

Cnu-iiixus? SanctusEulam-

rourwv 0&;;
7rioc

'0 lcTavpoapievoc

'0 ayioq

Eu).ap.vi-

pius respondit

Tu,

improbus cum

passio-

EiiiV

2i)

xax.oupyo; wv, ro

^ev Tra^o; x

nem quidem
ti.s
ii

audivisti,

eamque

velut infirmita-

lampi, ooeuire veus et uns sacrmcare, ne me uog^as atrocibus te perdere BUpplioiis, Sanctus

vay/.ao

EuXaft
**-*'

Eulampius

dixil

Quibuscumque mihi ad vitam

'

utilibus, et possessionibus, et g-enere

sum

orbatus, ut veras cielestesque

p_
xogu.ov (3aoriXeiai aipeXeiv
Joxei
<iot

divitias,

quas neque tu, neque imperator tuus,

erdi

a7r' zu.ov

tJuvarat.

Et ovv
zir.zv
cru

neque mundi regna mihi possint eripere. Si go torquere me cupias, torque. Prffifectus

(3acravtCeiv,

(3acravt^.

'0

r,ywm

Ka&xpotc. xai

aptefwrroic; xocUfxeis

Guo^ev Geot^xat

iccoc

DIE DECIMA OCTOBRIS.

73
A. iNOK-roo.

ttw; rolii&q

etowXa ajrou; airoxaAetv; Kac xeAeuei

xit

EveYSv?v*i xpafia.Tov eftoyjpouv, xac e7rtre3>|vat hr' au-

Puris et irreprehensibilibus diis nos ipsi sacrificamus, et quomodo tu eos audes idola ap:

rbv rbv

aytov

Evhifimov,

vuxx

bctcupouer0ai ocpouiro r?fc

pellare

opwc

'Ex7rupoufjtevou oe rou 'Aytou

tpXoyo^
eiej

6*ieppy?yvuro 70

oSpuz urou. 'AvapXsvpac 51

rov

ovpavbv, wvvj pteyaAyj zItziv Kupte lyjcrou XptoVe, 6 rcov xetfiaclopeveav, odVjyocj rwv -7rXavy)pivwv,6 Xtf;v
ett* 6pte, xai o\ja.6 tarpdej t&v aoQevojvrcoviTrtp/e^ov rauryjcj, xat xoucptcrov ccVeuou rov yotye be ryjc OAtyeco;

? jussitque atferri lectum ferreum,atque buic impoui sauctum Eulampium,et crudeliter exuri. Cum autem flamma adurebahu- Sanctus, corpus ejus dissolvebatur. Tum vero calum suspicieus, elata voce dixit Domiue Jesu Christe,
:

dux errantium, naufragantium portus, ourator

infirmorum, respice in me, et ex hac
latione erue, et aufer

me tnbu-

6 ytyeptwv ave^ttovov rou irupo? rourou.KaiexeAeuerev (3acravtav, xat tiplaro ^tera xoXaaetac ^yjvat aurov rcSv

Xeyetv aurcp- Texvov

EuPlafJtirte,

ejTrAayxvfSopat

eiri

Et jussit prsefectus pitqueeicum adulationedicere

pi, tua3

ame istius ignis dolorem. eum suppliciis eximi, C83:

Fili

mi, Eulam;

r 5x^>eicrou-aAX^taT6v9c>(3ovroi3auroxparopocjOu

me

pulcliritudiuis miscret

vcrum ob

ffuWpat

7raptcTeiv
ryj
ecr/]

r6 7rpderrayfxa.

XaptSduevoc ouv
rotcj

metum

xau.ot, x.at
Geotc, xat

ereaurou yjXt/.ta 7rpoo-eA3"cov Suoov

cptAoc

rou oci>-oxpa.Topoq, xai 7roAXcov

*

imperatoris haud possum coutraire edicto. Gratificans igitur et mihi, et fctati tu?e, accedens sacrifica diis, Lmperatorisque eris ami-

aoceic. '0 aytoej EuAau.7rioc etTtev

f

Ttvt e^co 3ucrai,

y} Troto)

0ecp

r/yefxa>v
ryj

etTrev' Tcp Att,

xat

-u

\A-

cus ac multa consequere. Sanctus Eulampius dixit Cuiuam ego sacrificem vel quali Deo?
:

TrdUcovt, xal

Gea A/jpirpa.
o\ Oeot (6

aytoc EuXa^Trtoc

eiTrev

IIou

elcrtv

ooj, tvattu auroucj;

Kai

Jovi, inquit prastectus, Apollmi et dea> Cereri. Ubi, respondet Sanctus, dii tui suut, ut videam

Treptyap^c yevo>evoej

fycpto) ekev

Tt xaAri

eos?
diis
tes,

h aaxpo^tia.

T6v veavtav av^(3o'vrecj rov ava;tov

rh 'lco^ev
7rpoo-a

Tum (praefectus) repletus Quam bona est longanimitas

^uulio inquit
!

Adolesoentem,

rcov Oecov ev rco e^.ouPtrcoptco, ryjv deoucrav aurco rtu-hv aTrovetaare,

6'ttcoc

X 5eic,

cbcj

inhonoratum, iu excubitoriuin suseipiendebitum ei honorem reddite, ut mane addiis,

ecp /], Guffyj

rofc Geot~c.

ductus,

ut dixit, sacrificet.

ANNOTATA.
aSubhoc quidem imperatore Martyres nostrospro Christodecertasse,martyrologi,Gr<vcos commumter asserunt MencBorum ac Menologiorum auctores secuti, cum hoc anonymo Maximino contigisse, non improbabiliter (tomprccclarum eorum certamen verisimilius sub
.

ment. prtev. videsis) potest

statui.

hFamdem

vocem
;

Mencva adhibent

huic prcvsidi, qui eodem ubique Maximi tolique per provinciam divulgarejusso quce paulo inferius his in Actis de Maximo, edicta " su evertere verum l prxsidente Bithynia referuntur opinionem hanc videntur c Maximi nonejus, 8 ctoremfuisse, pronumest conjicere, cum Bithynia post tit in eoque statu, ut tnquit bino imperavil tempora consularis sit facta, viris, qualis et a sohs consulanbus Dignit cap. 127, usque ad Justinianum permanserit,
: ,

vertit hicuvbl prasfecto, Sirletus prosidente V^ctura totius BUhynix ut adeo civitatis dumtaxat Nicomediensis, non ^veto compellatur nomine, tnbuenda videatur.
^yeaoveiiovroc,

quam Raderus

**^^~

f W\

"

Maximus nullibi reperitur, regi soleret. i Christianos Galerius anno probabiliusm m c Non quod ea, quam Diocletianus et postquam pmorjam ab caeperanl ubiquejam plane intermisisset, gene oenenoii novi excesserat e vivis sed quod excogitatis carat Jsterior vero anAo ZWmenseMaio crudelius in ChmsU assecl^qu publicis multo decessoribus suis
;

^J^^ ^"LZ^
.

^^

^sSS^^H^ mandatum perdeSenUs

tantisper respirare incipiebant, Gallii *-.d Vide swperiusdicta ad lit. a. sequunlur. duxi ob ea, qux prxcedunt ac proxime e Ita hancphrasim vertendam

Max^nnnus desxmret.

redeunte, divim nomxnis irrxsio etta Adoles in urbem Nicomediensem o sanch AdolesDei instinctui, aut mx altquid effectu, cilepercipiet, nisi id singulari forsan

am

f^;XZncti

illam apparitorem designariex

i

FamiliarishxcplurimtsMarynbus de

f^

clis e
,

met

131. desumitur; persecutionum traetantem Chm stiamfo te p itiamjuniores, falsorum numinum multituchne [empore, tam frequenter qu t impressum gererent, ut inde aa oojecia alte adeo memorix templo depromerent. A^M^hraslicishuncinmodumdescriptumre,,-^'"' inActisMetaphrasticisnuncin . t ad medul ^Hocet prxcedens supphctum statu.m ligno appendens indomitam ffj-rannus. ..

"'TT C Tfr^^

^f2^m vanitatead tyrannos responsio ex PS. ^^^uYveriDei exislentia, ac insana

^^o^e^^^^^^^^

dolor, et princ.pales partes la^ et ossa usque subibat itosjuo. pedum et manuum edatactos di B superatum,... tenuibus... loris

^"

ngrfjgjvj violentcr circun.rahi,

ft.de ,,,

mem

brorumcorporisasua

CAPUT
c ntrit0

H.

^SX^*
;

martyrium

consmmnL

Eulampiu,
irritii diii,

pr*c Acrificari oportebat

ep^ ^

civi .

XTi

FiE

concsadjacentcmomam^
edicen obirent, ,ta deorum nnnc ve o

e-U

per
accedit

Xeyovr o-jra,

^,^1^,6^ &" r
J

eo-rjpco-

Ltem
a

,4v,

vuv*e

fO

2^gU J^OC
'.

Y6Tal fo tov P<oftov

Cmeifixi,

daras,ntsacnficct,deosqn -4

orantia

0m

(leccptUS ad
if?itUr

una cum
erg0

AdolLSCen

2w nT "V
;,

aCSSielcbremus.
'

festWitatem

Congregata
circumje-

no

W 4 o ^*X

5,0x0;

raaff na

itatc C1V1
J
;

tumCS
it

C tis loc.s

n multl tu(ll,ie

iv 0(

..

ri

Eulam.quicumvenisprffiS es

se t,
dii

dixitcipiaie < u
conservatores

^.^^^vLu^.-o,^ mfe ^"

3K

umvew

d
>

r0Durc0 rum
dixit
,

'0 Touroi- evto 60;

^r^

^
effutinnt.

lisUC

ml?S3^ergo,qudd
10

''T^.

uTabsu da

Verum

v
,,

),e-

/U X.v E
,

9ee,
;

:i;

bJOr ff e,.

9 f^ i_ xH^.ft*" Ka

^ wj
'

'

ci
,

non assnrgun sedent; sedeut ct si et non autripndiantes nullatenus ^amcs et

;"',<
ipsis

Tum

prrefecto,

ecce, iuquit,

du tuis u

Co%^p!
p s ?y OUffl
!

teW MV^

Ur S vov X

^v- K

l o u
is

apertum
:

est,

suis non vident

clamamus

nec loquuntur; et non perc

-* ff TP"'Vovr^xvt pvovr<rov^)V.pXeU ,xioi cero X rl

ov/.

p^^

Int;
;ll

sacrificamns, et

nidorem non olfaciunt,

oix vrire.ve., xrSAAa !v e; ivxi wtHdj^ opy'SeT<,oi tWi* J"v.p K ro P

vtirrpes

L.un^babent.necsuscipiunthosUas.Suub,,

flo^ewv.oi rov ^yepv*

ev

c?e

K <

^e^^.Beot

urmcx iisdejiciam,necseoppouet,autre-

owjkijw*. We ^S( rav,oiu^vTOr^eir<,

oOv -Ayepoiv,

sistot aut irascetur,

ncque vel impcratorein.vel

t oepaopara

up.fflv

oiroia e<rr<v.

^ectnmvocabitinanxniun^siquisantem
e

iixerit,

decori

necdedeus vel dsnuon, nec honori, oprases, qualia hc ducent. Videergo,

11 Ma;.p.o; yep&v Xeye<

sinlnumiuavestraa.
piV-ctisdixit:Multaloqtieri8, stupore nos percul.sU : Eulampi, atque per hac cumbestnsconversabanonneag-restiseras, et philosophicce doctrms factus es

noXuXoye<, Euiafi

M^i,,,,,,

mi,

t&wa; $i

r.^i

ev roOro<;

oix gypotxo?

/);,

.,

xi rcSveyipiov trvvofuXos

irfi?

eyevou

<piXoa-o<p<xvj; p.e-

diM,m rtiu ."""''

tis

?qnomodo
,

T s Xov
ayvoei;

rti(T1]S

eg

uespoudit sanctus Eulampius : Te ononrcprehendo;cum enim excaecatus sis

[tefKpofiat

elrev- Oj tirwnjfBK; '0 y<o; EOXap.irio; yap co; Oto toO c?<a(3sXou, oe effKontrfJtevos
'

iroto
c?e

trocptav

c5i'Jcoo-<

roi; yairt3<riv

aurov

qnalemDeussapientiam triadiabolo, ignoras, iratus dibunt dilig-entibus sc. Prafeotus autem Dei tui est sapientia. injuriosa
xit:

0so;. '0

viyepcov

opytrfels

Xeyet

ToXftrjpcotJn^

Amla\

et

ut scias, quoAbsit, inquit sanctus Martyr, sed provocetur et patienDeus meus ad iram

modo

xat

KtJe.

Tdre

6 0710;

tou t)sou Tiai; avaretva; rous

Tunc sanctus Dei Puer in oselum ooulos dixit Domine,Deus sublevans meus, qui suscepisti sacrificium Abrah, suster ferat, suffer et vide.
:

otp^aXftovfi Bi? rov oupavov

6 jJe^atteyog ryjv

d~vj

'

K.upte,

0s6;
^eH.at

^tou,

Ouo-iav

zov 'ASpaa^,
r/5

xafAOU

ty)v tJeyjoty, v-al eTrtcpavyi^t ftot ev

copa raur/j
difinoTa.

rou

cipe et meain deprccationem, et manifesta te

milii hoc certaminis tempore, nec derelinquas me, Domine, sed da gloriam Nomini tuo, non propter pnefectum tantum, sed et propter ad-

aywvo;, xai

(X.V]

sy/.ara),t7r7i;

pi,

Kupis,

aXXa

dbc,

dolw

ro)

ovoftari aou,

ou oia t6v r,yfV.6va

uovov,

aXXa xat cua rou;7repteo"TTas o^Aou;

e-t 7ravra; tou; eXTTi^oyras
7:1

cu yap

7:to),s'>|/ov*

aot.

Kat

stantium multitudinem tuenimrespicisomnes sperantes in te. llaec elocutus, dixit simulaero :

:

raura

elff&v,

Xeyet

tw coavo)
errt

2oi Xiiyw to)

zocpfjO

xat a/aXo) tJsOpo rayb

rn?

*/'/.;.

Kat

i7t6vto; tou

Surdo

tibi

et

muto

dico, illico in

terram prola-

aytou EuXaptiriou raura, euGio); eppayyj to tou A16;,

pio-TWTOJV
x.ai

ayaXaa
t&v
tcgc-

bere. Et hajc proferente sancto Eulampio, sta-

eyevero wael xovtopTo;, xat tiv;

p.yaX"/)
t/1

tim Jovis 6 statua diffracta, et instar pulveris

av/pa;av

pwvyj

Meya;

DIE DECIMA OCTOBRIS.

0e6c
^urou.

75

EuXau7riou,

7rot7Jffs

rotoura

ffyjusta

oY

factaest; etquidamadstantium

magua voee

e\-

A.mwtuo.

clamarunt
ter

Magmus Deus
illis

Eulampii, qui prop-

eum

talia

signa patravit.
>

12 Kai

^7r7]oV;o-ao*

e|

ourwv

xopyj

n;

rrepte-

* an

r.ioirr

irXaxet*

rpax>?Xffl

rouaytouEuXauTrtov bri iravrwv

ortutauyjryjp erexev

ple

Xlyouffa-'AosX<pe

pu, uvyjff8yjrt,

uaffeovrifeTrtffrews' tf/as xai rov auroveSyjXaffauev yevos * ffuvratpwuev aXXyjXot? uJanohq r.alV

exsiliens C qua-dam Puella am"^J^T** oollum saneti Bulftmpii coram oumiJJ miw "bus dicens Memento, Frater nn. quod eadem accetfenu, . nos mater pepererit, et eadem fidei ubera suxe wrcwim -

1 Et e\
ost

rinius

una nobis

eivitas,

unum

est

enus;se;

, ''

Cwr
*

* an 0a^st? ufo /ia-I-i*

0-oov ffu
e

yvi
;

rous au/porbou;
rj

'

u.s

7 a;

yap

e)-&> xat ueyaXyj

duvaut? aurou
l

AyxVeuou^aea7ro(3aXyje X r^XP^ TOuX P fa; xarato>S<S xayw dWXeuo-at 8e$, $ go-j

7reirtffreuxas
6V/jy)rt

oi3

peliamur una, eadem nos ambos terra oondel raagnus enim Deus, quem tu elegisti,e1 P otestas illius Frater mi ne mo prives Chri-ti
J
>

aii

tui gratia, ut et

ego dignareperiar, qua lerviam

;

(3affavou5, ottco;

ovvvnep euou,ort cpo|3ouuat raq uTroueivw xai xaratS&> uefa ffou

dsdotxco; rov Trepteffrwra

reXetM^vat,xa2Xa(3ervr6vffre(pavov.Toreff>cu^pw7rao-a?
6

Deo, cui tuoredidisti pro me igitur depreoare, quia vereor supplicia, ut patienter ea feram, et dig-na reputer, qna tecum certamen confioiam, etcoronara adipisoar. Tum prSBfeotustotO vultu iram manifestans, adstantem multitudinem veritus, jussit eura cum Virgine oompre hendi et in carcerem abripi, eosque per totum

yjyeuwv,

6y>v,

xe-

Aeust rov ffuff%e$yjvat

ySyjvatevrij etpxTyJjXatffiOyipwS-yivai
ro? tov ffwuaros tov dix
r/jv
*

^era rfe TrapSevou, xai 7rsyeaurou; xara rrav-

ptavfa

yap xat

tpopo; uvvko-yvj av'

tou dytxlfj.y-oc, a7rwXetav

Xeyet

Je

r^
r/,v

corpus ferreis vinculis gravari

furor

onim

ti-

ffuvxaS-ecTp

aurou

Aeupo ffxeipwwe^a -w; raxetov

Toirr, r.aepa

morque eum corripucrant propter simulacri

de-

avaXwfftauev a urou; ?rpo rou avaffrarwffat Traffav

ttoXiv xaraXt7retv rou; Geou;.
T-/?
t^e

xa-

structionenr.dixitautem assessori suO:age, inea mus consilium.quomodo statim illoa simusper-

^'o-a;

7:1

r^

(3/;aari 6 vjyeuwv

xeXeuet

etffaxS^vat

ryjv

Ilap^evov.
r yu.wv
(

dituri,priusquam totamcivitatem ad deos deserendoscomraoveant.Tertioverodiej.r.-euvtuspro $ tribunali sedens, jussit Virginem ad se adduci.

13

13 Etffa^etffyj? dz aur/j?

Xeyet

Ae'

Ea autem
:

deducta, dixit praBfeetus

et

Di-

ffufanj

yirw
youat,
Xeye/

/;

TrposffTMffa ro
*

ovou.x

xat

ttjv

ru^yjv

'H

IlapSrevo; Xeyet
o^ouXy] c^

'EXeuSepa

etut,

xal EuXauTrta li}

XptoroO yevsffQat ivx

3-* 1 c^ta

Ma';tao;
rov 9o(3ov

oonditionem tuam. cito, quSB adstas, noraen Libera sum et vocor EulamEeposuit Virg-o pia; precor autem, ut Christi riam famula. Madixit
:

&e aduiaata-

EHtampioqut
,

uuWtnum
f

Mvj erspw
;

ovopan

xexXyjffat,

xai

ouxoao/o-/t;
rt di ffot

ffepvrjv

yap

ce, xat eu7rpoffw7rov

opw

'

'Jo;v - tff sXSetv rats 5ufftat;, xai

avaaraTov

Nonne aliud tibi nomen, et prfiB Wm ximus '" timore illud non oonfiteris P honestam enim te ftd et decoram video verum our tibi visum e
i1 :

r.ovlnxi rovXaov; si; rox.aXAo;rouavoffiou ereptpSvjsj e7retffev (papuaxeuffa? o1v3"pw7rov ffe^etv crrau/;

sacrificia accedere et excitare

populum ? pulchri-

xat

ff

pwuivov

roffourov errupojffb
;

ffe,

ort xai

ro 6'vou.a

Xeyei' "Offov avToi) 7rspte|3aXou EuXau7rta ^ ftapru; uta (pufft; erexev, ourco; eX|3oorot; ap.^poTcpou;
ev
Trtctw

tudine irapii delectataes? an til.i persuasit, usus veneficiis, horainera colere orucifixi] adeone te inceudit, ut et noraen ejus induej

Martyr Eulampia

dixit

Sicut Q0S
ita

ambo una
spero, fu-

ort xat evi 0cp

^wvrt a acporpot cTouXeuffw^sv

(

nativitas inter mortales edidit,

e^STrupcoffv
c^covro?

yxp pov
*

ryjv

xap^av

ro: Xi^yia

rou //ovou

0ou

iToipoq ovv etui

7rp6;

7raoav riuw-

ptav

6 ouv (3ouXet, 7rparT

eyw yap

IXtrKfi c?ta rife

tj-/iffsco;ro0

a^/cpou uouEuXa^TTtou >cara;tw3r^vairw -ziysu.wv Xeyet Xotffrco TrpoffxuvyTffai. Tors opytffOst; 6

aurrjv
'

turum, utetambouni Deoviventi famulemur; accenderunt enim cor meum solius Dei \m parata igitur sum ad omnia toreloquia menta fac erg-o, quod vis futurura enim, BpeEulampii digna ro, ut per preces fratris mei
:

'E;aAa7ri'>rs;

/yr,

u^ourco;

avatdoo;

XaXet to? yjyeuovt

ayOnvcci
y.xl

paTric^ouevyj? oe aury7?,xeXeuet^ etcr-

aatov xyiov EuXau7rtov. Aeyet' "Ide 6

prSBhabear, ut venerer Christum. Tunc iratus Alapis d eam caBdentOS dicite, ne fectus dixit Dum autam irapudenter praesidem alloquatur.
:

o; xai E7rt(3ouXo?

(3y,ra

rwv8ev, xai xeXeuet nvpnSvjvailiOi dh UTryjperat xai eu(3Xyi^vat aurov ev auro>.

f

tem

illa in

facie percuteretur, jussit et

arcessi, dixitque
:

Eularapium

sanctum Ecce vrenefioum

fou c^tafioXou to Trpoffrax^ev

ereXetouv.

c^s

ay^

etdeorumadversarium;pra3Copit<|'i-."t uocen- p dereturlebesetSanctusincumpri.iic'1-etur. \linistri

'

Mapru;
ywv

eiffsAOwv sv

rw

Xe(3yjrt,

ecTo^ev r6v 0e6v Xe6 fogoetffu'

'EuXoyyjro?

et,

Kupte

0o; uou,

autem

diaboli

mandatum exequebantUT

vo; utto
cra; evi

ayylXwvxai x^po^f3 ^- /al Sspacptu 6 TrotyjroOp.tapou Xoyo) ra itavra, pOoat ue aTro

rourou xai avrtTraXou

vr,

Tvpdwou,6n^

vtxyjffa?

tvj acQe-

aurououvauiv,xaraXoyiff0Suerarwv euapetrryjffaV

atsanctus Martyr, lebetemin-P' Bfl grloriflca. batDeum,dicens Benedictus es,Domine Deus, quem laudant ang-eli, et oherubim et seraphim creasti, libera me ab qui uno verbo universa
:

hoc insano

suporata inet insenso tyranno, ut

ergo placet? enim, ut succensus sit lebes quid tetormento subjioiam P sacrificas, an
;

14 'H

roavpyjuaravrou yjyeuo'vo dl 'Ayta axoutraffa

xal avaaTivilxaa. iyr;

BetXtaffev,

^eXcpe

fxou

Eu-

muitc?

prsefecti verb.s, exti14 At sancta, auditis Prater mi Eudixit et ingemiscens

:

VnilrfrQ u, )ril .

lampi' quomodo oblitus

es raei? a.ljuva

me,

^conjicli,

eyd) A7rt;co,0o^vou ou,

aurv^;,
6

.^^etpy,-

--;-

r,y^v

gx^u(3o S yevouevo?
rtffi,

Eu-

raeura angu quia, visis torraentis, cor mo precisalvandam mitur. Ecce ergo confido, pavore perilla dicente, praises IIaec
.

i-V-*

ia, lau.Tv.ivo Aoytat;

xai arrarat; rrsrot.rsvat

Eulam pia, vanis quibusdara

fi

fraudibusque

Octdbris

Tomus

V.

MM. ET SOCIOE p EULAMH^ M

nhiHaueconfidere

avco

qu
bi

.ap
oy

voo

vis

fieri

sam har
..,,.,.,

ut

Eulampio dixerunt. " At pamitcntiam nostram. ci piat Deus

uepiw*

^-

*l

M(j
>

Aa pcovuop

J
:

^.

;->-;

mV

auro.5

nw*. $

sanctum Eulampium

et

sanctam v.rgl-

V
M

^
*
.

-^ w

inbfcm *f
| ffTU, o

'h;. .Ui.sacvitiL-aveVrrolecto.m-

"

'

._, &

0so flf"

^aWTTOiva:?

dttitl

propitn, saivaui ei mbcgifuu

Ul

ct ut

ervant;exspectantesteadsacrifioiasua.Ve* et honoro genus tuuin uoi ergo in omnipus sapientem te adhortor magno deo Apolj

Hni

sAo.rifioa.

DIE DECIMA OCTOBRIS.

A
ow,
-y.
'>

77
*

0-^

*-

JTavroxparp,ort Hsi;a;
Jtai

-r,

-joj/r,

cs-j

ro ita suspensa, Gloria tibi, inquit, omnipoi

LKONYMO*

IXey]

ow,
toJi**

/ar/.sy/jva; rov Ix^pov rr/i-j.ivx

oCi

yceo eyei

(3ao*avio*ri7pia,

aXXa to

ireptavsuov roO

zai 7rspt(3oXr,v irapa 0-ca'aaros joj, "* si; xoffpov

oou

ypto*0sv uoisi-g #oov ar,v, auro oY sauroO /0/77.79

iriyiuMv
Ltri

ei?

aaprupiav
6

ptou.

Ssouevyj? &e aurfis,

stal

atcrfiavoaevyis,

ayio?

EiAapiriog

clirev

rcpos

Deus, quod famu mmtiam tuam, et inimicum prsesidem confuderis non enim tormenta snum consecuta sunt effectum sed quod de corpore meo superestj e1 & te mihi in ornatum vestitumque ad glorinm tuam fuit concessum, eo per se usus est praefectus ad max:
;

6s

U7T0

ras7rXeupasauroy

>cai

dcvwSev BuroVoG Saaravt. .

est parata.

Mox

praefectus defigi palosjubet, ac

la-

CeerOat olvtov.

Twv

de U7ryjperv arovwavrcov, exsAeu..

_.

super eossanctum Eulampium extendij tum

<

rr

rs

7Tia 7fpww//wj^c* v

'/"*
crvjcj

*v,y W , .-

tllj

UnilUIUV.lUU (UIH-UV.UV, UI/UH/II.IUM.4UW."

6 0.-6;, 6 cTta rifc

aya56ryiro; U7roarry}piwv rou

rent.

Deum antem

ministri

mandatum exeque-

Xoytcruoucj ttj; (JouXyj^ o*ou,o*rj?piov rrpo; vitopovhv rcov

ETrayouevcov uoi (3ao*avtv, xat

sp;

puoat ueex rou

tTTOtto-

rou Tupai/vou. Tore 6

viyettcov eacr0evy;crasxeAeu6i

bantur,itaorabatsancts Bulampia:Ohriste Deus, Lux vera, qui bonitate tua famulffl tu3 cogitationes confirmas, robur mihi adde, ut, qna3 in-

sxxarjvai avaXyjcp^yjvat auroucj ev rco cTecrttOTyjpicp, xai

xapttvov
3yj
rJe
yj

em rper$

tfttepac*xat rpei? vyjxra;fitrre

ptyj

ee7ruptaryj

/aatvo; crydcJpa,

<$uvao0ai rtva

cp),oyi

auryj?

Ivarevieiv. Ttj ojv

rzTaprn

yjttlpa xe-

feruntur mihi, patienter feram supplicia, e1 eripe me ex ore tyranni. Tunc defatigatus pra jussit eos in carcerem detrudi et per tres dies totidemque noctescaminum suc cendi adeo aii- K

Xeuet
rof;
'

yjyettcov
"IcTe,

elo*axWval ^ous 'Aytous,xai Aeyei aucTuvyj

tem accensus

est

EuXattTite, rucpXocj urrap/;t;, xai ov

ryjv

flammam

oculos

intendere.

caminus, ut nemo possel in Quarta ergo die

:

Ocaaxo-Qy.i

cpXdya rou

Trupocj,

rr,v

e/oucrav

oe

aTroXecrai cTta ra; tpu^acjrcov a.cr/tcov rcov cTta crou arro-

Sanctos adduci, prsefectus jubet, dioitque Lllis Ecce, Eulampi, caecus es, adeoque flammam
ig-nis

XeoSevrcov, xai

c?ta ryjv

rou auroxparopocj
6'rt

u(3ptv.

2u

cTe,

nequis intueri, quae

te

consumel propter

yuvatx.aptov, etTreftdvov,
aTroXuco
0-E.

peyaXyj

yj

Ayjttyjrpa, xai
'

'0

olytocj

EuXap.rrto;

etrrsv

Kaxdcopcov

l.

aXayyV'

xai aTryjvyj, aifj.xyjv^yjrt*

eov rov
cre

Jyjtttoupyov Travrcov,
cruv
Tra"cri

Jbin.

t6v eyovra e|ouo*tav a-coXecrai

roF; eioco-

miserorum wistorumanimas, quostu perdidisti, Mu et obinjuriam imperatori illatam. Tuvero, et liercula, dic modo, mag-nam esse Cererem, absolvo te. Sanctus Eulampius dixit Stulte et
:

loizaov.

revereDeum omnium Creatorem qui omnibus potestatem habet perdendi te cum

crudelis,

idolistuis.

17

'Axoucracj

de

raura

6 yjyettcov exeXeucrev

pXyj-

^yjvat aurov et; rf,v

xatttvov.

'EuSuuw; de

yj

ayta

in caminum 17 Hisauditis, jussiteum praeses autem et sanota Eulampia conjici 0. Protinus

Itira in en

ca-

pliit ttnttntta,

Bulampta

0-

ett/BXyj^evrcov auEuXattTria xai auryj rrpos^paaev xai

rcov, dey/sXoc

accurrit, et

cum ambo
,

essent injecti, angelu

avertit
,

run, l'.nlinn-

Kuptou xara(3a;
votti^etV
'

I?

oufMCVOU arre^co^v
ex.ercrat

Domini descendens de cselo

ut, qui aderant
;

flammam,

ita piutf gla&lo

lieroufiu

rr v cpXdya,
(

co;

rravra;

ovra;,

6'rt

Kzozyjsiu.a arrcoXovTO
tTpc?
crcp

ra yap

ecco rvjc- xattivou 0*90-

TrepteTrarouv

"Aytot w; ev rrapa^etxupi xarecpXeyero. Ot 3e xattivou, euXoyouvrecj xat ev ttecrcp ryj?

^ecrTyj, r)o-a'Covre;r6v0e6v.T(5wv r)eaurou; 6 yjyettcov aurcbv XeycovEuXattTTtovroVTToXxal arrecpw.ro xar'

3

perditum enim extracaminum erant, vehementi qua3 iri Sancti in medio camiigrie comburebantur. At deambulabant, beneni, tamquam in paradiso, autem et g-lorificantes Deum. Videns
putarent
se statim

npirat

dicentes

rov rcov Gecov eTri(3ouXatcjttayeiaicj xarecrxeuacrttevov,

7TSi^dttSVov, xeXeuottev r/jv Xov,xai rco auroxparoptttyi EuXau.Triav uTroffryjvat rtttcopiav
cTtic-itpout* xecpaXf/V
r)

illospra3fectusobstupuit,sententiamquein eoa magicis artibus tulit dicens: Eulampio multis

infecto,

deorum contemptori

et imperatori ob-

temperarenolenti,jubemusgladiocaputabscii]

ryjv

acrettvov,

xat rrXavyjv rrap^evov

o-uttaero/ov

7rpox.p1-

voucrav.

rov Oavarov r/i; ^coyje;, ouffav rcp u.aycp, rrpoxptvouffa^ rov bzo-pov tov aurdxparopoc- xai uxsXeuowev xara
tvIcj

Eulampiamvero, impudeutem etfraudulen7enefico,quflB tamvirginem, isti comparticipcm

di-

m ortemvitpra3fert,jubemusparitersecunaum Ministri autem

imperatoris statuta capite plecti.
nati

pakptwMi* WW" ^ m rr- Z b^WpMta ft ***?* f? tvt

1

aTTOTttyj^yjvai

r/,v

xecpaXyjv,

Oi

cTe

uTryjperai jra-

S
J

solobantmorte mulotari. E
turba. Ergo

main iebatur

tan
01

^,
**&
X.,,.

b rft
-

^ U dC
r_
i

MK eXe^ P
u
,er'

i
ev

,e.

vvv

dpftw

XP

*>*

rOr

X.W

r, ?_.** er
r,v

9.
c/ea.v.;,

T* ^x^evo. o
a Z r>.,,
y.o S r.O 0eou ,f;

to J^ir
v 7
ftrt,
r(oXov,
r-;,v e

^w^W. BU^ n
ou,vov
o Sou S r ,.

d w
K
-

^J^ ^ ^~
^f^ifeoti a = P
"

suscil ,,

,,i,,.u,n

,,,

cum dUi uSnenorpaWle. Quu; iravit Tune viden nib

.

g l 8nnct

uXe U .v,fl P uXXo S7P"r^'*,r-

.vsv,

v^;
i

eU, rov

W&cr.
.

orabal d,ortumet) sus P ieiens 2 iu c_elu_n te. or p

XJyJv

Kup.e
o-ov
,,'.

0eJ 5

Eu).,,i'

rv _upear^vr W v ,, , ; ri^,rv UX Sbruv _v r5 Svofiocri ou, r< <A e

Wu rr, *vX*

hW- " wa -^ ^
.
*'
,

^Sv

u^ovr.v

?
-

^ ^^,,^
um^ )^
m,

^
vh

eadaveri illins
faraul ,,sEu

amputavit.
audlta
Si.ro-

l aml ,ius,

(murraur e nim in*

^^ ^

-7~
-, reXe.6
evo 6 e,;

S
tibi,

coneessisti, respice ct in

^ea

Sertl-es que taer

; ereenm omnibus.qui placuerunt tuo C0DSumraarunt jn nomme qula

et suseipe

animam meam. eam


\CTA
SS.

"

EUL

J Wte
rum
c
,

A,DCn

XXOTATA. A ,XOTATA

sacrificatura

exsta n, Metaphrasle desumpta et in pulverem

/

""' S(;

'

arMr0r

^^
;r

ut>

quod sentzoae

persuadet

Martisdies,

Ex his aliisque,
quod
et

lum
1,

seque Fratris irruisse,

*"f%?$^p^^ staUm jfi^J^ C "s

hr ' stta

ZLnsibus

propen^> ad fanum
, o/bsS am, eonspicuo
ittico

W^jjj, a"
Sq
S.

* saC n/*a^
.

^,

fl ,

gMe

te

fan0 col-

6** ^'^LLur. torque

Eularapms

m0

'

cottigu lacrum

affirmant,

furorem

^ irac

^^^Z

hS "^ artyrem mM
Fratre

J,X p coXXoquiomoras^Xge^

ad

PP lma

otuLe videatur.
aroitror au.

C/S

iNeque inc Aclorum placeat pugilum facta fabuUs

auctoritatem

^mnutxmi ^nseas

>U

-''

'"""* *""'""" ""

"^JZL ^71
aa

. etom

Actor m

Sanctorum gesta revocanRuinarUus nchtlongiorsirn, qux habet

& J
f

guorf

si

CanKnaKs Anmftal Albanus edicht) admiserun t: Undeautem Baromus

m.,

u< im ejus ad hunc ns Acte tatoU; a< cum in

,

Jj^^J EJ^io:*! ^ W~^ ^~St aquam ? Marysm

ferventi ole0t

[M*

non lebetem

ixm

aliucl,

inouoproa^ao leu

rt tX

^^f

r/;^
^Jam
'<!,',

operosius cUscutere nikil atnttm. 14 /uocl Operis nostri tom. 6 Septemb

^^~^J^^

scriytor fuerit secutus, aut

&rftorffii

a^

^159,

'

neque hinc ab idolorum cultu riderant illam intrepide cum tyranno loquentem, afferretur, quocl Sanctos ambos sine utta occasio recesserant: potius.crgo conversionis eorum Itesione aquse bullienti immersos conspexissent corporis perioclus exincuria, nescio cujus, in Grxco omissam, adjiciendam duxi, ne
tr
i

Eanc rocem

imperfectaremaneret.

k Acta pervolvens cum in hoc incidissem,multum,fateor,illorum mihi decrescebat dubiusqueh&rebam^numobidprsesertim, fabulcesane,quamveritatimagis consentaneum, iis sangui(l Jendissupersederem.Quseenim,inquiebam, tanta injamjam eluendis fusopro Christo Qux /ia?cilluminabitete Sacramenti istius formula? quo tandempacto ne Vuiiilismi necessitas? Mart i/rjititilisposl tergum (utGallonius de SS.Mart.Cruciat. fig. 23 in lebetem conjectum exhibet)manibus,riros <lucentos,proculetiam ase remotos,aqua aspersisset?Ai
-v,

auctoritas,

7."o

fi^onitoYitnt.wm

cumprimum ssepius rmnnerissem. alte.ruw.nup.rierp.rrorem..hnr)tir.aY)tiMn^tii^iaclscriptum

>

probabiliter
Sanctussalutarieosfonteabluissetiquinodusita tandem sotvendus est visus.Hicquidemclucenti hi Christ i Athlei\t$\n\\mabductietcapite truncati feruntur, atin Men&is,utroque Menologio,

ac

Sanctis aostris obtruncatione lAM,MMn Eularnpius et Eulampia, tyranni jussuelebete capitis martyrium consummasse. Jam vero SS. suntdetrusi, in coque integro triduo extracti, aliaque iterum supplicia perpessi, in carcerem laudati ducenti Martyres, postquam se in Christum credere exclamasdetenti. Fuerint ergo

ac in Baronii

et

Galesinii

DIE DECIMA OCTOBRIS. Martyrologiis memorantur una cum

79

sent, statim abducti,

cum
1

S.

Eulampio conversati
ficte

non ad necem, sed carcerem, ut superius allata confirmant, ib\ atque hic maxima de eorum baptismate, si locum habere
;

debeat,
hi-

difficidtasdisparebit.

a tyranno prolata censeantur, nimium hic mitis in Christi M qux ad ulciscendum deorum suorum contemptum Yirginiintulerat ma belur cum, erat) intulissese arbitrari debuisset, non injuria (quee ejusmodi hominum ceecitas
Xisi hsec

superiori capitis parte capillis funis innectebatur, quo per trochleam lectis in unum in martyr, cujus plerumque pedibus magni ponderis lapis misso in sublime attollebatur membrorum compages crudelissime luxarentur, appendebatur Prolianus hme apud Gallot
.

Erat hoc supplicium, utdicit Lipomanus, gravissimum, atque fere

ita

inferebatur

col-

niumjam

cit.diductainvenies.

ducentos, dequibussupra, ChrisU Martyn Ita scilicet homo idolorum cultui addictissimus multo ipse miserior, appellabat. res ad fidem conversos, Metaphrasticis ubi tamen nihit de addito statim advotantis a o Solum hic et in cruciatum hunc narratum invenio, reliqius omnibus, itlico post bullientis legitur,
,
i

<

vrodiqio

aaucxtormentum Martyres nostros gladio interfectos,

attestantibus.

An

vero auctor miracula

DeiergaA/ muttiplicandiprurigineangelumecfelo deduxerit, edicere nonausim, certus, SS.litterarumtesHmohujusmodi exstitisse favoris specimina, qux cum tas suos plurima
niis

confirmari. tum probatis plurium Sanctorum Actis possent

;

Grcece tnrwouAarwp hic pro camifice sumitur p ^Etiam

quam

significationem
.

ei

convennr,
y]

mde in Glossariis Cangii. sedanimx oculis seu cogitatione; q Certe non corporeis, fuerat.Melius profecto id exprimipotuisset. captus

quomamjam

ante ocuhs corporeis

...

DE

S.

BASSIANO CONFESSORE
CONSTANTINOPOLI

SYLLOGE
Vitse institutum, discipuli
plexi, tas,

C.B.

hosque

inter S.

Matrona Pergensis

id

am-

memoria

in Fastis sacris, cultus ecclesiasticus,

PROBABlLiTER

1NTER iNMi
CDLlllBTCDLYlll

Sancm,

qu,

..

etiam tiamsi S. Bassianus seu, ut abalns Basianus e sacris seu ecclesiavocatur, Grcecorum jsticis, in quibusmemoratur, Romanum hodiernum, ut non
;

Menwa

^X r eum
Se"

Mrl

paucis

Sanctis factum, illatus haudsit suo Unitamen hodie in Martyrotogio Neque verohic versali Castellanus recenset. btsi est carpendus.
aliis

versiculisque excusa suppeditant >, huic de morc prxmissis duco initium. 11 Bacriavo? quasiesubquibusad Sancti nomen stantivofevi; Latine gradus, adverbioque Latine sursum, compositum^simu^jpr ad hoc
,

et

martyrologus idcirco Menxa ac Sirleenim impressa Grxcorum ni fallor, 13astianum Menologium, e quibus, etiam Sanctis uti sianum acceperit, subinde Patriarchis Conapud nos tom.l Augusti in Septembris pag 744. stantinopolitanis, tom. 3
.

significationis oppositw adverbiumv.a-u, Latine deorsum, attuditur fircccis hisce verbis expressi,

ad aliud

'O Bac-tavoc TQV

zarw

XtTTWV

|3iov.

Xy.lowj

r.ooz

oLvrw

rr,v
:

&va

-//>^il (3acriv,

Latine sic redduntur

Basianus, vitam,

dum

quae deorsum cst, linquit

est,

item acnominatim in PrMermissis, alibique Septembms tom. 6 etiam ejusdem mensis

Laetusad illum ipsum, quisursum

dit g-radum.

ascen-

vaq

tamen hic locum temdestitutos accenseant,id

G61 videre fas

est,

indignos cidtuve sat-

2 Ita scilicet,

Sanctum,

relicta terra,
,

ad

Mc,i*u,

nostrum, utiex quantum ad hunc Sanctum

cselum migrasse, hic indicatur non elogium spectat, id, quod 'prolixum

quodautem

ad

haudobtinet. Castellani allegandis patescet, S. Bassiano.re^* itaque inhxrens vestigiis de nostro hic tracto utque de Sancto, in Opere primum quibusa id preestem rprxcipua
,
,

est,quodqueGrxcis hisceverbisconu,^\u\r,(

)v-

-J

ocio:

narh

Boffiavo^

vnvipX
f

^varoAwv

xH

transcribo, hisGrxcis omatur, elogia huc quibus, quce adSanj ti que deinde nonnulla, cultumve spectent clisseu qesta seu xtatem
,

IvKwvaravnvov Mapxtavou xov iv<s$z<naxox> fa$*v perac? *ai 9a^aaiv, rraetxai zocovzov JcsAa^ev ^<,v -' ovoaart a^rov r0>
o);xai vaov
y.zi<7*i
>
(

2^

XP-

{i

~
]

'

J '

rf>'-

3 "*'* 6

obscura diluadentur, cutiantur, dubiaque ac frxcorum elogio, quod magna subjungo. Ab

C.

D.

"'"'""""^
,
,

C"m W'< 0Mtem

i

Tta

Synaxarn Sirm haclems Grxeus

Menoloijt"
</lil,l"

Ba-

,',

/,,,/w

Sanetuspaternoster UabSia

ioiiuu

F
Tc i^Jtuv

,
'

ioiBperatote ) CoMt
u
,,.,,,,
1

anUnopobmpro1

in:i

,,

Ju , nnmodoeumtamquampatremcole-,
,a

m mP evat 01 ^,tani
i

nno

^\ %
*e
s

cum ad summam

&e-

D e
p

^ ace

spiri tu

m tradidiUnfin^ns
nom inee
Bira culis qmus tem-

mv.ta

et

trati8

"

oulo

monastioam vuaiu

r:::" ^sS,./.-^^.
-\;"Y*ariinostrieloqiis.Nonnullamodo,
ilinopo-

ag^-

-h

qucB
''

huc visum

esi

irw

"" r "
tl
u
; i,

i
.

,",

o
,

T:

^XJK*
n,
''

;"'

non prius conatu desid a\>oli manibus erepDeum clementissimum

vemsse sed pia affmani, Constantmopohm Constantzextruxisse, monasterium

et ibi

prophetia3 dono illustris,cum

nopoKteno fit-mim* transcriptis verbis assemtur

^a.ano^me to
verumcum mo;

tS^SSt
:\
';;;;
;
il;

multis profuit. Exact^ per

;,, ml ,.tL.eniomigravitad

nasteriumibidemper*.
*t

iimmn rt a disoipulis suis in adibus, qu est. Elogium eius nomen prajferunt, sepultus e Menxis supra huc tranisthoc cum elogio, videbisque pauciora in script0 modoconfer,
hoc
i

^^^^Ba,^ .
Bassianumf^
*-

Sirtetfanum Meno*oa*a

upjm

slanprodant, hicne Synaxano laudato est qux S. Bassiani discipulis dum ? S. Matrona, injam memoratis ecclesiasticis Grxcorum hbris

quam
i
i

inillo, de S. Bassiano asseverari.

et

Synaxario

Sirmondiano

elogium, in Synaxario Sirmondiano adhuc diffuCO ntentum f progredior. Idpaulo jamdatum, quod prceterea.utiinsius, quam
)ht notabo,sub finem sat accurate loqui haud
riih'tur,eMenologio Basiliano elogium,res ad Sanctv *>tvn snectantes exnonit. Verba
Qrseca sunt

annumeratur, in Menologio Basiliano viii Novembris die et in Menseis excusis itemque in Menologio Sirletiano ixejusdemmensis

qux penes

memoratur inbreviori autem hujusVita, nos, e codice Ms. nescio quo, a de;

cessoribus nostris deprompta, exstat, sequentiaisthxc leauntursub finemverba: '0 dl oaioq

DIE DECIMA OCTOBRIS. ^

yapoy avrou eoriv
uorr/7.vo>.
"

81

ro $1 erspoy

rvj

d?me Marp&yog,
roI

jtparouvta rov auroy ru7rov, rov 7*apa

ooiou v>o-

Sanctus autem Basianus, habitus

dictum S vembris diem,si tum deeafuerit tr examinabitu Deo serviendi

,

f<v illius

memoria recolitur, A
s<

"

forma in eremo divinitus accepta, Constantiuopolim veniens, duo mouasteria exstruxit, unum quidem, quod ab eo nomen habet, alterum au-

lerio

discesserat,

Constantinopoli

ali-

tem

sanctae Matronae, qiue

eamdem reyulam,

Sancto prsescriptam, observant. Brevioris qui-

quanidiu in S. Bassiani monasterio sub habitu fucrit rcrsata. Sancto, scxum ejus divinitus edocto, c secesserit, ac tum, cum ibt
ginibus, in

virili

Vir-

dem, in qua, non unum tantummodo, sed duo monasteria a S. Bassiano Constantinopoli fuisse exstructa, disertissime sane his verbis asseritur, Yitce illius et auctor et cVtas omnino in obscuro sunt; dubitarique adeo non immeritopotest,annon tunc demum, cumjam aliquot post S. Bassiani obitum secula essent
elapsa, in litteras fuerit conjecta. lucubratio 7 Verum, etsi id ita sit ac proin a Severoquoac Joanne prxterea idcirco, quod, quemadmodam Ucv f q , viro consuiari, quo innui, codeh etiam, dumjam ,*,,,,; nndehr, eliam. e ouo fuerit ac-

S. Joannis Baprope civitatem illam fuerii i<iptisLv caput ventum; cum autem de secundasacri h<

quarum mm missa, fuisset jam p

pignorisinventionese haecque 9 uti apwi nos tom. w J sancto illo Domini nostri Jesu Christi

itur,

/'

cursore actum, pag. 72 et seqq. ostenditur, anno 15:5 contigerit, conscctarium fit, ut S.
Bassianns Constantinopoli monasterium utipitis S. pote in quOj priusqua
t

Ma

adjutus

cepta,ignoretur ,minori in pretio est habenda, fidem indubitatam in iis, quas de S. Bassiano

Joannis secunda inventio eveniret, S \& na, teste Metaphraste, fuisset versata, ante

memorise prodit, haud mereatur, vel ex eo tamen, quod decessores nostri iltam e qualicumque sibi prMucente exemplari excerpse-

annum
9

t58 exstmixerit.
ita

quidem annum an Bassianus monasterium GonstantinopoU ex

Atque
t

annum
^O.aeproin
%

rint,idque, si

eam

.nihili

prorsus fecissent,

struxerit,

facturi haud fuisse videantur, haud omnino contemnendam, in animum non immerito induxeris cum autem sic habeat, per verba supra huc transcripta, quibus, Constantinopoli duo monasteria a S. Bassiano fuisse xdifcaSynaxario ta, affrmat, qualecumque pondus Bassiano monaSirmondiano, unum ibidem a sterium, Severo quodam ac Joanne viro conper fuisse exstructum sulari juvantibus transcripta, asseveverba, suprapariter huc
; ,
,

ante

quem

habemus;nunc etiam in annum id Sanctus haud fWrril, inquira-

mus. Nihil quidem, e quo hune determines, subministrat supra huc transcriptum e Synaxario Sirmondiano S. Bassiani elogiumi verum iduna cum Menologio Sirletiano p stant duo aliasupra pariter huc transcripta
Sancti nostri elogia. In his
,

uorum

al-

terum in Menxis excusis, alterum in \fenoBassianus Coniogio Basiliano recensetur, S.

stantinopolim, imperii habenas Marciano te M ircia nente, venisse asseritur cumautem annum uti inter eruditos convenit, ante nus. nec sane 450 imperio prcvesse haucl inceperit,
;

ranti, adjungit. Adfuvc intereos, qui Constantinopolitano anni dxviii concilio subscripti

inveniuntur, Martyrius, povnq tov oaiov Bamonasteriifftootov archimandrita, comparet, Theophanes, ut Cangius in Conque ejusdem
stantinopoli Christ.
tib. iv,

BzssiKms,priusquam ConstantinopoU m
1

veni

ret,monasterium ibi sedificarit, consectarii

pag. 120 docet,

lo-

Reponi quimonasterium, de quo hic nobis dem potest, sermo, S. Bassiani nomine potuisse distingui, non quod ab ipsomet hoc Sancto, sed quod in jam hujus, ad Superos felici e vivis excessu translati,honoremfuissetexstructum;verum, quodab etsi iditasit, re tamen vera illud, ipsomet S. Bassiano esset exstructum, fuisse Sancti hujus nomine distinctum, vel ex eo apadhuc paret, quod hoc ipso nomine, vivente faciunt vocatum, ut fidem c Bassiano, fuerit duo S.MatroncV,supraadhucmemoratx,eloBasihano gia, quorum alterum in Menologio Novembris diem in ad viii, alterum ad ix Menseis occurrit. uid ~ S Jam vero CU7U kcVC ita habeant neC 2 ante annum monanontaquocl non fuisse a S. Bassiano
co

non uno mentionem

instituit.

annum t50 hdudfe fit,\d id ille ante dictum nonnemo S, cerit. Al vero, inquiet fortassis
,

Matrona, postquam a.S.

w&

rium Consiantinopoli fuisset exstructum, ibideme jam' dictis aliquamdiu in hocfuit sacrarum Virgi vcrsata, Emesam deinde in secessit,jamque, cum sa monasterium

num

crum

Joannis BaptisUv caput prope temillamanno [tefuitinventum,parthenom VitaejusMetaphrastesetiam do isti, utiin cum autem luvc omnxa, cet, fuerat pnefectan " wnasterium an te >" ' S i dicti intra trtum Bassiano haud frd exstructum, dumtaxat annorum spatium, ul con
civita

S.

fere

>

>

m,

quam,

men
ret,

ut a Pr a-

s tQrium

Constantinopoli xdificatum vel utid abs cumque suadeat, alicunde adducatur, quodam ac Joanne viro eo suppetias Severo ipsa factum consulari ferentibus, fuisse asserenti apparet Sirmondiano

ac mtra rantipatescet,debeant fuisse facta, reipsa facta credttam breve tempus fuisse dubttariid tuappareat admodum diffleile, ante annum 450 S0r circo posse videtur, an haud fuerit crum illudasceterium a Bassiano
e

^^Z,sichabet;verum,cum^^^^
1

&

Synaxario

assentiendum.Veabsque ullo etiam scrupulo id a Sancto factum ? h rum quandonam prodicenostro Grasco t MS. 194 continetur Matronx Pergensis, mox iterum or S. conVita, aSimeone Metaphraste

istaomnia absolute.ul" difficulter, annos fmsse pcraintra tres etiam dumtaxat S.rin^ cta ^fenieisduobusqueMenologits, consensuid, unanimi no scilicet et BasUiano, annum 160 'onstantinopoh monae auo ante emsiruetum, steriuma Bassiano haudfuisse
'

potuenm

((o

.,
,

,,, A ,

,,

consequitur, asseverantibus

assenttend

memoraUv,

scripta. In hac aidem,

quteapud Lipomanum sermone Grxco in Latinum veret Surium e dicm exstat, n sa ad viii Novembris Matrona, qux, mmjamprolemmari' qul S.
to

apparet,cumguetamen,utjamsupradocui,
Zlnaste,
Constantinopoli
xdificarit,

--

annumm

wtowa

utatisfU,utidverosimiMervel disI)
aui, quemadmodu

abs illo iliciene, suo peperisset,clanculum utroque, ut jam ansecus, ad vm 00! n, quo

r-*^gS

DE
J

S.

,
ilXTOBK
C. B.

huetranscriptum,prodf <*" copl

BASSUNO OOXF.
P

Mm S "'rtnTnostri etogns affipolitanum bi. sed ^ Sanct^ trece ntos, lransc nptis

^
-

cum Irius, quam "llucis

Iscipu" /MienSU

*"

fere

<* * f r S
eom

senc 'Xutem

Us %.

Bassiani

gj*^. ** *
fltft

vivere

.. *f "'"f/ ex e0 appa ret, vel o. mdubitatum

^.^Monachum K"^ M quod xta /Urf

t.

%***>& ^"'"'"^Matrona
'

Macedo-

t adseriptum erat au
.

^^^S&^^^
j

gwisc m3e

it
.

qui ita *

Mati .

n
;

rrsBas
g

ianiW"to.j;
CM

a
r0
o

im

^
,

npra

*"**
>\

pergenm
e

Wa

toco

(orfi

" n "-" *
to^fo so

Zncupat

in

Maryro*

fff^, om.o **: faeiato ^ ratione impusus

^^Lio? ^

<.<> CaotoHntt S;

M a o
cMTO
Valente

wenlum

f^Msse Ttern^. eg lan

Matronam,

,incmtatemhan^ Ba 3.
hanc CUn

\ (

Zutsicb

^LTsub Theo-

dablum, un a&
...
,

,.7.num,

U | Cutticllanu* Mtlimum vidtiur,

CHUl

homony-

,.,,,,,

;^"*'~
Se
8. S.

ttm j,; ca;

TMumTumZ uncrisreperiomandatum.^
'""" Se

monasteu( Baaaianum af iw n

Matrona.S.^
wl ex
hic

'
,

e0

fitperspc
Constitntinopo
,

d>

cum

ultimo

Z-Castellano

hicmentiar, moven

Acxmeta credatur
<MMj gM0O /tar
<lliml Etsi
.

.,,

enim Constantinopohetalb,}

""*$*
t

^ ^^ri P'tt2a
i

"""; in

haud nonpaueata.
acx-

W
^.
ann

rnemora^aoa^

c0 ?, fl>

Theodoslo

uti .toito anno 390, xime cit. vzdere

Matrona, aux
stos fuit,

^'^
s

'

necesS ario nor ,' s c -

<*fj^ 'lomini caput ^.^^ ^^T*SSm orto;wrta de-

annc

2^abeZgul,uUupra

stZleeferre ae
l
.

porro amplecti Ba,

^inventum, in civitatem Emesenamfuit

^mZumVsibictmonacHssuisser. ... - ot Qihi at monaclas suis su normam, I m .Tcriwerit? Sane vitx

,

ESSW- -*ifutiinlelligitur ex
eo,

exsUteritjuve.
e

quod
S.

jam duh,

Zietranslationemitlamin
docui, ante strio, quod, ut
hitm

Bassiam mona-

Zdavi, S. jamreoitata,assemntur;etsiautemh^ primum ab aho traai san de requla, quam

f

exstrwent, ,,,,. constantinopoh ouam supra adhuc ria in bremori, 6 Matronx Viiaperverba.num.

450 havitam monasticam, virih tit exstructum, tum, iu fuerit ampleoca, ac

annum

nmnnnlo

V res

iinti qui nque xtatis annosnurMatron a quxsub Valente ac At j hrr

t
>

intetligi,

Acxmetarumque institutum eCon stantikopolitano horum

Theo aosio
i

* etiam lenijju/ to v^^^, ~ CallistifOperisnostri tom. drenoetNicephoro 1018 videsis) inlelhgitur, in i Januarii a pag. urbem Constantiaiia tum intra, tum extra monasteria invectum, nxhxltanopolitanam impellit, ut velpro verosimih ha-

tfJi^

^'tg ^Z^JJa, cha extremum diem i*^disci

ItSatZem,
marito, vitse
stantinopoli relicto,

cedone m, virginiclau-

P ula,Con-

equo prolem pepererat, cursum absolvit. Ast siveobjam

dictam, sive ob aliam

sit

men omnino

amplexum seu beam, Bassianum illud fuisse condiin monasterium, Constantinopoli a se

tum, indiixisse.
inftf-ufuiii.

factum, ut Bassiani dicedoniana exstitisse Matrona, S. Sirletiani scipula, asseritur, Ms. Menologii
7
_ ___ .

quamcumque causam verba supra relata,quibus Ma-

_.._.*

nJnnuiMfn

~\/fVl /"-/1/7 f\Vk 1

'

n VI /7 Wl

loncfisiime "qit,

di$cipulu

que trerrntt.
OC hoi inier
S.

Matrona,

docui t sitcertum, annetamen,qua>Accemeta. rum fuit, vitse rationem fuerit amplexus, est admodum, uti ejam nunc dictis apparet, in-

quod^ Itaanimo comparatus sum, quoa ni/iit & *o^nnino, e quo vel utcumque Macedoniante se '
ctceevadatsuspecta,invenireuspiam,requamvis diligentissime discussa, potuerim. Neque

-7-7

""' hic no'i u Bass i a

*

mm

parlim<><

gpectantia

certum ac dubium. Verum qualiscumque tandem, cui Sanctus sese addixit, vitx ratio exstiterit, sanctissime equidem, utjamdixi, in monasterio, a seexstructo, vixit, necpaucos ibidem, qui illam fuere amplexi, discipulos
fuit adeptujs.
tos,

vero,Macedonianasifuisset,sese,cumprimxim mundo nuntium remiserat vitse monasticse

,

Hosce numero exstitisse trecenMenologium Basilianum et Constantino-

prxceptis imbuendam^nssi&T\o,viro imprimis Catholico,Constantinopoli,utjamvidimus,tradidisset ne autem, postquam hinc a Bassiano

;

Emesam, ut pariter vidimus, fuissetprofecta, Macedonianam

DIE DECLMA OCTOBIUS.

*'*

A Macedonianam factam

suspicemur, obslat pro Sancta a Gtwcis post secutus mulieris, regionicultcc Constantinopolim,peragratis
,

cultatibus sibi oblatis ae Bassiani eonsiHo OGumaitctas, ad mortmn usque, ceptis,

.

4UCT0KK

B.

h U svariis,adeumdemS.Bc\ssii\numreg7*essiis, aliaoucqucV, maximi etiam tunc fuisse abs

illa

Sanctum hunc factum, argumento

sunt,

Vita a Simcone Metain siwra laudata illius nhrastenai^ata. HcVC idcirco simulque, quod Emesam Connon minus quam quiv Matronse prircessere, adS. Basstantinopoli discessum sianum partim spectent, compendio, cui mox nostrodicenda,subjungam, reliqua, deSancto
hic exhibeo.

no obiit, perpetuo quamcentesimovito occupat. Tale est eorum, qux de Matrona, Constantinopolim ad Bassianum Metaphraste quidem,maximi etiam tunca Matronafa

nam

fuisse
l*t dit
(

pro~ wr *t< etiam, -,.- _tunc ^v ", uti in eodem compendio ac proin et in Vita, per Metapl scripta,traditur, Matronx curan Eto ianus gesserit,cvdesque, in quibus ct tum aliquamS.

Bassianuin, luculen

, ;

cum aUtem

L.fcW/6 l*t*l/W V V

pida, quiv, BaptistcV in civitatem 453 capitis S. Joannis translationi interfuit, unguento Emesenam Domitianus inde accepto ctvcum illuminasset, quaquaversum citisejus maritus, rei hujus, sime vulgatce, fama excitus, novaque inde inveniendcV uxoris, quam ubique requirebat,
venit; ast ilta, spe concepta impulsus Emesam

Cum Matrona, S. Bassiani disciquemadmodum supra docui, anno

diu

cum

sororibus, Beryto per Bassianum

ei

morata, jio- Marcellum jusseritparar/, kincfactum reor ut, qua\ verosimiliter ipsamet Matrom, utie
se evocatis, fuit
x

ctis

ur, Consta ntino\ a Metaphras tanum, quod ab ea nomen habuit, monaste. rium exstruxerit, id tamen a Bassiano
t

hominem adesse subodorata, mox, quo inciHierodendi in manus ejus periculum evadat, tum in montem Sina, ac solymam primum,
discipidas sibi dein Berythum, ubi et aliquas Constantinopolim tandem B adjungil, profecta, diviniBassiani conveniendi desiderio capta
Ma-

structum, in breviori Matronm Vita, per ba,num. G huc transcripta,asseratur eretsi hinc monumentum isthoc litterarium monasterii S. Ma- E roris forsan in Conditore
trontv assignando insimulari haud imme queat, fuisse tamen in hoc eamdcm, qua obserS. Bassiani monasterio, viLv rationem

alque cx

ironxper

Me

taplirastem
Vita

revertitur. tusque ad id in somnis excitata appulsa Marcellum diaconum, quo 15 Eo virginum suadente, a Bassiano Emesam ad missa antea fuerat, accersit, remonasterium dumtaditusque causam abs illo rogata, sese laborem, seneut arduum longi itineris

vatam,verosimiliterrecleaffirmat. 17 Ea sedet sententia, quod, cum

nus,

S.

Bassia-

quamdiupost S.Matronseadse reditum invivisadhuc mansit superstes, pnrftttth), quod hcec Constantinopoli tum condidit, monasterium consiliis suis ac curis maxima ex parte, ut apparet, rexerit, is haud facilcpcrmissurus fuisse videatur,ut alia in hoc, quam ipsaqucv a monachis suis servabatur, ac ab apud hosce, pnusquam met Matrona, cum

JJJf^JJJ,. lflMl onnum

.

xat,

ctute ac
sciperet,

mulierum

vehementi mamspiritualisvitee institutionem acceperal, desideno ac maxime Bassianum conveniendi ac dein, quse sxbi adductam, respondet,
fuisse

imbecillitate despecta, suquodam eos, a quibus pri-

Emesam

secederet, sub virili hab<ti> latebat,

post

suum exurbeConstantinopohtana discesautem,

sum

contigerint, exponit; Marcellus abs hoc, ut statim singulis Bassiano narratis, tumuttu alienum non pro-

quietum aliquodet a ad quod facilis cul a monasterio habitaculum,

sibi esset accessus,

aliquamdiu fuerat servata, vivendi ratioobcerta; sed servaretur. Res quidem minime cst quo certa reddatur, orrumtl, ad cumnihil, transcripta reliqua modo, qutv in supra huc progredior Bassiani elogia observanda sunt, S.
Constanliac primo, quamdiu hic, postquam in vivis adhuc nopolim Matronaesset reversa,

Matronx quamprimum ilte, Magistm prcvstituatjubetur, cumque id

vrcccepto

mox obtemperans, fecisset ,Matrona domo quamprimum in apta, quam paraverat, inlocum (ipsiusmet Metaphralocatur. Quem
stcv
ff

quandonam manserit superstes, seu potius, adjunctis t ut supra trecentissibijam

circiter,

ad immordocui, discipulis, e mortali hac vita S. Bassiano temptum, talem migrarit, indago.
uti

quin etiam ab ea etdixisset, qua3 opportebat, et eam imdidicissetde iis, quseei obtigerant, eam rogavit, an pertiisset iis, quibus indig-ebat, alio; cum ea autem dixissibi opus esset aliquo Berythi et eas velle ad set alias sorores esse hoc episcopo Beryti ips'am venire et una deg-ere,
statim Htteris
sig-nificat,
et,

cum maapud Lipomanum verba sunt) eamque esset allocutus nus venisset Bassianus,

ncVisexcusis,Sirtetianoqucar Basiliano \h'- p Maraano nologiis ostendam, ab imperatore

mox infra e Synaxario

Sirmondiano, Me-

fuitexstructum; cumautemsic habeat,

vero hinc, cum
existenti,

emm<

certe S. Bassiano, in vivis

t

adhuc

quas nominatim

templum Marcianus, qui uticx omt, eruditorumconsensujamdixi,annn 458 e vihaud exstruxerit, fuisse ante annum nostrum, non inepte vis sublatum Sanctum
.
I

eam quaerebat Matrona, jussit ad cohabitantes Eee ergo emiss* et mittere.

Matrona
in

quampnmum
cum

concluditur.

ei

summam

compendium

16 Verum Matrona,

exhibebant obedientiam quiv eximas, quiOus qux eximus, quious

quidem spectalisiis,qu X ex
18 Reponi

.-**"* ejus per Melaphrastem

potest,

S Matronam,

..

comracta,

effulgebat.virtulibusnotiorzndwsacnonpaugratiorreanobilitatis feminis eis primarxse monasle^u dudumposi debatur, haud ita

civitale Benjlensi, Vita supra retulimus, e ' s Joannis u-anslauis x posq

w
C

.^^
,

^^.^

Bassiano adkuc vivenle,

t^MUqnoprti^w^? Sporaciiuxore,quxeisanitatissibirestitutx
Uneficiumreferebatacceptum.subm^mstratis, ccdificat,

^^Zstitisse jam
eonsideranti patescet vte

tum senem, idque, verum esse non

P
Ju

e ' sl

mte annum mmtas*

habeat , atque adeo ^ ( _ rnMuresignfita,

tn novas Mas xdes ryto ad eam venerant, Bass.ano rntroduprioribus, in quasjubente asdem reltctts, mrgrat Itaprimumfuerat,

ac

una cum ^roribus.qu^

\
q

el$i sic
.

M
cum ns
stessc supra Oris.un
<

quedeinceps, ex Athanasue,
'

PdiviHsfu

nx.quxdiscipthxxejusseseeommxseratjaOctobris

^.^^ ^^ ^ um

^ ym
m
.

Melaphra .
h-

Gr

quQ> Bas3lanu

mle

Tomus

V.

DE
84.

S.

BASSIANO CO^r. , tto $"*

b
x
-

^
#

to

AVCTORE

n>AMvereobiisse,consequi< annum l^ UP ar>hraste, antedictum

t.

wn

~ _v

temp lum

?*

t0

impe rator,

exstruxit,
cedificacvdifica-

TL**ratore h imneratore

.^aaaM
aueiu
\

CB.

""*>

/ic

transcripti,

pmit,sese^mUsejam^ m eX

am(num ^~" :

pr0 . ime

verum quid nonjaod ususidfaciat, J S. Anrue

sacram

"^" ?* "^ZtZrope

*<

m 1* P* illam ipsam wm illud

d

oqU untur,

Wr*<r. *

^; ^rf^fc,

to .

ac

^a<c

SsS==S2= 5^=:H^5fi ^tefuer^ ***" f-^ ^^ ^^ ^, ^ W^tZn

Malronce te a S. Vila in S. Malronx

11
tom

^Xua.ueprobali.acc^er^
. 1.

noslri

auctore,

Junii pag. <~\'".'\

rompserU. p BMSianus,
S.

^^Jdictis eja ilfa^ona. nona"w>

'

**"& r*-
obicrat,

icha oeantacS.

quod ahoqV Marczano fuisse a q, ut jam doculeniss ime, plt templum erectum,lucu% ""2lceJ,us, quodque adversantur, cui, tradit,
auctores, qui

nscerte,dumi

amca

T^fnHr

s> /<,<,, interes-

possit, d * Ude,uh,secl, s i fieri l inlcrS ese nonco g ' conciliandi smt. Dominiim, ] t a0 mig cum senio confectus

*f mc

^J^
.

'

nomen

E
hallegatisautumans,de%ts,qumo

marL * s Rn , "Ra^sianum a Etsienimitahigusauctor,S.^

'

<;

exsiructo,

.1

li

cx iU <

nntAflmcitUT

SUD cjus

nomme

imperatoi exsuu

eX istenth fuisse a

mar

& MenmS Tu
ac Iroin
el
/ /

dixi, Sirletianum, quod, ut

Me dtiZ

nlsadamussimconsonat.Menolog^umaffir-

deaturindicare, haucl ita sed ,sufficienti,utnonnumquamalias, haud adhibita, S.

tamen

tM

gjg toiaHmdo
fu

,:;;;

v;::i
fl

SSSKfS-J^
vnperatore 457 obiit,Marciano
ter

,:,:,/,

'"'

253^^*^ ^ "W
Sanctus wtCCTiwndui, non quocl

mhoc

ipso

ere '

it

manda tus,

aut etiam,

" (L "

quod, poslquam, S BM8la imperaiow /foraissc, SJ

inftnilis in v

ttrSKSS "^^'
.^
il

fuisse nonnullis deinde interposttts,

"f^2 Sanco

cum id.quod, postea indeacl dictum tempUm, a Bassiano at, aroi j r0 r, ad moHWterfw. umbilicum caconditum, fuerit adjectum, ad tcacowMu <f
translatus.

ro

^^lri^ritS
uu

w pvo "

templum ab imperatore ibidem hujus nomme, flnem, non expresso

nl{
,

exstructum, sub

Co^et
annum

adhuc frtassis

M non^o^

MarciaC no, imperatoris haud alterius, quam legatur, tierum etiam, ac prcecipue ni,nomen Menoquidem, quod Sanctinostri elogium,e Basiliano num. 3 huc transcriptum, logio Marciano pio iminitio habeat\ Bassianus,
virtupcratore, Constantinopolim profectus, ob suam imperatori statim innotuit, qui non

nion;iv ro^t^onuntiandumappareUlta in dicto Synaautumo, non tantum, quod tam in Menxis ct Menologio Sirletiaxario quam

S. Ba^siano Constantinopoli templum, quod a Marciano, anno, ut dinomen habuit, vere a exstructum, ctum 457 e vivis siCbtato, fuerit Sanctus, utpote quipost erit, ut

consectarium

supra dictis colligitur, in vi- Y superstesjam inde a sevis adhuc exstiterit nocundoaut tertio post mortem annomlem adeptus. Fateor, sic mini suo sacram fuerit sem nostri, habet; sed quid tum? Id quidem floruit, moBassianus at non seculi v, quo S.
153, uti e

bem

apparet. ribus spectatis, incredibile

terius

Tunc

modo eum tamquam patrem colebat, sed et tedes illius nomine^uea ad lnmc usque diem exstant, toti&QWi^hisqueverbis, utpote quibus imperator, a

alenim ac diu adhucpost, cum monachi seu sancujuscumque status homines, qui

cte vixisse

Marciano diversus, designari haud

queat, fuisse abs hoc xdem, seu potius, ut v est, rov vav; hci r$ ovopan kwtou, id est,

credebantur, in vita et post mortempatrarant miracula, statim eis honores, Sanctis deferri soliti, discussionibus multts prsevie haud adhibitis, necjuris, qiuv postea
sapientissime introductae fuerunt, formidis

templum sud nomine ejus, Bassiani nempe, exstructum, apertissme signiftcetur, nec sit,
cur hic a Menologio Basiliano vel Mensea cum Sirletiano, vel Synaxarium Sirmondia-

prsemissis,deferebantur.
ZZ Imo vero seculis, ab tetate nostra haud etcuUamw nuum o6 " nW adeo remotis,cumjam dudum usus Servos Dei non prius, quam cum ditigentissime juxta ac

num
i/u.t

dissonare merito emistimetur.

<ji'i<<\\;i
i,i

Ku:

addu-

20 Ftiissr
1

cuntur, apparet,

stant nopol iiuiuv regione,

dfutlcciinaurbis Connomiwe Deutero seu

rigidissime eorum causa? fuissent discussse,

sotenni ritu in
ut,

Sanctorum Album referendi

factum,

oundo,
id est,

-^ 071*1 "Aw;;, prope S. Ann, prope xdem, S. Annze sacram, quam,

irXyjfftov

fuisset inductus, subinde etiam est

ut Procopius, author synchronus,

JSdificiis cap. 3 docet, Justinianus,

lib.

de
ci-

quimidtis in vita ac statim post mortem inclaruerant miraculis, honorem illum, vix

haud

uno alterove post obitum elapso anno, fuerint

adepti.

DIE DECIMA. OCTOBRIS.

adepti. Sic, ut hic unum saltem e multis, quse aflerri possent, rei hujus exemplis lectori ob e vivis, a

85
C
B.

ni debet videri.

oculos ponam, S. Petrus martyr, cum anno 1252 ab impio sicario fuisset occisus, anno proxime sequenti multis miraculis illustris sanctorum Martyrum numero ab hinocentio

Marciano erectam incredibile nc Nec tantum Sanctus, breve tantummodo,posquam oitam hanc mortalem. cum immortali commutarat^ temporis spatium esset elapsum, sede sacra s%b\ hac cta,verum eliam festo, quod celeb\
annuatimfuerit,honoratusfuissevi&
tu\
i

IV, sumrno Pontifice, fuit adscriptus. Cum Bassianus, ut itaque hsec sic habeant, ac S.
ejus e
et

Synaxario Sirmondiano num.

huc

annuam ejus festwitatt dem aliquando celebi

te

d>i-

facit

si

transcriptum elogium in fine testatur,infuiUa

post

mortem et invita,

sancte acta, patrarit

miracula, enimvero, fuisse illi sedem sacram,

cum uno dumtaxat

alterove

anno

excessisset

orrelatum, quo in Synaxario Sirn Bass quo<J stal fieeS. natur, elogium, sv.b temptum in Deutero fuisse exsi narravit, auvaJw ejus seu festiwta finem ibidemcelebrari, subjungit.
,

DE

S.

CERBONIO
VERON/E

EP.

CONF

IN ITALIA

SYLLOGE
Memoria
B
FORTE SUD SBC.
V FINEM

in Fastis sacris, cultus ecclesiasticus,

tempus

sedis.

E
uos hoe die Martyrologium

Romanum
,

Sanctus, qui

<t

remporcimrncnx cnlilur,

acturxde antiquus, mox tero st minus Unushic estetriLteriori nunc agimus. P juxta ac noUsszmx ginta sex antiquissimx prwsuhbus quos hxc civitatis Veronensis Nultus qmdem ex Zuti Sanctos veneratur. Operi nostro ad xn Zenonem,
post
,

alterum in Hetruria dominio Tvenetorum in Italia quod verosimihus aleviscopum. De priori,

D ZZoZisem

ZdirnumannuntiatCerbonios,atterum

adMartyrotogiisuiUniversalis.tnquoS.Cer,s,. bonium hodie mcnwral, ,argu,

recteobservet.Verumanrectepartier, ,,,,,, Mrl. Rom. Rom. Cerbonium isse ab iis, qui S. Cerbomum in

hodierum

intulere, in emortualem ejus diem

?

inquisitum, ibidem adjungit

Id ejusdem as-

severare non ausim;

utcumque rcs habeat, jam antea eodem, quo Mrl, Rom. Galesinius
ast,
t

Mrl. suo camx Octobris die S. Cerbonium in

memorarat sequenteminmodvm

eronitem
disci-

his prxter S. UsuardzFasUs Zrilis diemjam insertum, Romana Ecclesa Zris, quibus solis ohm

propa^niul:u sancti Cerbonii episcopi, qui plingeEuanffelic8Bstudiosus,BapientiaBlaudecIaVeronensi ecclesia religiosc administrata,

rus,

verum etsi tamen illi omnes tngmta TdUa sit, fuerunt Augushnus sexepisopi, ut illustrissimus umadscriptus utebatur, invenitur
;

Valerius, Veronensis

et

ipse episcopus
fol

tiquis ecclesu-c

*Monumen*sapudVcnetos

annoiminlucememisss^ "*>*J* anno 1576 *. lueem emissis Veteri Martyrologw a tempore probat, cultu pubhco
bili

^^%^ ^
1

gavisi

hinc autem,

estfactum,
Episcopis,
/ost
sice

cum jam

itidem logio suo, Venetiis

*^^ * *
s

m fallar, Pff horum P lu y

l

mag-na cum testificatione sanotitatis guie^ Domino. Adhxc non tanlum Ferrarius, qui in Cerbonium resuo Sanctorum Itali/e Catalogo paritcr id facit, vecenset, ad x Octobris diem rum etiam, ad Superos hoc ipso dic illum miorasse, Augustinus Valerius diserteaffirmat, F > 9 fa Veronensibus episcopis Ughellus tom. 5 Italuv sacrx secutus est od dixi> Augustinus Valel \ 38 apud eum occurrd in<> t fo
i

j^
>

TS&W"*.***^.** ^

** *

appar,,,

iUdem edUa, Veronensis monumenta

inscripsisset,
S.

^^>Gatlomnino
in Mrl.
vigi
t

vulgato, Gatesi-

nius

^" SSSi^^ '^

rit

2s

concepta se quentibus hisce verbis

Cer-

Veron*

episcopus, vir fuit Euan & elic*

1

matusetmirabiliterextirpandishfflresibusdeoi.

nnminatim

Cerbonus Cerbonius, quietiam

IZZZenitur,
eodemque, quo
Faslis tacris

Rom. hodiernum

tus-oumsapientiaelo^uentiamitaconjunxit^ut populum mag-nam apud universum Veronensem prudentiaeetsanctitatisfamamsuotemporefueLdus consecutus. Senio confectus obiit sexto mensis hujus die, magnum Octobris, idest, x

fuerint deinde illati. Veronensis Episcopus, 2 Certe hic sanctus

mscribilur,

gui a Martyrotogio Romano. typis excuso act15S6 Christophori Plantini deindeMrLjuodau^ deinde Mrl., eodem exsuiat, huc exsulat, in eodon ctumetemendatum A ver

Antverpix anno

suarumvirtutumdesideriumrelinqiKiis.SrjmlProculi. Itascriptor, tus fuit in basilica sancti

f, Pf.^ZTelTsce ^ JoannemMoretumimpndn^^hW* cp^a

t^feVero n itemCerbonHep te
;

trem0 i au dalus

cum aulem antiquum, ex

mcmbranis

Veronensis ecclesue cathedralis

uartyrologium,inquotriginlasexsanctorum
descr i v ta, Operis sui initio

vel nc S nuntiatus eomparet ut , loSO episcopum.certeante^annum Veronensem

-Cerbon"

Mrl.

Romano non temerecrediqueat.utquepromdehuzczUum

fuisse

^scmptum

^ nm Jm Eiscopommno^narepererU laudet, ex eo vero-

J
^

Jjgj^, Mrl m .^^

ua
in

rjerbonii

nomen ad
/,

descripl

,,,

Castellanus in Nota, recertter fuisse adjectum,

86
AUCTORB

M CBUEONIO mnocomwSa^M^ig^ UlU sU

S.

El>.

CONF

C.B.

seu

Hisloriaaflirmarit.

inqui

nnueS Pr0

satprobabile,n e

^ ^ue
awam

haudvidel ur. At vero,

apparet
,

m>

ed,

mi

ex

,..

ii'luo

docu.
hic
a<J-

menlo
dacto

eife...

Vero-

nemem non
$ec Fei

!L~

' **

^
Ln
,

ib Cerbonium hodte signat, **-, CWotopo S. andum simulsuppeditat modo hicrecrt

6,

, p

Italix Sanctos

compecU-

S^Mff
mcoia

tradit,

qilOt B quo illum exomat, elogium,

ex elogio, quodsu

; rumc

IraexAugustinoValeriotranscripsi^
lartem
n01li ,

ttcsumptumJnsqueverb.^u^

Veronensis XXX V b An -erbonius episoopus eloquentia, ioctnnaetvitoprobitate

^J^
maeuij
sia3

^^^ V
'

^
E

eronensiui episcopo-

J""^^

prxfatus, vet ustius nec since ne0 reperienti us ueinnanc diem

cum

1 prstaret,subr ea cupidissimus, sedulam plins propagandae extirpandisque haeresibus re operam navavit, doctrma intentus fuit. Cum itaque et

^** "^ m

S^"^"^
annisiiuo4 u<1111 "" ptoresceterosantecessit;
J

videret ur ab

anonymi

traditione recetestis adsit,

qui

- *'

_ T B nempe Joannes,

i anrtlia eccle-

maxime
et
vitffl

exinnoceutis oxemplo ecclesiam suam mdireliquisset purgasset, pluraque sanctitatis evolahorum pramium 6 Idus Oetobris Cia ad Quod si italavit, in ffide S. Proculi tumulatus.

quam Veronensis diaconus, qui in impenah, deperdita primos octo exaravit, Historia nunc prassules iisdem nominibus ac eoVeronensium

dem

ex Panvinio prorsus ordine recitabat, ut lib. 4, cap. 3 disciAntiquitatum Veronensium

gue Ferrario standum hic

erit, ut S. Cerbonius,

sit,

consectarium
hic scriptor

utpote

quem

S. Annoni, circa stro

annum

780, ut in

Opere no-

mus, qui eam chronicam legerat. postquam qui 7 Ita laudatus Maffeius Lucitium, quorum deinde, S. Proculum et S.
, ,

ZMm

ad xxin Maii diem, quo de hoc sancto VeEpironensi Episcopo actum, ex Ughello in Onuphrio Panvinio in scopis Veronensibus et
Antiquit. Veronensibus lib. 5, cap. 15 docuimus, e vivis sublato, in sedem Veronensem
successisse, verbisjam datis prodat, certo hanc haudcitius quamcumjam octavum serse Christiante seculum multum esset provectum ac vtu ij.^viio, i/u w01 II SCJKIHI tUlt. JHltttK* (V>.M proin septimum penitus esset elapsum, occu(

alter quartus, alter sextus ecctesiseVeronensis episcopus exstitisse in dicta Veronae descriptione asseritur, sec. iv sedisse probavit,

mox
sta-

etiam duos Zenones perperam a Baronio

tui ac S.

Zenonem, qui octo

primorum Veroin

nensium episcoporum ultimus

eademVero-

ncvdescriptionerecensetur, preefato etiamsec. iv, sed ad finemjam vergente, floruisse ostendit; cum <<-, w-w.sic habeat ac eruditissimo descriptione illa seu ab octo pri- * Maffeio, qui a morum, qune huic intexitur, episcoporum Ve-

autem

lrit C parit.
po$i S.

Anno-

Verum

in Veronensium,

quem Ughellus

nrm.

auctee, m. Italim sacr,v, per tom. 5 Italuv sacr<v, ver Coletum auctse, a col. 078 exhibet, episcoporum elencho col. 696

ronensium

serie,

per scriptorem

anonymum anomjmum

tradita, recedere piaculum existimavit, hic

proxime ante

asseritur, circa

ibidem ponitur S. Cerbonius; etsi autem elenchus ille a vero /cni/ioreet ordine, quo, quiante S. Annonem,
S. Simplicium, qui, ut

standum appareat consectarium fit, w^S.Cer,

annum

4-00 floruit,

honins. utvote aui in serie illa seu inter octo bonius, utpote qui

aFcrrariomemoratum,sedemVeronensemoccuparunt, episcopivixerint ac invicem successfrint, plus semel aberret, ac ubique fere mo-

primos Veronensis ecctesise episcopos locum haud habeat ac proin post horum ultimum Zenonem, sub sec. iv finemvita functum, sedisse sit dicendus, non nisi post sec. iv aut certe non diu ante sec. v floruerit. Ast num re
etiam vera Sanctus vel finito propemodum sec. iv, vel sec. vjam currente vixit ? Augustinus Valerius Veronensis episcopus, supra plus semel jam laudatus, in dictis ecclesicB f .... ww.^w. jm.. v*-*vvw-^, ,, ''.<_( (O t l,l,H/0H'
suas sucV

numenlorum antiquorum fide destituatur, in episcopis tamen, qui S. Annoni sv.ccessere,

pleniorestacmagisprobatus,quamutprobabilc fiatjocumhosce inter proxime etiampost

.Annonem S. Annonem S. Cerbonio, contra ac in dicto elcncho fit, possc ccmccttt. Pctronium quidcm,
qui in hoc proxime ante
S.

Cerbonium ab

Monumentis ante folium primum Prr.hihet Mium nrimum exhibet expansum episcoporum Veronensium Catalogum; in hoc autem proximepost S Zenonem,
.

Ughello locatur, seculo etiam ix

qui, ut dictum, subseculi iv

finem floruitVero-

DIE DECIMA OCTOBRIS.

ver oitniii<er V vei v veivi
qlte

87
iVCTORi
C.

ve i vii

kc. 01-

^v aWl

octoprimis ecctesieeVeronensis episcopis cum cum sup ra laudata Veronee descriptione seu orum} quam hxc complectitur serie aliisque ni
,

certius ac propius determinari queat,aliquan-

do

affulserit.

propemodum omnibuseorumdemcatalogispuS. Zenone ad qnet, ex iis, quse quo hic colitur, et apud xii Aprilis diem, Uqhellum tom. 5 Italix sacree auctee col. 693 Syaqrio proferuntur, fuisse hunc,non autem S.CeTbouium, proximum S. Zenonis insedem

rum
gio,

Ceterum Augustinus Valerius, ?nox ite.i' . o n u j t' laudatus, qui,b. Cerbomum yo-oiuv in

""' tt ,<i" <

\aontnu
p,. mu/l

apud nos de

5. Proculi ecclesia esse sepultwn, in ejus elo-

ebrio nociui

suprahuc suo Opere pag

transcripto, tradit, in pr&fato '6 versa affert duas Veronei s

i

'""-

Veronensem successorem, verosimilius appaS. Cerbonius acpleriret. Adhcvctempus, quo

Ughello inter que alii Veronenses episcopi, ab seculumw inter ZenonemetPaternum seu
S.
vivis exstiterint acquinamex et viii notati, in successerint, e fidei probatse doillis invicem cumentis, utiipsemet Ughellus col. 692 in S.

5. Proculi ecclesic inscriptiones, alteram e tabida lapidea, alteram e tabula vetusta membranacea acceptas, in quibus, servari

quiescere ibidem sacra

aliquot

S.

Cerbonii ac aliorum

Sanctorum corpora asseritur. Eo quarum etia/m prior apu,d pro ambabus Onuphrium Panv.inium lib. Antiq. Veronensium cap. 3 videri potest, brevitatis causa
,

Probo post Panvinium fatetur,haud constat. Itaque, etsi quidem, vel\,velvi, vel vn sec.
sedisseS. Cerbonium,

objamsupra dictaveroautumem, anne tamen id haud diu adsimile

modum

post S. Zenonis obitum seu sec. iv exeunte, currenteve v, an contra altero e binis seqq. secc. habuerit locum, pro certo asseve-

rare non ausim. Ast, etsi sic habeat, Cerbosupra in g nium tamen sub sec. vfinem obiisse, margine, adjecto dubitantium vocabulo forte, indicavi, quod ab Ughello proxime ante S.

studiosum lectorem remitto, qui etiam, </uod de S. Cerbonii aliorumque Sanctorum corporibus Veronze in S.Procidi ecclesia quicscm' tibus seu servatis in duabus dictis inscriptionibus traditur, ab eodem Augustino Valerio in reliquiarum, Veronx asservatarum, indice, quem hic scriptor indicto suoOpere etiam suppeditat, pag. S6 confirmatum aut, si mavis, denuo affirmatum inveniet. Alia, qune de
S.

Cerbonio hic disseram, nuspiam occurrunt, nec est cur id mirum cuipiam apparet, B cum plurimorum qui ante annum 760
,

Simplicium, quem circa annum 490 floruisse, erroait, signetur, quodque, ubi is scriptor Veronenris, utihic fit, convincihaud potest, sium episcoporum, quem contexuit, ordini
potius,

adfwerere vofacturus ,si lux luerim, secus sine hsesitatione epocha clarior, qua sedis mortisve S. Corbinii

quam

scriptoribus

aliis,

episcoporum Veronensium gesta obscurissima esse et incerta, nimiaque jam vetustate ac majorum fatali ignavia, tenebris vertustatis oppressa, Onuphrius Panvinius, Ughello aliisque passim Itatuv scnptoribus ab eo haud dissentientibus ,lib .4 Anfloruerunt,
tiq.

Veronensium conqueratur.

DE
IN

S.

CERBONIO

EP.

CONF.

ILVA HETRURLE IN MARI THYRRENO INSULA

COMMENTABIUS
g

PRJEVITJS
in
Italia,

I.

Sancti

memoria

in Fastis sacris, cultus

itemque, quo

inGalliisetapudalialiquotinde translatse fuerunt ejus reliquise,

quotcanonicos Regulares.
C
VEROSIMIUUS
ANKO DLXXV.
Sanctus, qul

ininHnla llvu
polius,

quam

Populonii ttnttnfiantlits vi

Regutus videlicet, Felix et 'Cerbonius qui exAfrica exsules sanctitate in Fain Tuscia seu Hetruria claruere, n De duostis sacris non paucis memorantur. quo cobus prioribus ad i Septembris diem, quod hodie Mlr. luntur, jam egimus. De tertio,
^rcvsules tres,

Popidonii vel absque loci, cui attribuatur signatione annuntiatur. Verum Castellanus, pariter qui Mrl. Romanum secutus Populonii
,

</<-

Cerbonium in Mrl. suo Universatisignarat, in hujusdeinde Supplemento potiorijure eum

in insuta Ilva

annuntiandum pag. 714

;

obser-

dttur,

Romano

inscribatur, tractaturi

modo sumus

apud Etsi hic hodie in Lucensi et Antverpiensi majoribus apoFlorentiniumHieronymianis

graphis haud memoretur, in Corbeiensi men apud eumdem Florentinium majon
taiti-

etsi enim Cerbomvat; neque vero immerito exsititerit episcopus,nontamen us Populonii in mari Thyribidem, sed in llva, Hetrurix

reno insula, mortalem hanc vitam Actis ac Gregorio tali commutavit, uti exejus

cum immor-

dem Hieronymiano apographo recensetur hoc

modo
:

Maqno Dialogorum

lib. 3,

cap. xi constat.
,

porroCorbeiensi nonnutla Usuardina (neque enim ab ipsomet Usuardo Sanctus celebratur) apud Sollerium Viola Florarium nostrum Ms. auctaria veuinui, Ga anno 1508 excusa, Bellinus, Sanctorum prxter aUos lesinius, Maurolycus, ac deniaue
, ,

Natalis S. Cerbonii in Populonio. Isti acceduntFlorentinum ac alia

ZPorro etsiomnia et singula quibus San- JjJjJJ^ laudatis, seu alns ctus in Fastis sacris seujam
operxprecelebratur, elogia huc transcnbere quod Ferrarius tium non putem, id tamen, Canonic. Reg Officio ex Gregorio Magno et eccl. statimaComment.husuppeditat,hiclectori,ut ---

'^* ^
na/ur

**w-

'

,u

martyrologos recentiores non paucos in Cata-

am, obocutos po
eo et

logoLctorumltati.Ferra^usAcSanc^
quidem ab omnibusjam memoratis seu vel sacris seu Fastorum sacrorum auctoribus
Fastis

^^ J^ ^
^J^Suentibus
d

Sancli habeat nolUi .

kis verbis id

d i.-,cip.ilu.s

cum

ams

u*

illum

W
DE
AUCTORB
C. B.

S.

CKRBONIO

EP.

COXF
spatio>

quod a b D

se ,

Totila jubente,

ao .nternc rentur ne a Gotbis ab Merubs loco

-"^erowna

M. P. dietanteferoeissnno
i

ubi ei" 1 cavea eductus,

^ ^.^
berto (jlWClS

pro se allegahspar
.

a sese ** nwn 8 F?"^

lum i

*^^^ v

CMW
nec ab

bardi reo-ionem

quiuu ^, *-- - - oeeupassent, excusantibus,

rent
:

^^

eauidem sub Bernarao, nno 813 ^ M0

,

iw~

n^
>

-*->arf

Cum
,,,,

vi Idus itaque obiisset

OetobM,

ene
11

,M, m,,.ibu S
1

cum copmsus

''"b

"f

etum

ranc0$ 9 iP apfom, Romano tradiderant,

,

wfffo-

pontifici

abeuntibus, .lhco

Gommarus jxmg

BSS? eam^aM^
:;

dux samssimus, urbem qua Udm msula,

S.

^ Mrtomus^cum^ naUam Longobardis,

jp

^ ^^ ^^ ^ ^
Pa MTO fo ^y ^^ ^
rf

/'<"->

hic assemtur ,remiqrasset, obiisse aFerrario

Baudrandus aueetiamipsa, utjam dixi,obiit, Geographico sequentem, in Dictionario suo notitiam: quam hic partim transcribo,prxbet ItaliajPtoloniaso, Mela3etPlimo,qui
Ilve

ta consensusine ullasanguiniseffusioneaut contra autem cum anno

bello fuit

^ ^ .^ ^ ^^ ^
;

.^ controversa> utl frjtfc atf annum 817, nwm.

composita

Annalium supra 809, quo, qui tum floruit, Greecis ctorum auctor, depreedatum fuisse a Populonium, memorm prodit, Francos inter
di-

insula

addit,

eam

Grsecis JEthaliam vocari

d'Islb

nunc
lle-

i/Elm

[talis,

d'Elbe Gallis,

estque in

raari Tyrrheno eontra

Plumbinum urbem

tum, illum num, 9 docet, exarserit, enimvero Italiammoderante non autem,Bernardo rege

e tGrcVCOS }

utiidemPagiusinCriticisadannum

distatdecem milliaribus tantum, trurifie, a qua abundat, et ejus circuitus est quadraginta
ferro
vidi, suntmilliarium Italicorum, utego pluries parocbise, ultra Argue tantum iu ca quinque portum et Portum-long-um arces. Ita de

Populoniiexcidium evenisse, dictumque adeo, tum qui civitatem illam a Grcecis deprxdatam ut nonfuisse, dumtaxatscribit, auctoremhic,

numquam fieri

goum

insida, in quaS. Cerbonius obiit, laudatus

;

Bau-

quam siadmodum gnificatum voluerit, asseruisse,pro verosimili habeo.Nec tantum ante annum 813
solet,

minus

aliquid,

drandus quod auiem ad Populonium seu Populoniam, ubi idem Sanctus noster terrx, uti
n a Ferrario recte etiam narratur, ex voluntaJ civitatis te sua fuit mandatus, jam spectat, hujus,
scopali

seu Bernardi, regnare in Itaha exorsi, epocham, verum etiam diu ante annum 809, quo e

quam

S.

Cerbonius,

dum

viveret, epii

nnniere gubernavit, ad

Septembris

diem in historico-critico de S. Regulo Commentario num 3 e Baudrando etiam,perquem Mhu& dwmtnmat n. Plumhino.HetruricB ex ad.

dictisPopuloniiexcidiumverosimillimeevemt, figendumiderit,siiis,quseUghellustom:^Ita- F lisesacree auctdecoimscribit,sitstandum.lbi enim sic habet:Yo?X S.Cerbonii excessum (anno 575, ut infra videbimus, verosimilius inne-

ctendum) Longobardi Populonise intulerunt excidium. ut refert idem M.Grefforius lib i, epist.,

/tuo,

u.

lviu uuvi/u/v

vu/iius&ni.

yvuy/ ujjnu//o,
3.

u /xoc, t/c^wtc/

t/o

w/

w ouu,

vljj/ u/ .jju/

l. a, cti/.
* ecu

dum

Populonii,

quam ibidem

refert, eversio-

cap. 43,

num.

nemeoteiii]nn-<>,nuoBernardus,CaroliMagni nepos, rex Italias anno 813 inauguratus an-

falsum est, Populoniam, neque

Orlendius supra laudatus, excisam tum fuisse a Longobardis

8

'r^mibardos,

noque S17
eiuitafe,
/

e vivis sublatus, in Italia regnavit,

id ex laudata Gregorii Magni epistola colligi poterat j sed solum ejus in-

accidisse uflirmat.

colas, priesertim sacerdotes catholicos, ita

male

Grttco$ Grco

i.muriihm

*buspiaonian$amdederuntAnnales,Egin\s>($picioniansamdederuntAnnales,Eginhardi nomine citari soliti, qui ad annum 809 apud Chesniumtom.^pag.Mhsic habent.ln
TuBoia Popnlonium, civitas niagna*, a Graecis, qui OpoPtWTc (id est montium incola3) vocantur,

babitos a Longobardis, ut inde aufug-erint, neque neoue ullusesset eorum. nni curam gregis geseorum, qui p.nram otpomc o-p'
serit.

depradnta ^t. Orlendiics

Propterea sanctus Pontifex Balbino epiSCO po Eussellano mandavit, ut Populoniensem ecclesiam, ea tempestate pastore viduatam et sacerdotibus

qmdem, Popu-

lomum a Nuxta patntio

ConstanUnopolita-

no, tmperatans Omentrs duce, Italix re-

destitutam inviseret ordinaretque presbyteros aliosque sacros ministros, qui sacra ChristianasReligionisiisdempopulisadministrarent.

gnummoderanteBernardo,CaroliMaQnine. *

DIE DECiMA OCTOBRIS.

89

qui deinde, verba, quibus Greqorii Magni epistola ab Ughello laudata, constat, transcribit, nihilque ex hisce, quod Congregatione S. et Ordinis S. Benedicti e Mauri monachi, qui Parisiis anno 1705 5. Gregorii Magni OperaetVitam tomis quatuor edidere, sese existimasse, in suis in Epistolam illam tom. 2, cot. 500 et seq. Notis haud obscure produnt,pro Populonii excidio Longobardis attribuendo ac statim post S. Cerbonii excessum seu sub sec. vi fiaem statuendo
rent.

Ita

ille,

continuit. Id e

jam nunc

dicendis patescet.

lUcTORB

Matanusinsuo UsuardiMartyroloQio,Loi'anii anno lobs typis excuso, charaeteribus ahis, quam quibusSanctos,ab ipsometUsuardo mcmoratos, celebrare solet, Cerbonium hodie s annuntiat Sanoti Cerbouii, episcopi e confessorisjac dein ad wuineusis lu> speciei cjusdcmcharacteribusito iJ;San.Oti<
,

C B
'

iriiinifi

Marir, qui
"'*7 U '*

bonii, Populouiensis episcopi, cujusreliquia

tulit f raterRobertus Pi sa
i

msj Castellanus a ul e

posse
eX cisa,Massam Trantiatus,

elici,

rectissime concludit.

cum postremam hanc Sancti tionem, quam Molanus ac

verbis hisce cujus reliquias

nostriannuntia'
\

At vero,inquiet fortassis non nemo,quorum hicc de tempore, quo Popidonium fuerit S eversum? S. Cerbonii corpus in cathedrali Massana ecclesia sub majori altari in arca
7

etc.

Octobris dietn, omissis, sup-

peditat, ac deinde,vocibus iisdemadditis, ad

marmorea

requiescere, Ughellus tom. 3 Itacum id aulicc sacrie auctiv col 702 affirmat ; civitate Populonitem, utipassim putatur, e
ensi,

xvn mensis ejusdem diem repetit, vidisset, in adjecto ad Martyrologium suum Universale Supplcmento pag. 71-A monet, ut ad S. Cerbonii, quam ibidem suppeditarat annuntationem sequentia lucc im margine adscri,

cum

luvc fuit excisa,

ad Massanam una

bantur verba
allatfe

cum sede episcopali fuerit translatum, enimvero,ut,quo tempore civitas illa fuerit eversa,
noscatur, non

Cujus aliquot reliquiffl ex [talia fuerunt per Robertuin Pisanum, Parisiia

.

S.

Mariae canonicum, qui

illas

eeclesisehuic

parum ad institutum nostrum

luctuS.

donodedit, ubi festum cjus celebratur proximo

post S. Diouysii Octavain die, quo illud in prima sua Usuardi editione Molanus ex antiqui
ecclesiee illius Martyrologii extraoto
plari,

hicfacere nemo non videt. Quare, cum

B osus
ille

eventus, nec statim post

Cerbonii

excessum seu sub sec. vi finem, nec vel stante adhuc in Italia Longobardorum regno, vel etiam, ut Cotetus, quiUghelli Italiam sacram auxit, ibidemtom. 3, col. 703 absque ullo vade antiquo tradit, anno 800, sed, uti ejam dictis verosimillimum apparet,anno 809 evene

seu exem-

vocabulo nobis, quod ibidem post voc.-in attulit leg-itur, vocemque noster, in nu contractam, quae ibidem extat ac quam legere dod poterat, omisso, repetiit quod fecit, ut ab iis,
;

qui

Martyrolog-ii
,

illius
ille

consectarium fit, ut tum quoque vel certe haud diu admodum post sacrum S. Cerbonii corpus Populonio,ubi idprimum in sepulcro,
rit,

derunt
retur.

canonicus

pro

archetypum hand \imonacho aceipefucruntallat*,

qui,quamvis 10 Itataudatus martyrologus,

quod Sanctus,
metipsi,

dum adhuc esset in vivis,

sibi-

Gregorio Magnotestejusseratpa-

cuituibi aiiisque Uaii* loci*

rari,fuerat humatum,ad civitatem Massanam fuerit transtatum. 8 Nec dubitandum apparet, quin a tempor e, quo id facium, S. Cerbonius ibidem in cathedrati ecclesia, qiuv, ut Ughellus tom.Z Itaiicesacrse auctcvcol. 702 docet, sub S.Cerbonii patrocinio existens, sacras ejus exuvias sub

quo secido quoveanno,quod maxime cuperem sacriv aiiquot, ut memorat, Sancti nostri vuv ad Parisiensem S MarLv ecclesiam / rintallaUc, haudaddat,solius tamen prioris seu,qucvanno 1568 Lovanii prodiit XJsuaMi per Moianum editionis, in qua illud abs hoc martyrologo postridie Oclav<v S.Dionysiiseu
<

'.

xv ii Ociobrisdie assertum sev repetitum rectememinitJnposlerioribuseninuiM.toriini.

sit,

altarimajori, utjamdictum, asservat, saiisampla est et que, utut structurse antiquiv cultu ccelesiastico gapulchra, insigni fuerit visus atque etiam gaudere hodieque pergat. Hicporro adalias etiam ecclesias sese exten,

1573 etlbMUsuardiper Molanum Octobris diem, nulla S. Cerbonius ad solam x omnino ejus ad xvn facta mentione, sequenti
editionibus

bus hisce annuntiatur verbis Sancti

:

lerbonii,
celi-

episcopi et confessoris Populoniensi.s.cujus

Pi

dit.

in

apud quem, ut jam docui, Hieronymiano apographoS.CerCorbeiensi

Fiorentinius,

quiasattulitadGalliasfraterEobcrin Castcl- f Porro ex iis, qui, seu hac seu altera a

lanus.

bonius hodie annuntiatur, ita deinde in notis suis scribit. Addit M. Corbeiense ad calcem hujus
laterculi

meraoriam

S.

Cerbonii, episcopi

Populoniensis, qui in nostro et Antverpiensi desideratur

;

quamvis

in ecclesia,

majori

scilicet

Lucensi, cujus usui fuerunt libri nostri, S.Cerbonii memoria celebris sit, et prope urbem Lucam ecclesia S. Cerbonio dicata existat, penes

tanomemorataMoianiannuntiationedecc^t, Robertum Pisanum, ecciesicvS. Marise Panut CastellM siis canonicum, pro monacho, accepere, verbisjam nunc recitatis ait, Dtci Adrianus Bailletu tisse etiam videtur fiusset excisum ./ uisse enim,cum Populonium m Qallias* inde S. Cerbonii corpus ablatum ac
<

quam dudum sacrarumvirgrinumparthenopeum

fuit,

nunc reformatorumS.Francisciasceterium Massse, veperdurat. Sanctus itaque non modo

rum etiam,uti ex hisce Fiorentinii verbis nemo non concludet, Luctv et inejus vicimaculetiam Itatu ecclesiastico afficitur ,idque aiiis
licv,

Pisano^orcurante Relig-ioso,nomme Eoberto in Oclohn <<>!.. lol ad tatum, tom. 3 Vitarum Nec tant ViLv S. Cerbonii calcem affirmat. canonicum pro religiOSO Parisienscm illum ii^M*etiamS.i ;

seumonacho,verum
as,

quarumdumtaxatpartem uiHathns

/<;-

se delatam,

mihi ac potissimum Etruriiv locis fieri, sanctitas, ab sat verosimile facit insignisViri ipsisipsomet Gregorio Magno, ut infra ex celebrata met hujus verbis videre licebit, ubi etiam Offi9 Neque intra Itainv fines, Congregatiocio ecclesiastico a Regutaribus Cerboaius quonis S. Salvatoris canonicis S.
cultus sese tannis colitur, ecclesiasticus ejus

Molanus, utpote antiquum, in proxime recitatis quo icl tantummodo, uti e ,tradebatw m.in Castellani verbis apparet
,

inieriderit,prointedubiesecutus, significare

nroSancticorporeedictaMoianiannuntiatioaccepisse mdetur. ne male intellectaperperam Sancto corp 11 Ubi enim, in Galliam citato a translatum dici, loco mox

partemhujminPansie^iS.Man^^

UCTOBB
C. B.
eecletia
ffi<-

wr; quod
invariii

et

Uarum ***

fe
|.

srass^r*a:
-

s^^rsssss
^cumhahet^
^

Mrte

ZZSTZ
^

margine

CongregaHo n ls

cte

eawdew

8.

Cerbonn "*

rfc ; ice< rf

S. C/-ws

teripraant^part^am^J^
Sanctusguotanntsgaudetfundam
S.Cerbon.um, afprmat. Cerle
docet, in Parisimsi

^lu^^anm^^morantesM^ S^Cerbonn
itis Nec, su ffragantur. Ghinius, utut

& ^etfanw *.Mar^lemp ^^ZpoltriS

d ie

^J^

^
dem

proprus

ut

appar

Cmstantinus
iis-

OcU^.J^^^^coLr,

Sfl/

<?w

fT*% muUum SanrforMW

_

favet. Etsr

^^erboniun.

Aodfc

^^\^mUS JZl. oufareTguem r*. ^rX^meT^Za^ SLTSU

.
dwc^s, pro&arc
fcauo- i?aca,

hodie guooue

cumplu^us H
*-

Canonici Ke.ularis

in dKBcesi ransmi^ inscribiturac supra adductis Fastis sacris Octobnsdie obiit, sed xvn uti infra docebo, tumreiiquw quod verosimillime idcirco fit,

w*

toiacm 7 -m --

distinguit.

>r^r

uEt

invenio, vero nikil uspiam

quMad-

R,

staratefur

its,gut^anomciBegularis^u

Pisano, Pasupra memorato Roberto donaLv, solenni in risiensi S. MaricV ecciesix

jus, a e

hanc ritu otimfuerint illatcV.Ita Ms., in quo arfxvn facit Florarhtmnostrum S. CerTr&vBMio Octobris diem signatur
GalJiam. boni episcopi et confessoris in equidem in Gallns 12 Utut sit, Sanctum
cultu

autumare me

i7

apud ol/guoi

canoniro Regulure*
/i',

hicaddukaud modico gaudere,emodo

superque
liquet;

ctis satis

ast,cum sickabeat, Sanctus quoque in Italia ac, utsupravidimus, S. Salvatons a Regularibus Congregationis

ctum kaudexstitissecanonicum fateUtur, qmqu* kaud difficulter guisque AugustaCorbinianusKkamm in Hierarchix tononicoprimxm nm varL 3 Prodromo de origine scribit, attente exrum Regularium Sanctus, cum penderit. Aliquamdiu quidem Itajam S. Regulus, cum quo et S. Fehcem rege, fuisGothorum tiam venerat, a Totila, secesseraU occisus, Populonii, quo tum set
Domino
beatEe

reque etiam ipsa SanS Cerbonio attribuunt, Regularem

^^

ecclesia die ac nocte sine querela in

canonicisquotannis colatur, sciscitabitur mohonore istkocparido fortassis non nemo, an Regularibus Congregationis Gallicanse ter a
diversse, canonicis afpciatur. Editiones tres

Plorentio Mariae semper Virginis sub qui illo episcopo ejusdem civitatis Populonii, seq. praeerat, serviisse insua,de qua

tempore

sermonem instituemus,
,

Vita

apud Ughellum
,

tom. 3 Italix sacrse, a Coletoauctse,collO&

Proquibnsanno icis.ior.u 6*1758 quibus anno 1648,1666 elVib* Sanctorum froCongreprium, acl canonicorum Regularium gationis Gallicanx usum, Parisiis prodiit,ad

Oerbonium etsi quidem narratur; verum Florentio aut, si velis, sub praeS ub episcopo disciplina vitam S ulis hujus moderamine ac
aliquamdiu exegisse, ita indicetur, nihilta- E men omnino, e quo id vel religionis emissis vo ti s vel quapiam, unde Canonicus Eegularis
dici queat, regula servata, fecisse illum col-

manum
ficio

mikisunt; in illis autemomnibus S. Cerbonius nuspiamnominatur, nedum, ut Ofecclesiastico vel acl x Octobris vel ad atiam

quamcumque anni diem colatur, prxscribitur. Anne forsan S. Cerbonium Ordini suo
haudadscribendum,RegutarisCongregationis Gallicanx canonici arbitrantur ?Verum Sanctus,qui utdictum,a Regularibus Congregat

Ug aS) adjungitur. Nec Cerbonium, quod equidem illum vel Regutam hujusmodi servasse,
vel tria Religionis vota

tionis S.

Salvatoris in Italia canonicis

ad x

Octobris cliem quotannis coliiur, disertein

nuncupasse, probari kaud queat, cunonicis Regidaribus recte accenseas, etsi etiam sit, cur in Africa, priusquam ibi creareturepiscopus,sub S. Reguli

horum, quod ad manum mihi est, Proprio canonicus Reg-ularis vocatur, idemque etiam in Regidarium Congregationis Windesheimensis canonicorum,quod miki pariter ad manum est PropriofitadxuOctobrisdiem quo abs hisce, diem x et xi S.Joanne Bridlingtoniensi primaque S. Augustini translatione occupant
t

moderamine ac

disciplina aliquamdiu vixisse

credatur. Sed ksec, ut meam de Canonici Regularis titulo, qui S. Cerbonio tribuitur, sen-

tentiam utcumque aperirem, jam dixisse contentus,

j

ad

ea, quse

seq.

dicere constitui,

am progredior

tibus, S. Cerbonius colitur. Nescio, an utRegulares posterioris hujus Congregationis canonici Ordini suo S. Cerbonium adscriberent,
t

C^-J

r/^?v~\

11

DIE DECIMA OCTOBRIS.

01
klCJOKt
C. B.

$ II.

Sancti, quseexstant, Vitis,

scriptarum, astatem ac fidem inquiram Priorem t guam Xicolaus Coleiusllalicr auctcV a col. 703 inseruit, fuisse ante Ca>

qusenam edenda; quse certa in hac sunt, ab aliis haud paris

fidei

Magni tempora scriptam,

tius, uti
cit.

Ub<

mr foco
'" "'""/<
i

ipsemet

Italiee sa<

prodit, eanstimavit.
}

secernuntur,nonnullaque,

HAst an

hsec a veritatehaud

in

S.

Regulo jam discussa,

Limpenus in suo apucl nos ad Sej diem historico-crtnco de S. Regulo Comment, num. :20 dubitavit; neque ve
>tota enimlucubrationeilla nt, e quo, non fuisse auquanfhu rham post annum 811, Carolo Magno emortualem, exa* ratam, indubitanter possit concludi* YeostiQ, an falsitatis posset convim /, quieam sec, \ haud antiqniorem proiiuutiaret. El vero

compendio exhibentur.
g daabui,

tgbfo*

in *"~

-r

jariajam prodiisse, plurimum adulterata

et
et

quarum juxia
,,c

alterius

Orlendius lnc
iiicmin)'

corrupta, S. Cerbonii seu (Cerbo enim Cerbonus vocari Sanctus invenitur) etiam Cerbonis Acta, Orlendiusin Orbesacro etpro-

fanopart. 2, lib. 2>> cap. 4-3, num. 7 prwfatus, itadeindeprosequitur: Ejus (S. Cerbonii nimirum) Vita adhuc inedita exstat in Bibliotheca Vaticana cod. 6453, quara citat Eloravantes Mar-

quo

bonii cVtate fuisse

conscripta,haud parum sese a S. Cerremotum, ipsemet pr<> CerboniuSj sicul initiosic scribens: Beatu<
fuit
prisci Catholici Viri tradiderunt, es
g'ione
^frica re-

Roma tinellus fol. 99 sui libri, cuititulus est quoque asservari in taex ethnica sacra. Hanc
:

B buiario Metropolis (Senensis) prodit Ubertus Benevolentius; immo vult, meliorem esse illa,
qure in bibliotheca Vaticana reperitur,

cum ista

habeatac proin Vita illa, quodet de altera hactenus inedita (neque enim idlum, quod hancilla antiquiorem probet, argumentum adducas) est E dicendum, nonprius ctiam, quam rum jam \
orinndns
fuit.
l

Verum

etsi sic

pariter ex Sencnsi descriptaessevideatur.Aliam inNotisad Martyrolog-iumRomacitatBaronius

cvree Christ.

fuerit conjecta,
vel

num

die

x mensis Octobris, eamque

prsefatus

fdem

secutumesset in cursu,in litteras ambie tamen non pauca, qu& indubitatam merentur, vel saltem

Bene volentius cum neutris concordare existimat; ex tabulaipse vero aliam vulgavit, excerptam
Senensis, fol. 12. sirio ecclesice metropolitanse
g-nat. nura. 108,

rejicienda,

tamquam

certo falsa,

non

sunt,

quam

Ughelli continuatornuper

Italire sacraB in edidit in Additionibus ad tom. 3 et Massens. Episcopis. Ambce Sancti Populon. Baronostri Vitee, quarum preeter tertiam, a

complectuntur, Acnon minus quidem, qusede miraculo, quo S. Cerbonius, immani urso Totilcv Gothorum regis jussu objectus, evasit itlcvsus, quam quse de Sancti in llca, maris

Thyrreniinsula, quo sese, Longobardis per Italiamlongelatequegrassantibus, receperat,

e vivis excessu, facta in conditorio,

Orlendius hic nio memoratam, etiam in Musei nostri supellectile litteraria qiwenondum servantur. Acpriorquidem, seu typis integra fuit vulgata, ex eodem, in quo codice illam exstare, idem Orlendius hic ait, seu quse tomo Vaticano 6153, posterior vero exstat inser3 Italicv sacrte auctee a col. 703 eminentissimi CardiMembranaceo
ta

meminit,

quod

sibi

Populonii pararat, sepultura, miraculoque hanc comitato memornv produnt fidem sane
}

indubitatam merentur.
singula eGrogorii Wa/'<>gni, qui eodem, quo S. Cerbomus, see. \
18

Omnia enim

et

/;.i-,, t

,,tubiia-

|pe<

ruit,

eMs.

notatur nalis Barberini Legendario F. 284

C J
Sanclt
prior,
Viiis

accepta. 16 Tam in hac,

quam

in

illa,

eadem

fere,

hacle

nus inedila,

narrantur. Nec scio, an si rem ipsam spectes, admoolum aignum quou admodum dignum, quod quidquam notatu non pariter in duabus hisce lucubratiombus
legatur, Sancti nostri
rata,
aliis

eaque partimeVenantio Lunensi cpisco- rir partim e tcsUpo, viroutique fule dignissimo deprompta- quod bus oculatis audierat, sunt autem ad reliqua, qux in iisdem Vitis narranauctores partim tur, jam spectat, illa harum Actis, partim ex Y ex antiquioribus S. Reguli r protraditione (nequeenim illos quiilquam
,

traMw

^suo^
g

l^

suspicandum ^l
,

reor)
}

apud nos

cli-

am

Vitaa Baromo memo,

exstat.

suppeditet.Hancquidemcumneutraex

^J^^
ea
t

jam

dictis

quarum etiam memint

concordare

Sancti nostri

Benevolenmox datis docet Orlendius, tius, ut verbis scruexistimavit; verum ei hac in re absque haud queo quod cum lucubrapulo assentiri tioilla,ipsomet,incujusBibhothecaexstabat, venerabilisete. testante Baronio,a vocibus Vir undeciac fere etiam ab hisce inchoaretur,
Vitis

^* ^ 'u ^^^ ^^^3^00^

au "*$m J o ; *

ulorum

altery qui

itam

jam

deregione,

equaOr^
le 8.

lo quitur,tradidisse hanc priscos huc tr anscriptis ver-

odquedeinde, d

Reguli
in

U ura sermonem

m;

m ^^
le

instituit,

perfi dusC rudeliexaininatione

ItaUam

Vita a nonnullis etiam S. Cerbonn Scaput lib. vocatur, Gregorii Magni Dialog. dubitanduni appareat, an in itta inchoetur, inhoc, pariter non legantur fere omnia, quse

mum, quod

in Di,beatum vero Reg-ulum, sicut sententia Cerbomu le-itur, capitali extraxit*

cxi.nxit

nihil omnino,

nostri Vitis

quod in duabus clictis Sancti non narretur, complectente, reequi-

psui episcopi vero et Telix aanetissimi mirificc sepelierunt. mao-istri et archiepiscopi in qua h.rc l<>fjunEtiamsi, an Sancti nostri, Uagni tetatem scrvpta Caroli

tur Vita ante

sit'

ferriinveniuntur. Ututsit, cumVitam hactenus dem, a Baronio memoratam, videre hac missis, de haud licuerit, pluribus de

solisduabus aliis Sancti nostri Vitis, alteut dixi, alteram typis jam vulgatam, modo inshtuahabemus, sermonem

quarum,

dubitani, Limpenus, ut jam insinuavi, hic vooanturDi vetusta tamen esse, qux gua de sancto S Requli Acla, ac ex hisce, Sancti nostri, de qua hxc isthoc Marlyre in

ram Ms.

loquimur, Vita alteraque haud duUe esse aooepta, edita narrantur,

loeo

in lucern

nondum

mus, ac in ambarum,abauctoribusanonymis
Octobris

Tomus

habuit persuasum. apparet absimile, eaptnter^ 19 Nec vero

supra

cit. sibi

V.

tCCTOM

J mcrarum iuww *.- ,,; n ^ZfMrborxlotraditahujusquedeinde

_,,_,//
(>

sese unt*

(u

& nn t itaaue,quh reficeret^taq^

w wj**

ecc i esiam

B.

in nonnulli* aliis recedunt.

nonnuUa <a~
am,

l,,Lr.ihus

uti Requli Aclis seu,

a*

ibidem,qui Sac7

is

opo

SU ccensen

Uleai.esseemmwrorwnvMur
eawKferegftm r.u.en./-

^"^
.

*,V*~<j^J&*~ " am
tede
profecta ditione videntur ommbus hisce

oon.onc.um a <r0 .
,
-

,M,W ^'rf?l P*.^ t pud Vigihum,sw

a
confert.eoq situr, sese
to
<
.

arces .

^ur.Ro^f^Jnunoinviapatra.
una cum
causamque>
scisci tatus

iuxde S.

l0 " occisus, Io Regulus fuisset FtorenUum au apud de %usdem episcopum,commoraUoneaca hoodefuncopr Populoniensem,

CerDoim,

cum

t^ggg

vdicium

^J ^
W

S.
,

miraculo,

secessu
is

anserum,quos,d^co
sesejusserat,

hujus

^
.

&*

^^t^offercndosjequi
//

ac

edoctuS

moriMaautalterae^S^
iur, vilisi l,
l

^nthujusmoaiu

*a ^, p T[ldT Sanclo.summo mdioisset ^ojtngeUs.U^^n^^^

-

aV

^^lslmet,

sui s

apud
dilu,

a ?nle reclbus rdagente

eJlant facileque

^Sn^posteros

^. dia>cesim suam honorip. est eorum.qu*

^f^g ^^.

triViUs

E
r.

m teiuta:M-, 2tt* cWnde de w PoBrt/toma""'* '^; n ,. Ztr^^tumlmncprcMimeprxg

8.

Cerbon xoapua

^^.^ omn a -U
t uam in

a .

m illarumaltera,tom.
jam
dxxi,

ra.ionei/ue,

06

./uam
c.enus

uifa/iainediia

xsacrx

auctlV> ut

mserta,

altera,

hactenus ineditaquam.zn

edaiur, adduc.a,

velulcumque
qutt fidem iupi

eritices

minus eham seierjar

lA/M Mui ZiONequeverohancullomo^mer^^ :TZ7fmmi

identur, etsi

^ wra sunt vet

substa ntia spectetur,

m Zrtfid\T ini,nesuperant,cleSanctonostro
mvicem

rant,com-

^raculavele

pltctuntw.

rw x - * velexeo, tamenconsonimreor, utmiracula, haud creindubitanter quod miracula sinl, adassensum a nisi testimoniis, quae lantur, extorquendum sufcordato ac prudenti viro perquam sufjulta; creditu autem

menus

^J^jSSrSKSa
nuvenw<*t
ficiant, sint

^J

^^
quam

u^ mxMraiimes,^resipsa dtsso-

dimciliaAmo propeincredibiii",

tetoarf.

Sancuno^apudng

^P^
quse,

utjam

nan, Verum,etsisic prodnt,prcestare alin lucem hactenus haud aspexit, mihi idcirco tera, quse jam lucem hac fit, vel omnia apparet, quocl secus atque in de Sancto narrat,eo vel saltem pleraque, qux proponat; quod ipso, quo gesta sunt, ordine facile veritati sit consonum, quisque
> act ostensurus sum,S. proximeseq. ostmsurus sum> s Cerbonius arf quo Popidoniensem cathedram fuitpromotus, deinde Romam ad Vigilium Papam accessit, quo ab urso prodigiose evasit illsesus ac quo F denique vitam hanc mortalem cum immortali
.

hfe^Jam^

*%<

acdemde accusationem prowime prxgressa S.CerlDonii Vitisnarrantur, seculainambabus

in Greepluribus constantmiracidis, qiuv nec iidtamen aliaadS. Cerbo,,;,,, tjurit Muqni I
',i

niuln spectantia

miracula commemorat,nec

inulliusaUeriusscriptorisantiquitestimoniOy inulliusalteriusscriptorisantiquitestimonio, l sola traditione, eaque, ut certumappadumtaxat populari, a vero aberrare sx-

commutavit, commmumt,,
nii

Z
ret

Vitx,

contulerit. Cum itaque S. Cerbo-7ZZ7ii \ quxjam typorumbeneficioprolit

^w

mssime dem S
'

solita,
(

sunt fundata. Quare, etsi qui-

vH.n.m.i,,. uti in ejus Vitis traditur,

1

/)l/s Kr

Lud

igilium

Papam accusatum, Roapud hunc

utcumque etiam prxferenda videatur altera hactenus inedita, non illam ad Commentarn hufus calcem recudere, sed hanc etiam, adjectis, ubiid congruum arbitrabor Annotatio,

mamque

idcirco accersitum sese

noxaomni vacuum monstrasse,hauddifficulter Vitarumillarum fideinducam inanimum,

prodigia tamen aliaque, qiuv eventum illum comitata in iisdem Vitis narrantur, facileque

nibus, publici juris facere est visum, tum ut fidem, a Papebrocho tom. 3 Maii in S. Florentio episcopo

sola fingendi licentia queuntesse profecta,

fidevel

quam

merito autem

utcumque firmacrederehaudpossum; ita animo comparatus

intelliget.

sim, studiosus lector vel e solo brevi illorum,

quod subdo, compendio

Ilxc lectori

<>>

s.

Cerbonius, episcopus jam factus,

cum

ocviothicpaunun.ur,

ni;r s actitate

Domino swnmopere

placeret,

Deo canentes, ante auroram frequenter audit Hinc rem Domino facturum se gratam ratus, primodiluculodiebus Domiangelos, laudes
nicis singulis,quibuspotissimumcoelestiscantus auribus ejus solebat insonare,

Missam

num. 5 datam, liberem, tum utlector,itaambarumlucubrationum illarum habiturus copiam, alteram cum altera conferre, suumque hoc modo aptius queat de utraque ferre judieium. V6Ceterum,ut,qu3e mihi% preesenti prsesti- quxslion^ p# tui, expedirem, modo adhuc qusestiones quse- aliquot responsa, dam, quibus Sancti Vitse, ad crisimjam voca- Comment^ tse, vel materiem vel occasionem preebent, fo- S. fc9 ul W rent hic discutiendee; ac primo quidem, cum co,npcndio data, SflW krianorum persecutio, utedenda Sanctinostri Vita num. 2 docet, Cerbonium ex Africaexsulare coegerit, in tempus, quo id factum sit, inquirerem; deinde vero, an Sanctus, cum in Africa
f'

..,

DIE DECIMA OCTOBKIS. A Africa adhuc commoraretur, es&stiterit episcopus, et an, quod ad gregem suum, cum ecclesise Africanse reddita pax fuisset, non resuspicionem queat adduci, verum cum S. Cerbonius exAfriexaminarem; ca in Italiam exsul unacum S. Regulo migrarit, tres illse qusestiones ad i Septembris diem, quo de posteriori hoc Sancto egimus, discusac ad primam quidem, S. see jam fuerunt
dierit, in culpse
;

93
taaiOM C.B.

ipsa factum existimetur, impediredebet S cti Vita, Cor. io huic subji

>e

solitaria

.s\

Reguli
l

vita agit

vixisse hunc ab omnibus sej\ ctum, tradat, sicque asolitarix, quam S, /Vguloattribuit, nt;r sodetate S. Cerbonium,
,
i

"

""'"" d *~

jus ibidem non meminit lurt ita tamen ejus auctor potest, Vita altera, qiuv, tam SS. Cerbonium et Feli* Regulum ac proin et S. Cerboniuni vel ipso- cem, quam S. Regulum, vii duxisse docet in concordiam adducatur, met, qui in annum Christi 523 incidit, emoretiam debet censeri locutus, non quod solus s. tuali Trasamundi, Wandalorum in Africa Regulus vitse sotitarise sese addixerit regis, anno, vel uno alterove e proxime prsequod eremus, in qua id fecit, ab eremis, in cedentibus in exsilium abiisse, ob rationes, Historico-critico num. quas secessereSS. Cerbonius^ Felix,aliquanibidem in Comment. to intervallo abfuerit. Maneal itaque tam SS, allegatas, est responsum; 34 et quatuor seqq. Felicem et Cerboniurn, quam S. Regulum, ad duas reliquas spectat, S. Cerquod autem tam eremiticam duxisse. Porro cum hanc, Vitse, quse, fuisse hunc, priusquam ex bonii statim atque ex Africa exsulcs, quode supra fugeret, creatum episcopum, memorise Africa dictis hauddiuanteanrwn 588, Trasamundo prodit, esse assentiendum, Sanctumque non Wandalorum regi emortuale.ru evenit, in Itusecus, ac S. Regulum nullius prorsus noxse liam essent appidsi, susceperint constanterex eo, quod, Africanse ecctesise reddita pace, que usque ad S. Reguti martyrium, anno 542, ad gregem suum haud redierit exstitisse utiin riistorico-rri/ico, quo res, ad Sauctum E reum, dilucide, quse in eodem Commentario num. 40 et quinque seqq. in medium addu- hunc spectantes in Operenostro a*l septem>>
, ,
,

B cuntur, ostendunt, cumque necesse non sit, iis, quse ibidem dicta sunt, hic quidquam addatur, lectorem, eadem expendendi avidum,
eo remitto, et

ut

bris diem elucidantur, Commentario num. 46

et seq.

ad qusestiones discutiendas, meaccingo.

alias, sequenti

probabilius innectendum, tenuerint consectarium fit, ut Sanctus una cum SS. R& gulo et Felice novemdecim circiter annis in solitudine vixerit; quid aidempost S.Reguli,

quem
III.

Cuinam

vitse rationi

San;

ctus in Italia se addixerit

quo

mandarunt, mar<:cponit edenda num. sequentibus his verbis Post mortem vero antistitis sui (S.Reguli nempe) coepit beatua Cerbonius omnes populos docere in eisdem partibus commorantes, monens eos, ut in orationibua et
ipse et S. Felix terree
egerit,

tyrium

vita

tempore

cathedram

Populo-

vig-iliis et jejuniis et

mensem
rit

'+ J ^rrv At^ ascendent, quo me-

quemadmodum

helemosinis consistcnni, beatus pontifcx (S. Reguipse

assuetuserataffer e.Baptizabatveropopu-

Urso a Totila objectus

e vita migrarit.

et

quo denique

lum, qui adbuc g-entili errore detinebatur, convertenseos ad fidem rectam et ad unitatem sanDei Filium ctae fidei Catholicae et ut Christum
adorarent.

Sanrlun, qui
in Italiam

ap-

pulsus vitam

Africa, ita * nne Sanctus noster uti fugse ex Italia vitee socium S. P^etiam solitarise in dubitandi ansam Regido sese adjunxerit
,

26 Verum multum abest, ut Sanctus tantum Popufonfenihin in his, qux hic narrantur, quantum antea posuerit; vita eremitica, temporis spatium Mmtttat Sanctusenim, cumjamitlapost S. Reguli mar-

''^^Z

eremiticam

una cnm S.
Regulo

Commentario huic de Regulo, una cum SS. subdenda. Dum enim C Cerbonio et Felice episcopis in Italiamjam avpulso nam. 3 loquitur, sequentia isthxc adhibet verba Sed dum (S. Regidus) Romuprsebet Sancti nostri Vita,
:

tyrium, probabilius, ut mox monui, anno 542 xnnectendum, gessisset, Poputonium, ut Vita edendarefert,sese contulit, ibidem<i">aliquamdiu apud Ftorentium, avitatis ittius episcopum, commoratus, in hujus defuncU lo-

Sociis coeleos conting^eret fines, sequestratus a vitam ducere et a Felice famupit heremiticam

cum

fuit suffectus; id

autem ante annum

'

546

etienit,

utiejam nunc dicendis intelliges.

Regulus a latum habere sese sejunxisse ac vitam eremitiSociis suis cam ducere ccepisse tradatur, nec ulla S. Cerinbonii veluti qui tunc ei adhseserit, mentio non stituatur, esse enimvero videtur, cur a nemine, an tum Sanctus vitse sotitarise socium
j

cum

ita

autem

S.

ad cathedramPopidoniensemjam fuissetpromotus, Romam, ut supra vidimus,

bonius, cum

queat in S. Regulo sese adjunxerit, revocari duOium. veruminauer-a oan^o ,*w * dubium. Verum in altera Sancti nostri Vita 704 apua Uqhellum Italue sacrse auctse col. avud uyncuurn, xou,
__

ad Vigilium Papam, a quo arcessitus fuerat, sumrno isti Pontifici sese contulit, ibidemque Vigitius locutus cum autem sic habeat ac fuit Papa anno 546, uti apud Pagium in Criticis ac tum ex viderelicet, Romse haudexstiterit,
;

ItaliaaJustiniano imperatore **.*.--

arcessitus Conv
/>,-..

s tantinopolimsesecontulerit t

,,.,,,, /; necamphusBo
I

Cerbomo de S. Regulo binisque ejus sociis SS. sequentia et Felice, in Italiam jam appulsis, leguntur verba Venientes autem in Romuleis vendicaverunt, finibus congruuni locum sibi
: '

w**,nW*m quamanno mse antemortem, nunm.anno liam tandem Constantinopoli

lia obiit, exstiterit,

555. cum nt./'<> 555, -v.m in Itarediret, in Sici-

consectarium fit,ut S.Ceresset Poputobonius, utpote Romse, cum jam

iluccrent

quatenus optimo omnipotenti Deo sequestratis omnibus eremiticam duxerunt * vitam sicauRetem, vitse sotitarise iu Italia Socios sese S. Cerbonium et Felicem, gulo adjunxisse SS. etiam indicatur, nec quo minus id abs his re
:

Papseeja niensis episcopus, Vigilio illam ante annum 546 locutus, ad cathedram Porro cum ea, quse Sanctus,
'

fueritpromotus.

vriusquampostS.RegulimarturnonsecutamFlorentii mortem Populoniensium

aueid S *

crearetur

CONF. fFKTCONIO EP.

? 513 evene-

M
AUCTOM
C. B.

oo*

inVitaedenda

^ ^Tv^ZemZmononcom^ ^^'^SSS^ m ^n^ j^ jLL ~^^ Mmm ^lffXm % ^^%ta w

ecclestam

rratur,veronm Ute- .,,,,.,, ,, qw, ^"rtiumoecupartni, guisque, qui, <Z" J spa n( woccujW''.' > uti quisque, cn ,,/ aonoscet.annotum lmiense m facile anno cvcUcrj '.ndam su'cerbonium
na
/

-^>
:

nr/ndumlaxatPopulomo' odoc

prxfaSepte f'
rf

u
tam haud

^'''^fZZei

Nee, uti

ejam

^^
tunc,
,
.
.

destgnarj

%&Jo>* rbis 9 .^
,

ad

.j

est

nunc de Vigdi

test>

u t Sanctis

fecenl>

acTotiiasa

admodum^stf^^lamsesearees^
27 As( tU " V bonium gesta,

eruddos

*J

obsid ione lU
i
i

, <

, -

au* VW lium U ',' U^a'narrat, mox ,,lenda narral,

urs0

cnimvero etiam

litmeiQregot

Magnivt'1*
hic refertur,

<n
ii

^S*?1

objecius, aos rw*

ZX^^r ^^
^*V^.'
:

a-

d
t

0S an dm p olZ-

7141X0 u-o ** ~~ n oWcc<0 S ToMaju rsibus, XWU.Jjjj* t0 m0 6 ^ S ulla ose s fW S cum <J mooTgorls Jrrat, mnnreaationis o.
-'
,

Jfm4 B

SESS K*-i
t

op

~ffSU
a,

**- metabatur
t

evosit

tjr ui)

(/f?m exlre~

mum in
/i(J', e

iniii/u

jirinxq

qnu

Jq.

t/jen,iiiuaciilo

strohc

Magno Diatog.UO.
'

^^a^ss^^
^"^Sta T ^
(

sm(><

'
'

''''''"sJTJhabenl

quoque vita veVir

m-

tempore quo vo ab urbe

Totila Gottiorum

Boma

idsuisdiebus cont.g

Suis Cerbonius, PopulonU J*gl

gnam diebus

" ^'^
U

etiatn,

Totila ,

qu i

bis obsid ioBe

Xdio valdc esh N< dedit. Zm?a!euSmilite8hodu qw set intentue, venien tibus ab 9 " 8uscepit,quo itia
8pitio

expugnavit, annis cinxit et to _ protraiate grum obeuii in annum 549. Prior

f^^J^
ro

eta,

quo i^pore To
.

distabat
cidisse,

Unde v
quod na

p iopi

^ulil, e..rumqe
abeoondend. serva i
.

it.

yJ^J^^uingl Quott ttum

W P

tu

transcrlphs verbis)

/wc jam ^. porro d rec (ee jam

^ ^ ^^

ac .

JSXKl :^ u
i
(

,ma,napopuUturba
i

, a a ss usit im N sn lipiscopum petnt bett accensus et concitus deflexacerv.ee sub..i.lit..,. ':,.,.,,,,;,

,,,,
,
,

a queursusexcave

et

qu

monUa dedisse, mv uto sMsubjecto salutis

ueuavitate ac modestia pervemsse, Viia edenda, decrenitam xtatem

enit^sse^uejd

soq

lambere Kp.scop. penumiliter oapite,

ut,,,.,ntcromnibusdareturintelli-

Dei et fermacorda tr q niaergaillum Virum bumana.best.arum ;,;,,,... ct quasi '

,,,>,.',,,.,.

S,
Zns

nrndiaio

'-

Spopulus,quiad8peotaoulumveneratnor.
tis ,

-^"JSSS:

J.
l
'

ino

venerationis.
aii ,

^dmirationem olamore vereus est colen ejus reverentiam Tnno ad

.

~^,;;wisseiacs , w ,iuteteP<>p..o. corpus ejus

^ao?
t

- '^,^5 ^,
etiam, cum eo inde in via pat ralo,

etiamadjun Itahamocunc eum, cum Longobardi

in cujus

epochamjam

^u
m

num. 23

tradit, moos

est; ipse 1K rmo tus

^ppe^quo

W^J
Msgwaw w
#

MMaitec

^,^>^,
-

eptifcro,

Y
ip^ mCl
"'

uti

/iic

saltem ad
Tolil* JUIIU
:

tnd

stiam sequereto

;s

/,

hactenus Gregonus, moa>

eUam ex

/ueral 06J8c(u, ueroaiHiiliK?

hisce, gui rei hic

rat*pr*sentes adfuer,
sua exsn

fJ^lib.S.cap.vGregoriusMagnus; Uiatogo * d sanctus Po n mg< /u MS erW s f

-

gM ~
episeopo

etiam G'^

erhit Jlfagni v

narratar,

i"

v ia patroto,
Pojmfonii"*'

onno

B46

ietate sto^tr, nonnwZ^S ndhac adjungens; cum tissesmerstites,

teCLOrC VUslliUWin.,

,womrem
loco, qui

vw~^ ^ , o/, tempMS, quo gesta

fl

--

sint,

inmiiram* inquiram,

m/aJidtw,f""
e/ais,

eamdem

huctranseu prodigium, quod modo

scriptis verbis

memorise prodit, eo

Merulis diciab ootavo Uujus urbis miUiario exereitu cum exercitu sedeipae To/toj r ubi tur, nbi tunc inse fTo^toJ ..!,# // -vn/Wum . ut tempus, ,,,7, ita modum, ?// l.p.m.rmR.

. ,

,,

nemproponere. De quo etiam Yiro (Cerbonio quoque (ita proxime post verba, quipe) aliud perbus miraculum supra relatum exponit, miraculum, veuanvw Lunensi git 9 Gregorius) m.racumm Yenantio narrante, eognov. n ea namque Po-

',;,
:

,.,,,.,,,

,,,.,,,/

aueat,

pulonii ecclesia, eu. pr^erat

sepnlcrum s.b

,,,//
.

Etenim per *.

bujus,

gw

',

,;,cqorii verbis legitur. ur,,,,,

Romae Con-

prmparavit, aed cnm^ Longobardorum gene Kaliam ven.ens euneta vastasset ad Ilvatn

M Wc

v,M,a (S Pon/fe Dialogos suos

,,,,

sulamrecessit.Quimgruentesgr.tud.neadmo

,.,',,,,,,

BfMdfcfM
r

oreqatione S. Mcturi monachi, qui Bari-- .****** i///i;/u. n- ** Yitam tomis sus annu iiis anno 1705 Opera iltius et ),.. .... n u, 4, innn 201 e.ristimant. edidere, lom i. pag. 9,01 existimant. quatuor

temveniens, clericissu.ssib.queobsequent.bu. pracepit, dicens In sepulcro meo, quod mim

:

n^

prseparavi Populonii, me ponite. Cui --.- cum i/Kcuaiav. J.UJJU.U1H1J m^, ^v/u.v^. v^v-. llh dicerent Corpus tuum illuc qualiter reducere
:

prodigium quod, His porro deinde, quoa, cum proaigium ilI..J *,n/ C T?an\ili martyrium HPll.uti RUVrt ludpost S.Reguli ih/i)'/h)'I1[}11, seu,uti e supra
,

P.

possumus, qui a Longobardis teneri loca eadem et ubique eos illic discurrere scimus? Ipse respondit

DIE DECIMA OCTOBRIS.

\ spoudit: Reducite
sed festine sepelire

me securi, me curate

uolite
:

metuere

cto,

seu a Longobardoruu), qui tumaccidit,

r

4ULTORB
C.

mox autem,

ut

in Italiam ingressunon
tescet.

sepultum
sub omni

fuerit

corpus

meum,

ex eodem loco

Italiaregniinitiumt ejamn\

spa-

festinatione recedite. Defuncti ig-itur

Ticinensis per Longobardos sub Atboi

corpus imposuerunt navi, cumque Populonium +on<lprpnt. collecto in nubibus aere immensa tenderent,

nimis pluvia erupit. Sed ut patesceret omnibus, portaret, per illud cujus Viri corpus navi illa ab Ilva insula usque quod maris spatium
,

no obsidiosubanni 56 lentisinitium, uti e Paulo Diacono de Gestis Longobardorum lib. 2, cap. 25 et seq. ncmo non concludet, fuit
uti

incepta; cxnn autem obsidio idem Paulus ibidem testatur,ultra

/it,

illa,

tres

Populonium duodecim millibus distat circa navis latera procellosa valde pluvia
,

annosdurarit, consect
qui,
tur,

ut

Alboinus,
\telligi-

utraque
g-utta

quemadmodum ex Paulo
aliquot

descendit, et in

navim eamdem una

pluviaj
lo-

adhuc posteamdem

non

cecidit.

Pervenerunt itaque ad

mensibus in

servantes ad navem cerdotissui. Cujusprsecepta ut infestinatione reversi sunt. Quam mox sub

cum

clerici et sepulturae tradiderunt

corpus Sa-

locum, ubi Vir Dotrare potuerant, in eumdem dux crumini sepultus fuerat, Long-obardorum

delissimusGummaritliadvenit. Ex cujusadvenprophetiye clatu Virum Deihabuisse spiritum sepulturae suse loco ruit, qui ministros suos a

vivis mansit superstes, ante annumh72>,ultrq Aprilemjam provectum, haud fuerit necatus, utquc proinde, siah anno 568, ad Aprilem provecto, seu a Longobardorx qui tumaccidit, in Italiam ingressu repetendumsithorum inltalia regni initium t id Alboinus, nontantum annis tribus mensibusque sex, ut Paulus Diaconus loco supra cit. diserte docet, sed quinquennio amplius tcnuerit.

sub festinatione discedere prsecepit.

E
lib.
i

B
<u 6 ducu
qai post Cle-

Italiamanno 56 8 31 Longobardos, cum in

regum suoirrupissent, post Alboini et Clephi amplius ducibus rum interitum sub triginta
per annos decem exstitisse, tuncque rumdem ducumprogressu quam maximeltatiamessedeprseclatos, Paulus Viaconus ae treliamessedevrxdatos, Paidus Diaconus de Ge i/7 /71/. ^ZgoZrdorumlib.Z.ca^docet.idau__
-. i

dc Regno 1708 Agnelli Italiee, et Bacchinius, dum anno Pontificale, a Muratorio deinde Rerum Itali33 Observaruntid Sigonius

protaiur,
"

n " ,r -

,cnda '

phutn Longobardis prxfuere, pritnordi.

pnmo eo-

carum Scriptorumtom.

recusum, vulgavit

nonanno 575.

._

r_

ofl -7s\-_si/

in Prsevia, quam dicto Pontiflcali inserui t ad Petri o=...v/. ~ Ravennatis episcopi Vitam ** , Senioris ..._.......,..- ^._._ r . . ..---r_.*,. *.'* s, hic uncaue, ne _ T>ntiln Dissertatione, J_i.n_.svi/s_ <m/_ a Pauto, nii n hxc

po

_-^-felcumBaronius haberctperspectum.simul. A tei/O ^IA/l" XJ>JUI v.~ tC '.r,l Longobardorum ducem, T. n nnhn/dnrum que, crudelissimum
.

nomine Gummarith, cujus ad locum,quo S. haucl muh bonius fueratsepultus, advenium

tumfuisseprsegressam hujusmortem, Gregodictorum rius verbisjam nuncrecit.prodit,e trigintaampliusducumnumeroexstitisse pery

Cer-

standum reeedere cogerentur, Longoba,^ regni ruminltaliam ingressus rum in Itaham mgressus epocham a regm, per illos in eadem Italia inchoati, epocha distinxere. Ac prior quidem hanc a Mediolano per Longobardos subacto posteiHor vero, quod eodem fere recidit, a Ticinensis obsit
,

suasumsibi suasum sibi haberet,illam pnmordtare .

diversas Italiseregiones,

ducibus per 573 sic scribens: Dispersis creatis

^^ZIZZZ [^Z^TZ
idcirco

adhorum

dionis, sub anni 569 finem aut sequentis iniut dixi, inchoaUv, initio recte rcpetit.

ImZ^cum^habeat, ac anni
-

tium,

________

I.

__.__.

s. s.

___1-t11

.V/>C tres

cum eorum

crudelitatis

famaper9urreret,frequenteserantfidehumlatebra^atque fuga.
suis clericis

Interalios
ille

autem unacum
tempore sese

mag-nus

confessor Cerbomus,

episcopus Populonii, qui Gothorum ipsisobjecitintrepide,modoexundantevehemensaevitia in Ilvam insulam

tiori

UnUn remensesque sex auos mensesaue sex, quos Alboinum in Italia reDiaconus toco supra cit. scrignasse, Paulus initi<> com bit, ab anni 569 fxneaut sequentis putati ad Julium circiter ann, 51 8, auctique mensibus octodecim,post quos Clephum, AlPautus boini successorem, occisum fuisse,
,

Long-obardorum Tyrrheni marisse contulit, ubi accepit vitce pr^sentis finem

tur
.

et,

Deo juvante,
Moritur
igi-

Diaconus de GestisLongobardorin^ lib.-\,mp con. 31 traclit, ad finem anni 571 deducant, post cxdem sectarium fit, ut decennii, quo exstitisse, Clephi sub ducibus Longobardos

mprimordiis ducum Longobardorum

Episcopus. Ita erudicursionis sanctissimus hic

Acrecte quidem, tissimus scriptor laudatus. apparet, Sancti nostri ut mihi ob jam dicta suoad ducum, quos sibi post regum

idem Paulus ibidem cap. 32 affirmat, p secl seuannus primus anno Christi non 573, itlo575 debeat innecti;cum autem sub ducum decennii, quo dominarumprimordia seusub
obitus, ></.jam sunt, initium Sancti nostn supradocui,contigerit,conscii''rn<.^dicrius anno similiter non anno 573, sed
ti
<
i

initium

mortem

Clephi necem Longobardxpreeastluvc seu decennn, fecere primordia refert; sub ducibuspost Clephi ne-

rum Albdini et

fit,

ut

is

illigari verosimilius debeat.

quo Longobardos locoproxime cit. cem fuisse, Paulus Diaconus haud recte anno Christi o/3 initium
scribit,

quatuor pnoristerioribus, non autem uni e illigandus mdetur, bus anni hujus mensibus

31

Ac mihi

poquiclem pnvterea uni ex octo

un0

,.

0( .ri-

*****

ted,

quemadex hic

modum
adductis

variter innectit. quod ab anno 32 Icl enim dumtaxat facit, cujussecundadie,ut 568 usque ad Aprilem, de Gestis Longobardorum Paulus Diaconus
lib

quocUuemadmodumGregoriusMacjnussupra
huc transcriptis verbis docet secessemt ,nisi cum sulam Itvam,ubi obiit,non Longobardorumgenscuncta in Itahajam vatum t cumjam quatuorpno,

Sanctus inin-

2 cap

reliquere,

Pannoniam Longobarai regni, provecto, horum in Italia

7 docet,

stasset,idquecerto

sexmenses tenuisse Alboiquocl annos ejusdemcap. num,idem PaulusDiaconuslibri

tres et

res

annimmenses

essent elapsi.ootmuertt

locum,uljam nunc ostendam.PaulusDiac*

repetat, hincque Ctephum, 58 scribit, initium

deGestisLongobardorumlibXcapMsnsrnbit?eYho,dequibushicjamegimus,L<^r^-"AH^iin dorumduce.septimoannoab adventu

sex post quem, anno uno et Paulointelligitur, abAtboini, rumexeodem

mensibusutiite-

interfectum, sub cluabus cui successerat, nece interasse, existiLonqobardi fuere,anno 573 ad Aprilem provemet. Verum ab anno 568,

ettotiusgent^spoHatiseccle^sace^
interfecti^civitatibussubrutKsporul:

morese,etumexcreverant,extincUs,ev

DK
AUc-ron*

S.

CBRBONIO

EP.

CO

f'

suffragatur, ut-

C.B.

interfectis.

6ar m mts temtam ^^P" ^TllboLet

or

nsuam

redl

^yPyn

^-&

n(?
.

<o!a

Cie-

pata. vicimsque

^f^Zuariam, cui

^Prvnutonio

locis vasla-

Z taZZoratos
mensiuuf, Oc/otri
061'ir,

inhLringrcssu

"" y:"

'

^ZhuctranscnptisverUsdocet,
optimeconveniat.
.

fuisse, horum ducesvastatam auarn

docm
; ,

* Ap>z i-rf. MQuapropter.cumsichabeat, acsub

ni

ac Fastis sacris memoratur,

nom-

hodiernoperhxc, qu*

am Comment.

onom, /mc mnsonoo, P

pulom.

^nto^

*"~
6
lo

ii"";".

lSm,auoejamdictisdomimnccepere

___

et cong Cerbonil> episcopi ____._ pefert< in vl.

_

no
in

formn ante
intula Hvn,

quo

tete

Greqorius Turonensis mensibus fueritperactum, ribus dicti anni575 nostri in xnsuutaueproinde post hos Sancti deinde secutus lam Ilvam secessus, huncque
obitus contigerit.
Criticis

nus Paulus D siataprodunt, quatuorprio-

VITA
Auctore anonymo

Quod

si iis,

adannumbnmum.

Pagius 2 scribit ,standum

quse

m Ex Bibliothecce VaticanwMs. 6453

cum
Vita altera, quce

jam pro-

ducesvastaforet, ItalicvperLongobardorum in regionem illam non septimopost horum

tio

diit a, collata.

prionbus ingressum anno,seu,utjam docui, sed duobus circiquatuor anni 575 mensibus, signanda;verum Saxxus ter annis serius foret deltalix regno ,Mediolani in suis in Sigonium
col. 15 et seq. dilu-

CAPUT

I.

anno 1732 recusum, Notis

cide et solide

Pagium

ea in re refellit.
Italiee vastatio,

Quod
post

cum

ita sit,

ac proin

Sanctus traditurS. Regulo erudienex ordinatur episcopus dus

, ,

quam, ut

insulam Itvam sese anni 575 recepit, indubie prioribus quatuor mensibus evenerit, non est, cur Opinio, qua post hos Sancti in dictam insulam secessum mortemque hunc secutam statuo a veroputetur aliena; contra autem veram esse, seu Sandixi, Sanctus in
,

Africa in Italiam secedit, Populonii

apudS. Florentium

episco-

pum

moratur, Populoniensisque

mortem,anno 575,w. docui illigandam,post quatuor iltos menses seu uno e posterioribus
cti

factus episcopus

apud Pontipem F

octo anni istius mensibiis contigisse,probatur 'etiam ex edita Sancti Vita, in qua cum hic x

accusatur.
quo Ariana hceresis in toto niundo Dominame pullularet,maximeque apud gentem Guan- Africa AHa" a h * reBi s dalorum, quae Africanam g-entem devastabat , ^

Octobris die obiisse disertissime sub finem dicatur, re etiam ipsa id tum accidisse apparet

Tempore,

>

avdaidttm.
reccperut
,

_..._.

t_

m ; Cetbontus eum

vi-

/ cpMtai fai

aliquotjam
mtntibut dui

istet,

Gregorii
se

Magni Dialog.
8.

tibri
est,

Zundecimum,

afflatus, praedicare

ceperat populum, ut ab ne-

quod totum de
redditum,

Cerbonio

caput, ltalice a

resi se sequestraret, et Christi

* Dei Filium, qui

:

acjamsupra

ssepius laudatum,

estverus Deus,

totis

nisibus coleret

sed,

dum

ad x Octobris diem inseruit; reperiri autem in insuta Itva montem, S. Cerbonii nomine
distinctum, in Annotatione,
subjecit
,

prasdicatio ejus casso labore deficeret, cepit ipse

quam

capitiisti
,

sanctus Regulus anxie dolere, quoniam g-ens illa cotidie famulos Christi laniabant. Illis vero

in insutam ittam, grassantibus

hincque Sanctum cum per Italiam Longobardis, sese recepisset, solitariam in monte itto vitam atiquamdiu duxisse, absque crrore credi posse, opinatur. Neque vero hic
affirmat
,

diebus veniens pater beati Cerbonii, cum videret ipsum Dei sacerdotem miraculis coruscantem, etsanam doctrinam, quas de Domino Jesu
Christo erat, omnibus prasdicantem commendavit eum beato Regulo, ut eum doceret Christi

ei

Sancto factum

multbm refragari velim; etsi enim,ida nullo omnino queat antiguitatis testimonio probari, Razzio tamen
,

doctrinam, quatenus divini cultus sacras Litteras disceret.

Tunc beatus Regulus docuit beatum Cer-

bonium

DIE DECIMA OCTOBRIS.

a qu o Utterit fueral imbxttus
epiicopusqxie

''7

boniuin omnes sacras Scripturas

est ejus discipulus c.

et

effectus

Sed

dum

cerneret beatus

ordinatu8,

Kegulus insaniam pravitatis hereticae, relicta sede, qua sacerdotes alios beabat, ascitis sibi beato Cerbonio et Pelice duobus episcopis
quos ipse sacraveratd,
sibi injuncta,

noluens nos miseros sub tua protectione habere et noluens noster pastor esse, requiral Deus animas nostras de manu tua. Cum vero b Cerbonius haac audisset, statim accepit

A Anohtho.

pelag-i tramitem, celoce tribus presbyteris et duobus diaconibus aliisque sociis commeantibus e, ma-

cum

dram episcopalem, et ibi niulto tempore populum g-ubeniavit usque ad diem mortis bubb 7 Tantam namque illi Deus gratiam, dum
adhuc viveret, concessit, ut ab hora, qua ;mg*eli Missam canebaut, ipsemereretur suis auribusaudire hora vero, quaha^c agebantur, pri:

cathe-

/'n/iu/oillOl-

Sium v/fentio-

rinis fluctibusiter arripuit/*.Sed

dumalta

pelag-i

ntm incumt.

peragTarent, marinus fragor est perturbatus, et valida tempestas contra eos surrexit et omnes
in perturbationes dejecit,

ma

solummodo beatum
fisus

Eeg-ulumnil perterruit,quia erat

de pietate
cui

Domini
inde in Itali-

sui.

hora Dominici diei erat n es hac ;mtem eon,uetudine accepta beatus Cerbonius semper Dominico die in episcopio suo prima aurora diei Missam super altare BanctsaDei &enitricis
:

3 Deprcecatus est

namque Dominum

am

vcnit,

Re-

guloque ibidem
jnssit 7o/i/<r

occiso,

pure deserviebat, cui cuncta obediunt, ut intra procellas ejus navis fieret g"ubernator. Cujus omnipotens Deus statim praeces audivit, mare vero pacificum extitit, et suos Servos quietos
abire praecepit g. Sed dum Romuleos conting^eret fines, sequestratus a Sociis coepit heremiticam

Marias cancbat, et clericis, qui cum eo erant, caritatem in amorem sauctie Dei Qenitricis facere pra3cipiebat. Populus vero, qui Ln villis habitabat, ad ecclesiam illam sic maturius nire nequibat. Cumque jam sol ortus esset, po-

pulus exvillisconfluebat.ut Missas

et benedic-

vitam ducere h et a Feliee famulatum babere qui dum hsec perag-eret et multa in eodem loco B sig-na faceret, a quibusdam relatum est Totilae
perfido reg-i
,

tionem acciperet; sed minime poterant, quia beatus Cerbonius cum aliis sacerdtotibus cibo

jam

refecti crant o.

Quod cum populus

:

ha3C auhoc,
pri8

diret,

indig-natus valde dicebat

ag-it,

qui misit suos executores, et prae-

quod noster Guberuator

Quid esl qui Missam

ccpit, ut ad eum perg-eret, et, si contemneret, capitalem subiret sententiam. Cujus mox dicti verba compleverunt i. Sed beatus Cerbonius

ma aurora

diei canit, et

cerdotes sui

panem
ita

et

tam ipse, quam et vinum pro caritate

se

et Felix ejus

corpusculum sepulturae tradide-

munt? 8 Murmur

populi inter

excitantes,
I

ubt hitce
i

runt h.
Populonium
se confert,

tus Cerbonius

4 Post mortem vero antistitis sui coepit beaomnes populos docere in eisdem partibus commorantes, monens eos, ut in orationibus et vigiliis et jejuniis et helemosinis

omnes unanimiter ad accusaudum beatum er bonium ad Papam Yigilium perrexerunl />. Sabato vero die ad vesperum, ut mos erat, ipse
apostolicus ad ecclesiam beati Petri Apostoli ve nerat. Ibi itaque Populoniensis populus, qui

igiliam

opud Pa-

/""" "'-

consisterent, quemadmodum ipse beatus pontifex assuetus erat ag-ere. Baptizabat vero popu-

parochiani erant beati Cerbonii, prostraverunt

se ad pedes domini Apostolici dicentes

lum, qui adhuc g-entili errore detinebatur, convertens eos ad fidem rectam et ad unitatem sanctae fidei Catholicae,et ut Christum Dei Filium adorarent. His ita gestis, pervenit beatus Cerbonius in Populoniensem civitatem, in qua erat ecclesia beatse Dei Genitricis Mariee, ubi erat
venerabilis Florentius episcopus ejus civitatis
l

Misebeate et sanctissime pater, quia Episcopus, quem nos habemus, non nobis Ihristianitatem observat secundum suuin ministe:

rere

nostri,

rium; quoniam die Dominicu primo diluculo

Missam

quasi procaritatecibumsumunt.

orans
tione.
upud FlorentiUffi

Dominum

die ac nocte

cum omni

devo-

omnes Quando autoin nos, qui longe consistimus, jam sole orto ad ipsam matrem ecclesiam venimus, nullus e
canit,
et ipse

et sacerdotes sui

Venerabilis autem Florentius episcopus, ut

episropum

aliquamdiu

tommoralur,

beatum Cerbonium, gavisus est gaudio mag-no, et suscepit eum cum omni amore et honore, commorantes insimul usque dum viveret episcopus, servientes Domino cum omni alacrividit
tate et simplicitate cordis
;

sacerdotibus nobis Missas canit. 9 Papa vero Vigilius hoc audiens repletus dab /,"< \\n tete est furore mag-no super beatum Cerboniuin, mi- mam </uo
.

sitque conlestim leg-atos suos ad illum dicens Iteetdicite Cerbonio episcopo Populonnii

Xp\U

'!''

auctoritate beati Petri Apostoli prfncipis Apo-

et

omnis populus

g*audio repletus est, quia

mag-na multaque mirabilia.

illis

jam audierant de illo Contig-it autem in

stolorum, et sanctorum Canonuin, et mea, ut cum summa festinatione huc ante me veniat, ut inquiram, si verum est, que * filii illius '.quod
ecclesia^.

diebus, ut beatus Florentius dormitionem

acciperet in Domino,

cujusanimam beatusCer-

bonius ab ang-elis usque adcaelum viditdeferri. Congregati vero sunt cives et clerici Populoniensis civitatis in
ster pastor,

unum

dicentes

Tu

eris nodi-

dicunt, an non quia, si ita est, mag*nam heresim q mittit in populo. Legati vero cum summa festinatione ad eum pergunt, <'t, sicut Papa Vigilius illis praeceperat, nuntiave runt. Eratautem diesSabati, quando nuntii ad
;

quia scimus a Domino te huc

eum

pervenerunt.

"i

hujus de-

funcii

loeum

invitus m-//m /tur.

rectum, ut regas populum nostrum. 6 Beatus vero Cerbonius hsec audiens dicebat, non se esse dig^num huic operi mancipari sacerdotes vero una cum omni populo coeperunt
;

10 Beatus erg-o Cerbonius

cum mag-no amore

pertegatot

urcmitw. ipsos leg-atos recepit et dixit : Hodie nos praePaparemus, ut crastino die in servitio domini

pae

sicut

pra;cepit
,

eamus

erat

namque

clamareacdicere Cog-noscimus te,Patersancte, Domino dig-num esse et Spiritu Sanctorepletum, et scientiam prudentissimam habere, etprohac
:

quando iter arripere debeDominicus dies bant. Tunc matutino tempore surgene ipse dixit et sacerdotes sui ad laudes Deo canendas,
diacono suo
nere sus
ille
:

causa valde nobis necessarius

nexorator?

es,

ut sis plebis

Frater, exi et vide,

si

adhucjuxta

nostrae rector et doctor et exortator

* apud Dominum. Beatus vero Cerbonius coepit se excusare proclamans, se esse indig-num. Populus
vero una

consuetudinem nostram tempus

:

est Missas ca-

vero foras exiens et intuens n

:

est

dicens

Domine

sancte,
Mifl

aurora * est 'an.honl

a

cum

clero

una voce dixerunt

Si tu

juxta vestram consuetudinem

canendi.
i;

atus

VITA
98

S.

CERBONII

ffl.

GOBtet
,

rerbonius
A. Anonymo

Missas capr^paravit se

ss SS Cerbomo

# mdm Vitamd^S
.

esset reucv Jtaliam isse,vide(j

tnfkV
.

appul.

llX

rS*B P r0
Ifar . Genitricis
>

Bi

C ^onit Tuncdixitbeatusv^u
-

rifX
i

bonius

nostri locus

tol ^. oeiuu

**?
.

**,

j-o

traduntur,

aTlWatosiUos;;

"

"*"* r52S5i

em .;is refecti0 IU responden ueque beretici /',

P r'i

num apud \% JobabiUuscontigisse, Idannowiproyu m ,j Comment

plussemeljamlaudatonum.

accipis.

AKNOTATA.
v

m^istriet arcbiep-scop mapstri et aicni_epib^^

Qnrrr auctse
itaque forsan

auuan

-^^ ^ U
^,v
,

qux a awa? comitata

, ,

m arl,jr Mrl

Romano hodterno

insertanama

f_r

m oto

A fc

parente ejue cum om _ulo c_iepiscopo nn bue r et , ipso sacrie doctrims

,..

tur

piens totius ventatem rifloeiUuminstruxit.

~^ ^^1^rrrsi^KS^
r.

(P^2SSKS,* SS
tus .;. Beatoigi

P S0 -.V

P " er

;|f,

t',0 He-

awar-Mm aerom

dams, arom Cotetes Sacr^UghelUadjunant neutra adhuc

ftfc

prolata. tene6W , *, {cei fuerat

aegulue eum

Cb,

tum_ _e_g

1, ^mtos no <*__*___
^ ^^

Sw(te Mtf
,

iw

n.
_ **

*r*t>.

ecctesxx Populomensi

^*f*"

...,,

rf.

migrant, nrrtuisset episcopus, ad Superos

cfs.

**

We
^^

quam S. Cerbonmm a

S.

Regulo futsse

j^
ato,
,

OTemi3 ; a r, quodpenes

'^'

r^^/^co/^^;^aeMa l
Cerbonii 5.
e^

F.iZH-l.no^racc^m^^m/^^Missain,

V;/ Q

Zn Cerbonium
i

M, Sodos

I2

pufo non

Jun^,

In initio diei

aurone

die

Dominico

adjungit.
in

audiebat, excelsis has laudes attentius semper

Oua^r/o^m
><"i:.'

probabilius id factum

Comment. iterum laudato de S. Regulo

I

histo-

quatiwrseqq.ostenditur. rico-critico edita, S. Regulum mansisse in tems Yita n .j ru

'/
,

hauddubiepreces^qu^dumincruentumMisrecitam in sse Sacrificium Domino offertur, laudem solent,perMias&m hic Dei honoremac
et in Vita,

quam ednnus,

et in dicto

intftllinuntur. Ast, etsi id ita sit,

exemplari mihi tamen

S.

Regulo
isti

Dominum aeprecaw
magis, quam

aic

Sancto
bonio
et

SS. Cer-

verosimiienauuapparei,,uouni;t,uunyMuo,p' * ces hujusmodi, Dei laudibusrepletas, quales

SUniv.y. ny/nni uiuucijui,auwoicii/i.u ) alterque, sunlv.g. hymni GloriainexcelsisDeo, m,k^# ^w^, qui triumphalis et a voce ayios, Latine Sanctus, fyog, ter in eo repetita trisagius etiam non ine-

"elici, attribuit, En, qu% huc specFelic is tant, ejus verba Subito surrexit contra eos sgeva tenipestas usque adeo , ut in perturbatione
:

baratri omnes perverrircnt. Uaiau UlUIlf^ pivtunvin.

1

Tunc beatus Regaij.uiiv^ utci.uo j^ c u

lelice Dominum

lus

una cum beato Cerbonioet

pte vocatur canentes, diebus Dopiinicis sin~ Scio gulis sub auroram fuisse auditos.

deprecati
.

sunt ConditoTem, ut eorum navis unuas fieret guuernaior, eisuos iuter tremulas undas neret gubernator, etsuos
_....! ^r, r.1 servos exules ab
>llr

quidem

Sanctos nonnullos

ac nominatim

illo

anuniMltn impetu llV(il'Q - A aquarum it^liotll liberare

(uperis (Operis nostri tom. 8 Septembris in &. Milom. b septemoris S. michaele et omnibus Angelis num. 522 videsis)
S.

iretur.

Quorum

voces

omnipotens Deus
;

NicolaumTolentinatemcantuangelicosub-

subito piis

precibus exaudivit

sicque mare pa-

cificum exstitit, uta ventorum classibusminime

perturbaretur.

inde recreatos fuisse, a scriptoribus, fide etiam dignissimis,referri; verum, idfrequentissime

S.

Cerbonio accidisse, sola fide scriptoris ris,

h Solum

S.

Regulum, postquam una cum

DIE DECIMA OCTOBRIS.

A
ris,
te

00
\

quirem, ducentis amplius annis ab 3etae vulgi tantummodo traditione scribit. moxque etiam miracula mwaculis
sua remotam,
ullo

des suos b et dicebant ad beatum Cerbonium Pater sanete, adjuva nos, guia prsesentialiter

IROKVUO
h

absque

vade anliquo accumulat, in aniutcumque firmiter inducat ? mum cum Ch?Hsti fidelibus, curse siuv como Ita 7iiissis, egisse S. Cerbonium, creditu est oppido difficile. Eum quidem a nimia senectuedita videtur; vetis debilitate excusare Vita rum, cum Sanctus ad annum usque 575, ut in Comment. prsevio num. 33 docui, vitam protraxerit, eaque, quse hic narrantur, veroquis vel
similius, uti, quse in

expiramu-. pr.r ttti fnr r 18 Beatus Prresul dixit ad illos Fi fpirtmlibu quare non me audistis, ut propter amorem sc tuccaritatem nobiscum faccretis, et noluistis ew ir. pere cibum et potum ? Rog-o ergo Dominum
:
' I

meum pro vobis, aliud Dum beatus Cerbonius

nescio, quod faciam. pro eis oraret, videns

duas cervas ante se prreeuntes, dicebal illis: Praecipio vobis in nomine Domini mei Jesu
Christi,

ut

non

sit

eodem Comment. num. 26 dixi, suadent, anno circiter 545 egerit, tum multo quinquagenario major, nisi eum ad nonaginta amplius annorum
sctatem pervenisse

me

expectetis,

et

vobis licentia eundi, doi statim steterunt. Tunc apet perrexit

prehendi vasculum suum

et lacte

ad

illas
et,

plenum vasculum mulsit ex

fecisset, absolvit eas dicens

illi.-,
:

cum hoc

Licen-

adstruxeris, exstitisse haud potest. XJtut sit, ut quid, cum ipse Missam ante auroram celebrabat, e sacerdotibus suisnidlum, qui Sacris serius operaretur, reliquissetjejunum,omnes-

tiam habeatis Domini mei Jesu Christi pergendi

ubicumque
los legatos,

vultis

c.

Pewrsus

<>st

juitem ad

il-

tamquam
sitis, et

qui secum erant, et invenil eOB mortuos jacentes prse oimia anxietate
e1

ad communem, quse quead charitatis indicium sumi olim a in mutuee

earitatem, id est,
fidelibus solebat, refectionem coegisset ? p Populonienses una omnes Romam, quo apud Vigilium Papam accusarent S. Cerbonium, properasse, ab omni veri specie abhorret.

dediteis lac bibere, et refocillati sunl

restituti sanitati.

B
coe-

13 Deinde simul pergentes itinere, quo

w*ilto
"
s

perant, transactisque duobus diebus, dixit dia-

'""/"'

q Vocabido isthoc intelligi hic videtur, non opinio Ecclesise doctrinse, sed praxis Ecclesise praxi, qua Missam ante auroram solisque ortum (Labbeum tom i Concil. col. 5G0 et

Domiiu pater, tn conus suus beato Cerbonio quod ad dominum Papam Romanum pergis munus illi offerre habes pro benedictione de ecclesia nostra? Timeo, si ad illum vacuus ve:

neris

super
dixit
:

te

quatuor seqq. videsis) celebrare nefas erat,

contraria.
r

meus

ne furor illius plns, quam modo est exardescat. Beatus autem Cerbonius Noli mihi multum molestus esse, Dcus quod ad dabit mihi in quem spero
,
,

Id

est,

pastum

in mutuse charitatis testi-

ficationem. s Ita etiam, improprie loquendo, subinde

vocantur, qui, quamvis quidem errorem cum pertinacia, ut hseretici faciunt, haud tueantur, horum tamen instar Ecclesise prsecepta consuetudinesve infringunt.

ipsum Papam pro benedictione conferam. Lnde antequam Romam pervenirent, tres viri fiebrium vexationem habentes beato Cerbonio obviam veneruntet benedictioncm petierunt. 14 Beatus autem Cerbonius sig-naeulum sancte Crucis super eos faciens prostravit se in ,, ,,, T Uomine Jesu Clmste, qm ea oratione dicens trinus et unus, suppliciter ego indig-nus rogo
.
. .

fsbri
'<*'-

fa&oran-

Mwuttl*
011 imjilu-

pro

,,.

tamti

misericordiam tuam, ut istos intirmosal infirmitate eorum liberare dig-neris, quia tu es Deus

CAPUT

omnipoiens Salvator

et Creator, qui peccata ditua3

II.

mittis et

omnibus infirmitatibus medelam

j

misericordise concedis

et statim sani facti

sunt

Sanctus Romam cum

ficiscitur,

legatis

pro-

d. "Videntes autem illi legati, qui ab Apostolico fuerant missi, mirabilia, quae per eum Do-

in via

patrat mira-

minus

cebant

cula, Pontifici se sistit ac satisfacit,

Populonium

redit,

prodi-

extimuerunt valde et inter se diEpiscopus Vir Dei electus non fuisset, non potuisset tanta miracula facere. 15 Pervenerunt autem ad vallein et d derunt de monte, qui nuncupatur Gaudn, e1 venerunt in Pratum Neronis e, ubi ipsilegati
fecit,
:

si

iste

Rotnam

ffppuf-

/W

ce ,,,,,.

giose ab urso evadit illcesus, in

insulam Ilvam

secedit,

ibidemque

licentiam acceperunt a bcato Cerbonio, ot e, adventum domino Papae notum facerent. C

que

prffifati

legati ad
ei

Dominum Papam

revi

mortuus Populonium ad tumu-

fuissent, coeperunt

narrare mirabilia, quae

lum
Ccrlionius, Ro-

effertur.
ut

vebeatus Cerbonius in itinere fecerat. Timor summum Pontific ro mag-nus apprehendit omnem clerum statimque convocans ordinavit

mam
in via
9*tis,

Tunc arripientes iter,

cum
,i

Romam

pergerent,

ouuu, qui cum suum, 4 .. .

modiis venit
ei

illo erat,

tendens.

pervenissent trans fluvium Cornium,

maticis et meenso, e

cum planeti cum L

et

dal-

Pap*
a

le

ub vocatur Salinolas a, ccepit mag-na sitis illos legatos detinere et dicebant ad beatum Cerbonium Pater sancte, magrnam sitim habemus,
:

obviam ad gradus
Cerbonius

b( atl

Mtotw

aute.

dum

per I
mori
"

-**
lnihMeiof.
lr

indica nobis aquam, ut bibere valeamus. EeCredite mihi, fraspondit beatus Cerbonius
:

tum Neronis

iter carperet, vidit

avescopi

etmultas,qu8evoeitanturAnscres,ju\t:'
et fecit

,, nda ,

K ,i,.

quia in isto loco aquam minime scimus pra^ter istud mare. Illi autem perg-entes usque addimidium milliarium, sitis inagna eos praegravabat, ita ut nullus corum staret super petres,

suum congregatas, l.cent.am Docontra easdicens: Kon habeatis voUtetis in aliquem mini mei Jesu Christi, ut in piwseatia dolocum, donec veniatis mecum
>

aignacnlum CrucM

,.

\o

mm

Octobris

Tomus

V.

VITA
100
A.Anontmo.

S.

CEKBONII EP. CONP.

,___,

_,

mi
propc

qme

vero Tapa avos Ce._on._s contra ipsas

rrucis
fecit et

nostra vobis de eccles,a ertnl oc grat.as cgit. f unc magnas ei

f^J

absolvit eas dicens

-^.^S
bx i>
/.

Sini
voliteris,
/

mei lesu

ubicumque

0W-J*IJg^
voluentis. lunc co,p

ips volitare
06

cowaw^
7uam

17.

Tunc

in aerc et abierunt Vigilius Papa, lioc

m "*

amplius

ct tcrritus mirari ccepit,

benign

paci

^ V

._ vitabiUorumnequitiamdum Gothorum re _ 21 Quod is ime ^..Itiatumfuisset.crudehtat.s^mmauis^me aMi.tumtis.et.e;'"

',

fJ

...,,,__

, lte

vesa

M uu- -,

^^

n d

tur> ubl

tunc

post

_r__oncm
.

summum

teroo interrogav.t beatus me , _ancte Fontinccm dieens Cur

'

quod tu B Missam
caritate
ipsi

u i,,.pra pa dSXrVigiHusdWtrParooManideecoIeeia proclamando d.cen e tua vcncunt ad me diluculo omni die Dominico summo
;

cepisti?Iudicamilu.Respon-

exquisitus immauissimus ursus

mana membra crudehter animum satiaret.

o2

*'; carperet, s_vi re-is

et dcvorandxu
fueratobject\u
y

jT

h"

bened.ct.one et cnnis. et statim pro

ex cavea est Dimissus itaque ursus

;

pancm ct potum accipis matrem ecclesiam jam sole ad

g cum autem
;

petiit concitus Episcopum

tatis

orto ven.unt,

obhtus

sum er, defle-acervicesubm.ssoqu humised subito

evadit illsm,

abstinentem ibi possit. eis Missas canere

cur
tidem Pontifi-

presbyterumnoninveniunt,qui Mirum ita m.hi est,

liter capite, coepit

Uenter omnibus

ut lambere pedes Ep.=copi, intelhg. qu.a erga daretur

ita

L8

n, impeiraio

mine

videretur. quod nullus alius agere Cerbouius di-it: Doftespondens bcatus potens est Deus ostendere nmxaagis,

corda essent hom.num Fllum Yirum Dei ferina Tunc populus, qui etquasi bumana bestiarum. magno clamore spectaculum mortis venerat,

Pater,

ad

a Deo
'

...

cju

CUiH sna, cui oula butt, uj

voluent; sedtamenego, "**""; '

i

mquan
*
.

favorem
i.

cxhortor

tum prsevaleo, vobis do consilium. bathum est; exortor* vos, ut in bac nocte
:

,i

,.f,;i;.im

TTn.Iip Hodie

Snn&aDfir-

c._.__.ai _s. versus est in admirationem l -, ipse permorex ;f>n -r>ovmn ejus reverentiam colendam ad

veneratioius.

lunc

demiter oremus et non negligamus Dominum segreger. forsitam antequam a vobis segreg-er, p"reoari precari ipsa nermittet qualiter ego ag-am talia. In

tus est; quippe fuerat, ut, qui

cum quo superno judicio actum

Deum

sequi prius
sal Jm
o.

custodi-

U.V

SS

enda vita Episcopi noluit tudinem bestiam sequeretur

stes sunt

^uerei

StLibu. vfcJnon cessaverunt,

advenit.

qui tunc praesentes

^"nnul
illic

Cujus

te

usquc

dum lempus matutinum

Tunc

supersunt,

eamque cum

omm

populo se

dixit: beatus Cerbonius ad dominum Papam hora matutini Surge, Pater, -_ enmus, quia Oiuyc, torei, ct _.!._--.--, u /-1 _-.X-.Al_-* T r\_i_-l_-\0 Al .PfQnT jam imminet. Cumque matutina. Laudes fuissent
i
.

vidisse testantur. Qisse tesianiur.

__-_-

recta 23 Sanctus igitur Cerbonius, in fide monita praedicabat sapersistens, omni populo
lutis
:

finitro,

beatus Cerbonius dixit diacono suo Vade et prospice eminus, si advenit hora nostra, ut mos est, Missam canendi. Keversus
:

erat

namque

mir_e abstinentia3, pn_ ope- ob

J^JJ ^
Longobarsecetterat,

f^WJ^
dos

clero, ribus pollens, suavis et modestus tam decrepitam astatem perquam populo, usque ad

est dicens

Pater sancte, hora

est,

quia jam

q
miraculo *lUfacit,

aurora venit. L9Tunc beatus Cerbonius vocavit domnum A.postolicum ad se et apprehendit dexteram

ting-ensp. Sed cum gens Longobardorum totos Italise fines pr_eoccuparet, ad insulam Hylbam
perfugit, ibique usque ad

diem obitus

sui per-

mansit

q.

In ea autem

Populonii ecclesia, cui

Popu-

manumcjus,
ter super

ct

pedem suum dexterum

simili-

pr_eerat,

dum adhuc

viveret, sepulcrum sibi

loniumquc rcdlfln>

sancta3 Crucis
ei
:

suum poni fecit, eum tenere

quasi ad sig^num
debuisset, et dixit

prasparavit, qui irruente a.gritudine ad

mortem

veniens, clericis suis sibique obsequentibus praecepit dicens

:

Pater, aspice in cselum.

Tunc

ipsi pariter

In sepulcro meo, quod mihi Po-

ambo audientcs
/,

Ang'elos in cajlum canere Mis*

pulonii paravi, ibi meponite.

sam
Vcre

h,

dicentes: Gloria in excelsis Deo. Bea-

24 Qui respondentibus * dixerunt

lic

Cum

il-

viiafanclus,

tus itaque
scio,

Papa

dixit

ad beatum Cerbonium

Populonium,
:

quia Spiritus Sancti gratia in te ha-

scimus discurrere Long-obardos et tenere eadem loca r, quomodo te ducemus illic * ? Ipse
vero respondit
:

decorante

via fums mi-

bitat, quia

Dominus

revelavit tibi secreta sua;

ecclesia beati

Reducite

me

securi et noli-te
:

ro./o,
tur, lur >
*
/.

deter-

ego autem,
Petri
te

dum

advixcro, in

/ipostolorum principis, ubi custos sum,

metuere, sed festine me sepelire curate mox autem, ut sepultum fuerit corpus meum, ex
loco

respon-

denlcs
t"

imitabor etsecundum

tuum exemplum faciam

hauc doctrinam

eodem cum omni

festinatione

discedite.
j

et successores multi post, qui

Defuncti igitur corpus imposuerunt navi

cum-

illuc

retiucbunt. Beatus vero Cerbonius, licentia acccpta ab Apostolico, rediit Populoniam i.

sanctis operi-

biu prxciputjue Iwtpildli-

tate tffulget,
'

20 Ab illo erg-o die quoties ad illum "Vir sanctus veniebat, de sua sede Papa se elevabat et veniebat contra eum quod et fecit cun,

que Populonium tenderent, collecto in nubibus aere immensa pluviaerupit. Sed, ut cunctis patesceret, cujus Viri

taret, peT iilud

corpus navis illa pormaris spatium, quod ab Hylba insula usque ad Populoniam duodecim milibus
distat, circa

auccessore.

ctis

diebus

vrtte

ejus,

et post

eorum obitum

wmiico _ic_.oc.unr_) rju, omnes decessores* ejus, qui apostolico ordine apusiOllCO
fnncti sunt, functi suu., insmii iuiicu Rimt. ipsum

hodiernum diem

nvpmnlnm Ho+ir<Qn+ i-or.,,-. cxcmplum detinent cxcmpium aetinent usque nam consuetudo Apostolici

utraque navis latera procellosa valde pluvia descendit, et in navi eadem una pluvi_e gutta non cecidit
25 Pervenientes itaque ad

locum

clerici se-

pulturae

DIE DECIMA OCTOBRIS.

ibidemque,tiatimr>o*t supervenientc Lon-

101
,

gobardorum
duce
rilh,

Gnmma
tepelaur

pultura? tradunt corpus Sacerdotis sui cujus servantes, ad navem cum omni festip rae cepta one r eversi sunt quam mox ut intrare ponat tuerunt, in eodem loco, ubi Vir Domini sepultus
,

fuerint ex infida vulgi fama incrementa A.Ak<wh. eundo semper acquirente verisque falsa addente in S. Cerbonii honorem ime
,

fuerat.

Long-obardoruin

dux

crudelissimus

juxta ac imprudentissime conficta nec minori imprudentia adoptata ab its, qui ambas e
Vitas contexuere.

Gumaritli advenit s, ex cujus adventu Virum Dei habuisse spiritum prophetiae claruit qui ministros suos a sepulturae suae loco sub festi,

k Hsec scriptorem, rerum haud satis peritum nimioque in sedem Populoniensem affectu
abreptum, videntur arguere.
1

natione discedere prsecepit t. Hoc illi concessit divina Pietas, qui, dum viveret custos et rector

lmo Dialogorum

lib. 3,

cap

xi.

eorum fuit, et post obitum ab inimicorum jaculis proteg^endo servavit. Glorificemus erg-o Do-

Milites. quos S. Cerbonius hospitio ex-

cepit, exstitisse

minum,

qui mirabilis est in Sanctis suis, hic et

inasternum. Amen.

Romanos, Bailletus hodi Sanctorum Vitis recte, ni fallar opinatur. n Locum, Merolis vel Merulis cocatuot, ad
}

ANNOTATA.
a Vita edita melius,ut apparet, legit: Cum autem pervenisset ultra fluvimn Corneam ad locum, qui dicitur Salinela verum nec fluvium, gui Corniusaw* Cornea, nec locum, gwiSalinela
;

quem deduci Sanctus a Totila estjussus, prope Romam, nec in territorio Popnloni a geographisnotatum invenio.Istamen Roma haud procul abfuisse videtur Commenl .prsev. num. 28 et seq. videsis.
.

o Iloc

miraculum

S.

Cerbonii

ad cathedram
htinc

Popidoniensem promotioni
;

sect<t,c</uc

aut Salinolas vocetur,

venio.

apud geographos

in-

Apud Ortelium in Tuscice Antiquse typo prope Populonium notatur Vetulonius lacus, parvusque, qui in hunc se exonerat, fluvius. Hic, qui nullo nomine ab Ortelio distinguitur, Populonioque Romam properantibus occurrit, fuerit forsan olim Cornius aut Cornea vocatus; quod autem spectat ad locum, qui fuerit Salinela aut Salinolas appellatus,

apud Vigilium Papam accusationi in Yita jam edita pneynittitur verum rectcne, an secus, statue ex iis, qux in Comment. prsev. num.ZQ ettribusseqq.disscrui.Porro simira* E culum illud reforsan vera anno 5 li>, cui rcrosimilius, ut ibidem docui, debel innecti, haud evenit,certo equidemlocumanteannc m 558 /iflbuerit,

cum Totila,

qui prodigioso

isti

erentui

hunc haud procul a mari situm fuisse, suadet hicsubjectum, quod legatis Pontificiis, aquam
sibi indicari postulantibus dedisse Sanctus
,

occasionem dedit prxsensque fuit, anno 552, utPagius inCriticis recte docel, fuerit necatus.

memoratur, responsum.
b Vita edita habet
:

Sic aestuabant

siti,

ut

nullus super equos tenere se posset. c Rarum enimvero, si modo hic

memoren,

p Cum Sanctus, qui, quemadmotcm apud nos ad i Septembris diem in Historico critico de S. Regulo Comment. iv ostenditur, haud diu ante annum 523 ex Africa in Italiam exsul migravit acjam tum consecratus fuerat episcopus, anno demum 575, uti in Comment.

tur vera, miraculuml d Etiamsipro vero admitteretur quod hic narratur, miraculum, dubitari tamen adhuc
posset,

pnsv. num. 33 docui, excessertt e nns, eum sane ad decrepitam, uli hic in Vita, quam edimus, altera etiam Vita, qusejam prodiit,
assentiente, declaratur
est necesse.
,

an Sanctus oratione, quee hic

ei tri-

cctatem pertigisse,

buitur,

Dominum sitprecatus.

nec pratum, e Nec montem, qui a gaudio, Nerone nomen habeat, prope Romam quod a uspiam invenio. sef Anserum, qui e S. Cerbonii prsecepto eum ad Pontificem, mendacio etiam, ut cuti

Cum sa^va tempestas habet Italiam devastaret nullisque Long-obardorum Videns beatus Cerboparceret credentibus
q
Vita edita
:

nius tantum scelus pullulari ad insulam, quas Elbavocatur, propter crudelitatem Longobar-

a se Popidonio adductos Sanctus dixerit, infulse admixto, hic narranq nonnullis placuit, tur, miraculumusque adeo Sollerium ut id in non pauca Usuardina apud
apparet, quo
illos

dorum

g-entis recessit ibique

cum

suis clericia
illa
tf

latebram fovebat. Quod

si itaque,

qiuv Vita

suppeditat, spectentur, Sanctus noster, non cum jam vastata fuisset, sed cum vastaretur

Auctaria exstet illatum; verum hinc nihil prorsus ad fidem ejus accedit. Adi quse cap. preecedenti subjeci An-

a Longobardis

notata adlitt. o et r. ipse et h In Vita edita habetur Cumque aspicerent, audierunt Papa prafatus in ceelum ambo voces Angelopum canentes Gloria in exDeo ex hoc autem Vitse, quam edimus,
: :

insutam Ilvam sese Sanrecepit; verum Vita, quam edimus, id " sed jam occucto, non amplius vastantibus, pantibus Italiam Longobardis, factum esse,
Italia, in

hicprodit, eique luculentissime suffragatcr, quo hic standum, Gregorius Muguus ntpote
verbis, in

Comment. prw. nu
:

celsis

loco,

per Missam
iis,

id,

quod supra dixi, hic

7

scriptis, de S. Cerbonio sic scribens g-obardorum g*ens in Italiam

Cum

Lon-

niurt.n

intelligi,
i

confirmatur.

vastasset, ad

produntur, censendum quid sit, in Comment. prxv. 2 exposui. Nimirum, quod nonnumquam usuvenit, ut, qude vere gesta sunt, adliter hic

De

qux huc usque a num.

memonse

ntem II vam insulam recessit \hinc a ex eo, quod illa Italiae per Longosimulque anni 575 bardos vastatio prioribus quatuor

num. 8 et meyisibus, ut in Comment. prsev. uno ostendi, obtinuerit locum, Sanctum seq.
I

factum, induco in animum. Fuent Cerbonius apud scilicet rei, nescio cujus, S. insimulatus, hincque deinde, quo Pontificem Sanomni etiam noxae suspicione liberaretur aliaque, quse hic narrantur, miracula
ctus,

obnsse, ibidem conclusi.

Populonium nempe, hujusque, in qua sepulcrum sibi Sanctus pararat, regionem priusquam S. Cerbonius s Cum Longobardi,
r

moreretur,civitatem Poputoniensem, utiesu1

parum admodum

credibilia temporis lapsu

V ra

relato,

quod

10, sepeliri in

hacvoh
dedisse

t7tt\ S

CERBONU
* r

EP.

CON

02
clerici rsse Populonienses

memorantu,,

nam fuit advectum,

^ZoZelligiturJan*

^him.dvmSarxticorpwJW nni.op
ILe
ouidpiammoleslixinlule
l

"%*&.
hic
_

JJj c retatis,Comment.
seqq . ndesis.
cdlta>

u;< a dvortumhaud cuhm lostremo hic ul pg de

.

p>^.

^
um
yj

au0 a, gu

hic

damus ,non
diem di .

ttA*^EZZ! f^r^ZsfP^isM^ ^
et

per loeum, < ouem,

Vset Sanctus, dux

asseritur, ea ipsa,

'\f^.*J Gumman^ e us

serte sub finem

feeatus

assignM

**., et iidem

pQ

hao C erbomu> ex

ldus Oetobns.

DE

PAULINO,
IN ANGLIA

ARCHIEPISC.

EBORACENSI CONFESSORE

J. U, F.

co MMENTABIUS
L
Martycologiis

PR^VIXJS
E
gesta

Saoctus Notitia dtacesis, cui antiquus cultus

:

^^Z^lX^
corpons translatio

pna

sertimexBedatradenda.
York, Arcfe secimcfa Eboracum, w^o nominis, cujus metropolis, seclet in sui ager Eboraest, comitatu. Hic seu
tis.

ANNO UCXLIV.
Sanctiu, gui

nuino

MartyrologiogeVenerabilis Beda, in Paulini episcopi Eboin Britannia,

:

Et

raci; quce totidem

verba tnde mutuatus est

sic

Eboraci,

Ifl-

unc/a Anglitc
vtetropoli,

oaput qui totius Anfflise censis, Anglis York-Shire, itffttf Descriptione) f^r&a sunt Camctem maxima, temperataa censetur

Rabanus. Usuardus Sanctum

rat
confessoris.

commemo-

Paulini episcopi et In Britannia, sancti Adonis a Notkero con-

Etogium
:

provincia est long-e sitstenlitas, ubertatis. Si hic saxosa relarenosa arvorum faecunditas, si hic sylvis
illic IfiBtissimfl

sit

nuda, illic densissimis nemoribus natura, ut ipsa regio ta, ita provide temperante videatur. etiam sua varictatc gratior et lcetior de quaplura apud In dicta hujus provinciee, Camdenum curiosus lector videre

obumbra-

sancti Paulini tractum habet In Britannia ordinatus episcopus a episcopi Eboraci, qui Augustino quem beato Justo, qui a sancto Anglorum beatus Greg-orius ad praedicandum episcopus fuerat, direxerat, consecratus

genti

laudatum

poterit, civitate

primaria

S.

Paulinus, post-

eam nagentem Nordanhumbrorum, hoc est, Aquilonem Umbn tionem Anglorum, quse ad habitabat, cum rege suo Eduino
fluminis

ara S. Justo, Cantuariensis ecctesiee consecratus episcopus chiepiscopo, fuisset sedem suam tocavit, pro cathedrali adeptus ecclesiam, S. Petro Apostolo dedicatam, cujus

quam

Yerbum
vit.

praedicando convertit. Et clarus pace quievita et miraculis vi Idus Octobris in

fidei

SanctoAccedit nostrum Ms. Florarium

14-86

rum, anno

primordm
cani

et

incrementa in Monastici Angli-

vol. 3, pag. 128 refert Will. Dugdale sequentibus his verbis Anno vero secundo post adveutum Pauliui, rex Edwinus de rege
:

in quo annus verbis : Sancti emortualis recte additur his EboraIu Britannia Majori S. Paulini episcopi

exaratum

censis

et clarus vita et doctrina

acmiraculis
legigu m
oribxu
recenii-

in pace quievit 8

West-Saxonum

gloriosa potitus victoria Gui-

anno Salutis dcxliiii. In Mrl. quoque Rom. hoc die sequens

:

ohelmo, (siout Legitur plenius in Historia Anglorum) insistente Paulino, baptizatus est in

tur annuntiatio Eboraci in Anglia, sancti Paulini episcopi, discipuli beati Gregorii Papas, qui

pr
"

JJJJT

domo

ligmea,

quam ob hanc

erexerat causam,

anno regni sui xi, qui est aunus Incarnationis dcxxvuj adventus vero Anglorum in Britanuiam annus olxxx. In quo postmodum loco, de cemento e1 Lapide, per quadrum aedificata, doctori suo Paulino sedem episcopatus donavit.
scdem suam
habiiu,

cum aliis ad pra^dicandum Euangelium illuc ab eo missus, Edwinum regem, ejusque populum ad fidem Christi convertit. Consonat Molanus
in suis Auctariis Usuardinis. Illum pariter

memorat Joannes Wilsonius

logio Anglicano, editionis

in suo

Martyro-

anni 1640 ad prie-

2 Baptizatus est igitur rex

i

Edwinus primus
die sancto
S. Petri

citatum diem cum elogio Anglico, quod hic Latine subjicio Rossse in Cantia depositio S.
:

amartam

nn

um regum Northanhyinbrorum
et

tyroiogis,
clatsicis,

pMc]l8B
.

multi

rum
:

ecclesia

Paulini episcopi et confessoris, qui cum S. Augustino ei Sociis Angliam ingressus convertit

Eboraci,

quam

lpse de ligno pro sede episcopa-

regnum Nordanhumbrorum, una cum Edwino

istius provinciaj rege,

tus Qonstruxerat

mox tamen majorem

incoepit

atque ita factus est eoarchiepisco-

lapideam,
perfecit.

quam

sanotus Oswaldus rex postea

rum apostolus.PrimusEboracensis

primi Eboracensis ecclesiee archiepiscopi, celebris est memoria passim in omnibus Martyrologiis, post ejus obitum ediPauliui,

pus creatuserat; sedpost Edwini regis mortem inde expulsus rediitin Cantiam, ibique provinciam Eoffensem in culto divino dirigebat ubi
:

in

DIE DECIMA OCTOBRIS.

10$
;

tandein in Domino rein niagna circa annum Christi dcxliv.Ejus corpus quievit magna cum solennitate sepultum est Roffae in ecclesia cathedrali S. Andreoe, ibique cum devitae sanctitate

Benedictinis Angluv tom. 2 utenimvero hagiologorum, qui Paulinum,jg?&orai prtmo ac dein Roffensem episcopum, Fastis Sacris a seseadornads in$cripsere,haud parvus
sit

J. U. F.

bita veneratione servatum. Wilsonio

addo BeArcliiepi-

numerus;

etsi

autem ex omnibus

et

singuUi-

nedictinos,

qui

eundem sanctum

lis,qui id fecere,antiquus Sancti cultu infe

scopum Ordini suo adscripserunt, martyrologos Wionium, Menardum et Bucelinum quorum primus in Ligno Vitee lib. 3, et se,

haud queat,hunc tamen speciaiiw

storia translationis ipsius rclata in Vita ( dulfi, episcopi Rofjensis, quam a mona

cundus

in Martyrologio sic habent Eboraci in Britannia, sancti Paulini episcopi, discipuli beati Gregorii Papae, qui cum aliisad praedicani

Roffensi
2,

et Gundulfo coietaneo compositani Henricus Wharthonus in Angli.i utrte

,

pag. 273 publici juris

fecit.

Translationem

dum Euangelium illuc ab eo missus, Eduinum re*em Nordamliumbrorum, ejusque populum

insigni eioyio

illam non sine solennitate et prodigio pera* ctam ex laudato auctore lectori hic legendam

ad fidem Christi convertit. Gabriet Bucetmus, Tertius 4 Tertius, nempe Gabriel Bucelinus, in Me,

propono. 6 Defuncto Emosto,

B.offen>is ecclesi epi-

huc iramcriptocehbratur.

n0 \ gi Paulinum pluribus celebrat verbis, ^ su bdo Eboraci in Ang-lia S. Paulini ep.,

:

scopo, ordiuaretur vir vere dignissimus episco-

"'"" ,0M)
;

cum aliis ad ab eo missus, Eduvinum regem ejusque populum ad fidem alter sui saeculi Christi convertit. Paulinus verbo et exemplo potens, e celebri S. Paulus, Andrese in urbe Romana cosnobio, ad labores apostolicos in Angliam missus, maximus sane et primus ipse meritis ea regna demeruit longe spectaEboracensium archiepiscopus tissimam cathedram, admirabili vitas sanctitatis
discipuli B.

Gregorii Papffi, cui

illuc

prsedicandum Euangelium

patu Oundulfus a Lanfranoo, Dorobernenai epi- Jei,w, nn0 . scopo, in ecclesia Dorobernensi duodecimo wmeccluiam Kalendas Aprilis anno ab Inearnatione Domini millesimoseptuagesimo septimo.undecium vero

adventusNormannorum in Angliam aub comite Guillelmo rege postmodum Anglorum nobilissimo. Consecratus

autem ex more propriam

tui
l>

tenditinvisere sedem;triputiantibus

Roi

fensem ingreditur urbem

pontificali sede in-

tronizatus inducitur, praesul oinni vcneratione

fundavit et initiavit. PrEeter autem Edwinum regem ejusque fllios principes Osfridum et Eadfridum, ex Quenburge filia Cearli Mercio-

exeohabetur. Redduntur et ci denique posaessiones quyedam Roffensis ecclesie, quas praeeulantibus antecessoribus suis Lanfrancus in sna

rum

regis genitos; Edilhinum nonmultopost et Buscfream, ac Ediltridim, Edilburge regina natos ; sed et Iffi postea filium Osfridi, proce-

Ea vero couditionc redduntur, ut in ecclesia Roffensi, sicut jam praesul ut( -iTemque deliberaverat, monachi ponantur
tenuerat ditione.

rumque plurimos

Christo lucratus,

innumeram

insuper populi multitudinem ad fluvios Cleni et Sualva, irremisso labore regnum Dei et poenitentiam praedicans, in provinciis amplissimis

pore ergo brevi elapso, ccclesia nova, veteri destructa, incipitur; officinarum ambitus conveopus omne intra pancoa nienter disponuntur annos,Lanfrancopecunias subministrante mul;

tas

perficitur

Habito

cum

sapientibus

Berniciorum et Deirorum baptizaviv Neque his solum amplis terminis, tanti Apostoli zelus, labor et meritum se continuit; sed et adOrien-

consilio,

idem venerabilis pater (Gundulfus)

collecto

necnon

quorum usque Anglos sese exporrexit maxime rege regem Carpualdum, Edwino connitente, ingenti similiter merito, ad Eccleinsuper ad externos sige gremium adduxit
tales
,
:

conventu cum magna solennitate accessit ad sepulcbrum sanc simi confesboris Paulini, qui in vctcn pecondi-

monachorum

ct clcricoruin

et copiosa

multitudine plcbis,

tus fucrat,

et

thesaurum sanctarum
fecit.

reliquia-

rum
7

ejus in

novam

transfcrri ct in loco

ad hoc
Mfen-

etiam Anglos

fidei

lumen

protulit, Lindisinae-

praeparato reponi

que provinciEe, quse prima est ad Meridianam

Interim

fuit sibi

quaedam matrona mentis

ulterius crimen
iteraret,

Humbri fluminis ripam pertingens usque ad C mare, Verbum Dei praedicavit, ubi cum alios, tumBleitam Lincolnias praafectum ejusquefain qua civitate miliam Christi fide imbuit exstruxit et dedicavit, ecclesiam perinsignem
,

et corporis infirmitatcgravi dctenta, qu83 pro-

missione facta, quod

nunquam

"J^'[
,,.
]?

quoddam, quo turpiter premebatur,

quse licet postea injuria temporum collapsa, plurimis tamen inter ipsas ruiuas miraculis
illustrata est, multis

meriti B Paulini si sanitatem recipere posset, reddita est; sedpaotum promissum sospitati minime servavit. Nara ut rediit corporis sani
tas,

ibidem optatae sanitatis

accipientibus.
Instituit

beneficia

prodigiose

subsecuta est citius in vita illius itera criminisperversitas.Temporedenique sequenti IU8 pro necessitatibus quibusdam, quib

item Lindi>l'arnensem episcopatum celeberrimum, ejusque cathedram primo egregias sanctitatis Pontifice honorio insignivit. Cseso Ed-

opemauxiimpeditus fuerat, oum oblatione sua Sanotum Dei adiit. Sed illa, quam quassitura
lii

wino rege, Paulinus inCantiam profugit, qua

in provincia, Roffensi episcopo

quadam interius conscientia turpis foedabat, vi vehementi redivinie indignationis quasi statu
pulsa,

Eomano

in

iti-

nere aquis merso subrogatus, de illo quoque animam loco optime meruit, ibique tandem
Christi Deo, corpus terrae commendavit anno sepultus in templo S. Andreae ibidem ab 614, multis deinceps Ethelberto rege exstructo prodigiisgloriosus,cujussacrum corpus, multo
,

munere multum rorecunda domum rediit; et non multo post lan-uore expectibat . gravi pcrcussa infailiciter dicm qui niillum jpertremum. Sed pius Dominus,

cum

spreto

nullum a misericordia sua excludit, insp "eadvocato ravit ei gratiam suam; ct, episcopo per humilem connerabili Gundulfo
git,

honopost S. Lanfrancus noster clevans, multo

rificentius condidit.
Cultus cjus
jiiubatur ex

fessionem reatus sui turpitudincn. perseverantiam emendationis integram

pandit

sunt Hcec Bucetinus,quorum aliqua certa ex S. Beda t alia dubia vel ex verisimilibus
5

sua ex

magna

plura?In hac

cordis contritione proimtt pollicitatione a pio ponti.

flalubi

soknnitaie

conjecturis tantum dicta.Insigni elogioS.Taulinum etiam celebrat Maihewus in Trophms

morbidarecipitur; antidotum
ti adhibetur,
et sic

ten-

demum

perfecta samtate
reC'

"

m
101
nfl

S.

PAUUNO

ABCHIBP.

npiPiulino sancto DeiPaul

unere

seu potius

tUCTOM
J.B.
F.

J^

puesentavi lmmiliter e
a(1

munditiam

repulsa; sed a Sancto n ente, ad

gr atias referens libe rata , tanto penc ulo cujus consilium a Catatogo Capgramusin

^S

cumm mutate,Bon esU

'

^^ ^ ^
Sancn

alj

Lau renlius Su
^

^c

.^

S u<e col-

huic

^^f ?2S^^ C7mm^.

f

rem eavit,
fuit.

ijuM translado

quotanH" "

!'

bratadlcilui

Jam

TjZf^^^^Z sar^^SSSS?! V M^ ~ .~~* -2L. *%?%*

8

f^ f

M d.lfc,Pr

dabo.

Joanw

^
S-fc
in

pnyata

Britanmam etvita

Gundulfo, cui a dalis adscribUur,

rnun^ ?

---

Do z>o-

toUca sub
Sancti per S.

S Augustino
.

Justum ordina-.

clesia Rolfensi)

pontificante

L^^

tio

gens

Nordanhymbrorum
Pau-

cum suo

rege, prsedicante

lino, baptizaretur.
noet in scrimo lide terra levavit

^SJ^Zlverummonachoanonpno,
aTelCaporavioestantiquior.etGodwinum Prwsuhbus Anlanlavlsem episcopum, de habet est standum.

YZgoriumlPapamannoeOlS.Au^-^m

nerahais

Beda

lib.

1.

cap. 29 refert, S.

,*J acverO

cooperalores apostolo , plures Laurentt0 mzsisse,

Qum s

ImassentientL

tcXisecus foret, id nobis

.-..,-.

^fcerHcum
conve conve-

ossa.occupantesedemRof eguidem, Ewltoi Capgratranslata, fensem Gundulfo, fuisse

vium
niat.

transtatwnemin Hanc porro Sancti ^uofe^ocel^ ecclesia RoffensUJanuarh

inier

t et

^nnnchum anowimnm monachum anonymum

^J^ ^
t

ws

ostquam Mdilberctum

regem cum

mu ltisitkus

sub-

CO nverteral, in

tam uberi messe

brari soluisse, discimus scnptor Seculo 7, qlicana Historia, in qua is elogium absolvit cav xi his verbis Sancti
p
|

ex Harpsfeldu An-

petiea laudat0 Pon tifice Romano viros apostolicos prxciJnler iltos ver0 Ti^rJs. TV/T/\lll_ loquituribidem Beda,Me\hpue fuerunt,ut quos Paulinus, Rufinianus, etc,
7
7

tus, Justus,

sanctus Ponomnes Monachos nominat idem

in

facta miracula. Quaa translatio p er eum edita ecclesia

est quarto

p Usejus

itosannosabobitutranslatumestcorob crebra locum honorificentiorem,

in

sua Epistola commendatitia, IncarMennam Tolosanum nati Verbi anno 601 ad per Galliam episcopos diet alios complures nostri gratia recta Quia Igitur Redemptoris
tifex in
:

Iduum

Januarii.

annua ejus S. Paulini anticelebratur. Atque ita decultu non est etsi autem, a quo dubitandum sane certo edicere nequo tempore is coeperit, pro tamen venerabili Beda, qui queam, videtur cum Pauanno 735 obiit, haud recentioresse, metrico illius Martyrologio tam lini nomen id
Eoffensi
;

Quo die in memoria stata solennitate

cooperante, tanta de
stianaB fidei

Anglorum gente adChrimultitudo convertitur, ut gratiam

reverendissimus communis frater et coepiscosunt ad pus noster Aug-ustinus eos, qui secuti per diversa loca asserat hoc opus exequendum,

non posse sufdcere, aliquantos ad eum monachos

cum

dilectissimis et

communibus

filiis

apud Dacherium tom.

10 Spicilegii,

quamal2

Laurentio presbytero dimus transmittendos.

11

et Mellito abbate praevi-

tero, quod ante.Operis nostri editum est, reperiatur.

tomum

Martii

Exhiscejam S. Gregorii linum professione monachum

;

verbis, S. Pau-

fuisse manife-

et

s.

Grejo

C
Almjnis a vartit ic

Prxolara Sancti gesta,quxillumplum-

nonii

na(fm a Beda,
r r/iio

mumcommendant,venerabilis Beda inHistoposteritati ria Ecclesiastica gentisAnglorum Wigorniensis hi. Florentius Branovius
i

ea

ci

ojut

Aetu

monachus^ 'ilielmus Malmesburiensis, item>

Paulini meque Henricus Huntindoniensis S. Capgravius,qui anno 1464, minerunt. Joannes

</((-

ntufj

laudtbut

rffatur.

adhuc erat in vivis, in Legenda Sanctorum AngluvVitam S.Paulini partim ex Beda, partim altiinde adornacit, de miris illiusvirtutibus, quas integro fere seculo Capgravio an-

stum sit at quam regulam in monasticx vitse exercitio fuerit secutus, et in quo ccenobio vixerit, nos omnino latet. Gabriel Bucelinus in Menologio refert, illum fuisse monachum ccenobii S. Andreee in urbe Romana ac S. Gregorii Papse discipulum (de qua re silent antiquiores) ac proinde eumdem professione monachum fuisse sub regula, quam S. Gregorius secutus est, sive S. Equitii, ut censuit Cardinalis Baronius, sive S.Benedicti, ut alii

*>

Pajw

Weslmonasteriensisin FloEistoriarwm commemorarat, nonnulla ribus adjungens, qux eamdem cum HistoriaBedx non mer&i fidem, nemo nonjudicabit. Longum esset omnes, qui de Sancto tractarunt, recentiores enumerare. Hos inter eminent I *olydorus Virgilius, Nicolaus Harpsfeldius, Baronius in Annalibus tomo 8, Eduardus Maihewus in Trophieis Sanctorum Congregationis Anglicanx Ordinis S. Benedicti, et Atoysius Lipomanus episcopis Veronensis qui Sanctum, excerptis ex Beda ejus virtutibus, insigni elogio adornarunt. Ac id quidem
/Kjiuuf Mtdlli.rus
i ,

credunt;quade re consuli possunt Commentarius preevius ad ejusdem sancti Pontifcis Vitam in Opere nostro ad diem xn Martii datam, et alter Commentarius adActa S. Augustini K/wwM*r*vtun& die xxvi mau num.x maswro Cantuariensis u*e**vi Maii num.2 Mabillonius interim Sseculo 2 Benedictino Pauli-

mxminterPreetermissostantummodoreposuit
sineasterisco,qui,utibidempra3misit,(iesigniit
eos,
sit,

quigermaniBenedictini esse videntur. ?7w equidem S. Paulinus unus e monachis Romanis, quos S. Gregorius I Papa S. Augustino ad Anglorum in Britannia gentemab
fuit

idolatria ad
felici

verum Dei cultum adducendam,

sane successu,adjutores dedit.Porro ge-

minam

DIE DECIMA OCTOBRIS.

t

105
AVCTORI

minam

apostolicorum virorum manum ad hanc sacram expeditionem, quam ante aditum

insudasse usque adseculi vix armum 25, quo a S. Justo archiepiscopo Cantuariensi ordt
tus, p?*ofectus est Eboricum ad Edwinwn, Nordanhymbrorum regem, cum Edtlburga, Ethelberti regis filia, guam in conjugem pe-

J.B. F.

pontificatum ipsemet aggredi ardentissime concupierat, in Britanniam misit.

mitsus anno
601,

12

Primo

scilicet illuc destinavit

anno 596

servum Dei Aug-ustinum

eo monachos,

et alios plures

cum

tierat

Edwinus.
OrdiiialiuaS
Jwroejriteopw

timentes

Domiuum,
;

praedicare

Verbuin Dei

Ang-lorum ut loquitur Beda lib. i, cap. 23 addens, S. Augustinum iisdem monachis abbatem a S. Gregorio I Pag-enti

15 S. Paulinia S. Justo archiepiscopo Cantuariensi, cujus gesta illustrabuntur

pa tunc prsepositum

fuisse,

ordinandum

epi-

scopu?n,si ab Anglis reciperetur. Vbi vero

Augustinus Cantuariorum regem JEditberctum cum muttis ei subjectis ad Christianam fidem jam adduxerat, majorem in tam uberi messe operariorum numerum a laudato Ro-

x Nove?nbris, orclinationem et discessum ad Edwi?iu?n Norda?ihymbrorun> r< bilis Beda lib. 2, cap. 9 hoc modo recenset Iluic autem gvnti (Norda?ihymbroi' m OCcasio fuit percipieuda? fidei, quod praafatus rex ejus
:

(Edwinus) cog-natione junotus

tuariorum, aecepta
lia in

est regibus conjugvui KiUdluirjra,

*

ti-

Edelbertlu ivgis,

quffl alio

nomine Tate
ipse
,

vo-

mano

Pontifice petiit, isque reparatde Salutis

cabatur. IIujus consortium

cum

anno 601 ad illum plures cooperatores ac verbi ministros direxit, referente eodem venerabiti Beda lib. i, cap. 29. Ex hac secunda operariorum classe, quse anno 601 in Angliam appufuisse Paulinura, disertis verbis exprimit Anglorum tib. i, cap. 29 : Papa Greg^orius Aug-ustino epiPraeterea idem
lit,

procis a frater ejus Eadbaldo, qui tunc re

Cantuariorum prteerat, peteret, responsum non esselicitum, Christianam virginem pag in conjug-ium dari, nefideset sacramenta calestis Regis consortio profanarentur regis, qui
veri Dei cultus essetprorsus igaiurus. Quffl

sanctus historicus

dum

scopo (quia sug'g'esserat ei multam quidem sibi esse messem, sed operarios paucos) misit cum
prsefatis leg"atariis plures cooperatores ac

Eduino verba nuntii referrent, promisi! omnibus modis contrarium CUristiana3

e niliil

fidei
i$

quam

virg-o colebat, esse facturuiu :quin potius

Verbi

ministros, in quibus primi et prsecipui erant

Mellitus, Justus, Paulinus, Rufinianus etc.
videndi ralio-

permissurum, ut fidem cultumque SU83 religionis cum omnibus, qui secum venis.sont, viris sive fceminis, sacerciotibus seu ministris more
Christiano servaret.

13

De

gestis illius ante episcopatum, quse

Neque

abneg-avii se etiam
si

nem hk expo-

a nu n tradita legi, conjicere licet ex iis ; qucB venerabilis Beda in Historia ecclesiastica gentis

eandem subiturum

esse relig-ionem,

tamen

examinata a prudentibus sanctior ac Deo dig-nior

posset inveniri. Itaque promittitur virg-o, atque Eduino mittitur, et,juxtaquod dispbsitum fuerat,

Anglorum

cap. 26 de S. Augustino

et Sociis, in

Britanniam appidsis et ab JEdilbercto rege humaniter acceptis posteritati

tradidit.

ordinatur episcopus vir Deo dilectus

1'auli-

At

ubi, inquit,

datam

sibi

mansionem

nus, qui
ejus,

cum

illa

veniret,

eamque

et comiti

intraverunt, coeperunt apostolicam primitivae

ecclesise

vitam imitari

orationibus videlicet as-

siduis, vig-iliis

ac jejuniis serviendo,

Verbum

ne pag^anorum possent societate pollui, quotidiana exliortatione et saeramentorum caelestium celebratione confirmaret. Ordinatuse
I

vitffi, quibus poterant, praedicando, cuncta bujus mundi, velut aliena, spernendo, ea tantum, quse victui necessaria videbantur, ab eis, quos docebant, accipiendo, secundum quae docebant,

autemPaulinusepiscopusaJustoarchiepiscopo sub die duodecima Kalendarum Augustarum, anno ab Incarnatione Domini scxcentesimo vi-

gesimo quinto.
16

ipsi

per omnia vivendo, et paratum dum adversa quaeque, vel etiam ad moriendum

ad patien-

Tum

subdit Venerabilis

Cumquc

,u pro-

(lUam

regi

pro ea,

quam

praedicabant,

veritate

animum

habendo. Quid mora ? Crediderunt nonnulli et baptizabantur, mirantes simplicitatem innocentis vitse, ac dulcedinem doctrinas eorum cseleAt, ubi ipse etiam (JEditberctus rex) stis
inter alios delectatus vita mundissima Sanctorum, et promissis eorum suavissimis, quse vera
esse, miraculorum quoque multorum ostensione

vinciam (Nordanhymbronun) venisset [Paulinus) laboravit multum, ut eos, qui seeum venerant ne a fide discederent, Domino adjuvante,
contmerct, et aliquos
nis ad fidei
(si

hl """

forte posset) de pag-a-

gratiam praedicando converteret. Sed, sicut Apostolus ait, quamvis multo tempore illo laborante in Verbo. Deus sseculi hujus excagcavit mentes infidelium ne eis fulgeret
,

illuminatio gaorise Christi.

credens baptizatus est, coepere plures ad audiendum Verbum confluere, ac re-

firmaverant,

Paulo Uetior sancto annus sequens seu 020, quo rex Episcopo fuit Edwi?ius permisit filiam suam, ex Edelburga
sibi recens nata?n,

licto g-entilitatis ritu, unitati se sanctae Christi

cum

duodeci?n e fa?nilia

Ecclesiae credendo sociarc.

ob$ervavit, et

EuatiQeliuin
Anglis
tiaiil.

annun-

non omnia, magna tamenex parte etiam adS. Paulinum pertinent, licet hic non cum primo manipulo, de quo hic sanctus histoncus Anglorum mentionem facit, sed cum secundo in Britanniam advenerit. Certe nul14 Hsec si
lus dubito, quin S. Paulinus et ejus Socii, cum primum in Britanniam appulerunt, B. Augu-

sua baptizari, quod eodem capite refert BeCumque idem rex (Edwinus) pi-esc-nte da
:

suis pro Paulino episcopo, g-ratias agvret diis Episibi filia (qui no?nen Eanfled) contra nata

scopus gratias coepit ag-ere Domino suis apud reg-ique adstruere, quod ipse precibus quedoillum obtinuerit, ut reg-ina sospes et abi verbi deCujus lore gravi sobolem procrearet.
I

Angtorum apostoli vestigiis inhserentes ejusdem laudatam vivendi rationem fuerint amplexi. Ex venerabili Beda constat, Sanctum nostrum ab Incar?iati Verdi an?xo 601, quo tempore ad Anglos appulit, divini Verbi IrsedicLnietAngL^rnconversioniin Canlo viomsque promnciis strenue et mriUter
stini

abrenuntiatis idolis, lectatus rex promisit se,

Christo serviturum,
si

vitam

sibi

etv:

(Ocotdentadonaret pugnanti adversus regem Cuichebnum) a quo nomine

lium Saxonum,
etin

homicida ille, qui

"^^ T^TF^^^^ L^ l~m, J.

F

^ ^^,
v

U)

Pentec

106
f\*

ovnitc

uvmo . \ordhumbrorum ctam"SSSl ,.

..

. -* 'comita tus
ci-

abluere cr0 remissionis

tores
desinit, et a

ad Cn, isiivo

traducere conatusest

tncj

p0 nderat,

'tionernfideiediscereznvpU parat* Salulis 027 *

^ffJ^Zo r+
tand

vitate

primana

rbispr^fectumfff^ ur
cum

*%* nummum cultu

die ,n

^ ^^p
xxx

J%
ac P l eb

le-

'SZTfaZka

7-23JSSE
consecra-

baptismo

giturcap.U:

Igiturscccpi tiex *

Lctis

gentis

su^obiHbn

lu .

egregii opcris
s

**^gZ%

lavacrum sanete . rim a fidem et Doinnns Do undecimo, qui est anno regni sui

"^ W^ ^?

tTjSisooptlloum

pri
stoli

zaret
ur,

eitato

qna e opere construxit. In

am

atqncan.is.it, suo ovil ateipsidoctori

Paulmo eodem

,
q

et

dg

]apide fecl

lhostlli

manU dejecto,
:

}US

demepLopatodonaTit.Moxann nUadocente lonseoutus est, enrav.t, augrostiorem ipso et

pti

cujus medio basilicam, de [ apide fabricare oratorium includeipsum, quod prius fecerat,
retur.

Panlino,

majorem

loco

panc JJ^J^, ^.^ amm,

stare vldentu r

etomnibus E
d
loeo
fidehter cre .
,
.

... Paulinns, transecclesia p on irms trl dnnt, ostendi. In qna eo

^^

quffi

eunteadChristnmJnsto.Hononnm
consecravit episcopum.

petxtum tio ecclesixantistitem consecratione impetratumque fuis-

,0

Pro hac S Honorii in

W^
pro
. .

JJ~ ^^ ^
,.
ffo)10III(lll

noni Papxconsensum,

Q III

Sanctl

CUra

fidei
..

propa-

colligitur S6i su fficienter

ex ejusdem

Romam
scili-

or dinat

gaildae

b. Honoril pei
: .

Q ^ailFapa

ntificislitterisstatimrecitandis,inquibus

rtnm ordinatio Ctum OrainailU

Cultas ipsi ab

pallium et fapdiiiu
I

utrique A nglixmetropolitano,Honorio altero ex hacvita crf etPaulino concessit, ut qui superesset, posset alium alter,

HonoriO

migr ante, in defunctilocumsinealiaaRomanoPontifi-

CODCeSSa
fufflt lUgll

Olta
,

perseCUUOne
epi-

^^ma ^^..Quodquidemtamprovestra3
caritatis affectu,

^diitiu in Cantium, fitque H

:

pro tantarum provmciaternosetvosessenoscuntur, rumspatiiSjquffiin

quam

SCOpUS RolTensis
-.

mors

et Se-

sumus

invi tati concedere, ut in

omnibus devo-

tioni vestree

pultura.

Sanctus Chrittum, rege Ed.

"'"'" " d

fidem

tj ege Edioino, favente Deo, ad Christum J\j am converso, S Paulino non defuisse quoHdianam occasionem apostolicam zelum suum

et juxta vestra prceberemus etc. Pro hoc consensu desideria Romanx Sedis impetrando S. Honorius, quique illum ordinavit S. Paulinus ad Honorium I summum Pontificem litteras dedere, quibus

nostrum concursum

suas etiam addiderunt duo Christiani Anglo-

rum

regemEdwmum,fervore C exercendi,ipsumque accensum,utpaganos ab idolis adverum fidei

Christi cultum adduceret, strenue allaborasse Sanctus Anglorum historicus lib. 2, cap. 15 Tantam autem (ut fertur) devosic refert tioucm Eduinus erg-a cultum veritatis habuit, utetiamregiOrientalium AnglorumCarpualdo,
:

Eadbaldus Cantuariorum et Ed~ Nordanhymbrorum. Regum episcopowinus rumque litteras huc usque non reperi, verum
reges,

Honorii Papse responsum, quod

sic sonat,

Beda
21

lib. 2,

cap. 17 recensuit.
excellentissimo atque pracellen,

Domino
filio

puiiioqueuna

filio

regis .F-dunMi, persuaderet, relietis idolosuperstitionibus,

rum

ridem

et

sacraraenta

liono- eumiu Eduino, regi Anglorum linerx /'"'"' rius episcopus, servus servorum Dei, salutem. ducis doceut Ita christianitatis vestrae integritas circa Condi- duiiaiW' toris sui cultum fidei est ardore succensa, ut
tissimo
long-e lateque resplendeat, et in

Christi

cum

sua provincia suscipere.Sawdwm

omni mundo

vero nostrum propagand.v fidei indefessum incubuisse,lucidenter probanf hsecvenerabilis

adnunciata, vestri operis multipliciter referat

Bedce verba

Tantus autem fertur tunc fuisse

ut

fructum Eavero, qua3 pro vestris sacerdotibus ordinanda sperastis, hsec pro fidei vestrae

fervor fidei acdesiderium lavacri salutaris g^enti

Nordhumbrorum,
veniens

quodam tempore Paulinus

in

cum

rege et reg-ina

regiam villam,

qua vocatur Adreg-in, trig-intasex dicbus ibidem cum eis catechizandi et baptizandi officio deditus moraretur quibus diebus cunctis a mane usque ad vesperam nil aliud ageret, quam con:

multimoda relatione per praesentium portitores laudabiliter insinuata est, gratuito animo adtribuere illis sine ulla dilatiosinceritate, quae nobis

ne praBvidimus,
tropolitanorura
,

et

id

duo pallia utrorumque meest, Honorio et Paulino,

fl

* L , fluentem eo de cunctis viculis ac locis plebem

.

Cbristi

Verbo Salutis instrucre, atque

instru-

direximus, ut, dum quis eorum de hoc sesculo aQ ^uctorem suui CU1 ad Auctorem suum fuerit accersitus, in i n or, incinc u PS ' Ub aUer e P lsc0 P ura e * hao tra anctoritate

DIE DECIMA OCTOBKIS.

A
ritate

107
,

debeat subrogare.
,

vestrae caritatis affectu

Quod quidem tam pro quam pro tantarum

nis iguarus. At vero Cedualla

quaravis no-

bUCTOftl
J

men

et professionem haberet Chri^tiani,

adeo
,

B.F

spatiis, quae inter nos et vos esse noscuntur, sumus mvitati concedere, ut in omnibus devotioni vestrae nostrum concursum et juxta vestra desideria praeberemus. Incolumem excellentiam vestram Gratia superna custodiat.

provinciarum

tamen

erat

ne sexui

animo ac moribus barbarus ut quidem muliebri vel innocuffi paraetati,

vulorum parceret
to

quin universos

atroci.

tate ferina morti per tormenta oonlraderel

HMtcriptx fne
,

unt (innu

22 Licet haac episiola, ad Edwinum regem, cum hujus, anno ex infra allegandis Bedce
ver^bis 633 occisi,

ffit.

mors nondum

esset

Romse

nunciata, directa, omni temporis nota careat, tamen ex subscriptione, litteris ejusdem Pon-

nmltempore totaa eorum provincias debacchando pervagatus, ac totum genus Aiip'lorum Britanniae fiuibus erasurum sees>' deliberans. Sic nec religioni Christinia-, qiue apud eos exorta orat, aliquid impendebat honoris Turbatis itaque
rebus ^Xordanhymbrorum hujus articulo cladis, cum nihil alicubi praesidii, nisi in fuga esse \ ideretur, Paulinus, assumpta secum Edelberge

Honorio missis, adjecta, clare discimus tempus supra dictse epistoLv Ho?iorii Papee ad regem Edwinum; ambse enim eodem tempore scriptse et in Britanniam missee fuerunt, ut utramque conferenti satis liquet memorata autem subscriptio, prout scilicet (Pagium in Criticis ad annum 633, num. 20 et duobus seqq. videsis) a Chiffietio recte restituta in nova, quse anno 1681 prodiit, Ecclesiasticx gentis Anglorum per Bedam Historise editione exhibetur, ibidem lib. 2, cap.
iificis,

S.

quam pridem adduxerat, rediit m Cantiam navig-io, atque ab Honorio archiepiscopo et rege Eatbaldo (Edelberga fratre) honori susceptus est. 25 Modo, quid Paulino, in Cantium jam profugo, acciderit, videam us. Sanctus, amissa sede sua Eboracensi, Cantuariciv haud <>/>>
regina,

uMAauidfii v "<
^'w bl,,'P

admodum

]3

18 sic habet Datae die tertio Iduum Juniarum, imperantibus dominis nostris piissimis auguspost contis, Heraclio anno vicesimo quarto sulatum ejusdem anno vicesimo tertio; atque Constantino filio ipsius anno vicesimo tertio et consulatus ejusannotertio; sed etHeraclio feli:
,

fuerat versatus, quando S. Honorius ecclesice Cantuariensis archiepiscopus tunc iltum ecclesice Roffensis episcopatui
,

temporis morte Romani episcopi vacanti, / fecit. Rossa vernacule Uochester nioic tlicta, E quamque Beda aprimario quondam illius, qui
dicebatur Rhoi',
Rhofcsccstre
cotj
t

tom.iuaLnn

fuisse, scribit, civilas est prociuci.v ('"uti.r,

cissimo caesare item

filio

ejus anno tertio, Indi-

Cantuariamintcr

et

Londinum sita,cui S .Au-

ctione septima, id est, anno Dominicae Incarnationis sexcentesimo tricesimo quarto. Proinde

gustinus Anglorum apostolus S. Justum, qui postea meiropoiitanse sedi Cantuariensi prsefuit,

ad regem Edwinum ab Honorio PonRomano directa fuit eodem anno (nemtifice pe 634J quo ejusdem summi Pontificis litterie ad S. Honorium Cantuariensis ecclesias arepistola
mmjam,
iii

olimprimum dedit episcopun/. Sed venerabilem Bedam prosequentem audiamus. Quo in tempore Rhofensis ecclesia pastorem minimc habebat, eo quod Romanus, pi-esul illius, ad
Honorium Papam a justo
:

rzsn
Eil-

wiqna
>

wmo

i(]p

chiepiscopum missse fuerunt. 23 Ast, cum id factum, jam maxime rerum facies in Anglia erat mutata. Dum enim rex Edwinus ex composito cicm S. Paulino

arcliiepiscopo (Can-

tuariensi) leg*atarius missus, absorptus fueral fluctibus Italici maris ac per hoc curain illius
praefatus Paulinus invitatione Honorii autistitis et Eadbaldi regis suscepit ac tenuit, usquedum
et ipse suo

omnes nervos intenderet, ut totius sui regni incolas ad Christi fidem adduceret, prospereque, quse tum ad religionis propagationem, tum ad regni felicitatem conducunt, apud Anglos fiuerent,

tempore ad

caelestia

rcgna cum glomoriiur eodem

riosi fructu laborisascendit. 26 Cum, Beda aliisque antiquis silentibus,

maximam

Anglicana ecclesia

anno 633 in Edwini regis nece passa erat jacturam, resque in ea admodum pertubatse sefuerant, ita ut S. Paulinus coactus fuisset deserere et in Caniium fudem Eboracensem 20 gere. Tristem historiam Beda lib. 2, cap. cum At vero Eduinus hoc modo narrat simul et septem annis genti Anglorum
: ,

deejusdem Sancti gestis plura non habeam, ^'J" restat, ut mortem ex Beda subjungam Anno JJJJJJ^ y f ab Incarnatione sexcentesimo quadrag-esimo Andrtm. quarto reverendissimus pater Paulinus quon:

dam quidem

Eboracensis, sed tunc temporifl V Rhofensis civitatis, transiit ad Domiepiscopus num, sexto Iduum Oetobiis die qui dccem el
:

decem
et

Brittonum g-loriosissime praeesset, e quibus misex etiam ipse, ut diximus, Christi regno
litavit,

novem annos et menses duoa et vigiuti unum eflt in sedies episcopatum tenuit; sepultus(Hie beati apostoli Andreae, quod rcx Edilcretario

rebellavit adversus

eum

Cedualla, rex

Brittonum, auxilium praebente illi Penda, viro strenuissimo de regio g-enere Merciorum, qui reg-no annis et ipse eo tempore gentis ejusdem duobus varia sorte praefuit. Et convig-inti et Hethserto gravi praelio in campo, qui vocatus est Eduinus die quarta Iduum Ococcisus
felth,

bertus a fundamentis in Rhoti civitate CODfltruIlonorius airhi.-].i.,-<.pns xit. In cujus loeum (Cantuariensis) ordinavit Ithamar, oriundum quidem de g-ente Cautuariorum, scd vita e1 eruantecessoribus suis fequamluin. Jucuit
ditione

usque ad annum reparalx Satutis circiter 1080, quo a Gundul-

ibidem corpus

S. Paulini

tobris

anno Dominicae Incarnationis sexcente-

ecclesiam pho Roffensi episcopo in novam

so-

quasimo tricesimo tertio, cum esset annorum draginta et octo, ejusque totus vel interemptus
vel dispersus est exercitus etc.
pemrcuifone, PaOitaqne.

In lemniter translatum fuisse, annotavi i. ad Anglise a Cathoqua ecclesia mansit usque religione defectionem, ex quo tempore
lica

Quo tempore maxima maxime Ecclesia vel g-ente Nordanhymbrorum

24
;
.

est facta strag-es in

quid de sanctis his pignoribus actum prorsus incompertum est.

sit,

mihi

<>nu*,nCan,i

um W".

quod umis e x ducibus, a quibusacta est, pag. auus alteP> quia barbarus erat, pagano saeMerciorum vior. Siquidem Penda cum omni erat nomigente idolis deditus et Christiani
Octobris

16

ACTA,

Tomus

V.

VC TA
108
A >e>er.Bbda.

S.

PAULINI AKCHIEP.
C

tur episcopus

^f^
illavemret,
teS

virl

dilectus

um

*"*

^.^

Pauiinus, aui
ejus>
,

ne

uot d iana

ACTA,
Beda, Auctore venerabili
dua Justoflrarchiepiscopos^b
darun. i-Ugust.

rrimestn

quarto
C./rtt

4r.

T rnirpntU Laurenu

^ ^^m^v^ ^
anno ab
*.ad rege-u aa regem^ fata virgine
uu animo intendens,
-

^n
-

CAriwi fu anno 621 pr*.

.

<iica.,

^
& toto

^Xmlduturn,quasicome S ~
%i

adibat<

mxta vocem
venisset|

virg Aposioli A, Uni viro

CAPUT

w
I.

Christo:

labora vit rau , ne a

*^ W

cumque

n pro

yene _

:
.

aliquos, contineret, et

rMW **> feqp. pmdieat et Edwini fiham fld em

pore, iHo e_ca,cav.t

J3-E - ::T:z^._._ ^'^__

...

adju vante, de pa .
teret
.

eis fulge-

E
annoque
qucnti,
ie-

Bq-&at;
B

Edmnm,

gut

se
regno simui re-eni Eduinuin sioam bioiptqui habebat
ut,
si

cuma

sieario rex

Christi legem

amplesurum ohm
nprans se

EdwinHm fert
fniffll occitus,

sp0

ponderat,promissapersolvere

^itT^atnrunr,
__ toxmatam,

jubet.

Ltem regis sufficeret,

u
.

vulnus mmu peste juvaretur

ferri

regem pr.mo die lascns Pervenit autem ad DorovenUonem k, ubi tuncera

Gentis N'-

^ens

Giorum,

natio No.da_-Humbrorum,_oce-t ( ea Aquilonarem Humbn qu* ad

amnem

a ,eSis.Intravitquequasi I
referens, et

nuntium dom.m
legat.oneni ore

oum simulatam

rum

predioante Pwtoo fidei Bduin0 verbum acceprt. discipulo primum beati Gregorii auspioium suscipiendsenOnm videlicel regi in atis.potestasetiamterremcre,

exurrexit repente et evag.naadstuto volveret, feat in regem. Quod veste sica, impetum
ta

sub

oum

mauum, quo regem a nou habens scutum ad suum

regisam.wssimus, videret Lilla, minister

.,,,,

inf erii, p
,.,
feoit)

ita

a(

(quod

nemo Anglorum
fines
,

ante
_.,

omnes

Britannia.

qua

,,,,
i,

vel

Britonum

provinc.as habita-

,,,,,,

ditione acoeperit.

Quin

et

Meva-

interposuit corpus neoe defeuderct, mox Sed tanta vi host.s ferante ictum pungentis. militis occisj et.am rum infi-it, ut per corpus Qui cum mox gladas impe-

regem

vulneraret.

,,, h
tio

insulas, sicul et

supra docuimus, lmpe-

teretur, iu ipso

snbjugavil Anglorum.
esl
,

Quarum

prior, qua;

bus, oui

uomen

tumultu etiam alium de m.litierat Fordheri, sica nefanda

.

ad \ustruiu

et

situ

amplior et frugum

peremit.
5

proventu atque ubertate

felicior,

nongentorum
ul-

Kidem autem
:

nocte sacrosancta Domimcaj

rex, prsesente

filiam ejuj

Paschajpepereratreginafiliam regi, cui

Eaufled

sexagiutamilliarumcmensuramjuxtasBStimationem C tra spatium tenet.

_ng.-rum

seounda treoentarum ct

cumque idem

nomen baptizM, y Pauhno

pro nata sibi episcopo, gratias ageret diis fuit

nuu jduciuciu ^ ^&-', ^ vooabatur. Hujus consortium alio Qomine Tate proois a fratre ejus Eadrlllll j mo [p se mi isis

gem

JiiQeiDurg a a,

aosque uoioid giav_ ouuu.o-i procrearet. L-uji verbis delectatus rex, promisit, se, abrenuntiatis idolis, Christo

serviturum,

si

vitam

sibi

pr

baldo
Pftt,

/",

peterel

qui tunc regno Cantuariorum praeeresponsum est, non esse licitum,

:

et victoriam donaret

daCnristianam virginem pagano in conjugium cealestia Regis con>Ur ,,,i e1 sacramenta Y[

|

pugnanti adversus regem, quo homicida ille qui eum vulneraverat a missus fuerat et iu pignus promissionis implen,
:

dte,

eandem

tiliam

suam

Christo consecrandam

qui veri cultus aortio propbanarentur regis, essetprorsus ignarus. Quea dum Eduino verba
luuitii referrent,

Paulino episcopo assignavit, qua3 baptizata est

in die sancto Pentecostes,

promisit, se nihil omnimodis

contrarium Christiame ridei, quam virgo colebat, esse facturum: quin potius permissurum, ut fidem cultumque sute religionis cum omnibus, qui

prima de gente Nor* dan Humbrorum cuin duodecim aliis de familia ejus. Quo tempore curatus a vulnere sibi pri-

dem

inflicto rex,

collecto exercitu,

venit ad-

versusregemOccidentalium Saxonum, ac, bello

initio, universos,

secum

venissent, viris sive fseminis,

ser-

quos in necem suam conspi-

sacerdotibus seu ministris, more Christiano varet. Neque abnegavit, se etiameandem subi-

rasse didicerat, aut occidit, aut in deditionem

recepit. Sicque victor in patriam reversus,

non

lumcu cAauiiuaia a tamen examinata n turum esse religioUem, UTUin CSSe ltMi^iuncin, ii.ucuui^uiui poact insuucuui ac Deo dignior posset iupriiaeniluUS, priidentiuus, sanctior veniri. Itaque promittitur atque Eduino mittireniri. i. .. ...,.. A fll r\TH tur, et, juxta quod dispositum fuerat, ordinasi
-*<_% X
C r-.r\_-\i>
.

staniu ct luuuuouitc saciauieutu. uucl v_-ni l&iiaiia. statim et inconsulte sacramenta fidei Christianas norPlTtPTP irrtlnit percipere voluit, riiiQtnvric nar. irlolio nltro serpeiuipcic vuiun, quamvis nec idolis ultra ~citjuamvis ncc louns uura CPTvivit,
vin4

exquoseChistoserviturum esse promise_"_%'_

_

ii t_-\

r_T_--+

.%'

rat.

Af Y\ v. _, _, Verum primodiligentiusexeotemporeetab
i-\%
_

_-\

.,

-.

-.

.-.-^

i._-

_..-_

_-.4.

_r\l-\

ipso

DTE DECIMA OCTOBRIS.

ipso venerabili viro Paulino rationera fidei ediscere ct cura suis primatibus, quos sapientiores noverat, curavit conferre, quid de bis agendum arbitrarentur. Sed et ipse, cum esset vir
et

109
ille

inopinatum uon parum expavit. At

ac

A.vimr Diba

dens, salutavit euiu, et interrogavit, quare illa bora, eaeteris quiescentibus et alto sopore pressis,

solus ipse moestus in lapide pervigil sederet.

ille

natura sagaeissimus, saepe diu solus residens, ore quidem tacito, sed in intimis cordis multa

At

vioissim scisoitabatur, quid ad

eum
I

per-

tineret,

utrum

ipse

intus an foris
:

noctem

secum colloquens, quid

gdwinumque,
i votutn,

sibi esset

faciendum,

sigeret.
tuffl

quffi religioservanda, tractabat. G Quo temporc exbortatorias ad fidem litteras Pontifice Sedis Apostolicse Bonifacio accepit a

mcestitiae et

Qui rcspoudens ait Ne me insomniorum et forii

causara neseire. Soio cniin
qui
es,

solitariag sessionis

certissime,

Eduinus
adde Orien-

quod Eduino quondam exulanti apud Redualdum regem Anglorum* pietas divina revelare dignata est,non
l.

Sed oraculum

caeleste,

et quare mceres, el quare ventura tibi in proximo mala formidaa. Sed dicito mihi, quid mercedis dare velles ei, qui his te raceroribus absolvat, et Redualdo sua-

Lalium

minimum

ac suscipienda vel intelligenda doctrinaB monita salutaris, sensum juvit illius. Cum ergo videret Paulinus, difficulter posse

deat,

sublimitatem auimi regalis ad humilitatem via3 salutaris, et suspiciendum mysterium viviflcse Crucis inclinari, ac pro salute illius et simul et gentis, cuipraeerat,et verbo exbortationis apud homines, et apud divinam pietatem verbo deprecationis ageret
:

ut nec ipse tibi aliquidmali faciat, ncc tuis te hostibus periracndum tradat? Qui cum se omnia, quae posset, huic tali pro mercede adjecit beneficii daturum esse respoudcrct Quod si etiam te regem futurum, extinctis ho,

stibus,

in

veritate proiuittat, ita ut non

,

solum

omnes progenitores tuos sed et omnes, qui ante reges in gente Anglorum fuerunt, pote*
state transcendas
?

tandera, ut verosimile vi-

At Eduinus

constantior

quod vel quale esset quondam cselitus ostensum.Nec B oraculum,regi exinde distulit, quin continuo regem admoneret, explere votum, quod in oraculo sibi exhidetur, didicit iu spiritu,
bito se facturum promiserat,
si temporis illius exemptus, ad regni fastigia pervenigerumnis ret. Eratautem oraculum hujusmodi. qui 7 Cum, persequente illum Edelfrido m,

interrogando factus, non dubitabat promitterej

quin
gnis

ei,

qui tanta sibi bcncticia donaret,

di-

E2

ipse
ille

gratiarum actionibus respondn

:

Tura

tertio

Si autcin, inquit,

is,

qui tibi

quod

iilim

vilz

ante

eum

regnavit, per diversa occultus loca

tanta aliaque dona veraciter adventura prsedixerit, etiam consilium tibi tuas salutis ao vitffi melius atque utilius, quam aliquis de tuia parentibus aut cognatis unquam audivit, ostendere poterit,num ei obtemperare et monita ejus
salutariasnscipere conseutis? Nec distulit Kdui-

perwulo e.rpotilut

vel multo annorum teinpore profugus vagaretur, tandem venit ad regem Redualdura, obsecrans, ut vitam suam a tanti persecutoris insidiis

tutando servaret. Qui, libenter

in ha.c

eum

susci-

nus, quin continuo polliceretur, se in omnibus secuturum doctrinam illius, qui se totac tantis calamitatibus ereptum ad regni apicem proveheret.

piens, promisit, se,qua3 petebat, esse facturum.

Quo accepto

responso, confestim

is,

qui

At postquara Edelfredus

eumprovincia

loquebatur

cum

eo, imposuit dexteram

:

apparuisse et apud regem illius familiariter cum sociis habitare cognovit, misit nuncios, qui Eedualdo pecuniam raultam pro nece ejus offerrent; neque aliquid profecit. Misit secundo,
misit tertio et copiosiora argenti dona offerens, Qui et bellum illi, si contemneretur, incidens.
vel minis fractus vel corruptus muneribus, cesEduinum, seu sit deprecanti, etsive occidere se
legatariis tradcre proraisit.

capitis ejus diccus Cum crgo tibi advenerit, memento hujus tempori.- ac loquelffl ne nostrae, etea, quae promittis, tunc adimplere ut fertur, repentc dispadifferas. Et his dictis,
ruit, ut intelligeret,

suam signum hoc

non hominera

esse, qui sibi

Quod ubi

fidelissi-

apparuisset, sed spiritum. Et cumrcgius juveuissolus adhuc ibidem sederet, gavisus qui consolationc, sed de collata sibi pia ac benigna ollicitus, ac mente sedula cogitans, multum a

mus quidam amicus

vit
]

illius

animadvertit, intra-

quis esset
loqueretur.
9 Venit

ille,

vcl

unde veniret, qui hajc

sibi

cubiculum, quo dormire disponebat, (erat autem prima hora noctis) et evocatum foras, quid erga eum agere rex promisisset, edocuit, ipsa hora et insuper adjecit Si ergo vis, hac
:

V
, glue,. equ , difl

autem prsefatis amicus illius, ketosalutanseum Surge, inquit, intra que vultu
:

et

anxietatibu sopitis ac relictis curarura

educam

te

de hac provincia,
,

et in

ea loca

te

quieti

introducam

ubi nunquara te

vel

Redualdus
:

vel Edelfridus invenire valeant. Qui ait Gratias quidem ago benevolentia? tuas, non tamen

hoc facere possum, quod suggeris, ut pactum, quod cum tanto rege inii, ipse primus irritum faciam, cum ille mihi nihil mali fecerit, nihil

membra simul et animum compone mufcitum est cor regis, neo tibi aliquid quia poUicitam sermali manere, sed fidem potius enim cogitationem vare disponit. Postquam in secreto suam, de qua tibi ante dixi, regin llla intentione ab revelavit, revocavit eum
: ,

conveniat tanto admonens, quia nulla ratione

in visiotie tibi

adhuc inimicitiarum intulerit, quin potius, si moriturus sum, ille me magis, quam ignobienira nunc fulior quisquam morti tradat quo Britanniae provincias, tot giam, qui per omnes annorum temporumque curriculis vagabundus, hostium vitabam insidias? remansit Eduinus 8 Abeunte igitur amico
;

amicum Mium optimum in necessitate ademsuam, quaa positum, auro vendere, neque
regi,
.

nblata emise-

rat

palatium solus foris, residensque moestus ante cogitationum aestibus aflici, quid multis coepit

amore peomnibus ornamentis preoiosior est, plura? Fecit rex, ut dicuniae perdere. Quid tili ctum est, necsolumexulemnunciisno etiam eum, ut in regnum non tradidit, sed redeuntibus domum veniret adjuvit.Nam mox ad debellandum Edelfridum minciis, exercitum
|

collegit

quove pedem verteret, nescius. Cumcarque diu tacitis mentis angoribus, et caeco
ageret,
noctis siperetur igne, vidit subito intempestae appropinquantem sibi hominera vultus
lentio

cum
rat

illi

copiosum eumque sibi occurrentem cnim dedcexercitu multura impari, (non quo totum suumcongregaret, spatium,
:

habitusque incogniti

quem

videns ut ignotum

occidit in finibus atque adunaret exercitum) n, ad Orientalem plagam gentis Merciorum et Idle o. In quo certamme a mnis, qui vocatur
filius

ACTA
A.vbnebBbda.

S.

PAULINI AECHIEP
est,

/egn n Mer-cue

media Angha.

^^rr^^ comp
ofc
'

Middelengle,

ftj

iectebatur, ut tem> uU f^

line

mora

adiinpleat,

Dei,
t)

qravlwmi gravlttim**

U S.

differret, rex eredere V1 * Ut UlXliii"i "

etpei'a q
mifPVe reW'"* e "*~

**
Dei,

J!,

ad consuessct, ingrediens

;;;S eum;i^ir
c ap.t

imposuit dextcram ^t. cognoscerct re u signum cog-nosceret, ^--j

cju ct

mens
eum>

ad pedes ojus voce ct quasi familian

P^^j
.

Qu

c
j

it e ^ avi
f

CAPUT

II.

STt l^iente.perc^ ^
SffriL
aui-te
; , jn
i

J^*^
ento, ut

in .

fidem ejus et tem adversis enpuitet a tcmporalibus

1
1

praecepta

servau*,

,,,,J onoresublimav1t.Ets

dcmc^

exstruit : SanKno lustrantur, rege ad fidem ctus, Carpualdo

^^^
^

fl

p au .

voiuntatieju8,quampermetibipr^
perpetuis sccundare volucris, etiam a

malorum

Lincolnienconverso, Christum
sibus

terni tormentis te liberans, esse participem. caclis faciet,

secum regni in

pmdicat. Sancti

effigies.

AT4NOTATA.
frustra apud a ILvc verba, Quse Surii. ausesieris, sunt Laurentii

Bedam
cap.
o,

Q;w. uibus

mrtifis rex suscipere auditis, rex, - Ub

Beda lib. 2, b ILv insuLv, ut habet Iliberniamet Britanmam. sitesunt inter ut Beda habet, familiarum
c

re velle dem, quam docebat, et cum amicis, pnncipi,ondebat; verum adhuc consiliariissuissesedehoccollaturum bus et
esse dicebat, ut
vellent,
,

deDere, el
,

quidem

se

fi-

Edwmru Cm
suU contilim

si et ffli

eadem cum

eo sentire

Legendum,

per vocabulum fahic autem, ut ssepe alias terrie portio, familiseum milia significatur medue et infimx alendse sufficiens. Adl in
,

omnes

pariter

in fonte

vitaa

Christo
,
.

Latinitatis Glossario

Cangium.

die

Ethelburgse d De Edelburgse seu melius posl mortem S. Edioini regis (is cultu, quse sui vidua in xii Octobris colitur) conjugis

monasterio Lyming in Cantio, nonprocul mormariel portu Dubrensi sito; ubi sancte induit, tua et sepulta est, religiosum habitum quibus de hujus cultu, inquam, argumenta, reperiuntur, stabiliri possit, sat solida non
ut videre est in Operis nostri tom. 3 bris pag. 208.
e

Paulino fecit, consecrarentur. Et, annuente cum sapientibus conenim ut dixerat. Habito qualis sibi dosciscitabatur ab omnibus, silio et novus divimtainaudita ctrina ha^c eatenus videretur. Cui qui pwedicabatur, cultus tis continuo responprimus pontificum ipsius Coifi quale sit hoc, quod nobis dit Tu, vide, rex,
:

prasdicatur
didici
,

ego

tibi
,

verissime, quod certum

profiteor

habet, nihil

quia nihil omnino virtutis utilitatis religio illa, quam hucus-

Septem-

De

S. Edelberto seu potius Ethelberto,

et

Cantianorum
est in

Anglo-Saxonum rege,actum

Opere nostro ad xxiv Februarii diem,

quo ab Ecclesia colitur. f De Eadbaldo, fitio S. Ethelberti regis,

agit

studiosius que tenuimus. Nullus enimtuorum nostrorum se subdiquam ego culturx deorum qui ampliora a dit, et nihilominus multi sunt, et majores accipiunt f te beneficia, quam ego, omnibus, dig-nitates, magisque prosperantur in disponunt. Si auquse agenda vel acquirenda tem dii aliquid valerent, me potius juvare vellent,

qui

illis
si

Beda

lib. 2,

cap.

G.

restat, ut,

impensius servire curavi. Unde ea, quse nunc nobis nova praedi-

Cantuariensis seu Doroverg- 5. Justus, niensis ecclesise quartus archiepiscopus x

,

cantur, meliora et fortiora, habita

tione
,

perspcxeris
illa

absque ullo

examinacunctamine

Novembris
h Epist.

colitur.

suscipere
v.
-z.

festinemus. Cujus suasioni verbis-

%ad

'Orinthios cap. xi,

2 ad Corinthios cap. iv, y. k i Doroventio seu Dorventio, Anglis Derk icent, fluvius est inparte rcgionis Eboracen-

Epist.

sis

Orientali, qui, ut

dicit

Cambdenus, im-

que prudentibus alius optimatum tribuens assensum, continuo subdidit. "* 12 Talis, inquiens, mihi videtur, rex, vita Aitf^ de '""' hominum prsesens in terris ad comparatio- fi nem ejus, quod nobis incertum est, temporis,
1

bribus auctus, et quasi irritatus, vicinispartibus superinfunditur et in Ousam prosilit, sic-

quale

cum

te residente

ad

ccenamcum ducibus
,

ac ministris tuis tempore brumali, accenso qui-

que fremens
invehit suas.

in

llumbrum ajstuarium aquas

dem

foco in medio, et calido ccenaculo

foris

fu-

rentibus autem
cap. wdocet,

per omnia turbinibus hye-

Mdem
glorum

Pontifex, ut Beda Hist. Gentis An-

malium pluviarum

lib. &,

adEthelburgam,
fi-

Edwini

rcgis conjugcm, alias etiam litteras

vel nivium, adveniens unus passerum, domum citissime pervolaverit qui cum per unum ostium ingrediens mox per
:

misit, quibus

eam, ut maritum suum ad

,

aliud exierit, ipso

dem adducere conaretur

est hortatus.

m Edclfridus

seu, ut volunt alii, Ethelfretenuit.

quidem tempore, quod intus est.hyemis tempestate non tangitur sed tamen parvissimo serenitatis momento excurso a, mox
:

dus nonus Nordhumbrorum regnum

de

DIE DECIMA OCTOBRIS.

111

hyeme in byemem regrediens, tuis oculis elabitur. Ita hssc vita bominum ad modicum apparet quid autera sequatur, quidve praecesde
:

serit,

prorsus ignoramus. Unde si hsec nova doctrina certius aliquid attulit, merito sequen-

da esse videtur. His similia et cseteri majores natu ac regis cousiliarii divinitus admoniti prosequebantur.
harqut
tcepta,

Paulinum

quia vellet ipsum 13 Adjecit autem Coifi quem diligentius audire de Deo
,
,

altitudo parietis esset consumraata, rex ipse im- i<^Biii pia nece occisus, opus idem Sueoessori suo Oswaldo perficiendum reliquit. ir,m0 'V 17 Paulinus ergo ex eo tempove sex annis P continuis, id est, usque ad finem lmperii regis p uu ii n0 illius, Yerbum Dei, anuuente ac favente ipso, in eaprovinciapra^dicabat; credebantque etbaptizabantur, quotquot erant praeordinati ad vit f tam seternam b. In quibus erant Osfridus c et
l
'

Eadfridus,

filii

regis Eduini, qui

ambo

ei

exuli

prsedicabat,

verbum facientem.
;

Quodcum,ju,

nati sunt de

auditis ejus bente rege, faceret, exclamavit, olim intellexeram sermonibus, dicens Jam quia videlicet nihil esse, quod colebamus eo cultu veritatem quajrequanto studiosius in
:

Quenburga, filia Cearli regis Merciorum. Baptizati sunttempore sequenti et alii liberi ejus de Edelburga regina progeuiti Edil-

him et Ediltridis filia, ct alter tilius Busofteaj quorum primi, albati adhuo, rapti sunt de hac
vita et Eboraci in ecclesia sepulti. Baptizatus est et Ifii filius Osfridi, necnon etalii nobiles et

bam

tanto

minus inveniebam. Nunc autem

praedicatione veaperte profiteor, quia in hac nobis vitse, salutis ac beatituritas datur, qua? tribuere. Unde suggedinis ffiternce dona valet templa et altaria, quae sine fructu ut
ro, rex,

egregii virinon pauci.

18 Tantus autem fertur tunc fuisse fervor fidei ac desiderium lavacri salutaris genti Nord-

J^^

utilitatis

sacravimus, ocyus anathemati et igni tradamus. Quid plura ? Prabuit palam assenabresum evangelizandi beato Paulino rex, et,

humbrorum, ut quodam tempore

niens

Paulinua \ r-

cum

rege et regina in regiam villam,

nunciata idololatria, fidem se Christi suscipere,

qua3 vocatur Adregin d, triginta sex diebus Lbidem cum eis catechizandi ct baptizandi offlcio
deditus, moraretur
:

quibus diebus ounotis a

nil

B
tdollsque de
slruciit,

confessus

est.

a prsefato Pontifice sacrorum suorum qusereret quis aras et fana idolorum cum septis, quibus erant circumdata, primus 14

Cumque

mane usque ad vesperam

aliudageret,

quam
1_

prophanare deberet,

Ego. Quis enim ea, qua3 per stultitiam colui, ad exemille

respondit

confluentem eo de bem Christi verbo salutis instruere, atqur mstructam in fluvio Gleni e, qui proximus sraft, lavacro remissionis abluerc. llac villa tnnpoiv

cunctis viculis ac locis ple-

plum omnium aptius, quam ipse per sapienStatiam mihi a Deo vero donatam destruam ?
rogatimque, abjecta superstitione vanitatis, emissanum, vit sibi regem arma dare et equum quem ascendens, ad idola destruenda veniret.

sequentium regum deserta

et alia pro illa est vocatur Melmin /'. HfflC quifacta in loco, qui dem in provincia Berniciorum g sed et in pro
:

vincia Deirorum ge solebat, baptizabat in fluvio Sualva

h, ubi Bfflpius

manere cum
i,

re-

qui

Non enim

licuerat Pontificem sacrorum vel arma ferre, vel in equo sedere. Accinctus ergo gladio accepit lanceam in manu, et ascendens

Nondum vicum k juxta Cataractam prfflterfluit. exordionaenim oratoria velbaptisteria in ipso Attamen ecclesia. poterant ffldificari.
scentis ibi
in

emissarium regis, pergebat ad

Quod adeum insanire. Nec spiciensvulgus,existimabat ad fanum distulit ille mox, ut appropiabat
idola.

Campo-Dono

l,

ubi tunc etiam villa regia

erat, fecitbasilicam,

quam profanare illud, injecta in eo lancea, gavisus de agnitione ven tenebat, multumque ac succendere Dei cultus, jussit sociis destruere omnibus septis suis. Ostenditur au-

quara postmodum pagaili, cum eadein a quibus Eduinus rex occisus est, reges posteriores villa succenderunt. Pro qua vocatur LOl sibi villam in regione, qu
fecere
dis

m. Evasit autem ignem

altare,
in

quia lapi-

fanum cum non longe tem locus ille quondam idolorum,

monasterio redeum erat, et presbyteri Trunwulsi, verendissimi abbatis et

servatur adhuc

amnem Dorab Eboraco, ad Orientem ultra vocatur hodie Gotmundin Gaventionem, et

han
Deo vero, ubi pontifex ille, inspirante ipse sacraverat, polluit ac destruxit eas, quas
:

quod

Elmete n. Eduinus erga 19 Tantam autem devotionem utetiam regi Orientacultum veritatis habuit,
est in syiva

cunvenionem
,///,,

o.r-

pualioeiiam,

liumAnglorura Carpualdo,

filio

Bedualdi, per-

ijgj^
regitp9rtu<h
del
:

aras.
i

'

a S. Paulino
baplizniur,

15 Igitur accepit rex Eduinus cum perplurimafidem g-entis suffl nobilibus ac plebe
cunctis
et

..

anno regm lavacrum sanctffl regeneratioms, Dominicffl Incarsui undecimo, qui est annus vigesimus septimus, ab nationis sexcentesimus Britanmam anno adventu vero Anglorum in

superstitionibus, nsuaderet, rehctis idolorum Christi cum sua provincia dera et Sacramenta ejus K.-duald jam suscipere. Et quidem pater Chnstianae dudum in Cantio sacramentia fidei rediens doxnum irabutus est, sed frustra. Nara doctonbus et quibusdara perversis

ab uxoresua

octogesimo. Baptizatus est circiter centesimo pndie Iduum autem Eboraci die sancto Paschffl,

seductus est, atque a synceritate pnoribus tus, habuitposteriorapejora

fidei
i

deprava.t.i

ut in

morem antiquorum Samaritanorum

atque

et Christo

Petri Apostoli, quam Aprilis, in ecclesia sancti catechizaretur atque idem ipsede ligno, eura

antea serviebal servire videretur et diis.quibus haberet ad sacnn, altare in eodem fano et

imbueretur, citato ad percipiendum Baptisma etiam civitate ipsi doopere construxit. In qua sedem episcopatus ctori atque antistiti Paulino
donavit.
.

cium

dieraoniorum. Christi etarulam ad victimas provincia. AlOuod videlicet fanum rex ejusdera

usque adsuum dulf (qui nostra a_tate fuit) fcestatur. inpueritiavnl pusperdurasseetse
aO Erat

temIi0tt

iUo occi$0t

lemplum
liin

sfa-

poti exs-

truil,

est, ut Baptisma consecutus Paulino, majorem ipso curavit, docente eodem lapide fabncare basiet augustiorem de

natu autem prafatus rex Eedual

fuit Vuffa, a

Felix epUcopu,

16

Mox autem,

cujuspater

quo

legciilAngloi

um

in loco

ipsum, quod prms licam,in cujus medio eigo includeretur. Prfflparatis rat, oratorium oratorh, per quafundamentis in gyro prioris
tece-

appellant *.\erum -MOrieutalium Vufflngas qnam fidem aeeepit puald nou multo post, Kicnviro gentih, nomine

^ ^.

|anl ,

temporeoceisusesta

drum

coepitaBdificarebasilicam.

Sedpnusquam

S,

anuis provinc.a ct cxiude tribus

.n^re

ACTA
A ve^er.Bkda.
X

S.

EBOKACSNSIS PAULINI AliCHIEP-

^
m?

ter

unbutu*

est.

^uoruiu

x
. :

facer e

cu-

regniivvr
deoai,
rf
l(

ravit. Cujiit

wuoiw 6

, episcopus, qui de

^ui 7bS p*
^
t a(1

^rtibus, ubi

Hono

, 00M,

pms eredentium populorum Siquidem totan iHam invenit. SPiritalis cultor nominis sacramen tum a inciam juxta sui ;? ad infelicitate^liber am
1

RCSKffEiStt^i Sicem
iniquitate atquc
iu civitate

lura^^

----,.
*

justiti* ac fidera et opera sedera dona perduxit. Accepitque

^f^^ ematu
cum decem
et se-

^ -^ T ^^ ^ ^ ^^ ^
temporis decursu in

3S w
^*^
i
*

tw

ftuvium sese exten-

Mtti9 ot

Vestmana provin ' Vestmaria provm,on^. nnp Ztetra

unum regnum
.

fc
,

a w habt Cambdenus,
Cataracta
mll

cele-

iUudn omensortitusest.
;

m lus verUs
paS s

Tnb

mfra

ducah titulo znsiRichmondiam (oppidulum illam urbem prmterSwala vetustam

Dumraocse p,

et,

^
et

pontificali regimipiem annis eidem provinciae in pace vitam famvit. B ne pnefuissct, ibidem Paulinus verbum etiam
Lxncolnienti-

fluit

butque etiam
prsdicavil

Paulmun;

pertingens usque Hurabri fluminis ripam, Lindocolime civitatis, ad mare, praefecturaquc Blecca, primum cum domo sua

21 Praedicabat auiem qiue est provinciffl Lindisi,

prima ad Meridia-

autem CatarCatarracton dicunt, Beda Catarractam, unde juxta racton, et alibi vicum existimo, cum Catarractis nomen illud inditum a

.^_ ia quam Ptolemams

*t et

AntnTrinus Antoninus Caturacto-

nium

uam

Urbem

Catarractajuxtasit,sedpropiusRichmondia ex Ptolemceu E olim celeberrimam fuisse,

....

collig-itur

cui

nomen

erat

convertit ad

In qua videlicet civitate e^reg-ii de lapide fecit, cujus et ecclesiam operis manudejecto, tccto vel longa incuriavelhostili

Dominum.

crnuni nil nisi dictus. pertenuis, CatarickeetCatarrick-bridge

1

Hodie vero, ut inquit ille, manomen habet. Vinculus enim est

et parietes hactenus stare videntur,

annis aliqua miracula sanitatum in qua3solent ad utilitatem eorum, qui fideliter

omnibus eodem loco

Cambodunum (perperam Campo-dunum vult Cambdenus) oppidum in agro scribi Anglis Eboracensi ad amnem Calderum
,

Paulinus, tranrunt, ostendi. In qua ecclesia Justo, Honorium proeo conseunte ad Cliristum
secravit episcopum, ut in sequentibus suo loco

celebre. Caldery, primis Saxonum temporibus m Leedes, Saxonice Loydis, dicit Qambdeubi Oswius nus, oppidum lanificio opulentum, Northumbrius Pendam Mercium fudit, quodque
villa regia

factum

fuit,

cum Cambodunum

ho-

dicemus.
<jui

quati fue-

22 De hujus fidc provinciae

presbyter et

narravit

mihi

stili

igne succensum jacuit.

j

ritefpgie, hic

ewplicalur.
7

abbas quidam, vir veracissimus de monasterio Peartan q, vocabulo Deda, retulisse sibi quendam seniorum, baptizatum se fuisse
die

n Elmet
bet

Cambdenus

de hac regione seu sylva heec haRegiuncula circumvicina

:

media a Paulino episcopo, praesente rege Eduino, et multam populi turbam in fluvio Trehenta juxta civitatem, quse lingua Anglorum Trovulfinga Cestir. vocatur. Qui etiam effigiem
ejusdem Paulini referre est*solitus, quodesset longee staturae, paululum incurvus, nigro calacie maciienta, pillo, facie macilenta, naso adunco, pertenui,
venerahilis simul et terribilis adspectu. Habuit

(Leedes) vetusto nomine Elmetappellatafuit.... In hac calx viva passim effoditur, et in Occiduamhvncregionem, quaefrigidiorest, ad agros
laetificandos divenditur.

Hanc regiunculam Ed-

lege cssel

winus annoChristi Dcxxsui juris fecit. De hoc Sancto actum est in Opere nostro

ad diem viii Martii. urus x/umwiwi, p' ^<* m* p Urbs Dumwich, quam Beda more Saxonico Dummock appellat, est maritima provin

^^

autem secura in ministcrio et Jacobum Diaconum, virum utiquc industrium ac nobilem in

Christo et in ecclesia, qui ad nostra usque tem-

cise Suffolcise.

pora permansit.

ANNOTATA.
a Venerabilis Beda habet
:

Oswalest, quod monasterium, ut scridus sepultus bit Petrus Blesensis, Danorum vesania quondam concrematum devotus comes Lincolnia? Gilbertus de Gaunt restauravit, ipsique multas
q Peartan inhocnobili ccenobiorex

possessiones assignavit.

Sed tamen mini-

mo

spatio serenitatis ad

raomentum excurso.

b Act. Apostolorum cap. 13, f. ls. c Osfridus, fllius Edwiniregis, cumpatre suo in gravi prxlio in campo, qui vocatur Hatfelde, a Cedwallo rege Brittonum, adjuvante cum Penda, rege Merciorum, occisus
est
,

ut videri potest in Chronicis Joannis

Bromton.
d Adregin seu, utvult Cambdenus, Ad-Grebin villa olim regia, qui locus hodie Yeverin

GD

nominatur.
vallem,

Baronia Wallover, qui intermeat, Glendal denominat. f Hic locus, ut dicit Cambdenus, postea Melfeld vocatus est.

e Gleni ftuviolus in

quam

CAPUT

fc

DIE DECIMA OCTOBRIS. A

ii

113

CAPUT

III.

ii

tentione et assiduis orationibus servare omui- A .VKKER.BlDA. modo festinetis ut, qui vos in pnvscnti seculo ex oinui errore absolutos ad agmtiouem
:

sui

nominis
-

est

dignatus perducere,

et

calepotfimii

stispatriae vobis prceparet

mausionem.
vestri,

25

Pnedicatoris igitur

domini mei

ft-

Felix regimen Edwini, cui Honorius

ii

Apostoliese

"

Qregorii Lectione frequenter occupati, prseoculis artvetum doetrinie ipsius, quein pro vestris ter exereuit,

memorue

Papa
lium
et,

literas, et S.

Paulino pal-

"
ii

animabus

liben-

mittit.
orta-

Moritur Edwinus,
,

"

persecutione

Sanctus

"

quatenus ejus oratio et et regnum vestrum populumque augeaf vos omnipotenti Deo irreprehensibiles reprhabetote
:
,

"

sentet.

Ea

vero,

qu

a nobis pro vestris sa-

fugit in

Cantium,

ibique, post-

"

quam
set,

ecclesiam Roffensem rexis-

"
ii

cerdotibus ordinauda sperastis, ho pro fidei vestrae synceritate, quse nobis multimoda relatione per

prasentium portitores laudabiliter

moritur.

insinuata est, gratuito animo attribuere illia sine ulla dilatione providimus, et duo pallia
utrisque metropolitanis, id est, llonorio et Paulino, direxiinus, ut, dum quis eorum de

"

Fdix Edwini
regimen.

^panta autem
X.

eo tempore pax in Britannia, quoquoversum imperium regis Eduini per-

"

venerat, fuisse perhibetur, ut (sicut usque hodie in proverbio dicitur) etiamsi mulier una cum

" "
//

hoc seculo ad Authorem suuin fuerit accersitus, in loco ipsius alterum episcopumex hac
nostraauctoritatedebeatsubrogare.Quodqui-

recens nato parvulo vellet totam perambulare B insulam a mari ad mare nullo se lasdente, valeret. Tantum quoque rex idem utilitati su33 gentis consuluit, ut plerisque in locis, ubi
,

dem tam

pro

vesto

charitatis

affectu,

quam

//

//

pro tantarum provineiarum spatiis, qu inter nos et vos esse noscuntur, sumus tnvil iti con- B
cedere, ut in

omnibus devotioni

vestrffl

no-

transitus fontes lucidos juxta publicos viarum viantium, erectis conspexit, ibi ob refrigerium nestipitibus aereos caucos a suspendi juberet nisi ad usum necessariurn, que hos quisquam, contingere prae magnitudine vel timoris ejus
:

strum concursum et justa vestra desideria praeberemus.Incolumemexcellentiam vestram

gratia

supema

custodiat.

"

Eduinus decem et septem annis genti Anglorum simul et Britonum glo26

Cum autem

Defmeio JM""""''

exauderet, vel amoris vellet. Tantum vero habuit, ut non solum in cellentiffi in regno pugnaante illum vexilla gestarentur, sed et

ut riosissime praaesset, e quibus etiam sex ipse, rebellavit diximus , Christi regno militavit,

adversus

eum

Carduella * rex Britonum, an

*
i

/c^CciluaL

tempore pacis equitantem inter

civitates, sive

ministris, semvillas, aut provincias suas cum consuevisset nec non et per antecedere signifer
:

lium prjebente ilii Penda, viro strenuissimo, de qui el ipse 63 eo regio genere Mereioruin
,

incedente
vexilli,

illo

quod

ubilibet per plateas, illud genus Eomani Tufam, Angli vero appel-

lant Thuuf, ante

Honorius Pnpa
S.

eum

ferre solebat

vigmti .luotempore gentis ejusdcm regno anni prarfuit. Et conserto gravi praa bus varia forte Hethfelth, occisua lio in campo, qui voeatur die quarto Iduum Ootobris anno est Eduinus

24
licce

Quo

tempore prassulatum Sedis Aposto-

Paulino

Honorius, Bonifacii successor, habebat cum suo qui, ubi gentem Nord-Humbrorum coufessionemque Christi, Pauhrege ad fidem didicit, misit no evangelizante, conversam esse pallium, misit et regi Eduino c dem Paulino charitate exhortatorias, paterna illum
;

Dominiccelncarnationissexcentesiinotri-esimo octo, tertio, cum esset annorum quadraginta

est ejusque totus vel interemptus ve-1 di ipersus illumunufl exercitus. In quo etiam bello ante bellicosus, cecidit, al filius ejus Osirid, juvenis cogente, ad Pendam n ter Edfrid, necessitate regnante transfugit, et ab eo postmodum,

gem
est.

literas

acceperat, accendens, ut in fide veritatis, quam acproficere curaret. Quarum persistere semper

peremptus Oswaldo, contra fidem jurisjurandi

27

Dommo videlicet literarum iste estordo: atque praecellentissimofilioEduicellentissimo

ex-

Quotempore maxima

est faota strages in

orta psrieculione,

no, regi

Anglorum, Honorius episcopus, servus servorum Dei, salutem.ItaChristianitatis

sui cultum, vestra3 integritas circa Conditoris

ma ime, ecclesia vel gente Nort-lluinbrorum, (a quibus actaest) paquod unus ex ducibus
pagano ganus;alter, quia barbarus erat, Penda cum omni Mercior vior Siquidem eral nomi gente idolis deditus, et Christiani At vero Carduella, quamv] nis ignarus. Christiani, adeo men et professionem haberel barbarus, ut nec tamen erat animo ac moribus muliebri vel innoeuaj pari nlorum
sexui quidem
atrocitate parceret ffitati, quin uuiversos multo temporc per tormcnta contraderet, morti provinciasdebaechaudo perva -atus,
f<

stri
//

lateque reardore succensa, ut longe annunciata, vesplendeat, et in omni mundo Sic multipliciter referat fructum.
fidei est

//

Regem enim vos reges esse cognoscitis, dum praedicatione Creatorem vestrum orthodoxa
et

operis

u
//

edocti,Deumvenerandocolitis, eique,quodhusynceram mana valet conditio, mentis vestrae

nostro aliud devotionem exolvitis. Quid Deo bonis actibusperofferre valebimus, nisi ut in humam generis sistentes, ipsumque Authorem
confitentes,

totas

/,

eique vota nostra excellentissime hreddere festinemusFEt ideo,

eum

eorum Anglorum Britannias finibue ac totum genus nec rel.; erasurum se esse deliberans. Sed exorta erat, ahquid Chnstianse, qua3 apud eos
:

colere,

li,

mur, ut hoc, quod suam gratiam vocare dignata

paternavoscharitate,quaconvemt, exhortaad vos divina misericordia

est,

sohcita in-

impendebat honoris quippe reUgionemque Anmoris sit Britonum fidem ue glorum pro nihilo habere, ^ quam paganis. Allatuin magis cornmunicare, et^Eduini regis Eboraeum, est autem caput

euin usque nooie

^/^tom

'
*A.TBNI-B ED

ACTA
,

S.

PAULINI ABCHIEP.
Apostoli,

lat

um Fstea eccles*
ipse ecep.t

perfecit,utsupradocu.mus.lo^
sancti
_ Jipulis 6
Sanctut in

q am

"^

^ Jf * """3U
ti

Petri

uf

Pap* Gregoru, a, verbum vis* suscep e

^
est

swald

jo.

autem

b.tare,

.^

Juxta uomam quomam minatur. Q ui fflmatur Qul ,

.

^ ^^raoL Ut
1

P^

80 (looeudoet in qu0

baptizando eripuit. Cu- D maxime solebat hausque hodie cogno^.

itissimus

provi

ia e t

^ ^ -cuperata cre
t,

^ ecclesia erat

nostmodunl pace in uostmod um pos modu

juxta

morem

Caniiuwf<J"

Eadbaldo

nor ince susceptus est^J

autem

^^ ^.
regi

pater Paul.n

quonda

1^^

Eduini, ejus quos

:

^*M.fflJ-Ojg i g

lege

Dago

waldi

berlo

rcgu.nmis.tmGaU.amnu infantw ... Deeberto* ibique ambo

:

P*-J*Sos
de
vel vel regiis puer.s,

et juxta

honorem

tibusCbristicon &

r,n.,n,ineccles.ase p

nnocen dtsunt.
e

Susafundamentis
construxit.

prec.osa Attulitquoque secum vasa

Muini

B
fil

monstrantur. Cantii conservata

Sl
"
QU

ad mi aureum, consecratum rean. etcaliccm q hactenus in eceles.a altaris

:

^perplura.inquibuseterucemmgnam^

vita et eruditione degenteCantuariorum, sed

opus ordinavit

eadem LhofL cmtate Honorms arckiepiIn eujus loeum quidem Itamar e, oriundum
in

antecessoribussuis asquandum.

AIWOTATA.

rpiSCOpUS

U IlTClolnodtm^ p am a SsuTmius 5tt

6
,

,'

aP

Justo ar-

* Cangius in Glossario, vox, a llla voa,, ut notat Cang^us ~j .v. hniivi.finn.am siseu . f

<

>
m

BSB^J^SSS K
XuX
tempo e ad ca, estia regna

^SSesler,^

eum

glo-

riens

Z-isascendit.Inquaecclesiamonallium quom.e, quod a Romano Papa

meridionalis in Cantio, et med^a ^nte, chiepiscopo Cantuarjenv, estque

epxscopahssuhar-

ecclesia accepen,t reliquit. Reliquerat autem in J cobum diaconum, viruin utique sua Bboraoi

ecclesiasticum et sanctum, qui multo ex hinc

Cantuariam et Londmum. sed Bomanus, de quo hic loqmtur Beda, cundus fuU Roffensis eccleszx prxsul. nostro Opere e De S. Ithamaro tnde qux

tempore in ecelesia manens, roagnas antiquo

ad

x Junnexcusasunt.

DE

S.

TECLECHILDE

SEU TELECHILDE VIRGINE

PRIMA ABBATISSA JOTJRENSI
F

IN
C. B.

GALLIA

SYLLOGE
Sanctse cultus,

memoria

in

Fastis Sacris recentioribus, notitia

qua-

liscumque etaetas

et inscriptione sepulcrali et S. Bertilse Actis.

VEHOSIMILLIME
SEC. Vll PRO.

VBCTO. Jn Jotrensi,
cujut
Itic

da

J a

otrum, Gallice Jouarre, antiquum est Galluv in Bria seu, uti in medise setatis Actis
vocatur, Briegio pago, quatuor in

Ortum

civitate

(ur notitia,

num

Meldensi leucis Sacrarum Virgiasceterium, haud procul a Uatronce et

modum e vetustis fideque dignis, quas Seec. 2 BenedictinoMabilloniusexhibet,S.Colwnbani et S. Agili Vitis docemur, intra Jorani (ita hee ibidem loquuntur) saltus arva nobilissimus
vir,

nomine Ado,
chiepiscopi,

S.

monaslerio

MinorisMucrde confluentibus supercilio montis impositum exiguoque, cui originem dedit,

oppido

Audoeni, Rothomagensis ar,

germanus frater

prsescripta

ascehcam

homonymo adjectum.Percelebrui huic dicecesisMeldensispar^thenoni, quod, quemad-

vitam ducturis S. Columbani Regula, exstruxit amplissimeque dotavit, singulariDeifavorefuit concessum, ut dueeprioillic

res,

DIE DECIMA OCTOBRIS.

illud sunt, abbatisScV,AgilA res, qucV moderatse videlicet et Teclechildis seu Telechildis berta aut et iam [varie enim a variis hujus Sanctse o Theodiechildis, Theostrev nomen exprimitur) dechildis, Theodolechildis veldeniqueTeu\e\u\> i

115

Porro

e cultu,

qucm.

si

non ibidcm, in
I)

AUCTOM

Joty^ensi certe ac aliis dioscesisMeldensis

Cli
if

nacta est,ortum reor ,ut ,qua mcis nec abUsuardo necab ullisaliis raartyrologis classicis memoretur, ab iis tamen, qui Csuardum post
tra7iscripsere,adjecta
in

ii*yur FaP||

vr-

centioribut
ini

iijiM,nmio

potius Theodlecheldis, dis Teudlechildis seu eximia prorsus viLv ac morum sanctitate exseu Agilstiterint illustres. De harumprima
vita functcV, in coeberta, qux Theodechildi, proxime successit,ad Jotrensis regimen

adhunc

fucril.ftui

sit,

monu
mriHo.

Usuardino equi lem

ecclesiee

Tor
et
I

codice,verosimiliter interannos 1219 uti in suaad Usuardc,,/

i

nobii
xi

Augusti

diem, quocl quotannis ibidem tunc

;

jam egimus d.e secolatur, in Opere nostro quamvis ex Pagii in Criticis cunda vero (qiuv, t> mc PlesStVi num. 6 hic dannumGSO ad annum 680, num. 20 et Plesscci de sepulcrali ejus inscriptione memorandis rpK^.iioM^lfliq aenuina appellatwne it Theodlecheldis genuina amiellatione
dictis
,

Solleriusostendit, exarato, hodieS. Teclechildis, prout ex Usuardi quse apud hunc d)iexstant, Auctariis liquet, annuntialti,
,
,

vele dicto Tornaceusi ccl ex aliis forlc a anciquiorwus Usuardi auctis cvtucivus acceantiquioribus usuarai aucus codicibus

hic tamen etiam a servata, videatur vocanda, assignatis, indiscrime modis aliisjam nunc minatim, ut a scriptoribus aliis passim fit, nuncupatur) ad prwsentem hic diem, quod aliis tum in dicto quoque ccenobio, imo et in

ptam, tlt suas ad fl-KV*^ Additiones hodie ctiam in o/vw>J U>IV hunc ilW/WHW'V VVV*<^ 1/btlV'I* intulit Molanus; hujusautem cxanplo n Molanus hujus autem exemplo '-clnotitiis aliunde acquisilis moti deinde etiam alii
fJli<A,ill>,
;

nonnulli

recentiores

hagiologi

Ferrarius

nempein Generali Sanctorum,

rologioRomano non

qui in Martysunt t Catalogo,Saussa]jus

in Gallicano, Castellanus in Universali suo

etiam abs hoc diversis

locis cultu ecclesiastico

dicecesis

Meldensis
afficiatur,

annuatim

j,uUi

(ic

in

B sumus acturi. ZAcSanctam

nasterio
coli,

Martyrologio, ac denique etiam in Benedicti' nis a se adornatis Fastis sacris Wmnus, Dorgainus, Menardus et Bucelinus, qui, cumS, E
Telechildis vitam

aliis difBcesis

quiclem hodie in Jotrensi moMabillonius in Annalibus Be-

ad

S.

Columbani instiiutum
Benedicti
l>

Meldensis loeis
S.

nedictinis Ub.Vo^numAdisertissimeaffirmat,

exegerit, hoc verbsimillime a 8. Regula, Cointio interim ac decesson

aliter

usm >stris

Teclechiliis

colitur.

etMenardus,uteique suffragantur Bucelinus prior nempe post elogium, quo in pote ambo,

existimarint.
ut

Menologio suo Benedictino S. Theodechildem hodiemis suis hodie exomat,posterior vero in Martyrologium itidem Benedictinum Obserin

hac de re scntierdibus, haud diffcrre, Nec tanlum, ui Sancta in U<>giologiisjam dictis reccnseretur,veriu,i etiam

Sanctorum vationibus, monasterii Jotrensis citantes,et vel sic S. Telechildem ibi-

Proprium

dem

coli indicantes;

quod autem ad

dicecesis

tandem de terra levaretur, ecclesiastii us quo gaudere noscebatur, cultus fortassiscj]<' cerit. Ast, utcumque res luvc habeat, fuere equidem sacrse ejus exuvicV e loco humiliori ad sublimiorem transtatcv. Idejam nunc dit

distinMeldensis loca, a monasterio Jotrensi nonnullis annuo cta, spectat,in horum saltem gaudere,suadet etiam cultu Telechildem hodie Breviarium ,anno Meldense penes nos exstans episcopi Do1640 ex illustrissimi Meldensis lucem emzssum, minici Seguieri mandato in Meldensis ccclesns, ac ab universis dicecesis Ordinibusque adhibenmonasteriis, collegiis de dum, quod,quamvis quidem ecclesiasticum hodie haud proponat, S Theutechilde Officium commemorationem tamen de ea faciendam

cendis patescet. parthenonis 4 Jotri prxter abbatialem basilicam, quev patronam sibi mndicat B.

(n

'/iio

contine-

ri ejtu rellqui
(i>.

appoilto
tripttopro-

Virginem Mariam, adhuc

aticV,

ut Plessseus

ii,5

i, in ecdesicv Meldensis Hist. lib. aucUc post eum Galtiiv Christ.

num. 01 ac
Scriptores
i,

on

ilala

tom. 8, col. 1708 docent, perantiqusB seu eccle quarum suv seu sacrcV sedicidcV existunt dedicata, jam dudum totius altera, S. Petro
,

prcvscribit.

Adhwc proprium, quod

se contextiv

ecclesiee

Meldensis Historuv, a

annoque

C 1731

Plessevus prtvfixit, dicecesis Telechildis Meldensis Kalendarium hodie S. inscriptum. Atque ita quinomen sibi habet dicecesi dem de cultu, quo quotannis hodie in in Jotrensi, quod in Meldensi ac nominatim
vulgativ,

Sancta affiatur, hac situm est, monasterio constat est an nuspiam extra satis superque illam honore isthoc etiampotitur?
:

Pauti oppidi parochialis est facta, altcra, S. nomine distincta, juxta abprimi eremitcV ccemebatiiv muros sub terra in parochise subterraneo isthoc loco sita. terio est sacro seu crypta, qucV et cryplam alteram, Y episcopi, in hac S. Ebregisili Meldensis insignitam, ut creditur, sepulti, appellatione habet adjunctam, anno 1G27, tertia desibi cima Octobris die, sacnc 8. Theodleoheldis, seu monuut putabatur, reliquiiV, e tumulo

dicecesim

MabilloniusinAnnalibus Benedictinis lib. veteri Kaleunum. 4 sub finem sic scribit Iu parthenonis sancta^ dario, quod videtur fuisse
:

lo,

mento, supra terram columnis marmoi ad tempus ittud tevato in quo ibidem usque a Philippo Cospeano, jacuerant, extractiv,

tuncNamnetensUposteaLexoviensiepiscopOt Maria Medicsea, Ludomci XIII Gal-

coram

quingentos Mariaj Suessionensis, ante annos

tiarumregismalrr,

in

majorem parthenonis
<

manu exarato, modo

notatur
vi.
;

Bihliothectfi Long-ipontis,

Idus Octohris memoria quod, hinc autem simulque ex eo, virg-inis Mabillonius lib. quemadmodum etiam idem

Thelechildis

et S< ripl Jotrensis basilicam,ut Pless;, fuerunt translm,,, act mox laudatiaffirmant, Bened. pag. ut Mabillonius Sxc. 2
I

proximecit. num. 3 nensis hic memorati ubi verosimihter batissa, ad hoc e Jotrensi, disciplma aliquamdiu sub S Theodlecheldis

docet, JEtheria, Suessioparthenonis prima ab-

Annalibus theav incluscv; re

lib.

15,

num. 4 addU a autem etiam vera

:

S.

childis exstitisse sacras illas

exuvias, ex eo

adscita, suspierat versata, asceterio fuerit Sanctam ccehtum cari subit,fuisse olim saltem Suessionensi parhonoribus in eodem etiam thenone aliquando affectam.

qui,eoMverspicuum, quod, diversis ahis, aurhn.hr-. promme demMabillonio una cum locoe dicto subterraneo in
citatis

cernantur, tumutis terra pariter prominentes omnino, e quo ,cuseu monumentis nullum

teste,

jusreUq^xseumembra^nho,

**>

Octobris

Tomus

V.

^
TELECHILDE V TFCLECIIIWK SEU S DES.TECLU,

AOCTORB
C. B.

mmm mmm
na
,-

trio oi
.

obver-

ea ntur

colligas,

indidumpr^

ptionispartemcontine^aoMp *t PP^ tmnuh la en

(lextro

^^
u

sse

r,

rtWj

ouod a^

aa/ia6,

<*

attentaraut,

Htteiduux

voluisse,

Wa dfem.
bet
:

giiaifi

suMo, marginali
Hoc membra

^ fjf f J
-f

4 s8
.

/ ia

pidis leffam

lmeas

setcgu utnn tcffuntur fata post ultima

Theodiechieldis

pulchroBeatffl intemerataB vxrgmis

re

JSU
13

sontooccu^x....
8

adiSlin

-"*

fla * ravit

Chitr

exhibet, Italicus hic

inscriptione stant

ou^nteEomanus
us,

ad hune confirmanium
conduceniikn

r a nobis ex
pru

lampadibus, Sumentes oleum cum

8p on...
dentesinvitat rex ias .. turri

videntur substitm

posse

quse

PM. H.

A.

/.

post

mcffi-

lam bujui
vi.

demum
Exultatparadisiadeptatnumphos;

inAnnalibusverotom. ^W.^Ollocmcmbrapostultimategunturfata
.

HADISI
se
ui

11B -UbStl Capiat ADEFTA TRIUMPHOS quae verba eumdem Paradisi in gloria;

sensum
.

efficiunt

reliquumque

lineae

pulcro intemeraUe virgmis, Beata^ Thcodlecheldis

.

plere

Generc

nobilis. Meretis fulgrens,

strenua mo-

rilius,

Flaeravitindogmatealmo. CenuhiihujusmatersaoratasDeovirffines, lampadibus, prudenSumeutcs oleum cum

quas non expressi, tantumduas tresve voces, elapso inscriptionem modo superest. Qui seculo Mabillonii Sanctorum Actis (hanc supra ex transcrt* Benedictinis num.b huc et Annal.

queunt.

Difficultas

igitur

omnino imquantum ad

ptam

litteram x videsis) instaurarunt, junvocis praecedentis littens duabus postremis

cum

...

filits

occurri rex. P.

exuit M. hascdemum
_..
,
.

rationi
ctio

REx; quod sensum, xerunt; ut legerint turri efficere non potest. Constru-

quorum neuirum aecura- ecctesio? Meldensis lum P 'MHBU'' hosccquibussepulcralis^ Teleohildis uffl Piei*U8,

laudatus Uistoriee G Piessxus,supraadhuc scriptor, cum circa duos

atra

consonum, nomiomnino exigit occurrere voxque rex

msm-

fmpieiooraikB.

"'"""""""'
.

Lreret,

Mabittonioproponitur,modos dubius ipsemet oculis

quo hanc suis ad Jolrense, ut Oalli.v Chnst. Scriptores tom. 8, col. 1709 tradunt
sese,

rj l(iunl(l rcl,

hujus epitaphn nativus est superfluus. Antiqui sunt sculptas; sed nostras ad amus1 itterse optime quse litsim haud referunt. Linea. transversae, admodum breves; teras E, E et L formant, sunt sedulo advertat, periculum ut, nisi quis animum quamque harum omnium litterarum pro
sit,

sedulo contulit, ibique omnibus integram C discussis,dictaminscriptionem,nec in Anprout in Actis, nec integram prout ZoulinActis,
.,.///,.,.. ii.,u,>iiii'iiiii>i iiAfabillonio describitur, ^aZasnr^^nnsaMabUtoniodescmbitur, aturatam, uti ex pr*fi**, quam scripsU,

auctx monasterium

ne

I accipiat.

Atque id accidit in verbo occurrere prii accepei. mam hujus litteram E pro littera I accepere Deinde cum sequereleg-eruntque occurri. postremis tur X, litteram hanc cum duabus
9
j

suaque

de

emorwlito*
ctx die
conje-

Jfi

ciuroproponit,

Hist

paq

GG5 intettiges, deprehendit. Ast,

anne etiam omni ubique accuratione destitutam invenit ? Prior,inquit locojam nunc cit.,
inscriptionis pars, prout in Benedictinis MaUllonii Annalibus exstat, est exacta, si excipias

litteris verbi occurrere junxere, feceruntque vocem rex. Ita hactenus Plessxus, qui, hisce

ad

modum

alium,quo sepulcralem Sanctae in-

ultimum ejus vocabulum almo, cui, quod in Actis exstat, vocabulum famae, per litteram M, prout distinctein autographo legitur, debet substitui; quod autem ad secundam partem (a vocabulo sciticet Cenubii inceptam) spectat, hxc multo melius prout in Actis, quam prout in Annatibus exhibetur, refert autographum.

scriptionem reddendumputat,confirmandum adductis, simul etiam, ut mox innuit, suspicatus est, spatium, quod in ultima e tribus

ex ipso proxime hic datis inscriptionis

lineis inter litteram

illius

xetvocem

exultat reli-

ctumest vocibusvacuum, tribus prioribus vocabuli Kalendas litteris et voce Maii esse implendum; ut si gni fjce tur, S. Telechildem x Kal.

7 Sed (ipsamet sunt Ptessxi, quse Latine aUumqueuna cum nonnuius reddo, Gallicana verba) notandum est primo,

Maii seu xxn Apritis die excessisse e vivis. Verum, etsi quidem dictse inscriptionis ,prout haec in Actis et Annatibus Benedictinis a Mabillonio exhibetur, litteris

PeiM

tres prio-

insoriptionem integram duabus tabiilis Lapideis, pedum fere quinque ac dimidii longitudinem
aequantibus, quarum qiueque tres Buripbiuw liaijuauuuu*, 4 ucnum ^uccu^uc urca scripturaa nsecundo, laneas eomplectitur, esse incisam
;

res litteras vocabuli Kalendas esse substituen-

aas, sac prooaoue riessaeus loiaem ejficiai, das, sat probabile Ptessxus ibidem efficiat, nihil tamen adjungit, quo tuto credas, clece-

ptum eum non 'um

pidum illorumsecundum,

qui

secundam

inscri-

fuisse in opinione, qua, in in'IMYttlflYllQ archetypo Innn scriptionis nvnh ntiiv\t\ legi siinnnn* IjrtppYJl Maii, etiam vocem jVlaii,

existimavit

DIE DECIMA OCTOBRIS.

existimavit; cum autem sic habeat, est sane, an xxn Aprilis die, utiedicta suspicione sua Plessaeus conjecit, diem extremum Telechildis
clauserit, incertum, etsi interim ex eo, luvc hodie colatur, conjectura illa etiam
sit

117
,

nealogiam istam amplectuntur

neos habuerit S. TheodechiUi ter non inrmerito potest.Ver beat, Sancta
bilem, e sepulcrali ejusjam \ rata, quam Mabilloniusquclr

consangui/

10CTORC

pariUll
.

sic ha-

quod haud

noj

(neque enim iisdem semper, quibus obierunt, diebus Sancti coluntur) pro certo falsa habenda. His preemissis, modo progredior ad
alia, qiuv,

pene

ac characteribus ea Plessseusvero hauddiu etiam pos Telechildis oMs

detritis

nidlis

prorsus monumentis

qliis

tum positam

affirmat, inscriptione omnino est

,

antiquis, quse de Sancta ex instituto tractent gestaque ejus singillatiyn exponant, exstantibus, ejam data sepidcrali ejusdem inscriptio
ne, ut supra insinuavi, docemur. 10 Hcvc itaque et quidem tam

certum.Necilludtantuni
stilisse

c.r Ihu reru Jotrensis coenobii matrem seu abbatiss

ei

Theodechildem, habetur compertum.

a Malillonio Iririito, diiu-

duobusmo-

cideetiam, Telechildem gen cre nobilem, eni interim,

disdiversis, quibus supra a Mabillonio exhi^ e i ur) q U am atio, quem Plessxus proponit,
accepta, S. Telechildein fuisse illustri loco natam, nos docet, uti etiam virtutum suarum merito ac splendore cselorum gloria potitam
filias

Etenim pronomen demonstraiH vum hujus, quo vocabulum cenubii in eadem inscriptione SanctcV monumento incisa, afficitur, indv Jotrense, ad quod crypta, idcomplectens, spe,

ctabat, ccenobium dcsignat.

12 Porro, etsi nihil prorsus, e quo,

S.

Te-

i>c

iti

clechildem etiam
,

primam.

ause Jolrense
.,

mo....

" v, '" um -7 u( "1

suas invitare, ut exemplum, quod prsebuit, sequantur ac porro sese gerant, ut prudentes Evangelii virgines, qucvccelestem Sponsum cum lampadibus ardentibus, id est, cum B corde, amoris illius igne incenso, exspectabant; etsi autem hoc postremum omnmo aperte seu expressis, ut aiunt, terminis haud ediTelechildem tamen exstitisse g*enere nobilem, dissertissime tradit. Ast, cum nihilomicat,

nasterium abbatisscemunere rexent, exstitisse concludas in antiquissimo illo documento

,

veronmtfKma inUr onflum

GoOrrGr:.,

inveniatur ,

rum, in

rem tamen ita habere, e Sanctoquo, ut Menardus in suis in Martyro- E

prima
Jo~

logium Bcaedic/inum Obscrca/ionibus pag.

345 testatur, Theodechildis fuisse
trcnsis abbn/issu asscri/in-, a/iba/i.v Jo/rcnsis Proprio, ex antiqua abbatix ejusdem traditione,

ex Jotrensium abbatissarum, quas

in-

nus generatim dumtaxat id faciat, scriptores quidam, id pariter tantummodo ita facere haud contenti, nonnullos etiam, qui sanguine cum Sancta fuerint conjuncti, nominatim recensent. Volunt scilicet, Bettonem seu Belfri-

ZerTheodechildis ordine prima sempcr comparet, catalogis ac denique ex unanimi scriptonon omnium,qui de re illa trxtctarunt, consensu reor etiam indubitatum. Ast quan-

donam Sdnctam, quam verosimiliter ex vicino

Eboriacensi parthenone, nunc
S.

dum,

et

Abolinum seu Abobinum

quorum

Fane

dicto,

prior S. Telechildem et Agilbertum, Parisiensem episcopum, posterior secundam monasterii Jotrensis

ad Jotrensis regimen fuissc assumptam, Mabilloniuset GattUv Christian.r auctse ScriptOresarbitrantur, muneri istifuisse admotamac quamdiu deinde id gessisse, statuamus? Ccenobium Jotrense ante annum circiter bt&jam
fuisse exstructum, vel ex eo pdlam fit, quod Jonas monachus, S. Columbani Vitam circa

abbatissam S. Aguilbertam et Ebrigisilum,Meldensemepiscopum,genuerit,

exstitisse fratres

germanos Baldamque et Modam habuissesorores. Hancporro genealogiam, qute sivera sit, S. Telechildis/wer# Agilberti, Parisiensis episcopi,

sane

cum Balda

et

Moda

soror sanguineque itemque cum Aguil-

annum

istum, ut Mabillonius Scvc. 2 Benc'/ctino pag. 487 ait, litteris commendans, illius
asceterii

berta hujusque fratre Ebregisilo Meldensi episcopo quam proxime conjuncta, apluribus adoptari auctoribus, Plesseeus in sua Meldensis ecclesise Historia pag. 663 affirmat.
an quos aiunt,
,

mentionem

instiluat; id

autem

ali

con$anguineos
habuerit, sit

Ast simul, semetipsum in hujus decursu Gallicis, fflam secutum, falsus, mox verbis
11

quot etiam anniscitius conditvm fuisse, apparet vixnon certum, remque, qui de ea agunt, scriptores unanimi consensu omnes acinpri mis Mabitlonius, Cointius et Plessxus, circa
,

annum

vel 68] vel 634 consignant

ut,simo-

dubium, exsdtisse

ac Jolro
li-

que Lat i na fac i subjungit rimforet, ut ea aliquos adhuc

,

Optandum
alios,

inte-

prsfuisse
quet;

quibus tuadhiberi posset, testes haberet, hinc tius fides autem reor, auctores, a quibus dictam genea-

nasterium Jotrense, statim atque fueratexstructum, inhabitari a sanctimonialibus cce- y

perit,
dictis

idverosimiltimeS/nieo&echnih^qucve

primum

tenet inter abbatissas Jotren-

S3s=====!:
num

logiam adoptari ait, haud esse

admodum anti-

ses

locum,ab intercepto inter

13

annumW)

et

menta, quorumsetas haudsatprope, ut fidem ea in re certam faciant, ad S. Telechildis cvtatem accedit. Menardus quidem, quiauctorum illorumunus estreque etiam ipsa genealogiam
istam in suis in Martijrologium BenedictiObservationibus pagg. 300, 345 et 415

-citt-srtSrt: Verum
num
Sanctus

in S. Agili abbatis, circa an- uiihicadda-

suppa- ""> 650 defuncti, Vita, ab auctore nos ad \\\, <i<> re conscripta atque apud Augusti diem vidgata, ille colitur,

fundatore sede Adone monasterii Jotrensis num. 19 leguntur verba Ido auentia isthtvc *
:

_.:

~~ nonnnut' \-nlllllf

;i<

lllTi

Jnurnentalaudat-.verunyujusxtaUs.au* singulis hisce tribus locis Vetera eham-ppeldubtialat, monumenta illa sxnt non ed^t taet^rioue non immertio potest an et lS
quior, ut vocatur,

^At
solo

m Joram.* aH
,

"n^

Audoem^uper

nmn
atque

monasten, Jotrensis tradito, in aua eamdem genealogiam eUam fundart Plessmus loco proxime cit. ait, trium amplius
aut auatuorseculorum antiguitatem sdn adjungant. Quapropter, an quos aiunt, qui ge-

quo et ban ' n

tem,

^^eTLcZc^
1

^d.n

am

^^ ^ ^ ^ B ^.
.

"

militavil

un ex nu

laudati textu

nemo

DE
AlCTOR

8.

TELLCHILDB TECLECHILDE SEU

15

ooUiget, in

C.B.

hujus fundator Ado

rililludque adeo hinc turfuisse addietum, Bertila seu Berlilia, qu* S.

dicendis pateseet, a

haud diu admodrmpostWme,**

euram prima quam id faceret,

ab

^S^SSL ^f % J ^J*&*, ^ ^ M^g ^j *%&.

saV
<*

mc

id

monasterii

p. ^ZmengeZisse.verum **.' Jotrenm

'i

TheodleclieMem

,,,,

monachis

in, tio "

e a-

etiam hociltam

steriumKalensea

^f^ ^taS^fuerat
S.

qu0 mona .

BalhMe

ex-

noh " J

infra /

t^Ze^datJut

S'^.^
m
.

'

inler Jotrenses
l

liltomonumento docemur. idcirco, quod qualemJbus iTibidem fU, vel noUHam suppeZZaueetiam Sanctxnostrx xtaque, quz

Verba omnxa,

\iia ejus, ZZ27rT^B*Jdieli11 eonscripta ac a MabtllomoS' V isub no inserta, fidem facil,

Postquam ditem, iuc transcribo. Berl am ahquamYitamzllam 6 o Theo dlechelde diuinmonasterioJotiensisuo s

dShuc

"jg$
:

'

prodidxt^demde fuisseversatam,nxemom X
atmd Mabillonium

TosequUur P
,,-0

virorum, non pueltarum, fuisse spaho, hasce lUis inlerjeclo temporis

substitutas.
et

fi%>

sZ

tinere '""/"
ril

locum,

clt-

,n

docBnwr

S. Bertlli*
Vila,

quce etnihilominus S. BertUiam, Jotrense a Bathitde Kalensis, haucl diu post creata emonafldaU, prima abbaUssa fuit assumptam Smc. -** sterio Jotrensi fuisse BertzhcvVita nedictino pag. 487 ex ejusdem S. statim simul, verosimile mocc laudata statuit, Jotro monacito e monasterio

^nhi^itin ab imtio qui panter 14 At Mabillonius, Jotrensi monachos in monasterio ^nastern

reginaoum coojunxipsiusdomna Balteohildis

par v..lo
fl

His et optima Chlodovei regis religiosa domni

io

cit.pag. loco protcime post di cestemporibus

irreprehensitahter vege Chlotario

populo proceribus po ntificibus vel compelleutibus, uuro diregni sui, ejus meritis D enim religiosa et Domi]i, ebaturaffectu.Erat pauperumque nomultum devota, ecclesiarum igitur vigore amm cumm g-ereus. Cum magno Cum pont.fidbus palatium.
virilitor

" num gubemahat Francorum, et B cunctoque

ab

ommbus

gubcrnobat

non

esse,

tam

tocum facerent chos,utpuellis, Deosacris, ac deinde subjungit: fuisse ejectos, affirmat, sicut in alns Dicendum proinde apnd Jotrum, conventus, parthenonibus passim, duos fuisse
tantisper disparatos,

sanctimoniahum unum, quibusiteregerentur. alterum monachorum,a haS. Romarici in monte partlienonibus

Sic in

Monte-Clavato, S. bendensi, S. Salabergee in Bathildis apud Gertrudis apud Niviallam, S.

populi sui consilmm a tem etprimatibus qua dicitur Kala, monastepit, utregali villa, quatenus, cuui ad riumconstrueret puellarum, praefatusfilius suus Chlotaleg-itimam Btatam comm.ssumper riuspervenisset etregnum sibi tunc ipsa, rehcta semetipsum gerere potuisset, ordine in supradicuraregali, sub Religionis Eo vero quod ctum ingrederetur monasterium. affectu et d.l.gebatur omnes ipsa miro diligebat consilium umversis ac a cunctis, complacuit consensum ei omnes prsebuerunt.
,

Kalam, etaliisbinam congregationem, laudatus scnac puellarum, observavimus. Ita Pagius in Criptor; huic autem non tantum
ticisad
clesiic

virorum

16 At

illa

omni

celeritate

sapiens, sud utruttum ut erat prudens et ibidem construere *, monasterium

annum

705,

num.

20,

Plessmis mec-

Meldensis Historia pag. 664, Galluv 1108 Christianx auctse Scriptores tom. 8, col. assentiunhodie aliique utplurimum eruditi monastenum tur, verum etiam seculo vn, quo
Jotrense fuitexstructum, mos vere, passim obpla a Mabillonio allegata, atiaque
uti

praecepit.etfuturapraavidens, necessanam delegavit. Jamque,pra3 P acilli-Dei substantiam animo revolvere cceparato diligenter coenobio, honestate seu morihus pueluit, quam meritis et fidens gregem larnm reperiret dignam, de qua nornia ihi adunatum sub

an-

sacrarum virginum

exem-

ut,cum nova fundac viaostendunt,obtinuit

t

committeret. sancta? Religionis ei Bermulta audiret, istius sanctae puellae multis pervenit per relapercurrente,
tilE, felici

Cumque de

fama

rentur monasteria, duplicia istfuvc xdifcarentur, quorum primarium mulierum, secun-

darium

esset,

qui Sacra hisce ministrarent,

aures reg-ales tionem fidelium notitia usque ad Christianissimae domuai Baltechildis gloriosae et ejus sanctitatis exregin, qua? g-avisa est de

virorum; qu<v cum sic habeant,ad huncmodumpariter, ut censuit Mabillonius Jotrense ccenobium fuisse reipsa adificatum, itludque
,

emplo;
et

decrevit, et illico accepto consilio

uthanc

quas pro Christi amore sviper sanctas feminas, coenobio supranomiS. Maria? reverentia in
quod, uato congregaverat, matrem constitueret; Magna siDomino dispensante, postea perfecit. quidem cum devotione et humilitate domnam

proinde, quod ejam annum vel 631 vel 634 fuit exstructum, S. Theodlecheldem inter annum 630 et 635 moderari incepisse, vero sane,
cavi,

dictisverosimillime circa

utjam supra

indi-

apparet simitlimum. Moclo etiam, quamdiu deinde Sancta, quod susceperat, sacri illius asceterii regimen tenuerit, aut, si mavis,

Teutchildem poposcit abbatissam, utexsuo destinaret, qu nasterio aliquasfamulasDei sibi persumn regere deberent ccenobium. At illa reg-inse cunctata diu sanctam supplicationem
dcnegarc non potuit, sed sponte gloriosie nse ad potitionemsatisfecit.prsefatamquedompuellis nan. Bertilam cum quibusdam sanctis cumsumma spiritali matridomnieBalthechildi diligcntia et l.onore debito, ut decebat, per ma-

mo-

dom-

quamdiu adhuc post

id

susceptum in

vivis

manserit superstes, dispiciamus. Etsi Sanctamexstitisse abbatissam Jotrensem, esupra

relato ejus epitaphio

haud constaret,

id

tamen

ex antiqua, quam supra memoravi, S. BertiUcV Vita haberetur compertwn. Tn hac enim, S.Bertilia ad monasterium puellarum, quod
vocatur Jotrus, fuisse perclucta
lethildffi a"bbatissae

gnum

et

domna? Teut-

sacerdotem domnum Genesium ad Kalse supradictum coenobium perducere prsecepit; utque omnis illa congregatio velut matri spiritali
ei

uti

commendata, disertissime, Benediclino apud Mabillonium Scvc.

commendaretur

prasdictse

domnte reginae

praesentialiter suggessit, fisa

et

de ejus religione

part.

i,

pag. 21 videre

licet,

asseritur.

pudica conversatione.

DIE DECIMA OCTOBRIS.

110

Balthechildis regina vecoeleste cum inagno honore suscepit, lut muuus mandatum a domna Teutlehilde fueet sicut ei
17

Quas

illa gloriosa

git, itascilicet exponeiis,q\'.i

la

invillaregia Ka-

*OCTOM

j,

KrttCfM 4"1

rat

ei onus regiminis super omne coenobium prsecepit. Ita imposuit, atque abbatissam esse exhoc biographus, cumautem,uuex/wc 9 Bprtili&bioqraplius, cum autem,uti S. Berliliee .* Baltechildis seu, ut ab o'^tPxtudiscimus,S. n^vocatur Bathildis reginaad Calense ,quod TZuxerat ccenobium sanctimoniales aliquot Jotrensi mtWaTheodlechilde hu_~

puellctrum monasteriwn e.cstrv.i $S6 S. Bftthildis a S. Bertilissbiographo, veritate salva dicatur, ettamen ib< antea,prou Bedasecundv.nt jam dicta consequitur, sa

C.B

rum mrg\ ""< "> y

>
.__.

7~

_ _ _ 7

"

7 -7

.'

..

,. ..

/-.J-l

^a^Zmtlm
^cemurBathM^

fZrthenone Znhhatissa wstularit, indeenimvero hanc exeodem textu etiam do-

exstiterit. Neque ve.*.. ..., VVN . '.,, ,.....,.,.. o r>,_... .'..... gravicausaS. BerUluebvOQ roabsque S. ita interpretatusestMabUlomus.l Bathitdis Vita, apud nos ad kxvi Janua diem secundo loco edita et tamen etiam auctore in litteras missa, num. M seouentia isthxc de S. CtothMe, CMovei
_i_
7..'/-.,.
,

mobium *w^.ww

cwm

aliisaliquot sacris

virgimbusS. Berti-

^W^^ !^^^
.

sancti Georgii, sacrarum viryinum in Cala pri-

Uam,religioscecoloni3eprceficiendam,eJotrensacrum isthocascete sisuo monasterio misit, cum Calense jam esset a S

ma construxit. Quod postca,

rium tumadhuc,

inhabitariposset,adductum, abbatissce muneVerum,ut regubemiasse, apiissime colligitur quem idSanctanostra adannus quoque,circa etiam in tempus, huc fecerit,inyiotescat, modo Calense ccenobiuma S. Bathilde quo circiter
.

acadumbihcum, Bathilde exstructum,

ita ut

quiaambitus ecclecapiondum plurimum fjresiola. strictior erat ad gein sanctimonialium. aspe aiemorata domina Bathilde eversum est et basilica praigramU
spatio amplitudinis constructa.

VerumPagius, quidcmumpost Ctodovei llmortem seu annum 656 monasterium in re19

660

<

trcitcr

abioiufam,
Jnitense cmno-

galiviUaCalaaBathildecondifuisseuurp/inn,
rectein Criticisadannum 705, num, L8d seqq, putat, simut etiam, sanct.r hujus reginse ite habiverbis, qiuvjamnunc recitac/, insuper
I

biwn rixisseat
proin vixine,
i

uUiijitur.

inceptum absolutumque fuerit, inChronico suo Benedict. u auiramus. Vepezius in

sedificari

pag. 410 et 112, anno 662, Mabillonius ZBenedict. part i, pag. 25, anno 656 et in S<ec. 657 moAnnal. Benedict. tom. i,pag. 444-, anno
tom.
2,
.

tis,ccenobium ibidemanteaa S. Clothilaeex* structum non fuisse, Bedamquc, quit U< witam, anno, uti ex verbis ejus consequitur,
647,

nasterii Calensis structuram

seufactamaS. fundationem innectit. Ast utrumque Bathilde Meldenhunc scriptorem Plessseus in ecclesue
sis

Eistoria tom.
illa

i,

pag. 699 et seq. idcirco car-

monasterio Calcnsi exstitisse mona* cham, prodit, errore abreptum, monastennm sumpsissr, Calense pro aliquo alio Galliarum Ac id quidem merito a se fieri ut contendit.

pit,

dictumquemonasteriumanteannum 606
regina conditum fuisse,contenspectatis ns, idcirco autemid facit, quod, Anglorum lib. 4, cap Hist. Gentis

a sancta
dit;

cum probet, varia argumenta adduciti ast, hunegativa fere dumtaxat sint aut certe hcec qiwunt, jusmodi, ut enervari haud di/jicultrr
severioremPagii, qua Bedajuxta acantiquus crroris abs^ur sut Vitce S. Bathildis scriptor rationearsolida,utmihi equidem apparet,

quxBeda

Orientahum An23 scribit, Hereswita, Aldulfi 647 vitam monastiglorum regismater, anno

cam

Francix monastemo egerit, At monaidque proinde anno illojamsteterit. anno 467 stetent, a Basterium,quodjam inde credere non permittit thilde conditumfuisse, hxc regina.uitum sancta heec regina,utcondito. viLe condito, qua lum
in Calensi

guuntur,censuramrejiciendamMalnllonuque tnspcqua Bedaet S. BertUue biograp/ius, concordiam adducuntur, ciem pugnantes, in interpretationemamplectendam,unusquisque attente eavpendeni fattor, qui, quiejam dixi,
1

vit* pote

qux

nupta Clodoveo II regi nondum

Ihinoaldo majori- domus

S5=kessbs Ssssssss:
exstruereCalucide probat, anno&h&evenit, incepisse, S. Bertilix lense ccenobium haud transcntranscmlo etseq. biographus num. loetseq. hucjam
ptil verbis luculentissime, scnptore Mo,utpatescet, prodit; cum autem wguahs, respote qui Sanctx huie fuerit fere lucubraUone, fide ubique, quas in sua de hac
uti ^ocpendent
conseclar.u,,, /d fuerit inceptum, demum anno etrctter 660 ut verosimillime id

^ser^e^

^ , ^^ ^ "WjgJ^J^ ,^
....i_.<M.*../iiffl/l.M.l!. M!l(wlJM,tate, eda loco supra etoeHam, spetaUs iis> qux B
.

c
anno demum,
ulihic,

Bedani

inter el S.

656

haud

Bertilix bio-

graphum coneordiaservatu,

probatur,

""' ^J J ^f^* M ^f*

'

addu curn

proinde

S. TheodleeluldiB,

ce

Um demi
i

ras aliqm
in ltuJils

virginet

'

Vita supra

hue

seesi, ui vei.su.}j'u,

.....-..

--

consequxlur, anno 6_7 Kalense monaslerium, errasse dicatur , qentis Anglorum historicus qui hunc cum illo in
vel

haud dubie Maadducat, inveniatur. Vidit id biUonius.hincquetom.iAnnal.Beneptjag regia a S. ChrotMe 144, fuisse in Cala villa sacrarum wgt quw anno circiter 546 obnt, falusmocc lum ccenobium exstruetum,prX
loco, simul, fuisse deinde hujus novum sHs Jfiais , a S. Bathilde

modus,

^ordiam

superstes. adeo invivisfueril ac Sancta nosl, a, 20 Jamvero cum sichabeat circitertempons spasupravidimus, ab eo

,,,

.,-i

ali-

ut

quaiUO adhue
tncertuvi.

uoj tio ""' quod "

saa

inter
.

g* toW

uh n n*x:,>munere munere aseelerium abbatissw seetariumfil u thocveros inque supra vigtntt

,...-
-

annum

030

et

638 mtercessit
1.

.^
'

">*

9^-

^^
,

,,

G G() Theolih

Mroati-

mona*

ereclum, subjun rium.idque amplissimum,

",-.,. adhuc haud prx/uil ac prom etin quam^ tes?MaMlomus tn Amavivis

hbu s

DE
ACClORh
C. B.

S.

TECLECHIDE

opij

TELECHIDE

V.

m inMartyrologio suo Unw*

inecclesuv

saU,i

MeUerms

primis.quiMartyrologtum Par,

*"*$ o
clle

Mabtum imexcusum, adornarunt,

S. Theodechildis consignant; verum.quo

^ ^
i ^sumpta
um
d dem

llU
661)

Z 7temmes,mornmtisanm^^
ex hac vUa migrarit,

ue ulcumque nullisomnmo, equibushunovel

** \,*

him Neoue vero

illum, qui,

^lZlannom Sanctam ""

novum ad informandum Suessionas e tqupd nbeata, Mari* apud

sit
;

eno-

TsmShucinrivissuperstUem.assereret,

JSgines
dem
ante annum 660, fc hxnc, ut quid eoUto haudobicrit,
circiter 660, sed

regma piissi.ma, sa paullo ante Balthildis Bertlnlaabbacum Bertilana seu

Calense

^J^JJ mmus
in

^LTaccersivitad

monastenum

Mtarm,suPrainm.rg^no^ sec. viijwo

s*n>mM**e

institueudum. sanctiori disciplina

DE
IN

S.

TANCHA VIRG. MART.

CAMPANIA GALLLfi DKECESI TRICASSINA IN COMMENTABIUS PR.EVITJS

:

.1.

B. K.

rdiqoi cultus rologiismemoria: ejus Sanct,inMarty etPassio edenda. rtyrii incertum mari
viUv sanctitateet IKCERTO Diacesim Tricassinam ^ort^uam Zetiosa in conspectuDomini

tempus

celebrant, ctam nostram ccelitum honoribus

cdilur
ucrsis

di.

SBCULO

Sancta,

qmm

mcmorant
martyrologi,

Jtriorem reddidit

Lo iucnda castitate heroicosubiit curus

S.

anvmo

Tancha,

hodie

semiduplici, alicv rilu,ut vocant, sunt ecclesicvpalenniori et cumOctava,quales sequileuca ab oppidoRarcccicvdeLustria,quce in et parthenonis B. MaricV

alicV cultu so-

<u**m

iarUudineDeo
clie

et

hominibus amabihs anUincognita

t^mUrologis
TTrecas
n.artyris.

primum mor a^SotleriumAuctariorecenseturhoc virgmis e Anchte sancti sancUc)

in Usuardi

Lubeco-Colomcnsi

-W^

merudensi distat, caput,argenurbe Tricassina,ubisacrum ejus asservatur. Disco id ex inclusum,

tea theca Des-Guerrois Annotationibus, quas Nicolaus titulus, Sanctitas Christiana? dicein Opere, cui

Vc^a

ex hoc deinde, qui Maurolycus,Ferramusin Caon8B Molanus, auiinMrl. Rom. nonsunt talogo Sanctorum,
etCanisiusinMrl.Germanico;hisacceditMrl. Prope Eamerudem Parisiense, in quo legitur sanctteTanch, qu* pro tuenda
:

et teo dcscripsU Grevenus scribit Tantamen mehus

cesisaccivitatisTrecensis ; ac^caZcm VitcvSannostrcv adjecit ; illas hac interpretatione

cUv

Latina donavi

Trecis monasterium sanct

Mariae ad Moniales, Ordinis S. Benedicti, pretiosum S. Tanchse caput possidet, theca arg-endetea inclusum ; in quo monasterio quotannis

in

virffinitate

agroTrecensi g-loriosammortemoppctnt; etMarCasteltano Gallice tvrotogium Universalc a reddita sic sonant: editum, cujus verba Latine Treprope Ramerudem, dioecesis In Lustria
,

cima Octobris diesolenniter colitur; idem eciam sequente in fit x Octobris et Dominica proxime de Lustria, ad quod vicini parceciae templo et long-e dissiti populi venerationis ergo concurrunt.
S. Tancha speciali enumerat Arturus a Moveneratione afficitur, nasterioin Annotationibus quassuo Gynseceo ad diem xvii Aprilis, qui dies translationis est S. Tanchae, inseruit En ejusverba: Ingcnti veneratione colitur (S. Tancha) multis

3 Ccvtera toca,

in quibus

Trica snnx ecclesU*,

ceiibis

ctae

sanoppidum, in Campania Galliae in dioemartyris Tanch virffinis et

,

martyrologis cesi Andegavensi ccclesuv, monastemocitatis adde Trccensis Martyrologia. Cellensis ac sancti Lupi
honorata?. Ilis

rum

Arlurus a Monasterio in suo Gynwceo In terntem de S. Tancha mcntionem facit juxta oppidum Eamerudense, tono Archiacensi
:

scquen-

in locisdioecesis Trecensis, pag"is, villis, oppidis;

nempe

in paroeciis de Lustria, Arcyacensi,

de

sant Tanchae virg-inis et nata prosapia etpurimartyris, qua^ex integritate corporisChristo Sponso tate mentis et suo purpuravit. fidem servavitnecnon sanffuine dicecesis Trecensis ecclesiie San 2 Diversx
di(Bcesis Trecensis,
illustri

Insulis, Eamerudensi etc, ac in urbeTrecensi: ejus Theca arg-entea incluubi caput asservatur apud abbatiam DominaB nosum, haad Nonnas Ordinis Benedictini stroe magna in reverentia fit de ea Offibeturque
,

cium

DIE DEOIMA OCTOBKIS.

Laadatus Des-Guerrois in A cum solenne.
citato
roecice

m
htom
:

jam

muzatus

Operepag. \hrefert, in territorio pade Lustria duas cvdiculas existere, in auibus Sancta nostra cultu, ccclcsiarum patronis deferri solito ,/ionoratur
;

unam nempe

in Promptuario ecclesise Tricassinr refert^quorumtotamseriemlectoriproponere, ssenon duco;ne longior sim,qu3ehuc ,naximc pertinent, verba transcribo lu nomine Domini amen. Universis prsesentes literas in-

in qua dies ipsiSanctx sat bene constructam, solenniori, non sine magna ad eam festi ritu

specturis, Joannes, miseratione divina Trecensis

episcopus,salutem
striete

undequaque concurrentium multiiudine celeprantur alteram pervetustam a victoribus Anglis regnante Carolo VI, in SancLv honorem erectam. In priori vero xdicula, qiuv de Bouchetto vocatur, Sancta sepulta fuit, ipsiasserusque sepulchri, in nominato sacello laudatus Des Guerrois, vati,pulvere.utrefert
;

in Domino.Cum nuper <liprohibcnms supradietis parrochianis et incolis de Insulis et de dicto Raineruco, quod a modo affirmare non prsesumant, quod apu

vel

eorum ecclesiam

sit

corpus supradictffi B

Tanchae, ne hoepraetextu de Cffitero retrahant, autquovismodo scicnter impediant euntesperegrinationis causa aut ire volentes ad supra dictam ecclesiam de Lustria, veladcapellam 'I'-

MdegavZi.

sanantur. fluxu sanguinis laborantes hinc, qualis quantaque in his ec4 Atque desiis veneratio SancLv nostrse deferatur,ab-

unde

innotescit.

Verum non

in dicecesi Tri-

cassina tantum,sedet indicecesi Andegavensi ccetitum honores duarum lectionum recitatione S. Tanchae exhibentur, quas ex ejusdem legendioecesis Breviario depromptas lectori

Bouchetto juxta dictam Lustriam, in qua fuit sepultum ct inhumatumcorpus gioriosuin supra Sane licet in Legenda Bffipe dictae Sanctae tam apud eoclesiamde Lustria, dictae Sanct, quam alibi inventa, bcue caveatur supra dictum
corpus fuisse adictn capellade Boueheito h-\a tumetexhumatum, et miraculose apud dictam ecclesiam de Lustna repositum et inoapsatum,

das hicpropono.Lectio prima Tancha virgo,

:

patre nata est Antiochensi viro probo et justo Campaqui fidei causa patria cedere coactus, in Remiruco oppido habinias finibus haud procul
:

tavit.

Ea

ing-enio praedita miti atque

mansueto,

et naturae lenitatem singulari morum suavitate Cumque se ab infantia Deo humilitate ornavit. animo ei soli placere studuit consecrasset cogitans et terrena despectui semper caelestia
, ,

quia tamen his temporibus nihil aut modicum illic de supra dicto corpore invenitur, nos simir liter prohibenius parrochianis et incolis illius e villae deLustria, ne de catero veraciter audeant asserere, quod apud suam prffifatam ecclesiam
sit

praenominat

S. Virginis
et

corpus gloriosum,
illic

nisi forsan

imposterum

reperiretur et

tenerehabens. Castitatis autem quanto amore eventus comprobavit. Lectio setur, ipse rei cunda Nam cum jussu patris Arceium,visendi cujusdam paterni cog-nati causa, qui eam de sa:

episcopali vel alia sufficiente auctoritate hioc ipsum decerneretur. Illas vero rcliquias nec

postea inventas fuisse claris verbis indicat laudatus DesGuerrois in sivpe citati Operis

proficisceretur.sercro fonte susceperat,in equo eam ducebat, primum verbis de stuvus, qui
g-ladio, pro interpellare coepit, deinde intentato minilibidini morem g-ereret, mortem

Annotatisad Vitam ejusdem Sanctae. pro tu- Temput mat6 Tempus, quo Sancta gloriosissimo tyvmnwium. martyrio consummata fuerit, enda castitate huc usquepro certo definiri non potest. Tpsius
parentes Antiochiam, civitatem Syrise percedeseruisse ac xn lebrem, metu persecutionum
dicecesis Tricassinse territorio

ni

suaa

tari.
ri,

Cui Tancha
ille

Melius

est, inquit,

mihi mo-

quam

incidere in

manus

peccatoris.

Tum
in-

Ramerudensi
;

Virg-inem de equo excutiens, cum manibus vim inferre conatus esset fortijectis capuk) os g-enasque impacto ensis
vero
:

habitasse, narranl

SanctxActa

at

quo seculo

cervice caput tradipost mortem memorabile c De ea et illud ' et haud sustentasse, tur, caput utraque manu monte secusacsi viveretincedentem, a Banise usque ad ubi interfecta est, per stadii spatium, post Lustri vallem detulisse, ubi corpuslong-o repertum, tempore divinae revelationis indicio

ter obsistenti sang-mgraviter percussit, adeo ut magna vis mox caesa et nis cx ore et naribus proflueret amputavit, sexto Idus Octobris.
;

porum

docet temcontigerit ca transmigratio, nulla ,/" Sanctse nota,nec eademauctor,<

'

Acta posteritati commendare SS.Virginum Menolo est opinio. Lahierusin circa reparaLv SalutiS adventum illum
gio

allaborarunt,

annum

300

figit,

chenos tijrannice, vero sec. vi, capta

illos e

quo temporeRomam AntiO- y ut refert, vexarent. Alu

sanctitatem demultis editis miraculis Virginis

claravit.

*.
hodie

reiw*.
non re-

dicta Atque hxc de SancLv cultu

sujfi-

scilicet a Cosrhoe avi/ir Syria in Campaniam /,. Antiochia, Dcs-Guerrois in Aotts qisse volunt. Denique SancLv parentes ad Vitam S. Tanchse dicit, triges* Antiochia seculi septimi anno dum Sarraceni,tota Syria timo discessisse, crudeliter perse jam devastata, Antiochenos

txcepto capite,

ciant.

periumur.

aiteejus reliquus caput Trecis mus. PretiosumSanctse nostrse supenus inparthenone S. Maruv asservan,

De sacris

paucajam

ejuscoranimadvertimus prxterea sacrum de Luslma sepus in sacello prope ecclesiam SancLvnemvnere, pultumfuisse tradunt, qui dioecesis ecclesia scriptores. At, in qua dictcV existant, prorsus hiec sacra pignora nunc
:

videlur Caauerentur; cujus opinionis fuisse marstellanus,quiin MartyrologioGalhco emortuale Sam /.-/ qine ad diem x Octobris nulh ex sec. vii adscripsit. At

nostrcv tempus adductis opmioniou his tribus in medium

ignotum esse,aperte faietur D. LXX Vii probantque Acta, qitcV D. Joannes, incolis parceciarum de episcopus Trecensis, deLustria,dereliquiis ejusdemSan-

Des-Gi^erro^s

tutolicet qucvtotidcm sunt conjcctune, sat auctores, qui tempus ipsius adhcvrere; cum monumentorumdc(<>h> mcoin ccvlis natale, determinarevolunt, anitum, conjectando hic utpote a S. Tanch**tafe fidem indubiam, remoti, nulto modo mereantur

nimium
7

Qvod ad Acta S.Tanehoe

pertinet,

qu& sub

Pawoedend*.

Insulis et silentium %m\ ctcV acrilerdisceptantibus, Verbi 1441 confiajusturus, annolncarnati

sit

vel

pubhca D.taHcvc Acta seu Instrumenta

Legenda S. Tanchae, preti Htatitransmiserunt D.

^Gue^^

beneficio poste-

MB

AUCT0R6
J.

t nhierus

Stmon Arturusa Monasterio, P.

Sanctis Deserti
illa

V.

^Hinusin

Zus
Jili
licet

Benedictus,

nostra merariaasservaturM^ Commentarw sub^w sicul et Passioni

cu,n Passione Legendario Pruviniensi

Zelnt

^f^S^
deprompUimsu^
in
,

in

ommbus fereem

***%**

aReg-ecselihonorandi.

ATsXOTATA.
a

Eadem fere habet Uhro, cui titulus

laudatus Des-Guerrois Sanctitas Cbnstiana ec-

^ubxlatam deantur, tamennon cu adhibendam esse autmm, fidem

ex vetustis

^ef^lXfnnibus mo

TsmssW?et

aln

CAPUT UNICUM.
illis

referuntur,exsynch7onssupp

nullo scriptoribus hausta esse, temuU'a Actorum v tusta stat.De horum vero vetusta dicere nequeo nam sea respicere vehmus ad letatem nostram
:

^em^os^

^^XUk

Sanctm
tas,

pietas et castiin juventute

crudeliter pro quo tuenda

non aliam us oua^n^ Z/orUatem tribuere possumus ote ca ? ex his Actis seu Passione Tncassina olim fueTancha indioecesi
ctx fuerunt concinnata.

Hmc

occiditur.
Cbristicol Snncix a clarissimi generis
:

%Wf"

Ttaque quidam

it-

de S

Ilb

rit et

adhuc forteperseveret

traditio.

PASSIO
B

S.

TANCH^E VIRGINIS
ET

MAUTUHS

Auctore anonymo,

facultatibus advectim uxoribus et liberis et a ahi territorio llemirurense Eranciam, alii in fcadvens veToin A-eyensi non n Pater autem S Tanchaa runt esse coloni. Bemirys, tnoppido, scilicet pro ul a prfato mansurus inferius ab ortu sohs CmiUiaribus sanctorum Pa nartabernaeulum fixit, more Abraham, Isaac et Jacob.doeha um, videlicet familiam in timore mum r gens et erudiens Tancba ad Tanl juxta praaceptum Domini. B

InUochia

profecti

versusOccidentem

cum

nerit

annn

^f^
,

Ex

Ms. Legend. Pruviniensi.

PROLOGUS.

spinas, Jnter seculares,

suai vel gdorioVerbi mvsterio, sed a Passionis Ascensionisque triumpho sie Resurrectionis

Christo -r>egnante Domino nostro Jesu ipsius Incarnati K.termino, quin etiam ab

sine

aliena ubi inerat dum longe praasentes cernebat. me ns abesset ab his, quos rudimentis Christo DoNam a primis annorum infantiam,et Virgunmino suam consecraverat sanct* indolis per mores et cula pulchras ac crescebat devirtutein actus despecto sasculo
:

lilmm inter mansuetudinem columb* sicut bumile semper habebat cor contritum et

virtutem

tantum prffiSanctorum ubiquc terrarum in ut plures omnis genens clara studuit confessio, coronam consetatis perpetuas ffloriae

semalens vitam suam soli Deo laudibusetauns cretam esse, quam humanis agitatam, per infamiam aut favopopularibus
,

rem seu

sexus et civibus in exsequerentur martyrio, dum cli ovibus compertis, et telix celsis gaudium ex
exultatio. Gloriosa

quoque essetanteDominum Christianorum nova marvirg-oTancha,tempore

syderibus paginse bujus emicuit a. Cujus originem quia produxit, veteres rclatores scnseries incertam offendat, quem ptoronerat de tidc, ne Christum cbaritas omnia,qua3 piasunt, metuit nisi quia venustis * orcredit, famam Virginis,
:

p tyr

in fethereis effecta,vclut hesperus aut lucifer floribus veris mundo rutilans diebus

tiamfamiliaB in sui Creadevotione, tanto fortius flag-rabat etiam ab illis gentilibus ditoris amore. Hinc

contrarium agitationem. * per omnia ne3 Et quia felix Adolescencia custodiam parentum et frequenquibat propter complere, quas g-estabat in sancta
in

in

Deam

pie-

las et
t

nn Adole?

sccntula

ctum

est

quoque mag-is
:

teg-itur, tectus

magis

asstuat ig-nis

et

pore virtus, et
tis debilitate, et

major exig-uo regnabatin corbonitasnutnturin tenera^aetavirtus perficitur in infirmitate.

Et sicut

sperat et
tffi

1 1.

vetusiis
6

Unde etnatalibus b, auditoribus absolvit. contiug-it, quod rei eyentus tam nobisffipe

fumi ex aromatibus myrrhse et pigmentarii per dethuris et universi pulveris sic B. virgo Tancha sertum in altum ascendit
virg-ula
;

les

quam

mediocres,

tam majores quam mino-

Spiria concupiscentiis mortificata, et fervore virtutum floribus, tus accensa, atque universis

ut

profug-os etvag-os elicit a propriisterminis, exules secretius disponant vitam et consi-

lium,

tempus

et

modum

suse conditionis.

Sed

odoribusque decorata inter ordinatum desertorum morum populum devotionem mentis in sublime ad aures * Domini dirigebat, cujus intentio tota vcrsabatur in cselo, dicens
stolo
:

lege

nares

hi felices, qui

pro Christo pro copiis inopiam,

exiliari,

cum Apo;

pro mollitie duritiem amplexi cupiunt ut a eamalibus et cog*natis amicis remoti, libead munera Domini valeant expediri. Quirius

dem

Nostra conversatio in caglis est. Si quide vita ejussecreta, Dominoteste, fileam

credo, quia

magis calamus scribentis quam pia

sli invictu c '

que per Euang-elium Dominum sequuti patrem possessiones deet matrem, uxorem et filios et serentes et seipsos sibi abnegantes in sublimitate
Filio

gesta defuissent. 4Ergo adillud tempusvertamus eloquium, quo virginalis Athleta contra diabolum dimi-

tas,

duodecim Apostolorum confessuri et cum Dei orbem terraa in aequitate judicaturi

candi statuit articulum.

Ventum

erat ad id c,ut

rapta foret, ne malitia mutaret sensumejus aut

ne

DIE DECIMA OCTOBRIS.

A nc
fictio

\9S
\

deciperet intellectum ejua

placita
:

immaculata enim crat properavit eam educere de mcdio inipropterea ut consunimata in brevi expleret quitatum multa d. Et quia iu vita sua tot et tempora caetera sumtanta et talia g-essit, et quod inter

Deo anima

ejus in vita

oppujrnat in stadio spectantibus anf^olis, considerante Domino. Tandem pessimus hostis cer-

\\ONVMO.

nens
tit

se nihil proficere,

in

iram

furoris, et os et

incendium libidinis vergenas sanctse \

ginis ccepit gladii capulo percutere, rivusque

sang-uinis

manans
;

favit castitati, o studio beatEe

in

exitu ejus

discurrere

ex naribus et ore non cessal tunc vibrato gladio cervicem Vir^-i-

Dominus

Tunc cognatus e patris apud oppidum Arceyense maS Tanchre virginis pcr dies solemnes ad convivium ipsum
declaravit.

nis perculit, et statim

raptus a diabolo nuso

quam comparuit.
7

nens, patremfarailias invitavit, ut

Beata vcro Tancha sub ictu percussoris im-

qno oeeiA-

biduo vel triduo jucundarentur in Domino. Cui jam vesimul Ubinam est filiola nienti dixit ille Arceyensis (erat cnim, ut ita dicam, compamea Tancha qui sacram Infantem de sancto fonte
:

mobilis supcr pedes stans erecta non corruit, et ccesum caput tenens, susceptum propriis ma-

""'

nibus g, loco, ubi decollata fuerat, Lens uno stadio usque ad vallemLustri deportaT it angelo
ducente, ibique secus arborem spinae uobile depositum corporis et capitis collocavit /; O quani
.

ter ipsius,

susceperat) et adjecit

Nunquid non
ait
:

adduxisti
;

eam tecum

Qui respondens

Nequaquam

venerandus

est ag*er et sacer ille locus, ubi pro

proquaiuenda
forliter

familiara disponit. nam res nostras custodit et cquo ciomus lamulis domus Arceyensis equo YX Et ecce unus e famulis Puellam iturum, et, narato profert se propter i_ + ;u.,o m*a profectus jubentibusillis, -nrnfpotus est. venisset ad illam, et mandata pa

fide Christi martyrii

rosci decoris cffu>us est

saug-uis iuuu.mu. sanguis innoxius.

tia, ,

u uv g-ratuu, v^i.o.v., sit, Christe, binc B * tua laus, tua virtus et magnalia, qui vere ^ gloriosus ffloriosus et mirabilis et potens es per omnia,

Tua xua

Cumque

cum

tris

nuntiasset, Virg-o
:

Domini multum ac diu

prffiterire

qui Sanctos tuos de hoste g-eneris humani sic triumphantes g-loriticas, ut etiam in scxu fa-uii-

timens obediensed juveni se tandem dubia cretiam patris, infesto Et cum jam prope essent didit et profecti sunt. dicitur Mons Banaiffi, serpens qui
dubitans expavit

neo declarare digneris tantam virtutem atque victoriametinsupertam mag-na mirabilia. Bea- E tam Tancham jacentcm super humum in solitudinc, nonalii
ridi cespite, et

ad locum, comitem et Puellam antiquus induit funestum atfari de libidine. At illa suspipavidam coepit Nequaquam potest fieri ut rans respondit et videns illum diabolico occumihi miscearis quis si patum veneno coepit circumspicere viatorautpastor visusprocul apparearans aut vidit, quem sed nullum prorsus hominem ret clamans invoearet, et cum hu: ,

quam

ang-eli Levaverunt de vi-

quanto caruit humano

solatio,

tanto mclius fuit procurato divino. Ad celeb ejus cxequias ang'elorum convcnil frequentia,

etpercentiescentenamilliamilliumSanotorum corpus virg-inale cselestis circumfulsit curia non

;

alias scito raanus quam angelicae terram pa ceruntetfoveamprajparavcrunt: non aliiquam ang-elietbeatorumspirituscoriiu-riiluiii subtu

sibi'adjutorem submanum sibi videret deesse auxilium, ccepit

collocaverunt et sepelierunt. Et quia indignum

auxilium Dommi, et nixis precibus implorare Dominum didiscussam mentem convertit ad

cens
et fuit
fuit'
:

hommura, Respieiens eram ad auxilium et non circumspexi auxiliator non erat

; ,

quiauxilium

prasstaret; quaesivi,

et

non

utpes peccatorum pnesumat calcare corerva^ pora Sanctorum, Christus ab excelsi Deus corpus in imis: cum igitur jacet in terris, arans super curat illam ab astris, nc sulcaret volucris aquilae ejus funera glebara, ne rabidi
est,
i\

qui adjuvaret.

Dominus Deus

sit

auxiha-

tormeus,

corpns meum et etmitteredigmens 8. bpiet corruptore diabolo, Majestatis tuse, ritum tuum de superna sede pudorem meum ab isto qui defendat et custodiat praveleat adversum pravo insectatore, ut non valeam tibi ocme malitia ejus, inviolataque
currere, et

Domme, ne sim confusa. Libera, persequente animam meam a

velvulturisungues,nelupusatquec ai mem braviolarent jacentis; exanimes artus nonlivirtutem virquit cselica virtus, declarans tcrris populis, quantae fuil boginitatis, monstravit
nitatis

tumulum sacrum posuii munaturam producerr faciens ternimina, contra

:

nam

circa

ibuloa rainldibusOctobristoturtica,^^ circa et super tumuluin \ irindagine spinas

et
g-inis,

n tuum consortium
Wo.o/...
mincpugnat,

spiridigneris me inter beatorum choros computare et virgineos

utillamspissaraindagincmctiamlv

simura reptile vix posset pertransire.

\\\q

tamdiu murobstruens, et qnid, inquit, aut obtemperes muras? aut voluntati mea? carnes tuas. Respono-ladius meus pertransibit
,

Adhuc Sanctam orare

interrupit vesanus

ANNOTATA.
Ramerudes a Remirurum seu Trecensis in Campania dicecesis

oppidulum

est

dit B.

Tancha

Melius est mihi mon,

incidere in

manus peccatoris.
f

Tunc

excussit

quam eam

Galhxsilum

ad Albam fluvium.

insanus et inanus de equo, ipseque descendit

injiciens voluit incestus

inferre

vim

sancta.

a se, fulta virVirg-ini, quae repellens illum constanter stabat fortis. tute Spiritus Sancti, circumdedit eam virtusbpi-

Galhce Arci sur b Artiaca vel Arciaca Arcia vocata, op; Aube, ab aliquibus etiam in agro Tripidulum est ad Albam fluvium
,

Tanta enim virtute immobilis non ritus Sancti, ut Virgo Domini Fit certamen et luposset ab hoste prosterni. sed non sicut nudos
ctantur
stus

cassino Sapientix capid c Videsis libri dLib.Sap. cap. 4, y. 13.

.

4, t.

n.

Saussayus

in

ambo

in

campo;

incesolet unctio, appetit in palffistra illudere

sancta virgo suam dedecus obstat, et defendit deseen orta de terra descenvotamcastitatem. votam castitatem. Veritas qn ftait eaelesfs, decado dit stans in pnesentia,
certat et prospexit iustitia; Virgo Octobris Tomus V.

virgineum virgineum violare pudorem, sed

Octobris dicit , chiensis castri dynastam. utitur auctor Tvocabulo incestus hic male

x Mrl. Galhcano ad diem cognatum fuisse ArUlum

vro denotando stupro. gestattOsunt in Actis Sanctorum I g Crebrx Was(pus om mse(( P nes capiUs

^u

res.st.t, et

no suspecias

in(licatwn

DE

s.

NUNCIO
1N

CONFESSORE

COMITATU NAMUECBNSI
reliquiis.

Notitia
C B

de

cultu et

rw.

nuimo Gazetus in ecclesia-

Hasteriense

**

mco Hu Mettenses, fundatum, ahquamaiu Valaodorensi Chomco, apud Dacherium B 9 Glodesindis moniales tenuere quodque,
,

Ordinis S. sec. ix aut quod,'. oium, bium, i

BenedkUcvnox,

ut apparet,
teste

Leodiensis Flot idus, anno Ptiam in ecclesicV etiam mw* Fisenus, et in Hunc aiem r
1647 excusis, ad qucV anno 1754 pro comitatus Namurcensis, de 88 Joannes Baptista dUt Historia pag.

secutares tfetdl amotis, ad presbyteros eidem deinacLt admonachos translatum, m Valciodorense uno dumtaxat

cum ^^LrJiMimuB quidem tumimpiehcvreticorumque bellorum atrocitate

tate

ceps

cui

dueces knan<im A*r < Caroli-Montem, Mos*ripam oppida, ad dexteram

Leodiensis est situm. In sacri
clericis
illius

ascetem, quod,pn-

usquamsanctim.oniaUbustraderetur,fuissea
oceupatum, supposititia,

Hasteritv servabantur sacree vlerxque, qum irruptione in regionem leliquw a Calvinistis, exusLv fuerunt, S. Nuncn ac facta profanatm Walciodorum fuisse adveccorpus Hasteria
,

Sum.

Hastemense cwnodirutum pene fuisset anno 1568, quo, ut ait, ultimus vero

quam mfra

tum,affirmat. Molanus 3 Adheec, qu*

et

,-^ /w*,n m Sancti nostm noP

>b,demhoii t .

^^

Zlralo,aleterii^
loci

aut certe JI ter ta prodit, ecclesia scihcet fert est nacius. Ita cii ssepulticram porro in Sanctorum traditio ac

titiasupralaudatamemorat,eaommaacproin

%^Z]
Sancto-

constans

itemque Belqii hulicidoMolanus, Natalibus idem Molanus rum etiam Belgii hic ab anno lo83 seupotius (illi enim,cum demum 1595 prodiere xn

Nuncii corpore, post cladem, moCatvinistis anno 1568 nasterio Hasteriensi a Hasteria translatio, illatam, Walciodorum memorati, ut ipsemet titulo supra

quod de

S.

scribit

notiticv

jamobiisset, anno (Mirxum tnCod. lucem) eMolani Schedis 84 infine videsis) Petrus Donat. piarum pag. utpote hodie Louwius non obscure prodit Thononi, Suppnons Haste,

pto seu

rescrieidem prcvfixo prodit, Thononi hausit; cum hiv autem, uti e litteris
est colligere,

jam dictispronum

ad Molanum,

ibidem

riensis,

Pauli quod inter dictas Molani Schedas

repererit, rescripto

Sanctum HasteriCcV

sic

annuntians
aitricis

Dei

GeIn basilica Hasteriensi beatse confessons. depositio sancti Nuncii

i

qui anno 1583 qui, quemadscripLv, hicqueindubie, utpote consequilur, ipsomet cladis, momodum inde anno 1568 nasterio Hasteriensi a Calvinistis temporeexstiteritinvivis,verosimilli' illatcv, quam optime, quod de S. Nuncii corpore,
obiit,

a Thonono fuennt con-

me

regis, sed vitae Fuit, ut fertur, filius cujusdara Hastena desiderio porcos pavit et in
aBternaj

Hasteria post hanc Walciodorum translato, ad Molanum scripsit, habuerit perspectum,

consectarium
fit,

uthic,litterisilludin pree-

mdeque diu
po$l

Walcio-

depositionem accepit. IVerum Sancti corpus, quod Hasterxiv sepultum,pluribusjam seculis,uti quisque ex incolliget, ibidem fuerat serfra dicendis facile cladem,monasteno vatum, inde demum ppst 15G8 illatam, Hasteriensi a Calvinistis anno ibidemque anno, Valciodorum fuisse delatum, qno luvc scribebat, 1505 fuisse asservatum, Molanus aut, si maris, Petrus Louwius hodie

quam fata notitia commendans,potiorem sibi,

Mirivus, fidem adjungat,acporro adjungeret, etsi etiam hic scriptor, quod tamen non facit, diserte assereret, S. Nuncii corpus Hasteria

dorum trant'
latus

numquam Walciodorum fuisse avectum. At vero, cum Mirseus anno 1622, quo verosimillime, ut dixi, laudatos Fastos vidgavit,

Ha-

idteriori, quam in S. Nuncii elogio seu potius annuntiationi subjungit Sancti mox dates

steruv adhuc quievisse S. Nuncii corpus, dumtaxat insinuet, erit fortassis, qui id postquam anno 1568 Walciodorum Hasteria fuis,

set

quidemin notitia dilucide nos docet. Mirseus et Burgundicis, qui, quamvis Fastis Belgicis

avectum, ad posterius hoc monasterium fuisse ante annum 1622 reductum, opinetur.
Certe
id,

cum Molanum et Mirtvum, quorum

annum, quo prodierint, haud privferant, rosimillime tamen anno 1622, quo eorum
:

ve-

de-

dicatio et approbatio signantur, editi fuere, hodie sic scribit Corpus... S. Nuntii etiaranum

Moutcumque adversarivideatur ,Motano lano hic

Hasterire quiescit; ast, etsi sic is sc?Hptor

prior anno 1595 Walciodori, posterior vero anno 1622 Hasterice S. Nuncii corpus asservatum fuisse,prodit, tegissem, suspicatusego, quo utrumque hunc scriptorem in concordiam adducerem, initio sum verum, visis iis, quie Castellanus, Marneus et Rayssius tradunt,
;

suspicionem

DIE DEOIMA OCTOBKIS.

averiiitsvicionem illamdeposuiacMirecum riorium *#i devium existimavi. Cum enim Rayssius tate anno 1628 vidgavit, Hierogain Belgico,quod pag. 225 et 542, Casleltanus in
bi

lfi

in dkecesi X ,isi ^set coli hinc in posterioribus, qu.v anno L578 ei anno 1588 prodiere in lucem Martyrologii sui
,

ftOCTOH

C
IJIIOI

B. u u/i-

iaobus lUi

ttc

liis dicecesis

zophylacio *Martyrologio suo Universali, anno 1709 exMarneus in Comitatus Nacuso, ac denique qux anno 1754 prod.iit, Historia murcensis, asservari seu quiescere pag. 88, Walciodori corpus, afprmet, id ibidem, anno etS Nuncii ac porro hodieque iam 1022 fuisse servatum inde Hasteriam fuisse servari nec umquam indubitatum. eductum, apparet r< Sanctus equidem 4 Verum. etsi sic habeat, hoc monasterio, quamWaltam inposteriori
ciodori colitur.

Usuardini editionibus Sanctum hodie sic .v signa- tfenlionliu* ni his verbis ; In Hasteria sanoti Nuncii con- inj '/ Fiteno fessoris; Molanum autem, quit quemadmodum supra vidimus, in Sanctorum etiam Belgii Natalibus S. Nuncium hodie celebrat, s< deinde sunt Mirseus in Fastis Belgiciset gundicis, Ferrarius in Qenerali Sanctom qui in Martyrologio Romano non sunt, Catalogo, Saussayus in Martyrologio Gallit ac in Martyrologio suo Universali Castellanus; verum hi omnes fere paucissimis dumi

Samwcetws

Ac

in

quidem Molanus, Ha-

duodecim Lestericesummo, Walciodori vero quotannis sexto Nonarum (in ctionum Offlcio
)
,

Sanctum commemorant curidmirum cuiquam appareat. Etenim, qua

taxat verbis
de
S.
\

anno 1583 exIndiculo Sanctorum Belgii, Octobns habet sexto Iduum rectius cuso
fieri,in

Nuncii vita et miraoulis, atque id genus alia, addendo forent, ea, ut Molanus V6 suis, num. 4 huc transcrijjlis, c Thononi /<V
scripto

supra memorataSancti
:

nostrinotitia

mox

subjungit, vetustate temporum

et

Quo die quidafHrmat, mox etiam addens fecisse in Hasteriensi banno piacuquamoperis inauditum. At lum esse solet, sua magnitudine aunuc iuuhuw chantas, iicei adhuc multum nnnc nunc refrixit illa charitas, licet et nomi*h incolis et vicinis celebretur, sicut B 7. *L w,n P n S in Bantismate imnositio telmpositio Baptismate nis ipsius frequens cum autem hsec omnia, uti et supra statur;
dictis

bellorum

iujuriis interiisse putantur,

oum

lla-

steriae essent sanctimoniales,

est verisimile,

pluraque pei ipsisMettim migrantibus e1 sua

muuiui C u. o^u. ^w. .___. ~ monimenta secum asportantibus. Cum autem sichabeat.verosimtllimevixqutd. -,.,,, satex- E Ovl/ HWWl/WKjVKl wu vvvvvv..v, v .~
.^
-4

celebrarent, lumluii ploratum, quo Sanctum cetebrarent, laudatx martyrologi repererint. Fisenus quidem, qui

'nemo non

colliget,

Molanus

Thononi

Sanctum pariter in

ecclesuc Leodii \nsi S

hicque certe, rescripto seu litteris didicerit, Walciodori gauquo cxdtu Sanctus Hasterise et probe exploratum habuerit, enimvero,
deret,

quin Sanctus ita, ut Motanus ait, Hesturuxet saltem Walciodori vere colatur cultusve olim Nec tantum in dubitandum non est.
fuerit,

bus hodie recenset, qualicumque id elogio, paulo etiam pluribus verbis conceplo, facit verum, qux his refert, vel e Sancli, quam e Molano partimjam dedi, notitia sunt deprompta vel certe apparent hujusmodi, ut fidem indubilatam minime mercantnr.
,

duobus

dicecesisNamurcensis monasterihujus locis cultu eccleis, verum etiam aliis Namurci colitur pia siastico Sanctus gaudet. confessoris, ait ad hunc memoria beati Nuntii Sausdiem in Martyrologio suo Gallicano
illis

lllud totum, additis deinde, quibuS lam fiat, quam sint nonnulla, quse complectiSic hatur, incerta acdubia, huc transcribo.
7

eiiam
elogio

ornalw
/mc

trarucripto,

bet

Illustri

geute natus

(S.

Nunoius

scilicet)

utpote, Nasayus, eique assentitur Mirseus, cathedralis canonicis hodie murci ab ecclesix

Ilasteriam olim inclero adscribi voluit, qui habitabat.Insig-neinibisanclitate \itai...lmvn.-., insubulcum eg-isse fertur, ut co sublimiorem
ter

Sanctum coli, cis aMrmans.

locis liodie

in Fastis Belgicis et

Burgundit

co-

litur;

Adhsec in Sanctorum dicecesis manum est, Propno eccensis, quod mihi ad communi confessoris non pon5
,

Namur-

Superos gloriae attingeret apicem, quo se ad viliora. Quffl de Lte inter homines abjecisset id genus alia, addenda foetmiraculis, atque vetustate temporum et bellorum mju\

rent, ea

riis interiisse

putantur,cumHasteriamtenerent

clesiasticum de Nuncii honorem recitantificis Offtcium in S. Nuncium dum hodie prcBScribitur hincque imo et Namurci vere in cathedrali ecclesia, nominatim ac in tota dicecesi Namurcensi, ubipars Gemblacensi hujus ccenobio, etiam in Hierogazoin illius, cranii iUius, prout Rayssius

pevirgines, quae clero successerant;plnraque

Metas migrantibus riisseverisimile est, iisdem

et familiae

quando monachis

scilicet Hasteria

m ^gazom
ani
dicecesim
ecclesia,

phylacioBelgicopag^docetrel^oseas
servatur, coelitum honoribus
affici,

~ WSLimum
.

commentarios secum asportantibus Walciodoro juncta a transient incoli ccepit. Quo tempore

mum induco
istam in

anne autem extra Duacena collegiata S. Petri

;

Nuncius, nobi.s mmime ad ajternam felicitatem nam e st ;ho0 temen certum.quod ante ansextum, BWtam num sexcentesimum quinquagesimum raginib. quoseiucet.dimissoclero.Hasteria pebgionecoconcessaest.Diem natalem tanta
profano opere v.olassecenluerunt majores, ut ipsamagnitud.no prope jnau-

in hpsanoubi,eodem Rayssio pag. 409 teste, S.Nuncii una cum theca argentea pars capitis servatur. pariter aliis aliquot sacris reliquiis Neque vero id ad id fiat, edicendo non sum.

sercntpiaculum, ditum. Sacrum ejuscorpus

tot

sseculorumlapsu

requimtur institutum nostrum necessario

bellorum atroHasteri servatum est, donec, hsereticorum diruto ferme citate impietateque
coenobio,
'

Sanctumenim
est

in dicecesi

Namurcensi

coti

sufficit, omnino e jam dictis, quod nobis hic habeat, ac eum diutiscertum. Ast, etsi sic

Walciodorum avectum est. Molanus verh,s Sancto nostro, quem

jacxt, transcriptis, fllium regis
nobtitiatt
108,

im

quO ""''
Ifl

annttfn B

num.ihuc

(,lni<*r (U*e-

proxime recitasime Hasterice cultum fuisse etiam indubitatum, ta Molani verba reddant comitatum hamurdiu tamen Sanctus extra
censem

aeneratim dumlaxat generis

Pttui

nus et hic el in etiamdeeo loquitur,

Uisl. Leodimsipag.
attribuit
;

ubi

verun,

tamparum

fuit notus, ut nec

nomen

Molarm,fdemmeretur potiorem, quam

ai

ejus in ullis

Usuardinis Molano antiquion-

^infidadumtaxa,^,vocabuhs ut
iertu

bus Auctariis,

nedum

in Mrll. classias, re-

fama

niti, additis

%IrZstnihilomnino,quodlamapo,^
Zditioneprxstet.prosehabetFtsenus.

nematur
6

Molanus , cumNovit id haud dubie Nuncium Hastense ac atique nihilominus,

DK
126

S.

NUNCIO CONFESSORE
rivotesl in
qui, dubium imo vero illum, asserecnTetiamantesec. x haud flormsse pronunUarenon Taveritate certo devium tom.i,
;

auu

auctxScnptores austn. Galluv Christ. Valcwcompendio, gu* Chromcon Tol 570 7 Spictipag. lom. dorense apud Dacherium hunc in modum seq.refert, exhibent 530 et de quo temporibus Forannani (lc,

rfn-fefe,

wi

"
inter

occupassent,

fi***

%tutas terminasse Sandwn no tam egissc ac porro Ac pnmum strum, existimarit. ciUus sanctimomales c 50 aut adkuc

Lque

P*^Z^emseu
-

Ceterum egiin Opere noslrojam ad xxx Aprilis diem sede Armachana, mus, seculo x ex Hibernia, Belgmm nuam ibidem occupabat, relicta, ^nasterw appulsus lum duodecim sociis prxfectus an 968 Walciodorensi abbas fuit

IT ^in

monasterio tutas foret dicendum,

*^^^
si

sub potestate vel 969 unitur Valdiodoro, Cella vicina, ab Mettensis ecclesise, Hasteria, Eilberti comitis ac imperatore precibus

tamen

Othone
nei,

genuinaesset qux
et

Cudmrxum in Diplomatum Collect. Namurcensis

Tammavumincomitatus
UqZatibus
exstat, sacri illms

apud

ejus consanguiTheoderici Mettensis episcopi sicque factuni est, quem pertinebat,

ad

ascetem fun-

mm *
Z?*
MrlttOT '

dationischarta t annote?>signata. quo data notatur, an9 Verum hanc, qute,

Benedicto VII probante, cum decana sub jugo et obeq Ui ibi hactenus ex dono AdaldientiaS.Glodesindis abbatissse perseverabant, ad beronis, episcopi Mettensis

ut sanctunomahbus,

in no 650 aut adhuc citius id ante occusanctimoniales, amotis, qui n bio B fuissejamstatutas, luculenpasscnt, clericis, supposititiam esse ac proinrei tissime prodit,

Hastenensi camo-

regressis, 1'orannaS Glodesindis monasterium constituerit sacerdotes, senus quatuor ibidem sub qui diviua Offlcia ilho

culares nimirum, moderamine Valciodorensis

TPUt

abbatis

celebra-

huicadstmendxincptam.Marneussupra quas ad Historice in historico-criticis,

datus
calcemadjecit,Dissertatiosuw Namurcencis

UQMdsiergoS.^neiusS.Forann^um prdepositum, monasterio Walciodorensi jam

in

mdubitam
relulL

nibus pag. 101

rprobat
;

et

cum autem sic cumentum aliud, quod,

tribus seqq. evidentissime habeai, nec ullum doclericis

sanetimonia-

Walaodoque e quatuor, quos hic Hasterise, in locum illum dumrojam unitee, monachis
taxat}post,

Betgiumex Hibernia

fuerit secutus, uniis-

Hasteriensi anno 656 aut les in monasterio suadere sitnaadhuc citius fuisse substitutas, enimvero, anne id fuerit re

utiiterumapudDacheriumtom.

Walciodorense Spicit. pag. 516 Chronicon Walciodorensi abbate testatur, a Theodorico

tum, invcniatur,

ipsa factum, dubiumessenecesseest. an Sanctus inelsisecus foret, adhuc tamen, umquam egent, esset ter clericos illos vitam doceamur, exomnino, nullo pariter, quo id incertum. Jam vestante documento antiquo, Fisenus ex eo tanro, cum res ita habeat ac monasterio Hastetum, quod et anno 656 in substituriensi sanctimoniales clericis fuisse
tas et hosce inter,

Adhxc,

sub

initium inductis, constituit, sacerquod dotibus secidaribus exstiterit ? Hoc HierogazophylaRayssio, cum S.Nuuciumm Hicio Belgicopag. 409 appellet Presbyterum hauddisplicuit, nonnemini bernum, fortassis
sec. xi
,

egisse

priusquam id fieret, vitam acterminasseS. Nuncium, existimant,

forsan etiam videbitur haud omniprorsus vereque ri specie destitutum verum, etsi ita sit Sanctus seculo demum x, etiam ipsa forsan suuti inde consequeretur, exstiterit in vivis,
;

fuisse hunc ante

ctis

eumdem annum

656 e vivis

pra tamen, quod id equidem sic habere, nullo queai probari documento antiquo, seculo vii,
adhibita, quse dubitantium esse solet, vocula forte, obiisse Sanctum, in margine indicavi,
ita prseterea

sublatum, affirmet, consectarium e

fit,

jam

di-

ut sane,

idjam tum accidisse, certum

t

C etiam non sit. 10 Et vero, an Sanctus, quem pr vterea Banctnque fortun etiam prx animi demissione subulci obiisse officium, cc '' ''"' Molanus etpost eumFisenus absque idlo etiam ' vade ontiquo scribunt, usque ad seculi TLifillTerV' nemvitam haudprotraxerit, nonimmerito,
'"'
*
-

faciendum ratus, tum quod a nemine ejus obitum ad aliud seculum repere* rim referri, tum quod Sancti, quorum eetas F omnino est incerta, haud inepte putentur fortassis spectare ad seculum, quod a Sanctotorum, qui tum virtutum suarum splendore Belgium illustrarunt multitudine Sanctum
,

cum

nihil omnino, quo mortis ejus epocha

Belg-ii

seculum

solet appellari.

DE

PIE DECIMA OCTOBRIS.

AtCTORi

C.B.

DE

S.

VENANTIO EREMITA,
PRO MARTYEE CULTO,

1N

ARTESIA BELGII PROVINCIA

COMMENTARIUS HISTORICUS

I.

Cultus antiquus, memoria in Fastis sacris recentioribus, Vita

e S.

haud edenda, natales

Amelberga perperam

asserti,

proximaque

cum
B
SEC.

aliisaliquot Sanctis consanguinitas aut dubia, autcertofalsa.

E
VIM TROVECTO.

Sancius, cujns
hic

antlqwu

_Armenteriam Y fanum

nArtesia, Belgii provincia, Ariam inter Legiee seu Lisse fluento et Maurontivillam versus adjacet S. Venantii
aut, si mavis,

apud Biturigas nato ac Martini apud Turonas abbati, deferri Octobris <Uc solilo, sub inU/um prxfatus,
Venantio
alteri,

N.
xi

ita

S Venant. Hoc fecit, ac, quamvis in Hanta qui loco nomen natus, primam etiam, nonia ex infra dicendis sibi ibidem exstructa ut volunt eremitica per S. Itisbergam casa sacraque huic post

Venantiopolis Galtice in oppido S. Venantius eremi,

deinde verosimilem etiam dictse mutalionis ralionem reddens prosequiUir Eteor igitur,
canonicos Arienses jam oliin Venantios duos duobus continuis diebus coluisse, et quidem

honorem cedicuta substituta in ejus occisi immemorabiti originem dedit , a tempore

Bituricensem ratione reliquiaruin cum autem Ofncium S. Venantii Officio S. rsbergse \\i Maii permisceretur et peneincluderetur, solum;

modo
se
;

in Octobri Bituricunsis

prevsentem diem, quotannis, ut Martyr, ad colitur, idemque etiam in

alioquin praecipua

cultum remansisveneratione Ariensem

nomini suo sacrum, Yberghana seu YsberganaparceciaetAmensi

ecclesia,

ipsiprosequunturArienses. At wero,Venantium

retro

Omni haud procul inde remotis, fit. tom. 2 de Monnispag. memoria, inquit

nostrum, qui seculo, quod prcVteriit, jam provecto in nominis sui oppido Iberganaque
parcecia ecclesiastico, utienolitiis, tuncscri ptis penesque nos exstantibus, intetligo, novemtectionum Offlcio hodie colebatur, cottecta

S. Venantn, Ysber904 Malbrancus, ecclesia diem coluerunt S. Vejranaet Ariensis festam Sanctus quidem, quo nantii Hannoniensis. Ac oppido ac in Ysberghana modo in nominis sui eodem fere etiam seu Iberghana paroecia,

tum adhuc

in Ariensi etiam ecclesia, utut

OfflciO

Venantium abbatem novem lectionum

tia

postridie celebrante, cultum fuisse, in Noti-

Ariensiecclesiavideturhodiesemperusquead

C annum 1622

arbitror, fuisse honoratus. Ita

Venantiopoli soquod,illud tamArice, quam Gazetus et Molanus lenni festo hodie coli,

w ior quidem in Historia, Belgii

prodiit,

ecclesiastica,

quivanno

1611.

posteriorvero in Natahbus, ante Sanctorum Belgii Indiculo et hisque adhuc annum 1596 excusis, afflrment, Burgundicis et Mirceus in Fastis Belgicis utpote 1622 vulgatis, suffragetur, sub annum scnbens: ibidemhodie de Sancto nostro sic sui nommis Diem festum sibi sacrum habet in canonicorum baet in vicina Ariensi
opidulo
2
-silica.

quo Malbranci supra laudati secundus de Morinis tomus prodiit, anno 1647 exarata, diserteasseritur. p est, Anx i ntwn 3 Id ego, ipsamet, quse mihi ad manum admiratione inveeta, UNotitia isthac inspecta, non sine "'*> quapiam observavi. Ea enim assertio omnino Malbranco, utpote '/'", pugnarevidetur cum Venantii Biturigensis cultum, cultuintcrmr
altera,

eodem

circiter,

quo Venantius noster in ecclesia Ariensi gasuppresso, visus olim temporcOdobris fuerat, adhuc,cum verba proxime ibidem solummodo
remansisse, non recitata scriberet, in Octobri apparet, per hsec insinuet. A st obscure, ut quid hic faciamus ? Ut cum dicta Notitia

una cum wufatione, ?ec.

elapio

quo post annum 1622 in cultum, mutatio quneArine hactenus fuerat gavisus, laudatus piam videtur fuisse invecta. Etenim

Verum

Malbrancus in concordiam adducatur,

dicen*

apud Malbrancus, qui, cum diu Aruv, teste ltisberga num i nos ad xxi Maii diem in S. haud duHenschenio, fuerit versatus,probe habuerit perspectum bie, de re hac quid esset, anno 1647 Operis sui de Morinis secundo, qui cap. 15 nonnulla de lucem aspexit, tomo, quos S. Venantius cultu, a quibusdam, apud Hannoniensis sohtanus want, Ariensis seu

dum apparet, ita eum esse locutum, non quod seu canonici Arienses ne collectam quidcm in Sancti nostri honorem hodie tum orationem hunc, veluti recitarent, sed quod nec diem Venantio prxcipue sacrum, nec ipsumi ><> Sanctum nostrum novem lectionum Offl Octobri ceutiantea fecerant, in
tum adhuc,
lebrarent. Utut
sit,

mutationem equidem

ecclesiaj<cultum, quo Venantius in Ariensi proxime elapso seu post aavisus, seculo rat * annum

DE
40CT0""
C.

S.

VBNANTIO EBEMITA

neCigumob . D

qualiscumque ista b Venantn rfiintnda duse

tnemoria in
Fastit sacris

recentioribus

gaudebat gavisusqueszfi**** ^.**r:fi E**-.*- "*"***? ssks: us verosimUlime

rat, cultu

T^mBelgiilndiculoetNa^^ deinde sum

seruit

<us ad Usuardum

quamban Addilionibus, -"San.

Pf

Molanum autem secuti Sanctorumqu n TeZarius in Generali suo non sunt, Catalogo, Martyrologio Romano

concitnt, vulnereque,

quod

tibta accepe

Mrvus

il Fastis Belgicis
in

et

Burgundicrs

ZZyus
TZZnus

inGallicano, Willotus

m Belgrco
in Galha

1K- *A*
et

<~,tnet S

UmversaUacdemque^

ZfpZt^t

lucum.quiLatine

mendose manico, in quo interim fluvium (neque .<>B ]Zta Ariam sed oppidum)\^ Qallicm Belgicm fluvius, Wallasserus. coliasseritur,Martyrologio
tius

^mAma^t
m FasUs sattmfr sibimoKtur, pcenitentuv liis totum se dedit, in cxcam,

pnsqueexer-

Achiquidemomnes

S.

Venantio

ZedlZt

<mi* a

<ie

stici Wion, Dorgainus Sanctospropositum sib Ordinis S. Benedicti causa mhdonndumtaxat habuerint, qua de

suo adornatis locum pro instituto martyrologi monaast, oum etMenarclus recensere
;

arnissosoMur.anicu^rec^decenU^ medicatarn, sux mlrn*P

^^^^s^imde ^.^

~~
^/
beros

f. k

.-

^
r

nus hi S. Venantium, quemOrdmi BenefcUno sacros quos adscribendum nihil suadet,

lomi

*^J

tulerint haud contexuere, Fastos pariter suo quod tamen Beneperspicio. Bucelinus in celebrandis adornamt dictini OrdinisSanctis

^Zl n **>^

J^^,

Qui de inde ab eo htim Uisbergam filiam

ff"
M

^^

S u^b

%%%

nosirum ^udfgna^ nec in Sanctorum Beneejusque Mabillonius

Menologio

SancU

^^^^ ^^^us
,

ad

sanctiViridisciplinaprcVCipue castitatem perpetuam voven-

idcirco, SUQ inducitf nub ereque cum Portugallix rege

Ub. 5 de Morinis cap.

AnnalidictorumActis, nec in Benedictinis Inter Prxterbusmentionemullaminstituit. part. 2 missos quidem, quos Sxc. 3 Benedict,
exhibet,
S.

Venantium eremitam ex Molano

interpretatur, conjugem appulso, ve a quo, in Artesiam omnino detrectanti precibus expetebatur certum ad declinansuis febrim et strumas,

cwn AngUcv-Walli* prmci-

omnino, ad x Octobris recenset, sed, nulla eumexstitisse Benedictinum, indicet, no-

qua

Atque hcvc de Sancti consignataque in Fastis sacris recencultu

ta apposita, id facit.

tioribusmemoriajam satis. apud 5 Ad Acta progrediamur. Qitcvpiam C pagi S. gestorumquee nos exstat S. Venantii Vita, ex Ms.
Vim
hax^d

edendopartim
depromptu

itisbergx Lectionario, uti in capite notatur, deprompta ac pi H res in lectiones distributa. Yerum, cum S. Venantius seculo viii, uti ex vixisse credatur, infra dicendis patescet
,

Deo impetrat cumdas nuptiasprzsidiurn, a seu rex speratis nuqueita iste seuprinceps vel ab ejus hinc ptiis excidisset, Venantius qui id, agente potzssimum iratis comitibus, vel a latrone, Sancto, factum causabantur, apud illum reperturum, Y quipecuniam sese prxterfluensperabat, occiditur, in Legiam piscatoribus piscem capere a
,

tem

projicitur,

Jtisbergx,

qu&Sanctum necatum seque e pri-

mi

duobusque seculis proxime sequentibus non pauca rerum gestarum, Normannis inBelgium irrumpentibus omniaque vastantibus, monumenta antiqua perierint, enimvero timendumvalde est, ne illaSancti nostri Vita, quam ante sec. ix et x feroctssimasque adeo gentis illius grassationes exaratam nemo dixerit, non e vetustis fideque dignis documentis, sed e superstite dumtaxat post has rudis vulgi traditione in litterasprimum, ut plures alicv Sanctorum Belgii ac Galliarum

sananin fluvio isto capiendi piscis esu diu incassum connidam divinitus didicerat, anguilla sibi adhaerente invenitur,
xis,

cumque abs illis haud cognosceretur, mox tamen, postquam Itisberga, hac manducata

cum

Sanctique intercessione implorata, sanitatem pristinam recuperasset, e vulneris in tibia olim accepti cicatrice a superveniente qux. supra memorata est, cseca anicula agnosci,

tur,

cumque et huic, statimatque corpus ejus tetigerat, visum restituisset in sarcophago

,

lapideo, capite ejus, quod a reliquo corpore fuerat resectum, ad pectus inter manus locato,

LegendcB, fuerit conjecta. Quare, quod de S. Itisbergx Vita, e laudato Lectionario pariter deprompta, Henschenius noster ad xxi Maii

issimeque, componitur,honorificentissimeque, curanItisberga, sepelitur.

te

diem pronuntiavit, id quoque, quod

et

alia

infra dicenda suadent, de dicta Sancti nostri Vita hic pronuntiare haud vereor, videlicet hujus scriptorem, quisquis fuerit, antiqui-

quod hic lectoris oculis subjiciendum duxi,preecipuarum, quas de S. Venantio memorantur, rerum compendium. Nunc
7

Tale

est,

s.

t1

^^ ^
AbU
.

birlit
s ct

R ey nUGuddx-

quoque, quid de earum plerisque ac aliis

cum #

hisce connexis, quce deSancto narrantur, cen-

tatum

satis

imperitum

ex vulgi rumore

seam.

DIE DECIMA OCTOBRIS.

seam, adjungo. A nobilibus parentibus, ribusqueet fratribus, qui ei attribuuntur clu co initium. Exstat etiam apucl nos qusepiam Gallice a Joanne VitcV S. Itisbergse relatio
soro,

quam cum non pauci

,

etiam post annum elapsi essent amii,fuerit natus,utqueproi S.AinelbergcV rperam assera&ur a Mo
lano, Wiono,0/janio, Ferrarioet Gazeto, quorum priorem hic idcirco in Sanctorum Belgii

kUCTOKI
C.

Itisbergse anno Offanio, pastore ecctesise S. Audomaropolitanis vulgata ac ab 16B9 typis

Commentario s.xiMaiidiemjam memorata in historico ad hacautem seu potiits in qualicumque, quce ei a Sancti nopag. 30 usqueadpag. 55 intexitur,
Henschenioin suo de Sancta
illa
;

stri

Vitanominetenus, quodincompendiomox laudato e quo, dato aut, si mavis, in supra natalibus dicitur, quidquid in hoc de Sancti
,

Natalibus PetrusLowius, horum editor,opti' me correxit. At vero, inquies, etsi guidem S. Venantius sat certo, uti ejam dictis appa nec S. Amelbergge filius, nec SS. Ableberli, Reynildiset GudilcV exstiteritfrater, annesaltem SS. Ermelendemet Phara Idem sorores haxtd habuit ? Oum S. Ermelendis, uti in Opere nostro Comm.proxime cit. num. 16 cnlere
t

depromptum, ecclesise S. Itisbergie lectioexprimunnario non sit, S. Venantii parentes adscripto etiam e Lothatur. Acpater quidem, mater vero S. ringia? ducis titulo, Theodoricus, nuncupatur, Sanctusque prseterea Amelberg-a
est

licet,

haud serius
,

certe

quam anno

598 exces-

serit e vivis, ecquis, obsccro,

Cameracensis epiS. Ableberti seu Emeberti,

scopi,

itemque SS. Phardildis, Ermelendis,

Lotharing-iee

Venantium, qui demum t^egnante Pipino, seu sesqui plius seculo post Ermelendis obitum eremu tam adhuc juvenis aut certe haud admodum senex agere incepit, habuisse hanc sororem, vel utcumqite probabile affirmet ?
9 Quod autem ad S. Pharaildem spectat sanctee hujus virqims fratrem perhiberi S.
,

Reynildiset Guditseexstitisse frater asseritur.

-'/'"
"'|

<""'".

de B ante annum>vcccLXix,ittBollandus in suo Comment. ad xxi Februarii diem pro~ Pipino nohtm haud fuerit ac proin Theodoricus,
bat,

Verum prceterquamquod

nomen

sp/"""-

Venautium, non expressis parentum, quos Q m bo habuerint, nominibus, prima etiam e tec- E tionibus, in quas, ut supra dixi, in Ms.pagi
S. Itisbergce Lectionario divisa est Sancti nostri Vita, affrmat, obtrudens prseterea pro
S.

ante qui, si S. Venantii, verosimillime

annum

vccLxvuivitaedicendisfuncti^paterexstiterit, diuantedictum annum bccclxix floruisse dedux Lotharingise haud sat recte vocetur,
bet,

quod Venantii isnecpater, nec S. Amelberga, iculo Molanus, iameninSanctorum Belgiilnd

et

Venantii/rare. Oangulphum martyrem. SS. Pharaildis et Qangulphi fratrem appeltant S. Venantium, id verosimitlime

Verum, qui

Vitse , ad x Octobris diem Wionus in Ligno rum, qui in Mrl. Ferrarius in Generali Sancto Romanononsunt, Catalogo ac denique Gazeetiam tus in ecclesiastica Belgii Hist pag\ 283
.

dumtaxat faciunt, quod S. Amelbergam non tantum cum Witgero, sed etcum Theodorico
t

enim affrmant, exstitit mater. Theodoricus binominis Si non fuit bivel fuit vel non fuit nominis, quis, quseso, eum e S. Amelberga,
.

qucV,

quemadmodum
aliis

dumtaxatneccu m Witgero, matrimonio fuit con alio, quam cum ab fjuncta, genuisse S. Venantium aliosque
ctispag. 291 ostendit, semel

S.

Ursmaroet

JEgidius WaiUdeus septem Lobiensibus San-

duce,quia Witgvro distinctus, nuptam fuisse, hocque ex fuerit matrimonio Gangitlphum martyrem, Venantium martyremet S. Pharaitdem prodiisse, existiment. Ita arbitran me facit Molanus, quiad x Jutii diem in Sanctorum Belgii Natalibus sicscribit Sunt, qui eam {S.AmelberLotharingice, ut aiunt,
:

gam)

asserant bis fuisse maritatam, ex posteriori

proconjug-e Witg-ero suscepis.se tres j;un dictas videiicet seu Ableberlessanctas, Emebertum

c
iiemque S.

? faniomemoratosliberos, in animum inducat binominis nomineS Quod siautem fuerit

tum, Reijniidem et Gudilam exposteriori vero nonnullis marito {Theodorico nimirum, xttia Gengulpaum martyrem, similiter tres,
:

vocatur)

Ermelendis

potest, que altero Witg-erus vocatus, qui fteri apud utS.Amelberga, quse, quemadmodum

perperam
leriMr,

as-

sancta isthac nos ad x Julii diem in preevio de dumtaxat vidua Comment. Zprobatur, tres

martyrem Venautium et sanctam Pharaildem. Ast,prcCterquamquodkuiuscnu)u r -n, ,</ Molanullum appareat vestinits mox subjungit,

gium

in Historiis

Geengulphi,Venantn

et

AmelF

ErmelendeetPharaildeexclusis, Witgero hberos, S. Ablebertitmvidelicet,

,

Cameracensem

Reynilepiscopum duasqite hujus sorores S. etiam S. Vedemet S. Gudilam peperit mater nostrum Comm. nantii exstiterit? Adhcec(Opus

semet dumtaxat nec bergffi, S. Amelbergam nuptamfuisse, cum alio,quamcum Witgero, ex JEgidio Wauldeo edocui. Ast jam supra

proxime

cit.,

num.

13 videsis)S. Gudila, qxtse

non ex S.Ameldicesforsan, Theodoricus, si conjuge SS. Gengutberqa, ex alia equidem progenuit. et PharuUdm,

etpostrema prolesS. Amelberggenatu minima Quare necesse nata. fuit, anno circiter 650 est
erit,

phum, Venantium iv Januarn diem in 10 Saneapud nos ad patremhmcfuisse^ S.PharmdisActis >

et doricum, intra fines Lothanng-i* etiam gemina fucntsoperantem, cui natorum verum ibiduorum itboles, diserte traditur
<

elS Gangul^
.

.alli:.- >.n-

ut

S.

rit fdius,

exstiteVenantius, si S. Amelbergse sit natus, utque ante hunc annum

^
dubiu fium.

ar

regemaFrancis proinde tunc,cumPipinus,in Moguntinensi archieelectus, a S. Bonifacio, monstrat, piscopo, quod, ut Pagius in Critias inunctus, centenario anno 752 factum, fuit majorexstiterit eum autem, ut constansfert creditur, traditio ac passim ab omnibus jam regnante, vitam ereVenantius, Pipino cum aamiticam sit amplexus, idque illum, setatem aahucjuvenis esset aut certe cum ad modum provectam nondum pervenisset, fecisseMdubitatumappareattConsecluru.n^d, non citius, utverosinullcmcne dicam indubie,
:

lorum natorum seu fitiorum necullus vrimuntur cum autem sic habeat, quidem Operisnostnsconhactenus ac ne ipse iv Januarii dtem, ubi ex ditor Bollandus ad institutodeS.PharaUdeegU,crr/M<nsuud;t:
;

nominahaud

<>-

potuerit, hujusvirginis cetatem determinare Pharaildis sesquisecuo aut eo enimvero anne

*tate8.Ven*ntohaudri etiamamplius ab acproinannelur.ih,,,. habei epotuerit, fuent

NecS.Gengulphum,deauoad*iMa

m
13U 130
4UCT&B8

S.

VENANTIO EUKMrn
J" s

tttsse ex$ titisse Operenoslrojamaclum.ex

,

CB.

est trifratrem, magts

vni, uti Venantius, seculo

^ *

,,

Sanctinos-

*"** videre
liam

efficerelur-

^fXctum f P'f^ Zt un a utpote

sc

certum tnde -, ni Sanctum nostrum,

..

fa

^f

uti

supra num.

5 at-

~'Zbenda,

rei isti sla-

ibideminvenies,parenMusMrgundto

m
.

xv Januarn Bollandus noster ad

vero

Hannomenvbusetnfs
x.

g
,

Emeberto num.

<^**
e

.^^ omnnosrUnepa ab provinP WaMerus, m Z^atrtfx^ Patruus,

.
.

^.^

non

iq et.

ciam hanc

hm edtto to

^^
(

U A
.

Sacts

couuub-

r^"^^^
auodS f laniim, quoa o.
auisec
vii

eo
se
,

videantur

tuto credi pos-

quo

circiter

tempore obie-

;.,;

_. _ tue.it-sep.itu..
.

^ssa^rrs!
E

Vincentium Madelganum, r* nnprinue noOpenqueno senescew^ /forwif,

rio

<?

Venantio non pau-

An Hugo,
Hunnonix
milis frab
co

Venantii,
vult

Mal-

ln'ancu$ t

* MVtaT^i Zctrg* plolibus

rejedam, paruer

rejw

-~-

--

m aioresexstilisseHannoni<vcomites,patre Itisbergx parcnte

Z^umipsomet Pipino.S.
cum eodem OfsZauincfuisse conjunctum, Z'7cnratimasseruissenoneontenius,noetiam, gutbusnam ex

ZZtimdelgarioComment. num..

6,

aciea.,

S2w, ( advocabula Comes Gfcwwrto Cangtum

<K
(

Comttes

m^-

to/tou /.a.m..a.._
iis,

SaL

Banno^
a
t>

videbitque, ex

gum

hic ibidem

adducU,

mitibus oriundus

sit

Sanctus

cxponU-dau

seculoLdemumfactumesseut^n^
itatessuashia cprxfecturas,aquiarbitno amoveri pote arbitrio amovert potebus anteapro principis r *_.. ,,_.,,.. trn.nxtulerint. transtulemnt. rant,adfitiosaliosve lueredes inde a secuto jam 18 Verum, etsi etiam, qui Hannoniam hxredi{

etHugonem ftatres tem faciens, Wattcrum

Mherieo anno
694, viia j uncto

j>

guorum prior Hannonuv

^f "XlZi
tn se

anscri

tic

immttoHt, Herwi Metensium

comitis

nexuisse, affirmat. sorores sibi matrimonio an secus, hicnon Alque hoc quidem (rectene,
,

Hannonue Annahexamino) Vinchantius in Wasse119 et seq ; \us, a se contextis, pag.

burgio, Rosierio
et

vn et viii comites, ariojurepossederint,exstitisse,tantisper det Malbrancus conderimus, quid hinc, quxso,

Venantium ficiat? lta quidem, pocum hsereditario Hannonise comite tate est, fuisse conjunctum, obtenturus
tuisse esse

jl*.
consangmneus,
cst
rt./niiiiu

p,^

consanguim-

dubiw;

Guiseo in margine
altera

citatis,

etiam tradit

ast

ab Hugone, Cameracesn

co-

hac fuisse b \ esororenuptiis, genitum ex ut tamcnprxterea C nantium, non adjungit, nutlo omnino locoproxime ciL Malbrancus, luculentissime teste antiquo,

mite, contractis

cum

Hervm

comitis

Cameracesn autem reipsa conjunctum, ac a hxreditani comite Hugone, qui Alberici,

Hannonix comitis, filius cxstitent, esse antiquis, p gnatum, nondum certe, monumentis
omnino deficientiquse atterutrum testentur, quod adhuc, ut bus, evicerit. Porro alterum, Venantium sattema Cameracesii comite oriundum probet, Malbrancus affert, ac ab insignisolitis aquibus, Sancti nostri signo adpingi
lamque complectentibus,repetit, argumentum Hujusoperose hic confutari haud meretur.
Camodi cnim, uti ipsemet fatetur, insignia meracesio non prius, quam cum Cameracum setatem a Francis, quod diu post Sancti nostri attnfactum, ad imperium transiit, fuere signo bata, multoque adhuc serius Venantii
adpingi fuere incepta
;

pro-

pro se altegato quidcm Monumenta quxfacit. Generatim quod quse piam citat, verum, prmterquam Venantium ab qualiave luec sint, nonedicat, dumtaxat, Hannoniensibus genitum in illis asseverari, ipsequodrem neutiquam conficit, illisquamet prodit. Nec, etsi monumentis ut supra docui Ms. quam,

lemcumque etiam,

complectitur paqi S. Itisbergiv Lectionarium jam supra plus semet Sanctinostri Vitam, indepro memoratam, adjunxeris, quidquam

Malbranco

elicias.

Quamvis

emm

Vitailla,

Lectionaaut, si mavis, dictum Itisbergense sanguinis prosarium, Henonensiumoomitem diserte tradat, attigisse S. Venantium
pia
,

cumautem

sic habeat,

haud tamen, quo Venantins consanguinitatis Alberigradu, nedum, an tampropinquo, ut

insignia ilta, Venantium quidem forte ab iis, a quibus signo ejus fuere adpicta, creditum Cafuisse, non aidem re ipsa exstitisse a

meracesii

comite

oriundum
,

argumento

cum supra memoratum habuerit avum, gerit Hannonix comitem, edicit.

atti-

quin vere genere sunt. Itaque, etsi quidem exstiterit Yenantius, d,ubitandum non nobilis
appareat, fueritne tamen ex Hannonise comitibus oriundus
,

ex12 Adhcvc, etsi secus foret ac Sanctum Henonensium seu Hainonenstitisse Walteri, sium comitis, nepotem, tucidentissime etiam
assereret,

maximeque an ab Hugone,

haud id tamen ac proin nec abs hu-

Cameracesii comite ac Alberici, comitis Hannoniee, filio, sit progenitus, manet omnino,

modoperpensis omnibus,incertum acdubium,

uti

DIE DECIMA OCTOBRIS.

131

40CT0RC Henschenio loco proxime cit. reor diversam, "Venantii pater cum Pipino, A utietiam, an S. C B in conjugem vel a Portugallise rege vel ut (neque S Itisbergse patre, consanguinitate Malbrancus ait, ab Anglicse- Wallix prin< enim ullum pariter, cui heec superstruatur, antiquum invenitur) fuerit ex Anglia in Artesiam appulso, sub annum monumentum sat 766 fuisse expetitam, commentitium cxistimo. conjunctus, etsi interim id etiam e jam dictis a sedet sententia, tum quod, ut Henschenius lit Matbrancus. inHist. de S. Itisberga Comm num. 6 ait, tunc minus, si non potius indubie falsa 14. Nec autem f*~ t nuiLUS JTU7 luyuwttv, sub crudelissima __.(*/<_nullus PortugallicV, AUCC/ (H.JCC <__-//<(* Maurosunt, quae de causa et autiiam, Ijulis ac fictitia, incerta rumservitute Lusitania ingemiscditcrcxex.jUMdeneei illatse, a Malbranctoribus necis, S. Venantio Sancto Ulot' stiteritnecalibi nuptiarum illarum c.rprtitaVecap. 88 narrantur. co lib. 5 de Morinis, quipecuniam sese apud rum mentio inveniatur tumquod, ut Cointius nantius w?J a latrone, in ecclesiasticis Fraiicorum Annalibus ad ansperabat, vel a principis illum reperturum, num 766, num. 23 scribit, Aldricus, qui ab S. Itisbergse nuptns seu regis, qui speratis Anglos ^nrisu <uu uu uww* anno Christi 760 ad annum 791. apud _ yw _ pocissiia, qui id, agente potissi exciderat exciderat, comitibus, in Cantio regnavit, prolem masculam seu fiarbitrabantur hincque mum Sancto factum Itisbergam j i/ffwrc/} t/wv Uum, qui __.vvw^---- sibi in uxorem expein prgecipuaai irascebaniur, occisus fuisse m rtMii//lirli" ,rerum A AM4I .55e queat, haud habuerit, nec nisi multo Sancto nostro narrantur rum, quse de serius primogenitus regis Anglorum fdius compendio, supra num. 5 et 6 ob oculos posiappellari princeps Walli inceperit. Atque hsec quidem assertio, quse to, asseritur. 16 Jam vero, cum S. Itisbergam in conju- uftkaniur, nee disjunctiva est alteraque sui parte, utiJnfra ->' gem a Wallix principe fuisse expctUam, sit Uffanio videbimus, vidcbimus, veritati consona videtur, Offanio .minunae mme,utiejam,lictis Uquet, < ,,,.,,. suvralaudato haudprorsus, ut apparet, disfalsum.fuisseeiaddeclinandasprincipishu. ,,,, Jicuit Verum Malbraneus, dum Sanctum, febrim ac strumas precibus apud ?",', **-<*, suo Ttishernam B postquam hortatu _ Itisbergam ad castita- jus nuptias Deum a S. Venantio accersitas,commentitium temperpetuam vovendam induxisset, occisum pariter esse, necesse est, uti etiam Sanctum a indeque haud ac in Lisam projectum fuisse principis ejusdem, qui cum latrone E dudum post extractum Itisbergse segrotanti duobus conspirarant, comitibus, quod eum Itisbermnitatem pristinam csecseque aniculse visum artibus, ut gse castitatem saasisse, suisque prodigiose restituisse, lib.b deMorinis refert, speratis nuptiis princeps excidisset, effecisse, hanc Vitse Sancti nostri partem tot adjunctis, maligna cujusdam e Pipini aulicis, ut Maltotparergis, tot episodiis, eo fere, ut appabrancus addit,suggestione autumarent, fuisse ut omnia et singula, ret, dumtaxat ex fine, occisum. At vero Malbrancus verbis, quibus aptissime connequse scribit, inter sese quam Wallise ob hanc causam a duobus principis studiose in'Ctantur ac porro componantur, adjuncto , necatum comitibus latrone sibi documenti sat ventis nec ulla scriptoris vel Morinis cap. fuisse S. Venantium, lib. 5 de ut enimantiqui auctoritate suffultis, exornat, subjungit Non rae laproxime cit.vult,mox misit, poematis vero, qucv ibidem in litteras tribus praBdonibus (unius quam narratio- tet, alios necem hanc potius, stylo soluto conscripti, dumtaxat mentionem Molanus aliique passim videantur prseferre nis haud fictce speciem thesaurorura aviditatecorroptis simpliquam par sit, calamo faciunt) ila autem liberaliori, omni jam aevo martyrii citer tribuere sed cum
,

i,i

,^^^

_-.

_1 __

__,

__*/

- ,-,

"_

"1

mox adducLv utens, assertionis disjunctivie principis, qui partes duas, quarum altera, a exciderat, comitisperatis Itisbergse nuptiis qui pecuniam sese apud bus, altera, a latrone,
Sanctum reperturum
,

putabat

Venantium

conjungit sicque, ut non fuisse occisum, fert, adnemini forsan videbitur, in concordiam
ducit.

post fractam cultus Venantio tribuatur et brevi nuptiarum pactionem caedes ipsa sit paillam hujusmodi simul sententrata, merito priorem mox scilicet relatam) amplectamur. tiam (jam comperienDuplex enim ejus necis causa nobis dederit, nullam quffi autem martyrem

da

est

Kinsaet au-

ctuhbus a

Milbranco
ufferuntur,

acrcmenda

qui Aldrici 15 Itaque e Wallise principis, ac speratis ItisAnglorum regis filius fuerit, comitibus duos, Vebergse nuptiis exciderat, eique idcirco succennantio id adscribentes prsedoni sese, qui, thesauros apud Vesentes,

......

veriorem adferri posse, reor praesentiorem aut

quandoquidem

aulicis

notum

esset,

Ghyslam
]?

pendere a Vonantio. (imo Itisbergam) totam scilicet non tantum ob theIta ille, Venantium illum putabantur, sauros, qui reperiri apud

sed

collahs nantium latere asseverabatjunxisse, eremiticum Sancti tugucumeo consiliis, ad cumque rium, ut eumocciderent,perrexisse, velprsedonem vel asseclam ad id pervenissent, Britannum, intorto in Sancti collum gladio, 22. necem ei intulisse, lib. cit. de Morinis cap.

inob Itisbergam, ad castitatis votum adevitandas prinductam consilioque et ope adjutam, occisum fuisse cipis Wallise nuptias quod omnijam sevo Venancontendens,
et

idcirco Martyr, idque tius colatur ut

futurum non

pluribus priedonxbus fuisset,sivel ab uno vel a apud eum, ut putabant, quapecunise,

esola, occisus. latenti,inhiabant, aviditate fmsset
17
sit

nulla omnino, qua sese vel utcumque adhibita, veritate dubitare insinuet, <oocula Verum, etsi quidem S. Itisbergam affirmat. Cointio in exstitisse Pipini regis filiam, cum Francorum Annalibus ad anecclesiasticis

de rei

Verum qualecumque hoc argumentum

Malbrancusjocum
habuisse cauob

contrawm
'

Vl,ir '"

eo sane

sam
S

quam a duobus

principis Walhse co-

adjuncto, occisum fuisse mitibus, latronesibi

evincit, Venantium, affirmat, neutiquam ac commenticum eam indubie falsam esse quiejam mox in medium addu-

num

num. 22 haud negem, Henscheniosuo que, qui id ad xxi Maii diem in Histonco num. 3 negande Sancta illa Commentario tamen, djum haud putavit, adhseream, eam ^emr^gis Pipini itidem regis quamaGisela quam a Gisela seu Gisla, Copronymi filio nec filia, a Leone Constantini nonab Adalgiso Desiderii Longobardorum cum regis filio in matrimonium postulata, Octobris Tomus V.
766,

tiam, dilucide,

aL commonstrent. Adhsec
mors Pr
.

etsi

quidem

ut

2^^ ^'\l ^pjt^ mus

j~.o
'
,

divina lege ex divinte fidei actusve a

sumrrfyriumt ut Benedictus XIV

i

etc.piw*

bat

omnin0 requiratur,quid
ig

ni

"

^
DE
8.

"

VENANTIO EREMLTA
~ ;

quan donam

obi-

182
iCCTOH C.B.

Venantius, , te > e S.
fen/.

<
'

^^

tus statu enaus r

J^^^to,
Pt
S
(

ow

rfwKo oc S s, hOen ^JohP lore pro Marlyre rino qua S. Geroldus,Ope ratione,
Octobris
i

a tonptM

Sancti, nefarie

pro Martyrtbus necem Mustres,

ac culU fuere
?

'^Jr :ZTrn\rtulsaue^. *ucidalimv

Id * a

Attamen, cum sie Martyrdtci haud cti nominis Martyrem, sedIdu simpliciter ut

^ gum W^SW* lJrstriicio

.

^ ^ f^ ^^ZtcZZos,
.

ga

d e Mormts a se
sentiend

umac

annis

dum .
.

quat0 rineremoj
nec

it

moratus Ve

post

num 768 regnamt

tius, prmcpe serit, ac dew
Jto

regna

us

S cnptoresque

%^
er l
.

^^ ^^^^
auibus Venandetermi-

^^

ut

nent n0 n
,

non

^^ ^

c0 Ztiquiores Mabr ancoa q

t ur. duUtamposev^ur. Pro

^"Zf

annoqui-

^TjS'fSiTZli.Castella-

^SSSSSST^

verum, cujus

rTSlZ^ht^^aret, eum,

ZZ^tC^ttpUones
f
rel

secuhs e

S mqui
Ln u
deSancto tamen, qux hic
proponunlur,
tuto, ut

imMaZ-aneum,

causa,ad qui Sanctum e reqmsita, quam Moon martyrium spe interemptum e solc pr*d*

^^ZZtit,

, Hmot jtfaipro incerto appa-, contigerit, orancnsinneccu,isu,ioo^> *- r

^udahquanto E iiineremum discessus

762> CMJ

nunc oboeuos po rem, adhibita, quamjam suiannuntiatione, inmedro forsan quod de Sancto 18 At vero hic, nisi ob per latronem, quod hunc occiso,inquodampenesnos exstante auisset

^jf'

^arfar-

mmus, sed^ habendum. Nec tantum non Sanctt contra magis etiam, an componat, videtur anno 760 Malbrancus recte ne quidem vel monuincertum. Pro hoc enim allegat cumaumentum vel auclorem ullum

oM^cum
;

obitumcum tem sic habeat ac Sancti *)Jconjunxisse stiannopro mero suo arbitno

appa

ret, credi

queunt,

adhwrendiclividelur, prteplaceal.Molano suadent, dum esse, non aulem Malbranco, cum aumedxum adduxi ; cumau quccjam qux jam supra in medium statueram, nonnuttem nc habeat acjam, ut mtmme Sanctum spectantia, qu* fidem
;

videatur^ineego^nt^Pipinoregmr, 752 et annum 768 obiisse te, seu inter annum audicta inducens, simul in animum objam post antem^

numi
supra

S evenerit MudparumdubUan

a liquanto

vel ante vel

la,

ad

merentur, attulerim,

ad aha modo quj

ut

B hoc determmato

apparet,saUutoseuabsqueeertoerrandipe-

sermonem eonverto.Etsi riculo credi queunt,

^no, Pe"c

Amdberg* Sanctus,utsupra docuinecexS.

sit nalus, ncc fiiemt paren nonix comitis fratrem, nactus genere in Hannonia lem, eum tamen nobili mduco oriundum tuto credi posse, idcirco

mM

^ZT'mZ

^se^ ^
.

errandt vin proveclo, ut ita

Superos ml .

^q

quamur,proxvmumnuncest,utjamdeSancU

<,

animum,

^ensuomnes, quod unanimi fere

getractant, ei vel parenles

^J^J^ ^^^
ffj^ed
s

C qui de Venantio

Lre admodum
sium juxta ac

nobiles^velgeneraUm saltem constantietiam,cujusnescxturimtium,Arientione suffragante, nobilis

locuti, mmvMw tempore que, quo haec conligent, .. sermonem modo institua- Moimm, nullura e jus idem , curante funus S. supra t fuisse tuto , utj am omnipotest, reque etiam ipsa ab
,

loco,quo %*m Teditur -verum dequiescat, fue*"

|
'"*
c
,

modoqu e adhuc

aliis

^STlSSZSt "PPff
10

jung ant. Porro o^erejusso tamine fuisset sauetatus mund vastumsattum ,de quo plura in Artesiam tn hb. 5, cap apud Malbrancum de Momms

^^^Z^
J

^SToppido, \uod a S. Venantio nuncu ^er0> in monte seupago, qui pri-

mata

**'

& ft

^^

*""" ""*
.

ft

.^ hu

^finem^ri^.seces^U^ sacris
miticam ibidem duxisse, S.IUsbergam

rgxnomenacce pU,s epultumfuisse Sanctum, conten-

%%Z,tcepLur. Corpus sanctum, inquit

P^ceptionibus^^k^^ha^

n^^Sl^aS^T^cl
necem.sioi maia,
toribus extractus,

JJJJgJ^^.^,,. taj
Locmus
708
in
:

Y enan tii corpore in Sanctorum Bel-

samtatem

ei

segroiann xarotanti

anuique c*cm, subinde sibi antea gratificatcB, visum restituisset, sepultum fuisse, sat tuto etZmcredi posse haud difficulter mihi persuasum habeo, uti etiam, hxc omnia, Pipino jam reqnante, evenisse. Jta animo comparatus

cophaso lapideo est positun, et in quod de diem honorifice quiescit in oppidulo, " m ver dioitur dioitur. Verum ejus nomme Sancti Venantn

sms Belgn Annahbus ad annum Molano Juc adversatur hisverbis Quod

Molanu. beati Yenantii corpus quiescere dicit creu oppidulo cog-nomini, licet hactenus pie

sum tum ob scriptorum, qui de Sancto tractant, unanimem fere hacinre consensum, tum ob constantem, qum huic accedit ac tam apud Venantiopolitanos quam apud Itisber'

tum

sit,
,

bimus

ipso S.

tamen eo ipso anno quo ha^c sci ejus ^venuo nempe mdcviii qui au Itisbera3 templo et pago
,
,

au Ariensi urbe passibus circiter quingentis

junctus
tigit,
est,

qenses et Arienses viget, traditionem. 19 Ast cum sic habeat, quandonam ergo

cum

ingenti

omnium

stupore c^n
Blasa^us,

atque de

illa

reverendissimus D. Jacooub

DIE DECIMA. OCTOBRIS.

Audomaropolitanus episcopus diliut par erat, inquisivit. Ita pancis hic e-enter, Malbrancus tom. 2 de Moriscriptor verum * urnw *** anno 1647 ac proin diu post annum, quo nio, nis -.- r*ni*i& snribebat. in lucem emisso. lib. scribebat, inlucem emisso, ista Locrius 24 multo copiosius de re illa facit serBlasseus,
,
;

135
JkCCTO!

ultra colluui ullam darct excavationetn, satis id

-t

'

j.

innuebat ejus esse corpus, quod liquet capite fuisse minutum nihil tamen ab eo, Blasseo scilicet, Audomarensi episcopo, neque a tribus
:

C.B.

cap,

ttd

Petro-

berg*,*
iit,

iex

monem. quidem sarcophagum lapi21 Ac primo quo corpus, quod 8. Venantii credideum, in 1608 in S. Itisbergee tum a multis fuit, anno
ecclesia
:

Paulo Boudot nimirum. ni\ Petro Paunet et Christophoro Morlet, prsafinitum, eo quod illius inventionis temporefbrepiscopis, insecutis eoiscoois.
titer insurrexerint Venantiani, pro aris 6t fooia

inventum fuisse,post narrat, sequenconfectus e describit Sarcophagus timodo potissimus in hisce oris hacemino lapide, qui scilicet in tumuli pedetenbetur, marquisio morem aptati et complatim sese imminuentis uterque lapis corpus caperet nati; quo vero clauderetque, intus justa profunditate excavaproplasticum instrumentum, tur, non secus ac
:

pugnautes, jacere Venantium insacrario, adsito sui ccemeterii septis, illic ab advenis apprime olim cultum fuisse, quibus Lipsana nounulla exosculanda pra^bercntur
:

subesse cryptam
:

parvulam, ubi fuerit sepultus quffl tamen necdum aperta aliquam fidem fecit. luterim ossa illa apud Ysberganos ligneus loculus in hypog 83oadid,ubipriusdelituerant,struoto,adservat cum lapidea, quam descripsi, sandapila ueque itaclausum illud, quin orificio adaptato ounota
,

ges

aut argentum fusile in statuae figuram effinipsa excavatio desineo-ens; in collum autem quod excipiendo capiti excisum bat, nilque pectus manns inter relictum est, ad
,

nempe
;

nrouteplagis suis piscatores eduxisse credunfunebri, qua Sanctus tur ac deinde, pompa

pateant venerabundum oculum inclinantibus. 'cp^turam 23 Ita hactenus Malbrancus licet autem, sarco* cujusnam Sancti exstitennt ossa, quse phago, anno 1608 in S. Itisbergx ecclesia, ut E verbisjam datis refert, reperto, erant inclu*
;

sa,

haud aperte

edicat, ea

tamen

S.

Venantii

veterum ad tumulum fuerit delatus, non e testimonio, sed e meris hicque scriptorum
proinde non memorandis conjecturis quibus Sanclum, non pta, paucisque adhuc, Venantiopoli, sed Petro-Bergas seu Itisbergne
descri-

a sese existimari, non ex repertorum, quam memorat, ossium mfo gnitudine, Venantium corpore ingcnteni exstiponit, verbis tisse, disertis, quse in margine
observans. Neque vero in eam sententiam, quam Cointius in Ecclesiasticis Francorum Annalibus ad annum 766, num. 24 etiam amcensendus, uti plectitur, immerito ivisse est

obscure prodit, utpote

versepultum a seseputari, innuit, interjectis

bis,

sarcophagi supra memorati, quo suam Itishanc opinionem confirmet, inventionem, comitata ac bergse factam, nonnullaque, quse hanc sunt, adjuncta ita exponit Ansecuta
:

quisque facile agnoscet, qui, gum verbis, num. proxime preegresso sub initium recitatis, as-

no mdcviii,

xiii

Augusti,

cum
et

S.

Ysbergae, uti

jam

visitur,

mausolaeum

ara ex intercolum-

niis in posterius

sacrarium Jacobi Blasaei, tum Audomarensis episcopi, interventu transferresarcophaghus lapideus tur, effodientibus paruit diximus, figura; apertusque quam supra
ea,

quae alidedit totius corporis ossa integerrima, annis ex episcopi mandato in quot postmodum

cum seruntur, attente expenderit. Jam vero, Sancti ossa fuerint ejam dictis in S. Itisbernec co illa Vegse ecclesia anno 1608 servata, nantiopoli, cum in hoc nominis sui oppido fuissetprimumS. Venantius sepultus, transappareat consectalata fuisse, verosimile sed in Itisbergana pasit, ut non ibi,
,

rium

PauloPruvost, decentiorem capsam cum domino pastore et decano, transfeD. Virginis Ariensi
Viri morenda attentius discutiens ingentem

ecclesia sepulturam rcecia seu in S. Itisbergx vero Sanctum fuisse reipsa fuerit adeptus.Et sepultum, ex iis, quse in posteriori hoc loco

jam nunc
S.

subdo, etiam apparet. Eremiticse

compolem sum demiratus namque os tibiae ejusdem decani, qui procerum nens cum crure excedere et vastum corpus est, genuflexionem
:

Venantii casse S. Itisberga, ut traditio, ab

C videbatur.
qvhicadducnntur, appare ''

22 Indigense,

dum

ea inventio contigit, ex

omnibus passim admissa, fert, sacram sediculam in ejus occisi honorem,substituit hincsensim accre- F que factum, ut locus in oppidum nec ullus adhuc, verit cum autem sic habeat,
;

argumenta ipsius loci et inventi corporis genio traditione insuper firmata. Sisua promebant,
quidem pone,altareinter
inferius
et

cum

columnam superius

lapidea S. Ysbergae sandapila sustentabatur pavimento, altera S. Venantii, ut

Venantius fuit occisus, locus sacer, quo Venantiopoli exstihic sepelin potuerit ibi eum tum fuisse, tisse videatur, sepultum inducat ? Molanus quiin animum quis facile
,

sub aiebant, tegebatur

dem oratorii,quod Venantiopolijam

cit

tum,cum
sepul-

cumque jam omni

retro

exstiterit,mentionem faSanctus occideretur,

memoria advense et peregrini ex more aram

ipsam
tertio

obirent,

communiter asserebant,
fortius

corpora persese inter SS. Ysbergse et Venantii

transisse
:

alterum

quodammodo

sugge-

simulque, Sanctum ibidem fuisse tum,affirmat.Verumoratoriivelsacra>cedicuVenantiopoli exstitent t nulx qucejam tum vestigium inalibi vel mentionem vel

spiam
venio.

non rebant; quandoquidem reperta sandapila

DE

ACTA SANCTOEUM
134

J. B. F.

DE

s.

PAULINO
SYLLOGB

EP. CONF.

NEAPOLITANO CtfVJB 1N BEGNO

proprise, Cultus, lectiones

Felicis in renolissima Campanim VuUurnumflu^oNeapolitano urbsad
liurn, pluribus
G Mi*

tempus vite.
Hierosolymi

CIRCAMEDtUM
SIC. IX

Cun
,

Sanctimemoria in Faslis
a*ri$:

descr^tur Sacrm a col. 291 *<" um tom. quam de Nova tZndxet tam de Antiqua, nohUx, r (ZZavarixsubministranlur

ffj^
W
Urbs
lixc

flagrans sancta videndi desiderio paucis comitantibus, tanam peregrinationem, Capuam pervemsset, a^ressus est; sed cum ejus urbis episcopo tunc defuncto Kadelberto habuit in ecclesia, sicque rogatus sermonem communi voto eum sibi omnes commovit, ut
,

Ttcriptoribus coUecU, qu*

11

M<
o.

episcopum postularint.

Wa*o

possunt. lectore inspici

itaque, et a Komano Pon- pioprir: 3 Lectio v. Electus tametsi invitus et reluctans tifice confirmatus, ne resistere divinaa pastorale munus suscepit,

TrCnlnndarL

ut in

Sanctuano Capuano
Cardinatis

annuntiatur. Ipsum

Romano Mrh

Zonius primum
rTlnvlnerat
:

inseruit his verbis

quxm

cZZapud Michaelem monachum Paulim

Capu*
S.
;

CalendaepiBcopi.

lucerna lucens et arvoluntati videretur. Sic nutu super candelabrum fulgodens posita Dei diftundebat coruscans ris sui radios undique charitate, peccantes a vitns exemplis, ardens justos autem ad opere et sermone revocabat, perfectionis culmen incitabat. Sed
Christian

Catalogo SanProlixiorielogioFerrarius in
at illud exorna ctorum Italue Paulinum exhibendo stacum nihil.prxter illa, quw Ml leguntur, contineat, huc tim Sancti Officio nccessum r,on duxi ln dicto

ne deesset illi exercendse schismaticis persebus integris annis acrem a quibu* pro odio amorem, tionem passus est,

patientia? occasio, tn-

transcribere

Lectio vi. Capro injuriis beneficia reddebat. molesta vexabat fames, ob puam eo tempore

nobis famulis p pontificis, qui in prasenti re* sorjs tui atque merita gloriosa, ut ejuspia
uiescit ecclcsia,

sequens de illo OraSanctuariopag. 75 cxstat quBSumus, Domine, Propitiare, tio propria Paulmi confcstuis, fi r lmjus S.
:

quam

Viri sancti charitas enituit

pauperum

intercessione ab
adversis.

Per Dominum
:

omnibus semper protegainur etc; ibidemque pag.

ve-

commotus, vienim et indigentium calamitate misericordiaj effundens, urbem scera super eos perlustrabat, universam, ac egenorum domos facultatibus, prout cuique dividens singulis de Porro inter coetera charitatis opera
opus
erat.

illud

memorabile

fuit,

90 Michacl

monachus sequentia de Sancti

bus
ti,

filiis

sibi occurrenti et

quod Matron cum trieleemosynam peten-

Capuanis in summa veneratione suppcditat semper iuit. Capelnerationc sanctus Paulinus sub altari corpus ejus condila Thesauii, cujus accepit tum cst, ab ejus nomine titulum campanas per rccordamur, thesaurario curante, vesperi consonare et in octo dies ante festum lucernas iu summo campanili festi pervigilio
:

cum

nil aliud,

quod largiretur, haberet,

mulam,
victum

cui insidebat, tradidit, ut, ea vendita, sibi et filiis ejus pretio compararet.

octo et Praefuit ecclesiaB sua3 Yir sanctus annos quibus exactis, migravit in cselum amplius, Octobris, cujus corpus in ipsa ecclesexto Idus
sia

Capuana tumulatum magna ibidem venera-

ardentes lucere.
jj

tione honoratur.

Adhxc ibidem idemapag.io

habet tectio:

4 In Catalogo
lectionibus et in

Episcoporum Capuse apud

sicut in citatis statim

tempvwi*-

teclione

de S. nes proprias novem in eadem, quse in hisce, compendiosius cum quidem, sed a sacraaliis tribus,reccntioribus

Paulino

verum

Michaelem monachum,
sacrcv tom. 6 legimus,
cto

Ferdinandi Ughelti Italiie S. Paulinum, defunepiscopali solio

sibi

Rituum Congregatione recognitis, approbatis et anno IQ69 le Capuana

memorentur, Die itaque x Octobris

pro

civita-

Radelperto,

admotum

excusis,

fuisse,

commissumque

gregem

summa
At
,

hasce solas hic ob oculosponam.

trcs illx lectiones S.
:

laude octo circiter annis

reparatce Satutis anno

rexisse.

quo

pontificis

dignitate

luec memormt Paulini episcopi ct coniessoris Capuame urbis antistes, Lectio iv. Pauliuus,

condecoratus fuerit, accurate definire non

possumus
in citatis stellanus

cum annus

quo Radelpertus

natus, ab ineunte ffitate diin Britauia insula mancipatus.post artiuin liberalium servitio

Sancti nostri decessor, ex hac vita migrarit,

vino

studia

sacris literis

operam
,

dedit. Dei timore et

ut altero veluti frseno malo, altero quasi stimulo incicoerceretur a illibatara usque taretur ad bonum. Castitatem

amore

ita afficiebatur

artiura studiosis ad senectam servavit.Bonarum laborantibus eleemosynas erogabat,ne egestate

monumentis haud reperiatur. Caquidem in Martyrologio Universali sanctum Antistitem hac die annuntians, ipsius mortem anno 851 figit sed cum nullum suce assertionis argumentum afferat, et in hujusmodi epochis figendis haud raro hal;

rerum
ro

ut

inopia a studiis retraherentur. Ipse veexpeditior Dominum sequeretur, patri:

lucinetur, ei sine testibus pronuntianti fidere non ausim. Ferdinandus Ughellus citato
'

tomo, absoluto Sancti elogio, tempus ipsius

in

distribuit monii sui opes pauperibus

tum

loca

DIE DECIMA OCTOBRIS.

in cselo natale circa

135

Incamati Verbi annum

dit,

851 signavit sequenti ratiocinio: Quo tempore Paulinus ecclesiae- Capuanae prsefuerit, ex Erchernberti Chronic. constat. Habet ille, Paulinum obiisse tempore, quo Lando, comes Ca-

la
is

anno circiter 851 ad aelum evolasse, nulomnino, ut consideranti patescet, ratione

J.

B. F.

puanus, habitabat sycopoli, id

:

est,

in

Palum-

baria apud Trifiscum ; Lando autem comitatum accepit anno 815 vel 46 itaque ante hunc an-

num non

obiit Paulinus.
3,

Quia vero

sedit

Ca-

pua3 ann. 8, mens.

oportet ipsum consecratum

scriptor probat. Verum etsi sic habeat, Paulinum tamen vere circa annum 51 seu me~ dium sec. ix obiisse, ex Erchembcrti Chronico eruitur. Hoc enim quod inter Retntm Italicarum scriptores tom. 2 recusum exstat, ibidem pag. 243 non obscure prodit, S. Pmilinum, Landidfo comite Capuano jam tnortuo, qui proxime huic succcssit Landoneque
,
,

843 a Gregorio IV Papa, fuisse circa ab anno 828 ad annum 844 Obiisse qui sedit vero circiter annum 851. At quis non videt,

annum

ex

allato hic Ughelli ratiocinio nullo modo anno circiter 851 mortalem confici, Sanctum

comitatum Capuanum jam obtinente, diem extremum clausisse; cum autem Lando vel anno 845 aut seq., ut Ughellus ait, vel, ut alii volunt, anno 842 comitatum Capuanum acceperit, consectariumfit, ut Sanctus, qui a\ dumtaxat 8 et mensibus 3 sedit, vel aliquo e

vitam cum immortali commutasse? Cum enim Paulinum circa nihil omnino, ob quod Ughello annum 843 a Gregorio IV Papa consecratum fu isseepiscopum,asserenticredamus,indicto ratiocinio occurrat, per hoc sane, Sanctum nostrum, qui Capux annis 8, mensibus 3 se-

tribus istis annis vel altero certe, qui ab anno S50 haud multum fuerit retnotus, ad Superos migramt, utque proincte ejus ooitus,
sec.

quem supra
ix signavi,

in margine circa

medium

pro certo ad hoc tempus de

beat referri.

DE

S.

JOANNE CONFESSORE
ORUINIS CANONICORUM REGULARIUM

1N DICECESI

EBORACENSJ

IN

ANGLIA

COMMENTARIUS
Notitia ccenobii, in

PR^EVITJS
ejus raemoria
fuit ?

quo Sanctus
cultus
:

vixit,;

apud marty-

rologos

an canonizatus

Vita edenda

Brilledunum
Srto*.*.
,i

fivmntona, vel, ut aliisplacet,

hac duco initium.

35

a,, 9 i,x

mo-

mma

;:r
C

nrici,

oppidulum est Angli* Borealis Germamc, tuEboracensi, in oramans Ortum Eboraco diribus Anglicis in RegulauU monaste riumCanonicorum ex nse^EenOrdinis S. Augustini,

m duca-

Joannem varii celebrant hoc diemartyin prima sua rologi, ac in primis Molanus
2
S.

Fa ilquc ,.

Anglix regis, illustrissimusD genealogiammde Bntande Gaunt (cujus 1 1 xu ad nia Camdeni) erexit sec.

.Wallerus

ManxB, partemvergente, canonicosqueB. servientes annuis reditilendunensi ecclesiw Anghcani tomX bus dotavit, ut in Monastici Hujus ccenobn pag. 161 lectorviderepoterit. postquam a parentibus canonicis S. Joannes, optimeedusilent biographi)
(auorum nomina
studiis biennio tncucatus, Oxonii litterariis adjunxit, annum agens buisset, se socium oculis est animus lectons

"

Martyrologii edilione sequenti ,,!, presse inhscsit, """ isthac, cui deinde Galesinius Prioris Bridlingtonias annuntiatione: S.Joannis Regularium, qui canoinzatus in Anglia, Ordinis Dixi, in prima sua Marest a Bonifaoio Nono. editionc.quia inalns hutyrologii Usuardini jusperMolanum editionibus de Sancti canonec apud nizalione nulla habeturmenlio.sicut in Marlyrologio Umversali Castellanum, qui memorat fc Angl paucis his verbiseum lenduGallica) S. Joannis Bri (sic sonant verba Caslellanoea llegularis. Nec a

Usuardini

nensis canonici et Floram noslrx, in re disseniiunl Wilsonius Prior enim xn Mrl. anno 1486 exarati, auctor.

viqesimum.

hic subjicere,

ptam

sedulo Sanctus assumdecursu S.AugusliniRegulam toto vtix

Non quam

sequens Sanclo Anqlicano, anno 1608 edito, in pjOTOO concinnavit elogium: BriUenduni, Joannis conf., Pnons depositio S.
Eboracensi,

servaveril;

quam

studiose

omm

monastern

monasteriiCanonicorum Reg.,

cuju.s vita,

W<

munerefunctusfuerit.quademumpatemabocondecoratus subainitate, Prioris dignitate tramite contilos in religiosee perfectionis

miraculuculenter manifestata est ctitate clara, post obrtum patravivus, tum lis, qua; tum est Christi 1379 e sepultus
vit
; 1 Ansic habel Brillenduni; posterior vero Johannis, rriorisBridlington^ naulebeati
:

obiit

anno

prxbens exemplavirnuerit, ipsis mirandx suntmVita tutis: hxc enim omniarelata cumnonnuUaprimum quamhiesum editurus,

ecclesiashco Sanctt cultu de hujus scriptore, prxmtsero. AO memoriaquein Fastis sacris

deOrdineRegularium.cujusvitamglonosamgeadeodednx.tm umstaquemirineafamavolatilis quodnon gentium pnbiicam notitiam,

veSs

m
AUCTO" J.B.F.

S
-

J0ANNB

Florarii nostri laiione inducius reparatx SahtUs ct tempus in cxlis nalale

S
3

mult.udo ad ipsum confluat um.humiliterpostulansmentorumejus "opulo Qua anno Salntis 1.186. illustrari. Obiit

m de

re.no

Angli*

verum etiam de toto

Ss^bita

ideo

^orfan

* M-r* w ^^^S^Jpontifieur.Ro. J *%%^.^ Ex ^ ^^^ ^ ^^ ^.

Franciscus Pagi

Co

Canmixa tionum, a Justo

hoc silenxo factum,
.

Ko
op ra

Martyro l ogium repane

t

ccelu

Album rea .

anno 1366

afficcerit

certeintcrscri

nullum huc usque repemqm, migrasse, 1379 ex hac mia nati Verbi anno
nonreferat.
exitatintertus.
.

J* V tores,qui$.^*^
*%

compertum

eullu antiquo
et legitimo,

Porro ejam recitatis jam inde a Ois, S. Joannem

ecclesiaslico fuisse

^ .^^u
ffWT

nrii rant nost ri ver-

gamsum,

J*2 <**%*%

Porro nullus secundum Mandubito>quin habmsrologiiMo lani editionemprxmambus cmonizatlonem in sua ansuppressurus.De nuntiatione silentio fuisset a Ferrano condiU aulhoMa rtyrologii vero Fortunatum Scacsic Iquentem audi rit ac Signis Sanctitatissec. n,
mentio. tione institu ta fuerit
Galesinius, si

^ s^ ^.
.

ac detur.imo veroalims etiam anmsculus tUn*p tem post Sancliobitum ordiaverosimiUterrepetendaesse,osenauu

chum de
4
.

Notis

Ph ilippus

Ferrarius, coUectisnom.nibusquo-

rumcuraqu0

i^cWalsinghammxtnsuxs^ sequentia cura editis, ptis Anglios, Camdem

1389, seu

^^
si S.

pe

i,

qui

quoquo modo ahquam ha.

eodesU vel monaster.o veneraApo tolice authori t a te. sive

B PiorL ibidU

Eo tempore (nempeanno Vta<~ Joannis obitum anno) in An r, tumbam Joanms quondam de Bridlington, ad fiebant rn^ tanta et manifestata

<^T^

autho ritate colantur,

Martyrologium. Unde liquet, noster canoritatem non sufficere, ut Sanctus

nizatus credatur.
6

snum implevit Ferrarn aucto-

eerto stuporem. Nec tantum lostoblU cis postobia pa eliam S. Joannee jam inde annis cullu ecclesiasico

AngHam duce* kn racula, raeula, ut pene totam

^J^ ^TlTis

Etvero,

Joannes Sanctorum

numero

onvidcatu

fuerit adscriptus, quid fuit,

quod

eruditissi-

ium SUU m

f^jj.

supra laudaU visus, si qu,v duo

Molanus Galesimusmemorant, consona. Joannem enim a

et

*g*3 ^ritatisint

m lempore Romanum iempore mi, quid Martyrologium Roman U UrbaniVIIIreformaGregoriiXIlI, SixtiVet Sanctorum Catalogum relatum
runt, viri, in
fuisse

^PonUfce

S. Petri Cathe Bonifacio IX, qui Romanam adUMoccupavit, dramabanno 1389 usque

Sanctum nostrum, non modo siluennt, verum etiamipsiusmemoriamnevel unoverbo in erucelebrarint? Cur Pontificiis Decretis,
dito

summi

Pontificis Benedicti

XIV

Opere

adscnptum affirSanctorum numero fuisse faciuntin suoCanonicomant, idemaue m ant, idemque etiam rum Regularzum Venrtmoab sis Mauburnus, in Generah su n logio Romano non

J^~ ^^^^Zi^ ^^
^%^?/'

f^^ZhM^-

de Servorum Dei Beatificatione et Canonizatione lib. 4, part. 2, cap. 18 relatis,

Beatorum

jjf^ 2^^
dicavi,
,..j ,-ncerim

dicen .

non obtemperarunt ? Etenim sedida decreta in Martyr ologio Romapost no annotanda sunt nomina eorum, gui canomejus editionem a summis Pontificibus antur e t illorum, aui aliauo ex modis,juxta
laudati viri

antiauam Ecclesix disciplinam approbatis,

*fuisse

a Bonifacio IX canonizatum turpi Sanctum, refert, id certe haud absque

ac manifesto facit errore. IX solen4 Rem enim anno 1379 a Bonifaao non judican ( Htu factam affirmat; quis vero
bit,

SanctorumAlbofuerantads^^^ hactenus in Mrl. Rom erant memorati; ut cit. Opere laudatus summus Pontifex distinctis
verbis sic refert: Ad prsescripta itaque allatorum decretorum describenda sunt in Martyrologio

Bonifacioix

Romano nomina canonizatorum,

idque, sive

laudatum Pontificem, quiseculi xiv anno

Pontificatum adiit,nonpotuisse fieret, decem, priusquam Pontifex Romanus Sancto decernere ? annis ccelitum honores autem ad Molanum et Galesinium
89

Romanum

loquamur de illis, qui post editionem Martyrolog-ii a summo Pontifice subinde referuntur in F Album Sanctorum, sive loquamur de aliis, qui
aliquo ex modis ab Ecclesia approbatis fuerunt
canonizati, et
in

Quod

nomina nondum fueruntapposita

fl

spectat, hi nec

annum,

quo,

nec urbem, in

Martyrologio Romano.

qua canonizatio illafueritperacta,assignant. demomnesinterscnptoresMauourUnus quidem omnes inter scriptores MauburSanctum nus, libro num. pneced. assignato, anno 1395 in Sanctorum ab eodem Pontifice Albumrelatumfuisse, asserit verumnulla
;

lUndemanifestumfit,eamcanonizationem nnud Gtrwn'SacrxRituumCongregationiprorsusignotam ^Jj'''"" " u fuisse. Haec omnia plurimumme.movent, ut

documenta, quibus assertionem

stabiliat, in

SanctuminSanctorumnumerumrelatumnon fuisse credam Verum etsi id ita sit, nec aliunde etiam, Sanctum jam inde a paucis dum. ,

medium adducit, nuttumve auctorem idoneum

laudat, sine quo ipsi pronuntianti fidem adhibendam esse, non existimo, utpote toto fere

taxat post obitum annis cultu ecclesiastico fuisse gavisum, certum efficiatur; Joanni tamen

seculo

summo

Pontifici Bonifacio

IX

poste-

canoniratut
/uiise

riori. Hinc fit, ut in ipsamet asserenda Sancti perBonifaciumIXcanonizatione,utpotequam pariter idoneo documento non firmat, majorem etiam fidem (quod et de Molano, Galesinio et Ferrario eamdem ob causam hic dicendum) non mereatur. 5 Hisce prseterea nullo modo favere videtur Vitse, huic Commentario subjiciendge,auctor,

duobus seculis proxime elapsis coelitum honores a Canonicis Regutaribus fuisse delatos acporro hodieque deferri, fidem faciunt Sanctorum Officia propria, ad horum Canonicorum usum excusa. in quibus ad x Octobris diemOfficium deSancto nostro tegendum proponitur. Nec est, cur quis, an legitime id fiat, revocet in dubium. Joannes enim inter Sanctos recensetur qui licet nec in Bre,

viario nec in Martyrologio

scripti, coli

Romano

sint in-

numero adscriptionenihilrefert. Altumetiam de hac canoniqui de

S.

Joannis Sanctorum

tamen e Pii V summi Pontificis concessione a Canonicis Regularibus queunt,

ut

DIL DECIMA 0CT0BR1S.

A ut ex indulto, quo id hic
permisit,
VHuipie trei
tcripioret,

137
A. D, Uroom.

Papa anno

1570.

manifestum

evadit.

quorum unu>"
edimtu,
nact**ett

Restatjam, ut ad Sancti Acta progrediamur. In supellectili nostra litteraria asservantur duse S. Joannis Vitse, ex codice Ru8
bese -Vallis,
?iis

VITA
s.

Canonicorum Regularium Ordi-

S.Augustini prope Bruxellas monasterii,

JOANNIS DE BBIDLINGTONA, CANONIC3 KEGULARIS.

fideliter descriptse,

quarum unam apud JoCapgravium, seculixv scriptorem, in annem conCatalogo SS. Anglise pag. 191 editam, anonymus Sancto nostro subsequacinnavit citata altera multo contractior tota in lis
anonymi lucubratione continetur .Laurentius
se conSurius priorem Vitam, hinc inde a Trimestri quarto pag. tractam, in suo SS. UVpublicijurissefecissehis verbis tradit
:

Auctore domino Hugone, Ganonico Regulari.

Ex

tomo

95

Bibliothecce
Vallis
-

RR. PP.
collata
et

Oratorii

Cellce ,

monasterii Bridling-toni Vita Joannis, Prioris ex quodam Ms. codice per Can. Reg. in Anglia, pressius et contraLaur. Surium mutato stylo Authoris nomen codex non hadescripta.
ctius
et scripta ab ejus buit; sed est Historia gravis

cum

Vita edita apud Surium

Capgravium.

aequali.

Ast laudatus Surius, hanc Vitam ab auctore S. Joanni eequati fuisse exaratam, probare cofrustra ex his biographi verbis Non solum vero in amplexu scientianatur rum applaudens (S. Joannes) immo cselestibus
:

CAPUT
Sancti
natales
:
:

I.

litterarum
;

stu-

intellectualiter suspirans avidius

dam

Oxoniis

dium
tium

vitce

institutum

sacerdo-

persisteret studiosus

omissis frequenter alter-

cationibus sophismatum inquisitivis, templum ut sui spiritus supremo principi dedicavit,

et

ad varia monasterii mu-

nia promotio.
Prior deBridlingtona, s<mcii ojafci wprimlanni: honestis parentibus Christiam Catho.ex in villa licis et Deo devotis in reg-no Anglia;, quadam, quae Tueng-e a vocatur, Eboracensis

quidem ex veridicorum constudentium relatioex his nibus audivimus. Quis enim non videt, hunc verbis nullatenus consectarium fieri, biographum Sancto fuisse sequalem ? Sup-

BJoannes, quondam

parem
tia

vero fuisse, quis refragrabitur ? Termihietiamprsemanibusest Sancti Vita,

a domino Hugone concinnata, et per amanuensem ex tomo 95 Bibliothecse RR. PP. OraHuic biographo torii Vallis-Celtse experta. adornandis Sancti nostri laudibus anonyin

dioecesis,

ab ipsa puerili aetate secutus

natus g*enerosam traxit originem, qui Deum, ipso Deo,

mi statim

laudati lucubrationem prxluxisse, colex ipsiusnarrationibuspotest sufficienter prodigia, S. Joligi; at undehauseritplura meritis patrata, annis tum vivi, tumdefuncti Sancti Actis frustra qux in supra citatis
qucesieris,

ingredi ut creditur, ducente, viam sanctitatis ipsius innoccepit, gradumque perfectionis in quinto oam centise annis arripere jam studuit
;

que

SBtatis

suse

anno a suis parentibus schola

et doctrinis sticis traditus disciplinis,lectionibus sua patiebatur aetas tequantum

sui mag-istri,
nella,

compertum non habeo

setate scripserit, auctor

neque

etiam qua Vitam auctore dovel verbo prodit. Ceterum usque C mino Hugone exaratam, quod huc

uspiam

sedule operam impendebat. Dum autem cum suis sociis a schola egrederetur et ipsi discursipuerilibus, ut assolent, jocis et vanis currendo intenderent, ipse ad F hinc inde

bus

orationi ecclesiam convolabat, et ibidem solus

editamnon sciam, collatam cum jam

ita ut varias

ciiatis

tenui setate deditus, et devotioni mirabiliter in

Actis hic subjiciam, qum alicujus momenti sint, desidenotata relaturus sim, ne quid lector
ret.

eorum, lectiones in An-

omnia lubrica

veluti et pueriles consuetudines

respuebat, gratia Spiritus S. edoctus totaliter quodnusquam autraro apparuit in LpBOali Tta levitatis puerilis. Mira ces, pus
quo<l indicium

umquam

actu credere veliet, quinqucnnem

ct dcvotiom ludos pueriles deserere, sanctitati talifl tafl deditum esse, prsecipue cum nondum neque scicnperfectam discretionem habeat,

Certe, ut puto, nec tiam boni maliveag-noscat? superno Mag:istro increderefas esset, nisi illo vemre ad qui dixit Sinite parvulos

spirante,

Co)

cailorum b. me, talium estenim reg-num annisJoannes,gratia Dei cut utique teneris sub ccepit,et,superno repletus,c:libem vitam agere g:radum sanctificationis ct Ductore ducente, ad meruit gratiose postmodum
perfectioris vitce

Si-

itaqueannissubmatcrnisalisinetappropinquante temport nocentertransactis,

rL

adolescenti*, quo jam pubcrtati,ad uuu num fragilitasinstinctunaturahs 6

matunor

a^tas

ete

jj^ ^

corrnpteonifl

'

VITA
138
.

S.

JOANNIS CONFESSOMS
declinare

i.

pt

Hscivi viam maxime

ad altaris ct spiritu contrito dcvota confessione verus disoipulis Jesu accedebat, sicut
offlcium
Christi venerabile

Sacramentum corpons Domi-

at * jam in ^odecimo^ vovit castitat..^ auno coustitutus votum mentmra cor offerens, nt virginitatis sua3 Deo

menda bat,

et

semetipsum judicans mysterium peragendum, et tam sacrosanctum essetmtate, attamen senem

passionis ejus cum ingen mc in memoriam pertractabat; quod etmore consecrabat et reverentiasumelm cnm maximadevotioneet valde mdigimm ad
i

quamquamjuvenis
os^endebatse
brfetate

d /et

vit* corporis usque ad finem

creditur,

tum
atque
bat,
sis

inviolabiliter observaba t^ bonis i-ta ouotidie sicut tate

J^
atque
con-

virtutibus

creseebat

sancteque
s

ti* can

computata cani emm na nec annorum numero scihcet

snnt sensus hominis,
.

operum gravitate etsom hbro Sapienvita3.Scriptum est enim venerabilis non diutur4:Senectus

morum

et

etpaulo post

Offlciis

divinis

cum

honest de

et leligio

quo personisomni tempore,

qmidquid
etiam
sententiis intelligere
labili via

vaeabat;

ris

armariolo studio recondebat

^-gg IHM g* J ^M"? ^

ce

i hujus modi
int r

cum

habitu b*culan

^~
ta

. Etquivita Et aetassenectutis e et informanovitiorum dem aPriore magister ejusvitasimul cum effectus est tor juvenum gratiosa multos provocamoribus laudabihs et ad salutem, iiocfobus vero

immaculata

attamen Domiplebeiosconversaretur,

noopituLte devirtute in patriam, B adcLstis vitae perpenden uteque

tis

viribus anhelabat;
et

J^^
quod emiserat,
#

virtutem crevit et

cabat, et a^dificabat suorum fratrum absentium et diebus defectus refectono seu ahpsallendo et legendo in

choro libenter et sme murmure bi ministrando ipse monastern et aln supportabat. Quidam pater
oanonici considerantes in diversis tiam ac discretionem successive
ciis

ipsius

agitan ventis tentationum inter saeculi fluctus propositi sui firmiter statuit omnino anchoram et ut hbenorem DoHgeve in littore solidiori,
religionis confugere.

tum suum

votum

castitatis,

Joanms pruden- E omr

ad quietum portum mino redderet famulatum

3

fecemonasterii ipsum admiuistratorem f, fidelis dispensator et runt, ipseque tamquam sibi commissa prudens utiliter et fideliter, quas ita se ipsum regebat, ministrabat et

fuerant,

irr
pkeUm

Cum

jam longe ergo in annis discretioms

qnasi

processLt *et
toriis,

annum vigesimum

atti-

hominibus niquod Deo acceptabilis erat et ab nec propterea unquam niio diligebatur affectu;

gaudiis et pompis transigigaet, relictis sasculi

ab

officiis

divinis,

horis oanonicis nocturnis

habitum

S.religionis

larium in venerabili et Eboracensis diceceS Marise de Bridlingtona,

*is, devote suscepit;

Canonicorum Regureligioso loco pnoratus

vel diurnis se substrahebat,sedsemper

cum aliis

legendo in choro cantando et

interfuit, nisi ah-

qui

quidem prioratus ab

milliaeadem civitate Eboracensi per triginta plus distans non longe a htria autmodicum

aut major quod impedimentum sibi obstaret constringeret. necessitas ipsum abesse non referre nonpote5 Mirandum quoddam non re.peri, sed a quiiaj, ^uuu uuxm** ro, quod tamen scriptum
1-

monaeri
ralia admiidt"

rium

tore maris situatus, habitaculum. Joauviris religiosis praestat

jocundum

et quasi sohta-

ex auditu percepi quodam in ofiicio Celvero tempore ipse beatus Vir jam

busdam
larii

religiosis

^J^
g

nes itaque,relig-ionis habitu

suscepto,quasi nova
viflr-

^ administrator

depulatus, exteriora mo-

plantulasecusdecursusaquarum plantata, tutum germina in domo Domini producere

1,.

nasterii negotia regebat, ob

quam causamfre

cce-

quenter oportebat

eum

de monasteno egredi,

apusilpit.vigilare, jejunare,orare,cupiensque laboribus placere Deo, vitam suam ducebat in

repapossessiones et Grangias h supervidere, intendere,cultoribus agrorationibus domorum

tempore congTUO et abstinentiis,ac postmodum professione regulari per eum emissajuxtagra-

rum

assignare, etaliis laborantibus operas suas

tiam Dei collatam visus est viam

arctioris vitte

panem, potum etalia.pro expensis omniuminprovidere,quae omet exterius ordinare et

terius

continuis fiducialiter aggredi, crebris jejuniis, laboribus vigiliis, orationibus assiduis, aliisque

masecundumscientiamsibi a Deo inspiratam

diligenter, fideliter et discrete exequebatur. Erat itaque tunc inter fratres suos canonicos de admiratio, ejus vita et virtutibus non modica

corpus suum spiritui servire coegit, semper inter alios et

cum

aliis ordinabiliter, sociabiliter

humiliter, obedienter vivens, et in abdicatione

tsute propriae

voluntatis,humilitatemvero etpacorde tientiam, quasi duos lapides pretiosos, in stabilivit. Itaque creteris suo pro fundamento
antiquioribus obserin ipso monasterio etiam vantise regularis speculum erat, et exemplar
sanctBB conversationis

atque de ejus sanctitate secreta et frequens confabulatio, verum quia scriptum est, quot capita
tot sententiae

potest
4
i,

unde dictum evangelicum

;

verosimiliter de eo
proferri
:

Fuit

Domino Jesu Joanne loquebantur ; opinabantur aliqui etdicebant quia bonus non, et devotus est; alii e contrario dicebant ipsius sanctitatem male interpretantes ejusque devotioni et simplicitati spiritu maligno detra;

et

sicut JudaBi de

Christo, ita et ipsi de illo B.

homo
"

missus a Deo, cui

nomen

erat Joannes

hentes.

ei

ad tairot

ordiiinpro-

mom

Eelix ergo iste Joannes felix et gratiosuni d. habuit principium et feliciori medio subsequente felicissimum morum exitum obtinet, veluti in sequentibus perspicue apparebit. 4 Procedente quoque tempore ad sacros ordines successive promotus et in sacerdotio constitutus devotius assuescebat orare,ac psalmis, hymnis et canticis spiritualibus ore simul et

Erant autem eo tempore pauperes quidam, aui extra monasterium in vicina domo morabauH ,. ,. tur, penunam patientes ahmentorum, de quo6
.

Panes

inw
;

cm,one Joanmt

la-

i(1esxl tf<r-

rum

necessitate B.JoannesmisericordiaB visceri-

tur ^ nppareni

bus condolens cogitabat omnino de rebus abundantis

in

monasterio

eorum

inopia? aliquid

'

impertiri, propter

quam causam, quando

exire

corde laudes uberiores reddere Deo oinnipotenti. Tempore quoque, quoad divina celebranda

debebat pro factis monasterii, aliquos panes secum assumens exportabatsecrete etipsos eisdem
indigentibuserogabat
;

mysteria, praeparato sui cordis habitaculo,

cum

cum

pluribus diebus iterasset,

quod opus misericordise quidam eorum,

qui

DEE DECLMA OCTOBRIS.

A.

139
A. D.

explorantes, et ipsum qui sibi invidebant, hoc super hac re Priori accusabant, dicentes Celminus providum res omnes asportare et
:

Hotom

.VXNOTAT.V.
* Hsec villa (ut videre sst iu Sancti Yita a P ud Capgravium et Surium) tn comitatw Eboracensis locis maritimis sita est non multwn a monasterio Brittindunensi re~
?notis.

larium hinc inde distribuere pro sua? libito voluntatis. Sed Prior, ut vir prudens et expertus, ipsum Joannem virum fidelem, devotum et discretum accusationem non ex bono zeesse illorumque procedere cognoscens, verbis benignis corum

lo

malitiam usque ad tempus dissimulabat. Contihsec tempore, quo ipse Joano-it altera die post
exire quod Prior cum nes Cellarius volebat accusaverant, secus viam, uliquibus, qui ipsum transiturus astabat; ipse per quam ipse erat Joannes super egenos et paupeveroDei servus aliquos secum diligenter intelligens, panes
, ,

b Marc. cap. 10, v. 14. G Li proprio S. Joannis Ofpciolegitura?va's decimus tertius, reliquivero Sancti biograpki

de voto
e

illo

altum

silent.
i,

d Evang. Joann. cap.

f. 6.

Hanc provinciam

Sanoto uostro fuissedealiosque scri-

res

tulit

et

clam sub cappa

sua portans

opus

mandatam, apud Capgravium ptores haud repen

f S.

misericordiae et pietatis,
g-ebat implere
j

ut antea solebat, sata-

Joannes, ut habent

alii

biographi

spiciens,
:

quem Prior egredientem conmox ipsum ex noinine vocabat, di-

munus Praecentoris in choro et Eleemosynani

exercuit.

At ipse statim Prioris eens Joannes, veni huc. imperio venit ad praesentiam ejus, qui obediens interrogans, et ipse cuipsum, quidportaret, sua opera bona soli Deo esse cognita, utp iens inclinato capipote homo simplex et innocens, laPater , inquit patriPriori respondit
te,
: ,

g Cellarii, prout hic sumitur officium est rebus monasterii temporatibus providere; apud Benedictinos vero illius ofpcium est, infirmorum, infantium, hospitum pauperumque cum omni sollicitudine curam gerere, ut
,

ex Regula

viam extra portam mepides k sunt, quos ad liorandam portare volo intendens hujusmodi excusatione honesta, non propter Priorem suum,
:

manifestum apparet. ubi triticum teritur. h Grang-ia locus Qabrielis Pennotti i Cappa, utvidere est in Ord. Clericorum Ganonicorum tnHistoria
S. Benedicti
est,
lib. i,

erat sed qui sanctorum secretorum conscius praesentes astapropter alios, qui cum Priore sagaoiter palbant, rusb piae intentionis opera Ostende, inquit, liare. Tunc Prior ait ad eum sint nobis, ut videamus, si vere lapides
,
:

partita
in

et talaris,

quam

cap. 22, superior vestis est longa episcopi et sacerdotes, cum

publicum prodibant, induebant. k Hoc factum reliqui S. Joannis biographi

silent.

Fili,

continuo mandato praecipientis obtempecoram eis ostenrans, panes, quos portabat, aspectu lapides esse videbandit, qui in eorum data Prior utique super hoc stupefactus,
et ille tur.
ei

CAPUT

II.

licentia abeundi, his, qui astabant

:

secum
,

Sanctus in Priorem eligitur

prce-

Ecce, quam injustam accusationem attuhait istum benignum stis mihi contra Hominem innocentem. Illi vero admirati mahumilem et

clarce virtutes in ipso enitent.

gnoque rubore percussi, in claustrum regressi portantes, qui sunt, suam vecordiam secum suse perversitatis malitia, ipsum postea, abjecta Joannem in amore et reverentia semper habuerunt.
quod prodi-

Crescentibus autem

in ipso beato

Viro

piffl

InPHorm
rl,

conversationis et sancta vitae meritis, ab monasterii ofiicio Cellarii exuTlis, et Sujpprior

effectus sive
ofiicio

uur

>

Vicarii

functus

oinnia,
,

Bene quidem potuit hoc factum

credibile

gium Suncti

Mo raP/itt "

beati Viri virtutibus, esse consideratis ipsius humilitate, innocentia, castita-

COm~
fi;

man--metudine,
te,

infra latius pudicitia etcaritate, de quibus Actibus declarabitur. Leg-itur etiam et est sylvestres virgas B. Joannis Evang-elistse, quod aurum optimum convertit, quas postea ad in

quaead observantiam religionis pertineban! a sibimet parcus g-aciter atque discrete regebat, et austerus, aliisque quidem benignus extitit et ser- misericors. In correptionibus modestiam
fraterna affluens, vans, in compassione et pietate exhortationibus sedulus, in admonitionibus et

panes propriam naturam fecit reverti. Iste vero transformeritis in similitudinem lapidum suis reformavit, quos iterum ad proprium statum in sevum mavit. Ille virgo electus a Domino utsupepermansit; ille beatus noster Joanues, a Domino et rius dixi, a pueritia sua electus castitatem dilectus usque ad fiuem vitae suse servavit Legitur et cordis immaculatam
corporis
.

in omni humilitate et castitate prsecellens, exercens, exemplum opere bono semetipsum mansuetudinis omnibus ostendebat

gratise et

etquoniam scriptum
liat,

est:

Omnis, qui

se

bumi-

exaltabitur

a,

monasterii Priore, capitulari congregati,

defuncto postea ejusdem in lomo universi canonici

,

ipsum

in

Patrem

et

Priorem

invocatione,

suum, prasvia scilicet Spiritus Sancti unanimi cousensu et assensu nullo

^

etiam de beata virgine Brigida, quod

solo tactu

lignum aridum et per longum tempus plura quoin pristinam viriditatem restituit; possent infern etiam alia de sanctis Viris

siccum

que ad argumentum hujus

gorum

13.

rei, ut in libris Dialoprocul Gregorii p. 3 et alibi tales

contradicente peuitus reclamante aut b. aetatis suae trigesimo septimo runt auno ct devoQuidam propter suam sanctitatem circumspectionem in tionem quidam propter rebus , omnes spiritualibus et temporalibus
,

habitat, dnbio caste viventes, in quibus Deus Dei scilicet est, Prima ad Corint. 3. Templum

adhaeret quod estis vos. Et in eadem Qui autem est cum eo. Et in lib. Sap. Domino, unus spiritus
:

et ipsia ipsum una voce clamabant dig-num et GubernaPatrem et eorum monasterio ut semper erat qui esse perutilem torem eos alloqu assuetus, spiritu benigno
,

dicitur

Incorruptio facit esse Octobris Tomus V.

:

proximum Deo.

onus suseipiendum ad talem gradum taleque indignum, ct ahquamdicebat fore esse

omnino

YITA

S.

JOANNIS CONFESSOIUS.
.

,.

140
diu resistens
Tiivprsis in

IZ

1U em Dei

eadem sententia eiectionu ra hoc voeUtentibus, ipseque sentiens admomtus quo eirca se adesse,
quamv.s

^^SSJSiX^
^

i,vomP m" tam j ni, xd,m in uveme,

quam ouam

in

aestate

ccenant
et

ccenam

Com-

^mamprudentumconsiUo.sirauquepr
omnibus devictus, suum tandem e.ectioni
coactus
est,

bus

*" tte
,

cbieoiscopo,

L pn**

secundum perpetuum ejusdem monastem Priorem

qu daramodo **oracenm pra^sentatus quoquc ntum patris ab eoaem

attribuere
legt-

JT^

S?iE*
Ine
Corapletorium,
ecdesiara ad offlciura

comeditur conatio fit collaUone, de et, facta

process.ona hter ra conventus vadit re ectorio Corapletorn quo drato et

processionaliter vadunt eura s, finito,orancs et absque mora Ltio et pace in dorraitoriura, dormitionem, nec postea emsonat campana ad

time confirmatus est. " Ipse vero tunc ut vir onus magnum super ditans atqne considerans Gre o sen entiam B. se positum, et secundum plus ab eo n led committitur,

V*""

quam

necessitatis et ex licetexire, nisi cansa gerente Priore sen ejus vices speciali licentia a

rii

cui plus

que auxilio confidens qu* gubernanda monasterii,

,

se et

oinma ejusdem
susceperat,

etiam matutinale qualibet et frequenter alio. pr*nocte snrgebat cum aliis devotis aliquod spatium in choro
11

Ad

offlciura

in cawnfoi,

* *
'

terrenorum Uubernarori c*lestium et commendabat. Ejns pus meritis de^otis precibus tam et negotia monastern et orationibus res per temtemporalibus spiritualibus.quam in
n

veniens, per meditationibus insistebat. orationibus etsanctis peracto ipse aliquando Ab officio matutinali dormitorium revertebatur, et

cum conventu ad

bono statu pus, quo erat Prior, in constinonnulli in hujus reg-imine At uuamvis sed de potestote B tuti non de ouere cogitantes, inde pralationis gaudentes, rnag-is et honore humilior atque beniexaltantur, hic e contrario
promptior
exstitit.

perstiterunt.

ad servieudum ffnior,etin operibns caritatis

Nocte et die in claustro regularem, sicut, choro etalibi observantiam observabat. quasi praB semper l,iin junior esset, dictum Sapientne oculis videretur habere illud
(

fingebat se, sicut aln, ad intrans cellam suam sed postea cnm quietem in loco suo redire, sentiebat dormire, ipse latenalios suos fratres ecclesiam redibat, et ahter de dormitorio ad alio loco dequando ibidem autin capitulo seu et alns devotis voto contemplationibus, psalmis residuum exorationibus usque ad lucem diei

pendebat, et ita communiter totum religiose Deo serviens contitrn suaB sancte et

tempus

vi-

Bectorem
e

te posuerunt,

noli extolli,
illis c.

sed esto

inter illos quasi

unus ex

Et raro quidem

fuit nihil nuavit. Ei etiam consuetudo divino onicio anteponere, sed, si occupationis supervemre prospicealiquas solicitudines sibi et temponbus propter quas in choro horis

terren

ret

dicendis absens fuit, ab horis canonicis in choro

advenientium, causa hospitum, et aliorum causa pro negotiis monasteaut quando gravior ipse deg-ebat sic inter conrii eum urgebat; et
nisi

tunc ante omnia constitutis nequiret interesse, necnon uno de fratribus suis horas diei

cum

unus eorum. Semper dilig-ebat tenens, non viam rectam, et mediam undique dextram, se extollendo de suis dideclinans ad sucgnitatibus et meritis, neqne ad sinistram,
fratres suos, ut

similiter cum Onicio Ofiicium B. Virginis Marise, devotionibus suis conPassionis Christi et aliis cordis devotione dicebat, ac

suetis

cum magna

corde contnto deinde confessori suo sua peccata et dolens humiliterconfitebatur, plus plangens forte grapeccata, quam aliquis
levia et parva

cumbendo favoribus
tis
j

et vitiis

humanae

fragilita-

via peccata, posteaque

et

talem absque simulatione se exhibebat

forisqualis ipse erat inin corde interius, et

Missam audiebat, vel ad prasparabat celebrationem semetipsum devote

secum cohabitantibus
tra

cum maxima

semetipsum

quamquam

ipse habuerat

cameram largam, honestam, cum

omni apparatu utique

et ornatu officio prioratus a temporc antiquo deputatam, in qua alii Priorequieres, praedecessores sui, residere et nocte hocvanitatem repuscere solebaut, ipse tamen,

reverentia et timore ad oflicium ipso stante ad altaris accedens, et plerumque qui ipsum in altaris altare, ut ipsi perhibebant, adjuvabant, tantus timor eum invasit,
officio

ejus capite qnod in frigidissimo tempore anni de aliquando mag-na quantitas aquae stillabat et
,

tans,

nolebat in ipsa camera dormire

sed

sudorem videbatur quasi totus resolutus in acciderat quod autem cum videbat et quod ei
nemini voluit unquam manifestari,

(J

omni nocte in una cella cum conventu in communi dormitorio quiescebat lectilia sua e vestimenta d sua erant minime preciosa, sed poreligioni tius vilia et grossa, honesta tamen et
j

12 Eesiduumque cujuslibet diei infatig-abiliter

tt

expendebat circa necessitates monasterii

in-

tus et extra, horis canonicis exceptis,

usque

sua3 congruentia.
ma.iuii. KU?rt//K 1*11119
cura,

10 Completorio autem finito,ipse solus in * . choro remanere solcbat, lbidem orationi et conm ,

templationi

cum maxima

devotione aliquaindiu

vacans, intra se rcincinur.mdo et considerando statum vitae suae, curam animarum atqne regi-

ad horam refectionis, quia communiter in renisi fectorio communi cum aliis prandebat, causa advenientium nobilium virorum aut aliorum hospitum, propter quos ut illos honeoportebat euin stius et humauiter tractaret
, ,

omnino abesse. Cibum etenim

et

potum cum

minis
l

sibi

commissi monasterii, quid etiam in

summa sobrietate
niis

ettemperantia sumebat, jeju-

diurnis

suis diuturnis * actibus fecerat, si aliqua forte negligentia Deum offenderat, sciens, se reddi-

et abstinentia

sacrae Scripturse
spirituali

carnem edomans , lectioni semper intendens, cibo etiam

:

turum, ut homo mortalis de his omnibus rationem, et ab illa hora usque mane sequentis diei cum aliquo non loquebatur, nisi ex causa maxime necessitatis, vel quando aliacausa perurgens existeret. Inqua re notandum est, quod cauonici Ilegulares, ac etiam monachi S. Benedicti in regno Anglise, quolibet tempore an,

hat, sciens
//

magis quam corporali pasci desideraquoniam scriptum est Non in solo pane vivit homo sed in omni verbo , quod procedit de ore Dei e etiam cum David dicit: Quam dulcia faucibus meis eloquia tua f et quotiescumque autem aliquid ex sacra lectione percipiebat, qnod in spiritualem tantum aedificationem
,

'

//

DIE DECIMA OCTOBRIS.

gratias solitas ro post refectionem

ferebat
:

cum

aliis re-

ac postea non vaniloquiis aut humanis solatiis, sed colloquiis divinis et iis, quae ad anima3 salutem pertinebant, potius intendebat, aut ad aliquas honestas et utiles occupationes aliquo tempore voluit esse se convertebat, nec Otiorecolligens, quod scriptum est otiosus,
:

tiens et misericors

et

super

affliotos

scmper

pia gestans viscera, in tautum quod plerosque ad inopiam devolutos multitbrtiter * relevaret, tejemullifo^ eis dando et pnestando, quse nunquam postea " uWr
voluit repetere. Super tenentibua etiam possessiones raonasterii pauperibus, et do impotentia

sitas pernicies est

inanis gloru contetnplu,

anim.

13 1'requenter etiam, ut carnis subjugaret voluptates, solo pane et aqua corpus suum refocillabat,

solvendi conquerentibus motus pietate et misericordia, ssepius partem, quaiuloquc totum de-

nec aliud comedens. Attamen quan-

dohospitesadveniebant,quibussecundumeorum
aliquid praeparabat, statum de cibis lautioribus consedebat, et simulaipse cum eis ad mensam

bitum dimittebat, et relaxabat, etoinm petenti pro amore Jesu ihristi secretiori modo, qu<> poterat, se dedit. Pauperes quoque scolares, de rebus abundantibus in monasterio, suraptibus
<

necessariis,

prout

commode

poterat, ad scolas

de cibis delicatis bat se propter eorum solatia verumtamenhoc, quodsualiquando comedere,

nutriebat,

multos etiara

alios

pauperes couvi-

mebat,
ei

in

parvaquantitate erat; ministrabatur

de suis sibi fidelem et secrete

ventes sicut alter Tobias alebat, et alios vestiebat. Multa quoque alia opera pietatis erga iudi-

per

quemdam

servientem una parva tassa argentea, cum aqua pauca coopertorio argenteo cooperta, de qua

et pruipse potabat, suam abstinentiam caute palliando semper cum vultus hilaritate, denter edendi et ut sic convivarum aspectus, simulata refectione, devote falleret, semet exbibendi

unde in gentes misericordissime faciebat hujusmodi pietatis operibus recte potuit vocari verus imitatorB.Augustini patris sui ac nostri h, de quo legitur, quod, defieiente aliquando cc- E
:

clesise

terius

demonstrans quasi similem

aliis,

sed in-

tus

tamen

erat valde dissimilis, et prsecipue hoc

pecunia, cum non haberet, quid indigentibus erogaret, vasa Dominic.i frangi ctcouflari jubebat et indigentibus dispensari. 16 Erat adhuc Homo iste tiraoratus, sem_ ,. per Deum timens, abstinens se ab omm opere
,

ftC

nJ""*

leneritudine
utlel

faciebat, ut ejus

intentionem vana gloria nullatenus absorberet dicit cnim B. Grevana o-orius, carnis abstinentiam nonnunquam gloriam omnem enim vanam gloria obsidet

meritum

et

malo

et

permanens

in iunocentia sua, castus

corpore, pudicus in sermone, cogitatione mundus, mansuetus, item misericors, inajoribus et

Vir

iste

devotus quasi

quoddam

virus mortife-

rum

exhorrebat. De ejus salutifera communicatione in verbo, vultu et opere, nonnulli ad eum

senioribus quasi obediens, et eorum consiliifl condescendens, morum fervidus zelator, vitiorumrigiduspersecutor, corpussuum castigans,

venientes delectabilius saturati sunt , quam de cibis et potibus , quos ante se in mensa habebant, et

servitutem redigens cum eis, qui oderunt pacem, erat pacificus, et bene agcntibus per humilitatem erat socius, prudentia praediet in
,

quamvis

ipse,

secretum suum

tus, consilio providus, in

omnibus actibus

suis

ut intra semetipsum celans, affectabat reputari magis satagebat laucommunis; quanto

discretus, universo
tus,

morum
,

et virtutinn redimi-

homo des humanas

et favores effugere, tanto

amplius

circonspectus ad omnia, illorum quatuor animalium imitator quaj ante , retro et in

,

usquequaque divulgabatur celebrenomen ejus. super montem po Nonpotest civitas abscondi

invicta pulien
lia,

circuitu oculos habere describuntur. Erat praeterea pauper spiritu, corde contritus, semet-

sita g. "

pa14 Erat quoque magnse et admirabilis pacificus ac sine querela tientiae, quietus et
tribulasuas injurias et suorum domesticorum sufferebat, ipsos tamen, qui laeto spiritu

ipsum despiciens, non divitias neque honosed soli Deo toto corde res mundi quserens statuens, cum maxima conet opere servire
v

tritione

tiones

hujusmodi injurias sibi et suis inferebant, cum tranquillitate corritali constantia, modestia et talia agere seu ipsum gebat, quod postmodum amplius offendere formidabant quam etiampa:

cordis lugens peccata sua, etiam dolens aliena, spem perfectam et saepius semperhabens de misericordia Dei omniiiotcntis cum perseverantia bonorum usquc in fincm p vtesuse. Videbat quoque ipse multoties in spiet dolore

ritu quosdara excessus

suorum subditorura

et

tientiam ita laudabilem exercuit contra persecuquotores et sui" monasterii rerum invasores,

rum

aliquot benigna

affabilitate devicit;

ad

familiarium, qui aliquando faciebant se.i ipse aliquid aliqua, de quibus nolebant, quod crat corpore, cognosceret. Ipse vero, qui absens

pacem reconciliando alios per humilitatem et tolerantiam ad tempus sufferendo, et erga alios ut prudens et nobilis defensor stans invictus
propter justitiam suas inimicitias coegit deponere et defensores plerumque habere promeruit, quos acriores injuriantes etpersecutores perpessus est. Item in suis infirmitatibus et angustiis
ita patiens erar,

modo

mirabili videbatur iis corporaliter astare ut se ab hujusmodi et eos alloqui et corripere, timore correcti excessibus abstinerent, qui ejus
talia

deinceps agere formidabant.

ANNOTATA.
xi. a Vide Euang. Luc. cap. 14, > Capgravium et Surium hiec b Vita apud virtutum Sed cum cresceret fama habet
.

quod numquam audiebatur verbum querulosum ex ore ejus, sed semper graadversitatias agebat Deo in omnibus, tam in
tibus,

quam
Fuit

in prosperis.

ejus, accidit,

ut,

profunda ftu-

15

etiam

magnae

humilitatis

circa
et

trum manus

monasterii pra^posito in frasuum munus resignante, vota

id

omnes, abjiciens a se omnem superbiam, et ita vitam suam inviolabilem cu-

arrogantiam

omnium, Sancto
existimarent
electus
est.
:

agente Spiritu,

in

eum

stodiebat et

famam, quod

in incessu, statu vel

functione conferrentur, quod ea sed, illo sese excusante,

dignum eum

habitu, seu in caeteris motibus nihil agebat,

multos peAt, illo intra annos non

sxe

VITA
142

S.

JOANNIS CONFESSORIS.

O
id ittecit, u aliis pralucere, fljis etiam liberisfratrumsuitYa-iUelectussit.

Stu

cEccles. cap-

32,

>'

i.

Zll lautmribus cibis, ipeePnor potius, et honestatis SL causa consolationis aliquod solatmm pr*. et ut
nuam comestionis, nobih s nte SU*
viro exhibere

auditu perceperat, an non. pnt ouse ab aliis fratnbus reenLs a Priore et suis aratisqueprotah v.ro ahquiest, pra3 P

"

simu cum

hinaravhus

tcum

eo ad

apud Suriumel

CW2'lFZwUs
sufflciunt

potibus hmc mensamconsedit,cibisque ac serviens il e de quo positis de super mensam abula miPnori mentionem feci, qui up abstinent etiam solitus erat, qui

pellioul* abunde corporibus frigori. cendo anostris eMatlh. cap. fc, t- '
oYt
:

agnorum

parvam tassam argenns^us fuit, in secreto aqua pura coopertam, teamsupradictam, cum
c

1 tare

mm

Psafrno 118,

f.

1 3

epulantibus Ubs atque virpraedictus cupiebat inanSbus, nobdis B ermo honestate sua cognoscere,

uxU cum

posuit

et,

So modo
vlnciaa est

servata

argentea erat, de in illa tassa cu uTmodi potus Consuetudo emm ilhus P ronuoPrior bibebat.
cinhis

mundanis tam rehgiosis quam vinum potare, et Praelati * argenteis

coopertos, qui

si-

J.scyphu

habent ciphos suos juxta ve ahi nobiles semper

CAPUT
Owadaj
B

III.

se in et

priusquam ahquid deposuennt statim super tabulam cyphum

mensa

Sawcft- tracttte,

mor&ws

ac beatus obitus.
-r

SSeHpiuntar.

exVconsolatiouemfidelium pauoade multis

rerum
i

de guibusdam

actitwis mirificis

ad

pr

ut pie creplacebit, quae Omnipotens, precibus dignatus et ditur, Servi sui meritis mortali pereg-rinatioest, ipso adhuc in hao

me re

cooperculum super serviens, qui astabat, reponit. Servato igitur temsive ahum oyphum Priori mmime disphpore congruo, quatenus nobilis famihariter verbis joceret, idem ipse est dicens cosis Priorem allocutus modicum de vestro poculo, si Prior vehem ccepit honeste verbis placekt, gustare. Tunc ille quod benigniscontrahocsibiquasi vetare, eo
:

tassam &

Domme

suo manitestare. ne superstite, coram populo Priore, Quadam vice, ipso B. Joanne existente quffl vocatur Herquinque viri de villa,

tassam cum vino ipse nobilis etiam aliam maet nobilis subridens ; se positam habebat voluit. ciphum Prioris arripere

coram

dum

nuque protensa Expavens autem Prior Joannes

se,

et dolens

mtra

tvlpole a,

personaU-

infringebat, ut scentibus unda maris super eos quod secundum involveret quasi eos statim evadendi ; hi rationcm nulla eis videbatur spes Joannes principaliter * ignoquibus B.
,

Dunelmensis dioecesis in man navieorum navigarent, quffidam tempestas eos et usque fluctibus intumegium invadebat, et eo

autem,

abstinenti requia nolebat secretum su; retinebat, ne ex eo velari, ex adverso ciphum insisteret, ut omnino gustaret. Cumque nobilis impleret, Pnor ait ea vice voluntatem suam benedictionem faSustinete modicum, donec brevique oraciam, et oculis cordis eievatis, ut aqua vmi in silentio fusa ad Deum,
:

tione

ter

santus fuerat, sed de cjus tamen vita et audierant, se conspicientes in tanQtitate multa vocibus unato periculo constitutos flebilibus ut meritis omperunt Deum vocare nimiter dignaretur ipsos 15. Prioris de Bridlintona ipsius
,

et genesaporem assumeret, tassam benedixit, paululum ille roso licentiam dedit potandi. Et

tempore melms inde gustans aiebat, se longo secreti vinum non gustasse ; sed postea per alios
veritas sibi innotuit,

ab

ipsis

Liberare. Kt,

marinis fluctuationibus misericorditer dum in hac deprecatione devote

persevcrarent, ecce, apparuit eis gularis canonici habitu indutus

quidam Requi ad eos

quod veraciter aqua pura fuerat c. De quo in ipso cipho argenteo posita manifeste constat, quautam fidem ipse devotus Deo dilectus Vir habebat in Deum, unde
et
in

veniens et manum suam naviculm superponens eos ad litus salvos perduxit. Qui quidem viri,
sic a periculo

hoc posset de dicens ad Deum

quantocius properabant,

mortis liberati, ad monasterium et quem antea nus-

quod palmista canit Desiderium cordis ejus trisubuisti ei etc. Frequenter enim Vir iste, ut dixi, in pane solo et aqua jejunabat, perius sed,anaqua cocta vel non,expressum noninveni.
illo dici,
:

quam
quod

corporaliter videraut, statim ut adejus pnesentiam venerunt, eum agnoscentes, ex eo

dum ipse Prior Jo- S 19 Altera quoque die imlnereprs' J^ annes iii ecclesia staret, multis astantibus et vi- servatur.
,

mare apparuit, genibus flexis coram eo coeperunt perordinem enarrare omnia, quae eis contigerant, pro eorum liberatione graeis in
tias sibi referentes b. B.

dentibus, lapis non modicus cecidit ab alto super caput ejus, sed, protegente eum Altissimo,

quasi nihil mali

ibi

illi

intulit,

de qua fortuna, qui

,,

vero Joannes de verbo

gratificationis eos graviter increpabat, asserens

3e illo

erant praasentes, valde admirati sunt, ipse vero ut postea dixit, multum dolebat, quod
in illa operatione divina alii ibi praesentes fuePerferant. Bene ergo dicitur per prophetam
:

tempore

in suo

monasterio fuisse, ad-

monens

eos, ut tacerent et ecclesiam intrarent,

ibique Deo et beatae Virgini Marise gratias hac

cisti eis,

qui sperant in
:

te,

in conspectu filiorum

de causa devote redderent, et nihil sibi, sed Deo, qui solus mirabilia operatur, totum adscriberent,
18 Vir
t

hominum. Et iterum
Altissimi etc.

Qui habitat in adjutorio

lncenfiw*
'",!,ul

quidam

nobilis in ipsa provincia,

de

'""""

!'!P

foma frequenter audiens, disposuit una dierum monasterium adire, ut cerpraedicti B.Prioris

'20 Quadam etiam nocte dum ipse Erior Joannes orationi devote insisteret, domus qua3dam infra ambitum monasterii igne subitaneo accensa est, quod factum quasi primus sentiens
,

tius

aliqua experientia cognosceret,

si

vera

statim illuc properabat, apportans scapulis suis

magnam

DIE DECIMA OCTOBRIS.

magnam

scalam,

quam

ipse solus erigens do-

suae,

quam

praesoivit et

prsadixit,

pleuam A.D.Hwom.

mui ardenti apposuit, quatenus alii adveuientes asceuderent, ut domui subvenireut. Interim servientes monasterii et alii accurrebaut, et,

dum

exilli hinc inde solliciti essent, ut ignem tinfuerent, Prior se orationi dedit. Ipso vero orante, ignis subito e\tinctus est. Quod cernende tam subitanea extes ipsi, qui advenerant, multum mirabantur praedictam tinctioue ignis
;

vero scalam,

quam

Prior illuc solus purtaverat,

habuit intelligentiam, fidem rectam, spem firmam, earitatem perfectam et integram iminoriam, sicut uuquam iu sua sanitate habebat, talique benignitate et honestate per ipsum tempusinomnibuset ergaoinn. - tamquam spiritus Dei se gerebat, acsi nullam infirmitatem aaberet. Portabatur etiain quotidie in uno leotulo decamera sua ad quamdam capellam, ubi \h> sam audiebat, qua devotissimo audita, ante-

locum, ubi prius tres viri satis laborabant ad reportare. Similiter etiam quam pluribus fuerat,
infirrnantibus orando restituit sanitatem, diante gratia Dei uostri Jesu Christi.
pruinentum
Sancti interresiione

quam
suos

rcportaretur

adcameram, elevans oculoa

me-

sanctam crucem et Imaginem Salvatoria Domiui nostri Crucifixi cum tam magna reverentia aspiciebat
Christi, et

recolendo

passionem

Je u

mul

21 Etiam frnmentum, quod propter sterilitatem terrae et caristiam deficiebat, elevata manu dextera benedixit, dicens Multiplicet te Deus
:

tam

dulcia verba protulit,

quod non
di

erataliquis astantium, quin ad

maXimam

tiplicatur.

omnipoteus, quia poteus est

meritis illud

frumentum

in

tantum

cujus oratione et est multi-

tionem et compunctionem moveretur. i'6 Coutigit quoque illo tempore quasi miraculose, meritis ut credebatur ipsius
B.
\

pro

*<></<

an-

omDtogra

plicatum, quodpro expensis monasterii sufficiebat fere per octo menses postea sequentes, quod solummodo cestimabatur pro duobus mensibus B

quodquajdam domus magna, alt.i <i larga, qu83 vocabatur maguum horreum de Bridlyntona,
decujus magnitudiue etlatitudinemagna fama estetadmiratio habetur abomuibus, qui ip am domum videruntetadhuc videut, ra quo norreo E ponuutur omui anuo frumenta et alia blada in illo autem anno eoutigit, quod ipsum bor
/
;

augmentavit suffleere. Simili modo altera vice tumulum hordei suis meritis et oraquemdam
tionibus,

quod multiplicatum

est

ad duplum

et

ita quod ultra quam fuerat prius ajstimatum, pro cerevicia facienda pro canonicis sufficiebat famulis monasterii et etiam aliis necessita-

reum repletum

erat usque ad fores

*'t

etiam

et

tibus

quibuscumqueper longum postea tempus. De qua re universi, qui ipsum hordeum ante viderant, valde admirati fuerunt. Unde certum beatum esse et verissime constare potest, ipsum

magnaquantitasgarbarum/ipositi fuerunte*trahorreum; quod nunquiini antea infra homi-

num memoriam

nequepostea usque ad praBsens

:

tempus visum fuit quod cum illi beato Viro nunciatum fuit, gaudens et exultans in corde
Benesuo gratiasegitDeo omnipoteuti dicens Dominus in donis suis etc, quia jam di dictus mittam omuia iumeliori statu, quam invenyet
:

Virum magnam fidem habere in Deum et verum esse Dei Famulum, atque ab ipso summo
Deo, quem diligebat, vere dilectum et electum. De qua fide loquitur Veritas in Evangequse ego facio, Qui credit in me, opera, lio faciet d; et et ipse faciet et majora horum
:

imo jam bona hora

est, ut

corpus

teri-e et spiri-

tus suo Creatori reddatur.

iterum

o
u

Si manseritis in

me

et

verba mea in
volueritis, pe-

a^DeniquesoiensipseViraanotusetdevo quam tus horam suae mortis appropi.nquare,

anteapraedixit, congregatis universis eamonioifl fratribus suis, et coram eo astautibus, eta pollice dextras oculis suis versus oaelum, cum in ironte, supei manus sibimet signum Crucis

-
n
,..
|flf]

vobis manserint, quodcumque dixerit monti tetis, et fiet vobis e ; Si quis in mare, et non haesihuic, tollere et mittere
taverit in corde, fiet ei
f.

lll0r uur.

Et psalmista

ait

Voluutatem timentium

se faciet, et deprecatio-

oset super pectus suum

(Vcit,

m<m'"'
liiec

'"

'

nemeorum

exaiidietp etc.
et

tenens extensas in ctelum, atque

ultima
niliil
ci

C
Sunctus xgriiudinc corripilur,

U
lestis

Appropmquante autem postea tempore,

verbaproferenB-.Inmanustuas, Domine, oom

quo ipse summus

hoc seculo,
-

magnus PaterfamiliascaeFamulum vocare dignatus est ex eundem

et sibi laboris sui

mendo spiritum meum,

quasi dormienfl et

qua

"-

deuarium remu-

Dommo d mali sentiens suavissime spiritum Octobris anno Domim milledidit sexto Idus

ijravesccnic,
sncrit

mo\ ien

spiritum praenerare, ipse diem mortis suae in

F simotrecentesimoseptuagesimoi.nno. Ilirv.ro
et novem ar beatus DeiFamulus pe-r decem quibus monasterio prailuii, quam aut circa^, necessitatibufl quam multis occupationibus pro fcamenora monasterii valde implicatus fuerat, in quantum poterat, tioni et coutemplationi, obitum, q.io ha assidue vacabat, etusque ad

(ium prssidiis
muniliis,

migraturum. videns'et cognoscens se exmundo Michaelis ccepit infirmari, indiCirca festum S. familiariter dilecans quibusdam sibi caris et approximare ; exinde ctis diem suae resolutionis correptus postea ex eadem infirmitate graviter
anno

quinquagesimo sexto h, convocatiscoramipsocunctis fratribus, devotissimam veniam a confessionem et exhortationem fecit, vel neghquid forte per errorem
aetatis suaj

ta.illaanimadecorporiflexivitergafltulocffilos reliffiofliflflimam vitam dupetens, perfectam et

xit

singulis, si

gentiam contra eos fecerit, humiliter bona, tam con raudo, atque verbatam pia, tam adstantmm solantia protulit, quod nullus erat Quibus etiam ab qui se a fletu poterat continere.
ipso

implo-

ac tantorum meritorum poteflt faoiliterexsplenduit, qua3 lingua uon

plicare.

m^-nii.nlmr

rc-

ANNOTATA.
notus hic locus est; a Aliunde mihi minime ullam mentioneque illius cvteri biographi

pro coram Patre spirituali humiliter ipse eos absolexcessibus veniam postulantibus praecipiens, vit, etpacisosculumomuibusdedit,

suis

unanimiter et obsecrans et exhortans ipsos diligenter et corditer vivere, diviuo obsequio

conar-

Tlis7em'fereverbishoc factum enarro.d

bonorum deuter insistere, Christumque diligere et collaudare. Largitorem super omnia extremae Ac deinde Sacramentis Euchariste et usque adhoram morUnctionis devote receptis,

ommum

Surius et Capgravius. gwzS.JoanxUfl c Hocfactumaliiscnptores, prorsus sdent. Vitamconcinnarunt,

dJoann.cap.U,y-U.

^^

VITA
144

S.

JOANNIS CONFESSORIS.
etiam de
aliis,

D. Hucone

cap. 15. e Joann.

f

1. 7.

Euang. Marc. cap.

xi, y.

w.

l^us^L^Uograpkusapud
GlofsZZcangii, oUm
vis triticum, etsi

per invocationem Lpericulo mortisconstitutaa, et puen baphsrai g;rasalvatae sunt, S Joannis postmodum per dies et annos tiara consecuti
DefunclUslo ^7 Ouidamcarpentariuscuraaliissociis,dum de superiori vellet, quandara doraura dificare incaute cecidit et merabris conparte a^dificii expiravit a; quod audienquassatis ad terrara illuc concurrequi ibidem morabantur tes suspicionera malam de sobant, quorura aliqui habentes, invicem confabulaV1

sed " .inni, menls vel plus in partu

s

quarum ahquae D
laborantes et

app^an

h*e genencaut TameTvulgariori usu vox ea>

differret a frumento,

*
est e

^.

IZZJere poterit

leetor, cujusspec^es

adclito determinatur. Carpentertum apud rnmenterium k Garba, ut videre est

sp.caSupplemenloadGlossarium Cangn, in rum manipulum sigmficat. To nnem dicunt, S. Joannem et Surius 1 Caporavius monaster t o annos tantum

ciis

carpentarii

malitia id infortubantur, quod forte alicujus Unus autem inter ipsos vir

aecemlt septem
suo pnefuisse.

magnam discretus et in B. Joannem defuncti astabant, iis, qui circa corpus habens
dixit

nium

evenisset.

devotionem

Rogemus Dominum

etejus Confessosi

rem ut aliquod

indiciura habere valeamus,

sit.

CAPUT
B

IV.

mortem Miracula post Sancti

patrata.

hac causa aliquis culpabilis g-enibus hoc in communi deprecarenilli flexis hoc consilium dederat, tur prasdictus vir, qui Adjuro te per Deum ait fide plenus defuncto omnipotentem et merita B. Joannis de Bridlynmanifestes, si ahquis tona, ut dicas nobis et defunctus est de morte tua. Ille, qui
in
:

Dum

autem

culpabilis
:'

K*
.

Omnipotens Deus T->ost mortem vero ejus

PlensServumsuum rniv^e

iv^ ^Us

vo-

erat, capite elevato cunctis

nem P e
lin

et

reddidit, mu- gbriosis et precibus, mortuis vitam surdis auditum, ceecis visum mutis loquelam,

audientibus responDeo teste et B. Joanne, me ipso excepto, dit suis omnes sunt innocentes de morte mea, et ad terram; dictis iterum caput reclinavit
verbis
sed,

parahticis et mnrrestituit, ac aliis contractis, membra solida et sanitatem plurimis

mis quam

quidem per pristinam restauravit. Et submersi quidam per totam noctem dequatuor horas, meritis et intercesfuncti erant, quos Servi sui Christus ad vitam reduxit. Sacerdos sionibus vexatus quidam, nomine Joannes, a daemonio ductus est valde male torquebatur, qui ligatus
a suis amicis per

utrum ille defunctus postea fuerit resuscitatus, uon eratibi scriptum. brevi28 Unum referre adhuc me non pig-et juvene, quem bus verbis miraculum de quodam asstivo, ego domnus Hugo novi, qui tempore est, quee innescio, ex quo eventu, infirmatus quod ille firmitas versa est in phrenesim, ita
valde perturbatus se et omnes suis clamoribus et alios, qui circa ipsum erant, inquietudine graviter perturbabat erat quidem Joannis, in ipso prioratu unum de biretis B.
die nocteque
;

PArenericui

f u

re "

centum

etsexaginta milliaria

ad tumulum

beati viri supradicti Joannis pro

sanitate recuperanda,

quo dum pervenisset, non protinus obtinuerunt, quod volebant, sed indies
expectabant Dei misericordiam. Quadam autem spiritus die in ecclesiam adductus valde eum

quo ipse utebatur vivens, quod biretum unus de canonicis B. Joanni valde devotus ad prasdi-

ctum

infirmiira

portavit et
:

reverenter capiti
te adjuvet et

malignus conturbabat et juxta sepulchrum beati Viri positus paulatim in eo furor ccepit
,

ejus imposuit, dicens

Deus

B.

Joannes de Brydlintona; etabsque mora dictus

juvenis, qui antea perturbatus etinquietus erat, ccepit quiescere et melius se habere, deinde ob-

acquiescere, et postmodura in
in

eodem

loco ob-

dormivit; cui quidam ipsum admonuit, ut surgeret et cantaret Te Deum laudamds; sic a somno evigilans sanus
j

somnis

apparens,

factus estin tantum,

quodnullum etiam malum ligaminibu ferreis, quibus fortiter sentiret de lig-atusexstitit, et ad altare magnum, quod ibi prope erat, accedens, quod sibi dictum fuerat,
rlexis

dormiens ad semetipsum reversus est cum bona ^ memoria, et sequenti die quasi sanus effectus est, Deo gratias b. Haec autem sufficiunt ad
prsesens pro recordatione virtutum ipsius sancti
confessoris Joannis canonici Regularis, cujus

genibus, devota mente adimplevit,

et

Deum

precibus et meritis Christus nobis concedat ad g-audia paradisi feliciter pervenire amen.

laudando

ejus

glorioso Contessori gratias

multiplices reddendo.
liberaniur. Ve-

Ora tu pro rae de Brydlynton Prior alme, Ut Deus Eeternse mihi donet praemia palmae.

26 Similiter raulieri

cuidam a daemonio ve-

neno infeelu*
el

vulnerntux

xatae ille apparuit et in ejus ore argenteum denarium posuit, eique prajcepit dicens Surge et
:

ANNOTATA.
a In Ms. Rubeae-Vallis legilur
carpentarius,
:

Minaniur.

vade ad altare B. Virginis Mariae et offer ibi argenteum. At illa statim sana surrexit et mandatum adimplevit. Similiter in potu cujusdam
erat

Quidam

dum

de quadara aula per gradus

ascenderet, nec ad ipsos gradus bene adverteret,

magna

aranea mortua

et

dirupta, de quo

subito a supremo gradu usque ad terram

potu toxicatus est, qui postea corpore suo intumescente semetipsum in periculo magno sensit esse, cui Prior visibiliter apparens ipsum manu
sua tetigit, et a mortis periculo liberavit. Vir quidam percussus ab alio in stomacho tam valquod quidquid comedebat et bibebat de
,
,

corruit praeceps et capite praecedente ac fracto

collo expiravit.

b Vita edita a Capgravio hdec addit Plurima vero alia, qua3 Dominus in sancto Patrono
:

operatus est

et

incessanter continuat operari,

qui cognoscere affectarunt, in

eodem monaste-

per id vulnus exiret, per B. Joannem liberatus est. Quamplures mulieres non tantum de ipsa

riolibrosreperient, quibus innumerabeneficio-

rum gcnera conscribuntur.

DE

DIE DECIMA OCTOBRIS.

li:

J. B.

F.

DE

B.

ROBERTO MALATESTA
TERTII ORDINIS
S.

C.

FRANCISCI

ARIMINI IN DITIONE PONTIFICIA

OOMMETVT^. HIUS
Nobile Beati genus: pia pueritia
beati Principis virtutes
:

F> R,

^E VI U S
:

et adolescentia

nuptise,

et
:

rarae

ejus cultus qualiscumque probatus

Acta

danda.

ANNO

ummo genens

splendore, stirpis antiqui-

servare.

Sesquiaunum post

nuptias

illibato

MCCCCXXXH.
Sobile
berli

B. Ro:

genus

tate et heroum, omnibus laudibus cumulatissimorum, numero, diutumaque po-

thoro sponsae convixit, tandem constrictus confessarii et

amicorum

consiliis,

doleus et hor-

tentia inter Italise principes

illustrissima

rens subivit jura conjugii.

faeminai commisceri.

Frequeuter antea

floruit

olimMalatestarum familia, perAdria;

dicebat, se malle potius aspere torqueri, quatn

civitates dominatiotici littoris Meridionalis extendens potissimum vero Arinem suam mini in urbe antiquissima (quse episcopalis civitas est JEmilise in Romandiolse provincise ad Ostia fluvii Marrachise) ad finem ferme seculi a Virginis partu xv est dominata. Qui

num

4 Ubi vero ad setatis annum decimum nopervenerat B. Robertus, illustrissimus Carolus Malatesta Arimini dominus, Beati

in principat*

regimen.

plura distinctius nosse desiderat nobilissimse

hujusce familise decora, consulat Chronicum Ariminense, a Ludovico Muratorio editum
in libro, cui titulus Rerum Italicarum Scriptores, et Csesaris Clementini Historiam Ariminensem, qui ultimus prseclara illustrium dominorum Malatestarum facta posteritati
:

patruus, ex hac vita migrans testamento Robertum heredem et Arimini principem instituit. Quanta sequitate, prudentia et solcrtia provinciam sibi demandatam administraverit, quanta fuerit eo tempore, quo Ariminensi principatui prsefuit, Beati nostri apud omnes auctoritas virtutibus parta, refermit omnes,
qui ipsius meminere, biographi. Et quamvis tanta esset Beati, tamque perpetua inprincipatu recte adyninistrando, et hinc inde cmendando diligentia, ut ea videri possit totum hominem occupare debuisse tantam tamen huic curie adjungebat diu noctuquc prccandi assiduitatem, acsi vitam duxisset anachoretit

commendavit.
pater
xtat
:

pritna

prseclarissima itaque ista familia B. Robertus, patrem nactus Pandulphum Malatestam,Brixise dominum. Erat
2

Ex

ortum duxit

beatus Adolescens noster, angelicam in morjuvenis, tali corpore nactus indolem, annis atcselo maturus; animo vir mundo prsecox, innocentia ea prseditus morum suavitate, ea submissionis, movitse, eo studio castitatis, paitpeC destise, orationis, misericordise erga spiritualium sestimares, obedientise, rerum tione et cura ut non dubiajam tum futurse
;
;

cam. Ferventi orationi sacrsequc lectioni intentus, omnia, quse tertii Ordinis S.Francisci institutum, quod sequendum amplexus fuerat
,

requirit,

summa

devotione peragcbat.

sanctitatis specimina ediderit, et

consumma-

sit tempora tus in brevi, explevisse dicendus ejus Deo anima ad cselesles multa, placita

epulasprsematureevocata.

Quam

verolauda-

Verum hsec, uti et perpetuam pauperum atque segrotorum curam aliaquc hujusmodi F plurima, describere hoc loco non est animus, quia abunde in Actis sunt relata. Jam dc cultu, a mortalibus ipsi delato, agamus. Hobertum Ma- Culiw 5 Quamquam non invenio B. latestam umquam honoratum fuisse OfflCtO hi
,

</''"

nil
(

setatis biliter pueritise, juventutis et reliquse

ecclesiastico,

tempora transegerit, in Vita ad hujus Commentarii calcem danda lectori manifestum

evadet.
nupus,
dabilt
et

paucique ipsius memoriam celetantum; brant martyrologi, iique recentiores ipsi locum propter sequentes rationes

veneralione,

tamen

lau-

ginitatis florem,

Adolescentem castissimum angelicse virquam proposuerat Deo consecrare, in deliciis habuisse, totumque fuisse ejusin declinandis cavendisque omnibus pro
3

censui. Beati in Opere nostro tribuendum Arturus a Monastetulum eidem adscripsit

ti-

diem x Octobns rio in Mrl. Franciscano ad beati Roberti MalateBtBB itascribens Arimini, principis qui, u confessoris, ejusdem urbis
:
:

dem

virtutis tutela

et

conservatione

satis

clare denotant
cooetanei verba
:

hsec

biographi anonymi et Octodecim factus aunorum,

ptoTertiariorumOrdinisMinorumhabitu,t;n,i;i paupcrtate, humilitate et castitate, oratione ac

aliisque

summis

virtutibus sic claruit, ut

vi

a patruo (Carolo Malatesta, cui beati Juvenis, indefuncto patre, educatio erat demandata) puellse Marg-avitus desponsatur nobilissimse filife, (de huritce, Nicolai marchionis Estensis post Vitam edenjus familia vide Annotata dam) jeg-errime ferens thesaurum perdere viiconginitatis, quam Deo integram proposuit

ac mortuus quamplurimis sigms dedit inMeadmirandis. Roberto etiam locum

illustratUfl Bit

Hueberus. nologio Franciscano Fortunatus quimiEumdem titulum ipsi tribuit tabelho, postVipatrataet racula ad Beati tumulum Htsce edenda scriptis consignaviL tam hic accedunt

DE
146
1'CTORB

B.

CONP. RORERTO MAIATESTA

qut
,

.I.B

F.

T^n^^tarunt
Insnptorum
fuisset

^re^iet^ o derunctus.utcutu^jac^ m
blici

varu Franciscani scriptores P Ai ne tantus qu, titulum consensus

in

kunc

ACTA
Ex Legenda
et

e cullus indxcia mlessent,

potuent ante aet centum annis continuan emxssum, quo tTlvrbani VIII. anno 1634 metamexeeTacteZus eentum annorum
fuerant, *um ouo, qui culti Pos-, in suo tle cultu,prius fama mortuis, ccchtum Hitatis f
coti

Ms. auctoris anonymi

Beato synchroni a

Luca Wad-

tn^rluimmcmoraUlemt^oJ^ amuL

dingo excerpta.

S
(/u.r

^nibu^^

tuama Le

ApostoUca

honorandis decreto beatidedararentur, non

-"^J^
jfi^"^
tio

CAPUT UNIGUM.
Illustre Beati

genus
:

consanguinei
:

vBtutta

rst,

atteritur

casione magni concursus excerpta f te >* u iario publico Actis *l plura ZtVitam hic recudemus, legimus

matrimonium

virtutes
:

hberaet

lotvadonaria Beato

in

^Ua^on^n
obtentis, obtata

energumeni

morbus

felix

patrocmio de bcncficiis, ipsius

obitus.

Miracula post

mortem
E

%l?e:hmcvero

tabettarum

^varumpu-

patrata.
mccccxxxii^die x pud Ariminenses anno Galeotus a Bober tu* decessit
pie

bticam ad Deati tumulum ff*? mfi redolere nultus inl B tum quemdampublicum qualiscumque publ cultus ibit. At hJc tocum tmbue Micia, ut ipsi in Opere nostro desi centum annis remus, non sufficerent, anno reparat* Salutis creto Urbani VIII, Quod temvetustiora non essent.

Betili

genut

ct
:

Aoctobris

amsanguinei
pueritix
et

,,,;i

pus

miracula seculo xv cultu evincantur ex adhuc currente fuisse patrata h*e benetnod ^lc-nquc homines, quibus
repcntur, cum
illa

in Beati nostri dicto decreto requisitum

edifo,

c0)

ficia Bcati intercessione

fuere concessa, abscon-

de Malatestis, anno ctimonia illustris. patrem habuit 1 anEe-ulorum Ariminensium, c et Caro1 . Sigismundum d et Malate seniorem, fratres celeberrimos. Ab ipsa stam Novellum, in Italia exhibuit futuns pietatis infantia specimen

santatis xx, virtute et ortus genere Nobilissimo

fa.

venlniis vir

*$L
nam
vix

/fmI"

'

citantur, qux que ullo cognomine in iis (ut patet suetudo non utendi cognominibus tom. 3, cot. ex Muratorii Antiquit. Italic. nonpotest. Inde xv extendi 772) ultra seculum hunc Beati tuto infertur, qualemcumque jam notabilem cultum satis vetustum, satisque attnbuendum, eidem esse, ad titulum Beati

quinquennium

attigerat,

cum semper
sit

dormiens multoties visus oraret, et noctu

precari, labia

movere, orationem Dommicam,

recitare. Caro-

manibus ante pectus conjunctis

prsesertim

quam
Ejus Acln.

honoratus sit pluscentum annis ante decretum Urbani

cum

illo titulo

pntruus (hic est ille, quem Constantiense pro abrenunmisit ad concilium colludentem Pueciando Pontificatu) aliquando maxime appetereti rulum interrogavit, quid

Gre-onus XII

responditque, ut pauper evadam. hoc ex simpiipatruus, suspicatusque verbum

Admiratus

Acta B. Roberti scripsit frater Nicotaus Ariminensis, sacrie Theotogise professor, et t tom. 10 et ut Waddingus Annal. Minorum referunt, Beato synMarcus Ulyssiponensis
7

infantuli citate aut inadvertentia ipsum dixisse seoundo et tertio sciscitatus, id

prolapsum,

chronus; hujus lucubrationem prelo subjeceC runt Marianus Ftorentinus, Marcus Ulyssiponensis in Chronic. Fratrum Minorum tom. in libro, cui ti3, Christophorus Veruchinus

serenitate notatantavocis assertione etvultus y judicarit futuri contemptus vit, ut pra^sagium scintillas humanarum. Jam decennis

rerum

prasentiens noxiae

libidinis,

corpusculum mins

modis
inedia

frequenti affligebat cilicio, flagellis et

patrui Lectuli mollitiem abhorrens, a surgebat, dormiebatque in

De Sanotis Yeniehinis, Cxsar ClementiHistorLv Ariminensis tom. I, pturesque nus alii, quos enumerare nimis longum foret. Waddingus cit. loco alia Beati Acta publici juris fecii, qu&e, ut ipse fatetur, excerpsit ex Koberti Legenda Ms. ab auctore anonymo et Beato como concinnata hsec Acta cum Nicolai Ariminensis lucubratione in omnibus
tulis
;

dormientis latere

setoso. nuda humo, cinctus super nudam fune opiparam Interlautissimas epulas esuriebat, ad mensam Caroli patrui, qui sibi carissimum adoaccumbens, prsesertim in ptaverat in filium
,

Quadragesimae, quam appellant sancti Martini, panem et ita se fingebat manducare, ut praeter aquam nihil manducaret, projectis secreto in

fere conveniunt et auctoris cooevi operam esse aperte indicant heec verba, qiicB infra num. 2 leguntur Vestemque [Ordinis S. Francisci)
:

usum pauperum
niis.

carnibus et lautioribus obso-

Petulantium juvenculorum contubernium

vitee et pueriles ludos abhorrens, solitariis locis

suscepit B. Robertus
tiis a

in sancti Fraucisci natali-

su33
2

uno mccccxxx in raea prcesentia. Laudatam anonymi lucubrationem una cum aliquot miraculis Beati intercessione patratis, quse

Deo consecrabat primordia. Octodecim factus annorum a patruo

/* filiae,

invi-

Vxorem
invit*)leclinir
rittIll
-

[,

A*'

tus desponsaturnobilissimaB puellse Margaritae,

Nicolai marchionis Estensis

aegerrime

s,

fw
um

a tabellione scriptis tradita LucasWaddingus citato loco publicijuris fecit, hic recudemus.

ferens thesaurum perdere virginitatis,

quam

c i, Ciil'W'

Deo integram proposuit conservare. Sesquian-

num

post nuptias illibato thoro sponsae convixit,

DIE DECIMA OCTOBIUS.

it

1;

consiliis,
o-ii

taudem constrictus confessariiet amicoruui dolens et horrens subivit jura eonju-

suffiaret.

Hispanum quemdam peregrinum

41

"Ro-

v kwwmo.

mam

proficiscentem molesto morbo sanguinei

Trequenter antea dicebat, se malle potms quam fa.mina. commiscori. AnZspere torqueri, patruum amisit, et principatum no setatis Xix per Martinum V vie ariatu obtinuit, collato ei Cassenate, Fanensi, aliisque bouis Ariminensi,
juris effectus, liberius feudalibus Ecciesi. Sui obsequiis, assumpto in patrose divinis dieabat

fluxus correptum, in

domum

sibi

vioinam eu-

raudum

cum semel curaudo ulceri linteolfi deessent, extracl _m creto internlam in fasciolas eliscidit. 1'aamtmm quamdam Margaritam Ariminensem, miserabili modo ulceratam, a tergo duplici hiatu, per

duxit, frequena visit&bat, et

quem

eibus et potus frequenter decurrebant, et

num

sancto Francisco, in

qnem summo

fereba-

intestina defluebant, diris cruciatibus laboran*

mag-istrum docto et pio quotur affectu, et in Relig-iosos et graves viros iredam Minorita. interrog-abat, qua ratione Deo magas
quenter

tem, sed insigni spiritu, tnvicta patientia

et

mira divinarum rerum notitia lllustrem, ssepissime adibat, et solameu daturus, t .atfra do*
recepturus. cumenta recepturus. Cum
.

ut divma Maaddebat preces, utdivmaJYla1 ret placeret, suasque potius ab eo vellet, dignaretur inquiu i-fts lesias, auid ?~
.
.

ilia illa
,

uiuturna pro diuturnfl protra*

.

"Ir -nrp dieare.

Francisco Apparente sancto Erancisco Annarente

et laeso in leso

Dei sin-numcorporc plag-a quinaria, intellexit esse, ut in principatus fastigio et voluntatem

ei deserviret sub babitu tersacra lege conjug-ii Pcenitentum. Abstersis die sequenti
tii

Ki^Krtf Pil.n.' ,.il_.'til*ii. hebat de rebus caslestibus colloquia, nml.no acquibus census nil vile putabat, quod vel in Dei, vel servorum ejus obsequium posset redundare.
1

>.

i.

<

Hujus

propriis

Instituti

curam ipse, dux vixit, agebat^ manibus medicabatur, ministratis insuper rebus omnibus necessariis.
raisellae
>

sanie madentibus, amvulneribus sanguine et cunctandum putavit vestemque

plius

Et ne inter aulse delioias, inter Feronlorum

Rebus divfoil
fofttl

haud

affluentiam et pompse majestatem caro concupisceret adversus spiritum, aut

ferret,

mtentus

^uscepit

sancti Francisci Natalitiis anno inquit auctor Lemccccxxx in mea praesentia,

in

majorem vim

mrpus morti/,

inq
(

npparet
/11

quam immaculati

thori leges exposcuntj

11

istus:

historiam deliMs. ex qua proecipuam cum veste humilitabavi (Lucas Waddingus :) principis repraesentans mateminduit, exterius
ff end83
,

titillantem multis modis compressit, abstemifl

et duro lecto, g, cilicio, flag-ello, brevi somno, in nulla re indulgens vita molliori. Sacris viria

gnOI iiiimrnutn

hhnal.

in occulto iestatem interius et

pompam omnem

omnem

adhibebat reverenliam. iu sacello no*

Erga leprotos
pauperes et
tubdiloshuinii-

,,. nitatetmiter

Hilarii, viri piissimi, deponens, et cujusdam imperio. per omnia se subdens despectum Christum Dominum pro nobis 3 puiarexur, ut leprosus putaretur, o.c nrlon .listinctum, nlao-is adco distinctum, P obviL babuit templans ente c profunda me misellumquemdamulceribusplenum, pure et
i

bilissimo, a se construeto,

summa

pietate

livi-

nis intererat

officiis,

habens pro

solatio aniCO

nW

Tl

sanctos codices et libros spirituales. ftoras canuuioaa c^cu,. tw_..w~.,, nonicas attente recitabat, ad saeram 83 Qi
.

cordia.

sanie defluentem.

Amplexus

et osculatus horri-

taunm abiqtl S a.pissime accedebat, nunquam lacrymarum. Turbas hominmn e1 lacI vm;, ru m. Tuvbas bominuu, et profluvio ofluvio mundi strepitus fug-iebat, secularia neg-otia,
.

dum monstrum,

lavit hilariter et curavit blan-

Feria quinta majons diuscule plagas universas. sacros Ecclesi* ntus, dum hebdomad, juxta appadiscipulos mandatum, solemni

quantum status sui .onditiopermittebat, procuJ volebat, divinis rebus totus intentus. A.roaJ multas habuit visiones et supra se frequenter ferebatur divinae eontemplutionls dulcedine.
Apparuit in sacello oranti Christus sub eadeiB tu specie seraphiea, qua sanctuin Prandscum mciavit, perAlvernffi h monte quino vuhiere
fuditque

Christi ad caneretur, e solio descenratu in palatii sacello cum Hilario socio duodecim paupe-

dens simul et lacrymans abrum pedes humiliter lavabat vile se reputans, qui etiam stei-ebat, indigmum & exercead Chnsti exemplum hoc ministerium paupertatem, quam ab mfanret.

mentem immensa

Iffititia,

el

Voluntariam adamabat, qua rerum copiam et

ia

potuit, arte sectabatur,

mter

principum affluentiam, ns

dumtaxat usus, quae

vte in summa parcimoma

quam postea cceperit amare transformatione cog-itavit renorvain 1'rancisci tam. Dsemoniacum infestum et clamorosum, per eam arrepta spma eoronae Christi, et facto regione domus, in qua torqueCrucis sig-no, e
ObristJ passionem,

Subditorum oppressioalendoe erant necessaria.

nesetinjustasministrorumeKtorsiouespecuniasevere impios exar^s exosus valde, castigabat et aliquando posuit cum servi Ctores. Rationem

populum in batur, repente sanavit. SeditiosUffl quia restituerat Se.li A.poatolica se irruentem,
Burg-um Sancti Sepulcri
relicta,
i

et aliquol

castra

regaminis administris, expensis, ut prnster toc sumptibus, et reliquis sed tnbutis alnsque nihil exigeret a subditis, liberaret. Erga pauperes
onerariis solutionibus

quantum

sufficeret aulie

praemisBa priua oratione, intrepi patre excepit, et piacido sedavit eloquio. dus ferendum vehe- Gravi morbo 6 Ad martyrinm pro Gbristo et petebat, ut ufjligllur menter anhelans, precibus multia
j,/r

moritur.

compassivus

miserias vel pecuma de suceurrebat, omnium prosequutus Quotidie redimens, vel laerymis cibabat, alios insuopalatio pauperes aliquot
die Veneris addebat, aquam flexo poplite

et liberalis,

quibus poterat, abun-

merereturpro vitae Auetore morteiu intenso do velsaltem Dominicas uassiones Dominus dolores maltm compensai-e. Immisit
adjunxit, quibus et g-ravem fistulam

cum

ferro

quibus ipse inserviebat,

cula ministrabat et
Variainfirmit
tbstquiu pnestat.

manibus infundebat, ierpost epulum osculabatur.

nosocomia frequenter
invi-

sternebat, universa caritatis sebat, aegrislectos lavabat vulnera et ulcera officia exhibebat, bellana et si quae curabat, fovebat, aromatoria,

4 Xenodoehia

et

opporvel refocillandis erant vel medicandis haec piet atis offi c^la ad tuna, secreto mittebat; famulis dumtaxat fides quibusdam admissis ventus meritum exgloriae et amicis , ne vanae

oporteret meden, aulirne et asperis remediis sigmim edidisse. Allum visus estimpatientiaj servo de futura corponfl monitUS a quodam Dei quatuor, tetato e \ dissolutioue post menses pneparavit se quotidiana conet maffno studio repetens frequenti fessione et communione Cupio dissolvi e esse passim illud Apostoli a ultimahora satan oppugnaS cum Christo. In myatcna, dubiis circa fidei re tentavit. objectis .ymbolum quod Athanasii nu bu Ule opposuit pra.cepit. Divii,
, :

Sa

voce recitari

:iuriospecialiprofli g atoinimico,
;

Octobris

Tomus

V.

ACTAB.ROBEETlMALATESTyECONP
14S

4.*

jucundo vultu cffilum rft mo* hilari et reqmevrf, mox contemp , atlo ne a-piciens, reruiu re d ens : excess.t E profunda, mente ri . et p " apertos ideo, inquit, do.

J^

^revenemen^*-

aper dentem mflxrt, oThomieBaccari manni

perpe^sa,

^.

P*

dens et exultans,

fix.s ,n

auroram sanctam

dum ammam redd.d

Us

'

Archangel^Anm vico sancti cle.o funeri episcopo ct occurrente

pultus est in

numt an^ umve

afoq veste rranc,scana

appenuu. oa ad sepulcrum vinarius tempore vmdem, Coiumbi, bajulus sive cadum vulgo baelevare volens dyotam, scroto llab untur, Rollum musti, intestina et
ait
i

Eompfc

sepultura, in t e se C onsanq uam post a ultimis tabulis consftuit

^,Sutip r eommum STin wn

bertum
ae

invocat,

cereum

promitfct,

herm
bien-

brachio medetur. Catarina

sinistro per

Sa
Z

"1 vehementer

Var

eju. P -

comprobata. 7 Joanncs, Peto

filius, in

summo su mmo vto

>

versa-

medieis ejus desperan tibu batur discrimine, ad beati i^_ se ducturum salutem. Vovit pater,
berti

Cobrachio dextro Ferrariensis n humeris noctuque clamare oblato affecta, ut diu hberate. P eta e brachio cereo, doloresunt possessa et dms torta crugnano annis triginta utahquando a sex homm bus deffatibus, ita llobertum pie confugiens, tineri non posset, ad Arimmensis biennio meruit liberari. Philippa
dolens,
et et
,

usupnvata;

et

sepulcrum et eereum arborem secun ueje convaluit. Antonius aue gravi vulnere detur?turus
irrito ietu

^0^*

attracti oblatis puerulus duodennis genibus voto visitandi sepulcereis donariis emissoque

crum, perfecte sunt liberati. presbyter Vincentinus 10 /incentinus

o,

u pavit, ad

annorum, varnsque Catarma anSeribus; Lucia longo tempore ma igms spisexdecim a nis novem Angelus

Lensamolestafebre; Jacobaapara^
infirmitate octo
;

^niusA

Do tumulum delatus sanus rece^it. nnn ,nsisabhernia;Antonmsado

1

pedem

Blondaab

sunt liberati. ritibus obsessi, perfecte

k

Quidam
profi-

suoepiscopointetrumcarcerem precesque iudit ad bus portis munitum, vota liberare vellet a vmculis beatum llobertum, ut h supplicio. Ingens refulsit et a gravi sibi parato spem ammumque lumen in habitaculo, quod intentaret, minimaque mprsestitit, ut fugam Ariminum perrexit ubi pubhdustria elapsus,
cavit

conjectus tn-

m^
Carcere &.

k Minorita adoleseens Patavio

sensit ciseens, intensissimum

Anmmum

miraculum,
;

et gratias

suo reddidit Libe-

stomachidolorem,

ratori.

lor

Roberti tumulum dosed oratione pr*missa ad Nicolaus Anmiabseessit. Laurus et

septem utroque pede mensis l miles mensibus salutis impetrarunt immobilis, quod petebant, oculis caBononiensis beneficium. Martinus orans lumen recepit. Joanptus, ad sepulcrum descendens, gravi casu nes piscator e cymba Bobertum invocans meruit costas rupit tres, sed

Agnes pede, Anna aenses dolebant genibus, sex, Jacobus larmanu, Jacoba capite annis

omnis

a dolore Pnsam partui febricitantem, a mortispericulo; et fcetus mjuna vicinam a molesta febre Helenam Magdalenam a quartana diuturna
,

Ariminensem Liberavit etiam Nicolaum Urbinatis p filmm dm comitis capitis

leprosam, ulceribus et pustulis extrema miseria.

deformem, ab

ANNOTATA.
a Galeoti

nomen Beato

post

mortem patris

exaudiri.
a

divem.

8 Isolta nobilis

h matrona promisit filiolum in

.

morbi-

derelictum, si extremis laborantem, a medicis harestitueretur saluti, discalceatum,

pristina3

ceream offerre imagmem. recepit. Alia, Bella C Ut votum emisit, gratiam utrmsque nuncupata, per triennium destituta
sepulcrum ducere
et

bitu

tertii

Ordinis sancti Prancisci

mdutum ad

impositum fuisse, referl Clementinus in Hist. Arimin. part. 2, pag. 228. b Pandulphus, Galeoti Malatestas filius, fuit Brixide dominus. Salutis c Hic Carolus ab anno reparatse Ariminensi 1885, defuncto patre, promncise
prasfuit.

aliena ope cibos brachii viribus et ministerio, auxihum lmsuraebal; audita fama Boberti, quatuor conploravit et obtinuit. Cuecilia annis dextri molesto tinua agrotabat febre, et lateris intercessionem tremore, sed invocata per hujus
castello divina ope convaluit, Bartholomams e clauso alvo, Durantis, Minorita, totidem annis
crasquidquid per secessum egerendum erat, univerinde per sa semper purgabat urina sum corpus noxii spargebantur humores; inde
;

Sigismundus Malatesta B. Roberto Mala- F testee in principatu Ariminensi successit. e Hcec olim celebris erat, et post Octavam Sanctorum seu a die xi Novembris, quaS. Martini obitus recolitur, usque ad Christi Domini Nativitatem celebrabatur. Consule
(1
,

si lubet,

Cangii Glossarium. illustrissimse familise f Antiquam hujus originem, ex qua pullulavit regia olim Saxo-

ni& ac Bavarise ducum, nunc Brunsvicensium ducum S. R. I. Electorum, et serenissimi regis Magnse Britannise Georgii II progenies,curiosus lector in Antiquitatibus Estensibus Ludovici Muratorii videre poterit.

membra tumentia

multis scatebant ulceribus j inde perpetuus languor, virium defectio, csecitas, stomachi et capitis dolor. Auditis Eoberti
miraculis,

g H33C vox mensam frugalem

significat.

magna

fiducia rogavit, ut sui mise-

retur; ccepit, quod ante non poterat, ambulare

et e patria

Tusciee in Itali& agro Florentmo, stigmatibus S. Francisci celeber-

Alvernus,

mons

Ariminum
consecutus

abiit, ubi prae

est

tumulo
Joan-

rimus.
i

perfectam

sauitatem.

Burgum

S.

Sepulchri, ltalis Borgo-Di-San-

nes filium juvenculum, biennio male affectum, ad extrema reductum et biduo nihil sumentem, dum eidem commendat videt sanatum.
,

Sepolcro, urbs Italias episcopalis, in

Umbria

regione prope Tiberim fluvium, in ipso limite Tuscise, olim ditionis Ecclesise, nunc magno Hetrurice duci paret.

k Patavium

DIE DECLMA OCTOBIUS.

L49
-

k Patavium urbs reipublicae Venetse

palis,
liee
1

episco-

ducatusprimaria sub sunimi Pontificis dotni- A m"*-

nio.

agri Patavini caput

sita in totius Ita-

campo fertilissimo. Parma urbs Italise

episcopalis sedet in

episcopatis

ejusdem nominis ducatu, cujus caput est, ad fluvium Parmam dictum. m Urbs archiepiscopalis Italiee in ditione Pontificia ad Renum amnem sita. n TJrbs archiepiscopalis et ejusdem nominis

melius Vicentia, urbs Italix in provincia Vioentina^ cujus caput est, sub reipublicse Venetx dominio. p Urbinum Itolise ducatus, ditionis Pontificise, cujus civitasprimariacjvsdt-,,) nominis distat S leucis aburbe Ariminensi.
, ,

o Yincentia

sedet

DE

S.

FRANCISCO BORGIA
SOCIETATIS

C.

JESU

TERTIO GENERALI

ROM_E

COMMENTARIUS PRJEVIUS
I.

J.B.

Familiae Borgianae origo, et S.

nse mariti,

Francifci proavi.
E

B
kHNO
MDLXXII

familise nomen dedit Illustri Borgiarum

Borgianum

nomenprimi
adhibuitte ore

dwitur

Hispanise Taraconensis in Celtiberis oppidum, prius quidem, uti nonnullis placet, ex quo HispaBelsinum postmodum autem, Mauri occuparunt, Boria Taraconensem
;

nique, quod

munere fuerit consecuta ? An dePetrum tiberis omnino orbum,

niam

in confectis ea de re titteris obiisse repererit ? Has quidem sibi visas fuisse innuit lib. \l Annalium cap. 13, cum proceres, qui huic negotio lestes

BoYgi&nomen primus adseu Borgia dictum. ut quidem Escolanus scribit hibere lcepit Petrus Historise Valentinse lib. 6, cap. 23, Ranimiri, Aragonise regis hujus Ataresius, Martinez, nominis I pronepos. At Brizius abbas, lib. 5 Historise ccenobii Pinnatensis posteros ait, cap. 30 non Petrum, sed ejus
,

nihil dicit hujusmodi,

sui

Ataresiumnomen in Borgianum commutasse.

I, AragoPetrus quidem, ex quo ab Alfonso unnurro annum 1115 expugnaiam auu nisereqe, niserege, post expugnatam sub Cvmrauaustam ac vicina huic oppida Mauauctus fuerfs ereJa Borqiensi dominio Borgianum pro rat relicto Ataresii nomine,

m,

nominatim refert verum unde Petri orbitatem in illis expressam fuisse, conficias. Ceterum quid ni potuit Verolam Cisterciensibus, Borgiamque templariis hospitalariisque donare, etsi liberis, quibus aliunde abunde prospexerit, non caruerit ? Aut quid necesse fuit in harum donationum instrumentis liberorum suorum, si quos seu legitimos seu illegitimos ... --habebat, mentionem facere ? Neque enim id : hujusmodi donationum tabuhs requirebafuere
,
:

potuit temvorum illorum more adsciscere prsestitisse, non autumZenillu reipsa

annis saltem in instrumentis publicis Borgiensi dominio potitus enim jam pluribus Verolense in Hispania Taracor fuerat, cum lapide ccenensi secundo ab urbe Turiasone condidit, nec tamen nobium Cisterciensibus cui ipsemet subin Instrumento fundationis, apud Manrique in Annal. scriptus legitur

mo

tur aut perpetuo fuit observatum. Borgiense oppidum Petrus alieni juris fecerat Raymundo, qui zd concessis diUombus alns ut in Annahbus laudatus Surtta narrat a templariis hospitalariisque redemerat, fas erat,
in

quem

vellet

ejusdem oppidi transferre y

;

dominium. Teresia porro CaxalPetri mater, ut suspicatur Surita, fuisse non videtur ut quse non Teresia, sed Margareta clicta sit in Charta, dequa num. 4.
3 Nihil itaque

admodum

urget, ut Suritx,

num. Cisterciensibus adannum 1146, cap. 12, mentio nominis, sed an10, Borgiani ulla fit Laudat quidem tiqui tantum, id est, Ataresii. Escolanus monumenta , nescio
loco
^citato

Petrum Ataresium absque

e regHm Ara . liberis decessisse gonum m-

quse,

apud Aragones reperta

et

ab se inspe-

affirmanti, assentiamur. Alvarus Cienfuegos Francisci refert, tum lib. icap. i, 2 Vitse S. Josephum Pellicerium in Seiano Germanico, Petrum Abarcam in Annalibus rectepro-

0"i

cta
2

setatis, at cujus ea sint fidei aut

non

tum batum

dedisse, Petro Ataresio posteros non alibi id defuisse. Quid? Quod ipse Surita

edictt

Ataresii

Neque vero Petri Aiaresii posteri Borgialibens no uti nomine cceperint, si is absque Aragomse uti Surita in Rerum ab decesserit, regibus gestarum Indicibus ad annum 1152,
Petro emortualem, scripsit. Itane censuit, quod nulla Petri liberorum, sed matris tantum in confecto abs illo de ccenobii Verolensis fundatione Instrumento mentio fiat ? An quod Borgiensis dominii templarios hospitascripselariosque post obitum suum hderedes Teresxa^axai sed Teresia Caxal, rit, idque non ejus liberi,

ipsum innuat. Non primus quidem Petrus

:

sua gente arci Ataresize dominatus fuit, sed primus Ataresii cognomen obtinuit cur ergo
Surita ad annum
1118 in Indicibus ,postquam

primarias, eoque tempore maxime florentes moxsubdit: in Aragoniafamiliasenumeravit,

pcene ajquales sublato e vivis nemo, qui Petro, superfuerit ex ejus liberis Borgianum paternum nomen aut ejus loco insignia exhibet nereret ? Sed et Ataresiorum

His

et nobilitate et potentia
j

Ataresii stirpe regia orti

si,

ejus,utsus P icatur,mater,RaymundiBarci. nonensiscomitis,PetronillxAragonumregi-

%;^lusBlancasinAragonen^ iumReruM fnymu -^^^

S

Lommentams w

150
41XT0BI
J.

B.

talli,

SCribit,
u ti ex huc
ductis
(>(l-

ut tau Alavonm dommi, * posteri cognomen

.

ex patronymico

^^,

Alagonum.
nulli

..

l ie magis a"' ' '" naUb.lO.cap.V.adann, na Ub. 10, cap. 15 aa ducti affirmartt. cer to argumento

T ^$?bit,
,
,

'

eBMS

rtort-

Charta a Ptnnatens
^anscripta

^*
c

lum ^ ,Z'sum ^1, *

quod

in
6.

superiore partim

^ f^
rf

uam

Gesto .

nempe V Garzias, taem nomen Gamas ulem oonsangumias expri^'"""iniias expri ei regta
Maresia> uti

^emanns^n^

^mun

134 a d
,,

reowm aptcem Araooneise s rocert6us ,,.,,;! ,mAr ;of,r P

i

ito"* ^S mfartm arro<7an<ta >., a rfte*

" "

sunt,quod moti fuisse censendi ma saltem ^frnaonusre Lgitima,

f,fere^s Me

fm~'^ ^iW rf* *fT AU

pyanctseum Borgiam,
S. ,

Francisci p onepo

?\
ft

SanLrifiliumAragonuvseuJacceanum a"
.
eptscof
,

Gar.stom oenus

sw dedwwMe.&ars

non

deretur ? Adeo equidem spanos regium Petri

apud

^o^m

Blancas scribunt Surit a et

^.^

gatum

est,

ut

m id omnes

**!& *
eotu

EieronymusBlancasinnerum^agone^um Commenlariis Hispamw .^tju^us pag.m. Neque monumenta

^f*/

ostendatur^ Petrus Ranimiri pronepos fmsse

^^
G
:

quod ^Zr.Non placuii ipsi forte SancUus mgltimus /tese rideatur Raninnm IJfim. J Ataresius ut decessit PetrU s fl 6 ZX
quo Ximenium Ga-rces de Borgia.ex abuit * ArnaUus de Borg^a per na suum de Borg ia genus

^^

sse

^,,

fil

rMHk-

~,

Rem

totam ob oculos ponei

P^f^Z
Ego
oomit.s et

Midiam

~arit-. Gundisalvo natus

est

Rodemcus

tum Nararr.v

rccitat, qiuv

sequuntu,

Borgia.Itahactenusdoctormoxlaudatusex
pressisquoquesingulorum uxonbus non sumcum neque vereet accurale.dicendo faciat, auidpiam adferat, quo dictissuis fidem
;

utrum

Qaraiaa Jnfans, filius Sanctii

Bnun

nostns Lupo Margareta uxor mea cum filns etPetro Atharesa Sanenez (ab Sanctio sic dicto) cbarta Era hdpnu hane chartam etc. Facta

et

mense Junio. Kellt (anno Christi rai) in

in

gnanteregeaominolldeftnso
uxove 4i. n ...nnia Hm,i u Aragonia rcnna Urraciv

Castellaetm

fuerit, ut partim ris qenealogica serie lapsus dicetur : id dictum est et partim infra

interdum in

ea,

quam taxit,

Borgiani gene-

mox

ejus
,

cum

Ulo.

wvihiptre

nomen aulemindubitatumhabeo, Borgianum a inde secuio Araaonix inter Aragonix proceres jam
inter

F
oomes,

P^/^ XX-Sa^
n
n
'

Maumertpu^,

Setofitmoue, noftite

/?;

.-..*

^^

T?/*vti\iiiw t.fl.st.amGMO

2 iSS rtm ^um m BSS ESr ^sZZZiSanctiom^^omine

f
e

nibus earum
fi

villis,

quae ad eas

prxstitemnt,dwidijussit; quosinier

euralctiura, ut

^V^i^.B^^Ari^
n W5j

nwnnnn
et

ct ut teneat ilbs supraseriptas fratris sni Sanetii, quasi per

Alphonsus, Michael, Petrus Joannes Stepa,

Maresii dominum iterum conflci im, e quo videtur ex instrumento anni item

Gar~iam

Valentinx rantur, uti Escolanus Ristonee tabularus trattit. lib. 9, cap. 22 e Setabitanis aio omnes hic memoratos e no-

om^ Borgiano normne ^nsigmhnume

Non equidem
bili

cap 9 Brizius hsec verba recitat : tib 5 Tempore illo erat rebellatus Garcia Sanz (id
est
filius) cosino de rege ( Alfonso ) Suspicatur quidem Brizius Garin Atheres. ziam hunc, Alfonsi, Aragonix et Navarrse reqis, in regno Navarrx successorem fuisse hic enim non Garziam Sanctii, sed at male Ranimiri se nominat in charta Ranimiri II AraqonicB regis tom. S HispanicV lltustratse

Borgiarum famiha

ortos fuisse

eum

Sanctii

numero fieri facile potuerit, ut ex illorum quodm boraliqui nacti id nominis fuennt, giensi oppido nati, vet hinc oriundi essent si aliquos tamen initlis ex ea famitia fuisse, est. Su* non certum, verosimittimum equidem
;

rita in Indicibus

Rerum Aragonix postrema manu a selocupletatis ad annum 1250 refert

Aragoniae proceres, Catalanos, civitatumque
internuntios fuisse obtestatos, se

naa y

'

64-6 et seq.

ab Hieronymo Blanca relata,

Jacobum regem

DIE DECIMA OCTOBRI*

temporis cura Alphonso filio simultas adversus omnes, qui voerat) propugnaturos parere nollent ac mox eorum, luntati regicV catalonui ea se conjuratione obstrinxerant, Bernardum de Borgia, qui idem qum texens verosimiliter fuit ac Bernardus loco tertio ab Escolano proxime laudato memoratus, nomifcui id
;

151

inferioreni, ut
clientelcV,

Borgianum nomen

s<

seu quod nobilium Borgiarum obsequio addicta fuisset, usr ex

erioris conditionis familia fuisse

J.B

Dominicum quemdara,CalixtiIIl
tificis

S
t

patrom, tenuis adn

.

ua<Vo.<//*-

**
In

natim recenset. numeratur inter Aragoniee 7 F. de Borgia

proceres, qui fidem Jacobo regi suo cetero* rumque nomine jurejurando obstrinxerunt in anno 1265 Exav in comitiis, ab eodem rege Vide codicem Aragoniae Aragonia celebratis.

ihim u(jri Setabitani Canales dicta minum. Quod dubitante,

firmate Ec/iarrfus tom 2 Bibliothecse Domini* cancV pag. 834 post Suritam /

XI"

quamvis piwtcr Suritx rem nih.il afferat. Miror sanehic Echa

confldentiam
;

quippe qu

Doobsta>
,

inscriptum, legum, Trophfea 1576 Csesaraugustee editu?n, pag. 1 annoque versapostPrxfationem ac Dedicationem.Ftoregrai Arag-oniaB

nihticipaupertatent

parum

ruisse

eodem seculo virum nubilem Rodericum

Borgiam, qui Jacobo I in expugnatione Orioprsestiterit operam, lensi egregiam quoque rursum Escolanus tradit lib. 6 Historuv Vamonumentis. lentincV cap. 23 ex ejus oppidi Alphonsus III Gonzalvo Bertrando Borgia

qua quo minus ex eadem famih Mgidius* licet hic illum nominis Rodericus cumel celebritate opibusque longe si nostro hoc (ipsiusmet Echardi ead bua verba sunt, eagueverissima) et ai
retro
facile oomprobetui seculis innumeris exemplis, ex una eademque Btirpe et progenie alios auro fulgere et titulis cmn potentatibus

AragonicV rex, Caroli principis Salernitani, B prcvlio navali biennio ante capti e Rogerio de Lauria, una cum aliis xi, partim Aragoniis, partim Catalanis, nobilibus viris custodiam commisit, uti apud Suritam in Indicibus ad

ambulantes

in

magnis,

alios <-.
:

:-.Umv

cum

plebeis et ignorari

adde

et contini

longe frequentius,

ut generis clarx

annum
et

1286 videre

est.

paupertas obnubilet, quam utprisosenobx pc tis splendidiorisque fortumv viri, cum hominibus communicent peribus vitibusque
familiiV suse

deincept

o/untisce ;

qui8 Subsequenti proxime seculo floruit Fortunius de Borgia, cujus ex litteris dam publicis Alfonsi IV, Aragonide regis, meminit Eieronymus Blancas tom. 3 Hisp. Illustratae

insign ia fatente Suril, Alfonsi Caltatilll r*P*P at Borguv, Valentini primum pr&sulis ac dein

nomen gentisqu <

iste,

10 Dominicus

pag. 807.
littercv

Verum

id displicet,

daUv dicantur

vm Idus

quod Alfonsi Aprilis anni

summiPontificis,CalixtiIIIp<>l<r fuit; ou quam hunc Ptatina Joannera dictum fu

tradiderit atquiscriptorum, quieadem qua Calixtus, cvtate viceerit nuttus, utopiUl nor, adduceturinmedium, qui Qalixtum
fere,
i

Alfonsus patri suo Jacobo II successerit. At qualiscumque mihi sufficit, viiis in litteris error lateat, id gente xisse ea tempestate virum nobilem e

im,cum nonanteannum 1327

homine
rit,

vili,

quo nomine ejus patrem Echari

edtxe dus appellat, natum fuisse aul aperte

auttacite indicarit
3,

Borgia, quippe qui in dictis litteris miles apdein, petletur, ac Peregrini OblitcV (supremi Aragonia justiticV ut opinatur Blancas, in
dixisse administri) nobilitati testimonium vivebat Rodemcus memoretur. Anno 1338 titulus in Borgia, cui adscriptus est Generosi
vitatis Valentincv, teste

tom.

contra vero Platma part.KScriptorumRerum Itahcai

j>un-nlrs Vita Calixti 111, hujus
>

col.min

qui Cahasti Generosos vocat. Auctor co&aus, Illelectioneminsummum Pontificem desei

inPropjl.ro \ln, psit apud Papebrochium

aCodicibus decretorum plebis tribunorum

Escolano
lib.

eum

cap.

23,

ex Borgiana famiha nobiles ut Joejusdem seculi viros ibidem memorat, virgatum regise justituv fredum, militem et voministrum, quem Alg-uazil Real Hispani JEgidium anno 1310, cant; ut Gunsalvum Bertrandum anno 1345, Rodericum
qui
et alios

proximo)lib. Commen II Calixti successori rerum, quiv suis temporibus contt,

nobiliter

natum

dicit.

Mnese

SijlviO {Pio

tariorum
lib
i

gerunt nobill loconatus

lippo

est,

uti et

Commentariorum Pn

II
1

Qobehno l '" VW--

:

Bergomensi ad annum

155 nobili.

tmo

Mgidium
anno
tabitanos

antea woatus : Roviro natus, Alibnsus Boria in Eifama Tarrar Santio, Palentino

vmpro statu mititari juratos apuclSe;

derico /11 conensiepiscopo, qui Calixti

I

U,*

quibus

lib. 8,

cap. 28,

num.

2 addit

Raymundum Borgiam equidem

S. Jacobi et

HistortxHP PauliIItemporefloruit,par(. gehere nobilis Ledomo dicta >" vu-u. 40

spaniccvcap. svaniciE

6, cap. datorem. Denique, ut Escolanushb^ Martim, qui ab anno 1495 Petri IV, et

refert,

usque ad annum 1510 regnavit, omnesmpreto regum tempore magno apud Rodereges in honore uil et apud prcedictos
ricus

Aragonix

remn
,
s

Cal^tum
*

tj

e^" Anfnninus
,

Quis vero uo bi litatem adjecerit.

^
,

Florentinorum
g

acl

aramum f

Mwat

^sdulaj

Jgidius Borgia, e cujus posleris Alexandrum VI lanus quidem censet fuisse proavum, Pontificem maximum, S. Franciso splenqui Borgianam gentem adpristinum

Esco-

^J^\% * -* ^tuv
e

refert feitofl

^^ ^. ^^ ^.^ Ulpatrm
^
.

hxcab auctonbus

homne

W^;
itaque

gfl

dorem
ex qwi porro
nali

videnlw

tnm Dominicus Borgia,

cap.M Ub. 16 Annahum jtorebat RoSetabi ait, eodem tempore, quo familia ...... m..-j.-.. ,v nobiti Rnrniarum famitia ... dericusjEgidius ex nhili Borgiarum etalteram cognoibidem
9

revocarit.

Verum Suriia

oriundus, exstitisse conditwne minem familiam, at tanto prion

r;;^"^' fWJK
conjeclura, nec
sa.l,
,

miixti matrem LatM

' utvque cMl(ji potest j Franciscam appeU'

^ ^ ^^ ^ m
a P i atinaa utem
Joi

Borgiani stemmalis teriem sorore Isabella nejm 11 Calixli III ex

DE
OCTOn

COOT^ KRANCISCO BORGIA

J.B.

Z _Tmi- ^
Kodencus Borgia
VI,

dictus, gui

annoim

*% nern^
hnos a

annurn^

^ ^
^
^

efechM Me

lum maierno
quidem genere

AUxander

Zm

onnassumpsit-.patremillifuisseJotredum supra, fiRoderiJjSgid*, de auo

Surita
et

Tf Zm

Aragonix jrago

Panvu Escolanus staluunf.

bello rege, przfeetos, * joan . AwMaKMWCag mminat inter equ Ues Valen-

imminene

Tsautem
i9?r

in Vitis

Pontificum&artbazm

^^
,

evocatos

.p lures

cZpenLHtslorixregnorummspanixhb.
Eispanicis lb.26 Mariana de Rebus

**'

cap^Jofredum seu Gotifredum

Len^um

eis

_ virQS munerlbus pu enumerat is insignes

<

Xander

cu origincm dux.t. Valenti* in Hispania matrem Jofrdom equitem prmdivitem, qu.mqu.m sororem. Qui v r Caiixti P. P _ III ve 1B esset, Bona tome gente Len. olia ortus n bs ab eum gent. l.tus s _ Ji nomen, quo

Panvinius Ro dcn Papa VI, inquit Len oha nobili famiha .ntea vocatus, ex Patnm

f^Z, ^
Len

48 et in his aui a Jacobo I ob

b

Arnaldum

^beU^
P**

Sui

av.to avunenlo don.tus fucrat, Q.* ea> obitum rctinuit.

edicunt palre ortum fuisse, non f

:

MriM

'sententia

anno 14-92, quo is Alexandri VI numisma excusum, in cujus aversa B Pontificatum adiit, Itahca: Koder.co. facieleguntur h*c verba
P. u. ud. xoii.; idest, Lenzaola. D. Borgia. S. Borgaa, summus Rodericus Lenzolins diotns liqueat, Rodencum ita inde abunde
,

T TlumUmen '^f V^Jj^jS. W*^.^^f2T^^

>
hi ' Me

^0^ "^ f

f
gui

__.

rfate Valent ix generahs, __,_

,
._

_.

^^

Pstam^ , m Mmns m* ?.<k ,,

Wa<j

^Se^paHieLrie anno IMS *_. P cAa ft, non adeo ^^^inordepressurumfuis/^

__,__.

w0 ~ <-_>
ad

Alfonsr, fratris ejus, ptias allexisse videtur

^em i( fc
et

** ***

^- ^
rttt-

standum

Vregi, cuia doctrina clarus et Alfonso

__ omnes

xsH matio ae prosperttas;

jam tum * E prxclara merita Yalentmis mfuhs Jofredus duxit, a sororem forte, cum ejus
Martino
18

lonsiliis ac secretis fuit,

^"mtl
1

V decoratus fuerat.

1'ontifex

oaternum nomen in wicW

commutasse;

coepisse videtur,ex materno autem nomine uti avunculum Pontificem venit, nuo Romamad ad illum annum seu ab anno 1455 sicenim de Burselhs tom. xxin scribit Hieronymus UlSad Rer. Ital.inAnnat.ab anno
:

dixi, geRoderieus porro materno, ut Borgia, in Cardinahum ab vuru nominis nere vere /cu//obn.oo j->v, y^, l. _J.'__.-,__.fl C1/." //__>__ dignitati suse fasavunculo numerum relatus prxpostera emm dissimam attulit labem plures suscepit liberos Peabreptus libidine
:

trumLudovicum,primumeBorgianafa7mlia Gandix item Gandise ducem, dein Joannem ducem, tertio Cxsarem fratris obitum
post

Scriptor.
14-97

excurrentibus ex sorore Cathascopo Segorbiensi, Calixti causa studendi rina nepote) venit Bononiam dictus Rodencus juvenis quidam et nepos Papae, proxime sequenti) Borgia. llic postea (anno
:

Cuni isto (Ludovico, epi-

Borgiam,

S. R. E.

primum Cardinalem,

sed

natuducem;
ditet
filia,

Valentinum in Delphidein, abjectapurpura, Jofredum Squiltacensem quarto

quibus accein regno Neapolitano principem ;

nomine Lucretia.
GanS.

vicecancellarius, ultimo Oaidinalis faotus et

14

Ex

his Joannes fratri in ducatu

Francmi

mojores

*TTT ^ii^^Zidio' blos TSStS SL ^PLJldfl^ Isabellam,

^n^^SU ^eThaTenin

SaCaMSumUl

Jorum prior
in

et

matrimonium duminus credibiles fanuptias

et

'

o}redi opulentia

Isabellx patrisque

n^Loi Lumertas
Aragones Valentinosque
clari et

junxti Mactam reliquerat, sibi matrimomo ut Escolanus kb.ecap. riam Henriquesiam proavi sui biogra23, et Franciscus Borgia phus traduntjoann* consanII Aragonix regrs CahoHci matr^s Schottus Ub l.cap.b Ferdguineam. Eam ^andi patruelem vocat at Sunta lib. o Hist.

^nmquezFerd^
:

nutu$ patre

Lemolio, no
bilnatif

iJapud

latno "

itlustres teste Surita loco

to

txviro.

scribit

ab Echardo laudaEchardus Lenzoliorum notamen

Henriquezium Ferdinandi avunculum nominat; erant igitur Ferdinandus rex et Maria

Henriqueziaamitiniseufratrisetsororisfilii. Ctesar vero Borgia Carlotam duxit, Albreli e

men

regumGallix stirpe etNavarrx regissororem; Sanctiam, Alphonsi II regis Neapotum esse pronuntiat sed immerito floruisse Jofredus litani filiam notham. Lucretia plures habuit enim Lenzolios jam inde a Jacobi I Aragomaritos, et in his Alfonsum Aragonium, Al-_-nnv regis tempore liquet ex ipsiusmet Comtuct} regio i/-/^*" ^ .-jjfonsill regis Neapolitani filium nothum, almentariis, in quibus catalogum texenseorum, terumque item Alfonsum I ducem Ferrarienquorumprseclara in beltis opera usus fuerat, sem, Herculis I filium. Porro Joanni Gandias Lenzoliorum apud posteros glorive consuttum cum inter illos quemdam doyninum duci ex Borgiana familia secundo (cui mater voluit Vannosia, Dominici de Arignano uxor, fuit, Lansol, teste Escolano lib. 1, cap. 20, num. 7 teste Burchardo tom. 2 Corporis historici a recensuit liquet item ex Surita variis locis Jo. GeorgioEccardo editi col. 2081, non Julia is in Indiculo rerum ab AragonicV ?*egibus geFarnesia, uti S. Francisci Pronepos scribit) starum ad annum 1286 Berengarium Lancionatus est Joannes Gandias dux tertius, sed lium inter eosproce^^es memorat, qui Alfonso hujus nominis II, qui, ducta Alfonsi, CasIII Aragonix regi ex Balearica expeditione demortui patris sosaraugustani archiepiscopi, filia Joanna S. Valentiam adventanti et occurrerunt ad annum item Franciscum genuit erat autem Alfonsus lium occupaturo 1309 Berengarium Lanciolium inter regni fihius illegitimus Ferdinandi II Aragonise regis, e cujus filia, item Joanna nomine, et Valentini duces recenset, qui sub Jacobo II rem bellicam administra- Philippo Austriaco Maximiliani imperatoris in Almeriensi bello
p-ones nobilitatis et familiaj
; ;

esse vix mediocris leviorisque

et

apud Ara-

hoc quidem cer:

fitio

DIE DECIMA OCTOBRIS.

153
4PCTORB

filio

procreatus

est

Carolus
II,

V imperator,

cu-

jussoror Joanna Joanni

hicmemorati.

Lusitanice regi,

nupsit ac Sebastiani regisavia fuit. \j Praster S. Franciscum filium natu raajorenx ex Joanna Aragonia, Ferdinandi regis
Catholici nepte, sustulit Alfonsum, Henricum et Aloysiam hcvc duci VillcV-HermoscV
.-

Apostolis anniversario ritu sacer est, quem etm S. Francisci nativitati Ribadnieira assigyiat in VUa ejv.s Rispanica, Xatusporro
fttit
,

J.B.

ut pergit Schottus,
Eoolesiae B

.lulio

II

Pontifice

maximo

man clavum
:

tenente, im-

periivero Maximilianolcsesare oumapud i\ ag-oniam reg-num obtineret Ferdinandus rex, oui

Catholici

nupsit, AlphonsusVallis-Dignae, Cisterciensis Ordinis in regyio Valentino juxta Gandiam

coenobii abbas; Henricusvero episcopus SquilCardinalis fuit, Viterbii lacensis et S. R. E. 1540; qui perperam in Addimortuusanno

cognomentum
:

merito tributum, Frau-

cisci nostri

proavus quique Castellffi tum rej administrabat Joauna? filiae nomine ct Caroli
poti>>,

qui post et llispanianim rex

et

imperator
Franett ^'>

ejus nominisquintus fuit. 17

tionibus

ad Ciaconium tom. 3 de Vitis et ReubidePauto III, nabus gestis Pontificum, dicitur matre Francisca de Castro tus fuisse
Joannis tertii GandicV ducis et Pinos, secunda Alexandri VI nepos, S. Francisci veuxore, et non enim Alexandri ro patruus appellatur; nepos, sed pronepos fuit, ut vel ipsum, VI diquod ibidem tegitur, Henrici epitaphium committitur testatur. Idem illic error
serte

Post

vwn
;

III Julius II Ecclesix cto s suscepit anno L508 die 31 Octobris

Pium

Kal. Novembris; imperix vero Maximilianus 14-93 natus itaque ad finem vergente Julii
1

Pontificis anno septimo, Maximiliani in ratoris xvin ab obitu patris sui Ffvtlcrici,

anno 1493 die xix August/ ex hac vita sull Joanni II AragonLv regi, Barcinone anno
b79 die xiv Februarii defuncto, successit Ferdinandus fitius,vixitqueusque ad it /unoii L5 6, Catholici cognomen adeptus ob pulsos anno
I
1

pariter Cardiin Roderico Borgia, S. R. E. ducis ex Francinali, et Joannis III Gandise Castro filio. Viros hujus familix singuR sca de sive ecclesiasticis sive los, qui dignitatibus

1492 e Granatensi totiusque Eispanise regno E n Mauros,atiaque inCh 'st ianam rempublicam

longum esset recensere e sexu autemfemineo vitse sanctimosecularibus fuere insignes,

:

merita. Duxerat in uxorem Isabellam, HenricilV CastelLv regis sororem </ lwn>dcm;

Mania poiissimum enituere S. Francisci avia ejusque filia Isabella, quee ria Henriquezia, Ctarissarum Discalceatarum in Gandiensi monasterio institutum amplexse sunt ambse, altera assumpto sanctissimeque coluerunt nomine, altera Franciscee de Marice Gabrielse
,

qua anno 150-1- defunvta, fitia ejus Joanna, Philippo AustrLv archiduci, et Maxim iliani I
imperatoris filio nupta, CastellcV regina salutata est; regni tamen CastetLv administratio,

Jesu verum de his infra sermo recurret, plura apud Joannem Carrillo de Fundatione Discalceatarum Matritensium lib. i,part. 2,
et
:

quod Joannaparumaptaregendoesset, Carolus vero, Ferdinandi ex Joanna nepos, post imperator hujusnominis V, nondum eaessct cVtate, qucV secundum regni leges regendo par haberetur, Ferdinando cessit, prout testamento suo, ut lib. 5, cap.

cap. ividereest.

Isabella,

S4 Surita refert, caverat donec Carolus per se regere CastelUv

cVtatis annum annum tantummodo tum Patet igitur ratio ob quam

regnum

posset, ac

vigesimum

II.

S. Francisci natales,
:

edu-

implevisset , qui quartum agebat.

catio

e patrio

solo

egreditur

ac philosophiae praeceptis imbuitur.

Natus estan-

Schottus S. Franeiscum natum dixerit, CastetCaroli nepotis nolcv regnum Joannse filise et cur vero administrante Ferdinando mine
:

eumdem Ferdinandum Francisci proavum (puta maternum) vocet, paulo ante Schottus
prodidit,

cum

Francisco

Joannam,

fitiam Atfuis*

nolblO

j-\ e licem illum auspicatumque Borgiame faJp mitise annum, diemet locum, quibus sin.

fonsi,patre Ferdinando geniti,

se asseruit.

matrem

C gutari divinse Providentine beneficio editusin Rihanc lucem S. Franciscus fuit, Schottus, hunc modum accurabadineirce interpres, ad
matre Joanna Arate describit Natus, inquit, ejus qui Ferdinaudi regonia, Alphonsi filia, idque Gandia3, quod g-is Catholici filiusfuit
:
:

18 Edito in lucem
:

inditum fuit facti Mater gravida, cum uten dolonbufl nit

Puero Francisci nomen causam ita Schottus expoanacri-

,i

diaiw ob

--;<;';<
,,,,
llin

,_

g-eretur,

et.

relig-iosorum

hominum

prece

amtta,

ficiaquJadhibuitet pauperibusmulta eleemi

nis elargita est, ut felicem

partum ederct
Partui

tum
:

in Consentanis tertio lapide

leucas Hispaui

cui addicta beatum Franciscum (Assisiatem)

vulgo appellant, a Sucronis fluminis ostio, noante diem no vero Valentia situm est oppidum, dies Simoni et Judae v Kal. Novembris , qui est, anuo reApostolis anniversario ritu sacer
paratae Salutis

maxime, dum viveret, appellavit. utaddd Rina (et de vita una cum Prole,
periclitans) eju badineira in Vita Hispanica, diva? Clarae coenobiM oblat cing-ulo ex parens, PAK( [SOi nomiter enixa, et ex voto de ejus nativitate ne partum honestavit. Hsec

decimo supra millesimum et diem gentesimum. Cum Franciscum natum ante dicit, neid itaacv Kal. Novembris Schottus cipiendum putes, quasi pridie festi ApostoloSimoniset Judse, seu die xxvn Octobns

qum-

Ribadineira
:

et

Schottus; necptura
lib.

Cepanus
i

rum

abeodem Schotto ex sermone redditus verum Nierembergius

Italico Latine
Vitseb.

Aposiolofuerit; sed ita, ut ipso Judne festo die, seu xxvnJ rum Simonis et qua in Octobris hanclucem aspicere cceperit i Sermonis principes, quire Schottus Latini valet ac de?n nnte diem v Kal. Novembris idem

natus

itle

die v ante Kal.

Novembris, imitatus est, eaque Qui dies Simoni et Judse de causa addidit
:

Ivnv^ciproneposcap. Prancisci cap. tcui&. cons><">d 2 itemque Alvarus Cienfuegos ejus adjunctum mealiud pnvterea nativitatis Obser-vat nP morat, guod nefas est prxterire. plunbus memmirum Nierembergius,quod Usftrmarifacileposset^haudraronr^h
,

aUCTOM
J
B-

tassssSR
" :::
:

'

SE==s 1p"
nis III

S.

yHANCLSCO BOKGIA

n cum joa nnaaCruce D

Gandiensium aucis c, Francisca de Castt o geni ; ., vxore esecundaejusuocorer

Cruce,
trf

omnaa

aflirmal-.aitenim, Is

Borgiam, esse * ' /ranobiwn, (*&. ^taMaratien q fracum I ^rmnamanatiam, fMMi "i-H,

f ZrLissarum mcum f "^' ^

ella

ea-

MatrUensxum

tj
.

* *";,,

quamdam

ri,
lo

,JusinreUgionemMce^^ divino ejus in ^onem^J divin0 *" exposilam querenli m0

,

cjus unico

Joanm nonMm

umw

suggerente

Numme,

jgjn*^
.

WjjJ, ^, ^m^mmj^^.^.^ JoannzAustrtacwMams ^ .^ ^Joann f^ndatricxsfap^anne^ ^^ Francisa

,

w eo hque

"

miraculosam
M< fc Ftte

iwapiww oriw

Jmnnx
S

fundatncts, cap.
.

''" 0andixd*cifil or dccusquexnterBorgianigenenspror^r mi .

raet

t*

emU>

i^uruse^
/MWSe -

S -^ WwB rWS gj,

.

cris

illis

wrgimbus

^f -* CSST-5SS
>

^^ ^'^Zionibus
m

,,.

fuit.

antiquiuS) P ,, ea .
Vietatern

iecUoueeorum disceret / eclt0 "?

cura et eperU ,nihil oreetiamnMl^usaurxbusperceper

industria, ut

mmmii*
gunclilaiem

**

teto
Fiizabetha.il-

dum

balbutientee!ocutus/ueru,q

,,,,loantelaudatus.

o t ,. ni MnrifP simaJesuetMartcB nOmina.

OUm esseo unnu

bergius
et

vtro prxdixii
uvia,

ZNerembergntm

S35f=S
,,m/..-rnsiuma-nrclutitingressum-.mullisitaquema rdeUam Tooosito conatus abducere, Franciscum fihum ', se esse, ne
; ,
,

VZ

Cepamus doetrinam Curistian^nmemorU^ ,

Ribadineira

recitabat, et

^C
}mberet
ocietatem
sine
et

^ ss52; SCS^-^^^rSfflS
cta
xnte t

f^J P ^g.nscribit) Ceparn qul PJ ^ ^^ 9 ab g* Mm* M 0 JWJ~ ^;2fJ S ^PonM.c^d non uberi ChmsUan^tUperet TemZdahiia non ae Franosco, non defuturam prolem, increment0) ' Franoscu. eu porro
,,

(nonsingulismensibus,utSchottus annis ,J inpatronum

in instituta

Llu

ea-

/;,;,,,,
:

at illa

esse

quxilti suc

timeret;

cederet

XZelmektiMu^met^n^ obstmcti
Ine divino

fore

ut,

quanti

tati

'

diffusus auctore szngu{d frequentius S

,

Numtm
:

essent

L ahquando U^-^eturannoWautsequ^um
e

perspiceret

contigisse tdva-

^J^fieret; ^ hsme Borgima fmlhasin buuse

quod ansam videturpr*.

.

annos enim Mariam Renmquezmm tradatur a Ribaai nuiu. iuisse ptus nme/o r ItaulO vlus eo nata 1 r__ n..,-^ miando Joannem quando leiraet Joanne Carrillo, anno Pontificahis Alexanmaritum, Eomx Burchardo Christi 1497, teste

W*U

i^^

J*jj^n^y.r mJ
{bus faciitahm

diceret.

S.

Sispascrzbit)

>*

mam

sub annum 1479 occisum amisit, nata videtur annos 33, quot habuisse, fnne vcro si numeres
j

dri

VI

quinto,

me celebrem, ut Cepanus 8Uiiopa<ront minj() mtronus wd Wc U anno*teto causa coluit, et pari de 2w,ffoU, maxime Bartholoqjdaddit Alvarus Cienfuegos, S. mecum Apostolum. aiunt Ribadineira 2-1 Horum exemplo, ut
_

^^ ^

,,,, -

ccetui cum Clarissarum Gandiensium dicitur, partim acl annum adjunxit, pervemes. partim ad sequentem usque
Jonnnti III
Gandi.,
liberoi
'''
'

sese

lectulo, e Cienfuegos, sese

ut preces Deo genu:

..

1511,

/fCTus
terea

Werelt, frequenter proripiebat prxSanctorum imatotus erat in colligendis

80 Post Franciscum natu

maximum ceteros-

qiieejus fral, >es

i''

""

Joannes
stro
et

^rmanos^num.lbrecensilos, Gandue dux III ex Francisca de Ca;

(u rnaoiftnuf.

vicecomitis de Pinos, uxore secunda, Petrum sustulit Evol fUia, plures liberos

altaribus; sacerdoti, qinibus adomandisqne ministrabal ssepius,sarem divinam facienii, ipse, sed erosque rilus non modo imitabatur edocebat. Mores ilh, meliam ephebos suos suaves, sine fastu, neqv.it Schottus, candidi,

^SSS BSSEEssssa ?^SSSSft

Uue gesseritsnntque

'^SXX^^SifSi
et

lamZiqnesquevirtutesJoannes e lam msl _

Carrillo des-

pater

fl"

r . dprici de portunal

Lahn* Ixngu* prxcepUs voluU mbux, cui Fer electo ad id munens theologo insigni,

^jffSS,

reae Maqdalenam Ferdinando de Proxita, comttdelLnara, matrimoniojunctas, RodericxL denique in S. R. E. Cardinaiium ccetmTpaZlII relalum. Ita fere Alvarus Cie

dinandonomenfuU^didUetprxfectummorum, qui Puerum, qux generosum equUem

Uem eodem tem etarxthmeixcamexplana pore qux ex musicam esset rel, ac prxterea a sacris conjesstombus
decerent, edoceret; terttum

lotlnVUa S.

Francisci N. 1, cap i,
lib.

H.

Consonat fere Escolanus

Historix Va-

Alfonsum nempeAvilam Gandxensem eano^ Felz nieum, magni nomims et merUx virum.
citer res singulis cessU,

tSZS perperam

tamen Eleonoram, Mi-

cum suo smguUprobe

DIE DECIMA OCTOBKIS.

ofpcio; Franeiscus vero nactus \ fungerentur ingenium facile et docile, et ajocis Iwhesset
fecit;

i:,:,

quamquam
!
I

et

Ludovica

filia

tum quout infra

que fuerit viLr subtracta periculo,

lur,

40CTOM J.B.

cl puerili* ipe

m inprxhti:

squepuerilibus, quibus tempus frustra fere conswnitur, alienum. suse 10 sic auscultare 23 Sub annum setatis sacris ccepit, ut, si quando illorum oratoribus quempiam, qui UU arrideret, audivisset ,ejus

25 Franciseus
tion

autem

in

ea

rerum perturba'

fugtre cogilur-

Ribadineira scribit S ga salutem, admisso equo, invenit. rembergius tradit, sed paulo e\

i$,
\

\'u-

memoriter non modo dicta reciperet animo,sed partem ea gestus oraetiam magnam eorum tionisquevenustateredderet, quse in admiraraperet spectantium animos.Referunt

Mornm

pra?feetu-. inquit, Franoiscum nostrum, tunica dumtaxat interiore indutum, eaque ob

mortcm matris
suit, et a?gre

funebri, eqno sublatun. im]

furori eripuit.
.

Iwnem

hostium
s

Fugam

Cienfuegos, Francihoc loci Nierembergius et Mariev Henriqueznv aviiv scum id temporis,

porro

precibus victum, in sux, ac amitcv IsabelLv cvdibus pulpitum ascendisse, ac ea

Christo patiente dixisse, ut vi spirituque de
,sed

mare navicidcV impositus Dianium portus est quarlo fere lapide Gandia distans) delatus est,
inii

ClarcV

post praelium, die xxv Julii, teste Escolano

lib. 10 HistoricV Valentinas cap. 10, commissum, prorex, Joannes Gandi:r ifu.r, rr que optimatesseserecepcrcii sed cum prore* gitutum non vidercturin loco ncccssu apparatibus destituto morari diutius,Carthaginem, Murcise civitatem adoram marisMe*

ad sanctimoniales comitesque suos provocarit

lacrymas, faterique, non se puerum tempueriti longe sublimiorem audivisse ,comquotidianis precibus pulerit. Jam tum quoque

men-

operam dare ac mirum

in modo afpci cocpit. pietatisque plus quam pueAliud item mentis surilisinsigne specimen pnvbuit.Laborabat mater,cujus cum dolores atpremo morbo ejus

diterranei sitam, navi petere statuit at cum postridie destinato cursuiventus obstaret, Peninsulam 'rnons csl. in /in/bits regni Valentini E
:

animadvertisset,inconclave se que discrimen abdiditmultisque lacrymis pro salute ejuspremodifudit, et in teneros artus non
ces

Deo

crebris flagellorum ictibus co temporis spatio

Scvviit,

ac exinde austerioris viUv principium Matris mortem (accidit ea anno 1520) duxit. monitorum, constanti animo tulit, luxitqueet mepia matre audiverat,vixitperpetuo
qucv e

mor.
Gandia
ol>

teditionem

Calamitatem hanc mox excepit altera. 1519, ut Solverat ex Hispania Carolus anno
21-

princiimperii coronam capesseret absente optimates seditio est, pe, orta plebis adversus sensim eo processit, ut parum abfuent,
;

Catalauniam versus, mari undique c/nclus, unde et PeninsulcV nomen invenit, arce ralida insignis, ac tutam navibus stationcm prse bens) navigarunt portumque tenuere, ut idem Escolanus tradil, die xmx Julii. 26 Inde Franciscus Ccvsaraugustam, AragonicV civitatem primariam,missus est se> lem itlam metropolitanam ea tempestate occupabat Joannes Aragonius Franeisci avunculus et Ferdinandi V, regis Catholici per Alphonsum, ejusdem sedis archiepiscopum, nepos, cujus fidei curisque Filium Joannes dux com missum voluit. Hinc (Penimulat inq\dl Sc/iot:

Criaraugtu

qucv

quorumprocul Gandia optimatum exercitus fuisset, tum ipsum dam proditione dissipatus misere plebs oppidum, tum Borgianas evdes diripuit,satisque habuit Joannes confxderata redux, si suos Gandicv dux, ex infelici privlio enpere. Jam enim, imminentipericuloposset
inquit

clademperquin Borgiancv familitv ingentem cumenim anno 1521 non niciemque attulerit
:

tus) Cassaraugustam eum parens deduxit: Lp tranquillatisrebus, cassis ad interneoionem, tu-

gatisque a Segobrig-ensium regulo rebellibufl domum tandera revertit. Franciscus in tvunculi Joannis

Aragonii archiepi copi

hsesit.

<

aeflarau-

quidem avunculum contubernium Ribadineira apud

gustani contubernio
Prancisci
at Ganaffirmat in ejus Vita Hispanica rediisse Joannem, avsis fugatisque per diam
;

cum Ribadineira Schotus num.

4,

Pal-

Alphonsum Segobrigensium ducem

:

rcbelli-

mam
'

inter et

C proreg-e

Gandiam parentibus campis cum {Didaco de Mendoza) omnique adeo

nobilitate(^^manus
verterant.

conserere ausi, supeevaserant.Turbati fugatique nobiles terga riores Gandiapraedaecessit, direptaque confestim
filias,
:

uti vix

matrem Joannes dux, sororem

Deo ac

et

bus, de suo addidit Schotlus, rcreorque, ut nam et Joannem armata p satis accurate manu Gandiam rediisse,scribi! l\ arui 'ien fuegoslib. i,cap. 5, 2 anno lb%3,ei Esco lanus lib. 10, cap. 14 Historix Vaientinx, fugatos Ccvsosque a Segobrigensium duce con>
\

virgines

divse Clarse consecratas

juratos ait inter

Murviedrum

(regni Valen

dictisJoemittere posset. NotcV sunt ex supra Ganditv ducis tertii, mater et soror, annis,

Maria Henriquezia, hujusque

filia Isabella,

tinioppidum ad amnem Duriam) et Almena ram anno 1521 die xvii Julii, ut adeo pugna subsecuta, sed hcvc Gandiensem non fuerit
prcvgressa. <juibus Gan- ubiduodau 27 CsesaraugustcV Franciscus, imbuere ccvperat studiis,awn, dicvanimum
;<

pariter Clarisscv Gaudienses : nottv sunt gux quidem ejus filicv Isabella et Joanna,
virgines Deo dicatcV fuerunt,
1551,secl

bmx

non anno

de Castro et nata fuent Pinos, secunda Joannis uxore, vitam prior autem ejusuxor ad annum 1520 cvtatis anprotraxerit imo Joannam octavum num dumtaxat egisse, cum ejus pater obnt, 136 Joannis auscribit Joannes Carillo pag. Ribadineira tem ducis obitumad annum 1513 Uaaue meremCauHus et Schottus referunt.

cum utraque ex Francisca

culiauspiciisseduloperrexii mbuere,

\ue

mefpU

fninoreminmrtutiscalleprofectumfaciensad
altiora animumccepit intendere. erbipt cvtate Ccvsaraugustcvceleber/ln,,,, Hieronymiana familia, in 8. Encratidis co ex illicJoanr virginis martyrismonasterio,quo<i I 'erdinanr nis HAragonicV regis, ejusquefi!/<
\

Ftorebai ea

.-

beroiuslib.i.cap.imalremacsororemJoanereptas scrinis ducis prudentia viUv periado mentione injecta,quod bit, nulla filiarum ejus hujus Vita cap. 3 et S. Erancisci pronepos in
Octobris

^^ff^L ^^ ^
^onymianis ,u
22

1493, ejusdem Uarly ^. Apmlis d ris festa luce, seu die part 3 Etstortm uti Josephus de Siguenca \%soribit.Aderai eff) ejusdemOrdiniscap.

concionaton

Tomus

V.

<

156

//!*.

T^ m

J.

B.

jej unio

desupremoDetjudicjo
>

Menieverba

facunatax facundia 1 tncri oraloris sacri oratoris

^fi^aneisci . in
1
'''

^
P"
,

uUus , sns

d dfj^^c ierrvmo. pernoclareeompulsusfueru.^ ^ ^^ Mvaru

ingentiper regnum J aeper Baeza egredi

ratense Gn

terrse

motu

inla sub dio

lum

refert

. p ru dentius San-

larlim amore

Chnslum
6 "*
'

K
'"
'

n
(

dovahus
gan

L*"*"*
UU
liceret,

tum lementi accensus jam totum Dec Ordini, in quo se serio apudt
,

v vo "f reUg^,y'
,
,

^
s(a
_

0piii riMM Baem JilnnaAragonia materlera,

ac /oanms Alphonsi uxor Medina
ducts
Inferioris

Itb. xi

* _&**

M>"$.%, Medin*

Anda

Sido> l usia
,

addicere,

tXacgerere
bus ususest,
nis, pietatis
et

^Tamle. ire dete

p. Fanum autem S. omento de ^alus^^portusesico^ ^._

0PP^^%^n Lucx
et

Gadibus

nonnulli

t)
cton, sacrosanctm
quotidie,

ggfc, M
} s
'

quo duce, V

Barrameda,
.

aviium G

n nn

sotemmonbu

festispeccala confessione

'corporisChristi

f^ gjSrf "* "*n ^jgj^ ^.

ih

Wereee* e Domini

nium Qmede

^^JZe^um
x

$unL ex Al .
addit,

om fratns

su%

accedere>

perpetuam,

^VSXm^actum, referenda Komce

Wr

virtu tibus, gratns

unterum

eorpus ejus intecen tum quin-

nnde post

Ba&am

S* ^fStSoU
suis prxaica, lla-nova Utteris
,

en

?0

0r

T ieuosse* Vatnsoieiu
cwm
/i^a Catharina,

^ ^ - SS ^TwiZlTditum,
el

Ceiseus ^ro, /?"*"

77 .0

itia Ttr _

oppiaum, Tpnianensis regni

missus
esi

"*" "* CMarau9w

-

Vmater, una .*
Fran. Lusita-

//itn

Granatensis oppidum, scd rcmtt

autemBenncum

H.

"i"-.\,
.

...

Wc

.,,,.,.

ffrfc
regis

/7''!'''

ZTZ
,,/,

krdinandi
;

S Zm^irghuCepariideS.f^coelucurf Schotlus

W^
M

Cathohci matris fuiter, ^truus, sed

ipse rectius sertpsU,

^frater

tuoZiLatinosermonedonavUJnalterum RibadineraprolaUiur Zxerrorem una cum

TchoTtus
verbis

mox

transcnptis luvepro)filia

KJ
n C
UL

fflHci eivili . ..- ~ - ---- (Isabeila) sororibusque (Isabella) soror. dusu.uc Sorowm lapss fuga lapsa, pervenerant. 'destri itinere destri

/fenr> 3 u

eum

am.t.a

de rebus partim Cxsaraugustm

,

...:.:.,

^~'rum P~"^K
hnclnmvroculdubio
,

teste lucubratwnes edidit, ac mathematicis Hispana. &a^ n ( 0nio Bibliotheca

P^^
^*,
61

2a^2

to * '"**"'

"
F

"f
tieft

S l S.Clar.v apud

^aaSZsc^notii moniales, banatmscscu, hoe tempore aut nonaum "*r~~ quas obtuJoann*
londum
ttates fuisse.vel

^rsMutwnha ream academicam eonseqm Schottus

fere

ex Ribadineira
a;i 2 o<

ex

1520 xncxdil, colhgi Araaonix, qui inannum Franciscade Castro see

a TO nr;o,

oo&s

eond^scpulo

llvautem

Znda
:;:;;:,:;.,

ux ^^oiscoCmaraugustaBaezamtendmtt
u,

Joannis teriii Gandiensnon ore,v.l.l<,t,onestsupra,sinlnatx.

duas

Traneiseo (/n^re, tos param aarwrf,rf

3'

**?

mutuo

f^" sibi laudis cupi

quamquam

"m"

2*.

germana luvc ilaest iisdempalre malreque

:

m
s..u

curassevero Frane.seum ditatem accenderent cettoret, eu ique sedufo, ne cuioaam tHoru

.-

T-oiJrminn. snror Ludovica ^or

ejus,

ex

tulisse,ut, diligmtix sux fructum priphilosophiw studia annorumesset.cum

Gurre.v, quam num. 15 Mariino

WtoJ&

mosm

nuptam dian, quamquefcederat.e Francisco subductam ex vlebis furori una cum

duci,

qwndecim, mumaggressusest, tantummodo pro votis illius curriculum fuerit

biennio

emensus.

CxsarauguPeninsula (Hispanis Paniscoia) curavil. Baezam stam paterJoannes deduoi eapta afmlerais sese receperant.cum
quoque Gandia
fdia,

altera Marixde Luna Clariss.v Qandienses, mechocri quialtera vero neptis. Non

fuit,

Maria Henriquez

et

Isabella,

Q5J
ui.

dem

sed non diuturnx sex menses euminvasit paulopost, lectoque

:

societas voluptatt, Franciseo hvjusmodi nam /ebris ardens fuit

DIE DEOIMA OCTOBRIS.

insignc, Aleala de Henarez Ilispanis did obvium habnil sibi S. Ignatiun

1
.11 1.>

H-

J.l

ctoribus raperetur in ca

sub

inii

III.

Missus ad aulam Caroli

mensis Maii anni

Ignatii in carcei

15B7, ui Alvarus scribit:

Christiani principis officiis egre

Juniianni 15
tom.

finita

fuit, ui

giefungitur: matrimoniumcontrahit
:

nati ex eo liberi.

7 Julii pag. 435, tionum saper Sancto ac Sociis fti apographo; posl dv quadragintaduos, tcslc Riba quodAlvan Cient S.Ignatiitom. cit.pag.

nw

"

"

tcI Jd

jam lam

Lquam iauam

lltebrtcpravorum consilia, adolescentium anxmos pul aUaque lujusmodi solent guod

Zte

camxs sanguinea corporis complexxo

itas 4 #--o t animi cius nuritas --erai erat ceu** quxppe S in periculo esset ea quippe^ maxime maccime
:

^^^!^^S ^^ m P^JJJ^
opum
affluenlxa
:

fuegos dictis satis quadrat. Bartolus in Vita S. Ignatii h

^.^

(Ignati naimominiose in carcerem ducitur

^
sc in

ita

faTac

Zm
R

Tuamseverum Chrxstum pro Vdicium meditari frequentius, amare ardentius, fipassum salute humana quo ratumque hahere, nihil umquamse,

concutere vehementer perspiceret, moa> ztte, facile Franciscus supremi Judxcxs futurum sit

buisseFrancisoumBoreiam^ducisGandiiBnlium qu\ annorum septemdecim juvenem. AtJ

Zm
h-ec

Ribadineira^ri^GumGaroliseseaddiimsse atatis decimum obsequiis, cum annumageret octavumautdecimumnonum;at eo, quefi rci gestxtempus hibet, loquendi modo, sese abundc prodit l non omnino definite explicare,
h1 ^rbncrn au Schottus Ribadidiamus. Hic igitur, inquit Dco benc junmhI^. m:i neirx sensa explicans, eorun recomnaravit, ut paullo post felaam

sejungeretur, a Dei qratia

admxssurum: ad-

MJam.qualem

>

confessioms tnbunal sxpe ad sacrum animi luctam candxdeaccuaccedere, omnem

.,,

,.

,,,
I

,.r-

exponere, datisque abs illo rateque sacerdoti Monuit ille, ut precibus, huoarere consiliis. Sacramentorum usui, ac mililati frequenti Lpense vacaret difderet fc,

se

fellerit

uirt%

nmul opinionem, qui dicerent, aulic asseclam Christi et principnm Ribadmeira, Intererat enim, ut minutiustam
i

prxsto fore confideonem vero divinam creditur, ut animi corporisret quo factum matrimonium xnxxt, xlaue luritatem, donec
sibi

sacri quamScholtustradunt, dtoinx Missx expleba quoorandi lempus ficio, statumque

tidie

tsam illibatamque

servarit.

Hujusmodxvx-

injecit avunculo.teste Nxetr ratio timorem Franciscum rembergio, ne forte aliquando capessenrelictis secutipompis, tse reliqiosx, utobrmm cui rei desiderium caperet

animi sacramento eluebat

:

aderat frequens saeris,orationxbus P^Uentm noxas feslis solemnioribus

:

virorum

gravxu,,,

familiarem tnter ceterw citiam sectabatur Garcxtass,, poe habuit, ut addit Alvarus.

ZnHispanumcalcmpesUd^nprn.n

d*

mittendum mature facile dxstraalio celsuk ubijuvenis animum ctumiri.sperabat.Idemquoquepatnvisum:

iret, in Caroli

V aulam

urbanus } ,,i^. brem Aliorum reverens.

revocato iiaque

Gandiam Francisco paternofamulorumque famxtiam, bilium puerorum ItnnaLibussuis, tumcxsarisaula.ealemdignam adjunxxt, emvestate splendidissima, aulam cxsarxs Teroqueapparatui, quem ad
et

u tem r^sr-v-r-. :::::::: t:i jj^

ret^

sxb

nasnob *. n italis

inviseb at,
ft

^
C

Schottum audxas, ZddtSi Ribadineiram tamen patrxs venxa uasponte magis, bona

abunde proZofeclurointelligebat usui fore,

consilio avunculx aut

f*J

^ ll^TnibilJfeminas
quam.noo
/

^^ ^

!,, evenl exxgerel urbanisi

hmeslalism0ll , maximam; vxsus ab

ius cilicio

carnem xnduc;
se-

JnL/,,,

est

auam

occasio. Mirum xtaque en m fT. ip rJeretur iU matrona Auguslx { e nob

salutalum adtret,

^.

VSSSlH
Tlpatrique
Qiroli
$ui

potuit avun' "ed idem fuisse rd consilium idem Franosco

,

'le

aSta ^So^ J

audivisse se Ribadxneira
in

ggg

ammcu^ersum

V mi$-

quidemtemporisvotum. 9 annum agebat^ n 32 Undevieesimnm tat interpres Schottus, auitnum. 8 Ribadineirae

aliquot IU menses abquot iewrtit ; humauiter ibi re vertit bumaniter
:

haMus

^mju^

^^

Ucitistar^^-

chentelamoarei, . ^..----a-hattus augurabatur SecIScho tum esse debitnrum

Sibi

cxsaris

haud constat cum enxm addiisse dicat, anno

:

tetatis IVancisci

decimo septxmo d

V^f^ l
s

tm

'

^K
H (Ca .

nlaxatis altero laxa]spo

allero porrectisque crurxbus, i

.

M,fitswoff6S
tolto
S

cmss. ' ac
;

Z,'"benero-

oyW^i

o.o

tmtxxmeuminautapam r
;

^^^
^

- """

tradit

Nierembergxus Ub.i, caP-',

cum

in itinere

stellce

oppidum modo

^T^ffS^
est

saretur.obanlxquamgenerxsno

ceieur

DES
15S
AVC70BK
J. B.

FBVXCISCO BOEGUCONI".

virtutemque didos mores,

sibi

familiarempe-

cohonestasse, scrxbit RodeLusitanix regem Commentamorum de ,-

I)

\ mni
sco,

H
dum
,

iTlZcaram,Eleonora^Cas^,Amn < Menesueflham

SlueZdJ Silva
hibus ae oppidis

Hispamx pag. m.
J e ob

1 castro

et

Elizabet/ue

co,vhUo,iem commodam splendidamque -<** " ? a^urffl, e re ejus fore

procerum Hispanorum

^erojr^
fiho,

natu majori Gandi* ducis Rem cxsari aperit,

nuberet

<*<^J^

Nierembergius ait, una oum 86 EleoZram augusta in aula palerna EmmaElizabetha regis educatam, ac cum ea uelis Lu sitanuv venisse, anno nimirum l lde in Hispaniam inae el ex rarvS) Q uibus erat eam ortam essemter x

Probiia.

*7cora a(

^M

or nata virtutibus,

impcraior.-. cogitabat, atque suscipiendcV causa in Ilaliam ^nrisci 19. Paulo adeo^anno Christi L529,
,

post

magno apparatu,
utt auanti

ut scnbit Alvarus lib

i,

* ]>
l

y^
\
10 ,

ez
3,

Alm
fatebantur.

Emi-

Zar
site,

f*

iscum faceret,

palam

ostenderet, L

bayx,
in

- temtono Gantoensi
qua de re annose-

^f.TmZZeUn ^\
tas

gylcseum regium patee

marchionem auentidie Julii

Wicorum
quod
ci

Escolanus hb.

Venatorumprcvterearegiorum col. mtradii. augusta vero proefecsse jussit prxfectum tum temctum stabulii quodquidem munus (ducatos vocant) poris nummorum aureorum
;

^^l^ ^J^J^ySS^ St^Jf^^

dixit,
]

rMus

:itatestatae S t, "cumidsalva honestateticeret

SS^f^^ ^^
Uo
.

JJ
2,

ac modeste verS aba% locum dederit

,

animo
1,

fuisse,

etiam

cap.

1,

Joanna Lusi-

tana, quse

tum

post in comitatu erat augustse ,

annuatim <j>si reddebat millia quindecim. Eleonoram autem cubiculi prssfectura decoravit augusta.
cutn Eleonora

matrimomo vero Medinse-Ccvli duci juncta spectata adeo Erancisci probitas, fuit. Fecit eo fiduciam csesar collocatam
ut

maximamin
:

autem haberet patuit ea alias ssepe, maxime profecturus, palatium et quidcum in Italiam
fiquid sibi carissimum erat, Francisci commisit, quo luculentius haud potedeique cxsans rat virtuti ejus testimonium dicere Franciscum fiduciam, ut Dionysio quidem in Vasquez retulit Joanna Menesia, Eleonorse augustse aderat, miS oror, quse tum pariter proceres sed ejus meritis debitam rabantur
:

curse

de Castro,

>i"-

Miratur Alrarus Cicnfuegos, RibadineiFrancisci riim, Ceparium, ceterosque, qui S.

85

blli e/ antii/uo

ijincre orla,

genere

nihil res gestas scriptis suis sunt persecuti, de Eteonorcv speciatim protulisse in medium antiquo et nobili quam igitur deside:

Ludovico ravit in aliis, nuijorum cjus sericm, Castro Philippi II IHspaniadeSalazar et

rum

regis chronographo, duce, ipse conteait

;

affirmabant.

patre Alvaro de Castro ma* xens, natam Elizuhetha de Melo et Barreto. Tum trevero avos Eleonorse paternos recenset undecim, quorum postremus Ferdinandus Ruiz de Castrosuh seculi XI exitum floruit. Qui inea
S erie

Fcecundum Francisci cum Eleonora conjugium fuit filiorum natu maximo, absente^
37
:

ex quasutcepit ser/uenti

ordine, Caro-

in Italia ceesare,

anno 1530

in
:

lucem

felici

partu

edito, Carolo

nomen

fuit

susceptus e

Inm Gandim ducem V,

locum S eptimum occupat Stephanus nandezde Castro uxorem habuil Aldongam, Alphonsi Legionensisregis hujus nominisIXet patris S. Ferdinandi neptem: qui sextum Ferdinandus Uuiz, ViolantemSanctii IV CaslclLv regis /itiam; qui quintum Petrus
,

sacro fonte fuit augustorum et Philippi, eo- F rum filii, triennio paulo tum majoris, nomine. Patri succcssit, summa prudentia vir, cujus rebus in arduis opera usus est Pliilippus II Hispaniarum rex. Genuam anno \oloabs illo missus tumultuantem republicam sedavit,

'e (jastro binas juias, joannum et Fernandez de Castro oinas fdias, Joannam ut, Agnctem, illam Petro CastelLv regi, et Agne-

novi S que legibu S munivit, una cum Pontificis Gregorii XIII et cxsaris Maximiliani II legatis; de quibus in istarum legum Prooemio
ita scribit

tem Petro Lusitaniss postea regi hujus nomiQuod autem ad avos Eleonorse / nuptas.

Petrus Bizarus

Hi fuere Joannes

maternos spectat, mater ejus, similiter Eleonora nuncupata, Nunii Baretto et Eteonorse de Melo fdia fuit. Nunius porro Gundisalvum Nunium Baretto habuitpatrem, 1 'hari(Algarvise in sinu Gaditano portus) prsefectum, quo etiam munere functus est Nunius. Familia autem de Melo ortum ducit a nobili viro (Ricohombre Hispani vocant) Men Suarez, qui sec. xiii sub Alfonso III Lusitanise rege floruit est autem Melo oppidum in Transmontana LusitanicV provincia (laBeira dicta) quod a Suarezii prsefati patre condi cceptum,ac dein abejusdem Suarezii pronepote auctum, ac denique oppidi titulo in Ruizii de Melo, rei maritimse prsefecti, gratiam Alphonsum V
:

episcopus Ostiensis Cardinalis Moronus, sacri collegii Cardinalium Prior, legatus e latere etc.

Acquensis epiPetrus Faunus Costachiarius scopus, ac imperii princeps, oratorque et commissarius caesarius. Dou Carolus a Borg-ia Gandia3 dux, ex primariis Hispaniarum proceribus,
,

et

Don Joannes

de Idiaquez, Catbolici

regis

apud eosdem Genuenses orator. mandatis, Expositis _jxpositis autem pnncipum suorum manaaxis, et principum
consiliaribus et

obtentis a republica, pro ea reformanda,

am-

plissimis facultatibus,nibilbabueruntantiquius

quam Eempublicam male compositam,

cretis instituere acstabilire
:

ac pro-

inde fiuctuantem, sanctissimis legibus, et de-

Ligurumque ingei

nia nimia felicitate lascivientia, et iuter se disf

dentia

DIE DECIMA OCTOBRIS.

159
J.B

dentia componere.

Id,

quodDeo optimo maximo

bonorum omnium auspice, et auctore, fuerunt consecuti. Posteaquam autem Philippo Lusitania cessit (cessitanno 1580J idem militise imperator,

ceconomus fv.it; Philippo autem a consiliis status. Binas iniit nuptias, tcste E >b. 6, S&8, alte?*as cum Laurentia deOnas etXoyola, S. Ignatii ex fratre Martino gpH,

inquit Schottus,
rexit.

summa

auctoritate

anno nimirum

provinciam

Lusitanuv proregem fuisse

Escolanus lib. 6, cap. 22>quoque est auctor. Conestaggius lib. de Portugattise et Castellse Conjunctionein Ferdinandi Alvares ducis Al banisubanni 1582 principium defuncti locum scribit, hominem,w fuisse suffectum Carolum "bonitate, quam rerum usu ipseccnsct, majori praeditum. Non diit hunc locum tenuit; siquidem anno 1583 Philippus rex, ut Vasconcel22 Actorum regum Lusilius AnaccphaLvosi ait, ejus provincice Alberto Austriaco tanise gubernacula tradidit. Gandiamserecepit Ca~ rolus, teste Alvaro Cienfuegos, ob podagrse
habeiiam Urmx eomitem
ct

1551, v.t tradit Henao cap. h,num. 5 de Antiquitatibus alteras vero cum Francisca
<

lib.

'<,

Barreto, Xunii Rodrigues Barreto, MojQ domini, filia hinc Majaldse diclus est comcs: Ficalli vcro comitis titulum a Philippo II
accepit, ut

ex Salazar de Mendoza notat Henao paitlo ante laudatus. Ex postremo hoc

Joannis conjugio natus esf l ranci s h gia, Majaldse tomes et Squillacii in regno Neapolitano prim eps, ducta in matrimoni
<

Joan-

nm

calculique incommoda. 38 Ilu.jus natalem, inqy.it Schottus, anno vertente Isahella excepit Leruue comcs : locus na t a lis illi fuit, ut addit Alvarus, Methymna

Petri Squillacit principis filia et hen lippo IV a cubiculis, oiimque prores Peruanus, verba sunt Nicolai Antonii in Bibliotl Hispana tom. i, pag. 814, suavis, urbanus, fa cilisque iu paucis poeta, ut a Lyrieorum principatu uon long-ecoustiterit. Scd neque a litteris
politioribus pater ejus Joannes alienus
uti testatur

R Campi,inCastell3eVeteris Legionensisque regniconftniis situm oppidum,in quotum, anno nimirum 1532, versabatur augusta, qitcvprolem recens natam e sacro fonte denuo suscipere ac suo nomine Lsabellam dici voluit nupsit Francisco Sandovallo, Ludovici San:

confectum abs

illo

de Symbolis

politicis opus, Philippo II dedicatum, de quo

dovalli, marchionis Dianii et Lermx comitis cap. 17, fdio, quipatri, teste Escolano lib. 6, anno 1570 successit. Hinc Isabella num. G, Lerma? comes dicta est hujus filiits, nomine item Franciscus, quem marchionem Dianii mox Schottus appellat, Lcrmee ducis tihdum gessit. Duarum pr&terea comitum et Joannis Sandovalli, ut pergit Schottus, mater fuit;
:

NicolausAntoniustom.iBibl. Hisp.pag. 303. ES 40 Post Joannem natus est Alvarus de Bor- itoorum, /giain xtrbe Toletana Castelhc Novse mctropo- ^Xmfj^-" ti.Habitus fuit teste Alvaro Cienfcugos, inter r0t h 9 amn /,./.oju m gevi sui prudentissimos et Philippi II in rebus Pontificem Romamtm legatus. Alarduis ad varum Joanna de Aragonia et Borgia excepit, nata Matriti, nupta vero Joanni mar chioni de Alcanizes, cujusmodi locum in Tabulis Bleavianis reperioin archic^isropatvs
t
,
i

cit,

Ceesaraugustani, qxtaVatentix regnum respifinibus ad fluvium Guadalope. Alvams

siuv Joanruu
,

nempe Catharinse

Eleonorse, quarum prior Ferdinando Ruiz de Castro, comiti Lemosii posterior vero Lupo et Sarrise marchioni
et
,

porro sororis
tifice,

ct

marchionis

Alcanitii fitiam et heredem, indutgcnte

in

Pon
^<>te
:

uxorem

accepit, et

ex

illius

Osorio de Moscoso, comiti Altamirano nupta marchio fuit. Joannes denique Sandovallus Calatravx, et Phide Villamicar fuit, eques Prolippo III Hispaniarum regi a cubiculis. Joannes, Majaldseet lestertia Erancisco fuit

marchionis de Alcanizes obtinitittitulum

anno 1533 Belphouchii Catalaunisevicus estsex cir(Gothalanuv seu Hispanicis Ilerda distans,et J C citer miltiaribus cum a fluvio Cervara non multum remotus) Montione, Aragonise in GothalaCarolum V paconfiniis oppido, comitia celebrantem
Ficalli comes, natus
nise

hanc Almanza, vocat ImhoEtviram Henriquez de vius. Sustulit ex illa Alvarus pr&ter alios ega, priliberos filiam, mtptam Joanni de de Graial inregno Legioncn.i tri mo comiti eum titido bits leucis a Carrione comitum, quo III Hispaniarum rex ob ingenhx Philippus
I

rentes secuti sunt. Patri hic acceptissimus Societati Jesu fuit, quem Gandia Romam, ut

merita decoravit. Sexto loco natus cst in aula f Matritensi Ferdinandus de Borgia, Marite imperatricis post Joannemfratrem aulaeprd fectus maximus. Septima fuit Dorotfa FranVallisoletinata, quse, cum a teneris in Gandiensi mociscanarum discalceatarum

sedederet, euntem comitatus est. 39 Variis quoque et ipse muneribus functus priam mu1558, neributfunest. Garibai lib. 30, cap. 15 ad annum
iium,

s nasterio sese Deo dicasset, ad calestem r evocata.Liberorumoct>>> a\ sum brevi fuit postremus Alphonsus, Toleti natus, apud Ma
,

cumquinqueetvigintiesset annorum,e prsecipuis inprovincia Gitipuscoa militiee ducibus jam tum fuisse scribit..Philippi II in Lusita-

riamaugustam, Philippi II sororem, eodeni Ferdinandus funquo fratresejus Joanneset

ctusestmunere: uxorejus fuit Eteonor. Logrogno, nobitis Lusitana, sed sine liOei Escolano teste, obierunt.

niam ad regem Sebastianum legatus fuit; eodem prseterea munere apud Maxiynilianum
Ccvsaremhitjus nominisll functus
ut scnAlvarus bunt Ribadineira, Nierembergius apud Cienfuegos Prsefectum curise agebat et Maximitiani II Mariam, Philippi sororem conjugem, in Hispania a morte mariti reversam, cum Francisci Vitam Ribadineira scnbeHispaniaret. Etundempariter Phitippi II Rodulphum csesarem oratorum regis apud Bello remfuisse, scribit Famianus Strada de
est,

et

GS)

Belgico, decade 2

adannum

1579.

ldem

deni-

que MargaretcB AustriaccV Philippi III Hispaniarum regis uxori aulse prsefectus seu

}IV.

^
..

DK Ul
160
iCcTOM
J

'

S.

COS*mNCISCO BOKGIA M <Hn-fo*noc

fem
av,

J)

tmprofanmue^U^

Ttilenasneaudire guidem

aula occupaIV S. Francisciin g esarem laborat:

.

tiones1

febri

in

nonem cum comitatur.

Africam trajecturum bellum Galhei uoi et dein ad

r RjirriBarci

*J . Cienfuegos
.

^^--^"S
r
lib.~, cap.
>

^;*5t,
talisJesumoderameny^

W*cmw118,<^m vidicum}l, cv ?_

j^ jjj-^JS-* ^ ^
,

remum

Soci-

ta via,

cavit.

fl

cupio,
Muneribus
aulicit, ni iiiheseos,

ZftTZrZo tum quod ttareere

r

oc nQ rinus initium, Beati arte revos ndmirabili lnnoSi admir abiliarte dr^ U nu J-* mdelectabaturaudear
*->

immaculati innnaouiati

m bus minus ho-

^^

, tedto veherT*'JZucupium
nes suis ipse

"? 2Xs

dexter-

o *

***~__ .__3 __. SftSmdu^i* deret,aderatmco^^ utrefeH .E7.onor.e manequendis

/

laudabat ac am 9 ""' obseq ueoosequiu mcumvidocilitatem.promptumque >

e

w^rr?SS
estaliquandoP. Dl

datis emsars a

^%
s

sse

mo

es tum seculi

lam augusam

prin cipem anno

in

^SxTarraconensis

is*wH sss*-* w. .w-m&ri

Casea veitn

pompas missasfacer e,g sexpsum cumin vicit iamen

cap ere

volup tateni

maxinu^ p

eiusden

*
f

J ^
/ <.

tom

Isabellamaugustamcomitatusesina
Carolo

IL

e bello

Germamco

redeunti

w* u

frueretur.
'

'

tum exe rcitationibus

fc
.

monere one

.d* occup*

Um fcbril

fS-iSLi. __ ___*_*
SSo, OiroK V
comographo.regtoque
ieretui spe Cum oero csar corfcm ^toowc rfirft'cisse, ,ntomflIV ucTscmn rfe s, 9* coerf,'a la ac a em rfttue < Fronoisoum eo ces, ftreoot. oo /ac/m JaTddierel magis, quo cumulaUusfidcm Ste ejusprudentiamque perspectamhabebat.
,

SS- " "t

i

I,

SaBfaAw. ^spana

Wicotaa

^, omus

^r
wm

_#ss^rtsr._y
refeaf.

Lidem
diil, diit,

Ribadineira

voluisse cxsarem, et Cienfuegos, macn, eumdem sibi el Francwoo -

iw -

addun* Nwembergius ex quo auo(/ e(

ccepU , Perpendere ex xstu febris sententia damnati, et p auanlo supremi Judicis

--igne /,' tyius purgarentur. item, qui piacutar-t j.em, <?*' piocirfori 1 nr,tidinnasvroilhsfun__?_.___ _,.._. quotidianas pro itis fun r orfessecmposse,

/_

tnceo, malicarum prxceptorem esseut

um

qux a
viler

sese Sanctacrucio alusque dtdtcissct,

dcre

De

J
:

ipre ces V

et

sacerdotum uti opera

larticipem deinceps

ens utrimque est geslum ul quod Mervallo uterque calluerU, ffPrbu satis esset: neque emm et usum
tum

Num^sconspectumevolarent.Upr^ ms 1^jfZ> S ex mmodo commodi

^ sMemtlM
,

^/^

cepit, e0 inc0 lectioni totum ofaniSt pio rum

vt,

curiositatu, in qui bus plus operam dabanf- unde axunt, mvitalum esset, --aliquando 1'ranciscuiu, u* adduci eo aaauci non A.,ii,.ininvn vocant, judiciariam vnr.ant. disceret,

quam utdtas
<

^lderit

^^ZTTaZu^ol
nummorum,

^"^

"Jjjjjj ^
rure,

W
dicillis,
>

aut

NovuL Testamentum

aut

mt

Scriptur!B Sacrx

Sandorum plerumque
solum, sec *,**., -^z,v
.,-,

mZullabebat non domi manious uuueuui, nuu. iw/ "<<*

muiice aucu
piique

censeret. potuisse, quodvanam futilemque abesse otium voluit a se suisque

A-Z

Procul

lusum dictitabat esse iemporis, s<vpejacturam. Mareligionis et conscientix 0*ow seaeawe, ra et musicx sededere, rahiit itaaue venationi luit itaquevenationiet

"*^

quo lectica vectus, cum febris id Recoleoat missio sineret,secedebatinterdum. coipse secum assidue, secretisquemandabat semet animum maxime
quse ejus
,
>

tnter-

tu

.,_.._ nt ooMiwiui et n7sese et securius <>t utilius oblectatum nluemediocriler in utroque hoc exercicanendi non modo laiionis qenere exceUuil,
, _

Zs,sedaptandorum etiamMusiccelegibus periius,seaajjianuuf //.0-.-**"''

eorum, qui melatem cantuum JLl. nui pietatem foverent et pro-

LLl

atque hic quidem i ecta> commovissent; , ^ublisubi ut ejus biograpln scrtbunt ad primus, genus, mius, quo post atltgtt, contemplatioms ipsomet ieste, gradus ftat. 44 Facetum simulet laude defebricitanleVrancisco.ejusquemedico

iil:

**SK

F^

DIE DEGIMA OCTOBRIS.

|A

161
AUCTOR.
J.

ynialobos, rei medicas peritissimo, scrinotissimo, Xierembergius tisaue cle eadem Alvarus narrant. Compererat is, exploatque pulsu, morbi vim post aliquot rato venarum

multis, una cum csesare Franciscuin trajecisse in / wwwj fuisse tradit * V6I Ivf/ /JiH. * . A nihilhu/ vv.v. . v-
,

jus apud Ribadi bergium reperio;

uuia, exnausiam. Quid dem tandem menses pcene exhaustam.

si

vn

Vteromquo nomine Francisci in Africam itersilentio tam alto vo, ,

Cepariv

qui,

nescio,

fausto te nuntio ouiebat, prsemii feram, optato, inquit Franciseus, opQuidvis

luissent involvere,

cum
.

ejui

heem?

in Gal

armanum tatwm feres. Erat inproximo forte supeltectite laute instruaurea argenteaque argenlo confiatam ctum in quo grandem, ex conspicatus medicus, hanc sibi varopsidem
promitti voluit
lebat

annuit postulato Franciscus. recurrere febns soRedeunti, quo die et hora Franciscus, cum nullum febris sestum
:

mi non tacuerint, etsi n .zcuerint, obtulerit bellum Gallicum laudis et Qlo\ segetem, quam Africanum Sed neque Ulloa ynchronus VitcC Cai^oli V scriptor synchronus Borgiam n quos in eorum magnatum retulit n csesar duxit ut ait Joachimus in Africam
t s

Sanacori in

Vitcv

JS.

Francisci

Compen

tua sibireliquum esseperciperet,

:

est,

medico

Voto itaque suo, ut verosimillimA apparet, frustratus est anno looo; secus au-

num.

12.

at sat lucri habeo, si nulla me ait paropsis videtur? Sensit ille febris febris habet. Quid nonnihil superesse, sedtanquidem Francisco vix ut percipi posset, ac festive re-

tem anno sequenti.

Sabaiuluv et Pedemoi occuparat anno 1"':''' Franciscas I
17
;

Bonam

em
JJjJJJJJJJ"
(r<>
i

tillum,

Amicus Plato (ita paspondit illudphilosophi vocant) sed magis amica ropsidem Hispani paropsidem perdidi. Minime vero, veritas pro Fransciscus, tradique confestim inquit cum hominis unis binas paropsides jussit,
:
:

B
rccuperatis ex
, viribu$,

fide,

tum candore magnopere eam

delectatus.

rexJamqueducatuiMediolancis/ m m ncbat. Verum ccesar ex Insubria exercitum movens ad Varum fluvium sibi viam aperuit, eo<ji>c superato, bellumin Provinciam transtulit. Aclhuc in Insubribus erat Ccvsar, cum ad illum Franciscus profectus est non sine amplo comitatu: erantineo Ruisius Qomesiusde Sylva,
i

45

Schottus, Vix jam connrmatus, inquit

Gallise partem, quse Provincia
est appellata, expeditione,
est.

suscepta in

irajeciurum in

Homanis
:

arma

tra-

Africam cxsarem,

ctans caesarem secutus

Verum

festinat ni-

mium Ribadineira quidem Ccesaris expediposteaquam Frantion em in Galliam memorat,

E dein Eboli in regno Neapolitano princeps et Philippo II Hispaniarum regi gratissimus, ad et Georgius de Meto, Ccvsaris anno superiore gcstarun* nunc augustam rerumin Africa quos unice, utpote uxoris sute consanguineos Franciscus diligebat. Perhumaniter adventanM

secl ciscum exmorbo convaluisse dixerat; valetudine susceptam proxime a confirmata ei eum febns, ut supra fuisse, nondixit. Invasit Montione dictum est, post celebrata anno 1533 tantum tenuit mencomitia, ac per aliquos 1534 restituta ses nequit itaque ultra annum Ccvsar autem,)am Francisco valetudo differri suscepit Galconfecta expeditione Tunetana, 1536. Accuratior hoc
:
.

hanc

tem Ccesar excepit, suoque, dum iter faceret, heerere lateri voluit. Postquam in hostium undique erant itinefines ventum est, infesta armis itaque velitationesque continuse ra, procedc illiuscvvi more omnibus onustus pro exercitus idem erat Franciseo apparatus, bat
; t

licam, anno
loci

nimirum

Alvarus Cienfuegos fuit, qui hb. 2, sequenti a Francisco S 3 S 4. qucB annis 1534 et ad modum clescribit sunt gesta, hunc fere anni 1534, Eqressus Toleto die quinta Man vemt; ubi Francisco, Abulam avsar
comite

cap.

tum sed illi tum ob immodicum solis sestum perincommodus ob crassitudinem corporis quodconspicatus cxsar, graviore sese armatu exuerejussit invitum. Orare ille, ut sibi lice sequi sed parenret imperatoris exemplum Congressusaliquodum Ccvsaris imperio fuit. cum hoste, ut lib.l, 2 scribit Cienfuegos,
:

ties

epugna superior

rediit.

Verum

regrediente,

diebusseptemsplendidissimehabitiaGomesio suntiter>: deAoila, Vallisoletum prosecuh

)

quaquaversum hinc cc-esar, missis Matriti Octobri ejusdem anni comitia mense redux, quam celebranda indixit. Matritum Barbarossampiratam, meditabatur adversus inAfriterruisset Italiam, conversis nui cum
reqno
ruit.
ris. saris.

Utteris

imminuqua venerat, ob annonev inopiam et contagione exeratum in Itatum morborum corpore sed liam Carolo, gravissimum non id lucri Y animo vulnus accepit, ex quo tamen ostendere animo, ut, quo esset in amicos
fecit,

potuerit, novosque sibi ad

rerum humanarum

Muley Hazem cam armis, Tunetanum regem expeditwnem apeexpulerat, Francisco

Probavit
ille

fovitque propositum
.

CcV

Barcinonem
anno 15""i,

4-6

Bello comparato, cxsar

seq. vere

xime

stipatus,

Barcinonem abiit. Eodem

^ F cum ^ pe^enerat,Umjulium quorum enumero * me P venenmt Lusua

ingentifrocerum mulMudzn
e
s

prmo anm pro-

contemptum admoveri stimulossenseriL Oarctlnssi s MMilitabat sub Caroli sigms Fencv et bancomitis de la Vega, Garcilassi Francisco nostro amictuv de Guzman filius, ac cui nec flos setatis nec citia conjunctissimus; nec \n* nonpri* nobilitas nec caesaris favor, in,et amcenissimi
t

^^ ^ ^
(

fl(

^^Zt^oeticcB
7r

(Frejus)

leucis hinc ferc

cxsar fer auatuor

la

in gtonosi bell nia complures viri principes in his LudovtcusLusocietatemadsciti.Erat

*
Imm iu
c

Brinonia Forum Jur

J^teUum
i

quoddam

^ ^.^

tour du
,

silanixprinceps.JoannisUIregis.etlsabelUe

augustxfrater.quocumtumprimuminarctis-

simam Castro dem F.-ancisco datum est Joannem de ahosque Indiarum postmodum proregem
,

amicitiam Franoisoua cont.

Viserem-

^^llnummanusreceperalMor^ \". jussuGarci aS sus,dummilitispotn>s

^^
^
s

'/

clypeo tefun gitur, illucque

uccoris

su/consanguineos. Obtulerat sesecxcxsar citmjam sari in ^stius belli socium at MalrUum rein eo esset, ut e portu solveret, n, l cguod a.Mjussit,Augusl X prX stofutur W qmdem, a accidit. Novi illi moleslissimum
;

^^ZalaprxJps
~,cap

C^gosUb. f XmZemorat LarusUonoratusBou, aMer fW

pag. >***

ravie subtimiper,,: in tcrram voMur.

^wincix f^ZMeratamiciinfortuniumBo^
lib
.

i*

10,

cap.i, i

9,

ad

DB
U
|

S.

KEANCISCO

BOBGU

CONF.

D
august-e
e

J. B.

ss^sS__t__
lasso

Isabella.

funus
cujus

Granatam deducit,
immmenUs
eln

vitse sanctioaspectu cadaveris

disponere

ris

propositum concipit

Gata:

rom ,w"5'^ ;*,ow pxetaU S me ta singulam J^ 0t

st(S cc

'

corconstituitur loni prorex absolvi proregis

ue pios ejus

fovere

J ftaucisous * *

dere ac a id entidem

pus macerat

munere
r0trM

frustra petit.
^iUiwt Gnllicum fuit usque acl Granaiam *-*/pa- tmUlr /,
facies,
ff
,

Garcilassus reddidit.
in guc- -'' umicitix fii spc-

pr imwn
{

V X^litrrJm _W ... rannum

1588,
.

to

dedueent,

Genuam.dem Varcinu
:

*_- pr-te
""""

fojj,*

MarchlO, qUO SUO

1586 /;< ap-

^.

^ZumTonJUcura inducus, Chritamen gravsar inita,

,

&,
"

civitatem

uUbrevipOSUnWtmi
StAo " M *' U .ju..

'""?

tur,morboitemanha conventusorumumhaber n ol> u sangum p gin!_ deoubmt y ngu 1 rucrentur sed

,

st

^ ^tSSZ^ ^hI
|,;

%eis augusti intererant <^* Phihppo Hispama Isabellm Eleonora, dcrctur.mentemtameniu unquam alias, scus fiUi *".** bCU pT^piCaTZ^ Jnannes eorum filu Pt Kannes juam uuq *Z m0 rtcm oWumammo humams magis .p.
.

*^i " w ^
u

TanZorbemrecreavit, eui stianum kutum imminebat. C.vsimum a Ti C1S P e Pontifice

a-.--.-r--;

^l^ZX

et

cum

Sispaniam

re-

dum

tingecutu81 ,xsxvii, Segovis ,n Carpetanis

oelebravit, m dtcompararet, comUia hetitiam pubhnthlauodseu ad augendam

auibus

^.^

splendorem et magmficenUam Siquando ludts Zeret, desideratum fuit.

am selad

&q

'

..._. ,-_.-.,..

"

obitu ouod ab amici

'

C r f :r l'"""'

M f

%TSZ^equentior V^T^ZeZnversa est inexspectato ms u( cimfue litx ratio. Versabaaccu> ^ torum usus ^r^uset^Xseoovu-e.etillican. febris, qu* dignissi''

iJmmi!vca-perant,tumquodplus Sacramen-

comltese "Jg^.

Verum, ut nihil in luctum omfa acerbissimum

^ tum ^TjSltZZ^rumtum
M^f'2 num
' '

et

LL

^0,^

^^fseo^T^aSohottusmadine^ h ""'' r
iTlmdit
,

^ltribt^rlfla dierummterca. mam principem paucorum KalencUsUa^x 15o9

pedinehuiclucisubtraxit
a decumbente
cxsar, ne Lombayx marchionibus interdixxl vero ab L.UIUIUJC mn cH,lr,iumvero postulatum secederent,

ordtregni eomitia seu

uuocum

postquam

Lthabiti, sedMontione, Franci.scum X^egni proccn6 S eris eg ' nvaluerat, et * w. moroo CO ab a inx
9

Vallisoletum conces-

laltorett.

' 50 Cetera, quce ' , o7, n // u$ Sc/i0 " MS adt laborante, morbo labo> ante n nse nx mmnul, am rmat ea Cienfuegos -8" rcferunt, Alvarus lnand'
. -

** TlSftW^ g"^ ZtM

6,

"-*-"

,ih

anno letudine laboraret

Commissariuseenerdts.d^seP.^^ Sgoii
recens

^ S S&*. ^rJtSuS^ ^T^doTo

<> 2 cap 4,

ubi

ait,

tpsummet

Eleonorze Uceret de augusta fuit, tum ut uni tum ut utrique Confunctcv corpus atlingere, deducendi curam cseiuai ejusdem Granalam Elatum Toleto inszgm lugusar demandaret. funus sUpante td orique apparatu IsabelLv rancisco, -*< * et famiha 1 aesans iussu cwsaris jussu cum uxore - i .-!,.. /v,7 Granatamque dedufuit, avnnntamaue aliisque proceribus em Granatensis regm pmmamam, cturl>

SSSSn
Ferdinandi
..

Santandero, primo cituate --sese in eadem enaiv catleau ciort, o s coHea reccuri, ensis Loucyc .hiissenericulum; subiissepemeulum; iSxtremum viUc a mediocmfmsse solato idsibi tum non antehac, de peccaUs con-

lum condU

S ZZn
.

qui anno 1492 regnum Mauris eripuU, et IsabelcV, e Granatense nuB cv _-_//*"-- -^ quorum jina martu ^ ftlM , e L , te i _ fuit, de qua hic sermo est Isa-. AM min Un fer mn est, Tsa regibus nala
scilicet,

rc g-u

u( a(( Schottus> sep ulcns F avornm Isabell., ciarum,

-^^

bella,Caroli tla, Caroh

5-2

Vuxor. Granatam, utjussu cxsaris imperio fue-

ZoTninulius, quam

nimirum, ut ait NteTsllerel, singulis 10, mensibusraro^d .i; cap. , wffl eumaxime inter aulicosejusdem, temporis, exemplo. Porro FranoiHcTerat ipse,
cVtatis,

Vi accidit, ut, rrancisuu iu d _/_t/c*n*/c _v-.-,--v-., rat, rat eunti 1'rancisco id singulare _.^-onemabapfa^ mabam '7".. _. n_r_^i_> lempus meridianum quietis ren(e8 uavia sub

"*%+
.

_-,.*.

cumpompa

funeri, causa subsisteret, ipse autem oculos ccelo intentam haberet, Mariam mentem vero

edocMtj

Csecomitis

Castellam Montionensibus se partim regenrcdux novis animis curisque obsequus, parpartim augusUv dTfamilicV, V ut _.. **dce faminx, ; prerci. 1l ** animi c . tim deniquesolitis 5 u dedit; ita tamen

m
.

Henriqueziam, aviamsuam, insigni luce circumseptam sibivisus fuerit intueri, ex eaque

divinitus, audire, brevi fore, ut pr&paratam inirei. vrauuw famularetur, famutaretur, viam iniret. Gaudium qua Deo G-n.ndiam7Yii.^-//"/i wkorlitii confestimGandiamminte retmetummedius nrmfpmf.iin
.

<W
,

me
l

lationibus

venatum

iret,

strepitu

WP****

paulatim vanitati fimoi longe minore, ac

prsecxderet. magis magisque

^~

sit

adamitam,FranciscamaJesu,quiquidrei Maaccidisset, renuntiaret. Responsum fuit, riamHenriouez i a mdiemsuumobiisse.Nititur

^.^ ^. rdati0} teste A var0 Cienfuegos lib.

i

MaricB Velasco, comitis de Osor2, cap. testimonio, quacum id Francisca a Jesu, no,
5, 3,

ex e%

DIE DECIMA OCTOBRIS.

1GS

ore acceptum, communicavit gafS. Francisci Ribadineiram et Ceparium laluit qui ouod Marix HenriquezicV obitum amio 1537 illigarunt; quamquam nec sibiipsis constant Scri
.

scus se senscrit
t

immuiatum, exin

ilis

sui.Obortos j( >s biographi dcscribunt; quibus tar !amare coactus est, sat datum esse mortali prin*
cipi:

ocrou J B*
"

bunt enim

obiisse

Mariam Henriqueziam,

transactis inGandiensiDiscalceatarum cceno-

bioannisSt: unde consequitur, Mariam Henriqueziam retigiosee vit<v institutum fuisse amplexamjom inde ab anno 1504: quod quo si post Franciscum natum, fieri pacto potuit, 1510 Gandiensemonasterium seupostannum ingressa fuerit, ut iidem rursus scriptores
tradunt? Ab anno 1479, quo natam Mariam Henriqueziam diximus num. 19, usque ad annum 1512, anni numerantur 33 a vero igitur aberrare Ribadineira non videtur, cumil:

quod lucis i'itcvqucsuper< no sacrum fore, uti scribil Cienfuegos cap. 6j3eo; canonici Qranatens
s

lib

rei

gestcV interfuit, testiriiouio, Proccssui Vai

tino fol. 6G9 inserto.

5 Depositcvin sacelloregtoIsdbelUefx exuvicV die vnMaii vespere: parenlatum ei- 'propwi. Um% dem diepostero. Concionem habuii Joannes de imis Avila, orator sacer ea tempesta'
1

lam aitinseculoannosvixisse 33: sed annis 33 religionis substituendi sunt anni circiter 27 aut anni 25, ut universim vixerit annis C0 quod Escolanus lib. 6, cap. 23, num. 7 facit si anno 1537 obiisse statuatur. EmendandMS similiter est Joannes Carillo, qui non solum ait cum Ribadineira Mariam Henriqueziam 33 annos in seculo totidemque in ccenobio B Gandiensi vixisse cap. 3 VitcV. filiseejus Franciscce a Jesu, sed etiam cap. i ejusdem ViLv dixerat, Franciscam, natam anno, ut ait, 1498, jam triennem fuisse, cum patre orbata viest cum tamenjam inde ab anno 1497 ille amiserit unde fit, ut mater ejus, qutv tam tum 18numerabatannos,quadriennio circiter serius, quam par sit, exejus calculo nata statuatur, anno nimiruml4<$3. Unde autemidem scriptorcompertum habuerit, Mariam Henriqueziam anno 1540 Gandiensis Clarissarum
j
j
,

clarus,qua non tam augustselaudes^quam rerianhumanarumvicissitudinci ac vanitatem gravissimis verbis exposuit, ac Francisci mum usque eo pupug it confirm a r tq & tn c cepto severioris sanctiorisque viLv propos ut domum redux acparce admodum pransus, arcessitum ad se oratorem eorum, gum animo agitabat, esse voluerit non conscium mo sed etiam adjutorem. Vir erat Joannes, ut
,

concionibus ejusscriptisque illustratatestatur Hispania, ac provinciamaanmeBcetica,pro- g movendcv divime gloruv ac animarum lucri avidissimus: haud gravate itaqueYv;i\\<K \xm audiit, optimispro ejus conditionc ac dignita.

te consiliis

instruxit,

commonuitqueinprU

mis, ut atribus, quse afferre aulicis perni* ciem solent, sibi potissimum caveret, ambitione, invidia et libidine. His sensim IVmcisco
qitasi gradibus perfectiora sectandi desiderium acuebat. 55 Alterum item per id tempus jam sponte currenti stimulum subdidere accept& Gandia absamita Franciscade Jesu, Gandiensium

Deus

accedemibu

;"";;;
\

C03nobiiprcefecturamadiisse,eidemquerenunciasse quinquennio post non perspicio. De ce,

/(| ,

tero avicV siuv, inquit Schottus, Franciscusjatura,

quod

vitse

raagistram reconsilioque juvan-

tem amisisset, vehementer indoluit: patrocinio tamen, quod Deo potiretur, jam tum se foveri sensit j id quod etiam Ribadineira testatur
:

Clarissarum, utieam hoc loci Ribadinera, Ceparius et Cienfuegos nominant, antistite seu abbatissa littefse, quas ex Hispano, quo conscriptee fuerunt, idiomateitaverlil Schottus,
CepariidercbusaR.YYi\T\c\scoges//s interpre* temagens: Equidem, Fili mi, cogitabam illo

sed

cadaveru /teduate V ercetiilur.

addit Schottus bus in Societatem Jesu se tamquam in portum post esse delatum, existimavit. 53 Ubi porro llliberim seu Granatam IsabellcV funus pervenit, mox patuit,nonvanam
: ,

mox

cujus etiam preci-

momento de tua ad Deum conversioue, valetu dinem tuam Sponso, tum vero maxime animffl
tuaj

Franciseo visionemin itinere adhuc constituto c fuisseoblatam.Adiitmoxitlesacellumregium, utcreditum sibi depositum coram tabetlionibus, testibus, civitatis primoribus, populique innumera multitudine Granatensi archiepis-

salutem commendans. Ibi te vidi g-enibus adnixumChristura rogare cura lacrymia mitupeccatorumveniam. Vidiet manum porripraesentemque polliceri gere atque erigere, * Gratiam itaque, quam potes, maximam opem. atquc ;:nM<nDeo mecum habeto, etmajori cura obsecundato. De augustailludbene una mecum flamma sacras hic virgines purgante
narro,

copo Gaspari de Avalos,ac clero traderet verum,ne quis fraudi locusesset, priusquam id
:

ereptam animam ipsius

vidisse etang-ehcissti-

in

majorum monumenta

inferretur, facies de-

nudanda; dicendum comilibus sacramentum, idesse ipsum augustcvcorpus, omnia denique

inActapublica referendafuerunt. Retectaporro facie, non modo nullus pristinse venustatis decor, immo tanta spectantium oculos deformitasperculit, ut non esset, qui augustam in augusta agnosceret; nares item adstantium fcetor tantus, ut non essetprseter Franciscum
diutius aut vellet aut idcorposset. Nemo itaque comitum, augustte est ausus. pus esse jurejurando plane affirmare
ullus,qui subsistere
illic

patam choris in aeternara subvolasse qui easdem nem. Recte hoc loco Ribadineira, exhibet, observat, scriptas litteras Hispanice utpote errandi privatis hujusmodi visionibus, continuo esse fipericulo scvpe obnoxiis, non hujusmodi fadendum certum tamen esse, interdum mentibus vores Deum purioribus elargiri,qualesesseeasvirgines,ar amitam in
:

beatitudi-

primis suam exploratum Multumcerteapudillumhcvlitterievaluerunt, diximus, exci ouibusperinde ac ceteris ^quos stimulis, aula abscedere, et d
tatus

Franciscus habebat.

uxoreliberisqueprivatimDeovivereseno ipnor

Tnmclscus ipse quiillud sedulo noctu diuque quam custodierat, satis habuit, sipro summa,

tuiLacreligiosumquemdamOrdinem, ingrc evita uxor discederet, se

<

omt
<

quam ea in re adhibuerat, diligentia, id aliud posse , jurareL augustcV corpus esse non Mirum quam ex eo spectacido Franci,

KQuodammoconceperan
tiuht. I propositum, exsequi non dw. d\ Alvarus laudaut solutis novemdialzbus
tcv
,

Octobris

Tomus

V.

DE
164
AflCTOM
J.
li.

S.

CONF. FRANCISCO BORGIA u TnJpfancvarchidicecesisuffrasedeepiscopah, Tolcamv

.

eu/ui

^scribitAugusUvfuneri tuscap. SLislut ad cxsarem

S,

deserendce.nisiidimportunumUmc^r^

C ii sui

rationem redditurus,

-* uim
coi

%**

Prorexvenit

tibo

ganea,

pubhco ^lenniqueext^i

^^jLZplausu, eo confe^
grassaba-

gotempuscommodumexspectal^a
sed ab Alvaro
taleest.

ZfperGohalaniain ea tempestate necapud noUles Zrlatronum turba,quibus

mox

Granata

^XtJZiFerdinan^mtsera^e

animcuive^-tit.deinvero.mzsmq^^um

dum ,rei mamtimx apud

locum lempusquc
c.,

^Znveniendi
,

%-. iverat pnusfuerat,guam6ramlaml^^i ae e

qun

^rZT^rofXt^rn
ZJZemsibitummul^
se,quamjuveniferarum,^
Alios

nrionericido,

quamjacmuiuoKj

&*
U

Imnc inter

ct

Ferdinandum nescwqu.%
rdiSC

sese tus hic in duellum

^*^

chM e

f:TSayl J
.%l'
lP

suprcmo affci supphcio, omnium ocuhs expom forporaad cxcmplum

sectaque

eorum

Zlsadregms

triremes deportarzjussU. .

nem transferre, sua virtuteesse, certoque inexspectati spe,//, primum tam

rogare,xgnoscer

iVv/

*"%
.

***

latim triginta ficri suo non homines, sed

ipsum

neres, ut paulo fusius

remberqium videre

est.

fV^Z1 ^^llZ^pudScho etiam ^f Addit

Alvarus,

clZunovitateattonitus.aretequelv^^ m^mis Aotarf. alplexuscharum dei g

ZZum

fe% mtM

ffftpon*

^*w.

non de su -

sedex mrejurando Marix

Clarx,

mrgmum

DiscalLtaru m Matritensiu m relatum f^ nus h X ctestata estjam

abbanss X guo

Zoplaiiisse iteratis httems uThic fehces rerum eventus

sitilliqratulatus.
rso

Antonium de E principem, nomine addictum fuisse adeo Rocacaptum necique chhgentiam ccvsari Proregis
sui partibus non dmxpr^n Sedulo curabat ut vacabat.

parthenonis sui cepisse ex ore antiquiorum consangmnearum qux monialium, Sanclo ore ipsiusmet Ferdinandi id itidem ex
didicerant
57

^f.

n e teris vero muneris

Xufmenter

-*

controversiarumjudicia ex titigantes ad concorZpcchte redderentur:

xquo etbano.ac

fovftua Cattt{ontff

Commodioremdein ronveniendiccvsarem
ti-

Zms,perevocabatA^ores^
ctos

/irorex

sipcr illum occasioncm nactus, desercnclv,

cowfftuftur,

ocius debta com ad solvenda paupenbus pauperes servitute exipellcbat, cvre proprio
statuit,constitutoiis, qui busquc inbuebant, salario.

ceret,aulxdesideriumpatefecit,et,quibuspo-

aula coactus

Gandiamabeundi luil, rationum momentis sedfrustra: Ucentiam conatus est extorquere; ahquantisperm quo factum est, ut versari elapsis aliquot mensibus,
sit.

instruendce juventuti mebat, ludos htterarios

At

utaUAlmrusk^csesarinBelgium,quocum
vocabantper exorLv apud Gandenses turbcc accersitum acl sese Galliam iter meditans,
frinmenmetSJacobipriusequttemcreatum,
Catalauniceesseproregemjussit.Suomisituita itionerihumeros,sed valde invitus.Mox
le

eamdoctmnamorzRem mzhtarem huc illuc com^antes acclrate gessU, ac ne qua ilhs iter mihtes, quidquam detrimenti, cavit. Annorne moerat

iiferrent,maxime

qua mcnto, sustuht.Barcinonensemcivitaem,

mare

respicit,

muris

et

propugnacuto cinxit,

neriseaccinxit,utsimutccvsarinGalham,itte et liberis mcnse in Catalauniam cum uxore utidem Alvarus tradit Novembrianniim,
,

adluvsit.Ccetusrehgioad fovit,eosque,quos e re lauta sos eleemosynis inconstantia,ctam inopiam fortuncV detruserat dabat,ne quis abs sese tristis
cui S Francisci

nomen

alebat, et

operam

sitprofectus: iter vero

suum

sic institmt, ut

ValentiaGancliaquetransiret,quopatremoptimum, JoannemGandise ducem, deviasalutaHispanicV ,,./ Qothalania, inter amplissimas principatus htulo gaupromn ias numerata, administrandam Irandet- quo tcmpore eam comitawsuscepit, etiamRuscinonenscm qui dein GalLv regibus

abscederet.DeniquesujusmodifueritProregis F ,universtm cottioubernandi moclus et felicitas Csesarauqesex laudatoabAtvaroeProcessu aep.testimomoquocl austano ejusdemcivitatis vox et fama, quod temsic habet: Erat publica temejus regnabat justitia,
pore gubernationis iniquitas perantiaetprudentia, et exclusa erat commumter videbaatque malitia, et omnibus ad eos gubertur aii^-elum de cado descendisse

tumcomplectebatur, alu a Castellams, cessit. Appellationem ejus a et Rubricatum fluvios inter Sambrocam Otgero collocatis, derivant: alu ab Ptolcmxo a Caquoclam Gotlante,cognomcnto Catalone, in Aquitanuv castro (quocl umquam talone aep. QalUiseoostitisse,negatPetrusdeMarca } Parisiensis, Marcx Hispan. lib. 3, cap.J>)qui in HiCaroli Martelli tempore expeditionem aliidespaniam susi eperit sicdictamvolunt: a Go'attis et Alanis Catalauniam vel
t

eorum, nandos. Hcvcprivcipuaferesuntcapita

provinciagesquivpro imposita sibi a civsare perhibent sisse Eranciscum, ejus biographi exponunt. d.ein qualis privatim vixerit, ante in- p^ 00 Franciscum hoc loco, quem pauto ^mAomAs principis secularis dp/ninxerant, Hh M *.iii^V/nVc enmilarisi depinxerant, star eximii insignem vetuti Christianiv pietatis cuttorem
:
.
/

^
,

^
.

o)

[Uiom

niquea
this et

<

Alanis, ut etiam Ribaclineiric intersedes fixepres Schottus censuit, qui illic communiorque, etsi nec rint, quorum sanior

exhibent: laudant eum maxime, nequeimmerito,aborationisetpcenitenticV studio, acastiSacramentorumusu, brevius

tate,

afrequenti

ipsacerta

videtur sententia. Barcino, 58 Totius GothalanicV caput est

sit,

nobiiis acl

mare Mediterraneum

civitas

et

quidem Ribadineira, fusius vero Nierembercompengiuset Alvarus Cienfuegos-.prcvcipua studium atdio referam. Quod ad orationis tinet,refcrt Alvarus ,eum ,ex quo in meliusmuquotidie, tanchv vitcV propositum conceperat,
ut

DIE DECIMA OCTOBRIS.

proripuerat primis A ^ solidas quatuor dein idemmensibushoras post etiam sex orationi mi noue ac paulo hac finita, salutata prius mentali 'dedisse
f

L65
,

nrimion sese e
,

lecto

mox interfuisse tum veconjuqe, rei divinee publicis ac muneri suo vacasse sero reous ex statutis Ordihis S. tem iwr as canonicas die ZJulii ab Ale(is Ordo anno 1175,
: :

Jacobi

fuit) xandro III Pontifice summo*approbatus Orationes Dominicas ac certo item numero
:

Araozius Prorege colloquia serit, Eucharistix quanlus tionem faceret, et quantus eo in gmere esset exponeret. Norat Prorex Soc Ignatius tatis Jesu jam a Paulo III approbatse institutum, et multa de Ignatio pran rat dedit itaque ad Ignatium litteras gutbus ipsum de frequenti L suleret. Respondet Ignatius fere in hunc modum cum sibi de ipsius irite probitate ex
nora. Accidit
ut
,

AUCTORK
J

B.

prxscriptis temporiSalutationes angelicas ore reatasse a prandio bus mente simul et aliquamdiu solitum, verum colloqui cum suis Tempus retiquum, quod quide rebus piis. habebat, sadem ab occupationibus liberum librorum lectioni, pervolvendis stucrorum cogitaglobulis precatoriis sanctisque
diose tionibus

aliorum relatu constaret

arbitrari sese
e

reejusfore, si sacram Communiom amore et reverentia octavo die sumeret\

esse hujus Sacramenti fructum non postreines mum, uta vitiis gravibusque no.

avocet, vel, si forte tabantur, citius facilius paque recipiscant cirum itaquepn
:

delictorum suorum instituisse, ac,si quid minus recte adexamen sxvire solitum misisset, acriter in seipsum quatuor aut subinde horas denique tantum addit quinque somnum capere consuevisse, autem paulo ancap. 15. Quod
dedisse.

Tum

riter ac

pium

sibi detigeret, cujus ea

in

re

consiliis staret. Arrisit

Proregi

Igi

sponsum, libensque exin nostrorcm

usus
est.

consiliis

Nierembergius prius Proreqem torlirtvm est, Proregem nostrum pnus conte dictum est
IMyCllf owv^vww..

63 Stupore porro digna fuit , qua in se ccepit anno L540 usus cst vitx austeritas interdicere, nec adhih re plus > omni sibi ccena -:

miV/ioiie eor'

'""

vnwww^
quce

virue interesset,

mirumvideri nemini debet jamenimpii conjuges consensu mutuo conliet conjugalem nentiee voto sese obstrinxerant

77,/

pro di frigidcv, licet hospites suos laute et exciperet. Cccpit itemeam jejunandi, gnitate

amorem cum

fraterno puriorique commutaJoanne de rant, auctore, ut scribit Alvarus, Francisci. Texeda Ordinis S.
61

apud PP. Franciscanos tempoi e Adyen Natusa die iv Novembris usque ad Christi
talem in usu
est,

rationem tenere : ejusdem

cifl

Ordinis, veluti illius tertiar/ns, devote

mH

s<>-

Jam vero quod ad frequentem Sacramen-

cZnenioruv,
'"''>

torum usumspectat,sacrumEucharistise Dominicxs et felum sumpsit singidis diebus his quidem in templo mesolennioribus,
stis

epu-

gulum gestavit, et bonorum operum cum uxorecl

fuit

incommunioncn omnium
liberis vocatus

anno

151-1

a Joanne

Calvo, Ordinis i\h-

norum

generali Ministro, datis ad

eum

e co(

domestico. Actropolitano, illis vero in sacello etiam dies, quibus id fieri Ordicedebant his quanta autem nis S. Jacobi leges prsecipiunt :
id facere animi prceparatione Alvarus, anno 1539 decolliges, quod, utrefert Domini , nisi septem in Vigitia Nativitatis
soluerit, vel in-

toiLn U/lcrts mitiis Mantuanis hujusmodi dilectissimis et illustrissimia do sto plurimum mmisacdominalms domino Francisco Borgia,

mystema meditaprius horis continuis divina

tus,

marchioni Lombayae, Cathaloniffl proregi, dommffl domina?, Eleeuonc de Castro conjugi, Carolo, de Meneses sorori, domini Joanna? Udefonso de Eerdinando Alvaro .loanni,
,

mennoxasque rite confessus, acl sacram Sacramensam non accesserit. Tam frequens tempestaiorum usus rarus admodum erat ea litigantibus ea esset, te adeo ut scandalopene vero id Prose etiam doctis. Neque

Borg-ia

eorum

filiis,
,

et

dominabus Isabell,
,

de re inter consilw vnsignirex inconsulto agebat, sed e

r C

umex

Ordine Prxdicatorumvirorum,Tho1539

mxdeGusman,anno

m ^omn^em

nec non domi Joanna3, Dorotheai nliabus consobrinae, Erater Joanna3 Bcatrici de Sosa Minorum Serapnici nes Calvus totius Ordinis in Domin. sempiMinister Generalis salutem rerum penuria anii ternam. Cum in summa " non debc at> im iin, lluu pro prompi t ,,,. animi

"'
ecto
ritis

^^xrms
m

qui 1 ranHispanice electi, et Joanms Mycoms, erat Joannem, ui decisco a confessionibus eligeretur, anno functo Gusmanno successor in conventu S. Catha154] comitia Barcinone habuisse, scribit Franciscus
:

lanuum,

quo] rctributionem non reddamus, * in nos cbaritatis affectum iudicem multi

certis

4 uam

^
.

mQ

;-

mtilts

beneficiorum

indiciis,

expenmur.

Ai

we

ro

rinse martyris Diagus lib. i Hist.

Prxdicatorum Promncise prsecedenhbus Aragonicce cap. 62 et proxime elogio. Eadem dere maliquot insigniomat scnpsitanno super Franciscus ad S. lgnatium
l.')4-2.

ea sunt in nostri rfflhumanitatisofficia,quffltempora] st

nullis,

Religionem

Inrtltuti

quibusab
vestrffl,

inita

pr vimus, remunerariqueant.Ea

dl^ctioni

quffl

Erancisci Observantes

filios

Seraph prosequimiD
dos,
Reli

con.uoearfe

nsignuiio.

accipe. 62 Qua id occasione sit factum, 1540 in Hispaniam Araoztus, Missus anno Ponli/icc, nondumplene approbata a summo

mcntis affectu prospicientes,

immeriti,

qm,
i

licel

supremum

trifariffl

dcm
dll

apicem

obtinemus,

pr

omnesinnostrfflconfraternitatis.

utOrlandinusad hunc annimi num. tempestate ap bit, Societate, Barcinonemque cxiguiun yv.d pulsus, ita illic egit, ut non reliqueBarcinonenses Societatis desidemu una anno 1512 rit. Idem in Hispaniam
9'.'

fungimur, cerocharitatisamore,qua quicquam taterecipimus. Ne ^ero

i

pariter vitaiu agitis, et vita

tw

S^Liderusdesit^ingulaj

^a-iorum
tum adhuc marchio
ejusque conjux Elee-

adjuti prfflsidio

el

w j^senU

TK
1 (\i\

ACCTOAB
J.

B-

neralibus comitiis die x

Mantu* pwemia mereamini. Datum

Junu
mpxli.

FRVXCISCO BORGIA CONF. continuatis ad annum Annal. Minorum in

num.
60
17 et seq.

151-1,

anc,iVran,-i S C onvent S

ci,inno,t.,e-

l.V.Joanncs.quisupramanui.nrn...
crucialibus
vacat.

Calvi ad 61 Ita habent Joannis An Joannem de Luca P- FKtterse lo41 continuatis adannum " obiter annolasse suffl**

Proregm

SuZtnorum
;; nu m
x, x.

awd

m SS* *** **?- tbs ft ar m* A^TNMt

,.

Eodem

pergd Aloa- &r*i,,ffanno, ut narrare insignem cladem MWw, T^a? hinc .,

:

Venmv

Austri.v timebatur

2w

Porro,

auo hmo -SE potuque quam diximus, a ctbo

**

infestabant

7mssTomUns
p
.

MM

Gairiimmimbantltalim-.cjesar. RaUsponensibus, in Italiam

<*mp(<>((, (

annumlo sed Aumta*al Quadrages^mas V* Arftec lum Franciscus *>**eHamp^induebatur aUcio

et

marU imam
intempestwa
.

Mos

uscepU,

ferrca catena,
ca P rM,

rwgw dum

somnum
:

<<><<^[.

gj^,
b

anm

partc, sed

n/eh-

flageuu, nonprius cubilum coneedebat.quam dpro vero solum sescprobe ecoeepisset tum <fo Uctoerat quam proUxus
,

vi ace rataque tempeslatum

J^,

re ;M/fec (,

im pte.
numerosa

.W, m

***
venerat,

supraa-ictume^auma^mp^rge. ipositsevultu incumbebat.KM * J, S Ribadxneirse interafcstinentia factum,

rn^

mla facere coactus cst. Non BCci<fe e (, S i Pauh III, quem Lucse m Itaha conPontificis Romani. ducum consilns, aut si prsecipuorum
relr0

W ^^

un>0 isidericoeptum,descrereac

presSchottus, utcum ^ntrequeesset,brevilaxnimistunic8Bessent,

obeso

admodum

corpore

Faotumest duplicarique indumenta possent. grangrsena, denAfeanw, * /'/ B Uem cotithuus /luxionibus corruptgs,
,

ad ipsum datis, paBoi-ise litteris, ea de re Africam copias trajeruhset. Cvsarenim in titteras dedit,voluitque, cturus, ad Bovgiam Borgia ittisententicx esset, certior fteri
quid
:

tesmolarcs

stomachumque omnis alimenti impatientem

egerehabuerit adeo, ut id continuo cogeretur fere binas per horas re, ac tantis quotidie de vita cruciareiur doloribus, ut periclitari corporis ejus videretur denique ut ingens assidereposmoles, cui, quo mensx commode pars mensse prius in orbem
:

nontantum ipse dare seseorationijejunnsque, S. Clarse nuncio, has sed, misso ad virgines rogare, idem ut ipsse facerent,
etiam obnixe

Deumqueprecarihaud

desinerent, utprospeveltet.

rum caesariscaeptis exitum esse

Paruerenuntianmt ,rem runt illcx,sed simul Borgi Nec aliter Borffiaamctesari male cessuram. ittam dissuasit itaque expeditionem
tiebat
:

set,

auferenda

fuerat, vix ossibus hxreret.

Joanni Texedx, Francis-

c&sari,

quam

potuit, vehementissime.

Cxsar

Hinc Ribadineira ad Joannis, Gandise Gandiamreducis, obitum, quo e Catalaunia

65
tus

eum
indii

Societati

Proreoo fuit, progreditur

at Nie-

qux autem, accepta clade, eorum, memor, non semel dixit ,numquam scripserat, rem in Acta, unde tutius, qusein
sibiVovgiii
se incidisse

prpeposilumiii.

ium

fit,

rembergiuset Alvarus Cienfuegos peculiaria qucvdani, quseanle Joannisobitum, atque adeoante Francisci e Catalonia discesswn connec omnino indicta prsetereunda ligerunt
,

suam

forent,

disceret,

quam

Clamssarum

sunt.

Sub

id tempus,

quo Barcinonem Prorex

primum

venerat, Joannes de Texeda Ordinis

Gandiensium Vovgvxque sententia. Hsec fere Alvarus ad annum 1541. quse supra de 67 Ad sequentem vero refert, Ribadineira Araozii Barcinonem adventu ex Alvarus, quod et dicta sunt. Insignem dein
Nierembergiusfacit, Proregis de seipso Inventam victoriamnarrat. Festo S. Crucis preces fundunt tionis die, dum pro Prorege
rela-

scipmm
fc

uin-

S. Francisci, quid de illo

celeri

futurum esset, et ad quam sublimem sanctimonise apicem, quojam

passu ferebatur
,

evasurus olim

esset,

diviniius intellexit. Objecta menti ejusviri cujusdam species fuit vultu comi perinde ac

venerabiti
I

huncvidit religiosi cujusdam ccetus{quod mFrancisco, ad universse Societatis Jesu moderamen dein evecto, cventus comprobavit) veluti monarcham constitutum vidit, quam excellentis futurus esset sanctimonise
\

jam
rit

ea~ Gandienses S. Clarx moniales, nonnuttse humeris ejus rum ingentis ponderis crucem F conspexerunt imponi monendum confestim patienter censuerunt, ut eam non imparatus verum prius pericuto defunctus exciperet adveneerat, quam nuncius Barcinonem
:

rum

ad quam sublimia a Deo destinaretur; vequis vir ille esset, ignorabat; et impetu quodam actus inpubticumprodiens Francisco,
et

ita volente

hunceum

Deo, occurrit, agnovitque continuo, de quo tam jtr.rclara perceperat. Adiit ergo Proregis cedes, et brevibus, quse percepisset, aperuit, addens fore, ut sacerdos et religiosus jio-et, etsi tunc loci ct oresse,

jucundus tamen admodum hic illi fuit, eo quod inde, rem Deo gratam sese fecisse, non obscure intelligeret. Res auiem sic se habuit convenerant eo die in sedes Proregis Barcinonenses utriusque sexus primates iprivatini tamenfeminse,privatim viri,quod istse a Prorege postutarant. Prorex vero, invigilaturum
:
:

se,

in sese receperat.

dinis esset longe diversi. Principium idfuit mintimie necessitudinis, quse dein Texedam inintimse nccessitudims,

ingressu suo interturbaret, Dum confabulantur, primarise nobilitatis juvenis, qui tum Barcinovenerai, trroregem uccessu; u yuu ** nem venerat, Proregem accessit; a quo beni-

ne quis

illas

'inciscum intcrcessit. Amplo, nec S immerito,huncMinoritarum alumnum, sane vitce sanctitate,prophetise dono ac cselestibus
et
.

l'i

etogio Alvarus favoribus illustrem ctogio exornat Aivarus in Bory-iaB Vita lib. 2, cap. 12, sibique carurn semper habv.it Socictas Jesu vet eo nomine, quod ipso auctore Borg-ia dein nomen Societati dederit. Plura de illo, qui volet , adeat Alvarumjam laudatum vel Joannem de Luca in

gne exceptus mox in conclaveproximum,in quod matronarum ccetus sese receperat, ingredi voluit. Prohibuit Prorex, id sibi in mandatis esse, ne quem virorum ad illas ingredi sineret, dictitans. Itte factam sibi inju . _., . y.

riam

ratus, vociferatur,

non eum

- ~,.r.n fltl se esse, cui

aditus intercludi debeat, eose invito Prorege

ingressurum,strictoquepugioneadProregem usque progreditur. Rei indignitate commoti

ceteri

DIE DECIMA OCTOBRIS.

ce

te?njariiraanusgladiisadraovebant:aderant

gnum

satellites
sisset,

ad Proregis nutum, quidquid

:

jus-

facere parati

his

manu

sinistra i>idi-

quod Montione Eleenora qux S. Ignatii, duce P. Araozio, exercitia obierat, responsum dedit. DominaMaria le M m hsa,
est
, ,

UCT>f-_
J

B.

Ull,

</-t.C

/tCL.

CIHUI..I, Htl:

<-"

*--,
/'

^v

M"
indit,
<it
;

fuiurum

sit,

ut

nostrum alleruter

levi

adeo de

decerent magnitudinem
quil,

at illa,

causa pereat, ingredere. Dedit ille se in conspectum, sed ita frigide exceptus fuit, at prx pudore ex ivdibus Proregis, ac dein Barcinocitissime proripuerit. ne sese, qiiam potuit, Nondiulaiuit ea res csesarem, qui in juveseverius, ac fecit, animadvertisset nisi

conjax meus
,

cilioio

ego vero oorpori s o rnatw facere non possum quin aliter

ille,

me habeam, ac

quem mihi Deus

dedit.

vita

mn
;a-

ac

nem
per

juvuf tonrittti

causam egisset. Carolo cxsari, quem anno superiore mi68

litteras Franciscus ejus

normam Cum Montione omsar et Pro miliariter agcrvni', htc commodum

70

7*m
{nillra
veiii .

"

nactus

te.npus, civsari in

memoriam

revocavit,

vidimus, nus prospere cum barbaris bellasse potentiore longe hoste, mox anno 1542 cum Franciscol, Galliarum rege, bellum fuit :minon exiguas copias in sit is adversus Carolum Pedemontium, acprieterea HenriBelgium et cum Delphinum cum numeroso exercitu, qui

pridem privatim vivendi Deoquc se crandivotum nuncuparat, veniafnque

petiit, ut, deposito munere, Gandi liceret:abnuitc&sar,quitumstatuerat

quod cm

ampetit*

iterato

in

net

liamproficisci,etHispanigeadministratioT< Philippo principi, Marise, Joannis III,

CatalaunicV armamartemque inferret. Henricus Narbonaprofectus Perpinianum, comita-

Caiharinse csesaris sororis, Lusitan

filice
i

tum desponsato, relinquere non parum E

tusRuscionensiscaputrectacontendit,eamque urbem prius obsidione cingere studuit, quam ad sui defensionem parata esset. Opus erat celeritate itaque cxsar quantocyus copias undique in Catalauniam coirejussit, dataque est opera, ut Perpinianum, cui Delphinus imminebat, ab annona, militibus, munimentis, om:

enim Fraucisci consitia Thilippo, se profutura ratus, ut spem abeundi illi ad\
ret,

principis aulce prsefecit

EWenoram

vero

ejusquefdias ElisabethametJoannam Maria,

Philippi sponscv, minislerio destinavit Hsec Alvarus lib. 2, cap. 10, 2. Montionensium comitiorwntemporeccVsarBorgisseli" nnlrrlumm ravit, se ejusexemplo habere in animo,

nique apparatu bellico, tempestive instrueretur,quo Proregis industriaac diligentiamul-

tum

contulit

CcVsar

gratam
,

sibi illam fuisse

,

do ejusque pompis vale dicere, ct sibi Deoque privatim vacare, ut primum id setas Philippi
filii et

aliis litteris significavit, adjecitque, ut

et ar-

Christiani orbis

regnorumque suorum
ipsuni pariter

mis quidem validioribus loco prospectum veltumsuis,tum Gandienlet, nempe orationibus sium S. Ciartv monialium, quas plurimum apud Deum valere norat. Paruerunt utrique et Gandia quidem Prorex acCcvsaris votis qui cepit, Gallos urbe non potituros, modo, hcvreseos labe non essent infeeam tuerentur,
;

patereturutitiias,

quoddemum

exsecutum

fuisse, videbimus. Finitis Uontio-

nensibuscomitiis Barcinonem Borg 'i&cumcon < vacaturus; juge rediit, muneri suo de moi Octobri anm quo ipsum Ccvsar mense
I ite Ca scribit Sandovalius lib. 25, cap. suum in Castettam mde roli, secutus est, iter Suppletis ex Nierembergto Ai-

cti.

Certior ea de re factus ctvsar, tertiamprtesidiipartem, utpote e germanis, quorummidti hcvresilaborabant, substitutis aliis,urbeegreP. jussit. Scribit autem Alvarus ex Ms.
di

prosecuturus.
varoque,
tur,

quxapud Ribadineimm desxderabar modo VUx S. Francisci, quam Ribadineira

conscripsit, filum repeto.

Santandri, qui rem ex ipso Borgia audierit,

Proregem ipsum Catholicossubsidiarios miliGermanosinde G tes Perpinianum deduxisse,ac "

eduxisse. Eventus porro
ricus
is fuit,

qui pnvdic-

fuerat. tus a monialibus Gandiensibus enim, frustra oppugnata urbe, exerci-

Hen-

VI. Patri

defuncto

succedit

cutarem

tum reduxit in Galtias Septembri mense. csesar 69 Prius mense Junio ejusdem anni est, sed Montione, quod Aragonitv oppidum Ordinum conin confiniis Cataiaunide situm,
ventum habuit, in eoque a regni magnatibus subsicertum armatorum numerum in betti
diumpetiit. atiaque regni negotiapertractata consilia fuerunt. Patuit hic quanti Proregis enim ceteris,soh ssec-cesar faceret digressis agitape maximis de rebus inter sese consilia
:

Gandiensium bono consulit amittit. opes spernit, uxorem

;

Castellam disces Tsostcsesaris Barcinonein rsummunus suum sedulo demore admim opinanti tnstis Gati strabat Borgia, cum nec

u
''"'

bant.
lebat,

Prorex autem triduum sibi sumere soopera quod inter preces et pcenitenticV

diaallatu$estnuntius,patremsuumJoannem t \u%n lu to Gandicv ducem, diemsuum, ingenU onaJanum desiderio, oUisse,dienimiru L7, anni 1513, ut habet Alvarus cap.
i

>

Mox
i

exigebat,priusquamsuamccvsariderebusarRehquerat idem duis sententiam expromeret. Eleenoram C*sar,quo Barcinone conjugem 0S tenderet;quanHemarnfaceret,jussit,quam

re

P *"'
l

htten die xvi Januarii scriptis quod parentis morte accei araviss i m & tiitque, ut ^ er[iorem fe(M% pe
sese

GanUtam
e

ferre cm '

primumMontionemvemret; quocumvixpeyeratad ipse, quad insohtum

vcmsset, ceesar accessiLquod et Ba,ejus cvdes honoris causa Observatu dicinonem abeuntibus prxslitit.

^^ ^ qgm ^^
/
,

^
^

liceret

ita colligo e

,
,

|;

Barcinone 6andiam
//;

abeat,

^^
anni

Itamm e
tie

lde

sunt Madr

^ ^^
pen

; ;

1 /0

_UCTOA_

J.B.

Tu

quadrag-esimi ter___, miUesimi quingentesimi apograplw IsertelegUur in earum

infirmos curaet charitas in populosqueperagravU, scandala .

summa, dhoms

uodpenes nosest,

cetera valde

oorng*
.

sllvillas

apograpnum, _ apographum, sed ~* -- ci.scum litterarum eiscum quibuseumPaulusdepahn tiosum, habemus, ac rf _*m *_*
morte M-toft_",

pZhquoquelll, summi Pontifias

'

MxUMaurorum ad fidem Cathohcam legesque vaconver-

$um mopere
,

Zagnislau^buscumulat:
_____~_ir ait de morte vehemenler

dolere qu^dem ut ejus patris ejus, mn,

^ f* .f se LL, fftorte _tffe.

^^ ^

cordi habxat, Wtca?

gtt otnnM, < dixi fusius

P^f " *"

est

exp

et

Alvarus reer ad ann um VoM

quam corporisimagine Paulum eliam Franciseo oprentem referret. galerum honem dedisse, cui fdiorum suorwn
virluhs acanimi,

talauctoritate, eominui, quod verum dolorem huncsuum ex qui non minus Filium iuvredem reliquerit, pa-

pieiate et

M*ffi

secut

ad

cardinalihum collatum

vellet

sed ui honoris

pne modeslia

reeusasse Gandiensem

ducem
ct-

scribit Alvarus cap. 17, 6

ex teshmonio P.
hujus rei in

Dionysii Vasquez, licet nulla tatis Pauti liltcris mentio fiat.

Gandiensium
dux,

Araozius, qui Quadragerant missus est P. sacras adpopusZm tempore fructu maximo hujus audumd* cupxdus Tmorallnes habuit non modo DuxGandia Vatentiam profectus S. Ignased eham dicenlemfrequens audivit, Barctnone jam feUexercitia,eoduce, quod t vitwque <_* sanctimoma cerat, ibidem obivit, admiratione complevit lotam civitatem sui habuit hic visitanhxenomale id dmmonem specie apparuit.et
: ;

72

tandem cxdomestica et mater vidua. Annuit Eranoiscum Gandix ducem, sar votis ejus et
quo

Gandiam in alium iransferret, sibique exigebat id patns ultidi licentiam faceret : res ma voluntas, quam protelare nefas erat,
dcinceps tiiulo appellabo, instituit ut, verum ea lege votis ejus annuit csesar, cum uxore et fdiabus ad compositis rebus, auPhilippi principis ejusque sponsx Mance nempeut ibi decretis nuper a ceelam rediret, condisare muneribus fungerentur admisit sedsimut, Ccvlesti, ut appationem Franciscus,

rediit,

Cum Barcinonem mense Aprih crsar munussuum eqil apudillum multis, ut

abeun

doehium Duciterribili tankujusmodiverbaprorupil: Mirortequi plebe versari. Hostissu- E tussis, cum tam vili repressit, Maverbiam humili Dux responso

eum

tam vihcolloqui^ perbus es, mecum, homine quodadremcollegn Vatentmi velle Ceterum, auctoritatepromovit, attinet, eam non modo nummisjuvit. ValenUa mille
sed collatis etiam

te miror, qui gis enimvero, inquiens,

tam

su-

ret, inspiratione edoctus, id esse, et Superis aliter visum

numquam

fore,

prwdixit, quod

exitus demonstravit i nam prdematura Marix, Philippi conjugis, mors, qiuv anno Francisco, 15 15 die xn Julii secuta est, dictam

diqressusAraozius GandiamEteenoram inde quoque protandi causa contendit, quo de condendo Gandise conjuges fecto, utrique consilia,utipost FranSocietati collegio iniere xvm Novembns exaratas chcus per litieris in Histoma Araozio significavit. Orlandinus annum 1541-, num 125 Societaiis Jesu ad Gandiam salutandi ducis

salu-

rerum

Araozium quidem

contendissescribit, Francisci gratia

necmenVaieniice,

uxori
nayn
da,

et fitiabus

legem irritam

fccit.

Ccvsare

cum

tionem ullam facit versabatur, illic Araozius

,

eorum

qux

Dux Gandue

igitur in Italiam abeunie, Franciseus pater-

domum repetiii, una cumJoanne Texequem bona moderatorum ejus venia perpetuum sibi comitem adsciverat, et domi su3e
alere consueverat. Hcvc fere ex Nierembergio
et

modo de his gesserit verum propterea, quse non vere dicta esse, afex Alvaro dicta sunt, enim Eranciscus firmare non ausim potuit remeasse, ac dein Araozius prior Valentia iterato, utiet Eieenoram convenisse
;
:

eumdem

Alvaro.
73

idque ita reipsa factum

lib.2,cap. 18, 1.
75

esse, scribit

Alvarus
*"

q
uorui bonu

Quantum Catalaunis

discessus ejus mce-

roris,

prrclarc con
tulit,

tantumejus adventus lestitix Gandiensibus attuiit, qui in illius humanitateet benevolentia, ut Ribadineira scribit, magnum sibi przesidium collocarant. Gandiam ut venit,

Progreditur hinc Alvarus ad annum qui1545. Subhoc tempus, inquit, apostata solitariam sanctitatemque mentidam, vitam littore maris sitam, tus, cellam quamdam in
cui saceltum S. Annx sacrum adjunctum erat, locum ea tempestate ob Africanorum pyrata-

Pvatarwn

rn^m^.
ro
'

primum inparentis sui domesticos benevolenlt,r specimen dedit: quamquam enim adomeSticis

domum
voluit.

ipse

probe instructam haberet,

nxdtum tamen

e parentis sui ministris loco

motum
lo,

Xenodochiuminstauravit, au-

rum metum plane desertum, sibi inhabitandam depoposcit cum anceps hsereret Borg-ia, consultus ab hoc Joannes Texeda, Gandiam
:

xilque reditibus.

Gandiam molibus,fossa,valmuroque, qua parte nuda erat, tormentis

a Mauris captum

iri, si

veterator

compos

voti

recens conflal/s, eaicubiisque militaribus, quo ab Africanorumpyratarum incursionibus tu-

mifieret, respondit. Dein certo rescitum est, commentum, quo illac in dilitare icl fuisse tionem Gandiensem aditum sibi patefacerent
paucis vero post diebus contigit, ut pyraUv cum popuiis Gandi.v vicinis manus consererent, qua in pugna proditor morte perfidiam luit. Non deserebant interea vicina Gandnv littora pyratarum naves ;per ditionem ingens
erat

ditionem Gandiensem, emptis suo cvre aliquot pagis finitimis, auxit Lombai/.v PP. Dcm i n ica n is ewnobiam inchonec avit. Heec paucis Ribadineira exponit plura Nierembergius hoc loco tradit fusior multo Alvarus, ex quo, qiuv sequuntur, pautaesset, munivit
.

Maurorum numerus coeptum

:

est itaque

cis delibo.

Nova dignitate auctus, <i/>ibus ante assueverat, pietatis exercitia viLvque auste, /tatem auxit liberos et domesticos sic a>< pietatem verbis factisque instruxit. ut ejus aula
:

trepidari undique, Mauri in suspicionem proditionisadduci: non alia de causa in multitudi-

nem

viriutis domicilium mderetur. Ejfusa in ege-

Scvvire crudelitatis ciancutum, quid rerumageretur indagarereserat,pienapericuii, suspiciones augere, et irritatisjam animis no;

vos

DIE DECIMA OCrOBRtS.

A

169
4UCT0R
J.

stimulos. Consultius nihil Franvos subjicere quam ut ad Deum precesque concisco visum, eumsua fefettitopinio.Surgens fugeret neque aliquando ob oratione, nec Gandiam a
i

hcVC

enim

non tnimts gaudii raihi, quam ipsi parit ? Paullulum miki diminuta res erit at his, qucV perdidit, magis indiget, q vn vicit. Hujusmodi verbis sincerum animi sui
:

piratiscaptum iri, nec ditionis sucV Mauros proditionem moliri, sed vanos sibi populum
timoresfingereedixit, quod effatum, oraculi formidinem dispulit, et instar acceptum
,

exhac re gaudium Ffauciscus amitam est sed id contigi

: \

testatus ap

sedulo

cavit,

anvni rebui

wundanis

tranquillitatem Gandise incolis pariter et accolis reddidit vir16His subditAlvarusspecimina aliquot quibus tum temporis Gandiam in sui tutum, admirationem Dux excitavit. Concioni forte cum uxore in S.Clarxparthenone, cui

nevel dolorem dolori adderet, vel <nu>et. tuus amor detrimenti quidpia 78 Litem item altcram de rivo quodam Franeisco, dominosuo, quidam sacerdos leves nimis ob causas intendit malc id habuit Ducem, cum id non citraomnem sui injuriam in sedes fieri, existimay^et. Accersito ergo
:

tpeeimfiMpra
'*'

aderat

amita, quse prxerat Francisca deJesu,Ducis Juvredem olim institueitlum rerum suarum quam prudentior sarat: orator eloquentior a consanguineis res suas cras virgines, quod luxum potius, quam in Dei cultum expendi
,
,

in quamverius redarguens,si s inerent,liberius, aiebat ad moniales conversus, Sancttvestis,

suas sacerdoti documenta invicta, e jus suum liquido constabat, objicit, el /;/<<///tam, quam Domino deberet, reverenUam em probat. Hic nonsine contemptu aliquo Ducis verba excepit. Commovit ea res Ducis mum quare acrioribus insacerdotem verbis usus, irato vultu, gravipassu et abrupto repente inchoati sermoms ftlo recessit. Sed DM5
;

resvestras per vosmetipsas administrate manibusvestris expendentur melius, quam alieprodigis, nisfhcvc adDucem conversus)mundo avaris.Pupugit Ducis animum, etsi extra
:

abierat, quin

adserediens revocari sacerdO' metu pallidum ut kominem procvdes subeuntemvidit, illico illi obviam pedes E dit, etin terram provolutus sacerdotis

tem jusserit

cijclo

noxam
dicendi

esset, oratoris libertas,

simid

et

ani-

mo ejus scrupulum
ille fecisset,
,

movit.

Cum itaque finem

pnvfectam adit
:
:

ccenobii

lacrymis rigare non destitit, donec factt Cto jus in se culpam omnem transferebat, veniam impetravit mox litem amice composuit e re
t
:

audisti, inquit

oratoris dicta

vereor, ut
sic erit, ut

magis adversarii, quam

prcvterea,

sua. Inquiri

clam

rem tuam

utiliter satis

administrarim post;

hac tuo dispensabuntur arbitrio minus mihi sit redituum et minus curse. Illa Ducis scrupidum ex animi demissione ortum,
intelligens,

rerumque mundanarum in illo contemptum admirata respondit, certo se ha^ bere compertum, res olim suas abs illo optime ,quam geri,nec alteriusreum esse prodigentise
qucvpietatis

quos in eosque reddi presbijterojussit, immortali relicto sucV virtutis exemplo. 79 Longa interim ac periculosa febris, q uacum Eleenora uxor confiictare sub anni L546 principium cceperat tanto graviorr illum vulnere perculit, quanto majore in illamob
,

titem

sumptus

fecisset,

Uxorem

morum

ut

esse, ut iis se

quious auaum rebus ingereret, quibus dudum amore renunUasset. Ita Christi, Sponsi sui,

illcv

nomine appellanda sit. Porro, male perirent, cvquum tamen haud

factum, ut Dux, discessemt. sereno abs illa vultu animoque animi, terrenis opibus minime minime offixi 77 Alterum Borg-ia datum, eadem cceaffixi, indicium a prcvfecta non sine animi nobii Gandiensis consueverat sensu, inquit Alvarus, narrare Ducis pater, Francisav de Castro Joannes, nuptiis jwixerat, C etPinos, quamatteris sibi quibus dignitatem tueretur, satis amplos, at illa his non reditus testamento reliquerat voluit Dux, ut contenta augeri sibi reditus cupiebat qui novercam matris loco haberet, lites sequi. quam ejus animo obsequi potius, conjux ceterique consanguinei hberoContra
: : :

errorem^^osc^s,

similitudinem, intimam familiarita fcecunditatem egregiasque precu virtutes amore ferebatur nullis ergo publioas busparcere, eleemosynas effandere t ' ditionem orationes et Sacri conjug i (qua dilectiss fi*a aUquot conti.^i, ,,/

tem, liberorum

^ ^^f

.,.

^nis"

cap. 10, inierat, teste Cienfuegos lib. 2,

i)

impctraret pristinam a Deo valetudinem necomninofrustra-.namsolu+ulu^Mvlnvonclave,

remotis arbitris, ingTessus, inquit fu Ribadineira Schottus, obnixe, lacrynus

obtestabaturDeum, salvam conju-em superati-

temque

ecce tibi vocem quamdam F est, ut post ipse interiorem clare audire visus Uxorem si diutius supevellet
:

cum

retulit, quffidiceret:

resse vis, arbitratu tuo

fiat

:.t

tibi iioii expedit.

Eadem quidem

Nierembergius et Atvarus magis ut 7- '"' / "" scribunt, sedexplicate

/
;

rum

commodis serpotius ditionisque siuc non pietatis, sed viendum contendebant

:

eamvocemaChristicrucifixiimagine

ante

injustiticv

quod libems, quod cedeuxori,quodfamilicvdeberetur, noverac

genus
fore,
si,

quamgenibusfleJcisorabol.adYv^^s,,. animumqm fuisse dtla sibili modo aures utfidemfaciat U s -*> Psam:cuirei
f

ret.

ventum cum Francisca iniquum posceret , ut qualecumque quidemestadlites, sed ita, novercam benevohoc malum non dubiis in
lenticc et reverentiiv signis,

Jurisconsultos adiit,

quorum

sententia

cav

Jesu, Fra* 1, Francisccv de

ZnnefilionepUs.aUorumquese*^
nium jurejurando firmatum, Subd^illamCh^ ZTiprocissu laudat.
exsolo Katrt

est ducious mw>"<>- silenpetuum Ganduv ducibus indictum erindegm^ns \um LataminsesentmUam V evmsset Moxad accepit, ac si causam ipse
t

quoad posset, uux causa est in consiuo mitigaret. Disceptata ventum est, pars regio; ubi ad suffragia stetit et permajorjudicum a Joannis vidua

iZQtemstuMoseinBorgianafamxha^

ZZLmaCaroto,^

mflasse Gandiensi successorc " ClarissarumMatritensium.quxea ljerecupiebant,pieta '' 'i"nuncauicrn auandomittere nw~ qua ^ pus anno hujussecuUl
/

>

NJ*
1

q Clartv *o conferens, amiUe Lvtum S. mn*> se rnnferens, causa cecidisse inquit, fero, me

uoi

Wa^ ^
Qiosi *ris

Squlllac( , (p $
.

y
,

mus

em atque

efiteact

nuntium,

quid refertnoverciecessisse

victonam,quanao

DE
170
UICTOR*
J.

S.

FRANCISCO

BOEGU
uum

COXF.

Dei n se porro mirari satis nec facere, quin

hm.rl rnntuit
;

B.

amillit.

SS:
fudZ lum
sociis aliquot,

causam zgnorantibus ZlT/antv mulationis pi exm, lantxmui, aa P i; n orx morbus

Augeri demissione permitteret.

summa

TJ Zti
r

^Zin

ut laudatus Dia^y possesswnem ccenobii possessionem Dominicanos in camobii

mszt mult

nnminici eodemque obtentam

ZdTbannoUUbullam.publicepromuloari

desperationemcwtfJgeMtum
tnqui

Congrmsnovum dolavit, sed id sategit -- ~ ^sterium reditibus monasierium monasitriu. /^" ^ ___^ .Wmm/ m'' id primi tncolerent, viri Zaxime ut, qui spectatissiSeptembris.
_

ZeZlrldetitm^ integritate
ia

me-

titdbatur

Eleenorx
:

< duce, fuit, illo d

Joannes mi ..uosinteremicuerepohssimum supemomut dictum m Myco, qui Duci olim, etLudovzcus

bus estaconfessionibus Clemente Bertrandus, quem a
Francisco 1
fuerat,

?" [f;ZrnitaUs xiu

iter in-

viUv gredi tolius ergo

Lrymarum imbres Sancix Matrxs Sanctx _-*L et **nsu ardore t sensu cetera morientxum sfe Sacramenta,
tula,suscepit.

^"fJ^fXTaUs ^oonfwanp^t^
bcc^

Sanctorum albo

v^
si s

"**

._

Nusquam

et conjugi Ducis opera 10 refert Alvarus, P. Dionysio Vasquez utjsa se Ubenter velte mori

^\^fjjsx ^vm^-J^
id

ft cond idit, Franeiscus tnten..dtevv mcnin litteris, ea de re dit, ut legitur ne Maums, Augustiannil^conscnplis,

c(jenohium cceMO(/ ..

^^w ^
.

X una cum adscmptum modo

Undm

Lisse,
si

^eret,
P lsse ac
Tsse;
docllii

X^o^ntime * B
,

~.*Zs^l TJm,
siU dubium
Ita
!

^^mL
:

'

docto^ CaUwllcam recens convems, erudianimos eorum

rudes excolerent.Hxc illeLombayx tueretur quo fidem illie Catkolicam

G..d.*

%AtUM vilissimo cuique xenoquodlanlumdem wiitsimn cuiaue

mspectante lraurdaculeadvitx lerminum,

oisoo,

infirmo faclurum

certo sciret

T/ *
ta

M T mi explemsseL ffiST
auorum curam quorum ^tv
et

quem demum dulcissinia ingeminans attigit die Tesu et Marixnomina nondum annum a Martii anni 1546, cum
properabat,

a mwim sorons, pruJoannixde Meneses, Eleonorx

^ w ^^ /^^^
justis,

mauur co. etpropagaret suse caput u-urwce, At Gandise, quse ditioms O.S -H.t dudum Jam ritirium prscstitit. erat, majora etiam propositum animo Academiam illic excitandi uti et de condendo foverat egerat ea de re, cujus rem Societaticollegio cumS. Ignatio, arbitrio. Missus ab totam demum commisit Faber fuU qui coUegium

co ,

Wnelacadt-

^oOandiam
ml ificium

octo,

fundamenta inchoaret :jacta collegii anno 1546 die v Mah. Brevi eoprovectum r itu
fuit, ut scholee

sotenm

publicx apenren-

persolutis dentix commisit. Ipse,

uxon

exe-

auiarum

S. Hieronymi Gandiasitum, deinad ccenobium, nonprocul

primum ad

qui Societati in Euludus, ut ropa obtigit, publicus litterarum

tur, isque

primus

fuit,

VallemDignam, Ordinis
tiam

Cisterciensis abba-

frequens sese recepit, ubi ab

omni fere

Orlandinus ad hunc annumnum. 7 cum alterum insuper alendis et sincera una Maurorum hbens litteris religione inbuendis
tradit

noctuque hominum consortio rcmotus, diu castigationibus, ommque precibus, corporis Eleonorx antnue pietatis offtcio, celerem studuit impetrare feliciiatis iclernse aditum additprxterea Alvarus, cum inValle-Digna quo Ganmoraretur, abbatis perpetui titulo, renuntiasse, quod redise duces gaudebant,
:

ejus domicilium struxit incoli collegium, in Patrisexemplum usum Borgia suis manibus,
:

imitantibus fdiis, vineam sevit, a sociis coepit anno 154-S pridie Ascensionis Domini anno recitatge sunt vero insequenti Kalendis Martii
in templo collegii

rum

longe

majorumpreeludium fuit.

coram duce Borgfa, Francidecasco Rocca, Gandiensium canonicorum exsecutor mandatorum 7io, qui Apostolicorum
erat, Oviedo et

t VII. Csetus rehgiosos

nnndit 1
tatis
tt<

partim
:

i-

^^^

Araozio Pauli III UttercB, et Y Academia Gandiensis,cuiprimum rectorem

1550 item a cxsare, ut Alvarus scribit, con-

Dartim
'

fovet

Sociellllgat
:

frmata.Decretum
o

inter cetera,

eodem

teste,

VOtlS

clam Se
T.nn+;; lg"

Borg-ia voluit, ut, qui in illa

gradum

suscipe-

lixerCltia O.

Ponln
varia-

^Jit, patronos sese fore conceptse

_.'

absque ma/-trt

III

approbari

curat,
edit

cula virginisjurejurando firmarent, idque 1 rJ ~ ^7 nlr*n nnir\r*ii/i rt ri flWt 1 lt C exemplum inde ad alias quoque academias
_^

propagatum

est.

rumque virtutum
pla.
Lonbny* Do-

exem-

8:3

Non

hic stetit effusa Gandise

Ducis in

CoviphKense

et

Societatem, ut ita loquar, prodigentia. Quo nnmpromo tempore Gandise amplum Societati templum vel>

Cxsaraugutt-

j_\r<'cclara

enimvero

et

admiratione digna

minicanh oon-

vemum,

1 sunt,quse hactenus facinora Franciscus edi at, posteaquam matrimonii vinculis derat expeditum sese vidit, animum ad longe majo;

ra applicuit. Jam e Ribadineira relatum supra est, Franciscum Dominicance familide Lombayx conventum suis sumptibus inchoasse. Coeptum id operis fuit, ut Franciscus Diago in Historia provincicc Aragonicse

maximis moliebatur impendiis,Compluti, ubi celebris admodum Academia vigebat, certum sociorum numerum suis sumptibus aluit ad Ferdinandum Aragonium,avunculum suum, Csesaraugustanum archiepiscopum, et ad Aragonise proregem litteras dedit,ut scdesSo:

cietatis

Jesu hominibus Csesaraugustse conde-

rent, obtatis etiam idtro,quod illic habcbat,do-

micilio ,nonnuttisque quibus inAragonia gau,

ejusdem Ordinis
1543, superstite
vivis prius hsec

lib. 2,

cap. 101 scribit, anno

adhuc Eleonora; verum e excessit, quam impositam

operi coronidem viderit.

Anno primum

1548,

debant Gandise duces, reditibus Hispali, quce Boeticse caput est, idem ut fieret, Materterse suse, ducis Medinse Sidonise conjugi, et marchionis de Plego uxori suasit, reditibus item
:

aliquot,

DIE DECIMA OCTOBRIS.

ier Hispalim _oossidebat, A atiquot, Q uos P ro P Societati transcriptis propterea tamen ex eleemosynis, quas seu publice, seu pricatim
:

171
n

Ducisque

larqiri egenis consueverat,nihit decerpsitjmo auxit magis; ut prodigio simile visum fuerit, ditionem Gandiensem his atiisque impendiis

ne res in vulgus dimanarct. fuit, ut a Philippi pri\ asfecturam, de qua illi imponenda agebatur, effugeret. 86 Neqti nicumfuit, quod hoc anno
fdiis,

Tantm festinationisporrocausa

rxf,c, " or%

'

Pa ulusPont ife. c sux

indicium.-quippe tiorum S.Ignatii exccUcnl iatn
it

\en s -

tum sufficere potuisse, fassusque sit aliquanVasquez interrodo itta de re a P. Dionysio Uorg-ia, occutUv ac singulari divinx in gatus
adscribi id omne, se providenticB beneficio quantumesset, oportere. Ita partim Orlandinus in Historia Societatis lib 2, partim Al-

libell

que expertus

Bor<ria, ob(<

varus inVita
obilit

S.

terlio

84 lnterea

lib. 3, cap. , 8M Dux non minorem aniGandide

Francisci

1.

etercitUh

misui magis magisque excolendi sotlicitudinem gessit :jam ex exercitiisS. Ignatii Barcinone et Valentuv fructum perceperat plane eximium eadem quoque Gandur, Fahro duce, instituit. Is Romam evocatus, eodem anno ibidem decessit, magno suorum luctu. Ignaetsi hujus viri jacturam maximi fatius ciebat, suos tamen solatus est, brevi fore, ut
: ,

Pontificem Maximum, ut UbeVLum ill idiomate Hispano Latine versum sua auetoritate munitum vellet; quod _ fex Paulus prolixe ac liberaliter fecii his Papa III. Ad perpetuam rei memoriam. Pa ralis officii cura, in univcrsum Christi grcjrem
t

nobiscommissa, etdivinaB gloriaeaelaudis amor facit, ut ea, quassalutem animarumel spiritualem earum profcctum juvant, amplectentes, vota eorum. qni aliquid, qnod fovere e1 IU1 pietatcm in Christi fidelibus valeat, a nobis cxposcuut, ad exauditionis gratiam admittamus.

Cum

zsFranciseus, GanB Societatise daret alius(erat

ergo (sicut dilectus filius, nobilis vir, Franciscus de Borg-in, du\ Gandiae, nobia nuper exponi fecit ) dilectus fiiius [gnatius de g Loyola, Pnepositus Gencralis Societatis Jepectts, et su, per nos iu alina Urbe nostra pernosauctoritateApostolwaconfirmataB, guai

dix dux)qui Fabrijacturam

pollicitus, itaque evenit
:

facile resarciret,

nam Franciscus, ex quo tertio, quai diximus, Exercitia instituit, quod olim animo, curis sese secidi expediendi proprositum conceperat, nunc exsequi omnino decrevit. Ftuctuabat ejus animus inter Seraphicum S. Francisci Assisiatis Ordinemet recens natam Societatem Jesu. S. Ludovici Bertrandi, Miconis, Fabri, Texedce, de quo supra, Oviedi atiorumque preces petiit Texe:

damdocumentasiveExeroitiaspiri
cris scripturis et vitae spiritualis

il

a,e

experime ordinem, ad pie moelicita, composuerit, et in vendosfideliumanimos, aptissimum redeg< rit,

illaCkristi fidelibus,

ad spiritualem consolatioutilia
e1

nem, etprofectum magnopere

Llubria

da inprimis, divinee voluntatisesse, ut

,

Socie-

tatem amptecteretur asseveranter respondit, quod etiam tam BorgicB, quam TexecLv intelligibili voce

plurimis locis allaesse, non solum fama, ex Franciscus dux didicerit sed ta, prtedictus experimento manifesto, cum Barcinoae
i I

iam

per Deiparee Virginis iconem confirmatum fuisse, partim ex doctoris Kerreree testimonio,partim ex litteris ea dereadP.Dio-

tum

Valentia?,

tum

Gandia^,

id

compertum

na

buerit.
nobifl lnuni- aPauloltl 87 Quare idem Franciscus du\ documenl.' liter supplicari fecit, ut

nysium datis, Alvarus tradit lib 3, cap. 4, 2. Phtribus haud opus fuit Borg-ia3 stimulis,ut illico votum Societatis ineundx conciperet
:

fru spiritualia praadicta, quo latius eorum majori cum de at,et plures Christi fideles

nuntio igitur

Romam

7nisso, ut Sociis adscri-

votionead utendum
facere, et,
si

illis

invitcntur, exannnari
et

elam Socieialitvoiis seilligat,

beretur, ab Ignatio petiit, votique mox compotem hic fecit, inissis litteris, quarum infra num. 51 Schottus sensum reddit.
35 Renunciari
tuit:

approbatione

laudc digna

g ratius nikil F.aucUoo

vero votorum exin fuitul soc lenni votorum professione secuh mncuhs sese

summa

g ^^^A^Z.
J menta et exerutl mus, et, qu.e te.umou

veniremus, approbare et laudaTe, ali de benignitate pra^missis opportuue providere

If

n , ;lll ,.

,;

llecti

ouantocn, eafeaire, Sed neaueperpubUca, nequeperprivatanegotia ld perznde cUo ac

te

optaoa.fieripotuit.Montione^^
6, Ilispaniarum princeps anno lo-l ?c gni Aragonise conventum habiturus, eo Gan-

lippus,

W ^S^S^SS^ ^~. Xf %$>* __.

g
et
, ,

venerabiUa fratrie nodicte

U,

dicsDucem evocavit

parendum principi
:

fuit

etpublica tractanda negotia non ita tamen ad illa appticuit animum, utOrlandinus adhunc

generahs, oec hl!1 i;i ins vicarii ireneralis, nec bis nostra^ in spiritualibus Poscararu, nostn sacrj non dilecti filii ^idii nobis desuper Gacta, me1
palatii

magistri,

Lsanctitateplena^etadaaa^eataonemetspinvalde tualem profectum fidelium et fore comperimus. bria esse ad fructus ube- woba 8S Debitum etiam respectum "' "" ip>o instituta Sociequos I( iati(ls e t ab
..

utilia et salu-

quin cottapsam in aliquotvirginum monasteriis, in Catalaunia sitis, disciplinam ex antiquitatis norma instaurandam quoque tempus curarit per idem quoquetempus rogari per Ignatium Paulum III petnt, ut solenma Soticeret, ac privatim cietatis vota cietatisvota profiteri pmvatim sibi hceret,ac administrainterim respublicas privatasque re,donecliberorumacfamilnvnecessUatiprospexisset.Facta hac sibia Pontificepotestate, vihilPHvtMnnihiniratus.neexnectato quidem nihil cunctandum ratus, ne expectato

annum scribit,

res,

**V^ P IUUU ^^ m, menu^ ^^ ^

10
A
i

^
jfl ifJ

c , s>>ant

,
.

et
.

^ ma ximum
ad
;

adju-

mnt, nou
plication loub

nr pdicta exercitia attulepr L dicta cxercitia habentes hujusD

'

documenta

et exercitia

Araozii cunctantis adventu, in sacello cotlegn KaQandiensis solennia Societatis vota emisit Ignatio martyri sacris, lendis Februarii, S. sonis paucis tamen consciis anno 1548 Gandiensis, ut ait Alvarus, nempe collegii
, ,

oontente, et singula in e is praedicta, -.ntium. ex hwn. tenore auetoritate prsedieta,

._

patroeinio commun.mus .praasentis scripti Domino, omnes et a .ngotantes plurimnm in

:

certa scieutia,

approbam

'">

;'

hor-

%\

Octobris

Tomus V.

AUCTOBE

J.B.

; '

''

'"""'"l

lihere et

li-

oUo, eoque *

ol

"'JZnos designatus

fu.il

per pr

eitevaleant:Jtatamen

'

'"'

",: ,::f

-,

alioomnino,

^^S-.^^^
ijB

asi-y
rm domctii-

wg^^^sris^^
^acutum
nrosnr.nl. Laroio,

cam

reiw.u

Z:^-^^** *
B
,.;,/

auaterat,oreoi iu.vi*inmipde fvawcisco

t^sVe^tero^noracontra^'
,

,,

,/ ,
. ,

i/.^riv/./^;^,^
heredem de
.

eeteris ejus
:

tenermMju. ^ZpitMureiamreduxeontineresesenon seribit,Mpkonsum

ino silel

uevalerejam eapta consUm " w ^o fcM. f^^monib Jqprorsus muteto, omw AiM. m0SJ .f

fibuh

in

#,

lujus iior pototto exegisset,

afta

TOtow, gw nate mimma, n Mrmarvmeandum* S m siUChrisi '/-" '/ .loann, Ienmue , w/,
/(

^rolheaSpo^

**, <** procerm9 e prfc*. /)ucm to4wm

ni

^.^
m

cm do

nala: Tsabella vero natu joricomitisDeniiBfllio,Lermensicomitt, ma in hujus nurrunrr.ru Roqio SamhmUo

:

^JTZZ
maxima

>

uasexhioct AWarusti!,

emicuitinec ptnsinsignis Praucisci cautela facultatem fecit, spousts prius colloquendi

Lam initorite matrimonio, sacnsque in temGandiam advementem plo majori, quo Denia ctadeduxit,peractis,quodpr&ter aenerumre
ipsnis'Ujl^lrurinou, Dioui/stus Vasqiiez.e.x

met comitis retatu laudatus%.

90

scripsit, ut ait

Alvarus

? #cta e d "' ?M * swmmaitm deWare te Gandix versabatur, acce Borgia, 2m, adenml.peculiariarefert. Processibus ail, 92 Ac primo ex Sancti dumlaxat famulo (Molto zMt Franciscum, wto Heri exemnomen era<, ac, uxore mortua, vir pius Societati adscnptus plum secutus, quafuit)comitalum,sub vespertinum tempus

*fem
,

Aft.ar S cap.

,** ^^ * M^Jj "" jwaww

inS tephaniMteris,
3,
.

^^
Meilita

si

.!..> .tu '

dci.

quibus GandissDucem Ignatius inSocietatts nhnnnum. adoptarat Theologise umdemstudialUterarumrepetere

Hsdem

litteris,

xsiivo F purioris aeris respirandi gratia suis temporeegredixdibus solitum reveraautem, Gandiensis, turri quadam, portee urbis
;

ul in

pnesertim,utquiesacerdotimaa;imenecessa~ etiam riaesset,solerter incumbere, et doctoris

et requa Valentiam itur, imposita, oratione mediam rum divinarum contemplalioni ad

, ///s
'

recimrB
.'
'

ls/lllli
rl

li(l/

Rito{t9Mtm "//'-/ .sv/io^um etiam t quam studiorum rationem

,/

se, eique,

operi suo insistenti altas pium Hatque bellum evolvendum dedisse, ahas pios

nl r modum tum tenuerit, eoaponit. Nihil rrr.rUiorutn scliulasltcorum, quiB ccteri obirent, asealienum putabat tantum vero bre:

viprofecit,
raj ,
,

ut
i

omnes
t

in

sui

admirationem

quanto major ceteris, tanto sibi minor \>idebatur et quo plura discebat, eo se
Se

prolixoscumeodeminstituissesermones,qui,sea busille nonmodo ad virtutem excitaretur vero etiamoperum socios erudiret ejusdem famuli flliam in canonizationis processibus testatam esse, patrem domum ab opere rede;

untem

minus busdam

scire existimabat

quod thesibus qui-

prodidit, quas inter socios

:

apran-

dio tuendas aliquando suscepit erant autem hujusmodi Positiones oonfusionis. Ex nihil
:

Eactus
siiu,

sum.

A.d

sura. Quid oihilum redactus sum. Q.uid

ignoro. Si aliquid scio, hoc tautura scio,

uxori dixisse Dux noster insignis enimvero sanctusest, eumque ahquando. seu vivi in terra, seu in cselo mortui Sanctis adscriptum videbimus. 93 Refert dein Alvarus Franciscum, ab B^* Igyiatiopamitenticerigoremmoderarijussum, citiusquidemsese cubitumrecepisse; sedvelsosibi ssepe ac
:

wjli

infernum
ipso facio

domum meam
nihil.

esse.

Prohlema.

Bxme

lum parendi desiderium identidem

illi

somnum

Defendentur crastina die a praudio. Doctoris lauream adeptus est anno

oculos itaque velo obduxisse, eoque pacto factum esse, ut somnum caperet,
interrwpisse
;

ut diuturniorem, itaetpiiscogitationibus sua-

viorem

DIE DECIMA OCTOBRls.

173
V.Yil

cumautem abeo potissimum tempore A T^nmumspectris, iisque frequentibus et tercoepisset, dxmonis pr vihus, infestari
c

E. Cardinaliumcoetuiadderet;ii

lOCTOftl
J.

jam

illi c

vivis excessissent.

bio

Ro-

B.

orationis armis instructum, s Borgiam, contempsisse ac TJLo imperrito excepisse, subclit rara in Borg'ia humiZofligasse. His
/7
Z.

tis

exempla. Gandiam venerat Araozius

:

rci mse erat Ignatius, teste Ribadine gestx interfuit verum, Paulo III anno 1549 mcnse Novembri defuncto, metus h\ jussitque confestim Ignatius, ut anno pro mo, quo Jubileum celebrandum erat, Rom&
:

implicitus lorbo periculoso

prcvesset ceteris, ia e tsi
et

viderat illum

adesset.

sxpe antea cuh-

Zvlaboribus occupaium, degrotanti communitati. Idem a>grotanti Zinistrantem omnistra 111 art, nulinam _ ^c-nniiiiim voiuit :a dculinam iinhi.it. uium ob Lnverat candelum accendit, ollam, prup ttaque iimpon it,parovorumcoquit, wfusa a l aozium defert comede> inquit, aa hoc ipse l f'J

in triclinio cibos

96 Acceptis Ignatii littcris, mox ita distribuere universa perrexit, ut absqi"' in do reivel publicx vel prirat.v renuntiare dignitati, et Societatem

re6,w

'

posset.

ftTnamova
rti

.^ vmiam numquam alias coxi. Hujus-

jam palam proftt Testamentumcondi.hf anno 1550, quo Carolumfiliumheredemscripsit,cui6 commtsit. Tessis ditionis administrationem mutilo ejus apographo cgo) tamenti sui (ut in
exsequendi curam reliquit Carolo mox dicto, Joanme de Menezes, Eleenorxsorom, Verano Gandiensi, Priori PP. Prxdzcatorum LomRectobayensis conventus, collegn Gandiensts ^ p Baptistx Parma Soaetatis Jesu Theo-

prcestitit, nhseauia nostris seepe alias quanti illa xstimaret: nnattouValoviedo,

ZlTlnauit tanti, inquu,

C
virtutm ex-

ut uo

eorum mercede zndignum me

B geret

^^AuT^s^ cum T\fr^

Yall

Z7arerathumilitativestium,quibusin. Texeda Gandia j Zurvilitas P. Raphaet

interiori indi-

^J^^^

coram P. Oviedo
,

logix magistro. Lombayam, utlocx mcoks adiit, ut scmbit Alvarus; xtlam, prmUta gratu* de fidelitate sibi hactenus quibus illic et Dominicanis Patnbus,
ageret,

Y^i^uc

*,

Erancisc0 aliisque

domicilium struxerat, vale diceret

hanc ut

attriU lacerxque eran.utd le qux adeo fuisse Ducem fasquod res esset, suspicaum httens, quas annoim lus sit P. Raphael in Dionysmm Vasquez dedU, die xxi Maii ad P. seculares, addensprxterea, non defuisse tum Ducem eadecautumecclesiasticosvirosqm
sa reprehenderent; sed

^s^ua
bal

^nerr Joannx deme

p^ q

w^
liberis
.

f^f^ *J
dono
'

* a denque

tum

fuisse. ut vel vile

iUum ea re mHlmo^dum "nU

f^t^Zseu ^ll^^ipoteratdiciprvslanlius.
"*^*JJ

monita el ad in futura in hacseu

taret, vel cultu

ornatiore incederet. Demque,

f^Z'

pergit, ut narrare Alvarus

jam tum Uamun-

deleverat, ut vel dana omnia ex animo suo cognatosque amorem in Soomnem in liberos erat complexus institutum,
cietatis,

^num nZ. les,daM *<f

TesZfra oes
97

^^

56 apud Schottum. Plura

ionem

,iflJ ,,,v,

fere hasi

discessld dies>
.

unrt

cum

ociit

aliquot
.

mensis Augu.

cujusjam

membra omnino

transtulisse videretur.

p ^ , arlacrymas atque smgultus r. scus suos inter una cum Joanne fdio, itiete complexus, mooo ,>h> Gawliense ",hl neris comite, eollegium Araozius comites junccerunt se illi e sociis Gandue Rector Oviedus, branProvincialis, Jacobus Miro, Romam adceciscus Strada.
isc*> lebrandaSocielatiseomitiaunacur\ r his etiam 1 eah Ionatio evocali. Accessere Emmanuel Sa, etFranc^

15

()

,,.

VIII. Compositis rebus,

Ro

mam mai.

tendit, iiuu,

rem .-

. * o SoCietatlS

^Zlares,

promovet, et mira Sociis animi

demissione prselucet.
quadriennium quod Franoisco concesserat componendis familix rebus cum, rebus nte -cornPaulus III, efftuxerat,
,

=
tos
:

. -* )%*

Borgiam ^isocium. Novem e sociis et Vterembertladunt etiam Ribadineim

comiia-

famuliDum nooiusTornitaium augebant

Gandia egressus es sueto indutus
effusa

Compotitis

ma

Nondum

ad

gno ex partc

rebus positis, abjicere dignitatem, liberis Gandixque, bus exspoliare, et

:

seseommAbraha-

decremi instar, perpetuo valedicere omnxno quopotissivit hxrebat autem anceps animi, Maneretne in Hi-

mulMudi Ztlreispeclaculum omnipopuh muros venlum est, cum M ex ne ubi extra urbis ma nantibus prx 1 paucj cwlum suUatis gaudto a ^*' de . E ypto alta ln e.

V^

ln

P^lmwn,

mum

secessionem faceret.

spania?Metuseratacxsare,neisseznaulam Plnhppt pr*ficerevocaret, ac auUe principis aderata Paulo ret. Romam iret?Non minor IIImetus,neis,quiparihonore abAlexandro ,. x ,>* T>nriwinum. a.nnO anno et Rodemcum

voce erupit coatnt

loci

VlafTectusolimfuerat,
.

^t ^ M'^* fuiJ obslructam ad c fuit, muro "CW ntum verum U J rei 9? *J'^ Z,u> MioFrancis,,, d&
,

^ m

{^

^^
,
s

_,,,.

fi

/.

1536,

Henricum anno 1539, fratres manajam purpura donarat, se quoque

suos,tio6. K.

SSSgaaS
t

m
.1

S.

00, F FBANOISCO BOBGIA

illumconscenderetquam

B.

:::,
,,

Z2XS&&&
carolitsinepte XeclamenpoHamtlam Oar

itoemist

'''

^^. ^^X^ommodurn^u,
illiaria

aliquotpe-

I)

pflS .

Qandia R-

98

mam

^^CleoeSSediturus: >""" iam>Pio seratPater.ut ^san-nspo ,, sanecu, VaUnham, ; lllua Vjubente,ac

'

honores OU, ac

'"*

ant Haliquemagnatesex^eban

vix

pedem

in

iiiMnered
mini ,l>
i

P^^ZZSeandiamequo, ^.ronsrr.r., '> ,,,.,.,

,

"*<*$SSU*r' ,

salutatum

domm

*J Jg,
"<
<<

/wnorM))i

ead ptumiter

""

""'[ " mferebat, ' suis, hospiH camitibus

">
'

r ^*
'

,<

'""^
\

monix
Ucie-

iu

niMr <

e S(Me/ &_

,,,

.,

nisnecessitud

ragaretuv,arbif

("'. w'<" " aia.AudiOrl

rJl .,
'

xs

<""'";

'"<"'
10V-'-

f^lZtore "'" .inViatore

.

T!

^ttZmms,
|,r
''

nosuu nostro tf, inauit, ea

Iratusest.Natuscnim ^ <**Afahonso ^j^ ^iniQ 1T exAtnnonbu ejusranensis hujus mis ,** sorore Joannis

,,,, fuit, Bl ejus

pVari* ** comtatus nm p p
er
.

"

\ dwis Qandiensts
temi
S.

'"";'"'";'

n^^f^ jj '^Z^rgk aviguepaZuTJminis I, h "

;

Franciac!

litasvideretur.Ad. sodalltaevidererar.Au.v,--t. I] plinamaptaal bene longam

eati

tpre . I^

joannes,

n,

PM

ex fraire FpaBCiaci pater,

^TX^e ^Z acumho
.,*

2eproin Herculeset "r*Z7rius nominis II,

amitini.
.

i.i<

3nS2
ul

inira ui pius ataue vestitus

SaMnfrap,
,.

sgSSSrs ^"
i

Schottus exprc^o nsira interpres

^7'lZZ
"'

ns

igQue Bumptua sem

^eteic
,,

^dWtoffltai^W
^penumerabant,quarum
mutua dlvims de

ie
'.

interrumpeDant Sedres orebr verberationea poterat, ut dissimulatione non

fcanta

designarat instructum conclave

dua egreg^ magnificum hic Gandise ^^

:

sed

Lforumaureafalleretritoepituexcitatipla.

ditiones Duci, ut tedes per c&t. Utrique suasit, ut Tsneietaiconderenl, eo fructu

,,.,.quin
nr
8

ipsa SS

Zot^^ZndioceptasintFtorentinum

TZZiensc collegia. Multum *"

BorumiensisremBononiamensapudPo^
tiAcis

,vnt;.s.

Tffldie

itineria

^bu Lollooutiolevabat,eademqueviciasitudqua
damlongaailentiaprecationismterpel.

n (ei aiBiduo
"/""'

w' Tame tsi

n
s

sufficerehmpossint, utmerito

varus, quiet addit,

horum coliegw legatum promovii, ut haberi possU, mqutt Mveluti fundator Franciscura hononficeadqui

pfeia(i

hmcVeregrinantium ecetum,
^
t

ndn multitudt-

Camertmm Zdumfuisse Parmx habitum a resMuto

(endonij

is-popularis,sedfamiliiBCujusdamreligio: etbeneguideminstitut^speciem imagi*

c cense.idus
3

nemquepsetulisse,0rlandmu8seripsisse his ex Alvaro lib. sit, pauca tamen

cap
S, 3,
t
lt <i
>

Farnesio, du ce, Octavio scilicet ducatu,quem Paulo moUmuerat ecclesim a conjurahs ahquo factus esl, post occisum Ludovicum Farnesium, F anno 15 Peirum

bus Orlandini dicta confir-

Parmx

mmtur
(V//

'autexpUcatioraevadant,nonabsre

utop inor t adjecisse:refertitaqueisinswperjamindeabitinerisinstitutiprincipio,

Placentix dux cujus fihus fuit rebus belhcis prxAlexander ille Farnesius, mgestis, inpnmis sertimin Belgio prxclare
el
:

clytus.

,.

oem^Joannem, ejus
saSt
i S ingulas singuli

fllium, et

So-

101

Vilerbium
urbis

cum

pervenisset
et

(xanaix Mm Rm*sine streoipiw,

detatis -patressingulasdieihorasfuissedvoU

horasper

ci,

es in ora-

transigerent, fane paululum a ceteris secreti oratio esset pene perpeita ut iter facientium divertebaht, privatum /,, S 2 ad hospiHum
.

sed illucnuntius a pilu subire decreverat occursum ejus Cardinali Cueva venitjam in legatosnon paueos e Cardinalium numero, sequum esse, vi que principwn properare
:
'

Dux

Romanx muros clam

Ouxcum

filio et

Societatis Patribus conclave

id honoris admitteret

deberi ista

tum cx-

uiodo Strmfa, nilenlum eziam uuce t ntmprx animi demissione inmto, ad ceteros verba facientibus, Dein conscientix

felicem gratularetur uucx suis veruis w*.*

lum iV crpcluumque,dumRomxsubsisteret,in
:

quotidianwn cxa-

mm
shi
,

una institmbant, eoque peracto, ea loca

/'"'".
.

erebat

quibus orationi suspiriisqae "Pauperes forte naotus,

'
.

quoque sacro palatio offerret hospitium.Idem gratias fecere nonnulli Cardinalium verum causatus, ille omnibus egit, fidem a se datam

haud

alio se

usumm hospitio, quam qaocomiRomano

Societatis

adhospitium invitabat

suismanibus subniinistrato cibo potuquerecreabat. Accidit haud

et

tes sui uterentur, id est,

raro,uttenuioris eonditionisw^oribu&ocGap* ius rcns, quo vehebatur, equum cederett necpri"*

Jesu domicitio. Aberat Roma binis tribusve Irucis, cum ingens Hispanorum, Italorumque mobilium midtitudo venientem excepit; quos
esesaris

DIE DECIMA OCTOBRIS.

pluribus avsaris apud Pontificem legatus, vroceribuspreelatisque comitatus ,sequebat u r Aderat inter ceteros Fabritius Columna, nocaterva et magno equitatu hUiuni Romanorum
stipatus, ita
t

Orlandiiius,

rgius

et

Auctuat
j.

Atvarus Cienfuegos, ex quibus, generaHa

Ri-

vbadineiree de rebus Ron> dicta paullo disiinctius illustraclare gestis

utobviantium numerus quamdam

sneciemprw se ferret exercitus. lta rursum Alvarus, qui ex Epistola P. Tablares, quam

tum eo. Inchoando collegio Romano sex aureorum millia mox numeravit, uteolib,
suos mitterent, varios in Germania, Hispawtenia, Galtiaque principes suis li&ti
vit

mucis diebus a Eranci>ci in Urbem adventu, xxvm Octobris, Simoni et JudcV die scilicet sdcra, exaravit, vix non omnia et Apostolis sinqula de Prancisci Bononiam, Ferrariam,

Florentiam ac denique in Urbem Romam adventu hic relata sint, deprompsit, ac ipsas ea
qui abcuntem Gandia Frande re P- Tablares, Romam usque sequutus est, litteras ciscura

aliquot ejusdem coltegiifab, annuos, quos Caroli Vbc quinquenniu saris venia appUcuit in in alterum item quinquennium Philippus II,
:

"

Ilispaniarum rex, prorogatum voluit. Mille 'itum ab a, autem eidem aureoi impetravit, nec peculiarcm ejus, di<.

abiadlgnati-

' diverien*,

Hispano idiomate exhibet. 102 Dcductus hac pompa in Urbem est, eo modesticV aucV, quo erat magnificentior,
ejus gravior accidebat
cta
:

curam
tulos

men

deposuit; ut merito illi fundatoris tihonoresque Ignatius obtulerit quos tanon modo non admisii prse modestia
,

Urbem

ingressus re-

ad Ignatium contendit, qui Ducis adventum una cum sociis ceteris exspectabat in limine ubiex equo descendit, in sedes reverenB ter introductus est, omniumque nomine feticem illi in has adventum gratulatus est Andreas Frusius. Dimisso comitatu Dux in terram provolutus, prehensa Ignatii dextera, ut bene sibi precari vellet, supplex petiit; inde ad amplexus et oscida ventum est, manantibus utrimque prse gaudio lacrymis,prgeser: ,

animi, sed alteri servam/os diant, qui tam vastam molem. uberiore futcirct proventu, et

omnesfundatorts numeros impleret, quam postea laudcm Grcgorius XIIL Pontifex maan101

musetverus 8ocietatisparens t est consecutus. E

lomuiguepw Cum vero Eranciscus, domus pro Romame templum angustius esse, obsexos Movrmmi%
set,

quam

paresset, aliud,

ut quotidiano concursui capiendo acquod capacius esset a fun*

t
:

damentis excitandum curavit

tim Ignatio jam tum prsesagienti, quantum divinx glorLv Societatique emolumenti nova isthcvc Proles esset allatura. Proximi dies fessarum ab itinere virium recreationi, admiUendisque magnatum salutationibus

dandifuere;confirmatisjam viribus, summi Pontificis (erat is Julius III) pedes more majorum exosculatum ivit die, ut P. Tablares in supradictis litteris testatur, SS. Apostolorum Simonis et Judx, seu xxvm Octobris.
Majore, quam ceteros soleretprincipes, Julius GandicX ducem animi propensione excepit, pieejusque erga sacra Apostolorum limina commendavit, ac iatem exquisitis laudibus

ususea inre episcopi Squillacensis, Borgiani nominis est una amantissimi, liberalitate et opera, qui primum sacn iedtficum Duce atque Ignatio Joanne pUo cecii lapidem ritejecit, eodem operam quoquesuam teraque Ducis famitia ul scribil conferentibus. Id quidem operis, prgetermissum .ihmh,*',' Orlandinus, dein templum opportuniore toco longe augustius
t
,

conditum est verum propterea apud non caDucis pietas merito suo prasmioque episcopi Squillacensis nomen ruit Ceterum tfi laudatiscriptores tacent: bini hocanno
:
(

Deum

denuo cvdes Pontificias, si iis uti vellet, obJussit itatulit; sedperinde frustra, ac anto. laudatus P. Tablares traque Pontifex, quod
dit,

secun Squillacenses episcopi in viris fuere auctse tom. dum Ughellum Italuv sacrx Hispanus. Alter ex his col 41-7, uterque gente de ViUalbos, qui sedem Squil>

fuit

Alphonsus

lacensemabannolWusquead annum
Xeres
qui

L568

dispiceret

apud

sese in
sibi

proximum

con-

occupavitialterveroHenricusde Villalbosde patruus, prioris, ut scribit Ughcltus.

1'

C gressum, qua in re
Francisco,

benefactum vetlet; facturum, aiens. Digresso vero libenter sese id

in illo generoagnovisse testatus est, addisosque spiritusse nominis sui ditque votum, ut hisce Deus ad

cumabanno

1540 Squillacensi ecclmse

novem

magnos quosdam

nuntiumreRomcc dicm obat supremisit, et anno 1554 sedi srnv remum. Hunc itaque, posteaquam
privfuisset annis t eidem

nuntiaverat,

Romam verosimilius cov<

gloriam incrementum daret.

colkgii
nj,

Romu-

inquit 103 Sic honorifice domum reductus, redLatinus Ribadineirce interpres num. 60, quos neditussibi videbatur, Cardinales tamen,
sagratia invisit, His tandem cesse temlutationum curis expeditus, sacra Divorum duce plaordine invisit, adhibito, tamquam via?
erat, officii

exegisse, ac a S. Pranci viLv reliquum ibidem mdi ct Ortandino hov l,;> sci lioqraphis
i

Alvaru tumdixerim. Scribit pneterea Tgnattum quo tempore Romm apud ciscuin

m0 rabatur,auctoremfuissear< Saulw,
nuensi, scilicet Hieronrjmo

hiepiscopo Geut

Genuiv

Societatidomicilium

conslitueret.

Idemquo-

et nomenclatore,

itinerarii

libello

in

quibus

Martyrnm retemplis innumerabiles beatorum asservantur et utnusquam alibi plures,

liquiae,

auescribitOrlandinus,?vme\Bwmpriesti mo adhuc conGenucv, in itinere R<

t- sed

subdit, a piishominibus frequentantur. Quibus

imii*sacr*auctxcol.*^
<bfltisJesuJaiiiueadpietatem et erudifaonem Orexcepit anno L558, quo teste Sauhoacccdente ZTino Ub. 13, num. xi, l

iZum.

Utut

sit,

Hic, inquit Ughcllus tom.

Eranciscum

omnem

anteacLv

vitse

rationem

patefecisse Ignatio, universas, quas

umquam

TelZ^

tempore sacra contraxerat, vitcV noxasjubilei RonicvprcVexomologesiexpiasse, multaque ejus cura operavero
clare gessisse; inprimis

publLconsensu, Genuam
tresduodecim,

Zm%n*i*
de
e

multorumquecivi

nondum tamen

gj^J
stabih
illis

<,

re,
se

/;

fundamenta, quejacta fuisse cotlegii Romani per Chmstianum orcuius dein longe lateque
, :

bem manavitutilitas.HiVC exphcatius eamore suo concise admodum

Ribadineira sed

m isvero^

DE
176
-,Mft
aoctob

S.

oitwTPTftnO FRANCISCO

J3

BORGIA- CONF.

cariSSl-

declinandx

70

.4B,dominostrDus,

mi

habetot, patris loco

^*'C w'
'

^"

m Romam
flutom et
te-

M
,

Gui -

ma nis

J.B.
r" sociiiqM "

animi demiirione prxiurei.

J*t etiam "-jjy^KnSl.natiumahqua** ^*

repenteDuxunacum W>
paryo gratia tateo
press,

venerat,
in

"^'Z^Sribh comUaiuP^
quania
tn
/

atque domesttcts

Hispaniam,
!

miDist randi
it>
ffl

L
d0j

viaruB1 U a inTerre,eapitenu s & mens* dape tota aqua fusa, unus velu.edo,est,e,spu
-,iu

IW

;
'
.

C x-

>>^

am-

'

vatriam fugtens P pr0V inciam, oA a

tataW,

Wm rZlusZam,Cantabri

;'e

m.n.st cmna sedulus

av.t-

Dem

^^ ^
jnsue .

rum mundanaru
tura
esset;

WW
50

<"*P
r

**** ? mjtrep Uu secessum n l

fl
t t

de causa

prsebt-

Ua,reot,
-'-

patinas repurgaret.

,
Ab,
;
;

^eritiscontcntis cxcmp,,, ' i,i :,, iucunditatia crat .^ e P"' x dux dc,'ati K arct.Nec tamdefatigaret. um , tiq uorum

'""^r
,;:

-^ X^,
f
eapiebant U s Patres
osoulari ,

Ignatius

hausissel

m u attigit, h J' quamj^ Xe!B domus H nihitduxitanttqutu,

^nattus
ac

tumquod "* *

viU auras

fmetus,

'

SSSSSS ^SSSSSSt ^se m menmaoe^

sepa,

ISSggE SS5SS5 n ssssssisss^^ ZS2S&***

*+*
o>

I3H#S S5S2SS5
,

^^i ^ ^
OWandm^pnmanascen immortanque D eo
gua rto

tu .

esset ' di -

hum U,ort
,,,

reis dcsttnat.se, ftu errai

ta-WJ? pa non de fu ila prandenU ^Xllcireusjudicis

una

SftjBSI

W<
eietat
'

^SS*
fcMic to/>*e

0gna t um quoa
,

cotleg uas condendc

<

TTXio^ozUpatruus
mmtium

S* "' '' ?f bviere xdes, r hi So-

W"

ra
"'

"**"" *"

*.,

nem,

excipcre sentenUam

^fZ^M^lSone^
solet, oris

vila diseeden s.

^tm ^TicZsimTm hic

et Pietate,

commoranti
attulit;

^n^ZTUus,
ISZZZuo
atmoeZbat
invitis.

flaudato

polestatem facie-

IX.
*'

Abdicatis
,

rebus

titu-

lisque
induit,
sacris,

Societatis

habitum

humeris ,am prj tarZonendioneris, quod dxe xa

Cxsaris litteras

susceptisque ordinibus Apostolicos labores ex-

Latinas a Schotlo factas quo fueritns lecte, 65 etseq. Dicinonpotest, gaudio mox ante Chri Franciscus perfusus
:

^jf^Zus

orditur.

humi stratus de suTcTuce pendentis efflgiem Deo.^aUajegf'^ famlxtonuntio ingentes

ut

rierutn

wi

><

ai abdicandi

voniam

;"''

sociommque consue^n, Ui sociorumqucconsuetudine tU

.

C"t
,

partim ^onscnescere in Urbe, Ignareverentia ductus, parUm

nomanr purpurr

foriunasjuas fortunas suas Indelinitus, et quantocyus dum delinitus, ct quanlocyus vehementer op.;.-< PwinciKons
tdbat. A.berat
ft

iZosqueabjiceref^^n^^
impmM :ad
hunc

^lAZXn^archionem^

^Tfta S^ tE fas

_ -^ W2 Z t^ZfJZdet, ^^SZZr
mxrum

sacrorum

m mo-

suxulnxsjx nudus nudum misericordue vohs deprecatustabuciveret, ardentissimis digmtaCarolofilio principatum las quibus jubet; ducis ornamentcmq^ ten lU ecedebat, confiei na ur>erem Societahs habitum
aTproximeinitiandus ZZ,quiad*rat,singuli, Dominumque omnisfamilia, maesta ac tacita
capitis verticem, ut esset, radit. Ftere zn-

quas^

jamam-

HK -;:=/
Romm die
.

. aww Jawar \;,;:/ 1551, aswmgwe

.-;-:.
.

.. .,

7.-J,

hi aa ffisoawice:

^'gSSSS^SSS^Si ** ^^ m m "" ,w, ^

au.u an
teras commendavit.

m
"-

'""

'
,

Za^Zratas. Dum
,

cxsa-

complectens.mox ad aras incruentum

DeoSa-

"
;
,

Po.U.liccjL metus. Serpevirtutem-

quod etiam Orlandinus etNterembergrusfa-

^ ;:Z;;LLnalamcperatconsiUum cujusanimt magnitudinem

DiL
in
i

^..Jolus.MnJemEcclesi^bonoper.

^^^^^!S^S^ P^anscmb^e
m
sacri conferantur,

Mem sese facturum ralus

jam
serio
in

cst, si

'ardinaUum collegium cooptaret

Francisoum idque

animum

induxerat Pontifex.

i VtUe ex Alvaro Cienfuegos hb. i, cap. i, S. Francisci juverU huc Cum adhuc RomxmorarelurVovg* obtinuesuscipiendis Ordinibus rat a Pontifice, ut cui, sacris, ab ea lege, qua cautum est, ne

Perculsus hoc trisli nuntio Dux Ignatium, quid facto opus sit, consulit. Eadem, ut, arrepta ocius fuga, Ponliftcis se oculis simul honoribusque subduceret, utrique sententia sletit

nisiconstitutistemporumintervallis,Ordines

immunis

esset

usus hac

gratia Franciscus, episcopum quemdam, eui, inquit Alvarus, Gaona nomen erat, Calaguri, Eispanix Tarraconensis civitate, Ognatum

per

DIE DECIMA OCTOBRIS.

k

177
Iiic

rerlitteras invitavet,qui sacros sibi Ordines

in oratione traducere,
tates franirere,

suas strenuc cupidi-

tUCTOM
J.

Bernardi 'conferret. Forte is tum Joannis episcopi, qui eo anno sesDiaz Calagurritani
Tridentini, die ix Octobris sioni xin concilii apud Labbeum Conciliorum tom. habitse, uti episcocol. 81-1 videre licet, interfuit, vice

hic corpus et

auimuiu pariter

B.

14 pale

munus auam plane

et

Oqnati, fuerat,initiavit. sacris Ordinibus,ut rogatus quidempridie festi Sanctissimae et sacerdotio Trinitatis quod eo anno in diem xxiv Maii
,

Utut se res habeat, asserere non ausim, adfuit is hebdomada Pentecostes Borgiam
exercebat.

edomare, studere humilitati Christiaiuv. et omnes numeros perfecta sanetitatisexplere. Facto autem a Michale Ochioa, qui sociis prceeratj potestate, orsus est coquo domestieo famul et tamquam mediastinus aliquis sordida munera non refugere, perpurp-aiv lebetes e1 ollas, inquinatas suo diprito patinas attreotare, serven tique aqua diluere, verreiv pavimenta, comportare

aquam

et lig-na,

focum extruere,

nihil

aon

sua

manu

obire,nihil horrere. Deniquedet

incidit.

Hactenus ex Alvaro

ad Ribadinei'

ram ,m

rvucv. redeo.

S2 Layin caitro
alx

Vergarx

autem publice
oekbrat.

Quod a die xxiv Maii usque ad KatendasAugusti temporis fluxit, ne ad tamgrave munus obeundum minus digne, quam par espartim assidua prece, rerum set, accederet,
110

coquinaB quisquiliiSj ettuiiversis scite compositis.veniebat in csenoculum, ut suisfratribus mi* nistraret, et pedes singillatim osoulaoatur in-

terdum, et, venia suis perorata delictis, cujusque preces supplex ambiebat et vota, Sexin sedibus dumtaxat, ut Alvarusait, esoviis mo?^abantur; ea vero erat loci angustia, utne

divinarum meditatione et afflictatione corpovenerandi Mysterii ris, partim perdiscendis Kalendis Auritibus sacris exegit ipsisvero
:

gusti in Loyolte comitum oratorio, quodjam tum e natali S. Ignatii cubiculo in sacellum

tradit, primum fuisse conversum, Alvarus sine cantu musico, fecit, eoDeo Sacrum, sed peracto, Joanni fltio laientem sub specie

Joanniquidern, Prancisoi filio reliquum rit, quo sese reciperet, diversorium, ut Ognaadeo tamen Bor ti is fuerit relinquendus placuit, ut ad Ignatium, nusquam se alibi, quamin hoc paupertatis domicilio lihcntius t

commoraturum
112
Talis

perscripseril
:

que panis

vitcc porrexit

Auctorem. Neque praster-

quidcm domi Pran cus erat qualis fons ? Ac ne umbratihs [Orlandini

at

'

""" ''"

ite-

eunda
sse et

hoc loco est LudoviccV Borgise, Francisci

rum

verbis utor

exeroitatio

virtutis,

>ibi

sororis,

Martini Gurre2e,ducis Villx-Formo-

comitis Ribagorzas, uxoris, pietas, quse ornamenta Fratri, ad aras primum facturo,
aliquot

elaborata dono misit. Alteprimo Sacrum solenni ritu ac publice rum a distat, Vergarte, qucX binis fere leucis Ognato capaci et celebravit non in loci templo, etsi

manu sua

tantum domesticisque prodesset, impositis humero manticis, dexteree scipione, latus ao alacer exibat ad colligendam stipem, e1 ostiatim emendicanda cibaria. Quo spectaculo exciti iri
\

femina?que promiscue, seu quia de facie notua plerisque jam erat, seu quod ejus fama cuncta compleverat, certatim es aedibusadvolabant, g-estientes illius vel ora cominus intuedabant, benediori, et panem osculati, quem

amplo, sed sub dio, ob inusitatam affluentis undique populi vim et midtitudinem, quam harum erat bince causce eo exciverant altera quee quaquaverErancisci sanctimonise fama,
:

sum divulgata novum indies capiebat incrementum altera, quod Julius III jubileum
:

tionem ab eo et orationum suffragia reposcetintinbant. Nec minore alacritate deinde oum nabulo vicos et rura finitima circn bat, ut pueroi

rum

largitus iis
/*

omnibus

esset,

quiprimo, quod
rite conciliati in-

coacto gregi Christianse Legi initia. Docentique non infirma, sed

enuclearet
Sfflpe
i<
I

etiam

publice faceret, Sacro,

terfuissent.
i

Deo

corroborata a3tas,quacumquc ingred

i;i t

u r.ope-

nec populum divinis epulis temdisvertiendis in pus suffecit l. mis suffecitantemeridianum. MisscV Sacrifi-

xT:~u~ n nnn . adfuit maxima. Vishominum nrffiiif <m nmna.

ram

dabat. Ita Orlandinus

verumnr

quis ex
t,

e us verbis, j

c J

cioperfunctusadpopulum verba fecit.Exau

Castellanne ditoribus alii linguee, qua dicebat, pidpito remotiores alii dicenerant ignari a nevix quidem potetis vocem assequi vix aut tamenauribus largisque lacryrant; arrectis
;

quibus Franoiscum pueris adultisque doctrinit i ma enudeandx puens Christiance causa circumiissc ait,piam
?

vicos et pura

nse

hancexcursionemexiguodumtaxni

terrsetra

addi ctu circumscriptamfuisseeanstimet, juverit , non modo in " sehic ex Alvaro Oqnatovicosecquomox dictumcsl ,mud<, elo

misexceptaestejusabutrisqueoratioUantum vatuitvelsotumViri,nuperegregiiDucis,nunc
pauperisretigiosispectacutum.Adhsecauditas tacitas quasdam sibi intus in animo dicebant Borgia dicebat, voces, tucxdentas eorum, quse addit interpretes. Hxc contigisse, Alvarus quibus vero, *---omamenta .~, umuwi**
aie die

que y TmQisc*m,sedinprxcipu^

BisC aia> scilicet propne lattusq puscoce, quas Biscaia universim complectitur, provinciarum pla sumpta excumsse. Alvart inqenti incolarum bono
- Idti vero dictis nonparumfldeiponderisgye Pranciscum, i* Ribadineirx m.ww~ auctoritas, dum A j nrn ,,/,,

^J^^^
,

i\ovemons; xv Novembris
;

Domx qmdem eximium se

rdigiosum,

tum Sacr^s operatus est, in xdibus SovelaUs VergarxfuisseaAsuameetatemus^servata

attuhsse. cvgrisque applicita salutem ssepe Eranciscus et So111 Porro Inito sacerdotio inquit cietatatis Jesu professus jam declaratus, Metseq., intenorem Orlandinuslib. xi,nu?n. ardentius stuadbuc recessum ac solitudinem quo coleret, adamavit.Erg-o dia pietatis ac po3nitentia3

de Victor iam

^l^^S^
/

^*%ttl&*
fiet

extremoGuipuscoiciundepositumpuerosrr, frequenter adpopulum conaonessadiisse, ac

Res cras habuisse,testafur.

stior

item manife,.
i

ex iis, tem ex eodem Alvaro referemus. quod jam palam 113 Novum id vitx genus,

qux ad annum proxime frequen-

mplo buo

ud Socielatem

Ma"S

millenonamphus secessumillum quipassibus sacrum, ab O.naMa^dalen,

et perangustensibus impetravit. Hic bumiles paupertatis ferebat amor ru^e tas ^des, u' roateriaatqueirapolitaconstrnxit.Hictotosdies

varutp Bor . ia pr ofiterz cvperat,

rnam

ser^oni^m^
effereba^u
ut Nieremoei ,

displicm t laudlb

^'f^fnZ hav'
(/

mus

fuit,

UCTOR
j. B.

* "'

"'

InlX^^
Mioms

^SSZ^onL
chez e
asle " a
'

Ognatum.

olln,utmlimus,sibinoW

.-

tVieo-

^Borgi.
bet

<>>;">' Litteras ullro

*" i5^*.'

l Jine n
: ,

'"<

:TZ?nZset hs B^ l"
aantat
qui

l09

codu0 DidacusGr.smanus, Loartes, exanGaspar

madi

//;,;,

,.,

,,..,

.
se

Calagurrita-

"? ^TrSSSSS^ "*"mubus "l gu

B
'<' /,." -r

us Utter&resyv

'!
..,

n omine

ZSSSSL i^ f ^Z^uVe7idL
noi^
se
ia
fi

ZiZctlaZribus

elari.

Hos

tanlura,

Societatinomen Ognati

P dprint

Ribadmeira comfactitasse

non E

ftflW
ipsam,

sumpStt

ammo
p

etefc^

quwtum

'*L fteri

Iforat poterat,

vristincesucv

memoriamdigmtatisBwiamanti'

essit

Bar'

um,

l]

Joanni

T"SrZ

Bwtamorffe. a Toltano archiepxscopo,

-''"' ""'

'

050 ^

adolescentem Naialarce filium,an nymum CumayxmGuu nobili tem loco natum, r Inigum Guevara, Bovw puscoa vicarium, et ahosque, qui Soinreano Neapolitano ducem,

^iZnonparumdein illustrarunt.
Pompeiopoli

ci^cuin

ec quuic/ic,

^
ut ne
(

Bustamanuusau,^^ ad Tnctationeprofectus, h

^es^mOgm
umversam

nam w/
q

Z r<~
offendit

,, peri

i.

r,nciscum, qui
"""

Navar

lapides
:

comforiantem
,, vo

ccementoq ad huic genua

T^rSSm * P^hdus

Navarrx locum, quo conferre colloquiapossent.vemregravaretur. inter inte se < Domeiopolim una cum P.
po oetP .Ochiovacitius,quamexP neeco
I

pb ( e stalns

est,

Pompeiopolim se j emque riam osset, ad ahum, fierip

inJZndvSocietatUdestdenumapert^ qua dein ob smgularm, ti compos,

ectaretur:
sti,

C lollebat.prM comesdatusest.HujusadSocietatemvocaUoAlvarus, guo, ad

t

&>^Pf^j2
lib. 4,

hospz(iescmderat> qllin vic inum

dicturus, ingressus
1

K,interim.

nem anno 155] adscrilit mememMaiumprovecto recessusOgnatensis

scmbit fabricam absolutam fuisse
.

sui qui proregem adventus Obviam eiprocerliorem faceret,Domenecco.

;

"JJEm,

cap

Orlandinustamenlib.l^numm.Met

,.,

Bustamantii ad Socielatemvocationemac-

cedereprorex voluit verum quamesset Borgia neccus, qui probe norat, Satisitaquehabuitprorex, fugiens.

dissuasit

Dome-

honorum

cessumque memorat ad
Societatis
,

annum Chnsti

1552,

ei bonis

mro

L8.

mm
cit.

occurOrdinis S. Jacobi equites in mutuum venere conspemitleret. Ubi in

, (mium

CordubcV, 115 Alilrr item Anionio

(,,

Lauren-

Cordubam,
aiioiqvfl uiimt.

CathanncV FerdinandiCordubse.marchionumPnegi Ferix nandi Q 0r dubae mdrch ionum Priegi et FericV

Smnv:

de Figueroa
t

et

principum ctum, multus utrique de officiis prorex arcana patefesermo fuit. Animi sui
pro ir.mckc nt Franeiscus autem non modo cumulate

WXC enta

saq-

Limis

clarus t

kcademm Salmanticensisjam

signata accepit

et

plurimifeczL Frequentes

tummoderator,quodmunusnonnisiprimarii rdinh mriscommittebatur: adhsec postulatu casarisaJulio III in purpuratorum patrum smatumreferenduspropediemeraticuiseim-

tempto perid tempus conciones habuit, vel adpopulum,vel in monastems aol cathedrali virgines sacras. Mane, ut ad populum diceret,

egredienti obviam facti sunt

bim

ejus

parem ratus

dignitaii,
)

in

Societatem Jesu,

,/,,*, ;.,//,,,n, ,,)i) nilnn-Knxhviusmndi hnnnvelutiin tul isshnumailrrrsus h ujnsmodi hono-

generi, AlcanizcV marchio, et LernicV comes : vaucis alto quidem, nhmos obvios verbis amicis auidem, sed paucis allo-

res propugnaculum, admitti ab Ignatio postuliirit, srriptis ad eum ea dc rc littrris pridie

cutus recta ad templum properavit, ac pauck post diebus, monitos tamen, ne crebro se invi
serent,dimisit.

Kat. Apnlis anni 1558, quas apud Ortandi-

117

Non

DIE DECIMA OCTOBRIS.

Pompeiopolitani 117 Non absque lacrymis prosecuti sunt, nedum prorex ipse; ram - nheuntem l^latn ua ma xime, cum genibus ejus advolutos nonnulsua vidit, qui comitari ipsum, los ec faniilia Societatis legibus vivere, postulan- Oanati
re nt- sed Ponipeiopoli profectus per

179
fieret satis,

par

fuit, cui ut

dicendum

ipsi

fcOCtOM
J.

ssepius

die fuit modo in templo, modo sub dio. Par labori fructus f Itis e plebe, clero, religiosisque familiis ad meliora

eodem

B.

horum tum visum

est vota differre.

Alavam Ognatum

salutandi causaplures converediit ubi eum atque inter alios bini ejus fiere maqnates; Alvarus ac Gandise dux, et Alvat us Carolus, lii Vittse-Formossedux, Ludopaulo post etiam maritus; quos illic morari vicx sororis ejus solitudinis amore non est passus. diu prse
% ;

Hinc porro ad desideratam

soliludinem sese recepit, ubi,

S.

Magdalense
di-

perfectioraque conversis. Actum cum illo de condendis illic Societati tedibus fuit, ad quas cives nobilesque ah -i subsidium opesque suas pollr futu* ras. Non pauci abeuntem Ognatum usque secutisunt, quos partim S. Tgnatiiexercitiis ad virtutem pietatemque instruxit partim i>i Societatem admissosinvaria collcgia, provinciasque distribuit. 119 Post Victoriensem excursionein, altc,

^onoUcit *udor,b " % ri 9 at

dum rerum

ram

assivinaruni meditationibus orationibusque incumbit, prseter alios, quibus affectus duus cselestes favores, Carolo, Duci Gandise,
fuit,

in Bilbaense tey^ritorium p iiinere tum ut satis vicorum

ii

lento
illi

per guos

transituserat, utilitati desideriisque faceret,

nepotem natum esse ,divinitus filiiim, sibi vero

Prodiditid,cum advenienti hujus fuit edoctus. verbum adhuc protiderat, rei nuntio, qui nec viderat, dixit: Qui valetparvuillico ut hanc
lus

tum ob viarum aquis niribusque obsitarum difficultatem, tum denique ob podagnv qua
,

laborabat, incommoda. Effusa in ejus occursum magna Bilbaensium mullitudotucu/t

Franciscus? Eodem

loci

temporisque

tractatum scripsit,quem B mJe christi inscripsit, de quo postea.

solitudinis

Deperfectionibus ani-

Verum

amornon is

salutisaliense

in Francisco fuit, qui illicuram solicitudinemque adi-

quidem sux in Franciscum rcvcren(/\r cio, sed hujusnon minore verecundia al<(i> pudore intra muros summse sestimationis E hospitem lcda deduxit. Hucubi ventum omni primum, quapollebat, opus Borgias facundia
t

fuit, ut

bona Bilbaensium venia fas

sibi esset

anni 1551 meret aut minueret: nam postremis quatuorve mensibus ita Vergaram tribus oppidi magistraejusque agrum excoluit, ut
,

in

communi pauperum xenodochio

hospitari.

tus primoresque,

datis ad Ignatum litteris, ex Bartolo Alvarus exhibet,quos quaspartim

Postridie is fuit auditorum in templum, in quo concionem dicturus erat, concursus, ut aliquotvirorum corporis roborepr.rshodium
ministerio opus fuerit, qui, submota,quantum satis erat, multitudine, vi aperirent adsuggestum viam. Eo hic usus est dicendi ardore,

pepererat, prsedicare pro merito satis non potuerint, summisque porro contenderint precibus, ut ne se eo viro orbatos vellet, cujus

apud

industriaque se fructus Francisci labor

operafactumesset, ut Vergarajamvideretur dissimilis. Loci sacertota alia suique plane Latina facio, in dos, cujus verba ex Hispanis Facta est Verg-ara Chrihunc modum scripsit: ita eam emendavit, stianee pietatis exemplar
:

ea oris vocisque contentione, ut multorum sermonibus celebratum fuerit, prorupisse ex ejus ore verba simul et flammas, quibus sane
fuit, ut obduratorum,quorumnonnullos ininter auditores ceteros adesse, constabat , perr icaci am veteratam in peccatis vitiisque frangeret. Hunc aliosque hir)usm<h Borgiffl

opus

sanctitatem P. Eranciscus inita ad morum obit eruditque vicistruxit, qui solus omnem commutantur in probos ad virniam. Improbi enituntur probi. Opes suas mult:
:

tutis

apicem

^oerdotura ut saluti
cent abiiciunt.

tum
te

suae,

tum proximi valiceat,

labores secuta est ingensapud Bilbaensesmuflagitiosorum tatio morum; traductus ingens aut religiosam numead vitam Christianam, sacraspristinx F rus; instaurata apudvirgines implctse novis mcolis observantia;
disciplinsc

Omnis

Verg-ara, ut restare
te

amid

se

P Francisco per

supplex

severa solitudines , qui anteactix vitseerrata eluerent ; viris iltustribus S ui castigatione

roo-at etc
aliuque Bi?cai* lova

mensibus, 118 Primis vero insequentis anni convaluisset, novas per Bicum vix a frebri scaix montes, nivibus obsitos, excursiones fecitparilabore fructuque. Tria sunt,abAlvaro nominatim memorata, loca (Horrio, Elgueta Durango) quse sudoribus suis apostohcis,
et

Urbis insuper aucta ornataque monastena. collegium ibidem conprimores, ut Societati hujusrei curam, deretur, cupido incessit; sed

pene s Ignatium

esse, Franciscus votuit.

irrigavit: invitis licet hibernis frigoribus,

his

primum

in

ex Mappis geographicis, quas

consulere

licuit,

quamvis paulo aliter expres-

sum(hocnempemodo: Orio) haudproculab homonymi fluvii in Oceanum Cantabncum

juxtaS.Sebastianiportumsedevolventisostio, maritimasitum, atque adeo in Guipuscoas ora tertium vero in Biscaia notatum reperi dissiproprie dicta, Bilbao seu Flaviobriga inde, tum quinque circiter leucis. Victoriam
:

^^^ (^y.J

venit die xii qua> ejusdem provincise caput est,

,

majore Februarii: hospitiumillioblatum, sed modestia pateretur apparatu , quam ejus Francisinstructum, eaque de causa ad PP. postero (Dominica Secanos divertit. Die ad poptuagesimse) templum, in quo dicturus multitudini longe xmpulum erat, capiendse
Octobris

25

Tomus

V.

DE
180
UCTOM
J.

8.

IKANCISCO

BOBGIACONR
ce,

B.

^^ffSSSuTr^ ouulem I % ZSa) verum

Ihs ac chionis Denix.
.

CU

resistet

inefructuobit,Casa m deducit, Clarissarum coloniam

Varia Hispani

oppida non

Carolus Gandtenss

du^m

.reg^

dimnapromdentia.....ab'up

^
heaHisdiclis>

cum

verbaprorupit-Deczsa

^Xit^cta^efest^lestem glo-

riamjanyamtngressaesujo

^.

cardinalitiamdignitatememiss0

cum

eam

non admittend.

voto,

xisse illum, re

^fZtmXa m
v
.

eventus docuit,

xit

guin renuntia-

iteratisvicibusdeclmat.

tnotrln7:cL,itaetfactaet P r,.
B" 1
']** et

Val.

Usolcti ad p-

pulum
Claritnurn
Gnd''"" ,m '
tiolonli

verbu

Pp.
cum
allat*

^an^cu

fuca,

'

itaiusest

vihumih
adfuere

xdeS.
Sal Vallisoletum, dein

M9P"
s

^KZanticam, "'

acdenique
vitx item
oa)J <>

in Lusitaniam

W$**% ,

ventus ejus continuo

matim cujusm ord

T ^^Tl J
s

urbem ^^Jr.^^

fuit,

ca usa tur-

adfuere item a

Jomine

roga . E

Vr^nvnpal>emnonj
mimet
,

.^

ort

Za*raZ P P. Bustaman-

AceZp nonex
tione

quam dicendum szbz ternTuppequi vix tantum ad vix saUs erat, ut lori sumpserat, quantum percur

guod rogabatur, via> auditorum admxrar empore, majore studioque: concionatoris opera
vero,

Zxdicenda essent, vel obiter videndi TereL Non minor ejus

1
t

mente causa Vallisoest au-

factus ZiJi tum curia morabatur, kujus vUancU quamvis

orum concursus his esset ingressus. In causa noctu urbem comes Alvarez deVelasco fuere Ferdinandus
,

regno, stabuli in CastelUe

xj^ oW*
tos
tift,

.,,

- t trCn". itafuturumrata,utse
/-,.
a
c

r/ll s

mod,st,am probc nosset,

requen

fmxprxfectus,

summus reimanRodericus Gomezius, pnn,

cZs

Evolitanus,

Borgis vestigia

Tavarx item marcluo qui premens, filio suonatu ma-

ximu u^ xi mo opes

Afoaru.s-

Gwamiegii appeHa*. gut

tn
es*.

quamquam
hic opus

Rioia

Mwi negue

wwnnct* Alawe cwrfermtna.wtu*

haud

Verbis, titulosque transcnpsit Francisco nevercerit, nec his ioi pepertenv, cujus omms vitse ratio
fuit,

tooHo^Borgte/tei:^

persLeque tum
nuie

pristina,

tumprmens

con-

tu tem safofcrrtma, aut&us utnusque famiconsilia crebras ad imbuit,

f**

ac caduca essent, ditio, aulicos, quam fluxa, admonebat. E sectabantur, satis superque
123 Haudprocul Vallisoleto desponsata, Tauri na Lusitanice principi cum relatum Leqionensi regno agebat; cui, VallisoletumadvenisseBovgmm, statim

princeps Joan-

Tauri Joan-

habuit, et eo r liam conciones famulitio aliquando aliquot ex illarum

quidemfructu,ut
puellce

nem,
ntc

Lusito-

priiicipfii)

expetieillo beneficii loco fusis lacrymis id ab aliquem Clanssarum rint, ut ejus opera in

ad

pietaltm

insiruit,

esset,

parlhcmnwm sibi aditus panderetur. cum Juhana 1*1 Egerat jam diu
ad Catamregi

misit

quirogaret,utsese Tauri convemret

jTrafcci-

Tordesilla transiens Itineri se Borffia dedit, et

nx aditum pa
rat.

BOua V0

.n^n.ssar.mCmntlmnsiumcoloniam

Joannam, Caroli
:

m-ncarclmm,am UUeras apostolicas ea SUoccasione perre impetraverat. Usus est ea hortari denuo ccepit, Franciscus acJulianam mu lllnl pridemstatuerat,exsequimatuv( repensset stararcl: cum suis votis facilem GandientimGandiam ea de re ad amitam,
,

honoris causa Joannx, Lermse coaderat salutatum ivit patre, ut, mes et Borgise filia; quse tamen a moram duceret, vel ut vel diutumiorem illic

V matrem,

alio,

quam xenodochii

hospitio uteretur, con-

htterasmisem aolatissam t etsimul Romam intermittebat tempus, sit- usqueadeo nullum Dei glonam quin semper aliquid, guod ad cederet.animiroboreplaneinvicto moliretur, adeo viribus invita licet corporis mole, tunc
eoDhausti, ui

Salmantisequi non potuit: neque diutius, mandatis habebat, fecam, ut ab Ignatio in Tauri, nisi obstitisset Joanna prinstinans,
ceps, permansisset.

Certam

hic,

quam

dein-

cepsperpetuoservaret, vitxrationem modumque Joannx suggessit, quas per binas quotidie

medicinam omnem emedicorum

:

judicio prorsus respueret. Per idemquoquc tempus insigne vaticinium edidit curn enim Osomi comes Maria dc Vclasco percunctata

horas Francisco, de rebus ad animze salutem spectantibus disserenti, aures dabat, et universa vitse errata confessa est. Principis exemplumplures ecomitatu nobiles feminse sunt
imitatcv,

quarum instructioni gnaviter quoque

eum esset, quse e oirginibus Gandiensibus Casam-reginse una cum ejus amita venturse soivr Maria de essent. Venient, inquiebat, mea>,soror Maria de CruJesu, birnv sorores

Borgiifi insudavit industria;ipsis

denique civibus seu piis instituendis colloquiis ,seu habendis concionibus sacris, seu confessionibus excipiendis tantum impendit operse, ut vix abs-

que

DIE DECIMA OCTOBRIS.

Q ue

1S1
iCCTOM
J. B.

P r odiaio
'

e usS0C J

tantis laboribus, P. Domenecco, Cum vero tes te, par esse potuerit.

ooseria ss et
S6U verS a)
,
,

comitatu principis Ubros manu passim fem i naS} corrumpendis animis, perdendoque

er pi' osque e

excussus est prolapsum humi dentem tnanu Borgia sicstulit, suoque loco restitv.it; qui statim adeo firmus constitit,ut loco suo m quamdeinceps motus fuerit imo ei pluribus post IsabetLv obitum annis,cum cjus alium in
;

f V
minorc

y f \ r tempori, quam pietati instillandcV Jtnue avtiores, ut in cumxdum congetraderentur,

effecit.

tumulum
teris,

[C

ractuSaltanlit*

09">

\vTlnlmanticam, celeberrimam ea tempetaiTrrano Leqionensi academiam, Sabba, y state magno non modo f clus est tho sancw l sed nohilium eruditojuventutis s p ascha libus ad popumUe dixit, et Dominica Quasimodo

Tmmis

ossa fuere transla et coloris rcpertus fuerit plane alias itcm, confalmla.dih candidissimi mensam inter se genero, fiHa, nepottbus
i
:

in hujusmodi verba erupit Mementote dinon multi effluent < > ctorum meorum
:

cum nostrum
decedet
:

aliquis de vita sulnta morte

videte,

ne quem vestrum impara-

uaaestu

tuinAlbis

rum

ra archiepiscopus Alvarus ex Processu Beatificaverba exhibet 3 VitxS. Francisci. PZulonis Ub. 4, cap. 4, tantajuvenum copia selectos seculo res illic e diximus atque in primis, ut supra
eripuit,

in conventu PP. Augustinianotestatus est Joannes Ribeiut anno 1608 Valentinus, cujus ea de re

offendat, aut florens cetas failat et prodat. Haud vanus Borgia vates fuit, aam

tum

anno 1558 (ut Alvarus scribit, aliis cnim an 1555 aut 155G prseplacet) Isabellx Lermensi comiti, fila ducenti, ingruens mors nt,r fUum
I

derepente abrupit.
invitat.

Sedjam alio nos Eram-iscus

idem tempus.quo Phi" ndt

127 Tordesilla sub

Antonium de Corduba
B

Societati adjunxzt. dissitas satis regiones ?msit F. Salmantica in Domeneccum retenGuttierez et

lippus, profectus, Ognatensis solitudinis desi-

Joannem

r^Z^atuo rZZeZZTm.
Lusitaniam Borg-ia inchoaitineris, quod in quod tamen hoc anno, rat certiorem faceret, rerum, quarum potissimum caumutata illic sasusceptumidfuerat, facie, non confecit in GuiDomeneccum autem graves ob causas ab itinere repuscoam;utrosquemonuit,ut
:

derio suum in Guipuscoam reditum maturavit prius tamen, quam Legionensi regno ex- B

Zd^Methymn% (qu*aflu*io Sicco CO^

men
invenit)
rei
t

summum

Ferdinandum B:enriqueeium maritimx prsefectum ejusque

conjugem, ut rogatus fuerat, convenit, ubi apud Franciscanos hospitari voluil, repudiaposteaquam lixjus tis Henriquezii wdibus pietati animique dubiis fecerat satis, uxoris vicum Paredes, Castellee regnofere contermy
:

Tordtsill*

va-

sed Tordesillm se duces non Salmanticse exspectaturum. convenirent; ibi se reduces profectus non alio, Huc ipse aliquanto post publico quam quo prius, uti voluit diversono, nempe xenodochio. Borg-ise rerum occul125 Patuit hic, oranti
,

num adiit

Veteremque Castellam transiens

inde, relicto Legionensi regno, in in castrum

indU cxsaris, seu, ut alii loquuntur Sigerici, lUroque divcrtit genis Castro-Geritz dictum, loco consanguinei ejus aliquot affmesve,
;

ticinia edit,

interdum fuisse intarum notitiam divinitus aliquando digressus, fusam nam ab oratione
:

P. Domeneccum affuturos affxrmate TordesiUx V ostero die heec Borgi weedixil. Summa Bustamantius excepit, quippe qui probe verba admiratione

Bustamantio, F. Guttierez

et

hoc commoraquos insalutatos prxterire noluit, leucis aberant bantur. Quinque hinc fere retardnretur, suBurgi: civitalis muros, nc tamen juxta hos habuit bire noluit obvium eoque ad mediam fere leucam
;

Stradam, viarum duce

Guipuscoa ea de re aa YTmciscumfuisseaUatum:verum,cu?nutrumc fuerat, ao mque die postero, ut prxdictum conspicatus, ambigere porro nerereduces est quem in oratione non potuit, quin ex divino,
sive e Lusitania, sive e

norat, id prsesciri humana htterarum striaque haud posse, nec

sagacitatemau-

qmapiam

comite usus, inter podagrx minus Burdolores in pagum Bellimar, leuca tandem pervenit : ab itinere qis distantem, y Bmedictus Uguc et

^
^

^ ^.^ ^^
i

^
*

prxdictio receperat, afflatu ea esset profecta

^ libera itas pietasque excitavit. ^ Mq regirue reversus, benigne Qaa Osorni comite vix ^ Friai duc6i
el
t

^^
*
;

Burgensis ecclesix canonicus, vir Socollegn, F a mantissimus fundatorque amiis ejusn0 stris paucis post

m-regin*

VeniteodemtemporeTordesillamPhilippus, viEispaniarumprinceps, suam ilhc aviam accersim surus; mox Bor^iam per nuntium

e
P

ad

sejussit;

verumnondumadxenodochium,

^ P
ope
se

sibi delegein quo, ut dictum est, hospitium principis affarat, nuntius pervenerat, cum quidem pro tum Borgia postulavit benevole quam spirabat veteri amicitia, sed et pro ea, t^^n 'Dhihnnn
:

.Jum pietate conferret. Lecto nx ^ Christia j ^^ qui in co Uoquium cum ^ ^ oderat auam c
saluti}

toHus corporis virib us, quartana Accessit ingen8 a febn nQn e(feciti qu o minus quale poterat, stiuhum

exce-

^^
${

affixus,

tole-

nm

minus

summum gratum aeceptumque aecidere, cum e prinapis men concepit animo dolorem, ex Carolicxsaore, Romanam sibi purpuram
>u-

'

or alio, non hserere, rapi., obsljobmu tescere, et extra se corona. Ubi ad se interim auditorum
-

s ferverel

risvoluntatedestinatamaudivit-scnpisitalittensvehemenque confestim ad lgnatium

terexpetiit, al
dtnttmque ea-

rW

t,

reHouu m orationis *
(>

rile

absobd.

at,

imminens tranquMitaUsux posset averteret. naufragium, quoquo modo dum TordesMx subSunt etalia, qu<v,

cumfme

ut importun n cu-

^
muttiludmis Jugasese ec0 nspectu *. intereranl , vConcioni comes; qu*. Izeei mutt* Qsorni nihil eorum, gu*tl>
sata gerent,

cunum

retti-

stitit,

preeclaregessit.kccumbebat

una

cL consanguineis

ahquano mensx.cum IsabeU*

^g

preciou *>J

filix,

vwlenter Lermensi comitis uxori, dens

hus

DE
182
abctorb
J. B.

s.

CONX FRANCISCO BORGIA m pa<rw n*e

,

wn-

,,.-, s

referretur rem cawart es/ Bor-

anntsF* *mm supertor* P X Marci, cui tamquam

alisuot
.,..

MM

gia in

Romana P^puraexo

P^^^andum, ^, ^.^
.. ,/,;,,,.

^ ^
res

rinfissxcuiusdamdistatceai

pm;t0MS, O"^ 5 ^
?

sis,

ccelesti

tummoxfactum,

*
A

nibus aperiretur.mge^

mentum ^ mo

eoguc deducta

,Un *"**^i^m tandem, PW r 1S

'//

^^

Clariitarum

,,/../-'"'"/";'
7

Gandicmiutn
coloniu,

*<>>i-

;"^'-"
::';;

^<<
quxinextr
/'""
'"'"

'("Z'/i>ib>< lIberum lxS '

!"
Iil

rS^
''
'

,. e

(v^

lorte

tranoisco a

dignilatem ff^ct

ut

rf 'dad*

aC ceptandam 1

.^

.. ., .l/a 5 e-

;'

'"

"'"*

'

"SSE
,.

Su

atutintemokt, Ignatii

SSSSssmss
&.
'

iLira

fere recidunt, loco eit, eoclemque

qu7orlandinus ad

annum

52

subp^nct-

lium lib. r ......

for*. /,,/ /itiefei
/

13 ffirf.
r

His E Societatis Jesu refert. , Mmiriaue de Lara,

xv,n

^"^ZamXcerH. pw CwfcHa /'"^

Colitari
/,/,./ c.a

* causa t,

Rioiam "i-i donec /// in ixiuiuu usque,

ffic

wjg* M aeszma m
-
i

mam fuissemissum annoVo^d,e ^Z,..

mn
.

man "^os o ^ ^^^It

,,,,/.
Isorni,

perbemgne a Fr ix duceet

rfa<ts ac 8 n ,r Durpureos quuvuur ros Tavera,Gienncnsidein gim.alterumDidaco de de Corduba.marepicopo, tertium Antonio

Aaftuwsc. uf gale-

Ueetooeptmfuere.stngultsguema.

nna

in Bde conclavia rranoi',,.,, ,,,/,,,,/a. Permansit eoioci

tum communza,tum

,,,//

\dw,utidoperismagnmagvsque
>.
(

ciionl de Plego seu Priegi, deVelasco; tur filio;quarlumdeniqueJoanni MBorg idjonosedtum quidem temporis Antoniumvero Corduris fuisse decretum:
'

ut Schotius loqia-

,.

sv.Jl

7/,.

Qnmotnfl SPS&
quot
el alios,

""

/''

to ^

/,,./,, /,, ,..sa

ZTauTZsdfmalus .<- 7 '" '.'"""*'*

I

dii
si

regi

0,

,,,

^'""" s

diwrter( /bW* con/SnanAn(rangnOWat* ^Kni m/. ^~Jarum, que eo recens, ut vidif ""'""-'""" ZTZ::; uZ. "S^ZmLerUpietatiscausa,^ o igistrum prxbuit, C erfanH iwitiito sn( a Joanne
,

/(

si larrillo fonW. Bwe.cop. 8 Jo Casam-rgn^ S e( e n(ia a^d 80 Hfc ,,,,,,,,oOpa(.repc(t ( <.dcs i ae,,,,,.
1

parthenonem MatnU detnd con MrtrtUnemigrarint, * ^nssarum

**-* iT^ JiM rf, MW,"- ^" cum A

<>
'

u<

; a

(S

no-

^umdignilatecardmaUtiaceriamen.cuvumcu 7

J^
eundum
ac
s

tai|da<w m(1/m ,7> sm6

e<

, /

"^

p vi ^mtvL.Casamwgin* una cum e

rf

w,,,,,,

.6.

"'''

'.

se /,/<

"' ';-: :;",;:;,;;;;:::;'

""

; '"'""';

: : ',/</'/</
,
,

oum,

s,
;

',,,.,isalusacdwinino,,/ d ,
'

*
'

i-;,<-

A <
ca;s

- /''''/

?~^.e * 7 non^wi Cow-re^ inRioia sztum,

^
evo-

cabatur.Philippusenim.HtspamarumprmM< cardinalatum a Borgla ngmdfaliim

;-// e non difficilhmts per Biscaix juga Uineribus, nonprecibus, non lacrymis duces et pepercit Borgia, dum dissidentium

c
F

SffJSffitTSStS.
/.."""'"":

^/.Pon/^^/^n^^c/an/en,
i imperio
o&
:

'.:;:"'/"'''''".;,/--

Pontifex vero Poggio injunxit, nt, quibus possel modis, Francisci animum expii' gnaret, ac, si opus esset, rationibus preecepti

^i 1?^,^::^
:

7ZTinpelmtu3e 'mckac
coirec
'

amicitia

foedus

minasadderet,nontamenid,nefalleredatam
Ignatio fidemPontifcxvideretur,imponeret.
Fecil unpcralu non segnder Poggius

lm.Rsecomniafereea>Alvaro i qui

/ /.. singulatim magis uberiusque, neceodempla^ nc ordine res gestas S. Prancisoi, quo Ribadi-

scdra-

neira, des< ripsit>prseterquam

Yvin\c\>c\. ihun

quodhicvarias
Imbitationem

Ognati

firaut.

habuit,excursiones veluti in unam confiet, ut paucis multa, el \)eluti nuico obtutu perlustranda, lectoris oculis subjiciat.NuncutrumDignitatem

tionum pondere, et efficaci Borgiae, divinitus affiati, facundia victus, mutato consilio, auctor Philippo Julioque fuit, ne ad ea redire compellerent Hominem, quee, ut olim generose
ultroqueabjecerat, ita toto animoaversaricon-

stantissime pergeret.

que porro audiamus, 131 Ribadineira lib,

'-,

cap. 5

memorat mat

iterum cardinalifiam Aecli

nat,
'

gnum

iterum BorgisB, cum quietam lctamque Qgnati \ntam duceret objectum fuissepericulum, cui tamen Tgnatii potissimum prudent

tia

ereptus felidterfkit, ne inpurpuratoruni

Quamquam veroBorgia ab oratione non imparatus ad eam luctam acoesserat, felicem tamen hujus exitum amitce u siuc Franciscse a Jesu ejusque sociarum / ^ itvcv u ousu v/usque suciuruiio fusv.cn i sis ad Deum precibus referebat acceptum. 133 Argumenti, in quo versamur, affinitas fecit, ut laudati sxpe S. Francisci biographi,

it>.

non

DIE DECIMA OCrOBRlS.

ordine, sub non obsefvato temporis
n aieam
at V
to,

L83

unum
est,

(non enim auasi obtutum, quotquot deinceps

w tou J. B
.

irandio

postremwn

Borg-iic,

quod modo relatum

XI. Dioecesim Calaourritanam *5*

et

seu Certamen fuit) Pontifices summi, aliique seu seculares, principes viri,qui ecclesiastici, cardinalatus dignitate auctum Borg-iam vo-

Burgensem

excolit
:

iter

ejus in Lusitaniam

in

Hispaaliquot

luere,congesserint,protulerintqueinmedium. Philippns, Hispaniarum princeps, ut partim Nierembergius et partim Alvarus tradunt,

niam redux collegiorum

semina
jacit.

priusquam in Angliam anno 1554, Mariam, Henrici VIII filiam, et Angtiee reginam matrimonio sibi juncturus, trajiceret, denuo a ccetui adjungi Jidio III Borg'iam Cardinalium ne eam sibi conferret dignitaverum petiit
:

K
x

titteris

quas die x Now

mni

'

* Cf$ ""
'" r

ad uxorem ducis VilUe HermoseB, sororem vero suam, dcdit {cidcsis Alvarum
552

,'',',

tem, a Julio Borgia scriptis deprecatus: idem vero Joanna, Philippi soror princeps, ne ea dignitate inviet husitanise
litteris

enixe est

Cienfuegos lib. 4-, cap. 6, i, ubi eas II ispanice recitat)liquet, Borp-iam a< ! finem p perantejamanno febri immunem non fuisse,

Londinumad fratrem tus ornaretur ,scriptis fecit. Ita vero factum scribit Alvarus, litteris
ut a Borg-ia

votum exegerit Ignatius, quo ad

extra Societatem

nullam

sese, sive intra, sive

dignitatem aspiraturum , nedum eamdem imo ad sine Pontificis prsecepto admissurum; eo aspirare B Societatis prsepositum, si quem comperisset, sponderet delaturum, quod et liin Sobenti animo preestitit, et ejus exemplo quatuor votaprocietate dein propagatum, a
fessis
fteil.

visumque fuisse,ut ad aliquem Cantabrim portum,Ognato tamen haud admodun midandi aeriscausa sese rec iperet patei dem rum ex iisdem, etsi valetudine affecti tamen,qux ad Societatis inerementum fhce* rent, ne tum quidem curam deposuisst ut qui iis litteris collegii Burgensis rem sot o
,

serio

commendatam

voluerit.

iasa

/cbricon-

perpetuo fuit observatum. 134 Biennio 2st, defuncto Ignatio, ut co-

valuerat, quin a Joanne Bemardo Diaz, Catagurritano episcopo, qui Tridento m dioecesim suam redierat, humanissimis evooatuS
litteris fuerit, ut,

mitiis Socielatisinteresset,

Romamproficisci posteaquam a Paido IV exdecreverat; at, spectari se, ac abs illo paratum sibi galerum
cardinalitium intellexit, itineri Romanovale meminisset .Bis dixit, ut absentisnihilPaidus

quos alibi frw quoque colligerct,ubi vj>< n, Calagurri

,i

messis

spemmagnam facicbant populi clerique, ut Alvarus tradit, licentia, morum corruptela,

scandala publica, gravesque nobilium simul n Borgi est tates et odia.Calagurrim profci mense Martio, sacrasque mox concioncs eajor* iia popw sus, dicendi ardore vehementiaque lum clerumque brevi commovit, ut tanta ac tam repentina morum mutatio episcopo Calagurritano nihil minusvisa fuenl, quam pro digium. Pari dein labore fructuque Julti Logronno (ita nonnulli id oppidum quod
-

eadem mens,idemque propositum PioIVfuxt; primo quidem cum vicarius generalis, dein

cum
in

Societatis Przepositus esset.

Pius vero

animo habuit, Borg-iam ad suscipiendum

dignitatis

eum

gradum etiam prsecepto adige-

orationesque, re; verumplus humilisViri vota quam principum Pontificumque valuere conet sanguisilia; quippe qui midtalacnjmarum Fernandez, nis vi, ut ex ore ejus P. Gaspar cum illi Romse a confessionibus esset, aliquando audivit.eam aDeo gratiam consecutus
fuerit, ut vitam prius,

gam

qua Hispayinis dicitur, et ad Ibcrum fluvium Navarrasecemit s situm e ,oocaCastellam a

,

'

comitantc ipsum vere) apostolicis sudoribus, pnesulc, irrigavit Calaqurritano

Ignatio 'ar archiepiscodinalisde Mendoza, Burgensis cum dioscesiossuseecsstirpare mtta, pus, ut,
I

quam

Societatis habi-

liEgerat interea Romm cum

*Jgm
,

humeris, defuncto Pio V, summi c nendo efus " TestiPontificatus onere cogitatum fuent ? dixit Thomas monium huic rei legitimum
S. Borgia, Ceesaraugustanus archiepiscopus, verbis conceptum Prnncisci fraterjiispartim vinCardinalisPaleotus mihi mandavit, ut pro Patrem Franciscum dobus procurarem ducere minum meum adEomanam curiam in electioms Caroccasione :quia ipse sciebat, quod multi ex
:

tum deserturusesset. Quidquodet deimpo-

moresquecorruptosinmelius emendare

menter optaret, id negolii Paruit Ignatius Mendozic votis,

Franci co
cl

darei

Julioon

egressus Bo qa die xv Aprilis anni L558 Antonio Cora novam, addito sibi socio

provinciam solerter aggressus

est.

Plm

isque
/

diebusadpopulumdiant;innumenfuere quo < pn confessiones excepit; non paucos

rum

reverendinalibus adhaarebant suae Paternitati

marianobilitatemrosewereitior

Tgnatn

trorro r ranoiscus,c;w t- ^^" -*' Roma abesdidicisset, a Deo obtinuit, ut vel

set,

vele cumnoviPontificis electio fieret Santandero vita decederet, teste P.Ludovico

cui id ipsemet Borgia retulit.

jeor
,

^^^
_

Sedjam

missis

quasrecusavit,dignitatibus, ad apostolicos revertamur.

labores ejus

s ^um otammsecius numqmmsuggestum, mu sinqu tari quadam nisi^

^
.

^ ^adtate,

'

firmitudine
,i-

facturus ascendebat.

wStar*issi
Lusitanise regis

^v

lilteris,

P*h Vergarx

DE
184
uctor
.

S.

CON FUANCISCO BOR&IA

Ludovicus
Postero die

nitatis officns *rteUiges,t*o. fuerit,

excptus
,

..

^^ ^
^

Lusitana
.

colloquium .

J.I

diciovaletudmeeratunW L us lm ' periculum itmeri

*

^
,

Cujus ad
.

n**"^
l

"^^iretregina consuraliq uanto spatio

oc

cu1n

vero Burgis u,uversamH> Socielatisper sario, ui lunc

ageret,

Natah, n jm0

***"

tani* reges.gmbus
et

Joannam

esse, rium J idem potestate niha eo Znissan, guem nomxnatim a verumj^ idp rincipum r
sifle

^XZZTZZ ^tf^JiZ^m

g-g^ J L f^' A

com misLusi-

luc^ quem honoremn

si

currunt.Ac rexqu

procenbus unqu

regis fralrem, lvarusad-

benignitatem aemo evicithum.Uta^ deret,

videndi de-

m re

gentis

unqunm, quamvis
id to sella ad

W^ P
s

^^ ^^U^ls, ^ ^^^
h;

^ ipsis,acregni

bebat:

ad

pro tinus assi-

utde

'

^r
.

stauatantum regeS honorem non

P^^^^t em tamen ^^idCi, non enim utdu^ ha^ant

'
'

CO nsurgere, et vir mod estis-

ei

Ignatius exemtsset voluntalisessel.sesefaclurum,, volunlalisessel,sese,auu,^,

ret
:

dubn nec porro

s^ ^atem
Wo/l

^
-

egregiistantorumjr^pu^
meritis obsecundaret,

*"*

^
j

.^ m

139

Ncc minus nonorince

, os ,

P auc a

el

'

:i s:

rS o^quf"

starnanlio

Casteua j *r*S*cSS2 zlanticam

:

in

f /iaressus

regnumLegi<mr^nLusitanix

aula, (MUtaa rex Joannesex *> reptna /a ff misti

f.

,lnr,es Borffim

ISla

regia

verum

in

illis

unvm placuU
ilii

Sdguolsibi

elargireiur. Bis sinonensibus xenodochhs

d-P fuerunt

inde su P peteret,Ju*Uy

SSSssfaass
mcL <w< seadierum moram ibidem nostrorumjn
TonZernorum
modo, sed
l primis solatio fructuque conscienUxsux ar his fuil, quin \uidem ex Ivtusquepandere tple

quamquam ab

his collegium

quam

voluit.

Catharina regina,

cum leviewn
e

morbo affectum audisset, supenusmumo, neaueveo, neque tegmine '^viriki clnopeum misit,
;

scireique lecto uti

facere,

repensse ita futu? um seviliusin aula sua vellet, quod, si prerata uteo uti Franciscus illum abjecturum non tiosius foret, certo

^"

TJZ

reginxcura iqnorabat frustra tamen

:

et in-

dustria fuit
Francisci

nam

vel

id splendidum nzmis
et vet

canaFm ncisco r/audens ahs illodrscederet. nusque solatioet alacritate

Septembris, aregilms singavenit pridie Kal.

modestuv et paupertati fuit, id hocsolonomme, quod ab aula profectum

mwieris
rit

fmiltan

Ex

in eumfuerit

adeo, ut eo uti nolueaffatim liquet, quanta quibus quidem LusitancB curise et regis inpnesset, displicuit
et

UrihLanitateexceptus,^^

Mmrfi Sc-/*o^s
p neira dictum
sii,

aKoa* (7m vere a ifc&aai-

mis familix benignitas

pendit
?

veneratio.Sed quas
re-

luculentius ex ns

qux

Al-

taminsig^xibenevolenticB mces Franciscns

swfcunfc' toffuti

Nuntius , obviam ivere

riyssiponensis, Apostolu-us, urrinrpisropus Brigantini /ralres Aveiri, bini ducis

coram ?*ege, 140 Frequentes in sacello regio aulse proceribus conciones hafam ilia regia et vitialibere si?nul et forbuit, quibus et curise
redarguebat: dictis fidem ac pondus adpristina, tum debat dicentis cum dignitas
titer

mcmum
*" antm

dux

CotaliiqueeLusitanuv nobilitatenonpauci.

legiuw Sori(iat,s ntgrcsso familiaribusPetrus Carvallo, qui fehcemBo?adventum gteregis sui verbis gratularetur

moxadfmteregiS

reidemfecere Catharina regina, Ludovicus Philippi II soror, Jogis frater, et Joanna,

integerrima sanctissi?naque vitse morumque Catharinde ratio, verbis perpetuo consona. in primis fuit e sacro pulpito regi?iv volupe

perorantem audire
Tordesillv
esset, in

quem olim

sibi

cum
re-

anni Lusitanuv principi nupta. Interrogatus a Carvallo, venissetne ex itinere fatigatus?

epheborum nobilium nu-

mero ministrasse, meminerat. Ludovico,

Sum,

inquit, nonnihil

sed ex

titulo,

quem

mih/ adjicis (Dominum honoris causa vocavequierat) multo magis.Die poste?*o in collegio
tis

gisf)*at?n, que?nsupra Societatem expetiisse diximus, gratissi?num accidit, initam ja?n

olim in Hispania,
sese

cum Tunetanee expeditioni

capiendmcausa regisjussu sesecontinuit,

qui tamen Borgio6 frequentesprocerumcu7'uvque principmu sulutatioues ct congratidatertio vero in tio7\es molestissimus accidit regibus venit secundum Alcolloquiurn cum
:

avsar accingeret, cum Borgia amicitiae necessitudine?n arctioribus nexibus constrinet qua?nquam suopte is gere et confirmare ingenio ad virtutem ac pietatem natus factusquevide^^etur, Borgiag tamen opera industria:

va7wn

quamqua7n

id

Orla7idinus

lib.

13

Hist. Societatis Jesu

num.

47 alte^v ab adven-

tusejus diefactum tradat,quodet Nierembergius facit lib. 2, cap. xi ViLv S. Francisci. Orlandini ve7 baequibus insuper,quantishu7)iay

que se ipso longe ?najor evasit. Piissimos hujus p?'incipis mores, licet in Borgiam magna ex parte redunde?it, plu?Hbus haud p?*osequor, quod id affatim a Francisci biographis prsestitum

DIE DECIMA OCTOBRIS.

L85
tUCTOftt
J. B.

.*

collegio

Ulyssiponoisi

S. Antonii,

14.1

Qrebro item regina de rebus, adaninue

quo ad eum audiendum non modo Ulyssipo-

ingenietfr*tui

salutetn pertinentibus,
;

Joannes,Lusitaniseprinceps, contulit crebro Joanna principum vero vestiejusque uxor aula versabantur, nobiles matroaiis quoe in inhsesere coibant ssepe vespente virginesque sacellwn una cum regina Borre in aliquod giam auditurse : hinc factum,ut frequens Sa cramentorum usus in aula brevi invaluerit octiduis de peccatis confdeadeo ut singulis tiovgui,ne caeptee sategit etiam Borg'ia,ne ccepLv. pietarentur ardor aliquando intepesceret aut interiret,
:
: :

nenses incolee, sed etiam outn universa curia rexipse convenerunt; cujus conoionis quamquam meminerit Ribadineira, non tamen hujus Latinus interpres Schottus. Maxnnos item animorum motus excivit Kal. Octobris ad S. Rochij prcesentibus iterum Lusitanis regibus, principibus ac proceribus quos templo digressus Joannes Lusitanus pyHnceps dixit, hunc sese oratorem cw luptate audire, qui non minus factis, qu verbisperoraret. Venerat eo die in possessiotis viri alinem illius xdis regia auctoritateSocietas ,q u& Dominicis festisque ut curiam diebus amplissimse dein Ulyssiponensium professodoctique accedee Societate prudentes rum domus exordium fuit, qua in re multi> m vel confitentibusde rent,quorummunusesset,
consilia
; /

cum eodem

peccatis aures preebere, vel legis Christianee prtecepta explanare ,vel monere principes officii

ac boni exempli, quod ipsi potissimum Cultum Deiparse ceteris fidelibus deberent. aulam Lusitanam istiusmodi inVirqinis in
schedulis aliquot pr&cipuas vexit invento virtutes laudesque inscripsit ; Dei Matris
:

Erancisci auctoritas et gratia valuit. Intra dO' mesticos cotlegiilares nihito aliterprocul du bio fuit, atque Conimbruw fuisse supra di

ximus

4*id addispeciatimpocollegio S. Antonii Borgia test, fuisse, cum in degeret, nonnullos e sociis, qui in vocation e
:

ex Alvaro

virtutibus singidis

gruas totidem orationes addidit

ad has impetrandas conparidein

:

sua vacitlarentquidem,sed brevi Borgiae hor- E tatibus confirmati resipuerint, et arreptum vitce genus constanter exin sequi perrexerinU
144 His rebus in Lusitania gestis, Ulyssiinde Eboram pone discessit die v Octobris Henricus, alter venit; monitus a Ludovico
:

'/'<*

Ebor*

schedularum numero reginse, principis, ceterarumque nobilium feminarum nomina

singulatim adscripsit.

'""*

Tum vero utrseque dischedula, ul sors dabat, junctee ea lege eam, stribuebantur singulis, nec octiduo ad quamsibi sors obtulisset, virtutem singulari orationem studio eniterentur, additamque iis id generis inindies recitarent. His aliisque
stitutis

regis frater,

tnm Cardinalis
,

archiepiscopus

Eranciscum

mox

et Eborensis Lusitam.r rea> , dein vero ab advehtu suo amicissime

templo convenit, ac, ut die postero cathedrati impetravit. Non tonge adconcionemdiceret,
Melo, is, inde sub in tempus aberat Georgius Ccvsarem in Galliam secuto, quem Borgia?, is socium adhcesisse diximus. Summopere Borginmpro antiqua amicitia coram quidem attoquium, avebat; sed prohibebat id
alloqui

ea brevi
est,

morum mutatio inaula Lusi-

tana facta

ut liberioris ingenii et linguse nonnemo fuerit, qui Borg-iam eo consilio ad accessisse, diceret, ut palatium regis

curiam

in

aulu

converteret in monasterium, cujustum eedes regieeprse se speciem ferebant. id 142 Verum Joanme principi vehementer ~BoYgi&vero,oblatasibi opplacuit

sane

inventum

inviam taqua Georgius tenebatur, febris quidem sed men se dedit ausu temerario necdum enim Eboram pervenera/ felici
: , , :

portunitate

utendum ratus, longius provexit industriam. Quod inventum, inquit Orlandimirum in nus ad annum 1553, num. 49, cum

quin,

modum
sa

arrisisset Joannae, Borg-ia, qui

immen-

quadam

c nes ad

cupiditate flagrabat incitandi homiut, virtutem, pro sua mercede poposcit,

Posteaquam amice sese restitutum senserit. depeccatis Francisco conqressi sunt, confiteri qua ex re tantopere tum Georgius voluit recreatus est, ut corpo:

jam

depulsa febri, pristinse valetudini

familise, ea cum quaj mater esset princepsque universa ad honorem Virginis fcujus aula sua animum repurnatalis dies tum celebrabatur) confirmagaret, et alimentis deinde cselestibus ipsemet leret. Quodcum facile impetrasset, Hostiam, anctus ad id sacerdos, divinissimam tenens tequam inciperet distribuere , manu
,

animo tum corpore incolumis ad suos rever- y re quidem prorsus ad vero deinceps non minus sus sit- animo
paulo antea corvirtutem incaluerit, quam Franciscique cpnventu vore Hcvc de Georgii ex P. Dionysio Vasquez,qicem Atvarus, forte Francisoi Ebopauto ante, ubi de Henriciet
laudat. rensi conqressu loquitur,
itineri tino invitatus repenle
silio

Brujan- TiSEbora Villam -VUiosamaducc t dedit, co con- sc

mM

pauca verba, sed ardentia fecit, ostendens,quis quae ejus esset is, quem manibus sustinebat, contrano susquanta e majestas et sanctitas
:

cipientis

illum hominis vilitaspravitasque. tempore, mg-ens quae verba, eo prolata sensu ac motus. Ex eoque consecutus est audientium

Ad

utprius duciTheodosioprxsentemse obviam sibi honons causa sisteret, quam Me iler emeverum octo circiter leucarum
fieret:

quoque die tempore in principis aula octavo

cra illa

sa-

inmtabatur, tiendum Francisco erat.ut, quo moneri tempestivede verveniret atqueadeo uhreiejusadventu dux Brigantinuspotutt,
:

quinto demysteria, minimum autem

La

tt

urbe Ulys -

riponemi colHgit;

sunt. cimo, obiri salubriter serioque ccepta mo, Franciscus 148 Amplam itaque colhgebat sitana laborum suorum et opimam sibi suo deesse officio

m ^u-

cwc E.

contigit.

00 consp

NonproculVilla.niwsaFnnnobUitate^pum aberat, cummulta Theodosium habu u ut in mutuum venere ex equo dux de-

^^
^

messem

verumtamen

""'
neo

proptor, vgr0> faclus duci

visusfuisset.nisiciviumpariteretpromiscux isttOomultitudinis saluti animceque eommod subindelributsseLVan rum suorumpartem Alvarus lib. i, cap. 1, 3 scnin templis, ut

borepe

^
,

se honore

dignum existimans, ruhumi proad ducis pedes sese x arnplexus ad m0

jaceniem

^Jusaue palatxum usq

per deduxit, ibique deiinuU

DE
186
acctorb
J. B.

S.

FRANCISCO
in-

WnOUC

^m-vswoFranciscus
:

aliguotdies

^r^Zl^T/salutem
e a

Bustamaniio Ber ardo

venisset,

n 'JTVX con Casteltx dalusixet

ivo

TJ

a P AntonioCorduoaetFratreV nos in AntesMaria

finiis sitos

per-

islianx

huml .

+*tt
o

xpleX c0 ,nple*us cenderil,

lioeros
tis

*W amorem, ^ctenujuer^ ^XJ^Zm auxen T'Ji

,

uo auo Cascenlem

us

postercsquej^ P

jure transcnpsit,

utjo

perpeluo heredttaAlvarus>

^ J

Socletalem

ve hemenler

deinde

mdu*i

^'^sspecimen dedit, quod sp litatisetmansueludm

ex Ribadmnra fc C narrat Dum
,

^^ ^%"
1

Latine sic
j(
.

am

adiit>

iaha

et

Bustaman-

sed et tradunt

n^ne^aJramH
.

Nieremoe rgius TcasteUasistunt,ejusi nQn _ Borgiam Vallisoien

Btsjecen^s

M TvZoSt m

desiliit.

ingressu,,

conclave an stotim, u

orationi v.ator Kediit interea

hrtwt..^^
occuparat; ra taqu

f%*? ; nibus im
*
'

flexiS)

-^

lorabat

impedimentis P

M^l
ntaUifenenni
talle

^^'^'''''TZsitania Redtturus e Lusitam 16

'

in Castellam
.

ibi locatis,

1JJ

^
quae

aapurtatis p eumilluc infirressam.

SffSS "--:"K';.

Dassem
p ccatis.
"t,

tibi

Verbera, libens cederera.

fateor

Sminitaris,
.

equidera mentiun

alius0p P idinoninftm*notiBVini

cem

factus,

Concursus subito ad placa. qui cum illumjurgrantem

in

rem *,**.

mwiwm

-yuotf

cos

aas

docuissentque,

quos stomachum evoille claros viros, sib i

^^
,

me

Uummas akbaniur
xx.x

wwra* ta
fl<

Aorfci to-

meret illustres esse et enibus acc.dens "dditus, masno sui pudore g vero homo b ublaveniam precatur. Franciscus Domino assidere sibi tum, amplexusque in neve demceps hortatus ad patientam, Jussit Addit Aliracundiae frena laxaret
,
:

Si

pta
'

donldederat itemsymbolamdederatregisLusitamprocuratoraliquisAuieoadnundinasvenerat.CcX' eodem anno collegn fabnca,

:

/t

1M3

ubique dein ultum, ac aspero vitse genere in sese

cietatis

toleranti* mrus, hominem illum Borgianee iracundiam egisse prxconem

acl z>o-

saperet,

hominesin animi

dubiis,

dumvixit,

itaaue est

est anno to^i vero fundamentum exorsus insequenti Didacus Ruiz de la Caproxime his, qui mara Methymnensis abbas, unus ex

^ms

iapidcm ;aciente Francisco

Operi paulo ante minus Societati faverant. Quadrado,ejusque dein suprema manus Petri uxoris,Franc,sr.r Manjon,curis expensisque

admota

fuit,

reditusque collegio constituti.

Castel-

Adhsec Methymna-Campiinvicinam \am binos esociis, P. FerdinandumAlvarez Baptistam Sanchez misit, qui Abulam et P prosuis laboribus excolerent quorum adeo
;

solitum fuisse recurrere. montibus, fimtom US Superatis tandem Mariams (Guadalquiviram recention Boetique fluvio ubi Antonomine vocant) Montellamusque, sociis avide exspenii matrem, filium cum progressi sunt. Ljeta ctantem, offenderunt, fuit ; F quidem illa e filii conspectu alloquioque hospitum suorum sanat Lvtior multo, cum gloricB ctimoniam, et, quo flagrabant, divinse vidit more suo Franipsa oculis

zelum suis e suggesto, cisous non modo verba faciebat circuibat, tintinnabused vicina etiam loca
:

batafuit industria, utjam tum Societatis collegium civitas peteret ; condi id cceptum fu.it
biennio post,
i

lum manu

i;i

cum Eispaniarum commissarii fnngeretur officio, eoque Borgmjussu

quatiens, ejusque sonitu incolas accolasque convocans, quibus dein fidei doctrincvque Christianx prwcepta institutahis aliisque id genus que enucleabat rebus mota Catharina Fernandia de Corduba,Antoniimater, miro inSocietatis institutum amore ferri, tractareque ccepit de con:

profecti sunt P. Ferdinandus Alvarus (is,cujus mentio facta est) civis Abulensis, et P. Joannes de Padranos.Hi primi e Societate cum
S. Teresia, lectissimo illo

Carmeli

flore,

ami-

citiam singulari divini

iniere
:

Numinis

beneficio
est usa,ac,

dendo Montellano collegio, quod anno 1558 incoli a sociis cceptum est, teste Sacchino
part. 2 Hist. Societatis lib. 2, num. 135. eodem pariter profectum est, ut CordubcV,

utroque confessore subinde

Ex

sia

Padrano duce, S Ignatii exercitiis spiritualipurissimum quantumvis animum,magis maqisque expurgare voluit et expolire. 147 Colligenax tam optmx messi m regno Legionensi intento Borgiae crebrw allaLv sunt
bus,

qua in urbe
que

sui
,

maxime

auctoritate opibus,

clarissimarum matronarum litterce ,quibus in Andalusiam maximis precibus invitabatur, maximeamarchionis dePriego uxore,Antonii Cordubtv, filii sui, quem Borgla in suo comitatu habebat, videndi percupida. Itineri sese dedit mense Novembri anni 1553 una cum P

quam P. Antonius societati domiciliumperoptarent. Scripserat in eam rem marchio ad Joannem de Corduba, Cordubensis ecclesicV decanum, generis splendore clarissimum, opulentum sed falsa de Societatis homiac divitem nibus opinione imbutum et, ecce, prseter, exspectationem Isetus Montellam nuntius
pollebant

tam ipsa

Corduba

venit,

Joannem domum, quam

in-

colebat,

DIE DECIMA OCTOBRIS.

O i eoa
'

181
.QCtOM
J.

t,eximiam,etsacra

snpellectile appri,

me instructam,

Societati dono dedisse

ac

D.

fructus annuos decrevisse. sunt Cordubam die 2 149 Profecti itaque pactumque die postero fuit, ut luDecembris, Ita litterarius quamprimum aperiretur.

statuendo tuendoque collegio

XII. Tordesillam ad Joannam

aviam

et

Vallisoletum

ad

dus

lib. 4, cap. 8, 2 Vitae S. Franfere Alvarus Societatis et Orlandinus part. 1 Hist. isci uli die.quo Corquamvisde Vesulib. 13, num. 41 ; pervenere, aliter hicscribere videatur

Joannam sororem
Hispaniarum
tur
:

a Philippo,

principe, evoca-

dubam

concionibus suis multos

cum ea (Cordubensis civitas) his verbis Sed ocius spectare primordia, uercuperet studiorum (Joannis Cordubse, de qiua?dibus
:

ad meliora convertit.

dum

ludus struitur, in minoribus bus proxime) ab eodem Joanne commodatis. alteris aperitur Montillam apud Catharinam marchionem

in his

Jam

Inieratjam annus

incolse cum convenerant novi futuri collegii Corduba qui primus fuit rector, et Antonio ex Lusitania nuper Borg-ia ac Bustamantio
,

narrare Alvarus '<". pergit, cumPhilippi, Hispaniarum prtn- jJ^JJ^'

1554-, ut

<

ipso

reversis..

ti: cum Hi ,-,m

nsptprii r.nlnnis S. cseteris colonis

CatharinEe Catharinae

"'<< cipis, litterisin Castellam revocatus fuit sx.r, q lebat enim Philippus Joannx, avi.r Tordesillx mentis impos erat, vices, exj

clarissimse sacro die fxxv virgini martyrique unde Montilla Novembris) translati Cordubam,

sexleucisabest,

communicum gratulationetema decano ictroducuntur.

tusque anno prxterito fuerat, miserse prtnci* pi non inutilem Borg-iae fuisse prmentiam hic vero, acceptis Philippi litteris, Matritum
:

B porarias

illas in redes

apertus iii Idus DeHic ig-itur ludus primum ejusdem mensis) quina cembris (id est, die xi
classium varietate distinctus gestis, Mon' 150 His Cordubse ex sententia rediit, quo ibi relicto, tellam cum P. Antonio Gaditani porcum fratre Bernardo.ad maris de Barameda Hispani quem San-Lucar
etc.

mm.

maturavit Philippum offendit in aedxbus E regis (ElPardo Hispanis dirtol idlcro ah urbe Matritensi tapide, mane ex ccdibus sacris, ubirei divimv inlerfiierat, egredientem Borrogiain familiari dignatus alloquio princeps Tordesillam delirantis Joannze causa gavit,
iter
:
:

iret,

moramque

ibi faceret

minimum

bimes-

tum

dicunt, tetendit,

invisurus

Methymnee Sidonix duces priusquam pervenit, Ossunde quo

vero duquidem Vrennas comites, Marchcnae ejusque uxorem Mariam de Tocem de Arcos,
ledo de via salutavit
x

pautrem ,quod,ut aiebat princeps, solus avuv proxime elapanno cis diebus plus profuisset quam medici plures annis quadraginta. so, Tordesillam profectus Borgia in mnodochio,

vix hi impetrare abs ilpedissequis unum comitan lo potuerunt, ut e progressi sepeteretur haud longe vero hinc
:

Maria de Texeda exstruxerat, hosin papitium sibi delegit inde vero Joannam
quod
illic
:

fuerant, cum socium suum Frater Bernarde, unius cete estallocutus:

Bernardum ita faes;

tantumque ejus P r:rsentia accederet, vis mah valuit, ut, quoties ad eam aliquamtulum intermitteret. vultusque furor PhiSub ejusdem anni principium Joanna,
latio invisit indies,

Zarcuela, /descende, equitabit modo frater altera item quodpedissequo nomen erat. At leucaprogressus,itaseipsumpanterallocutus equiFrancisce, jam et tuper binas
est
>

jam fere leucat iter eques emensus

ex equo

Lusitaniae principe, eolippi soror, Joanne, marito orbata, in tanto luctu solatn demque

Postquam paritercausa ad Borgiam confugit. posthumum, Sebastianum, Lusitanix filium certioregem pepererat, litteris Borgiam
dein
t

C J

contraniteretur,parendumVorgixfuit. Cum la Prontera nomen, ad oppidum, cui Xerez de subito, etsijam sero, venit, clam id subiit, ac deseruit, quod ipseque ex itinere fessus esset, primoribus suboluisse, quid adventus sui loci

tasti leucas do frater Bernardus.

;

descende ex equo, equitabit mohxc Quidquid autem

rem

cum a partu convaluisset, in simulque oravit, CastelLv regnum venturam, ne inde pedem efferret.
fecit,
se,

*'

152 ReddiUB sunt /, litterx sub idem tempus Philipesset Tordesillce, quo
pus, avimprius
oa/ci', vuvc qaret, vale
w-v-.~.

hM J-J
Angliamnam/'///-

suse,

quam
:

in
:

^m
gat .

mi(x

ut Fanum perspiceret. Cumjam in eo esset, Latine S Luciferi(itaSa.n-1xica.TBaudrandus

dicturus accessit offxcn causa verum trisli a pnnlippum adiit Franciseus sororem suam procipe nuntioperculsus fuit
-

exprimit) subiret

obviam sibi prodeuntem comite Methymnx Sidonix ducem, filio suo,

,

de Niebla, magnoque nobilium tum,intuitus,eotumfuit animi ruboreperfused majore sus, ut equum retro converteret insecutum et ex etiam, cum ducem, mox se advolutum equo descendentem, et genibus suis Deductus inopac dextramoscidantem vidit. uxonbus, pidum, ducis comitisque salutatis hospitaadduci non potuit, ut in ducis eedibus
;

numero

stipa-

et Hispamapediem in Castella adfuturam, /absenle, penes eamdem rum clavum, sese ejus se, ne Fnu.ciscus ab turum porro velle quo sorori suoe pro ea ,,. M
;

latere discederet,
vollebat,

publicarerum seu privatarum seu

rum

uuxdem auperitia esset adjutor. Invilis verum menseJuribus ista Franciscus excepil; venil, ipse eodem nio auo JoannaVallisoletum
guoque profectus
est,

quo

<">*"*

retur, his

omninoxenodochiumpubhcumprx:

pro proxiferens. Multus hic iUi de more fuit fructus adhsec mi salute labor, parque labori exstruendo tractare cum ducis uxore ccepit de item Marcheme apua Societaticollegio, quod interim vero ducis de Arcos uxorem fecerat operarios eodem evocavit, quatuor Societatis
:

quodposset, afferr*. Irincipi solamen, principi Joanme in curta adfmtj duus res eratadhuc vero (in collegio S. Antonncm ^demThrenos angusta admodum) populo modum leclioms sacne

f^

Jeremix prophelxper

Zumni

exercerenl qui novum illum agrum gnaviter et excolerent. Octobris Tomus V.

tempore Placentiam * Jeremx tbique sua dura sitam concessit, revocata perThrenosmediata, ad incudem

/j m

ITantequam eadem

in

Complut^ acad.

m
,

,t auod anno

inseguenti

tm 'P e

tos to,

?* *. ;

A.CTOBl

J.B.

rea g-yit-

moJi u,iv-~ iwirin to<e Orlandtno

l(
:

'''''"''"'''"'''TTS
im) inter

^^SX^^***
p-welara gu X Valhsom
,

-"'*

^Sftli * 15.> 6C r ",,

/!0cS Francisci iter r" u '"""'

-

SeU TS^sZTseaJoan. soub r^l"'^ aZdiensium discalccata-

Tnannis Joannls Mosckerm hoc anno prxcesserat p

in- '''.,

<>.

^ '^
::
,,, 129

oi

r<?i

Is'aum

fere peste inlerfutt, tta Joannes erat e ValhsoeU modo dixi,

ita vero

aescr imt.

ZeZtZ^uZuU-oTumotjecius;

m Alvaro retuh, qu<

ad annum
hic

*
h

W
,

ordinemserv. ValhsoUt de causadeillarum

monem
Borgia,

^^^a^enS^
1557

^ ^
flM ,
:

em fe&rar-nt

eunclalur habetur, inguit fr*dfrrita

flto,

patres, perconcro e

^>

ob S.

Antonn

differo

rf*M

ZZeseupoliusperstringere^^
Placeniiam
lendens
1

etalibi hoc anno res Vallisolclt

/

exAlmro ^f^^ISrl
geslas

propo te swni. itodacia, omntum tndulJoannes, narras ; malimgue aentiarum jactaram /accrc,

m^i

3^^^"

53

Alvarus nar'wrcebanteo tempore, ut

pte

interstse pcrregnum Valenlinum gravissima

odia
et inimicitias,

magister, ejusGalceranus Borgia, Montesw, Dioatus, et Carotus, nuefratres Philippus et hic UranGandiensis ducs, implicuerant erat
:

wdibus Humi ,1

qmdem adeo, ut ne mutuis sese turbis parabsiinerent hisce

.

qui adconingredi. At, Borgia est, idem, cionem dicit, Pranciscus Borgia., quem qui dux Gandiensis fuit. Cum nomen audivit, olim in aula cxsaris norat, veneratione , seu seu personx dignitate et
excipit civis,

fit,

studio ducti, Petrus

Ludovicus

templum propria animi curiositate impulsus, auditoribus miscuit. Desubiit, ceterisque se

tonantis e loco superiore

vox

ita

ad populum Borgiae pupugit commovitque Joanms am-

oisoi, ut

dictum est, fdius illi vero fratres, patre,$edaliamatre. Ei,juncti Figueeodem

;

ex

mum, ut,

equovix bene reperto templi exitu, seipsum agnoscens Septique conscenso, vix

rolis, a

quibusstabant,

diexvmJanuarii Va

spe
coai-tnjKr

sunt,netn manus proregis regm Valentini, ducisde Maqueda, inciderent, fu-

frustratus, nocte insequenti

somnum non

vi-

C ga,quaquapoterant,sibiconsulere.Summum ca res Prauoisco moerorem attulit, Hinc fra-

agitatus est stidit. Postridienon minoribus pristinam vitse rationem mulis, ut in melius mutaret, etsiobniteretursedulo. Tantitabons
erat

trum filiique amor, illincmultiplexDeioffensa, patrlse damnum, publicumque scandalum

exemplavitsemalacommutarecumbonis. Y quie- f.endeme 156 Tandem, cum corporis animique

it-

mox
,,

vautsoceium ciuens, Doigiciui

o^/y^
se

quasi id mati a se ortum es-

obtestatus est, ut
geret

di

ri i

pi

iculo

acJmon

\lorare, gemere ac veniam et misericordiam sibisuisque a Deo implorare. L54 Fewebant hujusmodi odia, cum in itinere Placentino, dequopaulo ante,constituto

Septimancam veniret, colliquam suam feceratjacentem prcedam,

mortuo animse vitam redderet
:

erigeret,

quidem Vallisoletum libenler venturum, nisi consibi timeret a curia, et visum esset longe ~->re loco, ubi et libere pectoet anteactee ._ esset aperire, delicta sine metudeflere. Borg-ia, qui, ut viise e suggestu descenderat, omnium, qucV conti-

armati
sooiis,

horum unus Pranciscum seorsum a

iuterquos P. Dionysius Vasquez,qui proculdubio pr&luarit,erat,aliquo
.

usque
vellet,
/'.

altersese ejus sociis junxit.

gerant, factus fuerat certior, orationis etjejunii sibi octiduum pro miseri illius conversione indixit; neque Septimancam,nisieofinito, adire constituit. In viam sededit die x\n

.\iiiu mroaius uranciscusprtorem, quid sioi Nihil turbatus Pranoiscus priorem, quict sibi

placide interrogavit. Tua,inquit ille, Borgia, causa non paucas hasce confeci
;
:

Junii

audi consilium nescius mihi videris quas aut sese irm simultai imi~
leucas
lia,

unacum P. Bustamantio et P. Herrera; idque noctupropter gestus diurnos. Seorsima

upiditas possit
s

dbdu

tus in al
res saltem
iis

potius; aut iter

S( n iis iterdumfacit,tetrumdcvm07iis spectrum jumehti, quo vehebatur, tergo insedit, quod prx tam infami onere neque progredi, neque

comitatus, qui

tuam

auram

ducere poterat. Ut Borgia. respicienti

horribilis

DIE DEGIMA OCTOBRIS.

horribitissubito species objecta est,priusexti-

possent, exhiberet. Erat, inquil,

teVallisoleti illustris

sta-

4CCT
J.

>it

quamanimumcolligerevaluerit,simulnidl pavoris indicem, ad quam aue voccm edidit confestim Bustamantio et Heraccurrentibus
trumeva7iuit,nonsineVYanc'\>L>ipua s p ec Horealiquo, quod tam imbellem hostemvelsic quam timuisset indicio tamen ea res fuit,
:

matrona, ge

prt-

B.

misnobilis,opib>
et

principum gratiaflo
in

oorporis eor-

natui ad\

dedita: audiit hsBC a\

Borgiam
to

cum

templo t quod Rosarii v salutis &terme per stiutn luoBus

:

vare ferret
auibus eripi.
fl(l

d&mon, eam prcedam

e suis

un-

retiquusqueornatuscorporisconji'i>rf>>s / gravi oratione disserentem aculeis sibi

iniijn"1

tus,

Borg"iam Moschera vidit, in 157 Porro ut provolutus, pedesque ejus, manantibus enua ubertimlacryynis, exosculaxterim ex oculis se ejusdem commisit arbitrio Vo-

mum perfodi
et

totidem sensit, quoi audii dicentis oresententias, quas domi dein li

cogitatione y^evotvens dssidua,
i

sibi ces-

totum

vi

ut, priusquam universas vitee luit Franciscus, Ignatii exercitia obiret, noxas confiteretur, S. solidiorque fructus e pcenitentice

quadam impulsuque divinopnesdndii tes splendidas omnemque mund

brem projicit, aliud posthac
que mores meditata.
160 Borg-inm dein accersi jubct ,ei
catis,
vi
\S t

alios

auo uberior

Sacramentopromanaret.PosteaquamDeorite Fraucisci cura fuit, ut Hliatus fuit, pnma quos Joannes ante offendepariter cum iis, ariter . amicitiamque rediret singurat, in gratiam sese Franciscus, expositaque Jolos adiit per
:

pec* 'oMn,ei

in sese admiserat, confessa, totam se ejusregendam commisitarbitrio Usa dein vcst ib us est modest iss i is ;$u os fecerat ad fastum sumptus, inpauperum alu
qiuv
. i ) i

umquam

5 c 'jJ^!

l0<

eum odia felici annis pcenitentia, concepta in exstinxit.Joannes dein,singulis cumuconatu contulit, latefacturus satis, Vallisoletum se terrori plerisque erat, nunc agno et, qui ante supplex mitior, singulis, quos olim tneserat, commissorum veniam deprecatus est,
factus, obad tam repentinam hominis mutationem ita stupescente curia et civitate universa. His uxore vicum gestis, Septimancam privatus

menta
ficiis,

convertit tempus, non urbanitatis ofnon confabulationibus jocisrr seculari;

bus, sed orationi et poenitenticB operibus con- E secravit ; quin et parthenonem exstruxit, in
ui quo demum, consentientemar>t<>, cursum sibi Deoque transegit. Non dcfuere tse etiam e Borg-iae auditoribus clarissimi nobi simique viri, qui, ut aulce scopulos quisquiliaS' que, quas, docente e suggestu Borg-ire, exvero
<

hacturus sese recepit, et quam illic domum transcribebat, consentiente uxore, Societati psit,additisprgeterea congruis reditibus alendo tuendoque, quod ex utrisque erectum fuit,

cvstimare didicerant, tuto declinarent, in suas seseditiones, aularelicta, receperint in his Atvarus laudatus numerat Martinum de Pi

Mm

adducii ;

sociorum tirocinio. 158 Ceterum Joannes, qiiod vitse illi reliquum fuit, Chnstiane, imo rehgiose traduxit. Jesu Itafere Ortandinus part.iHist. Societ. 79 et 80 in eo discrepat ab lib. 14, numm. ptane Alvaro, quodJoannem Borg-ia; concioni
:

mentel Tavarx marchionem, comitem stdbuli regniCastelt<v,NaxarcV item ducem,s>< m ><> Acerei maritimee przefectum, Alphonsum de
bedo comitem de Monterey
Toledo, comitum Qropezx
et

Franciscum de

filium, alios<i"<\
qulhut
<

quos prsetereo.

Hanc non interfuisse affirmet atque hinc ait : Moscherae mutationem, ut ab extremis tantam extremarepente mig-rarit, miraculo homines
;

Neque interea in aula otiosusfuit Joannamprincipemreliquumque gynceceum au161

:

licum S. Ignatiicxcrcitiis

ita excoluit, ut
in
l

non

minoreminauta Hispana,quam

usitana

ad

assig-nabant.Necsane, quid principio

ita converterit,

hominem
id

proditum

est.

Verum

quod

nuper, pietatis fructumfecerit. Tanti anna Franciscum, et quos sive in auta.sive

vero Jo-

cisco

SeptimaruixmotestixexemphsOrlandu haneeyu nusait, clicit id, auod res est secl preeeessisse apud Joannem commorationem Lsitati auidpiam oportuit, q uo d koin^
.-

^'.f;^ ^gJ^^SSSlWe * JL VaUwMam_ (irma [U

:

usque

a Societatis ad se hactenus, ut Franciscum ejusque socios Francisc. invitaret, impulerit audita nempe
acLeo
;

homimbus ahenum

A gW"
zUicei

ntoni

""J 'P^,,,

'

.,,,,/,

,,,.,
fr,'

anno
tus,

concio

quocl

quiclem conversionis Moscher*

principium, Alvaro teste, P. Herrera, ejuslatued emspeetator,scriptis,quxOrlan d,num

ri
'mi(i
itetn

^ZZprtTo WJ
^^qlando
opc
.

^51, ^J^^Z^r,
i
duo<
'
r
.

providenUa

ies ter mille

/-"

(inum

versio sed multa hujus genens

:

1^squidemruUh XcMosche 7
et vitee

con.

alia Vattiso-

Pranciscus concionando plisprcvstitit-.quotevitiorumccenoadvirtutem

leti

sux exem-

^S^^^ZZ ^^
jorei

QloHata ia m cle suo liberamt. auclore, Borgiam carest, se

ws

traduxerit, quot famitiarum,

pnvatorumque

^ i^ata
gyn*

^^ ^
i(

j fierett

hominum odiainimicitiasquerestinxemt,quot animi corlites consopiverit, quot prostibuta singulatim puritati reddiderit porisque
,

enarrarejustce historise, inquit

Alvarus hb.

4,

Satis cap. 9. 3, non patiuntur angustise. conigitur fore duxit, si illustriora queedam nosci cetera specimina, e quibus

, ac Uatis i conclave ,.,,<>,,,diebus in aliquod peculiare prwesset, si quidpec rent, ubi, qux ceteris observasset ipsa, vel sponte confi
. ,

^ ^ ^.^
,,_

V et ob sotum,

quem ex

mspmia

^^ pra sidem convent na

^^ ^

cati vel

rentur

pro merito reprehenderet ac princeps ipsa immunis garet, qua lege nec
castirece,

versionum

<

DB

S.

mNCtsCO

BORGI.V CONF.

J.

B.

^*rtS?tfLSSK5?

XIII

Fit

Commissarias Socie-

tetis'perHi8paniam:qutum peregrinandi ac gueius fuerit

mm
''"

bnl

intcrdum Matrdum

jjgfc

bernandi
ftata*

in ratio et divina

il-

lum
tonabat oralio, quar

Providentia.

^g^Uh-aiwtra
.

ligiosa.illustnbusmatromstam*

pi

liberalitate

P^ZfSXl *
t

SSJustietPastomecctevma*
adl rel, advena,

*%%%%% IkmiM invilasaluti muUitudinisetvoceelata

adli
</

^^llcZsa *-^*TtS*TMpToZcls constitue. ^

Zi
in triennium
sive
,

prospero inm per Hispaniam ugebaturjam ver a lum J^passim rerum Ignatio
, ,
.

(.,, <U1

,,,

""-

impedessupA'

'<

in oculis

*"%?&,
is

""">

SSaSSS V*K5T
o

:;;:

quartm, &*?* cum ComB t; St*nm* rianum^XTZluidemiam nonsegni-

mlS
t

TfirZribus er dedtt uiIfirmn

IgnaUus
1

Tn

humeris id oneris

Dei

minister efficere

^dadsalutem

^mponer

apropostto

djmwre

^^ ^ ^^ p mis
acce

peccala idmtocusm hoc responso advena,

ZTiS^SpUociorum^rn V Hispamarum Com7pro ^sX^ZZlue^uos Lclo ; Convemsseeo

cleclaravit.

onmir Bor-iam

^,,,,,,,,,.

omwew
[ruCtUS rnlligil.

ls <cte, ad '/'"' vilamexigeret.

.nieo

ZncZrumprxsides w^ "" m ZZinusait 14,

lib.
:

''Z, ivinrs

uberesgueconciommjus

Mtotustestesluculentismt.quamecccellens

,.,

^oratorfueritttestestot^u
l tgue t nter crerant,dequibus.num.W,al st,se,pOStaudlnrd.T/e>latu se

pr*ter NaBorgiam, Araozmm Turtalem in primis adrf A^rus, ^^arianum et Stradam ComplutenZZium, Villa-Novam,rectorem ^ro p M W.cas, Tablares Z^^as

num.

54,

gui conci

'.'"'.

ejus

numquam

abesse

semet P. Borgie Libus Commissarii munus

:

^"
ser-

,,,., v,, IJ

LmPompeipoliBovgie.m.nuUumhmctndi,.,,,/

,,,

stale

laude ea tempenon vulgari eloquenlix qWB Evangehcis prlestes, tlorcrent

t

arem

iwoenisse,

quamvisnon

deessenl,

Atoto u4^P^ annoseAlvarus tradit) nonnisi Zc idem Borgia non ff. quibus
>

^rchiones

lenti

(1555) misit, in

conscripsit; testesdeconibus ipse prwcepta

nomtnoiur.

Pr^

unens ^us

prsestanlissimigue theologi, nitme ioctissimi Compluti admiraiio,,, miisoleti atque narrat. ;,.,,/,, fmt, ul fusius Alvarus

56 partes Orlanclinus Ub. 14, Ignatium refert : btuBor-i scripsisse cM ad sanctitatem perderet itaque in eo munere

num.

^om,

paginis In pervolvendis sacris

,.,,,

et

sanctorum
era< no?i or-

patrumlucubrationilmstudiiphirimumopeeonsumpsit
:

tKeere

<'<'"*

,,. ,i,.,;,uisile; sed ordinate et

gramter:

suavitate nativam tamen eloquentiam kddicendum conditam ejus spircfoai oratio.

virili

homines incitare fectamque vitam Societatis eadem augeret, quae collegia recognosceret, nova vero ibi h inchoatajam essent, absolveret; Deum g-lorise, plus ad fundaret, unde plus ad videretur. Quod auanimos fructus rediturum
i

tem e\ itineribus

et colleg-iorum inspectionibus

nisi prsemissis aliisque corporis precibusjejuniis

numquam

accessit,

ad Deum pro tem;

pari deporis opportunitate castigationibus studioque est usus, seu in ce,, diligentia
leberrimis civitatibusadmagnatesdoctosque, pleseu ,,< pagis esset ad rudem rusticorwn

ideo loco fere traduannui curriculi superesset, versaretur quod ea seceret, in quo curia regia cum omnibus provinciis com:

des ad facilius

mercium,
sita.

et

ad ag-endum

ei

cum

proximis, et

videretur appoquotidiana transig-enda negotia propter eximiam Virihunominatim

Quod

bemverba facturus.

militatem, qua lucem hominum adjecit. dinem quserebat et latebras, B. Pater se gesserit, dispicere libet. Jam, qui in hisce
L65

fug-itans solitu-

Plurima per Rispanice provincias

clissita

lon- mr

geque

erant Societatis clomicilia, vel

suis coepta tantummodo condi, et nonclum absoluta, vel a fundamentis extruennumeris da, qucV >0Yg\viprxsentiam opemque deposce-

bant; neqite

etenim, si is officio suo defuit eumcollegiorum necessitas utilitasve vocaquo non bat, non piwcipitia, aspectu horrenda, non frigus aut obsitcV clensis nivibus vicv satis tvstus, non imbrium furor deterrebant
:

sibi

DIE DECIMA OCTOBRIS.

'

L91

h
i

piadversus aeris intemperiem, si paltio

C

tectusesset,prospectumputabat;prseclaagi dicebat, seu solis ardoribus urere 6 cum frigoremembraobrigescerent, seu f \ ^ 6 U seu podagra, seu denique calumniantium S il'ret ' perpetuo y U is peteretur.Mane iter faciens extra se raptus, velut suine\atur et P reCa umen to insidebat: idvero satagebat in SCl \ ut tantum sibi ab itinere temporis
:

absque eleemosijna missum faceret. Acddit aliquatido, ut apud consanguineos aut viros nobiles pernoctarecoactv s gnificis lau-

J.B

teque instructiscubia^hs somnum caperet at solo tum, aut in solo stratcV, si minus rccte valeret, cidcitse incubuit ut a domestiois ffr mulis, sagacibus, ita ut fit, hospituK
:
,

ctoribus, interdum, quod Tauri et Alr.nn^c

accidit,

obsercatum

fuit

Spl
;

Prin
6

posset, treliauum, utremdivinam facere xde sacra pedem efferebat quam *'usex Cp7l Sacrum ibidem horas seu orando seu T'
, ,

Th nndotraduxisset.Eademdecausaarecto
Znerleucas non paucas interdum
defle-

sed ah onwoiis interfuit queetian eoususestciborumdelectu,utnon,iisi oiliores sumeret, acparce admodum, nec liberalius, quam apud socios in triclinio. Atque &< dem, ut missa faciam, quse sev a moi um prxcipitiis,

Sacrum faceret, autemcum sociis TJaLcmoptaret-.ameridie

nostero locum, in quo

TL

TnZmtauoQuenonsemehutmiserHmum nZsus hospitiumhumijacens pernoctarit,

siveatatronibusprxdombusquevtt
,

Ivirutibusp^^
tamen
in loco facetias

haud aversatus, quibus

pericula subiit,perpetua tunc Bargta per Htspaniam peregrinandi ratio fwt ex Mvaro huc transcripta. Ita vero viUe austentatem rei &*"* Ig " :''" S 6 v.^. vw W.M-.A/C..,, , auxit ut certior w, i, arbitrtum aliquem assignarit,ad sociis atiquem assignamt, ad cujus arbitrtum
>

'

itineristxdiacomitibuslevarct.Quodsiferam vagantem,autvolitantesper aerem per montes locusamcevolucresde vita conspicabatur, aut

eas in offerebat, subita abreptus, R nior sese sunt universa, Deum, cujus sapientiacondita amoris flammas, ut in dul-

vitee

rigorem temperaret. 168 Porro, quod ad rationem attinet, qua Uispanise provincias gubernarit, Visus est Deus, inquitOrlandinuspart.\ U istorise Societatis

ttm

Jesu

lib.

M, numm.

63

et

tribus seqq.,
veteret,

concipiebatanimo cissimas ejus laudes erwnperet.

166

quocumque mauura suam Franciscus

:

peregrinandi

Adduci numquam potuit, etsi segro ut rebus terdum corpore aut parum firmo commeatui provideret itineri necessariis et sibi jumentum exemfacete dictitans, suum ipse vellet, esse, ut quod vlo quod imitari parum. A multum laboret, comederet autem
,

in-

tara ex sen eo ipse suara paviter admovisse prospere cunota gerebat. Nec tentia, tam

deerant, qui,

prudentiae reguexistimarent, quse gerebantur a la metirentur,

cum reshumau

Borgia, eanimioilloexamorespiritn M non quo ferebatur in peramicam paupertatem, dictiimitabili, quam admirabili
tamcffiteris
;

-i

iii,

quanto sui eratnegligentior, viatoremoffendebat, licitus magis. Siquando cuiequusmulusvedeerat,desiliebatinterram, dein in familiariqueprimum utens colloqmo
,

tantoaliorumsol-

tam tarentque tam multa amplecti coUegia,

acfuudamentis, idfraudi nullis nixa principiis

damnoque tum
mitterentur,

iis

ese,
,

qui ad ea oolle
velut

dum

ad ea
,

uvavnondum
aoerbij

jumentum ascenderejubebat, ut sic ipse vero permulta facilius Deo lucraretur

:

dehnitum

maturitatem

assecut*

deliguntur

tum

Societati
,

universa^,

dum

plura suo

wnu
et
)

suo s<epe inetiam milliariapedes ibatingenti viatonsuccommodo. Ut pauperculo nec noto aliquando ingrescurreret, locum palustrem
sus
est,

quam complectitur tamen, qui sublimiore

illospiritu,

arote contineat. [gnatiue

quadam prudentia
:

magisdivinapncstabat,a-rl.
iu orbe terrarum,

itiir

ur ^. 1) Tn.
:

F.Marnon inveexitum dis opportune subvenisset,

unde ipsemet,
nisi penchtanti
nisset.

quiper ipsn.n S.n.laMu

,'vrrat

eamque per Bor^riam

dirige-

cuiinitinere Anobili viro Castellano, omnibus destituforte occurrit,quod ita rebus quidem sui cutusiterfaceret,et ne modicam

quoque et bat et propagabat; usu

perdidicit,

expenmento

P er illum, qui
bat. Proinde,

Deura non ipsum esse Borg'iara,sed et moboaoollegia moliebatur

ram

haberet,increpitus,placiderespondit,me-

liussibi,

esse,utfidele?n, m quodsibi inmore positum

quam crederet,prospectum

esse: id

quid eum, si quid monendum quiescebai et videbatur, monuerat, de csBtero

cum

cumquehospitium

prsesese recepturus esset,

mitteret03conomum,quisedulofaceret,nequia adventantisibi deesset. lnterrogatusvero,ecauis illeesset ceconomus,quemnemo * . ..._._ Jlt r,.t n/il 7ll/ VYilset;Meimet,inquit,notitia,quafit,utnihilmi.

ommaeiuspermittebatarbitrio.Declarabatque impeUi Borgiam dies ipsadeincepsDei diffito tali duce atque maginec abeo potuisse, sub tiebant, Qu.n, h,i pn-qrae
s

homonos-

strononrectefieri, affnoscimua etiam videntiam ac misericordiam

m in
'

hi,peccatorummeorumprobeconscio,po3nasmodum

e_

aliis

famihis, ut condendis fundandisque

.

""^^fnios^auctores ac patres 5U0 humanaj m01ieret quai si quisad

inilt ^
,

accidat. qne que inferni merito, incommodum pluvia madens, 167 Siquando ad hospitium lectus, inediaquepressus divertebat,in quonec
sublatis in nec tumen, nec carna suppetebat, grates agebat ,et singutaccelum manibus,Deo capiebat, Uvrem, quam ea ex re animus ejus Semotum 101 titiam vidtusprodebathilaritas. inquo aut conclave quserebat

normt.m prudenti nnmam

errodirigeret, perspicuoB dirifferet, perspicuos

llltaqoe

Kerettum.cumaDeotraotateetgttber.
nataexitusadmirabilescoutineren,.

tamalta.utsineeoipaoNuimne.undeBuo
oomprehendl es foute trahebantoriginem,
sen-

mox angutum
socii

precibus et corporis flagellationi

vacabat.Cum

eos

horas oratiocubitum se recepissent ,tres (ut quidem ni dabat; S. Dionysii AreopagiUe Pautipevutgo audiunt) opera revolvebat, S. prohomiregnnationumChristique in pmmis
renovabat.in num salute sudorum memoriam mendicumulmendicum udederat, ne

era

adjuvand. ea uibus prsjerat, et cseteros ct c<mtonenter ut Doum ardenter

Primnm,

hsssssss
C

mandatis socio suo mdatis U, si quid, quod

efomue, offici. et omne o

gUansque p

illi

daret, suppeteret

SV=== ^ ^
U P

el

muu,

pra50urreM

CTOBi
B.

.1.

iTtiSme
u d

-csisrJSS W*"*'^^
oondebantur,
se ejus fieri poteret,
1

DE

SrB^s^B i.*^^
etcontinond.,.-,

s.

FBANCISCO BORGIA

OWF.
ut&uo

bitatemenC um co-

.^

adjungere mos propter Deum

faciliora eseent

&-^"?SS S^ P*
m
pafaenti uteo majorem res erat ,r_tione digna

Adtau .

verbie atoue
inspectio

jpr*eep coUe^mm
nt
,

"P^"^
nocturnK.
1

Siamfaetn^anti^v^mm^.fe.
tum,
ricu ; c

cnutri .

plo.

mbu unmilitat.sQue mun^ uu. Mm.sg

totettantosobirete,..
sole,

]orum

pe des

sanc t
o.

^^ ^ ^.^ b^ ^^
niteretnr

dumtaxat

feat

exem .

nava .
frequenta

^statrp.ni.erexurente
diurnis, ri bns ae

^^XSuetempo- ^^co no ^ operamcoqu mam>s

folo

penuna, n ?na oibariorum et toeomu.i.

%%aM
I.
'.,

nTipubUcasetvaletucuM P .
et

le

dinaria

n erentemani anc

va.ns loci bat. Conciones

prQ
e odcmque

^fvStSabebat,

o_rpentem

mo
!

atqne tranquillo

solun,

ad

disei-

captuque *erm m.ser.c * u

Ita iu ull0

.^
socie .

exhilararet

S^KS3-* S^C^rrxime s2 sss ff^i^sysraSS: *%**$?&

modis sere":;:;";:;;;,;'
pietae,

dam

Im-

^rum, Dommusautem
etqu*. ad tates per

pert tus aruoi

STSS5*.
I

o*niapatfendi

.-,.

Il1l

Li

.nc

mmodi.

,jjq

ad co neg-ium aliquod

mJo
gu&crnorft

disjecto neonl

ammumque mul-

Kressn

_, et rerum

videretur dmne ben simnl ingredi desiderat, omnium, qu natura

srpe Providrn-

bitrie affatotur,
11

ad

omuemque

offlcn

laudem

^TmOrtandinussuavemfelicemgueBov
universim gi_ administrationem _j/_W Mi/mim.S7)rOVlo ltCW ., .,
"

tiam

depingit: ce-

J
l
'

SS.su^erendisopportuneprooje

..

....ntisAt morbi trenere prascept.setmorb.g

ina,

ta,

nsed

const. nt.onum,

a Natali
'
l ' i '

d.vmum aeoeptas tamquam

ubique

^* l ;l*literm.^rtqu m &,
me

...

jene^ opus

l,,r -

^
(i

inopia coltegiis,
iss Sj

Borpa.

I !

'"""'"T "";"'" ^nit.

"'

thm

in

rft.

Busoepto

',";T propositoetaingulereDeibenefioum

d^ etfo lu.mbilcs et lorrama fpnebrisaue eduotos, per bilesOceanifluotussiccovestig-iotransmisisset, eosperdesertamhujus ^ito pere^nna. g imu] sustentans. Bevocabat tionem cselesti pane bominis dies et circumscnptos breves |11( nlrm

Lgere

"S
quam

um

c;. ?

Mvaruslib.l, *to Orta-ffaw atf, id pee 6cn5 e ptonou no S

ue

~,* s

^
r

10, 4

'^

ineamdem

rempotuisset,
toco

^tsCfutet.proferre, kocauidem .
^ MjJan inquit, collegn reticeat. Vallisoletani,

n iumnts alumnis

olerumque cidus vnrter pauxillum panis instabat prandendi omnis aliquando defuit;
horastiis

ta

ternitat em,

mexiguoshumanvitoanoeUos,prmiorum lasanotorum virovum exempla

hominum, quorum
quieti

nequeloculierant,undeadprandmm neangucessariaco?npararipossent ritum in his

atoBorgiam
est,qui,

actisDeogratus.solifa-

inanes cuetero. bores immensosetcontentiones oomparatione labores

rnin
aostri

tocampanxindicio admensam convocan

sunt,

Perpendebat, quanta

Laboribus propiores. demum infelicitas foret

auamextremamiseria,si,oumpereosDeustot
cl hostilibus ex inlu.ininrs a pecoatis eximeret, S idiiseriperet,ipsiineasse
fl

olerumpanisque, utut miliamfit, quod aderat, simulut exiguum,insingulos distribui jussit: janua auditus mensx assederant, ingens ab senex gravis et E est strcpitus: apertis foribus
,

modestusuna cumancilla, quxpanem,vinum

et
:

induerent, etin ns

ex iis , quibus prrentur.Q uodsi quisforte noxam aliquam inoidisset vel erat, ut homo, ih antiquissima ei oura erat, ut is erLevem offensoagnoscerel atque oorrigeret, ratum pro dignitate ao viribus satisfaceret. que Deo Adhocillumsuis verbis etexemplis invitans,
;

emergerent, mergeU otibus, undealii per eos

rogatus ova in canistro gestabat, aderat Gonzalez, seu ajanitore; seu a P. Francisco responsi qui pariter aderat, quis esset, nihil
tlr.lU^petiitquedumtaxat, ut, qiuv af)erret,in eleemosynam ex Dei amore acciperent Venesenis canities vultusque modestia, rei
.

randa
gestc-e

te?npus,7)iodus,ceteraque adjuncta nul-

sed quum fUt banc tu aoxam incurreres uterque uout ad eam eluendam fu.Mii
:
,

esse peccatis, Sentio ^aiebat) meis contractum

Vallisoletani collegii hicolis dubium fecere retiquu?n, quin prodigioso divinas Pro-

lum

videntix beneficioacceptumreferri, quidquid

id esset, oporteret. 173 Idem fere Septi?na?icse accidit, ubi

strum pmnarum aliquid subeamus. Eg-o quiquid tlem bffioatque hsec subibo tu vicissim, dem bffiO atque ho beundumputes,teoumipsedelibera. Quis
:

ad excreoauc. numerus exc?*everat soaorum quadraginta sociorum

RenuntiatumaliquandohicBoTgixpauloante prandium fuit, vix ahquid suppetere, u?ide

sibi

opitnlan-

Ju

tam ferusai ferreus.non ad hano tantam suapaternamque oaritatem mitesceret? ritatem

Ouis oon decteretur?
divinam

prandium pparetur: qua?itillumidesset,apponijussit,asserens,Deosuorumcuramnondefuturam-, idquodpaulopostomnibusmanifestum /'i(it:postfusaseni?nDeopreces,cu?nme?isse asside?*i

Rectoribus ac Provincialibus separatim prcipiebat, ut secum ipa reputarent, sibi red17]

rlendam

ationem eorum, quos Buscepissent odos, memores se patres essc, non beros ministros, non dorainos, eosque a se fovendos
es
ie
.
;

ca?ptum

est,

peregri?ius

quidam,

jumentum pane, vino,

camibusja??icoctis onustumducens, forespulsavit; cibariaobtuet

lit
,

DIE DECIMA OCTOBRIS.

.

translaQluV a foribusrecteadtriclinium ...., vafonf.inni xatis fuerunt. Eadem satis tasociorum refectioni
j-i

prsesuli vendere

/edemS. sedem S.

Hispalense premebatur auguitem collegium

stia

cam

inquo ne

unum quidem

panis pondo,

renuebat peregreque ad dintnm Salmantidictam, Snlmmttiversus profectus uxorem repern'i no morbo ratus id fieri in pertina ipi vidit
;

CTOll
B.

M&riffi de "Fwmo.ia. Mariffi Francia

j.

nedum aliorum ciborum suffciens copia, rclirector, auuin erat. P.JoannesSuarez, collegii semihora ante prandium angoris, in Borfiam
Suarezio certiorem fecit qu o versabatur, prseterea auxerat hospitum alianxietatem viseque labores dequot adventus, quos fames tantisperinDeum fatiaarant Borgia, elevata sereno vultu intuens, mente et Suarezium quoniam, inquit, ita diei prsesens hora exigit, examini conscientias, et deinprandio consue:
:

pcenam, Placentiam continuo

pura adit 3
ct

redit, episco-

aream vendit. Rever.s uxorem, eam sanitati redditam, ac

scere ccepisse, ex quo Placentiam
cceperat,

ips<
:

non absque stupore rcperit ita omnia ftuebant e sententia. mom^M 175 Vcrum unum Prancisci coiis deerat eequum videbatur ut Placentino cu,

jus tanta essent

in Societatem
.

tum indicium dabis simulveroDeo confidcs. quod Paruit ille alacriter et bona spe plenus, exsecutus est jamque aderat jussus fuerat, prandendi hora, cum vir nobilis ab Isabella Galindii, nobili fcmina, missus prse foribus copiam, adstitit, non largam modo ciborum hactenus ea domus et tricliniivariam,qua sed
:

redderet. Hs moribus Carvajal seculari principi aut generoso Equiti,

ut

quam

episcopo propior videretur.

ris

Extemi
.

prxter fas

et

decorum studiosus nonpacontraxerat

litium aligui
satis
l

rum cum

seris alicni

clero habuerat,
;

neque adeo
,

carebat,

dono offerens. lta magis, suos Borgia spem suam in Dei bonitate
suppellectilem

utrosque conveniebat e( quo<l caput crat, i>i contraria studia omnis pene abierat civitas, obgravissima, quce duseprseclarissimsei arva-

quam B

in terrenis bonis ac facultatibus collo-

care,edocebat.

jaliorum Zunnigarumque familise odia cebant. Prsesulis quidcm animum hospitum suorum exempla sermonesque pungebant, B
i

sed non immutabant.

Validioribus itaque,
t

quibus

XIV.
Caroli

Collegii

Placentini et

obfirmatum animum expugnaret armisutendumBoTgia censuit fuerunt au hoec jejunia pene perpetua, corporis affli
:

Hispalensis

origo.

Joannae

tiones prseter consuetas novse ac dirissimsSj

,

V matri,
et

morienti adest.

orationes ad horas aliquot extraordinarias diebus singulisprotractse, lacrymseperem

Vallisoleti

utilem multis opetirocinium Se-

quibus non midtum abfuit, quin oculorum usum amitteret neque id satis Borgiffl fuit
:

ram

navat,

socios, ut
latuit

idem facerent,

facile impulit.

Non

ptimancse instituit.
Carvajaliw,
Placenlinus

-rj uic adeo fidebat

Societati per

ipse, ut in acceptandis

Hispaniam

domiciliis ejus

ejmcopus, Socielali cullegi-

,un condil,

quodammodo desiderari prudentia videretur in quibus non postremo loco Placentinum et Hispalense collegia recensenda sunt. Egerat Tridenti cum Lainio et Salmerone Gutierrus Carvajalius, Placentinus episco:

prsesulem tantus vitse rigor, auditus* que fuit de eodem conqueri ut qui ne~ sciret sua causa hsec fieri: tenuit vero ea lucta per dies omnino triginta, quorum postremo Deus Francisci preces exaudire dignatus fuiU 176 Orationieodieabhorasecunda matuante tina ad undecimam usque incubuerat pendentis imagiru-m, cum inChristi e cruce accessit de tsetissima hsec vox ad aures ejus glorificabo eum. Oratorio egres Salvabo et
,

"'"'"'""

^''^Z

virtute ac doctrina captus fuerat, ut Societatis coloniam seu in dicecesi C stabilitam vehementer optaret jam ea de re cum Ignatio per litteras egerat, alterasque

pus, itaque

eorum

et

obvium

hunc in modum est allocutus Grates Deo ag\ precibus meis, ut ad me deditDominus id
e sociis

mox

sereno

vultu oculisque fulgentibus

unum et item alterum

:

Vallisoletum

adBorgiam misit, quibus e

sociis

sex Placentiam, quo inchoaretur collegium,

destinari postulabat: quod si se ceterisjungere Borg-ia vellet, nihil, aiebat, votis suis re-

tam

lioraseconvertatepiscopus.Eoloorn,, res msun m tllo sitaest, ut brevi Dei prodigia anteactam wut sitis FA vero paulo post, iftBjet emendaret, libere a
respiccret
statuit, ut

lictum
:

ocius prxsulis desiderio satis Placentiam mense Augusto anni 1554 HoTgi&jussu profecti sunt P. Villanova et P.
iri.

Factum

nova monitus,

Orlandmi hb.

15,

num.

d-Zverbisutar, neglecti

adeam diem

ani-

miplus

Martinus Salinas mense vero Octobri anni ejusdem Methymna-Campi eodem se contulit Borgia una cum PP. Bustamantio, Martino Gutierro, et DionysioVasqucz quibus Septimancce accessit P. Joannes Suarez. More suo Borgia ad publica pauperum hospitia divertere voluit at prsesul, dum templum
;
: :

populo strepituque

paulispe rationis habere: Secessil et precationi l,curarum,

^isquesededit.Deinhocquasija. jto gradu tota admaioraquotidiecontendit. Edicendum

di(Bcesicuravit,utsiquisseoppressumac a is famiharibua quere-

datumvelabse,velab
rctur
is

causam ageret, apud delectos judices ret. Tres autem de etquodsuumesset,re]

sedesque coltegii exstruuntur Patres rnorari alibi, quam suo in palatio, non est passus. Dum structura collegii provehitur, reditus
,

sua cmque e1 (Joannem de Ayosuum redderent, provisorem

werat

viros, qui jus dicerenl

^ttduo^Uocictatcpat^alte^nM.,,.-

annuos assignavit, qui alendis quadraginta civie sociis pares essent hortum item cxtra esset, tatem dono dedit sed cum extra muros nececivitate ad illum aditus pateret, ut ki perfoderentur,apud magistratum effecil. ir riobilis aream, collegii fabricx necessari<m>
:

Jm
suam

alterum juris

pontificii

pentum. Apud

nTmagntmvimauriargentiquedeposmt,!;

unS

quibusfrausaliquafacl

versus,

eam omnem

Ipseverosereconciliav.tcnmcle,

^^JK'

IVOTORI
j.

tmtndut.

^iousintegr^resroour^
ducentm
perfic
'
:

fabricm tum, suis sumptibus

<%ptfor Quibusonusm^raW
aluit
:

'T''1uibuTFamaias cenU
Pr

ille,

Eispalim
le

duodcc im

erat,

mores

ceteris

prW

3^3sssft SSSSSttSS
f

^Jfi,,

fJ"j" Casl)

.ju lii,

mm F m ^r ^^2mM,veteritmtwn ZTZZ%,i ""*

Vm
_

^mam
f
%

W !*'"' ^ ca^params, Hispasacerdotes

Jo .
rollegilm

breviarto adlanti

negotium

et

con-

in schc du-

ftmatB So

^tstuc^ ^ndeiatus

z^aTz^e7^eme,u,br^a
e

simul u vemt dicessit. Complutum ad eum salutandum 7onoris eausauniversa posterum.ut hjel in diem -.

CoKe0m, ccnto

o /c *

ZTaTZationecornpleretrna^

ex ivsismet laboribus ac majores ouotuUev*nueeorpus confirmari, aximecom:

infirmum ejus segrum

acaaemiaoonv*,*aeademia convenit,

cTsckolass cei scholassuacohonestare

academiw negare non koioreaccomitatueodeductuses-.acpubU. S.Doea,qmm Paschalis Maneius.Ordinis halujtoratome minici theologus clarissimus, Complutt ul lempoms laudatus fuit. Oborla studiosamjuventulem, nec alra Cives inter et seditio fuit &ona parsjuwntusanguinem,
:

^^^viuinhts. rectorepostulalus, guodpetebatur die zngen potuil. Postero itaoue

^llelprwsenUaab estareveUetprxsentoaah auodneteoalur,

interea Tescaperevideretur id suas ornatissimas et aecidit, ut xdes Zodwn modum Ferdinandius Po ntxus Leo-

P^f^J^ M

Sociela ti obtulerit

f^
.

rfforltagta,

mox

cujus rei Placen-

sibi soeiis

zw eli

au
a

PP.Turriano, AraoEemandez, Hispalim profectus

f-J^u u g
180 JH Domini

Mum
1

humihtatis specimin a edidit Borsanetimosta biliendx ejus

.^^
.^

^^.

hae, Mac &MS tcadmi* mfeitor.6w mterccfefeBorgHl, mtrf/1,5 .* scrf, ratus danim de severitate remisti judex,
:

p*

dum

aliquid xiati, et pietatem posse converti. in

ciant:

^or^v^tMa

xe de Acta suffiBorgia CMVtHM ftoc anno ccshs nunc de Hispalensrs collegn omgine

7m h

^^SLmiliasque teetum tunc quxrenm

re.mmq

^
'

^ ^^cnto fe-

^ matose<)
F

solen li taS prohibuisset,

.

Sua-

*riapud

hospitium, minus paupertaincrepuU Vix octif Pontium Leonium potuit

.

,,,,/,/., ,l/n.v

/,7,

Vit.v S. Franeisci

ag-evcnt,

ta^

Orlandmus hb

num

BZ

?aP
..

s^

Luthtanx
s;,,/, ,,
j

mssemimri Eispalicceptum erat hxreseos virus, cui, ne longius

alureobnnudnmcenserciUoT. introludum sociuiuus uiumuus giajam auaum Societalis alumnos eo inlro ducendiviam aliquam modMmgwe dticendt otai oKauam modumgue quaerebat. nu:.,w< n ,i nn*vt rem adUum aperuere ConsalPrimvm adeam V./J1V) nflitintt nt\oTtiPT(>. Cnitsnh (diclusin secutoMvusConsalvius, ct vus Consalvius, et Basilius (dictusin seculoklfonsusj Aoilo, no6t7i
.

non etimbribus esscnt pervi*. crebro fiebat, nt modo cubile, verum etiam capnt ipsum summa Hominis cum voluptate perp ueret. Adeoera
t

amoribuspaupertas.Cujusmtermcommoda cum amoriDuspauperias.vyujuaiutciiuwii*Ax V .

ad denique positum pro voto cerneret, passis lauDeum manibus, oculisque defixis in coelum limuoanere ci ujrniuuo ttes des ei canere et hymnos ccepit, quod se ta
se
+

apwd Hispalenses loco natus te"c paier sratJToaiiiMS Fernandez de

Pineda, qui cum Basiliifilii ingenti teneretur desideriojacultas Basiliofactaest, utpatrem una cum Consalvio meret hi cum Sispalim venissent, ad xenodochium, quod Amoris Dei
.

nere dignaretur, quodque in eam uroem nobilem, tam pracipuam per hominem tam imbecillum, tam nullarum virium Societatem videret invectam. Principio

^-,h - tam
quidem

summa fuit

sociorum Hispalensium egestas,ut vel exns, qux supra num. 173 dicta sunt, intelligi satis
potest;

dicebatur, recta tetendere; sed, foribus jam occlusis, humi totaea nocte somnum, non mi-

verum a tam tenuibus

initiis,

laben-

tibus annis, ita auctx Hispali Societatis res

nus dulcem

cepere,

quam

si in molli culcita

fuere, ut unius sedis loco tres ibidem et nu-

jacuissent; agnitus postridie Basilius, patri-

merosas

et

opulentas fuerit consecuta

que indicatus in sedespatemas una

cum

Con-

quod quidem
;

DIE DECIMA OCTOBIUS.

patribus idem Borgia?, vale Hispalensibus Lsetor, inquiebat, Icentis vaticinium fuit
:

-...., n ffJii oiit cum hxc omnia vobis aflluent. tempore Hispali Franciscus mora181 Quo " SSSito- &fl jMr w* ea; Processu canonizationis et P. Lur
'/-f

u0 P d id

dvossinetecto,sinecommeaturelinquam: neminem sollicitum teneat erit enim,

:

doctrina ingenioque cxcellentes Romam ex Hispania misit, qui Ital ierasque illustrarunt. Jacturam hanc Hisp rebant Araozius u(i, et quod ob multitudi*
;

J.B.

i-/-i7ii'c

vtowi nem

e/i/ ini , ui sociornrn, 1 itf /'>/ c humanioribus imiimi. litteris /1 i/v.ir? ;i //li-i/li/ c
,

tuti tradendis

,
'

fnn
ri.r.

Ai

foctivnnvtin Alitrtviiv narrat, ^-J--> testimonio Atvarus iinvrnt dovici Baldiviie Rem divinam quodam mane faciens, ccelesti luce perfundi visus est : aderat in

occupatorum, studiorum pro!ur gressus minor forct. A Bor^-ia, non procul abest, cum di%
centuplici re ipsa contigit) foenore compcnsahif 188 Versabatur adhuc Borgi

jacturam hanc qualemcumque

quadam

gubernatoris munere templo Petri Baidiviie, uxor Marina nomine, huin Indiis functuri, de Miranda, VilLvjusque socia, Catharina

QuMUain

Hispanis dicise, cujusmodi novse (de la Serena

Extremadura vicus est in

Augusta) nata
:

non procul Emerita luecnon modo Franeisci, dum verteret, vultum ccelesti quase adpopulum radiantem conspicata est, sed simul luce

AndalusicV oris apud Fauum Ia le redditse illi abs Joanna Hispania moderatrice sunt litterse, quibus ocius Castellam revocabatur, ut Joa
vita Tordesitlcvpericlitanti, adesset. I anna Ferdinandi et IsabelLc, Hispania

wwam,
et

in

dam

gum,

animo motus sensit, ut etiam eos intus in

filia heresque, Caroli V oassaris mater Philippo, Ma&imiliani imperatorh ex

,

quemdam veluti sanctitatis odorem mente peringensque mulierem desiderium caimitandi ejus, e cujus vultu tam miraperet erumperet. Templo egressa et bilis splendor Sacerdotis nomen edocta, rem totam suo ex
ciperet,

quem anno 150G, quo primum in Rispam qu\ casus venit, prwmatura morte amisit
acerbus accidit, ut dein mentis sua? perpetuo impos Tordesillse ea E rit reliquum vitse, quam ad annum usque L566 sub protraxit Tordesillam Franciscus uenit Februariimensis finem, aut principium Mar* tii: Cumautem, inquit Orlandinus lib. L5,Wttm. 81, "haud ita procul a supremo periculo offendisset, aggressus est ocius piis eam confirmare
infelici principi sic
:

Dominicanorum Ordine confessario exposuit, tamen sibi haud qui rem, etsi miram, miram
esse dixit, qui Borg-iae

mutatum vitse genus

:

et

sanctimoniam nosset Deum oraret, tum ut religionem recens exortam conservaret, tum ipsa, desideriis ut sanctis, quse conceperat
favere idem Deusporro quinquies de die orationem Dominicam et salutationem Angelicam pro Societate, dum itaque vitam instivixit, recitare consuevit,
:

pergeret

ex quo

illa

colloquiis et moriturae succurrcre. Obstabal vo menti dabat tis continua dementia, qucc nulla

integri luminis intervalla. Borgia tamen Deo obsocrabat, horfretus, quem tacitis precibus

tatur feminam,

Deo

se committat,
;

ei

posoat

famaque sanctitatis diem Sed non prius, quam in Chilensuum semprovinciam, quodaDeopetierat, SocietaLutem invectam viderit, quse ex ipsamet P.
tuit,

ut in odore
obierit.

novissima Sacramenta

sibi

vero protestandffl

ipsiusnominesancte fidei partes curamque pernon possit. Ad mittat, quando per morbum ipsa

banc

dovicus de Baldivia, collegii Chilensis rector, cum in ejusdem provincice oppido, Conceptionis dicto, versaretur, audivit.
/ll-ir- (/-y/

omnium convertit illa vocem prater spem animum^etBorg-iamjussitinchoaresunbi^liiiu:

quod cum Pater inchoass-t e1 verba m" addidifc, el ipsamet e Niceno symbolo sapienter respondit ad extremum, um cadem sapientia pronunciandi finis est factus, Amen.
:i
'

fMI-S.

182

Eodem

pariter iempore Constantinus

delaFuente illiustemporis hseresibus infectus magna eloquentix laudeHispali florebat, suis-

184,

Deinde

crucifixi

Christo signo eju

I

morientl Caro/i

queconcionibusperversorumdogmatumvirus instillabat ab incautis auditorum animis clam

:

propositis pia oscula Matris imag-ini pone propius admoveri applicari^ur ,,, eaque sibi

mairi

Tord6$lll* -

auctor Borgia hoc, ut sibi caverent, pluribus Constantino seu clanC destino, seu, prout res exigeret, aperto marle congrederentur qui dein a fidei censoribiis
fuit
:

suis item, ut

cum

in carcerem frusus ultrices proprix perfldide manus sibi ipsi violentus intulit multideniBorque, qui a Constantino fuerant seducti, erroribus, quos imgiae ac sociorum opera ab
\

Sparsoboepercuriamdereginaresipiscente pu- p gaudium inmore, commune fuit universorum conjunctum, ut [..i o-enti cum admiratione amentia meminerant, quam ea veheni. abhorreret commemoratione a piarum rerum WJrocum idqueBorgi83meritisassiffnab;.:,i.
I

mentis indicia animadverfceret, tot compositas mittef uit, ut Salmanticam

auctor familiaribus
sententias exquireret, hcerent qui doctorum

biberant, resipuerunt. Hispali digressus,

Fanum

Luciferi (iia Lucar de Barrameda vocant) sese contidit, ubi prceter fructus ceteros Melchiori Marco, Catalauno et musico olim suo, cum Catalau-

ad quidam oppidum San-

retneregiiuBeoiamlocideductJEsupr.m, rlte ,mI..x.-. mysteriaSUbministrare^-ou^lHMU,, notaa doctor sapiento, PrDominicus Soto, qui de regina dicatorum ex Ordine, oiumw
1

.I

nixprorex

ingrediendx Societatis menquideincoadjutoribusadscnptus, teminjecitFrancisco in iis, qiux ad privatam ejus personam, vitseque rationem velut superior datus
erat,
fuit, cui ille,

anuqu
cutu
^'

^^
.
1

edoctus> e t

cum Borgia

collo-

femiuam inungendam.
vetuit sciUcet

sanctum

i^uuji"

w, c i'"- pr beri *

nauseantisstomaoMcontur-batio

quamquam

ceteris pr&esset, hu-

mitus.Biteigituradextremuminuncl
sexts taa men, migravit e corpore populorum gandio, Caroh vero "eve maffno

millime promptissimeque in omnibus paruit. Sub hoc item tempus rem litterariam et rectam juventutis institutionem summa cura

provexit.MethymncX-Camp' humaniorum litterarum gymnasium aperuit item Placentiee, Burgis, in Monteregio, Murcise,Cordubieet inplerisque, qiuv erigcbat, collegiis. Salmanticcv studia altiora instituit; plurimos eliam
;

Z ^uperatementemigrasset^P.
nZverba fuere-.i^
Christne

Ang-li^ PhUippi lonmpevaTorls, et regis tum maSmo quod eo regina delil,

orndto

Octobris Tonuts V.

DE
A0CT o
/.

S.

aANCISCO BORGIA CONF.

titulosque, quorum fretiores appellationes est, aversabaquens in aulis principum usus duquis luradeo oderatque, ut, si

rm verbaded.e auiprxter Orlandinum, cujus

tnP.HerrerxtestisoculatietS
nulla sit apud ea de re t licet ejusdem minime debeat. neiram mentio, dubitari

dedit narra^ super reginm obitu Borsria

lovaliiin

fortuncC.Ronorahonores quxrerent vel bona

dommum

ntaCaroliVlib.toauctoritfitemlMji
Rbadi

vaiuoteuin ge n,aSo,!*ta.
leJ " rrm

mAtvero,
tcnllll
j

si

tu pneibut

aum anis eonstans esse et perpetuum <><"< inaentis mali undecalamitasortaest, qua w
solet,
'

Pranc &>

hme prospere utninumnu cesserint, aha

t

^f**
<

gembus oborcemveappellaret, flexis etiam rymis ne se posthac hustuiaret lox Joanni, ut jusmodi vocabulis oneraret. Fiho ad Ludovicam VilLv-Formosx duAraozii
t

ex

formidinem eidem
sieratsu

incussit. Xn

ivis

mPontifex Paulu ,
XI

XI

Ub#aa

UamanniXm^pauooxtemposttmpore

Alvarus refert, cem, Borgi* sororem, litteris nomine appellaret, ne se alio, quam Francisci per urbem iret, et vetuit cum vero aliquando vim, sibi obex offxcinis ingentem opiflcum honoris, partim pr(v cu> partim causa
:

viam

HujusverosuccessorPaulwIV, pontiflcatuvixinito,Qallommsesefaui^em, pnncipum adversariumautemAustriacor oinostendit,etpalamquidemanno] Galliarum rege itum anno prtecedente cum erupijnnciHenric0 TI fozdusin apertum Tordesilla ad aulam defuncta Joanna, boo remea Eispanam Vallisoleti tum morantem
Uareellu
.

riositateprodeuntem conspiceret. Bustamantw, quot des, inquiebat comiti suo belluam (ita semetipsum homines magnam nominabat) spectatum accurrant ? solitudinis 187 Sed religiosx quietis ac BaTgia,,quam ulperpetuointer amantiorerat

Nonne

vi-

Se P ,i

,tls

r 0c ,n,u nijl .
"'""

, ;

in

ignotum, quavia)Paulum Pontiflllispaniarvm c$mintellemtin rhilippmu II etrcommunicationis parare sentenregem scipsum, quieam tiam. ncijne id taulum,sed ehcuria aliisque civitatibus pubhcaret,
u0l hic Borgria inter

auUe tumuttus iurbasque hcereret quare Valcsset, Vallisolelo Septimancam, undesiopus potcrat identidem lisoletumcito redire faciie anno supesecedebat. Collegium Septimanca>
:
,

et apertus riore (1551) condi coeptum fuerat, cum pro votis haud saludus litterarius, qui,

gendum. Hmit

malleumet

incudem, Si PonHflcipareret, Philippi offennon poterat Pontiflcis verojusi

sam efjugere sanonexsequi gratumquidem Philippo futst

frequentaretur visum Borg-ias est, eas probationis dogedes, seu collegium in primse novitiaium, accedente fundatoris mum seu consensu, convertere. Tironibus, cum jam ad
tis
,

sel,

Hispressus sed sibi ac Societati odiosum.

quadraginfa eorum numerusfere excrevisset, magistrum prxfecit Bustamantium nec eo

:

angustiis

Deum

precibus placare constituit,

contentus eo s&pe ipse?net commeabat, ut eo-

Dionysio Vasquez et Septimancam oum P. conceptum animo dolorem non ita profectus, Dionycelare potuit, quin hunc in ejus mltu quodreserat rogatus, siuslegeret
t

rum cximios

acl

omne

virtutis

genus conatus

suis verbis exemplisque foveret ac promovemagnaret; quibus tantum effecit, ut multi

sapientiumque viediccit, addiditque, se Dei rorum consiliaeayploraturum, hisque comper-

tum, religiosorumque virorum tirocinium istv.d spcclatum venirent, velut antiqux sanspeciem oculis usurpaturi. Quod si tironum illorum fervor modestiaque admirationiexteris erant, non minori Francisco voluptati /w<?re;Delectabatur, inquit Orlandinus lib.Vo, num. 87, hac institutione tyronura maxictitatis

quidem untis, ab offlcio suo se ne adlatum Bene speran Borgiam guem discessurum. Dionysius jussit et inler u{rumque convenit
t t

ni in

tam ardua sua Deo sacriflcia precationcsquc offerrent id cumpluribu ijamsep/:

timanis db utroque factitatum sedulo esset, surreccii tandem db oratione nOctuma itarepenteanimo confirniatus, vl de prosjicro rcsuccessu posthac minime dubitaret et VOropaucis posl dichus Jioma liltcrasui-cepit, c quibus Pontifexparatumin Hispanumregem fvlmcn iuhibvissc nv.utiahulvr quod inter /,r:n ipua, quibus umquama Deo affectus fuerut beneficia Bo ia numeravit. ,si; Quod a Disitandis Societatis /-<'/ Eispa'"<01 muftn jem operam niamdomiciliisreliquumhabchatanni tempus

rum

mivni

vel Vallisoleti,

ubitum curia Hispana mora:

batur, prout ab Xgnatiojussus fuerat, vel in

vicinis
1

allisoleto locis transigebat

in

ibi

qui-

dcm, scr
ci/,i

onsiliis suis Joanna prin.

frequens adstitit

apud quam cum

pl
noi[

mvm

avctoritute valeret et gratia,

mirum
\

est, si ingenti

clientum numero obsideretur,

mopere Borgia, Gemmam Societatis appellans hanc domum, in suoque corde, si posset inspici, domum probaticnis affirmans inventum iri. Hic sese Borg-ia gerebat non secus ac unus ex illis hic precandi tempus t quod illi aula auldeque negolia sunHpuei^ant , resarciebat, hic pceni- y tentise opera geminabat hinc sacco humeros onustus in plateas vicosque prodibat, eleemosi/uum ostiatim emendicans; domiveronon tam vile erat culinx ministerium, quod non obiret. 0?'bes forte atiquando aqua diluebat, Gum tironum aliquis, qui recens ad probaHonem receptus fuerat, idem facturus, access/i vei um his non assuetus vixoperi manum admovere cceperat, quin resilierit. Vidit id Borg-ia, et libcre cospit ex eadem aqua, eoque potu visus est tironi admodum /hlectari; qui c.r hoc Borg-ia; facto pusillanimitatem suam ...-./., r, niamcrrati supplex petiit, alius: ;

quemsuisseu negotiisseu votis plurimum rcnt fvtvrv.m, si ejus sibi voluntatem,

que planc ecusil.

nou ignordbant al>ii, qui lites sequebantur, nilul minvs molcsli.encijotiiqve Fraiu-isro fai

cessebant

nullius tamen commendare quam voluitcausam, aisipro quojus<vquitasguepugnaret. Qvam pavci, ej-ctamaliat iuterdum, ad me veniunt Hierosolymis! contra quam multi ex Mgyptol Td nimirum ir
:

redux ad cutinam recta coquum coadjutorem, qui recens eo venerat, nec Borgiam norat, offendit; cui Borgla Adjutum te venio ecquid impej<rius vclim, inquit ille, quid recte S( aut minus male calleas. Nihil, inquit Borgia, est, quod quidem recte calleam
se contulit, ubi
:

1SS Alias a curia

ubl

fl

ron ,tui

facth

'

c/ns intettectum volebat, dolere se

eco

tanto

clientium

numcro paucos

esse,

qui salutis ad

rcrrcrc culinam, aut orbes tergere fecero forniale. Bene habet, respondit coquus, cn tihi hvjus laboris materiem satis am-

se causarecurrerent; at longeptures, quivel

plam. Nec plura

universa culimc uiensitia

mundare

DIE DECIMA OCTOBRl^.

197

undaremox

ccepit ac detergere. Vallisoleto

ditabatv.r in patriam, pnvtcr

morcm suum

lOCTOM
J

o erj timancariinoctualiquandovenitmultocanivibusque obsitus cum adjatus frigore uam collegii venerat, jam cubitum sese recentceteri,etabjanualongeaberatjanitor: pra ut,quod dederat adventus sui ta factum est, iqnum,nullus audierit,ac sub dio auris nivis prse busque 'exjwsitus ac frigore obrigescens quam homini similior,subsiforibus, trunco,
:

Borgia fecit, ut ejus discessu.i haud multum sese opponeret at divinitus edoclus fore, ut animosior constantiorquc ad desertx Societatis gremium rediret. Rediit ille paulo post utiprsedixerat Borgia, atque ita reliquum n:

B.

tse

cursum

exegit, ut nec ferventissimis

<

ret.

Ex

multis,

quos Septimancse
:

Deus

fuerit stere coactus

dum tandem ejus

socius

refert,

mlidius fores pulsavit ,ac post longam moram pfes intromissi sunt. Ita affectum ut reviderunt, summopereindoluector ac janitor Borg-ia consolari ex animo cupiens; eos

/aroribus, unum Alvarus quem anno 1550 adscribit orationi videlicet, quodam mane incumbens ei extra
iynpertivil,

se raptus
illis

cselos

glorise
,

runtat non est,

steti

afftuebat

apertos paratamque sibi in sedem vidit gaudiit quo animus magnitudinem facile stillai
:

inquit, curvices

qnis etenim toto

meas doleatis maeotempore,quopneforibus

:

ocidi vultusque prodebant; cctera statuse , quam vivo homini similior erat,quo illum situ

animum deliciis delibutum habui.Multi,

qui hoc aut sequenti anno iique egregii fuere, eodem Borg-ia Septimancse tirocinium sub ingressi sunt Muiti erant novitii prgenobiles
'

Bustaynantius reperit ubiredire ad se Borgi&coepit, instare Bustamant/us, ne se, quid* quid hujus esset, celatum vellet, actandem etiam extorquere, ealegeadjccta, nerem ulli
:

o-enere,

inquit Orlandinus

lib. 16,

num.

41 et

R
m

multo, quamterrena claritudine,Chri*seq., sed stianasbumilitatis magis luceconspicui. 1S9 Hos inter binos potissimum recenset

lucent

j annem Emmanuelem, et Garziam Alarconium deprioresic habet Inhis Joannes Em:

:

verum gestientis animilastimanifestaret tiam haud ita dissimidare Borgia potuit quin eam animadverterent ceteri; necfacere Bustamantius, quin, posteaquam Borgia se alio seorsum subduxerat, importunis socio- E rum precibus victus, quse exipsoftoTgiiiau: ,

manuel malo pudore servilia que in forum prodibat cum

tritus

vilissimo in

amictu tam omni vacuus obibat officia, obsonatumsporta, acsi innu:

disset, faceret

palam.

in eo fuisset
tironis sui

hanc
ria
tiae

compensabatque indolem Mag-ister caelestis, li-

munere

XV. Obortas
in

adversus So-

quidissimis

eum cceli deliciis inter ea ministecomplens Quam Joannes divinae indulg-enexcipiens sinu, eaque long-ius despicientiam sui provectus, cum consueta

cietatem
states
tolerat

Hispania tempeconstanter

morbosque
:

auram

g'rato

ad

invitatus a csesare ad

quartum adjecit, tria vota religiosorum emisit, obedientia sineret, in domestici adjusi sancta
toris officio

colloquium Societatem egregie

tuetur.
tempus Yerum si Borgia sub hocrecreariccelestibus, favoribus
iisque frequentibus,
Cedwiu
C*

altero sic

Deo, quamdiu viveret, serviendi.Zte habet Haud minore alacrite Garzias Alarconius familise suae splendorem sequeipsum opprobrio exornare crucis studebat. Coquo Se:

ptimancae inserviebat, cum Vallisoletum accertamqaam mensitus a commissario Francisco, tibialidiculus perrexit in curto ac lacero sago,

wauguto

bus multifariam ruptis, sinepallio eodemque fastum crucihabitu, ut penitus vanum sasculi ubi multos hafigeret, regias sedes ingressus, bene diu bebat e primariispropinquosacnotos,
:

meruit, non defuere tamen, ita permittente Numine, subinde res adversse, quibus illius constantiaprovirtus, et in tolerandis malis
sibi baretur,eoque acerbiores ,quo commissum Labore magno eo gregem chariorem habebat. erat anno 1555, ut Cccsaraugustse

deventum

praebuit. Alia C se oculis omnium spectandum natu quoque de eodem refertAlvarus. Fitius

sWMssra-5 a-jattsssss
nsePacheco, dePiqueras et Albaladexo dominorum. Diebus singulis a media nocteinmediam septimam orare solebat ssepe ex obsessorum corporibus dsemones expulit, mortemque, quam Ovieti obiit, prsedixit, ac brevi
; ; ;

essent, jamque I certoe Societati sedes coemptse quarta a Paschate in eo socii erant, ut feria

gloriosus post venerandte matronse cuipiam

adaras Joannes solenniore pompa facerent populum verba facturus erat Esquivelius, ad OrdineS.Dominici Joannes de Azorola,ille ex Prior, hic ex llieronymi, Csesaraugustanus pndie ejusdiei divini Verbi insignis prseco (arjam nocte adfuit, qui Lopi Marci
multa

apparuit. Emmanueli et Alarconio Alvarus liaud injuria BalthasaremMmrezn^ungu, ud hyuria BalthasaremAlvareziumjungit, } cujus sanetimomx insxgni lueulentum S. Te-

resia
parutam $ibi in

testimomum dedit. IWIta tironessuos Borsrianon verbis modo,

et
:

Aragonii vtcanusis chiepiscopi Ferdinandi rogaret, ut solennitOS erat) nomine verbisque, ' etur, ob delatas ad, d reiigiosorum in proximo haauerelas.Die poslero tamen ob cau-

= J ^ f*^
^~
e

h ;,,,;, m *^^2JsW>batas,factaqueprius

flogloriam
viftef.

sed bat

exemplis adsuidespicientiamerudie-

nam, eum tritx lacereeque ith vestes ssocium sent, marchio de Priego novasad ejus clam vetembus subshtuenmisit, sensim et
das sed, re detecta, ut illisuteretur, exora-n nonpotuU. Verbis, hortaUbus, precxbus:,s qui tironum sua in vocationevacillarent.ne eam desererent, sxpe effecit. In his nonvulgaris nobilitatis nonmmo fuit, qux xdtum mepaupertate silentioque territus, reditum
:

^^ZmaPZne, ad
'^Zaec^ta ^Tcarii edictum, fimla vwa

habitaest coram

soiennitas,

qua nondum quo euriones hujus * anathemate, tuis

valvts affteum fuit

^^XlelxidL,
mo

^ ^'"^ ^txm
socn perma

11

xsarmgusta nos socios excommun^J

.

idem insin yulos nomiipsa,

J civUas

dum

in ea

'

ecdesias iico

interdicto
tuijeeta,

m
IQS
J. B-

s.

nuNCisco
,

^mifa

niam Carolus,P'iv"

W^^^*hHispaninon

omnemacraUemmSc^a
toeio*

eerent, se

-I,

^i^n.olaruut, ut
-" -;;,,,', "telum quod aoer.
_
'

^"*32 We ^'^
tft* *JfiE Socie\Item odio oravissmo sfetesgj e
'

B
adv ,,,,,s ri.
religionifl
M
'"

spee.e,

asaes aumjlieationem eirca

^^ ZTlM S-~ ^X ^ZZJlL :;z rx=^; Hn"r rsr:

est,

cxsar

s, w>

tatis

cum

ta-

prosequeretur, qv.u<* kquasa dan< CJUS iute,x,

-*-

Tnannem ad Joannem Kn i mn.ntica

T
"'"*

m Tinter nialediota et gS^n^riapidesetidenJdenamieer,

ve rum
l9S //as "
'
;

Ba

ezecrationes

ouam

diu tenuit

neque^a

Borg..
toio

Zscio quis metus

dedit

studiumque.Perennes oamsedandi labor

iZitZcipij

rWJKK
MMfnm j?<
,-

ZViorefundebatadDeumpreces.perenns
V
..
,

...

..^w,

/7/vA/r/

pf.nreces puocicas

NM no
et

Petrus Tablares
honorifice

fecit,

""J" a quo bemgne audxtus

JJlW %"
P

quxppe quem suorum calamilate Bargi<K P. Romanus CxsarauOrlandinus scribit,

"toismsW<"?nWl

<**

teste P. Dtonyso percipiebantur Ex orahone vez auen\ Mvarus citat. a metprocella firm amconcepU,utips a i c to jac a&a t fl
,

profectus eorum, quxjllic qusta Vallisoletum rrrUorem feccrai neque dubi'nen-lHwlm;

:

sedanao u>i>arclquin V,. n^-.v. rogatu land hcet tui auctoritatem suam, huic populari prmceps mJoanna xuxdem fmMra, pri

<i

bmac
quo

securitatemque propelleret. angustix fuere perpetuie, (fl ^divina sunsolaliialiquidm0erenti^ox S Uret cod em tempore, $ {
,

J ^
Jn
S

fi
socios

-" ''"""'^ 7 "";;;';:;:^^" t">iM> monml, saxa, quibu* 0) "*

<

Societe
i0

a^,^m^amp^ muci

^ ^^^

Mdchior Canus F in amaras con tra

pmmrorm^f-fl^yj^ ^surge *te 8m

,. /,,,.,,/, rent. ,.; r<* m,
.<

8,^,

}*

**

"***"

""

.,,,,

m
y '''

De

/ c

/'" Sf^
'

ercque p rX disciplmxreligiosa, oosermn e0 e msandto

^^ adoUscentes nonpa stantes,nequedomimajor

^a.
.-

8SS '

affSTtS; CTiJ, /-^ P-^a admodum / T " 2? ^,

''

^am -^JhMte,
in Sccietate

uberiorexsHUt,mcputtuEeligionis
floret,

magmosque

vntu.wi

religionique

l\vsitraugustamnonitiiorinvnurvwm'>r
inde discedere coacti malorum, prius fuerant odio et execratione Societas tanto firredierunt, radicesque egit pepulemiores, quanto fuerai, qui caminde rat, turbo vehementior.

quegratulatione,

quam

vestrseinimici

atid
illa

habeo,

tum

ut

permittere pro certo perficiatur, tum ut conlun-

Deum

dantur mali, inquiebat in suis

ad Lainium
,

Ut-

gravi jaclam'

iin

Non minus grams Hispanse

Societati

quas teris Joannes Vega, Castellse prxses Vallisoleto die vn Octobris anni 1558 Roniatn scnpsit, Atvarus vero Hispanice exhibet Ub4 VtteFranoisci cap. 15, 2. 106 InJemi fitmtiM, quoutebatur, vitie ngor Borgiam lectoaffixit, nec una erat,quacum conflictari habuit, mali species alimen:

aUmeadeo^ov^aunus^fuiLquonon atque odeo Borgim annus L556 fuiU quo non

\/^./..,.w

So

jam fidpi tantum, scd amicorum,nobilium, mm vulgi fontom, sed >iVorm, nobilium, / ;,v-; smet. p.tiam aulx doctorvm et ipsiusmet etiam auLv in socios
11
,

j^

ii

cohcitatum

csi

Hisp Kedieratjam in Hispa-

DIE DECIM.Y OCTOBRIS.

tum o
^

199
J.B.

tasca pili Sj fmmoru mquemelansU ma de oundantia illam medici ex ima cohcoru andi prolixitate ortam rati, hac

ore P

ejus dore gerebat non sine summo re stomachus; accedebant ig rcV nimio fr

avebat, deposilisque sinistris de ea judiciis ac suspicionibus, erroris ses lamnabant,

^ 0Cllca
1

T' S W
l

accidit; quippe qui, ut socio *t U aravior

/

rdixe r e) ^

qii

X quidem

res ipso

malo

nec illustrioribusumquai nis aucta Societas estt sumptu et splendore collegia supra, sacrarum qu

tum,alum:

majore quo

ntestatus
t

est,

ex oratione non laborem

ca-

/rLtionemque, sed quietem viresque

Tnt

PC

malis septum dxmon prxterea

.

tris riisspetc

Ma
q

TTZZsit
s

vastuduit ubi convalescere terrere me i an cotiam dissiparet, F.

ali-

Hispaniam dopr&ses non modo bonam in Hisi sed mus fabricam contulit pecunias s Ovieium etiam id institutum intr tnbunal duit ipsum sa recens in Hispaniam ad exstirpandas ctashcereses sociorum frequenterop
batur.

t.trumentis musicis prxcinere

:

Ad eumdem modum
,

alix ahbi

te

dum interim ipse precibus, subinde piisque suspiriis vacaret

amceniorem,
adjuncto sibi socio,

states turbinesque felicirerum temporu scnsim commutatione scnsim evanuere, ut ex hujus-

ffCum

concedebat,utex rerum magis ex harum rerum tudine ac multo

rtricissapientm
L/ l0rB
:

creatarum pulchrieffe-

modi nebidis tenebrisque quibus involuta tantisperper Hispaniam Societas fuerat, cta,

Le animum W ^aZolZZZaZTaveiartmUem.
"
_

contemplatione obrutum dorecrearet solitudinem, etsi hu_

rior illustriorque emerserit, quarn spem a mosemperBorgiafoverat, ut luculente osten-

.~7,#

/1/111

tOVYi..

*. . atque hilantate remolestus esset, adeo ut its, mitteret, ceterisve conscn ejus mcerorisque erant B qui dolorum ferebat oris vut-

ZrZllTeTd-loaue operam dabat, ut ne porismaxunL,^ l_.t'*,-#

auid
cle

solita comitate

dunt ejusdem litterse adP. Ribadineiram, in in qvibus Belgio agentem postmodum dere loauitur sed verots Jl^ants Ua fereea K n/nud Alvarum Unum id loci commemoraDO, apudAlvarum tantum operae ac diligentiae in hac temporum
,

Mm

stupori foret,

quam prx se

calamitate fuisse a Societate allatum, u1 hanc mediocri fuisse subsidio saorarum sibi non qurestionum senatus norit, et grato etiam ani

Vl

tusque serenitas.

mofateatur rquamquam
fuerit,

in

hac aula, regnoque

r" SS
ea

^i^gt^ms
et fehcttate sese

ei.es

istosa
e

Theat^^ineno.
me detrusum
iu caralibi

patrocinium suscepenrimarii viri Socielatis

strosindig-itant) ortos essc;

lunUjactispassiminSocietatemealu^tnsrn e S.Domtntci civitate cluo potzssimum

alumnis parizelo, facundia palamopposuere.magisterBurgoaetmagtster Haud minus animose pro Societate beSalas

cerem, alterum hujusmodi nos igne combustos etc. Hiec ali;ique per orbem, et ecce, \ ivimus gradisseminantur nullis Qostns tiasque Domino agimus, quod merendi dimeritis tam multiplici bene de se occasione, ac suo nos vexillo dignos
g-netur
efficiat

patibulo suspensum,

ptimacxdepugnavitmagisterJoannesPenna. Eqreqiamquoqueineareoperampnestitttvtr Ordine Ludovicus undique summus ex eodem num_ 194 qui, ut scribit Alvarus
Granatensis, laudatus 3,

Pault in curiam ventsset, recte Epistolas, quibushaud quame Societatislaudem converttt nus, in Subdit his

quapropter non defuturum uobis ejufl QOauxilium spero, quo hac in majus bonum QOfltri 0011 strum, majorumque cognitionem facturum hac via et pacto (quod fa:

cum

vertantur;
cere

"fr?**

nosque experimento didioi musUitplurisSocietasnat, novusque ejusdem

Deus

assolet,

auctoritati
litteras

cumulus accedat. Refert etiamhas

obor-

Aposlolicum collegiumnominavit. Htspanus quas Alvarus ejusdem Ludovici Martn annt 1556 ad Ulyssipone die ultimo

amieum
,,

dedit, Utteras,

tatem laude cumulat, et Ferdinandus Valdeszusmaperte improbat. ^rarumquwsUospalensisarchiepiscopus et prxses, anno 1558 inno Hispaniam

exl Vf^ zn Mam^cta ^J^' a Cani

Ribadineira lib. 2, cap. 10, ubi Societatem persecutionum, tas hoc tempore in et Ilistoria Soquas modo fusius ex Atvaro sumus, turbas brevissime ^ZteZosZuli P ]: lit/ ,,,

M*
ve

^^

^ ^
ff

^.
^ .^^

mnm
vmpem

t
'

num

per

centilsocietatispublicumtesUmorjmd^ Valhsoletz _, cumque sparsus rumor esset,

carcerem fuisse aliquot e vero alienum declaravit
htteris, e

^J ge
re 9
seo

mi llesimum qum- lor prxp oCarolm< {

^seonjecto.da daHs acl ^hunaha

recitat quasad quibus Alvarus eas

KLsgestisclariSS imus,projectis re Hispamam, tris> seeessit in

p
in

^J^

Justi

moasterto

dtcsce-

sacrarumquxstionivnCxsaraugustanumtrtJunh annt 558 Prwclare

bunal dedit die xn optimequeetiam de Societate

ntinxvitam aeturu s. Belgt

anni 1556

Oftnt^sU pestateest Ludovicus Siracla, Veterts C^lUeA,a ciensisetHortensisin

gonieequeconfiniisabbas.quemManrquem "" Annahbus dstereiensibus ad pietateet cap. 6, num. 9, insignem

)^
r
tat

g^
^f

^^

Pht-

gna. Janmrii

^ ZZsprimum.acdeinVallisoletumdetalu;
,,.

^
:

,.,

.^ Fer
veetus

Bnudh fm-

ainandO /ratrt

Guipvscoam Septe mbris ei Laredo

rum

et seculi

epistolas,

f^ undeitdem.paucis comitantibus admonastedecus <^ patrum Wm V -J** ^oremjo^res^ rM Just quod alteram ad
sui
l

ad P-f xvi Maii anni 1558 scrtptam, utramque veroSo sum Romanum alteram, apud Alvarum laude plenam, vidests
cietatis
!

P' wn

S.

pietate excgil pje y

ad audendumporro,
^
stiinulosja
,

^ZT^aaZ pW*
iefa*nusm

dumq

'iu*

stmim

la-

men.

**\ euria vero frequens ad co^giumSo^uens coUegium So19^ , nobilttalsjon

cietatis factus est

SU^. ******

primarix

^Zf^^Ua KSS*"
i

prtdem subduk

Apostoltcas cursus, qux butlas confirmabatur,pe,lustrare ilhus institutum

&% ^SS

ZnTbusjamindeabannoVoU.v'

num.

** *<*' communtcarant. C*

DE
200
,*

S.
<J

BUSOBCO
/u*tf

BOBOIA CONF
toUiid V r0lm
J
-r

os suh .

mo-

'ZZus

vretioso hujus-

nxTOM
J. B.

Zterium

tamen wlena L,y/<?re(, S/w l

l

^f^J^f^Ziderio ~L irez
'

ptacitura. Ut

sterium

%emiemP usRomam^% n Hosucces. Iffnat

neralibus, in cjuzbus

_&, <*-* eo Z) tocalusitem sub ^ocatus Borffiam evocaut.

dfunclo

^f"^%L m Pr, manum ^f ^ * '^^

eons
Caroli venit Borr ,vsa ris

exosculam voluj.se*

jussit> ac

'"^ZZ^^Tt^
in

D^<^**%%Scomp4U* no ese h ^^^^.

oc

oWeste _
s

^Z^Ue^considereeteaput
scere i
eo --*<

urbem

iier

.my-" >-,

1557

>*--

'

part. 2

W.

*^%*fi
teVft,

Urb em,

ipsum
<"
1

^^'.^^^fc/vW

,,

Bt.rgia, ut

w^fT
nl
lurmra

Ca '-

* *6

ttmLsinni

atque inusilalo

oneraret, metuebat

idem

quoare

d susceperat ,

',-

/flntasse

vidimus supra.

Q n n^tnh\ veste
'

commutatum

vettet.

J_

'

/ntlifafi

^Borg...

nirnsarisalloquiumseuvaletucu
is

convervidensa lio sermonem

convalescebat, non riacen nnantisver Borgia

philippt setas, regnorum-

cfl .

1,,

gwamgwam Sacctows nwm.

114

^ J'
r
.

e aspir antis,

quam

abjecti

ammi

et

.,,

,.

F,r<hnavdum<le

la

^^f^
,

(ssent

m^m

fo ccr.c

corwm, 3 w* /mc .wper

-
'

^v^
sociis

suntdicta,memineri,Probemem^
sui bat Pranoiscus, id pectoris
fidei

arcanum jam

PP. Bustamantto et Herrera, F. Marco postrulie se icsocio suo individuo

tesibi

dedit itineri
serat,

hcecillum fuere Ztttere, gwt&ws caesaris ut ad patrem commonebatjbrepropediem,

fllia,

cum

paululum vero compluto discesredditx illis absJoannapnncipe,

:

mese et taaturnineque id ego ulli hominum taticommisisse, alteri compatefeci hactenus. Tibi et uni item autem nemimisi, inquiebat cxsar, prxterea

tum majestatem suam

ni.

quse ln memoria habeo, inquit Franciscus,

:

non vutgaris majestatis

fuit

consiln, ut Itoraccerseretur : id illum cepisse habitum cum sodalium Hieroiria

verum

eo

jam

sucB in me fiducia loco res sitas opinor, ut

Societatis

nymianorum
C mmws
J

ambopariterad
ciperent
;

habitu commutaret, vel, si id ilh esset, arrideret, certe, quod fas magnam Cartusiam sede re-

patere orbi possit, id non recens majestatis concesuse fuisse propositum, sed dudum ante

duaspatium mC n tam a nceps paraius accederet. Lectis Joanmv titteris, ad preces de more conversus,
tantademumnbhisanimialacritatesurrexit, hancsinu nequierit. Eamus, inut continere hanc sinu
quiebat
T_ > _% i-.Tf._0 oraculo, nescio quo, edoctus sum, fore mihi propitium Numen, cujus, ut plane confulo, benignitas faciet, ut neque So

viderentproin,utcwsarifaceretsatamen,utSocietati non deesset. Ita tis sic connmvh accidit, ut dcUbcm.uh<inre tamarPranoisous haberet, et adcerta-

ptum. Sic habet, inquit ille, nam, cum tum mihires undiquee votis fluerent, inde magis cominvidia, nihil humani me ad hanc vitee

mutationem impulisse perspiciet. 203 Meministi vicissim, ceesar, subjunxit Borg-ia, me quoque tum temporis aperuisse, quid de mutandispristinse vitsemorumque institutis statuissem. Teneo, inquit

una cumcssare coUoqulo,

c&sar, eos-

que tum animo meo tua oratio infixit aculeos,

nuuaconsecuwrum cvcuLuumuuu^, *-.. quos mdlaconsecutorum eventuumabolereaut

evellere

-__. __ta _>.

V.A

rt J-4 S\

socii;

plo

cietas,

neque cxsarsit habiturus, quod de

me

conqueratur.
ad
S. Jatli cce-

varietaspotuit,tuoquemaxime exemest, ut, abdicatis imperii regnorumque clavis, soli Deo vivere cceperim :verbis prxctare utrique stetimus. Varie dein ac familiariterprotractus estsermo;cumque sen-

factum

_-.._"--.

_->*-.

_-J* 7 /--. r**

.

r*

-'

v\

n rw -v*

rt r

n st t

iit

r4

s\

//.

f~tft

rlo

'.'_'_'_>

nobium,

num

rue

uiiiiiiu

puiutu vootui,

i/jzu jjvr

_,_

Jdssari,

in

diem crastinum ea de re

Francisci conclave iuspicerc

volu.it,

cumque
vidisset,

sermonem
ri, et

iterabimus. Placuit conditio csesa-

parietem sumptuoso auLvo

omatum

alterabalterosuum in conclave discessit. 204 Postero

DIE DECIMA. 0CT0BRIS.

SocietaU*

2iil

oo^postero die,cum in colloquium iterato fuit a csesare Borg-ia sibi assivenere, coactus etcaput tegere: sermonis initium cnesar rJere Nunc, inquit, sivacat, causas, cur liunc
ingressus sis, qualisque is sit, mihi inquit Borgia, csesar, exponas volo. jEqua, igitur, quodjubes, et vere, faciam rpostulas
f
nit'

IUCTOM
J.B.

XVI.
ejus
affixi

S. Teresiae spiritum ap:

OMinem

probat

insigne prodigium, in
cruci

manibus per Christi

et

fideliter.

Tsta,

inquit csesar, pr&fatione

haud opus
neri.

inventura. Tum vero Borg-ia orafidem sint bene longam tum prose, tumpro Sotionem est,protraxitque, ut ait Alvacietate exorsus 3, ad horas fere tres, paurus Ub. 4, cap. 16,
c

semper amantem renec dubita, quin tua dicta apud me Aqe,

erat, veri te

imaginem

factunr. csesa-

ris

nomine ad Catharinam, Lureginam

,

sitanise

legatione

fungitur.

Defunctum oratione

istantummodoqucVstionibusccsaredicentem Prcecipua orationis interdum interpellante. Schottus num. 104 et seq. hujus capita infra Fraucisci biographi exponunt, quibus
aliique

funebri laudat.

Sandovalius in Vita Caroli, addi etiam debet

in

Exacto

apudccrsaremtriduo.alacri animo

s.7>ri,pi' n
'

bus ccenobitarum S. Justi,qui de Angula,Prioris

VI et triS Justi ccenobio commorantis habuit exautographo Martini seqq.,quam

,

eamjussu Joannx,
tgrC9,e tuetur

cnesaris

filias,

in litteras

r,l collegiorum visitationi incubuit. Abulam profectus obvio sibifortuito invia fratrilai* co, quo vehtbatur, jumentumcessii- pedibus poda- E ipse iter instituit, etsi non exiguum a
}

,robo ''

'

tramdeSocietatesuspicionemomnem, quam matevolorum calumnise,c%ipsi suggesserant

sar deponeret,atque in
tatus

Colloquii hujus fructus fuit, ut sinis-

grapatereturincommodum. Cum in hospitalem S. JEgidiidomum, quamsociiid temporis incolebant, sero ingressus esset, cubitumque
dolores sese recepisset , inter acerbos mali obmutuit: hujus rei caus, prorsus ea nocte

amorem

verteret, tes-

responfratri, qui ipsi aderat, percunctanti

dit: Absit, ut de

declaraturum Europse
et

universse,

se

Societatem

amare

et

magni facere. Sacchi-

ad annum 1557, nus inHistoria Societatis Carolum,cumobtrectatorum num 115 refert, Borg-iam aucalumnias accurate refutantem accensum,misensim contra delatores
disset,

malo conquerar, quodtam Deo postutavi, habeoque beneficii cupide a quod si questus gemitusque hujus mali loco certe padolores lenire utcumque videantur,
:

spiritu litariillo recalescente

fronte sibi
:

manu repente percussa, exclamasse Ergo vero testamihi ita mentiuntur ? Sandovalius
tur,tresampliushorasimperatoris
cisci

et P.

Franha-

colloquium tenuisse,

eumque exitum

buisse,

ut ei diceret civsar,

magna

se

animi

audisseet voluptate, qusecumquedisseruisset, quamvis ob ea, quse de Sociecredere, et

vera

tateaudisset,hancsuspectamhabuisset,modo virtutem Erancisci veritatem, Societatisque persuasam,ac deinceps testimonio se habere

tienticemeritumminuunt. His aliisque, dum autem dies Abulce moratus est (moratus est non mododoquindecim) virtutum exemplis in cathedrati mesticis, sed civibus etiam suis vinbus stutemplo concionibusprodessepro operain primis fuit S. Tereduit. Utilisejus Rapiebatur extra se sicv, tum Abulxversanti. satis virgo, at quo spiritu haud seraphica illa habebat. Ex quo Socielas illic secompertum homines dem fixerat, miro ergaejus instituti ferebaturaffectu.Haudgravateitaqucpiorum fama jam virorum, ^Borgiam, sanctimonix

ubiquenotum, consultum

iret, consilio

paruit. y
,.,

sua favore ac benevolentia C dem esset, causa, verbis polprosecuturum. Nequecmar, quod

Erancisci, illam divini obsequii, et

quiex

ea-

"07 Accessit arcanorumsuorumparticipem

ejus coltoquio Borgiam/^,' magnumque ex quidem testatum ecit solamen accepit quod cap..: ad hunc ipsamet S. Teresia ViUe suie
;
I

a micttiam

.Mconeiliat.

prxstare distuht: nam licitus fuit, reipsa dimisit, quam Eranciscum non prius abs sese
ei

modumverbisHispanisscribcs.

,,,-rat

mc

nonnulla consilia peramanter

suggessisset,

quie ad

Societaconservandam augendamque

tem plurimum

vero factura censebat abeunti

;

vice ducentos aureos eleemosynx quoctaadiciquejussit,modicum quidemesse, facultatum siprxsentium ret, tantum tamen,

numeran,

Eranciscus, dux olim (Abulam) id temporis P. omuibus ingressus Gandiensis, qui, relictis Jesu. Confessarii mei (J(h fuerat Societatem equitis supradicti (*ran,

annisdePadranos)et

suarumratio haberetur, quantum moderatusfuerat. mini, dumimperiihabenas

dedisset ne-

accefactuDQ est, al me cisci Salzedii) consilio quemque orandi deretad hoc, ut ei loquerer, exponerem Viro, cui, utqm

m odum

multum

^ta,Deumpr,starenoven ,r, rtquamme

1

tenerem, reliquisset,majora, etiam in ejus causa

spiritumDei esse, cuiresisaudivit, dixitmihi,

tereamplius,fasnoncrederet;recteh orationem vero demoep sesehabere omnia; Passionis articulo; quod

;

,ct,,M,

si

dperem ab
n

aliquo

C0J

Xo mihispiritum ad robTuctam;sedattoUi,nuUai
ri

seseattollerct
D

Dommus,

paterer.

abs Borgi responso constlnsque

moafcZismagn^

, l;AN CISCO

BOEGIA CONF
210 Abicrant,

l u

minS . mmsesa

.j usti
liauot.

Cxtaretn /.
'

uieftui q

dir.
/kucioni
.1

rf, ac

fabuwsu

"<

"
.,

wOwoiite*^" 8

:*^

depromp tum. yUflftam /7 ie

,

Franoisoo

fj

**

*"

J"IZl
ou
,

^
'faciam?

aM ,

-,
ille
:

Ad hxc

^5s sssssg
ribus.acnalaliumsplcnao
v

lm>

M<

om

,,

U"

'""'XcTfi-

^ramento

favore con tem

^
;

miferomJt ,
.

LLfiiMi "'"" /;

p.mbusacryniisque

A /)n(OTS0 au (m Aonorwnpftw,

Stoltrniciemrtollet.

Duminlenmmtenhs
C
fl

qa

^.

g0

OcS
%,

'"""/'"''

caput erigi imaginis

'""'"' '"'

<^f*r; f ac huju M mdet ,r f

"',

'

mo^0

dc/cro,

sed altero
et

oculaUorequas^ emewlo quod Borgue

.

Zli aA

admiratione et "";:;rn rTspoLm cxsar multa

ftm,

iaude
lix re-

persmdebis. Dictumfactum:

>^
'"

dfe

^
-

fraa

^m d<*J^ 8*

^P^

'*'

,,,,,

am.
Medicus

imsatagit: lUim
giatit.

,^
J
ratus

7oararaem 7/7,

Itmtam* ropcm

xi

Moveri

aliguanMum; sed
'"'""/'""
inier
,

prxmum gmdem ad ingemum perhnamox

ille

aie

f .

'

"v

,.

JtVmi>

tanto dolore solamen afferret

^ ^^
:
:

effUgere, nisi Cathagg

htteras itaque

Borgi*

i/ianui anipii

iiem fundU.

VO care;sednihilapuda;gri
Kuit

^woroliow

QuiambaousmanioussibiauresooturabatMcestusitaque domumrediit,precesque

quarto. hxhioet eiusdewi w?cwsw vigesimo cap. 16, <tf Afearws illas Ribadineira lib. 2,

umumUim u> <Viligam,<n- miseriilhussalutem udmderemMelligasMncmeiimaginemin r *des vr '"";";;; '' -"". el ad "."'' umanumsume, * rf ssgri ades revertere. m_ -:, /-iMvjyv t
J
' ,

^.^ra.ni^i^nsiiecrucependentistmagir meruit: ut nem iterans, audireex eadem

vero /fere Cienfuegos lib. 4, cap. 18, 2 /iuc quidem mihtanti ecsubtractum reciduni
:

clesix

Joannem

III, secl

triumphanti inser-

SS ^^^Z^ro^rZ^
:

loco tum, quod in summi beneficii debitas 7ion exsolu- F huic ipsam vices esset twnni vn\i ouam ille fovisset ac sustentas-

ponendum

,,.-...

11/1? /// ///

paZm,

,,../,,,,

//,/,./,/

..

./.

...

..s/piscom,

e;us nepos SebastiaS2SZIdumsciUcetejussustentandamque u

;t

L ^mr **,*>

"//-''

:/"-""

"''"'r""'

nsrs
*eduri^

sr^u*
ndolescerel

fovendam

ZT^tinaciamt

^Lr^X^S^S
-

C/CU'

MWWi'K

..,,,..,.,.-

,-

atcdul

Domtnumi guttontom contumaciam nonamplius ferens braehium dexterumrcfi" " ' sangtvt,! o" m obstinai<si n"i '" /w/ haustumque e sinusanguinem in won..n*
t

i'i i

ii ii

c.

'

/,/,,,

projecit,
'<i'><

>la

terribili \)oce:

Quo-

namminaretur.quodillu gonia Frids ducis uxor, jam defuncta, procuraverat, domicilium,apudJoannam,Caroli /(iiuiit, ijiiic, ucy /tt ot/ Joanne Lusitanix V filiam, qiuv, defuncto ouu/trtv l/m.oh.u.h'"*>

Hntam,

j-o te fluxit,

sanguinem spemis,
'

uinfelicitatitibisit sempiternsem <jiiaprola(a,

infelicc Ule inter h

principe marito suo, in effecit, ut inde virgines

Hispaniam redierat, illae Matriium evoca-

in

(7Artstum

fo;i-

rentur;jamqueVallisoletum,

dum interim

do-

tvjnelias

animam

exhalavit.

mumsuamnatalem

in

cosnobiumJoanna convertit,

DIE DECIMA OCTOBRIS.

mense Septembri anni 1557, eodem auctore,pervenerant,cumnondiupost Borffia hac v ita Francisca de Jesu, ejus amita, Octobris ejusdem anni, ut excessit die xxvm Carrillo in ejus Vitacap. 6. scribit Joannes Hujus jacturam reparavit Joanna a Cruce, nrima Gandiensium Clarissarum Vallisoleto Matritum translatarum abbatissa, Joannis sed ex secundo conjugio III Gandise ducis, S. Francisci soror, cujus virtutes mofilia et
vertit
,

aoa

usus ex
excussif

irritati

ndgi animisiras, bus: increpii

et SQ
>

4rcT"im
J. B.

BustaF.
brt

mantiumredirein Castellamjussit. 814 Hinc Eboram una cu

^ra /w,r

''

Brionesprogressusinvehementissimam inctarditfebrim: misit HenricusCa chiepiscopus, idemquc gui postmodum Sebastiano regi successil

Barbosa,

p ie,quixg
,

>Ea
r

cis

morbi

erat,

ut

spem

prolixioris

ru mquesanctimoyiiamdescripsitJoannesCar-

omnem prsecider
jamque
passus mortuo, quam vivo similior cidcbai veluti exstinctum plorab centi aderant, mcdicus et socii, ut qw w/in///c vnrihit vcl F.Briones (quos solos h uic Schottus scribit,vel F.Briones (au reiinterfuisse,ait Alvarus) cu pente veterno, inhas voceserupit Curlaoi
:

tribus seqq. Neque vero sola, r illovaq 147 et valebat, auctoritate sacris a V ud Joannam hiwe virainibusfranciscusprofuit, sed salu-/ ~uim.*,.,*Uxii* .. ii4e Exinde pnsquecolloquiis. ^vi^ric

taribusetiammonitis

ventitare consuevit Borgia, inad eas libenter de Luca in Annalibus Minorum quit Joannes micontinualis ad annum 1541, num. 15, jam Societate Jesu sui corporis domitor, rus idem in gloriae contemtor eximius, initoque

mas
illae

(Schotti verbis utor) frustra funditis? An morti me eripient, si Deo visiun, in patriam

ethumana?

derebusdiviniscolloquio,feminarumindustriam iisque auctor ac mag-is acuebat in dies

ab hoc me vitae exsilio revocare? Sed nondum maturuit hic fructus, ut summi Regis mensis
apponatur:g*raudis ndhucnobisrestat via iiiimo intra quatriduum vivus, valensque Olyssiponem
:

magis

erat, uti se

a contag-ione seculi

quam maxime

B
/

abstraherent,

purissimisque spiritibus mente

perg-am.

Resumere inde

vires cont nuo

<

Q pit

ftitanfam

penitus immiscerent. in 213 Plerumque id temporis versabatur

ea,

stupente medico. Prsescripsit hic

ut
:

alvum

o cxtare miilUfj

quam Septimancce

exstruxerat, tirocinii

domo,equa ad cxsarem evocatusjam tertium autem haud firmis viribus fuit. Quamquam
esset

ad S. Justi coenobium

adjunctis sibi

Bustamantio et sociis PP. Dionysio Vasquez, confestim profectus F. Francisco Briones,

est.

purgaret Borgia hora tertia matutina paruit sed ne vel uno die ccclesti ulimento ca ille ret,horam prxvenit,sacrosanclo Domini Corpore animum refecit, ac a prima ad tertiam usque noctis horam altissimx orationi immoabs ratus est; quse quidem Ribadineirx dictis
;

Admissus in conspectum cxsaris, mox magnisde sese in Lusitaniam mitti intellexit,

cujus rebus cum Catharina LusitanicV regina, III, ut dictum est, recens maritus Joannes habebat obierat, acturum. In votis nimirum
csesar,

Alvaro sunt addita.Tertio post die domcsticos Eboram misit regina,qui Borgiam lecticaexceptum,

ponem

Alvaro lib. 4, cap. 19, 1, ut nepotem suum Carolum, quem exMaria Catharinv reginee filia Philippus II susceperat, Lusitani proceres regni hxredem dicerent,si quid forte Sebastiano, Joannis III filio posthumo, humanitus accideret. Paruit avsari ea le> Borgia, etsi alium, quam obedientix, ex
teste

prxdixerat, comdibus. Eborensis, medicoque Barbosa ad Tagi npas marhqw tm 215 Mvovaronem prxterea miserat guo Franoiscus Ulyssiponem

idfieri posset, Ulyssideducerent, quibuscum postridie, ut\ se dedit itineri, rectore collegii

quamprimum

regma

M~
qwj prM(Uci(i

veheretur
loco

esset,scaphce

verum cum haud satis

is

tempestive non

u<i-

tutse sese

commisit in
Ulyssiiter

horarum ponem usque duorum triumve

erat
oborta,

cui Aldea Gallego

nomen; unde
>

dumnavigatMm state

sca V h3e

gatione fructum
re,

non

speraret.Salutato ceesa-

Placentiam ivit; unde die postero inLusitum taniam iter arripuit noctu tum ipsi,
:

q J

sociis
viis

humi cubandum
i

fuit in diversorio pluest,

velum, spemque simul rabiesabstulit;jamquepericutumaderat,nen. cum undamare scapha abriperetur certabat sonitudesperantium clamor prospiaens
:

nautarum ventorum

rum

pervio

quo factum

ut P.

Dwnysu
mane

Vasquez humerum posneque iter prosequi nec ducere spiritum postquam telam evanuit tamen subito,
set
:

is dolor invaserit,ut

tandemelecticaserenovultu,.Agite, inquit, F tenebimus. Duplica.dnrupc h mox portum

<>

rcx

velum recuperatur et ventis tandem post horarum amissa nautis spes, ac

fere octo j*r*

datur, redit
Ulyssi
-

lineam, frigidissimo prius humero male affecto applicuerat uUjusserat acceBorgia, ne suis id precibus referretur
\fonti

immersam

cum undis ventisque luctamen

^'^gJ^L^
Boro-ia3 meritis

ZZbmediam noctem scapha appellitur.

adscrtpt precibusque adscriptum
fuit,

ptum. Lusitaniam ingressus Evoram Altam, provinciee Transtagame inter Tagum etAnum sex circiter fluvios oppidum, confectis mane venit, ac mox pro more leucis sub meridiem suo adaras Sacrum celebraturus accessit,rehic, dum licto in hospitio Bustamantio sene
:

prxsertim cum tres scapham non periisse, subsidtO ille vehebatur, alTqute ejus, qua

tempestate perierint. mtsiJfuerant, eadem nocte in S. Rochi coltegw p Ternoctavit ea procella, quam sustmueturbata nonnihil ex postridie regma oratum vorat valetudine
:

cum

ccesare a ccvsare in

hospite confabulatur,nesciuseorum,quae BoYgin,hortatur mandatis habebat Bor gin,hortatur

iXutinpalatiumregiumdeXabrega dum convalesceret Taqi ripam situm, lu l agi

y

sese

v
l

hominem, ut frequentes pro Sebastiam ineoCastetlumitate ad Deum preces fundat,ne ad

lanos Lusitanicc

recipere

^^

._

^ Mioviux rp.stitueret celerius rcstitvn >et

regnum transferatur Hsec

.

Puriorio yas * u
benigne, semub, n

^ am cenitas. Eo secessit cum ^ *".*! ^ quo tidie cibos regiq

aliorsum, atque

ille

dixerat, accipiens hospes

na sub,nl '

clamare,Sacerdotem iltumprincipisregmque hostem esse, vicini occurrere, aln probris senem incessere, alii lapides, quibus miserum obruerent, conquirere; sed opportune
oratione turbis interveniens Borg;ia, ac molli
Octobris

ier op
vent

accessit

* fhos monutt
i

pr^ Franciscanos,quorum ^iri i,at,hori8pomeridia

e
,

yasqueZ) u t, ^ .^

atque iuss i t> ita splendide J

si

ejus

fflil

faifl-

lan#
-

ut,

qui

eam monastem

pm

Tomus

V.

DE
CCTOB
J.

CO HUXCISCO BORGIA

idemmedico Borg\K D

B.

leUectilm <* a

Uipartem ^ncedernt.Su^m
necullum

a tovv*dictisparlmetMntofi
'

i^^^ L
l
'

^'fPJZ

erat ccelum,

S;

partim

dnt,

u0eri
s

,.,,,

redditurus

\.^ nhfwite j U sindustriam ccesar,

P'?"^

hlica turbaretur.
sibi

rant non. qm ''"''^ ^l"socioru,n opera *al tempestaie, vm ^ Rcdu x sima

satiseswlmersionis Perd /n tum ipseinpalatiumregium,etstnr
.,,

Z cvsari commissum ^6ZLZ2feZu arduum

negotium

fuisse,

quam

ll,

illie

ea nocle

msfrustramMrjsreg^ Mnimita 8. nm ad eollegium itaque

^sl^f-

mis

Tun^uTlulitani* ** si universum

regnum

fuisset vi

repressa tan-

magis

quam

<

<

'"

exigm m

rui-

^ZmsconuZantur, auodque ducuoustvnt b

filiustuus

nepoti oplas

PhihPP us
'

%J

impietum vtdeat. li0 delibutum

B
Prubaiur
indutirla
oju

confidenter ' '';:T,irC"JLm TfompZZkaoeret, ac tam sed Quartum ac nut amrmaret non est ausus. aijirmai eu, mas&im furoresese efluatsse, S. Justi cosoa sare m in ZZibus tagionemintulisseMstonnfer^mam ^sscripsit; sed tertiu^n Bor^ Tl6 ftf*** ufcnmtfW rtWfr.

^u

Placentia S. Justi ejusdem quod ex Vasquezio, itle gnoravit; Cienfuegos retuht Alvarus

camobium

adiit, scrvptor

meris

socio,

Sovenisse Franciscum,^ rique Utyssiponem

tureos ducentos in
disse cxsarem,

cum ad ccenobium S. Justi alnquetrad* tZavicevenit, Ribadineira

*?^J^j&

exptoratumhabebat tra rai unaCatharina

cZtumitaqueeadereestinterreg^met

mtow & ? Borgiam visumquefierihaudposs^quodciesaroptabati

Mflm

Wtf^

rircrcinculumem ScbasUaaum;
dinale
ita
:

qm

si forte

derunt Sacchinus vero num.mfactumidfuissecontendtt % lib h rcduxBovgntaanno 1557, cume Lusitania Id autera, inquit Sacrolum postremo invisit. Borgise Carolique conchinus, non inprimo
ipsiusmet
litteris

nisto^Societpart.

^siinqucrc^speinonnihilinEenricoCarammos reliquum esse Lusitanorum

comparatosesse, utt siquideadereresciLusitaniam exatandi renl non minores per nupera tempestas cxcirnotns essent iis, quos eorum, Dixit pneterea Borgi regina
veral.
,,-,

proditur, conti&isse ex Sressu, ut in ejus Vita

Borg-ise

certum

est.

quibus

reditum, cum nunciat post suum e Lusitania Vasquio adnsset ea Carolum comite Pionysio douatumesse quam ille statim

pecuniaesumma
collegio

Romano
:

seposuit.

liusUimanlio utsocio tuo facerevo d te soats obruerent, Quo loco res essent, per titteras v luerunt. Dum responcertiorem Borgia cxsarem fceit.
>

acciderant,conscia, Et me

consentit

Herrera testis iterasAlvarus quare donum suumaesarem autumat Alvarus. se non immerito
218
tati

Ribadineira tamen oculatus, ut scmbit

sum mi voluptate perlustrat

exspectat,collegia Lusitanuv
;

ac a

summaamregina pomum
liquore,

hactenus Ignatio, qui Sociesuccessor etectus erat indicta pnvesseL

Nondum

comiHaSofa
'"" scu ' v"'

odoris C crystallinum fragraulissimi quem illa stomachoejus male affecto profuturum rebatur, repletum dono accepit, quod orudenter coadjutor Briones soto illisit erubescenti dvSubrisit Borgia, factumque , mi absque hujusmodi deliciis tfrater x it ni deinceps vixiihactenus Franciscusj quid absqueiisdem vivatt u Acsesareverojubetur
.

quiitaque fuere comitiaRomxcelebranda,in busalterPrcvpositusgeneratis eligendus esset. F

Vuv,quibus exHispania Romam eundum erat,

parum

setutse erant a bello eo migrantium curitati,quantapotuitindustriaprudentiaque

:

consuluit. Borgia

niliilo,

quam Romani

se-

g-uius in comitia intentus,

lib. 2,

inquit Sacchinus
obseptas^ in Ita-

num.

9,

cum undique

cceptisdesistere rimas omnes occludere, quu posbus, quseessent gesta, serpere in rclgus
senl; ac, quantocius
dii

liam vias cemeret, diu re secum anxie volutaperinde sata, ac tandem cum Joanne Veg-a,
pienti studiosoque Societatis viro
sic statuit, uti patres tres in
vie se
:

communicata,

per ualetudinem
reverti.

liceret,

S. Justi ccenobium

Abiretamen

Utyssipone nolv.it, ut ex Dionysio Vasquez Alvarus refcrt, quin grati animi ncemBarbos.c medico redderet erathuic fitia, quce
:

darent periculosum, per Gallias tenderent; quod

cere
;

partes distributi, Lusitani, quibus id minus erat

fe-

reliqui dispertirentur in

uaves

et una-

adscribi virginibus socrts, leucacirciter

una

qua^que harum partium suffrag-ia reliquarum duarum scripta ferret. Quod eo consilio decreverat, ut iuter tot

\rd Ulyssiponem Deo sub S. Bernardi instituto militantibus, uehementer optabat, Res arduaobtentu erat, tum quad natalibus haud satis clarispuellaesset,tum quod annis plu-

pars
ret
:

Romam
ita
si

imminentes casus aliqua saltem incolumis ac tempestive continge-

ut nec facile intercipi

omnes possent,
,

nec,

quos mora long-ior distineret

necesse

ribus inftrma valetudine

litate laborasset
:

nervorumqm

debi-

effecit

tamen Borgia, non

modo ut puelLv patrisque votis fieret satis, verum etiam ut ejus dotem sotveret Henricus

cssetcum rerum detrimento, famaeque jactura comitia prorogare.Pro/^cwcf Romam cumceteris Borgia, etsi ejus maxime illic expeteretur
priesentia,

non potuit, quod ad veteres ejus

infirmitates

DIE DECIMA OCrOBlUS.

,..- fecisse c7-et*w> comitiaJoanne Plaza, tironum in Bcetica ma-

^ ,

J.

B.

^
t

ibus

Prxpositum generalem Lainius fuit Virgini Visitatae sacro anno die beatissimas irr;Q. nnn nisiunicumBorgia. suffragium tulit. /tu"' .mralione /"- looo, non minus anxie prsesen21 9 Eodem anno Tri ***** expetivit Carolus V,cum esset morti taufaitiam ejus nroximus hanc cum sibi imminere intelligeadstantes cervice ,iterum atque iteret,flexa ad
nitiis * in
t
:

aistro

egregi&virtutisviro. Electus in hisco-

comitem dedit Joannem Gui uljutorem. Funesta eaexpeditio Hispanisfuit omni

intemeeione fere deleto, captivitatem abductis quare utih eorum opera fuisset, sit <vsus barbaros mititibus pi sedvisum gubernatorifuerat^ ui bsisterent,miHtumfacilequingentorum, in noso* comio decumbentium curam habitur aliquanto post Granatam pervenerunt cum jam in mortuis numerarentur,acpro ipsis 8a* cra precesqueBorg\iv/i'ssi< essent }><rsoluta
citu
\

rum in has voces erupit:

Ubi est sanctusPater

Franciscus Borgia

et

rursum

in has,

cum

codicillos,

quibuseum testamenti suiprocwa-

loremstatuit,sub extremum spiritum fecit: Quid non patior,quod nunc mihi non adsit lecti caput. Quam sanctus Pater Franciscus ad testamenti provinciam Ccesar sibi exsequendi Caroli fidederat, agre suscepit; sedJoannae,
//

Martinioautem,quamin Flori la invenit postmodum,servabaturm<n ijm palma. Tn Asturias insupereodem annomisit Petrum '< Saal
i

vedra

Philippi II vice Hispaniam moderalice qucX cedendum fuit. PinticV seu Vallisoleti in tur cxsaris laudem in S. Benedicti templo fune-

brem orationem habuit, cujus argumentum, illud Propheut quidem passim scribunt, fuit
Elong-avi fugiens, et t% regii Psalm. 54, % 8 mansi in solitudine. SedAlvarus lib. 2, cap.20, & i Herrerx Ms. laudat, in quo is se orationi ejusque argumentum illi funcbri interfuisse, Jeremix Thren. 2 Cui fuisse testatur, illud
: :

Carvajalium ^primoseSocietateprin cipatus illius apostolos Ingens erat eo anno per Hispaniam annonx caritas ac apud Asluresmaxime: dederat ad Borgiam litteras >hristophorus Sandovalius primum Ovetensis, id vero temporisPacensisepiscopus,demum oero ^ Hispalensis archiepiscopus, quibus Asturum nonmodo annon&,seddoctrin& w iami 'h .istianse inopiam declarabat, rogabatque, ut abs Joanna principe subsidium miseris peteret,
et
. i

comparabo te et cui assimilabote, filia Jerusatua, cujus lem ? Mag-na est velut marc contritio csesaris animse, alteramvero primam partem oraadaptavit Rispaniae. Prodidit autem ea
ore accepetione prteter cetera,quseex cnesaris
rat,

ipse vero missis in eam vineam operariis haud satis instructcV gentis animos pasceret. Facile : Borg-iam ad commiserationem tue litterw com

moverunt: Joannamadiit, pr&lectisque Sandovaliilitteris,continuo addidit: Quas inmontibus Marianisargenti fodinas habes, oprin
ceps,in dies singulos termille ducatorum
ct

eo

nultum hunc, ex quo ad annum

eetatis vi-

gesimum primum pervenerat, passum abire

diem, quin orationi, quam mentalem vocant, quod vacaret non mediocri temporis spatio, debet in principe, cui tot regnosane suspici

fructumredparsinde aliqua ad Auctorem redeat: dunt; sociemus operas, ut sublevetur inopia, qua
ampliorem,quce Dettargitas
est,

hujus regni laborant incunabula: meum erit, binosmittere,quiindigentiumanimospascant;

tu eorum corporibus, siptacet, eleemos;/>iis consule. Religiosissimneprincipi conditio placuitimittimiseris congruum subsi* l i< m nssit,
> i

rum

erant sustinenda negotia. Permolestum

,

accidit, quod anivero, inquit Schottus, id ei mam ag-enti Carolo pragsto non fuisset ut hoc patrono optime de se merito, postremum claumorienti officium praestaret, oculosque
deret.

miltia. cui de suo addidit quatuor ducatorum Sic Alvarus lib. 4, cap. 20, 2. 221 In Indias quoqueOrientales zelum extendit,

Qr\ ntalei ln:,

,

[uid fatn

quo, eodem

teste,

misitanno L559 P. An-

ri

Sardtninm

dream Gonzalez de Medina unacumAl)

miitit,

XVII. Socios
mittit.

in exteras regiones

Lopezcoadjutore: nonproculab Indix littoriquavehebantnr, bus aberant, cumin vadum, dissoluta: pars in scaphas impacta est navis ac
insitiit;

Gravissimas passus in
,

reliqui,numero facile <iiungenti,supe-

Hispania calumnias

Lusita-

ratis fluctibus,
ris

invadumenatarux/,

ubi mise-

niam

petit,

suisque virtutibus

illustrat.

Afri-

tom,Atlwiu,

/ o.c/ Altero amico sub idem tempus orbatus est

i.

comseseAndreas et Atfonsus,utirogabantur spes erat, ut in cottegium mittere voluissent, Goanumcitosalvi incolumesquepervenirci multitudo ad deat veriti, ne tanta hominum H corpore smrationem adducta animo smwt 1 .i .-.'^/.po*.i/vi/ Amrna.re uerireLinvadumetipsiemerserunUnimare
t t

fame sitique

pereundum

fuit.

&

scaphis

Joanne Vega, Vallisotetani conciln prxsiut, de, in cujus obituid feticius illi cessit quod Carolo nonpotuerat,prcestitemt Vegse
,

^^
H
*

Andreas,ut divini Numinis pro-

sein tanta ca lamitate adorarent,

dobeundamm0 rtemritedisponerent:Als

cui fidetem navavit operam,

hdcc 1 auti verba ingeminans Cupio dissolvi et esse cum Christo, fetici morte sotutus est anno 1558,

dum

<< rmedios fluctus ad navem ire ac adpaucos cioa ria; sed quie vix omnes posl expiatas suff-ecerunt. Breviilaque

decimo Cal. Januarias, ut Sacchinus, aut sub seq. principium, ut Alvarus tradit. Hujus consilio factum paulo ante erat, ut MarOrani in Africa guberti?ius de Corduba nator cum expeditionem in barbaros moliretur, duos tresve e Societatis hominibus,
,
,

aninue noxas inedia sitique singulan pro/ecto Postremi omnium socii, utispemr- fa test.m Dei munere,prxmissis, deserioaue illo loco ccelum ceteris, in arenoso oe mctimx insignes charitatis habutsse, docuil schedu

ext

quJquidem

sic se

f f^-

j.

B.

briam, Apuuam ;---is febnbus, iil. Tenebatur

de
tio .

Cisneros 7 ZtZTrancisci immergere tur ,quae sandc Cas 10,

uxore, Crucis

pa Hicula
."<"">' i

el

A
n

<*"

P-

!''"

'''"'

;;'::;;
,

:;,;,,

rito,

^ZtdZ^CastroSarruemar.

f^,

evocavit onlinuo conlra.nl:

inquiebat,

*^ deAndrade,et Albuquerquii

'
luit

<""""

lix
f

mger, -""'<"< est iter aggressus

P.

^ZmopLlridieiampro.

.,, ,

Sardi-

Balthasarem
v

mnum mxsn,q

''-^^ZnwusVadMo.Ordinu sent.Adfuit mam

s BenedtcUO
.

S^dmi^apostolusaM^PJ
Antoni

gregiamquoque

- ^mo,,,^. '"''"r-:::.- ^eZZ^m^sedulopronuy

CliJU Vl( I5>'

Bm^^^^ ^z r
,,,, ldl
,

^>
.

C ruentatx aquee S. yallisoleta

num

JSE/cuflw

venerationem-

tBecxwro que detvM.uecsew ^'r Nn nhsimileDr0 bsimllepro N aosimuepro kac vita migravit.Non h Castro'ex .-. isti, o mmirumUll, r, ,L a mm licetmultoserius,anno

^Mariade
.

/VlWKIW-

cZraidinaliAlexandrmo.legatoPonU^o, CTmivil,in Matritensi

cZesZ Hispaniam
sese

nZimspa
l

^!rC%gTLet^Ti
n
' </

^rrrrrrJ
'

n.
"""

sar umdiscalceatarum rectpiebat. Hannceps Joanna subinde

cwnobio aceulit

bbatmainler

IZ^^dluV^ori
,

sacra cimela sacratuswue

illa

quo E

"izrt^z.
iL

W.dotojacro,

consultus ea superre eisDomini pars csset sinceram esse respondiU Iranoisous mdubie sacnsque ahqicot cumque eam coram Joanna

diemsuumobiissemarchtonem;subfinemve animarn evolassc aa roejusdem Sacri, ejus

nuntiatum
est,

obsequiisolim/uevirginibus,quxprincipi ab sanguis simihter inde proflurant, divideret, dexanUquioribusilliusparthenoms sanait se in Processucanocfimoniatibus audivisse Clara abbahssa nTaUonis testatisunt Maria

Superos; acpaulopost quodicceratBoTgi&Jemporeillumviveredesiis-

eociem,

se.EademaUas^orUpro.rrntn^partcinrogatit,utprorogarisibivitamaDeopeteret.laciam,inquitBovgi&,sivanumornatum,libettos-

etJoannesMuniessa.ejusdemlociconfessarms.
pervenit.ubi adpopuSeqoviam menseOclobri Bartholomtei templo rolum , cathedrali S.
lit

aueprofanos,quibustempustens,missostefaIturam prormskris.Promisitillanonidtan^ m,sedetiamaliudimposterumsibigenusvitU

soltto fervore feaatu capituli e pulpito verba magnaadcareeribus detentos pan

utiet

txfuturum.FusisadDeumprecibuSiConvaUturamprxdixit,acsibisuperstitemfuturam, pebiennio.uteven usostendit. sednondiu;nempebiennio,uteventusostendit. sednondiu;

_ _

tumnobiliumquematronarumconcursu,etinDomiautern solalio fructuque

carceratorum
.
.

febn hberavit. P. Ferdinandum a terliana P er . //m _i __;_- n r\.Y\f\t n.iYk').

.

ft ../iM.i'i>.>fl?)n//'rPfl

\^ ^2laxarX (CastelLv-Novwoppidum
!\7<->

.-*"

citia.

''''"'''''''"^"''''"^^"tf^ ^uxdie^MansupraVallisolet
dicti

es

feminm
'-

nobili

supremo supphco
/<< '

^ZweM-huncinterejusquefiliumcomi.

E t ! etiTZLzam,ducemdelInfan.
n

tm gocietatisPrxpositusLainiusutqmc
'-'<'

esociislndosc
scriberet;

eodem seobtulit Borgia,^( conse

=^
l

;"*"
que

^^aZnsimuUatesLdo.sedaperU
'ZmScU^erant.quceindiscordiamin.
y
blande, tetigit Bor-

Ubi.guod animo dm ** ^^ZmZZant ^ZSsqZntumvis

.^o^urum

se

animo haud satis pacato

2T5^2
; [

'\

desumptum, multooculatorum testium assertione munira,, M V2 Labora. Sltlib

Stai

sam

issent,
abiit;

P^^^

ad preces se convertit dux venatum nemus lustrans, secl paulo postvicinum

:

toim^

M/Hl

a patre Carolo

dono
irn-

toquantocyusBor^erroremco^
acadomnia, qu* vellet, se varatumexhibere J3oinon erubuit. Bono eum animo essejussit nonomm tantumperigi&.paucas posthoras
culo, sed

siMdatum,aquximmergeret;equasibiberet,
conraldnr
sesc spcrabat,

n,

id

aqu*

merserat. quin colorem sanguineum contrar ,,, abstinuil ea aqua pne reverentia prin,

.'(V

n-

nihilo tamen secius, uti speraverat, nrompte convaluit. :!.?;. kccidit item eodem tempori fru<

Domum

etiam febre Uberum /ore,poUicitus. reversus, mox ad aras fecit, Deum

obtestans, ut,

Joanna CQmmuniCarv cumHovgiivellet, ..s^/.r uumutcommunicare CUm DUlg la m-mc, isqueeamdi-

um

cutis S. Bartholomsei Apostoli

quoniam dux resipuisset, ipse ffagelluminhiberet; idquod accidit eodem che. Dux non Borg-iam moclo grato animo amv*--- est ^jtta-wo uot., oect. vbiu/ii, ^atto plexus esl, sed etiam, quas illi visum
c,ct.t.

\)ideret,sanguinisguttainsubjectamtelam' */. siiagniiiis guttain snbji 'ctum. telunuv,/-/.'/.

>

f-vMinwafw n/utis conditiones proponere, pacis rnnrii/innps

ita Francisco
1

stupenteiterumadnovumspectaculum aida. A. ///./r. cum aquam, de quapaulo ante, mittere ad Carolum, in S. Jusli comobio
ciderit,

arbitro,

patrem inter

et filium restituta

pax
,

estatque concordia.
85

Toletum se contulit mense Octobri

ibique

DIE DEGIMA OCTOBRIS.

WBI

M>7
:

haue W#* W
%

magnoejuscollegiiemolumenlomoram ue ad ej usdem mensisfinem, subquem Andalusiam profectus est Segoviam ibat

>

Liber, cui

nomen Opera Christiani 8 Frau co Borgia Gandire ducc conscriptus. Spa undiqueeaoccasione in tnUgusfuit tdamnatam
essel-Tancisci doctrii

kOCTOM J.B.

iU V LudovicusSantanderus,collegii,quod rector,cui ndendu?nsperabatur,futurus r'r co quem Yevenes Rispani vocant, rove portwn, bviamfactusest Franciseus, seque ad portum jussit. Celebrato iltic Sacro, Santan nmitari
j

agi,sanctita

Tnfamiam guidem propriam magn perturbatoque animo tulit; doluit tamen eam
redundare
in socios.

pirituDei odi.
prauiiiimtj

Rem omnem

divino

converave ruit, eedes, quee in collegium ndxerant,emptasesse a Francisco Erasso, fP niCatholico a secretes tristis hoc nuntio Vntanderus quocl collegii illic condendi * vrvcisamputaret, Frustra, itaque, aie:

silio arbitrioque permisit, fretus forc, ut turbulentisististemporibuslsetiora succederent neque eum spes fefellit. Quod cum Joanna conversatione jacta ne veri quidem umbram ha

Zaoviam ivero Noli, respondit Bor-ia. m, tam uuu animum m rito <*!*"- despondere nihil tam po:

susque est Philippus anno Roderico Gomczio de Silva,

I

teduci
lectts,

9i

quas

h, a

'* rw ^ittat i. nenue dubita. auin resistat i, neque dubita, quin tens quod Deo sint recte proomnia ad majorem Dei gloriam Pluribus haud opus fuit, ut spereque cessura. Segoviam Santanderus se conspe bona plenus vix pervenerat, quin Erassus ferret, eoque cesemptas a se xdes condendo coltegio ultra
i
:

Philippum detulerantj litteris, Yrancisco Eranoisco ad Phitippum detulerant, htterts, numquam credidisse se, a J?ranoiscum quid-

quam

fuisse

miasuavirtute,
stituto esset

admissum, quod vel se, oel exivel eo, quod profitebatur, inindignum quin ct litteras ad

eummox

inde Cordubam tenderet, comite de Vega, nocte quadam in semoto hoB Suero corporis corpons castigatioomlii spitii cubiculo orationi et
serit.

Cum

dedit benevolentia ac humanitate plenissimas. Annisvero aliquot post redeunti in Hispa?iia?n obviam nuncium misitcumlitteris, quibusingensvidcii li v . desiderium lens, qiuuus .,.</.,.. .-....,,.. ejus ........
.

ZiaZat.confabulantibusadfocumceteris; .... li: _... v._-w. ^timentis. cumsubitovix arreptisvestimentis, inde sese
actuproripuit, commonitis ceteris, ut sese esse vellent. Fugientum sequerentur, si salvi causam tem propere secuti sunt, etsi fugae diumprogressi fuerant, ignorarent. Vix sub hospitiioccultis flammis cor-

declarabat. Vix veroaiOxpede Phthppus amicisquinillum Quin illum amplexus idem Philippus amiets-

MM,

sime fuerit. Egerat quidem cum Carranza

Toletano archiepiscopo, sed cum is omnibus adhuc inveneratione erat, nec adhuc quid-

quam cum

quinsubitopars

Neque durepta ingenti strepitu corruerit. clade opprimendi fuissent, biumfuit, quin ea monitustum nisi Borg-ia divinitus depericulo exemplo ad fugam tempestive tum
verbis,

Hispalensi simultatis habueraU item atiquoties cum Dominico de RoEgerat vaxas, hcvresi Lutherana infecto sed sedulo Pranvirus fer homo caverat, ne latens animo cisco proderet; tcstatusque jurejurando fkit, numquam se ausum fuisse ei animi suisensa
:

compulisset.

inter Monteltam ^orogressus ejusque matrem, qua invita, maFrice ducem patrimonium cum Anglicana contraxerat,
,

expromere ,nihil por.ro ex ipso audioisse, quod nonesset adprime Catholicum Quam veronomini ejusnebulamolJw^rtmi libellispurii,dequibus supra, dispulit sincerus Borfciffl nora sapumtisfcetus, seorsi?ntypiseditus,el piissimoru?nque ho?ninum approba-

calumniitque appelilwn

cem concorcliamque restituit. hasc 2-26 Fieri non poterat, quin ingentem gloriam; omnia Borgia? famam conciliarent et inquam tamen hocipso tempore quidamejus
omni?ioetiam devidi non modo deterere, sed Borgiam nigrare aggressi sunt. Offenso in

simorum
228

tione et laude ?nunitus.

inter procellas aliquando, dum sui solatio caruit. Vallisoleti

Neque vero divino has

<on*oiatur.

animo erat Philippus

g-ia.

II, quod, se invito, Bor-

ipsiusconsiderationivacabat.itaconfususani-

uxorem

Navarres, frater Liulovicus, marchio de junxerat Eleonoram quse ad

sibi
,

Ferdinandum, ducem Brigantinum hujusnoExistimabat C minis II, genus suum referebat.

ducerct,quamrescreat% mofuit,utse dignum contwneliis afficere?it ac infestarenti om?ies panvoce?n sibi dice?xtem Confundere
audiit
:

tercoramme.AgnovitsatancVVOcem,conti?iuo- V

aliquid contuquippe Philippus, Borg'iam eo matrimonium non prohibulisse, vel certe id Opportunum calumnix temisse,

que respondit,

xquum

esse, ut vel

coram dx-

pus

Borgiam regi gravissimi cnminis, prmcipe verquasi minus caste cum Joanna faceresunt conatu Absatusessct, suspectum minus absursurdie prorsus calumnix non
nacti,

cum

posset.

quippc qui, cum prse?no?xe sese confunderet; semelpeccasstantissimcxnaturce esset, quod cjusque spe xn perpeset

letema beatitudine,

tuumexcidissetisibiautemviliabjectoquenograviterque muncioni, qui Deum multoties'

ofjendisset, ejus

consequend* spem

ettammm
dtB-

dam
tire

addiderunt; minus

eum recte infidesenHispa-

eLerelictam,Uceti?igralo,duj

tu^^uue
-

intimum

archiepiscopo,

eum esse Carranzec, Toletano Ferdiqui in custodiam datus,

cuivetdxmones znfesti essent. m qu* mon mox autem atteram audnt hsecammi demis Esecveraestrta,
%
:

Obmut.nl

nandum Valdesium, archiepiscopum

diceret
ii

-.

sioplacet.

lensem,qusesitorumprincipem,causccsuce)U' testimodicem recusarat, Bor-iae aliorumque

mPerceperant ex

Joannce pnnci]
,

//

nominatim nio usus; favere Lutheranis, ac aliud et atiuci quidem Dominico de Roxas. Accessit a bibUopotismalum:libellumquemdampium
nonaliis,sedsibianteinita?nSocietate?nconnactib^ scripserat Borgia, cujus exemplar ediderunt fuit typisillum aliquoties

terisCatharlalMsitanixreQ
.

*Bmru *+

CardinaUs, quanta tem cu tus i/./u. cus Infans S. R. E. I ,.....-/,,.,.. /...,/,/ itaque ad jactaretur Dedit Jnauead cug pesi HenrlcUS) qui SocietaU Ebor*

"

UiopoUe ex illis, quimajori lucro Ubelto lucubraUoni variorum auctorum

^.gW
a

J
,

metaca

^^^

{n wtis Slbl

^^

esse si gni/icavit; a

m
'

loo-

Zteret mros,
'

eranl, jecit, in quibus nonnulla

qux mertto

^ademiam acaaem

vero, iltustrarent :alterum

mta^renL.Itaquevolumenhoc 9 unms3o^ Indta m UnomineinsignUum, anno 1559 in fuiU brorum prohibitorum his verbis relatum

^ ^^Ja^eundosalacnam?,
genli

;*V raodo solaUo l\magistris non

Ebo exordwinspeUv, cademi*

' t

sd^

tncitamentO

DE
2 8
AUCTOM
J. B.
, ,

S.

CO FRAN-CISCO BOBGIA
,i itti

inHla
!

, Pedditx sunt mento fuiurus uti

Mra>, Ulyssipone,

apud

M' 10

*^
'

Henri-

'

Octtduo

, e0M .,

MontelUageret JSm adhuc Petrum Paulwn

lusitaniam P.
el
.

P Ferdinandum

EhorxannU
diderunt. Bos

Eboram ipse "%*?!*

ubus Bustamantio, lecticam ei miseral

co
;

Zu

quogue Ulyssipone sese lme excevlus est; cujus rogatu

rM** Khoramubipervemt. fJenM cmtuh

ea

f^S^ **%*
Perez,

gw

P^ W *^
.

Saavedraque properaut

^lZmcum ^. *, ubiie

f\

*^
'
'

Conimh ricm transacto, Bustamantio

*,

lu.n,-,-

Mr&em

^ctoumeumMM^ ^ mc0 Roden cus Pme"^ fama mU ,, fewMgw

nobili-

ma* ime

******

lai .

TproTatl s, manumjue 05 ****** scopum vidit, hum P' " ut bene

Psulis slfpostridie ad 1 precan veUe t cujusjus aua , secmdmtmo lum dixl ^. quib cffec tum u. Straaa&Bci verat n0 .fe s ,FVanmes

^'*X* m
,

TZ

Ubi venientem epi-

^^
,

/.(,_,_.<,

V.
TopuO '1,1,1
,',
i

>on velba fafe, oerba ad populum ille, ui "'"'" d 'iU > / ,W / ><> ! v7,
.

"-rs;
vropulpitum;
-

G lib 4, >. lo ,

COuemuleul

'

--

SZ
ci,

decimo

optatasolrtudme, properans, ouamprimum addzt, fruiturus, quo, uttdem otio pervemt non Junn octavo Kalendas
:

neeesseestre.

temmus insigni

d aca TsTrareact are pompa Eenncus tustt

-,,/,,
...

isou
,

/'"'"P

f% mrudes ""

editalioni se dedit

quin una

cum

Gaiixcorum animos vici norum

przceplis doctrin* Chrislianx quem illeproqufetehabebat.quod

summoexco- E

TmLn r,U

SS :Z.

,,'>> capilulo, et P. iuvenlule, nobilitatis fiore, re-

tltlabore, neqotiis turbisque abesset. uu ''p rlum rediit mense Auguslo

Innauezio,
toc

collegii et

,L itatu
I

umversaUs ubi ad coUegnxdes vent

f%?

habuii
i

,,,,:.

/-

-"/"

Aj*? MmtS tPP

: f

fJJJ

ProJaton

dfl**

Pa

X7Jl

"J

^Zxdium parte

primum ZZsfeci^acsacratissimamEuchamsnam
sacello, illic

singularis plane Hieronymus de Govea, *, conve Hit, exstructocM ium

acv

,,*,,

Mm> quam ^ihces-

^ZituLmafto

Laurentii luce. ConUgit , coUocavit feta S.

jec

it%ibixquumnonfUtssevisimuttamdQ-

smecumlaicis.utquilaicusmagnam mtatu mrt emfuisset:deceterohuncquoqueccetum

(se

aderant, umvertum sciret;mirantibus,qui demissionem. Viro tantoanimi sisiantam in

coquum

devoindicabat) ejus obsegtuo

laborumpro Dei giocui nempe majoradhuc moles imminebat. Nondiu riasubeundorum in civitate latuitreginam CatharinamBorgix ca-plum quod tanlum pnssimse Porluensi
,

servatus fueril emerit, et prope miraculo

nrincipi

gaudium

attulit,

ut, datis die

xxvi

universitatis auhs, Lustratis dein collegii et ad Dei Eenricus et Borgia de rebus

illum Utteris mensis Augusti anni 1560 ad teslata (mdesis Alvarum lib. 4, cap. M, 2)
sit,

seorsim

QlQriams/.cclintlibnsci/crunL.jUOeXCOlloquiO
cepit Henncus, ut iantam animi voluptatem "' celarenonposset eam cclarenonjxissci,

magno eam rem

sibi,

quod jam pridem,

c
Conimbricani

^is, tum

eooteris

qua verbts, qua exemplis

figeret, haut in ea civitale sedem Societas iisdemque Borbuisset in votis, fuisse solatio; ruyu/ w, ' ^v^y* perpetuitati consu- y gianj roaarit ut colleqii ,*.. r ~ unde ingens fructus speraretur : sese
leret,

plurimum
u ,,oriu,>

profuisset, carceri inclusis maosiin

eadem de re

m6i segrisque

nosocomio decumbentibus, ad

lcmmcn solatiumquenonsociimodo,
(

episcopum ac magistratum quoscribere, nec dubitare, quin illi essent, ad opus esset, prxsto futuri. Qualem vero
acl

sedipsietiam mri feminmque nobiles certatim concurrebant. onimbricam deinde concessit,

Borg-ia, se in Portuensi civitate prsestiterit intellige. Ilic vee Sacchino lib. 4, num. 161
ro, inquit,

salutatistamenpriusUlyssiponeCatharinaet Tdem Sebastiano nepote, Lusitania regibus.

hic, qui

Eborse, BorgiiB zelus,

eadem

pietatis

Borgia, velut in setatem ac valetudinem integram revolutns, adoritur fractas vires per omnia fere veg-eti robustique operarii
versare
:

virtutum que ewempla -.affaUlis etiam mis-totusindandisvitxspiritualisprasceptis,

mini-

munera. Concionabatur frequentissi:

salutaribusque constliis viris seu nobilibus,

me gaudebat ad cjelestem accedentibus mensam divinum Panem impertiri ubi consueverat

ex

soiauatur aeyroios

pacet
eadig-nitate ac

ircuibat

cum

aere tinnulo
:

damreumvoluit:

veste

utebatur,

qum

inde-

setate Yir vias urbis

centipropior,quampauperivideretur:neque ncccni iurc/n ./.mpcirnri aus ///< /xn un impetrari abs illopotuit, ut decentiorem in* desiderio^ dueret.Captus interim solitudinis desiderio, lueret. Captus
,

rudesque ac pueros (ad bina millia eoque amplius) ad Christianam

institutionem congreg-abat iiu oxcauj GuuAooi luou<iuuuucui uuugircgautti inmr_is. m,nd hxc illnmivi pTincipisj quod hso* illorum, ceterasque pro-

1.1

,//,/ ... w nlinnt

i!
,
I

,,)hr/rr)iS)S Cfillomi in I .iiKitniiiw 'onimbricensis collegii nt Lusitanias

',i,.
. <

/'< f.//././CttO stfom,Sansfms56uS.fe* ,11 /,,' 1,1 Qallseciseque confiniis O .(.(.*//.., UUUOUll^.M <'.->.
I
,

<l

miscuse multitudinis non caperet numerum. E'ode\m lc pore quo hxc in civitate Portuensi

ii,.ia licis

tcssrnnlnhnMrtwiMc secedere siatuit. ut fessumlaboiiomine, sp.t>t>rip.re statuit,

agebantur, Societati collegium

Bracharw me-

ribus corpus
crearet.

animumque aliquantulwn

re

ditabaturejuscivitatis ((/'<// /cj/iscopiis Barlho-

lomaeus de Martyribus, e S. Dominici absolutissimus

DIE DECIMA OCTOBRls.

\

209

tissimus praesul
pst

sed huic

y^ei

mora

injecta

facit, ut

ouod quaedam pius antistes exigeret,quse

:

ad tuendam tam necessario iciupore gregi Domiuico salutein, bonorum atque fide-

J.

B.

haud satis essent accomBracharam Borgia venit moram modata

Societatis instituto
,

sustulit,

plurimosque, habitis in cathedrali concionibus, ut ex P. Tellez aliisque Altemplo

varus supra laudatus ait, reduxit ad frugem. 234 Porluensis vero civitas usqueadeo ar-

lium Christi copiam prrestonobis esse quammaximam in hac alma Urbe cupiamua Cum itaque inter cseteros Ordines eorum, qui se eultui divino dicarunt, Societatem istam ipso, ex quo

nomen
tus,

sumpsit, auctore Jesu Domiuo nostro eaLcitatam fuisse declareut magni et uberes fruc-

:tlo

tuo ac
it-

v iriuUbus
/uj/raf.

ut, datis ad Lainium Prseposirisit Borgise, Generatem iitteris, significarit , itlic.quod

quos EcclesiSB

attulit et quotidie affert

te,

tum

viUvspatiumsibiretiquum esset, sevelle, trancausis id expetierit, ex siqere quibus vero de num. 1G0 accipe. Sed Borgia, Sacchino lib. paupertatis mirus amator ille, sanctae
:

l-,

inquit cum multis modis eam urbem diligeret ac peridoneam ad ferendos divinaj gloriaB fructus uberrimos judicaret ; hoc postulata civium au,

de cujus hdeli ac streuuo ministerio, ipso vitae ac bonorum operum tuorura odore late fragrante cognovimus, huc duximus evocaudum. Pro devotiouem tuam, quam acriora mandata aostra non expectaturam esse confidimus, hortamur in Domino, ut ad Apostolioa limina, si modoadversavaletudine uon impediris, primoquo-

diebat licentius, quod

pauperem postulabant

domum. Quare cum

ad

fecisset ei potestatem Prae-

arrideret, positus Generalis, ut sedem sibi, ubi ita ad eum scribit suum sensum deligeret,

que tempore venias ita tamen iter te faoere 70 lumus, ut rationem habeas valetudinis. Gratus erit nobis adventus tuus, idemque fratribus tuis cunctis,qui hac in Urbe resident, eumque avide
:

expectant, opportunus.

summam votorum jam

B
lica

diu esse,

cum Euange;

Datum ftomaapud ctum Petrnm sub annulo Piscatoris die \ Octobris mdlx. Pontiricatus nostri
i.

neque in paupere domo vitam absolvere. collegiis, sed in quidem pauperes Romffi atque Olyssipone esse curias esse prope quas si domos, sed pariter negotiodegat, humanorum turba strepituque queat. Igitur sineret in urbe carere non
paupertate arctissime copulari
:

E
Xu*ttonlo

Antonius Floribellus episcopus Abellinus. 236 Acceptis Pontificis litteris Borgianon prius loco se movit, quamper Cardinalem l 'stensem certior Pontifeos factus esset eorw

'"'""'"'"

rum

omnium,qu3elibellorumsuonomineeditorum
ac afidei qucesitoribus damnatorum occasione Ullcras, gesta fuerant, ac alteras a Ponli/ice Romam evocabatvr, accepisset, quibusdenuo DiscessuruminvillaS. Felicis Tudensisepicascopus convenit, adeoque Borgiaj virtute episcopus ptus fuit, ut factus dein Legionensis Borgia Societati Legione collegium stru.ccrit
:

Portus sancta dotatam paupertate domunculam requiem, quam poni, quam suarum curarum
SBtatis

solatium haberet cujus in gremio supremum spiritum exhalaret.

:

XVIII.
carii

Romam
munere
Lainio
,

evocatus Vifungitur
eligitur
:

vero,prxmonitodediscessu suo, Pontificisque mandato Phitippo II, ex prsedidta villa, coSaavedra, et Gaspare Ilernan-

bis

mortuo

in

PrsepOSitum l
cietatis,

Generalem

c bOprae-

mitibusPetro itinere dez sacerdotibus etF. Marco, terrestri Vix Qallmiae fines attigeRomam contendit. eosque larvatos verat, quin binos equites,
stiqiasua, quocumque
.

irel,

cujus

mox bono

spicatus fuerit haud eavpediret, iter credidit,et utiis se

/_._,,+
.

,.._

Ji/fo//7

insequentes concomitibus tutum his COmitlbx

ttitiim.

pago

clare

consulit.

vicino,

dum

S. illitransiissent, substilU, ac ad
,

flomum a Pio

IV

QcciluB,

atiquot inter Felicisvillam remeavit. Dierum Bajonam, Vajecto spatio, navim conscendit, suborta mterim sconiceportum, petiturus; sed
:

quidemerant Bor^vota at Toletatini patres Borgiam hortabantur, ut in Ca-

stellamrediretadcuriam, ut sinistns occurseu, reret rumoribus, quos ejus inde absentia,

utinterpretabantur xmuli, fuga pepererat m,A nimium aulce strepitum sed iJLm md* ,f.remtum oderat Borgia, quam ut eo reverti vellet. Lainius utilem ejus operam Romee fore putabat, eoque ut accederet, Cardinalis Estensis, ejusdem consanguineus, vehementer expetebat

^/^^^^^^
ctus est ad S.feUeis
el
.

qu^acchvnvsl
tionon successit

ctos vero stimabatur in exitmm

qu q conscientia conhdcbant nitatecaus et vitandamoccasionemducebant, ne qui

ri^eie

^ P^^^ ^^^,,,,, um
1

tu rum^e

P-er

La

,,

niII1

ct

l,-

Viri fama ac sanc, eveniret, atqne talis

idem quoque habebat in votis summus Pontifex Pius IV. Evocatum ergo ad se Lainium percunctatus
:

VN

%^MissxsuntstatimadeumUttera ,quibus
quippe dissuadebatur, sed scrx nimis

tendu,

uft/,

id iter in

est,

num

Romano

pares ea valetudine esset Borgia, ut haberet ; respondit ille, itineri vires

infirma quidem Borgiam valetudine esse, sed ac qiuig non impediret, quo minus continuas exigente Dei gloria, exdifficiles hucilluc, ita vencursiones faceret Romamprocul dubio
:

viamjamsedederat Borgia, sdcros 8. JoGOMcineresComposteltevemrrturus Indesm L>ir conscientix punlate /retus

securus,ac
t

n,siide voluntate Pontificis esse intetconligeret. Scripsit itaque ad eumPontifex

tumvenit uMtumversabaturwrM,inqua, ra aCil ZteAtvaroUbA,caP .^ ;ll '*Z busaUqUOt,S^mmGaUrr.,rrr: ,,r b tumuUuantus.Indepericulosoadmod ^o.^y r~~

tes itlie

JptassequLibusverMsmeras.^^
salntemetbenedictionemApostolicam.Pastoralis officiisolicitudo,

ltalm, quin,

^ '\^ dum

at

'

hcereticos itinere in ver0 non potuitt

Romampropi

nostris meritis et

quam, sicnt Domino placuit, viribus imparem sustinemns.

^^

DE
9 10 AUCTOBI
J.

OONF. PEANCISCO BOBGtt

in

qU a Dei Fitius

*>*%%L

^ induisse

adstitit

anno

^ ^^ /
9

eti

amfuU,ut D

magnam f^^JZTmcant,
gat Mteha
;

aC ofo' xenedotestamento le-

"Zeraretur.

Romam

tn

?f

adineira

..

v nm%m

a ,.

'pnem

Carolum

tojyulgatojampeiurtema " eum no.dum 7 "'';: L advenere. In >'*

1
' '

ultin0 .
regis orator,

'^nZiilnaZs et Borgia ** " Ignatn exercztus

,l

/tM

operati.

bilium

unus

cubicul. . pontificii

,,,,1,,,* .nter.or

urafe-

^ ^.^ illumsancmu^^-- ^ if ** XTltmodum stupuitque

postmodum
lllU

m e,ciiw duce m, jam tumadsu",-,, nimu olmta nmu

';,: ia - ,a

S.

iUumpervenissepostmoa

vidit

inVatioanodiv.rBanveUet PontincemejuflnersonauB

,.

ga

wiugtru(!tu

EM
positus

modum

Erancisci
et,gratii.

ere, -?Za1irt q que cwpit

t mqm TqZZ^orum

rnm.de.; adjW
oonspectum. Quod
8n
s. prii
'

^^

apud

Sed^uo, acti.remi.it Borgia.

n ,,

tdo Tam UoeraHter tempor

moque
8

i^^s bS;

^^

acce rsi-

S tSASfl^

rniseram utro-

n B

4ss2X2S2Ss^ Eu iJ^Si^
r.een s P

Er=H
loout eB8ent

^ ^^SS^S =
im0

Generahsdgdeam* 1

SS^
'::;;:^^sa te
"b

^* " ^.^<
ad oeteruam m.gravit,

^ ,, E

"

Xranda hac
in eo
. :

vita

FranoiBoumejusqui

:ZrrVsfor.,uideb.r.tpropt.r esiore,
riDUS

toJatarum hic rumnarum

mercedem acceptu-

rl H
"um

K
potio

tulZ

TclTvlisimiliusmihiapparet,

brevcm adeo ejus ab. queo, haudnos eredidi.se. medicorum pertionem futuram
:

XrrnoLpoUmagis.Intera1iaafflImard
et

.ddubium, quiu magnum sed etlucrum sp.ramu. melius fuerit, tanto opiquod qnanto ei

damnum fae.amuBma-

535..~-<
ulimo quoque

-" ^'
,

quidam bene.perarejubebant sedUle,utquicertm:

/i

ten ipore

,;;r s spoponderat. Sdwttus

;'"","";:

prssstantioresque auctores, res habebat nunoios, vellent ei medicacum die sacro Epiphanorium

tam potionem

dare, distulit in
:

diem posterum,

Sm
,

Wtatoafrwn. 2 **rpwWr.
'''

?M ,o oa

'" lts .
/

rfc s rens .

volo Sacrum faoedKitque mihi Ego hodie est Viatico erit; ideo differenda re quod pro
Ita evenit.

G
ob.aMrr,-

:,s, /,,-,/

Cardinali ujii Larainau Ih/ppolito

Roma Laimus unacum Estenst ad Carolum IX

.

quamvis eo

Ultimum illud sacrificavit, j tempore haud dum decumberet et,

;

m >

loi.1.0,

de Medicis in eusque matrem lamarinam

<.

viam

luvren obG//L',,v,, /,/-""" dlic So'' Piret.relicto R

quantum morbo ingravescente, cum ego

ipso fiebant, referrem, quasi
tis

opinor, etiam prodiret

domo.

Demde

Sacra, qua? pro

aegre feren-

<>

quam

MatisNeapoKtanaprvfecto.qmwessuas
ooiret^hocquoque.utietLainwad^nsihum

specie

Sacra.

Nollem ita pro me fierent ut Retineut enim me ac morantur

dixit
: ,

,.

(?_..

i...,~, r,T.ooQO

Pl"P.

';'"'""'"*

'"

,;.,, Lpmverbis,
'" S.

;:,,.

CS

;;::;'!,::;';;;;:';,.;;

'-'/,"
/

''-'"

;d'. Hftaww.
'"'

fec.t, enim jam iter ingredi quod s^epius J ocnlosadmevertensatqueattollensin hinde

:

su-

ealum blandi.simo
tefl

,,;,,,,,,,

,/m(,cm^

6sdem/,

,u,IIispanismoda,sed

Zamltalis.CormliisejusetamicitiaepurpuZtor Wt" naerononpaucisuntusi:in

hisAlrarrs ,'/,, /,/, l, cop. M, 1 reDilingani colcenset Othonem Truchsesinw. Joannem Aldobrandinum, leqii conditorem,
i

6tcrn<m subshtucre -sedPP .p fessis Romanis, quem vellent, ehgendifa 3,

fefefc. .

vultu No p acd.ss.mo bft. 4 cap.2 ,

iM

cultatemreliquit.modoelectorumccelui Borcui die postero regrnO* gia ^sWer<

:

universx Socielatis munus,

dum novus m

co-

StanislawnEosium,AleccandrumOribellium, Guilielmum Sirletum, Qabrtilem PaUeottum,

mitiis generalibus eligeretur Prxpositus.deferendumcensuere-.quodjugumutquantocius excuterel Borgia, comilia generaliaper pro-

AntoniumCaraffam,CervantesdeTarracona,
Bartholomeeum de ' Cuew.euisupremomorbo laboranti, morientique non modo fideliter

vinciasindixitindiemsecundumJidiiejusdem anni 1565 quo item tempore aliud ipsi onus immitissimus
;

DIE DECIMA OCTOBRIS.

A
;

211
AUCTOR
J. B.

meditabatur adjungere sed dinalium sanctitatis suee pedibus affusus a cervice auod depulit. Ita idem Alvarus loco sua feliciter
;

mminebat a ccetui

Pontifice Pio IV, qui

eum Car-

mique confusione, quod mutatus oris color abunde indicdbat, ne verba quidem facerepotuerit

tantisper vero sibi redditus, rogavi quidem, inquiebat, Deumjam pridem, utali:

quamhumer

habi
t

'iX^ '
s

^Pr*poirum
lem

Gtntra-

040 Quo propius aberat Generalem Prxpotempus, eo majore erat in metu situm eligendi onus in humeros suos electores -p or o-ia, ne id Cum romam pervenissent, quibus coy^[ c cre nt. erat, vehementi eos oratione hor'

suflraqiijus xxvin Junii, ut, seposito in re tatus est die

affectu,

privatoque momenti gravissimi omni humano

n imponeret at tantdm dbs illoet Societate impositum irt, numquam mihipersuasum habui. Actis dein Deo de ,nore gratiis, ad conv !i, ubi J' tifex Pius tum eratj ab on >tlegio deductus est, qui Francisci electionem edoctus,nihitadDeietFc< utilius, nihil sibi gratius ab elect< fieri
1

unam Dei gloriam prx

oculis habe-

potuisse, edixit

Societatiprseficerent, rent, eumque ceterismaximeidoneumdignumquecenserent actus, deliberare apud Biduo post, eodem metu

quemprx

animum

qui id onus excutere posset, ut quemanimusque UU erat, obtestaripatres, se tanto munere indignum vis alium, quam prius tamen Salmeronem et Ribaccepit,

eligerent

Hisplures dineiram ea de re consultos voluit. Schottus scribit sed RiconsuluisseVorgiam, et.item aliumfseibadineirx, qui Salmeronem scntacite inuens) abs Borgia consultos B mum \. 1 *-. mimeowitvit i\r\v>rr\ iil adversatur. Suaseruyxt porro, ut ne id
;

ii.t.

yi.p.

bit,

faceret

si

enim

faceret, fore aiebant, ut diri-

ambivisse qnitatem non tam fugisse, quam

futurum fortassis deretur electurus esset sin autem secus fieret, ipsum negotium deprecationi locum fore denique
, ;

neminem

qui

se oero, quoddiceret, fa ubi reset occasio ferret. comprobaturum. Tta Pontificis responsum Ribandineira refe paulo autem aliter ejus interpres Schottus num 128. Aliquanto plura Alvarus memorat a Poniifce in laudem Societatis coram legato Lusitanuv, qui aderat, dicta quo idem teste, Pius IV, cum non raro adiret Pontifii sedes, soluit dicere, quam aptum tali corpori a'iorumque pocaput prseest 242 Summo ubique plausu ejus electio exce- i " rum '''" pta est Romse purpurati patrcs, legati, proK cernsmtfi Tinmmii catcrcatim re. ceresque Romani catervatim accurrere, adeptam ei dignitatem gratulaturiac omniafausta precaturi. Ubiad ceteras regiones ejus rei nuntius venit, non minorem multis in lcVtitiam attulit. Frcquentes mlrcncre gratu; :

,l

11

latorise, ut

ex Dionysio Vaquez

lib. 4,

cap.

1,

relinquendum. Cessit id Dei arbitrio omnino

dies seutriusque consilio Borgia illuxerat Virgini sacra, et eleccunda Julii, Visitatve et sacrotionipreestituta, ad aras Borgia fecit,
:

4>Alvarus refert, regumpriiwipinnnue Ittterse. Dux MethymnsB-Caeli, inquit Sacchinus Hist. Societatis part. 3, lib. 1, num. 32, Joannes Zerda, qui ab Sicilias procuratione in Ilispaniam remearat, Madriti re cognita, illico ad col-

sanctum Domini Corpus electoribus distri. habita dein a P. Palmio oratione Labuit
;

tina,

dictoque

Hymno

ad est omni suffragiorum numero (erant uniipsius Borversim 39J septem tantum {prseter omnia Borgia3 suffragium) exceptis, cetera
itum
suffragia
,

Veni Creator Spiritus, quibus collectis

et

legium cursu tetendit, litterasquc ejua rei nuntias habens in manibus, nihil nisi gratulabundus iterabat, Franciscus dux sanotus^ Qein Germania ad eumdem Quntium neralis (verba Sacchini iterum sunt) Cardinalis Au:

giam, ut Alvarus scribit lib. 5, cap 1, Pranciscum Borgiam Societatis Precpositum Generalem declararunt. Indicata coelitus fu3.

P.

gustanus (Otho Truchsesius) Dilingae in templo solemni ritu musicoque concentu Deo grates egit. Hisproxime Sacchinus subditpcrhonorificasllosii Cardinalis Varmiensise Polonia
litteras,

turaYT&ucisciinGeneralem electio,si recte scnLainio, et Joanm bit Alvarus, S. Ignatio, Saavedra, atque ipsimetetiam c Texedce,Petro ad hunc spectat, ita de eo scmbit
Borgias.

quibus Deo gratias agit, cujus bene-

Quod

49 Haec ex Ribadineira Scholtus infranum. Societatem ingredi, dum agitat (decreverat septem anno nimirum 1546) oratione intentus,
:

ficiofactum esset, ut non Societati modo, sed universce etiam Ecclesice de Viro tam gravi, integro ac prudenti prospectum esset. His denique non omnino absimiles Joannis Tapise y
litteras recitat, Valentia

ad Borgiam missas.

toiaiu vtro
(omitiit,

diebus tiaram capiti immmentem dignitatem designan clare vidit. Ecclesiasticam ne, quos putans, obestari Deum, ac deprecari,

continuo

commune
fuit,

243 Protracta congregatio fuit usque diem Septembris tertium, seduloque a patribus in considtum. Renuntiatum interim

S52=sars=?=^
set,

esset, a post Societatis Praepositus renuntiatus interrogatus, illane tiara esGaspare Fernandez

<^==%zzzx
:

Melitaminsulama Solimanno Tu rcai " m

jucunde respondit, eamdem xi&eri. Oratiom Hispania similiter, teste Alvaro, vacabat in homo viLv integerrimie, Petrus Saavedra, oro* Deumqueprecabatur, ut dignum orbse adhuc Deumque precabatur,

animi so obsessam; quod ingentem Pio IV II regi citudinem attulit cum vero Phitippo excratum Catholico decretum esset, navalem
succurrerct eo trajicere, quiobsessis
in e
,

munens

<

qualemcwmque sui congregatipatres operam

commune bonum

dumSocietaliPrxposilumdaret;cummbito oculisejus^ncijBor^speeiesestobjecta.
Nikii
eUhxsitans, quin in Rogendus esset, continuo ad eum htteras mam dedit, quas Bor S ia, ut aiebat, nisi in Generalem electus, accepturus
ille

Itaqual o </<"/" ta o U ePonlifici

conferre, sunt arbdrati. patres aliquot, quorum aliqui

^Hrn

n ^f^^^^Z^lini^ ^J^^t^ZissiLmcon.
nh

,L

mt aui

divinis

f' tigt
*

Prvpositum
haudesset.
241

"mmaflomo.
norum,

Summo gaudio

socios

omnes novi Pr<v

:

positi Generalis affecit electio

frustra Franei-

seus tergiversatus fuisset

tantumque abfuit, utonusdeprecatusfuerit.utprxstuporeani;

^ J m M ^^^^ f^ ^^T^^^^ZreU, P^f ^ ^.^

ss $ eo *
t

"

facuUa tibus ut '

in-

S.

n ftl
1

sacerdotes sox ^eccus,quisociis Dom nn^fhn!nm/pus Fernandius,

'

ao bTsuarL,JoannesBa'

et

laici

ngregatio a cong eg duo. Quo die soluta CO

!'

esl,

habUa

Octobris

TomusV.

"

DE
AUCTORB
J.

S.

FRANCISCO B0E Ulum accessus,

"
'

'

guasi dignitalis i nm tux sed etiam suxq .^

velutijumontumchemnu
dicaret;

exe incederet, montttset

ac fatigatum sus in 9 enua

^S fi^S,
JP

^ ^.^
vero prolap-

iMm Vtstta tem ultro ambiebat.

am 6
-

emor

m <"*f%g in Germaniectis

ex stimularent,

niam

fZs"ZT:^'nsP Br u .* bonoque
et

ivnitat i

consule-

humirepens
alacres-

eXosculatusest, ^ncto deUbutosj te amplexus

aue d
sit.

Juhone

Melitam

actz sunt grates:

JJ^ZJ NondmposlRon^ JJ P***% J

sol 6 *''; ,

^Zdeinmagnaearilaliberatam
.

r rent intendit.
:

\l ) "ar e Soeietatis maxime ^^Zrutsingulx provincim ^TaZarSuZ^bereit trroami doseparatama r ct^

lal

nh Uc:cacces. anus ad an-

mum,

ipe Kom estexseeutus.Cumam

td

ius es s e i, S

^^ ^
.

An

ml565, num.
(uti

multi patrum, e

JJ
\

'

qen eralis lem-

De o ma.

adje _ '''""" episcopo Crucio aJoan Ctis xdibus iquas ann0 loGG prabaThrlino obtiniierat, Tyburiino adjutus ea in re maxiaj tionisdomuidedicavt,

u cum

rfTjaZelndrea

JJ
.

U^moniaagerenMseae ard na * '" prter dum c m liumaudientenumero.pmm*

oaoisexempliconcionemhai
impoiM
munerii
tlbi

meJoannxAragom^Ascan
uxoris dtsrngute l peecaUs on U mumficentia,

ColumnlB

oUm

ocUdu^

t effl-

..
tf

^fjJJ

J^.^ ^
sed eongruam

f^^opSsSumiUudhabebat,
dioquecontendd.mlw
tatim voluit,

JJ
eis

modo neeessariam ad

mix summam,
adjecit,

..,,',,,, qum cujushbet stvep

haberet imaginem

:TparteZZ7Z
eZTnovx
buTnee
lllkont

domui dolem

dixit.

Hujusmodi

Tmosmaximi

semperfeeit ac in dehens ha- E

ullum

prmfecU, gutnon esset

ZTSnetamZmo
lhcal ne indies 1>*> ^'l

studio, prudentia,

gregnnmgtlaret per Ecclesiam poslons essen*. deesse ffu 6onf

,

JJj^

tute eonspieuus.

Sententiasvanas esacrarum

2*2S^
Ganduvm
fove-

*"*" iv eroni-

merarum
danas

et ad quotifonte seite prorsus accomodate tironum actiones

admodum,

;,,7

om-um

ir
,'

divinamProvidentiam on
t.

ta"
;

tZgessit, ut eas animo quod Collegium Romanum,

fe^re^jnU
dux

firmaretque Societatem conservaret

Ter quotidie
a>

DeumM^ Z
quater commtssts solbci-

per choarat, commissarius Generalis Prxpositus

Hispamam

demum

numeris

Collegium Germa.nisuds absolutumreddidit. legi-

TeTetvigesies.neque

TuliltZfiudperderet.QuolibetUemjmm
commendaoatd
mprofessorum Romanam

Zpairi;
l,

lum,SpirituiSancto,Amon erectaestpost xterno.Certosprxlereamorbemdiessibtprxftawat.guibusproproviriciiscetensearum,,,.,;,.,,, precesadDeumactutelareseaquoque funderet. Quotidiants

'
,

.,l

Palrts SaptenquX e]US curis imh vero Urocnui,

collegium

Mio,

smgul* institut busmunivil, academias quibusjunwres Socteaprovinciis curavit, in liberahum scxentiaalumni quovis artium sumptu, quam silior-umque genere minore

cumRomxet seminarium

sanctissxmxs

mamautin alias provincias

foret,

transmtgrandum

lum angelos ^ueperennibus efflagilabat ,,,.,,,,;.,, ,,,

s miQnatiiguid,>
ll

s,n,rl,,, l ,.

sapientiam liam', Lainii eero

no,,,<wprudenet lemtatemj

, noetuautemseveramaserationemeangebat, guidqwdinadminiitrandaSocietateeQ ,., diegessisset.adrelictamablgnationormam cujus regulas constttuUonesesset exactum ueitasanctehabebat,utnetransversumqutq discederet. Regulasm ,,, /, iis unguem COmmuncsparticuUiresquchgcsstlaunn^MU,
;

qutbus haimbuerentur, regionum, easdem tradiluri. bitabant, iuventuti dein tTparum abfuit, quin gravis in Soctetaingrueret tem ab Hispania tempestas occurrisset. Romam P. AnVornzprudenter in aulapolletonlum Araozium, qui multum eleclionem Generahs evocabatHispanica, ad rat,rursumque,cum a congregaUs patnbus Hispanix. Quod umce dictus fuerat assistens

nm

in majus Societatis

bonum factum

fuerat,

Araomulto aliler in Hispania acceptumest.U inquid Sacchinus part. o, lib. ~, zio muneris, sed ad poenam im"rl, non ad honorem,

num.

positnm

socios vehementerest etad earum custodiam ut confirmaret, e1 ,// //s: ConsUUUiones oommendaretimpensius.luoubrationeminchoat,perqttamtestimoniaexEuangelioearum

non ut Societatis euret commoda, sed recto consilio eam ut regia ne cnret non al>
;
:

perturbatione suffras-ationem, sed ex occseoato infectatione natam ad ulscicenatque

:

ma
,-is,

singulisoonvenientiaeolligebat.
iti

rigiliis

opus,

Dignum l'rteutgratum futurum posteBispanica interrupisset,

L572,

animo, prospidum dolorem, quod vir integ-er regmo numquam censuerit pecuniam aut sooios
ciens,

iu.-i

peregrinatio

avehiex Hispnnia oportere.ltaque homini me de sua familia, de Ecclesia Dei, et regmis

llispanice

opti-

,,,,/
parttt omncs

Saccftmus ad annum

num.

172.

merito, id

unum

fraudi essc, quod

:i,
,,,,

1'ropeiisiorc quitlcm erat in soliludi-

sacrumque otium animo, uniceque oraconten ipl ationi vacare maluisset

ofieii ratio,
;

/,,' ,7

sed

regiadiplomata libere propugnarit, (ideliterque etiam ohservanda semper oensuerit. Mgre id Borferebat Philippus II. Scripsit itaque ad
r\:in\,ut

cum

hoc vetarei ejus

cl
.

cessii soli-

Araozium inHispaniapermanereju-

tudinis
sUtilio

orationis atnor

ittilitatis

publicse

beret

annuit postulatis regiis Borg-ia, ne ir-

impelravitque a se ipso, ut tantum

temporis orationi subtraheret, quantum expediendis negotiis, d tum suorum, tum cxlerorum, quorum magnus erat numerus, utilitati sufflceret.

Non modo

fn.ilis

cral

ad

ritatwn regis animum magis eommoveret; scripsit lamen ad R dericumGomezium,cujus purconsilio rex ad Borgiam litteras dederat, procul gandi sui et electorum causa Abigeret s ab animo falsas illas suspiciones neque, si qu'
:
:

obtvuderet

DIE DECIMA OCTOBRIS.

admitteret. Quod enira in obtruderet, ad aures conventu tot talesqu^ viri tanto conGenerali prudentiaque gessissent, male condemnasilio

213
lCCTOftt
I.

=)

Exploraret, cognosceretque Cong-reg-ationis ri. se et ceteros patres ejus^cta intellecturum

:

XIX. Suscepto Generalis Pr_epositi munere socios suaviter

simul et
fortiter
illi

sententiaj esse observandem atque Araozium, diplomata regia, idque decreto sancitum, da fraudi ea res illi fuerit. In summo illum
:

moderatur
Hispani

nedum

locatum gradu post Generalem

quodque maxidocumentum sit, appositum ipsi m e fiduciae Statutum in iisdem comiGenerali custodem. novitii tirocinii biennio non litteut
:

quantum

socii

Lu-

sitanique debuerint.

tiis est,

studerent. Orationis, ris sed solipietati

me:

Quamvis

'ditationisque tempori unum e suis, qui obtentam ante initam Socie-

semihoram addidit

tatemhumaniorum litterarum cathedram,

re-

dotatam retinuerat, sic tamen, ditibus aliquot Perusino applicarentur, renunut Uli collegio reditibus jussit. Vetuit quo ciare cathedrze et templis arcidcV ullse recipiendis que, ne in eleemosynis locarentur, teste Alvaro lib. 5,
-

spectata satis jam pridem esset, Swwpio GtninStamm9n multo tamen magis, ex quo universam moderari Societatem coepit, prudentim ejus famapercrebuit. Tantieam fecif Vhilippus II, ut anno 1559, cumadhuc in Rispania iegeret Borg-ia, acsinistrce dccjus sanctitate famaque

regi suspiciones injicerentur, Borgiam tamen ejusque in Hispaniam proxime venturus

,

cap.

B
pnclare incipiC.

amore, nec uaum 247 JEquo in omnes erat favore prosequebatur ita tamen particidari comis in omnes, ut singidi se illi acceptissimos poterat, intelligerent. Quos coram affari non
,

2, 3.

K regni administrationem exors urus, voluerit, quie quibus e prsecipuis regni offi< tribvouht sivc polificis, sirc rcclcsiasticis
i

frequentibus

litteris

conveniebat; quo vero di-

vinte gloricB zelo,

qua caritate et sollicitudiqua salutarium monitorum ubertate esc ne, ex insigni illa referLv fuerint, colligi potest Hispano idiomate Epistola pastorali, quam,
5 scriptam, Sacchinus part. 3, lib. 5, eetate doctrinaque seqq. Latine exhibet. Viros maturos in Societatem adscisci optabat quod
;

censeret qua de re Borgia ad regemComi tarium scripsit, quem verbotenus lib. 5, cap, autem Philippopro%, 5 Alvarus refert.Sic Commentarius, ut vix idbatus fuit Borjriae lum in eo nominarit, quin insignem aliquam dignitatem sit consecutus. Posteaquam aut
;

usi Societati prcefuit, consitiis ejus certatim summus Pontifex, Cardinales,

suntPius IV
nuv
et

num.

et

LusitaPrcelati, Imperator, Reges Francise, inquit P Hispannv. Fas mihi dicere,

Dionysius Vasquez

Borgin*

confcssarius
vidisse tne

ad obeunda
rent.

citius nascentis

adhuc

Societatis

apud Alvarumpaulo antecitatum,

ministeria aptiores instructioresque accede-

Lubens Assistentium sententias

consi-

etsi liaque audiebat, faciebatque permagni, sentirel. Auctis Provincialium Resecus ipse

Christiani prinoiplurimas primariorum orbis Jriptas Francisci pumpropria manu ad P. vel ejus regna sua pre demisse
litteras,

quibus

negotiis oonsiha cibus commendabant, vel in

ctorumque facultatibus, Societatis gubemaexpeditiorem tionem uti suaviorem, ita et Singulorum dotes geniumque accureddidit. singulis potisraie edoceri cupiebat, ut quid quadraret muneris, compertum hasimum laborisve funberet. Si quos majoris momeyiti ctionibusadmovebat, monebat sedulo neprseunstitutum orationi tempus contraherent .AA A//1 __..__--_--._ -_AA negotiorum mole C quam, quantacumque etiam ' wemerentur. Suos caute in aulis pmncipum Ul r ^lii/^i nvi'"' .. -^ . _ ~,,-1&7n Hen1570 Hnviversari voluit. Rogaverat eum anno
,
*

ex quo citato expetebant. Hsec ex Alvaro 3 sequentia delibo. etiam tib. 5, cap. Bernardi, 249 Suavitatem rigori prccferebat sui exemplo Anselmi, et Lainii decessoris ratione et modo ita sibi suo,

o-fo. .<..,.-

eaque gubernandi arduum rum obstrinxit animos, ut nihit tam

parati non essent, si esset ac difficile, quod inteltigerent, aggre.h. modo id ipsi gratum qreqationibus qute ipso Societa,
1

"--

rex, is quem ricus Cardinalis, post Lusitanise supra dictum Eborense collegium condidisse, confessionibus est, ut Leo Henricius sibi a suis : concessit habitaretque in asdibus
esset,

K con habitx, supenonbus mhabiLv, superionbus inm0(1era nte tem moderante sunt MnnM anno 568 exhorlationem n ^n ikas culcabat; qua de re Prxposilos celerosfecit ad provinciarum superiores maxvne vero ad

primum
:

Borgia, sed renuit alterum ; fieri id non posse dictitans absque pernicioso exemetsi plo principi vero Henricii operum, degeret, non defuturam. collegio cum ceteris

aue Societalis rigorem nimtum non Hispanos, apud quos fructibusque minus virtuti, quam floribus inaudierat. Aspersi supertorum nocere,
;

gelu

m Ijp

peccaret aliauis nimio rigore

expertus td

cottegiiRomam Dionysius Vasquez, confessiombus esset, a rector, quem, licet sibi munere suo causa anno mox memorato ea de
erat, rogabat

prwcipere sms vellet, oranti exuit. Si quid similior. Si cui oneris erat, quam imperanti

quldplm impositurus

homu

vires ^uterel nemsedulo, ut suas ipsemet Soessei censeret, id Deo, pares si vero oneri

sacrifieium. QuocujuscietaH ac siblofferret

v^

animus, examtnabat; auenlaqis propenderet pares erant, aZdsidotes desiderato muneri munuse,us, cur Oblatum

^istcommittebal.
1i l^rebat,

ff-^^TZ, ^un^qZ^no^

"

'

DB
2 ACCTOR*
J. B.
1

8. 8.

COOT. FIUNCISCO BUJ^ FRAKCISCO BOKGIA

"

rfpe

-^
,

Staiwfr.- D

I'

SBMEsSSf ^jTStS^aue
mi

w,

9" '

;",

multa brevi P ermae 2'' uvr em0 Ju dici ratio-

^iosam
'/.,

veluti ,'". "' "

W.

,,.'.;

ti**!-!*"**/..--'
ita
'
;
.

'"W- nl0 " ,. vm ,oaanra9

nem

le

"*"*#
$imul

per d cum Commissaru

sl ,

valitura

K-^ lT' rA. ***

J
sibi <ctern*

^S S^ ^JZTjsuasomnolen.
redditurum.
sit

"** "

maxime

,;,;,
et

,,,..,,

auctoritau.

terat fraier laicus, quidem e0 illum ne in loco

*fJ^profusu*, %set. Dure

ut

hmc

firmorum

f^
bC e

xgerrime. Ahena

^ff^interdum,

^Zmve

M^
^'
.

minimum

ferebat

irilu>

pa-

commissa

essent

quasi sua uoicu lo Uurus nudalis hu .

;',:.;:;;:;,,:;.::i:;:.:::',':'.: ,,
;;

;;S

"jsnCJSS^. - **- .rr.-^-seprovinciayeu

Q anlwn

crcpucral, favli

vemam,

<*

,--

men tum accessii

propwv

w -a~---

";; ."; ";;; ::::::: ul hxc cum jr fungunlur ministerus, omnmo nonpossel a fama carere temere fidcm hateba, A ,,,,,,7,.s non '"'"" "'. censehat nemin, officrt constaret. S, removereab fa0 U nritate

&
'

/"--

~-

3*. %r davum
o ocielatis

te S

aJU

'

guempia

"' honesas CUr ut salvus essetexau,',,, n <f I- #.<rri, r/iusus onetendOal, accusahones ,.,;. ,,, peiatas ad sese

'

jjL

^^^^ariassparsapromncms,
^J^^LctorUatevelexcUataafunfuere provecta damenlis, vel ad meliora ^ame
cu0cl con Abul auxit fuerat, reditibus ai di anno 1558 cceptum ut ejus pa ter nf condl . /<n Ludovicus Mcdina, velut oo mafiliite fter* lor a Borgia a<;ni< M s humaniores fucreanno 1567. o P"" 1550 impetratum a Borffia Rodericium et Fernandum Christophorum numero, Solierum misit, auctoque sociorum Ludovicum redorem illi primum prxfecit

debuere

TC "
,
.

prxter Mec vero

^.
;

Ac

^^
/W

j*

finitaque causa, nemini prorsus retegebat, pn-na

ril/rm/ll

Defectuum leviorum, si m sexpse, consuetudAnem abirent,reos7ionper

inflictaabolebat.

frat/rhat.

Mirli mrmoriam

S^~"
:

tedpereorumintimosdesuiemendationeaa* se profectam monebat, ne admonitionem ab

eorum auctoersentiscerent. Superiores f ne

riMemminueret,clamcorripiebat,eorumgge
culpas,

cum

ita

opus erat, dissimulabat. Ve-

I-W

;"""""" nmerat CUm Ul

'

prmis noSantanderum, conciomtorem in litterarium ibidem inbilem ludum quoque distributum.Multumid stituit, tres in classes Mana ex Orcollegium debuit Francisco a S. episeopo, FranHieronymi civitatis
:

diixe S.
_.

,.

t._

7-..//irt

nt r.n^t.imrp.nsi-

TuTiolZirSaLse

prope Burgos

;,:;;;::

.,-

-.-

s^KS ^2=?:= S.^T^r.i^Sr^.

:'
-

;';:':"'

oum
rraruais
gio,
.

venii

oantatyxerus prucolle-

is,

cuai

nupcr Complutensi

quo auiora riiuo^uyi^ anno 1563. Id et Theologiee sludia invecta sunt anno 1567 in domum Professam, Borgia tnantistante, mutatum est pars sociorum in
?dere

babn

curse,

dum

alter ei rector designaretur, prie-

quissedibus remansit; altera in

novum

colle-

fectus esset, miratus Borgiam, minutatimex se quserere, qui res illic gererentur, quo sin-

gium, S. Ambrosio sacrum, commigravit. 258 Lurroniense item excitatum fuit anno
ir.r.n

C<lfte

guli zelo sua dbirent munia, quaque in stu/.','..

/

..nf/iMnT' /.

.'/>

Tnmi/i

/t/n/it*

ivnnvifl.ll-

i"

i"

/i /)

) l

ti

/ 1

/ 1

i'

1 1

1 1 r 1 1 <

,.'.,

...,/

/.'

est usus, vix

lcgii i-aca.-n

octiauum
ijrssissrl
:

esse, eao

qu

decem anno 50 in obsequio peste infectoruw mortem gloriosamoppetierunt binireliqui vi1

1
:

dein rnai sibi spar-

tam non perpetuam, sed ad tempus fitisse impositam mi subirato vultu Borg-ia Nescis igitur, tantumdem tibi curse adhibendum, si peroctiduumtantumilludmoderaricollegium
:

tamservarunt qu i<Irm,eademtamenpesteafflat fue rvrnt Instauratum postliminiocollegium fuit,acschola Theologicaanno 1569Borgi^wssu ornatum. Legionense collegium anno 1572 condidit, inque ejus templo, quocl collapsutn flrmius
/

DIE DECIMA. OCTOBRIS.

J.

B.

insequenti sociorum
crevit, e

illic

numerus ad
se-

Aunensi oppidum est, AlfonIzecix in dicecesi et Azebedii, Montis-Regii comitis -ponsecce colmunificentia condi cceptum est anno 1556,
laborante comiti propense

duodenarium

quibus sacerdotes

admodum FranciManricio a Lara, Auriensi pr&sule Insco ei noaerico uuena, iooi rhoatwn choatum anno 1551 a Roderico Duena, pio et
.

collegium nmitento cive, Methymnse-Campi domo item ac templo auxit P-fecit reditibus,
copiosusque Petrus Quadratus, quod ita futurum, Antverpise ex S. ercator,
civis honestus

ptem, laici quinque. Barmcvmortuo suffectus est Jacobus Miro, illuc a Borgin e Lusitania >ri,i missus collegium vero e Toi ,rsuciam Castellanam secund i8 lis vota translatum. Belmontense anno us vvou, ,/.a/t._c.u.--//t. Dvomuiuvnsu uhhu >uo natum est, quod Jacobus Lopius J'
;
I i I
i

Villenxmarcliio,

primum
<

j
.

dein JoanI

nes Lucas fovit

tia

utroque vero defuncto,

\anatioolim intettexerat. Exstruendo tirocinio cvdessuas una cum uft SeptimanctV #-.--.,-.._-* T Borg-iffi obtulit Joannes Moscheraanno hortis collegium Salmanti1554- Tcnuibus exordiis anno 1548 P. Michaelis cense ccvptum fuit invectis Turriani potissimum cura sed dein,
sociof
.
.

* _L

*l

/T ,-y

.-^

-_/

rt /_. rv

_o_i

*v

/\rt

/_,

Leonia certisreditibus stabil/ ni collegii originem supra sub ^ \\\ principium explicatam habes omatum ludo littera r .~ rio fuit anno 1555, novisque reditibus anno 1557 ab episcopo Caroajaliolocupletatu m /'<-

perBorgizm eo Theologicis
'

studiis, insigniter

triPutei,canonici Conchensis, liberalitas Conchensi cottegiojam inde ab anno 155 initl dederat^reditusannuos^quideerant^ainin L561
I

cotleauctum. Villagarciense tirocinium et Utloa, pari pietate et nobiliaium Magdatena Ludovici Quixadse vidua, suis tate matrona

^,^^/^0^^^^..^,, alterius item ejusdem ecctesise canonici,

Petri

annoWlexstruxitimpensis.HancternaSodomicilia, scribit Alvarus; cietati constituisse

at alteri

Magdalemv, mox memoratee cognoet

mini, collegium Ovetense Historuv Societatis part.

Toktanam

Santanderense
8,

3, lib.

num. 273

Marquinse, suppeditavit bene affectus in Societatem animus. Huetensis in eadem <h(i>cesi collegii ea fuit origo jam inde abanno 1551 E patrum contubernium exoptarant quidem oppidani, sed voti compotes facti non fuerant hactenus at anno 1559 Petrus Ortitius Huetensis, Compluti studiorum causa degens, So: :

ei

Sacchinus adscribit. advocavit anno 251- Totetum Societatem Miranda, To1558 Bartholomcvus Carranza letanusex OrdineS. Dominici archicpiscopus. Primi iliuc missi sunt PP. Bustamantius, Doqui meneccus, Strada, atiique aliquot socii 1566 in collegium inchoarent, quod dein anno domum Professam, primo Preeposito Joanconversum fuit. Matrine Valderauano ampla, quam sotense collegium ex domo non Lusitana dederat Eleonora Mascarenia
; ,

cietatinomendedit frustrajuvenemaproposito dimovere conatus StepliaiiusOrtitius,l'<'tri patruus, sacerdos honoratus et locuptes, iram adversus socios, ut quisibijuvenem, in quo repositam spem posteritatis habebat, cn1

puissent, aluit aliquamdiu qua pautatim de;

fervescente, atiorumquesacerdotum accedente consilio, quas destinarat fratris filio opes concollegio insumere statuit. Eo itaque P.

ciis

anno

ad insignem evasit amphtudinem. Primus ei prcvfuit Odoardus Pereira Lusitaanno 1572 donus,littercvque illic humaniores Toletaniv provmcxiv cericceptcv. Vilta-Regii 1507 magno tirocinium institutum fuit anno Villaregiensiumpagorumquecircumjectorum ejusdomicibono tantovero Joannis Pacieci, gaudio, ut,scriptis adBorgiam lit1560,
:

dendo Joannes Ramirius una cum sociis aliquot m focollesus est anno 1563, receptumque a Borgia explicatis paulatim rebus, biennio post. gium 256 Navalcarnercnsc iit arrhiejuscopatu
t

aux,nt;

Toletano collegium condidit doctor Baptista

Madridius,

in rem, exPii IV summi Pontificis indutto, pingui, quod illic habebat, sacerdotio; neque id satis illi fuit,nicotlato

eam

si et

liiparentis,

cujus sibi C teris, ingentes Deo grates egerit, videre munere angelos (ut aiebat) in terris par. 3, lib. 6, concessum esset. Ita Sacchinus dixi, htteras num. 190 Alvarus autem, quas illius tia Joanne Emmanuele Leonio,primo veait datas rocinii magistro, ad Borgiam Originemsuam rum, ut apparet, perperam.
:

semetipsum Societati traderet, inqua diem suum obiit anno 1572. Incoli cottegium cceplum est anno 1566. Oropesanum, anno 1570 conditum, Ferdinandi Alvari Toteti, ejusque
fratris Francisci

munus

fuit.

Segunti

colle-

gium Cardinalis Spinosa, ejua civitatis ar chiepiscopus,meditabatur, missusque eo fue cumisoais rat anno 1569 Marcus Valdesius verum cotlegii progressum SpinoscV
:

CatataOcamense Ocaniense collegium debuit Ludovico _J _..__.* ' _)Hli'/n/l.

_
. .

1 jud, ejus oppidi civi ?^ 1 functandoctore Joanne Ramirio ad id co, a remacturus dum impulso. Complutum eam ad Borgiam se contulit, confecitque funamo-

^^XnostoU

^/-^

1'

quinque cummors, qucvannol-yVZ accidit,intercepit; cctptapromovc, oue non esset, qui abs iUo sunt socii. Caravacam (Equitum

Zde revocati
1

^^g^J^
a

omidum, ftgurata ab angetis cruce, studio

Societatem

tmnio cona tus

ejus oppidt
-

nistabulas^KalendasNovembmsanmlo^
Societatis
illic

bus Carillius absistere missi; cceptis quidem tantisper archiepiscopijussu Joannis Siliccvi, Toletani vivis erepto, coacti fuerunt sed eo brevi post e
:

munera pnmi obierunt Jatocumiuo aliique aliquot eo una

^^MadaRvno,
1

^^ ^

impetraviL
lesttss

Hmc co

Quldsibi reliquum

erat, testamento
, icauti ,,
,

.eliquit,adjectaeh>, r

ut,siquisiUipluratribueret,isfundatoristi id
tulobeneficiisquegaiulerct.Se.juritanumcolle.

Ocaniamxxm Kalendas Maii anni proxime

placita ilsequentis redierunt. Theologorum anno 1567 Josephus lic sociis traderecceperunt

oiumannomOcondiditChristophorusBode"'.' ''"' riciusdeMoiafis.utapP"Riberamemimt) < ceai nce 7 Vilx S Teresix sed etia,. rdiarum ejus nonconsensumodo, ; tZuate.quaet^ parte dotatum voluerunt. hereditatis
1

Acosta
provincia$

Alfonsus Sandoualius. evocavit 255 Murciam patres anno 1555 Almeida Lusitanus, CarthagmisStephanus Noiw episcopus.qui BoTgifxmfamiliariterohm norat, muttaque deSocietatislaboribussecunet

nx

<

nr Db
4VICT0B
J-

^ S.

CONF. FRVXCISCO BOROIA j.iiy-n^

nrxsentis auctomtas mo-

qiumium
illi

itei

Consalvius, Baptista*an<:m U. Anno item 156.

>

~~^Tuerrero

***"

eaerat, cum aux xndeanno 1555 excebw

tio
-

w - ;

-.r -*

tia^aAnUentepoUssmumP^
dmtatisarehiep^pojtr^uctuM

ZSonZ?** i apud seSoeieUti a Ca o<m/K>

obulerunl anno 1540, 8
Borff
.

nrxriom

wdiprwnt reaie?um. Bor^ia luoente,

Lto >
promncueGadUanumj ri secutarisque ordinis evocatis pan lin i osor um <.,; miensusocas,quuuv consensusociis.quoa. oZZmnulUpatuerataditus. TudZebre,ine^remoEuropadOcc^ntm
:

.,,

S^
dYino 1569.
2fi0

WWIWW tortoto
*

l M0 **"?.***
sunl

mrttutm
tiispasorj-

K
jrJ

^TlZen

Barcinonensi collegio, nfxSocietatis commissarius -

cum

s,

esset,

'"'

" Soeietate P Lopvus.Saneiusque CastMus.

T!ZfZl InUoa
I

seuMajoricense, Montis-Sion J

'""' .,W K JmZia ^dubxdecani.partimcMa^"/*"*? B ^''''""" jSaf.sed ";;: ^Zo.

'

\'^ltTS:r^ZSl
luceS.Catlia

^ ^LLaliquotannoXmfuUeo^m^ yn^ m
-

a^ ^^ .^.^
*
.
.

*/*. 8"*

>m

r,

Detpar*
1561 r0 .

aatupolissimumGuitielmiRocafohz,ejuszn- E a.* f ,docfo . MW fenfcntef s

necreauiuub t*^ w * ~ ,?_ S/sar.tenm Sassar^um wuta cotlatione munitum. co ./a..on e muntom. absolutum numeris fuit anno
.

22 ***
linlfll,

festa Cordubensis anlislesposuil patronm. tyriB coUeoiique

AnWi &
L56SS
:

<res ffic litterarum

humamorum

clas-

ses, accitis

IZ
'

Frm

!...<>

,; Palmo, n.-.nora.h-Znnmngaejus.

Triguerensis civis et cle-

sunt Non exiderent, magislris, institutm Sassantam quum ex eo collegio fructum cito
perceperunl
:

jwcntiui traex Hispania, qui eas

Petrius fdiLs klfonsus

oli

Cusmanus Methy

unde Calaritanos quoque con-

~ ,;: pri Ifw Tm, primo ejus w< Monmanum

ZmSMontedua

ptumfuUanno
/oamJe Joanne

Rode^o * <*~-

desideriumcepit, cujus dendi apud secollegii Aditumvero compotes facti sunt anno 1564. t ... ... o^^rt+nti in f>.n.m Societati, .11. eam

^S^K^I^^^^
ZZw.iaieiocto.AlfonsoLopioduce.Maree. Calhannm Fernannlnsea Maria Toletana,
,

f^ZSlTSaS^

^^Z^ ^mZi ZSZrTdZpetrusSpigaetA^usFon.

a^
4.

tana,iUeCalaritanu; hic vero Sassantanus. towa, Vfe Calaritanus,

201

^Mia.etLudowcoPontioLemw, Marue cce/w w Am Aw. conditum incoh

!

Apud Lusitanos Portuense collegium a anno 15G0 m^' ^ .Sr^aBorg-ia 6-a^^m ejusdem avitatis rewsc a P^^o de Martyribus

huton*
rfe

^""-

archiepiscopo

-empto aw^wwi

anno 1567.

sacrio.t6i 9 uair 7 asociis saccrdolibus quaplumfuil anno 1567 a sociis ""'"n l6 idn, novem, quibus er ZSrius Ztor prmrat. Sanluca''" S/ " ; / rn Mithymnm Sidonix ''-''77:

1001 Brigantinum Briganlinum anno 1561

,

atuuhu PMier, . A?i.on" x ,. ., Mt-

T,

'

^^ KKiK^^

et Joannis, BmganUm randensis episcopi quod a Borg-ia ducis, rogatu inchoatum est, cives legatiombus publicis Brigantini etiam exiueranLDomumProfessorum Ulyssipo-

.;

^JSwia&l
llhl

"ret, aclantumdem

VideratElviraAvi-

nensem,S. Rocho sacram,multumejusaucto

; F

- laboribus
Biatix, (hoc

gratiafuisse P rovectam,jumdzctum supraes mfd cotte^ num. 141.

^omm

oon^m

^CzaJ^n* 5W*&om cupiens,

lendo

testamento legavit illic colleaio hereditatem ;.; |: accepU conditionem Borgi^ ^o^riquecollegiumjussit;quoddein Didacus Caauxit. MalaciriUus Carvajalius reditibus Blaninitium dedit anno L572 Francisci tano

mm

anno WUemplurn, amici e } us,EenmciCarAndinalis impensis, qui et Ulyssiponense S. eodem anno reditibus auxit. tou collegium

ci^MalacitaniidtemporisepisQophpropensus hl SoGietatemanimus,quempluribusaliasbe' num. neficiis, de quibus mde Schottum infra

176, testatum fecit.
mAragontca
'

fti

provincia Aragonuv, prxter Gan-

diensecollegiumejus mre, ut num. ^. dictum est, excitatum, Valentinononparumprofuit mzssi ^o aliquot socii anno 15 1 expetente ma:
1 ,

C^O

ximeea

collegium Hieronymo Domenecco, canonico Valentino triennio post,

in civitate

aureorum nummorum subsidio, ejuscollegii egestatem si non sushdit. minuit equidem. Vexatum id ab academicis fuit ob institutas illic anno 1570 Theologicas scholas; anno autem insequenti restitida pa.v est, quo
vollato mille

DIE DECIMA 0CT0BRIS.

217

sit;

XX.

Societatis in aliis regio-

nibus incrementa
oaui benevolentia eam "~"
:

Pii

in

missiones "~~~

collegio Braidam seu Breram t qu&Humiliatorum Mediolanensi inurbe n rittWI fuerat, translato. A $ Borrom&xoppidem est ad nii d prmterea ewcitavit, CoUegi\ Monlis-Regalis seu Mondeviense in Subalpinis admisit Borgia, teste Cienfuegos proxime
citato

4,

J. B.

anno nimirum

L561,

cum

Vicarii

aliquota Borgia *
ejus

institutoe; iter

Lauretanum,
ipsi

...

et

lnsigniS,

generalismunerefungeretur.Auctapr&t\ fuit Mediolanensis provincia anno 157] probationis , quam Noveltarue

l

quam

factam perhibent, de

^S^SSSX^
ximorum
satuti

sociorum salute revelatio.

Materiensem non P^sine ingenti incolarum gratulatione et
k

condidit reditibusque omavit; d\ xiense collegium anno 1567 inchoatum

llrifv.it,

receptisin Societatem Angelo Paradisioet triginta ctericis ejusdem sociis, qui iUicpro-

erementa laM(iieriulSll
enli , in

'

nno

157'0

in insidam

ad Societatis normam tncu-

inwli
Brtui-

Tertiiij

F lmsu n
de
p.

i nvec ti

sunt

socii,

duce P. Emmanuele

Im.Sialia{ cwlabria;

^ ^iw^noiiia collegii rectore. Idem Sequeyra, primo ejus Mll0m.irefif.nr0.Tdem

buerant. Angelus tamen deinde e Societate dimitti petiit, obtinuitque a Borg ia 266 Anno 1567 ad Neapolitanum collegium

"f"""'"-

eodem anno

in insulis Tertiis,seuFtandricis, Ludovicus Vasconcellus, instituto in portu

.

Hieronymum Surianum

rum

Anqrensi collegio, praestitit. In Brasilia anno " .,-,77 ..,._, TPin.nnnnnmlc* 77 _ ... inchoatum fuit collegium Ftuminis JaB 1567 postmonuarii P. Ignatii Azevedii, pro fide necati, curis,SebastianiveroregisLusidum Sicidosanno 1571 Calatani sumptibus. Apud
jy.

taieronense collegium in Sicilise umbilico constitutum est ex xrario publico, pri?no ejus quirectore P. Josepho Fabricio. Rheginum

et Antoniun R doctrinam illic divir, derent, ne quid ad collegii illius perfectionem rl psi /1 p-rnrpfiir , Anno IfillS binse probationis desideraretur A nnn 1568 hin/p wrnhn 1 domus sunt instituLv; altera in urbe S. Angeli " in Samnitibus rogatu Joannic Castriotse Vuceruv ducis, altera veroNolx. Collegium que anno 1570 sua in urbe exstrui Cosent.ni/

misit, qui

1 1

in Calabria Citeriore, Borg-ia Societatem ad ministrante, petierunt, sedreidilata in aliud

demin Calabria coltegiwn anno Voterogatu

proregis,et GasPerifani Ribera,Neapotitani susparis de Fosso, archiepiscopi Rhegini, 1567 ob administraceptum fuit, sed id anno
tionis

tempus exsecutio fuit. In provincia Romana plurimum illi debuerunt collegium Romanum, coltegium PcenitentitC S. Petri, cujus
administrationem Pii V jussu suscepil anno 1570, domus probationis S. Andre.r, seminarium Germanicum, et domus professorum, cujus magnificum templum sanctissimo Jesu nomini dedicatum anno I5iis condi ci.rjdum est Alexandri Farnesii S. R.E. Cardinalis sumptibus. His addi debent collegium Inte ramnense Samnitum anno L570 cceptum, et Politianum in Tuscia anno 1568 a Franoisoo
,

opportunitatem a provincia NeapoliP. tana adSiculam translatum Borg-ia voluit.

studia ordinaret, ac doctrinam Theoviderelogicam, ubi id maxime opportunum quamisanno insequenti Mestur, institueret,
ut
illic

Joannem MariaminSiciliammisit anno 1567,

111

Germania
fJoruvia;

sanec est auspicatus. /1264- Herbipoli in Franconia sedemsuam anno 1567, quo evocati fuerant a xerunt socii Wiespergio, ejus urbis episcopo,

admissum.
y,7

InGaUiaLugdunensecollegiumincluxi- mGaUia
1565, cui primus prsefectus fuit
;

'

Friderico

haadornatojam annis aliquot anteadeorum ex Pii IV Pontificis consensu debitationem Agnetis monasteserto vacuoquevirginum S. heeresi obicem objerio. Gliscenti apud suos

tumestanno

Guilielmus Critonius

uti et Camberiense,

quodLudoviciCodretticuriscommissum fuit F eta Joanne Trivultio 1571 dotatum; AvenioBurdigalense nensis vero Antonii Possevini. Franciscus Baulonus seanno 1572 fundavit rege, N% nator, probante Carolo IX Gattux

Balthascturus Fuldensis abbas ac princeps Dernbach Societati illic collegium dedit

sara anno

1571.
fuit

Spirense item coltegium institue

tum

Moguntino collegio dedoducta cotonia, quxtertio Kalendas Maias Germania Supecendi labores exorsa est. In
anno 1507
riore Halensein comitatu Tyrolensi collegium sacrarum virginum Magdatencc et Helense,

vernense vero Ludovicus Gonzag" ejusw Mussiponta dux. Eodemannoreceptumjvii ibidemque academiaposi num coliegium dum instttula anuo 1571 sub Everardo 'aroli
,

<

cxsaris Ferdinandi filiarum, pietate fundacollegium est anno 1569. Olomuciense

Vm Lotharingi Cardinatis muniflcentia. im hoa nense collegium non sotum anno L565
vit Nicolaus

tum lobb funaavu uw*~. apud Moravos anno 1566 fundavit Guihelmi
probatwnis

fSSSSSJSSSSi domum
hceresis.

sks

Psalmseus ejus civitah etcomes,sedetiampestilentixoccasi 7 ..,/;/;/ anno 57 A >'o I

tpus
dis

,<

Brunse quoque

Borg-ia excitarijussit, adlaborante

eodem epi-

w variis

Iiali.v

lib. 5, cap. 1, S. scopo, ut scribit Cienfuegos Mediolanensi 265 Taurinensis in provincia 1567 ccepti, parens fuit Alera-

collegii,

anno

ilti Becutius,gentis suas ultimus.Pnmus Ingensquoque rector datus Jacobus Acosta. incrementumS. Caroh Bor-

Americoursus, S. Bertini abbas acpnmus re Audomaropolitanusepiscopus, anno I. et tempto auxit anno ditibusque, schotis /' Tornacense, anno 1566 ab hsereti 1567, partim sequent\ tum partimanno busibidem stituicceptum.Sedespropriatir

mus

comparataYm.
socii

Leodii sedes fiam

prw
*

eidemprovincias

romaei pietos atlutit.

Isjam indeabanno

1567

anno 1566.- Lovaniense habuerunt collegiumacwitatereceptumfuttannol

Joan Duacenum annoYo^ fundatore

adS

Fidelissociorumcollegium constituerat:

sed in anno 1572 in

Professorumdomum

ces-

'

DB
iCCTOnB
j.

FEAWISCO BOBGtt C0

^
l

Rommo

in

menses D

n.

...

***

rM

^ //osiMS

episcopusVarmtenm etSJ^
,

f- *c lue.

bus verba facej

*ZmSvA coram m et.exeademv l l' eadem

se et Cardinali-

voluit.quo *

munere

^
,,

Zvi slcutus cst Andreas Puliovix m f"" tMtcowf. condito

,

Noseomus

W*
1

:ift^erentc,

uti scribit Cienfue-

^io^adUaposses^fa

tfe

goslib.^cap.l.r^yeminam^uorCa^

0l m >" n- *>*duce Baltha^areHostof Xl ^Moravia

11

560

oTbatur* continuo prxsto

.

collcgio,
j.

PrimusejusreclorannoU^ --,. wno, invectaest. vino inveciucM.

>
./
.

IZmoJme patuit, ,_ ,, com italum ^^^Ei^anoHtuincom^urn

TenaLnum
Zmerito,
"ide

erat, rd quocl anno Antonn Possevmt, quo

PosnaJensein Polonia
B

< >,

refundatoreAdamoK
et

^^' Mbtspr-,-

d^cebatur introducere conatus datis ea de rehltems innocentiam,

Sacchinumpar.Z.lib.^num.l^eg^

Z Accessere gg 6, m eCto
, ,

adeo, ut alia subinde collegn,

muevrimumAustriacxprovincixfueranteolsuccessore,

,6 Everardo, Borgiffl estpropter arguJtec sm<" conjier-ere otsum temporibus Ucet licet variis afHnitatem menti afflnitatem nunc rerum serrcm ab anno 1566 sint

M *">
onno
157*.
e S.

gietulatus est.ortamqueindeadverussocws Ahas, datis Avenione seditionem exstinxit.

ad principesviros

litteris

Societatemcumula-

^mOus

enixe commendavit, cu)usvit taudibus, ac Salentinum modi fuere ex litterm, quas ad archiecomitem Isemburgicum, Coloniensem Ribadiedit, et apud {

gesta

repeto.
Pii

.i-

^ md ^ PW^
um mn0

v inBor-

m.m

efunctO

sub anni 1565 exitum PlO IV,

Petri Cathedramsubro-

4 3, neiram videre est lib. ^ cap. 4. .TCx71 rtnnlrt. mendicantium anno 1571 dectatem ordinem
.

Idem SocietaUem s ieta .

ravit,

giam

insequentis

initio in

gatusest Michael Qislerius

milia, dictus Pius V.
Is,

Domimcifa-

sinqulis provinciis

potestatemque eligendi conservatorem 1567 fecit. Sparsus anno

quam

ante Pontifica-

anncitiam, in tum cum Borgia contraxerat perpetuo retinuit. Neque Pontificatu quoque Soaetatem sux diu distulit benignitatis erga dare cum enimsolenni pompa dnntmtnUitm
:

aheno undequaque rumor fuerat, Pontificem reformare velle, aSocietateanimoesse, eam Ordinem mutare vestimentum, imo totum Rogaexstinguere, inaliumquetranscmbere. Patiecum, hosut vit Franciscns Cardinalem
audirumores ad Pontificem referret; quibus Pontifex,quinihil,nisi quod tis,sanctissimus adSocietatisperfectionem facere autumabat,

Lateranensem novus Pontifex ad basilicam

progrederetur, vidisseiqueproforibus domus seacProfessw stantem inter suos Borgiam,ad

ciium arcto complexualtoquioquealiquamdiu dignatus est. Cumvero Pontificem salutatua< rus ac Societatis illi operam oblaturus Socicialis opcra usurum WoYli-w/plnrimum sc
l i
<

molitusfuerat,idaseprocidabesse,respondit.
InitUuuein arcno 1566 in Floridam, Novse Flondm Occidentali finitimam, Hispanix in India primumsocios misit, quiillic Christianam fi-

272

Eodem

'

professus est. Mox,quodprofessus verbisfueSocietati a suC rat, operc prssstitit. Concessa beneficia rata esse perioribus Pontificibus

dem propagarent, sacerdotes Petrum Marti- F nium et Joannem Rogcrium, et Franciscum

Vitlaregium rei domesticse administrum, e cum in terram quibus Petrus Martinius Hispanum qu&siturus descendisprxfectum set, in maris littore a Tacatucuranis impacta
,

voluitconfirmavitque.EieronymumNatalem, Jacobum Ledesma et Petrum Canisium conventui Augustano, quem Maximilianus indixerat, interessevotuit.
ii

ejus capiti clava brevi mortalis vitse finem in-

Societatem

cpiscopiun,
transferre,

e.r .r.tiKo/nti

<<t/<.

/vu/ ,#/*//

h^im
uiiwt.u.m juuo

sperabatur, jussit ad Japones Sinasque sese

uw

ot^*'

v^w^ w^

quod Carnerus quidem

.

prsestitit,

sed manere in

Kih iopia

>nf, lus c<>a< /iis fuit,

ibiqueinterxrumnasdiem

clausit extremum. IdemPontifexViwentioLaureOfSUoinScO' tiam nuntio, comites esse anno 1567 voluit

Ludovico quodamneophyto, Segura Evangelii disseminandi causa pervenerat; cum ejusdem neophyti perfidia, quem ad fidem reducere

frustra tentaverat

tres ejus socii, quinto vero post die ipse

primum quidem cum

EdmundumHaium

rectoremcollegiiParisi-

reliquis

ensis,etThomamDarbishirumAnglum,Christophorum Rodericium cum Thoma Orfino, Strongulanorum episcopo, ad exstirpandas Valdens ium li.vreticorumreliquias in regnum Neapotitanum misit. Cathechismum ad parochosex concilii Tridentini mente adomatum QeYmaniceacPolonicereddiaSocieGallice, GeYmani v ac Polonice reddi a Socie / nwi iimi l\*i o 111001/ P/]/>r /]/im//oi /icoii ///\ tatis hominibus jussit Peneseamdemessedomus catechumenorum procurationem voluit;
/.".-,

/i

uti et

administrationem Pamitentiariae,ut di-

ad necem in odium fidei sunt dati anno 1571, qui prxter Seguram hi fuere: Ludovicus Quiros sacerdos sagitta transfixus et Gabriel Gomez Petrus Linares Sanctius Savallius, Joannes Baptista Mendez Christophorus Rotundus et Gabriel de Soliz coadjutores. Altero item martyrio KaQ honcstata est Societas anno 1568. r**'" Cocino Goam navigabat P Franciscus Lopius navi Lusitana, quse dum fortiter adversus celoces Mahometanas pugnat scintillx in pidve, ,

,j

'

DIE DECIMA OCTOBRIS.

lapsu partim disrupta, A rem tormentarium

219
J.B

tium patrum, non sine maximo Societatis detrimento id fieri posse earisUmantium, acquiescere judicio coactus /'<> it. A isequentis initio epistolam ad uniiwsos socios de DeiSpiritusequeacpiissalutarih ll}l i. tis plenam, quam Sacchinus lib. 3, a num. 5
.-.,

mrtim
stum

incensa

est.

Ita in

manus Mahometa-

norum Lopius venit; salvo esse licuit, si Chriabnueret, ad Mahometumque transiret.

Horruit impias voces Lopius; quare pectus hasta transfixum, amputaei a Malabaribus gladio caput, corpus lancearum ictibus tum confossum, ac devolutum in mare. 273 Bartholomseo de Torres, Carnariensi episcopo, quatuor e suis comites addidit Jaco-

ad
to

28 usque retulil.

Cum autem diutuma

v

oc-

mensium

jn ini

{aiCa .
P* "

dum
nse

febri laborasset, expeditus, reclamantibus

iter

ea non-

licet

omnibus,
est,

Lauretanum

ex voto ingressus
<

Africam.
r uvid

bum et Laurentium Gomium sacerdotes, bmos

item fratres Ludovicum Ruitium et Alfonsum Ximenium anno 1567 missionem item Oranensem in Africse littore instituit, missis eo
;

Matri deacceptis beneficiis g?*ates acturus.

Roma
sibi

discedcns adduci nw potuit, utoblata a Cardinali Patieco lectica uteretur. Nondum Lauretum usque pervenerat quin ei ani,

una cum Petro Ludovico Borgia germano suo,

Montesanse militise magistro, et Orani gubernatore, Petro Domenecco et Hieronymo Mur. Prima quoque eodem anno inPeruviam rogatu Philippi regisHispanise sociorumcoloniaprofecta est, cui prseerat

corporis vires sibi restitutas senst Laureti vero beatissimse Virginis imaginem peritapictoris manu confici jussitbona Caroli
et

mi

Borromxi Cardinalis

venia, quse, eam,

quam

S Lucas
amorem
276
%

Hieronymus
;

Portillus,

depinxit, plane referret ; quo ejus cultumque sibi aliisque augeret, ut

lib. 5,

cuiadditi sunt e provincia Toletana Antonius Alvarius et Ludovicus Medina e Bcetica Jacobus Bracamontius ,primus Limensis rector, o et Joannes Garzia ex Aragonia Michael Fontius et Petrus Lobertus e Castella Ludovicus Lopius. Altera item eo sociorum duodecim colonia una cum Francisco Toletano prorege appulsa est anno 1569 sacerdotum quinque Sacerdotes hi fuere et coadjutorum septem.
:

refert Cienfuegos

cap.

9, 2.

Romam

redux medicomon hortatu

in Romum redux
S. Ignatii ex-

Tusculanum profectus aliquamdiu illic Societatis negotia expedivit. Mense Julio die xxxi
ejusdem anni, S.Ignatii exuvias,

uvia$(ran$fcrt

dum nonn,/

Professse templum Cai^dinalis Farnesius exstruit, noctu transtulit Luaxima cura pietate, mioioia cum pompa. inquit Sacchinus

domus

lib. 5,

num.

63.

Contraveromaximaidpompa

BartholomseusEernandius cseteris prgefectus, Joannes Garcia, Alfonsus Barzana, Ferdinandus Sanchez, etRodericus Alvarez .Coadjutores vero Sebastianus Amador, Joannes de Zuniga, Joannes Gomez, Antonius Martinez, Joannes de Casasola, Didacus Ortun, Didacus Martinez. lta Ribadineira lib. 3 cap.
7
:

nec sine cantu angelico factum esse scribit Borg-iae pronepos part. 2, cap. 3; verum nec maximsepompse, nec cantus angelici mentionem faciunt translationis hujus testes oculati, quos Pinius tom. 7 Juliipag. 599 et seqwnl/

at

Sacchinusad annum

1569,

num.

302, et

adannum 1572, num. 419 Joanncm Zunigam sacerdotibus adnumerat. Accessit denique Josephus Acosta cum Andrea Lopio et Jacobo Martinio in Peruviam quoque post longam navigationem anno 1572 advectus. 274- Mexicanam in Nova Hispania provinciam Borgiffi missu condidereanno VolZPetrus
Sanctius provincialis, Jacobus Lopius collegii

Cantum angelicum pridie translationis sub vesperam a P. Julio Mancinelli auditum tenuisse ad fuisse narrat Cienfuegos, eumque horas viginti, donec urna in novum locum reposita esset. Verum, si valde de noctu ea transGolatio facta, uti testatus est P. Franciscus ad horas viginti promez, quomodo cantus ille
citat.

tractus est

?
ac
iitb

tt

Mixcium

contigisse ferunt ceErancisco revelationem, qua ei lebrem illam

277

Sub idem tempus

iflinpvi

idcm *!-

Mexicanirector,PetrusDiazius,Ferdinandus Suarius Concha, Franciscus Bazanus AlfonPesus Camargus, Jacobus Lopius a Mesa, Cutrus Lopius Parra sacerdotes, Joannes
,

divinitus patefactum fuerit, neminem eorum, rum saluiercqui in Societate aut jam mortui essent, aut Litumcm /iessent, bwtte pi'> h\ tribus prioribus ejus seculis morituri
I

gnem

de locio-

damnatum
latione
et

damnatumve iri qua de reve- bdur. agunt Pinius tom. Uulii pag. 851, F
esse
;

riel,

Petrus Mercatus, Joannes Sancius, sacerdotium brevi suscepturi, et adjutores Martinus Matilla, Bartholomseus Larius, Marti-

Alvarus Cienfuegos lib. 5 cap. \0. Quse Michaele Solehic de PP. Didaco Monteiro, Alphonso Rodririo Martino Gutierrez, F.
guez,aliisque exteris utriusque

nus Consalvius, Lopius Navarrus

addit his

sexushomim-

Ribadineira Didacum Fonsecam sacerdotem. Venerat eo etiampaulo ante e Florida B. Sedennius cum Salsedo,dive7\sorium novis sociis prseparaturus moxque illic collegium conditum Alfonsi Villaseccse sumptibus, teste Sac;

bus morumsanctimonia vel omnino bus conspicuis, quibus velpartim idemrevelatumfuerit,prodit,factceenimvero

cselestibusque f avori-

persocium ejus indiFrancisco revelationi, et Melchiorem Marcum, qui eam ex

vulsum F.

chino
UwtlQ

lib.

%, num. 310 ad annum

1572.

275

Dum hsec

in exteris nationibus Borg-iae

vivo mortuoque ipsius Borffi ore acceperit, momeneodempropalatce, nonnihil pondens

curisauspiciisquegeruntur,ipseprimumprocuratorum conventum indixit anno 156S, quo

tiqueadjiciunt.

singularum provinciarum statum accuratius

nosceret,

ac

cunctse

suse familise
;

melius

promptiusque consuleret

cui,

cum adversa

valetudine laboraret Borg-ia, Everardus Mer-

(0D

curianus Germaniceassistens pr-seerat. Sperabat conventum generalem indicendum, in quo,

quod multis Deumprecibus rogaverat, Societatis administrationem, cui se imparem judicabat,missamasese faceret sed aliter sentienj

30

XXI.

Octobris

Tomus

7,

DE
220
OCTOBt
J

S.

CONF. FRANCISCO BORGIA

B.

martyrum XXI. Gemina

Societas

classe

decoratur.

ssaSSSssas

pag. i w ei in huc transtulero. ZZ*%*Latine exstant, ousstqq.," h litteris felicem exihabent Exponam "f"

num. mnrtvrii eorumdem

Ita
:

19,

mmm
mari submersi sunt

WO^^

t BrasiliseProvincialis et co tm Io-natii Azebedi Aloys.o seu Ludocnm miTnm Nonis Jnnii Bnuuh pro ta^oVasconcellos) ejnsdem Uly-

ni

tlL rege prrefecto, classenavmm die Maderam

s

n nc profecti, octavo naviffatione tenn.mns su am prospera

septem hanc m:

novem

iiter

et

sexaginta in

ao exhibet, sed non \-hottus ex Ribadineira dem-

nos traeonscendcramns,

nniversnm e societate intres oneranas d, tr,-

^SrVoreimmunemMrus PossmusicatalaemortelgnatiiAzevediilib.
4,

ea but QuS.Jacobidicebatnr,

cum

D.daco

\ValZorul
B
aUis, Catalogo

ut ait

nimirum
:

**^*^ *^no,M^
Sgerat.
:

cap.

consentien Conimbricensi,accuratissime stbi prima P. Iffna Decas iibus, texit hujusmodi Antonius P. DidaCUfl Andrada, tius izevediue, Joannes Pernan Castro, Suarez, Benedictus de CovillaErancisous Alvarez
dez Ulyssiponensis,

navis exceperat. Lt nuoe Aloysiumpr^fectum hoc Mader portu Juoniam certis de causis in Aloysius, vesubsistere decreverat

Me cum

sociis

amplius

vifirmtt

eade

aliquamdiu

Eraanuel Alvarez, nius, DominicUB Pernandez, Alfonsus Vaena Decas seJoannes de Mayorga, Joannes Fernandez cunda Gonsalvus Enriqoez, Dclgadus, Ludovicus Cor:

Jacobi, ctores et nautaB S.

quod multa negotia

Canariis de ^ortuna^ baberent in Palma ex efflagitarunt, uti s b x iusulis nna, magnopere

liceret prire
:

se, expeditis

rea,

EmaMendcz, Petrus Nunnuel Fernandez, Alvarus

Decas tertia ncz. Pranoisous Magallanes.
colaus Dinis, Antonius Fernandez,
trus Fontoura,
:

Braoarensis, Alexius Emanuel Itodriqucz, Siraon Lopez,

venientireliquae classi

mature negotns adprtBsto futuros Atque

Ni-

Gaspar Alvarez, Blasius Ribenus,

tanto mainitioquidem recusabat Ignatius, ca^teris digredi pediscrimine a ris et piratarum victus precibus riculosum ratus. Verum deinde

Emanuel Paoieohus, Pe-

abeundiveniamabAloysio

petiit,

quam impe-

galvez,

Amarus
:

Simon a Costa, Andreas GonVaz, Didacus Perez Decas

quarta

Caldeira, Joannes de Baeza, Marcus Ferdinandus Sanchez, GregoAntonius Correa,

quss postea consetrata, quasi divinaret ea, Apostolorum quuta sunt, pridie ejus diei, qui Confessionis et Principi sacer est, Sacramento praemuniendos curavit omnes, et

Comraunionis

Percz Godoius, Joanrius Sc.rivanus, Kraneiscus

Martino,Stenes Baptisto deZafra, JoannesaS. Societatis candipuanusZuraire^San-Joannes, datus,quiJoa?x?iiSa?ictio,abhxreticisservato,

simul divisit iis Agni cselestis consecratas, et alia aliquot, a summo Pontifice Urbe Koreligiosa munuscula, qua3 ex

cereas imagines

quaedam

ma secum

attulerat.

successit,numerumquemartyrumquadragin-

Kalendas a P.Peiro 281 His peractis, solvere pridie eos in medio D, Junii vento secundo, qui tamen
cursu defecit.
Porro

C
odorumqua

taexplevit.

m
:

Dominico die

Possino

ct sibi

invicem, excepta

litte-

proximo f

rarum

aliquot discrepantia, consonant testes

i et ex Processu Eborensi anno 1628 instituti v, vi, m, ix ex Processuvero Conimbricensi et wi, uti inswnvn, xn, Kiii, kv, wi, mario Declarationis martyrii Ignatii Azevedii et sociorum anno 1718 Rom v typis Camerie Apostolic.v edito num. VZvidere est.Corrigendi itaquePP- Philippus Alegambe apud Josephum Fotium pag. U7, et Joannes Na-

est Jacobum quinto Nonas Julias allatum huc Joannem Soram) maritimse rei pro Soriam (aliis regis NaNavarrae regina (Joanna Henrici sectator varrze matre) praepositum (is Calvini

Papistis, sic egregius capitales inimicitias cum appelenim Catholicos per ludibrium hffiretici ac pra^dilant, exercere sese palam profitetur septem iu portu cat) stare cum navibus circiter S. Cruce ad quinque leucas hinc suo *, cui a

sito

dasi

inAnnodierumme?norabitium Societatis Jesupag.ad diem \v Julii,qui omisso Amaro Vaz, Petrum Fonsecam perperam substituunt; etverosimillime etiam Alva?'us Cienfuegos, qitamvis certis P. Vasco?icelii se vestigiis

nomeu

estinditura. Perturbavit hic

nuncius

ve-

Aloysius, hementer omnium animos, statimque ad oppidique praefectus cum populo universo luce, pugnam comparavere sese. Itaque Sabati Soria m qua3 consequuta est, cum se Jacobus

insistere

dicat,

Ludovicum Rodriguez

conspectum nostrum dedisset,

occurrentibus
tor-

hisce marty?Hbus?nisce?is,expu?icto perperam

Catholicis, qui probe instructa militibus,

ex

illo7*um

numero Joanne Femandez B?*acaSchottusPet?^u?nPontau-

r rensi.Pt hi<ni<hl o)itoiwa,seu,utRibadineira

scribit, deFo?itaura,

mentisque navigia decem eduxerant, perternpotus cessit. Hostem fugasse contenti nostn perfunctus stridie revertuntur; ille vero hoc
periculoCanariaspetiit, acdie Jovis insequenti

reu?n minus accurate no?ni?xat. Petrum vero Nu?mez a nonnullis Mugnos appellatwn inve?iio. Pro Araaro Vaz lcgitur etia?n subinde Araatus, qua?nlectionem Schottus secutus est,

ad aspectum usque Palmse insulce, et oneranse nostraa quae portum capere nunquam potuerat,
,

vento destituta

sane feliciter est provectus.

Eo

DIE DECIMA OCTOBMS.

Ignatius mane cum caeteris FratriA Eo ipso die id loco nomeu est ad Tertiae Cohortis bus
(

2*1
4UCTUBI

torem

vicum a portu leucas quinque circiter scapha contenderat eo consilio, ut, si daretur faculterrestri itinere perveniret, sed tas ad portum exitum non haberet, in navim sese cum res denuo recipere sunt coacti. Ut vel ex hoc satis appareat, expetendum id genus mortis paratum divinitus. Eoque magis, quod iter illis fuisse leucarum lxxx vix diebus xv ab illis illud emensum addo, navi minime impedita, vento
;

duobus ad se perduci furore percitus Soria jubet. Ibi ipso uon solum imperaute, sed etiain inspectaute, viventium
pectora disseeabantur
et extracta orudelitep , intestina dejiciuntur in pelagus.
284illo

cum

adininistris

M!

Jam vero hanc immanitatem Calviuiaui etiam scelere cumulaut in onerariam re:

*fe

Wtti,

vertuntur. Sacrosanctuin caput unius e\ uiule-

cim Yirginum millibus, quod ad solatiuin neophitorum lguatius in Brasiliam afferebat, e carchesiifunecontumeliosenefarieque Buspendunt, deinde arreptam Yirginis Deipane effigiem egregio perfectam opere, quain item Homa se-

etiam
iter

initio,

ut diximus

valde secundo. Id
(et quidem earum non plus triduo a

totum navibus quinque

izevetiiwcio,

nonoullis est. Jacobo Soria decursum Postridie nostri eadem malacia 282
fere millia

admodum

onustis)

cum

novem
ubi ad-

passuum a

littore detenti,

lgnatius adduxerat, cum sacns aliis nuaginibus permultis, in angulo uavis pep ludibrium collocant, in easque ut in scopuiu sicas ejaculari incipiuut. Kosaria vero benediota

ventantes Calvinianos aspiciunt, paucis disposidefendere sese omnino constituunt. tis tormentis

ac Sanctorum reliquias, libro^que de religione, et illa scripta quajdam ad Brasiliaj provinciaB

IgnatiusautemsumptaMariaeVirg-inisimagine, quam Konia secum extulerat, prout res et tematque ad pietatem pus postulabat, ad officium instituit. Interea unum ex hortari Catholicos

rem magnopere
lia vel

pertinentia, ut ^ibi
alto

miuus

uti-

supervacauea potius,
rei gestce

lnandurunt.

Hujus

seriem totius a Lusitanisduo-

bus accepimus, qui spectantes affucruut, cum

per eos dies a Calvinianis captivi detinerentur. Qui e nostris occisi sunt, a^que ac veterani, praeclaris erant adjumentis rerum g-erendarum
instructi.

navigiis hostes ad nostram

iu tres primu, in

oneranam
iis

applicant,

eamque apud eos existimatione, transiliunt. Atque ii quidem statim a Lusitanis tolluntur e medio irrumpente numero, sed majore deinde hostium obsisti non potuit. Tum Jacobus Soria, diutius verubi co"novit nostrse Societatis homines ibi
;

nauclerus

magna

Itaque

ad rein Chn.sti luain promoidouei.

detortptum,

vendam valde habebantur

sari,

omnes ad unum
:

occidi imperavit, vocife-

285 Obstupesco sane mecum ipse cousiderans mutationes migrationesque nostrorum e navi in navem Ulysipone primum, deinde in

quoniam ad prava ratus lnterfioe, interfice, dogmata disseminanda Brasiliam petunt. In eoqui onerariam occupaverunt, erat aliquot Jacobi cognatus quidam, qui cum vitam

hac insula

rum numero,

Madera ut felix ille manipulus, ai cuti Gedeonis quondam milites, pame viritim a Domino lecti fuisse videautur. Me iu S. Ja
:

cobi

navem imponere, ipseapud Aloysium

;

pra^-

renunCatholicis promisisset, id jussit Jacobo

ciari.Quajsivit ille,cunctine presbyteri (sic
ille

enim
in-

nostros vocabat) essent interempti.

Cum

fectum remanere, lgnatius jaiu prope decreverat, sed mutavit deinde cousilium partnn, ut equidem existimo, ne laborem atque perieulum
subterfugere voluisse videretur, partim etiam, quod ego tanto indignus bono videlioel ful. Reliqui sumus nuuc e Societate quidraginta
\

teremptos esse responsum fuisset,

manus

abstineri vetuit [lege voluit.)

tum ab aliis Quo facto

sane prseclare
navigio,

suum

in nos

odium expromsit,

intercepto prajsertim quod paucis ante diebus, Franciscaui concionatores duo , quo

cosptum
est
:

Numinis fiducia persequi certum utrum eodem eventu, nescimus. Illud quiiter

lillerit,

c omnino. Mactatus est autem omnium pnmus prodeuntem, Ignatius, quem obviam hostibus

totidemque vehebantur, neminem eorum occidit. magna ex parte 283 Nactus deinde nostros atque novitios nulli pepercit adolescentulos

sacerdotes

laici

in

Lusitaniam

dem

intelligimus

Jacobum Soriam

id

vche-

menter expetere, nobiscum (nobisque) tendere

insidias.

Sed jam instat hora professionis,

at-

que finem scribendi facio , meque et comites tuis cEeterorurnque sacrificiis, deprecationique commeudo. Ex insula Madera xv Kal. Septembris mdlxx.
k

manibus ea, quam dicebamus, imagine, suis magnoque animo profitentem, sese cum
elata

ictibus confodeesse Catholicum, lancea tribus extorquere runt , et sacram imaginem frustra

conati sunt.

xum

ruit

Didacus Andradain complesimul Ignatii. Atque ita conjuncti

Tum

Hujus rei nuncius Borgiae summum ucprovoc ' ap V partim dolorem, partim gaudium altulit do" J? '"'"' tantum ad pro- ^J"' lorem quidem, quod Brasilix movendam fidem adjumenti ereptum videret
286
lt

gaudium autem gloriosa sociorum de /idei homartyribus hastibus victoria, quos pro veris encyclicas ea de reper Sobuit. Mox litteras in iisvero, quas ad Brasiliae
cietatemmisit;

ambo confecti vulneribus praecipitanturin manibus una cum ipsa imagine, quae de Ignatii

mare

numquam exciderat.Inde tabulataoneranae subFratres octo eunt, quo Ignatius in eo tumultu eum ex hoc portu et triginta (tot enim erant ac ternos orprosequuti) considerat *, binosque marginem, ac dine deinceps eductos ad navis

Provinciatem misit,

Mehus taita loquitur divina Providentia, quai de semen consuluit rnittebantur ad ptuaginta operariis, qui simul
t

oncoosidere
jusserat?

talaribustunicis,quamquam exigui admodum singuhs m vipretii exutos, adacto bis terve

cadis eiusculturam,voluit, quodquadraginta e dum exitu adeo fajlici ad se vocavit laborarent,

scerapugione semianimes e navi deturbant; quorumdam etiam praecidunt brachia, ut omnem Atque prorsus evadendi spem cseteris adimant. comitatus ille sortitus est. hunc exitum faelix caede, qui Postea qusesitum de trium illorum onerariam illam transcenex hostium classe in gubernaderant. Ejus auctores caedis, onerariae

Provincialemcumsuisbeatissociisjhorumautem intercessiolongeutiliorsperandaestquibuscum-

que operibus in terra inlnformationeFacti et Juris'6,probatioLusitavaq tt.Consultusaprocuratore

perficiendis. Ita legitur

m%

ni*[utejusdemkinitiolegitur,numproqu^
gintamartyribusrecitarisolitxprodefurxtts matura preces indicmdxessent,
in Societate

m
w

D^

S.

FBAffCISCO

BORGUCONF.
socns aliquot ve- D ou P- nia7 cum qua t) D a s Ja . rn^* P hebatur ad Cub* 'J^ adeo la .

Ea

vero,

at ue commenrfare wfcto.

jT/
s

est

ad
C

'fsartum
u nul a
'

.luxerint, sed

cum

alia esset

M
leu-

iuod

B* non solum Borgiam, *.

quicoramaderant, Pf l ' ex .P \ cap XI8 Lte, rf^*r Ci6nf vTnue nJrligeL scrMt ex P DUmym de Pto ***** interfuit. Idem porro ex ejus e

rS

Cam J^la Orientem diseedere statuunt pHmumiteremensipedibus.etquivp.1 ppati^

ejusdem insuls portum

%*%*
v

m artyribus fuissejudtcium,
dataque
otog,

m f^J^

Z S^W^tibu.

imbre denso atque perpetuo,

^i
So leucas

P r,terea, ut iu maximis, exiguo et aperto mod e-ione, pluvi.que adeo 11 e navigio, ventis commeatus modo corrumpere?t? ,it non

est

anno UlULie

etiam proprii sangui

^^

^^.

se supposuennt. tarent martyrio voluntario

quatuor et septuaginta eo portu coucti.majorisformae navi p ov ad msulas lermense deuique ducto Augusto et e uo-

pene pntrescereut Eo naviuduti "estimcnta Bouam usque

Sal
tra

.***

Brasiliam Franciscus

wt^ JjfZdecim

Franciscus Castriussa B anteadductxauctor vero cerdoles non saeerdotes Aragonius et Franciscus ?"*'* UiekaU a CalmmsUs, duce omnes die xm Angrensi in Bta Capdevilio, dum ex Portu
t
;

**j^

Hic antecesseraut, assequuutur. Fratres, qui vehementms immmuta. A lovsius, navali turba difflcih ac diuoneraria ipsius in tam et Juod ex se- E navigatione tmna mensium quindecim ad Antilias (id loco nomen SSuta perierant, et labonbus substiterant, multi etiam est) multi mutato cousiho, inde

ilcysium regium Castnum SocietJte Franciscum

prfectum

et

qumque

S^m&m

periculisque
!u

defotigati,

pelago vita in sZamnavigant, in Canariensi uti et puerquiOdium fulei spoliati fuerunt,

Zni,
'

UrtroDiazadhvrebat.Eodemprx, qui mortis metu terea die Gaspar Gonsalvius, non religioms abjecerat Societatis vestem alimentorum paramoniam,fuit sedob
qui
,

quod in unam satis ctorum et nautarum vix, quibus tamen ipsis fa3mina3 esse, onerariam (in puerorum grege qninqueet viffinti imbelli cum omnibus cgbnumerabantur) redactis in unum mstituit, solvitptum iter unica navi peragere Septembns. que feria quarta octavo Idus

Lusitauiam reverterant,

cum

superesset ve-

causa,

prionbus accesin mare projectus. Quinque Joannes Petrus Femandez

serediepostero

alns Porro e Societate uostra ( totidem nihil dum quibus fere tempestate disjectis, de
certi

Odmn^

ot

t,

Alvarez,AlphonsusFrrnandez,AndreasPais

compertum

est)

quartuordecim aderaut

Ferdinandus

Alvarc:., Petrus

Diaz

alter,

et

Didacus Cavalius. Eodem Fernanmareprcecipites acti fuere Didacus sed hi natatu nedez et Sebastianus Lopez hcet a hicem evasere. Didacum Carvalium, memoratum omittit Schottus badineira Gonsalvio. obtrusoperperam ejus vice Didaco
;

prieterea die in

Franciscus Castrius Patres duo, Petrus Diaz et Alphonsus Ferdinandus duodecim Fratres
:

Sebastianus Lopez mense Novembm Francisitaniam appulsus est, e ejus relatu Ulyssiponensis scus llenricus rector domus de suo suorumque nomine ad socios Romanos martyrio, die ix duodecim horum sociorum
in

Lu-

Alvarez Gaspar Gois, Andreas Pais, Joannes sacerdos, nomiPetrus Diaz alter eodem, quo et ex novitiorum ne, Ferdiuandus Alvarez Paunumero Michael Taraconensis, Franciscns Sebastianus Lopez, lus, Petrus Ferdinandus, Didacus Ferdinandus, Didacusque Carvalius.
;

statu * iiniu Dies octo in altum Oceanum prospero quinque, sole jam occidente, provecti, naves conspiciunt, quarum erant GallicaB quatuor, F

una Anglica.

Ea3, di.-simulato in

noctem usque

Decembris ejusdem anni (vide summarium additionale Dcclarationis Marbjrii Tgnalii Azebediiet sociorum ejus pag. 13 et seq.) hujusmodilitteras dedit,
eitnncto
badio,

vento consilio, conversis deinde repente proris nostram insequuntur. Id ut anisecuudo navem
madvertit Aloysius ratus (id quod erat) et hoscontes esse et haereticos, advocata statim socios navales ad praelium acriter ineuncione,

Azc

238

Admodum

RR.

Patres et

Fratres

in

Exitum tohristo charissimi gratia etpaxChristi, Ajsebedii et sociorum novem ettriginta n atii
i

dum

jam cognovistis, ut oredimus, qui Brasiliam una oum Aloysio regio praefeoto petentes, ut
in ea provinoia rei Christian procurandiu cau-

mortemque , ut Christianos pro Cathoiica religione fortiter obeundeceret, dam. Deinde arma expediri, culcitras locis ophortatur
,

portunis praeteudi,

saxorum vim congeri,

sul:

furei pulveris cados

dispositis

promi celeriter imperat

sa,more nostro, collegia instituerent, initinere aCalvinistis oppressi, vitam in processione iinuna aliorumquadei Catholioje profuderunt
:

denique ad

puguam

stationibus, pec-

cata rite confessus est ipse et caeteri, quibus ea

nocte confitendi spatium

tuordeoim isccluso

ex hoc numero ob rationem

mox

dictam Gaspare Uonsatvio) qui auno post prsestiterunt animi fortiin tiulinem [septuaginta euim e nostris Ulysipone

datum est. jam die, rostrata hostium navis ex earum numero, quos Galeo291 Verum, inalbescente nes appellant, ad nostram appropinquaverat,

oguiBui

eadem causaparem
in

discesserant plures

mur rum
puttiongum
(erra

naves impositi) pcrsequeeo ipso ordine, quo rem totam alter duo(Sebastianus Lopez) qui Dei benignitate

amplior et eminentior multo, duabusque tormentorum significationibus de inore jusserat a

Lusitanis vela submitti
parerent, tura hostes,
:

cum

illi

nequaquam
onerariam

facto ter in

superfuere, nobis exposuit.

marique

impetu, quinque ex eorum

&89 Posl obitum Ignatii eum Lusitaniffi navcs e M;ulera insula cursu in Brasiliam direeto
solvissent, alios

septemdecimeosque
nerant
sic
,

fere

numero occidunt omnes in cruribus vulne

caderent
,

ut funibus,

altera

uer

alium eventum

sortitiu sunt.

manu

DIE DECIMA OCTOBRIS.

nonnisi alteraparte decernu apprehensis,
tare possent.
riorc

223

Et

quamquam

hseretici e supe-

hajretici vulneribus quamplurimis punctim u ^^v ~.r -..M a n caesimque confodiuntira maximaperciti nimi;

-CCTOM
J.B.

pugnabant, haud tamen eis fuit certamen; siquidem et iniiucruentum diminicationis homines fere viginti amisere, tio circiter undecim et deinde vulneratis praeterea

admodum

loco

rum
tem

eo quod Ecclesia^ Sucrainenta ministran-

offenderant

nam

in ceeteros

noo adeo

saeviere.

Sub idem tempus Petrus Diaz, qui ad

eam usque horam

tupptendam

tribus bombardae quorum * distractus

ictibus

laesi

gravissime sunt,
vela prostrata,

malus

et

h,cvidttr

imo

carinae latus non sine magno altero perforatum discrimine aquas accepit tertio discereorum simul haeretici, quae tametsi erant
;

confessionibus eorum, qui sub tabulatis erant, operam dedenit, atque hilari semper atque sereno vuhu animaverat cteros, Gaspare Goe sequente, in apertum prodiit.

Utprimum apparuere, utrumque

occidunt
,

Galli oon-

pti

decem omnia non

se

festim

levia

incommoda,

nihil

tamen hostes

ac vela dejecta prorsus, ut de tsque perturbavit jam arbitrarentur. Tum vero ex ipsa

connixi viribus quartum desperatione omnibus invadunt, et minore, quam putaiam nostros superant; decem quippe non verant negotio propugnatores erant relicti, quorum

actum

puero quidem ajtatis admodum tenerae parcunt, qui a Petro regre sese divelli patiebatur atque hoc maxime modo tres ii primo cougressu caesi ac nudati deji-

nec

ciuntur in mare.

undecim sese sper tumultu

294
,

Tum

reliqui, sedato

jam

tanti-

defa vero raW-?'"

invicem
in

plenis

pietate

sermonibus adhortati ultro

editoria n:vis

amplius primo impetu ceciquinque iu prora collocati patefacto jam aditu liEeretici ad dere. Itaque irrumpunt, quos Aloysexaffinta vi maxima & duas ferreas glandes, alteram accesius,

evadunt. Nec modo latendi causa in cffiteram turbam sese non inserunt, sed etiam in unum dedita opera conglobati omnes aperte profitentur, se et

in crure, quamquam pisset inpectore, alteram magno tamen exhaustis jam corporis viribus,

cum

ejusdem esse

religionis,

eujus E

modo perempti, et aeque paratos ad mortem communis Domini gratia subeundam, quos circumfusi
confestim haeretici dictis factisque eo
ac die toto contumeliose ac petulanter illudere desinunt, cum illi responderent divexare non dinisi si quid ad honorem Dei vel ad
nihil,

animo

scuto statuit operiri, gladioque et

abjecto ad

nun-

quam

extremum

usque spiritum di-

rapli

micavitegregie. facta, quae 092 Ejus morte a reliquis deditio hostium crudelitatem tamen ad mitigandam

minime

valuit

nam

diabolicis instincti furiis

:

obvios quosque obtruncant multis

Aloysium ignan, itemque aliorum corpora, quis esset, nudatum, projicmnt. adhuc spirantibus, in undas
imagines per vim extormerus, has haeretici Catholicis
in

Ubi gnitatem Ecclesiae Catholicae pertineret. insontiaffuit, manus ad terga religantur nox accidit, ut Mibus, atque inter vinoiendum Taraeonensisftdemgw. supra Aragonius)
chael
principio accepee vulneribus, quai in brachiis tantum abfuit, ut rat ingemisceret, quae res prmmoveret * haereticos, ut

reliquias, sacras Versus deinde in Sanctorum quarum eratingens in ea nufuror,

ad'misericordiam etiam arreptum furenter

neinc6mitatus abiret,

'permovei

hominem

multa
et,

calcare pedibus, quere, trahere per tabulata, gratulabundi projicere; blas-

ingerentes probra, e navi praoipitaverint,

Franciscum quoque Pauiinpctu d.(ut diceoB

ignem denique
spiritus

phemias in Beatos
quiee,

quorum erant rehevomentes, quas horret animus

illos,

lum(namiseratproximu<) eodom vinculis tiirbaverint: caeteri omues

mus)
injectis, in Aloysii

scribere.

die Quin etiam repertas vigesimo post

cubiculum detrudun-

statuas duas, alteram teram angeli , elatas in

sacratissimae Virginis, al-

publicum sacrilegis

tur etc. Et infra. frequentt295 dsdebantur pugnis alapisque

^^"Mr *

mum vagati diem, capto ad Oruium promontoVigio praBdam exposuere Joanc Callaicae*.Classi praepositus erat

angeli per ludibrmm fregere manibus; caput Tertium et tngesitota navi circumferentes. etiam Algarvensi na-

bus defensores
dilig-enterin

fidei

quin etiam exquirebanto

capitura verticibus sacra,
si

summis

hteretici, quas appellant, ooronm, quarum iteruin ttnaq|n F quas invenerant, has vero Us siraul jurgiiset maled.c

ail

sinum

rium

orae

Oiaianura, in
ora Gallceciaj

Gallus, hasrenes Cadavilius (seu Capdevilius) ecclesiasticorum Ordinum vehemens et

ticus

singuii tundere, et cum aliis inultis, tum illia in eosdem invehi perjOS canes, fures, veteratores;
:

vehebatureadem, inimicus acerrimus. Bostrata

Azebedium et qua Jacobusante Sorialgnatium In Aloysium vero ceperat et occiderat.

comites

pnesertim cs conspirent univers. morta stat, quo minus snblatisque discord.s aotnatque consentiant,
pace nmltibus, tranquilla omnes Germania scelere non modo fruamur. Vestro adeo etiam Brasilia atque et Gallia, verum

*f*>^
; Sebastia

ab insula praefectum incidere Calviniani, solvissent, atqueis tuit Comeraeam depopulati obitus, cujus de torti-

cum

otrra;umorbepravadoet ri nad,m
Etinfra. Porro nobis
i

,H,tur
-

Aloysii et

Lusitanorum

multa comtudine virtutequeEraternosterita habendum sit, animam memorat, ut pro certo

eiusincaBlestedomiciliumcommigi-asse. nostrae Societatis 293 Nunc veniamus ad propositum est homines, quod maxime nobis a media nocte aa
Ii,

etc

hoc omma

re..g exposuit. Nos totara nus ipsemet Lopez P gnatamlitter,e.dcm c S e riemhiscons ostend.raus, MQH stiano recognoscendam

L
m

primum qui<lem ires

iilil

ex

c.rduntur;

hostes adventarent, cnmilucem usque expiandis per confessionem tabulata deinde nibus quisque suis vacarunt commisso praeho, ascenaesubire jussi, nonnisi recreandos et ad animandos milites, cibo

cum

t ac fidera sno ruisns t narrationis veritatera .e etiara stud.os.us moD io eoraprobavi,. Quo rat raittererans ep.sto arr. us,nt hanc ad vos rfuturam, quo cert.ora p

Tvobis
Lrret
nficiis

gratiorem

runt curanda
est

vulnera.

Sed

deditio, in

summa

extabateorumnemo; namque
excipiendamunius nem ascenderat ad
nere agentis

tempore facta navi praeter Castr.um au is paulo ante

quo

a.qne ct precibusque nos etiam e V percup.raus. Ll ^P Domino comraendari Decerabris

Quod reliquum

est, veetris

ommnm -

lZ
rtor

confessioe gubernatoribus prorae turrim ex vui-

inra in Christo servi domus Ulysiponensisetsocn.

imam
:

animam

in eo

munere occupatum

qu * in

citato

. "HlfiSS ^^SkZSumnumo ^
c

Qucetnn

kemi

-B^-lH

ocron
J. 8.

subncctuntur Limbricensi proxime ,*<*. Tstlabent = _--,ita se naoen,

n. DE

COXF. vriiNCISCO BORGIA

-

P :^
mem
rnnt
veritatem
fldei fidei

0Q fessione et !"l Mit:a rrjeX.cet rie M tres

de

+*-& t ^l Z Atlan^ ^rtSWT S m B5i-*- gSSSVS 22 v -w

,

ac

coimtibus nonipse, vel e elaberetur, guin vel el

'c^bus

incumberet

g ^r;

d,

jusseru imilari ,

Te

uu
.

quam

Carchna-

jmihertwm

.<?/--

han-ctici,

constanter deienuc, eonstanter defendcrunt ) e.ssent moi an parati Patres

uu*

de ,-
pro
i

mo rtem pr. veritate eannn *e itaflet vob dixerunt __*_% B u_ii_ent, et eos omnes vnlneravcrunt morlu, B unt, dUO quibus duodeeiffl iu" ,ug _ ruui, bx runt ex innflPlin t pf Mrunt e seapba* pei ve vero cx his natand mor tem evaeerunt. Qirf P , Possmum Ub. 4, cap. i et ral, adeat 1'etrum Borgiam redeo.

de

rforti^moeraiacri^uodii-

____e

nm

GalUam ingrederetur quo cum (smvientibus ea tempestaLrJnisset, aclfuit discordiis civihbus hxresique) te in Gallia rege prsesidium. Carolo IX Francorum
:

^. .^^- archiep. MedManensi a ,ctop

'

colloqmumtnUmum coiloqmum tntimum,

*Wf m
fff/

Catalaunixprimariam, Barcinonem, urbem veniat iv Kal. Sepubiproregem olim egerat, studio exceptus. Lis temuria, o"" civium tembris, summo *"-

.^ ^,^.0.
admodum
;

5.

Ad

8.

cura toresque regios difficihs BorgUhCOntinuo full commum ulricompostta Obvtum arlis gra tulatione

sed,

% XXII.
et
Cardinnli

Pii

jussu Hispanum
iter suscipit.

Phthppo II hichabuit Ferdinandum filtum.a cum tittems, quastnfra Hispaniarum rege

Scholtusexhibet.adParentemmissum.Eodem procerum, ium quoque tempore tum aliorum regnconeiln preeJacobi Cardinalis Spinosa Sylva Ebohtani prtn- E sidis,et Roderici Qomii reteris ei reddttresunt honomcipis et amici ' ejus in Ktf /Ic /f cr^, et sui de

Lusitanura

^onminus3ot^8oM^^op^s^
1N
tus cur.v

Alexandrino a
Pio

Vcomo*

congregattonem
Ituii

dalui,

inqua

Pf"" Socetatis Hs nannuUa ad meliorem

Romanx
Al/on-

ru^ J^' rumL

Urbe ha-

Hispaniam Hispamam adin

prxfectos, vos provinciarum

ventugaudii testes. Tum nus lib. 7, num. 128, huic tant

limite oblata^
rius

porvo,inquit Sacchi-

primo regni honoris benignitati, quanto mteest,

Matthxum neccum, Aquitania? Claudium GermanuslnEdmundum Ilaium,

Angelo, Rhern Herferioris Balduinum ab Tyrvum, Nov;e Hispanue Petrum

processum
:

tantohonorificentiorasuc-

Francix

mannum

id tempoms Sancium designavit. Maximam occuparant, quoreqni Cypripartem Turcx

propensione cesserunt eo favore eaque omnium ille summus, quiexavoluntatum, ut Arbiter momentasingularum exactissima librarerum iniquita. minat, humanseque trutina? castigans
tem, hinc demendo,
illic,

unde detractum

est,

rnm

panis principes legatiomissisgue variis ad varios ut ad debellandos teterrinibus id sategit, vires, mos rei Christiamv hostes, consiha, conjungerent. Ad Hispanix, Lusiarmaque
tanise

Hisprot/rrssibus S. Pius V, icto cum decrevit obsistere, Venetisque fojdere,

exaquat, proapponendo, pondera ante decennium obscufectionis (ex Hispania) Patre ritatem, cum impensam ab humillimo obedientiam, pro ig-nobili fuga Christi Vicario
et rationes

multi vituperarunt, hac redditionis celebritate

et gloria

Michaelem Bonellum Alexandrinum, ad MaximihaCardinalem num cxsarem et Sigismundum Polonix reGalliseque reges

compensare visus sit voluisse. 298 Barcinone Valentiam itum est. Barciinter et

Moniim^

nonem

Montionem

accidit, ut

missus

gem Cardinalem Commendonum

misit

cum

aidem nonignoraret sanctus Pontifex, quanquantaque c tarerumagendarumdexteritate, Lusitanosque auctoBorgia apud Hispanos Cardinali Alexandrino soritate pollcret
,

clam a Caroloduce Gandiae prxfectus domesticorum, prandenti Borg-iae lancem auream apponeret, quam removere prohnus jussit, hominemque, etsi multum tergiversantem, mensse secum accumbere idem vero, cum F
:

Montione Borg-iam Joannis Riberse archiepiscopi Valentini verbis salutatumnonnemo vepaulo plus, quam consueverat, cibi nisset
;

oium Borg-am addere voluit, uti Cardinali Commendom) V.FranciscumToletum: quamvis autem fractajam valetudine esset Borgia, id vU,r/tUil> oneris iiwbu gravate suscepit inEcIU, tamen urivr io haud yi v _w__^^vw ... quavel olesise unwersse bonum, pro qua vel vitam clesise universse
paratus esset. Placuit Pontifici promptitudo Borgire, eoque tempore diploma edidit, quo Societatem mendicantium Ordinem, beneficiorumque illis collatorum participem declaravit. Voluit insuper Pontifex, ut
effundere
e

mensse apposuit

sed,

quod consuetis adje,

ctum / wo' - fuerat

(,v-t*#'e

cibis, jussit aufcrri egenisque - ~&~_^_-_, ^w^--., _,.-,_, _;

distribui,utlococit. distribui,ut loco cit. Cienfuegos narrat.

tione

Mon-

" ?ronymianorum ad Hieronymianorum monasterium, a s. Michaele regum dictum, mille quingentos passus Valentia distans processit ubi adven;

PP.

'npucinis et Societate religiosi aliquot

viri mititibus

nautisque prsesto futuri fcede-

tum Patris Carolus, dux Gandise, una cum fiu Francisco Lombayse marchione, Alfonso fratre, magnoque nobilium virorum comitatu septus opperiebatur quibus in genua provo-

ratorum classem comitarentur, missique in hoc e Societate fuerunt Christophorus Rodericius Joannes Montoia aliique quatuor, prseter eos, quos Veneti duxere ad ?*egis Ca,

cum beneprecatus esset, ut Cardinali legato honoris causasese adjungerent, prsecepit ipse autem,amotis a se eo pacto turbis, a via regia, ut qui tam splendido comitatui erelutis

tholici classem.

Universse classis prsefectus

ptum secuperet,
tatis

erat Joannes Austriacus, qui

memorabilem

declinans longo ambitu civimcenia prsetervectus porta S.Vincentii

,

illam de Turcis ad Echinadas insidas victoriam Nonis Octobris anni 1571 retulit.
per honorifire

Barcinone.

dixit.

vicarium Itxnem se deditpndte Kalendas Julias: ituierisvero ea ratwfuit,ut parsdiei nulla

207

Roma profecturus Polancum

proximaValentiam ingressusmox ad socios sese recepit postridie Idus Septembris. mRectaadtemplum quodingensnobilium
collegio
t

Vutenii*

feminarum

turba, vivendi ejus studio ducta, impleverat, se contulit ; indeque per binos

Fratres

DiE DECIMA OCTOBRIS.

m
J

fLri

collegii aedes dehorabat enim podagra) in eodem illic vespera, ubi a Cardiiussit:

tum

ut professoruni esset domus, quod proximo anno est factum, et noveni Legione suest,

B.

^nberapatriarcha, Carolus dux Gandieealii* consanguinei. Proximo die Dominico paQ Ul / nrt<nnnul.um dixit pan audinari triarchxrogatu ad populum admiratione et pietate. Aderat Patri entium pedibusque consistens: Carolus aperto capite Borgia sedes occupare jussil hos sibi
.

adfuere leaato recedere licuit,

Joannes

sceptum collegium. In
collegii. In
Yalentiffi,

Boetica, insistente epi-

scopo,Malae;iin soeii aliquot missi ad primordia

Aragonia co^pta domus Probatlonia

coemtis vieinis
eollegio
ivdineiis.

Multa simul

eonstituit, quae ad Mexioanse pro:

vincise initia pcrtinebant

idque
: :

fuit destinatia

m in

ios S Cl
,

illum sibi filium inquiens. ObtieSSe fratres, reditus ' carolo, ut Ferdinando fratri ahquid erat inter Turbarum

eum qui cum ejus p.. ~: classi ..,i tempus ,...,,;. -;.-,-.., .* occurrere, anni _o~~.-; ad _^,,,_. nequivissent expectare sequentis cogebantur. s.v^-iev, tc-.it; acvj _>_-..n<-> ^v<|q wi "hi
eam
patriDus rnone pretium patribus mor* preuum
_.

auaeretannuos.
id

auas

Valentinam, ad collegium et academiam multum ejus auctoritas valuit. sedandas

convivium a Cardinah legato, Invitatus ad impetravit, ut ultimum multis precibus xgre locum occupare, cibos aperto casibi in

302 Quod vero ad legationis negotia attinet, de lus ait Sacchinus, id tantum ../. existimasse omnes, legationi Borgiam lonye maximum pondus adjecisse Ribadineira ve;

/woiper.
9 " t% "'

iif

ro, ea confecta fuisse

ex regis

legatiqut- sca-

mensa

itesumere,pedibusqueconsistereliceret.Priv Valentise quadiediscessus (moratus autem est tiaouit, concionem ad socios habuit, qua eos
triduo)

tentia. Plusculum narrat Cienfuegos lib. 5, cap. 14, 2 et 3, utviguisse id tempons inter regia ecclesiasticaque tribunaliade suisjunousaiscoraiam;cumqueutuutuvi vu inre r busdiscordiam;cu77iqi<< nUi uliterea cu,< pro,

docuit
.

quantii7itersit,orationisetpcenitentide

_ ~v. D7. i/iWin cedendwn existimarent; auctorem PhihppQ

-,

__

B Matritum

hu^u.nnnro o mii animum rerum hu qui studia conjungere, et expedirent. Vatentia manarum cupiditate legatus concessit; bona ejus ve^ua
t-1
et VillaEranciscus pautulum devia deflexit, adiit, ubi et tirones suo reqiense tirocinium Joanne Patieco de recreavit alloquio, et a domino ejusque conjuge Sylva Villaregii Mendoza summa benevolentia ac

Borffiaro, utaselectis utrhnque altquot fuisse Borgiam, ut a selectis utrimque aliquot Ique viris res a77iice pacateque t^wctarelw \
1
1

ex regisquideinnoininc lluitio UuiuczdcStlca principi Ebolitano et Cardinali Spi^wsa Ca- E

stettse preesidi;

ex

legati aute^n

uni

BorgiflB

c.ritum fuisse demandatuiii, remquc oplaluui

Rieronijma

veneratione exceptus

est,

cum

iisque egit de

habuisse. Discessurus in Lusita7iia77i cum legatoPontificio^oTgi&sa^ictissiiu.rCrur/s/jurticulam Philippo II permarchionrm Dninii,

amplificanda tirocinii illius

.-

domo. Inde

mox

generum suwn, dono

misit, addita epistota,

Matriii

ad legatum reversus est. 300 Matritum una cum

legato ingressus est

rfpttur,

fuitcomes pte^nbris. Utriquejussuregisobvius

seu xxixSedie S. Michaeli archangelosacro,

cui rex ipse manu propria benevole officiosequerespo^idere dig^iatus est. Utriusqueepistolib. 3, la77i Hispanice exhibent Ribadiueira

hominwn muttitude Olivares, maxima ite^n nobilem generoso equo do: in his Borgia virum ilattentius erat intuitus: ratus
vectumpaulo
le,

Lacap. 14, et Cienfuegos lib. 7, cap. 14, 4, etseq.; Sactine vero Schottus infranum.198 adchinus lib. 7, num. 134 et seq. Illud vero
mirationi pluribus
fuit, Borg-iam,

cwn

tan-

hunc itti speciem equiplacuisse Francisco, sed remisit Borg-ia probeomatwn dono misit; additis insuper multa cum gratiarum actione, inquiens se non Gandi* mwmscutis sacris,

quidem tum apud regem valeret, ne verbo umquam questum tum fuisse de iis,qui caturnhincaliquot JOr niis tam atrocibus ab annis

mam eius existimationemqueprosciderant.

303 Confecto itaque legationis Hispance
:

ducem esse,sedpauperem retigiosum. primarxee coinitatu regiam insigni nobilitatis

i7iqressi,aPhilipporegecomiterhononficeque itinere vires recreaexcepti sunt. No^idum ab
evocatus; quin a rege fuerit in palatium amingredientem rex vidxt, in ejus quem ut esse dixit, tum C plexum ruit, multaque sibi eo communiprivata, tumpublica, qux cum ductus, et summa cata vellet: inde ad reginam collegium divertit. veneratione exceptus ad
rat,

Autam

mu-

V ari

*-*..

Pontifice ifi nere, Lusitanum iter, prout a ,ingressi swit in ejus remandatis habebant

Theodosn ani finibus adfuit Constantinus, Indiie antea et , ducis Brigantini frater missus, ut ameo a rege Sebastiano
,

prorex, deduceret; quo cum bos Ulyssiponem usque Uttus in F a rege ad maris pervenerunt ac eorum occursum progresso hononfice spectacutum peramanter, concurrente ad rei

Negotiorwn cum
sus, ubi

varietate

otium erat, ibidemque Ferdinandi filii sese proripiebat, omnisquegenemspietatis protixisorationibusomnisquegenerispietatis prolixis orationibus
discalceatis exercitiis indulgebat. Virginibus _.._-...ems w&erat, r n^.no snmr ejus prteerat, soror

tum po^idere pressummo mane in wdes

immensa hominum multitudine, excepti

Pari

sunU

Eranciscura be7xevote7itix significattone

quibus Joanna a Cruce

salutaribus potissimum
.

Sebasttmu prosecuti swit regina Catharina, regni princeps. avia et Henricus Cardinalis idem hospitatus est L Borgia haud poU c* abs Bor ria haudpotuU utfcceret, ./"/> ui jacera, impetrari o

legibus, wisiliisque

plurimum profuit
conmtiiqite
*6i

Societatis ordinandis lib. 7, num. 133, rebus se venerant, una cum Provincialibus, qui ad inspic. Aragoniam inspici

301 lnterim et curam

inquit Saccfii7ius

,v, familiam Regiam faMdum tloue dLrUt ad socics n revocare T/pacemconcorcliamgur Pnvala auxdam negoomni conatu sluduit. uucea Pog
rt

W*^* J ^

impendebat dumqueMiro
: :

, ,

perduxit, tiaad optatum exilum habuerat xtem qux a PlnUfice inmandatis opera %po II. usus in his potis&mum lipp
;

T-mfioQm

^ Sebaslianumreduopo'

(,;lStei-

Vasquio: Baltha.sa lam, Toletum Francisco Leomo qui Alvario. et Joanni Emmanueli reverterantque Eomam procuratores adierant utres ad sese referren breviter cogmoscendas, epiro g atu.epirestituti sunt, rogatn attribuit. InCastella
,

reconfeclasunt negoUa Zu,n Pontifex Lusitano aU erum, ut in Turcas

cetera:

ZSZZSS*

^^.^S!^ ^*, *""$&

rum,
ut

"j%%. ^^eHe.et^

mNCISCO BORGU COSF. Prxpositum: 226 ^ZZTo^MagdatenadeUttoa.gu, '"estpostmodum.rnatrimoniosibijungeDE

S.
ACCTOM
J. B.

I)

eodes

**9

pZvstlastianusscripsit-.deprimoqutdem.

EZero Sme Dominc, posteaquam

Pater ac beasanctissime in Christo

ipse

turarn^

Cum

mecum ,em

Joann

rgversurum; Joannemvero

^m
TO

tbtdema
dlxlt
.

se

mx

" ^ J^^^^a^.,** _ -^ STS^Soii* *"J ^ X& ^ * W** ZSSSSZ

Slodi
ei loei

expeditionem

spirandum

inihi esse constitui.

^f

priucipes ffloriOSBuf eeteri Christiani

j?

06 Atoj3

in fc Oallia, ac

Hispania

constanterafflrmo (quamnt nnilioeor e-o, et

simul nfam ,ac expeditionem

Cai- ->< . seditioneset cides, rapin*,

,

wsatantor un*

SK

^remis

orbisterrarum nibus

f-gj*

f^, sfe

ww /wm< Mta
fc

~ciha.

3eCprtoumtatonoBaoribemsoe.eta.

S
non

expeditiom prmsentem afcoribi, ipsique

S&
Zosuo

"In^ a^or
cnm
ita

:QnmquMemomnia
nove musque

trtm*

co S revera eeee h beant, a Bentitud.no tua, solum

(quas datts ad agentem htterzs ante Zadineiram in SicUia aspectu Borpa, jam dlcennium prxdixeral) confectus,summum E Zorbislaboribusquepene

quarum calamitatum

tum l.tter.s, aliorum <-um sermonibus, sororem max.m.s clansGaHta regie

stianissimi

"*L Chn

simisque virtutumornament.s - possit; faciendum esse jure optimo nobis p eodem Gardmal, decrevimus, ut ea de re cum

.tafulgere,

utea

erga domum Domnt est, ut corpoms Inimi dolorem; quo factum deficerent. Die seeum vires magis magisque Virgmi sacra cunda Februarii, Purificatx templo obtuht sacrificium
zelo

conceptt

incruentum Deo

riexandrin;apertiusageremns,idqucneffot ponercmus, ut ,pse cat, uchn in ipsius mnnu n Gal perven r tu nomine, cnm pr.mum
_

nivibusque pervio, auoto, ventis, pluviis inveniret, usus supellectile sacum aliud non

-^ -^(.^^
cra

bns

~
tt-c/

^Z7itadeLhemens,utviX biduum

^.

credermt

prosequl

larnun

i/vcuvw,

dem

agente.

Quod

si

us agi ad praepotentis Dei ,,ossc vi.lcatur, tunc solum matns hchonorem et gloriam, ad sanctseque tutelam, atque ad Chnstiaclesice salutem ct etpacem norum principum Lnter se concordiam
auctoritate

gotium

attinet, eo

Gallic res, quod ad neet loco fuerint, ut salva

aliquantulumfebris;augeba(ur,cumquiescepervenit instante proxime ret LeqatusBlefas

,

de et existimatione nostra

retlnendam,

liDenti animo fcram, tua affinitatisque vinculis Beatitudo matrimonli me obliget atque devinciat.

utliujusce

Franciscus Quadragesima, diexvi Februarii; processit ut scribiduo post.Venienti obviam 3, Carolus IX bit Cienfuegoslib. 5, cap. 16, una cum regina Gallice rex, qui tum Blesis versabatur, eaque matre Catharina Medicea erga Borgiam humanitateestusus,utmultose Polancum, suum fuisse pudore suffusum ad
:

huRomcevicarium, scripserit. Neque minus vix ille est habitus maniter a regina matre Btesumpervenerat,quin continuo miserit,qui eum suis verbis salutaret: cum ad alloquium

XXIII.
suscipit,

Gallicum
e

item

iter

F ventum est,considerejuxtasejussit,caputque Gallici tranquillitatem ejuspretegere. Regni

quo redux
:

etiam, -Rom cibus commendatam voluit, pollicita

globulosprecatorios, qui exejus

se

Sancte moritur

lucubrationes

angulopen-

debant. dono debant,

sibi

dari

petiit,

reverenterque

ejus, Vitseque scnptores.

accepit
dote,

teste Petro Nugnez, Toletano sacerapud Cienfuegos lib. 5, cap. 17, 3. 307 Ceterum, cum non satis negotia ex voto

ac pautaim

Gallicum inm
iter

atritum e Lusitania una cum Cardinati rYlegato reducem Hispaniceregesbaptismo Ferdinandi filii interessevoluerunt, quo suis precibus recens nato ccelestem favorem impe-k /r

procederent, ac legatus Pontificius de Pii uinyuv **> jacius essei, morbo certior factus esset, visum utrique est maturarein Italiamreditum: Blesis itaque si-

traret. Alterum ibidemaPio V mandatum accepit, ut Cardinali legato etiam in Galliam co-

mut digressi sunt die xxv Februarii, Lugdunumque pervenerant,cum alteris litteris Cardinalis Alexandrinus
intellexit
,

Pontificis

mes

iret.

Mox itineri se dedit cum

legato, de-

ducente illos regis Philippijussu ad extremos usqueregnifines FerdinandoBorglvdfilio: Thomas vero, Ccvsaraugustanus postmodum prsesul,Roynam usque secutus est Fratrem. Legati etiam sodalitium auxit Petrus Nugnez, Tole-

vitam in magno esse periculo; quee res Cardinalem, licet invitum, a Borgia, qui eodem, quo
Pontifex, properabat, secedere coegit. Franciscus, cumpedes ire nequiretjectica delatus est adJoannis Morani, ditionis Sabaudicse oppi-

dum, ubi Thomse filii sui suasuetfratris Marciimperiodierumaliquotmoram fecit.Decumbenti medicos et pharmaca subministranda curavit Emmanuel Philibertus Sabaudise

tanus sacerdos. Burgiseumsumma veneratio-

ne Cardinatis Patiecus excepit inde Miran:

damabHebrumsecumduxitP,JoannemSua*

dux:

DtE Dr.CDJAOCTOBUIS.
lux
'

nec

minorem

ejus

curam

habuit,

cum

eTj

memoraio

oppido Taurinum per AlQottias, seu montem Cenisium, segre delahic

mox

ad se aditum concederet tum per semihoram junctis manibus piissimas ad B. Virginem preces fudit, gratiasque egit, quod vivus ad\

AOCTOM
J

B.

tus est

omni honorum obsequiorumque

vcnisset, inque Pontificis

c>

bse-

prolixius fuit, quam animi ejus aenere cultus ferret : itaque abeundi licentiam indeniissio extorsit, navique impositus sevitis ducibus Pado in fines Ferrariensesvenit, Balicundo nnanum appuisus. Inde Ferrariam die Jovis owuwu vci-two soc ibiA,vi Quasimodo vectus est navi, nffit Dominicam nost IJOniiniCi.l/ii' auam ei Alfonsus dux Ferrariensis ejusque ;Mfl<fo imijtp.va.t. Nfih.il. x>.mi.p. Franciconsanguineus miserat. Nihildeque Franr.imale, ac pompa, qua a duce scum hic habuit Ferrariensi exceptus fuit, spretoque palatio, quam in Societatis collegium, divertere
t
,

quio

mtam

poneret. Inde ad

domum

profcs-

sam summo alumnon %m

mox
nem #tc/sc
fex

P. Ludovicum de Mendoza ad GregoriumXIII (qui S. Pio V successerat) Tibure

,

agentem

misit, qui Apostolicam benedictiootyt suppliciter i/s-nof e gwurfl <ni x 'ontfsibi ou//^kvh-k peteret; qua vr*.
,

indulgentia plenaria per Car lam. Joannem Aldobrandinum continuo misit. lem Jnannem Aldobrandiuum cuntinua mixit Adfuere mox etiam c&sareus li quibus citissimc ewpeditis, rctnit, legatus
;

cum

alio

noluit medicorum in villam Uo jubente F. Marco,

;

tamen Patrumque

consi-

quamdam du-

proceresque ventitarent, alio ablegavit. Dux curavit largasinterim preces publicas indici salule eleemosynas effudit. B que pro ejus Frequentes id temporis extases passus
dtftcitnf

suburbanam, ubi satubrior aura spiraret, ad se dux mitteret, ea lege secessit, ne quid eo collegii medicus. preeter id, quod pmeciperet ejus occasione ad sedux Thomam fratrem, ne
cis

ne quis ad sese accederei, jjr.-rtr,- P. Nataletn, P. Ludovicum Hernandez, F. Marcum, el </<>minum Thomam de Borgia, solideinceps Deo vacaturus. Die postero, S, Michaeli sa< ac i<mmira pietate sacrum accepitViatic versce Societati benedictionem impertiit, Extremsevero unclionis Sacramento summopie,

308 aliquando fuit subito in aerem est visusque genibus suspendi. Has rapi, ibidemque flexis extases mortis tempus modumque edointer

modo paululum meliore, modo detemensem usque Septembrem anni 1572 riore ad
ctus, ac
:

discedere valetudine usus, Ferraria Romam rogat, ut postridie statuit Alfonsum itaque necessaria esinde profecturo, quse itineri obluctanti Alfonso sent, parata esse juberet Ferrespondit, esse divinse voluntatis, non ut decessores sui Ignatius sed Romae, ubi
:

animique tranquillitate munitus xxx Septembris sub vespcmm piissi~ me ad preces, quae fundebantur respondens: mox trium horarum spatio extra se raptus paratam sibi gloriam vidiil; sibi rcdditus cum Thomam fratrem suum flentem vidcret, non est, inquiebat, cur me de/lcas Quantum beatitudinis jamjam vidi ! Deindc Thom.v Cceterisque suis fUiis nepotibusque postremam benedictionem impertiit Thomam nomindtatis affectu
est die
,
:

ft

tim monens,

fidelis esset Ecclesiae

minister

quod eum Deus

in Ecclesuv

su& pr.vsutem

destinasset ; vaticinium probavit eventus, cum ad Malacitanamprimum, deinde ad Ccesarau-

rariee,

Lainiusque mortui essent, ipse pariter moresi mox Roretur. Ingenti sibi fore solatio, contra dolori, si Ferramam deportaretur abrix mortalis hujus vitde peregrinationem
:

gustanam cathedram Thomas evectus cst, ad primam quidem anno 1600, ad alteram vero
1603. Rogatus, ut
noluit, ut fecerat. Pictorem, qui aderat,

vicarium nominaret, facere neque S. Ignatius, neque Lainius quod

imaginem

solveret.

Paruit Alfonsus ejus desiderio, ac domesticis discedentem medicos binos et e

suis aliquot comitari voluit.

tus in

cedem sacram, in

Lauretum delaqua Servator huma-

nam camem induit,

sejussit infern, ut Dei-

parae Virginis patrocinio festinantem

reto

m C3e-

commendaret. Laulesiem patriam animam Maceratam valetudine paululum mehon

abirc re j U6sui exprimeret, vultum avertens Feticem Creatori animam reddisit infecta. ditpaulopost mediam noctem qux Kalendas 02 compicto Octobris antecessit, anno setatis circiter mvm$\ diebus septem supra viginti xxxi Septembris paulo alii obiisse aiunt die paulo post mediam ante mediam noctem at Atvarus obiisse scmbunt Ceparius
t ;

noctem

: sumpsit tamen aliqualenus mres eum U, medicis, exisUmantibus

momtus

nec non Aclorum

Romam

CanontzaonJ.

non percenturum, fuit, ut

moar^m

lem designaret ; verum id facere 1 Medico renuit, certiora nimirum a cxlestz exspirantem cer-neret F edoctus. Curn pene

~
velle
fiet
:

genera-

^m.e^JP
ut

^ mox
l
l

C^^P j
.

Iranc

mcaua uc^/

tres,

Marcus, atque una cum illo eommorv id dixisset, nondum, inquUbat Borgia,

nonpro episcopi, oyermtcommendare ^^tCardnales, ,j

tJZlitu aui aderant Romw pa- ta* ab oraUo nLs

^ttu,

^^ _
**"
'

futurumcnimest,utpaulopostobitummeum testain Peruviam (qua de re, ut jurejurando tnmentem vetus est, rulul umquam Marco nerat) abeas, multumque illic adtnfidekum
proconversionem tua opera con/erat; cui Everardus vinci* Marcum mox admomt Mercurianus, in locum Pranciscr paulo post
defunctielectus.
'tomom
redii,

vm'^'^^^Zaruni.
\ ]\ bat, fi^n
leotus
e

gfJ-jft^tC 2* ~^;
um

Gregorius

lauie-

^%ff b f^l7
203 fM _ fessxznter
.

amisil Sede* ApostoCardinaUs vero Pa-

lum en exsUnctum

^Z^tS^^^'^ ggJJ^JJJJ
in lem p lo

d inem corporis infra nv,.

donm

9T0-

m Rormm tandem
:

pervenit die

ptembr, suo vesperam, portaque Urbem ingressus, obortis prae gaudio lacrymis, hxc Simeonis prophetse verba usurpavit Nuuc dimittis servumtuum, Domine. Ubi ad S. Marice de Populo venit, lecticam sisti
jussit, et fratri

xxvm SeFlamvua

s^
aines

eojopuU magnaU^

n nliume t Lainium decessores ^JfnaUume^

,

^.^ ^^

ueserta Urbs ta altera ui parte

quarum

plures vel aspectu

:

ZTJpietatem

secommo suntftlormaivmox testati

sednullam\ex
31

^^J^

suo

Thomx
V.

preecepit, ne cux

nonpaucxfuerunt

h bi
visam

Octobris

Tomus

; ,

DE
228

S.

COXF. FRAKCISCO BORGIA

de

CT o..
I. B-

seriplum rehqmt P a confessiontius q ui ei

set,

isamfuisse,

*"*-!, Dtonysms
l
.

uU.Mmu

TM^^^ ^_*, 5B
n
o Phristi in
8

septem discursus di- d " adscri ed

verOis

tutnon proseptemjor, septimana3 diebus, sed V septem

rgVSS^ J
tet,

cuicum cui cum

tum,tum ejusdtsposittor^
nttft

**> erroratiquis taargumen- ipsummet tractatus v ... f e s i ihs occasio-

^^

cap. 18, 3. , hrius ipse nr sui dotes ' 31 1 partim. antepar opusculis, gu* depinxil in Hispano

Cienfuegos

lib. 5,

nemdederU.Ceterumfiemp^

Animi autem

hujusmocli defunctis chartas inter Borgi*

fuerit ac

t,

a-

alusalogra^
pro
S.

imposlinilamSocietatemexaramt

tali

dein xn lucem

eauum
,

^dconUngere
Vita Latina

etiam

^hotto^q^n
anno lo98 typis
tut-

Francisci

CoHe^,

top t pZlciscTZtypts F^anc^ aue in juslum volumen edidit annu

L^nnranhi Bruxellensis,

g*>

re

r V

11 SS,n
id

S, TeTaomnesplane
ad reliqua
eonvertens ait
:

Traetatus ea de re Ribadineva meositi, tacente ticet putans, quod Ribadu s^bi licilum
S.

******&*

Francisoi lucubraUones

SoaetaUs hoc Zensentureain BiUiotheoa >> verbis ilhs fcuc 19 ordine-1 Sermo de
.

non habuerit. enumerare, sibi propositum num. 311 relatn Mox enim a sex traetatibus opuscula sermonem S. Prancisci
8 Pr*ter istos sex traetatus uti dix.mus, typ.s lit. Francisei (qui Latiue,
seripsit efam ut, et soli ejus suut) spiritus et doctnnie, alia opera multi

n CoUy BfltianlseudeChristianisopenbus. spirituale.rv.PepreBparationeadS.Eu

rinm

quariam B

nondum
etc

Lmpuerorum,cu5usiniium:Benedi^
Sexhostraomnia opera Domini Domino- Societatem sibi potius, ctatus, ante initam lucempubtiscriptos, editos in
M

uscumQ ue

coguitionem.

vi.

Super

Cantico

edita seu ma.mscripta

inter

qu nmt

314

AddunturhisinBibliothecaSocietatis:

m**,

libellus Iustructio equitis Christiani,

De

ratio-

quam

aliis

pOSt raw ,r ,/ inritiisrm; eosqut excudi cur Latinilate donatos, Matriti tum
>

llllUS 001-

et maxime necessae eoncionaudi, PnBcipu* maten m L.ta niarum riaeS. Thom* Aquinatis Aquitano* Epistola ad soe.os

vationem redact,

ravit

Societatis anno 1579 Atphonsus Deza, alios, tegitimos theologus. JIos tantum et non
>

diximus Borgto nomini falso afpctos fuisse 314 in eos, qui infra num. supra; sed etiam loco recensentur, quorum priprimo ac tertio

eos

Ribadineira lio. BoTgiBfcetusfUisse asserit Ribadineiriv assertio non in Cap, I!) quse 1559 tantum tractatus cadit, quos anno
:

demediisconservandi spiritum tomi duo Meditactiones in Threnos Jeremis, per annnm Dom.n.c.s tionum in Euangelia, qu* in M.ssa lnstruct.0 ac Festis diebus leguntnr ad filium Ganpro bono reg-imine subditorum ad calcem ducem, aliaque a Nierembergw Vitae S. Francisci memorata. est plum315 Vitx suse scriptores nactus singulatim necesse non mos, quos recensere

Soc.etat.s

Le-

gb
*

mus
tiis

in

sermonem Italicum translatus Vene;

arbitror

prodiit anno 15(11

alter vero Valentioe

Umbrationibu*
(
'

Ad annis 1550 el 1570, teste Nicolao Antonio. SocieTractatus ejus reliquos in Bibliotheca tatis memoratos progredior. 312 vu. De Meditatione superPassione D. N. Jesu Christi. Tractatum hunc discursibus
,

quot,quibuspotissimum hocin Commentamo S. Francisci usus sum, paucis attingo. Pri?nus P. Petrus Ribadineira, Vitam typis edidit Ignatio patria Toletanus, in Societatem a S. 1540, virnon modo S. Francisco receptus anno
scriptis, eetate tequalis, sed eruditione etiam,

E preecipuis itaque dumtaxat ati-

scptcm divisum, Nicolaus Antonius tom 2, Ludovico de Montoia, viro ex Augupag. stiniano Ordine pio juxta ac docto, adscriOrdinis, bit, ex Thoma de llerrera ejusdem
1
1

ut

Vitam in sua
ticensis

quidem ex eo apparei, quod hunc Ludovici Domus Augustiniamv SalmanHistoria in

sgribit

religiosarumque virtutum laude insignis Kal. Matriti defunctus anno 1611 decimo de quo plura in Bibliotheca SocieOctobris, initium tatis pag. MZet seq., cui Operi ipse dedit, legere est. Inter varias, quas sudore

multo concinnavit, lucubrationes quinto

ibitertii

compendium redegisse
i

dem

toco occurrit, Vita B.

P. Francisci,

paidopost addat. Dc Borgia item agens tom.

loco
oit, sic
:

Praspositi Generalis, in libros

nempe quatuor,
anno

Mteditationes de Passione

Hispano idiomate
vero suo Philippo

scriptos, dispertita,

Domini
tus

nostri pro singnlishoris canonicis. llu-

jus arg'umenti traotatus

Borginon juretribu-

Ludovieum de Montoia Aug-ustinianum authoivm habuisse dicitur. Idem lego apud Cornetium Curtium inVirorum itlustrium ex Ordine Eremitarum S. Augustini Elogiis anno 1()'3G Antverpuv editis pag. 1779, uti et

1594 typis Matritensibus edita, ab auctore II, Hispaniarum regi oblata, atque adeo eo tempore, quo recens ad-

hucerat

S.

Francisci

rerumque gestarum ejus

,

apud Augustinum Mariam Arpe

in

eon >.m-

dem
S.

Elogiis anno 1709 GeniicV cditis. Hujus5 Opcruin anno 1075 editib.

modiplane tractatum reperio

Francisci ab ejus pronepote
:

memoria apud Hispanos, a quibus falsi redargui facile potuisset si quid commenti aut a vero alieni in ejus Vitam invexisset. Assistentis ofpcio fungebatur anno 1571, quo in Hispaniam profectus Borg-ia fuit. Anno 1609 juridice interrogatus a Nuntio et Commissariis Apostolicis
vit
,
,

torum

dubitem sitne hic idci, Ludovicus de Montoia confecerit, facit quem Thomas de Herrera, qui in laudata domus Augustinianx Salmanticensis Historia anno 1652 editapag. 842 meminit quidem in compendio ViLv Ludovici de Montoia Tractatus
ut
,

verum

nihil

se S.

Francisci

jurejurando affirmaViUv et prodi-

giis,

ut omni ex parte mereatur. Nescio

S.

de quo sibi non constaret, miscuisse, plenam hsec Vita fidem

,

num

Maria Magdatena

hujus exemplar de Pazzis fratri suo

DIE DECIMA OCTOBRIS.

Parrigiano commoranti Florentia suo in villa miserit sub seculi hujus initium, comdono mendaritque, sed verbis Italicis, ad hunc modum Mitio tibi librum de Vita P. Francisoi mag*ofe tibi voluptati et Bor-ia3,cujus lectioDem reor. Ita habet EpistoLv autosolatio futuram in domo oblatarum, vulgo Turris spe:

J.B

XXIV.

Ejusdem

Beatilicatio,

canonizatio,

cultus

sacer,

et

adversus terne
cinium.

motum

patro-

araphcV,

apographum, anno 1749 addecessores nostros missum. inde

culorum
316
dictec,

Romee

servatee,

Hispanam S.

Francisci Vitam, a Ribadi-

Qui, cum in
i
.

vivis esset,
post
.>

>>rat

Du-

fiucftmii rite

opiim*fi

dei

ut plurium manibus tereneira conscriptam, donavit, ediditque Antverretur, Latinitate P- Andreas Schottus, ab Hiniee anno 1598 tenus nonnihil discedens intersvana verbis brevibus digresdum, additis etiam subinde In iuterpreet interpretationibus siunculis
:

cwn Miraculum, pat,*atis racuhs, sanctimonuv su.v /<>

obitum mi-

,htv u
bus
llt

" r M*tniracu-

irnm au,

el

xitin modum ac longe lateque diffudit qui* bus semoneri Franciscus Sandovalius, dux Lernue, S. EraDcisci ex filia Isabella nepos
credidit, ut

roceuibHt

procurawlis Aro

si><>

ccelitum ho-

nuncupatoria ad tando Gandide ducem, S. Fraucisci proneCarolum, usus, ne potem, M. Tullii et Horatii reg-ula sum
inqait
in Epistola

noribus sedulo
illustrissimo

incumberet, obtinuitque ab

D.Decio Caraffd, Pontiflcioin

modo nihil verba eDiimeraoda, sed senteotias, appeodeodas existimarem. Ad ut omitterem, omnia retuli. Idem Schotveritatis autem fidem
tus

aida Hispanica tum temporis oratorc, >>t de ejus virtutibus et miraculis actiones seu proinstituti autem cessus rite instituerentur suntanno 1010 in Hispania processus quatuor Matriti, Valentiee, Barcinone et Cicsaraugu:

ex

Italico in

Eraucisci

sermonem Latinum Vitee S. Compendium Romee anno 1624 a P.

Hic sua hausit

stee

Virgilio Cepario editumvertit.

in Italia vero specialem instituit Recineti Cardinalis Ar;e-Ceeli, Recinetensis episcopus,

: i

partim ecc Ribadineira et Chronicis SocietaProcessibus pro Francisci canotis, partim ex

rinizatione factis, et ex Rotee sacrorumque

tuum Congregationis documentis cujusmodi obrepere haud facile fontes consulenti error
;

potuit.

Novis familiee Borgianee monumentis, Eusebius Nieremlibrisque Italis adjutus B.

Francisci gebergius Ribadineira copiosius S. ediditque Hispanice sta libris sex descripsit manuscriMatriti anno 1614 usus preeterea Erancisco gestis P. Diomjsii ptis de rebus a Vasquez Commentariis, qui Borg-iae non solum per Hispaniam commissario, sed etiam Romee
;

de miraculis patratis in moyiasterio Virg Ordinis S. Benedicti ejusdem civitatis. Romam ex Hispania ad Paulum V transmissi fuere proccssus anno 161"), ajldi/.rijuc 1'hi lippi III Hispaniarum regis, magnatum,p7\vsulum, collegiorum,universitatum et regnorum totius Hispanite, uti et Claudii Aquavivae Societatis, cui preeerat, nomine, ut ad cano-

nizationem procedi posset, supplices titteree, quibus alteras item addidit Lermee dux, ut auctoriS. Erancisci virtutes miraculaque sua Causam Pontifex S. R. Contate firmaret.
gregationicommisit, quee, excussis diligenter processibus censuitdiewvm Augusti ejusdem anni rem eo esse loci, ut rotee auctoribus committiposset, qui Romee processum generalem
instituerant, remiseruntquein Hispaniam instituereteras, ut iterato processus in specie judicibus Bernardo tur in Hispania, datis Sandovalio S. R. E. Cardinali et archiepiscotit-

Preeposito Generali a secretis,

fessionibus fuit,
Viit

imo
illis

et

a con-

primusque de

scripsit.

tut teri

piorts.

Eraocisco scripsit P.

denique copiosissime de S. Alvarus Cienfuegos, in Cardinalium ccetum postmodum resacrum quodsermone Hilatus, insigni illo volumine divisum libros spanico scriptum et in septenos
317

Omnium

Matriti

primum prodiit anno

labentis seculi

po Toletano,

et

Isidoro Aliaga archiepiscopo

Libri duo secundo, ac iterum decimo septimo. FraDcisci virtutibus, heroicis S. c postremi de J agunt: quodad virtuet insignibus prodigiis
tes spectat, id

Valentino. Allateeeee litteree

Matritum

fuere,

affatim prasstat liber quartus conscriptee et ex Schotti Vitte, a Ribadineira quod auinterpretatione infra recudendee poterit horum cunosus tem ad miracula libro sexto septimoque consulere.
: ;

lib. 'k cap. W\ P ut scribit Alvarus Cienfuegos Aprilis anni 1617, ac postridie a 2, die tertia duceLermensimagna dynastarum, sociorum,

ac

Dominicanorum caterva
;

stipato, delatee

ad

mox memoeedes archiepiscopi Cardinatis, hujusque pompee esse spectator voluit

rati

Alvarum

Philippus III.
319

Nobis infra

multis pauca

et

explorata retu-

Dum heec aguntur, majori veneratione,

tran,iau tque
' Roma Matri-

Vitee S. FraDlisse sufficiet.Preeter memoratos idem Alvarus in Prooemio cisci scriptores PP. insuper Verjus et Bartoli, quorum ille idiomate Gallico, hic autem Italico, ejusdem non Vitam accurate diligenterque exaravit,

quampompa,clausisquevalvisS.Yncisc\reUquieesummiPontificisvenia e primo sepulcro insacrario domus Professeeprimumdepositie anni 1617, indeque in fuere die 23 Februarii

lum

reliquiU,

templum novum
cornu
dicati, preesente

ad Xavemo Euangelii altaris S. Francisco

transtatee, collocateeque

sine laude

commemorat.

Gaspare Borgia, Sancti abAvo suo Matmti nepote. Statuerat duxLermee de causa maqnificum templum condere, eaque

tum apudPautum

V,

tum apud Mutium,

Vi-

Societatis Preepositum tellescum generalem reliquiee Matritum ad sese institit, ut illius Traditeesunt die MApnlisAnto-

mitterentur.
dio

E. Cardinali in Hispaniam tantum brachii Romx rehcto. vrofecturo, osse in conventumo^ Matritum allatee aliquamdiu

Zapatx

S. R.

_^M

DE
230
AUCTOBK

S.

FBAJTCffleO

BORGIACONr\
h ont

nfeB Primum. Ad extremum

cu"t
conventu

(anno 1607;

J.B.

ceatas, et in

verunt.ac.aperta
J MS

suuvtssimum
vero P.
in

o^md^u
f
l

m 0JJ U- SSJ^d* eapsa, **, y^.

dem

Prowwall Toleano

nurus, eo quod

JJ m
ftrt
pos.ct, ct

U
utero
: ,

is

ma

tradit* u ejusdem anni, ><<<''^

>

marm

<"fj^ *aJ*m \f ZZs

Mia-

u Euange lii

rado sitaerat in ma, del transiatio facto anno earum

uU in saeello iemph "^ff^Tp, curis

annum
condita 1680, quo,
alter

^
1

acernrms Iterto egredi ex illo non doloribus, pne v.num STZntiborM vcxata illum non valeret denbccUlitate crtundere mcd.c.s salu.e, ipsisque regus 'Cto jam cju, asserenUbus, vivcndi spcm nullam supcrcsse agenta, du.Lcrmtefomina^.jam fere ammam affert utque ejus parciiquiam
beuti Fran.-isci

tusque ad Ludovici

Sdo

'

sc

cum

fide

,ut,
(,

Suarez

1**

teste cipe sunt collocalm,

Cunfuego f ffllSE

"
iteralo

a
c

swperiore

citato

mtmnia
audttoree

bitur

..**- froemOui, Rot PonWe,een

*m

moniaacmtraculte,

- ; <><i" u

l^J^ .

il ico fmtus do ore .ncolue^editur, omnique amoto miracuh fema per tauti mto statim evad.t. Vix im,plicabiled,ctues ;aiam,cpo.-,.xi, 1

1
i

uctum

duci ducissa, culatur,etillaut.-r..M.ta..ffit.Aduten emortuus, et fcre putree-

commendet, hortatur paret reliquiam sacram ample-

,'

li;

llt

cum

venerationia ardore

u^Mtarti
...

(/

623 cen .

fereHiepamm magnatissimafoemina, omnibus miraonh splendor tibus mguine conjunota,

splendidior emicavit.
n puelhs, quas Seoundum. E nobilibus numerabat ad sui famulatum in buo palatio qua^dam nomme Baquilacii principis oonjux, dolonbus savissimis laterum

Yaurisc. ....inen exciperetur,

nam

cxcellen-

, 6 s ,o

A.-nes Hurtado,

affliotata,febrique

immani correpta,

magnum
;

remesubiverat, ex adhibitis salutis discrimcn reoipiens miserrinihil prorsus adjumenti

diis

dam,u1 tamad

Beatificationem,

quam ad

bo

Canonizationem quandoeumtme lemneni ajus

/^^po^^^jreferenteD
lrnll;il

jam laborantis murn puelte statum triduo consanbeati Francisci sui nnscratusprinceps, deprecacircumBtantes Bruinei, reliquia arrepta, oculati testes beati Prancisci tur ut miraculum
aspectent. Tum accedit, ipsiquc
illis

com-

OardinalideMonte^aerioollegildecano^ejuBprafeeto demque Congregationia

W^avit

comitantibus ad segram beati Erancisci sanctitatem

illi

SS
,

i.i

rllll)I , s

die 23 Norbanus TOI, ao proinde Pontifex ejusdem anni idem Bummus

oonoilio, enixe sup-

commemorans,
ardeuti

ejus reliquiam

offert, cui se

de

eorumdem Oardinalium

mvocum fide commendet. Ejus nomen reliquia leyicateum fide puella, ejusdemque
ter tangitur
:

dolor ad reliquiaB tactum statim

fcholioojetGa
j esu

tibu8Philippoin,Hispaniarumreg-eCa. p 1Ican Sopare Card. Borgia, et nomine

cum
S?i8

saluti restifebri evanescit, et pristinse

,

Mutio VitrllescoejusdemPraepoBrevislicenBitoGenerali,perlitterasinforma Dei potestatem concessit, ut servus tiaiu et

Pranoi8cusBorgia,doneoad ab ommbus ncm deveniretur, Beatus nunoupari ab omnibus saoerdotipossel et Kalend. Ociob. existentibus, et Societatis Jeau ubique

tuitur.

iMusCanonizatio-

lactabat MaTertium. Infantulum suum ubera tantus morbus invasit, ria Martinez, sed eorum capitula sugeret puer, acernmo
ut,

miracaUi

cuin et labia saugume dolore cruciaretur mater, eo brevi morfere semper filius referret
:

{j

bus

ditiouibu

ixmiim.rum dc Borgia ab onm.bus

aspersa uberis capitulum fere bus dcvenit, ut dexteri vix ab exig-uaa totum*abscissum, etpendulum humanis de-

tam regularibua, quam BfleeulandeipsoOfflcim.i.aMissadecominumConf. l,s quod indultum pon0 n Pont. oelebrari posset, ejusdem Card. Borgimel Mutn preoes
BaoerdotibuB

peiliculpart83uberiadhreret beatum Franciscum stituta prsesidiis mater ad

:

piissime aceedit, ejusque ctum intrans apponit, et

nunquam

imaginem uben, leinde amosanitati reddatur.

Bteaad

Vitrllesci

rr:upositi

Generalis Sooietatis .lesu

[ton
lirl
.

Bummus
:UM11
LtiftB

Pontifex littcris datis

n Septem-

vendam statuit, quoad usque Eadem nocte ad pueri fletum

:

experg-efacta, lac

extendit

el

ampHavit ad <.mnes

oujusvis Orpxesbyteros regularesel ssBoulares

ne levissimum quidem illi ab uberibus porrigit, conjugi sciscitanti, cur dolorem peroipiens
reretur,

ejusdem dinisetlnstituti in eoolesiis et domibus nunciussumma lieSooietatisJesu. Eujus rei quidem titia replevil Eispaniam, ac Matriti quseper oetiduum tenuit, insplendidissima,
stituta solennitas
apatratiM ani

juxta morein de doloris acerhitate non conque-

fv.it.

S&l Mitacufa

quidem plurima, eaque

in

miraculum aperit, et benefactorem suum beatum Franciscum declarat. Tum ille assurgena e lecto, lumeuque propius admovens comad oonjugis pectus, ubera sanaet integra prahendit, dextrumque capitellum fere totum

e Beiitificuiw

probatu,suppeditahantProcessus

Ilispania

jam abscissum
32
l

nem

e i Italia insHtuti sedea tantum hoc loci ex supra laudato Actorum in causa Beatificationis S.FranciBci BorgiSB Compendio exhibebo, quci',i(/ cumBeatis adscriberet facta ipsieot

uberi fortiter adhmrere. Quartuin. Alia ejusdem principis Esqui- Bm uUU laciiconjugis lamula, dicta Francisca deMilan, stevissimis pariter angebatur laterum doloribus
inutilia fuere

plurima

et

maxima medicamenta,

rum relatione
(

per Joannem Baptistam CocciAlphonsum Manzanedum de Zuiguones, numt et Jacobum kwulerium RotcV auditores,Urba-

quibus morbi vim superare medici praBclarissimi conteuderunt, tandem sopore correpta et paulo
post expexgefacta reliquiam beati Franoisci sibi

numVII I potissimum permoveruntSicautem

dandam

postulavit, eo

quod a Patre

quodam
Societatis

DIE DECIMA OCTOBRIS.

t Societati^i U

;-.n

** fuen panc^; patie htor

si bi

emquiescensaspexerat,affirmatum seiiliuspatrocinio do ioribus, quos

:

peraverit, ne levissimo

quidem

in extiina pelle

ItiTOftE

a P rinC1 P
et

'nwflndam: statim praestofuit, qui liberandam subministraret, ipeacceptam reliquiam submmistraret, e ccep tam
' ,

J.B. obductae cicatricis vestigio veinanente. 328 Octavum. E gTavissima febri acuta et ;n> cjtijt canononinMom m paroxnme au dexterara cap.us parotliide ad uextenwn capitis partem, conclaconcia-

atU g cum lUa

ciatuiu, st interr

dolorum aculeis crusimu i e t febris, evanuit. dolQ ^

a tting:eret
, '

mata jam omnibus

erat in Urbe Valenl Magdalena, faraula D. Josepbi Poli, jamque saoria

Xum
sibi

quem v
P
'

quinam fuerat ille Pater ^'somnis, respondit, ignotum ^ e

esse> se d facile cognoscen-

mysteriisCbristiano ritumunitaextremam
tis

enitUS illum
.

ne,

boram expectabat; cum ex insigni devotioqua beatum Franciscum Borgiam proseonta

dum
Vi

l ih

ginemconspexisset. iFl ancisc ii ma reprsEsentatam inspexit, protinus

;

ipse est, qui se mibi Hic quidem ille persuasit ^ienti videndum dedit mibique vindicandam ejus relii doloribus

semper fuerat, ejus reliquiam postulavita P. extreAugustino Palatio, qui non ita pridem extre mara ejus confessionem exceperat indulsitde:

speratse fcerainae precibus P. A.ugiistinua, eique optatam reliquiam porrigit, sibi illam adparo-

thidem apponit segrota,

spatio ssevissimi dolores
,

et

pcrbrevi temporis
e parotbide

qU
fluefl

puer ex eadem faio? Ouintum. Octennis nomine Cbristopborus, e tuMilan, Ua de

P

quibus

nuo dextrum genu

eo

magnum
,

in

modum
ex

umuerat,

periculi

redactus
ut
,

erat

angebatur, abscedunt, cibum inde hilariter bumit, totara iude noctera quieteducit, lemum summo mane cura tanta morbi diminutione a

nmnium medicorum

sententia

msi ejus

medico urbis priraario reperitur, ut ab omni

prorsus mortis periculo liberadiceretur, ettriduo perfectae incolumitati restituta omnibus B8 spectandam dederit, e beati Francisci iniraculo
cunctisid factura affirmantibus.

nextruin totum esset. Adbaec ejus mater msBStissieius ^alus ; beatiEranciscipatrocinium confidenter ex-

abscinderetur,

desperata peni-

imaginem puero ^nns eiusdem Beati

tradidit,

bisverbisillam affasoJnui superiinponens, est-OsanctePaterFrancisce, fac, ut satiis

ipsam

cum lacbrymis

osculatur, et

morbo-

nusevadam,

et

tanto periculo liber fiam.

Ad
et

ba3cillicodolor acerbissimus,
febris abscessit.
ferunlur

tumor ingens

g Bina hasc miracula Clemente X obtu- antecuurwu annolMU,ut dtquaBoMdi. lit sacra Rituum Congregatio numero adscriberet Eranciscum Sanctorum JjJ^JJJJJ* quod ul fieret, Leopoldus Romanorum impealiique rator, et Carolus II, rex Catholicus,
329
,

scala delapsus, et EraiiciscumPerez e domestica

toto

326

Sextum.

Matriti

tnenms puer apud

usquead ultimum

tum ecclesiasticitumsecutares viri principes desideenixepostulabant; quorum xquissimis

in riis ut faceretsatis, Franciscura

Sanctorum

prac ipitan-

impetu per viginti gradus immane priecipiter * devolutus, capite passus fuerat. Hinc biatu debiscens in fractum, febris magna, largissima

numerum solenni ritu una cum

^^*

SS. Philippo BertranBenitio,Cajetano Thienoeo,Ludovico

craniumilli

san-uiniseffusio, et to

tam faciem occupansfce-

die periclitanti puero disslmus tumor. Postera Erancisci Borgia3, ut ejus traditur imago beati paret puer, capitique imapie reposcat
:

Dominica secundo etRosaaS.Maria retulit, Apriles anni 1671. da postPaschapridie Idus neque Quia vero decretales ea de re litteras successores Innocentius Clemens X, neque ejus XII LleXI, Alexander VIII, Innocentius XIII de more con; XI et Innocentius
,

mens

onem ineimposita,somnosededit: ut primo mane

domesticis dixit, se optiseexcitavit, advocatis Borgias sanitatem rece-

mehabere,

et

ope B.

deformitatem in rfutinatom pellem, nullam febris extractum. vultu, et omnem ardorem Bormiraculose patratum a beato n Totum boc J
gia, totiusreinarrationescriptaipseconfirmareficiendam pellem vit, cumadeam tantum discicranium contegit, juxta chirurgic
quse
plinae leges,

incapitevulpisse.Accedit cbirurgus, nullum videt obductam, connusagnoscit, cicatricem

idBenediscripserant promulgarantque,fecit 1724, pridie Nonas Junias, ctus XIII anno sequenti bullat BenePontificatus suiprimo, servusservoruraDei. Adperdictus episcopus, e conpetuamreimeraoriara. Rationicongruit
venit sequitati, ut,

qu Roraanus

Pont.lex in

fratrumb. R. h. plenario conventuvenerabilium Archiepiscoporura Cardinalium, Patriarcbum,

et

conailio Episcoporum, unanimi eorum

et detinivit, licet

cora-

raunScato, sanxit

postea ab

exitrigintasaltem dies necessano

.

elusdera Pontificis fuerint, bis conscripta, non

obitum

literae Aposiolica,

de

suum tandem
nullis

con-

sequantnr effcctum
330

gantur.
Ii

,.

etexiis,

sui sanctimo327 Exin vero Deus Servi declarare non niam meritaque novis prodigiis
destitit
:

in causa

Actorum bina ex his in Compendio etCanonizationissuBeatificationis

in Ereti oppido

consil.um nostris, ineffabile Dci tibus meritis conex veteri disciplina ct ursesse nos voluit, Apostolicis in qui .^iomni ritu referre consuevit ,

Romana

Eccles.a,

cm,

exigen

II

PwneiKW
.

rnsNll;i slllU
bllH

SSita

*^*"-**
:

^ou.c

pra num. 320

in

Sepcitato referunturhisverbis: Romana, nunc timum.ApolloniaCaballa, puella

"lutispcrn,.,nnnnv,, tlglaa.acnu
....rrendam accenderent currenaam
;

monasterio Montis Tbabor

quumque muUipecu
p i ur i

(vulgo Monte-Rotundo)
a Sanctissima Trinitate
,

dicta soror Deodata herin simstro latere

et

lt

mu m

excellue-

petem patiebatur, visu borribilem, viribusprorsusinsanabilem-.septennioenimcum

totali cutis vitio

natur

""t"

"V

tnu

F -cl

^tnsest

cus Borgia ecnlo ueminvnriisnu.lti S qucorviri

decimo

devosubstantiam in patiente

diuibus

omniaque raverat, carnemque vivam erodebat, adhibitamedicamentaeluserat. A r.

validissima
tradita Nicolao Zucchio Societatis Jesu lNicoiao ZiUccnio ooi-iciouo-fidneia illam desperato

uui possent.

7**J^JtTS et Optimates e
Maffna quu 4 u^

prtad, haljent,

Uu

tuit

ImagobeatiFrancisciBorg-^utpiaerg-aeum ulceri superponeret: Annuitilla,

nnant ponant
gi
.

J P^^.
posm

onarum

d.

-.:-,

Q^gi,
.ar.tcr, j.n

brevifactum

est

Ut, tota

herpet

adolescentes

recumalignitate recedente, pristinam salutem

DE

8.

C0Si'\ FUANCISCO BOHGIA

b

Z
J.B

sigpHepoaiti.

n-iS-BS ^ ^.
I.

ad

anum
et

, tarl

mer u

tenent,qttBubertini

' ,

poaa.nt bu , euie exprimere bae per, ona volente, etagulae

Btenim

De0

erogawt,
,

^^
x

LtoMS^SS ^
-

trig patria, elo-

Cau,o ni

vir&inu met v,rorum.

tbmm

eleemosyn.

uu

d eos in primi.s

'gna, ,,<.

guffl

ma

sul .

f^^Xnpridem animo

Vin uw i undc faotum, ut quotidU rume ,tenti fcma Pon cordetionie Bomani b, Peulue V el
I

,
. ,

^^
j

etri,

etorumOonfessorume, liuminierint,per ro apani ferrentibua g ...!

s,,ii
i

^jg **?<*
tand
'"
.

llldocon ,i.

ff0Clls

^^rreo^cluevit.Tunoeibea. vecare_ *
cui i c"*Tetea noa; n onditorcin pr una
,

.irt.;itibJesu,
I
-

"iJKS
teraetC

rtolicasexpoeitiaiquod Lpostolica *p< a

x nd
ontifioia
!
11(1(

*e

i de

".;';
,

oan0 nico8
auctoritat.

ritus, reter

receptos

tota

Eeolesia pli

consulendi bnB BCripto atque Patre optimo, ,;,

cxercitationum

^ j^
<.on

presov ,erorum Sonomen dedit, paren-

detants
t>
i

re-

socia

|'l. ,I,CI

"I

TofiL pra!,

Hiapaniarum dynaetae,

mum

Iub, patrio cl

cducntio.

ST XiSZ S
''

ull,:iU P r :l

Gandiensium solatio et se redux, suorum instauravit, coe;t llflSO comia U0B "
:

^ *
,
.
i

u*

piarum

Gandicnsium

^^
pctil
.

kii,i.i
ciclalcm Jcsu

serapisemii:

'

'"'';

a0 bia construxit,

m vn Mauns Chri- honoresfugegymnasia pro M iuris Uto ^

.

SeeducandiBere^sacraeiBdesyasiBaii.
qu

BSijotaLGeBdleiiriiimdnoemrtJjM
^
,

u Enx/vKalendasNovembre :quem
,,,,,
<

regis o Perdinandi lucem prodiil anno

Ca^
arisft

Lstat U ens,salnbnainhocsibicon
flagitavit

veL^

Do-

diem

utiApostoliStmonetJudasm^ioiobilitonn.t

EL

h unoisci
savil

Looub

oataliB fuit

Gandia,

;,,,,

pidumadoramBalearioi

arratanis, populis Hispam marisinC Valentia et regno, quflB b oonenBiflindimoeBi Pia mater, quod prinoipeoivitate appeUantur.
proBsentiopeserapliioi-

Quod Societatem Jesu se rapi origme ardenet ab enim reeens orta religio, nullusetiamadhuc ignota esset, tior vulgo dignitatum loaneiiieaambitiosis hominibus honores fuPrancisco , summos
sensi

Deus tandem Servi

sui votis

S iliali-

t,

^****
omine fu-

cus pateret, gienti, aptissima visa

est.

Orationi intentus

hM

oiBOU m

^tB3 a^Borimeninnliopariendoevasisset,rrannomen
,

animo agitans, septem veritusque, ne Ecclesuo imminentem aspexit,

sias
,

totos dies tiaram capiti

Baptismatedioivoluit,quod
In

est. Patris aoror turreejuBBanotitatiB, auditum Catholioi eral Perdinandi regis ier,qu* rt

tunoprimum

domo

Borgia, fausto

Deum emxe obdignitatem portenderet, quos tugene honores testari non destitit, duos offenderet. Post defunctos
fferet,

alibi

virgines eximia pieconaobrina, bterClarissas

ma

Cardinales, fratres suos S. R. E.

quum eandem
Romanos

nostros dignitatem per antecessores

Prsspositi

tatiBlaudeoonspicuaa^animoAdolesoentiBOhristianfiB

ab se repulisset, tiaPontifices ultro oblatam,

ra
illo

Lnjeoerunl perfeotioniB Lgniouloa

f

qul,

munus

in sacra

sua famiha

m-

P
,

ueriUbuBanmBdomitraduotiB etcumiiBdem
)lM

dicatum postea cognovit.

gponsifl

ex prfiBdonuin

inanil.us creptus

apudavunoulumarohiepi oopumCeBsarauguBtaet Cathar^am nun Uphonsum aragonium,

johanntBreginrofiliam, postea

dux per felicis recorautionisPaulumPapamllldecessoremnostrum

335

uuuc

QandifiB

^^
AdhucGandiffl
;

JohanmlULu-

u
In
iiiilu

sitanieareginuptamliberalitereducatur. V Augusti proin aulam Caroli

38jJ

Lnde

permissus est, ut, pat annoque beato lgnatio deprecante votanuncuparet. Qua- jubileiRopaucis consciis, religiosa Pontifice inam pelit. dricnnium rebus suis componendis a gravioribus, sacro homidisciplinis
,

prsaflnitum

Cftroli
;;;;;"

Jf*J
vivit,

,-.,., B>

S!llllti

,, nl

i.,:i.

BU8Bmemor,Beundequa.

uxorera

queimmaoul,atumaervavit,matronaBonloiioan
3a noI1 ius tus

modestia publice perdiscenne dignis, singulari quo elapso, et per felicis recordis impendit:
dationis Julium

ducit,

""

proiom '"' x |, "

l

aspero oilioio presoinotus adiresoliCaroliconjuge [aabella Augusta adnitente,

i

Papam Hlanno

Jubilei Chri-

S*'"
\uguBtdvii,;i

Eleonoraa
,,..,-, liiK> f

Castrb, leotissimejvirgini Lueita-

Banotioria de o,iuv..w. vites instituto nihil

yi\^
*
:

unquam
<af.

limina Apostolorum stianis indioto, Franciscus utque Ignatii invitantis allofrequentaturus, beneficam erga se quiis frueretur, et Caroli V

luCO illu-

tlillUI

......l.iini. lJnlolira Puichra et r*n. coremittens, matrimonio Booiatur, imcrnt, pieta,,,!, (lomitus al.ea.qmiin is;,

voluntatcm

declinaret

suis

valedicens, Bo-

mam eo
ceps

animo cogitavit, ut natale solum deinrepeteret, qui ad aliam patriam,

tisregulaanimuuuloinilorisvcnunquaniavcrtit, ccelestibus meditandisdiu noctuque OCOUpatua

,

numquam

sjuTnquc

Synaxi quv.libet octiduO OOU BinS

sollioitus. Sublatea [sabellea

La-

orymia muniri
gustea

Au-

ccelestem nimirum, summa contentione propeanraret; idque sancte servavit, etiam sedente Papa V, in legatione Car r ., c tecessore nostro Pio A SSU1C uuoulu A4W
,

Granatum

funeris deduoendi Franoiaoo

dinalisAlexandriniadCatholicumHispaniarum
re g- e

ouus imponitur, cujus oadaveria, ut publioa tide recognosceretur, nudata faoiea deformitate sua
tiintum
ei

m Philippum II illac digressus. In sacro iti;

berrorem inousait,

ttt

divina luce

il-

uere Bd Urbem, quod assiduae preces divinique se rmones minuebant, juxta ac Romse positus ,
**** houorifice excipi maluisset. lguorari, quam i.nnAi.ifino ovoi^i Tnninicaat 33t'> [ngentem in eo pietatem, submissum-

luatratus, deterrenis rebus,

si

conjugi superconatituerit

esset

omnino deserendia apud

dicere solitus
,

ae

postmodum
bi sibi

mortem Augustai

que spiritum, qui beati Ignatii complexui amplissima et

Catalonias cura imperio prafeotUB, eam cogitationem ardentius fovit, ibique populo-

vitam attulisse.

magna

quffique postponeret,

Urbs

toto sus pexit.

cis

Menses quatuor lustrandis basilirj e0 S acris, omnique pietatis genere cum

Ignatio

DIE DECIMA OCTOBRIS.

cJ 5P C"
!

233
kUCTOM
J.

Ig

" - tio a

Bo^
ute"1

mira-

de se CardiBomae transegerat, adscribendo apud Julium agi sen atui Ignatio auctore, Pontificis atus, eodem
se

quum

so,

assistens pro Hispania et Lusitania eligitur j postea, Laynio e vivis sublato, iteruui Vicarius generalis, et demum totius Ordinis

B.

-'T3. ^r^propere oculis V

subducens

in

Hispaniam

re-

Prtepositus

magna

suffragiorum conseusioue

M.l"
Djoro

111

y^ p r opositum ejus lauVeTB auctoritate, rebus et titulis suis GanL daD f' Carolo filio transcriptis, se 'bus universis abdicavit,regularem Societatis Jesu cle^utus p6U

^. Q aroli

invitus renunciatur, quo in

munere Societatem
,

septennio sanctissime rexit

optaverat

inque obsequiis

Apostolicae Apostolicse Sedis vitje cursum, vitas

,

induens, et Davidicum illud Dirupisti, Domine, vincula mea, 1'eminans bostiam laudis. Presbyteratu

laetus in-

t'bi sacrificabo
-

t
'

tlS

primum Deo

Sacrificium Loyolse in

patriae et pietati hoc tribur ? bria, Iguatii obtulit, mappis Ludovicse sororivatim en *' vero Julius nictis in ara usus. Quia

nS

fTx hoc speciatim

l

^t^ m catoiu^
Corpub

indulserat, ut quum priSacris operaretur, quotquot pechlice manu confessione rite expiati, ex ejus
ni

sums ssen t, plenariam veniam

i

quod maxime consummavit. Pius enim Papa V Cardinalem Alexandrinum in Hispaniam, Lusitaniam et Galliam pro re Christiana ad saorum foedus iu Turcas percutieudum mittens, consiiwuug in j.u*u< ^uumcuuuiu u liorumei comitemetparticipem Franciscum adjungi voluit. Et Pontifici jubenti Vir pius, quamvis laboribus, asperrimis poenitentiis et morbis prope confectus, alacriter paruit. oculis et manibus in 339 Eomam redux ccelum sublatis, lnetus exclamavit Nunc di mittis servum tuum, Domine n Mux biduum a reditu longa aegrotatione multisque in,
:
!

Uouiam reduz
plenua
inni
et

virtu-

meri-

tmiim pie
obit, et
.

sigms

"
.

homines,
a>de
licet

yergarae opido id factum, quo tot _~: fn rQ iinnti advenerunt. ut sacra advenerunt, rei fama ducti,

magna, nequaquam eos

capiente,

tot dio excitata celebrare debuent, in ara sub ut meridiana Mensam accedentibus, ad sacram Postea concionen habuit, horalonge transierit. suppliciter procedente, sancleroac populo
et

commodis fractus, qua? tamen illum impedire non potuerunt, quin Romam ad supremum et jamjam imminentem mortalis vitSB suae terminum festinaret, susceptispraesenti animo et sum-

laret.

ma

religione Ecclesiae Sacramentis, ac Pontifi-

cia Gregorii XIII felicis mernoriae antecessoris

nostri benedictione munitus,pleuus virtutum et

SJagnn
pieiatis

ojus

fama

nbiqae pervagatur.

Beatus

Ignatiusintereedit

quorni-

aus Gardinalis
creetur.

ctissimum Eucharistiie reversus, majori sancti337 Ad socios inde operam dedit, precandi studio tati excolendae largitus, vilissima quaeque horas octo quotidie non dedignatus, stipem vimunia ultro subire capite et pedibus palam catim et ostiatim nudo pauperibus ac nosocomiis distrimendicans, et vel in tabulis cubans. buens humi quoque aulas regias pervagante, Fania tantae pietatis

Sacramentum

gestavit.

meritorum inter sodalium amplexus piissimam animam coelo reddidit anno Christi mdlxxii
Kalendis Octobribus. Dei Servus a beatis et spectatissimis viris Ignatio Loyola, Pio PapaV,
Carolo Borromeo, Francisco Salesio, sacra Virgine Teresa a Jesu, aliisque quamplurimi factus,

mam reliquit.

ubique virtutis et sanctitatis faMiracula etiam multa subsecuta sunt, quse, precibus accedentibus Philippi III,

magnam

quamplunm./Uumadue"
tes

rZtSSumi.
s

w
,

par ter

prssert.m

^ranoisci

exempuu

summa. "
.

devoverunt. bed Juhus Ponligiosis familiis se tantam virtutemin Cantabns tifex et Carolus V indi^num rati consilium de lllo
delitescere
inter S. R. E.

Prasulum, atque Academiarum Hispan,.-, Paulum Pa P amV Poverunt, ut ob tautum Bci _ canonem reforendum, Famulum in Sanctorum can01ie m referendum, summarum ejus virtutum et eorundem miracu.

Cardinales cooptando certatim, ssepenumero incassum tamen , quod postea inierunt. Ignatius, qui socns quoque factum, latis obstruxerat, aditum ad honores legibus ne invito atque mJulii pedibus advolutus, capere deferat, neve oblatum
scio

lorum examen rite institui posse concederet orquo absoluto, Urbanus YIII eum Bcatorum sancivit, larg-itus quoque, dini adscribendum omnes Socictatis ut de illo Missa et Officium recitare posseut, ac mox Jesu religiosi ubique omnibus presbytens ut iu eorum ecclesiis idem
:

honorem

agere

liceret.
aliis

cogat; nascenti sodalitati lacrymis tribuat, libello supplice et

orat, et

hoc saltem bemgnus

340 Interim sub

inclyta^

memona3

an-

l)c

Franciaco
'

coram

ex-

permagna Francisci

lsetitia

lmpetrat,

X, Alexandro tecessoribus nostris Innocentio IX signa post Francisci beati-

in Saiifii
<:iiioiii-m

rc-

VII

et

Clemens

rerendo con-

qui et grati
dedit.
Uuuera per

animi testes literas ad Pontificem

latere perin lucran-

338

Non tamen illum Ignatius

beaium Ignalinm
sibi

misit. Viri Yiri

enim singulari prudentia

in-

junclapieinit,

Carolum

perspecta, sadis Deo animabus, et sanctitate civitates et cras conciones habiturum varias

ex Constitutioni- sulitur,decM ficationem patrata in examen undequaque probata tum nCli iiicnbus Apostolicisadducta et ralgatur, ta- loX illo in Sanctorum ,1 i,iM.lrinrii sunt Decretum tamen de Clemens IX, morte prre- cteremouifl , bulas referendo, quod ouia, eodem ptus, vuigare exorantibus niu.stris completui mens imperaelect; Ro manorum

^ ^ v^
,

^^ ^

,i,

Jccurabentem
wlalur,defun-

lumproconone laudat,

Romam advo'tur.

ulnlU

Prapositus
^cueralis
* >

regionesadire,etmultarumprovinciarum,quas, pedes obilicet incommoda valetudine usus, Commissarn gevit, cum amplissima facultate, qu omma mandavit neralis officio fungi peracta sunt. Po.tmagnorei Christiana3 bono mi vjntiiii VCIU VJttlUluiu quam vero Carolum V, morbo languentem
, :

memo
toie

^^ cu

ldo

usta e e aug
.

^^^ZaiiM

Carolo II Hispaniindpi1 n viris

^^^
men
more Apo.t

Quare idem

Cle-

III,

beato Pio

sericordiaB

^cum

Cardi-

Mli Alcxan-

commemoratione voluntatis, ctumfunebri sermone laudasset, sua3 suexequendae quam ratam haberi vellet,
,

erexisset, et detun-

Sram
vit

pronunci fa.tos referendum die in Sanctorum Chnsti Do Dominica secunda post

tribus Corlsist0 riis statute et approbatis, eum rite discussis -

^ ^^
Deum

Itaque

WnoinHiun able-

recolenpremistabulisper eum nominatus, a nostro Pio Papa IV dae memoriae antecessore Romam advocatur, ubi, Societatis Praeposito concigenerali Jacobo Laynio ad Tridentinum

^niELrrectionemp^^
tificatus sui

anoo primo,

quum

id

principis Apostolbasilicam beati Petri

SS

^TnZ
pre-

cremoniam

peracturus pro^sisset^

lium ire jusso, Vicarii generalis

sco imponitur.

munus FranciJacobo ad Urbem reverMox,

itPrum

iteratisad et tertium

m
A UCTO"

DB

S.

CONF. FBAN&8C0 BORGIA

omnino

lS E E C^inalium,
.

PatriarcU'.'

^.^"SSffZS.
qm
voluadfcrri , P etiatn tvpis ime, ornpia,
,

J.

B-

tul, Prtateiea

scribendo,

unanim. ""

suffraioposl

-,,
""""'''"'"
,

'""":,, "

-lamatione
<.,.,,

et

ad

^ ;r" tr mde; m publicinotarit

!'

,,,..

mano

.sub3cnpta,s lgl llo-

De"

T'tdCorrm8a oatholica, ad bonoi eniw invoeatam, Mel vi..u:.Tnn itatis.eMlt ';;';.,,,

Chr
rftusS.

Pief

D ettetTi.di.

otoritateomni]
ti,

^^rTf/pSXKliletSpintie Dei,
,,.,
l

xn^j^ssrsL. m
rtecreti nancpapnamdeore^

,,0...

,.....
'"ngoroau-

definitioniS,

SanCfaOnifl,

fceietfttie

PanU.Deatnmrranc '" !'"' ' "''""'

'

"';-.;,,
'

ftdscnptioms,

'

''

10U1
.

CODCessi ouis

con traire. Si

tate.ftde

"'*;"',,,,:,-
,=....-.'

.'..virii.tumma-

attentare P qul s autem hoc

gnitnd
>'

late constiterat,

;^ s una onm beatu,

'",'''

"

Conf^or.bus

UonemommpotenmDe.

^. ApQ

Datum

imj- h

tano

( Thiemeo, "'"'"

"r::
,:
,

vWi-o U
anotumCon-

'-

,,::,;';:;,':-.,.'...."

S5TSSSSSi
pus

Pontiflcatus

=.^- i"-"';::::;,,:, ,,,.:...;,..,.-. non I, ,i,i, ii' Bdelibus. tanquara "'^ Bterum. ,,,, bono'"""'"y"',, vereflanc ,,, bono1

" ''"',.
';:'

E
PraBnestinus CarFranciscus episcomis

"

Bremaftcra
Sacriflciuni

";"".,',..,:
Deo
offe

2SirrCnois,pie
Mis.an.uS.K.K

*
'

fggo

,,;,

Zuentum
dioftri
:

""'"'',:":
'"'''

bo-

""'
:
\,ii,.,r

eadem eua Apo-

ciliaJpresbyterCardinalisUualterius in Capite ^oLndovicusTit. santi Silvestn

t

Dr

esbyterCardinaUsPicusdeMirandula. Balbin Felix Tit. sancts,

,,Jo

Antonius

SveroOotayamquadra,
,
ebitii
;

a dieB de

mjun-

relapanitentiis misericorditer

xa
B

n's

peraotis,

emqueg-loriffl

Deum Patrem ternum Patris Ohristum Dominum,

nresbvter Cardinalis Pre Joannisante Portam PetrusTit. sancti + Corradmus Latinampresbyter Cardinalis
Polignac. cresbyter Cardinalis de 1
f
].;.,,
1

Zondadanus.

To U+nMelchtorTit.sancteMariAngelomm
;n ardinusTit.sanctiPetrimMonte
Cardinalis Schottus. aureo presbyter sanctornm Nerei et Achil-

Sum,unum
w

Deum atque unum Dommum,

tancisoi Borgi ad

m Sa,Missaminari
beat5

Deum

SoNicolausTit.
!P

dms

upraconfessio.

lci

CardinalisSpinula.

^goGeorgiusTitaSanctajAgnetispresbyter
Cardinalis Spinula.
t

^
t

ation

ecelebra7it,omnibusChristindelibus
in-

antB3083remonio3pr83sentibus,pecoatorum

Ego Ludovicus

Tit. Sanct83

Prisca presby- F

ter Cardinalis

C
Clomonlis

dulgentiamlargitus. hujusmodi ;i,i Ne vero de

:

Olementis

ap

\
i'"
1

aecreto

a.postolico,

definitione,

sanctioue,

deoraUim dc Francino
gia intor

,.,!:,, ,.,

roiHvs ionc,

ceterisque

pHBmissis,
et

Belluga et Moncada. presbyter Joscph Tit. sanct3 Susannas t Ego Cardinalis Pereyra de la Cerda. Stepham * ggo j0 annes Baptista Tit. sancti
in

Snn-

sucoessoribus

ab ejus proptereaquodabeodem Uemente \l. Uexandro VIII, Lnnooentio

[nnocentio

Cardinalis Salemus Monte CobUo presbyter

Ego Alvarus

Tit. sancti

Bartholom83i

m In-

clos ivlnlo

consUtutionc
ii!.(

SH,

Olemente

\i

et

[nnooentio

Cienfuegos. sula preflbyterCardinalis

t

cooftrma-

XM

pi ffl

tur.

cessoribus ,ir...nnl-al:c non fuerint. deinoens , (lll srn,.t;nl unquam quomodolibet hassitan, nos, qui
possit

uememoriaa Etomanis Pontinoious litera deoretales de more uostris,

Cardinalis de Alterns. in Merulana presbyter Tit. Sancti Onuphrn preKg-o Vincentius

t

Ego JoanuesBaptistaTit.

sancti Matthffii

imparibus disponente meritis Lisdem, lioel successimino.inCathedra beati Petai iisdem

Do-

sbyter CardinalisPetra. presbyTit. sancti Chrysogoni t Ego Prosper Marefuscus. ter Cardinalis

mus, volumus et Ajiostolica auotoritfite adsonptio, mus, ut deoretum. sanctio, relatio, hacteuus meniorata, a jam coueessio, ceteraque mdclxxi pridie Ldus Apriles anni
dicta
die

statui-

t Ego Nicolaus

Tit, sanctaa Mariffi in

Domnica
Lata

presbyter Car^inalis Coscia. tEgo Benedictus sanctae Maria3 in Via

suum undequaque
effectum, ao
si

el

plenarium consequantor
illis

diaconus Cardinalis Pamphilius. Georgii in Vet Ego Joscph Eenatus sancti

labro diaconus Cardinalis Imperialis. Agathae ad t Ego Laurcntius sanctae

Buper

ab eodem Clemenle

Papa \

liter deoretales revera

cadem

die con-

Montes

Hjec constitntio

fuissent, ut susoript et de more promulgat perius enarratur. prajsentes literas 342 Volumus autem, ut

diaconus Cardinalis de Alteriis. in Foro Piseium t Ego Carolus saucti Angeli

diaconusCardinalis Columna. diaconus Cart Ego Curtius sancti Eustachii
dinalis Origus.

ubiqae G
obtineat.

ad probandum decivtum,

detiuitioucm,

sau-

dem

statutum, ctioncin. adscriptionem, relationem,

concessionem

ceteraque pramiissa

ubique

Ego

DIE DECIMA OCTOBRIS

sanctorura Viti et Modesti diavo-o Fabius + Abbatibus Oliverius. A rardinalis de C +^oCarolussanctie Mariae in Aquiro diacoIrardinalis deMarinis. Uadriani diaconus Cardi1 vcm Julius sancti
,.

m
t

cisci

Cano)\izc... Canonizationem postulabant.

'tem

lOCTOftt
J.

Vlberonus.
TPffO

+ Effo j.LnnusCardinalisjudice.

Alexander sancta? Mariae in Cosmedin Albanus. oniis Cardinalis sanctae Marisj de Rotunda Nicolaus
Prodatarius.
E. Card. Oliverius.

qusedam oppida, oborto rse motv, ei Tcc motu, eidem voto seobstri se obstrinxerunt, Refert preeterea laudatus supra Petn atus lib. :3, cap 13, cum tfdnus integreanno """ ~t ^r " minus L666 fciwi mi cwitate S. Fidei, tum Tuni icte e# wf o obligationi factum esset satis, &&ws moa te>7ve motibus, prx ontinuo
i

'

'

'

erga Franoiscum pietatem venerationemque

rediisse. Civitatis item regnique Neapolitani adversus terras motum patronus electus fuit anno 1694, Panormitame vero in Siciliaan-

v P

rZ Ur

VISA
J.

pe Curia

Archiepiscopus Ancyranus.
L. Martinettus.

Reffistrata in Secretaria

Brevium.

Chiwp"*

f&Fro***'

uUd
'L!'tx

OtttWi:

cevtaest :in Hispania cum zatl0 r iib.b,hcereticusquidam aci ca i cem f si Gandice Ducem ccelo r-iceot seoue. crederet, inferis devovisset, vix bla-

344

Summo ubiqueptausu

Francisci canoni-

eam,

teste

no 1G93 primum habeo ex relatione solemnitatis ,acceptaanno 1695 ab Innocentio \ 11 electionis approbatione, institui nque anno Neapoli vulgata alterum exJoachimo Maria sanacom Sanacori presbytero ranormuano in presoytero Panormitano Compendio Vitde S. JTranoisci num. 97, quod
:

Qtum protulerat, quin manu invisiZtenia verba hominum oculis continuo dispahiliraptus ex

tractatuiS. Vrancisci de ratione concionandi ltalice reddito subjecit.

cum in Beatorum primum quidem Katendis aihumrelatusfuit,

s Francisci festum,
:

VITA
Auctore P. Petro Ribadineira
sequali.

eum adscripserat , ad nosteaauam Sanctis Octobris transferri, hisque verdiem tertium memoram voluit Us in Martyrologio Romano

fuit Octobris celebratum

id vero

Clemens X,

Borgiag Praepositi Generalis Romse S Francisci vit asperitate, orationis dono, Societatis Jesu, Ecclesi* dignitatibus abdicatissaeculi, recusatis ad diem x Octobns, memorabilis. Inde autem primis Vesperis S. Francisa Assi-

P.

ANDREA SCLIOTTO INTERPRETE.

auodcum
anno

siatis concurreret,

translatum denique fuit

Offlciumsub ritu duplici secundse Societate approbatum classispro Hispania et 168-1anno autem 1689 Missam ejus fuit anno ritu semiduplici ad Ecclesiam et Officium sub
1683.
:

CAPUT

I.

:i:i;:i SmrMi
1

^ ^~^. a^
Beatificatione

universam extendit Alexander adversus terrse motus 345 Patrocinium ejus ab

VIII.

S. Francisci natales, educatio, ac~

cessus

im,

proximo

uti refert

Petrusa

ad aulam

ccesaris, matri-

Granatensis Mercato in historia Novi-regni

SocielatisJesu,

monium,

liberique.

Ferdinandus Anas dUgarte, una cum archiepiscopus S. Fidei di Bogotta, S. Marthx, et Popaiaepiscopis Carthagemv,

Qui
runt,

habuit, in cleri populique consensu unanimi c in qua ea quibus singularem adversus terrse motus, concuti solebat, patronum regio frequenter voto publico fuit, electus, constitutumque ex
ut anniversarius ejus dies festivus

'nisuffraganeisprovincialem synodum

illustrium virorum res, domi forisque gestas, litterarum monumentis consignaii

ni.

i.

solent.

majorem stirpesa capite accessere Equidem breviter, etsi felicitatem his

fere
,

^^
natus onno

1510,

non metiar, Erancisci Borgise

patre,
:

etfematus solemni ad Societatis temptum haberetur, ac imasupplicatione celebraretur. S. Francisci proginem anno 1627 Tunise in eodem regno manasdigioso vigintiet amptius dies sudore
se auctorest

majoribusclarissimi, natales recensebo interesse existimaut, do ad laudem permag-ni

avo, quan-

domi nobilem,

virtutis via ad pietatis culmen contemptisque majorum imag-impervenisse, Christo sese crucifixo bus et honorura titulis, Igitur Franciscus Borgia, Ganconsecrassea.

Alvarus Cienfuegos
terrse

lid. 7,

cap.

diensiumdux quartus, post

Societatis Jcsu Sa-

8;

quem ingens

motus subsecutus est. Prosaniiagegris sanitaeximagine fluens interea ex imagine sudor aegris .. 4'nv.n r,noppffl. occeecatem, visumque integrum omnino fere Juliani de tis restituit; quse quidem omnia examini Cortazar, archiepiscopi S. Fidei
,

tertius, tihus fuit cerdos et Prcepositus Generalis

Gandiensium primogenitus b Joannis Borgis, Arag-oma, Q Natus matre joanna

^^ ^^

^^^ n ^.
^
Kal

m 'm\min

qui adjunctis sibi capitulo suo,variorumqueOrdinumPrsepositis, re mature excussa, imaginem illam vere miraculosam ejusque affecta naturge vires excedere, ex concordi omnium sententia declaravit, votumque, de quo supra, renovavit.
subjecta fuere
, ,

ejus qui Ferdinandi reg-is CathoGandiae, idque Qandiae, quod in Conilius fuit lici m{ Hispani vulgo tertio lapide , leucas sentanis ostio, nono vefluminis appellant, a Sucronis
ii a ,
.

ante diem v situm et oppidum ro Valentia Siraom et Juda3 Novembris d, qui dies
:

ritu sacer Apostolis anniversario

est,

anno

re-

millesimum etquraJrataSalutis decimo supra maximo Julio secundo Pontifice

Idem preestitere ptura earumregionum oppida, communesque ad Urbanum VIII his

346

CSimum,
c

de rebus dedere litteras, quibus pariter Fran-

r0

^ cffiSarej

cum apu d Aragoniam

tf

regnum

Octobris

Tomus

V.

V1TA

s.

coF PBANCisca BOKoi.H

;

e . Buane8pon.

cere

illud

nu ministrabat Joenmc
ejusnomims quintu* ftait
llis,

.
J

fund^enta, tmtaumque
inip erator

"^T5*i
fecfes

org

intei

la-' n

CalfctwTertiusfetAie* plurimi. ^Cardinale etdnce

eesduo,
2 ,
,,

U g( quameriprindpe

pwg

^'
: ,

w
r,

** 5JSSS!& StlVi-matron^adextremumusquesprnP r,r-ivili

austerioris vi-

.^

tt-

n ler Sextu3

sed

u gravlda, Mater gravid. cum

'

-',,,,

,,ifi.
|; .

P,em plelw e nim lien tunu

:il

retur, et

"
,
,

r,

,,

..,

,y-

tes induerat.

rmania, adversus optimaeceLionc arma sece. ~ ,;k.t tpm mclamare. libert atem inclamare,

oaroio icg M one, absente appellatus, versabatur. imperator

'

loni&u,,,,

*^J

Questa a

di-

a ,-4

orta *ecntio n-.rvis e nr iicipns

nuc

eZrSranobTuumcs^einnan.matnm

a-surssnsr*
;'.
:

SStemperaret. Nou ejusexpers genhum Wvitum enim in omnes majorum o m-

calam. a-

f'"

mlhs)

liorgia gens.

Jam enim Palmam

*"TS

er

("ndhm

patenUbus campis
Pe

conjutate
'

a ti,

rSr^ssrrs L
,

manns

adeo tm Trorce } omnioue" ores su

eonserere ansi q
t

no,fi

; ^ ; Q n r
n

er

Bl

pareatitoedoct^lx^entius
est
:

ut. v lx direpteque confestam, dia priedae cessit,

(

.sororemetfihasrv,rg-,matremJoanne S dux

tiaane

arffumentum visum

divum Jaco
vel ut in te-

maginibui
,,

Sanctorum placan,

si

,,,

etsolemnefamiliiBBorgia3yeterein.
,n,,.:.li.|U,.,M,UOtaBllll

titutO

Keed

BteDiv.MMM religiose huncmorrt. Servabat

induxit,

pempueretiamtumfranolsousCquemetiamin
priusquam
familiam duis

Sooietatem

cerecoepit.) Divi

nomen cui

obvenisset,

pro-

tegtodieduosmeiidiooBvioatimcoleotosalebatj res,feminisfemina3,ad b i n i ma bovero Mores oandidi, suaves,

mensam
Bine

mlntetrabant.
i

fastu,neque

ia

Uap

ffitata

difflcilei

:sic ftebat, ut carus

pUrumque, ommbus, quibus

attigerat,
Lnstgnl,

esset. uteretur, acoeptusque

ciartinafatibw
/jarem rac(u

8
,.,

Septlmum |am
p

artatis

annum

consecratas, em.ttere nes Deo ad div* Clar* admisfilius fuga salutem, potnerit. Franciscus qm quarto mde laDianinm, s0 equo, inyenit, Inde cum parente et pideportus est,delatus. arcem rupi impositam veOTOresre navigio in 1N sul A ab .neohs ffi^S. rnpes a forma P,En eum pavens de vocatlr. llinc Ciesarangustam rebus, ca^s ad mterduxit ipse tranquillatis Segobrigensmm reguneeionem, fugatisque a vertit. lorebelUbuss, domumtandem Aragonu in avunouli Joannis Slranoiscus contubermo nmarohiepisoopi Ctesaraugustani est qnas liberum scire asquum sit ls artibus, musiras et equeadolesoentem, g-rammaticis, optimis doctoribus nnbuenstvi disoipUna, ab Franciscus pietaHs ,\nm curavit. ln his tamen negUgendnm duxit. Audierat
:

rD3oeptori Ferdinando, tneologo

Indobmi

primis Latinaa hnQegotium parens dedit, ut sonben,,,,:,. 3oeptia erudirel accurate, e1

p r8
di

pationemtradi

ret.

Morum item pratfectus, vir

auliois moribus nobilis, utcustos additus, qui et agendi offl [nftueret, salutandique oomiter non oontentione nillll dooeret /. Hi inter se

studium minime jejuniis, cnmde vebns d tum, vernitemporis famisermones habevi solent rfnia ad populum bominem, deult!Ha divi Eieronymi disertum mouniversijudiciovehementerfivnusque late- F Christi passi perorantem, iternmque de
ribus
oruoiatibnsj

pupugitnimirnm Adolescentisani:

pothiset invidiaque dissentiebant, sed honesta mulatione suum quisque ;l!l Hesiodo laudata ad mnnus sedulo obibat. Neutri perdifflcilis primam illam aatatem provincia

formandam Puer naotus easet, fait, quod docile ingenium ueoad parendum pervicax. Decietobsequen mun, agebal annum, oura ^erbi Dei prtficones
.

gladio acutius UDei vevbum, anticipiti severi, ubi omnes linctimortribunalis lllius in hinc eommiseratio dolorum sisti nos oportet; susceptorum. Qujgratia, oruoe sni redimendi prasentia, et jam busrebus addnotus, fastidire ratione, in aliqua piotum de perfcctioris vitas agihominum familia transigenda, ammo

mum

rum
tare
ei

neque mtegra res sed quia annis minor,

:

ln templis libenter
diserti

audiret

qui

si

fortc,

ut

homines, actione placuissent, eorum venuste gestus exprimebat, sententias memoriter Puer reoitabat, Conoionariab avia et amita

nondum sui juris esset illud prudentius, oommodi accepit, uti res omues
qui

saltem

qnoad ietas
i-eut,

ferret,

ne transversum

ammum ageOranailMb
.

adminjstraret.

jussus,

eatum

de Christi
fecit,

Issertoris uostri cru-

ciatibus verba

supra

quam ab

eo eetate

exspectari posset, ut non pueri, sed Spiritus Sanoti vocem audissese, qui aderant, afflrmarent. Matirni deoeunio majoi

incolse :iim im 6 Ciusaraugusta Baezam ( ut officu r.KteiJ u,.s, iu veguo situm oppidum appellant) lectissnna , inviamse dedit, invitatus a ^'p,^,,

ffemina Maria

Luna proavia

uxore Henrid

rphthtta i,n'..

morte amisit anno post natum Christum miHesimo quingentesimo vicesimo. <Egrotantis salutem a Deo, si
ita

Catholiei pa- 6BBr Henriquez, qui, Ferdinandi regis prsefectus, maguus item truus t et pnetorio

lacrymaa placltum plaoltum esset, postulare, laorymaa funde-

Legionensis militiffl magister erat. Huc amita, filia, Henriquez avia Maria Uenriquez, illius iilia, cum

etiam

re ' obtcstari.

Ad

luec in

cubiculum sine

arbitris

sodoribusque u

..

civili illa secessione,

i.-jii.

n.locfri itipedestn

m1

ut

1-

DIE DECIMA OCTOBRIS.

;

287

omnium
ju-

A p
-

R*w-

.v^.,

posttam
Sex ipS ^

ecce tibi terrse motus, uSCU le haberet, CUm m diuturnus. Igitur quadrainmis iu^a et perl etpellibus lectica usus egit: sub dio ginta dies periculo declinando, tectum lectumque, h{EC ili b# cl * oe jam valensque, missus a painm valensoue. Sanus h r8Bbe P (oppidum id Turrim Syll^Sf
.

jacuit enges lectu lo, affixus

mox

eorum

ut post paullo falsam opiniouem, qui dicerent, aulicum simul Christi et principum asscclam esse vix posse. Ut enim Carolo placere Eranciscus ex officio obnixe studuit, sic ad Christum rev ***.,

x.c

^ comparavit,

^yj bene

tntkk.

refellerit

r eute

o rdesillam

spectum habuit, rerum omnium inspectorem et uti nihil equite et Christiano, qute judicum laus summa est, indignum diccret, agexet, co:

>AM

^^ qu idam vocant) ad Catharinam

'

gitaretve.
9 Domesticis itaque ignavo otio, aleae ludo, libidine, obsceno
c$ariquidem,

Joannje reginas filiam, cui pioem Hispanise, yutM^r1)1111 rviens operam Adolescens navavit, serviens vp s ie more Joanni jjj^ reg>i Lusitanise, nupriusquam
P tum
?

sermone et jurandiprava cousuetudine, qua verbo, qua exemplo intcrdixit

^ nae mala> ut sunt, pestes palatii juvenis appellabat. Qui lenocinium, impurum admodum
vitium, profiterentur, suas sibi res habere jussit.

"1

^[^ us tam post, unde venerat ad qui patruum sapiens, ne otio redit avunculum vitiorum om nium seminarium * A dolescenb eeret adphilosophiam de more ap,

dare

,l

^m
am
imD
aise

thones, Thrasones, et
:

est)

laDgU

pellere

m
,

(ubet, etdifferendi '

primum
.

ra-

tione

^ tradidit

tumphuosj

m me
bus

nUm V1

unt Dialecticam vero facullocat spie disputando, qua b J atque lauream acaPvolvendo,perinde more accipere constitutum haberet.
,

Z'* C8et "*

artes '

J*.^ tanquam

^^ ^^

Qaspari Laxo, subtili

.

^^ tempora erantj mi

voluptatem parasiti, (inaollae amici assentando adferant mihi, ut, quod sentio, dicam, non placent. Placent viri graves et innoccntes, qui yerum dicere libere audeant. Servos aiebat,
Aliis
/*,

inquit,

potiuSj qu amhomiibi studia j accren t, quiin

bono lumine

col-

r^n ^trum eml

p P
p

mit est studio, nimio sui oegleneassiduo litterarum Igniculos itaque animo msitos ctusiluesceret. assiduo Sacramentorum identidem excitabat
Poenitenti et
tui

^iceBScientiarumamaras,fructuB ffiimos efferre animi vero, quod caadhibuit, pietatisque summam curam
t
:

non tam dominis honorem stipando adferre, quam contra a dominorum bona existimatioue B decus mutuari de aliorum fama detrahi, se preesente, non sustinebat, sed vel modeste, cum res daret, reprehendere, vel certe sermonem abrumpere sohtus, tacite offlcii udmnn,but Hisce artibus boms domi suis exemplo esse et uonestis sermombus facem praeferre. ^ulico ti sui in ambiendo compotes fieri prmiaque a principe accipere, tantum abest, ut invideret,
:

ut etiam libentibus auribus acciperet, laudaretque factum illis etiam gratularetur, cum bona
;

honos alispe, fore,utsibi itidem decurso spatio

faceret {aceret

tamcon ad orationem confessionemque, ^ e. Qmbu uuaui ad v.. quam au. anchoram , oon u 8 domesticas aulicorum et parasitorum fiebat ut
,

quod spiriintestinum naturae fomes et dasmon bellum

Eucharisto usu

si

que ^ nM

quando haberetur. Equidem memoria teneo, cum diceret, qui ab intimis illi cubiculis erat,
vidisse se, quoties matronas nobiles
lllCh

;? ^hi^tum pOtaqp. asnerum tm ^.^ ut ^ tanquam dy hoc cilicium induere solitum

VJOV.JV/ v^v# v~,
,

J^
rum
erat,

officii

gra. cly-

; :

et hlanditias, adulationis plenas,

libidinem caeffugeret; Ulyssis denique sti Josephi exemplo Sirenum voces more, obturatis cera auribus, adhseresceret. bapnetereundo, ad scopulos non de rebus asceticis domi hcros adha^c libellos

peo munitus, tela daBmonis

ignea, carnisque

eniin per oculoillecebras restingueret. Solet animum mors penetrare, vulfenestras ad

nerare etiam telo sape

letali. Sic

Scyllam inter

benter lectitando (qui

los

animos potius, quam ocuamplepascunt) obfirmata mente virtutem

vitia sibi
vatis

salvam deduxit. Quin et et Charybdim navem ducta, qu illo natu grandior conjuge domum
nihil
'

r ctendam,
reg-ii
h

statui custodire

fugienda persuaserat, lllud et ssepenumero usurpans Juravi His judicia justitiaB tua3 x.
:

cum et fores regiae semper illi paterent, unquam ferunt aut intemperans a Fran- F
,ed

factumve. cisco aut leve dictum

castum potissimum rebus ad sacrum conjugium Tsebriintegrumque corpusattulit, quod et

lOEquestribusporroexercitationibusmirince Xenophonte philodelectabatur, hausta illa ex igitur Tro.anos agere sopho disciplina.Ludos concurrere, tela jacere, iuga
libenter, hastis

Deopoti,-

--Jfl-

dio, equite
y

Romano, sanctus Hieronymus

miri-

Parthorum more
z,

ficta
,

hostem

ferire,

aversa

fice

pra^dicavit y.

um.
OwKyfl.

'"w<,

astatis Unde vicesimum aatatis annum agebat cumCaasaraugustadomumvisendiparentisgTa* vuuiVytcoaiauguoiuuumv^ha*,* revertit .v ouo V ibi menses humaniter ^hi mp.nses aliquot tia
8
:

manu ma
e

vulnerare

bitus,

missionem deinde
caesaris

ret pace illius, cui in

semper

postulare ccepit j licedicto audiens fuisset,

concedere, omnia J conienueic, pi contenaeie, ura3inia nemini f _: exsequ. ^ ft n fefelse digna dextre denique

p^_^
^

um

'

tauros in arena lacesflere, agere> CU rsu cum aequalibus

.

>*
,

lit

latere non potest, ea virtus, qua. din

princimigrare, ut in tanti se Christianum orbem pis clientelam daret, cui multum essemerito debiturum augurabatur.

aulam

um.sed.quasiinmuetriloeoposita.mocul^ pasam dedit. Erat m incurrit sermonemque

comttatuau^ndamquemoperampncc

Amo Parensfilii prudens consilium probare. et volo, ut te, inquit, de hac sententia, Kli, re sit vis : unico invitus carebo, dum e

ae
J,ubi

J?
c

te

non

Deu

"

optimi Principis

tua te virtus et perge.

.

macte igitur animi, et, quo majorum exempla vocant

proficiscenti adornat,

mo
Uitio

virgo arat Leonora Castri, naU &&> Alvari Castri et 1qco ornata ^ B arretae filia, candidis Huic conpie tate.
I

nobiliapud

bb

in

Deum eximia
[iuV)

m^
e

un us Pranciscus

augu,tis

qua honeste stipatus in Vaccaeos venit. Hic Pmsedes, tia, qua3 hodie Vallisoletum, caesans tunc
nobilissimis
bat.

Familiam hinc

P^ u "
lem^
uisaiv

extemp
gius

singulahone statem prope Petrus Gunlo Gandiam

augustffi oeconomus,

omnium nationum

viris

abundapul-

casaris

^^ ^

qp
esse

postulare t, que-

Pranciscus, ut in hoc

^etatis flore

CO njugiumque sitam Iiho uxorem,

ratum

vellet

A p

RiBADI-

NBIBA.

vH,ratu
,,,;,,
vi-

id,

vite
i

m, <<-<" omamente, taml e, P

quod

ma/w

u
^

Gandien-

^ff"^
4 uaa am
.

Borgi

juu primus Gandia aua

,

=?s :a: =7
dealiismerendo,
pifl

evolen tiam-

minis

^/?S%Jt quem
I,

secundus Joannes uexandri Vlfilius; r-ni,>r Gandimdux hujus noexcepi

^S.Francisci

53SX5
StaS
:
'
'

--*
-

"ftSt

*_..
d,cto

cop a quidem optimorum

,,:;'::;'.:::::.;::;::.:::.::.

" '-
;
1

Tisass.
i

^^
num.
I

^ ^ ^^ *
*,

ay

:v:,

,:-.:'::;.::
ri

,,,

Carolu

Borgiafuit.quiin honorum
Bsit.

ti

n iucemedttusf*it,edita,habes tma-prmvn. NatoTrnn- E -'/-

taHsParenti
qui fcum
...

Caroli Ceasar;

nom

[taliaa ff ebat,eidonajitaugusta

flto^to*

ixor,c
,n,,',

PhiUppo prinoipejuventutismspaB * yi Christl anno

nobilitatis iudicio ex omm dentiaetaoerr editi6nem paoandam 3,ad Liffurum B lore Catholico miinu -""' e aPhilippo ii t ^renit iu reffis potestatem Postquam K1)iL summa anItta imperator Lusitania, idei

numaroia pro

provinciam rexit. exoatalem anno ^ertente Lsabella Dianii oomimarohionis oepit. Lermee oomeB, Utamir^Jotumque matronarum Lemoeii e1 mater. TertiusJoanquoque Sandovalli , mi:
otoritate
Lg

r? f Baptista Masculo Cassiopeiam, ex P. Joanne i, lib. 7, cap. i; referi Alvarus Cienfuegos a cauhabuerit,potuit id verum, si ita res se esse profectum sis naturalibus Majorem, die xxv Julu cuttum i Nempe quotanms: secl k Recte hic Schottus scribii mensibus. quot maie, Ceparium vertens de Aviia, canomffis adde kVphonsum confessionibus illi id cum Qandiensem, qui a
,
l

^fM

Mll|ll ,

temporis fuit Isabella Marine filia; n. Maria Henriquez, et defuncto marito Joanne, cujusexemplo illa,
.

m .. Borgia Belpouchii Gothalaniaa oumuterquepaTenscDSsaremconventusAragoQiagentemsecutus esset. aiosimihter Dini

legatus
posi
b

7ico

oatus,

Gandiensi hujus nominis I, Clanssarum ccetui sese adjunxerat Gandiee.

dm

impern n In Qermaniam ad capessendam

1019. o Inplanitie,

mis Philippo regein Lu itaniam

eoronam dicesserat anno

p Didaco de Mendoza.

ad

Maximilianum aug-ustum
in

in

Germa

quam Vernica Hispani vocant.

,;,,,

ounc

sororis ouria augustaa Marias,

Philippi, Prarfeotus
q1

maximu

Quartus Alvarus,

ip S e Catholioi regis

nomine arduia de rebus

c EomiBapud
'

ajs.Tsr,.
UVUIIlUi'
\,,,i.
,.,,
<!'

Pontifloem Legatus.posl uxorisdote Joanna AraAloanizii marohio. Quinta soboles, nnptnin inatnrn :i'tatv >latn Mrani/.ii gonia,
:

Anno 1521, diexxv Julii. Franvlmo filiam, nomine Ludovicam, et S. Vide Comment. oisci sororem germanam*
q
prsev.
F

numm,

let 29.

II p,- d<>

'
t

mo
'<-

Ribadineirse dictis addidit

-'

-~~
.

"*-''T" -- Uie [^ommvni.jjicvv. i<,w<>.

Imo avuncuio. Vide num.
:

iii...

,.

Sextus Perdinandus Borgia, Mariaa auBinc Dorothea e1 ipse ouriffl preafeotus,

2S

Commentarii
T ..,

prxvii*

liiia,

quea in tenera adhuc BBtate,qua se Natolaraa virgo devoverat, vita abiit. dLWee Borgia, ipse quoque rnm ultimus, Alphonsus
(

Deoad

u Lege
lit. r.

et sorore

nempe Ludovica.
et seq.;

viae

num. proxime citatum

x

item dicta ad

Eratrum exemplo Augustsa

dd

ourioj,

dum

vixit,

pTBsfuil

dd.

Psalm. 118, % L06, Schotii additameny Ep. 9 ad Satvinam. twm.

z

ANNOTM
.,

Annum
32

potius

decimum septimum\ ex

num.
EisquidemverbisS.
rranoisci

Vitamor-

dilur Scliottus; Ribaduicira aitlcm scqucntibus.

Comment. pnevii. paidum amplificata sunt. bb De Eleonorx genere consule Comment. p?\vv. num. 35.
aa lhcc a Schotto cc Psalm. 127,
y.

Fratres germanos hdbuit Alphonsum Vallis-Dignx abbatem.ct Eenricum S. R.B.

l.
,

3 et

1.

dd

'ado plura de Borgiae liberis habes

num.

Cardinalem sororemvero Aloysiam seu Ludovicam, Martino de Gurrea, VilUe-Hermonon germanos autem Pesee duci, nuptam Ludocicu.nl, niarchionem de Navarres, trum
; :

87 et tribus seqq.

Comment.

prtevii.

CAPUT

DIE DKGEMA OCTOBRIS.

n

239
A. P.
"

//

praedam ex avibus agentem. Quo fit ut interdum sapientiam illius admirabundus meditari

Ru.
in(<?-

KKOU.

CAPUT

II.

n
//

soleam, qui hominum generi feras, ef ves, ad rapinam comparatas, parere docue:

animttm

h Nirdi(<i(i'oni6u*

rit

quae

quidem

vinoulis solut,

cffilum

//

exercitationes ; Animi corporisque ccesarem comitatur ad bellum

usque eo subvolant, ut vel oculorum aciem effugiant. llomini quoque tantum tribuerit
honoris, ut ejus imperio aves
et pristinae

//

uloruin

//

libertatis oblitse, sibilis, rictisque

.

/<

Gallicum

aviam

amittit.

Ex
;

Isabellw augustce funere sanclioris

vitce

propositum concipit

Cataloniam prorex administrat Ignatium de frequenti Sacra*

mentorum usu

consulit.

vocatSB redeant memores manus, qure cibura praebere solct et, h quamvis fero sint agrestique ingenio, usu ta men eteducatione mansuescanl .1 sse ad capturam, tamquam milites ad explo randas hostium copias, fugandasque, reliquas aves etiam majores, unguibus rostrisque dunt, sternunt ct ad humum affligunt. Mox, parta victoria, praedain domino reliquunt partem minimam patienter exspectant. Pugnantes itidera in aerc cura speotarem, subiit
,
:

clamoribus obediant

//

//

ii

rem familiarem advametsi prudenter antea w ut cuivis in aula patrifamilias L ministrarat, im nunc tamen cautius rem tueri !,Z rmmre videretur;

ea

mentem cogitatio, talem videri themonis pugnam, cum piorum aniraos e\ insidiis aggreditur dum, ut leo rugiens, oircuil qua;

rens, quera

devoret

et,

si

quis paulo conrationis

i "^B^videreturjnunctamencautiuaremtuen
F

//

stantior

cxistat,

cuniculis

arcem

evertere studet.

E
paicmij

Rationes et aera subducenda domesticam publica ipse negotia Leonorffi uxori mandata
ccepit.
:

//

Frequentius vero pudorem mihi meditatio illa incutere solet, feram illam carnivo16
ii

eorum, quae csesar Familiam elegit optimam, ex in mandatis daret. servis. Alea et id genus frugi, non nequam, antea severius. interdixit ludis, longe quam voluptatem dictitans. oculorum eam falsam esse
curare
;

nihil praetermittere

//

//

//

//

ram, modicae escae gratia, agreste ingeuium exuere, cicurem atque mansuetam reddi, voce hominis accitam statim advolare pati advita cahsec velari lumina, quibus nihil in
j

rius

Interrogatus etiam,

quam avide aulici Dementis, piditatem, eam ipse formidaret? compactam, et merciinquit, est navem bene
,,

causae esset, cur, amplectuntur alea ludendi cu-

quidnam

//

-/

hominera contra rationis ct orationis participem et ad civilera societatem conditum, vindictam alis talaribusque, quibus divinam
:

//

becffugere possit, carentem, tot tantisque

neficiis

//

ornatum

adeo ingratum
nolit.

ffitatem

scopulos velis bus plenam, date opera, in Scopulum recte Vir pru remisque impellere. quidensaleam appelabat, ad quem, exgiuum magnum, plerique re cubum, vi tamen

agere,

utDeo vocanti parerc

oanum

//

vero venatione illud mirabar, quamvis fameanimal, licum etin feram rabie quadam actum

dem

//

obsequi

lauta,

ac beati,

navem

fregissent.

Quatuor
adferre

tamenhominum im] hominem contra relinquere

:

ffidamque
.

Dei simulaaegre
,

adhuc rerum
fieri;

quantivis pretii

damna

crum,
,/ //

si

quo

se scelerc

obstrinxerit

solere; temporis, pecuniee et pietatis

jacturam

conscientiae denique bona3 religionem,

nec Deo appelavelli, surdis auribus degere, audientem esse. Hisce mi ditatiolanti dicto
:

perjurio,

ludorum

comite, facile amitti.

n
mwicom, au
rufiium.

exer14 Melioribus itaque valetudinis tuendae relaxabat, ut musicae citationibus auimum

lustrans, fructUfl nibus Eraneiscus, etiam agros dum non oeulos solum uberrimos capiebat
I

symphonia, in qua sic excelluit, ut non canere nusolum suaviter modulateque posset, sed et

sed animum corpusque, ut venatorum natio, memoriapascerct. r83etiam caelestium rerum et mami dam adhaec unguibus saepius eripere

memeros ipse ex arte concinnaret, cantusque liispaniae templis hodieque in ditaretur, qui in
re divina sacrisque

diei spatio quaemittcre solitus/ quam longo animiquc scnsum ipse siisset, ut vincere sese

Gandiae Ducis titulo acciadau-

nuntur. Corpori vero exercendo aucupium accipitre. hibuit, falcone potissimum usus et forma eo impensius deQua quidem venationis

jamtumassuesceret. operaui ei* i7 Mcthpmntiois etiam disciplinis 17 Matheinat ci> in dedit ns pnesertim qua

rl

mat h e im

^P^

peratore

leetaL

sm^ri tum alVerum nonhic Francisci industria substitit agrorum tiora animo agitabat uberioresque ex utenim diaspectu venationequefructustulit
: :

cffisan narrant, quo gratior ea Carolo studio erat, quem

r^W

que jamenctas

^J^^^S^m mn
a

mumenda

cafltrifl

^Tam^ I^toriamSlitim^^^
majores

vinum illum rranciscum a cum pedibus &e daDeum ret in viam, spectatis ruri flosculis, solitum accepimus omnium effectorem laudare
:

Calcar aaaeod. litesliberasse,acce P erat. utebatur, saris, quo familiariter ^He ujus e indies progressus facere

^;
,

cognomento cosmographo, Sanctm Crucis

sic noster

caex conditis rebus, agris, avibus

:

ram
Te

dedit, horis

tamen

diversis. Carolufl

nibusque architectum Deum assidue laudabat quas quidem pias meditationes, non a me exprecium cogitatas, sed ex illius ore acceptas,
operas erit referre.

nuelibenterFranciscum consulere, ;uainare.lpristinaraconsuetudinemn

dictata

m
:

Magna //, inquit, Dei exstant in utramque partem in me beneficia, agros etiam, silvaque oberrantem feras insectantem et
15
//

Lcommuniahabebatomnia lU

^"m^ucuis, qnidemia u
pio

pornorisexercitatiouiuuo, autcc

^^^
rausicis et

venationc etaucu-

=^
mat
I

SatadconBtantemoorponBtel^

240

A p. Biwmim.

tabecillitate. ac hac vit* ""' :il n, " r lll " ""'

fit

nem

tu en dam
,

comparatus,

<****. morb, t.am

i

,t

nlerumque
,

in

Joannes "' dep eear et disuadere laerym lud heroicum qnu qu^ veritus tctavit ver, us ne fr ,tra

^
,

duxit ant.quius

'

',,

,,

|l

;,
)

,H,ilittu
'

di,

tieitui Ufp noinin sque }

i*<*

^^

,*.**.
'^UMUrif

U*

dicit,

t .'^V-ciin mhi. ewe

';

'-"'" im

'

nihiipcn1
cali

tuuu,C"mvco
', muhb.t n^

ajtcrno ct nover-

die igni ""/'"'

..i.pujf.t

me .,

auamam q

illos
1

lihprorura
,fi

jnfero8

Sf
:

nodl

...nri-o

....;

'

'

^SeaZnonvideo.-ParnitmedictoJoans
.

dc u.e affirmare >um eoetu Dco laudee canen Ucs in virgiuum chor.s mtcresse v Angeiorum vcrsor, toties volup tatem fili. b , cur mihi vcram l ,
Eq'

Deo quotrnomine utrumque necesse ingrati esse volumus, aUre nisi possum, quograt.as

udus

sit.

Iluju*

iwh^

dem

,,.
nAB invitustaraen.
21

Tertium itaquc
,

et

tricesimum mtat
AnnBfl rfl v t

an- ouiom
t.-

iuam.

numaui c -ic m Serat,

cum Maria, abdicat.s aul*

ooiDoris

5to SZponderareeaetexsequicupiebat.
fuit. Si

qid

laudabile occurris-

;:,',
],. t.

MabitarationcjameuimMarimGabriesacrte solent virgines, cum forte abbatissffl, ut

nomen

adscivit.

,;;;,;,!,
\,v

iibror

ecl

tepnmum
.u

vulgo nom,-

meUoriBvitfBgradumesse,dicebat.
>g

jam

firmatus,

Busoepta

tam

tMiurcm cumi
tutur
...

FiHa, prasesset, matri pro tunant, titulo virginibus tradidit, jussitque veterem nica detrita novam relinqueret.Certatum h.c utr.m-

tc"o
'

GaHico

25
,

'"

;",.':..,.;. L* ...la.Mi,,
.

ffexpedil

,armatract.

sarem Gomesio ociiBEuiBioGomesio Rooils auiBio

sibiindumento

que

officiose

de

attrita

veste,

dum
,

neutra
rilue,

habuit et in pauo, ut Meio/quos auice caros bello,

..

mTuf a

beUieventumex] Beouro ei e animo

sccutUH,..

cognatos, cUlexit. affecto uxori i caLre, qui au st* deque valetudin. ret,

jam

hoc addito tum filise, ut dignitate meam, tibi, nata, vestem auffurii loco . Habe attritam faxitparens affectasti
majori
:

alteri

eam

concedit. Cessit

tandem matei

quamcupide

ini

qui nos nostraque respiiUe univcrsi Deus, abjicias, cum in Oarevenit) nostrarum petanorum regno (ut post familiam mstivirginum divaa Clara3 titulo

juberet.

Uno

qui

es1

m-

cit

tum demum eam

,,.xxxv.i,clumS,.-vi:..

.!,(.:..,,.,

umami,,. obatruerenturjBed Linffulicetu tameninDeum nxam . ^ideretur, mentem sLs quam u,ortem obeundam animo,
,,

lten,

uaberenturc,morbo oonventus Ordinum pmnefaudeoubuit, ut sanguine

anffina

ii

MUIll

;i

,i

m ,;,,
piatiB,

;.ii:.s (1

,;.rni,o,v..l;u tnsi
>llo

enim Bingu.

Ignatiam Corel- g0 nc( amo1% Consentanorum comitis d* lam virginem nobilem, vicina sibi oarissima, morti filiam, a Maria sibi acerbam fore putaret) (quod Bine illa vitam

tues.

"

Memorandum

et

illud,

Ha nensibus h.mvictitabat. Prterillainl)rboruminoom-

r.rlcsti, cri...nlM.

r moda, L
ft

Btimulos

ad

pietatem

addidil

triBtis

QunoiusGandiademorte Mariaa Gabrielee aviaa Lectissima femina, vita pnuspie

;

UatuB,quft3 ooBnoinnooenterque acta, poal In divClara3 deoujusvitamonbusque, pium sese abdideral

ut defuncta a Deo obriixe obtestando petiisse, caelum subsequi statim ut impetearet, sibi in recepit. Vimorte liceret facturam se, Maria lonffo post intervallo illius spectrum, sum non Sic iamque voti compotem factam renunciavit. diu post Iffnatia feliciter vita decedens,
:

non

subsccuta

quandoloou manum multis attingam.

-,,i

Lnjioere videtur,

paucade

Necminorerailludadmirationem pridie ejus diei, quo vita rai(inquit ad gravit, mortem pra^sagiisse Cras
est.

Legenti parietj

[nter oetera

felicitatisarffumentanumepientis imamobtiffisse

Z,ZucnKgwMiam,
4

rabai,

aviam

aibi

Ma-

sa)
,i

converiam Jesu, comitis Dianii sororem, tamque e diver Dei Benignitate hinc,
in c;clum, ut

n an, Henriquez, CatboUoi

truelem

regis Perdinandi pa

d.quamJoannes
,

Borgia, Gandien
:

n u n
h
,/

du\ Beeundui thalami oonsortem liabuit i.av ootavo de,n,, immatura morte prearepto, cnu^ atatis anno vidua reUota est, susoeptis auobus UberiB, Joanne, e1 tsabeUa,qua votis adhuo Batate ad divaa Clarea Deo sese
obstrinxit
;

spero et opto, evolabo. vitae Interea febri ardenlissima, ut anteacta? nihil enim im: cnata cxpientur, excoquar mundun. sedes illas introibit sed in his ardoribus illud postremum morienti officium
sorio,
:

pra^sta, ut

u
ii

ritatc praBdita) sitienti

pace tua (erat enim vicaria auctomihi frigida porriga-

Joannea vero natu

maximus

in

ma-

trimouiuin Joannam aragoniam cepit, ex qua j.Yancisco, primojam partu suscepto, ad divflB migravit. Claraa Maria, nliaa [BabeUaa exemplo,

i,

Nec

ut

maxime

optarat, praastare oitius

Uouil

uec enim nisi sumraa necessitate ilaVix dicendi finem Jecerat, cum febris medullas ocoupat adeo venemens, ut flammis ardcrc videretur. Dux euim Joannes, manum exosoulatus, matris benedictionem postulans,
tur
;

g-itabo. h

quod, ut piam matronam deoet, Uberi antea pareute orbati reote eduoandi, prolesque ex iis

postremum jam vale de more

carboues, non hominis
affirmavit.
:;;

dicens, ignis se

manum

contractasse,

prapaganda esset
tantisque
vitflB

oujusjam

voti

oomposintot

miscriis nihil cceuobii solitudiue

E^ranciscaa filice,

ques

cum imperio

pra^erat,

DIE DECIMA OCTOBRIS.

Ml
:
'

^u.

Pmum efflassetcum treul

DE
n
tan lem

, r;lT

negotii dedit, ut simul exhPnedicens, id u nr,r. n * spiritum, hymnum illum Te cniritnm. hvmnum

pra^teritis
n
ii

gratiarum actione a virgiATJDAM us juberet, quod Dei benignitate d ecantari aliquando, veluti vinculis libera, miarg-umen-

committens cogitare n Ikeccine illa * P. Rmwsunt lumina, quiB omnium in se oculos con- Ni,M verteranf? ha^c venustas iUa qusa aliarum formas extinxerat? Tune Isabella J Tune augusta? Fallunt oculi aberrat mens sed non
, :
.

^"tas a
Sl

et illud sanctioris vitse e t Euit jam corpore, priusquam efferretur, sito sacrse virgines esse Angelorum voces,

fallunt,

nimirumhumanarum

hoec

rerum

vi-

cissitudo est. I nunc, fragile illud formae bo-

//

num

admirare.

etiam Vdicarunt. Quibus

ticis

ordinibus stipatus,

cum dux ecclead justa matn per,

Wendafunusquecurandum
illarum

adesset, sacerdo-

operaturi silentium imperarunt, quod sacris odsio cantus sympbonia audiretur.

26 Illud sane verum certuraque est, uno hoc, brevique aspectu cadaveris, adeo immutatum, suique dissiinilera redditum ct ipsuni Eranciscum ut eumdem esse, negares. .lam
,

** nctiorit vi

tum enim

divina luce illustratus, longe diver-

TST

tUXn

mortalem cecinisse compermiuem vero tum creditumquedivinitus auditam vocem, ut

. '

sa meditabatur,
tias,

animumque

serio

semel indudivi-

xit, falsa hsec, fluxaque bona,

formain,

beatorum bominum funere. Gregorius accidissecommemorat/*. Hic matrona3 T^ntifex

e in
:

'

cisous

cujus jactura EraneViosissimse exitus fuit quodvte magistrara re consilioque ju-

honores, pro nihilo esse ducenda; vera illa ternaque sectanda, ca^lestia divina humanis antcponeuda. Breviterrenis busvita? curriculum spaciis angustique termiclientelas,
,

vantem amisisset, quod Deo potiretur, jam tum se cini0 tamen, cujusetiam precibusin Societatem foverisensit, tanquam in portum, post esse delatum
:

vehementer indoluit

patro-

nis circumscribi.
litus

Unicum

singulis aniraum ca-

infusum, qui, morte obita, porporisqUB vinculis liber, aut dedictorum a3ternas pcenas
dabit, aut virtutis
tur. Nihil itaque

Jesu

se,

'

R existimavit.
21 Septimo illa

et tncesimo post Chnstum na-

^io
9

iZw>

quingentesimum ge'" tum supra millesimumet post, non minus quam illa ha3C biennio
sta(7
.

acciderunt. Carolus cssar Toleti, ad miranda, Carpetanorum caput regaimque sedes Goqua3
thicis

pramiasempiternaconsequeprocrastinandum ratus, meliora omnia, ubi primum potestas foret, auimo agitare Deoque religiose promittere. Quid enim, inquit, mihi est in ca^lo, et a te quid volui super terram i ? Qua3 utilitas in
ii

j,

omniumordinum

fuit, temporibus, ut Hispani umbilicus, conventum agebat, magno et

corruptio sanguine meo, dum descendo in k ? Sito jam rite in a3de sacra cadavere, nem domum Eranciscus se contulit, et in cubiculum

festorumludorumapparatu,
dia luctus

nobilium plebisut plerumque fieri solet, gauque plausu. Sed, contaminavit. Isabella emm augusta,
et

confestim sine arbitris, pessulo januaj obducto, lacrymis gemise addidit; humique prostratus,
erupit Augutus miscens, in has fere voces ille recens C8Bstinum l credo imitatus, cum et
:

mag-no Erat enim fcemina ob singulalicto desiderio. egenos liberalitatem rem pietatis cultum et in c^elo cara, et ut illo, non peregrino, omnibus moderacum nosset, nata, Hispanica ing-enia
Caroli uxor, vita decessit,

ca3sari sui re-

lesti

//

vulnere, cervi instar, ictus esset.

!

mi-

seram vte rationem

o fallaces

hominum

Quousque spes et inanes nostras cogitationes ? vanitatem et quaerimus tandem diligimus

batur egregie.
uti

Decretum marchio Lombaya3 funus deduceret

cassaris auctontate,
Illibe-

//

mendacium m? Quousque verisneglectis umbrasconsectamur?Regna, imperia, nobilitas, dignitas morhonores morte solvuntur; forma3 amittitur omnia denique cito ex bo et morte ad luctum ct lacrymas laetitia et voluptate En illa augustarum pulchernma ut
;

Granatensis rerim versus, quse urbs hodieque sepulcris Catholigni caput, templumque in ea avorum Isabella? h, clarum ; qui
h

corum regnum,
reges

Mauns majorum memoria eam urbem

recidunt.

cadaM ,,

ta,

Christi regno vindicarunt. C ereptam cadaver, sti25 Efferebatur insigni pompa fa et uxore mc pante Erancisco cum omni famiha funeris ac sumptus nihil ad custodiam, decusque
_
.

M n

infuneredeformatajacef.Expergiscere igitur e veterno F anima mea, expergiscere tanquam sequar immortali datum. Te, te
:

sat principi

oculos mortalis. Illumina, Deus,

meos

viara-

quod pertineret, pratermissum. compositum corpus traditur, uti

Ilhberitanis
reg-io sacello

majorum monumentis inferretur,

publica, tabellionis fide et
gusta3 hoc

et

Acta

manu

referunt, au-

vitse ut, quod reliquum est que commonstra, quidera ; at, quiintum perbreve illud . spacium, transfijratur. Sic iere id est, recte pieque lacryrais, rcpetens Franciscus, fusis ubertim

cujus cadaver esse, quo tempore, Nudata vero faopera acceptum conditumque.
cie ut

fraus comagnosceretur, ne qua forte ut spectanapparuit, missaesset, adeodeformis

odoreititibusterroremincuteret; gravi etiam auderet, neris comites fugaret ut qui testifican sit nemo. illam ipsam augaistam esse, repertus verecundia, ne Noriens enim, qua erat matrona mandaquistangeret vel aromatibus condiret,
:

raortali princij.i, identidem illud Sat datum sapio. si serviendum immortali deinceps reliquum vita3 tempus reTranscribam igitur
:

rat.

Franciscus solus mansit, et rejurando firmare non auderet,

toto

quanquam

ju-

eamdem
:

lllam
esse,

subsecuta est, anxn, hisce 27 Noctem, qua3 traduxit.Postndie cjus cogitationibus insomnera est .mxtaque divina, parentatura diei, facta se Joannes Avila, ecclesiastes rite persoluta. Mox sascripta testantur, egregia insi-nis, et quod pro conperitia et pietate, crarum liiterarum veaugusf.e laudes perstrraxit cionebreviter mortalis condi iofusius vte
.

gi3 ca3lesti.

acc

^n^ui

J^

terrarum orbe clarissimam principem tamen quod adeo sui dissimulis appareret illud in actaresancte et conceptis verbis affimians
,

hementervero

et

nem

TeZ
L

ferri

nmil ipsam augustam videri quod custodiam pertmerent eorum, quaj ad fidam omisisset. inllliberitano itinere sciens, prudens
jubet,
;

misenas calamitaspes hominum inanes, Nec pupugit innuraerabiles praedicavit. qui divini us jflfll aniraura , olura Erancisci spintus Dei ververum et ffladium cts esset; itaque modico in Sumpto

^ltius adeffit.

Hic tacitus

ille

secum

et

mcestus, pra^sentia

m
A# p. ribadNEIRA,

dum

'"' avif.: cur

trulnus aperit; vuinuB]

mentem animi de
.-i-timet. auistimet,aui

tetfit;

roffat,

qus

"

,,.,

futurs
!n
i:

, ,,,

imum

_optm.equ prfuB natal.bus,

fn

;,

nobili

pu
,,

HS
1Situmin
1

Qemgue
'M'"'
projiotitum
concipit

tanquaw
;

::,',
t-

Reddits
es

?Smiuerediebatur, immun Kufl

J

tates
1

arcin.,,.-

.ubli.-.-M-iviumtet

t.:

areg.bue i.-st, 1 ue

xr,

""

''

Juufs exeeptu,

i,k accessit.

Znua Wieiter
vam

duxit nntiqu.us quam ut Dei aute omma just.t,* obiret

nil.il
,

axnittB mnARtate Uttersa

undeomn.arerumge Snimdueendaimtia.Primaverocuratoit
lorate(

uIlUDerii

Denmm.
i
I

B,suppl

-""',,, '
m

diyta a

Bdopt ' maq .*ri8ViwmibuB g

Au

ereJurbi opnlentissimm omms ea tunc Texporteri possent. Era1 tori

ora

tutam reddere, ut n-ffium a latrocimis eommode et .inporlatrociniis

S;mo,sylvismontibusqueimped.t.,s.vege B
judi .

a llii vicina

inmm.s, s.ve

loe.
.

tam,<

pur ffant.be

ta
,

r^SSusnobilesquosdamlat^um

impOiito

ccrporisqne custod.bus edutaque coactis 11. eospersequ. studet otis Franeiscusbello ,,v'ertut,inreemseree,piunt.Met.eulo-

JS

^ass.^
eolligere, privatu
uberi
decrev.t.

consihum,

meJ

austerioris

Hoc

recn que amplms; s. qmduxor

epersl
'""'
1
. ,
,

*- w

,,,1

collei
1

acciderei
.

el

L.
aml

aliqu,
trei

n-l,;.

"
';

sive enim id genns homines, stimulati. imperiti, sive consoient.a otandorum deponere et .mpeMarchio muris inclusos arma . a^ mneas ,, pareant macmnae t tandem compulsic ad deditionem sein furoam toll. deuerunt. Alios *_,
si

^
regi B

armornm

tra-

pCBM8 P

corporlljus , o cete) is
.

m embra

in v.is publ.e.s eo llo,

tum demum pr
I

exempla dare ,lt

juss.t.-

aUoa

aetui.i

iri

eiistimabat,
','""'

ue

'

appel)
'
CAP.
VIII-

ei

tandem, data

J ':.,,. ntm usnra, Lonjrfor.e

""

"

Catalauni*'

1V ipsa prasstitit. re insa prastitit.

,,

prorex

.,,:'

S ^inondiuadse.
,

nc miberj domum vopationem constare curatique (uneris

reversus, Oarolo
rei

_,___,

^^
tem,
cibus
boi

adscr pt. triremibue ad remigandum

attul.t.

Formidinemeaseveritaafontibns ceter.s

cul, osij cum dicei et ex vias venationc, qui v.as obsidentes R i,..,,. i( ,iii.a venatione, sicariorum voluptaviatoresinourrerent/majorem cepisse

hac

collaudato

offloio,

tonorifioe dimisit.

itum, proregis seu

pr

o.

rMlll

loaQothiiet ^lanis,cimibidemsedem,
b,

coVHispania,iixe
aYandali
dalia,
<J

appella

que Bcstioa nodie Andalusia

i
I

e1

YanInsubrum regio Lomgobardis

L

ute

memRem enim publicam corpori componebat, utrelibraputrida secari et oauterio uri solere, improbos a bonis judiqua salva permaneant damnari, utbonisinter impro:

quam dum

feras juvenis

consectaretur..

admortem

tutis esse liceat.

sibi munerr.

numerabiles,in

^nte^immanitatebarbarffietmultitudineinmfus, Ltaliam et Hispaniam

duoento^etquodexourri^annosimperiumji
tenuerunt.OATALAUNiAMincol83nominant.Sunt, qniaQotalaunioisQalliSBOMnpisCATAi^xJNiAM
derivent. Oaletanos esse

sedeo32 Vitia itaque, non homines, oderat, deplorabat cumque ad rum vicem miseratus singulatim supplioium raperentur, sacrificia aere jubebat. Judicum quoque triginta ficri suo cum ut jus ex aquo et bono rationem habuit tum ne lites ampliando reddeadministrarent,
: :

jn

PtolemeBO, alu autu-

manto.Sedhooagamus.Tergiversaripnmum plenum quidem homarchio cospit, munusque

immensi noris, oneris tamen
es

facerent immortales, litemque prsevaricando suam; magno litigantium, quorum faculrent exhauriantur, detrimento. Controversias
tates

afflrmavit.

CflBsarcontrasicurger^ilUusadhanoremopus enim prinoipum uti esse ingenio. Bonorum velle se, non eorum, qui qupotestate
vioaria

adivero partium cousensu sa^pe ad concordiam Ditiores ass gebat, nc lites ex litibus sererentur. alicnum inopibus dissolvere confestim jubebat.

Pauperes quoque, de suo dissoluto

dicti

sere,

quod

siumcx imperio dignitateque ambirent.

a Ciiiolo
COIMlllUtlM

Vicit

contraxerat, ne praetoris edicto creditoribus adservirent, liberali caussa manu asserebat.

tandemCawli,quipro iiiojureimperareposset,
auotOTitas.
;UI

ma

priUis, qui ludos litterarios aperirent, quibus informatur et litteris et moria3tas optirais

Doum

itaquo

voncrans precatur, quaudo

fasoeff, el titulos,

bus,

domum

publice attribuit et salarium. Se-

non studio quBitos esse

nec

ambitamase pn.vinrinm
gociispares, qui unus
ceret. Proregis

s,-nvi,

vmsidemneviam seBaret

e minaria enim rerum publicarum pueros esse, recte institutis optimi cives exsisterent, quibus

e1 posset, e1 vellet,suffl-

prsedicabat.

Jam

auotoritate in
:

88 rrajsidia item diligenter inspexit, ut reipublica? nervos. Militum delectum habuit ignasi vos et ad signa infrequentes exauctoravit quae copia3, ut solent, in Italiam illac transi:

lancieper/unS
ftttr

cinonem versus dedil sed \ alentia primum Gamlia prouvtus, ut parentem optimuin de via
salutaret.
tutelavis.

^beunti

CfiBsax divi Jaoobi,

Uispania^

oruoem rubeam, ensis formapectori

rent, iujuria agrestium abstinere jussit.

ctiam annuis appositam, gestarc jubet, additis et vectigalium. Is opimis pradiorum lructibus,

Qui sependere cus fecisset, damnum tribunus militum qua mari alluitur cogebatur. Barcinonem muris
,

DIE DECIMA OCTOBRIS.

uu aa ^ muris
,

243
invectus, altum teuebat,
A. P.

c i n xit,

m olemquinje
J

^ ^^ ^
'

pariete continenter ducto

tamquam mari magno

RlMlM-

primum fondamentis p' cisci nomen adhaesit.Laran

lapidem

boratum eo

ame exhauriretur respub. MarculUm Tinueterramarique, datis litteris, imporcDl0 UD distrifrumentum curavit viritimque , taU U natus est, ut reipub. bono
^

te

ore annonae caritate, utperi-

extraque se admirabundus rapiebatur. Hinc fiebat, ut lacrymae ubertim fluerent, diceretque identidem illud Domine, quis silice aut ru:

//

pe, x^^w uoAuauuc durius cor nieum niollire v ^ t immo adamante uoiiuduui meum mollire potuit, nisitu, mesericordiarum Deus, qui de

t diceretu

-etpatriffiParensacivibusappellaretur. -^ v j p aU perum subsidio donaMagnam p e ^ opimis fortunse bonis

'

rL

factum

petra fontes aquarum eduxisti ? qui potes ex hisce lapidibus Abrahae filios excitare r cor
:

vit.

Clam
cog
e

excidisse

gravius
virff

'^.^ inumqu
^. istcm
,

^
'

t ' q UO d his

inopiam onus iEtna

denique saxeum reddere carneum 5. Sic diluculo, quinas saepe horas ue&us gewous oranluuuio, qumct* sccpe uuras flexis genibus urtuido transigebat diei reliquum publicis negotiis impendens, ne suo ipse muneri defuisse vide:

i&norare t. Pias monachorum e i eem0 synis juvit. Deni-

retur.

que, ut ne

ab se prcesidio indigentem
d dc Tito

ullum dinu
peratore feru
ii

v eS p as iano

'diijgenter cavit.

%,
urn

fopr>-

vfr m que puoiica.i

34

curanda negotia remtractandam Marchio censuit saj

^^

36 Ludis ssepe invitus aderat, et spectaculis aliudtamen agens, ut quid gestum esset interrogatus, nihil referre aut posset aut vellct. Usec quidem de oratione admiranda nunc dc absti:

progrciim
ttfpfi^etii.

nentia et pcenitentia. Cceuis sibi perpetuo interdixit. Prandio ita parce victitabat, ut herbis et

wffi>

lutis suse

maj
,

quod res es
plerosque ln
B

rationem ipse duxit ratus ^ morta les occidere tolli

.

leguminibus

coctis

tantum uturetur, pane

;

so-

^^ ^^ .^. ^
'

lum

et frigida contentus

lautitias et

eduho-

gpe

mm

fercu i ares puebat.Piisipsesermonibuscou-

hilnoshmcen

vi rtu teni comitemesse.

^
^

Animum

itaqu

mumexcoiei mentem mteru

vitae

^ ^.^ ^^
& supersit
. .

vivas, prolixe etiam nobiles viros de

morc acE2

cipiebat<

Principum en i m
in

virorum vocationes
iter esset,

In

quibus

illac

mediam Hispamam

Consilium,_ n,

vocabafcsusce ptummelioris oblivione vel desidia

omittere honoris gratia non potuit. Bac abstinentia factum, ut, cum obeso admo.lum corporc

'

laDgU

aU&U f ^Jttm pompis nuncium aliquando ft manebat aacuj em le . g mvl8 remittendum, cumque qua e U datura
sibi

risque

^^
item

ud golitus mortem attulisse. Fixumitaque illud

ventrequ e

esset, brevi laxsenimis tunicas essent,

duplicarique indumenta possent. Par austcntas

invigilis et
.

VV

**

^tem

aliorum de se nd

^.^ viM

J^
fuu .

cilicio, quibus carnem domaba item et sui contemptu atque victona flas ellis quam Plato, vel urbium expugnatione majo-

^ ^ ^^ m
nemo nimiam nem0 iuuiiaiii
privatim quidem

Bepreh

dct fort

non
:

^wuv;^- ,*.~~^ in principe vixo austentatem

at

inTnenda

um

horasdandasputavit.

precationi quotidie et resubsecivas aliquot c^elestium meditationi Hanc unam rerum prusita sunt,
,

imnon abhorret a vero, Deo ita visum, atque electum edolare petu adeo vehementi, vas illud
peccatis. voluisse expiandis prioris vitje Sacramentum, 37 Sacrosanctum Eucharistiaj quoque die, publicc octavo
CAP. x.
<ie

frequcnli

anohoram opUdenterfeliciterque gerendarum appel}al,aU bacrabasim appellabat. Sacramorum consiliorum oram

vero anniversariis

m m entorum
bulas

pcenitentia. et

taEuchariste, qua3 naufragi compingant, et ancollig-entibus navem

-^^^"1^^^
ex commendati
sibi

-- ^
vatiis

festis, TT

^^
:

quo civibus exemplo rum utu

i'..

Sucramento-

n r.ni<0 g

me
ill

SOSa .

dedlt plensque dcdit cramentorum cramenJum usus, scrmonem plerisqe_ quando impentse plevarie seutientibus

expiando restaurent. teacte vit errata

m
uirtuft

Angelicas tenenesDominicas salutationesque septem, medidationes canonicas C retur ad horas passionis Christi totidem salubres adjunxit Olivarum ad Calvariwusquibus illum a monte Patri commendasset, que, hinc cum spiritum Utaugratia comitabatur. ad sepulcrum officii mortajustum q * tem . septies iudie cadere judicasse sic parentem lium sapientissimum die laudem septies illius regium prophetam, occupationes reg-ni dicere solitum, medias inter adnupreces quotidie rite didicerat. B. Virgini quipus ex merabat, mysteria animo versans, aiebat. Primum, lm; :

indies statis horis oratioCrucis officio recitare

35

Cum

itaque

tituii

bis quot frequcntius enim abierat vetustissimus illemos qui taEucharistias epulis accumbendi : divinis invaluemen inde ab initio naScentis Ecclesiie tum homines, cetera rat Non defuere itaque Sacramenti qui majorem dignitatis

capita, tot sententiae

in

desuctudiuem

j.

non

indocti,

rationem haberi crederent, pra=ceptum velsemelquotannisjuxta Ecclesiie manducarctur. Panis ille angelorum infenores affl.dua Ceterum aliinihilo illis 38 didicerant, ot mdtsanctorum Patrum lectione utlhss.mumidlgn gne fumere nefas esse ita quod et tapdos frequenterque illum accipere
,

si

raro

admodum

/,.

ncendat

et

baf I raucivitiis deterreat. Opfc.

triplexcapi

emolumentum

sententiis scus in tam repugnantibus amplecti. Vene.at vcriorem obviis uinis Soc eAntonms Araoz,

cogn.tam

donis gratiasagi mortales Deo pro tot tantisque ea adhuc conpudore deinde nos affici, quod ipsas virtutes tempserimus denique ad eas
, :

dum Roma Barcinonem

tatis theologus,
officii

ab Ignatio Loyola

gratia dum Marchioncm

salutat,

** mter
scrmo,

quae hic eminent, incitari. Harum exstimuusu ad pietatis majus in dies studium ltaque atDei labatur, majora animo agitans.
i

meditationum

varios

animi exercitation.bus quanetiam mentio inc.d.t nes de Eucharistia Ignatius expoexcelleret tumquc in eo genere illum Marehionem cup.d.tas, ad
de
piis

tributa

qua condidit quaguberuniversa; inscrutabilem sapientam, qua pascit nat omnia bonitatem inexhaustam uat uiuuia uuuitaituj i"^-" misencordiam, misericord.am, meditari et cuncta
ineffabilem potentiam,
, ;

uit

Inoessit

jicr lilier<u

cuncta ac vegetat,

nrimiim P
t.rpe^

i.glla-iiv

>-iv-

*\,^-

,
:

rontulit.

atque jnstitiam, gloriam deuique

***

titudmispulchritudinemquecontemplan.

he ^uu,

orare Caimicx emo u mento one U m comm Sacrament0

,
.

,33

Octobns Tomis V.

'

,,,. s

PBANCISOl BOBflLBCONF.

A.,..,:::
.,;;.

litteri i

.pi."^-i.,AHio'v
incrementum*. tinet:interejuBC<

esse oum Bolidum

f I:-' tenatiu8

ie8

s-s-asws "
- ? L\.^,im. .:,.,,i.ium.

pauius P>

Deu8
,

aut(; m

CAPUT
Fit

III

ded,t

**

;, ilirislialllll

d.tejue
.

gunt> et

illudnonpoBtreinutnvidw,
dtiis
........

^^entiore eq
';;,..

Gandice dux
Societatem

uxore mortua,
:

impin

Romce ingreditur
cardinalatum
:

sin,

ut

homme

"

,, contingat,
.,.,

eitiuseurgere,res una amuss, ari.Ne

n

,
'

mque
7
niil

re -

Romam,
fjiat,

ut

fu-

divi .

deserit

bonis

titulisque

ia:ai

.-"';;";

.';,..,'.

i-

M-"
iti

"",
,:

-'"'

"

""" "'"
1 1

aliquempiumque
,, consilioin

vale dicit.
recte

emulti

pietatisstu.

^^CSrttlmlte-"";.,
,

-r-ris fere intentus,

llb U s

iit,

et

rssss -"" ffSsr ;.'consuluit

ubenter

neminem eum tnXepatiaMntiusnecopinantiaUatusJoanfflci0

HniaSU,
n

incoliB

provinciam admiacceptus, quod

:

<. .

edjungeret,

lffideret

,\\\.n

'
1

m ..,.. misse. Percussii parente o ba utnFrlLci animum, taU se an,m, fac,l,tatem

Jusresuis;totautinluctue

non levrter

sin^ularem ,. ,.,, ,, ri| integritatem oarus aocepJoannes morumque t squaloredit,o

SiSSwUfl

PranciBOUB

.16'

SdienBis,amissocommuniparentejacere=B utChnpotissimum inopes, quos,

,,,,,., vel
.

rtfmembra,
41

fovit iiberaliter.

Unum

de mult.s
vatre Joa

pxemplum Beligam.

expostularet Joannes renonvideri rationes voluptatem dead meam ipse

Cum
:

prsBfcctus curi^ pares

eleemosyms

o ifeUto spmmen, 9
e

eo

Mb

spondit

ani

S
,

?/./

7i&,7sjooofoama6anflw*mor&oPranc,scus

^jsss2

expenderem, conquen sque splendidemea cum egentibus^qmtaB nunc . nl inime soleoas ^erei s? Vedistribuo, deesse . debentur, hc potius omnia vite ne/rum ita statuo, milii Christi membris pa:

Cum

armtim, ZfUigitur FUnandus etMana

v,.

quam quoquemaximepms exstitit tiar. In Deum per comdum enim GandiCorpusDominicum

.

cessaria deesse,

pitaad
tra

ffigrotos

Viatici

Kc*re:o,mfer27.-emateo< secuio anms 83, oo,ef*nno L4.79, oiien m 51 eJ **. Com^Tanno 1539 eo ,/ num.
,//<///

Vm
h l?

ihilnsrt sororis

liberi:

tudine, deferebatur,

nomine, veten consuefacem ipse ardentem dexsuis

egressus (quo studio mierat. Quin et venatum jusserat, signum rificetenebatur) si forte, ut
rcducto

^estare solitus,

omnibus

exemplo

nf.rrn.
|

'",

Martyrologio Romano ad dicm B8 Decembris

inscriplo.

D ial.cap.M,u1>i deS.Servulo,
Comment. prxvium
.

retro domum, dareturare campano, confestim calcaribus etiam admotis, equi freno,
redibat, ut hoc officil de
lentiffi

more
viris

praestaret.
praeivit,

Ya-

C J

g /mo
h

1531).

Vfcfo

lo-

aula

cisadlit. thiccitatis. Fcrdinandi et IsabelLv, e

quorum

Laurentii templo objacet, ad F sacram Hieronymianorum usque divo Michach

quffi

quoque nobilibus
divi

ut ab

filia

Maria, Emanueli
nat fuit
i

Lusitanise regi nupta,

a^dem,

admodum Regiam cognomento, longo

:

duceret intervallo ordines nobilium

qui nobi-

Tsabella, Cdroli
'
f.
)

V uwor.

PsalmVl,

k VW"'- M,
1

LO,
.

honoris gratia EuchansLes tmlis ardentibus et reducebant a. tiam antecedebant Franci- Ga 42 Mortc itaque parentis nunciata,
_

s Lib. 8 Confess. cap.

Psalm.

1, >\ 3.

forte Barcinone scus ab imp. Carolo, qui tum suos cogitabat, postulavit, uti ad inltaliam

0'

n Ecclesiastis 7, ?. 3. o A^ldihimcntumSchotti.

p y

/.s///////N <"'-<

1175 institutus,

quoab

Alexandi-o III approbatus fuit, ricus Florez in Clavi Historica.

q pnurrb.
s
:!

uthabetHen-

pace illius, remque tueri familiarem ea Impetravit, quamvis segre, a csesare ceret. juventutis tamen lege, ut Philippi Hispanicae
li-

redire

principis (llomano moreloquor) qui

tum uxorem
esset,

Lusitaducere parabat Mariam, Joannis III

1,

.
'

10.

norum

regis

tiliam,

curiae

praefectus

r AfaMfo. 3, }.

Ezech,
''<"

zi t 1.
L,

L9,
8,

Quseres sponsaB vero a cubiculis Leonora uxor. immatura Mariae morte tabulisetiam imperata,
v. 6.
.

t A-/

cap.

u 7'ium rex esset, gcsta habes

a Vrancisco,

cwm
5

Catalaunise proprsevii.

dircmta

est

b.

Igitur

Gandiam magna om-

Comment.

nium
et

exspcctatione pervenit anno m. d. tertio

:

(3D

quod quadragesimo bene ominantibus suis, humauitate et benevolentia magnum in illius famulos sibi prfiasidium collocassent. Parentis
non
ne desertos se quererentur tametsi pridem familiam integre constituisset. Xenododimi^it,
;

chium

DIE DECIMA OCTOBRIS

curavit et amplifidhaec instaurapdum cbium att pecunia attributa. A et am a uandnm, ^ ^^. ^ QStvQ Y [ c [ numj quod pi43 OppJ ib us obnoxium esset, qui ex

^
,

ratarum
^fricain

sion

"^ oras desilientes captivos ab;i4*i4

duceren
risque

^ **
1

^8

im

^mm

ecora abigerent muniendum mu, oua parte nudum, censuit iiitum, qui fere impotenter
:

sperationem laborare coepisse. Animam agenti ad cervical adfuit et diviuis alloquiis confi vit, mortem forti animo Dei nusericordia iunixa obiret. Illa vero Christi dc 01 adentis imagine pie amplexa, anima salutis Auctori, spei plena, reddidit ante diem vi Kal. Aprilis anno redemti orbis m. d. quadragesimo
sexto
/'.

A. P.
SEIR

Ri*di-

nopnotnn

TT.-vn.

Mr,rtnn

Leonora

Gandiam
,

commoqni prii

CkV. XIII.
c vtrcitii$ $pi-

ritualtbiis

ii i

lUtetisa

excubiaso U speciem de

desiderari posset. Palatium

comffidificat0 auxit,posterorum etiammem^ r o finitimos suorum concor^ modo pagos ' mafrQo a ens0 gere^ rcdemit pp * quie *' dise et Lomdi nsium ditioni. In vico

^
>

x.moi^i^^ applicuit. Eunc ex Bispania Paulus III Pont. Max. evocandum curarat, ut in theologorum Sedis Pontificise numero, Tridentino
concilio, Catnolion fidei

mum

txcolit.

oaussam adversua

iv-

cens ab inferis exoitatas hreses tueretur, una

cum Jacobo Layne

et

AlpUonso Salmerone Tole-

adjunxitque n ba v83 ^ damentiscou

^_ Dom
.

n ici

familiaj a fun-

tanosociis. Ignatius in mandatis Fabro dederat,

ta salutaturus

templum
ra tionem

oj

itc vasisaure isargenteisque corporisque cultui

^^

Gandiaiterfaceret,Prancisoumducemoffioiigraqui aedes Societati excitare ani;

quamtum^ 1
Wjoen

atfeilmit

Maximam C nim
iBrelig i0 .
.

mum

induxerat

eoque paullo ante sacerdo

^. stimabat

sorum bominu
prsestitit,
j

^^ .^
^

Roma et

pa p

reque ipSa alendos; tum

usi,

uiyssipone allegati. Incredibile dictu, quantU illius adventu delectatus Franciscus ut animi parentem et moderatorem, tum de-

verojustiuseo, q
veoidisscnt d.

splendido F

lim fortuna y

graviacceptacdlamitdte,aaex

mum nactum se Dei beneficio praidicaret. Exerquas [gnatms de enim Faber citationes ^.^. rebus gestis ^ morte dictarat, mediQ ,,,,. et Cbristi

^^ ^^ ^^
,

^^

optimo orbatus Franciscus; post 44 Parente etiam viduatus luxit. Qua quinon diu conjuge

dem

fidissima socia
tori,

solum

pluresannos usus est, non etiam piarum omnium exerverum

tandas proposuerat. Aseeticum hoc opusculum (sic enim, Basilii Magni auctoritatem secutus, appello, quas vulgo Exercitationes spiritus ) post Franciscus, utilitatem reipsa expertus,
Pauli IllPont. Max. auctoritate ratum haberi curavit. Diploma quoque, ut in eam sententiamfieret, quod libello additum legimus, impetravit g, ad
qui,
si

citationum. Erat

enim matrona singulari

egenos

Deum

pietate et in

caritate. Lt, tametsi

mariti tamen domestidissimili ingeniofuisset, potuisset. Interrogata alifrangi

co exemplo cur simpliciadeo quando a nobilissimafemina, babita veste, nulla dignitatis

eorum opinionem minuendam, qujenon legerunt, temere damnantj aut,

,

Lneque
sericis
.

attrita

ratione, uteretur.

Mene

inquit, byssims,

legerunt, fascinato invidise oculo cta ratione dijudicant.

non

re-

autpurpureis induivis,
(sic

cum dominum

meum

gestare

enim verum appellabat) cihcium duosciam? Cum igitur annos ipsos

feliciter ante collegium ct 47 Jacta collegii fundamenta ncademiam Maias anni m. d. xlvi. Primum Gandi* mcitat diem iii Nonas Paber, Sacris rite operatus,

quidem lapidem

pnorildevigintisine querela simulvixissent,

la,

diuturno

Lento

morbo confecta, tandem decessit. quse nimirum dolore expiari crimina, si

voluit Deus.
,

forte contraxisset, et ille

Afflixit

igitur

exemplo posuit; alterum Dux, postque ejus aperti asdes constructaB, ludique liberi. Brevi bumabumaniorum litterarum, divina3 item et formam philosopbiie. Quin et in academias
nae

casus Francisci

quamvis constantem,

summi

spolian se viC animum, quod altera sui parte dolorum curarumque deret, liberorum matre et frequentius, piosocia. /Egrotante illa orare

Prima ea

evexit. Pontificis et Cassaris auctoritate Bibhothe- I omnium Societati credita.

Paber, salutato Prancisco, ca item exornavit.

rum etiam bominum precibus

,

adbibitis, elee-

pervenit. Mox quam maximi^ itineribusRomam sociorum luctu, occuKal Sextilibus, magno

conmosynis atque jejuniis. Solus aliquando obnixe ingressus clave, remotis arbitris salvam conlacrymis fusis obtestabatur Deum, tibi jugem superstitemque vellet cum ecce audire visus interiorem clare
, :

buit

beria^ finibus

h, in CeltiInsequenti anno Monsonium ubi trium regnorum id oppidum,

Philippus Hispam baberi conventus solent, honorifice evocavit tum princeps Pranciscum

vocem quandam
est,
si
ii

Uxorem ut post ipse retulit, quse diceret tuo fiat, at diutius superesse vis, arbitratu
:

adconcordiam revocaret. quo nobilium animos parentemsuum Carolum ca> Memoriatenebat, opera anno, fideli ejusdem Barem quincto ante

rrtonciscusquasijamultimumidofflcium
se

tibi

non expedit

e.

wtaitu,

45

Qua

re turbatus,

vocem

esse.

minime Parendum itaque

:

dubitavit, Dei
tacite

enim

re-

et immortali p rfndpe praestaret, noDihum ad patri commodum, Caret, Juod

BigtoOr

Rurdargui, quod, quid pederet, admistis vocibus sus vero in lacrymas iit bisce Domine Deus, unde boc mibi, ut arbitratui
ignoraret.
ii ii

emolumentum,

regis

ornamentum

pertinere viuti

prsetermisit. deretur, nihil

potecommittas meo, quod in tua solius est tuam sequi in state ? Mea permagni refert,

summam

animo agitabat 48 Exin majora contenderet vita, perfectionem

consilia, vinculis

ad
et

cap. xiv.

dequtnovovitm
gencrc delibcran$,

EuTgelii

jam conjugnhber,

omnibus voluntatem. Quis enim te novit

re-

" "

4nnn orilliseonjugis morbum statum quendam tunc tenmsan meliuseulene se, ut dnbitarent mediei dedeterius haberet ; post has vero preces ad
1.
.,-.-,

itaque volunctius, quid e re mea sit ? sed de libens tas fiat nec de uxore solum, etiam siaiuas, tsuppic-v uiv. cwam statuas, supplex oro. Observatum,

Tua

KKSSgSSS = W^ ^ ^
fno-irereret ^^ereret

i.

Ipse h u ^h"^ ip e

f^sorationi,, orati m tempons rrotinTii tri bueb a t et o pons jejun.a

-.

veroc

Vn * VITA

S.

CONI mi? nsci D IKANCISCI BOBfiM FEAtfU^ BOEGIiE

Fabrum nQbis

eri .

paae difficillimam.

IHud veio nx
J

qU arcsponaii i

a dnuinerata,
-

cum

luM etis,Cl,istu, <

vestigriis in
'

i,minum rm cogitatioinduplioireliffiosorum^ - essft, *am ing^edi melius

'

<-^ "T, ""

:.. ',.

'

ubia c t lubi . ,t

imp.-iiimpedita
via,

, .._nsurn nue sen.nm firlp

hona reaunum

CO nsolatur nos in

/u, com

^*

^.

featium

rum
hoi

oem

se

** J imaue
ini

ut

8ffl

abdide

vi

ill)nti

Bquidem
eipioquo r

sto,

qua rerbo, qua uc ,, qualiaChrsti

Etvei
;

'

iu
"
'

lult .
,

"

u llo
i..

tan -

iim J< %^TmSSSoni,loietatio quoque sumraai

.

^ lbenscum

te

0l

n*
utilitati id

e xemplo et

emolu-

fo .

'" nrt 1'"'

t
,

A,--

.......

...pla-

JgSl,, fe^r rrrr^

rt
8

ti

.quaquem iaetMar

ectioni

vei

"KiSmetP^adlaudemetfflonam
Eranctecug
"
'

^ ^Ssrars

e ,,.,\.-

'

Nommis
"'

ii bU ' i' 1 " sui

i

T ^tuS^S^emadmittipossis,
im
-

cujusboJesu Christi, in em voc are pla-

lCulae

.tatot tum capita.

De

ffjirrK'IrXtJctmaJre. =sfi :rturquiaem,utc,

1

voU

as.

^ssaas
SooMafom

prudenter vero, ne

vulga:, '". :

anumid

consilium pat.ar.s

QU0d valde

-P^

.t" qu am nrestare

pr^e

ls

dVni tas

et

(^idumetjejunumexursereseseBln

,,:,,,

LSooietatemJesujquodreoeuB aesset:Bul. vulgua etiam

.ilia

SdeBiLhioambitionidi^itativeloouBpa.;, k, itaque, utibi \g Setaolateret.Quaindeliberai

etmgrloriuB

perducautur. taohoata ad tecta

.remad

Bem eldioam,

absolvi

Den que ^t omma quam matu mme

Sri
, |

iv

laoi

pta
)

manum
,,.,,!,.,,...,,
,,
;

eruditum saeer,iotemft, retulit i peioraoulum,ilto

I

ie quoad ejus her potest ad exitumque, et expedi quo citius l.bero te ,,,,-i optarim
i

taterpreteetdepreoatote,audvtarus.lUeyerosa-

nn,i^,,,urimumin.Sooletatem

i,

DeoplaoitumJiQuod,iBqmt,tiW, a .it a
,,,,',,, |jjeolesivertal

;.rfrm^iceat.Interea to Theo et urgenda ser.o est onmiuo existimo uae lain 1 a u sacerdotinecessana, n 1 . logia,
;

oistud^re-o^
'

- owvit. ttaodumafi:itat,oratloni intentu tonoontinuodiebustiaramoapitiimmmentem

0iairevidit.Eoolesiasticamdi8:nitatemdeBignaU depreoari, ne, quos teB (0Dtestari Deum ao dibi rideretur.< um se alibi videretur. Cum re8,qu tuei<ethonore8,qu8 u tuffewt . n.. nnitne nannrtt.intllS CSSft. }L esseM sooietatia Prpoaitua renuntiatus
.

0Mgi1

bene. vjictustaadem pranoisous.Sooietatemqueinirecerto de-

,:,;.doctorisinsi g nirivelim.nGand v refese dabnnt, ad me academia. Cetera, ut

l

p Ti eni

ras,licet
.

ft

ad portura salutis mtertuaqae sospitet atque

ac

unimo oonsulam, Deumque

equidem rebus

tu.s

pareufe post-

*******

wSeltiaUtteris,rranoUrSgau^ 1
pa neexsu
t
.,

q
,

ipsc 9uaips poteslate exisset

)

pos,

,,

Gaspare Fernaude* interrogratus

eBBet,jueunde_rc8pond,^
ttt. XV.
i

j^^*_
,

illane tufra

itaquc satag-crc ne longius Optabat sese vinculis cxpediret. Opt<

.^

: ^ ^ commisisset. Omma m
,

m|>

fieret,

quo

citius

^X*pedH*t.
conciperc religiosorum

jam tum vota

ritu.

hominum

Quam

upertsj

rcm,

litteris illius
.

_i.

adductus Ignatius, a Ponti:* \^ 4 + ^ntiA Snlllt.is M. D.

58 lg-itur

parcndum

in

reliquis sibi

lgnatu

iu^wstratnm va ODnntteTei. cit vero pciaoiu eniiu Deo suggerente. i;..umm enim cx lli^iderat, IWi,,r,utr. Komam
spama
rever Q Pafero
viilcrcl

Carolo,

cumnuL-stos
/,

vitaque moz defuncto, socius l-uatius tauti viri

famih prmcipi, uxor -ata Magdalen 01iva3 ^ia wnv^ vGenteUas, tTanoisci uentciiae comiub Gentellas, Franoisci Centcllae comitis

[mmaturo obitu atqucjactura :.i Benespesave luinimeque lug-cudum ccnseo ait, jubco agi non dubito. u quando prieclare cum illo
'.

_n :i n n .i; m rlio(.o^ pf Maoppidum mille passibus GandiiB adjacet) et trium natu miinria3 Cardon filia n. liliarum amissa matre, Christum Dorotliea, nondum ina

ii

D. Clasponsi loco adscivcrat, iu coenobiumque r

tx

DIE DECIJIA OCTOBUIS.

A * P
118
.

admodum

se abdiderat

cetera nobicessit

56 Conditis igitur testameuti

tabulis,

Ca-

A. P
**'**'

Rium
.

Isabella vir i S collocat.

nuptum

^ZT-co

Bo-io Sandovalio,
:

Lerm

comiti et

Joanna Aragonia Dianii heredi maAlcanizii marchioni, ni Henriquez. sane uterque, ut genere Gener DUToonvenit. In sic et moribus bonestissimus.
afC hionis

rolum familiae heredem sevocat. Postrcmum mquit, " Carole fili, forsan alloquor. " hocte " Romain iter adornari vides anno saeculari sa,
ii

((irriru'M(o

ca roio fm &nonr,

ii

ducis consilium nuptiis illud Francisci U h us Alterum generum Lerm comi? rtiri video. rmudtevtiumdiemadessejussit; pactus ho-

n lissimus,

Apostolorum limiua exoseuler*. Soeien tati Jesu me volens addixi, bonis me titulis que abdicaturus, quo vivam securius a?ter" namque beatudiuem, Deo bene juvante, D sequar. Fratres itaque ditionemque Qandientu vicissim da ope sem tuae committo fidei
cro, ut
tii
:

tempusque, quo

sacrisrite peractis, sponfit,

//

^'lesiwbenedictionemconvemrentsponsi.Eenumdatis, quod exsequi studio t,hat alterum e voluptati. Liberorum enim nuptae
f
'

ut *epe aia inirent.ne,

non recte ante

/-

ram, neeam tibi, familiaeprincipi,conmiiQa et sequum imprinos aliquando poeniteat. consiliaros prudentos fidosqneadmis tuere,
.1

hibe, qui libere dicant, non assentando blandiantur. Civium potius, quamtuis commodia stude, etamari, quam timeri mah>. Trio tibi
coBnobia,

o
//

simul et
ditu ,

membrum rei in Societatis collegio n-n dedit Bi exsdificarat, quo se cum quod exstat,

totum se sacrarum litterarum

stu-

//

tanquam majorum monumenta,

:

in

./

manus
in

nLus

colligeret. Theolog Uberis'studiorum gratia myrtica, pnrtim ei, q UEe taoue partim disputando via ac ratione soBholia tvactari operam navavit, doctore usus let eoren-iam o, quem Valentia Edetano-

//

nici; Gandia3

//

Lombayae, sodalium sociorum et D. Clanevii-iimni, quibus soror est fet amitae t. Piorum enim
trado
S.

Domi-

'

hominum

precibus consilioque respub.

feli-

citerg-eritur.

Deum, quod
:

rei

caput

est,

time

"

r rnm

m^istroPeresio stipendio magno pwBmio, honore atque

attente assidueque evocandum curarat. Hunc
audivit, et

hune inspectorem rerum in oculis g-cstato, et Judicem ex- E humanarum Marchio lacryrnis uberpecta. Salve et vale.
et religiose colito

mdustnm legendo disputandoque ea argumenta, ut brevi laudedit stoue doctrin * omnium suffragiis dignus haberetur.
e

tim teram

fusis,

paucis optima quaequepollicitus, dex,

l t itulo

T''"

*L
^

Oper* pretium forexamine, decoratus est. studiique rationem referre. boras tasse fuerit,

itaque pvimum, 54 Magisterii prins et disputationibus laurea, adhibitis

mox

Theolo-

more ^t-ntis, e\o>eulatur. parentis Franciscus, ceteros ordine liberos oomplexUB, pavaledixit; Joanne tantum, natu seouudo,

moxque viciuum Societatis trem comitante adseivit A.ut0colle&ium ingressus, comites Stradam, septem item nium Araoz, Yranciscum
:

antevertebat, Tribus hovissolem tribuebat. Octava dieihora.ut tres precationi expiatis quotidie cnmnuispani numevant, Theolog.ee buscommunicabat. Nona doctorem dictata etiam calamo exattente auscultabat, temperantia pransus, de rebus
cipiens.

qnas et alteras

alios sacerdotes u.

discessit pndie 57 Equis conscensis, Gandia anni m. d. l. Oppido egressus, Kal. Septembres manibusque, mixtis sublatis in caelum oculis lacrymis, Davidis illud alta

c*p.

xun.

'-"'"

divinis agebat.

Pomeridiani temporis rel.quum negotiis privat.s pupartim studiis , partim Yergente ad Occasum sole, blicisoue dabat. Scriptuvae l.ectiom adjungeSS PP. monumenta nonmhil triitem canonicis temporis
bat
horis

Summa

etiam prae laetitia db Bgifbo x. voce recitavit: 1n exitu Israei. i.ihi.hati Mox etiam Laqueus contritus et N08 mente fixa, fore ut sumus y cum bona spe et .vnunquam reverti patriumque solum
:

eodem

buens.

sedtabulis

non ecto ; Somni enim parcissimi fuit, tegmine instotis ligneis, villoso
seipse accurate excuUebat,

caelestem painam prcvisere cogeretur, qui ad religiose. Missua emm peraret. Servavit hoc temporis intervallo a Pio \< Pout.

longopost

Max.honorifica legatione

oumAlexandnno^

susunere se genere factum est, fiugens. Quo vit* c personam C grat.a dydisseminata illius visendt utfama venerint:in his et nastse aliquot Gandiam Spartarias, Stephanus episcopus Carthaginis re hononficis ad Almayda, datis etiam ea de
et judieis appavitoris, lictoris, rei

mus. Ante somuum

dinaliinHispaniamadreg-emCatholimmi, \anunquam sibi imperan lentiamque ing-ressus, Uandi* oppidum quo ut

passus
est,
,

tdflQunta X atdieiitincreabest,inviser.-t.H..t dabat horas complures censorationi quotidie perpetuo tenuit de pecca^ quem

\VM

mlremque,

auotidie confidendi

saen,qn-

rPu

...

..ci...

Wiservavit.Inmeridietantum.-.i.nnM^

amicum
i:i'L,,
isso.

litteris.

b5 Cesserat dies,

quem

Pontifex rebus com-

ponendis Francisco pnefixerat.

triennii

SfurSsideviafessuslan, contentus cibo modico admodum

P^et sviens. Colloquia
div.na,

-\U

vixit

sjBCulan* sacer, studiorum spatio, annus

J
,

^l4nse,licetindiv^ quibus
Sspiisquemeditationibus.-n,,,
-

quihodie

JuBtL^s.imminebat Romam

.taque

proficisci decrevit,

cum

lornm, qwe tum rite mina frequentaret, tum

ut principum Apostouniversa Pandlinta, h Ignatii studm den.que

ca^horastrilmeretvieissim,et.M-n,,nil,.s
potiUS sed animi utilitatem se voluptatem,

d
\

e
pertumorlfi

in ne sua iterum opera caasar

uteretur. Vevebatuv contva,

negotns obeund s ne Roms pvasens

.ns^

cum

inv.tus adsc.ibetutum Cardinalium collegio Borg.s purAlexander VI gentis

rctur,

esset,

Soc.etaUs a Paulo III contra

pararetz. lVl])] vin attiit, ccu u] 5S Italiam simul ^ Bstens,FerM ab Herculciim viru virum cum litteris tm0 majore aa, ndsci

donasset p auxerat pureo illum olim galero b fratres duo quoque metnm, quod Francisci fuevant 2 cveat. eo ipso Paulo Cardinales nuper
:
.

quod

KTSs^taeTiadiverterenonomi
ra,

cupere, pro veicn

;

M
d

Paulus ex humam Sed commode cecidit, quod vacuam Sedem exemptus r, Julio item tertio
Pontificiam reliquit.

* u cjus frui, qnod j:k ura he m odo temponsque tiidunmq ecuit,rranciscus

ci tribuit,

Ferrarl*in M; RO/(()

mf>

tudin.s,

J^ M> ^

V i;e

mcomut

comiter

aecepxu

TD

PBANCISOIBO]
mnni

'^;
itaque facti

ni ,

?ose fortun. -facu _- t lT f.nmmo, i

potissimumdeieg
ricul

^S^
|^/^Dam
B
.

quidem illam,
indies fu-

xempUm,uteumvoluptate
pcriuiera

i s MagmaBjllegrati88a?ere.D
[gn.
i
i

s<
1:
.

atur, adscribam. csesar . miprp exoptarim,

&

*
foribuB
,-,
,

aU gu 8te,tuum m im n :;;: '"' """"'""

'

'

tlllare m,

unl -

,,,!,,

.'-i-m.nemeipsius, i

ipra tolabatur,
,;
1

ampl

/l-rem ratam .ritomeovoticomposflerem.rata

ut

-""",

"'"

Ii

;;;";:;.: " "'"

;

S-*.*
unolume
,

.debeo,voluntatemhabeo^eum "'enon.minnsquamsip^ense

Mga

orymU.quo amplmoands

"--';."
Eccl

'",,,.

PlicaTaleste?vTcUsimoratio- B

;h|

ma

*
afi

"
pfus.

0Mnfl iiie wuBiiJ uonnihiJ "" B** wu-coiieg, oum T.'"

50

...

Di

fffflSjS u
,|(
.

-videret
''-

'""
llnl

duxit an
J

u:,..

ri pe reneraripe .

;;,;
. .

;.,

D eo

. *,

misencordiaru Lris imperas. Ille mentus totiesinferorum oruoiatus

,
,

** m Pa
rens,

eum

sim,

patientia, , ,l,,m incredibili

, ni8 ni t a
.

mansuetu-

',

fiw
,. ,

risere Ipostolorum sepulcra

et

^Ji*'
namoopiamhabere ff
ret. .

^aurea^limmaoBCularetur.
:;:;:; iioon tantius seres

;";:;

Stqiqne me in illum injnruBtempesipse dum eonstdero

tesustinuitme,quores 1Insce. tempusque largUus vinmque redirem ,'ailliusessentmmebenenc.a,

q

X^ianah,
P

Ede

eilliooramtestatu8.At]iTauoiscusmodesteab.

^^t
*ratia

:l
.

Kmadverterem. Hsc m *nde s eonjug-is morte

;,,,,,,,,

Leonors, quattuor

.m.ltisque.eagratiafusisap^

v, s precibus ad

Denm,

quasi piditae indies, et,

crevit vito novse cndepulsa menfs oculis

UlOOOdwturum.sipatinute interdum
duotus, redditus
sibi videbatur.

aurcs

. ni. .
, . ,

omniadespicatui ducere ccecaligine, terrena sim Dominic* vineae

Cardinales ta-

(ub.teumJucralur,

rat, offloii *en,quo aeo< BOHistandem salutationum

mvait.

curis expeditus

cum tam fero accultor futurus ; prassertim quas alii plnntarunt, cessim, et vites olim, Dei tamenbemgmtate boevellerestuduerim;
cietatisJe.su

Nunc,

lieet

indignus

'tanquamviad

ramvorumtemplaoroUnelustra7it,aoUnbito, Ba0 nomenolatore, itowjffl

1

plures,

beaUDelloMuquibustemplis, innumerabiles a hbi ut nusquam ,,,, Martyrum reliquia, freet a piis hominibus asservantur,

etsi

sacerdotesme in Ordinem suum In qua quidem nullo meomerito admisernnt. degere et emoriexopto, prompridem

jam

bitus

sum tamen, dum

boni parentis officium

;

expleo, filiisque

nuentantur.Quibuseoommodis/oopiosioresut
fruotUS

post

unum
..

et

qua cura item alterum mensem semel

abunde consulo

caperet,

omnem

anteneta-

vitie

ra-

me
63
.

tionem rcddendam
saoerdoti oonfltendo,

fcnatio putavit, et errata in Urbe sanota fcempore-

expediam. duam ob rem, maxime csesar, bona tua mihi liceat, quia cliens tuus et equevenia
i,.l

Mmwi
<">"

oensuit.Nao aueaanotissimo expianda Lterum obeundisque loois saforis solum se lustrandis domi etiam mirifioe aspeotu oria obleotabat prinoipumsooietatis etfamilia Patrum illorum, ceteravero auotoris Lgnatii, reoreabatur, [nter
;

quod reli.strisD. Jacobi Ordinis, illud quidem spacium, perbreve , quum est vitae deputandum, ita transigam, quo
rogo, ut,
,

nt in luero

jacturam dignis pcenitentiiE prsefructibus, Deo bene juvante, sarciam;

aiiteactiBvitie

plurima Roma praolare gesta, illud ad BBternioollegii tatem memorabile, ab illo prima esse

pericula futerita errata corrigam, prsesentia evitem. Et, si quid in bac ipsa giiiiu, futura
vitin melioris

Romani fundamenta jacta seminarium nium nationum quoddam eat, eritque semper. Sed omnis ea Laus Qregorio \Ul Pont. Max.
:

id

om-

forma profecero, equidem dabo

operam, ut sacris astans altaribus, re divina jejuniis assidue pro imperii tui inatque
columitate vota faciam, et pro tua salute, a qua et multorum pendet, Deum precer, ut, uc u....-.... qu> qui nuper de Turcis et hsereticis victoriam quae tibi concessit, det idem, ut te ipse vmcas,

Sooietatisque parenti optamo relieta bus augustoque ludo exauliticato.

CAP. XIX.
,;] i;]

cessit, bbcU-

CUtn rasare

OptaliatKraiiciscusivtateiuHomiBdiutius Ontalat Kraneiscus retatcm Komse diutius a-ere et uusuuam alibi libentius consenescere,

tum ob
ob

loci

fenatii

sanctitatcm religionemque iiinocentissimi viri mores.

cum
Opti-

*ame viucendi ratio, ut difficilhma, ita est etutilissima maximeqne laudabihs denique
:

amons

DIE DECIMA OGTOBBIS.

is te
*

249
Dat. A.ugustffi Vinv

"m
'

"

C"

m meditatione
D
-c

divini ignibus inflammet cruciatuum Christi, ut jure

;
:

idque as-

te servet ille et sospitet.

,v

lll

^M

\postolo dicere possis

isi

"
u

narl

in Cruce

Domini

nostri

Mibi absit gloJesu Cbri-

^-istus
\
"

dolores pro nobis tulit Ille. qui crucis diutissime reipub. Cbristiaquam
te

Bl

incolumem. Dat, Servet

Roma? A. D.

xvm

tfyi"

*** m

v- " Kal Eeb. K. csesarisjussumexspectat, sparsum 04 Dum

delicorum. Idib. Feb. m. d, li, b 66 His lectis gaudio pame triumphans Franciscus, conclave statim ingressus ad Christi de cruce pendentis imaginem genibus accidit. Domine Jesu , inquit, i cujus misei a non est numerus, tottantaque oum exstent in a me beneficia, novis tamen cumulare non ceso sas.Gratiam, qruampossum, habeo, agamque,
q

NElR *'

bomtit*U*pu

*"*"*

~
.

erat. in vulffus
rn in

mutasse Francisoum

vit3

dum
et

vivam. Nuno tevocantem sponte sequor,

d,

dinet,

"""T M

melius.

Qua

re cognita, Pont. Julius

cunctaretur) Cardinalium colLirco proficisci cupiebat. Ille vero tristi nuncio

i

quam cupide qnidam bonorem \lm exborruit, et captant. Itaque Ignatio ilnm consectantur

-o

-idscribere

bonis fortunae omnibus, qu;v liberali mann donaras, me exuo, te ut cruci affixum oudus promptius imiter. Abjicio Libensomnia, modica illa quidem sed et regna atque imperia, si suppeditent, eadem animi alacritate dimit;

terem, ut tu probe, qui corda scrutaris et

nes, nosti. Supplcx igitur ro-ro uhtesti.npu-,

reut

est

expedire,

subito Franeiscum

Roma

Pontificis oculis subductus, fu?!cedere, ut, sociis, honoribus eriperet. Igitur iisdem

prodigum illum

filium a longinquis

reducem

me

recipe et amplectere expansis ulni*

tibi deditos

se

qU1 i

VlXqU

venerat, cum *cum llomam ex Hispania menses inurbe mansisset, in Hittuor

ricordiffl tuffl.

Pateant miln tores domus tua\

I

apud religiosos uni

to,

Qum

hoo pe-

procul a vulgi strepitu agere g amans B Guipuzcoam , Cantabriae provin^^veiiet, cum quod pauciores delegit cTam sedem sibi haberent j tum quod lgnatii natale
:

spalU D

revertit.

Hic,ut

erat solitudinis in

ut inbabitem in
vitaenieae.

domo

tua omnibus die\

eam oram
solum
recta in

Tu, qui lux es, ia, reritas et E et, qui hanc mihi mentem t dedisti, da exitum felicem. His cum se precibus Deo addixisset, in publicum prodiit, con-

bus

vita, respice

me

id esset.

Hispanias itaque simul

:

attigit,

Cantabriam tendit domumque locum percunctando studiose ingressus leam primum natus terram conqusesivit, quo loco Ignatius. Hic terrse osculum pedibusLoyo,

difestimque accitis tabellionibus et actuarii tionis se Gandiensis jure bonisque omnibue

,

exuere, etCarolo natu maximotranscriberc uuiversa, in acta retulit, superstitibus praesentibus, nihilut sibi reliquum fecerit. Mn\ detonsa

tigisset

que figere, Deo gratias nasci voluisset, seutilem orbi tewarum virum fecisset. Igitur re quetanti magistri discipulum
divina audita,

agere, quod eo loci

tam

barba, vestibus abjeotis, talarem sociorum togam tritamque induit, lacrymantibus famulis, illc 7er,0 non secus atque si vita decederet
:

tum
<td

discessit

abest lapide.

sumptaque Eucbaristia, Ognaoppidum id Loyolea domo tertio His Petrus Michaelius Araoz dd
legarat.

gaudere, vix ut apud se esse videretur, quod toga se publica, ducisque titulis exuisset, et, quasi maximo e naufragio et tempestate emersisset, ratus

collegio exsedificando aades aliquot Societatis

portum

se

tenere, et in

summa

moriens

testamento

Hinc comitum

provincias reminonnulli varie dimissi, in suas Francisci contubernio cum Jograrunt : alii in

esse, Societatis paupertate ditissimum revera identidem illud exclamans. Dirupisti, Do

mine, vincula mea,

laudis.

tibi sacrificabo

hostiam

Mox

servos

amice dimisit ; Joannj

anne
65
ll
lis

filio

hajserunt.

bonu cxsat
venia

Nec diu factum est, cum Gaspar Villalolitteras Frannus, e Germania redux, cassaris quarum boc exemplum est Tuas cisco attulit, Villalonus, mibi, dux Borgia, reddidit Gaspar Quamvis sanctum piumque id cliens tuus.
:

attribuit Borgi83 alios clientum iu nurnero commendatos litteras alios Carolo duci per

misit.

ANNOTATA.
Y

(.

c.

bus permutes caren gaverit?) angit tamen nonnibil nos, te gerere dum quod erit. Verum meae ipse morem mea tuis anteponere, cupiditati commodaque Potestatem si velim, possim. nec volo, nec, ut Carolo, navolensque,
:

quo seconsilium tuum, vitasque institutum, caslestiterrena cedere ac te colligere vis, ut ne(quis enim nisi impius ld

anno 1543 die nono Jaa Diem suum Paulus III virum auctoritate, nuarii eum appettavit in httepietate et virtute insignem
obiit
:

ris,

gui&us Franciscum in patris obitu consolaest.

tus

itaque facio libens,

tu

,
.

arbitratu maximo, Gandiensi ditione tuo sentio plures cedas. De facto equidem sic
,

b Decessit anno 1545 diexJuln. fuit anno 154 c Coeptum id ccenobium anno 1548 habitari vero a PP. Dominicanis
etS.LudoviciBertrandi sanctimonia
f/VLYYl
'

illustra-

aemulos,

proimitatores, reperturum cuivis alteri invidenum enim, atque proclive semper diffire; paria praestare fuit, eritque

quam

id ceteros liberos deseras, vipatior , ua ut ipse pro oneris imponi facile in locum succedam. rili consulam et parentis cum ofiiciorum gratia Leocile.

Quod

mub

^%l Uiq Zenum.net di*g ^

J.
illa

Schottus memorat, et d r o 'prcBter ea, quee hic sub idem tempus Qan '^amprcictare
q uatuorse,ri
. .

Comment. pnev.)adranninefvide num. 79

cisci

Vox

habes Christi e cruce pendenh, n e

parentem operam damno non erit, utrumque tua mihi dedisse. Deus Opt. Max. consiha adducat,quem duxBorgia,adexitum felicem

Effectum id dabo, parennorae matris, femina? lectissimaa tum meritus est. Illis tis, qui et ipse bene de me
;

iEdito

auresanimumquedelapsaest. jam ab annis atiquot ex utnusque

continentiie voto. coniuais consensu idnum. 86 Commcnt, V rxvii

^Lhibetur
et binis seqq.

ut nos quoque, remque publicam, precator. bic mis biscetemporibusrespiciat,

difficilli-

Hispanis Moncon. h Seu Montionem,

vitv VU
25U
A,.
p.

FBANCI8CI
,

BOBGLB CONF.
manibus
irruroi>ere,
jaffi

sacr,le * io

.,

NEIBA

Orclm * fl*** jMmwm de le k

J?a es
,

P XlS- Vrancisd, p^tm. gMO

el

Joannesje Mvco Doninicani, Faber.

ceremoma.que

.^

/e

,,

ul , ise

pr &<*

BOT vero

f 6 ann1 Kal sex tilibus

.

tl ,

nten d t buens hccl

a,

M ^.^ g
afflne

edidiC erat.

erimen esLoyo-

te et pie .

""JK
n

BlS*
ei
l

. ,.,

Ar ornamen
'

'""'
Caiver0f Jo-

sorc ,laboratas, elaboratas, atque

soro^^u
p

-^
''

;'

ci

natum iri , t um
que graphice
LudoviciE

Kalendis m A//>/^^wm,/^^rwww rninimum, ^^ZmnaU

annes. Alvarvs

p^ uH
Max
.

Joannes

^^
illius

0ml de W n |1U Eucbaristiam Borg " H u s

^
t

manu

liberaliter

8Um "

" J ;;:;r FranciflcOjUDiiaraio

t"
m

ampt ecterentpeccatorum.

noroinant, indu.scrat, operaretur , quot-

^mecclesiasticamautre^
r [gitur ad lapide, ut abOjrnnto

Alexandro VI

tn u

JJ
oirc

utilitas,

tanotnit,
,.

tantus

* "3s pW circlB-g-SySK.tmnplum
Saerificii

nnn idum c secundo

>,,,,,(,,,.

ma-

ei(c

""" lsu
,. et
.

^ ; 'Tdio aram Q" are bU U

'

ftJ-J^ quidem U
P
4
'

T~

erigere ne-

aceUum ..totquead
ut meridiana

"?.

fSLSS

ad Ciaconiumcoi
y

ouitamo

164.9

^ m

4 ue

cum Evangelca

eligi osoru

x
n.ruce* S. franoieoi

B6ti
,.

zDorothea.

"l ! ml ,lum esset;

'

S V(

Z tt sm
s

X' ta.-^ M
iuo
t

:ve,

.mmutasBvi nostri

judicio quou y 1 quo ^ Popnlari

tlsabellaetJoannaaS.Cruce,

cui vis honori re divina, ad

aacerdotmm 1 est populum oonc ona us

ponei

*8^

Araoziisociuw

Ba B geeta atessent, non en ut esl f "siUiusingeessent Ub ingenue,

:

u,;Vpr to hsec piocn audiri visam; ad

"'''^-

I,iUra '' ,,Vinam

"iismileesse.duii

P^?"

Ri.flnoiBoj

mregrinandi mo-

jssassjssei-*
ta VWc a Par
,. 100

Commant.

P^;

gjgj J

Q6S

^ ab Ognatanis sacellum D.

dd P. A/

/"<:</

i>atruus.

^
IV.

CAP13T
Sacerdotio

tf*
wisiflfwes

^
cjms

d.um peraularum augustarumque vrt, quo, um paucis sociis m.gra ta^sus. lluc cum quo Uud Navarrus sacerdos, a rexit Michacl dare bona ilhus coquo operam
nt,or,

rSum

petiit,

cma
te.

lioeret.

q u.m

aluprinoipisbenencio

volupto Quod non minore amm. m-

JKffiSSSS^
.

V^
g
,

Jant tiii:

wwpkm

tmtu

tantor

'' " wi. Cardmala-

esset
1,

con ditionis tiro quas Societati8 vel infimiB omnihus, mensie ministraMox apparatis

twn non semel

respuit.

LID. II.
CAl'. I.

Primum Sacrtimprtoalfm
Loyvl*.

temporifi , a-tiamiv uullum ad id Btioiero nttuumen etpuouieua afl PramoiBCua < aeutiebal 6 LxissesiW LsiseesiW Fr t nm ^'' s, -"" ""
:

ubet

"" cun

'

^r-^ ^^* ;^.

diem
illui

singulat.m petuvumqne veniam deprecahatur interpellarent, hanc d es osoulatus, pro se Deum perpetuam esse vellet, rogabat. tttalbi mentem
:

negligeutise erra1'atribus Fratribusque

ouris,

;;;; um

:>: Deo,

;;,;,. qwa ra m
oi-e

ui.c^ccitationibusprobeintormatus non de plunaD ustis dom us tinibus contentns, studmt, memor nu b eU e D .. Bonum qu0 loug lu s
;

S *>

Ut

ord.nc ne quidero t:'un mdtes jam

erat.

Ce
;:>

Necemm

^ D ^gf^J J ma
lgwoiaoax,
iiu

Wtm

in vicinos pagos, saeeulo

et

mus

ttuj ta illotis

seipionem gestare, panem eleemostipemque Christi nomme svn;B loco vicat j exigere.
i

mendiean.ium moi-c

DIE DECIMA OCTOBRIS.

alacnter \ncredibile dictu est, quam alaeriter -rt4 i5wi fl Dione ' panemque osculatae obextulerint \ _omo p e Qedictionem vicissim reposcentes ,
exig

251
fecit in fede

ere

mairuuce Cantabncse matronse _* tabricse

, ,

sanctitatis sauuu.

opi-

rogatus verba

summa

familiisquo
0<>'n:itnm Ognatum
,

A. P.

RlliDI-

mou.u.uorui-u ei monuuium. monachorum et monialium.

revertit

Cum uum

MIIU.

satis esset iafa,

r.tnm ororesris voto nlehisrme ctum proregis plebisque

,

stndio studio

tulerint
oratl U

, virgam manu g-estans, * lit) --- ___. orns tiutinauuiw , pros tintinabulo ueiu Hic PU 1110 P ductabatque longo ordine cantantes _ a tque long-o ducta f evocabat, evocaoat publicum, quo prima

^ commU

ni salute efflagitantes.

Allava provineia profectus per vi.iui erudiens multos, et pietatis studio excol 73 Nec vero Hispanise solum eam oram 4

cip. UI, in primis

qum quse Carpetanorum h

est,

Francisci

nomen

per-

Lu-

dovicus rtgis

teui ^: u "* in tenip

.

illos

forum q Ue ta"catechista dimeu ta catechista doceret J imen fidel rU fidei^ru

(

vasit; etiam Lusitani in extremosfines us |ue

,

Lusitanuc fra

et in-

terrog-auuo
re

ad Sebastiani onag ciishoras US r.nrtnm nervadens hinc portum pervadens Cantabrorum pedibus adiens (oppidum id Velliene coiiocavit
,
: :

non

P^

do s;epius eadem iteran dQ s{Epius ea dem inculcacoa n[tn neC essaria. His fere offi,
.

Lusitanorum prinpenetravit. Hic Ludovieus Lusitanorum prin Kr ' ceps, Joannis tertii regis et Isabellffi' -* o Isabellse A.UgUSt

[cujut (a dc

rraueiscum quanti [aceret, germanus frater, Frauciscum quanl faceret, hac epistola testatum reli^uit Alteras ad te
:

n
ii

dedi, Pater optime

his itaque illud duntuxat

,

^nriam
CAM

adjiciam, per mihi

te

putant) et rantabrorum Ptolemseo esse egit et in templis frequenter prudiit, puero ei uu^
,

n
//

Ec c lesiabten
.

l^m

Miam hominum ** frequentiam alio* P P uo

fallere

abdiderat Pranciscus vitans latere tamen, et

,

//

gratum fore si quod illis postularam semel cousequar commoabs tametsi mea do tamen quod tiat tuo cui permagmi idfieri interest, animi mei sensum, desideriumque lubens postpono. Deumtestem
, : :

//

appello;

0dor enim
affla _

ii fj

meruus adlmc cie quanquam nihil adhuc de te mevitus S um,amoremtamenvoluntatemqueinin 4 naiu

.

^hinnont yrthtnrioM

nonnn"'

n immensum omnia augere solidum alii factum prsedivarie increbuerat, ; Ut enim sensus cujusque nt alii vitnperant. sermones serit. Q,ui terB ita fere est animi, praeterea mlul sectantur atque caduca, rena V reprehendere indig-num il= aensu rep Zi px suo sensu ji OBO ioTYi n indigmumnro111 h ex ,,,n nnlmpn ^ou men pro ja jepud.Me
P

Vd. ieta tis lonfflUS

u.uo,

fama

detuisse, si quase resaarex, xioi gratifioandi, defuissej Q qua se resdapetf tibi ffraui&wMuu, Q in familiam Rm*jHsMm studio pro ft+ w? meo ? f QT Yiili n m Borgiam stndio , veteri quam tuquidemmeasentcntiadum relinquis,

//

teque

abdens

Deum
Ea

sequeris

immensum i

quantum
facerem, faeerem,

illustraris.

res una, ut cetera de

//

ficiant, satis esse poterat, te

deinceps ut pluris
,

: :

"

araen uus. m rw m amaremque ardentius. Mirahilis

Saucti3

l0>

honores
;

gressum

Uberos erat ie rebus eontra prsstaus rum Frauoc. laudibus factum iu dicium
;

J ^^^'^*^ .^
,

eid em agere,

quando conversio tua opiuione

_

^^
^^
.

.*sa-

e(

mlsericordla e]u8

^^
(

m adm
cete-

. long-e
^

tnllere

plebi admirauda, in bouis duraque imperite trauquillitate Deique cultu et cocenda; animi aut nulla re bominis
o-nitione

mag-istratus Nec enimbonores,

.^

//

//

//

majores fructus adfert Ecclcsi. Dc me qu!E verba afflrmare teneo, auribusmeis insonare, adhucmemoria videre quasi comm te audiam; incessumque tam maturum quasi prasens tuum

felicitatem

videor

sese dedere, id demetiendam. Dei obsequio l.berum, et mum esse longe lateque imperare,

*
//

adesses. Sed

o te felicem Dei

servum, qui

in

hacreipublicperturbatione,atqui' tumultu,
,

dominum ac regem

quod rerum caelest.a infra se ducatomn.a, rumdespicientia CommendareFranc.scum, tantum auimo verset. fortuna. bona calcasset: qui excelso animo quod iu bsc tempora, .ratiasetiam Deo agere, exempla transtul.sset rara etiam vetustatis singul tates Dei viros singulo.s vix
esse:

terrena-

animi tranquilitatem inveneris pacemque a Deo sit, exsuinterioris hominis quae cum Qua una in re, si quas H perat omnem sensum.
//
; // ,i

beatitas sita est; speciestin vita mortalium, felieitatis^uara menque est, et particula ejus
vita

inmeliori aeternaque

omncs speramus.
peto abs
te,

Equidem majoremin modum

posthac

ut

quales

Deum

orans nostri

memonam
,

ag-as;

(lijnam

mniores cenitnt,

benignitate tulissent. observant.a. grat.a laten72 Offlcii itaque et lamk In prim.s Carolus inviserunt viri nobiles.

tem

et Alvarus Borgia Borgia Gandiensium dux, Aragonius, Villa.-J.orMartinus item filii: uxorem duxemosae dux, qui sororem d ejus e, et marcbio Alrat: comes quoque Lerina. Complures etiam nobiles viri
canizii f, generi. et episcopi per suos

suorum beniffnus quo semitam mandatorum non me obtcm//0 stendat: ejus voluntati, juvante, F vitamque beatam, illo bene perem vero in re mea tibi opera conseqnar. Si qua si per te certior usuierit, pergratum mihi, Idus Quinctiles H Almerinoi
; /,

fiam. Vale.

"

salutarunt, de mutata in

Inhiset Bermeliusvitfe conditione gratulati. Maquedse dux, qui tum

nardinus Cardenas,
Ecclesias Navarrici regni prorex erat, novum disofficio principis coram audire auebat, et de .. _ _ __ nrr, littens aiielittpriS flllesercubeiu. uoiu.;s>liju-lli hi^ serentem. Domesticum itaque cum -^ i ^-----a n mn nraecui prsegavit optare se Pompelonamque g , vitae consi salubria
; ,

tamadpompam.quamadvitam
(

hVo

principi respondit

Franciscus;
,

non

uli el

Bor Ji

mor
1

.SpiritusDei,quipuu ,ru dictataepistola.

.

en

misericordiarum est, Pater, idera et

gtum
quoqno-

d
>

I "
.

prssente illo liacapere. Dimisso

esset,

frui, et

cum

scus postridie ejus diei in

hibitis

Francilitteris auhco, duobus adviam se,

tinere soc ii omtefl ^eficiumadsepertineresocii omi.es ge x dcucuwu n r.nfit.f.nt.ur. entur. sum, ingenue confa rum ego minimus mulfs anhumanitate- ets. Kn.ub.ri hac tua magn,

tori8

ctiam uon imme mor. Quod

MM

sociis,Pompelonam versus dedit. qui Uproregem inopinato adventu oppressit omnique ofcciolum ad se traduxit in aulam,
,

uo

quo nom.ne meam t.b [Zaemo Deumquc rogo ind cs, ut s. . eperamaddico, donis, ita mternis mafacta est:

fa

nominibus

tibi

ob trictus tenebar,
.

exoruat eut externis te Deus qu., 4queperfieiat. Bcnedictus

rum

officns princig-enere accepit. Multae de

consumpumborje,in multam etiam noctem ea non voce pt. in mentem venissent

,

^ma S Propheta
Lribihs,

regius canit

aufert sp.n.um

Quae httens solum tradi, sed et memoriae causa, scriptumque religioconsi^nari cupivitprorex; populum curavit. Crebro ad se

.
.

ac clem n iu te certe^p.us illo , et fas u., q exstincto sp.ntu De. et

xsUt,,

immemores nonnulli dynast,

mgr^

asservandum
Octobris

Tomus

V.

"
252
NEIRA

!1

'

,l

^'' !0

'

;,,

sequi.bomfaciro,;fl
i

V;nl^o
'

uoniamDe

tei I ,evo 1 un.r)

t(
.

ommDug
pieta-

*
.princeps.ettinicmi
spiri.u

,:r,
.

,,

'

,,,,
i'

prindpw me

u 8Ug e at, provehatque inerementum.ntc*ie. ie

:';

.1nmajusvirtuiis a m J

^
c* P .

.po^-O^^^f^uBpeccator.
77

principu*
..1

semper

_';.,

,,..

y a v,sest

-.<-

.ciumBit.aul;-"

apumetprincpali
1

Srmai

fcInam piecri,

plorum, utB
''"'
'

^r

,,,,

^
.

partem exem; iitramaue P ;mtramq

ue

;
'

t ia

Cum

er ff o Fran-

^ "**.
,

v.

ex-

U
;pertnrbatcs,hic
8iq " uantum
i111Mlli
,.-

Uie ,paeatos reddit: m.-.- ; ;""""";',. Magnumeerteen

ac nobiles viriatt lituerentura.u ,. P. lud0 ins t,tuere,uu ittd

Smum

profeeti sunt. ut in ejttB ct p aB sibuB, si

-"!,

.MBffnun
.

stttdiil
i
I

'".'.:..;

'",:-..;.". >j8qne ort

:';;, P
apostoltts,

ongo non qms, non

rt.ni
'

.^^
;lllo

iJeS&r^a^
itus,siexDeosunt.
tn

psnm8,tantummceieB J

^rJ^STtaw. Figuerom m rrJTttreniSuarezPigtteromet SSlffl&SS

et

^ ^^
, _

C hri-

Cfcrdub*

marcbiottttm

nd

em

Mterx

52KTW nXne
'
1 :

.*;

"::
'" le ffl
.
:1
i

"

' '

; ;;;:'spiritus . * .. n ;' Uniritum bo- bernmo spiritum

i

3K53S J- -'

T'",".; iudicio.etvincat.BUumq

;,,,

que i

rexera gjjg academiam

tar .

s ibi

magi .
(1

.;

fer .

Deispirituipr.ttc.pal.

'

^,,.,.,,,,,,

Agebatur

per_id

"gg^egiumad

viri insignes

tarespiril
;
..

;;
v

,.,,..:,
I.

',
,.

pectabi

^
pr
II

ipsl^ Hicenm -' id

"^ "^;

M'..

;;;;;;::;. "'""";"

^,^^0*** Gusmanus,
i

te itcmdu0) qui Joanni Av.

Didacus

8
conj.t.B

2-,'dedemt,
eni

pu

.11

itate

,,.,.,.

"*;

Hicdivinttsest

pirittts, qtti,

"T"""," vult,
ity
t

spi-

,rato:qui
,,.'
,

ineressusvivifloat,

quoBetquononpo
'"
'"'
..

fueritJ
i

mundttscol.ffere
i

J B ; ;
e

fi lius. *
.

rndesbom nes pa.es eoncionati, pueros etiam Christia Euantreliumuocuerant,

llll

anl| a
.

Uterque jam etGaspar Loartes. Caiagurntena * hl dioecesi

et

...... IIK ,,,,;,,

.
1
i.-

,,...l-.n-.
1

...

.""
s,.i

^''""
s.

''""'

adoptionis
,

'.""';";.;

::':T,,,, a! modo qna

an5 a
ut ad

summam inopesmnUorum^ : juve

:

pecttttia,

manipulisodorum,operumqueincantate.Si(
mhil mtcl-

VcU
1

instituti nostri rauo

qua consolat.one non

,

,gentlumdootoriparebimu8:Nol.te,.nqu.t, pirituma.IdtibievemreDettm ,:,,, tdioerecttmprophetaqtteaB:De,.,,, 6

;,,.,,,

2
>

Unttm tamen Franciscum confluxerant.

unum omnes reeenseam

qm jam

p^

eccleu.mantinm.saeerdotemtbeolonrnm e

fl

agitio praterire

nondebeo.Bartholom^um

:,:,,,

meuB

r. Sio Ue.

ttt

li,

Telis.credaa.investigeeqtteprBJterBpi-

Ecolesi Catholic : me,ri.umDei,flde hsereat, Bes condi.moria denique bio defixa tantum , ts ,.,:, teduoas, etsoalarum lbibeas,qui.msm\l)eum,A,vlte .|,m, ,8teri aumutstto, 4uaw, o steno ..;. nt i>\ fireatia 7ere ut e X oreatis vere a cendere possis
I

Cardinali Iten egregittm. mapia arohiepiscopo , a secretis, Toletanorum auctoritate valttit, dum apud Hispanice dynastas
Toleti,

Joanm Taver

est, eccle- F quod Carpetanorum caput Tandem vero ut a siamiaveni admiuistraret. S iam Tavera auuui fnnpum avocavit, amfessum nmp.flvit..

auniverai,

nhlicisiie^ociisaninium paMw

u,fehc B0 O g noscas,ctn ,niUnn, q

)

tat 1S

sumina

hic

cst > ame8,

datKur)

76

v,,

i,

Ulud di.ero

res

r. condite in

W ^ P^
eoh.Jpnrln
tu. .t
^

^^ ^^
fit,

animus, huc '

illuc, ut

lmpelleba-

,Deoamplius,quampei

p i

.splendesount,

ennr

. difficillim;1 .

Hac in ube mmum vite

qusv .tamvlves beatam, nec aliud extra eum

l ,

ingreasus, salutem,

illo

bene juvan

^;;T;;;:::: :;::,,:
.

'iv

;-l -'-vit ^reaprecatione.nts.peposteamemo.-:

niur.m vimv dic.MV ..uonm

!
1

:2Ti
c

...,.4.,(,.

-'- '- *
vIIm,

IViVvil

^uritus

quaiulain vucein

audmt,
in

(r.Miorc

/r
)t'l

';
'.

,;,bn

oe-

:.^

^=
ut, si

^hu,

e.se

^ei

minum

laiuinam.

uuu

wi, cuiu mui 0*^

aominibus utdixijdevinotustibitenear.nuno (quse sola mini votis voluntatem studiumque

volensque offoro : astricto reliqua suut) libens Deus plaeari se sinat , tu eadem quibus cum

raxu^mviam wauipujuwu cioua quam quidem oram sanctitatisjam opmione lmnapleverat Franciscus, quem pnmum obviam Ognatum ad Diva3 Mag-ciabuit simul atque
,
,

DIE DECDIA OCTOBRIS.

A
lense, le
r

per Ignaaua abditus perpetuo, si paucis lateret. Genibus statim cum tium Hceret adventus caussam prancisci supplex
a*>

inffressus est 6 lrt+orol= P t ralcem. dicul* concalcem, fedicula? ^stantem lateres, et

Bustamantius. Sporta repe-

scenti saltem et surgenti sodalitatis plantse hoc A. P. Kimdi*"**beuignus tribueret.

82 Impetravit Ignatius, quod supplex lacry-

"""
v n0

**
<""
***

'

miscoram postularat Prancisco interim nihil horum conscio et secessu lllo Cantabnco nnnfi:

J^

aCCl

u eXr D
Ver
&i

in

Societatem ut recipiat, rogat. Nec

ce capto. Qui, simulatque audivit, animo qui-

aSS

^Tns
'

et pei^-o
fult

comes negociorum omnium prudentiam !!!,Tinationum ob singularem

Francisci

altisopuserat.precibus. Famulis itaque iu contubernio luesit Bustamantius, et

dem

cruciabatur

at

dinem

detersit, audito,

eodem fere nuncio segriturem Ignatii singulari

prudeutia et oratione discussam. Deo item gratias egit, qui hunc sibi honorem detulisset,

quem
tur;

libens

illi

redderet, a

quo

profi

Summ am
..

crf.j.faw.

m stantium
'

virorum

Francisco tot tantorumque prasadventus lsetitiam attulerat

lures

adeo terrarum orbem, si ejus imperio potiretur, eadem alaoritate animi ao despicientia

omnemque

eadem animi

tranquil-

degustare cmperat, perfrui. Parit ffi J quam honestam quandam

vitae

dissensionum : et vero lareatomni acerbitate Ca e cxtermagis invitant exempla, quam on es tica nescio quis hanc illi quietem, Sed iuvidit humanis proprium ; et la:

-T tisatque

conjunctio utilem amiulationeni

rerum humanarnin oblaturus. Pontifici quoque Julio grati animi litteris testifioaorans, ut, bona ipsius venia et tionem dedit
:

quse tamen

benedictione, obscuro atque privato degere liceret, quo ccepta mutata in melius vita ad ex-

itum adduceret propositum sibi

83
serat

fuisse

quod unum, prseterca nihil, tum, cum se ducis titulis

his sese periculis einer- eamqw digni^. securus erat. taim noi

permista temperan, t augustus cogmto Carolus enim-caesar n B abditum latere, mdignum Sanciscum sponte
i

rebus ^t nihil est in U et amaris dulcia stibus,

bonisqueabdicaret, liquido affirmabat.

Nec vero semel

, ,

neque iam usquequaque Iterum enim sffipiusque ldem a PontmciDUfl

tentatum. Illo ipso Julio

Svirtutem
vetulit, C em y
"

abscondi, ad summum PontifiBorgiam, raro huic *vo et in-

III, postulante IMiilip-

titulis se abdicasse, et fallere usUato spectaculo videinglorium velle. Dignum itaque

Lpetuo Patrum numerum adn aui iu purpuratorum videretur Yirsecus cisceretur,nisi quid
1111

po, Hispaniarum principe, qui nunc regni claid enim nevum, atque utinam diu, tenet Pog-io, Apostolica? Sedis nuncio, gotii -loanni
:

post Cardinali, dederat,

tempestate, tutem enim hac

id o-enus lustri loco

si

unquam

ahas,

rem ut transigeret. vero Franciscus in ccenobio B. Dominici Hunc rerum Calcad?e.s obvium cum habuisset, quid
g-ereretur, accepit. Ille, facundia

tanquam in ilpra^miis ornandam, et fore. ponendam. Sibi pergratum id

:

quadam

divi-

nitus data,
facile

iis

rationum momentis

disseruit, ut

Nec non
unt

cassar eur laboraret dubitaretque erat currentem quod aienim difficile fuit, Persuasit extemplo Pontifici
incitare.

rem

discuteret, et regi post

idem atque
la-

Pontifici Pogius dissuaderet, ne Eranoisco

tere volenti,

negocium

facesserent,
:

animique

pridem in mentem vemssent cui jam eadem usus erat fainihaFrancisco enim antea Bom Re itaque ad collegium Cardiriter etamice. ommbus. delata, assensum est ab
nalium
81
rius

honotranquillitatem adimerent quando nulli explent beatumque efficiunt. res animum satis et quinctus, Pii rursum duo Pontifices, quartus Cardinalem creare conati, ut

Roma3 ageutem,

i^uvrude,

Quod ubi Romae Ignatius

(ut fieri solet

inaudivit, se-

famavulgavit. Cujus
bat.

rei

non modo commemoilli

tamen, quod res culumproximepertinet;) veritus, ne, decederet, opinione erat, multum de Prancisci ansampromquisque calumniandi libidine dum jactando, hypocnsin pte arripere consuevit,
late
:

ab

iis,

ad quos pen-

lacrymas ratio, sed vel recordatio,

excutie-

Deum

qui a sasculi

ut, itaque frequenter precabatur, abduxissct et curis honoribusque

pauperem

esse jussisset,

idem

in

dignitatum
prodi-

procellasrevolvinepateretur. Memona3

titulisque abdiregnare idcirco bonissese galerum priC casse Pranciscum, ut purpureum

specie, captaret vatus, religionis sanctitatisque superstes, ditaret. liberos vero, etiamnum sibi Societati fore Deinde et illud perincommodum aperiri, qua3 pestis
j :

qui ilU aurcs quotum, Gasparem HenMindes, erat, ex branc.sco F tidieconfitentidare solitus injecta forte dignitatum audiisse aliquando

mentione
nisque

Deum

pridem prtoatmn

luis.se,

ut

vita prius abire liceret, oneraretur invitus.

quam

titulis

iterum bo-

fenestram enim ambitioni non familiaest teterrima, labes atque pernicies

rum solum piorum hominum,sed rerum optimum publicarum regnorumque. Quare

'

omnium
fa-

ANNOTATA.
cubiculo, in sacellum a In natali S. Ignatii

factu

conctum * judicavit, natam recens Societatem amplificare, paupertate et

trariis artibus tueri

converso.

nimirum
enim

et

vitae,

honorum contemptu. jEqualitate simisimul et munerum morumque

Augusti. b Seu Kalendis

c In Guipuzcoa.

litudine, caritas,

arctissimum religiosae conjunob rem ctionis vinculum, invalescit. Quam ut aditum ad honores omni ope nitebatur,

huc

sociis obstrueret,

factum
deferret

est, ut,

legibusque latis vetaret. Pontificis pedibus advolutus,

,

Quo
S. Prancisci filia.
tr

rogaret deprecareturque
:

ne invito

honorem

verum quo

nalium
capere

fieret satis,

galerum

Cardicajsari et collegio offerret, quidem

et

I
SU

Carpetani

Reani Navarrici caput. popuU Hispanix Tarraconenvs

est

tamen
illius

Sic obedientiae vi, ne cogeret.

animo permasuo morem gesturum. Interesse etiam gni Societatis, honoribus alumnos arceri. Naenim
et

honori consultum

iri,

JSX%
sueverant.

?}usitdni<B burgus

rari

ad Tagurn in EmLusUani reges con-

ab

sLinJulii.

psa m
i

V1TA
254
1

s.

CONF FBANCISCI BORGLE

m
n p

psalm. 57, i. Joannis

y. 13.
\-,

SSSi <
-

decumbebat)

iQ

er detrectavi,

f* 1<

85

Ilioc

Methymn. Camp. h commodnm

o. in sacroru est, ln <:!icrorum

MrioS

.,/,,.

,1,

M-

conconatus
aue
collegii

pnmitias Antonu pnta. "Pr*. "" t"

o Joannis

8, /. 8.

recens Cordubas, sacerdotio

mau

urati jacta-

Ad

/.'""' B, > 15.

oft. 70, t. 4.

fundamenta ad tectum perducenda evocabatur rursum visendi curavit. Sic litteris Cordubm matre, marchione atia ab Antonii Arcos et Med,i, ducibus

| el^,

et

sorore
k.

e
. 8

Franei

ci

fe

r<fe

1 ua

P fusluS
famil^Giro

Antoniiavia

um

lom. 8

. -- Eispanice Uluslraue

Vide Tab. xv.n

reEo profectus, habuit. brev.que amorem lt divinis sermones Socetatem; ut benevolentiam erga insevit, ae diusocios m difones suas et ipate post Illud in prmsens patienbab tatum invitarint. modestiseque exemplum pratenre

perpetuos de

nTsidoni*

Frauciaci

Catagc

"

* Oatahorra;

r*

rf
flu,

Castella Veteri

ad Iberum

^f/^
soen*
ni.s,

L,
yJuUusIII.
i ,,,,,,,,

(S,E,itA

^
.

Moea

regno Bceticam adnt, Corduba et BustamanAtl tonio oonfragosisque montlbus Mariahodie incol nomniant) d,Castelta)

,,<rh<e ^ MW te^M^i fluvmmLagleram devo

/

St

onc

t 8.

Dominieum

celebns, etiam

uom

publ.cam, fessus de versorium mansionemque corpus, dnm se meriiniit;utcibolas.sum pedes cum reficeret

^ ^^ ^^
tioni inlentus,
illuc

jtii conclave unicum nosp

et

vacuum E

nicopolis dicta.

CAPUT

V.

ReDei auxilium implorabat impedimentis ibi qui prior, diit interea Viator, clencum occuparat; ratusque e vulgo locatis, spec.e res suas ac pietatis

genibus in-ressus, statim, ut solet,

flexis, ora-

ingressum

furto suhlegere

conatum, jurgari iratu S

ccepit,

Ognato Ignatii jussu digressus ube,<,v -;,.j

jacere, verbera vocemque intendere, convicia qua erat ammi mominitari. Frandisous,

etiam
quit, i

m WT

destia,

Ilismniam per Hispanic res per ntijfUKMm Ct Llisitaniam

fructus colligit.

^ ^.^ ^.
.
.

mihi ,inab oratione surgens Da animoque sis tranquillo. . hanc veniam,

:

./

//

propositumj C onclavi te exquin potius, si prior tempore occu cludere Verbera, quas passem, tibi libens cederem.
inihi minitaris, fateor

equidem meritum me

CAP. VI.
Helirto Ognato,

ergratum Francisco acciderat, honorum p;1,,!,,,, tanquam scopulos Sirenum evitasse

et

ti:

//

peccatis.

Concursus subito ad clamantis vo-

securojam de tempestate atque naufragio,

illo

cemfactus;"quicum illum jurgantem placasevosent, docuissentque, in quos stomachum

meret, illustres esse et claros viros, sibi ille redditus, mag-no sui pudore, genibus accidens veniam precatur. Franciscus vero humo subla-

in

Magdalen secessu, quam sibi sedem jam delcgerat, ecce tibi , ll;r morti qui mandatum ab Ignatio allatum, aec in solem egrederetur, e1 tanquam ex umbra,
ad D.
ti

aliis adferaS pectumque prodiret, fructumque eo se Societati a Deoaggregaemor,non

tum, amplexusque in Domino, assidere sibi jushortatus ad patientiam, neve deinceps, si sit
:

saperet, iracundias frena laxaret.

tum,

sibi

uni u1 studeret.

Oguato itaquequam-

86

Cum
qui

in

Lusitania increbuisset
tt.
,

Franci- " pr "-.

at JNaindeveroinL*

digressus, cuni laorymis atque suspir primum riis, quasi non amplius dulcem secessura visurus,

scum
tali,

in Basticam profectum

Hieronymo

$jlamml(n
(//:MSi

tum Olyssipone
,

versabatur, cuique in

oppidum,

inaB-oasam a appellant, ac-

Hispania sociorumprovincia commissaerat, ne- y

g-ocium rex dedit

eessil

Perdinandi Velasci comitis tabuli regii

oujusuxor, Juliana A.ngela Aragonia, Francisci matris consobrina erat b, Multa de religione ac
pietate,

eum evocandum curaret. enim vehementer, coram videre et cum Optare

eo de rebus divinis agere. Natalis vero ad haec potestatem se in Hispaniae provincias sociorum,

omnique

adeo offioiorum genere studidicit.

diose quoarendo

[n

aulam tamen

illius

jussu Ignatii, habere, extra

unum Eranciscum

ut diverteret rogatus, recusavicj humili tecto contentus. [nde Burgoscurbem profectus, in

BBde

rogaturum tamen
lent. Promittit

se per litteras, quae reges vel-

cum bona

spe fore, ut quampriadvolaret.

summa, rogantibus

canonicis, et senatu

mum, quo
Nec
litteris,

erat obsequendi studio,

populoque conoioriatur.
tiam Vaccffiorum d, ubi
regia eral

Elinc digressus est

Pin-

fefellit

hominem
nihil
,

opinio.

Eedditis enim
interesse

tum

ca^saris sedes et

quod

magis Societatis

pauci vero Societatis sacerdotes anin

guste habitabant

aede parva

xenodoehii

S.

oppidum/quod aTaurisenoinen invenit, profectus est, evocatus a Joanna Lusitanias prinoipe, llic hebdomada, quam Majorem alii, alii Sanctam appellant, de cruAntonii.Mos
in

rebus omnibus prolatis , continuo accurrit; non immemor, quot quantaque exstarent reg-is Lusitania3 (ut patronus mearbitraretur
rito appellari possit) in neficia.

Societatem eximia be-

ciatibiis Christi

passi,

oaagno audientium fru:

prodigii simile accidit.

ctu, dissi ruit, Blinc

in

Salmantioam f venit qua aeademia multi magna^spei sirauletrei ado-

\iam ingresso cum Bustamantio illud jL#& Dum rupem, saxis as- n/ll perara et impeditam, jumentis superant, quam Septem Pallares vicini nominant cis Mun81
,
(
,

-,,

lesoenfes, exemjilo Francisoi invitati, Socfctati

dam

flumen, non procul Conimbrica, Franci-

sesespontfi addixerunt. Post Tordesillam

in-

gressus, ubi Joanna

HispanisB regina, Caroli

sous anteibat, precationi intentus; sequebatur pone Bustamantius, B. Virgini preces orbiculis

numerans

DIE DECIMA
.

OCTOl'..
-

numerans. In crepidine angustiisque aspectu formidabilis, jumentum lapsu

loci vel

in prae-

volutum in ceps decidit,

o-ram tantilm

gyrum sursum deorsum; ut ceteraexaminatusBustamantius, intevocem haberet, invocaretque Chriatque Deiparam. Franciscus dicto citius stum qui ad spectaculum inclamarant, ad pastorum,
vocem,

de, ecce tibi, volutamur in carm- el san-ui- \ P. nen. . Idem fratri Ilenrico Cardmali auctor "* fmt, ut sooios ampleoteretur, toveretque structo Eboraa o, oujus
-

Riuw

prasul eoo]

bat, gymnasio.

ousindies, qui
et

Quod dum tum E

difioatur, Ludo^

urgebat
arte-

reflectit oculos, illud saepe ingeminans Jesu, adjuva, Pater misericordiarum. Cum ecce tibi (dictu mirum) lapidi continuo institit
:

operis instabat. Sooios item eegrotos quasi fratrum Loco ducens, invisebat : venam,

mulus

quodque incredibile videtur,

riamqueetproordiamedioorummoretentabal morbi ortum, decessumque explorabat, mi

strabat, et alloquiis oonsolabatur, Quaa quidem eo potissimum consilio referre placuit.

illaeso cor-

pore. Bustamantius a viatoribus funibus tamquam ex abysso extractus vivus valeusque

,

emersit; Virginis, cui

Franoisci votis

tum

preces fundebat, et

quod omnis ea \ itfie in meliusmutatio Pranoisoo, cum a Deo discesseris, debeatur.

00 Jaota per id
urliis

vitam referens acceptam. Ventandcm Conimbricam, ubi socios pra&sens tum

jxanciscutfexhilaravit.Esuggestuconcionante,
in Societatis

tempus fundamenta domua

:

(tyNfeoMRr "'"'".

Frofessorum ad D. Rochi
olivetis consito. Etex

sacellum

id eral

in
b1

Olyssiponensis pomoBriis, loco deserto

i'x*fue.

aedem flos acadeiniae celeberrinise nobiliumque virorum confluxit. 88 Olyssipone post a regibus singulari humanitate exceptus, auditusque de rcbus sacris assidue, publice privatimque. Catherina regina Francisci potissimum alloquiis est delectata, g non immemor, puerurnsibiTordesilhe olim ministrasse
:

aream summa

liberalil

et munificcntia

cui-iiiomlnin

-im iurc curavit

operaPetri Mascarcna-, vin uobilissimi Sooii tisque studiosi qui olim Lusitaniaa apud Pontificem orator, ut primi in Orientis [ndiam sooii
:

mittercntur, auotor exstititp.

Etex

cudd principe

i>

Lusitanise Joanne Sacris aderat.

Semdivipam

cum quod

sanctitatis in eo splende-

Hieronymus Natalis

feoit.

Franoisous de supe

sceret non adumbrata imago; tum quia consilia vitse salutaria relig-ionisque sug-gereret. Ludovicus ad haec Lusitaniae princeps, Francisco

riore loco de rebus divinis disseruit,

summa
.

auv

dientium admiratione
gressus, dj oas
"
a
bi

Prinoeps templo diqui aderant, dixit Hio /e

q. ce Lpsa, quce
Booiis,
BBdi

utebatur familiariter, pro veteri, quse antea intercesserat, necessitudine, in caesaris olim au-

ro

mihi Ecolesiastes placet, qui

Igitur

docet, prsestat.

domus ampla

lam profectus
:

ut augustam sororem viseret cumque in AfricaTunetum l Carolo armis expugnanti adfuisset. Hicet caelibem degebat vitam, et collig-ens se ipse, inglorius ageesset,

cum

templumqueaugustum,
ficari coepia
;

regia munifioentia

crevitque suburbanis adjeotis oir-

cumcirca

vicis

atque aadibus, urbs.

91 Ilis rite curatis, in Castellae

tiis,

rcgumque
reverti,

votis expletis,

tihuHtni
i"" lusi " n
''
'

bat, aliis pietatis

facem prseferens

in oratione

regnum

urgehtibua oegoOardinalis,
altei

ad Deum assidue, et meditatione rerum cselestium acquiescens. Francisciconsuetudine usque eo inflammatus est, ut Societati sese dedicare

statuit. Ilenricus

tamen
I

regis frater, cognitis quCBOlya ipone gesttt es-

constitutum haberet

verum, quod imbecilli

sentex Ludovici litteris, dere auebat rogat, illac

:

r.
i

tourn et ipse

itei

habeat. fdque ne

utebaturvaletudine, etnatujamessetgrandior,

g-ocii

sooiorum ibi praafecto

es1

dat^ nt in

adventu

visumlgnatio, pluscommodipubliceallaturum, si in regis fratris comitatu re atque consilio, ut

quamprimumsecertiorem

faciat, Postridie

quam

urbem ingressus
concionatus
,

adhuc

adjuvans ceelebs permaneret. Cetera,

Bb irensem, in summs sde Cardinalcm mirifice omnesque

unum
in

e sociis fuisse, diceres.

aala

89 Humili
ganti,

enim domo contentus, et ineleabsque regio spleudore et famulorum

adeocives reoreavit. Octavo inde lapide Tbeodo sius, Brigantinus dux, Villavitiosa inoppido, ob^ iam pro* ipse supididate incen a videndi
i

C turba. Vasaaurea, argenteaetperistromata, ornatumque adeo ornnem, vaenum dedit, rcdactaque pecunia, aes omne alienum dissolvit.
Votis contiuentiae paupertatisque, consilia Euangelioaa lcg-issecutus, et obedientise, quantum res et dignitas ferret, sponte se obstrinxit. Mo-

Ea vero comitatis offlcia oruciabanl o tius,quamoblectabahtanimum Prancisi Prin cipibus tamen benede Societate meritis, mos gerendus fuit. Quo in benevolentioa genere dus illemultis praestitil idemque in ocio itudium
cessit.
i i ,

liberi posterique

basreditatis jure b

majoribus

rum

facilitate et comitate,

prudenti gravitate
.

elatum prae se ferens.Sublevare solituslibenter aliorum inopiam et eleemosynis fovere indigentes. Puerum a pedibus in domum professorum somista, nihil

sermoue turgidum,

nihil

traditum servarunt. 92 t Lusitania

i

tendit, ubi

tunc Philippi Hispaniarumprii:

Pintiam recta oon mp.tiu. EUpmtam

tere consueverat,

mitciorum ad D. Kochi Xenobriga pag*o quisacerdotem aliquem, quis-

prp ca^sare Carolo imperantis, p ibant. Divertil ad enim ardua nego V.ntonii, qui in xenodochio, "! di^
i

JJj
,.,,,,

mm

agti

angustehabitabant,utve1
tensem, quo primum
videretur.
b
I

imOgna
derat, affnoscere

tandem is esset, expiandis oriminibus, quasi ad unum de multis hominem, evocaret. Lacrymansfrequenter,hsecsaepe usurpabat: Quid " misero me fiet, si vel a;thiops, mancipium
quis
" " " "

\
d

tua

vel

humili
:

domo
Qter in\
salutal

latl
i

tantem, ffispaniae
p
,.

qw
i

bant.Quicumsolemneilludsuumin
[uetituli

domcsticum, me tur; ego vero excludar? Et

long-e felicius, caelo potia-

tfledio

aflectua

si tam praeclare ambobeati simus quid nobisc.um agetur, at si ille multis mepartibus felicior, quia dilcxitardentius ego vero seculi curis nimis
:
I

pogabat, !us, flexis genibus, interdum ae exprobra temperarenl titulis

i

rentur, quod
tir.nis

in se contuli
'

bmicticium; QCVe

plUl

'i"

;1

implicatus, salutem neglexi

Imitatus

for-

hoc sermone Augustinum, cujus memoranda iila vox Surgunt indocti et caelum ratasse
:

"

piunt

et

nos

cum

doctrinis nostris sine cor-

abjecisset,quamqua;num- amp .buit, tura ad leverbo Dci sermonei Anto velatas vir-ines, tura in D. magna.morum in meliu miH
1.

templo,ut

ITV 8

FBANCISCl 130KGI/E CONF.

I'.

BlMM
S uif,

..,.,,

6ft<
'

Threnos a,
,

pro coneione
, '

BIIU.

""

'

lll,,

1
'

magno

no ; utriuaque academiaj doctorum

ui
,1,

'

^"CnX
"

-^" ^. oWam*^^
b
,

"" n " t
'

"

fcione,ca3litu8quedata8Cientia,profl
,/

W* Mic'TltZi
yirgines
irftam

.^ifor^
''

Amio

1540 Joannis III Lusitani* regis

illius do-

adPaulumllllegatus. qKal Oetobris annilSM, quodie

ClatrUiarum

Oandtorutttm

ile

D-

sacratas, quaa austeram D.

mus
r

aditapossessio est,ut addit Ribadineira

7.
.

oolonlam

,,,,..,.

Dormamque

tenent,

Ca$idlam duolt

, Pe gnum traduxit. Cuju iliihcorigofuit:annocirciterM.ccco.Lxii nob

G andia Gandiensis

in

Cacoe-

lib 2, cap.

consecratae, Gallic aliquot matronaa Deo votis itinere, patriosolojustis maritimo

\l,,

Hispanuv Tarraconensis oppidum Hispanis dictum est, Alcala de llenares Episcopali in Gallia Narbonensi civitas ora maris Mediterte emporioque celebri in
Qworf
ranei.

Hia

s,

,,,.

,,,,,

cedere coactae,

Barcinonem fappel-

rege hoc nomine lunt,e1 aJoanne, Aragonum Gandiamque misecundo, humaniter acceptas,
B

untj sede
e\
piffl

quot

Clarasacra, quam pnvatsealimulieres habebant, illis attributa.

I).

Civitatem Catalonise primariam, in ora item maris Mediterranei sitam. u Mariam Henriquez, seu Mariam Gabriet

Nec
runt,

ita

multo post pietatis

el

odorem vitasque

se-

^eriori
ui

continentiaa longe Lateque propagaintegrffi

virgines complures, illustri

eandem vita viam ingredi etiam genere saculi curis) cupientes, Christo sese terrisvitam sponte addixerint, caslestemque in u Franciscus viegerint. In hacfamilia aviam
natoe,

lam. x Dorotheam. y Isabellam et Joannam a Cruce ; ita Alvarus Cienfuegos lib. i, cap. 2, 2. Catalonia Hiz Civitas est episcopalis in

(abdicatis

E spanice dicta Girona. aa Lusitanicv oppidum, vernacule dictum

Setubal.

' fili am
i

item, sorores

y, consobrinas et

bb Regni cognominis in Hispania primaria

civitas.

neptes.

[nde

alias provincias,
ii, ,,!,;,

tamquam coloniaa ductae suntin Gerundam z, Tubalim aa Lunon

cc Catalonise

oppidum

in ora

maris Medi-

(quara Salaoiam veterum fuisse,

terranei.

bb

Q emo existimat) Malentiam item Edetanorum ////, Emporias cc, et in [lioitanum oppidum,
ive

<hl

\i

Uona est nominanda, quod hodie Halioandd indegenis est. Nondum tamenadeam
in Castellaa

dd Regni Valentini oppidum, quod Illicitanum perperam appellari contendit Escolanus HistoricV Valentinse lib. cap. xi, numm.

8^9.
ee Alvarus Cienfuegos lib. i, cap. 2, 2 alteramlsabellam, Gandiensem abbatissam; alteram Joannam a Cruce, abbatissam Matritensem appellat Ribadineira vero lib. 2, cap. 9 prseter Clarissas a Schotto hic relatas memorat etiamsorores Mariam a Cruce, etJoan:

diem
Iiana

regna sacraa
de re

illffi

virgines pe-

netrarant.

Egit ea

Franciscus

cumJu-

Angela Aragonia, duce domina Frias, simulque ad Lusitaniffl principem Joannam retulii,

persuasitque nonaagre. Boria itaque Poutifi\-'ui;i,

ci

troduas, Prancisca Joannis

Gandiensi monasterio' egressaa, amiGandiaa ducis, Maria

nam
sse 10

Baptistam
:

marchionis Dianiisoror. Sororcs item Francisci duaa <v. Pintia dehinc profectiE Madriti sedem
fixerunt. Mona terium Joannaprinceps/f peounia Bua exBsdificavit quod nuper Margarita Au:

reticet.

aliasque, quarum nomina Verum non omnes simulGandia egres,

sunt

anno enim 1552,

teste

in Vita Joannge principis

cap.

Joanne Caril8, Gandia

Casam-regimv adiit Francisca aJesu,{^.Yvcmamita) cui designatcV comites sunt Maria a Jesu, (Bernardi Sandovalii et Franciscse Enriquez, Dianii marchionum, filia) Hieronyma del Pasebre, Margareta de la Coluna, Isabella ab Incarnatione et Anna a Cruce; F quibus dein alicV, etiam Gandia, accesserunt. Vallisoletum migrarunt anno 1557, ubi Francisca eodem anno obiit. Matritum denique translattv fuerunt anno 1559 quo demum Joanna a Cruce, S. Francisci soror, post Marix a Jesu obitum, Gandia Matritum evocata, abbatissiV munere fungi ccepit. ff Caroli V filia Joannis Lusitanitv principis, anno 1554. defuncti, vidua.
cisci
,

striaoa,

Maximiliani cassaris

filia,

dum

in

eam

se familiam,
Lioiis,

spretismundi honoribus atque de-

tradidit, mirifioe illustravit.

ANNOTATA.
a ln Rioia.

b Joanna,
<

S-

Francisoi mater, Alphonsi,

'cvsaraugustani archiepiscopi, fitia fuit; Juliana vero filia Ferdinandi, alterius ejusdem

Alphonsi filii,
c
(

'aput CastellcV Veteris.

Seu Vallisoletum, civitatem ineadem Caepiscopalem.

Ifispanis Toro in

stella Veteri
e

regno Legionensi. In regno Legionensi. g Legionensis regnioppidum; alias Turrisf

Syllana dictum. h Legionensis

i

regnioppidum

est.

Antonii soror dicta fuit Maria de Toledo, nuptaque Ludovico Christophoro Ponce de Leon, duci de Arcos mater vero Catharina de Conluba.
:

&D

k Dicta
lia,

Medime Sidonise duci, lAnno 1535. VidenumAbet seq.Comment

pr&vii,

fuit Anna, Alphonsi Aragonii finupta vero Joanni Alphonsode Guzman

CAPUT

DIE DECIMA OCTOBRIS

llTf ; con s t,tuit,

igi ' U'el

;!1

,
,,,,,,,

' iitin.n du ,,-,

, ,.

A. P. HlBADI

CAPUT
factus
.

VI
r
.

huinemon,,.

primisDeum.ut qui

NUIA,

mspanice
.

Indiarumque
.

,.

^oatapro7it,adteotumqueperluj*3 tanet.ammehoaTit.qua, ntajus poat

Bumpserant.
9G

incwmV

n t n Onentahum Commssarius rem

Duorum de

multis

c-ollegiis

s memoriam iiiuswiuni

ad no

<fe
Carolo
tofe

egregie

promovet
initce

^S
quibus
;n

ilhmi
IHI,

Pla-

""

coliegti

rationem

Socie-

tum sooiorum Uynis *3 '"

oum
&i -'i
s.-.i,, Salmeri

reddit, ejusque

ad Cathale-

rinam* Lusitanice reginam,

gatione

Cridentinasynodo roeral asu curavit, rogan quot mitteret, quos in ourarum bommi reff| s partem rocarel idqua oumulatiua

tdeum dandas

,i,.

Bibi

be-

fungitur.

neficiuin,

si

se

illis

adjungeret, Futurum

r.

oiscus Dihi] prolatandum ratus,

:

mos

sooiis ali-

CiP. 1*

Bispanix

tliarumque

g-erere Franciscum viderat Igmaquas res cumque aggrederetur, ad felicem exitum adduceret. Universae itaque Hi-

Bene

rem

tius, ut

quot adhibitis, in viam se dedil fcam aum ter ab episcopo aoceptus, ut a parente m proficisci uon possent. Domi sooiisusu pe nuuariter,famamreipsa,quodcontra8olet,superaricomperit. Erattum Quterius animi impetu insolentior, etaulioisin rulg-us moribua plua ffiquo deStus', qu^"

Cmmitiariut

-B

S p an ige SO ciis praeficere

decrevit.

Eratjamtum
11

Lusitaniasing-ularisprovincia:reliquam Hispa-

Crescente vero indies colleg-iorum numero, oneri ferendo parem se esse neg-abat. Placuit itaque Igmatio utriusque Castellae, ut hodie vocant, Provincialem praefectum renunciare,
g-ebat.

"^JC^i^-^.^^.^
levius

"'

re "

diffnumvideretur. Neo Francisoum. Orare igitur Deum b

c l ji oflicio '

^SZZ'^
fug-il e
iciis-

queidem negocium
episcopi salutem

dare,

mensem

u1 inti

ffrum,
,

Deo precibus, jejunii

\

ceteideral
rivo-

onus Araoz haberet. Accesserant rursum duae, Boetica et Arag-onensis. His in universum quinque Sooietatis in Hispania provinciis, et Indiarum Orientis impositus ab Ig-natio Franciscus, commissaque ei g-ene-

risque exercitationfbus commendarent.

quo

Vir prudens,

magnum
Deum

esse in prinoipum

provinciae

rum exemplisad vitam moresque oivium mode randos momentum. Tandem intenBiore oura,
atque diutius
precatus, conclavi egressus
orederes, obviis fbrte patribus hilari voco, o Bono b, inquit, esse animojubeo gratiaaque Deoa
:

oculis incensia, ut

flammam emioare

ratim administrandae Societatis cura. Ille vero onus detrectare, latere se malle, obscurum vi-

Deo vacare. At Ignatius, datis ad eum litteris, imperare Deo ita placitum. Quare, ut adhuc fecerat, dicto audiens esset,
vere sibique et
;

qui preces nostras audiit, el episcopum bene de nobis meritum inisuratus ;is]i.'dae,

xit.

Societatem ad perfectae vitae rationem exemplo, consilioque vocaret numerum aug*eret, quoad
:

posset,
straret

cum

delectu

tamen

et prudentia.

Lu-

97 Nec diu factum est, cnm se Ipse Cai mont rmenJal jalius colleg-it. Orationiintentusetlaorymi an teactsa vitsa memoriam pepeten ultimam, totius vitae crimina ritc confe
u

item oberitque collegia sociorum, quae instauraret proveheretque jam cospta. Quod ab
itineribus

expiavit. Edixit

statim pMBConis voce, omnibus a se satisfaotum

velle. Si

reliquum esset temporis, in regia consumeret ibi enim commodum fore, et pie:

qucm

forte

oiens,
;

pruden
si

lae

sua, vcl ministrorum opera

constituit, et arbitros,

frauda

Eet,

au
qui

neg-ocium promovere, et litteras quaquaversum mittere.

tatis
vitxrigorem,
ijuem auxeral

dacter res repetitum veniret.

ejus

Judices adhasc

Joannem Ayoram,
e1

95 Paruit cessitque,

qua

erat animi demissio:

tum

vioes gerebat,
:

Ovetensis

ecoli

ne, Franciscus Ig-natii jussis

cili
.

et vero

in diffi-

post episcopus fuit

ablgnatioimperare jubeiur

hac administrandae provinciag ratione ratus, _ j quod res erat, fore ut rationem Deo reddere creditarum sibi animarum aliquando cog-eretur, licet antea in se ipse saevusesset quagsitor, tunc

socioa item duos theoi alterum, alterum juris Pontifirii hcur pcritnm.

Hi

lites

asquo,

et

componcrcnt, et jus suum cuiqui bono tnljut-rciil. i-.-imili.im quoque

fcradu

tamen facere omnia dilig-entius accuratiusque coepit illud interdum mente repetens, Nunc ccepi a. Jam enim leg-ibus quasi solutus, et inspectore carens morumque custode, immodera:

domi ad frugem, parsimoniamque servorum et aulicorum greg-e mieso

coutentus sacerdotibus,
g'ulari
:

faoto,
fcati

sex
d

morum hone
.uinnia tempi
I

quOS

c-t

nnu

;i-,

tius in se ipse animadvertit vig-iliis, jejuniis et

flagris,

structae, adhibuit*. Lectusque quotidie ab gnoste acraa scripturaa liber, quo animus potis-

Qua

re cog-nita,

valetudinem ut non parum labefactarit. Ignatius factum absens repre-

simum

reficcretur.
rediit
:

Cum
od

cammn-i.- crclc

gratiam

remissisque
ct.

sponte

inju

hendere,

modum

in

omni

re, in asceticis

quo-

positai simultatcs

Dia-cc.-,im inti-r;im

que exercitatiouibus servandum, ut superesse possimus. Sacerdotem itaque senem addidit, cujus consilio poenitentiae effecta reg-eret valetudinisque, ne laesisse eam temere videretur, ra,

lavit, qu lUstrandam piis maxime vh rudes duntaxat docerent, ed pa ceri m e iam i"'omi inopes, mag*na vi pecuniarum distribui egem qua suae trecentis interdum et mille
'

tionem haberet. Dici vix potest, quot quantaque sociis emolumenta, exterisque in Hispania tunc attulerit. Recens enim etiam tum Societas erat, et a multis oppug-nabatur, ut fere fit, maxime

victumsuppeditavit, prassen queaderal

doctrinas

item ChristianaB
attulit

prauceptis a ca
is

chista socio traditis.

tio et

mutai

admirationem

omnibus,

em
plum

VITA
2JS
A.

S.

FRANCISCI AORGLE CONF.

atA preci-

P.Hiww-

IWRA.
I

ondi eolt*

qium

plum busacceptumreferendum. dmon clam ea tempestate 98 ffispali rf cui m8l '" zauia serere cft ui .cnsorum fidei et ut riffilantia visum e
' :

Francisci id cetcris priBbuit.

omne

alat

ta

^t
.

. .

in

versatur, loci opportuni1Q1 ji um piacentiae caBsarem, qui propius nisdere videbatur,- ut rationemque suscepti consilii aberat, inviseret, redderet. Dederat enim res mopinata

ouod non

litteris

tantum, sed et

morum D
c 4P
.

juvcntus imbuatU r.
XI

^fe

prasens

:loniam,
Sliarez

sociofl

?jg uecr mittere

:;:;::::.;:,:b

sermonem

multi.s,

pretarentur.

Ca3.sar vero,

qui secus ac par erat, interpius princeps, cum

fluiflalms

tticassociorumcouegiui
allegat

Snondum

morbo^ satos tamen a diuturno

bellis externis implicitus

antea fuisset, Socie-

*nflrmatum, ffispalim augustamqu83rerejube^ lezn atque sepropec decimsocioscaperel ini.ndopiomitrn.iaui m ,,,11,-phii

:

^; o ^K^
.

^X^jam
tin0 in agr0

vix ag-norat. Secesserat tatem, ut reeensortam, In sodalium Hieronymiatate,

Jilsti

norum ccenobium

cognomento
amoenissimo
:

Placen-

Ca .

ffispaniaa

ut,

quod

enim tantos de hostibus fidei, majorum, Turcis atque hasreticis, triumphos

eg-isset,

relig-iomsque
cessit

imperio orbis paene terrarum

gooietatifl instituto

ee

diplomata profert peractis, pace Buaque probavit. His pebus

eifacile

quo se commodius Christo consecraret, anteacpcenitentiae fructibus tasque vitre errata dig-nis
expiaret.

gratulari 102 Igitur Franciscus

facti

coram

cae-

inM**,

u $o.

'auresdandcuta

confitentibus vinispublicedisserendo, partim morbo sio reerearetur, Iento

aanc jiii ^aletudinis DeusostendiBset.FerdinandusPontiusLeonius, pictate, des UH UI nobilis, captua hominis

.

confirmand viam

reddere pretium tawfc sari, suique existimavit. Litteris etiam Joanna3 caj- ^ opera^ Alvari Toleti, filiae, et alteris, Ferdinandi

rationem

earis

amplas laxasque incolendas

Uifjialcntc vu

tribuit.

Oropesae comitis, sa^penumero cog-norat, in secessione illa ca3sarem, quid Francisco fieret, quserere solitum. Bustamantio itaque sacerdote
itineris

ratysuoiquc

Bustaraantio et MichaeleTorres, BartholomaiO

99

BvocaturitaqueFranciscus:quiunacum
vidit,

comite adhibito, ad csesarem perg-it. Lob:

PauloHernandespalatium ut
fuisse les casas quffiSitas
(ut

non humi-

erat paupertatis

tus ejus adventu Carolus, apud se domi accipi jubet humaniter a Ludovico Quixadn cubiculumque apparatum. Facta salutandi potestate,
g-enibus Franciscus accidit. Surgere et sedere

amantiBSimus) Joannem sedem objurgat;superbam nimis pauperum

deri,

Suarez, modeste tamen,

vi-

nis
,,,.

paupertatem vero maximum esse angusprassidium. Mansit tamen, temporis

ooactus,

religio-

quod Natalitia Christi ag-erentur. qua$ vePost non diu ld ffidea humiles migravit, bustatejamrimas^vitiumqueag-erentjUtetplustillaente ca-lo {uttaj cubiculum asperg-erent, inedia primo undique domus. [ngenti
retque
rent. socii lateaffecti, quodinvulgus adhuo ignoti cibum domi, neque rcs peAccidit, ut neo

confestim jubet j at ille obluctando duLicea^t, quaeso, aug-uste caasar, bona cum ravit. venia tua, supplici mihi g-enibusque nixo hodierno die paucis apud te agere. Multis me
cassar,
ii //
ii ii

nominibus obstrictum ag-nosco, et pra3 me non invitus, ut cliens devotus Majestatis tuae. QuaB me causa impulit, ut in praesens tibi mutata^ vitae rationem reddendam puta rim. Diversos enim ea de re in vulgus sparsos
tibi

fero

ii

//

rumores inaudivi.

Cum

in contubernio tuo

cuniamvc haberent, venissentque de via socii non pauci bora vero meridiei ad prandium
;

//

//

haererem, multis eriminibus obnoxius, deliqui,.fateor, non raro,ceterisque offendiculo fui.

invitaret. Suarez, quod res orat, ad Pranciscum

retulit, nihfl essc,
1

103
n
ii

ii

Visum tandem

quod apponeretur dandumne

:

renti benig^nissimo, nullo

signum, quo in triolinium omnes convepaululum, quasi Deum precaturus, Becollegit; mox VUltu ad hilaritatem compoig-itur

se

trahere,

animorum pa- raliorm meo merito, me ad dem, eamque mentem injicere, ut F

est Deo, et in reli-

ni .

nircnt. lllc

n
//

sseouli curis

nuncium remitterem,

" Daresignum prandii licet, quandomulsito tum jam est diei Deo fidite illi curaj sumus.
: ,:

//

giosorum hominum Societatis Jesu familiam me darem. In quam potissimum familiam

Eccc

tibi

ad portam duo,

cum

sportis panis,

ciboruiui|uc, ut ad pauperes foris pascendos re-

dundarit. [sabella

(ialindii,

matrona

illustris,

commeatum
preoibus a
u

illum dono miserat. Franoiscus

Deo impetrarat, et sooios allocutus

Disoite

, ait,

filii,

Deofidere

cujussig*lo-

n
n

riam quBBTimus, animis corporibusque nihil

(cumanimus ad D. Francisci institutum mag-is propenderet) rapime ettrahiindiessensi, dum precationi ad Deum fusae insisterem. Idem ut facerem, alii, qui et intimos animi mei recessus penitus norant, re eidem Deo oblata, auctores mihi exstiterunt. Hic et aditum honoribus obstrui acceperam, quibus jam me sponte abdicaram. Nuperam esse sciebam et
// //

//

//

//

//

diviu* fidert
Provki(uit<
ilocefi

defuturum soitote. LOO Neo llispalisolum, sed alibisemel atque itcrum idem acoidit; Pintise nimirum et Septimancffi
:

ii

vero

quemadmodum

si

quis recenti reg"is po-

//

mario stirpeminserendamafferat,g-ratius haud dubie munus esset, quam si in hortos pridem

arboribus consitos traduceret; sic in piorum

ubi noc opinantibus similiter allatus"

ab iis hominibus, qui dicere nollent, quis mortalium mitteret ; ut Dei providentia rcs g-eri

est cibus, sed

"
//

homirium
riis,

videretur. Ethaee
initia,

in

Bwtica

parva

illa

quidem Societatis quidemet infirma

//

//

rerum omnium inopia, sed quee nimium quantum post creverunt ut Jam collegium
in tanta
:

//

familiis, summi Reg"is Dei viridausu venire existimo. Actionem iidem contemplationiconjungunt a quo vita^instituto nunquam abhorrui, et perfectissimum esse sapientes viri judicarunt. Certe ex animi
:

//

sociorum,
respub.

Professorum, dives ea mag-no suorum civium emolumento

domumque

ii

mei sententia confirmare possum, ad hanc me diem jucunde in Societate, et summa animi

" tranquillitate vixisse.

104

Ad

A
lU *' leam

104 Ad haec csesar Roma Augustam Vindelicorum ad me

:

DIE DECIMA OCTOBKIS. Mirabar satie cum prodid.t, e Macario

,

ea de

a
u

referendum, quiduam accidisset, re putares mutata velificatione,quasi conditionis tuse cur pertsesus, vitse cursum retro agere induxisvcro maxime admirabar, quod in ses. Tura novam illam familiam Societatis te contulisscs
:

absentem se quasivissent merosolymisadv.

rogare consue^isae, cuu A. P. : es figyptone an Mllt.

RlBAM-

^ossuatantnincommoda

EtaChSSta
sectari

dfiSS
Septi.

n
/,

de qua secus,

quam

loqui plerosque video.

Scilicet,

vellem, sentire et deerant tot

ram dare non

eo avidius

posset.

Oommodum iam

aan(^e8SometetidomnmobtnlerantA,qnam
almuohbentmscupiebat,eta ctibus, tauquam iu portnm se
Franoiscus arripuit, qno seoedere

tantseque veteres piseque familise antiquitate ipsa, usuque probatae. Hic modeste Fran:

ciscus
/,

"

Si

novas religiones,
,

magne

eassar,

hoc

mm
reoipere
i

thl .

nomine

//

contemnimus quia nuper natae eadem conditio est, quod originem oranium
semel sumpserint, temporisque diuturnitate creverint ethaec ipsa sodalitas tempore ipso
:

mauticens. rt (Ymij.lutc.si n.-ad.miis spei adolescentes, nomen ut Sooietati

confluebant
:

Sal

magna
darent

//

//

//

,/

vere existimare volumus quo ab origine res propius abest, eo melius verum cernit et accuratior est. Et motus initio
veterascet.
si

Immo,

deerat. Ratus igitur Franciflous, litudiniet orationi idonenm sibi

rerat,

verum, quo reoiperentur, locua

quem jam ,,. locumoompe

pietatem
in-

eundem etiam

tironibns ad

formandisaptumesse, augere domum, membris

additis, constituit.

//

//

semper incitatior est et vehementior. Similiter ad fontium capita limpidior aqua puriorque bibitur. Christi Euangelium, lexque gratiae

107 Observarat

idem

epistola

a.l

sooioa data fcestatur,

enim longo rerum usu, quod permagnJ

trigi tb

nuiin curaf.

praestantiores viros, sanctiores doctioresextulit,

Sooietatia

interesse,

omniumque adeo
jaci.

relig
el

,/

que

quo principio viciniores fuerunt.

vero,

numprimum

tirocinium felioiter poni,

sio el

De probatione
ritate

summi

tan
ti

Pontificis autho-

quam fuudamentum
toe institut.,.,

Ut enim bonua
:

//

//

//

atque auspiciisSocietatem confirmatam videmus. JSmulos reperisse, et adversarios, non inficior. Hoc enim rebus omnibus, prse-

bonus tandem miles evadit

ascetioo

qui se ipse perturbationesque ani-

mi

//

sertim recens natis, proprium perpetuumque

accidit.

citer

//

Sed

ii

fere

//

cios

vivendique

modum

nos oppugnant, qui aut soignorant,- aut animi

reliqnum vita ourrioulum feli decursurum. Domum igitur bumilem, qnalem Ognati aedificandum curarat, inBtituil
i

vicerit initio,

laborans ipse, materiam, calcem

ferens.
et viros
psit.

el

osmenta

//

perturbationibus, odii et invidiae ducuntur.

//

//

Equidem, si quid in sociis non probassem, pedem non intulissem; aut si intulissem re
,

Multos hic non adolesoentes modo, sed genere et litteris olaros-Societati adaoriUis mag-istrum monim et pietatia Busta-

comperta, statim retulissem.

mantium, aetatejam etprudentia gravem, pra

fecit. Libentissime vero eterifl aggregabat, qui grandiores natu et integra aetate Societati se addicerent idque multis de Oausis. Primum
:

rjirgie

iw-lw
//

//

/<

Sed illud quomodo refelles, adolescentes hujus familiae esse omnes; senem, quem canities commendet, atque prudentia, neminem? Hic Franciscus Si mater juvenili aetate est, non senili, quid,
105
iuterpellat C3esar
:

Mox

quaeso,

mirum,

si

et liberi ejus juniores sint?

multumquc dclibnaiieam vitaerationemampkwantur; eademque constantia ad extremum usque spiritum n

quia judicio maturo, diu
tes,
ii

Et

si

propius inspicias, cani non pauci nobis

nent. Deinde, quod juniores

magnis Bumptibufl

quadragesimum aetatis annum ago hicque meus, ne longius abeam, itineris comes (Bustamantium significans) sexagenarius paene So cietati nomen dedit, tirociniumque ponere vir C " doctrina et modestia singulari, minime de se
//

addicunt.

Equidem sextum jam

,

et

multisque annis edueari, incerto ctiam evcntu, debeaut viros vero,decursojamstud.oniin spa>
:

//

cio,

statim Societati utilem navare operam videas, cum docendo. tum oonoionando taleamo*
,

do

siut,

qui parvulorum simplicitatem, ut jubet

Christus,

cum morum

prudcntia conjunxerint.
m.
,/ui)

trectavit. Caesar introire jubet, et

agnitum

memoria repetebat quod olim Neapolim missus a Joanne Tavera, Toletanorum archiepiscopo, secum de rebus arduis egisset. Triduum cum caesare versato, jamque itineri
sibi

olim

108 His Franciscus facem exemplo preefere bat viamque monstrabat hortando, urgendo,

tiruin

but,

consolando et revocando, cum freno alii, alii calcaribusindigerm.t. l>eucompita publica, praeeunte canentium puerorum choro, catecbistaj

accincto,

ducentosaureos eleemosynae vice dan:

dos Carolus curavit

sed se

modicum id esse testatus, jam bonis exutum privatam personam

Cujus
si

Dc supcriorc itcm verbum explanabat. Erattum forle in

ofSlcio fungrebatur.

loco

l)ci

tirocinio,

qui a lancium sordibus abstergcndis abhorreret,

sustinere.

status conditionisque respealias

ctum haberet,
cap.xii

numquam

majus a

se bene-

ficium accepisse, agnoseeret/'. 106 Pintiam revertit Franciscus, ubi

dtef/,

invitusque hoc onus, ceter.i libenter, BU -ipequem ut inutilem metum exueret, ret ctante illo, Francibcus aquam sordibus inquina
:

domus

PJ"Wum
"f

&prfmanea

ad tectum perducebatur, crescebatque indies sociorum numerus. llle vero et in aede nostra
aliisque templis frequenter concionabatur. Hic

tam, qua tum orbes laverat, avidius hauflit. Adolescens, rei spectaculo fractnfl, ad pede accidit, veniamque postulavit.Collegium Septireota in macense aliquando Pintia ingre u culinam tendit coquum ignotus rogat, numquidjubeat hodifi se illi operam daturum. At ignarus ille, quid nosset, rogat. a Nihil , ait Franciscus. Quae tamen rectius jra3stare et in
,

cum

plerique

ad eum

aulici confluerent, ut
saluti con:

suis potius rebus,

quam animorum
accepimus

sulerent, dicere solitum

" " " "

Quam

pauci mortales ex urbe Hierusalem huc commeant plerique omnes ex zEgypto veniunt, ut nostra opera ditiores potius, quam melio:

//

quo minus aberrare

soleo,

hflBG

BUnt

paviLfl

mentum
igitur
//,

verrere, ollas absterg-ere.

ait

res fiant. Respiciebat

ctum

divinitus, de

ad Antonii abbatis diquo Palladius g memoriae

V.

//

//

gine obsitas.

coquus, Ille vero

ollas illas fictiles, fuli:

Et libenter
'6b

diu-

Ovtobris

Tomus

que

rKAXCISCI BORGI_E CONF.

VITA
260
A. P. RlMDlRIULt.

qm .i..itesit,

dum

graves oba coraite ad res

ctus

utsummireg-ismensisapponatur.Gran.
:

txcmplo j>ran-

moraque

m
.

lt.nerc

luj^.-, ~-

cessit. Fores

inde Iap.de tempesta noete, altero pulsat. eolleffii

frustra

....__. . d.ss.tam, iC
.

q ua nobis restat via dis adhuc valensque Olyssiponem pertriduum vivus illud praeterque fidem vin ffam. Inopinatum naturae ieg _-_-_.-, .. __ natura; leges consuleres, nen non sum, et, si
-

immo

intra

tamen ad iltonn us, p arcttMimo somno soe c8pti _ |Ua lo .- m sapor patercnt domus en.m dum fores aUquando
deeidebat
.
,

MU* noeto
> ,

P^
culi

^^ ^^
,

fijus diei>

haust0

^.

purgata J h maco,

-ertius Jam dles lU _. habujtque me jus cum . Catharina re g. Ua missi doraestici

alvus est, et vis raorb, re -

ta ebsceeseret.

^em

,..-,

^.^
retur;
illa

ibuscum postridie itinen se Olyssifuit.

omnino expers

Tagum enim

flumen

piet-ti

summam nft , et vcationc affitata, mb.lo Deum, me, fcr.s .ps.s lc luptatemi mollibusdumpetitniv.umffob.s, ,,.,,

,,,,

a,cbt, nrortarit...Credocqn.dcm ferastimulis.etarund.neraa.e

capit jo-

tempestas est, ut trajiciente, ea subito exorta factum sit nihil, quam ut aquis mergepropius
navigia non pauca procella nunciato, Xobriperierint. Regina adventu flumini vicinam, amoeregiam in villam

cum

et alia

_J

impeller ni &c enira sc d urgerentatque . ,,, it nivcm sicut lanam Qui dat . Vates ait . " Nobilii-item bula.n sicut cinerem spargit adscnptus erat; adolescens hic sociis recens paupertateque .,.. tamenexercitationibus ut facti pceUladomesticaadeo non capiebatur,
,

,,. aeiec.utuui bodie aelectatum

. :

qui

tamen

nonme

lede-

gara, claram.deferri jubet: nitateaerisque salubritate apparatu accipiendum curat. omnique regio

WJ^ ^^
domum
ostendit.
nistri rati,

ad

Rochi Societatis

Professorum Pro fesS orura Olyssiponem maturare se

divi mmque

112 Collig-ere itaque farcinas jubet. Reg-ii miquod res erat, eo festinare, quod reillum
long-e

in

instituto resihret. njtens, a suscepto vitce

Cum

gium
piam

luxum
illi

fugeret, et sociorum ino-

J^

pmid^. ^^-

dam

constantiamiservannihil Franoisci alloquiaad vaticinans ait: " Sinite abvalcrent,sociis

!

re

nondum enim
ethanc
Post

credite, post rc
rl

maturuit. Revertetur, mihi ipsam judicii imbecillitatem

apparatui anteponeret, hortari valetudinis habita ratione, ne intempestive in viam se daret. At nihil ille remisse ag-ere, et
instare

ipsa corriget.

rii.

Nec vanus augur Francnim idem ecclesiastica digm-

noctem ibi transacturum se neg-at. Incommodum haud dubie cum sociis Eranciscus
;

accepisset, ni

providentia
ipsa nocte

quadam

effugisset.

Socictatem tate sponte se abdicans, in

revertit,

iterum usque diem pie vixitque ad extremura

Eadem enim

oonstanterque, ut ceteris omnibus

esset singulare.
,AI, XIII,

exemplum

extremis usque Indiee rans, pestilentem morbum invexit, multique iis anni horis ubique gentium consumpti. Non
dissimile divinae providentia?

ventorum procella, ab finibus vehementius spi-

110 Decesserat per

cjus sceouli lvii. a. d.
Di8

idem
iii.

fere

tempus anno

exemplum appo-

Mittui a Caruli)

Idus Junias Lusita-

nd Catha-

rinumjoannit
111,
irijiit,

Lutiltiinx

tibus olarus,

arivx JoannesIII, princeps pacis, bellique pietate vero in Deum religioneque

olim in itinere Suerus Vega, Joannis Vega. Hispanias prassidis filius, in idemque hospitium diverterant cumque frigus igne

nam. Occurrit

ei

viduain,

primusolarissimus. Sooietatem raaxime fovit,

que
ociosad Be in

depulissent, secessit, ut solet,

Deum
:

oraturus

regnum traduxit; domos

Eranciscus.

Vega locum

retinuit. Post

non diu

regia liberalitate attribuit, collegiaque a fundamentis cxstruxit. Primus idem in Orientis In-

cubiculo raptim noster egressus

inquit,
:

periculum praesto

est .

'/Eugiamus, Dictum ac fa-

diam

looios misit. qui gentibus densa oaligine dissipata, Euangelio_e veritatis

illis

barbaris,

lucem importarent. Luctuosa ea mors

Christiano orbi universo,

cum

tum

Societati fuit:
et

quflB et

parentem amisisse simul

Societati.s

patronum

videbatur. Frauciscus Catharinam, regis conju-

ctum vix domo digressis , tectum decidit omnes oppressurum, ni cavisset Franciscus. Pii nimirum in tutela Dei sunt. A morbo recreatus confirmatusque Lusitaniae reginam et Sebastianum nepotem salutat regDi item dynastas, legationemque exponit. F
:

nomine, pia epistola, instar procerum, sed e militante fulcrorumque Ecclesia) Dei Hierusalem in triumphantem cum placitum
g^em,

communi
:

consolatur

esse

quidem reges
j

ANNOTATA.
a Psalm. 76, f. xi. b EispanicB civitas est in Extremadura regni Legionensis provincia. c In regno Legionensi. d QiicV Hispaniae Bseticde caput et archiepiscopalis civitas est, incolis Sevilla.
e
f

fuerit, transferri. Praeclare

cum

illoagi, qui ter-

renum hoo regnum cum

felicitcr
:

oalesti perrautsaset,

hortari itaque, ut regni

gubernacula

non detrectet,
adolescati.
yemino morlii
prriculo defungilur,
' 1
1

dum

Sebastianus nepos imperio

Nec diu
__.v

post, in

Lusitaniam ipse subse-

Anni

1554.

cutus, coasaris jussu

stis -

qaam

magnis de 6 ._., _

cum cadem et cum dynarebus egit. __uv.i.-_u nondum lB uu8 _ 6 ... Eboram uuuuum

adierat,

oum

ardentissima febri, qua? *

in

mox

Simile donum ceesar alias etiam oblulisse Erancisco videtur.Vide Comment. praev. num. 217 item num. 201 et seqqubi deccesariset
:

morbi violentia
"1

delirium pestiferum vertit,

Prancisci colloquio

dtspcrationem medicorum laboravit. IudictaB preoe supplioationesque jussu principis Cardi-

nalis Bborensisfe. Jacenti jamincollegio socioniin, deplorato ao pssne deposito

lacrymantes

aderant medicus regius l et socii, quibus nec opinato Pranoisous Our , inquit, laerymas Erustra funditisP An ilhe morti me erinient. morta eripient,
:

si
ii

Deo visum,

in

patriam ab hoc

lio

revocare? Sed

me vitee exsinondum marturuit hic fru-

plura reperies. Lausiacx cap. 26. h Anno 1554 est autem Septimanca (Simancas) regni Legionensis oppidum, sexpassuum millibus Vallisoleio distans. Plura vide num. 187 Comment. prxvii. i Psalm. 147, >\ 16. k Henrici, rf.-L, 89 Comment. prsev. Wenrini de quo num. q<

Ristoriie

.-

Barbosa nomine.

CAPUT

DIE DECIMA
261 seditionum initium; libellos impios a etfamosos vulgus spargere ausi el jam vir-

(quod

fere

CAPUT

VII.

g-iues

CarolumVorationefunebrilaudat;
missiones aliquot instituit
;

ZXS^2S^.
amque tempus,
el

dicatas tabes illa ooouparat. 116 Iu his ipsis oonjnratis aonnuUi sooioa, utconscios, falso nominarant, in eandem oau

Deo

*
.

p.

Bihm.

***.
de r

MU* r

al-

ejus

filia

veritaa, diluit lVr-

dinandusValdesiuSjHispalensiaaroniepisoopua,

terum in Lusitaniam
iter suscipit
;

et

Romam

bis Vicarius Socie.

tatis

constituitur

Omum
Clf. ilf.

Carolvm oralione

d:reddit

revertit caesari g-estae rei rationem de animi salute et asceticis frequens

enim ad inortem tum se compaoptabatque vehementer, rationes antearabat, ctae vitae gestique imperii Deo summo animorum Judici probare. Franciscus misericordis
sermo. Carolus

idemque censorum fidei princeps, udicibus negocium dedit, ut soaioa in templisvioisque a calumnia liberarent, e1 aonorinoa praadicatione in itegrum reatituen H pali quoque in BaBtica, in sooiosincumn ruiumuiisque petere factiosi ausi at, quod mireris, ii ipsi, quorum intererat, omni ope pro veril niti. Honori tamen nostro (ea nimirum vii iu omnem partem veritatis) consuluerunt boni nosque pro oonoione innooentesel integrospu,

blioe prajdicarunt, ipsi rtiam

Dei atque clementiae commemoratione languentem erigebat. Nec fefellit de morte vicina augurium. Vix enim ccenobio digressus Pintiam attigit,cum tristisnuntius allatus,caesarem obiisse
A. D. xi. Kal. Octob, anno Salutis m. d. lviii. Tabulis exequendae voluntatis ultimae, quam ratam haberi vellet, Franciscum nominat. Permo-

Dominican83 familiae sodales. Nihil eat tempeatatibus advei que fractus Francisci animus, quin e1 fortius,

palmaj instar, nitebatur b. b 117 Christdphorus Rogius Sandovalius, quJ u.*w. post e.\ episcopo Ovetensi c e1 Paoensi d u,unat Bispa- '"
lensisarchepiscopus decessit,Franoi cumamanter monuit, Asturum montiumque incolis <-irca Ovetum habeutibus, non Bolum viotum in

summa temporum diffioultate, ex

norum
caput
aliquot sterilitate deesse
est,
;

lestum vero id

ei accidit,

quod animam agenti

continenti an sed ipm.l

Carolo prsesto non fuisset, ut patrono optime de se merito postremum hoc officium praestaret,

et caelesti

etiam dootrinaa Chrlatianaa prueceptfB Panis frequentiorem aaum. taturum

licet

oeulosque morienti clauderet.

funebrilaudat,

enim ager,
fu-

optimorum
in

ferax

equorum

est,

114Post tamen rog-atus non detrectavit

ing-eniorum non item,

agrestibus prflBsertim
:

nebri illum laudatione prasdicare Pintiae, in aulicorum frequenti corona adhibitis regii Pro:

phetae verbis
//

Ecce, elong^avi fug-iens et mansi

Factum praedicans heroe dide hostibus toties triumphas-

hominibus. Adeo verum illud Nou oinnia uno solo caloque nasei. Nec mora, Pranoiscus ad Joannam, clarissimam Hispaniaa princiquae, absente in Belgio rege Philippo, imperabat, Ovetensis agri inopiam animiaoorporibusque sustentandis retulit opem implora t se iu partem laborum venturuin mi.ssuniiuqur
:
\

in solitudine a.
;

pem,

guum
set,

qui

cum

tandem se ipse vicisset. Nuncio enim rebus humanis, imperio et regnis remisso, secessisse, privatumque egisse. Coronas, sceptra, fasces ad
Christi crucifixi

socios, qui

rudimenta dooeantet Bacra procu-

tiouem

g'esti

pedes sponte posuisse quo raimperii, mortem longe ante prae;

rent

sed quando in tanta rerum

omnium

indi-

gentia, ut auni tempus crat, inanis venter au

sagiens,

commodius redderet Imperatori sumfelicitatis spe. lllud in

mo, cum bona aeternae

ribus careret, rogat, Asturuin inopiam ablevare vellet. Sic euim fore sperabat, ut fructus

Ctf. XV.

bretu caium-

ad posteros transmittenaetatis anno nullum diem abire passum, quo non horam orationi meditationique tribueret, neg^otiisque demeret. De morte demum, quaB ad aeternam vitam janua est, sermonem Franciscus clausit extremum. 115 Per idem tempus Pintiam occulte invaserat depravatarum in reliff ione opinionum lues luque malum, quo occultius, eo penculosius, parvis provinciam ut fit igniculis ortum Hispaniae inflammasset commune innisi ad cendium restingmendum mature, atque alacriter
ceteris
;

memorabile

et

dum Carolum ab uno etvicesimo

non poeniteudus animorum collig-eivtur. Vetufl enim fructuosumque Societatis est institutum, p
in pag-anoruin agTo

excurrere, et quasi lega-

tionem

Dei

Princeps illa, pendebat, Asturum innpuc sublfvamla- ijnatuor aureorum millia ex aerario publico oumeranda
rent,

docendo coni-ioiiandinpir oliiiv. ut ad omnia pietatifl offlcia pro

curavit. Haec ut pauperibus viritim di.stribueduo socii profecti, Petrus Saavedriufl et

Carvajalius,

agrumque

per se sterilem,

liviui

verbi semine ita coluerunt, ut tuin primum natividentesque, qui C83Ci adeam diem fui <-'nt,
sibi viderentur.

Philippus, rex vere Catholicus,

fidei

et quaesitores

advolassent. Mali orig"0 haec fere memoratur. Dum caesarem augustum flos Hispanicae
nobilitatis in

spaniam
die

118 Missi item a Francisco BOCii extra ili- eiAfrioam mmionem in Mauritaniae Caesariensis orbem, aotl " uic

in-

Germaniam

ceterasque hac labe

Oranum e, quam olim Icausium alii, alii Madaurum, L. Appuleii patriam, exi bimant/.
Quae urbs in Africae ora sita, Prancisci olim Ximenii Cardinalis, et Toletanorum archiepiscopiopibusauspiciisquecapta^.pra' sidiis nunc Oatholici regis tenetur, adver oi Maurorum incursiones. Exercitus ex Biapania navibus eo deportabatur, ad gentcs illas, Chriatiani nominis
acerrimos hostes, debellandas, anno, opinor,
nostris, M. d. lviii. Ig-itur missi a PranciflCO e alter Martinez, qui post martyr Petri duo,

commercioque et disputationibus (quae damni plus, quam commodi adferre solent) contaminati nonnulli
infectas regiones sequeretur, usu,

venenum
ab
iis
,

haereticae pravitatis imbiberant, edocti

qui

a fide

desciscentes, in alia
tatis et

ut tranfugae majorum omnia blasphemiae, impie,

atheismi abierunt. Conventicula itaque nocturna et conciliabula clandestina cog^ere

obiit

; :

VITA
A
,.

S.

FBAXCISCI BORGI^ CONF.

vita3

Buidi-

HBIIU.

iusidlis. Alter Florida, insulanorurn hi obut rn nonuu, n j c i iU s. " Domcnicmw. Eductis veroPetrus, cognomento

Dmm

Xemcopi^^^

navarent. ^tan^teimi decubebant, operam pi*sto eflse

BOCii ussU belli dux, in urbe militibufl, quadringentifl

*^
4

Pontificis exemplo, stomi, et Gregorii

episcopi officio, penitus explorata, Chrysoreddidit Scripsit re

spoute abdicato innocentia et sanctitate, iterum suisque cellae coenobii se

De Cucap. XTlll
iler

~S

litibus

majora reserva gnoillilmperatori Deo, ut ad S

,

Knt^
Cfe

animum

in

praslioaddendo

Qimadinternecionemexercitu,
qll
,

llsqU( ,

cladi
Pofll

superfuerant,

penculum

ipse Franciscus, ad ora121 Colligere sese et et solitudinem festinabat. rationemque,utsolet, fines, ut a publicis Profectus itaque in Gallaeciae occupatum habebant, se negociis, qU83 nimis quaj urbs hodie noabduceret Portum venit, est oppidi Calis : inqua portus
:

egregium. RA Pastorum, volumen

men

retinet,

Ke,ita?unt.

rever^ Ui Hiflpaniam

Kerum scnptores dequc adeo, ut Hispanicarum

tradunt n,
toti

provinci^

nomcn mditum. Ea

m
CAP. XVII.

ortuorumfleinnumerumrelatos,flacrifletiam
compererunt.
ragresso,

passibus mille circiter et quingentis

ubi in

Duno

flu-

rite peractis,
4,1')

alierwn

SemeJ iterumque Lusitamam sociorum coliorum duntaxat gratia, edne olatiumqueotioseadferre,in. B

.

fustrare,

mnonfuerat.Commodumjampereaipsa PU
,,,
Q

imminet, loci mine, etsitu saluberrima. Hicolim Franciscus ingenio concionibus, ut Strada commoratus, assiduis vehemens, magnos anin dicendo acer et

Oceanum

influit,

princeps, Cardili.nnrus, Lusitani*

adjungere afflrmabant, ammum a etiam interesse medici Pintia>obruebatur, avocarc etpecuris,quibus igitur socns regrinando relaxare. Prflemissis FerrarioefcFerdinandoPeduobus, Petro Paulo Theologiam docerent, in Lusitaniam
se
his
rez,

Francisco, ut mittepetieratque per litteras a litterarum duo utque rentur doctores saorarum gravaretur. Valetudmifl ne
;

demiamque

aii8(quiet8ebafltianoinAfricanaexpeditione acatenuit) Bboree collegium cfflB o l regnum resuoSocietatisfidei commiserat;

erat et Franciscus notea fructus retulerat. Dclatus anni m. d. lx rectaque ster Kal. circiter Sextil.
in

xenodochium Rochi Amatoris pertendit. Vix

desilierat,

jam ad pedes

cum Rodericus

Pine-

accessit. Citus episcopus Portuensis salutatum admirabundi, cognito quis olim Franves item
illi totius in cisous fuisset, atque ob commissam Hispania Societatis provinciam et modestiae nomine observabant. Postularunt socios, eo mitte-

ret,

qui

eum agrum

divini verbi

semine excoleuwfefc,

rent.

qui

se contulit;

oietateque meritum,

Sout principem bcne de Ecclesia salutaret, oum officii causa

122 Annuit Franciscus irapetravitque, bona cum episcopi venia, sedem sociis et sacellum.

tum gratiasetiamsooiorumnomine
,,

ageret. Ac-

|lhj

|,.

o,,,ni offieiorum et caritatis

genere

pari comitate,

ejusque frater quacionabatur Dominicis fere diebus, vernis jejuniis, in sedesacra, audiendraginto dierum Hic, cum de te oupidissime Henrico Cardinali. habendis via fessum orationibus ad populum onerandum quidam negarent, instabat Cardinalis
11
:

qua cum olim Joannes III rex, Ludovicuscomplexifuerant.Con-

Re item juvit Henricus Govianus, vir nobilis, ex eorum numero, quos Strada antea Christo mutata in melius vita, qua virlucrifecerat tutis odorem caeteris afflabat civibus. Pauperes
;

alere.ministrare etiam ipse in nosocomiis assueverat Deo et Societati tres filios obtulit, do:

mumque
lue,

attribuit.

Grassante in urbe Portuensi

pauperum curaru incautius gerens, occu-

buit.

Non

nara,

fugit Catharinara, Lusitanise regiFrancisci adventus, cui per idem tem-

Nec postulo
:

inquit,

disserte conci-

u n
//

onetur abunde erit populo, miuique, vel suggestum oon icendisse eum, qui omnibus sese boniB Bponte, Christi propter amorem, abdioavit,

pus peramanter scripsit, lsetari se, quod eam urbem de via attigisset ; civesque et episcopum

cum

senatu optasse, socios mitti collegiumque

excitari.

Idem
esse

sibi

pridem votum

fuisse, ra-

tumque
Henrioum cupido incesserat
et
fuisset.

velle 0.

Tale portuensis collegii

fn

LruUaniam

120

[terea

et

principium

fuit. Ille etaetatis

immemor

et vale-

Pranoisoi

invisendi,

aoademiae lustrandae,

quando absenti integrum nunquam

ductus itaque
ditur.

De-

nobilitatis flore,

omuibusque

aoademiaa ordinibus, et sociis colleg'ium ingrePranoisous

",

pro

foribus

praestolabatur.

optimo,princeps amplissime, omnes teomnium eetatum ordines,doctiquehomines hOnoris gratia, ut soientiaa parentem, deducunt: hio quoque, licet indoctus ccetus
Jure
inquit,
g

Eucharistiam manu tenendo hortari, pueros aere campano vicatim ad fidei rudimenta discenda evocare. Quare velut hominem, caelo delapsum, suspiciepant omnes. 123 In secreto hoc secessu libenter acquievisset Franciscus, sed Pius Quartus Pont. Max. .... ,, .... missis littens p, honons gratia evocavit. Nihii
tudinis, cuncta ferre, agere, concionari,
,
. .

c* p

XIX et

""

mssu
p

vero antiquius Francisco,

re,

quam

Pii jussis pare-

uimirumet cooum
m

significabat) tuusestti-

tametsi fessa jam aetate esset, et a valetudi-

11

bique devotus.

Adduoitum
obfirrnato

nullo

modo

po-

tuit,

pugnante
illi ***'

licet,
:

diuque urgente Henrico,

ut

capul tegeret

enim nuimo hono-

ne non satis firmus, astusque anni a profectione deterreret. Regi mox Catholico Philippo, quod erat, exponit egredi se Hispania jubente
:

lvni ' '"

1,

"*-^'> -^'w affirmabat. AUUCSKilb CU lpSU deberi serio iiuun uiauai, Accessiteo ipso
et

Pontifice

quem

penes
esset

ut Christi vices ge-

tempore
oppido,

demque

Birgautiuus dux k e ViUavitiosa l Henrioum, Lusitani principem, eaopera Franoiscum salutaturus. Poat

hominum rerumque arbitrium orare itaque bona cum venia proficisci liceret. In viam se dedit, ardente etiam tum
rentem,
:

summum

Franoiseuset collegium Bracarensewi lustravit, nuper aadifioari QCBptum sumptu Bartholomaai,

canicula, anno m. d. lxi. adscitis sociis Petro

Martyrum cognbmento,
nioi,

e familia

divi

Domi-

Saavedrio et Gaspare Hernandez sacerdotibus, et veteri comite Marco. Terrestri itinere Gal-

archiepiscopi

qui singularem

cum dootri-

liam attigit Narbonensem et Provinciam. Lau-

na pietatem ita oonjunxerat, ututra re preestarct, iucertum esset. Socioruin hic opera iu eommisso sibigrege uti velle prae se fexebat quod re etiam praastitit. Post, ut erat summa

retum ubi venit, lustravit supplex a3dem sacram Deiparai Virginis Lauretanae religione simul et loci majestate hominumque frequentia commotus.
:

124Post

DIE DKCIMA OCTOI.

121 Post A. D. vii gressuSj iucredibili
f^om'
IOT

Idus Septemb. Romam insociorum omnium gaudio acceptus. Pius roguitoadventu, cubiculi intimi pra?fcctum salutandi gratia extemplo misit, expectatum diu, adesse. Ad se ut niigraret, rop- a t. Franciscus contra comiter pro officio gratiisactis, reousare. Postridie ejus diei
illuxit,

dumlis Xtmeniitom.iHispanuv

Illuslr. P9-

V P Hlim Mllt.

g Anno

1509.

gushanni

h Barbarus oppidum in regno Trimiseno. i Commtssum id prsHrium fuit dievrAu,

1578.

postquam

quamvis de via fessus nondum se collepedes, more majorum, exog-isset, PontinVis genibusque nixus, ter assurgcre jussculatus, rogando obtestandoque. Tansus, obduravit,

k Theodosius. 1 Brigantinorum olim ducum

mBmcai* HispaniaTarra
in Portugalha inter
ViOS.

sede,
>tas

Durium

et

Minium

flu'

dem

obedientiae imperio, pedibus aperto capite institit. De variis mox ultro citroque habitis

sermonibus, honorifice dimittens Pontifex, hisce verbis appellavit Nostrum est, te tuaque
:

n Vide AndrecV Resendii pro SS.Martyribus Vincentio,Ulyssiponensi patrono, Sabina etc.adBartholom,ri>m Kebedium, otem Toletanum, Epistolam.
Ub.
o Catharince litteras ewhibet 2, cap. 22.
fc,

//

sedulo curare,
usitato

//

quanuo raro et huic saeculo exemplo te bonis exspoliasti. >

in-

Ribadim
cap,
'
'.

CP
b

^
moriuoVieart%

,.tayneab-

12o /Vberat tum forte Roma Jacobus Laynes, p rapositus generalis Societatis, ab eodem Pio

^u
?"'

p Illas ex Ribadineira lib. scriptas vide sub initium

praevii.

wm

tran-

jy p on tifice socius additus Hippolyto Cardinali Estensi, in Galliam legato, ad Carolum regem ^'Jungitur. IX et Catharinam Medicem matrem, ut darent B operam, ne quid, nascente haeresi, in Gallia Christiana respub. detrimenti caperet. Alphonsus Salmeron, unus e decem primis Ignatii so.

Comment.

GAPUT

VIII.
i

ciis,

Romse tum a Layne relictus

,

erat, regni

Neapolitani in Societate praefectus.

Verum

post

non dia ad synodum Tridentum pridem indictam etnuncinstauratam, utrumquemisitPontifex. Eranciscus vicariam operam praestare locumque teuere jussus est. Cui muneri cum repugnaret, qua erat animi demissione, summo tandem Laynis imperio dicto audiens, acquievit.

Prapositus Generalis renuntiatur,

remque

Societatis publicam adincipit

:

ministrare
Pii

propensus

in Societatem animus.

Domi omnes

socios hortari,

collegia lu-

ad pietatem c.alcar addere denique ad virtutem verbo et exemplo impellere. Publice vero in divi Jacobi festis diebus
strare, re consilioque
:

ad quem audiendum purpurati Patres, leg-ati omnisque adeo nobilitas confluebat. Gessit hoc Romse munus annos aliquot, dum, dimissa Tridentina synodo, Laynes rediret qui
concionari
: ;

per littcras sociis (qui con- lid. m. ventus in auis quique provinoiis egerant, ,krl selectosque binos provineiali PrfflpositO additOS, '" *rWtow*
-

Evocatis undique

cum

auctoritate

Komam

miserant) veritu

Pran-

cum

in

gravem morbum reversus

iucidisset,

insequentis anni ejus saeculi quinti et sexage-

simi xiv Kal. Febr.

sit.

Igitur exstincto Layne,

nuit

supremum vitse diem clauvacuum rursum telocum Franciscus, communi omnium sufantea re bene gesta, probatus. Rebus,

quod evenit, ne, inquem omnium oculos conjectos videret, invitum se ac repugnantem Societati prseficerent universEBj occurrendum ei rei tempestive ratus, Salmeronem paucosque sacerdotes a, re mature deliberata, ita oompelciscus,
lat

-/

Tametsi, Patres, ine ccrto soio OOD idoneum, qui vcl miniinum in Societate
:

aati

mu-

fragio,

C quoad licuit, ordinatis, ad omnes Societatis in Europa provincias, quam citissime tristem nuncium mortis Laynis transmisit simui monens continuo conventus agerent, et novo Prsenosito deligendo, bini quam maturrime Romam advo:

//

//

//

larent.

nus obire queam, dum me ipse indies magis magisque ad unguem exploro tamen, ut p sunt varia hominum incertaqtie jmliri.i <h cam, quod sentio. Pnesa^-it animus, pereorque, ne invitus asociis eligar, oeterisque hoc nomine anteponar, quod ct vicariam opcram, morte Laynis, pragstem Societati qnoilijijr
:
,

ANNOTATA.
//

nescio quod exile

nomen Ducis
quid

abjecerim.
\

Quam

ob rem,

nisi

secn.^ robis

ideatUTj

a Psalm. 54, bri

y. 8.

Aliud orationi

illi

fune-

//

argumentum ex Herrera, qui eidem interfuit, Alvarus Cienfuegos num. 219 Comnempe hoc ment. prsevii laudatus assignat
:

//

//

Thren. Jeremise
est velut

2,

V.

13

vel cui assimilabo te, filia

Cui comparabo te? Jerusalem? Magna

animus est, socios deprecari omncs obtestanque per Ignatii memoriam, ut quemvis potius, quam me, huic muneri obeundo deligant, cui ex omni numero me magis ineptum esse nemincm, cx animi sententia affirmare
liquet.

Quod consilium

vobis probari vclim.

mare

127
contritio.

Patres

vero, re mature CODSideratfl

,

luii ntnittu,
,

b Eas turbas latius explicatas habes

xv

Deoque precibus consulto

Deinde
ta
*a

contra
coacto

sentiunt,
re

Comment. prsevii. c Ovetum (Hispanis OviedoJ situm est in u uveium (Uispams uv.emy .. . regno Legionensi et Asturue Ovetanx caput

summa omnium

consensioijc
:

pon

dent, in alia omnia

ire se

Biientio
]

iF^cognomentoAugns^provzn^Extremaduras caput est, incoUs Bada.oz dicta. emadur* e In regno Algerii.

f

^
enl

C0DS ili um illud 0D

anjffii

prcmendum

vider,

m[eiia06 JIJfca
ius

visum g^J^f^
fuisse

iri

: :

Vide

Alvarum Gomecium

lib.

4 Vitse Car-

cogitationes.

De

moruuuiD abditas eDim esse mortaliun a|jd t(w enim illo deligendo, ut Bocietatem administ)

DE
264
A. F
NEIBA.

S.

FKANCISCI BORGIJ- CONF.

Tiburtino g eam imbuendi essent. Episcopo ut templum S. AnDeus mentem indiderat, traderet, quod in colle Quidrea? sacrum sociis
rinali visitur.

deiideli n.,ihrriinntur piorura. .JTi ^f,, D gnbernentur piorum. Si jus Spiritu coetus tum

ue missaiiia

i^^

fecile viderent i,ro.ur, quod nolle illum

Nec diu post eandem beneficen-

&iute*_ fore tergriver.Br. W*; pervicwiter ad tac

.equoeegeesiteubm^oeub. ommumque suffragiw, , oeo altiusest, eonsen u rn.-.gno omninm .^us^neralis
SSiareuuutiatuBportridieKel.qmnefa"'
',,,,
ri
|,,

m(

iUe,

nil.il

sing-ulari

dedit Joannas Arag-onias, q U8e tise voluntatem Columnse nupta, nobilissima matrona Ascanio fuit, et in socios lipietate in Deum

beralitate.

Domum
in

enim

in

eodem

colle annu-

osque reditus attribuit.

]31

Idem

omnibus provinciis Franciscus

quaadpietatem informarentur,
vero
-

,,.,

sacer es ,, vireini- Vieitatiom

cuique tironum Societatis teneri jussit, ut sua

Qje^tadigDitate

pereulsue

ammoque

P er-

domus
cens,

esset, in

ut se turbatus, tantum abeet,

,,urg..re verbis

specimcnque sui darent, qui se Societati re

potuerit,utBermonemetiamimpedientomnmo
[

Deo vocante, addixissent. Alterum item

CHTnt
condi

^Plum
curaf,

"0^.

Mperatarea,quodvel _ argmebat. Summa

saIpse vultus et color liom Imtitw binc est

iltctui,

manavit. cuta, in provinpiasque facta re divina frrat.isque DeduotUB, I:! s

m
_ _
tj

a ' :,is>
HllI11

""""
'

^^*^
*" ille,

Deo

,^

instituendum curavit, collegium in provinciis alicubi appellatur, ubi iis hodieque Seminarium humanitatis Profesartibus imbuerentur, quae docere commode posset, necessori, qui alios sari viderentur. Cumque recens nata Societn S tas

bene

inquit

prudenter judica

rlZn^nd^t
vide-

stis,

pomultumque vidistis, qui Franciscum virorum numetanto insig_ium Bimum

. (

adolescentes

tnncesset.omnesTransal P inarumgentium tuncesset, omnes Transalpinarum gentium Romam bonis artibus instruen-

rodeleg-istie.Quod Ecclesiffl
t

commodum

dos mitterere incredibili sumptu necesse erat cui incommodo Francisci consilio remedium

ure

,,

bus meque
ubi

hominiSocietati, ut eventus ipse Deo, approbantibus , post docebit. *

Domum
trcs

oum
fecil

sociis revertit Franciscus, pri-

usquamcoetum dimitteretin provinoias, ad Paperba

:

adhibitum, ut in principiis docerentur. _Edes E item sacra domus Professorum paucorum capax erat, cum multi ad rem divinam et Sacramentorum, hortantibus sociis, frequentem usum ac
verbi Dei

animadverterent, quantum
:

sermonem

confluerent.

Hanc

ig-itur

rog-are onus infirmia humerisimposuissent veuirent, ne humo afque m partem laborum uccumberet. Ilortarentur, admonerent, flictus ,,.,,.,,1, reprehenderent, si, ut res sunt huet opus foret, officioque ipse deesset. Re adjuvarent simul et prccibus. Juoonsilio

ita-

amplissimo Cardinali Alexandro Farnesio Deus mentem pariter injecit, ut et pietatis studio, et

Franciscum amore adductus, aug-ustissimum templum a fundamentis exstruendum curarit vidcritque ad tectum perductum augustum in
in
:

manffi,

primis, sive architecturse artem spectes, sive

i,

mentura
litur.

inquit, faotus

sum apud

vos. Si
tol-

oneri ferendo nonsit,

onus
:

cum

clitellis

ii

//

//

ii

imperium [dem vos facite oneri impar videar. Erit hoc divinae g-loria Societatique emolumento, vobis, Paet tres, perutile, mihi denique commodum
tollite, si

tanto

ornatum. 182 In ceteris vero, quibus Franciscus curis angebatur, frequentes erant HtteraB ex omnibus oris, et quidem principum in repub. virorum, ut somno sajpenumero tempus demere opus
esset, si

nihil inter ne-

gotiaplurima
<ie

precibus

re-

miiiens.

omnibus satisfactum
:

vellet.
:

Alii

enim

pergratum.
1; l)

socios
diotifl

Mltam

loofoi

Assurrexit his

Franciscus

ceteris
:

mMUbuiopomitlit,

ramnavafuroi ordine,

allacrymantibus gaudio, surgere vetitis mox singulorum pedcs humi exosculatus,

etiam oomplectitur, comiterque in provincias disoendentes dimittit; la_tos, quod Ignatio et

ad se mitti postulabant nonnulli collenonnemo rog-are, ut pro gia apud se excitari sua Deum precaretur. Quod et incolumitate olim regibus studio fuisse, ex Athanasio disci-

Layni ditfnum, qui succederet, reperissent. Per itlcui hiiipii- Melitam insulam b terra marique n arctissima obsidione Solimanus, Turcarum imperator, cinxerat c
.

mus qui ad Antonium abbatem scribere solitum Constantinum refert h; ut se fidemque Christianam Deo precibus commendaret. Quamvis vero crebrae litterae multum et operse eripe:

rent et somni, nihil

orationi

tamen

destinati temporis

capta pridera

Rhodo d

diuturna obsidione, pertinacique conatu,

dum

equitibus divi Joannis, sing^ulari ibrtitudine di-

micantibus, auxilium
ro

ncmo

ferret.

Melitam ve-

et opibus H,regis vere Catholici,ad haec militari virtute Equitum, quibus eam olim insulam Carolus V imperator defendendam tradiderat e, Liberatam vidimus. Militum oopiis, qu suppe-

summi

Pontiflcis Pii vigilantia,

quo pietatis progressum contineri dicebat, patiebatur. Cum Deo enim potissimum esse agendum, in primisque ejus reg-num studiose quasrendum. Mox principum Christianorum salutem, a qua penad
fusse detrahi,

Deum

Philippi

deret reliquorum, Deo

ipso

commendandam.
CAP.
lii

133 His rebus ita ex sententia peractis, eo

anno Pius IV vita simul et cathedra decesserat i locumque dederat Michaeli Gislerio,
Quinti

Socios

tias

['ww

ju.-.-c

crant,

socii

additi sunt,
:

ex eo

aggregatorum Patrum numero qui militibus animum mentemque piam addere conaipso

rentur
(AT.
II

/'

180

S CiLS IU "'

iir.Z"umri
rocinii,

Prima jam cura, dimissis in Provincias luando ab ori 8' in e pendent omnia,
'

i Dominicanorum familia eg-regio, qui Pii nomen induit, talemque se moribus g-essi t k. Hic etiamnum Cardinalis Francisco usus perfamiliari et amico l, postquam ad Ecclesise clavum sedit, nihil in amando remisit quin

viro e

'

de tirocinii domo Ronise vujuiuuii, ilx ijua _. _. w oonstituenda, in qua juvcncs, qiii frequentes quotidie ex omnibus Kuropa' urbibus confluebant, Societarique adsrnhi cupiebant, ad pietatem rt * seribi cumehnnt. juI nintntoiY. et ,*i:.x.:
oitationes informarentur
:

rebus in arduis consilium ejus et operam frequenter uuuiuu.i, uuuiuiuuuiii jaui c liusuauio vju.v_uv.i adhibuit. Commodumjam e Lusitania
litterse redditae erant, socios in

iEthiopiam

le-

relig-iosas exer-

gatos premi et ^^^^ ~ proficere

. :

temporum iniquitate sudare, nec .__ praecisa jam spe messis colligendae
:

ne ignorarent, quo

Deus, qua ratione spiritui caro subjicienda, et animi perturbationes domandaj Denique ut pueri catechesi Christianas

modo orandus

in Japonia veroinsula,Episcopumsacris rite procurandis, in recenti nascentis ibi Ecclesise orig-ine, vehementer desiderari. Obibat _Ethiopiae regionem esociis Andreas Ovetensis patriarcha:

doctrinae'

quem

DIE DEGIMA OCIOBBIS.

quera olim Julius III, rog-ante Joanne item III, Lusitanorura rege, episcopum crearat m, nna cum Melchiore Carnero Lusitano. Hi socii additiJoanni Nunnesio patriarcha?, in ^thiopiam pontiticis Jussu proticiscenti, Ignatio etiam tum
superstite.

defugere soeios

m
,

aliisoue in
,

labores vero, nerwMill^L vero pmaila, morhMu

lT n0ed

A. P

Kiii.

denique pro Eo- ****

137 Plura
et ilhs

vero exstant

Pontificia *ere

Pii

o,

^JoponatSinosq*

IU
terris

David euim

JEthiopum rex, Lusita-

nise regis

opera a summo Pontifice, quem in Ecclesiae caput agnoseeret, mitti ad se

tempopibuaperneceaaaru, aingularia bocios ainaris mdieia et benevolentue

re

in

*i^i*"
Pn,,enti(,riam

emm

Yote

mstituto,

&om

pcanitentiaa adminie1

stri,
tes,

rogabat, qui eam Ecclesiam, in remotis Africaa siccisque terrissitam, paene dixerim relegatam,

Pontificiaauotoritate monaohi
theologiae, et

saoerdo.
diver-

sarum periti.nodos
nuset arduum,
te
iii

canonum Unguarum
oonaoientiea solvebanl

Judaismo inquinatam (baptizanturenim JSthiopes simul et circumciduntur n) purgarent erroribus, in

catisque expiabant.

peo-

Mag-numid Boolesiimu.

viam revocarent, rudesque Ulas natioac barbaras erudirent. Nunnesius Goam o nes
vix attigerat, inde in ,Ethiopiam cogitans et conscendere parans, in Beatorum sedes, morte

nt quaaounque divina poteataterns solvant. Visum itaque Pio I, ,,, quando munus hoc a variia varie abiri \

Societati

simul et legatione obita, migrarejussus, locum manusque patriarchae Andreae Ouetensi, socioet episcopo cessit. Nihil enim socii praeter dignitatis

sciperent, et in sacra D. Petri ffide fitentibus quotidie aures darent,

mandare, ut pcBnitentium ouram su' Bumma vigamqi nugestarent^potestatisargumentum.Aloiatum

itaque cardinalem, qui

nomen

et labores ferebant, honoribus et

tumpro

Oarolo Borro-

maso

ei

muneri

commodis omnibus

prcBerat, ad

abdicatis.

Hic simul

Pranciscum m
_,

in

B JCthiopiam
rura

venit, a Claudio rege,

Christiauo-

qui persuaderet, rem per se Ecclesiaa utilem necessariam.

188 Ille vero tergiversari primum ao daftig-ere; mox ubi se colligit, hao fere capita aupplicelibello Pontifioi obtulit. Perinoommodum id Societati futurum qui enim legitime
:

quidem sacris imbuto, sed lento homine non satis humaniter accipitur frigide itaque rem Christianam promovit. Qui vero regnum proxime excepit, re etnomine Adamautius, natura crudelis et immanis, in socios grassari, saevire et incurrere ferarum more insistit. Christi enim nomen extinctum cupiebat, nulla ut spes
:

/(

mflnom

ld

mu

nus ad hanc diem administrassent , iia eripi sine querimonia non posse ad bmc complurea in EcclesiaDei familias, vetustateoorrol><n-aias
:

propagandiEuangelii superesset. Vinculis enim,

fame, inopia et nuditate vexati socii, aliaque incommoda et persecutiones passi, ut solent,
qui pie vivere in Christo Jesu volunt.
Piw y

et sanctitate tius

morum
:

illustres,

ad quas

id po-

pertinere

videretur;

alioquin

praBteritaa

sese moleste laturas

sooiis
:

fraudi futurura et

damno

denique privatim quod, qui illud rau-

135
cis

Quamobrem justo mox judicio Dei aTur-

nus obirent, continuo

et obediente vinculis
nistri

Societatis iegibua solvi,

devicta iEthiopia, in ditionem illorum ty-

vellent,
creati.

tamquam
tiis,

miPiua

rannidemque regnum incidit, vastum cetera et incolarum multitudine frequens. Pius PonErancisco referente, Andream patriarcham iEthiopuin furori cedere et se ad majorareservare jubet: commodamque nactum
tifex re cognita,

Pontificia

jam

Lectia

navigationem, maturrime in Japoniam insulam trajicere ubi multos esse et nuper Christiauis
:

prolatandum ratus, nodosque faoilesolvi exemplo pcanitenticB PontifioiaB munus pro suo jure mandat, domumque QOD procul ab aede summa I). Petri, certumque stipendium ad victum cultumque corporia aasinihil
posse,- Societati

adscriptos audierat, qui confirmari et sacerdotio

gmat. Franciscus dicto audiens acquievit, stantesque e provinciis undique sacrarum

praa
litte-

manuum
dreae,
est,

impositione inaugurari possent. Anaccepto Pii diplomate^, injecta religio

rarum Officiorum simul

et

linguaruin peritOS
illo

evocatos, locat. Gregorio moxtcrtio deoimo Uo-

Pontifex,

quam eximere nemo posset, quod juberet tnm demum .zEthiopiam relinquere,

ma? sedente s Societas onere

frustra, optabat
:

levari, aed
in

salva religione et tuto posset, nullaque spes reliqua ejus Ecclesiae juvandae foret, hinc in

cum

munusque SUStinet usque diem commodo, opinor, publico

139 Ecclesiasten
itein

huno ^

Pontificium e 8ocie- --.-_..

concionandi

Japoniam insulam frequenter habitatam transiret. Ille vero bene semper Dei benigmitate
speraret, fore ut Christo plures lacrifaceret
;

tate tunc

deligendum putavit, qui coram in amplissimo Cardinalium conseesu de rebuadivinis frequenter dissereret.

""*" voluti,

et

Primufl hoc

munus
,

non poterat, quin in Turcarum aut prsedonum manus incideret. In his itaque aerumnis vitam egit diemque clausit extremum.
fotficisci htt;

iEthiopia excedere

obivit, Prancisco jubente, Benedictua

Palmiu
posl

Italus;

hunc aecutus
secessufl

Salineron, unus iudeeeni

primis Ignatii
se,

sociis, Bed

duodecimo

men-

nimimm

amantiorel commenton-

ju-

Melchior quoque Carnerus q, cui par potestas tributa fuerat ordinandi, confirmandique neophytos Christianos in Machaonem portum r delatus qua Lusitanise naves onera, ,

136

di S.
ciis,

Scripturam studio intentus, alteri e soLusitano theologo, Eramanuili Sa, lamtradidit.

:

pada

Mox
apud

cessit PranciflCO Toletoi

alios continenter Pontifii
MDICIII

dubensi

qui

Japoniam transmittunt rite obita legatione, et episcopi munere, decessit e vita. Nostra quoque memoria Sebastianum Moralem,
ria3

iu

fuerat, Sixtus

qui provinciae Lusitaniae sociorum pr&positus Quinctus episcopi nomine in Ja:

annum usque m. d. xciv*, quo anno, invitaet repugnante Societate, in Cardinalium collegium a Clemente \lll adoptatur vitaque nuper et dignitate dece it, po
ecclesiasten egitad
:

stridie Idus Septerabris anni U

D.

\i.

Nequ

poniam legavit sed, ut incertae sunt mortalium res Goae portum nondum tenuerat cum etille longge taedio navigationis incommodisque mortem cum vita commutavit. Adeo verum est, quod ipsi etiam male in socios animati fatentur, dignitates ecclesiasticas ex lgmatii instituto
,
,

enim ocii hic substitit Pii erga nos atudium qui Bomam examinandi proviuciam dedit eos,
frequentes confluunt, et sacrifl initiari initiati confessiones excipiendi fieri flibi
\>
I

jam

poti

tem

volunt.
in
uii.

140 Erant ea tempestate (quis credat^J

FinXCISCl BOBGLfi CONF.

rffcM

RodrtyiM

Ssrsssssrg
st
i

t0]leretur , e

esociiaCIiristophopumEoderiges*,

--, ...-- est : amicuiuf/t w Alcantara,utiex Borgrizead iWmw htteris,quas Alvarus Cienfuegos, lib. 6, cap. x, 5 exhibet
liquet.

Hierapolitanum anno 1555. Ignatii n #0 Ribadineira in Vita S.

lib. 4,

,.

inowtam,

Lxpiora libenter guaeepennt.

SmLeratSodetetiflnemesBeproposi.
',,,,

o tfrfora

As^ m
in

/wefta Citenori

sub domitradu-

;,;,

afldealienasetlHBreticoBadeanam

nio Lusitano.

,,, ririUrevo^re
>"

farur^
ct

^
p
r

/te/fer* i"Wwd,

Hispanum idioma ibadin ^ ra lib .lcaP A

anno
in insula

"I"' 1 "

BtianiBflocio 8 miniflque
t;it

commendare,obtefltan,precibiM excilt ionc Aven.onc '<

,

1555

Sinarum urbem

ad oram

litto-

ltim

exfltinxit

Bpecimeneritdiplomaunumin
loniensem episcopum w.
iedUindioio

incendium,Hujufl fltudn multis,adCo-

Ml p rffltereamendicantium
et

m
re,

numero
quod

cssc

sociospronunciavit,immunesquesimiliteresse
haberi voluitj

dato ea de

exstat,

ralemprovincix Cantonix sitam. anno V>V2. s Sedere coepit Adriani IV et Alexandm III temt Sub Lugduni vixit Walpora seu sub annum 1160 appellatam aiunt. Erdo a quo hanc sectam Senonensi anni illius vide in concilio
rores apud 1528 tom. xvi Conciliorum Valdonis expressa ubiet col. 436
;

13

Nonis Juliis oiissocii v-iverent,permisitpatronumsibi,quem

postularet boconservatorem vocant, cum res summa auctoritate Qa sua <renia,deligere ipsi GregoriusXIII, jmpossent. Quod benefleium morte extincto Pio y, insequenti anno

anno m. d. lxxi diplomate, quincto Pontificatus x : utque tuti ab injuria in provin-

Labbeum
mentio

fit

col. 433.

anno 1568 ad coIsemburgicum datas, Hispanice exhimitem quas autem bet Ribadineira lib. 3, cap. 4
u
Illas Pontificis litteras
:

matura
sociifl

Libensdatis tabulis concessitz. NondePio proposifuere tamen, utsit, qui dioerent, Societatisinstitutum commutare simul et tum,
vcstitimi

Qui rumor

cum

latius

vagaretur,

pro Possevini innocentia, quiinanno quisitionem more Hispano in comitatum Venascinum introducere conatus dicebatur ,idem Pontifex scripsit ad suum in Gallia nuntium, Calatinum episcopum, Sacchinus refert ad
1569

exPrancisous pro Societatis honore diligenter animique pendens, Francisci Patieoi oubans
Oardinalis, et

annum
collecii,

1569.

num.

145.

x Vide tom. 2 Bullarii, a Laertio Cherubino

Burgensium archiepiscopi opera,

pag. 343.

Pium rumoris in vulgus sparsi certiorem facit. ut nunIII,. \m, l.niliiin abfuit, ut id cog-itarit,
cio illo tanquam adversa re perturbatus in haec Absit a nobis ipsa verba olamans eruperit
.

y Obiit
z

anno

1572.
,

Vide Bullarium

mox

citatum 363

et

seq.

aa Ribadineira

lib. 3,

cap. Miabet

Absit a

//

h
n

hoc peooatum aa. Video enim, complacitum esse Deo in his famulis suis institutoque vi^endi quo, fructum referunt Ecclesiae.

nobis hoc peccatum grande.

bb Postrema verba non habet Ribadineira.

Dum

h
//

Lidem erunt, qui haotenus, institutumque re< lig-iose scrvabunt, nemoillis, qui sapiet, molcstuserit,

i,b

negociumque facesset bb.

CAPUT
Romce
bet
:

IX.

ANNOTATA.
a Salmeronem et alium, inquit Ribadineira
se

peste afflatorum

curam haPoloniam

ipsum tacite innuens. b Inter Siciliam et Africam proprie dictam,

c

propagari fidem apud Indos

:

Anno

1566

Occidentales curat
anno 1522 a Turcis
socii

in

d Insula Asids Minoris,

capta.
e
f

introducuntur.

Ayxno 1580.

Nominantur hi num. 243 Comm. prsevii. g Joanni Andrese Crucio. h Tom. 2 Januariipag. 103 in Vita S. Anauctore S. Athanasio, hsec leguntur
:

Ineunte
ti

aestate

anni m. d.lxvi, Romae mulluae

CA ,.. v

tonii,

ut et morbi contag-io serperet latius. Corruptis enim aquis

pestilentiae

exstincti

Romxpetieef
fl

a,onm

Boc

in eo viro mirabile est, ut

hominem

in ex-

tremo limite conditum, et favor principum et omnis oelebraret aula regalis. Nara et Coustantinus Aug-ustus, et ejus liberi Constans atque

Constantius

talia cognocentes, crebroad eura, quasi ad patrein, missis litteris obsecrabant, ut reciproois eos scriptis hilararet.
i

ea urbis regione, quae Elaminia olim via, nunc Populi dicitur, quod stagmarent, sordibusque plense et putrefacta? subterraneam puteorum frigidam corrumperent, qui hauserant, labem prsesentemque mortem senserunt. Totpassim in ea Urbis reg-ione strages, ut tetro odore, quem
afflabantcadavera, inficerent alios prius, quam opem implorarent. Exstinctiincolarum plerique

Sub finem anni

I

1565.

:/cc(

hs ni Pontificem sub initium anni

1666, relatus in
te

Album Sanctorum a Clemenest

XI anno L712. Magni prvterea

habitus ab

aliis

San-

mysteriorum viatico non instructi. Franciscus simul detrimentum cognovit, socios misit, qui vicatim aegrotos inviserent. Hic opinione majoremstragem comperit. Itaque nihil cunctandum
ratus,

DIE DECIMA OCTORRIS.

statim socios ad Pontificem legat. ratus, binos vim pecunia? in eleemosynam Hic magnam inopia? sublevandae liberaliter erogajeo-rorum cujus etiam, tali Pontifice digna, audita vit esse, ut et calices auratos " Ea tempora
:

Villaregium. Hi a. D v RrI annoHi, pa lens, P ortucoDscendontos,

in su

wn
,t.

267

a,

e vni Kal. Oetob. tenuoru

Floriu.ni

*
-

vox
a

n
habtt

crucisque signa arg*entea oppignerari vellet, quoChristi membrorum inopiam sublevaret."

socii
:

^^^P^aVi m
httoiv

utDeiverbumEuan.oiunn^n:;,;;;;:;;;^;: P n coUs,quiC
agitabant,
:

mandato 143 Ejus etiam Romanum adeunt pulumque

rog-ant. pore deessent, factumque est benter,

senatum podifficili

prohibitun

adventum Europaoruni

ne

temse-

iuok somivivum uun.uv pro.u-iunt.

^imirumprosing-ulariin

Auditi,

et vero perli-

m eorum
caro,

hUM fruotam reTulit,

fidei testis

sentent.am

* quoTpSTop
.....

Deum pietatia

studlo

Mtua eonsultum

pams

vinum

ffratuito

x g.rotises-enKsepubhcodaretur .Edilibusnem mandant, st.pem ex ommbus Urbis reg-ionibus corrog-arent. Nobilibus e suo corporc duodeeim datum, una cum sociis mgrotos viris negooium
quotidie ravisereut. Ig-itur soou grotant.um numero per vicos explorato, Urbem in quinde-

rfta deoederet Ou, abest, ut oeteroa Butopa tione deterruerit, a1 .-liam

V, h
'

io
,,'

inoitarit
ef

quod pro Christo raortem oppetere

studio exoptarent
,

cimreg'ionesdistnbuunt:sing-ulisofficinasmedicamentarias et penu attnbuunt. Ipsi bini

singulis in

<iVlmdo sooiorum in eas ipsas oras institut "'""" ouibus prafeoit Iranoisous Joannem Bapti tam
,

.,,,.

alia missio

regiombus cum medico grotos ad-

Seguram, quo se Joani superstes adhuo esset, eju

oonjungeret
tes,
:

,,,.,.,,,

,,,

eunt, ministrant animi corponsque alimenta, egentibus, ad valetudiuem quod pertiB nihil ut neret, deesse paterentur. Nec minor animis cu-

liVUlarwto qui llavauara portum f ooouDWt-

randis diligentia adhibita, ne qua in malis consolatio deesset. Sacris itaque procuratis erratis-

que confessis

Panis Angelorum migrantibus

porrigebatur. Judicabat enim Franciscus, quantum animus corpori et teterna caducis antecellunt, tanto

Floridam post penetrarant. Erat tum tortc comitatu Cacicba quidam (sio onim E Florida in insula principem viruni appellar lent) quem prafectua Petrua Menendea g .1 in Bispaniam adduxerat, Hic fidei Christia rudimentis cateohumenuajam imbutu e1 lalutariBaptismi Lavacro tinctus, Ludovici nomen

in

acceperat. Credebant fore, ut

gfentia

majorem curam

bubb
-

sacris

adhibendam.

mo-

Gratum
tui

id orane Societatis officium Pio, sena-

rumque gnarus, simul et Linguaa callens, om mode socios deduceret viamque munirel
contra evenit. Baptista ennn Segura, Beptem adhibitis sociis, Floridam salvus tonuit reliqui in portu substiterunt, navibusque exscensione
facta,

populoque Eomano accidit, ut et biennio post, ingravescente morbo, non p.-rinde tamen multo posc etiam Grepericuloso, idera Pius gorius XIII Pontifex, sociis iterum aegrotorum curam mandarit, Francisco Borgia nuper ex;

vico usi, sine

pedibus porro ingreasi, duce via; Ludomilitum Hispanomm, qui se

stincto.
af .vi.

mio$adinsa/oi

144 In Orientis Indiam pridem socii complures penetrarant ; in Occidentis vero ad eam
fc

illis ultro comites dahant, prasidio. Suppe] ctilem sacris procurandis libellosque humeri gestant. Silvas, solaque ioca el palndea emen

Fmtmaitu

em nem0i Igitur Franciscus portam

illic

ape-

sos,

commeatus jam

defecerat

herbi

itaque

Euangeliique lucem et veritatem incultis illis gentibus nostrorum opera inferri, ex quo familiam ducere coeperat, vehementer exoptariri,

et radicibus

bat. Missi

primum

Christi

anno m.

d.

lxvi Di-

dacus Lopez et Ludovicus

a

Gomes

sacerdotes

cubabant sub dio Ludovico interim proditionem animo agitante cujus tandem patriam attigerunt, procul admodum a mari sitam, a silvestribus hominibui iisque nude agentibua habitatam.
victitabanl,
:

Ludovicus item Euiz et Alfonsus Simonis in Fortunatas insulas a, qua3 Canariae hodie ap-

147 Socios iUe in pago morari jubot seque abtnuUt expectare, dum, salutatis amicis, redeat, Pro

C pellantur ubi meridiani circuli extremum cosmographi olim collocarunt. Ceterum enim terrarum orbem, nuper Hispanorum navigationibus repertum qua sol oritur atque occidit veteres ignorarunt existere tamen et esse posse, Plato de Atlantidum insula loquens, et Seneca Tragicus aliique divinarunt b. Hos igitur, quos nominavi, comites addiderat Franciscus Bartholomaeo Torres c, Canariensium episcopo, homini singulari et pietate et doctrina. Illius enim de Trinitate Commentarii valde probantur. Do: ,

fcctusigiturquinquepassuum millilni ,addiem p dictam rediturum se pollicitus, cunctabatur:

qui dies

cum

venisset, quattuor item addi

pertassus Bapl
i

diuturnae moras etsolitudini

rdotera
Ilic

cum fratre ad Ludovicum

iusidiis
,

allegal h.

(incertum, sive quia a fide Christiana t.ransfug-a dcscivorat Beu quia

striictis

proditionem pridem animo cogitaratj dXL

omni

familia, socios agressua, incautoi

um
et si-

perfidia necat. Postridie ejusdiei vi\ Llluxerat,

ceteros

barbarum

in

raodum adoriuntur

cebat hic insulanos catechesim una cum sociis, lustrabatque dioecesim pedibus ambulans, boni

duce Ludovico, interimunt Bocios g-enibus nixos, precibusque ad Deum fui

lenti nocte,
I

I,

nullum officium pastoris praetermittens.

5 E ipS tem P re P hili PP 115 reX Cath 1'nml'tr licus datis ad Franciscum litteris d, pro bona ^irln^MaT. Societatis existimatione, quattuor et viginti in **mcum,
' .

mortem

fortiter pro fide oppetentes.

:

Expoliant
in-

sacratis vestibus sese cadavera barbari petulanterque influltant, qja duunt illudunt

rem magnam,

contrucidatis inermibus et non

tres

"duobus;

Occidentis Indiam mitti rogat

id Deo,
sibi

victui et cultui

repug-nantibus, praZBtitissent. Arcu

aperiunt, thosauro inhiantes. 148 Erant hic Biblia Bacra, Missarum
libelli
pii,

corporis in itinere nihil defuturum,

et incolis
fore.

gratumque Ut tam honesta

:

>

piaque postulanti regi satisfaceret Franciscus, misit primo electos e multis socios Petrum Martines, ex agro Turolio regni AragODii, Jo-

precum

orbiculi,

imaginea, Agni
:

'">

cielestis

eflagies,

cilicia et flagella

r<

annem item Rogerium

Octobris

sacerdotes, Franciscum

rum nimirum arma, quibus mant et damonem fug-ant.

et

carnem
36

ipflj

do-

Chriflti

item cruci
aifixi

Tomus

V.

208
A. P. HiBAfii g

VITA

S.

FUAXCISCI BOUGI.E COXF.

\nno vero secundo et septuag-esimo, ,^ ram Xovam, ut vocant, ** undecimo Kal. Quinctil. in regio nihil ambitu uostrami- "****. qua3
101
..

HEIM.
,,

simul cunoinem continebat, quam mCB ceciderunt

,

****
,.

mortui. Comites, q

J1(

. t

mil

ru^amse,tergavertente,
c

rutit.
lis

Qu

quidam

coi

1
iios

comitabal idola evertenda ad

in vinculi

'

major, pnmi e sociis nor efl t, opulentia sane postulante eodem trajecerunt quatuordecim , eo libentias nomina quorum reg-e Catholico quod primi viam muuiennt porta:

Hispaniam,

'"!,;

adscripsi,

;
1

dum, Bed
*

*
morum prob

1
.'

;
'

.,

te.

longe nunc lateque f u rintque Euangelium, Oecidentis Indiam, Sociorum prsfeetus sum in theologus, qui pri Pctrus Sanchius, doctor academiam rexerat, ot pU-

dom C om P lutensem
blici do( toris
.

Ugt:

>\\

buer- etiam

B
.

uorum oriundus,

item Quiroi - -yffrawOBUB, Ludovicu iosus, LiUUtivjixu^

at

^^

lerantfratr,

'

Bavalto,Joannes^ptiBte
,

^^^ ^
Petri item

personam sustinens, valere jussis se addixerat. Sac0 mmodis, Sociefeiti Lopez et Fonsecar: Didad du0) Concha, Bazan et CamarDiaz
f,
:

,,,.,,

tophoru.

Botundus
e*

alter item
lu+^ris htter

gus cog-nomento
us

reliqui sacris

nondum initiati
:

Joannes complures his

:

cognominibus, Sanchi-

Gabrigl Soliz k.
guod
tit

Pran"

,,-,

anno,

Indicis

oi$oo Lopio

Muluhurilntn
eontigit.

didici

/,

ob eandem

ftdei

constantiam Pranc-

Binoi

BCU

lim
cam,

iii

Afn
t

Lope Z interfectus;dumeCocbnen Mauns proficiscitur, a piratis

BarthoMatillus Mercatus, Curielius et item Lariosus t, Lupius Navarrus, lomseus in Peru provincia; Martinus Gonsales. Hsec Francisco Generali deteeto orbe ,

nuperque

Goam

C aptus,cumtribussociis:quodque

raso verdivi:

Praaposito praeclare gesta

nec minus in Euos-

quod res erat, dderent, sacerdotem, defectipnem solhcitant ad fidei narunl

tice
;

fuisse, nunc ropa Societatis incrementum

sic

tendam.
152

E
superstite

ealvumforeetincolumem. Honores ent.Ille precibus denique mina licentur deseram? non ro://EgoneutChristicastra
7e
"...
H
'

etiam pol-

Apud Sarmatas,

etiamnum

CAP.

Vlll.

n:il

""

,,h. T).us iue Deus,

supplioii ffenus

potius cui milito. Quodvis ! Jil*.JS^- quam a sententia, subire stat

nL

urbe, eju, aicecesis, miensis, Bransberg-a Prussise, quae ad Polonos magno provinciffl

migrem. Lanceaitaque ad Beatorum sedes abiit lhl C onfodiunt:ille captivum abducunt; feliciter. /llterum esooiis honcomperi. Eodemipso (jUI pejiquis factum
Ohristiana peligione
,i

emolumento. Hic episcopus ob singudoctrinam in larem cum pietate coujunctam urbis KomaJ collegium adoptatus Cardinalium solum, sed et synodo Tridentinai non interfuit
attinet,

anno

socios

(terum binos
misit,
:

Pranciscui

Oranum in Africam Petrum Domenicum et HieValentiae snpersti-

ronymum Mur utrumque

:

concilio, inselegatus prasfuit. Dimisso itaque ob prajclare quenti anno quarto et sexagrsimo navatam a sociis Layne et Salmero-

in concilio

germano, tem ridimua n comites hi dati rratri MonPetro Ludovico Borgias mag"istro equitum
tesanorum, a Philippo rege misso, ut eam copiis Africaa oram armis teneret et militaribus
e1
I

ne operam Societatem accivit, peramanter. Sig-ismundus vero, qui tum Poloerat, quid nite reg-num tenebat, animi dubius sinistros in vulgus Societate faceret, qua de

amplexusque

est

Socii Ln
rite

hac statione incolis et militiqui est ejus seculi

rumores sparserant, ut solent

j

hseretici, in cir-

bus Baora
LBO

pTOOurarunt.
ipso anno,

Bodem
e1
i

gemmam
u, Imliatn

ve.ro
/'('-

septimu
litteris

exagesimus, alterisad Franoiscum

Philippus rex mitti socios viginti

culis et conciliabulis famosis ad hasc libellis. Et vero ita nunc comparatum est, ut in aulis principes verum non audiant, ubi assentatorum
et

petit

in

Peruanam [ndiam, provinciarum ad Occiden:

Licinius

parasitorum (quos palatii sorices tineasque plena sint imperator appellabat

)

tem longe maximam quam in sacris Litteris Ophir et Pirum etiam nominari quidam putant o, auri fodinis et Salomonis Jmheorum regis eommeroio nobilem. Conscendcrent igitur
primo quoque tempore, collegiaque ssdifioarent et domos, uii certis sedibus morati, Ohristianaiii icli^ioneni propayarent, puerosque imbuerent optimis et moribus et disciplinis. Postridie

omuia u.
153 Tandem vero Francisci Comendonis opera Polonia , (qui Apostohcae Sedis nuncius post etiam purpuratis est patribus adscriptus) rex metu liberatus est, honorifica de so-

Oommtnim
oioewmlti

ciis praedicatione

necessarios
iis

cum

rebus publi-

cis

omnibus, tum
vitio

temporum
:

potissimum exsistere, quse sectarum labe et opinionum

Kal. Novemb. seleoti de multis pauci, Luciferi fano (quem

appellant) appellantj
Bceticae

portum San-Lucar hodie

monstris infectae sint. Catholicos enim confirmant adversariosrefellunt .-incolarurndenique

proreota ttieronymus rortuuus, soprofeoti Bieronymus Portillius, so

ciorum praafectus, Antonius Alvarus ju, LudoLoua Lopez et Miohael Fontanus sacerdotes. llis ndditi DidaouH Braeamontius, JoannesGar\

honesteque educandis mirifice prosunt qui cum civitatum sintseminaria, in ejus fietatis institutione po*ita videri omnia, spemliberis pie
:

oias

Janguensis,
Loberus.

Franoisous
lli

Methymnssus

et

que sitam constituendi optimi civitatis status, religionis majorum u et, quod rei caput est, ._ -,- t

,_,

Petrus

primi socios in eas Peru

ibi

monibus, His sermonibus, ut a pio viro profectis, assen\

sus rex, animoque erectus, et rei diligentius
veritate explorata, t

oras duxemnt, ludosquestudiorumaperuerunt:

hodieque docentur

de superiore loco artes

:

Vilnense ,_

gymnasium 0</
.

uni-

omnea
fruotu

futuro theologo necessarisa

et

incredibili
illic

versum

Societati attribuere instituit

: :

ut secta-

inquilinorum Hispanorum, qui

et

riorum, quae

tum

pestis ibi grassari cosperat,

aegooiantur,

aeophytorum, qui Christo jam

audaciam, seditiones atque tumultus infrin-

noiiien, suscepto Buangelio, dederunt. Qu:e res simul regis Catholici auribus animoque grata aooidit, alteram classe missionem mstituijubet,

& eret

<iaciet<u

intT

y *

154r

Pius IV Pont.

socios

eo mitti,

reg'e

^^
*

profedtique

cum

preatore Francisco Doleto saalii socii q.

postulante,jubet. At Vilnsea? palatinus vir quidam, domi nobilis et potens, sed Ariana labe
aspersus,

cerdotes quinque, septemque

arma contra

tulit

nec prius deposuit,

quam

DIE DECIMA OCTOBRIS.

niore ouain victus
itaque tempus
,,.

majorum pcenas

dedit. Pacis
vertit,
:

lAdUa

in

bellum secessioueinque

jusin
sociis

de Vilnensi gymnasio dilata est y culocuraPultoviae, quaj proviuciae Mazoviie

bb/w RusstaRubra.

ejus possessio est anno

Colleaiu,,

iv

Etuuf

odm
cc

HM4nw
|

,;i

reo-uiiPolonite ampla urbs est, novum colleg-ium institutuin, bona cum regisvenia, qui re-

hl

PoU "
:

1571.

anno
fuerat hactenus sub 'provintntStepha
tho-

aa

criiscomitiishonorincodiplomatc z, quod in maet,Societatemornavit. Annosequenti aa nibus mox et Jaroslacolleg-ium institutum

Vilnse
viie
:

dd Anno 1574
cia A
ei
'

/.

bb

bb

deinde Postnanise
proviuciali

cc.

Qua tempestate
:

praefecto Austrise qui oarebaut uni anni temporibus ea collegia iustrabat statis verum quod vasta ea regio obiri commode non

enundatus : idem quoque Polocii in Lithuania sociorum colleg ium esse voluit, ca j ,mi.
y
-

r^anno 1576 Po

indies collegiorum posset, crescente

collega-

dd

rumque numero, Poloniae regnumprovinciafaenim collegium ad ea, quas cta dd. Accesserat finibus sita, proxime recensui, et in Moscovise
Bigense in Livonia ee.

CAPUT

X.

Auctus collegiorum numerus

bedii

Aze-

ANNOTATA.
a Africse insulse
3

sociorumque ejus

marty-

rium.
sunt in Oceano Atlantico.

E
Hispanos item c611egium ln Bstioa MarchenSB in oppido excitari cu-ptuin a nobUissima matrona MariaToletana,uxore Ludovici Poncii Lconii, duoi \iv,, i;,.,i eadem soror Antonii Corduba3, qui Societaii pridem se

b Schotti additio est.

Ejus ad Borgiam litteras, quibus sociorum operampostidavit, exhibet Sacchinus lib.

c
.'3,

Apud

CAP. ,

IX.

Vot" coUegia

part.
d
cap.

3, num. 20i. Harumpartemrecitat Ribadineiralib.3, 6.

e In India Occidentali, seu potius sitam. ca, nempe Septentrionali,

Ameri-

addixerat a. Tanto igitur studio hoc agebat, ut evocatos socios suorum commodo colligeret, ut
sedificando collegio

mundurn etiam muliebn

ali n

f AmericcV Septemtrionalis in insula Cuba. g Scribit Ribadineira Melendez.

omnem
satis

venderet, redactamque pecuniam

dis sociis aediticioque impendcrct.

Templum
:

ibi

h Tres nominatim exprimit Sacchinus part. Ludovicum Quiros sacer3, lib. 7, num. 205 dotem, binosque non sacerdotes, Gabrielem
;

magnifioe conditun: domusque ampla in qua, quia multorum capax, BsBticffi provinoi

de Solis et
i

Joannem Baptistam Mendes.

conventus sociorum tertio quoque annohabitua ssepenumero est in gratiam Boderici Poncii
:

Alfonsus nomine. kHcVcanno 1571 contigerunt, dumininteriora Floridx penetrare Seguranititur. addit Scottus de 1568 1 Anno nimirum suo Ut ex Indicis litteris didici, quod, ut opinor, Ribadineira, quem interpretatur, lib. 3,
:

Leonii efcTeresaj Zuniga' cuiijuguin, dm-uni< mj

Arcos qui veiutiM majoriliiisiclict.iin in Dcum pietatem sociosque studium cum ipsa hredi tate adiisse videutur. Iloc ipsotempore Toleti Carpetanorum, sociorum ccetus e collegii jure
:

in

domus

professaj

formam

transiit.
a pud

Franciscum Lopium anno 1567 interfectum scribat. Ceterum Sacchinus etiam Lopii necem, a Malabaribus ipsi illatam, anno 1568 adscribit part. 3, lib. 4, num. 251.
cap. 6

156 Proximo anno b Pinciae Vaccaiorum ex collegio temploque S. Antonii domus item pro

nupanoi
*

Asice civitate in ora littorali Malabaride

fessorumsocioruinconstituta:collegisad D.Ste- p phani portam migrantibus, quodantea Ambro sii collegium dictum, coemptis sedibui beneflcentia nobilis matronffl Majoris BiuerOflB. Anno post secutoc, in Carpetanis Carava0C88 in oppit

episcopali sub archiepiscopo Goano.

n Schotti hcvc verba sunt, non Ribadineiree.

o Citat in

margine

Schottus,. cujus ea
est,

ad

do Michael Reynus,

vir opibus clarus, pro sin-

Gasparem Barrerium Ariamque Montanum.

Ribadineiram additio
p Mortuus, ut addit Ribadineira, Panamae, inprovincia Americse Meridionalis cui Ter,

gulari in socios studio bona omnia testamento legavit collegiosociisexaedificando hoc addito elogio modestiae pleno si quis tantundem ad:

raB-Firmas

nomen.

q Eorum nomina vide num. 273 Comment.

praevii.

deret et auctius opus feceret, fundatoria se nomen jusqueei conccdere. in ea ipsa regione anno insequenti Segurae montium, hodie
/

la Siekiia indigenffl vocant, Christophorus Rodericus

auget Sacchinus part. 3, lib. 7, num. 302 Petro Lopio Parra, et pro Didaco seu Jacobo Fonseca habet Jar

Sacerdotum

numerum

Moya

duabus virginibus Catherina

.

cobumLopium a Mesa.
s Lege qui sequitur, Petrus item Diaz Concha dictusfuit Ferdinandus. t Lege Bartholomseus Lariosus seu Larius. u Schotti addimentum.
: : :

Diaz et Francisca Aviles, ex se natis, conscntienaBflignavit d tibus, item sua liberaliter BOCiifl colleg-io exstructo, eo potissimum consilio, ut, ora satis inculta litteris coleretur simul et
accepimus. 157 In Gallia

ea moribus. Et haec quidem tuuc in Hispania geata

conditum Avenione

colle-

GaUoi,Sabau-

x Quce Lithuanise caput.

gium
:

*". quaj ejus regni urbs est Pontifida An-

y Cceptum
z.

est

anno

1569.

Retulit id Ribadineira lib. 3, cap. 8

da-

socii in no quincto et sexagesimo Virodunum tamquam in coloniam primum collegium,

,

tum est Petricoviae in comitiis regni anno 1565

die xiii Martii.

episcopo e, e familia missi, evocante ejus urbis Praumonstratensi

VITA
270
A. P.
KIIIA.

S.

FRANCISCI

BORGLE CONF.
Societatis Xovillariaecomitum ejus fundamentiseo ipso nono ditionis beneficio q, a excitata r. sexagesimo anno

HliAPI

/
<J

/J i

inchoatum g, funda Aa-.riaprovinciajactatum broff um. In Morav.a reSnta eollegii Olomuceneis A, in qu Gu.l.elm i gionc, sumptibus doctoris prox.m o AS P Jncui eam tenebat. Anno tunc prov.ncia, quam
,

coHegmm si/:Camberie D se item Prffim on S trate n AUO urbs metropol.s eBt qua=
;

num domus
et
'

finibus circumscripta Societas, nec Europse ** <*u*a iterum profecta est, et loca llla so- /ndia,,, in Iudiam
et immanitate inculta, litudine vasta barbarie Ut enim recens planta fuso sang-uine irrigavit. rigari solet ab agricohs, doinfixa, aqua
denlal(rti

10

Nec vero

oollegiis

duntaxat propagata

CAP.

Nemetum Ehenana

pnmum Natalia oWbat, evoeati mSZaM.lenttaetamorenobiliaiuewe

eoilegiioanonic

ta

agris

mrtaprimie.auctontatepn

L
virtute, ui

ririAndremaoOberetem.ecdem
pteteteac

C4the4ralU,utTOoant,decaniJ.acviradrenerisclaritatemtantaeetgravitate

meritolumenetesemplum ecciesa
i

tum ventos contra atnec altas cgerit radices, immota consistit; sic et nascenque tempestates sanguine admitem Deus Ecclesiam martyrum dum adolesceret, ut randisquc operibus fovit, vim hasretieocorroborata adversus tyrannorum
rumque insidias duraret. Scitum sanguinem semen liani Martvrum
stianorum.
n

illud Tertul-

eticmdWindicipoerit.CMmqnctempornm
I nmanguetii. tain aol sententm, objiceretur.evioil tamen

wtor remora nt, quam-

esse Chri-

Plures,

inquit,

efiacimur, quo-

vispauciac
bilorevit,
|H ,
,

tenuiter,

alerentur

tamen

nostr

ties

metimur a

vobis.

.mliberalitatenonm-

lhl;

tuntumqueeuaoperadomxforisque potuit ,,,, m ab optimoquoque

lllius ac nohic stetit honorati

stianorum s. tempestate dcclaravit,

Eventus

Semen est sanguis Chriid verum esse nostra

socii in

cum

ultimas us-

exspectari.
,/<no,
I

mtulere. Ac,que lndiarum terras Euangelium undequadraginta sociorum cipite nunc brevi propagandas *, necem, dum in Brasiliam fidei
qua3 Occidentis Indiae pars est
proficiscuntur.

'

*uppU:

,s

Nequc
Booii

ampla

et potens,

sa

,,,.

pellendi
,,

can onicorumcollegiiofflcium.Urbeenim qui essent eorum opera,

E
t

oum

abrepti in alia depraVatarum ppinionum stu

Calensi 161 Miscrat Franciscus Portu

in
:

eam

socii C!l,

omnia discesserunt, intercessere

r()I)
,

illi,

inprimis-

oram Ignatium Azevedum Lusitanum, ut

dixi, decanus, Qonorandusacnobilis, quem ,,,,. nixi,Maximilianio8BsaTisauctontate

pervicerunt.

oared
i

Quin et membris additis amplifispiritalium, quo major indies seges

provinoia,

genere, sic et pietate insignem ut sociorum quasque opus essent, amillic obiret collegia, regno Christi et Evangelicae prsedicaplificando
tioni diligenter inspiceret.

Qua

in re fidem in:

Ilerbiexercitationibus colligatur, student.

dustriamque
constaret,

facile

omnibus probavit

cujus

poli, lo ea ipsa

anno millesimo quin-

ut ratio Erancisco,

tamquam

Societatis capiti,

m, ffentesimo sexagesimo septimo Eredericus episcopus, accitis ex ltalia soHerbipolitanus

oiis,

Romam versus proficiscitur. Hic segetem quidem magnam esse bene narrat, et ad
messem
albara, operarios vero paucos. Igitur Eranciscus jubet provinciae illius praBfectura eo

buit

vacuum monnsterium bcatas Agnetis attriqualia multa in Gcrmania casnobia, pro

;

dolor,
t,

Turolensi comitatu biennio conditum collegium Halense auspiciis et

videas.
In

pietate
ris,
,|u;i'

augustarum filiarum Ferdinandi

ca-sai

Magdalenaa et Helenaa gente Austriaca se virgines Deo devoverant eoque se abdi-

ex Ilispania comitescolligere ac trajicere in Indiam, qui se sponte offerrent. Permissum item tirones aliquot Societatis candidaultro darent, tos, qui ad eam se expeditionem
redire, et

in Societatem transcriberet,

derant, sooiis,

tanquam

pietatis

administris,

secumque duceret. Compertum enim adolescentes pietati addictos,

linguis perdiscendisaptiores ca^li item solique genio et alimentis melius assuescere. Collectis
:

us83 perhumaniter.
PffdBmotifanoflj

Fiwwfoigufl

condunfur,

L69 Bona item cum venia Subalpini lleguli Augusttt Taurinorum , quaj metropolis Allobrogum est, vir Iocuples n collegium sociis
rodificat
:

igitur ad undeseptuaginta sociis, tribus eosna-

vibus

divisit,

quod una omnes simul vehi

in-

inehoatum quidem anno m.

d.

lxiv,

commodum

videretur.

P
A:< n-ilmduC,
profiriscunlur,

antequam EranciscuspraapositusQeneraliscrearelur; sed tricnnio post profecti socii et in pos-

162 Quattuor supra quadraginta secum Ignatius prsetoriae u imposuit, Alteram Petrus Diaz

sessionem legibus missi. Brixise item, quae Venri;i' ditionis urbs est, e parvis principiis ma-

sacerdos

cum

aliquot sociis conscendit

ter-

gnum brevi Sooietas sumpsit incrementum o. Sacerdos enim Brixiensis p, domi nobilis, sooiis pridemusus ftimiliariter (quibus eliamadsoriptus, ut optabat, fuisset,
nisi

tiam itemreliqui. Classi, septemonerariisnavibus instructa3, praserat Ludovicus Vasconcelus,

nobilis Lusitanus,

manu promptus

et
:

stre-

valetudine insociis of-

vehementer

oommoda usus
fioia

foret)

eommunia cum

exercere

aures peenitcntibus dare, horAsseolas, ut

iili

missus tantorumque sociorum contubernio. Illic enim quiete non secus atque in collegiis et amice agitabant. Domesticas pietanuus,
iraperio in Brasiliam
tot
lastus

cum

tari

ad pietatem, SBgrotos invisere, cetera id

lus

tis

exercitationes orandi, seipsos excutiendi et

:

exsequi,

sit,

mox

reperit

legendi religiose servabant

ad navales socios
:

ad

fcriginta,

qui uni

reverenter parebant,

nautasque et
davit.

railites is

quoque fructus redunsinistris

:

nuili

strioti.

tameo religiosorura hominum votis- adUVsin-m pnUica Urixiensis duo iis temdisoiplinis non satis exidcirco de superiori loco concionari

Informati enim ad pietatem

libri

verbis abstinere jussi sunt

et otiosaj

pla attribuit, D. Antonii alterum, alterum Calera

item impudici fabulas manibus excussse; pro his pii

et

nomine
et

Verum

libelli repositi,

piaculares orbiculi et Agoi

est in Mate-

oultis,

cD3lestis enlgies.

Ventum tandem

prohibitis, opfeimum
se

visum ommbus, Societati

riain insulam.

adjungere
OOllatiS.

bouis etiam fortuuae in

eommu-

tius

Hic prastoria navis, quam Ignaconscenderat, ab aliis deflexit, Palmamque

,

1'raneiscusnun iuvitus accepit; quin et Deo gratias egit, quod tantam tamque brevi

in insulam

unam e Fortunatis, cucurrit. Discessuros priraum ad se Ignatius socios vocat,

auguratusque, quod evenit, fore, ut in hasreticorum piratarum manus inciderent, optionem oranibus

tempore messem

iis

locis,

quibus maxime

opus

esset, attulisset.

Iu ea ipsa proviucia tiro-

dedit, ut, si quis ex eo A omnibus Christo oppetere detrectaret, in Matetem V T0 insula maneret. Qui constantes perduraria
t

DIE DECIMA OCTOBRls. numero mor- resiliendum

M]
puto.
n

hoh

inqu.t,

gmem

Sociosque respiens: . Pimortem ne exi esoite. Ima.

gacramentis Ecclesia? muniti sese morti

comprtrarent.

manibus eripere hareticJ frustra conati sunt. Benedictus Castrua, imaginem et ipse Chnsti de oruoe
pendentis dext
iotua

Deipar*

a. P.

ui

sat

1C3 Quattuor duntaxat cesserunt metu, non mortem parati. Quadraginta confesis ad

ferens,
dit.

tnbus glandibus

uondum

oonoi-

sione rite expiati,

vio-ilio

sumptoque Pane caelesti perPrincipum Apostolorum ministrante

,

Igitur ferro punotim, oasimque oonfodiunt et semivivum navi deturhant. Emmanuelem

Ig-natio, qui et rum reliquias,

:

Agni cereas imagines, Sancto-

Roma

allatas,

divisit,

bilares

item Alvarum in fecie \uluornnt, tabulato affl. gunt, braohia oruraque confringunt, ossa ooDidunt utque lentiuset diuturniua mortis
.

conscendunt amplexi inter se alios, qui cum Petro Diaz altera navi vehebantur quasi praepostremum inter se complesaffientes fore, ut
:

genua

esset,

cterentur. Fortunatis
et frequeus

jam

insulis digressis

uuus

dc martyrio sermo erat, ut eam mortem votis exoptasse viderentur ut hoc tamquam celeumate provecti soeii, uon procul Pal:

exstinctum nolunt. Mox animam agi in maris fluctus pneceps datua. Ceteris ad im ginem genibus flexis, in rabiem acti haretioi, gladiorumoapuloscapiti Blasii Bdberaa illidunt. Quo ex vulnere eonaternatus periit. Petro vero
Fonsccae#inilesospugioneeoufodit, m que Bolvens interimit. Didacum Andradam
pre-

mensi portu conspecti quinque piratici myoparones, quos Jacobus Soria nobilis pirata ductabat qui Calviniana labe aspersus, inCatholicos
:

infestissimo

odio incurrebat. Bostrata statim

sbyterum, qui IgnatiosuQcenturiatuflerat, aon fessionibus aures dantem, ie hortantem, pugionibua confbssum in pelagus praaoipitantj cumdiceret.- . Pugnemua, socii, fortiter, san:

armata probe omni genere tormentorum aBreorum. Ignatius vero quod B animo prassagisset, suggerente Deo,verum esse
invectus accurrit,
,

" .

guinia prodigi

Christi

enim sanguine

ra

dempti sumus.
166 Hrec

B
fieret,
i

dum

strages

languebanl ex

mortis periculum, comperit. Adhortatus itaque

ad

pugnam omnes, constantiamque

pollicetur, sive

vectores,

victores fore

morte occumbe-

rent ab hasreticis trucidati, sive vincerent ho-

morbu taMlii.qiic n;i\ igationi Iregoriua SoribanusetAlvarus Mendez Faliere itaque e1 Latere potuissent segroti, si animo libitum fui At occasioneiu paJmamoue martyrii minime
praetermittendam
injectaque
runt.
rati, in

stes.Imagiuem itaqueB.VirginisRomaallatain ea forma, qua S. Lucas pinxisse creditur, manu tenens, ad sociosque conversus (qui Sanctorum Litanias cum lacrymis recitabant, opemque divinam, mortem oppetere parati, implorabant)
sic forti
//

pedea ultro deailiunl

veateaemmudossejugulumque offeSimon a Costa, quod oorporis dignitate,

generis

quandam

nobilitatem pia-

s-

IVnTt, ar-

ohipiratffla militibus oblatus iuterroyatn que a

animo postremum appellat

Hodie
epulis

Soria, Jesuitane essel

quam\

ia

infioiando eflu-

omnes, fratres dilectissimi, ita mihi cor salit,

vita

gere per

et dilabi potuisset, umri (aincii, licct nu-

/>

migrabimus, divinisque

in caelo

admodum

perfruemur
tur, caeli,

Christoet B. Virgine ceterisque caelitibus. Praeclarius certe nobiscum age-

cum

ligiouo

Societati nomen majorum maluit,quam

dediaset, pro

re

deaertor videri

Indignatus pirata
projici prascepit.

in oouiis jug*ulari et iu D

n m n
ii

portum tenentibus. Orationi itaque intenti, ad mortem nos comparemus, quando hunc nobis postremum illuBrasiliae

quam

xisse

diem credo.

oapiaa Calvinutia,

quu Ve
""'''

164 Xnterea prgetoriam Lusitanam pirata oppugnatarn, non tamen suorum sine sanguine,
invadit
:

Novemigpitur et fcriginta socii sic occubuere feliciter Ldib. Quiuct. anni M. D. LX\ IJ. L67 Singulorum uomina reoensebo. Ignatiu Azevodus, proviucia praifectus, Didacus Ao
1
, '

>/

luntw,

drada, Antonius Suarez,

'"""

Benedictui
i

Ca trus,
,

'"'""l""-

cognito Jesuitas (sic enim nostros plead uuum omnes rique vocant) navi portan q U contrucidari jubet. Pereant , inquit, pereant Papistae, qui falsam Brasilise doctrinam im,

'rancisJoannes Fordinandus Olyssiponeni cus Alvarus Cavillius, Dominicui Perdinandes, Emmanuol Alvarus, Joannes Mayorga Aragoi

nius

portant.

Quamvis

paulo ante sacerdotibus et

B. Francisci
set, (sic

monachis captis vitam condonasenim piratae loquuntur, quoties a caide

Qonzalua F Alfonsus Vaena Toletanu Henricus Diaconus, Joanne Perdinandua Bra Deiffadus, Ludovicua Corcarensis, Alexiu
,
,

rea Ebori
tius,

mmanue] Bodericus Ucon

temperant,

quam

per vim nefasque grassando

inferre possent) sociis

tamen minime

pepercit,

licet tironibus adhuc plerisque et adoleseentibus. Propius cum accessisset, vocem intendens
"

AlSimon Lopez, Emm Pranoiscufl Mavarus Mendez, Petrus Munnos, Qa galunius, Nicolaus Dinyus Brigantinu Bibera Bracaren te,Anspar AWarus, Blasius
,

Praecipitentur

ut

inquit,

in

mare omnes

illi

toniu

Perdinandufi Montis-Majoris,
z,

Emmai
a
'

Jesuitse, Papistae, hostes nostri acerrimi. Nec mora milites duci non dissimiles et haere:

Pacbecus, Petrus Pontaureus Andreas Gonsalvus Vianius,

quius, Didacus Perez
Sli

Bimon
Joa
ie

Amatu
,

aa
Bb
"

tici

socios invadunt, tritis vestibus exspoliant,

ceu

vulnera pugionibus infligunt, iis primum qui raso verticc sacerdotes agnoscerentur.
Plerique
truncatis.
urim.ua

Marcus Coldera, Autoniu

I

Correa
i

Portuen
(

in
,

mare
ne

praecipites

dati,

brachiis
essct

manibusque
Azevt-

qua

enatandi

spes

:i!l " Perdinandus Sancl Prancisou Pen szGo Scribanus LongniJ Joannes Zaureua Toletanu doi Torricbiua
,

165 Ignatius, quod

animum
in

singulis adderet

JoannesS. Martini llleflcanus^ Stephanui Znqui Bimplicitate moruni el Cautaber

raire
:

^deinvero

hortando
pit,

et

urgendo,

capite vulnus acceinquit,

u
n

_ .ilari
:

oum

el

Placentia

Hi-

ut fissum dissiliret. Hic immotus mortem operiens, tribus confossus lanceis vociferando cadit. Testes, appello mortales et angelos,
"
"

iasdigressurus, sacerdoti

nostro,

La to t

pr

animo, certus de marty-

me

pro fidei Catholicae Romanae professione

occumbere, a qua ne latum quidem unguem

Interrogatuague, unde tam co rio veritaa eflt, ri idassereiet: a Deo, qui ipaa respondit. Unufl Joannea Sanob

latumsibi

penculum

VITV
A.P.
NEIBA.

FBANCI8C1
vesl

^-

sequentis incoli ca>vero Novembribus anni

RlBAP!

i
,

el

....

qu

eujusque,
//

ptam
s
t

scribit.

callosie

intuitus://Tune//, inquit, iiitarum?// Afflrmavitille

coquus es Brtonesset,

Apologetico extremo. Lusitanis Oporto.

ius

tamen,quodju
re
fce
'

enii

admodum
:

m-

rforique
fbrc
,.

incederel
laxu en8B eri P itlir

coquendousui
d " h,tll

put.
|o

lifll)l!l

lllIM
nl

fugamse iquitaniam uimirum ita jubente, Deo dil

i

do-

majore

ftde,

fcamquam oculal

*,***
Lereetalii

pestam referret;
. |

quamquam
,

Diaz Comment. prxvii. Fontouram x Eo mortis genere Petrum Possinus lib. 3 de Vita et trucidatum refert itaque hic intetmorle Azevedii num. U. Hic maxime cum Petrus Fonsecanec ligendus est;
in Catalogis

quod addit Schottus u S. Jacobi. Verum, prxtoria non fuit ; qua vectus Petrus de suo, cum sociis, ut ipsemet testatur num.MO

::nt.
i,1,;j

num. 279 Comment.

prsevii cita-

sociorun
!

vjui

toeum

L8

iimn.

iUCCBIlfl " lO

kicemSooieta

**
cS
bb

benignitate, veiuti de set, Dei nurnero unu qui, Adauetus, quidam pelicj olij;1 martyri
ln
,,,

Ribadineira aut Schotto tis, nec ab ipsomet memoretur paulo infra, ubi singulorum no-

mina

recens,entur

Joannifl

sanohil

locum

uffectus,

ejusdem

vulgo induit, Banctus Joannes

prsefecti
i

aia Lu appellatus, cla Hicsooiisadscriptu non erat ab Ignagiatui vehementer optabal fcamen candidatua tio
:
:

co-

etiam Ribadineira y Contigisse id omne ait Julii anni 1570; at Simon a lib. 3, cap. 10, xv Costa die xvi ejusdem mensis trucidatus fuit.
z Dictus fuit Petrus Fontoura vel Fontaura,

de quo ad

lit. x.

q Uare a b

illius latere

nunquam

discessit, socios

in

oitationibus imitatus,

cum

aa Lege Amarus seu Maurus. bb lmmo Navarchi navis Jacob&se cogna-

orflD lo

Si

m iliterdei
.

tum meditando assidue. Hic adcasdem emori fcinatus, nihiJ tergiversatus,

ul

maluit,

quam

salutis

ternaa opportunita-

Jugulatus itaque, et in m:m deturbatus. Sic e1 quadraginta martyriBasilius, Bebaste sub imp. Licinio, quos Gregorius, disertisserque frater Nyssenus monibus laudarunt, accessit unus satelUtum,

tm

pideretur.

E non Ludovici Vasconcelli. Coluntur hodie cc Schotti additamentum. ii Martyres die x Martii, ad quem de iisdem in Opere nostro est actum Felix autem et Adauctus, de quibuspaulo supra, die xxx Awtus;
:

gusti.

,,,

cusI-mIi:.'

cgbIoi

adbibitussne quadrag-inta coronie in pectatisunadeessetcc.Teotoresnicomnes

CAPUT
P. Petri Diaz
et

XI.

contenSorin Liberos abire permisit, exspoliasse ,,, h, socios vero saeviit, non exspolians so:

verum etiam innocentes trucidans quod a puero hareticam immanitatem imbibisset. [ng-enium enim sectatorum est, eorum prasser.-

luiij,

sociorum ejus mar-

tyrium

nova Societatis incre-

ut tim, qui se Oalvinianos et Puritanos jactant,

in pios

omnes Catholioos

g-rassentur.

menta
ciscus

muneri renuntiare FranCardinali Alexan-

cupit

ANNOTATA.
a b
c
(1

drino legato a Pio

num.
77.

comes ad-

De quo vide dictacap. Anno 15G7.

Aiaio L568.

iv,

jungitur.
F

Anno

1569,

Nicolao Psalmxo, S. Pauli Virodunensis primum abbate, dein vero Virodunensi

e

Nec ceteri

hujus navigationis

socii

a casde

C ap.

a.

periculisque

immunes

fuerunt, qui

vpiscopo.

Ribadineira scripsit Benediotinaj nescius, qUantum apparet, abbatiam istam a familia Benedictina ad Pnemonstratensem anno 1136
f

Diaz sacerdotem secuti, Materia in remanserant. Omitto tsedia longse navigationis quindecim amplius mensium atque pericula
de exitu agamus.
lati

Petrum insula a

Caivini$tB f

Ad insulas maris Atlantici

deb d
c

fuisse translatam.

g Bina

isla collegia, ut habet

,

Ribadineira,
superstite.

mrcpta fuerant
li
i

Layne adhuc

Badoventum b, hinc ad S. Dominicum c, mox Cubam d variis foedisque jactati tempestatibus, ad Tertiam insulam e tandem appellunt.
Hic, jactis anchoris, quatuordecim socii, qui

Arciiioncnsis inilia jacta fuerunt

anno

1564.

Anno

1566.

Petro Diaz

commissi fuerant

conscenderunt

Prisienovii.
1567.

prtetoriam Ludovici Vasconceli. Is ceterasnaves

k Anno
1

Tum

scholastici, postea vero

.

decani

se-

exarmatas relinquere coactus, ut male compactas rimasque ag-entes, quod plerique aut fug-a
dilapsi essent vectores, aut

cundum ^uv e ...vw/*.yy, b 3,lib. 3, num. 137, Sacchinumpart. u , /. u, rtur/t. xoij ad annum proosime relatum. Ceterum de Spicollegio nihil hic Ribadineira.

morte obita deside-

rarentur, unani instruxit,

oramque

solvit Ter-

m
o

cera, in Brasiliam versus, postridie

Nonas

Se-

Wiespergius.

ptemb. anno m.
rent vela

d. lxxi.

Octiduum

fere ventis ex

n Aleramus Becutius.

voto spiritantibus longiusque provectis, appa-

Anno

1567,

p Angelus Paradisius. q Camilli Gonzagx et Barbarze Borrom&se. r Sacchinus part. 3, lib. 7, num. 27 acce-

myoparonum quinque. Ex his quattuor Gallus ducebat Joannes Cadovilius, hrereanimo in socios piosque omnes Jacobo Soria nihilo inferior. Una Britanni piratica perfidia et
ta3

ptatam mense Augusto anni 1570

Kalendis

erant.

170 Ludovicus,

DIE DECIMA OOTOBRIS.

Ludovicus, uterat navigandi peritus, 1T A quod erat, penchtan omnes, ad cog -nito id hortato: signoque dato elassioum jubet et in verba Bua sacraLri, arma expedin cani
toria

adnatando exceptus, naufriurium evasit Sebastiam

a p luu

^am

^.^

ranoctelumin
fuit
:

verl
in

quisque, ento adigit, ut se

hdem, religionem-

ptus,e1
hretieoi
vicul-,
1

rnalam

que majorum armis ab hsereticorum iucursu

tueatur. Socii
feliciter in

quoque blandis verbis suadent, si hostem pugnare vellent cum Deo nrius in gratiam rite confessi redirent a quo auxilium sperarejuberentur. Priinus Ludovieus naruit, mox navarehus ceterique ordine milites, datumque tempus sui collig-endi. Nox <nim et tenebrae pug-nam impediebant. Postridie ejus illuxerat, praetoriam graviter myodiei vix dum paronibusoppugmantcmg-untqueobsidione.Ob,
,

bominis pauU.

lllo

L' "

tetus.Hirem,uti
vero duod

g-esta est,

inspeotamnarrarunt,pi

QCti
,.,.

lJSNomina
annallbu
'"

si^timt fortiterLusitani, glandes inittunt; giohostem jaciunt, mauus eonD0S e t lapides in

ducebant: Petrus Diaz rero, A Gaspar Goes, Andrei Petrus Diaz alter, Ferdinandus eh.iel Aragonius, Ferdinandus e1 Didaeus Qond
i !

el

""-xt.
cent.

Ah
tfeque

serunt, vi geritur res

ut multo sanguine ste-

hic furor substitit atqui

teritvictoria, interemptis aliquot piratis. Corvis

Deum
ris ohj

Divosque impii

qoii

ci
i

q1

tandem navem comprehensam conscendunt captamqueinvadunt.Ludovicus fortissimi ducis functus officio, qua hortando qua pug-uando binis plumbeis g-landibus ictus vulneribusque Irrumpunt hostes B cominus confossus, concidit. vi ig^notum exuunt praecipitantque in magna
, , :

strisque
i

liquiaa

etiam omnes Sanctorum,

Agni

oselestis effigii

in fluctus

que
socii barl

di

emi

bus

adminiculis
bant.
sius,

E
aJ

gentes delinire

et

ad Obristum

idestab hostibuscapti-

Petrum Dias
ejusque

mare. Reliqui vectores hostium potiti sunt *. 171 Mox cellam ingressi FranciscumCastrium sacerdotem qui navarcho e vuluere animam
,

Quorum excessum idcirco retuli oop cum ut consolationi mors sit piorum

<!

agenti aderat auresque confitenti dabat, rcpertum multis ferri ictibus confodiunt , rabie
,

exrmplinn superstitibus exstet, tumul ftd majorum hodieque etiam sanguine, qui olamal ad Deum ut sanguis Abel, stabiliri, qu
,

quod Poenitentise Sacramentum infesto animo excordes oderint. Petrum item Diaz iisdem occupatum officiis, qui ad Castrium colagitati
,

quis luec leg-ct vel audiet , inteUigat. [nterim Franciscus, ut, unde digressi sumus, eodem

leg-am

laborantem

advolarat,

cum Gaspare

Goezio admodum adolescente, qui a senis latere non discedebat, immaniter jugmlant. Undecim,
qui restiterant, socii, inter se hortari, animosque addere ad fortiter pro Christi nomine et

revertamur aceepto hoc tristi nuueio mortem sociorum gratulatus, qui fortiter con banterque occubuisseut, Indorum vicem miseratus est, qui
, ,

talibus Verbi miuistri

beneficio privati essent.

tironim opcra

;\r

Sanguinem

itaque

fu

sum Deo acceptum mentemque

daret.

libens referre, venerausque

orthodoxa fide occumbendum. Rapti ig-itur pugnis, vulneribus et contumeliis affecti iunu-

preeati, eundera sibi ceterisque socii

Felices etiam

animum
ro

ssBpenumi

manibus, meris, tandem, addita etiam militum custodia. cellulas inclusi Michaelem Arag-onium quod accepto secunvinctis post terg-a
, ,
,

appellavit, qui

bona, eaput, omnia

denique
\

Ghristoimpendentes, hinc emigrassent,

Itaque

dum brachium

vulnere

dum
,

vincula nectun,

miserse oalamitates effugis en1 feliciter, tnguine viam 174 Et hi quidem socii

Bibi

cu

turarctius, ing-emuisset apprehensum una cum Prancisco Paulo qui latus claudebat, in
,

altum deturbant.
vinculis ag-unt,

Novem

superstites

noctem

in

eorumque

auresflag-ellant inte-

rim contumeliis blasphemiisque in Deum ejusque. sponsam Ecclesiam. Lucescebat jam , primseque preces hsereticorum in aurora fusae ut morti socios addicerent, tanquam suos, ut pleno
,

ad immortalitatem munierunt: eorum odea Damtodorum adeo alios non deterruit, ut plur etiam LDdies socii id ipsum votis expeterent. NecsOciorum y duntaxat numerus cre\ it sed e1 collegiorum occessio est, Nos magna eo ipso fcempoi locorum et temporura quoad ordine pleraque
,

ejus

fieri

potest,

habita ratione
,

referen

ore prenunciabant, hostes Jesuitas.

tocion,excepiiH

apud Lusitanos ut ab ultimifl te] auspicemur, regesilli singulari \n Sociefinibus

Ig-itur

172 Igitur, indicta caussa

sententia, antennis

lataque mortis
consti-

iuobus,

omnes

morti dedunt,

primum suspendere
,

tuerant: post, avaritia ducti quod mag-nam auri vim e Lusitania portari, templis in Brasilia ubi sedificandis, putarent, cunctandum rati ;
nihil repertum, hiantes ac praadae spe decepti immani et plusquam barbara crudelitate inno-

tatem studio et benevolentia (quamel rec ortam munifiee COmplexi BUnt, et e patrio BOlO Indiarum in remotas reg-iones transtulerunt)
insulis
MateriflB
et

Tertis

mm
depuli
pi
i

mag^noinsulanorumcommodoexcitainni bant enim pii reges non tam Buum, quam

Christireg-num pr
j

xios pulsant, calcibus petunt, pedibus humi conculcant canes adhaec, latrones Papistas
: ,

errorum
re
in
dit

tenebris, Ghristianaa

lifi

imbui, unaque
pietatem.

cum
cum

nutric
d.

Deique hostes nominant Socii vero sicut oves ad lanienam ducti, ne verbum quidem contra hiscere sed patienter ferre. In altum tandem
,

Anno
rector

itaque, opinor, m.
Boeiis aliquol

lxx
"

Materiam

conaa

praecipitantur.

Duo, natandi
, ;

ig-nari

fluctibus
,

natandi periti quinque ilico merg-untur invicem adhortantes juvantesque, aliquamdiu durarunt. Illa tandem oratione ad Deum
fusa
,
//

metropolis est unius insularum Tertiss, pr Vs com lu profiei citur Ludovicu blicostipendium alendissociis, quod
i

Emmanuel Segueyra. kngnan vero,QjW nm

Bet,

assig-navit.

Tibi soli peccavi

tres
,

fundum

petie-

runt. Didacus vero

Perdinandus

scapha pisca-

Eo ipso tempore in Ba;tica collegimai magnoqut*Avila, * Baezanumhis ortum principiis. Blvira

176

maw

, ,

m
A

VIT\
,n ,,,
,

8.

FRANCISCI
alen-

BORGLE COXF.
singularis (sanGuisis laus ea propria ac pame exstiterunt) ut orbi guinis enim prodigi semper b viderat prure ii qU erunt. Multum sane gymnasium hoc, tanquam modens ille vir, mU rumque objici oportere hsereticorum
,

RlBAOl

mfltr0Da nobilis

ItflRJ

m
<

BO cfi
J

/:
,,;,

ilis

acoessil
'

^^^s^obf
col

Wavit
.

eg
b

Jacom
,

'""

"

"

" d,Ver S1

'

Carillo

Carvajalio

uui non saws Vnn lum

i

non

babitabatur. habitabatur.

Patronorum itaque rwnmunu -* ^ntete^ut

ess ultjma1l ,. 1;)1 ons ratavoluntas

tf
,

Bmtote

^ ,^

atquetumultibus

.
,

idem tempus Huetense Toletana provincia per

ui provmcia 179 In Germania, Rhenana collegium o Societati abFiildense in choatiim Balthasaris^ sumptu batis principisque imperii

a 9ur
' 0,

iw

Schoatum^uoannoStephannsOrtisius
6acerdos dives patriique

aidificatum.

In Polonia quoque

tum Posnaq
,.

commodi

pnmis
,

tudiosus^moriens
ucio,
,

ua

sociorum alimento

n-

institutum r. I n niense ab urbis antistite q provincia Bruna?, quae in Moravia sita Austria
nrbs
est,

reliquerat.

Apud

Bioulofl

tironibus sociis e publico

domus data
,
,

BlataieromB

pd oppidum inrotonmbili-

provincia s. In Italia vero, in

Insubrum, altera

iomiclUorum
i

domicilium habere cmperunt h, fructum animarum tamquam ex asrario ali manipulos relaturi. inCastellana pro17,; Bedeo in Bispaniam; doLegionense collegium instituit i vil)(M cognomentavitqueJoannes, Sanoti ^miliani
Booii

cum tenet,opulentiaclarumetfrugTimmesse et
acciti
,

a Carolo t tironum domus Aronas attributa vitaj qui et Barroma30 Cardinali sanctissima& quod Mediolanensis collegii auctor exstitit cum ad sancti Fidelis quidem domicilium
,

etcastito,cjus urbis epiflcopus, singularivir

tedem sacram esset, vertit in domum Professorum sociorum u, collegiumque inde Breranum Humiliatorum olim ea in templum transiit. fuerat; quam religionem Pius V ea fere sedes
tempestate exstinxerat, sociorumque usui attricivium volunbuit, hodieque possidetur magna quidem triennio tatesimul et fructu. Et ha?c condita a Erancisco collegia memoria repeto quasdam nos nisi forte, ut sunt res humanse
,

monia
B
prfflS uli

el

vitea

austeritate.

Propositum

emm

jiissu,

informare, venirent. Quas vinea colenda laboris in partem Dioi enim vix poti fefellit, Spes eum uon illis locis ingenia exstmquanto studio SOpita
et conoionando otosque ignionlos sociidocendo
exoitarint.

innooentissimo , es Tridentinaa synodi egeuosalumnos ad saoerdotii digmtatem Domini qui, jam aatu grandiores, in

Malacitanum collegium Ba3tica3 liberalitate provinoto, eo ipso anno coeptum, episcopi. Hio olim Oritanus p ran0isci Blanci
Montis-regalis collegium socioprovinoiaa Castellanaa alimentis auxerat:

fugerunt x. L80 His fere occupatus, magno Eeclesiae commodo et Societatis Franciscus tenebatur tamen, qua erat animi demissione atque mode:

*
cap.
'

xm.

" a9 "' rf" u e

stia, cum nunquam

ceteris satisfaceret
:

magistratu abire
,

omnibus, sibi ipsi seque abdicare

,

decrevit

sperans fore

ut

si

eadem

alter po-

k epieoopus
ruiII
,,,.,.
,,,.;

contentus

fuit.

Archiepiscopus enim

ibidem creatus Compostellanus. sooiis

sua pecunia exaadificavit
IIl:lll
,,.;,.
i i

domum
libe-

sooiosque, qui Sal-

majores sociis fructus adferlabore fractum et ret. Tum se annis fessum inorbis variis obnoxium. Onus sibi ad hsec gravius indies magis magisque impendere, et
testate polleret,
,

,,i

saora

studia

incumberent,
in

in tanta

collegiorum Societatis accessione aulaborem. Molestum etillud, negociis

paliter fovit.

Vetusnimirum sociornm patronus,

e

ctum

iri

ex quo Tridentino

concilio

llispaniam

se quasi

immersum
:

quotidie emergere
,

non

pos-

episcopus revertit.
upud uarfai
ginfoi

se, ac veluti euripi aestu abripi

variasque in

177

Villagarziensi8

domns

tirones sooiosin-

partes distrahi

quo

fieret

ut orationi sacree

format, perfioit veteranos.

llanc nobilis vere-

Ulloa, a que generosa matrona, Magdalena fundamentis ingenti sumptu aBdificandam curapartim auotoritatem secuta conjugis moriontis, Ludovici Quixad qui praeses Indici senatus, dum vixit, fuit, et a consiliis intimis
vit l:
(;
,

in his temporis angustiis operam dare commode non posset qua una mentis exercitationc
:

divinoque alloquio nihil esset illi aut antiquius aut jucundius. Memoria repetebat , qui eun-

atque

dem magistratum antea gessissent Ignatium Laynem idem olim tentasse. Ignatium F
,

PhilipporegiOatholico,ejusqueoppididominns: partim ut incolarum liberos optimis disoiplinis, sooiorum opera, moribusqne imbueret. ldqui-

etiam opinionem alterius Praepositi Generalis

creandi sociisdedisse.

//

Illi,

inquit, praestan-

tissimi viri

tot

tantisque dotibus a

Deo

or-

dem ultimum oollegium Pranoisous

,,,,.,,

in llispa-

nati, vitae innocentia et sanctitate preestantes,

dius, adimsit probavitque.

profecUone, qua de infra dicetur commoQla vero matrona

pietatis studio

//

cum

levius

adhuc munus hoc esset admini-

//

Bummo

alterum Ovetense oolle:

//

gium sociis cxtrui jussit m eo solum consilio, quod omnem illam Asturum regionem oultura Litterisque mdigere audivissei,
178 Eranoisous in ea ipsa llispanica legatiom. n. et lxxii ue anno,qui fuit ei ultimus
,

//

tamen ne umbram quidem consequi, etsi maxime coner,possum) idem tentarunt itaque et mihi longe illis inferiori , hoc praesertim tempore quo
strandae Societatis (quorum
:

//

nimium quantum

hic labor excrevit, forsitan

"

ex voto succedet, quod opto.

181 His fere rationibus in

in (lallia

Bnrdigalense collegium oivitatis

ptibus exstrni permisit,

reoepit.

sumsooiosque missurum se
,

ingressus Franciscus, re diu

rata,
to
,

eam sententiam multumque delibe-

Franciicww-

P* :

Deoque
,

sacrificiis et

orationibus consul-

Alterum item Nivernense

in

beneficio

Patres

qui assistere in deliberationibus

:

|.ium Ludoviei CJoiizagie, ejus ditionis reguli, Ea tempestate

solerent, convocat

Lotharingia collegium

haberet, aperit.

//

Mussipontannm institutum Uberalitate Caroli Lotharingi,Cardinalisamplissimi,hominissnmiwhbuju-

quid cogitasset fixumque Propositum est, inquit, Societatis conventum indicere de novo Generali Prasposito deligendo senex enim jam

//

ma prudentia, antiqua fide, egregia doctrina, smgulan prope singulari eloquentia exeellcutis quibus exoellentis artibusegi-egicCatholicam fidem semperdefenartibusegregiKathwl.eamfidemsemperdefen: :

,,

fessaque aetate et infirmo corpore, laboribus item fractus, rebus gerendis publicis non satis

idoneus videor
ferri

dit,

ommque

neque puto

adeo famili Lotharingic et

. liutius

onus posse,

hoc a magnum sane

,

me
et

grate.

DIE DECIMA OCTOIUUS. Romana negocia sint quibus dynastas Europ ^rave .obeundissuccumbam.Quodsi sanehssnnis pnb. detru
Tel
,

m
vocandoscensuit

aequidw*
1

viris ,

fl

modo

ignatio et Laym, quibuscum ego nullo conferendus, idipsum attentare licuit

xandrinum Cardinalem.nna oum

gia, qui consiliorum

ffi W
l
i

Si~
a P Euu

"***
Hrsandnnun.

a
u h
,i

uanto a^quius m,h, concedi, quem eorporis q jam animique v,res dehcunt. Rem igitur arduam, a?qua lance expensam, Deoque Au tbori commendatam, quod vertat bene, nunc etiam vobis, Patres, proponere libuit. Qua in re ut auctores sitis, etiam atque etiam oro.

partroena
afiai

ppudentia polleret, regesque

traetare nosset,

paniam,

quam maturrime mid

anCna "
,
,

ut Puilippum regem Catholionm, Gallorum regem Carolun, nonum, V*i

:

?^ SSST
fa

u ti-

fioiaBqne elassi, belli foedere sooiarent

qno oonChris-

Quo
tis

fiet,

ut

jam

junotiscopiis, perpetnnm
tiani

defessis nobis integer succe-

immanemque
I

dat, qui et velit et possit

comraunem

Societa-

nominis hostem Turoam arcere atque pellere, etavi prohibere posaent.

servituti Christiauos addixisse insolena
\
,

,,

//

rem tractare. Erit sane id e re sociorum omnium, et per mihi graturn, ad Deique niajorem gloriam. Equidem tempus colligendi mei, affecta hac aetate, jure postulo, u t morti, qua3 vestigiis imminet nostris rectius comliber a curis atque negociis
parem.
182 Sic
.

viotor

dieebatur. Foedus (ut paullulum ieneotam) non ita multo post ietum, Conduotaa copiae el ini

Bfructa cjassis est,

erat.

[mperator dictus Joaxi Austriacus.quiet regiietnm olassi inltaJ

Pngnatum

est

Non. Octobris ad Eohina-

//

t( d

ub co pro-

ille.

Patres contra

sermonem

refu-

iUamdr potiio i
lerrent socii

bac dere, quae Societati fraudi esset, silerejubent studium quidem laudant colligen^ di sui, re tamen exequi velle, id damnant,
tare
:

dasinsulaset Naupaoium, ad Binns Corinthi tauces, non procul ab Actio promontorioj ubi Antonium cum Cleopatra Augustus superavit. Turca ad Lnternecionem cseaus, pauois faga dilapsis triremibuBj ut mare etiam sanguine tmctumruberet. u 185 In hanc ipsam belli oavalia expeditio- **u*iftto nem socios complures Pontifex misit, quibua
praefuit Christophorus Roderious,

nec Deo, homnibusque volentibus futurum, quibus ille auctoritatem dedisset, quosque juvisset plurimum, magno Societatis incremento.

Hi vero administrandi etiam formam rationemque illius, quem elegissent Praepositum, vehementer ad eam diem probarent, in oculis ferrent et observarent. De orationis studio et ad mortem preparatione sic haberet, plus illi meriti accessorum, si Deum orans plurimorum
etiam commodis invigilaret, quarn si in unam precationem privatus incumberet. Mortem ad hsec recte factis plurimisque bene de aliis merendo
licere
officiis

dCctor th

logus
ciis

ram Ln tempore oa alibua somilitibusque operam navarunt, qua hortanlli

praeclj

do, quagegrotosconsolando. CollrHi ja

iter
l'ii

ingressurus, illudadmiranduin acoidit.Cum pedes osculamrs benedictionem po fcularent,

appellavit
:

Bio

tutius exspectari. Et vero imperamiliti

toris injussu,
:

de statione decedere non

Deo itaque pareret. Ad exempla quocl attinet, Ignatium quidem et Laynem optasse
idem potius,

quam

sperasse.

Neutrum

itaque

couventura sociis publicum ea causa indixisse.

Persuasum enim illis, damno id Societati fore denique, quod peterent, non imet sumptui Idem denunciare nuncsese illi anipetraturos. mo itaque securo esse jubent, nunquam ipsum
:

effecturum, ut,

conspirarunt, iidem magistratu

quorum in illum unum tot vota eundem abire

q sinant

pergeret porro constanter, ut adhuc, rectum, clavum tenere. His rationibus, quod
:

Au striaco, summoclassisimperatori, istum huno meis verbis portate nunrium. Macte animi, magnejuvenis, et fortiter in hostem pugnare manusque conserere ne duhites, nrve eunctando ductes bellum, et bene gerendaa rei occasionem omittas. Cavere rolo, ab libido a olassiariis et iu aleain ludendi cupi<lita I'ugnandum est, duceatque auspice fhrlstd, Nic tevictorem videam Dei exercitumn benigni tate. Respondit optimi Pontiflcifl vatioinationi eventus. Parta non sine sanguine roetoria est victrixque classisovans rcdiit, hostium liis, in ipsohostilis maris Binu detractis, ditior, Signa adempta domum relala, templorum appensa hodieque BpeotantuT. 8ed tholis hactenus digressi ad nostrum Lnstitutum re

Ite et

ivdite, 1'eliers.

.loanni

//

//

//

//

il

//

,.

//

'

//

' 1

frustra obniti se animadverteret,

in prsesens

vertamur.

acquievit.
UP. XIV.

183 Ewo-

Dum

curi3 solvi petit Eranciscus, non

potuit, sed etiam

ANNOTATA.
a

Pituvero V.

txtHum

modo excutere jugum non

p* mimanii^ui Turcis,
.'/

pondns suscepit nihilo levius, certe gravissimum. Jussus enim est a Pio V comitem se dare Alexandrino Cardinali agnato y in Hispaniam Galliamque ad reges legationem obeunti. Selimus enim Turcarum imp. Venetis ea tempestate bello indicto, Cypri regnum arcta classium obsidione cinxerat expugnataque vi metropoli Pamaugusta et Nicosia, quarum illa Salamine
;

Seu Madera, Oceani

Atlantici in Africa

insula.

b Hispanis Barlovento

sitsc

sunt in

Ame-

rica Septentrionali ac sxpe nunoupantur Antilla3.Insula3advcntumwcan/Mra/;"'"/""/"'^. c AmericcB Septemtrionalis insulam. d AmericcP item Septemtrionalis insutam.
e
f

Oceani Atlantici,
1569. 1570. 1571.
1678.

la Tercera.

vel
*

Tamassus veterum

putatur,
,

Venetorum
remque

duces z contra fidem datam usitata ei genti barbarie, contrucidarat

:

quod

fortiter se,

publicam armis defendissenf. His

stis,

victoriis ho-

Anno g Anno h Anno Anno

i

ut

fit,

omnium

Europas inhiare, jugulisque imminere videbatur. Terror sane omelatus,

k Seu Auriensis in Anno 1572.

Ovetense
in

Gallaecia.

nes pervaserat. Pontifex, ut vere parens, et advigilans gregi pastor, Venetorum precibus
adductus, ad

m
num.

Asturiis collegium, anno

opem

laboranti reipub. Christiaappulit.

1579 conditum, alteri Magdalena3t sedcognotib. B, mini, adscribit Sacchinus part. 8,

273.

na fercndam animum

184 Quare in fcedera concordiae reges atque Octobris Tomus V.

receptum futt n Collegium Mussipontanum anno 37

VITA
276
A. p. Hmadi-

UAXCISCI BORGLE COXF.

gaudio post tot Domini memores, aspiciebant. Ille vero paucis sociis, quos annos salutantium turba diitineris comites habuit,
incredibili

mu,

-arademiasub anno 1572 ibidem instituta anno

o

Societatis discipUL574.

accepere.

Veteres ad haec

familtae

clientes,

p
n

Anno 1671. A Dembach.

Adamo

Konarscio.

oiomucensem dem ^ Prapnositum U/wiensc/n. r *nn. confirmamt GregoLm. Fundationem loanniimexUumJesteSacctono 21->. part.S,lib. *,num. Anno 1572. t

FutZoremhabuitJoannem v r Fundaior

Grodecium,

declinans, furtim se subingressus, in colteduxit, Valentiamque clam se recepit. gium sociorum Joannes Ribera, archi- Mfeinr L88 Patriarcha mox gratia Franci. episcopus Valentinus, honoris

gTessus et

pompam

quatriduum tantum ibi templi tamen sugmorari per negooia ad populuinque verba fagestura ut asccnderet

scum

invisit,

et,

licet

liceret,

ceret, rogat.

Mos gerendus
sui

erat honesta petenti

quaravis colligendi concursus fuit, IIuc tantus hominum

tempus non haberet.

tanquam

aUo fllfi auibus Petrum Justznzalum, Pmolum etc, de numllist. VenetccUb.^consule.

h'amagustx:mcoswveroDandu-

ad inusitatum spectaculum, ad Verbi Dei Ecclesiasten agere. JEgre Ducem potuit et incresane ad pulpitum perrumpere solo auditus fuequanto studio in patrio
paneg-yrim, et
:

dibile,
rit,

ut Gandia ad ilium audiendum videndumMadritum versus que frequentes confluxerint. via deflectens, Villareprofectus, paululum

CAPUT

XII.

Hic laete exgiense Sooietatis tirocinium adiit. acceptus a sociis, a collegii item E pectateque auctoribus, Joanne Silva, ditionis domino, et Hieronyma Mendoza conjuge, utrosque allo,

Postremum Francisci
sice

iter

Eccle-

quiis piisque sermouibus delectavit.

Madritum

commodo susceptum;
et
,

Romam
corporis

reditus

pia mors
,

forma

mores

lucubrationes.

Carpetanorum ubi ventum est, norifice obviam de more processit Fransciscum etiam humaniter complexus, et ut consiliorum socium legato additum libenter audivit omnibusque deliberationibus adhibuit, re tota mox regi enim vere facile ex animi sententia gesta
:
:

legato rex ho-

Catholico,
Profecttu in

rem

per se necessariam, ut illa tem-

T-vranoisoum Pius acoitum, amice compellat;

Ilinpaniam

Pae

opera

illius uti

Ileip.

commodo

velle.

iter Possetne integra v;iletudine in Hispaniam habereP Unum illum coinitem Alexandrino consilioque Cardinali destinasse, utlegatum re

pora erant, persuadere dinicile non fuit. 189 Priusquam Lusitaniajn versus discederet abiemqwPbi. Uppm ngm Franciscus, regi Catholico per marchionem dono misit Crucis Dianii, generum suum
,

Christi
//

juvaret. Dein, qua3

niie
e1

cum

regibus

Gallise, Ilispa-

Lusitani agi cupiat, ordine exponit beneque proticisccnti voce crucisque signo preD. quinot. Kalend. Quinctil. dioatus, es Sextil. vero exeunte llispaniam salviatmittit. tigeruntanno m. i>. lxxi. Ad legatum in GothaA.

//

//

lania

regis

Philippi

nomine salutandi gratia

Francisci
filius,

fragmentum, addita hac ejiistola Mitillius to ad te, magnerex, muneri particulam Crucis, de qua Dei Filius redimendo g-eneri humano pependit. Reliquiarum ha3C pra^cipua augustissimo templo digna visa, quod nunc aedificandum curas Deo Opt. Max. ejusque martyri fortissimo Laurentio. Deinde ad su blevandos Crucis labores, quos fers quotidie
:

//

missus Ferdinandus Borgia,

//

tot

regnis administrandis.

Equidem peccator

q regiasque Patrihasoelitterasobtulit: Ferdinandum Borgiam ad iegatum Pontificis inissurus, faciendum putavi, ut ad te quoque lit teras darem, quibus eertior fieres, tuas mihi
ii ii

//

ii

magni loco beneficii duxero, si me sacerdo- F tum ministrorumque tuorum aliquo esse in numero patiaris, deprecantem quotidie Deum
pro tua incolumitate. Sic
ille

//

quam

diutissi-

ii

redditas, postridie Kal. Quinctiles datas.

diioileciin

De

//

me

superesse te veiit Reip. Christianae, ut

cseli

u
//

sociis in Novam lndiarum Ilispaniam ad disseminaiidum Euangelium mittendis, per mihi gTatura fuit, et habeo g-ratiam. Lsstus et ille mihi nuncius accidit, qui salvum
te venisse in

tandem
190

beatudine, vita laboribusque de

functus perfruaris.

Mirifica rex laetitia perfusus et

cum

os-

S.

Cnmpor

culo

Crucem veneratus, sua manu gratias Eran

//

Etispaniam

attulit, et

videbo

li-

cisco egit.
//

Reddidit mihi gener tuus, marchio

bcns. Cetera Ferdinandus tuus a

me

referet,

Dianii, Crucis

Dominica^ particulam.

qucm ad
el

te

etiam allegavicum salute,

quam

ii

vero libenter acceperim, noli quasrere

Quam cum
:

m
//

abs teexspeotOi Ex 1). Laurentii aede A. D, 1\ kai Septemb. m, d. lxxil

L81

//

per se

//

Uunoricc pas-

Eodem

fere

argumento, paulo tamen

epi-

//

sim

oopiosius, alteras a dedil Didaous Spinosa,

a

scuuusSeguntiuus,consilii regii praBses et qusesitorum fidei princeps, regi tum Catholico in

//

quid enim ligno illo preciosius ? tum quia ipse, si quis mortalium; maxime indig"eo Crucis praesidio, ut recte mones. Denique quia abs te profectum munus est, cujus in manibus majores fructus referret; in meis
:

//

haud

paucis oarus aooeptusque. Barcinone b Valentiam profectis oeeurrit Carolus Borgia, Gandiae ilu\. filius uatu maximus, magna clientum

//

scio quid futurum sit. Faxit ille Deus, Crucis utmeritis non indignus videar. Tametsi

//

non dubito,

te

cum

sociis

omnibus pro

salute

manu. llunc proxime sccutus Franciscus Borgia

nepos, Yalcntimc nobilitatis flore stipatus. Genibus uterque accidens, ad legatum a Parente

//

regia quotidie, ut scribis, sacris operatum, deprecari eum, qui Cruci affixus nos redemit a tyrrannide mortis aeternae, tamen ut idem
constanter agas,

iterum atque
,

iterum

ro-

missus est; a quo solemni more benedictionem

go

idque

eo frequentius

quo magis

ne-

cessarias

DIE DECIMA OOTOBEIS

A
ad

,,

cessarias mihi Keip. administrandce piorum

no jujuniorum tempope

preces cognoris. Salve et vale. 191 Tabulis vero actuariorum

testificatione

Blean

lum
et

c,

ejus nominis no
,tlv '"
I

ubi Caro-

A. P.

Rnui-

tabellio-

******
ceam
ac

horto"'

Crucis Dominicje lignum scum subscriberejussit,idem sibi videri cujus testimonium instar esset omnium testium. Iu
: :

num

ostensum

erat,

verum id esse rex tamen Franci-

auimi contentione,

fp

lt

Uterque etiam UtalteI * TO n*i^MiflfUHitem

ut,
si

QaUorum. Catnarinam M,
i ui

"***CtlM 0,
/>'

MM

simum, cum

tamquc frequentes prineipum saaula regi tot fuere, ut ne respirare quidem intelutationes g-rum esset.Provinciarum itemSocietatispraefec ti

esset

regnum, olim aorentisidem et Christianissimum

salvumvellent,proCatholioareli, aOTOibusniterenturieiijusp,

Deum.

e1

quamprimum advolarunt

ut in

commune

piniones,

consulerent et de re Societatis publica agerent quos, dum temporis angustiae patiebantur, audimisit. Collegia vero, qua iter divit hilaresque haberet, libenter invisit, ut socios praasens consolareter

regum obedientia. Reoensii tanquam incendium,

Alia
i
i

exor-

m
,

ex-

stinguerent.

(|U:1

dem tamen
rossepro
Lestia

reciderent.

llii
:

gratias

tu-

orare interim, precetur Franciacua, u1 intestinum

virili pollioiti

Deum

animosque divinis sermonibus

refice.-

iraesignum,

no depellat.
in

ret; hortareturque ad vitae curriculum conticiendum, donec e carceribus ad calcem perven-

LM tebus
ornant.

[taliam

reditum

ad-

ftoinmtm

tum
CiP-* v
,-
-

esset, feliciter.

nittanflun

mdity'

192 Hinc in Lusitaniam maguis itineribus rei gerendse gratia legatus contendit. Occurrit in fiuibus, a rege missus, Theodosii ducis
Brigantini frater Constantinus, qui in Orientis 'indiae regnis regia auctoritate prsetor fuerat,
nobilis juxta ac pius,

incidunl po b d e Cal, Februar. festo Purificationis die, qui B. Vir gini sacer est, e1 a Grfieoia Hipopante appellatur.

Mos

in

pagum

Sacris itaque procurandia

templum mapparet,

gressus,
et

parietibua

iqueiUienegO'
tiii.

teotoque

nudum

aram duntaxat lapideam

superesse. \h

singularique in socios,

quae propria ejus familiae laus est, benevolentia.

vero saorificio carere Franoiaous nolebat, H grassante vento, Laeaum est inflrmum pe e pus utque tempestas frigida erat, fri < dop:

Sebastianus rex ad

Oceani

litus

legato

ripitur,

Mos

ardenti febri ad languorem datu

obviam processit, dynastis omnibus stipatus et equitibus, quo nimirum studio Poutificis legatos accipere majores soliti erant. Franciscum quoque comite habuit Catharina item avia il;

animus assiduo mcerore esl viotua moleste ferens Dei cultum Sponsamque Bcclesiam ue glectam jacere. Secum enim Ldentidem n
et
illud Vatis repetebal
//
:

Deu
.-

renerunl
,,

lius, et lienricus

regni princeps Cardinalis.

Ilic

exposita

legatione publica, privata quaedam

Franciscus negocia Pontificis et Philippi regis mandato gessit, ad exitumque perduxit.

reversus

tcmplum sanctum tuum g. Etcmn Klu iinipheta que rimoniam insiituit, n Domine, reliquerunl i>actum tuum filii Israel altaria tua de8truxepollucrunl
// //
:

in haereditatem

tuam

Ma-

193 Madritum

mox

revertuntur

paucosque

//

runt, et Prophetas tuoa occiderunf gladio h'

avitffl fidei

r,

iritum, inde

Galliam per Pyrenseos properantc, stipante regis jussu Ferdinando Borgia, Franci filio, ut, qui gratulatum adventum regia voce venerant, item etiam discedentes proscqueretur. In regni limite d vale postredies ibi morati, in

Hanc ipsam

calamitatem deoennio
litteri
i

ante pradixerat Pranciscus, datia

ad

Petrum Kihailincyram, Socictatis pn-sliNicnini, de Gallis jam turbantibus resque novasmolien

tibus.

mum
divina,

dicturus
a Patre
?

parentis manibus
edit
:

facta re

197

Morbo correptus,
non

oum

pedibua

iu -ili

m.

xvi.

Panem Angelorum

quod enim

stere Franciscus

possct, in

allobrogum

nlwtanttim

donum
filius
lat.

ii

majus mortali

in vita accipere

potuit

Deum,
:

fili

Verbis deinde lacrymisque appelmi, time et ama, in quo sunt

et vitia, ut co-

Morani oppido nes propere delatus, in Joanni k, vi raorbi oppressus, hsesit diutius. Kegulus Allobrog"ura l incdicum statim ciiin aui
alleg^avit,

,^'"

au"
h
t

omnia virtutem amplectere,

lubri faciem, fugito.

qui laboranti adessent, Augustam-

"
ii

mum

consulito

Divino honori potissicedant huic inanes mundi

//

que Torinorum
cile id eo

wjrrotum

ilcport;ircnt.

1'iili-

anni tempore

fuit,

quod Cottiarum

spes atque deliciae.

Alpium
non perinde
tu-

asperitas,
;

vulgo mons Ckxiskis, supe-

inGalliam tcndent.

194 Galliam
ttim
piis

mox

ingressis

quietumque

iter

oblatum. Militaribus cohic

di-

effectum tamen. Ilic omni pietatis officio habitus, ut prre verecundia Lmpetrare

randa esset
a se ipse

plena Aquitania factionibus haereticorum,

non

posset, qui, nulla habita B3gri-

arma regem contra ferrent. Cernebant inviti, ut lacrymas non tenerent, templa
qui

tudinis ratione,

quampriraum evoiare

\<llet.

Missionem itaqne flagttavit extoraitque ab invitis et repug^nantibus.

ruta, altaria profanata, coenobia solo aequata,

faciem denique Reiptib. deformatam. Catholicos ab haereticis vi oppressos vel patrio solo exactos audiebant. Ut uno verbo dicam, ardebat

198 Vectus secundo Padi fluminc,

navigio 'iFerrarimdi^
r

ducis sumptibus instructo. Lectulo afflxu

scebatur.

rem

cibxu >

divinamquotidieaudiebat, Paneque calesti pa-

regnum olim florentissimum flamma bellorum

civilium.

Spectanti

haec Francisco animoque

Ootavusjam diea abierat, eodeni ttumine Ferrariensium tines attigit. HicAlfonBUB

quotidie versanti, eo majori indies dolori erant

quo magis zelo domus Domini ardebat. Et quia, ut a sapientissimis hominibus traditum accepimus animus aeger corpus quoque et
, ,

Estensis, Perrariensium dux, e vestig-io omnia, quae opus viderentur, submisit. ln urbem hinc
delatus, vi morbi

coactus, qui nihil remitte-

contra corpus
tari coepit

animum

afficere solet,

morbo

ten-

alterum
ruto,

incommodo accessit et enim divina facta in templo semiventus languidem corpus urgebat, ceteFranciscus, cui
re
:

substitit ret, cresceret etiam magis magisque, plures moratus omni officiodiesque invitus rum comitatisque genere acceptus domi est, ut
:

JNec parentis loco ducereFranciscum viderentur

ra debilitatum longinqui itineris ta^dio,

cum

non

firma pridem valetudine uteretur. 195 Deiati tandem aliqnando, ineunte ver-

satis

tantum pharmaca undique conquisita, puoUce concipi ad omnia Divorum templa etiam yota pro salute l r,nndux jubet, supplicationesque cu et offlciose sci indicit. Pie ha^c omnia
i

quia

: ^

\TiA 8 FRAXCISCI BOBG]

278
p VP
.
-

CONF.
Prosessorum, compositus

r,.!-

aaia.^uinisvinculoconjunctuseratm.tum

NIIRA

Sione

sanctitatifl.

Evolare

et

Wncquampn-

^urn.tantiiinpMi.n^omn.^-at^ebat^onstan-

SrueBomamportaripo8tnlabat:ceflBit^men sociorurnque precibne, et medicorum dnci,

Homum
pctit,

sive

cra veteri domus dignitate antecesserant Patribns, qui eadem multaque exstant menta 202 Alagna sane privatus adhuc, Societatem, sive Francisci In H.spama en.m, imperio ageret,

cum D
.-r, <la

*. _.
UJ.

fc

L0 g

Mortem animo

praisagrienfl,

ducem

abdicatisbon.s omn.bus patriosolo, simulatque, sesc addixit, incredibile

cum

ethonoribus,Societati
" dictue 8t >qe

*
'

"""'

l:

primum deferenduui Burarent,ul

'"""" ""
l
.

"""'"'"

"

suo
,.,,,

fenal
etipsi

IfE

8 n a m ''"T 3__
'

""""

s 'nue amari
sacerdotea
curarint.

T '^

aliisque afflarit. Exinde e solide effuderit osei matfs coepit adeoietM ibi cog

m aeodoremp,^
-

'':.,

.;.

LeerdZ

evocandos, evoeandos,

Societat.s ut certatim princ.pes excitandaque exeitandaque collegia

runt,pr<Bsertimeumetde

___
situm,
.

ie

Jdesperarent.l8iturleetuto.mpo. ;,:i ll] ''"

ertn

l<-.,.r;.- ..bluspostnlarat, t Vir ff .n. ommendaret cujus wseeribus euutemani. -tam proarnem carnem indueus in hanc ni Dei Filiu
,

__n__l

quibus commisas Septem vero annis, provinciaj omnes et illi ab l-natio Hispani collegia illi accepta Orientis Indiarum, plurima fundus auctorque exstitit. Pefercnda. Hic enim

'

,.,,

diesque lectic inclusufl

^^J^^^ ^ZLom
.**_"?
;

tandem

Materiam Tertiamque maris remotas insulas, Novarnque Hispaniam Indiarum in Pcru item, misit.Exhis ociosprirauJtamquam incoloniam post addito Ptiam.ma>postaddito collegiorum numero, magno
etiam,
locis

Cum

duxit in Atlantici vero Generalis familiam

ulii

urtemseBomamingTesflumcognovit^teni

deD

NuncdimJ
,

n cBlummenusetocuIofl,l83tusexclamat: Domine. La_i.ii-s servum tnum,

i..

adeo vastis duae provincia. subducas, igitur apparct, si recte rationem migrantem, duodecim Ignatium, ad Superos
reliquisse qui Societatis provincias constitutas excepit, Laynem quinque magistratum proxime
:

factae.

Hinc

ritamflibi

LpostolicfflSedisobsequioet

legatione amiflflam.
trtimin trmtla

torpXt totjw

auctor et ice&00 Piua V Pont., legationis quam doraum *_*""* _UU3-_K , ,,,.,,.. Xll:i pri vl t a pplUB abierat rI s
'<<
(

adjectas stabilivisse
addidisse
:

ut undeviginti in

duasdenique Franciscum universum provinCAP

.i

fu,

Mwjwti
n

,,,.,,.',,,.,,..

racuam
niu8|

Apostolicam pevertisset, Secjemque II __________ reliquerat, qui Ilugo Boncompaalteri

.
.

oias viderit. <)__ 1.1 po. 203 Elegans in eo

forma corporisque digmi-

factn.n, ut multo
[V
,,
(

[nfecta
1,,

de quibus cum convcnerat, Oatholico peg-ieque ministris etillud incompermanserint. Acoessil

Pii

p09t Gregoriufl

_.___,

es1

dictus.

<Juo

eonsilia,

procerus erat, facie Corporuejm tas iraperio dijrna. Statura temperata. f*+ oblonga, candore simul et rubore

Membrornm

Pranciscum, ad desperationem medicodeponiMI [aborantem, Romam venisse, paene agrentem. Vix enim biduum situn, animamque
Etome fuerat,
,ii,,

corpusque decens habitudo majestatem addebat corapactum. Frons ampla nasus item aquilinus et longus oculorum orgenas et labia randiores, colore glauco
ei
,
: :

oum animam
gvsta:
in
is

exbalavit. Optabat
leg^atione

qnidem
[mo

rei

rationem
,

Q r egorio redderej sed

ri 0l

Tiburi erat duodeab Qrbe iapide. Ludovicum itaque

Bocietatii

rubicunda. Adolescens obeso admodum et crasso assiduis jejuniis cibofuil corpore; verum post abstinentia a ccena temperans, adeo se pumque ipse maceravit, ut ventris cutem duplicaret p,

M(Mi(i./,miu,

tiflcem

presbyterum, ad PonPranoifloua mittit, qui benediotionem

moribundo, peccatorumque anteaotaa vitaa veniam Bupplex postularet. Ille vero ac libenter
indulsit,
e1

quo vellet, referret; utrem esse dixisses inanem. Ceterurn etsi integris viribus firmoque corpore esset et sanguine abundaret, ea ipsa inedia, qua macilentior faet

togae instar pellem

ctus, ventriculum etiam

debilitarat valetudi-

ex tbesauris Ecclesisa liberaliter,

nemque
aliquot

laeserat.

Quod bumi prostratus horas

oraret,

pj

r iinuhoo addito elogio, miserari se Eoolesi83 Catboricem. Magnam enim morte Eranoisoi liote

plerumque
illi

Jiumore hausto

terra, dentes

vacillantes exiderunt, osque F

jaoturam faoere, qu
orbaretur.
tnncte moritnt
:>ni

tali

tantoque Ministro
regTim principum-

laesum. Inediaetiam cacostomachos vixit, dum sa^pe rejiceret cibos et cruditate laboraret, ru-

Cardinales aliquot

et

que legati salutatum offloii gratia gratulatumque de adventu aocesserant. At modeste ille, ultempestivum nunc videri. Uarent itaque hanc veniam. Uni enim IVo, vit;e mortisque arbitro, dandam esse operam. Saoramentis Ecclesi

ctus ederet assiduos non sine dolore stomachi et medicorum admiratione, qui morbi genus

insolitum ignorarent. Et vero quamvis corporis

auiixerat uiuiia, vires afflixerat nimia

rum tamen

facilitatem,

ciuuium abstinentia, mociborum auonucuuia, ujucandorem animique himonti

laritatem auxerat.

omnibus

rite

munitus, dnm

oleo sacro, de

***^,V U .,

*..__ .._

UUOV. VU.l.... ivw*v^,

vi*

*****

\>

^w.j^w*^

^_'vrwA\-v*4i*^,

puero castisque moribus, ut leves ho-

qui vices interregni te^mpore digne sustineret,

quod neutruin eorum, qui antecesserant, Ignatium et Laynem, morti vioinum nominare voluisse
c\ animi sententia pronunciaret. ls renuit,

meminisset.
dedit

Mox

quietis avidus, orationi

:

se

ac meditationi

duotisque imo.epectore
reddidit pridie Kal.

suspiriis,

spiritum Deo

Octob., qui dies B,

ritu sacer est,
t

Hieronymo annniversario
u, D. lxxii paullo ante ter-

anno

li ni

nootis vigiliam o,
fere et

duos

annos natus cum esset Bezaginta, Conditus est in a3de sa-

mines fugeret facile, vitaretque parasitos et assentatores. Sermo illi modicus et brevis de necessariis tantum. Oderat officiosa verba eorum, qui aliud pectore clausum, aliud ore promptum gorunt. Si quis illum coram laudaret, sermonem mature abrumpere, sed prudenter solitus. - ... .1.'.. J _ m quasi aliud agens. Tametsi vero bene de omnibus sentiret pra^dicaretque, paucis tamen arcana credidit paucioribus divinitus visa, sensusque animi extra eum, qui a confessionibus erat, detegebat. Quorum autem fidem longo usu experimentisque
^
.

t _

--_

DIE

DKdMi

OCTOBBIS
qui
fuit

perimentisque probasset,his suetus et multa inquam male de alns et mique dulgere. Falli, accipere item mjuriam, quam facere Buspicari ; bonitate supra mediocritatem xnalebat. Ing-enii est adeptus, prassertim sacras, quibus,
litteras

Octobris,

diea

M rcux..

Jrii,

delectabatur lmpensius; partim stuu t parest, partim oratione pia meditadio diligentiaque,

consigmandus sit obitus altew eUenrarfmo suae statis auno e vita sublatua est inauit Sacchinus part. 3, Kft. 8, num. 31. Beate aoWiptus est ab Urbano VIII anno tctls vero a Clementc X atmo L671.
I

quam

pridie

a. P.

Ruut-

tiouequererum aeternarum.
205 Scripsit, ducis
lurubrat*"t!

p Demortui pellem, ut scribit Cicnfuegos

lll)
-

'

munus etiamnum

'V

,s
>

>

''ispicere volenti

susti:

neus, libellossexadpietatemexcolendam non mfrugiferos iis, qui ad perfectae vitae metam

ma>, cjus fratri, dum telam, qua gebatur, tollere conabatur, ter obriguit

Thote~

bra-

chium.
Inde sunt Bruwellis onno L675 \ppens, q , m j . bore D. doctoris Francisci Borgice, e Borgia-

nfl-

coutenderent, qui Latine in vulgais editi, Alfonso Deca, Compluti Societatis theologo, interprete, circunferuntur. Sing-ula nunc recenPrimum concio est habita in illud Lucae

q Ei

typis Frara

sebo.

na stirpeproncpotis.

cap. xix Ut vitatem, flevit super illam.

:

appropinquavit Jesus, videns

ci-

Speculum item Collyrium spirituaoperum se quemque nosse oportere. Dele quo docet, est Praeparatio ad Eucharistiam riigne suhinc
//

Ctiristiani hominis.

CAPUTXIII.
S. Francisci animi demissio ac

item Spiritus exercitationes ad sui co^nitionem. Sextus est Hymniillius decantati Explauatio Benedicite omnia opera Domini

mendam

paupertatis amor.

Domino.
cior, et

ptor agnovit.

Haec tantum cdita pro leg*itimis Commentatus tamen est,non

scri*
infi-

aliaquaedam; sedrudia et impolita cum es>ent, lucem nondum aspexerunt q excepto libello de Euang"elica praedicatione seu de Ecclesiastae officio. In his erant de perfectioni:
//

Libet,

Franeisci Vita ad exitum adducfa

el Bcite diota

Mi.

i\

virtutum exempla
quod, ut sapiens
iter prajceptis
ille

adjungi

PtOl

Stoious

ait,

longum

Bit

mores informare; breve veroet

factnqm
1

bus auimae Christi a conceptu ad ultimum usque in Cruce spiritum. Threnorum Hieremiae Explanatio, quam in Pintiana et Complutensi academia dictavit. Meditationes item de morte
Christi Salvatoris, in horas diurnas ac noctur-

efficax per cNcnipla. Cetera vero dicta

prreclare,

qua pcr historiam sparsa sunt, quod ad hsec capita revocari qucaut, minime iteranda duxi a.

Ab

humilitatc

qua>

parcns cclciMruni cn

nas distributaB. Denique meditatioues in Euangelia Adventus, Quadrag-enarii jejunii, Do-

cst, initium ducain :quod virtuseaChristi propria sitet Christianorum.Phi-

stosque virtutuin

mUtiant
riscu$

Fnm

minicorum festorumque dierum; profectae ab oratione potius ad Deum fusa, quam ex libris
acute et subtiliter haustae. Quibus,
jaculis divinis,

losophi enim veteres

mundique sapientes

ejus
:

tanquam

auditorum mentes ad bonam frug-em revocando suaviter vulnerabat, ut ad virtutis studium inflammaret, a vitiis deterreret.

ne norncn (juidem, ncduin rcin snnt oonsecuti qui tameu in veritatis virtutumque investigatione studii inultum operasque po uerunt, ut

magnum

aliquid

Quorum fastum
ii

aaturai vi adepti videantur Dei ImIius avcr-atns cain \irtn<>

I

tem suinmain vcrbo atque c\cmplo docuit.

scite, inquit,
<>

>i

ANNOTATA.
C

a me, quia tnitis iimet lmmiliscordc. Ea ane virtus, ut Augustinus ut contra claait, homines an^elis adjungil
//

>>

Quas exhibet Ribadineira lib. 3, cap. b Quo iv Kal. Septembris venerant. c Sub anni lblZprincipium.
a

14.

d Fontarabise.
e Galliee

urbem ad Ligerim fluvium, agri

cognominis caput.
fuegos
bit
lib. 5,

Eo legatus,
3.

ut scribit Cienvel,

cap. 16,
lib. 8,

dievi;
6,

ut scri-

Sacchinus

num.

die

vn Februafebrim 8,num.

* ex angvlis d.cmones eflecit. Non Pugie- \uppl n quando fltudiose inani- K <l quoniain ad liuini submissioncm incubuil militatcic viam muuirc hnmiliationem Bernardus aiebat, curabat sedulo, u1 rerum omnium conditarum pudcrct, pigeretque, ubi e ip e perfecte nossecoBpit. Binc preoationum omnium exordia ducebat hsec fere materia de rebus
tionis

bant haeo Franciscum,

riivenit. Franciscus vero biduo post.

f Redeuntem e Gallia Franciscum in incidisse testatur etiam Saochinuslib.

.piisoflficiisque disscicntis luit.

In

bac
duois

ai

alue
'"""'
''

occupatus, incredibilc. 207 Itaque, simulatque

l.n-\i pr.^-resflusfecit

se

tituli

26

at

cum, eodem

teste

num.

8 libri

mox ci-

Blesis egressus sit v Kal. Martias, postridie Kal. Februarii seu Purificatee Virgitati,

sponteabdicavit. bud oribere 8ub manu litterii credo, Franciscus pbccatoe : testatu ccepit
,

'"'

quod de

se ip e

entiebal

imitatusqui
clftJO
,

nis festo id contigisse

non potuit.

rum

aliosquc,

innocentia

vitSB

gPsal.lS,}.

i.

Bubsoribere solito
19, y. 10 et 14.

c.l

quo oatiustamen,
inuflitata

h
i

Regumcap.
cap. 15.
S.

ne sermonem aliiadarel
secius loquendi
s i t>ut

neve

in pe

Litteras illas partim exhibet Ribadineira

3,

ansam

pr83beret, abstiperejuflQihil
rei

Ub.

Yv

praBterea

k Vulgo
1

Jean de Maurienne. Emmanuel Philibertus, Sabaudite dux.

Pintia;

sociorura collegio

sus, BufltamantiocoD

ub cribi gerendse * ep orincedere

abinfi

**

m
n

Videnum. 100 Comment. prsevii.

1572 Kal. Maii.

visus, et

oaussam interrogatu,

Anno

ditatione se

tum

surrexisse, afflnnabat,

om

o Biduo post, quam Romam attigerat, noctem sub mediam, ac potius aliquantum jam inclinatam (quo fit, ut ipsas magis Kalendas

inierisexsi.aciit.n,, quevideri insc, taraquarn ab

jactis hifl FOintueri, circumfusosque irridere, petamu cibus Hunc ab inferis reducem
:

::

VITA
280
A. P

ni\\CI.SCI

CONT.
g-esserim.

paruisse. semel illum mihi

Et

neim.

tfoneffludse

commodi

nccipereai. bat, utUtfi

quamquamdepellerefastumetinviduefascinum
arcere posset,
si

verbis sacri Euang-elii

,

eamvim

chirographnm deletum

t.

In

?" .*"."?

hic merito tribuiflset audiebatque molestiu.s, maluit. Nihil ferebat

tamen rubore suffundi

appellari.

admctipmm^tiramurjVatieu mfernum Deecendant (n

,

nuamsecoram'laudari Sanctumque
subjeeit
:

ea re adeo angeretur, Bogatufl caussam, cur rationem extremi judicii, Equidem

/,

quovi*

'''"'

"'

diijnum,

lirl-

S508Quodie hebdomadifl sanction lavantem Ecel. dorumped*

Cnristum

morte obita, valde

formido

quae

nimium,
di-

hi

recoht,

//

quantum
screpat.

a praeposteris

hominum

judicns

luam,
,l
.

ijnoi/ue

qtOfU

TtLe*

rerbafa

,,hodieinmundolocum
wj amannumadJ U

reperi.

^"

^'"ffi Sextum enim

onsiderO'

bam,nunc,dumCnristum
n

advolutumlavare,terg<
inde expulso, relictum

lummihi,
,,,,,-

^, video

nulto-

//Pintiam

primum

mgressus, abdicatis

Manusabluenti frater lllius Thomas Borambitu aulico linteum porrig-ia officiosius et pra3 se tulit, vetera ilia g-ebat llle vultu iram nuncium pridem remisisaulica offlcia, quibus Montellano in collegio set odisse se testatus. imprudcnter collocarant illi cditiorem

no

'""'"'"'Hob^
'" r J'en t
te de
t

ubmi. *ubmit
encw.

but y

locinn
ille

jamOgnatiinCantabriatitulisbonisqueomnibu
a

quasi

dcemonem

cerneret, Crucis sese signo

int

ccurrentibuflvicatimvisendigratia,tamcivibus, 13urei spectaculum, ,,i aovflB iocomitiait://Peram,credo e cavea

.

libenter intempemuniebat. Defugicbat itaque honorumoccasiones; negligi et ignorari stivas

via decesserit, malebat; ut vel eo nomine saspe

,-1,1

belluamque speciatum venerunt f. sme demquavis bellua immanior essem

J3

aliud diversorium,

incommodo

et valetudi,

Dei,quimein religiosam familiam

/laccivit.

uam

ut fit, honos illi putide nis et itineris, ne demisse abjecteque et sentire haberetur. De se
et prtedicare

Precibus intentus duas minimum tidieimpendebatsuicogTiitioni :quajnorflsquo

audiret, videret, ep oue legerel iii erudirent, demissi6nem pudoremque bai Deo frequenter gratias agens, sibi incuterenl peperquci! sane delinqueuti sibi, adeamdiein vulgus, im,, Qeve de ereret,aut, in quse
,
, ;
,
|

semper
:

solitus.

Facilitate idcirco
e

usus est singulari

aliquem

plebe diceres.

omnia

rcfere-

quod tamen senum

memoriam, Porro iuvitus praeteriti temporis est vitium, recolebat. Sin

necessitas extorqueret, ita sermonem temperafacile intelligere, ut quivis non omnino rubis
ret, nihil sibi

eo

nomine placere.

Numquam

au-

pj
t
,i,.

orimina pateretur. <>rabat. Occupamore in hao suaa vilitatis meditatione,

se

ditum vel excidisse illi haec passim obvia. Cum marchio, dux vel prorex essem. Nobiles vi-

d UJ1
ea
,,1,1

rebus
esl

>eo

oonditis
><

indignum reputat,
te mei.

7os

audita;

Pudeat
:

Quam
iuquit,

dasmonis esse comperit

:

Recte

"

/,

mones unius superbiaa oogitatflB vitio ardes, ardebisque Bsternis ignibus; ego vero toties Deum offendi, non tamen flammis addiotus

Tos ita comiter appellabat, ut se illis inferiorem superiorem nemine, facile declararet. Hanc enim virtutem didicerat esse piorum hominum propriam, ut, quo major quisque sit, eo se submissius gerat. Olyssiponem ingresso Francisco
Joannes III rcx miserat e domesticis nobilem, qui eum salutaret. Qui cum, Fessusne de via esset, interrogasset, iteraretque identidem
//

ii

crucior.

nihilo
i,

meUo

repuia-

U09 Oraturus sensit dflemonis opera turbari oubioulum quem his dictis abegit Nil mi:

Domini nomen Eranciscus lepide

: //

illi

respondit

bal.

wrum, tea me
n
//

Latum quidem unguein diau1 fugere pridcm enim communi soedere usi mensa ciboque sumus. In xcnodochio
ae
: :

//

Fessus quidem de via accessi, sed magis Domini, qua me oneras potius, quam honoras,
appellatione.

//

visum ab illo ferunt humanaspecie caoodflsmonem superbe sic appellantem Quid n tibi hio negooil? Tantus oum sis, in homi\

ersans,

211 Tribus potissimum de caussis Ducis

ti-

puucis in rebiu
sibi

tulum utilem quod mortuorum jam

functis ducibus
,

profuim sibi fuisse praedicabat. Primo,

in

numero haberetur, ut

Ducis tiiulum
profilcbulur,

ii

ari

qui potesP lletudit fasturn

inagis,
te

religiosi viri solent; et

Pranoisous:
//

Bquidem miror

tam
atil-

Gandiensi in ditione, deanniversaria Sacra quotidie

superbo pra3ditum ingenio, miserura

me

peragantur. Deinde

cum caudidatos

aegre in So-

ii

que pecoatorem appellare dignatum

Sic

cietatem adoptari animadverteret, dicere soli-

le

fumi instar evanuit. Oblatus ei energumenus,

tum accepimus

//

Hoc mihi commodi Ducis

quo dflsmonem
Maroi
ad ea

alii

exoroismo pellere frustra

illo

tentarantj pogatusque, ut pro

ri e1

Deuin

preca-.

Euangelium
verba,

reoitare ue reousaret,

//

statim enim sociis adscriptus sum. Ceteroquin, ecquae (amabo) in me ingenii doctrinseque dotes, quse Societate dignum
titulus attulit
:

cum
"

ln nomine

meo dajmonia
est. Qui acceptum

//

reddercnt? Deo -itaque Pontificique

summo

ejicient g,

manus

imposuisset, cessitsubito

fugitque dflsmon, et la^tus ille>dimissus

aderanJ

speotatoreSj orationi illius

retulerunt. Qle vero,

oundia duotus
"
ii

qua erat modestia, vereQuid mirum, inquit, si

gratiam habeo, qui hunc mihi pontem fecit, viamque muuivit in suam familiam domumque migrandi. Denique cum iter faciens aliut solebat, quo divertisset, remque divinam
//

//

quotidie facere vellet, detrectarentque parochi,

licet Societatis

dflemon

me

fugit?

Nam

et veteri
aliis
si

verbo
ille

dici-

tabulas proferret, socio urbane

:

tur, figulus

figulum.

Cumque
mirum,

ego olim
ode-

in
//

aurem insusurrat *

Nunc per me

licet, pri-

'

iosusurrabat

oflendioulo fuerim, nil

rit.

me

stinos titulos nomines. Civili hic jure

agen-

/.

Soletfl

enim iisdem artibus

praesente

dediti,

semu-

//

dum est.
212

latione quadam inter hymme-Campi h, dum

//

se odisse. Post

Metres
:

Ex hoc

ipso fonte moestitia fluxit,

qua

quanto mflj
dignitatibuKib-

ille forte

incredibiliter angebatur,

cum

in Cardinalium

gesta iviViTetur,

ii

pudore erubuit, illudaddens Demus verum esse, quod uarratis ecquid

:

hoirebat,

w-

niiruni,

cum eg"o sajpenumerodiemoni morem

collegium adsciscere invitum vellent, ut libro toviUbqW secundo narrare memini. Certe majori nemo

umquam

ambitionis studio honores expetivit,

quam

DIE DECIMA OCTOBEIS.

X

:m

Quam Franciscus

repudiavit, ratus indignum

starent

et

inopiam religioni utilissiregem, jam tum Hispanie mam. Fhilippum juventutis prineipem, litteris supplex rogavit,
esse et se honoribus
ut, si qua exstarent offieia, daret hoc amicitiae, jam initiatum, ecclesiastica umquam n e Sacris dignitate oneraret. Privatum se vivere malle

rum

tamquam divarsorumquidem
perat impostorem

si-no-

v.

'-

R M

imhtes, unius tanicn legionis omi

mibus addiotum
simulassel
j

quendam

tr
vM
,

qu

atque iugloriuin, et eo se consilio titulis abdititulos satis habebat, sui casse. Nec defugisse

personam induisset. s, LUe mibus officium navat,quod

"

Lnquitj

vindu-.-iri!
1

quid
porto

me
,

etiam vilitatem

contemptumque

Beri p

studiose,

ut
n "

nomen
"

ante dixi, quaerebat. Demissionis exempla eodem ipso libvo attulimus. Vicatim, sacculo hu-

refertus
tur.

sum, quie

mevis imposito, eleemosynam stipcmque corvop-asse. Puevos, tintinabulo acoitos, catechismo

evudive solitum.

&16 Ooourrenti forte nobilissimo dyi

ta>

Hj

>

<vi

tdu*

spani querentique vicem

attrita veste

Lllius,

quod
1

Coquo domi opevam

:

aops
n

****

dedisse,
et fve-

ambularet, seque

ipse
:

valetudi

pedes singulorum mensis ministrasse quenter osculari consuevisse.

olficiaiibeniu'*
obibat,
'

nem
ii

negligeret,
fore ut mihi

dit

In me
solco,

pio,
facio,

caveam.

[ter

218 Conimbricense
illi

gymnasium

enim dum
qu

ingressus,

prudmuios duos praanittere

exploratores
et BtruotoreSj

-d

ab Ignatio universa Hispanias commissa jam Societatis, e praefecto studiorum viam provincia rationemque studiose quaesivit, pueros docendi prima Latinae linguse rudimenta, quod hoc munus, ut minus honorificum et valde laboriosum,
ita meriti

quam

*tium

mensamque

adornent.

itcrum, quinam essent, quod ausquam rent Mei , inquit, oognitio e1 pmnarum " apud inferos, quas merui, oontemplatio. Quo
.-

majoris, obire serio vellet. ErTectum Corduba? h dedisset, ni socii valde repugnasid sent, qui hac sola arte dissiduadere poterant,

11

tit,

ut,

quod tandemcumque
et

in

divei
in

orium
00]
(0

deferar,

tametsi desint omnia,

luoro

putem,
id

tanquam

in

immerentem
Septimancaa

quod dicerent, non satis eum quidem vel ad hoc munus obeundum idoneum videri et Societati dedecus allaturum. Destitit itaque, ratus
i

beneficia interpreter.

dum

hodic Simancas Lncolaa aominant) appo

situm

illi

edulium

iutestiuis verveoini

emi-

vera dicere, alioque

animum

convertit. Eboras

sexta feria aggregatis sociis, ut move Patvum antiquovum collationes de rebus divinis haberent, dictuvus Evanciscus sententiam, hoc tantum, " Opeva, inquit, vevbis prsestant. Assurgens itaque omnium ovdine pedes humi

crudum malcque condituin. Gustatum reposuit: adhajc in aurem Bustamantius insusurravit.

Si

bene coctus cibus

esset,

aon rejicen

B ae

habet , respondit. Bustainantiu vcro, cuui item gustasset, edi posse riegabat. Oui Pra] scus Quid si, Pater, infcrorum cilmm, quod
:

exosculatus, socios ad lacvymas et admivatio-

11

Deus
21;

avertat, gustares

nem
rii

excitavit. Calensi in collegio Lusitania?,

ostia-

Demissi animi socius comesque pauper

:

j quod oppidum vulgo I ortum appellant,

tatu- anior csl

jiiaiu

irl iit.-in,

iucrcililiil.- ili[i

(.'"'intiwWu

officio,

arreptis clavibus,

perfunctus,

cum

ctu

est,

quo studio coluerit BVanciscus,

porcum jugulatum eleemosynse vice obtulissent, humeris sublatum tacitus in superiorem domus partem paf gradus non sine labore portavit mirantibus sociis, facti commendationem sic elusit Quid mirum , inquit, si porcum
:
:

enim boni ncgociatnris, Imcnia ha. |uv margarita dedit omnia sua et comparavit n eara p. Didicerat persuasumque habebat,
11 ,

,.

verum
mine,

esse Christi

illud

oraculumj paup
1

spiritu beatos fore

sic et

Pra

icum puer,
ccBpit.

u1

ao

porcus

commode

tulerit?

Non

dissimile ni-

mirum, quod de Carlomanno Casini montis Annales referunt. Hic, imperio abdicato, regno Pi-

C pino fratri relicto, Romam, Zacharia Pontifice maximo clavum tenente, veniens, in Casjno monte Benedicti sodalibus se adjunxerat. Oves
abbatis jussu forte pascens, claudicantem unam quod gregem consequi non posset, humeris

Propriam familiad illius inopiam admirabundua adamavit: et simulatque se Societati votis astrinxit, pecuniam exindc non contrectavit, quodque mirere F magis in hornine adeo opulento, ai-.nii auri
referre

morilms

que pretium ignorabat. Enituit

in

istliac

pebufl
1,

omnibus

virtua, in victu cultuque corporl

:

lecto, cubiculo ceterisquc

ut in papyro, qua

sustulit

summa cum

vero id genus officia,

animi voluptate m. Et quibus antea despicatui

concionessuas excipiebat:
frigus

in

focodeniquej

dum
in-

urgeret, instruendo. Oalceo

DOVOfl

ducerentur, religiosis viris perhonorifica sunt; eoque illustriora, quo majore olim dignitate ceteris prasstiterunt.

duere detrectabat, biennio vix atterenfl, Oaligafl non item, licet pannosas ruptasque aaberel

B%uetumma
fciiMfon

214 In eo ipso collegio, dum claves ostii gequidam Societatis candidatus Hispali n advenerat cum bona spe fore, ut a Francisco
statj

mutabat. Montellano moraha nova muneri

in collegio 7
f>blata, qu:c furtim

'''i

'i

noctu
it
pe

apposuit lectulo soeius, subductii Pater experrectus, dolo comperto,

tiit

laceri

ceteris adscriberetur, cui

cia erat.Videt

tum commissa provinFranciscus cubiculum proximum

:

novaque reddi dominojm it. 217 Stipem cum vicatim mendicu

1

cogeret,
aj

pwptrtaiU

plenum sordibus Age , inquit, ne otie" mur, purgemus hoc conclave. Sumptisque impigre scopis, cum illo pariter cubiculum versordes extulit adeo se vincere atque submittere studuit. Keligiosos viros, quoties occurreret, salutare et iisdem assurgere solebat
rit,
:

panisfrustulaoblai

Ubentiufl,

quam

panesintegrosgustibat.

Tm

Itinera

ingre

m
m

adducinumquampotuit,

ut vel flindonem

dam valetudinis gratia circumferre comitem pateretur, ne in paupertatis jura pi cca F '' retur. Narrant socii, se vidisse sup<
'

honorifice etiam de

illis

sentire, prsedicare.

Ho-

sajpenumerocubantem

abdio

aul tenui fcecto,

n,.

norare autem se in monachorum habitu ajebat obsequium, quod Christo ejusque Ecclesiae prae-

ventishacillacspirantibu -,. ;n--scente

me

ca3lo

ille

tamen eam prs

se hilaritatem tulit,

2*2
,
..

VITV

II,,.,-

111

admirationi esset pudoremque lit suis Ot d.tamyde non 1 ,,:,., Sa^oin Ittaere, aut hora esSBStivl tempons
l.yherni ?ive
pallio

FRAXCISCl BORGLE COXF. m Vide Leonem Card. Ostiensem hb. incu7,

i,

cap.

Chronici Casinensis.

'n

Primaria Hispanix Bxticse

civitate.

quotidiano; quod invertere

toquinatum oeduplicareque solebat, ne luto

terinefleret.Oo

lojuriis, esse aiebat, arcendis cseli ventigue flarent. deret sive imber decideret,

""""'"'"'^ unum^satw petrariabeononpotexat Peteeum soi arsive

Tarraconensi. o In Hispania 13, r\ 46. p Matlh. q In Hispania Bsetica.

r 2

Cor.

8, y. 9.

Matth.

19, y. 29.

i,

targfis fractueque de ria, et

imbnbus

paflMH.tuind.-mu
eiinhospitiumdetatti
buBrefooillari
cornori
fueril amor.
.

r,,lil.ilit-r^."'-bat_,
q.uiesset, cui deessent, ignis victusque olent,
., .,
,

CAPUT

XIV.

rtaton

nilul laborabat. 218 1),. Icctulo et conclavi petasappendi, nedum pan Nuliu,,, ibi relum

i*

Obedientia, orationis studium,

Vaticinia.

seu tegetem matapatiebatur;quine1 u.ream ferebat : id gemotaste

fflgri parietiadcen i,,,dapr !Edieans,quodmort.s cornn somnusappellaretur.-sitos vero in ..,,,
,

Ex ea
quem
vitce

ipsa humilitatis radice nata in Fran- C 4 P ,,,. et liomini, Stwiartt ejut cisco virtus est obediendi Deo
.

epulerobrevisurns minimeque . Ml diligenter, 11T, ,i:il,nnfor ut gciUcel factum ab illo dlml,,;, duabufl U potissimum artibus, |
.

sumptuosa ca-

ille sibi praefecisset.

Obedientiam itaque
per
_

tutum appellabat
proeellas,

navigmm, quo, tamquam

portum rehgio*
ig*itur in

^J^nt,

B sionisatque

quoad posset, imitaretur Propter nos egenus faqui, ut Apostolus ait, dives, ut inopia illius nos tusest,oum essel ejus exemplum divites essemus r. Quod BBmulatinonpauoiSocietatiseaddixerunt.Quin
Inopiae,

rideantque tempestates, et dies noctesque securi navig-ent.

sibi

Cum

omnibus Christum

ad imitandum proposuisset in conspectuque ejus ambularet, ubi expressa illius vestigia cerneret tum vero prascipue obedientfae virtutem
:

etin
dio

ip

imbutus

Societatisexordiiseodem inopiae stuhabitare enituit. Anguste enim

in eo mirabatur

qui, ca^li terraeque

cum
:

esset

asdes exoptabat, qui amplas prius et magnifleas vestigte apoccupasset. Ejjusetiamnumhodie fabrioata, parent ln Ognatensi B3dicula,ab illo
et tirocinii

Dominus, subditus tamen parentibus fuit quam virtutem ne omitteret, inquit Bernardus, mori
maluit

ii

Factus obediens usque ad mortem,

crucis a.
,iwn
re>que
a

mortem autem

domo

Septimancensi. Qu-je

quidem
fortunae

virtus eo
bon;i

magis

clara,

quo plura
:

ille

220 Praetectos Societatis usque eo vereri solebat, ut, licet potestate jam abiissent, eodem,

er ga s. igm.
J P"'o'

quasque in sordiumque nomine* reprenendi aliis avaritiffl queant, ea laudi Prancisco verfebant : cognito,
libens

rolensque abjecerat

quo

antea, habito resnectu coleret. Litterae

ab

sti

paupertatisfuissesemperstudiosum:utinChriadeo mopis, ut, quo in loco oaputreolinaret, inm habuerit, vestigiis pedem vivus moriens-

Hispania esilli precabatur Deum, ut pasent, flexis genibus rendi facultatem largiretur iis, qua3 mandarenIgnatio datae

oum

reddita^

tur, et veluti

missam

coelo

tur servabatque

relig'iose.

vocem interpretabaNec fugit Ignatium,

jussa exsequeretur.

quc poneret. Prandenti llomae apud Catholioi regis legatum mimus quidam aretalogus in miserum te et inopem Frauciscum, jeoit qui tantis te bonis abdicaris, nisi, morte
.-

quam prompte et alacriter Non itaque sic imperabat

: //

obita, clo potiarisP

Ad oratorem Franciinquit, narrat

:

Haec ita curabis. Sed modeste Nobis ha3c ita visa, tu pro tua prudentia reique opportunitate, quando abes propius, arbitratu tuo rem gere. Nihilomi:

scus oonversus,
n

Vera

sed

majora jam tum,

oonseoutus,

quam

reliqui,

bona sum

nus, ne latum quidem unguem ab Ignatii jussis discedebat, sed accuratissime exhauriebat, qua?

;p

Aniini tranquillitatem signifi:

cans et illud Christi dictum respioiens

//

Cen-

tuplum

accipietis etc./'.

mandasset; nisi, si quid esset, quod absentem fugisset Ignatium. Recreatus a lento morbo, cum liberalem animi honestamque relaxatio-

nem

valetudiui corroborandae adhiberet, a sa:

ANNOTATA.
a Prologus hic Schotti
est.

cerdote audivit

Ignatium ejusmodi relaxa

tionibus miuus delectari.

vestigio igitur

abstinuit, nefas ducens ab illo,

ferret

quem

in oculis
di-

b Matth. u,
o

f. 29.

ad eam diem, moribus sententiaque

Baronii

in

\fartyrologium

Romanum
Sic
et S.
JLOtIsi-

soedere.

Annotata consule ad diiim rv Aprilis, ubide

S. Isidoro, Hispalensi episcopo.

221 Si quae Superiorum jussa asperiora vide- F.Marcum,

reutur,

quam, ut aaquo animo

)

alii

ferrent, ita

Braulius, _. ww..WJ

vuu. i*v.y..j...u episcopus, Cxsaraugustanus v,|/.0k,iy^/O)

dori discipulus se pessimum peccatorem et servum inutilem vocat in suis ad Isidorum litteristom.iAprilispag.US.

v.ui|JV..ttUtti temperabat, ne vjuio COOCl .|UC11LUU1JICC ICIIUI/U.: UC quis esset querimoniae relictus locus. Priusquam comissae illi Hispanicae pro

vincisa essent,

collegium de via ingressus, conuti poterat,

si

cionandi,

qua

auctoritatem sibi

d Seu
e

Vallisoleli.
L6.
J

vindicare noluit, nisi

rectori

I>Sl,/ "[- B *i

tldm
habuit
in

videretur,juberetve. Imperari

aequum bonum enim sibi, quam

fcrc

dionitt

cum Romanos obvios

sibi

habitu ducis.
1.),

g Mara
1.

rogari, qua erat animi demissione atque obedientia, malebat. Valetudinis tuendas gratia co-

y.

17.

Tn Legtonensx llispanixregno.

mitem ini ignatius addiderat cui Michaeli Marco nomen. In se enim severus plus eequo
,

In Lusitania.

Htspama B*ttca.
Ll(Sllan l
-

e t rigidus; in alios blandus juxta ac benignus n i hi l remisse magno valetudinis incommodo agebat. Huic socio Franciscus paruit, non secus
:

ac

DIE
A ac
-i

Dl

iv,

A OCTOBRIS.
cinio yersanti

impositus cura auctoritate esset.-nee in

victus

tantum ratione, sed

corporis

omni tuenda raletudine consulebat eum, quid facto

in

non modo nou reduxit,

spiritUS

ne,

a.p.iw

UtlO

in

ipsesavirel

sedetiam
;

Ltaque apposito, interrogare opus esset. Cibo

polebat
,i
,

cana

subjecil

lapid.

Marcusne edi jussisset. Qui

,,

frater,

si

m0 negotii causa diutius abesset, alteri necium dabat. Hsec illi, inquit, meis verbis

construenda m jubens. benteretexpedite,qm

,

u
.

Paruit

ille

ui!vll

ni

impera. Securus nimirum, fore ut religiose pareret. Olyssipone Catbarina regina negoeiorum causa in aula acciverat Franciscum; Ille

'

m
uf aol
i

Deo

esl
,

u.
.

formatus, singulare
Pluui

:ilm cred

qui

moroM

jVIarcum consuluit, quid facto esset opus. lluic

subdidit,

visum uon
dit.

satis

csse. Postridie

firmum corpore valentemque itaquc vcnturum se esse responr

quo majora valetudi

<
;

incommodo mandabat.
i

Quo nuncio moxauhcusdomum

Cum
si

essel
e1

inops atque

,i

w
'

n
'"'

revertit.

mirum,
,

preoandi

eum

stud o

222

Non

dissimili studio coquo

p,

ram dabat. Evocato iterum Pintiea Iiusitaniae principe, schedulam ostiariusattulit, cui ille " A coquo inquit veniam posoas, Vade h licet, cui nunc pareo. Adlnec ille Pater,at rcditum matura: opus enim mihi opera tua. Principi ita narra, te coquo h adhuc facilius missionem doini operam dare,quo impetres. " Eadem animi simplicitate dicto audiens fuit retulitque imperium. Priuceps quo:

domi opca Joanna

narit? Quaa

una virtus radix e1 uberrimus ceterarum. Prima r cura in cordis puritate paranda quo divintf coguitionis radios purius accipen Muudo enim
i

Deus exor* quasi fona eat

"" A ""
l

"

'"' 5 "'" ,Ul

de Beatos< pronunciari
tidie itaque, et

Deumque

(Juo

quidem
ad

orebrius, singu]

diurnis ae

ipse

unguem
in se

excntiena explo-

ransque memoria repetebal

termissa
rite
:

dic
iter, Bii

Inquirens

grai

que

in die

confessus Sacris

ib

aurora operaturus

et

quc libcnter assensa missum fecit admiranpromptam in tilms laudantibusque cunctis Franciscoparendivel coquo voluntatem. Coquus
:

vesperi quieti se comparans, Qullum diem ao

patiebatur, quo qoii suo se pede metiretur, aotique temporie rationem subduceret, forte
i

item lebetes aeneos duos adferre eumjusscr.it hausta ecisterna aqua. Ex corporisimbecillitate
,

reddenda sum
solet, ante

Judioi essel
el

aeve mora

ut

quievit nonnihil. Occurrit forte sponte operam obtulit. At ille recusocius, qui id enim sibi negocii coquum cui tum sare
et lassitudine
: ,

pareret, dedisse. Cumque ille rogando instareti altcrum saltem ferre pateretur; ne hoc quidem

permisit.
jusserat.
Poniifices.

Simul enim ferre coquus duos lebetes

,

imparatum opprimeret. \ Lx, qui illi aures confitenti dabanl quod repre* henderentexpiandumque putarent, reperiebant, At ille cselesti Lumine acutiu Ldebat, empei que pavidus vixit: omma metuens ac pasne trepidans. Judicia enim Dei viventis ac viden tis omnia longe a mortalium judicio discrepare
,

diem

aiebat

timeret itaque, quisquis

aperet,

Deum.
w^" 1
'''" "",'

:--

:1

Dicere solitum accepimus

ut Societas
,

sperare
,

se

fore

immo

cresceret in

Deo bene juvante vigeret majus tribus potissimum de

226 Oramii assiduitate hoc commodi accepe rat, ut Deum ubiqm' pr:rscntnn circtimferrat

'"'

n$9 '

Quo

tiebat, ut vcl

trequens locus atque nrgoei

,

causis. Orationis in primis studio frequentique

usu Sacramentorum. Dehinc, si a multis Societatis innocentia oppugnaretur. Obedientiee denique bono. Causam rogatus In promptu, inquit, est, oratio enim Deo nosconciliatatque
:

cium tempU solitudinisque vicem materiamque adeo Mippcditaivi

partem dum

pradberet,

a-

precandi, Primain 8. 'Jinuna" x^uniaii .suinmai

evolvitj veluti litaniam ej
pinaa
t

i^u-

//

lisarticulorum capitibus,dod

memoriasque
t

eonjungit: alterum a saeculi amore abducit nec enim salus fidesque in hominibus est.

simul etpietatis gratia concinnarat /'. [ter inetsi corporis lassitinlinc iiicxiiiuiuila gresso
,

Tertium vero nos arctissimo fraterni amoris

vinculo
nectit.

ceperat, animo tamen illud prasolare

dicebat, liberum sibi in via ab intcrprlla

evenire

"

colligatos

ut

membra

capiti

ad-

Cum omnibusseselibentersubjiceret,
Pontifici

tum vero maxime

terris vices

gerenti. Morti

summo, ut Christi in enim jam vicinus,

in-

illud sibi

animam

agenti laetitiam adferre

credibilem Solatiumque praadicabat, quod Sedi

Apostolicse, suscepta

cum

valetudinis incom-

prindpetque

Hispaniam legatione, quod bene verteret, ad extremum usque spiritum paruisset. 221 Quin et principibus libenter obsecundain
bat,

modo

vacuumquctcnipusprecandi dari. Munt\s cnim, F siivas flumina et apricos campos hcrbis, vitibus et arboribus restitosj ad orandum inviDcum ut tare prasconisque rocem cmittcrc mortalis agnoscat, agnitum amet, amatum rerumconditarum gratia laudel assidue,e1 laudapej to, tandem aliquando morte obita felicife
,
,
:
i

fruatur. Si colloquium invito essct aperel ris hominibus, quibus non

cum
te

exte-

Christus,
oolU

Deum

in illis contemplatus

pro incolu-

sermonem

illistacitus relinquebal

ip

mitate eorum quotidie precari solitus.

Idem

et

liberos affinesque suos tanquam per manus traditum docuit, prsesto ut regibus essent, proque eorum principumque salute assidue vota et nuncuparent et persolverent, precati Deum in
,

re sese, ut in secessu versari Locoque abdito videretur; animo Deum prasefltexn appellabat

rog-abatque. Discedec quid vellent? v

lnterrogabat

Num

cum tamen multa jam

*

abillo postulassent, qu83 divinis cogitationibv

intus *

cujus
stas
c

manu

cor reg-um esset b

:

unde

et pote-

minus

iutellexisset.

/.

mtcntus

omnis manaret cui qui resistat, Dei haud dubie ordinationi resistere c. Illud demum incertum obedientiseue an patientiae , vel utrique potius tribuam, constanter illum in Ogna,

tensi secessu

potuisse superiori parere, qui in

227 1 nrecaretur, tum vero tranquille. maxime et U- iiim naliet ; *; ' ""fj* e*r . bere precari post mediam noctia horam BOutUj ^ quotempore extra se rapi vidcbatur. utquin- ^ rap(U4 ^ sursexve horas momenti instar judicarct,
,
.

Cum

ita interdiu

assidue /erme

Deuffl

noetuquem**

^^

que

se ipse rigidus

cum

esset ac laboriosus

talis
tiro-

geretque ignibus quasi inflammatus. MichaeU

etiam Francisco

exstitit.

Fraena itaque in

Marco, ut

retuli,

dicto

audicns

vixit:

38

cationi

Octobris

To?nus V.

;, , ,

\IT\

FBANCISCI BOKGI.E CONF.

mo
nnem oranm ibbwb
,,,
.

eam contigisse conditum recensque natum,

I)

1),-,

- -**

t ,,

&arcefrater,

mo* adero. Ito*

,

tamorandovoluptatem capen UroluHari, vH.it alter Jacob

cum

BN>8ine 1)006-

tanquam ab exilio caslum Deus, precabatur.

in
,

transcriberet

Extra se non dictione dimitti relle videretur. utcorpore quidemprae,po tn ridebatur, aretur. Si qui rero In c*li

Mo Sanctorum
bai
:

reliquias

imaginesque

reliHqvia,
r<

animo
vici

splendideque adornari curagiose venerabatur, affirmans gemmas, aurum argennusquam

%oe

colit

retur , alienas mBtque adeo b re, qua d. ag terdumingerebat,pra3sertimeiprofanufl6erino Umonitus itaque dequenihilireinjectusesset.

ajtior.

contcnderent,

nihfl

movebatur:

tumque dignius impendi vertique cultum. Auctoris Dei Divorumque

quam

in

Cum ma-

asocio,

pra3l

re

nonnumquam
neDes vire-

Bolitum:

mo
;)(ll

inquit, rudis el
el

deri,
j

quam

garrulus
,,,
i..,

fcemporis jacturam

animi voluptate in nibus eas tractaret, summa Salvete pignora, nobis nas voces crumpebat. lacrymarumque valle degenti in hoc exsilio deposita: salvetc sa bus a Deo relicta atque spes atque solatium. Erit, erit lutis nostra?
dies

wC

e d
,

.Omneenimperiretempusexistimai3at,
aut rebus ad

illa,

cum decorem

induti cineres/ho-

Qon
:llll
.

Deum

perti-

spites
:

nunc

beati, a-terna illa luce perfruemi-

,,,,

M rtir.

1'la.T.iti.iUS

rpisropUS

Ltandi

tUc gratia Franciseum inviserat.

deduceret,
descen<lcl.;.t.
,ini1
I

mediosermoniBCursuassurrexit,etquasinono,,,,,,

anima3 sole candidiores thronusque veclarescent. Ex hoc u ster supra firmamcntum solemnisque Societatis ipso fonte manavit pia
ni

et

'Ps

v,.,o

cum intonio

Lraoz, qui

forte

adera*'

Sanctorum consuetudo, ut singulis mensibus educantur, distribuanturnomina sorte c situla

conceptis relique singulatim. Quodie, votis E opem sui quique Divi img-ioseque persolutis,
famiplorant. Didicerat id in gentilitia Borg-iaj
lia

B
QuoUiie itcm

relictus,facile,quodres erat, menti divinaagifcari Franci cum, observabat. Orandi et in se inquirendi studiosos
,

Miiium,

amabat,etjOonsuetudineillorumdiudelectatus, ut collegriorum biscuram Societatismandabat, virtutem socios, ftdeisuaa oreditos,

Franciscus

in

qua illum olim morem

vi-

eamipsam
,|
(

H-c.viit.

\.-po(-iis

diun.is,

quoad ejus

fieri

servavit guisse docui g. Ogmati quoque idem Divi nomen multa sociis indulg-ens quo die precationi plus illis obtigisset ipse ad ha?c
,

sorte

poterat, subducere

se Bolitus,

ut in orationis

etiam temporis tribueresolitus.

augeret231 Divorum cultum ut excitaret solent , qui in que, (contra atque hretici
eorutnque cui-

Bucharisti Sacramentum domoque assidue oupideque coram adorabat; intrabat, essus, fcempla hoc noinine libentius

montem

tecederet.

tumsedulopromovel.

Sanctorum
grassantur
)

imagines

ut

olim iconomachi
in
a3s

nictanl l.us assiduc oculis spectans, sive

lumims

EomaB Franciscus

graphice

ingenti splendore praastingueretur, siveattendere animum reverenterque adesse ea ratione eo juberet. Hujusquidem Panis calestis usque
deliciis oapiebatur, ut

omnes incisas et affabre sculptas imagines in archetypa donavit soprovincias misit. Quin et
atque distribuit. Visitur llomae in asde sacra B. Mariae Majoris illius effigies a Luca Evang-elista, ut pie creditur, depicta religiose etiam a piis frequentatur. Hanc imaginem, cum per se, tum ob antiquitatem pietatemque tum ob pingentis fidem venerabatur Franciscus.
ciis
j

nemounquam
Quo
fiebat, ut,

gulaa de-

ditus oupediis magis.

dum

vita

excederet,

nullum abire diem

sineret, utalibi

monui, quin rem divinam faceret. Immoetipso Parasoeves dieet Sabbato insequenti cum alias canendo Sacris operari soleret, 110 iis Ipsis diebus
divino Illo careretbono, iiturgiam perag-ebat. [terfaoiens,quoSacrificiumMiss83facerelicereti vel ad duo milliaria via decedere non dubitabat
ct diversorii

Laborandum itaque sibi existimavit, ut ad archetypum depingere alteram bona cum Caroli
Borromaei
cit
,

Cardinalis innocentissimi

venia

li-

ceret. Obtinuit

incomnioda libenter ferre

dum

Saoris operari postridie liceret.

longa oratiomt

in

tandem, quamvis asgre, et evisingulare pietatis in illo studium humique F ara collocavit, suoque arbitratu exemplaria
:

229 Eborce in Lusitania graviter agrotans,

eduxit, misitque ad Hispaniae dynastas aliquot,

prmniua,cele-

morbo captus, cu^ilare per vim medioorura jussu oogebatur. At allata Euoharistia, tanquam somno, ut erat, gravi ei vetergt lethargioo

Societatisque collegia, ut Virginis cultus merito

cresceret, quia
.'.':!

no cxperrectus, agilis alaccr.juc app.iruit, ut licet iulirmum corpus haberet, spiritus tamen
,

mortalium patrocinium gerit. dasmoni studium Orans inKrdum twrhatvr sa^pe fuit, nunc simii specie subsannando, nunc a d-*mone, gngantis instar, formasupra humanam majore,
Iuterpellare orantem
sus, Crucis se
11

proiuptus boniquc suinuii appetcns esset. Sacris

vero operaturus horas aliquot precationi im-

spectrisque territando. Pintia3 cubiculo digres-

pendere seque probe exoutere solebat. Quotidie

item, ut jaui retuli, rite confessus

rem

divi-

nam
illi

Faoiebat. ln

media

Litur^rise

parte lacrymas

ubertim tluere solitas observatum. Post, gratias diutius agere, quodvelut in Zacluei

signo muniens Videsne, inMarce frater, nigrum et anspectu formin dandum cacodasmonem, passim obambulantem ? Quo dicto , acquievit Eranciscus animoque nonnihil sedato, erubuit quod metum
:

quit,

11

ejus pra^se tulisset spiritus, qui ne capillo qui-

domum
dium
i)lo

divertisset

ut

non

nisi aegre

ad pran-

dem

cum suspiriis Jobi atqueBernardi exemducerefrur. Altari summo in Professorum

et

capitis detracto, nocere homini, nisi Deo concedente, queat. Interrogatus aliquando a
socio,

num
ille

ffide

Koiikc

iiumuuuiriu eellulam frequenter

posset. Ceteris item in collegiis

noctu per conclave

missis
w
11

metuisset, ambulare viso dasmone membrumque domus de:

adibat, quotiesa aegooiisse publioiseriperepar-

oculis modeste

respondit

Illud

temque demere

frater, certe constat,

Deo permittente, appa:

Sooietatis orationis

sedem vicinam

arje

summa3
,

rere interdum dasmones

improbis quidem, ut

exstruendain curavit. Cubitu surgens terram

//

flagitiis

territi

abstineant, vel puniantur;

commuuem oinnium

parentem, hoc consilio ter

,

quotidie osculari solebat. Primo

ut se ex hu-

//

boni^ vero ut ad pietatem exerceantur et merita meritiscumulent. Precanti summo animi ardore

DIE DECIMA OCTOBBIS,

gnea columella
orare perrexit,
ille terntus qui aderant, suEa erat vultus nilaritas, decus atque stulerunt. maturitns, ut socn, etiam auctoritate summa

gradibus. Nihil

quoad eam

ooncordiam revooare alloquiia studens tur. parantem se esse memin

lllo
i

hortaMllIl
.

*'

ul

Qtu

,undus vultu terre

,

prasditi,

eum

pietatls

illius rent, vel aspeotu

calorem refrixisse sentiad pristinum ardorem

ceret illum

redirent.
,

oie-

m***
dnur.
h

&38 Methymnae-Campi h oranti eonclave ingressus Hieronymtts Ruisius Portillius eollegiirector, qui post pnmus Peruanse India-

sermonem summuin idum ratus, pacem venerana preoatux natum ille mox abiit, et ardei
repulsus, ad
bri,

ul

Leotulo affixus jaouit. Posl

mentem v*
n,,.
,,;
.

nit,morbose

juste puniri, quod

provmci rum provinciaa prmfectus

niiue spleudere

fuit,

Iranoiscum

lu-

minisconsiliarepulisset.]

io

faciemque

solis instar radios

am
committii
redit.
6 et

obtestatur;
filio

iUiusque
in

emittere deprehendit. Idem in Berlangs i vico AvaUe doetori Societatis usu venisse comperi".

cum

quamprimum

gratiam

nocte cubiculum Francisci conHic intempesta gratia ingressus, summis in tenebrisspl^nsilii

Summa

illi

anim.mun

oura, qU83 oor- onimoi

uon secus atque si faces arderent, vultu item oculos prsestingui observavit. Templa de more ingressus, incredibili sagacidere omnia,
vidit
:

poribus solut8a pui mti MifMirt m etiam tum dux Gandiaa assidue proillis orar '""'''"*'<>rit

et Liturgias
officii

Cojus
sisse

remque divinam fieri ourarit, nomine smpeilli animas reducea

>e

tatc noverat, essetne, et in quo.altari servaretur EucharistiaB Panis ille caslestis ut raro aber:

apparuisse, gratiasque egis

narranl

proi

etiam pro

illo in

Beatorum aedibus IVum

ille,

rarit,

aiens vel

negans

licet

lampas incensa

precaturas.

u.r,-

candide

ut omnia, Biero*
i

Vaticinia

appenderetur. B 231- Ognati versanti anno m. d. lii litteras a Carolo Gandiae duce datas reddidit vetus et domesticusfamiliaBcliens Sampson. Nunciabant factum, natumque primogenila^te, avum esse
aras

nymo qucm

Natali, sacerdoti optimo, Qarraresolitus

bis in Hispamam ab [gnatio miss lom missasque illi Sooietatis provinoia dizimus l, Tlura equidem, fateor, commemorare prsdi

>

ctionum

isorumque genera poteram,te tesque

Laudare,
:

tum
dux.

sibi

Franciscum nomine, qui post Gandiaa

resignatis litteris Franciscus va Expectate valetne Franciscus recens
:

omni ezceptione majores

rique etiam superstites

quorum
satJ

ple
e

Nondum

verum

bflBc

ticinans, sic tabellarium appellavit

advenis,

Sampson

duxi; eo consilio a mc allata , ut precationis effecta in Fraucisco cognoscantur oum pr83ser

:

natus? o Obstupuit ille miratusque, quis se cursor veredarius antevertisset, qui nullum currendi tinem fecisset, Mercedem equidem, ait, o lceti nuncii abs te exigere cogitabam.

tim propositum

sit

virtutes

potiu

quam

id

opera, genus signa iaudare. Admiranda ei qua3 sancti homines patrarunt, miranda qui-

dem

at solida incorruptaque virtus, imitanda

est.

Ad

hasc ille

Ea

te privare nolo

ter tibi

etiam

llia

immensam
:

Dei

angelicam Salutationem recitabo litterisque neg-ocium duci filio dabo, tui ut rationem habeat quasque donaverit,mihiexpensumferat.

bonitatem ostcndunt

hS3C etiam

erga mortales ad imitatio-

nem

exstimulant,

tate

iEgrotabat graviterFranciscus Briones e Socienondum Sacris initiatus, comes aliquot an-

A \
a

NOTATA.
>'

nos peregrinationum Francisci.

psene ac

deploratum
:

invisit

Jam depositum animumque ad

Ad

Philip.

dens confidere jubet

Non

hic,

inquit,

ad

mortem te morbus dabit, sed brevi convalesces. ldem rursum in itinere laboranti sibi

bProverb. 21, f. i. c Ita fere ad Rom. 18, f. I. d In Biscaia, Hispanise provincia.

e
f

Apud Matth.

5, J. 8.

accidisse narravit Briones. Seg*obia3 k ad eundem modum Ferdinandus Soler, doctor theolo-

Consule ejus pronepotem pag.

897

ct

seqq.
g-

morbumque imminere sensit, interrogatus a Frangus, tertiana laborans,

cisco :

dum noxium diem

Supra

lib.

i,

cap.

i,

num.

2.

h In regno Legionensi.
i

Satin salva3 res? ut vales?

est
:

Quomodo

In Castella Veteri.
Veteri
86.

Deo, respondit ille Febrim expe cto. Cur exspectas? ait. Tu, Pater, inquit ille, impera, ne accedat, ne exspectare cog-ar. > Fecit, ut rogatus erat, imperavitque morbo. Le-

visum

k In eadem Castetla
1
:

Supra lib. 2. cap. 7, num. habet Ab Ignatio et Layne.

Ribaneira

n/ii/MOd edil,

ctulo inde la3tus valensque se subduxit.

palrem

fil,

concj/ia/

Ex Hispania cum Alexandrino Cardinale Romam per Gallias revertens comitem Joannem Suarez habuit Mirandam usque, qui ad
235 Hic, discessione facta, Joanni de se prasdixit, ut Romam vix salvus rediret illum vero Castellana3 provin-

CAPUT

XV.

Iberum

est Arag-onia3 vicus.

Pamitentia, suique victoria.

in asceticis judicant

cia3

pra^fectum

iterum

creatum

iri

certe

utramque veram pra^dictionem

declaravit.

fuisse, res ipsa

Morti vicinus,

cum

fere

cygneam

emitti sapientes homines affirmant, Marco fratri pradixit fore, ut in Indiam adnavig-aret; itaque evenit, cum ne Marco quidem Kegulus tum id venisset in mentem. Regulus quidam

vocem

vulgo doceat. ic animi perturbationes affectionesque Platophilosophiam,mortismeditationeanimum

s

et sui spectum videri orandi studium. nisi "" Sic enim apF M ", T accedat. vi ctoria comes esae qua3 domandas Mobtipicationem
1

Recte

hominespn

su-

C4P. V.

Corjnu,

Hispania3, a

se,

filio dissentiens graviter, segregaut ne aspectum quidem ejus aequo ani-

anQuauuu, definiisse a corpore abducendo, - -cvnPiReiim diu n fugit ca^lestis ha^c philosophia u ^ que

v,detur.

Non

VITA
A.
I\

8.

FRAXCIM
;

BOKGI.E CONF.
manebat tamen foras. Capillos enim D 8crupulos laipsumsibi vcllisse deprehensum. arenam calceis injiciebat, ut pondepillosqueet
peret,

RlBADl-

NBIRA.

* nmliumque inea exercitatum; <> uunc pauca oolbgammpla retuli im

,
i

ulta

AlH i,io se
tuseral

pras ente

laudari

quempiam

devitse
,oU "

eanctitate atque innocentia,

T.-.lis erit,

Corpu

oarnemqu.
paci
it,

Quicum

oi

induciasque

-; aappellaDat. facere perpetuo

QOnt

ceambulahtiasperitatequemolestiamadferrent. ln diversoriis, ne noctu in se flagellis saevire audiretur, ad artes confugit, quibus sanguinem
8 ibi

excuteret, vellicaretque se, ac pung-eret.

:

magifiquin etdomare magisindiea

questuduit.Qua in re, qmBCumque appellabat. ren t, BmicoBSociosque

briDU
Lterfiiciens,dioeresolitus:

opem

ferre

nives item Sole ardentc pedetentim ambulare lente calcare, et id genus alia adhibehycme

Ln soiis

ardoribussummoqueautsstuautfngoreetim-

-Quam oeue
adhibita pa-

quo se ipse vinceret. Gothalaniam dum prorex tcneret, ct Societatis post Generalis Praapositus, cilicia atque flagella clavibus ooclusa,
re,

ime
tUam
mut
;

juvanl amici!
i

*<jer,do-

merbiij

summa semper

qmn tientia, dolorei con fcanter ferebat ubenorseges meriti iiios studebat, quo
etau,
i

csolligeretur,?harmacaaBgrotans,quamvjsamaorbendo hauriebat, ut amaritie dentibus eadem cruciaretur. Catapotia quoque

,.,

pannosque, quibus sang-uinem detergeret, habcbat. Cilicia etiam usque eo camelorum pilig horrida crant, ut vel spectanti terrorem incuterent. Deum orans humum ore diu contingebat, c\ quo molares dentes amisit atquc igni
labia succensa
:

diutius

quam
24-1

ut co

morbo

ut propius factum sit nihil, periclitatus vita dccederet,

qui mmistrivotorquerent. olim fuerant, iidempcena Luptatie respondit: au am aliquando pogatus, modeste nominabat) Belluam istam (sic enim corpus

decaui

mandere

solitus,

ut,

ni tempori cavisset.

Plagellis

humeros lumbosque
:

discide- efiamfo
ni

rat, ut

putrcscere vidercntur
injecit.

quas res religio-

odm

t in,

nem

illi

Fidere tamen

se aicbat

beneque

Mvit>

plorare iubeo

ut,

quam

deliciia

voluptatem

sperare, fore,
ret, si

ut Deus sui misertus ignosce-

oepi1 paiatum,eandemabstinendoamittatexSalvapietque. Heminerim el ego, Christum Sq.timancjE a in eruc -ni;issc. toremfeJ

quando

modum
,

studio factum csset

nitentia
ti

quod pio id meminissetque idem aliis

excessisset,

prius usu vcnisse. Dicere solitum ferunt, pce-

funotns, Francisco Coloondire oibos gustatuijuoundosBtudebat.

Booietatia tirocoqui
offtoio
Leotia

viam in caelum muniri.UrgebautOgnalonge illi cane eos perpetuo celaret.

c

c sacerdotes aliquot Societatis,

itaque

in

viridario herbis, absyrrthium

collegit, et

rissimi, de sui victoria

amaram aerbam ignarus deoerptam

jii
o

uiiiiii patri

apponen

i
.

Bkie,

inquit,

Pavero

ter,

jus

mea manu conditum.

:

Edit, et

libenter,

tametsiamarum. Rogatus vero, ecquid

plaouisset
g-nu
Bocii,

nil.il

resppndit.

vitame diQustarunt, quod rdiquumerat,

unquam

edi in

Equidem quando ita vultis, inquit, acer bam mihi vitam cibumque amarum duxei ro, quo die non me ipse rlagellis cecidero. Qua in re nihil remisce agere ut socii interdum octingentos ictus verberaque numerarint.
:

Nec

satis erat

ruboremque, re comperta, eoque incuhinii. [lle genibus mox accidens, veniam preoatur imprudentiss. At ille Dominustibi be:

manibus, ut
delinitum

solet,

poppysmo seu complosis vola signum datum, ut a ceedenacciperent, donec a Deo

,

do tempcraret. Dicebat et illud, ne se deliciis

lautius

nedical
o

faoiatque

benigne.
nosti,

Unus tu de

tot

qua3 vellet, impetravisset. Poscebat

enim

assi-

fratribus

sensum meuin

quaque. potis-

ootupiri '" /"

ricm

IU|((tl0(|
iii'

fuoddianfi
lorttt

pe indigeam, percalles. 289 De \ia fessus diverterat in hospltium, hunulcmquc casam ruin Bustamantio pro lecto in stramine diversi accubfftft.Tussi hio laborans
;

iBimum

duis precibus, ut delicia^ in cruciatum verterent, dolores contra voluptati esseht. Filiain
itaque, Lermae comitem d,

cum moestam

segram-

que videret
tur

et quiritantem, his alloquiis sola-

Dolores nolenti Deus immittit, postu

tota nocte
facicin

COnspUit

imprudens

Franciscum,
illc

lanti negat.

Cum

in

ctiam non raro foedans. At

nihil

tere invitus

cogeretur,

turbatus tacitusquc transogit noctein, sputo deformatus, vix ut agnosoi posset. Ubi diluxit,

quae domi in triclinio,

Si

principum aulas diverea duntaxat edulia, frugali in mensa, edebat. F

sine
fulcris

mollis, ut

fit,

lectulus stratus esset,

comperto quod rcs prccatur. Ad lncc

q

orat,
illc
:

vcniam Bustamautius Non est, Pater, quod

aflquam'

arbitris culcitram

unam,

subductam,

humi

collocabat; hic

somnum

capiebat,

mane
worWigin
'

ea re labores

nec

enffll

me

dlgnior

vero reponebat.

locus in oubiculo sputo aspergi debuit.

llis]iaiiianicuni

In Alcxandrino Cardinale reversus

242 Pcenitentiae quantum in Francisco stu-

af-

dium

fuerit, vel illud

argumento

est.

Rogatus

n KDw

germanaa sorori Joannze Crucis, qua? sacris

783

di-

Claraa virginibus Madriti pneerat,

.

dicere
vitas

solebat

Nostrum
,

est, qui religiosae

nos

consccravimus
Aposti.lus ait,
/.

quatcr

et

vicies

quotidie

aliquando Septimancae a Bustamantio, ut ea illi a Deo postularet, quas sibi ipse exposcere soleret. Ternae vix horas abierant, ecce tibi ardentissima correptus febri Bustamantius cum
capitis dolore, ut in
dicit

morti qos oomparare; utex eorum, de quibus

\)v inc liquet, quotidie morior.&Defcurgantis ignis pcenis aiebat, non

Mohtui estis quidcm ailirmare

numero simus

nimirum

illud esse,

rabiem agi videretur. Diquod Franciscum ro-

garat, majoresque se spiritus,

rere,

quam

vires ge-

tam pcenarum nominc mctuere

nullus
ibi,

neque cum Prancisco esse comparandum.

se,

quam quod
meritis,
sit.

ut in

mortali hac vita,

Optatis itaque liberari tanquam voto cupiebat. Precaretur itaque rursum Deum, ut morbum
depelleret.

opcribus bonis, ac pamitontiro relictus locus

a

Alioqui,

nujiut

pridem a Deo poposcis-

imperat
pra
id,

Franciscus vero bono esse animo nec enim pati Deum, tentari nossu-

-k/

sem.
24-0

nturtem
;

U
fla-

McBstiti;e sibi lbre affirmabat, si

so,

quan-

prxjmnit

do fortciinparatum

tjtlli, vilieiit,

nnllaque sui sensuumque victoria mors opi>rimeret. Advigilabat itaque scilnlo pcri.ctunni.pK^ cuin corporebellumgerebat.

quod possumus. Precibus iterum fusis, morbus remque deinceps non sine rubore narrare Bustamantius consuevit audaciam, suique contidentiam aversatus, maabiit continuo
i

Quod

joresque gigantis esse,

fatebatur.

ui

maxime

quam pumilionis

vires

tegeret, celatumque cu-

243 Abstinentiae

DIE DECIMA OCTOBRIS.

'm***

jejunii temindiscrimen caput vltamque adduquidem nonparere durum oereVellet. Quibus evicit tfi videbatuf atque incommodum precatione animique oelsitudine. Audito enim Pont. Max., setate majorem, piuni Quinctam
dici

eumjubcbant quadrag-eaarii

illudplerit
|

pore, nisi si

gismirabantur, [sabellam

annua jejunia religiqse servare, nulla

fessce

SBtatis

sibi vel capitis

1

tdem discrimme tentandum putavit. Quod cum bene feliciterque evenisset absque '_ iitn mi.- 11.- vtAttMi valetudinis detrimento diuturna illa verni tem poris jejunia et quattuor anni partium atque
.] .-.4-** *-w% r\t-\i-/~\

atque decrepitae habita

ratione;

tcm, singulari matronam aatur praedita lam principis ingressurus obvium tristem aubitumque ulise interitum uum Paululum itaqu< Deum mente orans beneque mortu
i I

peirexit. Rebus in aula

oipi
"
"
<J
,

fl

i. ..

ma

. >

femulae

fcuaa

abell,

quam aunc morbo

minime
divi.
h

Lento,

sed

repentino extincl
[tane

Adventus servare perrexit

mirantibus, qui corpusculi imbecillitatem nossent ; sed a Deo erat, celso animo suppeditari vires, quod res
:

247

1

\dh;r.-

illa

tam

tri

tem

nnn-

/IKanuno6ttM,

oium obiter
tuit
P

existimabant. E morbo decumbentem consolaturi qui accesserant, in cubitum eriga solitum

observarunt, dum divinis de rebus verba facerent sive cupiditate sacra audiendi sive discen-

discedente nuntiari mibi op

nihilne parentem talis uliaa mor

repetiil

amplius

ram
par

est,

Depo itum inquit, accepe Dominus. Eteddamus itaque, ul alacritei quodque tam diu usui
?
.

Quin et identidem tunc remiae verba erumpere solitum g

di studio.

UP.
vi.

in hagc Ilie:

ejus dederit, gTati testificationem animi de-

Desolatione

"

"

mus. Igitur non lugendum,

his \ii;r miseriis e1

preasertini
\

cum
ioluta

desolata est terra, quia nullus est, qui recogitet corde e.

oorpori

Incuii

proirinquorum

wroamorem

241 Vicerat se ipse Eranciscus non posniduntaxat corpus spiritui verum etiam an m i perturbationes subig-endo. Ex his qui
tentiis
i ;

emerserit, in Beatorumque sedea Dei olexn tia, ut sperb et opto, oommigraril lomum
.

ubi revertit, sacria pro illa operatus, aliam lu ctus significationem uullam dedit, Eo ip odie
allaturus oonsolationem alln |uu
stabilis l
:

aequo

majorem erga propinquos affectionem

ille

vi-

;i<-<vssii

-.

animi perturbationes mocerit, nse non perinde violentos, superabit. Sunt tusque, enim plerique , inquit Greg-orius, qui non aliena non appetunt, verum etiam solum
alias
// //

oumque nihil moBstum

i

in

vultua
,

'

madvertisset, indignabundua
n tali filia

//

Tene

inquit,
,

amissa,
ille
:

nihil

moverii

Jlodeste

subjecit

cuucta, quae possederant, in

mundo

derelin-

cavi, sic cor

Bxquome tempore Deo dedi illi meum Libena volensque obhumania turbara
ent,
:

</

quunt,semetipsosdespiciunt,nullamprajsentis
vitse

tuli, nihil
//

ut iu rebua

illud

se

//

ab hujus mundi gloriam requirunt actibus separant et paene quicquid pro, ;

posset.

ii

Cum

itaque aoerba incidi

ferunt
Etea

duo

speritatis arriserit, calcant

sed tamen adhuc

,

dum vinculo .carnalis cogmationis alligati amori propinquitatis indiscreteserviunt, adea

sa3pe per

bumanas, ut quai nihil ad uos attinent, in minimia pono. \n abbre\ iata es1 manua lomini m, Et illud
fere

dioere solitum

ii

//

ut salv.-nv uequeal
Si

quid igitur fcimeamu

n
neqwoblaia
fM?

r
Kulinxerui
adeo.

affectum cognationum redeunt, qua^ jam et cum proprio despectu subegerunt f. 245 At Franciscus, postquam vocatus a Deo est, nihil habuit antiquius, quam oblivisci
//

DeuS prn uubis, quis i-.mt.ra ms n( 248 Rem diviuam faciebat in BBdibufl flli83, Lermae comitis. Gener araa imposuil efflgiem
conjugis ejus Leonoraj, sed B. Catharinai DO

^*T'

populum suum et domum patris sui g ut C jam inde a puero in religionis secessu educatus videretur. Immo ne in sermone quidem deprehendi cognatorum affiniumque ullum amorem
//
:

mine insignitam. Qle uiiui mutatus, peraoto demum mato animo fuit
:

ad obfli
Bacrifioio,
:

^ffm
p

cujusea imagoesset LeonO' rogatus a re , inquit. Verum nihil nos raovit, msi
sooio,

passus

est.

Mirabantur
;

id alii, agnati
,

etiam

in-

ut

Deum
:

dignabatur ulrique tamen quod domi discerent, habebant. Franciscuin tam felici memoria praeditum, oblitum tamen propinquorum fuisse, ut ne minimum quidem de illis cogitaret. At qui recta rem ratione expendere soliti, facile animadvertere, eum cognatorum amorem caelesti mutasse et conditorem opificemque
:

eiillud

//

pru ea preoarer ftrdentjua. Addidit Comiti ineis verbis manda, efiigiem

:

in cubiculo habeat, licet

altaii

j.u.
fi

Hi ; u

imponat, etsiux Leonora< atharinani cerit. ad Ju Gffisar Carolus, cum Beoundo ixi uum secessum evocassct Franciscum, perioulum fafci

cere

voluit,

rerane
se

qua

inaudierai,
Lnj'

Uberoa jam ex

natoa

nilul curare.

universi, rebus conditis jure optimo praitulisse.

Litteris itaque Antonii Araosii
,

Koma
:

ea

de

timo Oa itaque de filiis mentione, de aatu ma duce, oonque tum apud b oarrolo, Gandiaa

re missis h, constanter respondit

//

Meos equi-

dera

amare non

desii,

Deumque

quotidie ve-

"
//

//

nerans precor, salvos incolumesque esse jubeat. Et forsitan gratior Deo precatio, quse quam miuimum carnis et sanguinis habeat

ratSanctium Gardonam# ammirantium, a minant, Aragonim, quod ditionem illiu Qandiensi agro, regiam nomine, contra judieas? el uter teueret, Quid nic boto opus -us A quo eausa cadet ? Adhaec 1'rann
:

//

admistum. Pereat
quaero, caelestis.
//

ille

amor, ut vivat, quem

//

ratio,

jusque non

l.a

//

ineqw

pelari

oppido, quod Eegin^e-casam i ftpDorotheam flliam agenti obiisse divinitus nuntiatum, eo ipso, quo migravit, horae momento ad divae Clarse Gandise sed nihil mutatus animoque turbatus, quasi ad
240
In

diximus,

majorem in modum peto ab Sanctio Cardomc non jusdun ctum reddatur, verum etiam

ille gratifi.

potius,

quam

filio

meo.

"'"'"

"'

lmt

UBMV,

tuorum UbwOrUB
tnbnereP
"

se nihil attineret.

Verum

non perinde miran-

gtafciam ne pra^stat eam liberistuis isea maforta : Cardona Rursum Praucisous

^is

m
A. P.
niiba.

VITA
gratia^quani
filius

S.

FBAN<
-

-JSCI

BORGIjE CONF.
d Isabellam nomine.

Ni"*"

meus, indiget.

Mi-

D
14.

ri fi ce

,.;,

s,r
:

laudavit

llominiscorM antia delectatu vulgo jactaaec fcem< re csse, quod amore omnisanguinis
ni

Jerem. 12, f. xi. iLib. 7 inJdb, cap, g- Psalm. H, > xi.

e

se et

h
i

Anno

1566.

do
eumfadtepoi
ict, f>r<">"
l

polia

e.

,,,,

et

>w eamPontifex PiuB quartus

virt,1,,; "
1 -

dem
cifi

|{

" I,1S,;

in

versante,
^enifl
fa

flUn

bona

"T
'

In Rioia. Hispaniae provincia. k Joanmv, Lusitanise principi, Caroli vero

1

V filise.
Ferdir.andus Velascus. mlsaiaehO, i. L2, e*59, >.
1.

atque indulto ducere

'
:

domum

*T T Joan-

bereditatem jam marchionatuE Ucaaisn Francisci filmm Alvaadierat. CogDito PoDtifei

ruiJi
,,

oam

u^Min.m.opa.at

jiAdRom.
o

S, v. 31.

cur oonfl

beneficiiJo-

eo,
oocasi

b1

AuDuitille.

Ulumnihilque.cog-itaDtem^quidamvellet ronJvarumue flium habere tifex, iDtem, rcrbum m ba3C Pius: . Cur

PraDCi8Cus;dequobenemerenaj itaque lique captaret. Accitum

Alvari soror dicta fuit Joanna Arag-onia ejus filicV, quam sibi uxorem expetebat Alvarus, nomen non expressit Ribadineira apud Inhovium autem in Tabulis genealogicis Hispanizepag. 23 dictamfuisse reperio Elviram. Malim .itaque legere, Joannas Aragroniae, so:

roriussuae, filiam.

Dqu idemadhuceadereapudmefecisti?gna>
.

cupiain. pusquantumtua tuorumque causa

equidem, beatisBuMecil Franciscus: Multis arietibus, ex Hispania ime Paterj un dique ut Alvaro ooppug-nabar,urg-ebarque precibus, te impetrarem verum, B ijIjm id beneficium abs hanc diem ld Ml) qu od res est, dicam, ut ad tularem, imperare mihi non potui. abi fce po
:

CAPUT

XVI.

Facilitas morum,prudentia, candor,

ceterwque virtutes.

Nam
)!

si

jusaequumque postulat
te

filius,

me

ni-

opus apud

deprecatore:

sin petit iniillura

meum est, ne seoundum qUunlj pogare sententiam pronunties, neve indulgenter

iiioagas
,,,,,,,
;,,
;

Recte

cum

laudat D. Hieronymus a Exuperium, CiP. VII. quod FrancUm Tolosse Tcctosag-um -episcopum b
,

utel
rll j,

iu
i

prasens etiam atque etiam um, qui esse dcbeo, ma-

jejunaret ipse, ciboque *

demenso

suo,

suum

sesever ^.
"

>.

Djorem rationem religionis tuaeque dignitatis habeam, uecesse est, hujusque adeo Apostoemo licaa Sedis existimatiouis, quam privati lumenti: quod quidem publico cedat, com-

defraudans g-enium unciatim parceret, ut alios famelicos aleret cruciareturque aliorum potius, quam sua inedia. Item Erancisco usu venit, qui in se reg-idus erat et severus, in alios blan;

suppk:Ae

o
vellet,

muuique bono
50

oportet.

la

Recreatus incredibiliter Pius prudente

Francisci responso, judicium

Vit.

mentemquelaudai

(,)uid

igitur lacicndum
:

-.

iuquit.

Hio Pranciscus o sam,eodcm cognationis viuculo astricti :alter

matris, patrisalterfraier: uterque
tiiicia

Duo eandem ambiunt spon-

nihil ut sibi ignosceret, aliis dus et facilis omnia. Parcntum caritatem, ut diximus, non extinxcrat; sed carnis et sang-uinis amorem, divino illo et caslesti permutarat. Minus quidem erg*a afflnes blanditiis utebatur, tamen si quid salva relig*ione postularent,qua consolando, qua
:

re consilioque
perti sunt
:

juvando benig-num parentem ex-

gratiam supplex postulat.

e re

aSedePonEt quoniam
iu ea

uti frustra

nunquam ejus operam

illis

de-

siderarint.

Eximia vero
ut deesse

illius in asgrotos pietas

judiciiiin requiris

meum, equidem

sum

sententia

sponsaa fore, liberam illioptiut utri nubere malit, pace Domino. Quo fiet, ut utrique

onmn
tua,

relinqui,
in

Qubar

faci issatis, et illa,

quem

elegerit,

conjugem
lio-

nanciscnntur. OhstupuitadhaecPontifex,

ininisprudentiampra3dicans:dissensithictainen

ab

illo,

secundum Alvarum ex eequo

et

bono

pronuncians, uti bona cuin venia sororis filiam in matrimonio haberet, hoc addito elog-io
:

eorum, quae meomnes probe norant, tuto in illius aures et sinum deponi mcestitiamque deteromnia, que cruciarent g-ere libenter solere, sive corporis morbis sive animi laborarent. Neque importunos se futuros aut molestos metuebant. Nec, ut plerique solent, de temporis ang-ustiis expostulaturum. 252 Ex hac morum facilitate mos illi natus,
exstitit, nihil

dici requirerent, pateretur. Socii

-p

ceteris,

uti nihil aspere imperaret,

Hoc

facito

vel

Sede Pontificia dignum videri, ut, qui

Illud cura
:

sed hisce blandiciis delinitos sic

prcclarameioperam adhuc navasset, ejus ratio haberetur quique Dei amore titulis sese omnibua liberoruinque adeo amore et cura abdicas:

appelabat

Eac, quaeso, illud

amore adductus. Auderesne

illo,

Dei caussa et valetudine

scl,

ejus tutelam Pontifex susciperet.

Profuit

itaque durus
us,

is Parentis animus Alvaro ampliDcd na jubcute, quamsi Parens supplex id

salva, proficisci ? Valesne, ut in missionem Evang-elicam perg^ere queas ? Commodumne tibi erit doctoris titulum tueri, hujus vel illius artis?

eadem familia Bumus, domesticum reliquit exemplum, oportere nos, a rerum humanarum sollicitudine liberos, in Deum, cui cura est eritque de nobis,

pOStulasset. Nobis item, qui in

nit,

hoc

tibi

t In sic mentem mihi munus imponere sed animi

Vel

vetui

sensum explorare prius

ang-i

ciis

Id g-enus offipromptos alacresque expertus est magis. Si

libuit.

quem
omnes

amorem

animo cruciarique

traducere.

comperisset,

ANNOTATA.
a

qua re potissimu m in partem laborum veniret, onus sublevaret consolationemque posset pius Parens adferre.

ing-enii nervos intendere,

Hispanis Simancas, in regno Legionensi.

b
c

Ad

Coloss. 3,

f, 3.

In Biscaia.

253 Si quis humanitus lapsus impeg-isset in re levi, nihil acerbius eloqui solitus ; hoc tantum, Ig-noscat tibi Deus, sic te sanctum vin

vei deiiny**^

tfo> bkH

deam,

DIE DEOIMA OGTOBMS

A
:

A**m

frater

quomodo dictum factumve

il-

JR-

impunitum

Sin g-ravius deliquisset, ad blande compellare, nihil tamen arcC ssitum relinquere : pareutis optimi simul et

te -?.

cis

noverca f: quam utem persequUalva ne bonis hered.es fraud

et

^^S^'
;

Lisilli ***

-v

"*

"
'

"

reforioi

offic.o. Crimen itaque referre. nedici functus

jmv
1,1

experiri ooaotus,
abfuit,

lite

ductus resipiscat. Paratum rjPtere ut pueuiteutia partem, licet culpa? affinis nou iu poenffl S ese ut libro secundo demonstratum e^set, venire, caritatis signo pietatisque, quod sibi Hoc
est
c.

tantum

ut mol

summam

aojudicatam, ut etiam hilai animi constantiam atque adeo

Lae

propo situm erat, facile consequabatur, ut ad meliorem frugem suos ab erratis revocaret, il Facilitate nihil esse lud identidem usurpans homiui melius, atque clemeutia. Et, Omnia prius consilio experiri, quam armis, sapientem oportere. Postea vero si mores ing-e:

tiam ostenderit, et, ul amita tiam judicibushabuerit. Noveroaenim

.,,,.

consul-

tumpotius, quodeamcoleret,quani bat. Tali tantaque judl adhuo, oullissacria initiatus, fuit, u
tranquiUitatemque animi bus anteferret.
fortunaa bonl

//

omni

//

niumque mutasset

in

melius, qui deliquerat,

ceteris praestitisse

summa

praeteritorum erratorum oblivio erat.

virtute

Quoetiam
calamialieng
taii

Ignatium

257 Laynes, Prapositus Qeneralis, ad omnea **v* Hispani provincias literas dederat, nomini
perscriberent, quibus

eam Deus mentem daret

'*"""

condoiens,

accepimus. 254 Dicere solebat, qui Deum ducem sequer etur, eum oportere non unum sibi caput, oiuos
oculos

utvel apud Endos vitam Bvangellii prced tione profundere parati essent, 7el In Buropa

prima Latin linguee elementa

pui

manusqne

attribuere, sed plurima

mem-

cum ceteris habere communia. Amicorum enim communia, aiunt, esseomnia B Quo fieret, ut in communi calamitate sensum dobra
//

nonerubescexent.lTanoiscus,oui tum commissa Hispauia, etsi legibus ietia ..,, i. Q tamen manu Layni Boripsit hanoanimi cationem, tabulis consignatam, op1 pro
.-,

loris
re,

ad se quoque pertinere exis timaret. Sic

foet,

Christi

nomineapud

[ndos sanguinem Fundere

(

ut unius omnescorporis
:

membra

essent

caputque perioulis objicere.

illius venia. liceret in
sci, precibusque ad tatem promoveret.
I

Irare itaque

bona

quod de se Apostolus ait Quis infirmatur, ct, eg*o non infirmor d ? Quis scandalizatur, et ego non uror Iter ingressurus, comiti negocium dabat, ut de tenui viatico, quemvis mendicum obvium, idonatum abire ne sineret ea tamen moderatione adhibita, ut a mendico
// //

eam expeditionem
fusis,

pfofioi-

Deum

hanc illivolun-

"?

>i\ iii;i'

liDii

humana-

[irmlrntia

uuum
excel o

ci\ viu.

instar

omnium aTgumentum
,

hoo

est

Qaa

(i<ulnr-

Franciscumanimo bonis
nibus nuncio remisso

fortuna- titnl i.-qm*

mu
ino

gtndta

etiam profectam eleemosynam appareret si quee gravior incideret necessitas, quae

circumscribi non deberet.
largaretur, suppeteret,

nisi
leg"e

sponte Ohristianam

piam

esse sectatum. Prudenternimirumjudioa-

inopiam esset
ferebatque
//
:

Si nihil, quod aliis animo lastus, quod sponte amplexus, mente haec agatabat

bat, caduca haec atque inania,

tum

qua sub aapec cadunt, pro nihilo ducenda libenterque

Si esset,

quam

libenter tibi dbna-

ternis permutanda. Quamquidom Cffllei tem 8apientiam mens hominis, calig-inc hebetata e1 tefidei limion Dei munere concessum accedat, perspicere minime pote it.Si qui Societati nomen dare vellent, minimisque e rebus, ut fit iuitio, urgerentur, quo mino totos addicerent, larg-iri illis minuta Eunemque concedere, salva tamen rclig-ione, ct oommodi spe majoris, solcbat gnarua Euturum, al tempore ipso exilia illa et parva (quffl tanquam moles immensas, objicere dscmon mentibua so-

rem

Haec vero gratior Deo, qui corda scru-

nebris obducta, nisi

tans
tur,

hominum, donantis animo munera meti:

eleemosyna est cum quis in inops a rebus animo tamen hilari ac benefico, dare paratus
est

amplissima,

quam

si

dives

donum,

frigide

tamen, offerat.
aquu omnes,
ttiamBibi inijuoi,

255
retur,

Cum
tum

singulari omnescaritate complecte-

eos potissimum, qui de fama illius calumniandodetraherent. Illosenim bene de se

ne quid prudens admitteret reprehensione dignum, redderent cautiorem. Sic enim sapientes olim homines judimereri affirmabat, quod,
carunt,

leat,

ut salutis res minus procedat)

rei
lli

v*eluti

ue-

bulassole, dissiparentur. IIujus

documenta
j;ini;i

hffichabeo. Kobilis illustri looo in

tus,

na-

mag-nasex

inimicis utilitates capi et

his ipsis

aDeo quidem vocatum

ad Krancisfiim
deterreri,

se, ut Societati

ag

posse et debere.
honorifice loqui

nunquam minus auditusest; immo honorifice

De

g-reg-arotur,

ivtnlit

uua lamon

reimpediriac
se

qnod eine femulo, qui

spoliaret Indueretque,

de ipsis sentire et prsedicare solitus. Quin et detrahi de illorum existimatione prassens, si

adesset,

vestibus calceisquc

enm

commode
:

vivere

posse

oegarel

id

QfflC

nunquam
:

sinebat

illa fere familiariter

Franciscus

Sinihil moratnr

aliml, reoipio

da

adhibens Recte ille a se factum existimat. Zelus non est improbandus. Vel sic : Majora debentur peccatis meis supplicia. Si quid
errant,

turum unum e sociis, qui serviat, et quidem promptius, quam raercede conducti. Vix octa-

vum jam diem

tens, erubuit
:

opera

illius

OSUfl,

fecti

poani

vero

veniam illis a Deo precor. Incredibile memoratu est, fronte quam serena appareret, cum male aliorum, non suo vitio, audiret, ut quasi media in tempestate portum tenere videretur. Nec verbis tantum erga inised et beneficiis, cum res daret, illosfrequenter obstrinxit. Ejus rei exempla collig-ere plura queam, sed ne quem laedere prudens videar, .^neve nominare cogar

sociis ministraiv ipse CO pit, pe-

desosculari et veniam precari, servum sc omnium appellans.

Alter item domi nobilis, unam sibi rem inSocietate arduam ratus, recons, ut con quotidie indusium non mutare. \nnuit
2V.J
ronibus

micos officiosus

erat,'

verat,

Franciscus.
//

Indusiurn,

inquit,

'-111,;

les, accipies,

ne ea

te

res aperfectffl

//

cursu impcdiat.

Nec

longiua

fectuni

t,

eos, qui hostiliter

in

eum

incurrerunt calum-

niisque vexarunt, supersedebo e.

qucl iii erubuit et ipse, factique puduit, Mox molle indusii illa in deleciis habuisset.
cilicii

"

\IL'Vi

S.

FfiANCISCI
us-

INF.

I'

Biuin

,.,,,, ,

extremum meritate rnutavit, et ad i,- itm, s

Martyrum enim
caritatis

in

numero etiam

habitos, qui

.-

NP.IB*-

eruditioi

domi

i **

** m
t

hoc munus

recte obirent,

inBomanis
"onnulla
ju,

Martyrum
!

Fastis et Eusebio k-gimus h. Fratres, quos Coadjutobbs vulgo appel-

::::,;;

lamus, Dbi Sapientbs Fransciscus appellare consueverat, qui morum simplicitate humilique obedientia et pie orarent et domestica officia probe obirent. Gnarus Deum precantibus illis
ea
'"' a

,,,

u>

es,

uggerere plerumque solere, quae mundi.sa-

ConeiliienimpostD

animunl " ip liupuduit,pigmtque,cuccllam occupavitangprascipue nligioie serI'r;in.-i-

pientes e libris haurire non possent. Qui ceteuna omnes, qui paris praeessent, dicebat, non oportere sed bonos mirerent, reg-ula metiri
:

Weuloquedi
,:.,

'"'.,,'u

grei

.ertatemque

captu machinam lites imitari, qui pro fistulae pulvere implent, ne illam bellicam sulphureo
dissiliat.

,,

niud

in

primis stmliose cavit

Cumhumanitus lapsum aliqucm

quo miuimum mctuebatur,

nar-

rarcnt, dc
te

se ipse

orimpror*

dicati0Di

***
ciOMlorlhu '

nuoruin
.

llcgiiquefundamenta]acerent,nwi co pietas. ut se1 probataque ing

Limdiumfundamenta,itaetrerumomniuin qu ibu8 8intreliquMermagnim.

tere8seaiebat,aquibusjaoerentur.D missiones situ 80litum ferunt,eas demum quodfamiLcere^qiue moBrorem adferrent;
privaretur optimorum sociorum. B liaritate tum ut queveroilludinprimis negocn dabat
tri

explofans, et imbecillitatis humanae conhabebat: llomo scius, vulg-atum illud in ore humani a me nihil alienum puto. Conim, etiam eleemosysultusa patribus collegii, qui
alerentur, a divite quidem male audiret, rcctene acciperent.
nis
m,

re ita-

illo,

sed qui
ille
:

Ad
:

haec

Prophetam

i et

Paulum Anachoretam a
E!

orandi ta,,, que aeg-ocia urgerent, abstinerent: neveprecamenstudionunquam

corvo quotidie alimentumaccepisse nedubitarent igitur sese a Deo pasci, corvi opera. His enim eleemosynis et precibus, ut solet a Deo

bonam
ut e

fcionem,animipa8tum,8ciente8prudentesomit.

ad resipiscendum mentem datum iri: corvo, carnivoraque ave, columba tandem

illi

communehoc ^.dstudia quod attinet, ,,.,,., illicumIgnatiojudioiumfuit,neminisociorum aovae peregrinaBquesententiastuen. optimarum artium Theologia in id ue ubi majore ani,,,_ duntaxat cavendum,
,

evaderet.

263 Mirabatur eos,

qui,

quantum

aliis

de

variu dere6u

honore in salutando detraxerint, tantum sibi arrogent vindicentque eaque re mag-ni videri velint, cum jejune alios appellarint,quibuscum
:

peooatur, Bed etiam inpbiloexistimabat. Qui handi ratione tenendum inaudita praterque omniura auderent ll( rlll(ll

um
|

perioulo

are

officiis

oporteret.
oritur,

Hinc odia rixaeque

violatur
amicitia.

existunt, detractio

Modum

itaque titulis statuendum, ne tot odia

,.

diseiopinionem defendere, eos in gravioribus au uros aiebat Concionatoribus soplinis idem lll( r idem exstitit, scriptoque oonsilium IIS
-

.|

nascerentur, ut mercibus precium inbeneconstituiis rcbus publicissolet, judicavit. Ipse vero minime restrictus in titulis dandis fuit, immo
perliberalis et benignus,
si

mandavit, spiritum in concionando adhiberent, dicendique fim e1 audientium corda permove,vni.

quem

his palatii

fumis

delectari intellig-eret. Si

peccandum,
,

\uiiail

inanem pompam

Lng^eniique osten-

tationem orationem componerent. Sacroruman,,,,,,, e i principes oaute prudenterque tange,,,,,. s'i quid reprehendere necesse haberent,
dolore se
id

altcrutram in partem est, in exsupeinquit, offcndere rantia, quam si quid detraham u Socius quidam imprudenter tricli malo. nium nudus ing-ressus erat, ut in se ipse flagellis saeviret,

^<->'vr

ooactos, non ira autodio ad:

beati Francisci

exemplum
,

k, credo,

ductoso tenderenl
(1

mum
Suo
n

ii

molliri

illoenimve] ferreumanihis ctiam irritari auditores.

imitari studens.
tulit,

Noster, non injuria, moleste

id

exemplo oonfirmabat.

Cum

enim

acri-

tens
ii

poenamque irrog-avit Cassiani illud repe- F Sanctorum quaeda-m miranda esse facta,

judicia, ex ea-

ter vitia reprehenderejn,

inquit,

me

ipse

non imitanda.

objurgare ridebar. Quofiebat,ut majori imU 'tu ilnvivin el ail miscricordiam alios inoi|

264 Dicere solebat, religuosorum hominum vitam crucemesse perpetuani atquemartyrium:

dem

virluli

profecta,

tarcm.
161

'i

(i

pottit

tein.

quod vincere quotidie se

grassante in aliquot
Italiae

pore prudi
tiafaerit:

Pestilentia

et

ipse necesse habeat, perpetuo obtemperare ex voto debeat. Vide-

atque

Bispaniffi provinciis,

consultus a Socie-

rent itaque majores, onera temperarent suble-

patribua Erancisous, quid, tanto in comiiiiiui

discrimine,

(antatis

opus videretur, ut et ratio haberctur, ncc funditus morte

faoto

neve nova excogitarent, pro viribus cujusque onus imponerent. Sacerdoti adminivarentque
:

strandi collegii

ad tempus negocium dederat.

collegia exhaurirentur.

Hanc ipserationeminiit Bxoogitavitque Balutarem. Nomina adrectores

Bingulos referrent
ii,

Qui
fore

cum
:

remisse ag-eret, ratus breve id tempus

qui

communi
his;

se reipub.

non admodum itaque laborandum. Indignatus Franciscus acriter reprehendit. Sic, *

inquit

// -

oommodo
ii

devoverent,

Ex

dclcctu habito,

vel paucis diebus Societatis res geri

tanquam

in statione milites prsesidio relin-

debet, quasi

qucrentur, qui et vit sanctitate praestarent Krmaque essent vatetudine, animoque celsiore
preaditi:

//

perpetuum munus esset. Nocet enim, qui frigide res administrat, ut vel temporis momento per negligentiam amittatur,
quod multis
retro annis"sudoribusque

minore ad hasc Sooietalas jaotura pellos a oeteris segregatos, saluti

//

partum

piculis objicercntur.

est.

Vel militia

verum

id esse docet, amissis

proximorum
ctuin,
ui

incumbere

voluit.

Quo

fa-

niulti

rint gnaviter in

perduxarint operamque navaHesperias utriusque provinciis,

brevi urbibus, quae longa obsidione captae, in potestatem venerunt.

ubi pestis urbes

tum populabatur, niagna

la-

265 Jure Ambrosius pro funere laudavit in CiP. tfquamcW*'' Satyro fratre prudentiam, sed ingenii candore
vanpH*
I

boris paticntia, civiuni ctiam admiratione, et sociorum, qui interierunt, non exiguo prGBmio.

morumque

simplicitate

eximiam

qui de

aliis

nihil

DIE DECIMA (XTOBPxlS.

.

suspicaretur. Eadem Prancisoi ni hil sinistrum propria, qui serpentisprudentias, columbse laus
adjecit simplicitatem ex Christi praeccpto facilitatemque gravitate temperavit. Non illum fug-iebat, aliter mundi sapientes judicare solitos

divim

m
semper
:

beneficii

vixiss P

nr

^tin*"^^
asurpansj/rSiiUlivina gustatu, - sorum staru> probai

zr

r,T

**sz
ita et peliirio.

nimirum prudentiam constare. tamen ea virtus atque perfectior, Prsstantior

:

calliditate

semfanuliasoupide
|

qua? candore simul et simplicitate conditur. Ne quid ig-itur secius de aliis suspicaretur, animo

B
"

UM;ln

^vitsnonnisilongotemporequea^eofit
tplenque.aspepitateterpiti.refuffiant

imperarat impetraratque. Irrepere itaque falsum de quoquam judicium non sinebat. Abditos esse hominis recessus atque latentes proinstio
:

uvit83

quetoodcFrdncisoiBorgiievitadioendaexi mavi. Faxit iile animopum Parens,

_1

hoo

cognosci et temere de plerumque damnari. Quare non facile de aliis judicium ferendum.Falli enim nos saepe, errare ac decipi judicando. Tutissimum videri, bene errata vero de omnibus existimare ac loqui in bonam partem accipere et, quoad aliorum
:

difficile animum cujusque

virtutumqueexeinnlap,nobisadimitandump] positum, moribu8constantepexppimamus,

VNNOTATA.
t ad Rust \onachum; apud MartianayveroM. Videtom. Operum S.
i

a Epist.

liceat,
rimplictiote-

excusare.

266 Affirmabat, falli se aliorum opera malle, quam temere suspicari quo fiebat, ut fallerent
:

Hieronymicol. 111 et seq TnscribiturS. perius Martyrologio Romano ad Septemb

B eum non

pietatis speciem Quae quidem virtus eo magis cum, quod in aula, in Francisco admiranda ubi callide omnia geruntur compositeque dicuntur, a puero educatus fuerit; tum, quod
,

raro

qui fictam

prae se ferrent.

b Tectosages Gallise Narbonensis populi fuerunt.

c Lib. d
2 2,

cap.

m apud

Ribadineiram.
!:lC>et

adCor.

K
seq.

xi, f B9.

e Vide

mag-istratus gesserit,et prorex judicia tractarit,

Comment.prsemum num.

probeque nosset filiorum saeculi hujus dolos. Candorem tamen usque eo retinuit, ut vera placerent omnia, falsa displicerent. Dicere solebat et illud Trag-ici Veritatis simplicem esse orationem; non fucatam, non ad gratiam compositam, artisque idcirco expertem fallere nolle, sed ex suo animo virum bonum candide
: :

tFrancisca de Castro et Pinos. g IsabelUe, abbatissx Qandiensi, h Martyrologii Romani ad diem xxvm Februarii verba sunt Ibidem (Aleasandri commemoratio sanctorum presbyterorum, diaconorum, et aliorum plurimorum, qui tempore
:

Valeriani imperatoris

cum

pestis Sffivisslma

omnia metiri. Francisci

talis

erat oratio,
et

ut
fi-

morbo laborantibus ministrantefl, libentissime mortem oppetiere, quos velut margrassaretur,

tyres religiosa piorum fides voncrari consucvit.
Ilist. Eocles. cap. 22 Dionysii archiepiscopi Alexandrini litteras recitat, in quibus de generosa
lib. 7,

cum

re ipsa aiens

negansque consentiret;
solet,

cum, ut
laret.
ctltrarumqmvirlutiim ijt-

veteri verbo dici

ficum appel-

Eusebius vero apud Valesium

267

Longum

esset taediique plenum, ire per

singula virtutum g*enera.

attinet dicere?

Nam

decastitatequid

hujusmodi morte italoquitur

Adm
1

nf

^cnus

naibus arcie
conjunxii.

cum

adoles^cens

etiamnum, macilicii

liocmortis ob pictatcm tidciquc con ;tantiam H6-

tronas nobiles officii gratia invisurus,

lorica

quaquaminferiiisinartyriocrnscatnr.

S'/7/<c.s7/7-

corpus munire consueverit, et illibatum virginitatis florem ad matrimonium, ut libro

ctinominis martyrium, theologi disputant. i 3 Reg. cap. 17, i. 6.

primo n demonstratum
cietati

est, attulerit.

Post So-

jam

adscriptus,
filia

nunquam

se a mulieri-

bus, ne a

forte in ejus

aedibus articulari

quidem Lermae comite, cum morbo decumbe-

k Verosimile non est, S. Franciscum Assisiatem umquam in se admisisse ,quod honestatis legibus repugnaret. Similia et alias de S. Francisco dicta fuerunt, de quibus consule

ret, tumentes pedes contrectari passus est. Severitatem facilitatemque ita temperavit, utse-

Comment. pnevium

in

Vitam

illius 6,

num. y

veritas facilis, et contra,

facilitas severa,

cum

131 et seqq. Item xxvin, Octobris.

num.

614, tom. 2

Taceo in consiliis dandis maturitatem et prudentiam tolerantiam in adversis in neg-otiis susceptis constantiam animi denique in contempturerum humanarum
res posceret, videretur.
: :

magnitudinem ceterasque virtutes plane heroicas. Unum hoc addam gratum memoremque ,
:

1 Lib. de Excessu S. Fratris sui colitur S. Satyrus xvn Septembris. m Matth. 10, f. 16. n Cap. 3. Dianii marchioni o Isabella, Sandovalio et comiti Lermensi, nupta.
: ,

Octobris

Tomus

V.

39

DE

ACTA SA^CTOKUM
292
AUCTOM
c. s.

DE

S.

LIDOVICO BERTIUNDO
OEDINIS PILEDICATOEUM

C.

TARRACONENSI VALBNTLfi IN HISPANIA

COMMENTARIUS PR^EVIUS
*
I

Varias

tur,

bina3 ex S Ludovici Vitae, quarum scribendo adhibenda recensentur. aliaque pro Commentario
Italicis
tia

Latinas eden-

ANNO MDLXXXI.

ESancd
a tenalu
enlinu

Vitt*

Dum

Va-

gux Valentix caput esL seValentini regni in Ilispania xvi Martn perhononatus anno 1763, die ab ejuslitteras dedit rificas ad nos quatuor rectonbusperdem urbis prxtore, sohtoque subscriptas petuis ac secretario obsignatas, per quas illi publico
cellentissimus civitatis
,

Cathohci regis Societas nostra in salva consistebat, exditionibus filiam

addere dignati sunt

Qusecumque autem

poterunt, existimate, officia a nobis proficisci tempore defutura. Accepivobis nullo umquam

mus has

litteras (quibus nullse

jucundiores

nobis poterant accidere) prdedicti anni 1763 mense Augusto die xxiv ; necmora, bibtiothecas nostras ccepimus scrutari, an bina ista Antistii Opuscuta apud nos exstarent.
ix

siqillo

commendapro sua laudabili pietate nobis

re dignatisunt, ut
civis,
S.

4 Producta haec inquisitio est usque ad diem Septembris ejusdem anni, quando abjecta
spe,

Jmum nno
n!

Anlisli <>

Ludovici Bertrandi,

ohm

omni eadem reperiundi

nunc dudum in

cxlis patroni sui gesta

diligenter

illustraremus.

Commendahom

nobis acceptx litterse fecerant, fiducia animati, ad laudatum excellentissimum senatum responsorias dedimus, in quibuspost actaspro tam eximia erga nos benevolentia gratias, condi-

quamque

plam

addiderunt iidem sux, quam maximifacimus,

excellentissimi viri
cti

qusedam ad ejusdem san,

Confessoris gloriam posthumam spectane quibus getia, nobis usui futura, fontesque sint, assignarunt, ac suam sta ejus petenda

addixedenique ad hcec operam benignissime

ruyit
P ro ,ua erga

2
tis,

dvemiuum
toMcita piernle

Ac de fontibus quidem hcec aiunt FereVmnos revocare in memoriam vestram,

:
,|

ctamque debitam operam nostram, bina ista Opuscula flagitavimus, ac nonnulla insuper dubia nostra proposuimus Nec dubitare nos sinit summa istorum itlustrium virorum humanitas, quin postulata fuissemus obtenturi, nisi toti orbi nota rerum nostrarum humana
.

vicissitudo intervenisset. Juverit interim heec

,ug g c*ti

uslinianum Antistium, S. Ludovici cenl i, lnl iiitiae in eodem coneoffiVum et sacriR

.

fu Rse

ventu contubernalem. Nam, cum sauctus ille Viressrtnovitiorum magister, Eeliguosum hasodalitii bitum induit Antistius, ct Dominicani anno mdlx, atque per annos vivota concepit
ginti tres

ad nostri grati animi testificationem, ac laudatorum illustrium virorum religiosum pietatem commendandam hic memorasse. Non desunt tamen alia, quse hanc inopiam pensent.
5

Nam in primis inter varias ejusdem Sannostra exstat una Ita-

** eatnd""
,a
l,q

cum

illo

vixit ejus sanctimoniaB testis

cti Vitas in bibliotheca

per Botloniw
,

ad annuin usquc mdlxxxi, quo S. Ludovicus mortalem hanc vitam cum teviterna commutavit; et ipsomet anno Antistius ejus Vitam scriVkui'\imi;\ IvKLACION DE LA DSit hoc titulo MUKKTr: DEL PaDRE FkAI LuiS BERTRAN VIDA Vera (qute eco llispanis sic 7 eddo Latina Patris Fratris Ludon Relatio de vita et morte vioi Bertrandi ) eamque edidit Valentiae apud viduain Petri de lluette anno mdlxxxii, et iteruin anno mdiaxxiii octuplicata charta eodem:

lico sermone Panormi anno 1612 apudJoan- ver ameditm nem Antonium de Franceschi typis edita cum r e
,
,

hoc

sed verbis Italicis Eelatio vitse et mortis gloriosi patrisS. Ludovici Bertrandi,Ortitulo,
:

dinis PraBdicatorum, collecta per E. P.

M.

F.

i,

que hoe anno vulgata fuit Barcinone per Paulluni Menescal et Genuse Ligustiere per Jacobum Poggio in Etrusoam Linguam conversa a
;

Vincentium Justinianum Antist, Valentinum Ordinis S. Dominici, Hispanice,* versaque Italice a quodam patre ejusdem Eeligionis. Ac denuo typis excusa per Fratrem Vincentium de Montalbano, ejusdem Ordinis Conversum. Primum istum Rispanicde Vitee interpretem Italum fuisse Timotheum Bottonium, colligo ex litteris excellentissimi senatus Valentini
supy^a

Fratre Tiraotheo
non habeimu
primigei\iam

Bottonio ejusdem sodalitii ciiam octuplioata charta.

8

num.

2;

quod Echardum latuissevi-

detur,

cum

hic tom. 2 Bibliothecce Scripto-

Praterea ipse ^ntistius in

a
is

lucem publicam
ii

rum

emisit Addiciones
Ki;\i
//

la Historia de sancto
:

termone Hitpano
l,i

Bbrebah [id est

Additiones ad

Ordinis Prsedicatorum, pag. 326 in Annum. 8 nomen interpretis sileat, pag. vero 304- inter Opera ab eodem Timotheo Botistio,

Historiam sanoti Fratris Ludovici Bertrandi ") easque udidit Valentiae per Patricium
mdxciii in 8
:

tonio

tam

scripta,

quam

in alium

sermonem
. e
'

Mey anno

qui

omues

libri

ex-

tant iu bibliotheea sodalitii Prsedicatorum hujus

nostne urbis. In fine denique earumdem litterarum pro singutari sua erganos benevolen-

versa de hac Vita non meminerit. 6 Poi^ro si hanc Italicam ipsammet expendamus, nihil in ea deprehendemus, unde suspicaripossi?nus, eamdemaliunde, quam ex

'^^

operari aiialBj

primigenia

DIE DEGIM k OCTOBRIS

primigenia Hispanica Italicam faotam <liversamve esse ab illa, quam Boltonius lto anno 1533 vulgasse supradicitur. Namprimo
,

^ *?
Ara^ibl.

Miss * seu Saorum

pSwE

ii

>

roni s
Ite

<:

exemplar nostrum anno 1612 excusum sit, nihil tamen ornnino narrat posterius anno 1582, quo suam S. Ludovici primam Hispanicam Antistius vidgaetiam silet de ejusdem beavit atque altum tificatione, anno 1608 a Paulo Vsummo Ponunde colligas, et interpretatiotifice facta nem hanc Italicam dicto anno 1608 priorem esse, et eidem nihil a Vincentio Montalbano initerata anni 1612 editione fuisse adjectum. Secundo adjectse ad calcem Opusculi trium censorum approbationes (quamquam et hee, &que ac cetera, Italice versse sint) Valentise anno 15S2 (quo scilicet primam Vitam Antiquidem, tametsi
; ;

mtanii
f Antiu

tnntKAn^fnusDavilaPadinaOr.lMul.'
nator ac eleotus insulte
s.

elogium Utuda-

i^num,-, arohieol.
aoster.

fop^jqu^quantaclawpetapudomaeafiiia
demonstrant. Sic

Diagus

11.

n^
'
,

d\

tum

PernandeMUustpi pPoerW
Liffusl

stirpe, aaserit Oldoinus \n,, etsi\alentiaMiatumfat,ntnr, e olara

Ju ., norum Genuenaium g-ente oriundum, contendit, proptepeaque inter scriptores

i

igupea

iv-

oensel
sius.

quod aostri Valentini diaoutianl cu Bgo vero sub oognomine torasT, quod
.

familiie eenseo,

hio

exhibeoj

in

quo

Hispanice edidit) datse signantur, neque quam de eodem Antistio meminerunt. Habemus igitur, nisi ego vehementer fallar, primigeniie per Antisiium Hispanice scriptse Vitse interpretationem Italicam per Timotheum Bottonium ut Vastius

de alio Vitse auctore,

allucinatus est editor. Bibl. Barber, qui Am antistitemintepppetatus,apohiepiscopun] \ tinum Vincetitium hunr nostPUm putavit.
!

anno 15S3 Genuse primo editam, atque, ut nostrum prsefert exemplar, anno 1612, curante Vincentio
de Montalbano,
tola

lentini senatus litterge asserunt,

Bertrandi Sispa Csesarauguste ac ValenHm typis editam ait, et Ttalice a quodam pa ejusdem Ordinis Prsedicatorum (cujut silet, sed qui emdictis fuerit Timotheus Bot-

hxc Echardus inter Vitam S. Ludovici

L582

Antistii

Opera rece

quamanno

tonius)

Panormi recusam.
editore

bum

del

prxfixa

tidm Ep>ioia

Echardus tom. 2 Bibliothecse Prsedicatorum pag 412 sic loqui7

De postremo hoc

versam anno 1588 Qenuas apud Ja Poggio recusam sedde aliis editio; \

dedicatoria.

F vincentius de Montalvan Siculus, etsi exeorum, quos Conversos, operibus manualibus solum, non litteris addictos, vocamus, ordine, inter scriptores tamen sibi nomen fecit. Cirea hunc annum mdcxviii floruit teste Fertur
.

nibus, vulgatisqueabcodini Antistio idditionibus, quas ssepe Idudatx alentina littera

memorant, altum

tacet.

Sancto eotktu-

10 Ut vero hactenus adducta

omnia

ita

farnaMi, r/m-

etiam cetera, quse de Antistio novimus, ejus* dem in hac Vita scribenda aucturitntcin

ium
tificniwnii
,

bia.

iitorit

nandez Historia del

scripsit
ii ii

Eosario lib. 9, pag*. 17 Vite de' Santi delTOrdino deTredica-

demque haud parum commendant. Tpsemet Vitse primo loco edendse cap. 3, SBcundum

meam aulcn
non quidem
S.

jmr/i/ioiio/i cap. 7 testatur, se,

(uti

tori.

est

Hujus auctoris, ejusque Operis nulla memoria apud Antoninum Mong-itore alte-

inlaudatis litteris legitur) Ludovico Bertrando magistro novitio,

esse,

ra parte Bibl. suse Sicula^.

Echardo asserenti

credo,

hunc Vincentium aliquas Sanctorum

sui Ordinis Vitas scripsisse;

verum

hisce mi-

nime accensenda hsec est, qua de agimus, cum in hac ille non aliam partem habuerit, quam quod ab Antistio primo Hispanice compositam, et a Timotheo Bottonio Italice versam iteratis typis excudi curaverit, eidemque brevem epistolam dedicatoriam ad admodum reverendum patrem magistrum, fratrem VinP centium Candidum, Prcedicatorum in Sicitia
Ex
eo Dibhoiiie-

induissc, aut professed post professionem suam pro more in Ordine Prsedicatorum observato </ demvelut novitiorum magistropuru/s\<- uno annocum dimidio ab anno 1560, </"<< Sanctus adistud vicunusoficuiitluni cconrc/du Allnml.r

Dominicanum habitum

sum

inipiorum Ordmit Prs.

Provincialem, preefixerit. 8 Interpretationem itaque Italicam Hispanici Opusculi Antistii habemus, quem penes
istius Vitse auctoritatis, ejusdem viri elogium ex Echardi Bibliotheca Prsedicatorum tom. 1,pag. 325 hic transcribo. Sic habet F. Vincentius Justinianus Antist Hispanus, Valentiae Aragonuin ortus, ibidemque ad Ordinem adscitus, cujus etiam sui conventus nativi praefectus fuit aliquando Prior, seculo xvi claruit artium sacraeque Theolog-ia? maguster, ac, uti vir ingenii, nonscholasticis tantumcon:

Valentiam revocatus fuit. Ex aliis quoque ejudem Vitse locis constat, eumdem biogra phum non paucis annis in eodem conventu cum illo habitasse ad hujus mortem usque; non tamen semper, cum Ludovicus intercu aliquot annis in America egerit, atque alibi quoque
ail<lo,eun/>lc,,> Anconventu suo procuratorem causse tistium a beatificationis cjusdon LihIouH cou.sli/n/u,,/. fuisse in processibus Valentise formatis,Ut

suis Priorpr.-rfueri/. Hiscc

cum sit

dicaiorum

do

i'.

piltn
i,ui vt\

suo loco ostensuri sumus.

tpvimet

imo debuit, Antistiusde rebus ab illo in Hispania gestis optime]> instructus, tum ex diuturno suo cum ipso
11 Potuit itaque,

contubemio, tum ab
sibus

aliis,

liariter usi fuerunt, turn denique

quiutroque famiex pr<><

necquisin

ad quos conficiendos ipsemet operam

velut procurator contulerat

certationibus assuetus, sed et antiquitatis curiosus indig-ator, qui veteribus eruendis gesto-

suam

rum monumentis sedulam navavit operam;

uti

historico cetero quoque ac pio quidquam prsetereajure requirat,nisi in inquirendo diligen-

utriusque g-eneris Opera ab eo edita testantur, quibus non modo vivens sing-ularem sibi peperit

gentiam
tat.

et

ipsi etiam

minime

in scribendo sinceritatem, quas defuisse, tota Vita cln>n<

gdoriam, sed et sui

memoriam nominis

Lftbet hic aliqua prxlibasse. Hancille

posteris spectabilem reliquit, e vita mortali dis-

sibi (ut profitetur in Prologo) in eadera con-

cedens in patria et conventu suo org-inali Valentino anno mdxcix, sepultus in odeo juxta gentilem et symmystam suum F. Joannem
Vidal S. T. mag-istrum.
9

scribenda legem prsefixit, ut solum comperta litteris <<>nsiet utilia, ac sine ullius offensa accurate observaverit, legnaret quse quam
;

ctor Vitse facile advertet.

Quodautemadpri-

Ejus funus cohonestarunt Joannes de Ri-

mum

201
uctom

DE

S.

LUDOVICI BEBTBAXDI CONF

quorumauctoribusesedem,atqueatiquse etiam ex Indiis, id est, ex America missse retationesprseluxerunt. Utatiosprseterea, R.P. Balthasar Joannes Roca, Ordinis Praedicatorum conventu Vatentino, occasione beatificatioin
nis Ludovici per
factse,

c.s

s^ne rnia quidquarn fingereaut

sui nominis

tatradereeo loco

-"*" comper discrimme non actempore, quo *"*

satis

Pautum

Vsummum Pontifi-

errores tatisauritisaue testibus

Eadecausa terant ac redargui. se nulta 308 rursum profitetur. rae num.

racula, Zetu erroris
lr disoussa

*J*g, W*
m
;

retulit ex etiam majora, quam quB quodfwec nondumsaomisisse,

ejusdem Vitam Hispanice vulgacem in cujus Prologo ad vit Valentise anno 1608, lectorem expresse asserit, Antistium in Addieditis, nova- mirationibus suis, anno 1593
cula retulisse.

rompertaque haberet

vide infra

probat Vita,
7

</"

ex

Itoti-

Commentario prsevio num. 14. Sancti gesti in Ame12 De ejusdem autem atiis etiamnon inusirica(seu,ut ipse, more
in hoc

ca Latinam f
ciemu,

tZ

Zqul non nisiM ipsiusmet aUorumque relatio7iibusdiscerepotuit,multoparciusegit

f

Occidentahbus scihlocuitur, in Indiis,

ea acceperat, nominatis personis, a quibus suorum inditigentiam in relatioquestusque tts quse a sui Ordinis vins tn
in Euroorbispartibus prsectare gerebantur, Vitam pnmo loco pam transmittendis. Adi vetut edendam num 82. Hanc igitur Vitam, nec docto, diligenti, smcero,

Deinde ibidem sic prosequitur, sed ser- J nni Roct(j mone Hispano Cumque ab eo tempore (ab ^olomm v 9non anno 1593) usque modo multa insuper mirain novo mundo, quam bilia, qua3 Sanctus tam est, comperta fuein hisce teiris, operatus continuam Historiam rint, statui ex his omnibus scribere etc. Recensetur hsec Vita in ejusdem
15
:
'

<-

nibusrerum,

Rocse elogio apud Echardum in Bibliothecse tom. 2, pag. 365. Rursus alleram habeo ejusdem Sancti Vitam, anno 1623 Romanis typis

editam, cujus ita meminit laudatus Echardus tom. 2, pag. 431 F. Bartholomaeus Avignone E Arag-onus sacraj Theolog-iae magister anno
:

a scriptorepio, ipsiusmet tantuw synckrono, verum etiam

S.

\M<\<>v\c\iongolemporecontubernaU,ejusdemVatentino proque beatiflcationisin processu taudata versione curatore, compositam, ex Vincentw Italica, anno \(>Vl,curante Fratre recusa, Latine danMontalbano, Panormi dam censui. Ignoscet, ut spero, sequus lector, leporem quod in ea vertenda sermonis Latini curaverim, ut litterali sensui pressius

mdoxxiii RomaB leg-atus, seu, ut vocant, procurator aderat pro canonizatione servi Dei, Ludovici Bertran, prosequenda, cujus Vitam ex

jam

editis

a-

lentino Arag-ono, et Baltazare

Vincentio Justiano Antist, VaJoanne Roca,

minus
i
I

itpm Valentino, et ex -Actis Processus inquisitionis de vita et moribus ejusdem Servi Dei juridice factae, scnpsit Hispana ling-ua luculentissimam, omniumque quam accuratissimam,

nih.vrerem.
refectit
(ilii/ui

eademque

Italice

reddi

curavit hoc titulo

subjicio.

[>U8 AtlO i""

pertlnentibui,

quse lectorem hic Antistius in hoc Opusculo non pauca etiam de aliquot aliis sui Ordinis insignibus viris protixe narret, quse non alia ratione ad Ludovicum pertinent, quam

Sunt

et alia,

monere

quem

scilicet

ex Italico Latinum

necesse

est.

Cum

16 Vita, virtutes et rairacula B. Ludovici Bertrandi, Ordinis Prsedicatorum , divisa in quatuor libros, composita sermone Hispano a

aquotcriptnm
Vitnm exltalica Lulinam

tuhjiciam.

multum

R.

P.

M.

F. Bartholomajo Avig-none,

quod hic

vel

eorumdem

aliquos y^eligiose eru-

dierit, vet alia

quatiscumque ipsi cum iltis necessitudo intercesserit, ea omnia, veluti ab argumento hoc aliena, prsetermisi, monito suis
locis in Annotatistectore.

dem

ejusdemOrdinisprocuratorecanonizationisejusBeati. In Italicum versa a domino Julio

cffisare

Simiti consilio prse-

Cavalier Boltifango (exemplar nostrum Bottifangfoj RomaB Alfonsi Ciaconi habet mdcxxiii. Porro in hac Vita scribenda, quse
:

termisi totum caput ultimum, in quo (ut habet pr.rfixus capiti titutus) respondetur ad qusedubia de honore huic Servo Dei post mortein sumnoxhibito. Prsetermisi, inquam, quia biographus in eodem nihil de S. Ludovico do(Inin

reliquis prolixior est, usus

ille

fuit Opusculis

prolixe probat Sancti ac Beati etiam pturibus aliis, a sancta Sede Apostolica non canonizatis, concessos fuisse, atque ampliores, quam huic Ludovieo, impensos honores quod ewtra dubium quidem est ante celebria Urbanidecreta, ante quse scripsil Antistius; verum nunc niliil his opus rationibusesttpostquam Ludovicus Bertrandusaft
cet, solin/hjitr
,

titulos

Idditiontt

ui>

iptomet Antntio

eadem sancta Scdcprimo Beatorum acdeinde vliani Sanctorum catalogo adscriptus fuit. 14 Modo vwwv vywvwv.w.* Anstistii Additiones, -- a-Bvwv ad ejusdem ... vv . uv .> .ii.i.k.urti,o atuio l.^vulgatas^veniamus, Votuisseipsiwi
)

faclx

i" l

aliqua primss Vitse adjicere, ipsemet indiv-wv-.*. cavit

luzmint

v in .* BwewH num. vu ita edenda H.V//C. 308 his verbis .o w/ ww Luvt potn.ni (miracula) jam relatis supersiut, ea tamen prteribo ex metu errandi, vel in
I ,

. :

eodem argumento prseterea repererat in Processu canonizationis quseque pro ejusdemliv&ovici beatificatione ac canonizatione Romee acta fuere usque ad annum 1623, quo Gregorii XV Papse importunus obitus spem ejusdem cdnonizatioms propediem peragendse abrupit. Ut vero Avignone majorem dictis suis fidem faceret, in margine Vitse perpetuo annotavit, unde singula hauserit. Quam ob rem non dubitavi, quin hsec quoque Vita in sermonem Laiinum convertenda edendaque esset, nec tamen ommittendam esse censui eam, quse Antistium auctorem habet, tum quod hsec reliquarum omnium quasi fundamentum sit, </Wllv 1* LIAilA VKi tC Cv IIV O ! C tum / quod multo magis juvet biographum Sancto contubernalem, quam alium quemcumque audire. Alia est de Roca ratio. cuius Opusculo, Atia ratio, cujus Omsculo,
Antistii et Rocse, addiditque, quse de
,

11

</

<

' i '

<

'

<

'

<[

<

<

<

."

<

VI, I

11

aubstantia, vel in adjunctis, Utinamintra bre-

quodAvignonopariterprseluxit,supersedebo. 17 Prseter alias ejusdem Sancti vitas,qicas vitas, quas in owtiotheca nostra habemus, nec recensere
necesse
est,

AU,l
\

* _.
ultt i

vi0

ve tempus
nuiitis aliis

liceat:

nnhi hoc Opus iterute edere,

si

unam mox
cum hoc

a canonizatione

illius

f,aura.

auotumj maxime

Deus annuat,

Italice edidit

utad

nos perferantur aliquot bontB notte relatioues de rebus, quie ab hoc benedicto Patre
in huliis gfestte fuere.

tera ignotus,

Odoardus Cetlernus, mihi titulo sermone, quo

ce-

di-

xi, Italico. Vita S. Ludovici Bertrandi, Ordinis

Hasce quidem Additio-

nes non habemus, sed ad

manum

sunt atia,

Prsedicatorum, collecta ex Processibus pro ejus canonizatione factis per Odoardum Cellernum,

dedicata

DIE DECIMA OCTOBRIS.

edicataSanctissimoDominonostroClementiX. Tlnm* Per Xieouium-AngelumTinassi mpclxxi. Rom per

d

in

civitate Valentiie

snnnia ad Mtk r, spaoiaado.t.aTuna-amnisinplan.s,

Zi^L2
los

QuteinTW^

~i
et
l>.

298

"i-

tOCTOtt

usui esse posset, nisi s\ JJeec quoque haberemus, aut, si de Sancti canonizactos brcvissime memoravit, paulo latione, quam egisset. Utilior nobis erit trium sacree tius

c s
hujusque
te-

20 In nostro, quod Laiinu,

per AniisHum Hispanic* scripta

vers.v,
*?*?.' Ital icse

Vl(v
Ttalic*

cvemplari pro

Romanse Auditorum, Joannis Baptistse Coccini Rotae decani, Alphonsi Manzanedi de Quinones, et Jacobi Cavalerii, Ms. Relatio ad Gregorium XV Papam de sanctitate vitx et A?a*i, nunc S. Ludovici Berwiraaufe

"*
,

Bxarohes legitur^
alix VitM

\ituim Angeia

OTIl

/l,

Diagusin

fltrfw-taPrdicaoruf Exach, Roca Exaivh. /

/,/,.

^c

w^MWMExaj^MriMur.^proJoanna
ge ia, u* habmt ceteri, J ] est; atque hme Bremondw

Vn-

trandi, g^m cum multis aliis

id generis Refeticis recor;

lationibus

dono Benedicti

XIV

tem

in sui

dationis

summi

Ordinis BuU

Pontificis accepimus

hsec

phorum

enim ad illustranda confirmandaque biogradicta non parum ponderis addent.

bum Lafonumin Anno Dominican dum notavit, quodeam Johan

mihi majoris eamde?n Johannam An-Ha.n.
\

lD1

dixerit;

sunt, qui
^ngelic
vn-

rct

nominarinit

quam

ut suspica
,

nam pro %
II.

alterutro nomiuc

S. Ludovici patria, paren-

Bullam irrepsisse, 21 Porro c.r consensu omnium

fcwS.LudovicijDaferw
vero Joanna Aui,,!,,, ,,1, Anna, Seem r s obitum cum a ss Vineentio imtnone ipst apparentibus disst
.

mtia
/'uit

in

lauda* w
,,''"/'"

Uq*u
''"'"<"

tes, nativitas,
.

puentia,

adole-

scentia, ingressus in

A j. Ordinem
in

J^
i

Praedicatorum,
eo sacerdotium,
,.
.

susceptum ab r

>

ao

munia
c
,-

Re-

set9

neReliaiosum habitum (quodapudCa

*.,

llgione Oblta, protectlO ln

A Ame-

tusianos in Porta-cseli prope Valentiam /ucere constituerat) indueret, f

ricam, chronologice r perstricta. o

?" SJS" SST!edendx referant, ctantuieum Vitse

prcetereo.

scienshic

iVnlui

MlSan-

Ambse,
gum

quas editurus sum,

<iw Vnlentis
iM

scriptde sunt,

quam

Vitee accuratius ut necesse sit, lon;

Hhpunia

in eas

Commentarium elaborare sunt

quos ex prima wcore liberos susceperit, non legi, ex secunda vero prater Sanctum, de quo agimus, etiam alios ei natos esse,non uno in loco docet Antistius, quorum omnium natu maximum eumdem Sanctum,
et

An

tamen in iisdem nonnulla pro more nostro paululum illustranda inque ordinem chronologicum redigenda, ac denique qudedam insuper de ejusdem Sancti gloria posthuma, Antistio Avignonoque posteriora, ceteris addenda. Valentia, quse tanti Viri natalibus merito

ut ceteri biographi, agnoscil. An,, f)0 st Rocam octo simul enumerat, quatuor sctlicet
filios,

na

et

totidemquc filias, eorumdemque no notitiam tradit.

,,

2:i Praterea observatAntistius, aliiquc post cum, illorum, ut i/i.cimus, jiriuio ycintum

niem,

tn

</''''*.
'

gtoriatur, Hispanise Citerioris, seu Tarraconensis,

ampla

et

magnifica civitas

est,

regni-

ValenticV in eadem ecctesia S. Stephani, atque ineodem sacrofonte, in quo ol/im 8. ineew
I

Pl
i<

rtl

niijnn-

bupftsatut,

que Valentini caput, in amcena fertilique

mari MeC diterraneo condita ad fluvium Turiam seu Duriam, Hispanis Guadalaviar dictum, et archiepiscopatu et academia insignita, atque aliquot magnorum sanctorum virorum paplanitie tribus

passuum

mitlibus a

tius Ferrerius ablutus fuerat, baptizatum fuisse. Consonant Auditorcs RotSB Relatione

superius laudata,
la

Ctemens X Papa in Butcanonizationis, cujus verbaaci ij,( ibj

et
I

.'

dem (Valcntuv)
sia,

in parochiali S. Stepaani ecclfl fonic,

eodciiKiur

quo olim

8,

Vincentinj

rens.
imno 1826 rx

hmw

Ludo-

In ea natum esse S. Ludovicum, cognoBertrandum seu Bertran, insigne suae patricV Ordinisque Prsedicatorum decus, consentiunt omnes, qui de eo scripserunt, annumque Christi 1526, ac diem i Januarii seu Circumcisionis Domini, ejusdem nativitati assignant. Quce ex suprema ejus eetate moveri hic potest difficuttas, eam infra, ubi de tempore obitus illius, tollemus. Par est omnium de ejusdem genitoribus consensus, quamquam unus atque alter de nomine ac cognomine matris, et de hoc quidem ex suo vernacule loquendi modo parum varient. Auditores Rotoe in sua Relatione, num. 17 laudata scepeque laudanda, sic habent Natus est B. Ludovicus
19

m ento

Ferrerius in Chpisto renatus fuerat, baptizatufl fuit, ntSanctuin, cui Ludovicufl carnali pn pia junctuserat, communi * ctiam regenei
nis propinquitate attingeret,

nn
nii f

commu

Quod ad impoei-

tum ei nomen attinet, ibidem solwn Ludovicus nominalur, utici in RelationeAuditorum RotcV, qui sic habent Et Ludovicus e\ nom
:

patria dictus e
,:;;

t.

Sed supplendum hicaliquid est eooAnVUa cap. i; num. i, ubi httQ aiti Appellatufl u Joaunea Ludcrvicuii (nominese> licet patris sui, quem Joanucm Ludovicum pariterdictum fuisse, mdimuej sed postea, praetermisso Joannrs vocubuto, solum Li do^ dictus; vu]goautm (^ustquam Ortliucm Prm*
ttstio in
t
1

Jnannrt Ludtt
,

.,

,i

apptlla
.

Uiam

dicatorumamjilc.i-,>.: jmi
,

>

;ipj.r|jatur f

Bertrandus ex piis, Catholicis purisque parentibus, Joanne Ludovico Bertrando et Joanne Angcla de los Exarches, ut constat ex ejus Vita
et

nms

deponunt testes remissoriales, sextus, tertius, et centesimus sextus super 2

deciart.

quod cogmomec quam Frater erat. Ita Antistius; atque hinc famihffi ctum est (quod juverit meminisse <"' vn noedendis /nodo Ludo\ic\is, mo<l \. minetur. Piam Sancti pueritiam Q
I

^
c $
etadouuen.

dx quare
Rotae

Dominici ^ligtosum usque ad susceptum S. exponunt ambx Vitee eaenhabitum abunde solum recitabo, quse Auditores
hic

DE

S.

LUDOVICO BERTRANDO COXF.

qui calculi, si annus decimus octavus pro annis octodecim completis sumatur,

mensesque

Romanee

in sua

ad Gregonum XVFon-

aprobatis asserta testious, memorarunt. de hoc argumento compendiose m(inquiunt UU) ejufl primam 24 Si enim
tificem retatione,
f
.

r^^n,

tkmpu

utiti

IIjt

j,,

ni
(

et gpectemusj praebuit se relig-iosum, dj-nosci focile j;j)OX quibus JJ]t si

septem apud Antistium pro completis pariter habeantur, satis cum hisce cohserent, et apprime conveniunt cum supra assignato Sannam a Kalendis Januacti tempore natali riis anni 1326 usque in diem xxvi Augusti anni 5 44 numerantur anni octodecim, menses septem, omnes completi, ac dies 26. Annum
:
1

poterat, qualifl

esflet

ei ImagO fj aliqua aut ad ecclesiam ducebatur

futurus. Cessafcat a fletu, (ocra ttflfY4 tradebatur,

:

itaque eetatis

su& decimum nonum

octavo

quae ves licet vi-

mense inchoatum agebat S. Ludovicus, dum Religioso Ordinis Prsedicatorum habitu in

communis, aliquid tamen deatur puePj esse maxima Iffitltia afaUaw habet in eo, quia
flciebatur,

horum conventu
27

Valentino indutus fuit.

ln converuu

ouxn

ad

metropolUanam eookmam

Romamr Rotse Auditores Antistio consonantes, Cum esset, inquiunt, annorum decem
et octo, et

V^niy
venerubit
<

deferebatur. Postquam navabat, et in eis proficieter litterie operam

,,,,

exeessit e pueris, hben-

mensium septem,
(talis est

elig-ens sibi

h.
1

vitam ang-elicam

enim

vita

monacho-

SS^*

ftlfquod

otio tempons uteupra diotum est; et ne spalium tereretur, aut studio aut ora-

tt0D j

^acabat.

Si

quos forte jurantes sine ne-

loquentes, maxicessitate audiebat, autinania ma lenitate coSrcebat, memor verbi Domini sermo veMatthai oap. v j Nolite jurare; sit
o

rum, ut dicebat abbas Hiperchius) Valonti in clarissimam PrEedicatorum relig-ionem die xwi Augusti anni Domini mdxliv a venerabili Fratre Joanne Michone admissus est. Post alia

autem de vita ab eo in tirocinio instituta subdunt Qnalis veroejus vita fuerit in anno pro:

ster

Bst,

dst

Non, non.

Frequentabat
caeli

bationis, collig-i facile potest ex his, qua; supra

poanitentiflD

Saoramentum, perquod nobis

:

dicta sunt, et infra dicentur

nam sanctissimam

aditus reseratur Matt. oap. iv

Pcenitentiam
cselo-

agite,

appropinquavit enim

regnum

rum.

S;Mi)saiictaniKucliari,li.-im,cibumanii

ma? et pignus futur gloriffi, devote sumebat. oratioIneludena se in oubioulo pernoctabat in <<,,, (Wt, utait S.Chrysostone, qu83 omnia bona de orando Deum; et hoc ab aliis per ,,,,, lib.
i

eg-it Atque hdec quam vere ab asserta fuerint, probabunt ambee Vitee, quse virtutes ab eo temporis exercitas docebunt. Pergo eorumdem Auditorum Rotse verba describere, quipost narratum, ut vidimus,

semper vitam
iis

j;,n,,;r

rimas vidrb.itur
fruotuq,ue carentia in ser-

Ludovici in Praedicatorum Ordinis iirocinii ingressum heec subdunt. 28 Anno sequenti, die xxvn Aug'usti mdxlv

oiemnem pr

futura eanctltatii

sum Indi-

nn

dediti

85 Verba inania monibufl, etiam familiarihus et ad animi relajationem destinatis, non proferebat. Parentibus

pauper- ^wonemanno tatis eraisit m raambus eiusdem venerabihs Michonis, Prions monastern, vin sanctitate, mirasolemnia
vota" obedientiae, castitatis et
,

fuitsemperobediens;
.

nam

Qui timet Deum,

culis

et

doctrina praeclari.

Eosdem annum

honorat parentes, et quasi dominis servithis, qui se g-enuerunt. Bcclesiast. cap. iii. Ut
Keligiosis, et prassertim sacri
,

mensemque ac diem pariter signant Roca et Avignonus in Vitis, Diagus in Historia, aliique, nec nisi manifesto errore, sine dubio typographico, apud Antistium in Vita edenda

plurimum oum
riim

Ordinia Preadioatorum

versabatur;

improbomelioris

m-h

i;iicm,

tamquam jinimajpestem etmovitabat

;

rum oorruptelam
\it:i

nisi forte in

pro die xxvn Aug'usti legitur die xvn Aug-usti; quosciticet tempore deerant dies novem integro tirocinii anno. qui professioni praemittendus est, complendo. Numerabat tunc Sanctus annum setatis suee vigesimum, a Kalendis Januariis dicti anniChristi 1545 inchoatum. Y 29 Biennio post, anno scilicet 1547, aetatis ann0 * 3 *7 vero suae vigesimo secundo octo circiter men- cerdos conitwalus anno w* sibus inchoato ad presbyteratus Ordinem IX sus 22. promotus, mense Octobri primam Missam suam Valentiae solemniter cum cantu celebravit, uti habent iidem biographi, de anno consentientibus Rotae Auditoribus quorum verba
,fl

somiiam eos reducere tentaret; quia boni fugere debent malos, nisi causa conversionis cum ipsis n^aiit, teste S. Augustino in Psalm. cxvin, concione i. Itaque adhuc puer eumdem \ita- tenorem retinens, usque quo sacrum Ordinis Praadieatorum habitum suscepit, illustris
sipna pnsbult sanctitatis Sub titulo quoque De charitate proximum prasmiserant ista Quantum attinet ad charitatem ad teraporalia,
:

puer hospitalia frequentabat, etpauperiEeeo laudati Rotie Auditores, quibus simillima legere est in Bulla canonizabus serviebat.
t/Onis,
Prxdicalorum
8
JJJJJJ, Auguttt anni
2(5

aiiiiue

adjicio

Sacros Ordines, peracto novitiatu, su-

pluribusque exponunt Vitse edendae.

*'J

Sacrum Ordinis Praedicatorum habitum, quom obsistente propter illius infirmam valetudinem genitore aR. P Jacobo Ferran in
,

scepit,etadpresbyteratusOrdinemannoMDXLvii promotus est. Porro, ne quis ex aetate, in qua sacris Ordinibus initiatus fuisse dicitur, er-

rorem fortasse in calculis suspicetur, annotasse juverit, sessionem 23 Concilii Tridentini, in cujus decretoReformationis cap. 12 vetitum
est,

conventu Valentino frustra flagitaverat, ab ejusdem inprioratum successore, venerabili viro Joanne Micone, insciis parentibus suscepit, iisdemque primo quidem, eadem, qua prius, de causa reclamantibus, tandemque sentientibus, ad mortem usque gestavit. Tetnpus suscepti habitus Antistius in Vita assignat diem xxvi Augusti num.
i

nem

in po*terura ad subdiaconatus Ordiante vig-esimum secundum, ad diaconatus ante vigesimum tertium, ad presbyteratus ante

ne quis

anni annorum octodecim et mensium septem. Avignonus de die mensis AugusH annoque Christi consentiens^, Ub. i
Mi-xi.iv,

dum

is

BBtatis esset

vigesimum quintum setatis suae annum promoveatur, anno 154-7 longe posteriorem esse, celebratam scilicet annoim.Pergamus adalia. 30 Anno, ut habet Avignonus, 1548 laudatus venerabilis Joannes Mico novo S. Crucis

VitSR vap,
83tatis sua;

num. 18 Sanctum tunc fuisse anno xvm, mense vn, ac die xxvi
:,

conventui
S.

in

Lombay primus Prior

ceteris

praefectus

Ludovicum

ad virtutem
stimulos

DIE DECLMA OCTOBRIS.

{nno \**

'

lYj

lijjiitlosexemplosuoaddUuruM,a(lse mittendv.ui obtinuit. Non tamen diuturna fuit Sans

*0* Lotnbny.
.

cti eo in loco

commoratio

redeundum enim

conventus hic erectus fuerat Annum quo hujus loci reghnen prioratum. auspicatus

uou
9
S.

fitertt,

ue

Yalenf-

Valentiam ci fuit ob morbum patris sui, qui ejusdem anni mense Novembri diem suum obiit. Dum igitur Valentide denuo habitaret
non longe post (a suscepto sacerdotio) scilicet anno mdxlix, magister novitiorum iii conventu Valentino creatus est. Ita rursus laudati Auditores Rotse quibus prasiverat Antistius in
,

haud ahum possum designare, quam Chrtstt \>>',aUeru>nveeprioribus, qui hunc mterannumque 1560 intereesserunt. Qu vero
sanctusViribide^iiuvrclareeQerU.qtmntouue cum ejusdem conventus temporali <vque ac spintuali cmotumento, et incolarum AlbaUUe atque circumjecti agri bono,qu la Vitm satis exponunt, dicere prxtermitto.
i

Vita cap.

2,

num.
et

addunt Roca

signant 1551. in anno Ghristi error hic cubet. Antistii quidem alias mihi potior auctoritas est, utque

20. Diem xxi SeptembrHs Avignonus, sed iidem annum Hinc anceps hsereo, apud quos

53j pestilentia

annum

16 19 ab ipsomet notatum,

&f Cessaute inquit Antistius ui Yita num aimopi lttio anno tfDLX revocatus (ew Al- *'"'""* ,iroci " ,0 v,,fn,mH baida) Valentiam est, ut novitiis magiater praesset, tuncque ego coapi illiussubditu. esae, in ZtJuX" eoque cognovi inultas virtutum, quas retullet '*
{

'

non ex

in-

narraturussuin. Iniiuitas lVogratiasa^ro.qnod,

licet

terpretis Itali, vel typothetse vitio irrepsisse,

non acceperiin ab

illo
,

habitum,

verisimile credam, suadet

Auditorum Rotse in

ipso professionem emiserira

eum tamenmagi-

consensus. Contra vero Roca lib. i Vitse cap. 6 sic Blflpinovittii loquitur, quasi commissum ab alio hac in re eelua turfr*f errorem corrigendum monet^et verbis, quee ex ui B Hispanicis Latina subnecto. Prima vice creatus est (magister novitiorum) anno mdli, die neque ullus hic esse potest xxi Septembris
nupotiaiWM

eumdem
31

strumhabueriin jam profeasufl, BUD ejuaqueOUra vixcrim uno anno cum dimidio. Du)>t hoc munus ibidem ut antea, strenue obirei ln,
.

dus quidam Occidentalis seu

,

icanus

error,

cum
sit

sic propria Sancti

scriptum

qui nostri

(Ludovici) manu in libro, in quo inscribuntur omnes, sacri Ordinis habitum recipiunt.

advenit,qui se Ordinis Pnedicatorum Retigiosn,,/ /mgens, produotis qui^ busdam commentitiis litteris hospitium in eodem conventu integro anno obtinuit. //,<
illuc
,

impostor

Magna utrimque

hinc stat auctoritas

ambo

enim Valentise scripserunt, laudatumque librum consulere potuerunt sed consultum a se esse, non obscure indicat Roca, non Antistius, quam ob rem non possum, quin in annum 1551 propendeam, vehementerque suspi;

narrante labores persecutionesque, qu Apostolici in Novo regno Qranatensi tolernbant, Vir sanctus accensus est, ut vehemen cuperet eodem proficisci, divinw glorix amplificandcV gratia, et spe martyrii inter barbarms illas gentes obtinendi. 35 Accesserunt deinde duo ejusdem sawi <mno 1862 m Ordinis Religiosi Patres e Novo regno in Anurkmna^
,

cer,

annum

in Opusculo Antistii, sive hujus

Hispaniam
vettent,

appulsi,

cum

potestate alios, qui

*""'"'"

sive interpretis, sive

tia

denique editoris oscitan-

vitiosum esse. Dubium hoc facile tollere poterunt reverendi Patres Prsedicatores Valentini, si

codex

iste

Ms. in illorum conventu

,

Evangelicos operarios inpar/cm lnadsciscendi quorum sermonibus sic illepieexarsit, ut, frustra dissuadentibus, et infirmas ejus corporis vires causantibus, tam

borum

Valentise hactenus supersit.

anno itatis
,u*

vel 26,-

servato die xxi Septembris annus Christi 1549 cum Antistii interprete retinen32 Si
,

quam sui Ordinis Fratribus, tan dem in Americam navigaverit. Profectio hesc
cognatis,

ex

Ludovicus solum vitse suse annum vigesimum quartum a novem circiter mensibus inchoatum egerit, quando tironum magisterio fungi jussus est si vero etiam annus apud Rocam recte signatus sit, octo circiter mensibus annum setatis suse vigesimum sextum indus
sit,
;

est.

anno 1562 innectenda Gesta ejus ibidem Vitte edendx exponcnf, interim lubet hic ex Bulla Canonizationis itlius hcec generatim annotare Dei et proximi amoris ardoribus incensus in tcrram alienigrnadictis dicendisque
.

rum gentium
ut

voro sapicns pertransire deorevitj

,

choaverit. Utut

sit,

parum matura

videri po-

Indorum animas Deo lucrarctur a quo nec F amicorum, uec fratrum aut sororum artibus,
Apprecibus vel lacrymis dimoveri potuit pulitad Catha^cna-portum, ibique in conventu
Josephi sui Ordinis habitavit et indc ad diversoslndorum populosmiflsusevangelizavit, incolentibus scilicet Turbaram Cipacoam, l'aS.
, ,

terat ea setas tanto

muneri, quod, ut observant biographi, non nisi gravioribus provectiorisquesetatis Patribus solebat committiin Ordine

Prsedicatorum maxime quod in eo non soli novitii, verum etiam professi, donec presbyteratus Ordine initiati fuerint, tirocinii magistris parere jubeantur At scilicet, quod annis deerat,cumulatissimepensabant illius mentis
, .

luatum

Monpoix

Serram
,

Sancta3 Martlia',
ibi<jin-

Tuncarum,

Tenerifeni

et aliis,

plnrfi

et mirabilia perpctravit.

morumque maturitas, spectataque sancti Viri spem omnibus fecerat de felicissimo regimine, quam eventus etiam supevirtus certam
ravit,
"nno <S57a/"(ligenle

utex

Vitis

edendis manifestum

fiet.

VaUn-

tiam peste^con-

MntuiAlbuiduvicat i'u

pra

faliuest.

ab anno 1557 usque ad annum 1560 civitatem Valentiam affiixit, ingravescente, mutti Patrum Prsedicatorum, ne periclitarentur omnes per varios regni conventus distributi fuere, eaque inpartitione
33 Pestilentia, quse
,

Ludovico obtigit conventus S.

baida,

Annx

in Altitulo

quem locum Roca marchionatus

insignxtum affirmat. Nec solum eo in conventu morarijussus est, verum etiam eidem prseesse cum titulo acpotestate Vicarii; nondum enim

in.

DE
298
.
i

S.

LUDOVICO BERTRANDO CONF.

toque sui Prioratus triennio omnibus rebus D necessariis abunde instructum reliquit. anno 1573 "nnoi^ 38 Ea preelatura perfunctis ad finem reversus Valentiam est, et '"" u < .,?,, vergente
,

iiii"

C.

S.

TII '

SaflCti

pOSt

SeptenillUm
,

que

om mnniaiiiuina reditUS in UlSpaniaill ^ onn Hr/linp gebid, chrOSUO Urdine rrpsta u

tt-

nov uii s jamtertiomagisterdatus,idmunus, ut alia prius, ita gessit, ut interim aliis q U0

.

,'.'-

,:','/

in

noloffice

relata
*

SUpremUS

i r_rc miramiia morbuS aC Ceata moib,

tia CUIIS

illnafrflffl Uiu&ua

'

eilisdem Vera
j

quein tocis a liquoties adpopulum sermones '*pfa haberet.PrxerattumtemporisValentinoconOnuphrius Glemens, a moribus acun diaplurimumlaudatus, cuipostexaet f ctwntrienniumaPrioratudecedentiS.Ludovicus su ffec tus fuit anno 157-6, dfe xv Maii, quos annum, mensem diemque omnes tres signan t biographi.Dehocquoquemunere,uti

^^ ^ ^
_

cllio-ieS

et in

Bibliotheca i'rse

dicatorum

memona.

i.i
,/i

Amei

fi

Europam

^ostseptemannorumftestibusRocaetAviTgmno) sive hi completi, seupotius,ut

\\

7'edieni

ad Chnsti fidem barbans impensam operam sanctus Vir in America bona venia in Hispaniam cum superiorum est. Revertendi causam eamdem reversus

sint, prseclaapparet, incompleti accipiendi

vam

in adducendis

de V icar iatu conventus Albaidse, et prioratu S. Onuphrii ab eo gestis cum laude meminerunt Scvpe dicti Romanx Rotae Auditores, quorumverbaaccipe. Postmodura (id est, post primum tirocinii magisterium) vicarius (creaet Prior S. tus fuit) eonventus dc Albayda Onufrii, et tandera conventui Praedicatorum Valentiae praefuit, in quibus muneribus, si quid erat ag-endum, Fratribus exemplo prceibat. 39 Prxmiserant iidem Dum vero Prioris
et
:

*'

uu pwie,

officio fung-ebatur, pugiles in Dei castris ado- un>trpnek. r8a "tou lescentes, aliosque militaribusRelig-ionis armis

quam biographi, docet BuLla canonizationis, quam cx hac juveril hic memorasse. Sic
habrt
Videns, ncc impedire, nec ferre valens

assuetos hortabatur, ut Deo totis viribus inservirent, suis

unusquisque rebus incumberet,

et

angustias, quibua ut
f,

plurimum violenterii

prie-

csedelndi otis quibusdem, etiam viilneribuse llispanias opprimebanturjobedientiaobtenta^in

inique et atrociter multi illius Hispani militares prxfecti in subtemporis

rediit.

Quam

animi tantisper, ut fit, ab assiduis curis relaxabatur*,diceresolituserat:Fratres, nonne dilig-amus Deum? Quae verba saspe repetebat; quia bene norat, quod nemo repente fit summus sed in bona conversatione animi unus-

dum

'

....

re aTa .
|

bantur

sacra auri
vierint,

acfos Occitleutalcs Tndos, seu Americanos , ex siti , invitis Catholicis regibus

,

quisque inchoat, ut ad ma<rna perveniat, ut super xn deponunt testes centesimus quinquag-e-

nequiequam caventibus, ssenemo nonnovit, qui Historiam occupat.rscculis xv ct xvi per Hispanos Americse
edietisque suis
legerit ;

simus sextus, et centesimus nonag-esimus quartus. Hactenusilli, qui peculiaria quoque ab eo in regimine Fratrum suorum prceclare gesta,

ut mirari non debeamus, si Ludovicus,

vir ntitisac piissimus,

cum

tanto malo,

quod

data occasione, sparsim memorant, velut a sed hisce etiam probatis testibus asserta plura biographi, quorum dicta inter Anno;

non minus Evangelii promulgationi, quam bmti) pithl/co rclica/cntrr atlccrsitbaiur, me<lcci non posset, maluerit in Europam navigare quam tantoe perversitatis perpetuus
,

tanda poterunt confirmari.

40

Anno

1578,

mense Maio

expleto Prio- Amw

i^7s
*'<-

rntu, confestim visus fuit instar

minimi Fra-

'

ioralu

trum conventus, nec

reg'imini se ullo

modo

mque

l,ronum

mugt$terto

spectator adesse.

c
aimo
1
!>(>',>

37 Tnde illcaianno 1560 die S.

t/cl/s/,csacrajjit:c

Lucse Evan-

amplius immiscuit, prseterquam quod per unum inensem commissa ei fuerit solita novitiorum ac

funamprwa' vitam du

xvm

Octobris est, Hispalim

Valenti*
habitat,' c-

tpuntl
"i s.

fii

/Vi-

Onvpht U

appulisse, tradunt Antistius, Roca et Avignonus, quorua/ ultimi. ut diximus, septennium ejusdem in America ommorationi adscripserant. Hispalisine morasese Valentiam adsuum, in quoprofessus fucrat, conventum eontulit, novoque fervore spiritus accensus velut novitiatuat suum tunc ordiretur, ccepit ceteris cum aliarum virtutum, tum profuni

juniorum cura,- et in hac simplicitate perseveravit usque ad mortem quo tamen injerim temporeDeoplacuitrang^naper ipsura mirabilia operari. Hcec Antistius, quse apud eum legi possunt in Vita edendaacap. 8. Porro, quamquam Vir sanctus affiicta semper usus fuerit valetudine postremo tamen quo in vivis
; , ,

cil:

dissi)u,r humilitatis

exempla prsebere. Non admodum tamen diu eilicuit privatam vitam ducerei nam anno sequenti, ut habent omnes
biographi (mense Octobri addimt Roca et Avignonus) electus Priorest a patribus conventus
S. Onuphrii,
ir~i
1
i

superfuit, triennio infirmitates ejus, et numero et acerbitate creverunt, nec permisere, ut quod ante soluerat , frequentes conciones haberet.
,

duobus milliaribus Hispanicis -;i"> ""< rerum temporalium ,,,/ " ^i^f^oprcmeretur, opuseierat ;';
ali
'

41 Anno 1580, qui fuit vitse ipsius penul- amw 1S80F timus, e magistratu Xativx, qua> civitas no^""^Zt vem circiter milliaribus Hispanicis Valentia ;J"u-

nh(l

<._.

tilsslll

_.._._

icZnZJ'''"

;Si
,

ln a

pent

V'

et

T ?T

S0 > sed eti

.

e lS e rum

eodem anno sermones Qua- ei foimdragesimalisjejuniiad cives suos haberet, ne. donaH~ gamt, sibi saUs mrium esse, ut vel tertio didistat, rogatus, ut
i

,t>a-

cereposset; sed, instantibus

illis,

sibi satisfa-

Ctum

iri > si salte

**l ecclesix sux sug1 *

synasnihilominus non
extinxit

rrlodo

deZZonZZ
,

verum etiam eumdem

consitis

arbonbusque ac vineis

JSXSi expLe
'

258?

"^ ^' ^ ^ TstoZZn TZ^

t^ tteLZ"
dibus
9 *** '""*?" nnum uam eham bis De0 ?
>

reS

test0 Bpiphaniie

Domini rursum concionatus

est

in ecclesia est Valentiae

swnque Dominica subsecuta

DIE DECIM.Y OCTOBRIS. metropolitana rwrHos calculos de nu

,

299
h

in ecclesia olim

etiam confirmat

mZZfZ^

**** onmes,

fOCTOftl

C8.

modum
42
dtm <""
<?'""

Verum

addictis, rogatus fuei^at. post haec vires suas

littera

tantum

di-

rfrOp*"""""

pKnejtisAnlislius

lubire

minutas sensit, ut omnino impar esset sermonibus Quadragesimalibus quos condixerat eodem anno in ecclesia S. Stephani Valentise
,

Dominicaii x Roca et Avignonus pnvterea addunt anno irtatis Sanctum tunc fuisse annorum qmnqnaZi nu N, nowm quinque; I* Bulla vcro vanonizatiol etafe ntrnf fcus inclioato.
45

dtbuit

anteexltalicanavigationereduxafflictavale.

gesmam pr^casset,

^neesset.necumquam.ertotamQuadra. nec demque ejusmodi

mant^ZZ^oZ
xtatis

rv^lZlTTt^St^r
,

Jam ""'' a ""

sermoneshaberet.acpropiereaetramalii.ne id oneris susciperet, suaderent, modeste re cusavit. At Dominica Sexagesimae Sanctus illum ad cellam suam vocavit dixitque ut Deum enim opitulaturum quo susciperet audito jam de divina ope certus sine mora annuit eamque sic expertus est ut praeter
, , : , , ,

""' sux quinquagesuu jam a novem slilitet mZto aieousmchoatum, nimirum ab cjusdcm anni

T'

1581 die i Januarii. Quam ob ren sitdetemporenataliac emori ambigendi ratio $uinquaginta
,

ndla vissima

solitum facile concionatus fuerit

et
,

in fine

apnoribus assignatipro totidem uUr menses completis habendi sunt, ct in

,

qumqueanni

B QuadragesimcB etiam vegetiorem se quam antea expertus sit. 43 Interea vero Ludovicus ingravescentiinierea Sanqrnviler busmorbis, sacro Viatico munitus fuit cuminfirmus, prique deinde se paulo melius haberet, non prxnosoco,

Bulta canonizationispro anno quinqnageaiino quin- B to, ut correcti sint calculi quinquageiimo
sexto

reponendum.
AwUtt riwi
Ihit*

,i,i.<

mo

ail

miiim,

demdc

termisit

ad archiepisro
jri

villam de
;

ferlur

brare, deliquia incideret monentibus autem, ut imposterum in lecto suo se contineret, ne de vita
:

dum potuit quotidie Missam celelicet nonnumquam ea finita in animi

,

46 Mirabilia, quibus Deus supremam inter mortales Serci sui commoraHonem iltustn dignatus est, docebunt Antistius ct Avigno-

RoilUHU

relutio dr

edendis juverit tam nor, queeiyx ipsa morte contigerunt, eamden proxime subsecuta fuere, ex Relatii torum Rotdcprxlibasse. Sub titulo Da BplenVitis
;

nus in

lort,

periclitaretur, solitus erat reponere, Sacramenta Ecclesise nemini mortem afferre sed
,

prodesse non solum animabus, sed etiam, si sic expediat, corporibus. Ejusdem anni 1581

dore viso in obitu hcec aiunt Voluit m rjpai divina Providentia servum .suum BertPandum,
:

mense Maio, cum illius morbus ingravesceret, ejusdem germanus frater, Jacobuspresbyter, impetravit, ut ille ad Valentinum dericorwn nosocomium, quod confratemitatis B. Mariae Virginis erat et cui ipse Jacobus preeerat ,
,

quera prjBclarissiinis virliiiimi laudibufl vnn, tera ornaverat, iilustribus eti.-nn praroffttlvla

morienteminsig:uire;euin enim venetabilia Viri animaacorpore.sqiararetur, luculcnta qmedam

lux, seusplendor iustar lucidissimi radii, ex ore morientis exire visus est, qui miriflce totum

transferretur,
tia.

commodius convalescendi graCum autem hic aliquanto tempoy^e hospi,

tatus esset, pronuntiantibus medicis

opus

segro esse,

liberioris aeris captandi gratia

ante caniculares dies extra civitatem commigrare illustrissimus dominus Joannes Ribe:

ra,

patriarcha Antiochenus

et

archiepiscopus

in&C ad noso-

tomium.
bmic

ct

ud con-

pro veteri sua cum ipso amicitia curavit eum ad villam suam, in qua ipsemet rusticabatur, perduci, ibique non secus ac filius patris, ejus curam gessit. 44 Cum tamen morbus invalesceret revectus Valentiam est ad supra dictum, in quo
Valentinus,
,
,

cubiculum illustrans, adstautcs omnes, qul frequentes uudique convenerant, oon medioQjl stupore et gaudio aft*ecit. 47 Eactum hoc probant duo testes conteatefl de visu, scilicet septimus et octavus, qui lucem n iptrantU inudur visui hanc, seu splendurrm ei oie l'. Beitrandi, Slf, aniraam suo Creatori reddentis, procedere viderunt; et per testem quadrag-esimura nonum, qui vidit quidem eodem tempore lueem ina^nam
flij
,

,,,

1'

per cubile difFusam, sed propter adsta n( iun m ultitudinem non vidit illam ex orc prodeuntem.
i

Quod
esset

haic lux, seu splendor, aut olaritfl

Q0X

ex aliquo luraine naturali

patet,

tum

vtiuum suuvi
revectus, obiit
l

nino

1381, d,e
Octobris,

clericorum nosocosuum Prcedicatorum conventum, ita studiose curante ejusdem loci Prior^e, ne tantus Vir apud alienos moriens sacras suas exuvias inter horum manus deponeret. Huc igitur relatus, unico mense supervixit , lecto semper affixus quo interim tempore et miraculis a Deo illustratus fuit, et ipse per eximias virtutes ac sacrosancUe Eucharistiae praemissa indies sacramentali confessione, quotidianam communionem a qua viginti septem diebus, lUft postremum vitae #*"'"' ^ICHI tttCt/ttO, qui JJUOI,/ C//IU//0 OILU.'
,
, ; ,
,

ante hospitatus fuerat mium atque hinc in

quia exibat ex ore B. Bertrandi, dnm animan) exhalabat, tum quia claritas naturd ime

quando excellens
splendor, raira

est, corruiniit genffumj

;

nt

patet in sole ct ig-nc

QflSC

vero claritas
|

seu

qnaaam

dulcedine, qui

tes erant, allicicbat, et oculos demnleebat.

48 Dubitari tamen potest, an ha^c ciaritas fuerit similis illi, qua? visaaJudaiis in vultu

, i

umdtmtpu
i

ea dc

Moysis Exodi oap. xxxiv; vel

qui affirmant fuisse
vi.-ain in

illi

quam

ali-

vulto

btatffl
,

Virgi-

et ln ilns nis a conceptu usque ad partura sanctis viris;an vero fuerit claritas ffloriosa,

MUUb sicut
bile

li.cl illa

Beatorum. iLuv.....u..

Quoa-1 ^ww

.,~.*,~
i

Onndnm

, ,

probflV
,

diemproximepraecesserunt,numquamabsti-

e.-t,

ftikse claritatem anirn.-e ^J

ad mortem sanctissime ut vixerat , obeundamse praeparavit; obiitque utiprsedixerat, anno 1581, die S. Dionysio Parisiensi martyri, sawa, seu ix mensis Octobris.
nuit,
,

Octobris

Tomus

V.

cailum ascendentis; cum anima tuncesset pore separata, et lux illa ex ore prodii altum ver.^u> fenestram ascenderit et notum circumdatas est, animas Beatorum luce 40 lum
:

300
AOCXOBt
c. s.

DE
etc.

S.

LUDOVICO BERTRANDO COXF.

^fflwcto,

^^ ruMezempla.quorumammxsimuiiuc
lum deduci
carfw pife' obstat, q itn rjerount : Nec

li m Adjiciunt hic duoru

fU

"//'" "''
;

S
'

ac

mox

Ht

^onosa

solet,inhumatumpaulisperasservaretur,acomquam in monasterio pluribus , tam in ecclesia, f bus mira animorum existenti ei oblectatione audita est, ut probant septimus, quadrag-esiDO nagesimus primus, centesimus

^^

pe cip

grloriosa ur, ita claritas

SETJ*
mribL;
lis.

at oculo glor fiar Beatorum " st " potest non sit naturalw, et, licct

T w
q.

Sot/oculononglorificatcsicutnatnra.
caput At.ulcnsis in Matthaii
B

xvn,

xxxi

mus nonus et centesimus quinquagesimus octascientia, qui etiam vus testes de auditu ex certa bene probant, suavissimum hunc concentum imo in nullo neque in ecclesia, neque in vicino, fuisse factum ea die j et quod ipsi civitatis loco dihg-enter inspexerunt, an ex aliqua
testes
ecclesice parte prodierit

musicorum arte con-

adivar^umentura
lentenlia rjutib-m

,M

mira-

pnesentes

culi in Hulla

canonizalionit
mtntio.

n ante eos, et reflplendn ;mtC /"

^^^^SSm^ '^ ^^^

i

centus

e t re tota

caBlestera

fuisse

bene perspecta concluserunt, arraoniara ad declarandam

lacKs
lc

0}lt sol

B. Ludovici sanctitatem

:;X

Chr

is

transfi-

plurimis consueverit demonstrare, quanti sit Deus omnipotens signis

^^

cum

amuUit

audi.

'

an recU

Beatorum,
Abulensis.

at eodem capite Quod Bi haac opinio

alicui

non pro-

B olarltate naturalis aliquam simMtudinem

ajquivocam, sicut
litudincm
ffeneriB,

,dlcendumeflt,clarltatemillanifui8BesibatuP beatie Virffinis, de mliem oieritati Moysis, et conditionis, et habuisse

Surius narrat in ejus Vita cap. xxiv, sub die vn Novembris, consona canentium laude ab
angelicis exercitibus
in

beatarum

mentium E

cum olaritate g-lonae, sed simifides habet quamdam

sed non ejusdem

cum

viflione patri,

sancto domicilium fuisse asportatum ; ante obitum caelestem episcopo (Ceadda) qui armoniam ab Australi parte ad oratorium, ubi
aderat, provenientem audivit, in Historia Ecclesiastica Gentis Ang-lorum lib. iv, cap. in venerabilis

et de

xv.i

Hactenus de doreMoysis, et beatee Virginis. qui ex ore beatam animam exspisplendore, Tntprodvre conspectus est de qua etiam verbis meminit Bulla canonizationis his
, :

q.

Mattha cap. ut dooet Abulcnsis in xvxv de claritate seu splenxxxm et

Beda

testatur.

Quartum denique De fragrantia cadave- v^cepi mts ris, a biographis quoqueminime prxtermissum, eadem Auditorum Rotse Relatio sicnar- grmK
53

^-

Eoque tcmporis momento visa

est ex ejus ore

rat

caelum evibrata lux instar fulgTiris rccta in totam cellam illuminare.

Splendor eacrl
cadaverit ab
iiidem Audiioribu$ Rotx uttertut

,n

Mlerum, quod ejusdem beatam mortem

,

Aderat praeterea fragrantissimus odor, qui e toto cadavere exhalans gratissimo adstantium oblectamento per vicina quseque loca diffundebatur, cog-noscique minime poterat, cujus rei
:
,

ndde ac

Auditores titulo Dc splcndore cadaveris sic exRotcV sub ponunt TantO insuper taraque mirando splendore beati Viri cadaver coruscavit, ut circumillnslntnl

iniraculum

laudali

frag-rantiam imitaretur, prorsus ut cselesti potentia productus videretur sicut testes octavus, quadrag*esimus nonus, centesimus sextus,

speculo stantes, haudseous* in limpidissimo ejusdem carnibus propriafl efflgies in luccntibus

Intuerentur, et non mediocri

animorum

laetitia

perfusi gratiaBCreatori,in Sanctissuis mirabili, haberent ut bene dcponunt et probaut testes trig-esimus sextus, trlgesixnus septimus, nona,

ducentesimus quadrag-esimus quartus affirmant. Itaque cum ex corpore corruptioni exposito hujusmodi odoris fragrantia proveniret, nullumque intra vel extra corpus appositum fuerit odoris condimentum, miraculo adscribendum est quia, ut inquit divus Gregorius Hoet
j

milia

xxxvm,

ipsa corporis mortui fragrantia

iniusprimusetduceutesimusquadrag-esimus quartus, qui omnes supra dictum splendorem

gi

et odoris suavitas ostendit, in illo corpore

Aucto- f
re-

rem

suavitatis existere,

cum

pertineat ad

viderunt. Et ad

eamdem

claritatis

naturam

re-

ferendus
ejus,

esi ille

splendor, qui visus est iu facie

pra^sentandum effectum gratiae. S. Thomas in 3 Parte, q. 83, art. 5 ad 2 ; et diximus in Relatione B. Theresiae etc.

postquam strumas exsuxeraT.,ut in secundo miraouloj de quo splendore concludenter deponunt testes de visu quadragcsimus et quinqua-

De splendore vultus ejus strmnarumpus cuidam exsuxerat, postquam

g-esimus primus.
,

hactenus sanctissimi viri Ludovici Bertrandi vitam ad obitum usque chronologice percurrerim, priusquam ad alia progrediar ejusdem efpgiem habitumque corporis hic
54
exhibeo, qualem
satis feliciter expressit

Cum

Sanai

efiqitt

iidem Auditores ac biographi et bulla canonizationis inter miracula ab eodem, dum viveret, patrata etiam meminerunt de prsedicto autem sacri cadaveris instar crystalli perlucidi splendore in eadem Bulla sic legitur
; (

eam chalcographus noster secundum exemplar

nigro colore pereleganter depictum, quod a ssepe laudato excellentissimo Valentinae civitatis magistratu (quod cum grati animi sensu

ladaver ip&ius

quadam

veluti chrystallina puri-

tatc sio nituit, ut adstantes in ejus virg-inea

accepimus una cum memoratis memorandisque humanissimis litteris, in quibus

dico)

carne, velut in limpidissimo speculo,

suosmet

vultus fuerint oonsploati.

uti et exletlis

de eodem hsec legere est mus veram ejusdem Sancti

:

Ad

vos etiam mittivir

eflig-iem,

harmonia

pott

mortem

eju$

quod laudati biographi paritvr annotarunt, ab iisdem Auditoribus sub tituto De cailesti armonia ptiusquam cadaver
51 Tertium,
,

illi

quam immortalis memoriae

simillimam Johannes

Ribera,archiepiscopus Valentinus etpatriarcha Antiochenus, beatissimique Viri amantissimus,

pingi
jussit,

ejus sepeliretur, audita, refertur hoc

modo

collocavitque in sacello divse Mariae

Accessit pnedictis suavissima cselestis armonia,

qua3,

dum

(vulg^o de la antigua) collegui sui, sacro Jesu

Bertrandi corpus in ecclesia, ut as-

Christi Corpori dicati. 5.

Quam

DIE DECIMA OCTOBRIS.

301
4UCT01S

c.s

IV. Ludovicus a Paulo

inter

Beatos, et a Glemente X, sum-

mis Pontificibus
ctos solemniter

inter
:

Sanejus
et

relatus
in

festum

annuum
et

Europa

America,

in

Martyrologio
:

Romano memoria
pretiosa
separatae

corporis

incorrupti miraculum urnaque

;

ab eodem

sacrae reliquise.

Tametsi, qux pro Ludovioj Bertrandi /k-atione ac magnam etiam pat

1
1

bea- i^factam
o
'"<fi<-nonem "'"' ';""""

ejusdem solemni cononiralione gestt Vita,per Avignonum scripta, sai mta et adsua tempora reducta sint, ut fieri non debeat iqiurdam tamen, quseadp

mam attinent, proderit

generatim delibassei

quee vero ad secundam, nonnulla addenda, quot? Avignoni lemjiori postcriora sint Jam
StCpius ii/c/iai Jictalioius

Ms

liut.c

Homanx
l'au-

VRA F>FFiniBS y
tl

LuDcmci
manibus
gestat Crucem, infe-

Auditorum de eadem causa, postquam

lus

Vsummus

Pontifex

eumdem Ludovioum

corporiifta-

55

Quam

in

bittu.

riori sua parte

ea memoriam refricat insignis illius miraculi, quo nitrato pulvere fcetus tubus bellicus (sclopetus vulgo appellatus) dum laxata rotula a nefario quodam in sanctissimum Virum exploditur,
in

parum incurvatam,

anno 1608 Beatis adscripserat. Hujus Uctationis hic titulus est Ad Sanotissimum Doml:

nurn Nostrum, Greg-orium

vita; et

\\. De sanotitato

miraculis bcati Lndovici Bcrtrandi, OrKota- decani,

ct

dinis Praedicatoruin, llelatio fcrium Botffl Audito-

rum, Joannis Uaptista- Coccini Alphonsi Manzanedi de Quinonis,

valerii, Rotaj

.lacobi

C;i

Crucem subito mutaius

(teste

fuit, ut in Vitis

Auditorura.

aliisque instrumentis probatee fidei legitur.

Ceterum erat Beatus

statura,
vatis,

Avignono) procerus

58 In ea de Sanctorum ac Ludovioi virtu- nPauio v et tibuset miraculis, paucageneralUerpr;c/ih, '"'""" XF

l

macilenta

facie, maxillis nonuihil ele-

naso acuto aquilino, carne vultus rug-osa,

crinibus coronse clericalis albis nigrisque mixtis,

(jreqorium sic alloquuntur Undc merito an\c. ira: pp. cta3 mcmonas Paulus V, Sanctitati (obiit hic anno lGSJljcensuit, 15. Ludo decessor
:

""" " lltur **,

.i.^^u, r

im,

oculis

admodum

lucidis.

vicum Bertrandum
Valentia-,

in tota ccclesia

partioulari

BjwdmSanctiinBibiiotheC

quas de ejusdem ingenii , lucubrationibus habet Echardus tom. 2 Bi56

Adde etiam

clarissimi Ordinis Prsedicatorum, ac in civitate

tamquam Sanctum
quem

c.-sc

coleniluin, ct
ttacrato, diiin

rmmmoria

^othecae Ordinis Prxdicatorum pag. 263, Plura Sanctum scripsisse, inquiens, ferunt, servarique per Hispanias, ac Valentiae latere etiamnum inedita, quse Viri sanctitatem et in rebus at cum nos spiritualibus scientiam exbibent
:

commisit Ulustrissimo Cardinali

in

nostro ordine esset,

postea ttanctitas

Vestra ob ejus virtutum merita ad Cardiimlatum evexit, et nobiS Joanni Uaptista! Cocrino Itota; decano, et Alphonso Manzanedo de Quinones
Rota? Auditori, an hoc idem expediat declarari inEcclesia universali; quod mandatum ttanctitas Vestra confinnavit, et

lateant,

suorum gentilium

diligentiae producen-

da posteritatique commendanda permittimus. Unica nobis non est omittenda De Moriscorum Valentini regni perfidia e ejectione, ad ejusdem regni proregem, ducem de Najera scripta transmissaque sententia et epistola. Hanc Jacobus Bleda Defensionis fidei tractatu tertio, p. 457 Latine edidit, at Damianus a Fonii
ii

me Jacobum

Cavale-

rium in locum praedicti Cardinalifl subrogavitj et negotio mature discusso, censuimus, expi
dire, quoties Sanctitati Vestrae videbitur
:

ii

cum

seca libro

De

la justa expulsione

cos de

Espana

de los Morispag. 134 vernacula Hispano-

constet de perfecta puritate, ab omni scelere ac gelibera, ac ex omni parte incontaminata, neraliter de omnium virtutum actibus, quosin resultat divinum bonum ordinavit ex quibufl
;

rum

lingua, et ipsis Sancti verbis repraesentat.

sanctitas etc.

Ludovici virtutes ac miracula a ac deinde probis testibus probata exponunt,

59

Tum

S.

<pU

Vatidua.

'"

G^D

sub

titulo

De

Supradicta volumnibus COmpc U sunt ex Processu duobus

validitate Vrocessus sic pergunt : omnia, Beatissime Pater, desumpta

to

30
HUCTOM
c. s.

DE

S.

LUDOVICO BERTRANDO CONF.

iu tvm

quod

receptorum, quo rite et censuimus, Procesvalide fuisse examinato, fuent bene sumquc eflfle in forma probantf ; cum Registro; et recoguitiifl, ut apparet ex nostro praai quo * ad validitetem examinifl attmet, examen rCVCILU 0..n fVn.rrotratlr, f/mimiSlt eXaUJCn rever
g-orc Komissorialiura
8.cr..
I

com vigore Remissoriahum et lone r '- a ( on - r, pulflorialium a Sacra Ritttum ; cn n ^tem in hujus beati VirJ sanatarum. Uuatarom. to vtufli sumus testium ctitate diflcutienda dictis
tatc Apostolica,
'

tofol. 2515, fabricato

_ -tnrfde anno mdxcvi auctori

quod ibidem
q^
di

recitat,

alio

OOTfflW

dissimjs Dl).

Antio-l,'n-,
;

qmt
i

^
'

t,n us erat arcMeplscopus Valc

doeidem Pontifici visum fuerit. * Nec sic tamen ea causa optatum finem 63 /ia&w# dum enim canonizatio differtur, GreJulii excessit gorius XV anno 1623 efre viii cujus morte Avignonus Upuscue vivis, cum lum suum terminavit. Gregorio XV eodem anno successit Urbanus VIII, atque huic Innocentius X, in quorum Pontificatu an et W(W cowper -..j. _-,___.___ * , anaVo w/> /nnocen . A ^,. a0 ann0 1655 MS _ Me , ^

_^dovici camnizationem

quo censetur, ad D

^^

Grf 9or,o

Xy

,/e
*

"6

no, a
V'///

rbani

^ecr a

,,,,,,
,
|

Segobrien

__
,:

__

'
'

,,,,,-s VOS,
(J,

SALTEM DUO LX V0B]S

fj*;
e et seq.,

'"'
./,

;i

quo

'"

Ri

utteras

,-,.. T.wtiiii-mus V.nccnt , Ju^tn ,anu

Pontificatum tenuit, earr. resumpla m fuisse, liquet ex Bulla Canonizatio)Jam , /tac .,. <Mr Ludovici corpws anuo mdclxi a judicibns B.
ICC7

^ /^ ^ ^^

summum

^^^

^^ ^ ^ ^^ ^^ ^^
.

-^

(atfotM lua

od
1
1

tat*

l6g

'"""

Qregorium
varia ""
i-anf,

mo

con.stat ex ejus

fol. 11 mandatoTi 14
i

rrav r

eentavit dictis jndicibns,

et iu

_d Ulae acccptarunt, actnarinm Gasparem Joannem ootarinm

~ S
^^ ^

^^^rt^
^,-

integrnm, ill*sum atque tractabile inventum CMmpos < b. Ludovic, beatificatioCM * w. 1C0g a< dixi VIII et Clementis IX

,: "" '"'"- eoolesisaticin Vale serviendo , ut jurarunt in forma de fldeliter 4 a tcrgo. Pro exccutione vero fol.
'

'

'

'

IJZTvS^iSSB

Lon a omV*^.

deputarunt cUotarum littcrarum Reraissorialium pro palatium archiepiscopale Valentinum, et examinis dicbus 1000 lool illius aulam, et pro Mcrcurii et Veneris, ut apparet
dies

Prxcipitur, ut t^tificalionem patrata examinentur probenturque, id quoque in hac causa preestandum fuit ; ut docet Benedictus

XIV in prxclaro suo

beatificationeetc. lib.

Opere de Servorum Dei

"owiig imtitu.
' proceuui

Lun,

fol. 5.
nrobanf.i, ad
/(JMOMIJClfiO-

6]

Etcum

SacrsB Congregationi

vlsum fuent
tirae

i, cap. 25 et 33. posterioris loci num. 13 64 Verba ejus ex hic transcribo. Si vero (inquit) qusestio respiciat causas procedentes per viam casus excepti

fu i$

ea abundanti, quod Procurator

fiscalis,

nsm
/JOIIP

'"'''''<

Jacol)us Ncrottus, citairtur,

iii.

cum

hic substi-

set

bou.c mernoriae

Martinum Andream

tuno PrtBpositum Valenlinum,

tee

postmodum Ro-

Auditorem, modo defunctum, ut de diota iu fol. n, Bubstitutione apparet in eodem i' pradioti domiui judicefl deoreverunt Mouitoriurn contra bonae memoriffl Martinura Andre-

Decreta Urbani VIII, nedum virtutes, verum etiara miracula fuerunt approbata; de hisce quidem causis sermonem instituendo, aut judicium Kotale super miraculis confirmationis robur obtinuit
(qualis hsec fuit) et in quibus ante

ex sacrorum rituum Congreg-atione, autminime minime obtinuit; causa resumpta, atque approbato casu excepto, de miraculis ipsis
obtinuit. Si

am,

ut

in

Prooessu
fol.

fol. 5,

ut apparct

20, ct

quod fuit executum, reproductum per patrem

ut in

agendum
ne, tus

est in

sacrorum rituum Congreg^atio-

Ludovicuin
fol.

Pnmum,

eodem Processu
fuit substitutus

eademque debent approbari, utfiat transiad solemnem canonizationem. Si vero obtiillis

20, qui pater

Eudovicus

nuit; poterit de

patre Vinoentio Justiniano, ut in Processu fol. LO j ctassistente eodem bonBB memorifiB Martino

canonizationis judicio,
sint

haberi ratio pro extremo dummodo tamen secuta

legitimo

Andrea, pra^dicti judices rxaininarunt, praevio juramento , ducentos nonag-inta et

unum

testes

in

loco et dicbus assig-natis; et

ab indulta veneratione; cum in Decreto Clementis IX praescriptura sit, ut habeatur formalis discussio eorum, quae indultam veneratio- F nem sunt subsecuta.
65 Exemplum desumi potest ex causis S. Thomae de Villanova, S. Ludovici Bertrandi in his enim causis ante et S. Pascalis Baylon Decreta Urbani VIII fuerat facta discussio et approbatio, tum virtutum, tum miraculorum, in Rotae Auditorio, atque in sacra Congrega:

piimo super Interrofratoriis productis, ut videre esl fol. S50; deinde super articulis, qui fuerunt dati, ut fol. 22 et seq. de quo examine
;

ei

miraculit

pmlbeatificationenifaclUf

qnibut approbalis,

const;it b Pol. 80
Miijueritnf
aiDio 1021
_|iO(l
;

ii

ique ad fol. 2215.

02
lll

Ex qua

serie footi

oum

appareat, Proces-

snin fuisse legitime fabricatum, et tcstes iu eo

positos valide exarainatos, et ex
iis constet de Ludovici Bertrandi, a Deo

Innr

am
<rti

rensu j<
Rjfuuni

tione, quae etiam censuerat, tuto procedi posse

ia<

sanotitate vitaa

l>.

Congregatio.

comprobata miraoulis, quffi sccundum prassentem justitiam satis ostendunt, aliquem esse desvviptnm in Libro Vitea, ut per Doctores in cap. i de Relicfniis el veneratfbne Sanctorum
;

oensuimuB

ita

Sanotitati

Vestne videbitur,

posse plooedete ad beati Ludovibi BertrandicaQonizationem. Bujus Relationis etiam meminit

V/7,, edenda, addens, eamRotm Auditoribus Gregorio XV oblatwn fuisse anno 1021, die xm Auijusti, earndemque caustxm ab eodem summo Pwtifteeeodem anno, menseSeptembri, commisstvn fuisse saow Rituum Congregationi denuo c. ,/,et ab hac denique ejusdem anni die xxn Decembris editum Decre-

Avignonus

a laudatis

ad canonizationem; uti, quoad causam S. Thomce colligitur ex serie Actorum Roma3 impressa anno 1658, pag\ 4; quoad causam S. Ludovici, ex Summario Privileg^iorum Ordinis PraBdicatorum collecto ab Antonio Gonzalez pag\ 164-; et quoad S. Paschalis, ex Reg^estis sacrae Congreg-ationis. Supervenerunt enim Decreta Urbani VIII, ac tum, resumptis causis, ratoque habito casu excepto dum Postulatores progredi vellent ad formalem canonizationem, animadverso, quod miracula approbata patra,

ta fuerant ante

non post indultam venera,

tionem

novas reportare litteras Remissoriales pro construendo Processu super miraculis secutis ab indulta veneratione quibus quidem approbatis, tandem ad so,
;

opus fuit

lemnem

f/elcjbm Ta/n

V.j.

/,/

fancfanw

.Afograi'>h>m l K.pt*
r

A iy}ENiEifi ,v-H Corpts

1

S:

JLvDcmiciBEKrRANDi Qy&s cTV

DIE DECIMA OCTOBKIS.

praidictorum Beatorum canonizatioA lemnem nem ventum est De novo isto Processu super miraculis lX
ad
'

303
lOCtMI

scio,exquotempore)adiexOctobrisusqu rffem xx ejusdem mensis perpetuo

zu, f%p<
*noni-- 1
'

Cle**

patratis confecto diserte os* beatificationem meminit Clemens in Bulla canonizaetiam tionis his verbis Deinde aliis Processibus rite confectis, approbata insuper fuere iniracula,

translatum esse ac solemniter quotannis recoli, didin ex s <epe laudatis Utteris oaxeUenKssimi

c.s.
Vatenli

lnr ihexx, Ro-

ejusd~ yusdem

qiue subsequuntur.
rat, quorum unum

Tum
est

quatuor ex iis cnarejusdem Sa?icti corpo-

postannos fere octuaperseverans de qua num.QSmemini; o-inta post qiuv ita pergit: Ih* etalii* &e&\icthawrobatisque miraculis, emanavit Decretum a piae memorise Clemente IX, etiam PraBdecessore nostro, posse tuto deveniri ad solemnem praedicti Beati canonizationem. Restabat igitur tunc idtimus actus seu solemnis canonizatio, quam laudatus Clemens IX haud dubie perfecturus fuisset, nisi ejusdem obstitisset, quam die ix Decembris anni 1669, anno tertio Pontificatus
ris incorrupti integritas
,

ctvttatts \ alentin, cujus oerba infrn - Ow*. aptius recitabo. \ erumtamen in Mrl. Roma- ""/""' no, quo utimur, non alio, quam, qui ipsi emortualis fuit, die ix Octobris (quo ne ejusdemgesla pro more nostro Ulustraremus, ni

mia pnecedentis tomi moles

oetuit)

cum

se-

quenti elogio inscriptus legitur

,iu

HispamaTarraoonensisanotiLudo randi Ordinis Pnedicatorum, qui apoatolico spiritu olarus, Euangelium, qnod Ajnericania pradioaverat, vit iunocentia, multisgue editis miraouculis coutirnia\ it.

sacri

sui obiit.

B
quam, M
moriuo, Cler mtm X i"' _-

suffectus

qiianno 1671

IX die xxix Aprilis anni 1670 Clemens X, cum pro eadem canonizatione obtinendaprseter Pr&dicatorem Ordinem etiam Leopoldus Iimperator, et Carolus
67 Clementi

aliquoties mentionem fecimus de corpons illius incorrupti miraculo quodetiam diserte asseruerunt in Vitis j. . .. ,. aisAnlistius etAci<jnonus,non tamen uttra aniium \~oK-i,post quem illud a nemine praterea visum fuisse,horumposterior,anno L88 scri*
71
,
.
!

Jam

&' n>u$ ""."" r

'

" !*'
upfum

fnventum

bcns asseruit. Ast geminam longe posteriorem E illius corporis iiisjx-ctionem, unde 0*6 vjusdem

annnumque
Saneitfettwn

II

Hispaniarum rex, apud

supplicassent,

ipsius decessores

et apud ipsum supcumque jam nihil (ut ipseplicare pergerent,

pon tifices

miraculiper annos ferme octoginta coti tione constitit, discimus e.r crehro lau nonixationis Bulla, anno 1671 a Clemente \ edita. Hujus verba acvipc Primum (miracu*
:

met in Bulla sua loquitur)

deesset eorum, quse

ad lianc sacrosanctam functionem nccessario ex sanctorum Patrum auctoritate, sacrorura Cano-

lum,qifpdpost8*li\i<lQv\c\ beati/icationem contigisse,probaiurii fuit) Incorruptl Baori oorporia

post annos fere oetuaginta

:il>

rjus sepultura,

num

decretis, S.

K. E. antiqua consuetudine, ac

tametsi

nunquam
:

interea fuiseel au1 exentera

i

x Octob. afli-

nt

qm

ctiam

inditiombus
rtmt

Caihohci

novorum Decretorum praescripto agenda et servanda requirebantur, tandem anno 1671, die xn Aprilis Ludovicum Bertrandum in basitica Vaticana in Sanctorum numerum solemniter retulit, edita Bulla, quam post Vitas dabimus. eg Quam ob rem hic solum ex ea observo, mnuam ips i us Sancti memoriam non die ix Octobris, quo ille felicissime obnt, sed postridi ej se u die x mensis recolendam statuisse, propositis etiam septem annorum totidemque quadragenarum indulgentiis omnibus Christi
fidelibus, qui vere

tum, autullisadversus corruptionem ondimentis imbutum niuilominus, dum anno oi tLvr

transferebatur
in

pretioaius

monumentum

et

anno mdci.m, dumjudicibus, auotoritate A.poBtolica 'delegatis, visebatur, adhuo integrum, ilto-

sum

atque tractabilc inveniebatur.

72 Octoginta isti fere anni

numerandi sunt
.

tuquainhow-

pomitentes

et

confessi quot-

ab anno 1582, cujus mense Martio, sacrum illud cadaver e primo suo sub choro e< il sepulcro, loco humido, in quem anno prsecedenti mox ab obitu illatum fuerat, cductum fuitplane incorruptumt putrefacta tamen er-

annis eodem die sepulcrum

illius visitaturi

mibusque
liv.ra

scatente,

qua indutum

erat,

ve

esscnt. Hinc Alexander VII, quipost Innocentium XI laudato Clementi in Pontificatum

etinatio sepulcro locoque decentiori, ut flde

successit,

ejusfestum eodem die x in omnibus Hispaniarum regis ditionibus a clero sxcularijussit celebrari. Hoc proinde die ab illo tempore in Belgio quoque nostro recolitur Ofvi ea de ficio ecclesiaJicoin cujus Lectione resicdicitur Eiusfestura Alexander VIII, inditionis

/ pietati fieret satis, depositum, uti in legere est. Longe itaque prima hSBC tisedendis
I

corports inspectw e translatiodiversa estab

ea,

gumanno

L647 factatnSulla c

mt

atto

nis dicitur. Et pro

pruaa <pndem facienda

tradi Avtgnonus,

tumulum

^mmo^n

parvi

sacelli

ab ipsiusmet Sanctt germano

ipsius clero saeculari sub ritu duplici *

sed quale fuent ,,,,-,. ,,,..,,, peraciavn (lVO d secuml.a tr<i.,i:;lat.ti>nnm>\i*\-t

in quo pud sciOt an magnificum sacellum, rr. ri * PP Prxdicatores convmtui Valentini RR KK.
.

retttandwn
decrevi

uAk*.

^TrJZTnoGranalensUuociSan. n V0 g
ctus suis Apostohs
t
.

Ltem Bulla dicitur,

con^
fl

ander
?ui

m%

,i. h labonbus

tr.n eumdem

n ovi regni

Granaienm
patronum detluravn.

PontifexAlexanderjussitejusdemfestummtu dinliri primx c s tuduphci snrimvclassis et a populo quoque 2 um d siibproecepto smguhs anniscou, quoa ,pw

'n/uit l

idem <>"

.
.,

^ ^;^ ^ \^

sacrumcorpusquiescerc,

<

Mgft
I

"

ejusdem regni patronum constituisset, decreto anno 1690, die in Septembris edito, teste Lafono in Anno Dominicali, die x Octobris in reS. Ludovico Bertrando. De patronatu novi
gni Granatensis a laudato Alexandro ipsi delato etiam sic meminit, quam supra dixi, Ofproprii Lectio vi Sancturaque Confessorem novi reg-ni Granatensis Patronum Apostolica
:

mox dicam,pro

tentissimi senatus t pariter ea transldtione exstructum

i:'.'.

alentini, littem

ornatumve, aneadem recentiu pignus I" 73 Moditm, quo venerabde illud ibidemdign scenostrislemporibus pporila docent mox laudaUe lilterm ei )
icon quam'secundumtransmissumadno8una cum iisdem litteris apographum ad Veisant
,

fj*

ctique Ludovici gloriam

<

quesenatus
^reie

pixprosanctodvesuo

sollicitudim
l

auctoritate declaravit.
70 Valentiae

tamen

quam eidem Sancto

(ne-

riam, a chalcograph- nostro

<[

patriam obtigisse, vidimus, festum ejus

incidcii'''''Curam\8icaiuni:Simtem^^

m
tUCTOAI
c. s.

DE

S.

LUDOVICO BERTRAXDO CONF.

ofr
,

f i

qu vos mittamus apograpba quasdam, Viri reliquii" tractabiSs de

an^S

rica ab idololatris propinatum , ut an satva Vita sua, haustum fmsse,

m D V u

miLudoviciBartrandiqun
rifice

mtum incorruptum
,

el

,,

iin H orpu ,,lirin mtegrum conservamr lu inteffrum tonnn huj n, .,, ,iM m ''"""'"^
i

<

--**>*, -.- ^ translationis a sacro corpore divisas rp"e +* *frT5r Avignonusa. w//,. /r 7,v*,# corporeuZ /M* docel iLr. ^n VUa;^ssccet Z, ,.
y
;

^^
co

alterws

,,,.

mmt
0/ n

manuum digitos, digitumque miniaUeriu,pedum.SubditetribusiUi, m

sacristia depositum, multis miraculis De hoc digito consentit Antistius,

illuBracamonte, marchionissa Trocifal, vidua Bscj b de ffi mi viri Balthasaria Monpalau, comitis Aleudial, olim proregis insu-

claruisse.

Bahtoiur amiiatua

ett

larum Balearium. pretio74 Oe se parato ab eodem corpore,

i
...,

at

(//

,,.

statuse
.

incluso osse,
e
I

ric

pergunt

Se-

genuo,cum
Ineluio oraohii
0116

rli

((|llm

,graphum

ejui

dem

Sancti ima-

qui auricularem fuisse notat, et asemet ex mandato Prioris sui a manu resectum, cui duohus jam ante pene avulsus adhxrebat. separatis digitis atterum, eodem Avireliquis

BinH argenteaa,

cum
fieri

suo ferculo, 3 cite elabora-

gnono
dinali

teste,

S
,

?dem
D

metallo,
itio

qus
jLit,

iilust,
et

ibujus dono dedit, ut

,,,,

JJj

tua

retursanctissimiViri pectorecol aadius appellatur, qui olim invenprope separatu b brachioj quique per
lamolla circundatum conri

Alexandrim Michaeh Bonellodonavtt; alteriusvero unum arUcutum P^Priom, reliauos autem ejusdem duos ariculos VmeentioJustiniano,Antistioscilicetbiographo;

^^^m^T^^;

gui eorumdem partem seremssimse Hispa-

Vinaurata cryfltallu
,
'

lm ,

,,

aoroilloossequot-

ann i p e r urbem circunfertur in generali etpublicosacrorum Ordinum processu dievigesimo

fl

Viri festum perdecimo ejusdem es1 p e t u0 translatum mensis, quo |us anima in caelum migravit, imo quo Ctemens X ejus fcstum fixeraf: obiit enim die a Octooris.ut supra probatum est. Pergoexipsis.
,

ictobris, iN

quem
i

anctissimi
b

niarum Infanti IsabelLv Clarse>Eugemse,annolhW, partemque alteramiUustrissimxdominse Guiomar de Moncada dono dedit.Mi- E nimus denique pedis digitus dommo Petro Zurate Inquisitori, et abhoc cuidam monachse nepti suse donatus fuit
.

die

^ Porro,licetneuterbiographorumdicat,
dextrxne, an sinistrae manus pedisque hi digiti sint, e sacro corpore tamen, quale hoc
in apographo nostro Valentino, quod chalcographus noster imitatus est, exhibetur, manifestum est, eosdem manus dexterse ac pedis sinistri esse, nisi tamen auricularis fortasse
sit. Ex dictis etiam collige, dum in Bulla canonizationis idem illud corpus anno L66I adhuc integrum et illaesum a judicibus auctoritate Apostolica delegatis inventum fuisse asseritur, ea verba accipienda esse de in-

no tlraawik

*^ obitr

quolannit

tn

fUtO rjtitiO-

UtnnUer Valcntix olroutn

ferri nliia,

75 in illa publica supplicatione imag-o gestaturad eoclesiam coanobii Pra3dicatorum,beato Dominico dioatam, ubi statim atque collo-

a presbytero oaturjuxta gradus presbyterii trj Deo preces concipiuntur; atque inde transfertur ad ejusdem ecclesia3 sacelluin, iii.i quiesclt ipsum beatissimi Viri corpus
,

sinistrw

ejusque mini

omnibus oonspiciendum

ibique

postea|iiam

invsbyterejusiiue ministrisacrasprecesfundunt,

tegritate

immunitateque
scilicet,

Isesionis naturalis,

Imago pro equitursacram pompam,ettransitum

facit pcr eec.lcsijun
(

corruptionis

quse

'hri..!ian;r

viciuiie

proto-

membraque

dissolvit.

cadaverum carnes Major minorque diffi-

martyris Stepbani, in qua sanetus Ludovicus sacruin lavacrum susce])it; unde transit in dolnuni c regione positam, ubi natus fuit, atque

cultas pendet a tempore, quo os, seu radius

brachii, qui sua carne destitutus statuse ar-

gentese insertus

per crystallum conspicitur,

prope separatus a brachio, ut
titterse

ideo ejus venerationi dioata est; ibiquepaulam

olim inventus
tini;

fuit

llactenus laudatissimi viri in litteris suis, a quibus missum nobis dictx sacrse stafaoit.

docent crebro laudatse

senatus Valen-

argentese,cum suo ex eodem pretioso meapographum chalcographus nostcr imitatus est, qudlepio lectori hic exhibeo.
tn.v
tallo feretro

tempore inventionis altum silent, nec ego hac tempestate ibidem habeo, quem tuto consulam. Ignoscet igitur (confido)
hse de

verum

sequus lector, si tam in hujus,

nud
1,11111

Utaanir-

7(1

Quo tcmpoiv
t

illustrissi ,,hi Valentini re-

rum

quam in alioHispanise Sanctorum Actis illustrandis

quam alias,
esse

annoton-

gni

lur.

] irpnt tii io isl iul sn,v in Sanctum, olim civem suum piseobservantisemonumentumfieri curaverit, in titteris non indicatur, uti nec

breviores,

cogamur.

ejusdem pondus, nec altitudo, quse aliaque nonnulla ad eumdem Sanctum spectantia, per supra memoratas Societatis nostrsein Catholici

regis $itionibu,s vicissitudines

non

ticuit

mihi cognoscere. Uinc etiam interalia doceri non potui, quando, quave occasione sactx um
os,seu radiusbrachii, statuse insertus, carne dcstitutus, a reliquo corpore, sua incormipta

carne

vestito, separatus fuerit, vel abeodem separatus repertus; quamquidem separationem eo magis miror, quod idemillud corpus

inprsemissa sacrse urnse argentese uma ambas manus sua came instructas, ac veluti reliquo corpori adfuvrentes exhibeat.

Ceterum

calix

imposito serpente sinistrse manui insertus indicat, venenum S. Ludovico in Ame-

cum

VITA

jf/a

SaM&nun

DIE DECIMA OCTOBMB,

306
A.

V.

VITA PRIMA
Auctore
Antistio,

Amimio

PROLOGl v

Vincentio

Justiniano

Sancto contubernali
scripta,

pommuni.omnuuuotal.n.sn, ^imssa sententia est, juramentu]

vatis his tnbus, qutt Deua per Jeremiam requint, adjunotis, nimirum veritat
/<

*< ^,"""-

ffispanice

deinde

Italice

versa, at
tione

nunc demum ex

edi-

dicio a,i.l est, ue falso, ae ai sme justa causa.juretur, Laudabile

vitawue

Panormitana anni 1612

aeterme meritorium esse rarotau uttaleait, raroque oonourrere istas

:

conditiones!

Latinitate donata.

hominibus paruiu eurantibus, nt verum dioant' etne maligne loquantur, aec rea fn que traetent. Quamvis autem historia, quae

iine

VETUS CAPITUM PARTITIO.

B
Prologus ad Christianum lectorem, in quo fit de multis viris illustribus, qui in Yalentino conventu praedicatorurn floruerunt. mentio

jurejurando scribitur, DOD tam pigoroae eaad tres couditioius exigat, requiril tamen eaa, ut sit bona ac laude digna nistoria, qualia
sine
illis

difficuUer peputari

poteril

nomine digna haberi. Multi enim bifltoriographisiepe nimium creduli, parumque m

i

Caput

i.

De

nativitate, infantia et pueritia

hujus Servi Dei. ii. Quomodo susceperit habitum

et de vita
iii.

quas scribunt, Lnquirenda di praeterquam quod etiam oonnumquam

reruin,

leviter
.

S.

Dominici,

ejusdem usque ad presbyteratum. De iis, quse ipsi post susceptum presbyteiis,

referant, qutt eia cerebrum cadunl atq alias quoque, etsi sincere scribanl fera, mi

nime curant, ne ea

ratum acciderunt.
iv.

De

quse fecit,

dum

esset magister no-

vitiorum.

in alteriua infamiam vergant; multi porro Qarrationes suaa tol vania ineptisgue rebus onerant, ut.alio qod tendant, quam ad male perdendum temnus, alias tam

De iis, quse ipsi acciderunt in conventu Annas de Albaida, ac speciatim, dum esset vicarius ejusdem conventus.
v.
S.

breve,

tamque necessarium ad disoenda,

quaa

oportet.

De eodem argumento. vn. De iis, qua? eg-it in Indiis. vin. De eodem argumento. ix. De ipsius reditu ex Indiis. x. De iis, quae gessit post suum
vi.

2 Quam ob rem inter haec discrimina, velut inter charybdes seillasque naviganl omneshi
storiog-raphi, ut adeo felieem sedioere
poflflitj

vitiaqur, .<,.
'""'

m^aw-

""""""*
'"""'"'^

in HispaS.

qui alterum fugiens, uon incidat alin-uui; quia nonnumquam aliqui ue unum Iffidant factum pro suo libitu fingunt CUD3 jaotura
, ,

niam reditum,
Onuphrii.
xi.

dum

fuit Prior in

couventu

De

iis,

quas fecit post Prioratum conven-

nonnumquara, ui VBTum sincere pro honorem alterius injuste violanl Qeque desunt, qui vcrum quidem sine alteriu ilamno
veritatis;

feraut,

tus S.

Onuphrii usque ad Prioratum conventus

iis,

dicuut, sed inutiliter, ac sine ullo lectori

fectu. Sed
prffl

pro

.,

Valentini.

ceteria

omnibua

in hoc

versantur

xn. De
xin.
xiv.

quae egit,

dum

erat Prior in con-

ventu Valentino.

periculo, qui scribendam ausoipiunt Vitam alicujus, qui paulo ante floruit eodem tempore,

De

iis,

quae gessit post finem Prioratus

vitse suae.

eodemque

usque ad finem
xv.

iu loco , ubi scribunt. Eosce vevo oportet aceurate Bttendere ad \m iim ci justum,

De eodem argumento. De multis aliis rebus, quas

ac deuique ad utile; quia,

toto vitse suae
ita

pra-trr<jiiaui

ipnnl
lo-

jubeat Deus

etiam ex ratione huinana

tempore gessit.
xvi.

quendo

in similibus historiis

ipsorum plurimum
,

De virtutibus hujus Servi Dei. xvn. De infirmitatibus Servi Dei. xvm. De morte Servi Dei. xix. De honore ipsi in exsequiis et sepultura

interest, ut res, Bicut sunt, aoourate referanl

dum minime

difficile est, si

quoa hac

ID

partfl

commiserint, errores detegij DflC ad eo COD vincendos necesse est navig-ari in Imlias, multosve
leg-i libros,

exhibito.

quando etiam vivuntadflunl

di

xx. Quomodo Deus salutem Servi sui ante ejusdem obitum manifestaverit. xxi. Quomodo Deus gloriam hujus Servi sui

que, qui
si

cum

ipsis conversati ftierunt, quique,

chronologum

vel leviter a vero

\

de-

prehenderint, illum

<!

ut

hominem ineptum,

post

mortem manifestaverit.

xxn. De aliquot miraculis post mortem ejus

factis.

levem garrulumqur plenifl bucois traducent. Possem hic in hanc rem insignia proferre ezematque flpecialiter hujus tempori quieainparie siO erraruut, ut fidi m BUam at uolim ego bic aliorum tus amiserint
pla,
;

>re

xxiii.

De

translatione corporis

illius,

aliisque

|'"ipi

miraculis per ipsum patratis.

lare defectus. 3

Quodad justitiam
mtersit,
.

attinet,

manifestum
.

et,

obieruuqu,
tua
[nfaBua,

auantum
nostri

utrum

bifltoriffl antiquffi,

an uner ,int
.

sacra Seriptura

tempons, scnbantur, Multo plua poteflt canifl vivua, MDfll tal leone mortuo b. Qui modo mi Mag-uo aut CflBflare flcrij so, de Alexandro
:

quia, ut recte aii

'>

rit,

nihil habet hinc timemiura,

cum

hi

tanto

tempore

300
A. V.
J

VITA PKIMA
sint,

S.

LUDOVICI BERTRANDI

Antistio.

nostris temfamilia; qui vro scribit de iis, qui aliquos vixere, non potest, quin eorum poribUJ

temporo mortui

eorumque

pariter extineta

Nec miretur quispiam, d hunc benedictum Patrem alteri, qua a Deo acneque id novum, dig-numceperat, revelasse
referendis scripsisse.
;

superstitcs nominet, de

quibus

si

forte

quid

mali dictum
PUnf
ipsi

fuerit,

Licet

vera scrfpserft, non

nec multi adveriarii, proindeque

que reprehensione est. Si leg-erimus Vitas multorum Sanctorum, abexcellentibus scriptas auctodomino Liporibus, deindeque ab illustrissimo
no, Veronensi episcopo, et a Surio Cartusiano monacho, collectas, agnoscemus, id etiam

ahquomulti maledici. Denique ecribere Vitas notemporis, qua nec doctrina sua ruiii nostri
stro prosunt iutellectui, nec bonii

man

exemplismo-

divent affeetum, mihi multa reprehensione praestiterunt gmim apparet, quia Id tam ample tcmporis fien v.-tcrcs, ut nihil opussit, a nostri

passim omnibus, Sanctis factum esse. eorum aliquot 7 Imo etiam deprehendemus, aut litteris consig-nasse, aut dictasse, ipsosmet

ab

aliis,

qua3 sibi e caelo revelata fuerant. Ita S. Cyrillus aliique veteres Sancti fecerunt ; atque inter nostros patres ille ipse Robertus Avenionensis g, CUJUS Opcra in lucem dedit Jacobus Faber Stapolanse, et Henricus Suso, cujus revelationes totamque Vitam, miraculis plenam, Surius in

P'isse.

scriptoribus.
not ta

eine offen-

Porrocum ego scribendam mihi sumpserim

sancti
Reliffiosi,

H"

in

lioe

\,t;,,M

non integro abhinc

ad-

Opu$culo potKu
meniirt,

pro-

annoin haccivitate defuncti c, rcventibus huc multis, qii; nii/i ips., couversati fuerunt, miquisdubitat, quin diligenter attendcndum
lii

sit,

et

considerandum, quid faciam,

tamne
contri-

peculiari libro vulg-avit h sed, quod mirabilius est, id ipsum etiam aliquot snnctae mulieres
:

Deum

offendam,

quam

ne

proximum

fecere. S.

Radegundis

revelationes suas

man-

temj tum etiam ne famae meai noceam, cujus B magnam curam habendam esse, sacra inonet 8crfptura, Proinde ego, quantum ad veritatem

dante Eugenio III, publicas fecit, quasque S. Cunegundis et S. Gerindis k habuerunt, per totum terrarum orbem dispersae sunt. Sanc.ta quo-

immiscen mendacia, a quibus tantopere Deus ipse abhorret, utS. Paulus scribens ad Corina fchioa dicat, Si DeusOhriBtum non Buscitaverit morte resumortc, noB asserentes, Christum a
soltatum esae, falsum testati
fuis
ri,,i,
,!,

nio IV dissolutum fuitj in judicio contradictorio approbatae fuerunt a patre Turrecremata, tunc temporis sacri Palatii Mag-istro, ac deinde S. R.

E. Cardinali

adversue
S.

Deum Deum

legiturS. Catharina

ex nostris vero sanctis mulieribus aliquos libros scripsisse

quibua verbia

(uti

Anselmus

De Providentia
tis insig-nibus

Dei,

quam ob rem

creditur mul-

aliique ea exponunt) docuit

S.

Paulus,

revelationibus a Christo Domino,

tantum
cavi, ne

odisse

mendacium,

ut,

quantumvis ho-

a Deipara, a SS. Francisco et Dominico, aliisque

Sanctis honorata fuisse. Sic pariter feeit S. Osan-

norificum esset, ferre nequeat.

ve\

Quam
vel

ob rem

pilo a vcro

rcccderem, non

quidquam flngendo, verum etiam

lcvitcr
n
,i

modo minimum

na Mantuana n; ut adeo hic Servus Dei nihil novi, aut quidquam in Ecclesia insolens fecerit,
si

credendo

aliis.

revelationes sibi factas

cum

addicto sibi amieg-o

nniti,qu(B

5 Iliiir jiraicr ea,

quaj oculis meis videndo,

veltuii ien$i-

manibusque palpando comperi, pra^cipue usus

neque novi facere contendo, easdem

co

communicaverit

quidquam

in

hac Historia
Qiiamque
in-

bu$,twlex
Proccisu,

sum

Processu,

quem

vigilantissimus paator no-

referendo.

Btex illustrissiinus

dominus Joanncs de Ribera,

arohiepi copua Valentinus et patriarcha Antio-

clicnus

e,

cum

insigni zelodivini honoris, cjus-

deinque ovium emolumento, ad preces magistratus hujus Servi Dei

;

qui

quidem Processus,

quamquam solum
C oentum

aliquot mensibus post illius

obitum cu-ptus, jaiu nunc complectitur cxamen el tredeoimtestiumj etnisi summum hujus anui frigUB, altaque g-ravia neg"otia impedimento fuissent, jam ad ducentos pertigisset.

At, favente Christo,

quam primum

continuabi-

tur, utintcg-cr offeratur

g-orio
g-loria

Sanctissimo Patri Gre-

XIII f, proprio judici dc gestis, morte et oinnium Sanctorum, quibus peculiaris

(

cultus in
vel
eaj

iCclcsia Dei dcbcatur.

per sonit
vel

(i

Prieterea consului pcrsonas graves, variis

quantum laboraverim ut 8 Novit Deus pura vera , sine admixto falso dicerem maxime, ne hoc etiam peccato tot alia delicta mea cumulando divinam in me iram provocarem, atque eo etiam mag'is, quod in hoc Opere meo minime intendere debeam, intendamve quidquam emolumenti, aliamve humanam gratiam aucupari, sed solum sanctam istam animam mihi devincire, ut pro me apud sanctissimam Trinitatem intercedat. Hinc quilibet statuat, quara cavere debeam, ne quippiam, quod ei displiceat, scribam; optime g^narus, omnes Beatos in cado per divinam visionem ejusdem perfectionum reddi participes, eoque maxime abhorrere a falsis confictisque laudibus neque apud eos gratas ulliusve meriti adula,
,

cereelaccurate
td fcecrit,

gravibus,

in locis

cum

cxyiomet
SanctOy

patre Bcrtrando conversatas, qua?

verbis,

tiones esse.
9

tuiu

coram

tumdatis

litteris

multa

re-

Haud

aliter,

quantum ad justitiam

perti-

et

quam

dili-

doouerunt, quaB inter ipsas dictumque Pafrem evenerant j tunoque, dum certiora
latu digfna

net, curavi

multa

nim, quanturavis
liceat

cum cautela nonnumquam

gcnlcruliorum

procedere. Ete-

famce

caverit,
;

historiographo

exponit

tcstimonia non habeo (uec

enim aut antiquos

verum

dicere, nulla habita ratione de

aut lmjus temporis scriplores laudare possum, qui ipsc primus scribo) studui passim propria

infamia alterius (ut Theologi asserunt in secunda seeundaB S. Thomae, ubi hic ag"it de detractionc
)

annotarc nomina eorum, qui rebus gestis adfuerunt, aut eas retulerc, additis etiam tempore
ct
loi-o,

nolui

ram, hic

uti; sed
S.

quibus eiedem contigerint. Eailli

vandum
Patri,

tamen hac facultate, qua potevisum mihi potius est obserPauli dictum, non omne, quod lio.

teor, rac in

apparitionibus
,

oblatis

non tam

cet, expedire

Quapropter, quotquot huic

cx illorum vcibis

quam

qua3 ex

illiusmet

dum

dum

viveret, aliquid injurise intulerunt,

vivcret,
,

ore,

itiruin

qua3 eas

aliarumque piarum persoab eodem pariter audierant,

ab hoc meo labore securo sint animo ; curent tamen dig-nam agere poenitentiam, ne a divina Justicia puniantur; a me non habent, quod
timeant.

DEE DECIMA
timeant; nec ullo
10

>BR1S.
;

quia, sicut nolo adulari,

ita

quem laudo, modo adversus quemquam satyram

fac,

Robertu

scribere volo.

mc, quod ad veritatem et jumeas partes expleab bominibus merito arg-uar (utinam rem, lie non reprehendar in conspectu Dei) de hisce tamen ad prudenliam et judicium spe-

Verum

curasse, ut gtitiam attinet,

bonem.singularil
tospatresnostrilnstituti.qui
;'

!n

".
!

asquead.
uein.
i

quod
ctat,

iuultum vereor, ne graviter erraverim, quod soribenda raihi sumpserim heroica hujus gesta, quae haud dubie doctioo-loriosi Patris ac religiosoris spectatiorem, eloquentiorem,
risque vitae

imiraoulisinolari

terhos recensuitsupradictum.quem

fm

roa*
(uti e1

deValentiaappellavii :dequibua ln> rebus ad hoc regnum

'"

pertinentibua
portuit
tlb

requirunt,

quam ego

sim, qui ve-

hemeuter metuo, ne meas ig-norantiae tenebris, totque defectibus magnum exiffua facundia, Solem obscuraverim qui splendidi illum
,

aUisOperibu recte mstruetum fuisse cemCall

pei

Bummum

Pontifi.

modum
Ul

^
.

familiaris.

calamo conscri* illuminare posset non solum omnia haec pta?, regna, verum etiam totam Europam, imo et totum, quantus est, mundum. Quocirca, quemadmodum in juramento ad probandum illud considerate et cum maturo consilio fieri,
mis
radiis Vitae suae, peritiori
, ,

lSFloruerunl pree Pfl S Vinoen, l una cum tpso in hocoonventu quidam alupatres magnaasanctitatis, atque ipsisetiam
temporibus, quibus observantia
,

u^umm^
'

v^,^

'

fo

eodem multum oorrueral non Deusillum aliquot olarissimia aonorare

usit

Lumi

nulla potiot est ratio, quam si dicatur jussu ita nec ego potiori raleffitimi judicis fieri;
tione

possem me ab omni temeritate purgare, quam si dicam (ut vere est) hunc me laborem

naribus,quaeibidem m rabiliterfulserunt. Dum veroadan vuni sanct83 Eteliffio8que ob rvi tia? seculum rentum estj quia enarrel favorea
gTatia ique
e

De

eidem
ivit.
i

ool) ita

dum

sleotia

semper atque
ris florenl

inter ceteroa praeatantioribu

\

suscepisse ex expresso et peculiari meorum superiorum et praelatorum mandato. Et quia ita

voluit archiepiscopus noster et patriarcha

lu
ti

hoc conventu lori

glorioi
i

runt obieruntque duo

dq

k.

p,

cujus Christianissimo zelo non potui resistere in tam sancto Qpere ; quia, si ego hunc laborem

Dominious Corduben tia de Monte majore u, propinquus consanguineus oomiti de \i el pater magiter I'. Imator Espi o, patria va
lentinus,

detrectassem, fortasse nec alii patres voluissent aut potuissent suscipere, forte gravioribus occupati, qua3
(um neprKclaraSancligesta
ut

sed uatus

Lucente. Ln
a

eo loruit

beatus P. Amatus, qui multa

tulit,

daamone per

commode nequirent

omittere.

11

Ita vero facile sepulta mansisset hujus

sancti Viri

mullorum

memoria, non secus atque multorum aliorum (quod non sine lacrymantibus
oculis dico) qui in
et

quod sacro Eto ario valde essel addiotuB, multosque a gloriosissima caelorum Regina vores obtiuuii. ln eo habitum induerunl tfj chael dc S. Dominio, V. LaurentiU Lopez, et
I'.

aliorum.

hoc ipso conventu floruerunt,

ulla superest

F. BartholomaBus Pavia.

quorum tamen apud nos vix

14 Possem etiam hic

mentionem
atque aliqimt

facere de nomina,
fratrilni
:

memoria. Jacobus rex q in suis Commentariis, Petrus Marsilius, Petrus Antonius Beuter, Hieronymus Zurita , Annales scripti in civitate Majoricensi et archidiaconus Gomez Miedes,
,

nonnullis
convorsis,

aliis patribus,

quorum

virtutea oarrare

m domo

ty-

cum

aliis

scriptoribus

niagnopere

laudant

magister DOBter pater Bertrau dus y; verum, ut, quod mihi proposui, BVi* denter probem, suffecorit de sola iu
rocinii soluerat
i

sanctitatem et miracula beati F. Michaelis de

otitate

patris

Miconis
el

egisse, qui certe

r.-un.-i

oi
h.-n-

Fabra r;
illo

dum

nos in hac

domo non aliam de

eximiis exemplis,

miraculfiriiin

memoriam habemus, quam quod illius ossa cum quadam veneratione serventur in sacristia; in ejusdem autem epitaphio non aliud leg-itur, nisi fuisse Hispanum, habitumque illi a S. Dominico donatum Tolosae fuisse regi
;

domo
lans

insigniter Bplenduit, et ad oujua obitum

tota civitas accurrit,

manus pcdfsquc cxosou- p

in.n

tanta

cum

devotione, ut

par

e
(

prsesentia et auctoritas domini Bernardi da

Jacobo a sacris confessionibus,

et

ejusdem

co-

denes, tunc temporis proregia ValentiaB, ipsiusque amicissimi, ad ejusdem oorpua protej

mitem
tina
;

in expeditionibus Majoricensi ac

Valenet

dum, sed

oportuerit, illurn auis satellitibu

ati,

fundasse conventum
;

Majoricensem

illudque noctu sepelire. Usque adeo

hsec tota civitas

illiua obitu

racula,

hunc nostrum ac propter illius insig^nia minon solum in vita, verum etiam post obitum patrata, a congTeg^atis hujus civitatis

commota fuit, et ipai quoque Sanctus Mauri per plateas publice dicentes
:

Fraterobiit! Sanctus Fraterobiit!

15
illius

clero populoque corpus ejusdem ad ordinariam spectatissimorum Fratrum sepulturam transla-

Neosane immerito, quippequi

vitam recte ob
unt,

religio arn iap$u tempork

dum

plurlI

"''

Hvioni **-

tum
71" *n

fuisse.

eoiem
fl
.

12 Paulo post obiit beatus F.

Joannes de

ctmveniu
rutrant

Pinguentos, qui, tametsi et ipse multis claruerit miraculis, in qua ecclesiffi parte sepultus fuerit, hactenus nullam habemus certam notitiam sed solum testamentum quoddam ab il;

mis annis coram eis prasdioavit, e1 de Lombai, fungfens in conventu sanct obtulit se ad resu citandum mortuum pro veum ritate Christianae fidei probandi,
<

<,

cto, ut

illi

obstringrerenl

ad

fldem

licto

persona anno mcccii factum, in quo illa heredibus mandat, ut certos reditus assignent ad perpetuam lampadem coram beati F. Joannis de Pinguentos sepulcro alendara. Scrilustri

suis

homini a morte resuscitato adbibendam. Wihilominus hujua patria bistoriam uon babemua praeter brevissimam relationem, quam de ilMUB
gestis conscripsit Laurcntius Palmiero octavo decimove die, postquam illc obleraf. Qua re

bit
tii

hunc patrem usque ad S. Vincencanonizationem innumera miracula paf

Sorio,

quamvis suum erg"a ipsum piura studium p)baverit, non tamen, nisi pauca, scitu 'iigna,
41

Octobris

Tomus

V,

ex

308
A.

j.

a-

ox

iis,

quaetui

ebantur,
...l.,.

BERTIUXDI VITAPBIMAS. LUDOVICI v unc ejusdem Sanctse memoravi f

.

C.

TISTIO.

omninrn
viroru/n
(]

istorum

pncelarorum jnsigni
relui
ite

memoria
et,

..nitnc nrriit ex qudpenitu

m mnata

ut

dicam, fatah n

''^
<

Q_
.

'.

patrum qua Ordo no fcer in nostrorum transmitfc quo inlemoria ad posteros

laboravit. " :,,i1
AuetorUeonrfuiio.

tl lira

rfdfcm 17 Septembris. Cuneffundam fortasse designat S. _. .... __ Cuneg-undem, ataw King-am, virginem, Poloducissam, et Ordinis S. Clarse cujus __^_^ dedimus die UJulii Gerindem scn*. ^_^ suspicorpro Gertrude Saxonica, de cu

^_
m>

gesta in Opere nostro

illu-

[6

iderans itaque egro

cepi

i iam ordman

ifltam
'
.

iriam lnouriam quoquo ribusannis hunc

modo compensare, J m
d

quanra laborem, ut,

jus Revelationibus meminit Eusebius Amort Revelationibus etc. quseque {n Tractatu de j> nm nn Marturoloaio diem Romano Martyrologio inscripta est ad diem.
;

^^^enti^eraeremacinpublicani
etreperiri,ut,quihactenusnescivi
,,,,

16 Novembris.
1

De hac sancta Vidua ejusque

Senensis
scilicet,

ccelestibus

revelationibus egimus heri.

:.,,,.

rfvere.

cirem
Vita

modo aliorum Sanctorum

mefri
fcraudu
,

B ateranimabal be ut incumbo, placuit Deo, diligrenter

.

*^" ^ ?^L

Baltem

aliquo

cujus gesta apud nos

legere est

ad diem

30 Aprilis.

n Vita B. Osannae Andreasia? Mantuanee in Opere nostro illustrata exstat ad diem 18 Junii.

ego post scnptam Gesta Vitam afl primus lstius VincentiiFerrerii

lllemet moreretur, utque

bb

iucemdarem,insertis'aliquotmemoriisaliopatrum,qui ejusdem rurn illustrium sanctitate vH discipuli fuere ob. Concedat

i

Omnia Corinth. cap. 6, 1. 12 omnia expediunt. mihi licent, sed non quo supra ad p Scilicet Joannes Ribera, de
o

Primx ad

litt. e,

et

infra ssepius.
I,

vH

q Jacobum
r

Aragonise regem, indicat.

magristri

cum ventate, mihi Deus, uthanc Historiam conficiamj utque horum justitia h prudentia in chareervorum Dei fttaa sic a me exarentur
ta, u1 viituirs

et

eorumdem, quas describo, simul

inoipianl

habitu, sed
.-11111

meo cordi inseri, ut, cummenonsolo multo magis operibus, fratrem

gratiain impetrent, particeps fiam hereiisdem quoque

Relatus hic apudnos inter Prxtermissos est ad diem 29 Septembris. Reliquos subden- E dos insignes viros, nisi dum peculiaris qusedam ratio aliter suadebit, inobservatos prazteribo, ne Annotata parergis, a S. Ludovici
Bertrandi Vita prorsus alienis,
crescant.
Vincentii Ferrerii scilicet, ejusdem Or~ Prgedicatorum , cujus gesta data in dinis Opere nostro sunt ad diem 5 Aprilis. Canonis

nimium

ex-

suum agnoverint, mihi

,|u,,

S.

ditatis,

Jesu

quam nostrum omniumcommunisPater quamIhristus suo sang-uine acquisivit,

quoque
Virgro

que

grloriosa

perpetuis suis pre-

cibus proouravit. A_men. [taque hunc in finem Hiin nomine ejusdem Salvatoris nostri hanc

zatus autem hic fuit anno 1458. t Id est, seculo decimo quarto
quentis.

et

initio se-

storiam ordiamur.

u Hujus apud nos memoria exstat inter Prxtermissos ad diem 15 Junii, rursumque

ANNOTATA.
a Jeremise cap.
4,
v.

Et jurabis

Vivit

Dominus,
Stitia.

in veritate, et in judicio, et in ju-

ad\Q Julii. x Hic quoque inter Prsetermissos locum habet ad preecitatum 10 diem Julii. y Scilicet S. Ludovicus Bertrandus, cujus Vitam hic scribit Antistius, Magistrum illum appellans, quod eidem magisterio novitiorum
Valentise fungenti jam professus, sed nondum presbyter, pro more in Prsedicatorum Ordine observato paruerit.
z

b Eccles. cap.
leone mortuo.
c

9.

Melior est canis vivus

stius

Hinc disce tocum et tempus, quo Antihanc Vitam scripsit Valentise scilicet,
;

Venerabilis Joannes Mico vel Micon,

dum

Lndovicus natus, educatus et Prsedicatorum Ordinem ingressus ac professus est, midtisque annis vixit et obiit anno 1581 die 9

ubi

8.

Priorem Valentini conventus ageret, S. Ludo- F vicum Bertrandum sacro Prsedicatorum hahinc bitu induit ac semper maximi fecit
:

Octobris.

d Lcge
e

l ad Cor. cap. 15, }. 14 et seqq. Ilujus /ir.rsidis, quo ipsemet S. Ludovi-

crebra de ipso in Vitis edendis fiet mentio. Ejusdem elogium habes apud Echardum tom. 2 Bibliothecse Prsedicatorum pag 154 et
'.

cus ad
fu.il,

mortem suamusque familiariter usus jam /neminimus in Comment. prsevio,

hac Vila mentio recurret.

seqq.

ac
f

/)(<{ tici/s in

aa Vita S. Vincentii Ferrerii, quam Majores mei ad diem 5 Aprilis dederunt, aucto-

Scripsit hsec Antistius

anno 1582

quo

tempore universse Ecclesix Deipraeerat Gregorius XIII, anno 1585 mense Aprili mortuu$' a quo hac in causa nihil actum inveni, t

rem habet Petrum Ranzanem Ordinis Prsedicatorum, postea episcopum Lucerinum; in

Commentario tamen prsevio ibidem i, pag. 479 de ejusdem Sancti Vita per Antistium scripta etiam meminerunt.
bb

g Alias Robertus de Usetia dictus, quo nomineeuin in lUbliotheca Prasdicatorum tom.

i,

Horum

prolixiorum elogia, quia ad

S.

pag.

1'

c/

scq.

recensens Echardus, obiisse

ait anno L&96, ejusdemque visionum librum a Jacobo Fabro editum memorat.

Ludovici Bertrandi Vitam non pertinent, prsetermittam, monito suis locis tectore, uti in

Commentario prsevio jam

dixi.

Vitam ew Surio apud nos recusa?n /tabes ad diem 25 Januarii. i Nescio, quam S. lladegundem Eugenio III
h

Eamdem

synchronam hic indicare

ooluerit

sed legen-

Q2Q
CAPUT

dum pulo,

S. Hildeg-ardem Bingiensem, cujus Revelationes editx exstant, de quibus consule

DIE DIXIMA
A

0(

TOBRIS.
309
Cle i:im

fielHtof it%

Ut
'

***! *

i.

CAPUT
Sancti nativitas,

I.

bua

etmecelesin

Offl

Y. 1.1*

vitaque ante su-

culotantumhutindivino>en tnntumque & Brunoni devotus, lontiex/pe,

t.

cZ

l,o

sceptum habitum Dominicanum:

... tirocinium;

rumdeeo fien Offlcium, stumm Cartusia de

i

r rehgiosa professio,

i-

brare # Mortua deiude Ulius coniuffe h

*A
,

idem monasterhu
tumassu,n,ret;

.'.

\[.

rf r J ^ Vresbl/teratUS.

denuo apparuerunl dixeruntque, non

plneitum,ut monachusfiei

Tn entis
Sutitur San
ctui
.

anni

mdhyi

ipso die Circumcisionis

*.

Valenti*

iKedemptoris nostri Jesu Christi, iu civitate XJ* ^,* T Valentia m Efaspama natus est puer, fihus Jonotarn, et Joannm An^elaeEssarca, ejusdem secundae uxoris, conju^um multura honoratorum bonaeque condiannis Ludovici Bertrandi,

uSremTS I,'"'
ussim
utrai
[
'

"'"

''"^
'
'

i'''

vitae

morum,
,
(

''"""' P

ltaqu

mantem

.,.,,

M;Mn

antio

1526

JJ*JJ

1m1

Mh-u,.

baptizatusque est in ecclesia S. Stephani sacro fonte, in quo S. Vincentius et in eodem ejusdem Ordinis, bnptizatus fuerat Ferrerius,
tionis,

Appellatus fuit Joannes Ludovicus ; sed popnetermisso Joannis vocabulo solum Lu3t ea,
a.

4 Modo ut ad nostrum beatum Puerulum PUr pfeMttri revertamur dico illum vehementer propen- /'"v" sum fuisse ad planotusi nnde apparet, Deum " coBpisse illum ad quemdam sanotum moarorem compnrnre, ut, v.-lut alter Jeremias, nveret
,

^**

semper

afllictua

dovicus dictus; vulgo autem non ahter appellabatur, quam Frater Bertrandus b, quod co-

num.Qu, deoausa
tabatur, ul eui

dolensque de pecoatis oomiinterdum adeool

sedarenl
ut
is n

ffnomen ejus faniiliae erat, ex quamulti magni nominis et prae ceteris aestimati viri prodierunt, ac nominatim quidam Petrus Bertrandus, vir
doctissimus, qui

am imaginuin oo D pectu E Ldque eral promptissimum remi dium, planctu ce arel dumque aon patebant
;
.

unus

novem

deputatis fuit

ad declarandum, ad quem successio in regna Aragoniae pertineret post mortem regis Martini c.
cx honorato viro, graliii a

monstrabantur ei ^.postolorum aliaeque saxeu- statuaa, circum portam looat manifesto sane indieio futura illius ingularl in Snnctorum cultum propensionis. Quamquam autem a tenera sua aetate oum magna pietate educatus fuerit, Missns Vesperasi|iie frequenecclesiaa fores,

Hujus

benedicti

Filii

pater officio olim

tans, ac singulari devotione ergo Dei Genitri-

functus fuit in

obsequio' sacrae inquisitionis,

cem

affectus, et honestate

praaditus, orationi-

Deo

accejttis

eratque virpacificus,sincerus, benignus, omnisque simulntionis ignarus ; quapropter eum ma-

que multum addictus, mundnnis

se rebue
el

ub

ducens, frequens adiret monasteria

ecclesias,

gni faciebant proceres ac praecipui barones regni Valeutini, atque ob suam singularem bevotissimus S. Vineentio Ferrerio,

maxime S. Dominioi, in qua, non aolum ma neetvesperi, mtuiu etiam nonnumquam a

prandiocrebro viseljntur
aetatis
;

nignitatem Patrem appellabant. Fuit etiam demaxime ob duas gratias a Deo per ejusdem Sancti merita
acceptns.

dum

t;i

.i.l

nnnum
.

Prima
S.

fuit,

quod,

dum

ipse

adhuc
pararet

puer festivos e pulvere pyrio

in

d ignes

quintum decimum pervmit, n-nti Sacrnmentorum usu magns eluxit, speoialiter (ut creditur) motus a P. F. LmbroBio, cocelebri Ordinis Miniraognomento a Jesu
1
1

<

Vesperam

Dionysii, quae Valentiae solet

nitrati delapsa, eo-

rum
5

concionatore, qui a saoria confe

Lonibufl

festivissime celebrari, favilla ex accenso luminari in vas

ipsi erat.

K
indies cresceret,

ejusdem pulveris
facie,

Cum

atque

in piis affe-

prrrgrinatio-

pene mortuus fuisque incenso, ambusta advocata illius avia, Ursula Ferrera, ad set; et ecclesiam nostram festina cucurrisset, atque
ante altare S. Vincentii
flexis
(e

ctibus proficeret, statuit ad S. Jaoobi

in

tuinulum
ingrei
u

rurilrahUuri

Gallaeciam peregrinari,

iterque

^X^^"
k

cujus familia erat)

do-

humi genibus, multisque cum lacrymis

;

est; sed a nonnullis, qui '11111 inseouti fuerant k, ut reducerent, ad quemdam fontem vicinum Bugnuolo (qui loous paulo plufl quam dginti

nepotis sui vitam sanitatemque flaffitasset

milliaribus/ Vnlcntia

difitat)

interceptUfl fbit,
illi,

mum reversa eumdem omni exemptura periculo

incendium, ut eo ipse potuerit extemplo exanimari, aut saltem ipsius deformari facies, oculique, supercilia et nasus consumi, caputque velut hominis morrepererit, licet tale fuisset
tui reddi.
"itmorabih

qui ut reilitum suadermt, dixere

mntrem

suam, qunm diseedens intirmam morti proximam esse pras dolore et

reliquerat,
Bollicitudli

eoque ne, quamex ipsius discessu oonoeperal reduxere. Interea pater exploraerrore captum

3 Altera vero gratiasic

tos

"piinimuGe
nitnce.

sehabuit: Post mulannos in primo suo matrimonio exactos in

et

tum jnm hnbens, ratum illiJfixumque eBflfl nurnquam nubere, eum veste clericali induit, qua
ipsealiquo tempore usus, in
piis

operibu

gravem diuturnamque infirmitatem lapsus

ad extrema deductus fuerat, paulo post feria

quarta hebdomadae Sanctae, dum sepeliendo corpori vestis funebris parata jam esset, oculos ape-

exercuit et nosocomia frequentavit, in iifl saepius pcrnoctans, ut adesset et serviret infir-

mis.
6

Nonnumquam

etiam domi

BU83, lecto

DOD

fijgu virtuti-

sunsque vestes poposcit; et dicentibus, quod suae mentis impos deliraret, Non deliro, reposuit; sed vidi huc intrantes S. Vincentium et S. Brunonem c, qui dixere mihi, me non moriturum, sed debere feria quarta hebdomadae
ruit,

san- b"i usus, integras noctes in oratione aliisque quod persenperdurabat,

ctis

exercitationibus

sere illius matris famulae, quia,

dum

Sabbatifl

vesperi, ut

fieri solet.,

linteamina
fuerant.

lecti

mutaunt,

bant

ea tam

candida nitidaque

quam

praecedenti

hebdoma

Promde

su-

810
A
V.

VITA PBIMA
janua, conspexerunt
1

B.

LUDOV ICI BBBTEANBI

C.

J.A,-

L .pic.ue.quodrescratjevitcrperforateejusillum movenili
.

prioratum successit bea9 Patri Ferrando in pater ac magrister F. Joannes Mico p, qu i tus

IJ-TIO.

industriavereantemsmleetiUn. i(m sseviderctur.Lat u tirHis.lenidornnv 1( , mili;i buo matrique e patPi

.,
,

oteMUM

l
i

;..,,.,

',

puerie,

nimis commode blandeque

Augusti anno mdxliv Servum Dei Dominici induit, dum is aetatis esset annorum octodecim et mensium septem q. Aiunt, dum hic habitum flag-itabat, etiam alidie xxvi

Ureduur,

habitu

S.

'ibut

P
7

educatifl<

concitavitve tfumquam eos turbavit

iram;imodummatereju8Cumaliquafemu. si forte aliterve commota esset, sumeSBe t,quemdam iibrum ,.;,, ilir
n
la iurtfaretur,
:

quot alios petiisse, quorum aliquos pater Bfieo alio miserit, suadens, ut alteri Relig-ioni no-

men darent hunc

;

vero promptissime suscepit,

utilia et pia, ut tanus, pr83legebatque

,,.,,,

Qe

edaret.Initiovito uaspintualis, frequentare Sacramenta,

nostroque Ordini adscriptum voluit. Memor porro pius Juvenis, quid sibi ante contig-isset, jam sic omnia disposuit, ut nec patri, nec mainnotuerit ante sequentri, quidquam hac dere

sumebat m modo Banotissimam Eucharistiam inndo iB PatrumMinimo,i,

tem vesperam, cum domum non

pendentes enim, nihil
sibi

rediisset. Per-

nun quandoq.i.

i
>

S.

Uuninici, et crebro in

[Jnum ineoab monasterioS. Haria de Jesu. propter quod, eritia fuit singulare, , sua pu

ab eo dictum fuisse^. contra ac soluerat, dum ad nosocomium interdum se noctu reciperet, judicarunt, illum monachum induisse, qua de re vehementer dolebant, quod ipsum, velut

semper abstmuemirum, quod a juramentis

cred0

Deum

ipsi

tot contulisse gratiasj

ni-

omnium, qui

supere-

B
ub indumdo

Duimnicunn

su(quemeia
()

morte tempui pene Lmprovisa Ambrosius, cognomento a Jedefunctus est P. supra acris confessionibus fuisse,
7 Circa boc

rant, filiorum natu maximum, peculiariter dilig-erent, praeterquam quod admodum timerent, ne vel ratione infirma3 valetudinis suae diu ne- E quiret eo in statu perseverare, vel intra breve

tempusmoreretur.

muuimpedi
''

obiitque,

dum
8.

in Banctae Tnnitatis,

monacharum Ordinis

Francisci,

monasterio

pradixeooncionem haberet, utiipsemet ante

desiderat. Quapropter boaus iste Juvenculus ad ealum, progredi, i;ill m Tia quaa ducit Laurentium <.,,,,,,. ;illlllll 9 ibi elegril patrem F. ortum, lteligioOoaniensi Lopez, c regrione
,

ipsum a sed quanto mareligioso proposito revocare r; g-is id illi studebant, tanto ille mag-is in eo se
10

Omni

igitur studio conati sunt

7 w flnmadoep.

uperai

confirmari experiebatur misisse illis Priorem, ut

et praesentiens,

per-

eum

convenirent, sine
g*enitor

mora Deo vovit,

se in S.

Dominici Ordine ad
illi

mortem victurum. Cum autem

ni-

njn
,;,,

[icelata' virtutis \it.vqur

admodum

au.ste-

qui hujus uostri oonventus

.-

Priorem postea
sectari.

egit
(

quocum
decrevil

assidue sancte conversatus, tau8.

hilominus etiam mag-is mag-isque molestus esset, Prior, ut patrem convinceret, penitusque Ex placaret, evocato coram illo Tironi dixit
:

l,n,

Dominioi

Instituta

auctoritate,

quam

Deo

accepi, prsecipio tibi,

Proinde
n

cum

urgrentibus precibus

saorum habi-

tmn petiil a patre magistra, P. Jacobo Ferrando u, tunc lmjiis looi Priore viro ccrte iu omuibus hisce nostris regionibus maximi nominis, quippequi, lioet patre Turca natus, eo pertigit, ut hanc provinciam bis rexeritj quippe Officium ecclesiasticum S. Raymundi de Pennafort
;

ut candide edicas mihi , an Religioso statu contentus vivas, et vere te sat validum sentias,

ut illum feras in eoque perseveres. At ille reomnino esse, ac malle se mori, quam ab eo desciscere. Post haec, colloquiumspondit, ita

composuit, Sed

cum

uffic

illius

gcnitor o au-

que a patre Micone cum illius matre quam habitum, ambo parentes tanto solatio affecti fuerunt, ut ad hunc conventum accesse,

invisit,

disset, eodemdie, quo issacrohabituinduendus erat, aocessil ad IViorein, tantunique degravibus niorbis quibus iste SUUS Filius ab ipsa prima iiiiantia laborasset, eidem locutus fuit,
,

Deo Deiparasque acturi g-ratias, quod Filius tam bonum vitae statum elegisset.
rint,

11
fuit

Non multo
,

post,

instig-ante

daemone,

eonvictaqut

tt

C
Unde hactenue
relata

ut persuaserit, ne sui prioratus tempore

\i'..ll|Vt.

eum

falsa a viro saeculari accusatus de naturali, ne- tnnia, qui licet peccati reum quo defectu scio F
,

iam

calu

non faceret, parum tamen

teretur,

abfuit,

quin

ilie

acceptu

Qudb de bonis sanctisque hujus Juvenis ]11()n ms hacteaus narraviinus, acccpta sunt a
8
i

propterea sacra exutus veste

domum

remit-

quaa ipsura ab ineunabulis educavit, aliisque personis familiaribus, et in paternis

nutricc,

ejusdem adibus versari

a^itiquis

solitis,

ac speoiatim ex

testimoniis Gasparis Mico, et Joanuis

Laurriiin Pexpignano, notariorum publicorum

hujus
tor

ci\ itatis,

quob ejusdem Servi Dei geni-

quod ipsum graviter afSixit. Sed dum post Matutinas preces in sacello sanctissirai Crucifixi de Kosario esset, accessit Fili, hic ad eum quidam pater, qui dixit duo soli sumus, dic mihi sincere, an verum sit, quod de te dictum est. Eesponditque : Vere pater mi, non ita est ac mox pater

quadam nocte

ad

id oilieium instituit,

quique

ambo nunc
De duobus

iste

reposuit

Confide igitur

Fili

te

Reli-

ffitatis

suut septuaginta aunorum.

quoque istis lavoribus, quos ipsius pater a S. Yiiuvnhu reoepit, ipsummetP. F. Bertrandum
aliquoties audivi

giosum futurum , neque me opinari, te cujuscumque rei mundanae gratia mentiturum posteaque manifestissime patuit, ipsum verum
;

disserentem in ejusdem

S.

dixisse.

ViiuvntiiroiuiuL-ndationem. Narrabatipse praeterea solus iu postremo sermone,

12

Anno mdxlv,

die

xvn Augusti

Re-

firofessionti

quem

in doin sae-

mo

tiroeinii habuit, se,

dum etiamnum

ligiosam professionem emisit, ab eoque tempore austerissime semper vixit, parcus in cibo,
in potu sobrius, corporis flagellationibus,
liciis, vigiliis

cmitiit

dign

monbwfidg

culo degehat, aliquotisj

niarc progsessujn,

deambulandi gratia

ci-

per portam, Regiaxn dictain, e\ civitate versus

conveutus oculis
i

sersisqus ad muros hujus plangere ceepisse. Hoc ei

continuisque precibus assidue addictus. In colloquiis suis semper loquebatur

graviter, ita

-liaiu aecidit,

eum

nostra aera

campana

pulsari

bus

audiret.

multa levia peccata vitans, quiquisquis nugis ac scurrilibus, quae viros religiosos dedecent, delectatur. Bt
facile scatet,

vero.

DIE DECIMA OCTOBRIS.

311

gravitatem amat, jocosque fugitat, vero, qui

p
quia, U t**"

^ mcum
qui

die

me maxime
,
:

indiv, U osenitiobo U eco lul ,r:,n

nihil gravius solidiusque
Bit,
,

consolatur

, quam *
t
;

<*1

saDctovid

commendo.
uitque Deo batmpufgatopio.quBaque dizYisusipsisemelestexa
i

imiI ''' lui

salus,

cum

gravitate loquuntur

aptiores

quemadmodum eontra, qui sunt ad caelestia j fabulisque gaudent, semper pleni sunt n ugis
peccatisvemalibus.quseadperpetrandamortalia sensim disponuut. Xon memini, illum umquam audisse velmmimum jocumproferentem, fabellamve narrantem, vel ahena dcridentem. 13 Porro ex tam assidua oratiouc jejuniis
,

PtrfuncW
m0 rbo
eilto,

cipitatusomni debatur, velul wi! bus plenus, suam opem implo] vidit sapius nooturnis diur BBpius QOOtupnis diun
octo

\\
....,"'
,,--.i

totita

aliisque piis exercitationibus in

gravem

ms

ineidit

annorum
.

retWnii

extr-

morbum, cujus curandi causa missus est ad couventum S. Matthaei , locum salubrem et
clementis aeris. Convalescens ad solita rediit exercitia; non enim erat ex illorum numero
qui,

duo plupimum affligebatuj

patremsuum ln1 im videret a. Qu

luUl , r
\

cum agendo
eam

xerunt,

poenitentiam morbum contraplus quam mortem fugitant. Ut

asperissuisflagellationibus osqui ut iutra videbimus, Bxa< to

autem, quse in tirocinio comparantur, non solo isto brevi tempore, sed per totam vitam usui esse debent; ita bonus ille Dei Servus ad fivitas servavit, non tantum ad Besubstantiam pertinentia quse primo B anuo sibi comparaverat, puta charitatem, pauverum pertatem, castitatem et obedientiam

catus est patrem suum, velul in uort simo, plenum Iffititia quam vi ionem

y; mi ipsemel Jacobo lVrtrando,

obortis
Laorj

oum
auo

narravil
,

fratri

qui snnul aderat,

nem usque
ligionis

sui ainiuissimo,

un

Qtfl obitum

sunin jaiu

liiiirinus.
,

etiam alios Ordinis ritus, utut minimos; ac

speciatim eximius fuit in modestia externaque corporis compositione, sensibus nusquam alio
distractis, sibi

17 Eogatus autei m ob quam hosce crueiatus fcam diutupi respondit^ eadstimape se, id faotum e . quod in obsequiis

711,1

,tf

,f
IHffl

no-

rnm
ait,

fuisset z.

cujusdam horum regnorum proi Quapr ipter, quod quidam dootor

in

semper praesens

nec

umquam

nullam animam
detineri,

purgatopio ultpa
e
t,

eptei]

repertus est tiro, qui prse illo oculos suos demissoset graves in choro, in triclinio, intraque
etextra

nium

parum rundatum
atque
Ecclesiee

cum videamus antiquam

sanctso matris

tnaxime Onivepsalem
cele-

conventum

servaverit.

Quod de

corporis

conauetudmem

compositione modo

dixi, dici pariter potest de

brandi Missam Defunctorum pPO nonnnllis, qui

ejus modestia in loquendo, aliisque probis

ribus, quse vera et propria

mo-

jam

ultra scculum obierunt,

bonorum

Religioso-

soleat maxiino

eademque Eccle numero annorum Imlu!

ie

rum ornamenta sunt;

dicentur per

sed haec deinceps rectius

lentalionem

dtmonit dete
git

decursum hujus Historiae, ac speciatim in capite, in quo de ejusdem sanctis moribus agemus. H Dum adhuc juvenis erat, solebat ipsi tantum sapere orationis et contemplationis dulcedo, utdecreveritscientiarum studia abdicare,

coucedere; idque pariter aliquot vetusttfl et maxiine authenliea' liisturia-, quas non VBi
hic referre
,

t\

COnfirment,

Ilac igitur, quffl in

scholis tractari solet, qus

limissa, ad

nostrum ppopositum redeamus.

18

Dumetiarnnum juvenis
oiiui
,

esi

imam
r

Viri

aUquoi,

superatque.

consuetuilinciii
peligiosia

aliquut Patrilms multuiu

/'"'" M
"

f""

h-

qnod scholasticis studiis animus nimium hi videretur at mox intellexit, hanc a daemone tentationem esse, qui consuevit gravibus imdistra;

comr.ixii
P.

ac

cum

patre

plicare erroribus eos, qui sine alis volare volunt,

Joanne MUcooe, F. MEichaele Navarro, F. Lawentio Lopez et B\ Etaphaeie ''stelle, quod hunc seipet OPationi .hIiiiihIiiih
magifttro
'

(l,

Quare non solum sua studia resumpsit verum etiarn c quamdiu vixit, doctorum virorum amans fuit,
id est, sine scientia contemplari.
,

ditum,

vit:e(Mio auslcrriiua-

oiiinduinque poft

Deum
nosti;r

exstitisse

provincieB,

auctonuu peformationia uujua ituqiw y quippe qui diu

nec ullus frater

qui aliqua polleret doctrina

valde laboravit, ut eain alibePiOPJ ac velud

in ipsiuscellam ingressusfuit, cui

non

dixerit

videtur de eo, quod hodie legi ? An haec expositio tibi placet?aut aliquid simile.

Quid

tibi

Ne

vero in errorem laberetur,

fecit S.

Thomse Aquinatis, totius

,

maximi semper Ecclesiae magni

cularium Tivendi patione quse m aliq atqne ipseventus induota fuerat, n invicti-. limum imperatopi m Oapoiujn V met ad am accesserat, ut aliquot Patres reform Lnd Patei dem provinciam adduceri
,
.

luminis, doctrinam.
ni.

Sacerdotio initiatur
:

Anno mdxlvii mense Octobri primam suam Missam cum cantu celebravit t, et ali15

aliquando post Matutinura orationa totentUS viditdictum P. F. Kaj.haelem guttun 1. uu m

de

iri-

nanti morte

patntdivinilu* monitus,
I

quantopost missus est ad conventum SanctiB Crucis de Lombai u in quo anno subsecuto mense Novembri quadam nocte apparuit ei pater suus, velut mortuus vel morti proximus tamque certam eam putavit visionem, ut postero mane de eadem cum confessario suo diligenter contulerit. Ecce autem post paucas horafl adest missus nuncius, qui dixit patrem ejus jam ad extrema deductum esse, ejusdemque nomine precatus est, ut proinde sine mora rediret Valentiam. Cum huc pervenisset, pater illum intuitus, Fili , inquit, una e maximis
,

aqua magno cum periculo Bubm que is pater tum d. berel pi cam, ei hanc Visiourm narravil quafu veram probavit. Etenim dum ax ea insulfl cediret navi, futurumpen l ^tontoto roregifl, domini qua etiam pro vit
,
(

.j

Philippi Cerv<
et

'

tnTj

Majoricam
enait

later

Ebusum aa veheinons
(

OPta tempe

tuncque dictus pater

dici, ut in

astelli

imn

iW

scapliam

di

sola tunica et scapulari indutuh cum pro-regina aquifl flubmepaa fuit; Bcspna

autem

tran-

Nusum

app-iJit.

quas in mea vita passus sum molestiis , fuit quod te viderem Religiosum ; sed quod ho,

eratmarisfuria,utbonu8istepaterfauciun,t

immersusaquisdiu.tetmt.^arra

Bertrandus,

,,

81

VIT\ PBIMA
conforraatis in

S.

LUDOVICI BERTRaXDI
crucis

C.

A v

v>*-

virum soluisse in Bertrandus, hunc sanctum

orationibus
sui.s,

formam

brschiifl,non

brevi fcempore

a terra elevatum

enim est die i Januarii q Recte: natus proinde anno 1544, die 26 anno 1626, ac Augusti numeravit annos aetatis suae octodeac menses septem cum octavo inchoato a Kalendis Augusti ejusdem anni 15
1 1

persistere, multisque a

Deo revelationibus do-

natiKM

fu

r Avignonus ex Roca narrat, patrem Fitio suo scriptis litteris suadere conatum, ut a

AXXOTATA.
/v hisce omnibus consule Commentarium Relatione prievium 2, u MMfom **
a

cceptis resiliret,
citat,
s

hujusque responsorias re>

quas in auctiori Vita legere licebit. Lege xxvn Augusti secundum dicta in
setatis suce

Commentario prxvio num .28.

vigesimo secundo , octo inchoato. Vide observacirciter mensibus tionem nostram in Commentario praevio
t

mum,

Sancti maconfirmata leges, observatumque, Joanna Angela nominatur, a& trem, quse hic appeUari. Adde doaliis .loiiiinani Annr.ni qua ille natus est, nunc in venerain
,

Auditorum

Rotse

ad Qregorium

XV Papam

Anno

num.

20.

dicta in tione haberi, qua de re vide Commentario preevio num. 75.

i,

eodem

u Vide de hoc Ordinis S. Dominici conveniu plura in auctiori Vita lib. i, cap.3,

num.
x
lege

31.

yernacule Bertran.
ifait

Mirabilem de pcenis purgatorii visionem

,.

nen sium

Martinus ultimus ex Barcinocomitum stirpe Aragonuv rex, cui

hic

sinelegitimo herede defuncto Ferdinandus senCastellse rex ex deputatorum judicum

i;

tentunn,,,

\\-is*!ifrci.i's/ni'.
lib.

ricMarianam

um Eispanicarum
j

n te)

pneditos
,

'putatos

20, cap. 2, ubi recensentur ex

apud venerabilem Bedam lib. 5 Historiae Ecctesiastica? gentis Anglorum cap. 13. y Apud taudatum Bedam loco citato etiam exstat mentio de campo florigero, viso laetabundis animabus pleno. z Nempe, quod illius gratia ejusve obsequii g
occasione Deum offendisset. aa Ebusus, nunc Ivica dicta, Hispaniae Tarraconensis insida est in mari Balearico, inter Majoricam ad ortum et oram regni Valen,

Valentinis tre
insignii

v"inc

ntius Ferrerius, eujus erat

torum;<
,i

opinio sanctitatis, ex Ordine PraedicaCarthu6iano ejus frater Bonifacius

;

Perrerius

el

Petru

Bertrandus.

tini

ad Occasum

sita.

Seu
in

oitrato, Tta

jadverem illum bellicum,

sequiori-

quem,

generis

humani perniciem

bus seculis primo ignoraverunt, liceat appellare.

'

confectum, veteres salubrius

CAPUT

II.

e
%

Sanctum

scilicet,

Cartusianorum

insti-

tutorem indicat, cujus gesta die

sis,
i

hujus men-

Novitiis semel atque iterum prcefectus, eos

rit

quocolitur, illustravimus.
,

Hujus nominis X qua dere vide Commentarium de S. Brunone 4G ad mox

citatum diem,

optime regit

succur-

mortuo

amico suo

ingra-

g Cartusianorum Portoc Ceeli monasterium Avignonus in 'ita auctiori subjungenda quatuor leucis llispanicis a civitate Valentia distarc, scribit, additque, S. Ludovici patrem
I

vescente

peste,

ad conventum
:

Albaidce
ibidem.
Perspecta hujus

mittitur

gesta

ejus

ejusdem monasterii res multis annis curasse, et collala ab eo in illud beneficia aliquot

memorat.
(;

sancti Relig-iosi insig-ni vir-

CAP>1V

hPrima
est 8.

scilicet,
dt

nam ex secunda
/><

natus

Ludovicusj

mia

vero, susceptaque,

si

qua fnrril, ex hac prole, nihit quidquam

i

ipsum anno mdxlix a magistrum tironibus in lioc conventu praefecerunt; quod quidem officium in Religiosis fatute
,

patres nostri

NovitiUpnfectut
>

eos

pr.rtcrcn rcperi.

miliis mag-ni ponderis est, at

8.

maxime

in no-

Atias

qa.v post

secundis nuptiis natse

in

Ludovicum ex hisce sunt, proles Avignonus

cap.
i ,

stra, in

qua

mag-istri est hos curare,

donec ad

presbyteratum fuerint promoti. Hoc autem muetiam sex

functus
nere religuose sancteque, non solum hac, verum aliis vicibus , quibus illud gessit
est,

Vita auctiori

lib. i,

num.

5 et 6

enumerat, earumque notitiam tradit. ii Ar/t/HOiius lib. i, cap. i ait, hos a Sancti patrc,ci'i Filii discessus ex scripta , quam
ibidem
/'/'isse.
1
l

novellos illos rigide aspereque edu-

cans, ne novae insolitaBque eis postea appare-

recitat,

epistola

innotuerat, missos

rent Ordinis observantiae

sunt

et

si

quae certe graves septem mensium jejunium pcena

,

itnt

Avignonus istam locorum distantiam soseptem leucarum facit. Uter rectius?

dictu facilis

sit,

non minus tamen

illud

quam

est in Castclla
ii
-l

Ocana) Hispaniae oppidum Nova. icobus LVitmu scrihitur ab Echardo tom. & Bibliothecte pag L78, ubi hujus insignis cin.c /larcul/bus irfidelibus Tripoli in Africa

in Ooani.i (incolis

septem mensibus, observandum estj idemque dico de ceteris sui afflictionibus in Ordine prsescriptis quae tacitae limse ad instar corpora nostra sensim destruunt.
,

tis locis

21 Consueveratsaepissimese flag-ellare in cer- insemetipmm hunc in finem a se selectis ; nocturnis pT"nu'id faciebat in

nati,

elogium
est.

datiur,

temporibus
S.

o Genitor

nimirum

uno

e nostrae eccle-

Ludovici, de quo

sise

sacellis obscuriori;

sermo

nonnumquam
,

in sa-

cristia
;

minori

p De eo cum laudejam memini supra sed illum ut Beatum legitime coli nondum com,

dedicata Deiparaa titulo Mi-

serioordise iu claustro

conventus

aiebat hanc ad

rem

esse

peri.

quem locum accommodatissimum

magnoque

quia terrorem incutiens et tenebricosus erat

DIE DECIMA OCTo

accedendus. Eo quadam nocte g. n0 que animo reperit ibidem carum amicum suum ccedeus v Rapbaeleni Castelle, bumi extensum a<

313

enim n

mimovtuum

qui sui tlagellandi

,,u om admodu m v v ^ctoimumest.Ubenterpieque m Etel mno pieque ,so rdme P re, Lta pleuum

in

promptu

es_

j.
-

fc

gratia ante

pericu

et

quemque deinde duo ingressi iusum iutraverat, dfflmones, qui eum fuste male mulctafaerant S. Antouium. Flagellabat se verant, ut olim
prseterea bic Pater noster terribiliter in domo tyrocinii, adeo ut ipsius cellae parietes tinge-

tuuore illum injrivdi, aut ex pud< bus votis proliten.V

S. ^ugustmisententiam,dumin oxxxvu ad populum BonjBait,
I

i-

meliores,
rant,

quam

q
,

nec pejores. ((U:mi qn

:

qui inter csedendum ex ejusrentur sanguine, carne spargebatur; nonnumquam etiam dem cruore pavimentum b videtirones conspersum
ruut-

quorum unus cum

male vixerunl <l facile tollebat tiabitum tiis, exutosque multo oum rigon ebat domum, qui non reote Lncedi u
I

diceret,
:

velle se

id

tur qos efficaciter ad

reposuit ille Priori indicare,

Per amorem Dei

e1

contempla-

me. Sed emendatio ea erat tace fili; emendabo tavv., - , (sicutipsemetcuidamfamiliariamicosuo, mul1* wr-+/"\ inniAQDTi + l---w\---i-\itum religioso, secreto indicavit) ut imposterum flaffellaturus linteo se cingeret, ut boc defluum imbiberet, ne is in solum e scapulis sanguinem
____. __.
_-_
.

/-*_

11

--.

tionem : at oon, ut quidam alii magistri, qui devotionem tantopere inculcant, ut exiguam -- n>wav|>vi\ uiwuivaui) ui m.: u.uii rationem studii litterarii uabeanl quaf ....
-

1 .

rales litterae

sanotitati

.epugnarent, au1 igno-

rantia augerel devotionem,

posset decidere.
rigidissime re-

22 Ut

autem

tlagellis

multum utebatur

in se

gitac paternt
fovet :

ipsum,

ita et in novitios,

pur*atorio. Illo

ne luere deberent in capitulum feriis sextis media

erat faciem extremi judi-

Emovero assidue uos monebat, m litteria mabqw ''""studeremus, dicens, suum nou esse alterum ""' excogitarr religiosumOrdinemj ""VSH?,
i

'

se, ut

Uommicano omnea

oleric

en1

do

,,/, rt r

babente, videre B nocte

cii,

qua expertus erat, quod in eo dootiores passim essenl etinni religiosioros, et mag. Dei
cti;

onvenk,

tanto

cum

rigore castigabat arguebatque

timentes, oellseque ac

non observatum silentium, somnum paululum productiorem, errorem in choro, aliosve ejusmodi minimos defectus in officiis nostris obeundis occurrentes sed, expleto capitulo, ipsemet
:

solitudinie amantiores, atque in omni oegotio cautiores. Proinde etiam multniu favebat felioia ingenii aovitiis, et,

quamquaiu adolescentes, venerabatur

merito, illos scilicet, qui vere dooti
alios, qui se tales sestimant

oeo im
unt,

non

in

suam cellam regTessus

sese aspere verbera-

bat. Contra vero,

omnium novitiorum suorum

Bunt, Contra j nec vero plurimum gaudebat, fratres Converao in sancta simplioitate eduoari, et observari con-

necessitatibus et infirmorum valetudini optime prospiciebat; quamdiu enim vixit, nobili se ge-

stitutionem, qu8B vetat, ulliun eiB Librum ooncedi. Soluerat dicere

nerosoque animo exbibuit, utque procul omni

Coronam Marianam
|)..niiiiii-ain
a<l

re

dubio non oportet arcum semper esse tensum,

sed

petitamque Orationcm

pulcherri-

nonnumquam

remitti,

cte ordinata Religiosa instituta solent

ne rumpatur; ita reiuterdum

mum

ipsis et

utilissimum

eoruin BalutO-S

librum

esse.
lerli
,

permittere, ut fratres

quopiam bonesto oblecta-

20 Ipsc poiTO tanliiin il.-livlal.atur

sVnifiorum

mento religiose se recreent. Proinde ejusmodi

temporibus consueverat novitiis suis plurimum blandiri, servatis in bas occasiones et in commune repositis omnibus donis, qua_ ab eorum parentibus frequenter accipiebat. Et quia mater
illius ei

ut usqueadpostrcmam infirmitatein niiuiqu LZD visus fucrit sine libro in inann atque Ogo qui.

oauiaSotoio'"'""* " ,iuiohm

dem

existimo, nulluin esse

ttao

Q0 tra pro
Libi

vincia Aragouia' Eteligiosum, qui piurea

bene volebat, optimeque erga novitios jubebat haec interdum opiparas merendas parari, et ad eos bilariter ac benevole
affecta erat,

a capite ad oalcem perlegerit. \ eruw fcamen est, lecta ab eo (cum es e1 infirmflB memo

minus,

quam

optasset, ipsi profilisse, ac pro

C
divino limore

mitti.

pterea minus doctum audivisse, quam al mi-lm ...|ii.- meminera qui minus lcgn-ant
,

23 Ipse nibilominus, etiaminterrecreandum,

mire

afficitur

mentem ad Deum elevatam habebat

aliquando se cum duxlt et cellam suam
est
:

cumque

Usque adeo denique erat amans Btudiorum, Ut, cum secundo pr_ees8e1 Dovitiis, a PatreQenerali

aliis recrearet, subito se sub-

obtinuerittransmitli adcelebrem
ei

Sall]
,

quod advertens P. memori_e eum secutus est, veritus, ne quid mali accidisset et plangentem inveniens, cauj

gemebundus F. Thomas Arenas

ingressus
bonae

ticensem/^S. Stepbani conventum,

verat, tantos fcamque exii
stros.

quo noodiiBBe magi'

Sed PaterMiconconatusei

ip

111

:i1,

ll,,(

Ego non causam habeo, quain quod alteram plangendi sam

rogavit, bocque responsum tulit
:

nesciam, an salvandus sim

illius

nec ne. Hae erant

revocare proposito, asserens, eum non e ad doDeo ad Religiosum Ordinem vocatum U utvirtute boni cendaslitteras.sed BUaden t Q6C plis et salutaribus monitis aliis
l

cogitationes et cur_e, bic clafus ipsius

:

ac animo semper infixus, dum se recrearet etiam propterea non solum ea unica vice, sed s_epe postea ita fecit. Cuidam quoque amico

studentium litterifl, debere esae novitiorum. Nibilominus volmt ad de sed natum pergere locum, et in Ca fcellam Q pro
magiafcrnin
fci

fectus est.

suo secreto narravit, se noctu seepe expergefactum, ac mox Dei ejusquedivin_e pr_esenti_e recordatum, totisossibus tremere ccepisse, sibique tunc coutigisse, quod capite iv libri Job legitur c. Frequenter etiam versabat in ore istud Salomonis Proverbiorum cap. xxvni Beatus bo:

qul Villa 27 Advcntanti autern in locum , diofcum eiaquodam EBcusade Baro^ 70catnr
I. patre magute pietatis est, non Deus vocavcrat, adquam illum

-'-"^

'^ZlnZ
h

prcrfDi

"

mo, qui semper est pavidus.

2-i

Pa <-iU dimittt
fta.

ex Ordine

w-onttantet

reddendis vestiErat admodum mentis tironibus; ea ante professionem repetentibus, ut redirent ad s_eculum, solitus tum etiam a nobis petere, an vellemus et nos abire; vestes
facilis in

1'norc m itaque reversus ab ejus fcemporifl ftxit; a quo ster novitiorum denuo confltitntufl eflt, mfli quanamotus officio numquam deinde upepermittentibu, doipsemetquieti
ces,it; rioribus, ei sponte sua

mqneopufl ret adconventumsuum, ibidi injungendum superioribus

(
;

Bibia

quamquam Patrcs

VITV PEIMA
;;i
1

8.

LUDOVICI BEBTRANDI
recis

C.

A V
T18TI0.

J.

A^

gun, in

commune bonum ad eamdem curam

quam

Hinc facturn est, ut ille ex ejusdem nuraero juvenes instituerit, et

w ,.,,ini..

raagrao
tiro-

relitam litteris, multi jam quorum licet ffione, excellentes; aUqui mirabUiter bierfnt,floren1 temen etiam etprovinciis nostri uroiinv;il conventibue

ciniornulti prodierint,

Pauquia certo Sanctus in diebus post etiam obiit mag-nus iste hujus Thomas de Villanova tatis archiepiscopus oivit Augaistini o, quorum mortem subex Ordine S. secuta est ing-ens annonae penuria, quse tenuit
usque in annum mdlvii, cujus verno tempore etiam pestis, ex q ua in hac civitate accessit brcvi mortuus est P. F. Clemens Benet, qui, dum tunc de totius vita3 suae peccatis apud no-

conventu superest.

n is. atque

ipso

lancti

dampiu
n
minici

paterOrdinifl

quiViri sepulturae die raba, intei 8. Francisci i

j||Mi

m agnoi
in

n patri

(laudem pro tuUt,comparaviteum VoJordano k, proximo b.

B.

strum patrem Bertrandum confiteretur, polliex altero illo muncitus fuit, fore ut nova de se
do eidem nunciaret. 31 Proindc apparuit ei eadem nocte, nunpro quibusdam se in purgatorio detineri
i,

eneralaturosuccessori,quisuisipse

manibussacrumnabitummaximojuvenumnumero
quos egregu
instruit.

San oproc
l0r *o

concessit.
[nter
alios
i

os

habuil duos

novit.os

m
.

,.

di-

suis defectibus,
liter,

quamquam

levibus, et specia-

u. rante >epurg

a.

cendoOfflc

m0

;~

rebus scrupulosissj imilibu cuidam novitio, noraine F.

SfSaW^^ S
r
''
.

"T
.

Zc

Wu-c-^vco ait: -eris,

>

quia contra constitutiones nostras induruerai usus j petiitque, pcuuque, sio Bio lineo pauco tempore fuerat Priori, hicque fratribus preut id significaret ro sc indiceret. Itaque pater Bertrandus, ccs
P

Uberatur

N
,

.;.

cerunt
,

1, ,,,, exuturos. Itaquecontipostea ,,, pe5>refl factia Beligione tius, aunc vir, post Qufdam
fcirocinii
,

rem

aliis celans,

Pnori mdicavit; isque fratn-

bus corumque precibus animam F Glementis in capitulo commcndavit. Quo facto Post sex
octove dies
inscia,

patrem F. Ludovicum, insitemporis loci magistrum, acceden llll( sibi factam aiebat, m revelationem, quam tibi reveenarravit. Bespondit is Jam nunc
;|I

qumdam

persona simplex,

horum

, |IM
.

,i,.

mentcm suam apud patrem Bertrandum

sacra confessione eluens, asseruit, praecedenti nocte visam sibi esse aperiri terram, ex eaque

exues. [atione fiunt? Agedura, etiamhabitum |.. lllrl effluxerant, cum ad saeculum redi es
ffressufl est,

prodcuntem animam
stellae

fratris

Clementis, instar
ferri

fulgidam,

et

per aera ascendentem

vitam anaohoreticam professurus,

neoeam

professus est.

Non probabat

ille

hu-

jusmodi revelationee in lis, qui Dei servitium nuper amplexi fuerant; imo contra dioebat,
oportere eos prius diligenter exeroeri in vita activa, domando Buum corpus, ac multoetiam

ad ca?lum. 32 Ingravescente deinde etiam mag-is peste, Ad conventum Albaidxmitsut illius temporis Prior, pater frater Michael a S.
Dominico, ex mandato patris magistri, fratris Petri Salmanticensis, tunc horum reg-norum vicarii generalis, multos fratres ad varios conventus trnnsmisit in qua partitione patri Bertrando obtigit conventus S. Annm de Albaida p. Hic ille cum sodali suo tanto cum fervore
j

magis suam voluntatem,

11IMI

ct

diu noctuque cho-

frequentando ;
volare;

tionis

quam velle alis oontemplamaxime quod per istam scmiierint Sanoti,

fcam ordinarie tran

i

itaque dooeant

divini verbi

prasdicationi

incubuit,

magnam

: doctores, ao nominatim S. Greg-orius in Moralibus in hfflo Jobi verba Ingredieris in

:

interim egcstatcm, aliaque incommoda ferens, ac Deum in omnibus assidue laudans, ut tunc

abundantia sepulchrum. Alias seoreto ad Fise vocavit quatuor novitios, quibus ait parate vos unus e vobis hoc anno lioli mei,

impletum

sit

quod

S.

Vincentius illac olim

transiens prsedixerat, fore ut eo in loco

Deus

morietur; oontigitque, ut unus

fra

eorumdem

in-

aliquando majrnopere laudaretur ; quamvis id temporis S. Annas conventum nostri nondum

incolerent.

tres

menses

obierit, tribus aliis

aliquot

Primum sermonem suum habuit

in

C
puan(a
fueru
ejus apuii

annos superstitibus. "i Eo tempore tanta erat

bimatio,
ut,

Palombara q cum magna animi suavitate, quod

illius

apud Patres

is

locus natalis esset patris Miconis sibi

aman- F
pmdicationi,

dum

pater magister Natalis,

studia,

tissimi.

twt qui fcuno

Bua perfloiebat

nunc

rector

33

Praedicaturus in

Mitimatio.
i

inTorrente / est, interrogaret benedictum pafcrem majristrum F. Joannem Miconem, an expedirct sihi Dominicanum, an presbyterum saa-

sacristiam
tis

Deum

Albaida, ingressus in precabatur, indeque prodeun-

expiandis per
cotifessionem

facies splendere visa fuit. Certe credo eg*o,

oularem
//

fieri,

eoque respondente

Bonum

est

quod multis piis personis visum fuit; splenduisse scilicet vultum illius; eumque splendo-

animis,

viro,

cum

portaverit jugum

scentia sua

instaret,

Dominiab adoleut mentem suam

rem cidem

obtigisse ex devotione ac frequenti

:

clarius exponeretj pater I\Iicon reposuerit:

qua soluerat totus igaaescere huic autem igni proprium est splendere. Cum quioratione, in
frater, Joannes Porez nomine, in conventu Annse *vellet peccata sua apud ipsum expiare, dum parabat se, audivit magnum planctum et singultum alterius patris, fratris Alphonsi Hodi, eidem tunc confitentis ; qui deinde recedens cum obortis lacrymis dixit ei O mi frater Joannes, unus carbo accendit alterum! Consueverat etiam idem frater Joannes dicere, se inter confitendum ipsi, vel ex unico illius verbo soluisse se sentire vehementer ad lacryS.
:

me

nihil aliud audies; sed

consule vestrum fra-

dam

trem Ludovicum, qui,

7idebis: qua
ratione

licet

adhuc juvenis

sit,

Valentaaa erit alter S. Vinoentius, idque tu ipse

geminum simul

protulit
alte-

vatioinium

unum
S.

soilicet, F.

Ludovicum
,

rum fnturum

Viiiccntium; altcrum

supra

diotum magistrum Natalem victurum, donec Lpsum talcm videret. Qua3 dicto an vere impleta fuerint, neo ne, oonstabit ex hujus HistoriaV.

progressu.

Mots Miconis,
S.

80

Anno mdlv n,

ultimo Sabbato

mensis

mas

Thom*

dc
et

Augaisti supra diotus patei Mioon

cum magno
:

VUIanova,

peste correpti

Clementis Be-

virtutum odore et opinione sanctitatis in hoc convcntn ad mcliarcm vitam migravit qui
paulo antequam oxspiraret, fratres

et contritionem excitari. 34 Habitabat tunc Belg-idse duobus circiter

piisqueconsilit

milliaribus a S.

Anna Hieronymus

Abella, nunc

suggercndistn-

unus

Mt,

multum dolentes intuitus, Consolamini vos, inquit, Patres

e mag-istratu hujus civitatis Valentia?, qui mag-ni faciebat patrem Bertrandum, quod eum

cumbit

orationi

magnopere deditum cerneret propter:

ea

DIE DECIMA OCTOBRIS

815
in hoc Patre observavit, qu*e ea tunc multa retuht. Solebat hic vir uobilis dipostea saepius

numquam sibi, dum cere, P. essent, nisi de Deorebusque spirituasolisimul esse; cumque saspius ad eum libus locutum quapiam ad conscientiam pertinente adiret de re cousulendi grratia, soluisse accipere ab eo reLudovicum
muros \etotos sangmineis gmttis respersoa r0 cella? illius
interrog-asset
;

virnobilis ob quamdam festivitatent m. s n*e rediens iu medio itinoro Patrem obvinm buit, Belg-idam eunt, m
,

I h!!'

V.J. \ n

tllTlQ

ad

domum

qui

ait

vestram per

,,

solaturus.

Quareambo

m \V

Fr-u

sponsum, priusquam

ipseque post piam exhortatiouom illum ejuna conjug-em, ac sororem, supra diotam dominam Isabellam, duasque oonsobrinas,
i

iT><xi^JnZ

ut alia
r

soluerat, sanotissimo Saoramento luto prandio,

fuisse

eurademque crebro ad quemdam collem,

\bsola-

conventui adjacentem perg-ere, ibidemque oraIbat pedes per hanc viciniam re consuevisse. prsedicaturus et post habitam concionem as-

Deo gratiaa egit, dimissiflque rauhs domestiois, tpsi ejusdemque oonjugi

xit
:

di-

Quid

bJ
J

Deo placeret
el

di

[nnu
alio vcrso, coe8.

qui vos ligat

Moxque sermone
ad

piri/ur o
','.",',!,'..

/"'<>

sumpta pera mendicabat pro conventu. 35 Circa hoc tempus invisit ipsum quidam
eremita, qui incedebat discalceatus, solatuuica

pitde divinoamore Loqui,

anns

oon

tum

rovorsus

ost.
)'" r.;nain

-'i^er

88 'Triduo post, dio Mercurii \ospori, istam

Saerifieium

semperque Breviarium aut Coronam Marianam in manu gestans, et erat pro Sancto habitus, quod jam multis annis pcenitentiam
tectus
,

bonam dominam

acris febris oorripuil

mortta,
ii

ci

/i-

neris eadcra ad infelioem partum pervenitpo- Mbn UOfil stridie post sumptum oibuin tam subito exsniravit, ut vix potuorit

tfanm
!

ino/ur

e"isset in

quadam

spelunca, triginta circiter

si-

milliaribus ab isto monasterio dissita. Hic

noinon .losn pmforro. Subsecuta die Dominica adfuii pater fratei [|Udo

mul ac hunc benedictum Patrem couspexit ad

osculandos illius pedes procidit altaque voce B dixit Tu es angelus, frater Bertrande, tu es
:

eodom oubioulo, inquo positum erat cadaver, post elevatos uou parvotempore in caelum oculos, eosdem dimittenSj h(BQ ait
vicus, et in

angelus
tibi

qualem sedem, qualem gloriam Dominus paravit! Mansit autem cum ipso
!

Haee defuncta

fttit

una

e purioribufl

magisque

tribus diebus de divinis rebus tractans,

con-

fessusque apiid

ipsum

est, et

sacra Eucharistia

simplicibus animabus, quibusoum, dum vi\i, umquam conversatus fui quinquo tuinon d bus in pur^-ato:;.) drtinHntur. \l. lutis o\so:
,

quotidie refectus. Narravit praeterea supra lau-

quiis,

oorporeqne inecolesia
nobili prffidixit,,

s.

annffi sepulto,
fllios,
tl

datus vir nobilis, dum interdum cum uno pedissequo solus in ecclesia esset , hunc benedictum

eidem viro
parvulos,

BUOS

Patrem, Sacris operantem, quarta circiter horaj parte stetisse ante sacram commuuionem cum

presbytoros Jesuitas futuros. a.tque ita evenit post aliquot clapsos annos eorum tres isti Religaoni nomen dodoro quartuin
:

Sacramento in manu, multas intenm sparg*entem lacryinas, quae totidem marg^areta? videbantur faciem vero illius instar crystalli claram apparuisse, et circum sanctissimum Sacrameutum atque a capite Patris velut circulum
;

qui nuncconjugatusest, prsdixit, remansuruxD

insaeculo.

39 Antequam pater frater Ludovlous pica> in quo QOD Dlfll rius esset hujus convontus
,

,i//

Ulo cretcit
fier-

conventus

lucidissimi splendoris.
mirefulgei:
parlurtenti
suis precibus

36

Quodam

die eidem viro nobili Belg-idam

:

redeunti ait pedissequus ejus

Domine,

vidisti-

quatuor vel quinque fratres babitabant, vii edpo tquemeju dem habebant, unde vi\nvni reg-imen suscepit, accrevit uumerus, fratrum, et tamen omnibus abunde provi, um luit. Advo:

mosynis

ne splendorem, qui circumdabat caput patris

fratris

tuccui ra

Ludovici,

dum

plangeret, in

manu

ha-

beus sanctissimum Sacramentum? Testatus etiam idem est, sororem suam, dominam Isabel-

intordum bene onustfl frumeuto ei mittebantur ill eleemo nam, quod ante raro fiebat; Inarcula autem oblationum, in qua olim \i\ quidquam Invenie hcbantur
ipsi

plaustra, aliaque

lam de Beluis, parturientem, circumstautibus obstetricibus, post aliquot horas omnibus viriq bus defecisse. Quam ob rem dictusvir nobilis, earum inductus precibus, unum e suis famulis mula vectum ad Servum Dei festinanter misit,
obsecrans, ut sine

batur, ccepit bona

paritor fiebat,
ut,

pecunim summa
ln

reperiri. td

quocumque

locoille prserat,

quamvis nec Lmportunue uec m

filiis

in petendo, nec singulari uteretur diligentia

in spiritnalibus sibi suisve fratribua proalii.s;

mora

accurreret. Is

autem

curandis

nec soleret blandiri

iino

homo

cum

advenisse,

neminem

videre

aut alloqui

exi^uffi urbanitatis esse rideretur;

benedr

solum dixit, ut oratorium sibi aperiri juberet; quod ingressus coram Crucifixo in g-enua procubuit, et Matutinum Nativolens,
viro nobili

Deus, omniumoleomosynaruiii apremUB distrfbutor, fidelium corda moveret, ut ei abunde

larg-irentur.

vitatisDomini nostri recitavit; ac deinde etiam

diu in oratione perstitit. Interea vir
ille

nobilis

Pedissequus, cujns paulo Bupramemini- m mus, jamannorum fcriginta, aomine Melohior

4,0

rMieni lumtne
A/iiijt

hono-

per

rimam Januae illum observabat, advertens:

Mag-nes
servitio
set,

in

Proce 80

te

oum
a

que absolvisse, eam aperuit

Istae obstetrices

at ille sic infit

:

supra

laudati viri nobilis dimi

parum

gnarse sunt

vellent,

il-

biennio famulatum patribus esse in conS.

<*

lam praeraature parere. Pariet tamen ante raediam noctem puellam incolumem victuram cum matre sua. nronobiU w37 Laudato viro nobili etiam praedixit quipf anum quodpiam, non exig-ui ejusdem animse momenti, a "i uxoris quod vig-inti post annis ei contigit.Alias post sumptam in ecclesia S. Annse divinam Eucharistiam idem vir nobilis accessit ad cellam ejus, qui apprehensum amplexatus, Frater, inquit para te statuit enim Deus tollere tibi, quod in hac vita prae ceteris amas. Triduo post iste
;

Anna?, eoque interim fcempore, dum Ificanti frequenter mpatri fratri Ludo

ventu

serviret, creberrime

vidifl e,

quando
t<

ancl
"'

mum
mum

Sacramcntum

in

mi
<

batj

scendentem supcr eum cumaliquol gyrifl lucidiflflimia

mam oubem
inter
anctisei"''

Sacramentum
,t.

et

caput

tantus prodibat Bplendor, acsi

duo lumii
agefuisse,

Anirmavit pwBterea,

velletdequopiamsuoneg-otioruf,,
1

rcabonoPatremanuhumanissiraeappreheusum
1

Octobris

Tomus

V.

316
A. V. J- A*TUTIO.
dticel

VITA PRIMA

S.

LUDOVICI BEBTEANDI

C.

quaestionibus fuisse, et in cunctis

satisfactum csse.
,,

suisab eo sibi

torem

procura ""'' ffl

,;[,,,

confidcre

ejusdem collegerat s;, ,, nI aterBertoandue

1

.*. procurator campana conventus, ^tera. pecuniam, ut;fieret

l

campanam in novam davit ut pecuniam, quam Hinc multum contnBemverat, ad Bedeferret. veritus, ut camatatueest pauper procurator, cumquepromde stopan solvendas par esset : etiam intra iaohabundusincorde suo, atque
tamen, ut huraano

ea alium

in

tunc loc, vicarms, rnanfinem indig-eret, procuraton

in Legionensi reeunclum erat Salmanticam, gno sitam. geographica regni h In Blaeviana charta Nov&, istius nominis vicus visitur CastellcB Hispanicis a civi39 communibus mitliaribus
.

tate Valentia dissitus.

Roca inVita Hispanica scribit, huncfuisse de cujus cum S.LudoB. Nicolaum Factorem,
i

amicitia inferius plura vico Bertrando sancta

legentur.

k Hujus

beati,

Ordinis pr cvdicatorum

se-

modo

intelliffi

aequiretJmurmurareth^verba^Obenedictus ,,,,, trn -ibilishichomoest!,Pater

inquit Eja, ag-e, pater, Beptrandus subito ei Deus, quam eumjan] dixeris,obenedictussit
:

cundi Magistri Generalis, Acta in Opere noFebruarii. stro illustrata habes ad diem 13 Lexico geographico huin suo 1 Martiniere jus nominis locum, excellenti vino celebrem, unomilliari Valentia dissitum memorat.

inrcndium gno crucis

compescil.

i-

terribilis

tradens

mihi hichomoestl bcne facies nunc cetens rebus Deus illam pecuniam, ut
in

Threnorumcap.
;

3, f.

27.

provideat.

42
(

Ortum aliquando

quodam monte

in-

in editione Panormiqua utor, legitur Anno mdli, manifetana, vitio. Rationes sto, verisimillime typothettv,

n Ita correxi

nam

strag-ediB , .,,,, ma gmacum rerum omnium Quod ubi vrineas Fratrum. a i,,( U r irersus conventu egressus Servo Dei nunoiatum est,
l

accipe.
tii

Primo Avignonus, hoc ipsum Vincen-

;i ,

i,
i

risaque per conspicilium

magnaista flam-

Justiniani Antistii caput laudans, signat annum mdlv, eumdemque habent Roca in Vita Hispanica, et Echardus in Bibliotheca in

appropinquabat, ma, M i],r pniidictis vineis jam signo Crucis extemeam formato illuc versus ubi cxtinxit, quamvis eo jam pertigisset,
plo

elogioMiconis. Secundo emortualem ejusdem Miconis diem, quem Antistius ultimum Sabbatum mensis Augusti fuisse, addidit, iidem

magna

eral

Ligniaridi strues.Qui vero postea

mox

repererunt, iverunt tantum prodigium visuri,

dem mensis dixerunt

1555 vere

laudati scriptores diem ultimam ejus: hsec autem dies anno

;

ineendioterminumvelutductoflnepr83Stitutum ibidem aliquod fuisse, tamque directum, velut

Feria

signum positum

fuisset, ultra

quodnon

poterat

istud procedere r.

Sabbatum erat anno vero 1551 secunda. Tertio adjecit Antistius S. Thomam a Villanova, archiepiscopum Valentinum, paucis diebus post obiisse, quem anno 1555, die 8 Septembris mortuum esse, constat

ANNOTATA.
Avignonus signant annum 1551, 21 Septembris. Adi Commeniarium prxviumnum. 80 et duobus seqq. Roca diemque
a
et

ex ejusdem gestis ad eumdem Septembris diem in Opere nostro illustratis. Mitto

o

plura.

Vide Annotata ad lit.pr cvcedentem.

,

p Albaidae, quas regni Vdtentini vicus est,

in b Consonant Auditores Rotce Romanee Papam ad Gregorium sua Relatione Ms.

XV

flag-ellis caedeB. Ludovicus adeo hisverbis corpus suuin, ut non solum ejus disciplina, bat sedetiam parietes conspersi sanguine videren.

tur.

c Ilaud dubie indicat ea verba Elipluv In horrore visionis nooturnse, quando solet sopor
i
>

oooupare homines, pavor tenuitme, ettremor, et omnia ossa mea perterrita sunt etcum spi:

ritus,

me

prsesente, transiret, inhorruerunt pili

Stetit

oarnis mesa

quidam, cujus non ag-nosce-

bam vultum, ixnago ooramoculis meis, et voccm quasi aurse lenis audivi. Numquid homo
Dei comparationc justilicabitur aut Factore suopurior eril virP Ecce, qui serviunt ei, non
,

conventus marchionatus titulo insignitus S. Annce initia et progressus legi possunt apud Diagum in Historia provincicV AragonicV Preedicatorum lib. 2, cap. 101, ex quo suffecerit hic annotasse, eumdem tempore, de quo scribimus, nondum Prioratus dignitate gavisum fuisse sed solum Vicariatus, quod non posset duodecim Religiosos alere, q Roca habet Palomar quo modo legendum puto, eo quod locus, de quo hic agitur, mox dicatur natalis fuissepatri Miconi; hic autem in Palomar natus sit, teste Echardo tom. 2 BibtiotheccV pag.lh^, ubihicaddit, Palomar oppidulum esse vallis Albaidae quod reliquee
;

narrationi Antistii apprime convenit. r Libet hcvc ex Ms. Relatione auditorum

sunt stabilos, et

in angelis suis reperit pravitahi,

RoLv confirmare. Sichabcntsub

:

tituloY cistum

tem
teas,

domos luquiterrenum habent fundamentum, conquanto magis

qui habitant

Bumentur velut a tinea etc. d Habet istaS. Augustinusin editione Operwnillius per Bencdictinos Congregationis S. Mauri in Epistola ISad clerum populum</hc Hipponcnscm.
e Communiter v vviitcnifiinoi

incendium restinctum Cum in regni Valentini pagx) villae de Albayda pastores, quo uberius in sequeuti anno herba proveniret, ig-nem stipulis de more injecissent, accidit, ut, flante validius vento, proxima quaeque primum flam-

ma

corriperet, dein latissime evag-ata, horribili

Virginis Mariee nuncupatam,

iuu iiuoiuiuiu yeuu<wce sacrum Rosarium beatissimcV quod hic semel

.-.u
i

spectaculo et ing-enti mortalium terrore, toto muiiie &cev uei ; jumque uu viueaiu monasterii, monte saeviret; jamque ad vineam iiiuua&icui,
cui Bertrandus praeerat,

incendium properabat,

annotasse suffScerit f Salmantica, vernacule Salamanca, nota est Eispanm in regno Legionensi civitas, insigniveterique dacelebris.

Dei Servus certior factus in aperta, fratribus suis comitatus egreditur, flammaque conspecta, elevatis in caelum oculis, sanctae Cruc is sig-num, velut titurus,

cum

benedictionem
;

ig-ni

imper-

gNimirumin CastollamNovam,
stillala

vulgo Ca-

Neuva, per quod Hispanix regnum

ecce , nulla penitus intercedente mora, flamma ignisque

dextera efformavit
et

omnis

DIFjDECIMA OCTOBRIS.
A
omuis evanuit, mutatione
gna,

tam

repentina, ut

317
li-

S.

Jacobum

si

quorum non parva copia comburi

mihi dare

vi

ccepe-

gnum

iui parte ustulata, dimidia vero rat. dimidia intaeta eernerentur, et eodem in truuexactissima quaedam linea, qua discrico ve lut

illum effloiam

inm

L,
di
;

quam non displicere Uuinl, 8ibi unum

;

et consilii gratia

minarentur, prout ipso benedietmnis tempore,

respondit,

quodadsancti^nndemincendmmd.vinaProvideutia restinxit, plus minusve jam flamma

corroserat. Probatur hoc testibus contestibus C.

juberet in
orat.

dum redirel malam rem

ut,
,

S f^SSSTZ SSStaJK E
'

dominum 11W

^"
a,;

'

V. J.Al-

TI>TU>

Z
n
detegit, et

'

miraculnm exduobus Quoxiam 4,8 dist., C.

,

Licet de testibus qui Placuit 2 q. Bertrando profecti sunt, ubi incendium cum
,

C.

45 lostero niane rediit peregrinus, postulans, ad quem illa, Vade

eadem

mu-

malam rem,
Major damion

hine, ai1
po

quia
est
:

daunon
frater

as.

me

in liertm timitt emtre libertit .

id

peromnes

rnontis partes,

jamjam vineam com-

Bertrandua, qui

consihi tibi dedit

bitur;

busturum, decurrebat, et praesentes fueruut, cum exasperata vento vis flammae, facto statim
per B. Bertrandum Crucis sigmo, extincta est. Quoil autem ha^c ignis extinctio fuerit super to

tamen Boiaa, quantum possim, aspice hominem, qui aaino imr adveut
ia

ante has

queita vere conti-it; peregrinTj

ordinem, clarum est;cum vires humanae vastum ig-nem in monte, lig-nis semiustis, debaccantem, ventomaximespirante,
tius naturae creatae

nm ex oculis evanuit. Magister Honophriufl Clemcns, eloquentiBaimua hujua

regnJ natorrf, qui ante Patrem Ludovioum oonventus S. Aiiujb vicarius fuerat, hoc faotum uarravit,

non possint uno oculorum ictu depellcre, quem tamen B. Bertrandus, divini amoris ig-ne ple-

expouens priraam Partem

S.

Thou

Hactemts Auditores Rotse stupendo miraculo, qaod in Bulla CanoB de nizationis etiam memoratur.
nus, statim extinxit.

praesente patre fratre Bertrando, dixitque, regrinum illum, cum dmraon e

scire potuisse,

adventantem asino uominem

quodam malo ad subitam mortem

situm,
adjunxitque, tam peregTinum, qu istum altcrum, fortaaais dewnone n>.

GAPUT

III.

Valentiiu mulierialtcrisiniilem errorem exemit, acper totam vallem Albaidaa perBuaaum

i

incolis,

nullum

aibi

obventurum Lnfortunium,
Variaalia
ab 00 getta,

Cetera Sancti gesta in conventu Albaidce

vitiis
:

quandiu diotua Pater eo in looo babitaret, ic lloc tempore patri Bertrando admodum
familiaris erat pater frater
lioilieque

remissus Valentiam, no:

Joaunes Alaroon, superstes in Lucente in monnslmo N.

,

denuo prceficitur
:

conci-

onatur

prodigium patrat.

Mari de corpore Christi e qui Importt precibus a rae rogatus, ut insiynior.-i ijuaid de hoc Patre rae doceret, inter alia mihi
psit

sequentia.
fui

Quo tempore

(itiij.

ego

cura patre fratre Dudovioo B trando, eidemque etiam a saoria oonfee lonibua
VI.

conversatus
fui,

nterea vinginti et duo Fratres in hoc con-

Bo oranie.
puerperaenu,-

^ ^. p^
qui sibi
in
ret,

I ventu

cognovi ilium aingularem sanotl patria

I)o-

nostro a ex peste obierunt, atque inter

frater Micha61 a S>

minici imitatorem in devotione,

cerdotio initiatus esset,
oratione, ct aliquotiea
tia scnsit

oratione, ob

D om n icO,
i

servantia, vitasque austeritate. Priu

quam

aa-

numquam

parcens, velut alterTobias,

multum

pr ifeoerat in

assiduus erat in visendis peste infectis et sepeliendis mortuis.

Cum

itaque pater Bertrandus

quasdam Bcstasium InlBinc aljquando pater Mioo ab eo

conventu S. Annae aliquando orationi vacaapparuit ei in gloria Prior mortuus, et C amplexans ait, sese eodem momento excessisse Modo ex hac vita et proficisci ad caelum b ad historiam boni Patris nostri revertamur. Quadam nocte magmo cum strepitu pulsatum

homo nonnumquam
utrum
pater,
in re
in ca?lo,

rogatus, ut sibi expliearct, qu83 reS Bt, inrii eo pertingit, ut oe oiat,

ejus

an in terra sit, reposuit bonus F Deo gratias agcret non quemlibel aac potuisse eo pertingcre, quo ipse. Pervor inter oraudum, ingensque Bpiritu oaloz
,

ad portam conventus S. Anna?, quia domina Blanca Columba, uxor nobilis viri Joannis Milano , qui nunc Albaidse comes est nequiens parere, in extremo vitae periculo versaest
,

nonnumquam redundabat
cura
oret,

in

corpu

pro
di-

quodam

die,

valdefrigida tempeatate,
aesci
ld

cercm,

me

frigere, graviter dixil

fca

Quifriget,
,

nec frigus aentlet. [dne

expertus es
?

uum-

batur. Accessit

taque

illius

benedictus Pater, imposicollo Corona sua Mariana, in ge-

eam

quam

47 Missam celebrabal

devotiaaimej

dumque dum Albaid*

Itnbtiuret,

nua procidcns oravit; moxque dicta domina

peperit.
Pouperipro-

Christumin inanu habebat aute communionem,

hcerebat notabili tempore, oportebatque, ut ab
oculis sibi tergeret
I

9Mr. dimoa

44 Mandavit aliquando procuratori conventus,

inter
trix,

andeb

il

"'" tub pere-

ut duos reg-ales
his

lotrici daret, qui

eos

9rtnihabitu
(ilaniem

l,t

pannos sordidos ad eamden

visis,

misit. Lo-

mirabatur, propterea quod eo die magnopere egeret. Currit erg-o ad conventum, Servoque Dei dixit quid est Pater
: ,

Celebrabat Miasam quotidie, fcantoqui B38toa> ut cum bat amore sanctissimi Sacramenti n i Sancto n >n po. quodam Sabbato
,
-

t,

<

sam privatam, rogaverit me, ut sacram Con> munionem sibi porrigerera ; qnamquam et ab
hac tum abstinuerit, intelligens, id Bp< non placere /'. Inter colloquendum multus
I

hoc,
dit
:

quod in pannis reperi ? Cui Vade quia indiges ; unde

;

ille

responattonita

illa

ei

necessitatem suam nulli hominum indicasset. Albaidae habebat quaedam mulierfiliolum multum sibi dilectum ; ad quam accedens peregrinus quidam ait Ego pergro ad
haesit,

cum

sermo de Deo et rebus sanctis, utprodeesetauditoribus; aodemeipflo quidem poaaum

erat

affirmare, in frequentibus cumillo haWtia

raonibus sensisse

me novum

aliquod ad servi-

endum

; :

318

VITA PIUMA
.

V.

J. a-

TISTIO.

quidam, qtu auscultabat, coUoquentibUfl nobis, Pater, juvenis exclamavit sermone pravam mihi exe dicat tu sancto tuo cnim quemdam misticogitationem ; praastolabar fustium ict ibu* hactransiturum, quem multis
:
,

endum Deo incitamentum.

& LUDOVICI BERTRANDI C. lpsum mdigita- D quffi Bertrandum m rliP Quodam >**- ea oroferens, ad hffic pater Martinus, istum

^^ ^
Tent
:

Respondit ofectum fafese ad Indias ; sed jam invero virum istum dide reversum esse. Tum me in hoc, ubi modo sumus, Foveris,

aliquid similesibi rebus bene loqui, respondit, etiam antea evenisse.

cx lcttimonii*
,,.

momento audien* quffi m .,,i hoc ipso subjicementem mutavi. Dumque ego quid sit de Deo piisque ModO vides, Pater,
rebus collo-

xisse eo rem fieri. Nimirum loco vidisse miram ab Agres rediret, viso ipse a S. Maria de dum servante, procubuisse iu pastore, gregem suum ad cselum oculis, aliquan-

,,,. rr
t

pcrpetuum de

piis

in erat huic Patri quffidam omnes mire rapiebat certa suavitas, qua3 suo

quium
eo

omni sermone
:

genua/elevatisque ipsum processisse, tulum precatum, recta ad nonnihil collocutum, reversum Alcum eoque petii, quid frater baidam. Tunc eg-o ab eodem qui respondit Revelavit mihi sedixisset
iste
:

autem

utebatur rigore in semet ipsum

quod jam bienmum fuissem confestricnniumve esset, ex quo non perg-erem confessurus in sus utque sine mora
creta cordis mei, dicens,
;

;,:,

VSXZ2
doloris indicium advertisse.

ffiSS.-?--51

manu, manifestum non dedit; sed cautefinxi, me

.,,,,,,1,.,

AH-

Eodem supra dicto fratre Martino teste, paupcribus ad januam conventus mendicanti:

'/' e

ibidtm

Cl

wixerunt,

as in

oella illiua

absconditos reperi

veteres

B centones, plenos
i,.,,ii. >rifl

cruore, qui per fiag-ella ex

Non nosambo occasione cujusdam jubilaei

abstuli, et defluxerat, quos eg-o tunc reliquiis servavi. ultra vig-inti annos pro sacris placebatei lectus mollis et delicatus.

Cum

jejunii bus multas largiebatur eleemosynas Quadragesimalis tempore, dum non poautem apud ipsum confituerat quosdam eorum, qui tempore audire, si pauteri volebant, matutino peres essent, cibabat eos, ne jujuni repedarent

confessio-

in tam senibus in urbana ecclesia excipiendis ut non posram vesperam occupati fuissemus,

domum, ac deinde eorumdem confessiones exeleemosynis et cipiebat. Non obstantibus tot

liberalitate
,

erat

conventui

prospectum

de

semus

convcntum, dominus Joannes ei lectum Milano, qui nunc comes est, fecit
redirc ad
stcrni, qui

Patri nimis commodus videexuere vestibus, sed persolutis retur, noluit se Nec suis preoibus , ut erat vestitus quievit.

cum

omnibus. At, qui illi successit vicarius, non volendo parerat similis eleemosynarius, isque conventus, eo redactus fuit, iu commodum
cere

ut nec fratribus victum posset prffibere. b2 Alter pater, dictus Frater Petrus Mi-

ci Petvi

Mico

solum ordinario Indusio laneo utebatur,

afciam,

verum

quantumex
cilicio.

multisindioiis colligi poterat

etiam saspe
palrutn Alarconit,

Tantum ipsum venerabatur is populis, ut concionanti Palumbara3 g frustum caputii illius pro reliquiis amputatum fuerit. Aderam
L9

ego, (piando

ille signura Crucis formavit versus ingena inoendium, vinese conventus api^ostridie vero illuc accepropinquans h
;

magistrum Jordanum ( unum e melioris magisque probatffi vitffi presbyteris hujus reg-ni) coram suis discipulis iu schola aliquando asseruisse, patrem fratrem Ludovicum Bertrandum, fuisse mag-num servum Dei, et contemplationi plurimum deditum, seque, cum ad ipsumvisendum accessisset adconventumS.
con, testatur,
Annffi invenisse
et

nis,

eum

in

monte,

et

post salu-

dens,

ut

incendii

terminum

viderem,

vidi

illud eo in loeo stetisse,

ubi erat lignorum et

(;

ramalium congeries propre vineam conventus. Hbbc Bunt, quffi supra dictus pater Joannes Alarcon, homo vcrax imiltaque fide diguus,
milii narravit, qui insupcr dixit, vidisse se in-

amplexus rogasse, qui se haberet tationem non aliud a bono Patre responsum accepissed se, nisi quod ille oculis in cffilum sublatis, hilari facie solum dixerit, posse nos esse filios Dei. Ex quibus ille intellexit, eum tunc in

quadam excelsa contemplatione

quffisitum nil

terdum per ipsius

turalis ossc

cellffi

forium rimas
h:ec

quamdam

fuisse, cum ad Consueverat idem magister Jordanus discipulis suis de illo dicere

responderet.

claritatcin translucentem, qusa lux

videbatur

minime nacadem ego etiam

Jam
53

iu caelo Viriste est.

abaliis audivi. Quffidam ex relatis in hoc capite

Cessante pestilentia, anno mdlx revo- Valcnlixilerum regii nocatus Valentiam est, ut novitiis magister de- vitiot:extra

confirmavit praterea pater frater Martiuus

nuo

praeesset,

tuncque

eg-o

coepi illius subdi-

urhem
riawr

concio-

\'>arez f qui

eodemtempore habitabat
;

in con-

vcutu Albaidffi

ac speciatim retulit, se quoesse, ut irent

tus esse, in eoque cognovi multas virtutum, quas jam retuli et relaturus sum l. Infinitas

dam

die

Dominico ab eo vocatum

Belg-idam, ct in via liabuisse

quemdam homi:

nem obvium,

cui pater Ludovicus ait

Scio,

cur vcnias, ivdi modo, et dic,

vero Belgidam advenissent,

me

venire.

Cum

repererunt mor-

tuam coujugem domini Ilieronymi Abella, supcrius laudati quod pater Bertrandus jam
;

divinituscognoverat.
Martini Xoorez,

quod , licet non acceperim sacrum habitum, nec sub ipso professionem emiserim, eum tamen habuerim jam professus, sub ejusque cura vixerim uno anno eum dimidio k sed cum ea, quffi ad tironum regamen pertinent, dum illis praefuit, jam exposuerim cap. l, nihil opus est eadem hic repetere. Subsecuti Quadragesimalis jejunii tempore con-

Deo
ab

gratias ag"o

illo

5U Narravit praterea idem patcr, abhinc annis oiroiter

ciones habuit in Alcoi

storea
ties

undecim patrem Bertrandum post

dicfto,

suum

ioooAgres

dum a coucione in quatuor milliaribus Albaida dissito, habita rcdirct, obviasse cuidam, qui ei dixit Pater, ubi nunc habitat quidam sanctus
:

cx Indiis reditum,

m, ubi pro lectulo usus optimum exemplum praebuit. Aliquoetiam haud procul inde concionaturus ivit

patcr vestri Ordinis, qui ante habitabat Albaidffi,

eratque ejusmodi conditiouis ac

morum,

ad gratificandum dominffi comitissffi Beatrici Mendozza, magnffi virtutis ac piet pietatis feminffi, quffi propter auditade eo ex multis maximeque ex isto pio presbytero, mag-istro Jordauo, ilmagistro lum plurimi faciebat, aliquaudo etiam apud
ipsuxn

DIE DECIaJA OCTOBRIS.

819
\.

^uu, ... ~~ , i"'j- wmtrus Micou, patri Ludovico inserviebat, eidem domitissffi
j

ai iuissrc

jooi

p'

a "'

,'
,

:'

jl^orum'
remet

6 '"

nunquam dormire in lecto nec a dixit, eum umquam surgere potuit, quin hunc tam mature benedictum Patrem, positis humi genibus, deprehenderit orantem. 54, Sequenti vere ad Valentinum littus appulerunt duae biremes Maurorum cum ingenti prseda, magnoque captivorum numero, quos
ex ista ora abstulerant
;

saermciuni celebrare non poterat ut supra diotum ost) tani patieuter et benign* preceptam adimplevit, ut ne verbum quldem
protulerit. soiena,

mandatum

Buperioria ita osse

Busoipiendum, acsi De prffioiperetj oisi certum sit, Deo dfepiicew, ut dooot S. Bernardus.

g Vide Annotata ad cap. 3 ad Ut. q tasse hic diversus est locus ab Ulo.
h Redi ad caput
ibidctit.
i

.-

for-

parandaque pecunia
n

dum

de quibus redimendis ageretur, ecce biredie festo,

2,

num.

12,

et

Annotata

mium
aliis

praefectus

n quodam
;

aliquot

Ubserva hsec pro majori

comitatus Mauris,

magno cum
Heliae,

ftde Aatisdt,
et

fastu

obam-

bulabat Valentiam
solitus a

qua de

re Pater noster,

Sancto, cujus gesta scribit, synchrmi tubetmalis

con-

Deo petere spiritum

Proiude

vehementer

indoluit.
vitii

cum

vespertino tempore no-

omnes essent

in horto,

postquam quilibet
:

k Nempc,quia in sacro Prmdicatorm dine novitio) magistcr etiam pr<vest professis, donec hifuerint sacerdotio initiati.
i i

aliquid de ejus diei festo dixerat, ipse sancta Qua ratione succeusus ira, versus nos ait
ferri

Imo

m
lum

quarto, et in mea partitionc BflOUndo. Alcoi vel Alcoy, regni Valentini oppiduest,

potest,

filii

tj

tantum

illatum

damnum
?

mei, ut hostes Christi post hodie tanta cum

duodec

oiter (si recte notent

mappee geographiccv Blaevianm)

nivis Valentia distans.

leucis Hispa-

pompa civitatem perambulaverint, atque etiam

nuuc eant jactabundi
mei, ea spectant.

Ad

nos,
,

ad nos,

tilii

n Ita vcrti vocem

barbaram

Raifl.

omnes hic procumbamus in genua, et, ad mare conversi, psalmum adversus istos Mauros devote reciteAgite
igitur

GAPUT
Occasio
,

IV.

mus.
<ui precibus

55 Novitii extemplo paruerunt ea

tioue,

cum

devo-

wbmergit.

quam Deus eorum animis

infuderat.

Paulo post intellectum est, Mauris vela facientibus et aliquantulum a littore provectis, terribilissimam ortam esse tempestatem, quse eos omnes in profundum demersit. Quapropter Paterprosua solitasanctasimplicitate deinde sibi scrupulos movit, an non peccasset, data occa-

qua ad navigandum
Occidentales
superatis
:

in

Indias
fuit
:

accensus
,

difficultatibus

eo

discedit

aliquot

ejus yesta

(quorum meritis mirabilem illum effectum adscribebat) vindictam de Mauris a Deo tam fervide petendi. Psalmus, quem tunc
sione novitiis
recitaverant, si recte
:

ibidem.

memiui, fuit centesimus octavus, qui incipit Deus, laudem meam, vulgoque appellatur Psalmus maledictionis vel fuit octogesimus secundus, cujus initium est
;

Circa hoctempus
ludus a
ris

Valentiain advenH quidaxn

Uuta

in habitu Eleligioso, falsisque litte-

quodam fm
ttonlnic

patentibus obtinuit, ut in conventu ultra

hospitatus fuorit
;

annum

<|iii

onm QUmquam

Deus, quis similis erit tibi ? tus videtur adversus Mauros aliosque sanctae
Ecclesise hostes.

qui

admodum

ap-

fuissetnovitius. nec eduoatnfl iu Ordine aostro, mihi, aliisque novitiis non parvo offendiculo
fuit; et patri

Ludovico, magifltPO nostro,

alii

ANNOTATA.
a Valentino scilicet, non Albaidse. b Sequitur hic insigne ejusdem patris Michaelis elogium, quod, quia nonnihil proli-

quando magnam molestiam croavit. QuamOQ pemexifltimo, Deum istofl defectu Ln hoc indo
solum
permifliflflS,

ut nostrum

omnium, tam

novitiorum qii.nii Magistri, patientiam exeroei Provincialifl, ret. Nihilomiuus cum advnns velletque Indum severe castigare, Ludoviou

xum

est,

et

ad

S.

Ludovicum nullo modoper-

tinet, sciens prcetertnitto, uti similia

me prse-

termissurum monui in Commentario prsevio num. 13 mihi enim hic propositum est soiius Antistio autem S. Ludovici gesta recensere
: ;

ad illius pedes provolutus rnultis cum lacryremitteret mis precatus est, ut ei offen B male fecerit, omnis culpa dicens Si Indllfl
,
:

mea est.
57
Porro per ea, quaB ex eodem Indo aua dhe fn
'

fuit

etiam alios insignes viros, qui in suo Valentino conventu virtutibus eluxerunt, posteritati

commendare. Moneta Hispanica est, vulgo Reale

litifl Lu dierat de laboribus et molefltiifl, quafl partibus patientur BeligiosJ, Deufl ln Ludovico ardentis.^imum martyrii desiderium excitavit

'"

dicta,

huncqueinfinemillestatuit

in tndia

profli

variique valoris. d Elogium hujus viri, cui S. Ludovicus etiam in Prioratum conventus Valentini successit, habes apucl Echardum tom. 2 Bibliotheciepag. 234.
e Videtur 'is conventus regni Valentini esse, quem Diagus lib. 2, cap. 9G in Luchente si-

po] ubi intexellerat.concionatoreflab imqnam occidi barbaris frequenter IW etiam comedi. Non poterat igitur banfl mentem, dam tandem b luobuspaIfltdfl

eximere tribus, ex

li

[ndifl

appul

i"'.

magnamin

provincia novi regui Gh

tum
f

cujus notitiam ibidem tradit. Huc pertinent, quee in relatione Auditorum Rot& leguntur his verbis Aliquando
ait, et
i

Boncionatonim pi ad convertendos infideles ma^no divinffl glonuriam esse. Per hsc ille ct sese obtulit hifl patnbu, riae zelo accensus,

ad id opus obstrinxit *

c.

Quod quidem

ta
pi re

, ;

820
A.
V.
J. Ai-

VITA PRIMA
ei cordi fuit,

pcre

ut nec lacrymae

LUDOVICI BERTRAXDI C. recurrerent. Verum hic fratrum et

S.

tjstio.

sororum aliorumque cog-natorum suorum, nec repititffl prece_ suffecerint ad ipsum ab hoc prorr-vorr.-iijdum quarnquam duo tresve alii ])(, etiam opcram condixerant, patres, qui suam rit ibidem perrnanere, ne nos jam con
i'f.f.
;

exciderat mihi quipquod aliqui ex patre Capiam scriptu dignum,

Ordinis
S.

j)

stig-lione,
Ilic,

Francisci, intellexerunt.

a/Ilig-erent.
itgrc

'"'

'

tur

at facti

ptaniunt,

V- Fratres ejus, ut eum retincrcnt, d dixerunt, nullum se nummurn ad ietud iter ei larg_turofl; bc pari modo pater prior, frater Ja-

etiam saecularis, patri Bertrando dixerat, velle seOrdini S. Dominici nomen dare, et ab eodem plurimum confirmatus fuerat, ad viam virtutis ac Religionis capessendam. Post aliquot annos, audito, Patrem Indias petiturum, rogavit eum, ut se socium acciperet
in
:

verum
:

ille

cobus Servano (qui eumdeni B pueritia Bua piifl moribus inatruxeratj aperte negavit, exspectandum ase esse viaticum, profecturis fratribua solitum concedi. Quibus de causis, quia erat afflictiflsimae raletudinifl, nec itineri pedibua conficiendo par, tandem statuit non discedere.

perducto ait Sig-nificas mihi te futurum S. Dominici Relig-iosum sed falleris; cog-itas etiam mecum adire Indias; sed re ipsa remanebis hic, posteaque ha-

extremum
,

ecclesiae

Vocatum
dixerat,

ig-itur

dimiflit,

socium, quocuni se itururn isque solus profectus est

on-

bitum indues alterius sacri Ordinis. Ad qua? secumhaerenti bono Castig-lione, que reputanti, quaratione res adeo sua3 menti contraria posset sibi obting-ere; ait bonus Paattonito
ter
:

Ilis-

Ne

dubita, quin
sint.

palim
rifl

At vero subscquenti primo die Venejejunii Quadrageflimalis Ludovicus, cum

d. in eo(

eventura habitum.
diis,

omnia Factumque

hasc, quse dixi, tibi

est,

ut

Valentiaa

remanens Franciscanum deinde assumpserit

62 Quse noster pater Bertrandus fecit in Insunt (ut ita dicam) innumera; sed ex his Ex

mane sermonem habuisset ad populum

tonceptionis, anxiari ccepit,

1}

quod remancleflia sisset, alterumque illum abire solum sivisset adeo ut eadem vesper/i in novitiatu concionatus fuerit, firones ad aecuratam Ordinis observantiam exhortans, et, si quos offendisset, veniarn preeatus, suam omnibus benedictionem
impertierit.

VlJ

muiiu

,/.

novimus paucissima, quee per aliquos ex illis oris huc advectis relata, vel per litteras missas 1 _ accepimus; qusedam etiam ipsemet Pater cuidam familiari suo enarravit, dum interdum incidisset sermo de mag-nis fallaciis, quibus dae-

liuta pudin.

0>geHu P a fo nota sunt. Kunt

1

eo&om profloUcitur
:

50

Postero
institit,

mane tam multis apud Priorem

tantumque
illi

mon

in istis reg-nis utitur,

ut populos ad ado-

in Vla

suiim

ocium rcpenl.

molcstus fuit, ut importunatc sua benedictionem ab eo tandem

dum vellet aliqua de praedestinatione vel reprobatione quorumrandum

idola inducat; aut

obtinueril, protcstante tamen semper Priore, non facere se potestatem eo proficiscendi et, qiiin ipsum veliruucnti-r nmabal plang-entc dolenteque quod talem amitteretsubditum. Atpafcer Ludo vicus eodem mane recordans, se nondum Missnm celcbrasse, accessit ad conventum
;
,

dam Indorum

disserere;

autdeniqueut proximi

utilitati studeret.

Id certo novimus,

eum

ibi

semper mag-nae sanctitatis odorem sparsisse ing-entemque hominura multudinem convertisse

ad Christum et baptizasse

i.

<

6_

Dum quodam

die, qui erat vig-ilia san-

^tinoinpue-

1'ntrum de .lesu

e,

ibique
,

eam

eclebravit tanta

cum
bores,

pietate ac

spiritu

quanto quis potest

ctorum Ang-elorum mense Septembri, erat in ecclesia cujusdam vici, ubi ex obedientia morabatur
lantur,
(hi vici iis in

r0 bav lizai^>
pradeiltnatio
-

stimare, _oterno Deo siraul offerens

omnes

la-

partibus Doctrina. appel-

quos erat Bubiturus. Post h_ec recto itinere Sietabim f versus perrexit, bonumque sibi a Deo augurium dari ratufl est, quod viam, qua3

ad crucem
triduo ante

Sa-tabis

ducit,

transversim

per-

quod in iisdem doctrina Christiana novis illis g-entibus tradatur) accessit ad ipsum quidam Indus, puerulum in manibus g-erens, et vehementcr clamavit, ut ostenderet, se illius

means, offenderet istum suumsoeium, qui

cum

opem implorare; quem cum

ille

ab

non

in-

eo recessisset, occasione cujus-

tellig-eret,
vit,

cognati sui, malas vita? g hominis, non potuerat se expedire, ut ante id temporis Valentiaexcederetj divina utique ita disponente providcntia, neiste pauperoulus Patersuosocio
careivi.

dam

advocavit interpretem, ex quo audiIndum petere, ut puerum baptizaret. ln-

terrog-avit ergo
znri, qui idola
ille

eum

Quare tu

vis,

eum

bapti:

adoras

moritur, et ibi

Respondit Indus Quia supra montem quidam spi?

ritus dixit mihi, te adesse in Doctrina,

Srtabi [ab al
7110 fratrutn

co Interea nos in ipsius celiam ingressi, in-

et si tu

aquam

illius capiti

infundas,

convenitur.

venimus arcam instrumenta pcenitentiae contiaentem, nimirum, cilioia, flagella, catenasferpeas, et laminas stanneas radularura instar
,

puerum salvan-

quas carni sua3 adraovere solebat, aliaque id g-enus, teque ac ista, delicata et mollia, quorum bonamoopiam toto vitaa suas tempore hnbere curnvit. Fratres, cog-nito illius
perforatas,

dum. Bnptizavit ergo illum sine ulla mora, nomenque Michaelis imposuit, ac paulo post puer obiit, ag-ente multas Deo gratias patre
Ludovico, quod primus,
fonte, volasset in c_elum,

quem

sacro abluerat
pra^desti-

et divina,

nationis opus hac in re admirante.

diseessu

decreverunt eum insequi quorum unusinseoutus, postquam invia aberrasset, Sas, ,

tabi oflfendit, ibique

iUumomnibus

rationibus,
vi-

quaa

n.l

dissuadendum eceptum opus valere

debantur, aoriter aggressus estj scd

et quia

oum

in

suo

proposito perstare videret, pecuniam ei dedit, ob infirmitates suas pedestre iter facere non poterat, ascllum coinparavit, ut vehi posh

64 In eadem Doctrina, multisque aliis, non deeratmulta patiendi materia. Incedendum erat pedibus cum magna paupertate et fame, inter vehementissimos calores sub zonatorrida, duobus solum gradibus k a linea asquinoctiali, ubi per totum annum dies noctibus aequantur; sed

incommods
Deus fructH

veMa$

'

quod ei erat molestius, cum provincia foret vastissima, paucosque haberet conventus, hosdissitos, Priores, ut his de doctrina Christiana prospicerent, solebant varie distribuere fratres,-et ad diversas

set h.

queetiam invicem long-issime

E($paUtotvit

tnimUa$,prx.

!*"*"

61 Hispali classi primo Indias petitura? se commisit, ab omnibus vectoribus sociis na

ViUm
ut,

quotiescumque orta esset tempestas, ad euin

waatwibus, nautisque

stationes mittcre, ut adeo alii triginta milliaria

tanti habitus,

a conventu,

alii

sexaginta,

alii

centum abesconfiteri

sent, oporteretque, hosce invicem de peccatis

DIE DECIMA OCTOBRIS.

A
confiteri
;

conventum
medio

inter eos erat, ut quili-

Maun cum ans

p,um penculo
tne

diebus ex propria doctrina abirent, bet iisdem

sibique in
rentur.
pcenitentiae

Indis pacis annmtibus,

ut

v.
<

v.

j.

Ar .

Cum

itinere occurrentes, confitevero bonus Pater usu Sacramenti

plurimum

delectaretur, soluisset;

bis confiteri que antea indies

non potuit non

vehementer dolere j sed benedictus ea de re ipsum mirabiliter solabatur ing-enti fruDeus

ubla-

propter
(

a$acriftc li

infidelibus referebat. ctu quem ex istis apud Indos, qui ad radices moutis 05 Martboe l degamt, prsedicavit, multos con-

Dum

in fcumwoa Bublatum quindecim milharibusindeportaverunt, deindeque uavi impositum vexerunt ad looum, ubi hamt:ihnt illiu nn.U,.:. _ habitabat illino regrioms pra&otus ivtrus de Salazar, qui ipaum in auam domum wcepit in qua multis mensibua febri laboravit. Bsb alii que plures aliaa moiestiaj ei pradicta
i.
.

eximerent. poatquam idolola-

raeranta
tfo-

S.

ottavenenopotatur,
l

vertit baptizavitque.

Pervenit deinde ad queindies praedi-

dam vicum,

ubi,

postquam plures

quodampauperculoadmodumsimp m multum addicto, sanctaaque v\ , damanno, priusquam Pater p*

illuiu

,,

m
{

quo-

llullas

Sed cum audisset, ossa idolorum sacerdotis, eo loci a longo cujusdam tempore mortui, a populo coli, quod persuasum illis esset, ruiturum in ipsos crelum, quocasset, nihil profecit.
ties

Joannis Baptistaa Ln olaual conventu* conapicatua, ad eum aoourrit, ns

die s

que verba,nonvaldedissimiliaab iis.qua agabus 8. paulo dixit Spiritua dudt mihi, patrem
:

fratrem Ludovicum

magnas

affliotiones
;

ea ossa amisissent; ac propterea eadem in summa veneratione haberi , et in templo in

,

pas u sed ei

quo sepulta jacebant, festa ab

dicra soluisse
fieri
;

eis

certamina lu-

ipse in illud occulte in-

rum, magnoque rarsaturum in periculo omnibus his liberabil ipsum Deua. De h cto viro multa narrabat pater Bertrandi nihil opus esl nio referre.
68 Soluil
pater
frater
Li

gressus, ea ossa abstulit et quinque aut sex miliaribus procul inde asportavit. Quod ubi

tnter con-

nac occaiiom

cionandum

Valentiaa crebro dicere,

dum

ipae

wwwpw
?,'
*'

cognoverunt vel suspicati fuere idololatrae, cum B quodam pessimo sene sacrificulo convenerunt, ut illum veneno inficerent, feceruntque oblata
4

permisit, ea oa

ipsi potione,

qua hausta,

ille

lethifera correin visceribus

,

auferri, aaoerdotum, qui ea recepturus venerat, coram lisdem magno oum tremoredeoussati8queante peotu brachiis, procubuissc in g-enua, et rogatum ab Lpso esse, ai
i

ptus febri, videbatur sibi

g-estare
,

ignem

ad mortem sese comparans die quinto (mirabile dictu!) serpentem evomuit, atque ita se paulo melius sensit verum alius Keligiosus Ordinis Montis Carmeli, cui similem potionem dederant, intra paucos dies, post expiatam apud patrem Bertrandum conscientiam, mortuus est, ac in defuncti corpore maset
:

quod sciret propinato toxioo remedium led miserumillumcoraui hi os Lbus tanta Buperatttione correptum fuisse, ut nee ivspoud.
.

verbum mutire
ter,

tunc

sibi

iu

auderet. Aiebatque bonua Pa incnl nssc, quanta cuni

reverentia oporteat noa gerere coram Banotlssi-

moSacrannnto cum
;

crifloului

tremeret

crrain

sa
magnoque vertatur in dis-

vermium reperta fuit. 6Q Memini ex illo audire,

solum,
nihil sibi in

quia

daunone. Uoc noininc utor, non Davnl m Im< ail Oinncs

I*.
:i .,-

hoc

dii

g-entium da;inonia

//

-/

\.tiuh

r-liaui, (juia

cerimine vitx ;

periculo molestius fuisse,

quam quod

deesset

presbyter, a quo Sacramenta pcenitentias sacra3queEucharistiae reciperet. Nec aliud quidquam

ipsimet Indi in aliquot regionibus idola Bua, qua3 pro diis habent, conaueverunt appellore Dffimonia; dumque dicere volunt, privatum

habebat
stianis,

solatii

quam ex duobus Mauris

aderant
;

Chri-

idolum suum aliquid petere, aiunl,

diabolum.
G9 Pnctcrea aiunt, sc
cent,
i.-tis

nl

peti

qui

ipsi

proinde ipse semet

usu parvse Crucis ligneae, e corona sua Mariana dependentis, ad quani versus multis cum lacrymis animam suam Deo
egreg-ie confortabat

LdollS

QOn

Ber

dc /..,/,,

vire ex amorc, sed 8X tiiuore.

commendabat. Conspicati autem idololatrge, ipsum a veneno convalescere, convenerunt ultra trecentos, suis arcubus et spiculis armati, ut eum trucidarent et quamquam alter e Mauris istis sclopetum bellicum ad ipsum defenden;

hunc verus Deus

ei

CQOdo do crrorem, niiniruin, [uciundm.iduiii

Pari

mpertlUioni
'""

in cselo
ita

omnibua
nec

faoil

bene, ac ne-

mini malc,
pessime,

BUOS rliabolos,

facerej
iia

quam possunt quemquam adjuvare

;

ac proinde, sese

offerre aacrifioia, ne

male

.-

dum mox
dolorem

, oneraret, noluit illorum prcecipuis ccepit ferventer praedicare

is

sed advocatis

mulctentur. llog-avit aliquando Pater anum e cacicis o, cur non, ut ante BOluerat, ad con cionessuas veniretj qui pespondit hoc modo
i

aeterna damnatione aperiendostandem menprofessus, monensque, tis oculos esse, ag-noscendumque deemonis mendacium, cum nec caelum corruisset, nec quid-

suum de eorum

Diabolus meus minatus mihi eat, me meamque impo terum conjugem ac liberos occidere,

ad

ter

quam aliud evenisset mali, quale ipsis persuasum fuerit eventurum, si ossa ista eis umquam ablata fuissent. Verum cum illos pervicaces
durosque ad convertendum adverteret, consideraretque,

auscultandum aco Ut porro videas, quanta sit illius pote eamus ad illum, ivitque et valniuin eidem idolo
te
:

ero

ed repoauil Pa-

ictum

inflixit, sine ullo in rr.rlnn

s.nsus indicin.

Bodem experimento usua fuerat alia serat feliciter; tum euirn convcrtit caoicum
illum,

Deum nolle quemquam vi illuc

recipim, eosque

adi-

aquoeumdem mortiereptum

fuififle lixi-

gi, permisit, ossa ista

cum

suo

mus.

daemone permanere.
*ed utrique

pe-

ncuto tubdu-

wpridictum.

adeo exultaverunt, ut multas gallinas et pavones velut in pretium redemptiouis ejusdem idoli ei donarevoluennt;
67

Qua de

re isti miseri

ANXOTATA.
in aua Quandoquidem tam in hac, quam sit Vita /requens de Indiis facienda ctiori monui mentio, liceat hic lectorem semel IndiasOccidentalesseuAmeriran, semper mdt>

quos
fuit,

cum

ille

quin occideretur

admitterej recusasset, parum ab: et occisus fuisset, nisi

,

cacicus

quidam

id est,
illo

aliquis

ex Indorum

mag-natibus, ab

antea conversus, illum ex eorum manibus liberasset ; sicque praedicti duo

b Novum regnum Granaten

Bispanis, ad
qV.OS

322
A.

\U
el

PEIMA

S.

LUDOVICl BERTRAXDI

C.

V.

J.

A*-

guos illud pertinet,

Nuevo Reyno de Grana-

T.sTio.

palis
ta,

regio cst da, ampla America? Meridionalis primaria et archiepiscoTerra /irma, cujus de Bogocivitas est Fanum sanctm fidei

defenderunt, et horum aliqui cum ipsoBeato ad D oppidum quatuor leucis distans profecti sunt,
ubi

cum

tissent, fuit B.

post aliquod temporis spatium constiBertrando appositum in cyatho

vulgo

suorum partem
tuissr
S.

moveant, observasse oportet, Religiosos expresse missionarios futi Roca et A vignonus habuisse {utique a totius addunt) facultatem Magistro Ordinis Prxdicatorum generali in laborum sui OrdintS patres, qui vellent. adsciscendi, ac propterea poin-

m hmc

S.

F<

de Bogota appellata.

et

scjuentia cuiquam scrupulum

iltos

et ore quosseu parvulos serpentes, ejecit ; dam vermes, quare cum Beatus aliquantulum doloribus ang-eretur, quinque cohortes g-entilium, elevatis
vexillis,

venenum, propter quod ex naribus

supervenerunt, etarchulaper vim

sunt;

ite-

rum

potiti

quam

sibi

ablatam

fuisse,

acerrime tulit, ita ut, B. Ludovicus Bertrandus non fuisset veneno turbasi ipse tunc temporis
pro fidei defensione tus, passus potins fuisset, inferri, quam archulam cum idolo sibi necem
auferri. Ita de auditu a beato Viro, et de publica voce et fama super 9 et 10, testes i,

Ludovioum, salva, quam debebat, suis obedientia, ferioris ordinis superioribus missionamis invitis, sese iisdem /usceeiiam

pervim
155,

Od
""!\

id

muneris obstringere,

et

inAmencam

156,

et alii testes etc.

HfopaliB
*J W*\SV*
f

indigenis Sevilla,
-

perampla Hi-

stum venenum
n Psalm.
95,

solet

Propter hoc haueidem Sancto calix cum

seu et VandalUm propriiB Andaluzite, caput, ad Bce Inferioris, alias emporium, et tim fluvium, celeberrimumque archiepiscopoli sede insignita ; unde frequens B esl ad /ndias Occidentales, seu Americam, navigal/o.

spani v civitas esi rw-s V rr

insidenti serpente appingi.

f. 5.

o Caeici, ut

supra jam annotavi, America-

norum principes appellantur. p Moxsupra num. 6S.

Roca

Mariffi

Avignonus hunc conventum S. Frande Jesu nominant, et ordinisS.

et

cisci esse,

atque extra Valentix civitatis

muci-

CAPUT
Celera
et

V.

ros situm aiunt.

[

SmBhiBvetusta sub Romanis Hispanias

deinde Xatft
a

vitas
initio

communius

appellata, ac

illius

gesta in Indiis,

hujus seculi 1S deslructa et instaurata, cognominem sita est in regno Valentino ad leucis, teste Martifluviolum, novem circiter
niero iv LexicO geographico, a metropoti Valentia distans.

reditus in

Hispaniam.
ex Indiis, per viam
CAP.

Quidam

pater, appulsus

VIII.

X A rignonus cum Roca, illum, non malae \it;r, scd mn\w valetudinis/MZM*?, ait. Fortasse erravit hoc loco interpres Italus,

hunc nostrum convenium adiit, ubi hunc oonum Dei Servum laborantem suprema infirmitate reperiens, narravit, se, dum in istis partibus deg-eret, ex relatione multorum accepisse, ab hoc sancto Viro quamdam puellulam, exig^uae
setatis,

Puellam mor~
itiam rewcilal
:

Bi$panice
intelli-

loquens

quem

hic

gitur ab Indi$

reddo Laiine
vit Antistius.
\\

nam famse proximi melius ca-

Indae ad fidem conversae filiam, in quo-

Scilicet

Hispalim usque, ubierat marise

dam

commisswus.
Auditor^es Rota? in sxpe laudata Relationc, Fidem etiam, inquiunt, in exteris reg-ioi

vico a morte resuscitatam fuisse. Adjecit, nullum alterum tantos retulisse fructus in ista
provincia, in eaque

eum multa

patrasse notatu

nibus

ex quibus

eum magno vitffi discrimine propag-avit, eum incolumis rediisset, inter alia retulit, se, oum ultra quimlocim hominum mil:il

dignissima, atque interhaec, Hispanice loquentem ab istis populis interdum intellectum fuisse ; cumque solitus esset per interpretem prsedi-

lia

veram fidem adduxisset, Crucem

illis

ado-

randain exbibuisse, ut fecerunt. Verum mxdto etiam plures ab eo conversos baptizatosque

fcissc,
c, )///;/o c.r
:

Jht/ln canonizationis, in

qua

ab Indis fuisse, non opus esse ipsum intelligebant acproinde pergeret ipsemet prffidicare ; quod non dicebant aliis concionatoribus. Interrogatus antem pater Bertrandus, an hoc verum esset ita esse, recare,

dictum

ei

interprete, quia

Sub monte Sanctaa Mnrtha^ Indonmi aocolarum circiter quindecim millia, suis
sic dicitur

pra^dicationibus ar1 fidem conversa, baptizavit.

I'r:ct/i<-nrti

de resuscitata puella quserebaasseruit nec neg-avit; unde eg*o quidem tur, nec existimo, hanc ab eo vere resuscitatam fuisse
spondit; at
si si mendax mora factum neg*asset, quippe qui optime noverat, quantum in similibus rebus Deo displiceat mendacium. quod 71 Magis etiam certiorem me facit

>

em etiam

aliis in tocis,

utvi-

quia, habita illius virtutis ratione,

suri sumus,

>n

quibus liaud dubie midtos Inconvertit.

fuisset narratio, sine

dorum pariter

k Mcni/uninc hic cn/m/, anvero Sanctus eo usque jirog^vssus fuit ?

1

mjnsulriusque
ficti veriiat

Tndicat montes provinci<r S. Marth/r, in

Americas Meridionalis Ten*a firma, versus Onciilcm, inter provinciam Carthaginis Nor:c ad Orcnsum, Novwnque regnum Granatense ad Meridiem.

devote praesens in presbyterorum confraternitate Deiparse, ab aliquo viro nobili rog'atus, si in Indiis puellam vere revocasset a morte,
ille

vrobalur.

respondit his verbis

tis,

Quid, vos igitur puta-

id esset

Deus

instar fabri est, qui serram

Aidli ctiunt

,/<>

liisce

Qu.-un (arculam
ficuli) ipse

cum

idolo,

Auditores RoLv seu ossibus sacri:

facere meditans,

ex multis, quas in manibus

habet, virgulis ferreis,

aptis,

omnibus eum
eligit,

in

usum
di-

BtTtrandus accepit, et secum asportavit; qua de re commota infidelium turbane-

unam, quam
dictis,
:

vult,
tacuit.

relicta alte-

ra

hisque

Quibus videtur

cem
les,

inferre tentabant

sed fortes Christi pugiad fidem paulo ante conversi, in unum

;

convenerunt, et B. Ludovicum

cum

dicta ar-

cere voluisse Non est, cur me prae mes, quod me elegerit Deus ad hoc miraculum patrandum. Ratio vero, ob quam Deus illi
aliis aesti-

chula extra oivitatem progressi ab infidelibus

concessit, ut Hispanice loquens intelligeretur,

prout

DIE DECIMA OCTORRIS.

J.

An-

fidelitcr

Indis,

qure ipse praedicabat

,

quod

Pater (nesoio advertens bonus aliter) Doramum latione, an

itiouit a.

utrum ex reve-

lorum.quaa mine iusiln

devoiatumfti]
doluit, at

iodi-

egressa

magno

ftu-

Deum

cos,quos

nostrum

in ripa reperiunti
,

precatus est gratiam, ut ipsemetintelliireretur,

uto

Me vehementei
a

multo etiamvehemei
e1 id
li

postmodum Lndorum
testante, pater Lu:,FnCt

72

Eodem laudato patre

malitia
fraoi

dovicus multos cacicos

Indo*

'""'"'
'

arbapf:'"

subditis suis ad Christiana sacra perduxit, ac speciatim, cum in quodam vico, ultra mille magma cum festinaet ex alio vico, ubi tione strcpituque;

cum

Servus tuno

ob rem

juam
\.-\
,

consoendil
alii
.

oaT

:in

non

oum quatuoi
tfi

nisi

quinque

magnum
g

\
%

duaspersonas convertere potuerat, quingenti advenissent, de mysteriis fldei ab eo Indi illuc expetentes; qui rogati, quid esset, quod instrui baptismum tam avide cuperent, responderunt, quod, dum in aliquo festo simul essent condsemonem invovivantes utque crant soliti
, ,

mon
state,

6 o

sd

sorta terribili ten

Buctus

ehemens

og

mbam
bi
sc
.

Ln

aquam
rum
,

pulit,

adeo

ut

jam
b

im
ita

fervida ad

Deum
in

alter ttuctua proe1

.

digiosus
via

eam

alterum latus Lmpegil

Bal.

carent,
illis

praesentibus ibidem etiam daemon duobus Christianis, qui baptizati fuerant

,

omnibus, ad littus fluminia propulit arreptis oujusdam arboris ramis, prosilierunl

terram.
76

iu

apparuerit
dicens
:

illis

in specie horridissima

pnlam

Quo

!,,

belli

Quare modo me

du

>
.

vel

jru-

*
lur

>'"' <>j
'

Christianis? Tollite

invocatis coram duobus eos hinc. Interim con-

bernatoris,

uxore oontigit,
so

ipsemet

cuidam
....

'""

Religioso
ingressus,
id
facer<
i

am

uo
illiu

ha

ooc
sllam
\

it.

spexerunt ad ejusdem daemonis latus horainem Christianorum habitu indutura, qui dixit, se a fratre Ludovico Bertrando raissum, ut doccrct
eos,

Beligiosus bic

B
c

ratia

eum plangentem
,

reperit, qu

miranti

dixit

pater

Ludo^

quam

fcede essent seducti

moxque

coepit

cum
tatis.

idolo disputare

et illud convincere falsi-

Quapropter Indi, evanescentibus e conspectu tam daemonio, quam dictohomine, quem angelum fuisse oportet, omnes ad patrem ut baptizarcntur Ludovicura concurrerunt
,
;

Deum pro m magnu pecca sum At ille: Sume animos, Pa1 p;quia Deus est; verum ipse vehementersu piravit,0 Qli, inquiens, quam male rependo gratiaa qua
Fili, ora
!
,

Deus mibi conoesait! Po h&c conver mone, coepit ioqui de quodam viro ool
I

ei

qui

quod

et ille,

postquara eos abunde instruxerat,

cum uxore
in

sua, puloh
offlciOj

imina

profeotua
s
r

perfecit.
toxicum
innoxic
luf p\a lndi
:

[ndiam est,

oesoio, quo,

bil/U

73 Narrat insuper
g-heroa
,

/""morte

rem

esse

dominus Eaphael de Fipublicam in Indiis, patrem

donatus.

Quo cum

pervenisset,

uihilomi]

Ludovicum, cacici convertendi gratia, intoxicatum cyathum hausisse innocue, ut veritatem

Ohristianae fidei, falsitatemque
stitionis

adamavit alteranr: quod ubi uxor r oivit, tulit asgerrimej quod isti Llle omnia darel vere haberetur cnale bebal porro b&c fratrem
,

ij

Indorum super-

nostri

Ordinis in

istis

oris,

qui

quodam

die

hoc modo probaret b. Quod a se quoque auditum fuisse, confirmavit dominus Joannes Vives de Canamas. Convertit etiam quemdam Indum grandis aetatis et post collatum baptismum gravissime laborantem ad bene
,

patrem Ludovicum ad eam consolan^am seoum duxit, isqueei ilix.it. Domina, confide in Deum,
.

inarituiu

tuuiu
iri

<

..

nii*inl:it
illi

nriini

lil>i<|iir

satisfactum
nobilis, a

sed dura

aperientur o uli,
Tir
;
1

tu tuos claudes.

Pauoia inda diebua

,

moriendum coraparare studuit; sed cum aliquo tempore ad illius habitaculum non accessisset,
illuc rediens,

Deo compunctus curdr

,

- ; 1

amovit, totusque uxori adhajreni

g-nissime coluit, et

invenit ibi alterum

Indum

infide-

eam beni placidissime vixit cum ipsa p

,

omni ope conabatur eumdem perverquo expulso pauperculum infirinum in fide confirmavit recordatusque non allafae crucis, misit ministrum suum,quieaine vestigio
lem, qui
tere;
,
,

usque ad hujus obitum qui quindecim diebus postcontiyii quando illa solatio plena di Punota
;

est.

77 Indias peragrans,iD roriia vicia multoa mor6um

ex ecclesia afferret
dig-itoque in
lajtitia ait
:

at infirmus, elevata
,

altum experrecto
in aere est
!

manu cum magna

invenit
tes,

quodam malo,

catarrho

limilij
i

pereun- mteumauraii

quod usqUe adeo epidemicum

ratj
i

taminflf-

Non

est necesse, Pater, aspice illam,

que

lethale, ut pestls videretur, Propti

qua3

tam pulchra

atque hsec pro-

sing-ulas

dom

Lien

benedicebal

Deo animam reddidit, magmo patris Ludovici solatio. Hoc ipsemet retulit inter concionandum in ecclesia nostra in festo sanctas
fereus,

PW

Ijci-

pft*<Ui

n( cfm

docet

mense Maio. alios quoque puerum convertit quem in sacro fonte suo nomine Ludovicum appellavit, piis moribus imbuit, secumque tenuit, ut suae Missae inserviret. Quod aegerrime ferens da?mon Indis quodam die coram idolo sno se commendantibus, ut sibi Maize (quod Indorum frumentum est) concederet respondit per idolum non exauditurum se eos nec ullum amplius daturum responsum nisi parvulum Ludovicum sibi sacrificassent. Absenteigitur patre Ludovico, Tndi parvulum Ludovicum Octobns Tomus V.
Crucis 74 Inter
,

bi mis; nec unus quidem eorum, quibu est. Quamob extinctu dixerat, es eo morbo rcm,dumquisqu;uii'uniiuin!innal)atur, iucl.iant Indi.-Curnon vadi ad anctom Patiemj qui aoritnabit? Cum quemdam idoloium

ficulum

baptizassi

eoque
,

in

looo
,

arundi-

neam Crucem
sacrificulo

fixisset

venit daeraon
et

qui eidezn

apparere

cum

sueverat, ad portam illiu ac stridore clamitans, ut

eo loqui conmagrnis ululatibua

aperiretur:

sibi

spondenti autem Indo, portam patere,Imo, fixa inquit dsemon , obserata cruce, qu ibi
stat.

78 In illarum partium vico, qui, si recte memini, Tubara vocatur, ultra triennium pi
iS

dicavit,

, ,

PBIMA

8.

LUDOVICI EGETRANDI

C.

crlficulum

^:,;;;:;::;::;:::;,^-,,

,^r
quos per

tiam patrum Jesuitarum

quod memoriae pro-

loca proderent , ubi blanditiae inducebat, Conabatur etiam alterurn idola delitescerent virum idolorumsacrificulum, magrni ing-enn
ut

:l:~

implicitate

puerorum

^erunUabo^
China, aliisque oris,in quibus Evangelium prffidicarunt, ita improbabat negdig-entiarn nostrorum, quod, cum sui in lndiis Occidentalibus et Orientalibus Taprobano/*, multisque aliis in regnis tantopere laboraverint hactenus ac in multis a Pontificatu Alexandri VI g Guineffl h jam inde a temporibus Innooris centii VIII, qui xYlexandrum in Pontifieatu praecessit (uti narrat Joannes de Beros, Lusitaniae
,
,

convertere,

Christum
Etecurrii

b hujua exemplo multo ta eo pn adduceret; sed oihfl

a1

gravibus igiturad Deum,toto biennio frequenti Missarum suicorpori anlictationibus, i; quo oblatione, continuisque precibu

elapsotempore,dum minimeexspectabat,idem Accedens graviter [ndufl eum accersi jussit.

agrotantem
i

chronologm) vix
curaverit
litteris

ullus repertus

fuerit,

qui
ac
prae-

offendit rogavitque, quid

Be

rellet.

consignare
;

afflictiones

iV

pondit

Endus,

firmiter credere, omniin

mariyrium nostrorum patrum

sed omnia

potentem
:,!,,,,

Deum
mortuum
fieri.

miflisse

mundum

Pilium

ut

hominee viam
esse
,

cffili

in cruce

ut eoa
;

doceret; huncque b peccato et po-

termiserunt cog-noscenda in vita altera ; et si eg-o quidquam de iis audiverim, accepi vel a personis secularibus vel ab aliis Religiosis, non
a nostris.

testate dffimoni

liberaret

ac propterea vellese
instruxisset

B
graviterde-

Christianum
79

82 Post aliquot annos statuit pater Ludovicus

Guhermi
"

Cnm

igltur

ip3Um

in

fide

oumbentembaptizat:
$igno

quantum lum quidem vehementer yit; moxque postccBpil Indus

inquiebat, inulii
dfflmones,
instar

instrui potuit, baptizatre-

quod aeg-errime ferret quorumdam expug"natorum i ac gubernatorum lndiarum nimiam crudelitatem, qui non solum
reverti in

Hispaniam

indot

J'

tiaet

flar "<o-

del<w

n'Z!

Crucit

Quia, mere; rogatusque a Patre, Cur trepidas?

turpissi-

tione occidebant,

Indos ssepius levi de causa nullaque justa raverum etiam impediebant

morum animalium, circumstant; minantes

seilieet illum in frusta discerpere

divini verbi prffidicationein.

quam eum
,;,r;,nt
,

toto

vitffl

quod posttempore tantopere hono, ,

dum

Interdum etiam, mag-no Indorum numero praedicabatur

principemque ac majoris auctoritatis

omnes ex

accurrebat praefectus reguus, ac fuste ejiciebat ecclesia , Exite , inquiens , nebulo-

praa

ceteris

omnibus sacerdotibus fecerant, ab

,,1,1,1 desererentur. Quod ut audivit bonus Pater, priusquam inde recederet, e junco Crueein feoit, et ad eaput lecti collocavit; dnin vero illuc postea rediit cx eodem sacrificulo audivit, Bemper ad portam adstitisae daemonem, qui horribiliter ululabat, nec umquam
,

nes, ad opera vestra; cumque hi non modo inermes, sed etiam nudi essent (nam in aliqui-

bus ejus reguonis partibus semper nudis incedunt corporibus) necesse eis erat e vestig-io
abscedere, et concionator solus

manebat

in cak

ingredi ausus fuerat. Nescio utrum in accessu ad lndias an in rcditu acciderit , ut in quodam
, ,

thedra k. Sed quod ipsum (uti ex eodem saepius audivi) ut inde reeederet, plane permovit, fuit epistola domini fratris Bartholomaei Casai l, qui, non modo cum saecularis presbyter esset

portu (juamdam puellam papulis laborantem

solo Cruois Bigno Banaverit.
0|

ex Hispania pluries in Indias, atque ex Indiis in Hispaniam, in earum commodum navigavit,

sed

(Jurona Ala-

80 Multa

quoque

alia,

sed nobis incognita,

etiam

postquam

rianamimou- patravit in
iapatrat.

lndiis; ex certa tamen relatione eum> cum quamdam Coronam Marianam q daret euidam hujus civitatis incolae, dixisse ut eam magna in veneratione haberet quod
sci0)
,

duerat, quinquaginta paulo

illum tulit,
se exhibuit.

nostrum habitum inminus annis, quibus eorumdem perpetuum patronum

83 Denique, quo posset huic operi charita- Uuvitmm

tis

lndias petenti
,

eam

sibi dedisset frater

Thomas
,

melius incumbere

abdicavit episcopatum,

"" uit
1

in

Hu

'

de Arenas concionator excellentissimus cui ipse donaverat suam, adjecitque llaec Corona
:

Ciapae,
ei*

in Indiis sanavit infirmos, convertit peccatores,

ao puto, etiain resuscitasse mortuos proinde reverenter serva. Quin ct ipsemet tanti eam
;

rediitque in Hispaniam, ubi multum laborandum fuit cum Sepulveda m, et a domino nostro rege n multas gratias Indis obtinuit, uti etiam ante ab imperatore Carolo V
ffiternae

J"

m
n

memoriffi impetraverat.
,

faciebat
capiti

ut

interdum

mitteret

infirmorum

videret

se ob tot labores ex

Quamvisautem amore gentium

imponendam, et aliquoties una alterave hebdomada commodaret. Alteri piae personae etiam clarius dixit llauc mihi Deus prffiStitit
:

storicis, qui

inique tractatarum susceptos, a nonnullis hiiisdem Indiarum tyrannis adula,

bantur

reprehendi
prffi

Christi

tamen honorem

gratiain, ut hffic

Corona mortuos revocaverit ad

alia, quffi hic

semper

oculis habens, nihil istud curabat,

vitam.
De/lel

sed opportune et importune arg-uebat increpa-

auctor
in

81

Utinam multa
;

Servus Dei

tuorum
eurtam.

fecit in

tcribendo

sent

[ndiis, ad nostram notitiam pervenissed Uactenus nou pervenerunt, nec per-

batque quorumdam saevitiam, semper studens, ne eae nationes privarentur jure, quod ipsis ex
lege naturali

ventura credo,

nisi

in

cffilo

maxime

quod

nos fratres

S.

Dominiei soleamus negligentes

esse in aliis faeiendis certioribus

in nostro Ordine contingunt.

eorum quae Quare sperare ne,

regumque diplomatiscompetebat. Porro harum Chiapensis episcopi ad Bertrandum litterarum summa erat, ut in istarum g-entiuni conversionem omni nisu incumberet; sed, quia

ducum

queo, fore ut

istius provinoiffi patres

nos ea-

militarium o ac g-ubernatorum confessiones audire solebat, eos sedulo admoneret, si

fixos a rege privileg-iorum

rum rerum

patrem fratrem Ludovicum aliquaudo audiens qujedam

mirabilia de nostris patribus
,

faeiant eertiores. Yere ego,

gentem tyrannice

tractassent.

terminos transg-ressi Cum vero pater

puta

de beato

Bertrandus dictum episcopum ob suas virtutee doctrinamqte

DIE DECIM
doctrinanique magmi
incessit

OCTOBRIS.

faceret,

vehemens eum

desiderium revertendi in Ilispaniam,

scrupulis exoneraret. ut hisce se v Dabam eg-o tum ternporis studiis

i

quoddioto quidem dumUle loqu,

quodam idiomate
B
, ,

2Z
;

>\>-

ruriQ

operam
lin
'.

^tate acetp"

convontu Salmanticensi, ibique ab ilin nostro rogatus supplieavi nostro patri lius fratribus
Yincentio Justiniano (quem sanctae memoria? ob sua merita et virpiusY tutes S. R. E. Cardinalem postea creavit) ut
g-enerali magifltro,

"
!

sermon
ppl

lnilltl

ad

ln

**Z

iret

struxil

ln-

ergo

permitteret ei redire in Hispaninm qui, quamquam primo nonnihil difficilis esset, trinas, in
;

rehquitilhsubelli
,

ri

quibus hanc facultatem faciebat, litteras Yallisoleto p ad me transmisit, quarum eg-o binas buc Yalentiam misi; tertiam fortuiue committens
,

Dominicam,Symbolum
I

\,,,
IIU
pi

lorum, salutetionem Suv,: aliaque ad dootrinam Christianam

-

:,i:l:

ll

"

o
videbantur. Oontra

cuidam

viatori tradidi. Accidit au-

om

qui
,

iorisjudioii

tem, ut Paterflumine Mag-dalenae q navigans, vehementer tempestate coactus fuerit multis

milliaribus

dem [ndorum,
socium illm

eo viso, fag
,

ss fosuper uari-MMt

|,:,tivni

invitus

retrogredi.

Verum

i.u.imieum

e1

ecce

cum cum

in

terram pervenisset, adfuit

ei aliquis

ipso,eoque solo
contulissej quod

relioto,

prsedicta epistola,

quam

m obviam
fe

alvam
te
,

ei

eominiseram,
esset,
et

se

imar/b* ,,< mno riut: naufn '

.

quia ordinarie
id

petiitque,

an patria Valentinus

quo

bus

\
,

suspicatus,

eoa

fooere

nomine appellatus. Ita esse, respondit Pater; seque Ludovicum Bertrandum vocari. Tum iste
epistolam ei tradidit, et pro portorii pretio undecim scuta r exeg-it; quae Pater ex amore

semel a longe Beoutu flagellantea con ipexit. Eteferebal denique, aibi per E deserta, montesque a !,, ls

tndi gratia,

agnas
malia occurrisse
""'
(l
;

tigres,

aliaque ferooia

Dei libens persolvit, ac in genua procidens Deo g-rates rependit quod liceret sibi sine
,

cumque ipse dioerel Q e, me ab feria d svorai

i

fgdam

ttilipc-

scrupulo in Hispaniam reverti. 85 Navi itaque sollicite commissus inter na-

sanctua
Crucis,

\ ir,

aiebat

formato versu lili. Tace

:

ta n

animal
aooebunt. Ut
Pater ourave

ttatem tigno

vigandum
mine

terribili

deprehensus tempestate

est;

Deus

Cnicis coiiipiicit

vidensque navim vi fluctuum

versari,

ne rumperetur,

summo in discriin eum locum se

optu-

autem

nobisoum es1 ueque sciatis, quanto itudio

,

illa

iste

majus erat periculum, seque violentiae undarum, quae terribili ponens

contulit, ubi

ritcelare mirabilia, quaa Deua per ip um operatusin [ndia est, dioam, quod Petrua Joannea

Eobles, rector Engueraa testatusest. tfimirum

narravit hic, aocepisse
suo, in
se epistolam
b

multu altorum montium instar advolvebantur, interdum extenso brachio signum Crucis verac veluti hee divinum hoc sus eas formabat signum agnovissent, dum ad navimpropius accederent, sensim rumpebantur. Non exiguo temporis spatio hoc miraculum tenuit; sed bonus Pater vanam gdoriam veritus ex eo loco
;

fra

qua ia significabat, quod, dum d pro montoriode laVela versus Carthaginem tndia* rum celoce uavigaret, ea naT ia e d lutarum incuriain scopulum impaota dirupta Euit. Ln

tam

praes.nii discrimine invocata

fuil

8.

Mariade
iooti"

Rosario, aalvatu
i

uno die ac duabu

i

recedens
fluctibus

navem

summo periculo reliquit; tembilius, quam ante, eam ad subin

mersionem concutientibus. Extemplo ad illum

recurrerunt nautae, ejulatu ac lacrymis impel-

bus nando ac certe in^en fuil Di benefloium quod non snbmersus fuerit, aul praa fame mortuus, vel devoratua a belluii quaa Ie eo mar!
,

natant.

C
ac irdal, tjund

fiJn ullribuit

unde recesserat, rediret. 86 Cumque ille eodem, quo prius usus fuerat, remedio uteretur, non solum mitigata est maris ssevities, verum etiam omnino deferbuit,
lentes, ut,
et

89 Significavil preaterea,
pertigis8et,

cum jam
patrem

in

invenisse ibidem

Ludovieum, qui exspectabal

eum

ld

terram uuori ain* Pratrem tammeibu """ '"' ,lrrrf

,

littore
,

cum
re

aliquot cibis ad

eum

refioiendum

qua

omnimoda malacia subsecuta

est.

Dum

hsec

maxime
erat,

indigebat, quippe qui potiue mor-

ipsemet cuidam familiari suo referebat, adjecit Adverte, frater, hsec non a sanctitate, sed a
fide

tuus

quam

vivus.

lam vero post aliquot

[nd
bia

annos,

jam

reverso e

patre

Ludovico,
illq

provenisse

de hac enim

ait

Christus in

prasdictus rector ccepit de

cum

loqui,

Matthseo, quod, qui habuerit fidem Apostolo-

rum, huic daturus sit potestatem patrandi miquod intellig-endum est, dum ita necesse fuerit propter eamdem fidem, aliisque de causis necessarium. In eamdem rem aiebat
racula
:

eique gratias eg^il de benefioio, quod suo fracontulerat; at Pater vetuit, ne cuiquam fcri vero certiasimum eit, altcri Lndicaretj cum non ila ipsum vetuissc, quod vellel celaxi mi-

praeterea
fero,

quam mihi ac
;

Deus majus lumen concessit Lucinihilo minus fuit damna:

raculum , quantum hoc iu bonorem cedebat necea e e i, etiam aliquid sisse ipsimet honorificum, de quo
;
i.

><

Ipa

Interci
1

um

lorpii

tus; majoris etiam auctoritatis fuit Judas, qui se postea suspendit idem mihi quoque contin-

gere potcrit
sit s.
i<}notx

cum

scriptum
odio,

sit,

vita scire posse,

/ingu/uiitt.

utrum

nullura in hac an amore, digmus

wfarfi
lfr

prtdicai:

87 Postquam hsec scripseram, in quemdam rusticum incidi, Hieronymum Fernandez no-

huc pertigeri mus, Deo reddamue gratiaa, quod aliqua cripserimus ex iis, quae sanctus iflte Vir patravit in Indiis. in quibufl referendis, ne errarem, pedetentim processi, velnt qui persilvamnoctu incedit verurn nunc ad claritfltem diurprohihebat. Cetcrum
jarn
;

cnm

nam

perveni.

mine, qui plus quam septem mensibus patris Bertrandi comes itinerum fuit. Hic raihi retulit,

ANNOTATA.
canonizattoa Confirmantur hsec ex Bulla Deo obtiquce sic habet Orationibus a nis,
i

appulisse se aliquando cum ipso ad insulam cujus iucolae majorem partem Mauri erant,

quamquam

et aliqui albi,

ibidemque coepisse

nuit.

..,,

VITA PEIMA

S.

LL-DOVICI BEETEANDI
erat,

C.

A. V.
TIM-IO.

J. A.>

nuit, ut

lingua sua ffispana, in qua aatufl intelligeretdo, absque interprete

.

turab

[ndis,

Bulla b Euc facit, quodin fidei mortifelegitur: Pluries in testimonium crimen vita- superum quid bibens inno
ravit.
,

canonizationis

CAPUT

VI.

mnill lanctii:

I-idci.

rr dequn lw\ Ihsptnus

.

Reditus in conventum Valentinum

Pe de fiogota, Americx in civitas archiepiscopalis est ganeta

Weridionalis

Prioratus conventus S. Onuphrii

Novo regno

dem

Granatensi, cujns caput est corpiominatah\dinrun\,ejusd Carthaffena, Meridionalis civitas est in kmericx

ab eo gestus

et

acta ibidem

re-

sumptum

Valentice
et gesta.

magisterium

quoque 8. M;i<r<l;tlrii;c, Hispanis e piumen U.-i-inun Americse Meetiam Rio-Grande appellatum, in Novo regno Granaridionalis est, quod tensieduobus fontibus longe invicem dissitis, legitur, oruti apud Martinierum in Lexico B tum, grmumqiu' /lumiue tabeus, posl varias ejusdem regni irrigatas provincias, conjun-

Septemtrionali, Terrse ftrmx ora maritima provincice caput; solentque ad ac cognominis ipse eam Eispam naves appellere ; atque appulerat. Ludovieua ex Eispania

novitiorum

niam appulit a, ac confestim nihil Hispali moratus Valentiam contendit, ad quam

sera vespera pervenisset, coactus fuit in horto fratris sui extra urbis rnuros prope monasterium S. Mariae de Succursu b per-

Anuo

mdlxix, die

S.

Lucae sacra in HispaP '"*

cur*
Sanen

cum admodum

noctare. Postero

mane

perlato ad

conventum e
c

apud Teneriffum oppidum aquis, alterove, quod alii Flumen 8. Marthaa appetlant,
ctis

nostrum c

illius

adventus nuntio, vix potuit

recepto, in

mare Septentrionale

se exonerat.

mag-ister frater Laurentius Lopez, tum temporis ejusdem loci Prior, continere fratres, illuc

Porro Fanum

sanctie Fidei de Bogota,

quo

pergebat Sanctus, situm est apud fluviolum |';,h, t/n.i juvrdirto /lumini se miscet. Indico est, f Ampta AsitV insula in mari

de

accurrere gestientes. Tanta enim erat eorum illius reditu laetitia, ut pene omnes faculta;

nunc Ceylanum appellata. g Ecclesise prsefuit Alexander VI ab anno

L4952
li

usque in 1503. Quinea ampla Africse regio

.

est,

varieque

dividitur.
i

Italice cst

Conquistatori,

quo nomine de-

tem peterent eum adeundi atque ipse in primis Prior vix sui erat compos prae spirituali gaudio, perpendens, Deum tempore sii83 pra3fecturae tantum beneficium huic conventui prasstare. Simul ac autem ille conventum ingTessus est, sponte omnia abdicavit, maxime pecuniam quam in Indiis in eleemosynam a multis piis personis acceperat; quamvis haud difficulter a
Provinciali facultatem obtenturus
fuisset,

signantur belliduces, qui Hispaniarum regum nomine varias Americse provincias subjugarunt, amplasque in iis ditiones sub iisdem
regibus obtinuerunt. Quam indigne, frustra vetantibus Catholicis regibus, ejusmodi preefecti Americanos illos tractaverint, docent obvii earum regum
I.

ut

multos libros coemendos posset expendere. Id ipsum etiam fecerat, quando navigaturus in Indias, Hispali se navi commisit. Primo adventus sui in hunc locum die ait, se velle incipere Deo serio servire et novitium

eam

in

fieri

scriplores.

vereque que in virtute

;

in

summa

vixit humilitate, aliis-

praeluxit.

Alias Hartholomaei de las Casas appeltati, ex Ordine Prxdicatorum episcopi Chiapensis C in Hispania Nova in America Septcub-ionati; cujus iltustre elogium dedit Ecliardus tom. 2
1

91 Propterea anno
tere prioratum S. r gnavo mag-istro,

mdlxx jussus

fuit admit- ineonmta

aen " n0; p 1 Pruir conven-

Bibliothecse

Prsedicatorum pag. 192

et

se-

Onuphrii d, in quo opus erat x r speculando, venon modo rum etiam in agendo. Et vero tam providum se praestitit, ut, cum conventum propter anno-

m
.

lM s 0nu .
phrti,

quentibus,in quo eximii viripro Americanis advc/sus Hispanos oppressores insignia gesta, editorumque hunc in finem Opuscutorum catalogum invenies. m Joanncs Genesius Sepulveda celebris
,

expensas annis elapsis factas, plurium centenorum scutorum debito gravatum, omnique frumento, vino et oleo destitutum, fratresque male vestitos atque ad eam
nae oaritatem et

inopiam redactos accepisset,

terent pecuniam,
sic

ut,

dum

priora-

jurisconsuttus, et llispanus Cicero vulgo di~

ctus,

tus litteras patentes ei porrigebant, simul pe-

canos,

Hispanorum causam adversus Amerihorumque patronum Barthotomseum

de las Casas, in Catholici ?*egis auta verbis sci-iptisque tutari conatus fuit, quibus sua feliciter opposuit laudatus episcopus. Vide Echardum mox citatum. u Philippo II, Hispaniarum rege.
o Italice Conquistatori; de qua voce vide Annotata superius ad lit. i. p Vallisoletnm Hispanise civitas est in Castella Yeteri, incolis Valladolid dicta.

unde cadum olei emerent, ut non tantum de victu et vestitu fratribus abunde prospexerit, sed insuper eam Cruceni coopertam e, quas stat in meta Cupressorum, fieri curaverit. Dicentibusautem
ipse

rexerit

eum

nimias in illam expensas facere, reponemulto majores in frangendis crucibus a Lutheranis /* fieri in Francia. Quidam etiam ipsius nomen, velut auctoris eidem inbat, etiam

scripserunt,
tolli

quod

ipse inanis gdoriae fugitans,

mandavit.

q AdiAnnotata hic ad tit. e. r Monetas species scutum est.

s

Eccles. cap. 9, f.

Nesoit homo,

utrum

rumque furnum

92 Ccepit etiam dormitorium a^dificare, mu^^Jjjj. aliquot ulnis produxit in altum fecit ""^
:

sacristiam copiosa supellectili, qua3

amore, an odio dignus

sit.

deerat, instruxit,

plantavitque

nescio quas vineas

DIE DECIMA OGTOBRIS.

A rerentur
rentur.
Iti5

ei

occurrere, ne secreta sua detege-

cluditur,

eumdem mox

ab obitu

ipej

app*
n

Hoc etiam tempore pater Ludovicus ex

illustrissimi dcinini, fratris

maudato

Martiui

de Corduba, tunc Dertusani, deinde Placentin i, ac dcuique Cordubensis q episcopi, sermones Quadrag-esimales Brigianae r habuit, bono omnibus hujus oppidi incolis pralucens exemplo,

4 tum \*T** adventantem, pa*

P**. *dnun Ba randusam

rem
frateri!

,,,...

est,

et

ei

dixit

\
'

*.
mf,u,n

tale

pecoatum.
;

Quam ob
patei
tibi
i

"*

ngncmt

ni/.

at

aha de oauso

quod, non modo numquam e suo hospicelebrandam Missam, aut prae-ditio, nisi ad prodiret, sed nec domestico ccetui se caudum, imiuisceret, prsaterquam a sumpto prandio, id-

quidam B divitpropeadstans, non adve

retulit

Hav

dico, nisi ut

mihi

que etiam breviter; neque umquam, nisi semel, visus fuerit per fenestram prospicere. Au110 mdlxxiv iu Octava Ascensionis Domiui pater frater Bartholoniaeus Pavia Valentinus, sed natus in Cervera s, paucis, antequam moreretur, diebus vehementia stomachi ventrisquetormina passus est, mag-uamque commiserationem movebat. Praedieto autem Cordubcnsi episcopo valetudinarium tunc occupante, jacebat intirmus in dormitorio, vocemque suam semper ad Domine Jesu, suscicffilum elevans clamabat
:

qmsurdastereratetmyops.Cu sona ouidam mulieriex Musero, malumef notabilem injui

'

^od
*

magno
Servum

'

timore
Dei de

Valentaam
fore,

ua afflictione oonsulit,
aihiJ
d

inquiens,si

m
enim

pondit ipse
tio, filia
:

nihil

til.i

mali

lioi

atque

Lta

evenit.

ANNOTAT
hDeanno,mense,
bris,

\.

dieque, qui fuit L8

11

Hvinitui
tilur

B pe spiritum meum, edo106 Plang-ebant omnes in suis cellis fratres,

quod patrem, quo benigmiorein amabilioremque nullum umquam noverant, tanto iu tormento cernerent ac mirabantur vehemeuter, quod idem ipse in altera infirmitate, toto quadriennio continuata, in qua et ferrum et iguis adhibita fueraut, nullum, velut Lig-neus fuisset sdbmisse invocato nomine Jesu) vo( uisi semel cem proferre, imo nec umquam hiscere visus fuisset. Ita autem se gesserat, quia, priusquam medici manus ei admoverent, animum in piam quamdam cog-itationem intendebat, eaque meditatione acquirebat spiritum et robur ad patiendum sine ulla oris mutatione, et indicio sensus. Idem fecerat etiam in altero morbo bene diuturno, quo ante susceptum sacerdotium
j

ac loco, \pulit, cet, conveniunt etiam R quorum iste septennium (inc

in

stimo) numerat inter egressum ea Eispania

eamque reditum. b Erat hic conventus Ordinis S :i, tcste Avignono. c Valcntinum scilicet. d Hunc Prasdicatorum conventum Roca, Avigyionus et Diagus duobus circiter mil ribus a civitate Valentina abesse, notant.
e

Apud Avignonum

dicitur eedificium,

<

Irui

cooperta appellatum.
f Oalvinistas,
g*

opinor, indicare voluit.

Lyria,
vicus vel oppialentini,

Leria, Hispanis
est

ad Duriam flu vium, quinque milliaribus Hispani is alenregni

I
i

dulum

laboraverat. In hoc, qui ipsi

ster pater

supremus

fuit,

noet

tia distans.

Bertrandus, qui

eum

diligebat,

faciebat plurimi, illum invisit, eoque redactum conspicatus post lectum Euang-elium in suam cellam reversus est, Deumque pro hoc infirmo precatus, agmovit in spiritu, ipsum (quemad-

h Hoc multiplicati panis miraculum cum aliqua adjunctorum variatione in SSBpe lau* data Ms. Auditorum Rotic Relatione sic

ponitur

Cum

praeessetrYairr Ludovioufl B
S. llunuplirii,
,

trandus monasterio

prope

oivitfl
,

Antonio olim contig-it) permittente Deo, a daemonibus torqueri, sive ut adefectibus suis omnino purgaretur, sive ut id cederet ad majorem intirmi gloriam; ac proet S.

modum Jobo

tem

Valentiae sito

aocidit

quodam

<li<-

ut,
V

dum

panis in loco de Museros uuncupato pro

retar-

Fratrum usu coqueretur, famuli pluvia dati cum aflerre minimc possent ; jamque
dendi

pran*
Dei

pterea
Christo
niorlem abseniit

eum
t.

sic

clamare

et

commendare

se

tempu.
fratri

elabebatur,

cum

eanotus

107

Cum

illustrissimus

dominus Cardinalis

(ognoscii

Gaspar Cervanti, archiepiscopus Tarraconeusis, in ea civitate academiam fundasset u, ut soli-

Josepho Gacet, qui ejufl irtcfl rebat, ut nohc pulsu fratn-. a-1 ui-u am \ocaobedivit .Jiwplui.--, curet, imperavit jus id inunus erat, injunxit. Cui ille, Quid
Servus

dam

S.

voluit, ut

Thomse doctrinam in eadem plantaret, duo e primis Theolog-ire scholasticae

pulsem, inquit,

si

necesaarifl

panifl

quanti
fru
ta

iiniiime suppetit,

nec praater paucula

potiufl

professoribus essent Fratres Dominieani, quoalter fuit pater magister frater Franciscus Ferrandiz, patris Bertrandi alumnus, sed paucis post mensibus in principio anui Sancti x iste

rum

panem raox quicquam Bupere ti (Juixi Quod Jo famulis adferendum expeotamu a

sephus intelligeu
i,
i I

majori

uertitudini
,

ergo

Porro postridie mortis illius pater frater Ludovicus hic Valentiae a socio suo fratre Francisco Palau, qui
e

malo suo Tarracone pie

obiit.

oculari inspectione cog si septem panis frusta adcs

nonni,

<

reperit,

remqu
ut,

Bertrandum

retulit; qui

nihilominus

ad
pa-

mensam

puisari Juoeret,

denuo pneci

pit,

Quid Responde patre mag-istro Ferrandiz dicitur?

nunc hujus conventus Lector

dit ille, dici,
iste

est, petiit

nem, affirmans, non defulururn.

(.}\m ji<-racto,

cum
ujii

fratres, qui

triginta amplius erant, pran*

ipsum male habere.

:

Tum

vero
arista

convenissent,

omnes ( mirandum
comederunt
panifl

diotu!)
flal

benedictus Pater, intento in

digito, ait
Ille

quamdam

cam

mihihacnocte super

de septem illifl sunt; nec minor eo prandio

frustis

ct

quantitas,

arca apparuit mortuus. Deinde post triduum de ejusdem morte allatus est nuntius ; unde con-

quamsolebat, assumptaest; tentumque insuct mmuli, per panissuperfuit, ut reliqui fratres

<jui

MS
A

YITA PBIMA
fcribulationem sui conju
essc, sed,

S.

LUDOVIOI

LNDl

C.

J.

An

fila,

ItTlO.

paterjussit illam securam afflrmans. ,,,i

,

odam; at nondum Tumilla Quando

:

una septimana a 10] Cum duo conversi dmi multas eleemosynas collegassent, eorum unus lri J ^ieTr nummura quatuor reg-alium n, alterscutum au- ^aclutn indi!"
'

erg-o finictur
ail illa,

quamdin durabit? rmo, imo,

ultra tres

durabil adhuc

annos, sed
prse-

reum ubi retinere voluerunt, sequenti hebdomadc reddituri, si forte pauciores eleemosynai
collig^endae fuisscnt. Itaque

"

nit,

non explebii quartum. [ta quod certe humana rationc nequibat

antem re ipsa eve-

antequam domum

sciri.

redissent, alter quadruplicem reg-alem suo calceo imposuit, alter ducatura in manica abscondit.

dequarecuiiam Migioia
obiaiaeHam
facrat vitiu
:

98 8ed uotatu dignissimum est, quod quas,],.,,

f,

Cum domum

venissent,

primo eleemosv-

mina
r(
]j );i)

admodum
fcc fa

spiritualis et

contempla-

nas

tradenti ait Prior,

esse, reposuit

ut

omnem pecuniam
exhibi-

Ul)ni
n;i
li,

,]

B0T0T Tesseda, quae in

terio [ncarnationis, Ordinis Montis

moOarme
viderit

profcrret,

et respondenti,
:

jam oranem

tam
dis
?

Ubi ergo

nummus

quatuor
pe-

habitabat, ante

omnia jam
in

dicta

regalium,

quem

posuisti
:

in calceo sinistri

eumdem dominum
',<(

periculo

submergendi
ei

Tum

dixit alteri

Tu quoque produc dudictie

;ni1

ni

(quod quidcm obventuras

adver-

sitatea significabat) ac deinde aliquo

etiam rideril
altero

eumdem

tempore periculo emergenLudovico,

ac specia;

catum, quem habes in manica. Quibus ambo erubuerunt. Porro experti isti

fratres

hunc
raino

in ipso spiritum,

tem, adjuvantibua illum patre fratre

ei

Uieronymo Abelia

quodam

e Societate Jesu

scimus qua

aliquando dixerunt doVere, domine, neratione cum hoc nostro Priore

:

timvideril patrem Ludovicum forraando signo ;m iliantem. Visionem hanc soror Tesseda cuidam per onas solitariaa narravit, addiditque, se

agendum
tarius,

sit : surdus est, myops est, vivit solinec tamen quidquam facere possumus

maximo
hac de

desiderio teneri benedictum

si

istum Patrem ddendi,

renil
ergro
re

ita ipsi

jdaeeret. Con-

persona ista Patrem, qui

rog-atus, quid

Don

oisi

tBgre et importunitate victusillam in-

visit.

Postea ab

eadem persona

multasprcces secreto retulit, quaa mox narravimus; adjunxitque Si isti visioni respondcrit eventus, factum id e t, quod prasdicta domina multis lacrymis obtinuerit a mc, ut, quotiescumque mariti sui
soror Tes sdaei dixisset, post
:

quin resciat. 102 Mulier, noraine Ang'ela Baiarri mo- t>; a & eo da dicum vini albi ab co petiit pro filia sua con- loma ^meapi " pell '" lr tagioso malo capitis laborante utque eo illud utititer . semel lavit, puella sanata fuit. Ultimo priora- cat: prgft. tussui anno Quadrag-esimales sermones ad populum habuit in Moncada quod et duobus sequentibus annis prasstitit, uberesque fructus retulit ex nobilibus et equestribus viris, qui
, s ; .
. .

suas

ibi villas

habent;

uti et

rumque loeorum
nes conveniebant.

rusticis, qui

ex ejusdem alioad illius concio-

pecordatus essem,

signum Orucis

ipsi

forma-

rem

quare,

u1

promissis stem, benedictionem

eidem incella uostrn quntidie impertior, si quando tameu ejus mihi obrepserit oblivio, simu! atque recordor, ubicumque sim, solita
Cuuci' ip
!,:l

meam

iii

iv/uo.

dooetsrruia-

Hwn oomortia
ReUgioidvitanda ;

^mbulanti mihi aliquando cum ipso extra conventum S. Onuphrii ait Relig-iosos
,

oportere amantiores esse cellaa,

quam

colloquio-

rmn oum
fuisse

sasoularihus, eaque occasione narra-

vit milii (quod

Qumquam

somniaverat) ausam

mulierem aliquam ipsum ad impudica provooare ed uon exposuit, quo modo Deus
illura

103 Narravit mihi quidam frater, qui no- ^mta strum induerat habitum in S. Onuphrii, quod cum post professionem suam apud patrem Ludovicum generalem de peccatis confessionem faciens et ad certum peccatum dicendum pertingens, ex pudore titubaret ; bonus Pater dixerit Tune fortasse Judas es, qui te non accusas de tali peccato ? ac mox peccatum ei explicavit, cujus reipsa erat reus.Idemfratermihi asseruit, metuisse se in posterum coram illo comparere quia indicabat omnes suos defectus
; ,
:

tmit,

incellacommissos, exempli gratia, inepistolam

cx
:

isto

perioulo liberaverit
si,

addidit, ta-

men
,

Atqui

qualis

ego sum, pauperculus,

surdus, csecus, debilis, infirmae valetudinis et senex, aon potuerim effugere ejusmodi occursufi

quid de juvenibus
sui

quod nemo scieum, aiebatque Scripsisti epistolam. Alio quoque tempore cum idem fra- F ter in quemdam defectum incidisset, appellavit
re potcrat, vorabat
:

sine licentia scripserat occulte,

arbitrabimur? Toto

illum,

quo prioratum
bat,
si

gessit, tempore

multum

g-aude-

Tu, inquiens, istud commisisti; eidemque id miranti dixit Pater Ne turberis,

;

fratres

raro

prodirent fbras, nec

quia hoc non dico,

id

nisi ut confitearis

permittebat prodire, nisi ad res publicas, puta, ;i| prsadioandum, disputandum in scholis, vii

mihi, qui

jam

scio.
>x

sendos conventus fratrum, similiaque consueta obedientiaa opera; nisi etiam quaedam alia ex
charitate ratio imperaret.
tibiconfitenti

104 Elapso g-esti prioratus tempore o, reversus Valentiam est, et magister novitiis de-

ValenliK

tiODi-

prKtermittaem
obttoone prc-

hoc tempus contig-it , ut qua3dam nobilis femina, apud ipsum peccata sua conlltori solitn, scmel post peractam confessio10l)

Circa

nuo datus. Quo circiter tempore Valentiam accessit quidam pater, frater Michael Ferrero
dictus, ex Catalaiuda

/ prsficitur

uliquem tecreii ..

peccati tne-

veniens

cum vehementi morm

;

facit

'

desiderio

hunc Servum Dei cog-noscendi

qui

ncin .liccivl

Patcr, nihilnc prastermisi

ita

Pater

verorespondit,
tale ac tale

essej ac praetermisisse eara

peccatum. Eidem dominre postmo-

dum

Valentia in Museros proficiscenti levis noxascogitatio, sive iracundia, sive teme-

carpento

ipsum benig*nissime excepit, et quodam die in hortum novitiorum deambulatum duxit de Deo semper cum ipso colloquens. Priusquam vero ipsum dimitteret, frontem ejus cruce si,

rarium judicium, sive alterius speciei fuerit incidit in animum. Dum vero apud eumdem
postea confiterctur, illiusque noxre oblita esset, Pater, inquit, debebam et aliud quidpiam confiteri, sed nunc non memini responditque ipse: de peccato in carpeuto loqueris, atque ipsa ita recordata fuit.
.-

gnavit, ut facere soluerat iis. quibuscum ag-ebat ac deinde dixit Pater, quare non memi; :

nisti confiteri
ei in

quod quadriennio ante assumptum relig-iosum habitum com,

peccatum memoriam peccatum

tale

Moxque

reduxit

miserat, et hactenus oblitus fuerat confiteri. Hasc mihi ipsemet pater Ferrero ante mortem suam narravit. Tam crebro accidebat Ludovico ista rerum secretarum cog-nitio, ut multi vererentur

DIE PECIMA OCTOinus.

iu eoque etiam conservaret obser^ Priorreg-eret, ' vantiam, quam cjusdem fundatores suo san-

eleemosyna?

mtroduxerunt uine in illum

Sonem suam

dmt

Paulo post elecmihi haac verba Pater.

c.
:

et

velit, quod nocte ppjeterita fcpes quid hoc sibi Veronicas cum tribus sacris vultibus ? viderim aliquanto post subjunxit, sigmificasse mole-

prioratus sui triennio passurus missis modo molestiis illius, dieemus erat. Sed alia, quaa eidem contigvrunt. qusedam
stias,

quas

isto

ex mendiois, littepapum atudiosis, ac v* recundantib, snonpau uamtreeenti erant singulis diebus , maxime hy emali-

^ J5 *N oEatm^&^TT
;

imo sub ut hic conventus

.

"w
illn
i

831
'

x,

TISTIO

ctus, soluentstipemdare otus soluaril stipem fcre omnibus,adj

se offerentibus,

wbus,

Uattein^r

bus

g.
, abat
</WO |)/U
1,1
-

^pi"c>'i"">-

bvkbtrot:

post Officium matu\\% oratioui vacaret in choro, venit ad eum tinum atura veniam quaedam anima ob oausam, p PeC quam subdo. Relig-iosus quidam ei, antequam
Prior esset, exprobraverat igmorantiam, isque responderat, Luciferum multa scivissc, et ta-

Dum quadam nocte

hoopropositum inoredictumpatris fratris M

U5 Ad

fttm
,

mmieo,
tig-it,

qui oumhujuamodi eleem pore raritatis frugUm 1|U:r (ffino

,

ripit
-

ISOT]

con-

notabilifter auxiasetj mipantibua nonnuli

men
iste,

esse

damnatum. Non multo post

lis, solebal dicere Si multum demus hao mdigntabat poptamj plus Deuareddel illac monstrabat ecolesiam.J \Terum ppsster
tsta

olu

frater

'

omuibus Sacramentis pie susceptis, mortuus est, jaraque in purgatorio brevi tempore (quaraque omne tempus eo in loco longum estj
satus fuerat, cum voluit Deus, ut hujus delicti veniam peteret ab eo, qui ejusdem a pueritia spiritualis

pater Ludovious insupi duos, tpesve au1

odare plerum
i

Jullos h simul quiq

busdam pen

honestia parentibua

calamitosifl. Dicebal

etiam patri

fratri
i

Dominioo
!

Anadin,-, qui rigenti oipoiter annoi nis pnefueral Pator, quotieaoumque aeoe
:

illi

tiarainis

pater fuerat. Apparuit igitur circumdatus, aitque Pater, ig-no:

sce mihi,

quod

tibi talidie dixi

(non enirn vult

Deus, me transire ad caelum, donec mihi condonaverisj et celebra unam Missam pro me. Ad qua3 ipse sine mora respondit, se libentissime

factoque mane, pro eo Missam Hinc proxima nocte in mag-na g-loria celebravit. eidem apparuit, petiitque ab illo pater frater
ei

numesse rideris, ppmterstipemopdinapiamdatoctianiex pane fratruE ,,ex amope Jeau Christi Deua noi etiam, me non minore Uic intu dare elei synas, quam Tu foris largiaris ad popl Hisce non obstantibus, imt. rom^uto num
; .

ig-noscere

quam
ej
;|1,

Llle

Dei

creditor mansil

quia

Pater, nostine, quo loco eg"o apud sim?eaque anima reposuir. :Tu modo Deum Deo servias Deus enim mag-nam tui curam

Ludovicus

illius multa largiretur, iiiuliplupa ulo reeipiebat, etiam in hac rita, non Bolum in spiritualibus, verum etiam fcemporalibu
.

amore

ac

speoiatim anno
in

jidlxxvi,

quando

hoa conventu

mense M Bolemne oapitulum

ai

gerit.
ttcrtU comilli
tivinitui

provinoiale celebrabatur ;
synse collatae fuere,
secreto tentabat

ingentee

elee

113 Hisce iisdem diebus Valentia? prorex ad-

con-

modum

Rodericum Salzado, an

minus

ao interdum etlam, nnds exspectabantur, exquibua abundanter

fuit

tdumwprobat

ve \\ e i ve g[ servire, ut assessor g-ubernatoris hu-

provisum
116

omnibufl hospitibnSj qui huii

quia
ul

jus reg*ni in tractu Oriola?.

ille

vero

cum

eo-

pitulo ihterfuepunt.

dera secreto conveniens opera personse, cui condixerat, officium acceptavit; sed

Quamvis autem
majori

diximua,

Inilgni

mox

recorda-

Burdaster erat,

parti oapituli

patrum
na
1

humtti

hac super re non fuisse locutum cura Patre nostro, utejus ad Deum preces peteret. Quare confestim ad illum venit, remquc
tus est, se

penes quos erat jus sutVra-ium ferendi, oon sit visus aptus oilii-io difflnitoris, quo fere solet

tatUiptoiml

Ht

fung-i

Prior oonventus;

in

quo capitu
;

totam

cum

ipso

contulit, obsecrans,

ut oraret

cclebratur; non projitrr.-a imli^natii

se mgrc? ferre praatulit
;

cst,
j,

ium-

Deum, ut hic voluntatem suam manifestaret, an admittendum officium esset, nec ne siluit tamen, quodfidem suam jam inde obstrinxisset. C Cui Pater subridens respondit Ejajam tempus
;
:

> -

c\

m irmpniv

cepit, ut capituli fratres

etianj

berentur,

quam ante

tnandaverat.

est.

Ehem

Quo responso

valde erubuit, quod

pegeaeuosi virinon est magnam ficiorum rationein habere. FinitO oapituio

benigniusha B1 ane vebujuamodi oj V

nmariifl

non potuisse Patri hoc suum secretum consilium humanitus innotuisse. Haec omnia
sciret,

moperoiaudata fuitejus

iu

omnibu

oeo

tam

largitep tantaque cumeharitate uppedi

;

praadictus Salzedo e
die,
fratrettuoi

mihimet narravit
sit,

eodem
asse-

dis cura

verum

ipse,

quantua era^

quo
nil

contig-erant.

otus in terrain, ab

bc
rit

114
,

Quam verum
Deus

quod Propheta

ignosei sibi

omnibu eapituli humillime petiit,

i

ati

ibu

quod
re,

'9"e ac Ubenlit, et

boni defuturum quoerentibus

trienno

Deum f

eos non pro meritis

krgvsinpun,

demonstravit

prioratus illius

inhrmis tanta

''11111

chapitate pro pio

a1

il-

hoc poene totum fuit sterile, et conventus reditus non superabant duo milliascutorum, ac nihilo minus aluit semper centuin
et

nam

lorum pars major nec tam diligentem ouratioU83 rtUPa nem, n.v lvin-nitatvm dom
l i |

fui.-set.

aliquando etiam plures ; quos tam benig-ne et liberaliter tractabat, utcuivis alteri
fratres, et

117 Sequenti

mense AngUSto

qui

j,l

'!/,

latus oilicio suo privatu

fuit,

DSU
ei

dlgnltatt
dnidtitit

>

Priori postea

plurimum laborandum

fuerit, ut

adeo

ut illo reote
e

fungi nequiret,
Bel

ac proptera severe castigabat ministratores, si suo in sustentandis patribus fratribusque conventus debito deessent. Familiare ei erat dicere Patres fratresque multis suis laboribus bonisque exemplis lucrantur eleemosynas, quae conventui dantur oportet
t
:

pari

modo

tractaret;

plius obstrictus iion

ii;i

''

booum
f

Pa-

tremjustisd' ig-itur expend- m

mittenti m, eju

pluPimum am
I

'um
ul

divinam

Providentiam, per

ni

'i

Deo

recte

.-^ervire
',

desiderant,
vidit ant<
ruj

tionep

igitur.,

etiam honeste fruantur. Neque hac ratione umquam diminutas fuerunt Octobris TomusV.
iis

ut iidem

dentem passerem, qui, uno crure non poterat, nec inciderc. Dum

Jl

ssc
A.
V.

VITA PEIMA

S.

LUDOVICl BEETEANDI

C.

J.Aj

TISTIO.

comedebant, afFatim qu aecundo loco de more Miraculum hoc, maximum verae e^atiarentur. testes indicium> probatur per duos ganotitati
;
,

centesimum quinq
destinato pras-

col. 1040, ubi etiam de fundata ab eo Tarraconensi academia fit mentio. Porro Tarraco, vernacule Tarragona, a qua Tarraconensis Hispania nomen habet, antiqua civitas est in

tum qui in locoad eomedendum sentesaderant,etdehocpane rapernaturahtet

teel pertresalios mederunl imum nonum, cen e imum quinquage >>um et duc lU m sexagesimum, nonum, de auditu ab ilhs, quinquage imum

Catalonia. x Idest, Jubilei, opinor.

multiplical

CAPUT

VII.

qui rem
alius

omnem

ex] ex ploratam

habebant.
fca,

Quod

panis,

qnam Beptem
in
;i

fru

qou

po

fratribui

ad coraed
fuerit
<i"
"*

luma] poni,

el

quod ahus

Admissus a Sancto Prioratus conventus Valentini, quceque ibidem

gessit ab

panisnon
U0 d
pt
;i

plua
frusti

refectorium transportatus, fratres de dictis fcriginta

em

abunde

comederint, et quod
non
sufficiebant, affir-

anno mdlxxv usque in

i,

;i

gexaginta pane
,],,,,

MDLXXVIII.

man1
ruhi
p

priores

testes, qui

comestioni

fue-

entes;

et, licet

sint ex

eadem

S.

Do-

minici

a te

tamenfidei eorum dcde universiLioni detrahitur,- cum testes pro eadem possinl testimonium perhibere,
Beligione, nihil
illi.

Volens

Deus hujus domus reformatione.m suuin finem perducere, corda fratrum ad

,

cap.xu.
Valendni con.
voHtua Prioi
/'i'7n.-t;jr.,/ P1 .

U quando de eorum Bingulari

commodo non traPrxcipua inter utramctatur. Eactenus que narrationem varietas est, quod Antistius -em paldeexiguos panescww aliquot frustis
(

appositos fuisse, asserat Auditores vero Ro/,, nulla facta de integris panibusmentione, Antistio consodisj Beptem panis frusta.
;
,

movit ut Ludovicum nihil tale opinantem e magistro novitiorum Priorem conventus facerent, Gubernavft erg-o hunc a die xv Maii anni mdlxxv usque ad eumdem mensemanni mdlxxviii a, mag^na pra?bens exempla relig-ionis, cum ipse multo plura faceret, quam mandarct
rus,
aliis
;

"'' ullts.

ac diligenter invigilaret, ut cho-

nat Roca, Auditoribus Avignonus, laudans

studia,
toto

aliaque omnia recte procederent;

Processum
ft

m
i i

fol. La93 e1 L809. Septem solum memorat Bulla canofragmenta

in

% parte,

nizationis.

a 0C a habet

STulles

at neutro vocabulo mi-

hi locus ipsenotusest. A.pud Rocam legitur Arhuxech. Bicquoque locus mihi ignotusest. Verum isceteraque

hoc triennip extra conventum pernoctavit, nisi solum ter, idque prsedicandi divini verbi gratia. Quaradiu per valetudinem licuit, frequentabat chorum et ad communetriclinium semper conveniebat; imo etiam, dum

neque

esset infirmus, post

sumptum
,

in valetudinario

locahoc capite memorata, nisi aliud obstet, sita fuisse videntur in conventus S. Onuphrii
et
1
]

prandium veniebatad triclinium, suumque in invigilans, ut fratres eo locum occupabat beno reficerentur, et servaretur ad mensam silentium.
110 Si autem

alentise vicinia,

Alii rectius

illum.

tam

debilis esset, ut suis

se tefoupuu*
,as '^ at - n

Sic Religiosos fratres laicos ria domestica admissos vocitant.

ii

ad ministe-

pedibus nequiret sustentare, suo loco sedens choro mtererat a pnucipio usque ad finem
divini Ofiicii.

u-

, es

abtolwl a

moneln llisjninica, uti scutura et duoatus, dequibus mox flt mentio. C o Quodinsacro rr.ehcatorumOrdinetrienftegalis

Utquc volebat ubique adesse,

ita

munere','

nium

est.
:

quia ejus ; ut crederet, in relig-ione leves ^ defectus acpeccata venialia puniri oportere feerat opinionis,
re

multo cum zelo corrig-ebat defectus

p Reclius leges
dita.
q l>r/nia, ('(.nliilu
litia est;

Calatayud, quse Hispa-

cum eadem

severitate,

qua extra illam pec-

ni.r iu Araijouia ciritns cs/, a

Mauris

eon-

cata mortalia. In regendo parvi pendebat ho-

Civitatum Hispanige hic

<

nominatarum
Vanda-

-piscopalis civitas in

Cafalo/tia

secunda Dertusa item episcopalis in tcrtin dcniquc Placentia parifer

;

cpisrojialis
v

///

rcfjuo Leijionensi.
et

Hispanis Borriano, castrum

vicus est
civi-

rrj/u Yalritti;c, scptcm milliaribus Hispanicis in

Septentrionem Dertusam ve?*sus a

tate Valcntia distans.

s

minibus placere, sed magni placere Deo et S.Dopropterea a primo Prioratus sui die minico affixitin cella sua schedulam, hisce verbis majusculis litteris inscriptam : Si hominibus pla cerem, Christi servus non essem b ; quod dictum accipiendum est iis in rebus, quas homines volunt pro suo arbitrio, nulla habita ratione divinse voluntatis. Dumfratribus suisaliquod commiserat officium, puta subprioris, vel :irii, vel novitiorum magistri, aut zelatoris,
:

i>

[(

\rijnonus, Ut

hunc locum ab

aliis

sy-

aut alteriushujusmodi;

si

vel

minimura

in

illis

noni/in/s ilistinguat,

addit, fuisse Magistri

Ordinis Montesse, quse regni Valentini vaarx est, equitumque ab ea dicto-

deprehendisset neglig-entise, eos sine mora suo munere absolvebat quamvis solum octiduo il;

mma

lud g^essissent. 111 Consueverat dicere, raalle se instabilem reputan, quam videre, Dei servitium parum
nihil

rum

sedes.

,iumana

tSubdifur hic cjusdempatris Bartholomaei Pavia eloyium, quod, quia ad S. Ludovicum,

cujus
ille discipulus, fuerat, nulla alia ratione perlinet, ptwtcrm itlendum censui. u Gasparis Cervanti, seu Cervantes, clogium

'
.,

habel

accurate exhiberi, contra quam exigat Religiosa perfectio atque hac in parte patuit, ve:

c , nei

rissimum
scecularis

fuisse,
ei

quod quidam probas

vitae vir

dixerat diu ante,

lndiis, ut

quam de

ipso

Oldoinum in Vitis summorum Pontiftcum et Cardinalium tom.8,

lege

apud Ciaconium

et

Priore creando quisquam cogitaverat, rediisse

scilicet

ipsum ex

istum conventum
Prior

DIE DECIMA 0CTQ3

elevasse a terra. couveutum, et dicebatur Sparg-ebatur hoc per postquam fuerat Prior coustiJjntiffisse paulo
iriter inclinavisse

eumque

333
ll
;

lu
:; .

^<knt,int
eircumd.Mtum;
ivit.

<

i.4p.

onandumvisui

tutus; quia oontulerat, mag-noque

tuuc ad istam devotam cellam se

eaput
se

m!

cum

fervore

h;u>

spiritus
:

super re

precatus istnm Sauctum

ter

fuerat hoc

modo

Pa-

sancte Viifcenti, vides, ut illi me sine meo merito Priorem hujus domus elegvullo quamvis hodieque in ea sint viri dorint
,

addo,

J?

00 " numquam
prmlatu
ll,!,vt "-

fueril
ra

mimmum
'i" ;11 "

eo obsen

u>1

fi

*amittj
-'"
"
.

reliffionis. Eg-o ctissimi et maffnae

Prioratum
,

ullam um,

hunc hoc temporis momento abdico tibi impono; te Priorem reputa, etimperaet reffe,
prout tibi placuerit; nam eg*o quidem quannolo esse, uisi tuus subprior ad me
,

imo, dum hu,u pnoratu fungebatur, volu e1 osque id sibi lic

aPl
;

lu <

;i

patre Qern
;

3eraphino
h d

tum
nec

nisi

oue aiunt, S.
ad terram
,

cx tuo nutu quidquam ag-ere tuncVincentium sese inclinasse usque

:

cum mus, qni mu

li

sed

ni

uin epi8tola bub Im

ri
.

eaque contiffisse
loiiffo

qu mox

retuli-

se velle

ei

hao

In

deind
diii

mus/.
/

tera

,,,,,,,

quod,q" ""

125
illo

do raelium fuerii exponilur

tempore post, laborante infirmitate sua, duo e Fratribus postrema

Yerum

neo

permitteret
;

oonventum
aostri
1

quod im

alio

gubernari
ritatem
.

ao

ma
aliia
1

nostris, qui natalibus fratres erant, sed eorum alter clerious, alter conversus , valde saffaciter

quam

ibua
i

conBueveril
se mori

concedi.

His

\u>\<
.

bus,
i

convenerunt de facto indaffando. lngressi iu coeperunt colloqui de oratione, illius oubiculum

desolitudine, aliisque similibus rebus dataque opportunitate , eorum unus roffabat eum Pa;

petebat a nobia orari

Deum
omni

ne

Priorem

aed

am oun
P
.,

_<

aptum.
12!)

Narral
,

frater Be
,

BartholomsBi

ter,

verumue
,

est, in hoc conventu esse fravellet osculari pedes S. Vin-

Cartusianus
sor,

dum
u

RtUgk "'" '""""

trem

qui
,

dum
:

centii

hic ipsemet

spondit Pater

eum amplexus est? ReVerum est et post interjectam

;

propterea laape
disse.
el

tondendo fratrea huic domui eti im patrem LudoT

ob
'

vb

eumdem

lioel

ip

am b um etlilae
i

brevem morani
clinata
ti

ait alter

Insuper dicitur
:

iste
,

quoties sive novaculaa

frater fuisse reverentia vestra

Ille

autem
:

in-

etiam

cum modica

sanguini

eflPb

>iom

iset, p

non

nihil frontc,
,

hc
?

erffo vos id esse

putatis

Et quanDeus etiam locuretulit

sese fcamen semper tam

humilem tamque
i

entera exhibui

e, Bc
:

po bremu
bi e
,

novitiorum
ftii

tus fuit per asinam Balaami

qua3 id nullo

conventue

Cuisset

id b
io

emplo

a
Lo

modofuerat promerita.
cMlttti

profitetur. Referl

uper

se

dum

aliqi

voce re
:

126
dicata

Anno mdlxxviii,
,

die S. Petro martyri

cjus cubiculum ingressus

cum
re

eo loqueretur,
e 8 e
,

crcalur

pater Bertrandus post matutinum Officium ad cellam suam reffrediens audivit insolitam quamdam vocem, sibi dicentem Deo
:
ii

ab eodcm bencdicto
xcriim sibi super

Patre

roffatum

au

quadam
,

dicturus

cumquc
si

rc<poinlissi'i

cd
:

id

omnino faoturum,
I

maffis placet afflictio cordis

bulatio,
ii

contritio et tri-

ii

quam dulcedo,

solatium et consola-

Roffatus autem a quodam sibi beneaffecto (qui id secreto indicaverat) an ea vox

tio o.

gio De idera oe r vero reposuisae fieri P Se Non oeque enim id sibi propositum easej tum veco Servum Dei subridentcm retulisse: Observfl tamer
:

sciret, dixisse

illum

negavit imo solatio sibi fuisse asseruit eaqueconsolatione tunc maxime egebat, quia magmos animi conflictus patiebaq tur, quod, cum jam instante hujus Prioratus sui fine, de regressu ad suse cella3 quietem cogitaret, audisset, se ad alterius couventus priomolesta
illi

fuisset
j

rae,te Beliffiosum moriturum. /Ldditque

tusiaini
,

iin
.

tunc

'(II

mentem minime
puucto
1ani

fb

sed eo ipSO

Bempori

vcln

Reliffiosa? vita?

amplectendse

des derium
,

ini

jectumesse, u1 deincepa non quieverit doneo ailmissus iu rartu voti cmnpos factus luit
, <

ratura destinari.
ucreta
novit
:

VallisChristi.
auditori

127

Eodem

anno

Salzedo e cella

mullnt nOVUlOt
Itnbitu

patris Ludovici

egredienti sascularis quidam

esse huic sancto fratri

.juum.i Diim prioratum :_>-<-v\, ,t empereaset sui conventu n oupatissiinu

130

>.

.,,

,m

T ,/,

induii

senex, qui insiffnis servus Dei erat, ait: Videris

tiis,

tu

admodum amicus
:

etiam bus

quaBquidemtanta erant, ut Donnumquam magnam noctis partem in umeri

(1

'']''.'

j"''

J'1
til

rog-atusquc propterea ab eo, unde ipse sciret, eum sanctum esse , respondit se-

Bertrando

cura taracn anim:esua;,

,

perifra
,

arcesscb.it oonfeaflariiuii

""'ii

eique sua

nex Scio, quia cum semel post mediam noctem essem in oratorio meo , mente orans Deum instantissime pro illo Patre precatus sum, cumque deinde ad ipsum visendum accessissem, simul ac ejus cellam ingressus eram, ait mihi Maguas gratias, frater, tibi habeo ac petenti mihi, Qua de causa, Pater? respondit Quia
: ,

peocataconlit.cbatur, dciu.lc.|iic usque in raediam fere nootem ngilabatj ac Qihilominua

surg-ebit ad OlHciura

Matutinum;
qi
i

posl

quod

Imo vix poterat paululum sine lumine palpani oircumibat cti -im de nocte per convcntum, cxperturus an Bervaretur si,

lentium. In hoc prioratu et in omnibu

talihoraDeumpromeorastiidumqueorabas, x r '

brachia
solus

inmodum Crucisextensahabuisti;quod
,

Deus poterat scire. Triennio prioratus sui multos novitios majorem partem nobiles, sacro habitu induit , nec quisquam alter Prior tam nobiles in hac domo iuduit , quam ipse
licet

emperfmtejtt ,,,praefectum, quas , _ _ -~ -tiam sustinent meliore Ihfirniquam ,.; n m ci.ohnont. mplifirp^ Thominionis, " ad sub peccato mortali obli;
sta?,

non

qnieopliiio conferend.i- praBlaturai dignioribuBj sacro ti:,ra valde conforrais est xxiv, cap. v et iwnde Betor<

W-

dentino Besa.

nec pro eis acquirendis laboraret, nec quemquam ad id sua suasione induceret. Cum

matione.
131

Ouam ^

ob rem ipse non solum

in ferendo

eufFragio

332
A. V. J. A.v

VITA PIU.MA
'"'' '"'

S.

LUDOVJCI BERTRAXDI

C.

aodivit portenderet, meditabatur,

:

fcerior.

*?)

vocem (exdicentem

obtulitque carpentum

suum

Respondit bene-

I)

dictus Pater, nihil eo opus esse, se eodem die venturura. Venit igitur jam sera vespera et

"Bine

P^re

restro;

quod dict -<^kmMattoi, qao loco Dommus

.

antequam
ret,

vidisset aegram,

Lter

hocargumento usus
ere
in
ilis

Jesus Ohrietus, ut Ap providentiam doeeret, ffularem Dei de ipsis Nescitis, duos pasfuit
:

nuit, ut obfirraaret

reputans. ita
obii.^set,

ejusdem raatrem moanimura, ac patienter ferDeo placere. Post lecta apud

et

inrirmam Euang-elia patrcm

filia

matrem, velut

nihilommus, Judasa denario venire, ac

pretii

Quod illi mijam rabantur, atque etiam non nihil aegre tulerunt,
consolatus
est.

caditinterr,
trisvcsiri

sint,nuiluseoram eulari providentia Pa-

illis

miser admodmn malto tempore post tio. in majolstepr83latusinpnstinam,imo etiam via prorsus extraordinana
\rr

:quod bono

Patri

summo

fuit

Bola-

nondum eo usque pcrducta sed in pthysim inclinare, ac proinde aliquot menses victura esse. At non erat ita; paulo enim post sicinvaluit morbus,
quod misella
ista

videretur,

ut post mediara noctem defuncta fuerit. Hoc modo agnoverunt parentes, nihil opus fuisse, ut Pater infirmam postridie inviseret. 121 Domina Francisca Eerrera, nobilis viri Pwfclitawi n Michaelis Joannis Benedicti uxor, parturiens, PW eubvemt nequibat eniti, nec partus seutiebat dolores;
,-

rem auctoritatem
re
lll
ti

llb
i

ri

ii,',

Deum manifestum derel suorum curam habere. proyidentia ore dia> ipsiusmel patris Bertrandi
nit,

ut

[uam praelatua
trltiii viilone

iste

restitutus

faerat.
i

iis
pofl1

Dum

festa

8.

CatharinaB martyns
vir
legreret,

die

ac voce anima

meridiem quidam
ua

devotus hujuS San-

hn

I,.
i ,,,

\,i;,m a Surio soriptam

cella

ibidemque
le-

Bedadvertens, foetum exnonnullis perturbationibus ante paucos dies habitis semimortuum esse in utero, oportebat eura emittere. Invisit

ade
in
!

el

pater Ludovicus, hic,

ooulis, fortiter

ipsum pater Bertrandus,

ces recitavit
rediit,
:

et

eam

aliquot pre-

B ratissubito
vii
:

\l,!
,

Ah

eadum Unde
esset
;

exclama-

postero die non vocatus ad

,

eam

tiit
i

quid

rei

exterritus alter iste peipse vero udis oculis re-

psit in

bene; n dit: Brat quidem bene, eratquidem quod illo importune adactus, ut, .,1, eodem magnam in lucem erat, dioeret, ait:Vidi ego
p
,

nam
a

tantoque in periculo conspicatus scricharta hanc de beata Virgine Antipho Nesciens Mater Virg-o virum, pepe-

rit

sine dolore Salvatorem sgeculorum, ipsum

,i

oebIo in

splendorem pulcherrimum maximeque

in tenebris, fore

Reg-em ang-elorum sola Virgo lactabat ubere de cado pleno mandavitque hanc una cum
;

min.hilcm, c\ quo proccdens VOX mihi dixit,

accenso cereo

illius

manui

inseri

ac eodem

die

quamvis nunc vivam iux tantusque splendor conceq U0 m ihi tanta

hemioraniam
tubilo pellil
:
(

tempus,

peperit filium, qui eo modo prodiit, quo ex medicorum sententia naturaliter non poterat vi-

denda Bunt, ut faturuB sim illustratus. tempore qua119 SubseCuti sacri Adventus
|,

im respera,

cum

eo die

vehementer

pluisset,

tamen baptizatus fuit. 122 Mense Pebruario pene subito obiit frater Petrus Loret, conversus hujus conventus,
vus, sed

xterna defuncii saluii,

de

oompulsus
tate

ftjtt

pater Gaspar Valpetrosa e Socie-

qui quaravis pridie sacra

Communione
tamen
is

in ec-

qmfueratiollicitus,

Jesu in hoc conventu pernoctare, quodam malo correptus, quod nec dormire, riec quiescere cum tota nocte permisit. Postridie vero

clesia refectus fuisset, fratres

eventus

plurimum

afflixerat,

ac peculariter pater Ber-

trandus, qui Prior erat, videbater etiam vultu

tam vehementi hemicrania k torquebatur, velut si caputsuum diffissum fuisset, adeo utetiam oculorum lumine destitueretur. Sic
i,i.,
1
1

suo prodere dolorem suum de morte hujus misellifratrisquasi improvisa. Post elapsum mensem mag-ister Hodericus Salzedo, doctor in concilio reg-io,

constitutus indicavit socio suo, se desiderare, priusquam ad collegiumrediturusessct, portari

cum
;

illo

colloquens in capitulo,

advertit in sermonibus ejus

quamdam

hilarita-

atque i'afactum est. lncellamServi Dei gTessum eam Bertrandus, qui illura raultum
,1,1
,

tem insolitam ac proinde petiit, cur jam tam hilaris, qui alias fuerat tam tristis.
,

esset

Res-

dilig^ebat, lBBtissimo vultu rog-avit,

l,;,i,cret;

quomodo

se

eodemque puncto temporis omni se malo libcrura scnsit quod ipse tunc pro re admoduni inuahili halmit, habetque ctiain hodie.
;

pondit ipse, ea nocte in cella suasibi apparuisse F valde hilarem et sua sorte fratrem Petrum

Ait insupcr, se pridie vcsperi pluribus horis cuin illo locutura de Deo fuisse tanta cum sua\ii.itc, ut

contentum habentem in ore suo quidquam candidum et admodum dulce quibus indicabatur gdoria, qua gaudebat.
,

123 Hoc etiam

vit, licet eis

aliis

fratribus postea narra-

ei revelnlurt

nc unius quidera horae spatium

flu-

xissc
itgt(nn,(id
i/ii(iii

videretuTi

non exposuerit istud peculiare de modo apparendi, sed solum dixerit, se valde
doluisse de morte fratris Petri Loret
;

uooaba-

Anno miuaxviu Sabbato post Epiphaniam ad huno oonventum venit doraina Angela
L20

sed

Deum

postea sibi solatium tulisse. Alteri vero cuidam

patri ait
,

tw

,tno>itu-

ram pmsagU

Cunarta, Josephi di Campo uxor, ac multis pivcihus patrem Bertrandum rog-avit, ut veniret leeturus Euangelium super neptem suani*,
Beatricem [soherdaappellatam, gravissime bbquainquara Pater cam intirg-rotantcm at nec cuin illa uminain numquara viderat
; ,

quemdam

fratrem hujus conventus

graviter afflictum sollicitumque fuisse de salute

animae

fratris Petri,

multisque noctibus orasse

pro eo, ac tandem

Deum

illam

ipsi

in caelo

conspiciendam exhibuisse.

Hic

frater Petrus
dili-

fuerat addictissimus cellae S.

Vincentii,

quam

fuerat locutus, dixit

Tua

neptis,

ech

genter curans, ut recte ornata et

cum

accensa

oertoque modo agitavit caput, quasi dicecet 1'arura proderit accessus incus ;id cara sanandara. QiKctain graviteT dixit fecitque, ut nobi:

lampade semper servaretur.

124

Quoniam de

S.

Vincentii

cella

modo

orantetn i*18

incidit mentio,

subit in

memoriam

goS.Viicen

aliquid

amplecMV
eleval

Lisdomina adsuam eomitem conversa diceret

llcu
!

mea
in
e1

neptis

mortua est

Perseveravit ta-

men
scrc
;

rog*ando Patre, ut eara dig;naretur iuvi-

quodjucundum lectori erit. Perebatur per conventum, dum pater Ludovicus aliquando oraret coram imagine S. Vincentii, in eadem cella
indeque abiturus inclinaret se ad illius pedes osculandos, eamdem Sancti imagunem se
posita,

oausantl valetudinem suam reposuit: Sinou possis hodie,venisaltera erasalterovedie;

pariter

DIE DECIMA OCTOBIUS.

335
K c i n ium

sanaretur, ac proinde precata est pnedi-

dominamque Franciscam ctam dominam suam, Quadrag-esimalis jejunii tempore se Ferrera, ut conventum eum in finem conducerent, ad hunc orarentque Patrem, ut eam suis manibus attinille ad haec nonnihil turbatus, g-eret. Apparuit hoc officium Sanctorum esse, non peccadicens,
torum, qualis ipse esset.
stiterunt,

hane vfeionem narnuvt, suspieatas, illum ipsum ease de quo ea diceret, sed unde er-ofit
citer

A.

V.

"

inquienat, ut pater

Verum iste tamdiu indonec se eam tacturum promisit postcelebrasset.

i,,iSim " iate tam insignibua irratiis 8 donatusaDeo, aemper videatui ^i Q daiebat.quiapaterLXXL^' quasi semper moestus Nulm appaj kpo. smt atej imohoc ipaumeat.quodUiuinmci stum tacit. Quamquam autem tunooauaam aon

ahter

explioaverit, mtellectum

quam Missam

Ea

est

igitur in aacello

fuisse

hano, quod,
tanto etiam

dum

prorogatur

celebrata, attigit S. Vincentii

collum g;ne,

vita

cor-

et

poralis,

impertita ipsi benedictione sua, oravit pro illa, qua3 mox. ccepit melius habere,- appositaque

mum

diuUus difierretur Bumillud bonum, quod fcanto oum di

In

expeotabat, [nde recedens,

vidit in

egressu
8.

ejusdem collo Corona ejusdem Patris, iu fine unius mensis perfecte convaluit.
visione, ii ira

quodam

altari

inwginem

Franoiaoi,

quamdnm

paulisper aapioeret, Luditor

ei

tfotfoi eeereiie

135 Die Paschas Resurrectionis post devotis, simam processionem, quae jam a multis aunis
.

sogresau aocedens,

se

inobaervatua adjunxit,
ipsi esse
sii

audivitqu,- dicentem,

[Uam vere

HeOereereafur.*

n boc conventu ficri consucvit in aurora, et a a uon multo tempore etiam haberi coepit in aliisque ecclesiis, Paterad cellam S. Francisci, suam regressus est, cumque ibidem aliquantisj

lem

u,l,:
;

eumdem
apparuerat
.-

iilum

esse, cui S. Franoisous

quod etlam
I

certiua constitit

l'raper fuisset, socio, qui illi servieh.it, dixit vidisses aliquid, quod me miB ter, si fuisseshic, re recreavit, nempe illinc (indig-itabat versua conventum Patrum Jesu) rnag_o numero advo-

postquam ipsemel pater n dovicus a domino patriaroha, hujua oi archiepiscopo e, qui factui Bedioto Audi.

ditore andierat, inierrogatus, fuit, dicens Eg-o ipsum vidi tam

I

aua
.

hr.

-.

quam

nunc _e

iileo.

lantes aves pulcherriraas et alterius speciei, si vidisses, quam quas ordinarie videraus.
!

quid hodie super hanc sedem acciderit Postca quoque cum altero sibi familiari loquens ait,
!

L88 Praedieti anni mense Novembrl Dorothea Garzia, quod oihil de maril tiOj Ihi tti phoro Peiesde Umazano, inaudii set,ad hun
i

-
; '

''"

tum
sui

inter

easdem aves fuisse velut hirundines, diversas tamen acommunibus; quia non erant
corpore candido alisque nigris, sed contra b. Intra utrumque Pascha devotissime obiit frater

venit, Patrem preci a, nl meminiapetj sed priusquam

,

In
illa

precibua

terbum

JS^

protuleral

ip e ai1

Domina

ora

Deum
(Jnibuadiisia

marito tuo, quiaprecibus indigel

ctis
iii
i

peroul8a ait

[tane Pater, forta

illi

Ille

Bartholomseus della Costa, sed ex Aldea

oriundus, confessariuspatris Bertrandi,

nova

mortuusest?
tumtransierai

\..u, repoauit

Patei

ad

quocum
:

dibit Valentiam,
t.

eumque
niporis,

revi
.-11111

oraes.
litmra

ffon
b

mul-

dura postridie de istius

morte loqueretur frater

marito

Hoc Antonius Balestero, respondit ei Pater mane, mihi super hac arca sedenti consolationis
e ,Hi)oiem matculam ob-

plena in aurem dicta fuere. 136Circa hoc tempus obiit Alphonsus Em-

dum Panormo Neapolim oavigaret, in magoo fuiase pericnlOj ne a Mauris oaperetur, ao deinde vehementi
suo accepit, quibusnuntiabat, ae
tempestate jaotatum, utneoesse
Rierit
lo
ee

porju&nmj
c

luanu gi Palombo, qui, dum a cubiculis erat duci Nagarae c, proregu Valentiaa, multis annis improlis manserat in matrimonio. Quare et
ipse et ejus

paronem descendere
sed tanto

ut ad littua appellei

cum

disciimine, ut

mersum

orederent.

Ex

die

omnes ipsum autem signatoa

u
epi

conjux eum unanimiter orabant, ut

intercederet pro benedictionis fruSic

stolaj dicta

apud

Deum

scriptara fuisse,

domina agnovit, hano ii diebua quando Patereaipai dixerat*

ctu obtincndo.

domina

ista intra

mensem

rediitque deinde maritua illius Valentiam, ubi

g;ravidam se sensit, et subsecuti Quadrag-esimalis tempore prolem masculam peperit.Eodem C anno, biduo triduove ante festum S. Francisci d, accessit ad ajdes Auditoris Salzedo quem interdum adire solebat, ut causas pauperum ei commendaret et inter colloquendum injccto sermone de mirabili sanctitate S. Francisci, di( )

hodieque
i;;'.i

in vivia eat.

Anno udlxxx magiatratua

Sostabia

/'

q
'""'

mag-no tenebatur desiderio eum per qnadrage* simam ad populuiii dieentem audiendi, titqae
id

"''""'/'"/"

""
'

obtineret, institcrat. Sed

1

ille

valetudiu

male affectam au ftto aegai ii futurum, ul ve\ tres sermonea ad eos poaaet baberc. L1 repo
1

xit Auditori
stris,

Eg-o certo scio,

quemdam

e no-

atibna
in

illifl

satisfactum
d

ibi

fon

iltem

mense Septembri proxime

coeperat cantari

elapso, in fe-

semel
luc
i
.-

ea cathedra

oportuitj

eum
die

il-

sto

sanctorum Ang-eiorum, ex

Officio Matuti-

ire.
1

Deus autem siceum

;vsima, nullo
sit.

roboravit, a1
Ibl

no,

dum

Te Deum laudamus,

1 1

prajti rrni

eg-ressum, invenisse in claustro SS. Franciscum et Dominicum, et coram S. Fraucisco prostratura illius

dem

pedem dexterum osculatum

esso, at-

que etiam

magmo cum
esse
\

g-audio et spirituali vo-

tmo inti rdum etiam duoa eodemdiesermoneshabuit, fcerminatoqui Qnadrag-esimali temporetam validurn B judica it, utValenti.uii pede revertl rolueritj quod tai
concionatu

luptate fig-endis vulneri osculis aliquantisper

non
i

potuit.
111

immoratum
ret,

dum

g-Joriosus S.

Franciscus
sustine-

ESgo pro

certo hab< 0,

hu

'

'

interea illius caput

contrectaret, et
ei

ambabus manibus

ccs mihi saepe

multum

proi
p/

illudqueac vultum ejus suaviter palpando

magmam

aeternaj salutis

spem

me, dum hoc anno profeotu ^gerrimevolebamii:

impedire
:

ingereret. Prostravit etiam se idem frater adpedes 8. Dorainici eos osculandi gratia; sed

sed Pater iaborabat,

di

al

irem,

oom

hicSanctus

manumsuam

ei porrexit,

quam

de-

misitque mihi qua^dam aua etan.la. llliu.s 6TgO precib

votissime osculatus est. 137 Interim praadictus Auditor,

ab eo Scetabi benedicttone, Al<me'g

observans
effica-

sum navem

quaj,

in

via

modum, quo

ille

loquebatur,

quamque

roribus, pessime erat affecta, in

eamque tam
cop

,: ,

334
a.

VITA PBIMA
duffl
i

S.

LUDOVICI BERTRASDI
ille

C.
,

v. i.sm-

'

pr ~

Liggndus Prior erat, semper coram erat, ut suum daret illi, quem jntentus judicabat ajterno Judioe digmissimum esse verum etiam in reliquis conv ntu.s praefectis,
S u:

centii vellet deosculari

ut eadem fama fertur

miraculose renuit. Ita Uli ; unde vero certa hujus rei hdbita fuerit notitia, mox hic subdit
Antistius.

puta, etiam

in

vicariis,
i

sul

sque
observabat;

sl
;

jnilibui
in

amdem

regulam

uti

creandia studiorum prasfectis; quia

tfrande peeoatum reputabat ista officia

terealiis,

naui, nam,

sivc ive

commitpravam doclriquamqui uon modo -w^ fx ignorantia, ^ivi.- ua mciiiw.., non ex jynoranua, sive ex malitia,

m Lege Numerorum caput 2Z. n Hujus sancti ex Ordine Preedicatorum martyris gesta illustrarunt Majores mei ad diem 29 Aprilis , quo cotitur. Latine ibidem ab o Hsbc eadem verba
,

formandos
[itterii

ad eranttradituri; ied qui etiam apti essent discipulos excellentiores et in eacris

mox subduntur Italice -----Antistio relata _. ^, promdeque hic Latine non repetenda sed
.

omittenda.

igris

ftindatos.

ANNOTATA.
a Consentiunl Roca et Avignonus atque Ordine ipsn etiam ratio; cum Prioratusin PrtBtHcatorvm triennales sint. /:, Epistola 8. Pauli ad Gatatas cap. i,
i,

CAPUT
Gesta
illius

VIII.

a deposito Prioratu

f.

lf).

usque
vitce
,

in
suce.
Prioratu

postremum

annum

Doc Designantur hic Amator UEspi et Montemajore de quibus consuli minicus de

potest Diagusin Eistoria Prsedicatorumprovinc/.r Aragonise lib. t, cap. 50 et bl,acin Opere nostro inter Prsetermissos ad diem 15

Expleto
star

confestim visus fuit

in-

c *p- XIII.

Juuii

et

LO Julii,
;

tegere est

quo posteriori loco hsec Amator d'tispi et Dominicus de

,

Montcmajoiv
saoro

iiifinoi-mtiir

hoc dic

in

Diario

Marchesii, quorum epitaphium cxhibct his \ crbis ln hoc tumulo si mui con ervantur vi nerabilia ossa bcatorum Clni martyrum, fratris Dominici de Mon-

Dominicano

fci

n
//

temajore, ex illustri familia de Corduba, sanoiissimi reformatoris, qui auctoritatc

tis

Clemen-

//

PP.

VI

effeoit, ut

exacte observarentur
i

uostraj sanctse con ititutiones

toris oVEspi
,

e1

fratris

Ama-

minimi fratrum conventus; nec reg-imini se ullo modo amplius immiscuit, praeterquam quod per unum mensem commissa ei fuerit solita novitiorum acjuniorum cura; et in hac simplicitate perseveravit usque ad mortem, quo tamen interim tempore Deo placuit mag-na per ipsum mirabilia operari. Anno mdlxxviii ipsa S. Dominici festa luce postquam pranderat in triclinio inter colloquendum cum fratre Ludovico Primo qui ipsi inserviebat cum magmo mcerore ac perturbatione animi ait Frater , dum hodie prandebam dictum mihi
,
,

Vortem

reg i t

L*tinnii,

cxtrcihif cla.

dmabsetun,.
tCil
;

vigilantissimi hujus conventus

(ValentinensisJ
//

Prioris,

quorum animse

solutse

reg-em Lusitanise esse mortuum, et caesum ejus exercitum; idque verum esse, videbis. Post
est
,

vincutfs

ii

num
c
(1
ii

iniquorum homifortunatissime ad patriam clestem evooorporis

gladiis

dies deccm de eventu constitit nam die S. Dominicosacra accidit infausta illius miseri regus
:

u
h

larimi ;imi(i luijus seculi

ii

(sexti decimi) tri1

imo, qui est

ipsi

L58

Qriola,

indigeni Orig-uela

episcopalis

civilas cst in rcrjno Vnlculino.

e Salzedo hic et alibi
,

supra vero Salzado

scriptus

csi.

fPsalm. 38, t. \\: Lnquirentes autcm Dominum non minucntur omni bono. C g J>c liberali Fratrum egenorumque cura
Auditores Uotse
viter
sto.T.ii;
i

in
i

Relatione

suaMs. sicbrenecessitati pras-

meminerunt

Pauperum
in

totius exercitus strage in regno Pezzano a. 133 Eodem anno cum quaedam Violanta Jugravller denear ex gravi febre decumberet, jamque pro- cumbenti nuntiassetmedicus, eam in magno periculo ver- 1omplam con. valescentiam sari, ac proinde jussisset eamdem sacro Viatico prxdicit muniri , accessit ad ipsam pater Ludovicus, et gravissime commotam invenit. At priusquam ei F quidquam diceret, elevavit oculos ad caelum junctisque manibus, paulisper oravit; deinde vero demittens oculos bono eam animo esse
:

mors cum

leemosynas

Religioue distribueus
,

jussit,

nihil fratribus subtrahebal eum Dei providcntia fratrum indigentiis abundantex subveniivi.

h Juliuscc//.' monetse species

i

est.

Colilur

//.7v

sancta cirgo
est,

ct

martyr Ale-

ipsam adjuturum. Tum illa petiit, ut se per confessionem Deo reconciliaret, quod et ipse prompte fecit eidemque deinde petenti, an eodem vespere , an postridie mane sacrum Viaticum susceptura esset, respondit Poteris ad sacram Mensam accedere, dum eg-ressura
;
:

Deum

xandrinadie

25 Novembris.

domo
fine

k Yoon Qrseca

signifioans dolorem me-

lius se

diam
1

capitis

partem occupantem.
:

Eodem temporis momento cospit mehabere , et sine ullo medicamento in bidui sanata fuit.
es.
srrofnUt inf*
cias sanat.
,

hisce sic etiam liabent seepe laudati Auditores Ro(,v in Retatione sua Prioratum

Dc

131- Anno mdlxxix quaedam famula illustris domime Violantai Milano, Speranza dicta cui

monasterii Valentini omni conatu rccusabat....

Quod cum
(ut
fai.i;i

obtinere non pofcu^isjet, contulit se, ferturjad oubioulum illiussancti viri

Vincentii Perrerii, seque Immi postravit, ac, fluentibus uberUm larhrymis, dicebat, quod sibi vires erant unpares hujusmodi officio et dignitali et proptm-a ex OOrde supplieabat,
;

collum scrofulis penitus perforatum erat, audi\natdici, per patrem Bertrandum ab eodem malo convaluisse in Moncada puellam qua3 novennio ante illius curandi causa in Franciam
,

profecta fuerat sine solatio

et post haec orasse

pro

illa

Servum

Dei

eamdemque

coram

ut ipse (sanctus sciUcet Vinoentius FerreriusJ c>c Prior, et Prioris officium exercere dig-uaretur. Post quie cum pedes imag-ines S. Vin-

mag-istro Bargallo, Moncadas rectore ab illo tactam, intra paucos dies omnino fuisse sa-

naiam. Quapropter huic

spes, fore, ut et ipsa

alteri mag-na affulsit perejusdem Patris patro-

cinium

DIE DKGIMA OCTOi

hocte nolit ia

mundo, eumdeinque piis moeonfirmavit. Matri quoque ait, ne eonoitis tristaretur, si Deus ipsi vcllet hunc tollere tilium. Posthaec infirmus indies

mine, dio Orationem, per quam ego

vidi

ma- L
\\ K .

a*.

gna fieri miraoula :Di< cmmcat, idoue etiam ego facdam,

que
i.

m
i

nmo.

osque ad mortem, quam sibus post obiit. Antequam ista coutig-eraut, iueunte vere, fuerat Pater ad fenestram oellffi plueret, dixeratque ci Alphonsus BUfflj dum

pejushabuit duobua tnbusve meuse

lUo.',<.
.

tiujus

eonventus fratril

Erat tunc Sabbatumj dieautem Lunaproxime 3e< o aoo< asit ad diotum dominum quidam
sbyter dixitqui
lUi _

etus es de non

i;

Manuello, prosperam
nieuti essej

ejusmodi scripturi
pera
B
:l

illam

tempestatnm
:

se-

responderat Lpse Exspeota modo, videbis messein iuturam, quas prop peccata hominum erit admodum modica. Xon videbatur istud vaticinium eventu probandum,
sed

ne turbcris: quifl feram ct reipsa

;

,\

ai-

catur M m

Lngelo\

rum

chori grloriosam

irgineni

IU_ a

re perdita precentur.

cum tunc tempestas ita faveret, ut oopiosa rerum omnium messis speraretur. Sed omnino
contrarium evenit, quia ab Aprili non pluit uudc sementis frumeutorum multum passa sit mense vero Septembri tantum phut, ut tuajor
morbwm
tndieol
:

diGBcoim suam visitans in Torre g.utseoum bouo isto Patre paululum Bolaretur, eumque
in diuturna Bua solitudine
tiis,
i
i

i'

irio

exerci-

olreri

regis

uvarum pars perient. 149 Ejusdem anni mdlxxx mense Septembri dux NasciaTffi n venit pro more suo lpsum
in

ejusdem paletudini oon parum hooebant, nounihil reorearet, scripsil ad ipsum urgentea litteras, ul ad e veniret l\u Pai ibidemquc aiiquot diesoum isto _.ntistite
qu83
i

Cfletli

visione
l

rtcreaiur

n
o

sua cella visurus. qui a Patre rojratus, si respondit, cum qnae nova de rege o haberet Optime? optime valere. Tunc Pater reposuit Imo ceg re; Dcusque pro ipso orandus est. Nec quidquam prasterea de morbo regis innotuit,
,
:
-

satus

Deo pro more ioquens. Valentiam deinde redi ui

estj
pi

rpetuo de

uo

ool

srcha

instanter commendavit, ut

domiuum MiohaeE
ioutn

lem Vich canonioum.

qui

verum
tus,

ille,

qui

oum
se

eo
iu

aumquam
aliens
ffidea

nisi post dics aliquot,

quaudo
,

litterae

ex aula

nec solitus

inu

allatas fuerunt. Eodein tempore invisit ipsum quidam doctor consilii regii illi plurimum

non ouravil eum tuno

dcinde Natalitio
jussitque domi
et viua

Lni isere.

Lppropinquante
oanonious
exhileri
e1

festo Christi, diotus

se

devotus, qui
deret, lastitia
dit
:

cum eum admodum

causam
petiit.
Ille

hilarem vivero responhodie di-

ratus sese melius habere. roluil

susa
et
fieri

plaoenta

lagana,
,

Quia Deus
:

sing-ulari gratia

me

sacobaro

cinnamomo

oondita
iu

i-t

gnatus est nam paululum ante auroram aperienti mihi fenestram cellae apparuit Redemqualis pependit in ptor noster affixus cruei
,

excelleutcs cappones, aliasque oupedias

fe*

stum comparari.
153 Sed pater Bertrandus in cella sua iu- mtimtem mor '""' stantem mortem illius c\ visioue intellexitj

monte Calvariae, meque

fuit.
niorfem
prxdicil

maxime

consolatus

quapropter statuit

liisiiin
lx.1

n.iicin

1
1

:niir,

nantem mo-

am

15U In vig-ilia S. Dionysii non parum afflictus fuit, quod a quodam judice postulatus, jussus esset ire iu arcem, invisurus in carcere

demque
ret.

libere edicere,

se

adeam
tlliu

preap

nent

Adivit evgo, et apprehensa

:

manudi't

xit

DomiiH" Michael, curaj duo deferri sanSacraiiiriituiu,

ct,

quemdam Maurum, qui suspendendus aut lapidandus erat; putaretque, potius alium, doctiorem aptioremque patrem ad id opus fuisse.
Porro
in

ctissiiuuiu

illud susripe,

dum ut illuc tenderet, ex majori claustro minus cum Patre magistro fratre Petro Saleum
:

condc testamentum, resque tua di pone, aec ap amplius .-og-it;L dr festii e1 reoreationibus propinquas enim inorti, ct ante feBtum Viim\r<- Imberis tatis Domini ibis ad p.-i raili.suni.
i

comitabatur, transiret, dixit ei Eja, pater mag-ister, memento hujus me eo diei, quo eg-o dico tibi, et morte retine die anno sequenti mortuum fore. Quod et fa-

manticensi, qui

propterca;
finiern

nam

meum

ct ego eo tendo,e1 intrfl annum oursum. Bis auditis, oanonioua

sine

mora omnes qui

adcrant, dimisit, BOlique

o

P,

ambo

secreto egerunt. E

deinde

oubl

ctum eo modo, quo

dicturi

sumus;

quia, licet

culo patre Ludovico,

oeteri domestici

haec dixerit in vigilia S.

Dionysii, non tamen

intendit dicere, nisi de ipso die S. Dionysii, at-

repererunt canonicum sibi peotui peroutientem sequc coram D*o rruin ar^uriitriii.

/'m consilto

recuperantur
amiija.

que altera vice, de sua pariter morte loquens, ejusdem diem tam manifeste indicavit, ut per aliquot menses, priusquam ille obiit, Valentiae publice dictum fuerit, ipsum festa die S. Dionysii moriturum. 151 Die secunda Novembris dicti anni dux Nasciarae praecepit domino Jacobo Fenero, hujus reg-ni g-ubernatori, ut duas scripturas, ad negotium maximi ponderis spectautes quas
,

154 Missis itaque faoti omnibus oarifl aliis, adpdmortm iun *fl studuit se comparare ad mortem, di qus omni ,rr lOCUtUfl ftlitj '"l bus rcliquis dirbus d<
'

in vigilia auti
illuxi

tivitatifl

instanter petiit,
ita
i

si

matutino jam festum gloriosi diei tempore animam Deo reddidem dit.InterrogatuflagravibasperflonJ Pa er, quo
et,

atque

modo hsw

.-'

nabuifl ent, re pondit,

Bibi

illom

in cella flua velut

mortuum

v\

um

rui

se.

Vidc-

illius

dccessor dominus Vespasiauus Gonzaga prorex, eidem servandas commendaverat, qui-

busdam legendas exhiberet. Dictus autem dominus Jacobus omniasua scrinia et arcasdiligentissime scrutatus.

non inventis, vehementissime anxiatus fuit, quod id iu inagnam honoris rerumque suarum jacturam cedere posset. Nec ausus est hasce auimi angustias cum quoquam conferre, nisi cum patre Ludovico, cui ait nullam sibi spem esse scripturas illas ulla ratione humana reperiendi. Respondit Pater Doiis
:

batur tamen oliquid pwete eo solo nequiverit determinatum diem mo cognoscere proinde ecri to petiil ab OOD Antonius, tiro professus, quo pacto M sua mortuo hunc in Ct0 incella
'

mini moriturum, noscere potuei

rc^ponsum

tulit

Fili,

sat uosti,

Deum,

aliquid intcllectui nostro revelat, etiam

quid dere gratiam, ad certo co^noscendum,
g-nificet,

quod

revelat.

m
A.

ri

PBIMA

S.

LUDOYM

BBBTEANDI

C.

J.

An

,opj(

penetrabat, ut miraculo adscri-

TISTIO.

sibendum lt, quod non fuerit in profnndum Duminb0eitinerequa3dam.huMM ubmer a.

ter correpta erat,

riter

oaBoig-Iia febri, papulisae variolis vehemehejusdemque nlia gravida pa-

Mr, ^* "*.

vehementer febriebat.

Quam

ob causam

jus boni Patris miracula narra n m aliquot nolitteris bilibua adolesceutibus, qui Salmanticae

Martinue Vincentius Folches, filius supra di* ctas Mariae, oravit patrem fratrem Xicolaum

operam
Ml
,.

dederanfc,
,

horum

aliqui et egro

ipsum

Factorcm
ut

/,

[nvocavimu
r)
,s.
i i

eu, u1

meliua loquar,

!,u]u

8ervi illius, grnari,

Deum per Deum 9pe; ut

Deum

pro

qui in monasterio Jcsu habitabat illis precaretur. Respondit hic, pa-

.,,,

riia

Thomas, ob merita minorum Sanctorum mere, quod non solel largiri propter majorum.
[ta

trem Bertrandum adiret, ipsique in nomine Dei Deiparajque diceret, ut quasdam sacraa reliquiaa ad

ambas infirmasdefcrret.
et
ait

Postridie Pasolatioes-

tor eas adiit,

manu

ejus supra caput dictse

qwtiniiaHam
navigani.tnde-

qutrafan

hac profectione contigisse vidctur, quia Diburauni h Balvi appulimus, ubi e fuil reparari jn ,,. n im exp0 ills Jl0 bis, pece qu83penitus hiscebat. Ab eo tempor* aavim, crcvit in me devotio, qua ante erga istum Saniii

nobis

in

MariEe posita,
se.

illa, id sibi

magno
filia
:

,.

quare roamoveret a capite eodemque temporis momento ambas melius se habuere et incolumcs manserunt. Hinc prasdig-avit mater,

Id ipsum etiam affirmavit

ne

manum

etum
Italia

affectua fueram.
in
iii

Pari

Hispaniam
vela

in

modo in reditu ex tantumdeveni pericu-

jnni,
,,, -,,,

quanto

umquam

aliui in mari fuit.

,

Nam

magna devotione erg-a sanctum Patrem animatus, cum fratrem haberet infirmum, uni ex ustione, ad pudenda per chirurctus Polches

quam
I i

faceremua

exorta terribilis

g-um
[vit,

illi

facta,

gravissime laborabat, patrem

ut

tempe
]^

Liburnica, quae ultra sex

Ludovicum
S.

rog-avit,

eum quoque

inviseret.

dies tenuit; venitque vet ne nos navis, Squaroiabocoa nomine, quae, amie o grubernaculi ma-

aliquas preoes fudit, et adhibitis reljquiis Vincentii, signataque plaga sig-no sanctae
b

nubrio, rupti ique pudentibus, tanto

iu ti.in

oum impe-

Crucis, cajpit aegrer subito convalescerc.

I I

rersira ferebatur,

quin
tra
liiim

in

pene non abesset, nostram impingeret, quae, si ab illa

ut
in frusta.

Eodem anno
luce,
sacello
S.

festa Deiparae in caelos asaliis

"

precibui

sumptae
esset in

dum cum

fratribus

domi
pro-

v*wi:

fcacta fuisset, dissiliisset

Postridie in-

Ludovici episcopi

miiui

quam unius

horae quadrantie spa-

cessioni adfuturus, rog^atus fuit, ut

inviseret

duo fulmina

cidcrunt
pcrcurrit

e elo in navem nostram deqiionun ])rimum per eam aliquamdiu

dominam Isabellam Castig-liona Vaziero, conjug-em domini Hieronymi Pasquale, nuuc Assessoris

cum
;

pcriculo pulverem

pyrium acincendit,

g-ubernatoris hujus regni, quae conflicta-

cendendi

alterum majorem
ei

malum

cindenda fuit, ntque ita nos, iente tempestate, in medio sinu sine malo triduum oavigavimus.
qu83 propterea
partim UUui,

M-' E1 quia na\

dumctiamvi-

tiirvdiit lanea saroina

;uv;r, ferrei tubi

""'

'"""'"

nio vvatit

malo erat, ferebasuperundas; praeterea militares,aliaque impedimenta l *

is

destituta

terribili febri, exqua in delirium etdeinde in tantum animi deliquium incidit, ut mortua crcderetur. Accessit ad illam Ser?us Dei, leg-itque super eam Euangelia; deinde levatis in caelum oculis, totus mutatus est, stetitque

batur

velut in ecstasi plangens; deinde vero dimisso capite, febrientis matri, Beatrici Baiarri dictae,
et sorori,
latse,

non sine penculo, ne cui crura et brachia rumperent, aut etiam

totos

undique volvebantur

m mare,

alterique mulieri, quaeaderat, dixit

Tomasae Bonaventurae Vaziero appelGau:

homines contererent. in hisce omnibus

et S.

dete, quia sancta Dei Genitrix,

cujus hodie

fe-

angustiis et periculis praeter gloriosam Virgi-

stum celebramus, hanc

ista moriatur.

praestabit gratiam, ne

nem Mariam,
qui
i

linyinuinluin de Pennafort,

usque ad Barcinonem in suo pallio monastioo trajeoit i, sanctumque Petrum Gonzalem Telmum el alios patronos
iiiii.'
,i

ijorica

146 His dictis, sedit, deque sancta Virg-ine Maria paulisper devotissime locutus est, infir-

ei tgrotantibui

prfiffcumfi
V>1-

/.',

mainterim nullum verbum proferente, sed

in letudiMm
lice,Hr:

nieos, solui invoc.-uv, niequc

C huio benedioto
,

Patri,

cummendare etiam doneoexhac infausta na-

Qu.nnvis auiiin inaliisquo;.; :u., ;_. que itineribus .....n passus r multa fuerim, non tamen
vi evasi incolumis.

suo perseverante deliquio. Ast egrediente e cubiculo Patre, suos sensus recepit, clamavitque Pater, Pater, per amorem Dei regredere rey *
:

diit erg-o ipse,

sn*

et

manum suam

...

infirma? capiti

umqunm
ereptuB
suni
a

i.intn,

quam

in

hoo

ndeo ut postridie

inprofundum

ferrer;

et

ego e tantis periculis

Deo, felicemque nog-otiorum succes-

cum magmohujus solamine imposuit. Postquam autem Pater abierat, quam mag-na, iuquit ipsa dolens, peccatrix sum, quod locuta non
sim cum tanto Sancto, quantus
ille

Rom83 oonsecutus, magnam hujus rei partem acceptam referam i)enedictioni, quam bonus Patcr milii impertitus estSoetabi, etprecibus, quas pro
occuUoaUeriut
fatderiotatit-

est

Po-

stridie contigit altera accessio febris, putabat-

me

fudit.

L48

Bodem anno

mni;1

^ rano

sca

theaa C;n-/.ia,

inter geminum Pascha doQarzia, soror dominas Doroquam supra nominavi, ang-ebatur

que denuo illam morituram, adeo ut jam inciperent deplorare. atque aliqui de promissis Patris ambig*erent. Sed paulo post penitus sana
evasit,

agaiitumque

est,

Patrem vera

dixisse.

sorupnlis, an deberet pluries per

hebdomadam

adsaoram mensam accedere;

c Qns ltoa
tris

et post aliquot

^ Bertrandi
.

P atre8onfessariosdecrevitetiampaconsiUum exquirere. Cumque ad

Eodem pariter anno pater Bertrandus Pranciscum Vaziero notarium, praedictas aegrotaB patrem gravissime decumbentem invisens jussit eum bono animoesse; nec enim ex hoc malo
moriturum
itaque factum est, patre filiaque hodieque superstitibus. 147 Contra ejusdem anni mense Novembri
:

ecclesiam nostram acoessisset, isque ab illa aroessitu sadsed emconfessionalemvenisset,ante.

quamilla verbum

protulerat,

eidem

ait

Hac

in

tif. XIV.

inre eg-o soleo esse liberalis, ac libentissime suadeo personis, quaa Deo servire desiderant, ut saapius Euchanstiam su.cipinnt. 141- Ljusdem auni mense Maio Maria Joan-

lapso Viucentio Vaziero supra dictas mulieris fratre, Pater casu transiens per

morbum

^mmorumv** *****
tnodicatn mtt-

plateam, ubi ille habitabat, rog-atus est ut super eum Euangelia legeret. In^ressus cubiculem eidem dixit Frater, solare te, quod Deus
:

te

DIE DECIMA OCTOBRIS.

quiapropter gravitatem scandali publici necesse arg-ueret in faciem quemadmoerat ut eos Baptista arguit Herodem c. S. Joannes
, ,

339

que doctor Josephus Stephano. q

ipSO laudabat

A, V.
ISTtO.

\n

dum
Sic

catbedram conascenderet, sensit sibi in aniraum cionaturus inspirari omnia, quae dicenda erant, non secu^

autem

se res habuit

Dum

;p-raasehaberiasserens,res
,

patrem LudOVioum, ro S, P
r o;u;i;;^r

audisset ; erantque multum diac suis auribus studiose paraverat et decreversa ab iis, quae
verat dicere suani retro aurem teneret, ut solent
;

tertltaneP apposttej imo insuteus el admodum temerarius est quod ud quam vei ,
Sit, scias,

ipse vetuit
si

qq Velentia

rem, pradixitque,
hi

sicque ea audiebat, ut

manum
sur-

prorsus raale
;

quidam

melius audiant et quidquid ei ditunc fuit, ejusdem memoriae impressum etum hiEsit, utisig-illumimpressum cera? molli rectedastri d, ut
;

coutendo non ne mitra, aliave auotus dignitate. Sed mitre ista dig-nitasque non alia fuit, quam quod in
,

Vaientiea

ego

hmc

EtaUam venirem, i cessurum Maneal sane ipse

:

di

Huugariam
et post

profectuSj

abOrdme

buo defeoerit,

que disposit.
animo
ublict argaii,
,

multa oommisSB
in

flagitia ini

159 Similiter etiam sensit

dis

tam firmum

cor-

tuua

sit.

mirabtUter

tineti

propositum, tantamque fortitudinera animi, ut, si adfuissent centum homines ad eum trucidandum, non fuisset omissurus dicere, quag prredicavit. qua3 dixit, aut pnedicare
,

L62 iutrauti

oellam suam cuidam dootorl

fartiter,
iv,

oonsmiregii8anotusVir,8imulatqueip8umcoTispexit, ait
dit
ille
:
>,

doctortm de rr teavta
.
i

Sta

sta fortiter

pvwtt
!

ELesp
<ll
>l

Qua
.

I.IMI

in

Quod quidem quemdam sic exacerbavit, ut jam loco se moveret ad illum pra3cipitandum e sed vultum illius intuens totum cathedra
; ,

Paterf Reposuil

Pat

In

tali

negotio,
est

ctatum

quo.i Hodie in tali Looo fcraeratque oegotium Beoretissimum.

Quod admiransdoctor8UDjunxit:8anotua Deus

Quis tibi hoc dixitp Patei vero, eztensa manu, Crucifixum in oella SU8 in.luyitavit,

ig-neum videre sibi visus est, nec ausus fuit tam grave nefas committere. Post hagc subito se recipiens ad domum concubina^ sua3, visus

quem

postea obtinuit dominus Joannes

ctor,

Buigllo de

circum se ingentem flammam unde illeplenusterroreingressusdomum est, omniaeidem narravit qua3 facta fuerant que qua3 mox tam vehementi concussa pcenitenthi est, ut ad patrem fratrem Ludovicum accurrens, ad ejusdem pedes se projecerit ; a quo domum patris sui remissa est. Alter vero eoest sentire
:

Arenus, aquo luec .iinlui. Utero die Idem do observans, Servura Dei obturnsM- tissurara ser januaa oellaa sure, Bubrideii dixits

Dcus bone

Pater,

fortasse

i.l

fe

nos
aus.

quaradara eximiam apparitionem

Verum
lis,

ille

nihil rospondit,

Bed obver
tn

dorso

ad fenestram aooedens, elevatis

dixit
:

ossium ocuI

rumdem duorum ea
retur
;

prsedicatione in tantam

ef-

Soli

Deo
I

iionoi:

SLOBli

ferbuit iram, ut Servo Dei aliquid mali moli-

SiECULORUM. Ami
L68

sed pater Bertrandus, licet

eum ad

se

Scrvo Dei

conciones habente

in

quaaullle

acrnllosvnh

venire videret,

non curavit
,

se recipere in ec-

dam
nihil

ecclesia extre

urbem

sita,

quffidam

rwn

ittorum
iforttil

clesiam, sed desiderans pro veritate et justitia

ctoritate pollens persona, Boire oupiena, an

mori
iste

ivit
si

ei

obviara

et

benigrae salutavit,

adversus suain pravam

vivoinli

ihm-iii.hii

ilgnffleat

rogans,

Strenuus autem vir descendens ex equo, provolutus ante

re indigeret.

qua

dicturus cssot, uni etnrba, qusa ad illiusserraones ibat, sub jurejurando oommisit,
ut,
si

illura in
(mputftcum vi-

g*enua insolentia3 suae veniam poposcit.

Pater quidquam adversus se dixisset,

ret.

sibi refer-

deiadtmone
calenifcomiri-

clum itncri

quidam alter esset in dorao a"mica? sua3, tam pernicioso terribilique malo correptus fuit , ut nec se movere nec moveri potuerit e loco, in quo erat; sed ibidem intra
160
,

Dum

1'ostquam hioabierat, pari juramento obstrinxit et alterum, et hoc dimisso, etiam ti

um.Contig-itautoin,
ut,

cumdicta ecole

Ifl

I"

paucos dies obierit, pessime affectus et corpore et anirao quamvis extremis Sacramentis ante obitum muniri potuerit. Rogatus autem a rae
,

inde distaret, eorum ultiini asseouti sint primum, irentque simul, sod tristes, oec aud<

quisquara eorum
dere.

uimosrori alteripan
dixil
ooii
tiis:

Tandem eorumdem unus

pater Ludovicus, quid

sibi videretur,

de hoc divino judicio

femina, superfuisse
ferreis a
ibi-

nil

respondit, nisi isto in ec-

clesia colloquente

cum

Nos omnes incedimu mu-sii, el dubito, an non eadem de causa. Dicite mihi per vitara Besponderunt vestram, quare sitis tam triste
illi
:

dem quamdam spiritualem personam,

dit

qua3 vi-

Moeroris nostri causa est, quod sed et

<

plorato-

ipsum gravibus catenis

dasmone
istara

res nos agere, oporteal adversus anotum Istmn

constrictum teneri.

Ego vero

suspicor,

Virum

ite

mbdidit

tn

eadem
runt
in

personamspiritualem ipsum patrem Ludovicum fuisse, quia ecclesia, quam mihi nominavit, consueverat ab ipso frequentari.
>o

quoque sum

navi. Ita

(;oll<(|nonto.i

Mi-

ltil

Quidam

Relig-iosus in

una
;

e primariis

ad ecclesiam, abi Patrem haM verba Phari bb! dra dicentem audierunl cum Judam advi t os Bedem] torem
:

oatht

do fcrum

gioio defeciio-

n 'm
<iil\'

niuo Orpftj

concionaturus, invitavit patrem Bertrandum, ut auditurus accederet quod ille libenter fecit. Finito autem sermone, traxit illum soorsum, aitque Reverendc pater, bene quidem concionaris sed multum ambitiosus es, et admodum parum humilis. Aliquo tempore post idem iste Religiosus volebat in Itaecclesiis
:

Jesura Christum qua^sivere j adversus mo quassierunt tres. Quibui

isti lueserunt attomti. n;i iiuuc Patrem Dostruin

di<

quidam
I

viv

munim

eliam

liam proficisci; sed orabat pater Bertrandu-, ne id faceret , aflirmans si eo tenderet ipsum ab officio suo turpiter deflexurum. Ille
,

danis rebus addictus cum muliere in colloqnentem con j.icatus, de eo recedente femina, Pater le opinatus fuit; sed, " Domim "i de

ad ipsui

me taliter jtidicasti,
Quidam tum locum

ed

certum

>,

fce

rrasse.

nihilorainus illuc perrexit,

cumque jam Ro:

Eelig o d petiil ab eo facult8tem adeundi, sed non ivit, verura ini;im ^

effit

mam,

pervenisset, degebat ibi hilariter sua pra3-

senti sorte, et ing-enti spe futurae lffitus

dum-

gressus plateam est, qua? dui transitu ubi de suo in hunc Ordinem
45

cura

qui

Odobris Tomus V.

338
a
v.
J.

VITA PRIMA
Mane

S.

LUDOVICI BERTRAXDI
f Vicle

C.
4, lit. f.

Aw-

156

Nativitatis Dominicaj Iiieronyma

Annotata ad cap.

nTio.

'""

'"

septem Centella, uxor M. Cosmae Clemente, jam meusibus gravida ex variis indiciis ac defectioiijliu
,

g
tini

Alone, indigenis Alicante, regni Valen-

proi

imam,

qua ipsi accidcbant, sensit se partui totoque illo die cum nocte sequenti
cesi avil --opioso

oppidum est cum capaci tutoque portu in ora maris Mediterranei. h Liburnus, seu Liburni, indigenis Livorno, celeoris

numquam
11

sanguine

fluere, ita

Etrurue

civitas est

portusque in
Etruriae duci

medioi illiufl vite veriti, curarint, utsesavir cra confcssione expiaret. Postero die huic Patri plurfmum devotus. ad conventum sareeurrit, eum precaturus, ut pro
1
i

ora maris Tyrrheni, parens.

Magno

rjo

trum

lute eonjugifl 8U83

Missam

celebraret. Sed

eo

adveniens,
ei
,-,

ui

intellexit, ad altare majus celebraret.

,

ipsum

jam egressum

i Hujus Sancti, tertii Generalis Ordinis Prcedicatorum, gesta apud nos data suntad diem 7 Januarii, ubi pag. 111 et sequenti, num. 2G mirabilem illumper mare transitum

Quam

ob

leges.

propositum suum Bacristae sibi sorte, indicavit, conquerens de adversa illam sacrista quod serius venia et. Consolatus

rem

contristatus

k Nescio, an hic S. Petrum, ex Ordine Priedicatorum martyrem indicet, an eumdem, qaem subdit, Gonzalem Telmum, mihi
ignot^ um.
1

t|
,

b onoqueanimoe

ejussit,

quodadseper-

etre ipsailli iln .,,,,. ftppiioare Missas fratrum, quam tunc dicebat Pater. applicaret eam,
Mmmceiebrnndonwiu* """
L56
Cvit
I

13.

Nicolaum Factorem Ordinis S. Fran-

ergo,
I *

u1
I

eidem Missse intere

UNOlvill

quem S. Ludovico admodum familiarem vixisse, infra videbimus.

cisci designat,

flumqUe

SUaiU dcVOtiS.simC

B
i

pro illius j)eo commendabat, dictum Patrem Dum vero elesalute patronum uum allegans.
insonuit varetur sanctissimum Sacramentum, gaudium Mll ,,i, ,;,,,,,,, et ipse singulare animi sentiens sinc ullo dubio sibi persuasit, uxorem

m Tolosani Augusti.
n
o

scilicet

qui

colitur die

19

An Nag-arae, de qua supra. Nempe de Philippo II, Hispaniarum

re-

ge, qui midtis annis supervixit.

omne perioulum positam. Post MisPatrem, multumque sollioitus preoatu est, utpro su oonjugris salute apud Deuui inten ideret. ls\ Pater vix passus mosuam
extra
,,,,,,

p Joannes Ribera, patriarcha Antiochenus el archiepiscopus Valentinus, ut supra jam

annotavi,
S.

oonvenit

Ludovici amantissimus

q Vide Annotata

ad cap.

2, lit.

1.

au8onltandum, quia conoionarurus in eoolesia 8. Stepbani properabat, solum gratias ageret, suasque pro respou.lii, ui
i;mi
.i,i

.iiiji

CAPUT
Qaredam

XI.

inflrma

prece

addixit.

Domum

itaque redux

oogiiovit,
t.um
i,

iu.T.-it

ipsam eodem tempore, quo elevasaiictissimum Sacramentum, eni-

fuisse

quc miraculo, quia,

li.

puerum mortuum certe nonabsteste quidem obstetrice,

;

alia variis temporibus a

Sic ille situs crat, ut naturalitcr

ncquiret cxp !-

Sancto,

dum

viveret, gesta.

Permansit

illa

infirma, gravi fcbre corrcpta,

Patris orationibus

jussitque, sc in

denuo com-

mendari.

A.ccedenti proinde

iterum marito,

Modo
licuit,

juverit multa alia de hoc Servo Dei

ratione,

CKV xv
<m"'"

Ipse nihil auscultans, solum dixit, ut bene abi,vi Bieronymam enim se melLus habere, ne oruciaret se, nihil enim mali eidem accessuj

narrare, sed alia

quam qua

su- Monitum
clori$

periora recensuimus

hactenus enim, quantum

studui notare personas, temporaque et

lula scribendi
rutione.

niin

uti

ctiam vcrc

nil contig-it.

loca,

cum

quibus, quando et ubi sing*ula con-

tig'erunt;

praestare;

vcrum id in hoc capite raro potero si enim personas nominavero, velut

ANNOTATA.
a
//</'

Consule, si lubet, historicos de hac infeSebastiani Lusitani<v regis expeditione

gravem illis injuriam intulisse censebor. Dein- de itaque passim nec locus, nec tempus, nec ali.i peculiaria grstorum adjuncta notabuntur,
per qua3 veniri posset in notitiam personarum

Africana, in qua ille, dum adversus Abdelmelechum, Fezzse ac Marrochii regem, pugnat, vitam et exercitum suum amisit assignato anno L578, die 4 Augusti, qiuv S. Dominico sacraest. De hoc vaticinio in Relatione Audiforitr/ luil.r hrcriss/nia habelur mentio liis rcrhis Miserabilem regis Portugalli obitum
:

quoque eadem silebuntur, quod ea non potuerim, vel non ulterius investig-averim praeterquam quod in multis quoque, quamvis ea omnia sciremus, et sine ullius detrimento exprimere possemtis, cum eadem ni:

alias

scire

antc alicujus nuntii

b Quidhtec sibi neque enim angeli videntur hic indicari. c Nagara, incolis Nagera, Hispaniee urbs
est

advcntum cognovit. velit risio, non intelligo

hilominus cautione processuri simus, ut obseristud Sapientis monitum Non laudabis quemquam in vita sua b quia non expedit cuiquam umquam occasionem suggerere vane gloriandi, tierique insuper potest, ut, qui ho-

vemus

b-

in Castella Veteri,

Ducatus

titulo

or-

bonus est, postero mane malus sit; nec volumus, ut quisquam, mutata vita sua, huic audie

nata.
d Assisiatis

thenticae historiae pragjudicio esse queat.

nimirum, cujus Acta

illustra-

vimusdie
e

Octobris, quo colitur.

Fuit

is

Joannes Ribera, patriarcha An-

15S Duo potentes viri ambo eamdem concubinam publice habebant cum gravi scandalo

puos cmud

nariotjram

tiochenus, et archiepiscopus Valentinus S. Ludovici, ut per decursum hujus Vitee constabit,

incolarum loci, ubi habitabant. Noster bonus n,onm Pater, postquam eos aliquoties secreto monuerat, bisque generaliter adversus concubinatum concionatus fuerat, praedicavit peculiariter adversus eos asperrime, multo sale plagas fricans;

amantissimus, eidemque perquam fa-

miliaris.

quia

DIE DECIMA OCTOBRIS.

a sinistris dexteris erat,

sedere jussit.

Tum

ad eum, qui a
=

conversus inquit

dexter*, itaque solet est, BeDJ amin, ld pater Prior j quod valde miratus te voeare tuus hospes est, expendens, quo paoto id illi innoPatres, an vos tuisset. Posthtec subjunxit ille
:

Pater, tu es

suo sola cubaus, pneter solitum expergisoereet i

hr,*^^"^ L2
hujus
est

341
l
\ j

id

patrem

Bertrandum, splendidiasimuZ

^^^1 S?
Bortfa h

a.

TISTIO.

Kesponderunt, tertium patrem voluisse una cum ipsis venire. Quis modo non vestrum erit, prosecutus est pater Ludovicus, qui sumpto atramento et calamo scribat, quae
nonestis terni
?

nuent viroquc suo adlursrnt. 175 Dum domiuus BTanoisous

bnbus

fe-

ego ipsi dicturus 172 Ego video

bontt-

sum ?
ibi

9" faustaprxdesperaverat medious, agsbaturque, ut ad oon>?mu-

aliisqne malis laborabat,

FiimcueoBor-

jamque de uio

arborem, tres ramos hafuerit,

dendum testamentum seque oomparandum ad

;

"t$ibi pefdtti fit

<

bentem, quorum unus

quantum

volue-

aqua, nullum umquam fructum proris rigatus quam ob rem recidetur et in loco admoferet;

mortem indueeretur, invi.it illum Pater aitque, ut Dco oonsiderel confestim enim LpBum salvum et inoolumem deaoensurum e leoto,
:

dum angusto

reponetur,- alter

ramus aliquem

fructum dabit, sed acerbum ; ac proinde et ipse truncabiturj jainque videor illum videre in
sepulcro. Tertius feret fructus

duosque filios, quos habebat, tum etiam bes visurum uxoratos atque Lta fa Narrat paterdominns RliohaSl
de Vera,
sianus,

suaves, et con-

nostrumbonum Patrem aliquando oum

persona,divinoservitio
cretisilentio.di

habere, quae dixerat, usus iisdem verbis, quibus Christus ad Apostolos suos Matthaei xvn
servabitur
:

hisque

dictis, jussit eos secreta

admodum dedita, coUo quentem, magna cum aimplicitate, tnjuncto Be<

se
:

quodam

die aud

dixeritis visionem hanc, donec Filius homiuis a mortuis resurgat. Petierunt postea ab illo, verene ea effig-ies beatissimaj Vir//

Nemiui

//

Frater Ludovic missjl t' " Bun1 peccata tua; Bubitoque co xisse, nonin spiritu, sed corporaliter, advolan*
1

vooem^quaa

dicerel

ginis, quse in ista cella servabatur, locuta fuisset

columbam, rostrumsuum ejusori tem. Boc pradiota persona, aon oi

'-iii
i |

in

cum

S.

Vincentio. Affirmavit ipse, ac praste-

fratris

rea etiam locutam fuisse

in

cum

aliquo fratre, qui

:

eodem conventu habitabat. Rogarunt illi Forte is Tu es? Responditque Non licet mihi
:

Ludovicl obitum revelavit. 176 Quaedam mnlier Patri con imei tdavit, ut iriruiN, M Deum preearetur pro quodam, qui '" malo 71 -r- 7uoro0o6alup, dtvMtv sabatur statu rogata antem ab eo, qui
/i
:

dicere, quis iste sit.

Jam

vero uni e tribus

,

istis

essct, dixit, id se
ait
:

non posse dicere

conditionis, tali

i/riojrij*

Tum
i

no-

ille

Religiosis

tam male
est.

eiui nii
esehiblla

cessit

ut

n
;

amentiam
nec de eo
asperae et

Is vir

est

talis

fungitur

inciderit, et inclusus carceri

sit

ofticio, taliquc

nomine vocatur. Quodre

plura dictu opus

Alter,

quamvis bonus

sum

esset Eeligiosus, erat

tamen naturae
:
,

ipsa admirata, quod greatum fueral ravit cuidam presbytero, in sacra Theologia

impetuosBe, nec diu vixit

tertius hodieque su-

magistro

qui ipsi reposuit

perest in suo religioso Ordine

multis bonis

rum

vidcatur;
sit.

exemplis prselucens.
Mullit claruit
iniifj

pbeta

cum Quadam

Non tibi hoo mipater Ludovicus velul pro aoete in Bpiritu vidit,
:

Ex hisce aliisque in hoc libro relatis constat, hunc Servum Dei saspe illustratum
178
fuisse spiritu prophetia?.

pulturam fratrum aperiri, in qua multa veraintegra jacerent, atque bominenj in eam
ingredi eaque oorpora irreverenter hinc e1 indedejicere. Nbtabal autem 8 irvu iDei, eadem
,

Dico sjspe

quia cer-

tum

quod docet S. Gregorius in Ezechielem et in libris Moralium, sanctusque Thomas in secunda parte nimirum Sanctis non semper in promptu esse spiritum prophetiae; sed
est,
;

non male

oluisse, mirabaturque
illius,

renementer
Bpiritufl

temeritatem

qui tam

parum revereuter

eos aliquoties loqui ex sua propria prudentia,

traotabat manibus corpora eorum, quoa suusilli significabat essr iu coelo.

tuucque posse errare. Nec tamen

(;

id

obest eo-

177 Sibi postea redditus

Bolliclte

expendit,

poribui

rumdem
ait,

sanctitati

quia, uti S.

Thomas ibidem

quod Sancti ex proprio sensu et secundum humanam prudentiam, consideratis adjunctis temporum locorumque et testimonio personarum fide dignarum, dicunt, non asserunt, se didicisse ex revelatione divina;

quid haec visio indicaret, et subfleouto matufl no tempore vocavit sacristam minorem, rogavitque secreto, an sepultura
fuisset iis diebusaprrta
.

muiU
/; iUi Ulll

Upiti

fratrum
ukj
u
i.-,

omquam

'-u

id qi

instanter petiit; ut,

aperiri,
se

Bi

forte

contingeret,

niones suas stabilire

solent alii doctores.
Chnttum Do"'inum videt:

imo student opirationibus humanis; ut

moneret. Non transierat biduum, quin certis dc causis Bepelienda iu ea esset quaidam dorniua ac proinde monitu u aci fca
; i

impudicam ad
"fficium

iuum

rogatus a patre magistro fratre Petro Salmanticensi, hic Servus Dei, ut quippiam singulare sibi a Deo revelatum di174 Aliquando
ceret,

Pater,

dum

aperiretur

pulcrum,

adfuit, ct ad-

hibitis perspiciliis

per

oi

epulturaa ea corpora

attentissime intuitus

est,

quorum multa
pli

respondit, se,
nostri

cum

die Resurrectionis

erant integra, qu imvi

locusist

Domini
xisset e

noctu ante alios fratres surrelecto et in choro diu solus fuisset,

,

bumidui.,

et aliquoties

etiam aqua

uu
pi

um

hfficsic Be
,

haberent, voluerunt immitt

subito coepisse horrere, vidisseque Dominum in tanta majestate, ut totus mundus cum eo

comparatus nihil esse videretur. Nempe viderit totum mundum instar exilis bullae aqueae, uti
scribit S.

ed non potuerunl propter multitudinem qui corporum. Quare unu e vespillonibui ngreapulcrum poi 1 istud corpu ad
,
i
i

Gregorius de S. Benedicto patre suo. Quodam in loco mulier maritata inhaerebat prava3 consuetudini et quantumvis bonus Pater contra istum errorem coram ipsa saepe concio;

sus est, dictaquc integra corpora dicens eibi, Quam illucque rejecit
,

\n

suntcorpora
trandus ait

ista,
sa>

nec foetentia

pati
rfdi
.

am

dli,

quod ego
in

tibi altero

natus fuisset, nullum ex eadera fructum retulit. Contigit autem quadam nocte, ut ipsa in lecto

corde suo reputans, ea c tam parum reverenter tangi

lebere
et traetan.
|

340
a v
J.

VITA PEIMA

B.

LUDOVICI BERTRANDI

C.

Va*-

quodam
ibi,

patre, qui ipsura monuit, ut caveret ne forte ea co-itatio diabolica esset. Do-

mumreducemfratremrog-avitPaterBertrandus unde veniret ; dicentique, se venire ex eo loreco, pro quo adeundo petierat licentiam,
tu ex tali loco, spondit ubi talis paterte monuit, ut caveres, ne tenta:

riam quindecim mysteriorum Rosarii gloriosa D Virgini vovisti. Obstupuit illa ad haec q u a so ii Deo hoc suum notum erat votum, quod fecerat, ut ex isto peccato emergeret. Hinc patuit
;
i

Non

ita

est

redis

to praeterito, ita

ipsum, ut erat propheta in cog-noscendo peccaetiam fuisse in praedicendo re:

medio futuro

ita

enim

evenit, ut ipsa, licet

tio esset; qualis re ipsa est.

divinitut inteil

cum
praelatus

illa

105

Quidam

hujllfl eivitatis

domino

facili

patriarchfle, archiepiscopo Valentino, narravit, quemdam virum ecclesiasticum , cum semel ad invisendum Servum Dei accessisset, au-

quam
168

persona Deum seepissime offendisset negotio se ab eadem removerit, nec uminpriorem deplorandum statum reciderit.

Dum
ait

in

quodam conventu

Prior esset
?

mulieri, cujus confessionem

Sacramentalem ex-

Btero

ab eo vultu aliquamdiu exceptum esse, nec permissum in cellam ingredi. Quod ubi
vidit ecclesiasticus iste, recordatus est cujus-

ceperat,
secro,

Nosti istam
ejus, et
illa,
;

Dominam
ipsi

Adi, obPnedicii

Eedes

regales. Ivit

hosce duodecim eamque dominam ea de re

da

seque emendavit. Postea ad Parediens, laetissime ab eodem susceptus fuit, trem cum eoque aliquo tempore familiarissime con-

dam me poanituit,

peccati, cujus reus erat, ac

vehementissi-

at, quamvis initio recusaret eleemosynam recipere, deinde tamen audiens a quo missa esset, admisit, dicens Vere ego

turbatam reperit

Patrem secreta unde cognovit versatus cordium penetrare. Atque hoc profecto indubitatuiu est; quin ctiam Dominus ipsi saepe ostendebal spiritum etanimum eorum, qui cum illo B agebant. [Jnde etiam oontigit, ut certum doctorem, de peccatis suis confessum, sacraque
;
,

nummis eg-eo sed indig-entiam meam nemo nisi Deus, noverat. Alias cum quodam
hodie
istis
;

Religioso loquens, ait illi Deo commenda, brevi enim

tibus totque

Pater

te enixe

magnis

difBcultaspiritua-

tam

corporalibus,

quam
es,

Eucliaristia, ut Jubilaji

induigentias lucrare-

ut etiam E parentes tui inde graviter affligendi sint. Post aliquod tempus eidem patri nec expectanti, nec
libus tribulationibus

immergendus

refectum, fixis occulis intuitus, eidem dixerit Cave, ne muteris, jam enim te bene
tur
,
:

quasrenti, obtig*it occasio proficiscendi in Ita-

liam, ubi expertus agnovit probavitque verita-

habes.
l/i/
..

tem eorum, qua3 noster

ei

dixerat

eoque modo

tlliui vi-

L66

*ione$.

niens ut

Quidam cum

vir

ad nostrum conventum
invenit

ve-

ipsi

cesserunt sua negotia, ut etiam parentes

ipso loqueretur,

eum

celchrantem Missam, et ante altare cadaver exfcensum humi. PostMissam (quamvis nesciret,

multura passi fuerint. 169 Posseraus hic referre aliquot eventus

solitos,

in- cur SaMi

mutta
tur
!

qui illius inimicis obtigere

sed nemi-

vatiaiu

Patrem pro mortuo celebrasse) rogavit illum,

quis tste defunctus essct, qui
,

extensus

humi

jaceli.it,

dum

ille

celebraret. Cui Pater respon-

dit

Celcbravi Missam pro defuncto. Re vera

die nullus in ecclesia nostra sepultus

autem eo
fuerat
;

confundere. Quam ob rem de persecutionibus , quas ille passus est , solum dicain , quod ait Ecclesia Sancti tui, Do" mine, florebunt sicut lilium. Non solet lilium fragrare odore simili jasmino, violasve aut
: /

nem volumus

sed fortasse

anima

illius

mortui

humano

caryophyllo, quas suaviter fragrant,

ac pene

ab eo corpore assumpto Sacrarn Eucharistiam in pro ipsa celebrabatur. ecclesia nostra porrigens cuidam saeculari, qui pilos barbro et eapitis adrnodum prolixos habeinterfuerit Missac, quse bat, vidit subito illum vultu

omnibus placent ; sed odorem spirat tam vehementem, ut non satis firmis capitibus dolorem
creet
;

ut hinc intelligamus, bonos ordinaria

quadam
;

bonitate prseditos toti

mundo

solitos

mutatum,

capil-

losque capitis

modo tam

insolito erigi, ut

ma-

placere Sanctos vero excellenti bonitate vigentes, effundere fragrantiam tam vehementem,

gnopere admirandum esset. Post communionem duxit ipsum seorsum, precatusque est, ut indioaret, quid sibi in saora
set.

comraunione accidis-

Respondit is se vidisse ex sacra Hostia tantam prodire lucem tantumque splendorem, ut plurimum admiratus, plenusque g-audio pernianserit, quod rem tam stupendam in sanctissimo Sacramento suis oeulis conspexisset quffl res deinde etiam in corpore miros istos procuraverit effectus.
Aiuiierem $rt>ius

eam nequeant tolerare. Hinc Paulus, excellentissimus Sanctus solebat dicere Christi bonus odor sumus ; sed aliquibus quidem F sumus odor vitaa in vitam , aliis vero odor mortis in mortem f\ proinde mirandum non
ut multi
:

est,

si

pater Ludovicus

quosdam

adversarios

passus sitp.
170

Jam

non

satis erat

vero ut ad propositum redeamus, daamoni hunc sanctum Virum

ulque hic ettam

j>as$us e$t a

167
'

Quodam
:

die invisit

imjmdice
1

vitatis, et digito

personam hujus monstrans certum locum,

ibi offendisti

ci-

hominum opera persequi, sed etiam ipsemet ad eum male mulctandum prosiliit.
aliorum

dxmonibui

ait

Hinc Ludovicus semel

ter,

dixit socio suo

Mi

fra-

^HrmmHr reducit.
</<!

Hli

hao verba
tali

Tu

Deum

toties

stuperes;

si

scires

molestiam, qua
:

me

af-

cum

homiue. Dicta persona ista audiens

;

(ut[ita

dioam) mortua concidit

maxime, quod

Ipseapprimesoiret numerum peccatorum illius; subjunxitque Pater Et quia solus Deus potest tuo malo mederi, vide, quanti mihi constent peccata tua ac discooperiens collum suum et partem scapularum, ostendit illi carnem suam lividam et sanguinolentam a verberibus, qure
:

maligni spiritus aliquoties me e lecto pertrahunt, cogorque me meis manibus tueri alias etiam me ingresso in ecclesiam, terribilis
ficiunt

daBmon stabat juxta vas aquas lustralis, quam cum pessime oderit, fortasse voluit me ab ea
prohibere.
171 Valentiam advenerant tres religiosi cu- De tribus Hdivaticinajusdam Ordinis, quorum duo patrem fratrem giosit

inflixeral pro peooatis ejusdem. Hinc illa pudore perfusa ait Pater, quid me fiet? Ergone in hoc peccato semper perseverabo ? Non, reposuitPater; nunc enira ei pnecidemusviam!
sibi
i

Ludovicum inviserunt
Vincentii duxit,

qui eos in cellam S.

dicens, ut ibidem

non

nihil
tri-

praBstolarentur, rediensque

ad cellam suam

Tuncquedixitmulieri
rare, ut fiaut

Potes hunc in finemcuquiudecim Missa, quasin memo:

bus in ea horis moratus est, orationi, ut creditur, semper intentus. Post ad eos reversus, eorumdem unum a dexteris suis, alterum a
sinistris

DIE DECIMA

0(

P0BBJ8.

A quorumdam,

qui, ut

suum

celebrarent,

3W

alios

vituperabant Ordmes, qui communiter seminaa caelo instituta. Cum verissimuin sit, r ia sunt olim consueverat dicere Albertus Maquod
gnus, quod, quoties exiret e.cella,

numquam

sine aliqua facta jactura, nec, ut ita dicam, se minus homo, rediret j pater noster Bertrandus

fitereutur; sed dum rifai con fessarios bac in parte tadiflUlZ oTf^parteindifferentea ad audieudos omnasaocedentes, si, disortmine pauperum ae divitum, sine cura filios ultasque spiiitualea Sfbi procurandi. Nou permittebat, ut patrea tiUOS, mariti uxores, domini servos,

mAAtl

a.
T

v.

j.a>

tam fuit ut etiam post sumptum prandium vix quidquam raroque cum aliquo colloqueretur ; sed magna, quam dc ipso conceperant homines, cestimatio n on sinebat ipsum sua desiderata solitudine
frui.

amans

solitudinis et cellse bu,

etuun mancipm, obatnngerenf ad oonntendum cuiqua design.-.ro, guod ea ratione oooaaio datur , ut (immisoente se dnmone) oon integre eonfiteantur. Aiebat, oonmesarios aondebere frequeutare domos suorum pmnitentium
neoufl

eas ad.re iu gratiam libenter excipei

confiteutur in sua.

ftlteriUB,

ac

deberS tam
cpu ordinaj

188 Evocabatur creberrime iaam nonpermUiebai eura co nfessionalem, necquisquam

proximi, volullfieri

ad suam sedem

oneseorum, Quisolent

in aliis eoclesiis conflteri,

quam

rmfanui

eum eum
bat.

infirmabatur, qui non juberet arcessi, ut Evang-elia super

;

Etao aliaque multa Bimil

charitatis officium pauperibus seque ac divitibus sine discrimine exhibe-

legeret

quod

proposuitipseinmrventi Bermone, quem tia) habuit festa luce S. Mi>

Inquisitionis

anuo mdiaxix

Nonnumquam

poteratque

aliis

consilii

etiam vocabatur captaudi gratia iu rebus inagni ponderis; in;

recteprredicare, sibi optime OOnsoiUB.

L88 Lnsna oonversatione ita erat modeatua ut vix oouloa levaret a terra qui mos uon ,
,,
*,

terdum quoque ejusdem sancto colloquio fruendi erg-o erat denique ipse commune omnium B afflictorum refug-ium. Quia vero hujusmodi negotia ipsum plurimum fatigabant, distrahebantque, incessit eum desiderium se conferendi in Cartusiam, ut similibus distractionibus liberaretur.

modo ad houestatem
magni

necessarius est, sed etiam meriti; quia, qui se privatviau reruxn

puiehrarum, quem oouli naturaliter expetunt, nou solum potest sperare, veium etiam pei
liari

titulo

petere a Deo, ut
e

;.

ivi.n

Quare aiebat,

velle se includere Cartusise

quaspossentei laquei

rnai

PortsB Cseli g, unice ut iterum

ret,

novitius

fie-

nec

cum quoquam

in

posterum loqueretur.

videndia in tempore abstinens, gaudeat eontemplatione Divinitatis,

damna poat mortem

in qi

Verum

mandare tribus de causis. Prima erat amor, quo S. Dominicum et Vincentium, omnesque sui Ordinis Sanctos,

id nequiit exsecutioni

beatitudonostra; videatque sui corporis ooulia pulcberrimam Bpeoiem Jeso Cbrii ti Etedemptoris

nostri, eju.>dein<[ue

benedicta'

Matris, et
in caslo, in

ac multos patres, qui in eo hodieque supersunt, prosequebatur. Altera, quod dicerent, .non defuturos
tertia,

omnium Sanctorum Sanetarumque

quo

summum

erit

nostroimu oculorum gau-

aliquos, qui

eum ibidem

inviserent

dium.
187 In nocturna quiete se
bat,

quod monitus esset, desiderium istud immissam a daemone tentationem ad impediendum spiritualem fructum, quem multae piae person per ipsum capiefacile posse esse

multnm

affligfe-

,,,,,

II/7 ,,

non modo, quod noctu diu Tigllaretj ae deinde statuto tempore mane BUTgeretj mediaque nocte, dum poterat, asoenderet nd officium matutinum, sed quod lectum suum inauper asperuin redderet. Extra conventum vi\ InduoJ
potuit, ut in lecto cubaret,

tiaiioh

noetwn

bant.
ioi

tamen fu

184

Tandem

ig-itur decrevit

in

primo

insti-

ctu* el.

tuto suo perseverare,

catorum, uti in

nempe in Ordine Prajdieodem perseverarunt SS. Tho-

dum

recte valuit

mas, Vincentius, Petrus martyr, Antoninus, iique sancti ac beati patres Jordanus, Reg-inal-

cujus rei certum teBtimonium dedit BieronymusAbella, asserens, Patrem, dum ad domum suani ile Moncada accrssit, non nisi semel doi

Humbertus h, plurimique alii benedicti tantum amabant solitudinem, tanC tamque habebant opportunitatem in heremum secedendi, quantam ille, nec tamen id fecerunt;
dus,
patres, qui

missein
stibus
;

lecto, et
aliis

quidem

Buia

non exutum

ve-

vero omnibus vicibus auper arca.

t'injorc ilonnivit.su-

In conventu autein long-D

per altcra arca,

quam

ei

fratersuu
Cinxil

pri

imo velut alteri apostoli semper laboraruut in qua3 ad salutem conversionemque pertinent hominum, pro quibus Christus est mortuus. Multum ldcirco hac in re valuit dilig-entia muliis,

hunc

in

hnem commodaverat.

atiam se

aliquo temporc fascia e tela linea, oum insertis aliquotex cadem materia gdobulis duriaBimifl,
ut,

cuicumque

lateri

incumberet, sentirel dolo

torumpatrum, ut

istam cog-itationem eximerent: quia tantopere ipsum diligebant, ut

ei

rem. Apparet mihi hfiec corporis afflictatio ad modum prudens, quod carnem maoeret, aeo
obsit sanitati.

numquam
ret,

cessaverint,

alii

quidem

verbis, alii

litteris, alii

precibus, agere, ut Deusillumina-

nec ipsi perderent. Unum hic minime tacendum puto scilicet quod in hoc ncgotio plurimum obtricti simus patri fratri Nicolao
,

188 In ooncionibufl habendis non j.ollebat multa g-ratia; ncc aures delectabat auditonim, veheinensed perorabat ex spiritu, et movcbat et quamvis nec valdc sonorn voce, qi C
ter:

<"

Factori Ordinis S. Francisci, qui de hoc argu-

mento eidem efficacissime

fortiter,

scripsit,

inculcando

tam expedita linjrua, quam multi aln, loquebatur tamen cum tanto fcrvore
defectus pauci observan-i.t. Poterat dicere Sermo meu et pnedie

ut

eofl B.

ne ullo modo istam mutationem exse-

WB oum
\

queretur.
Bjui ratto

Paulo

cum pamimubui
U

185 Itaque ne nimiis neg-otiis externisque occupationibus implicaretur, observavit sequentia.

nonin

persuasibilibu-, liumana; sapientia-

Non
nec

curabat, sive
sive,
:

alii

plures

sive pau-

spiritus et virtnti u bis, sed in ostensione equentem auditore ad Non c-onsueverat

ciores, sibi

de peccatis suis confitentes habe-

quos ipse audiverat, ad se redirent nec ne neque probabat, quod quispiam molestus esset aliis, ut in conventu nostro conrent,

dumque ad respondebat Ego non snm gabatur,

cionem invitare
tor,
:
|

ro "

concional

stanter

concionibus sed miser surdus. In commendabat usum sacn Ilosarn, quod

342
A.

VITA PKIMA
in ista sepultura
locifl

S.

LCDOVICI BERTEANDl

C.

J. Aji-

nc sunt

ex

iis

aliqua, quae in

TISTIO.

peculiaribus

et honoratissimis

sepulcris

mereantur reponi.

//

martyris c, hujusque nostrae civitatis protecto- D Hoc est ris, in mediis tormentis suis verba quod semper desideravi ; hoc est, quod omni studio semper quaesivi. Haec autem dicens
;

//

ANNOTATA.
accurate observet, quze in Prologonum. 9 servanda sibiproposuit. 30 Ante mortem ne lauEccl. cap. xi,
a Adverte,
b

noster pater Bertrandus, oculos suos in ejusdem S. Vincentii iraaginem figebat, et aliquo-

quam

etiam lacrymabundus cum magno animi sensu recitabat. Solebat etiam dicere Si omnes tam felices essemus, ut cuncti in unum comties
:

quemquam. illi oMatth&icap. W, > ^ Diccbat enim Non licet tibi habere eam, (Herodi Joannes) nempe Herodiadem uxorem fratris ejus. dictum d jFuisse Sanctum surdastrumjam
dcs liominem
est.

pelleremur carcerem, et catenis ferreis vincti circumduceremur per plateas, tunc sentiremus quam dulce sit pro Christo pati tunc apprime
;

Per Segobrigam (quidquid sit de situ ancitiqux Romanis notx) videtur hic indicari
e

caperemus, quod S. Lucas scribit de Apostolis, dum e concilio Judaeorum expulsi fuere Ibant Apostoli gaudentes a conspectu concilii, q uia digni habiti sunt pro nomine Jesu contume//

vitasepiscopalisregniValentini,Segor\ievul-

go nunc dicta.
f

as pati. d. 180 Semel etiam ad hoc propositum amico CHm suo dixit : Eg-o non mereor martyrium, sed si

ij

P Arma

Epist. %

ad

Cor. cap.

2, f.

15 et sequenti

Deus hanc mihi gratiam

faceret,

admitterem

Christi

salvi

bonus odor sumus Deo in iis, qui aliis quifiunt, et in iis, qui pereunt
:
:

libentissime, precarerque, ut permitteret,

me

dem
E

odor mortis in mortem

aliis

autem odor

gravissima maxiraeque insolita tormenta subire nec dubium est, quin pro amore illius et
:

vite in vitam. g Pergit hic biographus ex aliis quoque sacrie Scripturse locis, recta ratione, Sancto-

rumque exemptis prolixeprobare, patiendum

iis esse, qiti

ause

cum

pie volunt vivere in Christo Jesu; nullum prorsus S. Ludovici factum

Eomana libentissime moImo certum est, imo certum est, neque ullum est dubium fretus Deo hoc dico nam mihi non confido tum admota peDeus per misericorctori manu, subjunxit diam suam interne me corroboravit fide solida
pro ejusdem Ecclesia
riturus essem.
; ; :
:

doceant, rescidi, et ad propositum

meum cum

biographo propero. h S. Francisci Borgise ex Carolo natu majore filio nepos qui fuit Gandise dux hujus nominis secundus.
;

et robusta. Dum Valenti auditum fuit martyrium, quod Hierosolymis subiit quaedam mulier,

quae

antequam hanc pereg-rinationem

su-

scepit, fuerat illius filia spiritualis, ipse maxi-

me

g-avisus fuit, et quantumvis tunc vicinus morti esset, videbatur nihilominus ejus cor gestire prae laetitia, aiebatque fortunatam fe:

CAPUT

X.

Aliqaot Sancti insignes virtutes et

minam, quae tantum accepit a Deo favorem, si verum est, quod de ipsa scribitur; eg-o vero miser peccator tantum non merui. 181 Erat sanctissimi Nominis Jesu cultor eximius quales ceteri quoque Sancti omnes
,

cultui quoque

Nominit
et

Jetu V.

mores.

fuere,

CKP. XVI.

uemadmodum

in Vita S. Vincentii a,

me

quasdam peculiaria capita de huerga Sacraaita- jus moribus composui, ita et in historia hujus mentum '> nostri boni Patris, priusquam ad postremam illius infirmitatem et mortem veniamus, juveC rit quoddam ejusdem s.mctorum morum compendium hic cxhibuisse cum hi ad nullum certum tempus, sed ad totam illius vitam, aut ad magn.-un hujus partem pertineant. Imprimis tanta devotione ferebatur erga sanctissimum Saoramentum altariSj ut, quo die non celebraverat Missam, nequiretesse contentus; die vero Nativitatis Domini maxime esset hilaris,
scripta,
;

Picaffinthutur

Oj

cunctique boni Christiani, ac peculiariter Religiosi omnes esse debent certumque est, fratrem S. Dominici, qui ea devotione caret, indig-num eo nomine esse quia praeter
:

B.

M.

erat aidictitti-

mut.

alios titulos,

omnibus Christianis et Eeligiosis communes, habuimus in Ordine nostro maxiSanctoS; qui

mos

eumdem

peculiariter professi

sunt; qui porro inter Sanctos solenniter relati ii omnes hoc divino aflectu maxime fuere
,

eluxerunt, et inter alios prascipue sanctus pa-

Jordanus e Redeamus nunc ad nostrum patrem Bertrandum , qui g-loriosae Virginis, Dominae nostrae, cultui pariter fuit addictissiter

mus ; nec satis ipsi erat tertiam Eosarii partem quotidie recitare, sed recitabat integrum, semperque penes se habebat,
et collo. Processionibus, quae singulis

quia tunc tres oelebrandaB erant, uti et in

Com-

memoratione omnium fidelium Defunctorum, in qua tres Missie similiter dicuntur per totam hanc provinoiam, non solura ex antiqua et iramemorabili consuetudine, sed etiam ex speciali

noctu appendebat primis Do-

minicis mensiura in nostris conventibus fiunt,

intererat devotissime
et Pii
,

ut ex mandato Pii IV
sic hojEttimabat

V sanctae
Multum

memoriae Matrem Dei

diligebat

noraret.

Indulto Julii III Papa? verumtamen ha3C peculiaris illius devotio etiam clnrius patescet Qapite sequenti,
:

182

omnes Ordines Re-

omnet

Ordm
:

ligiosos libenterque

eos laudari ac de omni-

Religiotot

magno

teneba-

iur dttiderto

martyrii
h

179 Flagrabat ardentissimo desiderio martyrii, etquotidie repetebatillam orationem, quam soluerat S. lVtrus martyr Inquisitor
,

bus bonis Eeligiosis bona referri. De martyrio, quod frater Michael de Arandiga, presbyter
Ordiuis de Montesa, Algerii
stantia pertulit f,

amore
dinit,

io/il

cum magna

con-

b in Missa ad elevatiouem Uostise et Calicis recitare Concede mihi, Domine , ut eg-o pro te moriar, sicut tu voluisti mori pro me. Crebro etiara versabat in ore ista S.
,
:

non secus exsultavit pater

si iste

Bertrandus,

quam

nostri Ordinis fuisset.

Similiter etiam in

Vincentii

omnibus aliis Eeligiosis Ordinibus consueverat intimam cum aliquot Dei servis amicitiam colere, agreque serebat libros

quorumdam

DIEDECiMA OCTOBKIS
sum aliisque similibus occasioA nunc dicturus Anno mdlxxxi dixit in cella sua tribus nibus. quatuorve e nobis, quorum unus erat pater L+,. Ifranftifimia Paln.leotnr hnina n t e fraterFranciscus Palu,lector hujus conventus
345
sonctissimi nominis Jesu ,*>.
,

OpuscutiseditisZ
amplificare
,f
v J ,,, suapietateomnibusi
i.

As

studuerunih^^^^ >n tpse pro

'

IIMIO

llVlL etl

Kescio, quid causas sit (ita ille aiebat) quod e\ viderim omnem eventum belli Luista fenestra tum ego dixi Pater, id esse potest opufl sitani:
:

uu. Hescidi

uii-

sahs prolumm, propri* non spectant

^S.LudovioiVttem.ottunda
> t

Dei, etetiam opus daemonis; et idcirco oportet,

te

commendare Deo eumque precari autem nonuihil humeros string-ens, et oculos ad cjelum elevans ait Necesse est, id commitserio
,

ille

S.Ludovioi temarUculo subeunte quo in probrtum fideicombustus a MauHs/uit, teste Escolano Histortie Valentinm
s

tAnimamejus

lib.

ri) /

_ii//ii.f

exem-

tereDeo. 195 Aio

igitur,

unum

e paecipuis

arg-u-

mentis, quae mihi hujus Servi Dei sanctitatem persuadent, esse ejusdem profundam humilita-

lit.

g De hoc Cartusianorum emtra Valentiam ntonasteno vide Annotata superius ad ca p "

.

hDe

tem
na3

in relationibus; quia,
sit,
;

ctorum

doctrina Sane relationibus oriri pericula va-

cum

hisce nominatis ewimiis oiris in

quidquam ejusmodi narrabat, continuo admonebam, id

grioriae

quotiescumque

mihi

nostrojamactumest- nimirum deS. Thoma Aquinate a</ diem 7 Martiii de S. centio Ferrerio ad 5 Aprilisi de S. Pe
I

tro

Martyread

Maii\

intonino r-

deprehendi ipsum id aegre ferre probabat omnia, quae dixeram, multosque B sed mihi praestitit favores. Nec vero putem ab
,
,

numquam

de Humberto V Qenerali Ordinis Prad rum magistro, pariter interPratet

\4sJunii.
i Epist. lad Cor., cap. 2, k Proverbiorum cap. 80,
1

ullo

omnino homine auditum illum

esse de

me

f, 4.

propterea conqueri, aut innuere, hanc

meam

f.

et 8,

insolentiam sibi displicere. Re vera tamen ipsum summa veneratione prosequebar, adeo ut ex hoc meo inani timore non fuerim ausus in eju-

Ita sciiicet

Sanctum

alloqui tunc pro

tusfuit Antistius.

sdem postremo morbo

Deum
probafur.

pro

me
:

vel simpliciter petere, ut oraret in caelo, sed sequenti usus

sermone sim
ptoris nostri

CAPUT
Sanctus
varias
:

XI.

196 Pater, confide

in misericordia

Redem-

Jesu
fore

Christi,

et intercessione g-lo-

riosae Virginis, et patris S.

Sanctorum
sint,

ut

licet
,

Dominici, et omnium merita tua pauca

patitur

corporis
:

infirmitates

medctur alienis

Sang-uis Christi

quidquid deest, sup-

pleat;

et salvus eris. Omnes quoque hujus conventus patres, inter quossuntinsigiies servi Dei, orabunt pro te, ut cito libereris e pur-

sacro

Viatico
;

munitur
inter

defer-

tur alio
serit.

quce

hcvc ges-

placuerit

attamen dum conducere in caelum, precare pro hac domo, et me, qui semper plus quam
gatorio,
si

in

illud deveneris;

Deo

te

filius
ais,

tuus

fui.

Tunc

ipse repondit:
si

pater, quid

an id facturus sim,
l,

Deus per suam mi-

Si quam

recte consideres,

apparebit, DeuiD aum- (U

IWU(
offlttu

voluisse vl ununi ftrmSB valetudinis

VariaHijlrml

sericordiam paradisum mihi donet? Faciam, ac

libentissime. Itaque

diem huic Servo suo concodere, quoampliorl

patientia3 preemio potiretur iu cbbIoj

Mlbua

Pater mi,
fueris

dum (utDeus
in caelo,

utque,

tibi

concessurus

est)

jam

me-

velut alter S. Paulus pO

el

in

BUifl infinnitati-

mento

nobisgratiam genuini filii et imitatoresS.Dominici; etdimitte mihiaudaciam meam, dumin divina essentiajam cog-noveris, illam partim ex inani timore, partiinque ex
stare promissis tuis, et fac,
fieri

bus

g-loriari,

ab ipsa pueritia
(

luit

inlinnus;

impetres, ut incipiamus

Eelig*ione

autem

cujus prieoepta auflteriora

ei

sunt,

quam

appareant) semper

QOVflB infir-

mitates accesserunt. Eratmyopfl, et, OUlfl Id u per crat snrdaster, utsanarctnr, miilta ijisi a.l

vero

amore profectam

hibenda medicamenta
tus tolerandi. In altero

Riere,

multique

rr U

r>:,

esse.

crurum laborabat

j)la^a

admodum

dolorosa et crudcscente, qua3

enm

ANNOTATA.
a Scilicet Ferreri, de cujus Vita per eum-

multisannisalIli\it:pati.:batiirvrh.'in'ntcsv.Trolui ln deliquia tig-ines, per quas aliquotie prolabebatur; et idcirco non poteral incedere

dem Antistium scriptajam memini superius. b S. Petrum ex Prsedicatorum Ordine heereticaepravitatis Inquisitorem et ob hocmu,

pedibus, nisi magna cum difflcultate. Altero insuper conflictabatur malo fcmbili, qnod vix sinebatipsum etiam eqno vehi: deniqne biennio
trienniove passus est vehementern fluxuin, enJ nullum umquam reperit remedium.

nus sanctissime gestum, ab impio occisum, designat, de quo supra pariter fecimus mentionem.
c Levitee scilicet, martyrisqueValentini, qui
collitur die 22 Januarii.

"" semper admodum lang-ui-ln maleque affectis, nea afflictus, oculis morbidi melioJ spiritu tam robustus, ut, si vel minime
Ita erat
l
I

'

d Act. Apost. cap. 5, ?. 41. e De B. Jordano vide superius Annotata ad cap. 2 lit. k. Post hunc Antistius etiam alios nominat insignes sui Ordinis viros, qui
,

sehaberet, moxlabores et aufltcram fieligionfa vivendi normam reeumeret, medifl noote or nullo utens ino-ens ad Officium matutinum,
dusio,

;J44
A. v.
J.

VITA PIUMA

S.

LIDOVICI BERTRANDI
tur sibi

C.

An- seraperfecit

muo.

maxime, suadebatque auditoribus in purBn fot ut illud recitarent pro animabus dctentis, pro hominibus mortalis pecg-atorio et pro statu sanctae Romanae Eccati reis
,

malo

fuisse exemplo, sine

petebat.

cuiquam D mora ab eo veniam Quamquam autem 8. Aug^ustinus in

ordinaria sua melancholia

matris nostrae; studebatque prasterea saepius adducere aliquod exemplum aiiquodve

Clesi,

suaReg-uladicat, praslatum, dum in reprehendendis subditis modum corrigendi excessit, non

obstring-i, ut ab eis veniam precetur, ne suae noceatauctoritati; sanctus Vir liac non utebatur

miraculum beatissimae Virg-inis Deipara3, et Sanctorum, imitatus patrem Miconem, qui hac ratione uberrimum fructum fecit in hisce regnifl;

indulg-entia; sedcrebro humiliabat, se, a suis subditis flag-itaus. At nescio,

veniam qua ra-

quodque etiam

S.

Gregorio Papae famiIlomiliis ap-

tione factum
rit,

sit,

ut

iile

numquam

visus fue-

Hare fuisse,
paret.
Religioiumtta'"

ex multis ejusdem

propterea quidquam auctoritatis suae ami-

sisse.

L89 Narrat frater Franciscus Gutierrez, se,

192

Non

tamen

tam
,

familiaris

cuiquam

inrep re/(

cum a quodam
decerneret,
e1

altero sollicitaretur, ut fieret

pre byter Jesuita, non potuisse induci,

ut id

ralediceret

mundo, multoque

umquam fuit ut idcirco praetermitteret eum de defectibus suis commonere; imo vero, quos plus amabat, dum oportebat
fratrum
,

dnfe eowlo,,.

"a;d /ecii
inimieorum

fcempore precante socio, ut consuleret patrem fratrem Ludovicura, nec hoc quidcm facere voluisse, sed quodam dic, qui erat sanctfiB Virg-inis visitat.jf
'ii
j

reprehendebat severius, etiamsi ag-eretur de defectibus, qui in Constitutionibus nostris leves

reputantur. Aiebat, nolle se in gratiam suorum ire in infernum, vel etiam in purg*atorium ; et, quamquam soleret gratus esse

acer,

ab eodem

sibi

persuasum
Bertrandi

amicorum

fuisse

ut

saltem

conoioni

patris

secum

interesset,

qui prasdicaturus erat in S.

sibi

l)enefacientibus,
ipsis,

Catharinas martyris, atque propter meram importunitatern illius oonsensisse. Intcr concio-

coram

non tamen dissimulabat dura erant reprehendendi. Quan-

nandum autem
g-o inviserit
S.

quaerebat Pater, quare <liva Vir-

tumlibet autem offensus ab alio, non abhor- ^ rebat illo sed facile condonabat injurias,
,

id

Elisabetham, respondebatque, atque idut eam in partu adjuvaret fecisse,

;

circo bene sancteque facere, qui aliosjuvant, ut exsequantur bona proposita sua, quaesunt velutquidam eoneepti foBtus spirituales; ac mox,

aptabatque se non modo necessitati, sed etiam voluntati eorum, a quibus injurias passus erat; fuitque in eo tam sing*ularis observantia praecepti de dilig-endis inimicis, utfortassecuiquam

licetnulla de re monitus, arg'umentum, quod isti duo socii tractaverant, iisdem verbis sigil-

qusedam species stultitiae, sed ejusmodi scilicet, quae placuit Sapienti, dum in Proverbus ait Stultissimus sum virorum,
videri potuerit
:

latim proposuit,
ter, qui Spiritui

tam

efficaciter perorans, ut

" et

sapientia

hominum non

est

mecum. Non

ambo prorumperent
at, sigTiificaret,

in laorymas, et

eorum

al-

didici

sapientiam, et novi sapientiam Sancto-

Saneto antea tantopere restite vellese, priusquam pransurus

rum

k.'
in

essetj
(liiiu

habitum petere, alterique socio laboran1'uorit, u! id in pomeridianura tempus

Iverunt erg'0 tune siraul

193 Sive per suam eximiam virtutem, sive ex bona paterna educatione erat ille bene moratus, venustus ac prudens ubique, noveratque

cotwer$an-

focomitat:
^nga honori'-

differret.
variii periua

omne
,

g*enus

hominum

recte

tractare,

et

tam

det:miraViri
humilUae,

inveneruntque patrein Provincialem jam in procinctu, ut VaJentia discederet, adeo ut, si paulo diutius tardassent, non fuissent adfuturi in tempore, oportuissetque, eos deinde sua desideria nou
l

!,,

>

reverenter gerebat se apud omnes,

adrairabilis esset; nec patiebatur, ut

ut valde

detecto capite

quisquam secum loqueretur. Ad eum in claustro hujus conventus deambulantem accessit

paululum
Ordinibus

dillerre.

Multi etiam

alii

verbis et

sermonilius patria
se

Ludovici variis Religiosis

adjunxerunt.
a

Non

raemini

eum

aliquando Franciscus Ludovicus Blanes, vir manum oscularetur, idque faciens unum g*enu humi posuit: qua re Servufi Dei vehementissime conturbatus
nobilis hujus civitatis, ut ejus
fuit, et

q umquamauditura

me

esse conteranere

ullum

ipse

oonoionatorem, utut indoetushicesset aut inoonoinnusj Bolebat laudare omnes \ nisi tamen
in iis

Deum

oravit,ne se sibi

quoque procumbens in genua, per parem sic honoraret, quia

-p>

quidquam superbi, vanamve sui existimationem deprehendisset. Erat denique hac in

cujuscumque
alte-

parte tain humilis, ut non solum devotc audiret oonciones patriarchsa vei

non decere, aiebat, ita tractare mag-num peccatorem, qualis ipse erat, sed SanctosDei. Quando Prioratu fung-ebatur, nolebattam frequenter vocabulis Eeverentia et Paternitas a fratribus
sed dum hi ad ipsum ventitabant, confestim ipsos jubebat sedere, et sacerdotibus soepe osculabatur raanus ; ast gegre ferebat, id
appellari
;

rius exoellentis sacri oratoris;

sed etiam non

dedignaretur sociare qualemcumque, etiam postremum disoipulorum suorum, concionera habiturura.

sibi

ab

alio fieri.

Cuinque arg'uraentura serraonis

ordi-

194-

Dum

vulneri cruris

illius

medicaban-

Ujutdemhumiinas

narieproliiiivt, a-peoblitussig-numelai^sitemporis

tur, humillirae orabat fratres,

horam
(lOWJ
ililos
:

dare oonoionatori, illum ultra oonstitutam in oathedra detinebat.

trgasub-

L93

Cura

ex doctrina

Concilii
(

Tridentini

qui aderant, etiam conversos, utsuam benedictionem illi concederent. Quoties aliquem episcopum salutaturus adibat, vel ab eo invisebatur, semper co-

eonstet, sine speciali privileg-io

quale in bea-

tissima Virgine
sia
)

ftiaria jfirmiter

ag*noseit Eccle-

nullum hominem esse, quanturavis ille justua sit, qui non aliquotics peccet venialiter;
oeytissimumque etiam sit, quod scribit S. Greg-orius, bonisproprium esse timere pecoatum \ hic Servus Dei, dum quandoque iu aliquera

ram ipso procumbebat in genua raanum osculabatur. Haec omnia

tur ex mag*na humilitate, ex

sua, illiusque
proficisceban-

qua sese

maximum

peccatorem, omniumque
reputabat. Idcirco se
ter

hominum pessimum omnium precibus instan-

defeotum, utut levem, labebatur, festim sacra confessione eluebat et,

;

eum
si

eommendabat, rog-abatque omnes sincere, an vere crederemus fore, ut Deus ipsi remitteret peccata sua, et salvaret

con-

videre-

militas

porro

mirabiliter eluxit in eo,

eum. Ejusdem huquod uunc

DIE DECIMA OCTOBUIS

sum, aliisque similibus occasioA nunc dicturus Anuo mdlxxxi dixit in cella sna tribus nibus. quatuorve e nobis, quorum unus erat pater frater Francisous Palu,lector hujus conventus
i

345
sanctissimi nominis J*&u ~
i

Nesci0
ista

quid causm sit (ita ille aiebat) quod ex fenestra viderim omnem eventum belli Lu,

Opuscutiseditis,tumsacrilZZ?^^ " 5 " WtMuiu ttis amplificare studuenZ h l. pro Sll a pietate omnibus .*" commendTl autem tsta, quia,

tum

As

ii>no.

sitani;

tum ego

dixi

Pater, id esse potest opus

et idcirco oportet,
:

Dei, et etiam
serio

opus daemonis;
,

commendare Deo eumque precan te ille autem nonnihilhumerosstring-ens.etoculos ad caelum elevans ait Necesse est, id commit:

ad S. SOtis proliwam, proprie no JJ / tA "" s 8 -I*doviouscariMolw pons arttculo subeuntem ndd, guo in onprobrtumfideicombustusaMaurisfUU tesU Escolano Historia VatenHnm lib. 9 C ol.
,
,

SK3mfL2T? T

*S

tere

195
plit

Deo. Aio

ig-itur,

unum

e paecipuis

arg-u-

mentis, quse mihi hujus Servi Dei sanctitatem persuadent, esse ejusdem profundam humilita-

g De hoc Cartusianorum extra Valentmm monasteriovideAnnotata Ct(f) * lit. gr.

,

'

hDe hisce

tem

in relationibus; quia,
sit,
;

cum

nominatis eanmiis

viris in

doctrina San-

ctorum

e relationibus oriri pericula

va-

quidquam na3 ejusmodi narrabat, continuo admonebam, id

gioriae

quotiescumque

mihi

quoque esse posse fallaciam

diaboli;

quamquam

enira mag*ni facerem, quae mihi dicebat, simu-

nostrojam actum esti nimir\ Thoma Aquinate ad diem 1 Martii; de S. Vincentio Ferrerio ad 5 Aprilis; de S. Petro Martyread 6 Maii\ de S. Antonino archiepiscopo Florentino ad 2 Maii; de B. Jordano ad 13 Februariii de Reginaldo, alias
Naldo, inter PratermissosadM Sept de Humberto V Qenerali Ord
ato-

labam tamen ea parvi pendere; numquam deprehendi ipsum

,

at nihilominus id aegre ferre

B sed probabat omnia, quae dixeram, multosque mihi prsestitit favores. Nec vero putem ab ullo omnino homine auditum illum esse de me propterea conqueri, aut innuere, hanc meam
,

rum

magistro, pariter

IM

issos

ad

HJunii.
i Epist. lad Cor., cap. 2, k Proverbiorum cap. 80,
fr.

4.

t.

2 et 3.

insolentiam sibi displicere. Re vera tamen ipsum summa veneratione prosequebar, adeo ut ex hoc meo inani timore non fuerim ausus in eju-

\Ita scilicet

Sanctum

alloqui tunc prosecu-

tus fuit Antistius.

sdem postremo morbo

Deum
probalur.

pro

me
:

vel simpliciter petere, ut oraret in caelo, sed sequenti usus

sermone sim
ptoris nostri

CAPUT
Sanctus
varias
:

XI.

196 Pater, confide in misericordia Redem-

Jesu

Christi,

et intercessione glo-

riosae Virginis, et patris S.

Sanctorum
sint,

Dominici, et omnium fore ut, licet merita tua pauca

,

patitur

corporis
:

infirmitates

medetur alienis

quidquid deest, suppleat; et salvus eris. Omnes quoque hujus conventus patres, inter quossuntinsignes servi Dei, orabunt pro te, ut cito libereris e purSang-uis Christi
gatorio,
si

sacro Viatico
tur alio
serit.
;

munitur
inter

defer-

quce

hcec ges-

in illud deveneris; attamen

te

dum

placuerit

conducere in caelum, precare pro hac domo, et me, qui semper plus quam
tuus
fui.

Deo

filius

Tunc

ipse repondit:

pater, quid

ais,

an id facturus sim, si Deus per suam misericordiam paradisum mihi donetP Faciam, ac
l,

Siquam

recte consideres, apparebit,

Deum num-

ZU
Vai

vvui

voluisse vel unuin firms valetudim

flmi

libentissime. Itaque

Pater mi,
fueris

dum (utDeus
in caelo,

tibi

concessurus

est)

jam

meet

mento

stare promissis tuis, et fac, nobisgratiam

fieri

impetres, ut incipiamus

genuini

diem huic Servo suo concedere, quoampliori ""'' #'< utque, paticntiae pnsmio potiretur in eado velut alter S. Paulus posset in BUifl infirmitati- y bus g-loriari, ab ipaa pucritia fuit inlirmus; in Eeligione autem ( cujus proecepta nisteriora
;

filii

imitatores S.Dominici; etdimitte

mihiaudaciam
cog-noveris,

sunt,

quam

appareant)

seifii>er

ei

novae

infir-

meam, dumin divina essentiajam

vero amore profectam esse.

illam partim ex inani timore, partimque ex

mitates accesserunt. Erat myops, et, quia Insuper erat eurdaster, utsanaretur, multa [psi ad< hibenda medicamenta fuen nmliique crucia,

tus tolerandi. In altero crurum laborabat plaga admodum dolorosa et crudescente, qu ciini

ANNOTATA.
a Scilicet Ferreri, de cujus Vita per eumdem Antistium scriptajam memini superius. biS. Petrum ex Praedicatorum Ordine hsereticse pravitatis Inquisitorem ei oo nocmureiicxpravitatis lnqmsitorem et ob hocmunus sanctissime gestum, ab im impio occisum, rioeir,nt ./ ^.. supra pariter fecimus vnondesignat, de quo M MMM ^nitn*. /hmwnc men, ,

multisannisaillixit.iiatirbaturvehementesvrrtig-ines, per quas atiquoties relut In deliquia

prolabebatur; et idcirco non poteral incedi

pedibus, nisi magna cum dlfflcultate. Alti insuper conflictabatur malo t.-rribili, quod vix sinebat ipsum etiam equo vehi. denique bi( Dnio trienniove passus est vehementern fluxum, cui
iiiilliim umauam reperit remediuin. nullum umquam repent remeulum. 108 Ita erat wuipci admodum lanpn. iy ira erai semper a UUJU u U1 u . UU6 oculis morbidis maleque affectis. afflictus, mdiu spiritu tam robustus, ut, si vel minlme
.

tionem.
c

Levitx scilicet, martyrisqueValentini, qui

coUitur die 22 Januarii. d Act. Apost. cap. 5, j. 41. e De B. Jordano vide superius Annotata ad cap. 2, lit. k. Post hunc Antistius etiam alios nominat insignes sui Ordinis viros, qui

se haberet,

vivendi

mox labores et austeram Beliff lonis normam resumeret, media m

utc-n

gens ad Officium matutinum, nullo

, ,

34G
\. P.

VITA PKIM A

S.

LUDOVICl BERTRANDI

C.

Rimdj

>"

vescens nec panno lineo in lecto, nec ratione brevi post carnxbue; qua vivendi
dusl o,

malara valetudinem recidebat. Indiis olim hauserat, haec venenum, quod in

pristinara

Praeter

inde statui, me non obstring-ere ad id, quod non poteram. Verum cum jam adesset Dominica in Sexagresima, vocavit me in cellam suam
et

coram Jacobo Bertrando,

S.

fratre suo,

eccle-

speciatim ipsum etiamnum inale afficiebat, ac

BiflB

Stephani directore, mihi dixit, ut ad-

ex eo gignebantur

in

illius

stomacho ver-

Jam vero, ut ipsum tot et prosiliebant ex ore. eximerent, cognati illius, aliique eidem malifl
conduxebenevoJi varios ordinarios medicos extraodinariismerunt, qui eum diversis atque frustra; imo dicamentiB curare tentarunt; sed
omnifl
ipfli

mes, qui

nonnumquam

in fauces proserpebant,

mitterem, Deum adjutorem fore. Uinc eg-o omni missa deliberatione, confestim annui, illius pollicitatione securus;

pertus

fui,

Deum

ad

illius

et reipsa postea expreces non neg-asse

mihi auxilium, quia, cum ante id temporis nisi saltem octiduo intermedio, conciones habuissem, eas nihilominus perduxi ad

numquam

in

majustormentum oesserunt.Quam
:

IfcMllta

tZTZtoisanat.

lacrymis Siob rem ipse interdum aiebat cum n.odo Deum facere. Fiat voluntas illius. nainus adrairatione divi[09 [nterdum erat magna denaque laude dignum, videre, quanta cum sanitatem petitun votione advenirent homines

neque ullum diem

misi,

finem, tunc raag-is robustus, quam dum ccepi; sine habito sermone prater-

quamquam

coactus in dies sing-ulos mihi

prospicere.

quod
aliis
(

neque uraaD eo, qui erat ipse infirmissimus, nontamen mirandum erat, quam fuerat sanus; bonam valetudinem, qua carebat ipsemet,
iiristi

202 Jamcoepta Quadrag-esima hic benedictus Sanul<nfln Pater ex infirmitatibus suis tantopere se pejus '^w/e n or bn bo, rnu ur habuit, ut decreverint patres eum, praesenti, '

est.

ed concederet, quia eamdabat non sua, virtute, qui oranis salutis nostrse fons Consueverat autem super 83gros recitare

bus patriarcha, qui pene semper ejusdem lecto adstabat, episcopo Marocchii, domino Jacobo Ferrero gubernatore, domino M. Martino Ponz,

sucru

Viadco

supremi

concilii

Arag-oniae Reg-ente,
aliisque
viris

M. Eosan-

derico Salzedo,

primariis,

orationem, qua oliin uti solebat S. Vincentius, praeterquam quod aliquot verba adderet. Erat
vero hasc: ?Signa

ctissimo Sacramento per modum Viatici munire.

autem

eos, qui crediderint,

Priusquam communicavit, prolixam sanctae fidei, omniuraque, quae sancta Romana Eccledeinde Deum sia crcdit, professionem emisit enixe rog^avit, ne suae corporalis mortis sententiam revocaret; quod autem ad animam suam
:

hajc sequentur. Super aegros manus imponent, etbene habebunt. Jesus, Mariae Pilius, salus

mundi

et

Dominus
te in

Catholicam,

qui te traxit ad fidem ea conscrvet, et beatum

,

spectabat, multis perfusus lacrymis, misericor-

faciat, et meritis beatae

Virginis Mariaa,
et
te

et

diam a Deo precatus

ris

est per

merita Redempto-

beati Dominioi patris nostri,

centii, et

beati

Vinin-

nostri Jesu Christi, et per intercessionem

omnium Sanctorum,

ab hac

firmitate liberare digiietur. Ilaec oratione sa-

nabat multos inflrmos; in suis vero infirmita Domine, tibus utebatur hac S. Augustini hic seca, ut in aetemum parcas; hic ure,
:

precesque gloriosae Virginis, sanctorum Ang-elorum, Archangelorum omniumque Martyrum, uti et S. Dominici et omnium aliorum Sancto-

rum
S.

Ordinis, qui in caelo sunt, ac

Petri martyris, S.

nominatim Thomae Aquinatis, et S.

ac frequenter etiam
p.-ircas,

ista:

Domine, hic non

Vincentii; et ad hujus
ctatus, subjecit:

nomen nonnihil cun-

ut in aeternuni parcas: quae

et

eadem

pater, sanctee Vincenti! Pa-

Nimiu

apprime exauditus fuit; quippe die bene se habuit, id est, perfecte sanus fuit. Credo equidem, ipsum eximia in suis inlirmitatibus patientia meruisse a Deo gratiam curandi alios. 200 Ineunte porro anno mulxxxi, postquam in festo Epiphaniae Domini in ecclesia C muits ca1 hedra i, ac Dominica sequenti (Celebrantibua
sigpniflcat;

ter mi, pater mi, currus Israel et auriga ejus!

qui

nulloumquam

Deinde etiam S. Kaymundum de Pennafort sanctamque Catharinam Senensem b invocavit; tum ad patrem S. Franciscum conversus, eum-

dem cum omnibus

ac praeterea
S.

suis generaliter invocavit,

S.

Augustinum,

Benedictum,
]?

sanctumque Brunonem cum omnibus Sanctis

afliiai viccs

""""""!'"'"

tunc istud fcstum equitibus Montesae a) in ecclesia Templi, instanter rogatus aMagistroet
de Navarres, qui ipsi addictissimi erant, conciones habuisset , solitis infirina rohionissa

Ordinum eorum, ac denique omium aliorum Confessorum et omnium Virginum, omniumqueSanctorum. Haec aliaque multa eo spiritu dixit, ut omnes moverit ad lacrymas. Post datum sacrum Viaticum eum amplexus est patriarcha,eique inscioabstulit annellumo.^seum,

mitatibus suis usque adeo oppressum se sen-

sermonibus sequenti Quadragesimalisjejunii tempore habendis,quos tamen jam addixerat in ecclesia S. Stephani. Voluit igitur, Ut ego suas vices obirem; sed,
sit,

ut

omnino impar

esset

quem

ratione infirmitatum

suarum soluerat
illustris

pe-

nes se gestare.

203 Circa hoc tempus

bella Boil ex abortu,

domina

Isa-

eX abortup-

quem

paucis diebus ante

riclitmum

oum tuno paulo ante reversus ex Italia mortuus potius quam vivus essem ex tempestatibus
marinis, aliisque illius itineris adversis, raa-

passa fuerat, tam male se habebat, ut velut ad extrema esset deducta; qua re turbati me-

xime ex aqusa putridas per integrum mensem in navi usu; neque hactenus virqs meas bene
restituiBsemj pj83terquam

an vena ei secanda esset, nec utrimque stantibus rationibus in oppositum, quas ambig-ere jubebant. Hinc magnopedici haerebant,

ne,

quodnumquam

ante

re afflictus infirmae genitor,

dominus Joannes

per totam Quadragesimam, aut etiam ter per hebdomadam, concionatus fuissem; nec deni-

Boil de Arenos,

a medicis

nullo verbo facto , discessit rectaque venit cum patre fratre

,

que Quadragesimalessermones Baltem transoriptos liaberem; me imparatum, huicque labori nulla ratione paremdeprehendi.
r

Ludovico acturus et quamquam respcnderem non opportere tunc ei quemquam molestum esse, tamenpatermagister fraterPetrusSalman;

explct

201 Monebant

me

aliqui,

quod,

si

id

muneris

ticeusis, viso illius desiderio

dixit, ut

ad

cel-

biographus.

susciperem, praecipitaturus

me

essem,

meumac pro-

que honorem

in disorimen adducturus,

lam ejus accederet. Hanc ingressus observavit, patrem Bertrandum fixis se oculis intueri. 204 Hinc

DIE DECLMA
Uiuc sumens animos, ut ad lectum
t-."5
';r.
.

>BBI8.
dlfflt
'

il-

instw

ait

Pater mi, vestra patern

317

jam

diirassenl ultra

quia in maximis versor angucondonet mihi, qu d fili:im mcam P ene moribundam restiis licet vestra paternitas tam liquerim. Proinde, precor. ut pro ea orare dignehabeat,

men menso Martio magis intumesoere queetiam cresoebant, Eteoordatj autem

tea

ooryngnmdisjqmaaoet sexm .,, m t:l

,

a.
,

v.

i.a*

mu,

um

m ale
tur.

morbo teneretur, tranquillissime jussit sedere, ccepaulatim interrogare de infirma, pitque ipsum partuque illius, atque aliis adjunotis. Tandem

Tum

Pater, velut nullo

parenaujus puellaa, filiumsuum non multo nnte eodem malo laborasso, , x quo iu papulaa
resoluto
111,

obieratj ooap

tdit, et

etiam huic alteri contingi ehirurgus dubitaret, an tonsillaa

retquo,

m
,

;|it

me
i,- 1(
.

Vade, domine, et dic

illi,

ut confi-

dam
et

suo frat*
perfi o

teaturde peccatis suis et sacram

recipiat,

Communionem

qui etiam b
b

Iino
,

medio contactus raeral

itus.
ftli

Deoque ag-at gratias, e1 seoura sit, vice non esse morituram. Eeversus domumistedominusfiliam suam multo melius offendlt, aitque 11 Filia, esto se habentem animoj nm pater frater Ludovicus xnihl bono pro te, teque Deo commendixit., seoraturum daturum, ne morituram ex hoc morbo Infirma vero pro sua erga patrem Uertrandum devoi i
:

nec

Cumque

rerentur etiam alteri

eis

bie infeoto, ourarunt, ut pater [iudo\

Missam
.

diceret,
i

Euangelium
i

Bupei
Peoil
i(J

suaque manu

>m

magna oum devotione si dem temp tutino ac postridie; oumque idem

ipse
t<

pr83Stitisset,dixitpatri, nihil
:

ai
tl
i

tione

maxime

laetata fuit, ac brevi post con-

valuit.

ut eosdem ad se reducerel atque ant illi convaJ isoere, hod eque omnino vivunl

B
ftmUlenie

ni) Coepit ipse

quoque Pater non parum me-

columes.
a08

Patei esi
ut
i

morbo quotiei nunfue polut.

habero, ac resumptis paululum viribus, li U s se quoties poterat, surgebat e lecto, et celebrabat

Belapsus
liqu

medi
per
iri

et

eum
nisi

statura redaotua,

ali

die

ad mi

r,

Missam

in sacello S.

Vincentii,

quod
:

in dormi-

parum

o ihle

/"*'

Mitsam
bral

cele-

torio nostro exstat. Coutingebat interdum, ut non propost diotam Missara deficeret animo

Erat autem magno devoti mis incitame dere ipsum non solum indie de ooti
i

**"*
ui

pterea

tamen omittebat
;

postridie, si posset, ce,

confitentem,
ristiam

et,

dum
\

poterat,

loram Eu
po
I

et ouidara Religaoso suadenti ut lebrare remaneret in lecto, quia surg-endo sibi mortem Mi frater, sancta Eccleadsciseebat, reposuit slas Sacramenta nullum occidunt; verum etiara
:

sumentem

verum etiam

fu

ad

tantum saluti animse sed corporis quoque, quando animae expedit. Keque est, cur id miremur in postremo ejus morbo, dum vidoret broviari tempus, quo sancta Sacramenta suprosunt, non
soipero posset,

beatissimam Virginem pi aspiamima ginem, a quodam manoipio es voto Ug allatam, hunoqueintra oancellos ferreos Baoelli Rosarii positam, semper babebal ante oculos
suos)
ctos pnstqiir ilfVntnill
sui
;i|Hl(l

inulto
,

cum

ille,

dum

unum

praeteriri

diem

siverit,

sanus erat, vix quin Missam ce-

lebraret, bisque quotidie de peccatis suis confi-

Quadam etiam data occasione, ait amico cum se valde tepidum experirotur, post sumptum sanctissimum Sateretur.

suo, ssepe contigisse, ut,

cramentum, subito sensisse internum calorom, ut oorpus et anima sua prae ing-enti amore accensa fornax sibi viderentur.
erga

eommendationeiD aui ipsum invooantem multos religio os, tum ante annos quinquajrint.-i (lcfunctos, ac prn.ihtcr beatum martyrem, Pratrem Dominicumde M te majoro, fratrem Joannem &iiconem, fratrem Michaelem de S. Dominioo, fratrem Laun tium Lopez, fratrein liarthohm:i:um l'a' aaum de La Costa, suum oon fratrem Bartho] fessarium, et quemdam juvenem religio issi b tate mum, qui mense Septembri tum elapi
viginti

canouizatos

divinum

206 Observet bic Christianus

lector, etsi fal-

annorum murtinis lum Tafaglia diotum,

(,

fm-rat,

iVati-i

(aro-

'i

ab ipso appellatum
i

Sacramentum
temper
piisai-

sum

quod aliqui nostri tomporis haeretici asserunt, nempe, quosdam corporales fervores
sit,

puit

me. ulante,offtctu
:

Eri An ^elioum, de quo e1 iam dicere lolueral eum Dominus, ne malitifl Immutaretin- p

indubitatum sig^num esse

Sancti,

prcesentis

spiritus
ali-

tellectum ejus,

non tamen

neg*ari posse,
:

Sanctos

quando dicere posse cum Davide Cor meum, etcaro mea exultaverunt in Deum vivum c , ac etiam petere a Deo, quod David petiit, dum
ait
: //

Kximiam quoqw suam inter VlVOfl railitatem oxhibebat; dum enim a QOb
mi.i

lm-

tihmiUm

batur, rog-abat,

ut sibi

-'".

;.

|rr,.

ri

,,,,,

poscebatque
reverentia
fieri

m mum

aoatram ad
in re

culandui]
i

Config-e timore tuo carnes

meas d

et

sacerdotii; dolebatque,

quis id
pro

quamvis amor et timor Dei principaliter sint spirituale convivium, quo solet Deus reficere animam, eos nihilominus aliquoties etiam redundare in corpus. Aiebat insuper solere Sanctos,

recusaret. Sed una

7id>tur mihi
praioipue

fundam suam humilitatera

strasse,

demoo

sumpta Eucharistia, navig-are

instar na-

vis, quee habet ventum in puppi ; suadebat, ut posito, quod Servus Dei non posset illam suscipere, iret saltem ad ecclesiam,

quapropter

nimirum, oum ipsi dicerem, quemdam rcce so hominem simplicem, qui a qaorom aliqui ma lebat recitaro suj llet, iilum a me arcee endn bantur; ei
esse
,

ipse

humiUime

annuit, pam-i quc

it,

Mli

<lii

bu

trnpueroi

i-

ibidemque se coram eadem sisteret. 207 Uxor Joannis de Cas, lanionis, audito, Patrem rursum coepisse Missas celebrare, venit ad conventum, et aliquem patrum rogavit,

quibusis ipsumaoce geasit, dum ist preceadicen

lemperse devoti
otui
Lnti
i

rdum

etiam amici illius modicam musicam W prornmpecella fleri curarontj tum vere ipse
bat in planctus,
et,

quamd

bat,

ut curaret

rum

pro salute filiorum suoper patrem Bertrandum in oratorio S. Vin-

unam

caput suum lecti stia meliusposset contemplari.

.;

linteo cooperiebat, quo

ca

centii

celebrandam. Habebat haec filiam, cui

enatae erant duae tonsillae in collo, alteraque in

fuit a me210 Per aliquot dies prohibitus r^n/ll/tiaaimn, : Un* u modicissimo, uti dicis cibo potuque, nisi 46 de
: :

Octobris

Tomus

V.

848
A.

vitaTkjma

s.

ludovici bektraxdi
plorandum

c.

3.

A*-

TISIIO.

cx ttudicot am
prrerripto ve-

famcm ac intolerabilem sitim valde 111toleravit; quia, cum morbus illiufl hajflitabant medici; golitus esset, admodum
de vehementem
lii(|i
.

interdum invisentes, obscrvarunt,

arteria3

dum

ad ex-

pulsura levaret stragulum

Fat"*'^
a ' fa
'"''

hemenii fama
titique jirerm-

omn1

..,,.,,

destituti; inde vero ln

odorem et fragranriam extraordinariam, idque testati sunt in Processu, affirprodiisse inde

*pe/^

tentea

sententia,
febricula,

ue

infirmufl,

nisi

tur

Ule veomnino modice, manducarel et biberet.

ro

cuiu interiori

quae

famesitique urgebatur. Quam solo u1 solus cum illo aliquando vocatus, romj.iil usrui,ua3Commifleratione qurn-r,

dum

radicale oon umebat, Laboraret,

humimgenti ob rem egro ab

ejua
lofle-

mantes non fuisse odorem naturalera, quipp e nec similem mosco, nec zybetto, nec succino aliisque id g-enus, sed plurimum diversum ita ut fraudulentum non sit, quod multi ex variig
:

hujus regmi partibus,

dixerint

dum

ille

recte valeret

ridenflhominem,qui in n miracula paper fuerat taiu auflterus, totque mendicantis, ut travcrat, petentem ad instar
ruinera
e1

corpus suum sem-

per

amorem glonoan

ipsum sive inter colloquendurn, sive inter osculandum manum, spirasse mirabilem fragrantiam j cum idem ille, quando laborabat malo tam diuturno, tam extraordinario, et ab omni bono odore tam diverso suaviter oluerit. Ad quod propositum dicebat pater frater Franciscus Sala, se, dum Servus Dei hujus domus Prioratu fungeretur, soluisse passim ejusdem

in modico hWrginJ pracarer medicos, ut concedebant, aliquot mi quore, quem ei memomiscerent. Subiit mihi tunc in

panig

riam Christi, qui in Cruce pendens

tiit.

potum

pe-

quod nurnnausearet, nec ulluin experiretur foetorem, imo contra sa3pe alliceretur ad

cruris plag-a3 mederi, etobstupuisse,

quam stomacho

refeclu*

non
'

21
r,
ip
,\

Apprimeautem
re

paululum
valeecit

<><>

merito fuisse
die

bonum Patrem conquestum, quia, cum

patuit,
cibi

iquodam

modicum

concessum

fuit,

ut mirum visus est tanto melius se habere, paulatim valetudinem suam nonnihil esset, ac eumdem restauraret, cum tamcn constaret, conductnra paucis ante diebus ad cxtremum
fuisse,
ii
i

Altera quoque persona durante eo longo morbo, illius curam habuit, interposito jurejurando testata est, se, per clausas cubiculi fenestras semel vip
sa3cularis, qua3,

eamdem osculandum.

disse a Patris lecto, in modura parvi papilionis coopcrto, aliquot velut solares radios prodeuntes, crcbroque sensisse ejusdem corpus suavis-

dux Nagaras aliquoties vcsperi

con-

ventu recesserit afllictissimus praB timore, ne

sime fragrare. 214 Post aliquot

oportere

dies judicarunt
aera, et,

medici,

n utan jgratia ad ^J! / "'" "'<%copi delatu '>

nnmquam a se intervivos revisendus moreretur. At vidit ipsum postea co usque restitutum, ut

ei valedixerit,

priusquam dies caniculares ingruerent, Valentia excedere. Quod

audisset patriarcha, curavit, ut ad suam, in qua tum etiam ipse morabatur, villam de

eum mutare

magna cum

lsetitia

re-

cum

diturus in Castellam. Porro certum est, hnnc conventum isti illustri viro esse obstrictissi-

Godeglia duceretur; consensitque pater Bertrandus, ut satisfaceret praslato,

mum, quod
cia

is toto

diuturni morbi Patris tempretii

quem

vehe-

porc consueverit ad ipsum mittere multas deliet excellentia

:

magnique

medicamen-

menter amabat, et ibidem mansit per duos circiter menses, quod aer ibi esset saluberrimus et
regio perquam amoena. Erat sane res divina laude digna optimique exempli, videre, cum

quod similiter fecit magister Ordinis equitum Moutesaj ct marchionissa de Navarres cum aliis prajcipuis hujus civitatis nobilibus viris ac
ta
iciiniiis;
el

quanta charitate
ei

benignitate

humilitateque

quamvis

ipse ex iis raro

gTistaret, recipiebat taraen,

illis,

quidquam ut gratum faceret

infirmorum
pra3-

tractaretur a patriarcha, qui non dedignabatur

fectus

aquibus mittebantur eadem raiuistrabat

et

aliis aegris

cum ma-

ipsemetservire suisque manibus prandium coenamque quotidie ministrare, non secus atque ille alter S. Vineentius fuisset. Ego de me
illi

gno
ail

Servi Dei gaudio.

ipso vere dicere possum, hoc

nosoco-

212 Ut bonus

Pater facilius convaiesceret

me

plus,

exemplum apud quam umquam ullum aliud, valuisse.

miutn pretbyterorum ductxu, ibi

procuravit frater ejus llieronymus presbyter, ut liceretsibi cum conducere ad confraternitatem

beataa Mariae Virginis, qua3 est nosocomii pre-

extraordinariis

mulie-

At bonus Pater soluerat a quibusdam deliciis tantum abhorrere, ut nec ar- ^

iste,

rom

chiepiscopus
veriti,

sanavit.

nec ullus ex domesticis

illius

sbyterorura, cujus illealiquam

curam habebat.
satis ei erat, si

ausi sint ultra necessaria ei

quidquam

offerre,

Quamdiu
quidam
e

autera ibi

fuit,

non

ne eumdera

cum jactura valetudinis turaffectu

aiebat,
ab eo
iienignii-

nostris eura aliquando adirent conillius

barent.

fessionem

audiendi sacrainque

Commuinter-

215 Ipse vero

se

magno cum

nionem conferendi gratia; verum etiam

tantum peccatorem ne buccam quidem panis

, :

mvT: sime f

dum surgeus
stro

e lecto

ipsemet in superiori clau-

nosocomii Missam celebrabat

cum

licentia

ipsum sajpissime invisebat, nolebatque tniu in hac re, quam in procurandis illius oranibus commodis cuiquam cedere.
patriarchaj, qui et

mereri; seque tanta charitate, ut ita dicam, obrutum sensit ut subjiceret quid Scio Deus Dominus noster, illustrissimam Dominationem vestram excitando, ut me tam beni,

gne habeas,

sibi

velit;

neque

id

aliud est,

Dum
vit

ibidem versabatur, mulier, quadam

quadriennio gravissirae

in-

quam
sua3

ut

me

obstringat, ut

divinas Majestati

firraitate

afflicta, rog-a-

eum, ut suis illam preoibus sanaret \ missaque ab illo ad alteram mulierera, ejusmodiintirinitates curare peritam, noluit ad illam ire, eumque per Deum obtestata est, ut ipsemetsauaret. Pormavit igitur "Vir sanotus versus

tandem incipiam servire. Patriarcha vero, qua3cumque ei adessent altioris conditionis persome, a quibus crebro invisebatur, simul atque hora prandii Patris advenisset, dimissis omnibus, ibat ei solitam charitatera exhibiturus; ipsemet
ei

eam

intingebat panem, prasparabat

signum

Crucis, atque ipsa extemplo coepit con-

valescere etquinque dicrum spatio omni malo

liberata fuit.

213

Duo

eximii

medici

nimirum Ludo-

vicus Cogliado et Josephus Ruguarte, ipsum

cibum, benedicebat mensa3, et recitabat gratias; post quas bonus Pater (qui, nisi interrogatus a patriarcha, semper tacebat) apprehendebat raanum illius et osculabatur. Post coenam patriarcha sagpe de rebus spiritualibus loque-

DIE DECIMA cum A quebatur

eo ad fenestram, quia Pater mul-

01

KH
849
A

aspectu cseli, tuni delectabatur

o-raturus erat.

quo tandem mi-

P Kim,-

RttftA.

on*

^Swum

oiGCumque patriarcba intellexisset ex memodicum corporis exercitium et modedicis, ratam per istum montem sine defatigatione nm
bulationem Patri profutura, jussit fieri sellam, quam duo jumenta possent bajularej atqueita iv Augusti vectu- fuit ad locum Burille die
crjazor,

GAPUT

XII.

Postrema Sancti gesta,

obittis

et

beatus
//-

divinis

prodigiis

ubi
,

postquam divinam Eucharistiam

conspiciens ecclesiam belle ornaPellicero,

lustratus.

susceperat

tam,

Joannem

unum

e sacristis
,

ma-

ioribus

qui ihidem forte aderat, rogavit, quis istum ornafecisset, ac respondenti, fecisse dominam

cathedralis

ecolesiae

Valentinse

Cum
11

eo,

ur

diotum

,do
,,,.

patei
,

trandus

,,,;

'

IM

tum Mariam Bagliares, Bernardi Simonis, ejusdem uxorem, subjecit Pater Vestra loci domini, Reverentia oret proipsa; maleenimsehabetj dicat tamen ipsi, eam a beata Yirgine pro eo, quodecclesiilliusfecit, cito reinunerandam nam intra breve tempus morietur ; et eg-o quo:

ecclesiam Godeg-lia

quamquam
tam) se

aliqu

Minm
III

lum longe ab eadil ibidem communicaturus

/iiirJ.

<rt(ll

j e1 patriarcba pene quotidie celebrabal M jsam, lacramqi ristiam ei Einc quodam die, ti p

quepaulo post
enimilla intra

illi

sociabor. Ita evenit; obiit

B. Mariae
di-

Octavam Assumptionis

statepessima rentisque vehementissime flaniibus, tam male Be habens rediit,uti eum reverti Valentiam. Reduotus igitur e ad supra dictum presbyterorum aosooomium, io
I

tt

ipse vero die ix Octobris, uti infra B Virginis, cemus. oi7 Alio die portatus fuit ad conventum aUerumquelocum
vdiilur,

quo ejusdem frater morabatur. ipsum esl paupercula puella,

stilen
se
i

ttic
i

adduc

S.

abella \i> appellata, cui enatuseral velul carbunculu

i

Augustini de Rocea forte, ubi, priusquam saut acoidit cram Communionem acciperet rnagnam maculam haberet in suo scapulari propter quam induit scapulare patris magistri,
,
,

ohirurgi tonsillarum speciem

r

ju

li

ptrgitqvt convaleicere.

cabant.

\\;v- p..st

soitataa

ab eo

solitaa precea confestim aaseruit,

Le

postquam recepit,

Joannis Gregorii Satorres quod bic, ait, per octiduum circiter mirabiliter fragrasse. Pie quoque idcm pater
fratris
,

vamen, nullaque alia medioina adh bi paucos die omnimodia oonvaluit. 219 Verum cum timeremus, ue ilie conventum moreretur, pater prior aliique
tres curarunt, ut

pa
/H <W|/(I
s

him,vbl

commotus

fuit

dum

in

festo

Assumptionis

domum

nostram reduceretur,

ouldam prmei
1,110

beatae Virginis, patriarcha ad concionem habendam Valentiara profecto, solum una eo in

ubi integro mense in lecto aemper decubuit ac viginti septem continuis diebus, qui
i

celebranda ubi Ludovicus versabatur loco usque ad quam cum hic per infirerat Missa, mitatem suam opperiri non permitteretur, ma, ,

mum

vitas ejua praacesaerunt,

Saoramenl
u

Poa

nitentise et Euchari

timmane
ul

cepil

Bervabat
no-

autem hanc

itaa

rationem,

ante

mediam

ture snrrexit e lecto, in Rocca-forte

ivit, et

de
re-

peccatis suis
sus,
diit

apud eumdem rnagistrum confesillius

sacroque Epulo in

Missa refectus,

ctemaliquid autrimenti aut medicinae admitte pet, post mediam oihil, donec orta aurora ia nosocomio donw celebrata fui e1 \n Ba, e1
i

ad Godeglia, quod manifestum fuit indicium inagnae famis, qua sanctissimam expetebatCommunionem. Paulatim eo loci sic convalescebat Servus Dei, ut medici negarint, po-

ipse

sacra

Communione

refeotus. Eo tempori

dominus Petrus Cornovicohio,

multa incommoda
(

qui titulo di
i t

Sabiaca^ et despotsa Bulgariea gaudebat a, p

et gravissirna.. ad

unde atfulgebat spes, fore ut umnino sanaretur. At Pater nihilo minus stabat divina revelatione de sua morte sibi fatuis.se id

naturaliter

fieri

qua3 ordinarie
aeger

experiuntur mundani

impliciti)

advenerat

in

ebu Torrente, loi i

cum

tribus milliaribus Valentia

et afflictatus,

di

itum
in

ota, et

patriarchas dicenti, a medicis asseri,

;

eum

hementer dolens
in regione

quod

flore

victurum
B-ecte

elapso anno patri

sed vereri se propter ea, quae ipse Salamanca dixerat, respondit

aatatis suae, id est,

annorum

triginta
i

tam longinqua
i<>

a patria sua

morl
Mltu
ad
et,
te drlnln

memini maximeque contentus sum, ut

videret.

fiatvoluntas Domini.

20

8ed

tquam
el

hic dein

L<

de

pi

suis confessus

Bacra Eucha

ATSNOTATA.

Natali, ejusdem loci rectore, refectus fui singularern quamdarn lajtitiam et solatiurn status fuit. Cumque iste rector ci aliquando
ceret, ut

dl

sumeret animos,
respondit

fore
is

ut,

Deo propli

admodum munita Hispaniae urbs regno Valentise, sedesque Ordinis equitum db ea dicti, quem Jacobus II Aragonice rex instituit.
a Montesa
est in

tio,

sanaretur,

princep

Mon,
Ln

non, domine, ego hoc in ioco moriar.

: j

b Colitur hsec et in Opere nostro data est die 30 Aprilis. De aliis Sanctis hic nominatis

Fueit n roganti rectori, unde id Bcirel qui me ad Valentinum COE runt hic duo, tum l'ra3dicatorum in cellam cuju damsancti
it, quotiea de [ita ipsum semi" benedicto Patre locutusestjasportarunt; nostro qui me consolatus est, dixitque , moriendum quod mihi ex hoc morbo esse die Dominic-i

Monachi

jam meminimus
c

in Annotatis.

Psalm. 83, f. 3. d Psalm. 118, f. 120.

Galliae regibus strumosos curandi dono consuli potest Jacobus Alexander Tenneurius Veritatis Vindicatae part.'6,cap.o.
e

De concesso

rector
tie

vehementer admiratus est, quirdiebus princeps ille non surrexerat

221

e lecto

suo.

VITA IMMUY
A

8.

LUDOVICI BERTRANDI
ipsi

C.

J.

An-

221 Quare, ut verurn inquirerct, ip.seraet Va-

TI9TIO.

[entiam

ivit,

mortempndi-

BaBCU l ar jbus
isens,

,,;,,,.,.

idque nonnullis fratribufl alii ,i di mde ipsum Scrvura Dei

,

quam Pius V d morbo petebat a Domino his verin supremo Domine, aug-e dolorem, dummodo aubis
eam
g-ratia

concessisse,

ab eo petiit, alloquendum acci

i

si

quia princeps ad

eum

//

g-eas

et

patientiam.
:

Solebat interdum

ipsi

jejunc

juiiiii
,

udit. ipse ( sed Ete p et. vcniunt ad me. Ex hfflce rcctor

dicere patriarcha

Pater, an

non multum

g-au-

adverteD
reccssit.

oolle
I

pBtfiarcha,

ipsum istud manifestare, inde quem Pater semper

id

magnopere venerabatur,
tissime petiitj
el
l-lle

ipsum ab eo secreaddi-

des, quod Deus hanc tibi praestet misericordiam, ut exig-uam partem eorum, quae ille passus est, vestra Revercntia patiatur, quo purg-atior ex hoc mundo discedas? Respondit Ve:

fassus, id ita esse,

ditque;

ESsl

fce

homo bonus, unoque exhisoe

domine, non commutarem hoc cum quoet veliementer cumque alio mundi bouo
re,
;

diebus migrabit in cselum. Patriarchse ulterius

petenti, an

cognoscerel duoa illos, qui

:

principe penerant, reposuit

Non.
et

cum Cumquejam
non

confundor, quod Dominus hanc gratiam prasstet, quam eg*o , qui tantus peccator sum

non mereor
rupit

advcnisset dies
obiisset, multi

Dominica,

princeps

tatione in hasc

ac confestim cum mag*na exsulilli tam familiaria verba pro-

admirati sunt; sed immerito; quia hoc vaticinium non denotaverat Dornini-

cam primam Octobris, qua festum Rosarii celebratur, sed Dominicam sccundam, uti infradiccrnus.
Incretcente

Domine, hic seca, ut in reternum parcas 225 Ut rnodo ad praedictum principem revertamur; hic Sabbato sequenti, quod fuit dies
!

toifeli*

SJJJfclhterea ipse

quoque pater Ludovicus ma-

aut die Veneris proxime prsecedenti, praesente rectore, eduxit manus suas e
vii Octobris
,

obitu$ t

morbo, dicm
*ui obitun
dical,
ii

paesibus properabat ad mortem, acdievi Ootobris post mediam noctem de suis confessus
peccatis rog*avit, quae dies esset.
<

lecto, dixitque

domine

rector,

non vides

glo-

Eesponsum
petiit, in

ei

est, e diem diem festum S. Dionysii incideret, responsoque accepto, incidere in diem LunsB c, coepit digitia suis computare dicm Vencris, Sabbatuiii beneDominicam, Lunae, aitque dictus Deus, qui quatuor mihi dies etiam

Venerifl b.

Deinde

quem

riosam Virginem cum tanta g-loria aeterna in hoc cubiculoPO benedicta, o g-loriosa, o pul- E cherrima Reg*ina caeli, o Domina mea, oDulcedo
cordis mei, quo pacto eg*o

At quid
qui in

eg-o

illius

mereor a te invisi ? dicam de te, pulcherrime Puer. gremio es, cujus pulchritudo om-

nem

superat pulchritudinem ? Hisce aliisque similibus verbis spiritualiter exsultabat de isto

consortio. Dominica vera subsecuta, Hodie dies Dominica est, dies laetitiae, dies consolationis, nunc ista est, qua Deum certo videbo Postea ad nonam noctis horam ait rectori Domine rector, quantumvis jam confessus peccata sim nihilominus propter defectus, quos eg-o interim possum commisisse, cupio denuo g^eneraliter confiteri atque ita
caelesti

conoedit! Fiat igitur voluntas Domini. Cumque ex pra&scripto medicorum indusium lineum antc induisset, enixc postulavit interulam

dixit

laneam (quaj
si

cst

fratrcs rccte valentes,

indusium, quo solent indui in eoque mori debent,

pcrrnittant medici in Ilispania, uti faciuut

Italia)
et
:

in
est,

acccptamque interulam osculatus

mag'no

cum

g-audio induit,

rejecta

li-

nea

atque hinc etiam eluxit vetus ejus de-

fecit.

Post

siderium aspere tractandi corpus

consueverat.
ii

suum

ut

rector,

horam decimam, dum jam abierat princeps obiit, piissimis semper inhaerepetita
:

rens affectibus saepeque

surdaster esset, aliquo-

hac
,

brevi,

^'.

Vinn

ntio,

223
ties

Cum admodum

devota
ii

doctaque prece
;
//

quem eliam
atiai viderat,

multi intrabant cellam ejus ab eo non ob-

Jesus

id est,

Jesu Jesu, esto mihi is,

esto

mihi
tibi

quem tuum
placeat

scrvari,

audicbantque ipsum devotissime

cum
Voin-

nomen

significat, sive, Salvator;

invitilur

Crucifixo ac beata Virg-ine colloquentem.

salvare me.

lupe quoquc erat patriarchae non

tegris horis
sari,

nunquam
S.

226 Paulo antequam moreretur,expertis a &x-

sepulturaaUa

cum

ipso solo in cella obserata verpetiit,

mone
pnlit

ac semel ab eo

an

Vincentius

vehementem assultum, quem ille remanu sua, quemdam psalmum recitando,

est

queadeumatm
spectanlia

in sua illa infirmitate umquam invisisset Respondit Pater affirmans , invisisse semel

ipsum

tam submissa voce, ut vix moveret labia nil F ultra potens. Quia vero hic princeps admodum
devotus esset
S.

Sioxque adjecit
dig-ito

Etiam nunc
ille

ibi adstat,

extenso
quis-

Mariae sub titulo de Monte

praeter-

versus locum, ubi

id miretur,

stabat.

Nec

Carmelo, et obstrictus voto ejusdem habitum

gestandi, quo re ipsa indutus erat,

quam

historia

cum, missis aliis, quae in hac jam rctulimus, bonus iste Pater ali-

quam quod non

quando consolans quamdam dominam, afflictissiinam morte mariti sui, quam hic die Jovis
Sanrto ex ecclesia egrediens obierat, dicensque, maritum illius jam esse in cselo, ut id etiam certius faceret, addiderit hasc verba Ne dubita, domina, quia S. Vincentius Ferrerius id re:

cucullum album, delatus Valentiam est ad ecclesiam Carmelitarum, ibidemque sepultus. Vere felix repug-estaret

tandus

iste

princeps

est,

cum

inter

tam mani-

festa verae contritionis indicia

vel&vit

ouidam

Fratri,

ut ego nunc loquor tecum.

quocum ille locutus fttit, Certum porro est,

ad consequendam animag salutem mortuus sit, et Deus illum e tam longunqua reg-ione illuc coduxerit, velut peculiare instrumentum ad manifestan-

dam

Ludovicum hic de semetipso eg*isse, seque denotasso jam vcro, si bene valenti hos favores
:

numquam
mortem

sanctitatem patris Bertrandi, quem ipes viderat, aut cogmoverat. Post illius
inter ejusdem scripta repererunt bre-

Vincentius, facile creditu est, otiam invisisse in postremo morbo suo ; maxiinc ciiin tunc tnm gTaves tamque coutiimos dolores pateretur ac peculiari consolaexfcibueril
S.
,

vem orationem S. Thomae Aquinatis, typis editam cum hoc prsefixo titulo Oratio divi Thom.33
:

ii

ii

Aquinatis doctoris Ang-elici ad imaginem Jesu Christi Crucifixi. Absorbeat, quaeso, Do-

tione eg-eret.
imVa patienlia
rlucrt.

//

mine Jesu

224 Inter alia aiebat, sentire se in ossibus suis cruciatum coutinuum, quasi illa sing-illa-

//

//

Christe, mentem meam igmita et mellifluavis amoris tui ab omnihus, quaesub caeio sunt, ut amore amoris tui moriar, qui

tim rumperentur

verum tameu

est,

Deum

amore amoris mei dig-natus es

in ligmo Cru cis

DIE DECIMA OCTOBBIS

hano mori. " \ isura raihi est, hanc Orationem mon . Visuiu uec apponere, quod perquam devota hic
a

cis cj5

privil^orum
ipsnm paulo
,

alibi

riam nam
0""
"'

earatypis editara vnlenra. nostrara redearaus.

,

Nuncad

H,sto-

soluerat quotannis acquirere] gratianmiQUe *Q Ordinfe generaliter absoiutua tuisset

,

L V

k.

Doramiea de qua supra ve 80. Eadera r verebainur ne pater Ludovicus jamjam speri moreretur. Quara ob rem solito tabulaa signo
, .
-

miUime
Religiosi

^^
-

petiisse,

ut ul

post poat

ol obitum auum

*L

smguli diceremus
Patbi,
ut

fratres dato, convenerunt

fusi

laohrymisque peradjuverunt, prftferro-

anima ua

purgatorio.si

in

eo

eum ad bene moriendum

:

prmlegio, quo Ordines

111

w
8 D

sentibus adhuc patriarcha

et episcopo

post aliquantulum tem] Dimittite eos aderunt in oculis ait apertis ReceHic auditis , patriarcha ait tempore. nec enim nunc morietur; tamque ccrdant,

chiano

verum

ille
,

Qostrisque
lb

obsequium mus.
Le

tam fidem Patris

habuit ut licet conibidem vigilaturum tota istanocte, taraen ad palatium suum reverdictis
, ,

stituisset, affirmassetque, se

\\\or\

r\

omnino suspicatus, Amicum suum moriturum neque rediit nisi postriinterim

sus
sit,

nihil

*ApudAvignonum DominusPetrua

\n
ali

die clara luce. Paucis horis post curator infir-

V?nhlpariter 9"' ,n "

1 l
'

rooatur

ai

licet

ls 1"'<

morum

a doctore Hieronymo Almenara tuuc advenerat cura iilio petiturus bene(qui dictionera a Patre) quid expediret ei postridie
petiit
:

r al
_

non tamen

15,ll

- ;m:r
/

l'ta;titulo/iv jfueritgav

istud in d

prandiura B preeparare in
ait
:

quod Pater audiens

cras

Non

oportet

quidquam

mane

prae-

est cum tradaturab Antisto synchrono in loco pr&sent sane ista sine sui nominis dis
t
.

dum

pararej recteque monuit; postridie enim ille ante horam prandii ad meliorem vitam transivit.
pusicro

potuisset.

b Recte

factum enin
Dominicalis erai

es
\.

anno

L581

quo

littera

inane,

228 Postero raane,

notabiliter

cum jam
,

inciperent sensus
interula
,

c Recte paritev;

nam

S,

Dt'i
,

colitur

de observantia

deficere

eaque
,

qua

ReguU adhuc
tollicitut,

tno

rilur,

ipsum biduo ante induerant, perquam raollis et commoda esset timuit ne esset linea, eaque suspicione ductus coepit enixe flag-itare,
,

ur^entissimis verbis utens,. ut sibi illam tollerent, darentque solitam sui Ordiuis interulam ,
obortis lachrymis, dicens
et te
,

die Octobris, proptereague uti eoo ea Uttera Dominicali constat , festum illud eo anno incidit in iticm Liuur. d Sanctus hicea Ordine Fratrum Pradi* catorum Romanus Pontifea colitur die 5 Maii, ubi de eodem, priusquam a Clemente IX
canonizatus fuit
,

Per amorem Dei per charitatem et per amorera Jesu tollimihi hanc interulam et date tunicam S.
:
.

cum

Beati titulo

egerunt

Majores mei.
Vide hcec ex Relatione Auditdrum Uotx Bulla Canonizationis soi et confirmata in Commcntario p/wrio $ m a
e

Romanx
num.
citato
1<>.

Dominici
deinde
erat,

totiesque

iteravit

preces

landi gratia oportuerit ista

;

eum

exuere
,

ut soac
,

eamdem reddere indicantes ut vere eam esse tunicam quam petierat quod
, ;

iConsule cumdem
,

Commentnrwm

toco

mox

num.

53.

fuit ei

gratissimum;

et hinc clarissime patuit,

quantum

ipsi toto vitae

tempore placuerit

sui

corporis afflictatio. Hora decima matutina ad patriarcham conversus dixit Domine, expedi me; quia jam monor; voluitque , ut sibi
:

GAPUT
Sacri COrporiS
ratio, populi

XIII.

c Evangeliura
et
rtprodigiisdi-

leg-eret

caputque ac pectus

si-

vmilus illutiratur.

proinde denuo per fbellam signo, omnes fratres concurrerunt Symbolum fidei de more recitantes simul et aliquot sae'Dato
, ;

T9

U0X
ad

(lb

obitu Vetie-

illud concursus;
:

culares erga
praBsentia

eum pie aftecti, in quorum omnium animam suo reddidit Redemptori.

qui aderant
,

sepultura

et

exsequiw

Viri

Inter eos

quatuor aut quinque Relig-iosi. et aliqui saeculares, ac nominatim Franciscus Ludovicus Blanes, qui anno
circiter
,

sanctitas probatur.

prajcedenti fuerat Auditor Valentiai

qui

cum

tmul Simu
,,,

atque hic insigDi

interposita jurisjurandi religione testati sunt se vidisse lumenad instar lampadis lucidissimaB

animam.
quod

Dei< pira- cat.mi. ServD patriarcha prorupit in labenedioti

Lmloi
oi

''

ni:l s,

hnjua

tiamdtf

eo temporis momento, quo mortuus est e. Pra> tereain Processu varii sunttestes, qui asseruut,

^ero peratitl pr83sentia destitntufl eflfietj no tuidis. Ast ubi in coosuctis preoi mus

ttlam,

ex ejusdem cadavere tantam prodiis.se grantiam ut stuperent f, idemque etiam con. ,

fra-

ejusreirumor par

in

urix

t,

fri.-p

runl

tig-it

fere

in

omnibus

illius

vestimentis, sed
hisce
,

colaeadconv. Dtum devot! mi adfucre dominu- Hieronymufl

g-ens, et

Mi

BeIn
I

magis
ducioriade
e

in tunica.

judex Balzedo/qui

prostrati

230 Quamquam autem ex omnibus

signis, conjunctis

ram

ipsius pedesosculati

junt, quod
I

fliniili
.

tl

*dem *urna

cum
,

"*luteob$erva'10.

bus,quamdiu
certi

vixit

quibonis operibus praeivit, moraliter nobis

fecerunt dominus Mathias Pa aliquot ahi, partim preflbyteri

B*

essemus de illius seterna salute ; maxime quod paulo ante ratione Cruciat^e (quam sibi

lares,donecillumintuliinus in dixerit: patuit, quam benc David

'''

aW

Nirnis 00 n'-

VITA PBIMA
A
V.
J.A:*

,,,,,,,

B.

TISTIO,

manibusque
,.,

Multae quae circumstabant, ejusdem pedibus dominse, inter lachrymas et singrultus pia
anl amici tui, Deus a.

LUDOVICE BERTBANDI C. cmm mandum esset, ing-ens

in ecclesia ortus

tumul-

tus estab audentibus auferre vestimenta ejus quae extra sepulcrum seposita erant; et quamvis accensis facibus multorum manus adurerentur, non tamen potueruut prohiberi , ne ex desiderio aliquid auferendi e vestibus partem

0SCU la ftg-ebanl
,],.,,

ed cum deinde subito accrecceperuntetiamvestimentarescin,,,,!,:,, cumque advertissemus aliquos etiam

i

tentare,

ul

ei

digritum amputarent,

sacrum

cad iver
ruri

in

sacristiam amovimus, donec prorex

corporis denudarent. Ilaec sepulturae caeremonia tam fcstinanter peracta est, ut necesse fuerit

adveniret.
rl liinf

nutn in eccle-

qui manipulatim accurrerant lamentabantur, quod illud nequirent videre:

q|)or ,,.,.., |)( .,. BeC retam viam, qua a tacristia ducil ad elaustrum, multis facultatem fecimus

praetermittcre aliquospsalmos precesque ex nostrarum constitutionumpraescripto dicenda, priusquam corpus imponatur sepulcro. Paulo ante

,tomt etdenuo "

'

amplexus

patriarcha ad cadaveraccedens, lacrymabundus est ; deinde sepulcrali lapide coope-

ejusdem manum osculandi. Cum jam adessenl excubi, relatum fuit humeris archithalassi Aragon m Oommend itore majores Monte ae domini Joannis Borgriae, domini Mochaelis Mercaderpre8byteri,aliorumquevirorum illustrium
,
,

ruerunt, ut saecularem turbam ab eo coercerent. Versus vesperam cceperunt plurimi e circumjecta regione adventare, dolueruntque vehemontcr, quod jam esset sepultus.

235 Subsecuta nocte

g-istio

obseratis foribus ec-

e\

piorum. Sed tanta fuit populi

se fuerit,

devotio, ut

closiaeet conventus, introductis solis patrc

ma- oorput^
w,wi

nece

corpus

in

summitate graduum,

perquosad
j{

altare majus ascenditur, collocare,

cum
Iis,

oircumstantibus feretrum multis spiculatoribus fratribus [ntereaclerusecclesiaecathedra-

fratre Francisco Maldonato, generali Fratrum de Mercede, Priore Carthusiae Portae caeli domino Laurentio Zamara et mag^tro
,

*preta,ditur:

aliarumque parcBciarum, adveniens, ob nimiam turbam diificillime potuit usque ad sacrum eorpus penetrare, ut psalmos solitaque Responsoria caneret: cumque cerneremus, nos
illud vi\

Georgio Olivat commendatore de Mercecum eorumdem comitibus et de Valentiae E aliquot aliis saecularibus , finivimus officium sepulturae in quani quatuor nostrum hujus
fratrc
, ,
,

conventus ingressi notabili tempore mansimus

posse tutari,

dcnuo insacristiam

re-

admoventes sacro corpori maximo numero Rosaria, annulos

,

ac
<

terlio ln <<-

portavimus. 88 Huc ad

ct

gemmas

a variis personis

illius

manus osculandas venere

missa. Ibidcm

intra eg-o accurate observavi

/'

imil, Hl

]>>

pulo/inl

snlis

dux

prorex et proregina cumsuisfiliis etfiliabus, Cardon, marchio de Comares, comes

AlbaichB, aliique illustres viri ac equites primariij oum pene omnibus consilii regii docto-

duas elapsas horas, ne tot primaria3 personas, atque inter bas duae comitissaB, aliseribus. Post

que nobilqs feminae

virique

qui

in

sacello

majori praestolabantur, indignabundi remitterentur, tertio translatum corpus fuit e sacristia

et in clioro ecclesias

quod omnes magnopere jam observaverant priusquam ille sepeliretur nimirum cum soleant homines post obitum suum obscuri coloris et deformes visu cum membris rig-idis manere hic non tantum permanserat pulcher, ut videntibus mag-nam devotionem inspiraret, habens vultum ang-elicum, manus, pedes et ung-ucsinstaralabastri candentes, et ad modum cerae molles; verum etiam manus, pedesque et
:

ex ecclesia omnibus

depositum, dimissis ante qui dimitti potuerunt, et

brachia

et caput,

ac

si

vivi calentisque corporis

fuissent, in

omnem partem

mobilia.

obseratis foribus, ne plures intrarent.

Atquampersonae

236 In eodem

coemeterio
fratribus
,

(quod non

est

aliacorporain

quamjam admodum
quin, egredientibus
piae
,

seroesset,impediri nequiit,
aliis,

commune omnibus

sed destinatum

eodemiocovb8Cl

aliae inultae

ingredercntur quse mag-no numero ante ecclesiam Convenerant. Oportuit tamen, iterum ccclcsia' Corcs rcserari coinitiss;c <lc Xavarres aliis multis comitatas dominabus et viris nobi,

aliquibus sanctitate illustrioribus) invenimus in quadam arca ligmea corpus beati mag^istri fratris

Joannis Miconis,

et

juxta hujus caput

ossa fratris Michaelis de S. Dominico, speculi verae perfectaeque religionis, qui soluerat hunc

libu personisque honoratis, quibusoum etiam numerosa aliorum copia ingressa fuit, quos spiculatores non potuerunt arcere. Perduxerunt lccc usque ad nonam noctis horam, desiderantibus nobis, diininui turham, ut defunctus
.

beatumpatrem fratrem Ludovicum multis crebrisque commendare verbis, dum conciones haberet in capitulo. Visebantur etiam ibidem duo capita recisa duorum g-loriosorum martyrum
et reformatorum hujus provinciae, Dominici de Corduba de Monte Majore ejusdemque socii , fratris Amatoris Espi, Prioris hujus domus b aliudque caput quod cujus
fratris
; ,

magistrorum

posset deping*i

eaque ratione superesset imcujuseximiae virtutes

pressa animo
cxcidcrc.
Pottrtdie,
/','"

effig-ies ejus,

sanotaque exempla
uioo

numquam

possent nobis

/,

esset,
,

nequivimus cog-noscere

sed,

si

Deo

pla-

&84 Aurora vi\ apparuerat postridie

quin

ceat, spero fore, ut istos

g-loria in

omnes sex

in mag-na

'/

ZS,Z"n-

iimumcr:l multitudo

hominum, corpus
;

tang-ere

extremo judicii die videamus.

tutnutatuv,

gesticntiuni, pr;e foribus steterit

recteque ea

noctc provisum fuorat, ut antc chori introitum pcg-ma funebrc erigeretur, super quo illud in
feretro, pannofilis aureis intertexto

237 Subsequenti die Veneris exsequise ipsius inexseqms solennissime celebratae fuere ; et quia infinita v alrilircha aderat hominum multitudo , necessum fuit , ^f.^Taimt

cooperto,

repositum crat
;

nam

ctiam hac ratione sex fra-

tivs,

quorum

aliorum Ordinum Relig-iosos per portam conventus ingredi, ascendere per nosocomium et

ner

'

trini hinc, triui illiuc, in

eodem

pegrmate

stabant,

non

potuerunt

cohibere

rum

ambulacra chaustrorum, seque recipere in chosuperiorem, ut ibidem Kesponsoria cane-

illius inanum osculari et Eosaria applicare expetentcs; intcr quos erant aliqui saeculares ,

qui Rosaria sua summis virg-is affigerent ut sio ad illud possent perting-ere. Cum post Missam solennissime celebratam corpus jam hu,

Missam cantavit episcopus Marrochanus, orationem funebrem dixit patriarcha in qua propter nimiae turbae strepitum non potuit quaedam notabiliora de hoc Sancto, ut statuerat, referre, dixit tamen, licet hic Pater non esset
rent.

in

DIE DEl LMA

albuin relatus nec pro iude A iuSanctorum
ii

0(

sanctitas taui eerta, quani canonizaioruin (quog-esta ct miracula ab Ecclesia Romana aceurateexpensa *uut) coucurrere tamen tot indicia, ex quibus illius sauctitas et gloria in c

rum

spectu Dei possit probari, ut uihil

r,

ipsi prfiBti

nisi

ut iu

Sanctorum album

rela

"

um

fuisset.
cvjui honoride eo sen-

conis,quid ^alentia Teiut alterum

i

..*.
'"

am

Kt vero prudentissiine ille locutua ast. Etenim si liujusce Servi Dei virtutes expendere
-

Uum?SifMnampubli( ipsumabomnibui pro

riosommorteffiqu.

S.

Vmeen'

trnliatn

ex -

" 1 Uus virtu"

mdiciit,

velimus,depreheudemus

vivam, ac peculiariter de Sanctissimo Sacramentoj speni .securis.-imam , et ardentissimam charitatem quaethonorem Dei enixe procurabat, et >alutem proximi ardebat vehementer. Erat insuper
,

in [pso fidem

tum
.

^est,quinonadmireturdevoUone rentmm el amorem, temponbus prosecuto fuerunt pei

ontatis, quantaB erant,

^
^
Nam

njamno]
un
rque
|

nabimus,

e1

quarum

castissimus, et obsequentissimus pnelatissuis,

para aodieque vivitl

nec cujusquam rei, dnm praeerat, tam acouratam habuit rationem, nec tam severe castigavit, quaminobedientiam. Erathnmillimus, paupertatis amans ac supra modum abstemius; mundus porro, ut aurum, ab invidia et malevo-

nonsolumfuerunt, atquenunc devote afieoti pr dominu

,

cada,

aitona comes,

alti

ab ambitionis vitio maxime alienus. autem miracula qiueramus ea multa sunt, Si quae partim jam memoravimus, partim in seB quentibus capitibus dicturi sumus. Si sig-uis ac conjecturis credendum sit, quod majus indiciuin desiderabimus, quam quod de principe supra memoravimus quodque ipsemet mortem suam, antequam accidit, pra-dixerit, adeoque hoc ejusdem vaticinium invaluerit, ut multo tempore ante obitum illius publice diceretur Valentiae ipse dies, quo ille erat moriturus. 239 Quid dicemus de caelesti inusica, quam calesti apud corpus audila audivimus eo terapore, quo corpus ejus expolentia, et
;

cessorejus d tfanricus de] b dux, etpatriarcha Antiochenus, arohiep Valentinus, dominua Joannea de B b era,

qul

benignum
soluil et llL

in

Dei
;

Servoa

animum
relul

peculiaril
praalat]

profiteri
'

rerumetiam multialil

Banctum lemper venerati sunl ac aominatim ,,, Bydruntinua e dominua Petrua de Coderosj episoopus Cordubensis /', qui anno p elapao obiit, dominua Pranoi ou \i rllnll de Corduba et epiacopua Dertoaami \g domi nusF. Joannes [squierdo, qui Dnjui provinoia
;
,
. .

eumdem

,,
;

'

provincialis fuit,

eumque Patrem
llai
;

Bibi

iibdi
,,

tum

habuil

episcopus

rocohianua h domi-

mutica,

situm fuit in ecclesia,

ipsius exsequia?
;

et

dum

celebrabantur
sit,

nus Miohae'1 de Spino8a magnus Commenda tor Montesas i dominus F. Petrua U03 iusQalzeranBorgia.
:

cum certum
quo
,

uec ab eo

l:

1'ari

niu.l..

..mncs

lnqnj itore

et

Nun

upud iltuitru

temporis puncto,
illatum
,

illud in ecclesiam fuit

cta3 fidei defensores,

quos, quo tempore pater pmonanBt.

tiabuit,

usque ad id quo fuit traditum seetiam ipso die exsequiarum ejusdem, uspiam in tota urbe Valentia musicam habitam fuisse; idque eo etiam fuit mirabilius, quod multi eam in ecclesia audierint, atque alipulturae; neque

Bertrandus
velut

vixit,

hocregnum
D.-i

eumdem
Eto

"

""' ne '

insi-iinii

Ser\

iiui

a-stimaruiit

specialiter iioentiatua

dominu Joannea de
e
I

g"is,qm po tea

faotua

episoopu

ati-

nus

/..

qui etiam putaverint, conductos a nostro patre

Priore fuisse tibicines, qui canerent
:

colleyis in aufro oilicio,

doctor dominus Petrus Zarati liccmiatu

oum

dominui
I

verum

id

falsum esse, convincitur ex ipsometeorumdcm tibicinum testimonio, qui, licet multi sint, jurare possunt, sesupra dicto tempore nec in con-

Joannea de Zugnega, licentiatua Eteino bo. E2 statu saeculari dux de Cardona, marchio de mares, dominus Didaru de ardona, dominui
(

Carolus Borgio

dux Gandisa l, dominu

<

aristo*

ventu nostro, nec in alio circum huuc loco cecinisse c.

de

phorus de Cardona architalaaaua axagonfas, do- k minus Joannes Milano oomea aibaidas, domi
Eleonora Manuella marchiouisaa de ^avarre comitissaB AlbaidflB, de Concentaina, etde Almenara, Tice-comitissa deChelua, ac demum quotquotdoininos doiuiiia.sqin- aJnjuo tilnlu illu,

qua hic

240 Si
tuerit,

quis vero

me

roget

qui

fieri

po-

disseritur,

ut

tam sonoram musicam non omnes,

sed solura aliqui, audierint ; respoudebo, nos etiam anno mdlxiv, in festa die Corporis Christi,

dum sanctissimum Sacramentum

e vico
(

Lu-

cente portaremus ad

fundatus est in
secratas fuere

conventum nostrum qui eodem monte ac loco, ubi con-

strioresinhoc reg-no reperire rrat. 2i8 Eadem eanctitatie illiu fama praaterea etponobum

probatur

oti

conoursu hominum ad se

''""""

Hostia3 Corporalium Darocensium d) audivisse e cselo musicam, quaj per integrfie horae spatium duravit et audisse plu;

pulcrum ejusdem honorandum, qui tn contidi< b ni.-i dma empi r oum devotione dura1

vit;

quamtumque

apparuit,

multoa peooato
Lectis

quam mille, qui diversis e locis lennitatem concurrerant ut constat ex Processu ea de re confecto, qui in sacristia supra dicti couventus et ecclesiaecollegiatasDarocensis servatur at fuisse nihilominus aliquot, qui
res
sol,

ad eam

rum suorum praanituit, dum expenderentquam

mag"iimii prfismium
Buis,

Deus
<

poBp

tarunt.

eamdem non audiverunt, nosque errare repuVerum egx>, qui coram sanctissimo Sa-

tantopere eo honorel lo terra. Notaum Imju 1, fjii-i.l, tu quoque dignis lniiim civitatis femina; sint naturaliter oonnihij metfculosa et publicum fugitantes, ma Imi domiuis

oum

commodi.^

di

lii

<

cramento thus adolebam, evidenter scio, nou fuisse errorem, censuique ex divina provideutia factum, ut non ab omnibus perciperetur, scilicet ne res naturalis fuisse judicaretur, dicereturque fuisse aliqui post quercus absconditos,

ftieque a cadavi ribua abhorrere, nonsa manus; verurn etiam euis maniDTJ ritosculari

vulium, caput et collum devoti

verint.

bnecontrecta-

244 Probatur insuper commuuis illade ejus-

dem

35
A
V.
I.

VITA PRIMA
i

AN

llinl

anctitate opinio es
tierunt,

de

LUDOVICI BERTRAXDI C. sacra Communione refectos, quod non iderio,. quo omnes
S.

solue-

flSTIH

sed non solum osculari manus,

biotjftiphti

eti aiD
,,,,,.

aliquid
vr
.

habere
iiiius;

eju

reliquiis,

"' e -

ctiiifirmal.

i(

,s

et aliquid

eorum, qu
vel

oelle
V

remanserant, vel
laseiniafl

librum,

scnptum

rant antc, multosque restituisse aliena,- alios firmiter decrevisse mundana deserere qua de re prius minime cogitaverant ; ac denique omnes ad laudandum Deum excitatos fuisse. Notan-

etlentes, quibus admedicanfecerunt dum cruris plagam usua fuerat idque praesasculares, eed etiam ecclesiastici, JJ0I) soli lolum aec latiquoqueetillu fcn titulii domini

litteraa

flagitantes, avideque acceptantes

dum

porro

est,

suam nullum
qui non
vcl
fuerit

contulisse

hunc Servum Dei post mortem miraculum cuiquam,

ali-

etiam

peccata sua confessus, aut

vel paulo post

quem particularem actum

rit,

contritionis excitave-

ante,

acceptum

benefi-

qui illiushumationi ad titi runt, qui aliquid es hisce per littera enti fratres, qui tierunt, quinetipsi quoque denique
ii ;
,,i'
.

verum etiam

tota

0D

,,

(quam vitasuacumillo fuerant conversati servus, nisi ille fuiaset tam eximiue Dei ,,
tanti facturi

cium. Proiude, cum sciamus, quantum displiceat daemoni, alios de peccatis dolore, vel sua peocata confiteri, si ipse auctor fuisset delati patri Bertrando honoris, confestim eumdem disturbasset, cernens,

tam parum

sibi

lucri ex

fuissentrea ejus;
familiaritae
crjpta

rbium,
r it)

nam,uthaoontemptum paillius

Bimul ac

ille obierat,

aliave e

praeterea cella ejus devotissime, certaque

cum

randum
1n
.

eemulatione flagritarunt, ita laborandum fuerit. Mit um ,11 iia distribuendi cum quanta devotione frapariterest,
ll(J)ll

utpatriPriorimul-

tantaopera accedere. :i\', Multoetiam magis, etsi in aliqua Historia legatur daemon curasse, ut homines simplices et ignorantes honorcs Sanctis debitos cuidam personae mortua?, qua3 vere non erat saucta, deferrent ,si hasc recte expendantur, deprehendemus daernonem hoc favore seu injuria
,

pro/tcua
poiuuie

(Jllr

sant; sed concionatores, tam presbyteri saeculares, Augustiniani et U am Religiosi, Franciscani,

de ejusdem
Patris sanctitate publice

aedishodieque sepulcrum ejus invimulto mirabilius, quodmulti graves-

numquam
xit,

affeeisse

quempiam

qui

dum

vi-

pro bono sanctoque apud Catholicos Deique Servos habitus fuerit,- sed eos, qui malo exemplo publice fuerant notati quemadmo,

jesuitss,

dum

legitur

ille

persuasisse
latro,

ut pro

Sancto

disseruerint.
quam
vonora-

tionem neque 00 hnmanis

KWiiiitnitbuf

veroegopeto, quis illorumomnium est,eanon fuissemota o 0r da moverit. Certum dum patei obiit, nulla pro ipso oam, Q Qobi

Ub Jam
i

donec Martinus fallam, Simile quid accidit tempore ciam detexit Alexandri III, atque etiam long-ius processisset,
haberetur quidam
nisi

casremonia usi fuimus, quam quae pro quovis pro defratn solet adhiberi ; non pulsavimus
induifuncto diutius solito aera campanaj non oovis vestibus; nulluin peculiare sanctitamus us indicium circa ipsum reposuimus ; non con-

laudatus Pontifex, inventum diaboli redarguens, auctoritate sua sustulissete medio. In

episcopus,

Vita quoque Pii II scribit

Campanus, qui fuit quosdam Hispanos apud praedictum

ctos referret

Pontificem importune institisse, ut inter Sanquemdam principem, qui in regem

sumus, priusquam inhumaretur; non excitavimus populum, u1 illius manus osculaaut retur, rieo ut sua illi admoveret Bosaria,
cionati
r iun

invocaret,

non sumus egressi conventu, ut

patrem suum rebellaverat, volueratque ei regfnum suum auferre; Papam vero eorumdem postulata aspernatum mandasse, utimposterum abstinerent, nec istius principis miraculis moverentur; quia, inquiebat, qui inter Sanctos referendi sunt, hos non solum oportet, post mortem pairasse miracula, verum etiam eorumdem

quemquam
indea
(jiu

saecularium appellaremus j imojam prinoipio oonati sumua cohibere eos ,

quinet ipsum corpus ocmorosos denique ac difficiles oultavimus. uo hac iii parte prabuimus, ut quinque mensiun. posl illius obitum spatio nihil illic dari vel offerri permiserimus, quaeque a nonnullis
similia faciebantj

Tam

vitam fuisse miraculosam. Pater quoque frater Paulus de Leon comperit, in quodam Asturiae n vico certo tempore quamdam mulierem, quae meretrix fuerat, velut sanctam virginem cultam
fuisse.

allata fuerant, in

taverimus,

Pari

quadam oella reposita occulmodo in translatione corporis

quidam
viri

F
acpromdt

nos

ita

gessimus, ut fere tota civitaa indignaredignitate illu-

248 Hos aliosque hujusmodi curabit quidem dsemon a populo pro Sanctis haberi, quia
hic audacior redditur ad peccandum, dum ^ , videt , velut Sanctos honoran , de quorum
sic
.

Deumhabtre
oucro
'f
ostendil,

tur, ac singulariter

strea laesos se dioerent, quod, licet, nobis addicti

essent, nostramque eoolesiam frequentarent, noluissemus eos arcessere.

vanptam
nequBi
i

cise,
arii

lii

T.iiu studiose vitatus

fuit

concursus po-

tliubolica

duobus tribusve puli, patribus, diem, quo corporis transhujus EBdis latio pexagenda esset, indioaverit, simul vetans,
ut pater Prior,

non

nisi

prava vita publice constabat, sed nequaquam de digna eorumdem pcenitententia sed ut vir poenitens, pauperatis amator, austerae vita3 liumilis, in laboribus suis morbisque castus
,

patiens, prasceptis divinis et Ecclesiae obsecun-

ne

cui id manifestarent sine sua particulari

li-

centiaj

tum, utunus ex

quod etiam tam religiose fuit observaiis matutino tempore diei

dans, quique, quamdiu vixit, nulli praebuit offendiculum, post mortem suam honoretur, numquam procurabit dsemon quia in illius
;

translationiscuin mag-nis obtestationibus inter-

gllineiB,

rogatus a multis dominabus et aliquot eonsanan eodem die facienda esset, noluerit

honore simul honorantur omnes virtutes, redarg-uuntur vitia, hominesque ad Dei servitium mag-is animantur, dum illiusservos videnttantopere honorari. itaque,
si ista

tanta devotio,

dioere, indeque

factum, ut, id altero die fu-

lurum

rati,

quam
nos
res,

tieret.

inde recesseriut una hora , anteAtque hinc manifeste probatur,

qua homines B. Bertrandum prosecuti fuere et prosequuntur non sit inventum humanum
,

horum omniuiu motuum non fuisse auctobeatumque Bertrandum nihil nobis propterea debere. Certi quoque sumus, non evenisse illos opera dymonis; quia vidimus, multos fuisse ea occasione

nec diabolicum, consequitur, esse opus divinum cumque Deus summasit veritassummaque bonitas, manifestum est, honorem patri Bertraudo exhibitum in vera sanctitate funda;

tum

esse.

peccata sua confessos, et

ANNOTATA.

DIE DECIMA OCTOBRIS.

855
t. Ron-avit erg-o patriarcha
:

ANXOTATA.
i. 17. a Psalm. 133, Adi Annotata superius ad cap. 7, Ut. e. b ccelestem harmoniam ex Relatione c Banc Anditorum Rotcv RomancV conflrmavimv

Q uid dixcruut

A.V.

\,x

^;quod

^pi rimummi Jtus

T
r!!T

iinnm

ml

Deusmihi heri maue hanc praBtiUt ut.dum propativ iVatr,

--.anpatnar^:

ot'1/HH

mtU

d Daroca HispanicV oppidum cst in regno AragonicV, sacris corporalibus miraculo claasservaiis, celebre. ris ibidem
,

da htec eaee ad ea, qusa pridie

-

patre auditaidixi

i"'''

'''

quidquam

pondil

iiia

\,iu].

Neapolitani civitas archiepiscopalis est in ora maris Adriatici in provincia Hydruntina. f Corduba HispanicV episcopatis civitas est ad BcVtim fluvium in Vandalitia.
e
,

Hydruntum

incolis Otranto, regni

men
'l ,s;i

domine, Diiigentef

ait
in

patriaroha,

aegando

peretiiit;

memoriam eonsule. nma, tnquiena,

1

\t

ni-

hil

aliud mihi fuit eonoessum, m

,,;tnr,
ti,

ulari

PedeSj uialc in conventnin

ter
' '

ill.iiii

nlu

,,;,,.
1
i

QUOd autcni pain

Dertoso, Dertossa et Dertusa, incolis Tortosa, episcopalis civitas HispanicV est in pring-

ilixrrit

m,\

\s

numero
Lat

plu-

neJi,

neminem debel

moraid, quia tam

cipatu Cataloniae.

<i" .itu

vulgari Bermone, tatejdum piui

h Marrochium vel Marochium urbs AfriCcV est, ac cognominis regni caput et sedes
regia.

mertts pro sinyulari

quo.l diea possit,

usurpatur
COB

pratcr.piain

Deum eamden
aliifl

huie

fecit, eti.nn

B
i
I

Vide Annotaia ad cap.

xi, lit. a.

k In Sicilia. Eum Roca Joannem de Rojas Rocchus Pirrus tom. 2 SicilicV Saciw pag. 313 Joannem Roxas vocat. 1 Fuit hic primogenitus filius S. Franvis, BorgicV, ex GandicV duce tertii Societatis Jesu
ij

aesciamus, desideiium eaim eum aate vidcn.ii ingena eral m oivitatej quod peri ue haiicM-etit. se e ea oatione illiua postrema bi
dictione potituj qs.
'

am

.!

Hanc ob rem
cell<e illius
:

piaaoipuuB laibor
. <

o:

om,
ad
'i
<

ad
i

qui

illius (Mirain

gi nli.inl

oftii
i

Prtvpositi Generalis.

portam
tain

tantus
;id

S.

Martinum Turonensem episcopum

merus, qui coneurrebnnl

nobilc>,

connn videndum

m
oblala,

iiio r\

dcni mti

illunij
ifl

Severo Sidpiti-> in Fita ejus cap. xi, sacris adjurationibus tatronem, cui tamquam sancto martyri altare dicatum stabat, coegit conditionem eeternamque damnaindicat, qui, teste

(m;iin plcbcii, t;mi

ecole
(

bloi,

tionem suam edicere. n Asturia Hispanix regio, regnique Legionis pars est, principatus tituto illustrata.

muUlQUe divrr -oiami >r.linum eadem quoque de caUBB illuc confluebant; quorum alii desiderabanJ ibi &b eo benedieij alii eum tangere, quidam etiam
saiculares,
,

quam

hclig-iosi

qui

ex praBcipuis felicea b reputabant, bJ ante eju.sdciji Leetum flexifl gieuXbuG aliquantuium manere lioeret, luter multoa dignitate preastantes viros, qui

gister

ipsum B83pe in viserunt, fuil )li Equitum Montea^ qui oum Valentia
reveran
poat
illiufl

CAPUT
Qucedam visiones
et

XIV.
apparitiones ad

abire cogeretur, metueretquc, ut

vum

reviseret, considerab;it, fore u1

poflsel

obitum non
ac propti
locutu
est
;
,

eddem
n
-

;mi exbibere vene-

rationem, .|uain
rc;i cjii
p-

alii illuatrea viri

1

delaAuri eranl
fUI
iTftl

<|

m;i

cu pauiil per
u
el

Sancti gloriam

manifestandam

ierjj

pi

des

amph
rtiam

oulatua

qu(jd post ip.-uni

feoil

illms lilius,

factce recensentur.

dominus Joanne; lior^ia, inajor roumi< n.lator Montesae; quantumvis benedictu Pater, qu
.

movere amplius non

'

poterat, alta

roceclamai

WD1

Prseter
Patris

ea, quse

jam diximus,
diversis

ut hujus boni
fieret
in

Cuidam pf*
mulkridtvinl'".<

sanctitas

modis
variis

Ne fecerifl, enimsum! El sane

ret
:

illustrissmc domine
rea

peccator

digna ?iau
<
!

eral aujo
,

amceiltw

mundo

certior,

Deus illam

persouis

illustrissinu
(

domini planctua
rrn-balur.
u

veneratione
lh

quo supra meminimus a, revelavit, quemadmodum in hoc et sequenti capite dicemus. In vigilia S. Dionysii b infirmorum curator ingressus, ut patrem fratrem Ludovicum inviseret, audiit ipsum velut g-emebundum vel admirabundum dicentem Intrantne huc feminse ? Dubitavit proinde custos, an fortasse deliraret; cum certissimum 6f non potuisse tunc ullam feminam conventum ingredi. Quapropter advenienti patriareha? \<tba, quse ab Infirmo audiverat, narravit patriarcha vero ad eum visitandum ingressus ipsi 9&X luQuomodo te habes? Respondit ille trantne huc feminae? Quae ferninae? dixit patriarcha. At ille reposuit qusedam mulieres, qute hoc mane intrarunt, ordinario pallio indupraeter principem, de
: :
:

|,

ia

lpMiin
.

'

huimiii;:
ii

Qon pati r- rroq,uibu mittebant Coronas Buaa ^ba

.

bal

Lngri

a\ ne adverteret, admovende tidic TCspeo bomnm Barumdem

a.ui

quo
-

Qumerum

pulvino auppi

derasseipaum wdere. " ;,i gratiam uoo F

aliis, con
I

,se<1

etiarn

Lliquc4
I

mte
'

Patn>obitumea.b m
cellam Pa

muli

WBlum
api
Irm
I
,

pra liuncconvcntimi rectaque

momenti
nostrum de
noluit
illius gloria

ni
o

i.

piopoaitim
ut se

'

,,,

Ulo

feram, tacito nomine JM mihi permittere

nomi
47

Tomus

tmo

V.

Octobris

; ,

356
A. V.
TISTIO.
J.

VITA PEIMA

8.

LUDOVICI BERTRAXDI

C.

A> -

imo nec factum ipsura dicere voluerat,

nisi

nolui, eonfessione; verum egro audire illum conventus paeoram miodam docto hujus
i

tre,
di

aque roihi facultate, cum nominanaliam saltem apud patriarcham, et quamdam Quidam paper onam. Etes sichabuit: tem

cono

bat, simulque de nonnullis aliis ad salutem animffi spectantibus rebus collaturus. Sequenti autcm nocte apparuit ei in somnis praedictus frater ex conventu Jesu, aitque Fili, surge, et
:

rOrdinisS. Prancisci per biennium patn m Ludovicum, dequo tanta ^eeid potuerat mirabilia audierat, oognoscere; nec elapsum ,,ii composfieri ante proxime nl ,i,
h
,

pre byti

!()

men

ra

Augustum,

in Codejrlia in villa c

pa-

triarchs3j

quamquam nec aliter cum faerit.Jam rerodum idcm Beligiosus

lia

eo locutus
in vigi-

s. Dionysii,

quas in

diem Dominicam tunc

esset in cho1II0

Inoidit, posl

Matutinum Officium

ro,

ccepit orare,

Deum

ferventissime pro

orantia

moribundum. precans, quera audierat esse ageret, vidit quamdam ecclemiraDum id

,,,

hilia vtiiO

plendidissimam,exquamulticlarissim83
,.,,!,,

vade ad Prasdicatores Valentiam, eaque omnia, qua3 dc beato patre fratre Ludovico Bertrando quod ad nosti, istis patribus confestim dicito alterum nc^otium, de quo mc consulere volepertinet, sic ac sic ag-ito; qnibus verbis eidem Religioso super altero proponendo dubio respondit. Postbiduum itaque vcnit Valentiam, totamque visioncm intcr pias lacrymas mihi narravit coram patre fratrc Ilicronymo Baptista dclla Nuzza, magistro in Theologia hujus conventus, qui a tenera aetate sua Bingularis semper filius patris Bertrandi fuit; nobisque ambobus visum est, non solum visionem, verum etiam somnium hic referre, quippe qui ex acra Scriptura novimus, Deum interdum mul:
.

MI

prodibant;

ad

eamque ecclesiam

ta in

somnio revelasse.

BtaUo

crypropius accedens*idi1 ejusdem parietes e illius loco mcdio auroque factos, et in

B elevatum

fcumulum, panno serico filis aureis patrem [nterrexto coopertum, supraque illum
,

256 Rogavi etiam , qui essent isti quatuor Ej ut d embio alii ; scd eos nequiit mihi indicare, quia Deus wphidtpZ. ' rm,> ipsi non revelaverat; eg-o vero existimo, duos
'

istos scniores, qui

stabant ad caput, fuisse san- ^

ct S.

circum vero tumulum Bertrandum mortuum cruc< s aureas, et quatuor fratres vidit multa OrdinisS. Dominici, duos ad caput, hique videbantur admodum senes, alios autem duos ad
pedes
,,,,,,,,

ctum patrem Dominicum

rerium
;

Vincentium Fer-

qui vero stabant ad pedes, S.

et S.

Thomam
ita cen-

Aquinatem

Petrum martyrem. Ut

ejus,

qui juniores

apparebant; et hi

ijnntuor liabi l.ant facics splendidissimas

seam, inducor, quod ffitas et radii hisce apprime convemant. Simili modo S. Dominicus, quamvis in D3tate annorum quinquaginta et unius

quibus velut solares radii, non asquales tamen, procedebant. Nam qui ad caput stabat a dcxtris, cx hujus frontc emittebatur radius ceteris multo clarior altinsque progrediens, quam
c

mortem

obierit,

multis tamen

itineribus ex

Hispania in Franciam et Italiam ultro citroque ssepe repetitis, corporisque afflictationibus

et

laboribus in bello, Catholicum exercitum

ecclesia; ab eo autem, qui stabat a sinistris, prodibat alter radius similis; sed ex ore; ab eo, qui erat a pede dextero, promicaesset ipsa

adversus haereticos Albigenses decennio secutus, exantlatis sic attritus erat, ut credibile
sit,

bantduoradii
extendebantur,

quam

manibus, qui similiter altius ecclesia, isque habebat

Sanctus autem Vincentius Ferrerius sine omni dubio fuit senior omnium, quos nos inter Sanctos relatos
obiisse.
S. Thomas Aquinas annorum quinquaginta mortuus est; ex archetypis tamen effigiebus illius non praeferebat tantam moriens denique S. Petrus martyr annos quaaetatem draginta quatuor numerans occisus est. 257 Pari ratione convenit S. Dominico habere radios in fronte, non solum, quia, dum

ipsum omnino canum

apertas manus, eratque vclut totus admirabilis; ex quarti pectore prorumpebat similis radius,
ct ille gestabal
</<

habcmus.

paimam

in

manu.
ecclesise fastigium

njuadem
i

25
\'v.

Post Q83G vidit per

.,

na iatu'6

ii.-;

altaro subito advcntantes

duos angelo-

pi ftHfl niorfiH

rum
c
//

iUiua;

canentesquc

ohoros, Uu-c^ candidas manu g-estantes, Sanctus, Sanctus, Sanctus Do:

quxintadm
apporvennt,

minus Dcus Sabahot, pleni sunt caeli et terra gloria tua Osauna in excelsis! Exhibebant hi angoli profundam corpori venerationem
//
:

est,

etiam infans esset, in illius fronte visa stella verum etiam, quia e sacro illo capite, Spi- p
et Apostolicae

ritus Sancti gratia illuminato,

dcindc progres.si in binos divisi suntchoros, retro quos acvosserunt magno numero viri et femiiKc, alta voce cantantcs; vencrabanturquc

Sedis auctoritate adjuto,

lucis et

tam grandia plenaque

auetoritatis prodierunt.

Primum

fuit

Ordo Praedicatorum, tam ample per universum

sacrum

illud corpuS)
;

manus pedesque ejusdem

mundum dilatatus. Secundum

ctse Inquisitionis,

est Officium sanfloret fides

osoulantcs

liistjue
:

cessantibus, coeperunt de-

nuo oanere angeli Benediotus, qui venit in nomine Domini, Osanna in excelsis! tuncque
qot
i

ubi vero non est,

fides,

quod ubi floret, ibi non tantum

aliud

periclitatur

sed etiam
:

omne

bonum

vergit in

isio

pater

suis

sensibus restitutus
si

fuit.

praecipitium

isque vir fuit primus Inquisitor

Proinde matutino tcmpore inquisivit,

tellcxit

quid

quem

de patre Ludovioo haberetur; sed nihil in-

cri palatii

Ecclesia Christi habuit. Tertium fuit samag*isterium, quod semper tantae au-

usquc in dicm Martis. Petiit erg-o veniam Valentiam adeundi, adiitque, ac die Venerisejusdem interfuitexequiis; ut adeo Deus sancti Patris mortem ei significare voluerit pridie,

ctoritatis officium

apud summos Pontifices

concio haberi possit,

fuit
nisi

ut nulla coram

illis

prius a patre magistro sacri palatii examinata et recog-nita fuerit. Quartum est sanctissimi Rosarii

qumn vMtoneni

256

quam moreietur. Non voluerat iste

,

sodalitium,res tanti

momenti

et utilitatis,

Religiosus revelatio-

ut nec Pontifices
dare,
re.

umquam

illud desinant lau-

PrancMcantu
istr

compuUui suo manifestare;

biographo
dlCaVK

praterquam coniessario verum ille jussit eum ista m omnia nobis enarrarc. Distulit tamen per aliquot dics id faccre; donec, arguente conscientia sua, ut sibi hunc scrupulum eximeret statuitire Yalcntiam, deeadcm visionecum altero
sui Ordinis fratre, qui in couventu Jesu habita-

nem hano cuiquam

nec beata Virgo foveVincentio optime congruit lux in ore, quippe qui admirandis suis concionibus Ecclesiam multum illuminavit. S. Thomas Aquinas,
illustrare,
S.

necDeus

qui scriptis confutavit haereses, docuit in cathe-

dris,subministravitque tot tamque eximiis doctoribus argumenta concionandi et scribendi, dici

potest

DIE DECIM
potest radios habuisse in

i,,s
,

manibus

sed

S.

IV

Miquanto

.,

personam,

di-

habebat, deeuit habere pectus ornatum luce,

et
(onjtcturx-

palmam
lint

in

manu.
de hac, aliisque multis visio-

auquibus, aonommatini
.

sit

e1

doi

00 T
8.
1
,

^us^u^ingraviumauctorumUbn.leounex eo, quod Sanctus aliquis a dexteria argui nequit, eum majori glostare videatur, quam qui a sinistris nee ex eo, ria gaudere,
tur,
;

Vin<

veneM
ulum
,

Jj
qU8B
.

collo et
i

sub pulvii
Patri

quod quis
;

stet

pedes est veniunt, fortasse eo modo se gerunt, quo solent viri nobiles, quando inter rusticos verubi nihil curant quis cui santur in villa
, ,

ad caput, praestare illi, qui ad Sanoti euim, dum in hunc mundum

i,

ums

pant

ajebatque,

fl ;"'

dixisse, a1

ivioumde hisce locutum seoum

61 Pauois horia posl

nis alterum

,,, ul

eorumdem dui pum Sanctorom

mppli
|

praecedat,

et salutationes,

aliasque

id

genus

ou
c,u

"

"-

mull

test

caeremonias negligunt. Ceterum dici etiam poquod , quemadmodum hie noster Pater
,

dum
qui
i
^

oum lectum
,

sanctum nostrum patremDominicum venerabatur prae S. Yincentio, sanetumque Vincentium pra3 S. Thoma, ac denique hunc prse S. Petro martyre, ilii eodem ordine ad ejusdem houorandas exsequias adfuerint Deus autem novit,
;

dispositi legebanl Litai

ll(

seque etiam ipsos nomin

dicente

llll0

Sanotb Dom sponderent Oa* PB0 B o. [ta illi pro equebantur nominantea non Bolum dem
,

E!

Ordinis interSanctoa

re] ltob,

inotumqi
b;i

XXI-

<ukn novte
q

ua obm. apin

paruu

go-

quis eorumdem pra^cedat in gloria. qui Deo fruuntur in crelo 259 Quamvis minime egeant obsequiis, ac parum ilnostris orum intersit, suam gloriam nobis notam esse; D ihiloininus Deus eam nonnumquam Re,

mundum,

oujus

ille

nomi
tri

rebat,

el

all

in ecoleaia noatra pie^

dinBn
l

per multos alio

qoj

Irdini

ofc
I

qi
i

numquam

^^

lio-iosispersonis manifestare

adanimandos con-

solandosque eos , qui in hoc mundo vivunt. Non inhaerebo hic multis exemplis de hoc argumento referendis j cum pleni sint libri Dia-

ampliua memorari audivei d peciatim ab Lis nominatoa ait, noatri convi tus m:irt_\ ivs videlicel sanotum patrem Rra trem Dominioum de Corduba de MLonteo
,

jore,

sanctumque fratrem
et.

bnatorem
\

Bspij

audiviase item nominari Pium

cum
u

alii

am
Uebal
rtbi

logorum

S.

Gregorii, Opera Venerabilis Beda;

mis Pontificibua,
etiam,

patrem
sce
i.

Miconem.
.i<
(

et Historiae

virorum illustrium, variorumque

Pium
>
f:i

in

eodem

magmtm
i

Ordinum Religiosorum. Quod vero Deus fecit elapsis temporibus, faciet etiam futuris usque
ad finem mundi, dum ipsi placuerit, uti fecit pro gloria hujus Servi sui. Quffidam pia persona, nocte
S.

pra-stiti.

uuvin,

[T. .pt<

rngabal C0\

gnatam suam, dominam Canamas, ut duin ad

,

lIioriui\
ei

mam
I

Ivea de

PrGBdic
\

rum
262

accessura

et,

multfl

Pio

:<

Dionysii orationi intenta,

a

vidit

agerct.

animam corona aurea redimitara

gelis ferri
;

duobus an-

Assercbat insuper,

dum

Lits
li
Li

viditque in ecclesia noad caelum stra eadem nocte erigi pegma, in quo sandapila cum ejusdem beatse animse imposito corpore reponenda esset. Mane autem audito, patrem

ctorum ordini Praed catorum ab gebantur, comparuisse etiamS. Nicolaum Tolentina

vironebiUpk /"' '/''"'" ,l,

"firmo;
<*

tem d Ordinis

8. Augustini, peculiarem pa

num suum.
Sanctis
illOS id
istis,

Narrabal

prasterea, Be petii
sibi

Bertrandum
strum
,

spiritu

ad conventum noquod in reperitque funebre pegma vultum ejus, qui viderat, intuensque
obiisse, venit
,

utvitam
ct

Impetrarenl
.

rerum

segretulisse

indi^n.ito

i .

[.ativiii

que frativm

cubabat in sandapila, certius cognovit, animam, quam viderat patris fratris Ludovici
,

manu

p.irumper tnrlniiiin F Quod conjugl suaejuscollum perou

Lniloviciiin
Lfl

suce referens, mnltuin exaggeravit,

fuisse.

domina,
,

quam vehemi
!

ictn

dicn quantum
i

()

Quamr
nbiis

me.
obi-

260 Quator mensibus post

T [[

die v Eebrua-

pou

obiit

Guilielmus

Raymundus
et

Catalano

Um
Jiruft

ap ~

e ^ ue s, multis

magni momenti

officiis publicis,

quee gessit, in

hoc regno clarus,

exjudicio
saecula-

Et quamvis ei tum non fueril ditum, apparuit tamec postea, recto parte quia percuBflerat ipsi oollum, m ''"i cruciabat eum tam grave tubcr, ut intr.-i lihi dolet
11

omnium, tam ecclesiasticorum, quam

feliciter.

duum mortuus
animum ab
dixit ei
eo,

fuerit.

Cumque
tanti
ipsi

eo Lnterim
|ui

'

rium, qui morienti adstiterunt, obiit pie ac Quia vero in eo morbo beatus Pater

pore, ne viri nobih-s ili.mnKcijiir,

;idTant,

quod

momenti
t,

erat,

eisaepe apparuit, juverithicretulisse, quaecumque se vidisse, affirmavit. Sic ea se habent. Postquam hic jam confessus fuisset peccata, ac deinde etiam leviora aliquoties eluisset apud patrem Barci e Societate Jesu, sacraque Eucharista refectus esset, et coudidisset testamentum suum, quadam nocte deprehensus est parum
loqui,

avocarent, oculo
ret; cui

mperclauao
(II

haberet,
Qe dormi-

semel domina ille rcspondit

quamquam

^alde Bub-

missa voce)
:

Ne

existimes, domina,

medormi-

Dominicus, qui re adstat enim sanctus pater scipionem suum buo capiti impofluit, * et ita
illius

consolatione fruor
,

e.

tum

paululum

auscultare

ac deinde

203 Porro pridie

quam

vit.i

exceflflit,

magno cum gaudio

respondere.

Quam
:

ob rem,

terribilem febris accessionem passus,

cum jam
flcra
eflt,

^uManvtra $utvkb
t

qui hoc adverterat, propius accedens rogavit, qui rei esset, eui ille respondit Parcat vobis

adesset parochus, utextremfl lp am ctione muniret, suae menti refltituto

ondi-

Deus

jam enim mihi aderant Virgo, Domina

nostra, et S. Vincentius

cum

patre Bertrando.

libent xitque, se Sacramentuin illud responditque ad Litanias et omnes pturum r preceflj

,

358
,

VITA PIUMA

S.

LUDOVICI BERTRANDI

C.
-

a.

ecei

quasi non esset ipsimet Sacraraentum

crificium g-ratum fuisse divinae Majestati, for

o.

Deinde multas pre, u d temjam conferendum. altesponte sua recitavit devotissimc tum co.s denuo sibi rum morbi accej um passus est, ac pranerea luqui numqnam praeterea loqui restitiitii- ftlit, sed numquam restitutus Uilt, puivinarduobusdigitis, u Inten1 Vives advocavit; ; 1MII "dominam Eiieronymam
;
,

tasse hxec voluit, ut eodem tempore et in extremo vitae suse spatio eumdem Sancti nostri,

ac prassente eodem filio, consolarentur. 65 *, -~-, hanc ** Credo insuper, Deum --- ipsi con^u^ratiam, quod soluisset frequenter decessisse

'^

****** c ,^
06
''

quid vellet indicare ; innuebat moBrorem. "" P 8e Bu propter Aguilar rp an dem quidam presbyter, Franciscus eum saepiuj acstud appellatui ,adverten8j
atnequibanl
1

intellijrere,

'i

vote invisere Sanctorum nostrorum altaria; sed specialiter existimo, idDeumfecissead gdoriam
patris fratris Ludovici multis manifestandam per illustrem istum virum, qui, quamdiu vixerat,
rus,

gime Indigitare versus dominam Eieronymam, filia spiritua,,,,:,. fuerat patris fratris Ludovici Portasse vult dominatio vestra u infirmo
i :

M-mper fuerat bene Christianus, sincefidelis, et usque adeo orationi vocali ad-

dictus, ut ecclesiaticus potius,

quam munda-

dioerej
\
. 1

ibi

stare dominae

Hieronym Patrem ?

nus videretur; et ad monstrandum deniquc, patrem Bertrandum suis stare promissis, qua^
quatriduo ante mortem
is

caput hilariter inclinavit, quod jam iurcjiissriah jstoiiitelligi/perrexitqueduos ut suos in eumdem locum extendere,
(

|,i;f

ipse

suam
:

ei

dederat,

dum

digitos

significaret,

non unum eolum,

sed

duos
S.

ibi

B
d.ugenterin

esse centius Ferrerius, annuit.

Rogatus ergo, an alteriste esset

Vin-

ad Sanctum invisendum, ab eoque benedictioncm postulandam venerat tunc enim eidem dixcrat iste bencdictus Pater Abi modo, dominc Catalano, securus eg-o certo certius recordabor dominationis vestra^, ac reipsa expe:

M
ijjusio

Cum tamen
esset, cervica]

dubitarent,

an diabolioa

quMtumeii;
'"""/ "'""'"'

l,minvUavi1,

runt,

aqua an dicessissent, quod ille nutibus aegavit. Tunc frater Joannes Vincenrogaruntque,
niu

lustrali conspers6-

tius Catulano, infirmi filius, illusionem pariter

v,

diceret
111
1

shortatus illum cst, ut corde saltem Vbbbtjm oaro faottjm est, ut visio,

Pium V eidem E paulo ante capiti suo irnpositum habuissetistius pileolum, quem ejusdem dilectissimus nepos, CardiualisF. Michael Bonellus Alexandrinus, mihi donaverat prfeter alios favores, quibus me dig-uatus est in gratiam hujus conventus, quem ille primo
rieris.

Simili

ratione opinor,
ille

gratificatum fuissc, quod

vera esset, evanesceret. At infirmus, licet ante non potuisset loqui, olarissime respondit;

pie inviserat ad

moriam

vidimus gloriam nigeniti a Patre, plen ejus, gloriam quasi nuiii grati el veritatis. Laus tibi, Christc. Hisce non contentus iste filius ex studio, ne Domine ut falleretur pater suus, addidit constet, istos non es.-c dwinones, dio eis, ut
u
1,1

habitavit

in

nobis,
I

et

honorandam S. Vincentii meanno mdlxxi , quo a sancta Sede Apostolica in Hispaniam venit comitatus patriarcha Alexandrino Biario, nunc Cardinale meritissimo, F. Bartholomffio de Lugo, episcopo Interamnensi /', et F. Vincentio Herculano tunc Sarnensi g episcopo, nunc Perusino h in
,

r
'/

patria,

ambobus Ordinis

nostri,

una

cum

dicant
11

>

Jesu Christe,

.-

Fili

Dei vivi, misererc

:

praeposito Generali Jesuitarum Francisco Borg'ia,

Qobis.

Tujic reposuit tegev

nihil
in,

Satis est,

tili,

magno liujus

regni decore

i,

aliisque praBla-

satis est

opus
hi

est tot experimentis.

Bo-

tis et

doctoribus, ac nominatim doctissimoreli-

gatusauti
se

quid

Sancti ipsi dicerent, ait,

iis

giosissimoquepatremagistrofratreJoanneGallo
bonae memorias Invisit et alias pra3terjam
ctas personas
di-

ab

illis

vehementer urgeri, utcum

libentcr
:

iret:

luni, quid ipsc iisdem

respondiSfietj interrog-a-

hicServusDeipostobitum suum;

tus; dixit se

ituiuin

cumque

tan-

sed suffecerit haac retulisse.

Quis vestram detinet ? Vos omnes, reposuit, verenam quotquot aderant, illius quc id dixit scd Deus hanc ei vitam a Dco tlagitabant praestitit gratiam, ut illas preces non cxauq
(Jic<

dem

retur

igitur

dominationem

ANNOTATA.
a

Nempe
Quo

cap. 12.
Octobris.

b
c

Icl est, clie 8

dicrit.
Biogia/iln de
hitoi

865 Multa quoque alia

vidit,

dixitque,

quae^

felix iste BBgrotus ne lopgior sim, prajter-

Ludovicus salubrioris aeris spirandi gratia ceger vectus fuerat, ut supra

scilicetS.

dictum

est.

ibo, sed

cst

bona eorum pars in processum relata ac nominatiin doctor llicronymus Garzia

in eo testatuTj prrodictum

dominum

inter hsec
fuis-

d Colitur hic Sanctus Ordinis Eremitarum S* Augustini die 10 Sepitembris, quo ejusdem gesta in Opere nostro illustravimus.
e Aliquod hic discrimen est cum ratione Avignoni in vitse subdendce lib, 3, cap. 1,
I, quem locum, si lubet, consule. Intcramna, Italis Temi, episcopalis civitas est Ditionis PontificicV in Umbria. g- Sarnum, vulgo Sarno, regni Neapolitani civitas episcopalis est in provincia Principa-

omnia integerrimi seusus sanseque mentis

se

Porronotatn dig-numcst, quomodoDeusremunerei eum, qui es amore illius aliquid boni praastal hffiC dico, quia tunc a quatuor annis eodcm tempore ojusdcm domini filius primogenitus, ejus ftrturus heres, quem mag-no:

num.
f

peie

buerat

amabat jamque vanis muudi studiis imclam ipso nostri Ordinis habitum
,

tus Citerioris,

petieral
Priore,

beato Pratre LudovicoBertrando, tunc

111

h Perusia

et

Perusium, incolis Perug*ia,

di-

et intra

paucos dies ei annuit.

Qua

de rc pater ejus gravissime doluit; sed tandem

sic acquievit, ut

tionis PontificicV civitas episcopatis et

Um-

huno primogenitum suum anin

no proxime secuto

festo

Purificationis

13.

Maruc Virginis

animo Deo obtulerit, certior factus a ncminc ipi persuasum fukse, ut Religiosam vitam amplecteretur, sed ipsummetsponte sua, suaqne pietate motum id fecisse. Ut autem sciret geuitor, hoc suum sa-

volenti

bruv caput est. i Est hic Franciscus Borgia, patria Hispanus cujus Acta ad hunc ipsum, quo colitur, et Romano Mrl inscriptus est, diem dedimus supra*
y
y

CAPUT.W

DIE lHXlMA

0(

K)BRIS.
\

CAPUT
Instructus
lis

XV.
de miracu-

Annuutiatam Floromiau,. aut ad V, M Virgmiim de Queroia apud v ltlTbUl m aut si nolmt ez llispauia excedere,
:

Vn

nrno

temSernitmn M^amLanciffl

oant ad

v,l

Lqua8

-*

0]

Processus

jusmodilaea,el brevi videbunt, anetiaaum hant, nee ne. \lnul. quod quidam sibi Id
l,lt,ir
'

*,autadaUVl

Mt

a Sancto post mortem suam

>

at

vem mixaoula
ti.-.m
.

bito,

non autem
iv

suq

Lapsu

temporis,

ante translationem corporis patratis

,

opinio mtitur
in

quodam
\
.

Venerabiifc
Eeueraiitci id

caput

Luo,

quce hic referuntur.

dixi

quasj
i

id

qud

,,
, in
.

non samissime

,1P.

**

Deus
dura

hunc benedictum Patrem non solum,

vix.it,

naaCni ptor noster, dum officum aatum avit llluin iii unico momento,
iccidisset
l
i

aQQ
Bed paulatim
,

Infiruiturproii,tf$us de

isejui,

plurimis illustravit donis, prophetia? scilicet, discretionis spirituum, Linguarum et miraculorum, sed post ejusdem obitum

um biogra

multis beueficiis per illius houorare perrexit intercessionem variis personis collntis. Hinc ut hujus civitatis a mag-istrafactum est
, ,

idque i lu ultimo suo Jentaoulo reote od ceret, non omnia miraoula in momento fteri. ut quidam volunt \<\ propositum nostruni vertamur.

appellatus, die xxix elapsi b menNovembris apud patriarcham et archiepissis g copum nostrum multis institerit, ut juberet instrui processum de miraculis, quae per illius
tus, Jurati

Primo Ga pai Qari Valeatiaa habitans,sednatusLucena3 m,exquadam Lnflrmi

1

in pueritia

ratum penitua ami ut ne foetorem quidein olfaeoret brutorum,

plateis mortua
prsBterea

muUU fiinn.

m
I

in

bebal

opem quotidie fiebant itaque patriarcha id commisit domiuo Michaeli de Spinosa, episco;

putridaque jaoebant. in naribus velut fonl

po Marrocchiano

c,

in cujus prudentia

mul-

petuo pure taboque man intem, ul fastidiosum esset eum eo agere

admodum
vel

loqui

tum

Ex hoc Processu atque aliquot particularibus relationibus, ab iisdem, qui in isto examinati fuerunt, acceptis, deprompta sunt pene omnia sequentia miracula, quae ficonfidebat.
aliis

Jam

triginfa

sex oontinuia annia

eomalolae l
Buil

boraverat,

quo iutrnin tempore aeoea aquas fortes aliaque aoria medicamenta diessingulosadhibcic uc- taim-u tam
;

terribUique diatillatione potuit

tiberari

deliter referam,

postquam duos vulgi errores

,

Porro
P
1

dum
erat,

pater Ludovioi
vir
iste

aventu
ad cellam
q oulai

confutavero.
pmi
hliW*

honestus venit
ut

refutatos

268 Primus est

stris

quod putent temporis miracula in mundo

,

nulla no,

ac quater

petiit,

fieri

isque

liceret, *ud

manum iii;uuumquam obtinuitj

de

qua

error manifestus est ;

cum nondum

septuag-inta

pulsa doluit, veritus, tieeampecc

ruisset.
11

me

octo anni sint,

ex quo mortuus
,

est S. Franci,

scus de

Paula

Minimorum

pater

eumque

Sanctis adscripserit Ecclesia

ac proinde,

cui

ipsum miracula patrasse, necesse sit. Similiter nondum ultra annos septuaginta et octo obiit B. Osanna Mantuana, de eaqne tamen cum

lu hac tam g;pa\ pexmaneo Inflrm 11111.-11111 111 ri-im-iliuin, nullum n iierin' ut intellexit, patrem Ludovioum obii e, venit ejusdem manum cisi-ul;iturus, ingreasu B< clesiam duabua personis, qui Lpsi aderant, dl
1 1 ,

matmt
iblto

i-r.-it.

li

i-t

summi
cium

Pontificis facultate ecclesiasticum Offi-

xit

Lg'o volo luijus sanotj

Tatris

manum
e,
1.

oscu
il

atque adeofecit miracula. Eadem licentia abhinc paucis annis ab Apostolica Sede facta fuit in g-ratiam multorum aliorum
leg-itur e,

lari,

ut ipse

me

ailjuvol

ad

Iniirlirr feretrum,

tus est,

atque aiuba iiianus interna voee eum pn^iuis hoc

te

riilu-

D20i

Beatorum, quod tamen

nisi proptcr insignia

Pater frater Ludoviee, eg-o oredo,

caslo
;

essa

in

miracula, non solet concedi.

Egomet ad hoc

obsecro

te,

ut,

oon

^olueria

m<
Q

propositum possum affirmare, me vidisse Romas Processum, a patribus nostris Polonis eo allatum ad postulandam a Sanctis.simo Domino nostro Papa Gfegorio XIII solemnem canonizationem unius e sociis S. Dominici Hiacyn,

consolari,
lari,

dum

viveres, vli>

, .

uumI

me

eon
ut

iliim

imirtuii

'ran lo

i'iim,

m<-

tam gravi malo

to

liberet
it

Eodem autemmom
iv.TjT.-niti.iiM,

tempoj

iii:i^m:ihi

g-numquc ievamen incapite, inna oel

lis
;

in

oou

thi

appellati,

de quo
die

nihilominus
2

in

ista

nec eara infirmitnti-m, qmi lUtPfttrJgiD

.

provincia dici

potest Officium ex facultate a

et

sex annoa laboraveral

est,
fa

nmquani

deiaflspa

Papa Clemente VII,

Februarii

anni

passua
fiatula
(

hodieque omn<
jtidio

ec

mdxxvii concessa. In hoc processu reperi, ipsum praeter miracula vetera, ab anno md usque ad mdx, patrasse (ut ita dicam) infinita, de quibus processus publici instructi fuerunt tempore Leonis X et Adriani VI g , et examinatos fuisse testes quadringentos et novem, qui multa

euiquam
i
j |

ampliu

'-

totorej 4

olim prorumpehat
i |

or Micbaeli
11.

Joan

P6ri
'

uis Beuedetto,
,!,.,,,

wri

uolnlis

uQC
1

'"""

die,

quo

bic pater

mortuu

visurn. ejua corpu

gratia
Viuycei

ejusdem Sancti miracula asseruerunt. Idem,

domireUqu

iliamsnam
r

ait inm qua oum ya*

"'-

imo etiam plus dici potest de nostro patre S. Gonzalvo de Marante h Lusitano, cujus Oificium Pius IV i leg-i permisit in toto dominio
Lusitano.

peotori

g-ustia laborantem,
dig-ito inseruit

annulum, quem
iutirn

dicto
l0r '
i

269 Denique, qui dicunt, non fieri nostris temporibus miracula, compellantur ire pere-

nescio, quo tempore, ob taverat; moxque febris

stia peetoris cessavit.
I

eam

dimisit, et

angunra

BBUto, Anti
triduo into]
'

grinatum ad

S.

Mariam Lauretanam,

vel ad

Salastre conjug-i,

jam

, ,

360
A

VITA PRIMA

8.

LIDOVICI BEETEANDl

C.

J.A-

veniens fciumdolore eruciat,adjanuamillius

TISTIO.

quidam dixit, se beati fratria sudarium, corpus veneratum fuisse, et uabere manua vultumque fuerat quod ad Servi Dei eodemque admotum, Aceepit hfl3c iUud abeo, dolor vultum suum leviter fricuit, ac mox malum omuj ab eessit. tfno mense post idem
cB3CUfl
,.;,,.;
mi
:il

Ludovici

pultus fuerat. lateri pueri applicuit, recitans D interim Patbe nosteb et Ave Mabi atque ita pro ratione applicati centonis cessavit donon secus lor, noctuque ille extendit crura
;
,

atque nihil mali passus fuisset ac postero mane anemineadjutus, per doraum incessit. Quam ob rem soluerat puer iste dicere. se a patre fra-

corripuit; Bed reeordata,

uabereCoattij

Marianam, quaa sudarium

ifltud

Ludovico sanatum fuisse et quotieseumque aliquem ejus doloris pruritum sentiret, advocatre
;

rat,

bis

eamdem sibi applicuit, et spatio, quo quis recitasset, eo terve symbolum Apostolorum
libera evasit.

lebat, applicaret

bat sororem. ut illius reliquias parti, quae doquo facto, mox erat incolu;
,

malo
lubet',apoiU

27:;

foanuaa Villalba, puella*

annorum

octofoe-

mula,

i" uli

tam decim, sub aure dextra enatum fueral

,l

idque ssepe evenit. Deniquejam omnino sanatus voluit eum tunicae centonem semper penes se habere.

mis

mutum,(tn(jui
ni /lltXUB

camoflum tuber, u1 jamque fcribu quatuorve mensibus laboub ua calantica celare. At ipso, erat illud humatus fuit, die postquam illa pater llJO semel, manus autemquater oscuipsiu admolata fuerat, ejusdem manum ad malum
lim
,.
.
i

altera auris esse vide-

27G

Eadem

infirraitas

eum gravissima

febri mata

ejusdem Gregorii fraterculum annorum septem c,f"'* v^ii po tea invasit (vocabatur hic Blasius/et S. Do- *"
minici habitu induebatur) maximeque circum oculos gravabat. Prasdicta itaque soror aliquid ex patris Ludovici vestibus ipsi imponens recifore ut etiam altcro
:

mi, idque extemplo

cei savit.

Deinde vero post

puel-

aiiquod
,,

tempusdeprehensumsubejusdem

brachiotuber est magnitudinis mali cotonci, quod quatuor mensibus ante cosptum Puerat. Sed cum ipsa frustulum vestimenti Ser[jBsinistro

Pater noster et Ave Maria, vovitque anno eumden habitum gestaret nec mora siccata^ sunt papulas cireum
tavit
,

oculos, cessavit febris. et rcliquas papulas sine

ulla febri eruperunt. Paucis diebus post

mortcm

Dei eidem applica set, mitigari cospit, etilla quindecimdierum spatio plane incolumis evasit.
vi

Cumque
n
in

siuistro

deinde etiam aliud tuber simile priori n brachio excrevisset , eodem usa
fuit.

remedio sanata

[sabella Esserila graviter

laborabat ex oculo dextero, sed manum Servi Dei eodem, quo sepultus fuit, die osculata,
coilem moraento saiiata
appellata l'Arenosa,
passa, post
fuit. Quaxlam vidua fluxum sanguinis triennio

dominus Joannes Buil de Arenos, toparcha de Alsasar, tradidit domina? Isabellae, fifrustum tunicae patris Ludovici conlia3 SU83, servandum. Quod cum audivisset qusedam illius serva, gravissime infirma, dixit dominas Isabellae- Domina, illudne est ex haliitu illius boni Fratris, quera dicunt obiisse? Et, afiirmante illa, serva eo in manu accepto caput et vultum suum perfricuit; et dolor omnis conPatris
:

datum

die

sepulturae Patris

ma-

festim recessit, ipsaque convaluit.

Hoc

audito,

nui soculum oonfestim pariter incolumia facta

est.

quidam puer
e
g-ravi

rustici

de Alsasar, in eodem lecto

tertiana febre

debumbens, eodem

se
variis abucia

aovomuuieurata:1ufant
jieriouto eaiom-

-7

''

Sperantia

fllia

Petri

Tudo, sanguinis

frusto attingens, subito evasit sanus,

voniitu laborans, nuJluni rcpcriobat tanto raalo

277 pere

Idem dominus Joannes quodam

ves-

remedium
fixit,

sed postquam Dei Scrvi pedi oscula

plm

'

stetit

sanguis deinoeps,

cum malum

istud

domum reversus, offendensque nutricem unius filiarumsuarum oculis tam graviteranlictam, ut oporteret, eara semper in obscuro loco morari; eodemque malo ctiam teneri ejusdem P
nutricis filiam,qua3

antea octodeoim mensibus passa fuisset. Eodem die in Muscro Vincentius Matthasus , puer

naribus suis inseruit Chufam (est (iiuedam radix dulcis, quae in hoc regno gignitur) itaquc ipse e matutino tempoq re usque ad vespertinum in maximo cruciatu fuit, nec niater, ncc avia, post multa tentata ulhim quod prodesset, repererunt remedium. Puero itaque in suramo versaute periculo, pater cjus Simon Alvarado recordatus est patris
,
,

duorum annorum

decem

circiter

annorum erat,

alterara

insuper ipsius domini Joannis eodem

conflictari;
,

morbo ccepisse
plius mali

ipsemet duas puellas

iisdem reliquiis attigit

et illius filia nihil

am-

sensit; altera,

qua3 nutricis erat,

mox

oculos aperuit, et postridie omnis mali ex-

Bertrandi, eujus raortem tunc intexellerat, di-

pers fuit; nutrix vero, qua3 servum Dei non noverat, non curavit eisdem reliquiis uti totaque nocte sequenti, quamquam medicinam ali;

xitquc
v^, u
t

pater frater Ludovice,

si

tu sanctus

quam

adhibuisset, pra3 gravi oculorum dolore

eg*o crcdo, noli permittere, filium

j

meum

ac subito vidit chufam istam e pueri naribus prodeuutcm ; isque oruni periculo exeraptus fuit.
sic raori
Pupulte, varia

mane ait illi dominus Joannes :Nutrix, exigua tua fides et parva devotio,
clamavit. Postero

quam erga hunc sanctum Virum

fecit,

concepisti,

275
rii,

que alia

Greg-orius, fllius Joannis Marci notapuer quatuor annorura, cum jam triglnlaborasset, quibus

ne sanata sis, sed, si recitaveris AvsMaria, ego per devotionem, qua in ipsum feror, te sa-

ta

dies puerilibus papulis

nabo itaque eodem tunicas frusto ab ipso tactacoapit convalescere, ejusdemque diei vesper:

iu vultu totoque corpore erat plenus , nec vidcre posset, nec loqui tandem etiam crura sic coutraxit , ut genua pectori admoverentur. In
;

tino

gestis,

tempore omnis mali expers fuit. Ilisce ita cum ejusdem filia Isabella gravi unius genu malo torqueretur, ex quo non poterat,
nisi difiicillime, se

Latere

rera, ut nequiret quiesoere

quoque sinistro tantum patiebatur dolosed diu noctuque

, ,

claraarct, (.'umquc nulla salutis spes affulg-eret,

uon deerat

qui ejusdem

mortem a Deo

pre-

movere, et iuterluniis etiam immobilis haerebat ; nec cessaret plangere pra3 vehementi dolore, nec medici ullum huic malo scirent remedium, maritus illius Dassier, Valentina3 civitatis syndicus,

caretur, ut cessaret pati. His

diota doraina

mota soror ejus

eam memorem

fecit

patre fratrc

Auna, tertii Ordinis S. Francisci Ludovico freta, postridie sepultu-

praedictarum reliquiarum patrisBertrandi ; quas simul atque illa sibi applicavit, nullum amplius dolorem sensit.

ram

Qlius vesperi frustura tunicffi, in

qua

se-

278 Dominus

DIE DECIMA OCTOBRIS.

*

b ai'

ilem

ocutocon '

"mw*"
itm

^n"' 9"*"

Dominus Bathasar Esoriva ex uno oculo ume, et jam duohus mensibus domo egrcdi, aut aliquod levamen nequiverat reperirej nataque in eodem oculo pericuh albug-ine, coepit etiam dolere ex altero. Domina
27S
lahorahal

que,uccju.K

sed ^ial^oraDatoumaliis,nonpoteratsibipaT.
:

>mtus distitueretnr
ei domi hujus sai

a.

v.

j.a.

Quam obremdedil
Diffar rrustum

n-u
11M

scapuiaris

quod

ipsa suo brachii

Qatharina mater ejus pro certo hahcbat, eum csecuni futurum sed Franciscus Aguilar, pres;

bvter beneficiatus in S. Joanms, geminum conspicillum, quo pater Ludovicus usus fi attulit, quod ille osculatus suis oculis magna

triduum sanata fuit, 11111 tantum tureoapite prosilire

qunsteti<
i,

8J
rit

,.

ullt ut

vuKtou-

m vh
,

puella BBtatis annoru

cum
tire

devotione saepe impouenscoepit subito senEtiota

!U ,

levainen. neque ullum aliud volens admit-

um
Bemperq
tantum con quidquid nosipensuru ,uola,

tere

remedium, quatriduo omnino

est.

Pactus incolu-

mi^

plangens, quod reliquo \ permansura. Bim pa

u1

r facto

&79
c ijior

ln vigilia Omnitun

Sanctorum cum Melsidebat,

pro es
i

ipsivoto.gran-

devericuhm
tvatt,:

Josephus de Castro scalain in modum factam ascenderet, haec sub ejus pedihus rupta est, et ipse suis manibus suspensua hsesitexuno graduum, qui jam motus crat ct velut avulsus a pariete quare ipse in m labeudi discrimine versabatur; habebatque pra?terea crus gravissime laesum a lapidibus, qui
^Qpjjeja
;

dam aem

vesperiarcessivi runl patrem fratn

Pei

dicum
Legit,

qui

Euangelia
fasciolas,

ejusdemqui
ple

fronti paulului
.

vestibns patris Bertrandi admovit

e1

frustum

qua
i

Lpse

solueratj applioui

aato

am
Pau
oapi

deciderant. lta

ille

constitutus vovit Deo, se

vi-

frusto signo

rucii .Coi

puella oo

B surum
lum
Post

fratris Ludovici sepulcrum, ibidcmque oblaturum imagineni ceream, si istud pericu-

dire, retulitque,
cis
tc,

diebus posl

quaoumque illi dioebant. adem gra*i ime doluil e

i

evasisset

et convaluisset a vulneribus.
est,

impositoque

ei

idem veatium

firo

hc ingressus lectum
plagisque

admodum

fati-

Bine

g-atus ex labore,

ptus fuerat. Postridie

ctus vidit

et metu, quo correautem mane expergefa-

mora convaluit. &83 Douiiuus MichaelSanz, adole oen

lr.

anno- uabtUiutri
,-i

'ii")

drcim,

l<

.iii iii

...!',

iiim

nl.

ii

iii

rem,

et

suo splendocoufestim sanus effectus est, nullo etiam

;

quemdam

in cubiculo

superstite

plagarum vestigio sed solum deprehensnm cst, ipsum in somnis multum sanguinis fudisse.

alia doiore

h-

2S Mense

Novembri tantus

iateris dolor

Ma-

habebat scrofuliSj quibue uno annoac dimidio ;i\ ia autem eju oruoiatus fueral dom steUanaSanz, multa in medicoi el tnedioamenta e penderat sine fructu. \ enil bandem adole cens ad hanc domum, ibiquede peocatis Buia confessuB frustum tunioa patria Bertrandiauo
i , i

teri$,aliaflu-

riam

m$anguinu

Benedetti corripuit, ut manus ped es q ue subito fierent frigidissimi, ettotus vultus mutaretur ; sed imposito ipsi a matre sua Francisca Ferrera hujus sancti Viri annulo, de quo

Annam

collo

apposuit; nocteque

ubsecuta
lcgii
<

cospil
i

me

lius sc

babere

deinde ter

uiicium

'cfun

ctorum ad sepulcrum
erat
cnlli

illius,

ao poatridie, quaa
Ista

Vigilia

Nativitatis

Dominij omnia

supra memini, extemplo Euphemia Fontana, Philippi Fusero conjux, ex continuo terribilique fluxu sanguinis se haberestituta sanitati fuit.

foiamina ccnclus.i

bcm-sicc.-i comperit.

Quodsane ingens miraculum fuit. :isi Qua^dam mulier, elooat sibi domus do
mini Joannis Mu; m. /./.< inquilina, Saia Qoml "" bio \ alenl ia= Pi lo ne correpta malo fuit,
1

bat pessime.

Quam

maritus ejus jam

admodum

tMtgnudua> romfkmina
rutn lannti.

debilem mortique propinquam conspicatus, dedit ipsi frustum vestis Servi Dei, quod devotissime recipiens,
sese ipsi

'i

di ma
bri
ris, in

\i

i.i.a

o appellatur, biduoqui

a<

lacrymabunda

iaboraverat

commendavit, eodemque momento sensit, sibi C reddi vires suas, nihil amplius sauguinis emisit,
et pcstridie e lecto
aitera

oum acutissimo dolori quo admodum duruin tulx-r patii

hrachioriini
allcriin

pi

hatur
ntra

ac pnctcrca

salva descendit.
Tertiaria, Ordinis S.

ctum
lo

erat,

ut id

oequirel

extendere.

Verum

angorc

281 Soror

Anna Marca

cumdomina Magdalena Mugnozza

antesimili inalo lalmra
.1,

Borgis pau

mentiijiberaia

minici, non poterat in animum pro patre Ludovico, sicut pro aliis defuuctis

inducere, ut

anata(|iic fui

fieri solet, oraret; sed multo magis semetipsam commendabat, illi, ut pro se Deum precaretur. Qua ex re qusepiam persona ipsi iujecit scrupu-

usu frusti vestium patri Bertrandi, snasil biBC domina, ut. ipsa eodi m remi dio uteretnr. Peoil S m hoc illa iibenter, et, quo fcemj
i

bolum Apostolorum recitari

ior, potuit

pote b,ce

avil

do

lum de peccato
ille

mortali, assercns, quod, quia

nondum

erat inter Sanctos ab Ecclesia rela-

non liceret ipsum invocare. Quo audito, ipsa vehementissime doluit, nullamque animi quietem inveniens, sese ad Patrem convertit his verbis usa Pater mi, ego credo, te esse in paradiso beatum, tibique promitto, me ad tuum sepulcrum portaturam cor argenteum, si me hac tanta amaritudine liberes nec mora, litus,
: :

extendere bracbium, el febri quo que paulopo.-' eamde eruit, re olutoque deindi mc.iuinia faote dicto tumore, omni
>

Hoc adverten domina ilagd di aa co pil fcai n quod, ut solui rat, crupulo quiae tam sancti Viri collo ao appeni ai babe alioquc m IflCO rct, ideoquc indc sustnlit,
I

li

vavit,- sed i"

fcinu

dolor rediit, ac propte-

rca ipsa quoque ca

luit.

?e

umpsit, et denno ooi

beram pulum
mur.
StniUum

se

hilaremque

sensit.

Quod

vero ad scru-

pertinet, aptius in ultimo capite loque-

285
cisc:i

i,nxorMichaeli
|

Joam
'''

n.

Hquiarum
'"aehii,
tilai,

282 Angela Melchiora Garzia, puella trigiuta duorum annorum, gravi dextri brachii dolore
afflig-ebatur,

ut eo vix uti posset; cumque

la-

inveniaset toj cum nullum multo onm doiore e tioni, remedium, frustum

hl!;

'

capite

procedenti,

visset linteum, nequiit amplius tractare, timuit-

dem imposuit,etbubitaaanatione

gavi

B
I

fuit.

um

m
A.
V.
I

VITA PEIMA
qui supra

8.

LUDOVICl BERTKAXDI

C.

A>-

Cum
i,

NITIO

operam Petrus Monclus, litterarum studiis dictara Coronam Marianam pe-

ubi habebat, forte veniret circa doraum, vulneraeratquidam virgraviter ac periculose ut aeffrum tus in capite, rogatus a nonnullis, Corona- mentione, inviseret, aeccssit, factaquc cum pio animi sensu ffig-er eam inflicto vulneri successu, ut subito coepent imposuit, eo curn mirantibus omvalescere, promteque incolumis,
se

ad eam, o ejusdem confessionem excepturus, unus e patribus hujus conventus, qui miraculum, quod paucis diebus ante pater Bertrandus patraverat, ei enarravit. Hinc ipsa ex consilio mariti Bui (Jaleranni Bou, non solum illius opem invocavit

se mori et deficere, sentiebat. Accessit

cum

voio offerendi,

si

sanaretur, capitis

chinirjris, cvaserit.
/,

verum etiam caput suum pileolo tetig-it. Quo tempore bis recitari possetpsalmus Miserere, diminutus est dolor,
argentei, Servi Dei
et nocte penituscessavit. Contig-it

aliit mnlii

uberum,

Periz reiidie fouooentium Gaspar Vasquez optime se querat domi suje Joannam
in

m
i

hoc die xFe-

bruarii.

( ]

contcnta , curavit daret; verum Illa 60 non particulam habitus ejussibi prffiterea afferri obac confestim se mclius scnsit,
rni patris,

roffavit

usmortuampotius, babentem:sedeodem vehementi quippe corvivam, comperitj qi:; pectoris et unius mare ptam febri, jrravique insuper brachiomillarum dolore, et contracto vehementer attomtus r.nn altero, Qun de re commeneam, ut sese patri Ludovico

288 Ultima die Octobris dominus Joannes rn de Caste-lvi, puer tnum annorum et dimidii, ^coiu,
,

crumpcntibus cum acri

lis,

J.

febri puerilibus papu-

,,wrr,

Pro f

totus contremuit, nec pedibus

;

consistere

potuit

quam

ob

ria de Castelvi pater Bertrandus soluerat in Breviario suo circumferrc, illius capiti imposuit , isque rnox

rem iilius amita domina Maimaginem S. Michaelis, quam

quievit.

Cum

deinde post

biduum triduumve

sanata fttit. dormivitque, ct post somnum plane conjux Oorvo notarii, tribus B Aug-elB Vera, quihiis j^j.crerat, semper graviter lavicibus,

magno
Tunc

dolore brachiorum cruciaretur, instan-

ter rogavit,
iis

an iis in locis non fuisset tactus. involutis fascia, facta ex linteo, quo

vclut boraverat es mamiilis, ut

dolore,

fureret pra3

Pater in postremo
febris

morbo suo usus

nec, nisi

una

mamma

prolcm suam
quarto ante

dolore statim liber fuit.

runt, sed

omni Post aliquot dies jam

fuerat,

umquam

lactare potuerat. !Peperi1

proxime elapsum miii Nativitatis Dominf pcctoris dolor eam quinque vel nl.m.pie solitus
dies cruciavit. afflictam videns, ait flicantUT de patre Bertrando, nJ ]i
,

expertem suis vestibus induere volueeum media sui partedeorsum captum

...

Quare
:

tam Mea mater, cum tam

filius ejus

illam

;i

commenda
e

te

ipsi

repertumque paululum
in

soapulari
si-

comperere, maxime pedibus et cruribus, quibus dum insistere jubebatur,dolebatflebatqueamarissime. Adverterunt insuper, in dextro ejusdem lumbo os quoddam notabiliter prominere, qua3 res admodum difformis apparebat. Recordantes

rjusdcni

illiuspectore deposuit. Ita dolor

ergo praedictaB

fascias,

ea pedes obvolverunt,

mul
ij.s:.

et iniirmitas snbito ccssarunt, potuitque

moxque
meos

se raelius sensit. Interea vero

:

dum

sa-

utraque mamilla

suum

filium

commodo

naretur, dixit matri suse

;

Domina,

lig*a

pedes

]actar<\
<tb
illit

vnnbi
nli.i

K86 Matcr
S.

soror Afrullona Tcrtiaria, Ordinis

ocutorum
ijuc
19

rYancisei,

postquam aliquot annos laborasset

fascia sancti Patris fortasse sanabit pedes meos, ut sanavit brachia. Nec spe sua puer iste falsus fuit; nam intra paucos dies non so-

(nfirmita

r\ (M-ulis, eaque de causaplus ducenties (quod, etsi fieri nequiisse videatur, certum tamen est)

detractus

ei

sanguis

fuisset,

visum amisit,

ita

lum potuit incedere, sed, ut ante, currere nec ullo alio adhibito remedio, os quoque illnd suo repositum loco corapererunt. Dilig^enter
;

ut pene

amplius videret, et admodum malc se hataret. Sortem illius miseratus episcopus, domimis Michael Spinosa p, sig-navit ocuipsaque ](.s ejus ora cing*uli patris Bertrandi
nihil
;

etiam observarunt, easdem

causabislotas,

fascias, mundandi numquamamisisse fragrantiam, quam contraxerant, ex quo Pater in eo linteo

dormiverat:

coufestim coBpit videre, nec amplius oportuit sau-ruiiiein cx cjus oculis clicere. Die x Pebrua-

289 Multa prseterea alia miracula

aliis ejus-

,-,i

eujutfami-

dem domus

personis contulit, ac peculiariter

UamiUeetiam

domina Maria Costa post sumptum medicamentum vehementer commota tantoque malo correpta fnit, at, Impedita lingaja, nullum posrii

domin33 Marise, ad

quam

illius,

dum

dicta juverit observasse.

Nam
:

aliquando ipsam

viveret, oWo/"t^we^ CUI

srt vcrl.iiin prolcrre, totaque tremeret; accessit

tantum animi dcliquium, ut nec sciret, qua- dicerentur, nec ipsum, quo afflig-ebatur, malum advcrtcrct. lhcsil sio circiter duabus
ctiain
horis, post

Domina mea, utere meaopera; quotiescumque volueris, semperme inveniesparatum ad solandum te,- cumque ipsa
in adversis consolans, ei ait

illum,
luit

dum

vixit, nihil

umquam

rogasset, vo-

ille

post obitum

suum eidem

benefacere
cruciatae

quas Servi Dei recordata, arculam,

reliquiaa leviri sui, nuti-

ejusque preces exaudire. Dominse Raphaelse de

Castelvi grandi dolore in
die

in

qua erant quredam

l.ctiit.

una aurium

l.us

lta(]ue

maritus ejus Jacobus Ber-

xvni Martii

is

etiam in altera tam vehemennihil penitus audiret

,

trandus eidem procumbenti in g*enua et g-emebunda?, utquc potcrat, Patrcin invocanti frustuiu tunicffi illius ad guttur
ra, Ipsa rccte et distincte

ter crevit,

utjam

indo-

admovit; nec moest,

locuta

desiitque

tremere, mirantibus omnibus, ac peculiariter

doctore Reguart, factumque pro grandi miraculo habentibus,
gi

avet

snitiii

temeilio dcptl

Dci, rraviter

lunlur.
'I

Domina Anna Guasco, matertera q Servi decumbebat cx fei.ri quotidiaua; sed ctiam magis afflig-ebatur e\ intensissimo dolore, quae intra deccm dies eam omni sensu
&B7
in dextra parte capitis privaverat. lo

quod ab ipsa juventute sua surda maner.et; sed recordans, se habere quamdam Patris fasciolam, quam ob alias infirmitates soluerat circacor suum g-estare; unamejusdem oram iihi auri,alteramalteri admovit, cum ex earumdem altera multa sanies subito manavit, ipsaque penitus salva mansit. Triduo post eodem usa remedio est adversus sanguinis fluxum ex suo oculo dextro; atque hic quoque Servi Dei opem
luitque,

expertafuit.
al '. 290 Laborabat dominus Joannes Vives de l,p Canamas tam gravi stomachi oppilatione, ut (lllatCurat*
'

Ut huic maocties
;

]'

medcrentur, absciderant

ei capillos, et

detraxerant sanguinem sine ullo profectu

imo

nec cibum dig-erere, nec aquam frigidam bibere

DF.CIMA
a

OCTOBm

ae proinde in seneetnte sua vehere posset, verum ejus tilh, domii affligeretur enter dedit ei bursam, qua? Patris fueHieronyma,
:

363

CAPUTXVL
iw uuo . uui uuiuuia ijuuoviea domini Joannis de Cardona conjux, surda fuisset ouravit novem niulto tempore ad sepulcrum Servi Dei fieri, quaB Mjssas
,nii>
i

Saeri corporis translatio,

et

min

durn

omnes

leotaa
fuit.

erant,

quando jam optimo

cuhi vel hrm-iirn, aliquot, per

lius

/7-

auditugavisa

invocationsm post

fransfa-

tionem obtenta.
\

\\ OTA.TA.
ubi Antistius scripsit.
elapsi,

scilicet, a ValenticV.

/~>um hujus ^-^lOS lnul!

lius
Pi

vi

Dei miraoula

in
DQ

dies aiogu-

mn

b
c

Nempe proxime

dum

imv m,i

il

scribebat

biogrophus.

sepulorum rejusdem corpu

, :

fcum

easet,

*"

traD
1.

fero
\l

De quo supra jam crebra facta est mentio. _ Franciscus de Paula anno 1507, d Obiit S. adscriptus, coanno 1513 a Leone X Sanctis
, ,

qili

Lebrandas oommissuri continue acou Decrevit autem hanc tranalatiom m

sequiinnoote
\

'

^nnunti
q

ition

iriffi

quo ejusdem insignia geacpiiracula in Opere nostro tegere est. sta Osanna Andreasia Mantuana e De B. nostri ad diem IB Jmii, ubi B eqerunt Majores anno 1505 defuncta esse, et ostsnditur illa anno 1515 a Leone X permissa coli. Sancti, a CtementeVlIF f Hujus qitoque Confessorum Catatogo adscripti, sanctorum qesta ac gloriam posthumam illustrata apud nos habes ad diem 16 Augusti, quo colitur. o- Horum prior Leo X UniverScC Ecctesise Adriaprcvfuit ab anno 151 usque ad 1521 VI, ejusdem proximus successor, ab annus
litur die 2 Aprilis.
,

irginis,

oon pluribuSj

ginta, iisque

omnibus
i

illustribua p

sentibus
Elinc

Qe
,

,,i

,,,,.
,,,,

Lium per unh

ccepil

llm

magna hnminum

lo

oon

nou Licueril ei faeere, quod ?oli b maa ime quod patriarcha d ret. Quapropter< u jus lem bona gratia r< q sum negotium fuil in dii m po iterum ed, oum jam multi prasvidissent, id futurum ftu, el
fluere, ut
.

atlesse statuissent, patriPi

est eos praavenire,

nu

<'>

idque paulo ante

facere,

oirca

boram prandii

quod crederet, ea
eo
,
.

noVrl-l usque

ml523.

hora

neminem

illic

afiuturum
fui
lenl

qul

h De Jioc Beato etiam actum apud nos cst ad diem 10 Januarii. Pius IV summum Pontificatum tenuit ab anno 1555 usque 1559. k De hisce celebribus sanctissimx Dei Gei

peculiariter advocati

aec

uumerum

triginta essenl oompleturi.

eju mudi lioi 292 At populufl '-"II [>i -al u patriartmam intrasse perpprtam conventu el perecclesiae portam proreginam, dominam Lu,

'"'"

ll

"'"'

1
'

lu

nitricis sacrariis h<ec

tum, incolis Loreto,

scopalis est
,

Anconitana
et

pauca accipe Laureparva Italue civitas epiditionis Ecctesise in Marchia Florentia, Italis Fiorenza, ampla
:

crcti;un de

<

^ralla e1

de Moncad
.

i,

oum

minorij

quam

solito,
i
.

comital U

ubitu
oulli

intcllcxit,
\<

quud
1

,.,;

iimi

pal piarona

oiebantj
tici
l

-i

episcopus
,

et

aliquot famuli
i

etdome
.

eju
ta

palis,

elegantissima Etrurise civitas archiepiscoViterbium Magnique Ducis sedes vulgo Viterbo, episcopatis item civitas est in
:

-11111

pron gin

vevo

ditione Ecctesue, et

Patrimonii caput
: ,

Mons

C Serratus, vutgo el Montserrat, in Catalonia, Aquse Lupiae vulgo HispanicV principatu

Guadaloupe, oppidulum Hispa?iicV in regni Legionensis provincia Extremadura ac denique Lancea Oppidana, vernacule la Pena di Francia, in reg?io item Legionensi. Ceterum
:

dominu d< Co F ed rella, ejusdem gener, et aliquol famuli quin plurei nou potuere tam cito o scludi fon ,i;r adi quingen que inter eas multi uobile^ el illu trea viri,
pedissequa?,
,

domlnua Sieronymi ELuiz

to
,

multaique domins et doctore _>!i.; epul to coi pu ,T)erto

.

Ini
fo

Qtum

il

torpw
''
.

fn/<
'

intefirrum.omni ttaque inde ...mptum eat non

Tuptionia ac

'

ir

omnia sanctissimcv Virginis cultu ac miraculis celeberrima sunt; sed non est
hcvc loca

lacrymis circumstantium,

dum

illud
id

dderenl

rmmuto

hujus

de iisdem agere. 1 Lege caput 8 Marci; qua?nquam aecus ibidem a Christo sensim curatus non dicatur
loci

viquc ae ?ei i" Coronas Maria

vero patriarcba

cont<
i(

udentium m admo^

o oularJ

'

ere, Po

tquam
'-um

et

episcopu

humilitate, devotione
nedefl 08CUlatU8 fuerat, illui
't difli-

caecus natus fuisse.

Lucena HispanicV oppidum

esl in

Vanda-

culter,

veriti,

ne qu

litia.

reseefi fuerant dig-iti, tota

odum antea duo manu ab

n Fortasse aut hic vel supra legendum esl

dextero.

tur,adnovum
die Btatim

po

portavimufl aepulcrum. Poatero meridiem, cum sepulcrale

esset, oportuit illud

morbus est. Episcopus Marrochianus scilicet, de quo p jam aliquoties superius facta est mentio.
o Mamillaru??i q Vel amita, seu patris, seu matris; Italice

xum male aptatum

veii,
;

amo-

eaque occasione corpus secundo Inde ex""" quod quamvj tam tulimus sciverint alifuisset, utid eo usque difficulter
nihilominu.s quot conventus fratres, ad/uere ^

enim

Seconda zia. Octobris Tornus V.

est
:

4&

irei

364
A. v.
J.

VITA PEIMA
ducentis saeeulares
lacrymifl
otea
;

8.

LUDOVICI BERTRANDI
la, quflB

C.

plurefl
liuii
ii.

fuitque spectucusi|rill

post translationem contig-erunt, subji-

n
,

cum omnes
manue
eju

perfu
n-y;,

oscularentur, Deo quod etiam fratres conventufl

al-

di
ei

oti

sime
ii,;
,

fecej unt.
.,

abicindilin
dtgtiut,

"H
teriui
ii,
ii

to die sequenti, quo minimus

illius digitus

/, to

manuum
me
Prior
reliquiaa

ruptusjam
accidit,
ut,

fuerat

ciamus. 297 Quidam officialis, Portero nomine, n N 'inr '"' Alvcutosa natus, jam vig-inti duobus annis in **. snvs velut vesicam magnitudinig "^bm* carpo manus nucis mediocris g-estaverat, quaj frig-ente aere plurimum infiabatur tanto cum dolore, ut laj r

.'

tnoi

ibunda
lalulcu

mox

eumdem

resecare, ut aliquaj

borare nequiret.
Ferrerii b in

Huic die

illius

naberentur;

dum

mentem

festo S. Vincentii venit de sanctitate patris

hunedigitum abseinderem,
cludendum, audiverim,
Bscriva in periculo

fchecae

dominam

[sabi

argenteseinllam de

proximo

medico que

frelul
e.

omnem

mortis versari, de ejusdem salute

gpem

abjecis

eumdem
que ipsa
diea lecl
luctoi
0oi
i
'

Proinde rogatus ab illius matre digitum ipsius capiti imposui, coepitillico

Bertrandi, et postquam peccata sua apud patrem fratrem Hieronymum Gasco, Ordinis Minimorum, confessus fuerat, oravit patrem Bertrandum, ut per amorem Dei in caslo sui recordasetur, et sanitatem sibi impetraret. Post

convalescere, ut intra pau

um

reliquerit.

A
'

"

Z% Nunc
tionem

upth

contigit.

referam aliquid, quod posl translaPater Provinoialis et pater

duas noctes somniavit, intrasse in cubiculurn illum benedictum Patrem in eodem corporis habitu vultuque benigno, qualem ipsum viderat, dum ejusdem defuncti manum oscu-

suum

ntilmn obtcrvu

j^

translatus fuit, die

magister, frater Joannes Vitale, ipso, quo ille primum sepulcrum ingre

Dum autem src dormiret, manum Patrem extendit, sensitque vesicam versus
latus fuit.

illam a diguto
parte
est,
inferiorij

ineo paulo minus media hora permanserunt, exuentes corpus vestibus, iu quibus fuerat hu-

admodum molli sibi rurnpi a quod dum fieret, experrectus

relicto
fuit.

seque unico temporis momento perfecte E

:

matum, quaa erant omnino

(quodfaotum ab
i-;,ni
iifl

laceraa

et

incisaa

fuerat, qui

easdem volueilludque aliis

ibi

es

devotione

sibi

rapere)
:

sanatum comperit, nullo ejus mali quod subitaneum miraculum vestig-io 298 Catharina Augustina Borg-ia die
lis

m Apriquam

"wfefwnnit
Culo>0 mor k>.

candidis mundisque induentes

oeque ullum

coepit terribilem infirmitatem sentire,

olfecerunt.odorem; quod ipsos plurimum exhilaravit. Contradum vespere posfc translatum corpus eas veteres vcstes inde amovebamus,
ipsissimo
infeotffl

quamdam rabier speciem initium esse; propterea precabatur aut saltem Deum, ut tam intensum dolorem levaret, aut
suspicabatur, fortasse
se mori permitteret.

odore erant, qui vestium ca-

Dominica sequenti,

quas
c

vermibus albis et nigris, quod non exiguam mihi admirationem movit. Nec dubito, quin hoc ex divina

daverum

esse solet; erantque plenae

Olivarum c

fuit,

venit in tempore ad ccclesiam

nostram, ut pro more suo benedictioni olivarum interesset sed tam conturbata, ut, dum
;

ut adverteremus, maprovidentia factum quod oorpus manserit jrnum esse miraculum, tam integrum foetoiisquo o\\>crs in loeo, qui
sit,
cii
iii

stabat, sedere vellet

dum

sedebat, se erigere

in pedes. Statuit erg"o redire

domum, dumque

id facere vellet, offendrt aliquos

tris
,

propter perpetuo in
sit,

eum

stiliantem

aquam
nec
in-

humidus

potuit putrefaoere vestes,

xit

ad beati Pasepulcrum orantes taciteque sibimet dirstum Fratrem sanctum esse, Oportet
:
,

tarncn putrefecit carnem, quaj naturaliter facilius putresoit;

cum
que
a

illum invocent

ac proinde et ipsa quosibr

quodque vermes, quorum

eumdem

precata fuit, ut sanitatem

numeri

vestimenta comederant, se non p&verint cotpore. Magna deniqiie admiratione

illius

Deo

mum

Keversa nihilominus doest, ut venerat, id est, eodem dolore

obtineret.

dignum

quod eaedem vestes intolerabili suo putore omnia inficercnt, ita ut, dum in nostra- cclla' liorto explicatae erant, nullus ad
est
,

afflicta.

eas valuerit acccdere

ac nihilominus praedicti

patres,

quamdiu

in illius sepulcro fuere, nul-

lum senserint fastidium, nullum foetorem, nullamque imraunditiam in iisdem contrectandis compererint; imo non solurn nullurn olfecerint

subsequenti postquam sese pariteroppacommendaverat, obdormivit, dor- em mbil 'berat. mrensque vidit in cubiculo suo tantam clariF tatem, ut solarrs huic comparata valde exig-ua conspexitque sanctum patrem ipsi videretur fratrem Bertrandum, qui manum ipsius capiti
299 At nocte
,

Patri denuo

\'

putorem

sed etiarn aliqui

dum

sepulexperti

imposuit, tria verba proferens, sed admodum submisse; et rdcrrco, ait, se illa non intellexisse,

crum aperiebatur, suavissimum odorein

fuerint.
91

maxime quod tota

in eo esset, ut ipsum,

jiiaadmoni-

&0fl
oi.it

Ego

tain hosce,

quam

illos,

liu.

qui in illius

splendorem viderunt, atque etiam istos, qui cantus audierunt, ac denique omnes alios, quibus Deus voluit aliquid peculiare quod ;ul aujus sanotissimee animae gdoriam spectet, nuuistrare, moneo ne propterea sese aliis pMQferant neque enim id a majori vel miu
,
,
:

quique ex ipso prodibat, iug-entem splendorem, et alterum ejusdem comrtem intueretur. Aliquanto post ista lux magma evanuit, ipsaque
suis sensibus reddita

prehendit. Interrog-ata

omnino incolumem se deeadem domina, an ilviveret; neg"asibi

lum Patrem cognovisset, dum

vit
:

sed

asseru.it,

eumdem

tunc probe no-

tum

fuisse,

quamvis
se

nesciret,

qua

ratione. Ait
iilrus

nori merito solet procedeiv

sed

ab arbitrio

insuper, ab eo tempore, quotiescumque

Omnipotentis

studeant hujus sanctiViri imitari humilitatem, palientiam amorem so:

at

litudinis, modestiain,

corporis

cistig-atronem,
;

multa cum consolatione suspirare, nec posse assuescere, ut eumdem Fratkem Bertrandum, sed bene ut Sanctdm Bertkandum

memrnit,

ne de quod Christus dixit apud S. Matthseum et S. Lucam Vte tibi, Corozain " va3 tibi, Bethsaida quia, si in Tvro et Si done faotae essent virtutes, qure factae sunt u in vobis, olim in eilieio et ciuere pceniten tiam egissent a. Modo aliquot niiracuipsis diei
possit,
:

ac denique puritatem et castimouiarn

appellet.

300 Magdalena
tur, et in

Meca

solita

multum ex

an-

AKrraaban-

grina pati, ex qua rn discrimen vitas adigeba^"^JJJii''

Hebdomada Sancta easdem

;

sentiens
b

'^cunvaU .
.

ingruere ang-ustias, in magna afflictione metuque versabatur cum Matthaus Comes, notarius

tcunl

DIE
\

rius ejus

eam admonuit
qui

ut se

beato

365
patori
.....

p er trando,

tanta miraeula patrabat, com-

multa adhibitaremediaaH 1WOT,aa

.

...

upurgandumcor
-

>

\.

mendaret, et aliquas ejusdem vestium reliquias alligaret quo facto, ipsa paulo post collo suo sanata fuit. Testatur eadem mulier, se invocataejnsdem Servi Dei ope,etiam duabus aliis
: ,

bon wam
B

fei

rtrandis

infirmitatibus liberatam fuisse. Joanna Angela tiuodecim vel tredecim annorum, Spina, puella iraD at tumore in ventre, qui deinde totus
est, ereabatque ipsi vehementem niger factus dcdorem et febrim, neque ullam permittebat quietem. Pater materque hinc graviter sollic iti

IIU

nec
tar

mandarunt

ei

ut patrem
,

fratrem

Berna

trandum

invocaret

et

Coronam Marianam

Marianam, qua
foit

qua3 ipsius fuerat, ex illius collo suspenderunt. Obsecuta puella ccepit preces suas pie reoitare
;

dumque eam eadem m otaretque, malum istndabactum

raeral
.

subitoque matri dixit, se nullum ampliua ma

wt

quatu

Inspexerunt ergo illam, illud apertum multoque pure et apostema sine aliis fluens deprehenderunt. Nec mora emplastris plaue convaluit, et egressa e lecto ultra quindecim dies decubueest in quo jam quodque miraculum etiam certius facit rat n nulla in ipsa cicatrix, nullum mali vestigium reliquum fuit.

lum doloremve

sentire.

un

liabens.quam uee
inil
.

exi

" taaew

cmpit, ae Buffboaretur, maxi- <.

i

mequiatotuin eollum aboi

dico frusto scapu
vit
,

,|,

dumque experg

um

atter,

de

801

Vincentii
et,

Chenco

oiuni inflammatione liberum

m
deprehendil
,,
,
,

mun
-

filius,
,

aetatis

quin-

tujwvitadetptrabamr.

decim sedecimve annorum

gegrotaverat
,

jam multis diebus malo semper crescente, eo

set,

am umqnam ien Oie tn Mfortii

,

,,,,

u ;li
li

fuerat perductus, ut die ultlma Aprilis doctor

Marous-Antonius oomine rabal thifera et colli infl unmatione tanta,

,

R brl
ul
:

Le

Ludovicus Almenara ejusdem matri dixerit, nou superesse spem ullam in remediis humanis, eumque Deo et desperatam filii vitam esse
,

medioi
fuitque

magnopere timerent,
biduo sine cibo
fuit
,

ae Buffocaretui

Sanctorum commendandum. Hoe audito, coepit ipsa plang*ere, maxime quod in filio suo manifesta indicia eorum, quae medicus dixealicui

prater modicum ohleari in os Infusum. Eo fcand< m

,

lactie e co-

perduotua
oonfe-

ut

ipsum saoro
corripuit
,

oleo

inungendum

stim curaverint.

Deinde

eum

profundifisimuj

somnus
mater
e
, ,

rat, couspicaretur
e patris
et

sed recordata, se

modieum

puerum humana
,

vidensque ejuadem avia et ratione desperatum

e

Bertrandi tunica habere, accepit illud

quemdam patruum
sine
patrifl

ejus,
.

litterarum

panno candido involutum filio obtulit, dicens Fili, habe fiduciam in sancto patre Ber:

8tudiosum
benedioti

mora miserunl tjui faoem ad Bertrandi Bepulorum accen

s.

trando
flere.

fore ut te sanet

at adolescens

coepit

deret, voveretipie imajrinem rere.un,

Mater igatur illud ejusdem

fronti allig-a-

puerum habilu
facto,

Dominici

vit; ipse

autem

illico dixit,

jam

se

melius ha-

expergeraotu

ipsumque induendum. Quo puer, omni febri el tumore

bere

et postridie venit
,

Muiierihc

Deo gratias acturus cinorum, qui ejusdem infirmitatem noverant. ^Z Catharinae Dazza Petri Andreas lini
, ,

ad ecclesiam nostram non sine admiratione vi-

liberatus tuit.

305

Quadam
in

puella

grandem habebal
chirui
re

tu

ubaHiitumm
" '"'
'''''

morcm
:

eollo, quein
i

70.8

"

coneenum:
virtparaiysU,

mercatoris, uxori, paulo post

partum desiccata

JntegTo mense lacte caruit, prole interim commissa nutrici. At postea certade causa voluit recipere iufantem suum; dolensque , quod sibi lac deesset , vovit patri Ber-

sun i UD era,

et

bant sed Matthmu Oomea notariu ua h ma tn ejus, ut iru.sium Boap.nl tn Servi Dei collo illius apponerel po tero mane ana fuit,
;
i l

,/

J
\t

Navarra Albizia, cujusdam

davit, eo

piscatori.s
e
Lt.

triduo nequivisset urinare,

malo
velut

libera

in

uvm ciiin PatrJ commenEadem mnlier

,

trando
das,-

curaturam

se

novem Missas

celebran-

atur,

quemdam

puerum,83tfl
fuiaai
i

irum
d

itaque in uberibus lac recepit. Tetrus Cy-

quatuor

hydropicum

po

prianus aurig-a ultra

chiis

annum

paralysim in bra-

passus

malo

est, ut, licet

deinde in tantum ag-gravatus eo posset uti manibus, brachia

si

impositam ejusd. ciam , qua pater Ludovioua asusfuerat, uihiJ ampliu maL lenatque alterum puerum , istius fratrem,
:

nequiret amplius movere; et,

decidisset in terram,

vel capillus

nequivisse incederej
habitua
8.

ed, facto

ipsi

oapul
f

non

poterat, nisi
,

procum-

Dominici ^sanatum

fui

e el <<> pi

bens in g-enua vel prostratus humi tollere. Die xvi Aprilis quae fuit feria secunda Paschae d, audiens, quam multa de patre Bertrando narrarentur, decrevit venire ac conven,

ineedere.

306 Domina Eieronyme \ ives de an ima dum gradus ascenderet, pbialam ^itream mann
( ,

,,/,,

/,

tenensj instaf plumbi prolapaa

in

t,

impacto
buccut,

tum

nostrura, sperans, fore ut sepulcrum tang-ens sanaretur. Venit ig-itur, tactoque, ut

quamd

Lte

cumque raanus
i

naturaliter soleaut periolitanti oapiti

rere)

etantequam domum suam reversus esset, omniuo fuit incolumis. Mirati sunt vicini quod brachiis suis sanorum raore uteretur.
potuit, sensit, sibi crepuisse brachia,
,

achium suum
,

sic

ti

adil

ul

ca-

putin mannm impulaum eam phialam vibeam udem et armilla aurea, ({uaiw io fregerit

cem

303 Macciana Morilla, puella annorum devel undecim filia Pauli Morillo , infirmitate oculorum triennio afrlicta ut nonnum, ,

brachio gestabat, in trespartea di rupta Iti unde et frontem ab isto vitro ussam , et mag-num in Capite tuber retulit. Qoam 00 rern , cum non solum a laesione, verum etiam a
consternatione illius
vita?

quam etiam non

videret, quid manducaret,

timeretur

sine

mora

doctor

366
a. v.
J.

VITA PEIMA
Hieronymus Garaia arcessitus
erat capiti suo imponi
-

S.

LUDOVICI BERTRAXDI
InRelig-iosos
,

C.
,

An- dootor

fuit.

quaedam terimip .' iru PatriS, quse penes se babebat; dumque adveniens prasdictiis mcdicus laesam
tfl
f

tur; nara

suae curae commissos adhortabapostquam quasdam S. Vincentii mi,

T)

r.

partem dete^eret, velut nullum laesionis vi sit, g^um invenit; cum nihilominus certum istum tam brevitempore non potaisse tumorem
dissolvi.
lllllllltll
,

honoremque ac gdoriam huic conventui totique civitati conadjunxit haecj \"itulit, verbis exornaverat deamus modo, filii raei , quis nostrum illiug
rabilia narraverat
ille

quam

futurus

sit

socius
,

ex

prffldictis

enim
esse. k.

praesto

est responsio
I"
'!

hunc illum ipsum

/l"

307
ttn0
sit,

(,'ltimo

die

Paschatis
,

quacdam vetula
invi-

pi

louloium

brachio contracta

sepulcrum Patris
istud

apoitcniQ n6
pulsu,

ipsumqueprecata,brachium
,

ferreifl

ANNOTATA.
a Matth. xi
,

ibidem applicuit et illico illud extenRaphaela Alet digitos movere. dere coepil
clathrifl
,

f.

21; et

Lucae 10

>'.

13.

menara

puella

aDnorum undecim
,

acri

f<

vegrandique oolli tumore laborans vitse sua3 multo magis ejusdem pater, doctor rebatur,sed perLudovicu Umenara, ciy periculum erat

b Id est, die 5 Aprilis. quse anno 1582 incidit c Sive Palmarum

,

in

diem

S Aprilis.
: ,

maxime quod chirurgi decrevissent tumorem istum postridie inoidere. At cum hic Servum Dei,quemin omnibus infirmitatibus pio affectu proscqueretur, eumsuifl inviserat
spectius;
,

nam anno 1582 de quo hic agiPascha die 15 Aprilis celebratum fuit. e Vel avunculum Italice enim est zio, qu% vox et patruum et avunculum signi/icat.
d Recte
tur,
:

dem enixe
inflrmaB
,

invocavit; quod pariter fecit

cilicii

mater

f Ex voto similiter S. Ludovico nuncupato ut sanatio huic accepta referri queat.

qusB frustum

patris Bertrandi

B super eumdem tumorem posuit. Postero mi cum jam incidendum apostema esse, et abactum tumorem quod iJli vchemehter admi.

g Si omnes Sanctorum biographi eadem in scribendo cautela usi fuissent, non tot fabidis oneratas Sanctorum Vitas haberemus. h Re ipsa idem Antistius Additiones ad
hanc Vitam deinde scripsit edidiique anno 1593, utinum. 3 Coynmentarii prsevii dictum est, quse ad manus nostras non pervenerunt verum jacturam hanc resarciet Vita subdenda. Vide Commentarium prsevium num. 15.
,

ejusmodi apostemata ordinarie aperiuntur cum periculo eorum , qui ea parati

fuere, quia

tiuntur.
\lllll,i
j,i
li I

iilm
II

llli

.1

IIU-

'':'' 'i'""'

mln

ilv

Inncc
<

nnslui

t,

alia miracula fecit hic sanando caecos surdos et membriscaptos: et recurrentes ad se liberando fer bribus ;i[M) iiMuatibus, melancholia aliisque adversis etpericulis mortisj quam ob rem ad sepulorum ejus multa centena votiva donaria visuntur, sed, cum dc hoc argairaento nullura

808

Alulia etiam
,

Servus Dei

Indicat vulgo

notam Calendarii correctio-

>

abhiiifijuiiKjuc

mensibus

fuerit institutum exa-

men, neo instituendum sit, nisi post festum S. Lucuc, atque eg*o jam hac conscribenda iiistoria aliisque negotiis a Superioribus meis iuiln coiuiui-sis occupatus, non potuenm in ea,

nem, qua Gregorius XIII Papa, ut sequinoxium vernum tunamque xiv Paschalem suis locis restitueret anno 1582, quo scripsit Antistius decem dies e mense eximi jussit sic ut dies v Octobris dies xv computaretur. k Sequitur hic apud Antistium Caput ultimum in quo respondetur ad quaedam dubia circa honorem huic Servo Dei post mortem exbibitum quod caput cur prsetermittam
,
,

dem indagare; quemadmodum (quantum humana fragilitas, quae errori semper dbnoxiaest,
mihi permisit) de ceteris quae scripsi me certiorem facere conatus fui, quapropter licet potiora jarn rclatis supcrsint, ea tamen prseteribo
, ,

lectorem

monui

in

Commentario

prsevio

num.

13.

es

nictu errandi

vel in substantia, vel in ad-

VITA AUCTIOR,
Auctore Bartholomaeo Avignono,
Ordinis

junctis g.

Utinam intra breve tempus liceat mihi hoc Opus iterato edere , multis aliis auctum; maxiinc, si Deus annuat, ut ad nos
perferantur aliquot

bome

bus
Sanctumqneti
i.i.icns

quse ab hoc

notae relationes de rebenedicto Patre in Indiis

Praedicatorum

pro-

g-estce fuere h.

curatore causse canonizationis.

dicta probant
,

v,-

i'

Hlttl

l Ct't't' 1

ini

,,,,

quam reotede Qlo prcmuniiaverit pater Micon, eum Y alenti alterum S. Vincentium futurum nam
809
:

Omnia hactcnus

in vila

quidcm studuit illum, quantum tamen

Ex

versione Italica, ipso auctore

per Infirmitatea suas ipsi iiouit, imitari; et post obitum summam sui reliquit existimationem

curante

Romce

edita.

queaassidueetiam orescet. Nec mysterio caret, quod per reseotionem decem dierum ex mandato

nondum

Sanotissimi Patris Gregorii XIII factam i, integro a die obitus illius usque ad
riraus PriE
vic rici
,

PROLOGUS.
qui vitam ac miracula
B.

\i\ Octobrifl dicm elapsoanno tam late per totum orbem terrarum divulgatum sit nomen

Ludo-

cap.i.

ejus, atque ipse in patria sua tanta in venerationc habeaturj quamquam certum sit Christi dictuin, nullibi prophctam minus,

Bertrandi, Ordinis Praedicatorum , con*J scripsit, fuit pater mag-ister frater Vincentius l[bm aSoJustinianus Antist a, olim Prior conventus cam

quam

in

patria aua honorari. Bfflo eadem ratione satisfit qusestioni , quam Servus DeJ soluerat

Praedicatorum in civitate Valentia

vir
,

admoet

dum

relig-iosus

sanctorumque

morum

ob

quam propoaere

nonnum-

virtutem

dum

suam doctrinamquemag-ni

aestimatus:

novitios

juvenesque

utque

DIE DECIMA OCTO]

Ludovicus Bertraudus \ utque B.
o-ione erudierat,
ita ille

eum

in Reli-

ti,

hlMU hodi 'l u ^

sese seinper
;

bonum

!>.

ac
\i-

Summoi
.

Avic.no*

jevotum tilium

ipsi

exhibuit

multaque ex

ut hi-

stonacontroi

su gesta Dei Servi oognovit. Composuit eam Yitaui anuo mdlxxxii, qui fuit proximus mortem ejusdem Beatij oumque mirabili
miracula,

fe
in
a

stidiumpariat.Sunt
grni

hoo Opere multi

et

m
:sed

defeotusj quod
!,:l1
-

me composHum att
iis

qui
lllll "

quaeDeusper ipsumpatrab.it, eonanno per totum

tinuarent, aliquot ad eam Additioi mdlxxxiii b. Multiplic-at is deinde

utque

B, B

dusc ipsum proM.iatio

iteril

et

remei

muiulummiraculis, allatisqueexIudiisc.iliquHt relationibus , multa notabilia continentibus pater praBsentatus, frater Balthazar Roeca novamillius historiam multis testimoniis rebusque soitu dignis auctani anno mdcviu d, quando servus Dei a Paulo V sanctae memoatMiumnumero ciusunpiua iun. oeu ijui.i riffi lu ria3 ix.auuum uiimtiu adscriptus Puit. Sed quia
processus hic Romae
erant,

condonari.

\\\or\T\
hAdditi
ntissimi
s Vj)(
;
'"'
'

non

''
'

potuit,

is

auctor

omuia, quas in iistunc legvbantur, scire, ut suo

Operi insereret.
kmoViiam
tcribai,

WW
,
1 1

'

nisse
o

Ego opportunitatcm nactus omnes

e, et

istos

Processus multis annis pervolvendi

tens multa

adver,

Per [ndia Americam ffisp

,

icidentales
.

seu
/,<

non contemnenda

in

iis

legi

quaa

B non habentur

inYitis, quas prajdicti auctores

Commentari primam
suffecerit,
,

hic semel monuisse

scripserunt, necesse esse du\i, ut inde colligerem, quse illi non tradidere, ccterisque jam

excusis adjuugerem, ut pahun fiat, quantopeoervum suuin nonoraJJoinmus re Dcus Dominus noster Servum suum honoraautem hujus Histori* mttM magis verit. Ut elucescat, adscripsi in margiue locos, in qui-

d Alibi ftooa qui scripsit Eispanice, quam habeo. e Procuratoi 'em caus isationii

dem *

J? anno n*.l7; hanc

conscriptam,
Italice

oi

I
I i

<V<

">>

itam vero a sc Eispanice

bus singula Teg-untur, vel iu Processu, vel in lalibris auctorum, quos nominavi. Ut vero

'assare avalier BotHfango et a versam, typis uulgavit anno L8fi

,;i,i,

boremhujus Historiaecornponendse aggrederet,

impulit

nonpotuittunn-,1

,ns

solcmnHntcin

librorum de vita Beati nostri Rom et per totam Italiam penuria,- et quamquam liber, a inagistro Justiniano Antist scri\.i ptus, in sermonem Italicum versus fuerit, excusus, non tamen ibi reperiisque in locis ritur, multaeque personae Beato pie addictae conquestse sunt de negligentia in curando, ut

me

ineadem exponere quia illa primum anno 1071 a Clemente X /icr/vrta /)>//
,

LIBER
VETUS
Caput
ii. l)c
i.
(

I.

\4I

II

\l

1'AKTI'no.

ejusdem Vita denuo edatur. Proinde ego pro meo, quo velut procurator canouizationis ipsius
obstringor, debito studui
illis

satisfacere per

De parentibu
i-t

et

nativitate illius.

hanc Historiam, ex Hispanico in nobilium Romanorum sermonem a domino Julio Ceesare Cavalier Bottifango conversam, tam pro magna
sua erga Beatum devotione ( conjuncta cum longissiini temporis obsequiis, ab eo in officio secretarii domino Cardinali de Asculo, ex Ordine nostro episcopo Portuensi, honoratissimae

pncriti.i

piis inoribus.

iii.

Quomodo
\

iiabituni 8. DominioJ Induerll

in

conventu
iv.

alentino.
profe

Quomodo

ionem aunoupaverit, et
virtiililni
\tn
>

de ejusdem
sionein.
v.

ailinir;nnli

pn>l

(j

Quomodo

creatus

sit

pre byter,

quoB

memoriag exhibitis) quam ad postnlationem personarum magmse conditionis sedtanta cum diligentia propter speratam proximam canoni;

pestea feeerit.

viQuomodoconstitutns.it magj temovit^io

ruin.

zationem, ut
patus)
verit.
yusdcmque
iwiitionem
KBponit.

eam ipse (aliisetiam rebus occunoudum elapsis duobus mensibus absolOpus

est in

vn. De

iis, qu.-i; iili

acoideruntj

dum

praafull

conventui S. Annae de AJbayda. viii. De aliis, quaa eidem acoiderunt,

habitabat
ix.

dum
'

quatuor libros. In primo agitur de illius vita usque ad postremam infirmitatem, in eo non comprehensam et in seeundo de virrutibus, dono prophetke, usque ad sepultumiraculis in vita et morte
3 Partitum hoc
:

in

conventu de Albaj
revcrsus
sit

Quomodo Quomodo

ad conventum

lentinum.
x.
xi.

profeetua sitin [ndia

i' 1 ,

ram

111

tertio de aliis miraeulis,

quaa

mox,

ut sepultus fuit, ac sequentibus annis contigerunt; neque orania referuntur, quod fere impossibile

esset; imo praetermissa sunt

qua eil ln [ndiis. \ova. xii. DegeBti8abeoCarthgine aTubara. xiu.Dexiv. De gestisabeo io Cipacoa. xv. De gestis ab eo
De mirabiiibD
aliie looi

'

ex

iis,

quae sunt in Processibus, ne libo

pramodura cresceret. lu quarto denique narrantur breviter, quae proillius beatification- et

obticanonizatione, a Sancta Sede Apostolica

xvi.
xvii.

De

gestia

m
ta

Tenerife.

Degeetie

Monpoix.
Di

xvin. De miraculiB, qua

pi

lUioa

in

Denenda, gesta fuerunt reeeusiti.s Brevibus expeditis una cum pocretisque in hac causa stulatis eodem spectantibus seivnisMiiiorura quarCatholicorum regum, Philippi II, tertii et
; ;

tercessionem
xix.

fecit in Indiis.

Quomodo B

Bertrandu

ta

Hiipanlam

reversussit.
xx.

Quoi

, ;

\\i\ ai OTIOB
\

6.

LUDOVICI BEBTBANDI
,

C.
,

av.oono

xx.
tu.s 8.

QuomodoconstitutusfueritPrior convcnOnuphrii,

xxi.

Quomodo rever
Quomodo
De
aliis

Jif

Valentiam, ibique

r
xxii.

ivitiorum constitutus.

improviso oculos aperuit et rarentur vestes suaspetiit; dicentibusque circumstantibus, ut quiesceret; neque enim sui esse compotem Bene mei compos sum, respondit, addiditque'

a ss

Hohb^'
^"'c^!^
'"'

constitutus sitPrior convenarciderunt,

tus VaJentini.
,ii.

rebu

quse

^'i

dum

in

eadem
.

civitate

ValentinaPriore

Vincentium Perrerium sancturaque Brunonem, fundatorem Carthusianorum , dicentes , se non moriturum ex eo morbo et fcria iv illius Hebdomadas sanctae ad
apparuis.<e sibi S.
,

'^"Cl

De illiusgestifl post absolutura priora-

divina Officia ad ecclesiam iturum, uti apprirne

evenit. Quo miraculo Joannes Ludovicus divino scrvitio tam addictus, et erg-a S. Brunonem tam pie affectus permansit, ut sing-ulis annis

tum.

CAPUT
Sancti parentes
,

I.

festum ejus in cartusia Portae-cagli celebraret eoquc dic conventui exhiberet convivium. Anno autem jiovlvi quaedam pretiosa donavit
in

praeminm eorum

qui in S. Brunonis laudibus

nativitas

fratres

tam
e
in

ilispanice

quam

Latine cantandis excel-

luissent; fecitque pro majori altari

ac sorores, pia pueritia et adolescentia, vitaqueante

susceptum
acta.

velum fieri panno holoserico operis Damasceni eoque medio turrim pro insigmibus gentilitiis acu
,

ping-i.

Douunicanum habitum
B
SancH
patt
>

4 Post defunctam deinde

ibat ad Portam-caeli
:

primam conju"*em
" i,
.

foannet LudO'
viout Derlran-

viJii nobili civitate Valentise in Hispania vebal anno mdxxt Joannes Ludovicus Ber-

n ut Carthusianorum hahi. J? ?Mnw tum indueret sed per viam duo supra dicti pfow mi e Sancti ei denuo apparuerunt , qui cum dice- r ""- J<mnam rent, non esse voluntatis divinse , ut Kelio-i . Baurch,
,

sus fieret,

remansit

in

saeculo.

ilosce

trandus notarius, vir bonis sanctisque moribus

prssditus, suaeque professionis
iii
;

favo-

admodum

peri-

quam ob rem
;ic

raulta

magnaque variorum
commissa
:

baronuin
g-otia
-

nobilium bujus reg-ni virorum neiis

agebat, ab
ni
iiiiu

sibi

qui,

cum

Deique timentem cogmoscerent secure illa eju idem virtutiac peritiae committebant, tantique eumdein ;estimabant , ut pio Patris uomine ordinarie appellarent. Eadern ra-11111

Ludovicus Bertrandus Beligiosis interdum narrabat ad honorem S. Vincentii, eosque ad ejusdem venerationem excitandi g-ratia. Secundas nuptias Joannes Ludovicus Bertrandus contraxit cum Joanna Ang-ela Exarch d, admodum devota muliere, bonique exempli in conversando ac solitariae vi- E ta3 tam amante ut nisi ad Missam ceteraque
,
,

res suo patri praestitos B.

tione etiam sanctaa [nquisitionis

officia obiit.

Puil prteterea multis annis procurator conven-

divina Officia ac nonnumquam ad visitandas quasdam Dei famulas, apud ecclesiam S. An,

tus Portavcasli, Ordinis Carthusiani,

leucis
in
\

quatuor

alentia dissiti. llabitabat in aedibus suis

foro de

tionalis a, ubi ejus filius

Almodia prope aedes magastri KaJacobus dictus post,

dreae simul habitantes, raro alio egrederetur sed assidue erat domi suae, ejusdem regimini prudenter invigilans. Tam pacifica tamque be-

habitavit. En conversatiouc sua tam erat mansuetus et benignus, ut numquam ex ore ejus anditum sit vcrbum cholericum aut indiea

gnabundum.
(j

numquam inter illam et marinata displicentia sit; proindeque illi sancta pace tranquilloque statu g-auderent. Erat huic dominae frater Carthusianus appellatus Donnus Exarch, Beligiosus virtute
nigrna erat,

ut

tum suum

illa

.,.

Tam dumoum
2

sincerus erat et verax

bis ageret,

ut judices,

et spectatoe sanctitatis, qui multis annis Portaecaeli

eloginm benefl
otaqut

rentur, etiam
sari
S.

cum peouliariter proptcr bonam famam,

,

Prior praefuit.

veneraquae de

Ex hac Joannes Ludovicus Bertrandus

,

F
ex
'/<"

"'iw

eo circumferebatur.

cum

Religiosis

Amabat plurimum convermultumque devotus erat

Vincentio Ferrerio b ob duas gratiasab eoIpsi oollatas.

dem Sanoto cum adhuc

Harum una
vig-ilia

est,

adolescens in

S.

quod, Dionysii

quatuor proles masculas, ac totidem femineas \mS.Ludosuscepit. Primus fuit Ludovicus quem velut rirunt, OC pott primogrenitum Deus sibi vendicavit, natusque kunc est primo die anni mdxxvi baptizatus in ec,

clesia parochiali S. Stephani

atque in eodem

(multum solemni Valenti) missiles e pulvere p\ rio ignes pueriiiter tractaret, accensusque a delapsa favilla pulvis totum vultum ejusadussisset,

sacro foute, in quo g-loriosus pater S. Vincentius etiam fuerat ablutus ; eique nomen Joannis Ludoviciimpositumfuit,-

quamquam

postea

ac velut

mortuum

reliquisset

cumque

ejusdem avia, Ursula Ferreri c, propterea veLooiter currensad ecclesiam Praedicatorum, geuibus ibidem ooram altari S. Vincentii (cui eral ipsa sanguine junota) humi positis hunc
,

solum Ludovici nomen ipsi adhaeserit. Fuerunt in hac familia viri spectabiles probataeque fidei, ac nominatim Petrus doctor, qui fuit unus e

novem

deputatis ad declarandum ad
,

quem

per-

tinerent reg-na Arag-oniae

per

mortem

reg-is

Sanctum pro

salute vitaque nepotis sui ferven-

tissimeorasset,

eumdem domum redux omni

perioulo defunotum reperitj quamvis igrua suffecissetad cuiu exanimanduin, aut

Martini vacantia e. Secundus filius fuit Miehael Hieronymus,- et ipse quoque bonis et mtegrae vitie dotibus praeditus qui propterea ,

cum

saltem ad assandum caput, et ad instar cadaveris defor-

mandum.
multis annis oontigit post, quam ille primain duxerat uxorexnj quando paulo antc lcriam iv Majoris hebdoinadae tam graviter decumbens , ut jam funebria illius
pa3 Altera gratia

benefloiatus essetin ecclesia majori Valentiae,a capitulo accepit officium subsacristae, ibi valde honorificum, nec concedi

solitum

nisi personis perspectae virtutis ac fidei. sit hic e vita anno mdxciv, die

Deces-

iv Julii, aetatis

annorum

lxii, et

humatus

est ante

sepulcrum

B. Bertrandi, quo etiam translata fuere corpora parentum illorum

6 Tertius,

DIE DECIMA 0( rOBRIS.

Fertius,

Joannes Baptista dictus, pariter

***>.

<

iosus fuit Ordinis Prtedieatorum,

quorum

numquam

,.

, :mll 1U
.

V.

Vm,

:'

genuil-

sacrum habitum induit in eodem conventu Valentiae anno mdl, professus anno sequenti, die v Octobris coram venerabili patre m Joanne Micone, tunc illiusc uventus Priore,
ibidem magister noviciorum erat frater Ludovicus, ejusdem Joannis Bapti manus. Is studiorum causa profectus Bononiam /'. tiam, \i temdum binc per- mare redhv: \ pestatis in Sardiniam insulam pulsua est,

ever-

quam dum
Tl "'-

minum, qme, dum mutabantur, oon

prim.
tuerant,

dor

U*

aliter

atiUiuspueril
,

dum

telam.
9 Rarovol. U'n pueri, ad

naturaliter ap]

inccepitjejun

fractus viribus, ul suum obierit Calari

ate febri, ibidem

diem
invisere, e quibus praoipi

in

conventu

S.

Dominici.

Natu minimus

filius

appelatus

ruit Jaci

integritate vitae ac virtutibus

laudabilis, qui

oonventum

post obita varia civitatis officia (fuit enim quater Juratus, bis Kationalis, aliisque magistratus

Pi rum. Parentil obsequebatur, adeo at aullameia umqu

.

ut

muneribus functus,

quibus se semper admodum prudenter strenueque gessit] a rege atho lico designatus fuit qusestor generalis vectigalium regiorum civitatis et regni Valenti. Oxoin
(

Miihi ju
Biiere,
t

illico

silebat,

Grandiusculu
,

Lderel

matrem advei
pium aliquem
libi

ra

conoitatam, incipiebat
praal.

Puer, visis saeria

Costa, mulierem erga beatum fratrem Ludovicum, cognatum suum, ex qua suscepit unam filiam, nuptui traditam domino Petro Escriva. Obiit Jadbbus iste die iv Octobrisanno mdcxiv, et in patcrno sepulcro humatus. E quatuor filiabus natu maxima vocata Joanna fuit, nuptaque N. Pastori secunda Ilieronyma Vincentia, nupta N. Ximeno; tertia Ursula Magdaleua, matrimonio juncta N. Cutanda; quarta, Raphaela innupta obiit. 7 Videiur Deus in ipsa Ludovici Bertrandi pueritia portendere voluisse, quam hic inagnus

rem duxit dominam Mariam

maffnre pietatis et devotionis

gere, at
fuit

illius ri

modum
oculis

vereoun

mana

bfti

passim ad terram custodiasensuum, in praBsagium multarum tutmn, quea in ipso poatea magnopi n
duerunt.

rir

Oum

ad

annum
Lbl a

ib1 iti

quintum de

mum

pertigisset, ccBpitsanotia Lma Sacrami

frequentare, nactu

LnsignemDeiservum, fratrem ^mbro iumaJa

su appellatum, concionatorem oelebrem
l

irdini

Patrum Minimorum
tis et

tantsa rero eral liumilil

prudentiffi hio sanctu

Juveni

ut, nequifl

iconibw,

plangcrc cessu
bat,

Servus suus esset futurus,- quia a prima

infautia,

illius

dum

plorabat, nihil ad

eum sedandum

noveraut efficacius, quam si sacras imagines spectandas ei exhiberent, eratque tam pronus in lacrimas, ut pene exisjtimari possit, placuisse

continuum suum in frequentandia Sacramei studium adverteret, paria adirel ecole ias, sa cram Euciian.-iiain inoJo iii rccirsia 8. Franoisci, modo inS. Sebastiani Patrum Vlinimorum,

modo inS. Mariaa de Jesu, ac soape Praedicatorum Buscipiens.

ii)

in

Patrum
-

Deo melancholicam
alter

ipse indolem dare, ut velut

vitae suse

tempore peccata mundi ploraret. Proinde,ut a lacrymando cessaret,oportebat ipsum ad archiepiscopalem aliainve ecclesiam ferre, ubi non modo desinebat fleJeremias toto
re,

verum etiam magnam

praeferebat lretitiam

Mortuo deinde patre fratre \ini.n. ,m, ,/ ora iiin habuil patrem magi ito um, fratrem uonit m Laurentium Lopez d'Ocagna, boni ezempli Be> guruminiw ligiosum, qui postea niil mor conventua 8. i><minici Valentise, cujus sacris colloquiifl Ludo vicus magis magisque poboratu in rebusdivi.

et si forte ecclesiae fores obserata? essent ostensis, quae ibi sunt, Apostolorum statuis, mox re-

nis, et in sanotissimis Sa quentandis. Qua dr causfl

.a-|un

in*.
)/

benedictu
,

Juvenin
ei

quod non ambiffuum primebantur lacrymae futurum ipsum peculiarem prsesagium fuit cultorem Sanctorum hosque illius perpetuos
: , ,

oum

aliis

litterarum studiosi

qui

Deo

consolatores.
pietatis

vere desiderabant, posl exceptaslectione acce rum Lopez, qui di n bu debat ad diotum mag spiritualibus cum ipi ia conferebat, doci batque
i

ac

lic-

Quantum

ille

crescebat,

tautum crescebat
et

eos

modum, quo
in diea

in

virtutibue profloen

ut,

at

lerarum siudiis

tnire eral

ejus cura parentibus, qui pro ratione illius tenerse aetatis

in sancto Dei

servitio

perseverarent.
i

[ta

piua

deditns.

magno

illum

cum amore

timore

Juvenis

singulo

prog
,

r*-<li

hat.ur iviici-

Dei educarunt, coeperuntque ad scholam mittere, et ibat ille tam libenter, ut ex profectu facile se proderet ejusdem ardens desiderium virtutis, etodiumdesidiae. Inter septimum octavum-

ter in exercitiia Bpiritualibu

in

eorumdi
fri

m
d

Pa

trum Pra^dicatorum
inlinnos in
D

ccclesia
\
i

long-o
itabat

tempc

spatio precibue inaiatena.

18,

qm

mulfa

00-

que suaeaetatis
orationi, ut

annum

tantopere addictus erat

ctes exigebat,
tcrat,

eis

in

quibua po-

cium

ab eo tempore recitare cceperit. Offibeatee Mariae Virginis, quod posthinc

prsetermisit
;

numquam

tamque solitudinem
;

rebus succurrens. [n bisce offlcii (quldum bus ordinarie occupabatur) erat U virtutum et po uitentiaa omnibus, qui eum noant.
11

amare, ut omnia, praeter sancta, colloquia fuet si geret. Numquam auditus fuit jurare quis coram illo juraverat, reprehendebat eum

At cum

sibi i"

oaderet, po

fervi
i/,

uruselai

magno cum

zelo, uti

etiam

eos, qui otiose vi-

quibu.s reputabai

nimium
AJexium

d
tre,

vebant. Vesperi, piebat se in cubiculum; foresque intus claudebat observantesque per rimam serse dome:

quam primum

poterat,

reci-

statmt fvolene S8. relinqm tan sufl prius peccata sua

fecti

stiri,

viderunt

eum majorem

noctis partem tra-

grini

ducentem

in precibus,

quietem vero capientem

cturus, ubi a

babituclam nemine a^noscendus

es et#

po*

setque

85

VITA AICTIOR
tium sanctum propositum

S.

LUDOVICf BERTRANDI
it.i

C.
|

a.amom.

getque
ren ,.,

ui, ter-

omnibu

rebu

Cam
et,

vesperi

dem

ex talibus indiciis lumen aliquod de ojusitincre affulsit. Missi erg-o a patre, qui eum
,
,

ejusdiei, quodisce serat, uon compareret

,

domi
I

D ec moneri

fut consueveral

ie

adiisse

uosocomium,

intellexerunt, ipsum di-

repererunt ipsum apud quenjfontcm prope Bugmuolo locum septem k dam leucis Valentia dissitum; utque ei reditum perinvestig-arent

Sed brevi posl accepil pater epistolam discessum ni , ,,,. [ocoque igmal im, perquam Buum indicabaf in qua cum spiritus ipsiusin
icessis.se.
:

ea tenera tate elueeat, ejusdem apographum hic appono quale equitur. \i Jesus Maria. Certo novi dolorem, quem ,,,,, es tua dominatio, dominaque mater senserunl quiMctkiur, consilio, quod cepi; sed vere uoe debuissetis .inv, cog*itantes, hanc ei \e voluntatem Dei.
,

suadprent, finxcrunt, matrem ex dolore, quem illius discessu conceperat, jam morti proximam esse ; quo astu eum domum suam reduxerunt tanto patris g-audio , quantum exigebat recuperatio amissi Filii tam boni et cari. Adver-

ex

autcm pater, eum in solas res ecclesiastianimum propensum habere, talari clericorum veste illura induit. Ita ipse in suis devotis
tens
cas
exercitiis, jejuniis, charitatis officiis ct littera-

At petent, quomodo aciam ego, hanc voluntatem Dei esse eogitare possunt, me nou sic di:

scessurum

fuisse, j;nn inrliMata

hyeme,

coeplis-

stndiis perseverans tcmpus exegit, donec Religiosum Ordincm ingressus cst,- cumpersonis piis interim semper conversans magnaque

rnm

derelictis, uisi id omnmo q ue [itterarum studiis qua de re vestra do,1 inaB roluntatis fnisset minatio non debet constristari animo revol:

cum

dilig*entia fugiens consortia

earum, quae

non erant ejusmodi.

jrens,

Redemptorem aostrnm descendisse ecrelo

frigudissima anni tempestate; acve-

ANNOTATA.
a Idest, regiis rationibus prsefecti.

inmundum
oj e

motiturum, ut vitam nobis ingratis dona-

ret, Quanto magus debeo eg*o peccator relinquere mundum, et ire, quo divina ejus Majestas

me
i

vocat, ut ag*am

paenitentiam de tot pecca-

mecontra Deum meum commissis. Discessus meus tanto majorem creaverit luctum,
(jiiiiiiio in;ij(.ri

b De S. Vincentio Ferrerio, Ordinis Pr&- e dicatorum,ja??i crebr.a facta est ?nentio in Vita prima et Annotatis ad eam at meminerit
:

in 'liscriniine

eatur; sednec
est.
i.ini
(

hinc vel leTviter

dominamater verdolendum mihi

nihil de personis, locis, aliisque occurrentibus , de qui-

lector, ?ne

ad

Jianc

secundam Vitam

Legal sanctos doctores, qui asserunt, bea;iin animam esse, quaa in boo rnundo pa;

lli;i indicium est, Deum habere titurdolore oculos suos super ipsam. ac velle remunerare
'i

bus in Annotatis ad priorem jam egi, (nisi quid peculiare occurrerit) annotaturum, ne Vita?n satis prolixam frustra augeam. Poterit lector ope Indicum ad calcem hujus tomi de more adjiciendorum, si qua?n eorum notiiiam desideret,
rere.
c

boaa opera, qu hic deorsum fecit. Sun1 etiam, quorum bonum. qnod agunt, remuneral iu hac vita, ut deinde malum, quod fecerunt, castig*et in altera. Propterea
in ploria

eam
S.

i?i

Vita

prima exqui-

Per hanc fuit

Ludovicus ex supra dicti

S. Vi?ice?iti Ferrerii familia.

patienter acceptanda h83c perturbatio est, di\ ni;i(|ne Majestas oranda, ut me sua saneta

d
e

De

no?nine hujus secundde conjugis vide

dicta in Co?n?nenta?'io prsevio

num.

20.
i

ducatque, uti duxit Matfdnlcnam, ac dcniqne a maligmis inimicis

inanii

snstineat

Vide Annotata ad Vitae primse cap.

lit. c.

servet
\'6
II!

A N.

1(1(1, 1(1.

in
si

hoo
forte

itcr,

N. acoepi aliquos denarios mutuos non ut prodigam, sed ut iis utar, Dcus volucrit me inflicta pro peccatis
et
;

Indicatur celebris ditio?iis Ecclesize civiItalis Bologna, ut multis aliis titulis ita etiam litterarum ac liberalium artium
f

tas,

academia

illustris.

meis infirmitate aliqua visitare

vina
illii

quamquam
et

di-

Calaris, Italis Cagdiari, Sardinise,

i?%sulae
,

Majestas

sit

verum auxilium

me-

Mediterranei
caput.

civitas est

maris regnique

dienia
.

omnium malorum. Dignetur dominatio

vestra dictam
sit

summam
Ne

rcstitncro h, ut secura

conscientia mea,
essent,

labores scire, ubi sim;

quod

frustra faceres; et

quamquam etiam me

ceperturi

ennlido, fore ut

ac magister .lesus
essel
tio vestra divina'

me

linno proposito.

Deus meus meo oonservaturus Commcndet me dominain

Matri cjus, oretque, ut

me

eo

dubie loco UtterarumN. etN. san- p a quibus nummos acceperat mutuos\ et quibus eos a patre reddendos desiderabat. ?nargine notat Avignonus se hanc i In epistolam accepisse ex Vita per Rocam scripta, de qua consule Co?n?nentarium prosvium

Haud

ctus Juvenis indicavit personas

conduoat, ubi ipsi melius serviam. Consoletur inatrein ineam, dicatque dominatio vestra
ei,

ut,

cum
esse
,

alios

filios
,

habeat,

iis

se so-

letur,

niemincritque

blatnm
addain

mc sibi a morte sudum mo peperit. Nec aliud

num. 14 et seq. k Antistius lib. 1 Vitae cap. 1 ?ium. 5 hujus loci a Valentina civitate distantiam multo ?najorem notat. Adi Amiotata ibidem
, ,

ad

lit. c.

nisi ut Pater et Filus , et Spiritus aanotussint cum dominationibus vestris , serventque, et sint seraper mecum. Amen. Eam-

que nobis concedant gratiam, ut ei serviamus in hoc mundo, et teraa quiete gaudearaus in
altero
i.

ndMi

',._

tur,eive$tem

rhrichm
d-*\t.

i-

hac acoepta epistola, diligcntissiquam viam teneret sanctus Juveuis, qui, ut singailari sua modestia rarisque moribus, quocumque incederet tam bono
Pater,

mv

inquisivit,

erat excmplo, ut

omnium

in se oculos raperet,

CAPUT

DrE DECIMA OCTOBWS.

371
.
,,

CAPUT
i

SL! ZTnW J
II.

m,

:1

,-,

a. .w, 5 ..

.tu8 ftteri t.Apud

"" A6i(wm '""

U4N

neinstttit,

rnluH

^rent
,

ae ab ipa
sanotus Prioi
;

pe

parentibus primo impeditus, ne

alten

50

sed
lesta iuiT.

Ludovmus ab
pjr
'

Ordini aomeo ipso, aon sine singulej

Dominicanum habitum
tandem
,

suscipe-

iisdemque
...

consentienti-

g
tormm
'

bus, professionem emittit; virtufrtos

studet.

;,i

stri
-

ac

doctrince

>

jamque

illis

in

oapituium

acquirendis

cianouium genua procubun. ibique attente piequesermo-

insidiis

nem

auscultavit, bim

quem dum

ad

Rnem

C*P-

iii.

Ab ingresnn
OrilnU Pr
diraroi
iii

palre prolnbi/u,

magistro fratre Laurentio confessario suo, aliisque bonis ValenLopez, tini conventus Prasdicatorum Religiosis coluit,

Ex familiaritate, dus cum patre

quam Ludovicus

bur,

et

Bertran-

inde bs recepit, ae deprehi domum reverau sempei

.

magia

erviendum D >mino Deo impel batur, mature expendens salutaria monita, quaa
[ue ad

audierat.

accensum ei tam vehemens desiderium est Ordinem S. Dominici in eodera conventu profitendi, ut dccreverit ejusdem habitum petere. Fecit id instantissime apud priorern, qui tunc
temporis erat pater mag-ister, frater Jacobus
Ferran,
e

18 Ludovicua postquam deinde Priorc do eonrodendo liabitu iccrel

id

om

dioto

........

i:.u..-

patri

innotesceret, ao denuo impediretur,

ii
|

'""

'"""'^

i
'

i:i

iii

itiitiniim
i i

i,.|ii|

pernoctavit

in

ecclesia

beatissimam

illiua

vir litteratus solidseque virtutis,

qui

D d oi, Deum ac Matrem, Sanotumque iool

8.

Turco g-enitus a, praecipuis Prioratibus probisque eamvinciffi Arag-onia? functus fuit, dem provinciam rexit, qui prompte pollicitus
est,

patronum precatus, ut Bine impedimento Ln eum Ordinem admitteretur, in iemque per

severaret; cujus preoes exauditas fui8
r\.'iitn.;

e,

doouit
i

iii

iii

ilic

vw

Vurut

ti

eum
hoc

sui desiderii

compotem

anni im
ti,

facere. Sed,
erat,

mtatis suse
cst

.-1111111

cum

eodem

w m,

die,

quo vestiendus

mense

wlotua
&

ad

g-esimo sexto b,

aures patris Ludovici pertig-isset, accessit hic Priorem, et debiles sui Filii vires infirmitates-

compo

tam diuturni 70ti [''r manus cjusdem

venerabilia
1

Prioris Miconis indutua habitu gplorio

nostri S. Dominici

que exponens,
Prior fuit,

quamdiu ibidem eumdem nullo modo admiserit:

effecit,

pa1
ial

ut

ille,

cum communi omnium

ci

conventus patrum aasenau

tes, intcllccto,

v.-m lio.

Vi

paren

quod bono Juveni tanto

indutum.
in proposito
peritilit,

fuit

dolori,
illo

quanto
habitu

ipsuin

relig-io

a vesiejam indu

tenebatur desiderio videndi se sacro

tum

moduin doluere, tum quod illum sing-ularitcr diligerent, tum etiam quod
esse, supra

16

Non propterea tamen

praetermisit fre-

vererentur, ne ab
ctus esset
; 1

isti

Heligiosi

ad

id

lndu

quentare conventum, ad quem, elapsis studio prasstitutis horis, accedebat, nihilominus cou-

11111

denique quod
ct

Piliu

uu

ob

ordinaria

suaincommoda

debilitatem virium

Deum sibi aliquando concessurum, ut, quod tantopere desideraverat, sanctum propositum suum exsecutioni mandaret. Eo duce, ibat saspe ambulatum extracivitatemaporta marina ad reg-iam, inter quas situm est S. Dominici monasterium ibidemque fixit in illos sacros muros oculis, fiebat cum tenero affectu. quod non liceret sibi tot bonorum Religuosorum sancto consortio ibidem frui. Id pariter factitabat, dum audiret asra campana conventus ad divina Officia pulsari. Ita ipsemet postea narravit in
fidens,
;

iati aptuaad litterarum atuquas Ordo PraBdicatorum profitetur. V L9 Quam ob rcin aptiorcin arcomiuodatio- ipmtnaAm remque ipsi censeb mt Ordinem Oartu ianum, ntl, " n ,r ""' argU ~ caquc ratione inducti exvel S. llicronyuri "^

nonvidereturipsis

dia;

',',[''!

trema tentarunt, ut a propoaito rent. At quanto magis isti moliebantur proposi110

dimovemabat.
anlE
re ct

tum
S.

illin

are, tanto

mag
vidit
,

Simul atque Ludovicus

Dominici nabitn
In

eo

benedioto

^estium

magJ

ccepit sese in

omnibus

virtutibu

quodam

colloquio

in

dicta

tirocinii

domo

specialiter

obedientia, humilitate
fundatoria,
el

ora-

cum novitiis habito, aliquot mensibus, antequam moreretur. Visus tunc aliquoties est mag*nam aquae copiam ex puteo horti cella3 S. VincentiiFerrerei hausisse,qua malorumaureorum arbores rig-abat; et aliquando a fratre Joanne Perez rog-atus , cur adeo se fatigaret tanta
aqua3 copia haurienda; Ad irrig-andas, reposuit, hasce benedictas malorum aureorum arbores, ne
et

tionc

sanctique aoatri

mcti
Qoatri
iu

Vincentii et gestis expendcndis. Ilis ducibu

aliorum Sanotorum Ordini

fcantum

dl-

vino proficiebat servitio, llt omne bonurn, omncque gaudium suum in convi rsando cum dl\ ina
Majeatate constitutum baberet. Et licet pater
ejus ante cxpletum

secundum

illius tirocinii
ei

mensem
pserit,

de ejusdem consilio questu

nequiit

^cri-

arescant. Hinc collig*e humilitatem

piam simplicitatem, qua jam ab illa a3tate benedictus Juvenis ornatus fuit. 17 Post evolutum Prioratum patris magistri,
est venerabilis pater magister, frater

imo
dit

ipse

eum a propoaito cum magna constantia eidem

"c;
reaponper epiuotam,

fratris

JacobiPerran, inejusdem locum electus Joannes

V.

,,

hoc modo ve20 Jesus Maria. Litteras dominationis accepi, in quibus recte expcn>is video, strae
//

summatim duo

contineri.

Unum
49

est,

cum
velim

Tomus

Octobris

372
A. AV1CN050.

VITA .VUCTIOK

S.

LUDOVICI BERTBAXDI
ti

C.

placere velim Beligiosam vitara profiteri, Ordine Cartusiano vel S. bi, ut in

wm-

//

nymi Deo serviam. Alterum

persuaBsisse mihi

est,

hujus

oedis

opinari te, Religriosos, ut

patien-

mada ccenare jubeat invitum; propter praesens vero frigTis sibimet abstulit pallium, quo eg-ebat, ut eg-o eo utar; ut adeo in me sit niisericors, et in se

ipsum crudelis

atque ipse

suusessem.Quod ad primum

attinet,

quia ego alias ter feral dominatio vestra; ait, vivam. Quodautem numquam oontentus pra*0cibos,jejunia etlabores in hacReg^ila
u

//

incedat nudus, ut eg-o vestiar. Hisce de causis soletur se dominatio vestra, certaque sit,

//

me

in

animo meo magno

solatio frui

quod-

-/

que ad exteriorcs vires pertinct, validiorem.

crfpta

nonconvemei oorporis constitutioni

incii-

esse,

n jre; etquiaegoad contemplacionem in praedictis nor, idme commodius facturum

quam umquam alias. Videat, ne de dominatione dicatur, quod dixit rex Dasua Trcpidaverunt timore, ubi non erat tivid
:

quo Reugriosi Ordinibus, quam in hoo, in nec, studiis litterarum, tantopere occupantur
nisi

mendum

g.

Gratia Spiritus Sancti custodiat

iitterati,

cibo vel potu (? llgnum Dei non consistere in suum etreprehendiabilloeos, qui ventrem

fl ibi

ero,

atimantur; meminerit, ol Pauli, redominatio vestra dictum 8.

dominationem vestram cum domina matre ct omnibus; quod eg*o diu noctuque oro. E conventu Prasdicatorum, vi Octobris h.
'"'"'atukrn

Deum
J

fecere d.

Ltaque,

cum ego non

parum

24 Hojc omnia videns sanctus Prior Micon, perseverantiarn fratris Ludovici ut liqueret Bcrtrandi ex nullo humano respectu oriri, eum
,

crr.Mi:.iii

et potum, .r-Miim Dei essc escam

necventremmeum
dic fcerrere
/ka- /jfc

pro Deo habeam,

dalur,

possunt jejunia et labores. Religriosi con,, cumque hujus Ordinis (qmeomcionenturetconfessiones excipiant sine contemplacione exercencia

quodara die advocavit, et coram patre suo diPraecipio tibi, quantura possum secundum. Deum ut mihi libere edicas an in Ordine contentus vivas et an vires in te sentias, ut
xit
:

in eo possis persistere. Affirmavit sanctus Xovitius, dixitque

,

se potius

moriturum

non recte

quam

qui volueriut inquirere.

ffifltimari,

Parum ab hominibus
:

non displicet. mihi; imo id cupio, suadct mihi S. Paulus his verbis Mihi et itti pro minimo est, ut a vobis judicer, quia, Proinde per qui me judicat, Dominus este. ut Dei supplico dominationi vestra?,,
in

amorem bonam partem

feoit;
illius

Deo, se in eodem Ordine victurum ac moriturum. Hac ratione, ac matre etiam semel a Priore visitata, manserunt parentes illius tanto repleti solatio, ut ambo ad ecclesiam S. Dominici accesserint ad ag*endas Deo g-ratias, quod filius suus frater Ludovicus tam bonum stutum
eleg*isset.

tus
//

quod Spiritus Sanhoc opus est, non meum;

aocipiat,

25

Tantum creverunt
amplius
tiro,

virtus et sanctitasbe-

/" tirucmin
oiniiibntvirlu-

et

contrarium

facere, esset ipsi resistere. Cer-

nedicti fratris Ludovici

anno novitiatus

sui, ut

h
n

tus sum, me hac ratione salvandum, fu.turumque solatio dominationi vestrae, domiiueque matri et fratribus meis. Atque hic cum Psalmista dico llic requies raea in seculum seculorum hio habitabo, quoniam ipsemet
.-

non

sed veteranus videretur.

tihiu emicant

Erat ipseabstinentissirausciborum, sibiquede-

portionismajorempartem semper dabat vitas sua decursum observavit; consilium S. Vincentii

stinatas

pauperibus, quod etiam per totum

Ferrerii secutus. Erat

A
egregierefuiati

elegi

/'.

admodum

taciturnus, ao

22
u

Quod ad alterum spectat

nempe

exi-

silentii et solitudinis

amantissimus, humillimus

stimare dominationem vestram,id factumesse ex pcrsuasione horum patrum ; crede mihi (verum dico) eosdem mihi etiam fuisse contrarios,

omnium singularis in eo fuit continentia sensuum exteriorum, ac major etiam internorum

:

maxime magistrumnovitiorum, non,

quod

displiceret ipsi
uti

me

admittere sed quod

ei

quoque,

dominationi vestrae, viderer

sed tandem

destitutus idoneis viribus ad sustinenda one-

n ra,

"

qure ibidem subeunda sunt

nec enim satis ipsi erat consuetas in hac sancta sede horas devotioni impendisse, 6ed curabat mentem suam semper ad Deum elevatam habere. In communibus Ordinis Officiis fuit exactissimus, nullo teraporis puncto otiosus exhibebat se adinodum paenitentem et austera?
:

mea

importunitate constantiaque perpensis,

,

vitas

amatorem

et

quamquara

in parag'endis

judicavit, restiturum se Spiritui Sancto

si

oranibus, quag novitii solent, plene satageret,

natio

meis precibus non annucret. Ut autem domivestra hac de re certior fiat, sciat, qiuedam mihi concessa esse, qua3 non solent puta, ut possim ego ad nliis novitiis concedi
;

non solum nulla hinc ei oboriebatur mentis evagatio, sed magus mag"isque accendebatur in amore divino.
26

Multum

studii

posuit in ceremoniis Or-

fuiiux

santliffifl"

dominationem vestram scribere, ab eaque recipere litteras, imo loqui cum eo, cui ipsa
mandavit, ut me viseret. Nunc ig*itur, cum jam manifesto constet dominationi vestrte,

dinis discendis, et cogmocendis constitutioni-

tatis 11*
1

prtbtl

"

"

" "
08711C aeeuroa

me, quod in hac re feci, inca sponte fecisse, non cx suasionc aliorum, non decei, me ista lacultate ulterius uti, sed ad aliorum novitiorum legem conformare. Idque eg-o etiam ipsemet rogavi patrem magistrum.qui nihiloiniuus dixit, concessurum se, ut vestra dominatio

quas deberet servare, et in earumdem uti in procedebat omnibus semper patuit. Suspiciebant Eeligiosi conventus virtutes, quas in bono Novitio splendcbant, et quanto plura in eo videbant sanctitatis indicia, tanto magis lastabantur, quod
bus,

indicia.

observantia exactissime

eum

admississent ad habitum. Aliquando tentantes, an sibi esset constaturus, observabant

oculos ejus, quos,

dum

mccum

sola loquatur,

si

ipsa huc vo-

tos habebat, expedito

Crucifixum intenvidebatur visu destitutus;

in
et

lueritaccedere.

notabant ejus verba, mensurabant passus,

aejubel

ii

23 Cetcrum tam crudeliter ille me tractat, ut me propter intanitates meas in optima tirocinii cella

omues

actiones

subtiliter

rimabantur

ac in

collocaverit,

terque in hebdo-

hisce omnibus compererunt, unde ipsum magis amarent, laudarentque ; nihil , unde arguerent.

DIE DECIMA
Tale summatim dedit specimen virtutis K su*, ut, elapso anno tiroeinii, totus eonventos exnltaverit, qnod ille ad professionem prorent.

s a

emplar evaserit
ler

nu^
"

contemplM
l

'

"^

'
'

Qb "

frtt0

UtiU"
re-

\\ K.SON,,

cederet; cum cx indiciis in novitiatu ab illo datis pro certo haberetur, fore ut insig

weveratoum
ut
ita

splend irem, non solum huic sanoto conventui, sed etiam universo Ordini Dominicai:
deret. 11
Pr r,fr U<"
('

aliquoties

ra]
>

mor

mel

patre

mm mH
\l

Anno mdxlv,
post

vicario
I

generali

Ordinis
!

patre magistro, fratre

stellioneo,
berti de

IB#

mortem

Generalis, fratris Al-

Casaus Hispani, anno bidxliv, die Novembris Vallisoleti i defuneti* Frovinoiali autem Aragoniae patre magistro, fri Priore vero conventus cbiore Pou Catalano
,

llCl
.

'

omnibus obUi
Joanni
de

fra-

tri

Uarconi,
d

dum

in

Mbayda
'

conferrenl

Dominici Valentiae venerando patre mag Micone, frater Ludovicus Bertrandus professioS.

advertit

t;

"

adovi sum,

poatquam

Q83C

l.;.

nem suam

die

xxvn

Aug-usti

cum mag-no

suo

tuisse
redi
I

quod

in

u
ii
.1.

ejusdemque conventus Yalentini g-audio nuncupavit. Qua re agnoscens se novo debito, tribus
B scilicet
stitatis et

Pantopen
tull

qu

b
i

sollennibus votis, obedienti, eapaupertatis, additaque prarterea sa-

ipsi

viderentur,

Neo contentu
addi

dis jejuniis,
niai

quaa Consti
sra,

crarumConstitutionum observantia, ad serviendum Dco obstrictum, omnem vitam pr83teri1 im

pro neglig-entia et mcbrendi materia reputabat.

bis
,n

etiam

dempta

parte alimenl
i

que corporia
eteria adju

fla<

grellationes afflictationesque
111

Proinde toto animi affectu caelestem

plorabat, ut inciperet
:

opem im-

'"

gravem
fu
t,

inoiderit

morbum

qua de

bonus esse quia quo quis

necesse
8^
1

eum
/,
,

tran imittere ad
i."

conventum
In [u
i

melior

est,

eo ampliussibi credit deesse, ut bo-

itthadi

locum Balubrem,
\

cara

Amnqw
luil, iott/0

semper in animo, se ad hunc a Deo vocatum esse, ut inciperet illum statum amare, arguebatque suam desidiam, velut in ea via hactenus nesciret ambulare, in qua tunc
nussit. Volvebat

ititatis

su83

reliquit,

"
,

81
solita

Postquam ab hao
bi fa

tnflrmitate oonvaluit,
:

mmH
'' lllti
i

|<

<

iiii,

n;n

exercitia reaumpsil
jiend

neo enim eral

1

ln

mn

staraliorum, qui,
taverint, ab ea

OBnitentiam agroI
I

oportebat currere.
iiKitnmumvir-

imposterum abatinent.

au
unt
\

tuiumsiudium

28 Maximi faciebat exactum esse in promissa obedientia, ac propterea voluntatem suam in

tem ea, quaa in tirocinio docentur, uaui non soium tempore qoi itiatua, sed fcoto
spatio
,-

itaa

omnibus et ad omnia superioris nutui subjiciebat; quod ReligMosae vitas fundamentum est; tantamque in hac virtute exercenda facultatem
acquisivit, ut,
stat,

ita

frater LudoT icu

et

ad

mortem

que

observavit aubstantialia
vitiudi
el
.

oece

irfa,

quas
,

puta,
,

rota paupertatii

oa

tt

quemadmodum

ex Processu con-

obedientia

ceremoni

"'

'i

'

rd

mag-nam devotionem excitaret videntibus, quam prompte majoribus suis pareret; nec talis solum fuit in principio vita? suas Religiosae, sed semper mansit obedientissimus. Cuomnimodis, ut puritatem mentis poris servaret intactam, utque omnes
ravit
et corcog-ita-

etiam

minimasj ac speciatim mode fciam e1 habitum corporis, ut nullna oovitiua el rit comparandus. Bamdem modestiam proa
ferebatin vefbis, aliisque omnibu
suii professionem speotantibuB,

ad

empei quammanife
oooa
io

diu vixit
iicnt sui

verum
ici
.

hasc
e

paui ttim
obtulerinl
Dci

tiones suas continue in

Deum

defixas haberet,

dum

q eum
rem

assidue obsecrans, ut
sibi illsesum

tam bellum candoPerg*ebat

Quamquam
u;i

vero s.tvu.

nh adMirsccnii;i
fcur, b

servarct.

magis
conte-

oontemplatione mirifloe deleotan

atui
p
i

quam umquam

antea,

mundana omnia

obola

tioa

tudia ment(

m
n

q b

mnere, ea nihili faciens, vilissimaque ac se indigna reputans; sed contra inaestimabiles divi-

dem
(jui

aV"

tiinn-ii,

niin

<>\<

daemonisastum, utin fcedoserroie

volunt se
ine
scii

induoat eo

tiasacpretiosum thesaurum essecenscnsservire Jesu Christo, cui agcbat gratias, quod hic per

otia contemplationi

dere, litterannn studiis

i

impigram

aa

<

II

votum paupertatis teneretillum

culis, iisque

iis

solutum vinfeli-

cogitationibus liberum, quaj

ram, eademque empi r ad ima\ it, ac libi quibu dootii conversabatur cum viri
,

tmm
vero

optimos

quo-

/""
""*

cissimam servitutem suam potuissent turbare. %$ Elegit sibi ductores patrem suum S. Dominicum, aliosque Ordinis Sanctos, ac peculiariter S. Vincentium Ferrerium, ex cujufl eonsiliis, in Tractatu de vita spirituali ab eo consig-natis, se dirig-ebat neque solum mirabatur exempla Sanctorum, qui obierant, sed etiam
;

lm conferebat, ques legeiat;

aberraret,

el

qi

plurimum
,

deditufl

erat
j,o
f,-

dootrinaa 8.
;i

Thomaa

Aquin.iti

ilmuquc

r,

,.,-.itum
"

gesaf t, diligenti
diiflintenderent
;

iimecur eademquedili

''" |,!|
t<

ANXOTATA.
i

studebat, imitari virtutes

vectorum, qui
cta a?de

maxime vivebant; quorum

in his proin ea san-

Adi Annotata ad

Vilie

primie cap

mag*na erat copia. Unius itaque charitatem erg-a proximum ; alterius solitudinem, aliorum corporis babitum horura assiduitatem
;

lit. n.

inorando;

istius pcenitentiam

et corporis ca-

stig-ationem imitans, forinabat sibi

se curabat

indumentum

pulcherrimum, quo se ornaret; tamque studio-

Hosce setatis annos mensesque completoi compulandos esse, liquet ex Annotatis ad Vitxicap. i, Ut. q; annum igitur wtatis suae decimum nonum, jam octavo mense inchoa> tum,agebat, dum Ordinis Pradicatorum tU
b

augmentum

virtutum, ut intra bre-

ronibus adscriptus
c

fuit,

ve temporis spatium perfectum sanctitatis ex-

Ad Rom.

cap. 14,

17

Xon

esf

enfn

regnum

;;

m
A
Avicnono.

VITA AUCTIOE
.

8.

LUDOVICl BEBTBANDI
pax
:

C.

potu, sed justitia, et I,LU re *_u_- >ei esca et .* -, , fo _ . bancto. et g-audium in Spiritu

_4</

PM#.
i

^/v.

8,

y.

]').

Quorum Deus
.

venter

est.
:

rorem collig-bat fuitque semper amicus ser_^rnm Dei, quique esse desideravonim T)pi nmnue Dei servi bssa rlpc.vi^ bant. Xocte quadam post dictum Matutinum 3
l

p_t''''''

ad Cor. cap. 4, .. S judicer etc, tem pro minimo est, ut a vobis judicat me, Dominus Qni autem et >. 4
e 2?j9if..

Mihi au-

orationi
|

insistens

vidit in

spiritu

laudatum

>.

est
f

Castellum (qui insigni sua bonitate rnag-nam partem habuit in tam felici emendatione provinciae Arag-oniae) ad collum usque immer-

delar

P r *i*u

Psalm. 131,
:

>\

14

HfflC

requies

mea

in

s_eculum sax-uli

hic liabitabo,

quoniam

elegi

sum aquis cum Cumque dictus

lam Majoricam

praesenti periculo

submergendi
in.su-

pater profecturus esset ad

a, frater

eam.
n
:

/'.S7////,.|;;, >.

:>

Illic

trcpidaverunt timore

ubi non crat timor.

recensitas, h fliw iUteras, ab Antistio non priores, accepit Avignonus ex Vita ut atias JJ/spanica.
,

Ludovicus ei visionem suam narravit; quam eventus veram esse probavit. Etenim, dum pater Castellus e Majorica rediret navi, in qua etiam erat proregina, vidua domini Pbilippi de Cervellone, ejusdem iusul_e proreg-is, tanta repente tempestas Majoricam
inter et

v^ailisoletum

incolis Valladolid,

Ilispa-

nice civitas est in Castella Veteri. k Situs is conventus erat in oppiclo S.

t/i.n in

minus
et

Ebusum orta est, ut pater Castellus periculi in scapha esse aestimans, in eam
secum
ferens, nisi scapulare

regno Valentino,
i

teste

MatDiago in Hi2,

descenderit, nihil

storia provinciuc Aragonize

lib.

cap 9G
.

quod ad Vitam

non annotavi.

tunicam; panlo post navis submersa est cum jjrorcgina; scapha autem transversum in Ebusum impulsa fuit quam ob rem pater Castellus, antequam, saviente mari, potuit prosilire
:

in tcrram, diu sub aquis fuit, ut ei prsedixerat B. Ludovicus; sed, miserente Deo, vivusevasit.

CAPUT

III.

Referebat B. Ludovicus, hunc soluisse orare prostratum humi , brachiis in formam crucis extensis; multisque revelationibus c_elestibus

honoratum

fuisse.

Ordinatur presbyter
M^vnvvwy Lombay
ficitur
:

mittitur in

Valentiam redux prcej

;

novitiis

ejusdem gesta

ibidem.

Franciscus Borgia b, dux Sanot Cruois <i e Lombay _ f un ^asset, quem bonus lste servus Dei _edificaverat ex zelo animarum subditorum suorum qui tunc novi erant Christiani _., ejusdem loci Prior mense Septembri anni mdxlviii electus
35
fuit pater

Cum dominus Q Ai *' Mn ntum

^
habuam rn
,,71J!
Hur,
b c

Micon, qui insig-nes virtutes et san-

C*P. V.

m Cimi
lt>'.7 offert

Sai BfdOi rinilus

tuti ibus splenderet,

muto

primitiai

sacris

Ludovicus tanta sanctitate ac virdecreverunt patrcs, ut Ordinibus initiaretur. Proinde sacerdos

J{.

ctitatem B. Ludovici probe perspectas habens, curavit, hunc sibi comitem dari, ut bonis principiis

ea instituta
est.

domus postea
semper

in sancta ob-

servantia et religione

proficeret, uti

23 Octobri;

creatus primam Missam suam cantavit die xxiii Octobris anni mdxlvii Valenti_E in conventu

factum

B. Ludovicus, licet huc libenter se

contulerit, brevi

PriBdicatorum.

dignitate adeo se ad perfectionem assequendam obstrictum agnovit,

Qua nova

consistere.

tamen tempore ibidem potuit Etenim initio Novembris.ejusdem

anni oranti apparuit suus g-enitor, velut mori-

ut nullum tcmpus sufficere crederet ad sui corporis afElictationem aliaque poenitentia opera

bundus quam visionem confessario suo mane narravit, ac paucis post horis adfuit nuntius
:

exercenda, ut edomaret carnem, spiritumque

ad
si

eum

missus,

utquam mox

rediret Valentiam

C ad Deum
duiu.

angelicam puritatem desiderans ad tam excelsum ministerium obeunelevaret,

Missam tanta cum

eam vehementer
bus,- ct,

pictate celebrabat, ut accenderet in circumstantipriusquam ad altare accederet, parabat

se diligenter, ut majori cura

fame hunc

sanctisin

simum Cibum sumerct, quo spiritum suum

:

servitio et amore divino roborabat nam ut ipsi familiare erat dicere, Per sanctissimum Sacramentum servi divinffi Majestatis, velut naves

patrem suum videre vivum, qui eum p in desperato su_e vit_e statu videre et apud se habere desiderabat summopere. 36 Discessit velociter B. Ludovicus mori- quare Vaienbundum patrem invisit, laetissimeque exceptus tiam revertui eidem wion.nab eo inter lacrymas haec audivit Eili, a me as$islit,ejutsumme dilecte, mihi in hac vita fuit molestis- que in purgasimum quod te viderim Fratrem e idque lurio ipsum est, quod nunc me potissimum solatur
vellet
,
:

ti

commendo

tibi

animam meam.

Perstitit B. Luin-

prospcro vento, navig-ant. Propterea suadcbat etiam aliis, quibuscum ag-ebat, ut saepins com-

dovicus apud ipsum reliquo exig-uo tempore

firmitatis illius

municarent,

dumque
ecclesia

tem
un
tiio

se in

id facere non possent, salcoram divina Eucharistia

sisterent.
hiliiiu slll-

88

Tost

susoeptum sacerdotium Ludovicus

incumbit,

intiniam contraxit familiaritatem

religriosioribus patribus,

cum

aliquot

nominatim cum vene-

randopatremn-istni Micone, patre

chaele
stro
;i

fratre MiDominico, natione Navarro, maffiLaurentio Lopez et patre fratre

S.
,

usque ad mortem, quae contig-it die vn dicti mensis Novembris, ut dicitur in Processu canonizationis , in quo exstat capitulum, ex codice Cartusiae Portae-caeli acceptum, in quo notata sunt suffrag-ia, quae per totam Cartusiam pro illius, velut in eam munifici, anima collata fuere. Placuit autem Deo revelare Servo suo cruciatus, quos illa in purg-atorio sustinebat
;

nimirum
;

quod modo ex

Ra-

phaele Castello, quibuscum conferebat de ne-

su, quod mag-nam in illis sanotitatis speciem videret; ac proin, ad modum apis ex illis, velut totidem floribus c_elestem
g-otiis animffl

deorsum, ex quo lapsu ossa ejus minuebantur alias vehementissime percutiebatur; audiebatque Ludovicus eam lamentantem ut seque ipsi commendantem
,
,

alta turri praecipitaretur

succurreret f.

37 Hssce

DIE Dl<

OCI
ettempo,

A
tftrtre

Hasce visiones spatio octo anuoruin frequenter habuit, quo interini tempore semper
dolebat
,

nui-

quod patrem suuni

in tantis videret

cruciatibus, studebatque eisucourrere per MisPsalteria Rosaria jejunia et proprii sas corporis nagvllationes, quas sibi sape iutii,
,

jd^onamDeietO
" laiiKf
.

finem reprehendebat,

neb:

batesse

et habebat hunc in fiuem opgere solebat quaedam in conventu loca. Noctu flaportuna
,

us,

qu , d

tuUonumspectant,

getlabat se in sacellis ecclcsia?

r is, vel in

maxime

obscu-

*> ^Postmodummimmenovi

parva Bacristia

sacelli misericordiaa

quem locum huic exercitio acsed magno ipsi animo comodatissimnm ait
intra claustrum,
:

H Quemadmodum
mun
ana ounnasumm,

I|1M1111

.ntemneb,

opus erat, quod locusi*te terribilis esset. Nam aliquando ad illum teudens invenit ibi prostratum humi ac semimortuum patrein Caquem flagvllantem se daamones stellum percusserant. Haec sacristia nunc ia pessime oratorium a patre magistro fratre VinceutioGomez conversa est.
,

enmdemcontemptnmindisoipulia uterexcitabat, eorum im rerum amoreexuens,

\

unow
omnia
a
;|
-

Dei

aflei to

m,

si

superiore tollerentur, nulla

tiandal
etj

nendabatquei]

tiam

alque octennio
poti

tiberatum

38 In fine octennii vidit B. Ludovieus patrem suum in pulcherrimo horto hilarem

astigabat. Per nadebat, ul Saci frequenta pe ,, aebdomada

videl.

quam visionem Servus Dei, jam infirmus, uno ante mortem suam anno fratri suo Jacobo, et
cuidam
B narravit
alteri
:

Bterentur peccata Bua, etiam orebriu praecipial Begula, Docebal eos quo modo Be armaiv debereni i,,n. :(l
.

familiari suo

(j

lachrymabundus

nitur refugium advei

causamque rogatus, ob quam pater

,,.

bur

in

fcribulationibus,

el

suus tanta passus fuisset, respondit, se oredi idfactum esse, quod ille in obsequiis cujusdam
e inagnis
fuisset g.

Bamm
(

amoru ad

'

horum regmorum proceribus versatus Neque vero incredibile appareat, pa-

vilipendenda creata omnia. [nde iibjun addiscenl oharitatem, obedientiam el aurni]

tem cum

ceteris

insuper Tirtutibu

omnibu
a1

ao propterea
se recreet, et

uecesse esse, aiebat,

trem

quamvis vir pacificus bonique exempli fuisset, et moriens adstantem sibi habuisset fifratrem Ludovicum (qui multum lium suum laboraverat, utdivinam amicitiam ipsi conciliaret) tam dura tamen tamque diuturna passum esse; Deus enim librat metiturque opera nostra, atque ipse solus novit praemium et poenas, quae meremur.
,
,

Etelig

sus in cella sua habeal imagineml

qno

quem in Qeoessitatibu luia recurrat, muximein tentationibusj in iiio reperitur vi-ra requies et omne bonum, quia
ad
isti

postCrucem absoonditua

ari

buse

t.

\t

VI.

39 Licet in Ordine Prsedicatorum consuetu-

que hae suut illius adiniraliiles livtnuie jier quasSanetoruui soii Qtifl comparatur, Habebal itaque B. Ludovicua lemper in cella super mensa librornm Cruoifixum el
,

l: -

,,

oa,

Eltijunior,no
viiiis

do ferat
p 0te
tatis

ut ofiicium mag-istri novitiorum,

j

utffi-

aliquaudo interrogans fratrem

maguter

max

momenti,

nulli, nisi

maturae

an ipse aiiqnam

Crucifixi

imaginem aaberel
\ quil e

Relig-ioso

conferatur; quia a bona

insti-

cum
cella

id hic oegasset, reposnil

Be l'raIn
i-

tutione novitiorum pendet

nis; et quia

omne bonum

Ordi-

ter S. Dominiei, qui Crucifixum

,

aon serval
|;il
i

iidem jam obedientia ceterisque virtutibus imbuti manent sub diciplina mag-istri, non modo annuo spatio tirocinii, verum etiampost professionem, donec primam Missam celebrarunt convenit, ut magister novitiorum non solum sit vir religiosae yitae, sed etiam ina;

ei

>

.:!

ns sublaluin
, :

Yn.

fixum donavit ei dicena Ln qoc quidquid desideraveris, Bonu llagi

stndio ourabat, ut novitii sui semj

Invenii
fcer

omnJ
.lii-

divino amore accensi essent, tale que berent ; et in ea rc tam erat in^ nn
fratribus in

u io

ul

C gnse prudentise et experientiae. Tanti nihilominus fiebat apud omnes alumnos Valentiui conventus B. Ludovici
sanctitas
,

horto se
, \

reoreantibns

ex

stria oecurivivt

iiliiiqiif

beiii^nu iln-crel

et

virtus,

ut

ipsum

quamquam juvenem

omnes

elcgvrint

Diligamus, fratres,diligamu Dominum Deum tamque i>i'i animi seu. u li.vc ;ii'-l;ii ul illi
,
i

mag-istrum novitiorum , firmiter freti, fore ut delectum tetatis ejusdem pietas et virtus cum mag-no Ordinis emolumento pensarent. spe sua frustrati fuere tam enim insigniter il:

fecta reoreatione,
efflu

quam^

tempus nondum

isset,

oon fcitutum Uflfl uas

ejufl.
ra
iia

reoiperent toti accensi ardore verbornm inouloabat, al omnia 0] Effica

i

lud

munus
et

administravit, ut ad id natus vide-

ac iabor<

erent

facerentqn
i

ab hac prima, aliisque sex vicibus, quibus id muneris g-essit, prodiere multi Religiosi, qui sua virtute et exemplo Ordinem plu-

retur,

Chri
i

nin amantissimi, ita u1

orum

je-

preoe
t

el
]i

ooi p

rimum
Ml non tninus
"ptre,
'erbit,

illustrarunt.

pent. alium scopnm i" eoa puri 43 Docebat

<

iu

quam
h

40 Prima ipsius ad mag:isterium novitiorum electio contig-it die xxi Septembris anni mdli h; primumque, quod ipse ad munus suum

sinceritatem cordi
simulatioi

fuoi

uesoiam, atqneomn
:

rtem
,

confortabal
,

di bili

,
;

exercendum curavit fuit ut in servitio divino semper omnium primus esset exempla enim superiorum vehementer movent iuferiorecte
,

e iponena animabal Lnfinno ^ent mereri, licet exigua permitterent; modo rectum

quantum

p ""re

res. Erat proinde in oratione assiduus, temperans, humilis, et Constitutionum observans ,

mente. Profe
studio
,

nulla harum, etiam minima, admissa violatione. Utque ipse totus ardebat zelo amoris Dei, ita omnimode studebat, ut novellae istae

versari sanetitati

operam Lmpendi imo

;

experientta

conata

at,in ordine.S. Dominici

dod
religiosoa

376
\

ii

[OB

8.

LLDOVICI
n; tus,

INDI

C.
solliciu
f>

\vionotio.

religloBos esse
litudinifl

magtfsque Dei timentes, et so.

Aliunde

quoque erat admodum

:

amantiore Tam illu trante, uovitii magnisprocedebantpassibus sibi inferentes', ut sequerentur Magistrum, qui opere magis, quam erbis, eam monstrabat, quas tam profunda ab humilitate
\ ,

clara luce viam caeli

ut bene provideret novitiis,

quaeumque

*n?^

m
aium
8ffi

B.
,

Ludovico Bertrando,
qui
viverent,

uf se horninum pessimum reputaret.

sibi

opus esset nam quamdiu vixit, pectus sempernobile ac libcrale g-essit. Ut vero aequum non est, arcum semper tensum esse sed aliquotics remitti, ne rumpatur, solet in bene ordinatis religiosis Ordinibus concedi, ut certis
re
illis
j

''"

Proptcrcn

prajtcrqunm quod

pectus

suum
ut

pe

percuteret,

precabaturjuvenes

istos,

tamquam
,

maximo mundi peccatore

Bortabatur eos, ut liberrime dicerent averant, defectus, quos in illo ipsum iidelium accusasset, promittens ei, qui se remissurum aliquam pcenam i,, prajmium
orarent.

temporibus quadam religiosa recreatione fruanea data occasione, B. Ludovicus novinec tantum tiis suis multa procurabat cupedia iis temporibus aeceptabat, quD3 a Relig-iosorum parentibus dono mittebantur, et in commuuc omnibus rcponebat verum etiam, ut
tur
;
;
,

mitterct,

inducebat

matrem suam,

a qua

ei

copiose providebatur.
13. Ludovicus in mediis cogitationes suas de more fixas recreationibus dum novitiis in Deum, ita ut quodam die

debitam, atque insuper aliquid muneris largiincorpu$nium

Hirvhhut flagel
Ut,

l?

Habebal tamen

Titnon
" ,,re

Dei

turum. ii Sed maxime mirabile erat videre vehementes continuasque flagellationes, quibus se [acerabat; quaeque, licet conaretur eas sibi ecretis locii ac temporibus, quiinflig^ere in
bus minime percipienda rebatur, multis tamen modis in uotitiam venerunt. Contigit aliquando, ut dum se asprn- flag^ellasset , oblitus
-

PerctUi.

tUf

ca3nulam partiretur, improviso cceperit iacrymari quod licet dissirnulare conaretur, eoactus tamen fuit se in cellam recipere. Secutus ipsum pater frater Thomas Arenas, intima eifamilia;

ritatc conjunctus, repetitis vicibus flendi cau-

13

;i

cellaa

eamque ingresostium claudere ogus i, tunc frater Franciscus Ale,

in.iiiiii

(qui postea

concionator

magister et Prior et insignis non solum pavimentum , fuit)

parietes
k.

\rrum

etiam

recenti sang-uine

in-

butos invenerit

Altera vice, quod novi,

cui ille post aliquantum silentii Comedimus et E tandcm \\sec verba reposuit confabulamur; et egonescio. quae mea futura sors sit nescio, an non aeternum damnandus sim. Hisce dictis, rursum in lacrymas prorupit metuique indulsit. llujusmodi cog-itationibus non raro ang-untur, qui Deuin vere amant

sam rogavit

tium velut sine causa flagellari jussisset semetipsum sic flagrellavit , ut duo novitii, viso vehementer copioso sanguine, quem fuderat obi tupefacti, inventum, quod ille absconder.it, g*uinolentum flag^ellum eidem reddere recu averint. Passim vero cella ejus respersa sang^ine spectabatur; cumque quidam novitius ei diceret, seid relaturum Priori, Tace, fili, per amorem Dei, inquiebatB. Ludovicus; eg-o ciiiin me emendaboj quse quidem cmendatio ea futura erat, quam ipsemet cuidam amico suo, divinis rebus plurimum dedito, clam indicavit, quod ipse se semel flag-ellaverit cinctus linteo ne sang*uis defluerei in solum, eaque catione b uemine observaretur. \rri semet Libenter flag^ellabat ita 1-5 C
, ,
i
i

atque ipse saepe similes ang-ores passus

est. Cui-

dam
vit,

familiari amico suo semel secreto indicasibi

vam memoriam Domini

tiae

aliquando noctu experg-efacto per viDei, ejusque praesenj

Jobi capite iv
//

//

tandem ossa tremuisse recitatbaque iilud Quando solet sopor occupare bomines, pavor tenuit mc, et tremor, et omnia ossa perterrita sunt m. Crebro etiam
:

versabat in ore suo ista Salomonis Proverbiorum capite xxviu Beatus homo, qui semper
:

est pavidus.

n-i miniinn/i

etiam

facile Le\

ibusquedeeausisflag^ellabatsuos

uoviii " <""

/,
i

dfl

subditos, etiam defectus parvi

pans.Z. Diebus Veneris

momenti

casti-

48 Facili negotio reddebat vestimenta mun- ' dimittendu " oviti s faciiit dana novitiisrog-antibus, ut redirent ad saeculum dicebatque ceteris, quod olim Christus dis- uieorumcon. Numquid et vos vultis abire tempiauona. cipulis suis " n ? Ut enim sanctum est, libenter vivere Relig-iose ita res mag-ni periculi est ex metu vel pudore religiosum Ordinem ingredi. V
' : :

ii

tut
tt

cagtiyuub> e
l

bat

media nocte,

dum

in

Simili facilitate tollebat

recte

habitum
exig-uam

iis,

qui

non

uovitiatu oelebrabat capitulum, exhibebat spe-

incedebant
faciebant.

et

proficiendi

oiem extremi judicii

silentii
,

parvum
ld
offioiis

in soinno

quamlibet violationem excessum, eommis-

spem

Cum quidam
sibi

Magustro diceret,
velationem,
re,

sum

in choro crrorem,

aut

qualemcumque

de-

quam
ille
:

novitius bono factam esse insignem recum eo vellet communicaItane,

puniens, aspereque redarg-uens. Cum duo novitii de quodam consilio, quoil S. Vincentius Perrerius in Tractatu vitae
feotum
spiritualis dedit, disputarent, et
aiter alio
tulit B.

respondit

jam nunc

tibi obtin-

g*unt revelationes

deferes habitum; necmultis

eorumalterhoc,

modo id interpretaretur, tam graviter Ludovious, inter novitios utcumquemiuimam altercationem subortam, ut eos in capitulosevere oorripuerit, jusseritque aliorum novitiorum pcdes osculari adjectis minis de
,

rediit, ut vitam anachoreticam duceret, quod tamen non fecit. Non placebant fratri Ludovico revelationes ti-

diebus post in saeculum

prius

ronum in servitio divino, aiebatque, oportere multum temporis impendi vitae activa?
;

tollendo

illis

habitu,

si

tale

quid imposterum

ad castig-andum corpus, quam per contemplationem volare eam enim esse ordinariam viam Sanctorum, praeceptis sanctorum doctorum con-

oommisissent. Diligenter curabat, ut modeste incederent, nec ooulis umquam sublatis; utque
inquireret,

formem. 49 Semel quatuor

j.-

quomodo

haec ab

iis

observarentur,
,

consueverat eos spectare ex cella 8, Vincentii quoties accedebant ad chorum, vel inde redi-

Ka seorsum convo- studtorumcau u - catis dixit: mei, parate vos; uni enim taSalman vestrum moriendum hoc anno est ; ac vere con- ncampm^' tig-it, ut infra tres menses unus eorumdem

novitiis

'

,cma '"'

j-

-i.

Tvi-jjilu

bant

si

autem easu quispiam hac

non solum
is

liquisset,

in parte deaspere rcprehendebatur,

obierit ceteris tribus superstitibus. Inter alios

habebat duos novitios in recitando Oflicio ecclesiastico, aliisque similibus scrupulossissimos;

scd ctiaiu lucbat pcenam.

quam

DIE DECIMA

0(
v

quaru ob rem cuidam alten novitio. fratri Christophoro Escriva, inquit Vides, qttam hi duo sorupulosi ? Scito, et unum et alterum filii siut Ordinem deserturos et ita eveuit. Cum B. Ludovicus litterarum studia faceret maximi, jam
: :

ma

k Consonant supra Antistius in U Au:hu,res RoLv roman* Vita prinuorum ,

'*"

JJ^
mar
in
j,

Lnnotat*

JZp

secundo praefectus novitiis, rogvivit patrem Generalem, ut facultatem sibi concederet navandi in celebri conventu Salmantic iis operam At pater Mico conabatur illum ab hoe propo.sito
avocare,

ttwt.uthatotAntisHusmVUanri^Uasalioquinlui
Lw|0 ,
6,

nt

mOmsuleVita
\oiaem l\ n Joannis cap.

assereus.
esse,

ipsum a Deo vocatum ad

litteras,

non ut doceret Christianos mores exemplis suis

Ordinem
aliis
1>fr

sed ut

et piis cons

persuaderet.

vtam tno

50

Assecutus

nihilominus

est

desideriura

CAPUT
Mors patris
S.

IV.

Vamiut redu

suum>

e t profectus in

Castellam

est,

quo cum

Unciam.

pervenisset usque advillam Escu.sam de rlaro,

obvium habuit quemdam patrem valde spiritalem, qui ei ait, non esse hanc illam viam, ad quam terendam illum elegerat Deus, ac proinde rediret ad conveutum suum, ibidemque
quse superiores mandaverant. E\penso hoc monito, B. Ludovicus statuit, Deuin perduoshos servos suos voluisso sanrtam -uam
perficeret,

Miconis
:

ac

nuttris

Ludovici

hujus habitatio,
>

pmfectura,

>jcst<i<iu

inconventu

S. Annce Albayda.
a

voluntatem indicare, rediitque Valentiam, ubi festive receptus fuit a bonis illis Religlosis, ut ipsum ob suam insigmem virtutem qui
,

A nno

udi

fi

die

ultima
In

Lugusti a

,, ,;

ru

Deo ad

se

evocare

ignem servum Buum,

M
tfaji

summopere amabant,
tam
pii fratris

ita

etiam BBgre fercbant

absentiam. Illuc vix advcnerat,

magistrum fratrem Joannem jus lau.libus Bupra memiD

sanotitatis, ut

s ""'

'-

quin superiores idem tirocinii reg-endi pondus illi imposuerint ex spe ing-entis rructus Ordini quo officio multos aunos functus accessuri licet ex desiderio majoris solitudinis et fuit
: ;

multi

divina
el

tate

mi]
obiil
1]

onlia fueril honoratusj

anno
-111

abseouto
axoi ienti

mator

\\

LudoT
:

ioi

Bertrandi,

adstitit

quietis superiores rogaverit,

ris

uttantum

sibi

one-

tempore Valentiaa regnum abat fames, quaa u que ad annum

qiio
1
1

n
io:

eximerent.

tenuit;

oujus anni Bastate deinde io oivitate Valentina cxorta pi eflt, quffl per to
.

; 1

tum regnum

ANNOTATA.
Majorca, a major Balearium insula est in mari Mediterraneo. b Fuit hic S. Franciscus Borgia, GandiSB dux, postea tertius Societatis Jesu PrceposiMajorica
,

mdlx
,

afllixit.

erpens incolan usque ad ann Bo malo 111 conventu Wentino

Benetti,
qui,
grenerali

alias

Mallorca

et

postquam apud tum fratrem Ludovioum Bertrandum eluei eidem pollioitus est, fore ul uum in alti mundo atatum indioaret. Lpparuil ergo ip

obiit frater

Clemena

animam suam

confe

eadem

nocte, dixitque,
in

e pro

quibu

dam

li

tus generalis

cujus gesta hodie illustrata

bus defectibus utque

is

pujgatorio detineri, petiitque,

ea de
re

sunt.
c Lombay, vel Llombay, vicus vel oppidum regni Valentini est, paucis milliaribus Valentia distans ac marchionatus titulo gaudens. Fundationem dicti conventus laudato S.Francisco, loci marchioni, pariter adscribit Diagus lib. i Hist. provinc. Aragonise, cap. 290.

utpatrem Priorem
]iro

oertiorem
uis
\

faci ret,

eo preces fratribufi
,

indiceret,

c Obsecutus est B. Bertrandui celata g dehinc post sex dies quidam de peccatie iii apud eumdem confltena ait, ea noote e rtd cissura exeuntem terram aperiri ex eaque
,

fratris Clcinenti
la3

IJfin-tti

ir

"
i

De eodem ipsemet S. Franciscus in Vita sua, Hispanice per Ribadineiram scripta et per

Andream Schottum Latine

17 sic loquitur
:

versa,

lib.

i,

cap.

ad Carolum natu maximum Tria tibi coenobia, tamqnam filium suum majorum monumenta, in manus tradojLombayae sodalium
amitae.
S.

splendidam, e1 per aera a icendentem in lum. 52 [nvalescente postheec \ alentiaa pe te, fcer Prior fi reptus fuit Praedicatorum
,

00]
\A

chael a S. Dominico
riti,
jui

tteligio u
|

magnl
tn,

m
flatmqiu

mandato
i

&a1

Dominici, Gandiae sociorum,

in

Petri Salmanticen

ftlii

eju

di

coi

et D. Clarae virg-inum,

quibus soror

est, et

Valentini,
alios regtii

et

tunc temporis
,

ifltiu

Vicarii generali

multofl

e fimtribu
t,

ai

ad
ita

d Sic
e

Mauros Judcvosque ad Christianam

est,

conventu
i"
bue

tran mi

ni

perii
Bi
i

fidem conversos Hispani vocitant

rentur

omne

Id

Religiosum Ordinis PnedicatoVitae

obtigil conventu

B.

om Umaa de
i

B
'
;

fcrando

cuJ

rum. f Adi Annotata ad

lit. x.

primae cap.

majori parte temporis praefuit cum fcitulo \ tud tunc oondum nm U o,i r ii
q Prioratu ganderel Quia eero
t

1,

is
1

conventus
ra1

in

g Ac nimirum huic nimium assentatus propter hujus gratiam Deum offendisset. h Consule Vitie primse cap. 2, et Annotata ibidemad lit. a
Italice est
:

loco soli

tt,

admodnm
exercitiiflj
|

aptu
-i"
1

suetis B. Lndovici

quippe

'-

dem

poteral pro arbitrio buo

con-

templationivacare;.-

II

Pedagoge; qiuv tamen voxan

sit,

mi voluptate nm
tui

sensu obvio, aliove hic accipienda

nescio.

378
A. Avicnono.

VITA AUCTIOfi
Christi

S.

ad ventui collem ascenderc, in eoque

LUDOVICI BERTBANDr C. gem suum servabat, vidensque exemtra-

ipsum, procu-

tnira

plum
here.
divinum <>> r7mtran$funfabotin
alioi,

Domini

nosfcri

longas moras

amore ut veroa viderentur uti patuit quo ej us f0Clls ardens ter quidam conversus, Joandam ] if>> ri ]0 f ra p er ez nomine, dum in eodem conventu ,.
53 Tanto stuabat divino
f
,

buit in grenua oraturus; deinde ad pastorem accedens, indicavit ei suas secretas cogitationes, quodque tot jam anni elapsi essent, ex quo

ret

^^

,,n

audiad confitendum B. Bertrando, planctus et singTiltus patris Al>y,

phon
,!,,,
cf>fj
. (

God
,

qui

apud eumdem

B. Bertran-

confitebatur, quique paulo postinderefrater Joannes, tnabundus ait ;

i

non fuerat confessus, utqueadeo quam priconfiteretur; cum jam proxima instaret mors. Obsecutus est pastor, ac paucis diebus posl ad alteram vitam concessit. Mandabatfratribus, ut prompte audirent omnes, qui ex circumjacentibus locis conritendi gratia ad eos venirent; dumque pra3 nimia multitudine non potuerant omnes matutinotempore absolvi, noipse

mum

Quod accendit alterum inflammatis rerbis B. Bertrandi, quiaiebal de

unu
accensui
I

lens,

quemquam

reliquos,

quantum permittebat
refici,

sine solatio dimitti, jubebat ejus sancti loci

pian^endum motus fuerat. Consueverat i,,, se, insuperidem ille fratpr Joannes asserere, vcl UO ties apud B. Bertrandum confitebatur,
;il
|

paupertas, cibis
de

omnes

pie

affeoti

lauteque haberi proinhilaresque domum redi:

,,,,.,.,

[psiua roce audita, ad contritionem et

bant. Propensissimu.s crat in dandas eleemosynas, dabatque ordinarie, quotquot peterent, et

lacrymas
e i;im
,

commotum
.

faisse.

[d

ipsum testatus
qui,
in

esl

Hieronymus Abeglia,
,...

quoties

jp

,,,.,,-,.
j

fuit,

sempermagis

divino ser

ritioacce
eo recessit.

ac calestibus dives favoribus ab

illius

mendicos, quos in plateis invitabat ad conventum. Mag-na enira eratillius fiducia in Deura, quippe qui optimc noverat, Deum non defuturum hominibus, cum nec desit animalibus ratione expertibuse.

B
UUu
in

:,\

Tantus erat
1

in
is

orando
ob rom

et

medire-

57

Quamquam
ei

fcando
,j

spiritus fervor,
irr
|,

ut

nonnumquam

B. Bertrandus

orando fervor,

llll(

|;

corpus.

Quam

quodam

dum

eg-eret,

quo tempore admonec haberet pecuniam in promptu,

is

convcntus,

copioseaD*
co "'vensai
chariiat
infesiis

praefectus vicarius fuit,

me

l;^Tl-

nyemalidie, tempestate frigida patri Alarconi r fcam intenso frigore conquerenti B. BertranPater, si frigeas, confer te ad dufl respondit
{ \

non senties frigus. Idne tu numorandum, expertus es ? Tractabat se ipsum rigide, quam aspero oilicio indutus, seque, ut jam dictum
et

inno nec spem ejus obtinendse, imo multis obstri- 31"!'^ -ue exhibua , novo loco rebus omnibus ctus debitis esset, necessariis instruendo contractis, coepit Servus Dei tam g-eneroso animo eleemosynas elarg-iri,
. .

m
.

velut ista aedes fuisset ditissima. Sicut autem

scapulashain i,,ii laci ras, quibus manus suas blandiendi gTatia aliquando imponente patre Alarcone, il[e corpus suum vehementer contorsit; ex quo satis intellexit Alarco, quid rei esset; et dissivrrum alio die in cellam ejus ingresmiil :i\
est, ssepe

flagris cruentans. llinc

suam quasi prodigus erat videbantur conventus subsidia prodig*iose augeri, utintra breve tempus omnia
ipse per charitatem

in inopes,

ita

debita exstinxerit, manifesto indicio, quod, quo

il

.-

sus,

inventum

in ea

vetus sudarium, ex

fla-

gellatione totum sanguine tinctum, furtim abstulit, et

pro sacris reliquiis servavit viginti ac

pluribus annis, antcquam B. Bertrandus moreretur.

sacr*
rtttin

Euchapin
fn-

mcs
in

fervor

com ionan io; elebmosynas colligendi

am devotissime celebrabat, cumque Communionem pervenisset, morabatur diu cum sanctissimo Sacramento in manu lacry58
\i

ad

inan.s;

tuncque SSBpe visusfuit mag-no splendore

micare, ut SUO loco dicetur.

Ex

sing-ulari,

quo

pauperes, eo maquem omnibus necessariis opportune instructum semper habuit. Et licet propter sepultum in ea ecclesia aliqucm, qui ex peste mortuus repertus fuerat, illi multis diebus prohibiti fuerint per ea loca mendicare nihil tamen iis defuit necessarii quia, quemadmodum bonus Vicarius suam suorumque Eeligiosorum vitam in sepeliendis peste sic Deus non exstinctis exponebat periculo solum illos omnis contagii expertes servavit, verum etiam iisdem, quidquid opus habebant, ministravit, ne ex hac tribulatione inopiam pamunificentior
ille

esset in

gis augerentur resconventus sui,

itudium

Eucharistiam prosequebatur, affectu ordinarie celebrabat quotidie si vero irapediretur, pre:

terentur.

p
,

5S

Cum

rupta conventus

campana

pro-

cabatur prasdiotum patrem Alarconem, tunc sacristam, ufcsibi eara porrig-eret; eoque superiore
iil

curatorad novam conficiendam nummos colligeret, contigit, ut B. Bertrandus pro suo prse-

uc|fl in

Deum.-reveiataiprimutiark
indi 9 enlia -

facere reousante, repulsam ex

magna hu-

militate aoobedientia ferebat patienter b. Exer-

quae B. Bertrandus et socii ejus in hoc conventu obibant, erant incumbere praedicacitia,

tioni,

et

consolandis animabus insistere, quae

prsster divinas iaudes

lmic sacrsa Rclig-ioni sunt propria. sermonibus, quos in lioc oonventu

diunoctuque oantandas, Primum ex

rem alteram opus haberet. Quam ab rem procuratori prompte mandavit, ut omnera pecuniam, quam habebat, sibi traderet. Hinc ille vehementer contristatus est, veritus, ut deinde esset, unde pretium campanaa solververetur, in eoque prirao motu cholerico tacita mente dixit benedicte Deus, quam
lati

onicio

iis

in

commorans habuit, dixit in vico Palombara c, quem ille magni aastimabat, quod patria esset sui boni
magistri Miconis. Priusquam ascenderet in cafchedram, consueverat se rccipere in sacristiam, ubi laiu ferventer orabat, ut crebro visus fuerit

terribilis est iste

:

Beatus vero Bertrandus lllico subdidit Probe scio, pater, te dicere benedicte Deus, quam terribilis est homo iste Da mihi tamen pecuniam Deus enim provi!

inderegredi vultu Bplendente. Ibat pedes per istam viciniam prfiedicaturus, et finita concione, collig-ebat elemosynas fratribus suis, amplam peram humeris impositam g-estans. 56 Aliquando ab habita concioue rediens
S.

Mandavit aliquando procuratori culina3, ut duos regales daret lotrici, quos procurator pannis sordidis involutos eidem misit. Bona mulier, eos casu inveniens, tanta amplius admirata fuit, quod eo ipso die maxime egeret. Venit ad conventum et Servo Dei dixit Quid
debit.
:

est

hoc

Pater

Maria d^Agres d invenit pastorem, qni gre-

quod

inter
filia

pannos inveni ?
:

Cui

ille.

Abi, respondit,

eo enim indiges.

DIE I)ECnU0(

i.i

as
ftde

AJ quod responsum ipsn etiam mag-is obstupuit, maxime quod indigentiam suam uemiges.
vin-

ad
Mercurii

versus
68

>ntum

suum

rtf-

b
'

Stcreta

n revelasset. 59 Peste grassante VatentiaB, degebat iu loet media leuca a conventu c o, Belgida dicto, S.
i

r " i,; domina h

tuit,,!:,
!::;.::: tuinq,
:;

:<*e

ia-

litrm

ieciatat

ocpr-

quiJam uobilis Valentinus, nomine Hieronymus Abeglia f\ vir mag-nae prudenAnna?

dissito,
tise

,,

nt/Wfurtun/t>tatum

ettimens Deum, qui multis annis Juratus

fuerat aliisque funetus
offioiis.
lli,-

Y.-.lentiaeO"

I)um "
1

"'

singulis diebua Dominicis, ac fere etiam omnibus festis, ad conventum S. Auu;e ibat
,

primo
n

m
, I1V

fmt
, ls

rtBd
B

M ,r

peccatis suis confes&urus,

qua

iu

re utena B.

tiam,

BertranJo, iutimam cum eo eontraxit amicieumJemque supra moJum Jilexit, quoj

illius

mmiad
bum
pi

eonventum

eunti, qui priua

eausamitineristuirredhua
paterSuares inteUexit, eam
Ltionem
b\
D

insignem
ses

perfectionem et eximias virtu-

singularia de ejusJem abstineutia poenitentiaque ae Jeuique eximia vit sanctitate audisset, ac propterea

probasset.

Cumque multa

Bertra
.

Cum

Belgridam pervenissel

m
',

majorem cum eo familiantatem conjunxisset, mira minimeque ordmaria ei eontig-erunt. Sa3-

ctodomum.oeulosbonotempori Lum elevavit, d

mina
eral

do

una

Durioi

non secus atque longrum Je iis sermonem cum eo kabuiss< t. QuoJam Jie eiJem praedixit, tale vel tale quiJ ei eventurum, quoj plane, uti vaticinatus fuerat, annis viginti post eiJem eveuit; quiJ tamen iJ fuerit, numquam voluit llieronymus manifestare; quod sua propria
j

"" u m
'

probeedu
l;
'

majorem lllorum
e1
i .

enim fcre habitum jrloriosi patria Fran minimus duxil uxon m 68 Alio tempore B. Bi
gidee
iu

quod 8o aetatem Ji

quinque

exiaten
Beluia,
Lnti

tmmttU ntnn

causa esset.
parlurienllsfe

domo dominaa
tibi
li

tbellaa
ail

nto

uu[| tntfpi

60

Domina

Isabella Je Beluis, prasdicti Abe-

in

quamdam servam
c
;

ooulo,

dominoe
-

ritum
fn

licempartum
prrnunliat.

gliae sorore,

partus Joloribus correpta, obste;

rigor

Placeat

trices

multis horis praestolabatur

seJ

cum

illa

dere
direl

manripium quam |>iimum % sed cum per evei mna Impe

1 1

ex Jefectu virium nequiret eniti, rogavit fratrem suum, ut obsecraret B. BertranJum, ne

neg-ligeret in eo mortis periculo sine
se

'ium, sultsrqurutibu
id fieri
q !".

quindeoim
flne
ii

diebua
i

nequiitj

lu

quorum

mora ad

ita

en

alta pergula in praa

,

liil

el
i.

Accepto nuntio Servus Dei illuc aJveniens, nullo praeterea verbo facto, ait Abegliae Aperi mihi hanc portam qiue oratorii erat) positisque ibiJem antc Crucifixum genibus, Matutinum Officium Nativitatis Domini recitavit. At Abeglia, cum ille nimis Jiu ibi
venire.
,

de perabunda obiil

fcuncque

intellectum
Hliu
\

cui bonua
topere ursis

Ben
et.

Dei renditionem
in supra dicto
e

fcan

Oum

Ico
i

Ubaj
oon-

da ratione oujusdamjubilei ad

oipiend

morari videretur, exploraturus illuc accurrit

is

feaaionescum patre Llarcone exiia et, numero bo populo audiendo tamdiu oocupati fuere, ol multo seriu e quam u1 po en1 ad conven
I

vero ex oratione consurgens ait

j

istae

obste-

tiiui

suum redire. Juaait ergo dom

,

in

lannea
il

non norunt artem suam nam nimis intempestive Jominam aJ parienJum Jisposucre niliilominus illa ante meJiam noctem pariet filiam, quae cum matre vivet atque ita omnino
trices
:
:

Milani

looi

oomea

eia

leotum p

trai

Bertrandus nulla ratione induci potuit,u1

tus vestibua deoumberet, idque
lolum
Bua

ab eo
vesti-

obtentum

est,

ut poat longa

prece
in

contig-it.
Pio 1'iiu
'i

tus in eo cubaret. Simili

dicti Abegliae,
iii

modo

domo

nohisi/.v

UtDOrii

tum

obiium prstagit

vice dictus Abeglia ad convenAnnae accessit. ubi, postquam apud B. Bertrandum confessus, sacraque Eucharistia refectus fuerat, cum eo paucisque aliis ad illius
01
S.

Quadam

ea

pernoctarc,

lecto, sed
in

Buper
i

dum aliquoties comjiul us fuit numquam voluit CUbare [n quamdam aroam Tantummodo
,

Moncad

i-mel, diiin eral inflrmu

vi

tmpOT

cellam se contulit;

quam
:

ingrediens Pater,
in

tunisprecibus
riM-ul)iiit.

iu

io

veetituB in lecto

hn

tu

apertis brachiis, ei dixit

Frater mi, para te

hac vita tibi est carissimum. Triduo post die festo Abegdia ad S. Annam rediens in medio via occurrit B. Bertrando, Belg-idam misso, ut praedicaret, et confessioues exciperet, uti soluerat, qui Abetibi tollere vult,

Deus enim

quod

in.iam mulieri Albaydae, qua parvulum habebatsibi cariaflimumj ipparuil ad fo filium mt! qul res suas quidam habitu veli ad S. Jacobum ait
c,
i

"" frani
,, ii

'../

|i

nll

tacourril.

hunc dare

filium,

cgo eum

m
i

gliam salutans, ait Domum tuam vado, ut domiuas istas spiritualiter consoler. Cum illuc igitur advenissent, post breve colloquium Abe:

efficiam. Mulier,

promissic, petiit sibi diem

quamquam unum
15.

ad

di lib

dum

darij atque UHoq

glia

cum sua conjuge

aliisque de peccatis suis

confessus est,sacramque Eucharistiam suscepit Post prandium, dictis Deo gratiis, famulisque

tura acceaait; qui eam raonuit, ut, peregrinus, illum juben-t ln malam n
sere
fuit
;

damionem enim
i

esse.

>

Abegliam et uxorem ejus ait Domini quid si Deus vellet nodum, qui vos conjungit, dissolvere? moxque mutato sermonis arg-umento, coepit de Deo
dimissis, conversus Pater ad
:

peregrinus Benranque mulieri Major daemon estfr,"ut autcm dedit dus, qui hoc tibi consilium
: :

"^

scias,

me

posse

multum;

speeta

Ulum
50

Octobris

Tomus

V.

380
A. Aviokoko.

VITA AUCTIOK
huc
advehitur,
is

S.

LUDOVICI BERTBANDI
tuis

C.

asino

pra

foribus

xnortuus corruet ; itaque reipsa contigit; et peregrinus non arnplius apparuit i. Aliud huic

evcnisse Valentize, suo loco narrabimus. Quadam nocte velociter voeatus fuit ad dosiinile

CAPUT
Novitiis rursus
ejus gesta

V.

minarn Blancam,

dicti comitis, in

domini Joannis

partu vehementer periclitantem. Ivit ille promptissime, et appenso ad collum ejus Kosario, oravit; et comitissa iili-

Milani, conjugem,

prceest
:

Valentice,
in

ibidem
,

profectio

co peperit.

multa alia ab tempore ille in dicto patrata, quo habitavit; qualia sunt miTtimTvuim- Aluayda conventu raculum ignis, ac splendoris, quo ille micasse iim.
MagnaiUin$

06

Praeter

liffic

rcferri possent

Americam
ibi

vitaque

Apostolica

tatimatto:

y Bertrando

ducta.

pe

visus fuit;
,

Tantum dicam
ijjsius

verum hc dicentur alibi. tam celcbrem fuisse eo loci

triginta trium circiter,

Cessante tandem

pestilentia, a superioribus

CAP.
^

famarn,ut,licet juvenis essetaatatis anno-

suis jussus est B. Bertrandus

anno mdlx

''""'tnovi-

rum non plurium, quam

in tanta

tamen fucrit veneratione apud populum locorum omnium circumjacentium, ut concionanti.s aliquando in Palombaria capucium pro saeris reliquiis proseissum fuerit. Morante

redire Valentiam, ubi secundo praefuit novitiis in pristinis suis sanctis exercitiis persistens. Eo

lii

knuopn.

fatu vaciUa . n
<e>n erigit

tempore quidam novitius, frater Joannes Lescano nomine, noctu deliberabat de mundanis suis
vestibus repetendis. Bonus Mag-ister ad ipsum ante auroram accedens ait Frater, dormi j vah, visne tu abire? Ipse vero tentationem suam Et quo ego eam, Padissimulans, repondit
:

Bertrando in convcntu S. Annae, e patribus Prscdicatoribus Valentise peste exstincti fuere viginti duo, atque inter hos benedictus Prior frater Miehael a S. Dominico, dum peste inB

ter?

Tum
ita

ille

Quo

tibi

placet; addiditque
alii
:

fectis serviret,

cisdemque sepeliendis, velut

al-

Atque
verba

etiam facient aliqui

post quaB

tcr Tobias, insisteret.

Oranti autem B. Bertrando apparuit dictus Prior gloriosus, et ejus frontem osculans ait sese eo ipso temporis
,

eum ad sanctam perseverantiam

amice

exhortatus recessit. Sic novitius

iste tentatione

momento
*

obiisse, et

ad fruendum Deo proce-

sua omnino liberatus fuit ac solatio repletus: ac post paucos exinde dies duobus aliis sacrum
intellexit, quid dicta siverba sig*nificassent. Cuidam Relig-ioso ejusdem conventus Valentini dolenti, quod tot patres in eo mortui essent, Consolare, inquit B. Bertrandus quia Deus illos splendore et g-loria plenos cuidam fratri ostendit ex adjunctis autem collig^ebatur, fratrem
bi a-Magistro
;

dere h

....

habitum deserentibus,

ANNOTATA.
a

Adi Annotata

acl

Vitx primce cap.

'

2,

litt.n et o.

b Vide hcec ex Relatione Auditorum Rotee confirmata in Annotatis ad Vitse primse cap.
3, lit.
f.

cui ista revelatio obtigerat,

ipsummet

esse B.

Bertrandum. 67 Dum hac vice Valentiaa habitabat,

prius-

quoddam mairimonium
dti-

c
lit.

Lege Annotata ad
q.

Vitse

primse cap.

2,

quam

in Indias proficisceretur,

eg*it

cum
et

eo

d Hunc locum quatuor mitliaribus Albaida dissitum scribit Antistius in Vita prima cap.
3,

Hieronymus Abeglia de matrimonio, ptem suam, dominam Annam Beluis,

suudel: per

inter ne-

Quadragetimantalibicon-

quem-

num.
e

50.

ILcc quoque in Bulla Canonizationis memoratnr.

f

Atibi Abella scribitur.

ltalice Giurato,

contrahendo. Kespondit ei cionalur B. Ludovicus De hoc matrimonio bis tractabitur sine conclusione ; neque convenit istud fieri ; quia multa ex eo incommoda tuse nepti F orientur. Ita plane contig-it bis enim tractari
:

dam virum nobilem

quidam apud Hispanos

coeptum
lig-iosum

est,

sed non perfectum ob

gravem
;

in-

magistratus est, h Regni Valentini oppididum, vel vicus est , ad Sucronem Hispanis el Xucar fluvium, i Consule Vitse primce caput 3, num. 44 et
, ,

firmitatem equitis, propter

quam

ille

vovit re-

Ordinem ingredi,

uti fecit

sed miser

seq.

Michaelis [elogium, quod alienum, omitto.

k Subditur hic ejusdem reverendi patris velut a Vita hac

t

Subsecuta Quadragesima przedicavit in vico Alcoy, ubi de more omnibus optimo exemplo fuit, vestitus dormiens super storea e juncis marinis contexta, soloque pane et aqua multis diebus pro lucrandis Deo animabus victitans; probe g-narus, quan-

factus insanus est.

tum

intersit, si prius opere, quam verbo doceantur. Conferebat se nonnumquam in vicum

Cocentayna in gratiam dominas Beatricis de Mendoza, feminse mag-nae virtutis Christianae, qua3 ob multa, qua3 de ipso ex multis, ac nominatim ex magistro Jordano, sanctae vitae clerico,

intellexerat,

eum

plurimi faciebat, eo-

queasacris confessionibus utebatur. Mandaverat ipsa, commodum cubiculum parari sed, ut pater frater Petrus Mico (tunc sascularis, cui curam Servi Dei comitissa commiserat) te;

status est, numquam ibi in lecto dormivit; et utut sollicitus esset dictus Mico, ut summo

mane

DIE DECIMA OCTOBRIS.

A
jfauri P'

niane surgreret , orantem invenit.

,

semper ipsum

flexis

genibus

aluit. donec

ra ' v

puniii

rno tcmpore duoe biremes Maurorum Valentiam appuleruntcum ingenti praada, multisque mancipiis ea in ora eaptis; de quibus

redimendis, nummisque hunc in finem colligpndis dum ageretur carumdem prffifectus,

,

strcrummistisorh exaggerantibu
;;
l

nnni-

IServumDei

Jjj

aliquot Mauris stipatus,

:

quodam

die
;

lentiam perambulavit qua de re B. Bertrandus vehementer contristatus fuit. Quapropter

ve-

,n

;;

r
tti
< ,,.

erant in horto postquam horum sing-uli aliquid de festo ejus diei dixerant, ille sancta accensus ira coepit dioere
S pe r i,
,
:

dum

novitii

ir

eti

imnum
el

amicitia

B.

Berta

Q.ui

ferri

potest,

filii

mei, inimicos Gnristi,

suamdeampleotendoS
ludicavil
:

ntem
Dominii
i

posl

tantum illatum

damnum

is

ivisse

hodie tanta

vero laudavil eum,

tutem

et

ad

humi ponamus, etad mare conversi unum psahnum contra hos Mauros devote recitemus. Fece,

M .tnbundos.Adnos,adnos^ n respertinet Agrite dum omnes genua

,,

dum

tatem ratus, ro*avi1

'.

eum,ut
reposuil

s
I

om?te item
,

Verum
Ordinis
'

ille

dem,
non
llls

lU j.

te

8.

runt

illico

novitii

ea devotione
:

quam Deua

Dominioi
.

futurum

,,ns;

eorum auimis

instillavcrat

"debis [ndiasj
,

ac paulo post intcl-

lectumest, Mauris, factis velis, a littore aliB quanto remotis, vchementissimam ortam esse tempestatem quas eos omnes submersit. Quod B. Bertrando pro solitasua simplicitate deinde
,

atque inalio
indues.

ctoOrdme habitum
" ll; ""

admodum Oumquel
|

3an-

retur,

q 110,1

scrupulum movit ne forte peccasset faciendo ut novitii (quorum meritis hunc prodig-iosum effectum adscribebat) adversus Mauros istos divinam vindictam tam ferventer expetissent. Psalmus, qucm tunc recitaverant, fuit eentesi,

emm
'

contrarium sua>menti re M dubita , adjeoil ,quin ruturu tio ita quoqueconti

]]lr

^alentiae,
est.

el

Ordini

Prani

professua
'

Tam

linuiiui

iint

B.

Bertrandi
Ul

Bvangenec suo
'

linm Indis

x.
I

pr.-i-.lifan.li

propusitum,

nf<6tH
fa

octavus, cujus initium est: Deus, lai m.m meam ne tacueris a; ac vulgo Psalmus maledictionis vocitatur.

mus

rum fratrum e1 Bororum, aliorumque cogna rum laorymisab ari potueril aeo plus
i

omn(6ui

effecerint

Religio
|ii:mt

huju
.

conventi

Bagientes,

um
,
,

il.i

m>

-it

r.i

.-t

i;,in

i,

eonjmcadfrugem convenu*
nliud Sancli

69 Dolens quaedam mulier,

quod maritus
,

ni Patris id ei

absentia

omnibu

oiodi

oonati

iun1
,

suus mortali peccato

inhaBreret

recurrit ad

dissuadere

oan lantea inflrmitatea

valicinium.

dominam Annam Beluis, ut ipsa B. Bertrandum induceret ad orandum pro ilio, ut Deus eumdcm
eo malo expcdiret. Paucis exinde elapsis diebus,
dixit Pater

ejufl
i

debilem corporis constitutionemj el itineri lon grinquitatem ao discrimina. 8uasetiam preoea

addidit Prior, Prater Jacobus Serrano qui ipsum a juventute eduoaveratj cumque oic quoque nihii profioeret, oegavil llli da
, , i

Hieronymo Abeglia?

ut suas nepti

domina? Annse indicaret,

mulieris

Deum
esset
:

marito dictae
,

iuflicturum pcenam

grandem

per
,

quam

ille

emendandus
filii

evenitque

ut

hujus perversi hominis in morbum inciderint, et ex iisobierit, quem maxime dilig-ebat. Quo casu ad sanam mentem reversus C est, et a suo peccato abstinuit. B. Bertrandus antequam ad Indias perg-eret, Angelse Vives Francisci Joannis Abegliae uxori praegnanti dixit Filii hactenus ex te g-eniti tibi erunt consortio; sed quos paries debentur caelo. Ita factum est peperit enim filium qui brevi post
brevi post
,
:

lum Bertrandus, non poi e e ^tantum itinerispcdibus conflcere, praBmi ii1 oomitem Buum Hispalim, exspi otan occasionem prop lito 110 opportuniorem. Sed triduo posl prima Peria n
Ld Lter
I

rum viaticum
pel

ad

faoiendum.

B.

Quadrag-esini;r

.-111111

mdiaii

po
1

h.-ibii.-itn

.-

>

<

moniales

Conceptionia ur^-cbatur scrupnlo

tituli
1

m,tanto F
<
ii

n-to

ibi-

demperman
rocinii scnn<.

isset,
;

nteo

ipso ve pere fratresti-

nis

ir apiritu plenoad probam Ordiobservantiam exhortatua fueril ^eniamque

;

obiit.

ab

Lis

Qumillime preoatu
offendisset
,

forte

eornm quemel
\

"/'..;.
'"

70

Eo tempore advenit quidam Indus, ha

,

quam

iiedem valedizerit,

uam
ei
;

imAmrica- bitu Fratris b indutus

fnemdiiur:
i>

cum

fictis

litteris

ad

Dominici Valentiae, nec sine dicum ex colloquiis, quae cum ipso habuit B. Bertrandus, hujus cor tanta
S.

conventum

sanctam bencdictioncni impcrtitu irimj nequeunt laorj mee nao <><<>

ac doloris vis,
illius
quflB

it.

lione fu

bb,

vina providentia

omnium

istorum

fillorum
Patrii
el

corda occupavit cx
Pacto
111

talis eancti

charitatc in proximum exarscrit, ut omnino decreverit ad Indias c proficisci ; ad quam ex-

boni Magistri amissione.

!/!',

di

oessurns bem

m dumim
relu>
.

nu-

peditionem aggTediendam ipsum etiam mag-is animabant ea ipsa quae minus robustos ab eadem possent deterrere; nimirum quod mag*ni
,

oetiil 1

1'riore.qui

humanitu
...

multum
ea

p****
otum tnvcntt

ctatus,

camdem
afllictione,
nrflB

impertiit,

tn
1

perBisteni
nl

animi

quam

re

igebatj

Loqui

labores a praedicatoribus Evang-elii

,

iis

in parti,

nequiret

lacrymis. Discessit

ille solus,

bina

bus subeundi essent ut referebat Indus ferae lstae gentes barbara in eos crudelitate sasvirent; cujusmodi atrocia facta quo plura ille audiebat,
eo plus in ejus pectore invalescebat ardens sitis

pera collum oneratus, in quibus paucoslibi los et panniculos ferebat, ivitqui Ci b braturus

Missam
nis s.

in

oonventu

S.

Mariae deJesu, Or-h-

Prancisci, extra

muros

civitatisposito,

quippe qui optime noverat , non posse charitatem esse majorem, quamut amicus pro amico vitam suam det, ut docet Christus
niartyrii
,

quam ibidem
sibi potest

dixit eo -piritu,

imaginari, iter
qu;i
)

quem quisque suum Deo commenbo-

dans, offerensque,

Dominus noster

d. Hanc sanctam cogitationem

riosa via erat passurus. Pinita

Missa,nimias
divitiaa

, ,

, ,

m
\. AVIGNOWO

VITA AUCTIOR
commoda reputans,
conventum
remisit,
tulerat, ad

8.

LUDOVICI BERTRANDI

C.

divitiasac nimis

quse se-

cum
la,

quae apportaverat

pauca ilDeinde per viam regiam

Xal
dia

qua, qure hic relaturi sumus, ipsemet narravit alia inde huc perscripta fuere.

gradiens,

cum ad Crucem

Ieu-

vidit socium oa Valentia dissitam, pervenisset, triduo ante pramiisuum prascedentem, quem infirmitatem unius scrat, sod qui ob gravem suorum non nisi tunc e civitate cognatorum ne B. egressus raerat, ita disponente Deo, Bertrandus tam loginquum iter sine socio conficeret.
Biipali
'

77 Beato postrema sua infirmitate laborante Religiosus quidam ex Indiis Valentiam adveniens, notatu digna de eo narravit; ac primo mt^igtlur quidem, illum esse istum Praedicatorem quj
,

uberiorem ceteris fructum in iis regnis protulit; quia, licet sermone Hispanico in suis concionibus uteretur, intelligebatur tamen ab Iq.

gam graviur
l.rmm,

illum disces74 Ut audierunt fratres ejus, diligentia insecuti eum sisse, magna cum
distantis offenScetabi uno die itineris Vaientia

derunt, multisque argumcntis, ut ab iucepto at, desisteret, permovere conati suntj

itinere

comparasui runt, quod cemerent, ipsum ob debilem

cum

niliil

efflcerent,

jumentum
viffi

ei

corporis constitutionem

pedibus faciendae

Imparem
,

esse.

Valedixerunt

demum

illi

non

siuu fusis lacrymis; ipse vero perrexit Hispalim ubi 86 navi commisit in prima classe, quae

vcrsus istas oras solvit. Brevi cognorunt navarchi et nauclcri, quem tJicsaurum vcherent
:

mox enim
vitffi

observarunl ejusdem probosmores, austeritatem, sermones, modestiam et hu-

quod non contingebat aliis pnedicatoribus, qui interpretibus opus habebant. Batio autem, ob quam ei Deus hoc donum concesserit, prout ipsemet aliquando familiaribus suis quod, cum ipse aliquando narravit, hsec erat esset interprete qui , sive ex ignorantia usus sive ex malitia, dicta sua male exposueratprecatus Deum sit ut vernacula sua lingua sicut olim S. Vincentius Ferrerius, intelligeretur. Auditus et exauditus fuit eaque gratia tam copiosum fructum retulit. 7s Exposuit insuper pra^dictus Religiosus "' er i>omtno gravia incommoda, quas bonus pater Bertrandus per istam reg-ionem iter faciens passus fuit """A', C U(0 Inhir; fame, siti, calore, frig^ore et vestium aliarumque E ejus g-eneris rerum penuria, quie ipse quoque Servus Dei nonnullis ex eo scire aventibus, qu
dis,
, , ,

militatcm; quibus de causis in magna omnes eum venerationc habebant, ortaque procella

in

tam remotis

oris ipsi contig-issent, narravit;

sed semper
dolebat,
ci

recurrebant ad ipsum, velut ad tutum refu-

cum voluptate et lsetitia. At magis quod, cum in vastissima provincia pau,

gium, salvos se rati, dum prope ipsum essent. Accidit, ut cuidam fratri Dominicauo, in armamentario biremis, ubi B. Bertrandus morabatur, in alta meditatione defixo
instar mortui jaceret.
adhibila aqua,
tanat,
,

essent conventus

et hi procul

ab invicem

dissiti, Priores,

ut

Indorum

necessitati provi-

pars tabulae e
,

derent, consuevissent Religiosos suos per diversa loca partiri , sic ut eorum unus habitaret

carchesio in caput decidens ita laeserit

75

ut

is

a conventu leucis decem, alius vig-inti, alter triginta, qui, ut possent de peccatis Sacramentaliter confiteri,

Acourrentes

illico

medicus
ei

et

chirurgus
;

conveniebant utrimque usque

:

coepcrunt capillos coronaj

praiscindere
,

at

daturum aquam, quai pergratiam Dei ipsum sanatura esset. Persuasit ea, quam de bono Bertrando habebant, existimatio, utaqua ab eo data
B. Bcrtrandus rogavit, ne facerent
se

medium via3 spatium quod B. Bertrandus cum tantopere delectaretur Sacramento Pceniin
tentiae, ut

enim

ferebat seg-errime

olim quotidie bis confiteri soluisset, solabatur tamen se fructu

:

istius

caput laverint; eoque

falciis diligenter
,

obligato,

eumdem
,

in cubile transtulerunt
,

in

quem ex ista gente copiose referebat. 79 Quidam Hieronymus Cardiglia nus, cumin illasoras pervenisset, ac B.

Valenti-

Deo frelut

lli-

Bertran-

nerls tocium

mnlla

COntJIU'

quo mansit usque in posterum mane destitutus scnsibus ut antea; quos tunc recipiens

Servum caput suum suo admoventem: q nec mora erexit se in pedes et in aulam birevidct Dei

mis progressus

est

catus alta voce mandavit

culum suum, nam

sari.

eum conspiut rediret ad cubiin periculo vitae eum verubi navarchus

, ,

dus agnovisset, aliunde omni adjutore destitu- ffuni tus, ipsum velut popularem suum comitatus est dum in loginquas terras ibat praedicaturus, quo semper pergebat nudis pedibus; Hieronymus autem oflicio servi fungens ferebat F peram, in qua nihil prseter Sacram Scripturam et Breviarium continebatur. Quocumque adve,
,

Sed frater admirans respondit, se

esse; et audito sui capitis vulnere

sanum manus suas

ita

nirent, erant acceptissimi

et

cum

ingentis

eidem admovit, fasciasque avulsit; atque

omncs agnoverunt magnum

quod nullum
in eo esset
g

istud
,

CartlmgtM /nlimi-uM imbi-

JJ^JIJ^

vulnus nimum cicatricis vestigium g. 76 Appulit olassis in portum Carthaginis civitatis Indiarum /i,et B. Bertrandus ibidem moratus est in conventu S. Josephi, qui patruin Piivdicatorum est provinciaa S. Antoni,

miraculum imo nec mi-

amoris indiciis recipiebantur: abituris autem offerebantur alimenta in viam; sed Pater nihil volebat acceptare, nec permittere ut Hiero,

nymus quidquam
ferebat
,

acciperet; quod
istis

ille

a^gre
viis

quia in longis

desertisque

saepe fames et sitis tolerandae erant. Quodam die dum a via aberrassent, Hieronymus rodente stomacho, multum de Beato conquestus est, quod peram alimento vacuam portare se
,

ni
sit

quamquam

situs sit in

Peruvia et pars

juberet

novi rogni Granatensis, ac sub gubernio Carthaginis, Fam S. Marthae i et VenetiolEe k.

eum

ln ca 8ade vixit, ipse conventualis indeque missus fuitad varios populos, ut Indos doceret; constat enim illum fuisse in Tubara , Cipacoa, Paluato, Mompoix l, Serra S. Marta3, Turvaio, Tcnerifa, aliisque in locis. Quamvis
;
,

ille vero pro solita sua mansuetudine ad patientiam exhortatus est, utque paululum ex amore Dei cum firma in eumdem fiducia pateretur, admonuit. At quo magis
;

Beatus nus is

ei

eamdem

hanc commendabat virtutem, eo mivolebat discere, pergebatque

m irahM"P

semper murmurare. 80 Videns ergo Beatus, ipsum nimia chocorreptum ait Agedum divertamus paululum huc, signataque, unde recedebant, via, in spissam ingressi silvam sunt, in quam
lera
,
:

Mo

autvni Deus perB. Bertrandi patrocinium multa mirabilia iu Indiis operatus est,pauca eorum

deteniur

ad notitiam nostram pervenerunt, quorum

ali-

parum

DIE D\
\

OCTOBKiS.

parumprocedentibusoccurrit arbuscula pulcbria maturisque malis onusta (noque altera iu tota ad ejusque radicem aqua limilva videbatur)
s

quibus Acignonus in margine laudat Rocam, in BuUa CanonizaUonis $

legcrc est
:

gHxc, pro

m
A.

Bispali r.uvcin

velut ebulliens scaturit pida et clirystallina, rustico, a natura fbrmato, atin medio fonte qne BBque frigido et gustui grato, quam visui

n,

:imibus
rtunitaa
,

BBdificationi, solatio et

auxilio

tibus Iiut, in

qua

SUi

Ordiuis fteligiosum
pi

accepto et elegante. Hinc

hilaris,

Hleronymus totus postquam comedit bibitque, quantnm

:

cadente ponderosa trooble vulnere aqua lot( uitati

.

ati-

tun. ut p

libuit,

et quia posapuerant, et penuriam fucrant, expertus in futurum prospiciens, volebat sibi prosed acvidere, aliaque ex iis poma carpere

saturatus fuit et contentns

stigium quidem

ma

ista

h Vulgoetiam
l

Carti

ellatur,

l l(lV

'

in
\lis,

Tcr

''

'

at ipse nihilominus curreu> Beatus prohibuit furtim collegit et in peris abscondit aliquot qua? paucis passibus inde Beatus suis manibus
:

ad

que episcopatu insignita,

tribuit.

apprehendit, ipsoque acriter repreheuso, abje-

ilunumS Martha
dvitas
regt
i

Uis

Ea res tantam rudi isti homini irani nim it, cum ad primum vicum pervenisseut, turxxt qui piter recedens Beatum solum reliquerit Frater, doleo, quod non habeam, ipsi dixit quod tibi dem abi, Deo propitio; sedma^is doleo, quod semper misere victurus et moriquod vaticinium impletum fuit. turus sis Huic Beatus contulit miraculum, lethale vulg nus capitis ejus sauando, uti lib. m, cap. i
cit.
;
:
: :

lis

esi

ominis
rica
ei
ifei

put.
/o-

k Vulgo Ve
nalis episcopalis
1

ovincia

est.

Al/is

scribitur Mopois

Mopox, quod
sub\

ejusi

cujuspariter sunt lo> denda. in Consonat Bulla Cano

bis
:

lishis ve
at lioffua as

dicetur.
.a..

Orationibu
,

Deo obtinuit,
natu
i

aua
indo

81
iter

Ouod supra dictum

est

in

ipsius

more

llispana

in

qua

eral

amerandi ra
lio.-fcrotia

animantia

II-

pedibus iaciendi, sic obscrvavit, ut, cum ex Tubara alio evocatus esset ad Sacramcnta administranda, et propter infirmitatem ejus vellent

absque Lnterprete intelligereturab D

gno Crucis cohibel.

ipsum cog-ere
ei

ratione id

nulla ut equo uteretur persuadere potuerint, licet via sa, ,

CAPUT

VI.

xosa esset, et molestis clivis plena. Quidam operarius, nomine Hieronymus Fernandez, et

Alia ab eodem Sancto variis

in

locis

quoque Valentius, qui ipsum pariter paulo plus septem mensibus in Indiis comitatus narravit dum per regionem pergefuerat rent, B. Bertrandum cum socio suo aliquoties
ipse
,
,

America gesta.

(sese sisse
;

interim exspectare jusso) iu silvas seces-

Beatus

Bertrandus,

dum
,

aSuperioribu
ordinarie

r. XII.

quam

quia id passim seepius feriis sextis, aliis diebus faciebant, suspicatum se esse,
et,
;

Don mittebatur alio Cartbagine in conventu

uti et

8.

habitabal Josepbi, In 'i uu

ua-

Carihagtiu

ofi
1

conifflunimop

eos sese flagellis caedere

oculis conspexisse.
bi,
,

idque

ita esse, suis

omnibus

Bliis in loci

;m
nilOI <"'

Idem Fernandez

retulit, si-

ctitatis indici;i

edidit;

eaqu movendi

riilliua

iii

i/

dum cum

ipso per istos

montes silvasque

pollebanl verba,

maxime dum

praedicabat,

ut

incederet, terribiles tig-res aliaque ferocia ani-

malia frequenter occurrisse, hisquc territum dixisse Quo me ducis Pater ? Visne, ut hfflC q monstra me devorent ? Ipsum vcro respond
;
i

etiam duriasima corda emollirentur, etomnea etiam urgentissima aegotia Beponerent, ut dicentem audirent adco placebat. Scnnn Imiiicii
:

dic Veneris

sancto in dioto COnventU ab

illo

Ne timeas, flli ; Deus euim nobiscum est factoque per ipsum versus feras signo Crucis, hasce, deposita omni nativa ferocia,permississe, verum etiam ut viatores, non modo illcesi securi cceptum iter perficerent.
:

babitus praa reliqui

mei
i

abilia

Euil

propter

pinm atfectnm, quo

ta

doloroaa

myi

posuit, ac pcenitentiam laoryma ^ue, ad quaa datlooinia BJU ito 7lt. auditorcs snos omnc.
I i
i

qod erant hominia mortali

lici,

ed

piritu
ut

ANNOTATA.
a Antistius iu cujus initium
est,

tamquc huavia raperent, aosem] adausoultandum.

I

cranl

vcrha,

jii-.lihil

,ui
I

pauci

d
pii
Ii

'

Vita

referens, dubitavit,

eadem idemne Psalmus, an 8&,

prima

cap. 3

hominem

e oaBlo

mi

nm

bant. (JuaB oau

1

sa fuit, ut guidam,

quorum
r

i"'

reral

proj
,

Deus, quis similis

erit tibi,

ea hetari,

eum

tanti BBatimari
p.

vid( Qti

li

tblll

ab

iis

tum lectus fuerit.

Religiosi Dominicani, qualis non sed impostor. Vide Vitde primse cap. 4,
est,

fcra iuvidia moti

cciitiuii'

"'.

b Id
erat
;

ac saepius sugillaverint, Injuri At S. ivu h-i n.an Oritam appcllant..

111

ab
S.

initio.

mus ferebal omsia

,i,i,ii

patfi nter,

et

Lbi

mal
P

Per

Indias (ut

jam

alias

monui) in

Vitis

retribuebat bona.
vellet
ejt d<

Ludovici Occidentales, seu

Americam sem-

per designari memineris.

d Joannis cap.
e
f

83 Cum magist*

conyentD

15,

>

13.

proscqui, eonsilia eontulit

Praasentato fratre

Novum regnum

Granatense ampla Ame-

n
in

eum Bervo Det *

l:
i

at

ricx Meridionalis regio est, cujus prsecipua civitas est Fanum sanctae Fidei de Bogota.
f

omnes

tres erant sequenti (Juadn

cionaturi;

vidclicct
I'.

Vera^fua

//

Prior,

Ifl

Scilicet Valentia

Eispalim, unde navirn

Biodella -v-ha b

ascensurus erat.

Finito COD dus in Tsome de Dio c,

Bertraodus

m
a. Av. C koko.

VITA AUCTIOU
:

S.

LUDOVICI BBETEANDI
lus prdicator ibi

C.

Bertrandus appertissime dixit Priori Is pater, Acha , qui tara libenter vadit ad Eio della

tantum fructum

retulerit

quantum

ille.

indenon redibit; Paternitas autem tua et egro ad extrema vHsb perducemur non tamen ex ea infirmitate moriemur. Ita evenit nam pater
: :

87 Convertit in Tubara omnes quotquot om , l,,, erant infideJes, ut in libro BaptismalfannotaA^^ | ^ tum est. Praedicabat tanto cum spiritu, ut lU

Hferonymus

in

Eig-o della

Acha

obiit

Prior

lamconcioncm haberet sine lacrymis

contritione
;

nul-

>

'"no^"

et

cordb

repell,r

morti proximi decubuerunt, etei contracta debilitate ad dictum conventum difficulter reversi sunt, ubi vires suas

vero et B. Bertrandu

post restaurarunt.

Uem aUa
d

Bertrandus Carthag-ine Beraonam d profectus, ut Mi am ibi celebraret, ut

Beatus
sritj

multique publico pecoato lethali sermonibus et bonis exemnli moti, abdicata prave videndi licentfa, divino servitio se dedebant. In dies singulos ma^js mag-isque stupebant, quod non caperent,
impliciti,
illius

q^ua

ratione

fieri

posset, ut ipse
se

quam

indigue

tniseri isti

Indi a suis

vivendi

modo humana a

gnbernatoribu
tini
.-

tractarentur,

dixitAndreMar-

magrna ealamitate liberabit, qufa unus istorum grubernatorum inPost B. Bertrandi fcra paucos annos morietur.

Deus

infelices istoa

abitum,

Hartini ea, quae Servus Dei dixerat,

aliisuarravitj quae

delPAUe
ei

(qui

cum ad aures Ferdinandi unusduorum gaibernatorum erat)

ii

Mendozza, illius uxoris, rehementer contristati sunt,ao propterea Perdinandus ea de pe beatum BerB trandum convenit. Respondithie, noneumesse, qui moriturus erat, sed ejusdcm majoremdominaB
Cnes de

perveni

ent,

ob rcm a dasmone instig-ati, per callidam maligriamque mulierem Indam eum tentando virtutem ejus experiri voluerunt, prout dicetur in capitulo de castitate ejusdem. Devotissimus erat S. Mariae de Kosario, ideoque in concionibus suis semper commendabat hanc devotionem ad quam ut animos mag'is accenderet consueverat insigme aliquodmiraculumnarrare. Videns dacmon sibi damnum ex tot Indorum ad sanctam fidem conversione a B. Bertrando inferri, apparuit ei habitu eremita;, suasitque
ne se tautupere cruciaret in ea g-eute convertenda; omnem enim operam cassam fore se vero illius misereri ac multis rationibus per

homo\ eo removeret. Q Uam

,

licet

domus, crudelem Indorum tyrannum et vaticinium ejusdem mors biennio post probavit. Uxorem Petri Barros monuit, ut Deum sibi conciliaret; propinquam morti esse; quanturavis
:

tunc prospera valetudine uterctur. Postpaucos

diei
ln diversh lo-

correpta morbo excessit e vivis.

citjtmdicit.

equitem Parafan de Eibera, phrenesi laborantcm, ad mortem properare adgraviter

85
verterent, qui
ipsi

Cum

suadcre conatus est, quod volebat sed a Servo Dei agnitus mag-no cum clamore et horrendis ululatibus ex oculis evanuit. 88 Primis diebus a B. Bertrandi in istum locum adventu, dum in Vigilja S. Michaelis
:

infa le , nab
idolk(ra
j )a

aderant, rog*arunt B. Ber-

solus esset in ecclesia, ecce, ingressus in eam- '?," llu,Hm dem est Indus, infantera in ulnis bajulans ac

^'

U-

trandum, qui eum invisit, tamque miserandum in modum phreneticum conspicatus, atramentariuei poposcit, et
psit in charta,
vit.
el

zaT

vehementer clamitans
iufanti

quem cum non

intelliisti

geret Beatus, ex interprete audivit, ipsum

dit Beatus,

quasdam sacras vocesscriillius

moribundo Baptismum petere. Responcur

ille,

quam

fronti filo illig*a-

qui indololatra esset, id pe-

Eodem tempore
;

tota

domus

tanto strepitu

horribili stridore personuit,

ut

omnibus

tersic

Quia (subjung-ebat Indus) supra in isto monte quidam spiritus bonus dixit mihi, te
teret.

rorcm incutcrct
recepit,
ul

et cques

sanura sensum

propterea in has terras advenisse,

in

et, si

tu

aquam

Bertrandus varias aliorum prse sentiscens autem Bertrandus varias aliorum de

B.

infantem effuderis, eurasalvandum. Baptizavit itaque illum B. Bertrandus et Michaelem

appellavit,

eo strepitu
cari fuisse
illos

eogitationes, ac nonnullos suspidamnationis equitis indicium, jussit securos esse indicium enim salutis ejus;

primus,
dus,

magnas Deo gratias agens, quod quem in India baptizaverat, ad caglos

f.

evolasset

Narravit haec aliquoties B. Bertran-

(j

idquc tam ccrtis rationibus probavit, ut satisfecerit oranibus, omnesque exhilaravedciii cssc,

rit.Priore ac Subpriofe conventus S. Josephi graviter decumbentibus, ab aliquibus rog-atus B. Bertrandus, quid futurum esset, repondit,

amboseodem
CM'. XIII.

die morituros runtque simu] sepulti.

uti evenit; fue-

quando de mirabilibus divinas praedestinationis effectibus habebat sermonem. F 89 Eximia vivendi ratio B. Bertrando ma- phrimotbapiu gnae sanctitatisopinionem sanamque apud istos ^Wotawumoo "P populos conciliavit Deusque tantam verbis 7 ,,.,,, ~, lel auetontate. ejus addidit emeaciam, ut tnennn spatio con>

o/ -

86

Tubnr.v com- ram '<< cultum adduceret,

e

supcriorihus suis B. Bertrandus Tubae missus, ut eum populum ad veri Dei

solita

manu ultra mille et quing-entos, qui ex ejusdem consilio quasdam

verterit baptizaritque suara

casas stramineas, in quibus

eorum
;

idola servaalia

sua hunc in finem opportuna ratione usus est, apostolicam vitam ducens. Numquam npudseservare voluit qua-

bantur, publice incenderunt

loca, in

utque etiam

quibus idola abscondita latebant, Servus Dei deteg^eret, utebatur opera puerorum,

liaoumque alimenta, aut acceptare mag-istris sacra doctrince et parochis debita ; sed omnia committebat majori-domus Indiarum,
qui cuPabat ipsi de victu prospicere ; et illo (Francisco Riberadioto) absente a loco, raiser saape

dam

qui blauditiis allecti ea ipsi indicabant. Quanocte ipse cum socio suo duas ejusmodi

ficataj

idolorum casas exussit, qua3 numquam rea^difuerunt quas res Indos ad tantam ira:

usquc ad vesperam perstabat jejunus. In victu solitam suam scrvabat percimoniam, solitaque
poenitentifla

cundiam

excitavit, ut

omni studio laborave-

rint incendiarium deteg-ere. Similia faciebat B.

opera exerccbat

sed pro

flag-ris

ferrcaxMicnasadhibebat.InhabitabatparvuTam oasam potius, quam oubipulum, dormiebatque super hgmis, ferc in modum craticulae
sitis,

Bertrandus, quoties poterat, ne conversis occasioni essent ad idololatriararedeundi. Ea vero

erat

horum
e

quando

in ipsum observantia, ut, cum alicauponula, in qua congregati erant,

dispo. sine culcita, sine linteo, sine pulvinari

Laboravit
rudi
isti

plurimum
populo

in

doctrina Christiana
,

tradeuda

adeo

ut

nul-

egressi essent, ut majoremtrucidarent, isque eorum manus effug-isset in ecclesiam, in qua erat B. Bertrandus, hic periculum advertens, iisdera, qui plures

magmo cum impetu

domus

ducenti6

DIE DBGIMA
dncentis erant, iverit obviam, et solus sua pra?seDtia atque auctoritate eos retinuerit tu,

CX

POBBIS.

multum
evaserit.
YpaaiQ" 1 Indo
ah

sedaverit

et

major-domus mortem
B. Bertrandus acriinag-ua? coudi-

tutus. Certiorem teeit feoit

Joannem

SK5
.

fcft^-'
1

^V'

Jaeobus franvm Jaoobus lY; ,, u En^u, m En , lUM:

,

90 In
tiouis

quadam coucione
in

ter increpuit

quemdam Iudum,

,lht:1;i

imp"

>tam ivf,Mvh

Bertraudo, oui vitam

,

;i

rldf*

Tubara, sed idololatram; g tisque, ut ibi fert mos patri, tempore p ducem. Couveniebat acl concione.- et ad Do-

virum

ctriuam impudicum habebat commercium cum Iuda alteri viro quod, praeterquam ijuod legi nai nupta adversetnr, etiam Indorum placitis erat prohi:

g, et, licet

esset uxoratus,

wduoi proprastitissuo frat gratias rependere studuit, ,,,i ,;, oe tamenoelaretut

.

1U , V![:

ca.am. quam B

bitum. Uelictum erat publieum, omnesque dolebaut, otfendebautur et detestabautur, quod

wum m
qua
que,
iv

Bertrandus inhabil
eostasi
in adi

a.
t<

...

..

-!, ,tu, B

M.

(quaeos

rapuit
fleri

quoque matrimouium inviolabile censeatur utque iste erat inter eos princi ita peccatum ejusdem notabilius. Hunc igitur
apud
illos
:

qu ab eo continuo

&]

videba

tam

Beatus acriter reprehendit, et ob perniciosum exemplum etiam in publicis conoionibns dixit,

ipsum, quamvis Christianus uon esset, minime

anconcepere devotionem, -.,. ,,,,, aperiorum suorum mandato alio debebat, omniims ,..,1, , ntenderent, oe ei Tubara excederet. Dum
|

Q de

discesserat, planxerunl

amare
, ,

ohara sanctaque apud

,,,,,,,

exemptum

esse leg-ibus naturae, quae adulteria

eumdem
populum

precibus
isiiin,,

vetant, et expresse prohibent, ne quis alterius

invocarenl h
patrooinaii
pei
i

,,.

eodem

B uxorem usurpet.
imperterritus
tvadit
:

stiame legis

offlciis

sincere

mulla

o (Lrmonibut

vero liisce vehementissime commotus, et iracundia excandescens, non exspectato sermonis fine, se erexit in pedes, arreptumque
91
Ille

puiilur

'

an sub porta

instrumentum, quod ex palma confectum eorum lingua Macana dicitur, ambabus manibus in Servum Dei, qui supra * ecclesiae portam pedibtis insistens erectus conoionabamilitare
tur, intorsit;

piequoque erga ipsum affecti pei utpauperoulum illiustugurium Eneremitorium converterint, in quo non oli Cndi, verum etiam
Hispaui, presbyteri ac favores expetcbant.

BLeli

in ejus caput

verum illud (existimante impio, impactum fuisse) prope Beati pe-

! Misao B. Bertraudo ad anotam fidem in Cipacoa et Paluato i prsadicandam, voluil pro fectu.s iv,, ousSanoiz, vri.n ,i, M
i
,

m.
'"

'^coaet

'''"*
"
,

nistrator, <|iicinadmoduin

,,,.

des in terram decidit tanto impulsu (quia Indus iste multum viribus valebat) ut ejusdem cuspis

bus Cacere solebatj tndaa [ndosquejuveneBj qui

ipsi servircnt,

addicere; at ooluil
i

t.m,,

,.,,,

profunde infixa solo fuerit, Beato penitus illseso et omnis mali experte quod pro insigmi miraculo habitum fuit. Servus autem Dei tam
sat
;

sans, se

pauperoulum fratrem oui non essct ad instar smcularium alenda familiaj ac solum permisitj utduojuvenes Cndi veniri
visum,
sent,
si

inusitato facinore nihil perterrefactus, paeato,

<|ua iv in.ii-vivt

qui

oum

observascasdi
i

ut soluerat,

animo, post aliquas fusas preces

quasi tam praesenti necis
fuisset expositus.

ipsum

se

flagellis

frequenter

Missam

ceiebravit,

maxime

diebus, quibus a oarnibu

ab tinebat,

discrimini

minime

Multa B.

Bertrandus in ea g-ente convertenda passus est non solum ab homiuibus, verum a dsemonibus, a quibus immaniter vapulavit, ac nominatim,
convertit et baptizavit quemdam ducem senem moribundum. Propterea enim daamones c ipsum pessime cruciarunt, atque ipsum etiam

ac propterea solito debiliorem pallidumque <-s8e id renuntiarunt. Kccusabat semper eleemo

dum

nas pro Missis oblatas, quaa quidem oelebrabat ad intentionem rogantium, sedea eleemoaynasjubebat pauperibus distribui. Parl modo nihil volebat acceptare pro collato Bapti mo, jun- y gendis matrimonio, celebrandis exsequii
i .

Indum,isti

quode mag-nis molestiis, quas maligni spiritus creabant, apud Beatum, dum ab eo

visitabatur,

divinilus
tciiu

prx-

amico

conquerente, is crucem e cannis formatam ibidem statuit; nec amplius illi ausi sunt eidem molesti esse ; imo nec intrare locum, in quo Indus ille morabatur. 92 Dum B. Bertrandus etiam in Tubara versaretur, ex divina revelatione didicit,

nec gallina dona a parochianifl suis admittebat. Proinde is populus ndeo ip nm

sisque pro defunctis
,
,

,,

nec qutecumque

alia

nulla prorsus in re sui

bere,

commodi rationem
ajij.cllabat.

Fkatrem

Df.i

commuijitrr

95 Pra^fectus Sanciz perpendens

extremflm

vti

uuutuau

naufrugo succurrit

quemdam

paupertatem vit, eumdemque, quod

quae servirent,
pati, fecit,

quam
in

ducebat bonua Pater, ssde BUfl nollet fVminas,

Bervitutem

""
VUlClt

in regno Valentiae, Jacobum Raphaelem Frances nomiue qui veloce vectus mari versus Carthaginem Indiarum navigabat, naufrag-ium passurum. Quare Servus
,

amicum suum

quamdam ipsummct
sua prsfecti
;

Dei, comparatis vestibus cibisque, accessit ad littus, ubi ipsum mortuo, quam vivo similio-

rem
ille

Impulsa enim versus littus navi, commendans, uno die ac duabus noctibus natando evaserat, duplici miraculo, tum quod non fuisset submersus, tum quod prae fame et angustiis non ininvenit.

ut ille in Sterum scmjHM- mandncaivt <lum<|i, i|. d>.mi aderat, ad suam propriam mensam coi adhibebat duin vero aberat, mandaverat, ut Pater, ipsi opportune provideretnr. Sed bonn si non sponte daretur cibus, ne petebat qui;

domo Impo-

sese B. Mariae Rosarii

dem cibus autem ejuserat parci imn parum aquaj vino levitcr dilutaB, adeo D
:

bus, qui id advertercnt, prodigiose vivere ac dii bufl Dominici deretur. Non soli
stivis
,

vi-

nec devoratus a moustris marinis in eo mari frequentibus; et nisi etiam opportuna

teriisset,

sed
et

pacoae

ista refectio

certo fuerat moriturus,

a Beato ibidem praestita fuisset, omnibus viribus ex iis,

bant, ut Concionibus, ipsum auscultaregestientes; gau<i

Cietiam aliis per septl Paluati incola; dilig-enter uccurreinteressent Missa?, Catechi smo et

386
A. Avioo.no

VITA AUCTLOR

dentesque ccclesiam praeter solitum

tare.

LUDOVICt BEETRANDI C. eximere, cis istis errorera suum frequenS.

doluit, eos

tam
i

pluvta divini
tun obienia,

ubcrem miem procurut

dominu Oipa CathaninfidelibusetChrifltianisin Vig-ilia 8. recurB. Bertrandum n: , virgmiB martyris ad Deo pro opportunis pluviis a rit, supplicans, ut
Confidiimpetrandis orapet, ne fame perirent. cujus 8anctee Beatus, Deo et te, respondil
,

quodara anno tara arida esset teratimeretup, pestas, ut rmig-na annonae penuria aliis multis idololatra eum
96

Cum

miserabiliter a daemone delusos teneri. Ast, dum Deo placuit, clam abstulit arculam, n qua ossa servabantur : quod ubi Indi rescive-

runt

decreverunt illum occidere

sed

quj

jam ad fidem conversi erant, ip.sum tutati sunt, et salvum conduxerunt in locum alterum quatuor leucls inde dissitum, quo ille eadem ossa secum asportavit.
90 Delusi Indi videntes, se prohiberi a conversis, qui magmo erant numero, eumque ama'o*icu m pro .

festum craa colimus,

qme multum

valet

apud

...
:

sSai.-s-*'
in

s:rr;sc;:sa
id scelestus,

'"' ">ri lur

,e d lido

ona

"ina.

m;iriS)

_ usque ibiquea3diculameramisstruite,etin ea

altareerigite; quodie crastina,

procedemus
lebrabo
(|l
,

agmine
:

supplici,

Deo propitio, et egoibice-

lethifera

moxquc Dei servus correptus fuit febri, quae stomachum totumque ven-

tfii

iam

ita

factura est, convenienti-

iiiuc eiroiter mille

\i
.-,,

persenis. Post celebrain

trem urcbat. Aderant ipsi duo nigri, quos ad Christianam adduxerant fidem, qui eum adjuvabantin isto tormento, quod ferebat hilaritep,

,,,,,,

habuit sermonem,

quo fraudes
.<-.,

moptem

laetus exspcctans.

Unicum

erat ei (aie-

i:,.,i,..ii. ,de eipiebantur, exposuit, 4. o gesta deinde mirabilia istius magna Sanctae BC fiduciam est, narravit, hortatusque ad certam Deus abundantem pluviam concederet.

,,

bat Pater) dolon, quod noo adesset prertyter, .-.,,; oiV.; S..iprnnipnt.a r.nnterret : sola hafnr tnm qui sibi Sacramenta conferret : solabatur tamen
.

se imag*ine Crucifixi,

gestabat, ct

quam Rosario suo aflixara E animam suam inter lacrymas Deo

l(

,s

K evenii
.

nam

paucis horis post coepit caelum

commendabat.

Dum

in

hisce augmstiis versa-

fcurbari,

oubesque continue magls magisque

batur, ecce, advenerunt quinque duces Mauro-

densatae ob eurari.Ad suasitaque

redierunl
;

domos omnes

rum cum

vexillis suis,

arcamque cum

ossibus

ueque usque ad medium viae spacura jam pluviam immiiiiini pertigerant vix in vicum suum advenerant, aere viderinl
,
;

abstulerunt. Quinto, postquam venenum hauserat, die serpentem per miraculum evomuit,

itaque plane salvus evasit. 100

qnin

copiosc coeperit pluerc

i!)i,

pluitque triduo
loois.

tam

quani in vicinis circum

Ilac ra-

mis

suis, ac

Hoc miraculum B. Bertramdus amicissinominatim mag-istro Natali, rectori

wferunturfr
que fureniiun
lelii

tione arentibus campis opportune madefactis, ndeo foBCundatffl sunt seg-etes, ut uberrima

in Torrente, postea referens,

,

magmum

denuo

praefere,

ere.

messis secuta
fluvium
/rli:

sit.

bat dolorem quod non fuisset sanus ossa auferebantur (nam e gravitate mali

dum
desti-

97

Cnm
cum

vellet B.

Bertrandus aliquando equo

l,

Citer iransil

trajicere

Oienagam h dc Mansaniglio
prsefeotus Sanciz,

reti-

tutus erat sensibus) aiebatque, se, si valetudo potius mille expensurum vitas permisisset
,

pluviutn arcei:
I,

nuit

quod fiuvius nimiuin intumuisse videretur; utque experimentuin oaperet, ipsemet inter duos nigros nudos equo insidens ingressus est. Non multum prooesserat cum equus mergi caepit, et ipse natatu in adversam ripam pertigit, ex
,

ista sibi tolli permissurum. Inquoque toxicum, quod ex eo non esset cusabat beatam mortem, per extinctus, et addebat quam sperare poteram palmam martyrii et felicem patrem Carmelitam, qui ab eodem sacerdote infectus veneno, intra paucas horas subli-

fuisse,

quam

qua

olamore suasit Beato, ne se tanto periculo exponeret, promittens fore, ut ei cymbam

alto

mi ista sorte potitus fuit Indi, intellecto, Beatum a malo suo convalescere, supra trecentos
!

proouraret; verum

ille

alio

in

loco transitu-

rus, sigmato Cruee fluvio, in alteram ripam feliciteT pervenit. Cum aliquando iter faciens in

convenerunt, armati telis, ut eum occiderent quare unus e supra dictis nig-ris, ejusdem aman:

tior

animosiorque,

quam

cautior,

tubum

belli-

angulum lcaciorum m
Beati sooius

pervenisset, et praefeetus
,

cum ferreum
sic

pulvere nitrato oneravit, ratus,

;

Sanciz et frater Jacobus Sciaveria

ejusdem

illum defendi posse

Post
hsec

at

Beatus

jussit a

cibum sumere

vellent,

imminente

coepto abstinere.

gravi pluvia, coepit Beatus orare; cumque nonnihil moraretur, ab iisdem vocatus, ut se simul
refieerent, respondit
llosarii,
niiii
:

101

quidam dominus

prsecipua?

viullos

eorum-

inter eos conditionis,

terat, intercedens,

Eg*o precor B.

Mariam
qui
:

quem eum huic periculo

sui

Servus Dei conversubtraxit

dem

converlit

ac bopli:al

ut

eam pluviam

a nobis arceat;

ac proinde Beatus prodiens, advocatis istorum

prascipuis,
solito

habeo, quo
ubi
illi

me

teg^am. Fuitque exauditus

:

spiritus

fervore

coepit

li.un

erant, nulla decidit g-utta

circum-

circa vero copiosa ruerat pluvia, cujus

feste vestigia iter
xv

mani-

prosequent.es conspexere.

disserere, dolorem suum de eorum damnatione exponens, monensque, ut imposterum agnoscerent foeda daemonis mendacia; cum nec

98 Indis ad radioes Montis S.

praedicans B. Bertrandus, cx
iis

Marthse

C83lum in eos ruerit,

orbati fuissent
,

quamquam

iis

ossibus

Propter ablaia

plus quinde-

impliotsafu
renliuvi niatn

bus vreplo

n
o

cim mille ad Christianam fidem adduxit ac saoro Ponte abluit, Post hos pervenit ad duos populos Caxiborum o, Sapenco et Petua p dictos, adorabant ossa cujusdam sacerdotis, cujus
in iis

bus

aliis

nec quidquam passi ex omnimalis, quae ille fuerat minatus. Hisce

monitis, compertoque, toxicum, cujus

vim

per

partibus antiquissima erat memoria, et

experientiam optime noverant, in ipsum non valuisse, adeo molliti animis fuere, ut impii facti poenitentes, simul coram Beato prostrati,

ex persuasione daemonis credebant, coelum in sua capita ruiturum, si iis ossibus privareutur :
qua? causa erat,

emendationem spoponderint. Beatus

igitur op-

quod ea servarent

et

honora-

portuna adjiciens monita, mag-nam eorumdem partem ad Christi fidem adduxit, et sacro fonte
lustravit.

rent mirifice, festa sua

niis

cum

ridiculis coeremo-

coram iisdem celebrantes. Postquam B.

ca3-

Bertrandus ssepius, sed frustra, tentaverat

102 Rog-avit alias Beatus quemdam dominum, cur conciones suas frequentare pr8etermitteret,

vartos aUo* i Ql

DIE DECIMA
quia da^mon suus minaA mitteret; respondit tus fuerat ipsum et uxorem et filios suos dere, si eis imposterum interraisset. Tum Beatus, Ag-edum, eamus, inquit, et experiamur,
is,

0( POBRis.

paruisse cruc

opusesseutj
denuopetenl
I

" lur?0

J -^

quam parum lum. pedem

iste possit,
illi

aceedensque ad Idoimpegit, nec ullura in eo

g-num, nullus motus apparuit. Idem experimentum saepius repetiit Beatus, atque ita convi Pominum illum, quem vitam ipsi sah
pra diximus.
ruiiac . , ntl

w
natts est

108

runtad Beatum aliquando simul

rrofonteabt"

u itra mille et quingentos Indi e quodam loi ubi non nisi duosconvertere potuerat, et inst n ter pctierunt, ut se in Christiana fide instrui

nuM
oog I i,
K

nova HispawuL bBio de La Baoha Bu

,

SeptmMo*

UrbeculaetPrxfectu
SeU
//,v
DiOB,
^

Causum vero hujus rei rog-ati responderunt oumfestum quoddam, cui dicti duo Indi baptizati intererant,

mi
l.atmc ic*

celebrarent, ac pro inorc suo ^lnMuonem invocaivnt, apparuisse iilum, horri:

V "'"'

"

ora marts
'

bilem visu, etdixisse Quid me invocatis, dum duo inter vos hic adsunt Ohristiarii j Tollite eos
:

Septentr
frusi
-,,

autem prope diemonem comparuissehominem, Christianorum more vestitum,

hinc. Interea

Hwnc locum C^CC /ll',(clo

,.<.,.

r>

tNam,ut

habet Ai

B qui
ret,

aitj

se a Bertrando a

missum, ut

eis
:

expone-

Avtgnonus,iste

dremonc deciperentur cumque aliquo tempore disputassent, convictum luesisse daemonem, et ambos ex oculis evanuisse
:

quantum

baptismumobut.

l(wm

hac de causa se venire,

structos baptizavit.
otqxte intcr

ut Christiani Serent.

Lsetus igitur B. Bertrandus

eosdem

prasvie in-

cum sacettulis, in quibus Tndx Cfo prasceptisimbuunlur. h Corisonat Bulla Canonixationis his
Ad cujus hospitium, mutatum, ctiam nunc el
bis

m
I

oratoriun oomel
ffl

iw

104 Baptizaverat
aetatis
et.

Beatus Indum

deerepitaB

n-li

ml

*7''""" s '"

infirmum, assistebatquc ei, ut bene moreretur; sed vix ab eo recesserat, quamdiu opus erat, ut domum suam adiret, cum redux reperit ei assistentem Indum alterum, qui eumdern pervertere nitebatur. Expulit
et infirmus

divina

bi

oeficia - u

patrooinio impi

ti

tnda ac-

currunt.
i

Nec

hcvc loca vel regioncs in Lexicis re-

peri.
k Cii

hunc Beatus;

ne defunctus est.

conrirmatus, in sacra fide ChristiaMultum laboravit B. Ber-

trandus ad sacerdotem Indum,

,

magmi

judicii

sed apud Blaevium in Descriptione Prsefecturcv Carthagcn.r prope hanc urbem vulgo la Cienaga dicta, qu
,,.
,

virum convertendum ratus, hujus ad Christum accessionem, ad multos alios converton,

dicetur,
i

non ausim asserere.

/<<<

Ignotus item

mihiestlocu
loca fluviique
aliler

dos valituram. imploravit

Ad hanc rem

Dei

opem

sacrifi-

ciisetsui corporis afflictationibus per biennium

tam hic, guam alia missa subdendaque

jam
,

/>r&aliter

quo elapso tempore, quo hic minime rebatur, Indus iste, ex gravi morbo decumbens, raisit, qui ipsum arcesseret. Rog-atus autem ab eo Indus, quid sibi vellct, respon;

.i.us (t/ijirlleiitnr.

Italice est

Nelhi punta delle 8oacl

bus quid indicetur, /ateor, menon dispicere. n Id est,montium provinciseac prxfectU'

ree S. Martlnr, qu;v <th Occidente flnibus p\ fecturse Carthaginensis adjacens, ad Orit
tem, habet prsefecturam fluminis de
la

omnipotentem Deum misisse C in mundura Filium suura, ut homines viam ad coelum doceret huncque in cruce mortuum esse, ut eosdem liberaret peccato et potestate
dit,

se

credere,

Qaohaj

a Septentrione Oceanum,

et

a Meridie No-

dsmonis, ac propterea velle se esse Christianum. Beatus illum in fide bene instructum agmoscens, eum baptizavit quo facto, ccepit tremere,et causam rog-atusait, dsemones ferocium bestiarum specie minari se discerpere, qnod,
:

vum Regnum
o

Granatense. vel Caraibarum, qui ex insulis Antillarum, quas olim occupaverant, ab Europosis pulsi in contii tentem Americee

Seu Caribaruxn

cum

illi

ipsum

dum

vixit,

maxime

Meridionalis se receperant. Sive hiec populorum, sive (quod potius

detur) locorum
stra qucvsivi.

r<-

honora-

verint, ceterisque

nomina

sint, in J

ru-

ejusmodi sacerdotibus omnieos in fine vitae

bus majorem
suse desereret.

effecerint, ipse

His auditis, Pater formavit e

juncis crucem, lectoque apposita, recessit. Post-

modum

reverso narravit Indus,

daemonem

prae

foribus ululasse, sed ingredi.

al

numquam

amplius ausum

r
morbum baptismum
a

>m'iu, e

105 Converterat etiam alium e praecipuis,

^ u **

3D

-i*,!',

cum

incidieset in

Beato petiit; sed

dum hic crucem extra ejus ffidem figeret, dixit Indus, nil opus esse. Quo
dictoobstupefactus Beatus vcrebatur,
propositi sui poeniteret; perrexit

nelndum

tamen crucem

manu
fide

constanter perseveraret

gestans ipsum adhortari, ut in sancta Indus vero manu

:

Octobns Tomus

V.

51

CAPUT

VII.

388
A. AviGNONO.

VITA AUCTIOR

8.

LUDOVICl BERTRAXDI
ondit
eessit
:

0.
classifi

thaginem, priusquam

vela det, Cui

ili e

Dominus Deus, qui mihi facultatem redeundi in Ilispaniam, non permit:

CAPUT

VII.

tet '

diem discessus mei

ibidern.
,

classem discedere sine me. Ego dicam tibi hisque dictis, permansit
7ue,- MI(l
6|

ab AUci ejlisdem gesta, ac miraCUla

eo ante
et

dem

Intraquindecim dies peperit ejus109 intraquindecim Qies pepent uxor ejus e quitis, cujus confessionem Beatus exce

post

obitum in

Ame-

rica patrata.

prolemque baptizavit; domoque egressurus mandavit, ne pturperam solam relinquerent; quod mulieres, qute aderant, parum curantes, ut ipsam dormientem conspexerunt, ab
perat,

nuffcri

"ortcm.

ea recessere
CAP. XVI.

immemores

moniti de ea non

tT-icariiacpaTOchimunere

B,

Bi

rtrandusfun-

Tenei ffatvaria

V
,,.,,

ouidam maironx
a

nobili

8olita

convertere ad Christum, et apud concionis opportunitas (|ll;j|11 exhibendo, prout singulariter profecit. Habitaferebat, Crucifixo
,,,

iii

est in terra tfenerifffl a, ubi

cum

deserenda. Illa vero pavidc experg-iscens ex magno strepitu, quem in eodem cubiculo unus
e

djiig e ntia et sanctitate

vitse studuit

crassioribus

quos in

istis

agris

reperire

,,,,,

ba1
nj

tunctemporisibidem [sabella Mexia, Joansua auimae Bernal, Loci prwfecti, uxor, quffl ;i|lM( Beatum solebat eluere, et in angupecurrere; dumqueid facere
i

serpens humanae coxas par excitabat ; tam horrido conspectu tremefacta , e lecto nuda prosiluit, et ingenti cum clamore fugiens, modo hac, modo illac per domum usque in
est,

ad eumdem ut ejusdem Miss B vellet, accedebatin tempore, Semper autem, quando posset interesse.
stiis

atrium inferius cucurrit quo tempore cum frigidus ventulus spiraret e mari, ipsa eo lethaliter confecta fuit. Tunc demum mulieres accepti
;

priu

,,,

IM1 Ill(
.

jiurn.T.M,

jjcatus, post

iinitamMis-

a Beato moniti de non relinquenda sola memi- E iila vero, mortua?, quam vivffl siminerunt lior, in alio lecto deposita, post quatuor horas
:

Unde sam, non vocatus, rogabat, quid vellet. pollcrc ; ipsaadvcrl.it, euin spiritu prophetico
..

exspiravit.

pnjind.'

c.ii]icns

scirc rinem viri sui,

ludo

perdite addicti,

consuluit ipsum, asserens, se

110 Postridie tumulatum ejus cadaver est, Beatus pro ejusdem anima Missam celebravit, et sermonera ad populum habuit, absoluet

ejusdm<nuti. duo "' w,

lnnc aniictissimam miserrimamque totius

di mulierci.i esse.

mun-

tisque

funebnbus
ait
:

justis,

cum

S?***

viduo
hic

hospite lWt

Respondit

ille

humaniter, ne

suo reversus est

domum,

ubi inter pranden-

alia ei id intcr aillictiones suas rcputaret, sed

dum eidem

Dominus Deus

me

deti-

eventura, incomparabiliter majora. Uti illa reipsa gTavissima passa est; atque inter hasc oleo uncta toxico infecta, <|uara ob rem sacro tamen mortua. fuit, non
jirrdicil.

nuit, ut dominationi tuae pretium praeparati mihi victus persolverem, uti feci excepi enim confessionem dominae, adstiti ei morienti, ad
:

107

Eadem

doraina,

cum multos menses

versaretur,

imprfflgnata
1

Carthagrine

precata

ejusdem cadaver hac nocte vigilavi, Missam pro ea celebravi, in ejusdem laudcm ad concionem dixi, et infantem baptizavi ; aliam monetam, qua beneficia mihi praestita persolvam, non habeo. Quod praeterea mihi occurrit, est, ne ullo ut dominationem vestram moneara
,

utrum an esset. Subrimasculum, an feminam enixura dens ille pespondit, primum, qui in tcrra natus siynincans, masculum fore; est, virum fuisse qui ab ipso quoque baptizatus fuit. Aliquot inde mcnsilms denuo ea domina petiit, quid de brevi temisto pucro futurum esset reposuit, ut factum est, Deo illum inpore victurum
1,

,atum

est, ut sibi diceret,

feliciter, et

modo

permittas

domum tuam
cum

intrare

quamdam
Deum,

feminam, quae intra paucos dies ad

ra est; alioquin tu
illa

te accessu-

offendes

tra breve

tempns ad

se evocante. Ilabebat ea-

Hicronymam (lrlll aomina inTenerifa famulam, nomine, cui, quoties cum domina sua ad ecolesiam aocedebat, Beatus signum Crucis for-

ipsaque brevi post sua morte luet. Ha3C omnia ita prorsus evenerunt. Comparuit enim ista ipse permisit ingressum, cum eaque f mulier lapsus est (quodque pejus est, commater illius
,

erat) petiitquc dispensationem, ut

eam

sibi

ma-

trimonio copularet
allata fuit,

sed antequara dispensatio

ma ba1

in

iVonic;

domina

id

diligenter obser-

Vante. Contigit, ut Beato ad confitendum itinemorre bidui alio profecto, famula ista in intraque paucos dies bum lapsa raoreretur;

Deus morte mulieris suam ultus offensam est ante finem anni, quo comminatio
facta fuer.it.

111 Tanta vero fuit estque Tenerifse populi

Tencr\f*pro

indc reverso doinina SU8B femillffl mortem narexistimararet. Cui ille:Cur igitur, inquit,
sti
,

me

frontem

ejus
fflternffl

signasse
saluti

nisi

quod

erga B. Bertrandum devotio, ut nominatim Ludovicus Vasquez de Guevara, ordinarius guber nator, cum nihil aliud e rebus illius obtinere
potuisset, procurarit sibi deferri librum Baptismalera, in quo erant niultae subscriptiones propria illius

Sanctoha
uti tt in

Uom-

eam
rem.
Rdf(unu in

et morti et

vicinam vide-

L08

Quo temporc

B. Bertrandus

eam tem-

Eiipanium
tanipiM
disces-

ram

excoluit,

habitavit in tugurio prope ec-

manu exaratffl. Hac occasione ipse etiam aliquot phyliras ex eo decerpsit, et pro
sacris reliquiis scrvavit;
stituere, nisi coactus

clesiam, soluitque prandere in

domo cujusdam

atnumquam

voluitresen-

mra

ofoiifi

nobilisviri, amici sui singularifl. ls

eumdem

in

excommunicationis

pr.iiwscit.

suo in Hispaniam reditu illac domum suam recepit, donec pararentur victus
aliaque ad iter marinumnecessaria. Secundoab adventu ejus die, Cartliag-ine illuc nova allata fuere, discessum olassis tixum esse intra proxi-

transeuntem in

tentia

mos

octo dies

quorum
llospiti

tribus elapsis

dixit

hodiedum cum capituli consensu in sacristia multa in veneratione servantur. Pra3dicavit etiam Beatus in Morapoix b, ubi solita suae vitae sanctitate verba sua commendavit, eaque ratione mirabilia patravit. Tantam sibi ibidem comparavit famam, ut non alio, quani
:

eeeque

xtii.

vir iste nobilis

suo

Pater frater Lu-

Sancti vocabulo veniret.

dovice, parata sunt orania, feliciter perge Car-

112Capitaneus

DIE DECIMA OCTO

112 Capitaneus Bernardus
miro
h:

audisset zaro, acc

postridie

ipsum concionantein

tacourt>cum de Laos horam noctis secunferia sexta

\\

mone.
,

dam, rogitans, ut de peccatis

rutccre

suis confitenteui

^
rum

latim

mane aiulieret; et celke januam pauparum aperieus, vidit in ea Luoem ma

Tecupieh
stnu>;

niim

nnnm

<%n aan ..

...1.

instar radiantibus ; cumque vellet hanc nem accuratius intueri, uec progredi, ne

istepi

mnis
oribus applausit. Pra

trogradi potuit, totusquc tren 8ed, pulsata nonnihil ex vi,

stupebat,

qua movere

se

qua
prior

pi

nitebatur, janua, 13. Bertrandus, couversus ad strepitum erexit se processitque visurus qu 5

,

Beatus,

el

ir.

g-enua

provolutus,

appn
qua
ille

adesset,scii etque,quid posceretur. At capitaneus,

\it, in
"

totus tremens ac sui impos, in ea perturbatione

uesciebat, quid esset responsurus ac, nisi Beatus adjuvisset illum, ut e domo excederet,
;

iem
aliisq
1

\1r11m

cum

multi

rm bapti
alibi

im. Sancti ab eo visi SS. Ambrosius et Thomas videbantur Aquinas, interrogatusque, cur duos hosce San-

non invenisset

que,

quod etiam

00

ei fuisse

ctos fuisse opinaretur, respoudit,

quod similes

signata reliquit.
1

ent illorum pictis imaginibus, quas saepe viderat, quodquc viginti annorum spacio ea opinio suse
atque "'"'"
"

118

Quamquam

mull

Libu

1,

qi

Wlll

Bertrandu

menti inhaesisset.

mus,hoc1
ad memoranda mir icul ante, quara posl obitum
..

Mini-.
1

Fidrt

iam

"<

113 ldem capitaneus vidit B. Bertrandum, dum Missam celebraret, post conseorationem
ecstasi inhaerentem, existimansque, se pecte fa

quaa &b
i,

odi

m-

dq

faol

Ln

lisdi

m
\hr
aomine
I

conspm '<"
.

bus scripto annotata

pite ultimo, praa

fuere. Di
li

fflafur:

puen
dolcl:

ejusdem plaueta, eum monere. Cuidara juveni ex Espeleta, haud procul a Mompoix, aunorum quadraginta, vaticinatusest, eum ad annos quinquaginta per venturum, at non superaturum ac revere contigit, ut anno vitse suae quinquagesimo correptus morbo obierit. In loco, Turvaco dicto, convertit quemdam juvenem, et in Baptismo Ludovicum nominavit, qui ab co sancte educatus eidem in Missa ministrare solebat. Quod dasmon plurimum dolens, dum ab Indis rog-abatur, ut sibi Maix (quod illorum frumentum estj concederet per idolum respondit, se id numquam conce rum, nisi Ludoviculum immolassent Qua de causa opperientes, donec Beatus abesset, ipsum rapuerunt et immolarunt. Reverso autera et de
cturura, voluit, arrepta
;

uos
\

Lu

suoejecturos dsemonia, Loouturo

arii

expulsuros Berpenl
rint,

mansuros quos manib

l.)e

Lltosos, ac

deniqu

Lnfl
[rfi
I

im

Baa

ado,
;i
1

m
li

lul
..',

raadi

ito

Lpo

cnn
11

ccrtum
ctiam raaniJ
1

uulfis.
fcu

qiuejn
c\ dicendis

atqiuel
1

tn

hoo

sequentibu
in

oapitibus.
<.
,,,

Dominus
B.

E&aphael

igueroa,

[ndii

ratus asseruitj publicam

mam
e

e,
1

Bertrandum,

ii1

quempi im
I

jentl

optimatibufl convei
liiiiin

Eldem,
'hri

veritatis fidei

tianaa,

fali Ltati

qui

d>

perstitiOEum Lndicarum, ob riendum calicem toxico inlcctum

C Ludovico suo inquirenti persuadere tentarunt, eum devoratum esse a Caymanes, quae animalia
sunt crocodilis similia, qua? e flumine syepe pro-

innoxium
Dei
patri

e.

[ndioa\

L1

hocetiam
(

ip lemel

fratri

Andrcae

Idens,

Denm

saepe

huju modi
,

mii icula

patrare per
eju

deuntia viatores devorant;

at

Beatus,

probc

magnos

pecoatorea

d.1

m
qUBID

Qomeu
B r'ran
do
trptn
U r
-i(
:

gnarus malitiae dajmonis, hinc veheraentcr doluit inde vero laetatus est de merito ejusdem
;

ag-noscatur ac laudetur.
117 lnda. Marmitla
diotft,

B.

animae innocuse.
iniutit S.

dua baptizaverat, ad

''11111

Lem
b

recurril

114.

Praedicante ipso in insula S.

Thomae

Thomz
c

sub umbra platani, aderat lbi in ea magna concione multitudo irapiorum Indorum, qui saxifl armati volebant illum lapidare qua de re admonitus a quodam ecclesiastico, qui cum ,ipso
;

quodsororsua parlu moribunda esset, quia foetus ir cubabat; nec omnino cam posse eniti ac
infldi
i

jam

rriduo

v'\

erat,

suadebatque, ut a concionando desisteret,

pro certo habebatur. Beatus, D op ]- mere, fore ul jussit deditque ei c Dgulum flua feliciter parerel
1 .

respondit

habent, sed etiam ut mihi vel minime noceant. Perrexit ergo concionari, eanique vim verba ejushabuerunt, ut

Ne metue non enim tanium roboris non solum ut in me vibrent lapidem,

:

Bunm, quo sororem cingeret

ip
I

iro ln-

firma Lnterim oratloni incubu

Eo

Lp

cincta

pulchrum sanumque tilium Marinitta intra mediam

certiorem
multis
fecit
,

non modo eum non

laeserint,

verum

eoque mlraculo
socii

etiam plures ducentis eorum,

pie secuti,
fuerint.
"^'HlOl/V-u.

finito

sermone,

etmatercuraa

ab eodemque conversi ac baptizati

eorumdem
fo.ite

mol

B. Ber-

trando sacro
L18 Altera

abluti fuere.

In alteram insulam, Promontoriurn S. Vincentii d dictam, cum multis baptizatis aliisqne progressus est, ubi dum ad frequentis115

simam concionem
haberet, advenit

in spatiosaplanitie

sermonem

quidam

e primoribus, rubra

Ego

Enda, nondum baptteata, .^tru- Budario iuo et rucii essime afflicta, ita ut perplagi Kmmai $anat, conspicep tota fere cervix circumdabatur, coram Beato procumben dirit nervi ejus, sanes me. te vehementer obsecro, ut
:

m
A
Avicitoxo.

VITA AUCTIOR

S.

LUDOVICI BERTRANDI
;
:

C.

die, et

ccrpostfactum super collo lllius signo Crucis, circumdedit, dixitque; vicem ejus suo eudario sananVadc Deo propitio; confide, te ab illo rsaillaest postncras revertere. Eh dum, et amoto sudario, experta est se sanam,

atque insuper puto, resuscitasse morcatores tuos illud magna in veneratione habeto. Quin

quasi

uumquam

ullo

etiam morbi indicio

:

maio laborasset, nullo superstite. Quod insigne

socius,

miraculum conspicatus Hoc Ludovice, inquit

,,
j

Pater frater
est

quoque Pater tanti illud aestimabat, ut ad se mitti petierit, aegrorum capiti imponendi gratia. Alteri ctiam devotae personse Deus mihi hanc fecit gratiam, ut hoc dixit Eosario resuscitaverim mortuos. Ejusdem usu etiam post illius obitura multamiracula obtenet ipse

aliquoties

magnum

Cui

ille

Tace, a

ait, frater

miracacharissime, hoc
idque
Indi
isti

ta fuere, nt dicetur lib.

iii,

cap. ix.
'*doi ej "uVucu/,,
posl
cjus

12^

1'ost

mortem quoque B. Bertrandi Deum

opus Dei est

ideo

me enim

nihil boni flt;

divina

operatur Majestas, ut

regioms convertantur. In quodam ejusdem puclln, pcr solum signum Cruportu (jiimmImiu
cisformatum, eodem, quo infecta
berata
et

erat,

malo h-

multa per ejusdem patrocinium miracula in Indiis patrasse, compertum est. In Tubara Martinus Campanero Indus gravi lethargo correptus erat, et ad extrema deductus, ac loquela visuque destitutus quodque pejus erat, non
;

">riem

fuit.

febrim

>"'

fragtum evadit,perionloie

dum octen119 Domina Agnete de Mendoza, confinibua Tuerat, jam per duos menses in Q ivit vetula lli;i ,,, domoavi83 SU8B laborante,
j
. i

fuerat sua peccata confessus, quia loquendi facultatem repente amiserat. Illius miseratus

rgrotanteered

Hl Incolwnei.

Bertrandum precatura, ut illuc accederet finita, (nii fecit) Missam celebraturus; qua et cruce signayit legit super eam Evangelium,
B.

Franciscus Lopez Cabrera, clericus et parochus Tubaras, dolensque, quod sine praevia cenfessione moreretur, eumdera B. Bertrando, velut In-

quaa eodem die immunis febri B inflrmam,

aliis

fuit.

quantuor vel quinque persoms Dum cum navigabat, per mag-num flumen Magdalenaa f
IMI

dorum istius loci Patri, commeudavit, excerptumque folium ex libro Baptismali, Beati manu conscripto, devote magnaque cum fide collo infirmi applicuit; qui intra diem et medium,
nullo prorsus adhibito remedio, loquelam rece-

tempestaa est, cyraba, omnes immergerentur aquis

i,

;,,,i

exortfl

ut, inversa
:

sed,

Deum preoante, restituta cymba est, quead ripam appulit, in quam, apprehensa arii,

Bea omnes-

apud parochum confessus fuit, ac multis annis superstes incolumis vixit. Idem Francispit,

quamdam Indam, nomiue, postquam haec plures inFranciscam

cus Cabrera testatus est,se ad
tegros dies partus doloribus cruciata fuisset, nec posset parere, advocatum fuisse, ut ejusdem confessionem exciperet, quod non dubitaretur, quin in partu moritura esset; etpostquam eam confitentem audieratjussit eamdem istam chartam a Beato insoriptam eidem applicari atque ita ipsa infra quiuque horas peperit, ac inco;

peragraus bore evaserunt. Sirailimodo lndiara quodam variis populia multos invenit ex in
morbo, oatarrho
simili,

morientes; adeoque

is

contagiosus morbus erat, ut pestis videretur. Proinde lustrabat ille singulas casas, bene pre-

quibus caus infirmis; nec quisquam eorum suam impertitus fuerat benedictionem, ex eo
,

malo mortuus

est.

Eodem deinde morbo

labo:

Credilw eiiam puellam mtn ,m

(UOttJ

ranti uni e sooiis suis quidam Indus ait Cur non vadis ad sanctum Patrem, ut te sanet ? ex L80 Religiosus, cujus supra merainimus g,

lndiis reversus, in conventu Valentino retulit,

se,

dura per ludiamiter ageret, ex multis intelse, Beatum in quodara vico suscitasse a

lumis mansit. 123 Pater magister frater Augustinus d'Avila Padiglia, Ordiuis Dominici Mexici h insignis coucionator, ac deinde insuhe S. Dominici i archiepiscopus, dum hibitabat in collegio S. Ludovici patrum Praedicatorum in loco dicto Puebla k in Indiis versus
tate

)>e.r

ejusdem

palrocinium

inAmerica
petralis.
/i

fni>

Mexicum gravi
,

infirmi-

morlc
l

quamdam

tenellae aetatis

puellam, filiam

fluxionis labotans in lingua

auditis B.

inkr,

dum
C per

(juam ipse baptizaverat. Bogatus postmoBBdpius ipsemet Bertrandus, verene Deus

Bertrandi miraculis, datam sibi ex ejusdem vestis fili particulam ori suo imposuit, diglutiitque, et sanatus fuit.

puellam mortuam revocassel ad 7itam; nec aiiirraare visus est, nec negare unde oreditus est id reipsa fecisse; qui bene noverat, mendacium in ejusmodi rebus
ejus patrocinium
;

ANNOTATA.
a Tenerifa vulgo Teneriffe de qua hic, Americae Meridionalis oppidum est inpr&fectura S. Mart/uv ad ripam fluminis Magda,

P
,

Deo graviter
rein
facit,
(|ii:iTculi

displicere,
est,

illud

ouidani civi,

Sed quod rem certioquod graviter inrirmus ipsi addicto, an in Indiis

puellas mortuffl vitam reddidisset, respomlerit

lenae.

Quantura

putas? Deus agit instar fabri ferrarii, qui ferram facere meditans, ex raultis laininis ad id opcris idoncis, quas corain se hahisbet, pro suo arbitrio ham- eligit prae alia
id esse
:

b Aliis, ut jam monui, Mopoix et Mopox, quod aliud est Americae Meridionalis oppidum, in ejusdem, ad quod Tenerifa, nec procul ab hoc, fluminis
c

Magdalena ripa

situm.

qiir dictis, tacuit.

Quibus verbis quoad substan-

tiam dixit
usussit.
vit* rettitnien
in Atnerica

Noli

me

pluris,

quam

alios facere,

quod Deus rae ad prodigium istud patrandum

\i\ Confirmatur hasc opinio ex ejusdem B. Bertrandi dictis ad quaradara spectabilis coudi-

Hispanis las Antillas, Gallis les Antilles, Americae in mari Septentrionali insulis. inter Portum Divitem seu Porto Rico et Americae Meridionalis continentem 2>ositis. d Est et haec una ex Antillis, continenti
est

Una

ex

Antillis,

tionis personam, cui illc llosarium Marianum douans, jussit illud in magna veneratione habcri, quia versus Lndias

propior.
e Hoc plus vice simplici fecisse in Bulla canonizationis suae legitur hoc modo Pluries in testimonium Fidei mortiferum quid bibens in:

pciat a patrc

1'ratrc

navigaturus illud acceThoina Arcnas, praedicaspiritus viro, cui

:

tore celcbri, ac

magni
\

ipse

noxie discrimen
f

vitae superavit.

suura paiitcr dederal addiditque Hoc Kosariura in Indiis sanavit intirmos, convertit pec-

cae

Hispanis el Eio de la Madalena, AmeriMeridionalis fluvius est, qui supra Popa-

janam

tf

janam artus indeque per Regnum Granatense labens flumini S. Marthx in 5. Marthse prsefectura sejungit. g-AndreaeCabrerizo supra num.Wb, h Nomiiic notissima est totius A
America Seplentrioamplissima acregionis cognominis ,Novieque Hispacivitas
in
,

Nomm

oedebal pro

ut

.,

n
\

hxmmt

"?

B *" ?* convertendia
"

imma M

orat

h{ho [

udiendli
prafectis, qoj
pj

nisecaput.
Dominici, aiias Hispauiola anpellata, ampla Ameri< entrionalis insu> laesi in mariBoreali, cujus insulas pr&cipua civitas, Dominicopolis dicta, arcii patu
i

Insula

S.

tjranmce aam
''

im

UI "
rit

*ehemen
in
II:-

illustrata est.

k Fortasse designatur

Ajigelopolis,

Hispa-

rgo

Si

nice la Puebla de 2os Angelos,

qu& Ame
""
tam
b
ii
i

Septentrionalis ac Novse Hispanuv civitas epicopalis est sub metropoli Mexicana.

m commu
'

tur,
,

;u i

reverendissimum patrem
qni tuiu tem]

>rd

Generalem,

CAPUT
b

4'

'

)'

'l-'

i-

debat in EH lralT\ iiuviiln,

*

VIII.

(quem Piu \ Papa multas importum

oultate redeundi
transmisit,

ardinalem oreavil

litt(

um
K
,

Causa

revertendi,
:

reditusque

in

126 tntereaaccidil

u1

iparea

miraoulorun
S.

,',,,;,

JuttUt

Hispaniam
sedata
:

tempestas

maris
:

B. Bertrandi fama, Proi inoialis

Ani
''''""'"""-

habitatio in

Valenti

novo regno Granaten ijuberet, B, Bertrandui cli-i Priorem conventua S, Eldei d, quaal tiui
provinoia metropolia estj o aerena qod deoi ut Vir bantaa wtutia ao eanotitatia Invulgaribus loois oommoraretur, sed oporterej ipsum inci\ itateS motea f?i Lei tiabitare, in qu
arohiepisoopalia ettribuneJ regiumflxa eranl Bleotores igitur communi oonaen uServum
I

Prioratus

conventu S. Onu-

,i

phru ab

eo gestus.

up.ui.
Orudelitatm

O dus deliberavit de suo

bant sacras
conciones.

Qeptennio commoratus

in Indiis B. Bertranin

Hispaniam

reditu,

elegerunt, eamque eleotionem confirmatioue aiai

i

oum
ille

eju

dem

quorumiamln
n
s

non fe-

q UO d gegTe ferret quorundum praefectorum cru^gijtatem, qui non solum levibus de causis inique perimebant Indos, verum etiam impedie-

ao<

Provinciaii
;nl

pei

quemdam

fratrem deatinavii

conventum Carthaginenaem, quo

Nonnumquam
et

etiam

aliqui prsefectorum,

praedicante Servo Dei, in

evocatua B. Berfcrandus, iil conflrmatam lui ad Prioratum (!. n mem, eem ura que a Superiore suo intentatas audii it, ^ehementer Indolultj

concionem irrumpebant,
a

verbis impiis, fu-

stibusque impactis, auditores ex ecclesia pelle-

aemperenim honoree tum potiut, reoui ;i\ it,

riam, cui

ui

vitarel

bant a cumque ea misera gens inermis sit, imo etiam plane nuda (sunt enim in ista pro:

vincia loca, in quibus

mentum
C
Prae

in

usu est)

nullum prorsus prorumpebant illico ex

\

occasionem dare poteral preslatura, plaususque Bibi faciendos, quod per totam r< gionem Sanctua diceretur, e1 TOlut fcall In ei
vitair Sanctaa
Pidei

qj peotaretur, Qaaoitaque
j,-

ecclesia, et

Beatum in suo pulpito relinquebant. ceteris tamen persuaserunt ipsi reditum

eum mafrnopere
1-27

ailigebant.
ez

Compulaua tamen
it,
.

obedientia Igtud
,

,//,.

quas acceperat a domino fratre Bartholomaeo de las Casas b, qui non raodo, dum adhuc esset clericus saecularis, varia itinera ex Hispania in Indias, etlndiisin Hispaniam confecerat, sed etiam post assumptum S. Dominici habitum,paulo minus quinquag-inta annis, quibus eum gestavit, perpetuus fuit Indorum patronus, utque huic operi impensius incumbere
litteraB,

officium humillime acceptavit

<i

ad

Lter

60
ie-

ud,m
F" ""'"

versua
ruit,
e

s '''i

antequam

ib pet, a

Fidei,

quidem non tamen

profl

cdvJtatemBaE

illuc pei

^enturum,
'

cturum eo offloioj qui Deusalitei Disccssit Beatus Cartbagii appulitque ad Barrancam e,

Blagdaienaa portum, ubi se con

rat.

lumiala mbaa /',

fcte*

posset, renuntiaverat episcopatui Chiapensi, re-

quam
jiiu,!

quid un

mercatore
alii.s

dieratque in Hispaniam, ubi tantam eorum cu-

bantque cum

B61

avigatto pei
p rfloitur Intra d

ramapud multos
Carolo
Itcentit

gessit, ut

plurimos iisdem

fa-

flumen g

o vig-inti

vores a rege Philippo II obtinuerit, uti etiam

viginti quatuor et

aez,

ni

imperatore gloriosae memoriae impepropter adversa

ali-

Mariquitae/i

traverat.

tum 7ehebat, cymba ne

bu.s perfiff-re

triginta

quidem

die

amreb,-

125

Quamquam autem

pol
nt.

patiuill,

kundnn
*Pa n"ani a
"aii tui

qua. quae bonaillius desideria,

Gr-

Or;

tinitpeiit

cus frustrabant, et ob nem jam professus fuerat.zelum in procurando, ne Indi inique tractarentur, reprehensus fuerit ab aliquot bistoricis c, qui adulabantur malevo-

dum eratcleriing-entem, dum Keligio-

quod aliyeexpedi
buspropU.-reanaui.lfj'!.
.suum, quod nonfui properare, causatQ

Murmurantt'"'"
I

advei

ilOttnieiiJa

piam,
leri

in

magnani aqu cymbara illapsam, quajobstal.

I

nihilominus honorem Dei semper habenfl pr<e oculis,opportune et importune irapugj

lis
;

navigationi,

lucrimine

sui.

6ioni8.

arguebatque aliquorum violentiam

et

inter-

128 Quindecim diebu

.secuta est

il-

Jam

; ;

ViTA ALCTIOE
A. Avwjkmh. Generuln llM ns.Carlliaiji
IfljD

S.

LUDOVICI BEBTBANDI

C.

cymba, inqua vehebatur peculiaris reverendlsBertrandi amicus, mandatum b

altera
i

nem

redlljn-

dequcrinl"
lur in IIn]>"

aisei ferens,u1 regredereturin ffi 8im usque ad paniara (quaj cymba unicodie pertigit Dei erat) rogansque a
,,,;,,

in

qua
'm

Servus

cesserat, ardebat quisque eum primus videre D alque ipse Prior non capiebat se prag laetitia, considerans, quantum Deus suo tempore huic doraui beneficium prasstaret redendo talem Filiura, qui vitse sanctitate et exemplis eamdem

niam,

long-c,

an

Prior Sancte esse adductis cymbis,

,

ea veheretur pater Bertrandus, ita Fidei, acceptoque responso,

maximopere Deo
serio

erat illustraturus.
ait,

grediens Bertrandus
etiara praastitit

se

Conventum injam velle incipere

;

Beatus de tinatassiM
epit,

servire, et pro novitio haberi

idque

N]

pania
,,,

], t

gratiisque ab eo
relocitate,

tam humiliter

se g-erens ut

omXX
conventui
$,

BCti

eju
,

cymba eadem

altera,

[ndepertigeruntusqu.

portum de
e
i

ub
e1
,,,.
I

B<

Angortura, quod fretum fluminw tititscripsitqueadProvmfratrei

nes raperet in stuporem. 13] Non licuit Beato solitudine suaque celnam patres conventus lae quiete diu g-audcre
:

ciaiem

ma
I

Sanctea Pidei, ut certiores faaddito ndato a Generali accepto,

0n *phr,i prt _ Onuphrii, duabus ferme leucis Valentia disfrlu* Prior siti, illum sibi praelatum optantes, quod per- ,an
S.

Prioratu
riffam,
bilj

ubi

iem mandati, et abdicatione in Tenede triduo post advenit quod supra narravi de noaccidit,

suasum haberent, eonventum suum illius opetam spiritualibus, quam temporalibus, ra, auctum iri, eumden unanimi voto magno cum g-audio Priorcm eleg-erunt. Desiderabat quidem
id
tia constrictus acceptavit,

9guber-

na ' fratru

fui1

exceptus equite ejusamico,a quo hospitio hinc, oum dato eibi ab eodem in
/;
fl

que

muneris excusando declinare, sed obedienet sub finem Octo-

....

ubi

dierum spatio Carthagrinem, exspectare clas era quaa aon Qisi ipsum ipsein batur, paratam invenit; vix enim
rictu, 1nul "
illa

bris anni

mdlxx obire

ccepit,

pro more suo,

ingenti

cum

fructu, optiraa praacepta tradens

et exeraplo praeiens, in servitio divino vig-ilan-

eam descenderat, quin

DOi fcram
Oruoit signo

vela fecerit versus

tissimus. Exhortabatur patres istos, ut,

He periam.

tempeiiatem
icdal.

tennffi|
t, ir

di129 Per viam horribili exorta tempestate eariis in locis velum est, ruptae anlaceratum ac parum abfuit, quin etiam avellere-

quem- E quo mag"is erat solitarius, eo majorem devotionem movebat ad eumdem

admodum

locus

iste

accedentibus, ita conarcntur illi eo mag-is excellere in obsequiis divinas Majestatis, etpraicellere aliis Religiosis, alibi habitantibus. Ut-

gubernaculum j totaque navis raodo hac, modo illac jactabatur, prout impellebant fluqui
inii

ctus,
aitig

cum

horribiti

frag-orc

modo

velut

montes eam evehebant ad caelum, mo-

praecipitado apertis profundissimis vallibus, Quadecausa B. Bertrandus banl in abyssum.

in

que erat ipse observantissimus constitutionum Regulae (quod primo omnium loco habebat ita curabat, ut subditi sui eamdem prompte et hilariter servarent, tanto mag-is, quanto
et
)

ipse

eosdem majori cum charitate

eis necessaria

reg*ebat, at-

eam

aavigii partera, quae

ab undis maxime

impetebatur, se recipiens, signum Crucis adrersus eas identidem formavit, eaademque, velut sanctissimi signi vim agnovissent, quo propiores navi fiebant, eo lenius ipsi illidebantur. Verum ea es re B. Bertrandus vanam g-loriam
veritus,

partem
rat
,

permisso lluctibus navigio, in aliam Sed simul atque inde recesseinfervescente raari, et navigio magis
recessit.

procurabat liberalius. non 132 Cumque prudenter gubernaret obstantibus sterilibus annis et obserati conventus debitis, erat fratribus abunde prospectum. Nec soluin conventus dcbita persolvit , sed etiam in eodera notatu dig-na composuit, exercens talentum a Deo acceptum, nominatim in aBdificio, Crux cooperta dfi'Cto, juxta conventum in termino via3, pulcherrimis cupressis utrim, :

que omnia

et libcraliter

alh : xdificium
exitmit
currit
:

tuc-

paupe-

ribus

quara antea periclitante, confestim ad eum acourrerunt naut,summis precibus absecrantes,

ut ad descrtum locum rediret; ubi illo prius mare non tantun iu.l remedium adhibente,
i

niinus

BSBViit,

vrruin .tiara tranquillum placifuit.

dumque redditum
quando

Cum

Beatus hsec

ali-

quod etiamalias dixerat, videlicet, ex hujusmodi factis nonargui sanctitatem, sed fidemjetad id propositum adDeus plus luminis concessit Lucifero, junxil quam mihi; et ille tamen damnatus est j plusque auctoritatis Juda3, qui postea seipsum suspendit. Id mihi quoque potest contingere cum scriptura sit, neminem in hao vita scire posse,
referret, adjecit,
:

quc consitaB quam in rem cum cuidam visus essetnimium irapendere, respondit, etiam plus a Lutheranis ad destruendas Cruces in Germania Franciaque l expendi. Fecerant ibidem nomen ejus in memoriam conditoris apponi P sed ille huraanam gloriam exosus illud fecit aboleri. Erat larg-us eleemosynarius, nec pauperem sine solatio remisit, etiamsi importuno

tempore accederet;

sing^ulis

panem
:

et

vinum
frater,

liberaliter distribuens, sa^piusque fratri Joze-

pho Viudes dispensatori repetens

j

Da,

eleemosynara ne pig-eat te Domino Deo nostro larg-iri, illudque Davidicum Psalmo xl alleg"ans. Beatns,
//

qui intelligit super

egenum

et

utruin infineejusdem futurus sitodio,anamore

pauperem

etc.
divinitns intellecta
nobilii

dignus.
fn

Hiepaniam
in

L80
B.

Amio

Miti.\ix,

die

festo

S.

Lucse k.

uppulsus

Bertrandus in Hispaniam appulit, necdiu

VaUntino oonventu habitat

k
.

commoratus, profectus Valentiam est, quo vespertino tompore adveniens, compulsus

Llispali

fuit

pernootare in horto fratris sui,

extramu-

133 Ultra communes eleemosynas, qua3 ad conventus portas solebant distribui, B. Bertrandus largiebatur etiam alias secretas personis verecundis in domibus suis; ut testatas est Ang-ela Bayarri de Museros, bona servo Dei, quae apud ipsum confiteri consueverat. Hujus enim

matronxegestate,

ros urbis prope

monasterium

S.

Mariaa de

suo

opera succurrebat
peculiariter
tionis,

ille

multis indig*entibus, ac

cursu Ordinis S. Augustini sito. Postridie summo mane, sparsa B. Bertrandi adventus fama,
pater magister frater Laurentius Lopez Prior
auotoritate sua
indigaiit, ut retineret fratres,

cuidam dominaB pra3cipua3 condiqua3 in quodam vico, haud procul a cononerata

filiis
,

ventu
lis

dissito habitabat, et

acerbam

patiebatur
deesset panis,

eg^estatem

parvuadeo ut

nc omnes ad ipsum accurrerent, revisendi illura et benedictioncm petendi gratia nam ex ing-enti g-audio, quo illius reditus omnes in:

seepius,

cum

herbam

miserisillis

coqueret;

et, si

sufBcientem,

panem haberet, sed non omnibus eumdem partiretur in sing*ulos,

ipsa

DIE DECIMA OCTI

ip& a a

pane abstinens, crebroque

ficis

m
"

cum suis victitaret. Quam quidem paupertateni, cum nobilis ac hocoDstituta paucis siccis

humilitate pcenil u Linqueret

I

llis

'

unh[lU
' a

'
'

eda

norata esset, nulli

voluit, verita,
eidm tUemoi , i

cuiquam mortalium indicere

1

jwm/.. 1
1

monem

in

Dum

ne id ciuodam die

iquando Doceret.
in

homitimi suum hospiUum

lutum

hujusmodi augu-

owtormmpri
tai
nnratK,
pi

qnam
tt

" '" ilm

,

rersaretur, accessit ad illam Angel

v atici"

ntx "

certam denariorum summam ei afferens; quam ut vidit bona domina, petiit, an sibi ab aliquo conscientia ducto restitueretur. Responr i,

nisipa

ln

dit

illa

non

o^leuoisa.
s"

ita

esse
sit

mitti.

Si

eleemosina

sed in eleemosynam reposuit illa) sine du-

OnuphrU
d

Nativi

it,indon
inti

bio mihi mittitur a beato fratre Ludovico Bertrando cui Deus meam inopiam revelaverit.
,

^
ellectu
'

Fassa Angela est, id verum edvetuit, ne cui diceret, a quo missa esset. Tune nummos acceptavit domina, dicens Vere Deus angustias meas Servo suo revelavit; quia impossibile
:

m
di1

eo dormi8se1
:

inc
ei

,,.

'H".
i

ad prease]

aem

vigilavil

nm

amej
in prae epi

erat,

ut alias

sciret

gratiasque Deo de tam

succursu persolvit. Eidem dominse prregnanti B. Bertrandus dixit eam filium parituram, monuitque, ut sedulam ejusopportuno
,

M'" iUa bavit.

1:

nocte natus,

rep .situa

S.

Onu-

mbditorum

phrii, b sancto

Priore

petiii

dem curam gererct, futurum enim mag-num virum; idque etiam repetiit, postquam ille jam B ac jubente matre ad conventum natus esse
,
,

Valentiam, ad oonventum

Portaa

ram. Indereduoi posl im]

S.

Onuphrii allatus eidem Patri ostendendus.

135

nem

ait

beatu

P
\
,-,-

Deum
rilur.

tnirifice

liberatem expe-

Beatus m pauperes et egenos ita fidelium mentes movebat Deus, ut ei eleemosinas a?que larg-iter darent; atque hinc divinitus instruebatur omni re necessaria, prout ipsemet narravit patri fraliberalis crat
,

Quemadmodum

patresCartusianos Port;e ra-ir

,,.

senecad
caa

Port
,

im

Cffil

atreg

Cartusianoa

repoauit

Prior
al
.

\ idi

qii d

dl

triduo enim, quo

tu moratua es in Porta cali

el

in

illo.

tri

Vincentio Ribera, dicens,

se vere

nescire,
re-

rum
dinis

Offioio

matutino,et habitum eorum Ora domino

i

qua ratione aliquoties invenisset in cclla sua

gales

postulasti

Bellol

oia

m,

qui unde illuc allati essent, non capielibros credito pretio

que,
esse

te velle tieri l'r;itrein

ai tu

iaiium,

^ravem
I

bat. Testatus item est Vincentius Garriga biblio-

pola, a

quo B. Bertrandus
sibi,

emebat,

quoties vellet, ab eo accurate so-

tentationein a dasmone. Stupefoctua ligiosus, agnoscens, illumnilni rerumdi xisse, ac speoialiter de habitu, quod Becreti
I

lutum fuisse; sibique semel in ejusdem cellam ingresso eumdem dixisse Per amorem Dei condona mihi, frater, quod oblitus fuerim pecuniam mihi comparare se vero respondisse se non alia de causa venire, quam visitandi gra:

me tractatum fuerat. Uteri ELeli Andrea3 Cabrerizo nomine, GBpiu

tissinia, qus3

ft

dixil occuJ

uequiveranl
,

oiri

qj
i

tione

divina

el

m
,

cum
rit,
i

emel

111

cellam adiisset, Servu

Dei di

ip

um

tal
,

tia,

ac reposuisse

Beatum

Ag*e, ergo,sede, col;

rem

commiflsisfle

et

benij
ee et, el
b

aendil

ed

Per viciniam
COncionalurus
duin
licel,

loquamur paulisper, dum Deus provideat et in medio colloquio, extensa in vicinam mensam manu, dixisse Cape pecuniam tibi debitam tantamque accurate summam ibidem repertam esse, quanta debebatur Qua re vehementer obstupuit bibliopola, quianullam in eadem mensa pecuniam ante viderat. 136 Circuibat Beatus loca circum conven:
:

cum
sciri,

ea pea occulta

negavit

ille

audaeter
:

al

aemine po adem
[]

cum
in

benignitate adjecit

Boc ego, qoe

tibi,

dJ

tuum emolumentum

dico
es,

ntque,

dum

pcccato tua confessurus

accusare.

Dum
fuit
,

vero

ille ip e

confessus

nullum

ea

memineri tedeeo apud Ludoi de n rerbum ab

eodem Beato

audiit.

tum
rie

S.

in-

pedes

Onuphrii etiam
,

sita praedicaturus, ac ordina-

dum

perg-ebat

Valcntiam

LS9 ESidem fratri Cabrerizo egresso e cclla, ut ad chorum pi

quodam
h

atiorumque

tt-

ur

Uvtnlhu

ceiii pedibut,

quamvis
g-a

difliculter,

laborabat.

Ne

quia in altero erurum plavcro a patribus reprehendeinsiiter

pena B. Bertrandua dixit, ut cogitationea, qui

oognon

bus inharebat, expellerel

essent, ezpoi
uit,

mi ate, quflsqui
Qt
ille

quod pedes incederet, solebat equo dens conventu egredi, ac paululum inde
retur,

peprehenditque,

ad

verteret, quid faceret, quidqui

pedibus prosequi, suas preces interea recitans, quod pari modo faciebat in reditu. Quodam die
Veneris Sancto perg-ens praedieaturus Moncadam, ubi Quadrag;esimales sermones habebat,

divino

sm

itio.

B2

choro
qui

'i

inde egre

Cabrerizo vidit

B.

Bertrandum loquentem
,

cum

quodam
Onuphrii
B.

Eteligioso

Breviarium

in

mann

tenens r,rahat
:

antr

ri-l'.-ftrni
<

equo insidens egressus e conventu est, sed mox non solum ex eo desiliit, verum etiam calceofl exuit, itaque discalceatus ivit usque ad loci ingressum idemque fecit, dum post habitum
:

pofll

quod

olioquii
di
i i

totus attonito

ait fratri Cabrerizo,

Bertrandum, ut emendarel
ac

valde

sermonem

rediret

Valentiam

cui

appropin-

quans, dum ag-nosci poterat, calceavit se, et in equumresiliit. Velutbonus prioratus sui pastor,
tantopere desiderabat domi residere, ut eo ordinarie

manda e, ut servirel Deo, nec timeret, imle iia quidquam dami turum. Cum quidam Religiosu ho pe acceaaissecreto facta,
i

set
est,

ad conveuturn

S.

Onuphrii,

et,

nt

mi

eodem die rediret. 137 Jam meminimus supra, quam bene

ille

benedictionem peterct a aderant Beligiosi, dixit servus Di arma et scutum Religiosorum esse Bosarium.
I

Priore, cai mi

.\J

;, ,

YITA AUCTIOK
A. Avjcnomi.

8.

LUDOVICI BERTRAXDI
-

C.

sub veste sua habere irapossibile niagnum cultrum venatorium sed

sibi rellent, respondit,

vcrba, quae non ca Mirantibua circumstantibus llla intcrro^intibus ho pil '<,, quid pEBlnt, et
se
;

nus novit omnia, quas agimus. Quidam Religiosus paulo post emissam professionem de totius vitse suae peccatis

apud B. Bertrandum con:

esse,

ut id

ei

diinnotuerit sine revelatione

.

el

abtenlia in-

vina. jin

lelligit

oitorem, jubens ooni

rrior jay cavit quadam nocte beatus aperire quod res

Beligiosus,
tia
,,,..

quem nominabat

veniret Valen-

quidem terrendi
ario

quia eo in itmere plenue pavore ac metu, fuerant, solum lllum hom i neg agressi latrones ied quos ipse
gratia,

fitens, cum ad certum factum pertig-isset, coecui ille ait Esne tu pit ex verecundia haerere Judns? quare non arguis te de tali peceato ? quodque ille commiserat, indicavit. Hiscealiisque mirabilibus, infra etiam recudendis, ibidem patatris B. Bertrandus in fine biennii ejusdem Prioratus sui reversus Valentiam est,
:

nccessariis relinquens conventum omnibus abunde instruetum, ac spiritalibus temporali-

que

fcimaveral

Aperuit frater fores,

re-

busque bonisauctum.

prospiseien queviditcomparentemBeligiosum,

totum tremebundum;quiapertamportam
perien
,,,.,
,,.,
i,i
,

ANflTOTATA.
a Id agebant crudeles isti exactores suo lucro inhiantes, ut miseros Indos longe idtra, quam edicta regia permittebant, ad servilia opera compellerent. b Vide, quse de hoc Chiapensi in Nova Hi-

rogavit,

quem

expectaret,

et

qua ne
audis-

tam
fieri

eroibiconsisteret.
<,
est,

Cumque

mandato
prorsu

Prioris,

vehementer

admiratu,
priorijflm
acciderat.
ilUuttrifnnin

aingulare existimans,

tuminnotuisse,quods:bimmonte
.
,

1,1

\ nI11

mdlxxi!

cum quidam

ex

opti-

spania episcopo,

et illustri

Occidentalium In-

virum nviim
ditvrirnini,
in

magnis raolestnsimmatibus horum regnorum

,

,,, ,,

quo vdrBubutnr
eripieniliii"

t,ejusdemqueuxorgraviteraJfocta,

Bertrandus ad

eam consolandam
;

.accedens

pradicit.

monuit, ne doleret
faceret.

neque enim
illa,

esse,

cur id
srt,

Quo

pacto, inquit

non

cur

dorum, verbis scriptisque editis, patrono, ex Echardi Bibliotheca Prsedicatorum annotavi E ad Vitte primse caput 5, lit. 1 c Quem inter ceteros hac in parte adversarium sibi habuerit, dixi loco mox laudato
lit.

tam graviter afflicto? cgo doleam, marito meo eum soipse, Dominus noster Quia, rcspondit
,.',1,,,,,,.

m.
S. Fidei,

d Id. est Fani

nati, de
w e

de Bogota cognomi-

ei

fc

u,

domina

illustrissima,
.

videbis

pnesciri.

statum gubernantem. " ilhun VIVUUJ, ni""" vl u " lllUm vivum, suumque illa, marielapsos menscs existiraabat Post sex Un+JJn liKflMiifliiTH nt, B. liberandura at n. mjam e suis raolestiis tam cito, sed post Bertrandus asseruit, id non exacte contigit tresannos futurum. Ita autem poterat humanitus quod taraen nullo modo Notatu autem dignum est, ante ista

quojam meminimus alibi. De hoc loco sic legitur r w Blaevium in ^^ '" v ^ vw ~ wy* vvv apud ^,v^wwv., v ,
.

omnia, prsedictum

dominum cuidam

Religiosae

in monaCarmelitanffl, sorori Teyeda nomine, apprime spiritali, servaesterio Incarnationis,

que
;

]).i,

visum fuisse

in periculo
,

submersio-

Descriptione preefecturoe Carthaginensis Bakanca ,, ~\i\ t .,^~ .-* u:~~.< n ^. ,>.,+ + de Malambo, ut Hispani vocant, tantum telonium est ad hujus prflefecturam pertincns, situm ad ripam fluminis Magdalense, trig*inta ab urbe Cartag*ine leucis, vig-inti ab oppido S. Marthae, sex denique ab Oceano Septentrionali iiic omnes merces Europeae aliaeque e majoribus navigiis exponuntur, et uniligneis lintribus adverso flumine subvehuntur ad Novum regnum Granatense. Eo itaque ex
:
..
.

-.t,- .

quod significabat discrimen in quo nis paulo inde vi ttTS erat. Vidit prasterea

eum
eum-

loco B. Bertrandus lintri

fam Fanumque S. Fidei

commissus Tenerifde Bogota versus ad-

dem
:

es

eodem periculo evasurum, quia auei

II.

ulial.alnr

C.crtrandus pcr sua sancta si-

verso flumine navigare ccepit, ut superioris mandato obtemperaret,quamvis ex divina re~

velatione certus,se adprsestitutum locumnon perventurum. versimiliter Americanorum f f Seu lintri more ex unico arboris trunco excavatse. g Nimirum a portu Baranca usque ad Fa,

gua qua re indicabatur, ipsum absentem siCmcis a Beatoe cella sua quotidie C gno snnota. in periFuisse si-natum, quamdiu, ille eodem
A lia ab
iirin

eo ibiiit

gctta

(juc

adfinom

culo versabatur, uti ejusdem uxori proraiserat. 142 Duo Rrtligiosi collectores cleemosynarum pro conventu S. Onuphrii, cum quadam
,

num

S. Fidei de Bogota.

Prioratus.

hebdomada multas
ut
alter

collegissent, statuerunt

de quatuor, alter ducatum auivinn servarent, ui, si forte sequenti septi-

Realem

mana

rariores futur3 essent eleemosinas, eos afferrent. adderent itaque solitam

,

summam

Antequam igitur ad conventum appropinquapent, eorum unus llealem suo calceo inseruit,
alter

h Mariquita oppidum adverso. ut dictum ad est, flumine Magdalense navigantibus dexteram occurrit. Supra num. 108. i k Id est, die 18 Octobris. 1 Indicat illius temporis Lutheranos in Germania, et Huguenottos, seu Calvinistas
iconoclastas in Gallia.

duoatum

suaa manieie.

Cum

pervenis-

sent ad Priorem et eleemosynas tradidissent, mandavit Servus Dei, ut omnem collectam

Regalis certa moneta Hispanica

dicta.

est, vul-

go Real

pecuniam
se dedisse
ille
:

sibi

traderent
,

ac

respondentibus,

omnem
,

quam

acceperant

ait

Da

mihi

tu Ilealem de quatuor,
;

quem

sus

calceo sinistri pedis tui imposuisti ad alterum Tu vero produc

:

et conver-

ducatum
,

<3D

quem habes

Quibus auditis illi admirabundi haeserunt. Porro advertentes Requte agerent, ipsum nihil omniura lig-iosi,
in inanica.
,

Abella Vere, nescimus, quid nostro Priore facturi domine, simus, qui surdus et myops est, et nihilomilatere
,

dixerunt

Hieronymo

CAPLT

DiE DKCIMA OCTOB

ob rem

frater fcte

Udms
S.

m
vehementer
:

CAPUT
Tirocinio
tice,

ratus fuit; alus vioibus

quamquan

(>tmm

oonventu
di.

IX.

sima

Onuphi
pai
,,.

pracpihMiti capitulo

ordinarium ooculta

uf

imil

renturoum

.-tv-

illo

loqui.nee.
pater
illius

denuo pmfectus Valcn:

frater

quce egerit

Prior conven-

dum noneral
paternn
<1U '" 11

coUoquium
|

ante

tus ibidem constitutus virtutibus

siiis

quit:Pal
,

ijU

prcelucet

mira Viri

fidudin i--

Lncipi0

conflteri ei

ei

cia ^n jWewwi e e(/ew)s liberalitas.

iiie

i,

;iv

Bonusquoque

numquam
te
ar. '
Sovitii*

ad

eonfessus,

Nec
denuo

tunc quoque successit B. Bertrando,

iUum visen lum acce it, prom ipsemet in quadam

B irtjandum
M,,,

ad

eumdem
148

S.

ut tantopere desiderato sacro otio po

\iiih.

kxh

B
iu

p,en

Valen-

\lK,frVMtra
frendenie

dr-

gaudere. Paulo postquam Valentiam adveneral praecepit ei Prior, mag-ister frater Onupbrius

gesim
onius
ctae
\

iciones habuil
diei itinere di
aito

vico Brigiana

<,

b**mm/k

Valentia
d
.

mone.

Clemens, vir mag-na? virtutis ac scientiae, et insignis conoionator, ut novitiorum magisteB rium susciperet; ac proinde aeque tunc, quam antea, eo munere diligentissime functns est.

itaa

auae

exemplis

preeli
|

in
oui

domo

Jurati

m
alii
.

Indroi
ationi

que, ac omnibus
severa

'''

toi1

illius

abstinentia
\

el

parcu

[otu
tbl

Docebat eos et

factis et verbis bilariter ferre

quodque numquam
aliqui.l peculiari

llel

oonsenl
8i

jugum
isti

Religionis;

et

quemadmodum

fratres
in

obsonii pararetur
e

in consortio

tam boni Magistri multum

quando

autcm appositum
sed poscebal
dari

delibabai quid

divino servitio ac regulari observantia proficic-

sibi

aolaa hei baa ac

legumina

bant, ita sese in

omni virtutum genere exer-

nec aUo oibo viotita\ H

per totam

Qua
s.--

Haec non ferens daemon, totis viribus conatus est illi molestus esse; proinde quadam nocte Religiosus in sede novitiorum expertus
cebaut.
est aliqua, quaa
tali

dragei
M-ai

imam

tamque parco alimento

u

proi u

(int.Mitus.

Sniitudincm quoqui ibidem

vere coluit,
a.i

numquamegre
Mi
egit

dom
el
.

i,

ane
itu

judicabat non potuisse a mor-

ccclesiam, dieturus
ueo
aliis

am,

homine

proficisci, ac propterea sancto

Macir-

rus;

gistro indicavit.

Respondit

ille

Scias,

fili,

domesticis,

oum personi quam oum neque oum bj ce etiam ui tem

.
i

cuire per

hancsedem daemonem, qui

sed ne metue.

nititur vos
:

pore refectionj

ac bre*.

iter,

moj que

in

oubitotiu

perturbave;

Addiditque

Ex

culum solum
diei

se reoipiebat,

ueque reliquo

quo commissum mihi hoc officium est, versatur hic quidam maurus, qui, licet totus oneratus catenis sit, nihilominus admodum agilis est, et ego ipsum
Arcana mcntium cnngnouii.

vidi.

tempore prsterea a quoquam ridebatur. sing*ulari uorma rivendi, tam mirabi lesinanimis Pructus eminabat, ul eoundum relationem Juratorum Brigianae (quemadi]

Hactam

144
pater,

Hoc tempore Valentiam advenit quidam

dictus frater
,

dum
1 ii

Praedicatorum

Michael Ferreri, Ordinifl qui veniebat ex Catalaiud a

in

in Processu legitur e) explicari aequeant. hoc vico Beatu igrande patravil miraculum oliv;i lap u in pra ia homin.

cum
quo

de^siderio B.

Bertrandum cognoscendi, a
fuit,

me moriebatur,
cap. 10 /'ilicctur.
i

Bicul

in

libro

oundo

F
/

cum gaudio

exceptus

cum eoque

ali-

quantisper per hortum tirociuii ambulavit, de

\]

Bodem anno mdlxxiv

l'a\
i;i,

in

lotava

Uceo
\<

Deo interim disserens. Priusquam ille ab eo recederet, B. Bertrandus ejusdem frontem (uti
multis, qui

sionis Doinini in conventu Valentino obfil

frater Bartholim:i:us
oriuiidii.s

cum

ipso agebant, facere consue-

de Cervera

magistratu

de Montesa

atque
to
.

verat) cruce signavit,

dixitque
;

Pater,

memiei-

neris confiteri tale

peccatum

reduxitque

tam aliquot ante mortem diebu machi ventri que oruciatua pa

pravi
i

u
,

fuil

ul

dem

in

memoriam defectum, quem commiserat

quadriennio antequam Religionem ingressus esset, nec ipse umquam meminerat confiteri. Confitebatur apud B. Bertraudum frater Andreas Cabrerizo, jamque finierat peccata sua recensere,
sit

commiseral onem moverel omnibu dem acerbos planctn mdiebant,

alta vocc

Intei
IU
cipi
i

clamabat
iiiii.

Domine

Je
|

U,

pi-

ritum

ui'

Binc plorabant

I,

qiiod

in tantis doloribus cimh.

m
!

Dl

tmum
'''

e bi
11
.

cum Beatus
?

ei

inquit

.Nostine, quae res

te

ribus ac

man

ui
;

'l

"

"
i

Confessio

Dic mihi, cur non accusas

de

perverso consilio, quod dedisti fratri tuo ; dissuadendo ingressum in Religionem, suadendoque, ut notarius fieret in adjutorium senis patris tui ?

intli-

145
fuerat

rut

Quamquam autem

id vere

factum

esset,

tuf, in< gnoverant umquarn bu ad quod idem Qle in ali bibenda fuerant ferrnm et ignis, commovisBet, quam si fuisset ag-nn neque ulquod unllum protuliflsel rerbnm, pre3t< Jesu invocaverit. Acc ca vice nomen
,

tamen tam secretum, ut a nemine audiri potuerit; neque ipsemet frater illius de eo umquam fuerat locutus, imo B. Bertrandum hactenus non viderat ut adeo neutiquam sciri
:

eumB.BertrandusEuangeliumhr. '.:< in cellam suam reversus pro Inflrmo

turu,, vidit
te,
in

(|

pr<

spiritu illurn,

Dfli

potuerit, nisi per revelationem divinam.

Quam

ejus ad

onioiarl duobus daMnonibu majus ejusdem meritum grloriamqnfl

fe-

Octobris

Tomus

52

rientibufl;

V.

m
A. Avicnono.

VITA AUCTIOK
camque causam
esse,

S.

LUDOVJCI BERTRAXDI
ita

C.

rientibus;

ob

quam

151
sciri

clamaret, et acerbissimos dolores sentiret.

Dxmoniifraudes Sanclus
delegit.

Factum hoc ferebatur per eonventum, tamen nequivit, quis vidisset aut publi-

ii!i

cl)
ri:r

(Juasdam mulier inter confitendum dixit ibi apparere juvenem extraordinagolere

sibi;

fora et mira secrepraBclara narrasse de futura vita, Cui Beatus respondit, ut caveret ta r non enim angelum* sed daemonem esse.

pulchritudinis ac luce circumdatum, eumet demque a se subinde conspici per plateas in essedo, sibique admodum splendentem

Conversus Antonius Bag-liester et frater Ludovicus Prirno, qui ei serviebat, decreveruut ex ipsomet, data opporcasset.

Verumtamcn

'm
itur

frater

tunitate, id exquirere.

Dum

igitur

ille

postre-

Atilla nihilominus perseverabat asserere, ang-clum esse; atque ab eo recessit. Altera vice Probe scio, iste eidem muliefi apparens, ait
:

fratrem Ludovicum Bertrandum

tibi

multum

suo laboraret, accesserunt ambo ad lectum ejus, cum eoquc pia colloquia miscentes, sermonem de mayna sanctitate patris 7mcentii Ferrerii injecerunt; quaoccasione eorurn alter ipsi ait Pater, verumnc est, in hoc conventu fratrem esse, quem volentem pedes imaginis S. Vincentii osculari, illa ipsamet amplexa fuit? ltespondit B. Bertrandus Verum et.

mo morbo

sed mea adversari, sed ejus dicta nil cura, utque qui tibi vera dico, sequere; consilia,
trera
i i

Paulo post dixit alter

:

sanum

et

istum juvenem, vegetum per plateam incedentem,

e

periaris,

vides

nitas vestra essc capite, humilibus verbis sese asina^

dicitur praaterea Pateripse vero inclinato nonnihil

:

Balaami

sequere illum oculifl tuis, ct videbis illico mortuum corruentem. Eta factum est, ipsaque in suo crrore magis, quam ante, confirmata ad B.

comparavit, pietatem et benig^nitatem sibi a S. Vincentio cxhibitam, pro nullo merito suo redditam, dicens, sed eo fere modo, quo Deus lo-

Bertrandum
pavit.

rediit, et,

quod
:

contigerat, nar-

Verum

hic nihilominus illam instanter

cutus fuit per Balaami asinam i absque ullo merito hujus animalis. 152 Prioratum suum Servus Dei iniit die

MiDeopla.
liumtlUaie,

B monuit, ut sibi caveret

:

ea enim diabolica et quamvis mulier Servo opera contigisse Dci tunc non adhibuerit fidem, postea tamcn
ag-novit

xv Maii anni mdlxxv absolvitque anno mdlxxviii et in ejusdem muneris exordio hanc inscriptio-

nem

verbis S. Pauli litteris majusculis in cella

:

suum
Spanum
dc

errorem. Simile quid relatum

viii h.

superius est capitulo

Maurii rumorcm inanem
docol

148 Sparg-ebatur Valentiae ingens ruinor, ma-

.....

Maurorum
perniciem

civitatis

mu ltitudinem in r\ adventare. Quam

,

ejusdem ^v, rem ob rv

ut adversus eos prospiceretur, magna armorum ceterarumque rerum necessariarum copia con-

Si hominibus placerem, servus sua posuit Dei non esscm k " id est, Si eg"o curarem satisfacere hominibus, dum haac voluntas non est conformis divinae, Jesu Christi servus non essem. Paucis diebus post cceptum prioratum ipsi tres Veronicoe l oranti simul apparuerunt,
:

quam
cit,

visionem patri Justiniano referens, adjeest.

multique deliberarunt de conjug-ibus libcrisquc suis e civitatc et toto regno alio avehendis. [nter hosce Michael Joanncs Beneyto, nobilis eques uxorem suam Franciscam
g*esta fuit,
,

hisce significari molestias, quas eo triennio

passurus erat; uti factum

In humilitate
voluit a sub-

sua semper perstitit

ditis

numquam

suis Paternitatis titulo

appellari, quod
al-

Ferreri monuit, ut pararet

sead proficiscendum
ubi dictus
poterat

hunc nimis honorabilem reputaret. Neque

tissimae contemplationes

Manzaneram

iu

reg*no Aragouire,

umquam

obstiterunt,

eques habebat fratrem^ in cujus

illa se recipere.

domum

cta B.

Quo audito, domina valde affliBertrandum confessarium suum consolaadivitj et, postquanV narraverat,
fuerat,

omnes accuratissimi praelati partes imo etiam abundantius, quam ceteri. Mandabat aliis, et ipse difficillima quseque priquin
ille

expleret,

tionis gratia

mus exsequebatur.
153 Nec, quia prioratu fungebatur, solitam abstinentiam, et poenitentias opera corporisve flag-ellationes prseterrnisit eodem enim modo,
:

quod factum
rct;
IX

eamdem

ille

solatus est,

corporii catli-

dicens, nc turbaretur, nec a

domo sua

recede-

guiiont ac RttjuUtri ob$er-

Constilutus

Mauros cnim minime venturos Valentiam. L50 Postquam pater maglster, frater Onuphrius Clemeus suum conventus Praadicatorum
Valentiae Prioratum absolverat, electusilli suc-

wmtia pn/ucei

quo antea, visebatur

flag-ellis

cella ejus conspersa sanfuit

ommbut

g-uine, ac sa^pius auditus

tam

aspere se F

Prinr Valenlii, S.

caedere

ut

ejus

scapulis

mederi

Vin-

centii

opem

cessor est bealus frater Ludovicus Bertrandus

oportuerit.

Ac

peculiariter postremo prioratus

tmploratj

cum

iug-enti studio et la^titia

omnium istorum
illius

bonorum Religiosorum, qui

suspioientes,

sanctitatem

eumdem

sibi

pra3latum expete-

bant. Solusipse tristabatur, utque aegre ferebat

sic honorari, ita nihil pra3termisit,

ne

id oneris

susoiperet; sed
lente

omnia

frustra tentavit.

compel-

obedientia. Quapropter aegro

seutiens, solatii
sibi S.

animo se expetendi gratia ad addictum

,

dem

Sancti cellam

Vinccntium Ferrerium recurrit, et ejusqua3 in inferiori conventus

est,
,

dormitorio sita

ingressus procubuit in genua, laorymisque perfusus ooram illius imag^ine sic precatus est Pater sancte Vincenti, me hujus conventus Priorcm immeritum con:

sui anno vidit illum pater frater Joannes Baga semel unahora ante mediam noctem in S.Vincentii cellam intrantem in eaque diu duriterque se flag-ellantem ; observavitque, eumdem, dum egrederetur, nonnihil substitisse in porta, ut inquireret an quis esset in dormitorio, a quo posset deprehendi nam dictum Eeligiosum nequivit videre, quia is absconditus latebat prope januara cellas, ex quo loco etiam vidit ipsum redeuntem ad cellam suam, ingressumque audivit vehementer suspirantem. Chorurn diurnis nocturnisque temporibus
, ,
:

frequentabat,

nec inde

umquam

abfuit, nisi

stituerunt, et ego
tio.

me

tanto onicio

imparem

sen-

Proinde prioratum in'te transfero, precorque, gloriose Sancte, ut tu velis hujus sanctas
aBdis

morbo impeditus. Saepe post finitum Officium Matutinum remanebat in choro innixus g"enidumbus, donec sig-num daretur ad Primam
:

que eum

Priorem agere, ego ero supprior, regamque seoundum mandata, quas mihi injunxeris. Deinde dum inolinaret se, ut sacr iconis pedes oscularetur, inclinavit se icon, beatumque

urgeret infirmitas, ut ex debilitate nequiret inter chori functiones suis pedibus

sic

consistere, volebat

saltem sedens divinis

inte-

resse Ofiiciis.

Bertrandum complexa levavit

e terra.

154 Primis prioratus sui mensibus ccepit e cruribus laborare; atnihilominus voluitsemper
in

DIK DF.CLMA
,..

r,' J

rr,' r '

in
in

communi

triclinio vesci

nec
,

uisi iuvitus se

valetudinarium contulit nimis benig lcci curatores

sibi

quod
5j

sciret, ejus

tZ
D

*endum,

Efer*
1

\\

VV,

eosque de ido parcitate eouquesturos; neque integrum fore, portionem suam, ut con-

55

sueverat,

cum pauperibus

partiri, sed

comp

leudumse advires suascibis restaurandas. Coafuit eo se conferr post rec tus tamen M.nem suam aocedebat ad commune triolinium, ut videret, an Religiosi sui bene nuinvigilabat, ut iitterarum trirentur. diligentissime promoverentur cural studia
,

tur

S quampatre J
6 '"

lere.etprqph,

ourabatque,
aujus oonventi
.

oompleoteb*
I

*rdui<au-

Multum

tur.Inpaup

M
oipi

Jirrtbu$ Itberni

liltr

...

quc, ut subditi sui alii confessionibus ezcipiendis, alii aliis exercitationibus sacris, continuo

qunon
don

nmltuma

vacarent. Volebat, omnes solitudini addictos eratque severus exaotor, ne quis sine urgenti
necessitate egTederetur e conventu; ac proinde

ma
synario cujussanotil 111 n pan b per typoa
.

,,.,,,,

Ill!:

facultatem peteret, recusabat (vcSimul ac audierat, in conventu suo quenter. quoddam esse lolium, sine mora conabatur radicitus evellere
,

dum quiscam

ini

otuerunl
rel

m
qi
it,

consuetas eleemo
'

panem,

sndum pauperibus opu

' '

ne pullularet.
i

idde,
itri|

m1

'

Koel

omnsf,

""'""

155 Plurimi faciebat in subditis suis puritatem conscientise , ideoque admodum parcus
erat in casibus reservandis, sed liberalissimus

buerel

multa ad oonventua mendici multo

.

majori quantital honoratis, quas premebal

qi

conccdenda facultate confessarios eligendi dicere solitus, malle se hac in parte esse liberalem, quam cuiquam occasionem dare non integre confitendi. In Religiosos virtuti addictos erat benignissinius eosque animabat semper,
in
; ,

cuiquam

ideretur

ln

irgiendo

modum
ihai

exoe

dere, solitus eral patris Eratrii

Mj

Dominico [de quo lupra faota fuil mentio) di ctum referre fcempore faml annl mul;

tum

orevisse eju

dem conventu
i

eleei
|

magis magisque proficerent. Consuetam adhine quid fratribus decsset, nou solum in victu, quem ipsis omnino bonum religiose praeberi voluit, verum etiam in vestiuti summa tu, aliisque ejusmodi rebus. Nam diligentia utebatur ad promovendum servitium divinum, ita pariter studebat domui opportuua omnia providere, et quidem abundanter, licet
ut

Ldmirantibus
Pratres
aiebal
:

nonnulli

bebat euram

tam
Si

copiosas
per

quo eleem
,

an1

-vn;i

largin,
efroi

multum

domusjanuam
ile

multo plus

infertur

per portam ec

.,-

fiducia sanctus

Prior tot et publioe

;

el

lecreto

eleemosj aa di stribuebal e1 quamquam es mendicis atudiosisque supra treoento quotidie

juvaret,
tanaen ei deer tt, quod multa largiebatur proptei Deumj Deus multo plura dabal Ip tam pir tualia quam tempoi

numquam
si

tresPrioratussuiannifuerintsteriles, etconvcntus exhaustus esset, et ante contractis debitis

ret; quia,

oneratus. Solebat in
giosi

hanc rem

dicere,

si

Reli-

laboribus suis procurent eleeraosynas

L59

Anim mimawi mense

\l

li

oap<itu>

tequum
15C
omniufactus.

eorumdem usum expendi. Erat porro par ejus in omnes benigniesse, eas in
in eo

sunt in conventu Valentino comitia provin

lia, el propter

'/

igna

ul

imilibu

lolet,

huoiat.

tas;

omnes
,

agnoscebant conversationem
patris
,

fratris

amorem

perfectionem

omnium

Sancti collectionem. Erat plenus charitate ac

in

consilium prudentis, ac denique virtutum

ita ut, si

c misericordia

proximum,
,

quem

de-

prehenderet negligentem, corriperet amanter ; sed nec praetermitteret si ita res exigeret,
castigare cum zelo ob rem plus proficiebat monitis suis, quam alii castigationibus. In oapitulis, quae cclebrare solebat omnibus festivis diebus, sancta Religioomnes ad virtutem et sis suis dabat monita

ezpensas faciendas copiosa eleSmo yna B Bei ir.iiido collata- fuerunt, a quibua ille min me pectabat , atque inter ha ea, quam qbtirtu pater domnu Laurenl lu Zamora sianus nempe, dum ipi e dicti capitull fcem] ingressus esset in cellam B Bertrandi,c
<
i
'

paruis>c aliqiifin

i]in

-nlcin

m-

,<-\>>

ipiid
,

in

eum

tamen patemo. Quam

osum
Bea

t ii

ni

temporia opportunum afferebal

onJ

^"
digito in

,|

minufl,

quam oentum
111
-i
^ 1

lib

affers: rogantique latori,

sel
,
I

"'
'i
i

1 I

indicaBe,
re

iruciflxuE

spondit, qui id

mihi indioa^

lt.

am

oop

timorem Domini exhortans monensque caverent sibi ab ira Dei poenisqne quas
,

ut
ille

eleemosynia a Deo donatua capitulare

om

tam

lauto excepit hoi

pi1

o,

improbis paravit Commendabat abstinentiam, utque e cibis sibi appositis portionem aliquam

capitulum singuli certarentabundantiam rTum benignum ho pitium e1 Priorj charitat

,

pauperibus Christi erogandam. Suadebac paupertatem spiritus, ut terrenis rebus expediti semper essent conjuncti cum Deo.
subtraherent
,

quam
p 0r
,.,

possent maxime,
ol

la

Ul<

olhilo-

oiinufl prd Bua

pi
t(

ta

tiumilitate, Inolii
V(
,|

l1

ab omnibu
set.

"i,

quod

aon
iieoi

nitadat
rtvirtutufor"trr
inr,t<,i,

nruvtque /a-

157 Urgebat eos , ut agerent poenitentiam de peccatis suis, omnemque delinquendi occasionem vitarent. Sed prae ceteris diutius perorabat, ut obedientiam et subjectionem praelatifl

promeril
L60

Quodam
commi

die
11

Q
I

cuidam

.(/'uni

men-

ligioso

ui

grotium aliquo

cum

oerta

d-iclumurguti.

un

U f< ur

personaperficiendum; quem hio intractabilexn

fore

debitam persuaderet. Aiebatpaupertatem, quam

Deus maxime aestimabat, eam esse, quando homo propriam relinquit voluntatem. Exponebat hujus aliarumque virtutum perfectionem
spiritu, iisque argumentis, ut convicti omnes paraique manerent ad officium

reputans , regre oa sancto Priori dixit, sed negotnnn uon se cum ista persona egisse, appro potuisse perncere. Ad quem Beatua

quans
ridens

frontem ejus Cruce

et flub-

tanto

cum

dml

i-dem

re

non cx

ml. a

prsetermisisse uitud facere; sed pro

mdto

VITA

Ai

HOB

B.

LUDOVICI BERTRAXDI
trister.
^rister

C.
j)

autcm idem ipsum nulla prorsus huraana Religiosue est, an falflum 01ratione scire potuisse verumne
creata tibi licebat rnentiri. Testatus
,

xisset.

IIujus rei causam didicit laudatus maexperientia ; quia pulsante fores cellae Beati quodam perversse vitae homine, ipse mox turbatus fuit, eoque subito dimisso, retrocessit, uulla apparente ratione , cur sic ag-eret.
,

ANNOTATA.
monui a Calatayud rectius legendum Annotalis ad Vitee primae caput G, tit. p, in quo capite idem istius Fratris Michaelis Ferreriad 8. Ludovicum accessus narratur. b Est hic B. Nicolaus Factor Ordinis S.
,

Proinde ipse pro certo habuit,Servo Dei notum fuisse, quod alter iste occultabat in animo.

Huic cong-ruit aliud, quod quidam

in

praelatus

Valentinus patriarcha^ narravit; ecclesiasticum

quemdam dum
,

eo aspcre fuisse

B. Bertrandum inviseret ab dimissum; eaque re perpensa

,

causam peccato suo

attribuisse;

cumque

illud

Francisci

Minorwn

de Observantia

die 23

Decembris annilb&S defunctus, decujus cum amicitia mentio infra reS. Ludo\ ico sawcta rujus epistotam recitat Avignonus currri,
,

contritione eluissct, seque emendasset, ad Sanctum rediisse; itaque laeto vultu ab eo susceptum, bonoque temporis spatio cum eodem farniliariter

collocutum fuisse. Hinc ctiam

confir-

cujusdam doctoris, quem jubileo, in quo sacra? Confessionis dam

matur

et aliud

a quoet

lib. 2,

cap.

xi.

Adi Annotata ad

Vitse

primx

cap. 6,

charistiae Sacrainenta perceperat,

Eureducem, in
tacitus mi-

ipso cellaj ingressu Beatus

paululum
:

lit. v.

d Magistratus officiumest in Hispania. Proe Laudat hic in margine Avignonus

i

ratus est, deinde vero

ei dixit

Cave, ne muteris,

nunc enim
163

te recte habes.
oeeuUm
ittum
dttegu'.
e-

iini
i

parte

~i,

fol. 2..

Secundum partitionem ejusdem

5.

libri

cap.

g Alias Montesa, de quajam alibi. h ln mea partitione cap. 4, num. (ik

i

prorege Valentiaa secreto rog-atus doctor Rodericus Salzedo a, an vellet in servitio regis fung-i officio assessoris sub gubernatore Oriolae b, post habitum cum unica persona secretum consilium annuit. Deinde vero cogitans, quod hac super re non consuluisset B. Bertrandum hunc adiit precaturus ut ora, , ,

divinil >r

Creu '" r:

Vide

Numerorum

cap. 22.

k Sic etiam legitur in Bulla Canonizationjs; scd apud Antistium pro Dei ponitur Christi corformius ad textum S. Pauli ad Galatas cap. i, h 10 Si adhuc hominibus placerera, Christi servus non essein.
:

ret

Deum, an
Quo

ipsi placeret,

ut id muneris adait
:

mitteret.

At Pater subridens

Jamne tempus

est?
tus,

dicto doctor stupefactus hgesit, cer-

scilicet,

Cuin tribus saeris vultibus, Christi Domini addit Antistius supra in Vita S. Ber-

trandi

num.

III.

non potuisse ipsi humanitus innotescere, quod decreverat. Die S. Catharinge virgini martyri sacra c quodam pio viro Vitam ejusdem Sanctae coram B. Bertrando in cella legente,
,

Lib. 3

Regum,

cap. 19,

^. 4.

ille

oculos suos subito levavit in caelum,

:
! !

alta-

CAPUT

X.

que voce exclamavit Ah ah Hinc perterrefactus, qui legebat, quid causse esset, rogavit. Respondit iile lacrymabundus Bene erit be:
:

Cetera ab eo gesta tempore Prioratus sui in conventu Valentino.

alteroque prsedicto instante, ut, quid exponeret, dixit : Vidi magnam lucem esset, incEelo, ex eoque mirabili acjucundo splen-

ne

erit

dore processit vox, mihi dicens

nunc vivara

in tenebris,

Quamvis ego futurum aliquando, ut

:

CAP. XXIIII

Multa
I

insuper alia notatu digna B. Ber-

ntiiiniii

i-

r.indo

contigerunt tempore pradicti prionocte post Officiurn Matu-

fruarluce et splendore. 164 Sequentis tempore Adventus Domini vesperipaterGasparValpedrosa,SocietatisJesu, ^ * gravibus imbribus compulsus in Valentino Prae-

*-

9 ruin

pnmo

<#*"
rtllfrriut tuAr.

""'X!!

purgatorio
lirrnl

li-

ratus sui.
tinuni
in;i

Quadam

in

choro precibus intcnto apparuit ani-

dicatorum conventu pernoctare, correptus quodam rnalo, quod nullum ei permittebat somnum,
tanto dolore capitis afflictus fuit, ut id
dissilire
sibi

alioujus Religiosi, cujus a pueritia spirita-

lis

pater Beatus fuerat, isque ipse erat, a quo

idem, nonduin Prior, pro ig-noraute habitus responderat, Luciferum scivisse multa, et tamen dainnatuin esse, Apparuit anima ista ciroumdata flammis, aitque: Condona mihi, Panon enim vult ter, quod dixi tibi tali die Deus, ut asceudam in eieluin donec tu hanc mihi oulpam dimittas , et unam Missam celebres pro ine. Respoudit Beatus , se libenter condonare , et illucesoente die Missam celebravit, ac subsmita uocte vidit eamdem circumdatam gloria a qua cum petisset Beatus Pater , nostine quo ego loco apud Deum sim responsum tulit Stude Deo scrvire, nam divinEe
; ,
: :

putaret, et videndi facultate destitueretur. Quam ob rem petiit a socio suo, ut ad B. Bertrandi cellam portaretur quam ingredientem rogavit beatus frater Ludovicus, quomodo se haberet, eodemque temporis puncto
:

ille

omni se malo liberum expertus fuit. Quod pater Jesuita pro magnomiraculohabuit. Sabbato sequenti post Epiphaniam anni mdlxxvui uxor Josephi del Campo Angela Cimarra
,

orans, ut mercatoris, adiit B. Bertrandum neptem suam Beatricem, graviter asgrotantem,

,

Majestati plurimum cordi

iC
>.

cs.

quam etsiBeatus numquam vidisset, vestram neptem ? caput versans, acsi diceret Parum ipsi proderit meus ad ipsam accessus. Idque tam manifeste iusinuavit, ut mulier
inviseret,
ait,
:

pt

inter
>''-

occurrente occasione, ait Servus Dei patri inag-istro Francisco Alemani Ne;

1G2

Quadam

suae socia3 dixerit

Mea

nihilominus Patrem
retur: et

neptis obiit. Precata est, ut eam visere digna-

mito modo
/

scio, quid sibi velit,

nit

quod quarumdam personarum conspectu tantopere exsultem, utvellem aliarum vero notabiliter coneas amplexari
;

postquam se multis excusasset, ejusdem precibus denique motus invisens vespen

inlirmam, consolatus est

matrem

ejus, asserens,
i

tM

\.

quaiul

BQU
e

et e0 pertigvrat, re t

quamvis

btllStt

illa

phthisi labora|

novaaulse,

seu

preB

lassitudii

,u.

credebatur etiam aliquot meusibmsupervivere. Sed nocte subsecuta tantui vata fait, ut at alteram vitam transierit tuue;

quol
vnlit

Levi

velut

eum idsegre ferentei omnium novitiorum umnmv

...fa-

que recordata est mulier, quando pr< Beatum ut si eo die non posset pos inviseret infirmam, cumdem respondisse, eo ipso die non posset, non adfuturum se
,

afflrmavit.

>i
I

in

vellet

&

.,,

ivm

,..

tempore.

minime

ai
: <

tum

n
currit
l

*c-

Francisca Perreri, Mi Be neyto, nobilis equitis, uxor, gravida csset et partui appropinquaret, aliqubties lapsa nnt, unde timebatur, ne infeliciter parturiret lngruentibus deinde partus augustiiSj eo usque redacta fuit, ut timor iste cresceirt. In hisce
165

Cum

dens, dixii

ave
i

futunuu. r.t quam\ unc du)J propositmu habi atatum di, eodem tamen tempore Deus in
aniiuo tautuiu de .derium

modo

..
c

mtin-

quam
se

quieverit, don
vidit.

i i

babitu
anio

tormentis

illa

versante, ecce, adveuit B. Ber-

indutum

Perduoto ad Bn
ti

trandus

qui

eam pro ma^nitudine

Deo
confidere, fore

periculi

prioratua, exultavil B

dudum
Ibl

de

consolatus, jussit
cessariis, scripsit
ter

ut

feli-

sideraverat ouria ab
Q83 quiete po

tolvi,

u1

ohara

oalln

citer pareret, postulatisque

ad Boribendum ne;

am
i

fratrit

Virg-o
sic

Antiphonam Nesciens Mavirum etc d mandavitque, ut hanc

y

eral

solitu

dicerej al pro

1 1

oi

morereturj

duno
rai aret,

scedam

inscriptam

cum
facto
,

cereo accenso in

nnn

cura

Eleliquil

hano

Bdem
a.i.
,

manu

teneret.

Quo

eodem temporis
la-

oerat alibi) bonis auetam

poralibuSj
erat,
e1
Etelij

iM-uiiiim

puncto, enixa est prolem, sed ex praedictis

omnibu
u

quibu

op\i

psibus tam male affectam, ut obstetriees medicique consentirent, fieri non posse humanitus
,

bene instructos.
EjX

L09

quo 8en

De

Inieral

prioratum
ln

itn
Prioatam
<t

ut recte posset vivere.

fuit,

lllico

baptizata

suum,
Lia

g.

,-iiii

minimum

fratrui%, nul
.

igitur

et intra

biduum

evolavit ad ca>

oonventu

aegotiis se

defuncii glo-

rtam
pro

ei

fusns

lum. 166 Mense Februario in conventu Valentino velut subitanea morte obiit frater Petrus
Glioret

struendis
rtiaiu a

aovitiia

ad

Immi oen Qi quod b Deo factua

I

'""
''

vi-

debatur. Bra1 continue

in

oella

Bua

Ixqi

le

prece*

Comersus,
fuisset
,

et

licet

hic pridie saera

,

Bumpto prandio oum aliia colloquebatur: sed rideliuin pietaa adamatam olitudmem ejua
subinde turbabat, ad
uido
;
i

divinilut
celur
:

edo

Communione
giosi tali

refectus

dolebant

lteli-

morte
hic

maxime

pater Prior.

Post

iht rrat,

ul

itii

dicam,
b

Id

mensem

magna cum

laetitia

aliquot Relidies ex fiatris

iutirmus, qui

eum

olatii

cau

qoi

giosis ait, se

quidem per plures

quibu8illeproindeprs3legebat]
vi,c;ihatur conailii

i.Aliaa
in

Petri obitu afilictum fuissc, tunc vero a Deo accepisse solamen ; alteri autem apertius dixit,

petendi

pratia

rebui ar-

duis
endi

aliaa

Deumejusdemfratrisg-loriamostendissecuidam qui ipsemet B. Bertrandus fratri conventus

;

ergo

ejusdem Banota oonver atione iruerat oim oommuni n fugium et

i

Bolatium afflictorum.
170

quippe qui in ejusmodi casibus eo loquendi modo solebat uti. Ultimo prioratus ipsiusanno Auditori Salzedo ex ejusdem Ci -lla C egredienti quidam senex saecularis ait Domine, roesto amicus huic Fratri, qui sanctus est sciret, reposuit, se semel gatusque, unde id
fuit,
:

Auno
I

14DLXXIX
1

ia

olemultate
utani

E^

lUI
iii

otUtUvUiono
>

,,ii,

lominij

"

snlitam
'

-ir'ui

boc convi utu pr

ra,

auro-

dum
p,

ad suam
suo

e
.

ellam
1

p
I

retj

paulo y
adfui
laa

post dixit sooio

frater

bic

tliquid,
,

post

mediam noctem

orationi mentali inten;

titia

affeoil

iflthinc

quod mi ma Ima indigi! ib enim

.

tum, ferventer orasse pro ipso eum inviseret, audisse ab illo

tibi

cumque deiude
Frater,
:

fratrum de Jesu, Ordini

bani
aliquol
1111111

8.

Pranol

oi]

advola-

gratias ago
?

Petentique sibi

m Quam
:

pulcni

ln
in:

quarum
tlteriU
I

rem, Pater
tali

ab eodem respon-um esse hora orasti pro me, dumque orabas,

ob Qnia
bra-

ma^no

ro qiiajdam

upi
>

quam qua
Bupra
istam
I'..

t\

domum
!

chia tenebas in

modum

Crucis extensa

idque

dulaum

t,

qum

uan.l..

<,

<-*lv$li

vuce in

ttruUur: tonior,luo

etiam hodie fecisti in choro. Qua? quidem soli Deo nota esse poterant, cum vir iste id e fecisset, suo inclusus oratorio. 167 l'esta S. Petri Martvris f luce anno mdlxxviii Beatus post Officium Matutinuin ac saum cellam rediens, supra naturalem vocemaudivit,

angelorumj aliarumvi
tunc
171
fueril oblata.

ca

tium

n ra

Bodem anno, biduo

1

triduovi
1

....

,
,r

stuIil s.

B
"'

Aui
caturufij injei

u11

r:i
'

,1l
i

'

'

1,

"

"'

'

dieentemsibi.

Deomagisplacet

afflictio

otitate

8.

ram

i;
1

cordis, contritio et tribulatio,

quam

dulcedo,
8.
\,

PraBdii

atorum

ip

solatium et eoti^olatio.

Bogatlia

postmodum
;

llatutinoj

dum

quodam amico

suo, cui id secreto credid. orat,

rnnu
minicPn s trooccurrihse,etad.S.

""

an e\ ea voce contristatus

sed fuisset, abnuit in nonnullis molestiifl et contra sensisse solatium

melancholia,quibusidteiupon.^ravabatur.FraterBartholomaeusdePenarandaCartusianu.-

tumeju
e^se

Franci.scum

v.

nanl-

adhuc

ssecularis esset, tonsoris

munere

triennio

busauiscaputej.-

400
a. Avigno.no

VITA AUCTIOB

8.

LTOOVICI BERTBANDl

C.

aet.w

facfem guoque suaviter perfricuisse, cumque de ite sua bene sperare jussi tsej postque

h?EC-

eumdem

minici,

huncque
ille

Pratrein etfam ad pedes S. Doeos osculandi gratia sese inclinasse, Sanctum manum suam porrexisse, cui
os .suum devote admovit. Auditor ex
vi

periculum in servitutem Maurorum incidendi atque in super cum tam vehementi tempestate colluctatum fuisse, ut a multis crederetur mortuus. Observato autem tempore, quo hze H*
erant. compertum est, ea eodem quo Pater ista dixerat. Porro prsedicivis reversus Valentiam est, ac post aliquod tempus, mortua conjug-e sua h, in Societerae sig-natae

mox

accidisse,

m
(

do ac
e,

loquendi

picatus,

illum ipsum

nii ista obtig-crit visio,

quit,

pater iste

tahtis a

Cur, quaeso, inDeo favoribus affeest P

tatem se recepit.
174
saepe invisere,

ctus,

tamen
n

semper

mcsstus

Imo

pro-

pondil Beatus, etiam magia quam aate esl mcestus; et quamquam hujus dicti suj Dullam tunc reddidil rationem, intellectum

Qnidam homo solitus B. Bertrandum morem Sacramenta Poenitenti*

,

tecreta

simultates, quse

et Eucharistiae frequentandi praetermisit propter ipsum inter et aliquotalios

in-

tamec po
corpi
rct ad
.

tea

est,

eam causam

fuisse,

ut

sui

ilestiis

ummum

majora sibi merita comparaillud bonum, quod sperabat,

Bertrandus
vidit
S.

tercesserant. Et utut saepe rogatus a quodam doctorc, ut pristinam bonam consuetudinem

resumeret
ejus,

noluit,

donec

consequendum.
amioo acceuu,
ulia Christi
i

cum eodem

doctore invisit

movente Deo cor Beatum a

172

Domo egrediens

ncisci

ernciflxi.divi

n*que Mnjeitulis contpr-

lisper

imagiuem, fixisque in cam oculispauVcre haec uaBrens, submissa voce dixit

: :

quo multis ac peculiaribus amicitiae indiciis exccptus, causam tamen, cur veniret, siluit.
Superveniente deinde visendi g-ratia Religioso Ordinis S. Hieronymi, B. Bertrandus ambos dimisit, dictusque vir

miJis est
tellexit.

qua3 vcrba Auditor Salzedo inest,

cfu.

[Jnde

concludendum

ipsum omni-

jam egressus cella

reg-alem

),,,
i

;.;.

haec

cui praedicti Sancti apparuerunt. Cum Auditor Salzedo postridie patriarchaB, ar\

ut traderet Beato pro Missa in gratiarum actionem postridie celebranda. Redoctori

dedit,
diit erg*o doctor,

r>

chiepiscopo
B,

Valentino,

narrasset, petiit ille

Beatumque cum patre

Hie-

Bertrando, ut, quid de ista visione esset,

diceret,

sibi

isque

tam

clare vidi,

Domine, ego quam nunc vidcam dominatiorepondit

:

ei

ronymiano discurrentem conspicatus, reg-alem tradit, nec per tempus ei licuit, aut forquo Missa dicenda. Quare circa eumid posset Beato in;

tasse oblitus fuitdicere, cujus iste reg-alis esset

et pro

nem

vestram.

Laudatus Auditor Salzcdo B.

Bertrandum aliquando invisens, admodum hiInivin iiiv.ini, causamque rog-anti Bcatus reposuit Quia Deus hodie mihi singularem grafciam concessit nam paululum antc auroram, cuni fenestram cellae meas apertam haberem,
:

dem locum substitit, donec dicare cum ecce egressus

miano
:

est

doctorque

ad

cum eumdem
hic

Hieronyaccedens,

apparuit mihi Redemptor nosterin cruce, eo

ait Pater, oblitus sui indicare, pro quo etquam ob rem Missa debeat celebrari. Verum illi, Jam scio, inquit, dicenda est de B. Maria de

modo, quo pependit

in

montc Calvariae

quod

gratiis, et pro isto tuo socio.

me maximo

solatio

affccit.

llogatus a patre

175

Eodem anno

mane

diei

S.

Stephani

congnotcitac

magistro fratre Petro de Salamanca Servus Dei, utaliquid pcculiarc a Deo sibi rcvclatum narraret,
niini

venit doctor

Cosmas Clemens ad B Bertran-

pwfltfi;

retulit

dum

festo

Resurrectionis Do-

dum, cui erat multum devotus, precaturus, ut oraret pro conjuge sua, domina HieronyCentegdias, quae septimo mense praeg-nans coeperat doloribus ang-ustiari, nec sine manifesto periculo, ex judicio medici. Comperiens

nostri

nociu ante reliquos fratres surre-

ma

bono temporis spatio solusfuisset in choro, se ibidem subito inhorruisse, vidissequc Dominuni nostruin in tanta majestate ut cum co comparatus mundus universus, nixisset c lecto,
hil

autem, B. Bertrandum suam Missam jamjam

inchoare, vehementer doluit, quod cuperet, ut F ad suam intentionem diceretur. Sed solatus il-

ac vcluti cxig-ua bulla, qua3 ex aqua confi-

citiir,
o

C
Peccatatibire-

appareret, conformitcr ad id, quod de Benedicto soripsit Gregorius g, 178 Pater domnus Michael de Vera Car-

lum sacrista est, asserens, sui muneris esse eam Missam applicare, seque ei addicere, quam
tunc celebrabat Bertrandus. Ivit erg"o eam auditurus, et cum multis lacrymis pro vita uxoris suffi Deum precatus est. Dum vero elevabatur Hostia, doctor ing-entem consolationem
ut firmiter crederet, uxorem suam incolumem fore. Finita Missa, doctor afflictionem suam B. Bertrando narravit .qui jussit illum Deo gratias ag-ere, Spoponditque, se pro
sensit,
;

lusianus, retulit, B.
intcr

Beftrandum quodam die

miitaintelW
git ; abtenlia,

vino servitio

futura

colloquendum cum persona, quae in diplurimum profecerat, mag-na cum

simplicitate imperato seoreto, dixisse, se

vocem

audisse dicentem

sunt
ori

tibi

Frater Ludovice, remissa pecoata tua; ac mox corporeis oculis

:

suis spectasse

oolumbam, rostrum suum

illius

inserentem. Seoretum praedicta persona tedonec ille vixit. Ejusdem anni mense Novcmbri Dorothca Garzia, Christophori Perez de Almazan conjux, graviter afflicta erat,
nuit,

illa oraturum. Domum reversus comperit, conjug-cm suam eo ipso tempore, quo sacra Hostia

elevata fuit
(uti

filium

mortuum

peperisse

et

obstetrix testabatur)

non sine miraculo,

quod nihil novi audiret de viro suo commorantc in Sicilia. Solatii expetendi ergo ac,

cum

impossibile appareret, ut illa

umquam
:

pa-

oessit B.
te

Bertrandum, precatura, ut pro saluconjuglssui Deum oraret; sed nondum haec

:

Versabatur tamen adhuc in magfno discrimine puerpera ex antecedente febri qua de causa maritus ad B. Bertrandum denuo recurreret.
rit,

lalua moverat, cum illeait Domina, ora pro marito tuo, qui opus habet. Quo dicto coutristata

qui

eum

de illius vita securum esse jussit

eflectu brevi post secuto.

mulier dixit

Ita,

Pater? an fortasse
,

obiit? Non,

reposuit Beatus redibit Valentiain, ct revises vivum et sanum. Inde post mcnscm cadem domina a marito suo litteras ac-* v,cepit. quibus eam certiorem faciebat, quomoipse

176 Ejusdem anni tempore hiemali B. Ber- annumi trando per fenestram cellae suas decidentem '^^JTr

^,

pluviam spectanti ait Alphonsus EmmanuelPalomeque t, cubicularius ducis Nagerae, proxuui^uv, tuuiiimanus uucis lNa^era^, pru
c.

sxtubiper
Quadrageti-

Panormo Neapolim

in rf navig-ans incurrisset *

"

regis Valentias,

opportunum tempusesse semi

respondit
:

nando. Cui

ille

Imo parcissima

erit

messis

DIE DECIMA OCTOBRIS.

messis propter multa peccata hujus civitatis. Quod vaticiniutn iste reputabat eveutu niiuiine
ui

communem
'

eomprobandum^oumtempestassemper
segeti
,

cmmeterio liujus oon ventus Bepulturamaperiri, in qua multa o<

ridebantur,
et
i

fratrum

*m<m
>*

et

copiosa exspeotaretur vindemia. Sed

:

qm m eam

descenderat,

ex effectu veritas patuit vix enim frumentum vinumque collectum fnit deficieute humore mense Aprili, et exundantibus tluviis mi ptemhri,uudc vindemia deperiit. Auno mpiaw,
,

quemdam hominem ;, admodum irreve-

f
'

acMacversantem nuUumexusdemcadaveribusputei batur, istum ausum fuissetam parumd

eorum, qui tam
gioai
d
p<

jurati

civitatis

Sciativ

desiderantes, ut

ServusDei Quadragesimales sermones apud se haberet, rogarunt ipsum per procuratorem quamtumvis Beatus,innrmitatessuas allega sese excusaret, crederetque futurum, ut ne tres quidem sermones dicere posset, nihilo minus non potuit nou annuefe tanta cum devotione et
.

tUBQ

Tisio

:1U .
,

sub ortum diebu> >,

solis petiil b j

1US

indavit,

,'
i

lu .

rus esset, se moneret.

Biduo posl
esset,
i

ut

ineacadaverbumandum

kdi
ibua

constantia petentibus, et asserentibus, si non posset aliter fieri, satis sibi fore, si ipsum vel

B. Bertrandu inoumbi super ostio aepulturadj adbibito

semel in cathedra sua conspexissent. o igitur

ivit,

spiciens, attente vidil

ib

et

totani

Deus contulit vires, ut per Quadragesimam prasdicaverit, nulla contantas

ei prfisdicti

mn
loousadmodu

multa erant integra,

humidus, ao

licet

saepe etiam

cione omissa.

jam

vellent

Bandapilam

177 Die secunda mensis Novembris

aqua plenus. Cumque ibidei aon

:

ummi anni dominus Jacobus Ferreri, regni \ alentiffl arnfoitt momtnti scri- gubernator, in maximis animi angustiis versap ia

propter vespillo oorpora inti gra

potuerunt ob mulludinem oadaverum qua- k in Bepulturam descendit, e1

i.

reciptenda

baturj qUO d,

cum

rum ad
:

aliazn tooi par

a concilio regio siuc

fidei

triu tranafi rens, aiebal

ere

tnondet.

commissam accepisset arcani scripta maximi momenti complectentem, multisque inde anins
post Nag-erae dux, Valentiae prorex, expeteret

pora non fmtent, ueo ullum Bp odorem. Tunc B. Bertrandu inquil

mn
)i

apographurn duorum testamentorum

quae in

eadem arca deposita fuerant, hajc nulla ratione reperiri possent. Hinc tantum concepit doloris, ut maluisset se omnibus suis bonis privatum fuisse, tam ratione famae suas, quam ex metu
aliarum adversitatum, quas inde orituras prospiciebat. In hisce angustiis, cum nullo altero
re

M>do agnosce, fili, quod til.i aupei dioebam. Et vere non erat Lbi reponenda nlla Bandapila, cum nondeceat, ea ancta corpora tam irreverentertranctarij meritoque dolebal Beatu quia eo in loco erant qu&Bdam oorpora bam exem.

plaris vitsa tamque insignium Eteligio orum,

til

mererentur
cris reponi.

in prculiaril>us

houorati que Bepul-

communicata, B. Ludovicum adiens, sollicitudinem suam aperuit, qui magnani ei spem fecit, fore ut, precando Deum, ista reperiret, et se quoque ferventer precaturum, promisit,
adjecitque,utquotidie novies recitaret

180

Cum quidam

notarius,
B.

BBgrotaret, ejua
sit,

uxorad
\

nomine Girbau, Bertrandum aocesinoolumitate

fla-

\i,

r $io$ lotatur

ut preces ejua pro

iri

iii

gitaret. Servus

autem Deiin

acelloS, Vineentij
llliui

hymnum

eam

adhortatus dixit, uulluiu

maj

Magnificat in memoriam novem mensium quibus Christus Dominus noster in utero sanctissimse matris suas, Marias Virginis, inclusus
fuit.

(quamquam aon vidiseet) supen eremedium, sed ex eo morbo omnino moriendum. Quodicto, mulier confixa dolore Puit, Bed Beatuseam variis

Die postero,

dum

id pie perageret,

en

tibi

argumentis cousolatus
el
ftiit.

. t,

i|>.

aque

divinffi

clericum

ambo prasdicta testamenta afferentem. Quam ob rem Dominus Jacobus ad agendas

ivit,
,

voluntati se submisit,
ro suo viduata
nis Cabrerizo
Dotarii,

post
I

breve tempusvi-

q Beato gratias

eoque in conventu non reperto exspectavit in claustro; quo Beatus cum patre Xuarez adveniens priusquam dominus Jacobus verbum protulisset, dixit patri Xuarez Jam dominus Jacobus invenit scripta,
,
:

morte hlii sui, rum, speraverat, quod

Anna futtierez, uxor Joan veh menti ime affliota quem insignem drum eva n- y
litteraruni
tudii
igi
'"i'
11

quaB quagrebat.
Duotdiatnirabdia,
eo

ctissimus esset,jamque pbilo ophio m decoratus. D<iT hic |ii ui-i iuuiii ju iuti, ao quotiesoumque de aacjactura loqueba
tur, totics vclut vulnerabatur cor ejua
,

b rio

178

Quidam

B. Bertrandum negotii causa ac-

qum de

narrantur.

invenit illum Missam celebrantem, et ante altare cadaver distentum. Post Missam
cidens,

in lecto

quoque suo

sic agitatur, nl
I

non
i

denique " || ""

petiitaPatre, quis
dit ipse, se pro

iste esset

defunctus. Eespon-

defuncto celebrasse. Eo autem die nullus in isto conven tu fuerat sepultus j sed exhibuerat Deus cadaver illius anims, pro qua
B. Ludovicus Bertrandus Sacris fuerat operatus. Dum cuidam homini saeculari,qui oblongis
erat capillis, sanctissimum
rigeret, vidit
pillos ejus

li.*nn '*" iii/j nullam capere [)0.- el qui augeret tormentum. Tandem doloris impatiens "' """ ivit ad B. Bertrandum, '"i ut ipse eum con uleret, gavit maritum Buum,
i 1

quid id
,,,,,

forte

di

Rincti
l

ftlii

anixna
Dei,

suffragio n"
i

llJ

'

Serm
olita

Sacramentum
muta,

por-

ipsum

facie subito

et ca-

a diemone ista proinde non pwBtermittexel tis exercitia, ac nominatim

tlla
I

pieta

eoitatioi"

horendum in modum erectos. Seorum igitur ductum rogavit, ut diceret, quid sibi
accidisset. Respondit sjecularis,

nem nom bac

:

ratione

llli

t-

turbandam.

8ic ipsafaciens, intra paucos

ingentem

e sa-

plane libera evasit.

cra Hostia effulsisse splendorem, qui

animam

extali conspectu sancti.^simi Sacramenti mirabiliter simul ac jucunde aflecerit, ac proin-

suam

AMNOTATA.
aAWWSalzado. Vide Annatalaw! Vitepn
mie caput
7,

de sic se esse mutatum. 179 Quadam nocte in spiritu vidit Beatus,

lit. e.

bAdt

, ,

m
a

ITA AUCTIOR
lit.

8.

JDOVICI BKUTRAXDI LU

C.

kvmow.

dicto b AdiAnnotata loco c 7d 9^, d*e 25 Novembris. d 7 hodierno

mox

d.

mno ad Laudes
cipit.

Bremario Romano, in Hyin Nativitate Domini, qui in-

CAPUT
Sancti humilitas,

I.

A solusortus oax6ine,de beata Dei Genii

trice legitur

Intacta nesciens virum concepit

scilicet

ac

in

Deum

et

alvo Filium etc,

e

1'rimum

si

secundum

fecerit in

proximum
batce.

charitas

factis pro-

choro. Praedicatof Colitur hic sanctus ex Ordine rum Martyr die 29 Aprilis.
S. Gregorius Magnus lib. 2 Dialogorum. Vide Operis nostri tom. 3 Martii, pag. 5S7,

Qnantumvis

num.
b

85.

ante annum 1582, quo illam in vivis superfuisse,testatur Antistius in Vitaprima,

Non

ex iis, quae hactenus dicta sunt, facile colligri possint insig-nes B. Berindi virtutes, juverit tamen de iisdem hic si-

l,iam " no Bl .
nci,

quam
i

eo

anno

edidit.

Videtur hic ab Antistio Palombo appelSoatabis,

ducto principio ab humilitate, omnium virtutum fundamenqute reliquarum tum est. Fuit hsec in ipso tanta, ut multi testium in Proeessu dicant, fuisse maximam alii
g-illatim ag-ere a,
;

lari.

k Alias

de qua alibi.

summam, quam in ullo umquam hominum viderint. Etenim omne illius studium,
addant, fuisse

omnesque

cog-itationes eo tendebant, ut se re-

LIBER

II.

VETUS CAPITUM PARTITIO.

duceretin nihilum, maximumque totius mundi E peccatorem diceret, optaretque pro tali haberi. Curabat, ut despiceretur, et humilibus occuparetur operibus. In conversationibus se totius Ordinis Praedicatorum vilissimum abjectissimumque reputabat. Dum novitiorum mag-istefungebatur, mandabat iis, ut sibi suos defedumque indicabant, laetabatur iisdemque monitoribus poenas magnopere
rio

ctus indicarent;

De profunda illius humilitate. ii. De charitate et amore erga Deum. iii. De charitate erga proximum. iv. De ferventi oratione illius. v. De severa sui corporiscastigatione. vi. De puritate et castitate ipsius.
Caput
i.

aliunde promeritasremittebat=

Cuidam
:

novitio,

quem

volebat llag-ello castigare, dieenti,

eum
fili;

nimis rig-orosum esse, respondit Recte ais, eidemque novitio, quia id dixerat, flag-elli

poB-

nam

indulsit.

\m. De persecutionibus, quas toleravit.

viii.

2Tantum

g-audebat vilipendi, ut, teste vene(

Studet b omni

ix.

De illius prsBdicatione. De dono prophetia^ et notitiae spirituum,

fuit.

quo dotatus
x.

xi.

De miraculis, qua3 vivens operatus est. Dc testimoniis, quae aliquot servi Dei
inter vivos deg-entis sanctitate dixe-

Domiuico Anadon, ille B. hujusmodi occasionibus reg-resBertrandus) in sus in cellam, janua et fenestris clausis, Deo gratias ageret, quod vidisset, se parvi aestimari. Quia vero nullus eum tam male tractabat,
rabili patre fratre

bu$

detpici^

ci

pro maximo
pecmtorc

de

illius

quam

vellet,
,

ipsemet, sibi ing'erebat convitia,

,

runt.

claudum

insanum

perturbatorem , zizania
se vocitans. Di-

xn. De raultis infirmitatibus, quas passus

fuit.

omniumque malorum causam

cebat, se esse titionem inferni,
ter

meritumque
:

inali-

\ui. ])c
illius

quibusdam mirabilibus, quas ante obitum eontigerunt.

daemones

et

cum Juda

morari. Auditus

xiv.
\\
.

De felici ipsius morte. Quomodo Deus ejus g-loriam mox ab

quando est dicere istud Terentii Egx) sum Davus perturbans omnia. //Aiebatetiam, cauii

obi-

sam, ob

quam

multi ad

suam cellam

venirent,

tu ejusdem declaraverit.
xvi. De ing-enti populi concursu ad manus pedesque defuneti oseulandum.
xvii.

eam

De miraculis

;i

Beato,

antequam

sepeii-

quod pro JEgyptio b reputaretur; seque tamdiu blateraturum, donec tandem in verbis suis capiendus esset. Aliquando pedes pergens in Vetera c prasdicaturus cum socio, fratre
esse,

retur, patratis.

Josepho Viudes
illius.

cum

loco

appropinquasset

xvm. De sepultura
\i\.

dixit ei

Si te rogent, quis
, ,

concionaturus
et

sit,

De testimonio

B. Nicolai

Factoris de

sanctitate et g-loria B. Bertrandi post obitum.

responde esse surdum peccatorem.

3 In

csecum

gravem
haberi
;

XX,

De Bertrandi corporis translatione.

conventu S. Onuphrii a fratre Antonio Catalano interrog-atus Quis g-ravior peccator est, tu, an ego ? respondit Pater, ego suin perrexitque Beatus ferventer dicere Ve: :

hoMi

rari refugii

rum

est,

me

esse

omnium, qui

in

mundo

de-

gunt, peccatorum

maximum
suum
!

eoque tempore
:

C^)

percutiebat pectus

dum

O male surpeccatorem Merito te Deus tenet tot compedibus constrictum. Compedes et pedum
dicens

catenas vocabat infirmitates suas, quibus continue cruciabatur, ut dicetur inferius. Interro-

gabat nonnumquam fratres, an crederent,Deum defectus sibi remissurum, et se salvandum, ac

simul

DIEPECIMA
A simul eorum preces pro se postulabat. Admodum molestum ei erat ab aliis honorari ; |
con tig-it,

0(1 vi
403
\

Numoufl
tuTvis
psit
;

dum

nobilis eques Prancisous Blanes,

nisi

ineo superbiam^i

nu humi posuit
sci

quare et ips< pedes prostravit, ac humillime

:

Pranoi-

,e
:;

pr

petiit

mSSI

honorc

isto

indignum

esse.

Dumque

prioratum
"'

citare
10-

g-erebat, vetuit [ut supra dictum est) ne hunc titiilum sibi tribuerent, ac si quis id nihilomi-

Na,llu

''

Bannuit-

acisqu

nus fecisset, reprehendebat. I.l etiam retuit afiis personis, eausatus, se gravem peccatorem

cess,

gessit. Si

infirmorum
n
.

..^.
id

Si

quando videretur

sibi

aliquem defeotum
l'

numquam
Jibi

?isua

ftctiliut

vr

niom /""'

commisisse, sine mora eum confessione ei si vero advertisset, se mclancholia sua bat cuiquam malo exemplo aut molestum fuisse,
;

ri

'

M!
'

l""
t

batque
p e t,

igno

oi,

luodtantum

ei

lal

'"
l

revelationibus,

Lllico

prostratus in

yenua veniam precabatur

erat infirmus in

quibui
i

prout contigit,

dum

lam humilil
dit.
,llll!

em
....

Gode

Ani
"

ubi patriarcha Antiochenus archiepiscopuc

ra

B lentinus

ipsum propria manu sua cibabat. Nam,

rum
quid

magister,
ste
>

frater
:

iuoent na
d o,

Jn
sibi

cum

adesset pater niagister, frater Petrus diSalamanca, vir decrepitus, magnaB virtutis
ibi

d ,lml

^e
B

velil

qu

vellet

Religiosus et insig-nis concionator, isqueetiam exiguum aquaj scyphum tremula manu

lerim totum belli Lua

iitum
illis
:

b
li

Pater,
,l:
'

id
|

potuit
b
.

Deo,

b-1

sua B.

Bertrando porrig-cre

aquam

po
,

effudit

tuit
;

;i

qui

dixitque ci Beatus,

manum

rem oportel

Id
I

ipsi,

ut ling-uam,

tremere (erat enim balbus) sed veritus, ne hoc dicto illum offendisset, amplexus eumdem est,
ac veniam petiit.

Deopro numi ro
vnns,

riribua

oommi ude
Bine

Tum

vero Bei
in

c instring-ens,
:

ooulo que
dubio,

omlum
i

ait

OpOrtel

Cum

De

te

alias B.

Bertrandus

cum

eodem magistro Salamanca colloqueretur, hicque visus ipsi essettsedio affici, veniam pariter
petiit

mendare ReHg
serens,

neo aolum
l

non

gre

bulit

dioti

Lta

bumiliter probavil assspe contingere. Uia quoque oum

i

.iMi

provolutus in g^enua

ast,

cum

laudatus

quasdam
*elare,

alia, quea

Deu

dlgnatu

fueral

el

re-

magister id Viri simplicitati attribueret, censeretque, nihil ista dcprecatione opus esse, noluit

eum

rlieropj

mb
f

ipsum audire, abiitque, ne mili de causa id faceret.

DeO ipd pntrocinante
alin
lit

iste

imposterum

si-

/;

Baptisto della Nuza, nunc epl copo Lobetano secreto communicaret, dictusque pal gj iter ei indu tria dicerel
i
l

in

somno

Verum nocte subsecuta Deus mag-istrum acriter coarg-uit, quod Beatum noaudire
j

iag:inationi

uee

cetufl
i

int,

non
I

velationes,- tanta fuil aumilil

ln-

humllUa-

luisset

quod

ipse

cxpergvfactus, so-

de
S

omnino

oontristaretur,

aec

trerbum allum
aln|iii.|
'.'.

mniumque cxpellens
reptus,

nihili fecit.

Sed noctibua
similiter
cor-

reponerel
Al) amii-o
iio
[ias .iiM a
I

sequentibus secundo tertioque

iil

fwjiinhm

mane Servum
velut

Dei. adivit, et flexis gvet

de favoribus, quibui refem-i

,

le
pi

oonorabatur,
r

sibl
re

C nibus, commissi veniain pnv.-ituscst;

quain-

po

kquam

jam

ali [uot

die

Servum Dei hactenus asstimasset, imposterum tamen multo pluris fccit. Quodam die Bertrandus confessionem exoipiens domini Joannis Boil de Arenos, se de quodam
iracundiee sensu,

quam Beatum

spondit
pecoata

Ego non scio quidpiam referre, qu im eodem tandem repli :ante, id ie prolitteri
:

pterea desiderare, ut
i

con ignatum

ad

posteros transmitteret; dixit

h

Habenl

\i

quem ex cujusdam
:

Relig-iosi

sen

et
,

de se dicto conceperat, accusantis, cogitabun-

g-clium

Propheta u doctrinam,

id

eai

et

Jam oabi Bvanexempla 8anctorum:

i

dus

ha3sit,

aitque

Domine Joannes,

dic milii

robis M,,

aeo allud
:

veraciter,

sumne

eg-o fortasse Relig-iosus iste,

me
vit

audirc. Adj-citqiiLuoifer,
et

IMtna., >|iiam
e

malo exemplo fuit ? Ut enim ego senex sum, fieri potuit, ut aliquoties non attenqui tibi

ejectus

clo

ftdt

el

.imlas
;

derim ad ea, quse facerem, atque ita deliquerim. Respondit ille nequaquam nec eum umquam sibi sic locutum fuisse. Miratus ergo est
;

ao atque miraoula patravit t, etsesuspcmin, di ruptufl postmodum se erat diqui pultus in infcrno
fuit Apostolus,
i
;

f-civ.

l;-plir-a\it

dominus Joannes tantam

tem.
enjjja
tui-iii

beati Viri humilita-

vient,
vire.

quam
Nibil

mihi, quia ego incip

aliud
J<

Age,
D
'

t*oe*uionibu9

erat tam humilis, non modo avebat audire sermones cujuslibet concionatoris, verum etiam eorumdem aliquibus addebat se
6

Ut vero

inclina te ad pedefi

'

pon-

deo,
rt

me tibi
,.

plura dicturum,

quam
onpii

istimesj
mihi] pain gratia,

;.,
?

mirabiJ
;

ttire

soeium,
etiarn ex
stituerat.

dum

ibant ad concionandum, licet hi minoribus essent, quas ipsemet con-

rum
an
in

prodcsse

cum
,

nesciam, utrum

odio Dci sim.

Bolum dioo,

mihl qootittlfl

Dumque argumentum
placeret
,

concionis

ei

multum

obliviscebatur

tempore monere concionatorem ; cessum in tempore advertens, orabat veniam

de expleto at postea ex-

sed niliil die mira accidcre piritu profici scio, a quo nisi Deus suarn mihi mis. me condemnandum DivinaMaj

n 1 '

too

'

,r

;i

Odobris Tomus V.

53

concedat

!,

VITA AUCTIOR
,\

S.

LUDOVTCI BERTR.VXDI
cum anima
caAestis

C.

AVIGNOIfO.

sanctae Ecncedat ffratiam, ut post suscepta con sancta Sacramente humiliter moriar. clesiae -

res singrularis appareret, et

flamma

corpus ejus shnul esse videretur. is

tolilu*

inrjenli

9 Asserebat insuper, se,

quotiescumque
:

le-

congruit, quod ipscmet,

data opportunitate

damnutioiti*
giertut tnetu

geret, audiretve ea S. Pauli verba

Semper

coneuti
<J

veritatis ,-t iiumquam ad scientiam di; semper sensisse pugrionem in pervenientes g

><

cuidam amico suo dixit, saepe contigisse, ut dum in divino amore tepebat, simulatque sanctissimum Sacramentum susceperat, tantum Jnternum sentiret calorem, ut videretur sibi corpore et anima in ardenti fornacistere. Hinc vcrba et sermones ejus mirifice excitabant devotionem, uti supra dictum est lib. i, C ap.
testes, qui ab ilredeuntes semper novos ad serviendum Dco stimulos senserunt; ac nonainatim venerandus pater frater Joannes Alarco-

esset. Affirmacorde pra; metu, ne unus ex istis divinitus colbat praeterea, dum de favore sibi

lato g-audere vejlet,

expertum

esse,

Deum

sibi,

velut duri
fr8Bn

oris

equo,

pra3cipitare se

voleuti,

acontraxisse,acvehementemverberisictum

vii

m, afiirmarunt(|ue multi

horribili inflixisse, incusso cordi

is

metu damna-

lius conversatione

susb

tumque
quamvis

sibi

rfi

ipsa visam esse tere1

ram sub pedibus

fflutiri.

dehiscere,

ab infernosede-

Et

servilis iste timor, velut

ni,
lia

cum fama magnae

erant
illius

sanctitatis defunctus Ta-

Bingulare
perbise

donum

Dei, se

a multis peccatis su-

Deo

serviendi,

eumque magis

Immunem

carosibi stetisse, lem converteret; ex eoquetimore solitam melanclioliam et mcerorem procedere.

humilitatem
eiiam alliiope
rr ac

admodum tamen uteumdem in amorem filiaservaret,

amandi
:

desideria, quae frequenter renovabat his

suam

verbis Serviamus Deo, quia bonum Dominum habemus. 13 Cum nuntiatum ei esset a fratre Ludovico Priino,

iu

Neque Servus

Dei sua

ipse

humilitate

quemdam

>""A>wn,

contentus erat, sed

suis,

eam

efficacissime

quoque

aormone

dum
,

preeerat, subditis

persuadebatj ac

tuadet

propterea studebat se
hii.cn
vilipensis,

omnium humillimum exg-audebatque cum personis ejusmodi ac

e.sse

trum Joannem Aprilis anni mdlxxxi Religiosam suam profesqui nunc sionem nuncupaturum, exclamavit.
,

fratrem novitium, Pe- ma9na man '"' Sarag-ozza dictum die xxix

esset novitius, ut frater iste, ac

etiam pueris, agere, solitus dicere, perfectus Frater, oportere, eum qui vult Spemere se, spernere quatuor habere : h8BC nullum, sperneremundum, et spernere sper<

teretur, inciperetque
!

servire

Deo,

denuo profiquod ego

Aiebat, necesse esse, pectore nos semper gradi per terram, miseros nos ac fragiles lvputantcs, qui, si liodie boni simus, cras pos ni.
ii

hactenus non incepi Omni vitae suae tempore ardenter desideravit martyriuin, et quotidie in Missa, dum sacram Hostiam et calicem elevaret, recitabat eam S. Petri martyris oratiouem
:

Da

mihi, Domiue, ut ego moriar pro

te,

ut tu
n

voluisti mori pro

me
est,

n. Saspe etiam versabatin

sumus

csse perversi

quemadmodum

S.

Petrus,

oreistas invictissimi Vincentii o intertormenta

quando cum tanta audacia fiduciaque dixit, se, licet occidendus esset, non praetermissurum
confiteri

sua voces

Hoc

quod semper desideravi

Hoc

est,

quod
S.

totis viribus quaesivi

Christum, nec se
ceteri et

umquam

scandali-

hasc diceret B. Bertrandus, spectabat

Dumque quamdam
!

zandum, quantumvis
dalizandi
;

omnes essent scan-

ejusdem
quiebat
cti
:

Vincentii martyris imag-inem,

et

nihilominus paulo post illum ter neffavit, ac denique, se illum non novisse, juia\ lt //. Qua in re Petrus tam probe se expertus fuerat, ut,
tur,

aliquoties etiam lacrymas addebat.

si

Alias in-

tam

felices

essemus, ut pro Jesu

Christo duceremur ad carcerem, et catenis vin-

dum

a Christo ter interrogabaaliis,

i,

an se diligeret, plus responderetque humiliter

teri praeferre.

contristaretur,
al-

non ausus sese

per has plateas raptaremur Tunc experiremur, quam dulce sit pro Christo pati tunc probe caperemus, quod S. Lucas scripsit de
! :

Apostolis,
sic

ii.

11 In

amoreDei

excelluitB. Bertrandus,

fuere
ii

Zelo gloria

ut

nonnumquam

alter Elias videretur, divinae

si

dum a Judaeis e concilio suo ejecti Ibant Apostoli gaudentes a conspectu concilii, quoniam dig*ni habiti sunt pro no:

Dei,6ju$que

Majestatis

honorem zelando ;
et,
si

qua ad aures

//

amore

ejus pervenisset divinse leg*is violatio, dolebat

vcliciiiciitis.-iinc,

Beatus
cio,

mine Jesu contumeliam patip . Subdebatque At non sumus nos digni tanto benefi- F
:

subditis suis ivi cs-

quantum

istud est.
:

sent, castigabat severe. Is zelus eluxitin certis

14 Dixit aliquando uni ex amicis suis

Non
i . v,

J US
*
in

oblimx -

occasiouibus,
delicta

dum

atrociora quaedam in

Deum
ait,

t sum ego dignus martyno,

sed,

si

Deus hanc

r\

di qratia tliam

Amncant

committerentur Valentiae, quando

divin voluntatis esse, ut riyide corrig-erentur peccata tantamque in se excitabat sanctam

,

iram, ut levatis in cielum brachiis

lo
i

cum

S.

Pau-

mihi gratiam concederet, libentissime admitterem, precarerque, ut maxima totius mundi (hic imitabatur patrem suum S. Dominicum) tormenta mihi subeunda essent nec dubium
:

auijfl wntf,

Cor.

vn

diceret

Puto, quod eg-o hac in re

est,

quin tunc laetus moriturus essem pro

illius

illo

habeam k. Loquebatur semper de Deo, nihil umquam de muudauis rebus sermoni suo immiseens. Non solebat loqui, nec ausculSpiritum Dei
tare novos nuncios.

et

pro

Ecclesia
:

certo,

imo certo

Omnia colloquia ejus eo tendebant, ut induceret auscultantes ad serviendum Dco et ag-endam de peccatis pcenitentiam; adducebatque exempla e Vitis Sanctorum, et multos Sacroe ^cripturae locos proferebat monebatque minaciter, ut caverent sibi,
;

Deo ha3C dico; Deus me solida firmaque fide interne roboravit. Hoc tam ardens martyrii desiderium per:

Eomana. Imo eerto, imo nullum est dubium. Pretus nam mihi neutiquam confido

suasit ipsi,

tum suum,

ut patriam, cognatos et conveuin quo tantopere diligebatur ab

et proficisceretur

omnibus, desereret,

ad Indias,

iii ii

i/irvardent

Butndom
aliis

accende-

bai
l

ne in manus irati Dei inciderent. 12 Videbatur totus divino amore ardere cumque aliquando cum quodam amico suo pergeret ad fontcin vicinnin Rufiafias l in campo

quamvis infirmioris esset valetudinis, quam tantum iter requireret. Nec valuerunt ipsum
detinere pia3 dissuasiones fratrum suorum, nec

impedimenta
objecta
;

eumdem

in finem

a Religiosis
redierat

imo, postquam inde

jam

cujusdam agricohc,

Ximeni nomine, tam in accessu, quam in reditu semper tauto cum fervore locutus de Deo fuit, ut preesentibus
Petri

magnum

prodebat dolorem, quod non placuisset Deo, ut ex dato sibi veneno moreretur ; hanc causam (sicut alibi dictum est) reddens,

DIE DLXLMA OCTOBRIS.

dens, quoJ, uti ea ratione fuisset vere

mortuus

IQ

propter praedicatum Evangelium, et propter eruendos ex infidelitatis tenebris ln martyr. At , quamquam ita fuisset vere

uTad
relapsuram
i

A. A\

passus non fuerit, apprime tameu probavit insignem sui in Deum amorem,

martvrium

ibi

maximas toleraudo molestias

nomlis
.

'

,\>tubtt 1

frigoris,

bb

nudidatis, aliasque ad oonvertenda tot animarum millia, quas eximio zelo suo ad notitiam

tandein,

'n

trmpori
>'1Her

ipsum

Dei adduxir.
15
ieodtrio ftagravii-

Quando Valentiam

tum
allatus
est

ejus

fcribus

b
I

nuncius

de martyrio Jerosolymis tolerato a mulii quae ante susceptam peregrinationem suam

tuno aoo dompa-

apud B. Ludovicum fuerat confessa, hic ultra modum exsultavit; etquamvis tunc versaretur in articulo mortis, videbatur ipsicorexsiliisse aicbatque felicem muliereu, pra3 laetitia qu, si verum est, quod de ea scribitur, tam insignem a Deo cousecuta favorem est Sed
;
:
!

iii

mam
quo
I

tibi

dimittat,

dom
eri
.

m
plu-

Deum
rimun

Quam rem

juvenoula

studuil

peccator tantam g-ratiam non mereor Non minori cum g-audio accepit nuncium de martyrio, quod soliussima codistantia die xvm meneg-o
!

posth

rebatur proximi
que,

dum

poterat,

[dque

m
esset.
ille
|

111.

/,i

proximi >"-

anno mdlxxvii Alg-erii subiit pater frater Michael Arandiga Valentinianus, Ordinis Militaris S. Mariae de Montesa q omne euim desiderium illius erat pro Christo Jesu pati, et pro ipso fundere sanguinem suum. 10 Amor, quo B. Bertrandus ferebatur in proximum suum, is fuit, ut cum tenerrimo
sis

ffiendo eleemc
faetis,

Maii

bioumque
i

quae aupra
s.

,t,
:

sio

[n

viitii
licel

Anna-

de

\l

ea

domus pauperrim
quotquot
in

visus est,
dicos,

plat
e
i

conventum adduxii quandoadmiratu rraterJoau

ad

qu
oe

id

oui

cur
mi

id

faceret,
;

oum
an
h,

probe

luitm petyeluo

affectu conaretur solari singulos,

oirel

omnesque Dei
in

fratrum
li
,

fntentojui
corporit eruriatu

re

pondit
:

servos efficere optaret.

Hinc frequens erat

oum m igno animi

Deu
-i

ien
I

frater

nobi

confessionibus audiendis
et post

maue

deeril

'

et vesperi, ante

rea
ru
,

exibai
i

j><t

v
e

monte
pe te

Missam. Audito cujuslibet in peccatum lapsu, non solum dolebat plang-ebatque, sed semetipsum quoque flag-ellabat, pro infidelibus intercedens. Speciatim, cum quajdam mulier ex spectabili familia cujusdam viri amore
correpta

quem

reperirel

sepeliret

(siout diotum
ad

est)

defunotum, ut Qullum ourana

fcanta

periculum.
19
liua

Quod
in

innrmoa
,

attinet,
ul
,

eral

[]

wgrlt

nutcfr$.
toitiii

hos oharitas

cum eodem

turpiter lapsa fuisset, ipse

ce-

do locomia
\

prsterquam quod ante ingre tum d dinem qua

i

mv&tM

tanat.

tam

atrociter se

ad sanguinem usque flagro

;

Lde dicl

uperiu
quotie

frequentaverit,

aum
adire

cidit,

ut

humeros suos omnino

dilaceraverit
,

quam
ei

reou arit,

rogabatur, eo

hoc mulieris scelus

vespera

utut secretum

ille

per

olandi gratia, ac tanto

etiam libentiu
tbi
ci

i,

quanto

divmam revelationem cognoverat; et quadam ivit eam invisurus, ubi virum lstum
mirabaturque mulier accessuiu illius, quod non soleret Beatus suam domum visere. Dixit autem Bertrandus eidem viro, ut abiret, quiahabebat, quod cum ista dominacommunicaret. Isto abscedente, coepit Beatus amare lainvenit;

erat

molestius
Solebal
et

cbai tm

llam

relinquere.

auper

illo

Legi re

Buan
all

gelium
quot
eral
n
:

orationem
1

S. Vincentii
1

-11111

aliis

devoti

ui

reoibu
,

Iratio
,

bmo
uobg

8igna autem eo
3upi
.!<
11

qui orediderinl

9equentur.
rt
Ijrin-

manu
te
fcra
[1

[mp
,

mt,
miiiwli

liabcliimt.
et

M:iri:r 1'iliu

crymari,
17

tanto

cum

sensu, ut stupefacta dopras lacrymis

11

salus,
(

Dominus, qui
te

ad

fldem

mina causam
mulierem lap-

fletus exquireret.
i)le
:

'atholicam,
,

in

ea
bi

eonservet,
ini

e1

beatum
e1

Siluit

aliquantisper

//

faciat

el

meriti

M.-u-n-,

iam tolideconvertit
;

nequiens fari
pens,
viro,
ait,

tandemque in verba prorumcausam esse peccata, qua; ipsa cum

abierat, ibi

w sancti
u

Dominici, Patris nostri,

el

el
,

beatl

Vfn-

oentii,

omnium Sanotorum
tur,

qui

tum

commiserat

digito

infirmitate Libera

te ab bao Tanta
ul

monstrans locum, in quo scelus consummatura fuerat, addensque numcrum et adjuncta peccatorum. Utque videas (ita prosequebatur) quauti mihi id constet, huc verte oculos; humerosque
quos ut mulier sui causa, ita laceros conspexit, audivitque crimen suum, propter quod Servus Dei tantopere lugebat, seseque tam aspere tractaverat, ab illo sibi revelari, iu vehementem et inconsolabilem
:

efficiaj

erant illm

accei

etoratio,
Lnfra

multl

sanan utur, queznadmodum

2<)

dicetui cap,
1

Etec Viri in

inflrmo

oharitfl

ing ularl

non

Uhn
oui

suos nonnihil denudavit

ter eluxit iu g

unum
iimn
./

i" "

Praneisci

Uemani

iuam

itlbua
i).

praediti, etspeotatifl imi

et

m
ai

obtulsran

Ordine

oienti

ingulari arte concionandi prsa omnibu

-Zalen-

longo annorum decursu

tise,

planctum prorupit, et animum vere paenitentem praeferens, frag-ilitatis suae veniam a Deo precata est. Beatus autem ilJam roboravit jubens spem suam inDeo collocare, fore, ut imposterum in simile peccatum numquam rela,

ubi

ille

uo

ontinuia (Juadragefiimlfl

sermones habuit, eodem cum applau u in po strema, ac in prima, auflcultatuflj ita ut domedica famo ctor Collado , jusserit ipsum sacro Oleo inungi, ct ad
puloa Buoa convereufl aul pater est, velut jam mortuus. At B [neflen urepi dus eumden invi
' '
:

beretur, addiditque

Potes

modo

]>
'

'

curare, ut

celebrentur Missae, quas pollicita es, si Deus te ex istis culpis educeret. Quo responso ipsa
attonita haesit, quia soli

Deo votum istud no-

illico

pro eo Missam celebravit; eaquefinita,

rediit

[06
A.Avmmiobo.

YITA AUCTLOK

S.

LUDOViCI BEETBANDI
l

C.

Mai Ne rnctuc aitquc infirmo sermone Latino Quibus dictis, accidit agro alinonmorieri
rcdiit hilaris

cum

reliquiis S.

Petri
:

contraqujdj ut jamexflpiraflsecredereturj sed lebris. rium cont.iffit: nam continuo << ivit videns, Quapropter medicufl eum sicmutatum
juflsit

g lnEpist. -lad Thimoth. cap. 3, y. 7. D h Matth. cap. - etalibi. Joanniscap. 21. k Loco assignato f. ultimo Puto autem quod et ego spiritum Dei habeam. fonte, cui S. Ludovici Bertraudi 1 De hoc
i :

Lecto

urgere, quod Deu

patra

etmi-

raculum.
,;,!,,

Dum

ivaluisset,
est,

omnino post aliquos dies jam intueus, bia LacryBeatua illum

benedictio miram contulit morbos sanandi virtutem, peculiaris erit lib. 3 loquendi locus m Secundum meam pa-rtitionem ibidcm
cap.
iv.

O!

Bi

me, dum

rogratus respondit Scias, pater, quanti mihiconstes. Boires, pro te, inter cebrandaas Hissam

etcausam abeo

n Colitur hicsanctus Ordinis Prsedicatorum martyr die 29 Apritis, quo diedeeoin

Sacramenquando BBgrotabae, sanotiflflimum

tenerem, inteUexisse, ut Deus moriendumesfle, ac proinde precatum, acceptaret, dumque meas meam pr0 tua vitam dictum mihi esse, te preces sape repeterem cas sacrafl sicut tibi significavi, dura victurum,

tuminmanu

tibi

tunc

Opere nostro actum est. o Haud dubie indicatur S. Vincentius, celebris levita Csesaraugustanus ,,ac martyr Valentinus, cujus Acta apudnos habes ad diem
22 Januarii.

relfquias ad
dUtldenteicon.
''""

fce

attulU

'"/"'-

vtt pairooina.

tristabatur BeatUfl, flicubinaviribus laboratas discordias audiret, totisque oneret. Ita fecit in Alat SJlnuU;H( ,s comp b ex baya, iibi, fervente inter duos inimicitia,
2]

IMurimum

p Act. Apost. cap. 5, y. 41. q Apud Antistium, a quo heec accepit Avignonus, in Vita prima, num. 182 presbyterura fuisse additur; videsis, quee de Michaele annotata sunt supra cap x, ht. f, pag.
345.
r

credebantur, qua grandia mala sua soulla spe idonei remedii, Servus Uei rcduxit cos in conlita charitate et prudentia
oritura certo

Secundum meam partitionem

cap.

5.

cordiamj atque omnis secuturorum malorum metus evanuit. Detentos quoque in carceribus consuetasua cliaritate adjuvabat, maxime cum eontingeret, eo mjustis dubiisve de causis pati

CAPUT

II.

eosdcmque defendebat, [ntelligens aliquando, ferre velle judiccm in qucmdam virum nobilcm amputahdi, causajam admosententiam capitia

Sancti in orando assiduitas

vor
:

et fer:

severa corporis cdstigatio

dum
pro

promota, Beatus sine aitero debito,

,

quam

oharitatis,

ut judex pausam illius sic egit sua erga Bcatum observantia pcenam

virginalis castitas.

distulerit, el captivus

reus ad supplicium duceretur,

etiam libercvaserit. Cum utque compli-

Inter insignes
illustrarunt,

virtutes, quae B.

Bertrandum

CAP. IV.

ces revelarct, admoto ssspius faucibus cultro premetur, Beatus justa iraiudignans dixit, hac ratione qou semel, sed millies ei mortera infligi
;

heroica fuit altissima illius et assidua oratio ; cui sic eratintentus diu noctuque, quasi nihil aliud agendum

admodum

Bjiu

in

oran-

du volup(at,at'
tiduilat,

hflBCque eo spiritu dixit,

ut judices, ut

erant pii, ueque vellent Deum offendere, reum ad carcerem reduci jusserint, ac tandem vi-

maque occupatio
tioni mentali,

haberet. Suavissima illius conversatio dulcissierat Deum orare continue,

Singulis diebus horas quatuor impcndebat ora-

tamci donarint. Insimilibusapudjudices, tam

ecclesiasticos
,

quam

sicculares

intercessio-

nibus,
recte

dum

deliotanon erant atrocia, velnon

duas mane, duas alteras vesperi, praeter mediam horam, quam in considerandis septem B. Mariae Virginis gaudiis post pran-

probataj uti et pro miserabilibus per-

dium exigebat. Dumque erat infirnius,

rog-abat

sonis cxiraia eluxit charitate, multosque liberavit.

valetudinarii ministros, ne certis horis matutinis ac pomeridianis, quemquam visendi gratia

ANNOTATA.
a
Uti librum
i

tio.

intromitterent, ne haec sua impediretur devoIntrantes vero in cellam ordinarie invenie-

de Vita, ita

hunc secun-

dum
b

de virtutibus B. Ludovici Bertrandi insest,

cripsit.

bant orantem. Noctu multis horis excubabat in ecclesia, tam ab ineunte nocte, quam post mediam, absoluto Officio Matutino; et nonnumJ quam ibidem perstabat usque ad Officium l rimse; et crebro auditus est flere. 23 Observavit frater Joannes Perez, ips^im, quando ad Matutinura ibat; vix potuisse pedibus suisinsistere, et prae lassitudine acimbecillitate parieti
contlantia.eor
,,

patr/.r

opinor, pro uno ex istis ignotse rrrabundis nugivendulis, qui ^Eg-yptios se dicunt, ac futurorum scientiam profitentes, stolido vulgo imponunt. c Dubito, an non sit Verera at utroque vocabulo mihi ignotus cst locus iste. d Nimirum Vitss primm scriptor qui factum istud secundum partitionem meam

Id

v rU

Itahitut,
"

w.ociiw" fCU
rutio.

rediret

innixum processisse dum vero ex ecclesia, fuisse validum et viribus

,

concessis roboratum.

cap.

10,

num.
1
i

\X)

versione Italica

sccundum suam autem in cap 16 narravit sed ad ant

modo multum calli obduxerant) modo

bat
;

Orationes suas persolveinnixis genibus (unde ejus genua

prostratus in

num
f

58

nisi /ypothetluv

error

sit)

reposuit.

e Antistius.

Lobotum, nuncvulgo Albarazin, Hispanue

pavimento, inclinato corpore in genua, et facie humi posita modo etiam erectus stans, novam semper rationem orandi quaeritans. Horas canonicas recitabat devotissime, et ante singulas
prsemittebat

in regno Aragonise cicitas episcopatis est sub

quasdam Antiphonas de aliquo

quas

Pas-

metropoli dvsaraugustana.

sionis Christi mysterio,

ita partitus fuerat,

D!

Officii rat, ut ouilibet

Horffi peculiare

teretU r
in

mysterium.
,,

Dum

prmmi. Breviarium eumebat

da,

oumstrui

lambisaet, Ulioo

manu, dicebat
o
//

Rex Christe clementiasime, Tu corda uostra posside,

Ut
tibi

duspater

laudes debitas

Beddamus omni tempore ]\>to vit su terupore, non obstantibus mul"//

rimaajanuaviditeumsui
fulgentem.
1

lVrv
B

'

numquam reoitandi tis occupationibus, tempora mutavit, sed Bemper lllud servato accuratftsimo temporis ordine persolvit.
numquam
tur,
:,

'\a rt

air

d, uno annoante ob tum B

di

dempedespi
confusus animo
et sui

impos videre-

siepeque contigit,

ut interro

re

otus,

qui

tliam

quapiam, de altera longe dissimili responderet,

Ita accidit
solitariis

rem
ut po
dio, ac velul
i

cuidam presbytero, uni ez maxime

optimique exempli hujus regni cui, cum hic Beatum in Monte d'Albayda invisens salutasset, et amplexus, de sua ipsum
valetudine rog-arct, ille facie tota hilari m ca> lum versa respondit his verbis Ah possumus
:

pedibna
,

rlo

mdonati. Uiud
Mara
>]
.

im
:

i,

.,

i;.

i.,,.

spitabatur
\l.iri;c
\

iu

e.sse filii

Dei

Unde presbyter

intellexit,

Bea*

lius

p tum tunc altissima contemplationi intentum fuisse, quod etiam siepe atias coni patei
Andreas Cabrerizo testatus est. Sic ille contemplabatur ut aliquoties, non soluin in eostases raperetur, verum etiam ejusdem corpus elevaretur a terra uti factum est, dum e Moncada eodem, quo ibidemconcionatus fucr.it, die
frater
;

dominua Biej prabenduui ei quoddam remediuu

famula do
,

ref

cum

cubicuhun
oareret,

q UOd
,to,

Latud,

undique olaui utm

tenebrosu
mi
;,,

Ittm

mani
aci

looua
m "'
1

admodum
ibi

dcnuo

momento
omnia

Lucidus

aplendoi

aluzit,
.

u1

ol tre

reversus est.
tievatiu

con peoiui

owre

25 Relicto

enim

retro se

servo

qui ejus

peraevera\
reversa

it,

apparerenl qui quidem plendot dmicc runula cum arcenaocci

hnmid
tri
\

n,alia$facie
<inuque

quum

ducebat, ingressus est ag-rum, alta fruseg*ete

fuit.

m enti
plari,

plenum,
Ibi

in

quo a famulo non

M

28 Duin Beatua
sionis

poterat videri

retur

tam serventer coepit contemut corpus ejus supra omnes spicas tollein aerem. Interim illac transivit quidam
famulo
petiit,

Domini

qo

alentiaa

lc

haelis coiirhniriii

habeat, iUiU

uilimu

"ptort

incola Moncadae, Baptista Ferreri appellatus,

qui a

quid

ibi ag^eret.
:

Re

dit is, se

exspectare Bertrandum

homo
et in
liens,

curiositate ductus voluit

quo audito, ipsum videre,

plateffl insi-

locum eminentiorem in ora

illura
vidit.

tum
di in

supraspicas segetis in aera sublaJSimile quid conspexerunt quidam In-

vestimentalucida,ipsumqueei ur tun elevatum, quidam medicua pariter apeotaviti adii capitaneu ico Monpois in dus de Bentocoul quadam ooote tug arii iu quo B. Ludo\ iou Bertrandu ao pit ibatur, [ngresf ua, cum nec facmi mv c;m.ici nn peu se naberet, conspexit pelul multarum c ode
l

ii

larum

ardentium
iro
<. i.

Tubara, qui aediculam, in qua ipse hospitabatur, forte ingressi, spectarunt eumdem
o

bus ante oratorium

Lumen ip umque luum proouml

,
.

&

anti do,

bene media ulna elevatum a, quemadmodum supra dictum est. Uti S. Lucas de transfig-uraC tioue Domini nostri loquens ait Dum ora:

duosque mora
1
1 1

proul
I

uperiu
>ei

me
7in
1,21
|

[ngrei

8ert

nna cum
B.
i

beatofrattc

Nicoi.-n

Ka. ii.n-

m
i.u.i

rllam
inlmil

centiiFcrrcrii, ct.aiiilm

m-.-.h-.in

m;r

/;

ret,

facta est species vultus ejus altera b

luce cooperti fuen

udc

ni

Portina, be-

hoc

vultum visum fuissc instar solis splendidum (quod erat rationis sanctitatem comprobare) ita ex Beati, dum orarel
est, orantis Christi

neficiatus ecoleaiaB

cathedralia
ibi

Valentin,

el

sociu8 B. Nicolai, qui ut splendorem wderi

aderantj

accurrerint,

vel de

Deo loqueretur,
;

facie

aliquoties splen-

men

duoa diotc

Bi

atc

priu

quan

pli

doi lile

doris radii processerunt

est.
mirctpknfoni

idque ssepius factum

cessaverat.

29Quamquam
bent iUiua
ii.

nacti

du

relat

i"

26 Eremita ex Cullera , Michael Pons nomine, Valentiam adveniens, B. Bertrandum,

orat
'

quocum arctam colebat amicitiam, invisendi gratia ad januam cellae ejus pulsavit quam
:

metamen mun
termisit
celeljran
Hii

"'

"

'''

'"
1

numquam
morbo impedituB.
ii,

Beatus aperiens, visus est facicm mag-no splendore micantem habere ; quod eremita? admirationi
reri,

,;i

simul ac timori fuit. Cliristophorus Fernotarius Valeutinus, quadrag-esimus no-

quotri

uti et

diem
ttore

nus testis in Processu, auctoritate Sixti V for> mato, asseruit, sibi sa^pe accidisse, ut; dum
Beati cellam adiret,

in

d
'

ex speciali privili

velletque

eam

in^
-,-.

lptB. Bertrand

compulsu^ fuerit retrocedere, non ausus intrare propter ingens lumen, quod videbat. Ed ipeum fn eodem conventu eipertus fuit pater frater Hichael Herrero. Erat tamen Bertrandus alias
facie passirn pallida et decolori, ut solent ho-

vesperi su,-,,l,-,

qmbo

noxios

ill.us,

utut

nihil hiscc

mines laboribus

attriti.

Pari

modo

in

Monca-

prohce, tempore nox.um esse ipse pro

11

v-rui/j

Avigooko

verum

iJlo

nihilominus
ereni
,

ire, a

LUDOVICI BEETBANDI C. tiae rig-orem umquam praetermisit, quia, ut suvoluit in celebrando perius dictum est, cum sua sese hiimilitate innihil curare valetudiVITA AUCTIOR
8.
"
i

jejn n , utn

1*"
'

nem suam, quantum opu dieere. Et quam ita viribus

;,t

!]t

eam

posset po
'

volverct, iidem

isti

favores faciebant, ut se tauto

aw

X^

'

defecisset,

ul

am

pede

quametiam

110 regere nequiret, corruerel in terram, nolebal f.imen

et nonnumvi rnali

minus aestimaret, tantoque graviorem peecaHinc seraper vixit in horribili metn damnationis suse, ac proinde tam severa
torera reputaret.
et extraordinaria fuit ejus poenitentia, ut vix neque haec solum certo aliquo exponi queat temporis spatio, sed, quaradiu vixit, duravit. Ccej.it a teucris annis eorpus suum jejuniis ac
;

olatio privari.

Dum

vero nimia

prohibebatur, sumebal quotidie sacram Eucharistiam, utque cum debita animi puritate sanimum Saeramentum bu ciperet,solebatconcti
fei

Ionem prmittereetpridie vesperi, etdenuo

ipso
(n

mane.
deu1

Miua

/>'

SO Oelebrabat autem Missam tanta cum

rotione,

vorem IUWH

eam etiam circumstantibus

.,

inspi-

udnanUbuia
plrat,aocieU>.
tti

tucr

majori illius tcmporis parte, r&retf ,,.,,,,,. Consecrationis usque ad peculiariter Communionem. Solebat ei in hoc sanoto 8acriflebatque
Perez, qui ;,.,. ministrare fratre Joannes quamdiu durabat Missa, etasseruit, ipsum,
,.
i

maeerare, eaque erat a cibis abstinentia videatur potuisse humanum modico alimento sustentari. Non corpus tam sufficiebant ipsi jejuniasui Ordinis, quse-septem mensibus observantur, a festo sanctae Crucis mensisSeptembris usque ad PaschaResurrectiovig-iliis

ut

incredibile

nis

Domini, ac preeterea omnibus

feriis sextis,

aliisque ccrtis dicbus peculiaribus, sed jejuna-

,,

Hieronymus e. nominatus, dum quoque s Ann in illius Missis fnteresset in eonventu H Albayda, ol> rrvavh, sniuissr cumdem, quan.

admodum

splendida
tpties

fui

A.bella,

hic

batsemper, contentuseo, quod concedebat Ordo, quodque valde modicum est, et ex portione sua etiam separabat partem, dandam pauperibus, ut dictum est.
33 Ne grustui indulgeret, comedebat cibos dbou uolinii sinesale, ac soepe etiam asperg-ebat aloe ; et P^iredden
interrogatus, quid ag*eret, aiebat, id sibi
essc.

quam ipse do non aderant in ecclesia alii rmii suo ephebo, bonaquarta horae parte mo,

bonum

" ef

-"'*''io.
'

eum usquam
rari
iiiiiii

sanctissimo 8acramento in manu, priillud sumeret in ore, atque interim

illius

semperflerej vultumque
ii.ri,

velut crystalli-

eircum sanctissimum Sacramentumetcaput Beati conspici magfnum circulum plendoris. Quam ob rem cidem Abelhe indc d.-wuii cphcbus suus, qui crataetai; r |v 'kI.-iiii ct Melchior Mag-nez tredecim tis annorum pocabatur, aliquando dixit: Vidistine, domine, splendorem, quo pater fratre Ludovicus
et
,

aliquando cuidam saeculari diceret, se adeo nauseare cibos, ut, nisi sibi darentur quidam parvi panes c, ne bolura quidem digdutire Qui possunt Reveposset responsum accepit
; :

Cum

ictnt

'

rentiae vestrae cibi sapere, si aloe

aspergas .'Quo

audito, Beatus ag-noscens secretum

esse,

suum notum
et
si

!'

vehementer erubuit, tacuitque. Tempore

eas ad valetudinarium

infirmitatis suoe nullas volebat delicias,

quaj ipsi donarentur

faciem suam cinctam

spondil
.jii.c

habuit,

sanctissimo Sacramento in
ei

dum fleret cum manu? Tace, re-

ventus. Semel,

mittebat, et utebatur eo, quod prasstabat condum per Quadrag-esimam con,

dominus,
iste

et

nihil dixeris ex eis,

Melehior Magnez postAbelkc servitio, duobus annis scrvivit patribus in coventu S. Annaj, quo interim tempore B. Bertrando Missam ceLebranti ministrans, ssepe vidit candidissimam iiiiImih superipsum, dum sanctissimum Sacravidisti. Idcin

prandenti in -domo cionabatur in Moncada Campo appositus fuit quidam piscis marinus sed nulla ratione induci potuit, ut
Josephi del
;

modum

relicto dicti

eum

g-ustaret, causans,

quod ^equum non

)

esset,

ut, qui

prsedicabat abstinentiam, ipse comederet

Pag"elum (sic vocatur piscis iste ac pari modo etiamalibi fecit, non nisi leg-umina herbasque
admittens.

descendere, formarique quosdam arcus lucidosad instar facium

iiiciiiuin

tenerel

in

manu,

34

Vig-ilise illius

majorem noctispartem
reeipiebat ad

erant productissimae, quia ViaMt immexig-ebat orando, sero se '" le <"' ""
surg-ebat valde mature,
""""
'

ardentium.

somnum,

""

f0 "

C
freguentei
cut,
wii

Joannes Marcus Corbera, sacerdos Joannis del Mercato \;iicuii;c, conventum S. Onuphrii , dum ibi Priorerat B. Bertrandus, adivisset, ut gencralem de peccatis suis confessionem apud eum
31

Cum

semper intererat
et,
si

Oflicio

matutino, post quod

benefioiatus ecclesi S.

frequenterperseverabat in ecclesiausque mane;

institueret, uti fecit

r,accli;iu,ilium)

ao.postridie

qui dies erat

ad cellam suam, incumbebat non permitteret sopor, brevissimo quiescebat tempore, dilig^enter solitus maturc surg-ere. Lectusejuseratscamnum velarca
rediisset
si

studiis; aut,

vellel

nntequam inde recessurus erat, eidem Beato in Missa ad altare majus

cum

duobuslibris vice cervicalis; nec

in lecto,

umquam

cubabat

quem semper

revolvebat, ve-

oelebranda assistere, accidit, ut, dum ille sanctissimum Sacramcntum iu manu haberet, ejus
vultus valde splendesoeret,

lut in eojacuisset; idquepariterfaciebat, quan-

etquidam radiiluridi prodirent. Quod ipse admirans surrexit in pedes visurus, an quod ibi lumen esset, unde
ndor posset
ter
oriri.

do prsedicandi gratia foris aberat a conventu. Quin etiam nimis molle' reputans super arca
dormire, fecit sibi e rudi asperaque tela fasciam
nodis implexara, qua cinctus, in

quamcumque

Sed nullo invento prseet eos

duos cereos

altaris,

quidem ab

ipso

rciuotiores;

cum
instar

ecclesiam quoque ob clausas

fenestras obscuram esse observasset, vidit Beati

Coactus autem a medicis ratione gravis morbi exutus decumbere in lecto, invenitmodum, quo velsicexutus ag'eretpoenitentiam,nonsinens miserum corpus

partem

se verteret, cruciabatur.

vultum ad

rem

circura spargentem

lun inaguum istum splendoatque ipsummet Bea;

suum

ullaquiete frui.

35 Hinc paulo ante

mortem suam eum

vi-

corputinto
ft,uer

tuin, flxis in sanctissimuni

Sacramentum

oculis,

blande arridentem.Quo viso, sacerdos obstupuit, ac sibi dixit Vere iste Homo suis oculis Deum
:

senspater frater Joannes Lescauo, cum manum illius, quam sub torali tenebat, osculandi erg-o sibi porrig-endam expetiisset, illeque ex modestia recusasset, obstinatus

videt

animo manum suam

32 Lieet Bertrandus
res reciperet,

maximos e cselo favonon tamen consuetum pceniten-

torali supposuit,
ille

deprehenditque laterem,quem

subter humeros suos carnem inter ac tuni-

cam

DIE BECIMA OCTOB

\

JkTMROR6

gaticnes iuduebatur cilicio, quod, licet quain secrctissime posset, faceret. duiu tamen lai

damdabat tunicam suam,

uliusmteripsosfemaconfirmal
etiam on
\

iu ea

semper aliquot
i

Wum
'

s eto? inlnerebant. Adlnee certis temporibua gebat se asperrima cateua ferrea, dumque ad Indias profectus est, aperta arcula, quam in

Uterum oasum
['
i

arohii
|

"

ab

P88dicatorum d. Nimirum
.u

cellahabebat, repereruut iuagnam flagellorum

dovico

aliorumque poenitentiae iustrumentorum copiam, quje semper habebat iu promptu. Repre hensus aliquando ab amico suo, cur sese tam severe flagellaret, hilari vultu reposuii
:

Novo regno Granaten

itisadmi
.

*"&.
I,

modum
minorejusden
lia

"
di
,t

aman
'

inor

Quid

is,

damhonestis
lllla
^
1

ut ego hacin re faciam, si fatuussitn? llac ratione omuem repellebat iuauem gloriam, qum hiuc sibi potuisset obrepere.
VI.
-

miname:
b

" 11

tutam

<

am,
?i<

prodi

Caslilaii" ttti

Cum Bertrandus a pueritia sua magno cum timore Dei processerit, et

36

ac oontinue impu
fcum
;it
-

andemque
lapaj
ce

semper

Bun1
ultra

eoque

mius cuUor,

cam vitam
fuerit

angeliduxerit, facile colligi potestj quflB

Beatua uac

modum
.

percul u

ut suo fungeretur

ejusdem puritasetcastimonia, cum num-

quam
tur.

de re alia, quam de caelestibus loquereProinde non solum fuit castus, sed etiam

munere, pi fortiter redarguil rerum oio relul roluptatum mari [noaute oimium
.

aaru

paruin
zeli

ip

virgo.

Numquam

au oultavit.
ac reprehi
iterante,
i

B
,

exoreejus processitvox, quae

plenOj

primo
pervi
i

moilea,
\i
\

dumque de oastitate sermonem haberet, tanto eam cum ardore pcrsuadebat, utcastissimam;mentem suam prodenon
ret foris.

foret honestissima;

deinde acrea
festidirej

OBpil
i1

ai

eoque prooe
inieril

lUiu

ui
il

quiilliassentiri, eju ique sana con

Bequi

Hsec omnia testatus est Laurentius Perpignano notarius, qui Beatum cognovit ab

debuerat,
111

aliud

deamone suggestum,
\

castissimi Patris sanctitatem

iolarei onatus,

annorum quinque, cum eoque familiaritatem coluit, tam ante, quam postquam
aetate illius

Suno

mam

bonam denariorum cuidam impudios juvenoulm donavitj

in finem

tmfn/f.
u1

un

nitoiu

Religionem professus est et in multis itineribus ejusdem comes fuit; idemque pro certo habuit, illum ipso, quo obiit, dir m-ijuc virginem fuisse, quam quo natus est. Sed ct alii quoque iusignem illius puritatem admiille
,

bffiodetestandissuia artibu
Eteligiosi

candorem
el

puri aiml
llla

contaminare oiteretur. Erai

i i

pul-

cra et mirabiliter penusta,

mti leforej
e1

ntate fastose ornata

pretiosas vestes bu
i

iperabatque
majori
i

utob
repre-

tleretj

rantes

eum angelum

potius,

quam hominem,
si

hensionibus minus exposita, atque

CVeUtUIIl
S].rrt;il.ili..

In

om
.
.

reputarunt.
ntlem servan(lx

ruinliliuiiia nvilil.i,

IiiI.

37 a

Tam

singularis erat honestatis, ut,

quid

persona alicujuB auotoritati

Beatum

pri
i

itu

caule invi-

infirmitatis in corpore suo contraxisset, nollet

ei

gilal)

quoquam manusapplicari. Numquam cum

faoinussunm taoere oompelleret. lcce Itaudai mulier, quo tempore ille maxime Bolitarlu degebatj oirca
nuit.

mulieribus familiaritatem coluit, et quando loquebatur cum eis, id agebat, vel ut aliquid

mediam nootem,
oien
1'atrr ei
.,

el

portam

ho
o
iii

spitioli ejus clau

tintinabulo
i'

spiritalis solatii in angustiis impertiretur,

\<

Vigilana

piufl
.-,(

importuno

easdem in viam divini servitii conduceret. Atque in hisce insuper tam erat moderatus, ut post pauca verba recederet \ si vero illa3 rcplicarent, quo eum diutius audirent loquentem, Abite, filiai, aiebat, ego non obliviscar Deum
ut

porr suspiratus,

ad

aiiiliru.liiin roi
i

in,

aliave urgentide causa evocari, ad portam

um

lumine accurrit;8ed anteqnam aperiret, petiit, quis adessel et a quo misausj ei (Ua aeft
,

rium propositum suum, quaxn

indicavit.
ii

potuit, optii

orare pro

vobis

atque

ita

dimittebat.
Indiis,

Fuit
nul-

hoc

maxime observatum
illis

in

ubi

Boo,

ille,

audito,

totus exhorruit, fronOTUCfl

//<-.

lam umquam mulierem

in obsequio admisit;

tem suam

peotu que sumc

ignavil

cum

in partibus soleant mulieres IudiB

Christianae doctrinaa doctoribus, seu parochis,

inservire. .Arfirmant prasterea multi e principa-

ostioque diligenter obfirmato, recea 11 in soolesiam, ubi se sevcrr et Inuflitato cum rigore
llavit,

tam vchemrnt. r

onai

tibufl,

lioribus
fuisse
ritas

personis

numquam

se

conversatos

cum homine

modestiori, et in quo pu-

candorque animi magis eluceret; qua de causain singulari habebaturhonore, et Sanctus

audiebat.
""muxomat/ 'amvwian<'v,ojn-

p ut curiosa muli- c DonduiD omni l,quid eorum strcpitu impellei. tui ecrlr lam, et per id rei esset. Acceflflit ergoad

r i maK
dit,

pi

culan

cau

am
tui

fcrepiti

Patremque
^prou. se (prom

poflt

diuturnam
luoi

ttageUatio-

tmSHT """"
.

38 Insigne hujus rei argumentum habenius ex occasione, quam inte r Indos ei daemon obodinter tulit Nam hi irreprehensibilem boni Patris vi-

nem
ueus Deus
licis

diuturnis parit
ij>
.

D, al y>
Pert

ibicl

technis liberarrt.

'

tam

et

amorem

solitudinis suspioientes, volue-

runt in Tubara honestatem ejus tentare, submittentes astutam callidamque feminam, quaa

to post flagellationem deUqu im extenso S8. Mari.

'*

Ca-

tharinam martynnu app

corrobori

ipsum ad olfendendum

Deum

incitaret.

Qu

eum,

ct

!'"

t-um mul

..

J]M

|
I

LOR

S.

LUDOVICI BERTBANDI
debuisset,

C.
a quibus fcetere bene oluisse, se-

carumdcm insignibus cognitas

fiii)

stantibus infirmitatibus suis,

mirum

in

modum

uli r/

vlrum,
iubot
-

qui

iti
,i

adpa
ad

nUenliam
duotl.

simile

trium horarum spatium Pater ad hospiti] portam reversus eamdem mulierem sui ,,, ;ll quanto antea pervicacem in malo t;jn io nunc mutatam, tamque limoratam, ut .,,, u im reverti. Cui PafU eril domum filia , in paee, et eave, ne quid j, \ ade , B i1 Qte ne Deus te, dum miimposterum
Po
t ,.
i

que
iii

ad plorandum. ulsum ad ejus lectum accesserunt; ita Eeguart ejus rei causam investigandi gratia
id

exper

sfcragula ac linteamina
tus,

lecti

diligenter scruta-

.,-

j)lurimum admiratus fuerit insoliti qualitatem odoris, qui nec rlorum. nec musci, nec succini

crat similis.

fci

[pse quoque incentor ca tiget. ad pedes sceleris fcantum doluit, ut postridie Iacrymis flagitap atri procumbene perfusus m, paratumque se exijmev( ri1 con
,
|

hanc fragrantiam, non solum eo vivente, sed etiam mortuo, perceptam fuisse, constat ex innumeris testibus f, inter quos
40 Porro
nobilis eques Pranciscus
xit, se

obierat,

Ludovicus Blanes

di-

r ii

ad quaecumque
:i

ille

imperaret. Suscepitillum
ipse vero

quidem eam

sensisse,

dum

ille

viveret,

s0 ]ji

1|;

man uetudinebenedictusPater,etsaconsil
iini

illj
-

dedil

mentecon-

j 1

e1

obtemperans poenitentiam egit. Sic ille .,,., U cratu est, etnobis admirabile
i

sed multo majori imul atque exspiravit priusquam autem cadaver indueretur, pro sua erga ipsum devo;

cum admiratione odoratum

tionc ejuspedes osculans, ultra

modum

obstu-

,,:,.

castitatis

exemplum

reliquit

llHbatam
Snnoli latem
*

>
u

"
-

i<>

leilifram an

Ha

Alterum ad persuadendam virginital im otum petitura supernatu|; i; sanctum corpus quam rali fragantia, mortem, verum etiam mulpo eiusnonsolum
i:;
! I

pnit ex tanta suavitate odoris; quam ob causam et ipse quoque circumoirca scputatus est,
sicubi fortc
inliil

qusedam odoramenta adessent; sed

ij

annisante; quo favore Deus multos sanctos,

acpas lm rirgines bonoravit. Depatre nostro litterarum stu8. Dominico legitur, quemdam sua,1,,, ,,,,,, dum velletilliusmanum oseulari,

7em

ensi

pdorem, per etimque sensuali tenfuisse.

8.
\

tatione liberatum
s.
,,,
i.

incentius Perre-

ejusmodi reperto, tanto magis miratus est, quanto magis oppositum contingere debuerat tum quod tibias in corpore B. Bertrandi habcret plagis infectas, tum quod tanto tem- E pore inrirmus decubuisset in lecto. Id ipsum etiam varii affirmaverunt; ac nominatim Philippus Fuset, civis Valentinus, qui etiam in cellam ingressus fuit, postquam Beatus obiit,
,

Thomas Aquinas, et S. Catharina Semultique alii Sancti, quos virgines

oonstat, ea gratia gavisi sunt, ac noster.
i,

aliique, corpore insepulto jacente in ecclesia

et specialiter lius

Gaspar Gari subdiaconus

qui

il-

rue

Bertrandus, non semel ac iterum, me ac multis annis, priusquam mo-

manibus oscula figens recepit odoratum, plus triginta annos amiserat, hausitque de quo infra redibit suavissimum odorem

quem

reretur,

atqUein uper postquam mortuus fuit. Innumeri sunt, qui pro hoc odore testimonium

dixere.
lettalam vnluit

sermo. 47 Pevcepta insuper eadem fragrantia est die translationis corporis ipsius in sepulcrum, in

atqmettam

ponmodum,
q"

Frater

Antonius Catalano conventus

S.

quo 1
,

hodieque situm

est

moxque
..
j,

ut aperta
j
;

md "

eiut '
In

uplurimit
coptam,

pei

Onuphrii ait, e Beatimanibus prodiisse insolitum gratissimum odorem, talemque, qualem hodieque spirat planeta, qua usus fuitS. Vincentius Ferrerius, quae hactenus servatur ifl
Alcagniz, Prancisca Perreri, apud ipsum confiasseruit, *e ex ipso ejusdemque teri Bolifa,
tunicis

qua pnmo positura tuerat quod Josephus Monleone litteramm studiosus, do. .

tumba

fuit,

demcorpm
nUudfe

crum i^mh.

mnus

Ilenricus Ferrerius,

et Franciscus Va- tmfutt

testati

ziero notarius speciatim

fuerunt.

Ex

quibus omnibus manifeste conficitur, B. Bertrandum fuisse castissimum et virginem. Est et

aliud,

odoratam esse cselestem fragantiamj

si-

quod

id ipsura

magnopere confirmet

ni-

cnl ctiam in capitulo de Oratione dicetur. Vio-

mirum quod

ipsemet, dura in Indiis degebat,

erat a sacris confessioni-

lanta Guincar apud

eumdem

confessa, e sede
est sua-

cuidam dominae, cui

oonfessionali rocedens,

odorem experta

bus, dixerit, se virginitatem

suam per gratiam

vissimum. Pater frater Melchior de Moreglia affirmavit, se semper, dum illi adstitit, sensisse eumdem bonum odorem, quo maxime recreabaturj scepeojie
mi

Dei semper scrvasse, virginemque esse, qualis prodicrat cx utero matris suas.

dum

interesset Salve e

(loinissdsque in tcrram oculos haberet, ex eoil

ANNOTATA.
a

odore percepisse,

quandonam

ille transi-

De

hisce ita
:

Clemens

Papa

in Bulla

Primus e Religiosis, cujus Missse frater Petrus Joannes Saragoza, rector collegii Orionovitius, inservivit, fuit B. Berlae, dum crat
ret.

Canonizationis
b
c

Ab
f,

ipsis Indis

visus fuit a

terra in ecstasi elevatus.

Lucecap.

9,

29.

trandus, ex cjusque sacris vestibus, exuerel

tam dum
t'M'M7,

dum

eas

Vereor, ut hanc
Italice est
:

vocem recte verterim

in sacristia,

odorem gratissimum prointirmitate

nam
cem

certe pagnotelle,

quam

vo-

f//i

deuntem percepit. 15 Ldem ipse Beato, postrema

sua Laboranti, semestri spatio in cella ministrans, eumden odorem, quem ante in sacriodoratus fuit, et odorari perseveravit, quoties ejusdem vestes lisbrosve constie

in Lexicis non reperi. d Avignonus hic in margine laudat Rocam in Vita hujus S. Ludovici tract. 1, cap.
xi, ubi hic laudatum Dominicopolitanum in Hispaniola, ampla Americse Septemtrionalis in mari Boreali sita insula archiepiscoarchievisco.

seriserat,

tingeret. Simillimum etiam testatus est frater Joannes Baga, qui asseruit, se nec divinando

pum, Augustinum

de Avila Padilla appellat,

assequi potuisse, qualis esset odor quo B. Bertrandus fragrabat, quippe qui nulli terreno esset sirailis. Pari modo medici Ludovicus Collapo et Joscphus Beguart, qui illum ordinarie
visitarunt,
testati

de guo consuli potest Echardus in Bibliotheca Prxdicatorum tom 2, pag. 351, unde J/ic observasse sufpciat ipsum S. Ludovico
,

fuere,

eamdem

non ob-

synchronum et ante acceptum archiepiscopatum ejusdem Ordinis S. Dominici professum fuisse.

e

Nempe

DIE Dl A Nempe, ut existimo, dum Antiphona de

0(

ui
*ia

beatissima Dei Genitrice Salve, Rbgina canlaretur.

f

oum

Pranoisoo

Eti

A Am

mS
oummansuetudineaohilarit,
l

Adi etiam dicta

in

Commentario prsevio

7ium. 53.

omnia
era<

i''-'

Volenti

autem

CAPUT

III.

trandum lummantis, obstitif

pacein.
51

Ule,

eosque

Valentia
re '"

Persecutiones, quas Sanctus a dce-

oum Beatu quoromdam nobilium aquitum

.

illi

indignatiel

monibus ac perversis hominibus

pertulit
:

cupidi,

convenerunt,

u1

eorum anus

QiUmo ym-fert.

intrepida ejusdem pra:

rrotum, Servumqui
io

quamdi

dicatio et fructus

vitce

pericula

c *j "" ,,:!
i"'"

s immemore

unt

il-

propterea superata.

ibidem illudere atque bisque qwobran

giosum

ea
,

aas

illa

que domoa
\.i

que

disourrere,

neac Beal

Of.

vii-

Placet Deo

arnicos suos in virtute patientiaa

nonibu
trpe

hunc finem laxare 1'rcna u daemoni, ut hic possit eos molestiiset persecueaque ratione ista virtus tionibus afflig-ere
exercere, atque in
,

more suo mansuete el oum Bolita patieni spondit: Ego, domini, eram id mea ce vos me bu [stia quod autei
i

manifestetur, luceatque in toto

mundo

me improbum e ae, tam rerum e me melius, quam ros, noverit. Qu

ab
illis

t,

at

et

per

liben

pa
est,

Euit,

e1

omnia secula. Sunt proinde persecutiones perutiles servis Dei, ut magis magisque mundentur, et illustrentur gdoriosis

ad oonventum

suum
52

ceversua

triumphis, quibus

moveant admirationem hominibus, lmtitiam angelis, et divinrn Majestatis adangeant gdoriam. Non pervenisset B. Bertran lus ad tam defuissent excelsum sanctitatis gradum, si
i

Immon, quantum potuit, ipsum dem oonoionum fruotu lm pediret. Capitaneua Sanoiz te fcatu e t, [paum a calumniatore aoou atum Fui e, quod duoi
il

TentM

diffamare,

u1

eju

iiiiiiii

lam

ti.

filios

c\
ipi e

duabu
I

[ndia
in

infidelibu

proi n

quos

lapitaneua

aua
.

domo
mr,,,

aleret,

Quam
fen d
la
.

insidiae et

persecutiones doemonis

quia ex hisce

calumniam idem Gapitaneu

auctorem
g-ni
illiu

me
i,

arma poenitentiaB et orationis, aperto adversus ipsum dsemonem bello, velut alter S. Anper
tonius, secretas victorias reportavit.

ju

.-i,|

oau

ma
i

momenti neg-otium
nnde
tibi iata

traotandi
i

prstenta
;

Ad hoc

at venire nolentem ipscm

;ir,r
,

dizitque

propositum ipsemet cuidam amico suo sio ait Obstupesceres, frater, si scires, quas molestias mihi dosmones creent. Aliquando me projiciunt ex loco, in

[gnave

audaoia

ul

calumniam Viro Banoto impinj

giadio buo ejuadem
vitque,

tantam oulque
i

faoiem

pen

u
it,

lit,

nlnera

quo dormio, cog-untque me

;

Quod

nbi

Beato

re oii

veh mentl
e
e,
t,

aliquando me meis manibus me defendere horrendis alias nituntur fustibus caedunt ut me orantem perturbent; spectris terrere
,

sime doluit, eum eoque conquei renSj e majorem ito peooatorem

i

tufl

asfle-

ac multo

pejora dc se diei potui 58 Pari

e.
i1

sed per gratiam

Dei

semper tandem absce-

modo

inoitaT

dmmoi]

quao

ilUqui

nilum-

C
dirit modit,

Imeiatur.

dunt confusi. 49 Narravit etiam cuidam, se, dum noctu per ecclesiam conventus Valentini incederet, vidisse daBmonem vultu ferocem prope vas aqua? lustralis, qui ibidem stare videbatur, ut im-

ejusdem aquse usum, quem odit. In Indiis illum vehementer persecuti sunt daamonesj cum enim orandi seque flag-ellandi g-ratia quemdam montem saepe ascenderet, ibidem ab iis mulctabatur verberibus; etnonnulli, qui ipaum
pediret

Indam, noinine Marinil fcam, Q(3 He ESral besc oonoubina cnjo idam Hisne ^exo pani, ex quo Liberoa babebal penderet queesitori, quem epii oopu eo mi a Bertrando af* B. ed, ut oulpam rat, persuai bffic in&mia pi r totam \ nlgabatur fingeret. istam regionem cum dolore bonorum omnium,

,.

nilth

mandum.

il

apud quoa optima

Sentiebal
i

eral
n1
ci

de

Pal

matio<

el
i

ip

le,

conquerentem his verbis Sinite me, proditores lu Tubara,quoque in sua exigua casa ab iisdcm
:

secreto fuerant secuti, audiverunt

eum

am olabatur Be d iuriam fi\o. At placuil Deo, nt, faota Inqui ritaspateflceret;oumquemagistratu

i

vellel

amasium conoubinae,
: I

Inti roi

exceptus verberibus

est ut supia diximus,et in eodem loco ob conversum ad Christiana

,

Servn
travit
;

BiaiB

ac

nadendi socio suo,

;

u1

di

Dieteriu, ca-

sacra baptizatumque unum e prsecipuis viris, senem et intirmum, pessime habitus. 50 Nec satis daemonibus fuit ipsum tam saeve iractasse, sed etiam homines ad eumdem affljgendum concitarunt. Ex hisce fueruut nonnulli, qui, quod ille pro Sancto haberetur, in,

istum calinnniatorem
respoulit,
-],;,,

mitteret,

DD

ni

oan l

videntes,

injuriosis

dicteriis

eum

calumnia-

bantur, Hypocritam, Deeeptorem et Idiotam vocitantes; quce omnia ille patientissime ac

sine ullo sensus indicio tolerabat. In

procedendum paululum tantum injnriam postquam nbtraxeral etiam imposterum famili atque semper arcta inter eos
i i

..
.

poBniB,

toter-

Cipacoaa

54

Octobris Tornus V.

probavit lu aliaitem occasione exa 64

m
A- AVIOHOBOi
.

VITA AUCTIOR

S.

W;dovici bertraxdi
ctus
,

c.

examiissim se t;\"" u '"*"*

Divinaind
Sanoioinfario*
M ""' ,rtB
-

bospitabaergo januam casae, in qua Beatua ad infamandum tur, conspurcarunt, quod quidem qaempiam fieri assolet. Aique id ipse
pati,
ri1 DeU8 > oque animo fculil castihonor cordi est, sceleratos iilos aorum subitanea ii, permittens, ut eorum alter
-

qua q U i DUgdam

inhserere doctrin Evangrelic, ai jubet bene facere inimicis. Duos viro qni vinttictaa vitiis reprehenderat,

animnm, respondebatque,
sus
si

imo tanto mag-is invictum praeferebat D

se pro Jesu Christo
illi possent adverprs3termissur,um dicere, quod senDum praecrat conventui S. Aume de

libenter laturum, quidquid

tiebat.

cul

morte

fcolleretur

medio, mortuusque

in

qui aigev appareret; alter vero,

forl

Albayda, in quadam concione peccata publica reprehendens gravissirae offendit virum nobilcm, ratum, ab eo qusedam peculiaria de se dicta. Egredienti ig-itur Beato ex ecclesia, ut domum cujusdam, Moton appellati, adiret, comitante iamulo, Francisco Mora nomine, dictus vir nobilis per
significavit
,

minus reus
lt;i

erat,

in

morbum

incideret,

atque
ca-

quemdam alumnum suum

aliquol annifl patiendo lueret,

manibus

ut, licet pedibusque, eoque deveniret, ptu suam consMnamenti esset, ip emet faciem quemadmodum conspurcaverat lores
purcaret,
Berfcrandi.
v,.
;,;;

trucidaturum se ipsum, nisi de iis, quae pro concione dixerat, palinodiam cecinissef quae ei nunciata fuerunt coram prae:

dicto

Mora

aliisque.
,

Puil 8a j ute

Aaiduui

erai

"""""

nlm

Servus Dei in procuranda animamaxime assiduus, non solum pn-

58 Respondit pro more mansuete Beatus felicem beatumque sese reputaturum, si mori contingeret propter ea, quae praedicaverat ; hac

cubum bfUu
ru,n " 1
(piun
exploriere

wi-

!*]
B

vatismonitis f verumetiampublicissermonibus, ^letudine quos habuil continue uisi adversa quibus naprapediretur) in omnibus locis, et sanctitaet propter famam virtutum bitavil propter fructum tis auditus lihenter fuit, et

enim ratione futurum

lari

se

martyrem ac sihgu-

cum eoque idem

Dei beneficio potiturum. Postridie Beatus, Franciscus Mora, ad cone

vcntum redeuntes
stante conspexerunt

loco

multum

inde

di-

omnibus expetitus ecclesiis, oonciones habuit in cathedrali Proinde ssepe conecolesia v^alentina, in parochialibus, et in Praedicavit etiam aliquo tempore in v*entusuo.
spiritalem
in

virum illum nobilera magnis passibus equo advcntantem, manum minori fistula ig-nivoma bellica armatum. Mora
,

totus perterritus suadebat Beato, ut declinaret

occursum

domo puerorum

S. Vinbentii

Ferrerii,

doctri-

salvandi Patrem,

petebatque instanter tam ratione quam etiam magis seipsum

:

nam

Christianam

eis

exponens. Rog-atus prae-

verum

ille

fretus

Deo

iter

suum

intrepide pro-

terea fuitasacris

inquisitoribus, ut conciona;

sequebatur.
pit

Accurrens

vir nobilis ferocissimo

petur in publico actu lnquisitionis

ccuflavit humiliter; oportuit

verum

ille

vultu raucisque faucibus in hsec verba proru-

tamen,

eum

id

ut

minimum semel

faeere; uti fecit.

Et quam-

ex multis suis infirmitatibus haberet pectus plenum pituita, et raucas fauces, nihilominus, non etiam obstantibus magna fori amplitudine et ingenti auditorum copia, ab
vis tunc

Improbe frater, tune ausus me reprehendere? Eodemque tempore versa in innocentis Religiosi pectus fistula, rotulam remisit, ut
:

eum
tus

occideret.

59 At Bertrandus
indicio
,

sine

elevato

minimo turpis meversus fistulam brachio

illico

attvioinCra-

a ^xi

imnoi-

110
ra

arnumnn'"'
"""'

potiittmutH

C(

"n

Ti

omnibus bene auditus fuit ; ut testatus est doHernandez de Herra, sancti Ofpromotor fiscalis, asserens Deum tunc ficii voluisse Beati merita sic numerare. 56 Non solebat auditores suos in diem crastinuin invitare; quia ex humilitate sua non consueverafc se Praedicatorem dicere, sed Pauperoulum surdum. Quamquam autem non utector Jaoobus
,

dextro sig-num Crucis formavit, et ecce,

""^*'

nim
obtinet:

disruptum est infernale istud instrumentum, solitoque gravius visum fuit equiti, quod dum
ille

aspexit
!

vidit

illud

summum

prodi-

gium

in Crucifixi iraag-inem mutatura.

Quo

inopinato eventu attonitus et compunctus corde, descendit, seu potius praecipitavit sese ex

,,,,.

retur ornainentis Rhetorices, quibus aures deLectaret,

erat

tamen vehementer expetitus

Persuadebat efficaciter

quia vcrbum Dei ejns ore prolatum admirabiles

creabat etfectus.

equo totus tremebundus, et in amaras lacrymas prorumpens, ad Beati pedes provolutus F delicti veniam humillime petiit. Servus autem Dei pro sua solita clementia eum consolatus diraisit. Deinde vero ad Moram conversus dextro pollice
vit,

imitatus) de(gloriosum patrem S. votionem Rosarii, consueveratque semper narrare aliquod exemplum insignium favorum, quos Matcr Dei prsestitit recitantibus Rosa-

Dominicum

suo

illius

pectus signo Crucis sigma-

rium, cui ipse erat addictissimus. Pio quoque

cum
bus

affectu
in

purgatorio detentis

commendabat preces pro animanec minus effica:

quamdiu ille viveret, id cuiquam revelaret; Quamvis (addebat) hac super re non sis interrog-andus, antequam triginta anni elapsi fuerint. Atque itavere contigisse dictus Mora testatus est, cum primum anno
praecipiens, ne,

citer cohortabatur,

utpoenitentiam agerent, et peccandi occasiones vitarent,- ipsemet facie

pallidus totoque corpore emaceratus viribusque

b arcessitus fuerit, ut tam mirabilem casum suo testimonio firmaret. Qua in re Beatus se non minus prophetam, quam Sanctum

MDXcvm

probavit.

cxhaustus ac dcbilis, vere se pcenitentem exhibens; undr uberes fructus relcrebat. Quemadinoduin ante concionem in cella sua oonsulebal

60 Inhaerebant duo honoratae conditionis viri **J"rrJL cum publico offendiculo in notorio concuoiod ;)(En

,-.

Denni du eo, quod praedicaturUB erat,

ita

natu, quos cum Beatus primo aliquoties privatim, deinde etiam aliquot vicibus in publicis

,,.
cti-.

*/

etiam faciebat in sacristia templi, ubi erat dioturus, e\ qua egrediebatur tam accenso vultu, ut aliquotics radiare visus fuerit splendore,

concionibus, peccatum istud g-eneratim insectando, monuisset, nec quidquam proficeret, statuit eos (sic exig*ente offensa publica) in ca-

de qno supra.
ptccaiapublica
intrepidut
><-

thedra publice reprehendere

asperrime. Id

quod
:

et

fecit

Severus erat in reprehendendis peccatis, maxime si essent publica quod quidam tam
"'
;

autem

sic contigit

ascendens

BBgre tulerunt,
'

JJJJJ

fuerint; at

ut mortem dcnique ei minati non propterea metuebat Vir san-

sug-gestum Beatus sensit, sibi in pectore suo dici quae dicenda essent, sing*ulaque verba impressa memoriae tenuit. Hinc magmo animo et obfir-

mata

DIE DE( 1M\ DCTOBKIS

^
mata volimtate, velut alter 8. Joanues ad Herodem, coepit hos publicos peccatores arguere quorum unus ta*n impotenti fuit ira
;

A\
8
!

\.

\m

percitus,

utomuinodecernerrt ipsum e suggesto praeoiprobibitus flamma pita qua eum circumdatum vidit qua re praa metu eonti
,
:

hJBxdictii

topiwrionum.SS

scens,
fuerat,

domum suam festinavit,

et,

quod factum
,
i

concubinaa exposuit. Ha fcerrore pariter plena sine mora ad BeatUB curreus, flexis g-enibus, delictum suum deflevit, et

tomanno quoan,

Ute
tus fuit tirocinZ

Z"
u
P rei

Wntaannieffluwen
^

ab eodem

in

bono proposito suo

remissa
et

coutir-

lusmemorarancisci

mata
tuit

ad sui patris

domum

fuit.

criminis socius pari ira furens

obcBBoatu

Servum Dei pessime

fcrire; qui

cum
malo
e

it,

ut

minimt

ecclesiffl (>rc*

consisteret, videretque

ani-

ac etiam plures
L598,

mo advcmentem, quamvis posset se lesiam, id nou modo non fecit,

recipere
l

quo

]ora

st\

ven-

ma
Antistium, nec
in

susdesideno proventate et justitia moriendi, eidem occurrit, et benigne salutatum rogavit, si quid a se posceret. Verura iste racutein suam subito mutavit, et, positis coram illo humi genibus, temerarii sui impiique propositi veniam
flagitavit.

R
\
i

der
quo

:>m,
tini,

Secuse&le
"
'

anonizat
\

bmente

P
in

B
a malevolo " / "'"tora rohib.it
;

61

Praidicante

Beato in quadam

ecclesia

campestri quidamalicujusauctoritatis \ir, avebat scire, si quid ille advcrsus suos improbos mores diceret, ideoque tres viros, sing-ulos seor-

Videetiam,qux
vii

Co
effl

rad
ohsrrrnri

n Sanctt

fntii

sum ne
meuto

alter de

altero

quidquam

sciret, jura,

obstrixit, ut sibi renunciarent

si

quid

dictum fuisset. Accidit, ut, cum ecclesia a vico remota esset, ultimi trium teromnesque gravi tnstitia tium assequerentur illico corriperentur, nec eorum quisquam auderet moerorem suuin indicare. Eorumdera unus tandem sic ait Amici, sumus omnes tristes, suspicorque moerorem omniura ex una eademdemque causa oriri. Per vitara vestrara dicite, curtristeraini. Eesponderunt duo Nos dolemus quod adversus hunc sauctum Virum exploratores missi simus. Eadem etiam mei causa doloris est, subjecit tertius. Inter haec ad
ab eo in se
,
:

CAPu r
Donum
fuit.

iv

PropheticB
,

et

Notitice

spt-

rituum

quo Sanctus

dotatus

Ex

inultis

eventibu

con
B.

phetiaa Bpiritum

oum

al >eum pro Bertrando commu

i
I .

ecclesiam perveucrunt, jam ccepta concione audieruntque Beatum hsec verba profereu,

nicasse, ao pra&ter plurimaj quaa hanc supra jam retulimus, qusedam alia ln
pituln uicnnc-aliiiiius. S.
|'|i.

ln

rem
-

HlUtlOm Oi itnli ato

ooi

tem

Pharissei

non

nisi
;

unum Judam
sed,

Christum

expetierunt

qui

advei UB mihi male

iv na,

Irdini

pa

uni

trum Carmelitarum diacaloeatorum fundatr

primis annis, dum cmpil tnriv, supcr lioc |U'M|io ito
les pcrsiiiias coiisuliut
;

adversus me. Quibus dictis, quamque de B. Lutres haeserunt attoniti C dovico Bertrando bonam aestimationem aute couceperaut, in ea magis confirmati fuevult, tres expetiit
,

eum

'

kdinera
b

[n

tl

liver

pirJta

ac

[n- culiariter

crip

il

ad
et

runt.
immtiei lalro-

Hcrtnmdiim, exponene deaiderium rationes, quibus induccbatur ad rem

B.
(|ikim|hc
t.i.t

uum
tantl

mi '
'

deierriti

62 Aliquando dum mantica emendicato pane plena onustus ad conventum redirct, in

,

inomenti,

dillicultatilaj

turbi (JU6

aduUera redu-

adfrugem.

via

eum duo

viri adorti sunt,

ut occiderent

missi ab aliquo,

quem

ipse reprehenderat.

Sed

evenit, ut ejus faciem intuiti tanto corriperen-

turtremore, ut viribus animoque destituti exsecrabile mandatum nequivcrint exsequi. Praedicaverat saepe adversus quamdam adulteram,
quaj nihilominus nolebat a peccando desistere.

aggTediendum. lccepta ba< epl tioc oegotium Deo oommi n ^it, et post trea quatuor vc ei misit subsequentem. tm il Mater " ""' oon ului ti quia negotium, de ii iii iii attinet rolul illud Dei cultum
erat,
u

obnoxia
stola
,

Beal

ii

'I

//

11

h U
i
|

-i

,n ;.,

IUf/1

pi

r/priusmeiii tepidia precibu

n

et8acriflcii
i

divi-

Quadam
stive

vero nocte

cum

sola esset, intempe-

DffiMajeatati

commendare

expergefacta vidit in cubiculo suo mag-num spJendorem eoque in medio B. Ludovi-

,/

cur respondere tan

Modo

ln

cum totum lucidum dig-ito fronti opposito minantem. Quod ipsam tautopere perterruit,
,

ei

ii

ut

//

ejusdem Domini dico tibi, ul uma animum cijuadtantamopuBaggrediendui turum tibique fauturum et llliufl noc
, ;

adultero denunciaverit, nolle se imposterum cum ipso in eo peccato perseverare

arcessito
:

//

te facio

certiorem,

non elap uro

b ibel

quinquasit

/.

unde
fecit,

et

ipse

quoque

facti

pcenitens

ef-

//

ginta annos, quin vestra una ex illustrioribi

Dei, qui

Beligio futura
I

ut mulier ad maritum

suum

reverte-

//

etc Valentia.
B.

eto b.

retur.

reflponso,

Tereaia

inspiratum

sibi

a Deo

opus fclici Buccefl d prosecuta ruit; patuitque agnovit, vaticinii ^eritas, ut totm mundufl

414
A
AviCNON

VITA AUCTIOfl
cum
i;

8.

LUDOVICl BEBTRANDI
que
:

0.

ag-noscitque,
vcrii, tanto

ista Bel

"ccre-

quein Ecclesia fructus

< | ,

ferat.
,

I),

/,

Ibu

Rer

unius Ordinis

qui

verodivina Majestas concedet filium, D qui pariter sospes erit. Atque ita convaluit infirma, et intra annum natus e-i est filius, qui
tibi

Uglotii

vaticlnalur,

Bertrandum inValentiam advenerant, duoB. Ferquos illlead cellam 8. Vincentii viserunt, adsuam reriiconduxit, ac ibidem relinquens, (quo temregressus est, in qua tribus horis creditur) moratus fuit. Post pore interim orasse
in loco eoa rever us con edil cum iis ait. etafl eum, qui sedebat a dextris, medio, reverentia est Benjamin, id
Ii:i
.,.
,.,,]
i :

hodieque
69

vivit, et dominus Ludovicus vocatur. Domina Raphaela Fernandez de Heredia, innupta virgo, valde tristabatur, quod jam a multo temporc nullas a fratre, Neapoli commo-

iloming. r pr*.

rante, litteras accepisset. verita, ne ille obiisset cum alias siugulis mensibus soluisset ad

'

ii',.

ici/.

qui,

'-"in

eo

nomine
:

suo

ipsam scribere. Solatii erg-o gratia adivit Beatum, qui jussit eam minirne timere nam et fratrem ejus non solum esse sanum, sed etiam
:

patre Prioreappellaretur,dictumadmiratusest. Nonnc pro ecutus Beatus adjecit

Sermonem

Cur non Q anc civitatem adventarunt? Tersrenistis? Besponderurit iuo i,u renire nobiscum. Tum ye:

prosperrime ayere, eamque eo ipso die hisce conformes litteras cum aliquo insuper subsidio recepturara. Rediit doraina lceta domum, et pra3 fiducia. quam ex B. Bertrandi verbis conceperat,
fceras

noluit ullo cibo vesci,

priusquam

Pater,
i

noluit

lit-

nium
1|li;

Placerel Dei inquit .tativ.menturn haberetis

:

mini,

cala-

a suo fratre accepisset. Allatae hae fuerunt

dicturus sum.

Video

ad scribendum, ibi arborem cum

,,, occluso fructum, Bed amarum,

(

lrrigetur, tribusramis, quorum primus, utut attWindetur, ac propterea ,, ferel fructus, dabit loco collocabitur. Secundus
.i

hora diei vigesima prima, prosperum illius statum annunciantes, cum inclusa schedula collybistica nonaginta scutorum, quae ipsi mittebat.

Ab eadem Ilaphaela rog-atus, ut pro se E Missam diceret, mox dixit; qua finita, ipsa doquod non haberet penesse numino.s, unde eleemosynam daret \ et idcirco non audebat

proindeque brevi am-

luit,

putabatur

jamque

pulcro. Tertius proferet fructum

rideor illum videre in sesuavem ; ideo-

ei

ad illum

manum

que conservabitur.
ti

tamen, jussi^que

osculatura accederc; accessit eara Servus Dei ad suam

uii>

evcntu

Gc,

llis

dictis, subito

silentium eis imposuit

probante,

ad Matthaei xvn: Apostolos posl Transfigurationem donec Filius ho Nemini dixeritis visionem, Deinde rogatus ab mortuisresurgat. ,,,,,,,
verba deiis, quse dixerat, allegans Christi
,.-,

sedem excipiendis sacris confessionibus destinatam se recipere, ubi, antequam illa verbum protulisset, ait Ne turberis propter me, domina; non enim volo eleemosynam pro Missa.
:

Quo
70

audito,

rairata illa est stupuitque, quod

Deiparae iraag-inem, eis,, verumne esset, istam positam, locutam fuisse cum S. ,,, eadem cella

ipse sua sensa novisset.

Dum

erat Prior conventus S.

e cella

Onuphrii, Bmorum

reli-

Vincentio; insuper locutam fuisse

respondtt,

in

verum

esse

atque
in

Bertrandus
sura istura

cum quodam

fratre,

sua prodiens fratri Andreas socio suo, dixit Videsne Eelig-ioCabrerizo,

:

giotorum ealamitale, do-

minc

cvjusobitiim,

non

autem eodem conventu habitante. Dicentibus reposuit, sibi ls fuerit Eeverentia vestra, ipsis Porro e praelicere dicere, quis iste sit.
:

Admodum

ideoque eum versa gravissima. Kecordare, qusetibi nunc

co, et experieris,

gravis est habitus, dum exuet, et evenient ei raala et adei

di-

dictis Religiosis

unus factus

est

tam

ineptus,

me verum

dicere. Multis anexuit, et ad-

ut, amisso rationis usu, reliquo tempore Lnclusus fuerit. Altcr

,

vte suae qnamquam

nis post

idem Religiosus habitum

versis casibus misere conflictatus est.

tri

Eidem fra-

bonus
biu

Religiosus, asperae
ac

tamen molesta3que

li:ihli;r erat,
,

modico tempore post obiit. Terboni exempli vir, in Ordine suo admodum

pie vi\it c.

Dominus Joannes Boil de Arenos inter c colloquendum cum Beato, ei ait, quemdam latO injniinn n /''ii priBcipuoa conditionis nobilem equitem &ine caupuniondwn sa molestias creare cuidam praelato, idque mulprtcdicil, tis exposuit. Ne miretur vestra dominatio (reposuit Beatusj si Uous ipsum castiget. Postpauru
/'/
.1
i

quodam alterius conventus Relig-ioso etiam ait, raagmam ipsi imminere tribulationem; eumdemque valde negdig-entem esse. Apparuit id Cabrerizo incredibile; quodtamen omnino verum esse, constitit. Domina /Ynna
Uabreriso de

de Castelui, uxor nobilis viri Christophori Pertusa, habitans in Museros, nocte Natalis Do-

mini cum aliis dominabus ad Officium Matutinum ad ecclesiam conventus S. Onuphrii

accessit. Finitis divinis Officiis, beatus Bertran-

cos dies di :tus eques in

tias
;

magnas ipsemet moles-

incid.i1 nec dubitabat dominus Joannes, quin haeo esset divina castigatio, quara Beatus iiulieaver.it. Vcrum vir iste ex iis perhonorifice eraersit. Quod dorainus Joannes advertens, du-

an Beatus non fuisset falsus : sed inde paucos dies post manifestata fuit prophetise veritas nara nobilis iste eques subitanea raorte sublatus est, nec oportunitatem prcesentis saoerdotis nactUS, nec tempus, quoposset noinen
bitavit,
:

dus eas omnes, dum egrederentur ex ecclesia, salutavit; sed ad dictam dominam Annam adjecit Domina, vestra dominatio venithac nocte vices tibi visitatura novam Puerperam. Ag*e morte tua, reddet, venietque, ut tibi adsit in brevi eventura. Itaque intra quindecim dies
: !

ut inejusmodi infirmitas eara corripuit meliorem vitam trantra quatuor horas ad

,

sierit.

Jesu invooare,
filiamque
i

itui

u)i

nnnnii*
<(

dam,

kjui

Dominus Jaoobus FerreriJ gubernator Valenti, cum haberet filiam unicam fquaa po iin idum fuit vice-comitissa de CelvaJ vario68
lisaoriter laborantem, preoatusB.
est,

Jacobus Centegdias filium haberet tam acri febre laborantem, ut jam a medicis destitutus esset, citato equo ad con71

Cum dominus

iuofum ntm ""

tem
pi
i

taro-

delictuiu

ventura S. Onuphrii accurrit, B. Bertrandi preces pro aegro flagitaturus eoque ibidem non
;

tum,

inatri filium

nascidiruiiij
j,i

Bertrandum
Acse-

reperto,

perrexit
ille

ad ecclesiam

S.

Mariae de

uimtiil

ut

eam
el

inviseret, et,

oraret pro illa.

cessit ille,

dixitque dominae BlancsB/matri

-

domini Jacobi uxori, quae vehe.v,^^ menter afflicta erat Snme animos, domina, et confide Deo. filiani tuam sanaml.nn vinhiram. Deo, filiam sanandam vioturs amrotantis
,
:

eo die praedicabat, et cum pro Bollicito affectu paterno supplicavit ei, ut Beatus moribundo filio suo intercederet. Cui

Albuycec, ubi

post fusas preces, Vade, inquit, hilariter, do-

min e

DIE DECLMA OCTOBBIS.

A mine Jacobe
;

nani filius tuus non morietureo malo et iile Yalentiarn rediens .TgTuni defunctum periculo invenit. Aliud simile benefioium eidem domino Jacobo, dum hujus istitii uxor, domina Franeisca Mercades, se male
;

i^umetpareuteseiua
Ai.uaJeaiua

haberet.

Ab Angela Baiarri ex Museros, postquam ejus eonfessionem audieratBeatus, p quam eam absohvivr, petiit, si quid prg
irdareturj
et,

m
hac mfirmitatemori;
re*]

*Ue.
llIe
"

illa

,_

ul

meminisset pecoati, quod lapsia diebus in oarpento commiserat. Tum illa nonnihil secum reputans, meminit, se, dum a pauois diebua oum aliis nobilibus feminis carj U!V tur temerarium judieium Commisisse ;q coufessam Beatus absolvit. Quam ob rem illa
i

luodplaoerel D ituram exeomali

ml

hll

Duraura

factum
de!

e8t.

dixitei,

ipsum mag-num prophetam esse

a0 oprop,
,

ill(

vero
fere

novilu tnitolionet,

cum insigms sanotaque simplioitate ac subridens respondit, se non nisi magnum peccatorem esse. 7:2 Frater Antonius Catalano, dum erat novitius in

tm qod

monacham,
onio
11011
i

sed

multa
idierant,

Ouuphrii, in ferendis Ordinis oneribus animum despondens, statuit, ut erat, habitu indutus abscurrere j sed ipsum, ubi
S.

conventu

e1

l..

SP

'

-iii

stabat, conveniens B. Bertraudus

,

domini de
Di o,

in

ei

inquit

fflia,

cuju

.;

jam

d<

Pratercule frater Antoni pervenit ad aures meas, te velle abscedere, e1 adhuc habitum portas. Adverte, hanc graudem esse daamonis tentationem. Quibus aliisque dictis novitiua aoquievit

onere
eo inorho non
to

in
.

fore

u1

ei

odemqt

coBpit

iii

thun mutari,
s,
ni
,

qua ratioue istudad Beati notitiam pervenire potuerit, quod cum ncmiue umquam communicaverat. Altero
j

at nequivit satis mirari,

Quidam puerum b Alm

fuit.

a<

mim
B
B
i

annoi iim,
oiperet
e
i

iiin,

ad

H rum trandum adduxit,

i

ut

illiua

utl hii
i

feoil
\

die, S.

Onuphrii sacro, serviebat

in culina

idem
deibi

ac subito
ci

de

di

cil

Idi

Pran

frater,

jam

profcssus,

siderabat secedere in

multumque turbatua montem, ratus, se

Deu
(

hunc puerum
Irdinis
li-

tuetur, perduoetque,

tranquillius victurum, nec tbrc, qui se repre-

henderet. Iug-ressus culinam Beatus est, et diEg-o scio, quid mente ag-ites iugvntrm xitei tentationem jamjam passus cs. Rediboad con:

solandum te ut et factum est, et litatem animi recepit, nec minus

;

ipse tranquilcertior laetus

fiat. Quo tempore autem Beatu bafur in [ndiii Idem |u venis habitum Dominicanum indui! que insignia rar ancti que obiit, el jui dem mortl die B, Bertrandu mag aam upra eju id< m cell m olai itati m

ni

nostri

ligio u

\ilit.

est,

etiam arcanas cog*itationes suas B. trando manifestas esse.

713

Ber\

79
o,

Magiatro Jordan
morti
\

>,

bono Deisi
.

proximo
alenl
:

in

ico
.

aJ

quidie

iomuticat

ai

Domino Joanni

Valterra smpe contig

erg-o B.

itineria
sui.s
.

ia

qui

matl

'"

teriut moletiiat,

ut a domesticis suis aliisque molestias pateretur,

dixil
rei
i
I

.\iiiliiiiuic

iiin,

domine,

absenlit,

unde aliquando soiatii

Bertrandum

adivit. Ilic vero narravit ipsi accurate oinnia,

C qua3 eontig-erant, et qua de causa, et quibuscum. Quod quidem eo mag-is admiratus Joannes est, quo certius noverat, se nulli umquam hac super re vel verbum dixisse. Allatus fuerat ad conventum Valentinum nuncius patrem magistrum fratrem Vinceutium Ferrandez, virumspeetatissimum inKcligione ac Iitteris, fili,

remedium, quo v\ itra dominatio evada1 nioum [n ipondil illej n do mihi u n randui pro m< d 1e e, nimirum P. Bi iumitate precetur (Juo au mora mi titur ad V>. Bertrandum cur or, fcanto majoi promisso pretio, quanto citiu littera ei tradl
api
. i i 1 1 I

disae

a
lil
:

imi

';

quibu

eo
R
di,

dhucdum

re
eal
I

aigTiati ,

Beatui

inquil

firati

um

hujus conventus, professorem in CJnh tate Tarraconensi, in ejusdem civitatis conven tu, in quodoctoris cathedram obtinebat, gri sime decumbere eoque tempore B. Bertrandua petiit a socio, fratre Prancisco Palau, quid de
:

remi

dii

poi tuJantiqui

ouri ori, al litteraa re

adit,

non
Ubi
pi r

que
Ltque

preoanti,
1

id

titit.

liquol ho

denti,

patre mag-istro Ferrandez dicerctur, ac responrumorem esse, eum se melius habriv. Id

disset.
, ,

verum
obiit,

esse,

ncquit,

reposuit; quia

ille

jam

Qm
de

Marco
Belij

vidique ipsum mortuum supra istam arcam. Paucis diebus inde nuntiatum est, illum eodem die, quo B. Bertraudus dixcrat, e mm
excessisse.
71

Spera

amplectendojjamqueconclu an

cum
illam

B. Bertri
i

quo usqu- illudjam provectum

,

igriqut

tum,rgi
Mtfiofu

icir

notarii, Vincentio, Franci.-ci Vazicro egfotante, ex medicorum tamen aliorumque, qui aderant, sententia citra omne pi culum, forte illac transiens B. Bertrandu
filio

Dumqua
incidit,

aenim8]
burn
tarii,

dui potu
d
|

gatus
et

fuit,

ut

ascenderet,

eumque
fili
;

inviseret,
di-

rantibus de vita D

Evang-elia leg-eret. Cubiculum ingressus

:

posseipsumi:
miserunt, qui

xit infirmo

Sume

animos,

Deus enim

te

eum

13.

Bcrtrando commi

tie

VITA AUCTIOR
i.s

8.

LUDOVIU BERTRANDI

C.

AviONONC.

alloqui, num tuncnonpo.s nuncium referret. Rerogavit janitorem, ut im ex eo morcum respon Ra factum e.st, eodem bo minime moriturum
daret, qui,
t

velut ab ipso profectum illa

sepisset, illa

maximi

faciebat
;

sed cuin illud quidam Reli^riosus conventus de

vehementer

indoluit.

Cum

vero

radem

postea ipsum adiisset,

antequam
inquit,

itati

velooiter restituto.

Angelo 8imarra,
ln pra&senti

locuta esset,

rogavit illam Beatus cur adeo

viro suo,

Josepho de Campoi
vcrsante,
misit

vitae

affligeretur, ac nolenti dicere,

Agedum,
tibi

periculo
B.

famulam suam ad

quiesce

ego medebor, donando

aliud Rosaesse

Bertrandum, ut pro eo precaretur ; cumque " male naberet, quidam R-eligiosus id 1JC fcunc cito sae j penuncia^ it. Etei pon um di dit, illum

rium

uti fecit, dicens,

eam propterea

me-

natum
:

iri.

Quod verum
poi

fuit;

mane enim

illum

revisens
,

medicus Asnares, eumdem oon modo

i

lancholicam. 81 Violanta Juncar B. Bertrandum, dum in confraternitate S. Mariae segrotabat, una cum fratre suo, domino Ilieronymo, invisens inter

(fernio

occulia^

Ul

itum invenit, sed fere peninocte proxime elapsa de 8 anatum, quami

periculum

tdilut
i
i

ejusdem salute despera et. cum Joannes Pellesciero, ecelesie cathe;

conduXisse ancillam ex AragoRespondil Beatus, cupere se illam videre; nia. utque eam vidit, adjunxit, non expedire, ut illarn rctineret. Ast cum nollet Violanta conalia narravit, se

pottulata

<

tam tongsvam

m oi

\&squi d
;

minnpartum

Beatum mitut eum de ermonibus in eadem eccleteretur, habendis admoneret, cum jam ad ipsum
,],..,!,
|

:;

,,

ad

sentire Beato, hic, altera occurrente occasione,

replicavit,

pervenisset, nondura expo

,,
:

ita

adventus sui cau-

juvenculam istamei caro multisque molestiis constaturam. Eventus probavit vaticinium nam juvencula male vixit; ac demum
;

aDeo ha3caudieba1 Scio qualem concionem uiihi mandaturu8 is; noveratque examussim Bermonis habenB dicere el dii m et argumentum ,1, Qonnumquam adhuc duobus circiter [jcel

se

Cum eadem Violanta alias post confessionem ab eopeteret, ut pro quadam perperdidit.

sona, in malo statu versante, oraret, rogavit, quae illa esset, negantique, sibi licitum esse eam

dum
,i

mensibus abessent a tempore, quo ooncionanice ab eo petiit Beaerat. Quadam etiam

\

nominare, subjecit
lari,

eamdem

tali

nomine appel-

ac in

tali

statu versari. Deinde recedens

tus, quol
et,

anno

haberet;
:

oumque
bonus
sis
;

ille

respon-

subjunxit

Vide,

nammulti

supersunt vitfflanni. Dum Joannes, habebal annoa Bexaginta quatuor , erantque ultra viginti anni elapsi, ex quo Beaiihi

hoc testatus est

Violanta suavissimum odorem sensit. 82 Anno mdlxxiii, festa sancti patris nostri Dominici luce, post prandium B. Bertrandus

rcgi* Lutuani

eUidem,reonpe.

tua

id ei

fueral

raticinatus.

Cum gravida
illius

esset

Ludovico Primo, socio Prater, dixerunt mihi hodie, Lusisuo, dixit taniaeregem mortuum esse, ejusdem exercitum

admodum

moestus

fratri

rundam

Frunciico Borgi Mniiatem,

Catharina
B.

Pedros, ante fores

transibat

Bertrandus,

quam ipsanon noverat;sedauServum

Dei
esse, procurrit

dito ex domesticis,
in
iilL-

profligatum ; et experieris, me verum dicere. Posthajc etiam aliis Religiosis dixit, se vidisse per fenestram eellae exercitum regis Lusitania
pra;liantem
,

plateam
inquit
:

et illius

manum

osculata est; cui

Domina, gemellam prolem portas, ac paucis el Deus fcibi felicerc partum ooncedel diebus post illa filium filiamque felioiter enixa
est.
noicit poccatu

exercitum.

regem mortuum Decem diebus inde

,

et
,

dissipatum

ex quo h?ec

dixerat, allatus est nuncius de

interitu et strage in Africa et

Cum
Prsedioaverat Beatus in loco Catarosoia,

ejusdem reg'is regno Pezzano. dominus Franciscus Borgia ex vehementi

ro

febri rluxuque in

magno

vita?

discrimine ver-

doiidi

sciensque, c\

quamdam
nisi

e Castella

mulierem

illuc

saretur,

-iiiin.

advenisse, dixit,

hac inde pelleretur,

illius
j

unam
in

Imiinrnlissiiiiis

regioni

fiiiiinis
est.

peooatum lapsuram
Garzia
solita saspius

uti

faotum

Francisca

ad sanotissima Sacramenta

medicus Asnares monuit filium ejus dominum Joanncm, patrem suumsineullo dubio moriturum, ac proinde curaret, ut ille prospieeret animae suae ac testamentum conderet. Quam ob rem dominus Joannes voluit ipseejus

acoedere, desiderabat vehementer, utliceret sibi

quol idie sacram

Eucharistiam suscipere
proposito

dum-

sus intellexit, B.

met confessarium arcessere; sed domum reverBertrandum jam tura venisse y

;

que semel apud B. Bertrandum confiteretur,

quamquam cum
di
i

eam

licentiam pcten-

advenisset,
te

uon ausa est petere. At Beatus sua dixit Concedo tibi, soror, faculta.

ad visitandura infirmum, audivitque eum dicentem, ut speraret non moriturum illum ex hoc morbo, sed victurum, visurumque duos
filios

suos matriraonio junctos. Ita convaluit, ac

tem quotidie oonfitendi e1 communioandi. Postquain doinina ici;>na de Kcbolay, uxor do'<-]
I

prsedicta vidit.

mini Ludovici de Romani, peccata sua Beato iu oonfessione exposuerat, is petiit ab ea, cur non accusaret se de quodain peccato, quod commiseral incarpento, addiditque,

ait

Cuidam concilii regii doctori in cella sua Beatus Sustine fortiter, sustine fortiter. Quid, Pater? respondit hic. Causam, inquit
v.
:

negocia oicultu, el

PhiUppi

II obtentam tutl preeibu*

ille,

qua? hodie in

tali

negotio tractata

fuit.

sanitatem.

quibusoum

illa

tuno

m carpento fuisset, et quodnam esset pecoatum, >bstupui1 illa, quia seoreta res erat, neo ab aliis, quam quibuscuni in carpento fuerat,
I

Quod negotium cum secretissimum esset, plenus stupore doctor rogavit, qua ratione, quisve id
ei indicasset. Cui ille reposuit Hic monstraudo Crucirixum, quem supra mensam habebat. Anuo mdlxxx cum Valentias prorex, dux de Hagiara * ut saepe solebat, Beatum in sua cella viseret, rogavit hic illura, qua3 nova haberetde valetudine regis (qui erat Philippus
:

oognita.
oocuUam item
egeilalem, tnittti*

cauiam,

annorum sexaginqua consueveratapud Bertrandum confiteri, paulo ante Nativitatem Domini rogavit eum,
t;i,

80 Catharina Spina, virgo

,,

ut tres Missas, in ea sollennitate di.i solitas,

pro se oelebraret, ftespondit Beatus, se id faoturum, sed ut ex eleemoayna propterea danda

emeret ipsa
egebat.

Secundus. Reposuit ille Valde bona. Imo valde mala, subjecit Beatus necesse est pro sua Majestate orare. Intra paucos dies e curia
)
: :

sibi

par calceorum, quibus valde

allatus est nuncius,

tare,

Quo responso mulier obstupuit, quia egestatem suam revela>verat nemini. Eidem
Catharina3 Spina Beatus dedit Rosarium, quod

regem gravissime aegrojamque a medicis aulicisque derelictum,

ac denique etiam faciem ejcs, ut mortuis fieri assolet, velatam fuisse. Aliquot diebus prius,

quam

ocTomus.
quam
istaa

litteriede regis infirmitate, ejusdem,

ad proregem perlatffl que niorbi remissione ut, B. Bertrandus eidem proreg-i siirnimorbo non moriturum rebat, cujusdam servi Dei cert.M; precibus
<

EK
]

117

'}

vindu

:;

* RdeUumdefunotorm ^enixepreoabatur,*
^businimioissuiaser.
,

A.

AVMRWO,
'rrctt
;

cohimem

diern

mortu
<jrn-

sanitatem illi per miraculum impetratam esse. llunc Dei servum, reponebal prorex, credo,

ihs

t*'
iAit

*
i"

ujumtam prn-

Beatu
de

stramPaternitatem esse.Quore ter turbatus Bertrandus est, doli

ties lau-

surdum sineipsummori.eti

hunc nnHematum
nmerum.
,

dabatur, et huju.>niodi effectus illi adscribebantur. De singulari boc facto dabitur m hujus Uistoriailibroquartoeju.sdem proregis epistola ad
'"" prtdieit

Adhc
turu

lt<

Clcmentem VIII Papam data. M Eodem anno in vigilia *s. Dionysii Beatus
una cum patre magistro, fratre Petro de Salamanca, adconfirmanduminfidequenulnni maurum, qui suspendio erat plectendus e oonventu egrediens, dum adhuc in majori conventus
Nescio, curme, qui imperitus et peccator suin, ad similia arcessant sed anno proxime sequenti non arcessenl me amplius, quia ero mortuus. Dominam Angelam
:
.-

mivitBeatusdieS.Di
.

dam
1101,1

1U .

m ortm,M
nandomin*
iftimieum
dlcal
'

u-

Buooursu plurii
cello

"-

claustro esset, ait socio

ouisse ordin m, quo erant d

Uiquan

-,.,.,,

multaali
et

iet

latabitur.

Haso dia

V**
oui

Bea1
1

mortuo, allata fuere

.

plurii

tnemal

donaqu
.1

Dias Ferrando, uxorem domini Jacobi Ferreri, monuit Beatus, ut caveret si>i a quodam viro, quem etiam suo nomine indicavit quod is ejus;

qus
1

diotu

commi

era

c<

appendebal ordinatimj quod

aebatur,
rita,
lint.

dem pessimus
que, ut
i

inimicus futurus esset; evenitaegrotabat

quia

Servo

quam

posl

obitum

ille

praedixerat.

monii

85

Mense Decembri anni mdlxxx

dominus Michael Viche, oanonious cathedralis ecclesia3 Valentinae, quem, licet se melius haberet, et a medicis extra periculum esse diceretur, B. Bertrandus cum fratre Antonio Bagliester triduo ante Nativitatem Domini invisit, et aagrum accedens, suaviter piisque verbis monuit, ut se ad mortem compararet, festa enim hasc ab eo in caelo celebranda esse ac proinde sacrum Viaticum sumeret, et disponeret de rebus suis. Exsecutus canonicus suuctum cousilium triduo post, ipso Navitatis Domini die ad alteram vitam migTavit. His omuibiis compertis, frater Antonius Bag-liester rog"avit Beatum, quo modo istius canonici mortem praescivisset,

\\ \11T.\I
a Colitur hsec
mcros<v<i><r in
i

$a\

>go

fundatn

foristo prolis mati

hu*

jus mensis Octobris,quo

gesta exponauio venient, b iV< )tat \' ignonus, hanc epistoh cepisseex Roca in Vita hujus Sancti,
tu
1,

trat
/

cap.

-2-z,

ubi

illa eoosi

scripta

sermone Eispanico, sed Avignoniana cet simillhna; ct ab utraque abest h-mpus soru />//onis. De eadem pariter in smpe taudata
liclatioiw triitm sacr<v

Rotss

argumentumdoniprophetiaB. Ludo\
nitus collati
r
ftt
1

Auditorum, in loo dwi

respondit,

jam tum

triduo ante se in cella sua

replicanti fratri

mentio.

vidisse illum

mortuum. Ac

An-

qua ratione ex eo solo tempus mortis ejusdem divinasset, Noveris, fili,

tonio,

futurffl

inquit,

Deum
velat,

saepe,

dum

aliquid intellectui nostro re-

rfuisse anno LB82, Uquetex VitaS. Ludovioi^ar AntisHum eodem anno conscripta, et ab Avignono ///< laudata in margine.
t,i

llum:

etiam lumen concedere, quo certo cog^no-

scamus significatum.
et

pueri mor-

tem prtdicil,

dxmonisorculia*

Unlationet

noicn peUitque

86 Domina Francisca de Castelui, uxor llieronymi de Ixar, equitis habitus Montesae, cum iufirmum haberet filium aetatis annorum quatuordecim, rog^avit patrem fratrem Joannem

CAPUT

V.

drnnonem aUcui
Att.

toctum

vt

Lescano, Ordinis Praedicatorum, ut B. Bertrandum induceret ad orandum pro eo. Is vero, accepto eo nuncio,respondit Dicat paternitas ve:

Miracula, quce Sanclus vivens

rattis est.

i>/>r-

stra isti dominae, ut patienter ferat, submittat-

que se

divinae, voluntati, quae

equitem hunc

caelo destiuavit. Ita ille

biduo ante B. Bertran-

dum

ereptus e vivis est. Quidam jam a pluribus annis multas tentationes tam vehemeuter passus fuerat, ut de rationis usu perielitaretur
;

AJbayda quod m anni kdi tuj inomdim aut mdmx Ln AugTi i" rol Beptembrl fleri p< ro Albaydsa tuit) opiliones, grcgea bw
'i'|

Dum Ann;i
1

B.

Bi

rtrandu

pra

:;
1

"

S.

>

|,a.sr-

iiniciii,
,

nt

cou

m 7&

<n,i, e
vi ut..

oitarunl

quem B. Bertrandus intuens, dixit, eum a daemone torqueri; quam ob rem miser illc sajpe cum eodem Beato ag-ens, omni molestia libcvirum transeuntem dixit socio suo Videsne tu illumPcomitatur illum daemon.Nec multo postsacrae Inquiratus est. Conspicatus Beatus
:

in

monte

OT\'K[\w

>

ln

m
ut
rtte

nt

flarnma tantum accrevit,

ne circun
rent,
su.s

timendurn que omnea

ar<
.

maxime eae, quaa conventuc erant, quas flamma rapide impulsa appropinquajui

Rltioni
fuit.
"-

traditus, ac. velut haereticus castigatus

bat. Cojus rei nuncio accepto, J3. velociter illuc cura fratribussuis acrnrnt,

Quidam

Beati amicus tres illius Missaflj

Inentei quanto mcB tioree erant de dau tranquilliorera se exhibebat, ut tanto ipse
tor

418
A
Avio.nono
,],,,,.

VITA AUCTIOli

S.

LUDOVICI BERTR A.VDI

rant, obstupefacti
prae

0.

Cura turdc futuroeventu apprime edoctus.

tam

extraordinario

specta-

essc,

viderunt, ubiaccensus mJ |,,,,nn pervenissent, arida lig-norum segrnenta focus erat, ibi multa magrno cum impetu ad viventua
quffl

devotione fleverunt. Simul ac culo , et Beatus suis sensibus redditus fuit, contivero nuavit antea coeptum de rebus divinis collo-

ipro p e llebat.TumB.Bertrandu8perapicillo dextra, sigmum un intuens, elevata manu .,., istud incendium forma. ingen
.

IJUO( )

eo dem

temporis puncto exstinctum

ibi

quium, dictaque virg-o ex eo ipso temporis puncto omni fcetore ac pure imposterum libera mansit. Octiduo post cum Beatus eodem rog-atus fuit, virin loco denuo pracdicasset
,

panotn
pUcat,

mulll

solummodo fascia nigrra, velut ad liadmiducta: quae res mag-nam omnibus neam rationem movit a. Onuphriifun)UII1 prforatu conventus 8.
relictfl
,

ju jj

D0D

ecus atque

numquam

arsisset;

g-inem iterum iuviseret

ipse vero

ea non-

dum

Proxime autcm subsecuta bebdoraada, ipsa omnino savisa, ait,

id

minime opus

esse.

nata

fuit.

gebatur, quodam
davit,

diedudum

elap

olitapran-

denJihora^patriJosephoGacet, lupprion manad prandium ut tintinabuli pulsu signum

darel

Quadragesiconcionante in Burriana maMfl jejunii tempore quidam operarius, Jacobus Koca, ex oliva /",

Anno mdlxxiv, Bertrando

futom^
^
Wn rd.
f

decidittam
illum
in

g-ravi lapsu, ut

loquela sensibusque

ratorem quod non

8e t,
,'

supprior cusero enim esse. Jussit id facere,- verum hic respondit, fcriclinii
nisi

illico destitutus

mortuus crederetur. Tulerunt

patris sui Bartholomffli ut dispiceret, si
,

domum

et

admodum modicum
es spectabat,

panis ade
[ut cre-

advocarunt vicarium,

quo

quera tamen
.

jamjam

modo
fuit

posset ejus confessionem, saltem signis,

(lr j;ilj

.,

S( rrI1 (l.ini

delatus
B
vi.nn

fueral

furno in Musoros, quo coquendus; ubi propter plurx

excipere

nec omnino potuit. Advocatus etiam

Bcatus, quo

eum solummodo

alloquente,

detineri putabat. Volens

autem supprior
nt
in
p..
.'I

vMlnr, njinntuin

panis

a-I.'ssnt,

nd

loqueaperuit oculos suos, peccata confessus, et sanctissimo lam recipit,

eodemque tempore

Priorem septem frustraj cum alias septuag-inp rfieter lteparvis panibus ordinarie opus esset. ta b non.obstante ea sponsum retulit Priori, qui, |i;illi penuria, jussit tintinabulum pulsari. Veneruni
ELeligiosi
in

referre, comperit,

nihil

arca esse

Viatico

refectus

fuit;

rursumque amissa

lo-

quendi facultate, mortem obiit. Parentes ejus hoc casu afflictissimos consolatus Bertrandus est, certos esse jubens, animam istam in via
fflternse salutis essc.

triclinium, mensseque

as-

sederunt, qui

oxammen

plures triginta fuerunt ad priam. Dicta fuil benediotio, cum non

Aliquot annis ante mortem B. Bertrandi fcbm, civis Valentini, tam uxor Antonii Matthaei graviter fflgra decumbebat, ut domestici omnes
9;3
,

baberenl alium panem, quam ista septem frusta, et cx iis eoinodorunt omnes, ut alias, abundanter, ae prterea es iisdem superfuit
aliis fratribus,

eam

velut

mortuam

plang^erent. Advocatus est

qui ad

seeundam mensamacces-

pater magister frater Petrus Salamanca, qui B. Ludovicum secum duxit. Hic ad lectum accedens eam voce inclamavit Domina, domina.
:

Berunt
.liulurimt

c.

Ad

quffl

ipsa oculos

aperuit

ut
:

videret

a
:

90 Habebat B. Bertrandue anno mdlxxvii sermones Quadrag^esimales Moncadae d etquodam die festo post prandium in domo Josephi
del

quo appellaretur. Subjunxit ille Ne metue jam enim non morieris imo brevi eris inco;

Campo

pro morc suo de rebus caelestibus

Loquebatur, oum Ajigela Simarra, ejusdem JoBephi conjux, ait ei, adesse sibi in domo neptcni, nomine Sperantiam Assensi, virginem,

mulier, ag-noscens, illum B. Ludovicum esse, oravit, ut Evang-elia sibi leg-eret. Recusavit hoc facere ex humilumis. Sensibus receptis,
litate,

collum plenura strumis habentem jamque no\riu annos elapsos, ex quo conducta fueratad regem Pranoie sine remedioj eamque se pesq sime habere, ac etiam pejus, dum medicamenut tis utcbatur; ac proinde supplicabat ci
; ,

ipsam tangeret,
sperans fbre, ut

el

Evangelium
sanaretur

ei
I

pnelegeret,
it

sio

se
aali-

humillime Beatus, miserum se peccatorem serens, ac audivisse, Cfflsaraugrustffi esse

advooarent.
ttrumttstanal,

quam, qui hoe malum curaretj illum igitur

Sed iteratis tllorum importunis precibus victns jussit intirinnm a.l sc adduci, ct ad fc91

affirmans, id ad patrem mag-istrum Saverum hic ceterique suis lamanca pertinere ^vehementer institerunt, ut tanprecibus tam dem obsecutus sit. Eo ipso autem moraento temporis, quo lectionem manus suas infirmae capiti imponensfinivit, ipsa omni febri omnique F malo caruit. 91 Quatuor vel quinque annis ante obitum tirumat, Beati domina Hieronyma Vives, uxor domini Franscici Valterra, laborabat acri febri, qua quatuordecim diebus vehementer fuerat conflictata. Invisit eam B Ludovicus coram reverendo Luca Porsina dominae Eranciscffl Vives
:
,

presbytero, aliisque personis, et explorato

lius arteriffl pulsus, ait,

il-

ncMrnin cnscdit, ubi mnndavit

na tabo ac

tolli

fascias et

amplastra vulnerum strumarum,

quffi

tam

ple-

ad cam

purc fcrtidaque crant, ut nullus posset propius arccdcro, atque ipsa de-

nique virgo dioeret, fcetorem sibi iutolerabilem cssc. Y.hilominus Servus Dei sigmam Crucis super eam fbrmavit,
et omnes plagas sua lingn lambit, eique operi nonnihil immoratus fuit,

ipsam acriter febricitare; sed confideret in Deo, se brevi sanandam. Itaque imposita ejusdem capiti manu, Evang-elia iegit, ipsaque eodem puncto temporis sanata fuit. Contig:it. hoc die Veneris, et proxima Dominica adivit illa ecclesiam Prffidicatorum, ut de peccatis suis confiteretur, et ad divinam

Mensam
ancillffl

accederet. Sperantiae

Monton

virg-ini,

ucc abstinuitj doneo omne pus exsuxisset, et plagas omnes mundasset. Post heec eam rursum

Cruee aignavitj oumque velut suis destitutus

sensibus et in eestasim raptus, exseita modice ex orc Lingua, sed vultu splendidissimo permauerct.

dominae Violantae Milau et de Cruig-lies, quffidam in collo apparuerant rimulffl, quffl paulatim auctae per pectus dispersffl sunt, multo pure faetido infectae quod malum a shirurgis struma credebatur. Jamque quatuor,

decim mensibus adhibuerat sine ullo profectu

cum

in scde colloearunt in

codem

loco,

ubi steterat. Hseserunl omnes, quotquot ade-

cum Erancisca Ferreri et de Beneyto ad ecclesiam Praedicatorum accesserunt,

curationem,
et

DIE DF.CIMA
ef

is.

post auditam B. Ludovici Missam rogarunt

ipsi charitatem exhibcrent. LeEvangelia eamque sua manu accceperunt sicoari strumsB, itaque di-

U9 cum
sau

oommitteret. At

ipsum, ut
git erg-o
attig-it;

suam

DihU

profi.

v.

ipsi

K Uiqu
,h

uiinui istud pus, ut vere nihii amplius effluepostridie vero perfecte sanata fuit, neo rc t
;

tus -

Bertrandua
.

irHl
;

oum

patri-

lrutm

^ lto
>

mali uniquam passa. .lam quatuor septimanis vehementi febri 95 Joannes Vincentius Pellicoiaio, jamque SZTtarib- aiserat propterea quater ei secta fuerat vena, iterum-

imposterum

id

cumfraterMicha. tontem ambul

'

una leuca Valuodam vesperiuna

iMmh.*. "^

roperagrum
postquam
p
i

bviavit

oui

u.
u

que secanda
senteria, quae

erat,

cum, accedente etiam dyipsum vehementer debilftavi

MQ
oriam, quod tum
,,

ptau
prooessiones
a1 "-

qui ipsum id non ausi sunt facere medici, ppoinde pro deplorato habebant. Pater ejus, nomiue Joannes, cathedralia ecclesi sedituus,
tilium

detrimen

,.,

aum multa
in

titutea

eo redactum oernens, ad B. Ludovicum recurrit, obsecrans, ut eum viseret.

suum

multun primum pluei

iii

icuturum
,:u

oi

qu

^it,

Di

hu

pecit id Beatus,

manumque

regno im]
tempi

illius oapiti

impo-

Tani
tia

nens jussit illum spem suam in Deo reponere, dumque sanafure ut velociter convalesceret tus esset, ad sacellum S. Vincentii in ecolesia
;

"'

csBlum oculis,
a.po

oravit, quanl

quis

Symboium
li
:

tolum

bl
i

arem

igno

Prajdicatorum aceedere; isque

columis.

illico evasit in-

bundusail
ut

Confidami

Domina Anna
e

aino qo

Beluis ultra iuodum

aquem
e

tribuat,

g patiebatur
diebus
Recurrit

malo

Quamvi lautem oaelum

d

tu
,,

cordis,

jamque
,

a quindecim

aerenum

nec dormire potuerat,

nec quii scere.

horia posl ooepil obduoi,

>

ad B. Ludovicum qui ei donavit Kosarium, quod ex ludiis se attulisse, aiebat. Dum vero hoc illa accepit in manus suae
,

deniqueimbreseffui subBeouto tam abundanter, tune Krrigaverlt.

99 in
arida

ul

terram op]
P

omne ab eadem malum

rediit.
uerumque coVaientifrumo,uffl

abscessit, nec

umquam

eodem

Looo de Torrenti
ol-t

"

>flwi

aquis luiuui. aO iummiuui- """ '"'""""

ramarchiepit- collo
copo

Huerta Candelaro ingens in tumor excreverat qui ex medieorum cn irurgorumque judicio struma erat. Diffidena autem, medicamenta sibi profutura, decrevit sed quidam ad regem Erancise se conferre
tJU

J anni de

quam
\it
i

etiam penitu
B.

denoen
Bertrandu

w
i

eo

proedii

occasione bibil
ex

eumque benedi

quo tempore hactenu

aumquam
tonte

ftnv

plius defecit, Bed

emper
ex
\

duxit, etiam

tempore
exa*

extremsB
ruerunt.
febri
;i
I

sicoitatis,
I

qua
e1

alii

Keligiosus,

dictus

frater

Moreno,

suasit,

ut

ranoj ou

aziedo aotarius, ex aouta

tn

curaret se a B. Ludovico attingi, et ab eo sibi

legi Evangelia, certo asserens,
iri
;

i""-

ime
,iii;.

afle< tua
.i
,

moi
tus,

ti

perlculo
pi
e

ipsum

s.in.-itum

iiiu

qui B.

Ludovicum
fr<

perbibente fama publica,

eumdem

in si-

tur, ut Be visere dignaretur,

ejusdem

milibus morbis multa patrasse miracula. [vit lluerta in Godeglia, ubi Beatus apud dominuin

patrocinio

anandum.

Venil

llle

tiumaniti

dumque
ipsiiui

infirmi

oubioulum
u1

ing reden tur, Ju

i

patriarcbam morabatur,ambosque adquamdam fenestram sedentes reperit; et ab his rogatus,

quid sibi vellet, respondit, se illuc adven uta Ludovico trangeretur, isque precespro.se

bene
1

perare, fore

leu
Qlii

Ip

tdtamel

incolumitatem largiretur, at
prOSpiiMT'

'

'

m
|

II

l...ill-r||M
1 i 1
1
-

|||,
r

|,|

sanitatem
lni)

recejiit,

viditqm'
iiiiii
\

n-

iii.-iiniun

Quare patriarcha Beatum monuit, virum solaretur. At Servus Dei excusavit q

diceret.

ut
se,

nio junctu-, inuliis

Castellana

azieda, qxoi
B

dootori

Sii

"*""\

'"

cau.satus,sua3illustrissimedominationisessebe-

ronymi Pasquali de
in

oonsiliarii

r*gis

nedictionem
sus obedivit,

suam

illi

impcrtiri. Sed denuojus-

regio

tribunali

Valentino,
di-n-ln-i:! r
r\
i\

eo
r\

dedi
<\,

infirmo bene precando, additis

fuerat, ut

:i

aituta
B

etiam consuetis suis preeibus. Nec mora in uno puncto temporis tumor evanuit, atque ipse sanus evasit, nec posthac similem infirmitatem
expertus est.
anaf,

sensibu

EJju

pa ter Pranoi cub

al

if

ao

dovimm
t ii
1

precaturns,

eam

oumque
iimptflB

DeiparsB,
drali

invenit ipsum sero

io
I

eocli

oal

Cum Violanta Juncar, virgo annorum luadraginta quinque, gravissima febri conflictaretur, propter quam jam septies diminutus
^7

paulo antequam

inoipen

sanguis erat; jussit medicus eam Eocli Sacramentis muniri, quod moritura esset. Confessam saeraque Eucharistia refectam B. Ludovicuseodem vespere sero invisit comperiensei
;

desperatum bus ftliffl tatum indioavit. dit is, se post peractam BUppl rum ipse interim v< oiam s p ito Priori
;

Bi

'"
<

p<

Invisitillam, leotisque Eh
\

Bumptionifl

Matri

Di

qua
i

,,,

,.,

auitati

obtinebitj
'M"
1

djbc

dioen

ma"l ue

que, infirmam prae nimio malo non posse loqui, manus oculosque elevavit ad eailum, ac deinde ei dixit Ne dubita, quin Deus te ad:

num suam

eju sd'-ui

'

i,n i"

eodem momento
re fi

temporis aperuit ocn

potuil

susque recepit, ac paulo poal

teque convaluit.

juturussit; simulque ccepit ipsa loqui, ac denuo confessa fuit. Mandavitque ei Beatus, ut,

dum

egressura esset, sacram Eucharistiam

:

ite-

virgo, nepotem que laborantem, oomitante Anna Marco, ad

Ludo Qum, puerum, tebri atrnmif*

qui
in ec
attigit. Fk)

rum sumeret itaque postridie se bene habuit. Eadem Yiolanta quodam alio malo valde molesto afflicta, beatum Ludovicum consuluit, qui respondit, nt quidam personaj se curandam
Octobris

B.

Ludovicum

attulit,

niens,

legit Evangelia,

Ipeumque

brevi post etiam ipso die abscessit febris, ac

strumae.

Tomus

V.

420
A. Arie vulnun
1'iln'
1'

VITA AUCTIOR
lethaliter
miflit

S.

LUDOVICI BERTRAXDI
aludefi-

C.

10)

Quodam marcnionisssB deNavarres

rolnerato
illa

mno,

atque indies
,

tanat, ftbrim,
variolus,

ciente,

nominatum, ad
ut
vicu

Lucam Porsina clericum dominam Hieronymain \singulum, unum ex ifltis, quae B. Ludoportaverat (quod fecerat triennio vel qua;

driennio ante obitum suum) sibi commodarel quo infirmi capiti imposito, coepit hic illico omnino sc meliu babere, et intra paucos dies

nauseam crearet. am amica sua ad B. Bertrandum duxit, qui confe.ssionem exillamque consolatus est cepit dicens se Deum oraturum, ut tam insolitum appetitum eximeret quo et ab eodem momento ipsa imposterum liberata fuit, et incolumis, ut antehac, domum reversa est. Joannes Cas, lanius tres proles habebat, duos masculos, unam feaspicientibus
,
,

incolumiflei
febri rarioli
I

ri

Joann

Boil,

maligna
fra-

minam, omnes strumis infectos, quos mater ad B. Bertrandum adduxit, ut suam illis benedictionem impertiret. Hic post celebratam Missam eos tetig-it et Evang-elia legit quod et;

que purpureis corrept83,

filiufl \ in-

ad ^enerabilera patrem, olche centiu trem Nicolaum Pactor, Ordinis S. Franci

recurrit, supplicans, ul

iam

postridie praestitit. Tertio vero die,

cum

spondit hic, ut vice sui

matrem inviseret. Be B. Ludovicum Bertranifl

rursus attigisset, dixit, non esse necessum eos denuo adducere ; itaque factum est, iidemque

d uil

et,

si

recusaret, precaretur
13.

ipsum nomine
lai.Acce
lecta
......

Dei, infirm, ipsiusque

Nico-

sil

ad illam B.BertranduSjetpostpr-

de more
,

Evangelia, ctiam

manum suam
retra-

r;

capiti imposuitj

quam dum Beatus

hi

bat, alta

yocecIamabatinfirma(ignara,cujus
utaltepiuse8senequiret,quam

ni.iim

e .-;sciju(-amovcrctur,quiatantoperclenief

bal

malumsuum
ci

omnino convaluerunt. Cum Sperantia Bernardo duos filios e strumis mortuos amisisset, ac duo alii, qui supererant, non obscura ejusdem mali indicia proderent, eos ad B. Bertrandum tangendos adduxit. lllorum unus ad primum contactum, alter ad secundum sanati fuere. Quam ob causam ipsatantam erg-a illum r'evotionem concebrevi
L05
pit,

^rutde

'" tan 9uinu

flllxum -

U
uilulala

s.

incentii Ferrerii.
re

Eodem tempore coepit

con-

vai<\
eor-

102

perrexitque pristinae sanitati restitui. Philippus Folches in secretis corporis

tumescente collo suo,

ut postea in altera diversa infirmitate, in- E cum Beatus jam exces-

sisset e vivis, curaverit

male affectam partem

porit partei tanat

;

partibus ustulatusinmorbuminciditj

sedcum

frustulo vestimenti illius atting-i,

lico evanuerit.

malumque

il-

Beatus ipsi benc precatus fuisset atque aliquot mam, malum precespro eorecitassejussissetque bene speraeontagioium, mox fore ut malum non progrederetur, re,
coepit

ttru-

minui

is

vebejnens ardor, itaque perrexit

Barbara Abarca e fluxu sang-uinis quatuordecim mensibus in lecto decubuerat, eoque reducta erat, ut integros dies sine cibo exigeret et extrema Unctione munita
,

convalescere, ut Intra breve tempus incolumis Factussit. Alj)honsus Lopez de Victoria septem

annos strumis anlictus,

cere in
tavit dc

animum,
curanda

ut,

cum non posset rclicta domo sua,

inducura-

tionis gratia ad rejrem Francia' pergeret, congiMiss;i,

ad altare Rosarii per

cele-

patrem fratrem Ludovicum Bertrandum

branda, rogavitque aadituum, ut id fieri curaret, spondens Matri Dei colluin arg*enteum.
(.lebravit

Evangelia,

Missam eumque
ac bre\
i

B. Bertrandus
attig-it,

praelegit

moxque diminutum
mo-

malum
cuta
lnli',
st'iiK'1

est,

post perfecta sanitas subse-

i'uit.

A.ngela Bayarri a B. Bertrando

Bertrandus, jussitque speex eo malo non morituram et postquatuordies sanata fuit. Isabella Abarca,juvencula annorum quatuordecim, strumas patiens, una cum Barbara, amita sua, B. Bertrandum invisit, qui tum temporis erat in confraternitate Domini nostri, a quo jussa genibus incumbere, post recitatas preces tactumque ab illo collum, se melius habere sensis, et intra paucos dies prorsus incolumis evasit. 106 Frater Jacobus Ordognez, Ordinis Pra3- etitchiaendodicatorum, jam per octodecim menses in co- /om *""'< xendice dextra tam acerbis ischiacis doloribus
esset. Invisit illam B.

rare, se

dioum

viiu.ill.i petiit

ad lavandum caput puel;

malo contag-ioso laborautis

taiitiuu lota convaluit,

quo

facto,

cruciatus fuerat, ut non solum non incedere, sed neque manducare, neque dormire valeret.

aw'iginem,os-

103 Augustinufl Naves, artis inaurandi peritus, jam a bicnnio malum, quod Aliacran

Quo in tormento versans, obsecravit fratrem Joannem Lescano, qui Beato inserviebat, ut, F
priusquam Servus Dei moreretur (factum hoc est eodem die, quo ille ad meliorem vitam migravit) procuraret sibi opportunitatem, qua ab ipso tangeretur, certo confisus, se sanandum. Itaque frater Lescano infirmum in brachia sustulit, elevatoque linteamine lecti, in quo decumbebat Bertrandus, male affectam Jacobi partem ejusdem Beati cruribus admovit. Nec mora sensit Jacobus dolores mitigari, et melius se habere perseverans, intra triduum ex
iis

"""""

appcllani, passus fuerat, videbaturque paula-

tim defioere, sine spe remedii. Accessit B. Bertrandum, ut pro se interoederet eoque ad altare
tur.

reperto,

exspeotavit, donec Missa finire-

Tum,

nihil
illo

hactenus
estj

vooatue ab

qui jussit

cuiquam locutus eum in genua

tigit ao benedixit.

procumbere, aliquot preces fudit, eumque teQuibus peractis, ille liberum se expertus malo est, adversus quod prasdicto biennio multa fucrant medicamcnta, sed in valuiin, adhibita.

sic convaluit

ut

numquam

correptus dein-

Quidam

fabro argentario, Alfa-

ceps fuerit.

giarinomine, plane caoo, aliquando in platea obvius faotus B. Bertrandus dixit, ut se divinas
Majestati oommendaret,

etad conventum

ANNOTATA.
a Vide annotata in Vitam
lit.

Pra3-

dioatorum oonferret.

[vit

eo ca^cus; ubi post

ceoitatas a Beato preoes, taotosque oculos, vi-

primam
ait
:

cap.

2,

r.

aumsubito
prawmonrmrtttrumus

reoepit.

"" Sieronymam A.uguatinam virginem insolitus compucrat -appetitus albasparietum crustaacomedendi, quo^i oum ex quadam amica
sua audisset, peccatum mortalc esse,abstinuit' ed perseverante eodem tam extraordinario appctitu, adeo debilis et deformis facta est ut
,

b Antistius supra num. 95

sexaginta.

Non minus

c Vide Annotata in Vitam i, cap. 6, lit. h. d Locus est non procul Valentia dissitus,

ubiPP.
e

Prsedicatores

conventum habent.

Regnabat anno 1568 in Gallia LudovifOcfn

cus XIII.

DIE DECIMA
^
f

0(
1

Octo leucis Valentia distante.

in usu, auri;:

g Vox Arabica est,Hispanis

ginetn seu raalum ictericu,n sign

veui s

w*

wMm Uem
Hila

rY.

tereremtfa.,

iim.oI-

luirrndnM

CAPUT
Testimonia,
quce

'

.'

<IN

VI.

rf

alterui

'

ejHS

rmmj oumque
aliquot servi Dei

'

>6uA-r

de

illius

inter

vivos

degentis

B.

B
[uit,

sanctitate

dixerunt.

quaBcumque
B

dixei

pl

iu
ar. Wprxp, Mico
dicilforr. ut

!nti

no
I

Mo^-ister Natalis de Mena, sacrae heologise doctor, qui fuit Kector in Torrente, vir
I

B.

Bertrandum

ato

in
|

hal

Luiluvicusevudat alter

inagnae virtutis et ernditionis, arctam amioitiamcum patre magistro, fratre Joanne Micone
coluit,
Is,

terveaffliotum aaberet,eu

nm, qui
rel
.

. ;

,i

nm multum

nthu
Ferrerius

suaque

cum illo oonsilia communicavit.

dum

junior esset, haerebat dubius, an Lnter

jam retulimuSj
nia dixit,

pro

B clerum presbyter fieret, an Keliyiosus. Consultus ab eo hac super re pater Mico resSpiritus Sancti lumen implorandum pondit
,

Hi> Biennio enteobitun B illum tnceli u

'

rogatusque, ut ediceret, quid sibi expedire videretur, petiit, an patrem fratrem

esse;

pra

iente

Gtasparo Joa

r,

i: -i

!m

reillo

Clor, fulutm
r/ui glottn
ttii.
tt.

stione, ubi

dum
l'..

isti

duo

8i rvi

De

Ludovicum Bertrandum

consuluisset.
iste

Non

pater

inquit

Tunc ille, enim juvenius e&1

quebantur,

tficolaus tribu
fcii
,

boraB quadrau
u

tibus iM ecsta

ac deindi

be Lbu

tunc circiter annos viginti seeratque mag*ister novitiorum) et hujusptem midi negotia cum maturis expertosquc viris

(numerabat

co,

tractanda sunt. Spondeo tibi, reposuit pater Miquamvis tibi juvenis videatur frater Lu-

gaudio d B B dum ait trat t Ludoi C lOU ternitati 9 sdem inter Serapb va1 Bertrandus vero humillime di a\
:
.

mo oum

ai

Paternitatis titulo

compellarel
cni

quipp
1

quj

futurum illum hic Valcntiaj alterum sanctum Vincentium Ferrerium tuque id \isurus. Ex hoc mag-isterNatalis B. Bertrandum imposterum semper niagui fecit, cum eoquc vitse suae g-esta communicavit. Visis quoque, quce illius obitum subsecuta fuere, miraculis, audiag-novit ea taque de iisdem sparsa fama patre Micone dicta fuerant, vera qua? a verumque illius fuisse vaticinium. Idem mag-ister Mico, jam moribundus, Religiosis tam
dovicus,
: ,

minimu
ecclesia

fr

iter el
tn

lum
[0

B. B Ttrandu
eostasibus
suis
i'

qu
di
\

lani

tnone publioo,

cathedr
el

alentiee

bab
,dia
i

fco,

mentis raptibu

mporibu
e
1 i
.

ido conting^erent
e
1

modi raptus boni, non snnt SVid

1 1

tam
-

quea
B

:n

qui
teni

posse

naturales

e,

atque
iu

qui
B.

Ip

continere,

allegan
in

hunc
fuit,

flnem
de

\ ln<

tium Perrerium
1

Tractatu
eonl

Tita
ui
''

piritaU

boni patris amissionem flentibus dixit

Conso-

mi,

11 ii.

opinatu

multo

mporl
[u

lamini vosmetipsos,

dilecti

fratres

hab

raptufl ope

daamoni

im)
1

enim virumsanctissimum, patrera fratrem Ludovicum Bertrandum, alterum S. Vincentium

Ferrerium.
Piut

hajc

Beatus dixi
idque
iUi
LS

st,

faere, qul
1

luisse illum beati

tratri

lal

io

mulare
B. Bertrandus habitabat in
invisit
11
1

retulerunt.

quidam

108

Quo tempore

Vcruin

pro BUB
B.
.

humil
,,,
,

iii,

fniitf

eremitu

eum

Angtlum,

illum senex ereconventu Albaydse, solitario, decem leucis a dicto mita, qui in loco
S.

minime
i,IVl
1

offensus
1 1 1 1 1

Berl
il,

1.

;ir,r

>-iiiiii|H<

ipu<l
'b

''11111

lnfn

degebat vitam cum fama sanctitatis; quia oraniasua distribueret

Annae conventu
dissito, in

pomeri
tentus fuit ad
nio suupn'1
'in.
15.

odem
in

de-

cosnam cum
\ihil(iiniiiu

Eli

ligio

pauperes, incedebat nudis pedibus, unica tunica induebatur , g-estabatque in manibus Breviarium et Rosarium. Cum vero ad portam
conventus, ubi Beatus habitabat, pervenissct, inclinavit se in terram, ut ejusdem pedes, quem

n
i

liertrando

mis non cst

sibi

Nico

amioitiflB

Em

exhibui
'

tam

aflal

antea. Qpaiu "b

ij.sumscrip.

si.-olan

m
tola.ii

uuin

rcversus oonventum
lt

iequent<

m
111

pi

numquam ante viderat, oscularetur, exclamavitque alta voce Angelus Dei es tu, frater Luqualem dovice Bertrande ang-elus Dci es! sedem, qualem gloriam Deus tibi paratam servat Post haec de rebus spiritalibus cum eo ag-ens, substitit ibidem eremita toto triduo, sin:

di-

wm

Vu^u h
fU

gilifl
I

dovici epi oopi, Ordini

a, in

oci ol

qua

i'

d*

illin

tateposuit,
appcllavit.
u

eumdemqueSAHi
dilecto
patri frati

Mco multum
in
u

gulis diebus de peccatis

suifi

confessus, sacra-

Bertrando

conventu Pwedicatorum.
Je
iuJj

que Eucharistia refectus. Rogatus autera Bertrandus ab Hieronymo Abeglia, quid sibi de
isto

Maria.
l
I

eremita visum fuisset, respondit

Vidi ho-

Sancte mi in vulm-i Qratia el amorel oharitaj

bitcnt in

minem

severae pcenitentiEe, multaj orationis et

anima

vestrae charit

arctae paupertatis.

ang-elicum pectus in amore diu

//

inflammet

422
A.

VITA AUCTIOR
Ilac ipsa hora,

8.

LUDOVICI BERTRAXDI
n catis

C.

Awokhw.

inflaramct.
Mjno,

qua

in

8.

Anto-

meis confessurum. Tuus in Domino Je-

devoto mco

historico, leg-ebam de grra-

us Christo crucifixo iste inferni

abominandus draco

tia
,,

lici

elcvationum spiritus et ccstasium Ang-e8. Thomae Aquinatis, oblata doctorifl

per
"ii

o,

dico,
,,

Pater,

hunc deamica acceptione, nuper

praestita.

latorera tibi scribendi

in

ista

domo mihi

Deura mihi

te-

Frater Petrus Nicolaus Factor. 115 Observandum ad hanc epistolam est beatum fratrem Xicolaura fervori spiritus totura intentum quasdam in scribendo imperfecta
/,

ibu$.

/,

,,

stemesse, venisse me cum eadem simpliciscmper tate animi, qua cliaritatem vestram aeque uraquam mihi Bubiisse uliam invifli
,

Quod de S. Dominico sanctoque VinFerrerio innuit, est, quod, quando in centio praedicto conventu coenavit, viderit cum aliis
reliquisse.

/,

randum meum suspicionem, nec quidquam aliud, quod animum meum fcurbare
adversu
Berl
Quam ob rem nec apud dominura patriarcham, nec apud quemcumque conquestus

Religiosis
tes

duos

istos

assidentes mensae ac pariter cosnangloriosos Sanctos uti ipsemet

N parei eu Utiori

pO \\%

ejiuiem,

/i

narravit B. Ludovico, hujusque fratri domino Jacobo Bertrando) quibus erat devotissimus, ac specialiter S. Vincentio. Quod ad confessionem

u
,,

ullumve indicium feci exigui amorisj oec ve\ rninimam tidcm adhibui ei, qui mihi tc advcrsus mc concionatum esse rctulit,
fui,
:

antequam B. Ludovicum invisurus esset, praemittendam spectat, id ait, quia tantopere eum venebaretur tantam conceperat de ejusdem
,

,,

n.irn, etsi id

verum

fuisset, exercitii spiritalis

perspicacitate

in

/,

loco liahuissem. Et sicut hoc dico charitati

et egressus amicus Dei sira sancta mde sum majori devotione ex ista accensus, quam durn ingressus sura,- fuisseique milii gratum, si benedictio per reliqufas 8. Vinccutii impcrtita fuisset sed adita
; ;

opinionem,

ut,

quoties ad
:

penetrandis cogitationibus eum accessurus erat,

vc.tr;.',

prius confiteretur

quod

ipse

quoque met domPer oblatam

mo

patriarchffl aliisque declaravit.

,,

r/

Christo vitam sigmificat, fiag-ellasse semet ipsum trig-inta tribus infictis ictibus, quot annis

//

Christus inter nos in terravixit; atque interim

,,

^erti,

oharitatem vestram visam esse a

me
a

pro B. Bertrando orasse.

116 Altera occasione idem B. Nicolaus, B.Ludovicum invisens, insigme de sanctitate illius testimonium dedit hoc modo. Ad Praedicatores
Ide

,/

ftigere.
1 1
.

Ac
<

facile credo,

n
//

n o
i

qualis eg-o

Ang-elum sum, imo etiara pejor

fug-isse

Nicott

s
-f-

ud(i

^i

charitas
//

magisque abominandus. parura aspere mehabuerit in isto sancto trielinio, istud caput piscis mauducans,
dcindc consolatio a patre meo S. Dominico, sanctoque Vincentio, qua3 minime parva fuit. sive in L3 Ad magmam Dei gdoriam dico
affuit railii
I

Quamquam

cellam

vestra

procedens,

in

planitie

istius

conventus ob-

u
/,

vium habuit clericum amicum suum, Lucam Porsina, quem secum duxit. Ing-ressi conventum cum pertig-issent ad portam per
,
,

//

qus h(6

wintellectu (uerit, sive in visu corporeo

novit.
v/

Deus

Pater, pater, pater, a

quotimesPNe

dormitorium, invenerunt B. Ludovicum, sibi obviam procedentem, ut B. Nicolaum exciperet, ubi postquam se magno cura amore et charitate complexi fuee claustro itur ad

quam

//

metue, Pater; Dcuin liabemus, et veritatem nihii cst timendum. Et quis dicat, cjus
;

,/

aniiiKc

quae

de

Deo cogitat

continuara-

//

quc

illius

scrvat

memoriam

male esse

ii

Kt suspiciosuin

esse,

non placet Deo. Cha-

n
//

ritas vestra Catholicus es et servus Dei. Oraraus divinam Majestatem, ut te servet, et sub divina manu te protegat. Pro me

supplico,

Deum

ores, ut

me

faciat

servum

//

smiin

et

//

inoncni.

pradica contra me, me esse da3Dco g-ratias ag-o, quod quidem

S.

Ludovicus Pater, frater Nicobene venerit paternitas vestra. Eg^oscribebam sermonem, quem Dominica proxima ad populum habere debeo, et incidente mihi cog-itatione, paternitatem vestram venire me visum, veni obviam. His dictis, nitebatur uterque alterius manus osculari cumque id neuter posset, ambo in terram prociderunt, ut oscularentur pedes, et postquam aliquantulum certassent, tandem ad cellam S. Vincentii iverant, dixit B.
:

lae,

runt, ubi flexis

g-enibus

orationi

incubuere,

pater mag-isicr mcquinquies per

Franci-

prsesentibus prssdicto clerico, et socio B. Nicolai, fratre Pedro appellato, qui ambos Dei Servos spectarunt mag-na luce circumdatos, quse illos sic teg^ebat , ut eos non amplius

scum adjurarit, ct charissimus mcusBertranwdus ftlgerit me. Quod si mihi nunc propi
//

tius

non

esset,

nec fiduciara faceret raeus

S.
ii

quo me verterem? S. Vincentium non futurum mihi ing-ratum Sancti enim non
Conli.lo, doininura

Vincentius Ferrerius,

viderent.

meum

sunt tales.
11
1-

iantur,

Patcr,

Patcr,

1'atcr,

cur

inc dcscris

Ii7 Tali modoibidem paulisper morati iverunt ad cellam B. Bertrandi, in qua dum de rebus ccelestibus more solito colloquebantur, beatus Nicolaus duabus horis in ecstasim ra-

honorandum
prxdicii.

Cur

rac fug-isP Eg-o

autem veniam quotidie

j

" te
ii

visurus, istosqua fiavores excepturus

et

ptus ha3sit, quo interim tempore B. Ludovicus collocutus cum clerico est, prasclara de

quaudo nou, adest ista sancta porta, a qua pater janitor me. velut pauperem, non reilumquc ininimc putabitur, videbunt intcrpaupciv, manducantem, quodjucundissimuin mihi est. Hodie Deo
obtuli

n pellct,
u n

Nicolao referens, eumque velut insig-uem Dei servum laudans, asseruit, ipsum in hac civitate reg-noque pro Sancto honorandum esse. Sensibus suis redditus B. Nicolaus abeundi veB.

vitam

Jcsu n.nsti cxictibus meis, quod Deus acceptum habcrcvdU. iMaguum g-audium sensi
intertotangeticOs, qui ineasancta 8ede sunt. Vidcbar mihi e&se aathan

niam petiit, quod jam serum

B. Ludovico,

esset, et

deduceuti

dum anU
:

cellam

S. Vincentii per-

transirent, dixit ei

onando
ii

mter

fi-

pro me, sancte Ludo* vice Bertrande. Crastina est vesterSanctus, *ac ctiam mcus. Unum crede, me, quando
lioa

Dei.

Ora

Deum

post multos annos videbimus in hoc dormitorio alterum cellam veneratam, ut hanc, et ea erit Paternitatis
vestra3.

Non

Tum

B. Ludovicus

honesto

rubore

vultum
ait
:

"

ad

te

viseudum venturus sum, prius de pec-

tinctus, oculisque in terram dijectis, Dicit haBc paternitas vestra ad humilian-

dum hunc magnum

Peccatorem,- et paternif-flcj

DIE DKCIMA
\ taa restra,

O
8.

dum
,

crastino

babebit et hoc prophetia fiiit ipsa

viei

confessura est, de quo se accuset. Verissima

;

mane

Augrustini

Domine, hio Q
dod parcas, ut

ut

LtMm.

nam
illius

paucis post B. Ludocella

obitum aunis
,

-mutata

est
,

in

-Domiue, pMC
;

H
hio
s
ii

in

Brternum

oratorium
visitata

in ea Missse celebrata? fuerunt

,

pic

queniadinoduin cella B. Viuccninsuper occasione in publica contii. Altera cione B. Nicolaus hrec verba olare edizit Xon sura eg"0 sanctus, sed frater Ludovieus Bertrandus certe est. Post niortem autem B. Ludovici pra?clara de eximia illius Banctitate ac
fttit
:

(utsapra dictam est) aullam dicm au

.

oum
*ia

Deut

e*

g:i

al: aandialios.
.

xxxi, postquam
quenti in tibus Magistro Mont
chionissa de

mm
m
.

g-loria

dixit, qiue sequenti capite \i\ narra-

axore eju
,

bimus.

\a\
i

n.

oionatmi fuerat, veterea

ANNOTATA.
a Tolosani, clequo actum est tom. ad diem xix ejusdem mensis.
3

tum auots
Augusti

fuere, ut omnino inhal re1 ad praBdioandum, al c i, per prorimam Quad lam in par icbiali eoole ia S 8

phani

quam

CAPUT

VII.

\ mcentium Antist rogavit, a1 quod iste admi iii Beati orationibua quibus etiam maxime adjutua Fuit Tempi Quadrageaimea mala ejua tantum invaluerunt
. i

in qua baptizatua fui ob rem patrem magiatrum, fratrem

Corporis infirmitates, qaas Sanctus

entus Ulius delibi

\

ministrando

ipsi saoro

ial

ooj

ouod
azi

e1

feoi

passus
quce

est, et

qucedam mirabilia,
obitum
conti-

ante

ejus

domino Joanne d B Autiochcno qui ipBum tenere continue adfuit. \ titerunl iu

,

[ue
r

api

gerunt.

et

Michael de Spinoaa, \i irroobianu Ferreri gubernator dominus .laeohn

aliis viris illustribua, ac p

euin
per-

sonis.
0*P. XII.

Priusquam
I

mentum
itionem
el
I ,

Visus
*oli-

est

Deus nullum

firmse

valetudinis

suseiperet, Bertrandus prolixam prote

Ab ineunle
ttateinfirmitaia /""
[III,

voluisse beato fratri Bertrando diem concedere, ut tanto majori praemio patientia ejus potiretur in caelo, et cum S. Paulo gloriari

prmmisit, Banotam ftdem latholioam i;i aneia Komana Ke. eredit vi

1

qu

l<

ecm

posset infirmitatibus suis a.

vlxit infirmus
,

Ab
,
,

ipsa infantia

sus, multieque oum a Deo pctiit per mcrii

et inten
i

Lorj

m
ti

JeBU Chl

ti,

et in

Religione

cujus obseralii

Matria ajus

empei

vantise

multo asperiores sunt

quam

cre-

M&rias.

dant, accesserunt semper novae infirmitates. Fuit valde myops, et auditus debilis, ac medelse

121 Invooavil

prsterea oboroa

Lngeiorum,
et
i

SceiuiMSa'

Apostolorum, Martyrum, ConfesBorom

7i\

magnos

gratia multa remedia expertus fuit , sustinuit cruciatus. Multis annis doloin crure passus est;

et

ginum. Posthffic peculiariter anctj Dominieo, et omnibu

nis Bui, qui in
iiiiii.ii mii

ancto
(

fratribu

IrdJ
,

rosam plag-am

vehementi

capitis vertigine laboravit.

Duobus postremis

nooaelo sunt, conini' exprimen B. Petruni martj pem S.

,

vitae suae annis fluxus ventris perpessus est, nec ullum profuit remedium; ac proindc erat

Antoninum, s. Th<mi;nn Aqulnatem, Banctumque Vincentium Perrerium. Tum pauU per mo

ratus,
jus
/

semper debilis acpallidus

habebatque oculos

subjunxit

pater Bancte

Vlncenti,
|

nonnihil depressos, sed tanto spiritu plenus erat, ut, cum vel tantillum minus male se

pater mi, pater mi,

i

Currua
8.

israSl, el aurig

Deinde Invooavit
,

Beyi
i

Lun
I

resumeret exercitia et corporis castigationes in Ordine solita, aliaque multa qure his addebat ac propterea cito relabebatur iu
sentiret,
,

tbarinam Senensem

ao po

rancl

oum,
"".

omnesque

sanctr^
s.

'/".'/iKi

ca-

'"" ipu,$aniiedti:

morbum. 119 Ut hisce

infirmitatibus mederentur cognati amicique ejus multos medicos advoca,

Brunonem, omneaque s. ^ Sanetos Banotasque Ordinum eon m "' B niqueomnes beati E piritu
r,en.,iietuin,

t,

ne sententiam corporalis morii

Pi

llBB

runt, et extraordinariis mediciuis usi sunt; verum h*ec omnia tandem non valuerunt nisi ad eum cruciandum. Quare aliquoties dicebat
,

revocaret. lhecacsirnili.i alia pro/<

'"

B, B

tranduetantocui solverentur in lacrvmas.

eharistiam

POBl

amptain

Ehl

cum

laerymis

Ah

permittite

Deum

agere

et

amplexus
e

Ulum
ejn

patri

voluntatem suam. Inter hajc, agente Deo, mirabile erat, videre devotionem plurimorum accedentium ad sanitatem expetendam ab eo, qui ea numquam fuerat gavisus. At non erat magnum quid , si ipse, quam uon
ipse faciat

dextereque

digito

08seum,quem BertranduB ratione inflrmitatuiB

suarum gestabat.
122

Tam
!

gTavi"
,

domina

fllifl

uol

habebat sibi,

aliis

daret; quia non dabat in

,

nomine suo,sed omniumque bonorum

Jesu Christi
fontis.

omnis

salntia

Solebat recitare super infirmis orationem , a S. Vincentio pariter usitatam , quam supra dedimus b quaque multos sanabat , ut etiam dictum est sed ut suajpropria? valetudini mederetur, dicebat istud
, :

Boyl de Arenoa, feam ut medici eam non ultra qua victuram, pronuntian n Ob
.

vehem

wnlaim,a tran-

tem jacturam BBgr,

quillitati

gr

vit illius

pacique famili iudpater B. Bertran-ium

% ^er^
QPl

Ot
,

opemferretintantopericulo.

*n-

424
A. Avignomj.

ViTA AUCTIOB

3.

LUDOVJLCl BEBTRA.NDI
''

C.

noctem ; et ventuin tribus horis ante mcdiam er ret, Dei Servum pi f> q U;
,

]U eoque jam adductum, utnemini patrem magistrum fratrem de en i1 tarnen 8alamanca,qui, intellecta gravi necessitate, quj intro.im.it illum m eeUam B. Bertrandi,
'

>

pediretur, et exhortabatur eos, ut nullum .-.ibi elabi diem sinerent, cujus non aliquam partem impendissent orationi, quod haso ali-

mentum animae esset omnium virtutum.

et

occasio

aug-menti

<

pucinxum manu tenen

i

facieque conversu

pi ,,...

parietem angustiabatur, trepitum audien L28

,,

verso vnltu, con-

^dverterunt nosocomii curatores, post fusas preces ad g-loriosissimam Virg-inem Mariam cujus imag-inem semper habebat invocaresolitum rnultos Sanctos canonizatos mul, , ,

**
voeat

.,

mUolsm
pelrat
.

In

dominum Joannem
<la
:

qui ad ipsum ait:

,

Mj
;

Pater,

im

atua lUum Luctum fluum breviter expom re, B tranquille, acsi minime sedere ju it, tamque quassivit, ac >rotasset, multa ivj adjuncta dominatioveDomine Joanne dixil deinde sciatque, filiamsuam stra tranquillo sit animo, m orbo non morituram D< us enim inut denuo atque illi al
:

quod hac hora qua premor, coegit afflictio grravi mciperet tam importunum. Cumque

reniam mihi
,

tosque Religriosos , in eodem conventu superioribus annis mortuos, ac specialiter beatum \ rem et reformatorem fratrem Dominicum i/i;n
i

de Monte-majore, venerabilem patrem Mieone,fratrem Michaelem de S. Dominico, f ra . frttrcm Bartholotrem Laurentium Lopez
,

fratrem Bartholomamm della Costa, confessarium suum, et fratrem Carolum Mencos , ex Tafalla d oriundum , paulo di

ma3um Pavia

ante
H.

mortuum
:

BBtatis

annorum

viginti

quem

columem

ffi

il

oonflteatur
,,,,:,,

el

Bac an

l<

aa

fciam

sumatin

Bertrandus Angelicum appellabat, dicebatque de eo Eripuit eum Dominus, ne malitia

\>

actionem. Hisdictis, faciem suam ut ante, et rursiuii ad parietem convertit, dominusJoananimam agere ecepit. Idvertens manus , eum. nihil ampliua rcspondere ,
NTonejus osculatus est, et domum suam rediit. ubi gra decumbebat, cuin dura per eneral
,

immutaret intellectum ejus e. Aliquoties amici illiusad eum recreaudum curabant apud ipsum musicam lieri quo tempore ille ut c*
,

laestia

posset melius contemplari

cooperiebat

faciem suam, qua? deinde discooperta madebat

lacrymis.

renunciatum
Dere
M)l
,
(

ei esl

suam
,

iiliam se melius ha-

,i

loqui. Lngressus
,

cubiculum,

Sume ani-

uon cnara aiia dixil quia ex hoe malo morieris; adjecitque eetera; ipsaquc brevi inrecepit.
i:i,

127 Pcr muitos dies acerbam famem. et intolerabilem sitim passus cst, quia medici non permittebant ipsum bibere et manducare, nisi
valdc modice, quod,
lius

f"me tUiqut
pretnitvt,

cum extraordmarium
,

il-

tegram sanitatem
paululumconualeiooni,
erti

malum
:

esset,

cautissime procedendum cenipse interiori febri

Paulo etiam

meliu

ibuit

Beatus,
;

serent

cumque
radicale

quse hn-

<!

quotiescumque exigna vires permittercnt

operam

daij

"

surgebal ad celebrandam
8,
\

Missam

in

saccllo
,

udoi

contit fnali

iucentii

quami

aliquoties acoideret

ut,

consumpbat, laboraret, usque adeo fame sitique premebatur, ut patrem magistrum fratrem Justiuianum Antist precatus
fuerit, ut per

midum

flnita Miesa, deliquium animi pateretur, non propterea abstinebal a cclcbrando postridie.

medicos, ut

in

vulnera Jesu Christi induceret jusculo suo aliquot panis

Admonitus a Religioso, ut maneretin

,

lecto,

quod Burg*endo mortem sibi acceleraret reposuit Mifrater, Sacramenta Ueclesise neminem occidunt sed juvant ad salutem, non solum vvrmn ctiam spiritus, quando sic coi-puns
:

segrneuta sibi dari concederent. Qnod quidem admirationem movit hominem scilicet, qui corpus semper tam aspere tractaverat, tunc tam humiliter, ac veluti eleemosynae loco exig-uum istud levamen expetere. Et vero patuit,
,

conveni!
nciliiiii

Baluti

cjus

animaa, Medio mense Maio tam vehementer recruduit ut solo

,

B.

Bertrandum eo tunc maxime

j

indig-uisse,

liquon- a.imoiliiin
iii

alihili

sustcntarctur.

Acer-

imo

per totum oorpus patiebatur dolores,

quod rog^abat post sumptum enim cibum extemplo tanto se melius habuit, ut stupori esset, atque ita paulatim aliquantulum convaluit,
1?
e

tolerabatque patienteret hilariter, dicens, licet scntirct sibi dividi pectus, conteri ossa,
secari crura,
ease,
b.830

128 Ut autem facilius convalesceret, frater

convenlu ad

tameu

toto

luundo

sibi cariora

doloiH

palion-

quod magma misericordia essetdonumque sibi a Deo deatinatum. \udiciis illum nonnumquam lamentanI'..
t.iii

dominus Jacobus, facultatem petiit illum conducendi ad confraternitatem Domini nostri in nosocomium clericorum cui ipse prseerat,
ejus,
,

uosociimmin
clerirorvm
;

indeadarehii
piscopi
villam
,

thiime toleratj
quotidie pecoa
(n
/

dominus patriarcha

et sui corporis ag*ita-

tionc

magnum

indicare

cruciatum

ait

illi

ctmfmui,
iii

Pater frater
es,

Ludovice, an non contentus eo

hariiHam

patiaris

quod Deustibi mittit, volens, ut aliquantum emultis, quseipse i>ro te passus est, mundo rcc.las? Revera, ut purior ex hoc domine, respondit ille, nolim ego hos dolores quocumqne ternc bono commutare et erubesco, quod Domiuus noster tautos mihi immerito favoivs pra-stet, qui mairnus peccator sum; addiditque istud suum consuetum dictum
j
:

Beatus hospitabatur g-audebat solatio, non solum quod patres conventus sui aliquoties ad eum accederent, ut confitentem audirent, sacraque communione reficerent, verum etiam ut ipsemet aliquibus diebus se
ubi
,

dum

trantfertw

vestibus suis indueret,

Missamque

in nosoco-

mio celebraret cum consensu patriarchae, qui ipsum quoque saepe invisebat, neque in hac parte, neque in opportunis munusculis ei mittendis cuiquam cessit. Post aliquod tempus
medici censuerunt expedire
ut Servus Dei priusquam calores caniculares ingruerent mu,

Domine

hic ure

hic seca etc.

Pium

erat

ipsum nou tantum quotidie de peccatis oonfitentem, sanotamque Eucharistiam sumentem sed duas insuper horas , unam maue alteram vesperi orationi dantem.
videre,
suis
, , ,

tandi aeris gratia Valentia excederet. Quo audito, patriarcha institit, ut in locum de Go-

degdia, ubi ipsemet tunc morabatur, se reciperet.

129 Ivit
circiter

illuc

B.

Bertrandus, et
:

duobus

Etogaverat

autem nosocomii curatores, ne

vulgaret lintumeibot admitlit,

iis

temporibus

quemquam

intromitterent, ne ini-

mensibus hospitatus est quo interim tempore dig-num erat divina laude bonum

exemplum

DIE DECIMA
quoil patriarcha pra?buit, Beato in\ xemi lum, serviendo tanta cum sinceritate ac simplicitate,

BRIS
*!;
X

;^ US1

aest Prodobai

cibumque
fuisset
:

suis propriis

manibus pi

non

Z mentum
wn.
01 Uli

seous atque
at

ia alter S. Vincentius Ferrerius Servus Dei adeo turbabatur in ad-

niittendis

qualibuscumque
pnelatus, nec

deliciis

ut nec

is

ulli

cupediisque e nobilibus viris

eibi ei

quodeipassimad
cna
.,,

perel

ejus ausi sint

offerre, veriti,
lestia,

quidquam non vulgaris neejusdem sanitati

afficiebatur.

quam
0l
'

^
.inc^vmut
IU

mo-

i,UiCiS

Repetebat frequenter maximo cum animi sensu haa tantam Eg-one, qui magnus peccator sum debeo experiri charitatem ac misericordiam ? probe scio, quid Deus sibi velit illustrissimam
,

qua hinc

** " medua Bpera

BttHU
t
.,,.

Luerat,
,

**nm

d
(

omque
i

ipsj

dice

dominationem vestram

iaroha,

impelleudo, ut mihi

p&.

dem,
pso

'11111

tantos favores praestesj id eo facit, utme magis znagisque obstringat, ut incipiam divinse Majestatisuae-servire.

victurum, promitti

mag
reposuil

Cujuscumque dignitatis conditionisque persouam patriarcha penes se haberet, instante hora, qua B. Bertrandus comesturus erat, deserebat eam, ibatque ministra-

Beatu

Domim
ua TOlun1
,.

diei,

quo
qu<

id

rturin

Oum
.

me Dom dam die

Bi

turus infirmo,benedicens mensae, panemsiv.

et

percipienda gratia

adiia
et

aliquando etiam

modicum

carnis minutatim

Bpiranta vehementi

uoxio

tan

g
igr*mortem

scindens.

mietpropriam
prfdicit,

rj

m semper silebat,
,

130 Absoluta comestione, Beatus, qui inteexpetebat manum patriar-

tuminoruduil ejua malum, u1 report tndu lentiam Fueril in Qosooomium olericorum, 'l'" Q1 dictum esl frater ejua habitabat.
1

CU8e aQ osculum, et osculabatur eam. Post ccenam ambo ad quamdam fenestram se conferebant ubi de rebus CGBlestibus tractabant

L88

[nvaluit ibidem

eum

in

modum
[quod
&]

lUiua

x....

morbus, u t patros oonventu

extra

ejufi

roriti,

ae Wn

mdem

!-

sodalitiuiu

Buum

um

'

gaudebatque Beatus oculos suos fixos habere ; nec immerito, quia

in

caslurn

ma

illia affliotioni

miaaet) moreretur,

lioc

ejusnihil

trem Priorem, magiatrum Pranci oum UemanJ

suis preeibus
i

,<../.. <y U i

dem futurum
omittentes, quo
retur,

erat domicilium. Medici

ille

n.-t

ri

t ,

ut ip
et

perfectaj sanitati restitue-

tum
in

reduci curari
i|lir

quod
i

mn ,...uv magno oum srau;,,|

li iii

plurimum profuturum, si modico corporis exercitio uteretur, per montem illum ambulando. Quam ob causam jussit
dixerunt,
ei

dlO VOlllplat.
.loincsiiri

S.w\

\)r\

l';irl

fu

,jiinii

nasocomii

celln

<l.'[><>su.Tunt,
u

in

quaperunum mensem
sit.

ad

mortem

que man''11111

patriarcha fellam fieri,

gestarent; eoque
tulit

quam duo

lecticarii

Ctmagnaeral
existimatio,

de Bancritate Ludovicl Ber

ita

modo

die iv Augusti se con-

fcrandi

multi deaiderabant

ad Burgiazor, locum parva leuca Valentia dissitum. Ibi cum sacram Eucharistiam sumpsisset, eam ecclesiam optime instructam cernens, a Joanne Peg-liesciero,
aderat, petiit, quis

videre
to

cum eoque

ag*ere,

maxime quod
S.
:

pro cer
W
1

haberetur, illum die festo

Dionj

anni udlxxxi moriturum esse

uno ex tedituis majoribus ecclesiae cathedralis Valentinae, qui

Respondit hic
,

idque erat pablicum, quia Lpsemet di lerat anno fcum proi Lme elapso, ac saepius etiam eodem annoj oojt
rei

id

eam tam belle fecisse Mariam

exornasset.

sparsa fnina
pater (loininiis

Pagliares
;

natim

n ''1111 ae noml Laurrntius Z.nuura, Car,

uxorem Bernardi Simo, ejus

jecitque
:

loci dynastse

ad-

tusianua, Prior conventue

PortaB-cslij

audita

Pater, ora

Deum

pro ipsa, quia vehe-

tcapuiare,

C menter segrotat. Tum Beatus, Joauues, inquit, dic ei, Deiparam ipsi brevi soluturam, quod ipsa ecclesias contulit brevi enim moritura est nec multo post etiam eg'o. Atque ita contig-it obiit enim illa in festo Assumptiouis B. Mariae Virg-inis, ipse vero die ix Octobris proxime secuto, ut suo loco dicemus. 131 Postridie duxerunt B. Bertrandum ad quo
:

hac ex patriarcha prnphetia, in mona terium reversus sequentia verba annotavit. Ui\u\
h

|.'

tio.

Anno

mdi.xxxi. In
Iiiiil<.\

festO

BBJlOti

Dionj
.

moritur Frai.r
L84

Lcufl

Bertran.lu

s
'

Ilanc cmartam oomplicatamj

Igilloqui!

oumyriift
1

conventus obsig-natam sic Inacrip lt.*8eoreU tuminfestoOmniuinJSanctoruina.ini pem mandavitque patribu reserandum Lne sua quos erant claves arcaj commn
//

m
,

'

''""

//

vutfuerat,

conventum patrum Aug*ustinianorum in vico de Rocca forte, ubi, priusquam sacram Eucharistiam susceperat, scapulare illius infectum est macula, eaque occasione pater mag-ister,
frater Greg-orius Satore,

licentia chartarn

istam ante GsBtnm

Omnlum
.

Sanctorumaperirent; .statiiu tam.-n pu.-t li. I;, prophetiam jam completam trandi obitum
,

sciena, monai

,_

lllam

commodavit ei suum quod ubi postea recepit, sensit tam copioso

:

insolitoque odore ( qui octiduo duravit ) fragrare, ut magnopere miraretur. Festo Assumptionis B. Mariie Virginis patriarcha ivit \alentiam prsedicaturus ; cumque in loco non

Quod dura faci ratisunt, quod tanto tempore ante taxnq et. certo B. Bertrandua mortem mam
legere.
oti
1

admi

Eadem

charta a patribu magistro Vincentio JuatinianOj qui patri

I

nit,

pri
Lt.

mus omnium Vitam

L86
VxHi

B. Bertrandj oou crip

Missa praeter sollemnem, cui B. Bertrandus ob suam infirmitatem non poterat interesfieret

'nde per Valentiam

m.-.iai.t.

, nr mulllll

curavitque se portandictus magister, frater Joannes, ipsum confitentem audiit, et sacra Communione refecit; ac post haec Bertran-

summo mane surrexit, dum in Rocca-forte, ubi

se,

morte B. Bertramli, ooncurrerunt magno 00 mero ad eum invi -n-luin, .j> nem impetrandam, adeo ut noaocomij ribus viriliter laborandum fni dem cella tantam multitudinem omnis/-omiir
nia

[OB
a
Atiohoio.
nifl

s.

li; DOVICI

BERTKANDI

hominui
t,

intromitti

nonpo-

terant, hissatisfacieba

Monachi (sic trandum, quoties de

enim semper
illo

a]>pellal)at B. BerD loquebatur) qui m e

stragulum

et

quiUnteamina ejus attisissent;

oasent videre,

pnncipu abant; muteque e sef nab paUoribu per >nii pro ingulari genibue mnitilibebant.siante Beati iectum hononficis plurimos viros nobilea [ nte r cepe1 varns viciqui B. Berl andum
-

titulis ornatos,

bua

inviserunt,

unue

Montes, dominu
,,,,

Magister Ordinis Ludovicus Galzerano Petrus

fuit
,

fiiius Gandiae duci

domim Joanin

multum corroborans dixit, moriendum mihi ex hoc malo essc die Dominica. 139 Hoc responso obstupefactus est rector g-narus, principem jam a tot diebus non surrexisse e lecto, utque in rei veritatem inquireret, ivit Valentiam et casum multis Relig-iosis aliisque civitatis incolis narravit; atque ipsum B. Bcrtrandum adiens, ab eo petiit, si quis princeps illum invisisset. Bespondit Servus Dei Veniunt huc multse personaj. Ex quibus ver:

Cr-

(|Ulj C
fcu

um
at

deberet abesse Vale .o redux ipsum inveniret

bis rector intellig^ens,

Beatum

id illibenter

ma-

ie

benedictionem

suam ab

eo

petnt, et

nifestaturum, nihil praeterea addens, abeuudi veniam petiit. Ilis auditis, patriarcba Beatum
reto

ante lectum
B,

prooumbena in grenua, ejusdem devotioneetlacrymisoscuia

displicuit id B.
ait
:

interrogavit,

si

eum

visitassct.

Cui

ille

quis exterus princeps respondit, ita esse, ad*

latus est.
Invitu ejut Au>

Haud parum

Bertran,
fieri

jecitque: Bonus vir est, unoque ex hisce diebus migrrabit ad caelum. Pater frater Franciscus
Ferreri, Ordinis S. francisci de Paula,

mtitiahconcurtuii

do qui intimo animi sensu test,utillustrissima dominatiovestrahoefaciat fecit ,,,,, peccatori? Id ipsum etiam l;ill]

Qui

po-

cum

al-

tero Rclig-ioso ad dictum principem visendum

accesserat,

quo tempore sacrum Viaticum

ei

eommendator Major MonteB dominua Joannes,

Bertran* humilem patremsuum imitatus; debili nequiebat, due vero, qui se movere
683,

administrabatur, eoque peracto, ingressus cubiculum ejus vidit mag-nam claritatem, sed prin-

cipem, nec

in

lecto,

aturfl

poterat,se tutabatur.

Dignum

alifjuo temporepo.st;

nec in cubiculo vidit, nisi pctensque, quis iste splen-

spectaculum

era

ambos oernere Lacrymantes,

dor fuisset, responsum ab eo tulit, S. Domini-

alterum ex humilitate. Oum eommune esset, ardebat etiam bud dei Ide .'1111 intrare prohiin feminiBj Bed hsa ciaustrum ecolesiam, ut per Ln inferebanl

alterumes

pietate,
i

cum sanctumque Vincentium Eerrerium duxisse sc ad invisendum sanctum Monachum Ordinis

Prtedicatorum.
i

lii

Subsecuto Sabbato, quod in diem

,

vn
:

qui pr,
tus S.

bita

ageoon tinue dicerent, quea oirca ipsum

bantur.
ReUgloBa fomi
na
di\ fntiu

Octobris incidit, princeps

praesente rectore,

Udovimo-

dalur, u/

cjub

pedeB obouU
tur
:

audivil
,.,,,
}

Dionysu curator mflrmoinrediens, ruin ad B. Bertrandum visendum instarsimul atque admi< eum, dolentis
i.,,

in

Vigilia S.

manus suas -ex linteamine exseruit, dicens Nonne vides, domine rector, quanta cum gioria

ci (elicittr

ritur.

grediatur

beatissima Dei Mater in hoc cubiculum in? benedicta o gioriosa, o pulcher!

,,

di.vnlrin

Quomodo
et

linc
est,

intrant fcmi-

Quod miratuB ourator

non potuisse;
nl
(

probe grnarus,
narravit

id llt
,.,.

deri

venienti patriaroha,
assisteret,
a

ei

semper solebat,
[ngresi

quffl

audii rat,

Beat0 petiits qui Be ait niodo lmc intrant feminflB? Qubb feminsB? ceposuift;Certe feminsB, Beatusque patriari ba
:
,

autem patriareha Qnohaberet, ttespondil

rima Reg*ina ca^li, o Domina mea, o dulcedo Uncle umquam eg-o promerui, ut cordis mei me sic inviseres ? Sed quid eg"o dicam de te, pulcherrime Puerule, qui illius brachiis insides, cujus venustas omnem. aliam pulchritudinem superat? Ilisce et aliis similibus verbis in ea caelesti visione exsultabat. Postera autem die
!

Dominica idem ipse

titiae,

dixit

.-

(|U;1

adfuerunl

hoc

mane.

Tum

a,

patriarcha

quia hac ipsa die

Deum

Hasc est dies videbo; ac

lae-

tri-

rogatus, quid

illse

dixissent, Nihil, responditj

Postridie soror -\n-

quod

miratus aatistes est.

c gela A.gugliona, Ordinis S. Franoisci Religlosa oxagnsa Banctitatis, patriaroha dixit Domiaus
:

noster mihi heri mane,

dum

devotissime ora-

bain propatre fraiiv Uidovioo Bdrtrando, quem desiderabam videre, hanc mihi concessit g-ratiam, ul potuerini ipsius pedes osculari. Mox

reconlatus patriarcha
,-,ii

est,

qu pridie sibi

dixe-

bus horis ante mediam noctem denuo confessus peccata sua rectori ac saepius repetens haec F verba Latina Jesu, esto mihi Jesus. Jesu, esto mihi Salvator, et salva me, animam suam cum mag-no sanctitatis indicio Deo reddidit. Corpus ejus sepultum fuit Valentiae in sacello B. Mari.83 Virginis de Monte Carmelo, uti ipse testamento caverat, quod devotissimus esset B. Mariae Virgini de Monte Carmelo, cujus habi,
:

ij) S ;i

ipsemel Beatusj rogataque mouacha, an BeatOj hicque illi quidquam dixissent;

:

tura portabat

sequenti vero die obiit B. Ber-

trandus, sicut nunc dicemus.

respondit

Nihilj

aed permissum sibi fuisse

ilUus pedeB velociter osoulari.

idoni
fli

ANNOTATA.
a 2

mensibus in Looum Torrente /' advenerat infirmns dominus Petrus Ang-elus iVnuA iriu- primvi^ ct dux de Sabiaca ct dQspota Bulgariss g, gravissime afflictus, quod
L88

Kisce

Ad

b
c

Numm.
-1

Cor. cap. 12, i. 9. 19 et 199 in Vita

i.

ilorv BBtatia buib et in regione proeul a suis remota morcretur. At postquani de peccatis

in

Reg. cap. 2, f. 12. d Navarra? oppido. e Sap. cap. i-, >. xi.
f

suis oonfesstts,

aaora
looi

Qommunione per maessc, ct

gistrum Natalem,
viSUS
fttit

reotorem, refeotus fuit,

Distat Valentia una paulo amplius leuca, g Natione Apidus, patria Barletensis, pro-

tranquillior

consolationem

fessione

admitlcrc. raucisdicbuspostjussitillum rector bouo animo ssse, sn spetaxe in Deo, se sanan-

Cernovicchi et Helence Castriotee, ducum comitumque Sabiacse etc. fiiius, ut ait Marcus Antonius Alegre
Carmelita
,

Heliae

pondit princepa : Acoeaserunt ad me dtto, qui nic Valentiam portarunt ad conveutum PwBdicatorum, et in cellam cttjusdam sancti
duin
i;.

in Paradiso Carmelitici Decoris pag* seq %

-19 et

CAPUT

DIB DJBGIHA OCTO

4S7
" i!

de
./'

VMiiROIKI.

OAf 11
.
i.-,

111.

ut

fien

assolet,
fra,
:

lr -

orn,,,,

.,

r""
:?'

,n

':

Sancti gloria.

pua Marroohianus dominui

'

?
a
I

tulum

fu

rant
til

Cuin summo

desiderio

expectabat

B.

Jovr-us tantopere sibi felicem diein desideratissirao Dei conapectu portiturus

Luquo

tamque

firmam

fid

a c vel minimum momentum temporismille anni viiicbatur. Die Veneris a ante obitum suum

rogavit patrem fratrem

Joannem

(cui

moritu 144
a
!'

B8Bpe dixerat, se die S. Dionysio saora morituquis tunc prasens dies esset, eoque reruII1
)

,,,,.,,

1(1

med

co

\h

spondente,

esse

diem

eneris,

digitis suis
:

Stridie in

oibum

dfl

computavit usquc ad diera Lume b, dixitque qaatuor etiam supersunl Benedictus Deus Sed quamquam mors tardareei videretur, dies solabatur se, disponebatque per Panem Cele!

BeatUfl

aud
111,111

oquit,
'" dii

postenun ap
e

quidquam ^erumqu

Xlt
-

''""

postrid

Pserat,
s.

excesseril

stem, quo roboratus

surus.

montem

quam qu
Dioto die,

glorise eratascen-

Dion

Postquam

divinum Sacramentum pro

jam

notabil
La

viatieo acceperat, quotidie oonfessus est saoram-

oum
'

interula buq

quc Eucharistiamsuscepitusquead diemob sui; hoc servato ordine, ut usque ad med

quia
:

idida

erat

et

aliquan
b -

am

raollis

eum
III,
,v.

/e-

noctem qualecurnque medicamentum aut jusculum sumeret, sed inde ab ea hora nullomodo poterat induci, utaliquid alimenti admitteret, exspectans tempus, quo aliquis Missam celebraturus erat in valctudiuario et sacram Communionem sibi porrecturus. 142 llabebat piam Crucitixi iconem ad cervical suum, quam ssepissime sumebat in manum, ejusdem manus pedesque venerabatur,

oum
sium,
fcrifl

imaginatione Impul u laorymi r amorem Dei,

ha

i'.

pei
h

tem, per
el

amon m
date
totiei

J<

te

mihi

mihi

fcunic
hfleo

im

8.

Dom
ul
i

mei,

que

repetiit,
illa

oporti
cuei

solandi gratia

Ulum

ua

tunioa

paulo poat ead< m. ?elu1 altera iterum Indue re. Itque ttao ratione tranquillu man ii.

il/ano

<

quoque
amassrt

in

re

manifei tan

quantum
imriii,

Vtneentio
collo-.

sui r
a

cui

[am

lo

Fereriu

quiitltvnt

ex tenero cordis affectu et amore proferebat ac simili modo oculos suos

j

ac multa

verba

de ab adolescentia

ueveral
,

Pen
fi
i

Cruoifixum
affeotu
iii.-iniiu

figens in

quamdam
,

B. Marire Virganis imagi-

in manibu obtutum flxerat,

in ul

quem tam
ad
ing
ui

enti

nem, devotissime colloquebatur, cujus verba audierunt multi qui in cellam, illo inscio,
intrabant, quia diligenter cavebat, ne intelli-

eruptionei

ideretur

piritum effun
,

per oculos, corque

aum
i

per o

quol

nissimas
i

illiu

plaga
hoi
<

oulabatur.
i

geretur,

quod omnem exteriorem

sanctitatis

.5

Audiia
;nl

b
rn.-i
j

indici
i ,

lUt "

specieraseinperaversatus fuisset.Plurimum g-audebat patriarcha multis horis cum solo Servo

Dei in
('

bat maluiii

\v>

>

rl

IdqUI

;(l

tens moribundu
sibi
1.
1

cella versari,

uti

fecit aliquot

diebus

patriaroham precatu mam benedi ang slium prelegerel

,

i,

obU
r

ante

mortem, ac semel
illius

rog-avit

ipsum, an san-

nem
(jui.i

impertiret
riii!i'lni
.

tl

igitando
I

u1

oito

faci

ctus Pater Vinoentius Ferrerius

eum numquam
semel factum Et nunc etiam

inuri.

Iir

iillir-in

patriai

tempore
esse,
stat ibi,

morbi

invisisset. Id
:

perfusus laorymi
rritiniii' trin-ri
1
j

Eunctu

eat,

dolensque pro
'

respondit,

addiditque

qu ip uin |n-

"

>

' '
'

dig-itoque

loeum
:

cur id quisquam iniretur

in

indicavit. Nec est, nam, ut multa, quie

etServue

Dei pari

cum

affeotu ac devotiom

tum

liabuit.

Ciroumdabanl

Illum

ibi

mull

hac historia jam retulimus, omittamus, aliquando quamdam dominam admodura afflictam ob miserandam mariti sui mortem, quam die Jovis Sancto ex ecclesia egrediens obierat, consolans Servus Dei dixit, illius auimam jam esse in cselo, utque eam multo certiorem faceret, adjecit h_ec verba Ne dubita hac de re,
,
:

lig-iosi ct

perstmM- pra
,

lugentei

pui ataque
rrritali.-uit

tabella, fratri
Oifiriuni
(

pro

more

Ordinis sui

'.iiiiiii-inlatii.

nisanimai, cumque finivissent vinculisearnis ei atu pervi niri

//

ba

Ut
ad

u
//

g-ioriam regni ca
stro
.)<

le

tante
"'
I

Domino no
r]

BpWtn
'

domina

nam

S.

Vincentius

eam

revelavit cui-

Banotovivitetregnatiii

tulfl

ajoulorum
rd co-

dam
""ttpfa

fratri,

qui

6Wuo
i

^n" moriem

mnma
etiont.!

n-

vehementer aucto Beatus ad extreraa deductus est j quare biduo ante mortem suam Sacramentum extremae Unctionis pe,

nunc loquor 143 Morbo

cum eo loquebatur, sieut cum dominatione vestra.

ego

beataill
vit,

eamque

g-loriosi

ang

mitati sunt adaeti

tot laboribufl lucrari atuduerat hic
terra.

d
nnno
1

*"""

patf/ur,

sua devotione suscepit, respondens, dum oportebat, ac tacite psalmos recitans. Quo peracto, perstitit in mag-na quietiit,

quod eura

solita

mai fratrea, quamSolvebantur r quod totarentur de beatitud vis haberent,

i

h;

,'./ii,

rjun/ur
' '

rjUrria

te,

caelestem quietera

exspectans.

Die Domi-

ac gloria tanti Servi Dei, certabant quique pwB alii

ned; F
re.

el

protti in gei
J

,ls

nica, qua3 erat Vigilia S. Dionysii, paulo ante

Quamvis

auteni

I'

ba>

56

beret

Octobris

Tomus

V.

428
a.Avignono.

YITA AUCTIOE

S.

LUDOVICI BERTRANDI

C.
,

unocrurum diu inveteratam plag-am, parte suavisbal uihilominus ex ea lecti erumpi

beret in
sirnus

odor

diversis a cunctis

aromatibus,

qu in hoc mundo et linmauusaut pedes, verurn etiam frag-ula omma pro et vestimenta, qu* teamina lecti
reperire est.

Neque

magnie Dei famulae famam obtinuit paucis diebusante obitum Beati viditcaelum apertum supra conventum Praedicatorum versus cellam in qua ipse morabatur. Qusedam j>ia per.sona,
in nocte S. Dionysii precibus intenta spectavit

Dionysn mardie die Lume, w Octobris, meridiem, uti ipsetyris, anno molxxxi, ante
S.

babebant, oscularebu< benedictis sacratisque Bertrandus bantU r. Mortuus est B. Ludovicus

animam ad caelum ascendentem, corona aurca redimitam , et a duobus ang-elis portatamin ecclesia Predicatorum apparari viditque ojusdem corpbri collocando ex quotumulum
,

rum

altero intelligens, B.

Bertrandum
,

obiisse

metaceurate pradixerat, tatis

Cella
in
,

mutata <ma obiit nosoad solatium eorum, qui in in quo est Beatus pro!l',n suni, celebratur |fl a. Erat comio

annorum lv. in oratonum

accessit

ad

dictam ecclesiam

comperitque

quod spiritu viderat, et aspiciens vultum ejus, quiintumulojacebat, factaeertiorest,animam,

JL

quam

viderat, B. Bertrandi esse.

e

maxillis nonnicerus statura, macijenta facie, aquilino, carne in vultu hil cl.-vatis, naso acuto

a,crinibuscoron8salbisnigrisquemixtis,

150 Alteram admodum prseclaram de B. Bertrandi gloria visionem habuitquidam paterOrdinis S. Francisci, quam secretissime cum jure-

'/)aui

XV.
e l prodcunte
i i

gfui orc
;

tempoEodem, quo animam reddidit, prorisusest ex ore ejus ingrens ,, momento illuminavit, dire splendor, qui totam cellam
i

oculis
,,

admodum

lucidis.

jurando revelavitpatri magistro fratriVincentio Justiniano Antist d, et patri magistro fratri

d
e

Hieronymo
Lobetano
;

Baptistae della

Naza

e, episcopo

qui Religiosus per biennium desi,

tplendore

spectatujucundissieratque velut fulguris, ac tempore quis Ave duravit, quo et mu Viderunt illum multi ReUri recitaret. interquos fuere Franciscus
,

de quo deraverat B. Ludovicum cognoscere magna mirabilia audiverat, noc umquam potuerat videre ante
vis

lQ

Bsculares,

mdlxxxi in Godeg-lia in

mensem Augustum anni domo patriarchae, quam- E

,

Ludovicus
ohaSl

Blanes, nobilis eques, fraterMifrater Ferreri, frater Joannei Martinez,

Poix,
frater MichaeJ
civis et

Petrus
phriufl

Luca,

et llono-

verbum dixerit. In Vigilia S. DioDominicam inciderat cidem Religioso post Matutinum Officium oranti in
nullum
,

ei

nysii

quae in

sindicus Valentinus, Dominus Mailiias Paglias, ecclesiae cathedralis deValentinee oanonicus, Beato addictissimus, fcinanter accurrit; sideransmorienti adesse, fe
Dassio,

choro pro B. Bertrando, quem audiverat moribundum esse, exhibitafuitecclesiaresplendens,

oumque
M.iii
iii

iu

aream Prssdicatorum pervenisset,

\

fastigio elaritatem, ut obstupesceret

ex qua prodibat lux maxima ad quam ecclesiam ille propius accedens, vidit muros illius ex crystallo et auro esse, in eaque media elevatum tumulum panno auro contexto cooper;

deinde ad nosocomium perveniens comperit,

illum
eo
ipso temporis
illis,

momento

exspirasse,

audien que ab
vito in cella,
vit

dum

qui ibidem adcrant, de moreretur, splendore, narra-

tum, ac super eo B. Ludovicum Bertrandum mortuum retro tumulum multas cruces aureas, et quatuor fratresS. Dominici, duos ad caput illius, iique videbantur senes, ac duos ad pedes,
:

ipsequoquc, quod viderat. Sed etpaterPraesentatus, frater llicronymus Almenara eodem momento magnum splendorem supra cellam
oonspexit.
oum
oaluti

qui videbantur juvenes.

151

Omnes quatuor

splendorem, in
eo

modum

e facie sua emittebant radiorum solarium sed

:

/"'")
le,n

"-

cum

discrimine,

quod

ille,

qui circa caput

mutica,

Antonius Bagliester, ecclesiaB janitor, qui Beatum tenerrime diligebat, eodem mane, quoties per munus suum licebat, Lnvisit eum, oumque adesset, dum ille morieiis

ppater

erat a dextris, emitteret ex

fronte

unum

ra-

diumceteris splendidiorem, qui supra ecclesiam elevabatur ille, qui a sinistris erat, similem
:

emitteret radium
pari

sed ex

ore suo

quodque
erat,

batur, lKin potuit ibi se coutinere

sed in ec-

modo

ei,

qui circa dextrum

pedem

olesiam rediens,
i

dum

illum exspirasse, nunciainsolitie dulcedinis,

prodirent e manibus duo radii, qui etiam su- F

iii

i,

audivit

musicam

etadmirans, cur ea fieret, mirabatur, quod non posset recte discernere, quo loco fieret, cum modo ad altare majus

tanto etiam mag-is

perabant ecclesiam, tenebatque iste manus expansas, velut admirabundus quarto denique prodiret similis radius e pectore, isque habebat
;

modo

versus saoellum Rosarii,

;

modo versus

palmam in manu. Praeterea vidit duos rum choros, accensos cereos candidos
tes, subito
:

angelog-estan-

claustrum haberi videretur

parte illam audiit.

bonaque tcmporis Sed advertens, eamdem nou

melos esse, quo Deus indi-

ab omnibus
intellexit,

qui in ecclesia erant, percipi

per ecclesiam venientes usque ad altare majus, canentesque Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus Deus Sabaoth. Pleni sunt
ii ii

OBBleste

casli et

terra g-loria tua,

Osanna

in excelsis.

oare vellet festivitatem, quas propter

novum

Exhibebant hi angeli mirum honorem corpori

B. Bertrandi, et ante illud procedentes in duos
divisi

Aulicum suum celebrabatur in ca^lo. Audita pariter a multis cst ea musica eodem vespere, iluiu >rfuuct corpus jaccbat in ecclesia, ac postero mane, priusquam sepeliretur et rur1
i

sunt choros. Post

illos

sequebatur multus

sum tempore exsequiarum,

Sici

qusa sequenti die

populus, mares et feminse canentes, dictumque corpus venerati, mauus pedesque osculabantur, prosequentibus interimang'eliscantare Bene:

Veneris peracta fuerunt. Jurarunt

omnes mu-

dictus, qui venit in in excelsis.

nomine Domini, Osanna

eivitatis, se prsadiotis horis nec cecinisse, nec musica instrumenta pulsasse in iis locis, imo nec in eorumdem viciniaj et quamvis et

152 His visis

recepit.

Relig-iosus iste suos sensus

Monf*

iam oantassenl aut sonuissent, millo modo audiri

tum

poterant in eoolesia propternimiumstrepiex oonoursu populi.

Mane conatus fuit discere, qua3 nova de B. Bertrando haberentur nec potuit scire usque in diem Martis sequentem, qui fuit dies
;

sepulturas illius. Petita igitur a superiori suo

licentia, ivit

L49 Mater soror Augulloua, Religiosa Tertii Ordinis S. Francisci, qua3 vivens et mortua

neris

Valentiam, ac sequenti .dte Veejusdem exsequiis interfuit ita ut Deus

;

ejus

DIE DECIMA OCTOl,

quarn aceideret ^ ejus ipsi sigrnificaverit. Decreverat Beligii
visionem nulli revelare, quam ao eam jussus esl publiuare. Sed
quot dies facere distul anxiatus statuit eam
sario suo,

,is.

mortem uno

die prius,

me^uodjamtumunusilli:
Jta^qnl
eurrel

m
V

Vm

cum

assidue

id ali-

magn

oommunicare, una
ad

cum cum aliquibus

aementi sorupulo B. Nicolao Facl

aliis
v\

num,

foesaurupnv*

^rmpubh.um:,,

pertinentibus. Noote autem sequenti apparuit eiidem B. Nicoiaus, dicens: Surge, fili, et vade ad Praedic et dicito
illis,

animam suam

"'
"..

at

re-

quodhabel januam
|,

mdemsaii

qme

de

B. Bertrando

oostij in
\

altero

celhsheneis nus p.
quare.< a D

quo me consulere autem sic et sic ag-ito. Biduo post ita Praedicat adivit, iisque inter multas laorymas visionem exposuit rogatusque, au seiret, quinam essenl
ueg-otio, de
:

phoro

mmo
'

'

quatuor

isti

Saucti,

negavitj

diceus,

mmendal
iomino
U

id

sibi

iiionibut

uou fuisse a Deo revelatum. 153 Non minor demonstratio

trandi fuit,
ctori

g-loria?

B.

lier-

quod contigit magistro Natali, ReI

in Torrente /;

qui simul

mortem

illius

Missam .solemncin oantavit, ut ejusdem animam juvaretad eg-rediendum e purgaP si in eo detineretur. Sed ad Mlmento torio non solum oblitus fuit, eam ipsi applicare, ve* rum ctiam ejusdem nullo modo reeordatus est, uisi post Missam absolutam. Imputabat id vitio suo,acproinde postridie alteram Missam Defunintellexit,
,

tibus

busmultiaqueEeligiosisill aec aaeo imen onn

l

mdan.

reprimendum vim
puli.
i

et

impi

tum

>'

Eod
univi

mi

temporeoi

mp
qui

puit in
u

mine

suomu
sorium oantarunt, quod aode 'ini
;

D
i I

simiiiti
,.|

ctorum celebravit, in qua

fuit.

om-

illius similiter oblitus

;

bili

ldem accidit in tertia Missa quo admiraeventu observato, ag-novit, ita Deo placere. Quam ob rem iude in vicem orandi pro dieta

conventu

oh

imi

lugubi

bi

Ldvertente
pi

ftutem
,

oon
ti

cautionem

oi

pu
ad

Bi a
a<
11

XVI

anima, velut alios Sanctos illum invocavit, eumque singulari devotione coluit. 154 Simul atque ea sancta anima excesseral
e eorpore,

a orescentibu

fcui

bie

tutari, illud

stiam denuo detulerunt, quo Franciscus Mfoncada comi

,

iminua

oum
1
i

manifeuatur.

nobilis eques Franoisous Ludovicus

proreg-ina domina
filiis

Luon

tia

de
tnu
I

sque

priusquam illud vestiretur, pro eximia qua erga Beatum ferebatur, accessit osculaturus pedes illius, atque inter amovendum operimeuta lecti tam suavem fragrautiam odoratus est, ut quaedam aromata ibi latere putaret. At certior factus, nihil ejusmodi ibidem
Blanes,
devotione,

v.-in!

osculaturus

jui ire

att
,

dux Cardo
1

dominua JaoobUS de CordOUa, ',111 tum opportnnc \ alen \Hm\ da, aliique iri oobile L8e aderat, come
rchio de

!om

ac prfficipui equites, ac pene

omne
1.

concilii re-

giidooton
|.'i
I

titerunt.
|i
:i

cruraque Beati plagis infecta eonspicatus, perpendeusque, illum jam a multo tempore in lecto decubuisse ( quffi omnia a suavi odore
esse,

linr
,

:,.'
,

Inl

muUUuda
1

tou

olatio

ma ime

quaa

in

Bacello

erant, duas honorifico titulo Inslgnite

alia
1

dominafl

aliena erant

conclusit,

rem

cffilestem esse, ut

vere erat, eo etiam magis,

milis odoribus terrenis.

quod non

esset si-

Eamdem

fragrantiam

q pariter senserunt
jus libri.
quam
insujier<l

alii,

ut dietum est cap. vi hn-

que multas domioaa el iro aobile dimil mnt terent, corpus Beati denuo su. nl.iunt quotquot potuerunt, pon tentes, tes, ne rur um orientur tumultu ,Qu
t
.

tem tunoseroes
iam

e1

prohibi

iri

nequiit,quin,
;i

dum
roti

155

indutum vestibus coucinneque compo-

hi egrederentur, intrarenl alii, qui ln &tf

Deut.dum

*jw fmtnitn

situm Beati corpus a patribus sui conventus ubertim flentibus in ecclesiam fuit illatum,

congTi gati

erant,
b

[ntrai

It

in

apei

admodum
iunxil
cubiffi
e
ii

sero marchionj
el
I

de

Javarrea
r
.

cum

quam confestim ad

illius

manus

ac pedes oscu-

pluribus dominabu

quibufl

tam numerosus occupaverat populus, ut mirum visu esset. Erat sacrum illud cadaver tam pulchrum, ut non solum nullum horrorem, ut solent cadalandos et seg^menta vestium auferenda

tultitudo

hominum, qc
"

nulla ratione poteranl ab lngT<

hflBC
;

r"

hibere. Tenuit

horam
in

noctifl

tertiam

quod
ine

diflpl

pavoremque incuteret, sed et jucunditatem aspiraret, adeo ut viderentur spectatores non posse suos oculos ab eo
vera,

magnam

devo-

ouia desiderabant,
aaturali
dc-j>

al
1

Beatu
pi

poi
1
1

Bt

ah

tionem

iua

tetur

curate

'"

,lim
lo "<
1

avertere. Aug-ebatur hffic admiratio, quod,

dum

mouumento

g-audT'
'

Depictu

manus, faciem brachiaque palpabant, corpus vivum, frigidum tamen, palpare sibi viderentur; et

usque ad mediurn
ocu li,

'"

''

porifl

habitu, in quo mortun

quicumque volebat
flectebatque. Crevit

ea
in

membra

tra-

cum prodeunt
:

ex ore

bc<
I

ctabat

multitudo accurentium, ut, fieret, merito timeretur quapropter Prior conventus misit, qui supplicaret comiti d'Aytona,
:

hunc modum ne quid indigmum

Domine,

bic are,

Valentiae

proregit,

ut sui corporis stipatores

ad coercendam turbam concederet, atque interim corpus detulerunt in sacristiam, maxi-

atinffiternum parcas; quaa frequenter ore habuerat. in ""' f; "" L69 In auroi precibui in<lulfirensus affuit populus, ut illius dicausa oport.erit ante oUtum tem
siffi

varii$ brnrflctt

intalam

votutt,

fuit fores reserare. Collocatum

acrum

<50T-

puj

\:m
A- Avicno.no.

VITA AIXTIOR
auroqui
,

S.

LUDOVICI BBBTRANDI
ipseJ<

C.

pu.s in

cooperto suggesto lignco valde elevato,

aptatoque,
f<

eam attingere
,

et oscuiari potuerit.

Lsabella Joanna Saioue

jwiiiho lioloserico

uxor Antonii Perez

retrum MastabanttresBeliglosiadaccipienda ada Durianas et Rosaria,Beati corpori admoi

ut illiusmanus osculis paterent.

Ad

ravil
tino,

magnusisteconcursustototei maximi accedentibus etiam aliif

qiioquc iu.to multi infirmi

ex vico de Benifaraig b, astatis annorum cirduodecim habitabat Valentis in domo materteras c suae, conjugis Hieronymi Vagliadolid vestiarii, et a pueritia sua passa fuerat ti,

vicmis

stulam sub gena dextera, quae usque in guttur

penetraverat, unde multa deflucbant, et quammulta pluribus annis adhibita fuissent me-

],],. Mi;iii

etsam-

ejusdem mtertatemcon ecuti, rolente Deo per uon.cniapatrarc, quorum all... m.ill;.
i

dicamenta, nihilo

malum imminutum

imo

qua. cquenti capite narrabimus.

ANNOTATA.
b
lill.

adeo, ut inciperet os maxillae puQuam ob causam medici chirurgiqu e trescere. asserentes, malum esse immedicabile, ei vale

auctum

e.st

dixcrunt.
L2,

AdiAnnotatain Vitam primamcap.

b.

162 Eodem die, quo B. Bertrandus obiit, praj- fauk* dicta illius matertera et Sperantia VaghadoHd,

b Consule
r

eumdem locum

ht. c.

adextrema horas sub horam decimam matutinam t nostro

a

iinr.vlUilir.-rabnrm.susolisnumerantur; igitur deductus fuit 8. Ludovicus

Ordinis 8. Dominici, conduxerunt eam ad ecclesiam Praedicatorum, et quia propter frequentiam populi non poterant usqu-e ad corpus B. Bertrandi pertingere, monuerunt, ut ipsamet
niteretur eo pervenire, et Sancti

media nocte computandi more.

,1

manu, autsal-

Auctori

Vitse

primse.
L,

tem
lit.
t,

veste afflictam

partem devote attingere.

Vide Annotala in cap.

Ubri 2

Pertig-it illuc

cum
super
ducta

adjutorio piorum

magno cum labore juvencula, et hominum apprehendit

ter formavit

pag. 106
I

Vide Annotata in cap.proanme prseceaens

manumBeati, qua signum Crucis

fistula, et

ad locum, ubi erat matertera

lit. f.

sna, reversa dixit, quid fecisset, ac

fuit. Ibi

domum

re-

matertera ex

GAPUT

ne impegit

ipsi

IX.
~
.

quadam indignatioalapam, cumque illa vellet ab-

stergere sanguinem,qui, quoties ejus facies percutiebatur, semper inde affluebat, nudato collo,

Varia beneflCia paUtO pOSt banCtl

Obitum Variis prmtita,
et

ejUS-

non modo non apparuit sanguis, verum etiam C omperta est fistula omnino sanata. 163 Gas P ar Gari subdiaconus, etatii anno- ^ mmnL

rum

xliv,

dum

erat parvulus

annorum

v, odo-

dit,

,,

dem
CAP. XV. I.
l't

sepultura.

ratum penitus amisit, ejus nares

infecit

tam

/" piflii,

laouil Deo Piacun ih'u

v

pcriiiunitam bonitatcm suam boper infinitam uviuiawui buhui uu-

foedum malum, ut prae foetore nemo posset prope illum consistere. Triennio ante mortem Beati neg'otium quoddam cum eo tractandum habuit,

fufaiuiHi

pellreiur,

mmim nuin Servum suum, antequam sepeliretur, multis ac insignibUB honorare miracuiis, quae

cumque, antequam loqueretur,

ejus osculari,

vellet

manum

recusavit Beatus, recusavitque

tplendor pro-

Mi

tjutoor

purc.

duobus supra rclatis de splendore cantuque angelioo addenda in hoc capite recensebuntur.
Elaphaela Soler

annorum

lv,

Beatum

pariter

Bplendentem oonspicata, volebat manus pedesque cjus osculari, sed correpta scrupulo, an id
licitum esset, quo tempore
ille

denuo abeunti, omni vi renixus. Qua re dictus Gaspar graviter afflictus fuit, veritusque ne id ob peccatum aliquod sibi contigisset; postejusdem Beati obitum ivit ad conventum Praedicatorum, arreptaque illius manu dextera, ait Serve Dei, cum me vivens afflixeris, solare f nunc, liberando hac infirmitate, quam tot annis
:

nondum

fuerat

oauonizatus,
mmii peperto,

Lvit

ad confessarium suum, eoque

reversa ad Beaticorpus est, illudque splcndorc, quo antc, eoruscans denuo con-

passus

sum

eamque manum osculatus

est.

Eugenia Specchio vidua, pariterque frater Antonius Bagliester, oonversus tatis annorum xl, speotarunt.

spexit, idipMHM etiam

annorum

l,

Andrea
cessit,

Lrmengol, restium

seta opifex, 62

Moreglia a oriundus, sed Valentisa incola, acquamvis magno cum labore ob frequentiain populi, ad Bcati defuncti manus osculandas,

Deinde volens etiam dexteram osculari olfecit odorem tam suavem, ut magno gaudio repleretur, nec minus laetaretur de recepto sensu odoratus. Domum redux nares emungens, omue malum in sudarium expulit, eoque dehinc semper mansit immunis. 164 Mariam Tudela, Joannis Gremoli uxorem, woAmhw*" malum ventris quod Llosa matris vocatur,
; ,

dumque

id

faoeret, vidit eas

tam claras

invaserat,

eamque
et

iu

afflictissimam valetudi-

lucidasquc, ut in iisdcin, velut iu speculo vultuni suuin spcctaverit.

guo
I

nem reduxerat,

Bi

ipon(6
fuit
.

motum

Dominus Joannes Vives de Canamas anuorum lxx, Beatp devotissimus, eadem de oausa illuc aocedens, oum jam prope
hii

ad ofiicia sua reddiderat inhabilem, multis remediis nequidquam adhibitis. Ut heecB. Bertrandi obitum iamamque sanctitatis ejus intellexit,

BBtatis

decrevit,

quam

posset

optime,

lieet

maximo cum

cruciatu, se ad ec-

feretrum pervenisset, vidissetque,

ligiosis
a.i

unum

e lie-

saoxum corpus excubantibus, qui siinsiram ejusdem corporis manum, ut cam minus incommodc frequens populus posset oscuteuebat cam tunc quod alia quapiam rc oocupatus esset, paulisper remisisse, uon potuit pertingere ad osculandum; viditque
lari
, ,

clesiam Praedicatorum conferre, salutem suam flagitatura, ut labore suo familiam posset sustentare, et parietibus
rat)
(

alias

enim non

pote-

innixa paulatim progrediens ad dictam ecclesiam pervenit. Sed cum nequiret transire ante altare S. Bernardi, prope portam a dex,

tris

positum

r.catuin

corpus
aspioi,

que eo

suum vultumquc movisse, manumque sibi extendi, ita

nec animus

se-

rcnt, ut posset,

maxime

, nec vires sufficein frequenti turba, ad

ut

ipsum Beati corpus pertingere, ibidem

perstitit.

DH
A
tit,

DlAlM

seque Beato devotissime commendavit. Qua ratioue notabili temporis spatio pers rans, viflasibi estsubito semelius ,nec

rum

fistuliirui

niia>

a,

uirum
,

,. v v
.,

jamtrieo capite, qnod

tantum suicorporis pondus doloreraqudeniquesuis nixapedibus incolumis

rediit

uf

tanta

eum

agilitate, velut
fuisset.

domum numquam ulvestiarii,

.

mor
atnr malum) eam ad Beatum,
i

'm-

lum raalum passa

<leii ,

Crusl

QxorAntonii Joannis Lsola, quatuor vel quinque diebustam

L65

lolore

l1

Beati

,ie

'"""

'

dentiura cruoiata fuerat, ut nequirel quiesc vooiferans instar et per domum discurreret
,

lum.
l

n
[

mil

amentis. Ipso die, quo B. Bertrandna obiit, versus vesperam quidara ccecus praa foribus illius transiit, quem quasdam precea reci jusserunt. Audiens autera caecus magnos femina3 clamores, ejus rei causam petiit, hacqui
1

um,
nn

'I

'"

iull
l"
i1

''-

ua,
istu
;

qu trum

ani

ejusdem marito intellecta B. Bertrandura invocaret

;

subjecit,
;

ut

tpsa

tum
168

se habere sudarium, quod ejusd m Beati corpus attigerat; ac proinde illud morbidse maxillm, signum

penitus oaruit.

Jam quartu
Lp(
ir,

,.

(U ,,

tn

vidua
4e

Cruciseodemformans,applicaret.Feciti(l mulier devotissime, eodemque momento temporia non

qui,

simul

osou

qne

solum mitig-atus

est dolor, sed

tus,

nec eo deinceps

umquam

omnino subladenuo ipsa cor-

ad obitum

uum

Incolumi
.

deh
,

repta fuit. Isabella Anna, Christophori Sancez de Ayala notarii uxor, graviter cruoiabatur do-

Simonia aivarado radicem, qua appellatam el e ui

aruit,

annorum kh
bj

ln

M
,

,/
f

ipsam bis terve singulis mensibus acriter invadebant; idque longo temloribus laterum, qui

aamque
infixitj
el

Bpiritu
a1

profunde

luraum ampliu
\

attrahi
idi
-

pore duravit eura voinitu. Ipso, 4110 lSeatus mortuus est, die iisdem acerrirae correpta, ivit

unde

puex

magnum
e
let.

dolorem
\>\
ipil

rentes eju

admodum
\
\

affiigeb intur,

quod
\

ad osculandum manuin ejus, et pro sua incolumitate precata est, atque eodem momento sanata
usiamenlum
deptrditum
recupcrahir,

lum immedioabile
pani pro
1

pulaur
diotu
i

\i

fuit,

nec

umquam

relapsa

est.
filia

Bohedulam
Christoitu
B.

alentia,

166 Habebit Euphemia Ayala,

phori Ayala, mag-ni
lix exitus
g-elag

Bertrandi,
iii.iini

qua oei u de ob de tnagno ooncurau popull

1 1 l
. i

momenti

litem, euju

ad

illius

ioul

Qii

unice pendebat ex teatamento AnSerra. Pridie, quam moreretur Beatus,

raculorum

oju

dem

mox

[0

yenua

prooidi
1

filium suiini eidem

d<

lt,

Christophorus Sancez de Ayala, notariua, jusserat testaraentura quasri a Franciseo Bitor D.0tario,

eodemque omnino tempora decidil iu naribue jam multum Intumi

Beneita,

radiij

quo

scd illud inveniri nequiit. Dictus Ayala

puella

aovenni

febrl conl
,

d
I

oum

eo die,

quo Beatum sepelierunt, qui

fuit

dies

angu
oi

ia

pectoria laborabal
\

Ejju

mati
Job
1

xOctobris, ad conventum Prasdicatorum accesac post data Beati corporis inanui oscula precatus est pro reperiendo isto benedieto tesit,

oa Perrerij Qobili
,

Iri

Miohafili
j

aeito oonju:

h
e

i1

indeqm' doiuuiii
aliquo tempo
srruit, peol

randum en< ra1 ivdu\ annulum, quem Beatua

B.

Bei

stamento, quod invenire tanti

,

rilite

suae inter-

infirmitate
,

ija

gc
fi

notarium denuo adiit erat. Inde recedens denuoque oravit,utscriptum istud iterum 411:1reret.

infirmaa digito lo eruil

11

mozque eam que liberum ma

1

bi

de\

Respondit

llle, se,

cum jam omnem

adhifci

[69
posi
\ii

Die
;iin

Martis,

lotobrl

annl
Bi ati
.;

tfm

\i

im
'"/"'
"''

buisset dilig-eutem operam, nolleamplius

;

ollennem,

oum

oorpu

|axn
;'n;i

pus perdere sed ipsemet Ayala qusreret. Erant ibi multi libri in mensa positi,quorum primuin, qui inciderat in manus, aperiens, dictum cestamentum reperit.Quam ob rem cura ex admiratioue, tum ex g-audio, ille adeo perculsua fuit, ut surrexerit totus sudans, idque magni
miraculi loco habuerit.
vitum
letldii,

humandilin
el

l,

.nnlil.-i

i-.-i-lr

flebiJ

ital lo,

omnibu
'"'|
|11

111
,

'i

ex ardenti devotione oonantibu

fcl

menta, quea
sis facibu

tfltu

''""

''

quamquam horum piorum furum

adurerentur, Impi
ininii
Liri

aequ

itj

quio
1

illud

paulo

quam oud itum

1

to to

rft,
I

tanguini

ionem
Mifi faltum.
pitit

*i-

ea

hutno

167 Vincentia Josepha Burdeus, enata ipsi in oculo macula, qum visum tollebat, intempore ivit ad ecclesiam Praedicatorum sepulturae B. Bertrandi, tcntatura, an ejns ma-

Elatum

feretro praa

atibu
fii

abitoi
potuitj
1

qnam
archa
pi
1

oellerrimi
,,,1,
111

ri

'

qua

ca1

repom ndun

Pal

ri

""
:'"'
;

rem,fcBdwn
"''

num

posset osculari
facere.

'"" '"'"

non potuerat
pertig-isset,

Cum

quod pridic prae turba ad sacrum eorpus

il-

oo prooi

""i'-

l,i;i

nini

d< ''"'
a<

manu

impedito oculo imposita,

viditque,
ei

jtatoribu

lico dissoluta est niacula,

ut

portuno
,iiii

populoj

quam impedimentum

ifitud

Sperantia, adulta virg-o, filia layre, jam toto anno samguinifl e.

ortum fuerat, Petri Tudo Pe-

QO

set complarif flBorum

i" '"
;

potuarnnt,
iflpirf<
J,]

nnt, 01
:,r,

laborans, tentatis frustra remediis, ad B. Bertiandum, dum in feretro jacebat, accessit, et

qua

bo

*'"''

finiri potuit.

pedes ejus osculataextemplo ineoluin nec quidquam sanguinifl dehinc exsereavit.Sperantia Vincentia puella, Jobi Perez ig-uivoma-

17u Circa

vesperam
t
i

"" llt, '

"" BumOTfla, a1 adnrfratUl lo ex1 if commweratione diguu tione nariter ac

lor

4:32 a. avicnono.

VITA AlTCTIOfi quem prodebant, quod flaerum t0 gepultum easet, antequam

[icuit,

8.

LUDOVICI
id

.'AXDI C.
;

dolor,

corpufl
illis

dumtepuitu"'

" im J,lelur

tam
-

.j

cendaparaverat. Dixit tamen, licet L ben iictus Pater tunc non esset canonizatu.>, nec

vi( j,
ct initar vivi

Succedente

nocte,

clausifl

con-

proindetam oerta ipsius sanctitas

ut nihiJ ipsi deee
c pulpito
tet

et

gloria

ilum introducti fuere ueverentractahtk cnnitnr,

ram Dco, concurrere nihilominus

praeter

totindicia

diflflimue pater magiflter

eralifl

Francl

icufl

Ualdonado,
PortaBCfflli,

caercmoniam cano-

Ordiniflde Mercede, Prior

nizationis. Hisquesolisverbisprolatis, reoi

dominufl

Laurentius
frati r

Zamora
U rcede

Cartusianus,
(

propter strepitum populi, qui non cesdisplicuit,

magister
datrn-

G >orgiu
de
B

Olivares,

sabat.

Quod quidem omnibus

cum

monasterii

Valentiae,
.

cum

Peractum ddicti o ium sepulturae. Descenderaut in sepulcrum quatuor Beligiosi, ac tempore ic eo pen titerunt, ut Rono1 ibili aniiulos gemmai que sacro corp >ri adaliquol

aecularibu

quisquc desideraret ex orc patriarchas audire quajdam cx multis scitu dig-uissimis, quaeipse de Beato uovcrat.

tunc complete

esl Offl

ANNOTATA.
a Hispanis Morella, regni Valentini oppido in AragonieV Cataloniaeque confiniis.

moverenl

obi

irvarunl
,

denuo ibidem, quod

peliretur, videli-

omne
eet,
iv,

fec

\i

ml

b ati

omnia eadavera soleant nigrescere et Bertrandi non solumdeformatum ii. -II fuisse, aed etiam pulchrum cum
cun
oorpua B

b Videtur

is

locus esse regni Valentini

vi-

cus, Benifarache dictus, cujus

meminit Escocol.

vuJlu angeJiro,
i

manusquo ac pcdes

instar ala-

lanus tom. 2 Historiee

Valentinse

343,

candido

atque insuper totum corpus (ut

num,
ficat

9.

j.nii

dictumestj tractabile, non aliter,

fuii
i i
.

quam

c Nescio,

vi-

vum
looaturque
ii ,

an Amit;c vorabulum zia.

utrumque enimsigni:

"<

Po.st

hffic

ii

tuleruntillud reverenter ac

anotioi uni

religiosorum

par erat, et ligneo loculo inclucooperculum super sepulturam reintra quam (quaB non erat compo uerunt niiihi omnium fratrum, sed aliquorum cmiiicnii iano1 itate insignium , sitaque erat sub ohoro a dextris altaris principis) in qua erant aliqunt. r.orjioiM hoatorum, qui magnis miracudevote,
ut

d Hispanis est Chufas Lexicon Academiae Hispanica? cyperim vocat a Graeco vocabulo
Kvmipog, quod juncum angulosum significat adejus radices fructus nascitur, qui pueris
:

serunt,

ei

in

amore
e

est.

lis

claruerunt. Jaeebatibi inarca ligneacorpus

patria
est,

beati
di

magistri fratris Miconis, qui, ut

B. Bertrando

imii
i

habitum Ordinis oontranslatum

fuit

eujusque

oorpus

in

bonoriflcura sepulorum, in quo Jiodieque serva-

constructum a nepote suo, niagistrofratre Joanne Vitali, insigniter docto ac ooncionatore, qui bujus eonventus prioratum magna ''11111 laude ac civitatia emolumento ter
tur,

Capta a rege Jacobo fuit anno 1229 die postremo Decembris. f Agit Diago de Michaele de Fabra, conventus Valentini fundatore, lib. 2 Historiae provinciae Aragonicae Ordinis PP. Praedicatorum cap. 45 de Michaele a S. Dominico de Dominico de Corcap. 74 ejusdem libri dova de Monte-Majore lib. 1, capp. 51 et 52; item lib. 2, cap. 74 de Amatore Espilib. 1, capp. 50 et 52; item lib. 2, cap. 74. Vide etiam Annotatain cap. 7 Vitae primaelit. e.
:

gessit,
oorpora

L72 Jacebat ibi pariter corpus

beati fratris

MUchaeli
\rnt.iis,

de Fabra,
qui cuni rege

fundatoris ejusdem con-

CAPUT

X.

JacoboAragoniofuitin
visusque fuit iu pugua

Qi pediti ne Majorioaa e,

evaginatum gladium manu gestans beatisst mam Virginem Mariam per aerem sequi, magnamque Maurorum stragem edere. Estetcorpii

Alia Nicolai Factoris de illius sanctilate testimonia,

et

translatio

insigni

s^peculi religionis acsanctitatis,

iV.iins Mu-haclis a S. Doininico ; ac duo corpora gloriosorum martyrum, magistrorum, fratris Dominioi de Cordoua de Monte-majore, etfra-

corporis.

Imatori

Epis, qui fuit

Priorejusdem con-

ventus Valentini;
Eiatoria
stro

quorum

Post
et

Beati sepulturam, insigne de sanctitate

g-loria illius

CAP . X ix.
Ifuigne

Vitaa scripta sunt in

testimonium dedit beatus

provinoisa

Eratre

Lragoni, auctore magiFranoisco Diago /*, Corpofahorum

in iribus

frater Nicolaus Factor.

Postquam enim sepul-

turae interfuisset, post aliquod

beatorum Eteligiosorum fuerunt

lis

cum

istis patri-

arou-

bus colloquium recepit se in cellam, ubi sesquihorae spatio haesit

ipsc
tus,

lignei
ai

translata in saoristiam

cjusdem cou-

vcntus,
;

Uiter alias reliquias deposita.

loUantiM

i>

ro

/ki?/

iurcha
otii-

Itlfll /inOir.r

W Die Veneris sequenti, quaseratxivOotobris.patriaroha soUennissimas exsequias Bcati oelebravit, oui omnes R.eh*giosi Ordines in11
;

nis

in ecstasi, qua finita tamen adhuc velut sensuura usu destitucoram reverendissimo patre Generali Ordide Mercede fratre Francisco Maldonato,

m\ Octobrii

"'

'l'""l

oportuit

eos

ingredi

plenior esset ecclesia, per conventum et per

magistro fratre Michaele Salon Priore Ordinis S. Augmstini, patre fratre Georgio d'01ivares

aliam riam procedere ad chorum ad\oantanda

Responaoria sua.

Marocchianus

Missam oantavit episoopus pulpitum oonoionaturus ascendominus patriaroha, sed pras

do-

Commendatore de Mercede Valentiae, patre fratrede Figueroa Augusidniano insigni concionatore, multisque aliis dicti conventus Religiosis, quoTum multi flebant, cospit crebris vicibus spatio circiter mediae horae loqui, modo Latine,

dit iUustrissimus

Btrepitu frequentissimi populi nulla ratione obpotuit silcntium, ut sua Uluatrissima

i

minatio cloqui posset, qua3 in Beati laudem di-

modo vernacule, ipsum passim S. Ludovicum, nonnumquam Fratrem appellans prout

,

sequitur.

175 Sancte

Dll.

BRIS.

^ 175 Sancte Ludovice, dilecte Deo et hominiim facie ad faciem jam non jam i HtooUir* bua, * ampliusea melani jam tibi dictum
'

ritl^

t0hs

ueueralis

lAt.

fnit

'

u..

Intra

in

gaudium

Doruini

nostri.

Pestive

suaceperunt angeli, dum calum ingr< Amice, ascende su sed et mo\ dixerunt tibi perius id ipsumtibi dixerunt arch;iug-eli, prin: :

mui1

andatus
I

cipatus,

throni, atque

,,

virtutes, dominatioi etiam cherubini. Ascendit super cherubim et volavii super pennas ventoruin a. " Cherubini te in chorum suum adipsi
>

potestates,

mancipia, plurimum

unserunt apud S. Dominicum, S. Pranciscum, sanctuinque Vinceutium Ferrerium. lbi rursum stas ardens amore Dei ejusque conspecl u b( Jam certus es de eo, dequo disputabant S. Thonias et Scotus,

oharitatem q nim luotiesn

|

am

arquead
redempl
tlffio

ua frater Nicolau
e

quodque nos nescimus, an

Deo,
i i:

titudo essentialiter consistat in videndo

"

'

1M

an

,,

in amando. Jam nunc cantas cum l.r. Sicut audivimus, sic vidimus in civitate Dei nostri b. In ceeIo es, oblectans te in ea al.ysso

Pid oatoribu dictum Luoam,

.

ait

ilh

lls

eidem

&
.

ulla ratione

divime essentise, instar magni piscis in profunB dis aquis maris. Jara completum est istud Canticorum Introduxit me Rex in cellam vina:

,i,.

quo iddixeral
corn
Bibua posl
sequenti>.
1 ;

B.

\.

obiit

enim

die

riam
1

c.

deS. Lufowci

Bmrandi

17(5 quam similis es sancto Jurdano d, ^ Ul q vers j s vicibus ac temporibus concessit habitum mille novitiisj ita et tu admisisti, qui
j

'''

Posi

hav aliaque
pi dii ni

aora alloquia

\ul

8.

tm

qu83
ei,
rl;i

identidem renirel
;

ui
r

nunc illustrant, illustrabuutque vestrum Ordinem. Nou vocabuut posthac Fratrem Ludovicum, sed Sanctum Ludovicum. Sancte Dominice,

quibu

ille

dit-

Quod prandium
quel
iiiu.i,
:-

poteati
d< d
v\
ci

mihi dare, quod

quod mihi
1 1
1

ora pro
S.

me

S. Petre Martyr,
;

ora pro

Ludo^

ioufi

pelut

tri
\

Antonine, ora pro me S. Thomu, ora pro me mi domine S. Vincenti Fcrreri, ora pro me; S. Ludovice Bertrande, ora pro me

me;

clinium,

oum

ante cellam
i

S.

im entiJ

trai
ii,

ret, admirabili devotioni

i.u
i .

cum jam
te

in ccelo

cum

iissis, recte dixisti

mihi,

gratiam mihi concederel leu do uanc BBdem in, mon

el
,

bj

o aliquan-

rei

ul

epeli:

Vestimenta tuatibi hodie certatim ablata sunt a s;ecularibus; quid supererit vestris fratribus? Supereesse.
rit
illis

non amplius concionaturum

me

in

hao cella prope altare,

\i.

tibi

S. Vincentius,

amqui

oelebravU

frater 8.
pi

Ludo^
stram

icu
iu

triclinii

portam
vi

humilitas vestra, et vcstrum

!

bonum

rat, digiio

capul mensaB bran

i

Ini,

exemplum. quantum cras humilis quando amici mei dicebant mihi, ut te iutirmum in
vestra cella inviserem
;

positaa intentOj ai1

I

Quid
pres

irulCJ

ul

comedam
mihi Deu

Sinite
I

ine

ugo quo
au

confitebar prius peccata

ut tibi
tu,

mtum
Lbi
1

favorem
oodna
1

titit.

Ba
u1

mea

Tu

vero,

Amice mi, dicebas mihi,

et

tem

ait,

quia

in

ideral

oum
u

ELelig io

legerem Euangelia,
qui vere

orarem pro

te

cum

sia 3.

Dpminioum

S.

incentium,

apra
dl
11

Sanctus

eras,

debuisses

orare

pro

me.

dictum esti subitoque de &ioria B. Ludovici

potuit, ut quidqiiani

multa
oeo

Bertrandi,

mduoi
K

C
btiititudine te-

uimonmm:

177 Recordare, te mihi duo promisisse in hac vita mortali unum jam servasti, restat ^lmd. " Sancte Ludovice, omue promissum, dcbitum. Observa, justi viri esse, fai quod pollicetur: eg o plurimum confido, et sto verbo tuo. O quam ego g-audco BectG dixit
: ii
!

alir-ujii

deret.

uum monat iium Ji L80 Eteverao ad /""/"""' i\ aliquantulum a muria oivitatl dia itum, potuei unt, iii clbum biduo triduove pi n rmonem caperet. Simulatque en m
i

Paulus Gaudete semper in Domino ac sesed ne modum excundo dixit Gaudete e cedat istud g-audium, adjunxit idem Apostolus Modestia vestra nota sit hominibus /'.
S.
: ; ' :

facerent,
fratre
ffressu

Loquebi
Lco

fcur
Btibj e

111<

incto
1

Ludo\
fuiu

oibito,

'

ole

iam
o/u

In-

na

i.lita

iniplicituti

dio ba1
,

lioiuim

Hactenus verba sunt beati

Nicolai Factoris,
iudicii> col-

amor
fratre nihil
i

tuus,

omnei
,
1

dum

erat in ecstasi.

Ex nonnullis

Ludovico
i

pro

pi

beatum patrem Nicolaum a B. Bertraudo, dum hic etiam in vivis esset, petiisse, ut post obitum suum duo sibi iudicaret, quorum uuum erat ejusdem B. Bertraudi status in altera (huucque ipsi jam revelaverat, uti aplig-itur,

ln

aJ

onibu

id

iaproB.B
trandi
til
.

anctil
,,.;,..

oonvend
,

n1

apud

B.

Bertrandl funu
'"'

ecclesia
in

D8

paret ex praedicta exstasi) alterum, an ipse Nicolaus .-alvaudus esset; idque credibile est,
ei post multas preces pariter sig-nificatum fuiflse, cum ille, priusquam suis sensibus reddere-

genua
t

illiu

osculatus

fuit,

ao

'

temporis spatio innixus gei

quenter
i;.

b
|

pro nobi

beat6

Du

rtrande. Pari

lamdlc
b

aprviiit

tur, dixerit, se

multum gaudere,

ac post finem

B. Nicolaua, in litaniia inter fesaorea

ecstasis tantopere lsetaretur, ut admirationi es-

semper

ii

tliri

proferretque quajdam verba tam accensa amore divino, ut lacrymas cieret audientibus.
set,

verbis

Saucte Ludovice Bertra:

jro

n nobis.

Alio

184

VITA AUCTIOB
B.
a

B.

U DOVICI BBBTEANJ)]
181 Denique
,

C.

A A
.

S.

Ludoi "

' "

IM Alio tempore tum Praedicatorum

Nicolaus ad eonvenin ut cellam

,

V,,
i,

apparen
habi
i

Bertrandus vixerat, inviseret, prd saq U a B. crisreliquii accepit piam imaginem prelo ex-

beatus pater frater Xicolaus grraviter infirmus ex morbo, quo ohiit, visitus fuii a patre suppriore conventus Valenti-

'"'
",'""""

cusam, quae una erat ex

.,j

ll[M

p,

ctaverant,

B. Beriis, quae ad aliasque ejusdem reli-

Prasdicatorum ac venerahili patre fratreDominico Anadon bonae mcmoris, ah iisque iJJj

ni

V"*b "u.

quiai

petiit.

ELursum alias,

dum
,

allatusB. Bertrandi diffitus; quo tantum exsul tavit, ut non desineret cuin osculari, suoque
vnltui

cubitum cuidam patri frater, non viait Non vide impingena Eteliffiosus responoiii.l, pater Mcolae, retulit Cui ille, altare majus indigitan dil ^micum. Unde intellectum est, B. Amicum, fcrandum ei tunc apparuisse. Cn conventu
cclesia Praedicatorum
, :
-

colloque
!

admovere dicens
!

sancte

,i,

Ludovicc O sanctc Ludovice Bis terve quoque repetiit, sibi in hac infirmitate SS. DomiVincentium et Ludovicum Bertrannicum
,

i.

buo de Jesu quodam die

t

fixoa
ei

in

caelum oculos
ut

adfuisse, ac diserte affirmavit, se eos vidisse. Ait insuper, adesse istas volucres, quas pater 8. Liidovicus Bertrandus die Paschatis

dum

uuit tanto
:l
.

cum
ul a

fervore

affectu,

vide-

Resurrectionis viderat

rogatus autem, quo

istae

in

irelle
\

se elevare a

terra, ac exultabundus

loco eae essent, respondit, evolasse ad caslum.

D<

dicebal
r iU dovic<

Fratercule mi,fra
u1
a

quo rogatus, quaenam

lib.
i

volucres essent,

cendam? frequenter

haec

reposuit, ang*elos esse.

Dehoc argumentoetiam
cap. xxiv. Praeterea nar-

eadem
i,u
,i,

repeteni

Alio die posl celebratam

Misflexis

acturn cst supra

uotabili

tempore ante altare majus

it,

man
i

deinde vavo velul usu sensuum

:

ravit, se aliquando ad B. Bertrandum adivisse, iitaliquid ex eo, exquireret, vcrum ipsum, ut

iroum tantibus inquit Cur me ita M putati P \ idi patrem S. Pranciscum, paW trem S. Dominicum, atque inter eos medium istum benedictum, istum benedictum fratrem
titutu
.

i,

,|.

amans, id dicere noluisse ; rogadeinde, an ipse (B. Nicolaus) salvandus esset, cum singulari affectu ter dixisse Imo,
erat secreti

tum

k
XX.

imo, imo.
L85 Auoto in dies singulos miraculorum numcro, quae Deus per intercessionem B. Bertrandi operabatur, concurrebat ad conventum
Cbrpu^ W|
"" cl " '"'mcu. '"'""""""""

Ludovicum Bertrandum. m uB omnea ejusdem omnes fratres?

8i

[tane,

an,

habitus,

quia non non simus

commmora
tionem

L82
in

Similiter

reliquo

tempore

quo vixit,

Praedicatorum

maxima

i>opuli

sermonibus suis, habitis Valentiaeet in Catalonia (uhi habitum Capucinorum induit, fraFranciscu ia Plagis appellatus) semper muli,.,.
i ;l

cum
eo

laude de

B.

Bertrando locutus

fuit,

ac

ejusdem sepulcrum honorandum ctum est, crat sub choro, ad quem non patehat invisentihus pro suo desiderio ing-ressus. Q.uam ob rem, ut populi votis satisfieret, Beatique corpus dehita

frequentia ad quod, ut di;

prosua
,l,.

devotionecommemorationem composuit, in qua evidenter prodidit,

particulflri

cum

decentia servaretur,
fieri

fratercjus Jacobus Bcrtrandus curavitipsi

quam
qua
.

certus

essel

de

g*loria

et

beatitudine,

B.

Bertrandus fruebatur in

caelo.
:

i;[

commemoratio, quae sequitur

<-

Estautem De beato

Ludovico Bertrando Valehtino, Ordinis Praedioatorum, commemoratio.

Prolei
\

sepulcrum e saxo in modum parvi sacelli, in quo sacrum corpus tumbae saxeae inclusum collocatum fuit cum consensu ordinarii (qui jam tum multa acceperat testimonia ex quibus
,

Antibhona.
,

constahat de sanctitate
o

vitae

ac miraculis ejustranslatio contigit

festo Incarnatio-

alentinae oivitatis praclarissima

dem
die

B. Bertrandi

;)

hacque

h n
//

iubar,

omnium virtutum
j

perfectione

orna-

tum decoratumque

rubicundissima charitatis vernans atque fragrans; o Seraph flammigerae dilectionis divinae ardentissime j
o

rosa

xxv Martii, sollennissimo nis Filii Dei, anno mdlxxxii.

186

Quamquam autem
aliquot

studerent

eam

facere mram ixanarchaf virisprm"'"'""''''

secreto, ut strepitum et

concursum

vitarent,

h
u
ii

o Vir vere Catholice

el

Apostolice; o floscuReligionis gratissio

utquc solum
vig*ilia

spectatioris

conditionis
;

v"

liun florigerae Dominicaa

personae adessent, nequnt ea res celan

sed

c
n

nmin
i,m
tri

e1

odoriferum
;

gemma

dtM

sacerdotum

prasfulgentissima

Fili

sanctissimi patris

Dominici legitime, beatsa Ludovioe Bertrande divinaB legis amator, ora pro nobis

Annuntiationistanta adfuit frequentia f hominum, existimantium, translationem ea uocte perag-endam, ut admirationi esset. Ex qua
re pater

Prior intelligens, civibus persuasum

//;i(l
m
iic s.

Dominum Jesum Christum,

qui te in

esse, translationem

noctu faciendam, statuit

il-

numero Beatorum suorum coronare dignatus

est.

Ludovico

At ubi patriarcha, et cum eo episcopus Marrochianus cum aliquot e

perag-ere.

lam medio die

componit,

L88
B
n

f.

Ora
u\
I

pro
l

nohis,

beate

Ludovice
promissio-

iir.iinlc

ditrni etficiainur

domesticis suis per portani conventus, et per ecelesiam proreg*ina cum exig*uo comitatu, videlicet filio suo domino Gastone de Moncada, nunc marchione Aytonae, suisque filiabus, ac genero domino Hieronymo Coreglia, primog*e-

nihus Christi

Ob

ltio. Prsesta, qmesuinus,

omnipotens

e1

misericors Deus, ut, qui beati

g*lo-

Ludovici Bertrandi sanctitatem et vitam

n
h

riosam celehramus, ejus etiam virtutes imitcmur, m imitando proficiamus, et proficien-

nito comitis de Cozentayna, atque aliquot paucisdomcsticis, visi sunt tam insueta hora intra-

doad regna

oBslestia

pervenire faeliciter valea-

h
h

mus. Per Dominum nostrum Jesum Christum Postea soripsil ad quemdam doctorem eto.

populus, quod res erat, et, utut fores ecolesiae subito occlusa^ fuerint, nihilomire, intellexit

nus plures quam quing-enta? personae in ea

ad-

consilii regalis regni Valentini,

suum

carissi-

mum
bi

sanctum Ludovioum Bertrandum quama

dam gratiam
illum
.1

fuerunt, inter quas erant multi nobiles equites, viri illustres, doctores ac Eelig-iosi.

Jesu Christo
et,

Domino nostro

si-

impetrasse,
se
\

antequam eam impetraret isum esse coram Deo uno modo, ac

:

deinde altero ; moxque subjunxit Hisce interveneruntg-loriosus pater meus S. Dominicus pt

'

Aperuerunt sepulcrum et in illud ad Uvandum corpus descenderuntProvincialismagister frater Joannes Loares, Prior magister
L87

""""^"
repe "

frater Pranciscus

dominus ueS

S.

Vineeutius.

^H

Tnnnnac

^Z^T^t^^x^'
reserata arca,

Alemau,

Anti&t, n qui

"'^T^ ""^ JmbmmU

quo sacrum

et magistri frater
*

cor-

pus

DIE DECIM
pus jacebat, invenerunt
ulla corruptione ut Ucet locus iste essel
,

illucl

ilb
crnt

s ine

runt
V

manifestum

omnibus
:

4\M!VOMt.

admodum

humili<

su

teruntquc ibidem aliquantisper, ut sac davernovis vestibus induerent, veteresqu

rpliquii^ cta

htfri
l0l,ln

Mic

unum
patri
Vi!:
1

ar-

servandas tollerent; itaque ipsumreperostium sepulturaa, non secus atqu

^ori.r^quosdu^^
.

vumfuisset,inconspectumcircumstantiumppo-

Dum tumb.i aperiebatur, quidam studiasus aetatis annorum xxiv, .T litterarum u- Monleo appellatus, sensit ex ea preduxerunt.

"*

W
d
1

II

Mou-

deuntemmag-nam

frag-rantiam, atque majorem,

-

mitis

corpus eximebatur. Eamdem etiam runt (lominus Henricus Ferreri Franciscus Vaziedo, multaeque aliaa personae, qui affirmaruntj fuisse suavitatem omnibus aliis ordinariis

dum

Minimr
:baa aepti

odoribus dissimilem.
intigni

cum

devotione

188 [tum pras devotione in lacrymas, Deo que laudes datae sunt, dum sanotum istud eorpus tam incorruptum ac tractabile velut
,

tis

miraoulis

,t.

paulo exanimatum fuisset,

oonspectum

fuit.

\\\OT\TA.
a

Posueruntilludinferetro,etpatriarchalacrymabundus pedes ejus oscuiatus est, imitatiquc

eum sunt, quotquot potuerunt appropinquare, Coronas, Rosaria gemmasque ei admoventes,

qu3

Psalmo
:.'.

17, v. xi,
i'.\

b Psalmo
c Cant

>.

D.

summa cum
Sed
,

fuerur.t.

devotione ac laetitia facta crescente postea osculantium et

d Tllustrata

mnt
1,

ejus

Acta

admoventium multitudine, festinarunt illud deponere ubi nune est, tanto etinm magis, quod sublati jam essent duo manuum digiti et minimus unius pedum
Coronas
,
,

aliaque

Februarii.
e Ail Philip.
f *.

13

4.

Ibidem
1
i

>.

5.
-.

f,

1.

quamquam
ambos
igitur,
tur,
et

paler Provincialis

cognito fure,
Veriti

manuum

digitos reeuperaverit.

ne etiam aliae corporis partes auferrenreposuerunt illud velociter in prsedicto loco,

LIBER

III.

pra3

nimia festinatione sepulcrale

saxum
meridia-

inverso
iranifertur
in

modo imposuere. saxum

ut vix
recte locarent,
at

CAPUT
Sancti

I.

189 Quapropter postridie tempore

lepulcrum tio-

no reversi, ut
secreto
fieret,

vum,

corpusdcnuo exemerunt;
conventus, preeterquam
afifuere

quamquam
qui

sacrum id tam

apparitiones.

iunotesccret fratribus
iis,

peragebant,

tamen supra ducentos que pium spectaculum. Pater

et ministri et acolytki

sa?culares; fuit-

Octlduo

po

B.

Bertrandi
C

oe

iin

>

l.

Prior conventus

induit se pretiosissimo pluviali ex auro textili

quidam <Trmit;i ilc Pons aomine, l|! niiqu:

'i

'iilli-rn

n,

Mi-|,a."'l
'-11111
/

ViehaiU
!m

dliaritatem

loQanli,

paribus vestimentis

in-

iilo

contraxerat, gra

fobrl
e

sunt, omnesque simul sanctum corpus in humeros sublevarunt, intonante patre Priore
duti

quae

eum jam

fcoto

m<

ac

medio

afflj
I

Hymnum
11

patris S. Dominici

Gaude
,

mater

Ecclesia, lastam ag-ens

Prolis

memoriam
cseli

quaj novae

noctu taoitua ait: pater, frater Lud< Bertrande, ai ego fuiseem anu tnortl interfuiasem j etextemplo vidit perjanua
biculi
siii

tuaj

gaudia mittis ad que responderet org-anum

"
,

curiam,

dum-

eumdem Beotum cum

<

tinc

oc
Ip

et alternarentur ver-

gredientem. Epsemei autem Beatu

dicens
les?
:

rogal
tl

iim

per tempus Relig-iosis atque ctiam ssecularibus licuit ejus sanctas manus singillatim
osculari. Post haec, dicta Oratione de S.

Quid
,

Laatare

quia

uil

tibi
in

mali

Qe1

Qul \aforma-

Domi-

vitque siynum Cruci

ikiiii

fronte illioa , et gei

nico, collocarunt

sacrum corpus

in

praedicto

eju

attigit.

Queerenti
,

sepulero, in quo hodieque scrvatur honoratur-

illius socius,

respondil

e se

Mi
remitfl

que undecim lampadibus arg-enteis, quaa

narie ibi
Kparattt ta-

ordi-

semper ardent.
die xxvi

conem; subitoque ex 01 vero omni febri liber ac

omii

olumie
seta,

100
in

Martii anni mdlxxxii usque

man
2
1 1

men 06
Uquiii

i//o

re-

aUquot

l^ixrtonti

praesentem annum mdcxxii numquam amplius apcrtum fuit istud sepulcrum, nec sa-

ponj mee Juliam! Jacol-

nym
gulturU MjolanclUa'!!>

rura rcstionis conjl

quo
il

**

receniitis

crum corpus visum. Jacet

tres dig-itos

ibi

integrum

pra?ter

KUerunt.

unius manuum, et minimum digipedis. Et quia dum duo dig-iti absc fuere, animadversum est etiam minimum digitum ejusdem manus coeptum esse re.scindi qui non nisi tenui nervo amplius adhaerebat, reseiderunt illum penitus, ut in conventu ali-

m Inva Beatus mortuus cst, tam ati ut os ejus usque aurem dextram eontorqueret
adeo, ut loqnl
retur. A,udieu
rCj
,

tum

autem quadam ve pera

noct<-

tiementer pateBeatum mnlta miracula

e e
1111

non

rrd'nll t npj>a-

devote com-

>'l

mendavit, ac
vi'-;ii

Qbaecnte

Beatua

cum
'"

8.

Vincentio Perrerio
ejuaden) lecti
aai

aruit, et juxt
iIm
1 1

quse reliquiae superessent, ad infirmos deferendaj,

argentoque inclusum
Octobris

in sacristia deposue-

elici

sang-uinem sineret,

brevi sanandam, data57

Tomns

que

V.

;: ,

VITA
A kvmono. q Ue ipsi sua benedictione
illius
,

VI

CTIOB

8.

LUDOVICI BERTEANDI

C.

arabo evanuerunt e ad suurn locum reduconspectu,osque omnis dolor ctura est, restituta loquela est, Clara absccssit, et ipsa sanata fuit. Ursula non credebat, Ayessa, tertii Ordinifl 8. Francisci, postmore sesanetumj sed paulo
Bertranduiii

Accedentes postea medici et chirurg-i nu D lum mali vestigium compererunt; sed biduo
post

eamdem

colli

partem

infecit grravisiufl aiQ _

matio, unde vehementer lamentabatur, et intra

verum
rabat.

tem ejusquadara
.

ra,

dum

tlll

;i(

\vi.

\1m:i\,

orandi

gratia

oratorio sno apparuit Beatus in groque, quo utuntur Prtedicatores

Bigrnum dareinclus habitu albo ni,

duos alteros dies mortuus est faeto probans fuisse, quod Beatus asseruerat, non moriturum ipsum ex eo morbo quo tunc labo, ,

pluriraum

coruscan

mis

eapucium grestans con persum, odoremque

,

e1

pretiosis

gem-

ejusdem viri nobilis post reextremam sacram Unctionem, vehemenceptam tem morbi accessionem passus est, ex qua sibi
6 Pridie mortis

invitu,

suavissimum
aitque
:

spirans, frontem ejus non amplius credeB, Qualis sim?et, hoc dicto,

tetigit,

Nunc

redditus, sed loquela destitutus, duos digitos versus cervical extendit; cumque nescirent
sibi vellet, re^arunt tandem , an eo in loco B. Bertrandus et S. Vincentius Ferrerius quibus ille hilariter claudendo consisterent

quid

apparuit.
nobikm nfm
iem,
;;

inno mdiaxxii

die

et obiit nobilis eques, mult&e virtutis

v Februarii Valentiae honorat

Catalano, conditionis, Gtailielmus Etaymundi Beatus, cui tempore morbi sui pluries apparuit
Bingulariter
fesflionifl

oculos annuit. At, qui aderant, illusionem veriti, asperserunt ipsum aqua lustrali, petierunt que, an visio cessaret; ille vero nutu abnuit.

poBt

suscepta Sacramenta
,

Contesta-

et

Eucharisti

et

conditum

mentum. Qussdam persona, quas ei assistebat, B audivit ipsum notabili temporis spatio modo Ioqueritem, modo auscultantera, deinde responcausa esset. l-rnoscattibi Deus, respondit infirmus aderant mihi beata Virgo Maria, 8. Dominicus et S. Vincentius Ferrerius cum beato fratre Lu-

Tum filius ejus, magister frater Vincentius Catalano, ex simili suspicione dixit Verbum ipseque clare subjunxit caro factum est Et habitavit in nobis ; et vidimus g-loriam
:
:

dentem

hilariterj petiitque, quse

ejus, gdoriam quasi Unig-eniti a Patre, ple- E gratiae et veritatis. Laus tibi, Christe rursumque monitus , ut prseterea diceret
// //

num

//

Jesu Christe
:

Fili

Dei vivi
fili
,

miserere nobis

,,

respondit
est.

Satis

est,

nil

opus

tot verbis

earadem perDei oravit, ne cui morsonam per amorem talium referret, quce dixerat. At oportet , Sandovico Bertrando. Paulo
post
ctos

ut ea revelaret nam coram domina Francisca Vives, uxore sua, doei

postea

manda

ise

7 Rog"atus deinde idem infirmus, quid sibi a Sanctis dictum esset, respondit, se ab iis vocatum esse ut cum iis velociter iret. PraBterea rogatus quid ipse tunc iisdem respon,

mvit a t quead
c,rl '""

minoque Francisco Valterra,

et aliis

visionem

disset; reposuit, se

eosdem libenter comitatu-

ipsemet Darravit: utque g-estabat in capite pileum nocturnuin, ad collum Kosariun, et sub cervicali cingulum quue omnia B. Bertrandi
,

rum. Rursusque rog-atus, quis ipsum retinuisset; Vos ipsimet, inquit. Idque verum erat: nam omnes pro servanda ei vita Deum deprecati

fuerant; addidit,

eumdem Bcatum
seque ab
iis

de

iis

reli-

fuerant.

Tunc etiam impletum

est,

quod

quiis locutura fuisse,

esse,
iiunhi) de
I

invitatum

B. Bertrandus aliquot
serat.

utcum
sibi

iisiret.

Cum enim ille

menses ante ipsi promiquatriduo, antequam Bea-

Post

aliquot

horas rursum

ait,

eosd^i
ritu se-

tus obiit, ad illum accessisset,

et

uteum
,

inviseret

cumbentem,

Sanetos

ctiam alias adfuissc

cum

aliisejus-

demOrdinis, qui velut supplicantium

riatiin rctro

lectum constiterunt, recitautes Litanias, offijoio cantorum fungentibus sancto pa-

benedictionem flagutaret , audivit ab eo Vade Deo propitio domine Cahaec verba talano, ego meminero dominationis vestra?, uti
:

reipsa comperies.
8 Sorore Margarita Salig-lias, Religiosa Or- Gfariifliodinis S. Claraa, die S. Valentini, xiv Februarii " c ""

nominantibus iii Lit.iini.; iion nluin canonizatos, verum etiam alios ejusdem Ordinis tunc nondum sollenni q ritu Sanotis adsoriptos, ac specialiter martyres IVaircin Dominicum de Monte-Majore et fratrem Amatorem Espi, et sanctum fratrem Joannem Miconem et sanctum Pontificem Pium V b B " aiebat, se multa obtinuisse
Bertrando
,
,
,

tre Vincentio et B.

""

anni mdlxxxii, ex morbo ad extrema deducta T'"" sine ulla spe convalescendi , mater abbatissa
jussit

Missam de Defunctis
Bertraudo.

cantari,

eamque

ob-

tulit B.

Dum

haec Missa canebatur,

soror

que, ut

Joanna a Cruce invisit infirmam, monuitcommendaret se B. Bertrando cui ea

,
,
:

licnclicia.

Ueeitantibus

illis

Litanias

cubicu-

lum etiam ingTessus

Tolentinas,

est gloriosus S.

Nicolaus

prope S. nianu tenebat, et e\ ejus fronte splcndidissima lux prodibat isque cx speciali favore scipionem
;

quem illi omnes vcncrati sunt et Dominicum loearunt, qui scipionem

Missa oblata erat ut ille pro sua salute intercederet. Respondit infirma Jam hic adest B. Bertrandus. Hoc audivit altera infirma, nomine soror Maria Anna Figuerola, quse decumbebat in lecto habens brachium tam male affectum
ut de eo resecando ageretur, quaeque B. Ber-

ejusdem oervicali supposuit, itaque infirmus M io1 c sequenti dormire potuit, cuin antea multas

exegisset insomnes.
iteraio

Bancto consortio fruens oravit omnes, ut sanitatem sibi obtinerent, quam ad solanB

i'ain

duin

uxorom&uam

trandum jam invocaverat devotissime , ut et altera monacha pariter aegrota. 9 Ut autem audivit soror Fig-uerola , adesse B. Bertrandum dixit illi quse eura viderat Amica, ubi est? Ibi in ista sede respondit
, ,

/,("

* a " a '-

filiosque dcsiderabat.

Quam
.

soror Margarita.
la, cur

petitionem aibi displioere innuitB. Bertrandus, eum non moriturum ex eo morbo ac deinde perousso oollo Qlius, tota visio cessavit.
dioens,

Vah

reposuit soror Figuero-

non medetur mihi, qu&e

!

eum tamdiu

invocavi

Cuiu ad quartumdeoimum suimorbi diem multo se melius habens pertig-isset, .sod e collo dolens
,

ait

uxon

BUB3
iuflixit

dumina
!

statim benedictionem suam tibi aliisque aegrotantibus impertivit ac proinde vos omnes sanatas putate mihi vero impetravit quidem salutem anima)

Respondit

illa

Jam

mihi Sanctus

quantum ictum quautum mihi dolet

,

mea3, sed non corporis sanitatem. Rogavit soror Figuerola, quam ille senex esset, et qua
vpste

DIE DKCIM
ves te indutus. Nec multum senex, respondit illa,nec omnmo cauus,- mdutus autem veste a lba et nigra. Hibc contigexunt hora decima
c
i

rucuia
vis

m
V

Av

media autcm hora Ps

ani-

inferr

majnplacidis S imeexspiravit;alia3veroduinfirmas subito coaperunt c

i

positus

an

22
B
i:

' "" nim ubi

'

sopopis

proffre

>rola LO

brachium perfeete sanatum Domina Maria de

I

fuit.

iZ

,lu

translationi

B.

Bertrandi

sed

tfa fiv-

^umsanctumquem
rga

quentia populi qi corpus pertingere.

pore

TUm
Undc maxime dolens temest

Vesperarum ingressa

ecclesiam

' :

canebatur hym taeque in pedes apparuit eoclesia e c plurimum splendente, eaque in media Idit B. Bertrandum, corona aurea redimitum, indutum habitu candido admodum lucido, num caputio,

rem

dum

ao

idulitatem
t,bl

fcu

:irlli

in

quo non

nisi

suprema ora apparebat

;

ni

quicol-

reliqua vero erant ex auro textili

circum

intra

lum autem habebat multos torquea et unionum series, mediamque catenulam argenteam, ex quaingens lucidaque margarita pendebat. Cum
I'.

duoa

n.

runt

el

annorum
a
I

vero Maris timeret, ne sibi illuderetur, B. B n trandus, retro quem multi stabant fratres
dixit ei
:

aotion

aterulam

Ne

B.

dubita, quin
;

ego sim frater Lu-

dovieus Bertrandus
inquit,
in

et elevato capuoio, A

me

demqnr comi cerat, priu quam

Entra

u
,

caelo

fratrem Dominicanuni esse; eaque fruor gloria, iu qua me nunc spectas.

spatium

qo
B h
Be,

um
i|,,v "

bi

pei

itari
|

forti animo; nam prater adversa, quea passa es, restant alia toleranda, idemque meo nomine dices confessario tuo. Quem nuncinm

Esto

apparuia

bi

idum
im,
(1 ,,

iim 8,

da
111

erat,

8.

Dominici
,,,

cum domina
inde captaret
11

b ibitum
i

Indueret.
di

ferre metueret, ne

inanem gloriam

ipso tcmporis
tis in

,meni

preal

parum

hfara/

; vetuit eam Beatus timere. Tpsaautem quamquam jani finitae essent Vesperas, jamque populus ex ecclesia recederet, habita tamen visione, peroulsa persistebat etiam in pedibus suis quam ob rem quffldam famula sororis ejus, nomine Cafharina
:

posterum
Card
in

pli oli

i;,. .,,,
.,,,!_

laborans
jurgari,
riter
a

h irto

cmpil
d

oum quo lam

addu
cbi

quo lap
ruil
el ic

laesua
;

fn
|

perioulum morti
pi
l

ctus

cumque

valnerl

patio
(

Blesa, illius pallium traxit, ex

qua concussionc
sic

rurgi 7oIel anl cutem

iu-i

velut perturbata

ait

Quare

traxisti

pal-

Inter

ourandum
it,

lecarent,
ent.

ci

U pe, raquea
B

m
I

[]

lium

meum

Tuncque
,

cessavit tota visio.

Dote

perficere poi

CToctu

infirmu
,

mum

reversa

postero

mane

accessit ad con-

trandum invocai
omil
itu
in

Pater, Inquieu

oum ego
i

ventum Praedicatorum Sacramenta Posnitentiaa ac Corporis Domini susceptura, et visionem suam cum confessario suo, magistrQ fratre Andrea Perez communicavit, qui factum hoc in
Processu testatus
quod, quia illa
fuit,

Lndiia
1

raerim, tibique

,,,

illnin

famulatum,

'i

"''" potui, prao titerim,

ad

juva
oapiti

me

in

hoo discrimine.
el
\<

obdoi

nti

B atua apparuit, imposuil

:

nomen domiuaa

fcacens,

o tero

manum uam Illiuj ro m ine acoedi q1

ic

jam

obiit, hic

apponitur.

Cum

chirurgi
in

eidem dominae Mariae genarum altera tanto cura

dolore intumuisset,

invem runl vulnua melius, u1 jam nil ampliu

;

oommutatum
|

opu

ilud
u

ut nullam

ei

quietem con-

secarc
fuit.
i
i

ipseque
i.n

intra

br

cederet a vespere ad matutinum,

quando pau-

lulum somni cepit, apparuit ilii B. Bertrandus cum mag-istro fratre Honophrio Clementc, qui
ipsius confessarius fuerat, rogavitque, quid sibi
vellet
;

.-

i
,

uella,

dum apud

ai

uo

puiit*

cui illa

respondit

Sanitatem. Beatus

ioarium culum suum Michaelem Pelli uno perpetuum in Bu affa dt habitaret, malo (in hisce partibna Papera e diotoj laborabat, <
[uo

""'"*
d
r

ipparti putl-

htxutu dowuf(
efarfeo

autem Bertrandus ejusdem genam attigit; hoc que eo faciente, ipsa expergiscens se sanam et omnis doloris, expertem comperit 12 Puella, filia dominae Franciscae de Castelui, ex inflicto ictu vehementes dolores patiens, B.

tota
:

non
ipsi

apparerent
ni

eoque

intumuer tempore

uli

tnull

malo

Sacramentum
fuit,

tum

ibufl

med
firma

tomfa/o

Bertrandum
ille

s;epius

invocavit,

cui

ipsi auperease. Subfi

dormienti apparuit

ostendens eifrustulum
istud

camis digito suo impositum, dicensque,

ad cervical Iectl frater Ludovicu Bertrandu

um

trandum a sacris confessionibus habuerat, au diens insig^nia miracula quae patrabat post
,

valuit. Klvira-

llf-rrera,

ex vico de Ainu
luctae,

mortem, eum ultra totum annum precatus utquamdam gratiam a Deo sibi impetraret vidensque se non exauditum conquestus apud quosdam de Sancto est, ejusdemque mii

ex lefhifera febfi ad extren

ea ipsa nocte, qua

eam

medioi morfti
el

nunciaverant, apparuit B. Bertraudun,

manu
gra-

ejusdem faciei imposita, ait ipsam ex

Iflto

433
A
Avionowo.

VITA AUCTIOR

S.

LUDOVICI BERTRANDI

C.
pi] a

evasuram, eodomque tempore immudiebus post priori nis a febri fuit, et paucte multos annos supervixit. restituta raletudini
vi raorbo

cunda Pentecostes anno mdxcii postquam

luserat, totus sudans,
g-idae

hauriens,

morbo
:

aquae fricomitiali correptus fuit

mag-num vas

"Wf
''"z

"n

Dum
:

Palvero obiit, quod accidit Dominica

Quadragesimales in Mora patre MiAragonia habente ejusdem fratre, B. Bertrandus, ch ,, i, Herrera, apparuit ipsi

manum,

concione

qui illum saepissime ac etiam sexiea et septies uno die invadebat et, durante. malo, adeo

luctabatur, ut etiam multi simul nequirent

il-

febri

nunciavit. Laurentius RoigS litterarum studu periculose decumtv, es febribua annorum addicto voto, B. Maria3 Virgmide

eamquemortem
i ,

medicamenta vero ita exasperatum est malum, ut saepius trigesies per diem in id incideret, tamque vehementer, ut

lum

continere. Per

i,

asserens,

apparuitque Rosario commendavit,eum ex illo morbo nequaquam

;

hsec ipsi,

cessante trcmore, araentis instar inhonesta et injuriosa verba jactaret etiam in parentes suos qui in tanta affictione coustituti opem B. Ber

ritorum

sed per emittendum

monanbus san
est.

trandi sanctique

Vincentii

haec nocte sequenti

ambo

implorarunt. Post Sancti infirmo appale-

',,,.,,,,1,'nM;

quod

et

factum

Ve-

ruerunt,
cti

quorum

S.

Vincentius ad cervieal
ei ter,

nim
psus

rninimc cog-itavit. de implendo voto

c,l,

Non

euraden multia abinde diebua in

ac
TOti

morbum relamemor non ausus fuit B.

pro salute sua Mariam ftrginem de Bosario se B.Berdenuo deprecari; aed commendavit aomnis apparens sequenti nocte in
trando, qui

monuitque, ne parentes suos imposterum tam indig-nis verbis maB. Bertrandus vero, qui circa ibile exciperat aderat, vetuit ipsum tiraere, et ad eumdem dem accedens cjusfrontem unico sig-no Crucis,
sedens benedixit
j

ahquem consolatus est eum, dicens, aecuturum sanatum iri. Virentria fluxum, itaque ipsum
B B ionemhancnarravitilleparentibussuis,itaque lecto est, evenit, ac secundo posl die egressus e
tcrtio e
laboranlibm,

g-emino oculos g-erainoque aures signavit, eodemque momento a^ger arnissum ex g-ravitate

mali auditum recepit monuitque eumdem Beatus, ut se bene gereret ac Deum precaretur,
:

E
*/" poo,

u;

domo. Andreas Gaglient

ut nequiret

ut etiam capitis sui plag-as sanaret. 19 Demum prascepit ei, ne qua3 viderat,
,

e febri graviter labo-

cuiquam
fratrique

rovelaret, praeterquam parentibussuis

rans, adeo

quidquam sumere, ad

suo Antonio

doctori

theolog-o

^qui
obiit)

extrernura vita?
Praidioatore, qui
ei

pertig-erat.

A quodam

patre

Kelig-iosusdiscalceatusOrdinisS. Prancisci

ipsum invisebat, persuasum

invocaret, aceepithabitufl

sanatusque infirmus

est, et

incolumis

perstitit

fuit,

ut B.

Ludovioum
)i;ivit,
J

queab
(|UO(
|

eo frustulum
;,,-,,

cjusdem Beati,

usque in diera xxv September ejusdem anni, quando ipsi die Martis eumdem diem praecedente,

|,i,.

promisitque

novem con:

Missam

in sacello S. Vincentii intra ec-

tinuis diebus

illius

sepulcrum invisere. Succe-

dente nocte apparuit ei B. Bertrandus, dicens moxque cessante 1'cbri, |i;, niiln h.r maliim beno se habuit. Deinde coepit promissam devo;

clesiam Pra^dicatorum audient, ambo Sancti denuo apparuerunt , dixeruntque, eum eodem

tionom (Novenara appelaut)

ciiin

implere

quam

ex oblivione non pertioorct, denuo febricitavit, lenius tamen. Ad beatura igitur Ber-

trandum precibus

suis

denuo

recurrit,

atque

ita

febriens promissa exsequi perrexit, quibus cxpletis, rursus sanatus fuit.

mulieri venellOia

17 Sperantia

Escobar,

uxor

doctoris

Petri

malo sequenti, Dominica die g iterum corripiendum, ut proinde oraret Deum et piarum personarum preces pro se posceret eam tamen infirmitatem trimestre tempus non excessuram, nec ei quidquam eventurura, unde in eombustionis, submersionis, aut alterius damni discrimen adducendus esset. Haec omnia ille suis parentibus retulit, ac subsecuta Dominica die idem malum ipsum invasit, duravitque toto
:

puttula

Torres, assessoris ^ubernatoris Valentiae, feria

tnfeoi*,

quarta
o.odcns,

hebdomad
iii^ciitcin

Sanctaa ad sacra Officia ac-

subito in huiueris dolorcm

fortiter

scnsii, et

premens

bat,
t.ini,

rupit

quamdam pustulam

locum, uude dolevalde venenaet

nioxque febri correpta fuit,

mirati crapListniin
illa

domum

reversa in lecto decubuit. Acoiti raedici, tan-

tum malum

appliouerunt,

quo vidcbatur

inayis amburi, ac

tissirais spinis pung'i,

velutacueoque dolore totum sub-

secutum dicm sine ulla quiete conflictata fuit. Deinde vesperi recordata multorum miraoulorum I^. Bertrandi, mag^na^que sanctitatis patris fratris Joannis Miconis, ad hunc patrem Miconem se convertit, ut is apud B. Bertran-

tempore a Sanctis prasdicto, quinquies sexiesque singulis diebus eumden corripiens sed sine priori violentia ac sine indecoris istis vocibus, quibus ille antea usus fuerat. Nullum ta- f men tunc adhibitum remedium fuit, quia monuerant Sancti, nullum naturale remedium ei profuturum. Ita omnia reipsa evenerunt, et praefixo tempore omnino sanatus fuit. 20 Joannes Portero multo tempore malum, cxbmehii benMomti quod Ilispanice Lobanillo dicitur Italice autem Natta h, passus fuerat in pulsu arteriae brachii sinistri, quod ipsum vehementer cruciabat, nec permittebat labore mauuum fami; ,
/,

<-

dum

Lntercederet, familiaaque ac liberorum suoruin misereretur. Nocte sequenti versus auro-

liam suam sustentare. Cum quadam nocte se B. Bertrando commendasset, apparuit hic eidem in somno eadem nocte, et afflictam partem

manu sua

vam quemdam strepitum circa lcctum suum

audivit, etvolvens oculos suos in loco vicino vidit B. Bertrandum, et in alio B. Miconem, qui ipsam lnotu capitis salutavit. Conversa illa, ut B,

strinxit seque sanatum comperit. Jacobus Almanar, gravi febri continua mensibus decem vel undecim conflictatus, in tantam
;

imbecillitatem iucidit, ut medici affirmarent, eum nulia ratione posse convalescere. Quadam

Bertrandum mtueretur, experta

est,

eum

autem nocte

vig-ilantibus

apud ipsum uxore

et

abscessisse, uti

etiam B. Miconem,sed simul sonsit scsc doloribua HWratain, et advocata ab ea filia malum cessasse, eamque febri immu-

socru, ipsipariter vig-iliapparuitB. Bertrandus cum aliis Religiosis Ordinis S. Dominici, qui

nem
18

deprehendit,

Vineentius Ludovicus Andrea feria se-

lectum circumcinxerunt, ac postquam Bertrandus manum suam infirmi vultui imposuerat, recesserunt. Cum vero uxor et socrus locum
occuparent,

DIE DECIMA
A occuparent, qua
illi

exibaut, dixit eis reger,

Catharitu

ut inde recedentes egredientibus fratribus transitum praeberent; quos quia ilhe nou videbant. Heu, filia, maritus tuus moritdi 300TUB
:
I

>-

OCTOBRK
Swn
**** TOn"nenda\
II

\.

Amiiom

Ludovioumde-

Audin, ut deliret: Xou deliro, nou (inquit infirmus) nec morior sed probe scio, rue sanum esse et omuis febris expertem et quamquam etiam admoduui debilis esset, vires suas bi
;
:

apmnm,
jsimam
\

ursuValei

B.Ludovioum maffna
para oapul ejus
atl

Luoe

oiroumd

post recuperavit.
aulierup* fobridtan
tttmque

amenu

VvleZrZdit.

21 Catharina Francisca Vilaua, Joanuis Seguarra oaligarii conjux, e febre deoubuit totaque purpureis maculis infecta fuit. Quo in statu cum quindecim dies absque ullo remedio

61

4vocatis matri

h(

..

exegasset, commendavit se B. Bertrando, isque sequenti nocte ei apparuit, et quamvis nullum esset in cubiculo lumcu, eum tamen
utili

vulnus multo
:U
'

meliori in
a,l.

11

'

clare vidit;

febri, mane leetomninosans permansit. Cum mater Thomee Petri Andrea custodis offlcims

tuncque cessante

rum
-

ctum

deseruit,

Ludovici Fababuta <<moJu,mor6o sex, anno udlxxxvi,

aiifiB
i

hebd.

,,oh> lab

morlui

SBdisque monetaria; regiffl Valentiuaj affligeretur morbo pessimo, ex quo triduo amens haesit,
oculis

oouliaetiam obfu

oreque clausis, ac nihil interim sumens

4U0

'i

ita

iM

QeQ quidquam
.

oibi,

i'"

auveneii, ^e advertens se eo loci esse, interna cordis voce ioci mterna corciis vocc

Hoc

pa

rentesaviqui

B B.Bertrandi opem imploravit, eodemque Lpsi apparente, sme ulla mora suis sensibus reddita ait, Beatum salutem sibi impetrasse, seque ex eo morbo non morituram itaque intra paucos
:

wdentes, eam ad tnortem orooB rare,B.LudovioiauxiIium poposcerunl D ad iUius sepuloruni pannum tare.
i

'

oouIob, integrramqui

dies perfecte convaluit.

m
COD
et.
pl

Tantain taiuque Milutaiu uiuiai cati rogurunl eam an aliquid

.
1

umi.mii

vidi

Duoi

ANNOTATA.
a

ratre

tnquil

illa,

qui
e

jam
B,

ibanl e oubioulo,

et

horum un

faj

Ludo^ Loum, nuncqui

Montforl
,

Regni Valentini oppidum ad oram maris

;

os sibi aperuisse,

Bleonora

ei

Mi-

Mediterranei.

rambel prope ^alentiam, rirgo annorum qua

draginta, oomitiali

b Anno 1572 defunctum dein vero a Clemente XI Sanctis adscriptum anno 1712. c Circa octavam matutinam, inquiunt rei gestee testes apud P. Joannem Roca Tract, 2,
cap.
6, 2.

morbo

qui

Ip

am

BBpediu-

que invadebat,

pe isime

afflii ta

mau

m
,i,

dolens ad B. LudovicJ Bepuloruzn Be oontullt, prosaJiitc.ua precatura [biperduaa IntegTU

;

oiv coiTcptai]

in
1 1

d Vico prope Valentiam.

apparuit, delnde

bb

expergi
ai

qi

nalo
1
1

tumore. f Hujus nominis locus in Castellas Valenti&que confiniis situs est. g Quse anno 1592 incidit in xxiv Septembris, stylo scilicet veteri, seu Juliano ita ut dies xxv Septembris a tempore, quo a coe Grutturis
,

liberatam Be comperit,
i!.i

que

lllud

Lmpo

nm
B
U ftbri

l'uit.

24 Cuidam annoi
pti
itea

om

quatuordi oim

ftlia

Tibona

repente aooidil
in

tam

m
i

malum, spum
Ut pro

ut prolaberetui

aolum, ac oopio
mall ore
oi
rffl

oic, taiitiiinquc id
niortii.i

ret,
'i

mitiali

morbo

seger

immunis

haberetUT,
illni:

fuit, sit exclu-

61
I

juu funel
,,;ni<

dendus. h Latine Panus, cujusmodi tuber Joannis alam, aliamve brachii sinistri partem occupasse videtur.

pararentur. Scd inatrc

rsula \larcli
,
i

hi

tissimam Vir^incin dc
Vincentiuni
cante, utque
apjiarni
i>-

Uosani
el

iim<|ii<
I!

Fei

rerium

B.

Ludovioum Invo
pi

flliaa

Buea mieererentur,
ffigra
i

eo ipso momento
qi.it*,

lenau

uoi
I

recepit, ai1
\

m
ab
I

>

<

iiiu N.

inr

tM

el

Ludo\

ico,

uti rcipsa siue ullomal< Inc olumi

uianBil
febi

Oum

CAPUT
Ejusdem argumenti

II.

PranciscuB Dominicu ret, jainque vcna Ipi

continua
I

labc

qi

secta fuisset, et medici

d<

eo

di
|

quodaiu litlerarum

continuatio.

raculum, quod

B.

ludm Lud
I

o aiuliii

aliquod

se
Tuijj
'

devotissimc comiiicrnia\it.
vig-ilans vidit du<<
lethatotr vuinerato,

quodaiD

DIB
>-n-

iuiuk
ri
fc,

anuorum octodecim, in Yigilia S. Petri ex Mislata a Valentiam rediens, circa mediam noctem invasus a tribus hominibus fuit et lethaliter vulneratU6j quo in periculo B. Ludovicum (erga quem devotus eratj invocans, omni graviori malo, quod ab iisdem ei inferri poterat , liberatus
"T-vranciscus Perez, civis setatis

lumsuum
esset
l>.

q Ludovicus, apprehendil
,

intrante

ei

utei

manum
ntra

lilius,

quem

illum

timeret,
poris,

uam
ei

sanaturn

IrJ

luduiim

agec omni

febri oaruit, no

donec

Becundo appa

qnoque

fuit.

Dum

curabatur, sanguis ejus

quinque

dierum spatio sisti nequiit. Allatum ei est Rosarium B. Ludovici quod tunc pos.sidebat
,

repente cessavit. Zo Catharina Au ridam sentire intirmitatem

qi

ciem

vel initium esse credebat.

Domn.

^
marum

\JTA AI nDTIOB
\

8.

LUDOYVA BERTiUXDl
cati, fa^-tum

C.

fivmptio.

marum mane

contulit se

ad conventum
ia

Prajdi-

admirati sunt, ac insig-ne miracu-

D
e

catorum, ubi 66 male est. At priu dovicurn pro r&letudia

lemqui
.
i

sentiens, revei

domum

luru rcputarunt.
B8

sua

ederet. B. Luferventer precata

Simonam Cabanes

Honorati

Toldrano
fa-

Pro(tde

conjug'em, invaserat parotis, quae collum

labetcenn,

oratione resperi,

dum
em,

cubitura
vidit in

eadem noote

in

somnis

cubiculo suo
ei

tantum ., minime comparanduj

Ludovicum,
1

ttt

solaris

rideretur, in coque
iua ilUue capitiimI

B
'

-i

"

manu

unde illa contabescens eo deducta (quod ultra tres hebdomadas nequiisset dormire, ac propterea velut amens esset) ut medici eam paucis horis supervicturam affirmai-ent. Qusedam amica sua ei suasit, ut
ciemque inflabat,
fuit

li(

,,,,

<rerba dixit,

lente qui

m,

ed

qu*
stu-

jp8a

tamen aon
i

intellexit,

quod nimium
eju iue

pepe1

,,,,

splendore,

Bertrando commendaret, etaliquod ejusBeati habitus frustulum illius capiti imposuit; ac.quantumvis ipsa, ut supra dictum est,
se
B.

dem

QU
pernn*,
qn*

.jiji

paulo post evanuit, ipsaque i"'

i I

alvamcom-

perit.
:

m;

i.rr.1

alicubi

iu

Elispania

peocaium <Hn

""""""

Qfl

i a rissima3

conditionis, quaa
octo
Le

quadam p quoddam

non plene sui compos esset, inteilexit verba amica3, ac post invocatum Sanctum obdormivit. In somno autem vidit B Bertrandum cum altero Religioso, qui curavit illam,-

pec-

ipsaque exut nullis

oatum Buum
eundia
,
:

anni
c

$im in confe sione ex

pergiscens

in

eo se statu comperit,
eg-eret.

auditis insigrnibus

amplius medicamentis
,i

B.

Bertrandi, multo tempore

ni

ipsum
in

tta

est,

Deum

oraret,

ne permitteret

eam

huic peccato obnoxiam mori. ,um lapssa el in sua pre

Deinde

Brevi post domo uovem diebus Beati sepulcrum in gratiarum actionem pie venerata est. 9 Isabella Moya, Michaelis Martinez uxor,

excaicuk

veranti

quadam nocte ille Beatus in somno'apparuit, habitu H monstrans e quemdam Religiosum Dominicano indutum, qui iter faciens per eum Aspice diligenter loeum transibat, dicensque liuu fratrem, qui mei conventus Valentini est:
j ,
:

gravemque fe- W'brim, quibus concutiebatur, a medico Almenara desperatae salutis pronunciata fuerat, cum eam E
proptcr acutos lateris dolores

magister Palmireno
lit,

invisit,

et

calculum

attu-

quem

B. Bertrandus,

dum

calculis labora-

Bpud ipsum poteris tua peccata confiteri. Po^ stridie advenit Eteligioi us iste in conventum, quem Ordo S. Dominici in codem loco habet,

bat, ejecerat. Illa hunc suo lateri apposuit et invoeata Sancti ope, obdormivit. in somno autem ei ille apparens ejusdem brachium ter percussit, quod ipsa extra strag-ulum produxit,
rata,

rogatu

iue

quodam ejusdem conventus

pa-

medicum

esse, qui arteriae

pulsum

vellet

bre, ut comitaretur ad segrum visendum, ad ejusdem personee ssdes ductus ftiit. Haeo, viso

explorare; at Beatus dixit, non esse se illum,

quem putabat; Sed

sanatum
iri
;

confide, adjecit,

Deo, te

peregrino
tellexisset,
imuiuii

Eteligioso, turbata

est, et

visionem

suam ^eram
esse,

e se reputavit; qumque etiam ineumdem conventus Valentini alu-

lore liberata

eodemque tempore ipsa omni dofuit, et e lecto surrexit. Undecimo

:

dixit, se

illiim

areessituram po-

etridie,

quod velletipsi confiteri. Itafeoit, cum uberrimii lacrymis veniam delictorum suorum
1 1

;i

Deo petensj uarravitque confessario visiosuam, illumque vere ReligiOsum sibi mon1

stratuiii, e1

maximae Deo gratiasegit demagna miserioordia, qua per Beati patrocinium

i-rg-.-i

calculum magnitudinis asperum quod pro insig-ni miraculo habitum fuit. 30 Quidam j)auper, nomine Calderone, malo stomachi ac continuo sang-uinis fluxu aifiig-ebatur adeo, ut medici de eo curando desperarent. Raphaela Soler, tertii Ordinis S. Dominici, miserta illius, quod sororis suee cliens

autem inde

die emisit

ovi palumbini, ang-ulisque

pr0 Caco$toma-

cAoornmi,

se fueral

usus.

esset,

ac minime
;

lllullll
fii

llll

III

mUate

de-

PetroFosde ELusafa b ob quamdam infirmitatem plus trigesies imminutus fuerat san\

guis, qua de oausa brachiis sustentandus eratj

pro ipso orare

commode posset vivere, ccepit eum B. Bertrando commendans.

InilD pUOrO,pO'

rloulott de

oumbeulU
h

fiim

eoque
et,

in

statu bene

Quadam
B,

vero oocte

cum

uovem mensibus perstitit. Beato se commendas-

Quod dum faceret, manifeste vidit B. Ludovicum Bertrandum sanctumque Yincenthun Ferrerium qui eam monuerunt ut ex illorum F
, ,

reliquiis aliquid

ad infirmum ferret

ita

ipsum

obdormivit, ao deinde expergisoens vidit

1'inii

sanandum.
S.

Illa itaque reperit aliquid e veste

Bertrandum, eodemque momento temporis,

vidi!, se saiiiiin sensit.

Vincentii et tgeniam B. Bertrandi, et infirmi

quo

Proinde e lccto

prosiliens, a oe

quo,
e1

ad ecclesiam Prae-

dioatorum
gratias
(iiinwiii

perrexit,

ante Beati sepulcrum

pro

obtenta salute persolvit, et per

aoolesiam Lncessi!

nnllo malo

nmquam

uon secus atque correptus fuisset. Joanni

,

Marco, notario Valentino, periculose decumbenti,

r.n-

stomacho applicuit, addito voto de imag-ine cerea ad Sancti sepulcrum appendenda nec mora, dolor et fluxus confestim cessavere. Cum vero post duas horas reliquiag ei tollerentur, sentiens denuo ing-ruere dolores, precatus est, ut eas penes se relinquerent. Postridie passus est deliquium animi, evomuit tres materias
;

quadam uooteaderant uxorejus Susanna

fiiiique
el

u-iicra,

alisa

personsa, et inter

aoe puer septennis,

nomineGregorius, ejusdem

rudes , velut Iapides , tamque duras , ut vix possent malleo contundi atque ita iucolumis permansit.

intinui filius, quj pariter vigilabat, eratque oorpore ao mente bene sanus. llic parentibus suis, ,'t quotquol aderant, dixit, sanotum patrein fratre.n I-udovicum

31

Cum

dus super

Melchior lluvio, velorum opifex nutextrina dormisset infectus fuit

,

tecretatrw

quibusdam

tuberculis,

cumque propterea

^^"^" tea

''

san-

Bertrandum

in

eodem

oubioulo stare solum oumOrueifixo in manii, looumque, inquo Btaret, assignavitj at uullus eorum illum potuit videre. Compererunt
ta-

diminutus, totum malum ad secretas corporis partes descendit, ita ut plurimum cruciaretur, nec ullum remedium repeg-uis ei saBpius fuisset
riret. Atpostquam B. Bertrandum invocavit, et novemdialem devotionem ad sepulcrum ejus incepit, oleo lampadis illius se ungens, nocte subsecnta tres iu cnte apperto suut rimnte, ex

quod puer asseruerat, quia iufir,nus eoden. momento evasit incolumls, eumqne me.hc, postrui.e extra lectnm conspi-

men verum

esse,

quibus

Dll

A quibus multum puria effluxit quaaque dum amedicis curarentur, tam vekeineuter invalueruut, ut jam ille amplius incedere nequiret Qua de causa pro sua insigni in Beatum
,

tem

manoctebene donnivit, et expepgefactus tum in cubiculo vidit, dicentem rNoliam]

de medicina et unguentia solioitns

uxorem Buam novemdialem devotioeidem pro se persolvere qua ocepta, nem pricia jussit
;

fidu

chens
aueim,
illuatri

cnim
fuit.
AftridWtf.

nihil

amplius opus

esse. Ita ipse

matep, gravtfc

lfMWv
J

32
S.

Cum

soror Raphaelae Soler Tertii Ordinis

febri conflictaretur, ro(

Dominici vehementi

epentmleoto,etinnixagei dpantemhopaa.q

bat, B. Bertrandi

suam m |,,-tamiam sibi impi neret; illa verita, ne hajc commacularetur, et per loturam eximiumsuum odorem amitterot, paulisperancepshaesit. Eecittamen, quod petieral moj
g-avitpnedi.-tam son.rem
infirma somnum cepit, et in eo quemdam (erat is B. Bertrandus]
vidit

8,

ram illadii Domin

B

>.

rimn.

Mioome, mopboesse.

i lini
I

,,

um

Fratrem
:

qui ipsi ait

Ego sum

expergefacta sanam se seneit, surrexitque e lecto nulla alia rc usa ; et quamvis postea lota fuerit tamia, eamdem eximiam

hic,- et

magistri
b

\1,

proferre

an

farafl oultor

B fragrantiam
m
inguineex
lopsultio,
c

conservavit.

aliqua Opusoula

33 Ludovicus Garzia caBmentarius laborans in colleg-io S. Maria? de Sucr-ursu, Onlinis IV.vdicatorum Oriola^ c, lapsus e scalis ligneifl Iffi
in in^ruine est per
aliis scalis, in

M
,1,,,

tatissimam,!

diemsuumde
leraet de Marco,
an
l<

frustum
ille

lig-ni

quas

ceciderat.

abruptum ab Ex hoc lapsn

rantem acoe
gratia

,..,

Q ^j
Q
(

magl
Ludoi
loi

ac laesione putabat,viscerasibi e suis locis mota esse, ling-useque et aurium usu destitutns fnit,

Prior Ppaadio ttorum, B

ferena,

digitns
i

quo ipsiuf

omnibus, qui aderant, eum jamjam moriturura opinantibus. At post irapositam ei particulam vestis B. Bertrandi sensibus reddito suaserunt ut beatissimara Virg-inem ac B. Beptrandum invocaret. Paulo post cnepit ille cedere in lecto, ad quem fuerat delatus, petiitquo, quo rei sisset B. Bertrandus, a quo sanatus fuerat, et

liquia cessapunt,
paruit, dioeuB,

cordi impo Ito, nootuque idem

B<

ap-

mopbum
contra

istum qod fore lethife

rum
36
Aroii

atque

ita,

quam

opinatl

foeranl

medici,

ubito convaluit,

Jam

sextus annus ourrebat, ez quo Joannea

***
"'""
,,/f

operariufl lAborabal

aathm

ite

onm
i

"'"

trandum

qua^rentibus, quid diceret, respondit, B. Bepsibi apparuisse tactoque vulnere sani-

diiftoultate,u1 orebro oporteret,iUum aoi ra [e iirvvn',ul lihiM-iiin ;m"t;i piran l'<< tentatt
l

tatem reddidisse, uti optime experiebatur, admirantibus omnibus, qui paulo ante viderant eum velut mortuum ad lectum portari. Quamquara autem ille B. Bertrandum numquam an-

omnia siue profeotu remedia rovil novemd lem devotionem apud B. Ludo Berti mdi pulcruiM >". plere,e1 argenteum pe< tri el appen
i

dere

aed finita

novemdiall devotione,
1m

oum
(quo

se

non melius, quam

fuit totuni

ante, habepet, oon Impli

tum
d

tamen illius accurate deipsum veste linea stolaque indu tum fuisse, quo modo solet die Dominica prodire sacerdos lustrali aqua populura aspersurus. Volebatipsetunc pra3termissum opussuum
tea vidisset, indicia
dit,

votum.

noote 8. Pionj

li

asserens,

Bcatus

somniai it, si', dum per inccdcret, ooilcm mnlu rorrrphiMi,

obiit)
el

alenl

anguatia tussivisse,
tniii

obvium oabul leigno

Quld num nan
I

sibi

fratrem, qui dicerel

aj

b
I

resuraere, sed prohibuerunt Religiosi,

eura-

fraterP Cui ipse

iste
:

que domum suam, ut quiesceret, remiserunt, unde triduo post ad solitos labores reversus
fuit.
in curcere
lent ">

morbum An commenda
I

um
mo,
fra-

ud

fioo

rctulit,

si-rj

\iw>

uiio

[uofeorn.

Snbjuzi

II

ter

An

peotufl
attulfeti

quoqm
;

Qteum, quod profcull,

de-

34 Sesqui-anno post obitum B. Bertrandi qui-

[Btij

ad Bepulcrumf \on
qula UL
I

re-

dam
vici

vir graviter

commotus

fuit

in

cujusdam

spondit. inflrmufl

judicem, quod ab inimicis suis, eum perdendi causa, uno eodemque die sex accusationibus impetitus fuisset, judexque, hisce admis-

Jam

fer

lilud,

ubjeoil

te,

nam pgo epondeo

fragorem

tibi, te

flanandnm. Enterea
et experfi
rit.

magnnm

infirmue audiit,
natui

Ur
I

ipsum subterraneo carceri mancipasset, in quo erumpente aqua ubique humido, neque lectum habebat, ubi requiesceret. Post aliquos
sis,

elapsos dies, sentiens, vitam

suam

periclitari,

ifl monacha dflterolei] '-aZayda /"totifl duobc naeterio de vix posset lucem lis laboraverat tam acriter, ut

37 Qiuedam

commendavit

se B. Bertrando, orans, ut
,

me-

pati,

et

nonnumqM.-iMi
it.

fltlfl

minisse vellet aliquot obsequiorum qus ei dum vivebat, praestiterat. Dumque has preces
repeteret, et beatissimam
in

Diligentei

eam

curare, sed frufltpa.

,!,,,
,,

PoBtmodum
da
melius
I

pertB
li.

Virginem invocaret, omni

vestis

somnum
:

incidit,

atque interira eadem beaea B. Ludovicus eidem apvisio statim cessavit.

Ludorici
alio

attig-erat,

eos

tissima Virgo et

cum
;

paruerunt

ipse vero experrectus voluit pro-

cumbere in genua sed

Ac

remedio abfltinuit, el par ooiapiofUoquo idem Beatus Uflnfl fuerat, devote rum sibi imposuit, septemque Psalmos
,
|

confestim catena (quae erat

admodum

gravis,

les per trig-in

InqilO-

rura

n,
a. av.nono.

VITA AUCTIOR
fine

S.

LUDOVICI BBBTE
fieret
.1
.!

UOM

C.
,

rum
ej u
,

apparuit

efl

In

somno Beatus, oculos

sereni benedicens, eoque facto, sani ac

evaserunt.
febri,

Jacobus Montiel, scriba publicus periOriolensis, ejusque uxor Agnea Pedrazza decumberent, uxor, B. Ludovico bri culo ejusdem multum d< rota, ta tanter rogavit, ut ;i, quod in oollegio OrdinisS. Do38
(i,mi
gi B

supplicantium processio in qua inter D ctiam ejusdem Beati imago circumferebatur, simulatque hanc conspexit Catharina, inquit raatri 8US3, hunc istum Fratrem esse, qui

Evangelium
II

sibi praelegerat.

S. di

Soror Isabella Mires Oriolensis, Ordinis tyuio,^, Dominici, magno tenebatur desiderio haben- ^WtnU, frustrum tunicae S. Ludovici, quem pluri-

miDici
tur
.

ineadem
ho<
|

civitate servatur,
io

ibiafferre-

Cum
.....

Gauarda
.

obdormivit, viditque ad llum patrem magistrum fratrem Joan m (virum insignisdoOrio]

i

venerabatur. Haec aliquando orationi intenta vidit altare splendide exornatum, a oujus utroque cornu prodibat processio multorum

mum

riodefunalterum ejusdem Ordmis Rectum) cum eoque rogavitque ipsa patrem Gauarda m r ,,,!,,., qovi rat,antuncmoritura esset; ,,. Dum Deo placuerit : ad quae ipsa
timoni83,iD
, , ,

torum, inter quos cum prope ipsam incederel B. Ludovicus, illa brachium suum super hnmerum S. Martini episcopi extendens, laciniam amplitudinis sudarii ab illius tunica deit.

qlli

pondii
.

fratre

Visionem hanc cum patre magistro confessario suo, Josepho de Luchian

,

toalio Patre petiitetexidem ab subriden allatoque cilicio, eodem die fee p rgefa cta
i

llentis

doctrinae
,

prudentiae ac religionis

viro

communicavit
deferri,

qui jussit

eam

laciniam

,.'

)n
i

:e

sit.

Quam ob rem etiam maritus

ad se
quae

eaque in plura divisa

fuit frusta,

ejue

odem

taotua cilicio fuit, ac ppstridie pari-

ter sanatus.

multis miraculis inclaruerunt. Eamdem visionem dicta soror Isabella etiam patri magi-

H
mtlanohoUa,

:i:i

Beatrix
pietatis,

Martinez Oriolensis, mulier macum aliquando ignota ipsimet de Imodum melancholica, coepit gloac
B.

Joanni Saragozza enarrans E frustum quoque ex eadem donavit, per quod

stro fratri Petro
,

Dcus miraculum petravit Alicante, ut

cetur cap. XII.

infra di-

rioflum
i,u

;
.

Dominicum

Ludovicum,

qui-

devotissima erat, ardenter invocare. Continuanti preces apparuerunt duo Religiosi Or(

Anno mdlxxxvii die xxxv Septembris, Lucia Gloriet, novem annorum in civitate Ali42
,

c onvuitionibu

agital3

m
:;.

Prasdicatorum,

quorum unua dixit llic Dominicus, ego vero sum fraterLudo:

te

Bertrandus,peroujusintercessionemDeus qu tibi imminebat: perge hisque dictis, eos amplius non vidit. orare Vesperi mater filium suum Andream ex agro
N1(M1

convulsionibus laborabat cante g afflictus genitor propinquam morti oerquam nens, accessit ad conventum Prasdicatorum, ob,

febri ac

LiberavM jactura,
:

secrans, ut aliquid ex

B. Ludovici reliquiis,

pever
disset.

um
.\

interrogavit, an aliquid sinistri acciigavit ille; at

suam magna cum devotione ac uberrimis lacrymis commendabat, ad eam deferret. Attulit ad eam pater magister frater Petrus
cui filiam

subjungente

illa,

esse,

dubie tamen ipsum anxium fuisse; confessus est. Muli enim inter
pavefacti
in

haud id verum arandum

vomere

fugam
et

se dederant, et raptantes

po
in

se aratrum, saspe peroussi fuerant

oruribus
;

ventre,

adeo ut pro mortuis

Joannes Saragozza caligam Sancti, etEvangelium cum aliis precibus legit. Ingruente nocte Domina, quae est ista ait puellula matri sua? Admiratus, eam loqui, mulier induta pallio? Gaspar pater ejus ex sua in Sanctum fiducia reAspice diligenter, filia; nec enim despondit
: :

habuerit

sed Deus illos

omnis damni immunes

bet esse mulier.

est,

Tum

servaverat.
ntjnijiilittr

domine

et,

puella subjunxit Frater cessante agitatione ex con:

la

iii

Catharinaa Pongliana
it,

vultum erysipelas

hnruntibuf.

quo non permittente loqui, signis illa pro "/ocibua utebatur, innuitque, cupere se, Ut B. Lmliivici ciliciuin (|ii;crcrctnr. Matcr cjus n cuidam filio suo mandavit, ut quaereret veiinu hic, quod alta nox esset, et importuna Religiosos oonveniendi hora, usque in matuinva
;

vulsionibus orta, obdormivit. Mane eam mater valdc hilarem invenit, petiit illa, ut sibi daret manducandum, ac deinde ut indueret, se bene habcre asseverans. Vestitaa matre, gradiebatur

pedibus suis per plateam illa ipsa, quas pridie F fuerat moribunda. Post aliquot dies pater ejus

imaginem

B. Ludovici,

clam omnibus

in cubi-

tiniiiii

tcmpuseo

iiv

distulit.

[nterea exspecta-

culo bene clauso appendit, accivitque Luciam

bat

infirma has reliquias, quibus

rentibus. B.

Postridie in

non compaLudovioum devotissime invocavit, aurora sensit, suum brachium atquo

id fieret, vidit
ait
.

cum

aliis

sororibus ejus, tentandi gratia, an B.

tingi, respiciensque, a
fratres

duos

Dominioanos, quibus

Patres, quare

non apportastis reliquias heri vesperiP Respondit eorum unus Filia, quia fratres non egrediuntur nootu et aooeptum ex alterius mani: :

Ludovicum agnitura esset; ipsa vero, simul imaginem vidit, non exspectans, donec interrogaretur, ait Domine is iste frater est, qui me sanavit quia vero haec imago inter multas alias appensa erat, mandavit pater filiae, ut eam di:

gito monstraret;

hocque modo visionis veritas

detltcumbentibvi

confirmata
l;>

fuit.

bus oilioium infirmas oapiti imposuit, praelegit,

Joannes Cardona Oriolensis in lecto

qnc Evangelium
cessavit
ote

el

oonfestim recessit febris et

K*
\
i

mnammatio.

lens

mater filiam

re-

valentem reperit, et audito, quod contigerat, eo magis admirata fuit, quod fores
olaustt essent, neo
giosis
[T83

cumbens e febri totiusque corporis cruciatu, ex nimio humore in diuturna navigatione marina contractis, atque insuper captus uno brachio,
quo nequiebat
uti
;

postquam omnia remedia

inaudisset.

quidquam de ingressis Relitix hisce patet, Sanctum

frustra tentaverat, SS. Dominici ac Vincentii

opem

apparuissc, atque ab ipsomet

fuissc allatum.Coufirmatur
infirniae,quffi ,^...

suum

cili-

imploravit, vovitque B. Ludovico, ituruin suis pedibus ad visitandum sepulcrum Va-

cium

ex dictis

ldipsum etiam

lentiam, quod iter est triginta leucarum. No-

interrogata de habitu c ir-.w.^uvnuruiiuuucor-

poris ^.eligiosi,

guram

locutus fuit, fiB.Ludovnn aoouratissime exposuit.Cum

illa

qui

cum

apparuerunt ei iidem tres Sancti, Ludovicus brachium ejus apprehendit, illudque in altum elevans dixit Cum
cte subsecuta e quibus B.
:

ahquo terapore post perclaustrum

dicti colegii

tantopere

me

inclamaveris, ecce, veni, ut vi-

sam

DIE DBCIMA
evauuit visio ex oculi.. Tuui, ill 4 sam alta voeeel a maute,aceu t eruut mil lieres, u !e q
te;

-s
,,
;

et

,,,

j-2**-*i
iaPicaza,

,,,

raculo A.l

.,,_.,;,

;>;;:;;--.

,ure-s rpT'

;:
e?

Ktf*

(iii

"/'P

11 -

curademB. Ludovico

^iem
-

ar&ent e
i

pulcrum mis6uram;excerptaraque e quodara lil""- v <juuudUJ IIf bro paginam, quae ejusdem Beati efflgiem exbibebat, sub mariti sui cervicali posuit. Oo ille subito dormirej ac deinde experreotus
Ubi
esf
fee,

r7d^S
comn.,., .,.-,. -

E.*J
ohia
,i.

7*
foit,utineornmdemi

qui

manusuamean
Nl

palpavit? Respondit uxor, nullum ibi adfu liMtrera, sed .sese illum B. Bertrando

comn

aquam,

*mdumest,eamd(
prfo

dasse,

ejusdemque imaginem

cervicali

ejua

postridie recte valuit.

aca Valentia dia

ito,

Blium

ANNOTATA.
a

grati trium

...

maium,

oorreptum,

b.era

Regni Valentini

vico,

media leuca Valen1

,lllx

"
ui

"

aa
es

mu]

'

tiadissito.
b

adeo

medioopum
aud
te

E
tiu

Vide Annotata in cap.

Vide Annotata in cap.
d.

judioiu

hujus
Vitse

libri

mira vlrtute
petiit, ul h

lit. e.

uedioti P
7

sentl

un

c
lit.

Primce

ferret

<

tverunl er

paterel matep,
(qui Telul

oum
d

orore

pueri,

huncque nudum
B.

d Adiit
illi

eam dignitatem anno

anno
lGO-i

igui

1594, in

qua

debatur
cato

successit

Albarrazinensis epi-

Bertrando,
u

In

fcionopi

m
fonti

an

itl

scopus.
e Scripsit

imaa

Trinitatia tei

quead lumboa

Rosarium

Immer

nis Jesu, aliaque,

sive Psalterium Nomide quibus Echardus to?n.2,

dumque eum
berniam
.

tertio extrahi ret, rid

ne

rima quidi m, abi

sttpen
el
di
ti1

pag. 54 Bibliothecx Dominican cv.

defluxerant,

iJuxta Valentiam.
Valentini portus est mariMediterraneo adjacens.

v\ oera ante arunl etiam eo

i

momento

febria

fluxu
bili
,

irentria

el

gRegni

quami

puer adhnc esael suaa recepit.

i'

brei

Hieronj msa

<

!a]
iii.

ti,i Mi

tdum

ln

ttu

in%,era1
I . .

'"" ""
/

inf.m

ium,

\i\n.,

riindum
.

'"""-

i-

niosus, qui, defluentibui inte

tiu

pra aimlo
ul ta
ip

GAPUT
**.
,

III.

doloiv fcam vehementer

oi

nnabat,

mo
,
i

vocesque etiam sanguine

dieral

mi cerel
fantl
i

quidem
bia

illiua

mater mirabilia
tlluo
i

puerum
'

aon du

ral

Miracula,

am

quce OO

o Ludovici
.

in-

veroaliqttandoip
,lon '" """"
,'
'

ororejtta,

i.

tercessionem

ad fyjiv^nv, u,is illo fontem, ab m\j

est.

/""", " pum mi8erabilrter olamantem, n o

illuIU

'

latafontis,

benedictum, Deus operatus

'"

tulit '
fe

l;

'

amendan
i

r
,

panno Lineo>quo
bern
up.,,1

iciatu
tl
i

rat,

aquB3

IntinctOj

terve lw
.
I

quo

ractoj tUe sxti

u
oi

m
,

pum
.

pjo aanua eva

vici

ESa

lem

atione
ti
i

i,u>\

laSZt*
bmdlxZT*
ftbrtUbmuun

olim B. Bertrandus, ut passim, ailli0te va letudinis esset, quidam amicorura

Capegli, cuju

dam oob

[uiti

ftlinm

illius
tUIlis

eum recreandi
P reciDUS

herniosum, quem nul

tvit.
i'.i

gratia assiduia suia imporut dignaretur

rog-avit,

ad fontem, in confinio Kusaffce Valentiae scaturientem: cumque Servus Dei inter alias infirraitates suas coutinua siti premeire

secum prope muros

Aiin;i

Monforte,

iddoa

En

BuaafBi, ei paniytu,

raorbo facta p lecto allixa decubuit, n

destituta
;

quodam

[ongotempi
u

pedum manuumq
im

et

quadam ac

retur,

consensit precanti amico,

ctum fontem pergere, ex quo, sua benedictione lustraverat, bibit. Dum ibi colloquerentur, vidit quemdam infirmum (qui ^uuoquerentur, mnrinum
.
.

cum eoad dipostquam eum

aliomalo, extrema Unotiom

dicti fonti

munftafuit, Puin

recordata, fllium

mum

B
,

un,

.... OT'_f ir> ^lv 1 ... erat in obsequiis dominusilliusagri, ubi fons
.

diet quemdam jatruum, ut potui rogavit, ui, morbum storto per morburn ore rog-avit, ut, quantum_.!-.. _._& vis alta no

_'.

,.i

n__n__M

tquam

t.

__..

eo

bi

aflferrent,
;

..,'.-.,...*

erat)

nomine Petrum Ximeno, ruricolam ex

Kusaffaoriundum,rogavitqueillum ServusDei, quo malo laboraret. Eespondit ille, jam sex menses esse, ex quo febrim patiebatur. Bibe
(iuquit Beatus) ex ista aqua. At ille renuit, quod malo suo noxia esset. Persuadente tamen Beato, ut biberet, non nocituram, bibit, et

freta, se per B. Bertrandl invooationem sanandam. XI

1

Deo

ipsiuaque

ori,

licel

difflculter,

infuderunt;

quam ut illa bibit, reductura esl oainlooum lo plane convaluit, ac suum, ipsaque pedum manuumque usura rec perfectum et postridie cum corarauni omniura admira!

confestimsanatusfuit.
Octobris

tione surrexit e

lecto. Adl,

fi-

Tomus

V.

58

liuH

n
A. Avicnono.

VITA AUCTIOR
pirasse.
(

8.

LUDOVICl BERTRAXDI
ododere,

C.

lius eara

aquam,dum afferret,suavissimum

quod

prae

nimia debilitate nonposset ul-

pem
claudicatio, cxcitai,

Joannes Segarra, caligrarum opifex, addictum fonV;.l- ntinus, cum filio et anciUa liinvenerunt ibi claudum, ent, tem acce incedentem, gnei subalaribus fulcris nixum invocato B. Berqui, ubi ad fontem pervenit, eoderaque terapore trando, ea aqua lavit se ex vicma vidrni.it ipsum sanum, et fulcra sua
50
,,,,,
i

Quantumvis autem importunis eum urg-erent comites, ut in equum precibus,

tra progredi.

T)

ascenderet, noluit, q u ia devotionis gratia voluit coeptum iter perficere pedibus saepe saepius subsistens et duobus militibu.s innitens. Ubi ad fontem pervenit, Beatum denuo invocavit. et bonum aquie hau-

quem adduxerant

arbore suspendentem. Cdem ille 8egrarrafiliam vi.su prorsus habebat sexennem, jam a biennio

stum sorbuit, ita ut omnes eum arguerent quod nociturus esset; at non propterea pra?termisit inde denuo bibere. Postquam autem
unius horaB circiter spatio ibidem manserat sanus et incolumis ac sine ulla lassitudine suis pedibus viam versus Valentiam relegit, rectaque processit ad Praedicatores,gratias Beato
acturus.

privatam roeatam

quamad

B.

fontem adduxit, etpostmeadem Bertrandi opem ejus oculos

aqua

bis lavit; aitque puella, se

jam

recte vi-

pater experturus, dere. Quod, an verum esset, aliaque hujusmodi denarium, frustulum panis

puella collegit. projecil in terram, qua3 omnia efleca ex molendino PhiAltera quoque puella oculis, beatique lippi Martini, lotie eadem aqua
Bertrandi patrocinio implorato,

54
esset,

Eranciscus Polus,

dum

novennis puer

yavit

"

'"

tam gravi catarrho

altero

affectos oculos habuit

''"I ca/ar.

ut biennio ca^cus manserit,

orta etiam in eo-

rhm,

visu donata et

indc regressa est.

^
Hi

tadiirnt

yinaetpecio
gibbui,cru-

rumuiccra,

,\ atharina Puster de Pedros, vidua Valenhabuit, Isabeltise aabitans, triennem filiam in pergula domus am Annara nominc, qu83 Jll(1(1IJS jM ,| r|ll offendit, et per aperturam prolapsa deorsum estaltitudineduarum lancearum,
<

tamque vehemens
dorsi rupta
sit,

fuit concussio,

utejusspina

Adhibita fuere remedia, sed frustra quam ob rem mater decrevit illum ad fontem ducere; uti fecit, comitantibus aliis e vicinia. Eo adventantes invenerunt tantam hominum turbam ut ud E aquam non potuerint pertingere. Proinde curarunt, ex ea sibi in vase dari, quam mater inflrmo, Beatum simul invocans, bibendam de: ,

rum

crucianti fistula.

tanturaque in pectore gibbum excitaverit, ut ipsa in modum arcus retrorsum

incurvata fuerit. Flac infirraitate cum intolerabili cruciatu et difficultate loquendi sedecim

dit,
visi

et ex eadem ejusdem oculis lavit (qui puero sunt clarescere) et phialam aquae

menses
xit
;

afflicta

fuit.

profuissent reraedia, raater

Quo tempore cum nihil eam ad fontem dufiliae

plenam secum ferens domum reversa est, ubi eadem filii sui oculos quotidie lavare perrexit. Absumpta aqua cum puer feliciter convalesceret jussit aliam ex eodem fonte quaeri,
,
,

ubi post fusas preces pectus

suae

aqua

continuataque
passus.

iotura

ille

lavit, et
in
ii

ex eodem fonte in vase secum do-

tus fuit, nec simile

malum

brevi post sanadeinceps umquam

tupta dorti
siitnaet pecto
t ii

delata
Beati
filia

eamdem

illius corporis
:

partera la-

vit,

opera siraul implorans

ccepit convalescere
,

tione

eaque raac quinto die

55 Dorothea

Martini Sanciz notarii uxor,

qui, rupta

puerum

habebat trium annorum,

ejusdem pectus, sicut olim, dum recte valebat, complanatum fuit. Erat Jacobo Elise Buyrac
iiiius,

spina dorsi,

gibbum gerebat
erat,

gibbui,

in pectore, tamesset,

que infirmus
et

ut velut immobilis

admodum

ulcerata crura habens;

istius fontis

tamquam jamjam moriturus

observaretur.

quem
filii

pater, auditis

laudibus, eo
sanitate sui

duxit, aqua lavit,

Bcatumque pro
est,

devotissime precatus

atque eodem tem-

Mater dolore percita eum in carpento ad fontem adducens Beato commendavit, et intincto aquse panno (ob frigidam tempestatem non ausa illum vestibus nudare) ejus pectus lavit, eoque facto, domum rediit, nullo indicio melioris

pore,
lo

quo

ille

lavabatur, plane convaluit, nul-

deinceps remedio usus.

52.

q
dintuma ani

Joannes Andreas Sapuerta, signifer turmm e quitum Gaspari Yitali, in loco Canet prope Morviedro a correptus morbo fuit, eoque
hio spatio

valetudinis in puero apparente. Postero die

pridie laverat, mater

eadem hora, qua puerum

et

et circumstantes adverterunt, illum se agitare

duorum mensium

crevit, ut ipsius

revolvere,

vitu; timeretur.

lluc se redactura videns, jussit

tum denuo implorarunt

paulatim
repens
,

quod ante non fecerat ac Beatuncque ccepit ille

; ;
,
:

quo comraodius medicos ac pbarmaca praeValentiam perduci, quo difficulter pervenit. Medioi eum pro mortuo reputabant propter gravia animi deliquia, qiue cum diuturna sensuum destitutione ipsi interdura acse,

sto uaberet,

ut solent pueri incedere, itaque ad matrem etamitam pervenit adeo ut paulatim convalescens intra biduum eo malo
liberatus
fuerit.
sit,

multisqueannis bene sanussupercolti ulctra,

oidebantj ac

peculiariter semel

ultra

horas

viginti quatuor dura\ crunt; propter

quodsua-

56 Pranciscus Doza operarius, ortis sibi in collo quibusdam tumoribus, qui in putidaulcera abierunt, postquam biennio nihil levaniinis ex adhibitis interim medicamentis expertus
fuerat, suadente sorore sua, B. Bertrandi

capitil

V""

nn, cruiarvf
(iiuc /.<<'.

suin ipsi est, ut B. Ludovico, qui inulta miracula patrabat, se commendaret; ac specialiter
facta
est inentio de fonte. Comraendavit se igitureidem Sanoto, proposuitque illucsuispedibus ire, uti fecit octiduo, postquam diutur-

opem
ul-

imploravit, et ad dictum fontem accedens

cera lavit, promittens fore ut per

:

novem

dies

iUud deliquium passus erat; etiverunt RodericusdeSoto, et Carrasco, ambo SU83 turmse milites.
cuin
isto
(/f/l./IIKI.

nmn

moxque ccepit haeodem loturus accederet bere melius, ac in fine novem dierum perfecte
incolumis
fuit.

Joannes

Baptista,

Hierony-

53 Dorao sua, quae in platea de Montanari sita erat, egrediens magna oum difficultate
perrexil ad Prssdioatores, itautanteportam B. Ludovicum oraverit,indeque capessiverit viam,

mse Stephanas, vidua3 Philippi Perez mercatoquae ris, filius, caput suum certis bullulis, nec toto porrigo videbantur, infectum habuit, biennio quidquam opis in medicina invenit.
Post commendavit se B. Bertrando, et aquam
dicti

quaa ducit ad fontem. Sed,

cum

pervenisset ad

portam, qua itur ad mare, compulsus fuit se-

fontis

sibi

afferri

prsecepit,

qua

loto

capite

DIE DEOQIA OCTOBRIS.

im en experiens juasit denuo inde A cnpite eaque per^eus ablm, mtra pauooa hauriri, omnino sanus evasit. Angelae Roger, die *
,,

Katenlww W5lw;

Ub.lBist Valentin*
raya
titulo
ftuit,

coTsT^T " "

At scribit

anus A
Allu>i '

Atn.v.v,

Gomez operarii Sa, fruuS ori Francisci arundinis mter duos umus crurum clavistum erat, nec quisquam ohipurgorum oulos infixum mensium spatio illud inde eximere quindecim igitur, uihil remediis profiei, potuit. ootuit. Videus
implorato B. Benrandi patrocinio,
n e sola
ac in
se

d ftptf Pofen<ihi OflptaHim

fo*

insigniium
Calapatar
.

hJ
11

JJSS
'/,en

quodam ma-

fontem

petiit,

iufirmum crus Lotura,

CAPUT

IV.

aurora sequentis diei e BOmno evig-ilans, comperit. B anam

ftbrit.

morbus

ytntnM,

Pranciscum Gomez, dictse ajig-elsa maritum, mense Augusto tam perioulosa invasit sacro Viatico et extrema Und iofebris, ut simul proptereaque raedici, qui munitus fuerit ne ourabant, monuerunt uxorern illius, ut de eum
57
:

Miracula ad solam Ludovici Bertiandi iurocationcm facta.

funebribus parandis cogitaret. In hac afflictione positamconspicatainfelixB. Bertraudi patrose cinium imploravit, atque ipsamet, quam po-

C um
'''

"

Uar

..

,v.
.

sm-

tione
inter

-'i-;i\ ia

morbi minuendut
Lsesu
-

ocysSime, properavit ad fontem, haustamque e\ eo aquam marito potandam dedit isque a l ., eodem momento, pulsa febri, salvus mansit. B Uxor Antonii Eorte in Rusaffa quodam ve pe ri in tanto vitse suae versabatur periculo, ut satuit
,
..

continui

aecandam venam nium

1
.

nervua
I

est,

intumuit,
.

i'r.\

on flo.m

i"i

mce
1

n\
i

nminiafn cruoiatus,

ul

biduo
.

aullam Beu

..11...

interdiu Beu nootu quietem

cro Oleo

jam
:

inunctse ad Christianse morienduin

illius,

sed portione ejusdem aquae ori quod moribundorum moreapcrtum tenebat, per maritum ejus inftisa, postcro mane
assisterent

ipsam etiam mollem Linei indu ^^ malo el ooni ul constitutu B Bertrandum Invooa^ it, add poto de argenteo braohio, Bi oon^ ad ejusdem sepuiornm mittendo, Nec moi o
tolerare. in hoc
,

i,

integras sanitati restituta reperta est. Servulus

Ximeno piscatorisex Rusaffa, Franci Gomez appellatus, segrottibat in tugurio heri sui in ripa Albufer b, ubi cum in piscando juvabat. Ad quem tam male se in eo solitario
Petri

Btimcessante dolore, obdormivit, el postea bx pergi br Lohium iium madefaotum, eum que in modum detumui B8 deprehendit, ul eju idem diei epistolam Boribere potuerit
':
i
;

t.uii

bene

com

aluerat.
n,,rU

loco

habentem hsrus
ille
,

dicti

fontisaquam
,

attulit,

qua

B. Bertrando invocato

epota,

con-

Bertrandu Boil, puer trium an noruin, illustrifl viri Joannis Boilde U<
60
[llustria

festim sanatus est, et ad solitum laborem

suum

Uus a patre suo duotus ad Alsafard, medianoote improviso correptus

ftril

reversus fuit.
febret,
trit

tam

terribilJ

malo,

elven-

58 Catharina
xor,

tumor sa-

Joannis Salvatoris uGrau prope Alberaya c, cum jam multis die,

ut in miserandum
eruperit.
afilictufl,

el

insolabilem planotum

nonfur,

bus febri laborasset, frustra tentatis rcmcdiis, ad fontem se ducendam se curavit, et postquam B. Ludovicum Bertrandum invocaverat
,

im Quopaternon minua atupei illico oandelam accendit, ftliumqui

mirum

in

modum

torqui
pi

ati

m
i

el
.

olamor
non au
a

ad
e
1

cselos extollentem con

jatu

et

ex foute biberat, sanitatem recepit. Bernar-

ipsumsolum

relinquere,
,

dum

1,

do Torino sic intumuerat venter, ut quinque dierum spatio nihil quidquam mauducarc aut

imo oec ve tire potult, qui procul inde eranl quod suo brachi" su tinerel inflrmum, oujofl
iiialuin
1'iiip
:

;|
.

iiiiiit'

i-cnteetiam ^
r

nec alvum exonerare potuerit. Jussit C hic urnam ejusdem aquae plenam afferri eaque, quanta erat, epota, dissolutus est corporis tumor sine alio excremeuto, et sanus evasit. Baptista Ximeno, piscator ex Rusaffa, anbibere
,

ventre

qua de causa inno

ij

pui

ai bi

bo do-

au mordi bat. Poter lore victus suas m ini|o ad miflerabili sprrtarulo vrlul tam
li.

no mdxcvi iu confinio Olivae, loco

dicto d,

Calapatar

simo cum

Bertrandi patrocinium recurrit, rehementl ut, quoniam puer aflfeotu supplic m

,

artem suam exerceus, tertiana fcbri qua cum duodecim dicbns lacorreptusfuit borasset, ac pessime mulctatus fuisset, jussit se per mare ad oram Yalentinam vehi, unde in Rusaffam tetendit. Postridie, quamquam febricitaret, curavit se portari ad foutem, ubi, implorato B. Bertrandi patrocinio, ex ea aqua
;

nomen

Bertrandi

i"

baptismate impo itum bAberet, Baltem qoe perbapti mo filium tan cro> mitterel ipse Buum
I i

deliter mori.

Vix ea verba protuleral

in

quin

datus puerulus

placidum
ite

inciderit

Bomnum,

etdetumueril veuter,
tea, compertuflflit. Uborabal pater ,;i

ul

ma
p

Simo

eu

bibit,

eodemque momento

reliquit

na febris, nec deinceps corripuit; bus mensibus post haec in Albufera piscans nataret et inhoneste se gereret, in
dit
:

eum tertiasedcum duoreci-

morbum

ritide, de qua mi ouitipflumfiliu8,utB.Bertrando aem lUina con ret ^ ,,

Q*
i

'
,

immenda-

nm
!ir

devot

"I

".

invocatoque rursum Beato, et pota fontis aqua pristinam sanitatem denuo recupera,

argenteum pectus illius flepuloro, "l rum. Brevi itaque convaluit,

implevit. Ilinc

appenflU-

rotum non
j.-steodem

vit.

octodcim men

ibu

ANNOTATA.
nulli tradunt, Saguntum. tfri ?r

malo iternm oorreptom rogavitfll exple tum, quo dudum sc ob fcrinxera^

vetus< ut

et:

im

dum>

non
'

c ^ssssr ss^r
nem
precesque

b Seu lacus Valentini.

]1<;

VLTA AICTJOR

S.

LUDOVICI BEliTRAXDl

C.

A Avicsono.

tatem recepit; neque distulit debitum argrenteuiu pectu appendere. Quidarn filius Joannis Pagliare medici, et Magdalenas Quartada, a qui tis unius anni in convulsionee inoiderat,
i

sensuum expers jaceret,

ore ad

aurem fere usqu e

matris ulnia recumberet, abito pallidus, aflfefrigidus, mutus, aliisque mortie indiciifl
(limi

scalis impositum circa mediam noctem ad ejusdem m aedem portarunt; ubi, cura coepissent medicumentum a medico praescriptum ei praebere, tan-

detorto, totusque nigrescens.

Hunc

topere contremuit, ut reliquum

non dederinf

ctus apparuit.

Qua

re anlictiflsima
alta

g:enitris

in

Atmater
:

afflictissima B.

Bertrandum invooavit
ad

genua
i

prociiin

vooe

ait

sancte frae1

rr

Ludovice Bertrande, adjuva me,

moriatur.

inte
filius

supplicans, ut filium suum misericorditer requa3 illa precante, ecce os infirmi spiceret

de apud

Dominum Deum Cum haec

puer
illico

nostrum, ne
'

ti

pristi-

locum suum reducitur, aperiuntur oculi, mane se salvum comperit. Proinde ad

et ipse

sepul-

naesanitati

refltitutus fuit,

nec

id

crum

umquam
nordii dolot
febrei aouUe,
,

passus.

Sancti debitas gratias persoluturus accessit; grave, quodsubierat, periculum admirans

senserat.

62 Candiam B plu^nes, Thecla

I

dum

''11111

amita sua,
Praedicato-

eujus ipse non meminerat, imo nec ullum dolo-

ridua,

in eccle

ia

rem
fiUa,

rim. Missa3intererat, invasit cordisdolor, ut.velut BBBpealiaa passa fuerat tamacerbum,

quem

65 Paula,

Joaunis Greg-orii
infixit,

febri

lignarii

'""'"'

annorum duodecim, incannam

ori

t;u/ nui

incideng

capuu

iuZ

mortua manerel

que tunc tam vehemens/uit,

eam

ut ultra horsa Bpatium pro mortua fuerithabita.

gocca
B.

vehementer consternata amita, eam

Bertrando commendavit, vovitque fore, ut, mitatem pecepisset, cor arg^enteum adipsius

sepulcrum dono ferret. Qlico reliquiteam raalum, nec umquam denuo corripuit. Jacobus Cifre, presbyter beneficiatus eoclesiae S, Catharinaa martyris Valentiae, laborabat acutisfebribufl,qu8ealiquotdiestenuerunt. Proptereaquinquies minutus sanguine fueratj ac praeterea

indeque grave vulnus in palato recepit. Ilinc ex ore naribusque tarn copiosum sang-uinem fudit, ut suffocari sibi videretur. Multa ad eura sistenduin adhibita remedia fuere; sed frustra, eoque in statu illa triduo perstitit, nec quidquam interim comedere aut bibere potuit. Mater ejus Agraes Garzia E eam B. Bertrando comraendavit, promittens, se
suo

accesserant aoutissimi laterisoruciatus. Mulier, quaaei inserviebat, suasit, ut B. Ludovici Berfcrandi

novemdialem devotionem celebraturam, et guttur cereum ad sepulcrum oblaturam stetitque sine mora sang*uis, cceptaque novemdiali devotione, priusquam haec compleretur, puella con;

valuerat.

Sperantiae Vergara, Vincentii

in

opem imploraretj vcrum

,

haec sc

parvi

forte uxori, ortus

collo erat

facere innuens

jussit ea,

medicus, parare.

Dum

vero hsec

quae praescripserat illa parabat,

tudinis capitis sui, qui ei

Montumor magniper annos septerade-

cim
bat

adhaesit

mag*no

cum

dolore, nec perraitte-

Beatum invocare, incodemque temvocavitque toto cordis affeotu porismomento omni malo liberevasit; etmedidecrevit infirmus dictum
;

eam
si

laborare. Asserebant

autem

medici,

illam,

tuber amputaretur, sine dubio moritu-

(;micu!;i ailcivns iuulicr, niliil

e
COtltl -niiiiii
;

eisamplius opus

le,

deprehendit.

ii-

68 [sabella
niultis

Joanna Ferrando virg-opostquain

ris, fcbris, cupitii dolor.

diebus gravi febri conflictata fuisset, ex eaque tandem convaluisset, altcrum crurum adeo contractum retinuit, ut extendere nequiret,
e1

humana ope sibi reliquum nec posse se ad familice suas sustentationem laborare, B. Bertrandi patrocinium expetiit,-et quadam nocte post fusas preces dum dormiret, sine ullo sensu apertustumor est, ex eoque copiosa aqua effluxit per exig-uum foramen, quod deinde facile curatum
ram. Nihil igutur in
esse, cog-noseens,
fuit.

oportuerit

bere.

eam unomense Tandem oommendavit

dcvotiouc,
et

in lecto se

decum-

B. Ludovico,

addito voto de perag-enda ad sepulcrum ejus

uovciudiali

erurc ccrco ibidem

66 Vincentius Monforte, prajdictas Speran- guumvui maritus, inter rixas cum aliquibus sibi pa- '""' vehtmm rum amicis habitas, ig-nivoma fistula bellica bmclihdolor,
tia3

appendendo.
pnuui;;

Tum

ocepitse melius habere, ita

pessime lajsus in gutture

est,

ut ex ore in

sto-

ut poluerit (quainuuain

admodum
inchoare;

difficulter)

machum
g-uine

nihil posset transmittere, et pra? san-

am devotioncm
reversa

cumque ad

sepulcnnu
et

orasset, sensit sibi etiam meliusesse,

oommode

domum

est, atque ante

erumpente destitutus sensibus et prolapsus in terram ultra horae spatium velut mortuus jacuerit. Hoc audito, uxor ad maritum
advolavit; sed non permissa fuit ad eura accedere, quia ille moriebatur. Projecit ergo se in

corapletara

novemdialem devotionera omnino incolumis fuit. Badem virg-oalias febri ac veafflicta, ut

hementi oapitis dolore

B,

multis diebus
capcre, ad

et noctibus nullura potuerit

somnum

genua, beatumque Bertrandum enixe precata est, ne saltem permitteret ipsum peccato mor-

Ludovioum

pia preoe reourrens,

eadem no-

ote dorraivit, et postero

i*ni

mane

se febris expe

etaine ullodolore capitis sensit.

\-11ct;

obnoxium mori. Paulo post erexit se vulneratus e terra, et obnixe conatus est suis pedibus ac sine alterius adjutorio domum suarn pertali

OpOlMma
i(i,

}it-

64

Valero,

filiaa

n(i//i, apojito-

nis, pestilens in facie

ortum apostema

quo

hfiBO tota

inturaiiit,

Joannis Qari pellioest, ex erantque ejusraodi illud

gere, et perseverante in precibus suis uxore,

intra breve

de ejusdem vita pronunoiarent Una e sororibus ejus, Qrsula Autonia noraine, vieera illius mi-

\c11r1111m ao turaor, ut raediei

actum

esse

tempus sanatus fuit, mirantibus omnibus, qui ipsum tam lethaliter lsesum viderant. Antonio Joanni Poncet sutori, dum ratione levis febris sanguiine minueretur, in ipsa
venae sectione
dolor, ex

vehemens

in brachio ortus est

serata, B. Ludovici patrocinium pro eadem fla^itMvit, moxque detumuit facies, recessit febris, et intinua

mus

extemplo convaluit, IlieronySalvatore, velorum opifex, ouan apud aliquot amicos suos, apud quos coenaverat, se
recreassct.

rediretque Valentiam, prope conventuin dc Uemedio c tam veheracnti raaloapoplectico correptus fuit, ut ex equo prolapsus

quo duabus noctibus et uno die fremuit, neque dormire potuit, nec levamen aliquot reperire. Quam ob rem B. Bertrandum beatumque Nicolaum Factorem deprecatus est, pauloque post obdormiens tribus quatuorve horis quievit, et experg-iscens se febri inflammatione

67

Anna Euuio Jacobi

omnique malo liberum expertus est. Ang^eli, ^etarum

re-

stionis,

DIE DBUIMA OC
t^^of**

^a

kera,

stiouis, uxor, post puerperium suum singnlari rnlie multa por corfas tidio capta fuit,

u;
v

pus ejus sparsa

rupta,

tubercula

apparuerunt, quee
in

maxime

in cruribus plura foramina effe-

CAPUT
MirfWlln ,,,,< //
rclitjuias a

V
i>

ceruut, ac peculiariter

unum

gena admodnm

profundum, tamque fcetidum, ut, duin fasciobB ab co tollerentur, ferri non quidem infirmitate biennium sine ullo cx adhiremediis solatio conflictata fuit. post aliquot dics sine appositis empla
bitis

Deo patrata.

Tandem
.

p 8 os
ret,
_ J.

quidam
llli.
i I

suasit

et

. . _>

vir, nomine Gaspai Pere perut B. Ludovioi patrooininm posceVv* ulcenbus ___...__.___*
,

philippusll]

laboravit
i

inc
ii
ii

*.

,^

Buis decussatim

in

modum

**

___t-__>l'
tppi

pex ralu

PtoHp
.

Crucis applicaret aliqua folia vitis oigra, quia ipsemet B. Ludovicus in suorum orurum morbo
eo remedio usus fuerat, ac simul recitarel oertam orationcm de Passione Christi, quam Beatus pariter recitare solcbat. Consilio obse

pictum, es devol

i:ir .

Qumque
princ

laudatu
.

....

m MI

%xx\
r>

Vali

e1

oum
Qtum
pi
v\

mulier, applicavit dictum remedium, atque

in-

superpromisitnovemdialem devotionempersolvere quam cum biduo incepisset, omnino nata comperta est, idque miraculum eo majus apparuit, quod, licet uon omnibus plagis dig cta folia apposuisset, ab omnibus tamen eodem
;

antrnm,,
patu, Bua regia

i-

dem oonventum seoundo

B

m
.

Lud

randi
,,,,,,

corporis ex

parlututnor,

biduo convaluisset. 68 Joamne Explugues, Guilielmi Picot Piscatoris conjugis, corpus ex partu tumidum manserat hebdomadis septem, ut ila se movere

Vincentio Justinia mandavit. u1 b icaj

pr

iilari

eju

den

dndi juberet, quantum

nffloerel ad
|

soapulared
71
Fccit
id

prior ln pal
iepi1

i1

non

posset. Medici, multis remediis frustra

habebafi
ferre

_J sn

iUud, quod pr ac pa
ti

"

eam inde morituram pronunciarunt. Quare animam suam generali pcccatorum COEtentatis,

soluerat,
.

Poa1

multum

tnpoi

I |

fessione expiavit, et, invocato

vovit,

13.

Bertrandu

curaturam

se

dicendam Missam ac bonae

Boapulare, quod prinoepe ge tab it, un fortasse detritum e e, misll aliud Matritum, fo cturn c\ residuo dioti apularJ B udo\ loi
| i

deu

molis cereum ad ejusdcm sepnlcrum oblaturam. Subsecuta nocte placide dormivit (quod antea
pr_e

quod oum regiua prinoep ceptasset, cmpi isetque

pi

ouliari
i

uo u
ill

ui

Inoommo
ine
libei
enefloii
|

dolore facere nequiverat

fuit pristinasque

postero

vero

dum suum
eva
it.

minui.

ei

que tandi
a<
i

pl

mane sanata
recepit.
parturienlit

vires brevipost

Qua de oau

epti

memor, simu] atqu

opifi
i

ipil

sod
I

femin*

febrit,

malum abiijunlur.

Uxor Joannis Segarra, caligarum c s Catharina nomine indies partum ctans m acrem feDnm mcidit et m
09
^

Lnter Sanotoa

olemniter refen ndo ad

Pontiflcem
in
litti r
i

!li

men
ao
iv

tem VIII
pejufl
1'uit

summum

di dit,

ius Lteravit, ut
videbitur.
l-l

huju

ElistorieB

Ubro

vergens maculis admodum nigris infccta quod malum cjusmodi est, ut pauci cx eo convalescant. IIoc in statudolores partus ei exorti fuere, qu_e, ne ex eo morbo moreretur, B. Ber-

Vincentia Moregli,
j
1 1 * 1 1
i

fllie

WidB
i

septcin

.iiii

leoto fueral g

ai iter
foatidi

tumi.

da, plenaque quibui

dam
i
. i

uloeribu

pi

trandum invocavit cumquc adducta essct obstetrix, ilia jam pepererat, et libera febri et C maculis mansit quod miraculum mcdicus non
j
;

totnm oorpus disper medicamenti

rant, ninil prsteri

quam
tra

tnedici pliirixnii
i

oonatl

Ibi reliqui
1 1

b tei tanti

-llatum
,

ruil

satis

potuit mirari. Kecto in Bicorb d,

Aca-

frustum

tel-Oi

qua

B,

Ludovicu
I

tuno reoeni Y
i

cius Frances appellatus, duobus mensibu

lentiae calculis

at

cum

laboravit, continuo vociferans post multa remedia nequidquam tentata

toto triduo invocasset, sine ullo

tergendam orui quod illacum ma Q8 devotione el ffaudio ln uti; manue suscepitj ao Beatum InvocanSj eodem
mortuuflj ad
i1

B.

Ludovicum

frusto

signum oruc
e
iii
i

upei

Enguli

uloi

ibus
ua-

dolore emisit calculum, mstar nuclci palinulie graudem, quem auro iucludi curavit, atque in
tanti beneficii

formavitj orsa
tiiin fuit.

g:enuj quodj
I

Lmul

potu

"
,

"^

retione,
i

memoriam ad

ejusdein Beati se-

pront pergi bal Ula attingi n

infeccrant,frustul

oi
(

doi ra

rata fucre; cx quorum aliquibus,

bia

pulcrum appeudi.

ttt.Poitquam

ANNOTATA.
a Castelar comitatus, Bicorbe baronatus est, versusregni Valentini, qua hoc Castellae re-

omnia tangere finierat, cm tamque incoiumem e experta hiit, dome fcica uegoti lecto snrgere
1

ai
pi
i

mo
rat(

ag< n

di potueritj atque ad persolvi ud ;i( ejusdem Bi ati epulorum accesi

i

gnum
b

respicit, limites siti.

73 Doim

'
i

""'

Boylorum de Arenos antiquam possessionem, media leuca Vatentia

Imo ad

Alfasar;

medicisjcum matcr tumtempori

ejuK,

Qe,quod
Valentias seJ
i,
i

dissitam.
c

in sacristia Pra_dicatorum

Extra portam marinam juxta Valentiam

a/iic.

ora

situm.

infirmaeo tangeretur; qno ruw'^a<>, dun

tusiste illius
cj
,,

batur,

ili

d Videlit,

po

omnino convaluit. Mater

448
A.

VITA AUCTIOR
Agugliona, Ordinis
8.

8.

LUDOVICI BERTRAXDI
fundum kdhargum
clitabatur
;

C.
incidit,

Avwnow.

Francisci multos oculifl iaboraverat, eoque jam pertigeannosex rat, utvelut visu omnino destituta esset.-sed
foror

quse

cum

unde de vita periantea vidisset mirabilem

eimul ac
earri

illustri limua

dominu

epiflcopuflMi-

inguloB. Bertrandi crucissuper formavit, perfectum visum subito signuin

[llustrifl

prsedictarum reliquiarum in domina sua effectum, petiit, ut suo quoque capiti imponereturparticula vestisietius sancti Pratris [sic illum
appellabatj confisa
contigit;
,

se

sanatum

iri

ut

vere

nam exeo tempore

recepit.
regni Vaienini
'i"'""""o>;
t

convalescens brevi
ocu/i,
/'

dominua Jacobnj
,.

P<

rreri,

ques

juifiUtuetfi.
lla
'

y Jacobi, ac civitatis regrnique \ alentini gruberubi Phiu lUn td][Sn anno ,,,., xv Montione c, habebat, ii pes uam regiam tum lipj
.
.

post omnino sanata fuit. 7s lllustris dominus Balthasar Escriva ex suffusione oculi adeo debilis erat visus, ut velut plane C83CUS esset \ nec varia tentata remedia quidquam profuerant. Cum autem illustris dominufl Joannes Valterra conspicilla, quibus B. Bertrandus usus fuerat, haberet, ea ipsi com-

'"te af.
ff,

ii.

retur, in febrim incidil

fuit.
I

etad extrema

Tum B. Bertrandi implorata ope, ejusdem m ubiculo in conspectu (figiem ju

, ,

'i

8uoappendi,ejufldemquetunica,quaminmagTia factis, reneratione habebat, se induit. Quibus

ubito
,i

ai

atufl

fuit.

Eodem modo

filius

illius

minufl

Ludovicus,
litissa

dum

Valenti aegrotaret,
in

madavit, qui, implorata ejusdem Sancti ope, iisdem per novem dies usus sine altero remedio amissum visum perfecte recepit, nec deinceps quidquam mali iu oculis passus fuit. Quidam
mercator, Perpig-nano dictus,
suo, curavit se ad
terra deduci,
spicilla
sibi

filiaque

de Celua,

periculoso

siuiji

puerperioel abortu trium prolium Beptemmenbonam raletudinem adeptifuere.

75
'

domum

desperato visu laudati Joannis Valfretus,

oravitque, ut B. Bertraudi con-

pudrcxvminiu coniraciiu,

\l,>vrn,

,u;.lllor

rin-Jt.T

a.ilio-

imponi

permitteret,

hac

ji

lab irans vi morbi njJII puer, rarioli contractus, utgenibussufssuprapectusconstri,!,., e movere non posset. Eadem causa obstasic fueral
bat,
1

ratione visum sibirestituendum.

terra, ille continuis

Annuente Val-

novem diebus ad eamdem

diebus,

domum

conspicillorum usus gratia accessit,

'i

'"

minuseum

possenl portareadB. Ber-

elapsisque his
recuperavit.

novem

visum integrum

trandum,qui tum adhucvivebat,licet hicservus ,,,;,,, i, dies dehinc mortuus fuerit. pauc iv ejusdem obitum die Mercurii soror po JoannaMarco, tertii OrdinisS. Dominici, dicti
,

79 Dominas Franciscae de Castelui, Hierony-

fnimi

deliqvipa$-

mi Dixar

uxori, ex infelici partu adhceserunt umcrebro

quaidam animi defectioues, quse multis annis

*a turdaque,

illum B. Ludovico, in loco, in quo hic Bepultus erat, flexis genibus, eounucudavit, ^estis ejusdem Beati a patribus ei particulam
iniirini Boror,

eam identidem

eorripuerunt.

Postquam

vero,

dicatoribus acceptam

seoum
in
:

ferens,

domum

quia corporis parte reversa rogavit puerum, [ngenibus. Uis doleret quirespondil ime vestis applicavit; eodemque ipsa particulam
;

remedia omnia, quas adhibuerat, non modo inutilia, verum etiam noxia sibi esse compererat, suasit ipsi soror ejus, nomine Maria, ut fasciam, quam ex panno lineo, in quo B. Bertrandus obierat, abscissam habebat, cordi suo imponeret, seque eidem Beato devote coramendaret. Fecit id domina Francisca, nec malum
istud deinceps

tempore puer
aiiiiaiiai

ait,

uullum
aliis,

se

ampliusingenibus
afflicta

sentire dolorem.
oo

umquam experta fuit.Cum paucis

gena eum

76 Pari es8e nt,

\ii,
i.i

modo de

qu maxime

post annis sinistra ejusdemFranciscaj

lahoram mot

aiebal
j.iiu

membris interrogatus sigillatim indicaquorum Bingulorum a sorore attactum ille Bingula nonamplius dolerej itaut

livoreiutumuisset, acsubsecuta esset ex utraque

aure surditas, adverteretque , malum viginti quatuor horarum spatio magis invaluisse, omne

innullasuirorporisparteailligeretur, recte-

que exteni is cruribus totus sanus esset. Altera quoque ?ice idem puer Begrotavit, ac impositis ipsi diotis reliquiii oonvaluit. Cum idem tertio in morbum, eumque maxime periculosum, iuq oidisset, petiil ipsemet, u1 ad ecclesiam Pradicatorum deferretur, ubi jussit se supersepulturam B. Ludovici deponi, moxque optatam sanilaleni cnlus fiiit, utpostridie ad eam-

medicamentum respuens, B. Bertrandum invocavit, et extremam prasdictag fascias oram auribus suis inseruit quo facto, sine ulla mora de:

tumuit gena, restitutus auditus

mali
'

est,

nec istud F
puella exfebru

eam dehinc umquam corripuit.

illustris

80 Paucis post B. Bertrandi obitum diebus

dem

eocle iam

3uis

pedibus redierit, perrexe-

ritque ambulare,
alias per

quo voluit. Denique etiam earum reliquiarum usum sanitate do[sabella Boil
,

natua

fuit.

gemcrwibw
quatumida.U ^argo oppn,

77

Domina
, (

illustris

domini
Alsalar

Joannis Boii de Arenos, dynastffl de

ill;1

x v:{vUi

Uliuin vnu et orug

tam acerD0

dolore affliotum retinuit,

ut toto corpore inde

mair

in sedili portare. Pater ejus iUustris dominus Joannes accessit ad B. Bertrandi Bepulorum pro filia sua oraturus,

affeoto,

oporterel

eam

partioulam tunic8B,inqua ille mortuusfuerat, muiia preoe a patre tnagistro fratre Petro de Saiamauca ohtentam eidem filiie sme, in Alsa-' far commoranti, transmisit, quam cum illa dee1

domini Philippi Castelui dominaeque Joaunae Kibot filia, tum trium circiter annorum, in morbum inciderat, febrim scilicet ac fluxum ventris, qua? ipsam tam ve. hementer debilitavit et nausea affecit, nt, cum per aliquot dies nihil cibi degustare potuisset, solo jusculo sustentanda fuerit quam ob rem omni spe salutis ejus destituti medici affirmarunt, eam a solo Deo sanari posse. Petiit autem puellula, ut stomacho suo imponerent B. Bertrandi soccum laneum, qui in domo servabatur, allatumque ipsamet suo stomacho applicavit eodemque momento temporispulsafebri, cibum petiit, comedit, et bene se habuit. Accedentes postridie mane medici potius rograturi, an illa diem suum obiisset, quam vi:
:

domina Maria,

uluraqueex
vnriolis a mc-

dicitdesperalx,

membris

iw-

pedilus tanilali rettituti

.'

sitaturi, ut audierunt,

eam

vivere,

viderunt-

que,

admodum
,

attoniti

hseserunt.

Dominus
,

hitaoum devotfonerecepisset,e1 iuvocatosancti nomine, ijvnu applicasset, hoe simul cum crure confestimdetumuit, omnis dolor abscessit,ipsaque optime inoedere potuit. Pauols diebus post ejusdem illustris domina- Isabellffl serva in pro-

Joannes, ejusdem domini Philippi Castelui filius dum quatuor circiter annorum erat ex
variolis brachia,

nuitj at post

manus pedesque impedita retimulta remedia uequicquam adhiquod in

leeto B. Bertraudi,

Mte, laeinia

liutei,

quando

DIE DFa 1M\

A.

0( iv iFerrori
|:

stratum fuerat, involutus, subito cunvaluit. Aliaa quoque, cuui idem dominus Joaunes pedibus ita captus esset, ut iu brachiis et lectulo gestandus esset, Jixit dominaa Mariai

quando

obiit,

Dedloti.

qnffl

in

liani, Q,

de Castelui vidurn, qua?

Francisci Martini, se,
facto, siue ulla
lavit.

fuit

uxor

illustris
i

domini
nu di
iri.

si

malo laterum, Mrolum osaeum, dusolimfueratus

tur
reliquit,
rat
i

,,

m;it

n.

linteis facta, sibi applicaretur,

sanatum

lloc

mora

ille

per

domum ambu-

ratoris

'.

ut jaiu

Cathariua Blesa, puella nubUis, in dolore dentium affecta, fasoiam B. ravedig>c 9 mahn,fibri? suo ori impouens, liberata fuit. Sororis Etaphae^denitu;
sl
I

un>..!.

Attulit ci

pater]

, ,

lU<

***+**'

B.

Bi

digitum,
i

ise

Soler, Yirg-inis Tertii Ordinis S.

Dominioi,
oorposl

unumedextramanuadigitis grave malum ripuit, quod eam acriter cruciabat. Quo

me,
ecci

illiua
^

m
dq

in

co
loqu<
I

lim

varia applicata remedia nibil remittente, acoeptam a patre fratre Michaele llcrrero, confessario suo,

m-u ac

quid
toque,
fuisse dig lum B Bertrandi, extem etiam meliua habuit,
i

fasciam, qua B. Bertrandus

usus fuerat, afflicto digito apposuit, bora istud malum cessavit. Ejusdem

quondam eademque
fasciffl

usu
ris

tate potil
ji

iini

Ji

quaedam ejusdcm
ri

Raphaeia a distorto B pede tantum cruciabatur, ut fractum crcderet.

suaderetur, ut omni nisu contcnderet ad B. Bertrandi sepulcrum visitandum; ibi cnim

modo sanitatem prosiluit. Eadem

Cui

soror, graviter febricitans paobtinuit, ac oonfestim e lecto

quodam m
rediret
ci

minum
fuste
'i"
1 '

cuto

soror

venti

cum

sanandam;

licet quidam cognatus ejus, datum consilium ridensdixcrit, ut aliquem huju -modi mali curandi peritum arcesseret, illa tamen

rent. Quam oh rem me vitam ejua certo deploral verum, impo m B. Ludovicl tuc subito coBpil meliua habere, ao brevi

ea ejua on

dioi

fuit.

m
ri

Frater Qaspar
iui,

Lopi

.1

irdinl

3.
i

Hie

,,.,/.

/.

-..

prsedictoBeatofretanoluit tunealiquid remedii admittere praeter frustulum habitus ejusdcm

pedi suo supponendum.
babuit, utad locum, ubi
tus, posset

03

antequam
v\

relig io

am

tatm

set, valida febri ooliique

Hoc
ille

facto, sat

virium

qua'daui mulier
vocarct, eju
illa

sua
\<

it,

primo fuerat Bepulfuit.

demque

tumore laborabat, oum TJJJJ" I.inlm toum ln u1 itimenti fru tum, quod
I'-.
I

conduci

ibique fusis precibus, exa-

habelial, suo collo apjioneret,

ipse

1,1,

mpi
e1

ctaque novemdiali devotione, sanata

luxatumbrachium, pUurinsque depuisa;
sensus reslilu-

vit

monentij mozque
ESruas
,

et

oolU

tumor

82 Qua?dain puella, Justa Gliosa nominc, in

fehria

ahsoesaerunt.

Quidam adoleaoentulua
Ucudia de Carlel
,

obsequiis Raphael Soler, luxatum brachium

Jacobus
oriumlii

dictus,
f

/'

suum cu jdam magni nominis ac experientiffi in ea professione vii o novem dierum spatio curandum commiserat sed cum dolor in eo sempcr
:

mori
lae

arborc
p
ji

ilecidit,

itaque caput

It,

ui

medii

um
i

negarenl

sed

applioata

capiti

ula

ingravesceret

applicatis

ad bracbium

istud

habitus Beati, ea Doote dormivil ac meliu

die
dici,

reliquiis B. Bertrandi, nulla interposita mora,

autem mane
,

un1
llli

absque
Soler,

alio

medicamento

evasit incolumis. Vin-

an obiis h
reliquia
ln

rogaturi

auditoque,
i

me me
dl

centia Martinez in obsequio cjusdem Raphaelffl

liua ease, medicari

volui runl

ac
,

cum

acri pleuritide laboraret, post varia

,

ctas

qmc

quid
:

cni

di

bant,
I

medicamenta nequicquam usurpata

ipsi B.

admotis
inei.lit,

projecerunt
tulo, ea
ei
i

terram

at,

dioente adoli
u
tuli

Bertrandi reliquiis, in

somnum

sanam se reperit. Isabella Joanna Lopez per sex hebdomadas vchementi febre conflictata, jamque triduo loquela, vi.-u ac sensu tactus destituta fuerat, nec quidquam
et experg-iscens

et o cul.it

B.Ludovici habitu eaae, Dem.le vulnu iiiil.

i

runt
,

illum tam

felici in

tatu e
i

adoic centulua
rit.

Illico

li

cto

oompen domoque

runl

pro

alimentisumpserat, praeterquam quod gossypio,

aquae intincto, ejus os refrigerarent
dicis
;

85 Eugenia 8peci blo,

/rniuiic

Thoma Gn

grorii

al
li

ipsis

me-

n ui uiiuirri"

.ini

ln

\><

admirantibus, quod tamdiu sine ullo alimento superesset in vivis. Aderant duo Eteligiosi Ordinis S. Dominici, qui illius domino,
Francisco Blanes, nobili equiti, dixerunt, cum infirma destituta sensibus esset, ita ut non possent eam solari autaliter juvare, se recessuros,

digito dolorc laborahat, quod multl

afflixerat.

Uehanl ohirurgi, ad curai dum

trcmum

|u

d(

W
i

amputari, quia alte radicatui imo dolon quod ip am cum rai

i

l,ii

continu.-r.it

dom
affecto
di( ito
et,

super corpore ejusdem aliquot variorum Sanctorum Reliquiis, quas attulerant atque
relictis
;

ua
13.

ejuHj

flomiDe Goi

I3crtraii.li

male

ita fecerunt. Singulis

autem

ei applicatis, illa

bsecuta nocte dorm

nihil se movit; sed cum B. Bertrandi (cui eam dominus ejus commendavit, obsecrans per de-

CODVal
perfl

taad

Bi
|

01

m
A
\

vivuuj uiuxiuuui4u C ov^ votionem, qua ipsum vivum mortuumque semvouonem, licaperfuera i ,rosecutus) reliqute ei,.

M
H
te

n ., nrn

,.

rentur.eoipsotemporismomento,,,, eperii oculos coBpit multo melius se habere, atque infra paucos dies omnino convaluit. In hujus mn-ac ii monumentum allata ad sanc.sepulcrum fuere, qu^e pro ejusdem funerc jam erant
parata.

constituerant po tero

Lomee, no anu Benet Comes, notarius, u

qu^

J-JS
^
^

ANNOTATA.

450
A. Avignoho

VITA AUCTIOE

S.

LUDOVICI BERTRANDI

C.
T)

ANNOTATA.
a Hispanix.
b Ordinis

ecclesiam Praedicatorum Valentiae, ibique eodem malb denuo correpta fuit. Tum vero consideravit exiguam suam erga B. Bertrandum devotionem, ad cujus sepulcrum hactenus numquam flexerat g-cnua ; seque toto cordis affectu
est

Prsedicatorum de quoactum
t

in Opere nostro

addiem xxix Aprilis. cMontio munitum est Aragoniae oppidum

di-

od Cincam jluvium, Hispanice Moncon

commendavit, spondens, se, si sanitatem sepulcrum invisuram, ac peculiares quasdam preces persoluturam. Eodem momento sanitatem obtinuit, et ad sepulilli

obtinuissct, ejus.iem

ctum. d Vide Annotata in cap. 4 lib. b. Tn suburbio Valentino, S. Bernardi via, ause ad oppidum Morviedro seu Muros veteres
i

(ItlCll

crum ejus accedens Beato gratias eg*it, ac in eodem in posterumfrequenter viRitando,insigni. que erg-a ipsum devotione perseveravit neque praedictis doloribus umquam denuo afflicta fuit ss Domina Isabella Anna Garces Marsiglia
;

me /
norafyrT'

Inter fluvios,

Siete

Aguafl

et

\ncnT Hi-

uxor Joannis Perez, majoris-domuspatriarchae'

archiepiscopi Vaientini, ex gravissima inrirmitate in

spanis dictos.

tantam incideratmelancholiam, ut nocte

in ea

sequenti nullus

pulsus arteria? deprehen-

CAPUT
B
a

VI.

deretur, nulla cognoseendi facultas, ac proinde a medicis desperatae vitse judicarctur; sed simul

Ejusdem argumenti prosecutio.

atque illustrissimus dominus Michael Spinosa Marrochianus episcopus. B. Ludovici cingulum ei imposuerat, eamqueeidem Beatocommendarat, idque ctiam ipsamet infirma, quam potuit
pulsu arteria integram sanitatem recepit, nec medicinis nec medicis prseterea opus fuit.
illa
s!> Joannes Lnurentius Roig- cum anno mdlxxxi die, S. Dionysio sacra, chartam, cui

p>

devotissime, prsestiterat,

cum

CAP

Vl

nna
ri

Jesu, virgo ea locoToro a in CastelValentia* habi-

PerSanemim /\]a,
rtliquiai febn*

annorum quadraginta,
djscrimeri
vitffl

fojj^

deducta crat e febribus,

ijvminn,

,
t*doior,

nee quidquam seu alimenti seu medicinae, quae

ipsi

pter et medici de ea
lnvisit cain

dabantur, retinebat iu stomacho; quaproactum q>^>\ ailirmabant.

pulvis pyrius involutus erat, in

is igiie

manu

haberet
:

accensus

mauum

ejus ambussit

erat-

dominua Miehacl deEspinosa,

deditque
ei

epi-

scojms Marocchianus,

frustulum

fascis coccinesB, qussB. Ludovici fuerat,

osculatji iiilinna sibi imposuit,
1'eati

quam
si-

que dolor tam vehemens, ut ex modo, quo se torquebat, aliave malesuada insania videretur
sese in

puteum
fuit

prsecipitaturus fuisse. Adhibita

opcm

fuere multa remedia, quibus

tamen

ing-ens'ar-

inul

implorans, nullaque interjecta mora,

seusit, et

se

dor non

mitigatus

ad ag^endas Beato gratias ad ejusdem sepulcrum se contulit, et imag"inem votivam appendit. Maria Buiz, uxor Antonii
Oavaliere, graviterdecumbebatexfebri letharg-ica tam valida, ut majori temporis spatio senBibus ac COgnitione dcstituta maneret. Quo in

sanam

cum domum

reversa

materparticulam linteaminis lecti B. Bertrandi ambustae manui sine mora applicavit, illumque
pluribus lacrymis, quam verbis invocavit moxquc cessavit dolor et filius quievit. Supererant tunc adhue in eadem manu aliquot pustulse;
:

verum
lo

discrimine

cum

hse intra breve

versaretur,

quidam

e domesticis

tempus evanuerunt, nulvestig-io.

relicto

ambustae carnis

patriarch, ar^chiepiscopi Valentini b, Gaspar

In hujus
Beati

nomine,

domum

miraculi

illius adiens, alta

voce

memoriam manum ceream ad

infir-

uiaiii monuit, ut se commendarct B. Ludovico, <\ cujns habitu aliquid penes se habebat, se id

impositurum asserens, camque, si certam flduciamhaberet, sanatum iri. Infirma, quamipsi

sepulcrum appenderunt. 90 Dum idem Joannes Laurentius Roig- deinde asthmate laboraret, ei pluribusdiebus matutino tempore aquam calidam potandam dedere, qua
corruptos pectoris stomachique humores adeo excitavit, ut suffocari se sentiens de vita periclitaretur, ac proinde ejus confessarius ocyus fuerit arcessitus.

uAm
f

quam

gravitate mali

multum
sibi, ct

oppressa, intellereliquise

xit tanicn

loquentem
illico

prout potuit, Sanipsi

Otum invocavit; cumque

applicarentur,

dictas

Iiberata febri fuit, obstuvideret.

puitque medious, quod eam, non dico, plane

sibi

pig-noris

Mater ejus, quas praeter tam chari imminentem jacturam multum

inoolumem, sed
iolOTtt
collri,

vel

vivam

87
lano,

Francisca Villalua; vidua Gasparis Esoocivis Valentini, quas nec ulla devotione

verebatur, ne ille.sine susceptis sacramentis moreretur, flexis g-enibus, lacrymans B. Bertrandi adjutorium jmploravit/ ne saltem sine confessione peccatorum suorum ex hac viti excederet, filioque suo przedictas sacras reliquias

Beatum prosequebatur, nec oredebat miracula

dolorea colicos pati solita, quodam vespere astivo tempore postquam Beatus obierat,
illius,

applicavit.
luit,

Quod

illa faciente, ita illico

conva-

iisdemoorreptafuit.Acoessitautemdomumejus quaadam persona, paulum pannj candidieBeati

utut (ex supra ditooredula, parum devote tamen, accepit ; co.lcmquc, qu0 suo corpori applicavit, tempore ccssarunt dolores ipsn i-itur se sanatam experiens, easdem reliquias filio suo doctori Esoolano c, donavit; at simul atque eo sacro remedio caruit, relapsa in malum fuit,
illa,
:
1

quasi nullo

umquam malo laborasset. Quod

fuere,

miraculum plurimum mirati

quotquot

t&bitu aflerens,

quod

accurrerant exciti ejulatibus, qui aedem paulo antc impleverant.

91

nam
sine

Ejusdem Joannis Laurentii sinistram getempore apostema infeeit, quod ut sectione dissolveretur, multa tentata sunt
alio

genx apo$iema bfaehiitmor,

eodemque

rcccpto,

rursum sanata. lisdcm

reliquiis deiude

es aegligentia amissis,

quando

oum dicta mulier aliesset in sacello S. Vincentii, intravit

remedia, ne cicatrice facies deformaretur. Sed videntes se medici ad sectionem coactos decreverunt eam postridie facere. Interea.pia dolensque mater cum sua solita fiducia ad jam
saepius

probatumBeati patrociniumejusdemque

rehquias recurrens eas apostemati apposuit.

Quo

facto,

MF. DECIMa
A
facto, mane vero ge na ; inventa suit in naturalem statam redacta atille
;

ea noete quievit

15]

i
,i

que
liug
fuit,

111

ore illius

multum
,

Post

hffio

inadtKiwJ .

, ''

i -

puri

effluxerat

perexiguam rimulam, qua? euni nulmomenti esset nullo eurata m i ne

ac

bravi

Quinquen-

nio aut
o-

sexennio post,
ille
I

Julio vel A\i|

U sto idem
ftiit

arentius vuli

tus

in

brachio,
,

in

quo eum oporteret

"
ei

venam aperiri id fieri nequ humores, qui in eo confluxerant, totumque vultum usque tumefeoerant. Mate trandum implorans, ab ejusdem fr
Hieronymo petiit ejusdem Beati inti rulam sibi commodari, qua ut filiuni induit, ponfestim vultus braehiumque detumuerunt, ut sine ullo

r
d

L,uu " n

81118

oum
<i

..."n*hr.

tur

incommodo vena
morftui yra-

ei

api

riri

potuerit.
frater

ChristophorusAgramontelli,
toris, beneficiati

\mav*a

iod

ipsa

pulsuque artense pnvatus sacro Oleo inunotu fuerit. Quam ob rem prsadictus frater
i

"f^St^V

inparoscia 8. Stenhani

niano
,,
;;.
\

erum
dee

11]

sibi

non

eonvalescere, vesperi etiam melius se habuit, ac brevi perfecta sanitate donatus fuit. (iim

uxoris su8
B. dolor, Uec

Ludovicum lm
iillniii
di

pucr decennis, domini Jacobi Ferreri et don Angcla? Diaz Ferrando filius, febribus eo
rent,
sus,

re-

quam
po
t
i

dactusesset, ut de eo curando medioi de pi raquidam Ordinis Praedicatorum Etei

elaj
-t.M

di
..];

'-1111

tu1

qu

itui

'. I|

lint.
tii

Dominicus nominatus,

cam B3dem

fe-

'>r-

nicns suasit, ut pro infirmo B. Bertrandi ope implorata, quse ejusdem capiti ap] c irerant,

dinis 8.

dicorum duIIo

poti ral

remedio
i

solum aliquid cx Beati habitu imponercnt ita enim ipsum sanandum. Kxsecuta consilium mater est, quag dum eas habitu retollerent, ac
;

cum

pa1
i

pli

mJ

liquias apponerct, adolescentulus sensil se bene

ju pre bj terum e1 oJngnlo I*. Ludovioi, hooque gatum ruia et,lei tumqui u o
I

m uum
illiu

o Uo

bHuie B
i

tfai

habere,

cibumque

postulavit et coincdit
in

et

iiin

confe
jM

iii

oi

olo
bat

aperuil

nt
Itqui
i
it-

sanus perstitit quinque annis continuis,

quore-

,|iimi

immob
(
i

li

rum
rat,

fine

idem eum morbus

invasit.

Hinc

lecto Balva el
thiflB, ee1
!i

toolumi
cin

entl
r
i i

\i

cordata genitrix neglecti voti, quo se obstrii

iti

de lodice ad Beati sepulcrum oticrenda, votum cum precibus itcravit; moxquc aeger
.

i.in
,

<

!i

oco lapic
i i

dfle

m
di
i

fi

bri

ibo
ro

.-

1
1

e1

qi

quin
ni

evasit,

mater autem sine mora lodicem cum grandi cereo ad sepulcrum misit, et adolescens
98

Uu

setj
iui
.

ilmenara med ou
i

o
i'

pi

Im
pi

auga
rioulo

111:11.

iii

um
B
Bi
i

tanto
h

postridie per civitatem ambulavit.

ifliuo

constitutu

l1

tm
B
I

Anno mdxci Rochus

AugTistraus
vitflB

chiere acri febri in discrimcn

BanSU83 deduet

flagitaret
|

particulam tun ppO iiil >Dtl mpl

I

II-

'
.

taimibj

ctus fuit, visu

sensuquejam

destitutus

<x-

queccspil
9]
rii,

Ita

convale
1

ci

ui i"
1

Idi

ad

trema sacra Unctione munitus. Ipsius conjugis soror statum sororis sua? suique cognati miserata fecit sibi a Yiolanta Giuncar commodari interulam B. Bertrandi, quam post fusaspreces infirmo imposuerunt; hic vero, qui ante nihil
dicerent,

das Beatogral
1

epuloi

.<
dolore cruoiabatui
,!

tnduroti

uA

magno
,

ub
'

penitus audire potuerat, intellexit eos, dum se B. Bertrandi interulam habere.

ille

,h millarum qi bebatque contraotum brachium non poterat, el rebri laborab

,:

"

lapid!

ba>

/u '" u fluaua '

ssBpe conflictabatur

B*

an

Vixdum eam moribundo imposuerant, quin

se suaviter refrigeratum senserit
;

Magdali

hincquc post-

B. Bertrandi habitu, quo dolon

manc incaln* ea nocte bene quieverat mis fuit, petensque quid per dicti Beati interulam indicare voluerint, responsum acc
, ,
j
>

quam

curaverat

eam

oravit

ni

ibi

commodfl
appoao
f

Lat

durI1 e

eflt,

eum
ftkre.

hujus usu sanatum esse. 94. Anno mdlxxxii vel mdlxxxiii vergente ad finem uxorem, Gasparis Joannis Perez, restium e seta opificis, valida febris invasit, ap,

cessavit febr

m brachium
,

est, nec
'"

istudmali

ill

genia Fontana

Philippi Pu
']

el

ci

paruitque in ea maligna ariditas, cum magna inflammatione, quas e mamma sinistra coepta totum brachium infecerat. Hoc in casu vir ejus

didbufl fluxu sanguim litata erat; ct ut

fbiri-

mum

devota, jussit
1,

sibi

m
llltld,

O
aoqufl

ejusdem Beati

confessarium jubet quam ocyssime arcessi, cui Octobris Tomus V.

sanitatem recepturara. Acceplt

69

corpori

, , ,

452
A. Avionono.

VITA AUCTIOR

S.

LUDOVIQ BBBTRANDI
subsequenti
,

C.
I)

uljerum

uke-

apposuitj nec mora, stctit sanguinis fluxu ,ipsaque poi fcridieelectodescendit,eoque malonumquam dcinde correpta fuit. Corvi notarn sla Vera, Christophori
corpori
C011 J' oonjux,
]

gata, ea nocte sine sensu dormivit; raane vero

detumuerat, nec
ncc

illa

spinam amquid
illa

plius sensit,

umquam

scivit,

factum
101

sit.

ra, colli apo-

jam quater pepereral

ais.

itema,

potuePat proie
lactare,

Xmam Bolamamn

aec

urnquam

lacte quod Ln dextera semper ulcera pro etiam mamillamsihaberet. [n quinto partu acerbo infeeit, adeo ut jam sine

^f^ m m^ ,^^ _^ ^ ^ .^ ^^ ^^
"

Domina Maria Costa, sumpto mcdica

ra

mento, ex vehementi corporis commotione

tr e .

fa

am malum

ei dolore lactare oequiret. Allatum est prajdictaj ex habitu 15. Bertrandi, quod oum confestim malo mamillee applicatum fuissel
,

aliquid

linguam, ut nullam integram vocem proferre posset, totoque corpore tremeret quod quidem malum cum jam duabus horis tenuisset, recor:

lib

,..

;.

fuil

et

facile

potuit

lactare.

Jam

data B. Ludovici cognati sui , a marito suo Jaeobo Bcrtrando per signa petiit arculam, in qua nonnullas Sancti reliquias servabat, ex
,

quatuor men ibua eam ,,. ni octiduo autem post sinistra mamiltesadem reliquias etiam apposuitdex,,; iti r anari obtinuit, potuitque ,,.,.,._ (Jlj;ijl
.

passa fuerat infirmita-

cujus habitu frustulum suo collo admovit, ac

simul loquelam integram recepit

corporis cessavit.

et

tremor

etiam hanc

ugrendam dare, quod antea numEtaphaehB,

iiliae

Doininam Annam Gasco, B. Bertrandi cognatam, febri tertianaduplicilaborantem intensus dolor, qui eam per decem
,

annorum undecim oxortum inci[n collo apostema est, unde et in febrim illud jam eo perductum esset, ut dit. Cumque
ih.lis
,

quam

potuerat.

doctoris Al-

dextra parte cadies sensu privavit, invasit in ob rem abscissi ei capilli sunt, pitis; quam
atque octics secta vcna, unde tamen ipsa nihilo melius habuit, imo multum vergebat ad mortem. Cum vero ex confessario suo , qui Ordi-

deb

rel

ecari, resperi
<'j(l''iu

aliquid e B. Ludovici

B habitu

appliouerunt ; ac postcro

mane

adveniens, ut sectibnem faceret, chirurgus, totum tuber evanuisse eomperit, cum singulari admiratione patris, quieratmedicusfamosus.
ooput drtru-

Pradicatorum erat, audisset miraculum E quod pcr B. Bertrandi patrocinium iis diebus obtentum fuerat, eumdem Beatum invocavit
nis
,

pium.nmjina,
uuret turd*,

99 Magdalena Pastoraetdi Ordognes filiam habuit, Crispinam nomine, quse biduo postquam uata fuerat, noctu altum edidit clamo-

addito voto de offerendo illi, si sanaretur, capite argenteo ; et post hsec imposito capiti

suo pileolo
abactus.

usus fuerat illico mitigatus dolor est, ac subsecuta nocte penitus

,

quo

ille

rem, Lnventumque

esl

oaput ejus

in

modum

maligranati disruptum fiesura ralde profunda. Obstetrice negante, infantem posse sanari, mahabitu fcer eju dem capiti imposuit aliquid ex
|{.

102 Bonifacius Eerreri de Altesa, littera- eterytiptiat rum studiosus, ratione erysipelatis , ex quo ^rnr.
ejus vultus collumque intumuerant, extrema sacra Unctione jam munitus, cum misisset, qui B. Bertrandi digitum
sibi

Liid.nici

illiu
si

quc
sua

uxiliuin piissime flagifllia

tnvit,
se

vovens,

inde convaluisset,

afferret, advenere

Lodioem
et

cum

cereo ad

illius

sepulcrum oblacuratu-

turam,
i-.ii,,.

unam Missam celebrandam

duas autem horas infans perfecte oonvaluit. Magdalena Meoa, uxor Matthasi Benel Comes, notarii, frequenter patiebatur
[ntra

duo patres Prsedicatores, qui unum ex ossibus S. Vincentii S. Petri Martyris, et calceum Ferrerii attulerunt, quod ad manum non esset
desideratus digitus
taverant.
,

quem

alii

patres alio por,

anginam, qu83 eam vehementer affligebat; cumquc eadem coircptn in crclesi;i 1'raedicatorum esset, ad I*. Bertrandum recurrit cum voto de
collo oereo ad

Dolentibus domesticis quod is haberi non posset promiserunt dicti Religiosi se eum allaturos itaque fecerunt j sed solum
, ;

triduo post.

Dum

vero tandem attulerunt jam

,

sepulcrum ferendo. Tum domumreversa particulam ejusdem Beati vestis suisfaucibus apposuit, ac postridie sana fuit, nc(iuc id m:ili deinceps muquam passa. Eadcra mulier testata est, sese earumdem reliquiarum
illius

eo redactus erat infirmus, ut nec loqueretur, nec audiret. Admoto fronti digito subito lo,

Quid istud est , quod fronti meae imposuistis? Visare tam mirabili, vascucutus est
,

dicens

lum aquae eodem

gratia,

digito attigerunt

tentandi

usu Catharina Ocoagna virgo pluribus diebus omni audiendi faoultate penitus destituta esset, ante
illius aades
i.

variis iniirniitatilms lihci-atam fuisse.

Cum

an posset bibere; bibitque

nihil

feliciter, licet

jam quatriduo

Postridie evanuit omnis

omnino sorbere potuisset. tumor, atque intra

transiens pater frater Joannes Fer,

ri

Ordinis PrfiBdioatorum

lecto Euangelio,

triduum ipse perfecte convaluit. Contigit hoc miraculum die xvn Aprilis anni mdc.

aliquid e B. Ludovici
,

habitu cjusdem auribus

itoniacAui op.
ptfafui, oulfur

eodemque temporis momento illa inseruil amissum auditum perfeote recuperavit. 100 Dominus Joannes Vives de Canamas
oppilationem stomaohi patiebatur, itautnihil
digerere
tcai

ANNOTATA.
a Taurum oppidum Hispanis Toro , Baudrandus ad Durium fluvium collocat sed in
,

lunuduni,

nisiaquam tepidam, atque hincadniodum molestam agcbat senectuel

bibere posset,

Kjus

tilia,

dmiiiiin

lienni vina

iledit

ci

lncclUim, qui olim fuerat B. Bertrandi, quo illc supei SUO stomacho posito , tantum adjutus fuit, ut brevi convaluerit, potueritque
,

regno Legionensi. b Joannis Riberse, de quo jam alias saepe actum. c Forte regni Valentini historiographo supra aliquoties citato.

etiam aquam nivatam potare. [sabellaa Joanna Sapenajama tredecimautquatuordecimdiebus spma piscis gutturi transversim inlnerebat

quam oum
tiincrc

neo deglutire, nec ejicere posset, cumerat, nc sufiocaretur, maxime quod

QS)
CAPUT

collum jam lutumuisset vehementer. Tandem partioula veatis B. Ludovioi ejusdem collo alli-

Quaproptor

^P^^ouH^onumentofUlorasu. elftem

CAPUT
Miracula

VII.
G faer
tei
,

wwfrmrt

qucedam

S.

Ludovici
n

Bertrandi sepukrum pie visitan*

tibus facta.

<T
oumduce

mul-

ntnta

sc
,

':

,n

Gaspar
jd Sontfi"fnilerum

Ramires, operarius

civitatis Valenti-

lo

anno septimo aetatis suae correptus oculoruin, biennium velut visu pla
na?,
1

ypiiinttnxitinol
b

ibi

ardel

postque adhibita varia medioamenta tus tandem omnino caecus factus cst, ac totc bienniomansit. Noverca ejusJoanna Anna \ Ini
fuit,

oniit Quod cumquidam

za suasit ipsi, utseB. Ludovico

et

commendan

oihil

ta

b
it

novemdialem apud sepulcrum ejus devotiovoveret. Ille, utnt tam tenerae BBtatis esset qua potuit, maxima devotione Sanctum in\ vit, et a sorore sua Hieronima ductus novem

ungere, uncto
I

nem

ruin
spis

per

totum

dierum devotionem ineepit. fS.Atn autem vel septimo die obsecravit quemdam pativm, Iratrem Gasparem Arnau nomine, ut facultatem (quod mag-nopere desiderabat) sibi faceret oculos

modi^ sanata,
L01
\

idrea
plal
a

Ureus,u
SforvedwB,
| .
.

rarn

liatat

suos arcas saxeae, in qua sacrum corpus ja-

quod

lac
,,.,.

cebat,
cxco visut,

admovendi.
Patefacto igitur loco, oculos suos dictae

comi
Terl
;M puell tm,

,.

10

tumbae novies devotissime applicavit, Beati opem simul implorans. Postrema autem vice apertae sunt palpebrae ejus, effluxitque ex oculis mag-na copia aquoe lutese ac deinde ab eadem sorore sua reductus domum est. Conspioa;

ba1

Lactandam dedil cutnque infan

.

quam mulieri, quam doml

jam trime
e
trl

ptei

quamdam oum
tuduit
fecit

idem outrio
Ipi
i

omni ope
'

ibimel

ic

pi

atque Mteralia
-'
' ' ;

abera buo
ul

quadam

pui Ua

ta noverca,
petiit,

tantum aquae ea
sic
,

ande factum

ei i,

langui
b b
ll

oculis profluere,

proflueret, [psaque
molitii uibu

manarent; qui rem, ut facta fuerat exponens, respondit, aquam illam prodigiosam esse, ct pro rationc, qua illa effluebat, sibi visum convalescere, adeo ut jam inciperet aliquantulum videre. Yolnit ergo noverca oculos ejus modica aqua lavare at non permisit puer, asserens, sperare se, fore ut Beatus sine ullo alio remedio eos sanaret. Ita novemdialem devotionem prosequens indies melius se habuit itaut, hac finita, etiam rinita
illi
;

quid fecisset, ut

tam ab
qi

abatinere
priedii ta
.

coxnpul

BgTOi,.

tante

interim

pam conduoere
rae

mulie

quod multum it.Inbisa

lem devQ
incbi
p
lo
ti
i

B,

Bertrandi

patrocinium
i

tque ad

ejusdem Bepulcrum
persolvere
tuerit
;

quam onm
lacti
i

to

die

tanta praestantis
sine
illo
i

ibunda

it,

ut

[nfantem

u&m
agi bat,

,-

qu*
ip

jain qu
larta

uffl
i
i

m
Mi
> |

d
:
I

Mi

ciaudo

fuerit cSBcitas, atque ipse deinceps perfecto visu semper usus sit. 105 Joannes de Pedevera in obsequiis paC gmnu, triarchae versans, in mag-no atrio archiepiscopalis palatii Valentini stabat ludibundus sub fenestra, per quam quidam sacci caryophyllis pleni trahebautur iu altum cumque eorum unus admodum grandis jam elevatus esset, ruptubfunis est, saccusque ex alto recta in ipsum decidit, eumque tam male percussit, ut utramque coxendicem suopondere ruperit.Hinc velut mutilatus in lecto novem mensibus decubuit, in quorum fine cum ccepisset, nec nisi admo, :

amct

,i

quotl
R

peritj prole qui

licitei

aullo

'ii

asa n mi dio

Lactavit.

108 Christophor]
eral

Benel
I

Qomez, dum puei vrm*,

i

am maxime una io tar oi g*allin malum pa bu fuil multo ann

collum
i

rumai

aod
i

B.

Berfc
lius inclare icente

m
fam
i

rt<

Uor

mirai ulorun
[Uffl
'

Jacobi Antol

QJ
I

rum

educaveratj curabal
Beato

se

eidi in

commi
ipsamel
roluil
Bi ati
i

devotioin

dum

difficulter,

fulcris sustentatus incedere,

eum primo

pul

viro ad B. Ludovici sepulcrum quo cum gravis.simo cruciatu se pertraxit, cumque ad eum sacrum locum pervenisset, voluit omnibus modis eniti, ut in genua procumberet; quod et fecit. Postquam ibidem multis precibus B. Ludovico se commendaverat, surrexit e solo nullius adjutorio, sive hominis, sive fulcrorum usus, tamque sa-

cum quodam
fuit,

Dum

vero ju
oe,

missus

strumse singulse Biccari 00

malum quoque

"inne
/'
" ,mor
"'*

finem habuerit. 109 In/antem,

/.
I

Marcum Antonium dictum,

i

<1'Jacobi Per ctoris legum, filium,

>
aetatis
,

" d<Put

duo

UD
Ho
060
;

corripnerat acris febri

cjus

an]

num
sine

firmum pedibus se expertus fuit, ut ullo incommodo incesserit, non secus ac

ac

quidam tumores, un
ei

tumuerat, jam triduo non suxera'

potuerat

praedictas fracturas

numquam

passus fuisset.

quidquam per

os instillari

adeo ut medici

454
a av.cnono.

VITA
illius vita

AUCnOB

B.
]

medioide
ie

"i' 1 '-

LUDOVICL BBETRANDI C. cum cruciatu incedebat. Tandem commendavit D P SC

ad sepulcrum ejus visitandum sc contulit, dumque ad ecclesiss fores pervenerat, dimissis ibidem fulcris, quo potuit sepulcrum processit, ibini.su, ad prasdictum
se B. Ludovico, et

m ota

jaceret.
:/l

Hae de e [nferiuB cubiculum

rideret. A1

im velata
tulerunt,

domina Joanne mater morientem materaa Beredia el de Pagl le Tnopietate mota mi itfilium Buum, llicr0 " " mam vocatum in seculo, p
(

nymum, cum

fru

fco
i1

ogitudinifl circiter

illum ad sepulcrum ibidemquepro mfa B. Bertrandi accenderet, esset. Hoc oraret, donec cereua consumptu

uniuspalmi, mau

demque bono temporis spatio precata surrexit salva et incolumis, ct expedite progredicns Beatrix Spina, fulcra sua scpulcro appendit. trium, testata cst, se, virgo annorum fcrfgirita

dum cum

aliis

ante B. Bertrandi sepulcrum

cs-

fecto, illoque,
,
llhi;il
,ii

rematri rationem redderet, videruni cooperuerunl infantem, et

ut

mulierem, quae fuerat set, vidissepauperculam brachiis contractam, ut ca molotrix, ambobus orantem, et magno lavere non posset, ibidera

moventem, collum quoque ac

l

fac

reliquum etiam sinetumore, oculos apertos, tqueomnisfebrisexpers.Nec U m, a MarousAntomora inelacsugereccepit. [dem .'"i ajtatem decem vel duodecim ancum Qi U " i:,l - <l uod m uorum pertig
'

admoventem ac bore brachia sna sepulcro voce cum flctn dideinde eamdem audisse alta uti reipsa compercentem, sesc esse sanatam , circumstantibus, aliisque, qui ad tum fuit a ejusdem voccs accurrerant.
;

Bertranpatiebatur, Liberatus fuitper B.

dumeoip8otemporismomento,quomaterhunc
13

pro

illo

precabatur.
Violanta Ludovica

iritatabra

110
,.,;,.,,

ahiorumimpt
dimenta,

Pla ex malo apopledexterum impeditum habebat, brachium

Castelli, uxor Augu- irrumtt pe,. 113 Ang-ela Hieronyma dum octennis erat, e pergula deor- '""ifTecla, stini Perez, circum colsum deciderat; ex quo lapsu exorta medici pro ejussunt multa tubercula, qua3 lum dum curare vole- E strumis habebant, quasque, fecere, ut eas curari bant, tam amplas plagas

chirurgus sinistri venam aperiena unume brachio ea,.,.,, , ,1, atque ita ipsa utroque Cum vero ex cum mtolerabili dolore.

um

:I

linqueretur. Mater oonspicata soror ejus animo mcdicamcntis nil profici, advertens, huroanis ad sepulcrum B. Bertrandi duxit,

inlirmam

pt a

fuii
ilio

cjujusdam amicaa suaa brachia sua ungi

eumque ibidem multis

sparsis lacrymis preca-

curai sol oleo

lampadum coram B.Bertrandi sevigopulcro ardentium, ea ambo in pristinum

,-,,,,

illico
,,
I

restituta fuere.
lli;
,

Ursula Marc, Fran-

conjux,
asa

ex

qudam

infirmitate

paupertatem suam benita est, ut dignaretur quippe qua3 non haberet, unde gne respicere, sustentaret. In hac afflise suamque familiam Antonius Balvidit eam janitor, frater
ctione
lestrier,

utriusque
babebat,

brachii

reraediis

in dies pejus

solatus est illam

jubens confidere,
ei

Ad patrooinium itaque B. Ludovici reourrens, aovem dierum devotionem ei vovitj

(jli;i

fore ut B.

Bertrandus remedium

praeberet;

coepta, coBpit pariter

braohiorum impediprasdictae

etparticulam vestium ejusdem Sancti eidem defiliae alligadit, quam mater sine mora collo
vit, et

mentum
ri

minui,

et

ante

devotionis

tam

ha3C,

quam

illa

novemdialem devo-

uhirmgan!

ijrvnii

finem inoolumis evasit. Catharina Alegre, detecta in altcro ubennn ffangTBBna magnitudinis mali aurati,
1 1

tionem voverunt; qua persoluta, filia tam permali in ea fecte sanata fuit, ut nullum pristini
vestigium appareret. 114 Dum eadem Hieronyma aliquot annis post vesperi apud B. Bertrandi sepulcrum esset, puelvidit quamdam mulierem externam, qua3 agtatis octo vel decem lulam, ut videbatur ei,
luiuliio capla,

(|ii.-iin

immcdicabilem pronunciabant Bertrandum, ergaquem etiam prius pie :,,! B. deaffecta fuerat, seconvertit, novemdialem
nic.lici

hemia
tans,

labo-

yotionem pollicens. Quantumautem progrediebatur in implendo voto, tanto melius sc senbiebat, ita ii1 finita novemdiaii devotioue nul-

lum itiufi aanatam videns quidam ohirurffus, nomine

i

mali vestigium

in

ea superruerit. Sic
asse-

mensium, in sinu suo gestabat, uno brachio captam quae mulier orandi causa ibidcm provoluta in genua petiit modicum olei e lampadibus, qua3 eodem loco ardebaut. Quidam igitur F
;

Morano

qui,

malum

insanabile csse,

ei

lleligiosorum obvius

unam lampadem

misit

puerat, nequiil

satis admirari, affirmans se id

orediturum fuisse, nisi suis oculis vidisset. AUquo tempore postquam pradicta viderat sanatam, ut erat Dei tiCatharina

numquam

deorsum, et gratificatus mulieri est; ipsa vero braohium infantis unxit, hsecque conti-

<

in,

incesi

11

eam

conscientiae scrupuius,

quod

eamgratiam postulasset; quia videbatur sibi uti potuisse co malo tolerando ad ingens lucrum
gressa
iumii,

eo oleo nuo sanatafuit, etmater prae gaudio lacrymans g-ratias B. Bertrando pro tam insigni beneficio pueritia eg-it. Petrus Siria lorarius, jam inde a sua herniam passus, simul atque B. Bertrandus

in

otelo

comparandum. Ea de causa ag-

alteram novem dierum supplioatioBeatum obseorans, ut, si animaa susb uties1

Uusesset, ipse interoederet apud

Dcumproeodem morbosibi denuo immittcndo. Absoluta ea

dcvotionc, coepit peotus iterum intumescere;

(quo tempore potuit aetatis circiter annorum quadraginta trium fuisse auditis insignibus illius miraculis, devotionem novemdialem apud sepulcrum ejusdem inchoavit, deprccans, ut tam molesta infirmitate liberaretur; ac, comobiit
)

pleta devotione, sanatam herniam, .seque inco-

lumem

expertus

fuit.
tirumiti"!*'

deindetam proiunda
ut assereret
videre
toto
rx parfti lumtda,
''I
ll
i

eodcm apparuit plaga, ohirurgus, se per eam intestina ejus

in

115 Dominus Joannes Boil de Arenos solebat eleemosynas largiri cuidam pauperi juveni, per civitatem Valentinam mendicanti, natione Longobardo, strumis infecto suasitque ali,

j,peroria

ipsa vero Lnfirmitaiem

toleravit.

istam amplius

anno pattentissime

112

Anna Salvadoi
c\asit,

ex partu
ut
S.

eum

in

mo-

dum tumida
est xvi

nequiret se movere,
Koclio saera, quffi

eonfraria,

itaque permansit a die

Augusti, usque ad xxx Novembri quo interim tempore ex remediis nihil proficiens, coepit uti fulcris,

sepulcrum B. Bertrandi sanitatrm precaturus accederet. Obsecutus est juvenis , et , fusis precibus collum suum oleo lampadum, qua3 apud illud ardent, unxit, et

quando

ei,

ut ad

quibus innixa

magno

ipsemet dicto domino Joanni exposuit, vestigia strumasanitate potitus est

;

quemadmodum

rum

DIE DECIMA OC LOBKIS.

I

5
V

ruin osteudens. Joannes Salvatore, operarius

quodam die iuter laboraudum tani vehementem in aitero pedum dolorem seilcn ic proind ad sit, ut ruptum
iu

\\

Alboraya

a,

GAPUT
AUa
item

Vlli.
cjus

aliquam mulierem Yalentiaj, ejusmodi mala ouut sibi mediearetur. Appliea\it rare peritam medicamenta sua, quibus ille nou modo non sanatus, verum etiam tuto isio latere suo dextro captus fuit ut, cum nec inci.i se t, nec extendere pedem, in brachiis baiulaudus fuerit quo in afflicto Btatu anuo permansit sine ullo ex adhibitis medicamentia levamine.
,
;

miracula
facta.

(/(/

se-

pulcnun

T oa,!
''
;

rum unde- ut

dda

m,, IrjHMbm

ro oculon
batui

fXdu

Jl16 Auditis vero multis, quae B. Bertrandus patraverat, miraculis, etieeit, ut ab u sua jumento mutuato impositus ad ejusdem Beati sepulcrum duceretur, quo ex nimia debilitate ac molesta ex Albora\a vecturacum libore

tfater ejua

Lsabella

Joi

<'

et cruciatu

pervcuit.

Cum
quam

ad fores conventus
potuit, coinni"

padum
di

pertig-issent,

conjux,

votionem

sime

jumento deposuit,

et in ecclesiam intro-

gend

duxit; et quia ipse admodum defessus erat, deB liquium animo passus est, tn eoque bono temporis spatio inhsesit. Recepto deinde anixno,

eam

inoepere,
:

dumque
manait,
S

domum

istuddei
ms

omuibus viribus conatus est, utope CODJUgis sua^ ad prsBdictum sepulorum usque pertigerit ante quod positis genibus, B. Bertrandum sibi
propitium iuvocavit, ac paulo post saeelluin Rosarii aliaque altaria commode ac sine a.ljutorio invisit. Sed dum ecclcsia egrcssus equum rursus ascendisset, ut eodem, quo advenerat,

uxorij
1

Buyrao,

eral

ti

octo oirciter annorui

multoa

suopatiebaturdol usuiu ctiani augebanti

patre
pi tiit,

um
i
i

ul

B,

Bertrandl

ram seoundui
illiua

aper
|

modo domum
cidit.

rediret,

primum malum eum

sepuloro

o itam, P
I

corripuit, atque ita ipsi bis terve prseterea ac-

ea ratione Banandam,

ter

fflg

lem eo
Mi

illam mantili

meo
i

urai

[1

qu
fuil

117
iu

Quapropter, expendens,

se,

dum

firmae imposuit, ni

erat

reoeplt,

di

morbo deineeps
120
\
ii

correpta
cU
X.-'.

ecclesia, posse

incedere, et simul atque ea

suspic;

-ii-i

ii!'

n
u] u
i

ii

egressus esset,
est,

eodem maloimpediri,

fortasse placere Deo, ut suis pedibus,

non

BBtatis 9uae

ano quinto
u1
.

feb
i

moi

equo,

suam

ecclesiam adiret. Jussit ergo uxorem Sanpar fulcrorum sollicite conquirere

,

bua

ita

inva erunt,
B. B

ld<

re1

d]

Bolutam
vaiuit.

devotionem ab utroque
I

tnalo
:

n
trani
I

ctumque precatus, ut sibi vires sutficeret, bus possetborum ope ad sepulcrum ejus pi
nire,

qui-

abellsa

Joa

Perreri
filiae

tllo iu
i

uxori
',

ex Alboraya \ alentiam (quaemediacirciterleucadistant) paulatim impense promovens, et ampliusquatuor horas

commisit

se itineri

anniculee

sini

trum

un

crustae occuparui

firmitas

tribus

menaibu
fru
tra
I

el

adhai erat,
ip
n

qua mu
llam
i

dens. Postridie eidem itineri non ultra horam C immoratus est, jam tum incipieus se melius cumque Beatum interea eum eerta fi-

interim remedii
ad
B.
Bi

rtrandi

scpulcrum ii-iatam
i

rnm
|!
i

habere duciacontinueinvocassct, visus sibi incolumis esse

;
,

nnt,
flo

invento qui

puli
i
\

iu

pedes exsui
ibi
,

oulo
n

iccati
et ftollecto
11

ftllora

din
et pristi-

suisque pedibus reversus

domum est

fricuerunt,

odem dUigi Qti eorumdem pulv< n

b

'ium
""ffra-

nos labores resumere

ses
ittrato
'">,

potuit, ac pcr duo.s

men-

(lomum
idem
,,-.
fcia

'i

rant,
d

amotl
pi

bra< bio
1

mplii

bracbium
bri
.

rsei

reddi-

abacim

toUi

rdiimv.

sanus perstitit. operam daret 118 At cum tunc aucupio madefactus in eamdem spisso imbre in agro
,

hiidatum
, .

nilIlll|lll

:iU{Ul

li

infirraitatem relapsus

fuit

sed eadcm dcvo-

berum
,

comi)( rrrMI1 t.

visitavit, tioue resumpta, tertio, quo sepulcrum ac sauitatem denuo obtinuit die perfectam
,

p|

\ IMI

.,.

Iltia>

n a Qfnea
i,-

""rfa,
,

^.

deincepssemperservavit. Dominus habebat Yillanova puer, totum collum suum novemmagnis ac maturis strumis respersum sepulcrum dialem devotionem ad B. Bertraudi
\\
:

:|

|<.

15ertI aI1(li
^

persolvit,

dumque

ille id

a-cret, stiuma: couti-

nue abactfE fuere, ita ut, rinitis novem illifl diecessabus, totum istud malum pariter peuitus
verit.

^^ m
.

^.j,,

i
pas

ul

^.

..

in
]lU(
.

^ Ng0
dit -

Uui
Lquaeritai

oculos
tert

Vl

hac-

:i

cum

ipsa

san

AXXOTATIM
a

Hieronyma Au^ust,
ltb

vide

num.

11/.

brimanniii.

etlethar-

j.v;

VJTA AUCTIOR
ex quibufl

8.

LUDOVJCI BERTRANDI
qixi-

C.

a. Atic^ono.

g-o,

dum

convaluerat, tam debilis

.

capite mansit, ut evaserit amen

Tentata

demsunt multa remedia;

fectum
a

ed

uihil

hisce proillius in

cliium ter sepulcro admovit, moxque sanum filia Michaelis Grau notarii quod triduo quatriduove nihil degdutire potuisl
recepit. Puellula,
set,

fc.

Oontigit autem, ut maritus

,

ad extrema rcducta erat, ac propterea

funebria,

Gestalgar a

quo ad aperiendam venara cuisrrai itei

fci

jam parabantur
trui uxor, pro

cum

ei

Isabella

Anna

dam dominse

aeci

serat, vi-

Quimera, Joannis Grau notarii,

et puellae pa-

den hano, implorata B, Ludovici Qpe, subito fuiese sanatam. Eincetip e fcatuit novemdialem devotionem ad eju idi m Bi ati sepulcrum
pro incolumitate conjugie sua persolvere. Ilac devotione inchoata, coepil etiamsanari mulier,
sic nt

desparatae vita B. Bertrandi opem apud sepulcrum ejus imploravit Missamque ad altare, in quo ejusdem Beati
,

jam

etfi-

eadem

expleta, perfectum pationis

:

usum

dicendam curavit. Domum vero reversa, ut inquireret, an illa jam obiisset non modo vivam, vcrum etiam incolumem et
gtfes prosfcat
,

eperit.

Q
i

EucharistiaB Sa-

La

sug*enf im, velut nihil mali

umquam

passa
P edi*doio,-

cran

d1 id
i

cepti

tte

sancto reddidit, oesensit.

fuisset, invenit.

que
dtlirium, Crui
i

malum
ibella

deinde

umquam

125
Bitor
in

Jo uraa

Lopez, Francisci

Domina Maria Castelui et di Martinj uno di^-itorum pedis tanto dolore correpta

Mq
tn*

ruptwn Chium tumi'

notarii conju

avi morho rationis

i

usum
in-

dum

amii

it,

ac ftiribund

restes omnes,

quihus

ut nec incedere nec quiesccre posset, puellam e domesticis suis, nomine Catharinam Blesa

m*vqu$
tnor.

duehatur, lacerabat, eoque ipsius progressa est uo rumperct. Quare etiam dentei iif pahie oportuil eam ligari ac manici ferreis constrin,

misitad sepulcrum B. Bertrandi, oraturam pro

se infirma, ac
si

promissuram argenteum dig-itum

gi
e

istudque delirium duos supra riginti mcndurat

nihil
it.

sanitatem recepisset. Nondum expleta erat novcmdialis devotio, cum, cessaiite omni dolo-

Quaedam autem mariti

sui

amita

vi-

re,

bona pristina

valetudine gavisa
filia,

fuit.

Spede-

B dens

ah humanis remediis sperandum esse, uovemdialem devotionem ad 15. Ludovici sepulcrum pro Infirma aggressa est, ante cujus
c;i(i<'in

rantia, Jacobi Nag-er

aetatis
,

annorum

(iricm
ccj

rntionc uli
fuit.

denuo

CGSpit,

ac dcin-

cem, gravi stomachi malo manuumque tre- E more, ut cibum ori suo admovere nequiret quatuor mensibus laboraverat cumque nulluin
.

.Jo.miia

Eugrenia puella

ei

prodesset

quamdam susb amitae famuequo delapsam crus sihi rupisse, quod male curatum tta contusum ac sensus expers mansil u1 illud per solum protraheret. Sed eta uovem dierum devotione, quam cum eadem Joanna peregit, restitutum suo vigori orus fuit, ao si nullb malo afflictum fuisset. Thomasaa Lng^elas Alberola, uxori Cosmae Morat sutoris, brachium dexterum magno cum dolore intumuerat, tamque nigrum factum fuerat, ui de amittendo timeretur. Accessit illa ad sepulcrum B. Bertrandi, dictumque brachium
nuhilis testata est,
iinii

Villalong-a

remedium ejus mater Sperantia eamdem, utut tam infirmam, pedi,

c\

tem ad B. Bertrandi sepulcrum magTia cum

devotione adduxit, ubi post fusas preces teneam sepulcro admovere, ct inanus per clathros ferreos inserere ; sed prae nimio tretavit

more non potuit. Postridie rediit minus impedita, etsepulcrum tetig-it; quod, dum per no-

vem

dies eoiitinuaret, indies se habuit melius,

ita ut corifirmatus sit ejus

stomachus, et omnis

ahscesserit tremor.

126

Cum

fratri

Antonino

Garro

presbyReli-

,. nchii

I(mo ,.

tero Ordinis

Pi-edicatorum,

priusquam

lumborum,a*
riumdoiom,

scpulcrn imposuit,

Beatum interim viva

fide

invocui
'

,ci

sineulla mora detumuit brachium,

rum

g'iosum statum amplexus erat, alterum brachiointumuisset, ac vehementer doleret, ve-

ahsceBsit dolor, et color pristinus rediit.

i

ritus,

ii

Uai, dii-

'

fum oolUqno

Krumr,

Colomhar et de Barranca vidua, nuiln prasvio ooulorum morbo,sic destitu,ta visu fuerat, u1 nullum per domumsuampassum sine duoemovere posset; duravitque hsBc caecitas
;
i

\n.";ci;i

ne quaedam pestis species esset , post varia remedia sine ullo fructu adhibita, novem-

dialem devotionem ad B. Bertrandi sepulcrum incepit, atque interim brachium illud oleo lampadum ibidem appensarum quotidie inung*ens,

trihus quatuorve mensibus,

ria

quorum
15.

spatio va-

remedia

in

vanum
duoe

tentaverat.

Post luec noLngela, quan-

vcm dierum devotionem

orum
oleo

ad

Bertrandi sepul-

completa devotione, sanatus fuit. Petrum Ortoneda, opificem arg-entarium, tantus lumborum dolor suhito corripuit, ut movere se nequiret
;

inchoavit,
in

filia

sua

isque morbus ipsum ultra quatuor menses

fcumque

ea devotione persolvenda,

oculosque

ardentium ung-endo progTediehatur, fcantum quoque in restaurando

\

lampadum ihidem
ita

Nihilautemjuvantibus medicamentis, ad sepulcrum B. Bertrandi accessit, ubi postafflixit.

isu

profloiehat,

u1

infine

novem dierum

perfectam videndi faoultatem recuperarit. JoanuroAnnie Chiles, quae Honophrio Roselli opi-

accepit aliquot flores, qui ibidem erant, eosque mag-na cum devotione fideque male affectis partibus apposuit, et re-

quam suaspreces fuderat,

versus

domum

est

postero

nupta fuit, dum eraf novennis, fauoescollumque strumis plena fuerunt, isque morbus
floi

autem mane

se pla-

ne incolumemdeprehendit. Soror Joanna Marco

vehcmentem aurium dolorem

c;iiu

quadriennio Matriti afflixifc, adhihitis interimsineullo profectu plurihusremediis.Deinde

B.

patiens, nec quid-

quam
oleo

valentiam redux novemdialem devotionem ad lWtraudisquuYrum nudis pedihus perfioien

remedii inveniens, adivit B. Bertrandi scpulerum, ejusque opem invocans, aures suas

lampadum

oblevit,

moxque omni

illo

do-

lore liberata fuit,

nec

eum

deinceps experta.

Mta.impedUn,

>~+ s*'"'

^W-

>-t

de Montcsini,

dum

obitum

S. Bertraudi,

sinistram

hraclnuin inatuor nitMisium snatin onnti...^t, magno oum oruoiatu habTt

.tttofSS
* cpu i"

ouidam,
Barret,

u1

ad

B.

Bertrandi

paruit,

eumque preoate amictum P ecai 4

SuT w

ura

EC T TT^ f
.

"uc

manum anidam nm munuui pdueodiur,

ex alien
;

bra-

amovit. Apphcatus

\ ^?

ro

^ I^ mb eo eohibuit
adverteret '

sed

eum

binc

emplaatn.mi.tad

tum

fuit

panis calidus, qui

tumorem

DIE DE( IMA

tuinorein fatiscere fecit,ac pericnlosam pla<ram aperuit, cui euramke nihil profuere, itno etiam

OBRIS.

nocuerunt medicamenta. Ccepta autem novemdiali apud B. Bertrandi sepulcrum devotione, ,uam luec compleretur. illa sanata fuit! Anna a Jesu, virgo annorum quadrayinta uovem manus suas neo aperire poterat, neocomplieare, aiebantque medici, malum im
experieutia comprobatum ra proMtremedium.Incnoans tem devotionem uovem dierum, primodie ma,

tuta

Valentiam

quod

et

ejusd

nam nullum

ei

lutmramnoyemdialem
cjOBsetjeaqueexplets

nua suaa per clathros sepulori inseruit, easque junctas tenens pro iucolumitate obtinenda piaa preces obtulit; moxque ccepit easdem po
aperireetclaudere,
-:s

ita ut

iufiue

novem dierum

gradu
,M;

11

periectum earumdem
I

tangvinit **'
fluiium, obturdticente*

usum reouperaverit. Domina Magdalena M.n Llphonsi

oulo

ra<m1

la1

our,

de Heredia, equitis Ordinis Monti dum adhuc puclla esset in domo paterna, coepitcopiosum sang-uinem ex orc projicere, quem
nullo remedio sistere potueruut.

Votum
nlo

118,

\llli:

tr:l1

'

renda.

Di

Quam

ob rem

Qontulil

plurimum
ium

medici

eam

velum funebre
B
in periculo
se, si

pro deplorata reputabaut, jamque ei Buebatur. Ast iufirma eo se

"^

wdit

oubiculo

positam videns, B. Bertrando vovit,

oruorii
'

lllM

imaginem argenteam ejusdem sepulcro appensuram, ac novemdialem devotionem persoluturam. Paulo post eadem deliquium animi patiente, materadejusdem Beati sepulcrum nudis pedibus accurrit,
et post

sanitati restituta esset,

copiam

doi

i r ,n,

../?,,*
lll.\U lllhor:,lv
.

ntur.r^

l.-'l"-r:i\

;.i|

mhmuiii ciitiI
hllic
...
>l

drn-

lli-CIIIlllIIl
;

flllUHIU-

HUIIUIII
B.
ho

fusas pro sua

filia

pias preces, reversa

diumutilereperiaaet, ad
'''

domum eam
perit.

Bertrandum
Bubseouta &

suissensibusredditam, et cessante

illius

aepulorum
ei

sauguinis effluvio, omnino incolumem, com-

votione

prou

ffoote

Ludovica Borg-ia, domini Joanuis de Cardona conjux. quasi surda etfe-

Cum domina

uafirmitafl, nec
fuit,

umqnam
ooto
i

mole
01
i

Cuidam
dentea
p

puellffl

exactamad B. Bertrandi sepulcrum novemdialem devotionem perfectam auctafuisset, post

om
iiio

nnorua fo Q
Soler,
B.

de

causa ei ooo
''"
lll;i
'

orori
,

B tphafili

diendi facultatem subito recepit.

brachia capta,

iS
.

Dominioi

lepuiorum
ui
iii

Ludovid
ibi
Ln

129 Petrus Oyprianus auriga, postquam octo-

Bertraudi
tiae

.-ii

..r.-n ii,

iii.

moriaro

decim mensibus captus brachiis fuisset, ita ut semet suis vestibus induere non possct ac
,

Dei, per

quam

Beatu

pi

In

Indiis
deret,
rant,
i

renenum
ul

felioite]

supi paverat,

multoetiam minus usque ad

attollere,
sibi

os

suum eadem
est,

denteBj qui |am ih oe

emel n

ai

Pue-

B.

Ludovicum precatus

ut vircs
-i
i

recresoerent.

am

denl

decumbebat enim continue

tate virium,

ad visitandum illiussepulcrum impctran in lectopra debili1

.

Ldenuo renati fuere.

nec poterat se suis pedibus sustinere. Die Paschatis Resurrectionis, prout valuit ad ecclesiam Praedicatoruni processit
, ;

ANM/I
a Vicus est oc

VII M.

nimia hominum frequcntia non C potuisset ad sepulcrum B. Ludovici Bertrandi

sed,

cum

prae

Duriam

fluvium.

pertingere,

humi

g-enibus,

eodem rediit postridie, positisque Sanctum precatus, omnes vires

CAPUT

IX.

suas intendit, ut illius sepulcrum posset attin-

gere; eoque tacto, sensitamborum brachiorum suorum ossa crepuisse cum inagno suo solatio,

adeo ut in
tae
brachium luxaium, corpo^" ulcera,

domum suam

expertusfuerit,

sanum esse, potueritque pristinam suam viredux, se

Miracula per D. Bertrandi rosaria divinitus patrata.

rationem resumere.

130 Magdalenae Castig-liana, uxoris Jacobi Castigliano mercatoris,exlapsubrachium circa

Ut erat
iiiini

B. Bertrandus devotionl

incti

LAP. II.

pulsum

arteriae

conati illud in

tam male luxatum fuit, ut bis suum locum restituere, neuti-

Rosarii

addicti

(mu

eamqo
taquo

nria %

quam

potuerint, imo

malum

etiain

auxerint.

alios

ad

eamdem
.-

rnatris
re

msgi qm
,

Elapso itaque fere aunuospatio, cernensillud immedicabile esse , novemdialem devotionem apud B. Bertrandi sepulcrum incepit cujus nono autem die tertio coepit melius habere omnino sana fuit. Ursula Xicolas, uxor Jo, ,

soluerat

Boi arifl

ac

oom

unum

donavit dominse A^n-ti Pugiadfl

ra

tnm qusBdam eju dem olie aajndfldu' Abbarca, obtinuit

I

Catharina? Espina, virgini

uti

ai

annis Navarro mercatoris, ab octo mensibus

supra dictum

e#t

libri

2,

capite ix.

AHe-

deprehenderat se in tribus diversis sui corporis partibus ulceratam esse, ac post varia remedia
frustra tentata

runi pariter dono dedit dou Arenos, toparchac de Alfa ar

dornina- AnnflB
dfl

a,

alterumqufl

devotionem novem dierum

in

li.-luis,

sicut libro 2, oap. l

qufl

legere

est.

Hisce aliisque Bosariis,

fuerant

VITA AUCTIOB
A. Avjcnowo
(,,.,.

8.

LUDOVICI BEETEANDI
toris Valenties,

C.

init

racula,
I,

ad multa patranda mirecensequorum parteminhoi

p
poluit
|]|,, , I1M1
\

medicos et chirury***t* ft _ brt, gratia arcesserent; sedcum B goB curandi rium, de quo supra, illiue collo interun admomiser.it, qui
fuisset,
illico

111119.
i;;,
,

febrit.

;,.,

.1,,

Pugiadasde MarrocfeDri

tum

evanuit apostema,

ita

ut

l(|li;i)

,,

acuta

decumbensa
imanaopeinil,im
'

me di
sanab oabitum,
I

deplorata atq

adduoti medici non inveairent, quod curarent. itista Dionis, operarius Valentinus, mense Septembri anni mdxciii jam tres mena

in

quo

sepi
fcur,
,

!iri

invisit
II.

Cumque cnmBar-

menti febri laboraverat,

tn

ita ut

medicus, de eju-

vita desperans,

jam

desiisset

ipsum
,

invi-

Bei

amriumal;,I|;
;,

audiens vidua Espina assumpto Eosario, quod cog-natie illius B. Bertrandus doHasc naverat, ad

" JL

eum vMtandum

accessit, et

quamii-

latu

quam
1
'

delirantem offenderet, ad vertit tamen,

eam
eula
eral

d.

m
fcamen
i,

ip

imultamiraloqmnonposset,
leannuit,
!l
,

lum

intellexisse,

dum cidem
:

diceret, ui

ui

compos,
,

a U(

o c

- ltur

Eo "

Bertrando commendaret, vidisseque Eosarium suo capiti imponi nam sanae menti redditUs eumdem Beatum devotissime invocavit,illicoque

devotioneaefervidispreoii

bue infirnMB imj

i,,,
,
( i

eaque

dlico

omni
eir-

meliusseliabuit,adeoutintrapaucos dies receptis viribus,pristiiios labores resumere valuerit.

.

D(

,,

fa

eum

rehementi

omnium

Magdalena conjux
loco de

Petri
b,

rum
munux
febrat,
iul>r, L

fcantium Btupore.
Ajina

rarii in

Alaquas

Arbolay, opeenixa iilium, pau-

dcttUuta
"bera..

35

oaput

ffraT
t

tauciutn.

ra

Vasquez uxor, sua -iabatur ex tubere in manu magno..Postenato, atque in fcarnucis

\

IntoUii

cis

quam

inde diebus aori febre correpfca fuit, per ita ejus exsiccatum pectus fuit, ut eum

lactare oequiret; et quia

non sinebat

illius eg-e!-

B
,,,,,,,.

,:i-i

modari

sibi
B.
|

remediasineprofectutentavit,eompetiil a Barbarn Lbarca Bosarium,

Ludovi - aabebat, eommeudavitquc

vehementer dolebat, tantoque etiam magis, quod remediis

videretur sibi ajgrescere. Ivitilla Valentiara ad 83des dominaj Angclas Marti, in quibus edueata
fuerat; qu83,

siaseumdem

nutrici eommittere,

qUO d
' ,

b
,

b aio,
;

dictumque Roearium
' i

affliotaa
ar,

parti
, .

applicavil
,

^uil tub

cum eam tam

afflictam conspice-

i,,,

dolor, ipsaque optime sana permansit. Deoembrie anni mdlxxxi Vincentius,

ret,persuasit ei,utB.Bertrandiopem imploraret;

n6po
ardenti

aes

soribaa

curiee oivilis

cum

frigidaque

febribuB Laboraret, B. Eoi

oollo

buo appendens,
relicto
lcrtn,

acceptum, Le ,mino a.gnete Pug illico convaluit, ac ponnibulnvit per

ab eo enim certum solatium obtenturam. Fecit et per Eosarium, quod domina hac illa a Sancta Catharina Espinas olim datum, eidem applii-avit, paulo post sensit paupercula mulier
, ,

motum
lacte

in

mamillasinistra, inspectamque vidit

Btridie,
(

domum.

inii

Petrus

laudataa
istiid

Dominaa

Monolus, litterarum studiosusj Agnetis cliens , Rosarium

ante

abundare; idque deinde etiam in dextera deprehendit; atque potuit filiolum suum feliciter lactare.

secum ferem
e

quamdam domum

transiret, in

auciatum
dicens,

qua, aliquem periculose in capite , audiebat, illud huic ostendii,

159 Cum domina Anna Beluis virg-o in domo avunculi sui Hieronymi Abeglia acri cordis sui
dolore,

cordit

partat
lit,

diffici-

qui nec diu nec noctu

eam

guttur o6-

quiescere

ttractumtananlur;

olim B. Bertrandi fuisse,quod cum ille devotissime acceptum uo oapiti imposuisset, e

vestigio

permittebat, diebus quindecim oruciata foisset, adivit avunculusillius B. Bertrandum, obsecra-

melius habuit, ut chirurgus obstupe oeret,e1 Lntra p tucos dies vulnus penitus SOlidntum fuerit. I.iii Qujednm inulirr, apud ecclesiam S. Cl'Ufcanto

OOrporit lu-

ois

parocbialem
ota

in

oivitate Valentina aabitans*

Quod ille benigne donavitque eidem Eosarium quod ex Indiis se apportasse aiebat et ejusdem usu oranis dolorabactus fuit. Quasdam Maura, jara a multo tempore adhuc juvenculamatrimonio
vitque,
ut illam inviseret.
praestitit,
, :

mor,
tubi r,

vi nft

ll

totaque

tumefacta, simul atque Eosa-

juncta,

cum

gravida ad partura pertigisset, ex

gravit
olli

rium,

morbm,'

supra diota Catharina Espina sibi commodatum, suoootpori admbvit, evanuit tumor,
a

difficultate pariendi in periculo vitas versabatur.

llujus sortem prasdicta

Anna

Beluis mise-

ipsaque salva evasit. Cum Anna Espina virgo, ejusdem Catharinaa cognata, tumore ventris,

quem
que
dit,

chirurffi

inoidere

volebant, de sua vita

IV

periclitaretur,
a sua

invocato

l.udovico, accepto-

Bosarium a B. Bertrando sibi datum super illius ve.ntre posuifc; quo facto, illa subito vivum masculum enixa fuit, quod fieri non posse, omnes censuerant. Eidem dorninse Annas
rata,

amita
ullo

praadieto Etosario

paulo post
fuit.

Beluis comesti mali auriaci nucleus transver-

tuber illud crepans

ao sine

magnam

puris copiam effu-

oerato brevi

sanatum

Dum
posset

uxor domini
doglutiro,

dc llrugnolo senioris

graviter Begrotaret, ut ne

tam parum quidem aqufe

sim inhaBserat gutturi horas circiter octodecim cuinmagno illius cruciatu, ipsaque vi remediorum, quas ad cxpellendum tentaverat, sanguinem excreaverat ex ore sed Eosarii B. Ber:

medicique de illius vita desperarent, quadam ooote allatum fuitdictum Bosarium, quod ut tctigit convaluit ultra
,

trandi recordata illud collo suo, ubi dolebat applicavit, et

nucleum facillime deglutivit.

monbundu
loquela,

quotquot aderant. Decreverant ohirurgi apostema, quod commcndator Perpignano in ooUo patiebatur, seoare^; sed

modum

mirantibus,

140 In civitate Csesaraugustana c quidam janitor curias judicis AragoniaB ex gravi, qua
laborabat, infirmitate loquelam sensusque amiserat, undemedici affirmabant, eum non super-

cum

ille idem Kosatiumsuo collo appendisset, eoqur male affeotam partem pietetigisBet^ilico

sanatus

fuit, ut advenientes ad faciendamsectionom Ohirurgi eum incolumen compererint.

137 PrJBdioto

malo

simile,

ac in collo

quo-

victurum horis viginti quatuor. Quidam vir, Philippus de Torres nomine, vehementer tristabatur, quod sine suscepto poenitentiae Sacramento moreretur,maxime quia infirmus ille vitam semper duxerat liberiorem. Quapropter

que, patiens uxor Blanes assessoris guberna-

casum domino Joanni Boil de Arenos, qui

tunc

DIE DECIMA OCTOBRIS.

A tuDC OaasarauffusUB degebat, habitabatque
vicinia
in

iufirmi

xposui

[s

vei

resp rodit,

pen

infirmo posse restitui. A.cceptum imtur Bosarium laudatua de Torres ad ipsuu tuin, et simul atque moribundo imposuit, iste .uasaoramentaliterconfiti Bucbaristiam susoipere potuit
,

em

Bertpandi Rosarium, eujus usu solum loquelam, .verum etiam

s
W \o
V
?

uit.

ni{\ e

diebus etiam perfeota sanitate potitue i4dAliquoda B. Bertrando Rosarium

!

Jb

jotata incap.n,l,o.^l lt .h. 'J'' Hamlprorul lalatUa ct ftuno DurtM

primaria, vernacy

Zi,tuu>;
-

habuit
"

mfaf-

tiescumque

filii

de Benedettoj sui, utul gra

reri

el

quo'

'

" r,uoi

eos, imposito ipsis pree

,

faatur,

:lbat

ac peculiariter unum, qui, cum jam mortuua diceretur, ab ea Sancto commendatus,

arii

CAPUT
Mortui
li.

X.

usu convaluit,

el
filia

ipervixit.

Una ejusdem

Pranciso3

gravi morbo

aangruinis fluxu laboravit,

booque malum m

tempore duravit,
:

et a medicia incurabile

Ludovici Bertrandi

./.-

sebatur at, postquam aegrota idem Etosarium collo sun appendit, paulatim oonvaluit. Cum
Penarogria, Pbilippi de B Beatrix
tia

ssione

ad vitam

revocati.

_;

-qui-

uxor, gravida esset et vioina partui, proles ex magna matris offensa in utero mortua
et

0'1|

,.,,,

i;l,

Olum
i

dicta

apedibus prodire orsa expelli aequh domina in mag-nis angustiia vitmque

[ndi
I

di
i

scrimine versabatur.

probe agno6ceret,AngelamBayarriobsecravit,utaccep a B. Bertrando Kosariuin sibi commodi

illa

Quod oum

civi

Xativi aai
.1

a,
i

erai
,]

Bliu

uu
ret,

,q

eo

p,

,, l:l ...

Interea,

dum Angela

istud e vestigio

qu
te

olau

10
,

tura abierat, Beatrix Bertrandum invooavit, ae deinde allatum Rosarium suo ventri apposuit. quod dum faceret, prolea retro acta mn,

Buxn

modum,
|

qno
velul

Bolent,

qui
'i

mortuua

iploraretui

h
Sanol

moxque expulsa

foras est mortua multumque foetidaet ulcerosa, quod jam aliquo tempore ante obiisset. Factum hoc pro ootabili miraculo
,

devota,
oui
in
pi

quem
_
i

pr

BignJ

tt,

b1
llle

Qcata

iap

i,

dum
i

habitum
[l:l
lanouinfi flur

fuit.

ejusdem

civitati
:in

oatbedralJ eooie
I

vu*tiitttw,fe-

rjrispeUttw,

Dionysio Moutesini ex morbo deoum benti in altera uariumaperta vena fuit, es qua tautum sauguinis profluxit, ut stupori
i

ae

Q
ic
[pi

de

umb
1

d
I

ln

genua
I

um
I

pati

Bertrande,
iv
U

ul

meum

cumque
cordis

is

nullo remedio
spe,

sisti

posset, medici,

lihiim

omni abjecta

pronuneiarunt,

quaiu

uoroa partem repetiit.

ruptam esse. Qlius mater Sperantia Godos co mag_s afflicta, quod maritus abesset, adB. Bertrandumreeurrit,etpostquam
ei

venam

145

timque

bJ

Lamore
i'
i i

el

ejulatu

m
ia

dum
til

'i
i

',

Lto

entur,
,H lll,,

dum
II

ad

curavit, ut infirmus peccata sua contitcr

ad

leetum,
ridil
_"__"_

p unum exejusdemBeatiltosariissuperinliruium
1

jaoebat,
_"_.! _~_ __/"__"

i_ quo pui r m n tuu ipsum oouloa habentem

i.

ibitu

tperki

posuit; eaque raiione subito cessavit sanguis

.
. .

MM...1

__.._.__

__________

1_

______

_ _.

olaro

*\_-_l,llt_i(

q_ ique
i

II
i

fluere,
est.

obdormivit aeger,

et

incolumis factus

rubieantia,

im

moi b
c
i

labo

Gratia Benedicta. Joanmsproptervvhi sm<

septies sccta fuerat, nihil
illa

tem febrim, vena

inde diminuta.
lier

Quo
erat,
B,

denique p mlraoulo oog

I

anum
illa

rqoi

el

_o

Qua

ltosariuni,

de eausa qussdam pia muquod B. Bertrandi fuerat, ei

clam clientulaj
\

ab

Baia

alentiam se oontule
,

attulit, dixitque, ut

eurndem

oraret, ctpostridie

sanam
ictu lapidit
9raviter tnu-

^" nnUali
rtttituitur.

marchionissa Terrae-novae, domi BU83 alebat puerum annorum undecim, Franciscum Joannem
,

atque ita evenit. 11_ Domina Francisca de Mendoza

fore
;

Bepulorum pra suum a morte bu oi ando

Bertrandi

gratiaa de

tanto sibi

fiiium
,

obtulerunl

[Ui

11

b ni

bn
auti "i
i i

sua;

appellatum, qui ictu lapidis tain graviter percussus in latere fuit, ut iu terram afQictus laberetur destitutus loquela et cruentato latere,
:

Catb

irina

_ pina,

virgo

..iUrru

r,

norum ,'
puerulurn
isse,

"*>**'

copiosum sanguinem evbmere, et pro urina quoque multum coagulati sanguinisessuccei^it

in
illa
I

", ad

e ac-

ut
I

ipsum

dit; propter qua3 vita ejus desperata reputabatur.

tingeret.

dMD
'-11111

spicata,

In quo periculo illum dicta domina cougdobulum Rosarii, quo B. Bertrandus

fuerat,
lsesa.

aspexit; verum

bio,

minabat, eo magis

i\>

rtnoi,

H*
Uus

quondam usus

parti

applicavit,
:

que etiam censerent, quotqUO

monens, ut se eidem Beato commendaret quod

eumdem

alit
victa Boaariui:.
;

cum ille faceret, coepit ei dolor subito quamquam ille, dum tollebatur ab eo Octobris Tomus V.

minui,

globu-

lacrymisque matr mortuo puerulo imposuit

qui

vixit,

60

ocnldfl

, ,

460
A. Avionowo.

VITA YUCTIOU
fuit.

S.

LUDOVICI BBRTRANDI

C.

pctiit, denique ooulos aperuit, signi squ<; cibum

sanus
VincenlU Valvtrl

H7
viter
...

Catharina

Donat,
ut

Vincentn Vaivert
b uxor,

operaril

co Ontinente
li
,

jam

sex dies

tam grausu sensuum

de tituta esset,

ut eoque tandem perducta,

omnibus, qui

acp08l
sit
,

eam viderunt, mortua videretur, experimentacertoobussecredita

.

febnbus, eoque crevemdlxxxviii laboraverat utpurpureismaculis infectus etiam ratmorbus, in phrenesim incicouvulsiones pateretur, et denique quindecim dies Loquendi faderit, ac ac propterea a cultate destitutus decubuerit, illum pater medicis derelictus. Commendavit et Missas aliaque pia opera ejus variis Sanctis,
oro eo

[u

eji]

dem
n

,it tnnrttn.S vultus, ut mortuie

_........

let,

coopertus

uerit.
or,

Laurentii Conca

aliique

HieronymaBe* pauperm-

curavit; verum ille nihil interim pejus habuit. Deinde B. Bertrandi melius, imo preces direxit, et post recordatus, ad hunc suas .sine motu, sine halitu, has puerum revisens, ullo vitsB indieio deprehendit.
fieri

iefnnctfiliamfamiliamquemiserati,licet
jam media ao
;

sinc

|(i;mill

r0rdini

ad conventum 8. S.Dominici, in cujus ecclesia

151 Proinde faciem velavit

eratpicta

B. Bertrandi efflgies,

cumque

obti-

demeccle
salute

*bi aperi-

egredi parabat, partum in singulas horas exspectari, vim sibi

inferens

mortuum agnoscens, ejusdem et doloris impatiens domo cum recordatus, conjugis suae

Joannd^.
drf * A rtnen .
9 "''

preoes pro vita et ar.coram dicta efflgie

i

ad

defunctaa

tiusmulierisorarunt.rimtisprecibus, reversi, aliquanto post

pedem
cti
,

domum

observarunt,
esse.
wtor,

eam se movere,

vitteque redditam
,.

ne novo damno occasionem daret, dumque gradus ascenderet, ait Benedictus sit Deus, quod nec ipse, nec Sannec frater Ludovicus in quos invocavi
,

retulit,

L48 Lpsamel pnedictara

Segriana peculiarem
dixit
ei

exaudire, ac tanta afflictione mea voluerint me Bertrandi opem imploravit, ne in tandenuo B.

to

amicam suam advocans,

seoreto,

se

moerore se desereret.

Cum

ad locum, ubi

B fuiesemortuam,
et

quia

coivicii
disse,
..,,,
,.

suis

Dei tribunal adductam, multosque maledioa mulier fuerat, hinc dmones contenlasserat,
et ad
esse,

eam suam
|

inde vero angelos ne-

coutentione comparuisse 13. hl prccatus, ut eam ad Ludovicu.u, -|>ii Dfiiin arrepta emendandam vitam suam resuscitaret, tumque se tu imr.i esj dixit rjlis 1I1;1I1I Supcrvixit autem llla ul;i ,,,,,,,,;,, fuissc. quatuor ; et cum ansalva et incolumis annis mulier, quae modo his, :ill 61 fcerribilis
ia ,
,,.,.
: ,

mortuus jacebat, venisset, elevato linteo velo, e ad novos planctus se parabat ; sed eum conspiapertos habenciens, vidit ipsum suos oculos exsultans novis se tem. Quo repentino gaudio votis obstriuxit, Missasque celebrandas, ac funebre linteum ad B. Ludovici sepulcrum offerendum spopondit puer vero oblata sibi ali:

menta

libens accepit, et iiitra

biduum sanus

ac

incolumis lectum reliquit. 152 Alter puerulus aetatis viginti ac duorum mensium, filius Hieronymi Cabrera, operari Valentini
,

RieronymiCa.
''

'

''

,,

$oror

Annx

cum morea suos emendavit, magnaque oharitateque oum omnibus convei> simplicitate omnia prasdisatafuit. Badem Catharina hffio saepius narravit. iiicnuiynuu ei marito suo annoquffidam puellula duorum
Btino
.

mo do

illis

conviciabatur, quadriennio istopri-

cum tandem

vespere die

multis diebus febricitaverat, xvn Octobris anni

mdlxxxv tantum aggravatus fuit, ut sensuum usu privaretur, omniaque mortis signa in eo
manifeste apparerent, propter quse omnium judicio pro mortuo habitus fuit, ac nominatim Iste jam vicarius paroeciae S. Andreae dixit
:

|;1

14,2

Oum

Perez,

haberet, rum, soror Aniire Perez, tam male cura amplius impenderetur, fuit a ,,i nullu illi portata, matrc sua ad B. Bertrandi sepulcrum ubi
co
in

statu visa

est,

ut circumstantes

omnes exanimem orederent.

ter,

Quamobrem maetingenua
pro-

dolore peroita ejulansque

pro strata liuim Beatum suinino animi nisu eaque eodem teminfantesua oravit, r defunota porismomentoooulos aperuit vitamque recepit,
prout oommunis

obiit; eaque communis opinio duabus horis duravit. Mater igitur afflictissima cum lacrymis et clamore B. Bertrandum obsecravit, ut vitam et sanitatem suo filio impetraret, vovitque, curaturam se celebrandam Missam, et pueri linteum fuuebre ad illius sepulcrum oblaturam.

Aliquse etiam e mulieribus, quae

aderant, no- F

omnium

sententia est.

Anno

vemdialem devotionem promiserunt. Inter harum omnium preces votaque, ecce, puer mortuus oculos aperuit, flevit, et sanus evasit. 153 Vincentio Cubegdi ex Ontinente anno mdcviii, die xxix Junii natus est filius ex omnium judicio mortuus. Infantis avia VincenBorras miserum hoc spectaculum et afflictissimos parentes conspicata, multis cum lacrymis B. Bertraudo vovit, si mortuus rediret ad vitia
VinccnuiCu-

kdxovu tempore Quadragesimalis jejunii qui-

dam

novem mensium correptus febri fuit, quatuor hebdomadas ei adhaesit, et ejusquaa modi erat, ut amplius triduo mamillam non Buxerit, aec quidquam liquoris admiserit. In
infans
fine

hujus tridui

pro mortuo

habitus fuit

qualem omnia indioia docebant. Postquameo Hi .latu duabus horis mansorat, ingressa domum mulier est, nomine Sperantia Bonanat,
uxor Ludovioi Pugiol fabri ferrarii, quae infantem lnortiunn videns, proeubuit iu genua, monens, ut id etiain facerent, qui aderaut,

tam

tantum

cerae ;

quantum

ille

pendebat

quo voto emisso, coepit infans movere brachia, vitamque recepit, et in sacro Baptismate Petrus Ludovicus appellatus fuit. utt0ny ~ quo festivitas beatifi- P^" mdcviii 15-1 Anno
,

omnesque B.Bcrtrandum devotissime precarenLd enim ipsum tur, ut puero vitam redderet
j

cationis B. Luduvici Bertrandi celebrata fuit die xvn Decembris , quae Dominica erat , puer

sine

dubio

facturum

esse,

Prsestiterunt

id

omnes devotissinie,proiniseruutque,separatuni
involvendo defUnotQ linteum ad ejusdem Beati sepulorum oblaturos. Eodem omniuo tempore ccepit infans flere, suxit lac et evasit sanus pro quomiraoulo parentespromissa solverunt. 150 Puer, tilius Joanuis Audrete Armengol, restionis setaj, mense Julio et Augusto anni
:

quatuor circiter annorum medio die illapsus proest in cloacam, della Roveglia dictam, plenam. Quem cum inter fuudissimam et aqua operaalios labentem vidisset Baptista Lazaro
rius in
ret,

eamdcm

subito desiliit, ut
et eduxit
;

eum
;

quaere-

invenitque,

foras

sed, ut vi-

/Tinu tlem

debatur,

mortuum

quod jam totum corpus

efflueret

aqua intumuisset, versoque deorsum capite, ut

DIE DKltMA OCTO

A
efflueret (qu indicium daret.

nullum

Wl
\

vitaj

Quidam vero aetor scenicus, Morales nomine, qui in praa ttate partea 13. Bertrandi egerat, eircunistantibus dixit Invoceimis B. Bertrandum, ut ipae prohoe
:

Vontinontum. aput tractus cognommis iti reann regno VaLmtL^ /L Valentiaad <7<irtanum /fuvium.

/-fl/ie rfiVi7.fr

v.

puero apnd
protnlit
:

Deum

intercedat

hescque verba

sancte Bertrande,
;

modo tempus

CAPUT
Miracula
/>'.

XI
in

ut ostendas miracula tna

non recedam bino,

priusquam hunc resusoitaveris a morte. Ita pariter fecerunt reliqui, flexis genibus acd-\ sime et eodem temporis momcnto puer oculos
;

Bertrandi
,

tractu

FontineHti

et

os aperuit.

Quo

diwcesx

viso,

exuerunt illum

Oriolensi,

dis vestibus, et
stridie

domum suam detulcrunt vero submeraus puer per plateam ludiivit.

aliisque regni Valentini parlibus

bundus
(I

francitci
"5

L55 Anno mdcxii, mense Octobri oelebrata per universam Flandriam B. Ludo\ B trandi festivitate,

ac nominatim

in insig-ni

oh

itate,

Itti
^ :|1
''

facta.

traotun
i

itin

multa miraoul

nomine Insulis, triduo post, die xn d sis, cumMargaritaBerntce, Fi Etaulerio procuratoris, ejusdem civitatis incolee, axor, domi suse esset cum puero annorum trium cum B dimidio, puellaque octodecim mensium, que sibi esset ad forcs vocari duobus istis
,

mem

Ud
jiurri

Berti
(''iirfiim

terea, quaa

in

proc

ium
i

iZiLm,

alia

mul
'

post,

quo

'

S.TMlt.
il:ii

"

l;

nic

neotend

i.

Bartholo]
e

bb

parvulis in culina relictis, processit fores apertura, ac nemine ibi invento, prooessil foras in

vem annorum, noctn

delapso, fraotum b

grradibua
uli
\i

domu
un,

plateam inquirendi causa, a quo vocata fui Exortus interim ventus vehemena domus

\n
oati1

feminam,
11

looi

ul
tt,

'i

'

'.

"i ipei to ni iIm,

mi

quaa our tion

um
vit

occlusit, ipsaque, quia claves

reliquerat

necessaria.
illnin B.
allati

[nten
coi

pui

amita
ide
|

intus, nequiit in

cam

regTedi. Inter haec audi-

puerulum ad
!

fores

lacrymantem,
:

e1

imper
:

fectis

vocibus dicentem

Mater, veni cito

mea

>m medioamentie, braohium nudante ,om no sanatum oompererunt. Mirantibu omnibua

cvi-ntum,
i-au

Bertrando

soror

Quibus verbis exterrita mulier vicinum

de Moucri advocavit, obsecrans,
;

mnjue

ignorantibu

prodii

suum Joannem

utquantocyus in domum penetrare conaTetur quod et fecit simul cura altero, dicto Dionysio Desnoullet, fabro lignario, ope scalarum per
fenestram intrans, ub invenit iufantem eapite deorsum in cacabum aqua plenum prolapsam, subitoque extraxerunt; verum illa sine motu
erat,

amita Bigniflcavit, ipsuma B, Bertrando, quem invoca m itum L58 Beatrix JS-ibatcrdc Marco vidua, iii cumi tialcm min-lmm ilu M.lita, aliquando f000
i i

butlm
"'"'"'" /*-

>

len

eo tem oorrepta,
|m'i|i-

dum
iI.m
|,

ambos

crnit,
ini
fcri,

rumijiic
tbu

cnm
11

parva parte

ien
i

nasumquc habebat admodum

corpus lividum
et

laesum, ac
indicio

Quidam
patn

liim

ejufl fori

i'i

plate

fo fcon

m
p

odo-

totum
vitffl.

sine

ullo

domui
11

gTei

eat,

et,

quod
"i-a-

erat, conapexit, Sibi

vero reddita mulii

, i

insuiitinFhndriaGaiiicana.

156 Portarunt illam ad focum, tentaruntque

quidquid eidem profuturum putabant; sed tandem'ipsi aliiquc multi, qui accurrerant,
i

ruerunt omnes, infantem mortuara esse. luter C haec afflicta mater, in alio cubiculo suain sor-

vissimnm len dolorem quippe quss tiam oa totamque pedi plantam ambu tam habe pet, ei a ohirurgo ampliua qu ituor men Ib medicamentia om q emper pi |u tiahuit, Ita p
i

ni

eam

brachii
ui

bajul ire oporl

illi

ixerit,

eoqui
ei

tem plorans,
rina

in tantis ang-ustiis

divinam opem
mulier, Oatha1'revost,

duxerint,

yoluerint
e1

pedi

pe

are.

Tam

fervide flagitabat,

oumquaadam

aiilictam sese

indolore paupertateque con

!

Dupre nominata, vidua Antonii

eam monuit,

ut comraendaret se B. Ludovico

Bertrando, cujus festivitatem illis diebus eele* braverant, et a quo multa et insigmia miracula
patrata narrabantur, ac speciatim quidam puer a morte suscitatus fuisse dicebatur; oravitquc

Bertrandum reourrit, orui neque ull Interpo pcderaque cerea ei ^oven sita mora, ccnpit mclius.sc habl PO, Itfl Ul

tutam videns, ad

ter

perfecte

lan

it

pede
li

Ire
i

potueril
Indfl di

alen*

liam, ultra duodecim

miraciilim
tni.
filiufl

Itam, nt

eam, ut ipsa quoque pro restituenda suffl tiliaj vita eumdem precaretur. Fecit ha3c omnia mulier

159 Cura

Franolflol

Oarzla
ttl

pummpn
'"""""
,ulbi '

devotissime

fecit pariter fratcr ejus, Jaco-

mo morbo ad extrema perductus eflflet, jam mortuura cenaercnt, el boiem

n
t,

eum
"in-

bus appellatus; eodemque tempore, quo istae precesfundebantur, infans lacrymansse vivam sanamque exhibuit. Postero mane mater ad ecclesiam Praedicatorum accedens Deo de beneficio per intercessionem B. Ludovici Bertrandi sibi confesso gratias eg-it, curando Missam ad

raatere

<

dem ntam eanitatemque

B. Bertrand

oommei
impetraret,
Ibri

Id frumenti meii- ur.Mu d pultufl est, donaret. Aliquanto po

ntcertam quo Ipflflflflre-

honorem

et

gloriamejus celebrari.

ttem, ac movenvisens, oculos aperto. ln vigore deprehendit, ut tem sese, ac tanto

continue proficienfl brevi salvus ac 'incolumia

fuerit.

ANNOTATA.
a Xativa seu Setabis Hispanise Tarraconenoppidum est in regno Valentise ad fluvium

sis

o 160 Petro iiernandez vestiar qoem sua Vincentia Macip natu cum illa ex inopia lactisj educare non poflet,

ui* laeud.
,,uutatanal >

cognomen.

ITA AUCTiOR
:

S.

LUDOVICT T3ERTRANDI
B.
cuti fuerimus,

C.

Avicnovo.

autrici

tradiderunt

cumque

Bertrandum semper tanta devotione prose- D

inde un Q

<

Petrus non haberet, unde

nutrici
pre-

solveret, decrevit, etiarn conjugifl

.

impulsw

lum B. Bi rtrandi oi.ii alentiam ire ad sepulcrum, Ui Bamibidemcurandanrfieri, orandumque, ul conjugi sal lactis ad nutriendum ipse Valenftlium iuum coneederetur. Advenit
\

magrnopere confido, nos sanos et incolumes in patriam redituros. Atque ita e nit, licet pene omnes istius domus incolae peste laborassent. Cessante postmodum peste, eum eorumdem filia, tres circiter annos nata, alio

quodam malo correpta

B.
i

oravit ad tiam binia horispost meridiem, pro oelebranda Mi pulcrum,e1 eleemo ynam
obtulit.

esset, iverunt pro Bertrandi auxilium flag-itaturi, et domum eamdem incolumem repercrnnt.
varhi

Eadem autem
eontinuo
ul
i

hora, qua haec agrebat,

uxor

ejui

vgnnm
,

pec

caiorem,
Po trid

comperitque
e,

fcantam

Iactia

copiam

L64 Hieronyma Linares, Ludovici Ubeda conju\, infecta peste ad extrema vitas pertig-erat imo pro mortua habebatur, jamijue praesto ade-

sibi obtigii
i

filinm

uum

eo alere raleret.

rant vespillones, quieamsepelirent;

cum unus

domum
h ra,

redus tnaritufi invenit eamfie1

filiorum ejus recordatus insig-nis beneficii, quod

ipse

Lium
ead.
fui
/ihrrm '""'"
/
,

lactantem,

intellexit,

qua

ipse flagitaverat,

hoc benefioium collatum

eidem a B. Bertrando
voto oravit;ut

alias impetraverat,

eum cum

matrcm suain

sanaret.

pat '""'

mcestissima, 10] Uxor Honophrii Urgreglies filios, quod (am quater peperi el exanimes

ii,

tottant ""-

nituiem pi OOU
,

iii

dcnuo quorum nullus fuerat baptizatusj cum eventum tjmeret, 15. et, patremque ida e Bertrandum precata est, u1 sibi felicem parf.uiii,

melius habuit, ut intra paucos dies perfecte convaluerit. Aliud autem beneficium, cujus supra facta est mentio, fuit hujusmodi Erat iila toto corpore sic contracta, ut nec buecellam posset ori suo admovere ivit iste ad prsedictam efBg-icm Beati, ut hujus opem
Illico infirma se tanto
: :

proJi vrro

lirij.li

nimii proruraret, addidit-

pro

illa cxjjoscerct, et

ab

oratione reversus pri-

i;

que votum de oera ejusdem oum prolc ponderis vivum mittenda. Suo tempore peperit puerum ,,iii,ii, qui etbaptizatus fuit; ipsaque voiiiin

stino statui restitutam comperit.

165

Cum Magdalena

se sentiret,

Gazet peste correptam odtmtuJk. ad pamdem B. Ludovici effigiem o^mes

suum mag*na cum

sua

totiusque

familiae

i,-ii;i:.i

tatii

pei olvit, Cum Vinoentius Cubeglis, annorum duddecim, anno mdxciii tam

confugiens intra unicum horag quadrantem evs,sit incolumis. NicolausNavarro, ejusdem Mag-dalenae conjux,

eodem malo sub brachio

infe-

acri
.

fcbri laboraret,
1

ut ex

medicorum judicio
;

Qnoiionis Saoramento possct muniri

B.

matereum
bi

Bertrando commendavit, vovens,

illesanatus csset,
araa

seornamentum

altarisejus,

Ludovico, intra tres horas pariter liberatus fuit. Joannes Luca similiter eadem lue febrique ita afflictus, ut a medicis desperata ejus salus esset, Beati auxilium, adctus, invocato B.
dito voto, se

seu

relamen oblaturam, moxque cessavit

Missam omnium Sanctorum

est,

cele-

febris,

atque ipse brevJ post integrse sanitati

filiae

brari curaturum, flag-itavit, et in fine Missae,

iv.liliiliis fuit.

apertus carbunculus

abscessit febris, et sa-

manwn
miihiiii
,

bra
tu

L62 Magdalenaa Miconi virg-ini,

i

Fran-

natus

fuit.

Sperantia Lopez, Tertii Ordinis S.

S.

ohiumque

oouloi

cisci, p" diuturnam infirmitatem alterum brachiorum cum manu non sino ing-enti cruciatu

Dominici, die

Petro Martyri sacra c duobus

pestilentibus carbunculis etiam laborans, febri-

utulr affbotOI,

intumuerat,

el

posl applioata toto octiduo abs-

que fructu varia emplastra mater ejus fraterque ad (((irsiain s. .loannis b Ordinis S. Dominici accesserunt, in caque coram B. Bertrandi efligie pro saluto infirmae oraverunt; promittentes, si iiia

que tam vehementi, ut eam sensibus privaret, amplexa, quam habebat, B. Bertrandi efiigiem, postquam multis horis velut sensuum impos
fuisset,

hisce receptis, inventa est cum imagine super pectore suo, atque omni malo li-

sanaretur,
el illa

8e persoluturos
[nter

novemdialem devotionem brachium cereum oblaturos.

obdormivit, ac deindc cxper-

bera.

166

orandum
iii.

sororis Sperantias ex fratre nepos,

Eodem malo Joannes Lopez, ppffidictae duorum anpuer, in inguine afBictus, postquam
fleverat, ita
ali-

tanitate donai,

gefacta

nuUum

QOvem

nsmm,

dolorem amplius sensit. Puer filius Joannis Ximeno, post-

norum

quo tempore

quietus jacuit, ut mor-

quam
ret.

diutissime fleverat, oculos

tam male
in
iis

af-

feotos uabuit, utnil, nisi

E2x

album

appare-

quo gravissime

afflioti

parentes B. Ber-

opem implorarunt, puerumque mater, aliquandoad ecclesiam patrum Dominioanorum allatum, anteejusdem saoram imaginem collotrandi
cavit
tii
:

ubi postquam illa preoata fuerat, adver-

illinii
;

suosoculos
e1

in

eamdem imag-inem

fi-

xisse

Ltaque

visus etoouli iu pristinum sta-

tum
pette

reduoti fuere.

grattan-

163 lsabella Roselli, vidua obstetrix,

duin

n.

parturientiassisteret, aensit se peste corripi, et,

praedicta amita eamimag-inemsuperpuerum posuisset, et ad ecclesiam Sanctum pro ipso precatura accessisset, expletaque ante ejusdem altare oratione,. non auderet domum reverti prae metu, ne parvulum mortuum videret, nuntiatum ei fuit, puerulum, ea precante, sanitati restitutum esse. Joanni Molina peste laboranti suasum fuit, utad prsedictam ecclesiam B. Bertrando ante ejusdem imag*inem supplicaturus accederet ) sed cum fores, quia nox erat, occlusas invenisset, ante eas flexis genibus orans

tuus crederetur. Ast,

cum

dem

illam B. Bertrandi

guantum
invooavil
tulit

potuit, dissimulana, B.

Bxpleto

Bertrandum autem ministerio suo, con-

spopondit, se illius festum semel solemnissime

eoolesiam prssdioti conventus, etinfeotam peste partem unxit oleo e lampade, quaa

se ad

celebraturum. His dictis nocte destitutus mansit;

sensuum usu

tota

mane

vero expergialiot to mal

coram ejusdem Sancti

subito sanata
fiducia, ut
est,

efii-ie ardet
fuit

nec mora,

scens nullum dicti mali vestig-ium in se reperit. 167 Petrus Castagno, erg*a B. Ludovicum

tantaque

in

eumdem

imposterum, etiam dum cum infeotis peste conversaretur, ab ea semper intacta mansorit. Sebastianus Marttnez et uxor eius quod peste oorrepti essent, jussi sunt e vico excedere. Dixit autein maritus oonjugi sua3
:

simulatqne intellexerat, pestem eo in loco compertam esse, ivit ad conventum, et coram prsedicta ejusdem Beati imagine precatus eum est, ut se suamque familiam, quae sohun octo personas numerabat,
,

admodum

terval

pie afTectus

Cum

piis oculis respicere et peste

immunes

servare

dig*naretur

Dl
naretur adjecitque
toto

votum de
l.t

ftppIioato

anno lbidem alenda.

verd,

quamdiu

^^
:

-.

ex ejusdem

a.

pestilentia duravit, id est, a die

babltu, tautuuiN

Martii anni

mm
am
briorque,
D

u^ue ad Januarium

itdoi, isti

numquam
.

MlUt.utluv
neo quiesoere

e vico suo recesserunt, nec a eonsort meu qUus iufectorum abstinueri

" lus
eorum
quai

dal

quam

...

.apparuit

eadem correptus
turu est.
'

fuit,

quod pro miraculo habi-

<

,mm'"*J

L68 Miraculo simile etiam fuit.

1;

conventus S. Joannis Ordinis s. ,, ,.' q .1, fcrinxisB. Bertraudo quibu seut, ne pestem contraherent, Deu pvarerit, ut eadem infeotis omnibus monasteriis,
1
i

quod fratres Dominici.cum

habil

etiam monialium Carmelitarum,

iint.

iu

nullo eo-

rum patrum

vel
:

minimum ejusdem luis indildque etiam tanto mirabilius

tri

cium apparuent

ruit,quodeorumdemduoSaoramentapestelaborantibus continue administrarenl 169 Violanta Ruigi, nxor oobilis

maniii
(

in

medio digito
oei

di

rtrm

ma

'""-

equ Viuceutii Alartiui Orioleusis, e\ lapsu, in quo

qu

'"i

"'

dierum
Contigit,
.1:

4 u;i1

tua

,/, .tl0"'"'-

manum sub brachio positam

nlbuginem rx
ru/o oMoif.

habuerat, septem

domo me
quod
1111,1
.

hebdomadum spatio tantum passa dolorem B ut nulla ratione posset quiescere veritaque, ne chirurgi crueiatum augerent, nollet eorum curae committere. Auditis autem insi,

Boroi
'I

M u

digito applicatum po

g-nibus B. Ludovici miraculis,adivit eolleg-ium,

quod patres Dominicaui ibidem incolunt, petiitque ab his Relig-iosis, ut aliquas ejusdem
Beati reliquias
sibi

Beato aommendavil mii

il
|

eaqu
1

mane
sibl

Ligltu

iion

ampliu

dol in
c

t,

ubl

exhiberent.

X 1 11

cilieium

emplastro, etiam totiua mall

ejus comiter protulerunt,

flexis

coram quo oum ipsa genibus oraret, eodemque male afleotam corporis sui partem atting*eret, visum ipsi est, brachium manumque naturali suo loco restitui,

quamquam
frulari

tamen
gratia
ei

ln

Sanotum
...

fldu

Buas, lavandi

oeteraque

muneri
ln
11
.
1

prsBstandi

eadem
1

die aquaa

ruil

ine

atque oranis dolor abcessit. Domina Lsabella de Roccasag-li post diuturnum morbum uuius

ullo suo malo,

perman
,

tupe
.

chirurgo, quod Bcin

me

lio

unenta
n
1 1

quifa

visum ex enata in ea albug-iue amisit, nec quidquam juvantibus plurimis medioamentis,

oculi

usus fuerat,
178 In
g*na
tlirlata,

tali

effeotoJ qo

eadem

oivitate Alioante J
1.;

pha]
mi

<

,>',

/,,<,

B.

Ludovicum iuvocavit, spoadens, se ecclesiam patrum Dominicanorum (cum nullum iu

ea peculiare ejusdem Saucti ailtare exstaret)

diuturna
1

febri,

,<"/"
hj

prodi
,

li

ad

I).

hu<lo\ ii'um

ircurril
iiiiu

multi

novem diebus invisuram;

nuit albug-o, visumque
simile
tiwrtiferum ex
vulvere pyrio

tertio

autem

die eva

instans,
1

ut quffidam

reliquim, qua
,

pa

recepit,

ueque dehino

iv
:

Dominioani

habebanl
lialuiit,
!

ad

malum

170

Dum

passa fuit. Andreas Cafra ex recensione mi-

tur

qusque
illc
.

Imul ac
1 1 1 1

iiper

eum
I l

rant,

sinr nltrro
.

litari, Oriohefacta, rediret, plures fistulas bel-

convaluit. aliud

miraculum
eel

Uioante patra1

vulnxu,

licas nitrato pulvere

gravidas baiulans, earum

tum
to.
Iin

jam relatum
quffi

cap
dioaoei
11

buju

libri,

ut

una, improviso coneepto igue, sororem illius puellam nubilem, Joannam nomine, in collo percussit nervosque truncavit. Quam ob ivm,

et alia multa,
I11

b
e,
i 1

oppido tyora
\
l

Irioleo l8,an
I"'
I

mim

illil

lilill

Orl

ob copiam sang-uinis quem etfuudebat, eam medici morituram prouunciabaut. Quidam

et
,

hernia Laborabat, oujua matri, po

ria
tis
li.

chirurgus, exempto e plagaglobulo,

teolis obstruxit,

eam

lin-

vetuitque semovere, oe uni-

remedia,quidam & lij b kbitu aliqufd omnibu medioami ati Bertrandi, quod oomm dabal eidi m appU
,
1

versus sanguis efflueret. At illain tanto periculo se constituam videns parum e cilicio 15. Ludovici, cui pie addicta erat, vulneri appodevotissime commendavit. Postridie vero reversus chirurgus, ut solutis fasciis plagam penitus sanatam solidatamque vidit, alta voce Miraculum miracusuit, et

caret,ip [que

ftlii

ui
,

^aletud
ac pauoi
fiiit,

aem
lo
i'

mendaret.
hi

Pi cil

Ita
1

dii

bu

ber-

nia perfecte Bolidal

1 i 1 I

salutem suam

/',

ei

Looo

ai

lentim, Moria a\nna Perez,

,
i

am
l,ir
1

ju

dem

I01

lum exclamavit tum mirata est.

!

et

universa haec civitas fac-

ementi fluxu nrin, onda iu eontinuo motU 6W et aliquid ra B Ln

i

eta

oculum male
"ffcctum et

lo-

motum,

Gardegna virgo Orioleosis, octo mensium spatio oculorum malo Jlu 8 borasset, tandem eorum dexter CUJ
171

Cum

Isabella

ceptum

penei

a;e

fcandi

odem

fecit, Illiuaque

au
di
I

momento
o

stitit
<j>

'"

suo loco prosiluit

zia,

cum ma^no ornnium,

qui

Jabea
1

diOBoe

pariter

al

[aabeUaGarAugustmi, qua3 fru,tudevota Ordinis S. ' 4^ mnnPiia. 1 x, -...,_..::.; lum v v. habitu B Ludoviei ei dedit, raonens, ut ejusdem opem flaUaret. Devotissime id er, du
aderant, stupore. Eratinter bo

tholoma

dennem, qua, jam

ffuttur collo circa tfuttur

paaaa fuenit, pa

et

qni

illnd

cnrandum

vocabat, oculus suo loco

m
A. Avicnono.

VITA AIXTIOR
ei

S.

LUDOVICI BERTRAXDI
co3-

C.
vi.

adveniens

aliquot miracula

B.B rtrando

k In fxnibus regniValentini Catalaunice

cinis.

propterea in veneratione oabere habitus pft) patrata narravit, ac frustulum apostemate ponens, juesit ejii.-dcjii lieatl mper

(quem

illa

,.,.,,,,

p eri semel orationem quotidii maneac recitare. h .minicam etsalutationem angelicam

CAPUT

XII.

Quod dum
vellent
ld

die ipsa faceret, ac decimo|qttinto tneliufl haberet, picere, an apostema

d

perfecte
boai, febrei,

deprehenderunt.
dice-

Miracula S. Ludovici intercessione

in aliis regnis facta.

Montesae h iu Valentina similiter annorum, Vincesi, puella trium quatuorve fiha, appellata, Ludovici Primo operarii oentia tiabuit, nt laborans, adeo afflicto oculoe boii
170
ini.u

mensibu
invoc

clau o
:

tenuerit,
at

neculloreBer-

Lio

valueritaperire
o

cum

post B.

trandi

particulam ex eju
eis alliga

dem
et al-

In civitate Ran, consiliarii reg'ii,

g-oniae,
filius aetatis

Caesaraug-ustana a doctoris Joannis ac deinde judicis Ara-

C *P- XIII.

"""i

inter.

habituquodam resperi ipertus, mane inventus eorum n Ineodem oppido etiam alii ter postridie.
i,u
.

ent, postero

febri-

Liberati fuere

Q
.

Beati invocatio-

decem inter jocandum cum aliis pueris in quodam gradu per fenestram altitudine duorum hominum lapsus in cancellos ferreos,per quos lucem
circiter

aunorum

cetilone

Cn ar

'"""''lOldui,

Bolumque reliquiarum ejus attactum,ac praesenti vit Bpeoialiter una, jam triduocum
Q em

recipiebat cella vinaria, decidittam vehementer, ut miser adolescens suis sensibus destitueretur, et
ret,

quaa cum aliquid disorimine in partu laboran suo corpori applicasset, sine Beati habitu
,

copiosum ex ore suo sanguinem vomemedicique ac chirurg-i, eum mortern eva,

U mora
tnorbum comi
tialcm,
i

commo
in

Le

peperit.

L76

tes,
(llll

ricoVi tabella sub magistratu MonDertonensis i, Maria-Anna laborapuella oetennis, comitiali morbo
dicecesis
i

bat,quo
deni
j

aspissime corripiebatur, ac

semeleout, nisi

oonflictata Ln

fooum

incidit,

adeo

neg-arent. Toto illo die ac nocte subsecuta eo in statupermansit sine ullo solatio ex medicamentis percepto. Doctor autem Martinus Baptista Della Nuza, nunc Arag-oniae judex, quod puer iste uxoris suse nepos esset, eumdemque teuere amaret, ipsum B. Bertrando

dere posse

more adfuissent alii, comburenda adbcesit, donec pater fraJM1 e j muito fcempore Dei ex Ordine Pra3fcer Petrus, insignis servus saoras conciones eo inlocofredioatorum, qui
fuisset. Is

quenter habebat, persuasit ei, utB.LudoviOi Bertrandi patrooinium iiag-itaret. Pecit id devotissime, vovens, si sanaretur, imaginem ceiv;.m
.ih illa
;k1

commendavit, vovitque, curaturum se, ut ille. dum convaluisset, ad ipsius sepulcrum invisendum Valentiam iret atque interim jussit illum g;estare pileolum, qui ejusdem Beati olim fuerat. Quod ut ille capiti suo impositum habuit,
;

sine ulla

mora
fuit,

coepit convalescere

ac brevi

post sanus

vehementer mirantibus mediCaesarvariok

.

illius

s.pu]crumofferendam;eiinde

cis et chirnrg-is.

hora deinoeps
n opjiidu

numquam

id mali experta

179

Domina Hieronyma de Palafoix

phrt-

fuit.
et

pectorii lu

bera tanat,
k

(Wvrria /i sub praedicto maBelena di Zeba quinquennio oiroiter gistratu peotussuum quibusdain tubehbus infectum ha177
|

aug-ustana, quaeex lectisB. Ludovici Bertrandi Gestis et Miraculis mag-nam erg-a ipsum de-

neiit animiqiu

deliquiv,

buit, ex pnris

quo

quadam offloula attrita

t'\;uiiinis prnilierunt,

velutcorchiin-

iliiiliiin

medico

votionem conceperat, tempore Quadrag-esimalis jejuniianno mdlxxxiv in maligmam cumpurpureis variolis febrim incidit, atque hinc in delirium ac vehementia animi deliquia pro;

i-iir^iiipii'

pruptrrca allirmantibus,
esse.

malum

curiihiic
i:.

Oum autem

frustulum habitus

pter quae velut viribus et spe convalescendi destitutam extrema sacra Unctione munierunt.

lif

h.iuili ;ul

cani forte pervenisset, illudsuo

pectori devote admovit, tantoque se melius habere seusit, ut intra breve feinpusfanata fuerit,

Recordatae famulae illius sing-ularem devotionem, qua ipsa B. Bertrandum prosequebatur,

Sauctique sepulerum

visitaverit.

ANNOTATA.
Annotata in cap. x, lit. b. b Primum S. Joanni postquam vero PP. Prssdicatoribus sub seculixvi initium cessit, etiam S. Vincentio Ferrerio sacram. c Die wi\ Aprilist
a Vide
;

miserunt ad monasterium B. Ag-netis, monarcharum Ordinis S. Dominici, ut commodarent sibi frustum ex tunica b, quas ejusdem Beati fuerat, quo super infirmae corde posito, phrenesis ac deliquia illico cessarunt, eamque noctem
ipsa

cum omnium domesticorum, medicorum

ac aliorum admiratione quietissime duxit, itaque perrexit assidue convalescere, ut post pau-

omnino incolumis fuerit. 180 Soror Petronilla Palafoix in praedicto S. Agmetis monasterio , cum jam quinquennio
cos dies

gangrrno
ctorit,

pt-

crnrum

d Alone
e

Ptolonneo dicta. ln regno Valentue versus Castellae con-

finia sito.

fPrope Montesam, dequavide infra lit. h. g Prope Dianium (Denia) etSinumnunc

imperatoris cornu appellatum. h Distat Setabi seu Xativa leucis duabus, Valentia xi, estque cognominis Ordinis militaris caput.
i

gang-raenam in pectore g*estasset, ex qua eam intra quindecim dies morituram, judicabant medici, ad B. Ludovici opem recurrens, vesperi particulam tuuicae illius applicavit, et semel

orationem Dominicam
lescere,

cum

salutatione ang-eita

lica recitavit,posteroque

mane

coepitconva-

in

Dertoua seu Dertusa, Hispanis Tortosa, Catalaunia, qua Valentiam i^espicit,

sita

esU

multo postincolumis evaserit. Quidam filius Annae de Aybar viduae habitum S. Francisci Caesaraug-ustae assumpserat qui , cum quodam malo cruris laboraret, non praetermisit tirocinii magister, frater Andreas Martinee nomine,

ut non

DIE
nomine
,

DEUVA OCTOB
184
lores partus

quin curaret varia ei medieamenta a pplicari,dolens, quoduisi sanaretur, o

,

eum
erat,

qui

m
verum compulsus fuerit
:

ex Ordine dimittere
fuit, ut id

ita

malum
tavit
,

auctum facere. Mat

passa fuerat.oum

'"
mir

bitu B. Bertrandi.o,,, rtrandi, quem

f*****.
,

sibiaflferrijnamsine,

,.

ter ejus similiter

multa singularia remedia

sed

sine profe

^Simulatqueverolm
um
fm t im P
.

B. Bertrando

commendans partioulam
et

habitus

'tpum.,
lemmulieri
p
ai.
u-

illius affiict parti alligavit, ille perfecte couvaluit.

in fine faridui

'
^
rUD

lUihargut.

Martinus Salazar, medious Caasaraugustanus, jam a multo tempore affligeretur

181

Cum

incruresinistro.quodcuminflammationeingentique cruciatu iutumuerat [eratque periculum,

ne

malum

in erysipelas verteretur; ut proinde

pon denuo adm< Cum quidam

turi b
|

non auderet vchemeutiora remedia adhibi filius ejus presbyter memor miraculi quod 13. Bertrandus in sorore Petronilla Palafoix gan,
,

mortei

que
eonii

9ibi

patraverat, aliquantulum ez ejusdem Beati habitu eidem cruri applicavil postridie vero evanuit tumor ab ce iitquedo;

aam sanando,

ourn

ruid

iu

apposuit ;e1 eodem

eam

paucos dies ipse integra sanil potitus est. Hieronymi Rodiglia medici Caesaraug-ustani, nliusampliusamio fueratsurdus.
lor, et intra
,

188
'

ftuil

QZOfi

.1

LtrcrH;

qua3

im

altero orurium

eri iu

rt

'

:"

fistula

Post varia medicamenta iuutiliter tentata,

ma1

Lua poUi

1J*
,'7,r"'

treipsisolummodoilevote appli.-ante quaindani B. Bertrandi fasciam, audiluni recepit. Joannis Sala, mediei pariter Cffisaraugustani, uxor febri ac lettiarg-o laborans per impositum ei B. Bertrandi pileolum sanitatem ilHco obtinuit.
h/cu capi'i.
febret

multa fruatula ezempta de illms mi tttrumque m -i

fuei

mortua,

oam

1M

corpore exiguarum virium m\ toto. Mater eju ope B, B< rtr ind
.

flwcut-

S.

182 Soror Gratia de Espes in monasterio Fidei jam sex annis g-estavcrat ulcus in ca-

os ulceria partioula
faoto, pr
luit.
di
(
.

habitus
I

llliu

[uo
I

anari, ao

brei

ooo
u
oi

qut

mnaniar.

quo cum vehementi pruritu continue tantum puris fluebat, ut fasciis contineri ae quiret; nec audebant eam curare quod tam periculosam partem afficeret. Verum auditis B.Bertrandimiraculis, aliquantulumex ejusdem habitu ulceri imposuit, eodcmque die ita ccepite, ex
, ,

Joanna de
iii

\m\

ite,

M
.

id

gravida
lis

febrim Lncidil

el

purpurei
al

m
j

m
-ro-

infecta fuil
vita

tam rehementer,
p<
i

illiua

servanda de
iu

lemquejamsexdiebu
judioarent. Sed

eju

d<

mm
Invoi

oum
i

B,

Bertrandum
habltu BUO im

pit convalescere, ut dolor

ardorque cessaverint,
sit.

atque
nh".
i

aliqui.l 61 lllim

ac tertio die perfecta valetudine g-avisa

Brat

aet, subito

[<

Gaspari Bertrano, mercatori CflBsaraugu nepotulus sedecim mensiura, ex quibus sex febri et fluxu laboraverat. Hujus fronti allig-averunt particulam vestiura B. Bertrandi, eique illura Gaspar ejusque uxor, et infantis pater

scendit, peperitque
vita-

filium

cum omnium
c<

ad
u]
i

stantiuin admiratione. Qi
versareturj

eam

acro oleo un

ru

proles

omnium
|

opinione mortu
it.

ut talis ininim

POBt Bpatium

devotissime commendarunt

et

sine

mora

coepit

unius horsa
taiin-n intr.i

eumdem
ir,
iii.

Infant

m
e1

Entuente
baptizarunl
il
.

infans paulatim convalescere et sanus evasit.

lum vlvumque oompererunl

Imi u

<|m
:

c Quidam ejusdem domus vicini habebant lilium ex febri et fluxu sang-uinis tam prope ad mor-

.a-liiin

in fracfu

Z)n-

tem perductum, ut jam inciperent eum pro mortuo deflere; sed impositis ei supra dietis reliquiis, eodem tempore coepit melius habere etoctavo die omnino convaluit. 383 Dominico Salas, ex Horcaggio oriundo,
carbunculus quem habebat in naso in gangraenam conversus est, quse extremitatem
,

mater aiitcm quarto die p< oitu convaluil Q0D solum ex ea tam ji.-ri.-uUi a inlinn.tat. qus3 ei ln fauoibq etiam ei ds o
.

fuerat.

L88

\i-ariana
fiatulsB
i"
ii

\l.

percu88a

fui1
i

ulnui UlliaU,

bulo
per

ito
i

qui

rocfTui

9<m-

numerum

peneti

11

anam
i

oosta-

gr*na, in dimftti

ruin, etper

dexteram

puli

Catturuu-

jui/ana dx-

ejus

labiumque superius cura parte

ob rem, ne

oris exedit,

nn ni

prope

peotu
erat,
I

olnu
BD<

lin

moniaca,

Quam

aliis fastidio et horrori csset,

quens. Quia vulnua

lrtlial.

eam partem coopertam

ferebat, atque ita

m
iniir

Sacramentis munita
constitutam cerneu
frequentia animi
,

fdit,

se

dicabat per plateas. Jam mitas triennio, quando, ex consilio confessarii

duraverat hrec

iuod
la.ue

sui et monialiura

Dorainicanarum Darocensium
,

anacum
,-iim

se sensit melius liabere

apposita particula fasciae B. Bertrandi subito atque intra sex menses

,

sanguine aliqnoi paimonia gravi imo

i

fru

tula

certo moritura

!|

patro-

perfecte sanatus fuit

nulla interim medicina

;

cinium imploravit

particalam

bl

usus. In oppido Xorcas, dicecesis Casaraugu a* nae, cum quaBdam mulier multis annis fuisset a daemone possessa, advocatus, qui
i

suocorporiappli' (fuerunt hi quadrag-n

vans.In horum

flne ooBpil

ipsameliufl

exorcizaret, paterfrater JoannesTarino, Ordinis Praedicatorum, aliquid ex habitu B. Ludoac mox, expi vici Bertrandi ipsi admovit dasmone, liberata fuit.
,

et post tres mensefl et

medium ab

eo niln(

aliisque, quibus conflictabatur, malifl proi

convaluit.

Oum quidam

vir

m&gwe

doc

m
A. Avignoro
,ir,

i I

AUCTIOR

8.

LUDOVICI BERTRANDI
loquentcm.
i

C.

animtque un
xietnt
ii
:

Muh

hhircin magnis angaisths tam animse, quam poria versaretur, rnultum eum sua torquente ntia, quod nesciret, an eam recte exo.,

In Bgrarenfli

oppido h dicecesis BarIra, cujusdam medici

gangrtna,

m B. Bertr iet, necne; ad obsecrans, ut sibi certam nujus negotii notitiam procuraret. Intra triduum quasdam
rit,

recur-

vires

uxor, post rliuturnam infirmitatem, qua* illi us vehementer exhauserat, mortua crcdeba-

tur, nuilo

persona, triginta
,.

Leucie

(lm

,.,,

i,

na

ponte dh

ab ea civitate distans, Memini, decenif

:

sensuum indicio in ea araplius ;ip. Jamque eam e lecto levabant, ut fuate. aebribus induerent; verum illa, quae vivebat
|!

,,,,,,,,

dictifl,

ta- Quibus e quo fecil basc e est, quo ille Bublatum omne dubium
i

'

tantopei

batur. Id

r<

[atritenai

con-

rorAnna ventuS. Dominici quffidammoE s. Paulo dicta, jam quinquennio grangrraenam B fueral in pectore; ei quamvis eam cele pa
.,

lepelienda se tractari, gemortis dolorem paticbatur quo.l nequiretullum vitae indicium edere. In tantis anB. Bertrandum toto cordis iis deprehensa affectu invocavit, promitteus, si evasisset, quincog-n

minum

promovendam
L91
I
ii

quaginta regrales ad ejusdem canonizationem et illico sanitatem obtinuit.

;

berrimi
re
e(
j

aulffl

medici curan
:

Ql

bal
(it,

malum
e

at p

sem] er B. Ludovico cui

En
,

p rom

illius
,,.,,,

commemorationem
vesperi

in

dies
se

,,,;,,:

ac

celebraturam)

cum ejusdem reg-ni prorex dominus Jacobus Henriquez etGusman comes d'Alva (li Lista anno mdxc acerbos dolores in unius pedis dig-ito diu passus in perioulum vitae
Sicilia
ait ipsi comitissa conjuxsua, Jacobuni Bertrandum B. Ludovici fratrem tunc \ alentinaa in Sicilia civitatis syndicum habere ejusdem s mcti pileolum, jussitque eum afferri; verum abnuit eumdem suo pcdi apponere, quod

'nfiba
d jl'"
'

fmJ,

commendavil atque aliquid es eju dem habitu rraenaB applicas et, subito sanata fuit, nullo
mali vcstigio superj
r.t

de luctus esset,

tite.

menti$fu
:

188 [n
xir

adem
d
ici

oivitate

Matriterisi

f quidam
,

ror

nobilis,

nomine Petrus ftdagna

SFagiara
.

era1
in

jj

obsequii
ipo

olu

ambulans

idindecens
lore victus,
:essit

illi

appareret.

Tandem tamen

do-

prope molendinum vento versatile , vir [uemdam amentem, quiedomo sua eva, ,

passusj moxque omnis ille dolor, neque illum deinceps corriidfieri

atque aliquol homines, qui currentem iu8anum uoverant totis viribus,sed frustra, eumdem detinere conantes. Porro furibundus appropinquavil ad Petrum, qui cum aliquid ex
, i

puit.

L92 [n reg*no Sinensi,

civitate

Macao,

quas

7'"''"'

Opiid

aabitu et capillis

B.
,

Bertrandi

in

parva bursa

Lusitanorum est, Mexiae Barrozza, uxori Kuy. dias de Azevedo ex gravi febri periculose decumbenti unus e duobus Eeligiosis Ordinis
, ,

Sinai,

pene

e gei

tar.<

ad Lpsum, ut potuit, accessit,

Prasdicatorum

qui advocati crant, ut Evan-

dictamque bursam ejusdem manui inseruit, ,,im que ille lmb menti restitutus Petrum ob i, ut partem aliquam iUius rei, quam in manum dederat, Bibi ooncederel sicque accepta
:

gelium super ca legerent, suasit, ut B. Bcrtranduminvocaret. promisitque, se ei missurum reliquias ex cjusdem Sancti cajipucio. Illa obBecuta

eumdcm

invocavit, dictisque reliquiis,

ab eo babitus particula, sapo oerebro doinum

peversus
1

frustulo cbarta? involutis, acceptis, statim se

est.

melius habuit, et intra paucos dies integ-ra valetudine potita est. Utque erat tunc solita eas-

Turri Syllann
loquela, audi
fuigufl

L80 g anno mdlxxxiv, mense Aug*usto quidam epbebus pedissequus

ii

vico Tordesiglias

redduu

illustris

domini Ferdinandi de Castro, comitis

b

dem reliquiassemper penes se gestare, contigit, ut intcr componendum lectum et linteamina

1'M-utienda, eas lapsas in

lur

d'Andrada, postquam
<J

tertiana febri

non

nihil

humum

sint,

nemine
si-

oonvaluerat, Loquela etauditu subito destituperioulum mortis deductus tus ci iii prassen
luit, nibil

advertente, et a famula cubiculum verrcnte

mul cum sordibus inignem, qui propter

aderat, injecta?.

frig-us

juvantibus remcdiis adhibitis.

si1

Quo

cognil
efflgiem

,ju
B.

oome

Ln
,

oubiculum ejus inferri

et
,

193

llaud paulo post advertens mulier, se

ubi etiam

tjw

Bertrandi

quotquot aderant,
lo-

eas non amplius habere, quassivit diligenter,

rpltquiitpeptrrit ignit,

cum

devote precari pro restituenda intirmo

confiteri,

quendi audiendique facultate, ut posset peccata

sua sacerdoti

quod

in

isto

morbo
loqui

tandemque post duas amplius horas invenit F eam chartulam in medio ig*ne, illaesasque in ea reliquias, imo nec ipsam ehartulam, quas so-

Dondum

feoerat, et

Orantibus

illis,

coapit

lummodo
habebat
,

ci ;ni(lirc,

commode

confessus est; at

dum

in locis ubi complicata fuerat, aliquot tenuia, velut puncturas acuum foramina
,
,

sanotissimum Viatioum allaturi essent, in idcm lii.iiiiin pecidit, lingua auribusque captus, mulIimjiic horis ila pcrmanens. Cumque viderent,
mori, saoruminfirmorumoleumattulerunt, quodmii eum ungerent, denuo looutusest re.11
iii

quas ignis, intactis reliquiis, fecerat.

,

Quod quidem ita permisit Deus quo mauifestius esset miraculum de quo ac sequenti au,

dita fuere tcstimonia per

sponditquej
quoipn"
\

finitaque sacra oeremonia,

ipse

itam iinivit; quod pro grandi miraculo

fuit.

ordinarium episcopaxvin Novembris anni mdcxvii, allataque ad Sinarum episcopum dominum fratrem Joannem Pinto, qui die xvn Novembris
tus

Sinarum

die

habitum
niorbui
dt ;-

anni mdcxxii Ulysippone in Lusitania de^ens

vico Tordesiglias

190

ln

eodem

vatut abtgiiuri
lujur.r

Martii anno

mhiawv
,

Kalendis dominus Ferdinandes,

cum multorum doctorum virorum consensu hoc

sequensque miracula approbavit per instrumeu-

Sani

domini

Ferdinandi
in

tattm reotplt

de Castro, oomitis d'An-

tum Gasparis

Cardoso, notarii Apostolici, die et

p$nc morfua

drada fHius
.iiiii

incidit in

morbum
xiv,

orevitque

is

anno prasmissis.
194 In eadem civitate Maccao Lucretia de Dominici Texeira conjux vehementibus partus doloribus correptanon poterateniti, et ad extrema vita3 redacta fuit. Quain ob rem
Costa
, ,

morbus usque

diem

quo medicus omni

cognita, mater

timiUa,

sanandi epe exoidit.

Eare

ejus, comitissa domina

nc morientem videret,

Cathawna de Zunica, ivit ad quoddam mona-

stvrnmi. alligata priusoollo pueri particula tunira- IV lVrtrandi, ejusdcmquc effijric in illius
lecto posita.

Dum

rediit, invenit

vero ipsa ex ecclesia domum illum febri liberum et facillime

testameutum suum condidit, ante de peccatis suis confessa apud patrem fratrem Antonium de
Rosario
,

Ordinis Prasdicatorum

episcopatus
,

Siuarum administratorem, qui eam monuit

ut
se

Bertrando devoti>sime comnieudaret, miim hierothecam, cui aliqi sitqu

se B.

\\

demBeatireliquimincluserant
atque, illius

quam

Bii

nomen

piissimo affeotu
i

sibi imposuit, sensit

magnam oommo-

CAPUTL
Proctssus primus de Vita
culis
scoj><>
sitii>

tionem, velut proles uudum aptasset. Et n

poris pi perit,

otfnqueiu"1
[tcia.

em momento temncolumis perman L95 Plurim quoquealia miracula per B. Ludovici Bertrandi patrocinium operatus estDoi

et

Jftra-

minua Deus noster in multis aliis reg-ms, ac uominaiim in Italia, et in hac Urbe B qua&hicnon recensentur, tum ne prolixitas fastidiosit,

/>.

Liitlunri

lt

arcAiept-

VaUnHnoinstitutus: Inqui*

lationes

tum etiam,quia, licet habeantur eorum, quibus ea obtig-erunt, nou

sunt.

reta-

summaria de
:

iisdem Sixti V

men jurejurando contirmata

jussu facta

causa Canonizatio-

nisS.R.Congregation\ commissa.

ANXOTaTA.
a Aragoniee primaria. b Apud Avignonum Italice legitur pezza da stomacho, stata <li esso Beato sed legendum Una pozza da touica quemadmodum g infra tuniccV, habitus aut veslimcntiS. Ludo.
I

T
imi!
i

m i.
;
i

obitu
iuli
l.xuto-

ximus, innumerisque mir

Bertrandi frequens mentio fit. In Aragonia ad fluvium, Xiloca Hispanis dictum. d Dioecesis Tarraconensis in Aragonia. e Teruel urbs episcopalis est in Aragonia sub archiepiscopatu C&saraugustano. f Regum Hispanorum sede in CastellaNova. g*Turrim Syllanam appeltant Legionensi regno adscribitur hodie. h In Catalaunia.
vici

conditioin

aominum

td

sepul<

m-

.a*u
a

rentium, motiJurati a oivitatis Valentinaj, ne egregia tam

il

io

b1
j

ol
1

Ih ioni
bii

tei

ibi

pn merentur
1

(maxime
noverant

'-11111

tt

aliqui, qnj
d
i .

unj

oonversati
j

fui

rant,

mu

citi

mense Novembi
e

p luIc
I

ampliua

quam uno men

bc

medio po

eju

dem

8 tnotl
6

mortnn h, n iniiiii dominum patriarch lxd el Valentinum, Joanm m de Rfi

ret in
\

unt UlustrJ
arolj

abefratri
\xva
.

itam ac miraoula
ii

pati

Ludoi

loi

Bertrandi inquiri, de

que proc
annuil

LIBER
S.

IV.

Supplicationi

benig ne

patr aroha

proinde

Ludovici Bertrandi Beatificatio

aillii

Emo domino m opo Marocano perel quod illc die

illustri
,
1

ti

dmos
I

mbi

d
[>i
i

mii.

ki

l';n

riv

nr

11

dim
v

et

Canonizatio.

centum b 2 Neque
scnp.
it

ai

contenta

alenl
id

'

XN/

etiam ani

ummum
.

PROLOGUS.
prioribus libris de Vita Miraculis B. Ludovici Bertra ndi eg-erim, haud alienum a proposito meo 'cationis T'^ fore putavi, si hunc quartum librum adderem, nonizaiionu acturus tu^u- iii quo breviter exponerentur, quae g-esta sunt
Caretunri,

tiflcem

Gregorium

\ili, hpmillter

upplicani,

ut sua Sanctit.i.

.Ir-n-rrtur juben
icl

um
.

pum

in

tribus
et

Ludo; de sen Dei, & itri el miraoulis A.po tolioa au

i

Bei trandi,

ceil

dtguttiin

(^Virtutibus

teraque

ria

erquii

ul

po

el

pro

ne
1

caufisa ad
.ni,
1 1

ii,ur .-iiiqiu

Boma

qul buju

'"

" "
,

tractandi

ctor edicit.

pro ejusdem beatificatione et canonizatione a sancta Apostolica Sede obtinenda, ut pateat,

v Julii anni mul\x\i\,

rati

OUm

diCtfB civitatl

Jn

easent Co
,

ma

Ifathia
1

de

ruiglia

aobilia

quanta
cio

cum

prudentia,

quamque maturo

judi-

eques

Melchior
1

Ecclesia in tam gravibus eausis canonizationum Sanctorum procedat. Quffi vero

sancta

Angelu

ax, nobilifi

qui

nfe-

b1

9a
:

p a

i'
I

spr

proferemus,omnia deprompsimus exPro sibus, et Registro, hac super re eonfecto per Anselmum Dandino, protonotarium Apostolicum, in quo continentur omnia, quae in hac causa Roinae acta fuerunt usque in diem x\iv reliqua vero in Registris Augusti anni moc
hic
;

cives, et Nai

'

'

Joannes Onophriua Da torem conBtituerunt p

Qdioua, procuraMflD

Bru de
et

Ka

llod

lana

Or

HB

deinceps conscriptis.

i.-.ma? doctorem Joannem vlribna causarn banc ipad dentem, ut pro '" HIJ Bgartiit. summum PontifloeiB Q - r 10 "<*'"> quidem Pon1 \b 3 Atque rtizlutn V Bi rvum suum Deua patrawrat, h llllliui [ lr0 jat, plurimum gauderet, morte pi mira-Miii
1
.

,.

tus nequiit mainim operi admovn* d, Bucceaait coram quo cauea ei in Pontificatum Sixtus V e,

Octobris

Tomus

0]

V.

VITA AUCTIOK
a.Avignono.
f

8.

LUDOVICI BBETEANDI
7

0.
u<ju
r

acta
ii.

fuit,
, ,

pa

raultum conferente Philippo II f, olito buo pro Deo

euradem Pontificem scriej u que ervis zelo ad uoque legato, domino Henrico mandavit, ut suo man, comiti d'01ivares
,

Inspecta et examinata per dictos Cardinaipsa summo Poutitici les causa, factaque de eolleg-io relatione, die vin Julii amu sacroque hdlxxxvi mandavit Pontifex Breve expediri,

r*

quo jubebat generaliter inquiri de

nomine

Sanctitati busb

supplicaret, ut Juber*
Ha

instruipr

usaetaquenecefl ariaad eamcauScrip

l

vita, pniitate fidei, sanctitate religionis et Bplendore miraculorum servi Dei, fratris Ludovici Bertrandi, racui.
d<

Iflnemperdncendam.

htte-

v.tionc populi erga

eum

ac opinione

commissanos aa p
I

ii

ut dc

WhprO'

ELex.

Legrate

fide

,lj

" ms

ceuum

,,,

conventu Domini meliorem vitam commitra Valentia ad fra, Beligiosum istiua OrdiniB, dictum gTB ,. jn Bertrandum, cum opmione, Ludovicum n vita ejus, ter patraveril ln Dominui H quod illius perejuspatretqueasBidueposi mortem

Octobria anni mdlxxxi wvitate S. Dominici in

chiepiscopum Valentinum, et episcopos Dertunensem et Terulensem, cumadjecta clausula, ut saltem eorumdem duo recipiendis informationibus prassentes adessent. Breve vero tenoris
sequentis
s
//

est.
,

ii

archiepiscopo Venerabilibus fratribus Valentino, et Dertusen. i, ac Terulen. /iepiscopis. Sixtus

//

per commi

rioijudkuhit
"ominaioi

ii

Papa V.
fratres,

eumdemd en] patrocinium aliquot miracula, aliarumque parqueab omnibui trojus regni, iii !,,!,,] magna devotione haberi Bimulque
;

Venerabiles

salutem et Apostolicam

benedictiouem.
Antiquis sacrosanctae matris Ecclesiae instiedocemur, ut fidelium animas, beatitu- e dinis ffiternffi hetitia perfruentes, debita re//

i.nius, ut, tum propter ha3c, tum vrogati vellequod corpus illius in veneratione sit, ut intercedere, ut Suam H mua apud Sanctitatem Breve placeal peculiare canonizationis ipsi

//

tutis

//

//

quas tunc maxime civiumque ccelestium Creatori suo acceptas,

vercntia

prosequamur

u
//

civitatealil0 edere, per quod Liceatinhac huncfinem necessarias D iqu'e inquisitiones ad essent, hsa in nimia mora futur et, fieri
i

//

cousortio feliciterag-g^regatasesse, censemus,

dum

illorum meritis fidelibus, eorum suffra-

//

ageretur interim pro ejusdem beatificatione, perag-i ut Ofncium aliaque dc more pro eo
valeant.
nefirotium hoc ejus generis magnique momenti sit, mandamus vobis, one5
-/

gia devote implorantibus, divina gnatursubvenire clementia.

non

dedi-

>i

inttrui jubcui:

Oumque

//

9 Sane felicis recordationis Greg-orio Papas XIII pra^decessori nostro, et deinde Nobis ad summi Apostolatus apicemassumptis, crebris
litteris,

procenum

*,

gt-

aliisque diversis publicis attestationiinstantiis,

u
//

ramu roa el oommendamus, utilludomni studio promoveatis, nostroque nomine Sanetitati sua supplioetis, utseoundum normam
a sancta Sede

//

bus ac vehementibus

tam

charissi-

mi

inChristofilii nostri, PhilippiHispaniarum

//

regis Catholici, et aliorum principum,

quam

Apostolioa servari solitam in

//

dilectorum filiorum,

Juratorum aliorumque

/.

u u

notitiam meritorum g-estorumque dicti Patris perveniat, el si vera esse compererit, quaediountur, desideratam oanonizationem pcrticere

//

civiumetincolarumcivitatisetregni Valentiae,
ad Nos Sedemque Apostolicam missis et factis, expositum fuit, quod, cum in ipsa civitate Valentiffl, quae, in citerioribus Hispaniarum
partibus sita, insigaiis et totius reg'ni Valentini metropolis existit, fides et religao, cultus divinus, et singularis erg-a hanc Sedem devotio

//

//

h
h

n
ii

ad oomplementiim gaudii, quod prffidicta Valentina oivitasoepil exmultisper eum gestis memoria dignis. Quam ob rem
diffnetur
inolusas hio

ii

//

tem suam

litteras

tu fidei oommissas ad Sanotitahabes etquidquid hac in

:

//

maxime

vig-eat

nostris vero temporibus

C
h
ii.

,,

re diligenter egeritis,

gratum nobis servitium

ii

civitas praefata, benedicente

m n

reputabimus. Datum Montione die bris anni miuaxxhi h.

(I

vn

Octo-

Domino, perma- Y fructum, bonse meg-num et uberem atferens

moriffl

//

Sixtu$,commi$$o Cardin

Mandata regis comes d'01ivares omni studio diligenter exseoutus est, ac die xxv Juiiii

//

anno udlxxxvi

summo

Pontifioi Sixto

//

fratrem Ludovicum Bertrandum, dum humanis ag-eret, Ordinis Fratrum Praedicatorum professorem Virum non solum S. Vincentio Ferrerio, in dicta urbe orto, jam
in
, ,

Hbui aliquot

cauixeaamine

in consistorio seereto supplioes prcces obtulit,

//

dudum

dignaretur jubere, causam introduci, ceteraque omnia fieri, ad ejusdem oonclusionem usque necessaria. Quod Pontifex Libenter couii. utquriu neg"otio tam arduo dcbita cum
ui

in Sanctorum numero adscripto l, sanguinis cogmatione m, sed etiam olficio pietatis et illius vitae imitatione conjunctum ha-

ii

buit

qui

cum anno Domini mdlxxxi,

obiissct in

die

n "
//

ix Octobris

Domino, adeo maxi-

prudentia procederetur
oano,
ardinali
fratri
^ariffl

Cardinali Alexandro

mam

in

Hispaniarum
,

reg-ni, et novi orbis re-

Farnesio, episcopo Ostiensi ac saeri collegai del

gionibus

in

quibus verbi Dei praedicandi

est, suae virtutis
,

Michaeli Bonello

Ale;

"
//

munere functus

xandrini) tituli S.

supra

tonio Oarafa Cardinali tituli

Mincrvam Ansanctorum Joannis

Cardinali

adinirationem reliquit

ac pietatis ut illarum partium

"

et Pauli
tituli S.
tituli

.luauni

Uaptistie Castag*na Cardinali

Marcelli,

llenrico Caetano
1 ;

hominibus persuasum sit, jam caelestia praemia consecutum. * 10 " Quam ob rem sanctitatis suae odorem
long-e lateque hinc inde
in

miuo adeoldeiu

8.

Potentiana
S.

Ferdinando Medicso Oaret

"
"

diunli

tituli

Kusiachii,
8.

Andreffl Battorio

Cardinali tituli

men dem

Andriani, totum causs exaWV83 vocis oraculo commisit, ut de ejus-

n
/'

statu ad bs
e1

referrent,

totumque saorum colleg-ium secundum leg"es et cousuetudinem

"

ditfusum *, et dum et post ejus obitum; acreligione et devotione ducta multitudo roagna ad corpus ejus invisendum et venerandum accessit;et,utpiecreditur, exoratusAltissimus

odor

humauis ageret,

Jiffuso

"

Ecclesiffl in

eadem procederetur.

dictiLudovicimeritisetintercessionibusquamplurima etdiversa inter Christi fideles, hujus

//

Advocati

DIE DECIMA
V
n

Advocati saluberrimum subsidium votis humiliterlmplorantes, ad futurum tamenpraBdictffl Sedis judicium d m j_

fide n
,

n H

digpatus est. Quod etiam pluriraorum digrnorum testimonio probari posse, affirmant, de quorum obitu propter eorum -lium dubitaturj et sic tanti Viri memoria periret, ejusqueacta probationui a in
icula

^miracul

"

devotioneaoal

***?

ttt

* ue

P*'

-ulat

>n
in

futurura aevum minus

qua? ipse Ludovicus

r,tcr

non indignns app

,

ireat,

" ovotioUco

Brc-

Sanctorum Dei cathalogo adscribatur. 11 " Denique dileotl filii b B nricusde Gusman, comes de Olivares, dem Philippi regis, apud Nos dictamqui n dem orator, nomine ipsius Philippi
qui
i

>n-

ri-

"

^estigia

,i

Joannes Baptista Vives, etiam ad Nos el Se dem praedictam Nuncius specialiter super hoo missus et destinatus pro parte diotorum Jura-

"

rumque patruui

mn "

institu
''
'
'

torum

i.l.

et reg-ni

Valentini,

in consistorio

no-

stro secreto humiliter et instantis sime suppli-

M.i Julii
lo
r utj

carunt, quatenus

examen de

ipsius Ludo^
fieri,

wvita

et

miraculis, ut solet

mandare,

illumque, si dignus inveniatur, praedicto Ca thalogo adscribere de benignil ite \postolica

allatum

,., Bit .

dignaremur. Nos igitur ad nuncium fcamjo

,.

lie lit

mi

H
,,

respondere ^olenl immensas propterea omnipotenti Deo gratiaa agentes, qui ad eonfirmandam Catholicae
i

cundum prompto animo

illustrissimo

domino Jo
I

triarcb.83

Lntioohenoi

ac

ilJ

//

puritatem et obstinatam haereticorum pravitatem confutandam, nostris praesertim temporibus, fideles suos ct amicoi suos velil honorare,hujusmodi supplicationibus inolina ti, de fratrum nostrorum sanctae Romanae
dei
, ,

Miconi

in

di

c iu

irchiep

Qstituerunl
ea

ooBperunl

que iidem judi

tninareti

equ
Lter

Cardinalium consilio inquisitionem super vitae conversatione, meritiset fama ip sius fratris Ludovicibonas memoria?, miraouEcclesiae

quos fuereepi
aliique
laici.
i't
1
1

sop ,du
tre
\
i

raan

rUlu

m
oi

quamquam
\

olum
m
1 i

de

lisqueprsedictisetpopuli ergra illumdevotione

excellentia

itea

ao

IrtutUm

lervi Dei,
iu

deque
ate.

cujutiiictcnor
exitibeiur,

committendam
12
"

esse, decrevimn-.

opinione

nia^iia-

Et ut

in

tam arduo

neg-otio

mature

quam
i

post ob

de fam

a n

procedatur, venerabili

fratri nostro, Alcxandroepiscopo Ostiensi, sanctae Romanae Gocle-

loruminterro
pecialie
i

cneneor
te
tati fui

etiam
u
I

quaedam
Ltae el

rnnt,

sia3
ii

vicecanccllario Farnesio, ac proteotori re;

onfe itum summariaa inqu

\

n n
ii

graorum Arag^onias ac dilectis liliis Michaeli Alexandrino, sarictaa Maria3 super Minervam ac Antonio Carrafae, sanctorum Joannis et Pauli; Joanni Baptista? Castaneo, sancti Marj

cellentia

fama mirai ulorom B Ludo

imi jinlii-r
B
I
i

Lcrlr

iuli

Pns.-c.

-1 ;i

nin

ip )||a
i

tumque ad ouriam
,

runt,
di
i

que Sixto V PapaBj quia

Q IU
,

ard

ii

ii

ii

nec non Henrico Caetaneo, sancta- l'ndentianae, presbyteris, et Ferdinando de Itfeet Andreae Battorio dicis, sancti Eustachii diaconis sanctae Romanae sancti Adriani
celli
j
, ,

Farnesius, cui ea
erat e
i 1 . 1 1

COmm
|

aliique^ qui uuic

fuit.
Pi

additi fue

ELoni

aheran! oblatue

Congregationi EUtuum, quam pauloanti

rat,

in
!

tl

"

EcclesiaeCardinalibus,
zelura,

quorumsingularem

re-

amdem
"
1

cau

am

pi
II

" lig-ionis
ii

" "
"

"

" "

graveque judicium et praeci puam prudentiam iu maximis nostris et Ecclesiae neg-otiis ssepius experti sumus, vivae vocis oraculo universum super praunissis examen, ac plenam, omnimodam et totalem hujus neg-otii cognitionem, Nobis et aliis fratribus m consistorio referendam commisiraus, ut postmodum, quae sanctorum patrum dog:mata, sacrorumque

anno

hdi

datum oommi

oum

:"

'I

dictuin Proce

um
1

saria peragcndi, ut
ictitatem

statu 0BUA8
oo
bc.
\1

suam aacrumqui
Bn
ehii
fratri

sistorioreferret.
[Q
u

Venerabili

Poi

"

""
"'"^*

fcuen

iG

u tldo,
"

m
i

dili
I

briSli tituii

io

Canonum

institutionesac

to,

Nicolao

fcituli

anotaa

"

Christiana charitas postulant et requirunt, ad divini nominis laudem, totiusque curiae esele-

Vincentio
n
i;

tttuli

lanoti

Ciemi

ti

" stis

"
"

honorem busomnibus

valeremus. Super quiet singulis plenam et oranimoefficere

:

re
i

Tulliano

AgathiB, Boi od

o
'*a-

damconcessimusfac-ultatem

volentesnihilo-

diaconis, sanctfl
libn

\
: '

Bo
\

n
"tfcijvbet;

"

minus n, illa, ut praefertur, exequerentur. 13 n os jg-itur de ipsorum consilio ac fidei

ac famae vecandore, solitaque et debita erg-a hanc
in

//

iles fratres,

el

dili

ooetri,

" sinceritate, relig-ionis integritate,

" strae

salutem et Apostolicam benedl

Sedem obedientia plurimum

fraternitati
et

Domino

convos,

/,

Quod Deus bouorUm omuium datorad maxiOM ma , et quidem innumera, b

nos,
licet

fidentes,
a

vestrae
,

per

praesentes

imnn

'

>

},ia

committimus

mandamus

quatenus

nostris temporibus in Eccleeia aua pnBolarinf-

morum

170
A. AviGfCOMO.

VITA AUCTIOK

S.

LUDOVICI BBftTBANDI

,,

C.

novum morum virorum sanctitatem, quasi addat, lumen ad eam magia illustrandam,
8ingula humana innrmi guscipimus, et quantum umU g,laudibu8celebramus,atque homi

ruscationem,in populorum erga illum fidem,

et in alia id gen<
u
,

fideliter dilig-cnter-

etetemetclementiam

que
..

,,..

rent,

et .
-

summanam,

postulabat, vice nostra inquireex per>onis t-imen fi.le

ii

dig-nis, etaliia legitimia

probationibus, si quse
religionia et san-

forent, ad antiquae et

vi rae

u teaadCatholic83fideiaugmentumet precibue e1 n um salutem referantur,

ctitatis

edito Drevi,

..*, 1 ni (lllll itaqueannoflupenonbeatum L7 ^*" ,,dacumComplufc

efflci

curamus.

IC

pationem reciperent informationem, et ictam, elausam suisque sigili n Scrip per fidelem nuntium quanto cilis munitam, ut tandem, tius ad nos tpansmitterecurarent ; eondigta pelatione, juxta ritumetmoQanitfl
et vestigiapraeres sanctae RomanBsBcclesisB, nostrorum,sanctorumque patrum niin

lemnirituSanctorn
*,e r,o,modoLudovicum Bertrandum
'

vitac
:a

Ugt

Ludo
'

vicns Bertran
(liis

Walentiaoriundum quem profeflflum

.

'

in

Bispaniapum, et novi
5titat,

? m

,/

dogmata,

et

sacrorum

Canonum

instituta,

oriundo
profcssus

.orbiflregniflmai

% 'Tn^ qtfemiracnlorumclaritatepauloantefloruisW Be,

fama

/,

P Pontificis, cujus pimu8,quiflolemni Bomani priume8t,deolaratione,8anctorumca ; M i dpr0 adnumeretur,dignuspapirationevitbalogo in Chnsto wdetur Quod profeotoclarissimuB Hiflpaniarum rex CaPhilippuB
7

robatifl8imamultorumattefltafaoneacce.

inpraemissis procedere valeremus, proutin Hi vero archiepieisdem litteris continetur. nostris obtempeet episoopi, mandatis scopus iisdem informationem rantes, receptam ab
pra-dictam, clausam suisque sigillis obsig-naad nosnuper transmiserunt. Quare nos

tam

/,

prinoipiis vehemcnter felicibus hujus negotii ad ulteriora, ut par est, e in Domino confisi,

filiua

noster,

tholicus,
oipue

Hispaniapum, et praeValentia9,regnorum P rlatiao P rooeres,

-<

plerique

progrediendum duximus. ;>() Scd quia cx praedictis Cardinalibus, a

//

txhibeiw,

.,

univerau quePraadicatopumOrdoafel.record. deinde QregorioPapa \IM primum, et nobis

nobis ad

id,

ut pra^fertur,

nominatim depu-

//

noyissime perdilectum per iitteraa saapius, et

functus est, aliique nonnulli absunt, vel aliis neg-otiis a Romana ouria vel distinentur, aut eo munere vacant, et post
tatis, prior vita

(juod hio
n

fiUum,nobilemvipum,HenpicumdeGuzman, oratocsomitemde Olivares, regium aP ud nos

,.

factam
sanctaa
ta

hujusinodi dcputationem

nonnullas

u
o
./

Romanae

Eoclesise Cardinalium

ad

cer-

n,

ls

summam que Pontifloum negotio ouram et diligentiam ad hujusmodi Qibendam, cauteque et mature procedendum, saoris patrum traditionibus, Majo oensente rumque nostrorum vestig*iis inhaerentes, ju eorum supplicationibus inclinati de vene,

Limia preoibus petierunt. priscoAt nofl Baorifl prffieeptis edocti, in rNomplo moniti,

ueg-otia conficienda Congregatioues ere

mus,

//

inter quas Congregationem sacrorum Kituum instituimus, eique praeter alias, deiis, qua3ad Sanctorum canonizationem pertinent,

//

cognosccndi facultatem concessimus, propterea vobis, qui eidem sacrorumRituum Congregationi pra?fecti estis, et

quorum religionem,

stia

nrabilium fratrum nostrorum, sanct Eomainipsius ,,., Ecolesiea Cardinaiium oonsillo, vitsB conversationem, famam, fratria Ludovioi erga illumfidem, merita, miraoula, etpopuli et religionis, quo decet, augendae pietatifl acpropterea studio Lnquipendum decrevimus;
ff

//

prudentiam in maximis et gravissimis rebus saepius probavimus, hoc munus demandandum censuimus.
pictatem, fidem,
et

21
,i

tia

Itaque motu proprio et cx certa scienmaturaque deliberatione nostris, deque

ecamini

//

Apostolica? potestatis
dictis causis

//

bonce memoriea alexandro episeopo Ostiensi papnesio, ao dileotia filiis nostris, Michaeli
MariB3

//

//

aanotsa
n
,

Buper

Minervam Alexandri// //

no,

Antonio sanotorum Joanniset PauliCar,

plenitudine, ex supra illam praefatorum Cardinalium dcputationem revocantes, vos et velostros in dicta Congregatione successores in hoc per dictorum Cardinalium quoad

primam

cum

rafse
/,

Joanni-Baptiataa

sancti

Maroelli

, //

Henrioo sauotaa Pudentianae, Caetano presbyteris, et Perdinando, tunc sanoti Eustachii de Medicis, et AndpesB sanoti Adriani diaconis
,

ii

praisentes subrog-antes *, et ad hoc negotium -subrogamus deputamus ; vobisque de praemissis examen y totum, ac plenam etliberam hujus negotiico-

//

sanctaj

Koinaiue

Kcclesise

Cardina/

libus, universum de pramissis examen ac plenam liberam et universam cognitionem habendami et ad nos et ad fratres
,

,/

,/

//

n
n
/,

nostpoa in consistorio referendam oommisimus, utpostmodum, quaa sanctorurn patpum

/,

,i

n n
ii

dogmata, sacrorumque Cauonum constitutionea ad lei iaudem e1 ad virtutisimitationes poBtularent, ad ejusdem divini nominis houorcm, et ad communem Beatoruin lcetitiam, atque ail vivorum exemplum statuerc possi!

//

gnitionem ad nos et fratres nostros in consistorio referendam committimus, ut deinde, quod ex antiquis sanctorum pacrum traditionibus et prisca consuetudine obtineri consuevit, ad Dei gloriam et Sanctorum exaltationem, ac fidelium salutem conficere valeamus dantes vobis certam, plenam et universam auctoritatem, potestatem et facultatem infor,

ii

mationum, a
utpra3fertur,
et

dictis areheipiscopo et episcopis,

missam aperieudi

examinandi
juridicos et

cognoscendi, actusque

omnes

mus
et

ac in

his

omnibus

et

singulis

plenam
ii

aut validos exercendi, processusque per vos, rite et recte confimandato vestro per alios,

lihcnun cisdcm Cardiualibus concessimus

[doirco pepnostpas iu

ciendi,

aliaque

omnia

faciendi, qua3 in pra3-

pariter

facultatcin.

missis omnibus

et singulis circa ea, qua^ne-

L9
/<

forma Brevis

cessaria fuerint, seu

quomodolibet opportuna.
et

lit-

" " "

"

venerabilibus fratribus, archiepiscopo Valcntino, et Dcrtuseusi et Tcrulcusi episcopis

teras

U
// //
//

ii

Volumus autem,
statuimus
,

auctoritate Aposi

**&&

stolica

quod,

vestrum

aliqui

mandavimus,

ut

ipsi,

vel

duo ex

eis

per se
//

ipsos in ipsius Ludovici vita3 excelleutiam, in

sam-titatis opiniotfem, in tidci puritatem, et

interdum pra^missis interesse nequiverint, retnbus liqui tamen, dummodo duas saltem e
ut pra^fertur, exsequi lihere et valide possint. Tson obstantibus

partihus constituant,

illa,

//

ff-peligiouis

sanotimoniam,

iu

miraculorum co-

priori

DIE DBCIMA
V
,

pri<

pi

dictorum Cardinaliurn

e_

m
??
nn
ia et subscri]

putatione, ae constitutionibus

e1

oni-

^oommiflflariorumsigil&

*.

bus Apostolicis, cseterisque contrariis qui-

buscumque. Datum Marcum, sub anulo

.,nm m.
quinto.
d.

Romic apud Sanctum

mmtmal
>

Piscatoris, die xv Julii t.xxxix. Pontificatua nostri anno

*
Sationc
B

Rituum

rialesad

M. Vestrius Barbianu>
1

virmnlM.
*<*' in
particulari

M[
ae

ANNOTA
a
>

\
1

vztus,

promovendo bono publico

die ix Octobi
retuht, S
I

jurejurando
c

obstricti,

b Contigit ea

anno 1581

SewRibera.

d Obiit
e
f

anno 1585 die \ Aprilis. Anno eodem et mer mv Apr Qui /iUwa suum, deinPhil
t

ulteriu

tran
///,
ris

S.Ludovicl
est lib. 3,

noverat, ut dictum cap. 5 s6 initium

ut
i

opemexpertwn

Ludoi
litteraa

B
i

ex

g
B
i

Vide Indicem Geograpkicum.

judic oconsilioqui
ee

h Le#c? :1585.

Joanni Terez, dein Tarraconensi

ar>

conceden atur.

piscopo.

Rituum
I

sio

k Jacobo Ximeno.
1

Pttts 77 e/tts canonizationem, a Calixto

111 factam, promulgavit anno 1458. Cb&Yfir die v Aprilis, ad quem de illo actum est in Opere nostro.

UD Petrum
dinalis

hal

Qesualdu ,m ororum Bituum retullt,

tuni
1 1 1 1

dllig

unina
i.D.i
irdina-

m
si

Proavia ejus

fuit Ursula

Ferrera

e S.

pei

Vincentii familia.

n Lege ex Roca
reliqui illa, etc.

Volentes nihilominus, ut, qui illorum executioni interesse nequiverint,

:

suni

c\

Hiapania

tri

'11111

m
el

inquisitioi
d n

iere,

faota per revi

\

simos patres arohiepi oopum

epii

aJentinum,

Nimirum

1588. Colitur S. Didacus a S. Ni

copum

Dertu er
d<
I

colao xii

Novembris.

simi Domini

intibu
ai

Philippo n

olioo,

et

gno Valenl m,
11

uper bo

n-ig
ln vi1
1,

CAPUT
Processus

II.

r>

Ludovici Bertrandi miraoulorum, tam moi l m, coi quam

1
1

pu

lornni ergB

llluin

deVOl
l

verendi
e

ln

irdinalibu
q<

lum
uto
1

de

Vita

et

Miraculis

II

mpradlota omnia in pronari pi r quamplurimi

ie,

uffij

oto pro
ln

B. Ludovici Bertrandi in specie

institutus,

cessu examinato
ipaos
ni
vi

ideoqui

eam
d

8ua Banctitati
proi
1

Bomamque
die

missus.

ad ulteriors

soriales etcom]
ii,-i,-

tale

ad pai

bi

fore pro

pli

os
111
1
'

e1
'

peoi&li
\\>

pi

ibal
pi

Aperto,

nno mdlxxxix
,

vn Augusti Laurus
,

>

ruiinlrn
;iudit;i,

<,'M.i

vares

xA^Dubliul, acior regis, nomine comitia d'01ioratoris Catholici et pater magaster

eadem

Banotita
I).
l.
<

rendiBsimorura
1

irdinalium

votfj

frater

Bartholomaeus de Miranda, procurator generalis OrdiuisPrtedicatorum, ac pater frater Joannes Bruejusdem Ordiuis, velut procurator
civitatis

ipsorumcoi
ederetur,

lilio

deorevit, ut

ad

Iesetcomp
Dfltlttt,

ntur.

>

Valentue supplicarunt praedictis Car-

dinalibus sacrorum Rituum Congregationi praeut processum summaria? informationifl de fama, sanctitate ac miraculis beati patris fratris Ludovici Bertrandi aperirent et examinarent. Cumque ea sacra Congregatio Vnselmum Dandinum, protonotarium Apostolicum,
feetis,

ejusdem ann nus Uleqnidquam

rit;

qi

sed ea

tum
'-

quod eadem tum etiam nl

uiflgratifloan

nominassetque ad omnia hujus causae Acta conscribend i, citato prius, ut dicti processus apertioni adesset, Joanne Jacobo Panico, Cameras Apostolicae Fiscali, domini (
eleg-isset
ei

scn
,!

.11

111

apud

ras reinissoriales
littei

'

llivaref,

mandarunt, ut eumdem

resig-naret, subscri-

noi

ptionesque ac sigilla judicum eommissHriorum et notarii recognosceret, productique a eauflffi procuratoribus testes Benedictus Vagliadolid, Joannes Torresiglia, et Philippus Marc, clerici doctores in Theologia, teatati >unt, ea esse ge-

Yalenti certior factus BUD mdl canou Ludovic Bi fratri

1

^
.

f? -

duite

anno
**,

JK
!

ulwxvi

reconc
|

Iaborare,jamqu-

'

m
A. Avicworvo.
;'

VITA AUCTIOR

S.

LUDOVICI BEKTRAXDI

C.

saaqueabiis^quibusidPontifexcommiserat,

m;
tici

etumdealteroBreviadpar-

informationefl recipiensup(J ractum fuisse, sed caruisse effectu w.-.<, l'Mitifici instem, plir.-Mii.j.ir mihi, -ii
singulis
:
-

29 Hasce litteras remissoriales fida manu *., Valentiam allatas civitatis syndicus Jacobua *<***7** Bertrandus, R. Ludovicj frater, etmagisterfra- *"" tfe.
ter Vincentius Justiniauus Antist, velut procu-

^*

rator conventus Praedicatorum

tis, et

ejusdem

civita-

ut Breve illud e
R< ligiosia

tp<

diat,

utque interea,
tractatur,

dum
per-

patria

magistn

fratria

de canouizatione
littal
,.

perficienda

staedella Nuza, provmcialh

niaB,

Ilieronymi Baptiprovincia Arago-

dicticonvi Qtufl Missam aliaque divina Oflicia de eod< m Beato celel

in
,.,-,

ac revereudissimi patris Generalis totius

Bde,

in

qua sanctum

illiue

no

cum

decore,

reneratione
i

e1

qujescit, qui

madmodum

fciam

corpus mamiraculie de aliia ante

sit,

Ordinis Praedicatorum, magistri fratris Hippolyti Mariaa Beccaria Montis-Regalensis , cum

Htterifl

procurationis a Christophoro Ferreri civitatis Valentinae notario die xn Julii anni

i

peractam
,

Bum
i

fuit.

canonizationem c Cum ejue ponderie id opus

u1 id

MDXci
volui
trac

acceptis; praesente etiam

Museffi, mercatore ac

Marco Antonio negotiorum procuratore

tibi

committere,

eo studio
el

Horatii Ciandelier, die

xvn Octobris

dicti anni

uod ejua dignitas postulat,

,

meo aomine

,,,,,1,1

ci
i

Sanctitatem Suam, aliosque, proutnearium fuerit, ofliciifl et opportunis ratioul

oibui
,.

MIII

QU0 d
abo,
J

feceris,

de ideratum fortiatur effepro particulari servitio

laudatas litteras remissoriales .ac compulsoriales obtulerunt dominoJoanni deBibera arohiepiscopo Valentino, et domino Joanni de Espinosa episcopo Marrocchiano; qui obedicntes et
acceptantes dictam Apostolicam commissionem, parem Miconi, archiepiscopalis curiae Valentinae notarium in eadem causa notarium
constituerunt,

ii

palatioS. Laurentii die xxi 8erero laudatus re

ta

ptembrj
i:

nnx<

M
,.

Quamquam
.

legato

nuncium vero Joannem

Ferreri,

1'onii/i' <"ii

uo

mortt

ctai
,,

praedicrip erit, ei enixe mandaverit, ut remissoriales expediendas curaret, (itteraa

recepto ab eis jurejurando de officio suo fideliter

peragendo.

tamen mortuo m Pontificatum suffectua

oj]

obtineri tuncpotuit, quia

I

StxtoV rbanus VII

;

puiij
ilii

ii.

,n

nisi

dcccin dicbus tenuit b

Sliccessit

Gregorius
[nnocentiu

TV,qui mensibus decem

i

toti-

demque diebua upervixit

fu.i1

posl

bunc electus

Cumque die xwn Novembris ejusdem mdxcvi doctorem Martinum Andrea Pavoranni de ecclesia? archiepiseopalis aliosque praaterea a Jacobo Ncrotto, Camerae Apostolica? procuratore fiscali, substitutos, tempore loeoque prae80
stitutis,

deindebut^
r'""><t,

i\ d, qui paritersolum duorfuil

<\
;

ac recipiendos examinandosque testes

bus mensibus in vivis upi lemen VIII ll( ,

i

cumque huic
negotia tra-

fcot

ctanda habuit, u1 dictaa litteras remissoriales et oompulsoriales expediri nequierint nntc diem v Decembris anni tmxcv, Pontificatus ejusdem

processum instruere cceperunt, ac primo eos super interrogatoriis procuratoris fiscalis Camerae Apostolicae, deinde super articucitassent,
lis,

a procuratoribus canonizationis oblatis exa-

anno quarto
bliul,
el

quo

die

^ctor regis,

Laurus Du-

doctor Joannes Baptista Vives, velut

Valentias,
ui

proourator

et pater

magister frater

minarunt. Examinarunt autem testes numero ducentos nonaginta unum usque ad diem secundam Decembris anni mdxcviii, prolixumque ac copiosum processum formarunt. Et quia in
titteris

Bartholoma
obtulerunl
tardiui expeiimiitur,
'

ide Miranda, procurator genera-

remissorialibus

mandatum

erat judici-

lisOrdinisPrffidioatt

rum,CongregationiRitnum

bus, ut qualescumque probationes vel scripta,

quos probare volebant. Camerae Nerottum a.postoliC83 proouratorem fiscalem, ad eas litterai Pemi Boriales e\pcdien<lasantea cit.assent, h (ii protestatus est, ut in iisdem nominarenartioulos,

ad hanc canonizationis B. Ludovici Bertrandi

Cumque Jacobum

causam

pertinentia, reperirentur, ea processui

insererentj procurator causse pater frater Lu-

dovicus Primo, patris magistri,

tii

fratris

Vincen-

Justiniani Antist substitulus, die xvii Octo-

tur judicea

non

Buspecli,

usque in examine

bris anni mdxcvi

alias

hanc

in

rem

obtulit multas
locis

adeBset buus Substitutus, doctor Martinus Andrca Pavonlc * (quaMlignitas ecolesiae archiei.

informationes,

variis in

acceptas,

quae sequentes sunt eo ordine, quo inprocessu

f
wriUlocitfn-

r.

Prisposi

piscopalis ValentinsB est) etdoctor cathedrati-

leguntur;
31

tlis

cus universitatis ejuBdem

iis,

oivitatis, aliusve ex Jacobus Nerotto indicasset. \i(jnc Bacra Congregatio Bituum Bemissoriales dedit, judioes oommissarios nominans arohiepiscopum Valentinum, et episcopos Segobrigensem e1 Marrochianum /', addita clauSUla, ut saltem c.irumdem duo in rccipiendis

Primo informationes, Valentiae post

B.

quos dictus
ii.-i

Bertraudi obitum ab ordinnrio factae, in qui-

ciKtwt,

bus centum ac duodecim testes examinati fuere, ut supra dictum est. Obtulit etiam relationem,
authentice a notario die

xxv

Aprilis

testimoniis praasentes adessent. Post hiecdic

Martii anni mdxcvi procurator fiscalis

xn

Camerae
quibus

Apostolica. obtulit. oerta interrogatoria,

interrogandi essenl

omnes

testes,

ac die xvi

ejusdem

mensis e1 anni Substitutum suum dootorem Martinum Andrea, et alios; olausaque ac aigillataa Litter remissoriales et eompulsoriales die xvi Martii pranlicti anni
noiniii.iN n

sunt in manus Horatii Ciandelier mcrcatoris, qui cas recipiens juravit,

traditaa

mdxcvi
se

per securum portitorem missuValentiam ad negotiorum suorum procuratorem Marcum Autonium Musenl merca-

easd im

ruin

anno mdlxxxiii conscriptam, quam Jurati oppidi regii Burriana in regno Valentiae fecerunt de iis quae in Servo Dei observarunt anno mdlxxiv, dum ille sermones Quadragesimales jejunii in eodem loco habuit alteram item anno mdlxxxiii mense Maio in oppido Montesae confectam; alteramque in oppido Xabea mense Februario mdlxxxiv; alteram Oriolae mense Februario anni mdlxxxv; alteram anno mdlxxxiii Carthagine Indiarum ubi Beatus praedicavit; alteram in oppic\o de Mompoix pariter in Indiis, ubi etiam prasdicavit, factam anno mdxcv; alteram item confectam Matriti anno mdxcviii alteram Oriolae anno mdxcviii
,

alteram in oppido Alicante dioecesis Oriolensis

torem.

anno mdxcviii; alteram Csesaraugustae anuo mdlxxxiv

j

DU
A uDixaiv
f

OCTOBKIS.
:

^e^jue
rfetonf"'**-

alteram in oppido Daroca, dia BisOsBsaraagasl uofle, anno mdlxxxiv g. 3as omnea mmrmationea
;
,:

;;r

"

Iuun

^oviooYsteffUaadhib

sariijusseruntpr
a ,l

scripserunl
litti
"

aacram Rituum Congregationem

ad oaloem pi mut de omnibus,

^emqua

Mll

qus in proi
et
;

pariter Bant

,u ca

aud

miraculia B. Lud fopmari jusso, acta fueranl oominantea in dem omnes testes in eodem pi
i

le

vita

uttam.o,

m esse personas Subscpipseruntque eumdem ppi judices commiasapii propria sua man g-illis suis signaruntj etaolita subscriptione
rentesqu
g-na.s.

Dominua
atatumpi

e1
"

legalitate

notarii muuituiu, olan brisque sigillatum die s Riaii anno unxcix tradideruut in mauus Marco-Autouio Museffi, ut

Veatrte

Muitum hum
:\\:r
.

pp^
\

ad mercatura cium Iloratium Ciaudolier mercatorem. 88 Pst missum Romam supra dictum proaf vi. Homammmu>, oeSsum desiderabat regnum v^alentias, ul cau canouizationis B. Ludovici Bertraudi felicem
.

secure mitteret

Romam

riusqua Koili, Jeruaalem, Lu

i

pedi

o ouli tur.

1:1111

summo

Pontifioi

obtulit, ai quibu

obtineret etfectum, ideoqueEleeti trium comiB tiorum regmi, qum sunt Eccleaiastioorum, Mi-

Valenti, qui
ervo
iii

litum ae populi, et deputati iv-m

,1

.<

reverunt

Dei G itre L

,.

Eomam
anno

mittere procuratorem

qui

eamdem
id, quod decretum

n-ilnii
iii

qu
:

expensis regaii promoveret secuudum

ii,

sequitur

Bi

mdlxxxv

Montione

ouria

itoSancti
"
" "
" "

fuerat ab iisdem

tribus ordinibus, ut pro expensis hujus canonizationis concederentur ex

runi

commiaaum
\

fuit

patriarohaa in\

communibusredditibussedecim millia duoatorum, pro beatiticatione vero mille. Supra dicti

hujus oivitati que duobu

patria
lis,

alec
it

da 7ita

a1

frati

Lud,
i

lo

Bei krandi, ac
n

norte miraou
,

itaque Electi et deputati procuratorem lm-

qua-

Dmuhuu
ere

\)cu

lc

11)01

jus causaB constituerunt

multum revereudum

dignatu
tur,

eatj
I

irent,

patrem mag-istrum, fratrem Ludovicum Ysti'glia (uti constatex procuratione illi commissa die xin Julii anui mdxcix) patrem admodum relig-iosum et doctum, professorem publicum
universitatis Valentime,

Bi

ille

merer,
,

8anotita

honoraret

canonis tretque

omdi

Inter

"

Sanotoa referendo. Pater dovioua \

I

mag
tii

Lu lam
d
I

qualificatorem sanoti
"
"

rogavil me,
lius,

ego pro
pi o

il-

Officii, vicarium generalemtotius OrdinisPrdicatorum sacrique palatii Mag-istrum quo

,
,

quam
>!',

hau

ro

domino m,

o n

in

bao

ooque
rai,

in officio obiit.

Hic pater

i;

mam

adveniena

"
u
n

hingebar, ubi
converi stu
ivin mcerei

un
Sau
ti1

Ip o

processum una cum litteris 1'hilippi III regis Catholici Clementi XIII Papaj tradidit, in quibus rex sanctitati su supplicabat, utdignaretur jubere videri acexaminari prffidiotum processum, auctoritate Apostolica formatum, ea

mpon
babitum
rit.
|

pi

Del
ut

Bervo
\ Lri

populo

fuiaae,

aomi

sancti
n \ id

^7

multa
|iai

inflrmitat
corporj
m<
>ortm

nliM

C que prastereafieri, quae pro

servi Dei Ludoviei

quednlorea
ii

Bertrandi canouizatione erant neoessa unacumcom34 Regiee litteraj siehabebant Sauctissime

:

mayii.-i

ruiii

m
bonaque con

LcoepJ
llia,

''

ii

ibidem

ab eo

in lig oia

audJ

mendaiitiu

"

p aterj p roc essus

" "

gestorum, quem vestra pro certa notitia et probatione vitaeet miraculorum beati fratris Ludoviei Bertrandi fieri mandavit, ex mandato et commissione
Sanotitaa

divi r\ ipao multa

t,

quod jam Inde

dii
l'lllt,

o
ii

ultra
tr,-i
j....

oequeo. Bolum
lilll,
1 1

,,

l;

IMJ

1*1

mei reg-ui Valentia3, meaque voluntate etassensu ad Beatitudinem tuam affertur per magistrum fr.itrem Ludovieum Ysteglia Ordinis S. Dominici, professum raonaaterii PnBdicatorum in civitate mea Valeutia, virum pi
qui multis stantem doctrina et religione annis Theologiam in universitate Valentina publice docuit, Priorem monasterii Pra^l; torum, ac nune temporisqualificatorem Officii, et in mandatis habentem, ut operam -uam conferat ad illius eanonizationem ad finem usque sollicitandam, quod 083C cessura
,

o
u
ii

uppu

anno
fujt,

ut

npi
jam
ln pa
i

>p

"
I

redaotua
aulicique
reliqui

m, di
i

eum
I

^elata
eg-o
oii EtatJ

,/

ad

buno
1,

8< d

mortuum ?um Di
d

ii

alioaqae
i

bujui

acce

lu

orum pn
i,i,

m,

mul

' "
" "

uam
iiiiuuto

fcam

rataaalul

de

morbo quibi
mihij
Itl

olueram

Mpercuraoreacertiorfleri) ounciu
B n i.

dJ

h
//

morituram,
precibusqu'
a
i

''

non aine niiraonlo

'',

" sit " et

"
Philippi

in

gdoriam

et

honorem Dei Domini

n<<

Sanoti, totiusque Christiani orbis generale

beneficium.
35

m
*

dem

Et ex peculiari devotione qua eumSauctum complector, Beatitudini vestra

Domino iinj/t amque ego ea, q, met precibus adscriberem,

(

lp '"*-

tn
;

M
quip-

uSmetof*wHkrtifmat$

moleste

tulit ultra,

quam

res exi^ebat

pe

17!

\\

iOR
eo,

S.

LUDOVICI BEBTRANDI
scripserit,
licitare
:

C.

Aviowono

,,

,.,

faetidio

erat laudari

ab

quocum

,jmiliaeibi attribui.

Quia autera

que

inter
sentio,

ro, idquodSanctit contigit, obstrictum me ipsumque

'

me

ul

restraj

manifestem,
erefr

cuju
/;qu ,.

mos diesDad

incolumitatem
Qhrifll

anctas

EccleaiaB suas

populique

o Sanctitatis Ve-

.,,,,.

VTalenl

^prilis anni kdxcix.

v<

jubens hunc eam dilig-entissime sol- d duas ergo sequentes ceteris adjecit. 42 Litterce regis ad Clementem VIII Papam. ttt0 iSanctissime Pater. Scribo ad ducem Suessae, ra "<n ! meum, ut meo nornine Sanctitatem n,:atl onus. d leg"atum instanter fiagitet, ut quas ad cano- p"^,ci um 7i 3tram nizationem fratris Ludovici Bertrandi Ordinis Dominiei pertinent, jubeat perag-i qU ia n S. o hoo vehementer desidero. Supplico Sanctitati

'

Obedienti
f/eju
r/

Lmus Sanctitatie

itrae filius,

qui

vestrse,

ut dignetur ipsum auscultare, ejus-

dem
'

pedes osculatur.

Dux

de 89

iara.
:

,/,,.,

umque
iU

Soripserunt

"'

BummumPontitrium statuum

.-

muUorum
lerU

atem

\!il

Eleeti

d
v

mo du
,,,
(

JuUi anno mdxoix adalentiea die uppUcane idam epistolam,<

B.

aequae petitioni annuere, quia sic mihi admodum sing-ularem favorem et gratiam praestiterit Sanctitas vestra, cujus Sanctissimam personam Dominus Noster servet, ejusdemquc vitarn proroget ad universaBEc-

demque

clesias suae

prosperitatem. Matriti die \iv De-

Lu

lovi

si

Bertrandi canonizationem

m
militer

hujue pegni perficeret.

ipsum
,

o
,

mbris anni mdc Sanctitatis vestras humillimus et obedientissimus filius. D. Philippus

flagitarunl Jurati civitatis Valentina Joannes Baptista Baptii ta Giuliani

,

Dei gratia rcx CastellaB, etc, 1.; Litterae regis ad Iegatum suum.
Intellexi, Sanctitatem
vici Bertrandi, ut

Legate. fmkgtuo mo
"" Iec mm,.

Petrui

"
i

Matteu, Gaspar Bcnedatis die

suam jussisse resignari

us Micheli, litteris
m Junii
,.,,

processum canonizationis beati fratrisLudode eadem tractaretur. Et quamvis, eo quod e\ litteris a rege patre meo (eui g-loria sit) super hoc negotio tibi scriptis e recorderis, confidam,te solita tua diligeni,i
tia

anno

dominu
,

Badem de causa iidxoix. Gaspar Punter, Dertusen-

,.

die s Februarii anni mdxgix; opu Simeon Martini, Jurati oppidi Xativas, Gaspar Apparicio, Marcus-Anto,!,,, aiphonsus
!

nmfl

Monforte Aradoni Januarii anuo mdxcix. lta quoque fecerunt Oriolenses, Andreas Soler juMa,., jurati Nicolaus Perez, Ludovicus
^nguerotti,
i

Petrus

.)

sohefa,
Q
j
,

e1
, |

MI

Februarii anintoniua Perez die capitulum oathedralfi Oriolense die

Papae Clementi

wi

xmii Martii anno mdxcix.

Proomum
Ctemcm VI II

eidem Qomine laudati pegis, pegnique acoivitatis Vaut juberet lentiaa supplicatum praBterea fuit,
iii

posi

&8ec

VIII

.)

ad ejusdem felicem successum celeremque finem multum conferre conatum esse nihilominus, quia egoetunum et alterum, tum ob majorem Dei gioriam inde orituram, tum ob alias justas causas magnopere desidero, solito vehementius tibi mando, ut mco nomine, quam maximo potes studio et compendio utrumque procures; supplicans Sanetitati suae (cui hicacclusas ad fidem tibi faciendam littej

..

fregationem Bituum aperire dictum proum, ejusdemque interpretationem faciendam,ceteraque ad procedendum in eadem causa
ncccs; aria pi-ragcnda cnrare
sit, e1
:

.)

ab eo negotio donec perduxerit adfinem amoveri patiatur, Admonebitis patrem magistrum, fratrem Ludovicum Ysteglia, ne ab curiaabsit, ut posras tradcs)

ne

manum suam

Pontifex conces-

..

yii.i,

eongregatio oitari fecil Pompejum Molesaorsa OameraB Apostolicae procuratorem

de eodem negotio agere, etsollicitare caquo tibi expedire eo modo videbitur. Quod in hoc et in illo prudensit

nonizationcm

terfeceris, pro gratissimo servitio reputabo.

nscalcii. Proinde Joannes Baptista Bagni cursor illumdie HXVIII Junii anno mdc citavit, ut
dioti

Matriti die xiv

Decembris anno mdc Rex.

F

processus super gestis ao miraouUs B. Lu-

ANNOTATA.
a Litterae remissoriales sunt, quibus judici-

doviei Bertrandi auctoritate Apostolicactadca-

Qonizationem peragendam formati, apertioni faotaque peeognitione obsignationis BBsisterel Bigillorum, prooessus rasignatus fuit, et pab1 ter magister IstegUa, oaussa procurator, proi

du ac
tarii

;.,il.ns

])robavit,ejusdemsubscriptiones

sig*illa

judioum oommissarioriun, et noGasparis Miooni, qui processum confeceesse

rant.
rerignanjuliri;
ii

llnie reoognitioni testes

adfuerunt doctor

Philipput

uei'0

MEartinua
lentiae,

Andrea Pavorde archiepisoopalis Vafuit

bus inferioribus ajudice superiore tribuitur facultas vocandi et examinandi testes, et recipiendi probationes in causis Beatificationis quibus vero judex supreet Canonizationis mus judicibus inferioribus facultatem tribuit, compellendi quoslibet, ut scripturas et instrumenta ad easdem causas pertinentia producant, Compulsoriales dicuntur. b Sedem Pontificiam tenuit a die 15 usque
:

qui postea

Koinanaa Rotae auditor,

fueratque assistens formationi processus, velut

aubstitutus proouratoris fisoalis Caraerae ApoBtoUofiB
|

et

Vincentius
Die

Moregdi,

doetor

in

Theologia.

rero

aum

Mnr,

ciiai.i

\\iv Augusti ejusdem eodem procuratore fiscali, sa-

cra Uitnuin Cong-re^-atio eleiiit

ronymum
pretaretur
verteret
;

B/abafiaaiqui
et

.loannem liiedictum processum intere\ llispanico sermoue in Italicum

juravit, se

ad 28 Septembris anni 1590. c Electus 5 Decembris anni 1590 obiit die 15 Octobris anniproxime sequentis. d Electus die 80 Januarii anni 1592. f Adde his episcopum Oriolanum ex Brevi, quod exhibet Roca pag. 509. g De locis hic, et supra non semel memoratis, consule Indicem Geographicum.

iscpie

eam

iuterpretatio-

ncin

faoturum udeUter. Tanto autem rex Phi1 II

lippus

tionis B.

tenebatur desulcrio eausam canonizaLudoviei Bertrandi perfectam videndi, ut pneter jam dictas multas alia ad summum Pontificem, etad leg-atum suum, Suessas ducem

GS)
CAPUT

iilS. ti,ul
,

M-

Datum

CAPUT
Beatifkatio

III.

.;na dert Hi*m ad prxfe-

Ctum Omgrt-

Ruu:

Ludoviei

Bertrandi,

lem finem ad

ill

nalem Q
tuun,

cultusque sacer ad totum Qrdi-

nem Prwdieatorum, clerumque

Valentinum extensus.
mioe.
Btf.Tll-

aultumqu

Philippu*

III-

eum tugoiium
Qinon<
Unte
rtl,

Bertraridi tanto pore ditferri, decrevit ejusdem beatifi interim postulandam esse eodemque desidepio
;

Cum adverteret rex Philippus zationem B. Ludoviei

regnum

Jam

andieri

Ill.cmoniut

oausam

so]

i"

accensa
et

Valentiae hujusque metropolis

iil

tnl

in

oonventus praedicatorum eidem regi supplippeces obtulerunt, ut legato suo perUtte-

Bniatur,

eumdem
ipsi

ltur|

quol
personia
,mi11
'

ras

mandaret, ut eam
peteret.

summo

Pontitice in-

Proinde anno mdci, die xx Aug-usti has sequentes litteras sopJpait. Le g-ate. Certe recordaris, tibi a rc^e patre meo
stantissime
<<

augetup ppopter

racui

quae

dominoque a (cui gloria sit) annis elapsis ad preces comitiorum reg_i Valentiaa per lit-

oelebi
Is

U,,
i

Utnt

terasmandatum
fratris

fuisse de beatificatione patris

Banotil

ua han<

'

ium,

Ludovici Bertrandi, Ordinis S. Dominici; teque deinde in variis occasionibus laborasse, ut processus solcmnis canonizationis
r.-iin

ruamque
tum mei
t

uribil. iib
I

ito axflpei

imque,
&i

tc

iii

iii

eo

oontuJ

ibg

oollatu
nt

promoveretur
curandi.
legato

ravi ex desiderio

quod eg-o quoque tibi impemajorem Dei g-loriam pro

,
1

oificio fcuo

deb
id

fervore

tud oque
I

facere

rolui pei

praa ent<

tuo

maiutut.

45 Sed cum modo consideraverim n .< neg*otium long-as posse moras pati, ut in aliis similibuspropter eorum momentum gra\ ita-

pere de

tepem
rapra

iiuju

o lu io

fio

utque interea

Pontifei dictum
diota

fratrem
B
1,

Lu-

dovicum
Bcribat, iiim
;id

de oausa
'1111''

temque

accidisse vidimus; et intellexerim devotiouem erg_ hunc Patrem indiea tam in civitate regnoque Valentiffi, quam in omnibus ejusdem Ordinis mdibus tantum crescere proptcr miracula, quae Deo placet pro illius
,
,

[taque enizi

te

ul
1

primum
.

attiuel
,

bonn iUud
l

tuo
."i

ulterius
Bpectal

pro equari
fcalia
I''"

el
r

quod
ul

.-n.

um

ppas

bi

oeatup.

na

nm
er\ itium
g
pi
1
1

rquam quod
tnultum

meritis operari, ut desidercnt

ci

posse altaria

hac ratione dfr inum

moveris, mihi
b te

publice erig-ere, ac peculiares de eo Missas

celebrare.
nostis)

ti

imui
.

Quem eum prius

in

finem necesse est (ut

etiam

mihi

ig oil
1

quffi
Lo
<

lo
I

summo

Pontifice inter

neg-otio
.

feceris,
|

li

ime
,

Beatos referri, utsoluit Sedes Apostoli-Malios Sanctos referre, quos postea solenniter canonizavit.
ut Beniificatio4.1.

ir dinal

Ide
,

mihi
Di U(
VII
\|

multumque
[)(TJH'tUn
\1|H
i!)
||

dilei te

imiee

Videtur
,

mihi nunc
,

nem a

Ponti/i,

ce petat

standum
tibi

secundum id a reg"e domino meo ad preces

reg*ni Valentias

omni opera inquod supra dixi

comitiofuisse; ac ppo-

1/

Beati

Ludovici
atur in
I

Bertrandi oau
1

be

'

itifl-

VIII.

catiom
daoaturqn'
1,1

oni
'jn.Mli-ni
1

Bituum

jatlom
,

HllH

rum
inde

injunctum

,111

"innatn

cum
S.

id

ipsum a me

flagitent Relig-iosi
u

ardinalibussuD
d<

Dominici, multumque intersit divini servitii enixe tibi commendo ut, simul atque prassentes acceperis (non tamen deOrdinis
,
,

instructiones
,

"

quB3
,

ii

congTegationibui
11

qi

n ha1

bits

tip

runl

qae
:

ln

annum

inwn

a procurando sollicitandoque, ut procedatur ulterius, et, quae ad ppoeec solemnis canonizationis pertinent, termin-ntur) Sanctitati suae tradas litteras, quas pro
sistens

autem, seu
proceprobati pruunun

Poi
'

tacienda aa lpsum scrioo, suppncans, facienda ad ipsum scribo, supplicans utqHiplaceatingratiamdictiecivitatisre-nique ac conventuum Ordinis nunc illum beatiacconventuum urainisnunc uium ueau-

nae fide

tibi

Ppoc

d -,

did

i-

U
I

o iffgnibo

tutibui

etherolcifl

&

'

multi que ac

culis, per intei _uno, p _*-~

ficare ad prsdictos fines obtinendos. Quara in

dem quam
,

pott

m
"n V
.-,"

rem omne studium tuum omnemque operam

conferes, simul prosequens, quae ad praedictam canonizationem spectant ut supra di,

sacra Oougrefi decrevit, posse

.
.

Bummum
..:

-r

Beatos

:*iti

:_

(sl

,*m .,,. r-lf r/f_pr_ m taerlt) referre

\

ctum
"

est
sic

nam

propter ea, quae

V.

jam memo-

servum Dei
titulumque

firatrem

Ludovicum
eidem

Bertrar.

ravi

mihi maxime sing-ulare gTatumque

Beati

conced'-r'-

utque
de

Octobns Tomus

62

., ,

m
A. Avigwoko

YITA AICTIOK

S.

LUDOYICI BERTRANDt C
d

pontide eo Misea et officium confessoris non sua Sanctitas [que celebrari valent ficifl
,

nonizationern ejusdem,

perfici<

m-

stetdc puritate fidei, sanctitate vitffl, miracu- D lorumque operatione ejusdem bonae mem. fratns Ludovici Bertrandi, ita ut etiam ex eisdem
possct ad actualem canonizationem devcniri

dam
numtrum
ut,
in Beutorum rr-

pos.se procedere.

ad Pau50 Scripsit etiam rex Philippus III

ferripoue,cen-

lum

Papam
i

eamdem

"'"

enixe

d D

flagitans, suoque legato Gastoni de Rloneada, Vytona, mandavit, ut eamdem imus doillustri ilan i. Quibui de caui pu. Ilni Ostiem minufl Cardinali P
,i
i i

eadem sacra Rituum Congregatio censuit (si Sanctissimo Domino nostro placuerit) ut ip Se fratcr Ludovicus imposterum Beatus nuncupari possit et valent, deque ipso, tnmquam de
Beato, in civitate et regno Valentino Offiet Missa, sicutde uno Confcssore non pontifice , anniversario ejus obitus die d a Pratribus, etReligiosis utriusque sexus ejus-

n n
d

cium

Bacri

!o n<"

deca
V

ius, die

xxi Aprilis

d.-m

|';iiium

retulit de sacrae

ad eumBituum Con-

8anuper re sententia; el sua sacriCollegiijudiciodecretum ctitas ex totiua Servo ongregationi approbans, titulum Beati attribuit, et facultaDej Ludovico Bertrando ,.,,,,., lt t in omnibufl conventibus ac

gregationi

uac

dem

Ordinis licite ac libere recitari possit

et

valent.

53 o Et idem Sanctissimus Dominus noster dr um Paulus Papa quintus, audita supcr praemissis dil ; omnibus relntione, eidem in eonsistorio secreto a nobis fncta
,

tem

m .,:i.stiTiis Kcli-iosoniiu Kcli-iosarumque OrPrasdicatorum regrni Valentiae de eodem

Decretum MiBsa etofilcium celebrari possent.
dictae
ac hujuBtnodi

o
,,

die infra scripto annuit

sententiamque Congregationis approbavit, ac ut de beato Ludovico indulsit et concessit

,

Congregationis
d

tale e

Bertrando

in

civitate et

regno

Valentise, in

t.
.,

Dominicua episcopus Ostiensis, Ecclesiae Collegii decanus, sanotas RomanaB Pinellus TJniversis et singulis pra> ardinali
51

omuibus monasteriis et ecclesiis Fratrum atque moninlium ejusdem Ordinis Praedicato-

>.

rum, nb

ipsis

Fratribus et monialibus, die E

,

lutem

santes inspeoturis, lecturis, etaudituris ob exDomino sempiternam.

in

n
n

Cum

xix e mensis Octobris quo die ejus obitus solcranis meraoria celebratur, singulis annis

oellentiam

bonaa meraoriae Valentini, Ordinis fratris Ludovici Bertrandi ob miraoulorum coru, atque
el

sancti

atem

vitas

Officium et Missa de
soris

Communi
,

uniusConfeset con-

Pradicatorum cationem, quae omnipotens

pra^ter consuetuin
e1

non suctudiuem

pontificis,

secundum ritum

sui Ordinis

recitari et celebrari

et

misericors

Deus

meritis

intercessione
ejus

quam

posl

foelicem

uaturffl usum ejus tam dum viveret, Ln Domiuo obdorest,

..

libere et licite possit et valeat. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium

d
),

mitionem, operari dignatus

serenissimus

Philippus III Hispaniarum rex Catbolicus, regnum Valenti, aec nonuniversus Prsdicatorum Ordo, Sanctissimo Doraino nostro

pi^sentes per infrascnptum ejusdem Congregationis secretarium fieri jussimus, ct manu nostra propria subscripsimus, nostrique soliti sigilli appensione muniri fecimus. liomae in
palatio nostras solitae residentise die xxi mensis Aprilis anni mdcviii. Pontifieatus vero
Sanctisflimi

o u o

Paulo Paproquinto humiliteret iteratis praeoibus supplioaverint, ut ad conservandum et

Domini

nostri Pauli divina pro-

augendam populorum devotionem, qua3 mami;i ubique existit, et prajcipue in Corona

Aragoniffi &,

vidcntia Papse quinti anuo tertio. Dominicus episo. Ostiensis Card. Pinellus. i

ergaipsum bonffl memoriaefratrem Ludovioum ob innuineras ejusmeritis peoeptaa a Deo gratias, quas specialiter et peouliariter ip emet serenissimus rex Catbolious
se nrcrj.issc fatetur, Sanctitas sua dignaretur

Mucantius secretarius Congreg. Breve beatificationis beati Ludovici Bertrandi Pauli V jussu anno mdcviii die xxix
J. P.
54,

quoinipn
Pau^* v

Julii editum, tale est

-.

Paulus Papa V.
rei

Ad perpetuam

memoriam.
,

o
o

oonoedere, ut, donec dictus bonffl memoriae

In Sede Principis Apostolorum

nullis licet

a
o
o

Sanctorum numerum re(rater Ludovicus feratur, Beatusnunouparipossit, etdebeat, velut de Beato, festum celebrnri ao de eo et Missa atque Officium recitari liceat, tamqunin de uno eonfcssorc non pontifice in Corona Aragoniffl c, et per universum Ordinem
in
,

>

nostris suffragantibus meritis, a

Domino constituti, piis Catholicorum regnum, et aliorum fidelium votis, quibus virtutum Dominus in
Servissuis honorificatur
,

libenterannuimus,

et auctoritate Apostolica

indulgemus

prout

Praedicatorum.

in Domino conspicimus expedire. Sane charissimi in Christo filii nostri Philippi Hispa,

eo de re
d

Et cum idem Sanctissimus Dominus noster negocium boc mature discutiendum et examinandum ad saoramllituum Congre-

regni Valentia? et Ordinis Fratrum Praedicatorum nomine nobis expositum fuit quod bona3 memoriae Lnninrura regis Catholici
, ,

a
d

gationem remiserit,

in

qua Prooessus,
ac

legitivitae

mc

et auotoritate Apostolioa confecti,

.

de

d
o

sanctitate, puritate fidei

miraculorum coruscatione ejusdem bons memorisa Ludovici prasentati fuerunt, etdiligenter ab illustrissimo e1 reverendi ssimo domino Cardinali Seraphiiu), de ejusdem Congregationis ordine
examinati, quorum etiam compendium, sive

dovicus Bertrandus Valentinus, dicti Ordinis Fratrum Praedicatorum professus, multis et eximiis virtutibus et gratiis vivens ac mi,

>

raculorum

dono a Domino , tam in vita quam post mortem, illustratus fuit; et ideo magna est etiam erga ejus nomen et memoriam populorum et Aragonum regni devotio. Quapropter, tam dictus Philippus rex,

summarium, per manus singulorum dominorum Cardinalium ejusdem Congregationis

transmissum
dinnlis
fuit,

audita

tandem relatione
D.Car-

i)

quam regnum et Ordo praedicti, semel et iterum nobis supplicari fecerunt, ut, donec canouizntionis honorem quem dicto Ludo,

preadioti Qlustrissimi elfreverendissimi

Si.'rnphini,

dc prawnissis facta

ineadem

vico ob excellentia ejus merita aliquando divina adspirante gratia, habitum iri spernnt, ab
,

Congregatione, die xix mensis Aprilis, cnm ex dictis Processibus satis etabundantissime con-

Apostolica Sede impetrent

eumdem

Ludoviet

cum Beatum

vocari

et

de eodem Officium
d

DIE
et

D IMA

Missam

in civitate et reg-no Valentii

171

quam

de Confessore non pontifice,

imque Oruiuia

auctoritate Apostolicu indulgeremus. Q are re prius per venerabiles fratres

JulH-

sammod
m ac-auu,

nostroa sanctse Romanaa

sacris Bitibus prmfectos,

n a

qu

m i.

nandam demandavimus, mature discussa, de eorumdem Cardinalium consilio, predictorum Philippi regis, regni Valen Or.

dinis Fratrum?P83dicatorun] supplicatioc

tum
que
"

ex]

it.

ninclinati, juod imj

dictus

Ludoviri

cus Bertrandua Beatus uuncupari, de in civitatis et regmi Valentiaa omnibi

..

Jf>Ueg]
I
i

p
lu
11

i,

aasteriisetecclesiisFratrumacquemonialium ejusdem Ordinis Praedicatorum ah Lp tribus et monialibus die xi\ mensis/Octoqua3,

ex" "

bris,

//

ut asseritur,
e1

ejus obitus dies est,

culorui
tiUdo^

QDQ

singulis annis Officium

p q
' .

Missa de

Communi

i . |

unius Confessoris uon pontificis, secundum ritum et consuetudinem sui Ordinis, celebrari libere et licite
possit et
valeat,

dioatorum,.
"

nini

'

'"

ll1
'

'

"'

D Q1

Apo"

/,

stolica auctoritute teuore prffisentium

aissimo
foolico, e

Philip]
n
i

ii

,,

tuo concedimus et indulgemus. Non obstantibus constitutionibus et ordinationibus Apocffiterisque contrariis

"

"

dicatorum
i\

H stolicis,
ii

quibuscumque.
"

Paulu

Papa quintu
r
.

Datum Komae apud Suuctum Marcum sub anulo Piscatoris dir wi\ u lii mdcviii. Pon,i

Congregatione nostra exam

oonfeotos,

tificatus uostri

anno quarto.
Scipio

super 1

Cobellutius.

"

populi

up.

IX-

RutricM

56 Brevi Beatificationis B. Bertrandi in civitatem Valentiae allato, magna admodum ac

mdum
Pr<

om Pratrem aostraque de oonti

I

ln

audil

nmm

maguifica festa celebrata fuere, tantumque per univcrsum mundum creviterga hunc Sanctum devotio, ut multi dolerent, quod non possent ipsi quoque ea gratia uti, quani suinmus Pon tifex soli Ordiui S. Dominici in regno Valcntia'
concesserat
patriarcha,
;

" dei " M "

n
'

traConfi
confirm
et indul lerit,
ul is
..,,

baverit, cesserit

pu terum
i

dioti

Prater

Ludo*. icu
,

B rtrandu

Bj
,

aunoutanqu

"
m

P&ri possil

el

aliorumque Ordinum

ac pras ceteris clerus Valentinus, Ilelig-iosi. Quam nh ivm

de uno

onfe

ore qod
?nl

Pontij

et
n n
ii

regno VaJ
e1 Bi

Valentinus, pro singulari sua crga Beatum devotione Paulo V ut in suo Corporis Christi Papae supplicavit collegio (quod magnifica ffides est, in qua divina
archiepiscopus
,

fcribua

ligio
,

atriu qui

Pras

lii

atorum
ii
,

in
i

eon
I

eccle

<

Iffloium

id

di

ommunl
eounli

ii

unius

Confessori

qod

Poi

Officia

solemni

pietate

peraguntur)
obtinuit

liceret

ii

dum
dinis, dictia

ritum
Libere

el e1
I

con uetudinem
licite

ju
11

m
ni

Officium Missamque de eo festa ejusdem luce

celebrare
;

"
n
-

recitar

po

ln

eamque gratiam

Neque

nofltra

,
e
pi

ea contentus archiepiscopus fuit, sed

arctissimaB amicitiae, quarc cuin B.
coluerat, voluit

memor

aper
rab die
netur.

diti

littei
,

patentibu
tatiu

Bertrando

va
' 1 1

mensis
'

Lprili

oonti-

^
,

ejusdem festum celebrare in q Valentino couventu Praedicatorum, funduto unde ejusdem Beati fesperpetuo reditu
,

GU
ii

ii

Clllll

iii

0r .
rMdi ~

votio populi

uristianJ erga

dii

tum
d pei

''
I

rutorum,

tivo die

sumptuosum

sed religiosum

conprae-

ii

Ludovicum Bertrandum auge

in

tui
i

Qonaolu
I

vivium Religuosis patribus Praedicatoribus

beretur.
pnmum,

//

oivitate
u

el

regno ValentiaBj
in univei
:

itum

orbem
[1

Belig"ioni

Doi ani

57 Supplicavit praeterea
gratia, solis
ta,

eidem Paulo V, ut

n
//

cana, ae major
versa
I

reg-ni Valentiffi conventibus indul-

pania
ad

el

remol

etiam ad universum Ordinem Praedicatorum extenderetur, ut ab iis oinnibus Officium et Missa de eodem Beuto fieri posset, utque eadem facultate clerusaliorumque Ordinum Relig-iobi in eadem civitate Vali atia -auderent. Hanc gratiam etiam dominus Franciscus de
Castro,
leg-atus
reg-ius,
Ipsiufl

concuri a

a
//

mag
sius beatj
i

'i"

alcrum b Deu Sd
i

libu

//

cpncedere qod
Philippu
per
littei
miii

di

digr

ttui
I

u
H

[II,

Hispaniarum n

am
ip

fn
v
.

1
1

regis

nomine

am reguum
Imu

alente,
l

flagitavlt, ac similia per litteras petierunt sere-

u
i

lojni n:'- iruc

i

K Ji^ionis

)rdo

aeo aon

nissimi Belgii principes Albertus archidux et

ti.uii

ri

i!i

^. Ludovici

Ilispaniarum Infansdomina Isabella. 58 Pontifex vero eorum memoriale remisit ad Congregationem Rituum, quae die xix Octobris anni mdcx decrevit posse Sanctitatem
,

//

num nostrum

institerint,
u

ut

//

dulgere et concedere,
Praidicatoruj

Suam

(si

sic ei placeret)

concederc,

ut dicta
Praedicu-

//

ritum, ut

gratia extendatur ad totum

Ordinem
;

u dedicto beato Ludovico Offlcian

torum per universum

tiee,

mundum

utque Valen-

ubi

illius

corpus quiescit, liceat universo

Bintetvaleant, extendatnrper dinem Praedicatorumubique terrarurn,

i

ei

//

ced

478
A. Aticnono.

VITA AUCTIOR

S.

LUDOVICI BERTRANDI

C.

cedatur, ut in rcgno Valentia?,

non tantum

&d etiamoinnes alii presbyteri Pomin et quiclerici Bseculares, ac Ftegulares, et etmulieres voviri
,,

cunque utriusque sexua

,,

CAPUT
Causa
vici

IV.

et luerint, utsupra, de Beato recitare, posBint. brare, sive audire

Missam

li

omnenujue

flte-

Gi

Btcum

hoc etiam idem SanctiBBimua

ter

Canonizationis

rum "

Faiwifj-

Dominus no tioneRituum examinari

wfl

eadem

n<

e **t
'

B. Ludofere

jua erit,diexn reverenentiBmensiBOctol)riB,illu8triBB. et

Bertrandi

ad finem

ti,

mecumcongregadiss.DD meicollegasuna demPhilippi in, Bispamarum

|u
,

perducta,

tandem vero\a
absoluta.

Cle-

mente

rt

[nstantns mctiB

Beligionii

driB3,censuimuB,

^lento, et umversaa FlanDominicansa, ac prmcipum Dominonosi Sanctissimo

Qi
i

Valentinus Prsedicatorum conventus

desi-

CiP. x

prdicta possil 8tro placuerit, ut grratia

in

derans, ut Processus canonizationis B. Ludovici Bertrandi promoveretur, interea mortuo

Cau Canonizationit

tendiperuniverflamReligionemDominicanam
toto

orbe

fcerrarum,

el

civitate

tantum
e1

Valenti,

posse concedi ubi dicti bcati

reverendissimo patre mag-istro Ysteglia, sacri palatii magistro, ejusdemque causas procuratore,

//qU(

utrin Ludovi corpuB requiescit, ut omnes Relig-iosi Remulieres, ac un

e1

U wgulares,
Offloium

seaculares possint de dicto Beato vel recitare, et Missam oelebrare,

decrevit unum e Religiosis suis ad curiam Romanam destinare, qui Ystegli succedens eam curarct. Proinde dicti conventus Prior,

omnium Fratrum consensu patrem fratrem Joannem Bamagister

frater

Hieronymus

Mos,

audire.
02
n
l,i

ixumduur.
,,

Paota

per nos de praadiota

nostra

ptistam Alzamora, doctorem in Theologia,

g-it,

ele-

tradito ipsi procurationis

mandato
xi\

die iv

CongregationissententiarelationeeidemSanotisaimo
|,

,,.

(1

sententiam bavit, ac concea

nostro in consistorio sccreto et infrascripta, Banctitas sua annuit, et approCongregationis laudavit

Februarii

anni mdcxv. Is

die

Octobris

Domino

itel

indulsit,utdedictobea-

ejusdem anni Romam adveniens, nihil praetermisit, quo dictam causam promoveret, obtulitque summo Pontifici Paulo V memoriale, in

,fto
n

Ludovico peruniversum orbem a Pratribus et Religiosis utriusque sexus Ordinis

pPffidicatorum

Offlcium et Missa reoitari et

Vacelebrari possit et valeat, et in civitate etiam ab omnibus sascularibus et Relentiaa

ut gni.-ii ibus, qui voluerint, dictum Officium, supru, reoitare, Missam celebrare sive auIn dire, libere el licite possint ac valeant.

quo Sanctitati Sua3 supplicavit, ut dignaretur causam canonizationis B. Ludovici Bertrandi committere tribus senioribus Rotae Auditorura, ut hi examinarent Processusad canonizationem
spectantes Concessit 6
1<

eam gratiam

Pontifex, causam-

tiots riudi/on-

i/

quorum omnium

et

singulorum fidem ac
inserlptum

te-

ffstimonium praasentes per

ii

g dem Congregationis seoretarium fieri jussimus, manu nostra propria subscripsimus, nostriquc soliti
sig-illi
iii

ejus-

impressione muniri

feci-

/,

nms.
tia-

lioin.T

palatio nostne solitCB residenh. Pontifica-

die sxv

mensis Octobris mdc

ii

tus vero ejusdem Sanctissimi

Domini

nostri

que Damasceno, illustrissimodomino Coccino, Rota3 decano, ac reverendissimo domino Manzanedo de Chig^nones, auditori Kotee, commisit, quibus haec commissio oblata fuit die xxn Junii anno mdcxvi. Illi autem, acceptata commissione die xxvii ejusdem mensis, notarium causas constituerunt Sebastianum Taborino Virodunensem, primoque die Julii ejusdem anni Processus causse a CongTegatione Rituum ad
illustrissimo

domino Sacrato, archiepiscopo

bus committi.
tur-

Pauli, divina providcntia Papre quinti

sexto.
u

anno

llotam translati fuere, dictoque notario traditi. P Cumque laudatus pater procurator causaetria

"

Dominious rpiscopus Hostiensis Cardinalis Pinelius.

J.

Processusapographafacienda curasset, quorum

quodlibet ex
bis inille quing-entis et quadra-

P.

MuoantiusSecretCongreg.

ANNOTATA.
ohn/ Philippus II anno 1508, die 13 Septembns. Lragoniaa Corona hic accipiturpro regno b Hispanix generat im
.i

quinque foliis constabat, die iv Julii ejusdem anni judices commissarii edito decreto mandarunt, ut apograpba cum autog-rapho conferrentur, cjus rei cura notario causs3 comginta
missa.
65 Facta hac collatione,

unicuique
;

judici ejutdmqut
procurator
conililuUur

suum datum apographum

est

sed

cum jam in-

c Vide

lit.

prcecedentem,

choanda causa erat, placuit Deo prasdictum patrcm fratrem Joannem Baptistam Alzamora, causasprocuratorem, ad se evocare, quod mense

Avignonut,

d i\ Octobris.
e
f

Aprili anni mdcxvii evenit.

Qua

de causa
Eifoz,

lmo

ix.

nihil prasterea

actum

fuit,

donec reverendissi-

Videlit.

proanme prascedentem,

mu

pater mag-ister,

frater

Raphael

g Seu
h

aubaoriptum. Lege mdcx, ut supra

:

totius Ordinis Praedicatorum vicarius g-eneralis

num.

58.

(postea episcopus Helenensis a) ad conventum Pnedicatorum Valentias scripsit, ut aliquem patrum ad eam causam ag-endam Romam mitterent. Itaque mag-ister
calini,

G2D

frater

Hieronymus Cu-

tunc ibidem Prior, cum communi omnium patrum conventus consensu jussit me

eum

die DEClxu orroiuus

A eum
Btrirand

lu tiuein illuc irc

cum mandato

proeura-

fuit

tiouis, dato die vi Octobris

llomara eg-o
bris dicti

anno unoxvn. adveni die xxvni Deoem,

auuo inKWX, dU vx Ma , ln

probata SUUl duo m,ra,u!a de duobus DU6I

vKnmm.

post ezposita a me su judicibus postulata traditaque scripta

fuit die

anni, et

irumuuualaborab
i

lebn. fluxuqu

hernia 5

aitei

re*

necessaria, habita

ietiamgravemberuiai]
ffuinem.quiai

\\x Aprilis anno MDDCx.vniprimadecausacanonizatio B, Bertrandi Congregatio in palatio Apostolico Quirinali, iu qua illustrissimi dominijndicesdec verunt, Processum commissorialem esse in formajircbante ad proaequendam canonizatii aem. atio Roms habita fuil in sacriSecuuda stia S. Augustini eodem axmo udoxitj xvii Julii, in qua decrctum fruit, testesiu l*roremissoriali bene ac juridice examinatos Die wui Septembris ejusdem anni ruisse. Mucxviuhabitafuit in eadem sacristia
ii
< ,
,

ur

mom
70

,.

Die

Aprilia

anni

^
ma,
ln

qut
,,

approbatum
Xl "'

fuit

miraoulum
[bnte
bil

ma
ua

morti. c\
pit,

eodem
fuil
I

Die

wu
Bam

Maii anno

latio

habita

miraoula app
:, i"'

do
i

qui

Beati

Bepulcru

g-atio tertia, iu

quadecrctum

fuit,

ad canouiza-

ui\ isens,

perfectum
ooulo

tiouem perficiendam optime probatam fui Lnsignem B. Bertrandifidem, ac pariterconsl de ejusdem flrmissima spe, et ardentissima
ritate ct

terum de pueliul
filia
.

ltm
uos

quffi

aqua

praa

lavans

B
vir(ure,

amore Dei ac proximi. 67 Ejusdem anui mdcxviii die xxvi Septemquarta Congregatio similiter
fuit,

videndi facultatem xrv Junii anni hdc\i\ duo.i

illioo

reoepit,

iu.iuvs

cenvenerunl

in
J

oba-

bris celebrata fuit

runtque miraoulum
conce Bum, qui
fuloi
ibi
I
i

insaoristia S.Augrustiui, in qua decretum

licet

recte probatas fuisse B. Bcrtrandi virtutes, soi-

ad B

tati

Bepulorum

prudentiam, justitiam, paupertatem, castitatem, orationem et patieutiam ad canonizatiouem perficieudam. Die vOctobris ejusdem
,

preoea, eod<
I

temj
;ilin:

Die

Ul

.llllll

incolumi Mh,\l\ 111

/(,..

audttorl

latio fuit habita Congri

Aata
i

Congregatio in Monte Quirinali, decretumque, constare optime de magma temperantia, mortificatione et humilitate B. Bertrandi, atque etiam bene probatum
fuit

anni mdcxviii habita

duo mirabula approbavit,

pernaturalis, vi>i

ui/i

N Tnfmmi

B
odoi
ii
.

re in

alterum Bupernaturali oorpus fragravit. Die

quo
.-111111

uu

Julii
li

hdoxii

esse

et

varwvivi

adivina Majestate donura prophetiae, mag-numque populi concur sum, qui postillius obitum ad ejusdem manus pedesquc osculandas accedebat, et vestimenta ipsius pro sacris reliquiis auferebat; uti et magnam sepulcri ejus venerationcm. die xv Ooto68 Eodem anno mdcxviii
ipsi
,

communicatum

decima quarta C< brata fail in8apientia, in qua tria tniraoula approbata Buntj
videlicet,

quod,
Lil

iiiii

[sabellfl
001 n p
\

Pu
[ua

giades vehementi
facultate de
sol<

febri
el

uta

morti

Beati

!
1
1

bris habita fuit sexta Cougreg-atio in

palatio

nt; alterum, quod Lndrea ,omni laote ter pepi ri mp

1 1

Apostolico Montis Quirinalis, in eaquc decretum est, ad canonizationem faciendam beue

quinque mensibus po

ti

rl

ium

pi

riy dd
ril

pulorum

Beat

inviai rel

probata esse duo miracula

videlicet

uuum

de

grandi incendio, quod e monte versus vineam iu confinibus Albaydaj b velooiter progrediens
Beatus, solo sig-no Crucis formato, subito penitusextinxit; alterum de strumis Spcrantiji
sensi a Beato, ulcera lambendo,
sanatis
;

Tertium, quod, cum Bieron^ eaput uli-rru uiii cuteque ao

botum
c ipilli
1

nudatum
dis

haberet,

postquam
Beati
1

illud oleo lam]

fUlt,
j.

ad sepulcrum
,-.-ip
1 1

ardentis unol
-

1 4

1.
1

rrnati
io

inl

quffl

72

Dum
II!

oausa agebatui majori etiam,

Bota,

rei

Phi

nrgnOmsk.
itrtm
l

sauatio pariter subitanea

fuit.

Auno mdcxix,
,

Uppus

qnam

ante,

deaiderio
bfl
Ofl

emam
i

die xviii Februarii domini judicesseptimo conapprobagreg-ati fuere in palatio Quirinaii

rans,

eam

bn-vi terminatam ridendij

\

''"

l,
'

" ttli

litteraa ad

Paulum
oominfl

Papam
<

orip

it,

BanottoB

ruutque pro canonizatione duo miracula, quorum unum fuit multiplicatio panis in conventu sancti Houuphrii, quod ex septem frustis pauis
ultra trig-inta Fratres refecti fucriutad

sime Pater. Scribo ad

p

ardinaii

ut
1,1

meo
;
i

applicel Banotitati

jubere

dignetou

primam superiuent adsecuudam mensam, et abunde alterum autem miraculum fuit de Viucentia
:

beati

rati-i

Ludo\

iol

Bi

an

itafc

,tia
,

-iriundi,

et

Bei
diri,
id
1

Dominici,

qnantoi
niltasquc rationi

nultfl

ob
te
,

Moregli, quae,

cum omnino

contraota esset et
i fl

11

morluiquc

ulceribus plena, se ipsam frustulo habitus convaluit. atting-ens eo ipso temporis momento Con69 Die iv Martii anni mdcxix octava

ac sinjjularitei
a_

ii

"". m ""

''

ato
fn

In
ei
1

'i

"'

uie babitum

ibiitqoe,

gregatio habita

fuit

in

eodem

palatio, ac

tna
d

finem approbata fnern Primum erat lumen supranaturale, quod ex moore Beati prodire visum est eo temporis

miracula ad

eumdem

mcorpnfl quiesoit, Inde bnu tm tram, secro Banctitatem

Ob1

lire

[qu,

j,,]

ai

applioibui
,

annueri

al

mento, quo ille animam exflpiravit secundum musica angelorum, post ejusdem obitum audi,

ie^atas rationes pro gratia el Ldj ptum nf.-ra/n, CD lieatitudini ve

Sancti.-

qua; tertium de fistula Lsabell Salon , Beati jam defuucti manu tacta illico sanata rait.
ta
;

lmam

per

'"'

proaperum felixque unii

e

9fi'
,,M
1

Kona Cougregatio

in

Moute Quiriuali habita

menservetiuc

ifiilJiuiUjf

VITV A.UCTIOR
A. Avicnono.
,,

8.

LUDOVi
sam

LTEA.NDI

C.
r>

>

tia

millimufl ao devotus filius Philippus Dei graac etc., qui ejusdern sanctis.-irnos pedes
ilat.nr.
I:

mai.
-,

Proinde die xxn Decembris anni iincxxi cau.canonizationis B. Ludovici Bertrandi concluserunt. edito decreto, posse Pontificem,

vuriisquc
lalibut

eivt

pro eadem canonizatione obtinenda perlitteraa lupplioarunt mu dominus, doillustrisBimu

Eidem eummo

Pontifici

quandocumque
inter8am
76
-

ipsi

placeret,

eumdem Bcatum
sic habet.
^Krjiilque
'

erre.

Decretum hoc

ininus [sidorua Aliaga, archiepi800pua

Valen
t

NovembriB anni hdcxviij Jurati Baptista Catalani, oivitatia Valentiae Joanne ua Dudovici Ramos, Balthasar Dalp, Iranp Sugner, et Etaphael ciacua Artos, Alphonsu Darder die w Novembris anni mdcxviij Deputati regni Valentias die ix Novembria anni
tinus die

wn

xn DesmbrisMDOXXi. Discussa <!lig"enteracmature perpensa, de mandato Sanctissimi Domini noBeati

Ludovici Bertrandi die

POttt

stri,

Ludovici Bertrandi

iuordine ad canonizationem, causa beati Valentini, Ordinis Prae;

Uoneni,

dicatorum

Congregatio sacrorum Kituum,

n p

pluribus (l*super habitis sessionibus, illustrissimo Cardinali Pignatello referente, censuit,

tuto posse Sanctissimum Dominum nostrum, quandocumque sibi libuerit , ad solemnem

mdcxvii; JuratiBcivitatig Segorbien ifl Hieronymufl Vincenzo, Joannea Climente et Petrua Climentedie _x Julii anni mdcxiv; et ejusdem civitatis capitulum die vm Junii anni

o
>,

ejusdem beati Lndovici canonizationem juxta sanctaa RomanaeEcclesiaerituum ct sacrorum

mimxiv
Btori,

jurati

anti

die

nn

Franciseus Camicia, e1 Pebruarii anni mdcxviii, ejusdem

cobua PaMartinus Perez

J

Canonum

dispositionem devenire,

cumdem-

que dinlnire, Sanctum

ac

cum Deo regnautem,

ci-

atque nniversali Ecclesiaj proponere colendum

ritati

oapitulumdii
regni
;

FebruariiannfMDOxviii;
vi

venerandum.
b

Deputati

Aragoniaj die
illui trisi

Nbvembris
c
;

Franciscus Maria Card. a Monte.

sigilli.

anni

nocxis
iraugui

imus

dominui
ia>p_x_

Locus t
.

A.randa
<

die _vi] Oetobria anni

fcasdie

Jurati

J. Baptista

Kinuccinus Secretarius.

D3i

:vm Nbvembrisanni mdoxix,

77 Porro nou solus Philippus III

c rex pro

E qwm Phutp.
1>ns

el

oapitulumejusdemarchiepiscopatusdiexxvni

OkV. xi.

Oblata Ponrt//Vi

RoM

ai/''i

forum RdtaMone,

Novembria anni mdcxix. 74 Postquam domiDi Auditores Kotae prsediotaa Congregationes habuerant, summus PonGregoriue \\ initio Pontificatus sui bifes lllustrissimum el reverendissimum dominum Franciscum Sagrati, archiepiscopum Damasceiiuiii, obmulta sua merita creavit Cardinalem,
ao Datarii

canonizatione B. Ludovici saepe ad summum Pontificcm scripsit, verum Philippus IV, il-

IV

non solum regnorum sed ctiam mag-is virtutum heres, ad Gregorium XV d felicis recordationis eumdcm in finem selius
,

pietatis ac

quentes litteras dedit. Sanctissime Pater. Scri bo ad ducem -d^Alburcherche, legatum meum,

ut

mco nomine

Sanctitati vestrae supplicet,

munere bonoravit. Qua de causa cum

isti

utdig-netur mandare, causam cauonizationis

beati Fratris Ludovici Bertrandi, Ordinis S.

illustriasimus iste non possel amplius

causae

b n

^acare, supplicatum

Pontifici

est,

ut altcrum

Domiuici, breviter expediri ob plurimas justas rationes, quab concurrunt, uti

judioem
ip e

iu looum mense Maio anni _dcxxi dominum Jacobum de Cavalier, velul seniorem Auditorum qui Romaa tunc aderant, Po>tquam Etotea hic reoognoverat omnia quaj in hac causa geBta fueranl ro Rota, e1 Etelationi ab illustrissiniu ao reverendissimo domino Joanne Baptista locoino, deoano Rota?, oompoBitas, in qua omnes

illius

sufficeret, suffecitque

idem

le-

gatus pluribus exponet. Supplico humiliter,

ut Sanclitas vestra

eum

auscultet, cique

fi-

dem

praestet ac

benigme admittere dignetur,

Sanoti rlrtutefi pariterque octodecim miracula

in supra diotia congregationibus

pro canoni, una (quam Ke-

zatione probata,

prolixe

oontinebantur
hic

ille hac in parte meo nomine flag-itaquod pro singulari Beatitudinis vestrae gratia ac favorc habebo, cujus Sanctissimam personam Dominus noster ad prosperum felixque universae Ecclesiae suae regimen incolumem servet. Matriti die xn Decembris anni mdcxxi. Sanctitatis vestra^ humiUiinus ac de-

quidquid
verit;

cum

oeteris judioibus subscripserat

est,

votus

tilius

Philippus Dei gratia Castellae,

non in_ero)eamdem praadicti tres judicea die \m Augusti anni mdoxxj Bummo Pontifici Gregorio XV in ApoBtolico palatio Quirinali

lationem, quia-longa

Arag"oniae, Legionis,

Navarrae et Indiarum

rex, .qui tuos sanctos pedes

latur. Kex.
/

manusque

oscu-

cum

opportunis vivae

voois verbis obtulerunt.

S.A.Cbnoregatin

oamam

recognoscit ,

autem subsecuto mense Septemeam Congregationi Bituum oommisit, ut oarionizationis oausam donuo examinaret j etab aac ongregatione commissa fuit illustrissimo ao reverendi imo domino Cardinali Pig-natello;
75 Pontifex
bri
I

ut

eadem

saoraB

Congregationi

proponeret.

Oumque eioonsignatusfuisset
(

totus Processus,

omniaque ioriptasummariaquetradita Omnibus dommia wdnahbus d.cte Congregationis . aillSOUe. mi nitcrviMi.-imt ique, qui intervenerunt, nr.,,,-,.,,;,,,,.;.,, jao nominatim doSpada, aummi Pontificis Cameraque ^posj oSon fisoo, qui ad singnilas oongreg-ati suia temporibus citatus fuit iilustrissimi ac reverendissimiCardinalesin

s Cum in suo canonizatiouem ad finem perductam videndi desiderio idem rex semper pcrsisteret, hasce secundas litteras ad eumdem Pontificem dedit o Sanctissime Pater. Tanta est devotio, qua eg*o beatum Pratrem Ludovicum Bertrandum, Relig-iosum Ordinis S. Dominici, o prosequor, tantumque meum eumdem Sanctis adscriptum videndi desiderium, ut, quamvis die xn Decembris anni elapsi ad Sanctitatem Vestram hacsuper re scripserim, pro fide ha. benda duci d'Ablburcherohe, con.iliario meo
:

Ueralis

litlerit

etiam urtit,obtinuitsetque,

'

ac leg-ato

otori Joanni

nihilominus,
profecerit,
ea,

cum
volui,

intellexerim,

Baptistee

quantum jam nuo proponat

ut

ille

de-

quas Sanctitas Vestra ex

ipso auditura est; cui supplico, ut id neg"0-

mul-

tis

judicio pronuntiarunt, ^ooessus vaiidos esse, recteque probata omnes virtutes ac miracula, qua?
ditores
Etote

oongTegationibus

oum maturo

tium terminare dignetur, persuasumque habeat,

id

me

pro favore ac singulari gratia

Sanctitatis vestra? habiturum, cujus sanctissi-

Au

examinaverant,
Pontifloi

et

snmmo

M3_m_

obla.am re xctuiciant. Tal

S_T ^l* |fi

e

lx

n Ster ad S!EECC eSliESUffiregimenSerV 1r ^ardo e die xvi Januani anni mdcxxiii *.

V** *
ol^_DC_Ul
,

Sanctitatis

DJUB

DECIMA
.M
fi-

'

traa

hujnillimus et devotus

Phitippus, Dei gratia niae, Legionis, Navarrm ef Indiarum rex, qui ejusdem sanctissimoa pedes osculatur. Re Flasce Utteras summo Pontifici obtulit illulius,

tria

totm,,,:,

mtjoribua antea jusvirtu

Nll

'-

strissimus et excellentissimus

*"

dux d"Alburch
;

ohe, ac studiose negotium illud tractavit Po tifex vero pari cum afleetu suam de B, Ludovico Bertrando inter Saneto* referendo

-^aconfil
x *

volunta

eidem c\ccllcnti>simodomiuo propcdiem faciendum fuis cum, ejusdem Pontificis morte

nihil eflfectum fuitp;.

ria es1

Dai
rarios
Wwtfi

,.

llod

ltur>

ministrai
I

urifice olaruitj

ANNOTATA
urbs parva in co sedem olim habuit cpiscopalem quam Perpinianum transtulit Clemens VIII anno 1604. b Consule Indicem Geographicum. c Obiit anno 1621 ultimo die mensis Martii. d Paulus V obiit anno L621 die BI Janua, B in cujus locum mensis sequentis die nono ele~
tatu Ruscinoncnsi,
,

Deum,
ruin rirtutum

a Helena, vulgo Elna,

mniumli

rum laudibua meri

devotio adhuoiu ipsa tenei

bus

et

mundi

oonti

mp
.

ctionem admirationi,
lentales

jugeiu
i

vqI

[nd

iisplurimi sadl ori n

Btolioi

ddem

ctus fuit Gregorius

to distante.

X V.

e Palatio regio, binis circiter leucis Matri-

tate decoratuBj

ventu

d
.

iu

qu

a\ ei

ai

anno 1623 die octava Julii. g- Hactenus Avignonus. Tandem B. Ludovicum Bertraudum in Sanctorum numerum retulit Clemens X anno 1671, die 12 Aprilis,
f

Obiit

brun
Qui
:;
i i

.ii

ancl
Dei
unt, aju
iti

dom

radli

elua Boant.
ul

Etationi, el

mquil
.

oonvenit,
ej
i

pra

-'lorum
albo niniifin

bic Dei

mmulu

qui pro

edita,

quam Appendicis

loco

subjungimus,

sequenti Bulla.

rmn aalute multo mi que mrumna pertulit, pujua oomi d Di

riosum
ojue
eflfeoit, q

labon
u
eji
1]

Nobia quoque, qul

irabili

ubi
lu
>i

APPENDIX
Clemens

reddatur.

Buno
\
I

igitur, ul
Qdeli

jure

merlto
pli

Ecclesia
i

militanti

opulu
i

e1

Sanotorum
ejua

oribi, pli

X B.
in

Bcat,

pra3clari

Ludovicum Bertran-

utum
i,

dum

Sanctorum

numerum

refert.

ornamenta, tamquam prmoelli atia, ad Imitan dum proponenda du rimu ul Ohrli tl aomine decorati ge ta sua ad ejua exemphim lu Del gloriam oonformante ''11111 in opportunitatibu
ct trilmlat
id

rocatum

i 1
.

l>.

inii

;,

tn

111

mnipotentem aabere mere

fidelium ora
el
1

knturj atqufl
1

CLEMENS EPISCOPUS
SERVUS SERVORUM
DEI.

ut Chriati

ron ptiu
R
i

in

laudibua exultent,
ttiin

pietati

Je

11

tur, ejua

'hri ti Sen um mag admirandam, el omni

I
1

ls d

laudi
1

in teri
1

Mi.iin

111

primi

dignam pom re,

brevi inolu
di

am
.

loquio

m
]

red

AD PERPETUAM UEI MEMOBJAM.

dere
1

ore^

imu

Valenl
pii
,

ex
Inler cuUoret,

bnnestifl

iu H panio Catholn [ue

1

i!

q< d

Ejut nulul.

10-

pari

lum

Irmput

Caeli

terraeque

conditor

ab

ipso

mundi

Jobanne Ludovico
1

Bi

rtrando,
.

Johannfl Inna
l<

parenlti, pia

quos Deus in

vineam

suam
mitit,

Kmper

exordio usque ad haec nostra tempora, in quibus seculorum fines devenisse creduntur,

lucem Ludo
:

Bi

r-

trandu^ anno
et ibiJein iu

Dom
p
| , 1 ,

nunquam per
tere destitit,

sing-ulas rctates,

ras distributas, operarios in

tanquam per hovineam suam mitirri-

qui pondus diei et aestus por-

eodemquc
rerius c
fuit
,

fonte,

quo
cui

inei Qtiu

Pei

tantes, labore, sudore ac

sauguine illam

in

Chri to

renatui

fuerat, baptizatui

garent, et

omnium

coelestium

virtutum ao

ut

Banotum

Lud

aeternce vitaefructibus

germinare eam facerent, donec juxta divina Scripturarum oracula ex

pqpulis, et lin-

Bapia
'-''

omnibus gentibus, tribubus,

rentib

''

guis a solis ortus cardine usque ad terrarum limites, omnes ad ccenam Ag-ni providi congregati in regno caelesti
rent,

ptimi
ita

mo

imbutui
enirn,

fuit,

vinum novissimum
Banctae
Crucifl

bfl)

defucrint
tis

argumenta

fu;

quod Dei sapientia electis suis miscere

In
excolenda
vite

ac plorantis lacrymae QuJJ

consuevit.

certius poteran

omni cura potissimum insudarunt,

diversi, in veritate uniformes,

in opei i

ejus c

ut etiam per

Bl

i,i,\

'

...

s.

DOVICl BEBTRANDI
liares

C.

gestiebat. Grescente virtutum amor, eterga res ;,iite, crevit pariter

domi, et

in terapli mirifice

divinas pronus affectus.

pitti

ad ejus suraptionis, vel saltem visii D vehementerliortabatur.Sacrum nifl frequentiam Missas sacrificium celebraturus angelic puritatis

Uiaetado-

letccnlia,

Vi\ pueritiffl limen attigerat, quando no sese tatusfuit crebro ad solitudincm cubiculi incuraut geniculans prolix orationi
:,

candorem a^mulari cupiens, quantavi

nis mortificatione, et mentis in esset ornatus,

-ibi

Deum

elevatione

nihilominus

nunquam

recipere,

loquentem audiens, Ulic suimet corpusculi robustus domitor evasit; mollitie, au1 humi, aut spreta delicati cubilis
beret. lllic

Dominum

in se

paratus videbatur esse. A sacrificando impeditus sacra Bucharistia reficiebatur, ut jugiter Christum in se mancntem haberet, et in eo ipse

duro

in

ligno
.

modicum somnura
i i

eapiebal

illic

quoque assidue maneret.

8 Vt cum Patre luminum jugis esset conversatiosua, mira simplicitate in omnibus semper se g-essit; magna tamen cura prudentia qua

jejuniis,

ictuique par

cere

/,

doouit, ac rariis poBnitentiao

austeritatibus ex-

tenuare ccBpit. Exinde frequentando gymna prava et litterarum studiis addictus non minus
con ortia, auga
,

atque

illecebrae,

quam

otii

laxamenta, velul

bonarum artium 83rugines,et

i

prsditus erat. Humilitati sic addictus fuit, ut iii sui nihili cognitione, et vili existimatione tur. Se omniura in virtutibus

^irtutum pestes, cauti sima sedulitate jugiter Doevitavit. [n simplicitate cordis ui quewivit
,,,i,

el

im

snil

illum. [n

ecclesiis

enim,

et

maxime
tioni

Ordinis Praefdieatorum sa3pissime ora-

racans

morabatur. Sacris etiam lectio-

minimura, in peccatis maximum prtedicans, omnibussubesse satagebat; ab ipsis Noviciis de suis defectibus admoneri non solum gaudens, sed etiam ssepe imperans. Seipsum Davum perturbantcm omnia, ac solum Judae proditoris, ac

Dibus, divinisque colloquiis mentem reficii invenit, quem diligebat anima ejusj BanctissiBucharistiaa frequenti, humili, et oculta

d83monum
bat.

consortio

dignum

appellans, innu-

merisaliis seipsum Summo maerore

probris, et conviciis onera-

cum

honorifice aut tracta-

,,

umptione delectatus, in Dei, ac proximi amototus exarsit. Senodochia magna oaritate fjtans, pauperibus tota animi sui demissione
iii

retur, aut exciperetur, afilciebatur, ita ut procumbens in genua, ne manibus suis oscula tig-erent, deprecaretur, ac Paternitatis titiilo Prior se honorari inhibuerit. Si quem lassisse sua ma>

inserviebat.
profemid
II, ,!,,

fn

,;

Domini consilium de relinquendis do;,

/';-,i/i

111(l)

iv.ilil.ii

parcntibus perfectius

implcsed

aut aliter timuisset, genuflexus veniam poscebat. Concionatoribus, etiam ipsis, quos institia,

oaforunij /'"

byteratus;

muobtta

ret,

eremi desiderio clam

domo aufugitj

struxerat,

ministrum

se

jungebat, nec uilius,

despexit.

nia ab

c<>

pecioso pietatis titnlo rcvoc.atus, aliamque fal-

quamvis ineruditum, sermonem

In

fugam auspioatus, primo clericalem habitum, mox vero non sine magna admisil ,1,1,, domesticis lucta Ordini sancti Dominici
laoigaeculi

ipsis favoribus cffllestibus, ct divinis revelatio-

nomen

dedit

in

conventu

lentino, et ELeligionis habitu suscepto,

PraBdicatorum Vapraelara

nibus mirifice humilitatis spiritum custodivit. Timore judiciorum Dei perculsus, se in infernum demergi sibi ipsi videbatur, cui timorem
filialem
g-ens,

aDeo

precibus, etpcenis obtentum jun-

8. \inccntii Ferrerii, ejusdem familiae celeberrimi alumni, vestigia sibi sequenda proposuit.

exemplo
vicii,

in

omnium virtutum genere

masstus et pavidus cdntinuo apparebat. 9 Eumdcm profund humilitatis spiritum in sibi subditorum cordibus superior cxistens inserere

aliit

]ii

dcndi ntudium

profioiens, genitoris querelas, et blanditias in-

studuit

dicerc

solitus

Religiosum

eximia
,

in

lk-

to

animo auperavit, et tirocinii anno expie(in quo pegularis militios prasclara dedit insolemnia Religiosaa profcssionis vota emihistquam multis, magnisque virtutum in-

perfectionis cupidum, debere spernere se, spernerc nullum, spernere mundum, et spernere

um

charilat:

dioia)
sit.

se sperni. In bis

unumquemque

sic proficere

deberc, dicebat,
ritis

ut,

quamtavis virtute et mede se

prae-

orementia ritam,

quam

ad

eum usque diem

adsacrum

clarus esset,

numquam tamen

i,il

r; .vrriin;iiii

ccvrat, ciiinulavit, sacros Ordi-

ncs pcracto Novioiatue suscepit, et

sumeret, aut se alicui prteferret. Mag-nis asstua- F vit caritatis erga Deum incendiis, quam nun-

presbyteratus Ordinem promotus /^paulo post Noviciornni magii ter raro exemplo eligitur g, quod lnunuscum pluribus annis magna cum

quam
runt

lamlc exerouisset, Vioarius conventus de Aldeinde Prior S. Bonuphrii fuit bayda h

,

tribulationum aquae exting-uere potueet zelo Dei ardens urebatur, si quid contra Dei pracepta moliri, aut videret, autaudiret ; quin et sermones ejus, ut faces ardebant,
:

unde

designatus.
iuii
/,
iii

Demum

conventui

Valentise prae-

qiiilnis ceteris fratribus

latione,
ivit.
;l*i(iun ovuiio

quam

virtute,

e1

non tam praeexemplo semper pr-

nihil de seculi vanitate mixtum continentes, sed vel ad Dei faraulatum, vel ad pcenitentiam et peccatorum detestationem directi erant

frequens fuit in sacrse Scripturae senteniis, aut Sanctorura g-estis enarrandis , magno fervore
exag-gerans, liorrendum esse incidere in manus Dei viventis et irati. Hinc plures re ipsa
experti sunt
,

Intcr

oetera

quibua ad sublimem per-

divmitus W/u

feotionis

gradum

pervenit,

summum

fuit ora-

Hraia
et

famoi
nffa

tioni mcntali
lidic vacarc,

rovon

pcr quatuor integ-ras horas quoDoininica' 1'assionis mysteria

et

se

ab ejus conversatione novis

servitute fervoribus
excitatos
fuga
plautut
'

oaora
rijbnfi

Cbmmu
.

ma-

semper
10

in

Dei

gno cum
\

lcrvorc,

incntis jubilo recolcndo.

recessisse.

Ihs post meridiem contemplandis bcatissima?

irginis gaudiis

Cum

nobilis

quidam communera

vitio-

popularii

<tt"

dimidiam horam addebat. Sub

rum

his ooslestium Ulustrationum comraerciis persa'pc visns cst non solum spiritu rapi in ecsta-

objurg-ationem ad se singrilariter credidisset a B. Ludovicp directam, mortem, quara ei

tidtriuw mnrtyrii

comminatus
intentat,

fuerat, nisi dicta in

suggestu

re-

sim, sed et corpore a terra sublevari, et luculenBanc.tissim.um Altaris

vocaret, viriliter renuenti, stricto in

illico in

eum

sclopo

splendoribus oonspioue circumfundi. Erg-a Saoramentum miro exintimis preecordiis ardore flagrabat,soiens,hooesse v.w.-i-.^^v ., uuajuuvoauc
tis

pulcrum,
se

et

optimum electorum frumentum,

;

vinum gcrmiuans Virgines

propterea fami-

Crucifixum mirabili transformatione sclopus mutatur, ipso aggressore lunavuu vi jjiuoiiaiu, iiu vcuiau cuuc ^ow*-*miraculi vi prostrato, ac venian enixe petente beatusque Ludovicus suse humilitati consulens, plus timens laudatum populum, quam sclopum,
:

dik

0'

sclopum, suo socio Christophoro de Mora pnecepit, sig-nans in ejus pectore Crucein, ut pro-

sitim,

famem. natumel niirm

a

annis tpiginta transactis intenog-atus panderet veritatem. Qe adeo ardens erat in eo martyrii desideruun, ut iu tremendi sacrinciielevationecum Petro Martvre/vex intimisprjEcordiis divinam Majestatem exoraret Da mihi Domine, ut pn moriar, quemadmodum pro me mori volui sti. In prospectu etiam im.ig-inis 8. Vin
:

digium

celaret,

usque

dum

lloo ministerio

D
eon-

suinni;
Sl

.,

MHi

;it

im
':;;;

rim;

"*

radom

ino.

mirnptrai,

Tubariticmirm. /)ro protmpti;;

tiiMartyris^eisdem poBuis, et supplieiis, quibus ipse certavit, et, vicit afflci vehementeroptaT it. Audiens poenas, quibus pro fide Ch sua asiate nliqui g-loriose diem elauserant axtretlam sapein
'buittigrea,
aul aliaa iepaa, q,
ttini

similibus victoriis totis visceribus se socium jung-i, cupiebat.

amorproximi,

mum, eis cum

11

ex profundo cordis in jubilum erumpens

cisab,
reuotas, alio

maxime *vieniepette.et-

dens

Eadem caritate etiam erg-a proximum aranimarum solatia et progresMis totia viri-

itei

onatopdeputatuainQuadrageal
epat,7iau8fuit
d

iam miraculis

probaM.

bus promovebat. Frequens fuit in confessionibus audiendis, pro aliorum culpia expiandis
duris se flagellis caedens; quibus et oralierem, honestge, quoad seculum conditionis, cujus
,

dtores nom
d,
' ,l

enim homi D
bu .acetiam
ffnu
llt

udentiummentes; neoue
.

B peccandi consuetudinem, Deo

wdolebant. Oontumeliis]
pr.

rcvelante

no-

verat, revocavit. Adolescentula etiam ne oa ret, orationibus et poenis a Deo obtinuit. Pe-

Saudebat, guod pro nomine Jeau

haberetup.
illas

talia

patldJ

tempore quoscumque mendicos obvms ha> buisset ad Conventum S. Annze Albayd:r

stis
,
,

rubaram
Dei oogn

fc7nte
i

quamquam inopia laborantem, ubi tunc" munus ag;ebat Superioris, reficiendos adducebat,
dicere solitus,

BanctoB
llll,:

infldelibuB, orationibi
da, a

Deum nunquam

flaffellat

Dom
|

sibi fideliter ser-

vientibus deesse. In vias, et montefl proccdens, peste extinctos sepultura donabat. In Xenodo-

m
Ipslua
noimiiii
tbi

obtinuit, quano
,iu itei

domibus infirmos saepe invisens, eorum plurimos imponens eis raanus ct pro eis
chiis et
, ,

exequl d mentito habitu ab ni dehortantemdetexit, etululantem

Demonem

labt rtbu

Infantem
abluit,

deprecans

qui fuit ppimue,

sanitati restituit,

guem
itum

inter quos

non

ab Lndo,

miraculo relig-iosus vir, Fran cusAllemanus, jam morti proximus a B. Ludovico de recuperanda valetudine certior factus,
paulo post omnino liber convaluit. In sedandis odiis, etreconciliandisanimis magnopere etiflJD hujus viri caritas cnituit in carcere etiam de:

sine evidenti

Idolatra, del

ehaeiem appellavitj [paomet tado tante, seab angi tmonitum

> I

ontupumeum oum bap

el

.....

ialu

<

ad

hoc ipaum B.

Ludovfoum
tajruria
i

Deo U

direcfiiiu fui

14
vii, et

tdolopum etiam
tanta
anotitati

tentis,

aut morti addictis, opc,

et auxilio
,

non
in-

ejui

deerat,
justis

quorum

fama apud

furtnlu >u/n
,,,,,,
"//'
l

plures

miseriis
,

et

ras g-ontes invnlmt,

tes

pluj

muita
' '

vexationibus

miro modo

et

suaviter

quemd im

minl

nau-

!M

tu

/.

liberavit.
/n

Ameiicam

navigant gra-

vilertx$m ga .
nal
:

12 His Dei et proximi amoris ardoribus incensus in terram alienigenarum gentium vere sapiens pertransire decrevit, ut Indonim anivel
la-

multuin Bedando d< Hnuerit. Publioum tbi adultepum, quamvi p6t< nti m, aoritei n
ppehendit,
mirantibi.
,

ofo

aquo

poi tea

apmi
-

ralide

Inva
fe,

termone

telo tn
e\
i

ln

Bitpanicoava'

mas Deo

lucraretur, a

quo nec amicorura,

;

columis, et intrepidu
bu

riiipopulUinUUigiiur:

fratrum, aut sororum artibus, precibus, vel

olum, Bed etiam

c

a
:

crymis dimoveri potuit

omnibus enim mag-na

siue fletibus vale-

grentium
.!;

oibu

tt, ^ec ab ni daBmonibo !d tllapnm plurima rtuiit ppae

-

cum animi submissione non

dicens, pedestre iter Occidentalem lndiam versus arripuit, et Hispali n navem ingressus

omnibus

aedificationi, solatio, et auxilio in opIteli-

apud quemdam cerdotem morti proj imum, qm baptl mate initiavit, el ab [p orum immundopum pi pituum infefltatione. flxoapudillum S.
i.iii
i

portunitatibus fuit; in qua sui Ordinis

sig-no,

liberavit.

Jaoobum
n.->

ttaphai lem

g-iosum a cadente ponderosa trochlea gravis-

ces ex eo loco prcevidit

futurum,
1

sime ltesum. vulnere aqua

ctis,
rit.

loto

sic

sanitati

quem

propterea
ei be
iti

pi

diem,
:

bi

pristins restituit, ut postridie, mirantibus cun-

tantem,

tma

nec vestigium quidem cicatricis apparueAppulit ad Carthag-ena3 portum, ibique

nium aaaidue Implorantem, Balvum ad littuapenbieum proptereaoum Bubiudiifl (dotuj

,

Conventu sancti Josephi sui Ordinis habitavit, et inde ad diversos Indorum populos missus evang-elizavit, incolentibus scilicet Tubaram, Cipacoam, Paluatum, Mompoix, Serram sancta? Martha3, Tuncarum, Tenerifera et aliis,
in

et

vestitus expectaverat. et
,,i

(QOPtifl

tantlfl

15

Ab

ipflifl

[ndia

vIbu

fuit

terra

in cc-

...

'/. ; .1

t'r\jn.

ibique plura, et mirabilia perpetravit. Oratio-

quem postmodum nmma rationecoluerunt, etabeuntem amared runt; crediturque, populum iliura ejua interstasi elevatufl,

(>r,m 'rntraantilM Indot

nvertU:
"

Hispana, in qua natus erat, evangelizando absque interprete intelligeretur ab Indis. Vigiliafl
nibus
a

Deo

obtinuit, ut lingua sua

cessione in Chriflti Dominilideadhucperseverare,

:vt-

ad cujus hospitium

fn

OPatorium commuta63
neficia

"i> ttmc
blt

tum, etiam nunc

et Indi et Hiflpani ad divina be-

Octobris

Tomus

V.

, ,

484
ficia ejus

BULLA CAX.

S.

LUDOvlCI BERTRANDI
illorum

C.

patrocinio impetranda accurunt. His similia in oppidis Cipacoe, et Peluati egit, ubi etiarn Evangelicam paupertatem servans,

necessitates

revelante

et

mirabili-

rerum summa inopia et volens, vitam optatos degebat, ac orationibus praeter spem
laetus in

quin et in aedificio ter ei pecunias ministrante ; S. Crucis constructo ostendit, read honorem g-ente Domino , servis ejus nihil deesse. I n
ccenobio
Ferrerii

Valentiae

superiorum jussu,

licet in-

obtinuit

irnbres,

et

Cinagam

fluviura,
,

praj

vitus, Prior

constitutus,

in cella S. Vinoentii

slgnans transegit. Cadentes Cruce aquas, prout voluit, beatissimam etiam circum undique pluviae, illo pie invocante, nec ipsum, Virginem de Etosario Marnec socios attigerunt. 8ub monte sanctae quindecim accolarum oirciter

Bquarnm

redundantia

impervium

regimen eidem Sancto commendans,

ab imag-ine ipsius, coram qua prostratus orabat, se incliuante meruit amplexu honorari,
atque elevari. cruentas disciplinas 18 Mortificationes frequentiam chori, et summam abstinentiam, quibus subditus se exercebat, nec concionando, ncc regvndo dimisit. Ut studiorum cursus exac, ,

ar

thffi

Indorum

"mom

conyersa, imiiia, suis pradicationibusadfldem inde potentissimum baptizavii, el non procul Idolorum sacrificulo propina,,,!!
i

P ur 9uon u.
b**t:

ocfc.

sibi

ab

tun.

bibi

post

quinque dies lethalc virus

te perficerentur, accurate invigilavit, eupiens suos subditos semper in sanctis, aut eruditis

V*' OuaaVa.
"" concionaiur
.-

cum

AUa ab
ta.

Ipio in

Amertcapatru-

Btomacho tium stupore perduravit. appa16 Daemoncs visibiliter gentibus illis miris modis S83pe fugavit rentes, signo (Jrucis,et quibus pluresalios adfidemadduxit. In Oppido

serpentibus, aliquot irermibus, seu parvis praesenejecit, acincolumis magno

exercitiis occupatos,
nisi

quorum

e claustro

exitum,

sui

cubiculi
:

urgente necessitate, non permisit. Ostio magnis characteribus inscribi

" Si

voluit
ii

hominibus placerem, servus Dei

o.

non essem.

Ita oranibus

omnia

factus crat,

ut quilibet in eo prudentis consilia, fratris fa-

Mbmpoix
i

uia

genuflexo assistere sancti Uubn.sius etThomas de Aquino. In 8anoti Thomoa dum furentes pagani,
visi

sunt

ei

arrepti

lapidibus, viroSancto

necem

intentant,
renuit,

monitus, ut
solaque

fugeret,
verbi

constantissime
cfficacia

miliaritatem, patris benignitatem, viri sancti et omnium virtutum compenperfectionem dium invenerit. Contigit ei ibi videre animam cujusdam sui olim poenitentis qui eumdem Beatum verbo laeserat, testantem, Deum nolle
, ,

divini

ducentos

ex

aggreflsoribu8 jugo

Christi Bubjecjt.

Quemdam
,

ex regionia prooeribus, de salutiferse Crucis arcano raysterio doccri cupientem repentino

miraculo
convertit
,

nam

arboris

truncum

culpam ipso diquo facto, sequenti nocte illam in Sanctorum gloria conspexit. Alias etiam Beatorum in seterna felicitate regnantium, et maxime Sanctorum sui patriar-

eam ad gloriam

admittere, nisi

mittente, et pro ea celebrante

ibidem toto corpore circumplexus conspicuam flguram Crucis rudi cortici mirabiliter impressitj

chae Dominici,

et Francisci

quin et ipsius

Christi

eoque ostento

tura

illi

tum

aliis

Domini visionibus recreatus fuit, sibique omnia sua peccata dimissa fuisse, audivit.

baptlsmum in flde vivificse Crucis Sane vir iste Apostolicus non solum juxta promissionem S. Evangelii, quod praedicabat, in nomine Domini Nostri Jesu Christi daemoserpentes infernales, visibiliter incolis minaces, abstulit, ac linguis novis inter gentes locutus est; verura etiam
,,,;i

pcrsuasit.

Sastabi, vulgo Xativa, a primoribus civitatis rogatus pro concionibus in proxima Quadragesima apud eos habendis, licet gravibus infirmi-

tatibus pressum
se agnosceret, a

et

naturaliter impotentem

totis regionibus-ejeoit,

Deo et velle, et cursum inteQuadragesimalium concionum perficere grum

Valentiae Jacobo Ferrerio, quibusdam precibus, scripturarura, de quarum amissione summopere dolebat, recu19 Gubernatori
indictis ci
vaticiniii et

obtinuit.
mnretorum
co-

pluriea in teatimonium fidei

mortiferum quid

bibens innoxie, disorimen

adhui- infidelem in

vitse superavit.

Indam

gnilione clartt

partu extreme periclitantcm, sua zona pracingijussam, una cum prole

abinteritu liberavitj
ciiin

ipsamquejam puerperam

perationem divinitus impetravit. Spiritu etiam prophetico ita mirifice claruit, ut et plurimas
res futuras
,

marito, propinquis, ac domesticis, lavacro

tam secundas, quam adversas

S.

baptismatis ab intidelitate mundavit. Navialiifl in

tum
bus,

in spiritualibus,

tum etiam
,

in temporali-

gans cum
tisque
e1

flumine, a

Magdalena nun-

oupato, irruente tempestate navi eversa, cuncin

tam circa valetudines et mortes, quam circa animarum profectus, et mores, s3epissime
praenunciarit
:

aqua immersis, orans emersionem

nam

et

S.

Theresiae a Jesu

Lncolumitatem obtinuit. Pristinam valetudinein pluribus reddidisse, et defunctam ad vitam

sanctissimi Rosarii applicatione revocasse,

suam Excalceatorum claustralium tunc fundatam Congregationem brevi inter illustriores S.

Ecclesiae religiones, ut reipsa evenit,

com-

connume-

pertum
/n Uispaniavi
poit

ruit.

randam
nec impedire,
aut ferre valens

esse praedixit. Tribus regularibus diver-

17 Videns,

sos ipsorum successus et fines, prout contigeinjuria runt, praenunciavit. Virum nobilem praelaturaquemdam vexantem,ultionem Domini brevi experturum fore, dixit; quod mors ejus
,

miutam
Ilo-

angustias, quibus utplurimumviolenter a praefectis

tempe$tatem

redux, S.
nuphrii,

quibusdain,

etiam vulueribus et

caede

ac

deindc Valenii-

num convcntun

opprimebantur, obedientia obtenta, iu rediit. Cumque in mari navis periolitaretur, rogatua a navigantibus tumentes undastandiuCruce signavit, donec, optatatranLndi

Eispanias

repentina,

Domino

revelante, ei

notum
,

fuisse,

demonstravit. Ajoana etiam plurima

tam

in

quillitate

reddita,

omnea adportum Hispalis

inoolumea pervenerunt. In Conventu S. Honupluii post ivditum ab Indis ex obedientia

pnvfuil,

cordium latentia, nuda et aperta fuisse oculis mentis ipsius a Deo illustratae, stupentibus omnibus,
rebus corporeis,
in secretis

quam

rerum eventus ostensa

que

fuisse*, indicarunt, at-

bin*

itt*

quem

:eiv alieno

jyravatum, et inopia,
Kelig-iosis

ex annorum sterilitateorta,laborantem invenit,

et

in hoc dono penetrandi secreta cordium valde singularis, ac admirandus fuit. Alia quo-

ce$, ostens

fuisse, hie

abundant.

omnibua

satiafeciens,

nunquam
et plurimis

que complura naturaliter ignota, tam clare

prout erant, aut acta, aut cogitata, euarravit, ut solum, Deo revedistincte, et ordinate,

in aliquo ex consuetis defuit.

Quin

egenls, miserabilibusque personis large eleemosynas suppeditavit, quandoque etiam Deo

lante, haec

illi

innotuisse,

compertum

fuerit.

20 Virtus

DH- DECODHA OCTO

A
^imtfir^mtu,

20

Virtus ejus in toto decursu

vitflB

a Deo
ut
illi

infirrnitatibus adeo mirifice perficiebatur,

assiduis passionibus toleraudis niagna

***"
nioherw"

^
rum

pa-

tientia

opus

fuerit

in

complexioue enini ipsius

visiva oaiuerat, sed

delicata ^

non solum potentia

as
^bundusosculakus,bened

auditus imperfectus etiam horribili ulcere in crureper multos annos, et vertig-ine capitis vehementcr cruciabatur quin et viscerum pravis afifectionibus, el aliia
valens,
j

***
,

ull,,mm;lxlmuni
|

^batur, quod

Vi D.

oum

Paulo

M,N,

occultis infivmitatibus,

maxiuie per bicnnium

aurum in fornace probavit illum Dominus, animosicinvictoomnia tolei tem.utfrequeuter ex ejus ore verba doctori
3ancta?
//

ante obitum, velut

llllni "

Ur,Uri
genti,

conoessnm

ln

perpetua dausui

Fdit,

dum
:

b:

plaba1

Ecclesiie Augustini resonarent

/.

Dom
ejusp

Servui

//

hicurc, hicscca,hicnonparcas,utina'tornum parcas. Ubiprimum convalescebat, admor-

(minlst
rtituta, et vol

iterumm
interim
'
I

tificationis, et observantia?

comraunis exeroitia

;illt

revertebatur, cunctisse oblectationibu

,i,

um
-

jolvi,

valesccntium levaminibus sponte privans, aliis iufirmis oblata sibi fercula cuncta partiebatnr quin et saxo decumbens snb linteaminibuj
i

Ohri
'

[iter,

quam

aut aan<

<"

0l0

MN-

ri

quotidiana

aump.

au1 oumCruoifixi Lma

1VI!

sito

corpus torquere consueverat,

diccus, arSic iusibi

"- diem

ctam esse viam, quae ducit ad vitam.

13

Veneria

esse,

Benedlotua

Deua

adil illej

firmando fortior sernper redditus agmovit,

instare

adimpletionem divini promissi, quod olim in festo sanctaBCatharina? Virg-iniset martyris q obtinuerat, quaudo ex medio ina- w.v lucis sponsum ei fuit, tandem ex bis. tenel

adhuo quatuor Bupersun! anotl Wncenti

I

tur.

B
pi tiit,
i

inlucem ilhim aeternam, quae lucetSanotis

in
fli

inflrmorum onotionem devote

orationibus reapond
t

Dei

perpetuas asternitates,
21

migTandum

esse.
inlia

rro

muntiui

Nam

mortifioationfa Bxeroitii
i

inter labores
'

concionum, morbo

mun
ko
i

Via ' iC

MiTam

ravescente

fe b r ibus

decubuit, et suscepturus

miCruoiflri lm venerans, 61 oran

lulatim

frequentlbua oscufa

ln

die

8
di

oi

nUbrat"'

P ro Viatic0 sanctissimaj Eucharistia3

Sacrameu-

ut saepe pradixerat, hora quinl

p
'i

tum, devotissime non sine muitis lacrymis sancta? Fidei Catholicae accuratam professioncm emisit; imploravit etiam ferventissime Domini Nostri Jesu Christi auxilium, et sanctissimae Virg-inis Deiparse patrocinium necnon aliorum Sanctorum, et praecipue sui Ordinis, expressoque nomine sancti Vincentii Ferrerii subjunxit Patermi, currus Israel, et auriga ejus r. n Enixe petiit a circumstantibus, ut simul cum eo Dominum deprecarentur, ne mortis sententiam revocaret, et Johanni 13oil maerenti de gravi suse filise infirinitate, eam tunc non migraturam e vita, vere praedixit. C Remittente postmodum paulisper vi morbi, non sine labore ad Sacrum celebrandum surg"e,
:

,.
,

patriarcham pro Impetranda benedictione,

sancti

el

Bvangelii leotlone precati

nti

manti
stitit.
1 i 1

tes

uberrJ melaorj

umoue commend
Llla
.

IH8I|

Ordinis ritum preoea persolverentur, ad verba vinculia oarniaexutu

<<
I t

"iimn ex ort

'

n u

reatnr ad

miranUi

'

g*loi

iam n gnl

praa

mte

hutralur.

in

Domino Nostro Je uChri to mauus Patria vinculis carru

I

fBpiritum

uum
paratai

ftbaolutum QOJD
I
,

mendavit.septimo [dua
salutis milesi

lotobi

annon
ol

mo
.av.v

quinffenti

Ei

lag

primo,

rrtati

(piinqUftgOBlniO quintOj BOqQfl

\

tcmporis inonnMito

isa CBl

<

lu

ls
I

bat.

Iterum ing-ravescente

infirmitate, assisten-

Btar fulguria reota in crnlo

tota

tem, et saepissime ministrantem, non sine mag-na sua confusione et animi demissione, habuit

lam illuminare, et supraconventum divin ritaa fulait. Qoio ct inecclesia pluries militiffl
cselestis

Johannem a Ribera, patriarcham Antiochenum, tunc Archicpiscopum Valentinum, qui,

harmonici concentusfl dlverai

sudlti

dum

in cruciatibus

ipsum ad resig-nationcm
illas

iu

sunt,et plurlbua aliia signl omnipotens I)co n .tnn iccit, quibufl publica
.

divinae voluntatis beneplacitum

divit illum

hortatur, au-

dicentem, se poenas pcenas

quibusvis

populi veneratio succcssit, Ludovicum undique certai oif proclamantis, Sanctum proolamantifl, et oertatim Coronlfl ao
Kosariis

mundi hujus
invititur

terrenis bonis pluris facere, et

sacrum corpori

pignufl attin

carioreshabere. carioreshabere
a

2^

Ab

is

cruciatibus,

quamtumvis vehe-

enun tantiflj tantifl: misericordiam enim a Domino, ao di vina pi quojcunque beneficia sc ODtentoro omne
,

mtUtis, inier

9oi
,u "c

monialu
divinitm

widucta:

mentibus. nec detineri, aut retardari potuit, ^ um P er singulos dies per multas horas consueta3 orationi vacaret, et saepe sacra exomolog"esi se purificans, divino altaris Epulo reficiebatur, aliisque infirmis

rabant,

si

eum apuddivinam
obtfi

clcincntiain PrO
ent.
Inter mirac*-

tectorem etAdvooatum

26 iiis acceflflit Alti.^imi erga nui ntia, jta ut BJUfl suffragaiitibu

mi

ta,

!<'

vivuj

horum Sacramentorum
,

popnli ctvivcns, et post obiturn, pojnili etvivens,

irujnu

frequentiam suadebat, sajpe repetens, haec divina Mysteria non solum anim animae sed etiam corporis ut plurimum salutem operari. Concentus musicos in ea segritudine audiens, totus elevatus in Deum solvebatur in lacrymas. Denique variis remediis, et morbi vicissitudinibus ex animo toleratis, appropinquante sancti Dionysii festivitate,

tibus per opera

|

tncendium t*~
,

UJ iuuhvui mirabili jni Denflin8anctl UVUB ill OtUi M mru tector et adjutor semper extitcrit. K\ processi-

ttru-

tanavit,

bus enim confectis, et ad Urbem transmissis, ac aliis auctoritatc A.po itoiica,

cationis et Canonizationis

qua

die ante

annum se

mori-

aorornm Bltunm een oit, conel dfl stare non solum de iilorum validitate, fama
fegatio

436

BULLA CAN.

8.

LUDOVICI BERTR.VXDI

C.

et iamasanctitatis,deque virtutibusTheologici, etiam conCardinalibus grradu heroico, verum continere msignium oludentes probationes viventis, quam de

Vincentia Mo- D tegre sanus doraum reportatur. vidua ex nervorum dira attractione per unrell fcedisque ulceribus decim menses decumbens,

miraculorum ejusdem tam Albayd*, functi. Cum enim esset Prior

toribus
irruente

undique plena, fuerat, nervos

dum

et ulcera,

panno, quo Sanctus usus successive obsignat

accendentibus
et

ignem

veiitorum
,

flamma succrescente, jam

in vineis et frutetis,

y aidenu

eodem ordine

et haec sanari, et illos vivide sen-

sitexplicari, sinitaque

singulorum obsignatioHonuphrii Priorem

'/"'

toTboribus

magnum

ignem, uexcitandum csse *ad dcstructionem detrimenine magno conventus

reliquit. ne, veg-eta lectum in conventu S. 28

Cum

agensreficiendffiReligiosorumcommunitatijiu.
in deserto

Vf

m P*nem

etiam ti-

mebatur,non
to.

Accurnt
,;,,,

Vir Dei

O.tan,

L
,

illico

evanuit,

arbores

gnummiracnli

U
i

CrucisnammambcnedixU qme fmsset L ac si nunquam ibi

.

et,

ocullfl

^na solum

bnea

provines deesse adverteret, Christi "" ""rabiH. imitatus, septem fragmenta, quas*o- ter dentiam abactt lumdomi superfueraut, arripuit, eaque solo beucdictionisimpendio sic multiplicavit,utnon
""'Itiphcave.

apparente,

^ne
oum

V1

;|

BUn

remanere. Moncada*

~*J?L indomo
manante

tantum

SoTephaOam!
totore

p* *ospitis,

Bensiadicta,abexitialistru^

horrendo ex ulcenbus ipsimet circumstantibus, sed etiam Lum Orucis super intolerapili, racto signo iii|inii;i
.

prima mensa fratribus triginta, et suffecerint, sed amplius, in prandium abunde secuuda mensa congrue satuetiam reliquos in domestico Varaverint. Johanni de Pedevera, fainulo, delapsum ex alto lentiniArchiepiscopi
in

an

llnctn ?

part

eaffe(Jta,etlingualinite*abeatoLudovi.
-

ooveluti
fulffida
,

luce ensibus alienato, et facieejus

pondus gravissimum ita utrumque crus diffrequam grallis gerat, ut per novem menses aliter, In his gerrime innixus, moveri non potuerit. accedens, fusa usque ad sancti Viri sepulcrum
oratione,

remanente,statimffraconvaluit. chrystalh,,,,,,,. ipaius qua.lam vcluti jfg B in ejus virCadaver eju napuritatesic oituit, ut adstantes speculo, mirc tplcndwl ,,,, oame, velut in limpidissimo fragaviitpu oonspicati. Toto etiam suosmet vultus fuerint Varkr infirerumpens non solum corpore suavis.simus odor
mitatei

confestim in pedes exiliit, grallisque g repedavit. Isainibi relictis, domum incolumis Pujades, acuta febri medullitus bella Vincentia
derelicta, morti apSed ad contactum Uosarii, quod propinquabat. usui fuerat, subito, S. Ludovico, dum vixit, mirantibus quotquot aderant, febris abscessit.

exusta,

jamque a medicis

dissitos, mmtico prosime vicinos, sed longius oblcctamento adhalavit. pmgrioa fragrantia
S.-N
.-ii-citer

mensibus locohumi.lo, acstilhciViri ca,l,i obnoxio sepultum jacuerat sancli tumulo daver, quando extraotum, ut decentiori incorruptumque,solisvesInferretur, integrum est, itetibus undique putrefaotis, repertum
rumqufl
implevit.

ac si- A Pauk V Pp. 29 His aliisque non paucis virtutibus Beutit adtcrignispermotus felicis recordationis Paulus Quinbiiur,

tus, PraBdecessor

servum Dei Ludovicum Catalogo Beatorum adscripsit. Exinde aliis

noster,

cl

/jow

probalu etiam
aliu miracula

processibus rite confectis, approbata insuper fuere miracula , quse subsequuntur. Primum
incorrupti sacri corporis post annos fere octuaginta ab ejus sepultura, tametsi nunquam interea fuisset aut exenteratum, aut ullis adversus

mirabili

suaveolentia

circumstantes

Ursulaa Soler filia erat, cui immanes capitis dolores omnc capillitium radioitusabstulerant.

Medicamentum, quod magis obfuturum ab omnibus timebatur,petitum a lampade,

qu ooram

B. Viri sepulcro
puellce
,

perunotum caput

ardebatjhujus oieo nou solum abactis

corruptionem condimentisimbutum. Nihilominus dum anno mdcxlvii transferebatur in prea tiosius monumentum, et anno mdclxi dum
judicibus, auctoritate Apostolica delegatis, visebatur, adhuc integrum, illaesum atquetractabile inveniebatur.

penitus doloribus integram valetudinem, sed oculis et capilloa reouperavit. Qusedam puella

Secundum

in repentina

orbata ad fontem loci Ruzafa, e quo Beatus bibcre solcbat,lotisoculis,pristinum eorum usum
recuperavit.
(i

vwdlit, per

SJ7

Qaspat

Kamirez cajcus ad tumulum Sanoculos

fide applicans,

uiiuf patroci

cti

novcuaiii peragcus, ultimaque die

pueruli Alovsii Vincentii Montesinos, qui ardentissima correptus febri, exhauver- p stus dyssenteria et vomitibus, scaturiens stomacho adunatis, eo mibusjamque costulis deductus erat, ut domesticis plane videretur
sanatione
extinctus, unde mortalibusinvolucris obfasciatus parabatur ad sepulturam. At mcestissimus

n,wm

sepuloro

oum

profluvium crocei

huinoria emisit ab ooulis, ac subito cajcitatis SUffi oaliginem lajtus abstersit. Lactanti Andre-

parens, facto ad S. Ludovici

Abreus cuin aruiSBent maininillffi, novena adaepulorum Sanoti exaota, mox pristinam lavai

atque ibidem emisso voto,

revertitur, filioli

tumbam recursu, cum festinus domum

vitae indi-

pulsum explorans,

otisaffluentiam impetravit.IsahellaJohnnaSalon,

cum

pluribus annisgraviterulcerosoquo-

dam

abscessutorqueretur, attactu feretri.quod

SSancti

nefioio potite est. [sabella

oadaver gestaverat,perleotS9 sanitatisbeGerbin in supradioto

et

reperit, statimque puer oculos aperieus, in ex integro sanus deprehenditur. Tertium puellae,Gestupenda praeservatione quadriennis carsualdae Gilda3 Ramirez, quam currus mole

cium

bonum
celer,
rotis

onustus, rapidoque sex

mulorum tractu
:

lluzafa benedioto

brim,

abeg*it.

abluta, simul et fedysenteriam, et herniam incolumis Anna Monfort, cui paralysis usum
fonte

obterendam humi dejecerat, ac duabus substratam valide opprimebat sed,implosurrexit incolumis

rato S. Ludovici praesidio,

membrorum

prorsus ademerat, et inorbi violendistorscrat

puella, et in evidentiam miraculi apparuerunt

in ejus capite, collo et
rotis

tia situin oris fOBdissime

.i.pKc c\ codem ttuzaiee foute, aquse ex eoaem Kuzafie loute,

haustu ac invocato 6. mvocato S.

,

humeris clavorum sigua

Ludovici nomine
08 priori
situi
,

tum

ipsa valetudini
fuit.

tum

restitutum

llierouyin

Quartum in Bartholoa Christophoro Dominguez, quem deformis majo hernia pendulis intestinis adeo laxaverat, ut,
leviterimpressa.
sicubi in genua procumberet, scrotum ulccribus jam erosum ac putrescens humum tangehaec ret. Sed ad invocationem S. Ludovici tota
miselli calamitas illico evanuit.

Oapell iiliolus rupto pcritomeo, forasque extrusis intcstiuis, juyiter ejulaus , et san^uiuem

VOmens, ubi taudem a matre ad fontem Ruzafa3 panuis in eo madefactis inciuctus fuit, in-

30His

DIE DECIMA. OCTOBUIS

30 His et aliis deductis approbatisque miraA I* oulis, einanavit Decretum a pisa niemorise CleOt+rntf eiu$ mente IX, etiam prtedecessore Nostro, posse 'jtetf***' 000t*&*^ tuto deveniri ad solemuem prsedicti Bea1
CU+tns

fidelibns

"~
at
fid(

L81

tuno pnccntibus, plenariam

omnium D

^lndulgt

,,am,trom^otftnr est, Ko. P

nonizationem; pro qua obtiuenda accesserunt carissimorum m Christo filiorum Nostrorum, Leopoldi Primi Romanorum regis, in Imp

agere
benedii
Chnfltl

laudare

Deum

totom, qm Berran suum ben

spmtuaii,
{

macuatuscoran,
lihus

torem
regis,

electi,

et Caroli

secundi Hispaniarum

uecnon

quibus

et Ordinis Priedicatoruni pret a praediotis Komanis Pontifioibl

hac U00
11,111
'

tanquam lul.vntcm huvm

^^

u
;

decessoribus

Xobis eam BtBpiuB postulaverunt. Quapropter ejus sanotisaimffi mentis exi-entibus, et ad pnedictoet a

Nostris,

prmoipibuaChrisUani!
infideUbu
tatis
J

obtineat.

rum preces

inclinati,

cum jam

nihil

de

eorum, quaj ad hanc sacrosanotam fuu

neccssario ex sauctorum Patrum auetoritat

^jn
ani

nm
Ntoflite,

tifitklmi
"<1

ore

el

Dpew Buppli,
itianopoj

prrrtimlM!

B-widoTO
meiitifi Bt

"ui.iftuil
n.

crorum Canonum

decretis,

8.

R.

E.

consuetudine, ac novorum decretoruiu praasoripto, agendfl et servanda requirebantur, justum

et

exempiis, pr*
;

|.m,

i-

mo

et

'"

iiiim Sortatur.

undifiB

dfi

norat in

debitum esse censentes, ut, quoa Deua hocselis, Nos veneratioms officio laude-

littera

,,,,.
.

uoi

opu

voluin,.-, ,
bis,

g mus

Lromexemplistum
publici qo1

et "lorificemus in terris, hodie in sacrosaucta basilica beati Petri priucipis Apostolorum, in qua solemni ritu cum ejuedem B, K. E.

manu tamec

aigiiioaJioujus]
oonstitutfiB
p,

n.uniti.-,
ei

eadem ubique
bb.

Cardiualibus, patriarchis, urchiepiscopiset episcopis ac dilectis filiis Roiname cnrra- pralatis,

Bd<

adhJ

quai

dei

siesscni exhibitfisvi

\uli,

ofiicialibus

et familiaribus Xostris,

clero

seculari ctreg-ulari, ac
tia

maxima
nomine

populi frequen-

cvn,
ci

,|,

!,,,:!,.!, ,

mand;,,

mane convenimus,

post trinas pro Cauonidicti Caroli

rc-

sionis, clar-rit,.

zatiouis decreto Nobis

gis per dilectum filium nostrura

Ludovicum, tit. S. Sabinse S. R. E. Cardinalem de Portocarero, pro parte ejusdem reg-is porrectas petitionesj post sacros hymnos, Litauias aliasque
preces, postSpiritus Sancti gratiamrite implo-

ausu temerario contraiw SJ quJ attrntarepraesuinp ertt, indignatione

tentis
Dei, ac be itorum
.

Petrl

Pau
fto

lorum eju Be Qoveril inourflurum. Datum me3 apud Sanotum Petrum anno tn
DominicflBmille Imosexoentesij primo, pridie [dus Aprilifl, Pou auno primo.
ij

ratam.
perfecit, fetio

31

Ad honorem

Sanctissimas et
S.

tndmdusa
auotori-

tfuannuo
fixo,

diei

Trinitatis,

ad exaltationem

Fidei Catholicae,

t Lgo Cllmens CATllOLlCJf

sigilli,

Ei

10 Octobrisaf-

cum

et Christianse K-eligionis

in-

augmentum,

dulgentiis
ejut

ad

tate D.

lepulcrum

N. Jesu Christi, beatorum Apostolorum Petri et Pauli, ac Nostra, matinn d< lil>crahono praehabita, et divina ope SflBpiuB implorata, ac de venerabilium Fratrum nostrorum ejuedem S. li. E. Oardinalium, patriarcharum, archiepiscoporum et episcoporum, in Urbc ixisten-

Bgo

F.

Episcopu

8. B. E.
1

viceoanceU
i

Prancj

)A

Epi copu

Portuen. Card

Brao

catn

Uldem

ii.

Bpii

oopo

1 a

o.

lard.

tium, consilio, B. Ludovicum Bertramdum SanC ctum esse decrevimus, et deiinivimus, ac Sanctorum Catalogo adscripsimus, prout pras-

inim

ESpi

copu

Ubanen.

I
i

rd

Lnui

sentium tenore decernimus, definimus et adscribimus statuentes, ab Ecclesia Univcrsali quoli

:

EgoCflesar Presbyterl ord

Paobenettui,

bet anno die x Octobris memoriam cjus inter Sanctos Confessores, non Pontificcs, pi.-i ilow.tione recoli debere. Iu
et

N.
.iii

tit.
.

8. MariflB

Ttan tiberim

'ard

Lud

Nomine

Patris, et

iJii,

Spiritus Saucti.

Araen. Ladera auctoritate

Christi fidelibus vcrc
p'i ui-

Uderanufl
rious
Sfortia.
ii

tit.

B
8.

omnibus utriusque

tit.

Petri

in

tentibus et confessis, qui anuis singulis in die festo ipbius S. Ludovici ad sepulcrum, in
ejus corpus requiescit, visitandum accesserint, septem annos ac totidem quadragenas de injuntis eis,

t,t.

B.OnuphriJ

ard Odesi

ali

Aioyi

iu

t,t.
alifl

ard.
I

n imodeue.
'

aut alias quomodolibet

debitie,

pi

8.

liarol
(

Ittho
I

tentiis misericorditer in

Domiuo relaxavimus
aeternuin
,

Laurentius
Bg,
i

tit.

8.

in
tfutcimrjue

forma Ecclesiae consueta.

32 His peractis,

Deum Patrem

Presb. Card
,

iusdem
i'

mora
bbrttvh
/.

Keg-emquc Gloriae Christum Dominum, Sempiternum Filium, et Sanctum Pi r

Spiritum,

Patrifl

;_-.,

.1...

I'...j

.1

I'

-litum

Spada.
oufl tit.

ptenariam

unum Deum, unumque Dommum,

p
| i

ss, (Juatuor Coronatorum

dulgentiam

onemit,

laudibus et confessionibus venerati, Bacroque hymuo Te Deum solcmniter decantato,

|

<

EBCiliflB

d.

de

liari in honorem B. Ludovici oratione prefl ahare umu r e^ dem merita, adque ad

S.

Pe.ri Apostoli

dem

S.

Missam eelebra.imu- cum ejoeCommemoratione, omDibusque Chn.,ti

> . EgoCardu.,. 8. Bu t
I

^.H.
QobI

tenus.

488

BULLA CAN.

S.

LUDOVICI JBERTRANDI
t

C.

tit. S. Mariae de t Eg-o Flavius Card. Chisius.

.

Populo Presb.

t FridericusS. Ag-athae DiaconusCard. Hassia t

Presb. Card.

t t

Ego Jacobus
Franzonus.

tit.

S.

Pancratii

t Eg-o Carolus
berinus.

S.

Csesarei

Diaconus Card. Bar-

Ego

Petrus

tit.

S. Calixti

Presb. Card. Vi-

donue. Bgo Franciscus Maria t Card. Mancinus.

t t

tit.

S.

Matthaei Presb.

t Decius S. Eustachii Diaconus Card. Azzolinus. t Paulus S. Nicolai in Carcere Tulliano Diaconus Card. Sabellus.

t
t Eg-o Sig-ismundus Diaconus
labro Card. .Chisius. t
S.

Georgii in Ve-

t Ego Nerius

tit.

SS. Nerei et Achillei Card.

t VlSA DE CURIA
S.

Corsinus.
t

Ego Carolus
Eg-o Carolus

tit. S.

Anastasias Card. Bonellus.

DE PlLASTRIS. J. G. Slutius.

tit.

S.

Susannse Presb.

Card.

D. Ciampinus. Loco t Plumbi. Registrata in Secrataria Brevium.

Carafa.

tt

Card. de Alt PalutiusSS. XII Apost. Presb. S. R. E. Camer. teriis Portam Latinam t Ego Cassar tit. S. Jo. ante
Presb. Card. Rasponus.

ANNOTATA.
Ad Philipp. 2, fjf. 10 et xi. b Vide Comment. prsev. 2, num. 20. c Actum de eo fuit in Opere nostro die v
a

t
t

t Jacobus Niniua
..

tit. S.

Maria? de Pace Presb. Card.

Julius

tit. S.

Martini in Montibus Presb.

S.

quo colitur. Provia ejus fuit Ursula Fsrrera uti in Annotatis ad cap. i, pag. 471, lit. m jam diAprilis,
(1
;

Oard. Spinula. t
t

Ego Carolus
<

tit.

MariaB de Aracasli Presb.

;ik1.

Rubertus

Victorii.

ctum fuit. e Habitum Prgedicatorum induit anno 1544. f Presbyter factus est anno 1547. g Tyronum magisteriumsuscepit anno 1549
seu potius 1551. h Sub annum 1557. Anno 1570 conventui S. Honulphiri
i

t t
t

Va-

Ego Jacobus
giiosius.

tit.

S. Sixti

Presb. Card-Rospi-

lentino vero pr&fectus est k Colitur xxix Aprilis.

1

anno

1575.

Eg-o Ludovicus

tit.

S.

Sabinas Presb. Card.

S.

Vincentium tevitam

Portocarrero.

lentuv passum ac

et martyrem, Vaad diem xxn Januarii Mrl. intelligi.

t
t t
I

Romano

inscriptum, hicputo

m
Ego Johannis "O
Borromeus.
tit. S.

Seu Americam.
,

Bernardi Card. Bona.

t Eg'o Federicus
t Eg'o Camillus

tit. S.

Augustini Presb. Card.

Marias in

n De hoc et sequentibus Americae locis, i quorum frequens in superioribus facta est

mentio, consule Indicem Geographicum.
o Ad Galatas i, f. 10. p Colitur xv Octobris. q Colitur xxv Novembris.
r

tit. S.

Domnica Card.

Maximus.

Ego Gaspar
de Carpineo.

tit.

S.

Pudentianse Presb. Card.

Regum 4,

cap.

2, f. 12.

ACTA

CA

SAMTORIM

DIES
n

XI

OCTOBRIS
R

SANCn,QUlVID.OOIOBBISCOLl \n

anctus Heraclius scu Eraclius Martyr Antiochiae.

S. Placidia V. Veronee in Italia.

S.

S. Anastasius seu

Eupilius ep. conf Comi

in Itaiia.
zetiensis in Occitania lnferioi i
I

Athanasius
presb.,
S.
S.

S.

Firminus cp.

Ampodus,

Martt.
verosi-

S.

Placidus, S. Faustus,
S.

Cannicus abbas Kill-kenniensis in Bibernia.

Januarius,

millime
Siculi.

S. Martialis,

S. Eufredus pro martyre cultus Alba Pompeiae in Insubria.

S.

S.Marcellus,

Juvinianus SS. Zenais et Philoniila soS.

Ethelburga V. abbatissa Berchingensis in Angiia.

Paldo abbas S. V imciitii ad Vultiirnum in llalia. S. Scubiculus seu>pagoVil- S. Juliana \ abbatissa PauScuviculus, cassino. liacensis in Normannia. S. Pientia S. Vinardus sen Winardus S. Tharacus MM. Anconf. propc Lingonas in S. Probus, azarbi in Gallia. S. Andronicus S. Grammatius ep. conf. SaCilicia. S. Sanctinus ep. lerni in regno Neapolitano. ^, <r Conll. c Antoninus seuf* ,. 4 * o. Gumiiiarus UTlcldisi m S.Brabantia. conf. Lirffi iu A Antonius iortel ^ ... etiam ep. S. Brnnoarthiep. ColonienS. Sarmata M. in ThebaYdc. sis. S. Michael Aragawi mon. B. Jacobus Aiemannus conf. OrdinisS. Dominici Bonoconf. in ^Ethiopia. nia3 in ditione Pontificio. S. Nectarius patriarcha ConB. Martinus conf. ei Ordine stantinopolitanus. S Germanus ep. Vesontio8. Augustini Vercellis in Itaiia. nensis in comitatu BurB. Alexander Sanlinsep. Tigundiae. cinensis in dncatn MeS. Sisinnius patriarcha Con\

rores Tarsi in Cilicia. S. Nigasius, S. Quirinus, / MM. inl

S. Ansilio moii. conf. Latiniaci in dioecesi Parislensi.

S.

stantinopoiitanus.

diolancnsi.

PILETERM1S8J

490

ACTA SANCTOBUM
D

PR^TERMISSI ET IN ALIOS DIES RELATI

Bituricis
tranelatio

aanctae

Faustrc, cujus

umquam

fuisse

haud noscatur. Perperam

corpusinmonastorio de Pratea repositum sui quiescit. lta hodie in Martyrologii

et

Saussayus , Gallicani Supplemento Arlurus; nos autem hoc in Gynxceo sacro addenda pag. 1090 et lom. i Januarii inter duphbims seqq de mneta illa Virgine

ex

quidem in Florario nostro Ms. Usuardinisque aliquot Auctariis Melanii seu Melani nomen hodie notari hujusque loco legen-

dum

^Emilianura,

Sollerius contendit, eo
,

giisreperitur, Redonis avitate seu S ' JSmilianua confessor Belino hodicannunciatur, ap U d Rhedones a ibidem in vartts alns er hoc deindeetiam ac in ipsomct Martyrologio Eaaiologiis
.

Giqmejustramlationejamegimusaddiem, MartyroloquonataUsejusdem in aliauot wtoiiani.

quod in iisdem verosimillime impulsus Florarioque nostro, Usuardinis Auctariis in quibus S. Melanius conf Redonis hodie

Verum m Romano hodierno memoratus. modo Rhedomnullum hoc, a seillustrato,

archiepiscopo Tubus, queeepiscopaUs sub
in

ronensi

A rmorica seu Britannia Minori

civitasests iEmiliani

qustinxs hocscriptoredissentirevideturCastellanus. Rhadxmibus enim Rotonem seu Rotonum, eadem BritandiOBCesis Venetensis in

extarememonam,AuLuUnpag. 84 aflirmat. Necabs

ad vi Januarii diem Redonensis conf, S. iEmiliani conf. nomine, quod in Romano hodierno hodie legitur, ubique omisso, annuntietur verum quid ni factum esse queat, ut S. Melanius Rhedonensis ep. conf., qui ad vi Januarii diem, ei, ut nonnulli volunt, emortualem, in Florario nostro Ms. pluribusque Usuardinis Auctariis celebratur, hodie etiam in iisdem, quod tum forte ( Bollandum ad dictum Januarii diem ^ in suo de sancto isto Rhedonensi ep. Proleg. num. bvidesis) reliquiarum ejus trans/atio
signatur, ibidem etiam
S. Melanius
ep.
;

quw

niaMinoriadVicenoniam seu Visnoniam

Martyrolofluvium abbatia et civitas est, in adscripta ad marginem giOSUO universali, Notula,subs///in(. Ast Sanctus, qui in illa
seuriri/nte seu abbatia floruerit cultusve

qucepiam fuerit peracta, memoretur? Idem Sanctus duodecimaetiam Novembrissimulque tamen aliis adhuc diebus a nonnidlis celebratur, uti ipsemet ad diem Ulum in

umqiiam fuerit, sub iEmiliani nomine non magis ibidem, quam Rhedonibus notus videtur. Certe apud Albertum Le Qrand et Alexium Lobineau, quorum prior anno posterior anno 1725 Sanctorum Bri|i ;:'.),

Usuardo a se illustrato Sollerius fatetur. At vero, inquies, si cum S. Melanio Rhedonensi ep., quem ad sec. vi eruditi omnes referunt, unus idemque sit iEniilianus, in
Martyrologio

Remano

aliisque fastis sacris

tannue Minoris Vitas vulgavit, nullus hosce inter

//,7v

nomine JSmilianus

occurrit.

Ad-

Mabillonius Ssec.
1

iv Benedict.,

part. 2

a pag.. 98 libros tres,eRotonensiannorum amplius 700 codice Ms. depromptos Conwoionisque ac aliorum sanctitate illustrium Rotonensium monachorum gesta complectentes, suppeditat; etsi

ut quid hunc Rotone seu in Rotonensi abbatia annuntiat et sec. ix illigat Castellanus ? Ad abbatiam illam, statim atque fuerat exstructa, fuere aliquot S. Melanii Rhedonensis ep. reliquise, ut Lobineau supra laudaius in sanctorum minoris Britannise Vitis pag. 182 docet,

apud Rhedoyies hodiesignatus,

translatce,

fueritque verosimiliter idcirco

autem seculo
,

ix

ad

quod NimWvdWwm, e Mar/yro/ogio Romano hodierno a sese memoratum Castellanus refcr/, isli omnes Rotonenses Sanctiflorueriiil ,cos inter tamen nullus etiam nomine
ergo
Emilianua in ven itur. Verum, inquies, quis Emilianus, qui Rotone a Castellano
in

Sanctus ille ibidem cultu aliquando gavisus; cum hsec autem e documento forsan, in quo Kmilianus, non autem Melanius, legebatur, Castellanus didicisset, simulque abbatiam illam sec. ix demum fuisse exstructam, haberet perspectum, hinc forte /Emi- F lianum, quem memorat, et Rotone signarit et ad sec. ix retulerit. Utut sit, S. /Emilianus conf, Romano hodierno hodie inscriptus, in solis hujus editionibus anno 1584 posterioribus sub nomine illo reperitur,
sique a S. Melanio Rhedonensi ep. sit diversus, tam parum nobis est notus, id ei, nisi notior evaserit, in Opere nostro locum dare

Rhedonibusque
aliis aliquot

Romano hodiemo

et

liagiologiis hodie signatur ?

unus idcmque mihi vide/ur cum S. Melanio Rhedonensi ep. conf., qui, quamvis primitus hoc nomine distinctus, postea ratione tamen Emilianus a nonnullis ncscio qua seu ndductis seu hallucinatis, fuerit vocatus. Ea sedet sententia, quod hoc ipso rfte, quo in Mrl. Romano hodierno
Is
,

haud possimus

allegata exigere videntur,

cum S.

autem ut supra unus idemque Melanio>sit, illatus in illud jam est

;

quod

si

aliisque aliquot Fastis sacris S. .Emilianus

conf. Redonis notalur, in Floraino nostro

ad diem, quo hic pluribus, utjam dictum, imo et ipsimet Usuardinis Auctariis Usuardo et Martyrologio Romano hodierno
,

Ms., Usuardinis nonnullis apud Sollerium Auctariis, itemquein Rothomagensi, quod

inseritur,
S. Atticus

vi Januarn.

Patriarcha Constantinopolitanus

anno

1670 Rothomagi typis prodiit, Martyrologio S. Melanius conf. Redonis etiam

in aliquot Fastis sacris

ad diem prieceden-

annuntielur quodquepy^gelerS. Melanium, Ucdonensem ep, conf, Sanctus alius, qui

tv?JMelanius rc/ Kmiliauus nuncupatus fuerit, Redonis aut Rotone floruisse cultusve

ut ibidem in Prsetermissis monui, signatus, hodie iterum in Ms. Sirmondi Synaxario, quatuor aliis Constantinopolitanis itidem,quosinfra memorabimus, pa-

tem

triarchis adjunctis, recurrit

verum de

eo

actum

actum apud nosjam

gnis
sert*
S.

est

ad

Grxcorum Menteis

DIE UXDECI MA OCTOBBIS l(0 ){a STOar

.

m
,,

ewcusis exstat inviii

Jamiarii.

Hadelini confessoris trauslatio hodie in Florario nostro Ms. t a Ferrario in generali

'Wlogus;$,rletmno

Sanctorum, gui in Martyrologio Romano non sunt, catalogo et a Saussayo in Mrl. Gallicani Su\ ao memoratur; verum de Sancto illo ejusque, non exHannonia, ut Ferrariusprodit t sedexArduenna V

-rcus,sSynaxarnsqueMss.,p, w stantubus memoratv tc.ssy Ruthaus tu,n iu Synaxanis,

.

M(I)I() \\
,

tum

>"'<".

<>pra%v
uo
tn

ntom.
P ,sco.

(t

,fit;

astnosdesanctoiUo
.,.,

anno ucccxxxvru f(U apud nosjam est ad diem, ubi et mi Ferrarii errorem correctum invenies,
translatione, ni Februurii.

r ><*"">*nnmAsu<e
Acrts

Opere nostro jam

L)

tnon
rologiis

MguissimisLatinorumMariy. hodiemoque Roma, ,tJT

sv Lomani

festum alterum in Menologiis Hibernicis hodie annotari, Colganus in Actis Sanctorum SibernuB

et Fortcherdi

""
lo 9*<>

lt0(lu '

*n

U.v.,
1

affir-

mat. Nos de <h>obus Sanctis

illis

Athry-

B
S.

mensibus in Hibernia episcopis, quorum posteriorem hodie in Martyrologium suum universale etiam intulit Castellanus, cum Colgano jam egimus ad diem, qua pa teste eodem Colgano, ab Hibernis colunt >>,-,
xvii Februarii.

Br

xo

roUua dicitur, Menonotatur, Q

,1.

lua,

iali,monasteriiqu

fundatriceet

abbatissa

tl

d
I

Hispania martyris hodic in generali suo Sanctorum, qui in Martyrologio Romanoyion sunt, catalogo meminit Ferrarius; verum de Sancto isto, qui cum
in
.

Ramyri Legione

h "''
a
S<>
1

Legione in Asturibus monasterii S Claudii esset Prior, una cum Vincentio abbate suo ac duodecim monachis pro fide orthodoxa ab Arianis circa annum 555 fuit occisus, actum apud nosjam est ad diem, quo in aliquot Fastis sacris memoratur, xi Martii. Mylis plurimorum SS. Martyrum, in perseoutione Deeii, sub Tertullo pneside. Talis est

litur.

Tam

de una

mv
doctor
SS. Leod \\\
iii

M .,,

memorantv
'"'s

q
/.'

>,

\fartyrohgio, quod

hodie in Martyrologio S/io Sicido suppcdilal ('iijc/nuus, SS. Alphii, Philadelphi et Cyrini MM. Acta citans in margine. Verum etsi in hisce, quss Ferrarius, Cajetanum hic secutus, in generali Sanctorum, Martyrologio Romano non inscriptorum Catalogo pariter citat, Myannuntiatio,
,

quam

notatur ewcusum, Vos ad diem, quo \ vrtyrologio Romai

dierno easstant in Querelinum ana< b irel im seu Everelinum aui et\

pellant,
ner;iiiiiis

Oot
i

luii

Inun
\p

Castellanus,
titulo,

in

\fa\

lensium illorum in Sicilia Martyrum d natalis ,ut comperio nusquam exprimatur, hicque aliunde etiam notus haud sit, illos nihilominus hodie Cajetanus verosimillime signa?'it, quod ab Anastasio seu Athanasio, hujusque in Martyrio sociis, qui in
,

nonnullis Hieronymianis apograpJiis Sicilise hodie attribuuntur putarit haud diversos; qua in re suam illum fefellisse opinionein, suadent, quxhodie in iisdem Anastasio sociisquemartyribus sumus dicturi. Porro, cum laudata SS. Alphii, Philadelphi ct Cyrini Acta fidem integram, uti exstans apud nos Papebro< <><< in h sec prxfatio sua,

annun tem id ad secundam 0* tobi < Latinam ii, cit, quod notam n\ quaemortualem anachoretm illiit Octobrem apud '"' tum in l storiapag. 39 e cstat, fectum invenit, />><> Zyfra irabi
versali hodie
>
i

>>

indubie ui inspecta facil veritate aberrar.it. Certo

iia

rum

ptione

illa

et,
<<<

>i

(quem
in Ee<

etia>>> in

fcri

loo at,
et

tyrologus laud
I
.,<

qu
,r? *

Hu
et
ii
tpi

i,,,

,i,,

kic

lOi

det,

minime mereantur, ac Mylenses Martyres, non ex antiquis probatx notic docu-

olim extra Bi
loo
.<>>
,

ut

Qaz\

jam nunc
i

mentis, sed e solis Actis illis innotescant, hic illos, qui, quamvis etiara a Cajetano
et post hunc a Ferrario hodie, ut jam monui, celebrentur, a nullis tamen aliis ha-

cit.

scribit

signant)
tali

mtam hanc mot commutavit die quc

>r-

"i-

ter

":0

memorantur, Operi nostro inter Sanctos inserere non audemus, lecton que, qui nihilominus vel qualemcumque eorumdem notitiam expetet, remittimus ad
giologis
18 traduntur in iisdem exigui admodum pretii Actis, Operi nos
ea,

careat, fuitreloi

memor<
no. De Sancto illc Martyrc quc
ns,
B.
/>>><
"l
>

riH \

qux num.

pai

in

ad diem, quo SS. Alphius, delphus et Cyrinus in Martyrologw

insertis

Ph
Usiv

uiturinHi

<si

rnano hodierno signantur,

Octobris

x Maii.

Sanct

>um Acta

,<>

dtem,

Tomus

V.

iTEKMISSI ET IN ALIOS DIES KELATI anne tamen ibidem tunc vere cv.ltus eccle- D Fastis sacris diem quo ambo pluribus aliis siasticus Gaudentio deferatur, dubitari adnnOetobns. inscribuntur, hucpotest.Anniversarius enim defunctorum depositionem
Affilberti,
'

Parisiensis episeopi,
in

Martyrologio suo Galhcano, ornat, elogio addito prolixo, quo illum q<l ;nrl. Yvrn.n nb U.s, qtu hOC/trr, Martyroloanno 1727 Parisiis prodiit, Agilbertusiw 1'arisiense contexuere,

Saussayus

dies vel ut hi.viventium oratiorubus juventur, vet ut ccelitum honoribus afficiantur cetebraripotest; Cosmasautem ecclesixPragensis decanus, qui, quam concinnacit

etsi autem non verumetiam aplumbus tantum a Saussayo, MabillonioSicc. ~ Bealiis acnominatim a

ium

hoc

nusquam recensetur;

nedictmomgMUtQallixChristianxauctx
Sancti Scriptoribus tom, 7, col. 26 qum banetiam afficiatur, nec ulto modo,
rllllllrl

titulo

Boemorum Chronicam ad annum usque 1125 perduxit, in hac ad annum xlxxiv scribit sese, cum adhuc jurenis in schotis versaretur, Polono cuidam pcregrino, Cracovia Pragam anno illo aputso, ac, ubi sanctus Gaudentiusjacer^, sciscitanti, respondisse: Quem tu dicis Sanctum, adliuc non est per
Apostolicam incanonizatus; Missam ejus ut pro defunctis celebramus. Quid siergo numquam alio quam quo hic indicatur modo anniversarius Gaudentii dies in Pragensi S. Viti ecclesia fuerit cetebratus? Tnde enimvero eum cidtu ecclesiastico aliquando fuisse gavisum, concludi haud poterit. Gaudentium quidem, annis aliquot post annum
1040,

r rrUillustris,dubitandum d Opere nostro toarbitremur, ei t tamen in nonpossumus, quoa cum inter Sanctos dare
rr lesiai tico,
,

cultu caqui ad id requiritur, Viquic Bailletus tom. 3 reat, uti ex iis Martyrotarum col. IZlet Casteltanus in

seq. scnlogio suo universali pag. 747 et si intenm bunt, manifestum evadit. Quod

V,

jam lauctant, scire avet, deat scriptores Parisiensis tom. I, datos et Hist. Ecclesise
paq. mu etduabusseqq.

spcquis,qusead ^gilbertum potissimum

quo Gnesna

Pragam ad

S.

Viti ec-

clesiam translatus, in SS. Cosmse et Da- ^

GrrardumDubois.

bwfaM&eyi&QoyiingeneralisuoSanctorum, non sunt, qui in Martijrotogio Romano Genebrardi KaCatalogo hodie et Romano autem lendario meminit Ferrarius; cum 1025 die eum et Wormatue collocet, et anno
Augusti < vivis excessisse, in Annotatis adjungat,hauddubieloquiturdeBurchardo,

mianiCryptafuit compositus, elapsis, Sancti titulo ob frequentia, quibus inclaruerit miracula ab omni retro antiquitate fuisse donatum, ibidemqueadsancti Viri tumulum

tampadem antiquitus soluisseaccendi, a Cosma decano in Chronica supra dicta tradi, Batbinus mox laudatus in Bohemia sancta,
Uistoricis, quse adornavit, regni ejusdem

Misceltaneis intexta,

xviii

etiam
.-

affir-

Wormatiensi episcopo, quem, quod cultu diem legitimo careat, ad dictam Augusti jam retulimus. inter Prsetermissos Cauliiiuiii episcopum Castellanus inMartyrologiosuo universali hodie proponit, eumGallicea Vennes, coliaffirmat; verum Proprii Sanctorum, qui seu Veneti
q Ue
Yr.icii.

mat; verum Cosmas hxcdumtaxat,quaehuc Saepe in spectent, loco supra cit. scribit Crypta (Cosmse et Damiani scilicet) eadem
vident visiones custodes ecclesiae,

dum

vi-

sitant candclam, quas ibi accenditur nocte;

Venetensi cotuntur, exemplaria tria, anno 1630, 1652 et L660, excusa, penes nos exstant, nec in idlo ex his Causeu "i dioecesi
tini

episcopi vel memoria, vel etiam tantummodo nomen invenitur; cum aidem

inde autem lampadem seupotius candelam, de qua hic sermo fit, in Gaudentii, non autem insanctorumdumtaxat Cosmse et Damiani honorem soluisse otim accendi, quis concludat? Quod modo ad Sancti titulum, qui Gaudentio post annum 1040 ab omni
retro antiquitate fuerit tributus, spectat,
illo Stephanus Damalevicius Varta in Gnesnensium, quam anno 1644 vidgavit, F archiepiscoporum serie studiose ubique abstinet,idemquesibifaciendum,Henschenius

Cautinua ceteris a me insis Martyrologis seque, quam Morlseo et Lobinseo in Britanniae Minoris, in qua dioecesis Venetensis
est sita,
sit,

abs

Sanctorum
et

Vitis ignotus prseterea

plus lucis
ei

auctoritatis requirimus,

noster,

ad xxvn Aprilis diem de

;

S. Adelexisti-

priusquam

locum inter Xanctos in Opere

berto, Gaudentii fratre, tractans,

nostro dare audeamus. Gaudentium, uterinum S. Adalberti Pragensisepiscopi et martyris fratrem, Joannes Ludovicus Schonleben, Sancti et episcopi

mavit; nequevero immerito Pessina enim, qui Sanctos omnes, in Pragensi S. Viti
ecclesia
<>b

reliquias suas ibidem servdtas

cultuecclesiasticoafficiquotannissolitos t ac-

Qnesnensis

titulis

ei

adscriptis,

in

Anno

curatissimeinecclesisePragensisPhosphoro

Sancto Habspurgo-Austriaco hodie commemorat, virumque, sane venerabilem, die m Octobris in ecclesia Pragensi cetebrari, nt Actorum Synopticorum, quse suppeditat, fine

annumerat. Adhsec
officiis

recenset,hisceibidem Gaudcntium nusquam in ecclesise Pragensis

affirmat, Verum an recte? Eo indubie fuerit impulsus a Bidbino : rerum enim Bohemicarum, quam hic contexuit,

propriis Kalendariisque, penesnos << exstantibus acSanctos, <j>' in Pragensi Gaudentn, clesia coluntur, complectentibus
t

nomen veluti raltu ecclesiastico afficiendi, sic hdbeant* nusquam occurrit; quse cum
enimvero haudquaquam, qui a Sancti
tituio

Epitomes
i

margine, c alibi quidquam, quo Gaudentium die m Octobris <>' ecclesia Pragensi coli, didilib.
",

cap.

citat

in

<

Gaudentio attribuendo abstinent, videntur Sancarpendi, nosque certe de illo, velutide

mandatum

invenio. Ast,

etiamsiBalbinuslococitluculentissimecerte Gaudentii, qui, ut ibidem ait, in Pragensi

S. Viti ecclesia altare quiescit,

ad SS Cosma^

iani

in altari ist\i Octobris, asseveret,

hoc diem celebrari

Opere nostro agere non possumus, nisiprimum melius deecclesiastico, quoseu Pra<jccscu alibi gaudeat, cultu constiteru. Genesium 55. Anastasio ejusque Sociis MM*> qui in pluribus Hieronymianis Codictbus sacn, kodie memorantur,alii aliquot Fasti
</<>,

/n

DIK UNDECIMA OCTOBRIS,

A
post an

^vulgati, adjungunt,
facit

idq\

Martyrologium Roma/ e> num hodic guss in Anastasio seu Athanasio ejusque Sociis in/ra

ipsum etiam

ub.

'
"

dicta.
:1S

Wint

sumus
S.

dicturi,

pU8,
t ,

;\

Januarii,
j.ost

Saussayus in Mrl, sui Qallicani Supplemento Engolismv hodiesignat, idemgue etiam in Marti/rologio
suo Uhiversali facit, quieummodico unius literulse discrimine Gratulphum vocat, stellanus. quis Gratulphus hic seu Gradulphus;- Apu.d nos ad \\n U in veteriS. AusoniiEngolis copi
i

Gradulphum

confessorein

tsti

-iosignoJurt hacdie ab Henriqu*

I

hunc

diem

ii

lam viduam, S. Brm chii atrem,hodie in Qynn 5j rcrum,ctsi,

I

Legendaapocryphanum.lQ
ordinairil

quo

gaudeat, cuUu sUet,nec quidquam ali\

recensentur presbyteri, hosque inter primo loco Gratulph us qui rra,

quud

h\

it.

la

pareti hinc autem erit forsan, qui Gratulphum hunc esse putet c !u i. pho seu Gradulpho, quem duo, utdictum,
\ ,

n
B

Wartyrologio BenedictinoMe*
'<-

nardus et post hum

laudati martyrologi h Ast, cum Ausonius seculo tertio, utiap nos videre loco citato licet
,

abb
tn
\ ,'1-

ibu,<t
t

niter credatur, quis, qucvso, si Castetlano, quiseculo octavo , apposita in marginenota

numerica, Gratulphum suum innectit, sit standum, hunc cum Gratulpho, per Ausonium, uti in hujus Legenda mox memotraditur, ordinato, putet eumdem Nemo sane , ut mihi equidem apparet

S. JuStij

\v\

<
\

njjio/ Sol
1

rata

nisi forsan vel serius /loruisse,

vet

lerium i Honesta seu

lm

ita,

tidphum re ipsa non ordinasse Ausonius sit dicendus. Ac merito quidem an Gratulphum ullum re ipsa ordinarit Ausonius, dubitari vel idcirco potest, quod prxfata hujus Legenda, in qua res asseritur, sit hujus7noiti, ut, quemadmodum Papebrochius in sua ad illam Annotatione pncvia observat, nulla omnino inretutoei crediqueat. Hinc porro etiam fit, ut, quamvis etiam Saussayi et Castellani Gratulphus unus idemque cum Gratutpho, in Legenda illa memorato, absque omni dubio foret, luectamen, qu;rpr,v
terea nec Beati, nec Sanoti titulum Gratul-

stusr/ VrthemiuBj a Mo\

autem pneterea palsestram quidem

,
.

)ia\ ty\ as,

>

quai

mn
1

oenio, in nulli

ymianu

dicibus locun< cumque innot

ievelut-

Pr/etermissis re& .1,1 111 Lrthemiu ei

..,

iantur
\iart9*

Kal

niiario,

nos amplius ,;ilil neus tom. 8 Thesam

L605
'
1

>

Anecdoto)

um

>
1

hibet,

conducere haud posset, ut Gratulphum seu Gradulphum in Opere nostro Sanctis accenseremus; cum autem ut id faciamus, Saussayi cl, sola etiam nos Castellani auctoritas haud su/pciat eum, qui quis fuerit, et an cultu ecclesiastico gaudeat, haud satis exploratum habemus, hic tantwmnodo duximus referendum, secus tamen postea loco opportuno facturi, si alicunde forsan plus lucis aliquando afful-

pho suo

attribuit,

Lucardi episoopl e1 confe betur '" Florario nostro

W
oi
1

forsan perperam

ita

tu\

ac

umB\
000

chnrdn,
otus.

\\

urnmtiei

ac tum, unus idemquesit, omninonobisi

Marianiiin

monachum

ei

onfe

sort

<>>

in

torio Lemovicensi hoi

serit

suo 8anctorum,qui in Hartyrologio Rom /'a\ um n0 non .">>/, 'atalogo Eodi m UU \ quis ,,, Qallit \provim ia Sam to
1
> i
1
'

Gumarus
ciensis

e Sardiniae reg-e seu priucipe Cii ter-

Maria

ine
>>>>
lo\

>*>

"'

monachus, qui a Saussoyn et Henriquezio xix et a Bucetmo \\ Jutii recolitur hac die, qua una cum celeberrimo apud Belgas Sancto homonymo a Molano prius in Natalibus Sanctorum Belgii fuei latus, in Cisterciensis Ordinis Kalendai >, Divione anno 1617 excuso, et n ChaU
,

miti
tissio

"> '""

'

''""

">' i>>""

in 8.

Germani mona
>>
//
>

sorteproduwit. Posterio\ qui ,,,, deformato,}&

etiam,

M,
in

"" aliU

H
"

inSanctorum Orddnis

Cisterciensk Serie
estt >/">

(Sollet >>'"'

h"

'

""'
' '

[/

"

""'

'

signatur. lst ni fallor, alius non quidie \Junii a Ferrario in GeneraU Sanctorum, qui in Martyrologio Romano non
sunt, Catatogocetebriilvr, perpei

irdoElu Fontaneh
1

apparet, vocatur Germauus qu<e ad hoc vocabutv n lapudi seuGumero, Sardinis

verum vide, Qumaro

lotiusjudi-

latus,

"'"'
s\

'""
!/ "' /,/ *

nominis
lis

de quo ad

annum Uodet

seq. in
et

diem, Marciani appeUaiioi

tus,

"da,
dc

bus Cisterciensibus

Mam

ique

in Sancto-

nectamen,

PB^TEEMISSI ET IX ALIOS DIES RELATI

A
ad xxix ejusdemApt ilis diem autem ad inscripto , est diversus; quod seu Marianum eremitam, qui, priorem quemadmodum apud nos ad xix SeptemFastis
><
*

dere apud nos

licet,

a Mariano, variis aliis

boves ut pasceret, impetravit, animae interim observator intensissimus. Cum autem divinae. gratia? , cujus affluebat donis, etiam
invitus et latere cupiens, radiis coruscaret ad tractum Lemovicensem directus est , ut Fontaneti coalescens ccenobium suis charismatibus locujjletaret; ubi

Praetermissis invenies, e Bituricensi, in loco suo natdli seu territorio dictamt wooerat, sed quo non tantum ut ad dioecesim Lemovicensem r obierai Evahonii ibidem, <jui vicus<-st transtatus,

0rl8

diem

<><

dum

opera lucis exe,

quitur

beato

fine

consummatus

Christo
]( a
in i.
-

vocante supernam migravit ad gloriam Fci> arium scilicet, nec inejjte, ut ille
,

trinmprorutciarum, Biluricensisnjmu rumt LemovicensisetArvemicas confinibus, Evahonium aut Evahonum in convallibus nuncupatus, sevulgo Evaux cn Combraille, jam spectat, is xix, pulturam esi nactus, quo in MartyrologioRomanohodiernosi* jnaf.iir,AnfjusUfUeindioJcrsiU'mnnce
in
t
,
t

hi equidem

oj>jji< ><_/,

interpretans ;
,

<>>,,, / lz c

autem xx ix Aprilis die quo in dicto suo Generuli Catalogo S.Marianuni con/essorem
eliamcetebrol, Biturigensem h uncexstitisse

monachwn sub Mamertino seuMamertio abbate in S. Germani >nonasterio Autissiodori egisse ac in Fontanetensi urbi huic vicino pago obiissc, in Annotatis prodat, consecta/'iuiii fit,

\\

uzSeptembrisdie indioecesi Bituricensi dierum , quibus colitur; licet autem hsec otas >Ur< id in duabus Utis dicecesibus sit, nostroad Soltcmum, dum de illo in Opere dubitare dictam xix Augusti diem acjeret, nonessentSanctiduOfinvicem /cccni, an in dioecesi distinctit Marianus tamen, qui Mariano LemomcenBituricensi coliturt ad qusepost de re illa in Opere nostro
et
,

ut

duos sibi finxerit sanctos Au-

tissiodo/^enses S .Ge rmani /nonacJios ,nornine MaT'umos,quorui/< altert e Bituricensi, inquo

natus erot
fectus,

territorio

Autissiodorum proin S.

monachum ibidem

Germani E

monasterio induerit ac haudprocul ab urbe

alter vero illa diem extremum clauserit quem hodie memorat, e Bituricensi, in quo
;

s i, uti

xix

Septembris diem in Prsetermissis fuere At adducta, suadent t minime estdiversus. duobusjam ist/ioc e er0j ancum postrema memoraiis Marianis unus idemque est Marianus, quem Ferrarius hodie celebrat? Marianus isthic inKalendario Lemovicensi, ipsemet in e quo eum hagiologus istet uti hodie seu xi OctoNolis docet, occepit, hns die erat signatus; cum hinc autem fUisse aliquando die isthoc in dioecesiLemonccits/ citltns cidcatur postrcmusque e duo,

l>o,-itcr

nactus fuerit natales, territorio Autissiodorum reniens, indeposteS. Germani ccenobio, cum monachum in hoc atiquandiu
egisscl,

adlractmn Lemocicensem

sese con-

ibidemque in Fontanetensi monasterio vitam cum morte commutarit. Nec a Ferrario hic abludere videtur Castetlanus.
tulerit

Dum enim Marianos duos,quorum

alterum

die xx Aprilis Autissiodori, alterum, Evahonii in Convallibus, ut supra dixi, sepul-

bus jam supra memoratis Marianis non xi ut supra OctobriSt sed xix Augusti die
t

tum, die xix Augusti in territorio Bituricensi Martyrologium Romanum hodiernum

in Martyrologium suum Univerex hoc transfert, pynorem ex his Fontaneti in territorio Autissiodorensi mortuum, appjosita ad marginem Notuta, affirmat;postquam aidem idfecit, S. Mauririnum, quem in dicto suo Martyrologio, attribida illi in subjecto huicSanctorumln-

signat

docui, ibidem colatur, erit fortassis nonnemo, </><' >'c/ idcirco alterum abaltero putet

sale

distinctum.
at, ut

Verum quid nifactum esse queunus idemque Marianus, qui xix Au-

gusti die in dioecesi Lemovicensi

modo

co-

li/iir, ibidem tamen aliquando cultu, mutationc in hujus tempus, utnonnumquam fieinducta xi ri in Sanctis colendis solet Octobris die fuerit gavisus ? Utut sit, Fer, ,

rarius equidem Mariaims, a Mariano, qui

xix Augusti die in dioscesi Lemoricensi

mo-

do colitur, distinctum celebrare intendit; Marianum cnim, a se mcmorotum, Autis-

dice Mariani appettatione hodie celebrat, Fontaneti in territorio Lemovicensiconsignat. Verum, ut SS. Mariani Biturigenses F duo, quorum alter Autissiodoriin S. Germani monasterio monachum induit,ac haud procid ab urbe illa in Fontanetensi monaste,

$iodoriinS,Oermanimonasteriomonachum sub s. Mamertinoseu Mamerpio ot/bateexstitisse diemque eaArem um inFontanetensi

ccenobio

rio diem extremum elausit, alter e territorio Bituricensi, in quo ct vixerat et obierat, addioecesim Leniovicensem iranstatus t

Evahonii ibidem jacet sepidtus

tissimi, ita

sunt noseu,
vocatv>-,

autem

Notis affirmat ; hsec nec ipse, nec ullus scriptor alius de

clausisse,
in

Marianus tertius Biturix,

et

ut a Castellano

Saussayo etiam

tfaria/no, in dicecesi Lemovicensi ad xix Augusti diem culto, umquam asseruit. At rc,-<> (sciscitkbere forsan denuo) quis ergo \l;ni;ums, tjucm\hodie Ferrarius interritoriti Lemovicensi annuntiattSaussayus quoquc /itiJic ihiilc/,/ Marinnum in Mortyrologii

Maurinus, qui Aidissiodori in S. Germani monasterio monachum egerit, indeque acl tractum Lemovicensemprofectus, diem extremum ibidem Fontaneti seu in Fontanetensi ccenobio clauserit,

Nec

notior evadil

vel c

mox

plane estignotus. dicto, in quo

sui Qallicani

Suppiemmto
<<ppellat,

signat,

eumque,

obierit, ccenobio,

nec ex abbatiali ecciesio,

sequenti afflcit elogio Iu agro LemtN Lcensi monasterio Fontaneti obdormitio Banoti Maurini monachi et
:

quem Maurinum

nomini ejus
stellanus ait

in territorio Aginnensi, ut Ca,

inscripta.

Ccenobium
<j/<ot/

en/>><,

ont&netinominedis//>ic/ />,,>,

in tractu
exs/i-

coufessoris. llic ortu Biturix eielestis patria^

Lemocicensi rel existat vel

terit
,

umquam

amore monasterium

tum percelebre

sancti

nusquam memorari

liermaui Autissiodorensispetiit, ubi ab Mammcrtio abbate sanctissimo paterne susceptus

liumilitatis et

autem ad abbatiatem, Maurino seu Mariano

invenio; quod quue a Sancto seu

vocc/u,-, territorii
<j></-

paupertatis coiendas

affectu

Aginnensis ecclesiam spectat,abb<<U>i m

dem

DIEUNDBCMA
A
Maurini nomine insignitumjn tUmcesi Aginnensi Gallia Christiana tom. *3 col.944,assignai; verum simul Ujrem, nomine Maurinum, qui Agenni

(M

dem

S.

um

de pubhco quo gaudeat, cultu

*<**

ficit,

insigniuut.
silent,

Kal. Decembris

vu martyrium compleuit col norat; cum autem sic habeat reque etiam ipsa Martyr nomine rinus, dxoecesim Aginnensem uti aUunde
, t

q^sitnatum,mvemrequivi
ninQaUia
Saussayusinalpha. betuo, guem Martyrologio 10 QatUea bnect,t, Sonciorum pag< Beato-

constat
,

fuso pro fide sanguine illustraprsefatam abbatiam seu abbalialcm rit ecclesiam a sancto isthov otius,
,

^historiisacnataUbuaprih
fttfawoocumBeati
tituto
,

quam ab

alio

quocumque Sancto homonynisi con-

mo, appetlari, quisque, ni fallor, tranum viderit solide prob

'CwOctobns nt,quemisins
tUS
cst,
ntit

l',rmi-

inanimwn.
Michael Aquensis Aquis in provincia Januensi, Petrus Tudertinus, Fulginii,
,
\

ndueet
ufus dies notalis prorsus ignoratur,
/.

agimus,
tractan opportuniss
refcruntur A rturo in
jcumBeatittftt.
\

//.

l(rt

.simon a Cataraxibetta, Julia-Uo

tamen hauddubite
quo<l
1

$
uiii

nceinSicilia,
Bernardinu.s Marnioreus,

a0

noi

apud)Mrl
cano,et ultima

in

/'</s
j

'

Aguacatlanum
cidentali,

in India Oc-

r, ,{u;r
.

clllh '
tsultus
'

etiam in Gy'0.

B Andreas dc Locoya, Guadalfagiarise in Castella,

usguam hujuw
fuerii
ficcon-

m0(i o

Mausuetavirg-o, Laudge

S.

porro fere omnium annuntiationes, sed absque Beati titulo, pariter habentur in trium Ordinum S.Francisci Menoio-

Horum

arg Eustachium marfywn

isus,

signal

iseapud<

seu Eusttathio pre

apud Hueberum, a quo etiam adduntur Petrus Saliutri, apud Superiores salinas Bosgio
nse Argentince

brisdiem

in

ucens

/0-

jraphis

Philippus Schrettelius,
nia,

Bambergx in Franco-

Remig-ius de Hevele, Hulstii in Flandria, Veronica Sommarina,

Con.stantia deRicardis,

dEgypl dem Florentinium Hiet pho, plerisgue \far mis Usuardoconsentien

bitcr,

,,,.

,. ,-

unus idemque oidetur; marty\

i>h

Laudx in lnsubria,etc
'

tem, an con/essor,
stiterit,

Barbara Laudensis,

dispiciendum

erit

ad dictum,guo

>'t

Adelheidis Schrickin, Treviris ad Mosellam. Nectarius, Arsacius et Sisinnius patriarchx

cum postremo isthoc Romano hodie

Ootobris.
S.

tii

gio

m,
po
Itio

Constantinopolitani in Magnis Gracorum Menseis excusis hodie memorantur proeter hosce autem et S. Atticum, Constanlinopo;

Venantii abbati
et

el

fi

Notkero,
\/\.

tran latio

vero

a Florarii no-

litanum itidem patriarcham, de quo hic jam supro, in Ms. Sirmondi Synaxario sigtiatur, etiam qui et ipse patriarcha Constantinopolitanus fuit, Acacius;

stri

Maurolycus

auctore Turonis hodie signatur, ac nonnulla Eieronymiana

uctariaVentLutildumta
vat,

apographa nonnuUague item Usuardina

apudSollerium
\

verum

et hic

et

Arsaciu^ e

Sanctorum

albo, uti quce

apud

nos ante tom. lAugustiin Patriarchis Constantinopolitanis

nutla omnino seu depo itionl ,pvoquad\ emortualem Castcllanus pomi seu
,

adducuntur

evidenter

tionis

mentiom
1

/>> ta,

mem\
wn
><>,iir<<
<

<n-

probant, eradendi certo sunt ; quod autem

ad Nectarium
acturi.
SS.

et

Si.sinnimn spectat,de

bobus veluti de Sanctis hic

am~ infra sumus

NiccVcV

Patrum, qui synodo cvcumenicic septimx, anno 787 adversus Iconomachos ces.

lebratcV,interfuerunt,commemoratio,<ji'"n/

Rdbano > quibus etiam >>/>>>"' SoUerium Notke?'o, tulensel mardx itemqueapud not antetom. ZMart. Flori adBedam w tariumconsentit, standum hic sit,eaaminaripoterii ad di\ quode Sanctoillo abbatecum Mrl, /;<>,,>,>,>> hodiei no ntmut a> tu\
tem Florario
\
\

Dominica postwOctobris (nisi scilicet etiam hcvc Dominica forsan sit) proxime sequente agendam, Typicum S.SabcV et Me >><>>2 Gnecorum excusa notant, hacipsa w Octobris
die in Menologio Sirletiano aliisque atiquot Fastis sacris proponitur ; verum de si><
lis

B tchard
tel illa
it\

memoraturinOrationaliUh
\

de Bancto >"> cum Martyrotogio Romano hodiernosumusacturiad diem

Zutpl
'

synodi illius Partibus, qui locum sibi in Opere nostro vindicant, loco congruo in hoc

ltui

pu
pul

.1

urtti

Aiitis
'

,s

vel

actumjam

est vel agetui

>

u.i

lovitium, MoKodericum Ordinis Cistei reroUv in Hispania, probationis anno non>us, dum expleto, vita functum, H< Bucelinus et Chalemotus hodie ommemorant, simulque etiam Beati titulo quodei Saru torum SigismundusAlberti in e vpan
1

ur

..

//

nostrum

II"

;/

Willotus, loqueri ,ico to puero novenni el mat Ju8

rfl

tvre J

qui Bellovo
'

a/l

A>j

1:)|

Ipgodiepassiosancti Eucharii episcopi, et sororum eofratrie eju

EELATI PB ITEKMISSI ET IX ALIOS DIES tem ad 88. Eliphium et Eucharium spectat, rium. AugUSti de 8. ! tino puero martyre depriori e duobushisce Sanctis sumusactusolennilcr colttur et tribus seqq. mdesis) tur, ri addiem, quo passusfertv hac ipsa die absque nomine etpalseatque xvi Octobris cum signatur; stra in Florario nostro Ms. de posteriori vero seu S. Euchario ad die datis de autem sic habeat, anne quod verbis wvn Ootobrig, rjun jKiritci- colitvr, reliS Justi pueri, a sese hic memorati, S.Judoci confessoris translatio signatur hacdie ronsonet, quiis Willotus affrmat, veritati in Florario nostro Ms. Agiturhauddubie ad diem, 7"" Jr s Just0 r wminaripoterit deS. Judoco Pontivensi, qui Martyrologio Usuardo et M., Bellovacicullo, cum p r, Romano hodiemo inscribitur ad diem, quo hodierno sumus Martyrologio Romano xni Dec. propterea de illo sumus acturi, xv,n Octobris. acturi, S.Theophanes conf., qui metropolita \ ica nus, Martyris, nec non Eliphii
.

rumdem

Libaria e1 Susanna. Itahodiein veMartyrologio suo Gallicano Saussayus; rwn S. Eliphius, uti in hujus apud rum Historia traditur, dccimo septimo

hymnographus et monachus fuit, hodie in variis Moscorum seu Ruthenorum Fastis sacris ac imprimisin Figurataeorum qu&
t

Surium
t

Susanna (neque enim omnes tres uno martyeodemque die passos reor) subierint probaUr fideidocurium, e nidto prorsus omnium mento innotescant, ut quid horum passionem. laudatus Martyrolori Eliphii equidem, gus hodie consignat ? Rationem quam idfaciatt haudsatisassequorj ast, ob qualiscumque heec sit t nos de S. Libaria et Susanna (sedde posterioriisthacob cultum
r
j

xvi Octobris die Calendas Novembris seu que, quibus, Eueharius, LibaSl/
;i

et

Maiiprasfigitur,Epheetsi autem hodiepariter in excusis Qrsecorum Menasis,in Menologio Sirletiano, indeque acceptus in generali etiam Sanctorum, qui in Martyrologio Romano non sunt, Catalogo aFerrario,etin
Operis nostritom. meride signatur;
1

Usuctrdo Molani, anno 1583 Anttferpise vidgato, memoretur, nos tamen, ut Papebro-

chius hodie ad dictam Ephemeridemjam e monuit,deSancto illo ejusque fratreS.Theodoro Grapto quorum Acta indistincta habentur, dumtaxat sumus aeturi addiem,
,

incertum inter Prsetermissos tantum)jam cultu egi m us ad diem,quopriorseu Libaria vin Octob., quod auecclesiastico gaudet,

cis et

quo amho simul et commemorantur a GrseMartyrologio Romano hodierno exxxvii Decembris.

stant inscriptit

DE

S.

ERACLIO

SEU

HERACLIO M

ANTIOCHLE
AUCTOnE

K\

III

ER< )N

VMIANIS BED.EQ.UE ET USUARDI AUCTARI1&

quod mox laudavi, Gellonense Martyrologiun
etiam
7uo
facit.

Sbc. incbhto

1n omnibus prorsus apudFlorentiniumHie-

ronymianis apographis majoribus seu non Heracliua omnibuj fen contractis S. Eraclius seu Jleraclius, aut, Faslia sacris ut etiam scribiturt Eraoleus Antiochix hodie hic tnemoralis signaturt idemque in aliquot tam Bedse apud Anliochl ij nos aiitc /<><</. Martii, quam Usuardi apud qntxlur; c Sollerium Auctariis etiam flt. Eisce porro, quod ad Hieronymianorum classem accedit Spicilegioque a Dacherio insertum exstat Martyrologium Qellonense binaque itidem apud Sollerium Hicronymiaua hrcriora seu coniracta Labbeanum mdelicet et Richenoffl
:l

Verum nec sicalteridrum,

ut ne-

non faiebitur, in assignanda S. Heraclii palxstra cum laudatis Hieronymianis apographis Bedseque et Usuardi Auctariis pugnat cum autem res ita habeat, non est sane, cur hisce, quw, ut jam cfoci",S.Heraclium An* Y tiochise unanimi consensu signant, standum hac in re haud sit. Ex eo interim, quod ne minimam quidem Antiochise, quam memo\

rant, notitiam adjungant, pluresque nominis hujus urbes apud geographos scriptoresque
(dius inreniantur,

niense,

jungenda etiam sunt ; verum,

etsi sic

manet

adliuc, in

quanam

habeat t haud tamen adamussim et hsecetillud ciim laudatis Eieronymianis majoribus Bedseque et Usuardi Auctariis consentiunt.
a$l in

qua no-

minis hujus

urbe et quandonnmsit passus, est inccr-

Hieronymianis contractispostremonominatur loco t id Martyremhii proposituni mcudose seu c.rer1', verosimillime ea quam ad diem praeced. t
2

Quod enim

duobusjam

dictis

ex hisce Sanctuspro fide occubi(crit,inccrtum ac dubium. Nec quidquam suppetit, unde res certa reddatur; quemadmodum autem uti inde consequitur, haud sat propc c.l accuratc martyrii, ab Heraclio tolcrati, palaestra, ita nec idtoprorsus modo seuseculumseu cpocha,
,

.'

inm.

inSS,
non

Eraclio

horumqueinmarty-

Sociis
stinguit;

num,

eopposui, ratione admisso,

Eraclii seu Beracliij sed Eradii

nomine diquodautem ad primum eduobusno}

minatis flii miscontractisspectat, id S.HeracliumseuEraclium,non assignata quam lus fuerit,pakestra annuntiat, idemque,
t

quod unirersa, qiuv de Suiicto loquuatur, documenta nullamplane notam chronicam pr&ferantydcici minari potest,estque proinde,non tantum quo anno, verum etiam quoseculo Heraclius subierit martyrium,pariter incertum-, ut, cuai aec alia, qiuv ad Sanctum s/icc/ent; alicunde innotescant, plura de co hic dicenda
haudsupcrsint.

DE

UNDBCIMA

as.

m
itCMM C B.

DE

SS.

ANASTASIO
,

SEU ATHANASIO PRESBYTERO

AMPODO

PLACIDO

PAUSTO, JANUARIO, MARTIALE, MARCELLO & JUVINIANO MARTT.

VEROSIMILLIME SICULIS
IA 1IIER0NY.M1.VNIS BT
\I.IIS
1

\s| |s >\,

sec.

wcehto.

Lucense apud
nv.ni

Florentinium Hieronymiasic

crtum
acta,

Martijres,

non contractum hodie

habct
teri

quam
,,/.
/ -

Lucensi Hif

Iu Acervo Sioili sanoti Tanasi presbj

\aaliquot,

i/

ronytniano

Ampodi,
fife

Placidi, Fausti, Januarii,

;

Martia]

gio

Romano

npographo
propositi,

ad

Marcelli

hisce

autem septem

sanctis Marty-

tpiorum,

ribus etiam octavus, qui Juviniauus fucrit vocatus, in Corbeiensi, quod apud eumdem /'/"-

rentinium itemque apud Dacherium tom. Spicil. editionis anni 1723 exstat, Hieronymiano apographo parilcr non contracto, ac, ut Dacherius ait, vetustissimo adjungitur, idquerecte fieri seu Juvinianum adjam nunc relatam Martyrum classem vere Spectare, induco in animum, quod, dum duo Rierony.'.

ipsismet sep

manum hodiemum
1
1

duoque

atis
I

Usuardinis apud Sollerium

ni
rii
j

paritet faciunt,

miana apographa quamdam martyrum classem memorant, nec tamen in horum numero
conveniunt, tunc standum, nisi quid forsan suadeat contrarium, apographo potius sit, quod plures ,quam altero ,<j uod pa uc iorcs mar'

socios aliquot

/'

nos cogunt,
I

tyresclassiistiattribuit. Ita
tunt,

aulumo non
a

tan<lre-

hic agimus,

ma\
dus
ut

quod

IIic-rOiiymiaitorii.nl uotitia,

sua ad Usuardum Vraefatione num -Z-l recenset, supC peditata, annuntiationibus, majari sancto*
gorio

Magno

verbis, quceSolleriusin

hac \ridei jam dixi,ha supra memoi

c
i

at\

getur,

numero constantibus utcumque suffrar verum etiam ac vet maxime ex eo quod librarii, qui Bieronymiana antiqua aliosve
ru n

lln

onymianum apographun
I

adjungatur.
bc

V
>ri

quidem, ni fal

ut

fl

generis alterius codices vetustos transcripsere, unius alteriusve seu nominis seu vocabuli omissione frequentissime, additione autem rarissime, ab exemplaribus sibi pr&lucenti-

suum hac

dt

sufficient;verum

cum \artyrologium Ro
i i

num ho
sta
loidij Gi i"

oruin,

bus,idi quisque,qui hsec cum transumptis contulcrit, facile deprehendct, per incuriam
seu oscitantiam deflexeHnt. Juviniai dem, utiin Lucensi apud Florentinium Hieron ym\iano apographo,ita etiam inGellonensi,

[fartyrumque adeo,
classiht'
/>

gandum mo
iltamp
so<>
'
1

quodapud Dacherium Spicil. tom moa dicto exstat Hieronymianumque fere etiam est
,

alius,
i

mittendu

Martyrologio, imoet invetustissimo /bitverpiensi apud laudat um Floren tinium

tiiexhiealkaatit

nymiana
et

ta

onlracta

ium,

\ai

teneum

fi

apparei,

miano apographo majori seu non contracto hodie omittitur; ast quid tum ? 2 Ibidem in hoc non unum, uti ex in\
ndispatescet/mc
'

8
fia
rt

K"
(uamtan

'lattcm

im

S l llf

ad Martyrologium Gellonense raro (lt, ut in hoc non unus U

res etiam e Sanctis, qui in II paphis non contractis o

spcctal,

non
P*-

hodie C

ntur.

Xec

est,

cur prxterea hic opporuu,

non reoi

uctom

dem Martyribus

in

AXASTASIO SEU ATIIAXASIO ETC. Usuardo Lubeco-Coloni- vero, cum sic habeat

DE

SS.

c B
-

ensi, cum tribus vero etiam in Greveniano nesius hodie annuntiatur verum binse
;

Gehae

in Lusitania pro Christo

ac proin Genesius, guem

annuntiationes additarnenta ad Usuardum,

videre licet, uti in hoc perSollerium illustrato existunt, cumque Usuardus Lubecodumlaxat
Coloniensis anno

anno
te

1490, Grevenianus Sutem 1515 antiquior haudsit, recentiores cer-

idemque cum Martyrologii Roraani hodierni Genesio sit putandus, exigere, qucesupraadduxi, pergunt, ut hunc ad Martyrum, de qua hic agimus, classem non spectare seu quodeo-

Dacunha ait, neque cum SS. Anastasio et pj a l cido ac eorum sociis passus, neque adeo unus

sanguinem fudisse

ambo

sunt,

quam ut sola eorum

auctoritate

dem

recidit,SS.A.nns\a<io et Placido ac eoruni

Martyrem, nomine Genesium, qui

tyribus supra memoratis passus
vel Davila vel
in

cum Marsit,

putem

<n/mitte?idum. Nec, ut secus sentiam,

me

hic

medium

i>

nddurta*

Baronius movet. 4 Etsi enim prior Villx-novx in regno Murciv apud /.'/' I *P. Franciscanos S. Genein Theatro ecclesiastico sii corpus asservari,

non adjungendum, credamus. Pro \j_ quisupra relatae Martyrologii Romani hodierni annuntiationi tam in hoc, quam i n Usuardo Lubeco Coloniensi et Greveniano
sociis
g-asiOj
-

priemiltitur, Neg-esium primo ac deinde Genesium perperam scriptum fuisse hocquepostremum nomenpost per repetitionem, impe,

men de Genesio, quicum SS. \n;>stnsioen ladealtero homonymo cido passus sit, an contra nominis illius exstitere Sancti) enim
(plures
potest, loquatur, cutlatenus indicat, /ierique corpus, quodjam nominato in ut S. Genesii llispania loco asservari ait, sit Martyris e Catacumbis Romanis extracti indeque, imposito
ci

anne taEispanix /om.ipag.ZM affirmet, 5

a librario factam, in Martyrum, de qua hic agimus, classem irrepsisse, Castellanus hodie in Martyrologio suo universati adjecta
rite

notula insinuat; verum sivealia quacumque ratione factum id sit, Genesium equidem, quinusquam, utjam monui, in Hie-

admarginem

pru nrhilrio Oncsii nomine, in Hispaniam

;

quod autum ad Baronium spectat, Annstnsio sociisque Martyri/ ur quulcm pro

translati

ronymianis apographis reperitur, ad dictam, E quse indubie ex hisce in Martyrologium R manum hodierum fuitillata, Martyrum classem spectare seu Martyribus supra memora.

tis

jungendum

haudquaquam
sic habeat,

verosimile

hodie bus, in proin etpro Genesio vetera Mss., signatis, ac uorum antea meminisse seait, insuis in Martyrologium istud Notis citat verum neclocum, quo, quse laudat, veterum Mss. antea adhuc meminerit, assignat, nec quse qualiave

Marlyrologio Romano hodierno

</

-,

eum ego e transcripta Martyrologii Romani supra huc hodierni annuntiatione expungendum, cum Castellano mox laudato opinor. G Verum Tharaci et Probi nomina, qusejam
apparet ;

cum autem

Jisec sint,

edicit

utenimvero, cummihiplane
possint,

ignota illa sint, facere haudquaquam sermo, ut Martyribus, de quibus hic nobis Neque eo etiam me imGenesium accenseam. pellat Rodericus Dacunha, Utyssiponensis ar-

fuerant relata, Anastasii presbyteri vocabulis """'"F' corrupte expressa, in eadem annuntiatione ^^''a sio seu /]//iuperperam pariter repeti,acproin Anastasium nnsw, d.
q ll0

'

etsienim hic matyrem quempinomine Gencsium, qui martyrio in Lusiam, tania, ubinon paucas, ut ait, iv.des sacras nomini suo dedicatas habet, coronatus sit, in
chiepiscopus
;

ecclcsiastica Ulyssiponensis ecclesicV Historia

part.

medium, eum tamcn, 7/'/ alinnde niilii satis notus haud est, quod cum tHi/ssiponcnscni fncit c/iiscopum Romani hodiemi Genemo de Martyrologii nesio somniarnt umquam, non est sane,cur ///c esse putetur Genesius, a Dacunha adductns. 'ontrarium quidem hic scriptor contenii/i verum hacin re assentiendum illi haud
i,

<"/'.

'

proferat in

ad Hieronymianorum hic propositam Martyrum classe?n no?% spectare seu Martyribus supra nominatis annumerari haud posse, laiudatus Martyrologus perNotutam mox citatam etiam insinuat; ei autem pat- in re assentiri queo. Etsi enim haud diffculter forsan factum esse queat, ut librarius in exemplari, quod describebat, nomen Probi, quasi brevia-

ciinvtsi

tum presbyteri,
scripserit,

acceperit, itaque etiam tran-

tantum tamen inter Tharaci et Anastasimomma est discrimen,utnon nisixgerrimehocpostremumproprimoexaraturusfuisse videatur.AdhcVc Anastasius in omnibus fere
Hie?wnymianis apographis, i?i quo?*u?n
nonnullis Athanasius aut etia?n,
rioris hujus no??iinis litera
i?iitiali

ta?ne?i

poste-

csl.

Gcnesius enim, qui hodie in Martyrolo-

per

tibra?ni i?icu-

gio
in

comparet cumpluribus hoc, quibuscum passus sit, Sociisac nomi-

Romano

h 0<i'ierno

riam

Tanasius seu Tanasus vocatur, hodie cu??i presbyteri titulo an?iu?itiatur .Quao??iissa,

BClntO

natimcum SS. A.nastasio et Vh\ch\oconjungitur etsi autem Dacunha Genesium, quem memorat, oum pluribus quoque sociis ac noniinatim cum SS. VnnstasioW Vhxcido pariter couJHiiyn/., Iiosce tamen verecum illo pro fide occubuissc, haud rccte probat. Eunc wdm in finem Flavii Lucii Dextri
;

propter,

quemadmodwn

Ge?iesiu?n,

quod

in

nullis prosus Hierony?nia?iis apographis reperiatur, ad Hieronymia?iorum, de qua ?ios hic cum Martyrotogio Ro?nano hodierno Ma?'tyru?n classem non spectare ac proi?i ex
,

Clrronicon, inquo Anastasius, Plncidus, Genesius

cl

sii/ii/ssc

corum socii illustre simul sub Jxdiano martyrium ad annum 358 diamtur,
sec. v floruit,

hoc erade?idum, ita vel ob sola??i ratione?n contrariam ad ea?ndem Martyrwn Hieronymianorum classe?n Anastasium seu Atlinlnsium, qui prse/e?'ea in Usuardinis aliquot

apud Solleriwn Auctariis

si et
tii

itemque in S.

dtimta.rat allegaticum au/c/n Chronicon illud,

Cyriaci, Vaticana, Ba?^berinia?ia, Tornace?i-

non a Dextro, qui

sc</,

contextum, quemadmodum infra pluribus docebo,ab Eieronymo de la Eiguera, qui demum sec.

Atrebatensi apud nos a?ite tom. 2 Marad Bedam Additio?iibus, utut in duabus harum posterioribus titulo illi non pres,

proanme elapso exstitit in vivis, fuerit confictiu, enimvero rem illam, qua\siveraforet,
pluribus ante Higuerse setatem secuUs gesta fuissct, solo illo Fii -litio cl/ronicoa Dacunha
recte probari

perperatn tributo, hodie ex etia??i commemoratur, spectare ac protn supra relata Mart?jrologii Romani hodierni annuntiatione non expungendum, sed contra
byteri. sed episcopi,

nemo prudens

admittet.

Jam

tam

in hac, qua?n in Hie?-onymia?iis, in qui-

bus

DIE UXDECIMA OCTOBRIS

aOCTO.l

^Anastasius 9 , d<* se Athacasius

,.

%SZZ 5
cus, qui ccl fccervua
,

C.B.
omuituur, t
pi<riqui

m-

-%en llitnp.

"IfWMMi

niousjj' <"*"< upun cumaem lUorentinibus prorsus aliis apud eumdcm Florenti-

lUN^MorMMr

v/

\...>r,,

ttfewAfcft,

apu ,l Marteneu.net Solleriu,,

ommbu yUpote
-,

,n

horum
ioi

solo,

auod

nynUana^^^^ M^iL,e nZ;,,

proin an
et .

Wi P

pohusautem

Eieronymia.

Anastasio * A.l,,Li,

,'.

piensi esl standum, maxime cutl id hic existat, solaque librara

losum

"n jam

W
ri,

odo
dubitat.

ccrum

Ottobonianosuo,

Anastasium seu Athanasium m sitfactum, uti apparet exiis, qum jam nuno,

mianorun
cti

.\/,./

qua hunc omittit, annunB tiatione huc transcripta, subjungam. s, tibus hsecapud Florentinium constat
vitiosa

primum,

giocorruptissimeiL AcervoSloilia
Tanasi pre byt<
CiliciaB
di
e1

in

Pau
in suis \n

Anazarbo

oataJ
ic legi,

ln Anazobori (in Anazarbo scriptum oportuit) Ciliciae natalis Taraci, Probi et Andronici
sbyteri,
tialis,

Martyrologium Adom pro certo afflrmati idcircoaut*

lor, facit,

rtationibu*
i

Ampodi,

ful-

Placidi, fausti, Januarii,

\l

Marcelli. Ita,

quod

dixi, Epternuj

rachus, Probus

ei

An
,/,,.
teri tttf<>

seu Antverpienses

Rieronymianum apograpresbyteri titulo Audroni-

mumhici
disAi
c.nn-uiit
,u
/'/,/,

phum; cum autem

cum

afficiat

huicque in martyrio

Ampodum

aliosque,quos posthunc in annuntiationejam data recenset, socios adjungat, et tamen A?idronicus, uti ex ejus Tarachique et Probi sin
ceris ac selectis,

Eier lapographohodi hodie tamen in Ottol Martyrologio pratoreant\

Actis

palam

esl,

qux infra sumus daturi, nec presbyter exsliterit, ncc

ei,

in martyrio,

quos

ut dixi, laudatum Iliero-

Ana arbi in martyrih marinf

ctis
i

Cilicia,ut\

intribw

ittis

san-

nymianum apographum
buerit,

adjungit, socios haid, ct

ynendosum enimvero
esse,

uno ex capite, hic

necesse est.
8

quidem non unusquisque fateatur,

LO erum utn Tarachus, Prob\ dronices die sid Maii, gius iu di

t
i

"

MlMI,

ijuo

signati in

vero, cum sic habeat, quid si libraqui Eptemacense seu Antverpiense Hieronymianum exaravit, emendatius hujus exemplar, in quo Iwdie concepta hisce vel haud multum absimilibusverbis In AnazarboCiliciae
rius,
,

Jam

jam

eodem Ottoboniucn )/,,, </u/<f mirum, in hoo Ulos hodie iterum haud
fuisscut,
i

martyres, 7"/ Epterna*

ut

mom

\te\

um

nonu

natalis Taraci, Probi et Andionici et alibi seu,

ut vere pleraque habent Hieronymiana apoC grapha, In Acervo seu Acernag Sicilise Anastasii presbyteri, Ampodi, Placidi. Fausti, Januarii,

apographo hodie celebrant\ iti nihito minv adin\ \ai\ dietn pariterjam fueraut, verum quid nifactumessequeat t,
qid Ottobuiimuiim
\/n,
tifi

annuntiatio leycfmfur prse oculis habuerit, hancque, sedet nomine Anastasii, et vocibus in Acervo seu AcernoSiMarcialis, Marcelli
,
,

Antverpiensehic sibi non sequendu racltum, /'rohum et \nd> onu um, jum
a se ceiebratos,

hodienonn
to

palsestram, quam is una cum sociissibi adjunctis nactussit, exprimentibus, per incuriam seu oscitantiam omissis, transcripserit?
cilite,

abshisce distim existimarit

'
I

\ma\

tyt

01

miana apographn, Lucense nimirum, quod

['Inraili,^

vere factam, si non certum, verosimile saltem vet ex eo apparet, quod, cum sic facta adstruitur, commode intelligatur, qui, Andronicum etpresbyterum et SS. Ampoita

Rem sane

cherix

duid itlud
fou

>

<><

an
>>

.>

>'
>

seripserunt, nbi

iendvm du

>

iami/
e/

cho,Pi obo

An
>><

aliorumque, cum hoc passorum, exstitisse inmartyrio socium, supra huc transcripta, quam laudatum Epternacense seu Antverpi ense Hieronymianum apographum suppeditat, annuntiatio perperam seu per errorem,
di

etiam, ut

Lucen
socios mei
'ixerit)

Am-

ungunt, quin*

queaut sex memo> art <

Andr< inrnu

<</,<<<,,

f. ere > Taracusqueproinde, Prol

,/
I

ut vidimus, prodat.

At vero reliqua modo

et-

iam,qu3epro Anasta^sio seu Whaivdsiorejiciendo vel utcumque faciunt, confutemus, quo ita hunc, utut in Epternacensi Hieronymiano apographo omissum, esse tamen vel idcirco, quod in plerisque aliis Hieronymianis memoretur, in

"" '"
,

miana
morant
SiciliiL-,

u/

>

'

Ottobonianum
nnt,

me-

substituendi non
>

etiam perspicio, cv )>

ubi hxc Ulos
'

Martyrum, de qua nos

hic, classe

necessario in
II

retinendum, luculentius patescat.

Octobris

Anazarbo Ciliciae sit reponendum.

65
Cilicia*

Tomus

V.

500
AOCTOM

DE
Cilirire

SS.

AXASTASIO SEU ATHANASIO ETC.

Tarachi Probi et Andronici palxstra i n /** Eptemacensi seu Antverpiensi ssepissinie **o, jamlaudato apographo corrupte In Anazobori vin a ***n+ QKUote (in Anazarbo enim fuerat scribendum) '^*
,
'

C.B haudimmulandii,

quidem et Siciliae nomina similia immutari ac afyo sunt, ut haud diffcculter verum, id re etiam ipsa cmfundi potuerint; minus factum factum nonprobatur. et quo Acervi credamus impedit intercedens inter

1'

seu lcerni

et

Anazarbi vocabula discrimen,

videatur.

pro auodtantumest,xd nemo faciteprimum

Lsteriori scripturus fuisse Epternacense cur hic ilerum vetustissimum

Nec est,

exprimatur,nemotameyi,idcircovetmartyres illos ex Rieronymianis in quibus reperiuntur, apographis, vel Tarachum, Probum et Andronicum ex Antverpiensi dixerit expun,

gendos.

Anlmrpiense,quodaFlorentinioproduciapographum objicias. tur II, ,,<>,< tpnianum Tarachum,Probum Etkenim hoc non tantum etiam Ampodum atioset Andronicum,verum proximetaunuein OUnhonianoretiquisque apographis memoratos datis Kieronymidnis in ipsaMartyres Auazarbiin Ciliciastatuat, erroid facit, annuntiatione tamen, qua estut jam supra ostendi, laborat, re non uno, definiendx sermo que adeo rei,dequa hic pout clarustoquarjacerenon ineptum,seu, Acerno Sicilise, /,../ u t vocibus iii A.CCTVO seu hujusque in S. Anastasii seu Athanasii
seu
t

Adhxc cum tam Placidnm, Ampodum, Faustum, Januarium, Martialemef Marcellum, quam S. knastasium dictaHieronymianaapographa in Acervo seu Acerno Siciliae signent, consequens foret, ut, si ex hisce ob palxstram

perperam expressam Anastasius deberet exiisnvjn etcu/n, quod nemo aamisepungi, ex iisdem etiam, quuu /cv/ico admi rit, eamdem ob causam Placidus ejusquejam
enumerati in martyrio Socii deberent eradi
;

cum

hsec

autem

sic habeant, Anastasius certe

seu Athanasius ex Hieronymianis, in quibus

nem postremo hic adductam non

\\

quibus Hiemartyrio sociorum palxstra inplerisque exprimitur, voces in ronymianis apographis Et fcuazarbo Ciliclee substituendm wedantur.

memoratur, apographis eradendus ob ratioest, cumque id, uticuiqueejayn dictispronum erit colligere, nec ob alia supra allegata fieri sit necesse, fixum atqiie inconcussum, quod num. 6 statui,
manct, videlicet Anastasium seu Athanasium ad Hieronymianorum, de qua hic agimus, classcm spectare ac proin ex hodierno, contra ac Castetianus supra laudatus insinuat, Martyrologio Romano seu ex hujus num. 3 huc transcripta, quse indubie ex Hieronymianis apographis primitus manavit, annuntiatione non expungendum, sed contra non minus in hacquam in illis retinendum. Porro,

rrm
tui,

hasce illis nec debere, nonposse Richenoviense apud Sollerium Hieronijsubsti-

n nttnu,,i

apnqniphiim contractum sequenh annuntiatione isthac quam Jwdie suppeditat,

Probi et AndroAntiochia Eradii. AlibiTarachi, presbyteri, Ampodi, ,,,,.,. ,., [tj ai{o locoTanasii et Marcelli Plaeidi, FauBti, Januarii, Marcialis

argumento
teucortgendii,

esl

haud

invalido.

Etenim, cum sic Taracus, Probus et nicus, qui certo, uti in his ipsis infra An doeebimus, Anazarbiin Ciltcia subiere martyrium, alio looo, quam Anastasius hujusque
12
,

quemadmodum Martyrologium Romanumrecte hodie, uti e

f,

jam

dictis liquet, Anastasium

seu Athanasium celebrat, ita

locus,
licet,

eumdem, quod

martyrio socii, passi luculentissime tradantur, consectarium fit, ut hi Anazarbi in Cilicia martyrio coronati haud fiierint, utque proinde vocibus in Km-voseu Acerno Sicilise,
/,-,

Placidus videArapodus, Faustus, Januarius, Martialis, Marrclhis ac denique, qui ad horum etiam,
et ipse et ejus socii,

quo

ut sitpra docui classem spectat, Juvinianus, in Sicilia e dicendis passi sunt, nec ex insu-

palsestram,

nacti in plerisque aliis Hieasseruntur, exprimentibus voronymianis BdS im \it:i. arbo Ciliciea nec debeant, nec pos-

quam

sinl substituii

etsi autem contraclum illud Hieronymianum apographum sola suaauctoritate rem omnino certam reddere natum haudsit,eam tamcn,maxime si aliorum,huc

hv hujus chorographis ut jam insinuatum, nec aliunde innotescat, recte etiam absque xdla, quam nactus sit, patcvstr cv, quodetiama Maurolyco ac in Binis supra laudatis Usuardinis apud Sollerium Auctariis fit, mentione
,

annuntiat.
1
1.

Verum, cum

sic illeac socii,

quos in mar-

nequaqum

quoque spectantium, quse supra altegavi,ratio etiam hdbeatur, vero efflcit simillimam.
habeat adeo pro in Acervo seu Acerno Sicilia ubi S. Alliaimsii S6U An;isl,-isii hujusque in martyrio sociorum palsestra ab Hieron ymianis apographis supra laudatis statuitur, reponendum inAnazarbo Ciliciffl haud sil, merito tamen,

tyrio habuit, nxdti certo affigantur loco, hinc, ^JJjJJJ*

qxiisub ementitis Dextri,Lxiitprandi, Haxiberti,

lim0 aitconftetii,

'.

quamvis

sic

verosimiltimeqxie
1
,

HeleCcV aliorumque

antiquorum nominibus

pseudochronica spuriaque itidem sub falso Jutiani nomine Adversaria sec. proxime elapso confinxit, Hieronxjmus de la Higuera, in omnem quibuscumque Sanctis, vel eatenus
incognitis

auuc /n hiscemedia s vooibus in AcervosewAcerno Siciliae wendose eocarata non sit revocari potest. Ita omiti no uel <' eo, quodvere nullus in Sicilia locus, nomine Acervus seu Aceraus, apud initf

)tim (lictun), nt dufnu.m,

suam

vel aliunde arcessitis ditandi occasio?xem intentxts,

patriam
S. Ainista-

sium ejusque socios in Hispaniam traxit, ita tamen xit alio illos regionis hujus loco in Dextri Chronico, alio in Jxdiani Adversarus
verosimillime
illud CCB unixis
xit

ita

minus

facile, et

hxc

et

snl;r illius cfiorographos, ut,

diligentissima

facta

indaginej comperi, inxieniatur, est fatoulum \mr,)/ tjitii/ tum? Kec, ctsi etiam,

mo proflxixisse,
pleriqxie, qui

ejusdemqxie' impostoris appareret, consignarit. Htnt

cala-

Anastasii sociorumque paHieronymianis apographis eaprimitur, perperam exarari, certum om8.

Docdbulwni quo

Dextri PseudoChronico fictu tiisqxieJuliani Adversariis, veluti probatx fiiln

Igestra

in dictis

docximentis, sxib initium, qxdsqxiitiarun

illarum sxippositione

nondum

detecta, inni.ti,

nino foret atque indubitatum, merito inde, esseillumex hisce eradendum, posset concltuli.
L8

pasS. A\m*ii\sinmejusqxie Socios in Hispania Man sos, credidere, Martyres hosce ibidem

tum Carpetanorum signarunt, quod Dextio

iq

nvis
/

enim haud raro aliorum etiam

in

potius, qui illos hoc loco,

quam

Jultano, JM*

Martyrum

llicronymianis apographis mcndose exarentur, ac imprimis SS,

Rutimi in Cettiberia eosdem

collocat,

adhxcon,

rendum

pxctarent.

Nec

Chrontid, qui Dextri

DIE UXDECIMA OCTOl

A con, ab Higuera, ut jam monui, confictum, commentario illustravit, Bivarius fecisse in Aoc cowten/M5, insigneprxterea ac prolixum
artyrio sociis elo

}U crii

enun^VT 1
haud possct.
,

" mtus

haud

G B

gium, e propriis, ut aiunt, vetustatis depromtum, contexuit, sanctos illos M

\*tquB

Uerum HispanicV dissertissime adscribens. 15 Verwn, cutn is scriptor supposititium Flavii Lucii Dextri Chronicon pro genuino
hujus foetu miranda simulet improbanda in viro erudito facilitate habuerit, eum adhuc
facilius, vel sic patrige
titulus,

**, 53^panterillos martyrium "J*" tfwfew

cludi nule im

/<v/

cUum,

subtissc. con*
'

ynbui

nos-

sum

(natales enim, ut

Comment. ?nox laudato ptwfixus, docet, MantiicV Carpetanorum erai nactus) utcumque favendi studioabreptum, reeentiores dumtaxat ac spuiHas schedas, in quibus S. Anastn^ii ejusque Sociorum marl \IanCarpelanorum signari cernebat p?v tiicV
,

wro tam faciU v Daeunkam Lusitama. relsub emcntitLs ( ju Hani nominibus Higuoram in Hispania S iisxi ejusquc Sociorum pa' turum/uisse, opinor, siquMJam nunc t ut*o& inSicilia passos, ostemlam, adducturus

mtUmr

S<

immtUttn

Ukmm
ti

Pliet-

prm

ocutis

ambo habttissent.

Plera
ntonifi,

nymiana apographa.utjam ptussemei

SS. An;isi

ujrty-

fciorum
Sieili.v

Loerno

vetustis fidei optinicV docume?itis accepisse;

apud
chorographos null
n

non suspicetur ? Adhcvc, cum ipsemet Bivarius> SS. Anastasii ejusque Sociorum Acta
quis
%

istiuw
listin*

locus, \r ervi
ctus, inveniatur,

pe? iisse,i?i Co?nment supra laudato pag 388 queratur ac nihilo?ninus Martyrum illorum
.

dubium,
,,(
t

an rocabulum

istt<

fV .

vitcV institutimi, sa?iguinis,

qua

sesc attige-

Sioiliffl

vocal
n tan-

propinquitatem, solu??i natale, stu vi?*tutes, martyrii, quod in Hispa?iia tole?*arint,

rint, occasio?ie?n, modu??i,

tum apud

0\

apud

paLvstram

aliaq

qucV id vel comitata vel subsecuta

cleate

si?it,

enu
rel

recentiores passimesi obvia

em

exponat,
?ie

quam maxime verendum

illo,

ul

idcirco est,

qiuv in elogio

p?'o

quo nec
primi-

traditio?iem allcgat,??ie?no?*icV prodit,universa

fe?'e

e sola co?nminiscendi lice?itia

si?it

autem res habeat,c?iimvero, ut S. Anastasium et Placidum horumque in martyrio socios mortem in Hispania p?'o
tus profecta. Cu?n sic

supra adhuc obsei bula adeo afflnia sint, 'erpostremum rit, nihiltamen S6S6 hi id factum cred
fuerit,dubitef>

ui h

eipSQ

atnoo
od hio

quid aliud praterea

Christo oppetiisse credamus,elogio hujusmodi non ?nagis,quam vel Dextri PseudoChronico, vel spwiis Juliani Adve?'sariis debe?nus moveri.
mi/ eiiam, ut

Hieronym
que, ut ih.n, s. \n.i ita iim, Acervo seu Lcerno Sioilia
i

Sicilia

collocant, deru

mar<><

DacmhavnU,
'"

Lui "" n '"'

16 Interim, qui fabulis seu commentitiis narratiunculis delectatur, is prxfatum elogium huicque pro coronide adjectum,quo Ms. carminum codice inter Auli Hati, per

illos
lo

hac
o

\m
le

nam hujus

no-

mine Acervi s haud queat, r<

auty
'"

uilur,

sonati itidem auctoris, epigrammata fu repertum,SS. Anastasii ejusque Sociorum Epi-

secus habet, vero

al

taphium in Uispo.no, quod

e Dextrinis aliis-

que similis furfuris f\gme?xtis Tamaius cinnavit, Martyrologio legere ad hunc diem C potest.Ibide?n porro, qui unius e S. Anasi Sociis, Placidi videlicet, corpus in Alcaudatensi Giennensis in Hispania duecesis oppido

limum. At vero, inquit 8t non nemo, Atreb"' Bedce, quod apud nos tom, Martyrol prseftamm
<<
,

idhuc
l

'

:,,

et

Placidum un

adhuc adversari dicatur, pariter inveniet,uti etiam Sanctorum, de quibus hicnobis sermo, martyrumpalcVstram,nonin Hispania, sed vel Ulyssipone vel Scalabi in Lusitania a Roderico Dacunha in Ecclesiastica Uhjssiponensis ecclesicv Historiasignari. Verum, prxter-

nominis nullus in invenitur, hodie consignant F bet; verum Additiones ili

/,,
i

m.v,

u u

8it

it

apographi

ejusqw
dxtnt.

in

bunt, auctorii
in Labbean Hieronymiano apographo P
.,

ium
.lr, /,!,,

ui

quam quod S. Placidi corpus, etiamsi is alibi quam in Hispa?xia subiisset ?nartyriu?n,eo ad
,

'/ui

teu,

ut

il

annurUltntur,
lunj /"

dictum oppidum
fuissetj
cidi,

potxierit e loco,

quo passus

aiegataaTamaio,ut^.

cum Eraelio aUU.patm

aliis,
i

scu Heraclio

quamnacH
.

' int

'

non alterius, sed nostri,corpus in Hispaniaadhucasservaricreda?nus,?xeutiquamnos ?xxaaanxicasservaricreaamus,7icu<,iquuivo

cog unt, facereq e

sa,

annunUantur

supra, --/"-?

cum

hui
,>.,-

ateouin

Si

Ad-

passos.admUtamusAaudqueunt.Quodautem adDacunkamspectat.kicquidemauempiam, cujusjam supra

Oenesium, qui vel Ulyssipone leiscaiaoi, ui utrxusque hujus urbis fert tradxtio, subxerit martyrium, proponit verum, cum Genesius iste, ut supra ostendi, ad Martyrum, de qua
;

fj^TperspectL,!.

-^fSiWW? SSBS
/

*/;

zbxdemqueidcxrco
anarint.

tllos

una

Heraclio cumJJ *t-

Verum, cum

tta perpera,

inim, 1

dum Martyres, paUestra non cxpressa,

/unctim

502
iOCTOIl
C. B.

DE

SS.

ANASTASIO SEU ATIIAXASTO ETC.

SS. Alphii, Philadelphi et Cyrini Actis non paucietiam alii utriusque sexus martyres expressis etiam, quibus nonnullifuerintvocati nominibus, comme-morantur ; cum autem sic habeat, nec tamen horum ullus ac ne ipsi U i. g dem SS. Alphius, Philadelphus et Cyrinus quorum Acta illa sunt, Hieronymianis apographis exstent inserti, enimvero in /uvc Mxilenses martyres anonymos sub SS. Anastasii Ampodi, Placidi horumque inmartyrio Sociorum nominibus esse ad hunc diem iltatos nn proin hosce abs ilhsnondistingui, verosiniile

conjunclim annuntiantur, inde eos uno eodemque tocooppetiisse,consequitur)ac temere processerint, Additiones istcV, in quibus contra plerorumque Hieronymianorum fidem
/Uhanasius
et

Plucidus Antiochix locantur,

hi,

faccre haud queunt, ut

non

in Sicilia, sed

ibidem pro Christo occubuisse credantur. Nequeetiam, ut Turonis Januarium et Marcellum passos putet, movere quemquam debet Augustanum apud Sollerium Hieronrjmianum aporjraphum quo enimmodojam exadductis ad plicato est factum, ut in mox Additionibus 8S. ithanasius et PlaciBedam
;

haud apparet.
20 Id tandem ipsemet, dum majus suu?n, quod supra laudavi, de Sanctis Sicutis Opus
,

,lii

eodem kntiochise perperam signcntur,

nar ,
u

H
?"*

seu, ut in fere ctiam accidii, ut Januarius,

'

*wcZ'

Hieronymianoapographo exaratur,Genuarius et Marcellus, quiuna cum S.Venantio

dicto

contexuit, Cajetanus, ut apparet, observarit.

u ' p0 ' e

nacti sint, atque aliquot aliis, pal;cslra,quam altero apud eumdem Sollenon cxpressa, in

rium Hieronymiano apographo, Labbeano

Turonisque certe annuntiantur passi non sunt, Turonis tamen, ubi S.Venantius abbas inpluribus fastis sacris signatur, B in Augustano, quod laudavi> Ificronymiano apograplm haud recte ponantur. 10 Octavius Cajetanus animum ad prwcioumqut nihilominui pua,qucV modo pro Martyrum nostrorum paMi/lcnsibui Imstra Sitilise attribuendaadduxi, verosimiltec. ni "' limc adverterit, hincque, dum Operis ,quod de ollla MM. %int Sanctis Siculis scribere meditabatur ideam iivenl litteris expressit, in Siculum, quod ad hanc adjecit, Martyrologium Mytenses in Sicilia Martyres, apucl nos tom. 2 Maii pag. 77S in Qreecis SS. Alphii,Philadelphiet CyriniActis num. s (tlisijtic passionis die memoratos, ad hunc diem intulerit,ratus scilicet, illos a Martyribus nostris SS. Anastasio scu Athanasio quos pluribus ejusque in martyrio Sociis lltcronymianis apographis videbat hodie inVidelicet
, ,
''

Etenim inAlphabetico,quo horum singulorum 21 Q,,un* nomen,patriam,tempus diemque ipsorum me- "l^Z" morise sacrum in Opere isto exponit, elencho " " haudquaquam diem Martyrum Mylensium
memorise sacram,assignat, sed tocum, quo faciendum id fuisset, punctis implevit cum sic autem sibi illam haud innotescere insinuarit,
;

tamen, S.Anastasii seu Athanasii Sociorum- E que ejus memoriam die xi Octobris recoli, ex Hieronymianis quam optime habuerit perspectum, id enimvero, hosce illum tunc a Mxjlensibus martyinbus existimasse diversos,aret

gumento

est

perquam

valido. Ceterum,

cum
dictis

Sancti nostri re etiam ipsa, uti e

mox

apparet,aMylensibusMartyribussintdiversi, ex eo sane, quod hi, qui tamen (Prcvtermissos ad hunc diem videsis) in rerum natura forsan
exstiterint, sec. tertio martyrium passim statuantur, pro fde pariter tunc occubuisse Sanctos nostros,inferri haud potest cum autem id ita sit, nec quid aliud, e quo martyrii eorum epocha eliciatur ,aliunde occurrat, dictione hecc sec. tertio, an altero sit figenda, omnino est incertum ac dubium.

numquam
subiisse

scriptos,

haud

esse diversos.

Verum

in dictis

DE

SS.

ZENAIDE ET PHILONILLA
SORORIBUS
T^RSl IN CILICIA

COMMEINTARIUS
Sanctarum
in Fastis

^JRJEVITJS
;

Sacris

memoria
et

an martyres

exstiterint, ubi-

nam

et

quandonam

vixerint,

qualia sint, quae edimus, solius

S. Zenais Acta.
propositas sanctas Sorores,qu cv \ab oninibus antiquis Latinorum Fastis Sacris absunt, qiuvque, etsi quidem Viritas hic
'

VEnOSlMllI.IIIK

SBC

I.

Sanctx,
Ifl

(/iijr

elogiis. c

n
"
:

'ine

Vonotogio
Sirlcti-ino,

nusquam appellentur, hincque etiam a

me titalo istkoc haud decorentur, Virgines tamen verosimiliter exstiterint, Graecum Sirmondi penes nos exstans Ms. Synaxarium,

magna Ormorum Meniea excusa binaque itidem ecccusa, Sirlctianum nempe et Basilia),Menologia hodiecelebrant, cuynque nihil uspiam, quod vel alterutram vel ambas ab Opere nostro removendas suadeat , inve-

niam, de iis isthic, procul omni, qui, quod Grcvci subinde Sanctis accenseant etiam indignos, oriri posset, scrupulo depulso, tractare aggredior id autem ut prxstein omnia et singula, quibus in jam dictis Grsecorum Fastis ornantur elogia in antecessurn, postea qiuvinhtvc observanda judicaro, adjuncturus, huc transcribo. Ab elogio, quod Sirletianum suppeditat duco initium. Se, ; t ,

quentibus illud his verbis concipitur

cta3

Hae san-

Mulieres (Zenais nimirum et Philonilla) consanguineae fuerunt ex Tarso Cilicise , vePauli Apostoli ; quse , relictis omnibus nerunt
,

DH

A veneruDt ad urbem Demetriadem et iu quau dam speluucam in?reSsaa vitam degebant. Ulic beata Zenais omnem morbum et languorem ctirans, abnt ad Dominum, Philonilla
vero diuturnis jejuniis et vigiliis seipsam kradena plurima faciebat miracula et natune
viens a brevi ad ajternam vitam mi^ravit
ui.

ONDBCIMA OCTOBEig
'

m
=

ordini aer-

*<"

Elogio huic sane amusstm pene est consonum, oU q

2

adZa^L
in lie*

ad
,

tZ
7 il5
,
,

ro

**.* <r^,*. s
a ...cv

^7
,
.

,,,,

,.

a,
...

t .

rij

fKnpXgftemn rcjp
r.pouv

,;

?
:

*-,,;;.
,

oWv tp;Q w
, ; ,,

-,

'

hoyovrat

qw

natxarau

A
xai

\
i

<

.,

noXct, xai

h rvn
y,

V^axn

irpooxapT

ffiry.AattM

BioeASoSerai
ivdffOV

tojy0JJ
VToTtTOV

UV

Z/V^

JTaOOV

loto
.

xai

r&

fiXx(
tJ.XovftAa,
f

paireuWa

jtoo?

k
i;

llur

us,ju,>

:;v

7 ,-

paxporarats v)?ffT6ia^ xa.

modo
is

ouwtj
b
Mill:.
II.-.

B ^aufzat7iairXeroTaaTer\eixairi
<Ha dovlevovaa tov JTpoorxatpoy
;>../,;

Latinam.
.

rewsdxoAovsnraveoni
'

LaBffi

I;,

!M

n,

tine autern redditur

hunc

in

modum

catur,
oto Lp

^
.*/.

n.ita-,

Banguinti propinqu

(sanctse sorores scilicel Zenais et Philonilla)

* ""w.

TarsiinCilioianataB.PauliApostolierantcognata3, tis,

Zenais quidem
cen
.

artem m

relictaque altrice patria ac opibus abdioa-

em
Tera explebat
1

opi

artem medicam inspeciem exercentes opua

\

cum

ei

aa omnia bona

apostolicum iv nt. \ .nrrunt t^o ad urbemDemefriademaospeluncam quamdam ing-resscc, vitam in eaagrebant, ac Zena&quidem, omne genus morborum ot languorum a rans, ad Dominum migravitj Philonttla autem,
1.- Ik-i
i

Bororem reUquiiboi

set ac

in.

.ii

.iii
1
1

quemd im
1

mj

bum
accedentea dooebal
,

moi bornm
ad quara pro

languorum tanan
ii,i
,

omna genu oum b virl

fcri

cum

jejuniis ac

vigiliia

admodum

diuturnia

Patera

el

Philooj ro

d
;ii>

sese tradidisset, plurima faciebat prodig-ia, naturreque debitum solvens e temporaria hao vita
excessit. Ita

sacraque
ethniciSj
iimii

dootrin
a1
o

Mensea excusa; ad Menologium

et

caperentur, appetiti, ruere, orante atque <\

]

Menologio

Basilianum modo progredior. 3 Sanctarum, quod in hoc, opera

qme
studio
ut

cuin

tan.l.-iii
I

inja
|M-||.
III

f,
el
,

Bauliano

Cardinalis Annibalis Albani typis UrblnaHbus vulgato, Graece simul et Latine exhibetur quodque nihilominus brevitatis causa Latine dumtaxat lectori hicpropono, elogium sic habet Sancta Zenaia cum sorore Philonilla ei urbe Tarso fuit, sanguinis propinquitate Banoto i,,,.". u vi nuug uiui.T, j;i ujui,,juinii,i uv/tU Apostolo Paulo conjuncta. Et primum quidem mcdicinam professa, deinde ab ipso Apostolo C fide Christi imbuta valcdixit arti, divitiis e! 0 rori; atque in remolo montis antro solitariam vitam ag'ens soli Deo sibique vacabat, berbis tantum, quas prope speluncam tellus ipsa ferebat, famem sustentans ad quas legendas aliquando egressa pressit imprndens acutissimum
:

hanc
;

tuin

Philonill

con sdl '-'1111 m, bju

t,

tradi

lil

plri001
I

oror,

domi
In
01

abatur, oumqui
ad
II-'
\

ooo
,

aiu

quam
1

oror,
atlo
plt,

irtutem oontenderel
|"

d aen
ol

pi

reevei ar<
'

t,

miraouloi uni
, I 1

kj\.

i/,

,-wi

Bm Taliasunt,quxhuct xi, Sanctarwn nostrarum* quidem, ut, qum in hsec observanda opinor, oia modo proponam, fUisse ili f- r ---
^'V.UVJii
1

Deoque admodum BUIUUUUUI

Pi

... ln

1 |

>il.
1

tinivit

natas sanguinisque cwn Paulo Apostolo

dem

etiam, ut

4i ta

Lj

39 docent, nai

junctas,unati/

clavum ligneum,

diaboli opera

humi

defl

um,

indig-nissime ferentis,

quod multi occulte ad

impar consedisset, ut
spiriturn
j

eam
tur.

ventitantes, ad ChrNti fidcm traduceren-

QuiB

cum

dolori
tolleret,

pede clavum ** ' autem aomi consistens, oum dit. Philonillaautem domi coiisisi.n>, cum non minori, quam Soror, studio ad virtutem con-

"

Domino
-

tradi-

tendisset, niagnoque Bemper enltu Deum procan * n o-~* ; ,, a ^K,n.,nivit Finnia ixthne. secuta esset,iupaceobdormivit.^o^'o isthoc,

Uatim ab iniHoafs guibua autem supra > lr etogia illa deprom\ ' tamen. minime mereantv gram hac in reiUk hau bquodm aliundeo" natm vel - -- " uera Sancta > vera ounwa vel Tarsi in sanguinis propinqui 8t >>tm. quea fuerint onjum >< f itata quatuor 8anctarum iam 6 At vero jam recitata quatuorSa.idnrnrn 8 vero
firmant;
<!.,
i

>

ln ,

Mn*i$*i j/^,,

Menxorum quodpaulo magis, quam Menaeorum

et

Sirfittr-

nosirarumc nostrarum
-cepta,

quibu

"

letiani eloqia, est prolixum, aliquanto prolixius adhuc est, quod modo restat e Ms.

larum nat
U etolopropinquUaie '" '*re* conveniunt < c*. *cx, .. ^.. Curivcrii<Aiu> in arte, quam 0t. invicem dissona> 1 ' <neem di**" fuerini
; ,
cj"

Grxco Sirmondi Synaxario huc transcriben'

Synaxario

4.

Id, eui vel ideirco,

quod Latine redditum

^*niondiano

nusquam
et
bc

reperialur,

MerpretatUmem LaU-

nam suojungam,
Philonilla

T3

Orvc.s kisce de S8. /,na,de fum loquUur verb toi KiXixuic Wfb Ir.ur-Mt;

*W *W> "X^'J%ZL J^Tprofesswne,, meatcime v

solt iSenaiU.
i

iiano Or'> enim Menologto hxrUAianoono vero Synawarium

um
ft

^_

m
tUCTOM

DE
verum quid
hic

SS.

ZENAIDE ET PHILONILLA. SOBOR

fatendum. Ast an vere S. Zenais, fu S o D pro flde sanguine, vitam terminavit Martyrque adeo debetvocari? InMenologio Basiliano (supra ex hoc transcriptum Sanctarum nostrarum elogium videsis) narratur S. Zenais, cum aliquando ad herbas, quibus vitam sustentabat, colligendas spehmca, quam inhabitabat, esset egressa, acutissimum clavum li.
erit
,

bunt;

amplectendum, quidve

C B

contrarejiciendumsit.determinarehaudqueo; quare plura de hoc argumento non addens, sermonem alio converto. Mensea excusa in tiPhiloniltulo, aut, simavis, in SS.Zenaidis^
lae

annuntiatione,
elogio

quam

binis versiculis, ha-

supra huc transcripto prsemissis, rum easdem diprsefigunt, Martyrum appellatione faciuntMenologium stinguunt,idemque etiam Sirletianum et in suo, quod hodierna Grsecorum lingua conscripsit, Martyrologio Maximus Margunius, Cytherorum episcopus. Vervm nos hic scriptor hujusmodi, utpote dumtaxat recentior Menseaque excusa utplurimum csece sequi solitus, morari non debet quod autem ad ipsamet dicta Mensea spectat, enim, hsec sibi hic neutiquam constant primo
;

gneum, diaboli, indignissime, quod multi ocad eam ventitantes ad Christi fidemtraducerentur, ferentis, opera humi defxum, impjrudens pressisse, Dominoque, cum dolori impar, utepede clavum tolleret, consedisset, spiritum tradidisse. Quid si ergo ita vere S. Zennis e vita migrarit, hincque martyrio eam
culte

o ccubuisse, in antiquis, quse Castellayius laudat, Mss. fuerit notatum ? Sane Sancta, si vel
vi aperta vel structis sibi insidiis, diabolo in odium fidei agente, interiisset, martyrio non

Sanctas Mariyrum appellatione, ut dixi, in tihdo distinguant, mox tamen in binisjam supra memoratis, quos proxime huic subjunetsi

minus,
sibi in

quam
odium

si

ab homine tyranno,
;

illatis

gunt,

versiculis

martyrio

illas

non occu-

buisse, sed in pace quievisse, luculenter produnt. Ut, quam verum id sit, lectori patescat,

fidei iormentis, fuisset occisa, occubuisse foret dicenda ast alterutro modo

fuisse e vivis ereptam,

neutiquam mihi per-

B hosce una

cum

adjecta versione Latina huc

:

transcribo. Sic habent Bipyji/ixd&s tm/tomv tipYpnrK ?Aac,

(bikoviXkaTt
y.&.l

Zyjvatg,

aidvo,

suadent, quse Castellanus citat, Mss. antiqua; enim, quee qualiave hsec exstiterint, non ^ edicat, dubitari certe, an satis fuerint ad fidem indubitatam hac in re faciendam idonea,

cum

In pace quieverunt pacis amicae,

martyres

Et Philonilla et Zeneie, duae. 7 Adhsec eadem Mensca in ipsomet, quod num. & jam dedi Sanctarum elogio nihil omnino, quod, hosce e vita fuisse martyrio subtatas, vel utcumque insinuet, suppeditant; cum autem Menologium Sirletianum in supra huc transcripto quo Sanctas nostras ornat, elogio nihil etiam subministret hujusmodi, nec quidquam, e quo hasce lerminasse martyrio vitam sat tuto queat condudi
,
,

aliunde afferatur, enimvero Zenaidem et Phihodie etiam in binis penes nos lonillam
,

non immerito potest. 9 Et vero non fuisse equidem tyranni ullius ssevitia Zenaidem in odium fidei necatam, in animum mihi vel idcirco induco, quod nihil omnino, e quo contrarium, non dicam, opinari, sed vel suspicari queam, in quatuor supra huc transcriptis, quse, quos laudavi, Grsecorum Fasti Sacri continent, Sanctarum nostrarum elogiis occurrat, idemque de ipsismet Gr.vcis, qusepenes nos exstant pluribusque infra memoranda venient, S. Zenaidis Actis dicendum etiam sit; quod autem ad diaboli fraudem seu insidias, quibus in odiumfidei interierit Zenais, jam spectat ,subinde quidem satanse, ut Dei servos tentaret maximeque etiam vexaret, at non itidem, ut in hosce,

/,.

Qd _

d ^ia$uadei,
'

n P fli

exstantibus,
ter e

quorum

alter e Mss.

PP. Domi-

nicanorum conventus

S. MarciFlorentise, al-

Mss. itidem bibliothecse Ambrosianse Menseis Grsecis exceplus notatur, Sanctorum ac Sanctarum Elenchis signatas nec tamen Martyres vocatas, in annuntiatione seu titulo, quem illarum elogiis Meruea excusa, Menolo-

seu vi aperta seu fraudibus et insidiis ad necemusque sxviret ,concessum fuisseinvenitur; cum autem sic habeat, a nefando generis humani hoste, qui odio S.Zenaidem, quod midtos

C gium Sirletianum

et

Maximus Margunius

piwmittunt, Wwiymm appellatione perperam distingui, vel certum vel vero saltem apparet simillimum. Nec martyres vocari posse Zenaidem et Philonillam, censuisse etiam videntur

ad Christi fidem adduceret, quam maxime y habuerit, acutissimum clavum ligneum subdole humi fuisse defixum itaque Sanctam, cum pedem in hunc impegissei gravissimeque
lsesisset,estructis sibi a diobolo insidiis occu-

erudilissiuii, qui

Martyrologium
viri
;

Romanum
enim in

buisse, quis credat ? Clavi lignei,

hodiernum reformaruut,
hoc
illas e

etsi

terebrarit seu trajecerit S. Zenais,

quo pedem Mensea ex-

Menologio Sirletiano hodie intuletamen, omissa, qua in hoc donantur, Martyrum appellatione sequentem dumtaxat fecere in modum Tarsi in Cilieia sanctarum mulierum Zenaidis et Philonillae sororum, qine beati Pauli Apostoli eonsanyuine et in tide
rint, id
,

perperam vo ranlur,ambasque.

fueruut discipulas. s At vero GasMlanus, hodie >uui cumdicto Romano hodierno Sanctas nostras in Marhjrologio suo Universati recensens, harum al-

Menologium Sirletianwn non memieodem 7^ecidit, spinam clavo ligneo Synaxarium Sirmondi ac jam memorata, quse Commentario huic subdam, S. Zenaidis Acta num. 8 substituant, diaboli tamen opera insidiisve ut vel spina ista humi fuerit defixa vel pedem in illam impegerit S. Zenais, facium esse, non adjungunt, cumcusa
et

nere; etsi autem, quod

teram, Zenaidem

videlicet, in

Thessalia prope

Dcmetriadem martyHo

fuisse

secundum an-

liqua Mss. affectam, apposita ad marginem nota, insinuat. Quod si itaque martyrologo isto seu, ut melius loquar, antiquis, quse laudat, Mss.

que Menologii Basiliani auctor, fuisse a cacodsemone, quod ait, in Sancta?n patratum, neutiquam, ut apparet, potuerit habere perspectum, id verosimillime haud firma ratione impulsus, sed more rudis vulgi, quod malignis
spiritibus imperite olim ut

phwimum,

quo-

rum

ignorabat causas, sortis adversse casus

p/4
,

standum hic sit,Sanctarum nostra-

rum uni saltem competere Martyris appellaHonem ,ambasque adeo in pacehaud quievisse,

dumtaxat affirmarit. quod dixi, vulgus merito certe hinc erat carpendum, ita modo equidem auctor itle in re, de qua hic nobis sermo, fiattribuebat,
10 Quare, uti,

^"'

^^
,,/

/orTII

,*t

dem

IHL UXDEHMA OCXOBEIS haud meretur ut sane, S. Zeiuudeni A dem eloatt sm****k* quamnusquametiam Martyremauw^z/ stru ,-\
;
,

,',

(''anscnpt,,

tmttum Wiam
C

noslra h*c Sancta a,

,0

<m ua 8

tten, e

bMsdeZbJshu-

T H

^
,/

,"

"'

",'

*
'

"'

"'

:>

''""'

;"'''"""'"/

I*

flMt,.
N 11(41.

ii mllam, gwaro

tarit. Ac ambas ~, ~ * ^
S.

auidem seu tams ihiloaroo. PK1 ... Zenaidem, polria e< omnibus

<'<"*. ferts tn/taln-

i /a/(i/>v,

bonis suis relictis, in speluncam, prope Demetriadem in Thessatia sitam, secessisse ibique sanctissime citam /iniisse, Menxa

attani sita jm A~i non ccprcssa, scsc rcccpissc, dumtoaat scriW*i 7" on Men bus

ctcilate,

propc

''ioqutm

\t t

tn soUtudt,
_j

excusa

Menologium Sirletianum luculenti giis,num. 1 etlhuc transcriptis, tradx verumS Philonillarn in eremum, reltcta patria, nonsecessisse,sed Tarsi domi sua
et

quamSanci
prope urben
dub\

Utu non erren

,g Qt
tiant auctor

CWl

mansisse, ibidemque, oum virtutem non minus, quam Zenais, excoluisset, ad Dominum migrasse, Synaxarium Sirmon tolo-

quam Sanctas
essai
/<>

nosfras tn-

uunt,p
seu regione,

gium Basilianwn
B
datis,

in

elogiis,

numm.
in

3 et 1

dunf

non minus luculentcr m cum autem S. Zenais, dum

i

pro-

jam supra

seserecepit, reliquisse Sororem, in laudatis num, dicatur, idque, ut apparet, si Philonilla, non sccus ac Zenai speluncam, bonis suisomnibus relictis, s.
sisset,

eremum Actis mis

non pcalucentibus invenissent, \im,qui nuncuctnr Demetriaa, ominis hujus m p Itatem nossent, speluncam iUan% K in hujus \yicinia perperam posuisse, I' etiam modo fion or, ut.qui andquaa
tn

qua situs

locus,

r.cprrssa, forart, tn

,itts

stln

LZenald

trfy

notani,

haud

ita facite

vero posset intelligi

ei

Ms\. ewararunt, idp

consonum, Acta illa Synaxario Sirmondi Menologio Basiliano suffragan tur,

vel idcirco hisce potius

Demetri
n.ii
,

Vhessai
\i

Sanci b nostrat, contra

'

quam Menxis et Me-

acs
testantur,
1

\s

supra

<

Vasti
tnt,
-/ -

standum h/rcssc rnlcatur, Philonillam verosimilius in eremwn, relii ta patria seu urbe Tarsensi, non secessisse, sed Tarsi domi suee constitisse ibidemque post vitam, sanctissime actam, ad Dominnm mi
,

nologio Sii-letiano

haudquaquam
rcro
rtf,
ti.i

arum, utjam
ct.ccril

cta ostendunt,

OC ob

Martyrologium
i

Romanum hodiemum,
'

grasse, in
ZtmaiaVm vero

animum

induco.

quoii illas

hodie signat,

fo\

Porro non tantum S. Philonillam in erein solitudine, mumablegando, verum etiam solitudinem, in non in Thetquam 8. Zenais, e vivis etiam in eadem post lo/ia, vitam sanctissime actam sublata,secessit prope urbem Demetriadem statuendo Men& Menologium Sirletianum a veritate abei^rasse videntur, Qrseca enimplus vice simplici a me jam laudata, qux, quamvts de Philonilla non P tractent, ad Zenaidem tamen hujus sororem, de quahic agimus, spectare, infra videbimus, S. Zenaidis Acta num. i sequentem loquuntw in modum Haec (Zenais nimirum) bonis BUiS omnibus juxta ac propria Sorore relictis, in
11
t

oarpendum
vitam
h

/
"l
'

taruntfjam del factum sit,

i:;

Menma
><>>
i

r moscas Pra) iHonmn,

rum

]I "<>

/'/""">
anle

nu>r elogium, heaamei

i

'
6

'

num duobusvr. quensetiamhodiede gunt hexamct> um

'l.ryj

huc U

montem versus reglonis, quje indito ei a re quam complectitur, nomine, Demetrias rocatur,
,
,

idautem Papebro< subdo, hexametro interpretatw

,.-,

|,,,n

Septemtrionalem plag-am intra Tarsensiuni minos situm, se recepit, acibidcm in woehl

habitans...

/.,

Uominum

nostrum... precibua

<"''
B

'"

ast,c>

Pl

duis obtestabatur; ita autem Tarsi aut certe inae naua procui regumfsmsvu c*cc., *** inde haud procul regionem seu vicum, qui

,,,./ tdqui siffni/tcet, idaue

.

Octobris fu\ >> aliouamdiu antel

quodCererislucum,Gra>ce,utinfrainAnnotatis ad Acta docebo, toutrpw, co.nplccteretur,^ur,^vocabatur,exstitisseac

seserecepit, seuspeluncam,inquam* haudprocularegioneUlaseumco,acproin
.

dei

oro

PhilonUla obierit,
sublata, dubiuft
c hu ini

>

PhilonilU posterum hoc dte,

Vamm\ m ana \o
'

oumaui

umjam

'

necprocul Tarsosttam fuisse, tucutenter dorna cent, hacque in re iltispoUus, utut haud

datum. verbu
,,., .0 pOetU
1

J&
>

^/r^lirc^s/i.lri.S.Y.n-^-A^r,,
Menologio SirleUano stan< quod Tarsi in Ciliciacxs^ durn opinor, tum appellabatur tisse reg l0 nem selvicum, qui

"

quam Menms

et

m
numen
recto,a>

Mm
',

P^ona^

Demetrias,

Synaxarium Sirmondianum sub

fmS se hanc una cum

^^5^
ttta

OetobrU

, ,

506
AllCTOHB

DE

8.

ZEXAIDE ET PJIILOXILLA SORORIBUS

sti seculo floruerint

C.B.

die sublatam, luculentissime, ut consideranti patescet, tradat, verosimillimePapebrochius, supra sola metri necessitate motus , modo interpi e assignato hexametrum illud fuerit

verosimillimeque etiam

I)

obierint.
15

Nec

opinioni,

quam tum Sanctae floruisse

nec >"o

m,-

Raro quidem, ut fratres ac sorores uiw eodemque die moriantur, fit, hincque haud immerito, an binse sanctae sorores Philonilla xi Octobris die, ut Mensea et Zenais eadem dictis laudato hexametro Grxco dilucide e
tatus.

ac obiisse statuuntur, S. Zenaidis Acta,jam nu 'fi<r, id saepe a me laudata, adservantur. Papebro- ^- <><<. *e >ntmor Va chius quidem ante tom. 2 Maii in Octobri Acta, Grsecorum metrico post supra huc transcri-

ptum hexametrum Graecum Latinamque

jus

produnt obierint dubitari potest verum quibus anne id idcirco aliter, quam verborum,
,

husequentia isthsec Dicuntur (Zenais nimirum PhilonillaJ ex Tarso Ciliciae Pauli Anostoli discipulse, Demetriade inThessa-

versionem

frequenter
,

est constat, aperta significatio exigit, fas ? Id sane, cum Mentea Latine interpretari non tantum quse dubia, sed et quie falsa sunt, tradant, nemo facile dixerit ut
;

lia virtutibus et

miraculis claruisse.

Habemus

Acta GraBca solius Zenaidis, in quibus nihil de Paulo aut Philonilla, multoque junior illa esse

proinde stricte loquendo admittenda haud Papebrochii videatur de qua hic agimus est sic habeat verum etsi interpretatio quod hxc ut xi tamen an uno eodemque
, ;

Sanctse dfoi 'liuMumrelin^quit, Octobris die ctiam ipsa, uti ejam dinostrie obierint, re

verba usurpat, sicque, utapparet, inZenaidem videri multojuniorem, quam ut Pauli Apostoli discipula esse potuerit. Ac id quidem, ut hsec ipsa ejus verua suspicari me faciunt, idcirco poiissimum ei est visum, quod in S. Zenaidis, quse laudat atque egojam
\

Ldetur,

dicat,

sucpius laudavi,

Actis nulla

omnino Pauli

nemo non coitujet, incertum ac dubium. Nec res certa evadit ex eo, quod PhiloB omninilla et Zcjiais eadem xi Octobris die in stc. migrassc, signentur; id Menologio e bussupra relatis Fastis Sacris Basilianoerui enim idcirco forsan dumtaxat fit, quod, cum
ctis
II
i

Apostoli mentio instituatur. Verumhmc, ut equidem puto, inferri non potest, Zenaidem
vel B. vel sec.

Pauli Apostoli discipulam non fuisse i, quod tamen, ut opinioni, de qua hic,

tur,

Grivci dtem, quo

rent,

obierit Philonilla, ignora-

hancque nihilominus xque ac sororem Zonaidem colere ratum foret ac fixum, ejus convenire existimarint, ut, quo die hsec, eo-

non fioEtenim Acta illa, utpote admodum jejune conscripta, neutiquam omnia et singida, quse ad S. Zenaidem spectant, recensent; cum autem sint hujusmodi ac ne ipsum quidicta Acta adversentur, requiritur,
ruisse.

dem etiam Philonilla

coleretur,

hincqueambas

eodem xi Octobris die, quo S. Zenais, ut Vita edenda sub fmem docet, vivere desiit, Fastis suis sacris inscripserint cum autem sic ha;

Zenaidis natalem, qui in oynnibus, Fastis sacris supra laudatis Tarsi in Cilicia ponitur, lectorem, uti illa evolventi fiet per-

dem locum

beat, nec

quid etiam, quo

emortualis Philo-

manet Dillffl et Zenais una eademque vi sane, anne hssc Octobris die obierint, omnino incertum ac dubium, seu, quod eodem recidit, determinari, anne ambse die isthac abicrint e vivis nulto modopotest. Necynelius, velquo, velan uno eodemque anno factum id sit, quis deterdies innotescat, alibi reperiatur,

spicuum, edoceant, qui, queeso, ex eo, quod Pauli Apostoli non meminerint vel discipulam hujus haud fuisse S. Zenaidem, vel hanc ejusque sororem Philonillam sec. i haud fioruisse queat concludi ? Id sane ego haud
,

perspicio

cum autem eadem

Acta, uti quis-

que, ni fallor, hisce expensis, fatebitur, nihii etiam aliud, e quo atterutrum eruatur, contineant, enimvero opinioni,
stree sec.
i

qua Sanctee

no-

minet

laudatis sciticet

Fastis

Gr&corum
quod

floruisse obiisseque siatuuntur,

sacris documentisque atiis nihitomnino,

eo conducat, suppeditantibus.
ita sit,

imo

etsi nihit etiam, e

Yerum, etsi id quo quis, sedefiniat,

minime, ut jam dixi, adversantur, seu, quod eodem recidit, haudquaquam, quo minus illas tunc floruisse obiisseque, e Menologio Basiliano eruatur, impediunt.

culone primo, an altero posteriori Sanctse no-

F
qh3, (juamvit
de Pliilomlla
tileant,

Mensea excusa, Synaxarium Sirmondianum et Menologium Si> lctmnum proponant, id tamen Basilianion, num. 3 huc transcriptum, facit. Zenaideni enim a beaio Apostolo Paulo, cujus
Philonillam ct Zenaidem exstitisse cognatas non tantum idem Basitianum, sed et reliqui, ut supra dictinu Grxcorum Fasti sac?n numm. l, et ilaudati, unanimi consensu
,

strtv fiorucrint, vel

utcumque

etiam,e quo Sanctas serius floruisse ac porro obiisse posset argui, prcefata S. Zenaidis Acta complecterentur haud tamen idcirco illico ab opinione, qua earum vita ac mors sec. i innectitur, esset recedendum. Cum enim qui Acta illa exaravit, nec, quo seculo floruerit, prodat nec omnia quse ad S. Zenaidem
1G Nec, etsi secus foret ac quid
,

ad

ftu-

jus lamen

o-

rorem
ctant,

fjx-

:'

spectant, singillatim,
est sane,

utjam

dixi, exponat,

aflxrmant, fide i 'hristifuisseimbutam, diserte tradit, nhiuc, guod sane, cum Paulus Tarsi etiam, ubi

ex Apostolorum Actis fas

horrct,
/./...

versabatur, fidem Christi, uti est colligere, promuUjurit, veritatis specie haudquaquam abilla

Zenai.lcn.,
et illa

adS. Philonillam, quam ad S. facta, ni fallor, ex eo, quod et hiec

et

Pauli Apostoli e dictis co~ gnatxexstiterint^Gonjectura^Martyrologium Romanum hodiernum ewtendit, utpote ambas Pau/i fuisse m fide discipulas pronuntians;

sorores

cur serius illum, quam ut hsec probe potuerit habere perspecta, floruisse existimemus; cum autem sic liabeat, nec minus forsan quam septem aut octo seculis a S. Zenaidis seiate vixerit remotus quidmirandum foret si nonnuiia , ad Sanctam spectantia ignorans , vel hanc , quas sec. i floruit, seculo demum 2 aut iii exstitisse in vivis, vel id, quod hoi^um seculorum attero in morc fuit positum, jam inde etiam a sec. i
, , ,
,

jam vcro, cum hic, uti ad wwJunii diem in Commentario, ejusdem et Petri Actis prsenio num. 17 et scq. docuimus, anno serse vulgaris stwagesiiuo quinto subicrU martyrium, consectarium est, ut Sanctx nostrx primo Chri-

obtinuisse locum, existimasset, hincque, veritate haud salva, in litleras quidquam, huic opinioni sux consonum, misisset ? Sane ego
e rei-um, tione

ad Zenaidem spectantium, ignorafactum reor, ut ne quidem Paidi Apostoli, cujus tamen consanguineam exstitisse Zenaidem, Fasti sacri supra relati unanimi
consensu

DIE UXDECIMA 0CT0BM8.

sensu produnt, mentionem instituat verum, etsi sic habeat, nec ipsam etiam Philouillam ItfffMam fiomtn^J ,/*/<, toman, qu* scripsit
; k

de /f& auam ,,.,.,. ut aDnaret h.iu V/ >' terffan

,

"/

Jlt " 9

** ***'
C B

2E*?

monstrandum, ad ipsammet S. Zenaidein, S. Philonilke sororem, non vero ad alteram hoynonymam, spectant.
est
/"'

tam, hberem,

Afrf*

11 Pleraqueenim,qiuedi idc narrant, compendio in Sancta ostrarum, quod supra num. 4 e Synamrio Sirmondiano hue

luantur.ntcuUam Prorsus.equa.quandonamrcl , rit celscnpta ipsam* rminari quBat, notam chromcam suppeditent
mcrcantur, inctudunt. Ast\ fnsstehabeat mininv ferun ,rtis s,nt habcn >lctl
V*.

mom

'

^mcndari

uim

transcripsi, elogio, uti

renti patescet, continentur
S.
;

(Uis confe-

Zenaidem,

S.

quare, cum ad Philonillae sororem, non aui

Vatican

Mtanf, typis
I

ad alteram

elogium ill ipsemet, quem prccfert, titulus fldem fo certopertineat, enimvero, quin pariterdicta Acta ad S. Zenaidem, S. Phllonilhu soror
spectent,

homonymam

Stiam,
i,

quamadomavi, mterpretaHone hicewhibereest visum, ut, cum supra

i

mini

'

atiquoties fuerink, ipsemet ptr

stitumidam*
studiosuslectorqucat.

dubitandum non

est.

Pauca modo

ACTA
B

S.

ZENAIDIS
B

Auctore anonymo,

Ex

Codice Ms. Vaticano signat. 866,

INTERPRETE CORNEUO
*!pavta
$iAotrocpia$
cTteveipat
jratrtv,

BYEO
monafltioe
.

"koyov

Ipawyltrai* (3ouAopai,
rtav

ei;

rd

VittBj
nein

aoto,
,

volo
In

iati

tov vovv
oucfev

evruyai/dvrtDV,

v.x\

cTet^at
rf,; <jr*-

al

ootuxd

qul

baw

Inoiderint,

.,

diiim

on

rb

volJovr, kyrovilovrbv
dpdttov
rt;

cppotruvyjs,

yjyouv

acrxyjcreGdg,

Mjavuetv.

Eyiv.zi

mentem exoitem, omnibusque ostendam, DihiU facifiidnm quidquid prohibel aui Impedit, Dfl
continentiBSj
floiatur,
id

liwn

VSro EV rai tfuspat; Ivzivxi; yjvr,

v.xrx

^ .or:i['jf,;,
:

est,

Ita Bsoetioaa,
[tii

IVfM

~xvrx

xyio-pzr.f,;,

r,

bvoy.x

'Livx.i;.
v.xi

Aurj]
rjtav

[n diebu

mui

XaraAeftjsacra ra ix.jrf,; xr.xvrx, aixx

atfeXcpyjv,
7rope-j3'y;

r/,v

religriosa ac in

omnibufl lanota, cui noraenZe,

ev

ftpei

xet^evtj)

xara Bo/3pav
A/,;>/-,rpia6*o;

nais a.

Hbbc

boni
,

suia

//ootou
J7r6

arro

xry;iaaro

efftAeyo/xevou

propria Sorore
rc^ionis, qine,
ctitur,

reliotifl,

[n

omnibua, monten
i

ju

vyjtrrefats

ryV eVoptav Taptre tav, xaixai xarotxet xat aypjirvtat;, xat yxyvj/i

ev
i

trTryjXatcj),

inditn
i,
i

m
,

OOmplfl
pti

-/.'.;

nomin

lemeti

b rooatui

m
I

*ffvxvai

/jta xarao"Tioutra, Tryjxvars* Jeyjtretrtv exXtffapoucra

trionalem plag

qo

t6v Kuptovyiftuv'Iy]tToOv Xptcrrov uffsp r/;

ffcoryjpia?,

roti xdcrfiou

tum,

ac Ibidem in

pelunc

lial

xai y.araXjaiw; rx;

s//tvf/./i; r/avr;;.

jejuniiequeaovigilii

humique
I

do corpus suum

aifi

'

pi

ntl \un

JesumChristum
rousxaxtos^ovra^jxairouj oylo-jy.bo-j; jzb Tivfjij.xroiv x/.xzxprwj, 'iri di xai ra
2
Iloocrecpepov tJstxury^
/3pecpyj

pro miiipli
b
|!
1

:ilul

Qioideatructionepreoibu
irrn

ibatur
1

ad

im
i

ile

tigna

n
i

ritibua
ro
( ,

Immundl
'

Lhuc autem

el
i

pufl
xrii

iHBu

itoiy.ilxi; voaotq y.xriyoy.vjx, xai rc-j; xartx-

v.uiis
pr<
u<

morbis dctentos, ducebant,

o
Ii

rnHfiotit

fyxpzi;

txAet^oucra eAattj),

/.at

ev ovpfiMTi

rov Kup(ou

|,,,.

" "ominfl
'i
'

r,y.ojv 'Iyjtrou

Xpttrrou uytet^ arrsAuev,

tStrre

^aupx^etv
jr.b

IImhiiih

fn

.!

lir;

''

'liin:M''l..'it,

ar.xvrx; ert rs^; yuou.vjoi;

u.iyx/.oi;

o-r.y.-J.ot.;

omnes

sifrna mag-ua,

r?,;xyix; Zr,vxido;, vxl y.:yx).o); ooix^o-jri;rbj 0SOV,

uirecrrpecpov ev eipyjv/i bistous ttTtou^ otxou^.

fiebant, mirarentur, ac

ln

domo

iu

m
;qu^

"Avdptq oi
rTtrav

Deumic

rvji; Oioo-ifj:'.;

vA

r6v (3tov txxartiyytatrroi

rtj
ffpiirtj)

dam

auti

aurffyt&pa

"Qjoyx
xai

Wxr.r.x;,

xai

les in

o*eurepta Wx.ripx;,

rtS rptrtjp

$(AOXuptg.

cundu
tur
c.
lli

Patera

3 'Ourot a/.ouTavr;;

TTfipi

r/; a-/ta; l.ryxioo;,

0tCj)

v.zi

;;

-u

Tii

qufl

.i.i/ur.

ra j-' ajr/; yvjoy.vjx nr.yiix

VOt,

^tp

tpepOfA*
i/i
'

bri

rv.v
cTe

crjvrj/tav r/; a/;a;

auryjv,

iziyojro

y/nar,

ea

pttrOevre^

o-jji/y;

hsopevovro /araaav'

cumque
!

lu

^avovri;

rc.v

r/; a^//;70j; ajr^: -iv^v

r/
vy}trre
xtxi

at

venis

ilIani

P cr fe

ajr/; Eico^oVa,

r/ xyovmtUt \ax
Jjpfl

quam
juuii.
sic

y-xrzo-r^ojo-x, rb/ rr,; xo-yj^i'*; ipuev

oa/cjwv i/rJsj7a rov 9stW,

^>

yv^

rov eavrv^;

vigUUfl

raacnm

Dflfl

st/sjuevr.v. Pfev JiegeA^etv. xai eipyjveutrai r^v

vitam in puritate tranfligerfl nppH-

pacevivere conoedcrct, om cans, monasticasvitajcursumcon

Octobris

Tomus

V.

508
A. Anonvmo.
qui.

ACTA

S.

ZENAIDIS
4-

dum

fiwo

etiam apud Sanctam domicili", potl

4 Porro viri religiosi venerandae et sig-naque, qua? et sanctae Zenaidis certamina, contemplati ad pedes ejus acciab ea fiebant,

g-loriosae

KxTxvof.oxvriz 31
ty,:

oi

vaq

zylac, koI zvjqIov

QeoaefkZq Sa/dpeq rov$ ky&. scai faiaq 7r, :

cnm derunt, ac, ut

domicilium suum prope ipsam

ea

in locitvicmit

DM verbmn figere fas esset, rog-antes, precibus et oratiojuhiisunanimitervitaeasceticaecursumagrebant, unoque spiritu et corde in Domino unum idem-

rx or,y.ilx rx uV aurfe yivoyzvx, npooineoav avrf ozoyzvot n/.r,oiov xjrf.c noir)oai rhu iavz&\ v.xroiy.r,oiv, byosvyxobv ratcj npooivyxlc, Ka\ - r. 7
ozfozoiv, rbv
iian,
y.xi rf,c oecrxyjcreocj

fyjvov

opbyoviv hn ->-'!
zb

uia v.xpbix

ev

Kvploi

l<pp6vovv

que scntiebant; etenim et nocte et die Dei cloijuia mcditabantur multisque Iaboribus et precibussanationesperficiebant. Aliquantovero posttempore viri vere relig-iosi sanctas Dei Famulffl dicunt In propinquos vicos et agros
:

vvKTOOteyapym
v.yx

'hu.epaqra.Tov

Qeov \6yia EueXerou** *

-r---_
&vr)Qt('-[-

9ia nokX&v novoyv tuu Setjoeoyv ri; Idoeic

~Wv

"kovv,

Mera de nva %p6yov

rr,

ol

Svtw^ QeooefaZq

"Kiyovoiv

xyia tov

(-) :

.yj 9ovkr\

XlopevS&uev

ri; iypu.ivaCi no}fiacxaleiq Tovq ^pous,xalxeeraairepoau.evTOv

pcrg-amus Deique verbum in hominum auribus seramus, ut, quaj per preces tuas fiunt,
miracula omnes cog-noscant
5 d.

Tov&eov

"koyov

EVTaJcjTwvav^pcincavax^

ivayySiOLV ndvreq rx; Si&T&vdLyioSvoovnpooevym

yaiou.ivaCt BeooYju.eiaq.

ditteminaturi
ixnnii, intldit*

Cum cerent, omnem morbum

ipsa

autcm

exivisset

simulque iter faoranemque languorem

5 'AutTjscTe
ndurav vooov
y

zizlZoJvr,;,

y.y.l

au.a tyjv

nopeiav

xat

ndoav
de\

LtoiXaxiav Jia
6 $i

raw dyim
lu.nocJiov

nppetuntur.

sanctis suis prccibus expellebant ; verum malignus et invidus diabolus, qui humano g-eneri

avr&v deyoeoyv anrpMvvov

voc, dic/.polo;,

nowipbq Ka\ Baoxa-

r<j)

dvSposnivq yiva

semper impedimento
aliquot ex
iis,

est ad salutem,

in viros

ywou.evoc,

etej

ro ffGOff^jJvaijeicryjX^ev iv ncriv dvdpdoiv

kxeivov, xa\ auve(3ouAeueravro, &otz

qui prope locum habitabant, est ingressus,eonsiliumque inierunt, ut una cum S.

T&v nepl rbv Tonov

xpaTijoai roucj
to?
roi3

Qzoj

JouAoucj &u.a nj dyia 7jqvdS&i

rtvocj

Zenaide Dei servos, veluti nimirurasuperstitione

dri$ev

h.

nepi.epya.oiac,

ra;

Qeooriu.eiaq

quadam emiraculafacientes, dolocomprehenderent, recte eosvivere, haud ratij volebaut autem

ii
i

noiouv7cr.c,

fir)

vnoXafidvovTec,
ok,

didyeiv

alroj^ ooaurou^

3"w;

ifiovlovTo

w;

etfpyjra.,

xpar^crac

prout dictura

est,

eos compreheudere

&OT6 napoccJovvai avTQvq rn

rj>

\\\ovoia ro-j riyiu.ovoq^ e

&');

darent impurisque diis, eos, quo poenas non secus atquc ipsi, sacrificarent, prsesidis
potestati traderent.
hitque prr
'/.<

oiy.y.c,

cTouvai, nuA

Qucrai rolc, u.iapolc, O^oc;,

y,^ L

avToi.

Ast sancta

Dei Famula, auditis

oonsilio,
ait
eis

insidiis,

6 'Axoucracra $e

r,

dyia rovQeov Bovfai

ryjv sveiJpa-

naxdem

ilt

liMiniiicm

quemdam religmsum accedit,

Dei servifl
:

initoPilioli

napayivirai npoq dvSpovnov Tiva

0eocre|3>7, y.a\

ovuv

OUIlflj ilH <l"i-

dem Tarium
abeunl, hno

que

'-11111

^jovki\jo-ay.ivf]y.zrarQivrojQzo'j dovloiv, Xeyeiauroicj'

vero

mei desiderabilissimi, tempus est difficile.Agite, e locishisce discedamus acadpropriaprooamur, ut ab hominibus malitiosia et imliberemur; ipsi autem consilio ejus obsecuti non sunt, sed inde profecti iverunt in civitatem Tarsum ; ea vero locura potius soliprobia

Texvta

\j.qv

no^etvorara,

xatpocj

ya.lznoc,

eoTiv.

dzvrz vnoxtopr,OGiu.v h. rcov ronoiv, xal 7rpeu$e5ixsv

et; roucj icT.oucjrd7roucj, Iva fvoOoiy.zv
v.al

anb t&v

novYjpav
r>5 avu.-

ydvXoiv dvSp&ncdv* Ol dz ov% vn^Kovoav

avr/jz,
ceAX'
op/xyjcrayTecj

(jovly
Tapcrcp

e7ropeuS>]crav

b
y.a\

T>7 trdAet 'y)

dz u.aXkov
'

e-/jr.t

rov zpr.uov

quietum quarebat ad vivendum; omnibusautem orantibussanotasqueejuspreces postulantibus, multas horas, capite inclinato,
tarium
el

r^ovyov didyziv ronov

y.al

ndvroiv dz napav.xlovvroiv,
ocrta;

airouvrcov

dvrrc ra;
6'ypy.q

eu^acj, y.livaoa

rr,v

xepaAvjv ini

noWdq
eicj

pterce

^axpucav
6

txereus

Domino
plicabai
n

nostro Jesu Christo dioena

In
:

cum

lacrymis sup-

r6v Kuptov r,ti&v

roov roov
atcovcov,
y.al

'IyjcrojJv
*/.at

liyovaa

0eo;

6 rrpo 7rav-

atque

Deus ante omnia secula secula permanens! Deus Abraham

atcova; $ixu.ivoiV. '0 0c6;

'AjSpaatA,

loxdy.,

y.al 'Iax.co|3.

et

lsaac ct Jacob.
ii ,

pm
./

fptit

orans
"
h
ii

tolUudinom

7 Deus qui raisisti Filium tuum unigenitum, Dominumnostrum Jesum Christum,

7 '0 0i6; 6 e^aTrocrrciAa; rov u.ovoyzvn oov

Walox

rovKiiptov f,fJtov'lr,oovvlLpioTQvio}(j.zvovnzoavvQOOv,

rcverlitur,

qui

u
//

lang-uorem sanat, mortique eripit et ad vitam transfert oredentes in eum da ipse etiam nunc, Domine, FamulaB tu83 Bimulque servis tuis Pappa\ 1'atereet 1'hilocyridiinnominetuoomnem
et
,

omnem morbum

omnem

y.ainxoav piaAaxtav, /.aii^atpovu.zvovi'/. Oavarov,y.irariSivra di

dvroc, Ka\
croicj

et;

'C,oif,v

rovc,

ntorzvovrac,

et;

aurov

'

vuv

Azonora

t?o; rv^ dovl-ri

oov dy.a rof;

roi

r:atcriv

Yldnntx,

Ilarepa,
e/.

xat Qd.oy.vpi ini

rcov
crcov

trto

ovoyxri

ndoxv vooov
Ka\ naVTOiV

nkxoydr^v
'Ay.f.v,
*

morbumecreaturistuisexpellere.Gum*ig itur
,

dnzlavvziv,

zinovroiv rb

yirx

omnes
centes

dixissent

Amen, cum Lacrymis

benedi-

cTax.pucov ave^wpyjcrav docdXovrzc, rbv 0eo'v

oi

dk doi>'

Deum
,

loeum

quem

abierunt; Dei quidera servi ad proposuerant, sese coutulere,

loi rov
r)

Qzov inopzvSr,oav

iv

rw

r6~&),
iy.

npoi^ivro

de dyia Zyjvat"; ave^wpyjcrgv

.

rov y.ard Bopfxv

seej

sancta autem Zenais ex ag-ello, Septemtrionalera plag-am versua sito, est reversa. Porro cum
in

dypidiov
ixdpri,

iyzvzro oi fviy.x rj^iv

y.livxox
'

rov Idiov oixov

y.ai

domum suam venit, gravisa est, flexisque genibus oum lacrymis precata est dicens
, :

rd yovara,
Kupte
6

yzrx

dx/.pvcav

npoor,v-/zro /iyovox

0e6;

roov TraTepwv f-

ywAfipxxy
roc,

y.ai

'load/,

y.ai lax.coo, y.x\

rov onzpyx6'rt

" "

Domine Deus Patrum nostrorum Abraham

[saac
el

et

avrtyj rov

dc/.aiov, evyjxpioroi ooi,

nxvrorz
rof; 6VEVTf

Jaoob justique horum seminis, graago, quod

et

yov

inr]y.ovoxc, v.xi iv rot; acrQsvoucri,

>cat ev

" tias
ii

tibi

in aegrotantibus et iu et in viris et

epyouw.eu.ot; U7r6 Trveuptarcov

axaS^aprcov,

xvzv

obsessis per spiritus

//

immundos,

dpxoiv,

y.at

yuvat;tv,

x.at

iv rot; y.xrxfixpioi, /.xi

mulieribus, et inoppressisetininfantibus,

rolc vr-.izi;, xit ev TOtcj xryjvecriv, x.at ev arratTtv.

h n

et in

jumentis

et in

omnibus nie scmper ex;

audieris.
8 n Xuue etiam, niisericors Domine da mihi hano ffratiam perunigenitum Fffium tuum, Dominum nostrum Jesum Christum, et me

tbidemque

mortua

8 Kal vvv Aeo-rrora cptXav.S-pco7re napdoyov p.01 ty.v %dpiv rxvrr,v $id rov yovoyzvov; oov Yhv, Kvpiov oz
r)u.tv '\r,oov

"
ii

a Viris irapiis libera salvamque usque ad nem custodi et ex laqueo diaboli eripe/:

Xpiorov, y.xipvoxi

yidnbrdv dvoyioiJ

xv-

fi-

dpthv,
ex.

v.xi crooav

ye diaryjpyjcrovixeypt reAou;, zizlov pt

x.at eu2"eco;

lg[.

rv;;

rou c)iaj3o7ou7rayic$os,

bnrxoix avrf,

DIE UXDECIMA OCTOBBIS,

M*X
ff2

l^yi;.v.-rr;/.ov^r
ooao;jo*a
.

,.

X , X7TX .

irepieiraTei
'

rov 9oav, fri

^ ^^*
t..

P""* MftMmdM
Surge.fe

mj

A.

Im*

P^/. :v a ^P

~-r st ~ ar5 '^.; ^e

irovra -a-

-oratio

vrns, brahrjo-sv a-

b*tl

>umauimia8et,obambula.
spinam pededei
oonai-

f set.dumqueobambularet,
t,et, ut

BpiuameveUew enaque in oaium el Domtnum

ritum Deo tradldit.

-irquidam

re-

*...-

Oeum
--r.irrtur,
\oi ro

timeua
ut

ai

quia, eique,

domum

^p*
"^

ayiov aur/;:

/-i-Wv

18,

de

xetjxevov,

xai r.pev

rw

ium ?ero Ula rtamoro-

oederet,

exivit e1

^os^vjci(3offx%ar<5voKevrwptov.

losque
tui\

ld

ampliua, quod

loou

leaertui
9
i-;

Onoeentaurorumi
oulum,
Efa 10 'Eyevem ojv iv-ToEj So-xotoij xpoVoc* n-oi^eva; poo-xetv ev rtji ro7r<j>, oj r,v 79 ^wjfteiov nfc y.yix; Zyvutdos, xat OVTMV aur^ov v ;m
-

oui Bufflebat,
it.u-

Ibldem pa

LQ

temporlbua

aooidit, >u

.,<,,./,/,

Inloco, ubi sanotaB Zenaldia

OpiliOD

monumentum

*wm wm
t

.,

vw xai pocrxovrwv eTropeu^yj

^vyjfxeiov
f

ffv

rv

7Tio\'qv

erri

ro

ilioao pasc

puerorum unu
681 ingrefl
u
.

rtii

'Ayiaq,xa\xaBzo*Bh

nctpjt

tou

iro6*

numentum
pedes
B6

ledeu

quead Ban
BX]

Tr?; Ayt'a5U7Tvci)-ev

evder^diuTrvtoe^vairoTratdiov,
rrarpo; aurou, xal

Bommum
puer,

am autem
BUTgeni
di ibu
1

waorav

ewopevSyj tv Tfp ofacp rou

fipkpaq rpets,
r,

ctus essel
'-"11111111

lidomum
BBgrotayll dixitque
,

yjoQevyjcrev

y.ai

eiwev 6 rrarrip

aurou

tribu ique
:

Tiecrriv YiuaAaxia

ouu.(3e(3y|xuta aot, ri/.vov; xai et;

pater ejU8
lili,

Qui

UOI
Pa*ter,

qul tibl Obvenit,

ilem
pla

-v

ro

jratcTiov,

rraVep
eo-ri

axyjxoa

Trapa 7rpop8(3*jx4ETriAe-

dixitque puer.

monumantum, quod

rwv oVjprov, on

av/)u-tov

xara Boooav

s. Zenaidia dicitur,

yopievov rrfe o^yiacj ZyjvatcJocj, xaxet aTTflX^ov

xal eye-

veroevrcp xaSeo*0y}vat ae
xioQyjv.

e/.ei,

xa! urrvucrac

eaaAa-

II '0

r )e

naz-np rov naidtov iyv-y/j,);

zoJro,
lv

y.x\

situm e ivi, f&Otumque Bflt, ut, oum tbidem ed anum oaperem, lang u 11 i' iter autem pueri nun i<i aml

"v >".
mt,
el

'

Kapakafir.yj toj jrafcTa, xa!

ndvraq

ro-j;

r<p otxtj)

puerum
muita

et

omnes, qui
venil

ln

dom
indidam
rt

omv

avTov, xat cTwpara jroXAa xaJ

peuS"/]

tTpvyjv*

Xeux^v,
io\uv

i?ro-

'I"'

ev

cnroucTyJ

errl

rov rorrov,

xai

rafc,

cum

featinatione

ad

looum,
tati

videnaque

u&Iaov dl
xareiyero

y.al eiriyvoucj

rov roTrov,<Jpaocbv irpocexuv^rr,;

puer meliu ique

festinaC

Cv, xai -xyy./ory.y. jyir,; iyevrrc y.zo

'

voiov,
~xi'jo;

i.,

WtU
,

BUm eat,
I

Ozy.o-y.y.zvo; $i

r.y.rr/j

rov

ro
x.at
y.l-

bo,

quo

de1 im-l.at ur, .

yzyo-jo;, 7rpocrexuvy)06V ftera

rwv ouvovrwv

aurcp,

pueri videns
plex

tjuod feotum erat

1
'
1

uTreorpe^ev
vfiv

ei;

rov

ov/.o-j

y.vrov

uiry. rov ~y.no;,

i>)-v

cum
in

Ufl,

'l

Bi

aderanl

Qi

xai euAoyfiv r6v 06OV

erri rrao-iv, ol;

asya0eou.
0/.tco,

puero

domum lUam Deum

,

fbu

'

/ot: Oauu.ac7ioi:yeivaa-:voi; urr6 rr; oouX/;: rc*

Dei Pamulffl &0l

oulifl

qU83
1 ,

'EreAetw^yi

6*e vj

oiyta xat ^eria

Zyjvalfcj

a/,vi

laudans et benedicen

Obiil

*?
in secula secul'iuin.

Lmen.

\\\<)T\TA.

Quod si tempus, quo S. Zenais floywrit, Actorum auctor hdb tum, locum sane quam maxime opportunum, ut >', adhih
a
ret,

ompernola
1

hr

i,

hic habebat. b Ceres Grxce vocatur \r,i-ro aut A/a/,Toa, hincque formatur voeabul ut Henricus Stephanus in Lexico Grxco, a se contexlo, docet nemv.s, de<v huic sacrum, cumque, Tarsi aut cerU indicct,,, fit, re, quam complectebatur Deraetrias vocabatur, hic nemus, dea> huic sacrum, e, lUerti certe haud procul inde Cereris lucus seu a luco illo seu vico, hunc complectente, haud procul abfuu Thes m, Menxa et riter indicetur, hanc prope urbem Demetriadem, in
,

seu

a utTaret vel
/'

idh

cum
,

am, hto p* Mcnolorjium

Comment.prx, Sirtetianum,perperam, ut apparet, collocant. Adi qui hic, etiam nominantur zn Sanctarum m c Tres virireligiosi, eum et pleraque xario Sirmondiano in Comment. prxv. num. i translatoubi US narranturt compendto exhibean Zenaid de illis aliundc interim haud notis et de S.

510
A.ANoxrui. lur,
S.

ACTA
,

S.

ZEXAIDIS

modo proemissa S. Zenaidis Acta ad idsane, uti in Comment. prcev. num. 17 jam docui, non autem ad alteram homonymam, spectare,arg u . Philonillaj sororem Zenaidem, S.
esl.
,

mento
.1

hic dicitur, suggessisse viros rehgiosos Sanctx, ut in finem hujusmodi faceret, guod

et

Sanctos, verosimite non est. m m nepupyxeixs nvbg, pro quarum penuttima legi debet irepwpy&^ e Ita Grxcas hasce voces h proprie idem, quod Latine curiositas aut sedulitas' interpretatus sum, quod, quamvis Kipupyi* hic mtenta haud sat his tamen vocabulis res ab Actorum auctore apte superflua, significet,
exprimivideatur. occurrentes, ab Actorum auctore tnere Binas ad Deum orationes, hic et num. prxcedenti esse affictas, apparet indubitatum. pro arbitrio S. /-nui-li, et quidem sat inepte, genus animalis si umquam exstiterit, ex homine et asino, qui Gr&ce a Onocentfiurns quod commixtum, Crateti Pergameno, ex Pythagora, describitur ut verum fy0i dicitur, fuerit etiam ex ipsamet sacra Scriptura, id genus animalium dari, probare coneanimal; ast, etsi Centauris et Hippocentauris, de Onocentauris etiam, tur Ilieronymus, idem tamen, quod de poetarum dumtaxat fabulis natos, sentiendum, Hofmanvidelicet tarn hosce quam illos e Onocentaurus pronuntiat; neque nusin Lexici suiunin>rsa!is Continuatione, ad vocabulum Actorum scriptorem hic per Onocentauros, quos meut mihi apparet; quare
,

vero immerito, eremus ferax est, dumtaxat intelligere, moral, sylvestria et monstrosa animalia, qualium in animum induco. mundatus est, Deo jubeturofferre dvo dpvLBia <yT h Levitici cap. 14, y. 4- leprosus, qui Gallinas viventes candidas; hinc autem factum fortassis fuerit, ut Chrinadapa id est, duas gratiis dejam impetrato agendis Gallinam stianiolim vel pro beneficio impetrando vel pro Deo seu Sanctis subinde voluepotius candidam seu albam, quam quse esset alterius cotoris,
rint offerre. i Malim hic

Grxce

oli,

Latine quibus.

DE

SS.

NIGASIO,

QUIRINO

SCUBICULO SEU SCUVICULO ET PIENTIA MM.

VADINIACI
B

IN

PAGO VILCASSINO

c.

COMMENTARIUS IHSTORICO-CRITICUS

I.

Ubinam

et

quando S. Nigasius

sit

passus, et

quam

fidem Acta,

quoe id sub Domitiano factum statuunt, mereantur.

vbrosimilius

lmno cmciTKn

-w jeliocasses seu Veliocassi, Velocasses aut 1 / e n am foarie enim a variis Gatlicce hu-

ccLKxvi.

j us gentis nomen, a quo regionis, quam inhdbitabat , pars paulatim temporis pagiVUcauini lapsu pagus Vilcassinus seu Vulcassinus sim-

numapudFlorentiniumapographumexceperis, monumentis litterariis vocatur, et simul a S. Nicasio Remensi nominetenus etiam di- F
stinguitur) Nigasius, sanguine suo ibidem,

/ ''"'

dum Euangelium

ac tandem etiam Vexinum fuit vocata, exaraUellocasscs seu l>ollocassi, prxtqr Rotur tomagum seu, ut ab aliis scribitur, Rothomagum urbem suam primariam ac quid,
)

piiciterve Vilcassinum aut Vulcassinum

sti fide effuso, nobilitavit.

incotisannuntiat,pro ChriIta constans fert

quid huic circa utramque Sequanx ripam adjacens territorium Rothomagense seu ftotmense, Gallice le Rouinois, nuncupatur ,

terrarum etiam tractum, qui,

ter
et

Isara^n in-

Xndellam fluvios interceptus, Sequana

ad Merhlifui agroque Bellovacensiet Braiensi ad Boream clauditur, incotuere. Populum

illum seu potius

rum

ejus tractum.

jam memoratum terraqui, cum sec. \ pars ejus

altera penes

una Normannis, parte

Franco-

rum reges remanente, fuisset concessa, in Normannicum ct Francicum Vilcassinum

seu

traditio,i7iS.N\gasnActisinframemorandis etiam consignata cumque non modo cum Martyrologio Romano hodierno recentiores magno numero quibus Nig-asius hodie inscriptus exstat, Fasti sacri, sed et, quihisce ac scriptoribus omnibus, de Nig-asio ejusque martxjrii pal&stra locutis , est antiquior Usuardus juxta ac eruditi unanimi consensu omnes traditioni etiam adstipulentur, enimvero in dubium, quin ibidem ac proin in Rotomagensi quae utrumqueVilcassinum seuVexinum continet dicecesi Nigasins (neque enim vet Galesinius, qui Ecbatanx in Media, vel Tamaius, qui ex PseudoLuitprando prope Villam-Cassinam in Hispania illam hodie signat audiri hic meretur) martyrio fuerit
, ,

exinuw fuit divisus. S. Nicasius seupoHus ita enim et in omnibus prorsus sec. xn
1

affectus,
2

antiqutortbus, s, unum forte Corbeiense, in quo, non secus atque apud multos scriptores
recentiores Nicasius scribitur, Hieronymia-

revocandum haud videtur. Vemim quo id (propiusenim determinare

Mc<**

SanctiejusqueSociorumpalcestramlubetjVilcassini seu Vexini loco est factum ? In pago

istoVemonem

inter et Rupem-Guidonis, Gallice

DIB UXDECIMA OCKJBMS,

Uce Roche-Guyon, media circiter a posteriori hoc loco leuca ad fluvium. Ittam seu Eptam, qui, duo supra memorata Yilcassina seu Ycxina i\ sejungens Francicum ab onente Normanntcum ab occidente sibi habet adjectum, occurrii ticus, qui Gallicc
, ,

511
cri. fido Lutrduiii plantatn,

eooleaam mndarui
qui in diyeraaa
liua

nuni.rosam

it

tlCTVft.

C n

QalUamm
torr.

partea E^angelii
..Umeiisi
ss L

I*

oemi^uleruni.aunteffressi, SS
111
.

le ret

qui-

demQ*mseuGBSDiautetiam Gagni, Lattn* o Vamaoum seu Guaniaoum aut etiam niacum seu Gagneyum nuncupatur,
\

ntgnua presbytei
atoduD
martyriofuereafieoti.
I

/m

iUe; oicm

Lugduncus

aulem

m'

/(|m

docent)

cum

fragantibus, non obscure continenti modo, qua Itta

n u us
rtc,

'

tem

Thyrs<
'"

spectat, sit conjuncta n< iusuLv specion p,\vfcrat, insula illa olim stetit, complectitur
rarfiniflC-n!"

q U0

suntt

\stendunt, < icho

In vico

illo

et

qu\

nhaudp
qu
rnit,sr,-:
:

ejus,

uico,

Vexinum Francicum
risiis

'tt,

institutiin iUa

spectat,

regione seu

parte Nigasius, utpote in

^ttOfldtl

d-

itinere,

Rotomagum

nondum,
tyrium

pergc.is Tttam ut aiunt, transiisset, occisus, marsubiisse passim c 'ertein di

<

cum Paseu Eptam

limum,

rum
idhicratione

na

cto vico, qui,

quod EpUe Vadum, hominil

an

ut volunt, antea incognitum, quo in jam memoratam insulam Nig-asius post necem sibi illatam, sublato, quod ei fuerat im,
capite, prodigiose sese contulisse itaque dicto

...
,

'
.

I. I.IUUMI,

certc non est,

sit f_ Si
'
,

noster,

non immeritOx
t

>

'

liquet, revocarx potest in

\ici t.r

Vado Vadi Nigasii nomen

complectatur
,

tsi

fecisse traditur
(irsecii

noumm

nidubic

Vadiniacum etiam et quidem , ut putant nonnidli, inde deducta, ab antiquioribus nunoupatur, Nig&siumfuisseinterfectum, ihuhvus in Histor. archiepiscoporum Rotomag. Chronologia, Davanneus in S. Nig-asii, de qua hic plura post, Vita Farinus in Normannia Christ. nec non Arturus a Monasterio in Neustria pia diserte affirmant. Nec his, cum vicus iste olim et aliter, quam modo, vocari, et locum etiam nominis alterius non unum sibi inclusum habere potuerit Orden

communius, nomenclatione

ftctirc

rictorcm

afflrment, nullum tamen hosce ink iic \ica n nomine statuat, invenir

interim
Mioetii

Nicaaii

/>>//<>,

quam

oel

^.icotai

vel

nomen

<

prbo Q\

luctum,

reque eti

<'t

Qra cum esset et signifi et solum etiam \fartyri,deq

prie convenii
schotas<<
tlltl'
i

\ed
,

/>ro-

ctarium

U<> ta
,

Vitalis

Ecclesiast. Histor.

tib.

ad annum

n quidew,

M Butlenu
xuimatte vidMur.

1080 et Passionis seu Actorum 8. Nigaaii, de quibus infra, auctor anonymus, qui Sanctum in quodam foro, Scamnis appellato, pro fide occubuisse insinuant, adversari sunt censendi. Quare, cum nec quid atiud, quo minus Vadiniaci martyrium subiisse credatur, impediat, in dubium pariter, quin i* 1 ibidem accideret, revocandum haud mdetur. Loco itaque, quo hic Sanctus noster passus sit, jam sat prope determinato, modo in tempus, quo idfactum, studiose, prout per monumentorum, vel utcumque, ut certi quidstatuatur, sat antiquorum, defectum fas <<>, inquiramus. itas, 4 Butlerus, qui plurium Sanctorum anglice a sese, servato, ad quos tant, dierum ac mensium on line, conscriptas, t oulLondinensibus ab annis gavit, hodie hoc in Opere, quod haud ita dem in linguam Gallicam etiam conversum
\ \

dochii

nomina nemocerte inficiabitw

i

men

bini hi aposl
fidei

ac martyi

q\

Qallue

lumine

\llust\

runt, i" sch(

nt

mox

do<

Ifuere.
hu-

etiam deDionysio, Pa
Eleuthei

nn
i

tt<,

horum )uam '<

fuisseinpi

>

sl

habeai
Butl
i

perspet tum, Ttaqt

affert,

stitutum

',
ter

non marttjrium suh tium seu tunc, cum nondurn

i

n seu
subt

e<

mittere

ex ii imperani
tret similius.

n0
Td
'

iterato prodiit, de*>

" <;

Sociis
ia hiec sunt.

acturus, verbis Angticis, Latine hic a me e Gallicd horum versione redditis, sequentem

j"\vfatur in

modum

Graeci aliquot S. Poly-

carpi discipuli, aliique nonuulli prcecones sa-

ad hanc

episcopali

m dnonprius, munere gubernan<i>n,>,

icd

512
AOCTOne

DE

C.B.

286 marlyri-

um

eil

paiKu,

auod verosimilius, ut n j 2 i _____ t ***/*'* Srriptores tom. xi col. 6 docent, sub sec tertii missus finem aut sequentis initium est factum,
.

XLGASIO, QUIRINO, SCUBICULO ETC. quorum alterwn, in novem Lectiones pro Gallise Christ. auctze
88.

ec -

nec id *ub Do-

esset

Mallonus, Evangelii lumen affulsisse,

,

miliano $latuentia Aclu.

communis est opinio; quare , si Xigvisius, a non quo Velocasses aut certe ut creditur , his ad Christum sunt conversi, sub yauci ex Domitiano seu sub sec. primi finem subiisset martyrium, consectarium esset, ut fides Chri, ... i;. waix a Ifnln. n Velostiana ducentis circiter annis prius

rl o Ss Nigasio, Quirino et Scubide SS. IVirrncin Ollirinn at C..-Lculo Officio divisum, ex ecclesiee parcecialis S. Xig-asii Rotomagi Ms. codice alterum e S. Martini Treviris Ms. itidem codice acceptum notatur, penes nos exstat altera vero cujus nullum habemus exemplar, a Farino in Normannia Christ. apag. 16 usque ad p ag 67 sxpissime, Latinis etiam, quibus constat, wrhiM irt mnrrtinc t.ransr.rint.is. c.it.af.uv verbis in 7nargine transcriptis, citatur.

flaeinctinn clesiastico

quam ab urbe horum primaria Rotomago fuisset suscepta; cum idautemparum

cassibus,

verosimite credituque appareat diffwile, recta Rotomaratio videtur exigere, ut Mallonus haud admodum diu post Nigaaii martygum

Hcec porro fere tota partim e S. Nigasii dicta, quse penes nos exstat, Passione, partim ex anony^ni, quain Marteneus Thesauri novi Anecdotorum tom. 3, col. 1677 et
8

citent ur

mox

rium

venisse, hicque adeo pro Christo, nec sub sec. 2 finem sequentisve seuprimo iyiitium, nec, Domitiano imperante seculojampene absoluto, sed cvrc-e Christianse

sanguinem suum

quinque seqq. exhibet, scriptoris Lucubratio^ie, uti hujus exstantisque penes nos Passionis verba cum Farini verbis, e S. Nig-asii, ut ait, Actis seu Passione transcriptis, conferendo comperi, est conflata cum autem scri;

tum demum, cum ad finem jam vergeret tertium, effudisse credatur. Adhxc sub eodem pr&fecto Fescennino aut si mavis Fescen,
,

sium apostolus, passus

nino Sisinnio, sub quo Dionysius, Parisienest, nec diu post hunc

martyrio occubuisse Nig-asium, tam anonymus qui tamen hunc, ut mox videbimus, sub DoPassionis Nig-asii mitiano passum tradit moxque infra pluribus penes nos exstantis
,

ptor ille, SS. Nig^asii, Quirini et Scubiculi reliquias anno 1032 Rotor7iagu7n fuisse adductas, diswtissime tradat dictamque in qua id facit lucubrationem sese etiam non prius, qua^n cwn ide^n annus 1032 ;am dudum prseexarasse n07% obscure prodat ea E teriisset
, , ,
,
,

verosi7nilli7ne circa
te^ieus

a^mmn
,

1112,

quem Mar-

margini adscribit fuerit contexta. Quare oportet ut qiur Farino prseluxit

, ,

memorandcc auclor, quam Pomerayus aliique scriptores recentiores unanimi fere consensu utJirmant cum autem Dionysius, utut et ipse a pluribus sub Domitiano signatus, verosimilius tamen, uti in Comment. Sancti hujus A.ctisprsevio\\\ostendit anno circiter cclxxxvi
;

parti77ique, ut dictwn, e lucubratio^ie ista est

conflata,S Nig-asii Passio serius adhuc, quam a7ino 1112 fuerit conscripta ; jam vero cum hsec certe. uti hinc consequitur, in archie-

ut verosimilius et

coronatus fuerit martyrio, consectaynum est, Nigasio optata lurc sors

obtigerit.

eodem circiter anno quidem ut visuros nos, martyrium statuit Passio ejus mox laudata verum h.rc fidem integram haudmeretur, uti ex iis, qiur tam de tempore, quo scripta videtur, quam de rebus, quasmemorat, adducturusjam nunc sum, patescet. quo scripta apparet duco utpotequr, 7 A tempore .jUnn' r initium. Apud Mabillonium Analectorum VearcMvpUcopo terum lom. %,pag. 121. et triginta seqq. exrumHotoinn stantarchiepiscoporumRotomagensiumActa, gensium A< /i< I6C. xi *ri -ipiis cumoue in hisce qu&damin Mallono S.Nigasii C passio laitdrtur, oporlcl, ut hsec, priusquam
,

Sub Domitiano jam monui, Nig^asii

piscoporwii Rot07nagensium Actis, sub Gregorii VII, ut dictum, Pontificatu ac proin a7ite amiwn, quo hicja^n desierat, 1086 conscriptis, laudari haud potuerit consectarium qu& est ut i7i hisce verosimillime altera penes nos exstat, S. Nig-asii Passio laudetur,
,

III

utque proindehcec, quemad^nodum ejajn allediu etiam a^xte gatis nemo non concludet ejusdem Gregorii VII Pontificatwn seu annum, quo hic inchoatus, 1073 fuerit contexta. At vero quamdiu quidem ante hunc id factum? In Passio7ie illa Dio7iysius Areopagita cum Dio7iysio Parisie7isium apostolo confunditur;
,

illa
ta,

ab auctoresuo scriberentur fuerit contexhicquc lucubrationem illam fuisse etiam

,
i

opinio, qua id fit, sec viii medio, Commentario, fabulosis Dionysii Areouti pagiLr Actis prxvio, vn docui^nus, anti- F quior no7i sit enimvero Passio ista haucl a7ite amnun 750 acproin annis non pluribus qua^n
i7i
; ,

cum aute^n

trecentis circiter

a7ite

annwn

1073 fuerit

diu ante (neque enim alioquin ea motus Nii

coiiscripta, i^no vero 7nutto

in Oallias

cum Dionysio iter martyriumQuirino

et

ante hunc a^inis scripta^n esse

dice^ida suade^it.

etiam paucioribus ja^n nunc

,

que, ibidem

cum
et

Scubiculo tolera,

tum

iirmum

ratum pronuntiaturus
,

ut

verbis infr.a 3. rccitandis facit fuisse videtur) concinnatam, verosimillime e&stimarit

9 Nig*asii penes nos exstans passio seu Acta, verotimiUw * lt> iam n in quorwn scriptionis epocha^n hic inquiri\

mus,verosimillime ab ipso
,

.....

stati^n,

quo scripta

* utminimum
s

quare, cum nec sit, cur hac in re a vero aberrassc putetur, ac dictaarchiepiscoporum
;

Rolonia<jc>is/i(/n
i

Adnotatione h s rrsu -ta Mabittonius mox taudatus docet, Qregorio VII Romanam Petri Cathedramocmte acproin sec. \i senescente fuerint conscripta t consectarium est, ut, qiurinhisce, /d dictum, laudatur, S. Nig-asii Passio fuerit cti teejusdem Gregorii pontificatum seuannum, quo hic inclioatus, 1073 contexta.
,

Acta

uti

in

!> j,

fuere initio Rotomagensium pluriwn manibus teri inceperint, vixque dubitari potest, quin, si ante Usuardi setate^n exarata fuisse7it, ad hujus martijrotogi, qui Parisiis in Pratensi Ordi^xis S. Benedicti ccenobio a
,

^)lem a
a ,n

#,-_

mariy>o

<j

tim

seripia,

Roto/nagensi 07*di7xis ejxisde^n, quee a S. Audoeno no^ne^x habet, abbatia haxid ad^nodum procid dissito, 77xonachxc7n agebat totusque
,

Verum quaeest
ntaxat,
solitas,
S.
i

istlurc. Nigasii
i

Nigasii

Passio?Duas etiarn nomine distingui Passioncs mcmorari in,

venio,
'

Harum

examinandis erat ixxte^xtus notitia^n ac manxis fuissent perventw*a; id autem factum noix esse, vel ex eo quod S. Scubiculum xitxtt in Actis itlis pluries me^noratxan, in Martyrologium
iis, qxice

ad

Sa^xctos spectaba^xt,
,

altcra

cujus etiam C077ipcn-

Ms. Uttrajectino S. Salvatoris codice acceptum, aliudque a P. Dardes ad nos missum habe^nus, in duobus Mss. exeiyivlaribus,
d, c

suxim 7xusqua77x i^xtulerit, i/x a^xi^num i7iduco. Scio qxddem, Nig-asii, de qxiibus hic, Acta Usuardo sxxblestx fidei videri haxid immerito

DIE VXDEClM.l OCTOBKIS.

A meritopotuisse, huncque adeo illis, ut Scuvicuhira Martyrologio suo inscriberet, moceri haud debuisse verum e litterario
;

513

regwncmquc
amplexur

fietore pestifav,
,,,

stwibus
, MflJ

et

tlVTOtl

hujusmodi

monumento,

si

idprx

oculis habuisset, occa-

stoUm

sionem saltem in Scuviculuin apud Rotomagenses Ordinissui monachos inquirendi arrepturus cumqueenotitia, abshisce WrosimiUter eo in casu suggerenda, pagi Vilcassmi

Martynbus,

ut Riculfus, Rotomagasis episcopus, qui, atpostdocebo, eodem,quo Usuar'e fioruit, in

conmt*m,fbr
^otloe,

, ISSN

.ritrah,t,fru.

charta infra memo-

tuidum
\a>tiam
iium

randa facit, in Martyrologio suo, si non eodem, quo Xig-asium, alio certe die annumera-

<Hsrumpit,adChr,st

.,,.

consectarium apparet, ante

Um
s,

'''''' ''"'

'

caannum

871 eivere desiit, setatemhaud

dictoftmu
cui,u

<d>-

rint conscripta,

sane idnecan

Nigasius, Q

,,,

nec

tamenob supra

dicta serius

sequentis initio factum esse, a veritatis S} neutiquam abhorret Jam vero, cum si
beat, extansque adeo apud nos 8. B sio fuerit verosimiliter, uti e modo allegatis

pronum
septema
sit

est colligere
S.

seculis ut

minir,

inquoda
stus,
hosti

Nigasii martyrio contewta, qiueso, quam huic illa assignat, epocha certo

juM*'"
,Uorm

credenda ? 10 Id certe ego haud pcrspicio cum auctor aquo Passw illascripta est, haudqu*
, t

aditum Sancti
ox

quam monumenta

antiquiora (idenimalio quin indicaturus alicubi fuisset) sibi p,\rh>centiahdbuerit .seculisqueutminimumse pte m a Nig-asii seu cetate seumartyrio,ut dictum >>>fuerit, neutiquam sane sua de hoc Sancto nostronarrata temporaque ,quibus hcec innectit, haberepotuit comperta,cum autem sic habeat, minimein hisce fidem integram meretur /!que eo minus, quod, quamris ontiquis 00 ftde
\

anctissimseac ind
nitai
/'"./"

i-

/'">"" latespi

ducunttp

noimpe
co,8oanmi appeliatx
fecto Fest
nysi\
n te

Dio*

undequaque dignis testimoniis fueritcerto,

uti e

jam

dictis consequitur, destitutus, talia

preh

tamen etiam,
firmentur,

quse, nisitestimouiis

hujusmodi

duntur

<

nemo prudens facile crediderit, commemoret. Ut quam verum idsit, patescat,

>/>>,<

seseipsimet,{

porcnocti'1

,,

.i-

simidque unico veluti intuitu pr&cipua,

bifuerantah

adfluvium, no a
bus, properant,

deSS. Nigasio, Quiriuoe^Scuviculonarran^wr, studiosus lector aspiciat, lubet hujus oculis

mine Ittnm, a inadversam

\

<<m

q passionem illam, in comj/<'o>/><n, proutpenes nos exstat, a me contractam, hic subjicere. Verba, quibus idprsesto, sequentia hxcsunt Nigasius, Romse a B. Clemente Papa episcopus ordinatus Q\\mm\s presbyter et 8ouvieulis diaconus in Gallias, quo in hasce Evangelii lucem inferant, cum S. Dionysio veniunt, fidem Christianam ibidem variis locis, ser: ,

niln

etiti',iii

i/iieedlinti
ttb

eis faerat

<

"">

tatepreslnjh
!/'/,

n'">

illorum
13

concessum,e
Tal<

r.

mones eorum signis Domino confirmante, uberrimo cum fructu annuntiant.

hic

Passion/
priori serpe/ mon e rupe expulsus

adducto

1 1 Parisios veniunt ibique egregia aliquamdiu opera adducendis ad Christum ethnicis navata, indeuna, Dionysio apud 1'arisienses relicto, Rotomagum, quam urbem, Sequange impositam, oputentissimam esse simulque superstitionibusacidolorumcvJ' >' I ie conspur>

a<

rant abs<

catam,audierant,sese conferre decemuntjsa-

rumo
bat, prxterii;

ram eoperrecturitranseunt,inpagum

Vilcast

verumquid ref&

'
i

sinum ingrediuntur, dumque ibidem in vico qui LatineVB]Ms,Gallice Vaux modo nuncupaturt dit>ini verbi semina spargunt, Nifi lociincotis,sese Christiana sacra,sieosdracone seuserpenle immanissimo, qui propefontem

ant/

*****
'?

nec a
adjunctis fidem arlis criticx
,

vestiuntur,

am
!/ '"
:

tura

sunt.

Dominui
>

hominibusperquam commodum, morabatur,

cumcap.

16,

17 et seq. ait

gna

bi

M
ACCTOM C.B.

DE
I

SS.

NIGASIO, QUIRINO, SCUBICULO ETC.

dicta significanda serpentcm,
.

in nomine haec sequentur eo< qui crediderint, lin-uis loquentur noeo daemohia ejicient
,

haud procul a b

vis

serpentes tollent et, nocebit rin t, noD ei\s

est,

imponent ct seauens non

mortiferum quid super .cgros manus benc habebunt verum hinc conqui in ut omnes et singulos
si
;
; ,

fonte disruptum, dcvmoneque e media rupe scissa seseproripientem, pedibus premens ac caputsibiabscissum manibus tenens repr&sentabatur, picturam symbolicamalicubi conspexerit atque ex hac,perperam intellecta, Nig-a___ .. ^^,V,T/^7/ J o /X^ n , vici,nomineVallis,fonte
-

JarsZl

Zedimorum testimonio credendum. Imo vel ^exi^demsignis^inmautaliumquemZetdelrmmatum virum apostolicum honoratTfuisse, quis prudens, qucvso, absque Christi tesZonio hujusmodi, habita etiam ratione. in aniaurZZciavi, verborum q vero, inquiet modo fortas,

credidere, aut saltem, qui horum illa viros apostolicos secuta esse testium scriplorumve oZnilsiana, sit absquc

CkrZum

S io,quemtn

quamplu-

nmos,ad fidem eonversos,baptizasse,necpaucos etiam in vico aho.quem incoLv, nomenclatione forsan a rupe, montzs znstar ceisa qu* ibidem hochequeconsprc^ cas vocabantab zdololatma ad Chrtstum adduxisse,e irad^tionenoscebat tmasupramemorata mtracula.adjunctis etiamsrtbrnde pro arbitrio ornatus causaassumptis aucta, adscripserit? Certe prodigia ista htteris

ZmZZaTkt

utpotest

ita rezpsa, ut
t

TpeZ

Passionis exstantis, scriptor, qui nos

,

mjo anL,

mandar^

faotum ea

ttpramemorata miracula refert, testiZtZueqZle ad h*c eredenda requiritur, a^smZTatus fuit, ea omnia vel ipsemet litteras conftnxeru vuju a aHis conficta in

ipse nec finxisse, necjam conficta ab alns , litteras misisse erit dicendus. Verumetsi szc habeat, consectamum saltem mde fuerU, tn ge-

S^JSZ

nio

eum exstitisse tamen parumpersprcacrM

ea etiam, qux, ut dzctum, absque scmptorum

antiquorum fideque dignorum testimonio cresunt,sola fallaci pictura impulsus E 8 Nigasn adoptarit ac veluti appnme vera

n ''''nmsinihilomninolitterisdeWgasioejusgestis ac aue ac Sociorum Quirini et Scuviculi ut apparet, Itaud conftcla, /./ ri dr tvihus illis miraculisextaretmanpagi Vildatum, hxc tamen vere contigisse, Passionis Nicassini, de quibus injam dato Nigasiamv. compendio, fons, insida, Vadum, rupes nomine modo adhuc distincta,
gasii

dendanon

Passionem, asecontextam,tntulent; hincautemejusfidem, quze vel exeo, quod, ut docui, septingentis ut minimum annis a Nig"asii,s?taabs hoc gestate remotus vixerit, in rerum, rum, narratione multum vacillat, non pa-

Uem,

diaboli

hodieque dicta, ac tandem, quod

scriin hac, ut anonymus passionis ejusdem testimoninm virtuptor loquitur, lmc ns<iuc ad monstrntuv, foramen, in pidei formam D. argumento sufftcienti adhuc futura
i,
i

rum adhucinfirmari estnecesse. 16 Jam vero, cum sic habeat ac proin S.

P-asii

Acta, quce ab auctore

illo

Ni- fidm uiio mo conscripta, omermnr,

hincqueltic
i

haudquaquam sane fidem integram mereantur, iis certe, ut Nig-asium,

quemadmodume

denda

fion

sunt.

efflctum,

a Dardreo in Archiepiscoporum Rotomagensium Chronologia pag. 43 pidantur verum quid nifactum esse qucat, ut fons illeidcirco
;

dictis iradunt, sub Domitiano subiisse martyriumcredamus,moverinondebemus,idemque

ptizasset, insulaque et

dumtaxat, quodplurimos in eo Nig-asius baVadum, huic adjectum

idcircopariterdumtamUquodindehaudprocul in ea ipsa insula esset sepultus, Nig-asii nomine fueritot distincta ac porro hodieque distinguantur? Quid ni etiam factum esse

de aliis,qucememoriczprodu7it necaliunde confirmariqucunt, ferendum estjudicium. Qualiacumque interimActa illa sint,hic nihilominus vel cum de rebus,quas illorum auctor habere
vel

potuit perspectas, sermo instituetur,

cum alia quxpiam, ob quam alleganda meCommentarii

hu-

rito sint, ratio occurret, in

queat,ut dicta rupes non alia de causa, quam quodlocus esset admodum horridus, diaboli
in ea hodicque cernitur,

jusdecursu usui subinde sunt futura.Sic, cum

(;

rw\)vsnuncupata unaque cumforamine, quod non creatura ulla

eo conferente ,sed a solo

eorum auctor sec. x aut certe, ut supra docui, haud diu admodumpost floruerit resqueadeo,
gestas,satprobe exploratas habuis- F se sit censendus,nonparum sane,ut,tumNigasium.non pro Rotomagensi,sedpro regionario
seculo
illo

quidquam

rerum om-

niuin conditore

Domino

fuerit creata? Id ego

certc liaud pe?*spicio, acproin,

quo anonymus

dumtaxat episcopo habitum

fuisse, probetur,

nostcr PassionisNigasianas scriptor tria przefata prodigia nec finxisse, necjam ab aliis conficta memorasse credatur, nequaquam ad
id t

subserviunt, hincque, quae hunc in fi.nem conducentia suppeditant, lectoris oculis, cum de re illa tractabo, subjiciam. Sic, etsi quidem

quod Dardreo visum est,recurrendum exi-

quodeorum auctor a

Nig^asii eetate,

utproba-

stimans, rationem alium, qua, ut ista litteris mandaret, moveripotuerit, assigno.

pei ipfeai

tam

minime comm-t.dat.lla

romplcctantur,

IbPerserpentem seu <iruconem,haudprocul afonle omnino disruptum ac necatum, idololatria, baptizatis in hoc ethnicis quamplunmis, cvcisa; per dsemonem, erupe expulsum,
pertinacia
cis
in

idolorum cultu, edurisaccas-

tum,nimis remotus vixerit, in martyrio hunc habuisse sibi socium adjunctum Scubiculum, certum facerehaud queant, rationibus tamen, obquas idab ipsismet etiam eruditis creditur, qualecumque pondus adjungunt eruntque vel idcirco, cum de re illa sermo erit, alleganda. Verum etsi sic hdbeat, omnique adeo uti,

idololatrorum mentibus evulsa, acdemum per caput, martyris manu gestatum, marty-

litateacta illa destituta

haud

sint,

ea tamen,

rium

<\hs hoc, ct j ,i tc amputato ,toleratu?n,non inepte in sensu allegorico symbolicove signi-

quod equidem nec ab cvtate, qua scripta sunt, commendarimereantur, nec ullo modo inus,
quse a Nig-asio ejusque Sociis gesta narrant,

Quid si igitur scriptor noster anonymus antiquam quampiam, in quaad

ficari

potest.

modum,quoConstantinusMagnusimperator,
utidofolatriamprostravissesignificetur,draconoiijnciJio vcntretransfixum,pedibuscon-

fidem integram sibi adjungant,Commentario huic, utpoteiypisetiam, ut mihiequidem aphaud subjungam paret plane indigna omnia et singula, notatudigna, qu<v conti,
, ,

nent, in

jam supra adductum compendium

,

culcans depingitur

Nigasius ad tria

mox

contracta

lectori

exhibuisse

contentus.

n.

DDE

xny.riM

C
<?

TT II.

\C Aigasius An S. V
quam
S.
in

tam S.

r,

Scu-

^"osociushotheetiamipassim

crdit\

viculum,

Quirinum,
sibi

socium

martyrio

habue-

nt adjunctum; quo loco fuerit cpnnltnc nt o a C r>: , sepultus, etan o

S.Pientia

Itura/uisi

id

factum

amemoraiaItt*insula[< vocabutm
nnusaltx
adhibito,
ificet t

u
,

/M

r^criptores quatuor, pr<

V*mta

prsegresso

,,.
>.

\Jlaudati,Dadreus
I

videlicet,

Davanneus,Fa-

,nm
culo,

Sami-

rinuset Arturusa Monasterio, qui, docui, adiniacinecatumprofidefux sium, luculenter tradunt, eidet

aiaou

wf.fliiOfl nV,

culumsewScuviculum, aut, ut abaliis scribitur, Subiculum seu Subilium, quam

/<///

S.

idemgue eliam Orderieus

Vitalis /,,,

L.r

p
B

fociunt.Verumanrecte.du

otesketsi

<?* recentiores alu magno numero Fasti Sacri hodiecum Nigasiofooi S. Scubiculum, ?uamS.

11

Quirinum pariter commemorent, Usuardus tamen, Qpirim quidem, at non iitYfemScubioumentioneminstiluit Scubiculus quidemuna Nigasio, Quirinoe/ Pieutia m Riculfi, tomagensium inter annum SrZet annum
li
.

cum
uti

riis

non
.

,.

apud

Gallise Christianse auctse

SHptores
i

" Sancti

tom. xi, col. 23 et seq. videre licet, charta, infra adhuc laudamia, commemora-

adh

ni

tur;verum ex

iis,

quse in hac dicuntur, fuis-

Sanctovum nostrorum corpora Vadiniaci simid assei va dumtaxat potest concludi; uti autem Scubiculi corpus eodem, quo Nigasii corpus, loco sese aliquando istorum quatuor
peliri,

io,

in

primse

classis ritu

de S8,

itaetiam asservari potuisse,

etsi inte-

rim

illo

non eodem,quo non

videt
?

hic, die, sc</ fdiqutnn affe

cunda Octob
quentia
Nig
lu loco,
littn

diu tantummodo post martyrio fuisset

ctus, quis

ss.

C
"

"

S.

Puir.no jmssus

18 At vero, etsi res ita habeat Scubiculus tamen una cum Nigasio in qualicumque etiam .^doniana Mosandri editione una eadcmque hodierna die signatur, martyriumque una
,

quea

.,

icellum
titulo saucti
. i

ub

cum

Nigasio

et

Quirluo pertutisse in archiepi-

scoporum Rotomagensium Actis, pro sese etiam ab horumauctore S. NigzsiiPassione,qu&

uatem, Sanctos nostros eodem

te,

quo

/>

mox laudata penesque nos exstante verosimiltime e supra dictis diversa

ab hujus Passione

"

ripa

haudfuerit ,citata,diserte asseritur; cum hiec autem, ut jam docui, verosimillime sec, %., di ctaque Acta sec. xi senescente fuerint conscripta, sane, S. Nigasium tam cum 8. Scuviculo,

absamne
,

illo

formata,8acra<

insinuetur,

dictumi
nio<<
ct

quam cum S.

Quirino subiisse martyrium issejam inde a pluribus seculis creditum, ar-

da
<

gumento sunt perquam

potest, fuisse

valido,

necprobari
sec. x cre-

mox

umquam ante dictum

trisse

ditumconlrarium; quare, etsi quidem,an cum S. Nig-asio passus sit S. Scubiculus, dubitare cogat supra relatum Usuardi silentium, eum

bet;

hacin

r<-

iam, e
ecclesiie

se\

tamen eMartyrum, de qua hicagimus, classe indubitanter eradendum, illosque adeo, qui 8. Xigasio tam S. Scubiculurn, quamS. Quirinum inmartyrio socium fuisse adjunclum arbitrantur, certo a veritate devios asseverare

Rotomo
ilu-

usi sunt, erisi

21

Tn an
67

\dmanum

Octobris

Tomus

V.

51fi
AUCTORP.

DE
L601

88.

N1GA8IO, QUIRIXO, SCUBICULO ETC.

tes fuisse adjunctos,

CB.
in hic corn-

gendo
ere,

crii

ad-

MbttOj contu-

notatur excusum, ecclesise Rotomagen&is Breviario ad .< Octobris diem ecNi clesiastii um sub ritu duplici de S8. prsescribitur Officiu Quirino et Scubiculo concipu jus lectio quinta sequentibus hisce cu npe) verbis Cujus (Nigs tur sub finem

annoque

ast

anne

isthsec

g-inem, alii

vero apparet simiUimum """"S. Pl Sancta nostra, quam afotVip- 'ntiti. Vlro Matronam, Usuardo interim neu-

"""< Ctaro. trum eititulum attribuente, appellant, certo Priusquam meam hacde reopinio- txituuu id fecit ? nem expgnam, nonnulla de Claro quodam m

corpora satellites inhumata feris avibusqueobjecerunt; qu ab angelis custodii

,,,

qui Pientise, Sanctos sepelienti, adfuisse,post-

que
loco

cwm hac martyriumsubiisse, a Pomerayo

proxime
cit

D oetuque divinitus erecta, ,,,,,,.,,! [ttan fluvium pervenissent, per conig-notum vadum in adversam insulaa ripam ini ibique a Pientia matrona honorifice
,

capitibus ap]

et

Farino
iis,

in

;|

Christpag. 60 diserie traditur,

mitto, ut sic

viam sternam

Normannia modo hic praequxpost, cum

tl,

de duobus a Saussayo ad iv Novembris

quaesanepulta suntj ubi ounc extal ecclesia, Miraculum itaque, tl Nicasii titulonominatur.

memoratis
tio

Claris,
iv

quorumprior, ut TiltemonEccl. articulo 18

etiam tom.

Monument.

sibiprsecisa fuequo, ut Sancti, arreptis, qurn

rant,capitibus,inprxfataminsulamsetranshic ferrent ibique sepelirentur, factumesse Rotomagensis Brevia adi truitur,antiquioris

visum apparel, a Claro mox dicto haud videtur distinctus, in Opere noslro tractabitur,
erunt dicenda. Clarus hic, cujus reliquiarum pars Pontisaram ad collegiatam S. Melloni ecclesiam, parte altera Melleyiti aliisque locis dispersa, fuisse delata, a Pomerayo inAep. Rotomag. pag. 34 traditur, exstitisse idotorum sacrificulus, cumque fidem Christianam, Nig-asio hanc in pago Vilcassino annuntiante suscepisset, sanguinem deinde pro hac una E cum S.Pientia effudisse, a Davanneo,Farino et I inierayo supra laudatis asseritur; verum in jam supra laudato Actorum S. Nig-asii, quod penes nos exstat quodque ex Ultrajectino S. Salvatoris codice Ms. acceptwnnotatur, compendio sequentia isthxc sub finem, narrato
SS. Nigasii, Quirini et Scubiculi martyrio,
le-

riirefbrmatoribus, nivehementer fallar, splicuerit,hocqueidcirc.ocorrigendumralimiraculum illudnon modo nonretulerint, sed

fuisse in inet Sanetos, quos id spectat, non B sula ista mox a martyrio terrse mandatos, noxdpote tarint. Ac merito quidem miraculum, alterum de eodem, quo duo similia miracula, Parisiensi, S. Piato, alterum de S. Dionysio Octobrisjam proet haberi debere, lom.
i I

di-

nuntiavimus, loco habendum commentisque adeo accensendum, non memorarunt;verum,

etsivere Sanctie loco, quo fuerantnecati,prohinc digio in Ittse insulam haud transierint,

*ui arpultur;

tamen, sepulturam pariterinhac illos haud fuisse adeptos, inferrinonpotest. i Quid ni enim factum essequeat, ut, cum adsinistram Tttseripam invici Vadiniacensis one seu parte, quse ad exinum FranciI

guntur verba: Quaedam autem matrona, nomine Pientia,

cum

Claro presbytero ex ipsorum

Sanctorum
(Ittsc

(Nig-asii videlicet, Quirini et Scuvi-

culi) colleg-io

corpora Sanctorum in eodem loco

cum

spectat, fuissent occisi,

corpora eorum

inde ad dictam insulam a Christianis fuerint delata ibidemque terrse mandata? Itaque, etsi

quiilcm miraculo locum fuisse,

haudappa-

reat.non tamen idcircosupra adducta, quse, Sanctosibidemfuissereipsasepultos,suadent, vim suam amittunt, iique adeo, qui Brevia-

memorata) sepelivit; in quorum honorem asdificata est ecclesia ibidem, in qua florent eorum beneficia. Isti porro Actorum S. Nigasii compendio " Nigiun ipsamet haec Acta, in duobus, quse num. 7 me- /lc "*' Pm( "' u ur moravi, exemnlaribus Mss. penes nos exstantiaadamussim, etsi mtenm fundum, inquo, em b ut)inim qucvjam datisdicti compendii verbis memora- mr,
insula supra
1
1 -

'

"i

rium Rotomagense anliquum reformarunt /n', /)!', iim nl i/iiiiulum ad locum, quo Sanctos tumulo conditos statuit, correxere. Verum, opinione, qua inprsefata insula Sancti tumu,

tur, ecclesia fuerit exstructa, fuisse

tia

a S. Piendonatum,adjungant, omninohicconsonant.
illis sit,

Quod si itaque standum

Pientiaa, S.

Clarus, quiS.

laticreduntur,jamsatisstabilita,adaliudmo-

do,quod adeorum sepulturam etiamspectat, progredior, Passio seu exstantiapenesnos S.

isii Acta, in quorum scriptionis epocham acfidemsupra inquisivimus, sola SS. Nigasii,
\

Nigasium sepelienti, adstitissenarratur ,veri Deiexstiterit sacerdos, cumque, ut ex idolorum sacrificulo post suam ad fidem conversionem fuclus dicutur ccri Dci saccrdos, pati ikiii videatur, qusedeeo Dacanneus
et

Pomerayus

scribunt, bini hi scriptores, id

S.

}\\\vm\el Xvux\c\\\\ ,iom iuaintituloprxferunt,

e/,

cum necde martyrio, a

S.

Pientia tolerato,

apparet, cum riim hisne,an

Nigasii Actis pugnant. Ve-

sermonem uspiam instituant, haud proprie ad hanc Sanctam nostram,, sed tantumadSS. Nigasium, Quirinum et Scuviculum spectent;
verum, etsi sichdbeat, hosce tamenabilla, i/e.e. ul addunt, ad Christi fidem fueratpauante ab iisdem conversa, fuisse indicta insulasepuUos,memorideprodunt,idque ipsum, u/i eliam Pientiam post fuisse martyrio affectam, eodemque loco, quo itti, sepidtam, scri/ilorcs plurcs uutnumi ferc consensu sic tra/, /'/, nonnullis postremum istud in Sanlo

hic assentiendum? Pomerayuspro iis, quse de Claro scribit, documcnl)< i,i Ms. laudul; elsi autemnec quod,nec quale,
illis

nec quantse antiquitatis id exstiterit, edicat,

minoris tamen pretii, quam S. Nig-asii Acta, parci dumtaxat, ut proxime prsegresso ostendi, fucieudu, cxstitisse, asseverare non
ita sit, anne hsec, quse, ut fam docui, Clarum exstitisse veri Dei sa< <rdotetn, produnt, potiorem mereantur fidem, quam Davanneus </ Pomerayus, qui Clarum

ausim; quod cum

ctos officium sali Pivatimattribuentibus, Chri-

Davanneus
Vita
llisi
.

luicinilloplures aajutores seu comiin S. Nigasii ejusque Sociorum

!">

faciunt idolorumsacrificulum,nec, uthicpost suam ad fidem conversionem factus credatur ccri Dei sacerdos, permittere wdentur* clubitare cogor y acproin an fuerit,necne Clarusah-

et

Pomerayus

in Aep.

Rotomag.

quando

veri

adjungant
plures ci

25 Indubi/uuicr

DeisacerdosAn medio relinquoquidem asseoeran possei

Dennyaldus,
illu-

Stnru ltnl i
.

ctl Pientia,

Sanctos scpelitum adjutores seu comi/isa

cxslilissc vcriDci saccrdos, si, ut

ep it C opo,

Lubino etiam

in

Martyrologio Romano

strato

DIE UXDFXIM
A
strato ei adstiputante, in inj Clan, vt pvtatvr,altcriv.s Vitapag.
<

TOBWS,

oranda
G
B.

vuU,unus essetcu 5. iro Yonnetensiumprimo episcopo verum de hoc ad diemprsecedentem t quocQli[

,.

nec vi

its,

qux

de Sancto
q\

isto antistite ibi

docutmus.qutd
spicart

merito

arQ

qui S. Ptentix, Nigasium sej tus narratur. Adheee s. a

opitvlauti

iyr sed Confessor t Histonco, quem de itlo ad texuimus, Com\ Clarus aut< e vivis
i

episcopus,

in
1

Nigasium sepeliise fertur, m finimt, ut Davanneus et Pomcrayv

S.
i

sus

,';

\am
tiumsiti

g-asii

Actis,

utpote quse,
edicant,

q\

is obierit,

non

tibus, apertc docent.

Pientia?, ut fertur,

Ai

minimehic refraganm Clan

<

in SS. Nigasio, Quirii

,

Scubiculo scpclicndis adjutor martyric H moxdian, vitam terminarit ac fc

esse iilum

..
(

adductis nemo non collig Dei exstiteHt sacerdos en qui hinceum putet eum qui ad iv Novembris diem ab
,

uti r supra.

ao
mdit,eiq\

Usu

Romano
martyris.
imquea
ciaro^onna
"'

hodierno annuntiatur his

e1
t><

vnu

Jul

In pag-o Vilcasino, sancti Clari pre byteri 26 Certe

ita

281
/

vitumui,

eanstimassevidentur Castettanus et Parisiensis, quod anno L7S&7 prc Martyrologiiseua uauctores.Ea sententia,quod,dum ad tv Novembris diem in pago Vilcasino S Cla, um presbyterum et martyrcm pariter ayinuntiant, ftoruisseeum secido tertio, apposita in margine nota insinuent, nec Clarum idlum, aClam, s. Pienti, ut narratur, in SS. Nigasio, Quirino et Scubi
tertio

"''

'

;/ '"

rfmUII

Cap
|

MAd

quc
capite absc
^

ui

apj
in
i

iltum

refi

Molano, n

culo sepeliendis adjutore, diversum, >//>,> aut cilius sang ui'nem proChristoinpago Vilcassino effuderit,litteris usquam consigna-

flt,

quod tw
,

quam
traditioa

ani

si&

tuminveniam.CastellanoporroParisiensisque Martyrologii scu auctori sen <<<>< toribusjam preeiverat in Gallicano suo, quod anno L63*3 vulgavit,Martyrologio Saussayus dum enim in hoc ad iv Novembris diem S. ClarumpreS'
;

sisJ>/<
natali
<:/<>*

inquiet

modo non nemo,

in suo
t

S.

byterum

et

martyremin

tractu, utloquitur,

apud Cap Anglorum rege natu

bushyjus
fordui
<<<<<>

mquoe

C Vidcassino signat, in elogio subjecto jnimis ecclesiec temporibus eum innectit. Nec refert quod Clarum,quem memorat,'Roma arcessat; etsienim sic Davanneo et Pomerayo, qui Clat

\;

annum^i num.
>

'

dot et,d

anno
licet,

856, ut\

rum S.

Pientiae domesticis accensent itaque, ut

<), "t

pagi Vilcassin i faciunt indi genam, adversari videatur, minime tamen S. Nigasii Actis, utpote quse Clarum (Compendi verba num. 23 huc transcripta videsis) e 88.
a/ijjaret,

Clarus eremita, a Cc anle annum

i

'<

anrvj B75 noi

annosnum<
credat,

auU

<t

Nigasii,

Quirini

et

Scubiculi, quos
',

Roma

in

eumac />
op%
<>>

Gallias missos aiuni

'"'

collegio exstitisse pres-

innominu >" ad Eptam

ni>it> nti

Vbwm"<**m P er

byterum, afprmctt, refragalv.r. 27 Verum an Clarus, qui S. Pientiam in

sepeliendo~N\<ras\oJurisse/r, h<, ,reeliam h cum ^laro, ad iv Novembris diem Lastis sa-

anno <''
t

ut

talcix

<>i>

'<>

',

',

"

\fa

billoniu

<' Proli

'UQrdutn cc '''"atoeta
'-

nw/i

Qaro,

crissupramem(>, atis inscripto,unu >> est, laudalisque adeo hagiologis assentiendum? cci,[ita xstimasse videntur ,hic

annu

\fartyrol , apud 5

Quo die Ctarus, qui

sepelienti, adlaborai
sit
<>',

S.

Pientki,

Xi-i-sium
<d
s<

annum
iri

vel

olatur

passus

Martyrium, nec Pomerayus nec

cdicunt
;

nad
,,l
,

obscuro quo ab Usv<< aliisque hagiologis Clarusprcsbytcret martyr

quare,cum

,,,,

>

<>

sit,

sane e

iv

Novembris

die,

>

est

alienum,

si,

ut Denyaldi

Vita,

supra adhv.

DE
AUCTOnii

SS.

XIGaSIO, QUIRIN 0, SCUBICULO ETC. anno

B94

C. B.

anteannumSStmartyrium passus et Angh*rege,qui. eliam, quam sub Edmundo, utdictL,annoSMregnaretncepit,eontra Capgraviumstatuaturnatus. WiUonus,qui

Eptam inpago edictisis, gyciadlttamseu Usuardo ad iv Novemj vlitur,ab Vilcassi oportet, u iei bris diemannuntiariputetur,

a nnomaut,ulLubinus acp ocdsus.Quoergo Capgravii Clarus

ait,

/W

citius

dictam No\ ram,sentiam ulterius relinquenseo modo bris diem discuiiendum undr sus siiin,rerertoret an S. Pieutia, ut scriptores supra laudati volunt, S, Nigasium sepelierit, inquiro. Dubitare iterum hac de rc me facit Usuardus, hodie S. Pientiam una cum SS. Nig-asio et Quirino in genuino suo apud Sollerium Martyrologio sicannuntians:

Ulud
0/fc.u*

eredtn
ardut.

l7lnglicamsuoanni\mUartyroWgioad
nNovmbrisdirmdilucidcnonahumClarum, Eptam oppidocoouam quiinnominissuiad
commemorat,
,,.,.

In pag-o Vilcasino, passio sanctoruin Xigasii presbyteri et sociorum ejus Quirini et Pienti;
ita

enim

S.

Nigasio

et

Pientiam martyrium una cum Quirino subiisse, non obscure,

SS.
ut

mr,acaCapgravioinnovaSanctorumAn.
legenda elogio ornatur, maretsi etiam hanc cttet martyrioe Qine circaannummfuissecoronatum,aff,rporroDempsterusettamsuffraWih

ma

k ,qui, quamquam naturjhice Scotico a sese ad xvm mitam,in Menologio FeoruariietJuliisignatum,non Anglum,sea tamen non Scolum facere mdeatur, pariter nominis sui aci alium Clarum, quamquiin Eptamoppidocolitur, recenset, m mviseum,

Clarum ere-

apparet, indicat. Opponiquidem /v"/e.v/,Pientiam conjunctim cum SS. Nig-asio et Quirino r ab Usuardo hodie in pagp I ilct <sino ,non quod ibi una cum hisce sit fissa, sedquod una eademque hodiema diecolalur, annuntiari verum Pientia et Quirinus ab Usuardo appellan,-

tur

S. Nigasii socii, cumque certe martyres ob eultum, quo alicubi una gaudeant, appellari

1*

auemQumeYmvmseuQmllelmumprimumappellatum, postque,cum oculorum

usum multis

restituisset, Clari eoastitisse, in Eoclestaait, anno di aut circiter

nomen indesortitum fuisse,

stica gentis

Scotorum Hist. cap. 251 tradit. scnQuodsiitaque duobus hisce postremis hic sit, Capgravii Clarus, ptoribus standum quiad Eptamcolitur, diu ante annumm,

a Martyrologis socii haud soleant, consectarium est, ut Pienta et Quirinus ab Usuardo S. Nig-asii socii vel <>b martyrium, quod una cum hoc subierint, cel cerleob evangetican,, quam E una cum illo obierint, prsedicationem appel* lari sint censendi cum autem S.Pientiaerangelium una cum S. Nig-asio postsuam ad fidem conversionem prsedicasse non legatur, imo, id id fecisse credatur, vix acne vixqui;

dem, qusc de ea referuntur, pati videantur,

nihil, ut apparet,superest,

quam

wJS.Nig-asii

imoetiamanteannummtam mam, quam natales fuerit adeptus.

tuadent,
/''/

martyrii pal-

diverno dii
fingu\

Verum Arturus amonasterio, qui Clarum eremitam seu anachoretam, a Capgravii

80
in Neustria Claro, utapparet, non diversum, commemorat, socerdotio Pia pag, 68 etiam

eum, non eavpresso, quo natus

oirca
etsi

esset,

tempore,

onnum

870 initiatum fuisse, adjungit;

vel ex eo, quod hinc Clarum indumtaxat quatuorve ad summum annis ous esset prius, quam Usuardi Martyrologium

autem,

martyrium, quod una cum hoc tolerarii,ab Usuardo annumerari existimetur 3-2 Quod si autem vereS. Pientia una cum S. Nig-asio acproin et cum S. Quirino rhartyriumsitpassa, qui, quseso, factum essepossit, utterras horum corpora mandarit ? Id sane egohaudperspicio. Attamencumid a S. Pientia factum, communis, ut apparet, ferat traditio, idemque etiam et scriptores fere omnes et monumenta fere omnia, dum de S. Nigasii
Sociis ob

'iisi

mudii hir

expotito intelligntur, vetat.

compositum,evivisessepotuissesublatum,consequeretur fleretque adeo cet idcirco, inhoc illum annuntiari,creditu etiam admodum difassentiri ficile, Arturoea in re indubitanter tamen re vera Clarus ille non possim, anne

sepulturasermoneminstituunt,testentur,quid si S. Pientia, non quidem quod post suam ad fidem concersionem una cum Nigasio Evangelicam prcedicationem obierit, sed quod illi
in hac,
attulerit, S. Nigasii Sociis

quacumque potuit opempro ciribus ab Usuardo aa en*

C anno 600 aut

tyrio circa

circiter vimrit

vitamquemar-

annum

666 terminarit, dubitare

etiamcogor, quod Wilsonus ct Demjisterus, qui hsec asserunt, nullum pro assertiom firmanda monumentumantiquum alleQenLEl vero ne potuisse quidem id illos facere, opinor. Nullum enim, ni fallor, eoostat monuntum hujusmodi.Certeego nullum usquam,
diligentissima licet facta indagine, invenire crum cuiu eqitidem,si Pomerayo,duos (juiri.
\

seatur ? Ita certe cum traditione, scriptori- F bus et monumentis, S. Nig-asii sepulturam Pientice attribuentibus, in concordiam utcumque martijrotogus ille poterit addaci, cumque
scriptores
et

cum

so^iptoribus

aliis, traditione

monumentis collidendi non

sint, sed,si fieri

possit,

componendi, exigere videri hic potest 7*ationis xquitas, ut Usuardus, quid, nisi modo jam exposito intelligatur, buere S. Nigasii sepidturam
ipsa
S. Pientite

attnqe.t-

cetat, re etiam

/,/

pago

ilcassino martgres,

nomine

Claros,

modo

ilto

intelligatur. Quare, etsi

statuenti,

acproin
s.

is,

assentiendum sil, Capgravii Clarus qui in nominis sui ad Eptam op-

dem

pido colitur, seculis aliquot Claro,

Pienti, ut

quicum

fertur,

S.

Xi^-asiuin sepeliit,
est,

S. Nigasium fuisse a S. Pientia sepultum, undeqaaque sane, ut ejam dictis nemo non colliget, certum haud sit, non tamen idcir* Pientiam co, Nigasio sepidturam prcebidsse

uthit a Claro, ad ulto, sit diversus acproin et a Ckiro, qui rs Sfovembris die ab Usuatur hunc enim c ro,ad Eptam culto, quod hic eadem, qua ille ab Usuardo imnuntiatur, \\ Vovembrisdie martyriovitum, ut supra docui, terminarit, unumesse
,

posterior exstiterit, consectarium

nec prius,

quam cum

id fecisset, martyrio

infuisse aflectam, asserentibus fides omnis ut saneadhrc dubitanler dencganda. Porro ob suprajam adductade isto S. Pientlas/^V",

etiamsi a pluribus asserto,ita etiam,

ret, ct

ui <

deRotomagensiS.

Nig-asii

episcopaiujmo
et

atque
31

eumdem, vero,utjatn anteainnui, puto

sic recte,

w milliwi uui simillimum,

de charactere ejus episcopali, etiarnsi potest luc et ille a pluribus pariter asseratur, ambigi. Patescet id ex iis, qiuv seq.si
dicturi
111.

Anne autem

an contra perpe-

DIl UNDBCIMA.OCTOBWS.

III.

An

S.

Nigasius

exstiterit
.-

Rotomagensisepiscopus,etan
velepiscopalicharacterefuent msignitus.
7 ii" riri"

f 011""'

iagenieat

Vde quidem tomagum

test
;

nter

ex co, quc accesseritWige

'

fuam Ro/,>
.

nta
''

nb

tomagensem ejusepisco]
pfl/uni,
</ 1

omnthaudcarent^qua

inonpo,

xlla lltr

venerit enim,
/,
rf

necne a
H0
)t
,

niunguoin

/"'

paru
.

www
%

ud -"

liJfunin"""

t*4 supra dictum urbs pri magus, Ghristo submittendosor

s
;

episcopus, Christianam annuntiarit suoq

rit

fide

isti
$flr -

pin//i

so obsignarit. Ita fere, et sam liee Christ. auctse Scriptores ton

B

Gal-

verum an Nigasiusad Ve Rotomagenses Chrislo submittendos vere ordinatus fuit episcopus? Rom, s.ClenientePapa episcopumordinatum ac ima< Dionysio Areopagita in Gallias, ut I lium ibidem ac nominatim in u v )magensi annuntiaret,
ecclesise

ci u>, sec,

n
i

missum

fuisse, publicas

*i

cathedralis Rotomagcnsis tabc Breviariaque ctMartyrologia antiqua, qu, Sancto illo loquuntur, testari, Pomerayus in Archicpiscoporum Rotomtiyciisium ///V pag. i affirmat. Verum, quas laudat, Rotomagensis tabuLv ad manum mihi non sunt, hasquc proinde, quod ait, testari, nec negando, nec affxrmando sum; annetamen re id faciant, dubitare me cogun i pariter laudat, Breviaria cl Martyrologia an qua; etsienimin duobus pencsnos exstantibus antiquioribus eccl << Rotomagensis BreviariiS) quorum alterumanno 1581, alterum anno 1027 notatur excusum, Nigasiua a B. Clemente Papa episcopus oriUnutn , id tamen, ei in sedem etiam urbe Rotomagensi assignata, factum in soloposterion traditur, nidlumque, quod huic adstipuletur, Martyro

data, scripsit,

'
<

pun
ha\

manife tum

esse,

buno

[um
1

1 1 1

ium
iIiiim

m-i
i

ordinaii

ion-

jugo

torali

cuju

auti

prout hmc
etia

<

<

'l

>,.

out,
ta,

fach
ret,

Etenim
frivolunij
ii

\i;";i

nin
1 1 .

'iin
bb

.,

:
|

C logium antiquum invenire quivi. -nm tamen 31- Et vero Nigasium Romse a Clemente PaRowmapa, assignata ei, quam fidei lumine p 0/nifm urbe Rotomagensi, nonfuisseor [um epi- illustraret, wopum dinatum episcopum, << lexeoliquet, </<><? Cle Wie Greoomartyrio vitam sub sec\ finem termi* rto Turonenti, /' nsium ap it Dionysiusque,
, i
.

auii
b

'

Galli

quai
iiin..
,

oum Q

cumquo Nigasius
a

in Gallias n
<'

,-i

Niga ordinatu

opum,

ei

Dionysio Areopagita, utiin fabulqsis hujus Actis prsevio ad u hujus diem ostendi, sit divt eumdem diem in Comment. Dionysi
siensis Actis prsevio docui circitei 250, odvenerit. qmi

<
'

tomagensen
hoc
<"'
</>"<

P
Adl
,

Nigasiu
ctun
/'"''
i

de

/.'<

qui, ut

jam docui, sec. vmagensium Actt

-1

oporum
vulgata,
i

./

litteris mandavit, scriptor itidem am agensistraditio,

tr,

lubei

ad

aDavat
admissa,
Gaii,
.

fert,

j<

apostoki,

haude

520
UCTOItl

DE

8S.

NIGASIO, QUIRIXO, SCUBICULO ETC.

Dionysio Parisiensi, quo Christi fidem ibidem D annuntiaret, missum fliisse, non tradit cum contra etiam ea, e quibus,non id,sed
g-asium

C.B.

Rolomagum aB. Clemente Papa in sedem <cepisse Nigasium prodat, verum contra, quse
etiam, ne id credatur, exigere mdentur,commemorat.Anonymus enim, qui illam scripsit, auctorsub lucubrationis suae initium, Diony-

dumtaxat Regionarium,

Ni

utloi

Dionysio Areopasii Parisiensis, confundit, missione in Gallias, quam B. gita Clementi Papse adscribit, narrata, fuisseabs hoc illi, quoelhniroa <"l Chrisli /idem adducere facilius posset, plures ex ordine eccle,, socios adjunctos afftrmat, hisque Quirinum, Scubiculum^ Nigasium, Romeeepiscout nimirum, nulla interim, quae ei assirjnala fuerit, sedis mentione facta, ait) a B.

quem cum

qui nvlli sedi esset afflxus, exstitisse ep immeritOj ut apparet, concludas commemoret, consectarium est, ut, spect Us, qux scribit, Nigasius etiam neca Dion. sio, nec < quocumque aho ordinatus fueritRo. tomagensis episcopus. Jam vero cum idem o,v-

pum,non

ctormoxsupra memorato,qui

e dictis sec xi

p um

senescentefloruit, Archiepiscoporum Roi,, gensium Actorum scriptore, utpoie abs hoc e svpra /dlegatis laudatus, sit antiquior
}

vero-

Clemente Papa ordinatum, accensens, primum qua ratione apostolici illi Viri una cum DionysioParisiis aliquamdiu operam convertendisad Christum ethnicis felici cum succes
iltque,

svmillimeque, ut supra docui, vel

sec. x, vel

quB

(n

S.

Ntgcu "

su navarint, exponit. :>7 Universim porro deindede iisdemacnominatim de S. Dionysio sequentibus hisce, At
vcro sanctissimi comites praeclari Dionysii, videntes a Deo tantam salutem in urbe ac territorio Parisiorum per servos suos operari, coeperuntet ipsi de talentisibi erediti propriaerog-atione meditari
et,

certe haudserius quam sec. xiinilio exstiterit in vivis,necmonumentum litterarium ull poslremo islhoc seculo antiquius, in quo Niga' sius appelletur Rotomag^ensis episcopus,
inve-

Panione

Nigasium sec. xadhuc pro episcopodumtaxatregionario habitum fuisse, necprius, quam cum jam undecimum, quo, qui eum episcopum Rotomaqensem, utjamdictum, facit, Archiepiscoporum

niatur, ex

omnibusjam

dictis

Rotomagensium Actorum

scriptor floruit,

la-

ut populis diversarum ur-

bium, tam e vicino, quam etiam long-e positarum, Euangelium Christi admedelam animarum infunderent, cunctis sensibus anhelare
;

b&retur, episcopis Rotomagensihus annumerari carpisse, concludendum apparet. 39 Quapropter, cum Nigasius, uti inde huaMa consequitur, non statim db origine, sed tum scov <"omo-

'

i% fi

oomperta autem beatus Dionysius hac voluntate ac devotione, et intelligens a Dco, a quo bona cuncta procedunt, etiam pronam servorum suorum unanimitatem cxirc, gratias retulit Deo,
qui

secula aliquot post martyrium gen " hu non " enMm,um ejus essentelapsa, creditus- fuerit Rotomagen P sium episcopus, eaque, quae non staiim a tem- v-et : pore, quo gesta feruntur, sed diudumtaxat
'

demum cum

omncs homines vultsalvos

veritatis

fieri ct

ad

ag-ni-

tionera

venire,

locutus verbis,

mox

sermonide exhortatione,quamhicDionysium ad sanclos snos comites habuisse ail ista etiam hicmodo subjecta, Haec etaliaquamplu,

post credita fuisse deprehenduntur, rejiciendacommentisque accensenda, prudens ac sa?ia crisis suadeat, Nigasium exepiscoporum Rotocatalogo eradendum verosimile apparet.Certe ego sic opinor ,idque eo propensivs quodeum nec Ricidfus, qui inter annum
872
el

magensium

rima (Dionysius) disserendo valedicens dimisit

eos dans caritatis

pacem omnibus

et

commeni

annum

875 (Galliee Christ. auctae Scri-

dans cos Salvatori omnium Domino; 11 vero dimissi dispersi sunt per universam Galliam,
i

Germaniam, Aquitaniam caeterasque

long-e la-

tequeprovincias pnedicantesEuang-elium reg-ni superni et sauantes lang-uores omnesque infirmitatcs, adjvngit rerba, ac tandem, oratione

ptores tom. xi col. 23 et seq. videsis) Rolomagensem ecelesiam episcopi munere moderaius est,pro Rotomagensi episcopo habidsse videatur. In charta enim, quam in abbatise S.

Audoeni Hisioria, anno 1G62 vulgata,pag.W

et seq.

Pomerayus

recenset, sic loquitur

Pri-

speciatim //Nig-asium, Quirinum et ScubicuC luni ronrrrsa, dr hisce, qiue sequuntur, scriquorura superius mentionem fecimus, id est, Nigasius episcopus, Quirinus prcsbytcr, Soubioulus diaconus audientcs, Kotomag-ensiurn metropolim longe infebit.
,

mo

ordinationis meas

anno

dignum

duxi

Sancti autem

limina Sanctorum, scilicet Christi confessoris p Audoeni, prEefata? urbis (Rotomagensis) quon-

dam almi
adire;

antistitis

et

beatorum raartyrum
etsanctae Pieutiae,

Nig-asii, Quirini, Scuvinuli

cum

riua Parysio

super ripam Sequanaa sitam, ni-

loquitur,
antistitera

hiloininus populis ac neg-otiorum commerciis

dum de S. Audoeno Rotomag-ensem eum qualis fuit, appetiet, et tamen mox de Nigasio
hic aidem,
,

opulentissimam, portus confluentia jocundissiin.iui, fructuum, piscium cunctarumque rerum abundantia ditissimara ac perhoc omnium dae-

loquens, titutum illum huic, etiamsi ejus nominilias voces primi ejusdem urbis antistitis

nionum

idolorumquc superstitionibus sordidissimam roborati exemplo sanctissimi Dionysii, ad eam quantocyus vcnirc atque ab idolorum cultura ad fidem Christi notitiamque
spurcit
iis
,

quam maxime opportune, idconsideranti patescet, adjungere potuisset, haud

facillime et
attribuat, id

enimvero absillo Nig-asium pro

veritatis

revocare,

Deo opitulante, voto com-

nmiu" decreverunt. Transeuntesitaque fluvium, qui vocatur Isara, vcnerunt in pag-um Vulcas-

sinum
occurrwu,
eruitur, credJIttOl tioniinm
/iiif./mir./ui
r(

38 Talia sunt, quee ad institutum nostrum lur facienUa laudatus auctor suppeditat; sic

Rotomagensium episcopo habitum non fuisse, argumento est. 40 Jam vero, cum hxc sic habeant, in Ro tomagensi, quod anno IV66 prodiit, Brevianio Nigasius recte, non Rotomagensis episcopus, sed Neustrise dumtaxat seu Normannrr, cui pagus Vilcassinus includitur vocatur
,

, ffl0

vero an

vdepiuw
**"

Apostolus. Adhaec nonnulli antiqui episcopo-

ob alta

autem, utihsec attente consideranti patescet, Nigaaium a beato Clemente Papa Rotomagum in sederti episcopalem accepisse seuRotoma-

rum Rotomag. Indices, qui horum initium a Mallono ducunt, id sane, contraac Gall.
Christ. auctae Scriptores tom.

gensw

ordinatumepiscopum Rotomagumve
Ordericus Vitalis
ait,

mox cit.

col. 5

vel abs illo vel, ut

cirbitrantur, facere sunt censendi,

non

tan-

a S.

tum quodMallonusRotomagi ecclesiam cathedralem

DIE UNDECIM

A dralem fundassesedemveepiscopalemprimus
ibidem locasse

primus omnium ordinatus

luod
fuerit ur
,

v. Hihit

pror-

IUMII
G H

episcopus reque adeo etiam ij ^ . tomagei mtesigna >orro etsiqui N Xi gasii Acta, exstitisse eum episcopum regionarium, non obscure, ut 5 prodant, imo etiam a beato Clemente

fuisse episcopum, dissertiss tradant, anne tamen vere vel episcopus exsti>
tei

stocapi
abs

ritone autem, an

igno
i

o.ejam nunc

di1

iis poterit statui. Gallise

ctse

eadhucl

Christianx au-

Scripto

ewstiterit

primus Uotomagensiu
im autfabui
deceptt Soul
i

m
i

dubitari volunt, tom. mox iterum cit. col. t rcl ex eo etiam, quod Dionysius aliique Evangeliiprsecones, qui presbyterum

luesocioshabuissep
scopi exstiterint, Evangelh
nes, quibus vcl presbyter
-

'
.

om

im,Qu

rlnu

una cu

etiam duo presbyteri consociati fuisse legunB tur, ad >piscopos certo evectos fuisse, co dendum, contendunt acproin, cum Evangelicse

tf

prsedicationis ultimique agonis

so<

presbytcrum unum, cuinomen Quirino, diaconum similiterunum, MommeScubiculum,

'
|

biMdVitn

tyrologium

Romanum

/l(J

la

ac
rit
i

ssescim\

qusedam

Acta sam tyri adjungant, non parum inde ad episeopaS. Nig-asii

eneiiam

ob'

?ra2Zl
mles

ejus probandum conferri. Verum, quge taudant, S. Ni^asii Acta admodum exiguse, uti ipsemet pro lunt, sunt /i41
'<<'

tum

SCUi

is

quam

potuerint hal

>

tll/i

iW

sup
'"

Usuardoque,

ut

quitatis palmam cedunt

negare non audent, antu quare iis, quse

;
,

quibu

atuio \,-

;i

terea a Nign,aiijam ssepiuslaudatis

haud
quibus
ipsa
huj\
>'<
ffl

gni, uti

suprajam

nos exstantibus ,
sunt,

docui, pretii Actis, p diversa verosimillime non

debet, ut yeJQuirinum, cui

moveri nemo

presbyteri titulum

Usuardus haudtribuit,
monui,
res nosi
in-

stitissepresbyterum, peJScubiculum, cuj\

mentionem quidem idem martyrologus

facit,

Nigasio seu in prsedicatione Evangelica, in ultimo agone socium fuisse adjum tum,

dubitanter credat. Idem porro de Mrl.

Roma-

hodiemo statuendum C quseab Usuardo absunt,

qusecumque enim, id memorat, ea ></> Fastis sacris, Martyrologo isthoc longe n tioribus, vel ex ipsismet mox iterum laudatis Nigasii Actis aut certe (neque enim hisct fide scu antiquitate potiora equibuspn
:

quo optime hwc appa chara '' QU&

.>,

potuet

p
:

asium, indubitanter
itate

nasse queant,

monumenta

ulla

nov\

fidei

monumetilt
detut
prei
.

illx

haud melioris monumentis, Usuardo pariter

recentioribus, sunt deprompta. At

ippellat. >'

quiunt, fac etiam

in s
>

Nigasii historia Quiri-

tribus primt
>>>

num

Scubiculum esse adventitios, ina\ lominus fas erit colligere, fabulam id(
et

fuisseconflt
sibi

tam,quodquot
fuit adinventa,

illoqui-

,>,-

dem remotissimo

persuasum

du

/''

fitinuiti Tta

haberent majores nostri, Nigasium epi jiali charactere fuisse insignitum. Su fere
etia

nimirum pa
utapparet,
>
,

nec hisce,
r.s.

rbum laudaU
;

Gall. Christ. auctse

Scriptoi e&
jjus

verum quid

hin

Vk addufUU.

gasiuBindubitan elit iant?

uumenta, equibu
idisse,

m*^"
ru

'

,p(0 "

Majores nostros (subt quad apatribus suisat

4~
nisi ostendantur at fabx

hausi/, /><

idum
esse

adh\
'"/,

*d

arbi

finxisse aut fabula quadai decepti; ust quid tumt Nobis nostros,

mfactum

"'

dum

8.

Nigasinm episcopali charac-

"

522
C Tn R i
c.

DE

SS.

NIGASIO, QUIRINO, SCCBICULO ETC.

,

u.

QUOd in Yl UOmen quidem prcsb vfcri \rju \otribui mdebat, immutarevolens, hisce
hrrrl,

solo isthoe
,,/.,

r / mihi

Sanetum hunc di tinxei it. Verum, admodum dubium a<- ne quid

IV. Sanctorum

in Fastis sacris

etiam pejus dicam, incertum appareat, sit ta* men, putant, hincque adeo pariter acciderit, etiamsi episco/// Lucianum Belloracensmi,
presbyteri |I|1(M a pluribus appellatum, solo i suardus ad nii Januarii diem omatitulo erit, ut quos epirit, consectarium salteminde hic martyrologus appellat, etiam eos

memoria, ecclesiasticus
locis cultus,

variis

reliquiae

primum

translatse.

Sanctinostri martyres
Scuviculus
et

non presbyteros, sed episcopos in appellatos; cum s ibi pr&lucentibus invenerit </><<> fato quave ralione est autem $ic habeat,
factum,
,,.

monumenlis

Nigasius, Quirinus, sa ffl Pientia, qui hodie sequenti- 7ory lm, ?"win..
-

'

bus hiscc verbis, In pag-oYilcassino passiosanctorum martyTum Nicasii episcopi liothomag-ensis,

""""

ut

ex hisce, quiomnes, nullo excepto,

sciuntur, nulvera exstitisseepiscopi certo

ct Pientia3 virg-inis

Quirini presbyteri, Scubiculi diaconi, sub praeside Fescennino, h x

ir

plane et tamen tam tfigasius tom ,/,. quo (Tillemontium

quam Luciai\ Monumen.

nili/KSSa-

/.',.,/,;,.

p ag.

',

\'i

rl sr/j

rnlrsis)

,>//

quam de
est

Nigasio, an episcopus exstiterit,

dubium, solo presbyteri titulo in monumentis Usuardo prmlucentibus fuerit affectus ? l<i enimvero accidit quam maxime miipsa L><<-iaC rum, suspii arique facit, reetiam Nigasium, non episcopos, sed inferiO' num et

Martyrologio Romano hodierno annuntiantur, in pluribus aliis Fastis sacris recentioribus, quos hic, utpote nihil omnino autjam dictis, aut porro dicendis ponderis addcntes, recensere necesse non est, hodie pariter, ut

jam supra

innui,

commemorantur cum
;

au-

risdumtaxat ordinis sacerdotes seu presbyteros exstitisse.

,,,, ac

dubium.

quidem, Nigasium cxstitisse dumtaxat inferioris <<n/inis saccrdotcm, pro n /o asseverare non ausim, anne lamcn re ,,.,.,, exstiterit epist opus, ac proin an eum e
L5

Ttaque, etsi

Quirinus et Pientia Usuardino E etiam Uartijrologio, ut jam antea vidimus, Sanctorumque in hodie exstent inscripti Martyrologiis antiquis seu classicis, quale Usuardinum est, inscripto pro cxdtu ecclesiastico habcaiur, id enimrero, tres illos e santern Nigasius,
,

ctis nostris Martyribus, quorum primus in vetustissimo etiam Corbeiensi apud Florentinium et Dacherium Hieronymiano apogra-

mero,

</ualis initio

creditus fuerit, prcsbytcro

pho memoratur, postremo nominatos

cultu

<-/,iscopum regionarium, ac deindc, ut fabul,r lemporis />r<></r<'ssucrescunt, e y^egionario Rotomagensem episcopum haudfcccr/,//, du-

oitare

objam

allegata <ogor.

Nec

ut

credam

episcopum, me movere queunt, quse idluculentissime etiam docent supra plus se/ laudata archiepiscoporum Rotomagcnsium Acta prseterquam enim, quod inhaec, quod supra generaiim de monumentis omniea stitisse
\

hujusmodi jam inde a sec. ix, quo Martyrologii Usuardini auctor floruit, fuisse gavisos, argumento est. Nec, quinjam tum eodem honore a/fectus etiam fuerit Scuviculus, ametsi enim Usuardus bigendum apparet quem Martyrum nostrorum classem eparticidari quapiam nobis incomperta notitia hau;

sisse ojjortet, Scuviculi

nusquam

meminerit,

li//s,

</<

:isio

post Usuardumlocutis, dixi,

,

quadret, secido demum, utdocui, undccimo sunt scripta ac proin /< mporea Nigasii cctate tonqc rcmotiori, quam ut, qui ea scripsit,
episcopusne, an non
ille exstiterit,

Riculfus tamen, Rotomagensis episcopus, qui eodem, quo Usuardus, seculo ix floruit,primo episcopatus sui anno, Christi ex infra dicendis 872,
sii,

tam

S.

Scuviculi,

quam

SS Niga-

Quirini et Pientise reliquias reneratus suf-

potuerit

habcrc sat probc pei 'Spt H lum. Diutissime quidem Nigasium ut pontificem martyrem jam verum, cumne coluit Uotomagensis ecctesia quidem, quo ita Sanctum colere inceseculum peri/, dctcrminari ufi-iunqiie queat, dubium mihi atque incertum <>/>paret, anneid, sinon
,

fragiaque imploraturus Vadiniacum, uti ex infra huc transcribenda Rotomagensis illius antistitis charta liquet, sese contulit, idque, nisi jam tum Scuviculus leque, ac Nigasius, Quirinus et Pientia, honores, deferri ab Ecclesia Sanctis solitos, fuisset adeptus, factu-

Areliie/iisi-aporum

Rotomagensium mox

ite-

laudatis exigude hac in re auctoritatis Ae/is, sota forsan penes nos exstante Scvpius-

rum

rus fuisse haud videtur. 47 Verum nonne etiam citius, quam cum jam im nonum taberetur seculum, ccelitum honores Sanctis nostris fuere delati? Nig-asio Quirmo (um
''

<

...

hoMret

<]//<

e/iam jani laudata

S.

Nigasii

Passione

impulsa haud fecerit. Hsecenim diserteloco non uno Nipisium appellat episcopum; ast, oum fidem integram, ut supra docui, minime hiereatur, hincque tempus, quod S. Nigasii certum facere haud martyrio assignat </ite<tt, idem eamdem ob causam de episcopali, quem huic Sancto nostro attribuit, cha,

statim atque martyrio fuissent a//e< ti sepulturaque in insuta Vadiniacensi dona/i, ecclesiam ibidem, et quidem a S. Pientia,
et Scubiculo,

,;,:.

fuisse exstructam, Nigasiana, prout apud nos in duobus Mss. exemplaribus supra laudatis

exstant, Acta diserte tradunt

verum

id pro-

pterea nemo certe, qui, quccsupra desublesta horum fide disserui, expenderit, credenduin
existimabit. Ecclesiam

ractere est dicenduni

quidem NigasioQuiri-

no

et

Scubiculo Vadiniaei fuissc cxstrue/am,

anonymus Lucubrationis, apud Marten<

exstantis supraqueamenu?n.8laiidafcV,aiictor

(SD

ePassioniseorum,quamlaudat,Historiaetiam
affirmat;
!

yrio factum,

verum simul,id nonsta.f rn ab illorwn non obscure indicat. Bt sai

ne,

cum, Sanctis nostris pro

flde,

quod, ut
s/'pra

DEE
a
s

VHYiM

osimilius

oi

{fotttts

fw

cu

*
sta

^ ^

tribushisce Sanctis

3
mtiniMa
awhepis
aaugustiuscl
dolicel

antiqnitv
Ml

!,o

neus,eanm\
patescet, inSanctosnost,
tio,

^oprim

tamanno L6 & fojaw suprassepiusa me

adhuc infn
ivero

libus
/

;/ ;,,\

oembrium, digoum duxi

irbisquondamalmiaii
run.

lim

imme

\i

tunc,

observat, sedes

perio ac nominatim
fuerint erectss,

tum pariter Va
.

Nigasii, QuiriuiefScuviouli,

quse, quamvis forsan una cum ctum,martyrium haud subierit,e

t

quoilli,

Vadiniaci loco fuerat

tn

s
,,i

remsupraeorum

sse
olim

sedificium hujusmodi,averispec\ abhorret.

reliqui*qu6tc

0-

48 Hancpo-r-ro sedem sacram,q\

dumta.r
dfffl,

molis tradit, pr\

se,

aum, quod
D
temerital
crevi per
srul

fuil

statu
S.

usquea

sec.

tumque a

babilius ab

Audoeno seu,ut aliasvocatur, D idone,proanno 640 usque ad annum 6 J8, uti

,

inOperenostroadww Septemb
de Sancto
illo

quo

mdi

ibidem actum,vidt Ro tomagensium episcopo, in prioratum, monachisin hun6, quos e Rotomagensi suburbana, tumS. Veivi, posts. Audoeni dicta, OrdinisS.
.

fratribus,

utrumnam
>uod
I

u'

Benedicti abbatiaar> induct\ tandem erectam, cap. 8 aflh adjungens, tum quoque inde ossium S8.
,

Ham
N

opportum
corpori
ui

bue tem]

sii,

Quirini, Scuviculi et Pienti partem Roto-

meoum
infli

tuli

magum, curante eodem

sancto antistite, dictam, tunc ac diu adhuc post extra, n

udo human&a

intraRotomagumsitam,abbatiamfuissetranslatam. Neutrum quidem ex hisce assc

cum
I

C quorum primum tamen

841,
7iii,,/. ]
i

veluti indubie

Cointius in Annal. Eccl.

Fram

verum "nno
<

50

B1

ul

admittere videtur, antiquo quo;

concil

piam, quod fidem facere natum sit, docum m to confirmat ast, cum S. Audoenus, dun m,r, Colonise Agrippinse aliisque in locis, ubi

Sanctorum
tur,

reliquias repert noscebat,

nibii.
,

sibi parles, quo sacris hu opibus Rotomagenses ecclesias locupletarct

harum

B
.

adipisci,

majorem

in

modum,

uti

m abba

IU

i.'i,
i

eumdem infinem
ut

a sanclo

ist

tite,

qusepiam

S8. Nigasii, Quirini et Scui

e
I

iouli

Uquiarum seu ossiumpa,

adiniat

lampa

Nigzaiiseu ecclesia seu prioratu Rota

transferretur, fuisse curatum paret.Quodsiautem,idaS.A sec. vii haudfactum, quis nihilominus pncfraci

bation

Ulm
a pio ju

relit,fuisseequidemannorumalispationota
IS.Niga,

quotanteann
sii,Quirii

eliquuu

evzcoVadiniacensiRoto
Octobris

adS.Audoa-

Tomus

V.

,, ,

524
40C7'"
C. B.

te a

biscum honorem damnationein inferao plectatur cum spiritibus immundis. Et, ut hasc constitutio nostra futuris
BSeculis

NIGASIO, QUIRINO, SCUBICULO ETC. <i, rium Sancti hujus Actis Operinoie ab hac nobis se damnari noverit, uj stro ad xx.iv Augusti insertum, num. 17 &{. amptione coercuerit ut, qui non optatnodesis) Normannorum metu anno S41 fu%% exhibere Sanetis, gehennali

DE

SS.

mancat inconvulsa, aubscripsione robo-

translatum,l$igasii, Quirini, SeuviculiePi en . ti;i corpora notabiliave horum ossa fuisse delata, sese in Ms. abbatiae S. Audo> :e j _
,

imua propria; ct, ut munus nostrae scriptiohabcretur nis per revoluta tempora firmius manu nostra subter firinavimus, canonicosquonostros et monachos, fidelesque laicoscor-

gisse,

Pomerayus in hujus Historia pag

enimvero sacra
illa

20*

insinuet,

pignora, sinon

que

inde, certe e Riculfi Charta, utpote in q Ua primo ordinationis suge anno, Christi e dictis

roborare praecipimus, ac, utfirmius haberetur, annulo Banctaa Ltfariae impressimus. Talis est,

872 aut seq., avud Vadiniacum villam exsulasse

illa,

quam

lectoris oculis,

quodjam swpraplus

se-

funcludendum

melallegata infraque adhuc alleganda sit, integram hic, omissis tamen ei subscriptorum, qua hic nosseparum refert, nominibus, subUciendam existimavi, Riculfi Charta. 51 Hic, qui et S. Audoeni abbas, ab anno
872 usque

indubie haud alia quam supra assignata ratione Riculfus, falsitatis certeea in re haud arguendus,afflrmarit, e villa ista seu vico Rotomagum ad S. Audoeni abbatiamannori.,,, aliquot ante annum 811 spatio fuisse delata,

concludendum, spectatis ommbus, qux jam

dixi, apparet.

ad annum

875, ut GallUv Christ.

auctseScriptores tom. xi,col. Wetseq. docent, moderatusest Rotomagensemecclesiam; quare cum sese S. Audoeni, Nigasii, Quirini, Scuvi-

53 Porro Davanneus, qui, utjam monui ossiumSS. Nig-asii, Quirini, Scuviculi et Pientiae

omnei

, urbi,
ufti

partem RoWmagum ad suburbanam S. *"M "7 u <iuo Audoeni seu S. Petri abbatiam, S. Audoeno Nigaiii, S.
rf

/,,.

limina primo ordinationis suse anno adiisse, inCharta, aliquanto, utapparet postdain, moxque hucjam transcripta, dicat, "i anno 872 aut seq. indubie fecerit ; verum, cum locus, quo passi ac sepulti sunt Martyres, proprius hisce censendus quodamculi et Pientia3

scribit,

curante, fuisse translatam, cap. 4S supra cit. E ibidem prseterea, eumdem sanctum

Rotomagensem episcopum Rotomagi gedem

sacram, qucV insignis modo est parcecialis ecclesia, sub S. Nigasii nomine et dedicasse et duobus Sancti hujus ossibus, hodieque in itla servatis, ditasse, adjungit, acdeinde cap. proxime seq., tum quoque cum Lexoviensi episcopo qiicvdam

modo

sit,

certeque,

dum

loco

hujusmodi cor-

pora illorum seu quiescunt seu servantur,

haudquaquam pro
ille

loco exsilii ratione ho-

queat, qui, qiucso, Riculfus, rum haberi Vadiniacumvillam fundum Sanctis quiet ipse
nostria

Rotomagi

S. Pientiae ossa, quce is, ut ait in palatii sui sacello, in S. Candidi

proprium

appeltat

ibidem

horum

veteris collegiatam et parcecialem ecclesiam modo mutato ,deposuit, Audoehum communi-

eadem Cliarta, veritate haud Isesa, affirmat? Quidsi corpora illi aut saltem notabilia eorum ossa, si non
co)'jiora turii c.csulasse, in

casse, afprmat.
si

Verum hoec,

utut certe omnia,

jam

inde asec.

m,

post equidem seu sub sec.

vu. finem sequentisve initium ac proin annorum ut minimum aliquot ante annum 841

spatio e vico Vadiniacensi

rint

Rotomagum

fue-

ad
,

S. Petri seu

slata

et inde,

cu

Audoeni abbatiam tranper ptures annos in sacro

,

locum habuere umquam, Davannei astatem longissime pr^vgressa, nullo iterum hic scriptor firmat testimonio antiquo ; quare, etsi quidem forsan, quod de duobus S. Nigasii ossibus in Rotomagensi Sancti hujus nomine insignita ecclesia ab Audoeno locatis ait, vero haud absimile ob rationem num. 48 allegatam
queat videri, minime tamen id aliaque, quas dequibusdam S. Pientice ossibus, per Audoenum cum Lexoviensi episcopo communicatis ac abs hoc deinde Rotomagi depositis, memorat,pro certis atque indubitatis sunt habenda.
Ast, etsi sic habeat, recte
sii

ser-vata,anno Sllprx metu Normannorum qui tum, uti ad eumdem annum in Annalibus Benedictinis Mabillionins num. 32 docet in Neustriam, OsC chero duce, irrumpentes Rotomagum vicinamque huicurbi abbatiam illam incendere Vadiniacum reducta ?
isto asceterio fuissent
,
,

tamen duo S. Niga- F ossa Rotomagi in parceciali a Sancto hoc dicta ecclesia, etsi interim, quandonam, a quo

appnret, ante

52 Ita certe, dictae abbatise, e qua sacra

illa

annum

S-l

pignora,

cum per plures annos inea

quie-

Rutomagum
futvt trantla-

vissent, metu Normannorum anno 8-11 Vadiniacum fuerint reducta, ratione habita, Riculfus, dum anno 872 aut sequenti ad vicum illum venit,eatum ibidem, utut inproprio fundo, exsulasse, in Charta supra recitata veritate nil Lvsa, affirmavit. Pariter quidem id cum rt/dateasseruissefuerit censendus, si
cailcni

unde (neque enim, Mellento accepta, Antiquitatum Rotomagensium, anno 1587 editarum, auctori, absque idlo vade asserenti, fiet

dem
sit

hic

adhibendam reor)

allata eo fuerint,

incertum, hodieque asservari, sola etiam Davannei fide credideris ; id enim e fide dignisnotitiis,Rotomago velacceptis,vet ab ipsomet etiam sibiibidem comporatis,perspectum habere potuit reque etiam ipsa verosimillime
habuit.

corpora notabiliave horum ossaeloco,

a S. Audoeni abbatia diverso, in quo per pluresannos fuissent servata, Vadiniacum metu Vormannorum anno s fuerint reducta; verum sacra illapignora translata fuisse ad locum, abs abbatia illa diversum, e quo, curn plurium annorum spalio ibidem quievissent, metu STormannorum anno 84J Vadiniacum
'

Hinc etiam, olim saltem aliquot S. PientiiB ossd, uti ex ejusdem Davannei, qucvjam memoravi, dictis consequitur, Rotomagi in
54
collegiata S. Candidi veteris ecclesia, etsi interim quandonam, a quo et unde allata eo
fuissent, incertum pariter sit,fuisse asservata sola scriptoris illius auctoritate et fide credo,

ai non iliitm

aliqua S. P'"

eniixoua t*oanfUTi

////

reducta,

nemo umquam

asseruit, nee

quid usquam,e quo, fuisseidfactum,velsuspi'/'""

i

""

''

wro, cumsickabeat,

ma

cumS.Audoeni
ulla

corpore,

quodeoabsque dubitatione

(Commenta-

idque eo propensius quod, ut ait, ossa illa in authentica, quam sibi prxluxisse innuit, ecclesise ejusdem charta recenseaniur. Verum anistaaliavesacraS.Vieutixlipsanaindicta S. Candidi veteris ecclesia hodieque pariter
exstant ?

A exstanttnndemqutd.
tarUOus .mposUo, prodigtose non

n.ompi
J-o
,,.

Sj!

-.

^.

Davanneo in ooncordiamadducat

'S

feM^Wiw,
rsecingulurnvelitinm ttHto xsthsecvidetur db A

.'mmi.nu.

M./W*

haudpossit, utrihic ipsismetS. Candidiveter

sane, qusead hanc spectabant neccitix

RQ

,,,/

,.,,//.,

patrum suorum memoria gesta erant rata, ut credere par est, habentibus,

/>>
I

neus, quse dereilla scribit, visse deatur, scriptore isthoc, ut mihi equt paret, hic standum, ac proi\

vi

Rotoma
t

reco
i

tomagi in

clicta ecclesia

asservata fuere,

S.
le

Pienti ossa, ibidem haud amplius

existimandv.
55
rirn,

Verum

etsi sic habeat,

ac pa/n
.

olim in Rotomagensi S. Aud ecclesia asservata fuere, SS,

nie/Scuviculi ossa ibidem infra docebo, reperiant

Q
ii.

\ :.i

Quiri-

taxa
issolemi
t,i

haud amplius,uti
itiam
i

ta

prioris ecclesuv canon ici,

tota a

C rinum

Scuviculum posterioris monachi solemni festo adhuc celebrant, aut certe seculo proxime ptwgresso, media sui parte non elapso, quo, qui hiec noscap. 49 et seq. docet,
et

cesi SS.

un

Davanneus

floruit, celebrarunt.

Vec dubito,
in

quin Nigasius quoque

Rotomagi

supra

'/i-

memorata nominis

sui ecclesia, in qua, ut

.

)to

dietum, duo ejusossa hodiegue asservantur, peculiari quodam una cum Quirinor/ 8
culo cultu afflciatur, rcrtere
ctus-,etsi
<>!/

ajfc

illos

nusquam litteris mandatum inveniam, rem tamen mihisu stans penesnos SS. Nigasii, Quirini et Scuviculi passio, in lectiones novem pro offlci >stico
id
divisa, ac, ut adnotatio, ei in capite >

enim

ris

>m
s.

Rotomagi e parsecialis S. Ni ecclesicV Ms. accepta indeque ad decessores nostros anno li ismissa. Verum quo odo quantaque solemnitate tres isti Sancti
pta, fert,

MeUono

>

um.

il

quemihi
magensis Br<
57
Iit

nostri ibidem coluntur cuUive olim fiteret hilplane, quo iddeterminem,occurrit; ast de

hoccnim

<"

abbatia qao in Ro seu ecclesia gavisi sec. proxime elapso fuere, aliter censeas hcec quippe illos ritus triplicis ofpcio, lectionibus, quibus id pa.
'

cultu,

apostoli,

Martyrui

telloni,

qui
>is

Do

I.

SS.

NIGASIO, QUIRIXO, SCUBICULO ETC.

id

AUCOTMtS

Q0m inii

ubtripliciprimse classis ritu reciofflcium,

B.

tandum prsescribitur

autem,ut

'tumsitum est Vernonium,Gallice Ver Ebroicensis sub metropoli Rotomagensi

i

in reliqua, in quibus abofflciis,antea recitari

cesis
rus

Sanctorum nostrorum honorem exantiq rum Rotomagensium anni L581 etannilMJ

Breviariorum prsescripto undecima Octobi diesolitis, differat, silentio prseteream, Uonem et lectiones, Sanctis, quos celebrat, lectioproprias, quam maxime ab oratione et Brein duobus illis antiquioribus nibus, quse
i

oppidum, mpemse lucis foce, si in Martyrologio suo Gallicano

,s

recte

notet,

a S. Nigasio illustratum. 59 Ibidem magna in ve\ Awi memoriam haberi, sese e loci parocho, qui simul id ob quaspiam Sancti hujus reliquias in dicto oppido servatas traditionemqm fide, in hoc abs illo illata, fieri indicarit, <//
dicisse,
S.

ROJtlj.

viarii

de S8

Nigasio, Quirino

et

Scuviculo

Davanneus

in suis

ad primam

ZaunturWsi repantes,complectitur.Ut quam verum id sit, lectori ad oculum pateat, tan-

Nigasii editionem Additionibus cap. firmat; etsi autem cultus exterioris genus
illa ibi erga S. Quirinum veneratio hibeatur, non exponat nefi id aliunde mihi innotescat, Quirinum tamen ibidem, imo simul etiam Nigasium et Scubiculum ritu utmini mum semiduplici xi Octobris die coli, haud quamquam a veritatis specie est alienum. Ita

tummodotam qusein

hisce,

quam qusein

alio

quo

Breviario lllu .r dicto recentiori Rotomagensi interim,quod occurrit, orationem,lectionibus

nimis sint proliase, brevitatis causa omissis,

huc transcribo. Prior, quse

ii
i

in dictis

duobus

antiquioribus, utut lectiones, maBreviai ximeetiaminvicem dissonas complectentibus,

diversa nonesi, sic habeU Prai ta, qusesumus, Deus, ut, sicut devotissime poomnipoten
tuopulus christianus ad Sanctorum raartyrum 8cuviculi temporalem nin, Nigasii, Quirini e1 atem concurrit, ita perfruatur terna;

autumo, quod, cum in dioecesis Ebroicensis, quOd mihi ad manum est quodque anno L586 notatur excusum, Breviario ad xi Octobris diem ecclesiasticumdeSS. Nig-asio, Quirino et g
Scubiculo

novem lectionum

offlcium, rituse-

compreliendat effectu. Posterior vero hisverbis Per Dominum concipitun Deus, qui Lucem habitas inaccesMelsibilem el sanctorum Nigasii cum Sociis ac
;

od

potis celebrat,
etc.

miduplici, ut Kalendarium, Breviario prsefixum, docet, recitandum, prsescribatur, tum

sane seu anno 1586 acproin a longissimo jam tempore tribus hisce Sanctis nostris in dice^ cesi illa, in qua e dictis Vernonium situm est,
ecclesiasticus ritu

loni ministerio

de tenebris in admirabile lunin, iiium nos vocasii, fac, ut eorum interDooessione crescamus in gratia et cognitione

hujusmodi cultus

fuerit

exhibitus, nec ulla ex causa, quin in ibidem,

sinon

altioris,
fiat
,

ejusdem saltem Ordinis

ritu

miui nostri JesuChristi, quitecumetc. Binas modo hasce orationes aliaquejam nunc allegatastudiosuslectorexpendat,statimque,tam
(jiur ilc

videatur ambigendum. Ad Abrincensem,modo, quxalteraest episcopalis Normannuv sub metropoli Rotomagensi civi-

hodieque

luulalione in ccclcsiaslicum SS. Niga-

tas,cathedralemecclesiam,S.FieniifRreliquiis,
uti e dictis

sii, QuirinieJScuviculi offlcium inducta,quam qusede cultu insigni, quo hi sec. proxime ela-

pso fttcrc in tota Rotomagensi dicecesi seu ecclesia gavisiacporrohodieque gaudent,supra asserui, veritati esse apprime consona,percoluiHur,

Arturus a monasterio scribit,ditatam, accedo. 60 Nullas quidem in ecclesia illa exstare

Abrinou,
S.

ufa

spicue intelliget. ,58 At vero Gallise Christ. auctse Scriptores tom. xi, col. 5 decidtu, quo Nigasius olim

Rotomagensi fuit gavisus acporro adhuc gaudet, sequentem loquuntur in moin ecclesia

Davanneus cap. -19 contendit, pro se etiam supra a me laudatum Antiquitatum Rotomagensium auctorem citans; verum apud hunc, quod ait, nusquam invenio, cumque ipsemet is scriptor,integrum S. Pientiae corpus Mellenti non asservari, faS. Pientise

reliquias,

Pientia.

dum
'

Nigasius una
sore
ML. rero,

cum

sancto Mellone pro-

teatur, quid ni hujus pars exstare queatin cathedrali Abrincensi ecclesia? In Sanctorum

miik. succi
\i;';i.

snofhicnimirum secundus,
putant, pri-

ecctesuv hujus Proprio,quod penes nos exstat Y

uti c sttpra dictis

Rolomagensis episcopus) colitur in eoclesia Etotomagensi Dominica prima Octobris

mus

fuii

quodque typis anno 1635 notatur mandatum, ad xi Octobris diem eeclesiasticum de SS. Nigasio,

Quirino

Scuviculo et Pientia duplici

ab

Eiisce

nuperis diebus, quibus

typis

et

retractatum

primse

classis ritu

recitandum proponitur

of-

cstctdenuo
6

(anno videlicet, ut dictum, mandatum ecclesise ejusdemBreviarium.

solitarius
tii

ficium,in quo de quatuor hisce Sanctis nostris assignatur oratio sequentibus, quse subdo,
verbis concepta
jus diei

Colebatur antea
hsec

idus

Octobris;

autem
ci,

Q.uirini

quse Si-imruli ctd/tii hodie et olim saiis,

de diebus, SS. Nigasii,

Deus, qui Sanctam nobis husolemnitatem in honorem Sanctorum

:

martyrum tuorum
Pientife et aliorum,

Nicasii, Quirini, Scubiculi,

cris ,/""/

docui,
v

minime consonant; verum

indiebus, quosantiquiori

quorum

reliquia? in nostra

apu</ scrtjj/or<
el

illos

continentur ecclesia, consecrasti, adesto familise

\

hodiemo Nigasii cultui hic assignant,errocubare, nemo non facile credet qui, quse

Itoc arguuicitto asscrui, cx ipsismet, quse supra laudavi,ecclesise Rotomagensis Breviastudiosissime ameinspectis, haustaesse,

de

tuas precibus et praesta, ut, quorum festiLtatem celebramus, eorum meritis et intercessionibus sublevemur. Per Dominum nostrum;

ex hac autem

et ecclesiastico, ita,

ut

di.vi,

.,

Ego interim id hic monuisse contentus a cultu, quo Sancti nostri vel parconsiderarit.
tim, rcl

omnesin
fl

dioecesi
,

Rotomagensi gau-

/ticrc gavisi sermonemad illoden ruui in aliisetiam nonnullis extra dioscesim

il/dut sttis lOClS CUltUiU

jam

>.

/,,

X,,r-

iuuid,ad

pra Rotomagum

hicium, octo leucis suin Eurum et sex ab Ebroicis

de Sanctis nostris quotannis in cathedrali Abrincensi ecclesia recitando officio ibidem non tanturn S. Pientias, sed et SS. Nigasii, Quirini et Soubiouli, reliquias exstare autsaltem id sibi Abrincenses, quibus hac in re refragandum haud scio, habere persuasum, concludendum apparet, simutque,quod hucpotissimum spectat, etiam fit, ut nullusplanc bi/andi locus relinquatur de insigni quatuor

Sanctorum

Dl,
fttt,

si

secus forei

22 *

Wooccw
J.

ab

huio

$*

XChesneus.i
'"'"".

61
jnrtiiani.

nii,

Porro non tanturn A sed et per totas, ad quas bime

,<>.

&*rui *xantiquiori.
t

hss urbes

>ulo-

sesSanctinostrii
bris die t

m
dictis

autcertemu
!

utiejam

nemo

noncolliget,

delu

ei

SoubUU,

quam Sa
i

)rum
S
I

Uquis metropoliRotomagt
xoviensi
ct

ra una

elianiinnova
Bajo<
vel
/ia .

rum omnium

Kal

um

svi
.i

Juniidim
,

in

'

Propriis vel O.estdilum. Porro plures adkuc tum pariter Sanctinostricoluntur Galliar diceceses acnominatim Camotensem, qu
t
.

diu
I

pius infra

memo

n 8. 8. Scuviouloj

Lnifl

[prioratum dictamque a

>>,

iam

at Bailletus docet,

adstipulatur.

68

ducere hicpossem, verum

illasoi

nte

bas

jam
stet,

allegatis ecclesiastici cultus, quo Sai

nostrigaudcnt, cctebritas satis superque con

modo

8S.

hicsigitlat

non est, hincque diceces/ht>s seu ut gcncratimtoquar, tocis jam memoratis, inquibus Sancti nostri velpartim uelo \\untur,
tittm

"
I

tantum 8

ntiquitatu

dumtaxat atUiuc alia, quorum j apucl auctoy^cs, de Sanctis nostris loq mentio occurrit, adjungo, Aurelianensem
tria

et
ri-

Soub
I

Aniani ecclesiam, Malmunda\ sem sotius S, Petri primum ac deinde,

delicet S.
t

S.

An

deantu

tis eo,

ut infra docebo, S. Quirini reliquiis,,

im
que
Sa'i

Sancti etiam hujus nomine insignitam seu abbatiamseuecclesiam,av'l<n"ji'r Mellentinum ii S. S. Nigasii prioratum. Ab Aio Aniani ccdesia exordior. ffanc, cum p qucV sub Sancli ejusdem nomine De<> dicata Aureliani steterat, a Nonnannis fuisset de structa, eminentiori urbis hujus loco
tits

tu,
I

S suvicull lip

tana

anno

Li

Aiu
ii,

Francorum

rex, ut lletgaldus,

sequalis
n ffti

igal

'i

aui to

principi huic scriptor, apud Chesi storicc Francorum Scriptoribus tom.

72 docet, a fundamentis

dui
nt,

autem,
""/ unde
ei

anno

L029

en

quando comperlum haud habeam, fuisse tamt

huc potis
Octobi
lau
>

fuisset adducta Deoque sub S. Aniani incocatione consecrata, in novum istud cedificium ex antiquo fuere SS. Aniani ac plurium aliorum Sanctorum poratranstata; hosceaulrm inter // Wpud quiita, de quibitsloquitur,sacra /

cumque ad fastigium

/< /"/. s.

Scubicu

otim cuttun
Scu
/',

Chesneum
u&iS. Scubi-

tom. cit.p/ig.

't-\

appcttat, S Sculii-

lc<
,.,
i

lium ibidem recenset. ubium, an llclgal62 Esse quidem, diapud hesneum textuiSS. Baw/< lit ei 8cu> hWiiseu Scubiculi nomina additanonsint, rei

le

Ha

illa

lunc

coli

indicalw

ho
ca<
j\ lt

laadhuc Quod

vocari queat, Tillemontius tom.

Ecctesiast. insua in Di(n 19 et 24 nota insinuat, idcirco
ns,

monumeht.
Parisiensem
'

dubitai
iil

fa-

tii

"' S.

quod Aurelianensium,
elapso iteratis typis

anme

p
j

Sammai

Antiquitatum auctor te anno 1029 A\ aliorumque San> factam translationem ex Helgaldo

Bedelii et Scubiculi mentionem
etsi

refert

/..
,

interim Sanctos retiquos, iniacorpora seu lipsana una narrant ni translata ab Hetgaldo /. Ast, si qv.ie de transtatione itla laudatus Antiquitatum Aurelianensium aui

haud faciat, quorum tum

ce

*n et

tfUS

vero >

Me
leucis

Medunta

toii

52S
Aucrone

DE

SS.

NIGASIO, QUIRINO, SCUBICULO ETC.

et

C.B.

exiguo Sequanaebrachio sejungitur, qumque, quamvis urbs ad Rotomagensem, ad Carnotensem tamen dioei esim spectat, estsitus.Ambobus hisce locis, quorum alterum Malmundaalterum Mellentum brevitatis causa rium subinde deinceps simpliciter appellabo, Sanri, nostri hodieque aut omnes autpartimcultu plane insigni gaudent, certeque si noncitius, /<>"< indeab illo tempore, quo sacrse illorum reliquise fuerunt eo delatse, sunt gavisi; verum, etsi id, uti etiam praeeipuas, quse e Sanctorum nostrorum corporibus adhuc supersunt, partes Mellenti et Malmundarii modo asservari, apud omnes fere de hoc argumento locutos, in cOnfesso sit, non parumtamen tam quandonam Malmundarium quam quandonam Mellentum sacra illa pignora fuerintdelata, controvertitur, cumquediscussione, ul apparet, res sil non indigna, hanc ego,utut multis difficultatibus implexam, in hoc Comment. examinabo ac porro dilucidare
,

quinque seqq. exhibetur, quod supra

8 laudavi, quodque, ut ibidem docui, subsec jjiinitium exaratum videtur, quod/p

iue Sociorum, ut titulus prsefert translatione scriptum, ex Ma. 8. Audoeoj 110*

Nica

annorum circiter 000, ut Martethoi: neus monet, acceptum atque ab auctore anonymo concinnatum. 66 H/c porro, qui se Rotomagensem 8. Audoeni monachum non obscure prodit, n
i

in ecclesia SS. Nigasii, Quirini e8cuviCondatum,

honorem exstructa, multo tempore tr horum Martyrumnostrorumcorporaquievisculi

sub lucubraiiunculse illius, cujus etiam Ms. exemplar, e S. Audoeni Ms. per Pomeray um r rcerptu m,penes nos exstat, initiumnum proefatus, itamoxnum. 3 prosequitur p08t plurima igitur aunorum curricula, effera g-ens Danorum, barbarico more piraticam oxercens
se,
:

cum ingenti classe Pranciae finem irrumpere el Occidua; regionis provineiam, quse nunc Normannia
Jlorum
dicitur,
erg-o

COnabor, Simul etiam, cun/

acciderit, de Sanctorum

id o/jjjorf.unum

nostrorum apud Malmundarienses et Mellentinos cultu plura, B quarn modo dehoc diaierim, adducturus; verum, priusquam id faciam, quse de illorum
corporibus aut certe ob ea, quse infra dicturussum, horum parte Normannomim metu e vico Vadiniacensi Condatum indequeWam-

devastando ccepit consmnere. infandorum metu g-entilium praedi-

ctforum ossa

Martyrum sanctaaque Pientiiecum

praesulis g-leba ad

beatissimi Audoeni

vicum

Condatensium sunt translata. Ita

g-asii,

Quirini, Souviculi

et

XiPientiae corpora

ille, SS.

Vadiniaco Condatum fuisse translata, luculentissime sane tradens; etsi autem fuvc aut certe, quse Nigasii, Quirini et Scuviculi erant,
\

basium translata actandm, Rotomagum, metu illojam dudum cessante, adducta narrantur, seqs, quorationeel viaproccdam, juver,i

luliniaci

usque ad tempus, quo Normanni in

eccpendisse.

V.

Reliquiae

Normannorum
et

Galliasseu Occiduam harumprovinciam, quse modo Normannia vocatur, irrumpere ccepere, ac proin usquead annum, quo, ut passim eruditi credunt, id factum, 811 requievisse, non obscure etiam, prsefatus, quod dixi, per verbajam recitata indicet, liaud propterea tamen

metu Condatum

Wambail-

sium delate postque, metu

lojam dudum cessante, Roto-

illum Rotomagum partim transiatis docuimus, adversari est censendus, diim enim sacrorum illorum pi-

iis, qiicV de SS. corporibus ante

Nigvasii,

Quirini et Scuviculi

annum

magum
Siinclorum no

adductae.

gnorum pars Rotomagumtum fuit delata,pars eorumdem altera longe major Vadiniaci remansit; cumautema majori parte denominaquidem merito, soleat desumi acproin, Vadiniaci anno 841 SS. Nigasii, Quirini etScuviculi corpora, etiamsi hsec ibidem tunc intetio, et

sirorum hic
tncmoratx rch
quia inihi
-

Fuisse aliquamdiu
sii,

ante annum Ml e Vadiu/oceusiseu/ir.cd/o scu rirn, u/i/SS. NigaOiiiimi, Scubiculi et Pientiae

corpora fue-

gra haud ampiius fuissent, adhuc requievisse,

Normanno
rum,

runl, ul <l)ctu,n,se/)ulla,liaudmodicas

horum

laudatus scriptor

anonymus

indicare, ve-

partes

Rotomagum ad suburbanam, ad <juam

prsedium illud spectabat, S. Audoeni abbatiam translatas, indeque ante annum 872 ob Vormannorum in Neustriam irrumpentium

metum adeumdemvicumreductas,

e Riculfi,

episcopiRotomagensist Charta,num, Wetseq, kuc transcripta, concludendum, utiinhanc niwi.5] et seq. observata ostendunt, apparet,

non est sane, cur nobis, qui y sacy^a illa pignora ante eumdem annum Rotomagumfuisse ex parte delata, supra docuimus, adversari existimetur. 67 Atvero SS. Nig*asii, Quirini et Scuviculi, itemqueSS. Pientiaa et Audoeni corpora, statim
ritate nil Ixsa, potuerit,

)io

qutdem,
intiicnre

ui

ille

videlur, tuh

U&porrodeinde, uti etiam, quse Rotomagum haud fuerant translatse, reliquse fere omnes,
forsan, quse modo \falmundarii ei Mellentiexstant,jamantea,quodinfradiscutiam rd ad ambo illa loca uel ad alterutru%
u/s/
y

Normanni seu Dani in Gallias seu in irrupUonum Occiduamharumprovinciam, postea Norman- Normannicam&nomine donatam, cumingenti classe, quod nm initium, utjam dixi, anno Sll factum, eo per Sequanam appidsi, irrumpere ccepere, Vadiniaco Condatum fuisse translata aperte etiam verbis jam recitatis videtur indicare; id autem
atque
,

int allatse,

Sanctorumnostrorum

reliquise

em
tum

Vadiniaco Condatum, quod Imodum t nabbatiseS. A.udoeniffist.libA, oap alterum eratpluribusinframeandum abbatix Ulius prsedium, fuere ob
'
'

Rotomagensis episcopi, charta, 49 et seq. huc transcripta, indubie pugnat;in hac enim Riculfus, seseprimo ordinaRiculfi,

cum

num.

'

'

ferroetigneindi-

versas

\provincias ssevientium, mese. !',

qusenuncc labunUA\
3. col.

muri noviAnecdotorum tom.

1677

tionis sucV anno, Christi e supra dictis 872 aut seq., Vadiniacumad SS. Audoeni, Nigasii, Ouirini, Scuviculi et Pientia? limina ivisse affirmans, simut sacra horum corpora metu Normannorum ibidem tunc exsidasse adgit, itaque nec Condatum nec alio fuisse delata, haud obscure prodit. Quare,cv.m Riculfi

DIE UNPECLMA
A
culfi charta, gnora.v.ti ejam eruett Vadiniaco Condatum dicHs ne {translal er . tissime standum hic sit, laudatm translationis S. \ ._ S
,.

cit,

nec

umquam

intertn

,,'

55
:
'

cior,

dc

ctorumnostr illo seujam inde ab irruption

v,

ut

"omoncMstra^

tfi-

Normanniae
ico
in\
i

r"
dicat, a veritate indubie aberrat. hic um nostrot

uod
"""
fuiss
"ii

cum Vadiniano Condatum anno mi

translata, e
\
!

AuiU "
solh
<(.

f*?

twehorum^quam
rraudts
veritatis
or.

/*,

/liitM reducta, hi,l

istho
'

^
>fus

illa,

cum anno

venit,

ibidem tunc exstiterint,

amadmodamhicad-

quisreponat; id enim m documento idlo antiquo, nec quam assertum tur. 68 kdhsBc apud Marteneum tom.

mi

dela

Thetia,

sauri Novi Anecdotorum col tribus seqq. quodpiam etiam atiud, quod, uti titulus B piwfert, de beati Amlorni translatione ,i
sacratissimi corporis integritate tra

quo c

dictis

num mi

lata,

Vadinia

/ /v .
i,

uod-

que idcircoad xxivAugusH diem, quode sanctissimoilloRotomagensium episcopo egimus, in Opus nostrum jam fuit illatum,recensetur scriptum, e supra laudato ut Marteneus monet, Rotomagensi abbatix S. annorum circiter 900 Ms. pariu r a hoc autem auctor anonymus, qui non serius, quam qui S. Nigasii ejusque Sociorum Translationem scripsit, floruisse iridetur, S. Audoeni corpusob Normannorum metum Uoto,
I

nisi fbrsan, g%

habuerit t Sa\
int,

ac
us

tu\

m omnl
I

ut laudatus Translationis S.

anonyn
diis d

loq

0<

sset,

Condatv
./,,_

una cum

S.

mago Wandiniacum,
tario

quod,

ut,

in

Comn

annu
iupra mdimus, B72 Ricui

Sancti hujus

Actis prsevio

docuimus, anno 8-1.1 evenit, a S. nachis fuisse traoslatuni ibidemque nuru, coruscans annis aliquot requievisse prxfatus, sequentem deinde p-rosequituna mod liaec mvalescentesaBvitiapaganorumethostium dietim crescente exercitn, cum omnis pene lc
I

num. 47 Audoeni mo-

Rotomagensis
corpora tumtempori
deprodat,sic
retfibidem
e
i

e\

illa

haudamp um B76 itam ha\ \rtam illam ante a\ larium est, ui s<i,t
i

ciduaj reg-ionis provincia crebris irruptionibus

R( ulf\
/-,

monachi sancti Audoeni etsanctorum martyrumNicasii, C Quirini et Scuviculi corpora ad villam suam Coudatum transtulerent. Ita ille, non obscure sane, SS. Nig-asii, Quirini et 8cuviculi corpora eodem, quo S. Audoeni corpus, tempore Condatum fuisse translata, d& larans. Ast quid
prasdicti

et

incendio depopularetur,

oti

aa erit, ac p

num
niaa hau
inde inter
adh\
rint translata. Vet in te
id /"'
utH
l

II

adx

annum

172,

quo

m
proin

modo inde in rem nostram ? S. Audoeni co7 andiniOi pus, quod, ut dictum, annob\ Rotomago fuit portatum, ibidem ad/iuc anno s?:> exstitisse, e supra laudata Riculfi Charta constat; id autem ex eo, quod, quamvis sacrum illud pignus ante annum B72 adiniaco
%
I

tum
r,

dubie,
qui

ejam

.'''

Va
i

arit,

eam lamen, qua

ptis, de
(Juiri

fuisset trauslatum, inde ta te eumdem annum Vadiniacum fuisset redutuadtnt,

Condatum
,

pa\
88.

iquiarumque
tione \fa

haud

wt

annum

ctum, accidisse, nemo certe 00 Quarr, um S. Audoeni corpus, quodquo Normannorum furori subducerctur, a Roto,

rum
delata,
tatis

iraniZ"'

magensibusabbatix.aSanctohocd, chisRotomago Vaddiniacum anno,utdt.n fuerat allatum, ibidem per aliquot an rlnS donec tota fere Ocl proximelaurccitatis auctor anonymus
>
c
'

summa cum mo
<

<

me

consona, uti
illa

<<<

<>,

i,

nturappi yuo
bus

sacra

pignora

cum Malmund

datus loquitur, provincia sev

seve

mannis esset vastata, immo ob no 841 adannum utminimum

taab an372 permansecor\

lbtouli

530
.

Di

88.

NIGASIO, QUIRINO, 8CUBICDLO E

hot
bat. Erat Lnter eos quidam senior, vocabuln n Genrieus, aetate provectus ct corisilio maturus qui ab eodein patre ad loeum, quem pr&dixi'

roi

corporibus,

Malmundarium, utdixi,

C.

parte delata, remanserat reliquum, e Conda, o seu prsedio ad abbatise S Audi /,.,,
j

qui proedium aliud, a vico nomine Wamb Orientali quique compleetebatm id ad jprancise seu Lotharingise innexus modo
\

mus,pro
sena

erii utilitate

legatur.
resolu

Qui

Um

pretiosissima Christi Militum

membra
1

quidem pro conditione

el

adpraje_

ducatum Luxemburgensem
ctat,

ac disecesim Treappellatione, ut

nerali resurrectione

insolubili compaj

Wamba

ii

randa
tenti
erat,

g"loria

immortalitatis decoranda, ne

Pomerayusin abbatise illius Eistorialib. t, doi et, tum distinctum postque in priocap
i
i

g-lectui

ibidem haberi conspiceret, nec comneministrorum uffieio frequentari,utdio-num

adverteret; decrevit omnino ea ad suum

ratum, quem Vallemmonachorum nuncupavere, mutatum, a S. Audoeni monachis, Condati tune commorantibus, fuisse translatum,
indeque tandem, cum e prioratu illo fuisset furto aut certe clanculum surreptum, R

m agumannol032adductum,memoriseprodit.
mna
in

perto deiutaa
deln anno

,,,

1032

$ane S.Nigai \ieju que SociorumreliquiseU) q ua m dixi, harum partem Wambasium fuisse translatam, in Translationum 8.
7]

si tamen Dei omnipoincujus raanu sunt omnia, co arbitrium Quapropter praepropere regressus, abbati n,r "ionu suo catisam innotuit; a quo confectim redeundi " e datum, insuperlet solatium ad ij quod deliberaverat, perficiendum. Timens autem senior, ne ab incolis loci, quibus saucti

transferre monasterium,

tentis,

Audoeni Eistoria, Operis nostritom.

iv

Au-

Martyres adprime erant venerationi

si

et gloriae

gustia pag. HZOinserta, litteris etiam consignatum invenio ; verum nec Eistoriae istius
nec Sanctorum nostrorum Translationis auctor quidquam suppeditat,unde velutcun annum, quo circiter gestum idfuerit, elicias. n quidem, ingruente inedia seu fame, evei,

id

palam
,

fieret,

impediretur, aut popularium

factionc ac tumultu ab inceptis

omnino

frug

intempesta? noctis silentio ad locum, quo tantum thesauri servabatur, clanculo cura
retur
suis accedit;
fractisque loculis et sanctorura

martyrum Nigacii

ac Scuviculi corporibus

cum

c,

duorum istorum auctorumprior

scri-

verum, cum seculo ts frequentissime in Qallias irrumpentibus ferroque et iyneomnia lantibus Normannis, iam antequampost ', antequem, utdicium, Sanctorum annum nostrorum reliquise adiniacoi ondatumtranbit;
<

sancti Quirini reliquiis reverenter assumtis oeius indc recessit. Fertur ctiam, quia cum illud

ubi jacuerant,

feretrum referare conarentur

long^o exiliens disparuit.

unus ex eo clavus
de

Un-

compertum foret indicio latentis operis,Domini invocantes auxilium, omnia, uti invenerant, dcccnter composita reliquerunt. 74 I gitur pradibatusheros maximis rcfertus
gazis, divinase comitante gTatia,iterarripuit,

admodum

cxterriti,

ne fortc

id

slatsehaudfuerunt ,inedia seu fame non r laboratum pluribus locis fuerit, enimvero ex eo,quodSanctorum,nostrorum quas dixi$ reli-

"<"i

inlemipta

Condato, inedia ingruente, fuerint delatse, haudquamquam annus, quo circiter id factum, determinari potest, cumquise

Wambasum

que nec aliud quidquam,

inveniatur,

<

quo,

circiter res gesta sit, vel lato

quandonam modo deflnias,

prospero calle confecto, !!othomag um pervenit, praemissoque abbati nuncio, adventus sui causam patefecit. Facta itaque hujusrei co%

et,

annum

illum
./
I

omnino incomper;
.

g-nitione, honorabilis ejusdem urbis pontit nomine Robertus, cum uuiversis tam ecclesiastici,

manere etsi id ita sit, res tamen, quantum adannum, quo,quse Wambasium fuerant delatse,Sanctorum nostrorum

quam

monastici Ordinis ag'minibus

festi-

vo cultu Sanctorum reliquiis obviam processit

cum magnis laudum

praeconiis, uti cong*ruebat

Rotomagum inde, Normmtnorum metu jam dudum cessante, fuerint adductse,

reliquise,

us habet, Idenim anno 1082 factum, SanC ctorum nostrorum Translationis auctor diserte nos docet,cumque omnia, quse de hoc

triumphatoribus et araicis Dei, qui Iaverunt stolas suas ct candidas cas fecerunt in sanguine Agmi. Erat enim g-loria in excelsis Deo et in
terra

pax hominibus bonae voluntatis, cum

corpus exanime, quo

san- F

ctissimi prassuliset invictissimi Martyris eo rediret

argumento seu de SS
culi

i,Quirinie4 Scuvi-

quondam

vivens

in

reliquiarum parteWambasium primo ac deinde Rotomagum annoisto delata tradit, optime, ut apparet, habuerit perspecta,
>

qusescribit, difflcultatibus ullissint implexa,

1

ss.

\i-

;l

sii,

Quirini et

Scut

parum conducant, tum quod infra usui futura adhucsint, modo hic lectoris oculis,proutapud Marteneum locosuirwwM non

carne pervenire non potuit gloriosa praeventus passione. Praevenit quippe triumphus martyrii officium sacerdotis; et laudem hominum obsequium praecessit ang elorum.O gdoria Pontificis, qui sui pontificatus cxordium sangfuine proprio consecravit, et pro salute gregfs seipsum velut
%

aries electus sacrificium praelibavit.

75

pra
Roiomajiumi

i .

narrationis serie non

in

cum
se-

Reverendissimus igitur pater Henricus suorum colleg-io monachorum, dominus

mbjiduntur,
""'

"" ""

78

Verba quibus
[nterea

mcipiuntur,
be ttorum

etiam Isembertus abbas coenobii sanctse innitatis de vicino montc, g-cnere Teutonicus,
liberalibus disciplinis eruditissimus, et in omni
relig-ione probatissimus,
lig-iosis viris,

dacta;

bis,

qur

hie

sium ingruente inedia

monachi Condatenmartyrum
additur
nun-

cum

aliis

pluribus

re-

Nicasii ac Scuvieuli ftn Ms. nostro

praesente inclyto duce

Northmanfilio,

oum
talem
cupal

reliquiis

beati Quirini ad Orien-

norum Roberto, Kichardi Secundi

titudine suscipientes

cum
pi-

Franeiae ptegam, quae Lotharingia

suisoptimatibus et plurimautriusquesexusmul-

Waraba

d Locum nostrae ssionis, qui ius dicitur, detuleruntj ibique requi-

beatorum Martyrum

g-nora, balsami et thuris odore fragrantia,

cum

everunt usque ad tempora Senrici regis Francorum. Hac tempestate renerabilis abbas
ne Henrious beati
prceerat,

hymnis
Petri

et canticis spiritualibus in ecclesia beati

nomi-

Apostolorum principis, sanctique Audoeconfessoris honorifice

A.udoeni ccenobio Rothomasub quo non minima monaoho-

ni eximii

deposuerunt
tricesi-

rum

anno Dominicae Incarnationismillesimo

turba veroregi Christo regulariter milita-

mo

DIE UND]

mo

secundo.

pridie Idus Decembrisj ubi

per

eorum merita Domini acSalvatoris

etis fideliter

gratia oun-

petentibus plurima impertire dignatar beneficia. Qui cum Deo IV ritw Sancto inTrinitateperfectavu at
\
,

aufemehan
i

ii

rumpart
ad

Deua
S8.

monehi

per

omnia

ssecula sseculorum. A.men.

Zto

Quirini^Scuviculi*rgftgut,5 daii, transla fuere,

\i--asii,

^^
S

s.Piei

Utrim
ni
;

"S e ScuDJ cul]

'

l(lrum

omagumadduci

miba-

ibidem S.

A
,

ibbatia

depositxj
Quirini

anonymo

cujus de Sa elucubratio a\

supra cit. exstat.au jam datis, quibus id fit, quod fide da

ttvnw
!<"' diun ni

sit,

occurrit.

7fi

Iseml

n:1

san .
i

ireliqw
facit; uti

ctissimee Trinitatisabbatemogpefl

uuhaud

" '

1083 abbatis benedictionem cons esse, GallLv Christ. auctas Scriptores tom col. L86 affirmanti verum nihil obstat, quo minus hic ad coenobii illius, anno 1030, ut

de-

nihil

Kn
|

stif

iidem scriptores ibidem

s.

col.

L25

dicatiregimenjam
cra iriu.ni istorum

in le

abanno

lQS%,quo sali7">
[

Martyrum nostrorum

psana Rotomagum fuerunt adducta, assu

ptus fuisse hincque ejusdem abbas
nostro appellarx liquas,subquibus veneranda
iUvslresspclnt.tur,)

una
illa

/ugnoraRo-

ct

Bcuviculi

tomagum anno IQ&badvenisserefi

II<',rri,u,,> ,,u),,ii nisltujus
\

primum,

in Galliis regnasse, Robertum

Richardisecundifilium,Normannixducatum "isse, e Galliarum historiographis obriis omnino constat, nec ex iis, quse tom
proosime cit. Gallise Christ. auctse Scripto
(tdilucunt,
clesise

eus

rrfr

episcopuii/,

,,<>,,,.,,<

I;

bi

rtum,

Rotomagensi,abbatemque,nomine Ben ricum, S. Audoeniabbatise tum prsefuisse, nus est ecrtum.Quid plura? Non est etiam,cur
nostri istius scriptoris
cta habcatur

)do

anonymi fides suspequod, ut apparct, furto interveniente, rem, de qua ) \m nar hsec spectat, srret; undecimo enim,
ex
eo,
'

fors
ini,

I,

Soubioul

8.

nachorum R
factum? Qui
fu\
i

cuto r iri non pa vcietiaru religiosi,Sa reliquias e locis sacris furto surripere,

relt

EotomagenseS iudc
rint ac plerasque

ila v

minime ducebant, cumqueVallis-monachorum seuvicus seuprioratus a Rotomag< S Audoeni abbatia dependeret, quale< umque
gioni

ir

mona
i

furtum,quo inde,imperante hujus abbate,Sti. Nigasii, Quirini et Scubiculi, ne neglectui ha

beripergerent, reliquise ablatse fuere, potest videri excusatione utcumque dignum. 77 At vero, etsi idem isnoster scriptor ano>

hium,

latse,

m
ali

que
s

8. Scuviculi, in

theca

refijufoj fa

DinS.Pien(ia ,
r/udrumt&idi
/iaud

nymus t tamS.VientitB,quam
rini et Scubiculi

Qui-

Quirini
ntUap*

sacralipsana

adinia

meminit,

H arii^aijum
piimo

datum Normannorum metu trai num. GGhiv transcriptismoxnarret, po

tamen, dum reliquiarum, quse trium hoi posteriorum Martyrum erant, pariem unam Malmundariumalteramque Wamba tiumseu adVallem- monachw lam amplivs vel S.
ejus

um

delatam, refert, nul-

seu lipsana

Pientias

arwi

menlionem

facit;

itaautem
fuissi

Wamba
eeto-

hasce translatas haud

sam

prsebet; ast an vere que adeo is ibid.em S. Pientia

rum haud meminisse

j-asio,

esi

censendus? De
ue sacris
1xa '

versas
anti

8.

Nigasii

u*

Quirino

et Scubioul<

eocuviis poti

buisseproposituwj
Ociobris

eor >
V.

'

factce, inclu

annumet
ftfl

tiiiid

Tomus

532
4l
l.

'

DE

SS.

NIGASIO, QUIRIXO, 8CUBICULO ETC.

>>//

lOiii

C.B.

S. Pientiae reliquise, qurn RoloIQSZfuerint addw ta , inde onte magum anno annum L562\alio fuerint avectie, sintque illse qusemodo Mellenti osservontur, eo una ip

quid sisacrse

>.>
<<<

toto

infra dicendis intelliges, partem cipiunt, hancque esse caput, nihil

n
s>>/

cum

88. Nigrasii,

Quirini

e/

Scubiculi,

-,

det.Utut interim sit,ea equidem, q\ Quirini reliquiis Davanneus ait, nt jam dixi, indubitanter. nisi ??,
explicato accipiantur, sunt credendaautem ad SS. Nigasii, Scubiculi et Pientia

",''

ibidem pariter hodieque asservantur, quiis Rotomago, cum ibi aut annis cin iter L />//>>/>/, iii/l, jjl i>,iin>s etiam c> slil tssent,post annum 1060 allatse. Fuisse quidem universa isthsec siu ra pignora diu etiam ante annum
reli-

liquias jam spectat, prsecipua sane ho ossa, ipsaque etiam SS. Nigasii et Pientia r pitaauthorum saltem (capitis enimS
Pjp

L082

\l '/ir /
l

>/"/",",'/rrri""rjjroineRotomagen'

".,,/ nosiroi um retiquiis haud Davanneus aliique contendunt; ast contrarium vero esse simillimum, Arturus a Monasterio in Neustria Piapag. 382 arbitratur; sitneautem ei, an non, hac in re "ssentiendum, lectoris erit ex iis, qu<c seq. addu-

sibus Sanc/O/
accepta,

tifBparsapudRupem Guidonis asservaridir' //'/ majorem partem Mellenti haberi h,,

vanneo asseveranti credo, ita scilit </ anima omparatus, quod nihil, impedire natum ><>>,, minus id faciam, usquam inveniam. Rotoi

cam, dispicere.

magi quidem S. Nigasii verticem seu caput asservari, Saussayus hac die in Martyrologio suo Gallicano indicare videtur; verum id
ab antiquitatum Rotomagensium auctoresupra laudato,neca Dadreo aut Farino necde,/iijnr
,//,

"ilis

scriptoribus

aliis, <j"t

,/>

\j

% VI. Quandonam,
exstant,
.
,

qu*

Mellenti

ti^SS^lZZZlZ.
rum
'reliquiis

Sanctorum nostrorum

Martyrologus

illescribit, plus

lipsana iucrint eo delata.

vicesimplice,utvisurisumus,averitateaber rasse videatur, certe ego in re,dequahic sermo, non illi, sed Davanneo assentiendum
,(<,/"<
,,><></<>

Jasci'

///,/

missis, in tempus,quo

Quainam
</i4.*'

ttnl,

n tempus,

<juo

Sanctorum nostrorum

reli-

Iiodieque

Mellenti cx$lant,

in Mellentino S. Nigasii prioratu hodieque asservatse, delatae eo fuerint, inquisiturus, in antecessum, quse quantseque hse sint, quo sic de hoc argumenlo modo dicendis via planior sternatur, expono. Prsecipua ex omnium quatuor Sanctorum nostrorum corporibus OSSa, ll/criillirris/u/ii/c,,,. ii cersis tnaque
'/

i: quise,

quse Mellenti hodieque exstant, allata eofueri/tt Sanctorum nostrorum sacra lipsana inijttii

e, e

aggredior.
i>*ceonon,t a

Tresdehoc circumferuntur sententise; quarum prima, ad SS. Nigasii, Quirini et Scuviculi reliquias tantummodo sese extendens,
82

"'"'."'Saw.
, "'

JUSnll ''<

statim a pace post persecutionum procellas Ecclesise reddita, secunda,sub Normannorum

in Gallias irruptionum initium seu circa <<>/it ",,i S12, ac tertia denique, aliquamdiu post
statuit. Priorem sequentibusque hisce in Martyrologio suo Gallicano Saussayus hodie proponit rerbis Caeterum Athletarum Christi (Ni,

'Zlu,,^"'

prsetereaSS. Nigasii, Quirini et Pienti capi/a, Eierothecis pariter totidem diversis inclusa,
S. Nigasii ibidem prioratu asDavanneus, qui, quemadmodum supradocui, res, a Sanctis nostris gestas, martyriumque,abs hisce toleratum, htteris mandavit, I" srcunda lucubratiunculse, qua id

Mellenti seu in

annum

10G0

rem gestam

servari,

amplexus

est

g-asii videlicet,

Quirini et Scubiculi) quiescen-

/iv/7,

parte

<le

sacris

eorum

reliquiis,

mira-

apud Mellentinos cultu traunoac prsesertim cap. 51, Giet 75 docet. erum etsi is scriptor, qui, Mellenti natus, ibidem etiam S. Nigasii prioratumbeneflcii nomine tenuit, supra memoratas Sanctorum nostrorum Hierothecas studiosissime,
culiset insigni
><<>>/

Vidiniacensi insula) extra furentium impetus corpora, Pientia fsemina nobilis,

tia illic (in

ctans, loco
\

quam face supernae lucis irradiaverant, magna cum reverentia sepelivit. Quse primum postsedatos persecutionum turbines,
divinitus insiF

gnita prodigiis, ad Meulantum oppidum, ubi divini Praseones Euanyeliiprimitias disseminaverant, honorifice translata in delubro, sancti
Nig-asii

uti ipsemetdeclarat, sit

ijuc c/

perscrutaius,omnia-

singula in hisce contenta illorum ossa ninarii atque inspexerit, haudquaquam

religione condita sunt. logus;

memoriae propterea consecrato, multa Ita laudatus MartyroSS. Nigasii, Quirini efScubiculi,

le prsecipuis corporis S. Quirini ossibus ipsoqueetiam capite Mellentiasservatisprodit, indubitanter, nisi de capitis parte

verum

ossibusque corporis haud

tentia,

admodum

multis
S.

exponantur,admittendaopinor.Easedetsenquod,

quemadmodum

infradocebo,

Quirinl corpus aut

''''

integrum aut certe magna parteuna cum ejusdem capite hujusve salob infradicendai Malmundarii as'
e oicoseiA

itemque S. Pientiie, corpora Vadiniaci, ubi fuerant sepulta, usque ad annum 841, imo vero utminimum etiam usque adannum quiecisse nec nisi qiuepiam illorum ossa ante dictum annum 841 sive a S. Audoeno sive ab alio quoris Rotomagum fuisse transla,

ta, e.r iis,

sunt,

quse\proximeprsegresso disputata perspicuum apparet, uti quisque, qui

prioratu Condatensi,

cum

hsec considerarit, facile, ni fallar, agnoscet;

sic habeat, Saussayus sane, prseterea, quse dicit, nullo firmat testimonio antiquo, audiendus hic non est; neque rero s< riptorem ullum, qui illius ><< in reopinio-

edia sut
s|
'

partejam dudumesset
caputpro
S.

elapsum, eo allatum, appareat indubitatum.

Sbneioruui no-

cum autem

S.Scuviculi
"

Quirini

Mellentinis

nifiuv

::::
S.

'**. *
datuminveniam,abho

Scuviculi caput existat, litteris

s

mZmanq
Scubiculi

accima-

'""< sit secutus, invenire hactenus quivi. 83 Quare nihil superest, quam ut, hac in-

-.

'

habita,duas reliquas suprapropositas ""fjp

corpussibi ejatndictis adscribunti

modo
s

etia,,i

examim mus. Abs harum

priori,
i"i-

hit

author videtur Davanneus, duco

tium.

DIE DNDEGlMi
s tium.SicSanctorumtwstroru
iphuSt
\
._

Rotomagenses
dicta

S.

Audoenx

dine

upi-

anno 841

si potius ob jam su in Qallias irrumpentibus

!!

pr
ist/uc fat
^

C K

Con

i-monachorum, / 3 pus ^c quidquid penes ipsos s. tfigasii aliorumque Sancto lisse, hasquedeinde riori
diuquievissi
luctas ib\
oositas,
,

^n

Vadinioj

,,

itto loco

magna cum

sol

anno tandem L562 ab Heere raRotomagi uertentibus, susdequeom

nbustas fuisse, cap. 5] prsefatx tum temporis seu irr\
.

msuiaque

lurnc

Ucto

anno 841 aw*, ttf scribr mannis, Mellentinum em suam Vadiniacierat Dynasta, solerte
\

procide, ut, quse

g-asii,

>

hl

erant, praecipua

!l

""i.

V
\fel
/ '"'""'

l, firma in SS, K Scubioulum </ Pientiam s

/>'-/

.,,/.

horum

Quirini, Scubiculi et Pientia ossa

i'.ritj/'o (l.uinta.rut,

lentum deferrentur, ibid

insula,
ut jurn supr,

um

SequancV brachio ab urbe illa sejuncta, com* plectebatur, sanctu rgtnxMa cata deponerentur, curasse, subjungit cu autempost, Sanctorum nostrorum p dequibus hic toquitur, ossa essc hodieque Mellenti servantur, loco non indicet, Mellentum haec dicto anno 8i2 seupotius, utjam monui, annoSl], si tamen Nigasii
caput
ut
,

poss

m>
diun
86 Riculfus en\

minoraque
,

aliquot

ossa

infra videbimus , serius co exceperis e vico Vadiniacensi per comitem Mellentinum fuisse adducta non obscure
,

quse , delata ait,

,

prodit.
fifftw

anno, SS.
PieD

hrist\

n<

*J

locum habuisset, seculis octocirciter Davannnei setatem fuisset prxgressum, scriptori huic absque rade asses[
id,

Verum

quod,

si

)ora

apu

:
I
I

ad-

charta
ii

>>'"<

quis credat? Nemo certe, de rebus adeo antiquis a scriptoribus recentioribus sine antiquiorum lestimonio proferuntur,e notissimo Baronii effato merito conrenti,
.

qui, quae

Ricui
bb,

i'

de qu\

pora

horum parh
>
.

temni, considerarit kdhsecsacra illa lip Mellentum, seu ad insulam, urbi huic wti nam, quo certius Normannorum furori sub-

intel

ulfus en

mo-

do, quo

ibidem
loq
j

de

h\

ducerentur, fuisse tum a comite Mellcntino e vico Vadiniacens! iranslata Davanneus loco
t

v etiam non fatebitur,

sed
co\

minoresdumtawat
,

C cit., ait; veruma gentilibusistis, Sequanain Neustriamingressis certeque classe suaprope

integrum a Rotom
intelligatur,

dictam insidam, nulla tunc, ut ipsemet is scriptor fatetur,arte humana munitam U an situris, tutiores in hac, quam in emotiori a
\

utquid

al

noslrorun ra ""

\ifluvio isto Vadiniacensi vico, futuras SS. gasii, Quirini, Seubiculi ct Pir-ntiu- rcliqums,

rum

nino vel salU

persuasum sibi habere Mellentinus om< queat ? Id enimvero ego haud satis persp Quod si enim tunc Vadiniaci magis, quam
<

in Mellentina

Normannorum

insultibus con-

teneum
nu

upr
.
.

a me num
,

tinuo certe exposita insula, a barba fuerit timendum, qui, quasso, factum, utRo<7 " i n ,n S esS.Mlotnimonu,

adinia

<

'

illos

proxime prsegresso vtaimus,

,

*. .i"-

rum metu Condatum fuere

annui
toi

>

doeni corpus quo id ethnicae illius gentis furori subducerent, Vadinio 842 detulerint si mavis, anno 841 aut ibidemque sacrum illudpignus ad annum ut,

luead

um

"I

mtdiu r;i

minimum
/,,,-

872

M
>

a-Jducii,

B&Futurum quidem, a Nor-mannis maneret axormannis manerei

MeUentina insula intacta, Mellentinum

comitem ex eo, quod et gentucs tstitorrentts in modum per regiones, nusptamm o peae>

'^^
tlle

seu minui pora

'

inte '

\ j

orumos'

tantummodo

transirent,

et

locus

pauperes

Vaamtaco sa vatliniaco ^onx

mnorum metu

53i
ti

DK

SS.

XIGASIO, QUIRLXO, SCUBICULO ETC.

gnora,
ipse

CTOBI
D.

C.

tcriptore hie

fuissetranslatat narravit t moxsubjungittpost paucJ temporis interstitium ]3. Quirini eorpus magna es parte etes reliquiis beatorum Nigaac Scuviculi ad locum, qui Malmundariensia portantur, ac dicitur, summa cum reven
sii
i

rum Martyrum [imo et S. Pientias) postmodum exinde (Roto -,.,,

a '"ra pi.

numoralh
ronfutiitur.

coniendil,

deinde nonnullis, quashuc nonspectant, insequentem inMs nostro loquitur terpositis Monachi Condatensium, ingruente llt modum
,

Mellentum fuisse translata, cujus causan Davanneus sic aperit. Quod, eum Val rannus Mellentinus comes, partes Henrici Prancorum, sequutus, in conflictuVa!
,

ravillano captus fuissetaduce

10G0,

votum emisit Deo

sedificanda
in

Normanni ani
SS. Martyribus'
ec*

et ipsis

inedia, beatorum martyrum Nigasii,

culi

ac Scuvi-

quos praeeipua devotione venerabatur, de

clesia

ad Orientalem Francise plagam, quse Lotharingia nuncupatur, in Locum nostrae possessionis, qui Wamhaaiufl nuncupatur, detulerunt; cum aucorpora

cum

reliquiis

Beati

Quirini

eorum memoriam
libertapelitioiic

ad eorum prcces ab omnipotentc Deo

tem consequeretur

duobus hisce illius textibus liquet, MalS. Quirini corpus, majori hujus parte reliquiarum dumtaxat, delata mundarium cohtraque SS. Nigasii et Scuviculi corpora, mitem, uti
<
,

cujus pia pctitio * m x caelitus cxaudita, ann. 2, suae captivitatis liber evasit. Tunc memor si promissi fundamenta
j

ie-

cit ecclesias

ac prioratus in honorem
j

S.

Nicasii

noridumtaxathorumparteadeumdemlocum
corporum appellatione distinguat, id enimvero, abs illo per corpora, non minores seu minus prsecipuas horum partes, sedcorportr velomnino membris omnibus integravel saltem majori horum parteconstantiaintellivalido , ac pene B gi, argumento est perquam indubitato. Quare, cum omnium quatuor
detata,

et Sociorum apud Mellentum quod oppidum nobilissimum est ad Sequanam fluvium diceces Rothomagens. locus vero, huic novas structu:

fuit in insula Mellentina ubi jain extabat aedicula quaedam, virgini Deiparse dicata quse * solo sequata, alia insignis baras

designatus

qua

silica inibi constructa est

Deiparae Virginis

et S.

sub nomine ejusdem Nicasii ac Sociorum

rcctius

martyrum.
90

Tum

anno

10G7

anno

E
107fi
'iwri,

Sanctorum nostrorum aut certeNig&sii, Quirini et Scubiculi corpora, dum ea usque adtenipus, quo
'

'ondatum fuere translata, seu c dic-

tmnvero oo mfra aicenaa rectius eham anno 1077 aid alio posterioin die xxvm Octob. solemni ritu Deo dicata per Gaufridum, Carno,

tisusqueadannum utminimum 872 Vadiniaci tjnievisselacosujtrtt <//. jirodit, non rcliquiai-iiin

tens.

insula.

episcopum, ad quem spectat hujusmodi Hujusce rei gratia, probabile est, ip-

snl cnrporum appellatione distinguat

is,
'

certe et
floruit,

qui, ut supra docui, sec.

xu

initio

sum Valerannum comitem sacra SS. Martyrum ossa Nicasii et Sociorum non sine instantia mng-na obtinuisse et Rothomag-o Mellentum adferenda curasse in hanc novam eccle-

simui < dictis Riculfi charta obstat, quo minus prsecipua Sanctorum nostrorum
/

nub Normini1111,1, uiit

iii
-

\, n-.li

unn

fj

rupiionum
/M///J,

i/u-

sat solidi, quo Davanneo, id asserenti, fides concilietur, invenire quivi; subinde quidem isscriptorin sua de Sanctis nostris lucubratione citat Mss.

ossajam indeabanno seu 842 tum credantur translata, 88 Nec quidquam usquam

seu 841 Mellen-

quae postea magmis exornata estmiracuad intercessionem horum Sanctorum divinitus editis et ingentibu^ pra^diis, terris ac

siam
lis,

possessionibus ditata amplissimis,

tibus et vicecomitibus Mellentinis,

tum a comitum a pro:

ceribus et optimatibus provincia^

et Ang-lias ac

qua3 omnia

antiqua; verum quse qualiaveet anfideomnino digna hsec fuerint, non edicit, cumque, etsi iis instructus, in errores non paucos, uti ex infra dicendis intelliges sit prolapsus, milii vel exeo evadunt suspecta. Nec, ut prsecipua Sanctorum nostrorum ossn jam inde
,

ultro confirmaruntet ampliarunt reges Franciae

Pontifices, archiepiscopi

sed et summi Eothomagenses nec non episcopi Carnotenses eumdem locum multis
;

duces Normannias

privilegiis, gratiis, indulg^entiis aliisque favori-

busillustrarunt,

quorum tesseramlate

prosequi-

anno 842 aut 8 11 Mellentum delata, credam c ab me movere queunt Farinus et Pomerayus etsienim hijuxta ac aliquot adhuc recentiores scriptores alii Davanneo, id asserenti, assentiantur, nullum tamenetiam ipsiantiquum fldeque dignum, quo, quod hicait, confirmetur, documentum allegant. Rite itaque acsedulo hisce omnibusi modo expensis, mihie tribus supra memoratis detempore, quo, quse hodieque Mellenti asservantur Sanctorum nastrorum lipsanadelata eo fuerintt sententiis scu opinionibus prseplacet tertia,qua id nec statim apace t post persecutionum procellas
.

turDavanneus. Hactenus laudatus scriptor, sacrosancta SS. Nigasii, Quirini et Scubiculi ac proin ob supra dicta et S. Yientize lipsana,qucV hodieque Mellenti exstant, fuisse eo occasione, quam easponit, ac proin nonnisi post annum 1060 delata, probabile pronuntians. 91 Verum, priusquam hac de re, qu<v huc

prohatarM v
" a,inum

potissimum spectat da duco proponam

,

lectori,

quse

dicen-

re etiam ipsa

tim

horum

, in antecessum, fuisse ut verbis recitatis ab ipso stainitio ait, sacra ista pignora Ro,

tomago Mcllentum allata, idque proinde certe haud citiusquam anno 1032 factum, sequenti

esii$redditat necNormannicaruminNeu-

modo
basio

ostendo. Fuisse SS. Nigasii et Scubiculi

striam irruptionum initio seu anno circiter 841, sedcerto quidem haud ante annum 1032
probabiliterque etiam haud ante
sed,

corpora una
dilucide
,

cum S. Quirini reliquiis WamRotomagum anno 1032 adducta

,

annum

10G0

quemudttan-

modum,
scriptis,

qux

hu

factum statuitur, 8 imArturus a Monasterio in Neustr u Pia pag. 38&, postquam SS. Nigasii et ScubiQxilicorporaunacum S.Quirin s Wam* basio Rotomagum anno L082 fuisse adducta
/.'<
I

ut supra vidimus , anonymus Translationis Sanctorum nostrorum auctor

apud Marteneum loco supra assignato docet cum autem is scriptor, quo certe, cum omnibus hac de re locutis, et antiquior sit etpr' standum, partem pro toto, ut jam supra ostendi, non accipiat seu, quodeodem recidit, per SS. Nigasii et Scubiculi corpora, quae Rotomagum anno 1032 allata scrislantior, hic
bit.

narravit, amplectitv ntibusque hisce quiehucjuverittranscripsisse,proponitverbis: Itaque nullidubium videturpratfatorum sancto<

A.

DIE IXDlA l\| wes dumtasBat seu minus puashot corpora velomnibus omninosuis membrisseuossibus int\
bit,

ctit;

cerum utro annorum istorum

,d

muvit

"'"

onstantiainteUiut

slataeofuisse\

\
{l ,

gat, consectarium est,

una

vrwnlipsana.pr,

5,

Quirini

quiis
1

seucorporisSancH hu
aS.Pienti*,corporawiin<tfamio L032 R
ut,cw?i tum,utii\

n <">tocu>*fi*iss*ant*annum\mac

fhvncsacrampignoraMel
arn

et

obsui

^Qahrmnus
s t qui,pn
\

riiK, ac profo,

sequitur,

MeUentun

hodieque ctorum
post

nmossa

a
:

it

dictumanm et nonal Rotomago delata. 92 Quod si, quod anno L029 Kfaimowo
proftaWWw
non

ruam

proliber,

mque hanc
I

antiqua S.Anito

tum fu\ lus, utja memorise prodit, S. Scubiculi ftus ('partem enimpro toto, cum pr&
hujus Sancti ossa Mellenii hod\ starc, ncmo eat inficias, hic aca rtor ille est censendv iilliuspignO'
stri
:

i/i-

ris

pars Aurelianum Mellento,

ut recentio-

quidam putant, fuisset d< veronon tantum S. Soubiculi, aliorum Sanctorum nostrorum,
res

sed et
quse M

ti

fuii

strorum
/////

>

hodieque servantur, sacra lipsana fuisse eo et ante annum L082 et aliunde quam Hotomago, delata, non immerito posset a n qui id, quod dixi putant, nec cx Helgaldo, w te quinec unde, necquando, quas Aurt liani

ecclesia illa

Da\

anno 1029 translatas saHbit, advecta

rintS. Scubiculi reUquise, edicat, nec ex ullo alio scriptore seu documento antiquo hanc

rum
ait
'.m

/<

Certeenim
ia Christ.

v^*.

opinionem suamfirmant, nihitquc ohsiarc mvenio, quo minus, quod eS. Scubiculi reliq Aureliani hodie servatur aut cc, atum otim fuit,jam inde a sec. ix,cum Sanctoi nostrorum lipsana vel Condati vel Wambasii jam existerent, e locorum horum altei Aurelianum fuisse delatum credatur; cum autem sic habeat ac proin e S. Scubiouli reliquiis, anno 1029 Auretiani ex antiqua in novam S. Aniani ecclesiam translatis nihil omnino contra opinionem, qua, llenti hodieque asscrvantur, Sanctorum nostrorum C sacra lipsana eo fuisse necante annum L0 nec aliunde quam Rotomagodetataexistimantur, possit inferri, modo sacra illa pignora probabititer occasione, quam Arturus
,
*

au

ta

S<

!l

3i

'"'

poli

mv,
tur di '>
e\

orsua no\

inm
cte,

cti\
'"''

lum

>/'/, (ir</,

m
consecrati,f\

8a
1

L071 s dii

haud
( i

".i

autseq Roberto de
ja<
/

&
asii
-'/'.
>1

,,/ni/

S
u

Ni

p
/

(ij,c>l

Ar
''.

'

Tvoi

jam

recitatis assignat, ac

num

1060,

utpote ante quen

proin nec ante anlocum e

\leitent.i'i

eam.ii <,,,

1/.

,1

dicendis haudhabuerit, Rotomugo

i""> cumi
'

Ga><

fuisse delata, ostendamus. 93 Betlo inter Henricum p

"

am
seu,

<<

si,
(J

raraviUunum

rum redemet Guillielmum Nothum

...

rat

ahis vocatur, coLKjucstorcm Normannise auexorto, pra lium inter duos ho e prin* U
<

\-

ii

pes anno 1060 in Normannia ad aggt nerarium aravillanum, Gallu

\
\

is

sermOi

\ft
'

de Varaville, ft-

Davann
I
1

anr
rit
>
:

"*

pro

se citans mihi ignotum Normann ita nicon, in Sanctorum nostrorum

ap

annum
yjr
:

1060
/,

>'0,

Chronol contexto Hist. Francicx Compt pag. 498 Mezerayus facit. Hic quidem, qui xrium aggerem seu, utvutgo dictum
affirmat,

idque paritei

in

>"'"

>m
rt

vanneus ap
>

,,<,

esse,

/"

loquimur, Calceiam Cadomuminter

viui
ocat,

/.

,dum,eocum

prmlium iU*
cessisse

rum
anno

regi
1UG0. ut

adjungit,nan
inne-

Davanneus,sc

curn Arturo

DE
AUlTOHE

8S.
/>>>

NIGASIO, QUIRLXO, SCUBICULO ETC.

etiam quamjammemorata, imo rero nonni- n sipost lucubrationem,a scriptore nostro a nymo deSS. Nigasii, Quirini, Scubiculi et Pientiae translatione anno circiter, ut num s ,/ . cui, 1112 concinnatam, locum habueritt fuisse eo delata, probabile evadet. Res e jam nunc
ndis patescet.
97
ctus,

C.B. CarnoKmtl jin*t nnnutn

l(J7(i

epUeopo

tum probaripo95 Nullo quidem antiquo; verum nec documento test documento hujusmodiprobaripotestcontrarium, cumque '.jjff/unra, ul supra ostendi, ante ansucru
id

tum

//.(''

contcrniin
fuif,

num

1032 Meilenti

nondum

exstiterint nec
Nigasii
&"foefe?w

aliunde,

quam Rotomago adS

ecclesiam fuerint delata, nihil magisobvium rationique, more antiquo, quo pro novis con-

Gum

S.

Nigasii

,f

US Meltenti

ali-

Sanctoy^um reliquise solebanilundequaqueconquiri,spectatO,congruen~

secrandis ecclesiis
tius videtur,

quamdiu post annum

1000 jam esset exstru- m*aehit

'

>im (Uni
Cclfl,f"

quam uteotandem, cum nova Meltentina 8. Nigasii ecclesia, adumbilicum

jam adducta, consecranda esset, consecrationishujus occasione, acproin, utie supra dictis nemo noncolliget, haud ante annum L060, Rotomago dicantw curante Galeranno Mel/eitiiuo coiui/e. 1'uisse ndducta. Neccst, quod hic quisquam anno 1085 datamac a Davanneo insuisad Sanctorum nostrorc,,, itam Additionibus cap. 2 laudatam, c qua, ut infra docebo, decultu,S. Niga lo diuetiamante annum L060 Mellenti delato oonstat,jam pluries memorati Galeranni cothitis chartam objiciat
\

Gaterannus, Mellentinus comes, hujus fundator primo ibidem, utiexlvonis Camotensis episcopi Charta, per Arturum a Monasterio in Neustria Piapag. 333 producta, fas
est colligere, clericos secutares constituit, hisque deinde, idi ex Paschatis II Papse Bulla

nil iim

)i
' ll

<"
/

Pomerayus

in Archiep .Rotomag .Hist

docet, OrtHnis S. Benedicti

pag '61 monachi sub sec.

.
.

xn initium, comite Mellentino Roberto

pulante, imo
et

adsti-

agente, fuere substituti. Quid

si ergo religiosi illi viri, cumjam annos aliquot domum illam occupdssent, penes sesenon esseSanctorum, quiprgecipueibidemcolebantur, reliquias, dolentes, comiti Roberto hasce

B hsecenim, utpote qua, contra acin chartis, de cultu, determinato cuipiam Sanctoalicubiexhiberi solito, loquentibus, fieri consuevit, nulla onrnino S. Nigasii ,quse ja?n tum Mellenti e.r.sliterini, rei/t/uitirum mcnlio, uti
c.r

adijiiscauli t/esiderium injeccrinl

sicque hoc

Davannei de hac ibidem silentio non immerito concluditur, instituta fuisse rideatur,

sibi adjuncto, haudexiguas sacrorum illorum pignorum partes a Rotomagensibus S. Audoeni Ordinis sui monachis instantissime postularint, hique, penes quos erai ingens sacrorum lipsanorum copia, sodalium suorum et

potius prodest,

quam
.

obsit,
tji>:r

opinioni

qua

comitis Roberti, Ordini Benedictino, ut GuiOrdericibs Vitalis et lielmus Gemeticensis

,

hodieque Meltenti c.csltiut. sacralipsana fuisse eo occasione mox dicta ac proin nec anle annum 1060 demif.

Sanctorum nostrorum

aliitestantur, addictissimi, petitioni,

iis sibi

fd d(

tplicoat,

jna-

bahiliter oiiatn

non prfug,

arbitramur Verum, reponet quis fortassis, si sacra illa pignora reipsa haudante annum. 1060, imo vero etiam, utietjam supra dictis onsequitur,haudanteilludtemporisspatium,quod abanno 1 077 usque ad annum L088 excurrit, e Itotoniaf/ensi s. Audocni abbatia Metlentum fuerint devecta seu irayislata, quifactum, ul jam supra ssepissime laudatus scriptor anonymus, qui, cum, ut dictum, Rotomagensis S. Audoeni monachus exstiterit acsub seci>l/ \w initium floruerit, optime sane hujus
lata,

96

<

dumtaxat, quseposta Calvinisiis furentibus combusta fuere, Sanctorum nostromim ossibus retentis,annuerint? Id enimvero re etiam ipsa tum factum ac proin occasione isthac Meilentum clelata fuisse prxcipua, quse ibi>lc,,i hodieque exstant, Sanetorum nostrorum
enim, quse certehaud ante annum IWbMellentum, ut supra ostendi, fuere delata, eo etiam, u/ dedi, dum Mellentiposi annum 1076 conscci-uudu esset nova S. Xig-asii ecclesia, haud fuerint advecta, proximum videtur, ut id saltemproossa, probabile opinor.
lur.c

Cum

babiliter

tumtandem, cum

in

ecclesiam illam

rnodi, si tocurn habuissct, transtationem, ut-

haud diu ante factam, habiturus fuisset perspectam, nidtam lameu iliius iu lucubralionc qua de Sanctorum nostrorum sacris lipsanis, Vadi,

pote rcl ipsamet ejus cctate vel

niaco

Condatum et Wambasium delatis indeRotomagum tandem anno 1082 adductis,

tractat,

i/cn

mentioneminstituat? Id, fateor, vihaudplane immeritopotest utcumque mi-

ast, etsi sic habeat, faoiletamen, nifallar,illiu$hac de resilentium mirari desinet

scHptorem illum anonymum, non quidde sacris Sanctorum nostrorum lipsanis

\

factumesset, sed ve osimillime, qui et quibus elocis hxctandem itotomagense suumS.

aliquotjam annis OrdinisS. Benedictimonachifuissent introducti, factum esse credatur. > Verum sireunasive altcrac duabus modo '^""""'assignatis occasionibus Mellentum prascipua, ,/, quse hodieque ibidem exstant, Sonctoruiu noDavam strorum ossastatuantur fuisse delata, conse- qurhie ctarium equidem e modo dictiscst, ut hsec, quod huc /jij/issiiuum spectat, eo deferriprobabiliter etiam haud anteannum lOfiu contif/crii resquecerte diutissime etiam post hunc annum fuerit peracta, si forsan, quod tamen non puto, Chronicon Ms. parvum Beccense, quod, quemadmodum Arturus a Monasterio in Neustria Pia pag. 384 docet, SS. Nig-a>ii, Quirini et Pientiaa corpora fuisse in Mellenti(

,','","'

\,

nam
ttd, illa

A.udo'enimonasteriumfuissentadducta,dumvtexponerevbluisse,<
futsse occasione,

ecclesiam translata, adannum 1196 nodc translatione, qua primum in hanc

fuerint deluia, debeat intclligi. At vero,

'.Quodsi uiocuiquamdispliceat,}

quam modo proposunnus,

Mellentum,qua hodiequeexstant,Sanctorum nostrorumlipsanadelata, haudillw oenteretiamvei eSanctorum

trorumreliquiisprobabilitereti
L060
"'"<"'"''
/
/
>

nos-

Mellentum trahslat
.

""

nem
Jiocdato

/ ''

'lapigno

<ionealia, qiuv serius

modo fortassis adhuc nonnemo, etsi quidem prascipua, quse Mellenti adservantnr, Sanctorum nostrorum ossa probabiliter etiam haudfuisseeoanteannum 1060 advecta ejam dictis appareat, hsec tamen omniaRotomago Mellentum asportata haud videntur. o (neque enim id hic tacere velim) qusepiam S. Xig-asii ossaac ipsum etiamcaput non Rotomago, sed Vadiniaco Melr
inquiet
,

A fenfa

aWato, Airam*, etsiinterim etiamipse, qui tamen, ut vidimus

indeab ivuttt adtm \t adtempus t

smsst
haud hah
<>""<em,
/1(m

<

ntacap.<
narratio.qua id faciL qua idfacit
t

.tradit
,, s\

*x!'

Mfenrtna
{

videtur

n ft t

*,

Uj

a*f/,

hum
mco<
1

contractam.hiceoohibec
inde

eto-

ta recidit.

utpleraquealia^

"

'

7i

wannwsecM^o lxiVi Galiias frequi rumpentibus, Sam

ra ir ""
>

''.
.

horum

illudtai
,

ossaunaetiamcx

,fideidm
quiiliud

fm
10

sa,obquam, incerta fU( em sacraillapignora qn

t t

to

abdiderant, sercata usqv<

tum miracul
ettamen tunc, dum idaccidx
.

Hugonem,
B leranno
rat,
in comita
I

qui fratrisuo GaSS e8.

minores qusedam corporis fes Mellentum fuere ad non paucis elapsis, eo etiam
<

Nigasii
|

/)0 st
\tio
.

.<

niacensi oico
II,

S.

Nigasii caput ad

Gal
ctisappa

Mellentinum itidem comitem, fuit a tum. Ita laudatus Sanctorum nostrorun graphus, nihil hactenus, quod creditu appa-

ohaud

reatadmodum

difftcile,

suppeditan

allata,

awli, quid adjungat. Hugo comes, an minores illset qude Vadiniaco Mellentum erant allatse, corporis partesseu ossaverx essent S. Nig
reliquise, experirivolens,

parum

in

ha

\i in

clerum

et
i

populum
o

ja

Mellentinum

in S.Nignsnecctcs/n,,'

ta,

pag.

1 1 i

magnumque inhacignem accendijubet, cum

que in huncossaillaDeumomnibv s ./>
si
i

xmetra
\iih
Si

,if>

itusai
edi
Xi

vera essent

S.

Nigasii ossa, manerent

alia

dod
102

tij

oa]

cta, sin

minus,nonsecus atque

humana
do

ossa,flammisabsumerentur, meoran tibvs, fuissent conjecta ac tandem, /lostquam diu medias interflammas m sponte sua ex hiscc exsiliissent, ab universis,
prodigio attonitis

Rotomagum
illa.
/

al

carmina
i

aua

attrtbuit, a\

huti

Deumque

laudantibus,

C veris agnita fuere S. cmtraciQ kloo Quod modo ad

aor, proponttur,

Nigasii reliquiis.

sneo curanti
t.f(jii,dur, in
<

typx

caput, quod ad Galeran

rjiisf/eni

nura jj Vadiniaco fuerat allatvm, spectat

tami

>>

"

qua et hicet alii, an id verum Signsncaput, luvrebant incerti, tollei etur, GoslenusCamotensisepiscopus,populuri lero vicino, qui ,a Galeranno arcessiti,sese i)i 8. Nidubitatio,
S.
<

que
de

III

fl

est

>

gasii ecclesiam contulerant inspectantibu

altero principis altaris

comu caput illud,

in

quod
sit, a

mnum

alteroalh
S.

Mellentijama

'tabant,

Nigasii ossa collocat,

cumque d Deum omi

de
,/,
,

U
icoVt

nibus, ut, an verum esset Nigasii aliquo manifestare dignaretur

igno
sup\
in

Dadreo

rogantibus, sponte sua ex

altat

is,

meratfCornu adcornualiud,
ta erant alia 8. Nigasii ossa,
a\

in

quo po quo post

ne-

m
cali

ante

amplius, qv.in verumesset Sancti hujus imavit.Davanneusitacaput t dubitandm ji ossique suam deminc buscapitequeMellentum}

mo

jam ab

a\

itemque

88,

ratiot

modo

hic expositis. vestU. Astt

etst

uraculavelexeo,qw,

dacommeniisqueaccensendahaud Mtestimoniis,! met,

!E

SS.

XIGASIO, QUIRINO,
minoraquse-

Sl

I'

T"M
B.

confirmer.

Verum,
,

etsi et id et

piam S.Nigasii ossa, ut siqrraallcgataDavanre etiam ipsa forsan nei narratio ferl indidgentiis ab Uugone, Rolo(id enim et ex magensi archiepiscopo, ob SS. reliquiarum apud Vadum S. Nicasii inventionem anno in Neustria L160, utArturuS a Monasterio Pia pag 338 notat, concessis, suspicari quis
,

tran antea, ut apparet,

S.

Nigasio,

tantummodo

quem
.

spectabat, ad

SS.Quirinum
tiam,
ciiaii)

Scubiculum, imo et ad S. Pio n cr/cdit, nec soli, utprius w hns diei, Sanctis nostris sacrae, rnansit
et

affxxus.
fh's ficui
'

Hsccomnia
jicrsjjicva.

lectori ejam nunc du Damnneus, qui, quin ali-

'"vi o

bru t

queat)

adiniaco Mellenlum

fuerint delata,

inde tamen contra opinionem, qua prsecipua, quse hodieque in posteriori hac urbe exslant, Sanclorum nostrorum ossa fuisse eo et non

Sanctorum nostrorumreliquiae Vad a S. Audoeno fuerint tra\ tse, haud dubitat, translationem fomc Sanctorum nostrorum primam cap. 64 appellat; etsi
quot
co

Rotomagum

autem, fuisse post prsecipua, quse Meltenti

aliunde
L03&,

haud anteannum imo vero probabiliter etiam haudante

quam Rotomago

et

annum

L060 allata, arbitramur,

nihil etiam

omnino, ri, manentqaeadeo, quse supra

tuimus, inconcussa.

ut considerantipatescet, potest inferilla

deresta-

modoewstantfhorum ossaprse Normannorum a comite Mellenmetu Vadiniaco Mel tino translata, dilucide, ut supra vidimus memorise prodat, haud tamen in computum translationem hanc,quod non tam ad Sanctos nostros honorandos, quam ad sai ras eorum
exuvias insano gentiliumfurori subducendas fi.ni peracta, adducit, alteramque, ea etiam qua hse in ecclesiam novam, a Galeranno I Mellenti exstructam, fuere translatse, in censum non relata, jam supra a nobismemoratam, qua ibidem ex antiqms hierothecis in novas transpositcV sub Galeranno 77, Metlentinocomite, fuerint, eorumdem vocatpnefato cap. 64translationem secundam.
105

SanS VII. Antiquus etrecentior ctorum apud Mellentinos cultus n

miraculaque aliquot eorum patrocinio patrata.

Nec aliam ob causam id

hseCy

facit,

quani

'"'
'i
'

tranih.

Caiiuit

,,ui

Meiienu, deh-

""'""'""'"'"

Sanotorumno
>.ii

orum

tri,

voim

Tftiamsi Sanctorum nostrorum, quseMelxl/lenti hodieque servantur, sacra lipsana rgresso ibidem probabiliter, ut proxime pr d mlfeannum L060, imo veropro%
(
.

qii i

mgam
ewMbim,

bdbiliter etiam

haud ante

sec. xn, aliquot

an-

ibidem ait, exstiterii admodum solemnis, quodque, ut addit, Mellenti Ofpcio ecclesiastico, proxima videlicet, uti, qucepostea adducit, doccnt, post Dominicse Ascensionis fcstum Dominica recitando, quotannis celebretur. Verum, etsiquidem idibidem quotannis fieri, indubitanter sane Davannei fide

quod

ut

protlma

pofi Domfni
lonem

Dominicuibi.
<icm cekbra-

fuit

nisjam inchoatum, exstiterint, Nigasiumfomen in insulaseu arce Mellentina aliquandiu

etiamante
/inu,

eumdemannum

L060

acproinjam

sitcredendum, hic tamen scriptor, utjamantea monui, translationcm illam seu rcliquiarum in lipsanothecas novas, quas Galerannus
11, Mellentinus comes,confici curarit, transpositionem rel pcrperam anno 1110 innectit, velperperam a Gosleno, Carnotensi cpiscopo, qui edictis ecclesiseistianteannumWWhaud

dictis probabiliter delatse nondum essent Sanctorum nostrorum reliquise, cultu ecclesiastico fuisse gavisum, fidem facit

cum eoe

Colombensi dioecesis Ca?motensis monasterio a Galeranno I, Mellentino comite, concessa cujus eosemplar sevidisse, Davanneus insuis ad Sanctorum nostrorum, quam contexuit, anni itam Additionibus cap. 2 insinuat
,
1 ,

prccfuit,

hac enim, qua deamarum aliorumque a comitatu Mellentino dependentium bonorum donationem, monasterio istiamuL086 Charta

liere,

nomine

Elelvisa,

factum, Galerannus

approbat ac confirmat, id dumtaxat, ut DaC vanneus loco cit, testatur, ea lege facit,utColon/bcr/sis abbas quotannis die S. Nigasio sacraad castrum Mellentinum Missam ibidem celebraturus potioremque adeo interabbates alios, eopariter tum arcessendos,locum occupaturus, accedat.
Id autem Mellenti aliquamdiu ante dictum annum 10(50 ac proin probabiliter edictis, priusquameo Sanctorum

factam aff/rmat; liinc autem fit, ut necb unslationis ejusdem annus, deficientibus etiam, e qitibus hiccerto innocescat ,documentis aliis, determinari queal eritque forsan etiam, quiistam seu translationem seu rcli- Y quiarum iransjtositionem necanno 11 illigandam, nec Gosleno Carnotcnsi ejo/scojw,adscribendam, sed cum SS. Nigasii, Quirini et Scubiculi translatione, inBeccensi,quod num. 98 adhac Inudavi, Chronico ad anni seu 1195 seit seq. xxv Maiidiem notata ac eomodo, quem in Archiepiscoporum Rotomagensium
,

-i-0

Historia pag. 37
cta,

unam
Utut

esse atque
sit,

Pomerayus assignat intelleeamdem, suspicetur.

,

anno equidem, qui dictam seu iranslationem seu transpositionem proxime excepit, quique, ut reor, unus saltem seculi
L06

rtiliqulxqHi

ipiomet hoe
el f l0

quolannU
l/ioX"""

quum

nostrorum essent delatse reliquise, S. Ni festum magna solemnitate, utpote ad quam augendam dbbatesetiam convocarentur,quoti

Octobris

lentinisfita scilicet sibi,

dieacomite et populoMel* quod majores suos a

,

duodecimi exstiterit, MellentinuscomessiDavanneo fides sit, S Nigasii hierolhecam t quo Sanctorum nostrorum patrocinio calamitas publica, qua tum regiopremebatur, averteretur,advicum,nomine Jusiers. unacirciter \fel<
lentoleucadissitum t supplicationesolemnij
vt-

Nigasio

fidei

lumine illustratos putarent

!

fa,

ciendum existimantibus celebratum fuisse argumento estperquam validoacpene indubitato.

cinarumparseciarum curionibus acpopulo ad

fuiiic arccss/l is, j /(ssildefcrri ,cumqueidoptatO

successuprsestitum fuisset, aceodem quo

t

loi

Verum

S.

ultus,

quiapudMeU
bemSansceeo

lentinos,

priusquam ad hor

nostrorumreliquixdeferrentur,exsti-

suppUcatioinstitutatdieduomiracula^ altero muliera paralysi3 alterojuvenis a febn quartana liberatus erat, addictse Upsanothecse

itadeosolemnis,nonparumd\

attactum fuissent patrata, in horum auxilii

DIE
(BiUique,

UND8CMA

OCTOBRIS.
'"''

^,o

guo tunc regioni in urgent tue, tate per sanctorum Martyrum preces fv, succursum .memoriam cames Hellentinus, u, gvotanm xumts Dominica festo sup.

supeipnUtoifa

tVTOM
G B

dunl

Werotbe^ne,

^
."

m*.

MMtarttar
ut

tur. demittun

Hf

rf

demceps,

praxcripHt, Davanneus eodeguo

,

populi

sub *

8. Niirasii
I

SSZ^ rtSS^Jt^T" ""' ,UC

I

o,,X'i

^wT
,,!b,,s
,

*"

,;

"r'

igiose

tumsolemmrttu
guatuor S
cet,lipsanothecis
10

m nostro
i

guotamZ omnium
,

pelli.

niim.

tJZZk^T**? *
ftp

minutari

SSS
,

J"" '?*"'

leosoultttusj

latis,observatum
'/}>v? efoctfs
<

feoilesubUla.ut moris
itur.

fuerit, hinc et
cst, ut

transeat, confeotum,

109

sectarium

SanoH

nostri tr
;

Octobris die, quoeo< seuwart\ seufeliccevivisex Utur; proxima post Dominiae inis
I

XI cidclicct

Postridie,

matutinae reoitantuTj

tum
iimirum] tribua
l
i

festum Dominica, qua

\ta

ill

hic
i

translatio cel

ac den

hocipsofesto,quoeorumdem
-

reliq\

mm-

sub horam
111,1,11
-

nonam
iue

supplic

nfuf, o>""^"
''''

/croitxr, Mettenti quotannis honorentur. L07 Porro Davanneus, postqu do exposui, cap. 66 narravit, mo 67

lllh '"

tros

urb

ei*

iffl

,"

'

pigno-

duobus seqq. PonHficum Ror, aliorumque diversorum antistitu

Mellentini s Nigasii prioratus fa cessas, indulgentiasque itidem a ISan

Btitfos
is,in

riuitur.

|fe//en(i

nim illarum
e1
sii,

peliqu
oli

,'nr.

nostrorum ineodem prioratu cultumpromo-

P
Lipsanotl]

uendum collatas, enumerat, acduobusseqq adpli

et tu

rumnostro-

niois indu

ru ttipatrocinio patrata, quorum nonnulla tatumagis digna, infra recensebo, miracula referenda adh ib it is St mcto,

ad ea

ou

idien

..-,

ac

tandem pn

ordine lequu
genti

ncm nostrorum
docui, per

reliquiis,

MellenH, ut supra

majora civitatis compita quotannis circumferri Dominic nsionis festo soli tis, facturus simidque, quanta solennitai
fiat,

diaoono
rinij
al1

ii1

s.

\,

,,,

oui

vem Domin

expositurus,in antci

ammodo

plun
\fel

cap. 75, quanta cura qudntaque reverentia sacerille thesaurus in Mellentina S. Nig
ecclesia adservetur, sequentibus hisce, qc
Gallicis

Latina facio, explanat verbis

In no-

\feruntur

stra S. Nigrasii ecclesia, in Mellentino,

quod ad
sita,

dioecesim Carnotensem spertat, castro

q\uv

imve diversi

pulcherrimum satisquo amplum e1 am e lapidibus sectis in cracis formam solide exstructum sacellisque lateralibus raunitum ffidiflcium est, duo prope chorum supra primam fornioem
exstant sacella arcuata, ad quffi per gradus pedum circiter trig-inta sex altitudine s cenditur.

ur
line sd s.

\
I

portam majorem
in
t
1 1

oerl

Qnem locati quam

(ii-.

Nig

li

UpRmothei
ntureccl
!

In horumunosupra pulchrum
pluribus
iiemqu de
</'il i'.,.iVi/i

politioris operis

lantui

tabernaculum quatuor lipsanothecas una cum

aliis reliquiis

siam,

ui.i

Missa ritu

quam ma
i

sunt

locatae.
I

ttur.
lii

f/s,

pridii

108 Isthoc porro sacellum soalaque, qua ad idascenditur, majoribus duorum clavium portis clauduntur, quarum alteram DOSj ttlteram do

ll;ir-

firiita,

liui,;

ordin

'nt,

minus Generalis locum

oflicialis sive

tenci'

lip8an

itl

utconsul incolarumque praefe

8cnbicn1
raerantj
opti-

P
'

elongissimaconsuetudincser

quamvis

ln

quam
hatur,

mam tamen,

antiqua sit, ne thesaurus tam pre

edicendo haud sim,

olavibu
iiuiitur

oommunibufl oooluduntur, n annun necampliu

\o\

possum

asserere.

Quod ad

88. Nigasiij

atting^intur,

Quirini (supra a nobis

num.

80 et seq. dicta visit

piam aul
nece
i

desis) et Pientiae capita speotat, hawJ pro] princeps in armario e lapide scissili, clathns

idque

tom non

fldel

munito, OOJ viiw oji' iu.j*vv autem prsemissis mumtw, servari solent. H isce v^. { itadeindcut primo etiam, quse pridie sole> mnitatis fiunt,lectorem edoceat, prosequitur
:

Vig-ilia

Ascensionis vespenu, eoclesia tapetSbus

no
/"'

ornata, solemni ritu cantantur. Hisce Gen.ra-

nperit

Octobris

Tomus

V.

54.O

AUCTOHK

C.B,

infrasumus

tus S. Nigasii visuri,

MGaSIO, QIIRINO, SCUBICULO ETC. Prior,qui sacra illapignora,uti parum jam essent detritee ,ipsaque etiam

DE

SS.

>

innovas etiam, quas

,

fieri

curarat, hierothecas transtulit 6 Nigasii ejusque Sociorwm cultui promovendo semper inlentus,anno 164] ad solemnitatem illam,quo lucc, pontificio ritu rem divinam celebrante

equo$&. Quirini, Scubiculi *'/ VientitE tipsa?20thec cv erantconfect v,esset ctv* ruptum, Davanneus saepissime jam faudnf Mellentinus S. Nigasii Prior, g U i collam
state lignum,
c

supplicationemque comilante episcopo;redderetur augustior, Leonorium Sta??vpje?isem,ecprioratus

ctesuv Bar?iote?isis ad quam, ut supra docui, ille spectat ,antislitem invitavit ,hic,

hujus gedificiajam inslaurarat, ecctesiamqu e indumentis sacerdotalibus a se donatum /' versis etiam or?xa?nentis condecorarat singulari suain Sanctos pietate nondum
'

fecisse conte?itus,novas etia?n

h
1

a sese sacris
id faceret

que, quo Sanctos nostros veneraretur, invitantis desiderio obsequens Medunta, ubi ge-

rum

asservandis lipsanis hierothecas proei

ra?idas existimavit.
tribus,
rini,

Quo itaque

ncrali

cleri

Gallicani conventui intererat,

qux, ut dictum,

e lig?\o erant, SS. Qu'

Mellentum sese Dominicse Ascensionis festo, in ix Maii diem tunc incidente, contulit, //nilaque,ad
nitate in

perpetuam

quam augendam accesserat,solemrei memoriam chartam

Scubiculi et Pientiae hierothecis, postea de ex argento erat, lipsanotheca futurus soUicitus, est exorsus. Brevi hec fup runt eleganti, quale tempori congruebat,opere
Nigasii, quse
confectcB,

Hanc, quod, qucc /ntc Davanneo, qui illam in suis ad Sanctorum nostrorum Vitam Additionibus cap. 12 recenset, huc iransetiam
est impertitus.

Dava?ineusque in

eas, facultate

ad

spectant, pleraque testetur, e

ida Camotensi episcopo impetrata,

rini,Scubiculi et Pientiae sacra

SS. Quilipsa?ia, subsel-

cribo.

B
Carnntcmii,
lisfi ,(/>i,r

hic

Sequentibus hisce, quse e lingua Gallica in Latinam verto, concipitur verbis Leonorius Stampensis Dei gratia etSedip apo1 1

lii liaud infimi personis adstantibus, pridie Ascensio?iis Domi?ii nostri a?xno 1639 uti ipsemet i?i suis ad Sanctorum nostrorum Vi,

charta

aniii-

^uUciu, auctoritate episcopus Carnotensis, reg"is

tesunnoWA
uccettu,

m
et

tam Additio?iibus cap. xi docet, transposuit cumque S. Nigasii, quam ex arge?ito partim xre proprio, partim pecuniis pia aliorum i?%
,

suis status et sanctiori consiliis consiliarius

et Christi

universis clericis

fidelibus

salutem

benedictionem.

Notum

facimus, nos ad Do-

mini Nicolai Davannei presbyteri, in dioecesi

nostra Nigasiani in castro Mellentina prioratus
Prioria

commeidatarii, preces Medunta, ubi

generali oleri Gallicani conventui intereramus,

hodie, Ascensionis
hill

Domini

nostri festo,

anno

die

i\

Maii occurrente, ad dictum prioubi pontificio ritu supplieationis

ratuin ivisse,

Nig-asium ve?ieratione ac munificentia collatis,fabricari ab aurifabro curarat, bismille quadri?ige?itarum UbrarumFrancicarum lipsanotheca anno 10 1-3 fuissetperfecta, ipsomet hoc an?io, data sibi ab episcopo Carnotensi facultate, pridie Ascensionis Do?nini, quie tunc in xm Maii diem incidit, coram quinque perso?iaru?n millibus i?i theatro, ad id in S.Nig-asii ecclesiaparato,Sancti hujus ossa,ex antiqua, inqua se?*vabanturlipsa?iothecaextracta
S.

solemnitatem pcre^imus in S. Scubiculi, Sociorum ejus martyrum, S. Pientise etiam martyris aliorumque sanctorum reliquiarum vcnerationem, quorum lipsanotheca3 seu reliquiarum capsulse in dicta ecclfisia servantur ct in hac supplicag-eneralis annuffl
Nig"asii, S.

innovam istam,cum primum horwn

si?igula

Quirini et S

adstantibus mo?itrasset, pariter transposuit. IVMta iteru?n in supra memoratis Additio?iibus cap. xiii docet nos ipsemet Davanneus, ibidem etiam, sese translatio?iis illius

irawpom,
lu ' er

"Wi

amnon P

m^

Acta,quo,qua?idonam
sa?iotheccV inclusisse,

tione g'estata3

reverentia fuerunt, oomitantibus decentique ordine curionibus, ur-

magma cum

et a quo fuerit peracta, adposteritate?ntrans?nittatur,eide?n ?iov (v lip-

bisquc et \ icinarum numero vig-inti quatuor tam archicpiscopatus llotomagensis quam dicecesis
nostra- parfieciarum, qui eo sese

se contentus integra etia?n

adjungens. NecidfecisActa illa, ut etia?n

V

alia, SS. Quirini, Scubiculi etYiewtiiBreliquia-

supplicautium
clericis

rum factam a sese i?i novas lipsa?iothecas t?*ansseu transpositionem testantia, harwnque etiam singulis a se, ut ait, inclusa, in dictis Additio?iibus,priora quidem eodem cap. xni, posteriora vero cap. xi, rece?iset. Verum htVc,quod omnia et si?igula Sanctorum ?iostrorwn in novas illas hie?*othecas tra?islata seu transposita ossa haud e?iu?nerent nihilque
latio?ie?n

ritu

a tempore matutino contulcrant,

incedentibus nobisque pone una cum officialibus et domesticis nostris ac tum ordine reg-is
oilicialihus, nobilibus, scabinis

urbisque et vi-

populi multitudine subsequentibusj qui omnes interfuerunt Missse solcmni, quam nos etiam ritu
pontifioio

cinorum

locorum

incolis

cum magma

cclchravimus, omnibusque nostram

indulg-entiis ordinariis

prseter

jam

dicta notatu

una cum

benedictionem

spectet,edoceant, transcribenda

impertivimus; qua de re ad posteritatis mcmoriam praesens instrumentum, id dicti Prioratus

archivo deponendum,
die
ix antiqult
/-

modo ad ??iiracula,

dignum, quod huc haud puta?is, Sanctorum nostrorum aut

certe Nigasii patrocinio Melle?xti aut in ejus

novai, quai
i

onfii
,

>

cura

feoimus et si-navimus anno pradiotis. Signatum d'Estampes etc. 112 A solemnitate, qua, ut jam vidimus, Mellenticircumferri quotannis solent sanctoe1

vicina patrata, progredior. Davanneus, qui,

vii

hierothecai

rum nostrormm reliquise,sermonem ?nodo ad aliud venerationis, crga hasce seculo proxime elapsoexhibit&, argu??ie?itum co?werto. Cwn hierothecx qua tuor, quarum pnonS.Nigasii,
secunda S. Quirini, tertia S. Scubiculi, ac qicarta deniqueS, Pientiasacra lipsa?iacon-

tinebantur^peregrinorumaliarumquepiarum
onarumosculisattacUbusque,perlongissin seriemcontinuatis, seculoprseicniv, media sut parte n\ elapso, non

quemadmodum plus semel ja??i monui, Sa?ictorum nostrorum Vita?n elucubravit,opusculi, quo id fecit,parte secunda mi?-acula etiam nonpauca, queead eorum ac prcvcipue Nigasii invocatio?ie?n eve?xere, recenset.Acprimoquit de??i quatuor, apud Marteneum a Sanctorum nostrorum translationis Scriptore anonymo supra ScVpissi?ne laudato memorata ac proin, cu??i hic sec. xu floruerit, a longissimo te??ipo?*e ja?n gesta,

deinde vero longe plura,

re-

centiori

memoria patrata, commemorat. 1U Verum cum priora in S. Q\\mni ?niracommentario huicsubjecturus sum,
occurrant,

quorun**'
n

culis,qiicv

DIE

m
raeum

occurrant, ea hic recensere

fuerit;

K)BBlS

dvmtaxat,e Davannei cap. 71 accepta ac e lingua Gallica m Latinam iori hic priusquam huic finem imponam, ob ocuhs ponere est oisum. Phraque te c(iam
,

alia speetat, ea non omnia, sed, nenimissim prolixus, qxuepiam

quod autem ad

B.

sssas m
,
,

2
ma
ta

^-trevorsaaemfratriduuius.nit.,,
ritut. Sooundo Marti-

omniascc. \v reccntiorasutit. Ab to antiquiora, duco inUium

terrupta,

iis

qu<vpu...

/_

tam

hsec

quam

alia,

pn

. i n urbe Mellentina exstifaber ferrarius, cui ex dentium dolore eaput etgaitturadeointumuerant, utneo ridere, neo osad mandneandum aperire po ma-na esset in 8. Nigasium devotione,
tit

ipsam aggre

[iem

naenies^oummafirna aurditate

Cor-

2
amendaTit,utpreoumsuarum domumqi tu penitu
sitr

Euan-

eum

in

auxilium invooavit,
ejus

aquaque,
linte
einii

manuum
!?
Ula.

in

qua oaput
uod huio

viotitana,

cujua
in

m
inflxi

fuerat intinetum,

fuerat
bibisset

admotum,

aceeptis,

es

aqua

illa

linteumque

amputandum

nitati illico

illud capiti admpvisset, saest restitutus. Puella jui

putaretur, essetefifec

eleemosynam,

venit,

pedis malo, quod ex urenti inflammationi dore maximum ei dolorem aflereoat, labora-

WI firasulipaanotheoamtran8euntemviderel

cum

mun

n
i

'

Deum

MartMvu,

ul

bat,

parentesejus adeeelesiam illam duxeri

S.

precesque ad

Nigasium

imminuto, iotrah
';"
I

direxit,

re, ut, si ejus auxilio sanitatem reouperaret, eiet devote serviret et oblationem quotannis faceret. Oratione et voto emis sensit perfecte restitutam domumque oum rentibus est reversa. Duobus annis votum im-

dictum, narratur
ii,
i

modo

u.

ins
''"'

manum meam
i.

pello]

plevit,posf idacerenegrlexitj extemplo eodem malofuit correpta; quare ejus parentes redu-

Intumui

puta
B.

xerunteamad ecclesiam, cumque veniam

stulasset

promisissetque, sese baud amplius oblig-ationi defuturam, sanitati iterum fuit re-

Pientl

Q83 dev<

, i

amplius fuit oblita. 115 Piscator ex vico Vaux, nomine Nigasiufl Langlois, singrdari erat in S. Nigasium, oujua
voti

stitnta,

nec

theoa aperiretur,

D him Intime perSanctoi um ,! ganS, ,m. ,,::

i:

g-erebat, devotione frequenterque ad ejus ecclesiam, ut ibi saoro interesset, diebua !>ominicis veniebat. Aceidit,
ut,

nomen

M
1m,

"

'''

![

QU
h
[
.

il

qua
\

libro

qu

cum

filiisejus in fluvio piscarentur,

in

ipse et unus e puere navioula

ultima
Mellenti

,.
,

aquam sit prolapsus, necpaterei, quod aqua haud emergrret, posset succurrere. Stal im virinfelix, flexis in navicula sua genibu \isio, ut filio in hoc discriminc subveniret, de supplicabat; nec mora;fllium suumad ripam,
,

prope8.

l\

ad

8.

v
fci

domumque

di in
i

paraoia
ut Btrami

uae
...,

lt|

,.,,,.

ducentis circiter passibua a loco, quo in

aquam

ripuerit
ejufl

\gn\

oumqu
abat,
8.

flamm&aque
.,,

q inciderat, distantem,

est

eum
tem
,

accedeus,
nihil
sibi

sanum
mali

ConspicatUS, ac ad eum invenit ac dicen-

domunoi
r

obvenisse, senemque, splendore undequaque coruscum, ad caput eum arripuisse ac ad ripam duxisse. Eadem hora ad
S. Nig-asii

tunc ign
lecti

me
i

reliquaque omni

omnia plura

xilio allato

jam
*)

ecclesiam, gratias Sancto huic de auacturi, sese contulere idque, quod dictum est,narravere.Uxor Pernoti le Biche

B.

\i-

ex paraecia
laesit,

Mureaux

sese,

cum

esset gravida,

unde ante terminum peperit, gravi inde equo valde surda ac propemodum caeca effecta, eoinstatuperannum mai
eorrepta morbo,

decim
in

/
i

donec, auditis, quse frequenter iu lipsanotl

S. Nig-asii

eraiit. afflict
1

demissione fiebant, mira

a filia

ur-

bera pridie Ascensionifl

sua ducta vcnit,

li-

ibidemque post fusas preces fiducia firma psanothecam deosculata, ea ipsa hora

lentum quotai und' strorum invocatione"

rum

''i

audire incepit, finitisque Vesperis, sese tati omnino restitutam sensit, postridieque ad supplicationem venit, Deo ag-ens gratias omni-

hicpai

ra
lectoredi
Quirinj, Niga
"

busque illud miraculum.

"* u/ <"

quod

sibi

obvenerat

narrans
asservatis,
^ VJII.

11G Aseeusionis Dominicae festo anno tria inS. Nigasii ecclesia aceiderunt miraeula.
1

Primo Kuvina

Veteuil

S.

Jacobi paraecia,

:>l

LE

SS.

NIGASIO, QQI-IXO, SCUBIOULO ETC.

huicanobis subdetur9 lucubratione monachus D alter Mahnundariensis anonymus, qui t quarnris qiuc veritati consonent, ubique, uti infra

AMCTrtHC
C.

B.

*>

VIII.
'

An
ei et

quae

Malmundaril
;
;

cc f\ n r n hodieque eXStant, oo. yuilim,

i

haudscribatf tumtamen, quasinmo7iasteriosuoasservariaitf 8m rumre u qu ias,fidem integram t quodidquam

S umusvisuri t

Nicnsii lMgasu

Scubiculi reliquiae oiuwiuu h

optime compertum habuisse sit censendus, siUadjungiLPorroquaeMalmundariie di-

fueHnt annO
Qu* Malmun
<i,i,

808

eO delat^e.

ctisanno l04&eaxtitereS$. Quirini, Niga Scubiculi reliquiee, easdem hodieque ibidem

exstare, sacri illius asceterii inquilini a trantur.Ast S.Quirini corpus,non integrum, ut notitiajam data fert, sed dumtaxat mag-n.i ex inivteCondatoMulmundarium fuisse delatum anonymus Translationis Sanctorum nostro-

Hea
>'

Quod

SS. NigatU
Quirlni
(/

reli

Noiitiu

l,ir

llttdl

supra in tempus, quo Mellentum, Sanctorum qua ibidem hodieque exstant, aipsanafuerintdelata,inquinosh idem modo siturus, ab ipso statim initio fcci, quo Malmundari\ hic in tempus paritert quseibidem hodiequeasservantur^SS.Q^inm, delahv, Nigasiid Scubiculi reliquise fuerint omnia, prsesto, ac proin ante inquisiturus t Poppone, qusenam hse sint, expono. De S. eosdem, Stabuleti, quod, utnum. 64 docui, habuit vixque quos Malmundarium abbates dicedistat, inde duobus passuum millibus Opere nostro a BotLeodiensiabbatein nomen ejus landu ad sv Januarit diem, quo estactum;ibidem auFastii sacrisinscribiturt illo, temin Vrsefatione num.1 sequentiade

rum

auctor ssepissime supra laudatus diser-

tisverbis traditt cum facile autem factum esse queat, ut notitisenum. 118 datee auctor s.

Quirini ossa invicem sejuncta ac commiwta,

ctiam hisce, quo corpus integrum constituerent, nonnulla etiam deessent, pro integrocorporeper errorem accepent, S. Quinni corpus quod non integrum, sed mag-na dumtaxat ex parte Malmundarium transtatum, anonymus
Translationis sanctorum nostrorum auctor ait, re etiam ipsa ibidem non integrum, ut notitia data fert, sed magma tantummodo ex
parte exstare opinor,

Coloniensis quteex veteriquodam Cartusuc Societatis codice Ms. Joannes Gamansius ad decessores Jesu sacerdos, descripsit ac
,

maxime cum quamdam

nostros misit, leguntur

monachi Malmundaluearnatione riensis anonymi verba Anno ab huic autein veneraDomini MXLnrege Henrioo,
:

docui, sacri illius pignoctiam, rispartem Mellenlini sibi vindicent aliamque etiam furentes Calvinistas anno 15G2 Roto-

utjam supra

magi exusserint
120 At vero hic alia prceterea quantum ad ejusdemS. Quiniri reliquias difpcultas exoritur. Cum enim hujus Sancti nostri caput, quod Malmundarii adservari, e notitia proxime huc transcripta certum apparet, apud
Suneti liujut

factus est bili abbate Pdppone praesidentc loco, dereliquiissanctorumQuirini et Justi perig-uo-

Mellenlla _)_

rantiam populi, non eas non iiabere autuman-

ounneo, Hoioniiqut

promiscuus error, aliis alia submurmuranQuod tibus, nunc latenter, nunc in publico. pr8Bdictusvenerandaememori8epatercomp.eriens ex petitione etcommuni consilio fratrum et fitiSj

Mellentinos exstare,Bavanneus,

utjam

antea

delium Laioorum scrinia Sanctorum pridie idus Junii aperuit, et. non modo, qu_e sperabantur,
reliquias, sed alias plures, qua3 ig-norabantur,
.1

monui, afftrmet, erit fortassis, qui hinc, S. Quirini caput Malmundarii exstare, ejara dataMatmundariensi notitia certumnon csse,
contendat verum is scriptor vel S. Scubiculi caput (jam supra num. Sl dicta videsis) per
;

bantibus nobis, invenit, et, ut repererat, deoenter compositas relinquens, sig-illo suolideliter eadem hora, uobis cerhentibus, resig-illavit; sicque et nostra credulitas et temeritas populi

errorempro S. Quirini capite, vel certe hujus partem (neque enim ulla ex causa apparet contrarium) pro
toto accepisse potest
;

cum autem
vel inle-

sic habeat, is sane, utS. Quirini

caput
,

ReliquisBautemhsefuerunt, duo dentes sancti Petri A.postoli, corpora sanctorum integra iiiu capitibus Quirini et Justi, et maximffi relipatuit.
i

grum

hujus saltem partem quse haud absoweeaput dici queat, Malmundarii exstare, e Matmundaricyisi notitia certum non sit, effivet

quisesancti Nigasii

e1 beati

Scuviculi et sancti

cere non potest. At vero erit

capitisS. Quirini

modo

forsan

et-

tfniufaiia
d/iis.
i

i
i

Melantiiel sancti Audoeni et casula ejusdem et aliorum Sanctorum nobis incog-nitorum. 119 Quse in notitia, verbis hisce concepta,
i

iam quis, qui saltem, ne dimidiam quidem

partem Malmundarii asservari, exiis, qiuv Arturus a Monasterio memorat, sibi habeat persuasum. Is enim, de Rodoniensi, qui in dicecesi Camotensi situs Meduntaque leuca circiter una semotus ad Fontaneltense diceccsis Rothomagensis cwnobiwm spectat, prioratu in Neustria Pia pag. 603 et
octo seqq. tractans,
scribit
:

un

(/ii

traduntur ipsemet ejus <wc/or, ut dilucide

t

in

de s

'

Niga

i
-

iltadeclarat ,aispexil,

cumquc

nihil,

obquod
cur
capite

brachiOf coi
pOI nijilr S

edendum haudsit, occurrat,

ejus
//'/r, s,

cst sane,

Quii

uif,

Quirini corpus

cum ejusdem

anno
terea

101:2

Malmundarii exstitisse) eiqueprsemaximas ss. Nigasii et Scubiouli relit

ibidem cap. % prbnum

sic

quias fuisse adjunctas, cre lamus; etsi autem,

Ex

quo....

quse qualesve quas

.i

memorat, exstiterintma-

B.

Nicasii,

caput S. Quirini martyris, primi Rothomagensis episoopi et

ss.
.

Nigasii et Scubiculi reliquise,

haud

martyris, socii amantissimi,

est,

Rodonium allatum

nec ci
J
.

aliunde quantumadposterioris
.

hujus Sancti nostri reliquias innotescat, ex(

*f

_..

.-.

-__-

...

miraculorum frequeutia cselitu illustratum fuit, ut ad illud venerandum fidetanta

illic
_.

_._xi-a1o.

apuamatmunaariumaavenm.quseaMarteneo
Thesauri novi Anecd. col 1685 et quinqueseqq. e monasterii S. Trudonis Ms. mlgata est, typisque iteratis recusa Comment.
tom.
3

servanda

et explenda ai_. ac deinde, postquam e S. Nigasii cjusque Sociorum,qucesuprasublest& fidei ostendimus, SS. Actis nonnulla, huc non spectantia, de

Nigasio

DIB DNDECUIA CX C0BBI8. A Nigasio.Quirino et Scubioulo transcripsit, sxtb'UIOII

C
i;

Quirini nimc usque una

,
.<w-

cum

^nor
aliis assepvapl.

Lt

^erat n^nusoapacemipsius
t

At pace

tanti

vipj

(WdWfcetf, u< in

^r.
f.arit

erva '

riuterit*

"

gine no tat, Davannei) dixerim, gTatis id tumesse, si de omnimoda ejusdem saQpati^Di

; dwtum
,','

ampUan,
l

tisintogritateintelli^er^
Dareatexseauentibua.fiiiTit fticH
s <?**- <LQ*W
n..;.,
.:

W^
t

jj

SE

:'""""

^
"

W^

> emony.
1

"

IO>

CU

Nec,quasdeindecapSadducit,i
,

'
s >-

Radulphi onnol4 g sinunt,quinS.Quirinimart

ckiepiscopi littera
thecse argenteas, in capitis
efflctes,

fensfs episcopi et

Rot\

pignus
.7,

Atero-

Quirifl
1

humam
\dhuc, anne.
1

1,

dubiu

inclusum, in prccfato Rodoi Marixpriorature etiam oera as ruyn cum nec litterxiUse neculla doi alia antiqua, qu lud pignus Ro fuerii a
ceant, enimvero noit

f/utnri'
.<///

haud
1,

edo-

JU

im .Quirinini S. NigasiisocM, analterius Martyris hom mi caput sit, dubitari posse opinor. Sanein laudatis Camotensiset Rotomagensis antisti-

tum litteris Quirinus marlyr t cujus caput Rodonii in veneratione cssc miracu care, illse aiunt, nccS. Nigasii socius vocatur,
nec quidquam, e quo eum vcl in pago ilcas sinovet cum 8. Nigasic martyrium mbiisse, concludas, occurrit. Quid siergo Martyrisai
\

parsapu
los,

re

dutn

de

8.

Q
gat t idque
.

nomine distim ti, nec tam\ Nigasio vel iu pago Vilcassino passi, caput seu Roma seu atiundc Rodonium,^ huic innexum vel certe, uti apud Arturum lococit , cap. 1, videre lice
terius, Quirini

cum

t>i

suasum,

utui

(j

adhuc citius fuerit allatum, idquc temporis lapsu, quod vix alius ibi Mar tyr, nomine Quirinus, quam qui in pago il
xii, aut, si velis,
1

sullr,
I

cassino cum Nigasio subiisscl martyriun tus esset,pro Quirini, Vilcassini martyri

iam maj&n m aut

iii

certe huj
\i

appellari queat,

fn

mettium Afc
unfui

piteper crrorcm fuerit acceptum ? L2 Id sane, spectatis iis, qu& jam dixi, vero apparet dbsimile. haudquaquam cum non miuus, an Rodonii, quam Quare,
,

si

sup
inte

an Mcttenti, Quirini Vilcas tegrum seu ex parte adservetur,

San
dubitai
<

h no

appareat, qui, qUcBSO, ex proanme prsegresso memorat, ne dimx

1

diam quidem
l

copitis S. Quirini pai

I

\riiexstare, queai concludi?

crumpignus,quod
cassini martyris,

Quirini.FiJ-

do,
culi

q
/

capite habetur, re etiam

es "'

nulta

ipsa nostri hujus Sancti

demus, anne

ta

Arturus

>

itac

ae rc uu,

<u/

<.u

w/ 0

'/ i"-"

r-

/,.,,,/

Ls, seu ververba num

ego tamen

prseced. reatata, afflm

nihil, e
>.(,

quo id vet utcumquc

tum
recenset,

seu

mpra
et

Im

post

121

Cum

enim
1

Canwtensis

Rolornagensis epi-

octavo horum

514
AUCTOR

DE

SS.

NIGASIO, QUIRIXO, SCUBICULO ETC.

S. Quirini Maltranslationis Historia e Ms Malmundariensi, ut nota, quam in capite re*.

C
haud I\u

B.
i

contra ac

Condatensem vicum agri Paessent translata, Hildebaldus, episcorisiensis pus Coloniensis tura Parisiis ag-ens, et Odulsoleo proprio ad

secus ac

memorata a Molano

mundarium

Siustayusel,
r/ui,

phus praeposjtus Malmundariensis aCaroloMaet Deodefrido reg-ia? urbis Parisiorum antistite impetrarunt corpus 8. Quirini, brachium

gno

sancti Nicasii etpotioresreliquiassancti Scubi

r culi; qu83 sacra pig nora

transvexerunt Malmun-

fert, fidem facit, sit acceptum, enimvero Historiam isthanc esse ipsammet. quam Marteneus vulgavit, mox dictam de S. Quirini Malmundarium adventu lucubrationem, apparet ejam dictis indubitatum.

darium, ubi Quirinus ipseet Scubiculuspotissimiiin frequentibus miniculisclaruerunt, quibus

regionia ad se incolarum conciliarunt derotionem. Quodsi itaque vera hio memoret

t'-tiu.s

laudatus martyrotogus, jam inde a seculi ix initio, imo vero determinato hujus anno 808 Malmundarium fuerint, quse ibidem hodie-

126 Porro Malmundariensis, qui hanc Commentario huic, ut supramonui, subdendam, contexuit ac sub seculi xi finem,uti infra docebo, floruit, monachus anonymus statim ab initio sic scribit Annus erat ab Inearna:

d an
n '> m <>
r
'

"!',-

tetl

pr3,vu

"""'

que exstant,

SS. Quirini

Nigasii et

Scubi-

Domini octingfentesimus octavus cum disponentis omnia Deitatis miseratio nostris proob hoc pretiosissimi spiciens necessitatibus
tione
, ,

Saussayo porro Molanus in Natalibus Sanctorum Belgii ita hicprseivit, ut. tamen, contra ac ille facit, nec Hildebaldum, Coloniensem episcopum, quem et ipseet Saussayus a Carolo Marjno et Parisienculi reliqfiisedelatse.

Quirini martyris beatissimo nos ditavit corpore. Ob hoc etiam colleg-arum ipsius reliquias nobis

quoniam nulla roboramur auctoritate raeritorum, eis intervenientibus, perducamur ad g-audia civium supernocontulit sua digmatione, ut,

si

episcopo dbtinuisse

memoratas

reliquias,

B afflrmant, Parisiis, dum has impetraret, sistat prcvsentem, nec Parisiorum prccsulem,

quem una cum Carolo Magno sacra

illa pi-

gnoYa impertiisse prodit, nominetenus exprimat Tpsa etiam ejus verba, quorl infra usui adhuc sint futura, huc transcribo. Sic habent Casterum anno octingentesimo octavo
.

rum. Ita ille, S. Quirini Malmundarium translationemannoSO^ disertissime innectens; cum autem, quse de hac Molanus scribit, e Malmundariensi illo anonymo, uti e jam dictis consequitur, acceperit, conseclarium est, ut eum quoque in anno 808, cui una cum Saussayo translationem illum innectit,sit secutus? Verum anne hsec re etiam veraanno isto evenit? Anonymus translationis Sanctorumnostrorum auctor jam supra ssepissime laudatus apud Marteneum loco supra cit. num. 3 sic scribit Ilorum crg-o infandorum metu g-en:

'

-p

ciiin

corpora sanctorum Nicasii, Quirini etScu-

viculi,

metutranslata mediocribuslocisteneren-

tur in vico Condatensium, qui Parisiorum urbi

adjacct,
<

Mulphus pnepositns Mnlmundariensis

et a Parisiorum proesule

et Hildebaldus episcopus Coloniensis obtinue-

runt
ca

Carolo Mag*no
S.

t\\'miri(Normannoru?n videlicetseu Danorum) praedictorum ossa Martyrum (Nig-asii nimirum,

Quirini et Scubiculi) sanctaeque Pientise beatissimi

corpus
ii

Quirini,

brachium dexterum beati Ni-

cum

e1

reliquias Scuviculi.
Ule;

Malmundari'
eniem,
cvjtu
hie vcrba

L&6 Hsec

cum autem cum

iis,

qucc

Audoeni praesulis g-leba ad vicum Condatensem sunt translata. Post pauci temporis interstitium B Quirini corpus mag'na ex parte et ex reliquiis beatorum Nicasii ac Scuviculi ad locum qui Malmundariensis dicitur,
,

Saussayus verbisproxime recitatis memorat, ad amussim sane, utjam indicavi, haudconveniant, vel hinc, an is martyrologus, qui nusquam, quo e fonte illa acceperit, edicit, ex eodem, e quo sua Molanus, monumento ista deprompserit, dubitari potest; verum, etsi sic habeat, monumentum equidem, quod Saussayo, haud melioris, quam quod Molano
prseluxit, exstitisse notse, quisque, ni fallar,

summa cum

reverentia asportantur, ubi miraculorum gdoriaassidue illustrantur.

127 Ita dictus anonymus, nec ab eo Malmundariensis lucubrationis prxfatse scriptoriti-

mm

sus

(j

ex infra dicendis agnoscet. Verum, quonam e monumento, quse verbis supra huc transcriptis memorat, Wolanus accepit? Loco supra cit. de SS. Nigasii, Quirini et Scubiculi marty-

dem anonymus abludit.In hac enim, prout infra in numeros a nobis divisa exMbetur, primo sequentem num. 6 loquitur in modum Est F vieulus Condatensium,ubi adjacens Parisiorum, ubi corpora sanctorum Martyrum Nicasii, Qni:

rini et Scuviculi,
prffida ct

eorumque ac nominatim Quirini Malmundarium translatione acturus, sese, quse de utroque hoc argumento allaturus est, ex liirio
storiis

metu olim Danorum, reg-iones inecndio vastantium, a suis, ubi prius

martyrii et translationis, Malmundarii

manuscriptis, deprompsisse, capite declarat. Ut itaque quonam e monumento Molanus,

posita fuerant, translata sedibus, usque ad id temporis locistenebantur mediocribus; ac deinostquam quse tunc, ut vult, ad SS. Quirini, Nigasii et Scubiculi, in vico Condatensi,quo

metu Normannorum,ut dixerat, erant

lati,
,

trans-

supra recitatis scribit, acceperit, habeamus compertum, qusenam sitista,quam hicmemorat, translationis S. Quirini Historia, igandum. Apud Marteneum tom, 3 Thesauri novi Anecdotomwi col L685ed quinque
quse verbis
.

asservatorum reliquias ab imperatore

obtinendas gesta sint,narravit, num.Vipaulo ante narrationis seu lucubrationis suse finem subjungit Quid raulta? Assensit imperator huic sententiaa eum optimatibus suis perque
:

seqq.

queepiam, quse, de

S.

Quirini martyris

apud Malmundarium adventu seu translatione inscripta, eadem plane de hac, quse ex d quam citat, Eistoria Molanus, suppeditat, exhibetur lucubratio, e monasteriiS. Trudonis V\., ut \farteneus notat, accepta ac a nobis "''"' L9;aw laudata;cum aut\ m lucubratioln ''" s cujus auctor anonymus sese monaI

manum Sanctos efde suis mandavit locis, bonis omnibussatiansdesiderium nostrorum, e tribusunnmnobis
ipsius (episcopiParisiensis)
ferri

stitera

bcatumtransraittendo Quirinum, sanctum antiNig*asium suas sedi restituendo, sciticet

urbilJotbomag"ensium,cujusetiamnobislarg'itus
est

brachium dextrum cum

itidem

reliquiis levita? Sceu-

chum Malmundariensemlocononunoprodit, exemplar penes nos etiam exstet, idque, non

viculi, Melantii episcopi, casula

quoque

S.

Au-

doeni

Rotomag-ensium

arcbiepiscopi.

Fueruntitaque tunc primum,

cum

SS.Nigasii, Ouirini

DtE
A Quil)

^rporametuX

BRIS,

rum Condatum

rmanno.

quUB

lum Sanct0 spectatisduorum, gu

/uisseniadducta, Malmunda^^ibidemhodiequeewstani eo-

um
ilU
t

reli
,

towll nhquiistufoectwn rwt

^n%testimomis delat necqutdquam, quod, id ciHus factum, suade'resit n

'
.

H/'
s,,l;
:,

,r
3

omissua

nu

lQm

**fn

Normanni
*,inQaUi

seu Dani, vti

um

dtlat*-

n'r;T

iun il.M,rut

cum 10 841 cel certo haud diu post in Vwstrtamirrumpentes Rothomagumvasta. ranU t\
locum Sanctoru nnt, SS. Quiriui, Nigasii
qiaas,
fuisse
et

nm

^QuirioietSouvicu
andepostaliquol

liusmiaimapareadMalmundt
l((lllu
''"
'<

m
mu.cu.
IfoJ

'"'

Quirini

Soubiculi

qum Mahnundarii h eojam inde ab anno mdelatas

l

relu
quis

Utrium

monachiMalm\

credat

Tdquidem tum factum, pos binismodo adductis scripto

tait.verii
verbis,
,.
I

luculentissime, utiem ejus huc transcriptis,palam est,

cumissimut,rem haudpn

affirmdt,

mus
non

tivum numerate quad

sit

om\

rumdem Sanctorum nos* Normannorum metu Condatum

lata,

acproin

e dictis

haud

antea.i,
uti

neo(
sioitla,si a

gestam, non minus luculenter,

ejus,

vMs.fac
Ufuerii

ptis,

num.proanmeprsegresso huc trans< perspieuum fit, tradat, e duabus

alteram falsam esse necesse
est,

me.
tra\
i

e)usassertionibust invicempugnanti\

rum

poste-

profectOi I" s. Quirini \L

norindubie est amplectenda. Ea sedet sententia, quod einon tantumprior e duobus modo allegatis scriptoribus anonymis sed et Ru
,

jectivum
/'"'

hi

iebat, r
><.

culfi

Charta, ssepissime

jam antea

lauda

!n

parum
180

utpoteequa, ut supra vidimus, SS, Quirini, Nig-asii et Scubiculi corpora aut integrq aut fere integra Vadiniaci adhuc annom exstitisse acproin, utihinc cousrquitur, uoudum etiam tunc honwipartes, qum Malmunda hodieque asservantur, fuisse eo dclatas, constet,

i:t veri

inu
>w808,ni
suspicatr,

" 4r "'
-

corpus una
Sacras
gna\
it,

Man um

t,in<>

s|s,
i

i\ Ul

8S

OTga

li

8oubl

apertissime suffragetur.

sed a Carolo

M
\almum

IX. Auctoris anonymi de

Quirini

S.

Malmundarium
circiter

trans-

pertitas,haudob ''>>, quibus \faln

ditatu

latione scriptum rejicitur, haecC

tim

lucubrationis u
in illiui det u
, t

deinde nonuna
ni fuf/ar,ct
/>>,,,

que anno

876

e vico

n,u

Condatensi, Parisiis verosimilius

/)Ostverb<> quibu

nis
rini,

haud

adjacenti, facta sta-

:i

[j

et 8c

no-

tuitur.

dum:
tlltr,

Carolti

impi rator

m
,,,.

Molmvndarituis anony

""" qui
pui

Cum duo invicem pugnantia,cum anno 808 tum demum

t

videlicet et

publicamnoi emi Ieglbu

ornu

\m
Qul*

S.

Quirinitor-

et Gallias , suis in hasce irruptionibus terrere quod, ut

ena
'

M, ,

dictum, ante annum 841 haud faclum, Normanni seu Dani ctepissent, 8. Quirini cor\

equend
po

""'

Vbrmun'irla-

""'"" irru-

unacumS.

\SigBSubrai hio de.rlroarS. Scubiculi retiquiis Matmundarium fuisse delatum,

l
<

'""< prodity

unMalmundariensis in suo dariumtranslationeScriptomonachusanony'

regimine

->
I

mus

luculenter, utjam monui, tradat, M">teneus, qui e dictis lucubratiunculam itt

dominio Ron

um,

tripu

li-

tom. 3 Thesaurinovi Anecdotoruo' vulgavit, id conspicatus, inscriptoris illiusverba, num.

126
et

elai

ipiditas

superb
im
afflJci
i

lor-

huc transcripta, quo hunc

et

cum
S.

seipso

puit

curn veritate historica, qiuv vere

Quirini

)]Ct

DE
licnit
:

SS.

NIGASIO, QU IRIXO. 8CUBICULO ETC.

baldo esse diversum, Dionysius Samm irthanus mox laudatus tom. cit. col. 686 osiend 133 Attamen ne quis forsan facili literul
[)

kVClCt*

C.B.
,,<,..
i

""' SS>

majoribus minores opprimere, sed majoribus obedite. iioere potrafl Minores humilis Vi.iii eum superbus terribilem,

V,u

i,;l

irrumpemitem. Finea imperii, ae ab hostibus "'"/"" /, uli defendebat, ipsosque fines ad 1)VIJI|1 concuium contenabundantiorem ecclesiae pacem dilatare tBilmtuii '"'' [nimicas grentes pug-nasegit
fftgaitiei Sau,,.
. i

unius mutatione ttyldebalduspro II ldeboldu.seu Rildebol&uBinlitteris supra huc transcri-

pna non fl

deba1

paratiscocepit, paratai ad resistendum epit, iiperavit, sUpi inva a piisinvasit,

captae interfecit.

fre q U entes,

voluntaria

ad

serviendumvolunta-

plisperperam legi, fortassis suspicetur, hasce non ad Carolum Catvum, sed ad CarolumMagnumscriptasalia adhucratione ostendo.Post 850 nullus certe amptius episcopus
//

Nullis parcebat regniss*

Bubdererecusantibus,omnibusparcebatpopulis,
subjicientibus. gpuntaneaB manus ejus ditioni numquam potuit effuejus potentiam \ irtutis quivirtutisejuspotentisssuacollamaEsec aliaque plura de principe,
luit inclinare.

quivel Hildebaldus vel IliMeboldus appellatus fuerit, sedem Cotoniensem,utie Gallia Christ, aucta tom. Sinepiscopis Coloniensibv licet, occupavit; quare oportet, ut, si non eo ipso anno 850, certe ante hunc Hyldebaldi, Coloniensis episcopi, de quibus hic nobis ser7710, litterse

qui,utdictum, 8S. Quirini, Nigasii

et

Scubiculi

reliquias monasterioMalmundariensiconcesmonachus anonysit,asceteri% hujus laudatus cumautem conjunctim sumpta haudquamus, quam in Carolum Calvum, sedin Carolum Magnum utcumque quadrent, itasane, sacra regem, illapignor fuisseabs hoc, quemmodo non autem a Caimperatorem appellat,
>

fuerint conscriptse; cum autem in Carolus, ad quem datse sunt, imperator hisce nuncupctur, nec ante annum87b Carolus Calvus corona imperiali fuerit insignitus, consectarium est, ut non ad hunc, sed ad Caro-

lum Maghum (ad eorum enim alterutrum datas esse necesse est) fuerint directx. Scio qui-

modo

dem, regesFrancorum, etiamsi corona inipe- g riali decorati non essent, imperatoressubinde
fuisse appellatos. Scio etiam, ipsimet Carolo Calvo imperatoris titulum, priusquam hacdignitate donaretur, in tabularii Bellitoci Ch.

roloCalvo, Malmundariensibusimpertita,non obscureprodit. Ast ne quisforsan illa omnia

et per insolitam, quse non tantum fidem, sed hyperbolen dici etiam de Camodum exeedat, reporolo Calvo potuissea prsefato monacho,

nal, ascriptore isthoc vere,

aliter

quod dixi,prodi, adhuc ostendo. Odulphum, monasterii Malmundariensis prsepositum, qui favore et gratiatum apud Eyldebaldum, Coloniensem episcopum, tum apudregemseu imperatorem plurimum valebat,a Malmundariensibusmonachis, utabs hoc, adquem funcab Eyldebal-

7\<apud Bestium in Rcgibus Aquitanicvpag. 8 attribui; ast titulum illum Carolo Calvo, corona imperiali, a Pontifice nondum decorato, ab Eildebaldo. Coloniensi episcopo, cujus sedes ad Caroli Calvi ditionem numquamspectavit, fuisse attributum, verosimile
haitd apparet.

do mittebatur, SS. Nigasii, Quirini rVScubiculi reliquiasmonasteriosuopostularet,excitatum

seu inductum fuisse,post verbaproximerecitatanum, et seq primum refert. \:v: Tum vero,eosdem monachos,quo Odulphas ca-lius, </"<"/ poshtlalurus crat, a rege seu imperatore consequeretur, commendatihnsoii kunc ab Ilyldebaldopetiisselitteras, huncque votiseorum benevole obsecutum,prse<

Sed en aliud adhuc, quo, quocl dixi, argumentum. Eildebaldus in suis, de quibus nos hic, litteris Odulphum, monasterii Mahnundariensis prsepositum vocat et suum et regis, ad quem scribit, monachum communem, adeo at Odulphus, spe134

ium

vatidius probetur ,

prxcipue ex

ctatis Eildebaldi verbis, exstiterit et ipsius-

Ulldebaldi

fatus, litteras illas integras recenset, ac deinde, cumregiseu imperatori fuissentprselectse,

met Eildebaldi et regis illius monachus; uti autem Odxdphus idcirco, quod Malmundarium, cujus monachus erat, Coloniensi diozcesi subesset, Eildebaldimonachus, itaetiam idcirco, quod regis, ad quem Eildebaldus
scribebat, ditioni

Mahnundarium

essct suby

fuisseabs hoc, suadente Parisiensi episcopo, S. Quirini corpus una cum SS. Nigasii et Scubiculi reliquiis aliquot

jectum, ejusdem regis monachus exstiterit. Adhcvc Hitdebaldus in suis, de quibus nos hic,
litteris,

Malmundariensi mo-

sese e regis Caroli,

ad quem

scribit,

nasterio concessum, sublucubrationis susefinem tradit. Eisce preemissis, probare modo,

exstitisse subjectis,
iis

non

obscure prodit; in

quod

dixi, aggredior.
(

Eyldebaldus seu Eilde790, ut

enim, neminem eisese fideliorem, pronuntiat, sicque,nisi ipse seupotius Coloniensis,

cujus erat episcopus, dicecesis regis illius dominio fuisset subjecta, locutus certo (neque enim episcopus, adquempiam, cujus dominio
dicecesim
scribens,
fuisset.
p?*a
dit,

baldus,

olo)iicnsis cpiscopus, qui iitteras illas

scripsit,

ab anno circiter

Dionysius

Sammarthanus
;;.

Qallise Christianseauctse tom.

col.

688e/ tribusseqq. doceh

usqueadan-

suam haud subjectam

novit,

regem

Irciter 818 Coloniensem sedemoccupaquare,cumtotoillo temporisspatio, quod uh ,1,1,10 790 usque ad annum 818 cxcurrit, haud alius seu rex seu imperator, nomine Carolus quam Carolus cognomento Macii,
,
,

sese huic vel fidelem dicat) haucl

tittey^as
cle-

Itaque ad regis Caroli, ad quem su-

Ilildebatdus ditionemMalmunilarium simulet d

huc transcriptas

sis Coloniensis, uti

g-nus,

in

Franoia,
,

modo

hic recitatse

ad cujus regem titterse, fuerunt ab Hildebaldo

colligere, spectarint;

ejam dictis pronumest cum autem ante annum

,

85Q,postquem certe episcopus nomine

baldus, ecclesise Coloniensi

Ililde-

conscriptse, regnarit, consectarium est, ut hse

certenonad Carolum tialvum, sedadCat^o\iagnum fuerint

qui Eil
'

dkecesis Coloniensis,

haud prcefuit, nec nec Malmundarium

directse.

Sunt quidem,

HddalbaldumseuEage-

baldum, Eildeboldumsi ilboldum insedem Coloniensem successisse, atii volunt,esse

Carolum Calvum umquam speciarit, consectarium e modo dictis est, ut certe, nonad licac, sedad Carolum Magnum, qui non tanMalmundarium, sed et totam
Coloniensem sub ditione sua habuit, h
illsefuerint conscriptse.

cum hocxmum a rum Eadalboldm

\dunt; ve-

ab Hilde-

DIB
135

NOEriMA
tomaa

HIWI

utjam monui, hisce regi seu impera/ori, ad quem missm erant pr&lectis, fuisse abs hoc S. Quirini corpus una cum 88. Nigasjj e<
s

Jam

iaS

. '

vero,

cum

sic habeat ac

JS?!
n
.Vi

Umu *>
'''''"" "'"""

*+

reliquiis

Malmundarium transmissum
sa >, ,,,
,

Scubiculi
\4nl

Wmm tu\
,/
'

<*j

*<0rM'"

lUpsana

4W

Jfei-

^^ te*^ ^ KST
nymws (rarfaf, Oa
?/,,

"

'

'

'"

rf(I

f;

r:

iU /"""'*' "'' '"'<"' "< o ' , -vm,u !:r:::''

'

**

rium

translata,
818, ut,

m**mm
uft,
,

ob ja,n dicta

stt

censendus

anno

annus

factum prod.t, rerh.s num. 129 huc transcn,rf

yM0

non fioru\ certum rtiant

Ju/tt

cst,

itdo. !n

<

>

dim

Molanushincque, cum simul, quod ansub CaroloMagno gestum csset, occasrone metus aNormannts seu Danis,

<M

*tf

nomseu
tis,

Samtt hujus Acfis seq,,d,runtur, /W,

et S.

Lmo nun, v7k+

Quirini Iftfc,

incussi gestumessenonposse conspiceret non in dicto anno, sed in occasione, qua Mai,

Urit.MatoundarienVn
spicuum:
ut proinde, cum hic, ut ostenditur, sub scc. w finem ftorue

B mundarium, quce ibidem hodieque exstant, Sanctorum nostrorum sacra lipsana fuisse delata, Malmundariensisscriptor anonymus refert, erroremcubareexistimavit,pr<eque metu
hcec,

ibitkm

equidem haud stannum Wtettmtporisspatio,Matmundariiit

"SS.Mu;r:n!, \i-. n,7Vul.|.-iili r./iqut.r

transtata,

priusquam id fieret, Condatum fuisse commemorasse contentus, nu/lam

.'
.

plane, a quibus is ortus esset, Normannorum seu Danorum (verba ejus num huo transcripta videsis) mentioneminstitu.it.
1 i

ewstarmt, dubitari, utiomowdictis ooUiges,

bitationemiUa

hominum mentibus noster anonym

qua,
'

volens

Mal
iisui

msU
soriptaani^ oapta

Ltrleque ex hi$ct,

86 Atvero, sciscitabere

fuiue per

Hildebaldi, de quibus
rse,

etudem

modo forsan, cum modo hic multa, littenon ad Carolum Calvum, sed e jam dictis

forenr supra huctranscriptasHildebal

neainter
iensis

ad Carolum Magnum fuerint conscriptse, anne ergo ex iis, fuisse etiam reipsa a posteriore hoc principe Malmundario impertita quae
,

episoopi litteras invenisset, hasce, velutiequibus, Ss. Ni^jjsii, (>uirini rt Soubi iuli reHquias
vrofto

imperatora prc
)Uatia

ibidem hodieque exstant, SS. Quirini, Njgaaij et Scubiculi sacra lipsana, debet concluditlta quidemejam dictis Malmundariensis, quititterasillas integrasinsua Comment. huic sub-

lariensi fuisse pnstu/ut

de sacns itlis pignoribus asoete

lucubrationi
188
\'r, u

ins\

putavit,

litteris iUis,
/"imh vuUtur,

denda lucubratione num.

8 et 9 recenset, scri-

u/pnte in >jnihus nenornenquidem >;/ \

rr/ Quirini, vel Soabicull legatur,

ptor anonymus existimavit; ast sua illum hac in re fefel/isse videtur opinio. Neque id cui-

neutiquam
i

quam,

vel audita,

quaerrasse eumputo, raPost versibi

quidem postquam monasterium Mtk

constat, Hildebaldus
nelicia

in

tubfl\

tione, apparebit

admodum mirum.

im]
ediayit,

ba, quibus,

quas imperator, preetectis

iitteris,

rebus

sequentibus hisoe, quid

<<f>s

hoc

C Hildebaldi

Malmundario, ut putavit,

Uud petatur,
frnUT\\ ''(Malmur

oponit verb\

concesserit reliquias, exponit, ita

mox

pro-

nachut
a

sequitur: Si quis vero

t:intae existit.

amentige,

ml8BU8 f HihilpOU}p8

ut super ejnsmodi thesuuro nobisa Deo collato fortassis audeat nutare.mittimuseum ad Rotho-

hoTtHDjqu&priman

tiraant,
(to
,

mm poatulationeBmeassuosqueaift
rnm
Vi
!

utl

por

majrensis ccclesia? elerum,

veri tcstimonium,

illic

docebitur per

Dbeo

quod s?epe experti sumn p6r Dei auxilium. Nam, ut de prassentia eornm omne auferatur dubium, testatur frequeua per
eos operatio virtutum, uti dcinceps manifestabitur fide scriptorum; ita autem, fuisse adhuc tunc, cum heec scriberet, an SS. Quirini, Nig"asii et

eaffectti

per

7erwnhinc,f\ Eildebaidum abe imperatore 88, \> per

Qinrini r/ Scubicoll rc/tqnias pro n-

Malmundariensi postulatas,

quii concludatf

Anne forsanbenef

rium

Scubiculi reliquise, quse Malmundaallatse dicebantur, re etiam ipsa ibidem

rum
pam

concessio"'' divorsum

et

lm

|orn-

secularem saperet,
potuit

nm
"-',

prima

existerent, in

dubium revocatum,

indicarevi-

abimperatore

detur, eritqueforsan, quihinc,

eum circa

an-

'

num 1042,

quopariter, an Malmundarii vere

existerent 88. Quirini, Nig-asii et Scubieuli reUquicV, dubitatum fuisse, Malmundariensis num. 119 huc transcripla Notitia docet, floruisse suspicetur; verum est etiam, cur, an
suspicio hujusmodi sat fundata sit, dubiles. 137 Etenim SS Nigasii et Scubiculi corpo-

ef/juamvisnihilpostulatumfuis r / undequaque foret certum, nondum ta niirini ^8cubiculinrf^ futese

'

quias perHiUleba' tas,posset inferri. In mundarii anno 1042 exstabant,

)

UuJa*

MoL
num.
\,

ra

unacum

S.

Quirini reliquiisWambasio Ro-

nc transcripla, nonmo<l<> \ k saaf] et ScublcnU, sed et 88. fusH,

71

NI-

dielantii,

Octobris

Tomus

V.

DE
AOLTOM
C. B.

SS.

NIGASIO, QUIRINO, 8CUBICULO ETC.

Melantii itemque aliorum,ut dicitur,incognitorum Sanctorum sacralipsana recensentur; cum autem sic habeat non quorumdam e postremis hisceSanctis,sed SS. Quirini,Nigasii et Scubiculi reliquias ab imperatore Hildebal,

dem hodieque
l

exstant, SS. Quirini, Xirr y as

&vu\)\Q,x\\\reliqui3e,sat apte

definiamus

Hasce certe haud ante annum 872 ver similiterque hunc ipsum annum inter et
141

num

a-

876

iiaud potuit,

anobahic

id-

oircorejidtur,

ex hujus supra recitatis litetiam,per hasce nihil omnino, quod, teris,etsi a reliquiarum concessione diversum,vel pompam secularem saperet vel in iis, queeprima mortales sestimant, consisteret, postulatum fuisse, dederimus,nemo merito intulerit. jam vero, cum sic habeat ac proin e lit ier i s nii sne g U idemSS. Quirini,Nig\isii^Scu-

dum

poposcisse,

876 Vadiniaco Co?tdatu?n Norrnannoru metu fuisse delatas, ex iis, qu cv supra num 67 et tribus sequentibus disputavirnus

perspicuum; cum autem sacra

uti inter
,

ft

ill

nonprius,

omnes convenit Mahnundarium quamcum Condatum Normanno-

a pignora

^.^.

,^

rum metu fuissent adducta,fuerint delata con sectarium est, ut id certe ante annum 872 haud acciderit.Adhcec,cumsacra trium Sanctorum nostrorum lipsana verosimiliterejam
dictis ante

fl5

tore, ut scriptor

per Hildebaldum ab imperaMalmundariensis anonymus

annum

jamsajpe laudatus putavit, postulatas fuisse, constet, non est sane, cur ex iisdem titteris, etiamsi, ut supra docui, non ad Carolum Calfuerint conprincipe MalscripUe, fuisse aposteriore hoc mundario impertita, quaeibidemhodieque exstant, SS. Quirini, Nigasii et Scubiculi sacra

ducta, modohic,

876 Condatum fuervnt adquamdiu ibidem ,priusquam

Malmundarium

deferrentur, permanserint

vum, sed ad Carolum

Magnum

a nobis etiam, ut sic tempus, quo fuerint eo delata, definiripropius queat, examinandum. Pauci dumtaxat temporis interstitio posHewpus, quo SS. Nig-asii, Quirini et Scubiculi itemqueS. Pientige ossa metu Normannorum Condatum fuerant allata, elapso, B. Quirini corpus magnaex parte et ex reliquiis beatorum Niga- E sii ac Scuviculi ad locum, qui Malmundariensis dicitur, fuisse asportatum,disertissimeverbis,

B nus

cum nihilomiejam dictis apparet, fecerit ac preeterea, utjam supra monui, sacrorum illorum pignorum Malmundarium translationem, quam sub Carolo Magno falipsana,quisconcludat. Porro,
scriptor
ille id,

uti

num.

126 huc transcriptis,

ctam credidit, imo et determinato anno 808 illigandam putavit, cum metu, a Normannis in Gallias irrumpentibus qui non nisi diu
,

Translatioyxis

anonymus Sanctorum nostrorum scriptor

seepissime laudatus tradit

supra

dictis

nemo non

cum autem, uti e ; statuet, scriptore illo

post

annum illum

ac Caroli

Magni impCrium

tuto starehicpossi?nus,

Sanctorumnostrorum

locum habere ccepit, exorto, conjungat, certeque ex Hildebaldi, quas allegat, litteris, fuisseperhasce Sanctorum nostrorum lipsana

sacra lipsana, quse Matmundarii hodieque

exstant, fuisse eo verosimiliter anno circiter

876 delata,

inanimum

induco.
f vi< o

Malmundario postulata, concludi haud queat, eum ego, qui insuper, utmoxadhucmonui, S. Nig*asii corpus, anno demum 1082 Wambasio

142 Porro, uti in tempore, quo id factum ita etiam in loci, e quo, cum eo primum ad

Qmdaqui

lemi,

w-

ductafuissent Sanctorumnostrorum corpora,

rntimilim
in

diacuiSu-

Rotomagum
ja??i

supra

dictis allatum, fuisse eo

inde a sec. ix seu tum, cum Mabnundariumsacra C. Quirini tipsa?\adefe?^rentur, adductu??i, perpera??i tradit, hic a nobis, veluti te??ipori, quo Sanctorum nostroru?n, qiuvMalmundarii hodieque exstant, sacra lipsa?ia eo
fue?*int delata,

Malmundarium fuerit S. Quirini corpus una cum SS. Nigasii et Scubic\i\i reliquiis delatum situ assignando aberrasse a veritate Malmun
dariensis noster monachus anonymus videtur Condatum enim seu ad Condatensem vicum
aut, ut loquitur, viculum,
et

emonenti,

deter?ninando ineptiwi, o?nni-

quo primum delata unde deinde Mahnundarium fuere aspor

no rejiciendw?i, opi?ior. l R) Nec est, cur id cuiquam accidat admoriumque tfjoci um niirum. Is enim scriptor, ut in Co?nmen^ tario S. Agitolfi, quem supra adhuc taudavi, Passio?ii prwvio ?iu?n. 25 et seq. fas est videre, in rebus historicis, quas vel legit vel audivit, nonnidlas subinde i??ipe?'ite co?ifudit;ut e?iimvero non fuerit, cur Mola?ius S. Quiriui MalMaimunda-

tata SS. Quirini, Nig-asii et Scubiculi sacra lip sana, diserte prope Parisios (verba ejus num
127 huc transcripta videsis) collocat; cum au tem, magis magisque in Gallias grassantibus F Normannis, Sanctorum nostrorum corpora

Vadiniaco. quo gentilium

horum

furori sub-

mu?idariu??i tra?istatio?iem an?xo 808 ob ejus

lucubratio?iem per
in?xecte?-et.

verbanum. 124 recitata Nec fuisse etia?n reor, cur id face?nelio?'is eni?n,

ret

Saussayus;

quam

sit ilta,

documentwn, e quo, quze verbis ibidem pariter huc transcriptis tradit, acceperit. Liquetnl vel ex eo, quod, non secus ac Molanus, fuisse Malmundario SS. Quirini,
fidei

haud

cxstiterit

ducerentur, amonachisCondatum, etquidem edictis, haudante annum S72, fuerint delata, ac tumaNormannis,qui, navigiis suis Sequana adverso vecti, Parisios usquejam inde ab anno 854, uti apud Pagium in Criticis videre licet, penetrarant, urbem hanc anno 857 vastarant sacrumque ibidemS. Germani asceteriumannoWAexusserant ac porro regionum,

Nigasii et Scubiculi

quce ibidem hodieque

exstant, reliquias

anno 808 a Carolo Mag?io

impertitas, scribat, acprcvterea Parisiense??i

Sequanse adjacentium, jugulo, ut ita loquar, quotidie imminebant, sacras Sanctorum exuvias in locis Parisiensium urbi vicinis, tutas fore, sperari nullo modo posset, quis, qiuvso, futurum fuisse, ut tunc Condatum, si locus
hic, ut Malmundariensis anonymus ait, Parisiorum urbi fuisset propinquus, Sanctorum nostrorum corpora a monachis, tutiori loco

episcopum
quce

ait, appellet

vn

quo i?xte?*cedente , factum id Deufridum, queni, spectatis as, Gallix Chnst. auctee Scriptores to?n. col. 29 ct seq. scribwit diu ante
,

annum
Verum,

hsec seponere studentibus, deferrentur ibi-

808 fuisse

vita
sic

functwn
,

oportet.

habeant qua tande?n via quave ratio?ie tempus, quo Mahnunda?*ioconcesScV eoquedelaLv fueru?it, qucV ibi-

cum hac

demquealiquantoetiam temporis spatio

relinnvn auu m >

querentur, in animum facile inducat? \Z Sc?Hptor anonymus, num. 68 laudatus, qui debeati Audoeni Translationecorporisque
ejus

DIE UNDECIMA OCXOBBIS, A

ejus integntate tractat, sancti Audoeni itemque SS. Nigasii, Quiriui et Scui iculi corpora,

riumoue nmind*
'

.IVT.Hll

invalescente lYonnayitwrum

sA>viti a ,Ya>ii>ua-

C. B.

merams

r U-*-J-5
mus
,

in abbati/e ejusdem Historia lih

MjJ*mn*t
i

jftj

;,!;
. ~ quam anony

Supssionas A.Tnnnm ciV/. M Suessionas ad Axonam sitam,

translationis

!
.

Sanctorwn nos
(

'"' "' tatihuic propinquo, abierant, faoito toounda

'
. ,

'

'

auctor simpliciter absque addito kmdatensem vicum appetlat, non autem, ut Mal sis scriptor anonymus vult, ad viculum homonymum, qui Parisiorum adjaceret urbi,

pOStSUUm 00
appulisse
.

si,t>

ccs/,crani

ir.

\taknundnrium /
.

/< diotcost

'>h(,

Meldensi sUum, pcrcr,

leu>

nostrorum corpora inde post Mahnundarium partim delata, Normannorw)t metu fuisse adducta,ve?*osi?nilius e??wdo 5 in hanc rem adductis apparet. H- Martenus,postquam integram Mt, # mimmdadariensis anonymija?n Scvpe a nobis laudaia m rienti* anonymut,tibi, m lucubrationem loco supra assignato e Trudoappartt, nensi, uti in capite monet, Ms. transcripsit,
,
!

Sanctorum

forsan irrepserit. Verum Resbacum seu

sta *i "<' situn
r>,

umhyber qum Bastonacum,

Matna
a

QHO.quis,
etst

fcrrhant,

rgebant, recta
,

tris.sc,

Resba omnino incredibils non rit

eos
-/.

de
\/s.,

sequentia deinde ei subjungit verba Iu \ls. sequuntur miracula in advcntu corponsN. Qui
.

tamen ha\ ouod non in no mine BLe b

I

Quid

st

,>,</,, \r\
,

iensi
i
i

anonymo

ugdi

l() .

martyrisetreliquiarum SS. Nigaaii et ScuAudoeni, Melanti, qme consulto prasterimus; cum autem sequentibus hisceverbis,
rini

viculi,

l,; ,J ""' s /s '/ audilis ccllcitts, ananulhis nupcrite,

1 ;

'

UtutNriLf*
.

.'.xuuur.

''//.

Sanotorum nostrorum, <nm

'i/,s,,,ta,

gasii et Scubiculi)

Ut de praesentia eorum (Quirini nimirum, \iomne auferatur dubium, testatur frequens per eos operatio virtutum, uti
ride
,

Malniunda,

epiti

po Parisiensi

intervenicntc,

Parisiis versaretur, obtenta

sibi pralucente legerit, hinc^
sios sitnm

fm

)$,

deinceps manifestabitur
bratio
illa

scriptorum, lucu-

m-

tenninetur miraculaque, qusb Marteneus studio a se prxtermissa ail, fuerint abs hoc in eodem, in quo dicta lucubratio, Trudonensi Ms. reperta, hinc, quod supra dixi, videlicet et hanc et illa ab eodem laudato monacho Malmundariensi anony?no fuisse nec dubito conscripta, confirmatur quin miracula illa, qiue studio prietermisit Marteneus, sint ea ipsa, quse sub titulo libri de
:

datenscu/, < quo translata fuere, prope i'ariluuarit. I lut \tl ciaun /' Condatensem, ad quem Sanctorwn nosi corpora metu Norma nffl orwi /'" ta et unde partim post Malmundarium <mno circiter, ut jam statui, B78 fuere delata, uon prope Parisios, sed in dicecesi Suessionen ad Axonam situm fuisse, obea, qua tupra de liut opinor. hoc argumento d\ Anonymus quidom TranslationU San
I

miraculis
e

S.

Quirini martyris>erces nosexstant,

Malmundariensi Ms. a P. Joanne GamanSocietatis Jesu sacerdotc, accejjta.J'orrn,

sio,

ad id, quod huc spectat, modo veniam, miraculorum illorum auctor, qui a dicise lucubrationisscriptore anony?no Malmundariensi diversus, ut monui, non est, SS. Quirini,Nig-aut
sii et

nOStrOTUi au.lor a/iud Miirtcncu,,/ lOQC pra assignatn nwn, LnJ 9(8oubiouli reliquiisad f unacumss.

monasteriumMalmun'1"

monem facit
quove
tr;u,
lita,
id

Scubiculi reliquiarum exvico Condatensi

nm Domirms
i

merita declaraverii
d

ln

ipao

translationem miraculaque, hanc in itinere Malmundarium versus comitata, narrare exorsus, frat?^es seu monachos, translationem illam facientes, secunda ab itinere e dicto vico Malmundarium versus suscepto die in
non
jafii

Itinere.E
iifl,

iquam oblivioneinterD
"-*n

sed ab
imi

quibufl boo con1

iitte

Malmundariensi

iptor

anonymus
-

qui

con

u*n$,exitti-

mawe
lioi.

suburbimnLaudunensesubvesperamadducit. 1 r> Quare,cumParisiisLaudunum,Gallice Laon, vigitinove?n leucisdistetacproin factum

esse nonpossit, ut e vico Condatensi, sihic

videtur.

propt Puri-

Parisiis fuerit vicinus, secundo post

suum ex

hoc discessumdie Laudunum, quisacrapigno-

"'" Conda nMalmundai ien tramtensi adMona signaaue hanc aomitata UtterU lationem ut minimum (num, est compleu IMdicta videsis) post illam annii floruitao rei gesUv interfuis < et prc 9, quos et hanc juxta ac causam, ob quam, et ordinem,
89. Quirini, Niga li^8oubicu]

ra Malmundarium inde pedites transferebant,

advenerint, fuerit indubie, si auctor ille ibidem rectescribat, e vico Condatensi, indicecesi Suessionensi ad Axonam sito, nec nisi leucis circiter octo a civitateLaudunensi remoto, SS.
Quirinii, Nigasii et

quo facta
contigere,

sit,

una cum miraculis, qwe tum

Scubiculi reliquiarum, de

commendasse, Transtat' Sanctorum nostrorum scriptor anonymus nis alterper verbajam nunc recit"'" ait, certissime non est sese autem ittorum eHam, </ui, de qua modo htc sermo translatiom xnter ;
litteris
;

qua hic agimus, translatioperacta, consecta-

sibi prxtucentxa fuere, antiqua de hac scnpta

non

550
A.

Anomymo.

non habuisse,

MIRACULA SS. NIGASII, QUIRINI, ipsemet prodit, dum eos, qui

ETC.

adhuc, an Malmundarii essent Sanctorum nostrorum reliquite /lubitare auderent,adRo~

viiraculaqve

tunc

et

poit

eorumdetn ope
patrala Com-

tomagensem, quo abs hoc veritatem discant, clerum, non autem ad antiqua sibi pr&lucentia Mss.,e quibus de hac constet, sub Lucubrationis suae finem remittit. 147 Verum, etsi hic habeat, miracula tamen, tam quie Sanctorum nostrorum e vico

TRANSLATIO
MALMUNDARIUM ET MIRACULA
,

mentario huic
nubduntur.

quam Condatensi translationem comitata que deinde in Malmundariensi, quae S. Quirini appeltari exinde ccepit, ecclesia, cum sacra illorum lipsana essent ad hanc adducta, fuisse eorumdem ac prcecipue S. Quirini pa,

Auctore monacho Malmundariensi

anonymo,

trocinio patrata, narrat, e Scriptis antiquis sibi prselucentibus hausisse videtur. Ita au-

E patronorum
Ms., cujus

Malmundariensium

tumo,primo quidem,quodde

illis

Sanctorum
,

miraculis seu, ut loquitur, virtutibus actu-

qua apud rus, sequentem pro firmanda Malmundarienses exstare Sanctorum nostrorum reliquise creduntur, fide loquatur in modum Ut de praesentia eorum omneaufera:

apographum P. J0m annes Gamansius Colonia anno

1638

misit.

tur dubium, testatur frequens per eos operatio

fide uti deinceps manifestabitur B virtutum scriptorum; deinde vero , quod nonnulla e miraculis illis narret, hdecquesese e Mss. an,

CAPUT

I.

tiquis

hausisse

Translationis

Sanctorum

nostrorum scriptor anonymus s&pissime supra laudatus apud Marteneum loco supra cit. insinuet. Cum itaque miracula illa, velutt

S. Quirini corpus, S. Nigasii bra-

chium dextrum,
reliquice
sterio

et

S. Scubiculi

creto falsa, rejicienda

haudquaquam

vide-

Malmundariensi monaa.

antur ,nec parum ad cultum, quo SS. Nigasius, Quirinus et Scubiculus Malmundarii gaudent aut certe olim fuere gavisi, probandum conferant, ea ego, quot, ut dictum, et ab eodem Malmundariensi anonymo, a quo Sanctorum nostrorum Malmundarium translatio, sint conscripta, et partim cum hac quamproxime connexa, Com. huic serie continua sub unius ejusdemque, quse simul et illa et Sanctorum nostrorum Malmundarium translationem complectitur, lucubrationis, in capita ac numeros pro more nostro divisse, titulo e Malmundariensium patronorum Ms., cujus apo-

impetrantur

Annus erat ab Incarnatione Domini octingendisponentis omnia Deitatis miseratio, nostris prospiciens necessi-

ss.

Qu

wn

tesimus octavus^,

cum

Vi<?muScu.
biculir

^^

hoc pretiosissimi Quirini martyris beatissimo nos ditavit corpore, ob hoc etiam Collegarum ipsius reliquias nobis contulit sua
tatibus, ob

dignatione, ut, qui nulla roboramur auctoritate

graphum una cum

S. Agitolfi, episcopi Coloniensis martyris, Passione , ex eodem Ms.

accepta, P. Joannes

Jesu

Colonia Antverpiam 1638 misit, subjungo.

,

sacerdos

Gamansius, Societatis anno

meritorum, eis intervenientibus, perducamur ad gaudia civium supernorum. Cujusautem rei occasio tanti muneris nos effecerit participes, in primis optimum duximus ad posteras transmittere nationes, ut veri amatores veritatem p per omnia sectantes paulatim ad eorum enarrandas perveniamus virtutes. 1 Carolus imperator monarchiam regni vir- Oiroiut g-ubernabat et '"'<", tute, cousilio prudentiaque rempublicam non modo armis tuebatur, verum etiam legibus emendabat, moribus exornabat.
,

impecj"

Ante omnia Regem omnium Christum, sine quo nullus juste regnat vel imperat, diligebat, dilig-ens meiuebat, ejusque mandatis obsequendo, volebat se potius prodesse sasculo, quam

C0)

Munitus erat armis justitise, ne corrumperetur amore pecuniae, nedeviaret, avero per acceptionem alicujus personas. Gaudebat de ejus regimine Francorum regnum, laetabatur de ejusdem domiuio Eomanum imperium, tripudiabantdivites et eg-eni omnesque
praeesse populo.
Ecclesia?
filii.

Ante ejus conspectum superbia

resupinata iniquorum elang-uit, cupiditas superborum incurvata torpuit, innocentia pauperum afflicta convaluit. Non licuit majoribus

minores opprimere, sed dicere potius minores majoribus obedite. Vidit eum superbus tcrribilem, humilis mitem. Fines imperii, ne ab bo:

stibus irrumperentur,strenue defendebat, ipsos-

que

PIE DHDIGIMA

A
ttctor
rU,

sosque ad abundantiorem latare contendebat.

Ecclesiffi

paoera

di-

e*cur

JEM *
ouiufl rei ul,m

(X [OBKffi

vipue diguum e.

Anomu*

quente
su
in

ptas interfecit.

Xullis parcebat re-nis

snbdere recusantibus, omnibue paroi b pulis, spontaneas manus ejus ditioni

tibus.
,,"

S2JT
da
sita

m^tamdeoeret.^iouiu

nipetejret.quodqua
a ubl

isium,urbiadiacena

Bubj

virtutisejuspotentiamnunquampotult
nisi
.

oo^SanctorummartarrumW
ayiculimetuolim] el inoendiovastantimn.

effu-ere,
'

4U1 qui

%1 virtutis

us

ejua potentimaua potenl

,, ;iI1 ,

e.UamalmtincUnare.i
P
o po^brachium, omnes

experti sunt popuU. Quamvisdiversis regnis imperaret. quam diversa regna iraperium suum protenteret,

Lffi
Ardennae
in

Ktremos

^Oc

Quirinl
r

|r

M
Ar-

pormlooisLeJtur
raiaae dise puloa
si

\T 7 ^; ** *
ldtM
,

i( lemente
l

deunam c
nis,

prse cmteris fertur

adeo coluisse extremis auis adeo indoluisse,

vertendi

populum
.

trjncofn ht

uihil

mi
atiua,

n,

eam doloris et niiseria? inelamitaret pl quam suo decessu Carolus imperator relinqueut

ut
et

oujuafuera
i,;v

batsolam. Prmterea eccl*siarum et locorum prae omnibus curara gessit, pauperj

bus, B necessi
uccmione hic
expoiiia a

rirtutlbu ,eidemi tiamadfcm

"i

patitio

Eacilii

regiaa

auxessibi pararel aditumi (acillorem etiam

nm

Cum
vin
:

Malmunda-

ceps potentissimus, in nulla unquam sui laude sese jactabat penitus, nc conscientiffl se probantis minueret secretum, ostentando feotum

""'
:

oi

impetrand

ti

B
.

U irunl itaquea pra iiled

toria

famae recipiendo pretium. Cum, inquam, utpote in tanta sublimitate C0nstitutu8,eemper innumeris curarum impediretur successibus.inet

quaa ab lllo oum lumma b coueessas pei Bupradiotum Ecatram

Litteraa

li

jreronl

terque eruptiones hostium et incendia bellorum graviter fluctuaret, itemque de pace regni con
stituenda

rautis
s
" "

hoc

m
i

m
r i

,i

.-.

cum domino

Ciariaaimo imperatorJ Carolo Hildebalda

dioo B

-"
,

,n, "/ r '

Ilildebaldo

Agrippinm
yenerabili

Coloni
oillua adjutor,

Coloniae, quippe

vita ct sapientia

agoaN

ei

vlm

valde archiepiscopo, ag-eret, Odolphu quidam, monasterii nostri praepositus, hujusmodi nego
tii

tet

servire est

veram Ubertatem

aflbotar
,ei

" flfia

benigoi

oun-

erat internuntius,

et,

ut

ita

dictum
\

sit,
t

do-

"
"
i

otornmj

quoa novi, olemeni

petitionibu
mi
I

lal

aou

mini arcbiepiscopi apocrisiarius er.-n, ipse valde idoneus, qui etiam proxima consanguiii

modioam flduoiam
I'l'

Imp

trandi etiam quslibat arda

Mllll,||
ai1
.

ninitate pollebat inter eos proecipue, qui nobiliores

"
" -

tunc tempoiis palatio

reg-is

videbantur

aesoiunl adhuo, quid

repnla

adhaerere.
ijaigralia plu-

llujus rei gratia virura illum ipsi prinoipi

" "
"
"

Bde implendi daaideriJ andeo meo, aed etiam pvo all

mfijeatatem
veatri
d

0011

Kaque '-11111 oiua p

bui

rimutn apwl

tum

valebat,

prgpoiito
Oilulpho,

cunctisque ejus primatibus, credo non sine divina dispositione,tanta devinxit familiaritate,ut
nullus vel pauci sederent apud

mterpaUafetj

quam
i-l

miliarem
r-i
i

hune uua monaehuiE

1

eum

in

prop

eoiiiimiiiciu

mcam
1 1

l(n

loquul

re locoamicitiae;

adeoenim

illa

regaJis pQtentia

"

ruin pietati

benevolentiae fratris se inclinavit, uthuinilita-

rium dignnm
1.
t

t laudabile a vobl

primun

m
b,

tem

illius in

audaciam petendi,
velle,

si

quid vellrt,
fidei, ni-

wdiri

r
'"'

dignaretur erigere, promittens verbo

hil illum frustra

quod

regiae dignitatis

esset praestare.

qui nec se

Sed ille, ut verus monaehus, ipsum curabat habere m hoc iuun-

u
//

9a .i! partibu do tri loou Q]uidam f oiil Malmundarinm inditum aal oomeu /, iul tundatoi ibo umPetri p
1 -

vmmri

tro
tris

ib antece

oni.i

do, dicebat nihil sibi praeter gratiaesuae

donum

"

Batiadeoenl
atii

esse desiderio, se adprime rejrio ornatum inu-

gnifice n p;aliba
u

nere,
esset

quem

in

ulnas amicitiae suae digmatus

:

g-ioriai
iinif.

\m

io

mnltia teve-

tam benigne suscipere

praeterea

omnem

-stetur

monachum ditissimum solapaupertate contentum, illum contra pauperein et miserura, qui neglecta monachi continentia, naberel relhabere vellet argentum vel aurum sic abstiuen:

rat in
//

oi

a<i 8< !G
.1
:

//

ibilOjUi

borum,
uti

ojuaB pi
iJji-

iiiorial<
,

" '"onacliit
'"

ut hatce

majoremapudprincipem inib it laudem et meritum, quanto majorem habebat constantiam in contemptu reg-alium donorum. 6 Comperta autem a fratribus nostns tanta viri gratia, nou certe invidiae, non indign
tia fratris tanto
ni, immo cunctis maxiraa; fuit jocunditati, existimantibus unius familiaritatem commune omnium quoque fore commodum, ut postea per

/,

Hfl
ftb

per
" ,e*

n
//

60

|"

measauoaqui a
i.ei

ad

effi

rvosKiveavobijper:u|/etr'-t hocprequalJa>
ur/iiio rieiuo

//

niin liumiJitat.

Pt*ertl,impul-

cumque
i

tau
or,

nemoobe
I

'

ipsumpatuiteffectum. Continuo diligenti iudagatione fuit cura omnibus secum pertractare,

m n .tesPimofe

potei,

a*.

cm

di

i,

lipo-

LO

Lrtij

litteris

in

aure regi-

552

MIRACULA

SS.

NIGASII, QUIRINI, ETC.

h.Atiomuo. g-nitisque postulati et postulantis causis, ademunuo,ea$dem Tan i pjurima quae hanc legationis causam agerogatu$,

familiaritas,

bant, juvabant,promovebant, hinc ipsius nuntii illinc episcopalis auctoritas, quas

suffrag-atione

ANNOTATA.
a Titulum hunc cap. subjecto, etsi, q UO d huic respondet, scriptum de Translatione et adventu corporis S. Quirini martyrisaJ auctore suo Malmudariensi ynonacho anonymo in Ms mihi preelucente inscribatur, prxftgendutn duxi quod in scripto isto vere de sacris Sany

omnia
sa3

bonesta

et multiplici re-

gisesupplicubant majestati.

Quam igittir repul-

abjectionem, quam possent tanti intercessores vereri contradictionem P Nam fratrem illum non exaudiri, quem saepius ad petendum ali-

quid rex invitaverat, esset indig-uum pontificis non attendcre auctoritatem, qui saepe etmultum
:

absurdum tantummodo relidignitatem ipsiufl petitionis, giosa et sancta qmerentis, justo examine non
in

spcm

gratiffl

laboraverat, foret

ctorum nostrorum lipsanis Mabnundario impeiratis, non autem de hisce eo etiam translatis,

agatur.

Comment. praevium num. 129

et seq. vi-

beniynititmc

perpendere fortasse videretur inscitum. 1 Itaque benignissime tam piis votis assensum dedit, sed tamen in tantarequia prudentuin opus erat consilio,
setate et

desis.

c Ardenna, Csesari et Tacito Arduenna; syloa est Gallia? et Belgii maxima, per duca-

omnes

curige proceres

sapientiapraditos in aulam convenire

illos,

tum Luxemburgensem,ditionem Leodiensem et Hannoniam extensa.

sios situs

jussit,

pnecipue

quorum

solertiore provi-

dentia commodius et decentius re^ni tractabanB tur negotia, Ilis sibi cunctis astantibus, quod apud se dictante clementia agendum proposuer.il,

d Nominis hujus vicum, qui prope Parisit, nidlum novi; verum cum civitas

hsec

ceperii, ac

quam maxima post sec.ix incrementaactum forte, qui modo includatur

in

commune omnium

cunsilio

tractahdum

quasi dubius protulit, sententias

ipse incertusanimiexposcit,

eorum quasi

utrumeos, de qui-

nomenque amiserit,vicum hujusmodi sibi adjacentem habuerit, erroris sane ex eo, quod Condatensium,w loquitur, viculum prope Parisios

bus agebatur, coucedere debeat,inquisivit. Priinus fuit in respondendo, qui prima vox ibi erat
in consilio,

hic

collocet,

riensis noster
e

Parisiensis scilicet episcopus,

et

et

An

optime notus, tamilinritate devinctus erat, plurima et summa ejus benefieia in regem fideliter acta coram omnibus eoraraemoravit, multisque laudibus viri illius g-ratiam, qua3 prius apud principem
quia nostro Coloniensi pridem

lias fuerit
lus,

vere Diouysius, Parisiensium apostois cotiiur,

insimulari Malmundaanonymus haudpotest. a Clemente Papa missus in Gal-

ad ix mensis hujus diem, quo examinavimus.

f Loci hujus, qui vulgo Malmedy vocatur, notitiam et situm in Comment. preevio num.
64- exposui; de illius autem cedificatione et diplomatibus instrui potes ex Analectis S.Sigibertiregis, die 1 Februarii, apag. 24-. g" S. Nig-asii corpus non tunc, sed anno de-

magna
epiicopi Puritienti

erat,

12

Dcliinc

multo majorem fecit. jam satis comparata

qui

sibi ipsius

suatu

regis

omniumque
hac
re

astabant benevolentia,

ipsa, inquit, tanti viri fides et bonitas,

Domine
:

rex, satis in

sunt

tibi

consilium

ipsa

mum

1032

Rotomagum

fuisse adductum, in

ejus merita, quid

tibus,

illi

respondeas, nobis tacen-

Comment. prtevio

v ostendi.

non incertum praebent indicium.

Quis

enim

in administrandis reg-ni negotiis sic de-

votus, quid ad

omnia pericula subeunda mag-is

ille

promptus,
vestra3

quam

inclitus frater noster Hilpietati

CAPUT
Malmundarium
e

II.

debaldusPSedsupervacaneum duco eum

meis laudibus gratificare, quem constat apprime vobis vestrisque sua commendatum probitate. Decet igitur principem regia? majestatis

vico Condatensi
et

tantum pontificem regiis compensare be. neticiis unde si reg'is placet pietati, favendum
:

SS. Nigasii, Quirini

culi

Scubi-

reliquiarum translatio, mia.

censeo tanti pontificis petitioni.

Nalmundaricntibut
cst

impertitu.

Quid multa? Assensit imperator huic sencumoptimatibus suis, perque ipsiusmanuin Sanctos efferi de suis mandavit locis, bonis omnibus satians desiderium nostrum, e tribus unum nobis beatum transmittendo Quirinum. Sanctum antistitem Nig-asium sua3 sedi restiL8
tentiaj

raculaque hanc comitata

ivina bonitas voluit

i-^i'f re,

omnibus notum

face- Cum

exulid-

quanti habeat Sanctos in coelesti mansione, mirificans eos in conspectu hominum per

twne.mtraculo
ttiatn lianr outjenlt, e

vuo

tuendo, scilicet urbi Ilothomag-ensiuin

cujus

etiam nobis rar^itus est brachium dextrum,

mirabilium suorum de quorum multiplici numerositate hic exordium sumimus

operationes
,

Cvndt^ttntt

SuncU
tur,

efferun-

cum
scopi,

reliquiis

Levitju

Scuviculi, Melantii epi-

loquendi

ut g-lorificetur Deus in miraculis,

casulaquoque sancti Audoen; itidem Rothomag-ensium archiepiscopi. Si quis vero tanta3

qni voluit esse admirandus in Sanctis. In eo-

rum

b ex vico Condatensi translatione fratribus

existitameutiaj, ut super ejusmodi thesauro uobis a Deo collato fortassis audeat nutare

nostris c ing-ens fuit exultatio,

etiam a populo

utriusque sexus

cum

accensis cereis prosecutio.

ad ltothomagensis ecclesia cleveritestimouium, quod Bpe cxpcrti sumus per Dei auxilium. Nam ut de prtesentia eorum omue auferatur dubium,
ruin, lllic dooebitur per

mittiinus

cum

Ea

dies immanitate ventorum, inundatione imbrium, tonitruique frag-ore a mane usque ad sextam sat difficilis, qui cujusque essent meriti,

qui transferebantur, indicio patefecit

cedentis.

sig-ni suc-

testaturfrequens per eos operatio virtutum, uti dciuceps manifestabitur fide scriptorum.

Nam ex luminaribus.

quse vulg-i fere-

bantur manibus, nullumexting-ui valuit spatio quatuor milliariorum,- quodqueadhuc extatjocundius

DIE
eundius,
*rotrdo,
p
rtU/U

UNDBGMA
&
a subliia

neuna quidem

OC2TOBEI8
prot
v

per eorpora Sanctorum.

C0F, ~

pluviaa gutta riuxit auin

ffi

vma

ki

15 Huic adjicitur miraculum, quo

mrm

suisg-lonficatusestConditorrerum

trtctoconferunt tovocoii

taniUUH*'

missum volverat hora diem, noctisque - icinitas i.at eosdem fratresquiescere post laborL
itineris fatig-ationem. Libuit

, cl

3S25

^? -- "

P0pul0 lu

<

ergo

iu

qu

pratum succedere, eo quod herbarum

etfons pneterfluens multura loco commodi videbantur prastare. Nec
incolas loci

fertilitas
cvritU

oertatimque tnfirmos suos deferebant certam salut fantN lntercessonbus. [nter aUos puer, nomirn pricus, matris mcestffi portabatur bl ,ui

iliius,

,f'n\'",' '<i_ilm.i,,

mritta
,,,,,.,

"

Artine*

Marnm

,.m..nh..
,

tondem
'

pemntun
'

u ,, n
I

vocem non

ore dabat, non aure trahebat

ouin
"

excontractionedeformi deforS , bat.Isnovennlseratetnova

erectione
ad Laudunense,ubi

ipsa mgritudinis molestia exnleverat-

fft "-<Si>s^
aed ad
ipsius miseratio
i

m7mb

222 S^?, "^*

, ;

'

^ocoUavUla BKUnoato
,nii
'

IIMMI,

''

**

tea

afflciebatplanota, quanto

SBrsrsrr
Miliil

PB.^ona

;,,

._.

...

auper

oia

Balutia

quofratresnonmm.mural.ur.vtnn, re depom Pner Ule, dura propter accumber,

sopore detentus
est.

peroipiendn
ientia3,

aiatitur

oum^n^oThni

t,

devotia (letua
Deitatia, de
salutaris,
|

Exeitus

somno latatur

addnntur etiam pro uberee ut, quo d natu

fid
,

anpplicnm extorquerei
fonte
,,,.
;.

munere8umpto,muneredicooP tatsalutisin
pnus
contracti corporis.
eontra-

cujus

r ,. 1Ulltl>

.tum alterum
curanl, subur

16 Jara crastina infulserat diea, casptamque fratres viam insistentes, cum sol Occiduis radios immerg-eret oris, pervenerunt in subur-

lmplei

ignoto
'''

sol.

^nde pagi

fratribu

rtlamque
paralytioi]
Inflnnll
.

ii
i

titfcrom jhiijr*-

dem
oillo

bium adveftuntur,

bium Lugdunensis

nec mora, res passim vulg-ata ad pontificem loci usque pervolavit, qui veniens obnixe fratres postulabat, ut sese crederent mcenibus urbis, sublatis aeoum
civitatis e
:

riUulam aomini bviam tii quid im

u1

regente,

[Ua
I

pc

oll

Bustentan8artu

imo

pi

OBpiria8anctor
standi faciles, annuentlb

ipplei Implorabal

ui

Santorura reliquiis. Quod utrura pia mente voluerit, nobis incertum est. Verumtamen rei probavit eyentus, cujus fuerit intentionis ve\ aflfectus
an
id ?
:

fragia, oujufi petitionJ, qufa iozd

fratribus

tur episcopus
'

ille

assensum prsbentibus, nitel primus appositia manibus,

humeris cum * irapositurus, feretrum Bublevare, sed, admissa etiam militari manu, frustra diu laboratum est. Ita enim solo h.-ercn manebat, ut tanquam mons immobilis penitus mo\ eri non posset. Advertens itaque, quod temptaverat, non licere, eos ibidem nocte illa degere jussit, tcntorium ob honorem Sauctorum super eos expandit, alimonias sumptua affatim ei iip
pedavit. Exactae noctis tenebras aurora fbgarat,

Jetu Bolidum qoi Auj u Ifirantnr bomine tam mbitam rtri mutionem, obatupe ounl nihilominu ln lolita anv bulationia direotionem bunl in laudibu qusa per B ini to Di fiebanl
dine
tringitur
.

In

i,

virtiitibus.

20 Solel peritu

cenator per

ld

looorum

qh

rni

bula tendere nbl plure

m
mfluere,
|

ura

pi

abundantio

aucupum
Il.-iuii

olertia Lnibi retia jaoere

iibi

oantum
aitaa,

seu volantum oopiai

Beou

raleal

oomprehendere.
i

Bancta buju

rursumque

antistes adveniens

cum

clero

cum-

quaqua transitum habui

octitudinJ

que devoto populo Missarum solemnia solemnJ complevit officio. Quo in loco non defuit 8anctorum velut ubique protectio. Quidam enim Albodus toto corpore contractus, alieno auxilio
delatus eorumque pnesentise illatus, repente in ore astantium erigitur, erectnsque suis hetatur

monimenta Linquebat, animabua Ineudavi

i

atqui

indJ

idium

lomi
'
I

porum Inf
l
i

pro
i

ourabat.
i

fjtudlne
/

iiiam

amblavam
caBli

eoi
i

acc
deral

h uj.

Itorun

vadere plantis.
rnpiorum ten

fectione.
p

Jam
que

m
tant
opi
i

17 llis itaque g-estis, fratres, resurnpto Balutati

hori

in

tebal frat?

furum m$idiit
"iitbtliter

onere, carpebant iter

(iim

ingenti exultal,'

tdjducuntur,
f

tione transitoque manasterio, cui

baci

est

suettin

vocabulum
liarium,

/",

jam quartum ab eo fecerant miprior exultatio repentino

illis

cum

m
,

cui miserr

pem
o

U tu
l

rore nonnihil

aubintulit triste; audiente

21 N put
crur(

lifl.

enim

vicini

circumquaque rumorera eorum

miserab
"in,

diabolico instinctu in

unam

conspirav,

>"

pene Inha
Btobti

tentiam, ut thesaurum a Deo collatum

ferrent

au-

per violentiam. vellent opere, immisit Dominus inter utriusque partis viros tam densam nebulara, ut ad

Cumque

id

perfr

minem

m
i

qae pai(

pro foribni

fllii

oalamJi

lutem

fllii

Sanotonim comagebatur
In
<

modo valerent acoedere. Ita insidiis nequaquam proficientibn pravorum

se invicem nullo
,

sia

abd

ins erat

noaw

554
a, kvonruo

MIRACULA

SS.

NIGASII, QUIRIXI, ETC.

ut nec aestivo exuratur fervore, nec hiemali adi matur frig-ore. Perpendat quisque fidelium quanti valeant apud Deum in eaelis, quibus

etiam niartyrum devotionis pro infirmo apud

Deum

intercedentis. Auditae valuere preces pa-

rentum ad Sanctos, Sanctorum ad communem Dominum, aegrumque jacentem consequitur festina salus, adstansque in pedes moribundos ad
vitam subrigit artus. Illo deinceps incolumi reperto, populus stupere rairaculo, fratres nostri praedicari ab flere prae g-audio, Christi noraen

tan-

tum

Deo collatum est in terris. ib Abhinc fuit subeunda quies per diuturnos
gratiae a

omnibus, per
adfonlem,

quem tantum

gratiae suis

inful-

a fratribus nostris petita sudores, dibus beati Martyres inferendi, quas salutem eis Dominus praeelegerat muudi. In quorum susceptione
,

suisque se-

ad nostram ab exordio

allai,

quantum
vi-

Bisset Blartyribus.
cl

S.

Quirim

poil dictum,

ii Exin aliquantisper confecto itinere,venitur quemdam fontem.ubi propter aestum oportuit quieseeread refocillandam corporura necessitaad

jocunditatis confluxit in clero et plebe, quis peritorum perito explicet sermone ? Quere

deres e tota vicinia senes

bus, tantus

junioribus, et e cunctis properare locis pusillos cum majori-

cum

mulieii diutitximr.

incurvu-

tem.Interea

18 $o$p(liiiem

randa
,

nam

ex Euangelio Bequipasursura aspicere non poterat. Jara

rnulier,
illi

omnes animi

perflaverat ardor pa-

tronis suis occurrere, occurrendo

famulatum

imperliunlur

decem

et octo annis incurvata Sanctis proster-

quemque pro modo suo exhibere.

in rebus
laris,

qua diu nitur, qua valuit, devotione orans, sospitate. Succedunt orationi eamerat, donari vox occupatur singultu quatiente, l.iclir.Miiai
:

necessariis

quos etiam occupaverat cura secuSi

exoccupari gaudebant voluntarie, dumcupitis gaudiis conting-eret eis interesse

modo
que

iin-ua fletibus praepeditur, et in medio conatu Bermo gemitu interrumpitur. Vere dixerim illam plus meruisse, dum lachrymatur, quia lachryraae non postulant veniam, sed merentur.
rediit cum B Restituta ergo petitioni suae ad sua ille appelatus est sanexultatione. Ex eo fons

Erant, quos aetas curvaverat in senium, quosstratis injecerat debilitatis infortunium hos quaedam vis ex Deo rapiebat ad voces la3titiae
,

tanquam

oblitos

aetatis

et infirmitatis

suas.

26 Erg*o universis ad diversa

tibus,

munia
,

currenvias in

'lonorificrnn,.

quod nomen hodierno reservavit tempori, nec immerito; est enim non solum
cti

Quirini

quidam, remoto viarum obice

tlme, miracu.
lo

planum componere, vicibus nonnulli

certatim

etium co-

''

dulcis adpotandura,
lrr<
ii

verum etiam

sauitates con-

pro lide postulantium

oneri Sancto succedere, quibus id non datur eflectui, raagni aestimant vel feretrum sequendo
intueri.

adventum

iUaiiranie,tw.

ciplunivr

Campaniati a
ferelro iuo do-

28 Est in proximo locus,

quem

dicunt

Cam-

Ergo laudibus
Tali

hi,

plausibus

illi

persul-

pfmiatnm m, nbi
virtutis,

iu

adveutu beatissimae hujus

tabant, et tabant.

commune decus
excipiunt

parili pietate salu,

num,

sodalitatis divinitas claruit ex ostensione sua3

honorificentia

quos

Sanctorum patuit meritum ad gloriam divinitatis. Quia inibi perpulchra ad quiescendura videtur planicies, qui beatas ferebant reliquias, solo straverant sua corpora fratrcs seu c\usa reparandae lassitudinis, seu expecta-

Deus insestimabili sublimavit g-loria, tali, inquam, introducuntur magnificentia remedium et solamen peccaminum nostrorum futuri per
secula. Intrantibussane g'estatoribuspignorum

beatorum monasterii limina, miras dulcedinis

dicbus ferme uuius mensis indicio durans Martyrum sanctitatis.
elferbuit raira fragrantia,

fama siquidem celebris asciverat undique plebis multitudinem copiosam, et, ut res tantae novitatis exig-ebat, sua nonnulli niunera pro posse honori Sanctorum
tione populi subsequentis,

Ex eo

coepit

nomen eorum haberi

celebre, eo-

rum

suffragiis

undique plebs infirma concur-

deferebant. Inter eos, quibus

inerat sua larg-iendi, raulier
tulit,

mens et voluntas pannum lineura atillura

rere, uti dein

per nos fideliter erit referendum.

feretro

beatorum super expandit, sed res

ANNOTATA.
a Etsi Lucubrationis,jam partim cap. proccime prccgresso datce, qua de SS. Quirini, Nig-asii et Scubiculi reliquiis e vico Condatensi

in

contrarium relapsa ostendit,

venissr c\ parte adversa.

pannum Mox enim ut contigit

feretrum, tanquam vento vehementi repullus fereoatur per aeris spicium ; donec populi cir-

Malrnundarium

translatis miracidisque, eo-

c cumjacentis terrae corruens

transiret

numerum;

rum

ope patratis, Malmundariensis monalibri

qui secundo tertioque experientiae causa super

impositus, sccuudo tertioque simili modo, ut
priua, est repulsus.
iniuifo a BiU"
lirrr

chus anonymus agit, pars posterior solo

de miraculis
afflciatur, re
S.

Quirini martyris titulo abs hoc

21 (Jnde

datur intelligi, sanctos Martyres

ni-

rmiipurorvpvll,ii

hil vellc injusti,

qui vera3 justitiae inhasrentes

Christi. Hsec

tamen vera trium istorum Sanciorum nostrorum Malmundarium translationem miraadaque in hac et post tam SS. Nigasii et Scubiculi,
.

lum,

sanguinem fuderunt pro nomine

quam S.

Quirini opepatrata

muiier super liujusmodi conventa reatum suum hoc modo est confessa. Consuetudinis, inquit,
est mulieribus,

linum suum
tractabile.

fluentis

aquarum

imponere,

ut,

hinc assumptis viribus, ad usus

complectitur Hinc illam duo in capita, quorum altero, titulo huic subjecto, dicta translatio miraculaque, hanc comitata, altero miracida, eamdem translationem subsecuta, ex-

necessarios

fiat

Ex

eo diversis locis

divcrsas partes

clam auferens, ut ex aliena abundantia consulerem paupertati meae non sumreverita subire notam huju^infamiae. Sic eflata palam poenitudinem gessit errati, con,

ponuntur, sum partitus. b Videlicet SS. Quirini,

Melantii,

Nig-asii, Scubiculi et

quorum

reliquias,

Malmundarium

deferendas, impertitas Malmundariensibus

ccssnra dcinceps sordibus similis delicti , sic muiicris illius infamis detecta est iniquitas, sic
ctitas.

ab imperatore fuisse, cap. proxime prsegresso sub finetn anonymus noster narravit. c Per Fratres hic indubie designaniur mo-

MartyrumChristia.lmirabilitermanifestatasanRem dicturus sum tanto mirificam.quan-

nachi Malmundarienses
dit.

sicque

unum ex
pro-

hisce sese hic scriptor noster

anonymus

to gloriosara.et,

nam. Locus

quia hodiequevidetur,fidepleille ubi Sanctorum requievere

,

corpora, vel ubi popularis circumsedit caterva viriditatem sui perpetuo conservat gramine

d Miraculum istud, in puero Helperico patratum, Translationis Sanctorum, qui, ut su-

pra

in

Commentario pr&vio monui, Rotomagensem

A gensem S. Audoent monachum seprodit, scriptor anonymus, nonnulla a sese e signis,

DIE UXDECIMA 00TOBBI8,

;.;.5

ineorum Malmundarium

gere ac ab iis, sunt prodita, memoranda

loco tn

qu<v translationecontiqui huic adfuere, memoriv

A Awc

CAPUT

III

praftU Marteneum in Thesauro noco Anecdotorum

Commentario pra>uio plus semel assignatoetiamnarrat; utsane, quin id in ttmere,

Miracula. SS.Quirvni, Xn,asu,ct

Scubiculi reUquiis
riutn dclatis,

dum

quice
gerit,

Malmundarium transfwenlur,
dubitandum non
sit,

SS. Nigrasii, Quirini et Scubiculi reliconti-

Matmmd*
corum

utque proinde mtraculis, in Mellentina 8. NigtsU WCUsw patratis , a Davanneo in Sanctorum nostrorum Yita cap. 71 perpei-am accenseatur.

patrocinio
a.

ibidm patrata

e Lugdunum, Clavatum scilicet,modolm\duuum, Gallice Laon, e\> * est sub Aep. Remensi in insula Francuv civitas, aut 80 leucis Lutetia Parisiorum diskmt OUmautem Malmundarienses monadn. qui 88. Ni:V.)

1 *Pdnl

M'"

''

st

,ih " KI

nti-nus,
scdcui,
,,,

quom
,

:mNir
N<mrroi

Bertuli

rmw-

oula,exni

nomen,
llls
111;i

Die [taque Introduotio.

MTM, of
ftrtur,-

''i}n,i

ln

g-asii,

Qui rini

et

Scubiculi reh

Laudibua divinia ezultantei

qul e divei

rico Con-

Impleta,

cum
populua,

datensi

Malmundarium transferebant, secun,

<

amictua,

da a suo inde discessu die ad civitatis illius, b utihic traditur suburbiumpervene) ,<*

monUs
nn.t
,-i

Q
pielibati

lamautei
B

nonprope Parisios, sed in di<> Suessionensi silum fuisse, argumento est. Adi Comm. preevium nunu 142 W seqq. f Virum est Ordinis S. Benwlicti in dicecesi Meldensi Majorein interet Minorem Mucram monasterium, verum pro hujus uomim
illum,

cum

tranaenntea Buperoilia, vida-

tnmi
S.i

lonffe.nbidieeadem tn ranttanquam

iu-torum trfa lun

difflnoiler
i

aooommodarei fldem,
latio

trini per trai

oontem]

oon

ln<
i

aliud forsan monasterii alterius hic legen-

dum Adi Comment.

ad

dum (-(.ntuiit fhoultatem, b] oo boni ctorum, ob mcmorinm futurorum srui

cta
c:
t,
,

as

prav. nwn. 145. g- Vide, quee de Arduennensi sylva seu pago in Annotatis, cap. ptwxime pr&gtvsso subjectis?
h.

wto

bate

oluta,
reJ hai b

emperque

Bdi

vata hujufl

lit.

c dicta sunt.
est,

Subjaoet praflxo

tationem prabal /'. montl pcatum ipaiio-

quod aliis Bastonacum dicitur, inducatu LuaMnbwrgensi&itum leucisque octo Luxemburgo remotum. i Idem, ut apparet, miraculum etiam narratur a Translationis Sanctomim no$lro'"<>/ scriptort anonymo, mox hic iterum ad Itt. d
laudato.

Oppidum modo

aum, muli
partiripatiom."
I

leii

DomJnio, mnlai

ftsoJ
inflieta,

DpOTfl
iun prope-

auo. Hio pnellflj oo

rantibua, seu

timore oonduotorifl iul

i.ii,,,

ciflcatione DeJ el o
iiiaiiuuin,

quodque congri
roa
\

Curoa,

fianuuD erigrebut in
tuhi
'niiu

oumuium. Bednonimpunfl
i

k Nullum nominis hujus locumin Arducnnensi sylva seu pago invenio verum, qui ita hicnominatur, Bastomam inleret Malmundarium situm fuisse, ex itincre, quod, quisacra
;

quod
ad
i

auaa temi

amp

implum
Inhffl
j

Indicaretur

ln

ilhnn, qusa jrmi paiml

aratj

oequlvil de-

pouere faroam.

Im

oonap

Sanctorum nostrorum pignoratransferebant, verosimillime tenuerint, nemo non colliget.

C
1

quav

dam

intarnfl
taq

Lntea

buaaeti
i i i . I

\i

Locus

est in

Tun^roniin

finifous,

non pro-

Soirebal
tigerat,

luj

ob boo,

ooo
ai

cul a monasterio Stabulensi,

blava nomen habcns. lla blava in Notitia Galliarum Valesius,quideinde,nonnultis primum interpositis, ibidem subjungit Notgerusin Vita S.Remacliad Warchin:

Amad votabulum Ama flumine

tupebal

.
I

P
ln

dioabat
ttar

magnitudina, quante
pai

manibui
1

ioue,

u
,

1,

qul

undique conflucbant
blandfl n l roni
D
t

fe li

eoourront noo

nana rivulum
fcem

in

Arducnna Malmundarium
:

oi

a,
(

Dtque
tin.-iiit

ponit in parcecia Agrippineusi

Stabulau.s au-

juvamiiii,

sc-uiii

monasterium transCallam rivulum, Ubioet Tung-rorum terminum, ad

in

nKini itn
lutcni rffr-pil
aitalfl
poflitifl,

llasa-

rum

Amblavam

mani

fluvium
pellant.

dioecesi Trnjectensi
,

scu Tungri-

Dunquaaa diffldew deaajuiorio

monii

cana. Alterum Stavelo

alterum Matosflynp-

divii

29 DflHnonifl pesiimaiiif<
:ur

m
in

Nec usquam etiam nominis hujus locum

Widi
.

omAu
ta

Arduennensi sylva notatum invenio; haud procul tamen, qui hic memoratur, a Malmundario situm fuisse, e rerum hic narratarum ordine concludendum apparet.

monii

aDec
i

iis

auippfl validi antr

0Dfie r;

turf xurauinajflM

no-bis ; (jui

poMtimore
ie

tuovacuai:

reatituta rej

Bfldu
int

etiam lOfflr, Tbfiduidii dit, ad eorum memor

quae statim sui compos
xit

effecta eat, Dl

qoM
PuH

temporc, inoolumia BeflnBBBei

12

Ootofois

Tor.

556
.a.Anontmo.

MIRACULA

SS.

NIGASIl, QUIRINI, ETC.

ut, deposita m 11 muliebri, vix robustae virorurn cederet mi titudini ; sed re vera alienis nitebatur viribus" tum ar cui virilisnequibat obsistere virtus. H&c

30 Fuit

quidam Wimboleus adeo contrac-

vexabatur nequiter adeo,

miierandum tione

modum

con-

ctraciuiy

corporea invalidus, ut plantse ejus adhsererent natibus. Hunc in visione nocturna quidam affatus est in hsec verba Si tuae est volun:

tie

salutfe

tatis

munere

potiri erectionis,

Ardennae ingre-

recuperandae gratia, amicis ducibus, nonnulla

^
^^

lur

dere saltum, petens tibi ostendi Malmundarii monasterium, ubi Sancti recenter translati dia-

tim coruscant virtute miraculorum. Evig-ilavit homo ag-ensque Deo gratias super sibi ostenso, quam valuit ocius paruit mandato. Solemnis
aderat

Sanctorum perlustravit loca, sed, nequicquam Sanctorum suffrag-iis imploratis, adducitur curanda Dominis et Patronis nostris.Quod g-estum caBlitus animadvertendum est, ut quibus
,

Deicolarum universitati ex gloquando ille externis advectus humeris martyrum se poscit inferri praesidiis, ubisub nocte proscire et posse orationi procumbens, remque sibi necessalsetitia

riosa passione beati Petri apostoli,

ancillabatur prius in sospitate, per eos eriperetur ab inrirmitatis necessitate. Aliquot ergo diebus elapsis, durabat in expectatione suie
rationis, et,

libe-

riam ex Deo per ipsos opperiens, dum matutinos vig-iles insistimus Ymnos, nodis resolutis membrorum, clamorcs immensos dcdit ad caelura, quibus prsesentes exterriti, sed ex concessa ei Incolumitate gavisi, quanta possunt
cxultationis voce instant Laudationi divinae. Is
vero, qui sui promcruit curationem, abeundi suaque repetendi sibi ulterius interdixit volun-

quia salvatione donatur perseverantia usque in finem, postmodum Sanctorum obtentu in sese divinam experta est miserationem. Septima lux late lato fulg-ebat in orbe nobisque divinis Missarum Offlciis commnniter
inservientibus,
illa sing-ulariter

horrendis

ao-j.

tabatur clamoribus, sed repente, divinitus compresso furore maligmi spiritus, mutata in melius

daemonio caruit,

mentem sensumque
;

reh

cepit h.

Diem

illam eo, quo privata fuerat, per-

ag-i libuit in silentio

verum Dominioa

succe-

B tatem. Tanto amoris desiderio Sanctorum astrictus dilectioni, ut eorum et eis famulantium se
crca itidcm
v.i

curva

deinceps tradiderit servituti e. fidelibus 3] Natalis beati Jbannis Baptistcea excolitur devotione, et secundum promisfideli

dum cleri plebisunum convenientis frequentia salvatori que omnium Domino jubilavit in laetitia. 34- Exig-entibus hominum insolentiis, terrodens
rei g-esta3 fuit testiucatio,

in

PwUa t0c .
c <uione,

sum divinitatispcrAngelummulti in ejus g*audent nativitate. Unde fit, ut sing-ulorum annorum revolutione exultanter ad ipsius curratur memoriam, ut, quia ille clamaverat, poenitcntiam aglte, peccatorum obtineatur indulg-entia per bonse operationis instantiam. Hujusce consuetudinis benevolentia huepromiscuaemultituut dinis confluxerat numerositas in tantum populum nil aliud videas per compita, prfflter
,

Dominus incutiebat superventura? g-entilitatis, utque primum fama mali tanti intra fines
res

hic

Galliarum coepit audiri, obviandum

exteriori

fuit

non

salutari
ficales

armorum protectione, verum jejunio cum oratione. Per id tempestatisponti,

administrabat infulas in Coloniensium urbe Hermannus, vir severa^ industrias i qui tam dira3 auditionis perculsus metu per omnes

perque plateas. Intererat huic tripudio mulier,

suorum advecta

studio, qua3 toto

membrorum

deformis eurvamine, utroque etiam oculorum

carebatlumine.Fratrumquidam, Hug'onomine, sancto de more recolens mysteria vitas, sancto astabat altari cui non minima inest portio
,

rem g-eri fecit triduanam videlicet abstinentiam ab omnibus observari, si forsan pro istiusmodi plag*a cessanda, Dei omnipotentia posset placari. Hic in raorem Ninivitarum omnis a^tas assumpsit lamentum, pallet omnis juventus,
parochias, suse ditioni subjectas,

digmam

relatu,

virg-inumque

gemma et
Quodque
afflictio

serico

immutatur color optimus matrona glaucos induit

pro

ami-

domiriici ligni. Mulier, a suis projecta, prae ip-

ctus, nullus bibendi,

nemo
,

vescendi memor.

%is gradibus sacerdoti astabat propius.

Jam

se-

contriti ethumiliati cordis conceperat

creta dicebantur secretius et plebs circumstans

interni doloris

externus exprimebat
in has
et

Domino
(j si

se

illa claris

mactabat in precibus, cum repente exclamat vocibus En video, video,

:

moeror. Audiverant
reg*iones

enim simile quondam

detrimentum postque populationes

laus et gloria Ohristo.

8j8

incendia civitatum, post iniquasneces plurimoin astantibus

incoiumitatem

Fit

multiplex

murmur

ex

rum
35

plures abductos Christicolarum.

l.-iiitiatanti

proventus, tamdiu perseveranssup-

Unde

in

commune

fuit

consilii, divini-

erjionitur,

oji-

pressa voce,

dum

terminarentur Officia Missse.

Tum

vero omnes prorumpunt ad divinas laudes,

super facto ejusmodi obstupescentes Divinitatem in communi exornnt precamine, ut virtus,

OStensa
in

tatem adire super negotio hujusmodi ; quia erg*o abbatia nostra ad ejus dioecesim pertinet, studuimus et nos idem agrere, quantum valui-

prena et
tua,

mor"

mus, Deo

larg-iente. Tertia constituti jejunii

restauratione luminis, ostendatur in

peparatione reliqui corporis.

Nec

defuit

humi-

aderat dies, et ad missarum solemnia unanimi voto ruerat promiscua plebs, ipsas etiam porticus tanta replens multitudine, ut nimirum
intellig'as,
clesia3.

lium supplioamini, qui se timentium semper adest voluntati. Nam sub oculis omnium, qui ftderant, compag-es refluum subito rapit arida

succum;

officia et rig-idi remeant in pristina nervi, aique interdictum repetunt vestig:ia flu-

ctionis,

eam non posse capi intra septa ecJam recitabatur series Euangelicae lecum puella quaedam inter confertissisolvitur mortis.

mas turbas oppressa in soporem

xum. Mulier surrexit incolumis, arg-enteumque

monile, collo suo pendens, altari pro munere imposuit gaudens. Credo, si tot auri adfuissent pondera, quot arboribus iusunt folia, Deo Sanetisque libens contulisset uulversa Ea res

Qua3 statim foras elata, sepulturaBpost modicum erattradenda. Tuncunus circumstantium, prudentiorem, imo fidentiorem habens animum,

tantum processit
puli
1

f.

iu

admiratione
ejus
rei

quanta poopera-

multinlicitas in
9-

atfuit

101ie

tioni,

88 Lu nova villa, qua3 nostrse subjacet diAda nomine mulier a spiritu nequam

non ita, inquit, fratres, non ita est ag-endum, non omnis absumpta salus. Certe ubi nulla pu tatur, advehet optatum levamen omnipotens Dominus. Sancti isti, ad quorum tumbam consistimus, maximis in dies magni ha bentur virtutibus. Quamobrem, si placet, si non diffidere

mens

est,

eorum relinquatur juvaminibus.

36 Dixerat

Dlb A
td

\m,/iM\ OOIOBRIS

89 Dixerat, dictorum spei ca?teris assentientibus, propter mortua corpora mortuum relinquitur corpus, sed non aque mortua
dixerira,

per

superatur mors, redeunte Vita Non', inquam aeque mortua dixerim per quffl id'
quffl
, ,

quoderat hominibus ad optandum difflcile es pnescientia Dei factum es.se palam hominibus perfacile. Xam post tempus jejunii, aumpto cibo
pastisque viscenbus, reversi puellam
vitali luoe

3T
rtyrum
Cl
pOfll

allquot annos
ijlrrt

donatam reperimus. Percuuctantibu*.

r>^ laudibus dfltao

adeo
s,a
"

a, S
'

iDfU

^m/ospevtinU fld

ubi vel

quoraodo fuerit, Educta, inquit, de corpore a

oam

capi

duobus mirae pulchritudinis traducta suni locura amcenitatis, donec quidam OPdil
cus,

in

mpapuerunt Btella
us,

ut, quotqu
atuppa-

specie decorus, corpore procepus, Quirinum se nominans, inde me abstulit, et ad hujua exilii tenebrosas semitas reduxit k. llujus
rej

wbepatione. Quod taotum

nuiltl,u
:

lo

uU
potuit, divulga-

totsuntastipulatores, quot sunt in oipcuitu QO

stri

tum
CBBlO

commorantes.
87

Nec

illud

praetereundum est silentio

Sanctorttm re
Uquiat cttttodiunl,

mundo, multimo
quitatum

id

hominum
m

insolentia ppomeri

quod in nostro quondam apparuil monast. Fratrum quidam, HermeradUB Domine,

cifl

augmentatione. Hin

lol

vitae

diam
,il

suffultus relig-ione, Sanctorum eustosusceperat. et, quia grandmvo eral itu

uaibus bumanifl. Sed quia Deo bufl misepetui

r

consumptus, juniorem, vocabulo Nei sui sustentamen acceperat. Ambo

oratorio quiescentes,
fieri

erg-o in

eodem

ambo

Cffllestifi
I.s,

har-

monise meruerunt

auditores.

qui Benio

eminebat, duabus noctibus in lecto recubans et psalmis pervigil instans, audivil in choro fra-

m pendit lotum deiu ad lalutar m poptum app fluotuamin dubias

1

ii

,,,

1,1

\-

trum tanquam voces infantiuni psallentiuiu Deoque confitentiura, quamvis penitus ne unuin quidem intellectu caperel verbum. Tertia vero
nocte
is,

'""i'

11
i

oim ex oommunl conaull

.

,,.<*.

martypum

oop]

oi

Ibu
\ II

,.,**

bus abbatisa qo tra mu8, immutatione habitui

cohibentefl
occuita,
,

un
s;au

qui junioris videbatur

ffltatifl,

dUm

fli-

militer vig-ilans instaret orationibus,

audivit
er-

easdem
tio

caelestis

voces exercitus. /Estimans

olerum oum popuio moBrorem iDduen pro dio, iii pipito bumilitati aur
tfollita in
el

go, fratres ad psallendum

jam

surrexisse, silen-

talibu
refleotlt

ui

vocans magistrum Mstne,

psallere ?

ait,

letnpus

sig-nitn

g-entia-

dextram ezarmat, lAmqua

lati

ficandae nocturnalis horse, quia audio fratrei

opus misericordiiB, Tertia Ulu

jocuntl
,

choro

At

ille

Non

inquit,

sed

in

v
[n
i

ia

[.n.lluxit

membra

corapone ad quiescendum, et, g-allo canente, hora erit vocandi fratres ad pflalli D

benedictionia
oratorii iubi

re

li

undo
ai

en

m
i

[ue

dum. Hae enim voces, quas audito percipis, jam duabus anteactis noctibus insonuerunt auribus meis,

nnd plui gnitudOj adeo Inund

i

pa

rimi faoiem, ul

\-

quas non hominum in carne viventium, sed sanctorum noveris esse Angelo-

herb

i,

qua |am n da
fcecundital
ia,

m,

initiiiii

rum.
harmoniu rccreantur

bus, ut

(jui

jam

di

pi

libo
u
.

38 Aliquot dein transierant horaruni curricula, cum inde progredientes * eadem Beato-

ore
1

omnium
1

plenu
-

8iou1

ocitate
|

oim
peril

progrcdien
lia

lllu

rumagminaecclesiamsubierr rioquam proximara, beati Laurentii Snnctorumque mulmartvr torum nominibus consecratam
,

Inoj
,

tfk

dum

spebu.s suis frustr

iti,

quod

I"
%

'

ambicQtia

Agilulfi, eatenus inibi qniescentis, ambientea

nutpiendum. quo

tumbam hanc imposuere antiphonam

>

Qui
Dlfl

dum,

pei

lnt<

mj
exl
tai
1 1

posuit animara tuara ad vitam

[bique

Interitum.

Hujusmodl
n

uluni
a*enu

tutinis pro fidelium

illa cffllestifl

animabus

dccantatis, visio

fcorsis et aliqt

ua

in

bo

a conspectibus evanuit huraanis.

manum,
TRUa
di\

ni

De
alio
I

praescripto beatse memoriae viro multa sup-

quae dici laudabiliter posaent, ed, quia nobis ablatus, alias * est translatus l, reticereexindemeliusputavimus.Tarn<-n Ufl repupeterent,
tetur ig-naviae,

Augusti
Beptembrifl
aqiiariu
iiii
!
I

n
I

Deum

in Sanctis suifl
in

mirabilem
Sanfacere, quifl

non

g-lorificare,

ne argaiamur

frugefl, post

"ii

redacl

"o
-li-

ctos per

Deum

gdoriosos

non magmi

inundationefl, curvafl
a

w
,

qui squ im

quantusque
m
abbati
tione

vir fuerit iste perpaucis Ubui

reciper-

domqui

piicare. Nobili stirpe editus

m a parentibus
monachi

eflt

traditufl

reg-ulariter

Anglino loci hujus sub instituinformandus. Qui

ter

omnes

pi

tarnen agros eorum,

bant villam,
terapestas,

patris .spiritualis

mores

et vitam flpipitualiter

compu

imitatus, ejusdem ex voluntate Dei successor efif factus, dein sedi Colouiensium antistes datus abbatis etiam non deposuit onus, donec

Sanctorumque auxiliamen commonJ expetunt

dehberatione.

Bam quam
nostri dedic;i

prafati

'

M***H

utrumque strenuissime gubernando propter

fi-

t celebrera,

fld

quam

Ulfl

populufl<

558
a.Anohtmo.

MIRACULA

SS.

NIGASIl, QUIRINI, ETC.

quit posteris, sicque aliena salus aliis
salutis.
fit

et reverentia festi et temporis necessiconveniens, perque lugubres habitus, tudine quid haberet animi, ostendens, beatos martyres *an pratorum precatur efferri, oratorum * cum eis lustrando

populus

causa
ae-i

45 Quidquid a Sanctis seu per Sanctos

icpta.5

rogaturus

Dominum

super plaga imminenti.

tur divinae virentis * gratiae asscribitur. Unde non debet quisquam sat cunctari Sanctorum tot,./

Quod

ut impetratum est, repente tanta inclaruit

cceli serenitas, tantaque insecuta est aeris commoditas, ut quae jam transisse videbatur, tunc

prim um inchoari putaretur aestas. Cerneres pauvim remeare priorem, quasque infusiones aquarum corruperaut, paulatim relatim segetes ad
parari ad maturitatem.

operationes, quibus valet verbis, eflari sicut enim diversi meriti sunt homines, ita divers sunt in hominibus infirmitatura passiones. Et nos, qui Sanctorum actus enarrare
j

ccepinius

qui diversos in hominibus

modos infirmitatum

QuidmultaPNeccaelum

dedit pluviam, nec ros abundans defuit super

terrara, donecsuccessibus collecta secundis fru-

notare habemus, post relata referendis voluntarie animum applicamus. Mulieris manus dextera, nervis marcentibus, digitis torpentibu-

menta condercntur

super quo, si quis tardus existit ad credendum, ad praescripti populi rccurrat testimonium ; qui accepti benein horreis;
ficii

palmam erat recurva, crescentesque nimis nimiis progressibus ungues, quia carnem subierant, nimios miserae addebant dolores.
in

Quot

p
rutlicun, t/uod

vpcritervili

temporf:
cilo

[lli-

q
'

non immemordiem se observaturum tantae hanc per singulos annos venturum promisit cum muneribus suis, atque hactenus in promissione sua pcrmanet fidelis p. 43 Solemnitas apostolorum Principis, quae titulatur ad vincula, magnae devotionis in suo tcmpore confert gaudia, sed quia plerumque a quibusdam observalur negligentius, fit ob hoc plerumque ut quibusdam vindicta inferatur divinitus. Et ut res pateat proposita, res adducenda est in raediura vulgata fideli attestatione multorum. Apud Lcdernacum q exstitit rusticus vocabulo Gerbertus, qui contemptor Dei et hominum pro nihil ducebat, si quod ex Deo per sacerdotem accepisset mandatum. Nam, facto signo a sacerdote, quo soleut resolvi artinces ab operc, is, qui cor incrassatum habebat ad bene operandum, instanter operam dabat ad roalcfaciendum. Ergo praelibatas solemnitatis adveniente jam vespere, idem vir male sanus
solennitatis et ad
,

enim manus habebat digitos, tot manum perforare videres ungularum aculeos. Gravis adeo
dolor et passio, sed spes inerat
ei

per Sanctos

recuperandi salutem a Domino. Stans ergo inter missarum solemnia devota Deo fundebat

supplicamina,

cum

subito abimraani ereptadi-

scrimine, amissae recepitofficium dexterse, quaj in flexibilem usum miro revocata est ordine r.
Ilinc, si

quas egit gratiarum actiones, silendo

"'

lector advertere potes.

46 aepe videmus Sanctorum dierum observatores proficere in melius, Sanctos dies non curantes deficere in pejus, velut exemplo se-

S,

Qgf,

'"""",,,
gno
perievlo

quenti facile valebit agnosci. Quidam eorum, quos Coridones s appellant, flocci pendens praasentis diei observantiam,

invocatu,

fcenum plaustro impositum ducere volebat domum, sed temerariam ejus praesumptionem virtus divina non tulit igneque cselitus emisso plaustrum pariter cum faeno cremavit. Illegavisus, quia vivens evasit, unum ex bobus, quem sancto Quirino in tanto
positus periculo pro residuis sibi reservatis de-

arrepta falce messoria ingressus est

colligeret

contiguum

doraui SU8B pratura, ut vitulis suis fasciculum

herbarum quamobrera
;

districte qui-

voverat, de tanto liberatus periculo fideliter concessit, ex sui eventu praesentibus et futuris praebens exemplum, quia

dera, scd misericorditer corripi meruit, ut sciret, si ret,

Dominus peccantem

quid divina potentia possit, ut advertecujus sit virtutis et potentiae, quem Deus

non statim

judicat,

sedad pcenitentiara miseramnlierqut

nltcra,

tus exspectat.

universorum pastorera universali fidelium constituit Ecclesise.

47 Inter plures, quos patriam egredi corapulerat orationum gratia, mulier aderat ex oppido Nivialensi
t,

cmin

C
r ltl

14

Nam

in

prima herbarum collectione non

non

jo/u'o.

ecclesiae nostrae ancilla, qua3

Sanclti fn/ufM
i

n,divinitus

punitai,

dextera falcem, non sinistra herbas valui deponcre, sed pcr reliquum diei noctisque succedcntis

quia remota videbatur a finibus nostris, censum sui capitis non solverat per multum tem-

tempus

difficiles

tur cruciatus.

Nam

in utraque patiebavidebatur sibi , ut quot

palmis inerant digiti, tot ferrei palmis infigerenturaculei. Quin etiam, si quis utrumque

Unius ergo persolvens multorum annocensum ad perniciem sui, ad gloriarn Dei, ad correptionem hominum, ad clarificationem Sanctorum. Expletis ergo pro
poris.

rum

retinuit

ab utraque manu lentabat divellere, ampliori miser homo afficiebatur passione, ut sine dubio
intelligeret divina se teneri virtute. Quid multa? Tanto arctatus dispendio tantaque neces-

quibus venerat, revertebatur per eam quae dicitur Erancorum semita habens hactenus
, ,

situdine
torio

compulsus consilio amicorum et adju-

sanctas Crucis signum ad virtutis ibi patratee testimonium. In comitatu ejus erant virietfequanta minae, qui testes existerent ad suos
,

ad nostrum cst monasterium perductus. Cujus valvas ut attigit, attingensque oscuia

libavit,

Deus operatur per Sanctos. 48 Ut ergo montis apicem ascendit,

hor-

hincqut!/mniia, lioueJto

repente quod utrisque tenebatur manibus tanquani nil incommodi passis abjecit.

rore nimio stupefacta contremuit, soloque pe-

ezperiunlvT

de adhaerente, immobilis perstitit. JEstimabant

Quisquis dubius in fide incredulitatis adhuc gravaris mole, discc in sancto opere, quia prope est dominus omnibus, qui invocant

eam rum

comites offensiouem pedis incurrisse

illa
,

ve-

eum

in vcritate.

Quia enim
,

vir iste nihil haesitans

in

fide postulavit quia non duplici corde, sed in veritate quaesivit Dominum , antequam domum subiret orationis , potitus

dique datur copia, vel mutare locum, vel quoquam flectere gressum. Tandem ad se reversa, ad Sanctos tota est mente couversa, studens orationibus facere placatos, quos propter infideli-

tenebatur alia virtute. Accurrunt uneamque tentant sublevare , sed non

est

effectu

sua3 postulationis.

Idem introgressus grates

reli-

Deo, Sanctisque pro salute percepta reddidit, Domumque revertens exemplum correptionis

tatem sui patiebatur iratos. Pollicetur emendationem sui reatus per restaurationem ablati
census.

Nec

fuit

apud eos

difficile oranti ve-

niam

DIE UNOVCniA OCTORRIS.

A niam inipendere u Resoluta erg:o pedis vinculo admirationem auxit in populo ad noa rediit
569

cum

tripudio, gratias retulit pro recepto gressus officia. Deinceps domum regressa fidelis permansit iu promissione sut x.

paiit,Mamundan

******

mmxymut.uH -

STT
Subdtt,
Ctff,

,,MM

-"^

ANNOTATA.
a Malmundarii non tantum SS. Quirinus, Nig-asius et Scubiculus, sed et S. Agitolfus pluresque alii Sancti, mNotitia Malmunda-

conscquitur.
'

mortur puelir, ad ntam tunc ad/uent, nx.sscnun subscc. tX rincm

ulum
(

w
.1/,/.

riensi,Comment.pr,rr. num. 119 huctra

Wur -' Hur.omm&itt / ^mPafronwo,

isthoc, jHotf, u( vcrba.qui-

qiuv ibidcm exstat, ccclesia, pro patronis ha-

rino,

bcntur; etsi autem vel horum

velsolius S. Quirini vel d< hujus simul et 8S. Nig-a*ii et Scubiculi patrocia
t

'aspartcsnttnbuat. 8, Agitolfi corpus, quod Malmundaru

.

indeabAnnont.Colonitnti
~da

'/'"

""

raculis,

horum
riensis
%

quee Mabnundarii, translatis sacris lipsa?iis,eveniss<\ Mal

fum
,.,

miam
-piusjtim

eo

laudaio
/>,:

wifuitti Cotn
u

anonymus

refcrt

flterinl

pat

B sintque adeo omnia,

utpote in quibus saltem pa? tem Sancti nostri habuerint, in capitc, (itulo huic subjecto, memoranda, suni ta etiam ex iisdem nonnulla,qux solius S. Petri ope facta narrantur, hxcque, utpotv<< San'

m Malmumlaricns,
(,,

ct

Stabutcns, huic abba.

qu\

a Dlfl

nnmarti
'"'

Qt*

M1

001
?

('<>,nt,o

traddur,
tn

M
lipon

rex anno

ctos nostros nullo

causcl, lectore

modo spectantia,

br<>nt<itis

itur,

mul Fisanum

dumtaxat, id a me

fieri,

admo-

rt.l,

nito,

omittam.
liquet, hsec

pag. 606 Ope

m,
\
\,-

'i

Jui,,

b Hinc
spatio post

haud modico temporis

esse conscripta.
<//<>s,

Co?n,
seq.
n
\

lltlm

rem gestam

</<!<

c Hic, ni fallar, designatur

</uo SS.

Quirini, Nig-asii et Scubiculi roHguias in eccle-

ide,quait\ capui proarinut pragrtstum ad lit. 1 de ht>< ata.

o

siam Malmundarienscm fuerunt illatm. d Hic iterum auctor monachum Malmundariensem se prodit idemquc adhuc pluries infra facit, quod hic monuisse sufficiat. e Is itaque e propria voluntate Sanctorum Quirini, Nig-asii et Scubiculi. scupotius Mal mundariensis, ad quod sao-a hori>>>> lipsnna
recenter erant translata, monasi vitio sese addixit, itaque juris seu e Sanctorum isto?ntm pro more tunc usitato fa??iitia est fa ctus. Adi, qux Operis nostri to?n. i Octot><-/s pag. 300 in S. Bavonis miracula ad lit. c sunt
notata.

Anno crcdcr
iis,
</<>
.

Iin, uti tfl

Comnwnt.

nus,

p E.r
ratis

natar,
nostros,
<<<<<<<> ,<><<

uttu
fuoiit ruet.

iMalmundarii
visos
i|

Xominis

/<

phiois

haud h
ubiofuoritMo

//

Malmund<
\lal,,
'

,S'.

A-

gilolfum

iis
>/

dumta

Hoc miraculum Malmunda?Hensis anonijmus in S. Agilolfi, quam postea, uti apud

f

niret,

Co?n?nentario Saurti hujus Actis prsevio, num. 29 fas est videre, conscripsit, sionem intidit paucis dumtaxat , quibus ,

nos

i?i

nu??i.
lit f,

10,

non

se<

amad

tra?istuhi

Vocabuli /<")
invenio, <
.

quod hicomnibus,ut apparet,Malmu?idaricnsium Patronis tribuitur, soli S. Agilolfo adscriberetur, partim additis, partim mutatis
verbis, uti quisque deprehe?idet, </>>i, </usein dicta Passione num. 30 et seq. leguntur, cum

divinare htbtl

Eoe Braba
h,

pii^oNivcllo,
et

quingue
D

Nam

disiai,
.

verbis, quibus ?niraculum illud hic narratur,

contulerit.

\j,,h.

>>t"<;tit,

g Subditur modo miraculum, in ene?'gumeno patratum, quod hic, utpote soliS. i ab auctore adscriptum, omitto h Hoc miracidum non solis SS. Quirino, Nigasio et Scubiculo, sed omnibus Malmunda Patronis est adsc?*ibendum, uti ex riensium * , . TO . ,w.v t ,,i ipsismet, quibus narratur, verbis fas est COU
'

uu \ahnunauv [falmun mensium, qui in hac GOhmtur Patrotl

semho
.S'.

i>-r<t
I

addu

nostri to< cea?ponitur.

x

Od

(|

"' '"""

Batonit mirv

iw,

>"'

U$

[jUOubraHonem

li

alium certe, quam Hermannum, hujus nominis tertium, qui ob anno 1089 uti

9 ere

^ ^ ^ ^^

lerminai narrano/fs hic terminat na>

uam anonymus nosttr <>dum p> aamouwn pruiM*, hw: &

est.

Haud

rr^^M-,,^

a nobis tratucribe?ida non

DB

560
aoctom
J.B.

ACTA SANCTORUM

DE

SS.

TARACHO, PROBO
AXAZAKBI
IN
CILICIA

ET ANDRONICO MM.

COMMENTARIUS PRyEVIUS
De SS. Martyrura
ANNO CCCIV, Frequcnt tn

cultu, martyrii adjunctis et Actis

FaHii

tacrii,

^r&stantissimos hosce/idei ChristiansePufniles sacri ecclesise tum Latinac, tum giles GrwccP anliqui recentioresque Fasti cerI tatim, nec immerito celebrant : Martyrologium Romanum Vetus ad diem ix Octobris
itahabet
Probi et
:

gio monasterii S. Maximini, et in tribus Martyrologiis Hieronymianis apud Florentinium:

ad diem vn Maii refertur Depositio

thymii, in hujus Vita

reliquiaS.

rum eorumdem Martyrum in eeclesia

num.
122,
rii,

Eu-

Apud Tharsnm, martyrum Tharaci,

illis

Andronici. Prolixius de
ita illos
Ciliciie,

Ado

scribit; ac primo quidem Apud Tarsum metropolim

annuntiat
Natale beact

tissimorum rnartynim Tharaci, Probi

:

Andro-

subMaximo <iui persecutione Diocletiani nici praeside, longo tempore enrcerali squalore afflisuppliciis cti, et tertio diversis tormeutis et
examinati
in

n,p adepti sunt.

confrssione fidei triuraphum gloDein vero addit varia, quae

passi sunt, suppticiorum genera, qua demum fuerint mortc sublati, et quopacto sepidturae traditi quse quidem omnia ex ipsismet san:

ctorum Martyrum Actis in suum Martyrologium transtulit. Laudatis mox Adonis verbis Usuardus apud Sollerium ad amussim concinit, uti et Martyrologium Romanum hodiernum, hoc fere solo discrimine, quod Tarsum metropolim non appelet; addat autem,sanctos Martyres abscissis cervicibus occubuisse. Wandelbertus apud <V Aclierium tom. 2 Spi*
cilcgii

tomo 2 JanuaAd diem ejusdem mensis xm signantur, et quidem in Palzestina in Mrll. Hieronymianis Lucensi, Antverpiensi seu Eptemacensi, et Corbeiensi; ac rursus ad diem xxvn Septembris, sed in Cilicia in Gellonensi apud a^Acherium corrupte pro Probi legitur Prolii ad diem ix et x Oclobris in Martyrologiis Hieronymianis Florentinii mox laudatis ad diem vero x ejusdem mensis in Gellonensi S. Probus perperam vocatur Proprius. S. Tarachum omittit hocdie Mrl. Hieronymianum ab Edmundo Marteneeditum tom. 3 Anecd, a pag. 1550. Denique ad diem xi Octobris Mrt. Lucense Parvum Florentiniisolummemorat S. Andronicum Epterdie xx ejusdem mensis data.
;
:

nacense vero sic habet v Idus Octobris in Anazabori (lege Anazarbo) Cilicise natalis Taraci, Probi et Andronici presbyteri. Omitto alios co:

dices

Hieronymianos contractos,
:

et recentio-

pag. 51 ita de iisdem canit Quiuas mox Taracus, Probus Audronicusque

:

aoronant,

quos gdoria reddit. illorum Nolkerus apud CaniMeminit etiam sium Lectionum Antiquarum tom. 2, parte2, pag. 170, sed admodum vitiose ubi sic legitur Apud Tharsum metropolim CilicireThaVirtutis, mortisque pares
,

de die vero locoque, quo sancti Martyres passi sunt,cum de Fastis Grsecis, quibus inscripti sunt,egero,infra dicetur. Tarachura, Pro- cumGnr 3 Greeci passim SS. bum et Andronicum iv Idus mensis Octobris F colunt, hocest, die xn seupostridie ejus diei, quo Romano Martyrologio, Veteri Novoque, inscribuntur ad quem in Menseis Magnis, haustum ex \\.artyrum Actis, hujusmodi elo-

rum Martyrologia

MM

':

gium
rtavov

legitur
v.at

Ovrot vr.rpyov
r.yzuovoc,
r,Aiv.ixv,
'

zv

vnarzia AioxAyj6

raci

presbyteri

e1

Adronici

martyrum

etc.

Per-

^Aactavov
r,v

x.a.1

uev Tdpxyoc
ro
yzvoc,
rrj$ r/jc

peram quippe
stum
est,

hic Probus omittitur, et Tara-

npo[ji[jry.'\)c

rr,v

'Pouaioc,
Ylpofioc
zv.

cho, homini, uti

cx Actis Martyrum manifeMrl. Hieronymia-

Grpxrt6)rr,c r/,v rvyr,v. 'O dz

2i<J>]

militari dignitas adscribitur sacervitio laborat

UaytLv/ixc,
lovixc.

6 dz o

Avdpovty.oc,

zv.

noAsoiz Ecpeffiwv

dotalis.

Pari

Kat

uzv

Tdpayoc Ga/rsrat *

AtOot; rdc,

Q/arzi-

num Epternaccnse, quod S. Andronicum veluti

eum Latmii,

atxyovxc vx\ rov x.vyiva, rac yzipac, nvpl v.arayAiyzrat, xat dvaprdra.t zni ^uAou,
y.oct

sacerdotem annuntiat. 2 Hactenus quidcm quoad mensem, diem, locumque, quibus passi fuerunt sancti Martyres, inter citatos
nit

xontvq nviyr,v.a\

pw

j-.ofo.U.zr xi,

oloc -t

rwv ptvwv dzyzrai,

rb

ojSi/tc/.otc 7TTr-jpaxrwa>ot: rojc u.aarojc vnoy.aizrai.

martyrologos satis conveverum ad diem \xv Martii annuntian-

jLvpM rx cora v/.riy.vzrxr pa

dzpy.x
v.a\

Tr,c,

y.zyx'/.rc

dnoo-jpzrai. yjoioi; z/.didorat

y.xrxv.oirzic

rzlzvralov yayai-

et

tur in Auctariis Usuardi7iis apud Sotterium, Mss. Vaticano S. Petri et Usuardo Regi-

uz/^dov,
dz

rr,v

'^&.yr.v

rw

(r)to

7ra-

pariOr,aiv.

yivvxloc

Upopoc
rov

vzvpoiq

6)uxic

n& Suecixi ad diem ivAprilisinMs. Vaticano t signato num. 5919, ubi annuntiantur
Mss. vcro Casincjisi et Altempsiano ad eumdem diem omittitur S. Probus. Ad diem v Apritis referuntur in Martyroloin
in Syria

7'^rrrat,

GiOrpotc
cvlcd

nziivpav.T^ixivotc

rovc

nooac
v.ai
v.xt

v.xrxv.xizrxt,
::c

dvaprdrat,
6[jz'/.io-/.otc

vMrov

to\c

ptoQzi<7iv

v.arav.xizrat,

irz-

pat

goj[j

xtc rdc

v.vr]uac

dtariuvzrat,

v.xt

rz'/.iv-

ratov y.ayaipatc

v.xt

ajroc

v.arav.or.ztc ro

uxv.xptov

ri/oc

DIB
vaprdrea, xa
-

INDKHMA
yx
.

OCTOB]
(horgio David s
.1

^.

umw
J

co-Afwcw
5S.

J/orryrtim

1 Hi, Diocletiano consule el side, floruerunt; Tarachus

mw

/ui

Raviano quidem BBtate

pro-

vectus,

Romanus

grenere,

forte

bua

!,

m.
lihute-

e\

Side

PampbyliflBj

A.ndronicus

Lonum, Ppobum

dponioum.

Epheso Joniieoriundi.Tarachus, maxilli vice saxo contusra, manibusque igne aduatis,

in

equuleo suspenditur,

f
j

ioi.

pa

'-

tur,

7epubuaque oandentibus in mamillis QStulatur. PnBCiduntui (illi) novacula aureSj capitis abraditur
outis.

acetum naribus

cxcipit,

untui

nuntvr.

S.

Mart. Pponi

Feris expqnitur, etgladio tandem

'

membpatim
i

reddit. Qeneposua autem Probns, cpudis Derris cbbsus, ferro adustua in pcdibus, equuleo lateribusque candentibus verubus B que item verubus fodioatus in su

concisusanimam Deo

Tara

it.

beatum nactus
tis incisis

Liqui

est exitum. Divinus

autem Anribus, per-

droniousequuleo suspenditurj acutia feppam

cruribus, fodicatisque
lat(

frictissalevulneribus,lin-u n ac lab ais, gladiisque toto fere corpore e< ipse conoi in Dei manus spiritum tradit. Simili dem diem illos elogio exomat Menohgix

jussu Basiliiimperatorisolim editum sed S. Probo axilLv candentibus verubus u

,

illic

m
'"

wYfl

/a// /><>/>>>>
'

dicuntur; quodquidem tormentiim Acta

illo-

rum

n$t
i

lateribus ejus,

cum

tertio oblatus
;

mofuit, illatum memorant neque id stice, ut ibidem legitur. sed juxta Anazarbum, ut habet Latina Actorumversio, con*
tigit.
mentio

Ma Mop

Loppin,

cho Be>
terp
est,
.

onorifica,

qvs

alib\

SS. Ma miraoulo

Meneeis jam memoratis accedunt Aferuea Maximi Margunii, Cytherorumt'i>isn,pi //,, rologium, seu Horx canonicse Crypt tde Ordinis S. Basiln, Diptycum S. Sdb&,
5
,

mer
multfl
"".'ii
' : : |

al

loueni

mo
iini

Anthologium Grxcum, quod hujusmodi Ey mnum inlaudemMartyrumdecantari soli

'/

Bub altare
,ir,,.

d<

o ai runl
lotoi

reliqu

exhibet
x.or::,
//,:,

HoJ

fl

ixtaftous
zr,;

egregiopum
vi-

am

Tb

Pi

61

\m
ut

iroXX&v

em&Xov
rov

trvypv xai (3pa|3ev

Scorrjpo^

die

mei

izccpot

Xpi$ou

Ta
ol

av y-jx

[Ipdj3o xai
rr,v o7rrriv

Av&p&txof,

geppoi

a.j"//,yJ-

ann>-

\ti

pot

5>v

exreXoi

sCrovc n-

Een
an>>

uSuev
ta

U7rep ^picov rrpeo^evovra^ roii pucrd^vai irrato*-

uarcov.Yapios Martyres oruciatus perpessi, tnul-

S.

/.'<"'

Phoca*,
>I<L

certaminum ac

victorise

prasmia a Cbi
I

Servatore reportarunl prasditus mentedii ina arachus, Probus et Andronicus, victores strenui;

quorum veneraudam
ipso

recoientes

memodi

riam,

colimus, pro nobis intePCi

ut liberemur a noxis. Tn supplemento nostro seu Menceorum Grxcorum typis ex<

> ,

dfo
llCPl ln, d
.

'" uin
ttTO

in synaxario P. Sirmondi 88. Probi et Andronici elogio adduntur sequentia

I

cand
M '*

/v-ja

oi

/,

aUTGJV 7VV0%iq IV

'.''<)

u.j:
'

ludj

tw
in

bvri Iv roC Napcrou xai

ratur

mul patrum
Iprc

P
ii

eorum festum

in

eorum

sede sacra,

Leo A

'

''

Narsi (supple tractu) et

Ad
BB.
-I

nun

quibuspauloinfradfcetur.BxcU, Menologio nostro Slavo-Russzco

Probi,

Tarachi et Andromc,

passorua

.b

J
in altero syna-

drooici,

aux pariter habentur

<
>

noslros xario Rhuleno Moscua wi decessores

'

<***

aBje"
'

^aWyrtt>M

non

ft,te,tf,

lUCTOtl
J
f.

B
'"

dUcia

,. ftw. -i CiliHn Asice Mi, LUicia,Asice PaUesttna, non Syna, sed fuit, quam noris regio, nunc Caramania, in Primam SeJunior

m
t

SS.

TARACHO, PROBO ET ANDBONICO

eorumreliquias.
ca,
,, 7

,^L &.#** Stillingo interprete,

Primum S NicetxActa Gr*. D verhi*

.

hi& t*>*..l his verbis tradunt

imperator Theodosius

Excitavit

quidem hic Pontifex, amicue Marty-

dic

cundamque

Malala partitus est teste Joanne Selib. 14. Ciliciam pnsterea Chronographice provincundarn, inquit, a Prima dirimens, metropolitico jure ciarn feoit; urbe Anazarbo, Cilicia Prima fuere et prcefecto donata. In

TarsusmtHropot^etPompe^;^
da vero Anazarbus

rumt, tcmplum victoria insignibus matyribus Taracho, Probo et Andronico, quod positum Mopsuestiae. Alterum est ante muros civitatis sequentibus Cum autem ipsorum Sanctovero rum eideessentreliquiaeadconsecrationemtemhaberet urbs illi pr0 pli {cdificati, eas autem
:

>

peiopoliadFlavianumMa.^

^^^^^^^^ r^

^f^ ^M
'

reliquiarumhujuspraBclariNicet.JllorumMar! *
reliquias<

^^ ^^ ^^ ^
ille

^^;^ ^^'^ ^^dmdBmdemeM

que; unde factum ut Ta

a\ quis

De re quidem Auxentius? Le Quien

to?n.

Orientis Chmstiani

geminum hujus nominis

Mopsuestenum episcopum memorat, quorum

vero prior anno P chalcedonensi concilio Bassianum> Inni 451 subscmptus legitur ajmd Labbeum 4 Conciliorum col. 787, uti ct post JoanAuxen tio huic II potius, quam I

359 ecclesiam rexerit; alter

suarmn

tisque a,fecUsunt.

Anazarbisubiere, ubi?iovaperpessisupplitia
femsqueobjecti, capUe

^^^Z^J^Z^ """^"2
***^jffi
raedenj./ju

L. }ZumZ
tur
:

adscmbendum auLnat,

m *
Tilte-

UiL7onymiano

Ruinarhus autem, ac post illum

SaulTir^ue ac Latine subjungitur, in

martyrium iuxta Anazarbum) non solum et quiescere Znsummasse, sed etiam sepulti, me eorum corpora perhibentur, quod quidem Martyrum palxstram movit, ut sanctorum
Anazarbo potius, quam Tarso, absque reprehentamen eorum, qui secus fecerunt, Commentarii titulo assignasione in hujus
rim.
wroifmffluixi
Octobris
nr,

rum pagMl Auxentw, Mopsuesteno epzscopo

Ariano, quo nomine (jure, an mjur ia ,non mquiro) Auxentius I venit; quem cingulum militare abjicere,

1uT2azarM(l

si

accuratius loqui lubeat,

quamuvas, quod illum facere

omm

Licinius imperator jusserat, Baccho sacrificare, maluisse, ac dein Mopsuestenam cathedram adiisse, Suidasscribit. Expulit palatio suo Christianos Licinius, teste Eusebio

Chronico apud Scaligerum et Mireeum, anno

Constantini xiv, Christi 320, quinquennio post quo tempore ad ThessaXoniCcV interfectus adultam Auxentiuspervenerat cVtaiem cumet fraterejus natu m inor Theodorus, utiex Suida
; ;

paui

de martyrii loco. i?xcertum, quod 8 Diem eorum anortuale?n antiquioribusquidem LatinisFastisnomeneollvec

XI
.

propa

rum ad dicm

in

Grxcis autem ad xn
:

in-

qalUB:

scribalur, Ruinartius putat

verosimilius iacontigisse pro-

Baronius tom. 3 Annalium ad

annum

316,

men diexi eorum martyrium purionbus pterea reor, quod Fastis Latinis Additamenti, Actis subconsonet non modo Latinus, sed nexi, textus Grxcus cvque ac in Actis Martyrum, qwv Baroetiam, quod edidit ad nius tom. 2 Annalium a pag. 078

num. 34 tradit, Tarsensis in Cilicia episcopus factus, concilio Niccvno n anni 325 apud Labbeum tom. 2 Concill. col. 52 subscripserit. 10 Theodorus quidem alter metropolita

abAuwnUo,
TU,mm "

annum Chnstt
bris,

290, num. 30, dies xi Octonullamomnino diem Actis Ruinartianis,

C '

assignantibus, diserte <.</>ressus habeatur. Maximus indig-nans, inquiunt illa, vocat ad se TcriMitianum, jubetquc edi g-ladiatorum munus, quibus mandaretur in primis Christianos martvres conlbdi quod lactum est quinto Idus
:

Tarsensis fuit; sed hic, utpote concitio CalJ"'"' chedoneyxsi anni 451 subscriptus, Auxentii, qui, Licinio imperatore, fuit, frater esse non potuit. Porro vero S. Nicetas Gothus martyrium subiit sub annum dumtaxat 372 neque illud SS. Tarachi, Probi et Andronici templum F
:

statim a S. NicetcV martyrio Auxeniius condidit nam, ut S. NicetcV Acta tradunt, aliquamdiu post occisum S. Nicetam, corpus
:

Octobris,

Eodem porro

die id jussisse

Maxi-

ejus a Mariano, milite Christia?io, Mopsuestia?n allatum fuit, inque Maria?ii cvdibus item aliqua?ndiu servatum miraculis claruit;

mum
aliis

palam

cffccissc ve?'0 gtadiatores, rei adjuncta ostendunt. Quod siin quibusdam Fastis

insuper <Hcbuseorum festivitas assigne-

/i<r,iiii/cp?-ofec(umidarbitror,velquodaiiqui

donec, procedente tempore, conditwn S. Nicetx MopsuesticV te?nplum fuit. Rurswn vero inter

ex

illis

male luxati

sint, ut

Lucensis Major

addien

Florcntiuii codc.r, ni quo, utietin Corbeiensi, ix Octobris, rursusque postridie an;

templi Nicetiani epocha?n, et epocha?n tetnpli, quod SS. Taracho, Probo et Andronico excitavit

Auxentius,

annorum sat multorwn

curri-

nuntiantur vel quod ex mero variarum ecclesiarum arbitrio variis quoque fuerint culti diebus, vel denique, quod diebus aliis illorum
fuerint
//niisliii :rrcl iqui fv,

cula intercedere potuerunt, ac proin Auxentius Jiujus no?ni?iis I, seu, qui Lici?iii tempo?*e

aut :vde$ sacrte Deo

reliquias aliquot

sanctorumque Martyrum nomini dedicatcV.

xdts sacrx
illit

9 Translatas fuisse

eorum

scu Mopsucstii

anno 1S! aie vn Maii in ecclesiam ccenobii ex Actis S. Euthymii, jam vidimus supra vero S. XicetiV Gotfii martyriS, quse tom. v ^Septenibris pag. 40 et binis sequentibus habentur, discimns, tribus illis SS. Martyribus prope Mopsuesiiamtemplum ab Auxentio, loci episcopo, fuisseexcitatum, in eoque repositas
:

ad cVtatem virilem jam pervenerat, ad conditwn juxta Mopsuestiam SS. Martynbus nostris templum cvtatem non prorogasse videtur, ?*ecteque censuisse Lequienus, id Au?ioxe?itii Mopsuesteni episcopi, non hujus minis I, sed II opera factum, 1 1 Alterum quoque templum SS. Martyribus in uroe Constantinopolitana fuisse dicatum, docet Zonaras lib. 14 A?i?ialiu?n ita scribe?is
:

scu

CM
"'

'^Jm
^J^
p

voov ,,,. 0-jro; 6 &xp<X7fe rov rbu ayiou flai^rsXeiJpvos aaprJpwv Upofiov, Ta- iiu, ectyxvfcaro, ie&1 row r&v &fim>

o&yyj

DIE UNBBCDMA OOTOBMS

^ forj^eom^wJdmPentelemonisetsan.
0>Aw,
9< wmo 604 wtofcrfn*
,

, . ete, parvumor,orin
' ' , .

eral

,.,.'"

"

),,v ,,,,,,.,. xWt,w ,KMo.l' ,,,,, ?'' m,ms '"w*l*HntaUta n,

'

tMNM
1.1

taleemoni, et SS. Martyribus Anaxarbenis Narses condidii ; atttwi autew S.Pantaleemoni, aliud item illis COnditum / eatus Qrseoi verba innuunt > v observat Bosschius noster to
,

Commenlario ad Vitam Pantaleemonis prxvio. Favet tentise, qua S. Pantaleemonis templum ab eo quod SS. Martyrihus nastris Narses exstruin

dolotra

^^^^t^nihildeniquehonorireliffionla
''""
,

'"

,;

aliud essecenset, scriptor anonymus, qui descriptas a se Antiquitates Constant tanas Alexio Comneno Qrmcorum im obtulit, ac ita apud Bandurum tom. Or talis Imperiilib. 8, ipsomet Banduro interxit,
i

"" ""d.V>I.||;,.,, nvill|1;

,,

,.

ll(

Ill;

ad.imI,tll,nr>L
'

Ql

ihbeo,iUamniton

Wv

'

prete, loquitur

.-

Narsetis tractus

domua

crat

npKhujusin Venoloa

Xarsetispatritiiet prpositi, Eunuohi, tempore B Justini, (hujusnominis ZlJ.etSophi, JCenodo-

m
hactenusqui

chium autem, geroeomium

ipse comiidit, et

et

ecclesJam idem

Orientemsacrumhorum
Marty
plura verosi
'''"'
,.

quaecumquc ad locum usque

;

Oxybaphii mmcupatuin vi.suutur itemquesanctum Probum,seuSS. Probi, Taracbj 0. Andmnici ecclesiam t addit enim Bandurus in suis ad hunc anonymi locum Commentariis tom.
2,pag, 687 in Codice Colbertino legi
i

n/il

iiviu
,/

"'"

n
, a.

we

diflfa

orum

\ast diebus variisaffi narint, sigtilatim aecuratequ* etoponm

xai tqm

dyiow QpdjSou, Tdpoiyou xad Avdpdwxou. Ubi vides ecclesiam, quam in urbe Constantinopolitana

est,quo

SS.Martyrum

Hs sacru

riacelebratur,

Panteleemoni Narsescondidii, ab ecclesia, hisce Anazarbenis idem condidit, manifeste distingui unde miror, Bandurum pag. 48G mox citati tomi allata paulo ante Zonane verba hunc vertisse in mo.
S.

diounhtr
tiano quidem imperante,idcontigw ipsori /<iri7>/>s,,

quam Martyribus

Actorum hac

apooraphis
\ j

dem

lucutente

\<i/is eqnuV at quoto Dioctetiani

Narscs divi Pantaleemonis et sanctoProbi, Tarachi et Andronici aedem, atque vicinum xenodochium rundidit perinde ac si unam Narses tantum condahs set ecclesiam. Narsetem hunc confudere nonnulli cum Narsete, qui Totitam, Gothorum <gem, Justiniano imperante, anno 552 devicit
:

dum

llic

imper

ipeum

contigerit, noi

rum martyrum

dem

<>

sedet opinio
si
1 1

Baronio pto
Dio*
tet

Diocletiam septimus,
. i

^daanmiam impi

qw

dem quartum, Afaonmianus autem iniit eonsulatum, quem nimirum,

ronio prseluQntjLatinumAetOi Vaticamv Acta Graeca (quo ouidem
,

um

Bibliot

in Italia

ubi

C Joannes III anno bTZevita excessisse Anastasius scribit Procopius vero ab anno .)u st iniani quat est, 530 eerariiprvefectum egisse; quare haud verosimile fit, eum adannum 60, /uoPhocas imperium arripuit, fuisse in vivis. Plura de Narsete utroque vide apud Petavium Rationarii temporum partc i, lib. 7, cap. 10, etapud Pagium in Historia Critica ad annwn Imperium tenuit Justinus abannobO') usque ad 578; Mopsuestenam ecclesiam rexit Auxentius Secundus seculo v ; unde Marty illorum cidtus per Orientem etucet antiquitas
,

eum eodem fere tempore, quo Romanus Pontifex obiit, id est,

,

qui ni"
et
'
i

saripta,

'hn-

stiano
ri/,i<>

fuere (Latino
<

e.<

twqUfH/Ufi/n

qiiaOt

;.'u

tc

'

iiiiiini
I

consule
tio

nant Acta \farlyrumActarelata,

intet

Lati

um-

dem
;

('/

\>

-i

"' "
I

editio

Ifllfl

ac cetebritas. 1 2 Sed et aliud ejusdem cultus

libn

Dio

'

iai

monumen5
-

Lum. \en
tat

"">

num,

uriiindein

non ^rocu/

tumsuppeditant Sirmondi Synaxaria num. citata, dum Martyrum festum non solum

anm>
"-m reccntiorum
B

dit

annus
decesso,

'w,

Ad Foniy

tes dieio,

~vj Mpaov, sed etiam q Wc/(. celebratum uir.rmant: dequoloco, haud procut fllisse

mSparwei
ad

ConstantinopoliextraportamaureamsUo,Ua

dedmo

//

"

anonymus apud Bandurum Antiquitatum

Constantinopolitanarum Ub, 8 (oquilur : Ecclesiam SS. Deiparae adFontem Justinianu- M.g-nus aedificaivit

gUur, et secundo congruxt,

1 \

cum Maximtam

Ilerc

>atu

/:./:
:

Cum

enim aliquando
V.

in Thra-

stU

aliatish" refuta/Uur singutic prim

">>>
'

pw

amno,

ul ap-

.Octobris

Tomus

564
AMTOftB
J. B.

DE
tres
illi

SS.

TARACHO, PROBO ET ANDROXICO.

Pugiles

marlvrium

fidei Christianse

publicaJbierunt tempore, quojam latum imperatorum decretum, quo, Zmaue erat diis saZaaua Romanum patebat imperium, illa sub hinc rrilare Christiani jubebantur Maximi Actorum principium prsesidis Zlum respice in senectuad S Tarachum verba Ergo quoniam ego volo, ut sis unus tem tuam dominorum, et a cousentientibus pra?ceptis

rium passi sed aut Acta utrobique non com- D memorantur eadem,aut, si sese res habeat se:

cus,citius

Acta illapnmum conficta fuerunt,

ac dein Maximrni jussu undique in vulgus, ipsosque etiam in pueros sparsa. Aliud sane sonare videtur, quod in Actis legitur ro ,,,+. id est reposita sunt, seu in archiviis *etvr
t,

servantur; ahud hsec Eusebn phrasis

r.y.ny:;

-.

tiiampizovTcu

rr,v

ex

vn xvrbv xpxhv. In omneci

illi

me honorem magnum
sacrifica diis nostris,

accipias. Erg-o accede et

transmittnntur, quae

(Maximino)

suberat
v,r pr'u
" tfrclx ,u p-

quoniam et ipsi orbem eos colxmt.Edictum autem super omnem consules Diocleistud annum Christi 303, quo
tianus octavum,
fuere,

pnncipes

provinciam.
vitas fuit,

16 Pompeiopoli, quee Cilicise maritima ciSoloe prius, dein autem, ex quo

.

Maximianus vero septimum

Refutantur item ex eo, Martyres, alta ac diuquod, cum passi sunt imperium, lurna pace Iiomanum fruebalur sanguis imperatoauodnue jam lum fidelium -.pri<~<J*J~~ ~ 1 rum Iiussu frequenter fundi consueverat , / 1*11* Maximus S. Andromco, qusestiomumprceses

non

antecessit.

mratis illamPompeius incolendam dedit, Pom^ . peiopolis dicta,pnmum invincula conjecti,vel certe Maximo ,Cilicise ,nondum in duas divisse

pUctb'
" ,u "

pri '

luukm

Ta I urij,

partes, pr.vfecto, oblatt fuere sancli Marty. res ; Tarachus, cum mihtaba V lc tor dictus,

'

nem tertio
o

subeunti,dicit

Maledicis pnncipes,

gente Isaurus, ortu Claudiopohtanus ; Probus, privatse sortis homo, Sidse in Pamphilia natus, et Andronicus nobili apud Ephesios loco

malum

caput, qui diuturnam et

;

almam pacem

prodit hoc S. prcstiterunt alterum luculente Vgo maledixi et maleB \n.]mi,iri responsum qui seculum e1 sang-uibibulos, r( p testates, quibus quidem verbis non levis everteruntj longeque auSBdam aut fortuita, sed gravis, orbis Romani pacem everterat dilfusa,quxque persecutioindicatur. Raro autem, exquo imDiocletianus ca?pit,abarbararum gen:
(

quidem nullam interrogationem,cruciatum nullum,cum velipsorum

exortus. Pompeiopoli

nomen Maximus, quamdiu

illic

detenti fue:

i,

runt, ignorarit, verosimile est illos subiisse E sed inde Tarsum, Ciliciae metropolim, deductos interrogare ac torquere instituit Maximus viii Cal. Aprilis seu xxv Martii secun-

dum
xxi
et

perare Rotium incursionibus motibusque bellias 297 cum Persis mani vacarunt, donec anno paceminierunt; licet autem post initam cum
iv, Persis pacem cum Alemannis (ineunte sec. tom. 4 Historix imperaut ait Tillemontius torumad annum 301, armis aliquoties illis certandum fuerit, pax tamen fuit in Oriente

textum Griecum at xn Cal. Junii seu Maiisecundum Latinum. Dies xxv Martii signatur apud Baronium et Rosioeydum, uti
;

Chritii 50i,

servata neque, ut modo in confesso est, persequi Christianos ante annum 303 Diocletianus et Maximianus aperto marte cosperunt. 15 Propiusavero, si id non attingit, abest
:

auctor Additamenti,Actis Grsecis, Latinisque apud Ruinartium subnexi, cum SS. Martyrum necem annoprimo Diocletianese persecutionis adscribit

quia tamen anno primum Ordinis Christianos, non ec-' clesiasticos modo, sed etiam laicos, quales
:

301 in cujusiris

in Codicibus Mss. S. Remigii Remensis, S. Comelii Compendiensis et monasterii Ursicampi Ordinis Cisterciensis, uti Ruinartius annotavit quibus potius, uti et Grseco prse Latino textu standum apparet; esto, Maximum eodem anno 304 die vii Aprilis Pompeiopoli S. Calliopam neci addixisse neque enim ea est duarum istarum civitatum distantia, quin facile die vn Aprilis Tarso Pompeiopolim redux esse potuerit. Seorsum singulos, primum S. Tarachum, tamquam setate provectiorem reliquis tum S. Probum, denique S. Andronicum natu minorem aggressus est;quo facilius eorum, uti sperabat, animos expugnaret verum cum incassum blanditias, mi,
-.

Martyres c SS.
lent,

erant, nisi diis sacrificare vel,

capitis sententiam Diocletianus tulit

facturum existimo, si quis una cum Ruinartio, Pagio ac Tillemontio eorumdem martijrium ad annum 304 usque distulerit cum Additamentum illud , utpote Tar^sum metropolim (qua dignitate ante Theodosium
rectius

nas,suppliciaque tentasset ,includi eos carcere jussit,ut diuturno carceris squatlore vinceret, Y in quos torme?ita nequicquam adhibuerat. 17 Post temporis aliquantum alteram de il- dtin
tis

Mo-

qusestionem Maximus habuit,cujus quidem Baroniano codici insertus fuit, sed prse vetustate obliteratus legi
teris

,5U ""*'

haud

potuit dies

in ce-

Ilcivitas illa

r exnum. ocaruit)nominans,Actis

primigeniis recentius sit, nec peculiaris in promptu aliundesit ratio,cur id citius factum esse dicatur serius autem multo minus cum postremum Diocletianus anno 304 consulatum
.-

gesserit.

slicf

Euscbius quidem Historise Ecclesiacap. 5 Acta quicdam, impietatis adversum Christum plena, fuisse co7?iposita, ac a Maximino (qui anno 305, Diocletiano purpuram exuente, factusest ceesar) quaquaversum, non per civitates tantum, sed etiam agros dispergi sub annum 311 jussa commemorat; commemorari item hujusmodi Acta videri possunt infra ?ium. N,ubi Andronicum sic alloquitur Maximus Iniquissime, non scis,
lib, 0,
:

quem

invocas Christum,

hominem quemdam

factum sub custodia Pontii Pilati punitum, cujus et Acta reposita sunt. Undevideri cuipiam
possent sub

autem codicibus silentio premitur. Ex Actis S. Tatiani, cognomento Dulae, tom. 2 Juniiparte 2,pag. 1047, si hic anno 304, die xv Junii, quod non absimile vero est, martyrio affectus fuerit, habemus, Maximum Cjliciam obiisse,ac Zephyrio, maritimo Cilicix oppido, Tarsum sub idem tempus redhsse quare probabile quidem videtur, quxstionem, alteram subiisse sanctos nostros Martyres suo idemfere tempus,seu ab habitaqusestionepnma mensibus circiter tribus aut quatuor vnaxime si Tarsi, uti in Rosweydiano apographo legitur, secunda qusestio habita fuerit atqui non Tarsi, sed Anazarbi hanc habitam fuisse affrmat Grseca Actorum tam Bigotiana quam Ruinartiana editio quacum rursus Latina versio pugnat, quse in civitate Sciscia seu Sis, inter Anazarbum et Mopsuestiam
;

sita, id

factum afprmat.
,

Rem eatenus dubiajn

vide-

annum

311 Sancti nostri marty-

decidunt

uti

propemodum certum

DIE UXDECIM.V OCTOBRIS.

hi

rf)ff<ij>,

rij

fcmpa

ty^
Tarsi,

I&wwm
Pt in
tiaa

in

prima confessione mea

secunda
professus
7 . 5l
.

similiter mterrogatione

M
7/, H<? l0i

sum, esse

me

Christianum.

\|

pro Mopsuestia

HN

utopinorequu
in

ibit ; cumnuUus >, infidas alius tv?a Cilicia locus occurrdt, erots applicari vet per umbram
lis

unt-

nostrumVatteanu non s, e multa inq

hrc
wta.itattl

verisimil

queat. Accedit apographum nostrun

IHMttM

SecundsinterrosatioSinotoVaminMo,

tsr *
cuin denique

tks

,,.

Anazarbi,

uW ,,,,.

/,.

/,.,

capiie plext

toJ

,,,

,, . ^,,,,,,

itpuliiqve
tunt.

Latina autem ve?*sio recte habet In civitate ex Actis enim liquet SS. Martyres juxta idem oppidum, in quo tnter
dicitur
:
.

Anazarbo
rogati

wenitur,

B
issim laudi

ous

postremum fuere, et passos fuisse ct sepidtos Anazarbi vero vel certejuxta Anazarbum tumulatos fuisse, licet id diserte Acta liaud exprimant, exprimit tamenaiu >tor Ad
: ,

oha
Si

primogeniorum auotoribus,
2()

MM.
y ""

vHu..

ditamenti, Actis subnexi, cum ait Proxima vero nocte in monto depositse sunt reliquiaa
.-

annu
stravit Annotatis
8 essent,

"
sedoum
muttla
>>s

'^

hi\

sanctorum martyrum Probi, Taraehi et Andronici jacentium in gloriosa urbe Anazarbo.gMorf

si

posi

ube-

m
Octohn\ exstant, eod
proiulit
llr.
.

alibive postremum interroguti, csesi ac sepulti fuissent, opus non fuisset Au,

Mopsuestuv

m$ Bwarata
tta,

sed nec

xentio, Mopsuesteno episcopo

condito

illis

eorumdem reliquias Anazarbo arcesAnazarbo quxstionem tertiam item adscribunt editio Bigotiana et apographum nostrum Griecum ex codice Vaticano 797, pag. 182 transcriptum. Latinus Actorum interpres
templo,
sere.

ceColber

-.

Ut

Em<
,

qum Metaphra
mutata suo morr
p\
>i

phrasi, cons>

num.

4-1

Terentiani,sacerdotis

oivitatisOiliciffl

Colbertinum na<

gra
ou
i&

meminit, in eaque civitate tandem SS. Martyres marlyrio fuisse coronatos, subsequens verba citata contextus innuit sed ille Orxci
;

horum Martyrum,
edidit, no

\ss>

collata,
>
i

inter Act"

Martyrum
>nfid

sensum non est assecutus in quo, nidcujuscumque mentione facta, Terentianus nude Oiliciarcha appellatur; quo nomine non civitas aliqua, sed sacerdotis,qui inter singularum civitatum per Ciliciam flamines eminebat, dignitas,sei> jr,\-r< ipuusunitextus
;

neret, adjecta non solum tiqua,

la civitatis

Tconienses Epistola

Latina, et Additamento
" /( editione

Qreecc Latino,

qus

8uriana

>t

Baronianao' manibu
alterumqut/>>/>>,,>

>'&

verscB Cilicias sacerdos significatur : flamines, in singulis urbibus constitutos, sacerdotes autem, singulis provinciis prcestitutos,
iepetq;

exhibet (n

Diatriba de

Simeonu nis sensum

verh

atum, minusque

qualis Terentianus fuit, vocat Eui, sebius Historice Ecclesiasticx lib 8, cap. et lib. 9, cap. 4. Ad.de Cdiciam civitatem (si
r oy.':"o- 'c,
I

uodpro
habuit

'

Mon
>>>

'

'">
'

5,

pag

Vaticanum
''" '"

urbs oppidumve hoc nomine veniat) nusquam gentium exstitisse. Manifesto insuper errore in Epistola, Actis prxmissa, legitur Q actum est in Pamphylia de Martyribus, prosecuti sumufl missa est ea Epistola ad Iconienses in Lycaonia, roganturque hi, ut in Pisi" diam et Pamphyliam Acta martyrii (utpote ab illis provinciis minusremoti) transmittere veUnt :atquidopuserateaActaperIconienses in Pamphytiam miiti, si in ipsamet Pamphylia SS.Martyres occubuerant t
:
:

fere

>

editis,

pho hoc knatar*

fue hoe,

metropoleoB titulo, sium II non habuit

quem ante Theodo*

te
>

neque Ruinartii exhibere videtur

terpretati

ode

>

tum primigenium
'",

qtUB Rutnarttus edtdit, una

um a.^nain.

19 Martyrii adjuncta accurate describunt

*co defledat, at&e operm fuent.monerexn Annotatis ea pretium visum de re lectorem, non pigtW

dum

ACTA

566
EX
RCINARTIO.

ACTA SANCTORUM

ACTA
SS.

TAMCHI, PROBI ET ANDROMCI MM.

EX RUINARTIO
EPISTOLA. AD ICONIENSES.

Anazarbeno-

rum

epUiola

ad victnarum
provint-iarum
fidete

miftu.

a
b

Diodorus, Felix, Gemellus, AtheLysias, Agathocles, Parmenon, Timotheo a cum ommbus Fratribus, Berullo, Pnfon Tarachus et Orosh,.s, Aquilo, Basso, in Cbnsto Jesu Domino noveritate fideles ae sancti et unanimes nni snt in Iconio b, in part.c.pari vinculis prosecuti sumus Martyribus, in Pamphylia c de s tro' Ouod actum cst eorum, suecepimua. Et qui omn.a S cri P ta manifestari actus eorum cupientes, et desiderantes quodam, nom.ne Sebasto, nno de spiculanecesse erat nos colligere, a coXionfcorum transcrip.simus ; lu quo est m.t.um e consummatio omnia ista n .ce nt s u toribu tor.bus, aucen is denariis d nob.s per eosdem fort.ss.raos Dei di . n atus est Deus facere reecripsimus vobis omnia, ita clarincantes Dominum

amDhflius Marcianus,

vos, un Christum. Obsecramus autem coposcant quod actum Pamphyli* , fratribus in Dom.no, ut et ,ps. Sfsqui SUUt Pisidia, et glor.ficent Dom.num nostrnm JesumMartyres Dei, ut iaudeut et B o ner eosdem fortissimos omn. agone, armatus vestrum audiens adificetur et confortetur ChriBtum Ut unusquisque omn. v.rtute illius ut possit.s res.stere ferventes, incorruptibili, Spiritu Sancto
fratres,

SSKSi emZV&Jto t

ut et vos

d.gnemm. omn.a ta

transmittere

in fide et ffloria

veritati. contra eos, qui adversantur

ANNOTATA.
numero sx, in omnibus codicibus reperiri, Ruinartius monet a Non omnia hmc nomina, totidem fratrum nomine ad Icomenses perscnpta est retinenda nihilominus sunt, eo quod Prmterea ab his xvnon esse diversos Marcxum seu
,

uihabent Acta Grmca num. 41 infra. memoratos, fit verosimile ex his, qum Marcionem, Felicem et Verum, ad calcem Actorum sunt. num. 19 Commenl. prmvii dicta monte divisx. b Metropoli Lycaonim, a Cilicia Tauro est martyhac enim SS. Martyrum et inchoatum et consummatum c Leqendum Cilicia in mitti in Pamphyham neque, si in Pamphylia id contigisset, rium ut Acta clamant paulo infra Icomenses Iconiensibus debuissent, quod tamen ut faciant litterm ab
:

hm

rogantur. d Id est, octo circiter

aureis (Gallis pistolesj uti Bailletus annotavit. Minoris regiones sunt conterminm, uti et Pamphyha Cihe Pisidia el Pamphylia Asim majori intervallo distabat, quam Iconium, cim quia vero Anazarbus ab utraque provincia et Pamphyliam transmitterent

nummis

,....,.,

roqatisuntabAnazarbenisIconienses.utsuasinPisidiam pro Pisidia legitur lilteras. In quodam Ms. Codice, teste Ruinartio,

Pers.a,

quod

erro-

neum

esse,

ex

jam

dictis colligere

pronum

est.

CAPUT
Prima
H. Turtulius

I.

SS.

Martyrum

interrogatio.
7rpcorov,

Consule
xn

Tarri Chri-

Diocletiano et Maximiano iterum a, Kal. Junii b, in Tarso metropoli Ciliciae

uTrareta AcoxAyjrtavou c7|3ao-rou

ro

rn npb oxrco KaAav&ov

'AirpiXctav, r.ytv-ovivov-

stum profuiut
* b

assidente *

Numeriano Maximo
:

prasside,

Deme-

7o; <t>Xautou*, Taiou,

lvt/.t/a'a;

Noua-ptou* TOV xat Mcji>

'^

OXaSw
oU ^'
l "

trius ceuturi') dixit

al.

M*.

domine,

assislei.i.'

Oblati sunt nobilitati tuae, Pompeiopoli c civitate ab Eutolmio * Palladio spiculatore d, qui sunt pessimi
in et impii Christiani, qui

ev

ixov itpb (3/>aro;

Tapaw rv; \*5zC ouivov,

i

^yjrporroAsi, aurou roS M#k>-

vow

Anuyjrpio; bjWTOV^yalziorr''.

rap^;
u.iov /.a\

Jj J

eittsv

Oi 7rpoo"Vx^^^ rf
rcov o-7rxouXaro'pcov,

non consentiuut
prasses

prse-

aov, v.voii fxov, knl

ryj; riofx7ry]tou7ro7co;, u7ro

EvroArr\c,

M. Kntulinco

al.

ceptis

dominorum

prresentes sunt ante tribu-

WaXkadiov

w; ovrf;
u.r,

nal nobilitatis tuae.

dixit
ri
:

Maximus

Taracbo

ac7ocrrar-/;; OpyjC7x.ta;

rwv Xptartavwv,
aov.
;

TK&opfr
617TS
X

Quis vocaris

Te enim oportet
retate senior es.

interrog-a-

vot

rot;rwv

EKito\ a-jrox.paro'pcov opto-Ociciv, tc7ravrat

(3r;u.aro;

primum, quoniam
:
:

Responde.

xa5apcorarou

Maaao;

yjyacov

Tarachus dixit Christianus sum. Maximus dixit Parce hanc impiam professionem. Dic, quis vocaris? Tarachus dixit Christianus sum. Maximus dixit Fraugite illi maxillas, dicentes Aliud pro alio noli respondere. Tarachus dixit Quod est nomen meum
: :

7rpo;Tapaxoy

Ti;

/.a)./,

Aetyap

rbv r

aTroxpivaoOat. TroXiaxai -at/.ta 7rpocoy]x.ora, rrpeorov t7rV 11^^Tdpoczos et7TV Xptcjrtavo; eiat. Ma^tao; <70u ro 5voaa ; aaaevo; rVi; d<Jiovq raur^; Xe^co;, rt'
<I>pac70V.

&*J*

Tapa^o;
trrv
'

e?7rgv

Xptortavs; eip.

Mfl^
Wy

y,yeacov

Tu^avre;

aurou to gtou.*,

MB IMHaimv
'

;: ' ov

'

--

OCTOBBIS.
a

Vicxyo.-i-

hocdioo.
IU

irsv

di

i W

fc,

vA, iviux rrr^, > XPW fcJI ru-E Taoa/

xaXovpaj

rraoa
_
.

rco:

.-oavrcov ,u

PWe^busdiow !araohus .;^' iml-tarem, nominntussuin

Vlotor
9%

ot

ou.n

>

ft

ff0ja

BiV.rcoo Ex/rry-v.

u^

vei,

sywr;=rr v a
1

rachus dixit
gv

RWiowrdXti
Owc
igjjn

rife

'Ioavpia* Ata

Xpumavov
Ma&potj
nye/xcbv

ue wai, vCv irayaveu

t-v.

tpp,
Toi

yap

orparev-

M a sum 8t Romanue/,, tuaautem mChi; ^ propterea, quod Christlanui sum, renuntta mUitia h MaximuB dixit Non enim dlffnui
:

-*
/

re rcov

a.rpar.p,ov
rot; 0601.

.rotfo n

rf BUo\

tibus prameptii

oavra

domiuorum,
I

me oonorem
V.. ,*r

xa a.roi ,tar/ovvre<

vro-

maffUUm
noitrii
.

aOOipiai.

xparoo; Direp irao>K nfc otxov^wjs -rparrovoi. Ta-

quoniam

el ipai

prinoipaa nip

paxoseiTrsv^aJAovraixaiaoroi, tov oarava irefueXavvdpevoi. Mtgifuc K ir/rrf : mmii . -. ..,'. ,1.

'.

rtap*
/ryeucbv
ft_.

nem orbem

Boa oolunt.

raraohui dixil

tlmv
"i

rant iu multo er

I__

..

B
/,-/

u/.)v

siTreii

9vooy,

cpyiut,

rot;

irarpc^OKj

lil

Saorifloa diia aoatria

el

raliuqua
Ei/o

omnam
m<
I

itccjvduzvoq

rriz

i^O.oypovrtU.orrjoc
7raTp&K.)

OOU.

Iapayoej
o.

astutiam tuem
da

Paraohui dixll
.

.><<'

BiTTeV

Eyw ru

uou 0?o Xarpsua)

xapcT/a. oj

irifloo

dou

langu

b_

afftari Guoicov, ai\X' ev

(^t

xarapa

yap /o/;-

mundo.

Mon enim
<ii\ii
i

roiourcov Qucucov o

(r)o;.

talia Bacrifioia,
"

8 Ma?i/xo. r,yzuMV

6I1T6V

"Eri

ro

r>icj

rj/txia;

_Caximua

\iihuc BBtatl
Bor,

cjou /xepo? alcTou/xevocj, xai rov row 7/ipw; rpotrov oix

te e1
rt-

tua ei par- N>a*aia1 idmbneo,

pcov

7rapatvco

001

Traoav

arro.S?iuvov

uavtav,

ut

omnem

vanitatem dimil

/uyjcrat

uev

to-j;

auroxparopacj, aicTeoOrlvai 0
//01

/.ai r,-

/nac,

xat etcavra

rov irarpcpOV VOftOV BHOej3vioai

Tapay_o;et7rev 'Eyoa rou jrarpcpou vottou ovx acpforaitai.

> Toraohu dii mini oou recedo. Maximu di deet BBorifioa. Taxaohu dixil Lmpietatei

Baorifloa

Maiiiuo; y,yeucov

etrtev

'

Ovxovv 8vO0V -poo-u.jw.

cJuvauat,
StTTOV,
611

operor,

quouiam
i

.egexn

tai

uoc
praiter
BSlt,

Tpctyo$
7Tarpco6v

etrrev
/^tou

'Aoe06iV OU

rOV

mus
qua

dizil

Aiia
I

ergo

ai

lei

IUi
i"

voptov Ttfxco.
rt;

Mxauo;
"Eortv
,

/,yeucov
vdttocj,
(3

niahim oapul
aoe,

d
el

di_

11

"Erepo? OVV
xecpaAyj;
(3oOvre,

loriv rraoa roi^rov

etrrv

voa, impiij lapidea

'.

ligna,
<li\it
:

opan boml
Su]
WolJ
?l

Tapa/_o;
^tS-ot;

ei;

ov

Dftlicj

\l.i\imus
d
1

xai
(

<;u>ot;

avdpcSircov

BTrtvoiaicj

pem

ejui C8Bdite ilium,

Trpooxweire. Ma;t uo; r,yeud)v etr-v

rrAy]/at;
pcf.yo^

karav/Evtat;
pc&pige.

de 700
'OOil
\1

000
Qitnt6j ll

Turrrovr;

avrev etrrare

M^

Ta>

VOOedo, qUB3

llvum

EUI

eirrev ''E/co Tr)c ucopta; ravi7]CJ0VX acf-torauat

rr:

t^oW^c

ui.

Ma;tuo; iy
flotet

IV

Ey.) oe

BgO tl WqO prudentrm te feoiam.

1

7rauoa; r/: /ucopta;

ra-Jry);, cppovtuov 06 TTOirjOCO.

4 Tapa/o:

arr:v

O-Xet;

e;ovotav e/et;
eirrev
'

Tarach
habefl
ifl

quod

toO ocouari'; uou. Matuo: rr/ia^ auroOrov vircova, xai oaoot: avr^ 7 p/,oaoOe. Tabrepdv ue errotr,NOv X^coc pa/o; etrrev

"Apare

tflD3

OOrpOn m60
ol

MOXimU
pnidi tttem

..11
'

1%

fluft/M

Tuiinr oeatimenti BJue,

vn;-i

eumcadita.
D

TBraohO
cisti, P

dixll

Nu
oomin

Wi
Del

oa^ rai
avro* OroO
y.arap

rr/v/at:

evr.vaucooa;

ue

ert

uaHov

IvaiaeevTcodvduaTtroveeovxairouipioTov Trerrot.5-vat u

Mi^o;

W eto

to eonaidere

in
i

el

Chi

Avo&r*

,A

rpr-

Bbiimna
BUDC d
divit
:

dixil

I-

"'"

'i"

Xoyaiv

;6iouo5;

T^/o; !V

I.

\NIN
ul ".

Taracl

Dei n, Rp
rroo/ovr. oJgdue &a. Msi-iao: .> oa W C 4(pAvapiacoouTavr>K,7.
'

I""

a/. J/.

Hav

thn

wl
chusdixit
boior, 8<!

inuorum
ai

am
Demetriu
unola.

Maximue
inctiiH
r

di-

<jij-''

5GS
Ex RtiruRiio
S.

ACTA
q.
:

SS.
:

TARACHI, PROBI ET AXDRONICI.

ratoXoyiav
einev
6k,

primo responde
nobile est,

Probo vero

Probus dixit Primo, quod Christianus secundo apud homi-

dicoSeuevoc,

zirtl

rlc

ttaXijoat

crudii nervis

OMiO

nes vocor Probus.

Maximus

praeses dixit

Ex

T6 np&TOvxat lcaipeTov Xpteriavbc Bevrepov itapd dvSpdmav xaXovuat [Ipo/3os. Maft uoc r-

quo genere es
habui a Thraci PamphyliaB r. Sum autem plel Nec lucrum facies de stianus. Maximus dixit isto nomine. Audi me, et sacrifica diis, ut a
:

.___,_

__.__

_.

_.,
(

_,_

r _,

._,,_,

vw WJ,

..
^

jy^

uoc riyeum
toc,

elitev

Mqdkv &ye/\ovuevoc
v.ai
y.ai

Ix tov

bvoua
Xvot

tovtov, neiaQYiTL uot,

itapd

Qvcrov Toic Qeoic,

*W
"wv,

Xf...

amicus eris. Probus dixit Neque honorem principum volo, ncqueamicitiam tuam cupio. Non enim pauca
principibus honoreris
:

et

no.^tcr

v.ai

rm oe^oTuvrc/xy^g,
gt,'.

nap y)uw

tptkoc

lop. Ylooflo; etitev ovre

-r,i

Ovtz nuvjq t&v aeSaarw

vp&
6/ie

ktpeleiaq

KYiSoptat.

Km
-w

yap ovx
e5vrt

est substantia

mearum

divitiarum, quas reliqui,

dixit
:

ym

vnapxpVTW

xaTeoppovYiQ-a,

tva

ut Deo vivo serviam.

te illum, et tollite ei

Maximus

Dispolia-

pallium, et cingite eum,

dtd Xpto-Tov laTpevca. Md%iuoc. r,yeutaelitev Ilepte\6vrec. avTOv to ita/\/\iov, xat nep&tao-avTeq TelvaTe
v.ai

et extendite, et oervis crudis caxlite.

nmililcrrjue
in carcerem

veupot;

oip.oic,

TVipaTt.

reduclo,

Demetrius centurio dixit Propitiare tibi, O homo, vidcns saug-uinem tuum fusum super tcrram. Probus dixit Corpus meum ante vos milii autem tormenta vestra unguentum
6.
:
:

6 A^ur.Tptoc exaTovTapXYis ditev

_3_v3"pci)7re,

Oefuai aeaurou
ryj; y?,-'

to aip.a gov (i/.innc peov kni

'

Y\o6-

fio;

elnev

T6 o&ud uov

itpoxetTat vuiv

suoi dk ai

fidoavot

vp.orj
etitev

oCkeiuuaTa

est.

Maximus
. :

dixit

Non
_.

requiescis a vanitate
J

v)yeum
^ev-et^,

Ov
;

navY}

r/5;

uvpm eioiv. Ma^twouaviaq gov /\ombv, \tti

-r)

tua, scd
..;,.;. bus dixit
1

pcrmanes
AT/_ ^.,_v,

in duritia tua, miser. Pro-

Non sum vanus,

sed prudentior vo-

,_-..._.:

aSAte Ylpofioc, etmv 'Eyw ou 'niMu^miiMHn^r.fui/ A.i daiy.ocTLv ov 1 itu/.yj $e tppovi[ia>Tepoi wv, ^.'. ..
...'.

p.aivou.at
.

Xarpeuw

Ma-

.-

.'

bis
xit

ideo daamoniis non sacrifico.

Maximus

di-

liu.oq r.yiu.wj einzv

I.TpetyavTeq avTov xa\ xaTot

rm
rfi

Uyrate illum,
:

Ppobua dixit

super ventrem ca-xlite. Auxiliare servo tuo, Domine.

et

yatrrepa Tvipare.

Ylpofioc,

etnev

'

Kupte, (3o^ei

dovh.) gov. Md$Ly.oc

Yiyepm

elitev

Tvtitovtzc,

avrbv

Maximus
I

dixit

Caedcntes illum, dicite

:

illi

IkytTi

'

XpLGTLavk

ayS"p&)7T,

nov

kciTLV 6 fiorftuv gol-

tuus? Probus dixit Auxiliatur ct auxiliabitur me. Sic enim pro nihilo habeo tormenta tua, ut non acquiescam tibi. Maxnuiis dixit Attende corpus, miser, quoniam
bi

est auxiliator

Kat eSo^^yjcrev, xal fiovi&ei uot. ODrwc ydp Toyj Patrdvm gov KaTatppovS, o); ur, mi^eoOai tjot. MdlL[j.oc,r yzu-MV etltev UpoGjec, tw GO)u.aTiGov, Ttavd^he, otl to aiua tov Go^j.a.TOc, gov Tr,v yr\v
Hpofioq etiiev
' l

sanguine tuo impleta est terra. Probus dixit Eoc scias, quod, quantuin patitur corpus meum proptcr Christum, tanto magis anima sanatur,
et viviiicntur.

eTt/\r]po}Gev.

Hpofioc, eirtev

To-j-o yivtauKe, 6Vt 6'oov

to

Go~i[j.d

y.ov TtdG/ei ^ta XpttJTOV,

togovtov

Tr,v \bv

%y)v

vytetvoTepos yivouat.

Ma^tp.o; yyepnv ehev

i

Maximus

dixit

Mittite

illi

fer-

S.

Androni

rum, per quatuor loca nervorum s hunc connon permittentes aliquem curam ei apponcre. Alium in medio tribunali adducite. 7 Demetrius centurio dixit Praesto est, dostring-ite,
:

BallovTec, a-Jrw ai$Y\pa eiq TiGGapa v.evTr u.a.Ta avi tov dtaTeivare, y/n edtravTeq avrbv eTtLu.ehiaq tv-

Xeiv tov

de irepov[eiq to ueGov tov firjp.aToqdydyeTe,

7 Ariu-rjpLOc ey.a.TOVTdpyr^ eirtev

"Eoryjx.e, xupte,

rum

minc. Maximus
nicus dixit
:

dixit

Quis vocaris? Androsi

deou.aiGov.MdlLp.oc, Yiyeuoav einev

Tt y.alehai to
7ravrco;

Manifeste,

scire vis, dico

tibi,

ovopaGov.

'Avdpoviy.oc,

einev XptCfTiavoq eiut

"

quouiam Christianus sum t. Maximus dixit Qui anlc te i'ucrunt,non sunt consecutide nomine isto nihil. Oportetautem te nunc convenienter nobis rcspondere. Andronicus dixit Commune nomen mcuin apud liomines, vocor Andronicus. Maximus dixit Quod g*enus es? Andronicus dixit De nobili ^enere, et primi ordinis EQ phesiorum filius. Maximus dixit Omni stulti: : : :

ydp tovto
GTtavoc

OeAeii ay.ovGai

idoii

ovv

elrtov gol, oti ypi

eiut.

Ma;i/ao; Yiyeuw elnev

e/.

Tuv npo gov

er7rev

urjdev cocpe/yjoavrwv

tov bvop.aToc,TovTov, GWTouoic,

epcdT&uevoq, eink to

ovoud gov. 'AvdpoWo;

MdcLuoc, r,yeu.tov elnev
'

E! rb y.oLvbv bvop.d uov npbc, dvSpdinov- Eparag, 'Av(JpovtV.o;

y.ey.lr^u.ai.
'

Jloiov

ykvovg el;

'Avdpovtxoc, elnev

Evyevr^c, eiui,
rr/r,p.oiv elnev'

y.a\

twv

7rpcorcov 'Ecpeotcov vioq.

MdZiuoc
d/\6yuv
ot

UaGric,
7rarpt

loquio

el

vanitati

parce, et voluntarie audi

me

dnallayeiq
Treto-Oyjvat

etttvoiaq
x.at

Sekr\Gov

cb;

Ed.

ut patrem.
fieri,

qui ante te voluerunt stulti nihil lucrati sunt. Tu autem honorificaus

Nam,

uov

yap

?rpo <jou QelrjGavTe; p.copa-

Xoym

vat, ovdev cb^eXyjffav eavTovc,-

gv de

Tiur,0"aq tovc, av-

principes et patres, diis nostris consenti. Andronicus dixit Bene illos patres nominatis,

Toy.paTOpac,,
TY\5y]Q"Q.
'C,eTe.

y.ax tolc,

TTarpcoot;

deoig
k

OvGac,, evepye-

quoniam vos
iilii

ipsi

patrem habetis satanam.

Nam

ovoudllarepa ydp eyovTec, vueiq tov aaTavdv, vioi

y.aX

AvdpovLxoc, elnev

Ka) co; naTpMOvc

Ta ydp
'

Maximus

diaboli estis facti, et opera ejus perficitis. dixit : Adolescentia pueritiae tuse ad-

iGTi

iy.eivov,

dtdoolot yeyovaTt.

hteivov
veov croy

'ipya npaTTiTi. Maip.o; Yjyeuoiv elnev

Tjjg 'hAiy.Lac,

T6

huc mi compescitw. Sciasenim magnatibi tormenta parari. Andronicus dixit Adolescens

.-

irpoiteTearepov oe
vopiLc.

Trotet"*

xat uei^ovdq gol

'

napiqiL

tx;

'Avtfpdvtzo;

etTrev

Neo;

ukv

videor in annis, perfectus sum autem in aniiua ct in omnibus. Maximus dixit

tibi

elvai gol dov.d Toiq ereot, reXetog de eiut r>J ^u^yj Trpo;

:-Recede

aTiavra.
trov

Mdc]tp.oq

Yiyeuw/ elnev
tol<;

Tife

no/vloyiac,

a multiloquio, accede, sacrifica, ut possis

de

navGauevo^, Ovgov

Oeotc, iva rtSv

aixtau&v

tormentisevadere.
prxtes Marituus

dnaXkaync.
:

esse, ut

Androuicus dixit Putas ita stultum me minor ab antecessoribus meis inveniar? Paratus sum tibi ad omnia tormenta.
8

8
etvat,

'AvcJpdvix.o; Et7rev

Aoxet"; ue
ep.ov

tqgovtov dypova
dnov.pLvouevoiV

tva

rcov

7rpo

gol ur,dkv

Maximus
ex-

r.TToiv

yevouxt

erotadrepd; gov eiui npbq ndvTa,

aixit
dite.

Dispohate illum, et cingite, et suspen-Demetnus oenturio dixit Antequam

:
:

Mdltuoc

terminetur corpus tuum, miser, audi me.Anoromcus dixit Melius est, ut corpus
pereat,

hyeum elitev "Apars avTov T a taana, ittp&travTgq aJrov avapry^oare. AnfuStpioc exaslTrev

quametamma
.

meum

twitEpxw

ITpo tov to

Gdud gov

dzavtGOrr

mlatoiri
r6

uol,

navdZhe.

>Av$p6vtxoc
v.ai

ehev
u*

ximus

mea. Fac,quodvis. Ma-

2uf*?lp6t

ocoua uov
Oe/et;.

acpavtoO/.vat,

rr,v

dixit

Consenti et sacrifica, antequam

'^/>. notetd

Ma&ftog r)yeum eimv

nd-

5r, xac

D1E UNDBC3IMA OCIOBSia

SbeoXlffM
t, tff

0U1

u-

M
um,

*P G

''

ouol

rrrd;

pu,

.0. a), , : ,
;

T.

iva^a;
r

ffo^uxnv. Hogtpoc efrev

roc.

'Ai|oto urou roC

elirev

&*

eia*

llllb

NH

'ASavooioc xopvixouXopioc

Qefoeurtru

0irTiX9.nar% yaVoouror(
lsua

>

'

A ^'

lu.xalot

v
<SVj

Ud
6?,

kou^oov
ireDw ue

ryaurov,

0V1

yepwv

"*
oonslUan,
aioua

l1 '"'-

oVnJveroe

W. indronicus
,ia.

dixil x
,.

A&Otc xac

Oatptotxtv Oueiv.

tibl

, ui, Mnior
saorificem.
\

9M^us;

efaev

o^

^avrd

ffow

ai

pa^

et

damoniis

BMaximua

dixit:

mrmanta

[.

**>*

tamil.
r .;..<

"

'' .'.I

IMftlim,

ovi? W v koIkha.

AvJpovtxoc eurev

ToA.i^

...

Al1,lr,mi,..

.,,,

^^
10
ppoywv,

"J*X*

on

"** -**Wle?
Apefov

e /3aaa-

cau
10

M^i/xoc

*yeud,v

eie

rouc

Maximua
e1

dlxit

Oontemni.

wouc^xaieicroucwpjaoroue.xaiTOup^ptrdcfxouxarao,0v oixefv tpoffxetc;

eic

principum,

tribunal

meum
h,

nlhii tlD

'AvtTpdvtxoc

iimv
Iriuac

Trap
tou;
vixoc

esse oa. Audronioua dixlt

Del

euoeSetae AyaviZopat nfe

rwa^S
/,;,
i\

Ma;tuo;
0oi;c,

v/^uv
ouc xal

M;i\iiuu-

ecrcev
oi

'

'Eut7e|3r,c

pwasea
1

<i'

./,,

,i,

ho.

66

auroxparope; aefSovrat. 'Avopdux euaeSeia, tva

xai ;u/oi; 7rpoaoi

"
.-

m'"
eal

it,

ei-ev "Aurrj

Lndro
r]

at7e|3eid eortv xai

/t'3roi;

dixit
et

Lmpietaa

Deum verom
damnate
Ito,
'

xaraAiTrwv rov gavra Qe6v,

xuvy;<7w.

derelinquare,
,

lapidea adoi
tint

e ij

Matuoe eurev
&juts
;

'Aaef3ouacv ouv
etrrev

avTOxpo:-

prinoipeeP o

ropec,

'AvtJpdvtxoc

'AoejSouoiv,

uc

dixit

Deliqueruntj Bicut [ntelligo.

esl

Vam
dell

euoc doxef. Ec

t?e

Ge/ei; xac aurde

dpfltji

Aoyioud)

ycsr\-

reoto

quoniam
te

aaoflat, yive&oxeic orc oe/3eta eori rofc daifioai

otum
ry;
Ilpo'"i

daamo
q et

Ma^i/Aoc

ecTrev

2rpei{/avrec

ra

TrAwpa,

latera
\lllr
1

fu

pun

dd,

\u

.14

rrXeupac aurou xevrrlo-are.

y.zi[j.y.[

'Avopdvtxoc eiTTev

001. 'Q; deAetC, 70

etrrev

ffwua

fXOU octxic^e.

Maftpo;

pua

meum
1:1
.

pcenis aul
et

r,yeu.wv

"AXa;

7rpotrayayere,

xat

dorpaxotc

Tuiiitc tc

eet

plaga

ju

b.

Ad

aurou rac rrAeupac avarpt^are. 'AvJpdvtxo; si 'Earepeoaac a7ro ruv 7rAV)ya>v. Ma^tptoc ^yepov etrrev

dronioua dixil
111

Confoi

plai
11

Kar' oliyoj ai

acpavtato. 'AvtJpdvixotj eiTrev

'()

Ou

tpo-

minabo. Andri
natiot'
iii
'

/3oupat troura;a7riAa;.
trou 7rao"y)i; e7rtvotac xai

yap /oyt^ad; woj xp

6'3-v

len

Dini mi u
,

m<

xaxtac eartv

xara
'

gitatione malitiaa tuai

propl
Lig

trou r&jv

(3aaavwv. Ma;ipto; ^ye/xuv

(

eJirev

Aijoavrec
etc.

menta
1

tua.

Ma imn
i

pede
atur.

a urou rov rpa// )ov xac rouc

deopttorrlpiov.

Trdoa;, tpu/arrere

ro

colluro ferrOj

(,

'
i

INNOTATA.
a Cum anno 304 verosimilius passi sint martyrium SS Martyres, ut in Comm. prwv. d VJIL. \faarimiam tumest, lege poiius Consule Diocletiano IX, el ium. sulfuit anno Christi 2SS, collegamque habuit non Dioeletianum, sed Pomponium ><nus imum, nulla facta mentio. Textus Grsecus habet Consule Diocl( secundus anno guo primus consulatus Diocletiani a Fastis nondum Christianos persequi cceperat. >Hu nartium b Baronius, Rosweydus, Codices Mss. tres % habet Julias : CodiCes Gra>ci vm Cal. Aprilis, quibushi \am Pon c Ciliciee civitas est, prius Soloe; ex quo autem eam piratis
':

Pompeiopolis dicta. piculfttornm voa> est Grxco-ba d Textus Grxcus habet m gestabant principum lando, sed a spiculis, quze caput S. Joanni abstulit apud Marcum cap. 6, f. 27 et annum 290, e Licitam fuisse militibus mutationem nominis, Baronius ajl
:

num

UUh

cletiani

f Militaris,

ad Julianum Rescripto OStend\ avttatts jure dono quod stipendia meruerat Romanus, quod erat
:

570
Ex Ruirunno.

AGTA

SS.

TARACHI, PROBI ET ANDRONICI.

legitur Syriae
:

g Apud Baronium citatum num. 4

confinio Cilicize sita.

sed Claudiopolis Isauriae civitas

est in

Vitam privatam ag-ere quassivi vel optavi. Missione nimirum honesta, ob S. Tarachi, ut apparet, senectutem, vel quod praescriptum leqibus militandi tempus expleverat. ita habet Hortor te, ut, omni msania deposita, honok Uberior hic est textus Grxcus, atque augustos, reverearis autem nos, mihique obtemperans legem patriam religiose res quidem
h Grsece
:

observes.
1

Grxcus textus

ita

sonat

Est alia lex,

m quam vos lmpie

.

agitis,

lapides et ligna, cum i-ji.ii

homi-

num

opera, adoratis.

Deum. Graece: Atqui et Christum quemdam dicebas esse viventis. n Supple ex textu Grzeco sexag-inta annorum sum. Acta a Metaphraste conscripta habent o Grccce legitur ; Cieterum

.-

\v

z\y\'Mvra oloic.
:

hicn, totis sexag-inta annis,

sexaginta sex
:

apud Baronium vero

et

pro quibus apud Bigotium Latine leguntur anni Surium anni sexaginta quinque.

phrasles

admone. p Griece Temetipsum .-Mifiso omni vaniloquio. Supple Surium habetur in Perge, quas etiam Pamphyliae civitas esi. Metat Apud Baronium et dissidet, Pamphylim Pisidiam, ad etiam legit in Side. Codex Remigianus a ceteris
<i

non spectat,perperam substituens. ambas manus et pedes in nervo string;ite. Ita Rumartius. s Id verborum ordo in iextu Latino, alius in Greeco ut Latina Graecis res~ t Alius hic sequitur sum hoc enim audire prorsus cupis ecce ig-itur dixi tibi, me E u pondeant, siclege: Christianus cum nihil id nomen iis, qui tibi prajivere, profuerit, dic praeses dixit Christianum Maximus absque ambag-e. Andronicus dixit si commune meum apud homines interrogatus nomen tuum

Quam

Side
est

nomcn

qufflris, dictus

sum Andronicus. Maximus praeses

etc.
facit,

dixit

Quo genere

es

Andronicus

dixit

nuhili, et

apud Ephesios primario

:

u Grcece legitur

Adolescentia tua

petulantior ut

sis,

augebitque

tibi supplicia.

secretarius, a cornu scriptorio seu atramenx Prxfccti scriba, seu, ut nunc loquuntur, Athanasio legitur Anaxius. tario sic dictus. Apud Surium pro

y Greece additur et vivemus. Colbertinus et Rosweydus Torquete os. z Textus Grxcus habet tibias. Cod. 2 Cum lmpie te in deos et imperatores geras, ac tribunal aa Grxce habetur
: ;

meum

spernas,

insontem te dicia ? bb Grcece habetur Propietate decerto, quaj est in Deum verum. cc Lege Pius esses etc, prout exigunt verba proxime praecedentia. dd Grxce habetur Vertentes scuticas, latera ejus pungite.
:
:

ee

Grxce

Sal afferte et testis latera ejus perfricate.

CAPUT

II.

Secunda SS. Martyrum interrogatio.

interrogatio faeta est in Siscia

S.

Taraoho,

Secunda
vitate.

ci-

Aeurlpa

z^ZTaaic,

zv

'Ava^apoco

ryjc?'

ev

pyj

fruitrn Uorum

AssidensNumerianus Maxiraus
:

prro-

rpOTroAct. <I>Aaoto;
r:/iu.'.yj

Taioc,

Novuzpiavbc,
r/j;

Mat/*o;

ad taorifican

BSdixit Deraetrio centurioni

Voca

irapiissimos

zinzv
rcov
*

'

KyAet rou;
Xptortavcov.

acf-fiovq

Spr --/.zix;
l

dum rfffl illrrln.

Moptiush.i

Christianos,

legi
:

malffl

servientes.

Demetrius

'J7ryjpera;

Ayjp.yjrpto;

Exarovraaov.

centurio dixit
dixit
:

Prrosto sunt, domine.

Maximus

p^yi;
pto;

zinzv

'JEflDjxaffi,

/.i/pte,

dioy.ai

Matr6
yn-

Scio, qtiia

senectus honoratur in multis,

r.yzyoiv

zinzv

'

Otaot,

Tapa^e,

7ravu
eti/at

propterea quod est in ipsis bona eog-itatio, et sensus proinde cog^itasti apud te, Tarache, ne
;

petq tlulov Tolq i:lzioL7i

(Jta

t&v dvSp&ntov
GeAyjoTj; rot;

yo^tt^w,
'

TOV TTGOGQVTCf.

U.OL t; <J\JfJ.fio\jAict.V j\oyiL7(J.OV

u:r,

OrjlV

iterum
die

in

prioribus cogatationibus velis et ho:

vou3eryj(ja; ceaurov,
yiLTfxoic,

7rporepot; Ao-

permanere

sed mag-is accede, sacrifica diis

y.xi ar\u.zpov

y.T.o^jrfi.c/.Gua.L,

tva

B-jgccc,

rot;

pro honore priucipum, ut honorem consequaris b.

06ofs,

tov iinip liiGifiziac, erratvov dvadzqr,.

zlu.l'

Tapa^Q;

Taraehus dixit
ipsi

gerent et

principes et

llonorem istum si intellialii, qui comraunicaecitate cogitaet in melio-

ct7TV Xptcrtavo;

tov dz ejratvov rourov ei/^ouai

/.XL roi/;

ai)Toy.pxTopdc, cou, xal 7rao"av a7roS'u.voy;

cant sensibus eoruin,

omnes a

rr.v

Trwpcootv

r-j^pAcoo^co;,

avaJe^acOat

AoyL<Ju.ov

*Mi.
'"/-'
~r.:
J

tionum vanitatis suro separarentur,

/.oziTTOvx xatcrepe&jTrotyj^evra,

vno royaAyjSrtvoJ &SQM

rem
us 5(ixi8 cun

et fortiorem

fidem a Deo verissimo vivifi-

^osrotyjS^yjvat.

oarenturc,
VI

Maximus
:

dixit
:

Lapidibus os ejus fran-

12 Matp.o; rryzpwj zlnzv

tov
xo']/ar, x.at t7rar a-Jrco

'

AiSoLc, to aTou.a

a~j-

lunditw.

g-ite, et dieite ei

rachus dixit
tibi

Si

Recede a stultitia tua. Tauon eram astutus d, similis

:

nxvaov
^t/i

chco

TM
"loz

y.u-

pta; gqv.
ptcopo;

laoaypq

zlnzv

'

Et

evyj^ov, opoto; ooj

essem insensatus. Maximus dixit Ecce, dentes tuos vides comminutos; miserere tui jam, miser. Tarachus dixit Non raihi suadebisein nihilo: nam, si omnia membra mea
:

xv f.urp. Ma;tp.o;

r)yzu.J)v
/,x\

zinzv

'

xat
y.o'/'-'

70i/; ocTovra;

gov craAeu3-V7a;,
'

gzxvtov zIzajov,
fW

Trava.SrAte.

Taoayo; zlmv
t&v

Ou

Xuff6i$*

W w*
*aa

0vt, y.xv V/.xgtov

pt^Acov u.ov axpcoryjptao-y;;'

y.z

collidas, eg-o insto fortis in eo, qui

me

fortem

eoryjxa aot ecJparo; ev rco IvdvvauovvTL

Xptorco.

Ma;tuo;

A Mx

'
_W

IHE rXDECIMA OCIOBBIS

'

tVit

571

ouvin,

ifaev Tuirrom*

::vn,

*J
,i_

ftairen

wxorwv, xal rwvtftayovfi Tuynh

ire&J,
avc.7t_;

sunt, quo,

mu.
"rco;
retffat

irpoereted
<>.

r,-

rofc eeoi. T<*pa

^
rdvov

otoseusata

^t

^f

.ooede ergo d lram ,

ei

*-*

" .l:u r ,- ,:

lSMa&pac fyep&v

ilirev*

K7 m

riv

-H_pH
fldiltAtvrur,

...
I

Etl-

* Ed. uoy :;<: ua; cou

/.xj-jj-J
'>-

I7TI-

voias, h6iByi

u Portifl
y.a.Trvov

autem

irpoarayayeri

buid

lo

zr,

oijfei

aurou.

I-

ornu

* Ed.3piiJ.lv P a X* etnev Tou irupos aou xare^pdvjjffa- xa) ron xarrvov aou ex<a rp6i?$y7vi; Ma;tuo; ifirev l, avSpco0uffa( ouoloyrpo-j, 6k av>5pT*]ffat. Tapa/o; ifirev (-) y ov.v
ou,

me prparantui dixit Ligote eum b pedibu peudite, e1 aorem fumum mpp

:

raum

tjus.
et

Tarachu

dizil

w; e^sts e2o$,

[guem
d<

tuu
vi

ujrartxe, xat

av5p&rou*

Buetv"

fumum
dixil

fcuum timere

beo
el

epot ds y.h yivoiro rouro ffpa|at.

Cum
onu
i

oonaenti
Baoriflca tu

14 Matp.o:
6lo^dpiy.v
(J.17CC

iyiy.uYJ

strrsv

UpoaccydytTt
/;.-,/
.,

aurfi
turov.

tudinem habea saorificare bominibuj mihJ autem non licel hoo faoere, Maximui dixil Lflerte ac '111111 aore oum
.

aAccro^

xara :wv

dib

I 1

/urn

ti

Tapa^o; stTrsv T6 # cou

eptol

y?.uxu earexatro

aAa; oou

xit

yoipov.

Ma;tuo;

liTreV

Mt';avrs;

ertvaTTOl

Acetum tuum dulce < t. Maximu fatuu dia

.-

/11
1

bl

11

[mmi a
1

o;st,

ex/ssrs aurai xara rcov ptvav.

crs oi

Tapa/o:
-:.-.

gfrreV

cum
dixil

aoetoj et perfundite
:

oari
i

|u

u ichu

ITAavcocrt

U7ryjperae 0*0U, Ma;i//s, xat flih

r.ilhmt te niiin
iinl

hn.
|

Givxititoc, k-jiyiov u.oi.

-jor,7(d
o"

Matuo: r.yiy.w
rjj

'Krrt-

Mni.i.

Maxirau
iM

crot

|3acravou;

e;yj;

di/.xo-ly/<), /.xl 7raucrco

iftTev'

tabo

pi
i ,

:/;;

ucopta; CTOU.

Tapa/o;
crou

ixore1

Caracl

po^

raT; errtvotat;

yv/r^ou.ax. Ma:iy.'>;

/r^.

etirev

Ka^eXovre? aurov xat

rco

chjcravre^ ertoNipot^, "ra-

iiilm

,;

lui

padors
xaXee.

decruocpuAaxf

rov oe Irnjpov y;:a rourov

"-, mI

tr.nl ilu,

in

,,,

to

"

diam
s?7rev
;

equentem autem
\i

i
i

Ite.
i.

15 A/;aylrpto; s/.arovrao/y,:
pts, oeoptai crou.
IIpo'(3s, ^xptvacj

'l

.77,,/.:,

15 "D

io*

Mat/X0 lyiuw/

eeTKV

\-:/
/,

act,
ouefe-

mi mine.
Sti i

Dicmi
ed DUnc
t

arra//a:r70at
;

rtBV (SaeTOVCOV,

parc
Immolfl
pi
.

7rcoryi; u:copt'a;aou arra/^.ar:/

53
ii./c.

\5cbv0ucrov
crcoryj-

tua UOE recedi

q -_.. _-.. -_;<:,...,,

rof

cleotcj,

8 xat

oi

avToxpdropeq vnep xotv^

_.
'

dil

ipsi principe
i

..'.._-.''

.___.._rn_.

..

;i

t ...l.

cKy-jolxz,

TovTotq

9pjffxev6i)V, uffartxe.

16 Ma;tyo: r.ysuwv
^rorouvra 7 /7^.
rof; Gso::;

UlW

Oxt Sff^XAeafl

u.1

W\h

]i;

Maximufl
eaput,
Dii,

dixil
dii_3

_ tuapa

malum
OW
btoin<TOM

aaci

Qpd(3c

fb

qui oou feceroDt

aBlnm
71

et terram,

Octobris

Tomus

V.

, : :

hn
EX
RUINARTIO.

ACTA
Maximus
dixit
:

SS.

TARACHI, PROBI ET ANDRONICI.

am -zvr- \ d Bvtrt^m yap Beotc, 7i . p, eSoAoSpeuSyjaerai. ly yap Kupty rov ovpavov
ovpavbv koi rr.vynv,
3pj<Jxeuovre
aurot.;.

Cessa de astutia tua immola dii.s, Probe, et salvus eris. Probus et sed quem dixit EffO diis multis non sacrifico adorans adorabo eum. Mascio Deum verum, deo dixit Ergo accede et immohi Jovi,
pereant k.
;
:

vmohkaQuHiav,

'0

ximus

cdvecreoc,
2reta<;
\j.vjo ;

xal ync, Bvcjiav del npotjyepeiv ov 6C ofyaros, *apdia, r*fe el^ aurov iv Kc&apd

*XX'
a/.r-

non multis sicut dixisti. Probus E"oDeum habeo in caelis ; ipsum sodixitlumtimeV nam, qui a te dicuntur dii, non
mag-no
et
,

m\ yv&ue^.
ryj;

Mactp.o; vjyepwv

elmy
sJmv

_Iauo*.
roF?

eSeAoxaxou .ppovipowjpos
xal

Beolc.,

_Ipo{3e,

^:u

<rov, Bi<jov

IIp6/3o

rioXXou;

-o->

Aarpeuw. Mactpto;
xai vvv ipu, O-Jgov
Tzr-fi

xat cpo/Sou^arrotsyap XeyopevoisuTrdo-ou (kof; _u r.yeu.oiv et7rev Kai nraXai ssy;v,

rw

u.eydlc*> Oeo)

xai a/.rry-rw
i<Jia$

7:0fiv-

Att.

__pd[3o; et7rev

Tov

Tr,c

adOa-iq

dpa, p.ot/dv re xai 7rai<Jo<pdpov, rrdpvov r x.at /3ec-/; w; noivTeq oi 7rof/;rai auro) p.aprup_uo-.v, foa _\ov,

pjra/otTraaurou xat
rourw,
ncc verbera,

a<jep.va

Aeyw

y.ai

amoppnra,

adtx.e/.ai avdffte, xeXeuet^ u.z Ouetv;

necpedum
lalio

ca-

Maximusdixit Frang-ite os Quid bhisnhemet. Probus dixit

17
:
:

ejus, ut

non

17

Mt$_tf*o_ ,$yeu.wv

Xeyef Titorovre^

me

caedis ?

pitiique ustu-

Omiles, qui
tior

immohant, hoc dicunt. Non mensed verum dico, sicut et tu ipse optime
ei

et. IIpo/_o aurt^ pj [3Aao ? efoev. Tt u.e <Jepet ?J ToOto npoemov <jol- ort ol 0^._- E ovtzc. afrrots, ourot rrep^ aurwv Aeyouoiv 6Sev _{,

tfrd>a, Xeyere

avTov r6

nosti

Maximus

dixit

Stultitiam

tuam modo
illi

^evdou.ai,

converto n. Nunc ig-nite ferrum, et mittite Probusdixit: Ignis tuus tepidus est, et

Ma;>o ?
ur6v.

yiyepfcv

dlla aXy^euw, *><; xat ou etTrev Tr v pwptav <jov

(

ytvwoxeu;.

rpe ?w , pft

me

aixt_<^evo'_

ae; Trupwcravre. ovv aidr,pa, emoT^are

Trup o-ou+u
ov

non continffit. Maximus dixit ferrum et, stante eo, injicite

dixit
:

Ig-nite
illi

acrius

p. Probus

Nunc

vere tepidus factus est ig-nis tuus.

:

Irrident te ministri tui. Maximus dixit Lig-ate eum, et tendite, et nervis crudis caedite et
,

eir.er To XP eo-rtxai ov X M^tu.o q rr/eu.^ mv- nupc&oavre? Trrerat (j.ov. xv-a eurovwrara, nrumioari aurov xparouvrec xaS' ^zpa. n o|3o, timr To Trup aov +uX pov yeyo-

lipo^

wv,

oi

u^perat

dorsum ejus g. Probus dixit Ig-nem non timui tormenta tua contemno. Sed, tuum si habes aliarn coffitationem , adhibe, ut cog-noscas, qui est in me Deus. Maximus dixit Raditc ei caput, et prunas ig-neas superponite Ustulasti mihi pedes et caei. Probus dixit
ancrite
:

yep&v finv

^ ^*W &
W*ovxa\
e<po(3>j3yiv t

o-ou xarMr^ouari aou. Ma^t o ? F A^avre; aurov reivare, xal veupot; au ou V" T ^ I X 0VJe T f
'

i?e.

nP o(3o S

eijrev

J To

* *>*

irup

oou ovx
et

zairwvpacravcov couou cppovriQw. hrepav

h/zic,
(J.r)xavr,v

rtva aHr\v

rt^wptac,

TrpdocpepE,

tva deLZto tov ev ejaoi 0eov.

Ma^u.05

r,yeu.6iv

eimv"

put; et probasti, quia Dei servus sum, et tolero

Eupyio-avrec aurou ryjV xeipaX^V,

1/.VJ0VC,

avS-pax.a; /./.-xau-

iram tuam.

eTrt'5ere.

IIpd(3o; et7rev

'Exauryjp^aoag ^ou

rou? 7rd(Ja;
etpit

y.ai ryjv

xe<paAr,v, xai edoy.l^aaac, ori

0eoO

dimovet

IsMaximus

dixit

Si

deorum servus

esses,

ra; aTretXag aou. 18 Ma^tp.o; r,yeu.wj etTrev Et Gewv

^ouXoi;, xai cpepco

cTouAos ^S,
etrrev

sacrificares eis, et adorares eos.

Eg'o servus Dei sum, et

Probus dixit non deorum, qui per:

e3ues av auroig,

xai
ei/xt,

zvo-efchc,

-hc,.

npd(3o;

'Eyw 0eou
tovc,

(JouAo^

xai ov 0ewv

rwv

aTroAXiiovrav

c dunt eos, qui consentiunt eis. Maximus dixit Nonne omnes, qui consentiunt eis, preesto sunt antc tribunal meum, a diis honorati et prin*

tpoj3oupevous
01

aurou;.

Ma^tptos r,yeu.wJ enrsv

Ilavre? ouv

euoePouvres aurou?, rpioxarapare, ou F

Trapeor/jXaot p.oy

rw

j3vjptart rtp.tot rofi;

,

Geo^ xai

Hoswcyd.

de ipiceris

cipibus? tu autem, ter maledicte, spectaris * ab omnibus propter inobedientiam tuam r.

p(iroi Sf
v

qi* x>wvre S

uirep <Jua

rof;

ta;,rwv
ort

rif*opwfiW. npo^o; eiTrev Hioreuoov

ireliqueruut
dixit
:

5.

Prang-te

ei

faciem, ut non dicat

:

Maximus Deum,

Aeyovra ru7rraOai ro
ptwrare;

GTo\j.a

u.ov

xeXeueig,

itapavoruTrre-

sed deos. Probus dixit

Quia veritatem locu-

Ma^t^-o; ^yeptwv et7rev

Ov

ftovov

m
et

me, organum mcidi tacias, iiaoeo lntenorem immortalem linguam ex qua responsum
,

T
t?

T0

T' ir

V
s;ri

'".
rou

*fnP"

^to,

.,

,*

xaAei

Avdpo-

>

faciam.
asserte.
fnutra
itrm S.

Maximus

prajses dixit
;

Nunc

et hic

yixov "

recipiatur in custodia

alium sequentem
PrEesto
:

eum
est

19 Demetrius centurio dixit

19

&wi T P 10 *

exarovrap X yj. eiTreV *EorY?xe,xupie,

Andronico

domine.

Maximus
,

prseses dixit

interrogati sunt

Andronice

Qui ante te multa tormenta

^ou.al cov.

Maliu.oc

r,yepm

eiitev

T&vnpo
f*P

goj

passi sunt, et nihil lucruin fecerunt miseri

sed

^eraaSavrcav FI&' <peX>j^evrc-V,Tpiffa^Xce,aXAaxi ^^"^

xa Ttollac, rtfAwpiag ujrofAe/zevyjxorwv,

101

_al

DIE UXDECIMA OCroiMUS

xaiTwroiiTovq alxiapovqiit]
-

-_-_,_._._-_

573
1

lillM.T,,,.

r_> p_._v_..

_.

^. j*.

._

_____,

m
tu
T,
,
.

MU,, a P^oipibua.
.

ttde .1

v ppU vroi

20 M.ifi_ yyyeptwv eittsv Teivare a_r6v roi -a/ot;, xat veupot^ upefc paffr-Sere. Avdpdvixo* sl

til

Pendite eiun

Inpalii
dixil
:

addt:
<_v

-v- Ovdkv
B avralaov
pto; 617T6V

piya*
6fio
_

eum.
'"

Lnd

l'<UJ

_7reyyeiAc_

xar' epou 7rparrt;,

croi

Im

"

ouv-Jwv re roL;

immJ
iia

xal ro

napa
ev

auroxpaTopas'
V!,n
'

etfftv a

amiAa.

ASavafftos xopvixouAa.

dixit

"O/ov ro crua ao.

roOro, TravaSAie;

rpaupa

effnv, xai

ouo-v

/./>.

'Avdpdvtxo*

iZiw

01

gavra 0e6v
'Avopdvtxos
tva

a/a7rcovr;, rouruv ov ^povr .ouaiv.

Ma.:

-I
i

mni u
jube

ten

tuo; .yep<_.v eiffev

eiTrev
'

"A/a;

TKtffatt

aurou r6v vorov.

xeAeuffoy,

_it

De
Plu
i

/loinri/
I I

IReiova

ptot 7raff.0>.vai
.v

Andronioua
dq
I

dixil

ilenj
_Hti ..

aoy;-ro; cJtaptetva; ctuvyjSe

avriffT.vai r/ xa-

conditu

xta uou.
r/,v

_tv_

etTrev

2rpet(/aTe
tva ai

aurov xaixara

tuam.
el

Maximu
u.
.:.

d
_
.

-/aor.pa

rui|/are,

7rp__rai Tt/yjyai

aya"
;

idite,

uh,,.

^avS-eto-at

pte^pi
eiTrev

'Avdpdvixog

rwv piue/<_.y aurou xarao^papiuffiv, Kai rat; Trp&ratg oou jSaoavot;

<7o./_a

Q_ue

ad
in

me
el

lulla

des

Lndronioua
tJ

dixii

Et

ppima interrogatioi
i

a>v-

rpauuartcr-el;,
eeaff__,

o/ov ro

piou

6/t.;

BffriV,

w;

pua

meum,
i.

iaj

tuum

obla
el

rw

|3yj/j.ari

aou 7rapeory.xa vuv

/..

0epa7.eu

tus aum.

Pra

to

el

auno, qui

me

oural

ca; ue
ei7rev

rdre,

.afferai

xa! vuv. Mxity.o; /./uwptyj.

Maximu

praa
.

0_

TrapyjyyeiAa u/xtv, za/.ol (jzpzrioKxi,

OepaTr.t..;

vobis,
ret_

o mali milite
I

6_v6;

aurof;

Tj/i'vj
roi";

Ttaoa

riVO_

a//a

oeque curari

di\it
Pi r

y.zvzvj a'JZTWJ.z/./,TOjq >

W_

Qpdvfiaoi rwv "/

fl).yaffl0. y.oy.vj.'

Pe
Bifl
:

'i

im igtiioi

/.y.nxTfyj/ou.vjoj;

7retff0>)Vai

//-'.rv;

Q aJ
,1
i

t ~ r,-'r i- r, * rap>iffi05
.

B,*me%i eirrev

'

\l Ma
oi/6*

ro

ffov

.A,.!

,% w-/i,7o;,
rt;

. ,^ . oJot;
'

au-

...'

fllim r>HPOI'i. 'iiin nir.T. ii,

i,,.,,,,.

aeque

Uum.
^

rcav

~u//,.ry;,
ri5

to-//.7

rrpo;

aurot/C,

Eninti
si

tur in

aAAa
et
cJe

voorarri (puAaxv.
6'rt

z^^ojpouvTo didiy
xecpaA/iv
//-),

tnvi
li

ojpot;

ij/euoofxai,

;o jjtav
-

testatem
M-i

e/t;.

21 Ma;tp.o;
a.jxCyj
>.4/, etrrev.

iyiyw
ww;
i.^,

ttiKV

U',t:

OUV ai

r.):r,yy.l

'I

iii

n
'i

dlxit

Q
'*r.
,

yiyovav ayavzlc,'
OJx. otya \j^r. uiv,

nrjyaffio.

xoftev^apyiffto.
ir.s.

plagic
....-. ii
i i

parenl
vj
.

Pi
,

^.^ -:'' ' - -'-' ', r j-r E^epa7reu3>jffav

ua

r/,v / ,r
.

'Ji,s o/,v

......i1v di
EXi

. i

i,..^.v.,

J"

'

apr/]v.

'Avdpovtxo;

e?7rev '0 r,y.iTioo;

BffTl

ffo)r^p
BUffe|3ei_

xai

no
Qi

tuam. andr

dixit
,

Ifedioa

tarpo;, avo/,r,

uiy^;

xat roi/

rw
uiv

p U

tultl

0ew

ou ^ayy.y./.w z-Syzo-zi Bepamvet,

ak"ka

loycp

tu)ptvo;

roj;

/-^ovra;
6*1

7r'

c/.jtoj

xaTOixei

dicamentum sermone curat oraues, qui

i

ieum,
'"
i

Bfl

oupavoi/s, 7rapeffTi

y.uiv a7ravra//., Sv ffu ou yivw-

bi

"';

xi*

lij

eiui

ojvau^vov

/.oly./.z'y.

teyw

aitaraoOat.

Wfy-

unnm
Berjnon
alcer. Mfl
lixitj

tlmaf Ov vixfozrk cuoGxairo^/-/ar-.

pios Viyefiwv
-"
(

fxe

xara^povnffavr^

/'ur^7r/:.^-/'vraurc.-)v/o/'ov^i Sao-av(0-r/^o >aJ

i

AndTOI
I

/a^-Ift;d/ua:/a'o.;a^//;ra;r..

"

'

,IJ; '
i

___-_..-

:....-

amuflinconflpectutuoathli
.i |

um.

Qum
I

nostrum.
npaffxeuafffl>)T6)ffav
foi

Nam

ex

parte

foi

noadla

^sm
Ma

oon

^aravcrr/ota, n. epairepi r r r

05to

pcBnafl tua.

turmiUi
tormentorom

674

ACTA

SS.

TAKACHI, PROBI ET AXDBOMCI.

ft

&*..>.. tormentorumgeneraproximasessione.Hicaucustodia, tem in vineulis ferreis recipiatur in imo carceris. et a nullo videatur in

ipMf

i\

rojtepampm,

'^TJ^S^^fit^ ~roS opowr^

fuifoet
,-;

.,.-.

fneros.

ANNOTATA.
SiM mfer Ana-orfow
et

Mopsuestiam, CilicUe cwitates,

sita

quidem

erat- at neque

JiancMa JA,ua..o.

_._.^

ivSpumm &> *<,&*.

^ffl^ ^SXSfS-mth^
m^Tovro

2? ateSso
d
,1

omnique Vnentis cacitate

Si

?S"SL
dod essem sobrius, seu, nisi
:

r,K te JKo itaoue per eam, ,.. in te est, animi prudi sensis hod.e quoque ahut,, ut pletat i au . monltus, noles pristinis mentis tu
lc _

senectutem IIeu mihi> Tarache, multo

:

arbitror

sum

abjecta, meliora ac

opto autem, ut tu principesque tui, laude firmiora sapiatis, et a Deo vero vmficemm,
:

ista

saperem.
:

Nulla in re dolore me afficies vet lajdes. e prxmittuntur luvc Extendite eum et nervis Ut clamet, dicitc. Apud Rosweydum f cum non amplius loqueretur, Maximus prases dixit crudis cffldite Tarachus nihil respondit et,

Gncce

^-m

*g Belponsio S.Taraohi in textu Grxco talis est olamare non possum.

li

Excussis mihi dentibus, fractisque maxillis,

E
:

fa cmpsfc elpi ev 7r<rtv, ofe xar' euoO Trparreu;. Ita mecum agis, persuasum saltem nunc habe, me fortem esse in omnibus, quasi crudelia tua inventa aversato quas adversum me facis. pater tuus satanas facietis etc. i Intersere Ncque, quibus deceptusservis, daemoues, neque qui enim sacrificat diis alienis, extermiillos colunt k Adde ex textu Grxco Et omnes, qui corde puro, non sang-uinis, sed laudis nabitur. Caeli enim tcrrasque Domino offerenda est hostia
,.,.*:

Correctius apud Bigotium

hcvc ita leguntur

OD

v.oi

opMs, w S

irapair>j<ja,vou tiov ra s

iiruafec,

m*

x*v vuv.

quffl est veritatis in

1

ipsum
.

et scientiee.

Qrsece legitur

Saorifica Jovi, deo

:

magno

et inspectori invicto.

maritum, adulterum puellarumque corruptorem, scorm Sequilur Grwce Quem ejus parum decora ac nefanda dicam, rlll ,-t profanum omnes poetffl testantur, ne ccetera huic, inique ae impie, sacrificare me jubes? non mulctans n Interprespro rpe>ca legit orpe<p&)j hincque posuit eonvertopro alo. Sequitur
sororis suffl
,

te,

quod omisit interpres; quod versioni suee non quadraret.

:

Superimponite illum. p Grxcc Utrimque arreptum superimponite. q Sequitur Dicentes ipsi Sacrifica, neque stultesce. Vos despiciunt ob deorum contumelias cruciatos. r Grxce legitur douAeuA7r(&Xovro, et pi pLeravoyjffttfrtv, iy olc ercpaSav, xat et fi-h peravofaavres s Apud Bigotium commissis egerint, ac pcenitentiam agentes owi r$ Swvrt 0e<p. Perierunt, nisi pcenitentiam de
: :

servierint

Deo

viventi.
:

F genere reluctantem afficiam. me tibi rationem reddiderunt, neque me tantge ignau Grxca sic habent Nec vhe argue, nec callidis tuis ratiociniis morem nos g-erere, et animi nostri sensum te fallere, puta. Neque enim ii sunt illi, qui legi patriae reuunciantes assentiantur insania3 tua3, spem, qua3 in Deo
t

Grcece legitur

Non uno
:

supplicii

eos, qui prius

neque ego tanto minoris ero fidei et patientias in Dominum, Deum Servaneque deos tuos novi nec te, nec tribunal tuum metuo. Quare minastuas perlice, puenas inflige, instrumenta cruciatuum appara, quovis pacto Dei Servum aggredere, vim infer. Verum prolixior hnec videtur Andronici oratio, quam utprimigenia censeatur. x Verba Grxca sic reddo Nihil magni adversus me facis ex iis, qua3 per deos et imperatores tuos jurans, denuntiasti mihi, nempe te facturum, si tibi non obtemperassem. \ Vide lit. x iu Annotatis ad cap. superius. Commentariensium erat reorum nomina in commentarios referre erantque custodes eorum. xa/.ov aa Male et sceleste ita interpres vertit vocem xaxyivxaxug ; sed legendum videtur : xaxw;, ut sensus sit Ne te malum male perdam.
nostro est, relinquentes
;
:

toremque nostrum

7,

-:j.JtN

CAPUT

011

IBRIS,

K,HMkkno.

VPUT

III.

Tertia

SS. Martyrum interrogatio.

.,2TW
rrAijywv

'"

***

- uS
j^jX
_

mo-

Tt
, t

tn

inpios

luisr

av^

po^si

jret<x0ei s

arraXAaynvat,
i

r.n;

/:. rns avatJows row dpoAoyfas,

WK
-

0oi S ,

oY o&S ra ffavra
,

rtv
.

(Tl

Taoa/.

M< tci xaAw pfa __oi l tva oY fr&v ^xfopoc nwpepvarat, ots nTOi^aorai
<i ;

3ed

sao Uiit

Mumquamb
.,

atwvto^ edAa(7i S .

oi _,

a _- s r-,

^a

;" 'U

mundu
est ignia et
;

xai ir\

Duaparatua

lorum. Maxii

>
El
yjv

crou

/a^^a,:: W a:.
Tro&xvetv, owx

Ta^/o:
,;>

aul

puta

qi

poi

mr^iac
IV.

Impuden

,,,,,

Ill(lll

r..ro u.ya

aywvttrpa.
ev

K.puo

f
!.

Ut

III

r,

npocntoirii rife

5Xfaea
Tawi
,

lhl||

a 8"
-, 7/rj7l
, xi

"
i

Muno autem

lao, ul

23 Mafrpos tfyepwv
o.frepotdeirpwrai,
oi

Domii
ifasv,
utto
'
'

M
iii

atluntUl
\;
ii

rwv vdpwv

tHaeh*.

.xttdpevoc.

Tapa/o:
7toAA>5 S

tui, -[ui Bunt

i

BiTrev

Kal rowro
fri

troi r*5 s

iraohu

d3

Etooj

quod

rufMnpofi,

yivw<rxovro, ort

oi

pev
oi
rrde-

IIIIM
;

wwtase^rairaura^xatws
tT^ovre^

itm
"
,>i11

malum,
tem,
pati

wropevowijiv.

"

6*1 &a Xptcrrov pwOovxofxfSovrai rrapa awrow. Ma;t//o; fyepwv 'Avdo-is xai uiapwraTS. T.va owv {iiaQbv exo*exeo-0e rou(3iou xaxwg

eiW

qui

malum

ratione q oe oimu
"

moriuntur,
.
i

propter

Deum

mur, merced
I'
i

seTraXAa!

Imu

dixil

quam,
lesl

qi

Parachu
oire,

vota;

quam
m

pi

<7oy.

MaJfyxog

rr/zu.wj

eZirev

Owrw
pifr-i

juoi
s\

dfu-

[i;tra\

il

m
o

nx rcodi
u
ui
,

/st;, avdorie,

w$

6(ioti(jl6$
(jo-j

fiov

&v,

Tapa/o;

propten
dixit
:

'Eyw
Trdre,

bu.i-iy.iz

qvk

[ut,

ftAa

ylvwpat
xai
tte
oii

8ic iniin

[oqueris,

tamqu
dl,

nappwlav

di

./ rou ipSeyywflat,
tjia

Taraohu
I

xwXuffai $wvara.
<?ia

pte,

rdv ivtfuva/xouvra
orowr.iv

tiiu

dod

um,
I

ed b
III

tl

Xptffrow. Mxiiu.o;

tlmv 'Eyw

iroc/

IlflllM |K)tc

Ttav raur>iv exxd|/w, ptapwrare.

|inl-

_ta

Imui

di

il

n
2_ Tapa/o: EnreV
(patpetrat, owre
6 Traryjp
arw,

OjoV:
ot
01

fjtOW

r/v

1 I

'I

';!

it

\rn.

owre

auroxparope; ocj, owr.

',

testat
M:i

ii!

cou 6

arava:, oure
)l

it

\ri
,|i
( |

|uoi
\,||rrl
'iit
tllll
I

'

tibl

Id

idli

(TXeuet^ 77/avojuEvo;.

(>

ctatioilr
!i

/,

TliriM-lill
i

xai

XaAw

oot,

v dreovola ai
t

Kareoryjtra,

'/a-;

.>,it

/.

po

nim,
Ml

^rars. Tapa/o;

v*

'Eaurt^

xaraj
ori

Eyw
/zt
ro
i

it,

/ap, wg ot^ev
~yjco)-6j
vat
. ot

(-):o: fiow,

^ Xarpeuw,

loqui

tecum
id te,
, ,

'

m
^ 1

crou (3^e?iUffO"oftat, ou jlc^v o. /^t fibroxpi

nunc cogita ap
le

""

y,.V:/..v.

Ma:'ty.o:
u/.

/./

^OITTOV
^crov

[(

/o/to-yy.:vo: ro

brtTrAeiov

atx

[am
Beoui

el
'

ln

~poo-/5c_v.

Tdpa%oq
r>5

:t--:v

Evm

zat ev

n
XptOTl

""

P-cj o..o/o/t'a

sv Tapo*(j), xai
:

me
ra

e
inilii />,
hi

!-**

:::ra.t

rv,

Mau-|torot:
vwv evraw5>
a//;.r::-

',

de
N

'^c.:orta
^e

etvaf /xe* 'xai

ftot,

i5

ajro:

etp.

H
tua
sravowv,

iflcare,

duritia

aa..: ro

Mafiuc:

i^yeptWV

sZfl-V

ow

. :

^atraviira.

a-o/.:ooj,
eftrei

duui

-ava^Aie;
<

Tapa/.:

Ei

tirevdouv,

terem, in primii
"-'<'

a
lino
:

cundl

patmituii*

:a: aou -/./,/a: xai

ro
jz'/.r !j.x trov.
1

lVw.

o: lipaioi

av

oL

aem tem
d
i

fac,

quo
*m **' t
:i

ivKwp(w*

rroarrs

o 0:/.:t:.

avatoi^rzr:.

25 Ma;tao: /y
a>at.tav eirtTrAeiov
f*r

Kiazimv
dixit:

:
'

''-V.

'

quia h
I

Bf-ev kai jraXai :./>.

/-''
o
0-:>
:'.:.

E^roirwfta uoj, rrcarr:

habes jiotestatem corporis mei

to
IUB

: ;

57G
E RuntABTio.

ACTA
:

SS.

TARACIIl, PROBI ET ANDRONICI.

et suspendite,
:

Ifoximus dixit

Ligate eum,
est. tibi

A>jffavre$ xvrbv ivapnfaare,

quoniam stultus
si

Tarachus dixit

Stultus

paxoq
crot.

ehtev

Mopo.

ei

y._____ ; x_, ffpjv, fy*oio 5 crou ffuvjiaeeoyy

.

Iva

y'r,

?.

essem, similis

essem, et voluntati tuae

Miw:

r.yzyov

el7rev

'11;

fc^pTwra.,

-:

'.
(

Tarachus
ne
,

dixit

Etsi

non

liceat tibi universas

:

7rapavo/*ws

(3affawc_eev

pcenas mihi adhibere, quia militaris fui r

_istimeSj

sed

ra

faovolaq,

itp&xxe

jrtHv ov napaiTovpeu aou 9&ug. M$-tp 5 >iyef*__v

ti/_i__v

quia acquiescam iniquitati

tuae.

elirev-'

Zxpaxi&ryiq vnep evcrepeiaq Qeovc,

&..
i_-_.

Omnes cogitationes pcBnarum in me comple." Milites semper pro salute Maximus dixit
:

tre/3affrou$,

d&pwnuuicpaxon&v
a^eo-sto.

(3effraro_ tov,

terfpou

21 dl reru;pJ*S, J^
a%tovxai.

/Et _

principum diis sacrificant, ut promereantur dignitatem. Tu autem cum sis pessimus, quod et fng-isti militiam s, propterea oportet te majora
pati tormenta.
pon ullfuciem,
oonctdl
t

poyco. ai fiacraviaQfivai xeAeuco.

26 Taraehus dixit
quenter
tibi
: :

lutjiu,

ximiis dixif

Quid comminaris t ? frcFac, quod vis, impie. Madico Noli putare, tesemel damnari
:

26 T&paxpi
jjifto. yjyeu-cbv

vrtev

Upaxxeo
cre
*

Qeleiq

TroAXani.
j

ydp nepl rovxov ifclm&

efaev

xi oAco. ava6a_U-/j

Ma-

Mv. vo'pc_e
iva
o*e

p.e ourco. 7rpoor<pepe<j_

Bed particulatim te exterminabo, et reliquias tuashestiisdabo. Tarachus dixit : Quod factu-

aQat

<toi,

co_

Ttpoeiitov,

avvroyoiq

a.raAA<_.
9yjpi'oi ;

w rou

(Jjjv

xr' oAtyov

rtpcopou>evo_,

mortem corpus nnguentis condire, iniquissime? Nam et B modo cogitabo, ut reliquias tuas exterminem.
posl
vcl

pexa Qdvaxov

vitb

yvvauapicav QepaitevecrQai

v.a\

p.-

pot. aXeiyeo-Qai,
peAyjffet pot, coore

piap&xaxe

dlld

xal-nepl xovxov

corpori quai vis Tarachus dixit: Et nunc meo adhibe ei post mortcm fac, quod vis. nnus dixit Sacrifica prius. Tarachus dixit: Ssepiustibi dixi, stulte, quod neque diistuis.
,
, ,
i

ra Aetyava
Qekeiq.
qr,y\,
,

crou a(pavto-0>5vat.

Ta-

pa%og
0u<rov
7rev
*

eiitev

'

Kai
o

vOv at>ac_ou ro ocoua pou, xai a-

rtoycxeivaq

itoiet

Maip.o_ Y\yey.m
rot_
Qeolq.
,

etitev
el-

TrpocreAScov,

Tdpayoq
5xt

neque ig"nominiis vestris sacrificem. Maximus

dixil
:

Eittov

o-ot

hta\
EtTrev

avaio-Q^xe

ovtz roiq

Krang-ite ci faciem, et couciditeejuslabia.

dixit: Bi
si

Gsot; aov Ovoi, ovxe xoiq fldekuyfuuri gov Trpoax.-jvw.

Md.iiy.oc,
x.ac

TaraohUB
vivificasti

faciem

meam

exterminasti,

viyepwv
t

"A^o-Cs
p.oy

auroii

rwv

7rapeiwv,
e[-

aniinam meam.

y.axd ra

x '^ ^ 70 ^
ovpet_

^o:ppy\\axe.
(pavtffa.

Tapa^o.

Trev

Kai ra.
rrV

v.cLTaio-yvva.c

ydllov 0
nf/iM
nr/

^UX>1V p.ou avavca^stc.

ir/iy.wj eiitev

famtn
_//

.<>.

otent,

Exasperas mc, miser; et Neputes aliustibi apparebo w. Tarachus dixit metimidum sermonibus tuis paratus sum tibi
;37

Maximus

dixit

27

Ma&fws
o-ot

'Avayy.a?et_ ^s,
elitev

aM>i

Olu, 5AAw_
pL.

itpoaeveySwai. Tdpa%oq
"ETot/xd_

Ao'yots*<po/3epi'etv viy.ttfi.

o-ot etp.l

7rp6.

ad omnia, portans arma Dei. Maximus dixit Quffl arma portas, maledicte? Ecce, nudus es, totus vulncrntus. Tarachus dixit Tu igmo: :

7ravTa,
el7rev

q^epwv ra 07rXa rou 0sou.

Ma^t^.o; -hye\mv
pepet.,
elitev tt,v
et7re,

"OTrXa

Trota,

xpioxaxdpaxe,
;

yuptvo. wv xai xpavpaxiaq oloc,

^t.v

Tdpayoq

2u

\on enim potes videre arma mea, quoSustineo niam C8BCUS es. Maximus dixit vanitatem tuam. Non enim perdurans omnein in rcsponsionibus tuis' exasperas me, ut semel Quid enim initrti te tradam. Tarachus dixit mali dixi, quod non possis arma mea videre? quia nec corpore nec corde purus es sed impius devorator Servorum Dei. Maximus di\<iii recte vivebas \il sed fallax huc usque vixisti ante tribunal meum a?. Tarachus dixit \cc talis eram, ncc sum fallax. Non enim daemonia adoro, sed Deum vivum, qui mihi dapas.
:

ayvoetc

raura. Ouo*e yap Wvao-at

TipA6_ wv.

7ravo-

jrAtav

pov

(3Xe7retv
riiq

Ma^o.

yjyeptivelTrev
a7r0x.pt-

'Avi^oyai aov

paviaq. Ovdl ydp did rwv

cecov Trapo^uv^ei^, ToiJ ad^iaroq crov

_-_.

Qarxov

ditdTild^ai

Tdpayoc,

elitev

Tlydp yavlov
ra xar'
ey.k,

aat, yr\y\, (3Ae7reiv

eiitov; on ov dvvotyh ry xapdiav.a$a-

pbq

__v,

dXkd dae^earaToq xal

ae
u7roXa/x(3avco,

itoleyioq

tuv

6*ouXc>v
c_v;v

rov Qeov. Ma^tao. >.yept&>v et7rev

to
Trporepov

Owi

op^co.
,

xai

v)

yovjra

co.

cpafft

nveg, 7rp6 roO ^r^iaroq ovra. Tdpaypq elitev

tyejoyrcj rotouro;, ovti

Oj/.

vvv

eiptt.

Ovre ydp daiyoai

rcji

/arpsuco,

Karditep

vyelc,

aXAa 0cw
y.01

Jtoovr'
ert

bit

patientiam, et quid dicam, et quid loquar

o/3aXovTt yot tvj vitoy.ovr,v xat utto

AaXy;o"co icpbq a'e.

loyov xai

* *.

:nl t.c.
vbelitcis

hi-

:'s

Maxinius dixit

Abesto a vanis eojntaoi

28 Mdqiyoq

elicev

'

OvSev ae

cbcpeX>iffOUffiv

o-Jrot

miUai udnrii
prxcnii auret.

tionibus tuis y. Sacrifica, utde angustiis istis

Xoyot aov. Qvaov,

et7rev
y.r,

tva rcov aiv.to-yoyj dnallayf,;.

caput
y

'

al. K

maxiUas

ii

ascUlas

Tarachus dixit Putas, me stultum esse et insanum, ut non in Dco meo confidens vivam in scula? Nam tu ad horam temporalem ouram corporis tui facis, animam autem tuam oocidis in scula saaculorum. Maximus dixit Obeliscos incendite, et ei ad mamillas * ponite. Taraohus dixit Et pejora istis si fecenou convertes Servum Dei, ut adorem rls
libereris.
: :

Tapa^o;
covog;
ffcoua,
covos,

Ao/.et.

ye it&vv ywpbv etvai xai ac_>.ffco

0*1'

voyjTOV, tva

rov Qeov yov avaaypy.evoq

al-

dlld aov xov yev

Itpbq copav cbcpeAouvro. ro

eiq

xw

$e tyvyriv ditoTcxeivovxoq
el7rev

aicova

ai,

Ma&uo.

oPeAtffxou.

Trupcoffavre.
elitev
'

7rpdff2--r

aurco /.ara rcov ftac.cov.

r.oir,o-r,c,

Tdpayoq

Kai

7rAstova toutcov eav

ov ireunj. rov dovlov tov

Qeov

elc\ai aot,

xat ucopcpa.
etTrev

datpovw

7Tpoffxuv>ifft.

ig'nominias et daemonia.

Maximus

dixit

Affer-

Mat_Jo_

>.yeptcov

$epeT6 ^jo^^

?^ 7
el-

tenovaculam, etabscindite aures ejus. Caput autem ejus radite, et prunas ei superimponite. Taraohus dixit Aures meas absoidisti, sed au:

avrov x& w:a, xal n&v xe^aXriv auroii

^upyiffavrsr,

av^paxtav
irev

c_eouffav

7i-jpcoffar

avrnv. Tdpa^oc
r>i_

Ta

cora ptou TrepietAss,

fjtevei

aA^a

xap6*ia_ f*ou

ordis

dixit

mei fortes snnt et firmie. Maximus De novacula excoriate caput ejus et pruei

trxepzd ovxa

(3e|3ata.

M&Ii[ioq -hyeyuv elireV Tcp

upcp ro tTepfia

irepieXeTe r>._

ytapdq

Jcs<paAv7_

aurow,

nas in capite

imponite.

Aa\ fafafi av5paxta;

TrAyipcocrare avT-ry.

aMfMymr.
/J

Mrj

ypfy

fl grepov

a , oj:tv
(

1
j

X>jxoa S xa.

^a^x,;-

^/^

pul

Hiad

audire.

\,,,

fl

oMfrxok,

* Ed. avapaMv.

Voia.;

tTOU.

*i_*r.

rf

Wfp^fo.^

A^

Xa

_
J

U
y

iipopos
^oyvecpwvyj-

etjrev

xatrot a.t

e^v^^v^U^,^^;:,^
o-eauTov, 0eXyj<Tov
traq rovq Beovq.

ws vuv o&k tyeuo-w, ^utfy_evo OT/vyjvetrapev* yp xara rfc

a/^

(^m&

sumoa
te
tu:.-.

iiper

alui

rorita

athleta

MH

W^^^x^ev*wuT^xax%.M^o5 ^e^ve?.
piv

tiam

dmu meam,
,

dixll
c

jrevilpcv oearcpwrepov wropetvac jrap' l/xou, yxe^apevogoljraAAarTOu rocauryjstru/xwo[a$ xac _Ae>j<7a

tormeuti deos //'.

el

tui, ul

piu

wg

irarpc

jrej0>)vac

poc,

euo-e(3>.-

31

IlpofSo;

ecjrev

E-t

jravra

opw os amcrrov,
crot

3]

Probufl di
P.
i

lil

in

omulb
/

'

ujrartxe.
A)JV fxou

A/7a
;t;

Offl

.;

jreccrflyjTc

uot op-vuovrt
&ri

rf,v

/aoi

lem,

[urantl
I

0eov 0/xoAoyiaV
r
l

oure

o-j,

oure

II

ln
i

lll:

da.iij.o-;z; go-j,

olq jcr o~/.zJzi; irAavwptevos, ours

:

. jra-

que
j-imi

tUj

ryjp ryjv

oou

<77~xvz:,o Jt-

oi

tJeoWores ooi k*5'

rj/xwv
ri.
!
i

Cjul

tibi d

e^ouaiav 6*uvj5O"0VTac avarpe^ai

tam

tato

m
\

Jrctrrcv

xat euvocav. Mafrpos >5ye/xw

..-_.,
ir

..-

r
ime1

item, qi

aurov xat jreptwo"vreg e| axpwv

povres
vaprjjffare,

/a-

Upc

Oi -

ped

lim BU

ood;

jrotra
y.oi

croi

jrpoxetvrai
ujto troC

xaxaj

[Ipo/3os

e7ji

tuo. Vid.
r/;;

Ilavra
'y'^//?

ra

^cvo/xeva, '.)'fi/.-a
pouiXec.

/uo-^

mala,

P
,'inlii.

ytvsraf

t?tojrocec8

Ma^tuoc
rrpot70e
-

in
vi
.

limflB

(Iud

sijrev

Qupcboavre^

roi/. 5j3eAitrxou$,

quod

xara

rtSv jrAeupwv, tvaq

-005,

BtultUfl.

32 Dpo(3o5

etjrev

Ocrov
/*ou
Maljiftoj
cou$,

TOtrourw ftaAXov

T9 0e$

tleor,

yjye/iwveijrev. *Eri jrupwtravresro.

tov

dixit

Nimi

578
Ex
Rc.nabt.0.

ACTA
:

SS.

TARACLII, PROBI ET AXDRONICI.

npocf.ipe<jea>q
(-)ii:

hh

Nulli homiDeus noster amator hominum est. sed unusquisque hh, prout est num male vult liberum arbitrium. Maximus illi, facit, habens
dixit: Infundite
mittitPilli in os.
illi

ffov

wov

i'-/av.ro'.-o:

ravra -ao-yivj. U.yJfioz eiirev wv ovdfvt wat&q avBp&itq

D
$j_

vinum,

et carnes

de ara

et respiciat de altissimis

patior,
dixil
:

Probus dixit: sedibus suis vim, quam judicium meum. Maximus et judicet de Mnlta sustinuisti, miser, ecce, jam

Videat Dominus,

**.

aiu.

*.**

*..

"fsMaximus
in e

dixit

Sed

..rofitere
il)ei
.

Mandueasti , et bibisti hoo te facturum, ut a vin.

38 MOpj; 4pp* * ^,4 re. W^ *' ff" .

tva* oldiv

0eo? r-h npoaiptmv

U
.

y.ov.
eire s
,

J*

k
ff01

hh

eris .

1>robus dixit

Numquam

<9f9*

reov

Je^cov

<rov

Hpofc

ere>

it

ut vincas propositum meum, et t bene scire con essionem meam. IIoc enim nauin inquinamentum si omne .uoniam et ct infundis ; 1 uerum kk totum liquas " >de inquinabor. Scit enint Deus, hU mU vim, quam paticr. Maxiraus dixit: rt vid ,,,,1,-cos etfur s cjus imponite. Probus 1, tua, Neque Jnts tuus, nequc tormenta
'
i
j

4*; p***, - ** h w. Touro * 0,10X0,0 * P*** f ,^, **i rSv fe**nw w Pw om jft, fr. W W, B ,-, oito - fl-K T '" f , ,; roDs < ev y^. IUF*

^,

M,

W W? Jg-* ^U^C W W^ pWam, T**

ri

eW 0.r

ri *up <rou ore

lcq

,2
I"i

tuus sanatas

potest

pervertere
dixit

servum
()

a oonfessione sua.

Maximus

s ,e, rov Joump rov X r eov ops W? **Ouo<vrou o-^ro^ov >*-/;. M:>;W"

k.XX*; rtf** . Xou rou 0eou ^oot

fl5 e.

W
re

S^Xfrrt.

oure Ms

Ncc unum locum habcs sanum

in corpore tuo.

inseneate et miser? Protraclidi, ut hnsdixit: Inde corpus meum tibi sit, et incorrupta. lviaximus mea sana
,es facere
11 1

few ty ">f< ."" ^f" ! '?' ^i To ay*^ov m rour e&oWo,, nPo/3oS

eW
r
7
.

'

i> "

f y A;'

f;
,

animn
a
,

t
'

cTavos acutos ustulate, et in manibus G.oria tibi, Domine, ,,!,,. ,,,,,,s dixit
:

r^ -/ ; Xefp S

W
Etirev EiTrev

urou.
,

IIpo^
v.,,
,"

Xp;

manus meas diguatus es erucifigi " ., lf tuo. Maximus dixit Multa tormenta innomine
quuin. om"m et
.
, :

-*
A m

? o. -f

v Ao? ao, Kup.e -; e, K jpw -m6-^ rS - "W^

,
,

TroXXat uaoavoi, llpope, awpo-epov ae yem*. r r /

,
, -

rr>r
,

W
aw6'

<w,.nt v,,n.im tciece uni.

oculotque

vtoQantapao-y.svaZovcriv.

Multa potestas non solum Probus dixit fatuum sed et caeeum te fecerunt quod enim
34,
:
:

34 npopo, eiTry

fJI

)Jy
tae,

&
a

{a

xa ^ .._ r
.

tpw
fr

-,ta

w Ma

foHescis. Maximus
' ,

dixit

Injuste, insensa-

quoniam Utinam CffiOUS esses oculis, et non cordixit C de! nunc autem cum te speras videre, in te:

dois, et caecum ausus es me dicere, super pios deos ag-onizor? Probus.

P-

awytvw^c, Ma;tao, yyeao r-^ov ToXaa, Xeye cv tov ,,ep euae^a, Gewv

* - J^

~?
etrrev

aX,5w,

ou aovov

'%

^ T""

ywvc^oaevov;

Yloo^

*BA "*.*

TOt

nebrises,et non vides.

bilis

Maximus
audes

dixit
talia

De-

o^aW.xat ayT? b o-xoVet ruyX^

*Ava7ry,po S

*a^^^^
opwv

Maaao, ^yeawv

toto corpore, inique,

in

me

w$

6'Xovro o-waao-ouairtaaat ae, ducxryjve,

nim

dicere, quoniam adhuc oculos tuos sanos dimisi Inte? Probus dixit: Etsi oculi mei non Sintincorpore meo, propter iniquitatem tuam, sed oculi cordis mei non possunt exca;cari ab homine. Maximus dixij: Eg-o ejiciam oculos tuos et 11. hoc cruciabo te, insensate. Probus dixit: Noli solum sermonibus hc promittere, volensintimidare servum Dei sed si vere perfeceris, quod dicis, non tristabor. Invisibilem enim oeulum nocere non poteris. Maximus Pung-ite oculos ejus, ut vivens minutadixit tim mm a lumine isto separetur. Probus dixit sed Ecce et oculos corporis mei abstulisti tibi bene fit, crudelissime tyranne, numquam
:
:

uytet^etvat; 5rt xal rou ? 5cp3-aXaou 5 orou etatra xavjv

Vioo^o,

ekev

Etxal

ot

o^aAaot aou

arjwcrtv ev

tw owaaTt aou (Jta ryv oyv wuor/ira, aAA ot ev wvavrh y.apdia r ov vwfha^iHm utto avSpwTrwv w
rat.

Ma_W

viyeawv

elmv 'Eyw

sxxm|iac

rov^

6cp5aXaou;

aou, /.at ev rouTwo-Tiawp-^oaat .otvwjre.

Up&fa
yP

jItov

My

aot aovov Xoyot;

^77'

w
'

cpo/3epcryj S

rov douAovrov

e0v-a^

ewatepyoig

rouro Trpafrtg, ov XumSvnc e To^ ?*? ? a cp^aXaov aou ouk av <ftcx#ri cJvv^. Ma^taos

yjye-

P dmv
*&
M

'Eweevnjwn ^uc o^aXaou; aurou,^ tva ^wv 4^7 roG ? aT^ Trocirepy]^. Hpopo; eiTrev
'

It5e,xairou S ocp^aXaousttouToucTw>aro5eXapej,a/A
" ot

F"

xaX ^' waorare rOpavve, txa

duvyj^vj.
_

eae

ut possis oculis interiores tollere.

.

tpungi

35

Maximus

dixit

Totus in tenebris

es,

T u ^ WVT0C ocp3aXaou arepycrat. "OXo; v ev 35 Ma^tao; v^ysawv

eW

rcp

crxo-

inique,ettalialoqueris?Probusdixit:Siscires tenebras, qusa sunt in te, magnificares me, im-

r"

iw^Xa,

XaXete; IIp6|3o;
ae,

ev oot o-xoro?,

eaaxapt^
'

Et^ete ro tJutro-epeffrare. MayetTrev

Mortuus es totus prssses dixit nou cessas de multiloquio, iniquissime ? Probus dixit Usquequo habeo spiritum meum in me, 11011 tacebo in Deo meo,
pie.
;

Maximus

in carne, et

Nex P &v oXoy T0 etTrev rou ^Xvapstv oux ptffraffat, duffryjve ; npopos Travffoaa "- " " ^svaa aou ev eaoi aev{;, ou
*>7 e r*>v dlzzv
f

^" ^!

XaXwv

ev rtj evcJuvauoiJwa
efrrev

ae

0e$ cJxa

^tffrov. M-

qui

me

fortem

facit.

Maximus

dixit

Post ista

E lFS vjyefxwv
"

Meraraura;

(3affavovs 5jjv ert

tormenta viverete speras? aut putas dimittam te lffitum mori ? Probus dixit: Iu hoc pug-nam ttguuifiur, ui/ confessionem uuuttiu ei miegram agonizor, ut uuuiL-fsiuuciu bonani et integrani
perficiam,
et

awpoffcJoxa?, xat oux o[^a; ort oucTe creaurcp ffeaff

v- v
(

^raXettJ/w. npo(3oc sTirev Et$ rouro

a3A^
oyo
Troxret-

xat aywvi^oaai, e7rtxarapare,

Xva r,j.a).r,y.ov

te occidar siue

misericordia.

Xoyta reXeia yevyirai,

ffov

aev oTrwo-^-ore

vavro;.

MBTJMDKHMAOCIOBMS
I

lu >>,,,,

Tolhte, ,t hgate ,, e "lalib.

,,,,

v*r* *.

iw^iwo,,

mp

,mo mui
.

S.

.Uirtrnw*

ronumnti.

J^

irpo S

0o
,0

vo,,;

*K fc o^.^vo;
'

f"

0J

IJot^

"

OfMAoylav

w rr Vp Uf, i

mihi

V < X al r.0 ?,

^
1)

^
oi

^u
MS,

m
D

quo

b,ff0l

jube8
D(J0

*
;

'

IV

W*,ov,ov ^u. Xo, wiVfl v

,

w..*
7rpo

Av^Hot

rf .A. V VWv,l
4Wuoofi

ta1

ovmiSe^Mt^vhtXottUxlr&Tmia,,^
7rparoi. Ma;,,uo;

ma>,
diare,
xit
.

Maximus dixit et damoni

dffiffl
...
,

habere.
,),.

yspu amv Kal

-

Vi

S,

aov SAeyov, &nep #&eAov

ryj

7oov|3a<7avuv Dorepov

&

\lllh-

Mllt.MII

twv

r.lrr/uyj

uuoryjrt .reicrSevTe^

Buae|3>.crat rois

niis

noii
I

acqu

aut m
nni,

lain
|p
b

Oeot?,

euyvcouoves yeydvacrt

Trept roi/c, oej3aoYoucj,

quo
aute
postea
,83

dfBmoniorurjQ
:

opi

criretcravres aurote, eo-co^yjcrav.

'Avo*povofi Btffev"

Ou

Maximiifl dixil
rnulta

QuJ

ai

#ev e^w^ev
vo;' xat
crtv

r^

loquij

Xaxyfc o*ou Gppovyjcreeos

Aeyetg J/eu6*o'ue-

tormenta

olue-

yap

ot$ dpyjcrxetfetej irAavcouevog,

ouy

iazr\/.x6

nint

autem a
iml,
1

]
.

t
i

ev aAyjet'a. ij/eucrni$

yap Jzxpyzi;, w; ku\

0-6;
ev 7a^et,

na7ou
el

I".

iinl
\,,

TYip aov.

Atoxptvei ae

VTryjpera
/,-.

prinoipibu
i

cravava xai 7ravrcov tcov cTatudvcov.

etTrev Ei uyj
Satpyjffeo o*ot
(3y)5)j(7o/xat
crot

Rldgc/xocj

drouicu. dixil

Nil

xpyjo-eouat cog aoe|3eoTa>cp, xal

bItkv'
(>j
'-

xo>
<po!

tia3

oogitationi
ooli
be
i

icium
In
\

dJoi n

Wam

to eurovov. AvcTpdvtxos

quos
1

aumquanj
ii
i

ritate

tet<

oure 7a; aTretXa; oou svovov.zn rov

ti*j

omniui

m mi
v/

pou.

ni

ter '//.

m.i
ei

imu

sicut impius
el
\

mm m
'/v.

irtuti te,
i

iii

tuam
h

Androi
tu

iu

dl

1
i

Won

tl

meo
37 Matpo;
v.y\

neque Iram
I i

lomini

mei.

yjyexwv

etTrev

Ylpoaaydytr
nj
icotXia

/.xT

oklyov dv7[j.zvazv7zz Tpoca^arfi

!?7rev*

nipuloa inde
ejus.

facite, el
; .

avrov. 'AviJpdvixos

5yj

'Eav xa! o/wc Kau5j$erouai

yixyjeretcj *xe, r.i.>ivt^ fA,

Andronii
in

di

ii

Orro -, ..... oou, xat

eVt ..

euTrveeOj ot/ Br..r B if

o*

imxarii.kiMsiw-

fuerit
dicte.

me

Bpiritu

Di

pare rupavve. jTapeort yap

Xarpeuco. MzLuj.o: r/iu.w
ptfiopog

Ivduvaptwv pe 0e6;,
...

PraBSto eel

enim, quJ

iIt.vj. "\

Tore ou

ire-

meus, cui servio. Maximu

tuo mori

que
Ivo;

Sv; xav eauT$ SeXjjao inoSaveiv. 'Avvt/.oi

dpovtxo; ct--v "Ew; ore w,

trou rfo>

naxiav,
eo*riV
-'

SAedsuTrdffouavatped^vaio^rouda^cdV. rouro

yap

-"

Andronicu di vincam malitiam tuam.

-

'

tei

lixil

tni

coi

oand
i

ponit

sensate, et Dei contcmptor, oinr

'forte

fOTot; 67o;

Iyjerov
.

Xpterrou* xaracppovi
olctacj,

Meope, rsCro oux

ori oV brtuta)
-

nr-m invocns Chrifltum,

>

fa

itwrivayeyriVYiiiivovTucyjovpyov,

9i

Hc-

\aTov t Tivbq tyepavo$,aVYipTY)0

uvijuara xaraxetvrat.

xzi ^ro-

dam tum

.ss

''

puni-

^,

'

<w -

38

Avdpovcxo?

ilmr
V.

foftfMiiTii

^r,

38 Andronif

t:

Obmutesce,
75

ipiritufl

Octobris

Tomus

580
Ex
Uuinartio.
sic

ACTA
gj en j

SS.

TARACIIT. PROBl ET ANDBONICI.

de hoc,
ini-

immunde. Non enim

e

licet tibi loqui

,

cumque nec
fiecieretur,

dignus esses

non

^^^ Dd
es.

Nunc allt em ab spe Non enim te solum perdidi-u

tibi,

qui consentiunt

quibus vim
:

facis, iniquis-

sime.
x*

Maximus

dixit

tu

autem quod lucrum

omninin,
?

habes, immanissime

xx

ride

ct spe

wwi/*wj %

<*>*,

i/,"o
Xpiffrou; 'Av6>ovi*os e?7rev

hominis, qucm
dixit

dicis

Christum

Lucrum mag-num habeo,

:

et

Andronicus habebo mer-

olirep Xsyets,

Kyluzz:

cedcm propter ha3C omnia, quai sustineo. MaNolo tormentis aliis poenas tibi ximus dixit sed beadjicere, aut semel te morti tradere,
stiis

>/>,v x*i &yzlr&fooy.ai oY wv xl raura tyfcrapa,, * Boufo/uef <re paffavwr. Ma;tao; -hye^v tiitev
ptot?
pioiq

ypYi^evoq cruvrdpas itcd\<%ai

napado^zi;
zv.x.G7ov

adde

y;,j y ;-,.
_

rwv ae/cov

crou

ivaA 'OV.Oy.;zir.z^-

gula

tua sinte faciam dari. ut videas membra exitum animse a bestiis corrumpi ante
:

vov dpcov -Q-j %fjv dnallaiziq.

yocp ov rravrcov

'Avdpoviv.o;

tm Or pioiV
t

dypv',i7zpoc

el, v.xi Travrcov

Insensate, et Dei cones totemtor, omni cogitatione satanffi plenus

ium. Andronicus dixit
tus, qui

TWV

dvdpO'Jj6vCOV dn070y6i7ZpOC, 071 70j; OJOZV /91//r,

vJj7xc

v.y-r,yopojyivojc in
;

aoV.ta rtvt Eriacopyjaco

omnium bestiarum
neque

ferocior es,

etomdelin-

o');cpova;

6'5ev eyco
'

iiium liomicidarum

scelestior, qui nihil

ov napai7ovyai

ev Xotor'.) ' ' ' ' ' "i TT ' erou 7x.c anziAccc. lipocTxye, ei rt vout-

:m

0eo")

aou Aa7pzvoi

quentes

accusatores

habentes

poenis

^etg, (jy.o-xviG^tpiov yx/.z-''ji7X7GV, v.al zjpr^ii; ro y.j-

interficis, sicut

homicidas. Ideo Deo

meo servio,

dpziov

[j.o-j.

e1

hibe
e1

condemno yy omnes austeritates tuas. Adiniquissime, crg-o, si qua putas torment, invcnics in Christo Domino meo virtutem
:

H meam.
mrnesprofa-

39 Maxiinus dixit

Aperitc os ejus, et immitei

39 Mdliy.oc
npoyrov ro
xxi zy/ix.7Z

r.yzuoyj

zinzv

'

A voiixv7Zq
rwv
A-/to;
-.iniv

cr.jzoj

vinum. Antite ei carnes de ara, et infundite Domine Deus meus, vide vim, dronicus dixit
:

c776u.cc,

zu.fjx.lz7z auro") v.pix;

jSw/nwv wv,

aurw
'idz

otvov.

'0 oe

r,

K^pi iplZ

quam

patior.

Maximus

dixit

Quidjamhabes

Qzoc
nzv
cjcti
'

u.o-j,

rr.V

fttav u.oj. Ma;ta.o: r;yzu.uyj

v.ci.v.od cti u.ov
,

u-

faccre, maledicte daemon? ln quos pius esse noluisti, ut saerincares , jam g-ustasti de ara

Tt "kovKQV

iioizic,,

t;

ovq zjcrzflrr
zv.

ovv.

r^zhrpx;

v.x\

Ojgxi, idz
'

dnzyz-Jcrcxi

rwv pwavo/-
u.01

Inscnsate et tyranillorum. Andronicus dixit me ne, vim patientem cum periculo perfudisti eo, quod non me coinquinat, quia non voluntarie hoc feci sicut scit Deus, qui scrutaturcog-itationes, qui potens est liberare me ab ira
:
:

p.WV.

'Av^po'vtXOC t7TV
|3ta^op.vo;

Mcop xat ru(p/

dvocyv.nc,

v.y.i

r^pavve,
oidzv
6

u.Z7a

ivzyzocc,

Qzbg,

0; iu.fic/szvzi

70vc Aoyovq, 6; xat

a jx.at

va^oc, crt pucacrGat y.z cr.no rvfe opyyj; 70v

carava

rwv
7ro'r

vnr pZ70iV ocv70v. Ma^t^to; r\yzu/av ziniv

t

"Ew;

satanae et ministrorum ejus.

Maximus

dixit

li.capaivzic,
"

ra

ii.y]div

gz o)^/ouvra. 'Av^povt/o;
TTpoco^o/.o^v
zv.

Quousquc inscnsatus et inscius loqueris ea , qusetenon salvabunt ? Andronicus dixit Eg"o

:

t-v

'Eyw

v.xi 7r,v

oxiiXaav

Qzovvno-

noif.ivco

raura. 'Alloc

cjj ovv.inic77cccjai,

a7rooX7rd-

salutem

meam

Deo exspecto; ignorans au-

^.voc

x.aprpw. Mahy.oc,

iryzy.wj
cjz, 6'rt

zinzv "Ew;
'iva v.ai

tem sum, si dolens ista sustineo zz. Usquequo stultitia seduceris, insipiens? dixit Paciam tibi linguam incidi, ut vel sic non multum loquaris. ]nde me contemnis quoniam adhuc sustineo, et vanum te feci. Andronicus In hoc tc peto, ut abscindas a me labia dixit mea, et liniruam, in quibus putasinquinamenta
:

Maximus

re ptcapatvet;;

Acoct <j 07

y/tG oi

oDro);

yh
'Et;

ylvapfic. Ka-ayivfjiGv.zic, y.ov,

repov gz
inoif\Ga yzviGQa.i
;

dvzliv.av.6iv y.oipo-

'Avdpoviv.oi;

zinzv

roOro atw, nzpizAz y.ov ra/et/yj

iv
01; 'idolac

v.ai r/,v ylhi77av,

7a yiaGy.asd gov

ZK<.[jz0.ry.ivxi

y.oi.

tua immisisse. 40 iMaxiinus dixit:

iienlis cxriili,

Usquequo sustines,

in-

40 Ma;t no;
(

r.yzy.oiv

ztnzv'

'Avor-z,

dio

yiy^ F
tbq et-

sipiens,

positum
tibi

te in

po&nis? Ecce, sicut prae-

roO vOvx.aprpt; 7iyopojyzvoc; "Ide rourojv,

7iov,

Unguamque
prMcidi jubel

cepi, g*ustasti de sacrificiis.

Numquam
qui tibi

Andronicus dixit bene sit, tyranne, neque his, dederunt potestatem istam, ut acqui-

a7ryuo"0).

'Avdpovt/.o;

t7TV

Mv;

croi

/.a/w;

zirn 7vpavvz p.tapcorars, y.rjz rot; r/;v ;oucrt'av

r/jV OccTov/.dcri
crot,

rav

tva

'/co

rcov ao"|3co*rarcov VvtTi&v

t

escam

tibi, et

inquinamenta immundorum

sa-

dAiGyrfioi.lj

ozg'!jzi rt

inoir Ga; v.asd 70J oovIoj tov

criiiciorum vcsirorum g-ustem.

Tu autern
dixit
:

scito,

Qzov. Matpto;

ei7Tv*
(

Tolyaq
roj;

ujSptc^eiv

70j; aurozipr.vry

quid egisti

cum

servis Dei. Yideat Altissimus,

/.potropa;, co /.a/./ /.ecpa//,,

v.oGyc.i

|3a3"t'av

rw

et judicct tc

aaa.

Maximus

Maledicis
dixit:

napzGyr,v.G7ac;

'Avdpoviv.oc,

zinzv

"Eyco xat
v.o-

principcs, o

malum
et

caput, qui diuturnam etal-

vfjpiCto,

Aoiyojc ovrac.
l

v.aX

aiy.ono7ac, olrtvs; rov

3

mam

paoem prsestiterunt&J&.Andronicus
maledixi

GyovdvaGzazov inoir Ga.v,ovc 6Qzbc

aii70v, yri

xr\

d.Sava^to y;^'-

maledico potestates, et sanguibibulos, qui sajculum cverterunt, quosDeus braonio suo alto evertat, et conterat, et perdat et det super cos iram ut sciant quid a-aut in servos Dei. Maximus dixit: Mittite
,

yaxpoSvy.r aaq
l

et; auroi/;,

aaet^/.rat

r/j

TOldvTfi nxcdia,

di

/,;

c?uv>jffovrat yvcovat,

Trpar-

rouatv

t;

rou; dovlovc av7ov. MaHtao; riyzytov zinzv

crtd/jpov

BaAdvre;
yr,

et;

ordaa aJrou
m

v.ai

7r,v avatovj
'ivx

xai |3Aacrcpy;aov yAtiiGGav avrov nzpd).Z7Z,

ya^n

ferrum in os ejus

et

excutite

ei

dentes,

et

fjhXG^yziv

zic

robq Gz[jaG70vq

v.xi r/,v

y/wrrav/at

malam
scal

et blasphemam linguam cxcidite, utdinon blasphemare in principes. Dentes au-

r/; y.iapdc /ecpaX/; v.avGa7Z. k;a recpptocravr;aj7a,7:avra otapavar,co;a/l rtva rcbvoao-

rou; oo6v7xc

ejus et

blasphcmam ling-uam
et

tollite

et

tpuAtoV r/; dGz(jZG7d.7r,c

avTOV

Opr.Gv.zia; yjvxiv.xoix

eomburitc,

ciuercm faoite, et ubique spargite, ut ncmo de consortibus ejus impiis, aut demulierculis aliqua eollig-at, aut servet, quasi pretiosum aliquid aut sanctum sestimet. Ipsum

rtata ZTA7r,pr\Ga.v7a. iniv.oyiGxGOxi, v.xi cpu/arrtv co;

aurt ovra
rco

v.xi
tcp

dyia. 'Aj70vd'z lap6v7Zc^v/.dT7Z7Z

,

IV

0-acor/,o

-apaodvr z ; Iva dy.x ffUV roi; ffepeffraroi;

DIE UNDBCIMA
* HA
erati"

0(

TOUUIS.

roc? ETspot^*

avrou xaTOuiyzic, rr

S^i-rr-^---^" P^^ ***

8mS
offeratur

AWcrvr.v.

hGjeele

ffl

^jZgAr ,

tur^ :al
(

r
Werantia
,

,,, 0,,eo ,,

d BiooHuhi

l l

^;
Moa

wsirti

y<aumw

omessionei
consistunt.
c

Igitur

2Wms

dio
g-

sr"

Grct<$ /m^>/ \,v tibj, Qec inia bene sit *aie<ttr Pu,asne per hwjua " '"""''""^
.

7d es/, raerito. h Seqaita?' Grxce

de^o.^
k
I

61

"'^
;

Impie

et sceli

^
D,

"'
:

,,,,
relvuitumtm

apud Bigotium

Arfote <?# Graco In contumacia te oonstitui, imp Italegitur etiam apud Surium et Bigotiu, Qrmce leg

est

ix-jr^.

mGrxcasic habent V g0 enim, ut novn neque vero respondere tibi vellem. n Adde Tarsi.
:

Adde

MopsuestifE.
:

p Sequitur Grsece Vcriiin peroipe, q Gr/ece Auxi tibi impudentiam magis non pui r Rescripserat nimirum Diocletianus ad Salustiuw neque plebeiorum pcenis in causis eriminum subfungi oonoedimo dnssuis videantur esse dimissi exceptia iifl scilicet, qui ignomiu
:

,..-

,,,

stin. lib. 9
vis.
s
t

tit.

41

num.
:

8.

Sequitur in Grceco
solutu
:

Cffiterum

noo fugi

Gr cvce habetur Ignominiose

:
i

Apud Surium legitur Commovcris Grwce ; Quid

mimuni induam.
vi
,,i

pro]

u Cog-is rae, raiser, ut aliuni x Arbitror, te ante non recte

uti.
:

ante

meum
fcui.

untj

y Grxce legitur Nihil tibi prodcrunt ni z A(/(/e Cura prope nos sit. aa Vide litt. aa cap. pnccedente.
:

s<

bb Hcvc Maximi ad Probum verba

incidas, Trobe, quae tu nuper, et prior

ita interpretor :Vide,

ille

fo

infelici

imu

BUStinui

que confido, ut, quoniara prudenses, mutato consilio, 7oleu edito in Deos pietatis speciraine, honorerifl. Acoede, atque hoc
cc Greece
:

Neque adulatione

proficies,

lebi

minis, nec

futiiibu

hi

Ibul

animi milii robur emollies. 'ra ? dd Grsece: Quid moraris, insane, nec palara OStendi Licet sempcr mentiti. ee Additur Grcece Priusquam aliquid magifl igno ff Gncce legitur istam stultitiam tuam, et tui ipsius misertus, mihi tamquam patrl au oults, Deo Pro magisig-nominioMiiiw^///^ Bigotiana habct, quid atrooiufl ri gg Adde Et judicabit inter te et me. ' prop hh Post rb unusquisque Grsece sequitur QuM flibi convenial novit, Bui Juri
: : : : ,
i

QMj

trii
ii

Dominus.
:

Adde ecc textu Grseco Invito. kk Editio Bigotiana habet

recidit.
II

>>*

Escam

vei

ibum significu

Grsece legitur Et adhuc delira

:
:

mm Lege Grsece

iva

&v

mf

SXiyw,

nn Id est, ludis publicis.

oo Iia textus Grsecus An nunc saltcm, aetatis tnflB misertus, pro Andronice, ut Deos venereref Au nt in prifltina perflifltafl insania, nihil
:

um,
oullojn )

rare mihi, ac diis sacrifloai

imquc imperatoribufl deferre honon

me

coramiserationis solatiura.
:

tuafl omnefl BUfltinoJ, et peccare in legem jubes ? impie Dei servos puniens,

pp Grsece sic legitur

fifinas

nnn

oadere mihi putas, quibus

582
Ex Ruinamio.

A.CTA SS. TARACIII,

:

PROBI ET ANDRONICI.
minister.
,

qq G/\vce
rr

Satanse

omniumque da3monum
sic legitur
:

Apnd Bigotium
tecum

t\

yi

trot

ty&ijiito' Nisi

eg-ero,

tamquam cum

xpYjaopai, aq xaefieoTdxq, na\ xoS-eXu trov r6 sorov.v, : scelestissimo, et istam tibi animi firmitatem abstulero

nihil profccero.
ss
tt

Additur Qrsece
Griece
:

Malefactorem.
15.

Cruci affixum.

uu Vide Comment. praevium num. xx Graece legitur Demens.

t

yy Grsece
zz

Non

dctrecto.
:

Sequitur Grsece Ig-noras autem, ad quae respiciens ista sustineam. aaa Esec periodus abest a textu Greeco. bbb Pax alta et diuturna anno 290, cui sanctorum Martyrum necem Baronius
quadral. Vide Comment. prsevium

affixit,

non

num.

14.

CAPUT

IV.

Supremum SS. Martyrum supplicium

Nertiam a autem confessionem consummavcnint ita Martyres Dei. Impius autem et maledictus Maximus advocans ad se Terentia-

et

sepultura.

ih niquB in

thealrutn a&~
ducli,

t;

Ta

av.oAov^a

rviq e7riOToXyjc. 7rpoc Tx.ovtouc, rcbv

y.

dzv.a

adelyw

rrept ry;sTeXetwo*e&>sTvMaprup<y,

T/jc roivuv ferdpTYfc* e^eracecoc yevou.ivYiq

a b

innii,

tera
ii

sacerdotem oivitatis Ciliciaa &,jussit die parare inunus civitati c. Et Terentiaei al-

Maprupcov rou Qzov,

Xortpicov, exeXeuo-e

r&v dylwt dvoai&raToq Uduyoq ueraaurov

<pt-

rpiT>K
i?

xaXeo-av-.evoc Tepevrtavov r6v KtXixaoy/,v,

ryj

mn

jussil his, qui prajerant bestiis,

omnia
,

eyjc

ndvdriyov Oeav

emreXeiv

pararc.
ni riiin

Mane autem
et

facto

omnis

civitas

vi-

rwv

jcuvyjytcov ry? TroXet.

Kai

6 Tepevrtavoc 7rapaypy>

mulierum

multitudo,

exierunt in

y.a ToXq ecpecrrcbo-trcbv Oyjptcov erot^.coc yevecrSat jterarrev.

amphitheatrum. Est autem locus spectaculi a civitate mille passuum plus minus. Et cum impletum esset amphitheatrum populo venit Maximus, ut perficeret spectaculum. Et cum i,ihoraa transissent, multorum jacentium
,

nptotac dz

yevopteyyjc;,

itdaa

/)

716X15

ouv yuvat$

xat

Ttaidioic, ek\eiaav

em

ro arddiov, ^vyapoToitoqrov

Qeopiov tojtoi; dnb yriliov yiv.pbvTtleiovo^ivo^r.Ar^-

Sevroc^e rou aptcpiSea^iaro;rcov

6'yXcov, avtet 6 avoatcb-

II, ii

raroc Mat|U.oc e7rtreXojv x.ato-uvSecopcbvauroi;. 'Qctfe

xatpoc etye
r/jc Oiac,

corpora
tes,

g*ladiatorum a feris devorata sunt d.

in

aurotc, x.at roryic

'flu.epaq pterpov

Nos vero cum essemus

el

absconso exspectanet

wTreycopet, ttoXXwv TreTrrcoKorcovavS^ocoTrwv.roJr&Jvp.ev

diligenter custodientes,

cum omni

xat

ex.

rcov acpaytacOevrcov av^oooTrcov

'J7r6

rcov 6*ouXa-

metu

respicientesj subito jubet impius Maximilitibus suis, ut sanctos Dei

ptcov

uev u.ayaipa, rourcov^e

yjpicov

x.atuTro rcovQyipicov avaiv.ai

Martyres exhiberent. Milites autem ang-ariaverunt homiet imposuerunt Martyres eis, et portaverunt eos ad amphitheatrum. Nonenim poterant ambulare a laceratione pcenarum, et ab exu-

mus
ii,
,

peSevrcov

de Ttapay.ev6vT<iiV
cpuXax./yV
,

7rapar/jpouuivcov

avuTTOTrrcoc

rhv

crparicorai aTrocrrsXXovrai

e^atcpv/]? aTro

rou y tapcorarou Ma^taou, x.at nva<j dyya-

peucravre; a7rXcoi; eTrtrtSeacrt cpepetvrou^Maprupacrou

Qeov
tq
p.evot.

erri

ro G//ptop.ayetv.

Ou yap

oloi

re

/crav bri

stione ignis.

(3ac?t'c^eiv, cbc ex.

rcov TrXy/ywv x.at xaucrryjpicov oyx.co-

c
ferisqno D&je
oti,

\d

Quos ut vidimus

militibus adduci, ac-

42 'Qq
poyivovc,,
crtcov 6'pet

ouv

'idoy.zv

rourouc vno t&v crrpartcorcov

avtyjpiev
ev rco

cpe-

cedentes

proximo g*radu montis, cum festinantia posuimus nos cum magna deprecatione lacrymarum in media fissura petrarum, et quieviinus modicum. Et cum introduin

modicum

TtpoaOSovTzq oXtyov

TrXyj-

y.ZTa UTtovdr,c x.at x.aS^tcravric saurot"; ouu,re x.at cTax.pucrty x.at orevayaofc xara *
.

7roXXorc

evy&v*

/.

awv

iroX-

rcov 7rerpcov r\av'/aC,oy.zv

etc
oiiv.

Tcov di 'Ayicov etcraySevrcov Xaf; vjy^:

v.a.l

cti

fuissent

in

inedio

amphitheatri projecti

ro juecrcorarov rou ay.y1S1dy.aT0c., oXiycov* UTrorcov

eTrt

yoyyvcyov
u.ev

sunt, et factus est timor

magnus,

et

murmur

6'y^Xcov

yzvoyivov, rcov

yaXe- * JSd olv/w

populi, dicentium
dicavit.

Injustus judex, qui sic ju-

Tratvovrcov
rcov
(5e

r^ dvooia

xpicret rcovx.aracJtx.acrOevrcov,
zv.

Nam

et

multi spectaculum dimiserunt,

mili-

r/,v Oecootav

aurcov dpvovy.ivorj, m;

rourou

atque contemnentes ibant murmurantes adversus

oux. oliyovq oylovc, x.areXyjXu3"evat loidooovu.ijojc rco

Maximum. Maximus autem mandavit

Ma^tptco. '0
eucTyjXou^

(Je

ex.eXeuaev aTrooreiXac. Gr,yziovaOai

-/;
Jx.

v.ai

tibus suis, ut cos, qui discedebant, notarent, il,i ut post modum eos audiret. Jussit autem
feras multas non tetigerunt corpora sanctorum

x.aStcraOat rouc xartovrac

/

tc^c aurwv
oXtycov arro-

cbc x.aradtx.acrO/ o-o (yivcov.

|

yjptcov re

laxari.

Et

cum

exisseut bestiae,
:

XuSevrcov
XcTratvev

x.at ^-/j d-Jjayivoyj

rcov^AytcovcrcOjUarcov^/ax.ai

et

plus ira-

Ma^tuoc

crcpoopa,

yzzav.aAzo-dyzvs;

tus est iinpius

Maximus,
ilixit, eis

jussit vocari custodes

rovrcov Oyjptcov eTrtcrraryjv^exeXeucrefxaoTtcacaTTSt/y/VOu

yiv.pdv, et rt Oyjptov
etyj

ferarum

c,

et jussit

eos cadij et

cum multa

yaXeTrcbrepov, rouro TroAwe^

cTe

comminatione

ut dimitterent atrocis-

cOat rot^ x.arac?txotc ro ra^og. '0

cpo(3cp

rco r/;c a7ietX>36

simam feram, quam haberent. Illi aute"m a timore dimiserunt ursum /'pessimum, quem diccbant ipsa die tres homines occidisse. Et ap-

^vrpopto? yevoptevog,
rtvsc

xrov, mc
exetyyj
r>5

eXeyov,

utt'

dvdpoyovov aitoAvzi ap* auryjc rpetc dvdoac ev

rjftepa

avatpercrQai.

Kai

aur/j

6*e

dr.o/.j-

propinquavit ad corpora Sanctorum, et nullum corpus contaminavit. Et cum transisset, venit

ad sanctum

S-etoa eyyuc re aurcbv yevouevyj, rcbv uev

ptarcov c!ia/Ba"cra, eitedpay.e rrb aytcp

Xot7rcbv oco-

ydorvpi 'Avopo%apfiO(
ffafffl

Andronicum

et

sedens lingebat

ytxco, x.a/.r.3r>-aoax.aSO-0ro-a*r6v [^copot rcbvroau-

vulnera ejus g.

ptarcov

a-Xt/v,

x.ara ro eipy?ptevov EV

r^ yp a r"^'

Gyjpec ocyptot eipyjveucrcocri aot.

DtE

UNDEdM
.

&

ayiotj

'Avdpwuo?

/ _

tur<

-to-tetoa redderet spirilum

Dnua

"''

rimusja
indronici
ftiit
<

exeAeuffe Aeaivov njv TroffraXsttrav

S
aur$irpa'H
&

::;

ore "'

*0UT
j

2uf>iapj(tf cJftdfrei.
r
"'--

Kal
.

ro
Ci

awoXuSeiffyfc, ydpotj xai

-:tx

w^ fa
rauryjv

ratiUia!

ptyaXov ttuxyjuaro.
.

-UmwiM
ilit

.tunorottr,

r G (u , fy uva, 0/7a< frpd. rdv ua/.auov Taoa/ov. Jtai XU^acra roitj Koalv aurou rrpffexuvyvrev. O rJi
,

_xee6yjxe*ac'

dmuitum
,

im
.

corpora
I

,.

aoluun. depc
ul ,,

Btrtcxj

ped
'

Ta>a/o;
fitnrep
/or/e / "
gttff.
ryj/.

ryjv

yy.px Exreivagxai rcov rpiywv

l<pet'Xxero
irpdtj

guasi

eum
I

rwv aurntj

a\jVattevo<_,

urdv.

\\
/,

rotur b
a-

irpd(3arov BXxduevov ctvereivs r/.v

bri

^efpa

jroffetffattevyj*

rh

iimn

\l

Ojox-j

'ipy-rxi

irapeXSoutra

xai rov ayiov [Ipd(3ov. Tofi ovrrl-

Karyjpap
r,

.'uov

7rpoo-rarrovro;

u/,

XVofyeffOai uryj,

X&atva ro";

vr

rb

y/i-

odovci 7<ov ffavidcov

^70, foo"7
7/,

titj/attiv), tTiappyjljai

7av7a; icia-

cx 91 omo'zuGCf.u-ivr,

ut OJ

7-,v

o//.ov CpoSyjSevra 'vfov/;o-ai xjoiyto-Oxi

leaanee

Xeatvvj.
; I

B
*

Ed. mclius

ay.yy.iaon, 6poutj

77 ayavaxryjcra.d Ma;crao; xai rd vov ai7iao-auvo; /-/jo-ua/atpo9ovo'j:* rrov Xoucfapicov* eiffe/Seiv xai arrofftparTetv K
avatpe^evrcovtsv
fcjtttotj,

cpdvcjj ua^atpa ..Jtaricbvryi. 9ea;d Madexa oTpaTttorat. xaraXtttrravei, /ai raocouara

I
I |

l,Ml

'I

rtovaytcov Maprupa>v/xera r<5v axaSaprcovxaipeS/jXcov

\llh

acouaVcov ptcpevra cpuXarreffOai xeXeuei

Aotrrov crxorog,
12; ovv to xrpoffrar Jrro

llv
;

yap rd
ivero.xai
o

7a crcouara Karautyevra
Aarrero.
'HtteftjcTe

rwv

crrparita
r<J

Ha30ouirj ml

dXtyov OTC0|3avre<j arro

euyyjV
Eiroto_utte3tt
cptJ

G:vr; ra yova.ra,
crrov

rrpo;

rdv
_
_J_i-

initti

0edv,

djTcotj

ryj

ayaOyj aurou
n

vyjSeiyjttev ojo-

aytcov

Mapruptov aurc
:

L
I

Xeicj/ava. Eufcjauevcov #6 dudijv, rrotXtv dXtyov

xara<JpaudvT6_., dpcouev

7oj;

uev

-/

//vo-j;, TTupavtJfi nrXyjtrfov rtav fftouartuv

exxatouevyjv.
xai

M"

'.,

et

ora

Imu

leriunj

Kai

rra/tv ei; 7a

OTrtffta
o-j'j

Utxpdv
a

/,/.

.^o;/.- v,

/a^I

ij/avre<j

ra

yovctTct,

ui

uteSa rdv

M
ltoi<;

xairdvXptffrdvaurouevnveuuart ayftp
alrouuevottj aurdv cJouvat (3oyjJ&6tav i:
/

ucj/outj

aurou rou

wrpwffaff6at

raayia

v&u\o.to\

v/.

r<3v tixaSaprcov ko2

i

uiapcov crcouarwv.

15 Qapaypyjua oe
Ppovrai
ffxdroutj
scai

tretffuou yvjoy.-.joj
r
rro>
fe

ubito

aorpaTrairdvaepa cruvyjXauvov.xai

nn

yevouevou
Mer'

cr<pocTporarou,ei<j /.~/./,:iv uero

tJe

retpepovro.

dXtyov

roi3

^-;-o;

irauffaptevou,

rraXtv ButtuevoKXTrr/juev

~i

ra

fftouara, xai
urrd

a/.ou.u ra cpcora Jcaraffj3efft9evra

'

70j;'J r J/a/.a;jr:o//.)O/;o-av7a;.0cCOf./io-avr;v'/ra

ab
:

rroXXoO
petv

Qapcroutj

ErrXyjfftaffauev.

7a

o-',\'/a7a rcov 'Aytcov,

7a: /

! |

vov avaretvavrt
rs-.a Etfft

b H
..,

7a rwv ayttov

"
7/.

Xefcj/ava,

li-

::

arrap

!>rou

EUffirXay yv ia

Xa u

-a

3 o u^pvdari p %

Kat ouro<jxa^'exaffrov
/..::/
:-.,.-

crcoua hrtrt^euevo;

ecTtjXou du

Mi
iu
i

tJouXcov auTou'xaiapjraffavTe<j

/aoa; ra rour
ooo:, cTeouevai ro^

!'<n

0eou rou

ffuveud*oxyjffavrotj

'Arr/.."rov7: ouveTriro ffXetffrov roudpoutj.xai roi

beatorum m
rrai

7ro5eptevoi,xa) utxpdv avarr.

^e^tev

7a /i}ava

rtSv

AytW;
/^-

choatum
ne repleti, bajuli

tfti

di

rov 0edv, 7/
.ra.

im,
if/i

ErrnxoocjyiveTaidTraveXej
iraXtv xartyjff

rarov ffTEpa

^'
/r .
Vfl

a DOl
tis

/r.r> rraXev v

ayaXXiao
ro3 ocs^:

petram apertam,

in

qu

tipotj

coll

584
E%
Roinartio.

ACTA

SS.

TARACHI, PROBI ET AN0BON1GI.

eos abscon-

Maximo, cum mag-na diligentia

dimus.
TYjffiV
rei gesta le-

yeviadai jzbMy.ii[j.ov.
ovv
txytpifkiaq

*W ocalali.

venimus K; Tunc redeuntes ad civitatem, quid actum esset, et invenimus q cognoscere, eo quod custodes jam punitos a Maximo
,

46 Mer mlXnq

raura np&av-

Sanctorum eorpora non invenisset. Nos autem exultantes, hymnum diximu.s Deo, eo quod
dig-natio Christi per nos fuisset operata. Egr
*
l

Marcius

r,

et Felix s,

quum vitaj cum ipsis dig-na

in

ibidem relinostrae tempus facere cupimus, ut

ct

Verus

t,

sint corpora nostra poni

ct

mag-na
quffl

g-loria

benediximus

Deum

in

omni-

rbvronovrw
y.y.i

xytovXeityavtov COTpaAto^pie&a* auy. $h

y.y.io-vv

bus,

honor et pofecit nobiscum, cui est

tov

fiiovyp&vkvTavSaxpivavTesava^vaai,
v.y-y.:uj->.vr
l

Quos mittestas in ssecula saeculorum, amcn. suscipite eos cum magno g-audio timus ad vob,
Dei Christi. llacaritatis. Sunt enim operarii in gratia Dci in memoria, cui est bete nos honorin omnia et in omnibus in Christo Jesu Dominonostro cum Spiritu Sancto ante omnia ssecula, et nunc et semper ct in omnia ssecula
883culorum, amen.

avTOiq
oi

vxi 7x Gotu.y-y.
aivecravreq,
ooi_y,

r.y.ojv
e<p'

anoTeSeivaf
Y)uLdq

0 lotnot

rbvQebv
avrip

0I5

xor.
Trpoo-

liao-ev
y.vvv\criq

on
tiq
v<p'

npenet

xparoq,

n^,

rovq od&vaq r&v at&vcav dfiy,v t lloorzu-

ySevTeq
iy.vOz

Yipm npbq vp&q Sppja av

ovq npoadi-

u.ircf.

yofiov /ai -noAAr.z y.idovc, '6vTaq kpyy-al l

TOvQeovY.ou 70v\pLO'70vav70v,u.vr y.ovzvov7Zzyy.ir u.ojv

kv TaiCjSeYJcreanipbq

rbv 0eov.

ADDITAMENTUM.
Porro
sancti Martyres

anno primo persecu-

lionis

consummati

sunt, et assumti sunt die

Ev
fpet

dz

7(7)

np&rq

iret

tov

dmypov

ereAetw^o-av
r/j

oi

xyioi MapTvpzq,y.ai aveAv^^yjcav

npb nevTe

ei-

est undecimus ante quinque Idus Octobris, qui hoc est, Octobris. Proxima vero Hyperberetis,

$&v'OxTto\3ptw,.nTiq ecrrtvvnepiSeperioi^rovrecmv

0
r&

rwpptw
ra

ta.

Kai

ryi

Kkr\viao~ao-r] vvy.xi

eTe^yj

\y

nocteinmontedepositasuntreliquiaasanctorum Martyrum Probi, Tarachi et Andronici jacentium in gloriosa urbe Anazarbo, in Christo Jesu

G/.r.vojy.ara

r&V aytcov piaprjpwv

'Iyictov to}

Ilpofiou,

Tapdyov
c';)

y.y.i' Avdpoviy.ov

tC)v npoyziy.ivojv kv 'AvaQao-

evdolcanolei, iv Xptor&j
eiq

Kvpioyr.yoiv,

Domino

nostro, cui gdoria et potestas in ssecula

0)

r,

do^a, xairoxparo;

rovt; aioiva; r<V

at&vw.

B83Culorum.

ANNOTATA.
;i

Textus Grsecus habet

Facta

ig-itur

quarta (legendum

tertia)

Sanctorum Dei Martyrum

mterrogatione, impiissimus Maximus etc. b Id est, totius provincise sacerdotem

in singulis oppidis prceerant sacris flamines. Vide

Comment.
c

prsev.

num.

18.
:

Spectaculum, populo gratis d&tum intellige quod hic populo sacerdos Citicise exhibuit F in textu Qrseco r&v xvvY\ytm ea, Latine venatio, appellatur in qua nimirum feraevel interse, vel cum bestiariis decertabant. d Textus Grgecus habet Cum multi cecidissent, partim gladiatorum ense, partim a feris inter;

feoti.

e Bestiisprffifectum habet textus

;

Gr&cus.
:

sequitur enim paulopost f Qrsece: Ursam homines fuisse interfectos. eo die g- Additur Giwce: Secundum illud Scripturas
h Lege
i

i>r:

av^r^ ab

illa,

dicebant

nimirum

aliqui, tres

Bestia3 terraB pacificaB erunt tibi. Lib. Job, cap-

Sacerdote et vide num. 18 Comm. praevii. Gfwce legitur Vetante (Maximo) ne ei (lea^nae) janua
: :

aperiretur, dentibus tabulas violenter

pos-

confringere conabatur.

k Qrsece
semus.
1

Utpro bonaejus
:

in

homines pietate sanctorum Martyrum ejus reliquias auferre

retrogressi.

Adde ex Grieco

Paululum
:

Sequitur Graece Ad eruendasancta corpora ex impuris pollutisque corporibus. n Adde ex Graeco Nec invenire possemus. Sequitur Qrsece Ex infinita sua misericordia sed error cubat in voce dnapaiTYJTQ, Latine

inoxorabili

tegendum

aTrspavrw, infinita, vel,

prout habet Vaticanum apographum nosirum

ayirprp, immciisn.

p Anazarbi, quantum apparet, is nempe a quo civitas ipsa nomen accepit q Adde ex Grxco Peracto triduo, et Maximo e civitate profecto. r Idem forte, qui Marcianus dicitur in Epistola Actis praevia. s Tdem verosimiliter, qui Pelix ibidem memoratus. t In textu Grseco vocatur Barbas apud Bigotium apud AUatium, uti et in apographo no~ siro Vaticano Barnabas fortasse -oXuwvjao; fuit, unusque ex illis, qui Epistolam, Actis prseviam, ad lconienses perscripserunt
: :
:

DIE

XnKHMA orromus.
C n

DE

SS.

SANCTINO

EP. ET

ANTONINO

SEU ANTONIO FORTE

ETIAM EPISCOPO CONFESSORIBUS

MELDIS
i\

i.m.i.m

COMM E>-TA.
S
I.

, l

S, 1IST)M!l(( , ntm(rs

Sanctorum

in Fastis

sacrismemoria, cultusecclesias asticus, spuria

nullius fidei Acta.

VEROSIUIU"

w-y tiamsi

S.

Sanotinus episcopus
illi

s.

SEC. IV 1'ROVE-

I^ Antonio, qui

insedem Mel
s

idutemaueta
q Ue

CTO.
>.

Sanctinui,

Uanme

SUccessisse dicitur
l

cui ob ralio-

nem hic addaetam Antoniurit

Antoninus vocatur, in Martpvlogio, et Lubecae anno (-90 eatcuso, itemque

I

f*
I

unum du V" quidm hu

utabalx

a.

jungimus,

Grevenumet Canisiv Sanctoruin confessorum Sanctini et intonii, qui successive ecclesiam Meldensem in pontifioalibusrexerunt
et in Domino quieverunt, ad \xn Maii diemannuntietur, eum tamen inde huc, quod hodie Meldis colatur, decessores nostri

unit nuila
I

Sai

s,t

8ai

>'.

in Pr&termissis remisere. Td porro

ite

ittunt,

s.

,!,, ,,,,

deindead ww, quo in generali Sanctorx

Martyrologio Romano non inscriptorum, l rarii Catalogo Antoninus,ac in ipsomet Ro
nohodierno,verbishisce, Apud oivitatem
tfel

\feldis

tioribus

initio

densemB.
sii

Sanctini episcopi, discipuli

S.

Diony-

disi

Areopagat, qui ejusdem eii Itati ep copus ab eo consecratus,primus illic Euangeliuxn

|

dicavit, adhibitis, Sanctin

verai
fore, ut hic

bris

diem facientes promiserunt

i

Tdempo
tyrologiumP
qu\
\feldis iu

simul de

S. Antonino, lUut nv sed vel sequenti Septembris, uti infra docebo, Meldis culto, tractaremv fidem abs iliis datam liberem, tam de S. UitO' nino, quarn de S. Sandtino, etsi int luobus hiscc Sanctis solus posterior Meld
l

Martyr
C
.,,

colatur, acturus

pensius, quod,

modohicsun cum Antoninus, qui

pro m
in
'
I

Septi

strumad w\ Septembris diem, eiedi

ante annum

die

Mt tt illatus nondum fuit duodecima etian bris die, ad quam anno illo ibidem fu\
1

640 in ecclesia
,

am,
attribuunl, hau
"jjj.
S

ctus, inferriin illud, utpotedbs isth

bris die

ad \\\ SepU

Verum

ut

modo remissus, convenienter, spectato, qui apud nos usitatus est, more, haud queal, eoa nobis haudalio loco commodius acma opportune tractari posse putem, quam quo de
S.

"

'

Sanctino, cui forsan rc

lem
hic ob

bn
riun
in
i

mt

quid

et\

Meldensem proxime successerit, modo moxdicta est tractandum,

Pa$ti$ $arri$

mat,
UJ

Hisceprsemissis, rem
iis,

noratii

addia

ah

quse de Sanctorum

in Fast

e ja\

moria cultuque ecclesiastico men prseter mododehocar

ripossevidei
noratis, q
or.

'"
>~a-

Fast\
taJ

celebrant, ut,

quemadmoduminfrasm
luos constituerevidea-

suri,San<

Mel
Usui

586
AUCTOftC

8ANCTINO EP ET ANTONIXO. si ergo, cum forte, xxn Septembris die Usuardino auctario haud differatur, quod ad

DE

SS.

Bancti-

C.B.

diem isthanc sec. xiv, cujus initio Centulenscriptum sem, e quo id acceptum, codicem Prxfatioesse, Sotlerius in sua in Usuardum prone num. 226 docet, veneratione, Sanctis Meldis fuerit gavisus. In Tupria, Sanctinus
ronensis ecclesue,

ni

beret, non alium, quam quo ibidem hxc celebraretur, diem exstitisse ?iost?v isti Sanctn

festivitatem Meldis agi,persuasura sibiha

quod anno

686

excusum

Breviano notatur quodque penes nos exstat, ecdeSanctinus, Metdensis episcopus, officio S. hinc siastico ad Hi Octobris dicm honoralur, pariter a Melque sane fuisse aliquando, ut cultus densi ecclesia, a qua ad Turonensem ipsa xn Octobns die ejus indubie manarit, ea
potest honoraretur, suboriri haud immerito nonparumetiam augendaex eo,quod suspicio,

emortualem, existimarithincqueeum tuncob iisse, loco supra cit. scripserit ? Sane id v potest, iia etiam re ipsa factum, vero haud absimile mihi vel ex eo apparet, quod nulla prorsus Equilino antiquiora, quibus hic in. ductus Sanctini mortem in xxn Septembris
't

diem conjecisse
tur. Utut
sit,

queat, documenta invenianSanctino equidem Meldis cultum

ecclesiasticum, ut de hoc speciatim

magis

Martyrologium Lubeco-Coloniense aliudque una a Greveno vulgatum, in quibus Sanctinus

Equilini cvtate vel etiam ante fuisse exhibitum, videtur e jam nunc de scriptore isthoc dictis concluden-

modo agam, veljam inde ab

cum

Antonino, ut

num.

vidimus, die xxii

Maiirefcrtur,x\\ etiam Octobris die Meldis beatum Schy?inum,episcopum etconfessorem,

dum. 6 Imo vero ibidem vene?*ationem erga Sanctum hujusmodi multo etia?n citius obti?misse

hnoetiam

mil < fWw,

,

horum iingulit fiut,

acproin, Schynni verosimiliter, pr.o Sanctini, nomine corrupte (neque enim episcopum et rnn/<\ssorcm,X(-hynmappellationcdistinctum, Meldensis ccclesia ullumnovit) exarato, Sanctinum,tt/ apparet , annuntient. autem ad tabulas sacras, in quibus
l

locum, opinor indubitatwn. Nec, quo ?ninus "*""' '""''' ita sentiam, impedire potest mi?ius provecta

supra laudatonmi, in quibus Sanctinus xxn

de?isis episcopus

Septe??ibris die vel Meldis vel saltem ut Melamiuntiatur, Fastoru??i sacetas.

Quod

haud
,

tat ccrla

in

tcribitur,

Sanctinus vel Maii vel Septembris die antistes Meldis aut saltem veluti Meldensis qua de causais annuntialur, jam spectat,

xxn

Qua?nvis enim hi o?nnes seculo ix, imo, etsec.xu longe posteriores si?it, Servorumque Dei in Fastis hujusmodi desc?Hptio nec procidtu ecclesiastico habeatu?\ ?iecillos

crorum

quorum

Sanctus noster, quem cultu ecclesiastico fuisgavisum, nihil se aliquando xxn Maii die

ita recolitur memoria, ve?ieratione Sanctis prop?Ha alicubi affci, argu?ne?%to in-

omnino suadet, tunc nihilominus in LubecoColoniensi, Greveni et Canisii Martyrologiis,

haud sum; quoque quantum ad supra adduast anne id

num.

laudatis, signetur, edicendo

ctos Fastos sacros

horumve auctores, qui xxii

sit, hac tamen apud Melde?ises a?ite xiv,quoEquilinus floruit,i?no eta?ite sec. x Sanctinum fuisse gaviswn, evincunt, quse jam nunc adduca?n in medium. ApuclSurium ad ix Octobris diem Hilduini Areopagiticis, quorum notitia i?i Opere nostro ad ea?nde?n

dubitato
sec.

Scplcinhris die Sanrtinnm celebrant, obtinet locum?Petrus de Natalibus, Equilinus circa annum 370, uti ltalia Ughelli sacra, a Coleto
1

ix Octobris diem in Co?n?ne?itario, Dionysii AreopagitcV Actispreevio, nu?n. 4 suppeditata jam est, sub?iectitur Rincmari, Reme?\sis ar-

aucta,

tom. 10

col.

87 et seq. dilucide docet

rccn/usepiscopusacproin Maurolyco supra laudatis hagiologis, qui Sanctinum die wii ,s\ /ilembris memorant, multo antiquior, in suo Sanctorum Catalogo lib. 8, cap. 108 vix non omnia, qucc de Sanctino in spuriis hujusActis, Hincmariepistolcvinfrahuc transcribendcV inclusis, traduntur, summatim recenset ac deinde, Sanctinum die xxn Septemaliisque
/ir/s ohi/sse,

chiepiscopi,a?mo circiter 806 nati, epistota, ad Carolum Calvumanno circiter 876, utiex Operis nostri to?n. 4 Octobrispag. 709 intelligitur, Sanctino honorem, co?iscripta; hac autem
,

affirmat. Sanctinus, ait, dormivit

autem factum essc, ut Sanctinus in sacris per Maurolycum aliosque supra laudatos contextis Fastis, imo
in Christo \. cal. Octobris; hinc
et in
(

etiam antesec. x apud Melde?ises delatum, lectori facile ?ne persuasuru?n, puto; verum,priusqua?n id faciam, epistola?n illam quod non pamrni usui futura hic sit, i?itegra?n huc u?ia cum spiwiis, F quse co?nplectitur qualibuscu?nque seu Dionysii, seu Sanctini et Antonini Actis, ratio?ie
Sa?ictis deferrisolitum, fuisse
,
,

etia?n, ob

quam Hi?icmaro haud

abjudican-

nc<iue

ipsomet Martyrologio Romano hodierno enim in hoc illum ante Equitinisetatem

da?n opiner, ad calce?n adjecta, tra?iscribo. Seque?iUbus his verbis concipitur Domino g-loriosoCarolo, imperatori aug*usto, Hincmarus
:

illatum fuisse reor)

detur.
eulluque ecclttiattico Meldii

modo ad xxn Septembris

vi-

nomine, non merito,

plebis Dei famulus.
7

Rhemorum

episcopus ac

diem obtineat locum, existimari posse

5

At vero unde

is

scriptor,

xxn Septembris

die obi/ssc Sanctinum, habuit perspectum? Quo

Lecta B. Dionysii Passione, a Methodio,Constantinopolim Roma directo.Grasce dictata,et ab Anastasio, utriusque ling'ua3 perito et undecun-

'"

ab BquiHni rtiur.

ad Dominum migrarit hic Sanctus noster, spuriaac commentitia,qiuv jam laudavi, qualiacumque ejus Acta haud tradunt, idque non \xu, sed wvn Scptembris die accidisse,Hugo Flaviniacensis,qui nonpaucasActis illis notas
die

que doctissimo, sanctse Sedis Apostolicas

thecario
, ,
,

biblio-

sicut in prsefaLatine conscripta qun? ibi his recognovi tione sua narrat scripta sunt, ea, quaein adolescentia leg-eram,
,
,

consonare, videlicet per quos ac qualiter

g-esta

chronicas, efonte, nescio, quo, haustas, adje-

Ycrodunensi apud Labbeum ljMg.SZafprmat.Equilinus, uti ipsemet inpreefatione,mox citato Catalogi sui libro octavo pr vmissa, declarat, non alios in hoc Sanctos, guam quorum festivitates a Kalendis Septembris usque ad Kalendas Octobris occurrunt, y^ecenset. Quid
cit,

in Chronico

martyrii beati Dionvsii sociorumque ejus ad Romanorum cognitionem, indeque ad notitiam

Bibliothecse Mss.tom.

Grascorum pervenerint. Nam quando, Deo disponente, in Pranconofurth palatio natus estis, Hucberto, prnecentori palatii, episcopium Meldensis civitatis

commissum

est, ubi

propter

Hilderici episcopi

diutiffitatis prolixitatera et

etrenara segritudinem, quaedam ad scientiam

ljo-ionem

DIE UXnVAiM
x

lig-ionem pertinentia, nee non et dificia ac tera qnaeque necessaria, neg-lecta invcnit
I

UW

c-v-

propter a familiari auo Bodone, clcrico domini

UMM
- in

etnutritonsmeillilduiniabbntk

destruen

Ui<mysium,ottjuammam

II

uandclmarum quicantilenamoptimo a Ifeugario magistro in sanch Dionysn monastcrio didicit,

aderudieu-

clericorum surarai, quendam olericum, ipsiua Bodonis propinquum, nomine \

latii

tum populi8,perm,

" LCbri'

dosolencos8uosobtinuit,cniabbatiolaml Sanctini m beneriVium dcdit.

inligri,

8 Isdem autcm Vuandelmarua commisso quaterniunculos valde

et

in loco

aibi
at,
,t

actibus beati8anotini reperil quos propter notitiam famiUaritatis, et quia me soiolum puta, bat, ad exhaurienda ea, qum in iisdem quaterniunculis contineri videbantur, el ad tranacribendum apertc in nova pergramena mihi commi:

qumineisscriptafnerant, penedeleta de vita

MRCI

memoriaB im genci
afiniret.i

;rnil

num
qu<

supplioiac

ibal

.1-

sit.Quodetstudiosepere-i,ctmihir,nnn.:

commendanti rcstitui scd quia diu est, quod ldem Vuandelmarus etiam ante obitum
berti defunctus fuit,
ct, .icut

ttt

eosc

irent,ut

audivi,

Hucidem locultUD
11

B cus neg-lectus extitit, ac demum in cad.-m urbe Nortmanni fuerunt, et qnaadam inoei
concremaverunt, qusedam vero
puerunt, nescio,
si

moanimo Consummato Iq
'
i

flerent.

pradfij

" ,; "' s,
,
.

quaterniunouli \cl eorum exemplaria in eadem urbe valeant reperiri. Propterea exemplar eorum, quodmihi
retinui,

ipsi

ininoa,

gredi maturaverunt
I

e1

renieo

\m
[

vestrodevotoetbonostudioofferendum putavi, ut, si quasuntilloruni reliquiaB, qni neg-abant, dominum et patrcm nostrum patronum ve trum Dionysium esse Areopagitem , a beato Paulo Apostolo baptizatum, el Ath.-i. ordinatum episcopum.-i inQalliaa abeatoOle
,

aliquol diea Ban<

BBoeptio beati D
"

quai
i

impediretur,
ufflcienti

unqu ptum Iterdl

mente directum, ex
et sanctte Sedis

i"

domu

i;i
,

qua

icebat tatonlnu
tatu

his, quae GrBBOa testificatio,

sis, petiil
"

e1

pei D

Romame

attestatio, et Galli-

ut

'

cana intimat contestatio, ratumet in haccausa, quod long-e antenos dictum est, u !a n1 quia veritas, smpius exagitata, magis splendescit in lucem.
:

Inde

IUI

abundanti
iret,
tioi

Ime mini
-

urr,
1

n " n n
//

qnod ceperal
S;in--tinii
I

UDJMrtl

ii

Uon
deoe
it,

jjj

, |

una eum >purili,

Sanctus Areopagites Dionysius, egri 9 Pauli Apostoli pnedicatione, fidei reritate illuminatus, et in nomino saneta; ac individua'
//

tonlnu
retenti

ita

Qm
ibuli
iii,|

omnibu
adata fuerant, oa
i
i

com

iii

Trinitatis

baptizatus,

demumque

08

malia

mysteriorum arcanis Buffloienter instructu Atheniensium est ordinatns episcopus. Proce-/ '/

//

sam, ubi
. |

,i

i]

dente autera temporc, magistri desiderio et beati Petri amore, quem una cum prflBCeptore suo Paulo apud sepulcrum
derat, et
vitaa

L8 u

Qua
ii,

i
u

Sanctuin-; r ii',\
reversu

cnui

itlone

\ttlt

principis vi-

Y
d
,

doccntem audicrat pcr rcvclationcrn,

tem
pri

'i

flens e1

do
I

el

ordinatasibicommissaEcclcsia, Romamvenit, quos nequissimi Neronis crudelitate jam maritnClemente, eta Petri Apostoli successore, amabiliter ac hono:

"

a
U

oipem quiens, A
I
.

[n*

tyrio coronatos invenil

i>

;ii|l.

in

I
I | |

mc
n
//

rabiliter susceptus, post aliquod

poris,

cum

aliis

spatium temad eroganda divini semina in

I

te

commi
:

Ctllin

M
proji

|H

',

lii

Gallias est directus. Qui pra*

nH

. .

//

quilinum

nemconfirmandosequentibussi,"! Par ducente Doraino, pervcnit. Destinatis qno

,

m,
n a

in

um.

anl

sociis perdiversas civitates

addolos diaboli destruendos et populos Domino acquiren

cu
III!

Sanctinum ordinavit episcopum, etCarnotom

eos illuminare, qui in tenebris et iu
UJ
//
:

n,.

mortis erant, inspirante Domino, misil nbi eum per aliquodtemporis imraorari disposuit. Postea vero Meldensium -ci vitati ra et

innoni

"-

martj

onJ

episcopum esse constituit, ejusqueauflr Antoninum, qui junior ad distinctionem

nioris Antonini praenominabatur, adhibuit.
l*M$fa
"

se-

ommunit
.iu

Antoi

rlHnttt

10

Domitianus denique im

ar,
(

post

Neronem ssevissima

persecutione in

//traxit,

et

dilife'

Octobris

Tomus

76
V.

honi

,,

58*
.CfOfl

I'E SS.
:

SANXTIXO

EP.

ET ANTOXIXO
D

e b

sicque offerenDomino sacrificiurn laudis, BucharistiaB wtea partioipati sunt: w Corporis ct Srni-uiiiis Christi
honestissimi.s vestibus induit
et

Meldensis cpiscopus, uti ibidem Htncmarus prodit, creatus et haud diu, ut apparet, post Wandelmaro, cui clericos suos cantandi art e

et lter accipientes cibum, confortati suut,

unhuendos commiserat,Metdensem%. Sanctini

abbatiolam in bene/icium concessit, cv.mautem
sic habeat,

auxiUante coeptum agrsredientes,Bomam, beato Clemente rnaf et, jam iiinino, eadem Sede sanctum martyre coronato, in Gnecum de Athenis, qui Anacletum, natione presby ter ordiH fU era1 a beato Petro Apostolo invenerunt. ^natns, conseoratum Pontificem Dionysius jusnCuiperomnia, icu< eis heatus Pat,actusetmaiiyriiejus<ordinemnarravecivitatem Melrunt. Perfeetoqueneg:ocio,ad
:
-,

Do-

Duplessiusloco supra

hgec certe,qude, quemadmodum cit. docet, /,

,

tato

statu, collegiata tandem, quie hodieque Meldis conspicitur, evasit ejusdcm Saacti nostrino-

mine insignita

ecclesia, fuerit ibidem, specta-

densium
lilim BC

sauctffiprasdicareversi raerunt, ubi Sanctinus operibus insietentes, piis

plenna

fide,

ad virtutibns ae bonis openbus

Cui

cB3lei tia reg-na transivit.

Antonmus

in epiin san-

prcefata epU tis iis, stolanum. 7 scribitjam inde asec. ix noic valdeprovecto, sinon mutto etiamciiius, exstructa; quare, cum serviDei, a qaibusnominantur ecclesicV hoc ipso colantur ut Sancti, hique locis sacris, sub nomine suo dedicatis, potissimum honorari cultu ecclesiastico so,

qux Hincmarus supra in

scopatu cto offlcio degens,

ii

uccessit,etperplures annos

leant,

cum

multiplici

bonorum

enimvero ambigendum non est, quin hic Meldisjam inde saltem a dicto sec. ix, si non
multo etiam
citius, Snnetino fuerit exhibitus.

op erumiTuctuetanimarumlucromig:ravitad omma Dominum, cui est honor t gloria per

seculorum seoula. Amen.
li

Neque vero ei ibidem exhibcri hactenus destialio estpropagatus. Tam tit, imo inde etiam
hoc,

B
,,

Eanc

epistolam, cui a

num.

9 inclusa

quam

iltud infra,

cum primum

de vene- E
afflci-

//

nn.i nuu,

Sanctini Acta nullam planefidem mwstiiKsqnc, ni /hllor, ob rationes, in

6.

mereri,

ratione,

qua pariter Antoninus Meldis

Com-

Dionysii Aredpagitde Actis prsevio idcirco non repetendas, v addnctas hicque hawl difftculter agnoscet, pro adulterino sub
./.

Hinomarinomrineconfictoinstrumentohaberi, tom. Calmetus insua Historuv Lotharingiav ecclesue Verodunensis ipnemissa deprimis
episcopis Dissertatione colMaffirmat, fictio-

nemque WandeVmaro, quem hauddiupost annum, uti infra videbimus, 828 Meldensi B. Meldcnsium epiSanctini abbatise Eubfertusl,
scopus, p>\v/ecit,essenttribuendam, suspicari

ostendam. Sanctorum, Martyrologio R - gino n cui IQGenerati '""" manonon inscriptorum, Ferrarii Catalogo, T" u,u inquo ad xxii Septembris, aliisque Fastis sa- lt cris num. i memoratis, in quibus ad xxn Mau diem Antoninus, ut ibidem docui, signatur, lam^ accedit Ms .nostrum,quodadposterioremhanc diem, Sanctino primum velut martyre annuntiato, brevissime deinde Antoniiconfessoris meminit Florarium, huicque ecclesicV Meldensis Martyrologium antiquum Gallicanumque a
tur, fuero locutus,

'

'

k,,,,,,

Tillemontium DuplessiusMeldensisHist.tom. pag. 5 insinuat, Verum ea, qucv EpistoUc ilUusinitio habentur,a$. Sanotini, quas in hac sub /incm recitantur, Actis sunt dis/ingueni

Saussayo contextum est jungendum. Postremum, quod Antoninum hodie celebrat,prolixiorielogio, integro fere e spuriis Hincmari

mox recitattvepistolcv inctusisS. Sanctini Actis

depromptoacproin velidcirco huchaud
scribendo, id facit;
tran-

Hincmari da. ILvc, at non item, quse proprie illa , a Wandelmaro epistolam constituunt,
iv Monufuisse conftcta, Tillemontius tom. ecclesiast. pag. 721 suspicari videtur; ment.
etsi

primum veropaucis dum-

autem, an epistota ista Hincmari vere sit

,

dubitasse forsan videri etiam queat

haud

propterea tamen Rcmcnsi huic archiepiscopo suspicetur. Sirq adjudicandam, merito quis mondus quidem, ut loco cit. Tillemontius ait, Hincmuri Operibus camdem epistolam haud
accenset.

taxat, ut Duplessius Historiee Meldensis tom. 622 docet, Antoninum ad xxx Septemi, pag. bris diem annuntiat hisce verbis Pridie Kalendas Octobris, civitate Meldis S. Antonini Melepiscopi et confessoris. Ita vetustum illud prccter modensis ecctesicvmonumentum. Nec
:
,

clo

supra num. i relata hagiologia aliud F ullum, in quo S. Antoninus memoretur, inveac fere nio; ut enimvero paucis dumtaxat
hic et

Verum Frodoardus, Mincmari ad Carolum Calvum epistolas lib. 8 Ilist. eccleRemensis cap.
l

tantummodo recentioribus tabidis sacris exne quistet inserius verum etsi sic habeat ac
:

sicV

recensens, epistolam

dem

in Martyrologio

Romano

hodierno ade-

faisoe&e Vita ?el actibus beati Sanotini

sic, ut

annu-

apparet, Hincmari, de merat, cumque nobis sermo, epistolam designet, est qua hic sme cur hanc Remensi isti archiepiscopo
,

haudquaquam abjuddcandam, sedcontra

tribuendam
pnoin
tate
epittoiafii

at-

Frodoardi, quisec. \ /Joruit ac

ptus sit locum, Meldis tamen, si non, ttJ.S. serius Sanctinus, jam inde a seculo ix, haud jam inde a seculo xm cultu equidem, quam anno ecclesiastico fuit gavisus. Id e datis inter mL259, quas ex ipsomet autographo strumenta, probandcV San-DionysianccHistoriie subservientia,

Hincmaro propesequalisfuit, auctori-

Felibianus adhujusase

impulsi arbitrex

psropieuum,
fuit gavisu.
\tqixe,

Porro Hinomarus, qui, quemadmodum ostendi dictam epistolam scripsit ac e qiuv ,/ /( 7 /N iS(V a floruit, certe in iis, qucv de rebus, tunc gestis, in illa memorat, fidem indubitatam, nisi forsan alicubi dere, quam sat exploratam habere haud potuit, agatur, ung.it. At vero, sciscitabe/ c, quorsum ,/, Hincmaro scriptague abs eo ad Carolum Calvum epistola? Hucbertus, inhac supra num. 1 memoratus, fuit ettunc,cum Carolus Caluus natus est ac proin anno 823,
L5

modo

decani conscripUv calcem pag. 125 recenset, haud inepte, et capihdi Meldensis litteris r apparet, potest cuuiyt. ut /inparec,poces(, coltigi. **HHasce, ut de re ipsemet per se haucl diffijudi&UW viol(mpor( cidter queat studiosustector ferre Universis eihiWut integras huc transcribo. Sic habent: Decanus totumprajsentes litteras inspecturis J.
.

in Domin que capitulum Meldense seternam quod nos attena salutem. Notum facimus,

tes devotionem,

quam

nysii J

Matthaeus abbas et totus etecclesn in Francia babent erg-a nos ram

bonesti religiosi et conventus beati

^n

DIB

INPK

IM

A nostram

haetenus habuerunt, voleu bemgrno favore prosequi congruisque muneribus honorare ob honorem Dei ac beati Pyonvsii martyris, eorum
et

G B

uomipsorum qu.dsanctorum.quiiun
Meldensi eeclesia requiescunt,
licet

patr

hodieque parit

beatorum Sanetini et Antonini rnmChrist^aibi a nobis dari

reliquiis,

confi

maxima petierunt, pio foventes affectu comniuniomniumnostrum cousilio a

cum

humilitate
de

Sr
"
!!1

tus duphoia

offl

: "

m
Verun

nrv.

z
.

bilispatnsA. Dei eratia epiaoopi nostri Meh densis '' !a dnoointerYementeconaensii costam unamde corpore sancti
deoasibus braohii Sancti Ajitooini pra dietieisdem abbati et cooventui in pe hberahter duximus oonfereudum. ln cujusjei
et

:::

unum

Sanctini pra

testimonmm

et munimen eisd
[

ventui praasentes duxiinu

nostn munimine roboratas ni mcclix mense Aug-usto.

non al
si . lUi
|

[);,,
, -

omi

cultu.

,,

litterishisceintelligiturr>. Sanotiuid LntoB tAvireiiquias Sandionysiani v nachi eniansjuotiaa

fl

**> A

oaZ
in-

Meldensis deoa lannt, hiquc illas, veluti

ecclesu,

*"<*
cem
Dd6 M,

>t<sa\

./,,

s tu-

munus
,

um,

,igu .

procjatis

religiosis viris

Meldenst episcopo, anno 1259 concessi id sane tunc apud Meldenses, qui a\

tam

S.

Sanctini,

quam

8.

Antonini

quiescere, indubitanter,

etsi ecc

dishaud
sermo,

recte, vredeba.d,

binos hosce San~

locii

clos nostros, ac proinde quo kic no,

ro d

Autoninum sitmma in eenerai fuisse, argumento esi invicto cum aute\ habeat, enimvero dubitandum non appa quin is, qui nonsecus ac Sanctinus injam da tis litleris Sanctus vocatur, honore Sar<
;

quc
|

DOj

rantur,

proprio Meldis
fuerit gavisus.
hodiqutjxrie-

jam

inde saltem a seculo

nostru,

\m
nu "
<>n-

ys

Porro religiosa Sanctorum

veneratio, qucc,

quemadmodum
apluribusjam

modo

dictis

8an
Turonc.
ii,
i>"
<,

nemo non

eruet,

secidislo.

Meldis obtinuit, constanter ibidem hodieque, mutatione tamen in ecclesiasticum, quo honorantur, cultum subinde invecta, perseverat. Id ejam nunc dicendis patescet. Duples Hist. Meldensis tom. ipag. G22 opportun* institntum nostrum Jiic scribit, quie e lingua

\em

ut

Ba\
i

Octoln

po,

<

ibitur

Vrv,

sub ritv quin

>

8a
i

C Gallica in Latinamversa eo fere recidunt: Secundum Ms. dioecesis Meldensis anni b92
I

cicB

abbaiiu
v

Sanctoi

Breviarium S. Antoninus Meldia die x\x Septembris ritu semiduplici tum eolebatur, rejecto S. Hieronymi, qui tum pariter ibidem ritu tantummodo semiduplici colebatur, in alium diem officio. Verum Ilieronymus, ritus duplioi anno 1610 effectus, die xxx Septembris, 8. Antonino in xu, quse S Sanctini festum excipit, Octobris diem dilato, fuit celebratus. In Meldensi, quod penes nos exstat quo'

anno 1250 con

,/

(m

McJ
ut
.

Du
na

ples

de
I

h
>>'

/r

,///,,

tigue

-"

m
loralur,

</uo

jv.s
ipsi'

anno 1040 cxcusum notatur, Breviario ad Septembris diem de S. Hieronymo n

plicis, xii vero Octobris

sis

tom
n

''

<" "'

de S. Antonino ritus ut sane, semiduplicis officium pr&8i quod de mutatione in S. Antonini et S. Hi n>/nti cultutn anno illo invecta Duplessius
verbis jam nunc recitatis ait, vertiati nie consonet. Nec dubitandum est
",
,
<

ejusa

dicto d\

mor
rumtav.d>ii>

nttum

)<<

'>

qu3e in
me/i
sic
:,
.

a
Virjtj-ii

me

r<

de M
I

verwn etiamsit, quod hisce sic de cultu, quo Antoninus Meldis hodieque
afficitur,

Lern
jus

'i-

scribens Hodie S. Antoninus miduplioi haud amplius colitur, e

:

ritu

qua

lja
),

accepf-Tint,
in

m
Dctum, quem
|

interln

simplici

dumtaxat commcmoratione

xxx

590
VCTORB

DE
aliter

SS.

SANCTINO

EP.

ET ANTONINO
D

B.

imposuit; et. quamvis (Xantin nimirum pro hoc ibidem paulo isipBe nihilominusest, quem Saintin; scribatur,
bet noraen ejus sibi
loci incolae

Meldensem episcopum

exstitisse,

II.

An

S. Sanctinus Meldensis

credunt.
euiinrerim,

exstiterit S. Dionysii Parisiensis

postre21 Cultus itaque, quo in quatuor

qu* genuu*

^TZu*
'priaimActu

mis moi/l) /,/,. memoratis locis Sanctinum etejam """ 9audere asserimus omnino apparet quiv hic Sanctus dictis certus. Utinam modo, noster gessisse memoraiur, certa pariter Jotranscrirent ! Verum Hincmari supra huc pleraque epistoLv inclusa, quibus horum ptw Sanctini Acta Dionysii seu
>

discipulus,

Sanctino
ideraque

an cum S Verodunensi unus

et

sit.

EccteshvMeldensis episcopum exstitisse,qui

Saneihaa
,

innitwitur, seu adeo suni ridicula, adeo

omni etiam ventatis inventura smt specie distituta, ut fldem certe artem vel a limiqui Critices

hodie in hoc quotannis solenni ritu colie,n '^'<ien tur, Sanctinum, communis modo est opinio " ,n potissimum in traditione, cujus ignoratur
'

'i

apud neminem,

spectant, in ne salutarit ac a me, quse huc Dionysii AreopagiLv Actis Commentario, S.

Alia quiprxvio, num. *7 prolata expenderit. quibus, si probaLv antiquitatis dem eiiam, e nonnulla, qiuv de ac nota> forent, probari possent, nostri hujus S. Sancti.no narrantur, primis eccleSancti Acta Calmetus in sua de

initium, fundata. In nullo quidem, quod spuriis Hincmari supra huc transcriptcV epistolcV inclusis S. Sanctini Actis sit antiquius, seu scynpto seu monumento Sanctinum nedum Meldensem ejus episcopatum, memorari i n venio;verum, cum Sanctinus, ut supra docui,

H sixVerodunensisepiscopisDissertationepag. verum prxterquam 01 compendio exhibet; quodhaudcitiusquamsec. x, utiibidem Calmetus docet, sint conscripta, anonymus eorum auctor Sanctinum, quem una cum Dionysio

mus, a longissimo jam tempore, imo vero jam inde a sec. ix honoratus fuerit ut Sanctus, id, qucvso, ?iisi aliquando in rerum exstitis-

futurum fuisse, quis credat ? Ex eo autem, quod monumentum, Hincmaro seu sec. iv antiquius, in quo Metdensis Sanctini
set natura,

Areopagita sub S. Ctemente

Papajam

se-

episcopatus asseratur, assignari haud queat, haud fuisse hunc ante id secutum creditum,

ne adducit in Gallias, martyrio vitam finiisse, Hincdiserte, contra ac ipsamet, aydiquiora inclusa mari supra huc transcriptie epistolse

consectarium non

est,

nec

is

Sanctus noster

quem

ut

Meldensem episcopum, antiqua non

Acla tradunt, afflrmat, indubitatse in venerandcv antiquitatis fideique memorige prodit. documentis fundatum,
,

nihilque quod

sat sit

et Verodunensis ac Turonensis ecclesiarum Breviaria colendum proponunt episcopisque Meldensibus universi horum a Demochare aliisque ac nominatim a

tantum Meldensis, sed

fundatahaud
,inl '

Flaviniaeensis, qui seculo xi floruit, Acta illa sibi prxlucentia habuit, partimque ex hisce, et antiquioribus Hincmari
22

Eugo

GallicV Christ. antiqiicV et novse auctoribus vulgati Catalogi accensent, temere ex hisce

epistolse inclusis Actis tertia quxpiam, qu cv npud iMldhmm tom Bibliothecse Mss. apag.
i

VScxslant,
nescio,
cis,

S.

Sanctini Acta, variis adjunctis,

unde acceptis, aucta notisque chroni-

a chronologia, quam vel ipsemet sibi finxerat vel certe scquivolebat, dictatis, munita, con/larit. Ilinc factum, ut quamvis in anti-

<

quioribus Hincmari epistolas inclusis Aclis necde Veroduno, nec de Sanctini ibidem episcopatu mentio instituatur, Hugo tamen in
contextis a se Actis opinionem eorum, qui, tesic apud Dacherium tom.12 Spicit. pag\252.
licrt/mr/o ccclcsi.v Vcrodunensis sub sec. ix

ob scriptorum monumentorumque seculo ix antiquiorumsilentium est expungendus.Certe ego nec omnibus, quas veluti eo conducentes Launoius in suo de Hilduini Areopagiticis Judicio pag. 123 et seqq. allegat, rationibus expensis, facere id ausim. Verum primusne, an secundus Meldensium episcopus exstitit Sanctinus? 24 Hildegarius, Meldensis et ipse episcopus, qui, Carolo Calvo imperatore regnante, S. Faronis, Meldensis itidem episcopi, Vitam
contexuit, in hac

<'

'/

Uldem c r '-

Hinm

apud Mabitionium
:

Act. SS.

Baned. tom.

finem

et

seq.

idcirco tantum,

initium presbylero, Sanctinum quod Romam, ut martyrii

S. Dionysii Acta eo deferret, cum S. Antonino pcrgcns indeque post rediens Veroduni primus Euangelium annuntiarit, primum poni i,i episcoporum Verodunensium Catalogo credebant,secutus haud sit, sed vere S.Sanctinum, cumjam Meldensi ecclesise p/\resset. Romaque, quoiverat, esset reversus, fuissea Verodunensibus in episcopum electum, cum anonymo scc. x supra laudato Actorum S. Sanctini

pag. 616 sic scribit A Waldeberto... post Gundoaldum nonus decimus ordo a sancto Dionysio primo antistitum in hac urbe (Meldensi) fulsit; hinc autem factum, ut nonnulli Hildegarii auctoritate impulsi, Diony2,

sium Meldorum perinde ac Parisiorum pri-

mum fecerint

episcopum. Ast ut Dionysius,

auctore afflrmarit, sicque hunc

stricti

Sanctum

nostrum pro

nominis Verodunensi episcopo c/ nihilominus cum S. Sanctino Meldensi unum eumdemque a sese haberi, indica-

quod ab Apostolica Sede Parisios missus toti eircumquaque regioni Euangelium prtvdica'rit,aJ) aliquibus hoc nomine civitatum Lidetise vicinarum, ita nominatim civitatis Meldensis ab Hildegario primus dictus fuerit episcopus. Sanc cumnon I\anc,sedParisiensem civitatem in sedem assumpserit, a Sanctino, qui secus jecerit, ac ab ipsismet, qui Dionysium faciunt primum Meldensium episcopum, proproxi mo
hujus successore habetur, episcoporum Meldensium series est inchoanda. Ita, fere tom. *>,
col.

anneautem hac in re, ut vcrosimititer in plerisque de eodem Sancto nostro aliis, a veritate aberrarit, lcctoris erit ex iis, qiuv
.

1597

GatticV

Christ.

auctx

Scriptores,

seq sui

writ dispicere.

hisque non tantum,quem sibiproximeprcveunb\'l temhabuere, tom. i Hist. Metdensis pag. ac nomiet seq. Duplessius, sed et plures atii ^ ^ natim

DIK

NDBCIMA.0CT0BR1S

nattm, qut in suis Bpiscoporum Meldensiut Catalogis locv Sanctino<

Sammarthani Fratreset Claudiu

suffragantur

f Sanctmua

nec etdeo, quidhis . e roris hlc ""tncantur, possit opponi. ;: f

fc^ ^,

/(>

,'

?"' *

SSSSS

tan,

yui

one t quaetCar
2o DuplesstusJh,/. Uela\
Camotenscm

xio rtV

pum,arbitr+

neanonnullisputaur.censenduml

pnfllj

614tMTdM Ma^L,/^., sertdti Seoundum qumpiam. qua

wg,
mihi ad ma-

num

sunt^monumentaSouchetus, Carnotensis oanonious, mMs.auacivitati

na probe
tisse

eonatare, ait
;

S.

Sanctinum

hujus episcopum
orediderit

oportet, ut,

cumque sic toqnatur, qumadid probandum habebat, ar-

fMcipu/imnwmi^.
itfactunt Sanctinum;
,

gumenta

admodum n
epi-

mc

/'i'iw.
si,l,

re iUis
r*r*, |

nus nibilominus nec in eccleaia Carnol Breviario memoratur, m itenaibua

scopis in

*sibihie
clus "-

^^amqumHinomariepistolmi^
Ftaviniaoensi
Dotini

borum Cataloffis
ei

aocensetur,

om

que, qui

in dimc
sacellura,

cultus ad

unicum

Deoaubnoi
tmtf.
tiderarit
j

Ita

ejusinccelesia cathedrali dcdicatum, rcducitur. ille,et sane,uti,re maturedis

ri, rectissime;

verum cum

sic habeat,

qw

er*

go factum, ut Souchetus, a Du\ tus, argumenta, qusesibiad CarnoU

"'

'"'

s,'

www.

habent vitcpiscopum,
9

qu
:

Sanctinum(2)toi

Lina-

ii

discirn

et

Carnotum cos illuminaiv, qul

nsJ>

intenebriset in urabra mortis crant, inapirante Domino, misit ; ubi cum per aliquod tcmporis

ario,Actis

Opere
iofuitaffi

immorari disposuit
civitati
tuit.
hic

poBtea

iro \l.

ildensium
consti-

pastorem

et

episcopum esse

adductu

tuadent,

26 Ita ilictaActa, nec ab hisceActa, pc ll><gonemFlaviniacensemeo, quemnum, .cposui, modo adomala, quantum hic dissonant. Sinc factum, ut Sanctinum prt mo Camotensem acdein Meldensem eajsHtisse episcopum, in Galtiic Betgicie Antiquitatibus fol. 28 Wasseburgius, nonnullis adhuo atiis ei etiam assentientibus, scripserii Wim verosimillime pariter factum, utSouchetus ex Actis illisvalideadmodum pro Camotensi S. Sanctini episcopatu argui posse autuma probe hunc constare afjirmarit; verum, San ctinuma Dionysio ordinatum episcopum ar
'

8.

Sanol

sium

dem
opi mediii
i

et8, Agil

VII fic

quod

notumque
et

ut eos, qui ibidem

in

teni

dem a quam anno

umbra mortis sedebant, illumina missum fuisse, Bincmari >pistotse inclusa

in

8.

nonc
fi

"' uno
cltijiso
u

'

in
,

itt

rp

Sanetini Actaper proxime huc transcripta versubba, Hugone Flaviniacenst consot

obtcrit,
<>

um

epi
\fe

opus,

quo im hoata
tictit
...

ministrante, tantummodo tradunt, nihilque, quo id, civitate Camotensi in sedem fixam
Sanctino assignata, factum
fun

rum

$st,

> nm, cum aliquamdiu moratum, p m, mom etiam, sem constitutum e\ Carnotensis, quam antea nulla omnino
gunt; imo conU
a
i<
I

;
>

diu o
ulus.

parit, sedis mentione facta, subnectant, haud fuisse eum, priusquam Meldensi eccle*

modo

/"

ftu

sue prceficeretur, Cat noten \em epi u opum, ur. A lhsec etst insinuu vstitisse Sanctinam notensem epis<
t
,

Inum, nenses conten-

Etverc
re
eti

luculentissime dicta Acta tam

quam quxabHugc viniacensi contexta Opud Labbeum exstanl

epistolce inclusa,

negari

ut

apparet

not

Td

,1

592
iCcroM
1,1

DE

SS.

SA.VCTIXO EP. hT A.NTONINO

,

c B
-

in constans ecclesix illius fert traditio etiam cathedralis Verodunensis eccleanliquo

no,

Meldensi episcopo, memorant, hausere n hunc cum Sanctino Verodunensi episcopo existimasse eumdem

Octobris diern his verS. Sanctini, Virdunensis episcopis Veepiscopi. Nec tantum S-dnctinum cnhmensibus accensendvm sed et primum hosce inter tribuendum itli tocwn, fidem fasicV

Martyrotogio ad bis expressa: Natale

\\

num

autumo, quod, quamvis sibi Grevesupraque memoratam Lubeco-Coloniensem Usuardi editionem, in quibus hodie ut
30 Jta
S.

&*<
,uere

v^

4.
'Ur

jam docui,
rint, hodie

ciunt vulgati omnibus Sanctinus ante universos aliosmemoratur. Catalogis iltis accedit instru?nentu?n, LipsanothectB, in quam, ut post videbimus

eorumdem

Catalogi, in quibus

episcopms, annuntiatur,

Sanctinus, veluti Verodunensis pr cvtucentes habue,

an72o\0\'lRichardus, Verodunensis episcopus transposuit, inclusum, in S. Sanctini rcliquias Sanctinus diserte vocatur primus Virdu-

tamen Sanctinum Verodunensem ita scilicet sibi faciendum verosimiliterrati, quod id, dumadxxn Septembris dicm '<mc\'nmmMeldensemcommemorarent, fuissejam inde asese factum, existima-

haudmemoreni

quo
I1(

rint.

Jam vero, cum sic habeatac proin unum

infra divendis
epi-

., 1:

ecclesia epi

copus. Mhsec inter scripto-

dumtaxat Sanctinum. qui ex

Virodunensibus res, qui Sanctinum cpiscopis

primum

Veroduncnsis ac dein Meldensis

annwneranl, nullum omnino, qui primum invenio; hosce inter tocum illi haud attribuat, opinio, qua Sanctinus non tantum inut sane
ter

Verodunenses episcopos, sed

censetur,

et

horum

scopus verosi?niliter exstiterit, agnoscant, est sane,cur sacris tabulis supra laud<iiis, qucV,ut dixi,duos Sanctinos invicem distinctos, quorum alterMeldensis, alter Verodunensis

primus

videatur haudimmerito am-

plectenda.

Jam

vero

cum

sic

habeat acis san-

B ctus Veroduncnsisepiscopus verosimiliter ,uti infra sumus visuri, et circa sec. iv medium

Verodunensem sedem occuparit etdiuadhuc

post vitam protraxerit, hinc enimvcro opinio, qua, haud citius, quam medio circiter sec. iv Meldensi ecclesise pnvfuisse nec diu admodum ante annum ccclxxxvi excessisse e vivis ac proin Dionysii discipulum haud fuisse Sanctinum Meldensem, statuimus, verosi?nilior evadit, cum Sanctinus Verodunensis unus idemque vum hoc verosimiliter sit, ut suadent, qucc
ut,

scopus exstiterit,statuere videntur, adversari credantur. Nec minus, ut apparet, Molanus, qui in suis ad Usuardum Additionibus hodie Snnct innm paucis hisce memorat verbis, Vir- E duni beati Sanctini, ejusdem loci episcopi et cum iisdem sacris tabulis puconfessoris gnant. Uti enim laudati martyrologi, quod,
,

quamvis sibiGrevenum Usuardique editionem

Lubeco-Coloniensem, in quibus, ut dictum, Sanctinus, veluti Verodunensis episcopus hodie annuntiatur, prcvtucentes habuerint, hodie tamen Sanctinum Verodunensem haud memorent, hunc cum Sanctino Meldensi,quem jam antea ad xxn Septembris diem memorarant, fecissevidentur eumdem, ita etiam Molanus, quod, quamvis sibi Grevenum Usuardique Lubeco-Coloniensem editionem, in quibus, ut vidimus, ad xxn Maiidiem Sanctinus, veluti Meldensis episcopus annuntiatur, prselucentes habuerit, haudquaquam tamen ad diem istam Sanctinum Meldensem memoret,
fecisse

jam nunc subjungo.

rum rx

hic

iaudaii$,qui

20 Grevenus, qui una cum Canisio Usuardique Lubeco-Colo?iie?isi editione, anno 1 t90

urmm dumtn
xat

factat
S.

<t<l

wu

MaiidiemS. Anioniumjuxtaac

Sanctinum, veluti Meldenses episcopos, ut supra vidimus, annuntiat, Veroduni hodie sotum S.Sanctin um ut civitatis hujus episcopum,

iterumque deinde, sed episcopi dumtaxat absque sedis expressione titulum corrupteque, ut jam itn/rti mon ui ,Kohyimi nomeneiimponens, sequenti xn Octobris die Meldis consignat, idemque etiam, Canisio interim Sanctinum Veroduni hodie dumtaxat com?nemorante,

hunc
,

eumdem cum

Sanctino
,

Ve-

rodunensi
sendus.
31

quem hodie
,

celebrat

est cen-

mox
tio

laudata Usuardi Lubeco-Coloniensisedifacit; ut sacrx istcctabulx,cum Sanctinum,

loco uno Meldensem, alio Verodunenepiscopum faciunt, diversis et diebus et sem

quem

locis celebrent,

diversos,

quorum

duos, ut apparet, Sanctinos alter Mi'hlensis,alter Vero-

Id verosimiliter qui Molanum haud du- Pasnt laaii bie ante ocidos habuit, Ferrarius observarit. Certe Sanctinum, quem hodie Veroduni ingenerali suo Sanctorum, Martyrologio Romano non episcoporum, Catalogo memorat, in indice huic subjecto, Meldensem simut et Verodu- f nensem episcopum exstitisse, dilucide insinuat, sicque hunc

cum

illo,

non secus ac Mo-

dunensis exstiteritepiscopus inducant.

Verum
Marty-

an recte

Maurolycus

et

Galesinius in Fastis

sacris, a se contextis, ac ipsimet, qui

Romanum hodiernumreformarunt, erudtltssimi viri unum dumtaxat in hoc Sanrologium

ctinum,

qucm Meldensem episcopum

idcirco verosimiUime,

faciunt,
\
,
1

quemque
Catalogo

quod dic
illo

lanus aliique supra laudati hagiologi, quibus et hodiernum Usuardi apud Sollerium Bruxellense Auctarium jungi potest, facit eumdem. Nec dubito, quin pariter Parisiensis anno 1727 vulgati Martyrologii conditores, qui Sanctinum Meldis hodie annuntiant nec usquam eum Veroduni signant Sanctinum Mel,

Septembris obiisse a Petro de Natalibus in

lib. 8,

cap. 108 dicatur, die

,

sibi

duxcre mcmorivm/um reraisent ctsi aulem supposititia, quse Uincmari ad Carolum Calvum epistola complectitur supra. huc transcripla S. Sanctini Acta acceptaque ex hisce, quibus Petrus locomox cit. et S. Antoninuspart. \JilA\,eap. 8, Sanctinum exor;

nanl, e/ogia nce Veroduni, nec episcopatus,

ibidem abs illo gesti, mentionem fadant, videntur tamen laut/a/i martyrologi nUi ex illis seu Actis seu elogiis, qiuvcumque ad xxn Septembris diem de Sanctif

densem ac Verodunensem unum esse atque eumdem, existimarint, idemque de Saussayo est dicendum; etsi enim hic in Martyrologio suo Gallicano ad xxn Septeynbris efoemSanctinnm Meldis, veluti Meldensem acdeinhodie Veroduni,veluti Verodunensem episcopum,annuntiet, a sese tamen de uno eodemque Sanctino fieri sermonem, elogiis, qiicV ut?'obique adhibet, facit perspicuum Jam vero, cum sic habeat nec uttiajam memoratis, qui o?n?ies, ut jam docui, unum dumtaxat Sancti?ium
.

agnoscunt, distincti seu martyrologi seu Fastisac7*i,qui cu?n Greve?io, Ca?xisio Usuardique Lubeco-Coloniensi

^ocseuoptmormt^^^nnmMetdeti.

T
ruM tx anti,

etiam

sttnt,

qui sec

raddestituta
t

xmtZ Zl

tero ^hngutt, probabtlitate omni ettamhaudsttj ,-obasse

oopposita t quaalterumabal.

32 Berthari

, c/iii

yU ii.

<

Bertha

no

"

fi***
"*#**"
1
l

tovbtonamiim,
pwooporw
i

ictoitunense

mm

*
sunra
<"M"iHm niiVM, Mi

Dachertumtom.l*

iit.inhacapud
|

^ria.uiatLaLl
'".

/'int secuti

-u-iniusinistaoccl-

soMtce^jampwB fcrigintaei rum primns sanotaa Sanetinua vooatur,

f

..^^
de quo

iminb
tnum cptscopum.cum 8anoUno Mt mmsccusucllugocthu: nmus.faciuntumdem;cumidauten

qu<Hls 'iitimus,unt ireliicstiiauimus.\ ;ilI1 lc.M. mus, qund sanctus Dionysius Sanctinum Mel lcnscm eooleslffl episcopum
;

al antonium BbyterummitlwetouinQestispaseioui mnm ad sanctum Glementem n rter iUi

llUi '
'

c, ut

ditoi,

hab

fuissct pcr istam

(Verodunea^
|

woptw, oum Sam

vitatcm, et in enndo ac redenndo hic B dicasscnt verbum Dei. Et ferunt, quod ordine eptecoporum iatiua

pinionem
.crmcaf
I

hanc,

ecolesin

pr

ponatur. Ii itaque, de quibus hic tharius, s. Sanctinum, qui

.

\nctinum,tum
;

Verodunensiumepiscopx Sanotino densi, Dionysii Parisiensis, ut p cipulo, faciebant e\

,

Bertharii atate fft mte fuisse ei ctinum, Verodunensium pi imum

8an
episi op
1

Agrippinensis infra memorandi om poreacproinanno, quo id celeb /loruisse, arbitrarentur judicare qucc Bertharius mrbis proan subnect.il cerunt nihil omui, itlos propter,
.

unui
.

tdomgtie ouwi Sanotim

qu\

eaprimum Verodunensium episcopum a8uL

ctino

Metdensi eanstima

>>,,/,

e dici

adjungit, fierique potest, ut de hocnihilprorsus, ob quod a Sanctino Ver H distin yucnilus sil, crctl itlercnt

tni

illam

../

<//

duodecimo etiam Leudiensi tnrqui, quemadmodum Laurentius Leodi moralis, qui tum floruit, apud Dacherium tom Sanctlnum cil., pag. 275 docet duasopinia Verodunenf '171 Meldeiifi quarum attera, oum 8anotino M< /uem C Dionijsii Parisiensis discipulum primoq
et

Laurcntio

33 Adhcvc

sci

ijrui

<" //
.

i)

hibitum. Ita

otinum

/'//<//

rce christianse seculo

vi.>

l >bant,

unum

mutat\
"/
/

esse atque
altera,

eumdem Sanotinum Verodunensem,

,

\a utilita

hunc conciUi Agrippinensu tempore ac proin medio circitersec. iv floruisse, bat, in concordiam adducerc volentes du versos hunc in finem Verot lu\ >pos, Sanctini nomine disli.nctos, qnoriun pri cum Sanctino eldensi unus idemque essetac

subinde etiam

'

>>
i

2///</

manssettSecundus Agrippinenet tempore seu scc \\ c/rc/ler medio //< adstruebant. Quarecum id, utpote in nullis, queenoscantur,tii umentisantiquisftmdatum (/llcenOSCUnuU/ ,i.lOCli//iunt.ic>uui.iijuia / i<,rii'.u.i,i4,//(. aasat omnibusque etiam,in quibus umt Sanotinus comparet, episcoporum 5/m m Catalog is contrarium, ><i Cataloais conti a >>>
sec.
i
. I i

//</

///</,"

o,

quo minut
"/>
.

ou*y/<-"<"

id fa

' l

/.

quidem,

gModSanctinum .1/'' mensium

n auderent, /ccisse

videantu,

Verui.

im hun fuisseeumdem,poti
r>> <ctate, Ut

Bertha-

ipsuni ubipersuasu.ii'., kaberent,< modo dictis est, ut certe ante sec. xn

quam

^Sanctinnm,yi
i

594
40CTOB

DE

SS.

SANCTINO

EP.

ET AXTOXIXO
D

B.

munere dunensi sede haud abdicata, episcopi accepisse ac haud ita muttopost moderandam
obiisse dicatur
?

Sane

id,

utpotest, ita

et re-

propendeo ut ipsa factum esse, ex eo etiam nihil nisi quod cum opicredam, quod inde primum ac dein Meldis nione, qua Veroduni egisse Sanctinum reor, quam ophepiscopum dime congruat, oboriatur, hancque ob mox

III.

Quo tempore
:

Sancti nostri

floruerint

martyr,
nus,
rit

et

an eorum vel unus an tam S. AntoniS. Sanctinus exstite-

cendaputem opinione opposita verosimihoMeldensi pnrem. Diserte quidem ecclesise

hic San-

quam

episcopus.
Wri num ,,Hern ^n^,
nenw anni ^c>
c " c,,,um
-

ac dein Verodunensi prxfuisse quod hodie cius noster in Officii ecclesiastici, penes nos exstans anni de eo Verodunense prxscribit, Le1G25 Breviarium recitandum ast contrarium in hodierasseritur

mum

quo Sancti nostri In tempus, opportune hic occurrit Agrippi. quisituro

floruerint, in-

ctionibus

nis de

nostro, quas Meldense pariter exstans anni 1640 Breviapenes nos

eodem Sancto
,

nense concilium, anno 340 in Euphratse, ejusdemurbis episcopi,causa celebratum.Exhoc enim, quod apud plures concitiorum editores

num

comptectitur
;

Lectionibus non minus

diserte affirmatur

hisce

autem

potius,

quam

standum Breviarii Verodunensis Lectionibus videtur. expono. quamMeidn,30 Cur ea mihi sedeat sententia, Metdenns tom i, pag. 4 $em eccieiiam j) piessius Hisiorix
grternavu.

Labbeum tom. illorum 2 615 et binis seqq. exstat, S ^anctinum ac proin ex infra dicendis etiam S. Antoninum sec. iv circiter medio in vivis exstitisse, veroac nominatim apud
col.

U verMs
S.

simiie evadit, quemadmodum hic daboprobatum. Ast, cum in dubiumdicti concilii veritas

Ga i iic i Sf Latine a me
:

hic redditis, de

Snnctiuo sic scribit

vitam lianc
tarit, trahi
,

Meldisne, an Veroduni mortalem cum immortali commuposse in controver.siam, non credo.

probari ex hoc

ait quidam (Tillemoutius videlicet Possunt pag. tom. 4 Monumentor. Ecclesiasticorum

quod me probaturum, dico, E tuto, si factitium dumtaxat sit, queat, pro suppositio verosimiliter haud esse habendumjuverit ante omnia hic ostendisse. Etsi quidem vel in episcoporum, qui
revocetur, nec,
in concilii hic discutiendi Actis nominantur,
vel in

Meldas 721) criticus, sacra ejus ossa Veroduno ecclesia, in fuisse allata. Verum, si itahaberet, qun hC deponerentur, haud potius extra urbem, quam intra munorum ambitum videtur ubi fuisse exstruenda. Forum enim Meldense, diu non nisi vacuus extra sila esi hfflo ecclesia,
urbis portas locus exstitit. Mag-is itaque cum eri specie congTuit, ut Meldis mortuus ibidemque, sed pro consuetudine extra urbem, sepul\

tus, ae

ecclesia, quse

ab eo nomen habet, non

a Sancti sepultura ac tumulo originem duxisse credatur. Cum itaque Sanctinus, ut rationibus, quas hic adducit, Duplesaliunde,

quam

sivs merito contendit, verosimilius Meldis,

sedium, quasoccuparunt, nomina, compendio forsan in autographo exarata, librariorum, qui hsec idcirco commode legere haud potuerint, imperitia irrepsisse errores, uttro etiam fateamur, nihil tamen nos cogit, ut vel dictum, in quo Euphratas, Agrippinensis episcopus, ob Christi divinitatem pertinaciter negatam exauctoratus seu de sede sua dejectus narratur , concilium veluti verum haud admittamus, vel illius Acta tamquam spuria ac certo supposititiarejiciamus. Sunt eruditione quidem scriptores non pauci etiam celebres, quorum alii Acta illa ut dubia aiii ut certo etiam et suspecta traducunt
,
,

quam

alibi, obierit,

hinc simul
iis

et

ex

eo,

quod

falsa ac supposititia repudiant

verum sunt

longe frequentius homines

locis,

quibus

sedes fixere, quam aliis, ad quse casu divertere, e vita excedant, consectarium fit, ut Sanctinus tunc, cum obiit, verosimilius Meldis,

etiam, nec riores, qui

numero nec eruditione illis infeeadem Acta veluti sincera ac geF

Veroduni, sedem fixam habuerit cum autem sic habeat, idque verosimiliter haud alio ex capite, quam quod tunc, uti inde nemo non cruet, ad ecctesiam Metdensem a Vero-

quam

nuina tuentur, nec satis perspicio, cur hac in re illis, quibus etiam novissime in Historia Argentoratensi anno 1777 vulgari ccepta, Grandidierus hujus auctor sese adjunxit, re,

fragariindubitanterdebeamus.Rationesquippe, quas opinionis contrariee patroni pro sese

dunensi transiisset, obtinuerit locum, consectarium utterius fit, ut verosimiliter primo hanc ac postremo illam gubemarit. Contrarium quidem, ut jam dixi, Verodunense supra laudatum Breviarium tradit ast, quidquid in hoc illa de re memoratur, id totum vel ex Hugone Flainniacensi vel ex anonymo,
;

haud sat solidee, ut hanc veluti certam ampiectamur, apparent. 38 Nec iis ipsis, quas, qui id anno 1759 fecit, "/"""P^ Artzheimius in sua ad Germanise concilia "W
allegant,
,c

Pr&fatione, xxvi allegat, moveri queo, ut Coloniensem, de qua hic nobis sermo, synodum seculi ix aut x figmentum esse, opiner.

qui
loco

sec. \ 8, Sanctini

Acta,

apud Calmetum

Preeterquam enim
S.

supra

cit.

compendio expressa exaravit,

;

tantum in Servatii a Berthario presbytero supra lau,

quod non

scriptore est acceptum

sibi

hi autem, utut etiam

Wasseburgium
fol.

quitatibus

in Galliee Belgicx AntiZSetseq. assentientem habeant, ut

dato, qui sec. ix floruit, citata verosimihterque proinde haudprimum tunc scripta Vita, sed et in S. Maximini Trevirensis episcopi
Actis,

nutlam omnino,

num.

et seq. docu/, //-

dem

in iis, <ju;v de Sanctis nostris memoricC produnt, nec aliunde solide, uti hic fit, confirmari queunt, merentur.

dum

ab auctore anonymo, qui, quemadmoin Commentario hisce prdemisso num. 4

Henschenius, assensum ei etiam hacin retom. xix Auctorum sacrorum pag. 59 prxbente
Ceiltiero,
floruit,

ad xxix Maii diem

docet, sec. vin

exaratis ac ibidem ab eodem Henschenio vulgatis, synodi seu conciiii Agnppinensis mentio instituatur, cui bono hujus
Acta,

\nhvi\u o
A
cta. veluti

obha
htbttur
\atem
t<,

E
tan

itali

mxummam
sterttatepi

Buphrat*,ab omni

ali

rm
1

ut

mintmu.
proin
actus.fa-

stitisaAatefueritrei <''"*<"">

,','

ctum

esse in

lium iltuda
i

xu ac

proindieDi

Inica,

n Ta\quA
1
i

mstar ha

>'t

//i

,i i

siderai". omnibus otnnino, qui ceris Concilioru ritaUs characteribus sint

|
i

in <iui

B seu
utiqu* ic
rontraros.qui

citjas

sunt

coneil

figmento habeamus?
&9 Certum est, inquit loco heimius , photini hrcresin non
ant.
\

ZwaZm

CCCXVLI

et

synodum Sardioensem

u
1

Ecclesia? Orientali. Quomodi igitur Pc clesiffi Ocoidentalis, tanto Lntemllo loo

et

quil

temporum

disjuucti,
ct

Coloniae rescire

anno uuo citius eam damnare potuerunt? QuoOi Dfi

restitui,ab(

s>

modo Euphratas
et

vcluti huiccrrori LDSOrdfi

contumax ante annum ocgxlvl damnari? Verum, quod certum esse Ari hic
\

si

anno

minime certum esse, liquei << qiuv Pagius in Oriticis ad annum 847,
affirmaf,
bscribit. Fuit enim, ut ibidem ostendit,
sis'
<

iis,

Ag\ dica
fuisset, ta

synodo Antiochena prwvum acproinjam inde ab anna, quo celebraia fuec

Photiniana
345

in

hamd n

//<,/,

damnata
illa

<"<<<

<"<t<-<n

sic habeat,

utquid hseresis
ecclesicv

anno sequenti
<<

Qccid*

est

habendum. Tal

innotescere ac

Patribus Concilii

Agrippinensis, quod tunc, non auieni, Artzheimius ait anno B48 celebratum, dm
\

Uam

ri Euphratas veluti errori

isti

insot dei

haud potuerit? Adh&c,

etsi

etiam, Photini
K
i:!

C hcvresin ecclesi,v Orientali ante annum B imovero ante annum 347, cui synodus Sor
dicensis ab eruditis passim innectitur, haud innotuisse, tantisper dederimus, hihil ta

Bsecenim,

ui

indecontra conciliiAgrippin
rurti

Acto-

veritatem poterit inferri. Xn hisce enim nulla omnino Photim mentio necesse est, ui abs hoc Euphratas errot em, Bto

dem

quem
validiuimo

in concilio

Agrippinenst fuit da\

institu

tus, hausisse dicatur.

Audi, qui hic opportune ad tum nostrum Sirmondus apud U 2 Conciliozum col 1805 77/ postumie cilium Agi ippinenst
40
phratam....,
inquit,
a

propo

m
I

did

queat, est, qui tradat, nemo, qui probare tametsi consirailia docuerit. Potuit enim

mo

potest

da

Paulinianistis,
ceri, vel

quorum eadem

fuit haaresis, do-

ipsemet sine autore

commmi

77

DE
auctobe
c. B.

SS.

SAXCTIXO

EP. ET

ANTONINO
V\

imperatosingulari, quo i"" 1 Constantium

da mmodoobliterata,honoj
rem
valebat,
'

ificamei, velutiqui
alio

favore,

Athanasium

pinensis Patribus damnato, visum est cerc admodum simile simulque supra proposito quo non aliud contra synodum Colonienseri
validius militat,
tus

episcopoi

atholii os

Hut ac certius impetraturus pem islum legationem decernerent, commoahique ac verepotui se, Petavius, Sirmondus sua supra laudata Dissertanovissime in

sedibus suis restitui, facir > esset, adpi

argumento elevandq ac

rjeni

enervando viam, reliquis omnibus fac' ac planiorem aperire, eanstimo. Hasce porro, quas varii eruditi assignant, Gro, dierus in sua supra laudata Dissertationp

Uone Qrandidierus, episcoporum etiam,qw um ad Ecclesiam ab hxresi, db quam de

,

recenset ac d.einde rationibus aut certe plerisque, quibus synodi Coloniensis hinc veritas

sincere essent sedibus suis fuerant dejecti, adductis in reversi, restituti in hasce fuere,
aMuwntur,

inde falsitas verosimilis

sitis, ita

medium exemplis, respondent. Coni:; Verum, cum favoreet gratia apud valuisse erroresque suos stantium plurimum antiretractasse Buphratam e monumentis
quishaudconstet, necomnes, futurum fuisse, legatio huutei, utcumque etiam resipiscenti, jusmodiaconciliiSardicensisPatribusdecersint, neretur, in animum facile inducturi an cum Eenschenio nostro ad mi Maii
nescio,

me

efficitur, lectori exnoverbis Galticis, Latine hic a redditis, suam ea de re disputationem

demum
:

ln hoc verisimilitudiuum conflietu nonne pro synodi Agrippinensis Actorum, qua3 in semetipsis considerata nihil, quo suspecta
concludit
reddantur, exhibent ac prseterea in totius antiquitatis suffragio majorique

auctorum

recentio-

rum numero,

ut Petavius animadvertit, sunt

fundata, veritate sententiam ferre oportet? Ita ille et sane, meo quidem judicio haud inepte;
,

diem in S. Servatii, quam ibidem B Vitanum. 2 dicere non prsestet, Colonias episcopum,a concilio, anno 846 in civitate isthac
illustrat,

cum autem sic habeat ac proin Agrippinensis

anni IH6 synodus vere habuisse locum sit censenda, consectarium est, ut, qui Sanctinus al) Artielavo seu Articlavorum in hac nomina- E tur ac inter episcopos, qui concilio nomine
suo interfuturos miserunt, recensetur,
circiter
sec. iv

ongregato, damnatum, a bloniensiepiscopo, Sardicensi <jiti, Euphraiaj itumiiu' distinctus,

,

conciliointerfuit,essediversum,primumque, dlio simili qui, Euphraxius, Euphrasiusve aut modo fuerit vocatus, cum posteriori, qui huic imob hseresim abdicato fuerit slcffectus, ab
periio librario sciolove quopiam, qui episcopi hmretici nomen longe etiam a vero deformarit,

medio

floruerit.
ibi Articlavorum vocabu- Sawciiwmm,

45

Verum quid
loco

ob

nominum similitudinem

fuisse confuepiepi-

Quod si id displiceat, in diversis scoporum catalogis duo ejusdem nominis

snni.

non tantum prout apud supra cit. cxliibetur, verum etiam prout apud Chapeavillum ex JEgidii AurecV-Vallis monachi ad pontificum Tungrensiumper Harigerum Gesta additamentis tom. i, cap. 2i vulgatum exstat, Articlavo-

lum ? In

concilio isto

Labbeum

Kcrod, *nii'

scopi,quorumalteralteriin eamdem ecclesiam proaime successit, reperiuntur; cum autem

quidsietiam tam episcopum in Agrippinensi depositum,quamepiscopumei subrogatum, JMiphratains^Euphratem vocatum fuisse, perperamque secundum seu orthodoantm cum priori,qui hsereticus fuit, confundi, cum Pagio in Criticis ad annum ii;, num. 6 dicamus? Reponi quidem potest,
sic habeat,

concilio

rum exaratur, hincque potissimum, ni fallar, factum, ut non a Laticlavo, sed potius ab Articlavo, prout in Suriana ejusdem concilii editione habetur, legendum, Sirmondus in
suis in id

;;

unum dumtaxat tfpzsco^m^t^Euphratasappellatur, in

apud Labbeum supra cit. Concil. tom.1 Adnotationibus existimarit. Verum quse gcns qiucve natio per Articlavos, qui tocus per Laticlavumsew Articlavum significatur? Verodunenses per Articlavos significari, JSgidius AurecB-Vallis monachus apud Chapeavillum
sese existimare, loco

sium
C

vulgatis <j)iscoporiim ColonienCalalogis recen$eri> episcopoque, qui in

mox

cit.

prodit; certo

damnatus, fuisse Severtnum substitutum, in S. Servatii historia tradi verum Catalogos illos in primis Colonicnsium episcopis admodiim esse impcrfeclos ac in/idos, nemo non nocit,
concilio Agrippinensi, fuit

statim in hoc

autem per Sanctinum ab Articlavo dcsignari Verodunensium antistitem, Sirmondus in Adnotationibus mox. citt. affirmat, quod sci- p
ut addit, et Sanctinus fuerit Verodunensis episcopus et Verodunum olim urbs Clavorum vocata. Ita ille,pro se, ut, quodpostremo
licet,

luadenf, uero
*'""""'''

'"""'

naOendum.

hosque nihilominus Uistorice S. Servatii, in qua iltud traditur, auctor anonymus, sec. ix certe haud multo antiquior, csece estsecutus. Hinc fuctum, ut unum dumta.rat exstiHssc Coloiuctiscni chisc(i})um,nominc Euphratam, crcdens, fiunc idcirco cumepiscopo, qui,
i I

hic

ait,

probatum

det, citans

Bertharium

etipse Buphratai vel alio

mili

haud multum

absi-

nomine appellatus, in concilio Agrippinensi fuit damnatus, fecerit eumdem, statimquc illi /,i hoc Scccriuum, qui in omiiibus laudatis episcoporum Coloniensium Catalogis Euphratseproxime subjungitur, vereque, non tpudem anno, quo concilium Agrippinense celebratum, 846, sed, quemadmodum Henscheiuus nt supra laudata, quam illustravit, S. Ser\ atit ita opinatur, decem circiter aut sedecim annis posi orthodoxo successit, fuisse a concilii Patribus suffeclum, littemandarit. Itaque tam quod Pagio, quam quod Henschenio de episcopo, a synodi AgripI

presbyterum, qui apud Dacherium tom. 12 Spicil. pag. 252 de S. Sanctino, Verodunensi episcopo loquens, in Euphratse episcopi, qu& inconcilio Agrippinensi facta est, depositione partem habuisse Sanctinum, urbis Clavorum episcopum, in Vita S. Servatii, legiait urbem Verodunensem itaquc non tantum vocatam olim ftusse urbem Clavorum, docet, rmtm etiam facit, ut hanc, quam ita in S. Servaiii Vita appellari indicat, unam eam,

demque cum urbe, quse

vel Artielavorum vel Articlavum indicticoncilii Actis nuncupatur, existimare possimus.

L6

Quod

si

itaque

Mgidio

et

Sirmondo, qui

uw*

sibiBertharium,sec. lxetseq., ut supra docuij scriptorem, imo et hoc, a quo laudatur, antiquioremetiamS.ServatiiVitamsuffragaiitcni
habct, assentiendum hicsit, exstitisse 1 crodunenscm cpiscopumj/uiet cocatus fuerit Sanctinus

DIB UNDBCllW
I

nus etcxrcasec.ximedium

K)1

if.econctflb

lUTUt
G n

Artichvum^Articlav.nnr
tumfutsse Verodunum,
i

Y 'i" '
olim rQ _
,/,,_

<'>'o,iunonsh,m r\./

rum
i/i

\otitia pag. 598 con/wi

;

setfef MnfanfJB, g scriptoreantiqi

^^
M
\

^
ha

pum

mtur,

l7fl

,/,

ntatur.

pag.

Verum,

ait tom. iv

v/

,,t

Tillemontius, a

cut hujusmodiappellatio attribuatur ac

ctmus eptscopus nitur; cum autem

ftctttium
d\

\tur.

tuerit,

sic

icilium

lium,tantisperdaremus t veri sit, factum esse, ui H, quiconcilix

finwerint, urbi in
)

naua habendum,
>i<.
\
i

fi

*.
\
.

celebrai

Sanctinum, nisiipsimet struere voluisse contra om\ dicantur, pr&fecerint,

,

MgiaHo, Av admittatur,perurbem, B vel Articlavum in Actis illis appellatui gnari urbet lunensem, q quidem neutro ex hisce nominibus, tione tamen, qua ad velunw alterumqua accedit,a Sig iamadannum L047\itemque apud />
, I
i

fife

floruit

tar

si,

tom. 12 Spicil.pag. 27c>a Laurentio Leo nulla etiam Concih kgHppinensis ra\
,
,

i\

esse antiq \ior

habita, distinguitui

ac

listingui diu
lius
flo\s.

etiam ante
verat, ut
it,

sec. xi

hocque ipso seculo con

i

Uugo Flaviniacensis, qui tum apud Labbeum iom* Bibliothecx

(i

primo ho-

purn episcopo n

pag. IQtestatur. 47 At rero, inquics, sit ita, uti hic coni tur;in coriciliiAgrippinensisA.i,, i,

srr.

Janctinm
nni
1

divemm, commemonms,

urbem S6U signifcetur,nondumtamcy% ii

num P er An irlavorum

ArlJf];i-,

phr

certo crii, ut Sanctinus, qui inActis iilis Sanctinu> ab Articlavo scu urbis Articlavorum

habv

rocatur, indubie

erpdunensis, non autem al ieriusciritatis,episcopus exstiterit. um enim

\
}

'

exante dictis inepiscoporum hioccuparunt, nomina, in Avhs

\ue,
illis
e,

quas
hal
ni docui, A.g ((htrilinni
ri

/ircssa,

errores irrepserint t fieri potest, ut haud forte sedes, quam Sanctinus occuparit, c Articlavorum seu Articlavum in iisdem appelletur, utque proinde, cum ei forte civi tas alia, cui episcopali munerc episcopus, noi

acproin,

3.

mine Sanctinus, prmfuerit, subsliti" haud immerito etiam in clubium, Verodunenan civitatis alterius e\ stiterit, qui in dictds Actis 8anctiriu Lrticlavorum seu<ih Articlavo nuncupni", revocari queat. Ita adhuc, ne Sanctinus, Verodunensis episcopus, qui in Agrippinensi concilio partem >,habuerit,admittatur,potestarijr, bi, qum Articlavorum seu Articlavum lii Agrippinensis Actis nominatur, r,bem nctinus, p aliam,cuiepiscopus,no fucrit, haud substituendam, vel ex eo concludendum apparet, quod rbs alia, cui episcopus,nomine$*Tu:imus, conciUi Agripp / X tempore seu anno 34 bem Meldensem, niatur, necultus umqua quam Sanctinus etiam rexit, fuisse urbem Clavorum seu Articlavum vocatam, rel somniarit;
sisne,
,

mun'
/if

ep

dunensieccl
vero8imile
laque
,

m,
q\

mjam
aici

tmado*<

ounm
'"""

prodii

p
ranlur
<>
,

^um WQ
MrU
f
gai

nensium
intero

cum autem

coneilio sic habeat, Sanctinus, in Agrippinensi memoratus, in cujus equidem

dumtaxat adhuc tribum

^iUud

598
AIICTOBh

DE

SS.

SANCTINO

EP.

ET AXTOXIXO
, ,

annis ecciesuv Verodunensi prgefuisset, anni

Jiaud pauciores

C. B.

quam centum

intercessissent,

tantummodo episcopos tanto temporis Verodunensem sedem occupasse, verospatio

tresque
simile

Ferrarius qui quamvis Sanctinum hod ie D paucis hisce cerbis Viroduni S. Sanctini episcopi absque Martyris titulo annuntiet, eum dem tamen, quod sane mirum uideri
veluti

haud

sit,

pluribus certe, idem concilium annis ecclesicV Verodunensi

necesse apparet, ut Sanctinus quam duobus tribusve, post

martyrem ad tertiam
in

note

t.
'

hunc

modum

Octobris di

signat

Lutetne Parisioru'

adhuc priefuisse statuatur. Verum ad quem quidem hi namerum ascenderint. seu ad quod adhuc post circiter usgue tempus Sanctinus quo prsefatum oncilium ceiebraium, annum, gubemarit? Ni34,6 Verodunen em ecclesiam hilomnino, ut mihi equidem apparet, impeconcilii hujus dit, quo minus is Sanctus noster
i

SS.Blarfcyrum Sanctini et Antonini .-mbDoimti no. Nec ea in re Ferrarius tantum, sed et qui Verodunense, quod penes nos exstat quodque anno 1G25 notatur excusum, Breviariura con. didere, Saussayum prxcessisse suntcensendi

Etsi enim

/insf iinnuiii

TM) proirarinm, haud urminane,

tempore jurenis adhuc exstitisse,sedem Verodunensem post adhuc usque ad annum circiciter 375, imoforte {jam supra num. 35 dicta 38 occupasse, paulodesis) usaue ad annum quedeinde post,cumecclesiam Meldensemmoderandam antea accepisset, obiisse credatur. 50 // vero id, utpotest, ita fere re etiam ipsa factum esse, verosimite mihi apparet pri1

n LectionibUs tamen, quas hodie de isto Sancto nostro recitandas proponunt, martyrio
euni

hi, non Martyris, sed Confessoris tantummodo titulum Sanctino adscribant, i

vitam

finiisse, diserte affxrmant.

Verum,

etsi

non est tamen etiam, cur vel vpsi primipro MatHyre obtrusisse Sanctinum eanstimentur. Martyrio enim coronatuni fuisse hunc Sanctum nostrum, Acta ejus, compensic habeat,

dio a Catmeto loco supracit. exhibita ac, ut hic scriptor ait, sec. x conscripta, luculentis-

quidem, quod anni dumtaxai fere septuaginta, qui ita a Innpore, quo Veroduno Mel-

mo

sime etiam tradunt. Imo vero cum ex Actis

hisce pleraque, ut apparet,alia, quaeindictis Breviarii VcrodunensisLectionibus narrane tur, sint deprompta, ex iisdem quoquer qui hasce concinnarunt, Sanctini, quod referunt, mariyrium hausisse, opinor. 52 Ast, Aciisne illis, Sanctinum facicnti- inA C ut
,

das Sanctinus migrarit,

cepit,

usqueadannum

450,

circaquem,utdictum,Pulchroniussedereinfuerint elapsi, inter

et

num

Maurum, Salvidividendi supersint, illique Aratorem

atribus hisce Verodunensibus episcopis, si singuli paido pturibus quam riginti annis, quod a veri specie neutiquam abhorret, sedissestatuantur,implerifacilepotuerint;deinde vero, quod, ut apparet, nihiletiam obstet, quo minus Meldis annis circiter 250, qui a mortis dicta comS. Sanctini tempore, secundwnjam
putato, usquc ad

bus martyrem, assentiendum? Cum nec Ber- Cfl fowofo " ,fm um tharius supra laudatus, qui sec. ix natus est, nec quis scriptor alius, qui vel eo ipso.quo IZZ'" dicta Acta fuere contexta, sec. x vel citius
' ''

.floruerit,

Meldensem

S.

annum 626, <juo cathedram Faro occupare incepit, excurdocui,

quidquam usquam, equo martyrio vitam terminasse Sanctinum, colligas, swp$editci, imo vero, cum ipsamet fictitia, qiue

rerint, episcopi Meldenses octodecim, qui,

supra transcripta Hincmari epistola includit, S. Sanctini Acia, martyrio huncevivis non
fuisse sublatum, diiucideprodant, unde, quseso, scriptor anonymus, qui Acta a Calmeto

quemadmodum suprajam

hunc inter

et S. Sanctinum iniercessere medii ,sedisse credantur. Porro, ut ad aliud, quod hic etiam examinare mox projwsui, quodque hac die examinatum iri,jam anteaad tertiam Octobris diem, ad quam a Ferrario, ut mox videbimus, Sanctinus et Antoninus, ut Martyres, LuteticB Parisiorum annuntiantur in P?\vtermissis promiseramus, modo veniam, Sanctinum sub Domitiano vet Nerva perperam loari martyriumque proinde, etiamsi id subiisse daretur, sub imperatorum ittorum alterutro haud subiisse, c.r /is sane, qiuv de tempo,
i

compendio exhibita, contextuit,didicit contrarium? Id ego edicendo haicd sum; verum,

cum

pleraque, quse narrat, commentitia, ut ac, ut jam monui, tum dumtaxat,dum quid, quod aliunde probecon/ir
ii/'ji"ret, sint,

mari potest, memorige prodit, fidem sibiadjungat, enimvero, cum uliunde probari nulla ptane ratione queat S. Sanctini martyrium,
non estfCuripsi, id
asserenti, asseniianii
,
1

'.
,,

tlti
niiii

inferim
lyrit liiu-

h
''

donntxis in-

rniulur, imo

marlyrinm

lubiiasi

tam quo SnuctmusVeroduni sederit, quam ////' Mcldas m ij/n i/s ibi obierit,jam dixi' mus, nemonon eruct; rerumanne cel martyrio r/liim fn/iit is Sanctus noster? Saussayus,qui eum, i'l confessorem, tam ad xxu Septembris, qiuun ad \i Octobris dicm in Gallicano suo Martyrologio annuntiarat, postea veluti quod i,i hoc scripserat correcturus eumdem simul et Antoniiiuin /;/ martyres adtertiam Octobris diem i,i Operis iltias Supplcmento signavit. Verum etsi quidem in elogio,quo ibidrm ambos hosce Sanctos ?iostros exornat, /cisse eos Meldis Parisios, eodem die quidem recurrente at diverso anno abductos, ibidemque, praestantS rertamine sigillatim confecto, martyrii palmam adeptos, affinnet, nec
ret
fjiin
/

Flaviniacensis qui, quemadmodum num. 22 indicavi, laudata, quceauctoristeanonymus scipsit, S. Sanctini Acta sibi preelucentia habuit, ea etiam, qiuv in hisce de ejusdem S. Sanctini martyrio legerat, recenset, et tamen

Hugo

haudquaquam

id, etsi interim, quce in iisdem Actis narrantur, pleraque alia, utid ab omni etiam veri specie abhorrentia, admittat, cre-

:,

existimavit. Audi, qui apud Labbeum tom. i BibtiotheccV Mss. pag 82 opportune ad institutum nostrum ioquatur. 53 Legitur sane inquit in antiquioribus gestis, quod, ejus (S. Sanctini nimirum)

dendum

$iemUtni

cum
quod

Meldis rediisset, tyrannum increpaverit, res Ecclesiag diripuisset, et ob id illum ira

prsecipiti fervidum, gladio

adactum beatum

Vi-

rum
tum

vitte transmisisse perpetuse. Apparet etiam

nunc

ullum hactenus, 7"/ haecante ipsum prodiderit memorix, inveniam, primus tamen Mart\ ris titulum Sanctino attribuisse a Duptessio Ilist. Meldcnsis tom. 1, pag. 620 perperam. assc enim ante illum jam pr cvstiterat
l

in ipso Viri beatissimi capite, sicut relaest ab his, qui viderunt etossa ejus san-

ctissima contrectaverunt, sectio gdadii matenalis, ita

utmedia pars
in

anterior,

qua

pars capitis, ipsa videlicet fenestrse oculopositae sunt

et
,

rum

non habeatur cum reliquo corpore

quasi

Dlt: l\Pi:i IM \

OCTOBBIS.

quasi gladiosecta
sterior

et divisa

videatur para

Dommus adse
qu.a,
etsi

ab anteriore. Qualiter ergo servum suum

evocaverit, ipse novit, qui

ohgns

praaelegH antesascularia tem]

eum

num

credimua

ejus animani gfcdiua persecutionia nonabstuht, palmam tamou martvrii uon amisit,

^Antonuu,
iuni

8.San,
,

quia totiua

ictmum/ "'*"*"
Sectles
s

vitas

ejua

cum pnncipe muudi est curhicabE

t

excursus jugia

fuit

su/Kciura

conflietus.

iscc

ipsi
hit.

tem

';

Ham
.

capitis S. Sanctini pa
.

Meldenai
ctv

'""
e vivis

fuerit bifariam,
potest.
hicaddwK.
;,|
/.'/

sublatum, infen

gan0j atoribus, christianosdiri

sed,
'"'"

quemadmo colliget, pa

'11
,

dita, fioruerit,

.7/--/
'.

S e,

verosimile hau

Fuisst
1

non quodChristifidem abnegare qwod tyrannum, qui E bona liaratfinerepuisset, Sanctinuma

laudata ejus,
tl/i ,

<..

Antonini

Sanotini

uti

centia habuit, verbis

ille in

Hugo, qui jam nunc

.

nisi it<
re\
i

Acta antiquiora tradunt

hisce

oei

memoratus, qu\
hsei

Banotim

stilate propagata, ecclesix bona

scopumqueob

defensa occid\
toninu
,

tyrannus Q Hunc ego, non secus ac omnia, quse i>< Actis illis leguntur, sola fingendi licentia natum, vehementissime suspicor. Universtepropemodum', quibus Sancti<>/ nus exstat inscriptus, Tabulse sa> n Confe.ssoris titulotantummododistinguun certe Martyrem haud appeilani Tabulissa
<
.

ettamstSancl

sim

,i\

magna

vivishin

IS

accedit Meldensis ecclesia, quse,

dum penes nos eccstans

facit,

ejus Bri

quemadmo warium ftdem

<>/><.

nostera

Sanctinum hodie, non ut \fi sed u/ Confessorem colit. Vec, ui apparet, Meldensi ecclesixhii penitus adversa dunensis. Etsienim, utjam antea docui,8%nctinua in Offlcio, quo hodie ab hac honora-

a S"
..

"/>/>/

m
.

'

lObi

</<

donetui
tu/m

'

;
1
1

'''

martyrium subiissedicatur,ConfeB80vtar men tam /<< titulo, quem id pr&fert, quam inoratione, quamproponU,num upatw idem
tur,

/"

Sfi

ptembh

suoOalh
<. 1 '//'.

que

'""< in orationibus tribus diversi

iit

quas

SanctimMissa Verodunense p nos exstans anni 1554 Missale suppeditat, quam <<< Kalendario, huic pr&fixa % etiam />'/. Utuisit, cum equidem Sanctini, qw in pace defunctu in Verodunensi num. 6
hodie
S.
\

signiuntjun suprahuctri
plectitur,
S.

,l%m

Sanctin

danda sec. \i inscriptione asseritur, ma riuminprobat fidei Actis fundatu opinione, qum eum dictis haud sii fessorem facit, cum Duplessk aliisquepassim
1

uit,

8,

a
'"'''

in

j>

tditisomninoobjam sicque,quod hicde SanctinowoM timo erat, mw modoad S. Antoninum comerto.

Umqaehes.
A*tonino,<i U
>

3.

Antoni

aem
fum

Hic Sanctu nosterin densem S.Smctinop

"'

;'

ept

*tp*ror$an
,

K sv J)ril /,,

ptis,qumHin

?"Z

,tepi -

stola inch*dit,Actisasseritur,id
aliis,

mulet ob

quse,ui
el

n
,/,

S.

Sanctini Ariis

iti

Gom

Usuardi Lubeco-CoUmiensis edUio

bita

>'

600
C. B.

DE

SS.

SWCTIXO

EP.

ET AXTOXIXO
ibidem loquatur
:
'

IV. S. Sanctini corpus Verodu-

num

Meldis

portatur

ibique

S. Vitoni, inquit Richardus, quorumdan grotiorum causa Carnotura ah abbate s Uo 118 " sus, Meldis transivit. ibique in suburbio" ** adverso vetustse ecclesife est hospitatus Sa dos Eetatis adraodum profectse attulit *"

ditis,

relig-iosus, noraine

'

'" C,,r
.

r.

'"'

V, cr

*rfn.

nemii,

<Mt

ei

deinde,

communicata
ejus

interim
parte,

reficiendo corpori servirent,

cum Meldensibus
novas transfertur.

nensem esse, intellexisset, ab illo, sanctumn" Sanctinum, episcopum Meldensem, et 0Cu quo sepultus esset, oog-nosceret, cst

cumque, Verrd
]

136

^
t'

iterum ac tertio in hierothecas

sciscitatu^

cum cxstitisset iam Verodunensis episcopus summaque u

Religiosus Sanctum illum,
i

neratione corpus ejus in

ret,
"

6'.

Sanclini

Duplessius

Hisl. Meld. tom.

i,

pag. &et seq.

"

S. Vitoni abbatia fo" sese novisse, r-spondit. Sacerdossubj ec it Si mihi silentium spoponderis, dicain tih"' qui sacrum illud pignus ad monasterium^e

corpui, (juod

MddiB diu

ecclesia t quaemodo Meldis S. Sanctini nuncupatur, nonnulla, num. 36 lectoris oculis hic jam subjecta, prsefatus ita deinde verbis GalPrelicis, Latineame redditis, prosequitur tiosas corporis ejus cxuvias vcnerando hoc in
:

strum
"

fucrit

delatum

"

liiehardo,

q ll0( j

tebat, pollicito,
dixit
" "
"
:

prosecutus est sacerdos eiq ue Faine valida in hac regionc exort

clerici,

plures

tam

quam

laici

alio absoedere

loco diu asservaverunt fideles. Seculo \i Mercatores

j3

nori

quidam VerodunensesMeldensium huic ho[nvidentes, famem, quae totam regionem

vcrtcruut in

" "

afflifrebnt, sibi

commodum,

iisquc,

"
"

qui tlicsaurum custodiebant, donata

quapiam

argenti

summa,

fucrunt compulsi, ld hisce episcopus ea ]eoe permisit, ut quatuor in ecclesia Meldensi presbyteri, qui ibi officium obirent reliq U asque ac thesaurum custodirent, relinq U erent Ur unus e quatuor qui ibidcm remanserunt ego exstiti. Eo temporis intervallo mercato'
j ' ,

sibi

ut sacras illas reliqnias

"i-es
" "

auferre liccret, impetrarunt,

in S. Vitoni

easque Veroduni

abbatia, ubi hodieque servantur,

S.

deposuerunt. Ttaille,

Sanctini corpus

lum

quidam Verodunenses, ex Hispania remeque ad ccenam invitarunt. Inter confabulandum eis declaravertentcs, Meldas venerunt

" vi, " "

sub custodia

mea positum

adhuc Meldis, dum inde Verodunum, quod verosimitius anno 1044 e.r infra dicendis faCtum, deportaretur, in ecclesia, nostri istius Sancti nomine insignita, fuisse assematum, non obscure indicans ast anne Iiac in re a vero haud dberret, dubitari posse videtur.Dectntits cnim ct capituli Meldensis canonici, quit quemadmodum exhorum litteris,num. 17 liuc transcriptis, liquet, S. Sanctini corpus quiescere adJiuc penes sese, anno 1259 putaJxinl, non collegiattV S. Sanctini, sed cathedralis Metdensis ecctesix exstitisse videntur. 58 AdhcBC S. Sanctini corpus, quadraginta amplius post obitum ejus annis elapsis, in cathedrali Meldensi ecclesia depositum, ibidem usque ad tempus, quo Verodunum fuit translatum, quievisse, Wasseburgius in suis
; )

esse S. Sanctini

corpus.
runt,

Tam

obnixe, ut id eis darcm,

me

rogafactu-

ut

tamdem, quod petebant, me

pollicitus.
largiti

" "
" "

rum sim
modicam

Argenti summam haud mihi ^unt; hanc cum tribus aliis sacerdotibus, reliquiarum custodibus,sum partitus.Unalipsanothecam aperuimus; sacra
ossa

" eis
"

commisimus,

hsecque festinatione
asportavere.
"
obtenlum,
'ih hit,
init

quam maxima Verodunum 60 Hanc reliquiarum S.

Sanctini

transla-

quam vere factam, ex infra dicendis patescet, Hugo Ftariniacensis, anno 8(36 intionem,

rwn

tinnn 886, nec

anno,

fuerat terva

tum.

astperperam idabs itlo fieri, modo hic juverit, priusquam ad alia pergam, ostendisse Bertharius jam supra plus semel laudatus breris Episcoporum Verodunensium Historice auctor, hanc haitd ante annum, ut
nectit;
, ,

Tillemontius tom.iv

Monumentorum

ecclesia-

(ialti.rl-icliiicT

Antiquil.

fol.

-ZSverso

affrmat

eique su/fragatur llugo Ftaviniacensis, qui

Meldis fuisse Verodunum a Veapud Labbeum tom. i BibtiotheccV Mss. pag. Vl6scribens, Sanctiuum tunc Meldis in majori seu cathedrali ecclesia positum fn/ssc, diserte tradit. Hinc etiam, 11/ fallar, cst factum, ut Tillemontius, MetS.

Naiictinurn

ctxiunensibus delatum,

sticorumpag. 722 probat, 915 ac proin haud prius, quam cum quinquaginta circiter anni F a tempore, cui dictam S. Sanctini Verodunum Meldis translationem Hugo Ftaviniacensis illigat ,essent elapsi, conscripsit, et tamen, dum id fecit, sese, nisi Meldis foret S. Sanctini

corpus,

quonam

loco id eocisteret,

<

mnpertum

haud

disne in cathedrali, an in S. Sanctini ecclesia sacrum hujus corpus quiescere, Meldenses

sec. i\

habuisse, in Historia illa apud Dacherium tom. 12 Spicil.pag. 252 luculentissime

prodit

putarint, lom. iv
<

clesiast.

pag. 721 t /< \siarum una, sive in altera sacrum illud pignus tum ac post, dum Meldis transfccTicr, fuerit servatum, inde equidem id

Monumentorum ecdubitarit. Verum sive in

cum autem is episcoporum Verodunensium historiographus Veroduni versaretur

;

harum

<

<

ibidem esset ecclesise cathedratis canonicus ac in mandatis, ut quidquid de Verodunensibus

episcopisvel legisset vel aliunde intelle.visset, litteris consignaret, accepisset, quis, quxso, si quinquaginta dumtaxat circiter ante annis
S.

vere, uti

eat infra dicendis pa/escet, Verodufuitdelatum. Quires gestasit,sacerdos, qui in hac magnam partem habuit, Vero-

Sanctini corpus

Verodunum Meldis

fuisset

dunensi S. Vitoni monacho, qui post Meldas uenerat, narravit. Ita Calmetus, ipsismet
etiam transcriptis sacerdotis iltius verbis c Yi'cc,ilinicnsisS. YiloniabbaticV Mss. insua de primis eeclesise Verodunensis episcopis Dissertatione col. $4,et seq. nos docet. 59 Audi, qui verbis Gallicis,Latinc a me red-

allatum, ignoraturum id eum fuisse, in aniinducat ? Haud dubie itaque in tempore,

mum

quo S. Sanctini corpus Verodunum Meldis fuit detatum, determinando a veritate Hugo aberravit. Ast quandonam igitur icl facium di-

camus? Res certe ante dictis iicmononcolliget,

annum

915, utie

jam

haud acciderit,cumesset

que tunc, cum fames valida in regione

exot

DlEUNDBdMACXXrOB
A
exorta, gestom esse, ftdem faciant

num

>.-,>

post

Ho fuerit exorta

Gallias

attii

'

DU4

vl

Wassfbur

,usprvnum
g
ti/ari/i pvti

manseruntusque ad tempus
ruin
reffis,

Roberti
I

Hugonis Capeti filii, quo regnante, famea adeo valida Franoiam quatuor presbyteri dictsa
,
i

Htttatib

iobanno
jecit

1039 us

vendiderint Verodunensibus quil catoribus, qui easdem Verodunum toni ecclesiam, ubi honorifice pandi nothecae ferotroque B

, I

M
fl.llu

ulis hic
ni

subj

servantur,

anno

[nv.
fei

circiter

lo.ij

rum

s#
B

Kl

tisse

chardus dict S. Vitoni abbatisa abbas, bertusque Verodunensis episcopu

lere.

primum

qui

Robertus, Wasseburgius, anno L081, uti

l

lum Ram

numPagiusin
cessit,
<

oS.Vitoi
i

[uatamenhic
,

Criticis ostendit,

famesque hic memorata non ejusobitum tdetur exorta. Div<

ridentur. Nai
nisi post

pplementum Euaebll
lemj

at

haud rataprimum
opinor,

exstiterd a
dicti regis

el

morte, exortam Glaber Rodulphus apud Tiesnium Francicae Scriptorum tom. \>,pag rigeprodit. Verba , quibus idfaoit grapl
t
I

quidem

i . i

11

"'
.

que horrendam, de qua loquitur, fa scribit, partim huc , quod infra usui a sint futura, huc transcribo. Sic habent
quenti

quod
lUud
B

Se-

ptui

tempore ccepit in universo orbe terrarum fames convalescere ac interitue pene mriversi humani generis imminere. NTam temperies
aeris sic intempestiva est effect.i, ui oulliua sationis proveniret terapus congruum Qec

duranl
fame,

,.,,,,,

,.,

offlixft,

Verodunum

Rii

o d<

primo istud
'

inundantiam aquarum opportunuin. Videbantur enimini

^ioni prseeipue ob

foret
<

oi

ptum. Tn

<

lr

Sigeh

rto,

quod

in ki

mentapugnam discordise ager<

imbribus
in
ita

idui
b
fcellu

enim
1

compluta eratuniver

spatio

trium annorum nulli reperirentur

Qalliam
,

sulci utiles seminibus.

et

c
1052,
fti

on-

no, ut posleo,

de eodem mox argunu aliaad institutum nosty^um haud facientia / que proinde haud transcribcmi" mljungens.
6
!

Ita ille,

nia
Hll
!

obt\
I

mulaia $ententia,

esse, ut tunc

erodunum

B.

Verum an fame, quseab

jaminde tamenab amxo

eo

memoratur,
sit p<
<<

quod
forte
64

eo, /"/'/' in Gall

it,

que, quamvisRoberti regis obitu

se, aliun
c< ,.

1082 initium

dumtawat vu
i

potest, durante, S. Sanctiui corpus

\feldis Ve-

iut
'"

rodunum circaannun>
tum? Duplessius
021 sic scribit
:

L032, ut

Wasseburgius
,

verbis supra huc transcriptis ait

fuil dela>.,

mem
minit,
1

Hist. Meldensis tom.

illiua

Quod ad eventus

(tran-

slationis corporis S. Sanctini nuin determinatum spectat, posset hie

dem
aut,

auctore (Wesseburgio SCi si velis, emortuali Regie

inno verl
I

affig-i.

Eodem enim anno famem

parum

adeo validam
abfnerit, quixi

Franciae incubuisse, ut

'"

'

alter alterum manducaret, G (Verba ejus mox recitata videsis) no >ber Esec taudatus Duptessius ve, regis Roberti mortem post narratam
;

tum
lit
,

Mi

no/>

suppeditet, eo recitavi, vcrba, hisce certe, ut const

<,

uti

patescet, eo ipso
10

in

Francia

obtinuisse, de

quo rex Robertus obt qua toquitur

manv
ctinl

, , ,

002
iCCTOHB

DE
aorpus,

SS.

SAXCTIXO EP. ET
sem

ANTOMNO
est reversus

etini

B.

ibidemante

annum

Verodunum Meldis delatum 1011, uti e proxime huc

fecto spirituali negotio,

transcriptis Wasseburgii verbis fas est collianno gere, ac ipsemet, quitamen, ut vid imus , translationem ittam, putat J032 afflgi posse Duptessius tom. i Hist. Metdensis pag. 621

Veroadmittit, in lipsanothecam haud fuerit itlidum, futurumque fuisse, ut id, si eo duni jam inde ab anno 1032 sacrum istud pignus
fuissetallatum,
apparei 1014

ad urbem Virdun n" ^ Meldisque pleuus vi '" bus in pace defunctus est. Cujus ha>c " ciosissima ossa Virdunenses neg-otiatores multa tempora praecio comparaverunt ind huc detulerunt et in hoc (S. Vitoni) monaste 10 honorabiliterrecondiderunt.Ubi etiamfulW tunc inultis miraculorum sig-nis eternalis memoria et permanebitin seculorum secula
"

'

haud citius obtinuisset locum,

,

Verodunum
vere,

verosimile haudsit, cur quis, si id una cum 65 Esset quidem cui Meldis servabatur inclusum, hierotheca,

I Veroduni pri mum quod e dictis anno 1044 factum eo Meldis allata sacra S. Sanctini ossa lipsano-

67 Inscriptio isthcvc

quam Richardus
,

Verodunensis episcopus
,

dum

K^**
lea ,b

^'

Verodunum inde fuisset delatum, existimare

posset contrarium; verumsacraSswstvai ossa, lipsanotheca, cuiMeldis includebantur,extrailacta, mercatoribus Verodunensibus tradito que ab hisce Verodunum delata fuisse, fidem
facit supra

theciv includeret, apponi hisce, ut Wasseburgius loco proxime cit. docet curavit non pauca, qiuvin commentitiis Hincmari sv
,

huc transcriptcV epistoLv inclusis

,

8.

Sanctini

huc e Calmeto transcripta sacer-

dotis Meldensis grandaevinarratio.

Omnibus

ad hoc argumentum spectant, M^ihn /itfW-wjVi nii.i* rnrrtnris mihi opinio quiv corporis B S. Sanctini Verodunum translationem anno 1044 innectil, opinione opposita, qux hanc
itaque, qucV
./../- ~wwv. ,., sedulo expensis
,
,

e dictis haud serius quam sec. ix f"ruerit,multo posteriur. Verum, etsi sichabeat, fuit tamen
tifi o uti e
iV/rn jam

Actis continentur, comptectitur 'stqueetiam anonymo horum scriptore , utpote qui certe

fliciia nemo dictis n.p.mn

nnn oriiot non eruet

h n .j .i> haud diu

post

S.

Sanctini,

quam memorat,
in
iis,

translatio-

nem, Verodunum Meldis factam, composita

nihilque,

anno 1032

illigat,

ccrosimitior apparet, eique

obquod

qiue de hactradit su-

adhcvrendum. At vero, inquies, ut quid hic tam multa de anno, quo facta sit, de qua hic agimus translatio ? lpsemet eventus
ut taliputo
,

spectcV habeatur fidei, occurrit. Quare,

cum

isthic

haudquaquam apparct

certus, seque pe-

nesanno 1259 adhuc exstitisse ac proin Verodunum Meldis vet anno 1032 vel anno 1044 non fuisse transtatum S. Sanctini corpus, decanus et capitulum Meldense, uti horumdicto anno YIW datx supraquenum. 17 huc transcriptse littaw fidem faciunt, credidere. Fatcor, sichabet; ast capitidum iltud seu eccle-

nec ullo modo cum supra huc transcriptasacerdotis Meldensisrelatione pugnet, enimvero quin vere, ut affirmat, pretiosissiina S. Sanctini ossa et a mercoitoribus Verodunensibus
pretio comparata et

Verodunum, ubi

in S. Vi-

toni monasterio deposita postea plus semel

Meldensis canonicos ea in re deceptos vereque Metdis S. Sanctini corpus Verodunum translatum ac ibidem in S. Vitoni abbatiadepositum fuisse, unusquisque, ni fallor, ejam
sise

Hierothecis novis decorata fuerunt delata Meldis fuerint, dubitandum amplius non est. Fieri quidem sacrorum itlorum pignorum emptio et venditio absque ingenti ac turpi reatu haud potuit. Verumeo, Mercatores quidem Verodunenses vehementissimum ac modum excedens sibi sacras Viri sancti a quo
, ,

civitatem

nunc dicendis
ui intcripiio
liic

facile agnoscet.

allegaia

QQAdalbero, nominis hujus secundus Verodunensis episcopus, qui, quemadmodum epi-

eeque ac Meldensem fidei lumine illustratam fuisse credebant exuvias adipiscendi studium harum vero custodes
,
,

suam

scoporum Verodunensium Catatogusjam supra s<vpius laudaLv Calmeti de primis ecclesicV

Verodunensis episcopis Dissertationi subnexus, nos docct, Verodunensem sedem ab anno

presbyteros Metdenscs immodicapecunicV,qua victum comparare mortemque e fame, regio-

nemquam maxime premente,

sibi

timendam
ta

devitare possent, aviditas potu.it abripere. F 68 Nec estetiam,cur cuiquam mirum admo- commn Ca
i

usquead annum circiter 1150 occupavit, anno L182, ut Wasseburgius in suis GatticV
'<\
I l

dum accidat, penes sese exstareS.

pus,

Sanctini cor-

enamcumUti&
liarie,

quodejam

dictis

Verodunum

Metdis,

et

BelgiccV Antiquitatibus fol. 234 verso docet

sacriim s. Sanctini, prout Veroduni certe putabatur,corpusinnovnni I i psn nothecamtransposuit, tumque, ut item Wasseburgius ibidem ait, in cnpsa antiqua, e qua illud tunc extractum, inventa est sequwis isthsec epitaphii in

quidem haud serius quam anno 10 H, fuerat delatum, canonicos Meldenses anno 1259 adhuccredidisse, tuncque etiam titteras, num.
,

17

huc transcriptas quibus id a sese credi prodiderunt, dedisse. Sacerdotes Meldenses, quiS. Sanctini corpus mercatoribus Verodunensibus, ut clictum, vendidere hisce sola, utie sacerdotis Meldensisnum. 59 huc transcripta relatione fas est coltigere, sacri istius pignoris ossa, non autem etiam, in qua hxc Meldis servabantur inclusa lipsanothecam con, ,

modum
ctee \

composita inscriptio

Hic jacet santi

Sanctini pneciosissimum covpus, qui fuit san-

inlunen. ecclesiie doctor et episcopuspri-

mus. Meldensium quoque a sancto Dionysio Arenpn^ita pastor consecratus, dum ipsiusjussu post martyrium ejus cum Antonino Eomam tenderet, et per hanc civitatem (Verodunensem

ex hac extraxerant Verodunensibusque pretio accepto tracessere, sacris, qiicV

cumque
S.

nimirum) transitum
taa

facerent,
,

Verbumque

Vi-

diderant,
occiderent

Sanctini ossibus alia qucvpiam

vel S. Sanctini vel alterius chjusossa verosimillime substitue-

quamplurimos ad tidem Christi convertisset, Dei nutu in ecclesia in qua primum Baptismi SacramenS. Petri
et
,

civibus pwBdicaret

quo turpe istud impiumque suum facinus

,

piam Sancti

tuin feceral

ipaamque episcopali benedictione

consecrarat,
bus,

Christianis applaudentiepiscopus est electus. Postea secundum

ommbus

rrcii, facile factum esse potest, ut hsec canonici Meldenses , fraude illa decepti , pro S.

Sanetini ossibus acceperint

cum autem

sic

prareptum Romam tendeus in Italia condiscipulum Antoniuum febre valida defunctum meritis resuscitavit et cum ipso,perDionysii sanoti

habeat, quid

mirum

eos diutissime adhuc,

imo usque ad annum utyninimum 1259, quo per litteras, num. 17 huc transcriptas, S. Sanetini

ME
A ctim .utputabant, eostan
,,,

\imxi\i A OCTOBKIS,

s,an,s,Fran, .'"6

$,,.

Mere.peneZZe
'
i

^eS.S.mchnic^.e
bwsehaudwlentur. Anno
en

-,,,,,,

^
'

i:

./m.

1^****,
tmsser,den,u,; Duplesstus ,,., denst proba

OUOd

a,io q uin

haud a^lri

seeundopag
'/"'''

,.

ecilal

^
.,,,,

ttenfom
'.

piscopiC 06 Bae ilh die xxx o,

,,,.

*-

a sese translatas ,,. rat*, quan mclusasfutsse^ lanctorun nat, sacras reliquias, attesi
htsce accenset
/:

1G5S

naiam.cuiimlus

jus
a
I

8.

Banotiniw

dunenstbus,

addit, rnon

rehgiosisecclesixnostra reltgtosorum testimonio, an

Julii dato, liquet, coi
.

B otinicorpws, cw/ws partem

et

Porro S Sana Verodun

<'<< ../
|

DE

S.

SARMATA MARTYRE
IN

THEBAIDE
SYLLOGi:

UUfO CCCLVII.
im tit.in

quaS. Sarma
la liodie <wi-

soli, quod Vilus ab Austro Egypti in Septemtrionem permeat annua

seu

ia!de B
88

Ba
|

di

'

exundatione fecundat

nun/iafur,

plam suppeditat Operis

rii in

notitiam am , nostri tom. I Janua8.

TlrhiK

Commentario, Actis

Antoniiin

baide abbatis pricrio BolUunics regionen in Africa sitam, quee a locis Syewe Vi\

Sarra
5

Im

ad mare usque Mediterraneum

tres inpartes, videlicef in

proi<
inferio-

8.

ltha\

Mgyptum
)ypt\

""'"'

rem, mediam
distingui,

et
2

superiorem seu Thebaida

pr/efa
: \

gypti dwisione,

num.

me

Hepta

C quse et ob septem, Qrsece

-.-?.,

quas comptecteintelliges.

batur, prsefecluras , Qrsece

ftopouq, 'K-ravoy.u,
\fo

Latine Heptanomis seu Eleptanomiaj a Ptolomaeo vocatur, portionem seu partem ab Athanasio, Palladio aliisque sec. iv scvipto, ac nominaiim, quiad dictam II spectant, Memphiten, Arsinoiten et Aphi
ten prcefecturas seu potius (a Latinis

distinctos,

quorum
[u

alti

\,i n

aajacebat, alter,

hana>

<

rocabulum
patur)

Nc/xo;,

significatione etiam usur-

fjiipto inferiori,

Nomos ab Hieronymo et magnum

,

Rufflno Delta <>t Au-

erat,

m quo se
uit

gustamnica indi in< ludx reliquaque ejusdem Heptanomioe loca 7 VitaS. Pauli Eremitx inferior dieitur, an numerari, citatis, qui eo spectant, eorum Athanasii, Palladii, Hieronymiet Ruffinilocis, num. 4 docet. Porro modo<<\icta, eui a scriptoribus hisce, quse Bollandus aii attriaferior, buuntur Heptanomise loca, I non autem, quam Syene et Tabennensium loca claudunt, superior, ea ipsa es
,

inton
Tinrn, pj

ab Atha patur, iii

nt
utt
<

\m erai rem

S.

AntOi>

qua ad hanediema Afartyrologio

...

complei
'i

hodiemo Sanctus, de v Octobris Tomus V.

Athan
sunt
s<

yypti

604
avctohb
,/,,
.

DB
rione, soli tres, ut loco

8.

SARMATA MAKTYKE
Bollan-

supra

cit

Athanasius

C.B.

dus doeet, Memphites, Arsinoites

tes

et

Aphrodi-

Heptanomise nomit reliquis hujus locis Thebdidi Tnferiori annumeratis, incluhiJEgypto Inferiori fuerint, necin ullo e iribus ilUsnomis rl lumcn ni llrj,l.a.,i0niia, uhi et ui antiqua Mgypti Tabula ab Ortelio locatur, situs fuerit una cum Angyrorum ivitatepagus Troia, tum haud dubie, spectata eadem JEgypti divisione, duo istlucc postrema loca Thebdidt Inferiori fuerint inclusa, idemque de S. Antonii, in quo hujus discipuli morai

loco non uno in rnonaste rio Ulo fuerint morati, enimvero, quin Sa mata, quiet ipset quemadmodum Hieronm
,

dilucide
tur, S.

modo huc

transt riptis verbis testa

-

Antonii discipulus exstitit, et monasterio aSarracenis fuit occisus, dem etiam% etsi interim id moderatus

,,,
/'<,,

numquam

fuerit,

aliquamdiu vitam

exeat

dubitandum haud videtur. Nihilquidem annoiwn, quibus ibidcm fuerit versatus snatium determinari vel utcumque pro certo queat, occurrit verum de anno, quoSanctus
;

hantur, monaslerio, utpote ab hisce, ut dictum, haud multum remoto, verosimillime

est dit

endum.

noster fuerit occisus t jtaulo aliter sentias Hunc cniin, sinon indubie, verosimillime sal> tem in scrcc Christianee annum 357 incidisse

lnhocSarma1

'"" '"'"

ducla

Bollandus vcrte, uipote Sarrnatam, quem in dicto monasterio et vixisse etoccisumfuisse admittit, S. Antonii in Thebdide Inferiori discipulis in dicto suo de hoc Comment. v accensens, fuisse in hac illud situm, existimarit. Verum sire ibidem, sire in JEgypto Inferiori, ut nonuemo, quod idem Bollandus
;j

suadcre videntur, qusejam nunc subjungo. S. Ahtonii abbatis, cujus e dictis discipulus S. Sarmata 'c.rstilit, obitus ab anno 356, cui a Bollando injam ssepius laudato in celeberrimiabbatis illius Vitam Commentario innectil.ar,

num
te
t

nullatenus, ut Pagius in Criticis ad an358, num. 2 conlend/i, removeri, verita-

jj

eremumprimam, in quam Antonius sese recepit, intra Memphim, Babylonemet\Aphroditon urbes in eodem Comm. hum. 6 et 7 collocet,

salva, potcst, nec est,

cur hanc ejusopinio-

positum fuerit, de monasterium, in hoc quo hic nobis sermo, equidem, quod et Pispiri vocabaturet Niloadfortassis contendet,
S.

passim alii eruditi E haud amplectamur. 5 Quare, cum Hieronymusin Chronico ad *w*Sarr a annum, qui emortwdcm a sese assignatum cenis> S. Antonii annum proxime excepit, Sarracesunt,

nem quam

secuti etiam

jacebat,
<i

Sarmata,

utjam

asserui, et vixit

et

jam nunc dicendis patescet. Uieronymus in Chronico proni i<i Lugduni Batavorum Josephi Scaligeri operaanno 1606 vulgalum exstal, primo tttl annum Abrahami 8875, narrata S. AntoSarracenis fuit occisus, uli e
,

nos in Sancli hujus monasterium irrupisse hacque occasione S. Sarmatam interfecisse verbis, num. proxime prsegresso recitatist scribat, consectariumfit, uteventus isthicseu S. Sarmatse csedes anno 357 debeat innccti.

Hancquidem Hieronymus
iti

in Chronico,pr(,,i

morte, sic scribit Sarmata, Araathas et Macarius discipuli Antonii insignes habentur; ac deinde ad annum pro'xime sequentem seu
n/7
:

Abrahami 2873 subjungit Saraceni, in monasterium beati Antonii irruentes, Sarmatam infcerfecerunt. Bollandus, qui duos hosce Hieronymi textus in Commentario 5. Antonii Lctis pra vio, v, ubide S. Antonii in The.-

ad annum 358 diverum ibidem ad eumdem hunc annum non minus discrtc signat Mag-nae Alamanorum copise apud Aryentoratum oppidum Gailiarura a cassare Juliano oppressaB. Cumaua Scaligero est editum, serte refert;
.-

bdide
i

Inferiori
,

discipulis

tractat

pariter

deinde post pauca prosequitur Cronius apud Palladium cap. 25 infra in Apophth. niiiu. refert, in monasterio S. Antonii, quod est prope fluvium, sedisse ejus diseiranscribit
:

ita

hic memoratur, de Alemannis via Juliano, haudquaquam, uli in dicto, ctoria quod Scaliger edidit, Chronico notatur, anno 358, sed t quemadmodum Valesius Rcrum Francicarum lib. i, pag. 37 et Laguilleus

tem,

qiicV

pulos Macarium et

Amatham

in eo, qui Pisper

appellatur, loco, et cap. 26 in Apophtb. Macarius

C oeconomus
nius de

isthic

fuisse

videtur sive

curator

prffibendae hospitibus annonae;

quem S. Antoadventu eorum morumque conditione

;

percunctari solebat, essentne iEgyptii, an Ilie-

pag. 25 recte docent, Chronicon illud, quod prseterea S. Antonii obitum certe ejam dictis anno 356 innectendum, in annum Wlperpe- $ ram differt, indubie hic corrigcndum.Qwu-c, cum certe, quo id fiat, necesse sit, ut anno quidem 357, cui S. Antonii obitum haud recte innectit, annus 350, anno vero 358, cui Juliani de Alemannis rictoriam iltigat annus 857
Hist. AlsaticB part.
i,

anno 357 fueril

relata,

rosolymitani

ut

istliic

de Eulogio, qui

cymba

substituatur, rationi
ut et poslremo hoc

quam maxime congruit,

S.

Alexandria elephantiacum seu mutilatum homiiKMn advexerat, f.iHumobservavitCronius,quod

quam

Sarmatas cxdest perperam ad eumdem t cui Juliani de

anno

anteannum Christi 840 necessario contig-it. Ab eoenim auno Amathas e1 Macarius cvocati fuerunt ad montem interiorem, relioto forte Sarmata, raonasterii raoderatore.
suadcnt,
ti !>A-

Alemannis victoriam innectit, annumreferre, probari cquidem non potest, patrata a Sarracenis fuisse credatur.
a tjuibus

Verum quinamilh,

Ita

illc

et

sane cum inter S. Antonii

.

necem pro Christo, quemadmoduvn Mrl. Romani supra huc transcripta annuntiatio fert, fuisse
sit,

tamatyuanidnt exeqit.
'

et

onM0

obitum insiqnes . tiaoiiosjwsseseu nominis sui famaxnctaruisse, Hieronymus priori e duobus jam datis textibus afjirmat, Sarmata a sancto hoc scridiscipulos, quos post hujus
; ,
.

...

Sarmatae illatam, credibile

ptoreprimus recenseatur, fuisse eum jam indc saltcm ab anno 840 in S. Antouii, quod
Pisper vocabatur, monasterio una cum Macario et Amathu, quos ibidem versatosjam tum

Sarraceniyin Hieronymi Chronico memorati, sunt ? qui6 Januani die quarta decima primo alios tnEsdiam et dem SS. Sabbam in Sina monte Araginta sex monachos mbise sub. sec. iv initium a Sarracenis
,

^ rm J^
<"" ur

Bollandus verbismox recitatis docet, commoratum, imo et eidem prsefectum, apparet haud prorsus absimile. Ututsit, cum pluresS. Antonii discipuli, utiin hujus Vita, apud nos tom. Januarii supra cit. edita,
fuisse,

deinde rero Theoduhun jyresbyterum aliosque plures itidem monachost J dem montem altero post seculo a Sarin Opui racenis pariter trucidatos addita etiam certc strumjam intulimus,
terfectos,
,

nis,

quod posteriores hi subierunt, Historia,

r>iEi\
A aS.Nilorwmacho.quiidipsemet oeul spectant, descnpta, in qua hic opportune ad institutum noslrorum de barbaroru Sanctos illos occidernnt, gente, nec alii, utie subjectis, guibus describuntur, Nili r
l,h
,

m >

'

B 9

m
G n

BoUandique

in

ha,

;i qU( , (>

\lOuiiitur

l* mentiooccurrit.hincq

P*trum nuUauspiam

enim ferasvenai

tudinis, vivui

1,0

carnibusj aut praedas agentes de iis, qui incidunt in eas vias, quas insident, quasunt

isadhuc

'"x
naai
$
I

ad usum necessaria, sibi quomodocumi parant. Quando autem eis utraque

impens
.

|tt

defuerint

ef

ealiisintabt

rerura necessariarum laborarint inopia,tunc mentis (suut autem ea cameli droma

ju-

ciboutuntur,belluinamet sanguinari

omnino

eligentes.
ipsi

Per cogi
i

unumoccidi B co ignis calore carnium molliente duritiem, ut solum cedant eorum dentibus, ita mel dicam) aluntur instar canum. Denm non
cognoscentes, nec qui.intelli
tur,

per contubernia

nec qui
ea,

fuerit fabrioatus

manibusj
et

asti
ei
i

autem adon
ficantes

Ltutinum

orienti

quse meliora judieant ex spi

pro praa
li

quando
dis,

c\ incursione, quaa G

agen-

ad eosperveneritaliquid aptum ad occisioTales erant barbari seu

,

nem
fuii
cisi
illi

oceinu;
av rx odio

ejam

>//

reponas.

fidem

fccme

lumd videanfur,

quibus quos memorat Sanctos monachos fuissejuxta Sinam montem in Arabiatrucidatos, S. Nilus tradit, Sarraceni, cum$ non tanlum in Arabia, sed mare Rubrum versus Mgyptu e Bollandi in modo recitata i\'ili verba Annotalis
,

non

/>'<>'

nemo non colliget, modo in terras,

habitarint, facile certe non Sinse monti

,

ubi

quendo
init\

monachos, a S. Nito memoralos, seculo v aliosque,ut supra indicavi,sub sec. l\ initium

necarunt, sed
et

in

Mgyptum

hincque

in

mcu
is

nam

Thebaida Inferiorem potuerunt >

8. 8ari
<
I

pere; cum autem sic habeat, fuerint dubie illi ipsi Sarra< eni,qui ad mare Rubrum versus Mgyptum habitantes, irruptione in hanc seuThebaida Inferiorem ac in S.Antonii

Martyribu

tilulo,

pro
quil
vit"

donatt

in\

eniuntur,

monasterium anno
ctitm, qui

e dictis 35^

mare Rubrum

inter ei
S.

M
ut
>,-,-,

neum

intercipitur , facta,

Sarmatam,

Hieronymuslocosupracit.test Vcrwn, cum SarraceniiUi,utiejam recitatis erbisconcludendumapparetjn reg sibi vicinas pro prxdis dumtaxat tftn/I* proinenullovelinChxsh odio irrumpere soluerint, ut quid, S. Baraa-

irunt.

inti

apparet,

.,.
(

/o

/(

quem fuisse a Sarracen ronymus etiam, mdlaplane

tam,
velin Christum
rint,

odii,

</<">

id

ser
/

relin ejus fidem abrepti

facta,

dumtaxal necatum a Sa> Christo nihilominus transcripta fuisse, diserte notat supra huc rni annuntiw Romai Martyrologii ">" Martyrologium Utquidetia
mentione
:
i

Marty

non tantv

'

"'

17

DE

ACTA SANCTORUM
<;

DE

S.

MICHAELE ARAGAWI
MONACHO CONFESSORE

IN^ETHIOPIA
Ex
SEC. IV.

ecclesiae ^Ethiopicae Fastis sacris.

Samtu*. qui
sacrit
.'l-iiii"-

jmm

Fatii

Jvocante, partim sponte sua, ex imperio Ttomano et quidem exMgypto sese contulisse, Jobus Ludolfus Historix Mthiopicse Ub. 3, prmfaius, insigniores illorum cap. Z,num.
I

cepta Mthiopiae conversione per S. Frumentium, ptures eo monachos, partim hou

nus in Opere nostro loeum Michaeli concedamus, impedirenos debetschisma, quod Ilabessinos ab Ecclesia Catholica avulsit. 3 Id enim post annum demum 1<51 seu Chal- an 'e a cedonense, quod tunc celebratum, concilium *M*Ou. locum Itabuit Michael autem atiique octo mo- '" do " e " ,e
:

fere nominallabesmutarunt,nominatim recenset, primumH sini que inter eosdem locum Sancto hic proposito, qui antea tantummodo Michael dlccbatur, locum concedit. Papebrochius ad vi Juniidiem de S. Bazalota sanctimoniali Habessina, Hagiol. metrico Habessino tunc mscripta, quam hujus Sancti nostri sororem exstitisse suspicubatur, tractans hacque occasione de dictis,

novem, quorum omnium

nachi, qui pro prseoipuis ftdei Christianxin Mthiopia post S. Frumentium propagatoribus habentur, ante Chalcedonense concilium

tp

Mthiopiam venere et ibidem vita functi sunt, utiejam nunc dicendis intettiges. Seculo v ad mediam sui partem jam provecto seu
et

in

tunc,

cum celebratum fuit

Chaluedonense con-

cilium, longe tatereque per totam

Mthiopiam

Mgypto in Mthiopiam, constituta UUc perS. Frumentium fide,penetrarunt, monachis sermonem instituens. Prinras corum, inqui ex
quit, Michael

Christiana religio promulgatajam erat acsuscepta ut enimrero Michael atiique octo a Ludolfo laudati monauhi pro prgecipuis hujusin regione illa propagatoribus, si eo demumpost
;

Aragawi ab

ipsis

(Habessinis)

di-

oitur, et in IIag-iolog'io inetrico

Octobris, qui nobis \i dies esset,

"
"
ii

ad xiv mensis sic invocatur

:

annum 150 advenissent,celebrandifuisse haud videantur. Adhxc Poeta seu quod sub Poetse
nomine a Ludotfo sxpissimecitatur, encomiaque sanctorum ac beatorum secundum Fastorum in ecclesia Mthiopica usitatorum ordi-

Aragawi quoniam vita ejus fuit sapientia etmors prudentia cum eofuittrinuset unus in essenSalutein Michaeli, qui
:

nominatus

fuit

nem

complectitur Mthiopicumauctorisincert

tia

Deus.

exiiatinwtu,

laccUumquea
nomine

mo

dictum habet,

2 Encomio huic, quo ab Habessinis S. Michaelem invocari Papebrochius hic ait, ad amussim consonat interpretatio, Mthiopiuis, quibus id concipitur, verbis apud Jobum Lui/nl/i/timi Historix Mt/iiopicxtib. 3, cap. 3 ac;

tipoema Ms. ad xiv Octobris diem Michaclem, quod operam suam ad regnum Arwe in JEt/iiopia destruendum contuterit, apud Ludotfum
HistorissMthiopicse lib.'S,cap.%,num.6laudat. 4 Verba, quibus idillud facit, hic scriptor
conciUum,imo
vero '

commodata sacri autem ecclesix Mthiopicse Fasti, secundum quorum ordinem Habessinuma Papebrochio laudatum Hagiologium C metricum est digestum, ad xiv seu secundum nostrum computandi morem \i Octobris diem /jitticis hisce apud eumdcm Jobum Ludolfum
verbis, Michael

ibidem recitat ac deinde addit per vocem Arwe, quae serpentem significat, vel reg-num satanae in g-enere intellig'it , quod propagatione Christianismi fuit destructum vel etlmicismum /Ethiopicum in specie. Nam, ut in an, ;

tecedentibus diximus, antiquissimi ^Ethiopum F serpentem pro Deo colebant atque eo alludere
videtur Voetn. Postea quidem, num vocabidum serpens in sensu allegorico hic recte acceperit, ipsemet
cit.

cogmomento Arag-awi,

id est,

Senex,

Sanctum nostrum uommemorant, eum-

que inde seu potius ex Ilist. Mthiopicae loco, quo Ludolfus, de novem fidei Christianse in Mthiopia pust S. Frnmcntiam /iropagalorr busagens,primo loco hisce Michaelem accensct, scquenliisthoc, quodeGallico Latinum facio, elogio, \n .Ethiopia Michael Arag-awi, id est, SeneXj unus e novem praecipuis fidei
in

Ludolfus in suo in proxime

HistoricV suse MthiopiccC loeum Comment.

;

iv-ione illapostS.

Erumentium

propag-ato-

dubitavit verum cum Poeta regni serpentis, de qua loquitur, destructionem non soti Michaeli, sed omnibus novem fidei Christianx in Mthiopia post S. Frumentium Propagatoribus adscribat, eum omnino in sensu allegorico seu de regno satanse abs hisce per fidei

ribus.m Martyrologium
die intuUt Casteltanus.

suum

Universale hoS.

Christianse

propagationem

idototatrixque,

Porro

Michael, qui

eoGeoforsan, quqdjam tum, cum ad Habessinos accessit, aetatis. esset admodum promctas, Sc\w\ab/iis ognominatus non tan|

qutelateinMthiopiadominabatur,e.ctirpationemin Mthiopia destructo intelligendumopi-

lura in Tabutis Mlhiopum

verum etiam apud

,

hosce,

sacrismemoratur, non secus au atii

in

qui veluti prsecipui fidei Christiante

s.

cumautem conciliiChalcedonensis tempore idololatria in Mthiopia dominata amjAius haud sit,ac proin ob illius in hac extirpationem, si Michael aliique, qui preecipui post S. Frumentium fklei C/vristianx in regione itla
nor;

Mthiopia post

Frumentium propagatores

celebrantur, sacellum,uti iterum Ludolfusdocet, a sese nuncupatum habet. Nec, quo mi-

propagatores censentur,eo demum post concilium Chalcedonenseadvenissent,aPoeta supra dicto laudari haud potuissent, id sane dlos
ante

C B
tU
i

interim
til,

<>

eoniranum
queal
|

% *******
f^ J *te*fe.
l0p

m
achosin LmtamtVte,5afa. Chr<mico Axummsi

2
tf.fflM.1
,-;

mfe,

legidixerat,

numAl
i

Obiterhicmonemus.Saladobamel
reges.quos hoc capite nominamus, eosdem

dam

fn^eomputatioi
ochio t

quossupracap.4hujuslibriAtodabame1 Uamidamvocavimus;diversimodeenim atur modo dictus (Alphonsus ftf, riar . cha. Tempus antem, quando hi \ iri sanoti
chai

pta/W.
....

nominat, octo monachi m ii. rint, incertum est que ac lempus dictorum regum Patriaroha Men
I

tsi

interim hodie in

lllos

venisse
et

intra
vel

annos quadrinerenteaimum
\

sexag-esimum

ham
B

octogesimum.Nam Atzbeham,quorum tempore Prumen

fuerit,

episcopus ordinatus

sex impei
i

bamel Alamidam, sub cujus imperio novem isti Saj cum multis aliis monachis intraverunt Ve Chronici Axumensis, qua- ille archa Menduzu-s habet, merenturhic Tempore (regis) Amiamidi multi d
>.

dum

Etniopia n-g-navisse Atzfam.Ardedum fratres,... deinde Aradum et Uadi

m
mtium
pas
fidi

aj

sgiamhu
M-

" "

venerunt, qui totum imperium Impleverunt. Novem exillissubstiteruntin

i

Roma

unusquisque e\ illi erei H sedem sai nomine suo appellatam. Si igitur computa tio Mendezii vera est, incidit adventu
"

rt/aiff,
I"' 1

post tempus concilii Chalcedo nensis,etsicfortepersecutio,es schismate illius

Monachorum

M
ftdi

Ludolfo

,/

ipse

mona

s.

[ntonii

temporis orto, tam multos monaohos solum verte recoeg'it.

jam inde a*ec.
iv
iii

6 Ita ille

jElhiu-

verum cum Mendezii computatio

t

dieb
>

fiiitm

in solo tempore, quo Alamida, Salad

//,

um

Alodabse filius, sub quo multimonachi Iioma seu e.r impcrio Romano in JEthiopiam sein Chronico Aarumensi traduntur, in A opia regnarit, sit fundata, lempusque, tam
>

iadent
s

q\

S
I

cha
pto/i

qiio

Alobada sen Salodaba, quam quo

in JFAhiopiu

da sen Amiamida,
i

gy

Ethiopian
fldem annuntiavit,

computationem,quxi oipuorumndvemfldei Christiana in Ethiopia postS. Frumentium Propagatorum in n nem hanc adventum post concilium 'hal edonense seu annum 151 collocari postulat, in certam pariter esse, neccsse esl. Veque vero Ludolfus et Papebrochius quorum alter verbis modo mscriptis computationem dictam eaiponit, alter hauddubieappj spectam habuit, moveri ea, ut vel 8. Hi Ihiolis vel omnium Sanctorum illm
(
.
< '

plane, ut verbis incerlum, \i

jam

recitatis Ludolfu

cumqui
>ne
.

aliquot ann

copiosa

ruf\

mulh,

tium

Michael

fi

piam adventum

concilio Chala

na

nt, Ar&gswi
<>/>/

seu
"i

annoihlposteriorema ederent tp
enim, dum Eistoria midtos e Romano imperioin nachos regis Amiamidas tempoi
\

eum
>>iam

/>',

<*>

moquo in
,

mina-

Axumensi
Euangel
l

leg

quod

i"

ipsomet S. Frumentio,
>

ton,

ab Babi
.

luc

in

n in'tnte

tum

um

in
i

ferre incepit, vocante ac proi hal Hlvum

,

quod /

m ad ma
awi seu
Si
i

"i>i

seu Papebrocht

DB

ACTA 8ANCT0RUM
AUCT0B8
C.

DE

S.

NECTARIO PATRIARCHA
CONSTANTINOPOLITANO

COMMENTABIUS HISTORICO-CRITICUS

I.

Cur

Nectario, Graecorum

dumtaxat Fastis sacris

inscripto,

Opere nostro locum hic concedamus.

1<m tiamsi
'onstantinopolitanus hic propoPatriarcha a S. Joanne Cassiano jlib. 7 de Incarnatione Domini cap. 31 sanctimonia [nsigmis ac abaliis scriptoribus
'

anno CCCXCVII.
Ncclarinvi,

sancta C'on4antinopolitana ccclesia nulluscle-

ricorum inveniri poterat, qui pessinnehaBreseos

calig-ine non fuerit impeditus et ob hoc ne diu jam dicta ecclesia sub destitutione pastoris quasi viduata maneret, praedictum ex-

quem vere cxililiu

nimbosa

San-

clutn, S. Cai-

iianue

liiulo

|{'jiti

et

Sanctissimi decoretur,

abea

ta-

men appellatione Nectario attribuenda Cuperus in Chronologica sua <ie Patriarchis Constantinopolitanis Dissertatione, Operis nostri
Augusti prsemissa, semper abstinuit, ac, an is vel Sanctus vel Beatus appellarimereatur, die xwn Septembris aut wOctobris reliquit. in eodem Opere nostro discutiendum Quare cum priori e rtuobus hisce diebus, quo
tom.
i

pug-natorem haereticorum et defensonim atque gubernatorem ecclesiarum ad ecclesiasticara curam et dig'nitatem sacerdotalem jam dicta E secunda synodus eleg-it. PLsec laudatus Ponti-

fcx

cum

sic

autem Nectarium

honorificen-

iissimo exornet elogio, nec in hoc, quod non putavit, vel dixisse vel insinuasse sit cen-

sendus,

haud dubie Nectarium, quem

expugmatorem
exstitisse
et

at

hs-

brevis

dumtaocat tfectarii in Prsetermissis facta est mentio, discussum id nondum fue-

reticorum

Virum

sanctissi-

mum

appellat,

Vitse sanctimonia

reliquum est, Nec id tantum hic sumus facturi, vcrum etiam, ut Ncctario jure locum intcr Sanctos in
rit,

ut rem modo discutiamus

conspicuum

Opere nostro hic attribuipatescat,merito ei ob virtutes, quibus eminuit, S&nctitiiulum ostensuri. Promiscue quidem competere fianeti epitheton, maxime prsesulibus, quiin communione Catholicse Ecclesise vivebant aut obierant, fuisse olim, etsi etiam a vitse ac
,

ei honoris tangratia pulcherrimum Viri Sanctistummodo simi titulum adscripserit. W At rero, inquies, Baronius in Annalibus

crediderit,

nec

eSanctoram

ecclesiasticis

ad annum Christi'.iSl,num. 69 comparationem inter Gregorium Nazianze-

dcmkm

>

nec

niurum sanctitate commendandi neutiquam forent, ex more, ab ipsismet Ecclesise incunabulis usurpato, venei^ationis seu honoris gratia attributum,passim omnibus(Cangium in medise et inflmse Latinitatis Glossario ad

Constantinopolitano sese abdicarai^efScct-.wium^qui ei fucrat suffcctus, instiiuens, sequentem loquitur in modum Quod autem ad creationem Nectarii spectat, ac:

num ,qui episcopatu

tcopatumSeia

cidit plane prodig-ium ac plane raonstrum. Ete-

nim,cum episcopusGreg^oriohaudimparmeritis
atque doctrina, qui in loeum ejus sufficiendus esset, quaeri deberet (nam secundum sententiam Joannis Chrysostomi cum lapis e structura tollitur, illi mag-nitudine similis collocnndus ibidem est, ne quid vacuum in pariete maneat) f
,

vocabulum Sanctitas videsis) estnotum; verum ex moreillo seu honoris dumiaxat gralui, non autem, ut sanctitate vere signifuoaretur iltustris a Cassiano loco supra cit. itimoniainsignemdzc^Mw/wmeNectarium,
,

contigit loco absolutissimi Christiani

suffici ho-

minem nondum Christianum,

sed cathecumepe-

verosimile liaud apparet. Nec assercrare au-

nnm

adhuc;

et loco

theologi perfectissimi su-

sim, scriptores omnes alios antiquos qui etiam Nectarium vel Sancti vel Sanctissimi titulo dumtaxat condecorarunt, e soloidfe,

brog-ari

hominem, rerum ecclesiasticarum

nitus imperitum; ac denique pro consummatissimae perfectionis monacho hominem, petitum

e

cisse prsefato
ri
/

more

antiqUo.

curia

et loco Virg-inis dari

qui hactenus

s. Nicolaut
/',1/ni

Indubie

credidtrint,

S.Nicolaus I Pontifcx, quiab anno 858 usque ad annum 867 Romanam S.Petri cathcdram occupavit, Nectarium non honoris tantummodo gratia sed ut vere eum vitse
2 Certc
,

intemperantius vixisset,

quod

Sozomenum

testatur

qui licet in

ipsemet apud saeculi obeun-

sanctitatc c.rslitisse
Viri sanctissimi

illustrem, significaret,

appeltatione ornavit. Audi,

Labbeum tom. vm Concil. 283, in sua ad Photium, qui Ambrosii, Nectarii et Varasii exemplo sese meriio exlaicorum gradu ad episcopalem d ignitatem pervenisse afqui apud
(irrnabat
,

epistola loquatur.

tmpudenter,
;H'>vdere

inquit, ad tanti honoris

Temere atque culmen

prcesumpsistis , assumentes vobis quasi a sanctissimo Viri Nectario occasionem,

quem

sancta secunda synodus non ob aliud sacerdotalem eligere atque ordinare ex laicali ordine voluit
cessitatis

tamen in dicam cum Greg-orio) prae se ferret cadaver vivum, nulla penitus ex parte conferrendum cum ipso Gregodum electus fuit rio. Nectarium sa,ne, qui Neophytus Constantinopolitanus episcopus adhuc erat, Gregorio Nazianzeno tunc, uti hic Baroniusait, exstitisse meritis, doctrina, rerum ecclesiasticarum peritia, rirtuteacvitcV perfectionelonge inferiorem,nemo ibit inficias verum, etsi sic habeat, virtute equidem post, uti infra sumus visuri, in episcopatu quam maxime Nectarius excelluit, cumque lavacrosacro,quod,stati?7i atque episcopus /udis neg-otiis dexter videri potuerit, ecclesiasticis functionibus
(ut ita
,

dignitatem, nisi quia mag-mene-

eratetectus,suscepit,universa,utcumqucetiani
gro>

contritioue anxiabatur, eo

quod

in

BIE UNDECIM
A
dvli

BM8.

lictafuei

ante

epist
icatttr

Sancto

>

^usqnead
sttttsse
elertu*

fuit

tyrium
ac imp
reatato ,/,,v
stgntf c ' e/ '""
I

ommum,
.>.'.,,

epiteoj''

'

*,

hac stand

idhauddub

um
riufn
<?</

$Zc
imprimis

k*ud U

interpretatio exhibet, de Neotario,

cafAe-

huctranscripsero. 8
copo pra sacerdotaleofficiumcondidicit. Diodoru Tarsensem episcopum, rogaverat, ul isteali' quamdiu secum maneret. Sed et alic
ut secum morai Martyrum. Quem oum fam remhaberet aemedicum, etomnium, qua juventute deliquerat, nim dinare cogitabat. Sed Martyriu tquam fteri passus cst, indignum se divino mj esse affirmans Lpsumque Nectarium b
Cilicas pellexit,

manl \v
juventul

aamtu,vitam<
S

7-

inter caeteros

i;

.,

ri

id
ait
1

vitasuae testem essejubi

qs.

Cui

Nectariu

\n

lib.

non ego,

inquit, qui

nunc sacerdos sum, m<

,

retro vitam

multo, quam tu uegligentius traduxi, sicut tu ipse testari potes, quiintem

perantia meae ssepius ministrasti?

ciens,

Ille

bu

vita plai

At tu, inquit, o Beate, percepto recens Baptismo, mundatus e e1 posl Bapti mum Sacerdotium accepisti. Horum vero utrumque adexpiandapeccatalegedivinaconstitutum e t. Ac mihi quidem videris ipseab cens natis nil diffen ero, qui jam pri dcm sacrum Baptismum consecutus sum, Id dem, qua prius, vivendi ratione perseveravi. Atque hic quidem, hujusmodi
i
i

palemunu obeundum
centum

eli,

tuno UUo

; ','/

1
:

,i

i,ni

,'

ciuD

mhiis illustrem,

m
ordlnarunt.

Ua

ordinationem detrectavit.
intemperanlem
fuiitc, tpieniet

Pro

verbis, quibus, sest

mpo
eligi

ius,ut

seu superiorimulto negligentius, qua\ cisset Martyrius, vixisse, Nectarius in S

cto

rupt\

Baronius piitavit,

meni hic modo recitato

textu declarat,
:

ine^

c stophorsonus sequentia usurpat Nunquid vitam meam ... idem, qui nunc sacerdos sum, hactenusmulto mag-is dissolute traduxi, quam tu tuam, cum vel tu ipse Ld testari possis, qui
frequcuti intemperantise meae

patrarat, deh

tum
ctot

opem

pe
\

uead listi? Hinc autem factum, tempus, quo episcopus fuit electus, intempe ranter vixisse,ipsummi apu So omt num te marit V< stari NectB.Ti\im,Baroni a
t /

recitt.

Christophorsoni
nt,So omeniverbisin-

mod

Gtraecis,quibusr<

significationehaud conso sequentia sunt ovx >

r,

linaristx
(3iOV,Gi>:
.

r yj

-S/./.0)

TOV KpOTOV r}(gT25)p

ha-/.ovYi<Jc

con
J <"'

xi$.

Lai

m
vo<

ut a

Apol
xnov Latii

"l *

sit,

sed,

cum

abulum

seu antehac,
ce y-iy^ tovtov exprimitur, signit
,.,

ne

vel

'

r'

dbaut
m,

nte disccdatur, sunt red cerdos, vitam antehac ego,....

mu

quam
rantise

tu
d

sicut etiam

tu ipse, qui u riWi testari potes,

610
41

DE
,

S.

XECTARIO PATRIARCilA

CP.
solita

Ciunt
IJ

C.

hortatur, epistolam allegant; neque immerito in hacquippe, e qua praete7 rea, quod de facultate Apolinaristis a

modum

scendam consueta seu

libertate

dosio concessa
eruel,

mox dixi, nerao non fa Gregorius primum ibidem pag 723

.

ile

de

Arrianis, Macedonianis et Eunomio, quimaxime etiam Ecdesicc nocebant, amarissime conquestus, sequentemdeindeloquitur in mof/mn Atque hajc tamen ferenda. Quod autem
:

haudsit t corripiaturt concludi 9 Ututsic, Nectarium equidem, sinonante saltempost litteras, partim supra huc t-ran scriptas, quibus a Gregorio Nazian titer simul et suaviter ad compescendos A ,r/
linaristas fuit exstimulatusjiisce aliisqx
reticis,et

quidem haud improspere,

ita

ecclesiasticis calamitatibus acerbis-

ut vigilem fideique tutandae ardore inc& pastorem decebat, opposuisse,apparetcre

simum, Apollinaristarumlicentiaest, quoshaud scio, quonara modo pietas tua eonventuum,

aequeacnos, habendorum auctoritatem
rasse,passa fuerit.
sibi ar-

Quamquamautem omnino

Deibeneticio raysteriis divinis instructus eteruditus,

nosti,

non modo rectae doctrinae patrocinium verum etiam ea omnia, quaj adversus sanam et orthodoxam fidem ab haereticis excogitata sunt;

honorificentiam tamen

tenuitate nostra certiorem fieri

tuam a nequaquam in-

uianibus esse libellura Apollinarii, in quo ea, quae astruunB tur, hflereticam omnem pravitatem excedunt. Hic Gregorius prsecipua impise Apollinarii

tempestivum

fuerit,

mihi

in

dum. Id enim nisi fecerit, futurum fuisse ut a Nicolao I Papa, qui eum, ut supra mus, haereticorum Expug-natorem in epi ad Photium scripta, postea vocavit honorif centissimo hoc tituio afficeretur, in animum quis inducat? Adhgec supra memorata Nectarium litteras fuerunt certe, uti ex infra (licei/t.lisfns erit colligere, a Grcgorio Nazianteno, cum Theodosius, priusquam ex Oriente in Occidentem adversusMaximum tyrannum moveret, in Oriente versaretur, conscript X; quod si autem nec ante, nepost has hsereticis
f

sese Nectarins

opposuit, ut quid, bellum in

ItaliapostseuannoSSS adversus

Maximum

doctrinse capita exponit, acdeinde ila jtrosequitur : Proinde si iis, qui talia sentiunt, coevelim cogritet atque tua habere licet, illud

tyrannum Theodosio

gerente, Ariani, quifal-

sumde imperatoriscsederumoremsparserant
ifaque plebi ad quidlibet audendumanimosaddiderant,~NecU\rii sedes incendere
? Tuuc vero 5,cap. 13 Socrates,

expendat sua in
f|

Christo illustris

prudentia,

nod,

cum
esse,

nobis

cum eorum
aliud est,

dog-matibus non
illis

inquid Hist.ecclesiast.
Ariani,

lib.

conveniat,

cc&tus habendi
nihil

facultatem

fa-

resumpta

fiducia,

in

apertam erupe-

ctam
illis,

quam eorum

dosi

otrinam nostra veriorem exstimare.

Nam

runt insaniam domumqueepiscopiNectariiconjectis facibus incenderunt. Id factum est Theodosio

ut et pie sentientibus, ea, quae sentiunt, docere libereque promulgare permittitur, quis

id

est,

aug-usto iterum et Cynegio consulibus, anno Christi ccclxxxviii. Enimveroe

doctrinam condemnari, perinde ac eritate ab illorum partibus stante ? Neque enim rerum natura fert, duas de eanon
vid(
i,

Ecclesiffl

manifestissimoisthocArianoriimnv&ectixrium

(Irm ic contrarias doctrinas veras esse.

deiideraiafuit

eontra hxretieo '

8 Quomodo igitur excelsus et praestans animus tuus al lauli in;ili corrcctionem consueta
libertate

dum

non utisustinuitPVerum, etiamsi nonhoc factum est, nunc saltem inimitabilis

argumento, magno hunc in illos aliosque non ante, saltem post acceptas Gregorii Nazianzeni litteras, efferbuisse haud immerito potest argui, Et vero Nectarius acceptcc per hasce exhortationi obsequens verosimillime easdem imperatori TJieodosio ostenderit eumque, ut, quod Gregoodii
/uvreticos zelo, si

tuanumcrisque omnibusabsoluta virtus excitetur, ao pientissimum imperatorem doceat. nihil e\ reliquo ipsiuserg-a ecclesias studio rediturum
utilit.ilis, si tale

rius desiderabatfprsestaret, induxerit.

1U

Theodosius certe,

cumjam

aliquamdiu

evindt.in

post

annum

383

sedem Constantinopolilanam Opuwnnm,

hsereticis
,n,ou omnibus ac ^" uivrcoruHi M"
,

malum

ad tidei sanae ever-

sionera per
valeat.

eorum libertatem licentiamque prseIta hactenus Gregorius; ex hisce

cjus
verbis,

... nominatim Apollinaristis, ne

occupasset Nectarius, *
rent,severe antesuam in

conventus age-

hs

(tutcDi, aiunt,

sese

haud adeo,

quam paresset, promptum atque alacrem ad Apollinaristasreprimendos exhibuisseTS e,GtiLriuin, merito sane potest inferri. Verum, etsi (neque enim vel id, ut jam innui, negare velim) sic habeat, consectariumne hinc illico
pariter
sit,

expeditionem inhibuit, pe memoratis, quas Gregorius ad Nectarium scripsit quasque hicprqinde Theodosio exhibuerit, referriposse acceptum,

tyrannumMaximum F idque litteris jam ste-

Tillemontius

ut e

Sanctorum numerodebeat

Constantinopolitanus is Patriarcha noster eoepungi? Certe in eorum, qui id assererent, opinionem, si> quemadmodum Tillemontius

Ecclesiast. pag,& et Baronius in Annalibus adannum 'Ss\,num. 35 existimant.Omnibusitaque sedido expensis, ex eo etiam, quod major aliquando contra

tom. vi

Monumentorum

hsereticosdesiderata mNectario fuerit vigilan^ tia, esseeum, quem nihilominus haereticorum

tom.v

,;-<(. pa</. 1.88 ait, nullis prsemollitie atque inertia mtiis hx~ reticisque sese opposuisset, manibus pedibusque concederem-, ast ex eo, quod Nectarius

M<h/n/,/i'/il.

Expugmtorem efVirum sanotissimum Nicolaus

I Papain Epistola supra laudata appellat, e S/inclorum numero e.rdudendum, haudprobdtur.At rero, inquiet fortassis nonnemo,etsi nec pariter, uti ex infra dicendis patescet,contra Nectarii sanctitatem e Socrate et Sozomeno, famitiaritatem cum Novatianis ei attribuentibus , possit argui, inde tamen,
sic habeat,

umquam

congruo pastoralis officii fervore adversus Apollinaristas aliquando usus haud sit, inde

idewn contra hosce aliosque hsereticos numquam fecisse semperque in coercendis vitiis
inertem, inferri non potest ; imo contra, solitum fuisse Neotarium et hsereticis
eatstitisse
</

vtHis liberesese opponere, ex

ipsametpar-

timmox recitata Gregorii Nazianzeni epistola, cuminhaca Gregorio, quodad Apollinaristarum licentiam audaciamque

Constantinopolitanum huncPatriarchampro Sancto indubie habendum eiqueadeo uttali locum in Ojiere?iostro dandum, consectanum nondum est. Fateor, sichabet; verum Grsecx in duobus Mss.penes nos eosstantibus Synaxariis

compe-

1UK UNDEt \ Mx n(TOl

rw
f.ll

i*

"" xiUctobris .^>.n.,, ./,,.... aOctobris.verosinmimwodh

"
De
10,

Quandonam
Nectarius

e1

qua

ratioe

S/

* *M.Ambrosiat>
:

eiectus

fueri!

i;

,,.,

^eophyto
.

Constantinopolitain

tamfit. NectapiumisM

tbusadnomenpropr
>

M8
sui

episcopus;

rebus

^rf^
liS
:

W.

officii

sese instrui

ab

episcopo

alluditur, seq

orthodoxo curavit, nec No?a.

tianos in consilium adhibuit.

ONsscTapi^ ouroTou^ou.iy

Nectarius,nonfabula
celebreiur,

ob

Sedverumdeliciapum tuaram neotaroibit. n lorro, utjamdicta

Ktfum

magn

fntionem hte

adductatninte
rilur.

Menxaexcusa,%taetiam q%
%

rum
I

n*e.

hcerere solel

pSyru

\/

rumepiscopus,inM eorumhodiernorumUnguaconsc

per S Neotenipfmv^onf.j; stc habeat,ac proinimmemorabili a sesioneapudGr&cosTZeGUTiusgaudeat,< ego ex hac deturbare nonausim. Nullu demsacris Latinorum Fasti subindeque etiam indignos, prout ex ips\ jamlaudatis, in quibus hodie unacum Sisinnio et Nectario vel Arsacius, />>_, hic simul et Acacius, ambo < Sancto

sponi

mero, nti in Prsetermissis jam monui,

eradendi, recensentur,
cris iiquet, Qrseci
si
l

Sam

tis

accensent
""'
i

proptereae Sanctorum numero \<< debeat exclw 1 consectariumerit, ut nullus, C Grsecorum solis Fastis sac censendus Sanctissit id autem cum admit
1
,

Ibidi
i

atholica, q\
i .

, _

1 1

tendum haud
stis sacris

K
:is|
,

sit,

solisetiam G,

inscHptipro Sanctis sunt hab<

tur,

msimereri,utex horum numero excludan* tur, solideprobentur; quare quantum ad Nectarium rationibus supra adductis /'<>ctum haud sit, nec aliunde
apparet, queat, eum sane, qui etv\v\w\ meris omnibus absoluta effulsisse a Qregorio

dumta

uat

adhuc

esset,

Nazianzeno, adulationibus minimr in epistola, plus semel supra laudata, ritur, et Viri sanctissimi titulo a S. Vicolao 1 Papa loco supra cit. donatur, Sanctis accensendum hosque inter Sancti titulo <>//<ctum Operi nostro inserendum existih etsi interim sotis Griccorum Fastis sacris ex<>

5
illn.m sir r>
/.'->>>
I
i

jiii

C01

stet inscriptus.
I

-is,

si qufl

taoiti

CS)

bitione celeorabatur. Qui N

tufl,eum epiflcopato

diguum

que
ei

in

intimo men*
rdotfo
et

contulit,

dignum
que
Octobris
t;

morum
alteriofl

negol

Tomus

V.

612
ALXTORI
C. U.

JJtlO

PATRIAKCIIA CP.
nisadjunctaproposuit,Hist.mo
datse
,

multisque episcopum Antiqchensem prosecutus, oravit episcopum,ut illum laudibus

deduxit;

num. 184

sic loquitur-.

Si

hic

sunragio suo adjuvaret. Ille vero in tanti momenti neg-otio, ubi mnlti illustres viri eligendi proponebantur, Diodori suffragium derisit. Nihilominus evocatum ad se Nectarium aliquan-

de

tfediolanensi autsimilicatechumenoa

moesset, mirabilem hujusmodi electionem

sii

g-ulari divinae voluntatis significationi adscribe" remus; sed non videmus, tales fuisse
rii

tulum temporis opperirijussit. Ilaudmultopost enin imperator mandasset episcopis, utnomina

eoruro, quos quisque episcopatu dignosjudicaret, in

dotes ante

susoeptum Baptisma, utad

NecteJ

culiarem Dei instinctum recurri hic debp Aninii dotes,quibus antesusceptum

at

charta perscriberent,

unumqueex omni-

alii

bus eligendi facultatem sibi ipse reservasset, quidem aliorum nominaperscripserunt; An-

Baptism proin ante suam in episcopum Constanti nopolitanum electionem ornatus fuit Nect
quales,

rius, talescerte,

dum

e catechun

tiochensis

autem

ecclesiae antistes scripsit

et

Mediolanensis episcopus crearetur,erantAm

brosii,

eos,quos voluit;
adjecit
narrotur,

omnium tamen postremum

haud

exstitisse,

nemo forsan

ibit infi-

Nectarium in ^ratiara Diodori. 14 Imperator igitur, perlecto indiculo eorum,

miro modo
eligiiur.

qui inscripti fuerant, substitit in Nectario, et [ntenta mentis acie secum ipse consultabat,
digito
in

postremura

vocabulum impresso

rursusque ad caput reversus,

dine percurisset,

cum cunctosor-

Nectarium eleg-it. Tum vero adiuiratio omnes invasit, qmerebantque, quis ei ande es el Nectarius ille, et quod vitae genus

usque ad tempus, quo episcopus fuit intemperantius equidemhaud vixisse electus, Nectarium, suadent, quae num. 5 et G in dium adduxi; etsiautem, idseseinjuventute fecisse, ipsemet verbis, num. 4 huc transcriptis,apud Sozomenum Nectarius testetur,inde tamen pro mirabiti ejus electione recum
cias; ast

peculiaremDeiinstinctumhaudposseacproin nec debere, consectarium non esi.

sectaretur.

Cumque didicissent, ne sacro quidem lavacro eum initiatum esse, inopinatum

principisjudiciumeoampliusmirabantur.Ignorabal autemistud, ut opinor, etiam Diodorus neque enim, si scivisset, ausus esset umquam viro nonduin initiatosacerdotiisuffragium dare;
:

Quidni enim is, qui vas electionis esse &%, Saulum nomenquesuum ab eo coramregibus P arfewm "" n ahnit et gentibus portari volens, repente eumdem ex ^ fx
1G
''

Ecclesice persecutore fecit apostolumsuamque

significavit,

a/ior

sed, ut verosimile, est,

virum jam canum

pri-

dem baptizatum

cxistimabat.Verum haec non sine Dei nutu evenere, siquidem imperator, postquam cum Baptismi expertem esse intellefuisse
xisset,
licet

Iwc de re voluntatem Ananise mirabili modo Nectarium e neophyto, qid corruptis injuventutemoribus exstitisset, in episcopum Constantinopolitanum eligi voluisse, hancque suam voluntatem exsecutioni per

Theodosium imperatorem mandari peculiari

instinctu curasse

eadem sententia permansit, multis episcopis refragantibus. Postquam vero

in

haud qaeat? At

vero, addit

Cuperus,

Si electio illa

universi
suflragio

cesserunt et iinperatoris sententiam

divino instinctu facta

tam prodigioso modo aut fuerit, mirum sane est,

suo comprobarunt, baptizatus est et

to-

alios ecclesiasticas Historiae scriptores id litteris

adhuc Neophyti vestem indutus, communi

tius ooncilii calculo

non mandasse, dum interim multo minutiora

illius

episcopus Constantinopolis

renuntiatur. Multi porro crediderunt, hcec ita ab imperatore gesta esse, Deo id illimandante ac pra^cipiente. Sed utrum id verum sit, necne, certo equidem affirmare non possum. Mihi tamen ipse persuaserim, non sine divina Provi-

Miror

temporis gresta posteritati reliquerunt. certe ego, hosce omnes ac ipsummet,

dentia id actum esse,

dum

et ordinationis illius

sunt

et ex iis, quie consecuta animadverto , Deurn mansuetissimo et optirao atque honestissimo viro hunc episeopatum conferre voluisse. Et haec quidem in ordina,

miraculum considero,

qui Constantinopoli et natus et educatus erat, Socratem de raro ac mirando modo, quo Nectarium elegisse Theodosius a Sozomeno narverum est pariter, cur, vel ratur, tacuisse e neophyto in Constantinopolitayium episcopum etectum fuisse Nectarium unicuique appareat quam maxime mirum, neque tomen, quin vere e neophyto in Constantinopo;
,

tione Nectarii
Is, in

ita g-esta

sunt,ut auditione accepi.

quo

<li-

vinum imliurlum niln

nitte,
vi

15 Qu<v de mirabili Nectarii inepiscqpum Constantinopolitanum electione Sozomenus his verbis narrat,singulari Dei instinctui,uti sub finem indicat, nonpauci adscripsere. Al, iiii insupra laudataChronologicapatriarcharum Constantinopolitanorum Eistoria num. !">.">. Cupcrus, ((uocumque raodo mirabilis illa
electio facta sit,
scilicet "

nonnulla?... narrationis

(qua

scripta

Sozomeno per uerba modo kuc tranexponitur) circumstantiae nobis parum

Fateor; nonnuttasane,

\rrosimiles videntur.

quse nec vero' apparent similia, nec facile fidem apud quemlibet invenient, narratioilla complectitur\ verum quid si Nectarii ete-

ctione singularis reipsa, uli a nonnullis creditum fuisse Sozomenus affirmat, Dei instinctus

litanum episcopum electus fuerit Nectarius, f interim res a solo etiam Sozomeno, reliquis qui huic vel sequaies vel suppares fuerunt, scriptoribus eam iacentibus, afflrmetur ,rei'oeandum est in dubium, cumS.Ambrosius, qui et ipse e Neophyto fuerat creatus episcopus, ordinationem suam per^QC%d.n\ e Neophyto in episcopum Constantinopolitanum ordinationem in epistola, ad ecclesiam Vercellensem anno 396 scripta, tacite excuset. 17 Quod autem ad divinum, quo Nectarii **"*!, electio facta fueril instinctum spccuu^-umts crale> rm a u. facile vel penitus ignorari vel haud sat expto- mytnm ratus haberi potuerit,non est, cur locum haud <irraC habuisse credatur ,quod a nullis Historiss Ecclesiasticce scriptoribus memoretur, ac ab ipsomet, a quo fuisse per nonnullos creditus reetsi
,
,

>

fertur,

Sozomeno

seu
?

dmnse

voluntatis
in

significatio

prahuc

in dubium, idi ex ejus sutranscriptis verbis liquet, rerocetur.

intervenerit

Enimvero hoc

cusu

j Ul v

vero alioquin absimilia incredibiliaque ap-

Nectarium quid.em, qui moribusplacidus et m omni vita plane admirandus erat, a populo

parerentjiaud amplius apparebunt hujusmo-

di.VidiUdCuperushincque$ostquam,qu3esibiparum verosimUia videntur y dictcenarratio-

raptum ad episcopale munus obeundum et ab episcopis centum et quinquaginta, qu% tum

Constantinopoli aderant
,

ordination

fuisse

Dl!

^T:

rvteshw

ln .

Er.

uHtao lo

*
/ c
'

;::";;;

M
;:,
:

;,

;;;'''

,,

'

r;i1

"

"* -.

;';""7

ethuwhauddiffleuto

",";

**"*

puto6^L

'

x
S

electionem cot
*

,,.

Qutd t
.

fir.opoh
8iti

!n)t IMI.
,

tnr

gua r/.

guorum

irtfm

Irgi.

^o, gut edtcitd

um
B

tismalr

egohaud perspicio pugnare utcumqne

collidendi, sed, si fieri

com

ponendi

ItaliA

sint,

ratiom

co
diooi

quemadmodum
Nectariiefectiftl
qiicv

possunt, Ua

Socrates narrat, concurrii Episvopi, qui anno post Nectarii

ele>

proximo Constantinopolim iterttm in suaad Damasum aliosgu

episcopos epistola rationem qucV in Synodo Constai oecumenifM- nomine distingu
rant, reddentes, de Nec

co

\"H mi
(lain
i

iiu

\,-,

tanden
ondaa
,

de domi

conto
irbat. .V'\

Idemu

icm loquunturin
nopolitanse.
..

modum

ESccle ia

Con

tanti

reverendissimum
in

ordinal

que Nectariura

concili"

generali comi
io

taliumque conoiliui
'

omnium

consensu,pr83seDteTheodoi

impi

\r

re religiosissimo, totius denique cleri

civitatis suffnifriis,
efi

aufem crnon
jif,

19 Iic

illi,

episcopum cod tituimus. -le kis suis verbis haud{

in

<u

impedientes, quo minus

Nectarii electione

scripi

concurrisse putentur, tam quseaSc

suisse
<\
i

quam

quse a Soci

etsi sic habeat, ne

tamen

hsecor,

iam
tarat, mendaciis
et

litanam
fi

ipsa habuisse locum, absque omni dubitatione opiner , ipsemet facit Sozomenu

enim, sese, non e probatie fidei documentis hauSlSSe, Sed auditione dwritn.rul, quiv dc \e-

H
l

episcopum ordii narravii cepisse, sub verborum, num. LS et seq, huc transcriptorum, finem insinuet, hsec omnia,
ctarii
//'

tem
I

sta, veritati exactse

idpote esola forsnu traditione ,< ubique haud esseconsona,

I

suspicandiansam prsebet. iderit id haud > in bie Baronius, piissimumque Nectarii electionesibi tantum,quandum ait So
'l'l>

cess>

'!>

m
i

tom.

; 1

'"

zomenus

>18,

a\

< ratus, de hac apud nos tom. % Maii in 8. quam gorii Nazianzeni num. 148 sic scribii Qui autem, postqut Gregorii Nazianzeni a sede Cons
,

[facedc

Clcmenl
nationem,pri
esset, habere

vabdicationerr^

atata

osi-

oon

><
i

us,in concilio Constantinopolitano, remansein loco runtepiscopi,cumde subr

Gregorii

bus

ut in

alii faventimutuo dissi nulla esset spes concordiae, tandem cum eamdem omnes coirent seutentiam pla-

aHis

de

Bomana dirigi

regularif

quod

614
lucToni
(

8.

NECTARIO PATRIARCHA
bit
:

CP.
..

quod absque Romanse. 8edis cognU ioneet consensu esset peracta, haud sat flrmann mabat,roborari illamseu con firmari abeadem Sede, missa ad demasum Papam, quae ex <"h, episcopis erat composita, legatione, pOStulavif. \>r, tj/>/u lnc iinjjCi t/ftj, v.v pOStula
/
-

- v"

Theodosius, exiguo tempor post priorem svnod (Constantinopolitanamvidelicet, anno 881

(vix biennio

Imperator

nimirum)

tJiclurn.,1 elebt

teraporis

maxime

atam) elapso, sectarum, qua

^ ^

tiohi

obsecutus

sit,

dubitare sinunt verba, e

Nicolai 1 Papse ad Photium litteris num. 2 huc transcripta. Iis enim ob ingentem, qua pressafueraU 'onstantinopolitanaecclesia, necessitatem Nectarii jjrar>t.ufionem is sanc/w.s Pontifeoc excusat, id utique, nisi haec a Sede
eccieiU

eonvoeavit, ut de iis, quorum causa dissidebant rationem redderent aut acciperent. Sperab & t enim, periecturum se, ut omnes inter se
tirent,
si

vig-ebant, prineipes iterur

communem

controversiis fidei

Con-

Apostolica fuisset probata, haud facturus. 22 Verum an ante, an post epistolam, ab

epiSO oms, aui CPolim annoa Nectarii promotione proximo convenere, ad Damasum aliosque episcopos Occidentales scriptam, ratam hanc Sedes Apostolica habuit ? Tn epistola ista
ttf/ r<i,,i
fili. 5,

Cum igitnr convenissent , Merobaude *** iterum et Saturnino consulibu.s quo anno (nempe, qui ita designatur, 383) Theodosi
,

co ng disputationem^ d" proposuisset.

ipsis

Arcadium

Btantinopoiuu.

ugi

imperii eonsortem dh" evocato ad se Nectario de futura synodo cum eo communicavit

filium

suum

adjunxit, imperator,

iu^'

sitque, ut qua^stiones, ex
haereses,

quibus
in

natas

erant

disceptandas
concors

proponeret,
stabiliretur.
,

q uo
et

una
do

tijjud Tlteoilct-efutti llist.Ecclesiasticae

9

fieret ecclesia

credentium
reversus

Christum

cap.

evolventi patescet, nulla omnie

ctrina
ctarius

fidei
,

Porro

no necessitatis, cujus causa

\\

statu laicali ad

domum

cuni variis curis

episcopo, ut

ordinem sacerdotalempromotus fuerit NeGtarins, mentio occurrit, cumque nihilominus tarii promotio a Sede Apostolica dbtalem necessitatis excusationem fuerit ejamdictis approbata, hgec verosimillime ab episcopis supra mernornlnrn T/icodnsii atl Duntasum Pttpam legationem partim componentibus,fuerit adducta quare, cum hsec dicta <jnscoporum Orientalium ad Damasum epistola indubie fuerit anterior, verosimillimeet hac anterior eosstiterit, quse 6b excusationem, a legationis
,

ang-eretur, Ag'elio

Novatianorum

eandem cum ipso fidem (in iis scilicet qux ad Nicxnum Symbolum pertinebant) te- E
qui
neret, consilium imperatoris aperuit. A<*elius vero, utpote qui vitse sanctimoniam factis ipsis

profitebatur, indicendo vero hacdisputando parum erat exercitatus, alterum vice sua proposuit qui et dispicere quid ag-endum esset et dispusi opus foret, egregie calleret, Sisinnium nomine, qui tum quidem lector sub ipso erat postea vero episcopus ibidem Novatianorum

tare,

istius episrtt/iis atf'/ucf ti7n, faeta

est,

ejuru dicfis promotionis Neetarii a Sede Aposlolica

fuit

virum

intellig-endi facultate ac dicendi co-

pia prseditum

approbatio.
(

Verumhgecde mira

Nectarii

ad

qui sacrorum librorum exposi; tiones accurate didicerat et multiplicem habebat

,

sedem 'onstantinojiolilaiutm jjromidione hujusque a Damaso Papa, quse, quemadmodum

rjttiti

notitiam eorum

quae

tum ab

ethnicis

tum

ab

ecclesiasticis auctoribus scripta erant. Hic

dictis

ittnc rci

pronumest colligere, verosimilipsomet, quo concilium Constantino-

pro loco ac tempore rectissime consulere visus, auctor fuit, ut fugerent disputationes cum hae-

politanum celebratum fuit, anno 881 vel certe hau.ii diupost locum habuerit, facta approba> tione modo dicta, ut, Nectarium exstitisse le-

tanquam contentionis ac dissidii fomiinterogarentque potius illos, num admitterent eos doctores atque interpretes sacrarum
reticis,
tes,

gitimum ecclesise Constantinopolitanse episcojium patescat, sufficiant. A^ea^w^NectariuB jam episcopus egerit, sermonem converto.
,

Scripturarum, qui ante dissidium Ecclesise vixissent. Eteuim, aiebat, si istorum testimonia
rejecerint,

a suis consortibus explodentur;

si

initructoreqw

apprimeortnoiioxo iwhs,

23 Nectarius, qui sese nec sufflcientem rerum ecclesiast icunitu pei tliuin ,ncc iloclrinam

coUationi

pwecelso,

Comianiino.
politan

adquod vnopmato fuerat evectus, "' uneri digneobeundo parem hdbere,noscebat,

,
,

vero illos ad dirimendas controversias indoneos esse arbitrabuntur, proferendi sunt eorum libri. F Probe enim norat, antiquos, qui Filium Patri

coceternum credi reperissent,

fuisse dicere,

numquam

ausos

a DiotlOrO, Turseusi cpiscojjo,

tjui

ad ejus in

quod generationis

sua3 aliquod

plurimum,

episcopum Constantinopolitanum electionem ut Sozomeni verba,num. 18 huc

habuisset initium. 28 Cum igitur Nectario id placuisset, et imperator certior factus consilium approbasset,
duc-ur notiiia,

transcripta,fidem faciunt,contulerat,prudentdracprovide, ut Cyriaous, apprime orthodor-us

tentare
ipsi

Adanorum episcopus, a quorerum,ad sacerdotale suum offioium spectantium, scientiu imbucrelur, Consfunliuopoli jwm finito
,

dnam
tirent.

coepit haareticorum animos, quide veterum interpretationibus sen-

perator apertius ex

Qui cum eas raagnopere laudassent, imiis percontatus est, utrum

dictis controversias decisuri essentet

Constantinopolitano concilio, aliquamdiu adhcc secum maneret, postulavit,

ex illorum

menus verbisnum.
/"'"'' '<'"

ac, ut

Sozo-

itatistestatur, Cilicas

num Cum

idoneos doctrinaB testes judicarent. vero hac etiam de re inter sectarum prinillos

etipse Cilix multos alios, ut

secum

cipes orta esset dissensio,

neque enim eadem

^'rareulur ur suam, uf rcrosi,,ulc apparet, Cl operam in gubemanda Constantinopolimaecclesiaaddicerent, pelleant. Neque vero tfeotarius, undeei ejus in faciendis, quse jam
dixi, prudentia laudanda, diu

omnes de veterum
imperator,

libris sentiebant, intellexit

admodum

se-

dem ConstanUnopolitanam occuparat, cumet dactrina ipse et doctiorum quorumcumque eansilio atque ope quam maanme indiguit Qua occasione id acciderit, e modo hic in
ediumadducendismoasinteUiges.Soxomenw
Uf>. 7

illos opinionum suarum altercationibus confisos, conditionem propositam recusare, et, damnato illorum consilio, jussit, ut uuaquieque secta fidei suae forinulam scripto comprehen-

sam ipsitraderet.Postquamdiesilluxit,qu8ehuic
negotio constituta fuerat, convenerunt in palatium, pro iisquidem, qui Trinitatemconsubstantialem profitebantur, Nectariuset Angelius.pro
Arianis
tistes
;

Historias Ecclesiasticse cap, 12 sic scri-

autem Demophilus ejus sectae anpro Eunomianis Eunomius ipse pro ife
j

vero,

DIE ONDECIMA 0(
A
>,
<**

i.

episcopm

rum
lem

libellis,

Maeedoniani dicuntur, meuaius !enu8 Porro accept s eam solam fidei formulsi
.

oonsuluisse, atque

m mi Umd.usorpem.pcrinde
ut

rator probavit, quea Trinitatein eonsuV

mad-

^
iil

rsant s

^verotanquamhuici
quideinni-

Ldem emm, quod Bedesia

nitatesentinnt.C

ex hocnegrotie accidii pnetersententi.

.

u Divi.

censuerunt,quodcoramimperatore,pnmiantia secumipsifia^ue
^
,!

.-lotplurcsadhu^^^.,^
U1,,n

etiam,

damuatis

illis,

ad eazn

mcunni

quaprobata
imperator
lectaa

fid<

foerat, se transtulerui Lege lata pracepit, ne

U in

>mNeotario

haretici col-

In divinis Htteria oonsul.

dem

agerent, neve de fide episcopos, aul alios ordinarent; utq

{

tuma
atqna
\m

orbibusetagrrispellerentur;alii veronotarentur mfamia,

"

necjusaequumcivitatiscum

rebquis civibus possiden

mdeorepltt niumantecell.
'

,,n

Pnaslegibussuisadscripsit;haudquaquamtamen executioni mandavit. Neque enim pun

subditos, sed terrere tantummodo studebal idem cum ipso de Divinitate sentirei
et illos laudabat, qui
tur.
yfl/lonOI rfuoj
,

"

t,

lus

.1...

administraase

el in

tanl

sua sponteconvi

coniiliam

26 Hcvc omnia hactenus Soz< autemet quidem nonnihilfi

Ecclesia..,

adhibuiite

Socra finem adjungens, Theodoi

,,,,,.

ln

nis,quodeorumflden deSancHssimse Trinitatis consubs iconsonam,favisse, \egequelata,uteto\ toria sua absque metu possidere et quibus catholici, privilegiis gaudere possent,
Quodsiitaque duobus illis script bus assentiendum hic sit,Theodosius, cosomnes adducere adunam eademqx Catholicam desiderans, prsecipuos Vai hseresium seu sectarum propugnatores ad
statuisse.

insHtx

landohan

nodumvocavit,cumque hi,proArianis Demophilus, pro Eunomianis ipse Euno nius

proque iis, qui Macedonian

sius episcopus Cyzicenus,

i\

Eleuid

Cot
.

Merobaude iterum et Saturnino consuUbu est,annoV& etquidem, utSocrates add

se Junio convenissent, Nectarii re, ut qusestiones, c quibus natse
ses, disceptandas, sev
<,-,,,,,,,,,,

iperatoe
<,

inter)

ina
.

proponeret,jussus,duos dumtaxat in tanti, qua xime angeba tur,momentire Novatianos, Age-

fidei concors stdbiliretur, subj

Vovatiam

tium

videlicet

episcopum hujusque

le

nomine Sisinnium,in consilium, utcum^ quidem, quem duo ilii scriptores exponunt, * pudendo sucd felici, sed tamen
adhibuit.
27
So;omeno, n Baronio idch to/iicexploin

Verum Baronii

'

ontra
collationx

a\

tesct
ratse

Sozomenus insinuare
ab his synodo seu
Catholicos

videntur,

men
i

episcopos

interfaisse,

pluresetiam ac proin
rium

mmoti.

partem

haud

in illasolum eworthodi habuisse, persuasu

-o,

quidem ex

num.

infradicendx

habuit, Sozomei

tattf, integro,quemja textu in Annales suos ecclesiasticos ad anrtonum 388, num. L0 et duo phorsoni versione illato, ita deindeprosequiBt hflsreti tur:AX quoniam sus] toribus rum, de suis dogmatib aeque nobis dnbium aliquid affirmantium, ditur, immo, ttl vcrius dicam, mendacium e
i

ego,

>j

in

palatium,

cum Arcadinm

tilhun lmp<

convincituT totum hoo, qnod

stum rennntiaverat,ipsnmqnidem Imp

solito moresa]utfivit,fi.i

causa

tanti

momenti Xovatianum episcopum

010
UCTOM

DE

S.

NECTARIO PATRIARCHA

CP.

b.

tem dimisit. Imperator vero id ab Amphilochio perobIivionemexistimansfacturn,accedereeum ju.ssit et filium osculari. Vero Amphilochiussufficcre ei honorem dixit, quera ipsi exhibuisset.
filii

Quod iudig-ne suam esse

fcrens

imperator,

contemptum
vevo
a-

aiebat injuriara.

Tum

pientissimus Amphilochius facti sui causam Vides, imperaaperuit et contcnta vocc dixit tor, te filii tui contumeliam ferre non posse, sed
:

hujus xxv Julii diem, quoedici f" ticorumconventiculavetans,a 1 fo/ a fuit, acciderit. Jamvero cun f[ philochiusque tunc, cum factum illud habv.i/ Constantinopoli et quidem in <,,,. toris palatio teste Theodoreto, fueritiC'" tus, quiseum tunc seu anno 383 concilia Ecclesise pace ibidem celebrato, interf\
'

eat inficias?
et

Nec tantum Amphilochium

?
!

contumeliam faciunt. Crede igitur, Deum quoque hujus universi eos aversari, qui Pilium ipsius Unigenitum blasphemant; eosque tanquam ingratos erga Servatorem ac bene de se meritum, odio habere. fte
succensere
iis,

qui

111

hoc modo intellecta, imperator, tum dicturn, tum factuin Amphilochii admodum miratus, Legem extemplo didit, qua haereticorum conventicula vetabantur.
hic

plures alios orthodoxos episcopos eid '* concilio interfuisse,fas est colligere e dudh quarum altera 71, altera ordine est 7:> C / m lis, a Grcgorio Nazianzeno ad Postumim anno 383 prsetorioprsefectumet Saiurninum qui anno eodem consulatum cum Mc ,-,,!>,,
'
,',',/

gessit, conscriptis.

enim priori Gregorius 32 In harum ad Postumianum sic scribit Nihil tam imup.-

inmcdmm

30 Theodoretus quidem, isthoc Amphilochii

rio

tuo

convenirc cxistima (quando quidem

factumtum demum, cum Theodosius a csede

Cdnstantinopolim ex Occidente esset reversus, accidisse, sub cap. proximc cilii.ii iiiilinn) /// uilit; rcrum, cum Theo-

Maximi tyranni
J3

rursus episcoporum synodus celebratur, baud qua de causa aut quomodo coeuntiuml quam ut te pr.-cfccto ac tua opera ecclesia ad pacem reducantur, etiamsi eos, qui dissidiis
scio
et factionibus

dosius anno demum 391 uti apud Pagium in Criticis videre licet, Conslanlinopolim ex Occidente, cseso tyranno Maximo, sit reversus,
,

oporteat.
esse

Quod

contendunt, apertius objunrare p

si

cuiquam nimium

curiosus

Amphilochiique jam relatum factum, cum haud diu Augustus a Theodosio,quod, quem-

a neg'otiis secesserim non tamen curam et solicitudinem abjecerim hoc memineris, non quemadmodum a throno
vidcar, quod,
et fastuoso supercilio, ita etiam a pietate secessimus. Quin potius eo raajorem fidem auctoritatemque apud te babiturus mihi videor ut

cum

admodum
cap.

Socrates

Ilisl.

Ecclesiasticae

lib. 5,

Merobaude iterum et Saturnino ulibus die septimo decirao CalendasFcbruarii, ac proin anno 888 die xvi Januarii evenit, Arcadiusfuissetrenuntiatus, habuisselocum,
L0 docet,

qui non

rem meam privatam

sed publicam

utilitatem curem; in posteriori vero acl Satur-

mox
est,

data Theodoreti narratio ferat, necesse ut Aiup/iilocliii i/c quo hic, factum, an,

ninum consularem sequentia isthsec, nonnullis aliis prsemissis, commemorat Omnia apud
nos Dei Beneficio recte se habent, hoc uno excepto, quod de ecclesiis anxii et soliciti sumus tam frede perturbatis. His quidquid operis afferre potueris ad
et

no
e

imo vero Constantinopolitani, quod supra dictis anno isthoc, mense Junio ac
'>

s ''>.

proin hauddiu postquam a Theodosio Augustus renuntiatus Arcadius fuisset, celebratum

comraunem concordiam

et re

propace Ecc/c\i,r fuit, concilii tempore acciderit. Erit quidem fortassis nonnemo, qui reponat, potius id, quod capitis dicti initio, quam quod deinde in narratione, num.proxiriic

serraone impigre constitue. Quandoquidem rursus episcopi coeunt, metuendura rursus est,

ne nunc quoque pudore sutfundantur, si hasc quoque synodus parum prasclarum fincm habuerit,

prsegresso

<1ata,

Theodoretus afftrmat,

quemadmodum

et

prius.

Cum

itaque

rssc
hic.

crcilciii/iiiii,

factum

ac jiroin Amphilochii, dequo non anno 3S3 seu tunc, cum

Gregorius, uti exhisce, quibusin duabusjam

dictis epistolis utitur, verbisliquet, defelici

hauddiu Augustus creatus a Theodosio ArcaC diu.s fuisset, sed omno 39] seu tum demum, cum tyranni Maximi csede Constanlinopoii

lim

c-'-

Ocoidente T/ieodosius esset reversus,

adducuniur,

consignandum. 31 Verum quo minus

diuiil
,

fieri id queat, impequibus dicta narratio terminatur fheodoreti verba. Hisce enim statimpost Am-

phi/oc/iii,

quod

illa

cxponit, factum latam

synodi quse tunc seu anno 383 celebrabatur, suecessu sit sollicitus, certeque, si ab Heterodoxis dumtaxatepiscopis celebrata hsec fuisset, ita animo haud futurus fuisset affectus, haud dubie inter episcopos, quos ad illam coire ait,nonnidli orthodoxi exstiterint,estque proinde certo, solum ex orthodoxis Nectarium synodo isti seu concilio, ut Socrates et Sozomenus insinuant, interfuisse, avero alie,

y.

fu issc ,i/ ua hseret icorum conventiculavetahantur,a Theodosiolegem, disertc traditur; quarc

num.
33 Atque hoc
est

cum

ni

codice Theodosiano

hdereticis lege si, quse

torii fjr,cfc( luiu

bde ad Postumianumpreelib. 1G, tit.

teri e scriptoribus hisce,

quidem tam uni, quam alutjam suprainnui, commune; verum Constantinopolitani an-

llC

i-yeramwe

i*ur.

vm.

lval. Aufr.

CP. Merobnude

acproin die xxv Julii anno /ata notatur, omnibus omnino hasreticis, ul nullis ciroulis coeant, nullam colligant multitudinem, nullum ad se populum trahant, a Theodosio prsecipiatur, neculla lexhujusmon. Saturnino coss.,

quse in Oriente a Theodosio, post Maximi csedem Constantinopolim reverso, anno 391
di,
liiin

fuerit,

reperiatur, consectarium est,ut

suprarelatumAmphilochiifactum,post quod emplo legem, qua vetabantur hsereticorum

conventicula, a Theodosio latam, Theodoretas it, haud dubie anno 888 et quidem ante

no 383 pro Ecclesiee pace celebrati concilii occasi one fuisse lege lata, at Novatiani ecclesias suas seu oratoria absque ullo metu possidere iisdemque, quibus Catho/ici. privilegiis gaudere possent, a Theodosio statutum, Socrotes prseterea,ut jam supramonui, etquidemsotus affrmat; id autem apparet a vero pariter alienum. Ita autumo primo quiden quod legem talem a T*heodosio fuisse tum deinde velatam, Sozomenus haud dicat ro quod in Theodosiano apud Gothofredum codice nulla etiamusquamle.r hujusmodt reperiatur. Nulla quidem in ejusdem codicis
,
,

lege,

lnt

>

AOCIOBM&
i

ctoai

Jichabeatac

tambocratesqi <>do,u Theod

'

16

w
'"* r

curandaam
haud mereantx
auctorttate

cata t
fuii
|

(iu6tu,

fia\
Jwlwr,

mpulsi,
\

\,

duoshsereti

sihum, negkctu
.

B sozomenum hic
Eistorise

/ /rt .v,
lib.
\-i,
(

M
m
r,

Ecclesiasticx

asseratur.

Adre#modo t synodos< Constantinopolitanajam dicta poste

Nectarium
nur.

hic

"' /'

mbashuc
i

quoquomodoad
seq.

*>i.

exponerc statm

r.com.

III.

Nectarius

a Gregorio

Na!'"
'
:

zianzeno, ut imperatorcm contra Apollinanstas excitet, epi-

i"

stoiamonetur; quandonamlianc

mi

cu^peiu, Dostobiorit quiaaaacceoerit pobioDient, miirl aH huc egerit et presbyterum poenitentiarium abrogando eflecerit.

"^
( '

i"

"

bom
i

Kal.

inhiberl, a

mo
unione Ba
b

per epittolam
vel

C ^T^hcodosius eodem, quo synodus seu collatio Sectnriui, qui supra memorata CPoli celebrata est, an a Nazianzeno no 3813 duodedit ad Posthumianum preetorio
t

um

olericorum nou

anno,

fectum, advi

tuncgrai

Dulla

bantur t hxresesrescripta.Hi nomianos,Mace<i

nos,Eup
|

quoqu

cratitas,Apotactitas,Saccophoroset Hydropa* rastatas, urbe agrisque pellendos & iisdem prasterea omnem conventusagendi po testatem ademit ministrorumque ordina

tocaj i

Imum,
ab
bi

qu
1

m
d

etiam

lllud

nem inhibuit.Verumcw
hisce imperatoris legibus,
etici

ntemptis

omnibua adeundi atque tem noetram auditu

etc
\

iun vi.

\<\.

Constantinopoli nihilominus libere

qu
,

degerent ac conventicula haberent, Q

Nazianzenus prolixam
tom.

>

jus

lapag.

721 exstat inserta, sci

Nectarium epistolam, suo> ter hac illur>

ApollinarisU
epistola
illa,

jhrti-

ett

exsti

Ex
<ri-

\t

apita.

II'

quamjam sup

a parti

psi, Xectaniim.V"

km,VO>
ten
1

lidehaud probart dunt ehoc argumento

Ver\

rui.

qua
>

Ma>

ad Gregorio coniigerit, determh

hnamiUa

tarinma
.m

i,oi ">>>

618
4UCT0R1
C. B.

DE

S.

XECTARIO PATRIARCIIA

CP.
<

actertium deniqueApollinaristis concessa, ad

quam revocandamseuadcoetushsereticish
iteruminterdicendos imperatorem ut inducat, tarium vehementissime Gregorius hortatur, conventus agendi facultas. Confer nunc hxccumduabusmoxhuctranscrvptis Theodoegibus,certequenon adharumprimam,ut* potea Theodosio r cum Eunomianorum, Mace-

facientibus, edicendo non suni; habeat, duo tamen adhuc, efidei

taz

\roh fontibus hausta, deNectariopr&ter an r </</ memorandn hi.r or<urrunl Ah en

tempore prsecessit, duco initium.In

nopolitana aliisqueOrientalibusecclesiis byter erat, pcenitentiam agentibusp-,

donianorum, Arrianorum et Apollinariorum dotes etministros, per rescriptum, anno 303 die Septembris tertia datum, adproprias
,

Nectariusawtem hunc in ecclesia Conslan/ '-' politana sustulit seuahoferit. Ita sciticet ni dita etiam,ob quam factum idfuerit <-,, Socrates et Sozomenus, prior quidem
/

'

niihuc terras migrnrejussos, Consttiutinopoli idcirco dumtaxat, ut hi, latere intellexisset, indagine curiosioreperquisiti, ex urbe expellerentur, latam, sed ad secundam, utpotequa congregationes colligendiseuccetus agendifacultas, episcopos faciendi eosque, quijam ad

Eccclesiast.

cap. 10, posterior vero lib 7,cap. l6,memorise, consentiente etiamilli*

lib. 5,

Nirephoro

Callisto,

produnt. Omnia, quibus

in

Socratesidfacit, verba inantecessum, postca etiam partim, quse Sozomenus suppeditat

decursu,

cum ide rejudicaro,

recitaturus
id

dignitatemillamessentevecti,episcoporumappellatione distinguendi auctoritas hsereticis omnibus ac nominatim Apollinaristis adimitur, ferendam, motumfuisse Gregoriiepistola

huc

transcribo.

Verum, priusquam
circiter res gesta
defihio.
'

ciam, quandonam crate et Sozomeno

fa [
So-

sit, e

Theodosium, mdebis.
37

B
eruilw,
vel

T.sx
(niir
i-

oculo

riorlt comei

ptam,

o//ic

i)

monitui.

habeat ac duarum di884, posterior anno fuerit,utjam docui,lata,consectarium fit, 888 ut Qregorii, qua edictis nonadillam,sedad hanc ferendam Theodosius motusfuit, episto-

Jam

vero,

cum

sic

ctarum legum prior anno

89 Prior, narrato Theodosu post tyranni <,,, Maxime csedem ex Occidente Constantinopo- ^vrlwtT' lim reditu, mox subjungit Sub iclem teropus 398, P re ty'r'"'"' presbyteros eccclesiarum, qui poenitentias prae
.

erant, placuit aboleri

Sozomenus

vero, relato

S.MarcelliApameensis episcopi,qui ad xiv Au-

gustidiemin Opus nostrum

illatus

verosimillime non anteannum 884, sed vel ipso anno 888 xel aliquanto dumtaxat citius
la,

martyrio, ita deinde prosequitur

jamest Peridem
episco-

tempus Nectarius, Constantinopolitanus

fuerit conscripta

Reponiquidem potest,poste-

duabus dictis Theodosii legibus Thesdatam notari eoque Constantinopoli jam inde ab anno 387 imperatorem hunc abiriorem
e

pus, presbyteruni illum, qui prsepositus erat pcenitentibus, primus ex ecclesia sustulit, Cum

salonicse
isse ac

proin necesse apparere, ut Gregorii epistola, utpote qua sibi aNeotarib exhibita Theodosius, ut dictum, fuerit ad legem illam ferendam motus, non anno 888, sed anno vel

Maximi tyranni csedem Constantinopolim reditussub Tatianiet Symmachi, ut Socrates testatur, consulatu ac proin anno 891, Marcelli rero martyrium anitaque TJieodosii post

xime

huncproximeprsegresso,
teriorifuerit conscripta.

vel altero

etiam an-

no circiter 389, uti in Opere nostro loco procit, viderefas est, acciderit, consectarium pt, ut ciroa annum 391, Si Socrate,an-

Verumquidnifactum

essequeat, ut Neotarius epistolam, a Gregorio Cnnsimii hiopolim adse anno demum $S8mis,T/ivof/usio,etia<usihfiut!

ump/iusConstunNectaritts pete-

tinopolitunc, sed Thessalonicseexistenti,exhiberi

epistola etiam, qua,

quod

bat ,exsecu\Honia Theodosio

rit,

mandari postula-

adjuncta, curarit
iiiinu,

XJtut sit, fuisse episto-

noautcm 389, Si Sozomeno standum sit, preshyterum ptenitentiarium a Nectario Constantinopoli aboleri contigerit. Attamen,vum phrasis, qua id per idem tempus, quo Marcelli martyrium, evenisse Sozornenus ait, tatitudinem aliquam, utut non ccque certo ac adhibita a Socrate Phrasis subidem tempus, utcumquepati ac proin tam ad annum 390 quam ad
389 exstendi posse videatur, prsestare mihividetur, utposteriori hov annononma- y gis, quam anno 2>d\,sed virca annum39i) even
tus
ille

sinonnuno 8S8,anno equidem haud lam anteriori conscriptam, verosimile mihi longe vel ex eo apparet, quod ea ejam dictis fuerit atl legem, quse anno 888 data notatur, ferenidque vix ulla veri specie si diu dici posset antequam hsec ferretur seu ante annum 888 fuisset ista epiinductus
, , ,
,

annum

signetur,

maxime cum sic,

etsi

etiam

dam

stota conscripta.
>ii

enue hoo
eat

38

Quod itaque
.

di Nectario, offlciiper Grei<i

deinde
'(Mi

fun-

gorium Va lanzenum admonito, exeademhu'

jns
idt
iuI

Comtun-

tinopoli

illumepistoln rruitur,
illa

erosimillime

circa

annum

388 contigeret; Nectarium

autem

huiv fuissvt reipsa anno 389 locus, a veritate haud simus abituri, nec quidquam, quodvel cum Sovrate vel cum Sozomeno pugnet, statuturi Atque ita quidem tempus, quo cirdter presbyterum poenitentiarium Constantinopoli a Nectario aboleri contigerit, modo utcumque definii; nunc qua de causa factum id a Nectavio fuerit, Sovratem lovo supra vit. exponen;

adquoda Gregorio

excitabatur,ver\osi-

tem, aliaque nonnidla, eo utcumque spevtantia,

suadentprseterjam dicta etiam duse,quarum altera 226, altera &87 aBilio in Gregorii Vazianzeni Operum editione
millimeprsestitisse,

40
sia

adjungentem audiamus. Posquam Novatiani, inquit, se ab sejunxissent, eo quod cum illis, qui
illo

Eccleperse-

../i

J^J'J/,.
n;

numeratur,sanctihujuspatrisepistolse.Hisce enim, ut sibi grdtiftcaretur, paratum semper

exstitisse Nectarium, Gregorius prodit. Nec qudesupranum$adduxi,dubitaresinunt,quin

cutione Deciana lapsi erant, communicare noluissent, ex

rium
runt,

tempore episcopo poenitentiapresbyterum albo ecclesiastico adjecepost

ut qui

Nect&riuspostmonitoriam, quamdixi,epistoa Gregorio acceptam, hsereticis sese semperfortis

pposuerit.

ram

presbytero, ad

sua confiterentur.

Baptismum lapsi essent, coeam rem constituto, delicta Et apud alias quidem sectas

Tdquidemqui

\cquseprseterea prseclare gesserit, singillatim, scriptoribus omnibus antiquis, q\ Nectario loquuntur, parce tantummodo

hagcreyulaetiamnum perseverat; soliverollomousianiet.quicum illis intideconsentiunt,^ovatiani presbyterumpoenitentise pr?epositum rejecerunt.NamNovatiani ne initioquidem supple-

meutuni

A mentum

llomousiani i q uinuncecclesias,,hr m ent, cumhocinstitu: tum diu retmuissent. tandem

Xectarii

hoc admiaerunt.

Dlt VXDECIMa OOTOBBIS

toponbus
quod

qmndam

abrogarun, ob feoinus Ecoeaia oommissum

q,

C
"Ith:

qi

raerai.

nobihs, ad pmnitentiarium D
mulieri
,

SS presby^
*

conferet

noMia.

iZ

?;f* petratasingUat

BapUsmum
b
e1

tmms

pHBcepif

ut jejunus
iuc scilicel

orationihus

una

cum
dehquen
ris

otorumconfessioneopnsetiampmnitentia
veniensostendcrot.
P

=s

ahud facmus c

mulier
confitenoporl
VISUI

videHce1

diaoonumcumipsastiipriconauetudinemhi isse.Idcumdixis8et,diaconuaquidem ejectus est; populus vero ^raviter comm coepit. Xeque enim solum ob scelus. quod patratum fuerat, indignabatur, verum etiameo quod labes haud mediooris
I

cerdotibus,

tanquaui

circumatante

totiufl eooleaias

multiw
quj
S,etp)>

mina sua evulgare.

.

tacto adspersa videbatur

adjnncla, hic

atque infamia hoo

|

M Cum
homines

nairatur,
it*fu'i',

Buda damEcclesiae presbyter, alexand B episcopoNectariosuasit,utpmnitentiariumqui-

ig-itur eamob ca dicteriis appeterentur,

ille

dem presbytemm

expungreretj

veropro arbitrio et pro animi sui co, ad Sacramentorum communionem Bim dere. Neque enim aliter tieri posse, clesia ab omni probro libera esset. cum ab ipso Eudaamone aoceperim, m
l

unumquemque

po3naa

crimi
I

I.

b.

12,

cap. 28

u1

huic inserere minime dubitavi.

saepius dixi,
contuli,

Btenim

a1

omnem curam
res
g-estas

alesio p.

ut

ac diligentiam eo ex iis , qui eas

'i'"'

intheatro

optime norant, condiscerem, easque perscrutarer, ne quid a vcritatc alienum ptis mandarem. Et initio quidem BudflBi ista dixi Consilium tuum, o pi
ruiu
EcclesiflB

<

/>t-

nt

profuerit,

an
eosingrulifl
dfl

viderit.

Ceterum ansam ex

uoni
et
ulti

Mii

:i.
i

dlvlnum,

esse video, utdeliotasua invicem ampliua non

coargruant, nec observenl prieceptum lllud Apostoli, quodita habet Nolite oommuni operibus infructuosis tenebrarum, sed tiu
:

veniam
refugiu

Di u

orum
1 1

o
p

i i

nnt,
ul

redarg-uite Valesius in hoc,

quopresh
fject

propterea

nts

qi

ti

[U

ml

pcenitentiarius

Constantinopoii a

rj

sublatus refertur, Rist. ecclesiast. Socratis caput in suis in hanc Annotationibus ita observat Nullusest tocus in Historia ecclei tica, qui doctorum hominum in-renia ma
:

populi,

d<

sbyterum
secretum
|ui
:

deliq

Ulootfl
anti*\

rio

quam iste de presbytero praniten Constantinopoli sublato. Atque, utfieri sol.-t, quisque pro cultu ac relig-ione sua varias ejn loci interpretationes attulit.
exercuerit,

intui

eti

ita

autem,

theali

"/
i

ticque,
officii

cum
pres-

42 Ita

ille,

subdens

cleinde,

qux

potissi-

..'.,.
1

byttro iUo $e-

cundum anii9"orum,

controversia isthac discutienda alque observanda arbitretur; verum cum de presbytero pcenitentiario Constantinopoli sublato hic dumtaxat prout id factum ad Nactarium spectat, tractemus, quidnam
, ,
,

mum in

peditc
*/ episi
>/>'>,

nu

in

'''"

per hoc ac proin confessionemne an /><< nitentiam et qualem Nectarius sustulerit, itemque an laudem, an reprehensionem fuerit id faciendo promeritus , nobis ,. examinandum. Ut rem ipsam nuncaggrediamur,quidnamigiturfe< it presbyU nitentiarium abolendo Xeotarius? A tem* pore, qwi Noratifiiii <>b Ecclcsia, f/u sec. tertii mediura est factum, sesesej presbytc iim q "emdam,qui pcenitentibus prxesset in singidu ecclesiis fuisse statv Soerates verbisproa
,
,

8c pareta /"
u

an pubh

ge n 8o2omen\ mtate

flo\

tam

confecit,

mag
ephoro,
'

ouarc *

v"~

Octobris

Tomus

BO

V.

620
AOCTOfcB

DE

S.

NECTAMO PATKIARCIIA
it.

OP.

C.B.

qua, SozomeniperCas \iodoruminterpretatio f peccato panveluti in theatro

1

lesio prseluxit,verosimiliter

exstitei

Quare

privatam vel publicam juxta sacerdotis imped rium ag-ere. Caeterum post Novati hseresii
citatam placuit episcopis aliquid addere, De Novatiani catholicos reprehendere possent, U od q nimis facile lapsos ac communionem admitterent. Ita , qualis fuerit , qua pcenitentibus presbytei poenitentiarius post exortam A" hseresim fuerit prsefectus, episcoporum

publice

signifiderentur, voluisse antiquos episcopos, Valesium, qua tur, ejusdem Sozomeniper interpretatiom,utut indicatur contrariwm, inNicephoro fundatse , prseferenda

etiam

maxime cum ei etiam Joannes Chry8ostomus utpotequiBom.5deincompn Lnzuro, Hom. natura Dri, Jlnm
videtur,
t

quorum
minus;

constitutio, exponit laudatus Bellar-

sibili

<l<>

%depcenitentiaetHom.dePublica proximi Lucse, apertead Nectarii

i

"/<

sui

quse de hac ait, quamsimillima, inde modo, presbysane sint ui eorum, qui post /;,,. teri pomitentiarii,

cum autem,

..,,,. Constantinopolitana decessons fact priscxqueepiscoporumconstitutionisabrogautpeccationem alludens,jamnonopusesse, ,, in theatropandantur,ubiquerepetat, ,

ptismum

ciperet iisque

lapsiessent,secretas confessiones .-.,-. velpublicam delictorum aliquot

i

publicorum coramE< clesise coetu 'onfessionem relalta,,, publicam pro occultis etiam, siid
<

bscuresuffragetur.mveropeccatasaltempublica(nequeenim,sietoccumfuissent
pomitentiarius secretovulganda, presbyter esse debuisset) apoe-

rumtenaxettaciturnus
l

/r, nitentibuSVc4spon/r.s torrlrjjrcsb !/

/JJl r )

u-

expedire arbitraretur, criminibus pcenitentiam injungeret, partes exstitisse, vero etiam evadii simillimum. 48 Verum hasne omnes presbyterum pomi> tentiarium tollendo abrogavit Nectariusr
i

tentiarii,cuieafuissentconfessi,mandatopur

causa, ob

quam presbyterum hunc

sustulerit,

7"*

'candalo

B
epUoopoi >""
eontiiditio-

wem,H'llr-

mini vcrbi$

fuisse panamda, blice etquasi in theatro Socrateet Sozomeno, quibus et Nicephorus addipotest,fasestcolligere. enim Ncctarinm, quod presbyteir, Dum mpoenitentiariumsustulerit,reprehendunt quidem quod, id sese facere, primo
e

diaconicum muliere crimen hujusque cum ingrxtt pojntli scandala jmblicatio, Soa et Sozomeno testibus, exstiterit, haud dubie eas dumtaxat officii, presbytero illoobeundi,
partes, qusecrimini hujusque publicationi ac

"ccaiionetn
dr <Uranl, ab
.

indicant

proin

et

scandalo gravissimo occasionem

ae-

homines mm ublato, nonpossint amplius juxta illud Apostoh om peccata arguere

teneNolite communicareoperibusinfrugiferis ea potius arguite; deinde vero, brarum, sed

derant, Nectarius obrogarit. Verum qusenam partes illse exstitere ? Sozomenus loco supra cit.sic scribit: In Constantinopolitana.... ecclesia certus presbyter constitutus erat, qui pog-

tum quod, sublatopublicse confusionis frseno, ac majora fierent, quam olim, peccaplura ia quse caus& indubie requirunt, ut peccata saltem publiva fuerinta poenitentibus vel
.

nitentibus prasesset, donec matrona quaedam nobilis ob peccata, quae confessa fuerat, jussaab

sponte sua vel episcopis olim constituti, cui hsecfuisset con-

presbyteri pcenitentiarii, ab

hoc presbytero jejunare ac Deum suppliciter dum hujus rei causa in ecclesia moorare raretur, a diacono se stupratam esse prodidit. Quo cog-nito, plebs omnis vehementer succen;

fessi,mandatopublicecorampopulodeclaran. d,i. Bellarminus Disputationum decontrover*

siis

Christianse fidei tom. hisce aliisque quse ad hoc

t

8,

lib.

3 cap. 14

quod contumelia illata esset ecclesiaB; nec mediocri probro expositi erant sacri ordinis viri. Dum itaque matrona, de qua hic sersuit, eo

ctant, fusius expositis,

argumentum speduo primum, quse eo

etiam faciunt, videlicet non occulta, sed publica dumtaxat peccata confessioni publicse antiquos episcopos per suamde presbytero poeq nitentiario constitutionem subjecisse,huncque non omnibus fidelibus, qui quocumque modo pcenitentiam agebant, sed solis publicispoBluculentissime ,// entibus prsepositumfuisse, probat <<< deinde ita prosequitur Ex his,qua3 hactenus diota sunt, colligimus, constitutionem episcoporum, de qua historici (Socrates nimi,u ,11, Sozomenus et Nicephorus locis supra
:

ecclesia, quo pcenitentiam publicam, a presbytero poenitentiario sibi injunctam, impleret, moraretur, diaconus hac occasione patravit cum illa flagitium id audem e publica mulieris istius confessione ad populi aures pervenit. Etsi enim peccatum

mo, diutius in

rssr/

<><

,cultum,neq ue p> 'esbyter,ut popido illud

patefaceret, ei mandasset, ipsatamen, cusn alia peccata, quse publica erant, publice, ui

verosimile apparet, seue presbyteri mandato par seu sponte sua confiteret w longius, quam fuit etillud peccatum exdevoesset,progressa
-,

tione indiscreta confessa; ut id, quodposniten-

citt.) loquuntur, id solum complexam, ut, qui publice lapsi essent post Baptismum, ii ad saoram Eucnaristiam non acoederent, nisi presbytero posnitentiario privatim omnia peccata sua

tmpublicseoccasionefueratpatratum,confessionispublicse occasione publicum sit factum. 4&Reporro ad Nectarium delata primo hic

j)uWicam

ct
('

^cB/iitttuiam

oonfessi essenl et deinde

blioe
ottiam,
"'"""''.

/"-

tltrcZ','",. u>

ad ejus arbitrium puooram coetu Ecclesise peccata publica detexissent etpoenitentiam publicam egissent. Quain cunstitutionem Socrates recte vot;;lt &PPfcBdtoein additam ad veteres canones;
i.i ;

quid ageret, incertus, postea, accepto, ut cratesait, << presbytero Eudsemone, consilio, presbyterumpcenitentiarium abrogan/ sicque
simulpublicametpoenitentiam.cujusoccasione turpe diaconicum muliere flagitiumfuerai patratum, et confessionem, cujus occasione popido idjumultuinde contra clerum exorto

s<,-

tonem,

,wn auff'.

nam
.

ante exortam basresim Novati,

nemo

co-

gfebatur certum presbyterum adire,

cata ulla publica oonfiteri.

nequepecConsueverant quigraviora et

magnaqueinfamuc
innotuerat,

nn/a

<<,

/,,,,

>

inusta,

abolevit

As/.

an

nihtl

dem
oata

aliqui juxta consilium sacerdotis, cui pec-

omnio confessi

tuerant, aliqua.
ut

publica publice oonfiteri,

gnosoi potest
ut dixi,

Hom.

in

ex Orig-eue coPsalm. 37, tamen

satis erat,

cata

non tenebantur, sed omnia privatim contiteri

pec-

prsetereapresbyterumpoenitentiarium do fecit Nectarius? Fuisse etiam sim ul et p tamseuauricidaremconfessionemetprivatatn itidem pcenitentiam a Nectario abrogatam, ccrum, ait loco supra
contendit

'//"' / '"-

Cakinus;

et paenitentiam

cit.

ME

UNDECIUA OCTOBRIS.

peooato mortali essent,

divinorum mysteriorum

ad oommunicationem
tut
i

g,t,

autem, mmm ex pnvatim peocal bat quse ita

i

presbyteria

,.,ii

gua confiterentur.

S
ruisfacile,qwrso,/),ti

num.4,1 transcripta vero, qiuv hisc

hw
\

sunt

Cumquo

nimirum)

ndent, st nonnulli consilium ei dedissent, ut unicuique,

conscius esset, ac fiduciam sui haberet,

ororum mysteriorum communioD

liberam faceret potestatem,

presbyterum, qui
K
\
ctai
.

B
utiargumento,
e

agrendffipcBnitentiffipraeerat, ab

Bellarmino
adutia,

Haec porro similiaque Socra aeo, quem verbis jam datis Bettarminusassignat,
t9

htc

sensic esse

intelligenda,

evincunt.

ffectario con/

fessionem privatam seu auricularem abrogatam, probant,qu,v mo

jungit, argumenta diversa Quat ipsismet ejus verbis lectori ob oculos pono. Non sustulit, ait, Nectarius, nisi appendi

utem
>

(episcoporum scilicet antiquorum pranum. 15 etseq. expositam constitutionem ad veteres canones, quffi ratinitiol sis Novatiana, illa autem appendix, ui jam satis ostendimus, ad publieam tantum paenitrntiam pertinebat. Deinde nonsustulil Nectariu nisi id, quod necessarium eral dum
cera
.

flere

populi tumultum exoccasione deteoti

g*itii,

illius fla-

ut

a muliere scilicet, quse idp it, et diacono commissi, excitatumj ad hqc autem satis superque erat, de medio tollere confessionem et poenitentiam publicam ni
ecclesice
;
i

> /,/>-

enimexconfessionepoenitenti;iquepri\;itri ullua

publi

tumultus exoriri poterat. Tertio post M tempora mansit semper in ecclesia Graeca usua q confessionis privatffi,u1 perspicum
sostomo, Nicephcro, Chartophyl cilio Trullano aliisquetestimoniis supra citati \ul la autem historia refert, ab ullo epi conciliorevocatum cs . ac retractatum id, quod Nectarius fecerat: non igitur abr ille
.

[d aliud
-

diamur. Inter St rumCi

tarix
tai '"

confessionem privatam. Quarto Sozomenus, qui fusius historiam istam conscripsit et quem adversariipotissimumcitant,affirmat,Deumipsum
prfficepisse, ut pcenitcntibus
vfiii.-i
:

Af/"j
i

dai

necessariam esse confessionem idem autem Sozomenusnonreprehendit Nectarium, utever-

ratAg
"

sorem
II!

scriptor in tot

annorum

centurii
fecissent,
Bi

um
rem

pi
b\

accusavit,

quod

certe raulti

tam necessariam et ab apostolorum ter* in ecclesia frequeutatara ipse um. la 11 CU Utuw \,aii* n'*i\* uuuabrog-are tentasset. t en tasset.
,

VCi

'

50

Talia sunt lia

qux Bellarminus

in

rem
>,

pusextremumdiemobi
6

suam allegat_ argumenta quatu egat, <[ue certe,non privatam seua> -erte nonprivatam
'

sedpublicamdumtaxatconfessionemjuxta

,, ,

622
AUCTORB
J.

ACTA SANCTOEUM

B. F.

DE

S.

GERMANO EPISCOPO
VESONTIONENSI

IN

COMITATU BURGUNDL/E

COMMENTARIUS
Sancti

JPR^EVXTJS
Acta edenda,

memoria

in Fastis

sacris, cultus ecclesiasticus,

tempus
quse, in antiquis

obitus.

CIRCA

ANNUM

esontio,
et

Provinciarum

membrana Ms.

dictse ecclesise Vesontioncnsis

CCCCVII

Sanciun, qui
Futtit iacrit
hic

memoratii

Civitatum Gallias Notitiis maxima Sequanorum metropolis habita, archiepiscopalis in comitatu Burgundise urbs est,

Vi

imcribitur,

inter illustres suos episcopos recenset

S.

Ger-

manum, martyrii etiam corona clarum. Dominus Dunod de Charnage, regius professor
sis,
i,

Vesontionensis

Historise

Vcsonlionen-

Breviarium, in quo deS. Germano noremte- faiS? eccUctionum, sed ex communi accipiendarum prsescribitur Officium. Adhsec aliud etiam anno 1590 typis excusum penes nos exstat ejusdem ecclesise Breviarium, in quo Sanctus ^ norem lectionum,quarum tres eipropriie sunt Officio honoratur. Hasce,qiuv et Vitseejus com-

cuhu

quam anno
::i

/inii.

L750 publicijuris fecit, tom. refert, Sanctum in antiquis episcotl/irccsis

pendium exhibent,hic subjicio.

Lectio

iv.

Ger-

porun/ cjnsiloii

Catalogis nominari,

celebremque ejusesse
lyrologiis hoc die

in dictse ecclesise Marmemoriam. Certe tum in

ad. eccle-

successor, nihil nisi molestias et labores expertus est iu eo munere. Tantae perfectionis erat, ut sit

manusBisuntinensis episcopus, Desiderati

antiquo Ms. Usuardi Martyrologio,

usus saepe numero in sacris ministerio Ang-elorum. Convertit multos homines ab idololatria
et haereticos
v.

Burgundise usum aucto, Bisuntiae S. Germani epi icopi et martyris. Accedunt porro Usuartii/ni isii Auctario Motanus, Castellanus, et i,i Generali suo Sanctorum, qui in Martyrologio Romant) non sunt, Catalogo Ferrarius. Ar l/i quidem, quibus etiam quod paucis dumtaxat hisce uerbis, Vesontione in Galliis ancti Gerraani, episcopi et martyris, Sancti kodie meminit Martyrologium Romanum hodiernum jungi debet, brevissime hodie Germanum commemorant; Mirseus autem in Fastis Belgiciset Burgundicis id facit prolixiorietiam adhibito sequenti elogio ix Octoq bris;S. Germaniepiscopi XIIBisontini. Is apud Grandifontem, (oppidum id temporis nobile nunc in vicinii redactum,quartolapidea Yesontione) circaannum 390 ab Arianis, quos bonus

siarum

Alsaiise et

ad fidcm ecclesiae reduxit. Lectio

fieret episcopus,

sequentia

leguntur:

Antequam

jam

fuerat con-

coram tyranno examinatus, factus quoque episcopus non semel tantum sed sefessor
,

pties ad tribunal praesidis pertractus,

iu Christi

semper

Dei confessione permansit. Hsereticos autem in concionibus acriter oppugnaveri

bat quamquam illi ut aspides obturarent aures suas, ne audirent verba Incantantis. Lectio vi.
:

Erat tunc temporis quarto ab urbe milliario op-

pidum munitum moeniis et turribus nomine Grandifons. Eo loci convenire solebant haeretici
ad sua conciliabula, auctoritatem Episcopi metuentes. Ex hoc loco igitur egressi, cum aliquando Germanus sero ex praedicatione reverteretur, et in ecclesia vici
insidias

]t

cujusdam
:

proxi-

mi, orationis causa, substitisset

haeretici per

Prsesu] urbe Bisontina ejecerat, est interfectus.

','iiM'scit

sagittis confodiunt, caput etiam g-ladio abscindunt. Sepul-

Episcopum suum orantem

Palmre (quod oppidum decimo lapide

ccenobio

tus est Palmae in ecclesia Sanctimonialium

a Vesontione distat) in monialium

.i

S.

s. quod Desiderato XI episcopo inchoatum termanus perfecerat. Saussayus Martyrolo(

quam ipse fundaverat. 3 Nec tantum duo antiqua

chidicecesis Vesontionensis

ecclesise seu ar-

gauda,

gii

Gallicaniparte%Sancti annuntiaiioni ipsa etiam ejusdem Acta ex ChiffietiiVesontione excerpta, sedcomptiori stylo redditaacad

elogiiformam redacta subjungit; verum,cum Fasti sacri modo memorati,quibusQQvman\is exstat inscriptus, seculo \ antiquiores seu classici non sint, ecclesiasticumque adeo ejus cultum haudprobent, juverit hic, priusquam de Actis illis aliisque ad Sanctum nostrum
tantibus sermonem instituam lectori Oboculos posuisse, quse, Germanum cultu ecclesiastico jam a longissimo tempore in ecclesiaVeso nfiAissegavisum,sibiqueadeo locum in Opere nostro mndicare, dilucide
,

Breviariajam laudaia, sed et veneratio, cujus initium nemofa.cile determinet, S. Germani reliquiis ibidem exhibita,ecclesiseque sub ejus nomine Deo erectse,quarum setatem nusquam assignatam invenio,fuissejam a longissinto tempore honores,Sanciis deferri sotitos,Sanctum nostrum in dicta archidicecesi adeptum, drgumento sunt indubitato Joannes Jacobus Chiffietius in suaVesontione parte 2, pag. 58 refert, in Balmensi archidicecesis ejusdem nobiliumVirgi-

num abbatia, vulgo Baume

les

^o\mes,quseco-

gnomine oppidumGallisein comitatu Burgicndise,ad Dubim flu vium,4.- leucis sup> -a Vesontionem Montem Pelicardum versus celebre reddit,

ncunt.
2 In

Museo nostro assercalur antiquum

sacra

S.

Germani ossapie asservari.

ffutc

in

consentiens

MBUNDBOMA 0CTOBM8
J

B r

vetust* tueca Ifcue,

cequiescunt.^

ra ,nU iu closa in ecclesia monasterii Balmensis honorifl-

^^ln-

scopo Vesontion
ecclesiam, prout ncessas fuisst
.

superillas 8
tut\

sM
teciUibiog

.
wfabulii
.,<-

rationeslectoris,

B de hujus monasterii fundatione, qua

toperactam ipsiusetiam Actafi n instituemus.Bemuinus qu\ circa t
Vesontionem se l cro illo corpore quasdam particutas illasque, dum metropolitanam $, Joannx clesiam t a fundamentisaseinstauratam
781
t

l.r. M , M /

Ub
1

Li

secraret, simul
reliquiis, in

cum

S,

aliis

Sanctarum ah
>
\

maanmam

illius

\ram

Imus, Banotuii

Hocque ipsum etiam fecit antistes H"!/", '/">' sec. \i ad mediam sui partem
inseruit

traotum,

gentet floruit, dum Vesontione S. Paulx basilicam solemniritu dedicaret. Discoidexcodicibusin Chiffletii Vesontione parti 92 et L76 editis. Quodmodo ad dioe>
I

is al

facobol
kDt,

sontionensis

ec< > sias,

Deo sub

S.

B
fiabuli
i

'

iii

diotJ

a.x

mine consecratas,

spectat,

interim setatem nec ab ipso, nec ab assignari reperio, plures affirmai; cumquenon sit, curet ha re fides haud adhibeatur f o 8. Qermano jam a longissimo tempore
ullo alio
t

quarum

red\

fermani

cap\

Sam
C
imhetActa

tis

proprios in dioecesi
t

esontionensi ded\

latos t <''
etis

omnibus modo de hoc argunu nto omnem omnino certum atqu

i

atque tw

jitui

. !'\p08 "~
/

troversiam positum debet vid 'desiastico itaque Sancticultujan stabilito, modo ad ejus, quse, ut dictum
Chiffletii Vesontione

Hanc
M

capiti

in

m
,i-

tatem

tuam

ex

onem

onvertamus t acprimum,quamfidem t qua

,if,

auctoritatem met eantur t examim

hi

auctore, a Sanctisetate multis s& uli moto, fuisse exarato, r<>i < solo Chr} opolia
t

ctum
p%
.:

a >

nomine quo Vesontionensem civitatemappeU lat, apparet indubitatum. Nemim

i

um
'".

puto, quanto
ut

recentius

nomen

illudsit,

", '"

Ofi

quam

aptariSQeTma.nitempoi

dictio t ut notat
Galliai

Hadrianus
Vesontt

Valesius in

nerito

<

um,

mirabiliter placx
<i'iss<'i,
.

'"-

"<

in

quadam

incia

Sequanorum

sic

ha
ntio-

itas

mim

Chrysopolinorum, ho quod( urysopolitanorum deb

tabiU veritate haben

U
i i

Bi
i

fal

fnographum
idhibendu

turpe

vitjo cir<

nmri "".

'

roni P.

DE S. GEliMAXO EP. VESONTIONENSI seu Vuamarius palatii Burgundid fusos errores. Laudatum Dunodum ratiocinantem audiamus. Arg-umcntum, inquit, maxime idoneum ad probandum sanctum Germanum fqui circa annum 407, ut statim ridebimus, obiit) dictum coenobium non erexisse, suppeditat nobis
,

J.

b,

dictum monasterium, a Wandalis anten

cotne

vastat um reaedificando redditibusqueditand acquisierat. Chiffletius hic opportune

stitutum nostrum sic scribit

ad

Id ccenobium
'

anonymus

Vitce S.

Romani, seculo

G scriptae, auctor,
sterii S. Claudii

dum

asseverat, ante

mona-

fundationem, quse, ut fatetur Dunodus, circa annum 1.80 a S. Romano (de

est, in

vivente adhuc S. Desiderato, aedificari cceptu legimus perfectum deinde a S. Germano h eoque piis et Deo consecratis faeminis
:

(quEe'p

quovideOpusnostrumaddiemZ&Febtuarii)
peracta
Provincia Sequanorum nullum monasterium exstitisse. Biographiillius cerba accipe : Ante Romanum nullus monachorum intra provinciam Sequanorum ueligionis obten-

Benedictinum institutum sequutae sunt) at tributum; a Wandalis postea disjectum, ac deinde circa annum 600 a Vuarnario palatii Burgundici comite rercdificatum atque auctum
stea

proventibus.

Ex S. E rmenfredi, primi
batis,

Cusantiensis abfundati

aut consortialis observantiaa sectatusest ritam. Proinde verisimilefleri mlt

tu, aut solitariam,

Vunodus, nullum etiamanteilludtempusparthenonem in dictaprovincia exstitisse, At unde idconscclarium /iericonlcntlil ? vllancum quam lecc,prius virorumquam muliet um monasteria erigenda esse, prsecepit? An praetereafacta in Eistoria consignata argumentis e B probabilitate ductis evertuntur? Acl.aS. Gcrse ccenobium condidisse,

memexpressisterminisferunt,ipsumBalmenquod et alibi, quam in his Actis se legisse, Jacobus Chiffletius

:

digna Vita, in Opere nostro ad diem 25 Septembris edita, quam Egilbertus dictse domusabbas, ejusque monachi ante annum 732, ac proin ante CaroliMagni, quse, quemadmoEum Pagius in Critieis oslendit, anno 742 ecenit, nativitatem scripsemmt ,manifestum f/t, Balmensem abbatiam ante annum 763, quod Dunodus negat, fuisse erectam; nam ibidem Cusantienses monachi deillo parthenone,ac sisuasetatejamantiquus
sincera
et fide

haberetur, loquuntur. Gitatse Vitse capui 3 Scd nec illud silendum est prascihsec habet
:

aflirmat
Di

Ld

eo&nobium, inquit,

rivente

S.

pue, quod reclusa quosdam sanctimoniales

fae-

iderato (Sancti nostri decessore) aedificari

:

mina, quos erat penes monasterium virg-inum

distantc a cella eadem plus aut mimillibus sex, in ipsius (Ermenfredi) artinus culo mortis vocata ad se ministra ait Vade,

coeptum Legimus perfectum deinde a S. Germano, ab <'<>que piis et Deo consecratis fa?minis attributum. Similiterin Leontii Vita, qui, fatente Dunodo,anno 4ASjam plus 25 annis ecclesiam Vesontionensem rexerat,legitur hic

Balmam,

virginum ccenobium in monte Chaudanne dicto prope Vesontionem sedificasse, quodpariter Dunodus, anonymi S. Romani biographi verbis inhserens, negat. En itaque duo monumenta antiqua, quse claretradunt, ante S. Romanum in Sequanorum provincia virginum monasteria erecta fuisse. Facta ita expresse in

Warnerio vel sororibus, quia dominus Ermenfredus nunc de hac vita migrat ad Dominum. Nam fuit consuetudo antiquitus
inquit,
cito dic
in prsefato monnsterio,

ut unn, ex
sola

ipsis,

cujus

animum
stra.

Spiritus Sanctusardentius illustrasset,

reclusa haberetur,

una cum

tantum mini-

JSquus

lector

modo

judicet, an

Dunodi

conjecturse rationesque huc in mediumaddumdenter, ut ipse contendit, probent, Bal-

monumentis antiquis signata levibus con-

jecturis nullo

sensit; namin etpostea ipse citati Operis editione recentiori anno 1750, anonymi S. Romani biographi verbis haudam-

modo elevanda Dunodus satis

videntur.

Quod

mense nobilium virginum monastcrium. S. Germani munificentia non fuisse erectum. Judicet, an e.r laudati auctoris argumentis
consectarium
fiat,

Sancti nostri Acta,

anti-

<
'

plius nixus, Leontium supradictse abbatise fundatorem dixit; sicque argumentum, quod maxime idoneum, adnegandum S.Germanum ii,n lUfnn part henonis Balmcnsis fuisse fundatorem prius exisHmarat, improbasse, ac id,

quamque, quee hodieque perseverat, traditionem, dum ipsum Balmensem abbatiam fundasse ferunt, esse commentitia 10 Superest, ut nunc in tempus, quo Vesontionensem sedem adierit, ipsamque pretiosa in conspectu Domini morte racuam reliquerit
ediihque
a

Chiflklio. "

qmbiit,
ihiii

areu ou'<'"

circo in recentiori Operis sui sup?*a laudati

editione tcclori

amplcc/endum /inud propo-

suisse videtur.
onlra Duno-

Alhut urgumcntum, quo opinionem

tuetur, ac

suam

dum
lur,

Sanctus noster. inquiramus Decimus tertius in antiquiori arch iepiscoporum dict.v dicecesis Catatogo, in recenliorivero duodecimus, quod de Ferreoli, quem inler Linum et Maximi~

iium 187

lucffur,

ottondi.

Balmense ccenobiumtempore Caroli Magniaduee Garnero fuisse conditum contendit, repetit ex hisce, quas Albericusin Chronico ad

Dunodus

num

medio

locn retustior Catalogits collocat,

annum
:

763 refert,

Hu-

gonis a S. Victore verbis

positus
es1

Iste

dux Garnerus

fundavit abbatiara monialium de Balmis, ubi

pulturam.
\si
'i
1 ' 1
-

adhuo nobilissimam habet ibi seertissimum est, Hugonem de Bal~ nobilium virginum monasterio hic lo,

e1

episcopatu non satis constet, recensetur. Sa?icti Acta, ipsum S. Desiderato successisse, ita fcrunt Post gioriosum beati Desiderati ad ca> los transitum beatus Germanus vir apostolicus electus est. At cum annum S. Desiderati emortualem nec Acta nec Catalogi diserte
:

"'

etiam

haudminusverum est,Hugonem

allucinatum. Certo alicubi legeratvel audiverat, ducem quemdam GarnerumpJwnfliisse

ma dona

huic monaslerio fuisse largitum, ibidemque in pulchro mausoleo quiesa cumque Caroli Magni tempore ducem Garnerv,m

quemdam

exstitisse inveniret,

hunccum

primant,sedtantummodoipsiusmorlem circa annum ccco, uti in Opere nostro ad diem 27 Julii mdere est, contigisse referant, inde fit, ut annum, quo Sanctus hanc sedem adierit, pro certo determinare inpromptu non sit. Nec annum, quo vitam hanc mortatem cum immortali S. Germanus commutarit, velipsamet ejus Aista, vel editi apud Chiffiethtm laudatumque Dunodum episcoporum Vesontionensw.m
Gatalogi assignant. Petrus Franciscus ChifJ., qui in Illustrationibus Ctaudianis, in Opere nostro ad diem vi Junii editis,
fletiusS.
citatos

dona dicto parthenoni targito, eumdem existimarit.omnemqueipsihonorem adscripseritt quemcircaannumQQQ Garnerus

"'""' /''"''"<"

DIE
A citatos Cata
suc
'ur,
;

a OCTOBEIS,

^ factoa
o,

quibus S
//<

"

csontio

fJ ,s,

retulitt eiqu<

tientesmGalliaChrisLS
et

CasteUanusinMrl laDeo.
l

'"

'"'*+"

<>

cauo,s,l

'"""":

'<"'

8.

nun
noster
cis Siricii, qui

aba

prsefuii

ACTA.
LJ

Opere nostro ad
Sancti -

Uut
estaffigi.

dum.rni
"""
i

episcopus,

-\

Ai laudatis auctorib nodus, Sancti episcopatus

ll

Auctore anonymo,

obii

?*&

"'''""
ol>

E
Bicanteep

rationes

B graphi verbis deducit

Ms. monasterii Balmensis Legen-' dario in Chiffletii Vesontione

Ctliltl.

probabilis fuit confessor, etin et iterum pro nomine Salvatoris dijudicatus. Exhie ingm*.Di
Jl

exam

tunc temporis persecutorem tribunal quod Honorii tempore, quo im

obiisse, nostri Catalog-i ferunt, certo qoe tuit contig-isse ; nam tota Ecclesia el -ipue
i

CAPUT DNICl
Eximia Germani
hmreticos,
cta,

Vesontionensis

Honorio imperii habem nente, optata pace jam fruebatur, At tan

,

sanctitas, zelusin
his
illi

abest, ut Actis his,

clesia Vesontion

Sanctum

ten

mors ab

infli-

tur,
ut

martyrium

subiisse, consectarium
I

prodigium hanc secntum.

contra t tunc relig

vt

atholicam

fuisse dominatam, sati

nuent; expressis enim

cx
se,

civitate
in

esontionensi a Sa

Pi
trai

<

fei

manu
Di

i,

vJi

eamdem

posterwn

xdausos^
favore
sicariis
1

alque S.( termanum dictum, sed, illata db h

populi,
1

aul

po1 d

pii

irolim

martyrio fuisse affectum. Si :opatu, ui ipsiusActa /fenm,semele1 iterum, u que ties pro nomine Salvatoris examinatusel dijudicatus fuerit, id aprovincise p\

;m,
\ii

piv bj ter

ul

iii

arum

tanu

C ssemre
cis

ipsum p> patratumjpso rumhsec circumspectio, Sanctum sub Cai

reticis
vel

paganis,

g\ a

numquam

ausis,filerit

ii

mund

oe

'
i

imperatoribus i sipaulopost annum

tionis
.1/'/
1

itisdeclarat
267,

nam

2 Nulli

ettempore\
i

esontx

)<i.

rexissetfhaud tam $& catus fuisset a primis

i
,

patu
vit
!

liti fl-

itque

nem
,

judices certo imp reatse molestise Hono:

Tllse

Sancto
epu'

dijud
altaribu
"acra

gnant, cui, tunc adhuc minon nni, (i Provincia Sequanorum promncise gubernator consilia

<

mum
utfraganttia,

el ba]

lare facile poterat,

!'

"tubdenda

\2

Q luc

, iht SUUt, Snrl>

\<l,c
7 """

i-uni

Del cultui

quibussane.quodvuUDunodus,

multofl a ra
qul
iii
i

circa reparatse Sah migrasse, deducitur,

ter
I

impui
lo

blandfn

scqpor\
hisce

ilogis,

adeoque

fa*
>

modo im
r/7 *
:

una suprt bamusjtawf debent Balmense Virginum fuisseaS. Germ esupra

ru

non

intral

nobili

estt

memo

m
a.a.nonvmo

ACTA

8.

GERMANI
;

EP.

VESOXTIOXEXSIS
S

contra prdicationis verbum obturabant aures suas et sicut Judsei in B. Stephanum,

'

Qni cum ante ecclesiam beatorurn rnarty

inciinavit

rum PerreolietFerrutiiAaccessisset,
a latcrc

dentibus fremebantj et, si euin extra civitatem invenire potuissent, non minus, quam Judaei Stephanum, isti Germanum
in

B.

Germanum

-tT^
dilur -

srtransienscircaChrysopoHxn dcsuper, ac ecclesiam et civitatem inclinans, sine mora perrexit usque

"^p^T
*

lapidassent.
rjuas VexontioI

|,i-;,

ne Qrandtonletn

dam

civitas,

autem quarto ab urbc milliario quaenomine videlicet Grandifons in

;

abirc com-

pulerat,

qua quidem civitate multi haTeticiconfluxerant ad refug-ium, propter metum beati Germani,
qui
hsereticos

basilicam juxtanv jorem ecclesiam i, ibi enim fundaverat sancti moniales, ibique obdormivit in Domino Jesi Christo. Caetera miracula causa brevitati.somit tcmus ipseenim tantasanctitate praspoll. lliua IjfcKSC nnui nuia naiiuuLiilc prtepollebnt
: :

declinavitqucad

quamdam

BalmanT
'

omnes, quos invenire poterat,

die et a civitate ct patria extirpabat : ibique iniqua consilia peranocte dicti haeretici, sua g-ebant. Gloriosus ig-itur Germanus haec audiens, d e Chrysopoli exiit, et ad civitatem illam ad cujus adventum per odium et inperrexit
:

quod etiam spiritu prophetiae plenus erat am' mcorporinus numanis nes morbos a corporibus humanis expellobat s moroos
praestante jstante

Domino Jesu

Christo, cui pst. hrl esthonor

et gioria in sseculorum S83cula,

amen.

ANNOTATA.
a

vidiam exierunt,
stipulati sunt.
insidiis

ct

ad persequcndum

eum

ad-

De hoc Sancto

in

ibidcm

appclilur

Quid plura? intenderunt arcum suum, ut rsagittarent in occullo Immaculatumr/, id est,

5

Opere nostro ad diem

.

27 Julii

insidiabantur
po sent
:

ei,

ut

eum

verumtamen

morti traderent, si quia in aperto nocere

ei

actwn est. b Vide Commentarii pr cvvii num c Sapient. cap. i, j. Uegitur: Nec
63,
>'.

habitabit

in corpore subdito peccatis.

B non audebant,
ire

disposuerunt
et

insidias ponere.

dPsahx.

4.
y.

Brat enim quidam vicusin

et

redire solebat

quem cum Deus Famulum

civitate,

per

e Sapient. cap.A-,

11.

suum
litia

illum, veritatis pugilem, donativo gloriae

caelestis

rcmunerare vellet, raptusest, ne mamutaret intellectum ejus,aut fictio decipeipsiuse.

;

f Hsec Acta , cujus sectse fuerint hseretici qui sancto vitam ademerunt ,non exprimunt cumque quatuor prima Ecclesiae secidaplus

ret
ac tandem
ciditur
:

animam

oc-

Et vere raptus

nam cum quadamdiea

quam 80 diversas heereses effuderint, non est cur cum Dunodo sicarios hosce heereticos Arianissimo potius, quam omni alia heeresi
,

civitatesero reverterentur, etper vicum illum, sicut solebat, transire vellet, illi miseri, qui arcuin insidiarum tetenderant, quasi sagittade
occultis insidiarum prosilientes,

infectos fuisse, credamus.

g-

tatis

Mihiprorsus ignotum est, e quo antiquimonumento, antiquis geographis silen-

sanctum Geret

orantem invenerunt audita est vox consolans eum

lia

manum

dum

oraret,

quod audientes
esse
:

ivtici/'dicebant

magicam artem

alii

tibus,biographus hic hauserit, Grandifontem, hodiepagum duabus leucis ab urbe Vesontionensi dissitum, olim civitatem turribus murisque fuisse munitam. Frustra, inquitDuno-

vero

dicebant

ang-elos confortantes

cujus

dus,m h De
i

illo

pag*o

murorum

vel antiqui cujusdam

gratia conversi sunt plurimi. Ipso orante, sag-ittaverunt

aedificii

vestigia quaesieris.
iis

eum

et

armis suis capite privave-

Sanctis in Operenostroaddiem 16

consummatus in brevi explexit tempora multa, placita enim erat anima ipsius.
runt
:

ita

Junii, quo coluntur,

actum

est.

Ex

his biographi verbis

dominus Perre-

caput

sibi ab-

tcUtum
indetme

potl

necemarripit,

Post ha c flexus caput suum inter brachia recepit de quo multi obstupescentes fugerunt. Glorioslls ita( ue martyr Qhristi Germanus, et sacerdos Domini duectissimus, mter amplexus caput habens, angelo duce et caslestilumine
7
i : .

ciotus vult consectarium fieri, heec Acta ante

Balmensis

..,.,..

civitatis conflagrationem, quee xii seculo contigit, collecta fuisse : Ista major ecclesia, inquit, certo erat devastata nunc ecclesia paroecialis
S.

Sulpicii, oujus limites, ut

,

1'ia'cedente, progreditur,

super caput

suum fe-

q
9

Spiritum sanctum, in similitudinem columbas. Qui dum de vico exiisset,terra tremuit,

rcns
et ceciderunt
Et,

muri

civitatis illius etturres g.

:

Vere mag"nus est Dominus, quia talia operatur; vere amicus Dei erat hic et conversi suntpopuli
:

qui viderunt haec omnia, dixerunt

multi.

nuper fuit repertum usque ad civitatis Balmensis muros sese extendebant sicque tunc F temporis triplo major erat incombusta abbatiae Balmensis ecclesia, quae ipsi etiam hodie proxime adjacet.-ab illo autem incendio semper abbatialis multo major S. Sulpicii hodierna ecclesia exstitit; inde manifestum fit, S. Germani Vitam ante illud tempus fuisse exaratam.
:

DB

DIK

l\nULM\

;:ls

DE

S.

SISINNIO

II

PATRIARCHA
\\i<

CONSTANTINOPOLIT

BYLLOGE
inC cceeMVii
s S

(^rascorum Fo, -Nectan

&"few Wrf

io

rM

aopolih,.

Fa

hunc patriai cham celebr Sisinnium, ConstanHnopah

triarcham,
d\
f

*P<a,*p
Post

um

tom,

'

"

nerandum

larauatim,
'

/'"',
;

commi

lagii
hsilmit

<.<,/////,< // f

,,

f7lV/

aM{

//

singulos nominatx

Synax
hliothec.

lS8lt
l

h..n,; l ,.,,, i/.

n"

neelogio adhibito, idprsestent,

Mensea

usa, ut Vectarii transcriptis, ita etiam Sisinnium du ce, in quibu$,utapparet,ad$iaimi]

>

veluti
cutio,

ii

verbo

trtvu

ttO,

,.,,.

qn

aramu

conti

s,

deductum, frigide p
r,pav

poeta
Bdei
i

alludit, seq

'AcivL

m/evpa ro Itvtvlou
I

'Ov atvtaaBlv u\r\yaval% t&v daitiovc&v,

Illffisum tulerunt Sisinnii spiritum,

Daemonum artibushaud concusBum. Nec id tantum dicta Grsecorum Mensea stant, verum etiam brevem, quaper SS.
ctarii et Sisinnii preces divina mist

"
"

no
caveritj qu

!n

BJ

,n

Velio

imploratur, orationem, a M datum, quod contemuit Menologpium

,

ei

'/,

teUbram,
'

fam recitatis rubj 2 Laudata quidem Menssa ann 1595 fuerunl e:r< \ea >/>>> diutissiversit ulis
'"

illatam,

de San\
00ll<

to

B
;

ni

fominut rationibu$iiiCa d

ante exstiterunt Mss.. , wioao excusa t pro recttanao

,

me

hset
, ,

quid
.

po

ecci
ll.i.
i

cio solebant a Grsecis adhiberi; ut sq

oi

C apud hosce immemorabili cultu Sisinni cum autem deat, dubitandum nov -'' habeat, non es/ cv,- ///< Snm-lis haudaccenseatur. Solis quidem jam supra memo Grsecorvm nullisque Latinorum Fash
,

oolumbse
III!

[mplicitatein
I

di

prud

de titut
l

Ita

exstat inscriptus

verum

id

^nri/rr

au/>

quantum ad S. Nectarium obtinet, tamen idcirco e Sanctorum numc, haud

>>

ex-

mrtuteU
i

toam

cludendum,ostendunt,qu& supra, ubide *">>cto isto patriarcha Gonstantinopolitano tractavi,

tur,
vt
ja

noi

n um

et\ 1 dis se rui

cur Sisinnius, cum etiam indignos />"

Grseci 8a\
i

binde

die Arsacium, e

Sanctorum numero,utjam suprain

missis monui, certo eradendum, accenseant,
iis

um
insi

etiam, utut laudatis Gh

cris inscrijj/vs,

haud

<

etur,
afftcia

>
>

<U
"f "
:

gnus

esse,

qui honore hoc

;

verum nihil omnino, quo utcumque (neque enim eoignavia, Sam

soiidepossel

in

>

"-/

'*,
^io
''

bens
xii
i

Lndictio

quibusdam imputata, confe quidquam potestj infra dicendis patescet invenio, eontraque probatum dari queat, ,-'', quod :/! UWI/H dign um omnino esse Sisinnium,
,

oianon

simplic

nopolitanu

'

qui Sanctis annumeretur, ostendit. Lecton

pum

factum

idoboculosh
3

Ccelestinus

Octobris

Papa in Tomus V.

episiola,

ad Nesto-

":

628
4UCT0BB
C. B.

DE
et

8.

SlSINNrO PATRIAECIIA CP.

miiliterscripsit.Sisinniu8 item Constantinopolitanus et Theodotus Autiochenus r-ommune epistolam ad Beriniannm et A.mphilochium c^" terosque in Pamphilia epi?eop re
,.
.

rationem, qua id acciderit, et 01 dinatus fuerit isSanetus noster, edoceat, lubet et ejus verba transcribere, Sequentia hsecsunt-. Post obitum Attjri ingrens contentio de ordinatione epiexorta est, aliis alium postulantibus quidam enim Philippum pre byterum cupiepresbyter bant, quidam Proclum, qui etiam Sed universus populus communi consensu erat. Sisinnium optabat, qui et ipse presbyter quiprseterea

diem, qua episcopus

epistolae haec
ii

inscriptio

est:

>

d<

sacrorum

colleg-is

Beriniano et Amphiioehi
in

omnibusque adeo

Pamphylia episcopisSi

wsinnius atque Theodotus et universa sanpt synodus, qure Dei gratia in magna urbe Conn
ii

stantinopolitana coact.i

es1

consecrandi erati
Sisinnii

dem
i

erat,

non tamen
sed
cui

in

ulla intra

urbem

ec-

constitutus,

in

suburbano Constanpresbyterii
Viri

ii

tinopoleos,
iiim

nomen

est Elcea,

//

ju$< u auctoritate pientissimi et Christo cari inmeratoris nostri Theodosii, salutem in Domino-,

Dco amantissimi episcopi

sortitus fueral

Hujus autem
,

e.r

hisce autem, quod dixi, colligi^

de iderio
pietatii

omnes laici flagrabant tum quod nomine celeberrimus ubique esset, tum
pauperibus fovendis etiam uligitur studium laicorum, ordiKalendas Martii,

spicuum. Nec dubitandum, quin, ita etiam deinceps in quibuscumque ad eccle-

perutinitio

est

praecipue quod
tra vires suas
,/,,

siam suam spectantibus

incumbei

ullima

iv.i

iliiit

bruarii

leglti-

natusque

est Sisinnius pridie

mc

rlccliit.

consulatu proxime 3equenti, qui fuit Theodosii B duodecimus et Valentiniani junioris augusti undus. Fuit itaque, uti e distinctis, quas Socrates hic suppeditat, notis chrohicis per-

spicue intelligitur, anno

1-26

et

quidem

ul-

tima Februarii die S. Sisinnius ordinatus nscopus; quod autem Constantinopolit ad rationem, qua id factum fueritt jam spectat nihil quidem, quod, non dicam, illegitimam, sed vel suspectam reddat Sisinnii ordinationem,
currit;
in

negotiis ac nominatim in arcendis ab hac hsereticis strenuum ac gnavum seseexhibuerit Sisinnius. 7 Socrates quidem,dum prseclaram Sisiunii imhtlem lib. 7, cap. 2S exjtonil s^ji.a/rra ibidem de eo foquitur in modum Vir ob temperantiam quidem vitaeque sanctitatem et oh benigmitatem erg-a pauperes celeberrimus; moribus vero simplex et affabilis ac proinde a negotiis alienus; quam ob causam raolestus fuit neg*otiosis hominibus apud quos in opinionem
,
.

eui av

<9n*vi*u ac
c " ,("'" l

da,a,n "

venit ig-navise; ita autem, Sanctum nostrum a negotiosis seu variis sesenegotiis libenter im-

plicare solitis hominibus

jam

datis Socratis

verbis oc-

dem judicatum
Sed,
ait in
1

fuisse,

ignavum seu socorhaud obscure prodit.

verum, etsi sic habeat,eam tamen carpere et arrodere ausus est,qui, cathedram Constantinopolitanam ambiens, Sisinnio, uti
hisce auctor
ille

Chronologica, quse Operisnostri

tom.

prodit, fueratpostpositus,

Philippus presbyter, e Sidensi in Pamphylia urbe, utiidem Socrateslib. 7, cap. %1 tradit, oriundus. Audi, qui hic statim post verba3 proxime huc transcripta, loquatur. Post hsec,
inquit, Pbilippus presbyter, quoniam alter ipsi antepositus fuerat, ordinationem illam pluribus reprehendit in ea, quam conscripsit, Historia

Augusti prsefigitur, Patriarcharum Constantinopolitanorum Historia num. 190 Cuperus, cum juxta Apostolura sapientia hujus raundi stultitia sit apud Deum, imprudens illud inqiiietorum hominura judicium lionori tam
;

nam qui puspiritualium cogmitione praediti erant, de tranquilla Sisinnii simplicitate aliter judicarunt. Rsec ille, qui deinde, duobus,quos
praeclari Praesulis nihil detrahet

riore

rerum

supra recitavi,Coelestini Papsetextibus addualterumprseterea, exejusdem Coelestini, apud Labbeum tom. 3 Concil. col. 1070 exstat, epistola, post Nestorii damnationem
ctis,

ohristiana;

ubi et ordinatum simul

et ordina-

tores pen tringens ac praaoipue laicos, ea dicit,

quse

quaa

litteris

enim
rit.
(j

ullo

mandare cquidem nolim neque modo probare possum ejus temeri:

ad synodum Ephesinam
nii jjost

scripta,

desumptum
Sisin-

tatem, qui talia scriptissuis prodereausus fue-

sequentibusque hisce de S. Maximiano,

Philippum contra Sisinnium litteris mandasse scribit, ex invidia, uti satis innuit, dumtaxat profluxeTta ille;

cum autem,

quse

Nestorium successore, verbis Talem

successorem qiuerebat sanctae memorise Sisinnii p beata simplicitas, ut locum suum nonnisi sui
similis obtineret
;

rint, non estsane, curobhsec, quam maxime etiam a Socrate improbata, an fueritnecne legitima S. Sisinnii ordinatio, revocetur in

etenim melius ag-imus,

si

ab-

stinentes
licct),

jam ab

illius sacrilegi (hseretici vide-

tiatim

elum

tmim eontra
htereticot

Mm-

talianot ostcn
,///.

dubium, 6 Sanctus porro statim post hanc, imo <h<rante adhuc, a qua consecratus fuerat episcopus, Constantinqpolitana, synodo ferventem adversus hsereticos Messalianos zelum,
S. Attici, procsimi decessoris sui,

qui Sisinnio proxime successerat, Nenomiue, sedera vacasse dicamus, conEx ceptum, transcribit ac mox subjungit Sisinnium perpehactenus dictis collig-i potest, ram a neg-otiosis hominibus ignaviae accusatum
storii)
:

fuisse,

cumhasc omniapotiusin eotranquillam

exemplum
iis,

alacritatem et simplicem simulque prudentem

ag*endi rationem

imitatus,

ostendit.
in

Colligitur id ex

quse

apud
iti

Photium

Bibliotheca

ab Andrea

commendent. Porro idcm Cuperus, sanctinostri An- p"*'

/woton*

Schotto Grseco-Latine edita, cod. -rlcol.

W et

occurrunt.
vel

Ibi

enim,

episoopis atiquot,

qui

etiam consynodo Sidetana alteraque,a Flaviano, Antiocheno episcopo, congregata, damnatos,Si ripserunt, memoratis, sequentia isthsec produntur memorise Scripsitet Attide
dictis hserelicis vel

mox
///

tistitisexisHmationemequorumdam,aquibus ignaviss accusabatur, insulsa calumniawolari non posse, merito sestimans, hanc e Phi
lippi presbyteri, qui,

hosce,

quemadmodumjam
Constantinopc

w-

dimus

cathedram

ambiens, Sisinnio fuerat postpositus, tione seu invidia traxisse originem, sese
suspicari,tandem etiam non oibscure insinuat. sic scribit Yerum Socrates lib. ~, cap. Mortuo Cyzicenorum episcopo, Sisinnius Proclum urbisillius episcopum ordinavit.Sed dum

ousGonstantinopolitanus episcopis
lia

in Pliamjiliy-

sacros ac detestandos

utundique Messalianos veluti exturbarent. Quin et idem ad ^mphilochium Sida? pra&sidentem siexistentibus,

ille

1)1
'

ille

eo profectionein parat,
sibi

Cv,

Dalmatium quemdam

professionis virum,

episcopum

runt,idqueabilhsfectumest,contem P qua sancitum est,

scopi

ententiam
,

-^
V*
s

Lonstanti
I

ulla

mistemadeo

Pers
htt

concessa esse videretur. Mans PrPna quidem

adminia
.

liatus, mecclesiis * cionaudo maximam

Dalmahums.b, pum, ta
l(n
//<;

sroin
A,7v ejus verba

iexetaquolata,inc
leg-em
fi

limpm ,
>,

istim

qua cautum
A.ttici,
,

Cyziceni prarter consensum nopolitaui ej

9
[0

innius, fte

v lln
"

Constantiordinar
1

''

in

concilio

/'"''"-

tum
leg-is

fuisset,

canonia

vocabulo
..'

uteretur Sor,
i

qUan

B Attico, Qyziceni insuper h euim id privilegium specialiter Attio sum fuisse, nec ad

sit t vl

in

ante Atticum Constantinopolitani episcopi Cyziceni dederaut. Nam Conatantii temporibu

xius, episcopus Oonstantinopoleos,
l

Verum

fallebantur.

Diu enim

us

Eunomium
II \
I

zici

ordinaraf episoopum. Jus itaq\

recitatis Socratiset Vales\
I

hiscejam

<

'"

7"'"

vrc^r.M.

apparet, in demortui locum sufftciendi alium

H
8.

4*7

Sisinnio
, <

veluti
1

Constantinopolitano episcopo nmpetebat, aut certe Cyzicenis novum sibi absqui

consenstt constituere episcopum

supra

Gyziceni quidem,
successoribus,
ut

soli Attico,

haud non au

lu

absqiw fjvs vouseusn

<

cenorum episcopus creari non posset, /> concessum putaban/ aut certe prsett verum perperam, ait Valesius, cum auh
utihinc, si assentiendum auctori huic sit, consequitur Cyziceni episcopum a si innio
,

<

exstiti

jti/m

ordinatum rejicere aliumque

sibi co\
ia

stanlin
\

tuere, absque

summa

Sisinnii

injm
,

haud
merito
in

polvrrinl

iicjvc Innien, vt
vel

tipjiiiri-l

hicquid-

quam, quo

Cy icenis seseoppont hauddiu,

q\
I
,

q sedis suse jus Isesum vindicaret, tunc egt hinc forsan non tantum negotiis alu
<>

|,

sedet ignavus fuerit a nonnullis eanstimatus, Et vero ex hujusmodi agendi <></-

tam bono pa
litana

Uoi

forsan hanc legitima quapiam de

rit secutus,

ausa
tem,
;n

ignavise saltet

<i'i

m fam<

/i.

7* /nc adtfucuiUur, tapfcfoni itu cxi

mtndut vide-

prorsus, ul apparet, <> potuit videri. > > 10 Verum quid si scopijus, quod sibi competere Sisinniuj mumputarat, haudsat certum <<> fundatum exstiterit, itaque rem habere ipsemet haud dudumpost deprehenderitt Diu quidem
I

cum

ipatu

'/

>

biennii

daburio

Kalend

Atticum Qyzicenis datos fuisse

I

>

Consti

Constantinopolitanisanti ttitei suprahuctranscriptisaffirYnat\veru*

nomii,quiConstantiitemporibusab
Oonstantinopoliti

Gyzic

episcopus,

exemp

M.

030
AUCIOIIB
J.

ACTA SAXCTORUM
D

B.

DE

S.

PLACIDIA
VERON^E
in

VIRGINE

italia

S. Placidise

apud martyrologos memoria

et

cultus

sacer

fueritne

Valentiniani filia? Incerta obitus epocha.

clarissimee anctam Placidiam Veronse subpatriarVenetorum in Longoibardia
,

Bnjdista Peretto editis, pag. 29

plicantur.
S.

uili if;

ANM.-

CCC(

i.x

et seq. sic exPlacidias virginis corp US requie-

'''''

S. Plocidia,

ad hunc diem
B rum

s:chatuAquileiensicivitati, EomanumMrl. adscribit: Veronse

his verbis
virjrinis.

scit in ecclesia S

sancta Placidiae

Nomen

ejus Sancto-

ut {supvle patet) cx Lectionario antiquo ecclesise cathedralis, ex Martyrolog-io dictae ecclesiae cathcdra

Stephani Veronae,

Fastis, paulo antiquioribus, inscriptum

;

nusquam reperi ex recentioribus vero marMaurolycus ac diem xv Octobris, de eadem ita habet: Apud Veronam, sanctae
tyrologis

Placidia virginis sanctissimse, Valentiniani imperatoris filiae. Maurolyco consonant, scrvato

cx lapide marmoreo, de quo supra, ubi de Andronico, ex tabula vetusta ex membranis S. E de qua ubi de S. Alexandro, ex Erancisco Corna' et ex tabula Sanctorum die xi Octobris. Recitatis deinde mox expressis Maurolyci verbis
lis,

ita

pergunt

In festo

S.

Placidiae et per Octa-

eadem annuntiationis <lie, Felicius in Martyrologio Italico, Grevenus,et Molanus in Auctariis Usuardinis apud Sollerium pag. 503.
Petrus quaque deNatalibuslib. 12 in Catalogo ldibus,seu dieixi OctobrisfestumS. Placidiaa contra xi (kilesvnius, Ferrarius in illigat
;

vam

in ecclesia S. Stepliani

conceditur indulet

g-entia vig-inti

dierum pro criminalibus

de

medietate partis venialium, ut ex tabula vetusta ex membranis in sacrario S. Stephani, de qua supra. Ejus Vita describitur in Lectionario antiquo ecclesise cathedralis, sed non tota quse completa de?eribitur in libro vetusto ex mem:

Catalogo Sanctorum Italise, Brautius in Martyrologio Metrico, et Tamayusin Martyrologio Bispanico. Fuerit fortasseolim S. Placidia apud Veronenses Idibus Octobris culta dein
Idus Octobris, quo die festum ejus etiam signatur in Mrl. Romano, Benedicti XIV auctoritate novissime edito.
vero
\

branis in ecclesia S. Stephani, et in libro 9, cap 70 Petri deNatalibus, episcopi Equilini. Quo-

modo corpus

S.

Placidire repositum sit in

S.

una

eademque arca simul cum corpore

Simplicii,

episcopi Veronensis, qua? servit pro stipite altaris, erecti in honorem S. Simplicii etS. Placidise,

mcroquidem
'""""

Sacrum S. Placidias apud Veronenses cultum duomaocime jirobant monumenta anti(j)ui, tabella nempe marmorea ecclesiae S. Stephani muro affixa, et ordo quidam ecdesise
2

dictum est

supra, ubi de Simplicio. Eestum

S. Placidias virginis

apudecclesiamVeronensem

celebratur sub simplici Officio, ex consuetudine

die xi Octobris. Retiquiarum in ecclesia S. Stephani servatarum enumerationem instituunt pag. 4 et 5, et S. Placidiam Reginam appellant de situ vero corporum S. Simpticii et
;

cathedralis Vo-oncnsis, Carpso dictus, in qui-

Q bus S. Placidia inter Sanctos, Veronm cultos, numeratur: hunc illustrissimus Scipio Maf.

feiuslib. \i

Historise Vcroncnsis cot. Vtiinter

S. Placidiae ita S. Placidia?

loquuntur

Item a capite

arca?

maios 900

et

1200 a

quodum Stephano,

sacer.-

versus sero corpus

S. Simplicii, epiS. PlacidiaB in

dote ct cantore, compilatum conjicit

ittam

scopi Veronensis

Item corpus
ita

seculo xi vcl xii, aut forte etiam citius confe-

arca

ejus.

Non
ut

tamen

hsec verba acci-

ctam suspicatur

col.

342.

Memoratis porro

pienda sunt,

nusquam

atibi illius Virginis

.-

sanctis episcopis Veronensibus,

quorum

cor-

rcliquiee conservari putentur

nam ex iisdem

poribus ecclesia S. Stephani gloriatur, Simplicio, Petronio, Innocentio, Felice, Salvino, Theodoro Senalore Probo Andronico Mauro ct confessore Mama, mox scquitur h.rr de S. Placidia mentio Atque virginis Cri,
,

portiones aliquot servari Verome in ecclesiis S. Catharinse virginis et martyris, S. Mariini, S. Michaelis ad Portas, et anno IbbO die 20 Februarii aliquot S. Placidia? ossa ex eorum

sti

Qui intcgrum tabuLv 6 Scptcmbrispag. 21, ubi illumcx Onuphrio Panvinio trmiscriptum invenict aut Blancolinum tom. 1 de Fcclcsiis Vcronensibus pag. V6, ubi ipsammct tabuLv, litterarumque formam expressit. Consonat utrobique inscriptio, si Panviniahoc modo, et ceterarum innumerabilium Sanctarum alteram autem isto, seu etceterorum innumerabilium Sanctorum <?, uti opinor,
vencrabilis Placidi.
votet,

tecctum

adeat lom.

arca sumpta fuisse per Joannem, ecclesise S. Stephani archipresbijteyntm, in Indice reliqudarum in ecclesiis Veronensibus servatarum, iidem auctores tradunt.
4

Quod autem ad Acta

S. Placidiee,

de quiP
'

bus supra ab illis facta est mentio, attinet, en illa, uti apud Petrum de Natalibus toco
citato sunt exarata. Placidia virg-o ruit tilia Valentiniani imperatoris et Eudoxia? augusta?,
filias

Theodosii Magni. Quae

sua3

adhaesit avias

Gallae

spreto seculo PlacidiaB, jejuniis

,

accuratius terminari, cxccpcris.

qusead S, Placidiae cuitum ac reli(jiaas spcctant, in Ejnscopor^um Veronensiion antiquis Monumentis, a Raphaele Bagata, et
3 Cetera,

eleemosynis intenta. dam seni revelatum

ror ipsius Placidiae,

De hujus sanctitate cuiquod ejus meritis soHonoria nomine, a graest,

vissima

DIB UNDECIMA OCTOBEIS

a

rissima infirmitate liberata ruisset. (Jui etvisa Budoxiaj, ipsiua matri , rettulit. Et ei tuuo mater filiam in devotioue hnbere cmpit autemPlacidia cum utroque p* Galla Bavennam navigio venim,eravissima
I

fi

eunot

sss
iani

man

est. Qui omn JoanmEuangelistaiproeorumUberati

tempestas exorta

m
/

1
nouoriam /v.

i-i

runt basilicam construendam. Statimque idem beatus A.postolus eisdem apparuit,et teo state sedata, ineolumes ad portum perduxit grma erg-o Qalla ei apud Bavennam
-

Hl

njugem

siam

--
misit,ul

dedit. j

fabricavit,

inquasanctus Joanne
et

ummatre

Eudoxiai

augrustaeel Bapbaciano ppesbytero apparuit,

sandalium Buumpro reliquiia iUisdimisit, ut supra actum in Gestis Barbaoiani pr

Januarii. Post aliquod
cta

Marcianum unperato,

autem tempus
. I

Bierosolymam p ubi Lustrans bieunium exegit. Btdeindeper Venetiam Veronam venit ibique cuidam Dru fiiioj
,
.

issu Marcianinup&U bno,quiintepsenatoreaRoi] habebatup, et oapta

Oh

Orabilis, uobilis matrontB, surdaa

au

thymii abbatis,

l/i tl

alia

Chrwtodormmt.sepultaineecle Bviami., ;l!I1;i .,,i., ,, .-. j i (./>, ima ctvitatts ;

I

phani,

P
v

'"""

rtrfu.v.

diis, direptionibui
perum aiunl,

ki
stationib

populorum barbarorui
numentaperiise, in Prsefati scriptores non imm

///

dolendumpariter est, a< utposteriot am temporum

fttit

scripto

sarcire antiqua damna orum gesta fabulis erroribusque deturparint t a

m
copius
lib
i

le

ad hunc

modum damna damnis

Acta
<<>

cumularint.

S. Placidiaa

si

tamen hoc

ea

nomine

bi

pellare liceat

labe non

fuisse

immu

quiO
Querat,

imperiui

paucis ostensum imus. Acprimo quidem Eu doxia, S. Placidi mater, quss hic Theodosii

litum per Oi

non h\ Theodosii Junioris filiafuit, nataan. sicenim habet Marcellinus in C dictione 5 ad consulatur, Honot it kiii,
filia

Magni

fuisse dicitur

ita

impera
/

<!.

itui

dosii vero x

Theodosius

m
<'\

iii

extruxerunl

Euj

oclc

quo item teste, Theodosius \a gnus atiiio 895 Mediolani >< hac vita dece Deiu Galla Placidia, cum maris tempestate jactata est, ac templum 8. Joanni Apostolo Ravennssexstruendum vovitt comiteshab\ Q*dicitur Valentinianum, uxorem ejus E
filiam genuit ;

Olybrlu
Placidia
i

Juliaoam
|

Mi

i"

amine cu
liil

q
|

Qfl

gnatur
/;.

in Wastx

ariam,

et

utriusque filiam Piacidiam. Obtigit

eatempestas Gallse Placidise, cum Gonstanti nopoli, quo afratre Honorio imperato dissidia missa fuerat, in Italiam rediit a
\>%biat

\iv, et Qlym-i

iv,

Valentinianus, natusanno
,

l19,
j

Marcellino
at,

quinquennis tantummodo tunc

imoannodumta xat Wi Valentinianus Eudoxiam secundum Marcellinum in uxorem duxit, ac proi Placidia, Valentiniani filia, utpote nondum
Eudoaria vero triennis,

nam p
I

ne

nata t aviss suse itineris Quod de sandalio S. Joannis

>>,
.

''"'

''i

scribit,

mati

uberius poterii

le
i

Barbatianc
''

quem propiu
agetur.
*

attim

Denique

S.

Placidia,
filia,

culta,
\

ne-

III

que Valentiniani 111

det

affirmai
Vei
colligt
1

rorfuit;quan loquidem illaapud uUaquepi Virginis titulo g>

rit
;

Placidiam autem, Valenti nianilll

/<

Olybrx

irio lib. i cap. 7, ubi t interprete

"

632
fcOCTORI
J.

DB
711

S.

PL^CIDIA VIRGINE.
ses seculo v

Honoriam retinuit yiico Alexandrinopag. filio suo Hunerico desponsam. Reericus liquum igitur est, utJuliana patricia ex Plo>
cidia Valentiniani filia sit nata; idquodpariter in Diagrammate iv Genealogico Valentin iani I apud Lambecium tom. 2 Bibliothevidere est. Quibus Caesarese pag. 585 creditucaptuquevideri, ""accedit, arduum

morum

sanctimonia 8

Pi

a-

virginem

sed virtutes ejus

gestast^

l"***"

poruml^psurerumquevicissitudinefnissTt^ hommum memoria magna ex parte delet ipsam vero posterioribus seculis
'

niani III filia haberi coeptam esse decausa, quod eodem utraque
.

oro Yni'.']'
ei

UquioraecclesiseYeronensismonumentadecaptivitate 8. Placidiae, quam ignorare Veronenses non potuere, nihil plane meminisse
;

rit, idemquenomen habuerit id r "'. indicare videtur Scipio Maffeus lib. Xl u Veronensis col. 345 scribens, S. Placi<r Valentiniani filiam olim creditam
<

ob

nihilde condito ejus opibus Constantinopoli S. Euphemia templo, Olybrii dicto ; nihilde facultate eligendi, quemvetlent, ci>is<opum Carthaginensibus catholicis partim ob ejus
preces ab

congruentiam. Quoanno in vivis esse desulrtt dicendo nonsum signavi tamen

.

nom^
)

Ferrarium

annumm
Italise

in

Catalogo Sanctorum
etsi,

Casiellanum in Martyrologio universali

Hunerico,

teste

Victor

17/-

rum
III,

n /

secutus;
ut

si$. Placidia Valentim

,

com essa quse sanead ejus laudes plurimum contulissent; captu, inquam, arduum est alto hsec fuisse involuta sitentio, si nimirum eadem, quse Placidia, Valentiniani III filia,
t

Ferrarius credidii
ut
.

/m

/),,.,-{

fuisset.Victoris Vitensislib.

%.

Persecutionis

Wandalicse num.

basunt
,

.-

apudRuinartiumhsec verDedit autem (Hunericus) licentiam,

i

ni,\ r? '1 U0 JCjU~ genius Carthagmensisepiscopus >$t ordinatus vitam produxisse, exVictoreVitensi mo lau dato sit certum. Obiisse S. Placidiam anno 495 La Hier in Menologio SS. Virginum

adannum

minimum circiter 48

scribit
ferat,
tror.
vita

H Zenone imperatore atque Placidia, relicta Olyut Carthaginensis ecclesia rog*antibus brii
,

at, cum nullum dicti sui testem proex conjectura idabs illo factum arbi:

-p

Nihilo plus certi de die, quo ex hae

episcopum ordinaret, quae jam per viginti quatuor annos tali ornamento
sibi,

quem

vellet,

fuerat destituta.
9 Quisquis ista perpenderit,

mecum, utopi-

ad beatam transiit, dixero; his, utsupra dictUm est, ad diem Octobris xi, aliis ad \v ejus mentionem facientibus , et Francisco Tinto, sed pariter absque vade ac leste, eam
die 2 Octobris mortales exuisse exuvias, af-

nor, statuet, floruisse

quidem apudVeronen-

firmante.

DE
B

S.

EUPILIO
SYLLOGE

EP.

CONF.

COMI IN ITALIA
C.

E
ANNO CIRCITEn
DXXXVII.
S.

Martyrologiis ac praecipue a Comensibus Annalibus.

nter Comensis seu Novocomensis ecclesise

BupiUut,

qui Comi, con

tra ac Ferra
riut htc in!"
-

plures sanctitate ilI!luslrcs ni 0/m.s nustrum iutulimus, ab Ughello Ttalisesacrse tom.b nonus ordinenumera//'/S.

episcopos,

quorumjam

manum Topographia, anno 1609 excusa, S. Eupilium accenset hinc autem, an ante celebcrrima Urbani VIII decreta, quibus ne servisDei, Sanctorum aut Beatorum albo ab ^
,

Eupilius seu,ut etiam vocatus invenitur,

Ecclesia
siastico

nondum

adscriptis, nec cultu eccle-

nuare videtur,

Euplius. ifanc hodie sequenti isthoc elogio,Eupilius episcopus

centum amplius annis ante annum

sitin episcopatu.Is

Comensis rx.S.Eutychio succesGermanusnatione ex Ultra-

16S4saffectis,honores Sanctispropriidefemn-

jectensi urbe orig-inem duxit.Qui in Italiam veniens, eum vitre probitate, doctrina et moribus

cautum, cultu ecclesiastico Comi a iempore,centum amplius annis dictum annum

tur, est

Eutychio raeruit in ecclesia Comensi subrogari. Quam ecclesiam sic pie administravit, ut nonsine Sanctitatis opinionedecesserit v idus Octobris. Cujus corpus in asde S. \ i.iiiidii conditum est^FerrariusinSanctorum
excelleret, S.
Ttaliee,

1634 prsegresso, Eupilius, qui nullis Fastis sacris antiquis inscribitur, fuerit gavisus ac proin in Opere nostro locumjure sibi vindicet, inilio

dubitari.

Verum hanc dubitationem mihi ademit a umpore mPrimus Aloysius Tattus Novocomensis, con- mmrM,^
2

quemanno

1618 typis vulgavit, Cata-

gregationis Somascluv theologus ac sacri

ficii

s " ud "

of-

logo exornat;

verum

Annotationem,
\

elogio mox subjungit sequentibus hisce de Sancto

:

nostro rerhis conceptam

p

Post

annum Domini

ixisse ecclesiasque

jecturis videtur, qui

Comeusi prsefuisseex connon multis abhinc annis in

consultor. Hic enim in Novocomensi suo quod anno 1675 edidit, Martijrologio S. Eupilium hodie his verbis celebrat, Novocomi S. Eupilii episcopi et confessoris ad aram propriam in ecclesia D. Abundii qui Novo,

talmlas relVrri ac in ecclesia Comensi celebrari ccepit. Adlucc Comcnsibus episcopis,de quibus, licet inter Sanetos habiti sint ecclesia Co,
raensis, ut ait, nullura recitat Officiura, idem Ferrarius in novasuain Martijrologium

comum

adveniens

cum

vitas probitate,

do-

ctrina et moribus excelleret, S. Eutychio meruit subrogari ; ecclesia? autem Comensi tanta

religione praefuit sub seruninoso

perio, ut

Gothorum imcselites

Ro-

ex hac vita decedens cooptari inter

casl.tes

meruent ac demde in no mox subneclit. S.

,

PlE "NDBCIIiAOCTOBRia
iis,

mm bmi
conus
'

EapiUi

***

it

'tJ^'**6

<""'>>*<,&,i

--

I**

"

essel, a/.
J
'
i

illatus,
Mi
':
'

proxtme anU
t

1
l

OUO

an

tooro./w |" c?omi **"" ritu ab norabiti ante ann l6tetemporequotannis,etq

rupte, celebratum, fa laudatx
ciiatis tradit.

00

fatetur, statuitur,
it
t

nihi

Verum, quo ra

ced """

pro

uali

temporequy ac deinde obierit, sermonem priu

adducanturin medium,
cse in

ins
l

natali incipio. XJticse,quse maritima

Mauritania

civitas, Bi-

lo

appel\

Eup

lata,

natumesseS. Eupilium , Ballarin

;

in
lltl

chronolqgico suo civitatis Comensis Comp diopag. 09 afftrmat verum, ait mox iter memoratus indiciis ejusdem civi siue Anrtalibus lib. 7, num. 11] Tattus,
,

Bupilium

omnibus nostris constanter credx Germanus solumque difficultas, ut, qusenam inter mu
pilius esse
,

s<

civitates patria ejus

saniori judicio de Sancto loquuniur, eum

urbe

techia seu

bichia fcu iunt

sil

oriundum
urb

verum qua
<

in provincia sita
si

nullus edicil,
qui,

unum

ea

,-

nullum Qermanise locum particutan illo nomine a geographis ajjjjrUti/niti t, <<<', ams, eam esse civitatem illustrem UUrajectum , Belgice Utrecht, quse unius ex amoenis Belgii seu Germanise Inferioris p\ caput est, acute (verba ejus num. h tec scripta videsis) conjeciat. Verenec
< I

vei o

mat

um autem
altei

num
rat

illarum

nec Utichia vel, ut in uno \rum nostrorum Catalogo legimus, Nitei locus ullus a cosmographis int mitur appellatus;quare, similitudinis qu& internon
,

Ultrajeotum, Belgice Dtrechl

chia seu Qtichia, unde Eupiliu
intercedit,
<

\ue

ti

turt
Eupilii

tabita, ha

ctumesse pendemus,!' cum Ferrario ai cwa Ferrario arbitremur. ur.

fiitine
'- r
,

patriam
cu
>

"

/,_

anno. ul

tus Tattus,

ftrtur,

mox

ubstantiam laudaqui etiam adjun

i . :

552

Ab

edistinr

st<

faiusepitco-

ctam, haud nuod nomen UtiehtoMifEuteehii

sin

ad

pc

ntAfmmqueadeofecerunt,!

<;.;]

li;

s.

J-UPILIO EPISCOPO CONP.

altare fuerit transtatus
etsi sic habeat, id
sec. \i
fii< //
,

*ceroni

c B

hocargumento loquu?itur,unanimiconse?isu memorise j/rodunt; verum nullus est, quit

de

incertv
vel

, ,

equidem haudsen
nmile

quandonam

translatio ista facta sit

edicat.

Battarinus quidem, JEupilium fuisse numero Vivenlium in cu:lo sub Vigitii Pontifratu Justiniano imperatoreregnante, adscriptum, o/firmat; verian, an sic, S. Eupilinm de loco, quo fuerat sepultus, tevatum,adsupra dictum nominis sui altare fuisse tum translatum
,

ex eo apparet
'

quod tunc e dictis altare illud fuerit ab JJrh no sacratum. Nec id tantum solenniritu
banus, ut Tattus, auctoribus omnibus, quid re illa loquuntur, ei co?isentie?itibus,a//;. tum dedicavit, sed et variis indulgentiis
in rivitatis
;

uH

signiflcare intendit

Quod

si sic,

ut

non ne-

miniforsan mdebitur, rcs hobcat, oportet, ut translatio ista, utpote sub Vigilio Papa, qui ab anno 587 usque ad annum 555 sedit, peratemporis spatio, quod inter utrumque hunc annum intercessitmedium dcproinhaud
cto, eo

Comensis Annalibus lib. 7 num 130 laudatus Tattus pariter affirmat, ditavit Audi, qui etiam opportu?\e hic ad institutum nostrum idem Tattus in suo ecclesiee Novocomensis Martyrologio ad tertiam Juniid qua de Comensi S. Abundii ecclesia, ab Ur. bano Iltunc consecrata, sermoyiem instituit
loquatur.
9
( S.

admodum
iis,

diupost Sancli obitum, spectatis

Ballarinus scribit, acciderit; ast,

quse

At non solum

inquit

banc basilicam

lilnrju.

cum hicscriptor nullum omninovel auciorem velmonumentum antiquum, e quo, S.Y,upi\\um Viventium in ccelis numerofuisse sub Vigilii
Pontificatu adscriptum, hauserit, alleget, fd

Abundii scilicet) Urbanus pro sua eximia in urbem nostram et monacbos S Benedicti cujus antea alumnus fuerat in Congregatione Cluniacensi,humanitate dedicavit; verum etiam
sacris indulgentiis perpetuo duraturis exornaLargitus est enim templum hoc pie visitan-

velhinc,ut, anneidtuncfueritreipsafactum,

Dubitandt porro ra dr re ratio quam maxime etiam ouB

ambigendum haud immerito

sit.

vit.

tibus hac

die

illius

consecrationis

omnium

i/cturrxco, quod allare,

adquod

S.

Eupilius

translatus narratur, haudcitius quam anno demum L095 sacratum fuisse e jam nunc di-

peccatorum venialium rcmissionem et tertia id quod etiam ampliavit inpartis capitalium viscntibus earadem ecclesiam natalitiis diebus
;

rrodis r/dro/ur.
<juod
II

SS. Abundii, Euscbii

Eupilii, Adelberti et Ru,

UrbunuK

Papa ann

7 Cum Urbanus II Papa, quiabanno 1088 usqur ad annum L099 S. Petri Cathedram oc-

biani episcoporum

Comensium

quorum

aras

1095

cupavih in Longobardia,
feoturus,

in

Qalliam indepro,

Novocomi versarelur, ibidem

ut

Porcacchius de Novocomensi NobiWaie lib. \, pag. 'l^ docet, S. Abundii ecclesiam una cum aliquot sanctorum Novocomensium cpiscoporum, Adelberti videlicet, JRubia?ii, Eusebii et
Eupilii,

ibidem erectas postridie sacris ceremoniis initiavit. Stationes ad hanc ecclesiam etaltaria ob hujusmodi indul^entias tanto in honore etcultu olim liabitce sunt, ut ex assidua populi frequentiaii

diesa forensibus causis et judiciariis

ecclesiasticis,

acti-

bus tam

quam

sascularibus feria-

attaribus anisecravit.

Verum quo an-

S. Eupilii

rentur. Esec ille;e quibus sane , natalitium diem solemni ritu Comi, ut supra

fartum? Bertoldus in Chronico adanHWbsicscribit Dominus Papa (nimirum Urbanus II) rebus in Long-obardia bene di.spoin Qallias Marino itinere eoepit, divertere sitis .et ad Sanctam Mariam ad Podium in Assumno
id

jam monui, fuissejam inde ab immeynorabili

ante

num

annum

163 \ tempore quota?inis celebra,

tum, nemo non colliget; uti autem olim ita etiam hodie Comi is honor S. Eupilio exhibetur, sacrumque ejus corpus ibidem honorifce
sub
altari,

ptioneipsius pervenit,

synodumquead Montem-

ad quodesupra dictishaud serius,

clavum

in

Octavam

sancti Martini Apostoliea

auctoritate condixit.

Cum

itaque, uti ea> hisce

chronologi dicti verbis fasest colligere, anno L095 Urbanus II Papa, in Galliam traus/h<rus, iu Looijohordia
,
,

in

qua

Comum
dictis
,

situm
in

translatum, integrwn hohoec ostendenda modo dieque servatur. hic sunt. A postremo duco initium. Anadh uc no 1590 SS. episcoporum Comensium Abundii, Amantii, Consulis, Exuperantii, Rubiani

quam

sec. xi fuerit

Duo

lumque e jam cst, rxstitcrit Galliam profcctwus, Comi

cum

versaretur, S.

et Adelberti corpjora, solennissima toiius cleri ac popidi supplicatione ad varias urbis Novo-

Abundii ibidem ecclcsiom hujusque mox memorata altaria acnominatim, quod SS. Eusebii et Eupilii nominibus insignitur, consecrarit, consectariwu est, ut iddictoanno 1095 vetvsimillnrr fecerit. Jcuu vo-o si altare, a SS. Eusrbio et Eupilio rocatum, anno demum
,

comensis ecclesias delata, honestioriiniisdein sede ac tumulo, ut Tattus in Marlyrologio Comensi ad i Julii diem e docwnentis autenticis docet,
1

fuere collocata.
Eupilii
in.iionfictliO'

Hinc factum, ut tum quoque alio S.

ilieque

um-

con$ccravi(,
indulgenliit-

que

L095 fucrii consccratum, id jam inde a sec. vi sub Vigilii Papse Pontificatu fuisse exst)'uctum, ac S. Eupilii reliquiis condecoratum, verosimile haud apparet. 8 Id quidem db Urbano, nonprimum, sed de novo consecratum fuisse Porcacchius loco supra cit. ait Derum vocibus hisce de novo omissis, S. Eupilii altarc ab Urbano.IIPa/><> anno 101*5 dedicatum fuisse, Tattus in ecclesite Novocomensis Martijrologio hod/e notat, nec altare istudjam inde asec. vi sub Vigilii Pa, ,

corpus fuissee S.Abundiiecclesia trayislatum, Ballarinusloco supra cit .et posthuncUghellus

tom.h Italiasac.pererrore?7i,inquem etCaslellanus partim estprolapsus, arbitrati, mediam sacri illius pignoris partem unam in Cruciecclesia comfixi, quod cathedralis Comensis plectitur, sacellum, alterayn in Fratrum Ordi nis S. Dominici, quse S. Joannis de Pedemonte dicitur, ecclesiam fuisse tunc illatam, litteris

fiir,

mandarint

veru?n, ait in suis

ad Ughelluut

Additionibus Coletus, S. Eupilii corpus totum adhuc servatur in S. Abundii ecclesia. Anno vero
Exsuperantii 1590 SS. xVbundii, Consulis Adelberti corpora transAmantii Rubiani et lata, non vero S. Eupilii. Corpora denique*
, ,

pee pontificatu fuisse

exslrurUuuacS.

Eupilii

reliquiis

omatum

sola Ballarini scripto?Hs

supra laudati, qui nullum pro se vadem antiquum allegat auctoritate est credendum fitqite proindc vcl hinc, an tum S. Eupilins, de terra levatus ad nominis sui
recentioris
, ,

quorum medietas
lii

rog-atu in cathedralera

eminentissirai Cardinalis Galet altera medietas

,

inS. Joannisde Pedemonte

illata

sunt, fuere

sanctorum

A Banotonim Rubmni et Adelberti, ut es Inscriptione, qu* in cathedrali

DlE DNDBCIMA OCTOBBIS

elare natet
in crucifixi
,

sacello legenda pwstat, hujus tenori.s torum corporum Adelberti c, K,, i:

"

.
,

Sau-

foporum Comensium

m Z.
,"

S.
-

Abundii hunc transiata an. s Juln celeberrima

par, altera ab ec desia

1

K* 7 TeJ^Z^'^ * f***at% M Z.
'"'"" '""'
'

V''"

II"'"""
.,

""'^ "**'.
/W
"

*""'"

'<*<<>

5
.

snpplicatione.

/,

? SS^^^ * **** *""" Lf Y

'
'

"

"""' /W.-.Y.

<'''

^I
postquam I-*

offi.

ibus
''
.,.

of<'0

"V

11 ^/7

ftriM

m &

Eupilii "^i*i

wpiw

W wvasuam
iii in

>'

<

viicn

lw//,((o-

solt mi soienm
,,

tannit "iodo

honoralur

pnstmam

haud/uent, a Ninguarda tan mensi episcopo, sub quo fuec facta, fuii supra memoratum, sub quo illwl quiescit, altw
S

pographta.annoU \t,oumdomd*ind* haud muUis abMno

aHn,s
in

Martyrologtum liomanum To-

vincium. um t

9nsi cetebrart
Itali.v Catalogo,
;

Sanctorum

venerationem, cum in ece Abundii instauratione (Tatlum in Not mensi Martxjrologio adxxn Maii
,

pisvulgato, affinnat

ita

anna autcn.t
noi\

lmm hauddudumocepisi
coli,
,

cidesis) la-

ut

befactatum fuissct sacris denuo ceremoniis restitutum, subgue illo hodieque sacrum illud pignus, sencis velis involutum m

niodautem ad postoriorom
l,hichodieau
int,
if|

cum arca, S. Eu pus contmente, in ?nagna tumba marmorea collocata est, inclusum, honoriftce, uti iterum B apud Tatlum in Novocomcnsibus Annalibus lib. l,num. 180 tndere licet, fcr. Ceterum Sanclus, cujus ita corpus Novocomi usbece,

quce una

'urusji,
Bupilio roperiretur,

/fo.

..

Oomensi quotannu
S.

Bupilio /v, Uari earistimetur.

DE

S.

FIRMINO, EPISCOPO
USETIlASl,

IN

OCCITANIA INFERIORI
IM
i:\ 11

COMMEIVTARIUS
Sancti

j.

d.

r.

memoria

in

Fastis sacris, cultus, quaedam vite chronotaxis,

Acta qualia edenda.

iNNO

ULlll

Usetia

seu Uzetia,
,

aliis Uoetica vel Utica

,

lucinatio

SunctM, cujus
in Faitis

a-

ffil

rnemona,

urbs Gallice in Occitania Tnferiori episcopalis hoc die S. Firminum, fjuondam antistitem suum veneratur. Hujus rne,

Hunc
.V///.V

Castellanus

>/

p
it,

Martyrn

m, "i quo Sanctu

clai iui

moriam Usuardus
scopi
et

hisce verbis

celebrat

quam

citati

'

V. Idus Octobris civitate Uzetia Firmini epiconfessoris.

M.s.,

\ffi/

tf/rfihiju

liiilliih

Eodem

die iisdemque

terminis vetus apud Saussayum monasterii

S. Savini de Levitania Eagiologium
, 14

Hagiologii monasterii S. 8ai tia auctorc, licant

i

Ldu
;

Octobrl/J
ipl

zetia

Florarium ct tyrologium Rothomagense nostrum Ms. ipsum commemorant. Ca< nalis Baronius in prima sua Martyrol

et oo

\uibut etiam
ia
e<
i

on lentiuni

lendai
et

<i*

Narboncf

Romani

editione

S.

Firminnm

[Jzetia,

non in

Narboii*

opum
nsainteri
\Uu

fu\

Gallia Narbonensi, sed in Africa cathedram habuisse sic refert : Uzetiae in Africa xi Octobris

dm
h/r
tiatione
\<
,i.

sancti

Firmini

episcop!

et

eon/eflSOriB.

ufl
tio
I

ilulu

annuntiationem postea, non recentiores Martyrologii Romani (ut Dominicius in

Opere, cui titulus, Familia rediviva
An.sbr-rti.

Quam

Blitbild

UUa
au-

refert) editores, sed ipsemet Baronius cum nempe eodem pnecise die sicut et 2 Maii Useticv

fjua,

>

<

titi

'

''

ptam

>""<>

cto<

>uma

vet

in Occitania lnferior

nnini festum

liorum OaUue, guU

celebrari,

animadverteret, mendosam judica-

n hujus Commen'

vit; ideoque

anno

1631,

quo Martyrologium

decursu agemus, d
2

Romanum,

adnotationibus a se illustratum,
,

Neque

tanlur

publicijuris iterum fecit lectioniin Xfricasequentem in Gallia Xarbonensi substiluens, alOctobris

tien

bro,

innisv OotoMs ipshu oh

82
tut

Tomus

V.

636
iCCTon
J. B. F.t

DE

S.

FIRMIXO

EP. USETIENSI
dabat, dsemones ejiciebat. Lectio

vocant, tus dies officio ecclesiastico, ritu, ut ecclesiis colitur ; atque in dupUci, in diclis
ecclesia

Narbonensi

officio

proprio novem

le-

libro ctionum honoratur. Ilasce a Lambecio secundo pag. 91-1, excepta dumtaComment.

xat septima Lectione, qux in exemplo lectori, quod et reo desideratur, publicatas, exhibeant, legendas Sancti Vitm fragmentum in perpetuum hic propono. Lbctio i. Reg-nante cum constanChristo Domino nostro Jesu Firmitissime fides floreret Christianorum
Caesa, ,

D e" ^ ciam dum ad portam civitatis illi us m ?niS populorum turbis secum euntibus intro lepiosum habuit obvium miserabili'faci j^' e renti cute, quem coram omnibus osculatu.' t" que benedicens, ab omni lepra continuo emun "* davit. Postero vero die ad ecclesiam venien- *' tente cute gratiam pro sanitate, quam
,

ix.

Apud

rat,

agebat.

recep " pe

quo vero tempore cultus

sint repetenda,

S.

mordia

Firmini nr'
rl

monumentorum
:

"
'

nus, parentibus adhuc

gentilitatis errori va-

referentium, defectu definire nequeo

Chricantibus, audiens Christianos Dominum infateri, seque de paganis superstitiosis stum quidem Euang-elica sidiis de.siderans liberare,
relisecutus praecepta, quae dicunt nisi quis non poquerit patrem aut matrem et caetera, parentestest esse meus discipulus; patriam ,
:

mat Marcus Dominicius

autu

cui titul Familia Ansberti redivivajam seculo ix p pU li, ad ejus sepidcrum suppliciter accedentis
,

in libro

pietatem ac fiduciam multitudine miracuh rum multum crevisse ; idque laudatus

,

auctor

que relinquens, rebus interdum propriis paupejug-iter ribus traditis; Christum Dominum sequi
concupivit.
0/ficioeccloia$i(io

Itaque ab urbe Narbona egressus, quaiulamprovincise itinere coepto ad oivitatem Infcrioris) Uceciam nomine perve(Occitanicc
3 Lec.
it.

confrmari contendit ex .sequentibus verbis EpistoUc Amulonis episcopi Lugdunensis qui circa annum 813 Agabarbo successit acl Theobaldum episcopum Lingonensem direct& Scimus etiam civitatem quamdam haud
:

longe a nostrisfinibus, quse Ucetia nuncupatur, sita in provincia Narbonensi; ubi cum ejusdem
pia3

nit,

ibiqueLaurentium presbyterum reperit, virum doctum, ct religaosum, cujus amicitia? se

memoria3 pra3cessoris nostri tempore ad

se-

pulcrum

jung^ens, ctquasi familiaritatis

obsequium

pra3-

sancti Firmini episcopi istiusmodi percussiones, et elisiones fieri coepissent, ita ut

in

bens, aliquamdiu apud illum tranquillacommoratus cst vita. Lectio iii. Quem Ferreolus vir-

membris cadentium reperirentur quaBdamstio-mata ustionis, tamquam illic sulphur arsisset

et

gula

prfficlara filius fratris ejus

festino jung-ere

se ei

subsequens calle cupiebat. Quem beatus

:

ex hoc

territi

atque obstupefacti vulgares

cum

votis ac donis plurimis greg-atim ecclesiam

Firminuselevatis oculis videns, divit Fili, quo perg-is, aut quo vadis? Ille protinus respondit Eg-o, derelicto patre ct matrc, secutus te, Do-

frequentarent, accepto ab
consilio, prasdicavit eis,

eodem

patre nostro

atque prascepit Narbonensis, qui nunc superest, Bartholomagus episcopus, ut

stitiosi

mino

toto corde obedire paratus.

:

Tunc

dixit ei

omnino locum

illum,

quem

super-

beatus Firminus

Fiat, sicut dixisti.

Lectio iv.
civitatis

Tunc venerunt ad domum quandam

Roricii pontificis ac patricii,

juvenem sedentem
quotidie epulas.

inveneruntque ibi qui Roricio ministrabat

frequentare coeperant, nequaquam amplius ita frequentarent, et quaBcumque illuc conferre consueverant, mag^is in usus indig-en-

tium, et misericordiaB opera erog^arent.

6

utihicproba<".

beatum FirrniEx qua pronum, interrog-avit eum dicens vincia cs vel ex qua natione prog-enitus? Ille respondit In Narbona civitate sum ortus. PaQui vidcns
:

Quod cum factum

fuisset, statim et ibi et

fieri inci-

in aliis locis, in

quibus jam similiter

piebat, tota illa deceptio cessavit, et populus

fidelis,

optata incolumitate ac tranquillitate

re-

ter, inquit,

meusFerreolusvocitatur,niatervero

mea
honoratur,
l

Industria vocatur nomine.

Lectio

jamciuim

v. Ilsec videns juvenis ille, ingresnunciavit ei palatium istius pontificis omnia, quae a beato Firmino audierat. Tunc pontifex jussit eum introire ad se, cui dixit Unde venis, aut quo pergis, vel quo uteris no-

sus

Unde omnino videtur nobis, ut.... eliminetis ex domo Domini istiusmodi commentum et fig-mentum diabolicum, quo tanta infelicium hominum et maxime mulierum multi- p
spiravit.

tudo nimis dolende, ac pudende, velut captiva et mente capta obligata tenetur; annu^itiando omnibus fideliter, atque obtestando, ut inter-

mine? Cui beatus Firminus

civitatc ortus
,

dixit

In Narbona
,

misso hujusmodi vano et pernicioso concursu,

rclicto errore gentilitatis

;

Chri-

unde nulla animas

sto Domino huc serviturus adveni

de nomine
voipse

salus, nulla corporis incolumitas, nulla vitasutilitas provenire cognoscitur,

autcin
fcx

quod perquisisti
vi.

cg'0

Firminus

cor. Lectio
,

Cog-novit

autem

ponti-

quod esset ortus ex prog-cnie sua vineum sibi conjunxit. Erat enim ipse Firminus annorum circiter duodecim, literis bene eruditus; Ferreolus quidem septem annorum. Die subsequente Roricius Firminum clericum faoiens diaconum ordinavit; Fcrrcolum vero tradidit Grammaticse eruditioni. Cum autcm Firminus fuisset anouloque beati amoris
,

unaquasque plebs in parroechiis et ecclcsiis quibus attributa est, quieta consistat etc. Easce percussiones et elisiones, inquam, laudatus auctorpro miracidis habendas esse existimat, sicque Sanctum seculo ix miraculis claruisse probare nititur; at nidlus dubito, quin hx operationes dicendte sint commentum et fig-

mentum, prout
enim
credat,
%

illas

Amulo, episcopus Lm-

gonensis, in citata Epistola merito vocat.Quis

norum
uit.

vigiuti,

Lectio

vm.

ad honorem presbyterii perveErat autem beatus Firminus

unquam in Dei ecclesiis, in beatissimorum Martyrum basilicis talia signa

Sancto?

um

religiosissimus,

Domino

serviens in sanctitate,

nequaquam
7

intercessione increbuisse, quibics percusegri sanarentur, sed sane

?

jejunans quotidie,

et nisi

cum pauperibus

ci-

terentur et dementarentur

bum

nullo

modosumens;

in vigiliis nocturnis

At

licet

ex prsedictis signis,

pemoctans, secretas orationes appetens, succinctis lumbis Domino militavit. Coepit itaque per

vinam potestatem reluxisse

stat,

in quibus dinidlo modo con-

JJfa *"*"

ftaWWI

beatum Firminum Domiuus signa

facere.

Nam

csecosilluminabatillius oratione, leprososmun-

nulSancti fama sec. ix miraculis clara sequentibus his latenus probetur; tamen ex EpistolceAmulonis,episcopiLugdunensis,ve^

t A

,. bis,

-p-

*mh~* a..v- , tototumfutsse.fUmanifistum

...

Firminum u

clwto tempore iam ^cu^mporejam' ut Sanctum Q^, #

:

,.

'

NDBC3IMA OCTOBMS

'

Mfitf JmiilobNrtl Firminiepisconi^. r o

Adsepulcrum

tsndunt, diciurn

*W*u

SanctonosS

*" *****
n

opinio-

R K.

quod sciam,
tfarbone,
fti

in

promptu

famUiaagamus.
/

Oecifonia

hferiori,

SStabilito nunc illustratoque Sancticultu rehquum est, ut de quibusdam ipsius n ^esto, gw*, Mtew^usS.Pirmini^

L0S
'

"

,quiin eius A

tum prosapiae

'". InUttti*

ptores

wam tradiderunt, sermon

Francicx

Inferiori,inlucem editum Sanctum ipsiusActa ferunt; verum Mistorim literarim

1

^^^j.o^w^S
editores,
,

mus, atqueprmcipua ipsius vitmcapita ador. dinem chronologicum reducere conemur Narbone, qum ampla et munita li Uas

lua -

GaUt

torii

tnutarunta
,;;.,;,;
1

55potuil aul utj

l :

Aquitantcm

Sanctum in pago t; apud Ruthenos, teste Sidonio,

Trevidon nuncupato, vel in agro Prusiano, Gallice Lesperou, haud longe a dicto pago dissito, natum conjectant,ex eo qua
l

foft

LUl

matremj

pi

ale ac pra

locis, qumnobiliamajorum 8. Rrmini pr& erant, Sancti parentes, teste Sidonioh Ep. 9, habitarent. Utut sit, nosipsius
I

tioesUAi

quibus et in hoc capite subscribunt, quotquot de Sancto tractarunt auctores, adhmrentes,

civitatem
9

Acta ferunt,
Imlii
lr
i |

Narbonensem

ipsis

locum nata

fuisse dicimus
anno si6

Quos de Sancti nativitatis loco inter se convenientes auctoresjam vidimu amio assignando, quo lucem hanc primum aspexerit S. Firminus, omnino dissemtientes inveniemus. Bailletus in Vitis Sanctorum ad
satis

lunti '/"'

'

'

Ethei

i.-nii

vocitant,

11"
gencn

||||

IIM

hunc diem, Novm Gallim Christianas editores tomo 6, pag. 618, Eistorim Literarim Fran-

C cicm auctores et Cointius in Annalibus I cle siasticis Francorum Sanctum reperatm salutis anno 516 natum constanter scribunt; Du\

Magni temporibu Laud

'

nnl

Hti

llfOj
/

'/'".

'"'

/,

atet

bouchetusvero in librodc Origind Domus Fi ancicse, Sammarthaniin ejusdem Dornus Jlistoria et Dominicius in supra citato Opei^e ipsum duobus annis serius ortum referunt. opinionum sit adhmrendum, inquiramus. Ac in primis Cointium,qui anno Chri .' 6 L6 Sanrminusex cti natales collocat.hic a>
I

qui
,

rtur patre
i i

di

b
I

familia

orto

reato

nealn

Ferreolo et Industria seu

Deutheria

nati,

hocanno, idest,oW>,

vixit

enim annosdumt
ei fixit aunifl

danu
duas
AgiuJ
et
Ei

'
i

"' libeUo,

-,

triginta septem,et Ferreolusilliusinepiscoj^iu

Uceciensi successor, qui superstes

nam

octo ac vig-inti, transiit ad Deum anno Cl quingentesimo octogesimo primo. SanctiActa, ipsum triginta septem tantum annos vixisse, etiam tradunt, neque laudati secundm opinioigan* nis auctores Cointio in hoc

rminum eodem
>

p>

tnr

at Ferreolu?n,qui, ut refert ipsius Vila,

cui secundm sententim patroni similiter inhoc capite subscribunt,annisi> sedem fjsctiensem
asse, occupavit, anno 581 ex ha seu episcopali dignitate, defuncto S. Firmino, anno 553 ornatum fuisse negant; atque con-

sismatribus qui totum ho quant

totaj

rte-.etsm

'

638
AUCTOBS

DE
cilalo libro,
et

S.

FIRMIXO

EP. USETIEXSI

J.B

F.

Cointium in Annal. Eccl. neque enim animus est mihi diffusam adeo , atque a viris in hoc genere versatissimis agitatam toties controversiam instaurare. Laudatos intergenea-

pra

Francorwn

consulat

logos,

ubi Sancti nostri fratres sororesque

suis quosque nominibusdesignare aggrediunatque omnes tur, omnis disceptatio cessat, genealogicV S. Arnulphi, Metensis episcopi, qux in vetericodice S. Sijmphoriani Metensis modo enuS. Firmini fratres sororesque hoc Ansbertus...., qui fuit ex merat, subscribunt
:

beum tomo 5, col. 390, ubi episcopi 50 et n D velpresbyteri, vel archidiaconi, seu diaco, seu abbates, a suis episcopis directi, huic nodo subscripsisse traduntur. Canones tnainf quatuor, quorum magna pars prcecedew canonum ac decretorum repetitio et conR matio est, laudati antistites ibidem condid runt. Quibus Firminus etiam
sequentem in
In Christi nomine Fir minus, episcopus ecclesiie Uceticensium, con:

modum

subscrins't

sensietsubscripsi.

generc scnatorum, habuit fratres Deotanum, Firminum, Gamardum, et Aig-ulfum episcopuin, Dcotarius vero construxit et llaginfriduin.

14 Laudatus supra Faber, Binii ad dicta concilia Annotatis suffultus, in citatis statim

1>roul

B,n,,

vicum Arisidum, ubi confessor Christi effectus requicscit; Firminus autcm Pontificatum tcUcetia civitate, ubi confessor Christi requicscit ; Aig-ulfus vero in Mettis civitate Goda vero et Maria episcopus ordinatus est
nuit in
:

btun hic Firmini subscriptionibus mendose episcopi ** Uticensem pro Vinciensi dici existinxat. At fcF'***' quammultum avero aberret Binius in citato ^ 7 "'' supra libro sequenti ratione Dominicius

"pa

'

monstrat

Sed, inquit,

quam

de-

falsa sit Binii

migraverunt ad Dominum. Ihcc de Sancti illustri familia jam

in virginitatc perseverantes
sufficiant.

ex editione conciliorum a doctissimo Sirmundo procurata liquido patet constanter enim in conciliis Aurelianensi iv et v adfuit Firminus, episcopus civitatis Ucetica? aut ecclesias Uceticensium, et cum eo Deuteconjectura,
:

B
con-

Superius innui, haud omnia prsectare

rius,

episcopus ecclesiie Vinciensis. Cujus

ul-

AnnoUi s. Firmini in episcopatu gesta in Actis recenconcilio Auteseri. Quapropter, quidquid aiiunde se obtulianenti iv,

timi

nomen

in editione

Binii desideratur

ex

codicibus Corbeiensi, Lug'dunensi, et Pithaa-

relatu dignum, gam. Anno 541 ad synodwn Awelianensem quartam convenerunt episcopi triginta octo cum presbijteris undecim et uno abbate, qui totidem episcoporum nomine interferunt. Habita est ha?c synodus, ut titulus apud Lablerit

ordine te?nporis adjun-

no nunc primum restitutum. Unde non potuit Firminus ecclesia? Vinciensi praaesse, cum eadem tempestate, qua ipse praeerat Uceticse Deuterius Vinciensem administraret. iN ec Binium movere debuit, quod sit ejusdem nomiois
T

civitas in Africa; recte

beum tom.
iii<

pag. 380 prcefert, Trienpost Aureliancnse concilium tertium, In5 Concil.

pus

enim Uceciensis episcoUticensis etiam quandoque dicitur, ut

dictione quarta, Jiasilio viro clarissimo consule,

id

cst

anno

Christi

dxli.

Vigilii

Papa3

n.

constat ex concilio Toletano xin cui cum quibusdam episcopisjNFarbonensis primas subscripsit Leopardus abbas vices ag^ens Potentini episcopi Uticensis.

Childeberti regis xxx. Licet dies et mensis,

Laudati hanc Dominicii

opi-

quibus hoc concitium, in quo Leontius Burde-

nionem

Cointius, Labbeus, Pagius, Natalis

primus subscrifueritcetebratum, hucusque nidlibiexpressireperiantur; tamenJacobus Sinnondus S. J. hanc synodum ante autumnum habitam fuisse recte existimat ob sequenton rationem,
galensis ecctesUe episcopus,
psit,

Alexander, Bailletus cum Historix Litterarise Franciee editoribus, et novx Gallice Christianse auctoribus amplectuntur, sotosque Binium et Fabrum ex omnibus, qui de his synodis tractarunt, scriptoribus sibi adversarios

quam in Annotatis ad idem concilium apud

Tribus tantum in libris nacti sumus hoc concilium, Khemensi nimirum, Bellovacensi, et Minore Pithseano, qui

habent.
15 Etiam synodo Parisiensi secundx, a urterfamiy. ' rege Childeberto in causa Saffaraci, ejusdem ^." urbis episcopi, qui gravissimi criminis accu- ormum M satus, propriaque confessione convictus se- nnum553 cundum sacros canones episcopatu dejectus, cekbrattnbet in
fln '

Labbeum

sic tradit

solustemporisnotam habuit,eamque duplicem: nam et indictionem desig-nat et consulatum,

diem vero
ante

mensem non iudicat. Ceterum autumnum habitam fuisse synodum ex eo

et

monasterium fuerat
:

detr^usus, convoca-

tcr'p '

ta interfuisse, ac subscripsisse legiturYwwi-

collig-imus,
fuit

quod anno Christi 541, quo consul

,

nus his verbis

Uceticas,

Basilius, quarta indictio finem habitura

erat
anno vevo 549
concilio eju*-

mense Septembris

et

quintae futurum

Firminus, episcopus ecclesiae De tempore, quo hoc concitium,cuivigintiseptem episcopi subscnsubscripsi.

initium.
13 In hoc concilio, in quo, ut sanctum Pascha secundum Laterculum Victorii ab omnibus sacerdotibus uno tempore celebretur, decretum fuit canones triginta et octo, quibus prxcedentium synodorum decreta, paucis additis, fuere confirmata, sunt conditi. Ris canonibus substTipsisse legitur Firmiuus hunc in modum Firminus, in Christi
,

psere, habitum fuerit,haud conveniunt auctores titulus huic synodo apud Labbeum tomo
:

dem

civitatity,

v col. 811 prsefixus, dictam synodum celebratam fuisse, refert In causa Saffaraci episcoannum pi, Childeberto rege evocante , sub Childeberti ejusChristi dlv. Pelagii Papse i.
:

dem

Sirmondus tomo i Conciliorum secunGallieepag. 610 synodum Parisiensem

reg-is xliv.
,

nomine episcopus civitatis Ucetite, consensi et subscripsi. Deinde anno 519 synodus Aurelianensis quinta ex tripartito Francio? regno a
Chitdeberto, in cujus ditione hsec civitas sita
erat, rege convocata est.

nota cujus annum nulla huc usque annum 555 celedefiniri posse fatetur, circa bratum fuisse conjectat. Natalis Alexander, declaCointius, et Pagius etsi apertis verbis notacarent, hoc concitium, quod temporis

dam

bitum
die
est,

Concilium istud hamortem, sub v Kalendas Novembris, indictione xiii id anno Christi dxlix. Vig-ilii Papa? x. Chilest Post Theodoreti regis

reat,
et in

nondum

collectionibus in conciliorum

Annalibus ecclesiasticis epocham nanciscipotuisse,tamendictamsynodumuUra annumh^differripossenegantexeoquod^a

proOan'.', ctus noster, qui huic subscripsisse

certam

deberti regis xxxviii, sic titidus

apud Lab-

\
DIE UXDECIM

anno Usetiensem sedem morte sua ta cuam, ut ex infra dicendis manifestum

dicto

fiet

Zl^"

01

* **> ******* scrip:

j

2*14191

540 4
/*oe coneti

ment,

coweetarim.

/tem
iw
f/ e 01(0( /,

'

"'
',"''>"*' annosvwerit.ip,

w***cri(/Uf Ki/jr

Actfsdij

***
dicitur.

^ror ftnt*

r** a
'

-*^tK^K
f n

ZT'),

;.^;r
;

wa

-1

^ -? S
"'<''''"

'//,-yano,

rwfi,
1

kv/^o co
"""'"

amposita, hunc

Usetiensiepiscopo

i-tS
,./;,/
tll

inVitaS.Cxsariiml

:!r;r
o,

fmtcse
tr, haustasi!u,<

resmstonTmtl
,
tf

,.,

rui,K

to//t.

pao/.

97 suffragantur.

At editores
I

uUamnotamt
fttcrmt,

no\

Gallias Christianse tom. Z,coll. 6]

w;i

:,

M 0i
r,,s aaju
tibus
,

a^ww/rfeS.Krmino^icn.
fomo 6 mewM Augusti num. 3 Coiwm prseviiadS. Csesarii Vitamhis verbisass*
tur ^Neque
:

In Actis nostri Firmini nulla oocurrunt, qua huic favcant opinioni, gwous ./. .s

i>!r

sunt

eg-o in

M ss.

L
,lhs

Qostris de S.
qi

Firmino
historica sunt,

Usetiensi

quidquam

repcrire potui,
fuisse, aul

cam

S. Caesarii

cque
,uit.

discipulum

cum
,

cum
Do>,

tempi

Vitae scriptorem.

Qua

propter
\i

rem incertam
ul

r
,

relinquere cogor usque ad

S.

Octobri

Chr
I

Firmino Usetiensi agetur latius. Ego vero lubens fateor, me post accuratam indagatio-

bus

'

nem

huc usque invenire potuisse, quo Sanctum nostrum in S. Csesarii disciplinam

nihil
sese tradidisse, seu

/,/ #

losU
i

tutsit,

ad illius Vitam concim

i

dam operam

et

studium contulisse,

ineditx
ubji

datis Mabillonio, Bailleto et Histori, cice editoribus afflrmare possim.

AnnoWoex
vi(.

hacvUamigra-

17 In ipsius obitus tempus modo inoi mus. Etsi S. Firmini Acta, ut 51 tum est, annum, quo ex hac vita migrarit, nequaquam exprimant tamen ex tempore, quo C ipsius in Usetiensem sedem successor S. I reolus obierit, sicut et ex annorum numero, quibus hic dictam ecclesiam administrarit,
;

statim

<"
-

sentiant,

Sancti nostri mortis epocha potest deter rari. Gregorius Turonensis lib. cap. 7 S. Ferreoli obitum anno sexto Childeberti II regis, qui annus secundum omnes historicos Incarnati verbi anno 581 illigatur, contigisse
(i
,

sicrefert AnnosextoChildeberti
:

II

regia Ferreo-

lus Ucecensis episcopus

obiit,

magnaB

vir saj

plenus sapientia

et

intellectu.

Qui libros

aliquos epistolarum, quasi Sidonium secutus,

composuit.

Hunc auctorem

Pagius in Criticis, Bailletus, Ex terarise Francix editores, mulHque aUi 8. Ferreoli mortem anno 583 constanter colloibus carunt. Quod annorum nv
dictus Ferreolus Usetiensemsedemoccupai itt cospectat, hunc ipsius Vita ex antiquissimo Tholosse in citato DoFuxensis dice
collegii
icii

Opere edita claris verbis

sic refert
tenuit
I

Ferreolus vir Domini, confessorque beatissimus

post transitum S.

Firmm
8. 1

'

annis xx et

vm. Atuue de hoc

*&

'

640
A.AlVOIVTUO.

ACTA

S.

FIRMINI EP. USETIEXSIS

ACTA

sum ortus. Pater vocatur, mater vero dustria Avocatur nomine. Haec audiens
Narbona
civitate

meus Ferreolus

^^
j

I)

S.

FIRMINI EPISCOPI
Auctore anonymo,
Ms.

ingrressus palatium ipsius pontifici.s tiavit ei omnia, qiiae a beato Firmino

ille,

Uv

18

2fo

P.

Possini

cum
in

editis

Tunc pontifex jussit eum introire ad cui et dixit Unde venis, aut quo pero-js * C quo vocaris nomine? Cui beatus Firminus d xit In Narbona civitate ortus, relicto er g-entilitatis, Christo Domino serviturus huc" ^ veni de nomine autem, quod perquisisti Firminus vocor. Cogmovit autem ipse pontifex
3
: : :

audWf"
"' urbi,
J

'OgnatuM

rtei

hctui.

quod esset ex sua prog-enie ortus

apud Dubouchetum
Origine

libro de

sancti acbeati amoris

eum

tituloqu'

sibi junxit.

Domus

Francice collato.

tcm

ipse Eirminus

annorum

circiter

Erat duodecim*

CAPUT UNICUM
Sancli patria
:

illustres
:

parentes

fuga Usetiam
B
et

ad presbyteratum

bene eruditus ; Eerreolus vero sentern annorum. Eadem die subsequente Roricius Firminum clericum faciens Diaconum ordinavit Ferreolum vero tradidit GrammaticaB eruditioni. Et>dum Firminus annorum fuisset viginti i ad honorem presbyterii pervenit. 4 Erat autem praedictus Roricius jam senex octog-inta scilicet annorum,posuitque sub ditione sua beatum Firminum super omnes civitates
literis

*eneiceno'i

dem
lo >

tuccedii.

Poi 'ea Ferrw.

deinde

episcopatum Usetien-

sem promotio, quem morti pro-

provinciae (Occitaniae Inferioris) et caetera loca. Eodem anno subsequente Roricius vita functus
est.

quem

iu6.dia.

dia conu n

conum,
deinic

ac

Remansit

vir relig-iosus

Firminus

Usetise

ximus
Sanctus, Nar-

fratris

filio cedit.

titulatus et pastoralis

domi

residens, jussit

culmine sublimatus, qui Ferreolum venire adse-

Fuit

bonc nalui,
purentei.
QentllUali er-

Narbona a, qui de parentibus honestis secundum quidem

vir

quidam

in civitate

venisset, interrog-avit eum de sua eruditione et de moribus suis. Quo perspecto invenit eum dilectionis Dei et proximi concor-

cum autem

rore infectoi
fugieni,
legc alla

et ex parentum prosapia b exstitisse nobili g^ermine ortus, cujus filius vocabatur Firminiis dum sacris polleret moribus essetque Baptismi unda regrneratus, in teneris positus

seculi dijrnitatem descendisse dicitur

exalta *

dem, charitatis non fictae; orationibus enim Domino jugiter adhserere solum g^audebat. ltaque
Firminus summus episcopus eum clericum fecit et non post multos dies Diaconum ordinavit. 5 Post haec sanctus Firminus gravi infirmitate infirmari coepit, tunc paterna cura cuncta
perag-ens, atque pertractans supradictum Ferreolum diaconum vocans, presbyterum ordinavit, atque in vice sua super civitates, quibus ipse praeerat, et super omnes vicos suos eum constituit, et prsecepit ei, ut moneret sacerdotes,

suceriottm
coniecrorat,

annis a Spiritu, qui, ubi vult, spirat, inspiratus, relicto superfluo g*entilitatis ritu ad servitium sese Christi fideliter mancipavit. Eodem itaque tempore dum constantissime fides floreretChristianorum, Firminus, parentibus adhuc gentilitatis c errori vacantibus, audiens Christianos Dominum Christum fateri, seque de Paganiab superstitiosis insidiis desiderans libec rari, Euangelica secutus praecepta, quae dicunt Nisi quis reliquerit patrem, aut matrem, aut uxorem, aut filios, aut fratres, aut sorores, ad-

ut scirent,

quomodo docerent populos

et

reg-erent sibi subjectos.

Beatus vero Firminus graviter ex eadem

Utetienum udem,justione
divina,

infirmitate gravatus,

parum

loqui poterat, cui

huc autem

et

animam, non potest meus esse

discipulus d. Patre parentibusque relictis e, rebus interdum propriis pauperibus traditis,

nocte quiescenti astitit ang-elus Domini, et vocans eum dixit Firmine, dimissum est pecca:

tum tuum,

crastina die, hora diei tertia,

vi-

Christum pauperem bajulando crucem suam pauper secutus est.

Uietiam tendit,

debis gloriam Dei et

angelum Michaelem

ve-

ubi uno
Ferreolo

arrepto

ltaque ab urbe Narbona egressus itinere ad civitatem quandam nobilissimam

nientem, ut te suscipiat, atque ad reg-na casloperducat. Beatus vero Firminus clamans voce mag-na ad ang-elum dixit Domine indica

rum

CUffl

mihi,

fralris iui fi/ii'.

Uzetiampervenit, ibiqueLaurentiuin presbyte-

cfiam /uRorC-

rum

giiivo, a

efo

virum doctum etrelig-iosum, cujus amicitiaa sejungens, et quasi familiaritatis obsequium prajbens, aliquamdiu apud illum comreperit,

dimittam curam cunctarum tum provinciae. Cui ang-elus dixit Filio

cui
:

civitafratris

quia datum est illi desuper, et haec dicens visio Ang^elica recessit. Qui autem
tui Ferreolo,

vig-ilabant in

moratus, tranquillam duxit vitam.

Quem

eadem domo vocem

ang^elicam
k

Fer-

audiebant
7

/.;.

reolus /'virg-uia preeclara filius fratris ejus subsequens gradu festino se ei jungere cupiebat. Quem beatus Firminus elevatis oculis videns,
dixitei
:

Audiens haec B. Firminus g*avisus

est vall

cedem.

ptt

vwriiur.

de, et missis epistolis episcopo Arelatensi

et

Fili,

q uo perg-is aiit
:

quo vadis?

Ille

protinus respondit Ego, derchcto patre et matre, secutus sum te, Doinino toto corde para-

venwunt ad domum Roricii g, pontificis ac patricii, inveneruntque ibi juvenem scdentem, qui
:

tns obedire.

Tunc

Avenionensi simulque Auraciensi n monuit, ut in loco suo Ferreolum episcopum ordinarent o quod et factum fuit. Post hoc vero beatissimus Firminus prsecipit venire ad se
,

omnes
stros

clericos, et presbyteros, et
ecclesiae,

et

omnes miniomnes subditos suos, quos

/eaeprogcnic

<eu stirpe.

Roricio quotidie epulas miniatrabat, qui, ut vidit Firminum, interrogavit eum diceus Ex qua provincia es, vel ex qua natione * progenitus? Ille respondit
:

venientes, pervolvens se ad pedes eorum, rog-at, ut eidem dimitterent, si quid in eos deliquisset. Circa vero horam diei tertiam beatissimus
antistes

In

Firminus se in ecclesiam portari,

et

jussit

MB
elen
;s

IMnriM.v oarcw
6
\
I

nutui obediebant;
lib

jusdam de manu dmmonum

et

animamcusurdoa
dedit
> et

loquela privatia fandi

Tandeminbonasen
ra volavit pennis, angelico in p,

modum

aucto

vV//<| -

tus choro.
honot*t*r
i

*-.
n t,s

norum Francm

Tnter Missas proprias Sanctorum Patroet

onechua,

s: <* w n/

j
(
> s

r,

'

u/ "" , *

^-

MMI i*wnv
I

Biberntx, ju,
,

*decfmami

XllPapx
xi

scribituraddiem
iu

Octobns,

^tatia Kiikenmousis patami, sequentis tenoris est : Introit

d*

tv

qum
ma-

sa-a
atquetor

num
me,
mei,
et

misti

dexteram

et in

voluntafe tua deduxisti

rj

cum
para

m
fws
n

isut[

nommis,

g-loria

et

mea
:

niam bonus
corde.

feraSl

Oratio
el

mternum. Psalmus: QuoDeua, his q Deus oin

in

denotat,
"

tus

summa

referi

plena

esl

fi

(//a

sumus, ut beati Canicii imit vicem in timore Chri8ti, quaai

pWtoho repetendasit, mihiei

filii

.,-

bed

tibi libera charitate insanotitate et juatitia

viamus.

PereumdemDominumeic
VI
f.

fiW-

Afan appeUabo.
l
' I
,

stolceexcap.

cpistoLv B. PauliApostoli

ad

'

I
ii

Romanosa
le
:

.-

Obsecro

vos, tVatres.

Qra
nu^.

Lucerna pedibus meia verbum luum, Doet lumen semitis meifl. f, Custodivi Domini et juatitias ejua oon repuli a me. All.mine,
iuia, alleluia.
f.

Habemusqw
in

"/"/"
i/v.

ii/tni

codice

Sa/mon<i. $nsi nol

ito

Hs.

Booe

rere

raSlita

in

qu
aa*/wi
<?s^,

lus nonest, virerat reotus ac timena Dominum et recedens a malo. Evangeliwn se<

i4iu
,

,.,,

iMani

Matthdeum cap. 19 ay. \(> Unus aocedena ad Jesum ait illi. O/fertorium ; Jaota 3up minum curamtuam, et ipaete enutriet>
.
i

lectare in Doniinu,
dis
tui.

e1

dabit

tibi

petitionem corroprn

trguntur,

Secreta Suacipe, quae umus, Domine, precesethostiaSj quastibiofferimu et eon

,

rmulua/a,
insulst

partim tam
ditos

Utfidem upu
n

ut beati Canicii imrtatione desideria oarni ritu mortificantes, tibi soli serviamus. IVr

reantur,

D...

minum

etc.

Communio Tu
:

ea

spes mea, Do
I

mine, portiomea

in terra viventium. t)en\

Postcommunio

Deus

oordis nostn

-t

para no-

stra ina3ternum, hujus perceptione 8acram tribue nobis, intereedente beato CaniciOj

gafr<
ut se

>dens
r/

eam

tibi uni adhsereamus iu terris, aquoaperamua aeternam ha?reditatem in cndis. Per Domiinim etc.

17/",,/

>hr,-r:

Sed de

his satis.

quod
s

'

olg
tur.

C
Inter

pw Di
ri

Sanctum Cannicum nostrum inter pt puos Hibernise Sanctos celebratuw fuisse, ex

5

//

purit Hibe,ni* p..oi Hiberti

Sinrfua

var jj s apuc i Colganum, in Opere de Sanctis

Hioernice, tatisad Vitam S. Finnianipag. ">'' \ uum. asserit, illum in quibusdam codieibus
locis

/iw//^

pottolosnun,,ratur
.-

discimus : qutpp<

0fU8
:
i

6 ,.'./",,/,

duodecirn Hibemix apostolos numeran in Catalogo Sanctorum Hibemias, guern Jarobus Usserius in libro de Britannicarum ect

.\,7"
j

imeaccura
ripta.

Primordiis Commentario iUustravit Mar pHmos 5a6^06-, ^* po^ S. Patricium sub reqibus Tuathail, Diarmata et duobus regibi..
,
.

rum

AUerun

occu

'' Murcdaig nepotibusBritanniamsanctitate iU

-

quasva, cuitutoa
Sancti

lustrem reddiderunt, hic Sanctus recenset etiam in S. Columbse Vita apud Colganum
ter praecipuos, qui seculo
vi in
/
i

in-

fh-

Oannioaa numeratur. Q tuor (inquit taudatus biographus) ex Hiberni

ruere, Sanctos
illo

8.

aevo prtecipuis Sanetis, vene;

(S

ciMmonasteriorum fandatores, Com Cannechus Benehorensis licet abbas Aehadbboensis, Breudanus abbas Cluainferten-

et

sis et
sis,

Cormaeus

Liethain abbas Dai

profecti in

una ex Hibernia

Jonam insulam

veniunt ad S. Columbam invisendum. Octobris Tomus V.

{H

642
AUCTOAB
J.
1)

ACTA SANCTORUM
D

F.

DE

S.

CANNICO, ABBATE
HIBERNLE PROVIX0IA

KILL-KENNIENI SEU ACHADH-BOENSI

1N OSSORIA

COMMENTARIUS HISTORICUS

I.

Meraoria

in Martyrologiis

cultus

qualiacumque Sancti gesta

unde eruenda.

Inter Sanctos, tiamseu hoaliernam Hiberniam

memorta
Mrlt
"

qui seculo vi antiquam Scovita> san-

fessoris tui atque abbatis venerationem

deferi-

in

13

memoranctimonia illustrarunt, hoc die post a dus vm ^ g Cannieus, Achadh-boensis, Kill-kenniensis dicti, Sancti nostri nomine celebms, olim nobilis monasterii fundatione Romanum ad pr^vsenMartyrologium

mus, benig-nus suscipe, et ipsius interventu quaesumus, clementer exaudi. Per Dominum etc. Lectio 1. Caynicus, qui de Hibernia g-enus acceperat, et nomen, Scotiam veniens sub mo- E nachali habitu, et monasticorum habitu pluribus
militavit annis.
sanctitatis et devotionis vir B.
floruit insula,

quem

Baronio prxiverat Usuarcti Cannici abbatis. genuino textu sic legitur In dus, in cujus
:

In tem diem breviter ita memorat

:

Scotia san-

Eo namque tempore Columba

mag-nas
in

Jona
vi2.

B. Caynicus eum sitaret, venerabiliter receptus est. Lectio

a quo,

cum

Scotia, sancti Cainichi abbatis.

Apud
:

ipso an-

Cumque simul

mentio unde coltiquiores nulla ejusdem fit Sollerius noster, sanctum illum ligit ibidem singulari Usuardi diligentia, vel

confabularentur, varias sacraB ScripturaB quasstiunculas in medium S. Columba proposuit, quas perfecte, ut apparuit, huma-

Abbatem forte quod ipsum Ordinis

nam naturam

sui

abbatem Usuar-

superando, enucleavit, dientibus claras B. Caynicus reddidit;

et
ita

au-

ut
et

dus censuerit,aut in ipsa Galliapeculiari cultu locum obfuerit <clebratus,in sacris Tabutis

sapientiam ejus B. Columba admiraretur,

ab eo

interrog*atus,
:

unde

hsec haberet,

Cay-

Ftorarium quoque nostrum Ms.eodem die ipsum sic celebrat In Scotia sancti
tinuisse.
:

nicus respondit

Cum

rem vitam pro nomine Jesu,

vit spiritum, et ruditatem

solitariam in eremo ag*eiUe meum illustra-

Canithi abbatis. Inter recentiores Castellanus

meam

spiritu oris

etauctorMartyrologiiParisiensis diem itlum Cainicum appellant. Wionus in Ligno ViUv, Menardus in Martyrologio et Bucelinus in Menologio Benedictino Sanctis sui Ordinis ipsum adscribunt sed Mabillonio
acl
;

eamdem

sui detersit. Lectio 3.

consilio

Verum

inito per fratres

Romam petiit;

eo itaque itinerante per

Italiam, incidit in latrones, qui

cum eum

spo-

tam

in Actis,

quam

in Annalibus rectius igno-

tus est. Joannes Wilsonius in Martyrologio Anglicano, quod anno 1008 patrio idiomate
vulgavit,

liatum occidere niterentur, brachia eorum divina Pietas adeo compescuit et retraxit, ut quasi statua^ immobiles viderentur ; sed prece beati Viri brachia, ut ante, sanata sunt, et ad se conversi latrones

Deum et beatum Virum

laudave-

annoque ejusdem seculi 40 recognitypis subjecit,

runt, ab eoque g"enibus flexis

veniam postulan-

n tum

iteratis

geminum

nectit

elogium. Inpriore editione hxc habet Anglice,qUcB Latine subjungo In Scotia depositio S. Caniki abbatis et confessoris, cujus pia vita et miracula in toto Chri.stiano mundo sunt nota, at
:

T tesabierunt. 3 Tres mediaB Lectiones de Communi Con- cccktmiin fessorum sunt desuraendae. Lectio 7. Quodam
etiam die oblatum est beato Viro monstrum, mirabile ad humanam eifigiem corpus habens sine brachiis; quod cum vidisset, fontem vi-

pnecipue
Christi

in Scotia, ubi

natus

est, vixit,

etcirca

annum
:

800 obiit. Inposteriorivero edi-

vum
et

de terra produxit, in quo monstrum

lavit,

In Ilibemia depositio S. Caniki abbatis et confessoris, cujus pia vita et miracula apnd posteros sunt celebria. Circa Domini nostri
tione sic

confestim omnia

E quam Deum a populo

fecte proruperunt.

de massa permag-o etiam, qui se tamarte

membra

magica

coli persua-

anuum S00 obiit. At Wilsonium plurimum a vero aberrare, dum Sanctum circa annum
800 ex hacvita migrasse fiet manifestum.
KiU-kenni
"//" io

serat, signo sancta^ Crucis primitus

facto, da3et

asserit,

ex dicendis

monem, qui illum illuserat, tem magicam illam populo palam

Lectio

effug-avit,

ar-

demonstravit.

B Kill-kenniensis HibernicV civitas Sanctum

8. Contig^it etiam dremonem, virorum sanctorum insidiatorem, domum, in qua stu-

nostrum ut patronum olim venerabatur,atque quotannis xi Octobris die ipsius festum Officio ecclesiastico

novemLectionum,quarumsex

debat B. Caynicus, igni dare, cumque Vir Dei domum igne valido accensam intellexisset, domum foris egreditur, et librum Evang-eliorum,

ipsi propricV, reliqucV vero e

Communi Confes-

sorum, ut vocant, legendcV preescribebantur, celebrabat quod Officium ex Breviario ecclesicV cathedralis Aberdonensis, anno 1509 edito, twccrptum ct i)i supellectili nostra literaria asservatum hic accipe Ouatio. Preces nostras, quas tibi, Domine, in B. Caynici con:

quo ex tunc legebat, apertum reliquit, postliber ea, sing-ulis attamen in domo consumptis, Evang-eliorum sine macula compertus est. Leet ctio 9. His et quamplurimis aliis virtutibus resuclaris miraculis sanctus Caynicus mortuos
in
scitavit,

mare

ca?tera calcabile se prasbuit, et

elementa

tpse
#t\ff.
cit<

anno 558 t
Cannicus, ,

ftoc tffe,
,

n/hi DutoWmW| ami0 rcircaannum 597 WO r/a/m

SAvit

^^^ ^^

MB ixmnMv ooxoBwa
I

nomcaratio
te>

lnia . 'uaoT"''
ll

"S

'

ot* r,um

IM \/lil/'fi

quo nunus Sanctus nosS.Ftnntanum discipulus awttent

nn~l~
_.
I
r-..

vetat

jlcfiadhboente
ecndit.

,,

n hoo
itorum.

^f^hneappeUatumassera^momsterium
condidisse,quodpostea Kilkenny.ouod

Cnmmiinterpret tui Ossoruv nom chronologicam notam. qua

Fmum
nutiam

Uoc
16

TnS.MoohoemociseuPuhheriiVitaab

ietur
U

7"'''
at
"i

o***^

UnOpei

TJZL

nastenumiUuda Sm
determmariqueat, reper hts rebus supersedemus. Nunc ut qiucdam ad Sancti gloriam SS. Columbss, et Mochoe
i

/uo

mo

fuerit
,>,

Martii edita, sequentia, qum San- ** " cum s. Puteherio famiUarem frisse prooant, leffunh Qu .
>

u
d
ld
,,

tStSeT

IS

8
,-,<
;(

'

Liath,
'

li

QuibuscumS.GmTdGwfa
B tur
los
$. Cbntifcui,

S,0:

/!

Yitis, in

nostro Opereeditis. lectoriobocuin suo

14-

ponamus. Porro Cannicus, dum

tem inffemu

Acka

tynruni pto-

boensiseuKill-Kenn
abbaspraeessettS.Columb.in, se videtur. lta discimus ex VitaS. Colun, in nostro Qpere ad diem ix J .-,,, .,.
.,

butn

wv

'

C6/umbaracM/feanfu
ca/;i</

apparere, ex
tocio audit
:

B Pu
:.
ixii

pag. B82 sequentia refert Alio in quatuor ad Sanctum visitandum Columbam monasteriorum Saucti fundatoiv ; d.- Srl,
:

t,
ii,
[1
i

qu

jam uniu
Lbo
S.

invenerunt lusuvocabula ConceUus, hinnechus, Brendanusj Cormacus. Hiunoeo demque conscusu elegvrunt, m Sanotufl Cola,

transmeantes

in

Hymba eum

quorum

Puloheriu

illustria

red.

s.

lumba coram

Kainn
un,
i;

ipsis in ecolesia sacra Euohari

sci.l

i,

consecraret mysteria. Qui eorum obseoundans jussioni simul cum eis die Dominica
post Evangelii lectionem, eccle iam ingreditur,

ten

dlMlS. P
laud
El B. b

ibidemquedum Mjssarum sollemniacelebraren

tur, et

sanctus Brendenus, sicut post Conoello Cahinneco intimavit, quemdam orinio um ig-ucum gdobuni, et valde luminosura de ver tice sancti Columbai ante altare Btantis, et b cram oblatiouem consecrantis, tam diu arden* tem, etinstar alicujus oolumnaB sursum ascen-

'iii

b(x

doi

tani

ili
.

autem
.i,
ij

Mll

i,

dentcm
S.

vidit,

donec eadem perficerentui

i ,

lali.

sancta Mysteria.
Columb,im
prtoibut u

Idemque
Vita

p^
'i**

naufragio
arimft:

Opere nostro locopag. 21(5 sequens de Sancto nostro prodigium legitu Alio quoquc in tempore sajva uimifl insifltente
15 Citato in
et periculosa

cherii

cap
P '"'",

Qu
oipuJ
,

teinpestate,

sociis,

ut

pro
,

eis

Dominum

sanctus

Columba

incla-

rium
runi

mantibus ; hoc eis dedit responsum, dicen hac in die non est meum pro vobis in hoc pi
culo
constitutis orare
,

11]

sed

ei
:

Ca-

hinnichi sancti Viri. Mira dicturus

hora
S.

sum eadem
ue>
dicitur,

I
I

sterio,

Cahinnichus in buo conver quod Latine Campulus-bovis

aure vocem
caepisset
,

VOS

non
rium, quan

B.

ota,

qoJ

dJ

spiritu revelante Sanctosupra dictam 8.

baj interiorc cordis

ColumEt
.

audierat.

uon

cum
rio

forte post

nonam

horam

in orato-

ii

vel plu

ocius dcf.-nt m< Eulog-iam frang-ere inhsrente calceo sulam, unoque in pede

in ref*
,

nimia nanter perg-it hac cum voce ad ecclesiam Non est nobis nunc tempus prandere, quando
altero
pras
,

festiuatione

relicto

fesl

dixit
cfl

in

hfl

haec nobi8

mari periclitatur navis S. Columbae. Hoc enim nomen Cahinnichus in^eminans commeid

Bempei culmen

4um

meum

morat, ut pro eo et sociis periclitantibus exo-

benedictum

erit, et

clarum

asdifi'

aon
j';iet

011
4IJCT0M
J

DE

S.

CANNICO AiBATE
nactae regionis loco
,

F.

Sancti
tur
cio
:

nativitas

quae

fer-

lucem editum refert, discrepat 8ano* tur, habet, Kannechus m reg-ione

.-

Vallis pellis dicto

"*

prsedicta

S.

Patri-

in valle pellis natus est; sed in reg-ione nepot Mag-uias in loco, qui dicitur Kennbuo-P ^bug-e,

Kaunacht *'
nutri.

parentes

patna.
,

A
S.

tus est.
11

Cumjam
,

S.

serat,

S.

Doco

institutus

fit

gavit

ex Hibernia in Britanniam transnavi

ibique
religioso ac sapienti

Cannicus pueriti am exce*

abbat
[

n ** *
*
\

Finniani
inde

discipulus

ac
.

de-

monasterium
condit.

ACI

boense

Ipsius
et

cum
tem-

nomine Doco se erudiendum tradidit D' id ex sequentibus Sancti nostri biogravfi bis, apudUsserium in Britannicarumllcl' siarum Antiquitatibus pag 9&%et9hrel f
.

Cum

S.

Cannicus crevisset,

et nerfeptna ~

SS.
rio

Columba
familiaritas.

Pulche-

Obitus

scnsu; voluitscientiam discere, et religiosae vita3 vacare. Perrexit ad mare, transnavigavitque

in Britanniam ad virum relig*iosum et ^'pientcm nomine Docum. Legit vero apud illum sedulo, et bonos mores didicit. Idem etiam,
S.

pus.
Qancti Cannici nativitatem multis antePatriin lucem ederetur, annis a S. Eibemise apostolo,prxdictamfuisse,au,

Sancii miivitas,

qui Cannici Officiwn ecclesiasticum Parisiis anno 1620 ediderunt, referunt Britanniam
:

ha-

quam

S.

Pairieiu$prr'

\5quam

bet ipsius

Officium, petiit (Sanctus)

et

venerabilem abbatem nomine Docum

scientiae,

apud

litterali

ctor est
B

anomjmus

scriptor Vitse tripartiUe S.

Patriciiapud Cotganum, ubipag. 146 cap 26 cum narrasset, S. Patricium in Kiennacta,

quse regio

sanctajque relig-ioni se tradens, cum E eo in docibilitate atque obedientia aliquot annis permansit. R. D. Godescardus in Opere

secundum Colganum
sita

in

Ultonia,

Eibernise proviticia,

Kiennacta Glinne

virum Sednam cum ad Deum convertisse, sacroque suafamilia

Gcrahin vocatur, nobilem
fonte abluisse, hsec subdit

Martyrum, aliorumque Parisiis anno 1783 Gallice edito, acl xi Octobris die?n inter pauca, quae de Sancto nostro scribit, ipsum in Cambriam, maqnam
cui titulus Vitse SS.
etc
,

Kiennacta) etiara prsedixit sanotum Cannechumpost tempora nascendum, futurumque decus exiraium,
:

ibi (in

Anglice provinciam, Valles Anglis, et Gallis le pays deGalles, ad Docum, quem Sancti titulo insignit,

communemque istius KiennacthsB regionis patronum. Adhdec Colganus, qui, S. Patricium hsec prsedixisse, crederevidetur, in annotatis ad dictamS. Patricii tripartitam Vitam pag.
182,

transnavigasse, sicrefert : S. Cannicus adhuc juvenis aliquot annis in Cambria

m.l9re/fer:VideVitam8.Cannechiadxi

omnia enim ii.iiiis in illaregrione Kiennacta, estque ad hunc diemejuspatronus. At, licet Sanctusin dicta regione natus, ipsiusque patronus sit, quis ex eo S. Patricium illa vaticinnatum fuisse, fieri consectarium dicat? Inde S. Patricium,
Octobris. Ex qua, ejusque notis constabit
esse vera, quaj de ipso hic referuntur. Fuit
;

reipsa de Sancto nostro talia prsedixerit, vera prsenuntiasse, solum conficitur. Utid sit,
si

abbatisDoci disciplina vixit. Quisfuerit Docus, qui ab erudito Godescardo hic Sancti titulo honoratur, vel cui monasterio prsefuerit, huc usque reperire haud potui interim, si S. Cannicus a quodam abbate nomine Doco instructus fuerit, equidem non in Anglia ab ipso in religione et scientia ecclesiastica eruditum fuisse certum est; nam tunc temporis nec monachos nec abbates ibidemvixisse; atque tantum anno 596 inAngliam sacerdotes, qui infideles hujus insulx incotas converterent a Gregorio Imissosfuis-

sub

S.

iste

se,

omnino

constat.

cum

nidlus,
si

quodsciam, inter S. Patricii bio-

graphos,
faciat;

anonymum

dictse Vitde tripartitse

auctorem excipias, hujus vaticinii mentionem

cumque de
non
est,

illius tripartitse Vitie anti-

seu Finneni m dudpiiM* abbatis, apud Colganum die \xin Februarii * Pinmm pag. 39o, cap. 19, S. Cannicum, in tiwerniam jam reversum, sub hujus abbatis disciplina, in monasterio Cluain-Erardensi, quod

12 Auctor Vitse S. Finniani,

quitate et auctoritate nihil certi possimus constituere,

.

curcum

Colgano,

Sanctum

Riberniic apostolum Sancti nostri nativitatem pnedixisse, nulla veterum monumentorunt auctoritate prseeunte credamus.
10 OMimdpatrem Laydeeum nomine fuisse Usserius in CJwonologico citati operis indice scribit, addens eum poetam fuisse, atque ex Dalani familia originem traxisse. Auctor Vi-

Colganus in Annotatis hodie Clonardiam dictum et in confiniis Lagenise et Midise situm

ait,

eruditum fuisse

co, inquit, velut sol in

sic tradit. In hoc ergo lomedio casli, radios vir-

Sanrh
1

ptirenfr*

tutum

et salutaris doctrinae atque

miraculorum
emisit,

paJria.

illustrando

mundum (Finnianus)

Fama

enim bonorum operum ejus ex

diversae terra?

pnrtibus viros illustres partim ad Scripturain

supra memoratce, Sanctumexhonesta, atpauperi stirpe, patre etiam Laydeco poeta venerabili, fratrevero Melda nomine de nepotibus Maguais ortum refert.Quod ad Sancti patriam spectat, auctor Vitse tripartitce
tas

nieptcc,

sacram addiscendam; partim ad ecclesiasticam institutionem percipiendam, quasi ad quoddam

totius sapientiae admirabile sacrarium attraxit.

Quorum nomina sunt duo Kyerani; Kyeranus

filiusartificis,

qui Mac-an-Tsoir dicitur etKye-

apud Colganum in Triade,

ut statim diximus, S. Patricium vaticinantem inducit de S.Cannico iu Kiennacta lliberniae regione nascituro, illudque etiam in Sanctinostri Vita, teste, qui

ranus Saig-hre,- Columba-Kille et Columba fiEt lius Crimthainn et Rainnechus

ipsam legit, Colgano, referri numero superiorilectorcm monuimus. Nec in hoc capite Vita nostra Ms., quse S. Cannicum in Kient

omnes sancti viri ac virtutibus pleni erant. Acta S. Finniani, inter Prsetermissos relati ad diem xxiii Februarii, Majores nostri ad xuDecembrisdistulerunt:interim,cumapud Colganumin annotatis adhujus sanctivitam,
hi ipse

A tpse anno 552 ex hac vita migrasse dtcatur etS. Cannicus, ut infra

DlE UNDBGDIA

OCTOBRK

**?
nologtcaratio
ter

AehaMoense
eottii

^^

quo minus Sanctus nosdiscipulus audierU Sanctl 9esta sub Finniani discwtina memonce prodtta non reperi. Apud Colaa num, et Ussertum variis locts legim us quidem S. Cannicum tncomitatu tnfertori Ossort.v, in loco Achadh-bo dtcto, quem Adamnanus tn Ani 'dVitamS.ColumbvCnmvuhnn.

vetat,

^^^; ss
n

VidJ^'? gJJnem nemev

ril

^^

ora

num
!,u>orati0 ' no
J

H f

et

mara *m

S.Ftnntanum

s
-nnn.ut10
'

tiovis Lattneappellatur , ium condidisse,quodpostea Kilkenny, quod Panum Gunmiinte,p,c(<!>itur,dictui rbii

otorum.
in
iii

determmari

tui OssorimnomendedisSe indetv ulUwi chronologicam notam, qua tempus, quo monastenum itlud a Sancto xdificatum /<

Opm

Biartii edita, sequentia,

5.

qum 8an> -** Putcherio famHiarem '?* **'

TL

queat, reperire

potuimus
'

his rebus supersedemus.

Nn
ltl

utquxdam ad
r

Sancti

SS. Columbx,et Mochoemoci seu Pulcl quibuscumS. Oannicus/ B tur itis, in nostro Opere editis, lectorioh
\

ex

Puloh irium usque ad Liath.

id
fcj

id
idhu.

los
S.

Cannicus,

igneum glo-

bum

eirca S.

suo Achadhboensi seu Kill-Kenniensi monastei 1

in
1
-

14

ponamus. Porro Cannieus, dum

Columbrsacrf
ficanlis

caput

opparere, ex
socio audit
:

abbasprasesset,S.Columbamquandoqueadiisse videtur. lta discimus ex Vita S. vlun in nostro Opere ad diem a Junii edita, qum pag. B32 sequentia refert Alio Ln tempore
( :

quo
Pulcherio oanl
.

ivil
I .

Di

lt

ip

ic

qu

ibi

Sanctum visitandum Oolumbam monasteriorum Sancti fundatorea de Soh

transmeautes in

quatuor ad

etnol

inter

ip
ai
:

Hymba cum

duo m
e1

ta

Llath

invcnerunt

1
1

cona

la, quorum illustria vocabula Concellus, Cahinnechus, Brendanus, Cormacus, Bi uno eo demque conseusu elegvrunt, ut Sanctus Co-

ter

ipsis in eccl< ia icraEuohar. conseeraret mysteria. Qui eonnn ob eoundans jussioni simul ciuu ei^ *1 l)Hnimir;i ,. m ,, r
1

lumba coram

irio

id

men

lam, B

ib

,.

terram

oonoum

post Bvangelii lectionem,

ierunt Puna
Doi inn

im ingreditur, ibidemquedum Missarum sollemniacelebraren tur, sanctus Brendenus, sicut post Concello
le
i

aiterdfcit8. Puloheriu

.,.i
.

hoi

Cahinneeo intimavit, quemdam orinio um ig-neum globuni, et valde iuminosum de veret

tice sancti

|,J

B.
it,

oioi
icut

Kj

iohu

tunc

\h
,,

ta

deaiderabal 9

Columbae ante altare stantis, et sacram oblationem consecrantis, tam diu arden;i

luni
o

nn C tem, ct instnr alieujus c.luini deutem vidit, donec eadem pcrhYcivntu

5'.

rm

Je

ii

Columbam

prtoilnu a

sancta Mysteria. 15 Citato in Opere nostro locopag. 210 sequens de Sancto nostro prodigium legitur
Alio quoque in tempore sasva nimis insistente
et perieulosa

lemque
cherii
Vita

cap

i.

pag

naufragio

....
ibi

mhnti

humb
|

tempestate,

sociis,

ut

pro
IMIIM
S.
I

prlml
.

sanctus [Columba, exorarct, inc mantibus hoc eis dedit responsum, dicei hac in die non est meum pro vobis in hoc peri,

Dominum

Mo
ui
i

iuhi

amdeni < Uam

duU
i

culo

coustitutis orare

sed est

abbatifl
:

Ca-

hinnichi sancti Viri. Mira dicturus con hora S. Cahinnichus in suo COl

sum eadem
monaDQ -nalicitUT,
S.

m, non
rium, qua cend
refector
a

quifl
'

omum

Sterio,

quod

Latinc CampulUfl

spiritu revelante Sancto

uj.radictam

ColumEt

baeinteriore cordis aure vocem

audierat.

cum
rio

forte post

uonam

caepissct
,

horam

in orato-

Eulog-iam frang-ere Eulo-iam frangere , ocius sulam, unoque in pede inha

altero
prae

deferit

men menet

ilceo,

nimia festinatione relicto, festinanter perg-it hac cum voce ad ecch Nonestnobifl nunc tempus prandere, quando
id "A
ucilvlilttnui "- mari periclitatur navis S. Columba;. IIoc 1X1(111 Cahmnichus ingeminans commeenim nomen n.v! :_u.,c inipaminans i-nmm#

dizit

I ii

hoc
t

haec nobis caritas

arum
riufl

dizi

culmen m
noct
defendit
erit, et
i

uo hac

morat

ut pro eo et sociis periclitantibus exo-

benedictum

olamin

846
i
i i

DE
usque iu seternum.
S.
:

S.

CAXMCO ABBATE
599 ex hac vita migrasse sic refert dxxvi S. Cainicum in lucem editurn
"

IRt

deficiet
xit

J.

F.

Filius mortis in hoc loco

gan oti beni dixerunl illuin

Kainnichus dinon morictur. Ita locum, et benedictio

\ Dn

illorum semper non fallitur ibi. Et rccedentes inde Patres, ille pius discipulua Mochumbe, Me solum , sancti Dei, mag-ister loci, ait eis
:

diem suum obiisse, ex nos:ris Annalibus cimus. Quaratione lxxii tantum

set
:

D/
did*

felioem

hic dimittitis?Dixerunt
hic

ei

Sancti
eris

spiritualiter

dam

quum octog-esimo quarto aetatis s Uffi animam tradidisse deo, in incerto

annos ?i-! *
ar D

Sanctus in hoc et tu nobiscumad judiciumDei convenies loco, j-Miun habebis. Tunc Sancti quinque et hoc parvos lapides posuerunt ibi in sancto coemiterio, qui usque hodie immobilcs ibi gratia San-

tecum crimus

et tu

Vitae ipsius scriptore invenerim. IdenT~ U~ ctor dictis Annalibus adhterens, r ? in chronologico , ad operis sui calcem < Sanctum anno 528 primum lucem asmoai 6 ' acanno 599 obiisse scribit. Usserium se yuf R. Dominus Godescardus, citato supra
'

ctorum permanent,
nis, ct

sig-num sua3 promissionerao potest ilios inde movere. Plura

in

Cannici nativitatem etiam anno 527 siusque mortem anno 599 illegat. A
S.

fo**
*

Sancti gesta lectori communicanda non habeo inAnnutmvel L-8 Nunc restat, utinejus obitus tempus mexhaovlta QU i ramuSt Quotquot 8. Cannici seu prsectara '""'"" facto posteritati tradiderunt, seu cultum promovere allaborarunt auctores, hi omnes, inquam, si Wilsonium, qui sancti mortem plus

jam dicobus hisce scriptoribus dissentiens

laudati
Col

duobus integris seculis serius statuit,excipias, ipsum seculo 6 ex hac vita migrasse, unanimi B consensu scribunt at in dicti seculi anno, quo obierit, assignando haudomnino consentiunt. Usserius citato supra libro pag. 957 Sanctumanno 527 natum, Incarnati verbi anno
;

ganus, in Triade Thaumaturga S. Cannici anno 515 natum, atque reparatee salutis nostrne anno 598 ad ccelestem patriam, secun> dum quatuor HibernicB Annalium maqistros fuisse evocatum, refert. Colgano Castellanus in Martxjroiogio Universali, et Parisiensis Martyrotogii auctor consentientes S Cannicum etiam anno 598 mortalem vitam E cum immortali commutasse scribunt. Utri jam opinionum sit subscribendum, mihi in

promptu non

est definire.

DE

S.

EUFREDO
SYLLOGE

PRO MARTYRE CULTO

ALB,E POMPEIfi IN INSUBRIA

C. B.

Sancti cultus ecclesiasticus certus; reliqua fere

omnia

incerta.

husvn mi.

wr^ ^*

S.

Sancttu, qui,
,,
'i''! .

IJ

g(s

s j ve

Eufredum nulli prorsus ex hagioloan tiquis sive recentioribus si

,

(Albce Pompeide videlicet in catedrali, quse S. Laurentio martyri sacra est, ecclesia) corpus
S.

,"!" "'

i,

aniiqui$in$a

>

I lFerrarium et Castellanum, qui eum hodte annuntiant, exceperis, in fastis sacins a se

Eufredi martyris, qui pariter (non secus

ni-

pim, certo

i"

contextisusquam commemorent, ecclesiastico. tamencultu Alb<v Pompeite, quse episcopalis ducatus Montis-ferrati in Insubria ad Tanarumfluvium civitas est, nostrum istum Sanili<>n,cujusctiamibidem in cathedrali ecclesia, uti infra videbimus, sacrum corpus quiescit, quotannis hodie et quidem antiquitus,
gnvitcrc ('tarascique, quod

mirum, ac Sanctus, qui in eodem Scripto ante memoratur, Frontinianus) pro canonizato habetur,
dralis

lipsanothecseque,
ecclesias

quae in dictae cathe-

sacristia invenitur, inclusus

festo et officio, idque antiquitus, xi Octobris die honoratur. Clarasci exstat ecclesia, erecta in
dicti sancti Eufredi, qui in energnmeamentibus sanandis elucet. 2 Cum Castellanus, qui Eufredum idcirco indubie, quod Clarascum, ubiisejam dictis sedem sacram, a nomine suo dictam, habet, in comitatu Astensi situm sit, in comitatu isthoc, non autem Albse Pompeiie, ubi corpus ejus in honore esse ait, annuntiat, Martyria

honorem
nis et

oppidum inde sep-

cu " u

^"

8'

tem P. M. obest, sedem sacram, a nomine suo dictam, pr&terea habere, fidem facit scrii)tcni,ni
f). Theobaldi Regii,notarii Albensis, qui id verosimiliter (Operis nostri tom 1 Junii

$tlc 9 fl

in beato Theobaldo

num. 3 videsis) sec. xvi labente contexuit, Protocollo inventum ac ab

Eyacintho Baresiano Vitse Italicze Margarit,r Sabaudicx pag. 153 et seqq. intextum. Idenim, quod Sanctorum, quorum corpora

titulo

Sanctum non

distinguat, verosimiliter

in catkedrali Albensi ecclesia requiescunt catalogum. seu inventarium, ut aiunt, exhibet,sequentia isthvec Italica, quee Latina facio, verba complectitur Est pneterea ibidem
:

scriptum iltud, in quo is diserte, idi e scripti e)usdem modo hic recitatis verbis liquet titulo illo donatur,prce oculis haudhabucnt, cerieque, si secus habeat sequendum sibi haud duxerit. Nec certo idem scriptum usurpasse censendus est Ferrarius. InSanctorum
, ,

enim

Italise catalogo

de

S.

Eufredo, ut in

ti-

tido

m
A
tulo

prxmiuu, apud Albam Pompeiam

IM\ OCTOBMS
mer-

LMMM
G I

mon*

Eufredus.

quem mouaehum

remp um tr,duut, r emTuTtr"

ilhus saorum

TT

'*

tuartvr
iu

*~ M AlUe

Beuedilw:
'

Pompete, ubi

"

.,m

oorpua

*UlM1ll M

ces>

autem cum
"" Tabulde.e quibus illa a se ha
"'"
/

umhm
Albensis
nio
sus>
S.
1

tinum,

,..,/,

yni. giiod su&wri/, a/^clhtt.cum, \lus.qut

N
. i

'

lum

militer fuerint
i .

"/,

cum

draH
cat

<omiun u Duitomm, qui in caUuh

nihiloi

quod hoc,deecclesiastico

Bu

haud

sntsproanme \uc transcriptis subnea rarius, Vita Actave ejus 8. Bu1 Albae et Qarasci non extanl abi quando rixerit et martyrio affeotua fuerit, d me scripsimus. Itaille; verum, etsi
.

logo
<

duos,
1

quorum

v ,-,

l,f

'

titerit,
.v.

nu>

i,

el

qui
ns

,i,i

catl

nem, quam hic

litteris

allegat, ubi et

quando

alt<

!...:

martyrium haud commendarit, reliq fere omnia, quse ad hunc Sanct um

spectant. vel incerta
vel

dus vixerit ac deinde

alter

Qonachum

D
!,,.

tan
nost
etiar,
<it.

prorsus

G Qi

obscuro

sint,

anne saltem utcumque

.

naritempus, quoflorueritt non potestfUghel lus, tom. & Italix sacrx col. 10Z sermoi de cathedrali Albensi ecclesia \ens ibidem Corpora sanctorum Eufredi, Ca et Frontiniani martyrum, Theobaldi civi bensis et Eufredi monachi Benedictini et B. Alerini episcopi nec non B Margaritse, Imo
dei a

qumn
divt
et

Sabaudia,

prinoipis Achaiaa,

filiaB...

re-

mona
in
I

quiescere, afprmat.
illo

Quod

si

itaque

qui

alter,

standum hic sit, Sanctos duos.quorum nomine Eufredus, martyr, alter, moliterulse

ctorum, scentium
rat,
reci

cath

ie-

C dico
tus,

unius discrimine Eu fr idua vocaewstitei

>

monachus Benedictinus

in

atalogo f

thedrali Albensi ecclesia asservari eritdx

illo
i

dum.
tfUM /ilf iM
iii

it

4 Ast

unum
et

dumtaxat, quiet monat

usBe-

ditun

nedictinus

martyr

exstiterit aut

<< Jamven
<

promartyr

habitus antiquitus fue%

,

huncque adeo ab vari ibidem Eufredum duos per errorem perperam Ughello in
dividi opinor; ut autem merito n sedere sententiam, ostendam, primo qui is error scriptori isH verosimiliter obrepserit,

bui
VII

expono

Duos

tantummodo
,

8m

secul

IDoi

quorum corpora in cathedrali Albenst a r clesia asservantur, Catalogos

peditato ex
Ughello diversos,
e D.

7Ho-

pro

/ /

invenio.
/'

nun
leo

rum

alter,

Theob

pro

Albensis num.ijam laudatit ceptus Vitx S. MargariU.

,

ac
ab

SyacinthoSaresiant
busseqq., ut ibidem

>ic,ases>

martyre tantumm
tn-

teu fuu\

anno 163S publicijuris fecit, pag.

153 et tn-

jam

monui, exstat

64S
iicron
J.

ACTA SANCTORUM

B.

DE

S.

ETHELBURGA VIRGINE
ABBATISSA BERCHINGENSI IN ANGLIA

COMMENT A^RIUS PR.EVIUS

Sanctae

memoria

in

Martyrologiis

cultus
:

in constructo a S. Ercon-

waldo monasterio fitabbatissa

ipsius obitus tempus.

BedcV Berecintr dicium, aliis vulgo autem Barking-, in DeSa"'t ir in Mrii. hio i f Orientalium Saxonum sive Essexiensi mcmoratu m provi?icia,prope Tamesim fluvium, octo infra
,

3ENE8CENTE sbC

-- v erching-um

1-cBirchingum

dicLv abbatuv sanctimoniales recitare sol bant. Ittud Officium, quod expervetusto ut prcvfert, codice Ms. Bibtiotheav
Cottoniamv

sub Othonis effigie Londini excerptum,adMajores nostros anno 1678 dominus Dugdal transmisit, cum nihil pr cvter ea, quse huic Commentario subjiciemus,contineat,huctranscrie bere operas pretium haud duxi. Hivc
sufficienter evincant,

icribitur,

teste Malmesburiensi, monasterium, a S. Erconwaldo,Londinensiepiscopo,priusquamdictam cathedram conscenderet, ingratiam S. Ethelburgse, sororissucV, constructum, Majores nostrijamin Operenostro addicm xxvi Januarii, in Commentario ad S. Toritgidse Acta,
illustre olim fuisse

Londinum miiiiaribus,

cum Sanctam nostram a ton,

gissi?no

tempore honores

solitos, in dicta

scripserunt.

AbEthelburgam , quam quidam Edilburg-am, alii Athelburgam

ccenobii
batisScV dignitate

Hujus

primam cum
S.

Sanctis deferri ecclesia fuisse adeptam, ipsi

esse, cen-

prtvsidem

in Opere nostro locum tribuendum suimus.

vocant, hoc die pauci, iique recentiores

tyrologi

commemorant,ac
:

in

marprimis Molanus

3 Varii S. Ethelburg-Ee prcVcipuas res gestas posteritati tradidere scriptores,quos xnterhuc

varii scripu.

'unt qui omnes ' ip ' am

his verbis

In Anglia S. Ethelburg-ae, virginis

el nbbatissae. Quibus etiam verbis eam Grevenus annuntiat. Bellinus Sanctam his verbis

usque notos primum locum tenet venerabilis Beda, qui EcctesiasticcV Gentis Anglorum HistoricV libro 4, cap. 6
ctis

de ipsius pnvclaris fa,

sermonem instituturus hoc breve

sanctee

Athelburga? virginiset abbatissae. Plura de ipsa Menardus in Martyrologio SS. Ordinis S Benedicti sic refert In Anglia sancelebrat
:

S.

elogium pr&mittit: Edilburg-a, suscepto reg-imine monasterii, condigraamse inomnibus episcopo fratre et ipsa recte vivendo et subjectis reg-ulariter ac pie consulendo prsebuit, ut etiam caelestia indicio fuere miracula. Deinde capite sequenti monumenta, e quibus, qucV narrat,
hauserit, his verbis indicat In hoc etenim monasterio plura virtutum, temporeEdilburg-ae, sunt sig-na patrata, quae ad memoriam a?difica:

ctffi

Edilburg^ae, sororis sancti Erconwaldi,

Lon-

dinensis episcopi, quse multis virtutibusetsig-nis refulsit.

Wilsonius in Martyrologio An:

glicano sequenti elogio, Latine hic a mereddito, Sanctam exornat xi Octobris in oppido Barking in Essexiensi provincia Depositio S.
Edilburg-a abbatissse
sororis S. Erconwaldi, Londinensis episcopi, qui in monasterio, in dicto oppido Barking-, prope Tamesim fluvium, a se eonstructo, ipsam pra-IVccrat ubi ipsa in omni
,
,

tionemque sequentium ab his, qui novere, de- w scripta habentur a multis.E quibus et nos aliqua historiae nostrse ecclesiasticae inserere curavimus. Joannes Capgravius in Nova Sanctorum
Anglicv Legenda Sanctse nostnv Acta quibus-

sanctitate et monasticae disciplinae

amore

ani-

mam
culluque
<<-

cselesti

Sponsoanno

Christi sexcentesimo

septuag-esimo sexto reddidit.

2

dam, qux apud Bedam haud reperiuntur,

aucta edidit.
gentes,
8.

Verum, cum modo memorata Martyrolo-

Ex hisce fontibusprxcipua seli-

eleiiauico
iiri,

gau

quibus Ethelburg*a exstat inscripta, sint admodum, ut diximus, recentia, adeoque ad

gia,

ecclesiasticum ejus cultum

sufficientia, necesseest, ut,

probandum, haud priusquam de qui,

elogium Maihewus et Bucclinus concinnarunt, quorum lucubrationes cum ea tantum, quse apud Bedam et CapEthelburg-ag

moncm habeamus,

busdamad Sanctam nostramspectantibus serlectori atiunde probemus

Ethel burg-am cidtu ecclesiasticojam

m odo a Capgravio edita SanctcV Acta diximus,

apudBedam
notatis

gravium habentur, complectantur lectori ob oculos ponere necesse haud existimamus.Qux

,

lotigissi-

fuisse gavisam, ipsique proinde tocuminOpere nostroesse tribuendum.Inprimis S. Ethelbergae nomen exhibet Missate Anglicanum coenobii Gemmeticensis,annis ab-

mo tempore

infra recudemus, tectoremque de adjunctis, desideratis,qucV t aliunde hausta, in Actis apud Capgravium narrantur, in An-

monebimus. ^Etsipro monumentorum penuria annum,

S.

m<m <u
ching
b6

hincseptingentis sariptum: deinde Sanctam nostraminccclcsiaBerchingensicultuecclesiastico

quo

Ethelburg-a

prima cum

AbbatisscV di-

usque ad religioni infesta Henrici VIII, Anglorum regis, tempora honoratam fuisse,
facit ipsius Officium,

certos 7ios

duodecim

Lectionesproprias comptectens, quasquotannis \i Octobris die in S. Ethelburg-a

honorem

gnitateBerchingensemonasteriumrexerit, sif^Tritfve quo dictum coenobium S. Erconwaldus con struxent,procertodeterminarenonpossimus; ,. csG *tempus tamen, quo circiter id contigerit, anti- <*/>'* """' qua de Cherteseyensis monasterii, a dicto San- m0Ml cto etiam conditi, fundatione monumenta, in Monastico
(,','"

",'/,

(l

Dl

A nastwo Anglicano
Prolog

nis

recensita, indicare viden

t">',i>>V"bi>santefundationistabulasse<juens

Dom.m

^^Annoablnearnatioue
dclxvi.
est

L
*?

,,

t
ridmuUisum

tumlnvoaminusdiu-

*******
^/kH:Cum

rum E-berto,
*?<*

fundata waldo, etvene

domus

tre

Certea a FnthErkenwaldo, cujus

^^istUanmlaTor^Hltrclhue

urtam:
i

sima,utininteri,Mvh Iu
lestis perserutai

n ,. d;uT
'

rttnflKrmlt

1IK>la

tulla

postponeret.llnbebatau; burg-am nomine, quam

businflannuMvorat,
i

duUaintraviui
,

mobii regimine
s

njm
ni:i
l'
1

'"'

wn
Dtiatisitaq
tf

morbo
ilicet

flterii uffinta.

pis seculapibus,

namdi-nitatemetamplapat.
etecclesiasticam liepeditatem transtul unico affeetu ambopum ipse ineh

ab

onditum

atimw
''

mnum
haud
.

r.

ui

law

Brkenwaldus, est, ante annum 675, q uo Londi,, occupavitjyvnu

licet
i

rttuilrm,

9cum

itasini

illustrium

rum

ntriiinqiu-

Uiud
.

videlicet ac sororis, divina famil pia, aoregulari stabilivit disciplina.

'i
I

Harp

Suuj
i

reg-ione SurregisB super flume

qui dioitur Certeseya, id est, c ro1 celeberrime adhuc florel Buis p] tn1 ubi ipse pater monachorum conversatione
co,
i

ipsoCI

fuit

conditum,
i

fu\
'

ribunt,
.

di-

ctissima praeluxit primus. Bthelb

qui ipi

Orientalium Saxonum
appellatur

provincia,
in

ln

loco,

qui

Berkinga sima Parens sam-o

quo
h
i

et

ij

ctam nost
rginum
certod
his

fulsitprima, et uterque mon rum primitias obtulerun

iterialiuE

haudsit,

enim conjectare licet, Berchingi aste rium eodem circiter tempore, qito Cherieseyense a S. Erconwaldo fuisse fundatum,
proindeque
in
8. Bthelburgam circa annum 666 dicto coenobio Abbatissse dignitate fltisse condecoratam. Estque hsec etiamcomm

udia
transiisi
,,.

ACTA
K\
Joanne
Capgravio

Rerum Anglicarum
/jjjitu

scriptorum opinio.

obitus

lempus.

auctor, de guo diximus, apud Capgravium, Harp \,< diusin Angluv Historia,Alfor nalibus, et Wilsoniusin supra citata \a rologii Anglu.ani <i><<ii>,t//"tione, ipsam circa Incamati Verbi annum 676 ea hac vita miC grasse, unanimi consensu scribunt. At, si cum laudatis Harpsfeldio et Alfordo Berchingense ccenobium circaannum 666 erectum fuisse dicamus, SancLv nostr.i ex hoc m\ adcvterna gaudia transitus serius, quamcii ca annum 876,ut hi omnes scriptores tradunt, collocandus videtur, ex eo quod pralibricap. 9 Sanctam nostram per multOS annos dicto monasterio prmfuisse sa Cum aunuet; idque legenti fiet manij
5
s.

Aci.oruni

KtlielbiirLrae

jam

CAPUT DNICUM.
Illuslir

Smiehr

ijrnas
iti

rl

jnihhi,
fl

quu irlnhi,

constructo

S.
oft-

Erconwaldo fratre cwnobio

batissa constituitm
ins

us

obu

trmpus

addam

sanctimoniali
post

tem, inquit venerabilis auctor, pia Deo devota congregationi

I

revelatum.
-

Quwdam

mortem

rapienda de mundo/ pparuil

risio
i

mir ind
'

ouim"''"

miracula.

dam

de sororibus, cui nomen

in

multis jam annis in eodem

rataet ipsa seraper
vii
et

m
I

""'-

omni hum

Saneta
in

adjutrix disciplina-

villa

eidem matri
g-an.lu

existere, minore-

jus pafc

b,

-virtusjn
perficeretur, tacta
e

tolum

].

in

iniirmitate

dmeruit
toti.

!-

gpavissimocoppopii
pia Redemptoris nostri ppoi gata; videlicet ut quicquid

Doltam
ii

^ordi-

Kjus

Btndio hoBtifl an
ejui

vel incudantis inter virtutesperig-norantiam

650
I

ACTA
[1

S.

ETHFLBURG.E

V. A.

(Iapcra-

TIO.

Offam adhuc incredulum contra illam ineret -i\ in furorem, ut de patre sevissimus f Puella vero sancta capellam, inqua perseeutor.
ejus
t

Domini paratae Dulce enim sane hah bat post matutinas laudes et vig-ilias non ab ctulos i, sed ad sepulcra sororura et
essent.
fr.itr

baptizat

ftierat,

Beoretius saBpe intrans orebris

iriis et

affiictionihus

Deum

invoeare stuvio-

duitj
lari

utsuam castitatem carnali corruptela

non permitteret. Via, quam venerandae in tam sancto proposito eundo et repedes Virginis
in co-

choros ducere, et defunctorum animas ontir nibus Deo commendare. Hac illis devotion* quadam nocte ibidem more solito psallentibua eccerei^ente admirabilis claritassupereamcm!
litus effusa,

more

deundo oalcarunt,
palrem
et ti

nunquam marceseens
semper
pers.everat.

operuit,

et tanto

lore viridi, ut fertnr,

fugti,

ticum,
terent.

quod
Ipse

late onines eas stupore perculit, ut cancanebant, tremefaetas intermitlucis

ing-entis linthei

Berafdngen*

2 Orescente autem aetate, cum pater copulsB utcarnali eam tradere vellet, penitus renuit
:

autem splendor emissas

quae a pueritia
9ibi

Sponsum Jesum Christnm Bxoorde elegerat. Et parentum non susti-

cujus comparatione sol meridianus videri posset obscurus, non multo post de loco illo elevatus in meridianam monasterii partem secesvidentibus ad
operiens, cunctis subduxit, ut nulli esset dubium, quin ipsa lux, qua? animas famulasit,

nens molestias, unius ancillas comitatu contenpatriam relinquere cog-itavit c. Arrepto ta autem itinere, ancilla tam gravi siti subito est
,

et

aliquamdiu loca

illa

caeli se alta

afflicta

(juod nisi citius

adjutorium adei

mortem sibi vicinam non dubitaret. Hoc graviter ferens Ethelburga, rlexis genibus omnium Creatorem exoravit, quatenus siti aneillse suae subveniret. Nec mora, fons de terra erumpens sitim ancillae extinxit, et usque hodie manare B non desinit. Contig-it illas tempore messis in do-

in caBlis Christi esset ductura etiam corporibus earum locum, in quo diem resurrectionis essent expectaturse, monstraret. Cujus

rum

radius lucis tantus erat, ut frater quidam senior, inoratorio positus, vidit * radioslucis per
riraas

'

riderii

mo

mediocri hospitio recipi, et post refectionem

hospita cuin sua familiaad agrum perg-ens, assig-nato uniouique opere, laborem Virgini san-

ostiorum et fenestrarum omnem diurni luminis superare fulgorem h. k 5 Quandam virginem monasterii sui pestis CuWow saeva percussit, et medio noctistempore arden- "'' mortii tibus candelis rainistri servabant moribundarn.

l;,0Bi

ma

genibus in terram flexis, et fusa, Dei cooperante gratia, sine maoratione nuum adjutorio laboris impositi expletionem
,'i.r

assignavit

Cumque

illa

majori luce,

quam

tnr.

mortalis aspeillius vi-

ctus caperet, confortata esset, et zelo

sionis accensa, crebro

clamore oravit, ut istam

impetravit d.

monatHrni, postquam regalarem diseiplinam aididicistet,

/)/*/'-

Erkenwaldus vcro germanus suus postea Londinensis e episoopus de patrimonio suo amplissimo duo construxit monasteria unum sibi
8
:

rei\t.

mortalem lucernam velut inutilem extingueAt illis, qui nil praeter lucem materialem
:

erant videntes,dictis puellaenon credentibusilla

in

Ioco,

qui dicitur Certeseia

/',

ubi ipse pater

extitit

cilur.
e

monachorum conversatione sanctissima

insignis
:

alterum vero monasterium monialium construxit apud Berking-um, cui sororem suaiii, virginein Deo devoiam, praefecit Ethelburgam. In opere enim inventa est trabs uua
operi

Numquid, obsecro, non aspicitis, quantussplendor hic affulg-eat>Tanta enim claritate hanc domum video coruscare, ut haec vestra candela videatur penitusdeficere. Referebat enim, queradam Dei famulum, qui eodem
subjunxit

anno
sibi

obierat, sibi apparuisse, atque illucescente

diluculo

suum transitum ad supernam lucem

l.
S. Eilt*
ciijutfaluri
I

admodum

necessaria caeteris brevior et

nunciasse, et factum est ita

ideo fabricae

minus apta; sanctusergD Erkenet Soror ejus aridam trabem iutermawaldus nus suas arripientes, quo usque caeteris aaquaretur,

Erat autem in ejus monasterio virgoquaedam, nomine Torg-itha m, ardentissima virtu6

tum
viens
plo,

aemulatrix, per multos annos

in

Domino

ser-

moriit

indlcla

divinilui dnin

ipsam

in

long-um traxerunt^. Constructo

timore

et

humilitate

junioribus
fueranl.

Berkingum monasterid, cum sancta Ethelburga. habitum monachalem suscipere decrevisset, cumque in Angdia nullum moniaitaque apud

studuit prodesse

tam documento quam exem-

exhortando, obsecrando et corripiendo. F Haec tandem per novem annos velut aurum in
infir-

monasterium fundatum esset, sanetusErkcnwaldus regularibus disciplinis eruditam virgrinem, nomine llildelitham /i,de partibus cui tradidit sororem transmarinis accersivit suain Eihelburg-am moribus imbuendam. Qua3
liuin
,

fornace segTitudinis decocta, ut virtus in

raitate perficeretur, et sanitatis offcnsas velne-

gdigentias morbi medicina expiaret et tribulatio

extollentiam

reprimeret
Haec

et

patientia conoctis

ronam augeret.

enim

quodam
solis
in

in brevi

omncs
et

sorores sanctitate et

moribus

crepusculo egressa de cubiculo vidit

subito

transcendens ,
Abbatissa
subjecit spiritui
die nocteque

cong-regatis

multis sororibus,
cffecta est.

humani corporis formam omni

jubare

Materomnium
;

Carnem

jejuniis,vigiliis etorationibus

ardua splendidiorem a dormitorio sororum via et late efferri. Lucebat ipso nitore siderea
coruscantibus radiis clarum dabat intuenti spe-

Deo

scrvire studuit,

velut caduca et frivola judicavit,

omnia terrena seculum con,

tempsit, sororibus incessantcr praedicavit

et

Snni limonialibut, loeut petir

omnem vanitatem mundi abhorreredocuit. 4 Summus taudem Arbiter vibrans g-ladium,

tendens arcum, tenens falcem acutam examiuabat, quos ad se collig*eret. Ecce tempestas mortalitatis late vastaus omnia, etterrena dis-

ctaculum. Interea apparuerunt cordae omni luce quibus eadem clariores in caelum tendentes species trahebatur. Nec multo post begdoriosa ata Ethelburg-a, ad cselestia reg-na migrans,
,

praemonstratae imag;inis spectacula sui transitus

indicia fuisse, ostendit.
7

iniertmpti*

epeliendiii di-

vinitus indtcalur,

Virg*o

autem Sancta ad extrema

:

perve-

,n(i'

wu

pendia
a

cseli

monasterii

faoiens Luore^aaoerdateset ministros beatie Ethelburgcepassim asbstulit

et terror

niens plangentes sorores et ejulantes consolata est dicens nolite flere filias meae dilectissima?
sed potius
et

clitp"*

mundoj

maximus totum

colleg ium

mecum

g-audete et gratias Deo agite

tota

concussit. Quantis tunchortamentis Virg-o sancta sorores instruxit ; ut fide non ficta orna-

vocantem nos ad suam misericordiam

rent lampades suas et tota vigilantia orationura omniumque operum bouorum in occursum

devotione sequaraur et toto corde. Eratres noplo stri et sorores abiere, immo nos praecessere, abesse, remus potiusnos illis, quam illos nobis
qui

D 1E IMIKCIMA

01

n faciem Dommi i n Domini in oonfessione etimrfeir etin<rftT .rdentibus supernorum .,. aMentibus

mus

2*-'**- : .r^i

quam plunma euggereiid,.

dit.

bus aimufl parate venienti oecurrere. Talia

de^ideno^n^S

MggJ

-*
*
i

?ns

*r JM!
!

2M
J " Utullt ,ltUns
',

^^-?- ?. P JLTJS

*Pi*

virgo sancta amtfa ad cmlum manibus animam omnt^; cjelum ,,,; creatori suo reddi-

V"
,,;l
'

^ WHo U

etua ft* fefem

ilum
ri Ptum l&scrintum
:

R
!

,i

u .

8 Prafata vero Torgitba

fheoritgidam

triennio
>xft
:
l

E&elburga
peili

Bupervixit

el

prt&fetus languoi

In tribula

.
!

lnm m

tai.

adhierere vel resolvi vidercutur.

|

Uta, in
I

adest

aanota Etnelburga de Bnperna babitatione Bplendida invitana anhelanteni ad Bua oonvivia. Qua? cum magna mentis jub
ei

flf.

meis,

ut

inhabitet

Lo

me

virtu> Cbrl

agens Dco, apiritnm exnisit, 9 Begnante Ethelredo rege, Dauorum r\erA S. Ethtlbutcitus Angliam intrans, C83de et gg monaslerio inoendio omnia mtI D CODSumendo ad depopulandum monaateriiim sanct Ethelburgae vcnit. Approximantes auB tem locum sacrum, proapioiunt immanem lutias

"it.nn
'

mstruia.-nu

Wulfruna

ita

rablntulii

V1 rlu

glori
itnet

Hajtunl hauc

ZZ

.t.uni eat,

imitare

oum

. ,

pum
siluit

prae foribus eoolesiaa vioe janitoria excu-

bantem, qti velut oontra tot peoudes

aannum
i

rgaquinta Ldu Ootonrii

D
.

immanique rictu ac dentibtu .nfrendeni procul omnes absterruit, nec rebrllare auflos
Quierunt tutiorea aditus, sed ab alio ostio acriusursuspropugnatorextu

tii.

iKNOTATa
'

fug-am

ire coegit,

/'

'<

Tertium post
stit leo

ha3c

ingressum tentantibu

vul, J urbe primaria

I

,dam
sio nomi\

gua

hodie

Lino
ot

Li

vastissimus, arcetquc Longe rugitu et impetu effteratus. Per bestiaa tandem a bestiaU
feritate

ComUa
ei

correpti et intelligent.

>

quaabal
tioikmdia wilioet
nio
tur.

ilivinitus

Kestevma

extrudi, Sanctosloci orant, secuni pace admitti. Et eum illi ingredercntur, pacis oultortbufl

ct

pagunorum

turbaarcenrur,
.

ingressum praebuerunt et oblatif donifl copiosis et iterum egressis, bcstias nusquam comparuerunt n. 10 Alio tempore cum turba paganoruni in monasterium sanctae Virgfnfa frruere niterctur,
ferae
:

b 8anctam nostram, tpsiusqutfl

Ewonu
scriptorum
c

ommuni*
,

intsrim
or, ut

jam
Itl

>.

quidam^calam asccndcns protinus de alto c dit, et fractis membris velut cadaver exauimis jacuit. Hoc socii videntes ad aepulcrnm BanotflB
Virginisdefunctum deferunt, e1 ii,i venfamet mortuo vitam flebiliter implorant. Nec mora
resuscitato mortuo, abdicata idololatria baptis-

Opere nost
est,

tum
|

Orir
Qf<
;
.

pulorum
di iii.

olunt.

Qua

inquil \n dicto Cc

chius,qp\B patrocinium
/

mum
omnia

et

fidem susceperunt Christi. Inund.i etiam hic

contenti,
c

noi
<!<

C iterum

Dani, ct ut fluvius sine obice eftu

se armis cepisse
rati,

fa\

\do

ecclesiam sanctae
\nctm nostrm / D Erconwa
Tsfius fontis sicut et lab>
pei
'

Ethelburgae et tumbam confringere aggrediuntur. Et ecce continuo divina percussi ind

tione
;

alii

rabie, alii eaecitate, reliqui divi

in S.

oslro oita

cladibus sunt percussi. IIoc terrore compunotf,

fusis praecibus, meritis sanctm Virginis

to statim toco edit\ d

sanitatem
laeti
ibiqutlnt

et temeritatis suae

optatam veniam consecuti,

manuum adjutorio
e
/-'
,

recesserunt.

datos statim auctorc

>o.

mu.

11

Mulieres tres caecitate percussae ad mona-

lum
a
ipto

Uen$cKCM vi*um recnperanl.

steriurn sanctae Virginis accedentes meritffl ejufl salutcmsibi dari implorabant. Quarum nnfl pet
S. Ethelburgam, tham, tertia per sanctam Wulfildam o, erumiimiauiutuiuiu,uiuocuiis pente ex oculis cruore, amissam oculorum Iucem recuperarunt. Viri duo fereis vinculi p

a S. Theodoro

anno
res ferunt.
f (";

altera

per sanctam

ftildell-

eU
1

'

'

ta

Tamesimin *-...~.

Up

""""
S.
I

ll "'

r""'".

^mmttm
^rtL

*-*-*

excufl raedium usque in medium fempli visibiliter excus.sis, * J: laeti ad sua Deum laudantes redierunt. 12 Abbatissa qu*dam loci ejusdem annis

Actornm morai
h

racta,^
Ht.in
' '

octo gravi vexata languore, dum quodam vet l ie j. s P ere sermocinaretur de libro Vitffl S. i n_.l.. nn memorat pt.'I TnomArnt excepisse, se

bur'^e~d7"quo"Beda q
.

.1

nobiiprjefecturM re "' '"'" puto hanc Per

i auibus horas canon.cas
,

Hartii aetum
hic

mlMgi

rt

w.tori su., nocte sequente Ethelburpe ad tnmbam sanotffi Virffims vi^inem e sedere a dextris, et Wulfrunam Oclobris Tomus V.

S Tnd dit
dit, se

^^S
^

choro per.olvunt, ,e,Iere

k Fact um

vel starc solenl.

ACTA SAXCTORUM.
Exl
TIO.

Capcb*-

k Faclum illud iisdem fere verbis venerabilis Beda lib. 4, cap. 7 etiam refert. venerabilis Historicus sic nar1 Rem hanc ral Qua&dam ex eisdem ancillis Dei cum prag:

ni

morbo, atque ad extreraa esset perdur-ta, ccepit .subito circa mediarn noctem clamare his, qui sibi niinistrabant, petens ut lufato tacta

sibi vir Dei quidam, qui eodem anno fuera t defunctus, dicens, quod adveniente dil uc perennem esset exitura ad lucem. Cujus verit lS visionis ita circa exortum diei puell probata est.
\

m De
est.

S.

Opere ad diem 2GJa?iuarii, quo

n

cernam, qua3 inibi acccnsa erat, exting-uerent. Quod cum frequenti voce repeteret, nec tamen intulit ei aliquis obtemperaret, ad extremuin
:

Theoritg-ida seu Torg-itha i n nostm colitur ,uuur)l nt

' -

scio

quod

me

haec insana

mente loqui

arbitra-

De hac, et quee numero sequenti ref Danorum incursione silet Beda nec rum, cum hte Anglix per Danos vaslationls
tur,
'

mini, sed

jam nunc non

v-obis,

ita esse cog-noscite.

anno
7.34

793,

Nam

vere dico

quod

domum

hanc tanta

haud amptius
cx hac

quo te?npore venerdbitis scriptor

in vivis erat, utpote qui il

luce iraplctam esse perspicio, ut vestra illa lucerna mihi omnibus modis esse videatur obscura.

vita

migrarat, primu?n

scriptores trada?it.

co?itigiss e

Etquum

ae aillnicquidem

illi

talia loquenti

assensum praeberet, quisdam dixit, accendite erg-o lucernam illam iterum qnamdiu vnltis. Attamen scitote, quia non est mea lux nam mea lux, iucipicnte aurora mihi
responderet, vel
:

o De hac Sancta i?i nostro Opere ad diem 9 Septe?nbris, quo colitur, actum est. p Fro his vinculis consule in nostro Opere ad die??i i Octobris A?x?iotata i?i S. Bavonis Miracula pag 303 lit. f. q Epistota B. Pauliad Cori?xthios%, cap. 6

adventura

est.

Cnepitque narrare quia apparue-

DE

S.

ANSILIONE MON. CONF.

LATINIACI IN DICECESI PARISIENSI

C.

B.

SYLLOGE
E
Martyrologio Parisiensi
i?x pagno Briegio ad sex supra Lutetia?n

et aliis

Fastis sacris.

sudskc.

vii ki-

T
^

atiniacum, qui locus

est sane,

cur a nobis Ansilio Latiniaci primo

nbu
Latiniuti,

Matrona?n
cuo

fluviu??i

monachum ac dein Priorem etiam egisse, imo

et sub seculi vn finem, uti i?isuper Martyrologium Parisie?ise laudatum, apposita in mar-

jut

ntnr

nottlm. notiliu,

mona-

J^JParisioru?n leucis positus erat, Erchi?ioa us majordomus in Gallia seu, ut etiam u

vocatur,
secido

chum

egi8se

Sanctus

Francorum patricius S. Furseo vn media sui parte nondum elapso , concessit, hicque ibidem, uti ex Opere nostro ad xvi, quo S. Furseus colitur, Januarii cliem et a Gallia Christ. aucta to?n. 7 col. 490 intelligitur, monasteriwn, quod hodieque a loco illo Latiniacum nuncupatur, exstruxit. q In sacro isthoc asceterio, quod et oppidmn ho?nony??mm sibi habet adjunctum, et ad dicecesim Parisiense?n Ordinemque S. Benedicti niodo spectat, monachum primo ac dein etiam Priorem egisse existimatur, de quo hic ?iobis
,

age?idu??i, S. Ansilio, aut, ut etia??i appellatus

invenitur Amsilo seu Amsilio. Ita scilicet opinari me facit Parisiense, quod anno 1727 typis Parisiensibus prodiil. Martyrologium, utpote hodie nostrum istu?n sanctwn sequen,

tibus hisce annuntians verbis

Apud

Latinia-

cum

S.

Ansilionis, illius coenobii

postea Prioris.

monachi et Nullwn quidem, quo vel utisthcVc vnsinuat,

gine notula, indicat, vivere desiisse, Martyrologii ejusdem auctoritate ac fide existimetur. Latiniacenses quidem de S. Ansilione cultuque ejus ac reliquiis sub seculi proxime elapsi finem , Papebrochio nostro curante, interrogati, aliunde hasce ad se unde sanctum Lati?iiaci ?xo?i egisse monachum non nemo forsa?i arguat, fuisse aliquando allatas, insinuasse videntur ex iis, quse, ut post vide- f bimus, laudatus Papebrochius ad secundam Junii diem in Preeter?nissis de S. Ansilione aliisque aliquot Sanctis loquens, scribit verum cum chartas, qude, quid credendum de S. Ansilionis reliquiis esset, docere potuissent, fuisse simul cum hisce a Calvinistis exustas, addiderint illasque adeo legere haud potuerint, dubitari non immerito potest, an probe, quid in iisdem co?itineretur, habuerint perspectu?n ac proinan de S. Ansilionis reliquiis
,

i?isi?iuando,

quod

dixi,

a veritate haud

'aberpcrperam,

cumque,
inve?iio;

qu<ie

a?xnu?itiatio

rarint.

confirmari queant,
tur, occurrit.
i/t

monumentum antiquum
etia?n,

verumnullum

quo convellan-

Mrl. Pari-

2 Adhcec,

cum

SSaussayus quidem de Ansilione iisdemque, de quibus loco mox cit. Papebrochius, Sanctis i?i Martyrologio suo Gallicano ad secundam
Junii dietn sequentibus hisce verbis, In Latiniacensi

tradilur,

ii,

tienti,

nn.

u<

'war^,

risiensecondidere, Latiniaco certe / abfuerint facileque adeo

qui Marlyrologium Pahaud proin res,

coenobio agri Parisiensis susceptio

ad An-

silionem specta?ites, inquirere potuerint verosimillime, quiv de hoc in ?nodo huc transcripta an?xu?itiatione produ?it, e sinceris probisque ?wtitiis, a monasterio illo sibi

sanctarum reliquiarum unius sanctorum Inuocentium et beatorum confessorum Deodati episcopi, Maldeg-arii, Fulberti, Amsilionis et Lau-

submi-

?iistratis,

didicerint; cu?n

autem

sic habeat,

Aninstituit, sicque et ipsi, seu Amsilionis reliquias Latiniacum fuisse aliunde allatas, insinuat. Verum qu%
berti,

sermonem

silionis

hic

DIE
i

IMnriMA
torum
lHtt

A hic a Saussayo reliquiarum snBceptio, a With no , a>lm

slatio DOCatur, huicqt etiam retiquim ilhvnon oUunde Latiniocum, sedibi U e loco minus honesto ad honestion lelaUr, futurum fuisse lo-

^
nsr. r
/

,r

diiionib

Wjamenet.pt
:

ssc*,Saussauus

Ansihonem reUqn
ctantes,,nqu,r,

n,nemoibit Adfuec fieri poi ut t quamtns Ansilio Vitam monasticam I.atiniaciegerit, alibi tamen, * exuvi.v Latinw t (V> vita
functus ac sepulturam sit ad ew hisce, quce aliunde fuisse um Latiniacense translaUe, monachum in hoc nonegisse A.nsilioneD mtra Martyrologium Parisiense w "" 4 Quod Si tamen, contra OC lbidem<l >lot
,

huc transc

um an

cultu
,

umquam
rtnt
,

atiniad transtaLv ac
!

m
mmmmt( mmmH

''". *ihilq

!,US Ont(

pronuntiare aud Latim

\travitsicque utii\
t

Hgio$tal"l

uan

gio

isthoc

traditur,
in

rere forsan

Junii pag
S

Sanctus
nom,,i
l*

do servotus

quem hpdie

Martyrologio suo universali Castellanus ac ad secundam Junii diem in hagiologiis suis monasi mus et Dor-

Uim

S.
Inistia

Bimul

oum

ganius, loco, ubi monachum egerit, / presso, monachum appellant, quod a Latiniacensi esset d U monasticam duxerit, J cras ejus exuvias, utut eo forsan aliunde allatas, fuisse aliquando asservaias, quisque facile e tnodo dictis colliget ac porro e nunc dicendis patescet. 8. A.nsilionis seu \m
/

quomodo
\tellewit,

nihUominus Sanctorum
<i(,
fi

Latiniaoi
iU(l

didicil
\
(>
,
,

cum

ia

unn-fisnh
fignatur t

Octof
festo

aliorumque aliquot Sanc/ moad secundam Junii diem in Molani ad Usuardum anni L588 Additionibus minori charactere exaratis signatur idemque a Wiono, qui Lmsilionem aliosque duos e Sanctis illis exstitiSSB monachos, adjungit in Martyrologio monastico etiam fit; verum, cum Menardus ejusdem cum Latiniacensibus Benedictin s monachns Parisiis ac proin sex dumtawat " Latiniaco leucis scribens nec Sanctorum issilionis

mox

a&
>n/)ore, et

riasterio Latiniaco translatio

/<,,!
'''
;

inti
't,

non potui
puto,
stel

quin hic
fim

illu

ut

se< uli

ie-

ctens, r

itum abludU

\i-

fio

consignandum,
ets,

Op

interim

un\
etant,

nd

eunu

<

penitus sint.

DE
C

S.
S.

PALDONE ABBATE
\i\ci;\tu
ai>

\u/n

u\i

\i

i\ [TALIA

COMMENTARIUS
Asserta Sancti appellatio
:

M{

U TS
:

j.B.r.

patria

S. Vincentii coenohii BBdificatio

Vita edenda.
\eleberrimum quondam S. Vincentii monasterium Ordinis S. Benedicli ad Vul^Jturni fluminis fontem, in Deneventana t iv Juln provincia, Guilielmus Cuperus tomo 646, in Commentario prxpag.
Ughellus in Italm 80* Beati nostn AJbbatU Catai

AHNODCCXX.
Titulu$ sanclilaln atstritur

"'um

Paldoni,

ad diem xix vio ad Acta S. Ambrosii

virorum

mort" dir,> ad
Sanotuii

iViperainAppin*
(

atalogum Banctonun,
Paldo dod
facult.iti
firu-H

Autperti, dictx co?no-

elebrat

bii abbatis, descripsit. Illustrium

hanc olim

sanguinei Taso

palzstram S. Paldo, ipsiusque conerant) et Tato (qui duo fratres

illos

tibus,

et

tedificarunt, et

inter Paldo, quo de htc

scepta in Marsorurn
venit, cujus

ad

Thomam
olir ccc-

streagimus, primus abbas constitutus tam antiquo ipsius bwgrapho nue certavit, ut ab anno Petro presbytero, ejusdemque coenobn quo 739 monacho, Sancti titulo condecoretur, suodiplomaetiam titulo Carolus Magnus in abbatis Farfensxs te, auctor Vitte S. Thomz Ord. S. Benedxctx, et Mabillonius inActis SS.

andam Bnmnil
flnm

nem apnd Vnltnrn

pitf no

centiiextructa(cu.

,obmonachorum
cyircuitum
et aliis,
|

D,plurimj

ra

qui

iiaattributaunt; onm rratnbu. iiwtruendo* trase illis in die

dabantj

654
HCT01
J.

DE

S.

PALDONE ABBATB
biltonius consentit, qui in Annalibus Bem> ad annum 681, num. 22 enamonasterii Farfensis a S. Tho?na re^tZ^ tione, etSS. Paldonis, Tasonis et
dictinis

B.

F.

debant, vitam magma cum sanctitate duxit a Domino vocatus, quinto Idus Octobris in pace quievit, cujus corpus a fratribus ibidem sepultum miraculis claruit. Quare nos veteris biographi laudatorumque auctorum auctoritate moti, etiamsi martyrologi Benedictini tam egregii viri et de suo Ordine opti-

demum

busdam rebus

gestis laudatis

me meriti memoriam haud celebrarint, istum pium, primumque monasterii S. Vincentii

Parentem Actis Sanctorum inserimus.
q ui in Dene-

Haec anticipato simul retulimus de monaste Vincentiani orig-ine, licet ejus fundamenta ri ante annum septingentesimum tertium
i

TatonTr h&c habT

'

sint, perfectio

num

vero collocanda non sit ant septing-entesimnm septimum.

editi,

a t* &

De parentibus Sancti

nostri,

deque ipsius

scriptoribus auctor chronici Vulturnens^

Laudax'

venianoducuiu
natu ''

noo Ui genere, aut primseva cetate nihil quidquam litteris consignatum apud scriplores

apud Muratorium

omnes veteres, tum recentiores reperi tamen eum nobilem, natione Itatum et pa hi tria Beneventanum constanter affirmant

tum

cumque
sone
et

suis consanguinitate propinquis Ta-

Tatone, germanis fratribus, S. Vinmonasterium sedificasse scribunt.Chronicon Vulturnense a Joanne, dicti ccenobii monacho, exaratum, et a Muratorio in Opere
centii

adversatur, qui diclum ccenobium anno 68' fundatum, sic referH Sanctus autem Paldo primus hujus loci abbas, post diuturnam hujus vitae decertationem consummatis operibus san. ctis in requiem Christi assumptus, obiit quinto* Idus Octobris, anno Incarnationis
:

Joannes Monachu

Dominicae

720,
et

postquam in loco sacri reg-iminis decem septem expleverat annos. Ab aedificatione

de

Rerum Italicarum

part. 2 editum, sequentem

in

qua Gifulfus I Dux nem, Tasonem, et Tatonem

scriptoribus tom. i, chartam exhibet, Beneventanus Paldosibi consang-uini-

vero hujus monasterii Christi martyris Vi Q centii jam agebatur trigesimus quintus. At

cum citatum chronicon, ut ipsius editor Muratorius reflectit, multis mendis et anachronismis
sit

tate propinquos vocat. Hsec Charta refert, In nominc Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi. Concessimus nos dominus vir g-loriosus Gifolfus summus dux g-entis Long-obardorum

monasterio sancti Vincentii

Christi,

levitae et

martyris

quod venerabiles famuli

Christi, nobis

carnis consanguinitate propinqui, Paldo, Tato

pro amore Dei patriam, parentes et mundi gloriam relinquentes, nuper aedificare
et Taso,

conspersum, citato supra Leonis Ostiensis asserto anteponendum esse haud existimo. Proinde, donec meliora documenta nobis prceluceant, supradictam chronographi Cassinensis sententiam amplectentes,cumMabiltonio, S.Paldonem anno circiter 703 Vulturnensis abbaticB fundamentajecisse, dicimus. 5 In annis computandis, quibus S .Vincen- cu^, anno tii monasterio jam constructo Sanctus noster 77pw/ecJo,
preefuerit,

qusedam
et

difficuttas, ut eruditissi-

u,qw

" d an "

cceperunt iu territorio sacra3 nostrse civitatis

mus Mabillonius
occurrit,
S. Autpertus,
tur, sibi

Muratorius

reflectunt,

Bcneventanae super Vultumi fluminis fontem,

terras et possessiones per desigmatos fines etc.

ex eo quod

dum

S. Paldonis biographus de tempore, quo Sanctus

^ ^^'
1

At, huic chartcV haud magnam fidem esse adhibendam, laudatus Muratorius in sequenti, quam charLv subjicit, nota observat Antiquissimae istae charta3 quaecumque a chronoyrapho nostro producuutur, aut aperta falsitate
:

noster Vutturnenses

monachos

rexerit, loqui-

contradicere videatur.
:

biographi verba

En ipsius Soepedictus venerabilis Pal-

do, evangelicae perfectionis vjr peromnia consummatus, humanis rebus excedens, praesentis

laborant, aut certe suppositiouis suspicionem relinquunt. Mihi suspecta est consang-uinitatis

cirra

annum

703 umnasierlutn s v '" $

-

cenlii '

i<

"

neme

omittam etc. Nunc, quo Incarnati Verbi anno Vulturnense S. Vincentii monasterium, S. Thoma abbate Farfensijuvante, quo de in Opere no 7* t stro ad diem x Septembris actum est, a nominatis Sanctis constructum fuerit, inspiciamus. Leo Ostiensis Chron. Cassinensis cap 4, Vulturnense ccenobitum 15 circiter annis , priusquam monasterium Cassinense a S. Petronace (hujus SanctiActa in Opere nostro ad diem vi Martii consule) anno 71S, ut ibidem
3
*

istius mentio, ut alia

finem fecit v Idus Octobris Indictione iii, anno Incarnationis Dominicae dccxx, residente in Sede Apostolica venerandae memoriae Gregx)rio II. Hic susceperat sacri coenobii reg'imina ab Incarnatione Domini anno dccvji, sub sancto Papa Sisinnio.
vitae

-%

En, paradise, tuos vernantes collig^e flores Denis septenis annis moderatus habenis Est Paldo felix, quando tua g*audia cepit.

Si enim
centii

S.

nam cathedram
perit
,

Paldo ab anno dccvii, quo RomaSisinnius ascendit, S. Vin-

probatur, restauraretur, xdificari coeptum, sic scribit Quem videlicet (Petronacem) tres quidcm nobiles viri Beneventani Paldo et Taso,
:

atquc Tato g*erraani fratres, qui ante quindecim

ciroiter

annos

Vincentii, juxta
propriia

monasterium sancti martyris ortum Vulturni flumini.s, de

monasterium administrandum suscemortalemque vitam cum immortali anno dccxx commutaverit haud sine errore in versu septemdecim annis monasterio prxfuisse hic legitur, cum ab anno dccvii usque ad annum dccxx tredecim tantum anni numerentur. Mabillonius hunc Vitse textum recte
,

sic conciliari

sumptibus construere coeperant,

cum

inchoato

per semetipsos,

essent potentes ac divites, in ipso opere tam quam per suos usque ad restau-

annum

posse contendit, ut, inquit, si ab Vincentii ccenobio calculum ducas, annum Dccvn dcciii si a perfecto ,
S.
;

rationcm loci hujus plurimura adjuverunt. quious, tiancsacram virtutum palcestram

E
in

praelaturae S. Paldonis initium definias. Sic ve-

*dificure
pif,

cw

Strum construere incepisse,fit consectarium 4 Leoni Ostiensi in hujus ccenobii S.

centii fundationis

re Sanctus noster septemdecim annis monasterium rexisse dicetur .LaudatusMuratorius in Prxfatione, chronico Vulturnensi affxa, aliamviam init, utS.Autperti citatum hic ver-

Vin-

sum cum

epocha assignanda, qua de Sancti nostri biographi Ambrosius Autpertus et Petrus presbyter silent, eruditissimus

nempe si menamanuensium incudum,quod inhoc versu ex

antedictis concitiet
;

Ma-

ponamus Denis

ria cubat, tollamus, et loco Denis septenisannis et ternis annis. Nec hi modx, quibus

A
Tti*

P1E

ONMaOU

OCTOBRIS
655

tdendo

Autpertus sibi ipse constare posse videtur, sunt rejiciendi. GSuperest, ut de Vita, quam cum Petri presbyteH, atterius Sancti nostri biographi
ffMiftw* 5.

b r

lucubratione collatam huic Commentario subnectemus, sicut et de sinceritate et fide S Autperti, hujus VOm auctoris, qu.vdam dicamus. \ tta, quam hic, quod nondum editam fuisse sciam prelo subjiciam ex Ms. Domini J. B. Afan descripta et cum Majoribus
, ,

VITA
S.

PALDOXlS. AIUUTIS
l

^DVULTUKNUMI u\llv

nostrts

communicata

in

qux sane ex amanuensium mcuna provenisse videntur, cum ilhi COntHmii quam ab eodem auctore S. Autperto conscriptam MabiUonius in Actis Sanctorum
excipias,

dam

omnibus

fere, si qu<v-

l.ius

TMOMs

EE PASONIS,

S. Benedicti seculo t pari. de Scriptoribus Italuv tom.

Ordmis

Auctore

S.

Ajitperto

ibidem

i,

Muratorius
part. 2 et vi publici ju-

i,

abbate

Ughellus in

Italia?

ns fecerunt. Hi>jus ViLv auctor S. stus Autpertus, Vulturnensi

B ad diem

sacw tomo

Ambro-

abbas t qui ahquot post Sanctum nostrum floruit annis,defunctus m {lit ia ll0 stro Opere
bii

Ex

Ms. D.

J.

B. Mari.

19 Julii in Coynment pranrio ad ipstus Acta est videre) ante annum 77S hic auctor, inquam, in Prologo Vitx statun

PROLOGUS.
I

edendx,

causam, cur scribat, ed\ disertis verbis se Sancto coxtaneum non

,

m quo

TTumanig-ci i-lDei factu

ut

s.adimac
poluptal
llv t,

llomo

iiic

fuisse, fatetur,

venun iis, qui illi fuerant, se convixisse sic affirmat : Hoct

,

ntudtutut

Titm p

ab

ego non temeritatis au.su impulflui mei monita secutus, caque modo

bbatia
stilo

Deui es^fuitadmonltn duoerel mort

.

prose-

quor, de quibus adhuc testes existunt, qui se haec ab his (SS. Paldone, Tasone ei Tatone) audisse confirmant. Apud laudatum Muraton
u

oont et 8ecutu8 est peremp

Ule
mentirl, ut eel
.

aoo qo^
Dlzarel eolm
dle
iiii

minatus
atque aju
"

est

aum
h

addlxit,
in

dictgejam S. kutperti lucubrationi alia SS. Paldonis, Tasonis et Tatonis Vita subjungitur, quse in omnibus, paucis exceptis, cum iis, quse in statim laudata Vita de Sancto nostro memorantur, convenit, cujusque auctor

quaoumqua
boni

oome*

deritia

de

lig-uo leientifl

" te

moriemini*
corporifi

Qna
e1 b
v

Qtn.t

17

solum
nibu

ted

odit.

Sedj quie beo omi

Imo
mal

Deo
,'uni,

nomen suum, tempusque, quo

mit:
Ilrec,

illam con

pserit, in Prologo perspicuis verbis

si< eayprv dicturus sum, omuia ex ordine retulit mihi Petro presbytero ct mun.-icho bcni-

liori

que

te

m, nolult,

qme

liuuc esse in Dter

gnissimus pater, domnus abbas meufl Taso. Unde, cum laudatus abbas Taso, ut ex Vita
hic edenda

actum eetj nt Uo Dei sumens morerctur pro QOt

nltre
regi
ii
,

iii

oarnem

ot,
i

Paldoni anno 720 defuncto successerit, atque circa reparatx salutis annum 730 obierit, hunc biographum
fit

manifestum,

S.

perdidei imu

rl

to

reoipi

quod io remu

enim
ii

crlptuio
,

poris
ni'i

nii

il

ii

ii

Pilium
b

iiui

S. Autperto supra laudato fuisse anteriorem,

legOj

nl

consectarium. Atque hsec sunt qua de Sancto nostro prselibanda censuimus, reliqua
fit
,

lege erant,

ri

dimi ret, o

nena

fllio-

rum

reoini n

mo
|

Si

i,

quo
-

ejusdem gesta

discet studiosus lector

ex

Vita,

re id

feoerit
a

quam, ut diximus, cum edito apud Mabillonium, Muratorium, et Ugfiellum exemplari,

cumquestatimlaudataPetripresbyterilucubratione collatam, et de more notis illustralam, huic Commentario subnectunus.

ex qoI
u "

dilexit

mnndum,
M
I!

al

PUinm

darct. " ir
'

li
!

li
. ,

lexit

'

e1

tr: "

" ,M

1..

>,

piu;un arbll sed

flcn.-

'

piens in
bituirr,

sirn

u
n

facto
i

em

cruclf, * A i"
i.

f-^tn
K

-^>y

forma conversatu

*.e

homo, exc
ad

quod
n

sit

"

gelio

d via, et
>

BlOii

AJt

Ego fium
per me. *

nemo

venit

a>i

2 Ecce, audivimua iter, pCT

e.

, ,

656
A.S.AuTPBRTO.
per Chriitum

VITA

S.

PALDONIS ABBATIS.
D

repetamus, videamu.s nunc, quibus modis ad ainbulanduingressusdirigamu.s. Qui (inquit

ad Deum
ducitur.

re-

Joannes Epist. r, cap. 2, >-. G) dicit se in Christo manere, debet, sicut ille ambulavit, et ipse arabulare. Libet autera intueri, quae sint haec Christi vestigia, qui gressus, quibus
, //

GAPUT
Q nfn/ ^^7 um
4 nnftqtnnn

I.

in carne arabulavit pro nobis.

Ut

caetera ta-

ceam, quae euangelica plenitudine narrantur de Baptismo ad tentationem ac jcjunium, de jejunio ad praedicationem, de praedicatione

^ni^' pairia

tter

Homan iwi

ad op-

reditus

ad Farfense monasteVulturnum

probria, de opprobriis ad flagella, de flagellis

Ptalm.

(i7,

ad sputa, dc sputis ad crucem de cruce ad sepulturam pervenit. Ii etenim sunt gressus Dci Visi sunt iu terra, de quibus Psalmista ait grcssus tui, Dcus, ingressus Dei mei regis. *
,
:

rium, cujus abbatis suasu camo-

bium

ad

fluvium

cedificanl.

.25.

Hos imitandos esse denuntians Petrus ait fidelibus . Christus passus est pro nobis, vobis re:

"

lm

Epiil.

ii

ejus.

enS eXemplUm ^* Hisse passionibusSeqUaraml Viai l

Ut
'

g jg. itur

ex

mm
,

e
,

sang-uiuitatis

a propiuqui

sequi ipsa

P^,

Pctri cap. 2,

liuat dicens

Si

quis vult post

me

venire, ab-

.21.
*

Luc. cip.

9,

tidie,
//

negetsemetip.surn et tollat crucem suam quoetsequatur mc; * etait Paulus Mihi

:

.25.

autcm
nostri

absit gloriari, nisi

in Cruce

Domini

Tato fuerunt viri Beneventani ex quibus superior Paldo ex uno Taso vero et Tato e .\ altero fratre sunt procreati. Ii euangelica voce excitati, divinoque amore inflammati, una
et
eis

^ **
'""'""''"'-

Jcsu Christi, per

quem mihi mundus

Ii

sententia,
exstitit

unum

consilium

fuit,

unumque
parense-

Galai oap

crucifixus est et eg-o

et

mundo. *

votum,

patriae

solum,

divitias,

gressus au-

tesque relinquere et nudos

qui,

6, w. 14.

ang-ustam ingrediuntur viam, quae ducit ad vitam. Ii ambulant super aspidem et basiliscum et conculcant leonem etdraconem. In his ambulaverunt Apostoli, hos Martyres et Con-

nudum

tem

Christum

nudos cum nudo adversario pugnare Galliarumque provincias pro voto expetere atque inibi corpore, non mente ductos diversa monasteria inquirere lenique jug-o Christi colla
tis

fessores sunt subsecuti. Iios per gressus incesse-

men-

submittere.

runt Monachi, quibus specialiter a Domino dicitur Tollite jugum meum super vos, et di:

Hoc autem

idcirco studiose fa-

'

Mutt.cap.M,

.29.

Afatf.caf>.24,

me, quia mitis sum et humilis corde, requiem animabus vestris. * Sed quia nos in illorum tempus devenimus, de quo Dominus in Luangelio ait discipulis suis, Quia n abundavit iniquitas, refrigescet caritas multorum, * ac secundum Apocalypsis sen

scite a

cere praevidebant, ut propter Christum ne uno qui superesse poterat, adspectu visionis corporaliter fruerentur.

et invenietis

Quid plura? Ut animo

iter praeparant,

et

mente conceperant,

nec

moram
,

faciunt, nec dilationem praatendunt. Sed car-

v. 12.

tentiam,

nequaquam
est)

ferventes, sed

(quod

g"e-

mendum

tepidos adspicimus monachos.

Ad

nalium parentum nexus pertimescentes qui semper impedimentum fiunt ad Christum conversis, eorum oculos pia simulatione deludunt, ita tamen ut mendacii crimen nequaquam incurrant. Dicunt enim, se

incitandosanimoseorum,tresnuperadChristum
conversos euangelica perfectione probatos audi-

Komam

pergere velle,

torum animis ingerimus, Paldonem scilicet, Tasonem atque Tatonem, sanctorum Patrum
sudoribus ac laboribus coasquandos
imitari
:

ut,

qui

Apostolorum principis Petri se sufTragiis commendare usque desiderata limina osculari quod et fecerunt. Sicuti autem nobiles decet oneratis animalibus stipendiis praeparatis ad
,
:

desidiosi ac languidi antiquos patres nostros nos

non posse causamur, horum nuper conc versorum vitam, recolentes erubescamus. Hos ergo noh temeritatis.ausu impulsus, sed abbatis a mei monita secutus, eaque modo stilo prosequor, -de quibus adhuc testes existunt, qui se haec ab his (SS. Paldone, Tasone et Tatone) audisse confirmant.

sedendum equis, famulorum fulti obsequiis, sibi solique Deo cognitum quid ag-ere vellent
,

gressus ad
Stirps

ambulandum movent. veneranda satis, nimium

f
praecelsa pa-

rente.

Primus a principio luxit ut orbe dies. Germine purpureo decus hoc tulit urbs Beneventus Jure salutiferos traxit ab urbe Viros. Scandere regna petunt sublimia corde sereno,
Dig-ne sacra ferunt signa pro lege Dei. Terrea cuncta terunt, g-azas ut stercora spernunt.

ANNOTATUM.
a

Secundum monasterii Abbatum seriem

et

apud Ughellum
Johannes

Mabillonium huic abbati

Laudes magnifico g*aude

Cui laus et virtus

referre Deo.

nomen

erat.

Rex bonus mvictus. 4 At vero ubi proprios fines sunt egressi, Gaiin>."' Marsorumque b provinciam ingressi, descende- Deo$ecomt-^ ,c runtequis, admonuerunt pueros, ut cum equis ^"'
,-

cso

quae allata fuerant ad propria remearent. Et hoc propterea, quoniam sibi tale votum exstitisse dicebant, ut ii tres tantum
et his
,

suis pedibus

Romam

pergere debarent.

Illis

autem abscedentibus, dum praefati famuli Christi scandunt iter, obviam habent pauperes vilibus ac scissis indumentis adopertos. Jam U
paupertatis

paupertatis amore inflammati aiuut interse

sitinnobis,quodmuudushou,roi,:
tro

dmpiat,

h.

nbus tnbuamus, iUorumq sordidi* mduamus. Hinc perpendant,

uiamu, paupe-

men

mss^subChristo^
11

qui nomonactt prateudutt, quanti rcatus criini-

mus,
N

obaequio Pater

al-

A.s.Am w

Paveant, hveant,
altus.

fo
,

pateal

labor
"',

-'^unt

nterea,i mul

ut>0Ulsfuit
l,

m4

devouonem

tiscomtosetnonmoribusincedere.]
per quos

u.t
Orat,

rt4m-

sufir

mouastmum

hoc initiun

/.amiclibus

talibusmdutiamiotis*initium
nis dederunt.

mem
limilUini

Mundusad
Mutemus
tes

ima

ruit,

miseros ad tartara duoit.

u.etprorendo

minui
fbrtis, fur,

Nesitquod
admonasttri-

iatro toller.

ha cctnobii

ad propositum revertar, dum empto itmere pergunt, ad monasterium g & emtrl aod est in Sabinis, perveniunt, mquoyirVitevenerabilifl
'

5 Et ut

u, ar

lUiua
x
'

'"<

fllii

ad

an

meum
U
1110-

rbomasc

pa.

ter praerat

ohm

Bepulcrum oraquoadusque impi cibus postulabat. Denique, ut adferunt, no

tioni vacavit,

partibus Orientis constitutu narravit, tamdiu ad Redemtoris

de quo a pluribus audivi, quia

dorm
mona.lu adim

quadam

oum

eo ad

preoibus fatig-ato, sopore.,

m.

adstititei

critudinis

quidam g-cstaus in mauu mira pu] panem, cui ct dixit aocipe Imno]
:

pame ad plenu
Pl
I

Btructi Bunt.
'

"
;

nem,

p<

tl

Qt

autem te minu dem nunquam habiturum d. Tantaa etenim deinceps, ut aiunt, qui eum viderunt, compunctionis vir fuit, ut paene de Deo sine lacryi
nil posset loqui. Is

et abscede. Scito

dtffi

ll

runt,

ELom
11
,

Qu
utem.
tniiu latoni
iii
(1

dum

prajfatos Dci famulos

hospitio suscepisset, ut

monachorum ac bo

rum moris
ut
ei

est Christianorum,
fuit,

cum

fratribu

illuoqui
pidi

mn
xtptr-

solitum

secundum Domini praeceptum

imo oui

Komai

eorum pedes abluere pergit. Hi autem, qui advenerant, delicata acoandida membra rilibua et sordidis vestibus tegebant, eli ao
i

compositum vultus adspectum pratendebant. Quam ob rem nec eorum secrctum abscondi potuit oculis viri Dei.
abbaieS. Tho-

mon Tunc illi inajm

iii

bD

iiiiiii

diotum mona iterium

p
uiii.iii

ma hospitio
cxcipiuntur,
qui Snnctut

Peracto itaque caritatis offloio nooti que cursu transacto, cum aurbradaret initium diei,
6

peottbu

Ulo*

seorsum eos blanda locutione

sent,

inquisivit, qui

eorui

Romam

unde, cur advenerint, ne fortc aliquod praejudicium sustinerent, ne peccati orimine peracto fujrerent, promittcns se eia, in quo valeret,

quiOj admonuit,
tentibufl
c

adjutorium ministrare
;

terentur

cur

eis ita

placuerit
1

tantum ut protitantam simula\

derun voce ad<

tionem arriperc. Ad h83C

tes consilium

1 1

obstupefacti,

iden-

quam

iii"i fcuoa

reliuui

ti

ut

i|imi

ruiaui anJ

suum

scniori celari non po

maruin

consilio accepto narrant cuncta per ordinem,

qui fuerint, unde, CUT advenerint, quxqmserint,

quorum

filii,

tur, qualiterve

Romam

quibus nominibus vocarenpergere vellent, indeque

:

el

pi

inur,

Galliarum reg-iones expetere

ipse fieret impedimento.

multis

eum

adjuito

umufl
Bin

rationibus constringentes, ne eoruui propo

au

Ad

hsec ing-emiscens
tilii,

ram, sanj/
9

nequaquam, hoc tam laudabili proposito VOfl impedire cupio, sed magis adjuvare: nec vos interim relinquam, aliquantisper vobiscum perg-am, itincris vestri usque ad Apostolorum limina me habebitis comitem. Propterea autem vir Deo plenus itineris licuti illorum particeps fieri g-estiebat, ut eo et fecit, suis salutaribus consiliis ab illius itinevenerabilis senex ait
:
,

.\
l

Aiui

im
tur, Beqne,

ill'

pi

ut

Deo

pw

tere

lcordia praesu

ris

longitudine revocaret.Quou
cernit.

videntia

monitis aurem ob
multi ingTedientur regnum. AndJ
cha>

facturn fuisse nullus ig-norat, qui hoc

mona
Ar.

rium

Hos

specie, forma, eo^ose.t

munere

do-

liorum rissirni audite confliiium patrin reftri el >ul-

gma.

J^S-I, r

tifl,

VITA
A.S.AUTPERTO

S.

PALDONIS ABBATIS.
moquod

acceptum. Indicium autem loci percipite, etad eum quantocius properate. Non pater hos monitis, gemitu movere parentes.

scula repenens, tamquam a suscepit quse offerebantur

:

nullus demceps compertus fuit, quisnam fuisset, qui hoc munus gratanter

quaedam va Deo sibi ohil, quo abscedeme

Muratorius

se S.

Thoma

ab-

bate.

Sed*patriam g-entem contemnererite fatentes, Mollia spernentes, pro Christo dura ferentes. ad 10 Est autem, dilectissimi filii, locus quem vos ire desidero, in Samnii partibus super ripam Vulturni fluminis, ubi initium sumit a mille fere passibus, in quo videlicet loco situm
,

His

obtuW/

ig-itur indiciis claret,

omnipotens Deus.

rrpnornnt ii, nor k. coeperunt ii per quos hunc locum . ad tanta* magmitudinis excellentiam perducere dignatus
1

a quanta perfecHn*'

est

Angelusaccessit,dixitque:Quishicreouip^ Exsilit inde Taso tacito pede, pectore

-+a

estoratorium martyris Christi Vincentii nomine dedicatum ex utraque vero parte fluminis sylva densissima, quae habitationem tantum prsestat ferarum latibulaque latronum. Omnipotens autem Dominus, cui vos famulatum exhi:

Munera

grato

cui praestans

vinum, similanT,

redit

extra.

ANNOTATA.

bere desideratis, et vos in eodem loco illaesos servabit, et cunctis iter agentibus a timore latronum pacatum atque securum constituet;

a De hac consanguinitate supra laudatus Petrus presbyter et monachus Vulturnensis

sic loquitur
:

Tres fuerunt

'

viri relig-iosi

necnon

et cerasis,

dumis, ac sentibus, lignis

faciet. Ite, ait,
filii,

fructiferis

abundare

et in

eodem
B

loco sine

metu cujuspiam permanete.

monet, loca monstrat pervia

vocati atque electi, nobili g-enere orti,Beneventani cives Paldo venerabilis consobrinus Tasonis etTatonis germanorum fratrum.

IIos pater ire

nullis,

Arboribus multis, qua3 comant flumina pulcris,

Montibus
tecedunt
in

et

ventis nivibus sunt frigida

maestis.
:

qua

hujuscemodi verbis a rig-ore obstinatiouis emolliti, tamquam Christum in seniore loquentem attendentes, Apostolique di11 His igitur et

b Paulus diaconus de Gestis Longobardo^ cap. 20 refert, Marsorum regionem in Latii provincia juxta lacum Fucinum, Valeria dicta, sitam esse, in qua S. Equitius de quo in nostro Opere ad diem 7 Martii actum est, abbas floruit. Eruditissimus Mabillonius in Annotatis ad Vitam SS. Paldonis, Tasonis et Tatonis putat, Marsorum regionem per se

cum

ctum recordantes
sunt
sing-uli,

Nolite quaerere quae vestra

sed quae alterius g ; ab his, quae revocant animos, atque ab eodem coeperant, beuedictione percepta, iter arripiunt, et ad hunc, quem incolimus, perveniunt locum,nihil

provinciam non esse. En ipsius verba Marsorum reg-ionem ideo intra Valeriam provinciam aestimo computari, quia in Catalog^o provinciarum Italiae minime ab antiquis descripta est. Si quis autem hanc per se provinciam esse
:

vera ratione comprobaverit, hujus rationabilis

sententia modis omnibus erit retinenda. c Vide in nostro Opere ad diem 10 Septembris hujus sancti abbatis Acta, in quibus hanc

secum
illius

in alimoniis corporis praeter

viaticum in
esse

sportella ferentes,

jam tunc non immemores

:

praecepti dicentis

Nolite
;

solliciti

quid manducetis, aut quid bibatis

liciti

et nolite sol-

Sanctorum peregrinationem etiam

scriptam reperies.

rite de-

esse in crastinum h. Sed

et

ille,

qui propter

miseriam inopum
mittit dicens
:

gemitum pauperum ut

pius pater exurgit, qui talia ag-entibus reproquaerite

primum regnum Dei

et

justitiam ejus et haec

omnia adjicientur

vobis,

hanc eorum fidem aspiciens,cito stipem largiendo adfuit.

Tres iter adsumuut, nihil huc nisi corpora

fusius refertauctor anonymus Thomse, qui haud recte, utividetur, per vocem quidam hic D. Virg. Mariam est interpretatus, cum in omnibus hujus vitse eccemplaribus ww?quidam non veroquaedam legatur. e Petrus presbyter et monachus VulturnenVitde S.
sis sequentia addit
:

dEadem sed

Nam

g-enitor Tasonis et

ducunt.
Est

Tatonis de prcesenti Deo teste converti promisit,

,

regimcn
Christus.

victus

tegmen

miseratio

quod et fecit. f In Vita apud Muratorium

legitur propterea
;

et

Ughellum

aquodain ignote

Lex quoque sacra Dei, lux noctis sive diei. 12 Nam cum ad hunc, in quo residemus, ut
dictum
est,

alimenta

<>c

pervenisseut locum, quia cuncta,

eipiimt.

quod certo amanuensium incurise tribuendum videtur. g* Vide B. Pauli Apost. Epist. i ad Corinth.
cap. 10.

quas ad usus corporis sunt necessaria deerant,

ad illum protinus
per

mentem

qucm omnia

erexerunt, in quo et vivunt. Iugrediuntur de-

nique oratorium, perag-unt in Dei laudibus officium,atque superveniente nocte quieti membra deponunt. Sed cur dico quieti ? cum terra,

h Apud Matth. cap. 6. Petrus presbyter monachus Vulturnensis hoc factum paulo fusius sic enarrat Cui ille,
i
:

quod hic peregrini venissent a pastoribus meis venio, sed habeo hic aliquantulum
audivi,
:

tenus tantum artus locantes, ad morem patriarchie Jacob, lapides capitibus supposuerunt. Dico taraen quietem esse in qua etsi caro
:

farinae,

et in utre

vinum

accipe,

si

habes,

ubi recondas.
dictus Taso,
et collocavit
_^

Cumque vasculum quaereret jam invenit cupum aptum jacentem

in eo
,

tabescit, spiritus pinguescit. Et ecce facto intorvn 1 a Trorii-fr ad nk n..iJ._ intervallo, venit ni\ ebs
1 t
_

parvo
.
.

ipsam farinam, deinde

..

in

*h6 intelhge

nocturno
saus, ait
:

silentio,

quidam homo ig-notus regiamque * Oratorii pul_

ang-ulo Oratorii invenit

parvam
in

botticulam,ubi

..

..V..

presbyter offerendas amulas suscipere solebat,

portom

quisnam in hoc loco quiescit? adcujus vocem exilieus tacitus venit ad eum venerabilis Taso. Cui ille , audivi inquit , a
,

quando idem missam semel

niebat
;

anno facere ve-

lavit et effudit, misitque in

eam vinum;
ille fuisset,

ac deinceps nullus scire potuit, quis

qui haec obtulit.

diceutibus,

quoniam hic peregrini adessent,

et

CAPUT

DIE UNDECIMA Ol

CAPUT
Monasterii S.

11.

studium

r.,i

,W
.

m
.'

,l

"u

Vinccntii

S. Paldo
:

primus abbas
tofimto, s.

constituitur
.,

cui

lum. ,,uam
:,.:;:

Ta

*,, ,,

:i:^

~;=
i

adie

yn

hac denique Christi

paupertete

sollioi!
II

iliciunt,

XpeTBi8teiites,eorumvita,quaniDeuBadexem-

""'
N

plum plurimorum ostendere

disposuit,

longe

brum

lateque personuit, atque lueerna euper oandela-

SuK

S T
'

'

^ ni:i
'

^mooia

lu

luo
dic

lanifestal

posita diutius latere nou p multi eorum vitam imitari cupiunt, fraternitatis ad eos concurreiv ini.it.
Ittje loi

autl>u/
i

STestrasoripts Bunl

,-,

mul

mvirtus,magnumque
extititwgDum, BuooonveraaUonisexempiotam

Longe per * centum sooiiS moderare talentum Famina sacra ferunt, palmain bellique tulerunt.

innume
[jabna *d luoem,
1,0

dfi

morts sd
Bt,

ri

patriim,

ul oi

niftlll

S Paldo

prrfic (u>
7 iii,

Et capiunt multos valido de gurg-ite ductos. 14 Primus itaque praefuit sacro greg-i Dei famulus qui erat omnino mitissimus quippe per orania hoc in suis uctibus ostendebat, quod suis subjectis voce prredicabat ita amator Christi paupertatis, nec, sicuti carnaI

quar, eajpe dictus veu perfeetionu ?ir, per omnia

*
,

m
,,

mam
oit,

quint

[dui

V1 ^'
iio-

les,

cestuans divitiis terrenis. Hic

nempe
in

fertur

ne
Domini anno doovu Bub
U
-

ad coufirmandas animas fratrum, ut

pertate,

pau:

quam

tuosveroao
u:i, *'1*j

coeperant, perdurarent, dixisse

monachus ille, qui in hoc monasterio persistens, usquc in finein

Credite mihi, fratres, quia

i '

Paldo feUx,
Cui BUOOI
.i-

<i

tua gauiiii copit.

I'i

permanserit, anima ejus aeterna luppiicis nequaquam sustinebit ; sed vitam aeternam possidebit et hoc sanctae congreg-ationis monasteri:

minor qu
proposito

sed ardi

omnibu
qni pnsest,
bJ

quam
.

um

Is,

oonsideran
iue
>nls

usque ad finem saeeuli ad lucrandas animas permanebit a. Quod quidam fgnorantes, qus intentione ha?c prosecutus fuerit, falsa B ipso securitate decipiunt, quamvis male viventes
et contra

''

contuerj

Dnrmoram ImbeoiUJti
ul
rl

anr<

non ut prawsluerint, isd

nequaqu Quia huio

quo oopil

p<

rdu

regulam patrum
;

faoientes h, hoc in
in ftitu-

monasteriosi pennanserint, salvos esse

rum posse cumque in

minime
transire.

cum

constet omnibus,

quia qui-

perpetratione criminis, hOO in loco permanserint, et antc extrcmi obitus diem se

correxerint. ad vitam

Vuii cum huno ardu qnaquam squi valeri ut,

puntj

fratremque ajo
[tuei
ii
i

maj factum
e
'

itu
,

luoo

nequaquam posse Dicendum autem illis est, nequaquam

;

it

i .

ode

ut

sb k
>ia

utrisque
latio

sd pontil

virum Dei contra divina eloquia sententiam

postulisse

mitteri bur.
st,

Q
tactuni

"

hanc sententiara permanere dixisse, qui ipsorum sobriam et castam vitam ac laudabilem paupertatem vellent imised in
illis

8ecundus audi

on

traoanonesegl8Benotat,ni

W
i

stum DomJ
pcenitentiam
tJ

tari.

effl

Culmine prseclaro renitens diademate sacro, abbfl Primus praeficitur Paldo venerandu Innumeras animas Christo super ajthera
i

am

vix ODJD
a<

m&gUO

dlffl

sistente eis

mandat.
"'c odfliinj
Irato

Poatsequitui
,

'l'aso

eamobio
ilw

15 Interea turba fratrum succresccnte perunt contra votum habere, per quod

cce-

Qun
cordis.

'

kje

mcmo-

eisdem, quos regebant, subvenire.

dicti venerabilis patris

Dumque

i..

Thom imraemores*

di-

Jed

ut

osteo
'

cti:Multospereosinhoclocoessesalvandos,ami-

quanfi

>

uuu

cam paupertatem
,

sollicite requirentes, abjicere

rem

'
I

"

f ,

'"

conantur ea, qua? possidere videbantur. Sed, resistente eis divino judicio, turba fratrum
,

quam
judicii

liac

ita
li

coBperunt
ruia

studuerunt magis secuudum Apostolura non sua singuli, sed, quae alterius sunt, qoaaeri Omnibus orania factus sum, ut Et illud o omnes salvos facerem c. Multa siquidem tunc uniinter eos fuisse caritas, multa concordia
, :

rebuB
fleret

corporum
usque
]>aene
h<

hsec
i

uns uumu grrassata /uit senU

nflSDt

/
i

nullus eomiD "

CJ

remancret, qui

S5

maculati.

Octobris Tornus V.

660

VITA

S.

PALDONIS ABBATIS
tiri

A.SAUTPtMO. maculati. Sed nec ipse diu moratus, eosdem est moriendo secutus. Idcirco autem hujus facti

adversitatem huic operi adnectimus, ut a tali deinceps seditioneetpastor et grex alieni exifastant. Quia etsi nequaquam eos, per hoc

ctum utpote incipicntes pamitere, damnandos cum scilicet pastor zeli adfirmare audemus
,

grex pusillanimitate erraverit tanincertum est, utrum eos haec judicii sentum crimine muntentia ad plenum hujus reatus daverit, an etiam purg-atorii post mortem supTaso g plicio ig-nis fuerint absoluti. Obiit autem
fervore et
;

videmur paene omnes ad superbiam prompti ad contentionem, ad scandalum, ad detractio'. nem ad mendacium, ad raaledicendum ad accusationis kesionem , ad contumaciarn! ad iram, ad amaritudinem et despectionem, ad susurrationem, ad murmurium, ad gulam atque ornatum vestium sumus illecti et, ut breviter cuncta perstring-amus, ea, per quaj Saucti
,

lestia consecuti sunt reg-na, id est, tribulatio-

nes, persecutiones adversitates ang-ustias* passiones, contumelias, humilitatem,

,
,

subjectio-

prsedictus pater tertio Idus Januarii in pace,

Uge iluodc-

anno Dominica3 Incarnationis septing^entesimo vigesimo nono Indictione undecima*.

Sis memor crg-o tui, qui cernis fata sepulti h, IVatri praelatus poenam Taso fertque reatus

nem, paupertatera odio habentes qua3 nostra sunt, non qua3 alterius, quaerentes; falsos honores appetentes, ac per hoc invicem invidentes, invicem mordentes quidquid ad praesens
:

cim:i
/i

delectat, quidquid dulcedinis, tota mente requirimus, nescio per quod aliud iter, fallente
tes,

Annis post octo migrans, cui cesserat ordo Quem sequitur fratrum numerus sub peste
:

Huic
S.

suffeclus

necatus. 18 Succedunt pra^terea post hujus discriminis luem,

Tuto ob an-

ut adsolet, la3ta

qua^dam atque

ju*-

no 72!) uique ad 739 monasterium rexit.

cunda

cum

superstes Tato loco paternitatis

succedit. Ilic dcnique virtutum

plenus extitit caritate, in studiosissimus, zelo Dei ferventissimus, pietate uberrimus, discretione cautissimus quique veluti

omniura matre animabus colligendis

nos visu interiore, a Sanctorum calle devianad vitam nos posse pervenire confidimus. enim Dominus " Arcta et angusta via est* Ait qua3 ducit ad vitam, et pauci sunt, qui i n trant per eam. x Apostolus vero dixit Per multas tribulationes oportet nos introire in reg*num Dei. * Et iterum Si non compatimur, nec conregrmbimus. * Et Nemo co:

//

"

//

"

'

ilaii

//

". v.

14

"

,h,
|

//

//

ronabitur, nisi qui leg-itime certaverit. *

nostri,

Eia
*

toi
17.

8, v

semper sollicitus fuit semetipsum in laboribus dusuper subjectos,

mater super
filios, sic

quid ad hsec dicturi sumus? aut (quod enim nefas est) Scripturam mendacem, autnosmetipsos mendaces veraciterappellabimus. Sine viam enim tendentibus labor
itineris,
est

monachi

2 Timoi.

v. 12.

rissime exercens, gregi ut pater parcens, inter

mites mitior existens,

zelum diexercens. Fertur etiam, ex quo ad scretionis monachi habitum vcnit nequaquam balneis usum fuisse, nuraquam caput lavisse, numquam novaculam super caput aut barbam duxisse; et, quod his difficilius est, dicbus opera? manuum
inter elatos
,

non profectns. Aut forte decepti dicere poterimns (ut secundum miseriam nostram

loquar)

Dominum

dixisse

Beati, qui induti

sunt cappa, vel qui usque in horam nonamjejunant? Nequaquam. Dixit autem de his, qui

insudans, noctibus
loricas
i

vig-iliis

propensius vacans

falsam relig-ionem praetendunt Veniunt ad vos in vestimentis ovium, intrinsecus autem

:

onus ad carnem

g-estans,

quo usque

virtuscorporispra3valeret, non deposuisse.

vero, defessis ac fatig-atis

Cum

futuri sunt, ait

//

sunt lupi rapaces. * Deillis autem, qui beati Beati pauperes spiritu, quo:

'

Malt. tap,

8, v. 3.

jam raembris, hanc ferre non posset, circulum ex eadem occulte sibi fieri prascepit, quem et usque ad diem obitus sui g^estavit. Hunc asserunt lectisternia refug^isse. Ferturetiam et hebdomadam jejunio
peregisse. His enim ac cseteris virtutibus repletus ad finem
*

lege

scptimo

usque perdurans, consummatertio Idus Decembris Indictione vero fexta *, felici g^audio lastus, anno
tus obiit in pace
trig"e-

c Incarnationis Dominicassepting-entesimo
siino nono.

Hicpriusabjectus,

fit

postea pastor honestus

praefuit, annis.

Undenis

actiflj

postquam Tato

Ad finem duransexplevittempora long-a, Qui fuerat magnus studiis, opibus quoque

larg-us.
Temporii sui
vitia

niam ipsorum estregmum cselorum^etc. Intendamus, qui hasc abhorremus, quibus modis in Scriptura detestantur ea, qua3 nunc sequi videmur. Scriptum namque est Superbis Deus resistit, humilibus autem dat gratiam. *Et: Qui detrahit fiatri, eradicabitur.* Et Ne que maledici reg-num Dei possidebunt. * Et Ferdes eos qui loquuntur mendacium. * Et Cecidit accusator fratrum nostrorum. * Et Qui irascitur fratri suo, reus erit judi cio. * n Et Vas, qui scandalizaverit unum de pusillis istis, qui in me credunt. * 20 Tot enim mortibus digni sumus quot his malis exemplis scandalizamus. Sed nos, o dilectissimi fratres, superiorum pauperum, quo: :

Jac. i,
'

6.

Ibid u.

'

5 Corint.

ii,

10.

'P<afo.B,7
',lpoc.l2,IO.
*

Mall.

5,
li

'

Ibid. 18.

aucior

'9''

19 Haec de

iis

dixisse sufficiat,

quorum nos

rum mentionera feci, exempla attendamus, ne in vacuum currere videamur. Omni nisu, omni
conanime, omni virtute desudemus, ut ab his, quaa dixi, praecipitiis educti, per iter Sanctorum
incedere valeamus. Si enim

exempla ac facta praclara de sasculi turbine ad lianc quietem perduxerunt. Sed horum adspicientes fervorem, cog-it nos g-emitus aliquid dicere de nostrae conversationis teporc. Et quam-

unum

in nobis bo-

num

perfecte adesset, tot enumerata raala nenisi

,

quam raeipsum primo

scam, tamen

ferire

ea, in quibus jaceo, et

loquendo pertime mihi si

quaquara inessent. Et quod est bonum

mandatum novum ?
quit

Mandatum novum
,

in-

inilcs jacere cog*nosco,

enarrare vitia sublato

pudore non erubesco. Fortassis enim per hanc huinilitatis confessionem et mihi a Deo venia
dabitur et
illis

salubris correctio ministrabitur.

do vobis In hoc cog-noscent omnes, qui mei estis discipuli, si dilectionem habueritis adinvicem. * Qui enim diligit , ait Apo,

Dominus

ut

dilig-atis invi-

cem. *

Et

Johan.

13-

5*.

Sedunde exordiar ? unde loquendi initium sumam ? Omni enim ex parte sanctura a uobis
propositum violatur
est, nisi

stolus, leg;em implevit.

ii

Et plenitudo legis

est

et

poene nihil nobis super-

qui dilectio. * Eiro autem dieo vobis, quia. corfratrem diligit, nequaquara detrahit, sed
rig*it
:

ibi

'

10.

ctus,

quod sanctus pater praedixit BenediPer tonsuram et habitum nos Deo men-

qui vero detrahit, nou

diligit,

dilig-it.

Qui auin

tem non

docente Johanne, manet

morte.

DIE UXDECIMA

0,

A morte

m
.. ,uo,

inquam, radix hujusdilectionis nobis, omnia virtutum poniamaturescerent

Si,
<

Casinensi

m
A*
/ Ic

t ,>.
v

\i

m '

****"

quia vero deest, iu rlore vanescunt. 21 Sed quia inducias ad corrigrendum hujus tempons*a pio Redemtore accepimns, acramin ut 1D melius profidamus Noq n m suffi it >;

ntftn,

bati

antumeoin m end:aarioeomini.

uu

ple vitiapatrias.divitias, pareutesque reliqu

nisi nosmetipsosmortificemus.

quotidie attendamus et in bimus. Passioues Domini inapioiamus , prsesentibusinjuriisnon dolebimus. Sioque hujus exsilii iter perag-arnus,
,

Diem ergo m< temuni non pe

bwgraphi cerba cvnfirmant, b Notai cruditissimus MabUlomus gulam patruin /i.e,M^,a,regulam

i

^ M w,
mt
re-

Btt

B .PauliaCohnth.cap.
Efuang,oap,
"ient.

ut egred

,l

corpore,

angelum

lueis inveniamu^,

per

quem
,

defensi ab accusatore illuc perveniamus Deum cuncti cum angelis aine fine laudi

pr.vnum.

ubi
i

unua tumulus.

Nam

ut

Ubijam

nullus

erit

metus mortis, nuUusi

,

ruptionis metus, nulla esuries, nulla sitis, nullus moeror, nullus dolor nulla amaritudo, nulla tenebrarum calig-o ; sed diea Bteraa, beata, in qua qui inventi fuerint, lumine non eg-ebunt, quia ab ipso Ajrn illumumti,

tur.

Oanm% mamoria od Sanctorum tumulum dosigwmdum imi r

g Zn
1

editiono Muratorii sio Utgitur Obiit Bdictua patex tertio Idua Janua-.

pace
sicut et

anno
i

Dominion

Lncai

sicutsol in regno Patris fulgvbunt ubi semper beati, semper g-audentes, semper hetantes, semperque erunt cum Christo sine fine regnantea: ubi caritas in singulis reg-nabit , et Deus
:

Umium

ineditiono Vitm apudMabilin hoc swemptai

Januarias inpaco anno docxx] dicitur, Si MabiUonii statim oitata loctio meliorsitt ui rsliguus

omnium

VUm

tewtus

in

omnibus

erit,

qui in Trinitate per-

fecta vivit et reg-nat per

omnia

stecula

mbouIo-

corrigendus ent in Operc qui Fsrrarium ./, Catalogo Sanctoi

aliorv
vrii

Ihimius,

rum. Amen.

um

it,:

Tat.

AXXOTATA.
aMonachorumnwnerq celeberrimum quonuDect
tranctandx
./,.

dam

fuisse S. Vincentiimonasterium,probat dicti ccenobii Chronicum,in quo fertur,seculo

ix nongentos

hHicver
iLoi
i

ihsllidssidsratur,

ejusdem monaslr, -,, monachosa

Loricatus dictui
rent.

onaoht lancti
S.

Saracenis martxjrio fuisse affectos, lstud ccenobium, teste V. C. Angelo de Nuce abbate

Domimcus,

DE

S.

JULIANA, VIRGINE
i:\si

ABBATISSA PAULIAf

|\

\(.l;\l\\\|\

COMMENTARIUS HlSTOJM( !0-ORITI(

I.

IJS
|

l:

Fasti sacri,

quibus Sancta inserta; an

vel

a Julia
v<I

abbatifl

cujus rogatu S. Austrebertse Vita

fuit conscripla,

a Juliana,

quam Menardus memorat,

sit

diversa; prolixum, quo a Saussayo

ornatur, elogium.
umo
e.

circiter

npv auliacum,

Gallice Pauilly, nobile olim in

col.

27 docent,ad Cartusianos Rothomagenses

.

viii.

tmktykb
mmoraiu
rf

ho-

" ceiebramr,

monasterium, quatuor ab urbe Rotomagensi leu -i cis co ipso loco, quo hodie (DD. Corneh" Martiniereum in Lexicis suis Geograjj

IjNormannia Benedictinarum

anno <
'""',

haud amplius
s.

emistit,
'

emx

suisacbeatool''",' 1
Juliana seu, ui
Julia iUustravit.
%

oppidulum hoGememonymum conspicitur, a vn in Caletis Caurumverticensi abbate, sec. sus exstructum,a DanisseuNormannis postea

ad Vocabulum

Pavilli videsis)

S. Filiberto,

Hinc haud dubieibidema 8aussayo Bucsiino, Arturo a monastet

"llano, qui illam h

se coi

elebrant, co>

r.

Annun-

excisum ac denique sub

sec. xi

finem in Bene-

Uatic

tfpaueisd

dictinorwnprioratum,. Austrebert dictum, omnxbus, qui et ipse modo, proventibus ejus Scriptores tom. \i, ut Gallue Christ. auctx

qux<
liaci

Latina
in s.

lnNormannia8, Juliana rffgo, abbatoa, cujus corpus Monaaterioli ad mare

.;

662
AOCTOM
S.

DE

S.

JULIANA VIEGINE ABBATISSA.

que adeo, quo ha> inchoatse, seculo
quior^a vel recentiora exstitisse oportet *
*

CB.

Austrebertce ecclesia honoratur, concipitur. Necpluribus, utut nonnihil diversis, constat,

vel ant
*

qucB ab Arturo in Gynseceo sacro exhibetur verum prolixum, quo non tantum dicto loco Sancta signatur, sed et quoddam Vitce ejus compendium continetur, elogium a Saussayo huncque deinde secuto Bucelino suppeditatur.

simillime autem antiquiora haud exstite l* Monumenta enim hujusmodi,qucV de Jul Pauliaci sub S. Austreberta, anno 70 1 ut^' ' hac ad x Februarii diem docuimus
e

subtata, sanctimonialem professa, tracta

**
'

Id integrum, prout apud Saussayum exstat, huctranscribam, cumprimum examinaro,an Sancta nostra, quam celebrat quamque Monstroliicultu ecclesiastico etiam gaudere,infra ostendam, diversa sit vel a Juliana, hodie a Menardo memorata,velaJulia abbatissa,qu cv exstantem apudnos ad x Februarii diem S.Austrebertx Vitam conscribi, uti hujus prxfatio, illi

anno 1629, quo Martyrologium suum BetZdt ctinum Menardus vulgavit, in Paulia
monasterio, multis ante seculis a Nnry>r, 'nannis ... tum exciso nec paucas vicissitudines al passo, fuisse adhuc reliqua, in animum r inducat ? Et sane monumenia, e quibus se qucV de Juliana sua memorat, hausisse
.
. !

nuncupata, fidem facit, postulavit.

seterritorio

mc

vel a Juiia

2 Menardus Julianam, quam memorat,

"" />"'

Mr -

quentibus hisce verbis iu

Rothoma-

"""''""'

sanctig-ensi depositio sanctffi Julianae virg-inis Pauiliaccnsis, in Benedictino a se monialis

UancV a'se memoraLv corpus Paidiaciasservatum,\ex iisdem etiam, uti ipsemet prodit mo-

nardus loco supra cit. indicat, seculo nonn haud antiquiora sed multo etiam exstitiss recentiora, vel ex eo liquet, quod Benedictinus is martyrologus, fuisse adhuc cVtate sua Ju,

'

contexto Martyrologio hodie annuntiat, ac deinde, illam in ccenobio Paidiacensi sanctimonialem sub Austreberta abbatissa egisse,

numentis
4

didicerit.

hujusque, ex nobilissimo, uti apud nos ad x, quo Operi nostro exstat inserta, Februarii

cum sic habeat ac proin non /> a<u, cur Juliana, a Menardo memorata, san- re f a ^'!L ctimoniatem Pauliaci sub S. Austreberta '""""" egisse hujusque cognata exstitisse monumen- ^

Jam

vero,

ltti ,

sit,

,,

'

stemmate orLv, cognatam exstitisse, suarum in Martyrologium illud Observationum lib. 2 affirmat. Verum Saussayus, Julianam nostram, quam memorat, humili loco natam ac a Benedicta,Pauliacensi abbatissa, qu;e AuslreberLv Vita functee suc-

diem fas

est videre,

cesseral, mirabili hujus, in Ccvtojam

tis,

regnan-

protectione in Pauliacensium sanctimonialium numerum receptam, inelogio, infra

huc, ut jam monui, transcribendo, tradit cum hcvc autem eum iis, qiue Menardum de

Jidiana sua affirmare mox dixi, apertissime pugnent nec conciliari idlo modo queant, vel averitate aberrare hagiologorum illorum alterutrum, vel Julianam aliam ab uno, aliam ab altero memorari, est dicendum. Vidit id Buceiinus, crrorisque tamen nec Menardum, nec Saussayum insimulandum,sed Julianam, a Menardo memoraiam,a nostra, quamSaussayus celebrat, distinguendam ratus, duas
hodie Jidianas,
iK

torum itlorum fide credatur, Julianam nosiram a Juliana Menardi haud diversam merito cvstimaris, tum quod, quo die hcVc, eodem etiam,quod etde locodicendum, itlain Faslis sacris supra relatis signetur, tum quod non tantum Mabillonius, sed et, si unum Bucelinum exceperis, hagiologi supra memorati omnes ac ipsemet Menardus unam dumtaxat Julianam recenseant. Reponi quidem potest corpus Julianee, a Menardo memoratcV, Pauliaci, nostrcV autem, xd post videbimus, Monasterioli asservari; verum an Juiianx idtius, ac proin an JuliancV, a Menardo memoratcV, corpus Pauliaci, uti hic e dictis monumentis insinuat, asservetur, dubitare me facit Pauliaci, quam D. Cornelius num. 1 laudatus in Lexico suo Geographico ad Vocabulum Pavilli e documentis, ipsomet, ut ait, hoc in

loco anno 1704- confectis, suppeditat, notitia; in hac enim de aliquot S. AustreberLv reliquiis,

quarum

alteri,

quam

solo ve-

rabilis litulo

perperam exornat, ea

ipsa,

C qucV de Juliana nostra Saussayus, altorivero ea ipsa, qiuv de Juliana sua Menardus memorat ,adscribit ,in Menologio suo Benenedictino annuntiat. Verum Julianam, qiuv Pauliaci sanctimonialem sub S. Austreberta egerit cognationeque cum hac fuerit conjuncla, numijuam exstitisse ac proin Menardimi, quicontrarium e jam dictis affirmat, aberrare ea in re a veritate suadent ,qucV jam nunc subjungo i/ui raiiomb u $ 3 EtsiMabUlonius sibi prcvlucentem habuefn incdium rit Menardwn nusquam tamen JuliancV, cui eadem, qiuv Julianas swe hic, attribuat, in
s
(

ibidem asservatis. loquitur ,nullamque tamen, interim hac occasione commode id facere potuisset, JuliancV ullius, qiuv ibidem pariter F asserventur ,reliquiarum mentionem instituit. Adhcvc fieripotcst, ut partim Pauliaci etpartim Monasterioti unius ejusdemque Julianse nostrcV corpus asservetur. Nec est etiam, cur hanc a Menardi Juliana cvstimes diversam,
etsi

quod Juliana nostra

abstiiiens,

exstiterit abbatissajidia-

namque suam Menardus, ab

abbatisscV titulo
appellet.

sanctimonialem dumtaxat

Verosim iliter enimperperam id a ynartyrologo

isthoc fieri, vel
stris, qiicV

ex eo concludendum

videtur,

quod nulla usquam

Juliana, sanctitate illu-

>rilinis

sui Benedictini seu Sanctis seu

Anna-

sancti?noniatis Pauliacensis

dum

libus meminit.

in binis, quce ScVcidi 3 Benedictinipart. lexstant, AustreberLv Vitis nidla omnino, qucvsanguinc cunt hac dicatur
idlus,

Adhxc

conjuncta, Juliana memoratur, nec scriptor Mcnardo antiquior, e quo Juliana ,

taxat exstiterit, apud scriptores, Menardo antiquiores, inveniatur, et tamen in S. AustrebertcV Vita, ad x Februarii diem apud nos, et sec. tertii Benedictini part. 1 a Mabillonio edita, occurrat Pautiacensis,cui ViUe S.AustreberLv prcefatio ab auctore anonymo,

Pauliacensis sub S. Austreberta sanctimonialis h ujusque cognata,innotescat,i?ivenitur.

sua memorat,e ccvnobii Pauliacensis monumentis hausisse, in Observationibus supra citt. declarat
;

Menardus quidem,

sese quse de Juliana

AustrebertcV sequali, bxscribitur abbatissa, nomine Julia, hsecque a Juliana nostra, utt jam nunc dicenda suadent, videatur haud dt,

versa.
5 Sanctam nostram, quam in parthenonem PauiiacensemaBeyxedictaabbatissareceptara, Saussayus

verum

monumenta

Normannorumin

notissimis Gallias irruptionibus nono-

illa

E
JuKaabbttista,

Saussayus ul jamsupra monui, m S

IXPKCIM.WH .oKKU
, elogio

'.

looi

M
ldM "l'Was,
,B

iuitrebtrtx

j.M into

'"'
.

,
.

Wa * ,,_ defuneUe locum suffeeLn,

tntet.get.

Z
p2t?S^
'\t,
,

tbfdem scmbU, rebm fidem denegandam^stZ <Uosus lector ex i>lfra dicendis

tyrologus dlc
ostra scnb.t,
r, Jt
.

"*"

^. " --l,no.
"'"< ul "

!??

rtm

/Uh*

Paulunensem abbatissam
.

2
^

u
' '

*,,rms

non obscure prod.t,

Ujfc
,

'*-,

.-Ir.

"

.-

Observationi
q

Paulii

^rtinaoiamabbatissaavrefbr

pai
i,

noninCaletis.qu.-.rto miliari

Pwwoyenenwdoillamaveni

eitrud

r^iUustratusfuissedicitur
tissa,

S.

Benedlcta abba|M U ., ilm;

,

quaiS. Julianauivii-iiu

eoju- paupert. paterna, alHietro P

crethtur, futuram
lsta est Julia, cui

ibidem abbatissam, rBubje

e
,,,

^otionem,
ardore adeo

n nmt
Perouaaa
111

Mm
||ft

berLv) imtfatio nuncupata

7'^orf sese,

dum

hm

dumtamt essest
:

ewararet, suspicatum

se

Ordinissui /;. beret,sesecredidisse,nonobs

^ita

WnAroiates

hum

snla,,,,.,

PaultPooumulampfBBstItufi
eztinoto
raluit.
''"
;!

annum

70.,

wwm L9jrattAfci
.

ct_e Austrebcrtas

gesta primu
rogatu Julie. abiaue
qi

anonymus, ejus
batissa.

fere eequalis,
,

Pauliaeensis

luatrebertaxD Pauliacensi abbati cessit. Hasc sine dubio est Julia, aliie Jub' dicta, quam exservili genere ortam oui B dicta in munerurn sororum, quantumvie

post

,qua

fbrte

anno

p<

po tu

lantem, admittere nollet

morbo gravissimo
Imc
ill.-i,

rtim,quib doo rnoltum

qi
i

correpta, sed jiustrebertee sanate meriti8,roganti tatidem ao flagitanti hancgratiam con-

cedere compulsa
.iJ.fnr d/vcrrc.

di

eat.
i

prolixo,

Sanctam nostram a Julia abbatissa, cujus rogatu conscripta fuit S. AustreberLv Yita, haud diversam, merito sane non tantum est suspicatus, sed et indubi ter credidit Mdbillonius cum enim auotor anonymus, qui vitam S.Austrebertx scripsit, fuerit huic, ut idem MabiUonius in suis mox
G

Et

vero,

divinaa virtui

lllhllP .

honorei

lu

mJ

di

ml

loue

laudatis Observationibus docet, fere asqualis, consectarium est, ut et abbaUssa Julia, cujus

QumlHtatl

dum
tudia ofl
a

amori
ciaque
tfarthe

eidem Lustrebertee ewsti* pariter fere sequalis, cwnque Sancta c nostra a Benedicta abbatissa, qiuc Austre\atu id ille fecit,

terit

bertcV proxime successerat, in porthenonem Pauliacensem fuerit admissa,debere et ij>sam eidem Austrebertce exstitisse fere cequal nemo non videt cum autem sic habeat, enimvero est, cur tam a Julia, Pauliacensi abbatissa, qiuc S. AustreberLr Vitam conscribi _a rogavit, quam a Juliana, per Menardummemorata, existimetur haud diversa. Uaque, re bilita, lehac modo, ut facere statuer ctoris ocuiis prolixum, quo Sancta nostra, ut jam monui, a Saussatjo hodie omatur, elogium subjicio. Id in (Jallicano, quod hic cm> texuit, Martyrologio sequentibus hisce concipitur verbis In territorio Rotomagei
;

;<

|ijiiMJ

tam

transivil

uram.

irpn

pui

mum e

Pauliaco

Moe

trolium

itum

Inclu n"M,

vlo
,

j.

...

re.

,a no-

stra/r
auterti

\rnat, elo

seq.

eaponam.

liacensi oosnobio, Bancto Julianee virginis et abbatissas, qu_e succeusa cl

ab infantia sua Chri^to sese

cavit
;

in

fainulnMi

utque carnis

et apiritufl rai

holocaustum

perficeret, sancta, religionjs habitum a Benedii cta abbatissa bumilitcr in.stanterque flagli
Vudinltgrum

ob natalium obscuritatem et rerum inopiam contemptui habita, perpe^saque repulllsam, in sanct_e Austrebertse virginii primea
7

A qua

(1(;

DE

S.

JULIANA VIRGINE ABBATISSA.

mino super timentes eum, et in eis, qui sperant super misericordia ejus. Puellam itaque
h

iUCTOBB

C.B.

II.

Quid

de elogio, g pr*cedenti
,

exhibitO

Censendum
Obierit,
,

tempUS,

qUO SanCta
i

reliqUiarum
^l^;,-

ejus translatio, cultus ecclesia

ia

loci matre seu abbatissa, postea ab eadeni tn parthenonem illum, mirabili modo a tr p nante, ad quam confugerat, S. AustrebelZ fuisse admissam, tamhaec miraculi n~ f 2&odeo spectatt jam data relatio> qu transcriptum, quo Sanctam nostr am Sa

tL^TZ^^t^^T
'

Qux

in Scmcfs

Unde
tradit,

nontrx elogio

Saussayus, quse in prolixo Sanctae nostrae elogio, praeced. huc transcripto,

acceperit,
;

Sauuayus

ira-

dit, ac, ut a/i-

parct, primi-

nuspiam edicit ast inter ViMiracula, apud nos ad x Februarii diem

txS. Austrebertx e quatuor antiquis codicibus subnexa, occurrit quoddam, quod in horum
tribus legitur quodque ibidem num. 4 expo-

con sideranti patescet, in adjunctis, quibus fa . c ( um ves tiunt, invicem dissonent, in substanna tamen ad amussim conveniunt cum ausic habeat, verosimillime id Saussayus te vel ex ipsa miraculi, eo spectantis, relatione
;

sayus celebrat, elogium memoriee prodit W.Quare, etsi quidem hoc et illa, ut

run '.

rtbuur

ul *>tro ha*i

"'"mi/ WQd .
"iUendo,

jam
ctis,

exposita, vel
acceperit.

ex

altero, in

quod

hsec

ma-

narat, scripto,
bilius apparet,

mutatis pro arbitrio adjun-

nitur hisce verbis Alio quoque tempore ejus (sanctimoniales (S. Austrebertcv) memoriam
:

Ac postremum quidem

credi-

Pauliacenses) recolentes, cum Missarum solemnia celebrarent, Puella quaedam, salvare volens animam suam, sancta^ illi congregationi adhaerere desiderabat; sed cum multis modis
in
praeterito tenipore istiusmodi

quod nec qui Puella ista, nec qui abbatissa, a qua hsec tandem Pauliaci fuit admissa, nuncupata fuerit, in relatione

memorata
Juliance

dicatur, debeatque proinde Saussayus, qui hanc quidem Benedictae, illam vero

causam postu-

nomine

distinguit, ita eas appellatas

intellexisse.

omnis denegata tas desperata jam ab homine hanc se consequi gratiam posse, de Dei potius misericordia et orationibus Sanctae illius (Austrebertae nimilanti ei
;

fuisset adeundi facul-

fuisse, e scripto seu

documento, ab eadem reVerum quod qualeve idexstiterit? Mabillonius, quieadem, quce apud nos loco supra cit. exstant, S. Aulatione distincto,

rum) confidens,

in ipsa hora,

qua Dominus Deus

Sabaoth Sauctus ter ab omnibus clamabatur, currens ad sanctum sepulchrum, beatse Dei famula3 manibus pallium apprehendit, dicens, se inde nullatenua recessuram, nisi projecta fuis-

Miracula Scvc. 3 Benedictini part. 39 et tribus seqq. recenset, in mox rei, pag. latum de Puella, S. Austrebertee patrocinio Pauliaci admissa, miraculum in inferiori
strebertcV

animam suam perituram fore sanguinem tamen suum exquirendum de manu ipsius, quicumque devotionem suam ulterius impedisset. Mater vero
set invita, inquiens, si forte ejiceretur,
;

Andreas Saussayus paginse ora ita observat in Martyrologio ad v Id. Octob. ait, Puellam istam fuisse S. Julianam abbatissam Benedi: ;

ctam

Consentit Officium

S. Julianse

a san-

earuradem ancillarum Dei, quae illds temporibus raonasterio praeerat, valde indignans, quod factum est, jussit illam amovere ex loco illo
atque

ctimonialibus Monsteriolensibus recitari solitum. Sanctse nostrae Officium, a Mabillonio

hic citatum ac, ut ait, a Monsteriolensibus

seu Monasteriolensibus sanctimonialibus

citari solitum,

re-

cum dedecore

expelli, dicens

Tu, inquit,

cum

sis

ex monasterii hujus nata famula de-

beasque servile opusexercere,quodcumque tibi forinsecus injung-itur, ausa es hoc arbitrari, ut rapina corpori sanctimonialium sociata, domi-

na
aS. Amtrebertx,

effici

delecteris?

10 Nocte igitur insecuta,

disset,
ita

cum

se sopori

de-

qmd hie

gravissima

ei febris

continuo accessit,

narratur, miraculo

ut per totura noctis spatium pervigil vexa-

retur.

Mane autem
:

facto,

ingravescente febre,

mihi non est ast, cum equidem, nivehementissime fallor, Saussayo sit antiquius, hic ex ilto, utpote in quo, ut Mabillonius verbisjam nunc recitatis indicat, Puelta quidem, quae S. Austrebertse patrocinio in Pauliacensem parthenonem fuit admissa, Julianse, abbatissa vero, a qua hsec repulsam fuerat perpessa, Benedictae nomine distinguatur, ita hasce fuisse appellatas, habuerit perspectum. Nec inde id tantum, verum
;

ad

manum

jubet adcsse presbyterum, simul et

rores

omnes

soil-

indicat se raori quidem, sed Puellam

etiam reliqua, quae in Sanctee nostrx elogio supra huc transcripto martyrologus ille tradit,

lam, pro qua se pati dicebat, recipi in congregatione ab omnibus flagitabat. Illse autem, quia

verosimillime didicerit;

cum autem\sic ha-

uno anirao conspiraverant adversus Puellam,

ne recipi potuisset, dubitantes adhuc hac de causa ei aegTitudinem accidisse, consilium inierunt dicentes Eamus primum ad corpus sanctae Dei famuloe, ibique pro te preces fundamus, vo:

beat,proximum est, utea, si non ut certa, saltem ut probabiliaac ut vero minime absimiha
admittamus, maxime
verosimiliter e

cum

Officio illo,

quod

monumentis

antiquis,

Mona-

tum
met

voventes,

si

forte misereatur tui

Dominus,

ut ab hac intirraitate saneris, atque ut per teipsain facias,

quod

hortaris.

ctura est.

Nam

statim reliquit

Quod ita faeam febris, et

sororem,

surg-ens a lectulo jussit adduci Puellam ac recepit

compositum, documenta necprsestantioranec antiquiora, equibus confutariac convelti queant ,inveniantur \1 Porro, ut alio modo sermonem convertam, etsi quidem, quae in dicto elogio Saussayus scribit, diserte tempus, quo Sancta nostra obierit haud exprimant non parum
sterioli asservatis, fuerit
, ,

,f a d eu\ort*a

Sund*

temr u

'

determman-

dam
cunt,

conJ'

eam

in filiam, ceterisque fecit

jam tura bene recordans, quod ante male immemor extiterat, quia Dominus personarum non
est acceptor;

sed sive servus, sive liber, in

et

tamen ad id determinandum conducunt. Etenim ea inter occurrunt sequentia de Juliana, in parthenonem Pauliacensem quae primi ordiadmissa sororibusque
,

sub uno Domino militiam bajulamus; beneplacitum enim est DoChristo

unum sumus,

jam nis sanctimonialibus ancillari solebant, lu ' in forte annos perp adscripta. verba Hac
t

res

DIE UNPIa IMA OOIOBBIS,

res transegit devota Filia tanta huiuilitate et

hantate, utSoror de Jesu ob divinosbos pra> sertim, quibus prjestabat, affectus passim co gmominaretur. Defuncta deiude abbatissa illa,
(

sdinum opidimi hodiernnm

TT
S.

tMI

auittmantataa
, onfu

C,

omdum muiuhs.nnun
;uut

Benedicta nempe, non multum disquisitum

quae virg-inali cboro
pra_ticieii.

est,

--

^ rum

ftbJ

itt-M

Omnibus
i

Ma.vonuouM.

enim mox una occurrit Juliana iu meutem. itaautem, Benedictam, Pauliacensem abba-

s,-d, IU

mwione.Pau. ,iv, ruM>

oujua

factnm

nobmm.

anunnnttleaimum erexeruntoov
Austroberia, nunoupatuin,

annos

dicto parthenoni prsefuisse, verosimile appareat, consectarium /U, ut, cum S. Au-

patrona buu reliquiaa

elaborat
i,

in

streberta, ouiin Paulicn cnobii > mine successerat, anno 701, uti apud nos ad

atoj

partem AudomaropcO
oranii
in
i

in

tiom-m suam
oirgines,

iFebruarii diemfas esi Didere, obierit, u similiter usque ad annum circiter protraxerit;quare,cumSanctanosi
',

Cum itaqusPan dum Nortmanm QaUiam

autur.

e_

m coenobii Pauliacensis rogimine proooime

ann
ct

pue loca Ligeri et Sequ

IX VOStarr

umfusa
,,.

set\

,/,- l;1( / t .

succcssit, facile potuerit

Monstrol:
ait,

hillonius
on
\ ,

viginti post in vivis adhuc eanstere superstes, consectarium ulterius fitt ut verosiI'.

que

ferantur, tunc

tantum
B

s. Austrebert

Pautiaoi

parte jam elapso, vitam hanc mortalem cum immortali commutarit, Nequeveroidmulto vel serius cel citius quam anno circiter 750 faiui
,

militer seculo

vm, mediaa

tam hoc,

quam iUud Nortmannorum fli

isportbrint, sicque tuno

duc*'

corpus

Julianag1

ctum, ex eo etiam concludendum apparet, quod Sancta alioquin, contra ac ejam supra dictisfuit, futura fuisse S. Avstrebertos, ann utjam monui, 704 vita functx, fere xqualis
1

bertxveroAudoma
strolium
L5

postea

etia

mdum,
nos
e

translatum.
/

ii't sit

/mitf H

haud
(or/m.-ue
cjuj
(lUffl

videatur.
j,i's

>

logio

Sa

icribit,

f\

Monslro-

.and_m,

<juo_,

iVorN

Locus postulat, ut modo de iis, qux Sanctse obitum sunt secuta ac vel utcumque ad eam spectant, loquamur. Pauliaci ea,,i, "'"
13

Mon

trolium,

quod

ita

aui

ton

riolum seu rectedocent,

,'///,

_toua teriolum a S. Austreberto

,

translatum,

manni*

sanctissime vixerat, fuisse terrie mandatam, nec in supra huc transcm/,'o, </uo a Saussauo ornatur, elogio, nec alibi usquam notat invenio verum id ibi fuctuni, iwlulittidum
;

rum iUudpi^
msequitM

e </"<> pr\

et
;

Popi

etiam

apparet. Inde enim post purissinium ejus corpus, etsi eo, ut apparet, aliunde prius haud adductum, Monstrolium, cujus apud nostom.
7

docent

prior

rioin Veustria
l

Piapag
i

Maii pag. S00

in

S.

Framechilde notitia

subministrata, fuit translatum. Ita sdlicet in SancUc nostnv elogio diserlc a//irmat Saussayus, necea in re, cum sacrum illudpignus Monstrolii hodieque _ex infradicendr seri
tur, nihilque,

Benedictim part, pag, 19 m si-ts 8. Austreberta itam p0 sterior vero tom. \faii in 8 S. Austrebej Ub ma Verba ndis typa quibus tab<> rame phicis, huo U an icribo. Sit
\

Sanctam

alibi,

quam ubiabba

elnldi

121 ia

_fo

antuj

tissam egerat, sepultam fuisse, suadeat,aberrare a veritate est censendus. Verum quan-

in arca, ad
s.

ejn
t_e
i

m
oontinel
i

ollocata, qua
oul
i
I

Austrebei

am

ad

donam translatio istaeveniU Eam, Nortmannis sec. ix Gallias vastantibus conligisse, iis, qucede S. Austrebertse, primse 1'auliacen-

Binistram
abbati
-a-

a Bi

til

aroa

Jul anaj Paulfa

q

po8t

B.

Benediotam,

An
lo

tivljrrta-

modo partim Audomaropoli, partim Monstrolii asservato, Ma.

sis abbatissx, corpore,

monasterii

Bai

tam
\

dioo, qu
i,u

ruitur Mabll

ad
ntai
ae. B.
l

Itam B

tre

bitlonius ssec. 3 Benedictini part.

pag.

-!

bi pta.

Commi
no
_fej
,

optem diem onitu

Xul
i

in monito, S. Austrebertxmiraculis subm scribit, verosimile apparet. Audi, qui ibidem

is
S.

a*o

modum
oano
i

' '

inclasus

vir^inum Uene* parthenone Austrebertino, quod dictinarum muris Monsterioli opidi inolusum *
in
I

loquatur. Magna, Austrebertje adservatur

inquit,

pars reliquiarum

ictobii
i

in

[0

dii

unplum m optamu

iiabet

de ejui

ciiiiu pl(

laudatuB

decessor interposdis,
lano,

fuideindeibidem, nonnullU " Claudio Ca teU

i

Audomaropoli in eoolesia cathedrali. Edquam ob rem quave ratione contig-erit, paucl oipe.NortmannisGalliam, prcipue loca LigrerietSequana. rluviis circumfusa, vastantibus, Pauliacenses virgines in Marconnense monasterium sese recepisse feruntur. Istud mon rium iu paterno S. Austreb conna dicto, ab ipsa ut aiunt, Austreberta post parentis utriusque mortem constructom
,

quiper mensem Julium anni transieratOM verpiam excurrensMi Uorem e omnv ctum,ibidem8.Framechildi oor] u pariquo S. Au leoum B. Jul
liiim ch
|

"""'

''"/"'"

fuerat ad

Quantiam fluvium, paullo

infra

II- -

um, uti hic

testatur,

anno

in

666
UCTOtt

DE

S.

JULIANA VIRGINE ABBATISSA.

desis) de S. Juliame cuttu in hanc QUa i ** foret tractandum, diem pteniuil inforl desiderarit, notitiam allam, eo facienier post cum Decessoribus nostris
'

C
elsi

B.

recte docenl;

autem de

cullu tileanl,

in Martyrologio suo universali, anno 1709 vulgato, per Sanctse nostree annuntiationem, num. i huc transcriptam, dilucide etiam tradit ; ut, cum is martyrologus simulque e di-

Juliana tamen

Monitroiucolilur.

a Monasterio, S. j u ij ane corpus Monasterioli hodieque asservari, unanimi consensu et quidem, ut apparet,
c iis

Ma billonius et Arturus

nicata, in
rio.

sacris

e notcB
ita

bitandum enimvero non

habere, edoceant,

haud aduiterinde notitiis affirment,dusit, quin recte, rem

ralis, inscribitur,

Hinc p* dumtaxat recentioribus, supra env

.

fuerit supellectili nostra titteraria^^' Pe ' factum, ut, an Juliana, qua>

co^^

nostro vindicaret, initio dubitarim

Julianas

jure sibi locum i 0"?" n e

,.

in Sanctae nostree imo vero htec, saelogio Saussayus scribit crum illud pignus, honoro conditorio inclu;

qu&

dubitationem hanc mihi exemit MabUlrP**' ius.

enim Officium
;

a Monsterioleus>

S. Austrebertse iipsanothecam , honorifice ibidem servari, recte etiam docere, e Papebrochii verbis modo huc transcripiis

sum prope

fas est colligere. Verum, etsi sic habeat, de cultutamen, quo Sancta vel Monstrolii vel alibi gaudeat olimve fuerit gavisa, omnino
silent.

* per verba, num. xi huc tr scripta, citat cum sic autem, non tant^' qualicumque modo, sedet Officio ecclesiast^ Monasterioli Julianam coli, non obscure ' dat, nec quin id ibi ab immemorabili eti ante annum 1634 tempore factum fuerit
recitari solitum,

Nec, etsi Papebrochius (verba ejus

vi-

num. proxime prsegresso huc transcripta

bitandum utto 7?iodo appareat,hinccam vel r Sanctam, in Opus nostrum illatam, lectori scruputo omni deposito, hic exhibui.'

d**

DE

S.

VINARDO SEU WINARDO

CONF. PKOPE LINGONAS IN GALLIA

COMMENTARIUS PR^VIUS
Sancti
cris,

memoria

in paucis, iisque recentioribus

cultus ecclesiasticus,
afficta,

dumtaxat, Fastis satempus emortuale incertum, Vita, ei

cur edenda.
sit, Sanctum nostrum non tantum in dioecesis Liyigonensis toco, Cellas appellatione distincto, ubi Latine Vinardus, Gallice Vinart,

SBCFORTB

vin.

Sanctus, qui,

fnier omnia diversi nominis Hagiologia, I niagno numero penes nos exstantia, duo
\^^ um i ma i Parisiense
'
,

hic

NobUiacettian
coli ub hot
M.

dumtaxatPuruuenst
vl

videlicet et
.

Uni-

Univer.

rcrilur, verr-

versaii Castei-

sale Casteltani, Martyrologiorum appellatione

verum etiam Nobiliaci

in

pago

que etiam

in

Pictavensi,

lani

Manyro-

hgiis insntas,

Vinardum seu Winardum hodie inveniuntur verum, etsi sic habeatac proin nullis prorsus Fastis sacris antiquis seu classicis hic Sanctus exstet insertus, sibi tamenjure locum in Operenostro hic exposcit hodie enim cultu ecclesiastico certo gaudet, uti infra ostendam, cum primum, qua ra tione in duobus mox memoratis Martyrotogiis memorelur, lectori ob oculos posuero. Qui Parisiense quod anno 1727 in
distincta, quse

ecclesia Cclltn-

ce i e0ran t

ubi Latine Guenardus, Gatlice Guenard, appelletur, cultu ecclesiastico affici, erit dicendum. Verum, cum Sanctum, qui Gallice Guenard, Latine Guenardus, appelletur Nobiliacique in pago Pictavensi hodie colatur, nusquam vel in Fastis sacris vel in aliispenes nos exstanF
tibus libris invenire, diligentissima licet facta indagine, poiuerim, enimvero, unde ibi cultu ecclesiastico gaudere Sanctum nostrum,

tucem

prodiit,

Martyrologium

contexuit,

rum,

Castellanus didicerit, edicendo non sum. Veetsi sic habeat, cum equidem in dicecesis

breviter hodie in hoc S. Vinardi sic

Sancti Vinardi, cujus
exstat
:

meminit memoria prope Lingonas

Lingonensis
bitur,

loco, Cellae seu, ut

abs

aliis scri-

Cellulaa

nomine

distincto sexque ab

Castellanus autem,

Sanctum

Gallice

non Vinart, sec?Guenard appellans, sequentibus hisce,

qu&

e lingua Gallica in

Latinam

verto, id verbis, S. Vinardi confessoris, etpro-

pe Ling-onas et prope Nobiliacum in pag-o Pictavensi culti, inGaiiiarum Sanctis, hodier-

no Sanctorum, Martyrologio Romano inscriptorum, laterculo in Martyroiogio suo Universaii adjunctus, facit ; verum hanc Sancti nostiH annuntiationem hodie reformari sequenti isthoc modo, S. Guenardi, prope Nobi-

urbe Lingonensi milliaribus prope Andiliasito, cidtu ecclesiastico centum amptius annis ante Urbani VIII de Servis Dei, Sanctorum albo ab Ecclesia nondum adscriptis, pubtice haud honorandis decretum, anno 1631emissum, fuisse affectum ac proin (neque enim, quod tum ac secuto, uti ex infra dicen-

cum

dis patescet,

proxime

elapso,

factum

ibi est,

modo haud amplius ibidem

fieri,

verosimile

apparet) hodieque affici, asseverare, et quidem

liacum

in pag-o Pictavensi et

prope Andiliacum

Lingonensis loco, Cell.e nomenclationedistincto, ubi Vinardus appellatur, culti,

in dicecesis
et

insuis ad Martyrologium illud Additionibus Correctionibus vult.

2

absque errandi pemculo, possum. 3 A tempore enim, tot, quot dixi, annis moxdictum Urbani Vllldecretum prsegresso, honore illo Winardum seu Vinardum inpr&fa-

anliquiM
tusfuitac

<*'

porro

ecoliiur, ecc

Quod si itaque martyrologo

Lingonensis loco affectum fuisse, luculentissime evincit penes nos exstans,quod

to dicecesis

iiasiico,i*1
oinni<*

u'

illo

standum

Lectiones

A Lectiones novemprvlixioresaliasqueecclesiade \ inardo seu AVinardo partes comptectitur, ecgrap

stici

m
MMMM
.

rwiWi

O/ffctt

prope Lingonas ecclesi<v codicc U Jacobo T ignerio, Societatis Jesu sacx-rdote excerptum atque ad Decessores nostros transmusti. ffic p^few, ( ., y ^TctaB~fe Crffcnm Ms. exsUtcru.haudedint; verum
lcnsis
.,

!en

Domtac oM

a ,um
'

'

NM "

''

""
'

litt

^,^^
'

luffl

^runi

quamprofani monu haud ampl.

***fctf>w
Cellensis
#?<o

, bi

W Mtoerutf.t
n

'

Z \' ^
demaftre r ! ;', :i
'
!

ah

piua im-

aoprOA

ejaw

dtctfs ecctoasttciwi

m
I

:m,utpote dc ftoc contf. *QC CQnfe

idei*
'

'

neaturQfficii

Crbam

beatuaeum Vinardua

tamefflc

vin si^ra memoratum dt v fconorc Sanctis proprio indicece&i& Luigoncnsis loco, iviku scw Gellul appettatiu
,wto,
,

bua rationibu
demerit,
^t"s idem Vinardua
a

qu
<' i|A| j(TO-

ojffeotum /risse, ostendit.

e/ in tota

Nec \b\ eadem dioeoesijam tum

oo,
'

ul

filiffi

Bua
Q dm,

,,

5 ec/
lrl
(

decuml
,

(>f/icweccle-

siastico, etsi intcrim in hoc, contra ac in (Jf/icio, quod e supra memorato ecclesix Celtensis

briatiana

lifll

m tati

novm
CelUn

reetitueretur, id

secutu

mu

orati

i.

B ,, propruB recitarentur; honoratus fuit S Yiuardus. 4>Ita scilicet ditucide nos docet idem qui, quod <h.n. /rr,t, Vignerius. Pmlquam snim
e veteri isto ecclesue Cellensis codice

*ommo /,*,,<* wfofcS

'""-

quo oum multi

ifl

minii

decommuiu
Conf.

non

Idolorum
e
i

ompelleretur
i
i

Poniif., Offtrio

mdicectfi /-"gonenti diu

Ms

renuen l, in
"
i

ctiones supra
vlesiiis/tc/

memoratas noveni atiasqueeo

Liberatu
I

i,

multiaeju
ad

rtantii

uda
aat,

'honoratu*,<m-

no\60l

Vinardo recitandi Offlcii pari es transcripsit, statim in harum a sesc itd

dc
^S.

Qalliam
CeUulaa non> l.Hi-niHtnun
't"

pi

ti

looum
ab
I

q
d

quod mihiad rnanum est,apogr<i ad v Idus seu xi diern Octobris novem Lcctionum de communi confessoris non ponti/ins Ofpcinm de S. Vinardo confessore in veteribus Lingonensibus BreviarHis Mss. acproin sec. xvi, uti e mox dictis nemo non coltiget, antiquioribus legi, diserte affirmat. Nec est, cur itli hac in re, cum eam haud dubie e Breviariis illis a sese inspectis accepent, fides haud adhibeatur. Porro Sanctus eodem etiam modo, uti mox idem Vignerius subjungit, usque adtempus, quo Ctaudius de Longovico, dictus Cardinalis de Givry, anno 1501, ut Qattix q Christ. aucUe swiptores tom. 4, col. G35 docent, e vivis ereptus, ecctesiam Lingonensem rexit, in dicecesi Lingonensi cotipcrrexit, nec mutationem ullam ante annum 1, quo, ut
confecto,
]'()

ai
n

milliai ibu

urba

pexvenil

1mv\

orati rio

Ln

dono
:

oolleo

|m

.iii
|

tem ac religionem im tari oupicbantj reliquun vitre tempu die ooctuqus la oo t>u
\\

cen
(

mull
tiuii

que

editi

miraouli

yloi

'iin

migravit. Talts sunt,

n<

qum
,

rctuti

Vinardo propris^

<

ad w OctobrU
nense anni
Ctioncs
sr.r,

,us offUno
ta

rftem

Linao

LG64
//
.

BreoiartMf
'ellensi
\
r,
,

siastici,

quo

in
s.

<

'.

i^uroitmvi

certe cultvs

in.n.ius /tut, Offieii leoHont

uti c

bus novem ?*ecentiores, non colliget, eario sunt

7

fam

tMotti PMH||

(Juarc,
fere.

cum

ijit.r

in

hisra

novem

ea-

dem

<U Stnrlo Lt(onlftlll

etiam, piscop\ tamen,

itai

qua itmirm

con

laudati Gallix Christ. Scriptores tom. cit. cot. 638 tradunt, Carolus d'Fscars Lingonen-

Sanctatribuitur,diffnitatBSupprejMaaliisqu$
nonnultii bret
lis,

flaiOi, f>l
tui,
>

nu

issis,

u&iqiu
l.enxil-

episcopus Breviarium Lingonense reformavit, fuisse in ecclesiasticumVinn rd Of/icium invectam, invenio; verumtunc, uti ex ipsomet,
sis
i

ut comperio

quse prseterca in titulo,

quem

dicto /:><-

viario pricferunt, ex anti<i" r

quod mihi ad
10114 e

manum est quodque diclo anno proxime laudati Lingonensi episcopi mandato notatur excusum, Lingonensi Breadxi Octobris diem

viario disco, fuerunt breviores in hoc Lectiones sex, qu<e veluti Vinardo propriSB in ecclesiaslico ejus Officio
**>, qug

reci-

tandce propiniuiitur, illatx. 5 Lectiones ittas, priusquam

meum

de

iis-

lularum Tabulis dept ompU inre cumdn ir. Lectionibu noven i<"i/nent, exhisceesseiltas, contrm Hone adhdbita, lin flatas, indubitatum opinor, Verum qu\ nox em, < <j",hi< n leetionibu alice promanarunt, censendum? In O^crenostro ad ivii Januarix diem, qua Cadurei A>/i"/>"".< pi "<>< i><>i>" lulphum veluti
< i

'WKrit vondnua

demjuxtaac de protixioribusjam supra memoratis Officii, quo in ecclesia Cellensi colitur cultusve certe e jam dictis olim fuit Vinardus, Lectionibus novemjudiciumpromam, serie non interrupta huc transcribo. Sic htibent
eiae filius,

primum

civitatts 8UA antistitem venerantur, itam cui <' Sancti hujus episcopi >im,e auctore anonymo a aliam, ab bibliotheca n/>/t>ii Ftoriacensi Joann
\
,
I

>

Vinardus tempore persecutionis, a Defio imperatore Christiano nomini inflictffi natue.

:

Geniti civis

Romani

et

Al-

mus,eduobus cimus. IJ orro

de
S.

i>

></>".

M
Genui/.h" !
8
/'

uti in novetn

XiuaTdo Lectionibus hic Sanctus noater

ita in

duabus

istis Vitis

Octobris

Tomus

V.

ijmdem.

668
AOCTOfc*

DE

S.

VINARDO SEU WJNAKDO CONF.

cum Castellano, cujus vesf gia hac in re iilum, qui Martyrologium Par\ siense, anno 1727 vulgatum, coniexit,
stianse

C. B.

Acliquidem, nomine Genitum, matrem vero, hoscepream appellatam habuisse,aDeo per Pontifici cibus impetratus, erudiendus Sixto ecclesiasticos traditus ac abs hoc per gradus narratur. ad episcopatum promotus fuisse omnia, quse de ViAdhsec eadempropemodum etiam dinardo dictse Lectiones, de Genulpho memoriseprodunt, frequenter etiam ctse Vitse

seculum

tum etiam

secu-

in ordine, vix in verbis, sed tantum fere vel quo hse Gequo res gestas narrant, vel loco,

quoddam anterius S. Vinardo assiqnarifrumcum haud temere veliitteris quida mandare vel tempus, quo quidfactum
sit
,

malui referr e 10 Nescio quidem qua ratione impulsu Castetlanus seculum vin potius, quam al J
,
'

esse conspicio,

'

unta

P<*. tlti

addu

r
I
'

W
neTU '''
''

!^""

hkv ,,t

nulphum, zfeVinardum cum discipuhs,a

,

se

esse novem, alterutra conflatas contractione sermo, ecciesise Cellensis de quibus hic nobis deS. Vinardo Lectiones, merito sestimes. quam altera e duamutuutr Vlti$ 8 Hse quidem tam una, dumque lint ac proin, bus illis Vitis longe breviores sunt, qu,K tradunt, Sancti cujuspiam Vitse, quarum altera ad Vinardum duse inveniuntur, prolixior, altera contractior est, plerumque prolixior e contractiori per ampli-

congregatis commoratum duabus didissonx; cum autem sic habeat, e vel saltem ex harum ctis S. Genulphi Vitis
,

ferunt

invicem

" terminare sit solitus errori me minu* ipsum, quam si Lectiones, quse, cum ad\-

spectent, iemnor' sane, quo hic vixerit aut obierit, determinan do aptse nullatenus sunt, hic sequerer,

nardum

e dictis

neutiquam

exno

nendumputavi. Porro, etsi ob jam dicta nec emortuale Vinardi tempus statui, nec
de hoc Sancto nostro tuto credi Leciionum istarum auctoritate possit, eas tamen ego omnes novem sub Vitse, quam in totidem numeros dividam, S. Vinardo affictce titulo Commentario huic, Adnotationibus etiam ub\
id res exiget, adjunctis, subnecto; id autem
vel idcirco facere est

quam

quid-

ficationemnataaberuditisexistimatur;verum Lectiovix idlam Sancti cujuspiam Vitam. e

nibus, in ecclesiastico ejus officio recitari sofuvque ut plurilitis, compositam, invenias,

visum, quod ita

sit

futu-

rum, non tantum ut ab iis, penes quos Opus v nostrum exstat, tam cum duabus dictis S. Genulphi
6
Vitis,

quam cum

brevioribusnum.

5 et

mum, ne dicam semper, e Sanctorum Vitis, per eos, qui ecclesiastica de hisce composuere quo paucis multa Officia, in compendium complecterentur, contractis, adornatse deprehenduntur; cum autem sic habeat, nec ulla
,

S.

stat,

Vinardi duseque contra, uti ejam dictis conS. Genulphi Vitse reperiantur, verosi-

huc transcriptis Breviarii Lingonensis Lectionibus conferri facile queant, verum etiam ut certo, quod ad rem potissimum hic facit, universi et singuii, a quibus factum id fuerit primo quidem e duabus istis S. Genulphi Vitis aut saltem ex harum alterutra prolixiores ecclesise Cellensis Lectiones deinde vero ex hisce BreviariiLingonensis Breviores promanasse seu contractione esse conflatas, dilucide perspiciant ac porro simul etiam, quse dixi, consectaria inde esse, agnoscant.
,

millime harum, tunc passim haud notarum, unam, si non et alteram, qui ecclesiasticum
Vinardi Officium, recitari in ecclesia Cellensi solitum, composuii, admanum habuerit, omniaque fere, quse in illa de S. Genulpho memorantur, haudprorsus inepte S. Vinardo,
S.

cujus gesta ignorari sciebat, absque ullo, ne qualecumque furtumhujusmodi, in Sancti hujusgratiam commissum, detegeretur ,pericuapplicari posse putans, ex iis, in compendium contractis, Lectiones, in Officio isto relo

VITA

S.

VINARDO AFFICTA
Auctore anonymo
j

citandas, concinnarit.
haud
tpectent,

ne emortuuli

quidem hujus
tempori deter-

minando

sane rem vere factam, vel idcirco apparet, quod alioquin, ut universa propemodum, quse de S. Vinardo in Lectionibus istis narrantur, de Genulpho etiam in duabus hujus Vitis, in quibus tamen id, ut jam vidi9 Ita

veteri

Cellensis prope Lingonas

ecclesice codice

mus,
beat,

fit,

referrentur,

futurum fuisse haud

sic,

Ms.

vi-

deatur. At vero,

cum

ut

jam

dixi, ha-

non ad S Vinardum, sed ad S. Genulphum spectare, quse Lectiones illse memorant,

sunt censenda nihilque adeo harum fide de Sancto nostro merito credendum. Hinc, etsi Vinardum fuisse a Sixto Pontifice ordinatum episcopum diserte tradant ei egonon episco,
,

CAPUT UNIGUM
Sancti parentes, nativitas, pia sab
Sixto
natio
Pontifice
educatio,
ordi-

pi, sed,

modum

Lingonensis, quse, quernade veteribus hujus Breviariis Mss. suecciesisc

tiquet, S.

Vinardum, ut confessorem nonpontificem, antiquitus coluit meiiusque ob jam dicta eodem, quo ante annum 16U4, officio, omissis etiam in hoc, quas supra num. bet huc transcripsi, lectionibus py^opyHis,
colere perrexisset
,

pra citatis

in

episcopum, miracula,
fide tolerati, vita

cruciatus pro

austera, obitus.

auctoritate

potissimum
,

impulsus, eonfessoris du?yitaxat tituium attribui. Hinc etsi certe ut Viuardus quem et circa Decii tempus natum et a Sixto II Pontiflce fuisse eruditum, non obscure produnt, vel ad sec. iii vet ad sequentis initium referalur, exigant, eum ego ad vni eerse Chri,

grassabatur Christianorum acriter in urbe qui Christum Romana, adeo ut paene omnes,
confitebantur,

Temporibus

Decii

imperatoris

persecutio

^J^ ^
^j^
ribus

dictum per impium jam supra au

illis

Augustum idolis sacrificare compellebantur,

variis

perimebantur tormentis. In

itaque

diebus

DIE UNDECIMA OCTOKKls

diebns fuitquidamhomoChristianissimus.Genitus nomine, nobili genere inclitaque ortus
prosapia, occulte Christianitatis servans habi-

*
.

dooerent temnl.
re<nui
se
flt

"" d
'

*tral

^
l>lli
-

UMIW.
prmdnm

tum, multaspauperibiKsviduisetorphanisdevotissime pnebendo eleemosynas, observans e.eemosynas, otaerVBM illud Date eleemosy tjma, et omuia munda aunt vobis a. Qui non aoremmiolt_,ol_pt* tis, sed propter filiorum ,,roereatiouem lorum proereationen acoepit
:

Ummi' Miim n
fhm
Bt
!

*P*d DhMCO'***

Iu i si ,

mi ,; u, s
,,

pWld Mettam protestMtm. Bno /<"*

SL~
;

,'

'

boreut
,
1111 lUiestis,

.
'

.,

. ,.

gignerc

secundum suam nobilitatem exoellentisflimis ortam natalibus uxorem, nomine A.cliam, valdea Deo dilectam qui per diuturnum tempua simul commorantes filium genuere * nequiverunt 2 Ambo autem erautjusti inoedentea Lo man;

, quiaubvertitis
.

/,
'

-u,,,,, ' Hpa miti,

V: "
re

bU
Q

'

imtMlur me ii- fum adduau animom

" *

'""'

oaeo beatua

Winaidus

u
ot

runc comes dixil :Niait

<_noa
Lta ln

errorem tndnzl
Interl
i
i

(r./tt*

Kini'-

toiSixto Pa.g erudicndn*

trodilur.

datiset justificationibus Domini, quorum uterque preces ad Dominum fudit, ut illorum \

scera sacro semine dignaretur perfundere, qua

tormenta voa

:lu .

aanotua Winardua respondil

1

L-

Neque nms, neque tonnenta tua, tjuia oon valeaam

I'

"

tenusfiliumprocrearepotuisseut.Quiex.nulivit
preces, et dedit beatissima? Aoliae couoeptuin
;

quantum Doininu
laitilloafti.
/..

permiserit.

quod cernens beatus Genitus iunumerabiles Deo reddidit gratias, scieus, Deo sibi propitio esse foscundam prolem grenerandam.Postmodum vero, pra_clarissimo

Tunc comes, ira oomi Btibus ccedi Atiiiit-.n

,;

Butur, benedio* "'."..**.

banl

Dominum,

qui

illoa

confortabat

\ idi

partu edito a matre, in ejus nativitate valde gavisi parentes, in ablutioneio sacri Baptismatis in unum convei.ientcs, pue-

autem.quodnihilillisnooerepotui moa in olibanum ardentem mitU. [nqui

misai
fuisaent,

J^
B
Ml .

descendil
61

angelua

rum Dco dilectum nomine suo vocaveruut Winardum. Cum autem crcvisset, omnes mi,

n> 808,
eal

Btatim olibanuavi
LPe el

tem o(Bp
servi buj
\\

rabautur elegantem illius formam egregiamque pulchritudinem. Namcum lustri haberel curricula transacta, tradiderunt illum beato Sixto, Papae Komano, poscentes eum, ut 1'uerumsacris

dioere

Ni

lo

universa terra, oiaiD

Inardu
el
l

feotua vero
iii

comes

tanta
re1

eti

im

aeoii

erubesoi

imbueret

e,Ju

diseiplinis, qualiter ejufl veBtigia

Iroa de
eJ

olibano extrab
aocere
i

juxta

humanum

oerni d

que
In

quod
lorum
aul

posse sequi valeret. Vir deni-

nihii

po

iet,

prooi
,

pi1

que sanctissimus cum gaudio illum suscepit, et infra breve spatium vetus ac novum Testa-

[p

brachia oirculo

mitti

ferreo

atqi

rem usque
dueereutur
de

in
in

crastinum retrudi.
oarcerem,
:

mentum
$anclitoie jrrxcellen$,

Cum
Virl
l

ei

memoritertradidit.
fultus Clementia,

foota forte
\
.

eal voi ad LUo

Ipse

autem puer, divina

aetate esset
si

cielo dicene

Eatote
tu

anoti,

epitco-

quamvis
erat.

pu$ ab Itoc ordinalur,

Nain,

puer,moribus tamen senex quis ex illius sodalibus atque

et confortaminl

Dominu
i

q
i

oo dfe
.iui
'

omnes habitalorrs
iiiii
<

ci\ natis linjii>

juvenibus eum convitiaretur atque verberaret, cum gaudio inagmo propter nomen Domiui patienter sufferebat. Yidens quoquc beatus 8i_ tu illius sanctitatem nec non et patientiam, per ordinem omnes ecclesiasticos gradus ei committens, ad

dicationem oreditui
Ihrietum. Populu

erunl

ln

Dominum

vero rog-al
ul liajui/an-nn- .il.cOi
.

iiium
lieatu

virum

Wmardum,
\\

aut'in
e1

mardii

aeci

i |

iiqun

000

cravit cam,

baptizavil
par\

LUo die plu

uli
el

quam
i

ultimum ordinavit episcopum.Cum

fcrecentoa viroa, ezoeptl

mulii
b ib lo

Ibu

autem
nis,

ipse in scholaribus moraretur discipli-

et prmdicabal Uli
7

u1

pacem
,:

Intei

nXf.

* tuirple

beatissima mater ejus migravit a seculo. Pater nempe cujus, dolens multum de mortc uxoris, noluit ullam accipere consolatiouem;

M
aui

Postea reoedena

Inde,

venerunl

Burqni

liam
jn\ta

g ad locum,
I

qui vooatur Cellula

al. iirln
I

\diowm,

milli.mlMi
a

iii

<;u,,i voea .

sedtamen veniens adbeatum Sixtum, cuisuum tradidit Filium, narravit illi dolorem, quem ex
amissa contraxerat conjuge. Beatus ltaque Si__tus multis verbis eum consolatus estjetjam consolatione prsecepta abiit in domuin suam, magnas Deo referens gratias pro conjug-e,quam
jwtllam
Mito/

fontem,

quo manat Lympha du

<*<
,

ma. Cujus
usijuc ^
iu

Buccei

po8l

BJU

tranflitui
'

ar -

ipsuiu fontem
)i"

ob

beatl
>

Iml Quinardi
difiii

'

nuncuparunt. Beatui vero winaroua vit ibi oratorium sub bo-inrr b<-a1
i

....
,

in

|n

Ihh,i.-itif*

CBdifli
\

9 ir-

tgram
ba-

jam Dominus in reg-num transtulerat suum b. 4 Audiens autem hoc quidam homo, nomine
Aclibertus
c,

ginia

Mai-ia-

el

laborabal d

'
,

at

omin'

idieoipiili ejus, post

suum

dlfoeeaui

eamquc

a parentei
plizal

veuit ad sanctum
:

Winardum
te,

et

dem Deo
viri
i

scrvirc

valerent. iudli Qt
i"
:i

qUo
Imu
9i
1

cecidit ad pedes ejus, dicens

Obsecro

do-

religiosi,

quam arduam

"

mine, ut venias in domum meara, et liberes si filiam meam ab infirmitate, qua detiuetur enim hoc feceris, credam in Deum tuum. Tunc abiit sanctus Winardus cum illo etsauavitfiiiam ipsius in nomine Domini. Videns autem
:

toebal vitam,
illi

inl

ad

eum
di

tra-

dentes
capitiSj

auaa
|

onee; rieo

non comam
po
t,

propter
sicut
suae,

nomeo Domini, Ibldem

BUprfl

nentcs,

enim

UQfertum
i

B difl

ordinationi

usque
ol
I

m,

vmum
/

pater filiam sanalam, ccepit

deprecari bcatum

Winardum/
filia.

ut baptisaret

eum cum

uxore et

Audientes itaque multi infirmi miracula, qua_ faciebat Winardus, coeperunt venirc ad eum, ut sanaret eos at ille curabat eos in
:

bordeaceum noo comeditj veatimentumque illius aaperrimum bat, eratoilichnn.Ubioumquediecordai lili lominus adconcordiam n Et quid dicam? Longe ipaiua vita fait ceterifl

DonbibitA:panemalium

nomine Domini.
5 Interea cum haec agerentur, quidam abiit et nunciavit Dioscoro comiti, quod mad, qui gi duo advenissent a partibus

homo

hominibusi. 8 Quadarn enim die hortum, ubi ii<Ti del

lis esset k, bestiola,

cum

ad excolendum
(

oam
' u]

dieclpn-

Roms

qu* vul^

^ Hdi

^
unain

670
A. ANONtMO.

VITA

S.

VINARDI SEU WINARDI CONF.

homo, nomine Ag-libertus, inprior^i 5 r phi Vita num. 17 ubi idem de ^ Genuln^ quod hic de Vinardo, narratum invenies
,

unam

vtUpem, ut

transiens in ore illam ferebat

ex suis invadit gallinam, et ante illum quod cernens ;

gaUinam ravenerabilis vir Dei Winardus, ait illi, o cruptam referat, delis bestiola, cur hanc substantiam fratrum moIo mandalu cotnpeUu, defraudare venisti, nullam habens licentiam,

gitur.
d

Duae S. Genulphi

nostram deportare g-allinam ? Sed potius ad ipsum, ubi eam cepisti,reverterelocum, ipsamque dimitte illaesam. Tunc illa, servi Dei obtemperans prsecepto, reversa ad locum, ubi g-allinam ceperat, ibi eam incolumen dimisit.
Revertens autem viam suam atque ante fores ecclesiffi transiens, in semetipsa contremiscens, cecidit, et expiravit. Unde ex eo tempore, us-

hic et

QUa num. proxime praegresso narrantur

Vitae,

priusquam

>

S. Genulpho memorent, hunc ejusque patre in Gallias Evangelii ibidem annuntiandi

;

d*

sa missos tradunt cum id autem ibidem V' tse, S. Vinardo affictae, auctor anonynxus de Yinardo ejusque patre haud indicet, et tam non secus atque illse in plurali numero toc

ca^

que

in

presentem diem, non

fuit

visa in eo-

dem

loco capta

bestiola,

^allina a supradictae speciei per intercessionem sanctissimi Wi-

nardi, confessoris; hoc

est,

autem nonadmirandum
:

tur, vel sic sese, quee hic et num. proxime pr&gresso scribit, e duabus S, Genulphi Vitis aut certeexharumalterutra mutuasse prodit e Locus hic indubie est corruptus. In * j Genulphi Vita num. 24 legitur Comes, multa
.

sed

summacum

reverentia prasdicandum

quisquis

enim voluntatem Domini

fecerit, sine

dubio securitatem habere potest, quod omnia, quae apud Dominum petierit, impetrabit l. Ap-

invasus insania, etiam nec sic erubescebat f Quae hic et duobus numeris praaced. narrantur ac iis, qucV in i 5. Genulphi Vita

num

propinquante autem tempore migrationis suae ab hac luce, convocans discipulos suos in unum, praedixit illis, quod die quarto sequenti, de hoc seculo esset migraturus.Inter alia admonitionis verba,

23etHreferuntur,respondent, tuncprimum, cum ex Italiajam abiisset Vi17, 19, 20, 22,

nardus, spectatis iis queenum. proximeprx- E gresso dicuntur, evenerint; contrarium autem
,

praecepit eis, sub testifioatione,

in Lingonensis anni 1604- Breviarii Lectionibus, Commentarii praevii num.h et 6 recitatis

forlt solo

ut corpus ejus in ecclesia nonsepelirent, neque involverenl linteaminibus, sed cilicio sicco * corporis operirent nuditatem. Audientes
autera hoc discipuli, prse nimio dolore cceperunt dicere pater, cur nos tam cito deseris, aut
:

indicatur ; verum, cum hae in reliquis fere cunctis ad amussim cum ecclesix Cellensis de Vinardo Lectionibus conveniant, ex hisce illas, contra ac jamplus semel indicavi, haud
profluxisse,

cur nos desolatos relinquis? omnes enim a te

derelicti perditi
ditcipulotque

erimus.

concludendum inde non est, uti necexeo,quod Comment. praevii num. 5 in Lectionibus LingonensibusV inardus, hicvero

9 Sanctissimus itaque
fletibus,

Winardus, motus his

coepit,

num.
tum,
g*

3 in Cellensibus

tuoiconsolatun ac ad virlutcm
hortaluK pie

blande eos consolari

dicens

cum

Sixtus dicatur Genihujus uxor obiisset, effkaciter cone carcere,

Nolite

flere, filii
:

dulcissimi, nolite super

me
coe-

solatus.

moritur.

Contristari

sed liabete firmam spem in Domi-

Qui Vinardus ejusque pater

no, et
pistis,

pura mente ac sincero corde, sicut

:

illi servite,- et tenete doctrinam, quam vos huc usque docui si enim hoc feceritis, procul dubio scitote, quod Dominus semper vobi-

quem conjecti fuerant, evaserint liberi, auctor anonymus e S. Genulphi Vitis exponein

scum
nerit,

erit.

cum
;
:

sufferte

si aliqua tribulatio vobis evegaudio, propter nomen Domini cogitantes ipsius verba, in euang-elio

Quod

re nimio brevitatis studio hic omisit. h Supra sese dixisse, quod ibidem non dixit, auctor hic innuit, caece scilicet secutus i

dicentis

Eg-o quos
:

amo, castigo,
n. His
,

et arg*uo
:

m.
yos
o

Et illud

Scitote,

quia

mundus g*audebit
autem
:

autem coutristabimini vox de coelo intonuit q

peractis,
,

dicens
:

Jamque

Genulphi Vitam, in qua num. 37 legitur: Sicutenim suprainseruimus, a die ordinationis sua3 usque ad diem migrationis suse omne,quod inebriare potest, os ejus non attigit. i Praecipua, quae hoc num. narrantur ,sunt pracsertim e primae S. Genulphi Vitee num.
S.
34, 36, 37 et 38 accepta.

Serve Dei, festina et veni

accipe coronam,

praraaratam Dominus habet, ab inidemum missarura solemniis celebratis, adraonitioneque discipulorum peracta, corpore et sang-uineDomine se munivit, et ad ultiraum valedicens discipulis, migravit
tibi

quam

k In priori Genulphi Vita num. 38 de Sanhoc legitur Quodam die cum ipse sanctissimus confessor invigilaret assiduus in opere, ne quos Christus in eo locello congregaverat,
cto
:

tio seculi, et sic

penuria aificeret, excolendi agri causa, quo

fieri deberet, cum discipulis expetiit. Quod hic de Vinardo, qui vulpem, ut gallinum raptam referret, solo vocis suae impe-

ad Dominum, sub quinto Idus Octobris, ad laudein ejus, qui vivit, et regnat nunc et seraper, perinfinita secula.

hortus
1

Amen.

rio compulerit

hujus Vitanum. 38

id de Genulpho in priore et in posteriori num. 20

ANNOTATA.
a

refertur.

m
orania

Apocalyps.

3, f. 19.

Lucx xi, ?. 41 munda sunt

n Joannis
Date eleeraosynam, et ecce
vobis.

16, t 20.

b Eadem plane, quae tribus primis hisce numeris de Vinardo hic referuntur, in duabus, qiuv apud nos ad xvn Januarii diem exstant, S. Getiulphi Vitis, prioris
i,

quidem cap.
Genulpho

posterioris vero cap. 1

et

2 de

narrantur. b Fo?*te hic legendum homo, nomine ac re Libertus, Vignerius in margine admonet; sed

Vocem hanc, pro qua melius poneretur Euge, hic ego, quod primaria manu in ecgrapho nostro exarata reperiatur, retinui contrariam vero ob causam vocibus Actiara et Aetiae, quae, correcta primaria manu, tn ecgrapho nostro exhibentur, voces Aclinm et Aclise, pro quarum posteriori in Lectionious
o

Lingonensibus
1 et Zsubstitui.

Alcise legitur, hic

supra nura.

DIB

rxinxiMA OCTOBBIS.

671

0. B.

DE

S.

GRAHMATIO
SAl
i

El\ CONF.

i;\i

i\

KBQNO

\i

kPOLlTANO

SYLLOGi:
Sancti memoria in utroque Ferrarii Catalogo, cultus wclwiasticus, tempus sedis incertum.
oc.roiM
viii

Sbmm,
'

q*

^ST&u

i^alernitanum hunc sanctum episcopum ^^Ferrarius in ambobus suis, quo,

Sanctos
Italiae, alter

lavit aC

,1,

niiiin

tibus oppresaofi

liberavit.

TaU

est,

quodhuo
,ium;

Jjjtodto

wa- tyrologio
eio-

Romano

Sanctos, qui in non sunt,

i

verum quam
'.

tanavr,
gioque,

talogis hodie recenset.

fide

verbis

Ac paucis quidem his SalerniS.GrammMiii episcopi, in posteriori,inpriorivero,adhibito etiam,quo quoddam Vit&S. Grammatii compendium eahibet,
:

7"'.
la\

ndurn
'//,

HIIUI
- ><jU*

scopos Salernitan
tio

in

Catalogo supra

/
Wiu
.

prolixiorielogio, id facit.Elogium >Uud,quod e Gaspare Musca, civitatis Salernitame presbytero, quem ad calcem citat, accepit, ipsismet

viasubfinemsiclo
epi eopos,
i|uos
iii

Sanetorum Dum<
venei
u
lai
|

empei habuit nr
aliquid,

a scriptore isthoc in ecclesuv Salernitatur p\ scoporum Catalogopag. 12 usurpatis verbis, qu3e Ferrarius nonnihil mutavit, Ughellus tom. 7 Italide sacrae in episcopis Salemitanis integrum recitat, idque et ego hic /acturus modo hic ante omnia sum. Sic habet Sanctus
<

protei dlcenda,

Sed

in

lia

Tabula

Bro

lum, M

in-

tiquaa

in ci iptione quod Banotoi axn confeseorum appellatur, aliaque monumi ntaei

olesiffi

qo

fci,

quoi ura fide

oei

habetut ,quod
teout!
fide

ad illorum ordinem,
iiui
.

qod aumeium,
quoruxs

Gramatius, Salerni episcopus, nobilibus paren tibuc, sed ob Christiaiue pietatis cultum m;.'
1

Monumenta
,

itaque,

oeita

nobilioribus, g-enitus, divinae Majestatis venerationi mirabiliter a pueritia deditus,

cum

disci-

habebatur, Musca,Si et,sibip\ lucentia habuerit verum,quem deinds eslsecutus guemque sese ex kisce hausisse, hio m
dicat,

plinarum studio morum ac

vita3

integritatem

antiquorum sanctitate ittustrium

eccle

conjung-ens, grandior factus , utCnristum Domi*

SalemitansB antistitum or
inter

num,

paupertatis auctorem, toto sectaretur anidifl

non sedisse

ullos alios medios,

uti

Musca
elogii

mo, suas pauperibus facultatea

scopus, ex hac peregrinatiniii'

tribuit.

Mox

contendat, haudguaquam,
est certus,

ecoinfradicen

cum sanctus virBonosius, Salernitanee

;k1

urbis epi-

Adhsec,

dum ad

cffilestem pa-

jam

dati calcem, unde,

qua

in

hoc memorat,

triam evolasset, quamvis invitus,

incredibili

acceperit, a rigriat, Salernitanum

omnium consensu
C
-uod integrum

episcopus creatur.

^ In cujus honoris fastigium evcctus, ean-

dumtawat Breviarium nominat', cum aulem particuta rium ecclesiarumBreviaria,in quibu

i

dem tamen pauperum sollieitudiuem semper habuit,

o,quaa

veritate historica ali

inx
i

hwirafucri-

eadem in corde humilitas, eadem in vultu gravitas erat. Assiduis populum concionibus ad

ri&prodita

niuntw procertaatque indu

i

bltat.i jiilri nioiin.nirnlis tmtirri uui

ru-

humanarum rerum contemptionem

oiationibus, vigiliis ac jejuniis
ita

et

setemffi

beatitudinis desiderium vehementei excitanBj

carnem
:

spi-

ditorumetiam mtlgo sit notum, enimx ero,quM <i*o inmodo huc tran ripto s "'" ti seu Vitse compendio a \fusca traduntur, n
alhinde

ritus imperio subjiciebat, ut terienifl ing-otiis

quam

<

Bt

de
\

Morti mente cselestibus inhmreret tandem proximus, supellectilia domus egenis ac pauperibus suis ipse manibus elarg-itus, ac-

solutus

prompta noscuntur, neutiquam queunt

undequaque certis hah Verum, etei ium jam ad, dem, qvi
l

'

citos presbyteros et clericos, veluti

filio

dc

tifl

d\

>

ad Dominum transmigratione commonet, ad bene Christianeque vivendum cohortatur, et

bobr

anctoruir Catalogis Giammatiuxii hn.in- memorat, Salemi // ""< in breui rnpra

'

^'' " iur

i

"

r'

simul Salernitanam ecclesiam (quod ad g-loriosi corpus apostoli et Evang-elistae liatthffii peitinuit) baud niulto post tempore cffileflti fore
tbesauro insig-uera piaenunciat, eiectiflqui io caBlum oculis v Idus Octobris, qui dies quo tannis in ecclesia Salernitana ad eju honorein

hMctranecriptaannuntiatione merita ngnai non tantum Tbidem enim hic Sanctv

episcopumey', ted et '/ que sercatw honorifi /,,-,< ipuum est, ut

,

a*
>

ultn

porro guod c lcsia^

<

<>,

cujus initiurn
uti
e

ignarx

non potest
inteui

festivus

agitur,

obdormivit in Domino,
quara
plurimis
iu

affioilur,

jam nunc
< <

dicendii

ejusque

sanctitatem

postea

ges.

Offlcii

ecclesiastici

miraculis, qui est mirabilis

Sand
videndi
et

quod interpenes no
(ita scilioet ir titulo

infra \tantiaOttlck prop

memorand

Deus

illustravit; per

quem

cfficis

quem praferuni

surdis audiendi

et rautis loquendi et
restituit,

claudis

tur) festorum
Btrissuno
el

'

ambulandi facultatem

leprosos

mun-

reveiemtoin
D0,

G72
AUCTOBE
C. B.

DE

S.

GRAMMATIO

EP.

COXF.
e
s

no, arehiepiscopo Salernitano, apostolica aucto-

Musca

reformataet annoMDxciv Neapoli excusa, ad xi Octobris diem de S. Gram raatio proponitur, Lectio vi, narrata Sancti morte, hunc in modum concluditur Corpus ejus, (Grammatii nimirum) in Pontificum altari inferioris basilicae cathedralis (Salernitanse) ecclesise, ubi ut quo13. Bonosius requiescit, fuit repositum
ritate
: ;

US hodiernam diem sanctissimam ^ Ui noh - k "^ raatii confessoris tui ^ Gra atqueDontifi
-

Salernitano Breviario diversa hisque ve?^bis concirjit

h neci

^>
'

est

tribuisti, adesto propUiue bus, ut, cujus ^loriatur meritis,

EcS^f^
33

tua

preci-

fragiis.

Per

Dominum

muniatur^t

etc.

rum

eadera in pontificatu fuerat sors, ac

eadem

idem quoque eorumdem esset venerationis Iocus.jCo ipso, quo hic indicatur, loco sepultum fuisse Saterni S. Grammatium, tradit quoque loco supra cit. Ugheltus, Sancti elogio, e Musca recitato, mox subjungens Reconditum est ejus (S. Grammatii videlicet)
in cailis gloria,
t

vidimus,de S. Grammatii corpore incath^ Salernitana ecclesia deposito tradunt 77 fere, quodin elogio seu qualicumque
'-

ctiones spectat, hee praeter id, quod ut

quod autem Zir

Grammatii compendio supra huc transcrinf non contineatur, subministrant Adh^

alibi, ut apparet,

VitTl

corpus
riore

in

ecclesia cathedrali

in

crypta infe-

lum num. 4

in festorum Tl Salemitanae propriis , anno IBHfhorn "*

videsis) reformatis luce
'

quam

^
Pu ~

Sl3}

sub altaris confessione, ubi et posita sunt aJiorum sanctorum episcoporum ejusdem civitati.s (Salernitame) veneranda corpora, Salerni autem in cathedrali seu Metropolitana ecclesia hodieque servari aut certe sub sec. xvi fi-

blica donatis, reperiuntur.

1Qv>are,cumelogiosuprahuctranscrir>to

nem servatum adhuc fuisse

pus,
//'//'/,,

Grammatii corfaciunt Constitutiones, ab Antonio

S.

anno 1594 lucem emisso suppeditetur tum tamen a Musca, uti hic ipsemet ad ejus
,

mtanorum Catalogo,haudcitius quam

utpote quod, quamvis quidem in Epp. Saler

eodeni

^^T '^*
fl

^'^^
tc

mahi

B Marsilio Columma, archiepiscopo Salernitano, in dioecesana synodo anno 1579 editae et

notat, e Breviario Salemitano, et quidem ut Ughellus loco supra cit, addit,

calcem

fuerit

depromptum,

vetusto

antiquitatis

lervalur. eccle$ia$tico,

anno seq. typis excusse. 5 In his enim Corpora

palmam

et reliquiae Sancto-

rura, quae condita reperiuntur in Metropolitana

dant,easego integras Syllogx huichaudinserendas, sed tantum, si quid forsan, quod usui utcumque esse posset, offerrent,
lectori

ce

ecclesia Salernitana, pag\ 383

:

indicantur, ac

deinde pag. seq. ista leguntur In altari, quod structum est ad honorem confessorum ex parte meridiei requiescunt corpora B. Bonosii, episcopi Salemitani, B. Grammatii, B. Veri, B. EuSterii, B.

Gaudiosi, B. Valentini, episcoporum

SnlcvniVdnorum.Constitutionibus dictis accedit Ferrarius, qui Salerni in majori seu cathedrali ecclesia requiescere seu servari hodie-

proponendum, existimavi. Interimtam ex illis, quam ex aliis jam adductis Salemicoli Grammatium, non tantum ut Sanctum, sed et ut Salemitanum episcopum,fitperspicuumverum, etsi sic habeat, nec, quin vere Sanctus exstiterit Salemitanus episcopus, dubitari ullo modo queat,tempus tamen,quosedem
id
,

Salernitanam occuparit, certo determinari

potest, uti
sca, qui plures,'

que
jus

S.

Grammatium

in Annotatione,

quam

hu-

ejam nunc dicendis patescet. Muquam deinde relaturus sit,

etogio subdit, sequeniibus hisce verbis, Corpus S. Grammatii in sedeinnjoreSalernitana apud S. Bonosiura requiescit, diserte jxffirmat ut nesciam, cur Castellanas, qui, Ferrarii

antiquos episcopos, sanctitate illustres, qui ecclesiam Satemitanam rexerint, exstitisse

in sua ad lectorem, quam supra laudato episcoporum atque archiepiscoporum Salemita-

exemplum secutus, in Martyrologio suo Universali Grammatium hodie signat, in annunqua id facit, nostri hujus Sancti cortradat. Anneforsan cathedralem Salernitanam ecclesiam , q quam olim sub titulo S. Marise Angelorum, at nunc sub nomine S. Matthsei Apostoli, civitatis patroni, Deo consecratam, Ughellus Itaiiee
tiatione,

norum Catalogo pr vmittit, admonitione

t

con-

pus inS. Bonosii asservari

hoc deinde primum illos inter tocum S. Bonosio, secundum S. Grammatip, tertium
jectat, in

quartum S. Eusterio, quintum S. Gaudioso, sextum S. Valentiniano ac septimum denique Gaudentio, quem nec ipse SanS. Vero,

-n

7 in Episcopis Saler-nitatis scriS. Bonosii, episcopi Salernitani, in Opus nostrum ad xiv Maii diemjam illati, appelta-

Sacne tom.

ctum appellat, nec ut Sanctum ecclesia Salernitanaveneratur, concedit.

8 Hinc sunt, quid,post Grammaticum primo veroiimiliter. quidem quatuor adhuc alios episcopos ac tum quetamen,$i demum Gaudentium, qui anno 500 sedit, a forU>1 v^ Musca sic poni conspicati, exstitisse in vi- nnm vis anno circiter 400 Sanctum nostrum conjiciunt. Verum, ait tom. vn Italise Saiii

bit,

tione
sit,

modo etiam

insigniri existimant? Utut

'"'

sacrum equidem Grammatii corpus in cathedrali Salernitana ecclesia hodieque servacertum omnino atque indubitatum ejam Modo ad cuitum, quo Salemi

ri,

crae in episcopis
est advertere,

dictis apparet.

gaudet,
mihieadducia
probanf,nii

sermonem

Salemitanis Ughellus, facile ut erudite innuit Antonius Camonumentis

in

converto.

Kalendario, quod supra laudata festorum ecclesicC Salernitanse Officia propria prxfixum sibi habent, prsescribitur ad diem xi Octobris festum S. Grammatii episcopi et confessoris sub ritu duplici ac dein pag. 69 et bi6

racciolus de sacris Neapolitanis

habuisse rationem temporisin suis illis episcopis recensendis; sedante omnes alios, posuisse divos mox subjecisse
,

Gaudioso,

Muscam non

Gaudentium

caeterosque, qui divi

,

non fuerunt,

nis seqq. post hssc verba Die xi Octob. S. Gramatii episcopi Salernitani ; omnia de communi

existimavitque Bonosium

cui successit Gau-

Coufessorum Pontif. praeter illa, quse hic sunt propria, Oratio et Lectiones sex propriev pro
ecclesiastico,

diosus, floruisse Neapoli ac Salerni multis annis post Gaudentium. Ita ille, Caracciolum

quo tum honorandus

S.

Gram-

matius, Officio recitandse proponuntur. Oratio, haud multum ab Oratione , quam supra huc transcripto Grammatii elogio Gaspar

neque vero prorsus immerito, secutus; enim, contra ac his verbis innui videtur, ordinis ac proin et temporis in sexjam memoratis antiquis ac Sanctis Salemitanis episcopis recensendis rationem habuisse seu sedulo, ne quem ex horum numero, qui sedem
hic,
etsi

Salemitanam

a ocromus.
Salernitanam ante eorumdem atterum occupasset,huicfortepostpoJieret,curasseMuscam, e^ipsismetejusverbis.num.ihuctranscriptis, appareat anne tamen, Satictos illos Salermtanos episcopos ac proin et S.Grammatium Salernttams episcopis atiis, sanctttate

Bonosius

et

Qaudk iosusobierel

t,

qui

MXTOM
C I

tawattdfacu .quod^ut

aU, GHmo<ildo

haud

<

Spicuts, quibus posteriores exstiterint,

peramhaudprxponat, dubitari

^mat.S.Gaudtos,.^,, S Bonostusp

nu

Jm
<t.

ixn-puspostutariLAst

idarcopotest,quod Gaudentio,qui ecctesuv Salernitamv >o00pr&fuisse scitur, prxponat Gaudiovel

UMattduml
Non
n
"

Batisapparei

sum quem tamen hancnon

t

nisi post

annum

D
0118

istum episcopi muneremoderatum esse,verosimittimu?neziis,qii tvjamnuncsubdam,evadit.

utihieproba 500 *dit,
[Ur.

Salernitanodua puaS, Qaud fuisset mortuus.

Qaudionu

s iamS.Poi ponias cpiscopus, dequoin Opere nostro ad sivMaiidiemjam actwn,posl sec. vi aliquamdiujam inchoato, uti ex iist q ibidem de Sancto isto dicta sunt, nemo non col9 Neapolitanam
\ .

Mtas

,,,.,,,

nhauddiuan
srnitani

,,{.
,[

liget,

exstruxit; in enco,
Si

autem de
neju S
/ -sto
i

s.

Gaudioso oratione, tare solita, quam,

miecctei
nisi hic oei p

reci-

Ms. abbatis Constani

Cajetani codice exscripta?n, Ughellustom. vn Italiee sac?\v,ubi de Salernitanis episcopis B S. Gaudiosoexhibet, sequentia isihascde Salernitanohocepiscopo,qui in titulo,oratiom p fixo,ortuet genereNeapolitanus dlicilu r ,legu ,itur verba: Cum igitur eaaet vocatus ad suscipi-

Gai

mt

Ihauddiu anteht
\it

Bonos
ntpro laudata
I

stica de S. Qaudioso Sanctohuic

aliiSalerail
t

endum clericatus honorem.ipse eum

rM
l(t
'.

fletu id ac

pere recusavit. Antistes vero (Neapolilanus

mirum) adhochabendunvjmiM eum

gitjqui post multain
'

dicuntur ou huic apparuerint

dei

lts
t

invitecoein ecole-

precum instantiam

nominetenusibidem ab enconomiaste, quod

,i

siaDeiGenitricistandem(7Vc'a;>c// nd, Hcet)c\im

haudadmodumd

metu

recepit.

Fuit itaque Gaudiosus,utiex his

dictee orationis verbis intelligilur,aNeapolita-

Oaudiosv Salernitanm prafuisse tus,re etiam vera Bonosium vel

i

nm

no episcopo clericus i?i Neapolitana sanctissimse Dei Genitricis Mariie ecclesia ordinatus cum autem sic habeat nec hxc e jam dictis prius,quam cu?njam annis aliquot seculum vi
;

haioi

admodum

diu ante

Qaudm

rni

sedisse inan

lum Bonosii hawi diu <'ui<- Qaudiosum,

ted ante

omnes
'tutsit,

esset inceptum,fuerit exstructa ,consectarium

est,utGaudiosus,qui,quemadmodumineadem oratione stati?npost verba, modo ex hac recitata, declaratur, haud admodum diu, postquam clericus factus esset, ad sedem Salernitanam fuit promotus hanc demum post annum 500 quo Gaudentius, ecclesix Salternitanie prce,
,

prorsus h ujus de< essores Sah maret, nominnssi^.icomiastes queatf cumsexantiquiSale)

teillustres, sibi
Si

ejamdi
ei

ne,pet

miassignato,
,

quideti

verosimiliter mediate dumtt uoai

m cess

\nt x

fuit, occuparit.

c
tjwquedects-

10

lector

Verum modo

ut quo hsec vergant, studiosus

intelligat,

non est sane cur Bonosiu s >[<<<,,, /,</,,</ (ia\i diosumaMusca, illossewepis< ojjos re censent, horum omnino tres, Meli et Qram
Eusterius ponuntur, 'im etiam,imounoalteroveant<' Qau diosum ulo
matiuSj Verus et
,

Ur Bonoihm
tec.

demum

8.

ut Ughellu
ctnjicil, obie-

nnf,

ium quo-

gui excesteril
evitrff,

dictum annum id adeo etiam ejusdecessoremBonosium non ?nulto ante Grimoaldi Salemitaniducis ,quemanno 800 vixisse ait, tempora ac proin sec. vm e vivis excessisse, Ughellus Italix sacr&tom. 7 in
Salernitanis episcopis conjicit;

quamdiu quidem post factum ? Gaudiosum atque

rfli

sedisse

haud

creii <</

ii
,
,

>

umautem

ii habeat,

ex eocerte,

quoii

Qaudiosum

seculo vui seo

/><">/<'
,

se, tanlisj,<-r

daremus, Qramm ttium qui Bonosio a Musca proxi

>

cum autem or-

do, num,pr3eced. assignatus, quo sex antiquos ecclesise Salernitanae episcopos, sanctitate iltustres,

tum sedissc, infi non VlVerumannetumsedisseSati'1," trwn ratione aliaprobni etiamutcumquenonpo

>
<

tmu
ob
'"'

"

hic per verba,

Musca recenset, efidei probatx, uti num. Irecitata, indxcat, monuacceptuS ac proin, etsi interim sex

test'

i,i

ecclesiastico,quod int
ec<
i<
i
>

laudata
Lectione
i

festorum

SalemitameOfflciapropria
I.Gi 0/j o

mentis

sit

hodieproponitui
ba-. Beati

illiepiscopi alios inter sese verosimiliter ha-

nsequentiadehoc Sancto nostroleguntw

iml M
n

buerint ?nedios sibique adeo non immediate sed mediate dumtaxat successerint,germanus ac veritati consonus esse videatur, consectarium est, ut Grammatius, qui a Musca, eosdem

tum

his ver'
i

po

multa U

npora ccl corabitura

//ducotur./ -"
tur,
<i

o d(

sex

istos

Sanctos episcopos, recensente, inter

id ip ">>
et

<j".<>'l

/>>

Bonosium et Gaudiosum ponitur,sec. Ugoctavo, si tum vere hi ambo, uti e dictis

hanc hellus conjicit.evivisexcesserint, oitam mortalem cum immortali commutarit.Verum anne re etiam ipsa non multo ante Grimo'
ducis Salernitani tempora seu sec. demum
viii

Gramraatio,

quidemjammorli
>.

mo prcedictum, a Mu
gio
7

llaliie

numero ihut sac ;> >>> Epi

in u

ab

gkeUc

Sa

Mazza

anno
erUur.Asi qu

1681 vulgat'

671
AUCTORR
C.

DE

S.

GRAMMATIO

EP. COXF.

B.

rem nostram? S. Matthsei apostoli et Eucorpus anno 954, uti in Opere nostro xxi Septembris dien in Commentario ad Sancti illius Actis prsemisso v docuimus
asl

angelistcB

illa vere a Grammatio fueri prolata potestindubium, maxime cum

e civitate Pestana

Salernumfuit translatum.
S.

Quod

si itaque

de S. Matthsei corpore, Saler-

num

translato, intelligenda sit dicta

Gram,

sex antinJs *Tl!* iltustrzbus ecclesise Saternitanl cendis estsecutus nosque e jam dictis^T ctimur,ordo exposcat, utGvammmus
in

tus,

quem Musca

su<nr'n?

l^
ou/h.

V0CaH D

inter ante
uti e

hsecque vere abs hoc Sancto fuerit prolata necessarium, ut apparet, erit, ut hsec non multa tempora ante corporis S. Matthsei Salernum translationem seu annum, quo hsec e jam dictis facta, 954 ac proin vel sec. x inchoato vel haud multo citius accidisse statuaraatii prsedictio,

nostro, morti

jam proximo,

dictis pronum est eruere vita f ctum, recensetur, vitam hanc mortalem immortali ante eumdem annum 300 cert^ adeo ante secutum ix et x, contra ac 0^' taprsedictio, si locum umquam

supra

Gaudiosum, certo ante annurnl^

mem^
"*
]

habuit

plerique volunt, debet intelligi, exigeree

tur.
etii fortc

almr

(fuum vclint,

inttUigendam Gritmmalinqm-

haudatiribu dum,

3 Verum, cum Grammatius haud expresse, contra ac in ejus elogio Ferrarius , Muscse verbis perperam mutatis, hodie insinuat, Saternitanam ecclesiam S. Matthsei corpore decorandam,prsenuntiarit, merito sane, anne de hoc Salernum translato recte intellecta postea fucrit ac porro debeat intelligi Sancti nostri, dequa hic loquimur, prsedictio, revocari potestin dubium. Quid sienim, cum obscuriori
J

supra dictis videtur, commutasse credatur 14 Attamen cum subinde veluti brevi fut1*' pv * dicUl ra, quse non nisi diu post accidere ">. a e fuerint pr^icta, acproin, de mus, S. Grammatii prsedictio haud nnUrm ^ esset etsietiam, utpassim adstruitur, fA^ ""'"

^fij
decorporis
intel-

^
,

S. Matthsei

Salernum translatione foret

^^
'

'"'

'

ligenda, nec hsec prius

quam cum ducenti cirquse,

citer,postqua?nprcenunciata fuisset,anni essent elapsi, fuissetperacta,averitatedicenda v

aliena, hinc ego

eam,

quamvis

modo, qucV futura prxnuntiatur , exjilicari plerumque soleant, per ccetestem ihesaurum, quo ecclesiam Saternitanam decorandam
Graramatius prsedixerit inteliectus fuerit Gaudiosus, prsectare gestis, sanctitate et mi,

haud inepte tamen potest de corporis S.Matthsei Salernum trayxslatione exponi, haudqnaquayn ut certo falsam fictiti amve rejiciendam putans, Sancti nostri obicerto

haud

e dictis

debeat,

raculis plane eximius episcopus, quid haud longo admodum post Grammatii obitum

tempore Salernitanis ad gubernandam eorum

ecclesiam ccelesti

tum, qui ob jam dicta nec inix, nec inx sec. potest differri, ad potius, quam ad aliud anterius seculum, ut is equidem tayyi parum

vm

quam

fieri possit,

AiUuvccum
ctio

ista

munere fuerit concessus ? Grammatio attributa prsedi-

modum
diu post

a Matthsei, quse, quemaddicta prcedictio fey-t, haud admodwn

,

primitus ex ecclesise Saiernitanse Breviario, uti e supra dictis nemo non facile colliget, sit hausta, nec particutarium ecclesiarum Breviaria fidem integram in iis, quse narrant, ubiqueynereantur meritopariter,anprsedictio
t

Grammatii mortem acciderit ,transreferendum existimo etsi interim, anne vere tum Sanctus obierit sitadynodum, utiexomnibusjam dictisnemo
S.

latione reyyioveatur

noyi colliget, incertwn.

DE
1.

S.

GUMMARO CONFESSORE
LIR.E IN

BRABANTIA

COMMEIVT ARIUS PR^EVIUS

I.

Theobaldi, S.
cripta
:

Gummari

biographi, setas

Acta ab

illo

cons-

praecipua Sancti gesta paucis perstricta.

amcenum BraS.

sBc.vui.BNBsi"

ira prseciarum pariter et

lendis variis istorum

nominum

etymologiis

Tcummari,
ruiLira suam
ikbet originem,

oantix

>

m^ad amnem Netham oppidum

in cujus prsedio condi seculo

Q ua h&c Campiniam respicit ,

Gummaro,
,

vmccepta est non modo suayn debet originem, sed et eam, ad quam paulatim excrevit, amptitudinem. Primum quidem hoc oppidwn, teste Theobaldo, Sancti biographo, exquo nimirum S. Gummarus,ccesis arboribus duyyietisque,lcetiorem loco fcecunditatem attulit, Nivesdonch, seu (quod

quibus parumpoyxderis momentique inest, supersedeo: noyi displicet tamen, si quis, vocem antiquam Ledi seu Ledo in hodiernam Lier migrasse, dixerit, ad eum modum, quo castrum Leda vel Ledi in Cenomanis dictum est vernacule Chateau-sur-Loir uti ex Sirynondi
,

in Goffridi abbatis Vindocinensis Epistolam xiv Annotatis Gottefridus Wendetinus de Natali tegum Saticarum soto cap. xvi observat asserenti porro Wendelino, Leodardos, Leudardos, Leudos, Leudiuiam, Lidio , quorum in legibus Salicis abs illo editis frequens

idem valere arbitror) Nieu wdonek dictum fuit; deinde Ledo eeZLedi, quo posteriore nomine in
divisione regni Lotharii, anno seculi ix septuagesiyno facta, insignitwn est, ac Caroto
Calvo,
regi, uti et vicina Mechtinia, cessit; denique Lira, Belgice Lier.

Francix

mentio fit, fuisse oppidum Liranum, adjicere calculum nequeo,quod iegesSaticse,quas Theodoricus,

RefeU

Francorum

rex, auxit, Hildebertus correxit

DIB DNDB i\l\ CX A corre.nt, Clotarius, anno 501 deftnwtwi ,,ti ,,

<-r

JMorp

cnt.uti
j. i.

scnfof,
si

/afe
ftdes

perfecit,

oppidi ortum,
'

Lirani
rf.

qua

Th,

Theob

rfui antevesserint.
l
*

;w
umsanno

V"
3

Gnmmari

n entio-

l<-a<t,

nullum inveniChronicoCamerau/oxi scrtp7, onttfi

anno
|S 4
i

ws,nwi

Gummarum

Fnnuoncm

fMvqMriU, L<lmbrrllni
mouete*

ni,

quo Laurisheimensi Ordinis

fert "
i

S.Benedtcti,
yersus

/Hti
nt^ducis/iiujii XottttvecclesiarumBelgiia
Ltrensiuni

Heimericum
Q

memorariIfbrte contenderit, utp

Hcristntn,
t

Leodium un
procul aberat
t

pOMft>rtffi

Qummari solum haud

quo inter Caroli

datot

nt: num Sigeropnu

mhit magnopereinteresti eoenin
>utcumq\ intervaUa

ct in

mi vassos seu

familiares posi

Gunthmarusquidam

ex propnis pradiia vir Dei Guntmarus,

laicus,
struxit,

mtiquiorese duce destitutus

iilustria

quem

ibique sepultusdieffi

B ctionis exspectat.BaWenco tetateproa Theobaldus, quigemi nam 8. Gummari alteramsolutaoratione t alterammetro S\ t prxpositi Liranit rogatuprimuscon neque enim, quocl Henschenius noster op tus est, ex eoque Jacobus lc Roy, S. R. I.
i

IGNotiti&Marchionatusm icripsit, ulla ante Theobaldum extitit Guminari Vita ipsissima utriusque scrip
lib.
:

l y cap.

S.Gummai
[:

8.

latic

verba sunt
ii

Extitit Vita 8.

Gummari

>i\ lo ve

$unt,va
i

teri

qui

Theobaldus in emendatus scriptae, etmetricis etdam

expositae,
sito
:

videbatur rusticari uti asserit Prologo Yit:r, a se simplici st\ 1,,

rersibujj

ad rem
aliq

facientib

quam inscripsil Sigero Lirensi Praepoansam errori dedit, quodpro stylum v&rtorsit Henschenius, ut aut SiLirani prsepositi, aut Theobaldi setai

terem, Hcnschenius legerit stylum veterem.

Tlieobuldu*,
evjut ilat, ui

sub aSurio,
t

unt

Multumse

geri,

genda ewcu
i/.s.

<

utrobiq

eumqut delerminnlui
,

alicunde erueret ;actand&m exprobabili con jectura sibi visus est posse asserere ob rationes,a Domino Barone le R< <// loco citato expressas, S. Guilielmi, Ouilielmitarum parentis, dequoad diem z Februarii egerat, et 8. Gummari Vitas ab uno eodemque Theobaldo, non episcopo, sed monachovel canonico regulari
fuisse conscriptas
.

codice camobi
,

ope

Tournhoutum
i
'

<

ircitt

distantis, ea hih

adquam
n
,

Prolog

tatab

baldo scriptam,in qu
prosaica non

non put
ud esse duan
,-,,,,!
.''/'

pretium

en
\i

vixisse vero

Theobaldum
\iv,

<do-

sub

fmem secuii xm,

t

aut sccuto

sinon

se-

annum

176

patratorum Bi
te
i

rius.

Henricus Schynckele,

collegii

Lirani

anno 1771 rector collegse mco Comelio Byxo Vitam S. Gummari solufa oratione vertm ! ptam e.rhibuif ad cujus cidi Hactenus Theobaldus, canon gcbantur
,

ab aucto ris consignatam, quod cum

S.

uppai

Gumii.

'""'

tum

"'i

fovenda\
in
e

Uum
ccelu

erga Patronos pietatem facei

<"i ii:

oumdem

cetet

quc

Reg-ularis Ordinis

S.

Augustini
I

in Rubea-valle^

mus, quamplurii
,

Vunc pracipua

qu.r

cum anno demurn

S.

B78 initiumsumpse
fuit t

erum

a seculo vm, quo

,

Gummarus

ad

Tlieo-

baldi tempora sexsecula autpluseo t effluansset necesse essct si vera sint, quse illic Theobaldi lucubrationi subncctuntur .Ego cero de Theo-

narratt quoniam epantiqu >< Vnnotatu du ntu\ ,;, miciamus

<

<

<

<

ubi usus factc

5 s.

/"
The\
I

Gummarum

statuendum existimo, ut quvdempostBaldei icumscripseritt sednonseriu8 seculo \ii media sui parte elapso p vel ideo opinor, quod Theobaldut
baldi setate
ita
-

tum ait Uln cat satu idqutou

-.

cui
r

Ba
\tio\

lam est,ut e CarolidaruiK Pippi nm Bre\ natus

'

pi

eadem, qua imus huju no

'

Gummarus pcrpetuo utatur onti a Baldericus roreGunthmarus, qua? ipsomet S.Gumnero mari gevo in usu fuit, ut ex di\
tiori
i

mjn

Francorum
criptoi
in

><

,,

itirpe

p
ea\

cerent,vf
nostri Ms.

E\
>
.

\firaculorum
auci

quibus supra,
<<

superiore laudato manifeste conficitur-. altervmvero, quod Theobaldus Sigeropr&po prxpositura vero Lirensis eequalis fuerit
;

cumnuf
*

'''" afferantf

deti

Octobris

Tomus

De

V.

G7G
4CCT0FIB
J.

DE

8.
:

GUMMABO COXFESSORE
aut proxime superiori. Quam inierat in paternis laribus mtae rationei in aula constanter retinuit, atque ita seo ut brevi mag-na praefectura honoratus fueril inquit Theobaldus num. at qualis ea f rit, divinandum reliquit. Totius Riensis tra ctusjure feudi a patris obitu eum dominunl fuisse, scribunt biographi recentiores supra laudati, nullo antiquitatis monumento fuUi certum autem aliunde est, Rohingum viru prc-epotentem in tractu Riensi multa
752,

B.

De loro natali consentiunt omnes fuit is pagus Emblehem, milliari Belgico cireiter uno distans, ad dextram Nethse Minoris, modo in dit < \ iAn tverpiensi et pro vincia Reiseu Ricnsi, vulgo hef Iant van Ryen, situs de anno, quo editus in lucem fuit, haud neque est, unde illum certo et ila convenit determines.Idunum hanc in rem Theoexacte baldus asserit, in aula Pippini regis, exacta nempepueritia,fuisse versatum,ejusquejussu accepisse uxorem ex quo apparet,eum setatis
\

Gummarus

-2

-.

non admodum provectsefuisse,cum adaulam

accessit Pippini regis, qui anno, ut melioris
notset 'hronica testantur,1h%

eadem

ad regiam digni-

Franrorum regis,majore-domus fuit evectus quse, quantum opinor, ratio fuit, cur recentior anonymus in
tatem c Childeberti,
.

tempestate possedisse, uti ex donationibus ab ipso S.Willebrordo, quarum diplomata apud Mirseum aliosque videre est, factis cousint Tractus Riensis Dynastam eum vocarunt Bol landus et Renschenius, cum Gaspari

Nemio

Vita

S.

Qumme,ri,idiomate Flandrico conscri-

pta, nativitatem ejus

anno

72."

illigarit.

Lau-

dato
8.

mox anonymo fere consentit Bailletus, Gummarum natum scribens, cum Carolus

Martellus,Pippini regispater, palatii prsefectum egit, quo munere apud Austrasios ah B anno L2 usque ad annum 7 12 functus esl.Natum anno 700, Judocus Kegelius, Lirensis canonicus ,memorato mox anonymo paulo an.
3

archiepiscopo Cameracensi,tomum Februarii dedicarunt non quod ittius tractus Dominus fuerit, sed quod in eo multa lautaque posseder/t prsedia opibusque valuerit. Nec Bollandus, nec Henschenius Rohingum aut ejus donationes ignoravit imo vero HenscheE nius non modo Rohingum eodem tom. pag, 820, num. ! Antuerpiensium principem, in indice vero historico Anverpiae Dominum appel-l
; :

tiquior, tradit in Vita Sancti

:

anno 1644 typis

quam

a lencris

luiuseraf,

Antverpiensibus edita neuter forteverum attigit :sed Theobaldo eonformiorvideturopinio prior, nisi quis Theobaldi rcrba ad Pippinum Heristallum, Caroli Martelli patrem, detorquere roluerit. 6 Quse fuerit a cunabulis S. Gummari indoles, Theobaldus sic primum quidem universim exponit Qui sanctis pollens exordiis, san:

ejusdem etiam diplomata laudat; unde consequitur, Baronem le Roy, dum in Notitia Marchionatus sacri imperii pag. 148 iltos quodS. Gummarum nominarunt tractus Riensis Dynastam, carpsit, aliter eorumrerba, atque abs illis dicta sunt, accepisse. SAb eadem, quam a teneris unguiadis imbiberat, pietate profectum est, ut, licet inter
lat,sed
aulse illecebras deliciasque versantem, nulla ineundarum nuptiarum libido incesserit ; ad

"*<"' junciui

ctioribus vero

ctissimo fine vitae

postmodum insistens studiissancursum consummavit. Nam a

quantum crescebat corpore
:

ounabulis mancipatus Deo, tantum prreficiebat

virtutibus et fide,
et tetate.

Tum
:

vero speciatim
et ludis, et

Avertens qui-

dem

sc a vanitate
illic

ad cffilum
firmans.
tatis

patriam

animo suspirabat patrem sibi esse af-

Quid vero multum de principio sancti-

? Lenis erat in sermone, constansin bono opere, humilitate submissus, pie-

ejus dicam

tate profusus. In jejuniis et vigiliis castig-ator

carnis, cleeraosynarum larg-itor dapsilis, idest,

c largus

et liberalis. Auctor Vita Latinx S. Fredegandi abbatis,Theobatdorecentior,tom. 4.'Juliipag. %%ait, S. Gummarum sub Pippino, Francorum Orientalium duce circa an-

num
anno

700 fobiit Pippinus,

71
;

nempe

Herstailius,

quas tamen principis suijussu compulsus est. Obtigit illi uxor, mxdier imperiosa, arara, immitis etpervicax. Apographum nostrum Grimraaram nominat alibi Guimaria, Grimmaria vel Guuinmaria dicitur. Non inusitatum fuisse id seculo viii apud Bctgas nomen, ex Artis SS. Herlindis et Renildis, seculo nono scriptis, rolligo, in quibus (vide tom. 3 Martiipag. 386 el seq.) illarum matrem Grinuaram Gruinarara vel Grumiaram appellatam reperio- unde Grimmarara, S. Gummari uxorem, in Betgio rerosimillime natamjiaud $ difpculter admisero at vero Pippini neptem fuisse, quod Kegelius alteraqur Vitse S. Gummari scriptor anonymus asserunt, nonitrm-. ejusdem generis commentum arbitror esse, quod de Grimmara,tandem.Deo mndice,tellu.

mil/tantem aS.Fredegando arcessitum fuisse, quoditle ex proprioverosimiliter penu deprompsit, eos imitatus, qui in rebus obscuris quidvis comminisci sibi licitum pictant nec proinde est, cur cogamur a Theobaldorecedere.Addit idem anonymus, S.F?^edegandum fuisse cum SS. Rumoldo et Gum!

hiatu absorpta tradunt, licet palustrem puteum, in quo, corporenusquaminvento,d$' mersam credunt, teste Gramayolib. 2 de Antverpiacap.Q,ostendant indigense. Has porro
ris

Gummari cum Grimmara nuptiaspost annorum aliquot intervallum, sinempenonad

S.

maro seepissime conversatum,cujusmodi nihil

in
rlmin
iii

horum
7

Actis occurrit.

iin/n
<

Christiana itaque a teneris unguiculis

pialalem

pietale imbutum, st seculi mnitatis osorem,

Pippini Hrrstalli, sed Pippini Breris aulam a parentibus adhuc.juvenis ductus fuerit, expeditiones mititares, quas verbo tantum attigisse satis Theobaldo fuit; sedplussequo exornare ex arbitrio magissuo, quam ex vero recentiores ejus riLv scriptores voluere, e.rrepennit
9

parenies tamen ad aulam Pippini regis, cum jam utcumque adolesceret, deduxerunt: anno
cvtatis suse B6,

Zacharise Papse quinto, coronatoque abs illo in regem Francorum Pippino, inquit Kegelius cap. Sj sed oblitus, sesepaulo ante S. Gummari ortum cum anno
lOOcopulassr, nesciusque
incidisse in

ctus

ExquoPipirms adregiumfastigiumev* qui est, seu ab anno 752 ad obitum usque,

accidit, betla gessit fere continua;

'

anno 768

primum

annum Zachariaev
Pippinum
anno

annum

Christi 745;

vero in regem Francorum aS.Bonifacio,arc/uepiscopo Moguntino, fuisse coronatum

adversus Saracenos, quos Narbona tum adexpulit dein adversus Saxones * fl versus Aistulphum, Longobardorum vn # deuique adversus Waifarium% lia regem Aquitantx
;

DU
A Aqi'

i>quodquidembeUum,anno
non nisi
71
3

Nbn
Tll<
'

"

terium

canom
Ipluribus

ummarus
S

"'

'

"*
Sara
futsse,

pto,

bet:

immarus

imo

et

wriW
'</'<
-

prs?/i
s

biographus
. .

rni

/',.,...,

,,..-.

llf
;

bellicse

summam
.

homini, qui

soli

,iUli

nl

oa-

committeret
cif, eo

m Pippinum, no
Z>>,

{obiit

prius

j> //tjl/
S

Francorum corona
plici angeli admonitx

permotum. Apag
bulam.
annoia/fyuo*
neuni/.

iatam
<

im
fal
j

10

Quod VBTO

"'

'

bellum

S.

Gummun,
eam
certo determinet
St

r.-m

attinet t quis

plimi. qu

autem
fierenl
il oi

hic uti liceat, ac Theobaldi, quo potioi cem non habemus, stare verbis lubeat,

tii

m
I

neque bello Saracenico, neque Ttalico, Aquitano, anno 760 coepto, probabilius ctendam existimo. Contractx an num 752 cun Gn nmara nuptvis, Emblehe mum ex aula Pippini una cum uwore S. Gum marus rediit, annorumque aliquot lapsu, essel in familiam suam iniqua mulier animo,
<

Bio quoque Donnulli

i,

Tuno magnaa
I

iu

Lbu

ivim

-iMi

que domuni puluhrum

I

imul

b1

lo

Sanoti
\"i>

lummari,
.

jaoti

ad oulmixi
fas
i

didicit ; hinc sollicita

illa

abeuntis

Qummari

poterant
ip uiii,

teotum
obliti

uepiu

admonitio, ut suos benigne humaniterqut hinc item e bello redux, absente, haberet
:

Sed
SiCj

ni

irinii

[gol

nusquam alio, quam in Emblehem se contulit ut uxorem familiamque reviseret,

,
l

Pater alme,

plum
i

porroannps novem domoabfuisseGumm&Tum,

Theobaldus scribat, totidemquepraecise annis bellum protractum fuerit Aquitanum, huc di gitum, cum novennalem 8. Gummariad tiam asseruit intendisse Theobaldum non admodum mihi apparet << verisimilitudine
, ,

\,/,/ gst
.

ita

apud
PO

ildum, un

ndam

bus posteacanon
r
;

noetu in

.v

lui
\

alienum.
adtuotreiu,
eoniiiaquess.

Irrita fuere, quibusad bellum profectu

.

atqueadeo matricularia illiu idetur, meminit Theobaldus num, L8, ubide 9 Gum
mari sepultura
stituit
i

PetroetPauio

rus UX orem instruxerat monita, eoque con primum curas intendit, ut turbatam Qrimmarae immamtate odioque familtam pristinm tranquillitati restitueret, Ceterum se totum Christianse pietatis exen itatioi Romanum iter, ut SS. Apostolorum dedit Petri et Paulilimina mseret, meditatus est; sed, mutato consilio ex angeli monitu ut Theobaldus scribit, seu, quod verius puto, di
:

et

translation

in

ministerii
nrbii
,..r

a
tmjiii

u
1

Ihibitas
1'r/r
< i

non
1

rbo
|

Matrioularil
i/.

Ubro Ordinis s
' i

Qap.

b.i c

verba profa
t.

[n

<

le

la

fcre

lioel
,,i,

1
.

iiiu

'iii

abba
<

io

jun
/

A
viiioi

'

vino suggerente Numine, exiguam iisdem Apostolis ecclesiam condidit t millian irciter uno a vico Emblehem dissitam, eo, quo nunc
\

ibu

fu\

addi

Wlodoar
j

S
Jr
''

Liranum oppidumsitum
trica
'''<

est, loco\

dequt

omp
<

clesiotaita Theobaldus in
inil
.-

Vita

ejusdemmefeceral
ifitej

proa ime ante 8. Remigium an hiepi

sanctimoniaiibu
I

<

op

Moles

basilicaB,

quam Sanctus

Structura lapidum minime BUTgebat

in al-

tum,

n a vm debi Vequemoi a Theobaldo appel tildem wnctimonial m lari : hoc enim olim nomine te teeodei
bo1.hi.
t
i

Lignea sed modicis constabal fabrica Monasteriumitemcarumicorum diserte tradil Balderi< us num. 2 la

tignis.

fjio
fis

- ""''

'"'"'

mon
etiam fuii

comprekendel
i

'/;,/,

quotlm

/"'"'

'

rlindi

corum
lit

ni

"

seculwiui

fuim m

S.
ta.

nequeenim quidpiam autapudBald

,

nescio t quosolidc

npW

Thcobuldw:, Hbive

rrj,

Bald
Bal-

"

'"/'"'

me

in istam concedere sententia

rum monasterium appeUat

Baertiui

tc
i.

, ,'

678
AUCTORI
.1.

DE
ad
8.

S.

GUMMARO CONFESSORE
,

j.

Julii in Annotatis

Rumoldi Acta,

B.

qui a Theodorico, abbate Trudonopolitano obiit, scripta, pag. Z44et seq., prianno 101 mine illud incoluerint monachi, an canonici,
1

eum locum Santeyck icn dictum fuisse, mera sit Cframavi niuti^ D 3^ piuscule absque idoneo teste
antistes, ita ut

serere

sotiti,

conjectura.

quserit.
las

Monachos fuisse primos illius incoputavitjumquod S. Rumoldusreligiosam

vitam prius professus videatur,

:

quam

in Bel-

giwn venerit tum quod Notgerum, Leodiensem episcopum ac MechlinicV ab anno 971 ad 1007 Dominum, duodecim canonicorum
collegium condidisse repjererit BaerAnnotatis mox eorumdem Annotatorum Quid ego de continualor Sollerius subdit primo S. Rumoldi monasterio censeam, alibi talc nutem fuisse non dubito, quaindicavi
illic

in Annotatis dicetur annum, QuonrfJL-. iii (>,,i mtam S talem rilniY) S. lTiimiiT.iviu' abscessit, Gummarus nJ>os,s.,.-,
:
.

Gumraaro usque ad ejusdem obitum narr i Theobaldus, passim miracula sunt, de h^

<

confidenter Cetera, qumd^%

,,

tii

primit Theobaldus, sed diem tantum ~ twn nempe Idus Octobris id continL* niu sse re> J icentiores scriount, alius quidem anno se r /'--' octavi septuagesimo, alius aidem 74 re non alia, ut opinor, ratione ducti, quam

haud ex-

/?

sid) id

tempus

S.

Rumoldus ad superosmi-

le

Mechliniensi

conjun^it

Baldericus,

nem-

peLiranum, communicalis, ut opinatur, cum S. Rumoldo consiliis, a S. Gummaro constructum. Ordini quidem Benedictino ibidem Mechliniense monasterium abrogat verum pag 187 num. 84 fueritne illud a Notgero
;

grasse credatur. Itaque si anno 775 obiisse ac 25 circiter astatis suce adPippini reqisai lam accessisse S. Gummarus ponatur, obierit anno circiter cVtatis siicV 48; a retictis m Pippini castris septimo quod si postrenium id temporis sjtatium arctioribus, qua,

primituspro canonicisinstitutum,an dotatum dumta.rat, ambigit a/gue adeo num MechliB nitV et Lirse monachi alterius cujusdam, quam Benedictini, instituti, an clerici seu canonici primitus iltud incoluerint, reliquissed utcumque Mechlisevideturin dubio niensis monasterii sese habuerint initia, ac
: :

,, ar limitibus circumscriptum quis putet cum arbitraria potius, quam solide stabilita

sit,

sit

Cfummariani obitus epocha, eam in annos aliquot differat, quod facere absque piaculo
potest.

II.

S.

Gummari

sepultura

S.

Rumoldi usus

S.

Gummarus

consiliis fue-

translatio, cultus sacer et

apud

rit,

Liranum numquam a monachis inhabitatum fuisse, Balderici auctoritate, iisque,

quse

martyrologos recentiores mentio.

id

mow dicta sunt, futtus opinor. Fundatum a S. Guinmaro fuisse sub annum 700 Mitradit

nvus

in Annotatis

ad cap.

Finem
ubi
ille

vivendi
illic

S.

Gummarus

fecerat, ejus-

V (rummarj

75 lib.

que exuvias in Emblehem

pelierant, ut
cvtatis

loci

incoLv

se-

corpui, rx

Donationuni Belgicarum, nescio, quo monumento aut testimonin ductus; reor tamen, quod sub dictum annum S. Gummarum e Pippini castris rerersum, tumque id operis exorsum fuisse censuerit at quemadmodum annus, quo e castris rediit, in ince)'to est, ita ct annum coepti abs illo monasterii seu collegii perinde in incerto esse, necesse est. Addit lib. de Canonicorum collegiis, auctam fuisse postmodum a Carolo Magno fundationem, ac canonicos illic institutos qiuv si vere abs illo sintaddita, ipsummet S. Gummarum a Carolo Magno id impetrasse credi non absurde posp set si Gunthmarum, de quo num. 2, eumdem
: ;

defuncti ossa quiescerent, vitales primum auras hauserat, ac

Embhhem Uram trank.

', eleva-

partem

maximam summa

pietate

tumque

in no-

transegerat : verum, ieste Theobaldo num. 1S, secus Deo visitm est, sacrasque ejus reliquias in id, quod S. Petro condiderat, sacellum transferri voluit, nec absque prodigiis.

VI) S. Pctri io-

nllo,

Ter a S. Gummaro in somnis monita sanctimoniatis, nomine AVrachtilt, convocatis incolis diviniv voluntatis esse, ut sacra S. Gummari ossa Embtehemo ad S. Petri sacellum transferrentur, qucvque sibi contigissent, aperuit fidem invenit mulier, tum quod, idiverosimii

ac Nostrum esse constaret.

pic

morilur

tub rjiisiicm
tecxdi viii /?-

13 Pippino y ege, ex hac vita sublato, Gummaras soti Deo vixisse videtur, ad memoray

apud omnes virtutis quod vestigia manifesta vultu gereret manus S. Gummari, quiv hic dormienti tertio apparens impresserat. Aperle

admodum
;

est,

notcV

esset

in primis vero,

nem.

tum mox sacellum recurrere identidem. soliorationibus et rerum divinarur.i in eo contemplationi, in Emblehem cutempiis erga pro.cimum operibus vacans, uti num. xi Theobaldus scribit quotannis etiam cum S. Rutus,
:

tus itaque sacri corporis loculus

est,

sed illud

cum
esset,

in

cymbam, qua per Netham fluvium ad

;

S. Petri oratorium veheretur, transfer&ndum

moveri vi nulla aut arte potuit

S.

dum

il-

lud pecorum
lit,

Gummari

custos facile

sustit-

moldo, Mechliniensium Apostolo, medio fere Mechliniam inter et Liram itinere congredi sohiit quod quidem, non obstante Theodorici

ac in cymbam detulit, qiuv sponte Liram delata,ubi S. Petri templo propior facta est,

Trudonopotitani in Vita S. Rumoldiea dere silentio, vel ob utriusque vicinitatem paremque cVtatem verosimillimum apparet loa*,,/ cougressus Sancteyek Gramagus appellat, ac corrupte sua setate Scadeneyck dictum scri:

bit

T/teobaldus
ix

aidem Stadeyck nominat

Miiwus

\oitiia ecclesiarumBelgii cap. 199

ntis mllis

Rosarum, monialium

Ordinis Ciste/'tie7isis ad Netham fluvium monasterii scribit Staeydeke, et villam ait in

Duffele sitam, quam a fratre suo sEgidio Berthout emit Sophia Bertout, quarta vallis Rosarum ab anno 1294- usque ad annum 1328

etiamultro substitit. Ita Theobaldus, sedex aliorum relaiu, uti sub initium Commcntarii dictum est. Porro vero jam tum iucocari cozptum esse, ac miraculis coruscasse S. Gummarum absimile vero non apparet , hincque factum arbitror, ut, destructo tenuiillo, quod S. Gummarus condiderat S. Petri saccllo, tcmplum aliud quod illic adhuc cernitur inquit Theobaldus num. 20, loci incolse substituerint; utut sit anno equidem post memoratam circiter translationem mox
,
,

Theobaldi <<>' bis utar, elevatus est lionorifice et subiimatus; qiuv quid.em res priscis illis temponbus

quadragesimo

in illud,

ut

pro

ihe
r,

u\m

Uly

A pro canonizatione &t habita. Addit TheobalS.

Gummarum

dciwejjs plu

MMI
I

usquesetati
oi/

|t

nicam contiest.v

"(.
J?W0
Saitctu*
1
'

Mechlinte etLir&seculou
nl ,n

fOrorem

""'''' '<"'<

prod>9 iote

ni,

Thedbatdus

scribit, t

vastata

Walac

"'"'

S.Gummri
,

"'
'

<"///,',
S.

ctscitllii

fuerint,

Deo

scilicet ob

Qummar
fi

flammarum vires cohibente, etReolfo, Vorm

te

,<
.

mor .
1

ffruo-

punito, altero csecita ceteris. Vereor, nequse diversis poribus,in unum idemquetempus
i

um
,n

,
7'/,

m
I

contulerit: ceterum, cum crebrse fuerintsecwJo ix iVbrmanworww fa Belgium nostr\

UH

incursiones,

quoanno Liram appulsi

<

fu\

accurate definire, perquam

di/ficile

est: si
B

quidtamen audendum veleduobusproximisaliquem

/'<

illam
I

Brabantise cladem attulisse dixi lium Fuldensium potissimum

gestas ab
ii/,/"/
////;/.

tatan

anno&Zb usque ad 396 co Chesnium tom. 2 iSeW^orww

fffl

supradictos ita hdbeni ad annum quidem 885: Normanni Dorestadum (Batacorfiirum, "Wyk te Duerstede) vastaverunt xdeinad annum 886: Niormanni a,ntwerpam civitatem incendunt, similiter et Wittham
5 ic ////,/w//o.v

plum,

Vb

Mechlim
potuit,
:

-,,,/,

anm
-,

emporium juxta

ostiuin Mosse fluminis, etaFrisionibustributum acceperunl adannum denique 887: Normanni tiihutum exaotantes in Walchram insulamf////<v Scdldis OStia sitam et Z<:

tum
Paca postquam anno /"'"/' Lovanium
17
''"'< 0]
i

Hm

Irnulph
,j

'

j'"

/(iwti.i

///'//< ////////////////]

vcnerunt, Ibiqu
et

""

aliquot

8.

lun

uli

gihardum ejusdem

loci

comitem,

Ilemmin-

"'/-

Halpdani filium, cum aliisinultia \\ BLal. et Dorestadum vastaverunt, acceptoque a Frisionibus tributo, reversi sunt.
Jul. occiderunt,

gum

/""'<" perreanU
oula,
///<//<./
I

Hoo

te

tantui prai lar

i]

ra

q U8E

frequenter apud
mod.-i

tumulum

erju

alute multi-

Neque enim quidquam reperire uspiam potui, q quod ad Theobaldi sensa accedat propiu eamque epocham, veluti probabiliorem ceteris,amplexus 709, uti et Papebrochius
Mss., eodem
in

ostenduntur. Pleraque ratiom

faote
<

lege
tri

pi

tu) fidelium didii

"iiiii

imu pleraque qo cog^noi !mu

/.</.

tempo
\b\

est Sollerius tom. 8 Jvlii pag.

taniliiw

Annalil

.<////'.

"

in

///,/.

/,

tum
Irui

Sollerio teste. Depulsi furoru

incolse Iseto

Normanici memoriam

campanaad
Deo
olere
a

ceperint
obtinet
\

rum
S.

ecclesise collegiatse sonitu, et ingenti

pr&cipuum in 8. Qu
i
/,

'
l

XArm e&
'/"-'

Petri sacellum concursu, acceptt

per

S.Gummarum

beneficii

/,,

nexdit

feria v ante festum S. kndrese quotanm leyxt : unde factum arbitror, ut credulum gus, discedentibus Lira Normannis sponta-

nullx
!//,.. "///
,/
i

pud
/,/
//-

mU

Votitia
//.

<'
'

<

"
/'

'''

'/"
/

A",

nrit

./".

./..,"

neum campanas
quot/

sonitum edidisse putarini,

Vitse
S,

8,

Gummaro
w/

<

a yonici
' !
I

bi\

anh munificum
illa in

quidem recentiores

Summarj
ba
/'<
ciiji<

anno

ha cver
Petri,
et

-dnon, ine
idjmciufoUi
Cl,l

ntacet. scryptores aiunt ; Theobald\ etiam ypsiusmet Theobaldi L6 Vocillat

kd
?/a
i

S.

luT nr ,

',T' "'

des, cum, popularem verosimillime trinl "'' '"' R*9inarium numinis vin
oculosamisisse, Reolfum <

S.

./

"""
'

Iterum

hdbet
,...

<"/''

./".-.
bit,

bus t periissi junctis,abA/

paidulun

ficii

"'<

'<

""""

ixsa
tuata

iptore lib.deMira*

etaNormanni8 quiS
t
i
,

Parisios templum

bdo, utiperp

NormannosLiraeaden
::;:::;::::

>>

***

/i^.

6S0
AUC10HR
I

DE

s.

GUMMABO CONFES&OKE
suspicatusest. Fateor quidem, non euni esse Theobaldum, ut fldem dietis suis
dicet ;

l,cap. 16) templo 8. Guramari, hujus turaa ba visitur supra tabttlam altaris, non procul crucis borealiporta Ln excurrente in formam aliqua porticu siti, ubi e reffione altaris picta ostii tabumiracula estetiam indextera parte summi altaris picta imago 8. Gummari halib
i

neque id miraeuU certo evincunt

colla

ta divinitus eo fonte utentibus beneficia

quse

citati

fern segns potuemnt, nontaminexaS.Gummvrofontts testimonium,qu

,, principis.

Templum SS.

Petri

et

Pauli,

in illorum erga

Deum

Sanctosque

adverso respiQuod ecclesiam collegiatam ex ipsoS. Guramaro angeli monitu conCit, ab in Structum i<ssim traditur sed Theobaldus tigneum Vita Metrica 8. Gummarum sacellum
;

illic

mannieamaliud,
diximus
Tbi

Norcondidisse, cui ante irruptionem xtate adhuc ccrquod sua

prsemium: favent tamen utcumque indigenarumtradd l0 iii;nequc,ut fons prodigiose excitetur, necesse est, hunc eo scaturireloc unde emanare naturaliter nequeat, c ipso suisitu prodigiumprodat.
21 Prrcterea in Hollandia Boreali, qua> etFri-

fidli

nebatur, successisse significat, uti

num.

xi

annumWO, maiusest templum (nempe sub quo illa Lir (v quotannis recoliMaii, die post altare rotuntur) translatum. Est ibidem dumforamen, pcr quod caput suum inserunt latus quidam pii homines sepulchro, quod ad
1 1

pergit Henschenius, sub altari corpus in irisitursepulchrumS. Gummari unde

siaOccidentalis dicitur, pergit Henschenius, tnte* If ad mare Australc oppulum Enchusa olim, Cum *"+*, religio orthodoxa ibidem florebat, venerabatnr

Wia

patronum suum

S.

Gummarura,

cui ecclesia

eratdicata, et in ea pollex ejusdem Sancti religio.se adservabatur, et sojebant civcs Enchusia-

aperitur.

quotannis multo numero Lirain ad natalem Patroni sui accedere, ejusdem feretrum in supplicatione quasi suo jure circumferre. duabus
ni

aliud templum seu sacelI!) Hinc vero ad memoriee sacrum, ita prolum. S. Gummari
sacelH qreditur Henschcnins: Est et tertium j:.*... ni .inn t>w P.tttct? f reclusorium dictum, vulgo de Cluse, illo lum, inloeo, ubi quercura abseissam, collectis frag*i
i

parochialibus alteram S. Gummaro alteram S. Pancratio martyri sacram En- E

ecclesiis
1 1 ut
1

1 1

cltuscV fuisse, locique incolis inmore positum, T.ivrnvt sno.rn Gummari ossa veneratum Liimm sacra S. Gnmmari nsxn ^o^ ^^ /.....

irent, legitur

mentis iisquc
raculi

cingulo junetis, ut recresceret,

effecisse infra in Actis traditur: et in tanti

mi-

etiam Batavise Sacrve parte alterapag. 449. Secidixv annoxxiuaut sequenti S. Pancratii templum, ut ibidem legitur,

memoriam arbor
saeelli occnpat.

ferrea affabre faeta nie-

conditum fuit verumde Gummarianitempli

;

Stabat adhuc sana et vegeta quercus illa Theobaldi cctate ut exnum. 7 Actorum liquet: postquam periit, locum,

dium

epocha nihil isthic occurrit neque, qua occasione, quove tempore peregrinationem Liranam instituerint Enchusiani,uspiam repe:

quo stelerat, dictum moxsaceltum, annoWl conditum, cinxit, saxumque in eo positum, quod loci, in quo quercus steterat, memoriam conservaret arborporro ferrea sacello binis circiter seculis 'ecentior est, utpote sub an

ri.

(ita

Gramayus S. Guramarum viltse Enoch Enchusam appeltat) Dominum Pippini regis munere fuisse tradit; Euchusianos
vero illumjam inde ab ejus obitu primos
vocasse,
et in

in-

1470 illic collocata, uti ex Lirana Ms. Teutonica, auctore, itt Historia apparet, Richardo van Graesen, Lirano sub initium sccidiwu conside, in supellectilenoQuibus stra litteraria annotatum reperio.

num dumtaxat

Patronum sibi delegisse, ac quotannis ejus tumutum gregatim visitare solitos: verum hoc non convenit cum ratione
temporura
recentius
ret,
;

oppidum enim
nec
scio,

illud multis seculis

illa
,

est,

unde
le

[Gramayus)
et,

hauserit, inquit

dominus

Roy

ut appa-

fere

consonat, de hoc sacello, collocataque in ea quercu ita scribens lib. '6 de Antverpia cap. 8 Locus hoc miraeulo (prteci:

Gramayus

fundate satis: fatetur equidem Menso Alting Notitiee Germanise inferioris, quam

ex Go-manicarum

et

quercus) honoratus frequentatur admodum, cui anno mcclxii sacellum, et seculo sequenti reclusorium (inde nomen retinet) superstruetum, choro anno 1466 renovato,
sce restitutieque

scriptoribus, ac medii revi

Francicarum Rerum monumentis conj

quod vitio tcmporis collapsum, reposita illic anno 1605 icuncula (ex ligno arboris, in qua
Aspricollis reperta est) Deiparae

cinnavit, parte altera pag. 51, se mentionem hujus oppidi seculo xm antiquiorem non invenisse. Quod autem ad fontem, unde hauserit, quse hic Gramayus scribit, attinet, hunc

nunc

nitidiu-

scule restauratur, annitente in primis Richardo

van Grasen

et

Joanna Munninx conjugibus,

succurrente piorum eleemosyna. Arbor ferrea affabre facta medium sacelli occupat, et locus,
ubi miraculo prior succrevcrat, saxo notatur.

De
tive.

sedibus, S.

Gummaro

sacris,

quas ambitu

suo Lira complectitur, liactenus.

alibi rjus

non alium fuisse, quam Historiam Liranam Ms., sermone vernaculo a domino Richardo van Graesen conscriptam,proptereaexistimo, quod illius excerptum de S.Gummari retiquiis prse oculis habeam. inquo pariterS. Gummarus Enchusde Dominus fuisse perhibetur sed ea non est domini Graesen, Lirani consulis, auctoritas, ut certam hac in resibifidem vindicet, nisi pariter de monumentorum, quibus
;

20 Est extra urbem, inquit Henschenius, ad

usus
rit.

est,

antiquitate et auctoritate constitecultus genere S.

dtm
cra.

culiui id

duo M.
s.

P.

pagus Emblehem, nativitate

et habi-

Eodem porro

Gumma-

tatione S.

Gummari celebris, ubi etiam sacellum Gummari et fons contra febres salutaris ne:

que contra febres tantum, sed alios etiam orporis morbos et vitia, uti Miracula S. Gummari sub annum 1475 facta tegenti abunde
constabit
:

rum, patronum suum, olim consuevere lignorum fissores AntveT' pienses, cui et altare in ecclesia cathedrah

annuatim proseqw

erexerunt Gandenses item annis pluribus ante et posfannum 1475 S. Gummari fere:

hunc

S.

Gummarus sedandse agri-

colarvm siti, defixo in terram baculo, excit<isse in Actis dicitur; cujus scaturigo minime
miracnlosa, sed naturalis apparet, inquit D.
le

trum in solenni supplicatione succollasse, eodem Historice LiranseMs. Excerptodicundicecests tur. Visitur etiam in pago Duffele inter Liram et MeMechtiniensis, medio fere
chlinia7nitinere,sacelhwiSS.Ru7noldoetGumSancti maro sacrum ob congressus utriusque

in

esse excitati a S.

Roy supra taudatus unde commentitium Gummaro/bn^s mi-raculum

;

memoriain

DIE

memortam, sednon
et

m dxoecesi Antverpiensi
Ihout, S.

ita

pridem exstructum,10,1

QUS
S- GllI1J

procxd Lira pa-

de61 ca, Jlt delioemus

<** S.
grftUH OMten-

Gummari dictus. Dc loas nus:pra tf.ut

Cffa >>

gnedttj

* TtounuUurfn
m
.

*"#*< tnst
J

etsipau-

summa ^cotarumadvmin,^
coterentur
r,
l

nunus diana oum q

S s

'<-

toci

Gummari carpus in vico Uiumhumifuit

biniejusbia-

22?

**?

Jrie.
oaputejusdem

LTf? W

,etaw
assenti

^^nt Norn
t

ruein Excerpto
OCClrfM

eumman^,
to*

nim Theobaldus

^mamtfuwfe,,,

S
oanA

uarum

S.

Qun

<~
trilrLr,
;
Ibant,-.

'

dicta translati
S

.^1
Vii

bit,tdquodnonsolumin m }Q,sedetiamin Vi
siculis tradit
.-

uavipsalmwhymnisqueoanori,
sanc

fOWI

Necnon
chro.

posuerunt ossasepui,//
in
a]

E
/

MoJ#sbasilioa3,quamSanotujB Structura lapidum minime sur^ebat

tum;
Lig-nea sed modicis constabat fabrica ffic jacuitsacerille oinis denos quatei
1
i

nos,

. i i

Dum conspirantis
Erexit

pariter devotio plebis

rni Pontt

talem, qualem nunc oonspicis, dem. Erecla hac nova incolarum sacrum ejus corpus fita sonant Ewcerpti pra memprati verba) inde (ex humiliori locu lo) extractum et elevatum est, positumque iu capsa bene olausa mansit iu ii].. usqueadan 1*< "" "11-

" ;/ " /// "

Qummarl

equoinsidentisefflg

.'

"/
[JDf/tt/l

L\

'"'., rani

num
1IUII1

lytHV /WO
,1
1

po r

quo anuo oonsentiente episcoCameracensi, Petro nomine [n../ctfto ta ae., Ibwuav ..w.n.jn ftenuit is se

\tnnr<i i\r mccci.iv,

niin

.....,

liit /i/n \/> /,, paulo supi graphia

>

.,1,1, .1

,
\

<ta Cameracensem ab anno L350 usquead IO/M>i> .,,/ annum L868J primum capsa fuit api
eaque inventum
corpus adhuc Lntegrum Lnvolutum jaoueral annos xl in sepulcro, eaque pariter integra et incoi rupta; uti constatex Litteris, iu de re in pci._ r ,.., wwvm.wa utueno, illa ucic perest

iimiii
Loi

,.,,,,, \\
1

11

..I

abba

pedui
fa<

Be

moderatua
actio ad
11

estj
ai
1

el

uh Ulo
G
batu

taeal qurod tm

ti.iii

inn
iri.

cum

veste, iu

qua

gerloi
i"

Ubiii

oollegiatme

marus equo insiden etha

ptione
(
:

nrD Qum oumbac

ai1
i 1

g'amenoscriptis,
ffiditimos. Iliec

qumhodiedum servantur apud

eadem vestis tandem
di inci

(.uiiuimri pretio

ml

ps

crebro
Bel

bri
2.'j

fi.

ostensa
in colltgiaium S.

fuit,

periitque

m iconoolasi

gica luereticorum.
23 Altera inspectio ostensioque ejusdem sacri corporis facta est anno mccclxx difi xx Aprilis. Tertia mcdvi, xn Septembris. Quarta
a.v^u.i.i> mcdlxxv
, ,

Gummuri
ab

Commentai ium claudant m de S. lummaro nomine,dominu& le Roy

I
1

eliqua
1

ejut

trantlalx,

inseruit,
diej

lu>

htreiicii pro-

oatali

eju

Eneccli

ia

fanatr, et

tam
fuil
1

tvnt

mm

Tonger-

vjuuuuvy quando

wijiuii integTO imiJI corpori iiin o " nihil

1

UeC" <iee-

quam
|:

Bruxelleu Lcelebratu
l [

tlincpi
kfai

mo

loeniibui

una, qu83 oapsellad argenteas inana, oapsellas argenteaa A n O r c\n AhiiaTi lu ^ -, clusa per crystallum spectanda et veneranda
rat, nisi costa
I

loco .'"l diem Locoaddiem

.<..,.,. Tamoppid
| 1

Oi Ootobri

('

*--\

-. *- rt

*-. ,

-.

^.

proponebatur.A^?/"i/vS/V///"' oujusdam Sancli, UeriusigiturcigusdamSancti,

Qumma
anno
im]
j

iii.ii',

non

1S.

Gumnvdn, pollex /'t'.e/'it,ct'j

ii.

>>//ni

pos-

ri

CO
.

sessione gloriati sunt Enchusiani.

Gramayus
ntationes
ntige-

,,

in
I

pro

item tres sacri ejusdem corp

1369, tertia
'/.

anno uni
priaa
sj
,

memorat, quarum primaanno l34A,altera

1

aul
ilita

m
et ei
Loti
b

ad

Matutinum
p

L06,

die tertia Octob

nostro, et

quae

cum Eaxerpto
/j."i/,m,ii',
<!

tempi

\
1

terne
,

quo Petrus episcopus Cameracensem

ecdcsinnt,

Deu

au

lorum

decu
tui

qui

>r i<

gloriosum aominii

confei orem Qui

quod ex Ms. Historia lAranavernacula translatum sit, cujus auctor hac in n msuclesiceLirana monumentapri
des
est,

rum

sigo
,

Bupplicantij

ut,

<j

|JJ

venerandam
niai.

luerit.

Cetet
reli<j<'i;t

Gummari

no L475 die execclesia

Martx
cello

S.

<

rer ludiiuuiu. wui .minum. CoJttnr etiamnun

Antv
(

Li

Petritranslatxfueruntadeci

collefia-

tota

dioecesi

ed

omnia de communi a

S2

DE

S.

GUMMAEO
inci-

COXl-ESSORE

AUCTHRt
J

B.

piunt

desuinuntur. Ledionessecundi Nocturni " Deridetur justi simplicitas (dein s\0):

AXNOTATA.
a

stitutm sunt his proprzx) et tertii Nocturm Euangeliuin " Nolite timere pusillus grex.
:

Non
,

serius scripsit seculo xn,

Justus ut palma. " Memoria Initium Missffi ejusdem eelebratur in Ms. Florario cum longo encomio c\ Vita, additurque " de stirpe Caro" lidarum " prognatus. Item in Auctario Grevens, et Molani ad Usuardum, item in hujus Indiculo et Natalibus Sanctorum Belgii, Fastis Belgicis Miraei aliisque cum hodierno Marty:

Fi-onto

Lirensium Pr&positorum
S.

qm

mus. b Vitam

postre-

Gummari Theobaldus prosacon

:

scripserat; sed stilo, uti censebat Siga haud satis eleganti stilum itaque Theobal-

dus

vertitj id estt

orationem solutam

vert
in

ligatam,

quod manifeste ipsemet prodit

rologio Romano, cujus Annuntial i

<>

h.rc

<>st

Um
ris.

in Belgio, depositio S.

Gummari

confesso-

Prologi calce. Nulla igitur antiquior S. Qnm mari Vita, quod Henschenius et D. le [? opinati sunt, Theobaldo praeluarit.

VITA
Auctore Theobaldo.
S.

CAPUT
Gummarus
tur,

I.

in

Emblehem

nasci-

uxore ducta, Pippini castra

PKOLOGl

sequitur,
S

oratorium SS. Petro

condit,

et

Paulo

miraculie

ac

Ex
ThcobalduB
Sigero Vitam

Vita Metrica.

virtutibus clarus

ad Dominum

migrat.

Txomino

Si^ero

Lirensi Praeposito

frater

_LJx neo baldus a suramam

est caritas tua,

salutem. Ilortata

ImtoTau
redditam mii"'
'*

utin Vita sancti Gummari stilum vertcrem, qui videbatur rusticari b, quod tamen etsi ita esset, eg"o quoque sentirem ,
nolui tamen mox acquiescere petitioni tuffi non laborem fug-iens, sed (juorumdam animos nobiscum non sentire mecum reputans. Rog-atus ergo iterum atque * excusavi, sed nihil excusando profeci. Instantem itaque obnixius non * offenderem amicum, cui non solum mea meumque laborem, sed etiam meipsum impen,

Sanctus Gummarus generosa stirpe a exorRenensis provincise tus, apud Emblehem

,

c**.t

'

Gumm *ru,

natus Qui Sanctis jTfr - ** sanctionbus vero postmodum tut, pollens exordns, a insistens studiis, sanctissimo fine cursum vit

vicum

b,

fuit et nutritus.

supple

consummavit. Nam a cunabulis mancipatus Deo, tantum proficiebat virtutibus et fide, quantumcrescebat corpore etaetate. Avertensquidem

itcruni tnc

l.

DO

animo suspirabat ad cselum, illicpatriamsibi esse affirmans. Quid vero multum de principio ejus sanctitatis dicam? In
se a vanitate et ludis,

metmi'

derem, tandem assensi,

integritate servata,

manum

apposui,

me *,

jejuniis et vigiliis castigator carnis, eleemosy-

stilum verti, ea prsecipue

narum
marus

largitor dapsilis.

quoniam pia et sincera devotione erg*a sanctum Gummnrum fervere intellexi animum tuum. Iloc etiam provisum est, neremluciC dam tenebris obvolverem, sed materiam simplicausa,

2 Igitur

cum bonorum

flores sanctus

Gum-

CAP "
'

emitteret, ad

aulam regis perductus

est ^'
JJJJ"

cem prosequeretur stilus simplex. Sed vide, frater mi, ne me dentibus invidite et detractionis

a parentibus suis, dignus quidem, ut regni principibus interesset et negotia regni procuraret. Pippinus eo tempore primatum tenebat imperii c
:

,,

ab eo itaque susceptus

est.

Sed sanctus

morsibus objeceris, quasi superflue su-

lo

perducam Opus novum. Abhis veniam postupacem pcto ad juris quoque prsesidium
, ,

Gummarus malletDeo servire, quam regi; vellet potius privatus esse, quam in aula consistere.
Cogitabat secura, se quasi procul a littore abductum in procellas et turbines seculi, in quo tumultuanturvitiorumcunei, ubisuperbiaregnat,
avaritia sollicitat, invidia mordet,
det, ceteraque

fug-iens postulo,

Cessa,
si

ne prffijudicent indiseussum. obmutesce detractio j qua3so, invidia

,

erravi,
:

si

excessi, erravit pietas, erravitcha-

luxuria ar-

ritas

amico euim roganti obtemperavi. Scio equidem, si quis segnitiae torporem calore studii

hujusmodi virtutum acies impugnant. Pro sua ergo industria non solum regi

excussit,

et

oculos collirio rationis inunxit,

non aspiciet haec torvo lumine, nec veterem

acceptus, sed etiam cunctis optimatibus suis factus est charissimus. Sermo ejus sapientia con-

somnum
go amiei

nova? vigilantise jiraeponet. Accipe ertui

donum, de Patre ac Patrono tuo

, :

Omnia opera ejus Deo ethominibus complacebant; nec multum temporis magna
ditus erat.

Opusculuni, <iuem quia diligis, etiam quidquid de eo loquitur, amplecteris sed vera
dilectio non paritfastidium, sed potius ampliat desideriuni. Quare repetitum est metrice, quod expositum fuerat prosaice, ut sancto Gummaro

d honoratus est. 3 Libet nunc breviter recitare de sancto Gummaro rem parvam, sed magnae pietatisplenam. Cogente rege, nulla autem libidine, uxorem duxerat, nomine Grimmaram e, longe a
pra^fectura

^w'^"'^ dmL
t

nunc per plauitiem prostB pedibus versuum saltes.

te delectes,

nunc

in

suismoribus dissimilem.vNam quanto hic lenitate et misericordia, tanto illa redundabat impietate.

Cum

ergo jussuregis ad expeditionem

proficisci pararet,
illi

domus

suae totiusque famili

reliquit potestatem,

et

quantam mansuetudinem

ut fera, capit .^vire iu suos obhgabat eulp,s quasi negligente..

is,

de

dinem erga subditos exhibere deberet, mmonuit, profeetusque est. Sed illa, mente eru.
,

DIE LNDECIMA OCTOBBR

>

Uis iate, quia fu*iUvi

''
.

falsis eos

fcrloria

debitanon solveutes,

et cous.ituta

servitia

bat.Qua occasioue ab,.ulit boves eorum omnemque possessiuueulam, nk-hil

eis

eorum despioio

Lemperseverauter

pneter paupertatem

relinqneus

et

absque ptetate quidquid solebat prius -il.i ,, -. et illi bobus essent spoliati, subiban igo. ut jumenta, trahebautque plaustra onuata ad usque domura illius dolentes atque gementes. Attende nuuc auimum non fcminre,
solvi

summamquenn^riam. Cnmqne tamen

laborem, pmter vi.am

nuV
nowunque miraculum.
r

Pru:

^""*

* *"
li

Arboreui^uuq.uMnproMmt.stautom,
vai dejusai
aria.
i ,

sed
r*
fuit

pulon quia ad fixiouem u

erudelis bellu.

Postquam snoliaverat eos

^. rf^*_. /"jubebat. capitis detonderi JL."

cip'

i>,<tcapiUos

iraeundus,
tur,

et jurgiis tumidi
rureit, ou:n,

mrbaiamque
a b$itlaf"'ni-

4 Annis vero novem transaetis cum dimissus a militia rediret exereitus, Sanotus quo,

nulli

vereusquead Banotum Qummarum, .aUvoxavift

lllui "

UamtbcUoreBliJ <rOM7.ll/(jfari

queGummarusremeavitadsua
rivulum,
qui

Et ccce apud dicitur Diepenuorth, quendam

<;.
-

rumi 0
Ecce jun
I

meam
,,,

pervaaisti

;jrj'mu/i

servulorumaspexittrahentem plauatrum, menter cmsum, et toto capite rasum, dolenterque lachrimautem. Et cum appropinquaret,
inquit
:

propria

iia tenetj

tepwoitiB, omnii
"
1,ls
-

eaUa,ounota proatar
,

tibi

B motuspietate,
afflixit?

Quid mioni et UbJ male feoif Neq.n- I,|

Qummare
D

Qi

Quis

ofifendi,

te, frater, in tnntiiiu

?

Quis

quam tuoruml
saris

nuiiuni

.,,-

tibi capillos abrasit

Qmenam

lji);)fc

Clllll

lachrimarum vel tanti causa doloi Adhaec ille, * nequaquam responderet, metuens Dominte suai crudelitatem, multis cum minis
est

peooatumj cui Innooentem 9 Utcetera il.iinpii., obD Ittam, b pne dolco, qui.-i ;u l..,ivm 1,.,

tad

quam

mlohi

tol

anno

veritatem ab eo extorsit. Audiens pius pater sanctus Gummarus saevitiara uxoris BU83, suspirans ab imo jussit ,
rei

ag-g-ressus est,

donec

Be i-ondit plaoidb

mltu Banotu
i

Qumo
i

Fateoi peocatum

meum

lutuli,

sieutjustum
preatratam

est,

lattstnolam

tll

illum secum reverti

nuit,

rboram

sed reverti praetimorere-

tibi
b

reatituam, ant

donec violenter a Domino suo coactus eat. Prremonuit Vir sanctus omnes, qui secum aderant, dicens Ingressus domum ut potus michi
:

prodampno

lu tibl
I

rependam.
\i\ multj
Dl

cr(

quiesoe tantum
abacasaft.

pn oibui
.1

consensit rnatioua,

Bilerel

uaqua mani

detur,' pra3cipiam. Si vituperatur

ab illa, laudetur e contrario a nobis, ut confusa erubesr.it.

Intranti
erg-o

Noote

arAro

Instanti,

oumjam

opi

domum

oceurrit

tota

familia,

ejulanset olamitans, se gravitar cmsos, injustc

omnibus modis miserabiliter affliotos. hoc videns animo conturbatus est et conversus ad uxorem dixit Conturbct te Deus,
spoliatos,

At

ille

omnas, Banotus Qununjk oonsuetum pxiasidium sl ilita oratlonis arma oonfugit. Domine, Inquit, tu refugium faotus es nobis, adjutor oportunm In tribu lationibus. Ne ... tuam clamoi meo, m io olauda surefl tuai ad pri .ia.
rus
a.i
.1
i

et silentiuin t.unviii

sicut conturbasti nos. Oportet

bonum
,

operari

Quod
sflltem

si

cg-o,

D.aniiM

. ,

iud

mereorj
\X

maxime autem ad domesticos fienim servus, sive liber omnes in Christo unum sumus. Parce ergo servis tuis pone modum saeviti tuae. Eadcm hora pecus
ad omnes
dei
: ,

hos,

qui

meoum

unt, attende,

m
\

sive

jicrcitiN inr.iii

omne
Ufi<
<

r ravi

mnr,

o p

m1
um,
na

ad

te pi

fciti

fac propti

Dominc, cujus
Bieni

orane jussit

pastu reduci, et unicuique, quod

uram.

li

tui

bominibu

% Lqi

suum

erat, restitui.

Deinde cumscdisset, quasi

prsadioetur ab
soiant
pit
,
i

inoreduiis

aomen
idi

Inuim

sitibundus

potum

afferri praecepit, et

cum

cereVi

oc

tra

oee
qui

visia allata propinaretur in circuitu, solita

t-

perante

in

maji
Li,

sutia mulieris vituperata est

sed

sanctus

Domine, qui de uionilo omnii condidii

,iir

omnes qui cum illo venerant. opposita laude potum commendantes,confusam

Gummarus

et

tertis

berb

"

bon

\vg

iill

produxisti,

ivstituc

arborem,

ut priui

Inte*

tacere fecerunt. Post haec convivium grande et

copiosum tam
et sic

liberis,

quam

servis

ficri

jussit
le-

incurriinu.-,
7

contumeliam.

corda

omnium

paterna consolatione

nivit, et exhilaratos remisit in

"i
r.i

5 Ig-itur
Deo

domos suas. Gummarus magis magisque sanctus

sanctioribus studiis voluit

d u bor< Et cnm ora surgens tulit zonam suam, COUeg

I

\ugrMt

pMBoinotam
\
.-

colligavil
d gfna.
lee

ojemoi
k.

oa

'o/i

ad

Deum

intentus,

generat&oni

Ua

aim
h

imlitare de-

insudare, sicut interest

omnium

bonorura, ut

est,

lao antea

lonem
\i<i

Ro"""nque cogi-

de virtute in virtutem [proficiant. Animum itaquesuper terrena et caduca erigens, anhelabat toto desiderio ad superna, ut vi<)

AdlMBoineodemlorfjip am nain /. a pioimustantum 7<

Bonmretini ntenLflignnmlii
repraBsentat ad g"Ioriam
l'i

m^un
i

fV
etlaudemaervJsui.
condJcto,!

Deum Deorum
pectore,

in

Syon. In sancto igitur ipsius

nonne tibi videtur tale versari consilium ? Hactenus militavimus regi terreno regi reg-urn , Deo. deinceps militandum est Parum est labore praesentis militiaj prmia ca: ,

Maneautemfacto,
aternatumidui
bra,
1

pro

dampno

n
affatu

|ur-

pere peritura

optimum vero
V.

sanctitate vit

Octobris

Tomus

rtlav mariu perto vultu comi>esccu6, apprebensum duxit ad arborem, etostendeL hb ait

gia.Quem aanctui

Gnmm

, ,

"

VITA
A. Theobaldo.

S.

GUMMARI CONFESSORIS.
et villam amnis, Nita

t^

fiij^

arborem,

quam

praecipue dolebas re:

nomine, medius

tuo abstucisam. Dedit Deus solatium dolori ang-orem cordi nostro. Gratias refer lit quoque

qui

eam suo ambitu inclusam ab

infl

utraque'

omnium bonorum donum meraoriale

viderat
ille
,

largijjpri

Deo, cujus pietate

accepisti.

Quod sigmum cum

ait,

questrat ; qua? in flexuoso sinu ipsius quaxj T" sula stans, hinc advenientes admittit peAon" tem unum, inde exeuntes emittit per

qui prius impatienter sseviebat,

divina in.spiratione compunctus

virtusDei

alterum. Sed amnis iste, Nita nomine, in acc su marinae effusionis crescendo alveum
su
:

pontem

opus hominis, ut arborsuchfflcesf; non est spatio in pristinum consurcisa exUruae noctis hoc miraculo degatstatiim. Arborista, quam
dicasti, ultra

non erit mea hanc eg-o tibi do quidquid meas hetotum quoque territorium,
: :

complet recessu vero decrescendo minuitd ces aquas tamen ad potandum semper habet atque sub illis alit immensam piscium habun* danciam. Progressus inde idem amnis
1

praBter-

reditatis est, in
,

possessionem stabilem tibi conut post illum diem firmam ad stituo. Igitur osculantes et invicem amicitiam pepig-erunt,
salutantes

casas in ripis suis exstructas, prata irrigat, faecuudat arva,

fluit villas, prajterfluit

transit

mutuo

se

pacifice digressi sunt.

silvarum umbracula. Si quis autem de medio supradicta^ insula? oculos hac illacque circumferat, in jocundo spectaculo delectatur animus
ejus.Aspicitur enim ultra

SS.Petro

ei

g Prcedicta nocte,
gui
^

quae priina

fuit itinens in tentorio

;

amnem

planicies lata

Pauio angeli

mon "U

Domini in visione apparuit ei tentorium quasi columba assistens m: qui supra Gummare vig-ilas ? Vigula. dixit ad eum Nam eg-o nuncius a Deo missus sum ut ipsius mandata tibi aperiam. Praemonet te,quid factuet ecce, ang-elus
,

bat sanctus q U i escc

Gummarus

etspeciosa, quae long-e lateque diffusa, etfloribus decorata est et pascuis uberrimis. ln
circui-

tuautem

ing-ens silvaconspicitur, quteplurima mag-nitudine in longum latumque porrig-itur.

Illic g-landiferae

arbores,

illic

pascua,

illic fera-

rum
saria.

cubilia, usuique

rus

sis,

ostendens

ubi maneas,

vel

qualem

hominura multum necesQuid de agrorum adjacentium fertilitate

?

vitam ducere debeas. Disposuisti Romam ire , visitare. et oratoria Apostolorum Petri et Pauli
Sed Deus ubique prsesens est, bonos et malos novitin omni loco contemplantur oculi ejus ;

dicam
Igitur
in

Illos pra3 ceteris laudant,

quia parvo coubertate.

luntur labore, sed

in
tali

maxima abundant
territorio

que Dominus, qui sunt

itinere omisso, imperiura,

Tu autem hoc tibi mandat attentiusaudi. Haud long"e abhoc loco, in quo jaces, locus est circumfluente amne conclusus
ejus.
,

medio sui ecclesiam ctam p et decenter perornatam

,

locus situs g-estat lapidibus exstru,

in

qua

S.

quod

Gummari
totius

reliquia?

continentur,
,

quaj

sunt

patriae

munimentum

liberatio homi-

stirpabis et oratorium ibi facies

arboribus quoque consitus. Arbores inde exhic tibi vi:

spes benig-na, laus jocunda, salus certissima.

11 Sed

num,

venti sedes, hic tibi defuncto erit requies. cum in caetus sanctorum fueris assumptus, hic
in

Nam

sanctus
ut
in

Gummarus
est,

nunc ad inceptum redeamus opus postquam arbores et spi: ,

oraiori
co,,di <)

netaet frutices exstirpavit, et in fluvium,

sic-

monumento pausabunt
animo
esto, et

artus tui. Sed con-

jam dictum
honorem

bonisoperibus vig-ilanter inoiste, certissime sciens, quia ad consortium angelorum pervenies, et sempiternse vitaepraestanti

dimersit, ecclesiam ibidem sancti Petri condidit; in quaju-

giter orationibus invig-ilans, ad supernam civitatem et cives ipsius desiderans suspirabat; oculos interiores

#r,

miapro labore temporali percipies. 9 Tali autem admonitione completa, egressus Vir sanctus, vidit in apicctentorii ang-elum
in specie
tis.

ad vanitatem non retorquens

est
:

si-

cut scriptum

Nemo

mittens

manum

ad

columbse, mirabili splendore rutilanqui ang-elico affatu diqui etiam inspicere illum oculis

beatum Virum,
;

g-nus fuit

mo-

rituraj carnis

promeruit. Illico ammiranda vi-

sione loetatus in hanc

vocem erupit

Benedictus

es Deus, qui respicis humilia in terris, in throno

tremendus ang-elis, amrnirabilis liominibus, quem omnis creatura veneratur , cui gexraa cunctorum flectuntur. Tibi laus et honor, tibi jubilatio et gTatiarum actio, tibi recelestis glorise

aratrum et respiciens retro, est apius reg-no Dei q. Sanctorum vero gesta perscrutabatur et exemplis Sanctorum vitam sibi formabat. Pra3ceptorum Dei erat auditor, et illa opere complebat. Qui, cum ad villam suam Emblehem reverti vellet, in eundo vel redeundo nullum sustinebat laborem; nam modico intervallo inde p aberat * Considerate, fratres, temporalem hu- licMtL
9 >

jus Viri miliciam.

grram, decus et

g*loria sine

fine

in sempiter-

Apud Emblehem tam exercebat. Nudis scilicet porrig-ens indumenta vestium, esurientibus larg-iens victum infirmorum curam g'erens, peregrinantes susciactivam
,

vi-

num. Ecce
incepi,

eg"o

visione ista certus, et

ammo-

nitione instructus,

non morabor omittere, quod

ing-ressus-

piens, pupillos judicans *, defendens viduas , et hujusmodi operibus insistens. At quotiens

onvindi-

^-

etapprehendere opes,quod jussisti.Tune

sanctusGummarus transiensflumen,
:

a terrenis animum levabat, ut soli conditori per contemplationem intenderet, adlocum oratorii sui

que locum, coepit caedere, coepit exstipare arbores et frutices nec cessavit donec planicies amaBuissima facta est projecit autem excisas
:

recurrebat.
,

12 Silendum vero non est

virtute sanctus
in tempore,
ag-ros, ait

quam

praeclara

bac^oH^
exCi

arborcs in vicinura fluviura, quarura cong-eries tanta est, ut videatur adhuc redificiorum culmin

Gummarus enituit. Nam messis cum exirent homines undique m

uxor sua
:

illi

na adjequnre n ubi cum fuissent hactenus aviura ferarumque domus, habitatio hominum
:

messem properantes. sumimur ? Ei exivit cum

:

Ecce videmus alios ad Quid in desidia con-

aptissima facta
cujiuhictitu*

est.

familia in agros. Cum instarent operi, necrespirarent, sitire coeperunt

dcscnbuur.

Sed nunc locus ille paucis describatur. ^ omcn huic vilke antiquum Nivesdonch fuit quod mutatum vulgus Ledonem o appellavit.
10
Htiec

uno a latere

tere altero

respicit Taxandriam a laRenensem provinciam sed inter has

vehementer fervor quoque nimius erat, jam solis sestu diem mediante. Petierunt itaque paulisper dimitti, donec restringerent * ardorem ^' JQt ueI s sitis. Sed mulier truculenta nullam incepti
operis

moram,

fieri

sinebat:

Immo lacessitos urg-ebat

DDB IXDKCIMA OCTOfi

gebat miuis,
et

amaris sermonibus.

Cumque
;

jam

gravitate laboris et sitis deficerent, e sanctus Gummarus veniebat iu agrum

cui oc-

currerunt omnes

cum

obtul

<.,

,,

fletu

et procidentes

ad

m
,

pedes ejus dixerunt

mus

Ecce, Pater, floilabor iste in tanto diei fervore graviseat

mot

et siti perimu>.

lVtivimus a domin concederet nobis paulisper respirare haustu animas nostras refooil]

lum
oumi
sorvitio essel
;

reria

aeoundart

1 i

>

et aquffi

16
, llns
-

aapere renuit. Miserere erg-o saltem tu, Pater, el salva famulis tuis aninias nostras. Horum laerin:
d

Vwm
rai.

mRumolsupi
ffio

***
H *" ,oWo

w> iv.m.3,
*,,tAiw*'

mortifioaB

voce commotus,
o

mens

ris?

ait uxori suffi O cor impium perversa. Cur ad pietatem nou incliuaQuare viscera miserationibus oooludis?
:
I

vioiorum temptamenta tutum oubn ie,uonn<

penltua
...

(A

Non

Bed caraem snam nuans orationibui

l(> .

sit

tibi

sors nobiscum,

animum. Kecede
invisa et

quaa talem hinc, revertere domum,

re
illius

Omnibua igitur virtutum armia pn&munltua, u bioniaalique

d

Deo

Qttmq
verat,
illo d
rffi f

hominibus odiosa. Quaj statim

fodit

no,

sit, increpationem sanctus Gummarus

tntiam
Qferret,
.

ut

um

3/ l-

e ru "

perunt

parvipendens. Tunc bacnlo terram erupuerunt * aqua largissim. Omnes ergo alacres hauserunt aquas; sed mag-is prasenti

mari praol iram opinionem, videre illum Mtuabat.

Pamam quoque
d

miraculo,

quam potu

itua
<i<ii

refecti

sunt.

Adhuc
ti

audii

minorJ

manat

fons ibidem, ut
r.

Gummarua m ajua
da
ad

sit joeunda? virtutis

quarebat,

monium
B
signo crucis

Cumque
]

tandeo

olarisaima illiua

13 Uxor autem illius, ut dictum est, domum regressa nimio sitis ardorc periclitari ompit.

mutuaexhorl
pneguatanl doloadinem. Prmmoni
quanta- sint
e
'i

uxorem prxtili

Denique

tui

ultrix impietatis

suffl

siiis

eam

ap

de vita

ptricHtantem
reddit

incoU-

mttn,

prehenderat, qua3 prius sitientem fainiliam refocillari non permiserat. Justo quidem judicio quffi enim per compassionem sentire noluerat
:

oontra
ll;r

contuleril

pwemia dentur
qi

ju

tuso

quantum

afflig-eret alios,

tormentum

sitis trans-

vita, et ouot

inourrimu
b1
.

ml
Sanotoi

'

ML.reslin-

guere

latum in se experimento didicit. Dicit quippe Eadem mcnsura, qua in Euangelio Dominus mensi fueritis, remetietur vobis s . Sed ar dorem aqua restringere * non potuit; viin et naturam suam aqua perdidcrat, quae in pectore suo fomes et nutrimentum incendii crat. Sen:

moriam

iotoi la

nm

qul

otu

qui
quis
i

Lapldibu

obrutu
na

ii

ferro trncidatu

quidem de Euang phetarum dii

pturarnmaperuerunl fontem
aiulicntium.
LG
<

di\
el

orum el Pi Inarum Bi

rigabanl

tiens

autem
:

illa sibi

mortis instare periculum,

M$ L. addu

misso nuntio, orabat clementiam sancti (Juinmari ille autem intellexit divina ultione illam cruciari et incidere * laqueum, quem ipsa te tenderat. Sed recog-itans malum pro inalo non esse reddendum, ad aegrotam pervenit, videns-

'iiin

7ero

m
dUj
i

aepararl daborentj
iil

diem

e1

nirent.

looum oon [p 10 autem

i/,
\

tituerunt,

Itei

iim

"

ad looum, qul

di<

Itm
yir1ll

Stadej ke

tes uterque

Irgam

irid

uu, qua3 dioitui

110

que in extremitate vitffi periclitantem, ita ut pene expiraret, signaculo sanctffi crucis signavit illam, et

dioa*.
refeoti,

Lllio

igitur

more

piritualibu
i1

epulli
t1
.

anpinara*
n

bunc looum medium

ntriu
illi

potum manu sua

porrexit; qine

qui:i ffiquali
ii.iM'.

<\w
1

di

tahn
;

statim ab infirmitate corporis convaluit, Bed in infirmitate mentisperduravit.

Placuil
.-111111

Ln

i"

itloni

nl

,,

singulis
in

cum

tota

populorum frequentia
loco,

puerum a coInbro illrsuin

tervut,
t

14 Alio tempore cum apud Lanchem t familia Gummari meteret in agro, eogente dovenerat mulier quffidam habens mina sua
sancti
,

npradicto ooe

oum
..

cruolD
M\
II
i

et
ii,i

oap
pro

nli

e1

Banotorum pignoribu
lebrari ol

b dj

quc
j'"

oommunJ
uterqn
i

r.

filium inter eas, quae seoundis

feriia

debebant

aitis,

operari; quffi eumdem infantulum suum pannis involutum jactavit super manipulum, ut dor

tabanl
ite
,

Ml "'
,

lu
"'i
1

el

onm

priu
,

fui

ai

miret, et ab eo ad opus reccssit. Qui cum obdormisset, ingressus coluber os ejus, per gut-

mento

revirui runl

Bore ^ui
'

runt, sicut inulti manifeflto

atti
I

300

06]

tfl

61

-a

tur delapsus est in interiora. Interea superveniens sanctus Gummarus, repcrit infantem.sopitum, viditque colubrum ejus faucibus illa-

igno Deui
I

placuissc conailium,
iin.

psum, et adhuc forinsecus eminere caudam. Tunc atletha Christi festinantcr arripiens dolcum u ouo erat surpatum X pallium eju.s, perextraxit. Et foravit caudam ejus et eolubrum
convoeans familiam, Quce est
:

17Tandemcurn Ln tum Athletam Beus evocaret, cmp

npu

nl

emeri-

"^*"'nugrai.

num

ffflri

8aDCt

inquit,

mater

luti

N
Hi

adesse.

timida huk.s pueriPQma, cum in proaeutia dixit Quare huc infantem detuconstituisset domi ? Gratias iTstr Cur non reliquisti eum

omuium
tate

vm,

quaoto ab hoste illum eripult. Ouod vtvit donum Dei est nam quis tanta ptstls morte vivat:^ Capnt e totum pene vix cauda ex orc corpns ventri immerserat

a'e Deo ecTe

4Uod

vi lllu

mundo

in v.Ha.sua tahs vitm quiutq hlu, Octobna,

******

"^1-

68G
a.

VITA

S.

GUMMARI CONFESSORIS.
supernas
laetatur
se,

TfBOBiiBo.

animam per manus Ang-elorum

transmisit sedes. Fruitur itaque
vita g-loriosus confessor Dei

in

nunc perhenni
;

Gummarus

Theobaldus inejusdem VitaMetrica scrih 7 Verba habes num. xi Commentarii ,'. D J"-*m. q Luc. 9, f. 62.
r

caelestiumCivium contubernio se introductum, gaudetque ille sacer Chorus, numerum suum

tanto Concive esse adauctum.

D.

le

Roy

in brevi
:

servato, cui titulus

ANNOTATA.
uti a Et quidem e stirpe Carolidarum nonnulli, sedomni antiquitatis testimoaiunt
,

Disquisitio Vita? S Q mari, qui Lyrae colitur xi Octobris, sic scribit' Caeterum ad levandam sitim messoruni
scin'

quodam Ms. apud n S

fontem excitasse quoque

visitur puteus,

scribitur,

etetiamnun

quem Fontem
collis

divi

Gummari

pellant,

in

pendente

-i

D
*

prope fluvium

uno Lira, nec procul a dextera Nethse Minoris ripa distantem. c Quod adiit anno 752 tenuitque usque ad

nio destituti. b Milliari circiter

tham. Unde suspicor, commentum esse hn" fontis miraculum, cujus scaturig-o minime
culosa, sed naturalis apparet.

NV
.

mir

Sed

annum

768.

d Przefectum palatii seu Majorem domus Pippino regi fuisse, Kegelius scribit, nescio, quade causa an quia Illustrem Baldericus vocat, quo titulo prsefecti palatii S. Gummari asvo utebantur ? Sed illustrem Laicum eum appellasse Baldericus potuit vel ob solam geneB ris claritudinem neque ita proprius palatii pricfectis hic titulus fuit, quin et aliis, uti docet Mabillonius de Re diplomatica lib. 2, cap.
:

seu putei seu fontis situs naturalis appareat estne hinc consectarium, eum ad Sa?icti
ces

esto, ut ilu us

pre.

non fuisse productum, aut gemina-v' d* buisse prodigium ? s Marci 4, ?. 24. t In Vitis Sanctorum Lovanii in domo Joannis de Westphalia anno 14S5 impressis fbt 210 verso legitur Leuchen; qui locus idem
videri posset, qui Lechenen, viculus in subu?^ bano Lirensi, de quo D. le Roy in Notitia

8,

fuerit

e Variis id

quandoque concessus. nomen modis scribitur; eoque

Imperii lib. 2, cap. \Q,p a n 151 et seq. Sed terram, quam Giselbertus in Lanchem possederat abbatix Tongerloensi
S.
,

Marchionatus

appellala etiam fuit SS. Herlindis et Renildis

mater. Consule Comment.prsevium

num. 8. Grimmaram, S. Gnmmari uxorem, fuisse Pip;

anno 1186 confirmavit Urbanus 111 apud Mireeum NotiticV Ecclesiarum Belgii cap. 173 videturque idem viculus, qui Lankom haud

pinineptcm, ac terrx hiatu absorptam narrant verum de his altum est Theobaldo, licet alia multa ex aliorum relatu non tacuerit,
silentium.
f

procul Tongerloa situs. u ldest, sicam vel pug*ionem.

x Quid ea vox significet, plane ignoro nisi,quod verisimile est, legendum sit sirpatum
;

Nempeut adderet
midctatum

ScWiticV

probrum. Non

sig?iificat

autem

sirpare idem,

quod
villcV

allig-are

diu post Carolus Magnv.s

exsilio

servo, qui latronem

vel implicando collig-are.

susccpisset,

dimidium

ca~

y Vide dicta de situ hujus

num.

13

put tonderi statuit in capitulari anni 800, uti apud Bouquetum scriptorum Rer. Gall. et
pag. 680 videre est. Sub annum 762 vel 768. Vide dicta num. g 9 et 10 Comment. prxvii. h NethcV duo sunt, alter Major dictus, alter Minor oritur uterque in Brabantiee Campinicvque confiniis ac suo quisque alveo Liram usque procurrit inde vero in eumdem alveum confluit, recipiturque a Dilia adpagum C Rumpst primo a Mechlinia tapide. Malim credere id, inscio Gummaro, factum; uti innuunt ista ad calcem num. seq. Sancti verba Aufer a servis tuis (Domine)
Francic. tom.
5,
;

Comment, prcvvii.
z Tanto id apparatu factum minus credo necvero admodum simile fit, ibi Missascelebratas fuisse, nisi tum temporis illic sacellum
:

exstiterit.

Visitur

quidem

illic

sacellum in

memoriam occursus utriusque Sancti, sed an-

demum 1688 excitatum. Post obitum tamen utriusque Sancti locum illum solenni vicinorum locorum suppticatione in congressus illiusmemoriam honorari olim consuevisse,satis indicant Manuscripti Lirensis, cui editio f Lovaniensis, de qua ad lit. t, consonat, verba
no
isthcVC:

sunt,

Quia ig-itur, fratres, quaBcumquescripta sanctorum hominum exemplaimitetur

contumeliam et oratorium conderet, uti Wiclunannum abbatem Tongerloensem inBrabantia Mariana ex Theobaldo scribere, ait dominus Le Roy. k Ita equidem fert constans et vetus, quee hodieque vigct, indigenarum traditio, ILvc Theobaldus haud serius seculo xn scripsit exaruerat quercus illa anno seculi proximc insecuti sexagesimo, quo cvdes sacra eo, quo steterat loco, fuit exstructa.
;

quam

igaioranter incurrimus,

parvitasnostra; ut in

eodem

loeo a cunctis pro-

forte quidem,

cum

S. Petri

annos conventusfiat. aa Postrema hcvc Theobaldi verba, sicut multi attestantur, primum quidem, Theobaldum hoc non nisi ex aliorum relatu memoras-

vinciae incolis per singulos

se,palam satis ostendunt dein vero, an satis omnibus ea, Qua scribebat, cvtate probatum id
:

fuerit, relinquunt in dubio.

Vivebat id fere

Factu,,/ s&pissime, ut
ivtate remotiores,

ad ornatum potius argumenti, quam ex vero retulerint; unde

habentur passijn ac merito suspecUv. n Mirum profecto, si tam alta lignorum congeries a seculo vm ad Theobaldi tvtatem usque perdurarit.
appellatur in divisione regni Lotharii, anno 870 facta.
o

rum horum

ejusmodi angeloapparitiones Sanctorum biographi ab

,

temporis Theodoricus abbas Trudonopolitanus, vir virtute et eruditione insignis, anno 1107 defunctus nec tamen hujus miraculi, quod S. Gummaro ac S. Rumoldo commune fuisset, in Actis S. Rumoldi vel verbo meminit. Siluit is quidem etiam S. Rumoldi cum S. Gummaro congressum, quod facere abs;

que rerum a S. Rumoldo prgeclare

gesta-

rum

notabili dispendio potuit.

Aliter vero

censendum de scipione

Eo nomine

S. Rumoldi ex arido in viridem repente converso Theodoricum enim, qui tom. i Julii de Rumoldo ita
:

vQua?n S.Gummarus exstruxit, ligneam

scribit
sitivis

Praeterea de inserendis arboribus

et

fuis-

earum, non igmobile illud recordamur miraculum.

A miraculum. Quidquid enim ejusmodi seminum

sanctissima ejus

DIE VNDECIMA OCTOBKIS

manus spariiss,.,, mento etata donum comitabatur ,sed absqu,

rmraculo efheaci* Fa^ineam hoo aegotfo nu nverats.lvulam, sub ffl , cubans tegmme meditabatur barmoniam DavidicaB melod. Ad dic ffi melodia. nostra U snn t usone 1 ue uu * harumperduratarborum, miraculum tam msigne,argumentoque,quod eo loci tractabat, tamaffine si idcognitum habuisset,

c~ HSS^T. ?"* * ^SSS!? "^ ^N>ta.3L^>r^te,n

S ""
;

li,.

6s7

<'"-< ., 1 4" '< "

T.. M>1

'"'*"""

Sto2J
""
,'

l_ - A~

* 7

SjEfifi nnetnm. !?f* wnflnnttmn,

lQeDMl11 m,r
.'

'""^"

"""

<

"
/w*
.

1*"

itUP

erantnnote rehquta,
,
,

tf WlIlllf uln huiUHUi)

,,,,.

lpwto

s,.,,i,i m) ,

cienti traditionesuffuttum credidisset, silentto prcetenturum fuisse, vix inducar, ut

,

vel suffi-

M'" HUBWO, Ueqile . ^iu.s.^cl n:u ,.,.,,,., ,11, ,,hu,

^BM

>i* t*?x>

Jmitr-

fM

,,..,,.

>

hipenubo

deportavit.
111111,1

PAPTTT Ufirui
rt

**

TT

subvectum eiut, parata nsvioula Suaoipiena Igftur oa> pondua, ramota oltroa ripa, u, D veio" Pro P wav11 Binepeml^Boffloio,
ui)i
, :

denti cum mipaoulo ridebanl anim navim iociteTourrentem,aed tnea guberni

lui "

,ul-

o.

r uummari
.

PillB

sepultara, translatio,
ejus obitum

cursumfi *it
tium
iu

saoi a

.-.

et

qucedam post

eoolesiam

Buam subveota

eat.

Ibioue

pa-

cnm magna
vit e,

trata miracula.

Poatquam
lllio

rram/Jquod
honoriflci

cernitup, ln lilnd
ilimatna.
Cbl

quoqua
pi
i

u
r

S.
1,1

Gumtnun
Emblehem
cor-

Convenerat

ad exequias

sancti

Gummari

$epult',

pu$

multa amicorum et affinium multitudo, quibus pari consensu placuit, sanctas reliquias
in

nodiei aum diem multa anum operatupDominu

mirabilia

lervum
b

Jheau

<

ffigrissanitatem peatitu
redncit, olaudia

supradicta

villa

Emblehem

pe am
wiii

recondere

ut

tum.

Offld

lbidem sepulturam haberet, ubinatus faeri nutritus. Sed [alia] erat divina voluntas Dei,

peparat, ardia audlrenovat, Linffnai mntornm

re erat.

[psaaquoqueanim
<

bui

quod mox, ipso revelante, innotuit a. Nam, quiescente quadam sanctimoniaJi, nomine Wrachtilt, in oratorio sancti Petri,

pur-at. Certun quippe t,quioumque BdalH invocavit sanctum Gummarum, aentit

i

omnJ
tua
loei

aecei

quod, jubente
talis

i.ilnii

angelo, sanctus

Gummarus

propioinm ade qnia dli Inl suscepit thesaurum, merito exuitol

Itate
I

exstruxerat,
:

iliiu

plebt oula laude

ad eam divinitus vox factaest

et

Uli

Be

Transferantur

rens, qui \i\n iM aecula Dena.

11
Bi

beati Viri reliquise de loco, ubi sepultffi sunt b,

qul

hac

pauca de

Eta

el

oonvepaa

,,,,/ ,.

recondantur in
:

illa,

quam

ipse oon fcruxit,

f
bet,

saneti Guinmari dili^vutn iut.-ml

i
I

ecclesia

veiabis, ut
ficere.

hanc diviuam jussionem omnibusreeam omni devotione maturent per-

git nd

quod mipetur quia culmen pepfi

inii
I

Evigilans illa coepit in secretario cordis vi.sioucm revolverc, dubitans, an fidem auditiB adhiberet; an potius ludibrium somni fuisse

auetudo
dubitet,
tuiii
p

','ii.hh

Banota
el

Implioite

(Ju
I

piacitua Deo in fide

En

om
Spii itu
e,
I

Qul
erndl*

enm
\

di

ciplina

lanctl
ii

Num, inquit, talem visioncm audeam cuiquam revelare? Quis enim credet ai Deridebunt omnes aniculam, fantasiis dclusam
crederet.

Quia dubitet, eum

itam
lin
,

to

Deo f

quoque
in

< te

tantur prsolfl

miraoula, qua

rrequi ater
oi

apnd tumulum ejna

-

aut dicent, figmenta

deliratione.
nufn iivino

me

composnisse fceminea

alute mnitimoda

tenduntur. rirrvjin

tione * fidelium didicimo

pleraqna
.

Q0

trl

'nlitioni

19 Melius itaque estsilere, quain verba deli-

tempOribUfl faota

^ii-.miiiii
qi fa

St-d

<\<-

pra-rere-

ramentis similia proferre. Secunda vice ammonita siluit, trinam ammonitionem expectans,
ut constanti voce mandata

dentibni dnbitan
uii

eal

qnoi

um

fldi an

truunt.
i

summx

Trinitatis

astrueret. Tertia autem nocte sanctus

GummaI

dam

quffl

quondam bona ramam rirtutnm

od<

lani
,

ti

lurnm
lepul
i

rus visus est

ei assistere quiescenti,

in tali ser-

audiens

cflBpil

ItaPfl

Ql

ad

rorumtoam

cur negligenteragisPCur aduaqm horamsiluisti? Tandem acquiesce, tandem acquiesce, surg-e etjussionem diviuain eunctisloci illiusincoliseffare. ut reliquias meas indesublatas apud Ledonem reponant etutte a ndbiB
: :

mone

clirum ejna b

orationibu

|u

ae

l.rat de proviucia, qu commendaret. Brai Ofl proviDClo, qui

Brachbant, dfl ^ilfl ^ntucul Q anncu] ancti Petri, nit ergo ad oratorium
reliqnifflj
et

cnm

missum

certius coirnoscant, hoc sig-num meffl

cogitabataecnm

mannesia reuuuit. non credant, tamen Ecce, si verbis, inquit, signo acquiescant. Mane facto, surgens mulier, presbyterum cum omnibus, qui aderant, inco-

autem

et diffitorum vestigia

^.^v^-,
luit.

^^..^
"
!-'"'

Wantam e Wantam secum

sed

excutere et anferre conata Omnes, qui aderant tradiciOj nequivit.

VITA
A. THBOBiLDO

S.

GUMMARI CONFESSORIS.
reos consumpsit. Nam cum universa 8" D puerant, lig-atis etiam cum sanctimon^aTh"US detulissent ad navim, duo reg-es, qui aderpercussi sunt alter eorum Reolfus, alter v^*' batur Regrinarius sed Keolfus, cum ventrT" purg-aret, omnia intestina per secessuni emi^ Reginarius autem oculorum lumine privat ' graviorem morte mortis paenam sustinuit 5 H bens enim quod semper plangreretj
:
:

n i, facta sunt testes mirae virtutis. Obstupebant omnes, sed mulier prse omnibus. At illa diviniiniquitatem rocograotus inspirata rediit in se
:

peccato se obligatam esse expavit. Tunc partem, quam sibi retinuerat, priori adjunxit,
vit, et

et sancto

Insuper,
piens k
vit

Gummaro totam possessionem abjecto peplo, comam capitis

se.

tradidit.

sui arri-

sese in ancillam ipsi mancipavit, dedit

seet redemit

Sanctus autem
illa

Gummarus

sol-

eam a

vinculis corporis, postquam habuit

se,
fit,

quod semper

totam sui juris. Et

habundavit.
S. Pelri tem-

postmodum

in fide mag*is

solidata fuit, et in terrenis bonis copiosissime

merare audeat, vel mittere

praeco majestatis Dei, ne ouis loca sacra te manum in sanctu

portans in defleret, ipse testis reatus sui

23
cata

Quodam

tempore,

cum

excrevissent pec-

plum

hominum,

et \superno judicio correptionis

Deo educta a sedibus suis gens Northmannica , gens ferocissima

flagella meruissent, a

Dei pra3sumat. 25 Est autem aliud quod diebus nostris Deus ostendit. Illum, de quo nunc locuturus sura, viderunt multi villa sancti Gummari manentera, etdevoti^sime illi servientem
,

>ur d

m
,

'C^
a*
/o

Und

n " (um

^
'

do"

Rhenensem provinciam advecta omnia depopulati sunt. Hantvercircumquaque piam incenderunt l, "Walchram vastarunt adeo
quce navigio in
:

loqui fideliter audeo

quod

affirmare

fideles

audivi personas. Erat juvenis quidam Gerolfus nomine, qui a primo nativitatis die et

ut nullus esset locus, ubi cessaret luctus. Perfluvium igitur, qui dicitur Schinda m, ad villam Turninum devenerunt,
alii

dispersi sunt,

auditu erat autem, ut aiunt ingenuis parentibus oriundus, de vico Tornicen-

caruerat et loquela
si

t,

qui,

cum hnc

debilitate ad juventutem
v.

ubi erat monasterium sancti Fredegandi confessoris n. Sed Deus propter iniquitatem inhabi-

processisset, disponente Deo, ingressus est navim et applicuit nostrse vicinise, tandem ad

vil.

tantium exosus locum, reliquias ipsius jussit alio transportari, ut nullum esset obstaculum
contra desolationem. Quibus sublatis, velut
ro
et turribus civitatis destructis, irruit

lam

mu-

gens

sancti Guramari pervenit. Illic cum oratorium frequentaret et sedulus in monasterio esset, aquam deferens et pavimentum puro-ans respexit operarium suum sanctus Gummarus
,

inimica et incendio pereunt cuncta

,

sedificia;

et laboris sui g-ratissimam

tuit.

illi

mercedem

resti-

ipsumque monasterium consumpsit homines partim trueidavit, partim captivos abduxit. Neque. domus superfuit, neque habitator evasit.
Nichil nisi solitudo remansit. Ergo Northmanni inde transmeantes post fluvium, qui vocatur
Thile
o,

aures ejus diu clausas aperuit; linguamquoquediu ligatam resolvit, ut clare audiret et discrete responderet. Auditum est illud
et fit

Nam

miraculum ab incolis, siam omnis sexus et

concursus in eccle-

astatis.

Accedunt,

aspi-

apud Machlinas ecclesiam sancti Ru-

ciunt, colloquuntur, et audiunt.

udverius Nor-

moldi succenderunt. 21< Digressi inde per alveum Nitae, ad san-

mannos mirabiliter defen

sum,

sum

ctum Gummarum ferocitatissuae direxerunt cursed illic pugnavit sancti Viri meritum
:

omnes claraant; gracias Deo Prima autem muti illius vox fuit, qua sancti Gummari. nomen protulit. Hanc semel,
ciant. tertio edidit. Adeo autem habitationem dilexit, ut nec parentes, nec patriam vellet revisere ; sed serviret fideliter, a quo mirabilem illam acceperat serloci illius
vicii

Gracias Deo iterum pronun-

hanc secundo, hanc

contra sasvitiam hostium.

fastigiuin monasterii
j

Ignem jactaveruntad

sed repulsus et emortuus

Vim virtutis suse oblitus est ignis, ut domussancti Gummari maneret incolumis. Sed
elanguit.

mercedem.

quantum amittebat

ignis de virtute sua,

tantum

26 Multo plures virtutes per sanctum

Gum-

m,
-p

cv]ut

incendebantur amplius inimicorum corda. Nam templum ingressi sunt, ut manu propria fierent noxii quia ignis non obtemperabat eorum furori. Interim beatae memoriae Fredegerus p pre:

marum
re

claruisse certura est; sed scriptis com-

additamtntm.

mendatae non sunt. Nec licet cuiquam dubitaquippiam difiicile esse in caelo commoranti et cum Deo viventi. Et, si cessavit miracula
operari, ideo, certe
fit,

sbvter infulatus q assistebat *, oiferens sacrifi'

quia rari sunt, qui

fideli-

addecx Mt
i

Lir. jIi.m

cium Dominici corporis et sanguinis pro sua et aliorum salute. Nara cum audiret adven-

ter petant, devote quserant, perseveranter pulerg-o misericordiam sumrai quaeramus nota suflraguahujusclementissimi confessons, quatenus interioris hominis sospitatem et ceternae vitaa cousortium irapetret nobis a Deo et Doraino nostro Jhesu Christo, cui est honor in secula seculorura. Amen u.

sent.

Imploremus

tum ferocissimse gentis ait cruentas horum manus non fugio in raanu Dei est anima mea.
:
:

judicis,

Si placet

illi,

ut vivam, quis vitam

meam

tol-

let?

Duin

vixi, tibi,

saucte

Gummare, vitam

impendi. Si locum istum, te permittente, tolluut, me simul perdant me cadens domus ista
:

involvat trabibus suis et parietibus sepulchrum

mihi
:

faciat.

llaec

requies

mea

in

seculum

se-

ANNOTATA.
a

culi hio habitabo quoniam elegi eam r. Haec dicens vestiraenta sacerdotalia induens ad Mis-

Simox
Deus

S.

ferri

voluit,

Guramari corpus Liram transqui annis 40 prius Emdeferretur, quievit,

sam

processit.

Cumque summse

Majestati

maest,

blehemi,

quam Liram

otaret sacrificium, mactatus est ipse

Deo

in ho-

locaustum. Ingressi enim, ut prcedictum

irruerunt in
Cidit igitur
ris

eum

et crudeliter

peremerunt. Ce-

super altare victima suavissimi odo-

Domino , et felix quievit in somno. Sic honoravit servura suuni sanctus Gummarus; hoc illi prseinium reddidit, quod ad martyrii eum coronam proveheret, et perpetuee gloriee consortem haberet. Sed divina ultio graviter

proutejus biographi vernaculi tradunt? b Nempe ex Fmblehem, ubi mox ab obitu sepultum fuisse Theobaldus dixit Baldericus quidem in monasterio canonicorum ab se condito sepultum ait verum illi sermo est, non de loco, quo primum tumulatus fuit, et in quo
:

brevi

admodum

temporis spatio jacuisse

vi-

detur, sed de eo, quo ea, jacebat.

qua

scribebat, setate
c Editio

DIh &NraCHi4 OOTOBRIS

EditwLovaniensissichabet; Manefactc

m
A.Anoxmo.

surg-ens niulier presbyterum euiu oinnibus qui aderant in colleg-io, convocavit

"Hagnoscit D. Le \?miJt adVitam$.Gumm*nAn.

\fss

mbuspenesnosexstantr

Rou w0 _
S.

MIK.U

inqmt, rectoquealveo (scapha) vehebatur' rum asstui marino Netha hodieque ccdit quid si igitur Fmblehemum usque seculo vm e

GUMMARI,
^
L41
i

seexteyiderit,pcr q ue rctrocuntes Nctfuv undas, atque adeo adverso flu sine remis, sincrectoredelata Liramfuerit, atque isthic, frustra illam retro Imdente <vstus accessu, spontesubstitc

81

vNM

i'\n;u\.

Auct.

anonymo

subffiquali

Emblehem, ut ejus biographi vernaculi tradunt, sed Lw in oratorio a se constructoicuipostannosah, l0ne arciter i.i suffbctum estaliud,
e

Non

in

Ex

Ms.

Corsendoncano.

paulopost Theobaldus, illic adhuc eernitur. f Siannis Wcirciterpos/ s. Qnmmari

quod, inqv.it
Li>

ram

translationem conditum illic monustr. rium est, quomodo id a S. Gummaro factum Baldericusscribit?At Baldericus de instituto

PROLOQl

S.

Benediotu
iii

Deu

ta

..

a S. Gumraaro canonicorum ccetu locutu.s Theobaldus vero monasterii nomine novum SS. Petri et Pauli sacellum intcllectum VOlut t idquod num. xi Comment.jWceviiostensumcst. g Locus est mihi non notus. h Id est, chirothecam
,

Sanotia Buia, qodJb,

pi

ln

quoa

fln
i

mm.wth

loruni devenerunt, nova

tenta

U70

marum
BOnia,

oirca

annoa Dominl mille

-

n-

toaaeptue
per
e
Eti
li

itriuaqm
;

ilM1

Prisci hujus moris exempla plura videsis

Itfren

mfluentlc
10

apud Cangium.
k Capillorum tonsio servitutis olimsymbomorborum genera ourando,
fabili
: 1

ua ei inefd
i,

lum
1

fuit.

1
1

iiinurn

;i

i-leinen

m.

Verosimiliter circa

annum 836. Hodieque Turninum pagum prope Ant:

mnino
Bentj

"vi

ad prasdioax]

la

[p

lu

verpiam alluit, indeque progressus Antve* in Scaldim devolvitur minoribus eo navigiis

haec plur

olonun utique
,

auffloeret,

De quibuainauditi
i

divinagratia mnuente, ad

Normanni appidsi fuerint, ciore, quam modo, fluxerit

n Relatus
Julii.
est in

aut Scinda capaal\

Opus nostrum addiem xvn

;

laudem oec Qonorem aliqua, menl admirationem moi curabimus^ quorum patrandorum ooca
moili iui
'.

lo

buju
mat

Nunc vocatur Dilia conjungitur NeUuv adpagum Rumpst.indequevocariincipit Kuo

pela.

te
i

perbibel ur.
'11111

\a iii
renl
,

s.

Qun
na de
,,i,

04

nn

eam
iii

cnuJ
:un|ili.i

pamumm,

p Meminit illius Molanus in Natalibus SS. Belgii ad diem xi Octobris, ubi de S. Gum-

l>itis

ob

ip

oreditoribu que
et:i\--i iint
ii, ,i,i

al
I

maro

.-

non tamen in Prsefatione sua, ubi

1 1 1

in-

mi
ioi
i

M. Ir

terdicecesisAntverpiensisSanctosi

mmarum,

tanta denaj
:i

iim
li

opia, ul

,]
i

;"

tenel

omisso Fredegero, recenset. Retulit igitur

tem

"i

la

qo

ra

iicturam

Fredegerum ad eorum classem,

lem
in nulla ecclesia haberent,

qui, etsi nata-

congriHMi:
cere po
tnrun.
ol
i

ditorum

merito tamen

it ?

Non
denai
lu
id

DHDOl
undique
eci
:

inter Beatosnumerantur.

q Seu vestimentis sacerdotalibus indutus.

y s

aju

Psabn.

131, f 14.

fabricam pra

teti
1

Videsis de his dicte

num.

Ifi

Commentarii

opu
qo

'

i^
i

odil

unu

oi

um
I

prsevii.
t

nn unaiu
inter et

Liram

Tongerloam non procul a

traa

di

hunm

<

pi

Netha Majori occurrit via quaedam , dicta Doornikstraete, quem iractum hic \i<-i Torni-

M.i,

ui di

dtnro

creditoribu

nomine indicari, existimo. u Additamentum videtur non enim exstat in editione Lovaniensi, pugnatque pricterea cum iis, qu& num. 20 Theobaldus asserit hic facere miracula S. Guramarus cessat illic aucensis
i ; :

possimus. Qi

rum,
B

laU

ifnini,
I

ut videbatur, COH ilium.

Mo
n

igituz

iu

tali

tem, seu num. 20, in hodiernum dmm multa mirabilia \>cv Servum suum operari Dominus,
dicitur.

eurtl
],
,

'

recij

majus pn aam. A<

""
rfl
-

Con
con^

f
'

si8
.11-

reditationemobtiienval-i

ircfwa
ino

; ,

'

690
A.AaonrWo.

MIRACULA

S.

GUMMARI CONFESSORIS.
et orationum suarum preces , humiliter eidem offerens subito, cunctis rite

hanc materiam occupatis, pulsantur campanae, fit concursus populorum ad ecclesiam confluentium, clamantium ac dicentium Benedictus Deus, benedictus Deus siquidem primummiraculum,quodhicsubscribitur, tunc
:

interea

tans

I)

obtentu Confessoris Christi sanctissimi

est sanitati, ut
S.

peract^ 8
q Ue

restitut

saccum

siligine

plenum,

recenter contigis.se memoratur, propter

stupefacti tractatores praefati
,

quod

Gumraaro pro gratiarum actione oSe TT suishumeris impositum ad praefatam ecclesiam

a

ac tam

novum

prodigium cernentes, absque pacti confirmatione ab invicem discesserunt, cognoscentes, S. Gummarum non sine causa et mysterio hoc egisse miraculum quod utique rei gestae per:

pluribus intuentibus, deferret. Praeterea er ea hac ultima die Maii adolescens quidam vigintj

norum, dictus Andreas Minten nis sospitate membrorum suorum

nisi

sedecim

frustratus u t aliorum adminiculo suffultus, incedere'mi-

maxime

declarat inventus

cura per

eumdem

Sanctum eodem temporeac deinceps innumera miracula coruscare noscantur. Quapropter ecclesiaa

nime valeret, cum aspiceret tot ac tanta diversarum curarum * g-enera, preces supplices in praefata basilica coram beati Confessoris reliquiis toto cordis affectu ing-eminans, optatam meritis sanctissimi confessoris Gummari
rece-

curai

'oiiinn

B. Gummari multa simul et mag-na donaria proveniunt, quibus non solum creditoribus suis satisfacere, verum etiam egregie ac magnifice valeant aedificare, qui praesunteidem.
1-Iorura

igitur

miraculorum innumerabilium

qusedam hic annotasse sufficiat, ut per haec et al alia cognoscantur, et Deus in Sancto suo, taedio
ablato,

Dehinc sequenti die ejusdem anni, videlicet prima Julii quidam honestus vir daemoniacus, Jacobus Rumoldi, 0] pidanus Lirensis, audituaunum non medioeriterprivatus, precibus devotis imploravit auxilium sanctissipit sanitatem.

quod multitudo

parit, g-lorificetur.

ANNOTATUM.
B a ln dioscesi Antverpiensi rano.
et

decanatu Li-

confessoris Christi Gummari, et confestim usui pristino sibi redditus est auditus. E 6 Secunda die mensis Junii ejusdem anni efeid M ,m, adolescens quidam quindecim annorum, clau- r0nfcfo dus existens, et a parentibus de villa Contik b lllboran$c '"-

mi

delatus ad reliquias S.
altero breviore

Gummari

gratia perci-

n W

piendae sanitatis, qui, pede ad palmara

manus

nimirum, cespitabat,

et idcirco

GAPUT

recte gradiendi officio frustratus erat. Pro hoc igitur oratione a cunctis devote raagnoque af-

I.

fectu cordis
sa,

Deo ac beatissimo Gummaro

et

effu-

Miraculorum pars prima.

Domini millesimo quadring*entesimo septuagesimo quinto in die sanctissimae Pentecostes quidam honestus vir ac discretus,

hostiarum oblatione soluta, incunctanter pedi claudo alteroque breviori prolong^atio additur, et, cunctis ibidem eventum
nec non
rei

exspectantibus, adolescens sanus et incoluresiliit,

Anno

ms
i

et

Deus

in Sancto suo illico

g-lo-

S.

Gummari
contractt

riosus existit.
s t a t,

Praeterea quinto die Junii con-

opem

quamdam honestam

matronara, nomine

cog-nomento Struyssens moram trahens pro tunc in oppidulo Flandrensi noviter constructo, Middelborch vocato a,

nomine Nychaleus

Marg*aretam, de villagio, vulgariter Vreenide nuncupato c, oranibus suismembris contractam curru ad ecclesiam saepe dicti Confessoris eve-

"

long-o

tempore membrorem solatio destitutus

ctam

et a pluribus corara sacris

ejusdem

reli-

erat adeo, ut absque apodiamentis sibi

quiret auxiliari. Hic ob
lutis

minime
sa-

quiis delatam, orationibus devotis pro ea

cum
inte]?

spem recuperandae

hostiarum

sacrificiis

humiliter fusis, raeritis B.

sine

limina beati

Gummari

confessoris Christi

Gummari sanitatem membrorum suorum

gre adeptam,

in

ecclesia collegiata, ipsius

nomine quoque

consecrata, quiescentis, adiit et orationem coram reliquiis sacris, plurimis fide dignis civitatis

Lirensis personis praesentibus et

eventum

rei

praestolantibus, suppliciter effundens, alteratio-

nem sua3 naturae ex occulta Dei dispositione et B. Gummari intercessione sentiens, et attonitus
ac stupefactus, ig-norans, quid sibi acciderit sanus et incolumis effectus, gratias non mini-

cujusquam sublevamine repetentem *. Eodem die quidam civis Daventriensis d, dictus Nicolaus Janssen, decem annis crurum execrabilibus lang-uoribus fatigatus, qui focultatem bonorum suorum in medicos expenderat satis abundanter, nullam tamen medelam persenserat ; imo ipsorum raagis decisionem expectabat de die in diem. Hic, percepta creberriraorum miraculorum fama, meritis

domum

ropciiissc

<t

mas Deo

et sanctissimo Confessori referens, sos-

beatissimi confessoris

Gummari spem

fir-

pes et incolumis ad propria est reversus. Anno, quo supra, ultima die Maii qusedam juvencula dcemoniaca Elyzabeth de Oelen, quatuor
annis
liMet,

mam

concipiens sanitatis, ac de misericordia

labore expensisque non modicis basilicara ejusdera visitavit, nec non fon-

Dei confidens,

cum

membrorum
etiam

solatio destituta

adeo

ut

siue baculorumsustentaculo incedere

non vaillic

visitans

sanctissimi

confessoris
ora-

tem, quem S. Gummarus, divina virtute fultus tamquam insigrae prodig-ium de terra ebullire fecit, adiens, crura sura cum ejusdem aqua

Christi

Gummari ecclesiam

ac devotam

abluens et perfundens, sospitatem diu concupi-

tionem effundens, subito sanitatem reparavit Deumque ac beatum Confessorem ejus mag*nificecollaudans, incolumis, baculis,quibusprius sustentabatur, in preefata ecclesia relictis, do-

tam magno cum

Deum
7

in Confessore

g-audio adeptus, mag-nificeque suo glorificans, laetus ad

""" ejus- aim

propria remeavit.

Anno, quo supra, decima die mensis

Junii

mum
irt$,

repedavit.
die,

dem
qua supra
,

mancus quidamfuitBruxellae,

dictus

mrduf,

quaedam mulier ab annis pluribus contracta, suarumque virium

5

Eadem

Joannes Hug-ens, qui quatuordecim fere annis apodiamentis baculorum gressus suos dirig:ens, altero

robore privata,

beatum Gummarum cum hovisi-

stiarum immolatione in eadem ecclesia

reliquo

uno

ejus breviore existente, pede foetidissimas nihilorainus ha-

crurum

bens

A bens fistulasundecim.aspectui intuentium pter fcetorem continuum et sauiem exinde

WB UNDBCIM^ OdQBBia
pro-

691
I

pro-

\,
fi,iHl,.

rumpentemaboininabiles, omni medicorum iu quos magnam facultatis siue substantiam expenderat, industria cessante, quod mult discretorem notitiam non latuit, neononfere

tum

Deisolvi

V
dau

PW8eMi.

WttMI vo.

multtr

-.,,,,,
I.

DW

p*ntm
r

omnmm cmumBruxellensiumutrius u, sexus 4 a quibus scepms pro vit<e sueani 3ali! moniam expetierat. Hic itaque antedictus Joannes decisionem ianguidi cruns dietnn preB-

tt, ,lm0rl ''

1

u m,t

''

stolaus atqueformidans,mirabili atque laudabili tantorum sigmorum et prodiguoruni B. man rumore a diver.>ispersouispereepto,Qumcoufisus

um
-

^mque

attentia

omn
*

v,,

,,l,s ,l,|,,.

p,

Iar,

,.,, ..

Bdnwa,qum m.
uuuwquidtm.nomia
ulium txabena Beptem PruneUum una oum lapide deglutie

j
sV tT,

Domino

et

spem suam
iter

in B. Ooi

soris subsidio constituens,

ad visitandum
in

basihcam ejusdem
pedicta civitate

Gummari Lyrensi non sine ma-uo

confessoris

mi

labore

arripuit, sauitatem ac restaurationem siue va-

letudinis ab eo sperans.
:,u '!.

limortuua ln terram o pepplexua nimipum pater et attonitus,

i..

Intranti deniqur illi ecclesiam, et orationem supplieibus auspiriis Deo coram S. Gummari reliquiis ingeminanti
?

Quid multis immorer

oum
famiUadomussuaB
tedjcti
nellurj

fiU

waitaturum, etatatimpoal votum

Dehino implei

confessionemque suorum peccaminum secunB dum Apostolicum prjeceptum mcienti, neenon

communiouemsacrosancticorporisetsang-uiiu.s Domini Christi sumenti aeciditquiddam inirabile et inauditum, plurimis fide dignisinea-

otua

eat,

rueranl a patre.
11
S1

DehinoultimadieSeptembria unum
oontigli

celeria

mirabiUuB.

dem

ecclesia praeseutibus. Nam, eo adhuc in oratione persisteute,pauui fasoiales,quibua lan-

mdua

de

Dliva,

guidummembrumfuerat involutum,

aeo

Loqi

miraculo-

potu tantum

se disrupti sunt, et ipse integram nrmamque, brevicri cruread aqualitatem alterius distento,

l qu! b fe to pi

atu

i.

nec non omnibus

et meritis

plag-is sopitis, virtute divina

puft

<

|I7U(

ru-

haud dubium beatissimi i-onfessoris Gummari adeptus est sanitatem. Fit itaque tam spiritualium quam popularium coucursus adtam novum et insolitum prodiyium, spiritualesodas una cum sanato consona voce omnipotenti Deo, nominisquesui coufessori Gummaro depromentium. quam incomprehensibilis misericordia Dei, et quam stupendaejus magnincentia, per quem in Sancto suo tantaclareseunt miracula, cujus nomen sit benedictum in secula. \inni, 9 Eodem die quo supra, contigit quod
,
,

armigeros, qui eum, manibu po ii rgu strictis, ao gutture buo arbori oum ter tribusdiebua totidemque qi
l
i

liaveruntj

ip o p

tmodua
II

agritu-

dinem gutturis retinente.Miraoulia

Bflapedictl

oircumquaque regionem cn > qunque ii:<rritinliiiiliu

culo beatU Imi
defridua
I

bre
,

dmini,

fummarJ

ouratl

prafati
tanl iruni

qod Bine
Bpatia
<

mag
aooeleravil

terrarum

adln

ejusdem
plioe
reliquiii

oum
,
,

oblationibu
,

put

humero

tralannettum:
hydropt
:

quidam Mechliniensis, dictus Quirinus van veren, filium suum, cujus caput humeri hserebat, nec illud quoquo inodo eri^rerc
lebat,

genibua provolutui
oec qoq oltro ad
iini

pi

dlale
lui
fi

ad.i

depromen

ip

oti

opp duxo progri

deglutii o

d
pe-

ad ecclesiam S. Gummari adducerel, ob recuperandfe valetudinis spem et fiduciam. Qui

tulum aquus
cte, ao u -iini

ubito loqui batur

n cepil manducandl, Ke

quidem juvenis, in via cum genitore suo moram faciens, asseruit sublevaminis aliquale sentimentum sehabere,ac tandem unacum patre genibus procumbens eoram capsa ivliquiarum B. Gummari, oblatione cum orationibus
prasviis debite persoluta,caput recepit diu optatse

tur

ii;

Deum,

m "
1

per .Sanctum
gnatu.>> est.

suum
m<
i

tanta mirabilia o

12

Quidam
prope
I

il

Eb

p troi ola

dfl

>oraoho1

g, cui qoii
i

nes Godefridi, qul

cimoniia suis
.

qnodani
D

pro mi

incolumitati restitutum, acsi nullam antqa

et beato referentes

p<
i
i

sensisset jacturam. Gratiasitaque quampluri-

inter SSwolla
el
,

aptu
d

mas Deo
sori

nominis

Bui confes-

.-,

itaque ab

et,
,

ocull
q d ip

ob

loca

ad propria hilaritersunt revi Ceterum anno, quo supra, die decima quarta mensis Junii quidam Walterus Struyne van hydropicus multo tempore, g-enitalibus ad unius capitifl maynitudinem intumescentibus visitans devote cum precibus et blada ad sui corporis g-ravitatem offerens, in ejus basilica adeptusest ipsius inS.
e,
,

Gummaro

incog-nita perduotu

am

lliic

domadibus omnia

oi]
i

iqualorl
i

Hove ad

Laurentium

i.ii,

uiau

[xj

ui

eum

oihilominufl affligi Dt

.umbant

mam

pecuniarum abeoi
Qi
is,

darum,
ter

quam
fu

terventu celerem liberatiouem,

domumque cum

atque immaniter punitua

torq

multa g-ratiarum actioue sospes cst regresflUfl. 10 Quinta die Julii ejusdem anni mulier quaedam Mechliniensis, Barbara nomine, gestans in cruribus viginti dua.>
fistu

tamen magifl exquisite super seamnuui q quatuor sui corpon

,vinetn

'

lorqure-

ens-

in lamentabili constitutusp'

lirmam
tituit

Octobris

Tomus

V.

692

MIRACULA
Deo

S.

GUMMARI COXFESSORIS
quod voverat, omni dilatione semota b silicam praefati Confessoris cum devotione' r"*" tavitpraecipua, Deo et B. Gummaro laude^ cum sacriliciisoblationum otferens, ad propria lset^ us repedavit.
re

Akonvmo.

constituit in

simo Gummaro, sorum morborum languore detenti sospitatem adipiscuntur, ac in periculis constituti spe sua non fraudantur, suppliciter ac devote auxilium

et in confessore ipsius beatisob cujus merita plures diver-

supernum pro sua

ritis

liberatione invocans, ut

me-

sanctissimi Confessoris posset

manus pu-

16 In parocbia de Boecbout k exstitit dam, Gerardus Fabri vocatus, eui erat

nientium se evadere, vovensque, vita comite, se post liberationem reliquias prajfati Confessorisdevote visitaturum.
capiui,orbatv8
nculo,

tulus octodecim

seu

mensium qui ex parentum* domesticorum incuria quoddam inopinatun

,

infani

^.T*"' ******'
Cur"
'

L3

Quod

cum mente

revolveret

vincula

incurrit periculum, uti videlicet in vase q dam aqua repleto lapsus submergeretur

subitosunt disrupta, quibus ligatuserat; quod

videntes pradones iniquitate pleni alium funem arripuerunt et pedes ejus circuniligaverunt, ac trahenteseum pedibus sursurn, capite

que a parentibusundique requirerctur

ac
fit

dem

in

vase suffocatus aquis

cerneretur

deorsum suspenderunt

qui

quidem

funis, sic-

ut priores, disruptus est.

Tandem manus

ejus

a tergo constringentes, grandi saxo ejus pedibus apposito, ipsum per transversum in pertica levantes pertraxerunt et, ut prius, vincula
,

disrupta sunt.

Quod considerantes

praefati pra3-

undique luctus omnium et lamentatio cum eiulatu raag-no conquerentium, parvulum tam innocenter occisum propter incuriam custodum. Quid plura? Accurrunt vicini et propinqui puerulum aqua submersum intueri cupientes et non erat vox, neque sensus. Consilio itaque prsestito, extrahitur infans, nullum vitalis animantis signurn prsetendens, sed facie ad instar
nigri panniculi fuscata fere dimidiae horae spa-

doncs et causam hujus rei ab ipso cognoscentes, eum liberum abire permiserunt, ducentes ad B illum, praefato modo obtutibus obstructis, eura repererant. Qui videlicet locura, in quo
Joannes, desiderio suo adepto, votum peregrinationis devote persolvit , imraensas Deo ac
ejus

perdurans ab omnibus mortuus judicatur. Quapropter Deum etB. Gummarum, per quem E Dominus copiosa et inaudita miracula operatur in diversorum morborum et casuum eventu,
tio

confessori

Gummaro

referens

gratias.

invocantes praefati parentes, ejusque misericordiam ferventi affectu ac lachrymosis vocibus

implorantes, devoverunt ipsum puerulum sanctissimo Gummaro,ut ejus iuterventu exstincto
infantulo divina pietas subvenire dignaretur,

virum, Joannem Kerman nuncupatum, quem morbillorum diutius languorinvaserat ac unum oculorum ejus occupaverat adeo,

Quemdam

ut per decem hebdomadas videndi usu caruerit,

constat, in praesentia reliquiarum S. luminis beneficium obtinuisse.

ipsique ab animae et corporis anxietate liberarentur. Mira res

l

Gumraari
praefatus

Denique voto emisso

sta-

Nam

Joanncs, oculi
nis,

officio

destitutus,sese devoverat

beati Confessoris basilicam

cum pondere

siligij

quantae ipse foret gravedinis, visitaturum

quod cum facere raaturasset, usum videndi recepit, ac Deo ct sanctissimo Gummaro magnificas gratias egit et laetus ad propria remeavit. 14 Infantulam quamdam trium annorum ex Infantula apopiectica, tacer- Zelandia, gravi quadam infirmitate, quam phydotflnuiu las c j a p piexiam nuncupant, uno in latere corborans. poris percussam et omni ejusdem lateris vitali sensificatione destitutam, insuper usu loquendi privatam, quam parentes sui ob ejus incolumiq tatem recuperandara Deo et Guraraarodevoverant, ecclesiam ipsiuscum orationibusetsacrij

tim apertis oculisarridetparvulus tristibusparentibus, cunctis familiaribus eorum non sine magno et admirabili g-audio id B. Gummari meritis evenisse, asserentibus. Fit igituromnibus, prius quidem dolore ac g^emitu detentis, tripudium ac laetitia, singMilis invoce exultationis et laudatioms prorumpentibus, et dicentibus Gratias tibi Deo, qui humilium et contritorum es consolator,offerimus immensas, qui ob sancti
:

Confessoris tui merita nos consolari dig-natus

es,

et liberare

ab ingruenti miseria. Tandem

praefati parentes sancti

rensi

ecclesiam una

Gummari in oppido Licum puerulo, in quo per-

ficiis

debitis expetentes, constat meritis ejus

sanatam ac loquendi facultatem et usum adeptam. Quare non immerito de tam munifico beneficio gaudentes et admirantes, Deumque ac ejus Confessorem omni cum dovotione collaudantes, votis peractis,ovanterdomum propriam
fuisse

petratum fuerat tam evidens miraculum, visitantes, suasque preces et oblationes humiliter F offerentes, reversi sunt ad proprii domatis limina, puero incolumitate perseverante non sine

cunctorum intuentium stupore

et admiratione.

ANNOTATA.
a In Franconatu Brugensi sito, ac eodem seculo xv a Petro Bladelino equite in oppidi formam primum redacto. Aliud ejusdem no-

expedebant. Praeterea quidam sacerdos Nivellensis i, Bartholomaeus Lamberti denominatus,

in

uno crure triginta et amplius abhorrendas habens fistulas, quibus nullus medicorum, in quos non modicas pecunias expenderat, curationem impendere valuit, audivit de tanta
tamque multiplici miraculorum operatione, quae meritis B. Gumraari continue actitabatur , moxque omni medicorum confidentiae renuntians et ad verum ac spiritualem medicum sese
convertens, vovit reliquias sacrosanctas beatissimi Gumraari, iu ecclesia Lirensi reconditas,
se visitaturura, quatenus ob ipsius merita

minis oppidum in Zelandia visitur. b Medio fere Mechliniam inter et Antver-

piam
c

itinere.

In decanatu Lirano.

d Daventria Transisalanse provincias oppi-

dum est ad Isalam fluvium.

e

In decanatu Antverpiensi Antverpiam in-

Deus

suce infirmitatis optata dignaretur praestarere-

Liram. iPsalm. 75, f. 12. g Buscoducensis olim dicecesis pagum, a quo ad fluvium Beerzenon procul absuntpagi
ter et

media. Itaque, voto emisso, se sopori dedit, et post hsec, sole, nocte transacta, diem praestante,
sisse

Beerze,

Oosterbeerze

beerze

integram suo livido cruri sensit accessanitatem. Cupiens ig*iturfideliter perfice-

priorem ex h Utrumque oppidum in Transisalania si:

"Westerbeerze, Middelhis hic significatum puto.

,

tum

est

Nivdla GaUo-Brabanti* oppidum //? decanatu Lirano.

est.
V

\\\iy^

CAPUT

II.

Blmo septuag,
Mllii.

urim .li

W
Miraculorum pars
lier
.,

hr:

altera.

Quaedam

uml i.wv

nm 5 lnu
i

membrorumd,

r,

OimilepeneacciditdemuUerequadamexoi.
proxin\aJ>y-

Ov.at, Mdenardensi
infirmitate attrita
tal:

provir

droph

erat,

quod nullus
b

Percipi possel ;sed

cunctia ipsam

inspectantibusmstimareturjam jamque defuncta. Qua de rc germanus ejus, qui ipsam afre-

au

g:rad

longu

etB.

ctione fraternali diligebat, sororem auan Gummaro confessori commendavil ao de

vovit,deprecanshumUiteracpromittens,quod, sieam rivam et sanam adhuc intueri po ipsam esset cum tanto ceraa po]

gravis esset, ad Umina basilicaa S.Gumma perducturus. Mirum in modum, \i\ eu voto, mulier, quae ab omnibus enitu
ille
ri
,

tur

putabatur, apertis oculis fratrem suum intu loquebatur et sensim sanabatur. Quam ob sine quavis dilatione suam promia
plere cupiens, frater oum sorore anno Domini millesimo quadringentesimo sexto octavo die Junii adtemplumS. Gummari apudoppidm rense cum oblationibus et multiplicibu
<

dieJu
D

mar

im,

el

ua

suorum perfectam
reperta
d

obtinuit

ma

rnii

rumactionibusadvenere.Quidaminsuperb picus, Ilenricus van denSype denominaii. Heveren a, villagio sic dicto juxto Mechliniam^tota exstitit hydropis mole deprcssus, ut
sese vix in aliguam partem

maro
18

^ratia

n pe iden

ad propria,
i

die,

quo
I

upi
1

ru-

>liut,

movere
ac

posset.

Lu-

pata, quaa ob

crurum
h

uorui

diens itaque, tanta perS. coruscare, spem suam in

Gummarum
Domino
se

tb

miracula

lon

iii

firmam

Cummaro

ventione devoi

,,,,

omnl

d<

quanto cum hostiarum oblationibus reHquias ipsiu B Confessorisvisitatnrum. \ i.\ autem promissionis

integraliter reponens, devovit,

irum ob i reliquiarum B. Gumm

!

.,,,.,,,,

oap
Itatu

tri

conten

ram; cuju

immemor
re

mduil omni
-a1

verba

linierat, et, ecce,

oruribusejusquaaiquo-

cum

c<

i'

m ate impli
Bupplices
aliqi

quod

pr

dam

Fleec

cauterio apertis, superfluus

humorexitum
oratione
ret,
el

Gummari interventionem, et exin de perfectam consecutus est sanitatem. Suum

petivitperS.

oblal on<

aec tamen
ip

m
I

di

ublei
iu
I

C itaque votum omni .cum devotione adimplens, ac gratiarum actiones Deo ac sancto ejus Confessori persolvens,
pucr cnlculo
laborans,

inde pen

ret,
s.

oihilomlnu
<

imeu
p<

<

ejus confessore duci

'iii

tummaro
pe
i,
i

t<

ad propria est reversus.

Hollandise,

n poneu

el

17
Delft,

Prseterea in oppido
civis

nomine

contin

ten

landi
l

quidam

erat,

qui dicebatur Theo-

ootava die suorum orurum obtlnu

ou

doricus Gerardi, qui habebat filkim decem annorum dolore calculi lamentabiliter laborantem,

Quai Deo et J; jucundo corde decani

a.
\0

...i

pro

nullumque medicorum peritia subsidium obtinentem ; omnes quoque intuentes, et praecipue genitorem in compassionem et geinituin trahentem. Hic denique Theodoricus mag-na cum devotione Deum ac beatissimum ejus confessorem Gummarum invocans ac deprecans pro remedio liberatiouis
filii

\im

i i i

mense, qu
l

lan-

dem mensi
cus

qui
.

Qai

Domine
qui

atlivit,

BUl,

devovit pr&fatum in-

et continuani dolorls im

m
ini

uoi

um

ope

fantulum ad ejusdem Sancti ecclesiam cum oblationibus debitis se delaturum. Ig-itur, voto

membrorura
strumentis
se

caruerat, al

appod

inc<

leret.
'-'1111

emisso, liberatur

eodem

die filius ejus,

ita

ut,

Deo ac

15.

Gummaro

[mp
et

nullo dolore pungente,

meatu

urinafi emitteret
reliquiis

caleulum, quantitatem unius lapilli dactyli habentem. Quare exhilaratus pater cum filio votum persolvere gestiens, calculum illum, raanu artificis in arg-ento redaetum seu inclusura,
in

persevi rau

mimel

propter

ini

Gummari

grat

abilem dU ^aturieva
in extasi co
.

m
-I

sen-

nimirnm quasi
steret, attonitus erat

memorabile testimonium tam subitaneae graad ecclesiam sspedicti Confessoris detulit,

perj

r<

tiae

orationibusque suis

cum oblationum muneribus

stupendal Deniqu ab et cernentibu

,

oral

et

incolu-

mii

694
A Anowtmo.

MIRACULA

S.

GUMMARI CONFESSORIS
tum suum ardenter
ac laude
ipsi

exsurg-ens sensit, omnimodam se recepisse populosuae infirmitatis sospitatem. Fit itaque

is

et

cum

Deo sanctoque

gTatiarum actio
ejus conf6 -

^
01"*

quae per S. Gumsus, catervatim g-estientium, mirabilia. Qua de re praemari merita fiebant quod in eo fatus Theodoricus miraculum hoc, operata est gratia, coram venerabilibus divina

rum clamantium

ac

Deum laudantium

concur-

Gummaropersolvit. Die vig-esimaejusdem sis qua?dam de Heyst g habensmag-num tn^' rem, quem nullus medicorum sanare not * ** ex cordis intimis se Deo et B. Gummaro
'

vens, ac limina ipsius

visitans,

cum precum

dominis testimomari Lirensis ob certissimse veritatis

et canonicis ecclesiae colleg-iatse S.

Gum-

nec non infirmam partem

instam* *
S

gratiarum nium, qualiter fuerat, referens, et

Domino ac ejus Confessori sanctissimo decantans, ad domum, sanus et suorum

laudes ipsi

de aqua fontis, quem S. Gummarus de terrad' vina virtute ebullire fecit, humectans sospitatem integram meritis antedicti Confessoris
visaest recepisse.
sis

sui ve

membrorum compos
priam.
laterUutudentum.contra<ta, tlaudut,

eflfectus,

reversus est pro-

eadem die mulier quaedam de nuncupato, quam yj\\\^ s 0) Boome e vulg-aritcr inevitabilis dolor detinuit adeo, ut longuset vigorem prillius mag-nitudine ac diuturnitate
21 Prasterea
\

23 Praeterea die vigesima prima ejusdem menmulier <I uaedam Antverpiensis, qua3 denominabatur Marg-areta van denDale, contracta, nec non et apoplexia percussa, spem suam

^""ac/a,,.

""**
cl,ca
>

rla

^>.

recuperanda sanitate

in

Deo

de

et beatissimo

Gum-

maro

defigens,

lateris

unius omnino perdiderit, ac sine altesublevamine ac baculi sustentamento sese rius movere minime potuerit, quia se cordialiter
et
S.

pluribus x runt. Quae quidem

est duplici sanitati, existentibus testibus, qui hoc ~ vide' i VIUC-

restituta

devotione ob gratiarum actiones debitas referendas

mulier

magma cum

ris

devoverat, orationesque ac oblationes suas coram S. Gummari confessoreliquiis devote obtulerat, pristinas reddita

Deo

Gummaro

sa^pedictam ecclesiam visitavit, coramomnibus magnum sibi a Deo beneficium per sancti sui Gummari merita collatum manifestans. Porro
die vigesima tertia

non sine magrio [g-audio^et multiplici gratiarum actione absque alicujus adminicuload propriam domumrepedavit, pluest sanitati, et

ejusdem mensis

dam vir Antverpiensis,

dictus Joannes van den

Junii quiF

rimis fide dignis clericis et laicis tantse rei si-

Perre, per tres annos claudicabat in pedibus qui devote reliquias S. Gummari, appodiamentis

gnum

intuentibus. Alteri cuidam mulieri, qua3

sustentatus, in ecclesia saspe dicta visitans,

Elyza dicebatur Elyzabeth Berrevoets de Ranst /*, annis per membra contractae, frequenseptem tanti ecclesiastica limina S. Gummari confesso-

orationumque preces suppliciter pro incolumitateDeo beatoque Guraraaro libans, optatam

plurimis
cutus,
illic

praesentibus, sanitatem est conse-

suasque preces cum hostiarum muneribus devote eidem offerenti per intercessionem utique beatissimi Confessoris praefati restitutum
ris,

domumque

propriam, sustentaculis

in

ecclesia relictis, lastanter expetivit.

24- Dehinc non silentio praetereundum, quod vig"osimaquartadie ejusdem mensis quidam vir dictus Petrus de Scheppere Mechliniensis long-o tempore multisque diebus magno dolore
,

eraribn
ccli "lf

mu
<

estperfectum gradiendi officium. Quidam civis Antverpicnsis, qui dicebatur Thomas Moerlyn, septem annis debilis pedibus exstitit adeo, ut absque susteutaculis iter agere non valeret. Hic vir Deo ojusquc confessorisanctissimo Gummaro sese commendans, beatissimam g-lebam reliquiarum ojus, apud Liram in ecclesia suaquiescentcm, toto nisu, quopotuit, visitans, et cordialiter devoteque orationum preces multiplidiu optatam adcptus est sanitatem, et non sine multorum, Deum secum collaudancans,
tiuin,

dw

cruris propter execrabilem saniem defluentem,

quod omni medicorum arte mederi fuerat ineptum, in quos etiam magnam facultatis sua3 partem expenderat, [cruciatus] cum de die in diem ipsius cruris praestolaretur abscisionem, mag^na cum fiducia recuperandas sanitatis devote limina basilicas S.

Gummari

adivit, ibique

q
membrit iwni*
di trei,

pnefataecclesia
pedavit.

admiratione ad propria, sustentaculis in relictis, sospes et incolumis re-

orationum suarum precibus suppliciter coram reliquiarum ipsius capsula fusis, eteodemcrure
fonte S.

Gummari

abluto,

et

oblatione

cum

22 Ceternm decima quinta die supra me-

cereo crure illic peracta , restituta est eidem cruri sanitas diu affectata, et ipse cum multa

morati mensis scilioet Junii, matrona quaedam Antvcrpicnsis, qua3 deuominabatur Catharina

Hansscns, intolerabiles sustincns dolores uno in brachio adeo, ut proe nimia torsione, propter
tur,

quam ipsum brachium tumidum

reddeba-

gratiarum actione ad propria est reversus. Eocivis dio, quo supra, Greg-orius Fabri Bruxellensis, multas habens in suis cruribus fistulas, devote reliquias S. Gummari visitavit, qui cordis intentionem Deo et B. Gummaro

dem

mira unius anni spatium illud ad caput erig-ere minime valeret. Ha3c, inquam, matrona mag-no cum affectu limina S. Gummari adiens,

obnixis precibus explicans, voti sui obtinuit

de gratia ipsorum intentum, sicque

sospitate,

et sese Deo ac ejus confessori Gummaro commondaus, oblatione cerei brachii cum oratione multiplici pcracta, cupitam recepit in plurimorum fide dig*norura praesentia sanitatem.

prassentibus fide dig-nis, suscepta, ad propria est reversus laudando Deum et confessorem

B. Gumraarum. 25 Prajterea vigesima octava die ejusdem mensis mulier quaedam habitatione Bruxellen-

suum

JjjJJ^

Die vero decima soxta cjusdem mensis pene simile contigit viro ouidam Bruxellensi, qui dicebatur Guilhelmus van ilcn Leomputte, quique

sed natione Insulensis h, contracta erat brachio, quas propter inexplicabilem, quem sentiebat, dolorem nedum operari, sed nec qulsis,

ob sui cruris tumorcm per unius anni spatium

claudus incessit.
valesoenti,
llic

devovens, se basilicam S.

ergo die, cum sose sopori dedisset, nec ob nimiam poenam

dem dormire

valebat.

Quodam

confessorisGummari visitaturum ob spem con-

mnum

sumere potuisset,

suo coepit in stratu

cum

itor arriperet

cum

devotione,

antequara ad terminnm desideratum perveniret, sanitatcm intogram non sine magna adrairatione consecutus est. Nihilominus

tamen

vo-

vel quibus medns po3suum posset sortiri desiderium, ut a tanta tandem na et ang-ustia liberaretur. Venit itaque nostris in mentem ejus, quomodo tot et tanta

cogitare,

quonam modo,

temporibus

Vnommo

Qnmmari, cum

obletione riddteet

brachiietargeuteiU

quatenus Per eain doloris sui t...qutenuS pereemdoloriseuibrachii brao hii n \ posset accipere sublevamen. Mira resl Yix mulier ba SU8B sponsionis finierat, et, ecee, quod diu desideraverat, brachii videlicet
i

iSiJ 3 lt
u^taT^ei
''

Mmi^S?

'"

'

,r,m,l,,,s
-

1""

*S E ^
'
1

-',.
""
,

"*
lorea

pondit,

nnmqneni

meetnrnmoernee.nisi]

consecuta

est.

quem ob

inoolumitatem Benedictus itaque D tis, pei

sui coufessoris

Gummari

plerumquegenerantur,cum.

merita

miraoula corusoant. Prmfc iinda die Julii quamdam femiuam Autverpiensrm, Cui uomen Catharina Nouts, annis octo pedibus elaudam,
et sine ligneo adminioulo incedere non valen-

am

facere

Vix

enim proratua Petrus verbi

P MU!1

tem, atque ob suorumcrurum va] silicamS. Gummari adeuntem scimus,

luppftdidici-

tmn
ni

tnni

m
et
fuissi

oum
!

ba-

featinations ad

mS.Gumi
oblationibus
.

dicorum relatione
hilaris effecta,

,,,

sui voti

compotem

mus

qure ex raagraifica gratia, sic collata, devota et

Deum sanctumque Gummaium

g-audio

inatum locura,
reversus.
Ml
''

irad

collaudavit, ac sustentaculo, quo iter a sueverat, illic in ecolesia relicto, cum

clnudus.

'"

mP
,

uUduo.fi.

Sien

Die

ad propria domatis limina repedavit. 26 Porro, ut paululum retrocedamus, prima die Julii ejusdem anni prsenoininati guidamCornelius nuneupatus, de Yspeni oriundua, ob

nJtfaMrvu,

mentis gressum

un

oontractionem,

el

quaai

tanti

im

quantum
pe diotaS.

Qummari

reoon

tdi
,.,.

Buorumcrurumdebilitatemmagnosquedolores, quibus eontinue vexabatur, non solum oum apo

diamentis, sed etiam
infecti

piscenda

cum

itiarum
B.

ol
o

t,

cum

nola,

quemadmodum
-

Deo ac
adep cium,
suis

eju

Antonii iucedere consueverunl per vicos et platcas pro sui victus necessariis
8.

morbo

Punieni,

tibito dlu opl

et, in te

timonium

iter ag-ere solebat.

Hic itaque tanta miracula ob S. Gummari merita per diversas provinoias coruscantia percipicns, se ex integro cordis affectu ad ipsius Sancti basilicam obrecuperau da^ sanitatis spem convertit. Insuper tandem cum laborc ac suspiriis ad eamdem basilicam perveniensprostravitsehumiliter insanctarum reliquiarum prae-entia.hrtim sanetumquesuuin Confessorem supplicibusprecibus flag-itans, ut,
per

u el inoolumi ad propria remeavit. Simile peromniacontigil ouidam mu MechliE d I, qus plui dl

i

liiie relii

bu

Impoten

idiendJ
iii
i

qi

e
i"

potuit,

fuloiretu

[on
I

aul

baouloruE
infe

soulo,
oria
<

Quo
1

indem
reou-

timina presclari c

rammai

um

perandae

pri

tinaa

poti

orationum
sanitatei

narum preoibua
e
I

suppliolter rufis,
\-

quem

tot ac tanti infirmi ac debilea

raum

optatam. m

qs

[g Itur
ilo

consecuti sunt desiderium, ipse doe privaretur voto suo, sed propter g-loriam Dci au^mentan-

Deo,ejusque Conf
i

iiin

Instrumi
.i.i

C dam potiretur beneficio tam optato. Porro mi rum in modum prselibatus Cornelius ab oratione, quam ex intimis sui cordis profuderat, sensit se,

iniiii,
;i
i

domum
ei

da*

H(

ro

IbbI propriam o pi repi deoima quinto Julil quidam ol

i I

Bruzellen

multis testibus praesentibus, sanatum.

Quapropter multiplices J)eo et S. Qummaro gratiarum referens actiones, apodiamentis suis etnolain testimoniumcertissftnae sanitatis consecutae in ecclesia ejusdem relictis, ad sua Ubtanter est reversus.
rrculiem,

Imu Ei um, dlu do quod quidi m obtu lore uniu oi lum tibus bvominum abominabile fuil b
lis,

dictu

iuilhi

j.*

proptei
pi

atem,

fldu<

ihn solotenu
po thsc
8uuiii
tnii

pro tratu
i

Budit, et

27 Praeterea quinta die Julii JSgidius Bliera membritimpo- civis Bruxellensis suorura oculorura iumine
, ,

dl

B
ai

fuj

lividum

itum
fldu

d<
! I

^i

fon-

lera,

fere privatus adeo, ut nisi ad mauiim alterius gressus ejus dirigeretur, viam b'-im iuei dendi

aquo

cum magns
meriti
obtinuil
.

contin

snti

Dei

tenereminime lium insignia ob S. Gummari merita rutilare w% 9s\ conspexisset, devotesuum Deoac ejus Confespotuisset,
i

cumtantorum
T"\
__
__. __>

mirabi _rv
r

Qummari
I

dern uulium omnino

ln

ao
et. et.

et

dolo

_-

__

rera aut livorem habul rem aul

.lu

B
1 1

abun in
'-

sori desiderium explicans, et

commendan

ec-

clesiamS Guramari

se

aditurum promisit.

voti

n Q8 ad proprii

vero sui compo, effeetus, statim solus, nulliua

animo aa propna re> .'isu, co.. IcTm d.e ve"t quidam vir ue. Xuemseca l dicitur rie ex v lla suorum minime auuhmemtao.
vens
a_to
I

x _-x-

...

--

-_
tribui

su 0_
eJBcietotar. EB

den

iT pX"m

Bio

^
*
l

diver=os curationum exco-

oera

(596

MIRACULA

S.

GU.MMARI CONTESSORIS
una cum matre sua
Christi

A.AiHiNtuo.

nera ourata per merita sanctissimi confessoris

Gumraari audiens, mag-na cum fiducia Deum, ut per sui Confessoris interventum suaB
Christi

que oculi lumine orbatus, sperando confid

in beatfssimi coi f

er

miseriae condoleret, ac debilitati

exoravit.
valuit, spe adipiscendaesanitatis
S.

auxiliaretur,

vote

8 Gummari patrocinio, ejus reliqui^? omni cum alacritate visitavit, et

Quique tandcm omui conamine, quo

limina basilicaa

bus suis coram eisdem fusis cordialiter

hostiis ac

or
'

muneribus

ablatis, hilariter

Vf^" UG

Gummari

Kuppic\ian-

c.jus

devotus adiit, et illic suam Deo ac Confcssori petitionem * in terra prostratus

sanctissime Deus, ego peccator humilis,

tibus pluribus fide dignfe,illie retul ePUn t postquam in sanctissimi Gurnmari

^?"

''"'

ait

confidentes sese

multorum criminum meorum conscius, ob quorum mag-nitudinem et numerositatcm tanta debilitate fatigor, tuam invoco clementiam, ut
et

j i.recuperandfe samtatis
*.

Domino ac eius cr^r '-"Diessori oh spem devoverunt

infirmitate sanat
et
1

intervt' u

postmodum puer a g-emina

sit,

merita per confessoris tui Gummari praeclarissimi quem uim innumera crebrescunt miracula, mihi

me

digaieris cxaudire in hac hora et per

promissorum non immemores, ne tamquampr m ~

missa debita minime solventes increparent

obtenta molesti languoris curatione, minis rcstitutione ocularis. Igitur

divin

peccatori animas salutem et corporis sospitatem

prsestare digneris.
lectu a/fixus,

Deo

et ejus Confessori sanctissimo gratiarum actiones inag-nificas rependerunt.

80 Qui tandem ab oratione consurgens nullam sensitsui desiderii consecutionem nec tan! importunitate precum desistens, tribus
j
i

32 Tandem vigesima quarta diemensis ejusdem quidam honestus civis Mechliniensis

"

'""""""''""

diebus orationem
B3Stimavit,

suam protelandam dignum

et simplici ob-

quatenus quod unica

23

secratione obtinerenon poterant, saltem perseveranter orationem multiplicans, id, quod optabat, consequi

dicebatur .Egidius de Palude, basilicam, sanctissima? reliquiae praeclari confessoris Chri sti Gummari reconduntur, devote, utspoponderat, visitavit hac de causa, prout illic
retulit

tal

ZT^

posset;

citationem
n
//

in

Euangelio

audiens Domini polli Qui perseveravcrit

:

usque

in

finem, hic salvus erit

Demum

tertiadie sentiens

paululum convalescentiae ad

Namg-cstaveratvenam quamdam subcutaneam per vig-inti sex annos ruptam et sanguinem evomcntem, saspius exinde molestiam non modicam perpessus adeo, ut nec in sedecim hebdomadibus aliquo long-e perg-ere valeret.
itaquc
praefatus

habitationis domioilium est reversus, apodialilni

^g-idius

per

Audiens beatissimum

instrumentis subnixus. Mira res dig*nis!

sup/i/catupo-

sima *

,r

ejusque Confessori sanclissimo, videlicet Gummaro, beneficii quofidelis

Nam

hic

Deo

que accepti, quamquam parvuli non immemor nec jngratus, sed continue in oratione perduraus, ac Dei misericordiam pulsans, flag-itabat obnixis prccibus ivcuperationem pristinae
sanitatis.

Gummarum tam innumera clarere miracula tactus devotione cordis iutrinsecus sese Deo ac ejus Confessori commendavit , promittens ejusdemConfessoris ossa sacrata se visitaturum si vel aliquam saltemsublevaminis gratiam
,

sen-

su percipere posset. Mira res orationem verbis expresserat,

Nam suam
et

vix

eadem vena

Iens supplicem derio suo, per

Porro Deus pius et misericors, nooratoremsuum fraudare a desi-

nullo instrumento aperta, instanti aperta est in ipso sangaiinem ad quantitatem unius Walpo-

fessoris tribuit
prffifatus

interventum sui sanctissimi Conilli optatam sanitatem. Itaque Adrianus de tanto beneficio sibi col-

lato noli qs ingratus reperiri, sospes repedavit

mohaud dubium quin meritis beatissimi Gummari, adeptus est. Sicque, ut volestia

o emittens, quam ipse modico restringens emplastro, integ-errimam a tam diu passa
dii

sospitatem,

sine apodiamentis ad antedictam B.

Gummari

basilicam, magnificas

Deo ejusque Confessori

referens gratiarum actiones muneribus.

cum oblationum

q
claudn.puer
languidiuei

vigesima die praefati mensis Juquaedam matrona Bruxellensis, cui nomen erat l.lizabeth Tynnens, quadraginta annis in31 Preeterea
tii

monoculus,

commodum
tit,

unius cruris sustinens erat pro eo,

digitis in latitudine exti-

prsenominatam Sancti basilicam, nulinterveniente, cum innumera gratiarum actione sanus et incolumis advenit. Praeterea quinta die mensis Octobris ejusdem anni Dominus Joannes Patribays, prosbyter et curatus in Heripont p, quinque ferme annis claudus pedibus existens, ut non sine baculorum susteny
verat, ad
la raorula

tatione incedere valeret, devote limina saepedicti

prajclari confessoris Christi

quod brevius tribus

Gummari

visitavit,

deferens ea de causa

sandalia

quorum

unum

altero tribus digitis prfflstantius erat in

qui simplici corde preces coram ejus reliquiis in terram prostratus eflfundens, suaa miserandse
debilitatis

Andiens itaque tot et tanta, qua3 perS. Ciiiniinarum quotidie fiunt, miraculorum
altitudine.
insig-nia, devovit, sese ob reparandae salutis, ac removendaj tantae incommoditatis auxilium li-

subsidium expetivit. Et, ecce, mox,

ut ad aures pii Patroni devoti sui preces insonuissent, in

non
diit

eodem loco, quod optavit, obtinuit sine multorura admiratione, ac domum reniuV/ue 7""'"'

mina sanctissimi Gummari ocius visitaturam.

Voto igitur emisso,
merita
et

mox

iter

aggrediens per

intercessionem sanctissimi Gummari melius e1 rectius solito incedere ccepit, et absque longa mora, quidquid voverat, adimplevit, basilioam B. Confessoris reverenter visitans
et

cum gratiarum actione. 33 Haec pauca diversorum sigaiorum ac prodig-iorum, qua? gdoriosus Deus modernis temporibus per beatissimum nominis sui Confessorera, S. videlicet

P luret:

Gummarura, Karoliensium

ac

preeum

laudes,

gratiarumque actiones de-

cantans.aeoblationum munera libans,integram sospitatem se suscepisse gaudebat, in cujus tesfinionium veritatis unum sandaliorum,

Brabantensium g*ermine inclitum ac praeclarum q, manifestare ac quaquaversum dilatare dignatus est, cxtaut quasi g-ranum de massa et quasi
de fluvio tanta sunt etenim, ut nulla mortalium lingaia ea digne valeret exprimere, etiamsi Demosthenis facundiam possideret.egreg-ii oratoris; ac tot quotidie aug-mentantur et aecrescunt, ut nemo ea plene dinumerare sufstilla
:

quod

altius erat, illic relinquens

b-an et

domum

Iseta

, ad propriam ifrremeavit. Ceterum vig-e-

Bima

puer quidam, natione Brux^elPhilippus de Burgundia nuncupatus, diu intensi languoris molestia fatigatus, uniustertia Julii

lcnsis,

ficeret,

beret

tot

etiamsi totius Arithmeticse peritiam haenim et talia sunt et fuerunt j ut arena3

Dii;

"

an co*quarentur
f

rxniriMA QCIDmno

et

eopia

!=^ s
set
i . >

"::;::::

exphcare, cujus divewiteteln ,.;, u,. em.svaIeretppell ,Pe lv .or,l,.,, ll s ,,ui <> mdagare? p ntenw9 eniln
l

% ss
\\\u|
\|
\.

timii

BeuTpoorabghicceepttaredeberepl

Iinqi

miseneorditer ab tanumeris

atri,

hominibus auferre
potoir"'"'

et

sam
vi-

,/""'"'"

34 Proinde, separata majestate mysterij depes et audires beatissinium Gummarum

cuili
a
'<>n

^
B

Euangelicum a Christo ad discipulos Joannis prolatum ut wrt |i modo manifestaretur ex his, qu* faota Buni etlausejusexindedilatetur: Euntes, ln renuntiate Joanni, quaa vidistis e
,

dicentem verbum

Diliam

intot

b I,
et
;

forte

w
int$r

A,/

u
lelit. b
iii

aoogsi
*

iant,mortui resurgunt, pauperea euanffetf. zanturs. Et item in alio loco \\.

:

Ccivident,leprosimundantur,olaudi ambu

S
\

Annotatis adca

tflunum
R

ditevossacepdotibus.etc.
ri, si

tP
11

ramind
\

/.

[talau

et voluntas sanctissimi ejus confessoris Gumma-

glnterLira
l

schotum.

quovis modo curati sunt, quatenus redeant ad eeclesiam S. Gummari

Lirensis, in quaS. Joannis antiquitusestpatpo-

qui per

eum

Iria.
j

constitutus, ille cog-nomento Baptista el PraBcursor Domini Jesu , et dent gdoriam Deo cum leproso alienig-eno et Samaritano, simul e1 gratiarum actiones referant prfflclaro confessori ejus S. Gummaro, recitantes illic, in
quffi

nus

Forte \ decanatu BergiMomensi, ntix oppido ad ft etiam Tilla tribuitur,

i
.,>

et

Ad

Scaltlim

i,tt,

Wldam

0.

pelmont/,

mDiesthemium
d

seipsifl

experti sunt, etpereum virtute Dei etsui facta fuerint mag-nalia, ne et ipsi abominabilis ingratitudinis notenturetarguantur,

fluvium Demeram.
Uatth.
10, y

etcap.

"

i I

Videtur

significari

certum
/,

quemadmodum et alii novem leprosi, qui, postquam cum praefato Samaritano curatisunt, non tamen cum eo
redierunt, neque gTatias egerunt.
S.

sanguinis

pondus.

pPrope Bronium
in
1

seu

Comitis
tur,

Hannonia. Q uod absque idoneo

Plurin

tes /

Gummuri

opem experti
tunt.

hactcnus benefecerunt, ut scriptum est, quorum etiam relatione haec miracula ad nostram notitiam pervenerunt
u, quae

35

Quod quidem

aliqui

vit

miracula
hic

rum

nostri fuit

curavimus hic annotare quia propositi per eadem divinam laudem propa,

8. Gummarufl ateorum nume nimium aug$ri nemonon censeat,

tatth. ei, f. B.

g-are ac Sancti sui

nomen

dilatare, lcgentibus

quoque devotionem et reverentiam per pauca inculcare. Quis enim tam idoneus et

tLuc. 17, f. \xEine colligo, auctorem Miracuiis , qua

1

1.

haac
uf-

in litteras misit

letate fuisse

saltem sup-

parem.

^r

, ,

698
AUCTOB

ACTA SANCTOKUM.
D

C B.

DE

S.

BRUNONE

ARCHIEPISCOPO COLONIENSI

COMMEIVT A.R,IUS PRJEVIUS

;

praecipue Tornaci cultus, memoria in Fastis sacris,Vita, ab auctore sequali conscripta, hicque edenda.
I.

Sancti Colonise Agrippinse ac

ANNO CULXV.
Sanctui, qui,

Quos Beatorum Sanctorumve canoni Ecclesia

Toymaci fuit gavisus, alius

noster,

yuumvii Dealorum
Saticio-

nondum adscripsit , nos hosce etiam subinde velut Sanctos aut Beatos
,
,

etsi

haud

sit,

certe, quam Bruno hunc autem jam inde etiam

rumve

cnnotii

ab Eccleiiu

Fastis sacris recentioribus insertos, in Opus nostrum inferre non solemus nisi forsan a

nondum
criplui,

adi-

tempore immemorabili seu centum annorum metam excedente, ante annum 1684, quo, ne B cultu ecclesiastico venerabiles hujusmodi Dei Servi, hoc jam antea a pari temporis spatio
continue haud affecli

a secido xni fuisse honore isthoc ibideni affectum, suadet Usuardi, quod ad xvm ju i^ diem apud Sollerium exstat, quodque tunc Brunonis, episcopi et confessoris, meminit Auctarium, ex Usuardino eccteside Tomacensis codice

depromptum.

deinceps afficerentur Urbanus VIII , summus Pontifex inhibuit honores Sanctis proprios adepti hisque non interrupte gavisi alicubi fuisse noscantur. Quare, ne cui mox forte, dum hic de Brunone, Beatorum Sanctorumve canoni hactenus ab
, ,

Sanctus enim, qui Tornaci, ut modo docui, cultu ecclesiastico a longissimo jam tempore gavisus ad xviii Julii diem fuit, nec hac tamen, sed, quemadmodum infra videbimus xi Octobris obiit, fuerit indubie ad dictam xvin Julii diem haud aliam ob causam in co3

E
|1'"",

."'

'"

" n Jj" , up 'f XV| "

"

'

J lHd<e

il

dice
tunc,

Ecclesia

haud adscripto Mrl. Rom. hodiernum illato, tractare aggredimur, a more isto, merito certe apud nos Coloniensem usilato, recedere videamur
,
,

ac ne quidem in

mox memorato signatus quam quod cum exaratus isthic fuit, ista etiam die,
,
, ;

pro arbitrio

scilicet assumpta Tornaci seu in ecclesia Tornacensi coli soteret cum autem codex ille, ut laudatus Sollerius in praevia

illum sanctitate juxta ac natalium splendore illustrem Antistitem, qui et Brunus subinde nuncupatur , fuisse aticubi jam inde a tem-

pore

centum amplius annis dictum

c

annum
,

U)Mpr vgresso, cultu ecclesiastico, et quidem ad eumdem usque annum haud interrupto
gavisum
Tomaci lamen
(i/fieio ecclcsi,

staiim hic a Commentarii hujus

initio juverit probasse. 2 Verum qua ratione id prsestemus ? Etsi quidem Sanctorum in Fastis sacris classicorum nomine distingui solitis perque suos
,

ailico

ah

i'"

mimorabili, ul
jirobatur. (ui"'

sua in Usuardum Preefatione num. 215 docet, verosimiliter inter annos 1219 et 1252 fuerit conscriptus, consectarium sit,ut verosimiliter a tempore, binos inter hosce annos medio ac proinjam inde saltem, sinon etiam aliquanto citius, a seculo tertio decimo honores, deferri Sanctis solitos, Tornaci S. Bruno fuerit adeptus. Porro Sancti ibidem cultum, qui longo adeo ante annum 1634 temporis spatio obtinuil, interruptum etiam usque ad eumdem annum haud fuisse e duabus penes nos
,

annum 1651
umport,

auctores ante sec. x contextis, inscriptio pro cultu ecclesiastico soleat haberi, eo tamen, ut
uti infra docebo, 965 e ac proin Fastis sacris adeo antiquis haud inscriptus, fuissejam inde ab innnemorabili ante annum 1034 tempOre h6nores, Sanctis proprios, adeptus probetur

Bruno, anno

demum,

vivis ereptus

recurri certe haud posse, nemo non videt. Ast opportune hic succurrunt duo antiqua penes nos exstantia ecclesise Tornacensis
Missalia,

quorum alterum anno 1498, alterum anno 1509 notatur excusum in hisce enim ad xvm Jxdii diem Missa de S. Brunone, episcopo prxscribitur ; de alio autem et confessore Brunone, quam de nostro, non agi, dilucide ostendit antiquum, quod penes nos pariter exstat, ac, ut in fine signatur, anno 1508 fuit excusum, ecclesise ejusdem Breviarium. Id enim ecclesiasticum quod Lectiones novem
; , , ,

altera anno 1591, altera Y anno HVlprodiit, propriorum dicecesis Tornacensis Officiomm editionibus fas est colligere in ambabus enim ecclesiasticum de S. Brunone Lectionum novem, quarum tres medise quodpiam hujus Vitse Compendium exhibent, Officium, ad xviii Julii diem recitandum, preescribitur cum cultu ecclesiastico quem cuiiu, Samth 4 Quare m Tornaci, ut swpra docui, immemorabili ante vv annum 1634 tempore obtinuit non interrupte etiam, uti e mox dictis eruitur, usque ad

exstantibus,

quarum

'

>

eumdem annum Tornaci fuerit

,

gavisus, nihii

S.

Bruuouis, Coloniensis archiepiscopi, Vitam, Commentario huic subdendam compendio

,

omnino, quo minus ei, ibidem haud dubie hodieque culto iocum in Opere nostr^o concedamus impedire nos debet cur autem id etsi e jam dictis Tornaci xviii Julii die colatur, hodie demum faciamus, infra exponam, cwn primum desacris, quibus insertusexstat, rastis simulque de cuttu, quo Coloniee Agnppinse etiam gaudet, fecero sermonem. Ibidem
,

exhibentes, complectitur , Ofpcium,

Julii

diew reeitandum, proponit

archiepiscopus
,

ui
,

ad xviii Bruno
,

Sanctum

etsi

non
,

ecclesiastico

ut Tornaci

Coloniensis

qui

uti inde

Sanctis Officio, vero tamen cultu, exhiberi solito, honorari apparet indubitatum. Conet piis Agrippmensibus Fastisindicarevidetur Gelenius, utpote hodie

consequitur, cultu ecclesiastico jam inde a seculo xv acproin a centum amplius annis seu ab immemorabili ante annum 1634 tempore

trarium quidem in sacris

Coloni* in bca S. Panthaleonis beati Brunonis 1 archieni scopi. quera Tornaeensis eeelesia colit Offldo norera Leetionum, sed propter iwwntiam S. Bomanm Sedw, ,, eum
. 1

Wie Brunonem c Wjmon*

>-

XPFXIMA (XTO:
699
r<'/

.*, --, V,fT'7, "* ""'"""

Coloniv

\ n

0. B,

ctos eensuit, Coloniensis eeelesia

neednm inter Sanpsam et enm

i

mmM

%cta ^esis)q M, PetrusLouw \? / htcqutdem Q Canonicorum Natalibus, scribunt.

.

id, guod ffl fcjaw ipfti

lOtemi
in 5.

a v?
l

rt

Uonorem

Mincto itum

ct

Bruno.

;, hie

add"-

(to

otiendunt,

hacxiOctobns
<te gaudet

5 Quotannis Woni 4 ewrrewfe xr, om G e tftcewdfc 8. Bruno ooitl Ocfoftra die, in S. Pantaleonis ffoncftM noster fuit e s ffeporigtif,
i

owttfi,

unonwi

cefe-

brariinejushonoremsacrosanctx SapientiaMiss*Sacrifici logi, acprsecipue Louwius, quit con

m u, owo
iscili&xiwi.
'

'rit

ttoro-

<""""/'

coriwn Coloniensium cottegiis, rem mat,diserte in Fastissuis sacris mo tistradunt, nec est, cur illis hac in re indubitata haudadhibeatur cum
,

E
sitiobeati Bpui
,

cumentmS. Brunonem,

oui

smhujusmodi, ut Benedictus XTV de n rum Dei Beatificatione ac Beatoi um Canoni zationelib. 2, cap. d,num docet, annm rio Serrorum Dei obitus die celebratio
I

'

octa^

advectus, ibidcra non

dem

die in

pubfiri rv.llus nclvs. Scrris Dei nondum tificatis aut canonizatis eoskiberi vetitos ac proin Sanctis seu Beatis proprios, recenseatur, est sane, cur Colonia etiam

S Pantaleonis

cm

qualicumque

xi,

hac illudfactum indi sed atf u Oct*

j, \,,-

cultu ecclesiastico, Sanctisseu Beatisproprio,

etquidem (nequeenimhujus usquam invenitur

iniliuvi) ah

S. Pantaleonisecclesia quai
|

Mornhifi mite

annum

lf.3i

vembris*

tobrisdii
nt,

tempore gaudere S. Brunonem, ac proin Geutjam dictum,contrarium indicare videtur, assentiendum non esse, ob id, quod, ut dixi, Ghinius et Molanus, seupotius Petrus Louwius, scribunt, arbitremur. Castellanus interim, uti etiam Usuardini, quod, e codice Bruxellensi acceptum, apud Sotlerium hodie
lenio,qui,

Arf " '"" Octobris octo. octava 8am tum Coloni tradunt, ipsammeterm
xi

intra

ectum nu

Octobris inclus<

oumeqw
Depo
et
Ittoj ut\

etsietiam secus fo

apud

exstat, Auctarii auctor ita haud sensisse aut C certe pro Sancto aut beato Brunonora non ha-

Cangium in Q diem in Comment.de SS, Petro

!

Pa
V

" /" "

i

lvidere,ta
a>

buisse videntur; prior enim, qui Brunon quod Remis, uti infra videbimus, xi Octobris
die obierit, ibid.em in Martyrologio suo Uni-

?i

itam deposuit, quarn

//'//

fuit sane,
i

mandatus cur dictam annuntia

)iatur,non

versali hodie signat, Venerabilem dumtawat eum appellat posterior autem ne quidem
,

f " vleriH/ue,
n

etiam hunc titutum ei attribuit. 6 Verum Grevenus, cuiet Canisius in Martyrologio Germanico ad amussim consonat, sequentibus hisceverbis Brunonem hodieannun
tiat
:

'" S. um depositiomemoretur,nona l.abris ilirui rcfcrrct sed " 8 Ututsii reliqux equidem omne gimodo hic addut ti si unum

IIMfl

ii

7"i6u

fum

Tomc
brant.

'

adl
ewcepe
is

rui
'

Blogra

'

'e&rafur,
tyfofagii /jro

iariiaui

anonymum
Antisr

plium nor/u*
;

iin

&W/0 agnoidhir

Item sanctae memoria; Brunonia

arcfai*

cumque

mn
utjam
dot
tali
i

episeopi Agrippinensia Coloniffi et confessoris,

rtiametcultu

germani Ottonis primi imperatoris

ita O/Ui

ecclesia Coloniensi,

Bruno, etsi nec Sancti nec Beati titulo affli tur, dilucide tamen pro Sancto, ut consideranti p"tesrf't, " martyrologo UlO kabetur,
idque ipsum non tantum a
e dictis

vitam hamc mortalem cum immo\ bidebimu terea a xvm Julii

xellensis ad

prse/:, ,<

mo

vlaudatis, qva

Grevenum

awra-

per id, quod scribunt, Colonix ctiam coli Brunonem, insinuant, Ghinio et Louwio, verum etiam a moxpariter laudato Gelenio, imo etab ipsomet Molano fieri est cens m anno 1568 etsi enim h ic in sua Usuai rulgavit, editione nusquam Sancti a tituto Brunouem insigniat, nec eum ret Tor>

quaa
ario annuntifit" r,
><)

ad hodiemam, quaab
* <<<<>
i

repetitur,
in

$% non

nu

ostro rejicere, sed, velut //<.

Octobris

Tomus

V,

iamVitam hisce datam libere n ejus exhibet Surius, in Opus nostrv 90 est

700
DC7f>m

DE

S.

BRUXONE

ARCIIIEP. COLOX.
antiquiores sunt,occurrit; priorenim set u tia dumtaxat, quse huc spectant, rerba R g-erus scripsit Vitam Brunonis, ColoniensixV'
chiepiscopi, qui fuit
peratoris, in lib.

B.

praefert, estvisum. Ilanc. ut Prologus, quem Rogerus aut etiam seu ficlem facit, Rotgerus nomen exaratur) Rut(varie enim a variis icl uti e.r infra dicendis patequidem,

T
"

Brunonis mortem, imo Ketjiauddiupost post hanc nondum elapsis anquatuor forsan hujus Sancti conscripsit. Verum quis ille
S.

qerus, et

dux

et frater Othonis^ini!

nis

de Scriptoribus ecclesiasticil cap, 130 subministrat, nec plura vel I, chronicis ad annum 953, ubi iterum de l

noslri biographus
Hic, quia

9*

loquitur, vel

Mgidius

in

H de episcopo.
flr

nonnulli* S.
Punlhuleonis,
Corbeiensiujur

num

sexii decimi ini9 Trithemius, qui sub sec. Hirsaugiensi ad aniium floruit, in chronico 053 nonnulla de S. Brunone preefatus,
:

a Schattno,

cum

illti

forle

Pnefuit autem ccclesiae Coloniensi cujus Vistrenue et utiliter annis duodecim, monachus sancti Pantam et gesta Rutgerus
sic scribit

rurn Leodiens/u,,, gestis caput, quo </ e R tgero sermonem instituit, nos docet. 11 Verum Rotgeras, sive exstiterit sive non Brunoni equidem exstiterit monachus
,

non|

vel

"^miS
oul taUtm
'" C

taleonis descripsit; etsi

autem antiquum nec

Kcrmtaremnecmo\umentum,equo,quemhic scriptorem nec

adstruit, Rotgeri in Coloniensi

omnino velsaltem fere fuit ccqiudix, lll0 etiam quadantenusfamiliaris. Utrumque ejamnun^ dicendis patescet. Lucubrationem suam Rotgerus ita orditur Domino in gTatia Christi
:

>M

Pantaleo-

hauserit, is scriptor nis cosnobio monacltaium Belei lamen Mirseus hodie in Fastis
allegct,

beatissimo atque in omni splendore sapientia? perfectissimo Folemaro archiepiscopo Rotg-erus servorum suorum ultimus verae claritatis glo-

scriptores gicis et Ilist. LitteraricV Francise

tom. vi, pag. 307 assentiuntur faciendo a veritate certo aberrasse asseverare ausim. Rotgerum quidem,qui Brunonis Vitam B conscripsit, monachum Corbeiensem Schatenus in Annalibus Paderbornensibus, anno 1093
,

nec illos id

riam sempiternam. Imposuit sanctitatis vestrse reverentia super caput meum gravem quidem sarcinam, sed pro captu parvitatis meae dulcem
et jocundam, videlicet ut
g-nifici

Vitam

rnirabilis et

ma-

verum is pro se pariter anscriptorem nec monumentum adtiquum nec ducit, nec scio, an cum scriptoribus proxime
vulgatis, appellat
,-

archiepiscopi Brunonis, qua potuerim, E sermonis facultate describerem. Jubente itaque Folernaroseu, ut ab aliis scribitur, Folemaro

Trithemium secuti, Rotgerum Pantaleonismonachum, in concorfaciunt S. diam nequeat adduci. Quid si enim Rotgerus
iaudatis, qui,

aut etiam Volmaro, Coloniensi archiepiscopo, S. Brunonis Vitam Rotgerus, uti ipsemet his verbis docet, titteris mandavit quare necesse est, utid, quatuor nondurn post Sanctinosiri obitum elapsis annis, fecerit, si Folemarus,
;

simul et Corbeise-Novx et S. Pantaleonismonachus ? Qua ratione factum id esse queat, expono. Coloniense S. Pantaieonismonasterium S. Bruno, uti in ejus Vita num. 42 Rotgerus docct, exstruxit monachisque, qui
e.rsliierit

qui,

quemadmodum

inter

omnes

convenit,

S.

Brunoni in sedern Coloniensem proxi?nesuccespost quatuor in episcopatu transactos annos evivis, ut volunt, excesserit. Verum, cum non longiori temporis spatio sedisse Fotemasit,

ibidemDomino

religioseservirenl, concessit

hosceautem, si, doccnL Bvnnonemeolociexstitissemonachum, verum foret, fuisse inde eductos, verisimiUus sibi futurum,Mabillonius in Annalibus Benedictinis
lib.

quod Annales Corbeisc-Novse

rum, undequaque certum haud sit, aliter adhuc, S.Brunonis Vitam haud diu post ejus obitum litteris Rotgerumessecomplexumjuverit probasse. Is num.8 de Sancto nostro sic scribit Eo tempore generosa regum proles, annos cir.-

concordiam

adducmdo,
inoiuuliut
VI)

cntur, nrifw tiimen

num. 9G declarat. quidem Bruno Corbeise-Novse monachum, uti infra, manente eliam monasterii hujus Annalium veritate intacta, doce15,

10 Ast,

etsi

studiis

mona-

cAut fortan
exslilerit,

fectu

haudfuerit professus, exaftamen plane singulari, quo in idexstitisse Sanctum, luculenter,qu3ein iisdem Corbeiensihus Annalibus ad annurn H2et atiquoi
bo, verosimiliter

quatuor habens, liberalibus litterarum imbuenda, Baldrico venerabili episcopo, quiadhuc superest, Trajectum missa est. <Mmo f n. 12 Baldricus, Trajectensis episcopus, hic 6 ere *' Sancti nomemoratus in vivis, dum Rotgerus
citer

stri

Vitam scriberet ,hicque adeojam

;

obiisset,

exstitit

stes

adhuc, uti hsac verba ferunt, supercum autem diu ante S. Brunonis obitum

seqq.narrantur, evincunt,regularem disciplinam in sacro isto asceterio tum maximeviguisse primosque S. Pantaleonis ,,/onachos

fuisseex hocaccitos, vero haud immeritopotest apparere haud absimile cum autem sic
;

seu annumedicendisWhBaldriciis, Trajectensis ad Mosam seu Leodiensis episcopus, c vivis, utiapud Qallise Christianae auctae Scriptores tom. 3, col. 84-3 videre fas est, excesse, it, consectarium est, ut non hic, sed Baldri-

habeat, Rotgerus, ui potest, ita etiam re ipsa

cus Trajectensis ad
sis episcopus, qui,

exhorum numero exstitisse acproin CorbeiseiXor.f s/,,/1'1 et S. Pantttlconis monachum, ut/io/c

Rhenum seu Ultrajectenquemadmodum in Chroni-

priori,

monasticam priino quidem in rcro in posteriori e duobus iliis monasteriis professum, exstitisse, mroetiam
ritam
tici,i<i<'

anno 1643 vulgatse, pagina hujus 31 Joannes de Beka, insertis, scrivix non omnibus, qui de re loquuntur,
cis Ultrajectinse Historise,

reipsa mihi, si ,,/odo vel /,/onachus fuisse probari solideposset, appareret haud dbsimile.

Verum nihil omnino, <juo vel utcumque certus reddi Rotgerimonachatus queat, invenio. Surius quidem Benedictinum appellat hunc Sa7icti

anno ptoribus aliis ei assentientibus docet, q uin977 jjost longissim um an norum amplius Superos quaginta ecclesise iliius regimen ad huc migravit, a Rotgero in textu, proxime Sancti transcripto, designetur, utqueproinde nostri Vita, utpote quam is ante Ultrajectmi
,

nostri biographum\

verum hic

in tota,

quam,

ut dixi, scripsit, S.
e

hilomnino,
rlinus c.rsh

quo

vel
:

monachus,
,),i

Brunonis Vita nivel Benedi-

'l'/

lu r, Slippeditat.

NeC

obitum in litteras, uti e ante dictis nemo non concludet, conjecerit, circder annum 978 atque adeo intraduodecim Bruannorum spatium, quod intra ipsiusmet
istius antistitis

jam

quidquam hujusmodi vel apud Sigebertum rcl apud /Egi<Uu,,t, Aunw-valiis monachu.m,
qui scriptoribus omnibus, de Rotgero locutis,

nonis et Baldrici, Ultrajcctensis

modo

conrati episcopi, obitum intercessit, fuerit hinc scripta. Res omnino certa apparet; *
t

tem

DIE ONDECIMA

qmewnannom
mamaabbate
Brunonem
c

"vrubieetSunu,,

G I

maU.etVosZu^

quentes

hmccn

sancUe cructs seu sancti Leutfredi r

iniegre
,

l
..

outcerteeocurantl.M
verbis

seculo

nris

indicoZ

',

f **
u

V
'

suode

fftstortcis Latinis

verttateaberrare; <""! L US biograpln

,mofti<" n

ml l,arii.
fidem

fa Sinc
-

'^

WModoettan
ostmdendum. Quod
id

hancan

integram
'"'-

ptfVfW,
HU c

lucubrutio

gui

de Sanctonostro Coio titeloquatur t exhibuissesuffeceriLPriort hisce locts sic habet Deinde, uiii prim Qj
:

etm

**w narrationi

xUam
s

uti

hanc

ct ""IfiWfrMin,
trjcUm.

maticae artis rudimenta peroepit, sfcul Dei ommpotentis ffioriam hoc nante didicimus, Prudentium poetam,

?"

*ret;contraautem qu
t

nissa, in Leibniti

^uraptissimeinterse

magistro, legerecapit; poste

tibushtsceutiturverbis:Jnvem nteraton que pompa circumfluus, audeo dioere, vellet, tantum ut cum Christo essel Hinc lacrim assidu, suspiria fere continua,
vag orationes et singrultus, iu [pso ctiam
leolo

!&
Hoc
loc

huju* huius
d

forti-

clarius

minus

perstrepentes, ut testantur, qu celare poterat, etiamdum latere

OpiColOB
1

rolebat.

Ih

Quotiens diein mortis posuit ante cons] cordis? Quotiens ad hoc vocis quoque

tum
offloio

prorupit, quod corde molitus 68t?Quo1 divimus eum vehementi gemitu praoptasse quod futurum, non tamen sine gravi tre
ne, speravit, ut aastuosum

id,

noni
i

mundi hujusnan
tutus,
e

frag-ium, in Dei sola misericordia

sisset, et in
litore

ntentia,

tandem

16

securitatia

intimaa
i/v.,

constitisset? Diligenter moclo studiosus l

quo

51

binoshosce Rotgeri textus expendat, nec dubito, quin futurum sit ut Brunoni hunc non tantum seu sequalem seufere eequalem, sed et famitiarem exstitisse ac proin, qute de illo scribit, haud parvi facienda esse, fateatur. Hevc quidem, qux notis chronicis raro munit, nec adeo, ut Sigebertus in Chronicis ad
,

bibli
1

dlicensx
i

,
f

v ,,

vitan

ctitur ac

PM8

gnatur,
sua
in
<

U
>

\um pr\

ctione Leibnitio,
i

annum supra
;

cit.

vult, luculenter, necstylo,

in p odicibus, ita nec, ut compt

i

haud

qui ubique elegans censeri merilo qucat, ex ponit verum cum ea, quss litteris mandat nec c ipsemet vel vidit vel audirit, sese cx aliis, a quibus vel visa vet awlita fuerant, aca se, loco etiam non uno indicet, nec fallere
credendus, cst equidem, cur hisce aliisque, quse supra dc ictate,
sit

Vitailla

in Surianahuj
illam

deSS

narratiom
16
\

Jam verocum
a

ai

8ai
ripta,
''IOIU
l-tl
>

voluisse ulto ex capite

itam, prout
''

R
/

nonautempro"'
profei
.

fcnon
i.

quo

familiaritateque, qua Brunoni ad/uvsit, disserui, consideratis, fidem intcfloruit,

aucta
lition-

fl
!

rui

non

'

8u

"On ouider/i e

gram mereri lucubratio ejus existimetur estque proinde hic edenda. 14 Verum qua ratione id pr cvstabimus? Lucubratio ista seu Sancti nostri Vita,jam typorum beneficio, primo quidem a Surio, apud quem, ut suprainnui hodie exstat, d

hi.

ista,
tio
,,'

cum
i
,

lu

Sunono, qnx
narrof.one-M

pofaam, a
/tofjero

re consonet, hancego, "'. guati iosus lector ex utriusque co

,.,-,',

de vero a Leibnitio, a quo inter Scriptores, Rerum Brunsvicensium illustrationi inservientes, tom. lapag. &78 e.rhibetur, fuitvutgata. Hic illam, quse unde a Surio fuerit accepta, nec abs hoc ipso, nec ab ullo alio notatum invenio, e Ms. Bibliothecx a\ Guelfebytanx codice deprompsit, hun< fideliter, serrato etiam, quo res expressas
,

nec < Leibnitiana editm

prodiit in lu
<'

.,

velit,

ha
Surii
Leibnitii

nondum
.

um

pro more

nostr<> divi

'

ubnei
'

iidveli
unostri\
in codice
!

el

expe
>

una

exhibet, stylonec ulla cu

generis a
pat.

ita,( ui
i

tamen etiam prout

l

mutationeadMbita,estsecutus. Istaru, editionum altera ab altera subind

;

ditione

(''

Testamen'
ration

yungam, Tran

uat\

Discrimen quidem, quod inter eas interced magni ut plw im um momenti non est verum

duas, in prolixa <j">"

up
tor

702
ACCTOHH

DE

S.

BRUNONE ARCHIEP. COLON.

C.B.

quem ejam
queat, stant, consutere, siopus fuerit, facile

harum

altera,

in Opus nostrum ad
tiquissimis

Patroclum spectat, qua hic Sanctus anMartyrologiis inscriptus, Janua-

qux

acl

S.

Bruno, qui nonien f san ab avisui Ottonis fratre Brunone, z

Iloc,

Ta m

quam illo

cupatus fuit Henitai"

S.
'

xxi,

riidiemillatajamest, altera vero, qux S. Evergisli est, haud dubie in id ad xxiv, qux Sancto huic sacra est, mensis hujus diem inde Bruferetur. Quod si autem quxpiam hic
none memorari translationes illx exigant, hxc etiam vel in Comment. isthoc vel in Adnotatotionibus, quas Vitx edendx subjungam,

Martyres Ebbeckesdorpienses anno 880 occi sos ac in Opus nostrum ad 2 Februarii diem eissacram,jamillatos,primario,fU eritsor
,

inter

titus, exstitit junior , ut

cit.

diserte docet. Nec, quin pariter duabus suis soronbus junior exstiterit Bruno, dubitare sinunt nuptix, abs harum priori quiden anno 929 posteriori vero seu Hadwige

Witikindusloco supra

cum

invenient.

docui, contractx. Hisce enim tum contrahendis ineptx prx xtatis sat matur
93S,

utjam

anno

defectu futurx fuisse videntur,

exstitissent Brunone,

si

juniores
925

qui anno

demum

II.

Nobile

Sancti genus,

tem-

DUS natale, educatio, BaldericO

copo Ultrajectensi episCOpO
sa,

COmmiScommispro-

natus est, utijam nunc sumus visuri. 19 Rotgerus in Sancti nostri Vita sequentia ""o, uti hk -_. w de hoc subministrat num. G verba NatusTo !!*,' iiaiUb eu tempore, quo pater ejus Henricus, rex g-lorioS us, perdomita barbarorum saevitia, represso

. :

mgens

litteris

etiam intestinse cladis periculo, diruta magno studio resedificabat, et volentem populum justitiae

gressus.

in tutissima et optatissima

gebat.

Natus

pace reitaque, uti verbis hisce Rotge-

demum

Sanctui,

<jui

nobiVmimo
gencre

XJ enricus,cognomento Auceps, Saxonise dux triennio, uti annalista Saxo

-LJ-ac1 dein Germanise rex , ad annum 911 docet, ante Ottonis

patris sui,
qui, teste

Saxonix itidem ducis, obitum, Ditmaro, anno 916 evenit, matrimo-

nium cum Malhilde, lectissima ac nobilissima femina, contraxit. Hanc, quae vita sanctissime acta merito apud posteros Sanctorum
honores est adepta, in Martiidiem, eisacram, jam intulimus cum autem, qux ibidem in Commentario, illustrissimve istius reginse Actisprxvio, num. i allegata sunt, nobilcm tam hujus, quam Henrici
.-

rus indicat, Sanctus noster tunc fuit, cum regnum, quod tam ab ipsis?net incolis, pacem minime amantibus, quam dbhostibus extemis fuerat turbatum, jam penitus, curante rege Henrico, esset pacatum cum id autem in annum 925, uti quisque, qui ad hunc proximeque prxgressos annos vel Reginonis continuatorem vel annalistam Saxoneyn evolverit,
;

haud

difficulter, ni fallor,

agnoscet,

quam

Opus nostrum ad xiv

optime quadret, est sane, cur ob modo huc transcriptum Rotgeri textum Sanctus noster anno 925 credatur natus. Attamen, cum cuique ad

manum

bini

illi

scriptores, e quibus

res patescat,

non

sint, juverit

hanc

alio ad-

mariti progeniem
lectorem, qui,
itlos

sufficienter

quam

edoceant, eo illustri Bruno, parentes

huc modo monstrasse. Rotgerus, num.

G2

brevitatis

nactus, genere oriundus sit, scire avet, studio simulque, ne hic actum agam, remitto. Porro S Bruno, ut Commenta-

adducta ostendunt nec obscure in Annalibus, Quidlinburgensi abbarii

mox

laudati

num.

tissse

Mathildi, B. Mathildis

mox memoratx
975 floruisse
iti-

nonnulla de Ottone imperatore ex Italia in Germaniam reverso ac Sancto nostro ei obviam progresso prxfatus, ita deinde prosequitur Ig-itur cum in sanctissimo studio imperator tricesimum reg-ni sui, Germanus ejus duodecimum pontificatus sui ageret annum, nondum nisi vix praelapsus setatis quadragesimum,
:

C ex

filio

Ottone nepti, inscriptis, Witikindus,

qui ab anno 946 usque ad

dicitur,
lib.
i

annum

docet, fratres

duos duasque

sanctam Pentecosten simul Coloniae celebrantes, F qua major mortalibus g-loria concessa non est, sese invicem inter sancta solennium dierum
Officia,

dem sorores
post fratres ac Borarc suan hic

habuit.
altera,

una cum diva matre,

sorore regina,

18

Harum

qux,

quemadmodum ad

annum

memoruias

Saxo supra laudatus Lotharingix duci, primum ac n'r/,1 post hujus necem Galliarum regi Ludovico Transmarino, idi in Chronico ad annum 939 Frodoardus tradit, nupta fuit, Gerberg-a
929 annalista
ait, Gisleberto,

nepotibus, flliisque regibus totaque illa Deo dilecta familia et cunctis reg-ni senatoribus

ad fuerunt.
20

uirt Rogerus narrat, id anno 965 indubie evenit. Ipsemet quidem hic bancti no937 stri biographus, qui, prout apud Surium ex- hm ttfaB

Quod

hic

'i

ni

seu, ut ab aliis scribitur, Girbir fuit vocata

altera vero, qux,

cap. itestatur,

quemadmodum
,

Glaber Rolib. i,

stat,anno 937 regnare incepisse Ottonem, cap. Qetll affirmat, hicrem cum trigesimo regni

dulphus, sec. xi scriptor, Historiarum

abHugone Magno Francorum

loquuntur, Parisiensium coet quidem anno, ut Frodoardus in Chronico prodit, 938 fuit accepta, Hathuidis seu Iladvidis aut etiam Hadwigis
alii

duce seu, ut
mite, in

uxorem

principis hujus anno conjungit, sicque eam anno non 965, sed seq. contigisse, lucidenter, cum annus, qui ab anno 937 exstitit trigesimus, nutlam omnino, ut computanti patescet, anni 965 partem occupasse queat, insinuat; verum pro verbis quibus Otto reg-narecoepisse
,

nomen
nis

obtinuit

quod autem ad duos Brunospectat,

fratres

jam

horum

alter,

qui,

nondum

rege, natus,

primo Germanix

anno ab Incarnatione Domini nong-entesimo tncesimo septimo a Rotgero apud Surium loco isthxc, Recil. asseritur, de Ottone sequentia
g-nare cepit clxxxviii lustro, lxiii Indictiouum Jhesu circulo, ab Incarnatione Domini nostri

rex ac dein imperator fuit creatus, appeltatus fuit Otto, Magni etiam cognomen a rerum gestarum magnitudine adeptus; alter vero,

Christi^aminRotgeriperLeibnitium

editione,

quam

1)1

IMA

A Qvamin

(X DOU]

nostn,
(

lU ducit

^c subd f?* Ms.leguntu,-;h X caiUecu

tlv

^, iW

""
4ice

Hfeoopo, qui adluni

, lllti

*>rtregniQUonianiini. vdatur Rot.

%E~*
scopum.iams^

*******> *on Uo.

M^.

.BtverohwcSanctino*
toographum,

nun
qvi "

essoregniOttonianiannosm
\ihihabeo$ pi ialii.siunum
<

^.^Bruno
uatah
llhi
'

ti
s

w
,

^
rprodun
Hameaji
obiii

objam
t

dicta

Sanctn
|

aRotgi

^
,,

s
"

qwejamnuncsubdo
7.

interpolarii

annom

ctinamfuissesufrectus.hai

per verbasupra huc transcripta

reoni Ottoniani

lannumMlobtini
cuti

tlubt(i:

nii

de UUraji
antiquis,

cimus episcopatus Brunonia

Pentecosten,

ibustam
an

quam inclusii cum BTMnosedem Colom

adJulii ini infra mdebimus, p
rit,

ijectituet

anno

953

lum app

lumnadmodum sup
ntexi\
,,.,,,
t

Christi

annum,

M
>i

B
rr obatur,na-

QGbindubic designat. 21 Uti sit, Rotgerus equidem sup tum Ottonis, Brunonis aliarumi rumillustriumcong patus Brunonis anno,ad Pente provecto, ac proin Christi,

\anduslii

consequitur, 9G5innectit. Necis tantumpo-

stremum
clus et

isthoc facit,

uerum

\utjmtm
Mmu
dictoChristi
a
\,,
i

etia

Reginonis continuator.Prioreni Chronico ad annum 965 sic scribit Otho imperator ab urbe Roma regredien? Colouiam venit, ibiqueCerberg-am reginamsororemsuam
filiis Lothario rege Karoloque puero ad venientem excepit et eum eis aliisque gnisproeeribus placitum mag-num habuit po

CaUeSi

naiium tom
'''<

cum

animadt
ibii
I

se

I-

trajeotj in

EVisia ad

.\u
,pi
1

sterior vera
Jicec,

ad eumdem annum sequentia

migravit ad

domlnun

Baldriou

epj

oopu

imperator,

cum

scilicet

ex

Italia

alu

quam
ii

paro e tem]

1\

quamdiu jam

esset

reversus...,

Wbrmatiam

qnead lumm ue
e
l

[me
Baldi Eou
.

progressusfratremsuumBrunonemarchiepi

rexisset... ta

quJ

B
pi

pum in
sibi

purificationesanotissinifiBMariaB virginis

loniensis arohiepi copi puei itiam

i

Imu

l
i

in

obviam habuit sicque tota quadra Francia commorans, in Ingelhej m Pascha

g*audio ceiebravit.

iM;

qm

Litteri

iu
li\

cum magmo

[nde

Qavigio

Coloniam attingens, matrcm suam dominam Mathildem et sororem suam Gerbirgam reginam filiumque ejus reg-em Lotharium p obvios condigno ibi amore ethonore tractavit, subministrai verba.
anno92Spai(-

dericum, qut ait, non tu\ dumtaasatea

/,i
i 1

Brunoni

dilucide
Bi

insinu

cum

nno

22
ggg

J(l,,i

loantcM
Maiiettnac-

n is cum Brunone
(

VerO CWll SiC lmln;il m /,,,,/,/ OttOaliisque congressus anno

rn
,
t

m,animo
ftii 'Set,

est

sanr
\m
Roi

(JII ;,/

uti

esupra

datis Rotgeri

intelligitur, ad Pcttecosten usque promwdumcasai verbis adiiuc vecto, acciderit, tuncque Bruno, utihacet-

Balden
geri verba proa ime "< itata um Bi uu emstitii jam tum,
i

mt,

iam produnt, nondum

annum

vixprmlap xtatis quadragesimum,

nisi

txs

<

hac
eiq\
|

mandum aa
datt'
.

epit,l n<

"/

phrasi indubie significatur, nondum diu tergresjus esset quadrag-esimum aetatis annum j

fuit

Bruno
o B

litU

cum anm quadraginta, e nis 965 subducti, ad annum 925 deducant, annoque 005 Pascha in 26 Martii acp
ifa
|

o,

Pon

""'
ef t
'

nimi attmw laudUnu

ab
'"
'''"'

Henn

Pentecoste in \\-Maii inciderit, consex ex omnibusjam fu, ut Saru

1 1

tai

ium

Aucupe
,./,

ad !>"<
i

">"

regium
-" ''
l

<<

udi

925 paulo ante j diem sit natus. A Sancti natatibu horw "iato a/J satpropi
>

ssus ut,
y

ammai
''

nenta edoctus,
illius ea

educationem progedior. num. 8 les, inquit de Brunone adhuc puerulo annos circiter quatuor habens, liRotgerus, Baldrico beralibus literaruin studiifl imbuenda
I

faimati
,

stumssimum,

majori,

quam

tit,

704
4.CT0HS

DE

S.

BRUXONE ARCHIEP. COLOX.

Surium editione occurruntSigebertogue
rici Aucupis

C.B.

aviditate hausisset, nullum penitus esset in omni Grseca vel Latinaeioquentia studiorum liberalium genus, quod, quemadmodum Rot-

gerus num 9 loquitur, ingenii ejus rivacitatemeffugeret.Nequevero, ut in Sancti nostri biographus ibidem adjungit, vel divitiarum affluentia vel turbarum circumsirepentium assiduitas velullum alicunde subrepens fasti-

a scriptoreposteriore, quihujusdeSans** nostro lucubrationem interpolarit, esserjrfe ~ p ' cta, argumento etiam est.
'

D '~ dbitum anno 937 illiqa r n **% fragantur, verba non ab ipsomet Rotaer

diumBrunonemumquam,

ut alitterisscien-

tiisque ecccolendis desisteret,

commovit, sin-

gularietiam t quo hasce complectebatur, amore faciente, ut vel libros, quibus utebatur, incauterefHngi aut corrugari aut quomodolibet

" nnwi dictis TJ AnlbO nwtvn e jam /7>V>/.*o Henr i enim Aucitpis obitum anno 936, die secunda Julii,
*>
. .

28 Ai vero, inquies, trigesimus regni 0//n niani annus cum duodecimo episcopatus B nonis anno, usque ad Pentecosten prove haud recte, spectaiis iis, quae Reginonis T~ C ?' tinuntor et Ditmarus scribunt, conjunaitu
.

s u

*" **'

minus diligenter

tractari,

xgerrime

ferret.

Ita Sanctus noslcr litterarum studiis, quibus

siqnantquare, cum secundum illos ab hac ipsa a '' 9G5 die usque ad eamdem anni 966
'

diemt

eliam pietatis ac virtutis exercitium adjunxerat,continuo operamdans apudBaldericum septennio circiter commoratusjam erat, cum paterejus Henricus excessite vivis.
mque ud _nnum, quo,
contra ae
Sigebertus
a,i.
*"^
<

gesimus regniOttoniani annus,

patescet, excurrisse debeat,

ut

computanti
,',,,/,,

is certeju,,,

Td anno 986 die secunda Julii accidisse, 'ontinuator Reginonis ad annum istum tra;.'i!

eidemque etiam anno Hermanus Contra(j/ j[far j anus Scotus ji/incipis illius moreJ ri tem innectunt cum autem Frodoardus, qui tempore isto vixit, dicto anno Henricum e vivis fuisse sublatum, in Chronico pariter notet, eique Ditmarus, qui a tempore eodem haudmultum abfuit Henricique obiium anno 986 die secundaJulii signat, jungendus etiam sit, nemo prudens Sigeberto, qui sub sec. xn initium obiii, eventumque illum in annum 937
dit,

^^
*

ab anni 965 decima quarta Maii die, f/Ua e supra dictis duodecimus numerabatur eniscopaius Brunonis annus, cucurrisse ac proin recte cum hoc, si Reginonis continuatore et Ditmaro,Henrici Aucupis obitum diesecunda
Julii signantibus,
_-i4_-_
/-1

standum
*-__-*-+
_-.

sit,\conjungi
_**"
I I

non

_".

Jt

__> - a_>_i

r_ .

. .

_n>*

t !.-

^i

^-.

^_ *lrt

/\ t

f\

**"__

f%

__''-_/<-*, __._____.._* *A --/rti~i potest.Fateor, sic habet, si regniOltonis annos ab ipsomet die ac mense, quo pater ejus HenI *

ricus Auceps obiit, Rotgerus numerarit. Verumanni, quibus regnavit Otto inprincims

di/fert,

sUrndmn

lntc

in re csse, exisiimdbit.

hujus Diplomatibus modo ab anni 936 mense die, quo pater ejus, obiit, modo ab ipsiusmet, in quem dies ille et mensis incidit anni 930 initio, etsi vere tunc inchoati haud fuerint, solent numerart.
et

Apc/ie (pridem scriptori isti verba, quibus, ut jam supra vidimus, Ottoniani regni initium anno nongentesimo trigesimo septimo diserte, nullis omnino numericis seu Romanis seu Arabicis notis ad/iibitis, in Suriana Rotgeri edilione cap. 6 iteru/mque deinde, ubi de
S. Evergisli translatione agitur, cap. 17
illi-

29

Quam verum

id

sit,

unusque

facile de936evo.

verum itla nonabipsomet Ro/gero profecta, sed a scriptore postegatur, adstiputantur

;

prehendet, quinotas chronicas, quibus nonnulla Ottonis diplomata, apud Meibomium tom. 3 Rerum Germanicarum a pag ISOatiosque exstantia, muniuntur, expenderit; cum autem sic habeat annusque regni Ottoniani trigesimus, nisi hujus anni ab ipsomet anni 936 initio computentur, cum duodecimo episcopatus Brunonis anno, usque ad xiv dum.

morafu -

riore, qui Sancli nostri Vitam, abs

hoc scridi-

ptam,

interpotaoit, esse in

hanc intrusa,

lucide rei duo, a quibus verba illa absunt,

exemplaria, quorum alterum Leibnitiana Rotgeri editio, alterum codex noster PMS, 159 exhibet, evincunt.
vitee illius

Maii diem provecto, conjungi haud qui hunc nihiiominus eo usque tantummodoprovectumeum trigesimo, itijam dictum, regni Ottoniani anno conjungit, regni Ottonis annos, non ab anni 936
taxat
queat, Rotgerus,

c
Eenriotu Aueeps secunda

annus \gni Ottoniani trigesimus cum nnno episcopatusBvuuonlsduodecimonon

27 Adi/cvc
>
<

modo

in

Leibnitinna Rotgeri editione,

cli(im,quod interpolaUoni id

verum haud attribuen-

est, in Ms. nostro codice ac inipsamet Rotgeri ejusdemperSurium editionc conjungitnr; inde an/nn, rerum csse, quod jam nunc dixi, concludi pariter potest. Quod si enim Otto anno demum 987 regnare incepit, annus regni ejus trigesimus ab anno 966 in annum 967, contraque, si jam inde ab anno 936 rcgnare incepit, ab anno 965 in annum 966 excurret. Quare, cum annus ab anno 965 in annum ^66, non vero a po-

dum argumento

steriorihoc anno in annum 967 excurrens, quam opiime, ut oonsideranti patescet, cum anno episcopatus Brunonis duodecimo, qui,

cum

hic Sanctus nosteranno

Wdsedereex

in-

secundo Julii die, quo pater ejus Henricus obiit, sed ab ipsiusmet, in quem dies ille et mensis incidit, anni 936 initio computare est E censendus. Jam vero, cum sic habeat acproin cum Ditmaro et Reginonis continuatore Rotgerus minime pugnet, consectarium estprimo quidem, ut, cum equidem regni Ottoniani annos, non ab anno 937, sed e jam dictis ab anno 936 numerarit, neutiquam sane, quo minus verba,quibus regni Ottoniani initium ab anno 937 in Suriana Rotgeri editionc repetitur, ab interpolatore in hanc intrusa credantur, officiat ; deinde vero, ut, cum scriploribus, qui Henvicum Aucupem' anno 936 secunda Julii die obiise scribunt, standum omnino ejam dictis sit, Sanctus noster, qui usque ad Henrici Aucupis obitum litterisoperam sub Balderico dedit, fuerit uf mininium usque ad anni 936 seeundam Julii diem apud
anlistitem illum commoratus.

fra dicendis inceperit, anno 965 terminatur, possit componi, enimvero id, Rotgerum, qui,
ut dictum, trigesimum regni Ottonis annum ciimd no* /<e/ ninej/iscopa/ usBruTiomsanno con-

jungit, regni Ottoniani

987,

annos non ab anno

SIII

sedabanno 936 numerare

n

incepisse, ac supra memorata, qusein Rotgeri per

DIE

NDBOMi
ETJ!
bern
b,
<

uMu.nottorlli-

III.

Sanctus e scholis

in

; berni:,

latium vocatur, scientias etiain

lbidem

ac

pietatem
aliquot

miw

excolit

ivrum oommutatit
QUltU

monasteria

adminintinentem
s

stranda accipit,

neque tamen
nam
- ****
i,/ // i\v//
l

monachus

exstitisse videtur.

ofiot-

Brunonis
s

o/,

Imj

hunc merii
s

Hiberno, ad
toto,

BrvnO.afra
irt

13
;

suo vocand aulam

otgerus de Ottone.regnarejami nwro. 10 sicscribil Hic guiuiauuiu suum -v-.,. .,.- sermanum OUIUU
. :

"'

m Ui
"' IN
*

I*

lur

Brunonem^Deodicatum.adbucadolescentulum

ibidetn

B
vel

fi

nnno eodem

vel

certe
\
l

scholisin palatium a fratre suo Ottont vocaius.Ac vere quidem tum Sanctus, utp

quinoncitiusquam anno 925, utsupra

'

epis
Brui
fuisi
ri&

docui,

natus esset, adolescentulus, utia verba proxime rc< itata vocatur, adhuc < verum,etsisichaberet,neutiquam tamen a
deliciis sese inescari alioque avocari patiens,

Ottonii

tur, unu san conj aliu

totum sese

ut antea, pietatis

et

litterarum

Brunonii

studiis dedit.
plii

Tum,

m
Hic
,

inquil

num.

\i

Rotgerus,
Rathei
in "
cessit,

quicquid historici, oratores,

q\
|

poetffi et philoso-

novumetgrandeperstrepunt, diligentissime cum doctoribus cujuseumque lingUBB perscrutatus est, et ubi mag-ister exoelluil ingenii 76
loeitate, ibi
s<>

hunc Sa\
i-

ostrum p

<s

tum sub
adhuc
vidt
i

dist

Disi-ipulum pra-lniil h

<
i I i

Magistris variis, tum Qrsecis, tum Latinu usum lunc esse Sanctum nostrum, Rotgerus num.mox dicto et sequentinon obscure <ii/ verum unum dumtaxat, quem [sraelem episcopum Scotig-enam appellat, posterorum memoriee commendarit, nec aliunde alx unum, de quo nonpauca, ut post videbimus, Fulcuinus Lobiensis abbas, Sancto nostro
,

pra
Brui
i

discipul

tus

sant lun
i

iniiii

Tsrael appell
it

h',,-

utqtn

proind
testimoni
\

tum

>><>
i

honorifii o
.

illo

decoraretm pulus, sub

proi
>
i

epii

eequalis, litteris a se

mandata
x

reliquit,

/.'"-

magistro pri-

theriwn episcopum exceperis innotescunt 31 Israel, sub cujus magisterio plurimum

sese

eitunci

>
,

7 u.

ditm

fuit

mum,
Mse

qui

Hi-

profecisse

ipsemet Bruno,

ut

Rotgerus

bernui exsiivideiur,

quam

fu

num.

12 ait, esl testatus, de illustrissimi Di-

scipulisuimoribusa quibusdam interrogatus, <, percunsanctum eum apprime Virum ctantibuSfteste ibidemeodem Rotgero, responiiii De illo, qui ante alios aut certe ante Ra therium Brunoni./" aulajam commoranti,(
<
.

rus qut Ratherium,

,,,

icit

abbatum

\us t

qui

cum

<>/>" ac Ro

\ud

adhibeamu
loniu
>'
'

Mabii
part
I

sisseinpr<vc<'i>i<irr,,i rniri crj.i rbnitiusin

cponit
><>

in Scriptorum Brunswicensium Collectionem introductione, primohm um tomoprsemt sequentem loquiturinmodum: Nescio,an alibi, quamapud Rotgerum, ment io fial
scopiScotigen83,idest,Erigen83,utputo, eu HiNam constat, antiquo significatu berni

ne e monOi ho Laubu

an
nul-

num
/,,

'
I

'/>"
>>

,hui<',
"

/.-

< d

Ual\

con/j,

/>

'

'
1

I''

'"

"" "'"
a

,,/

ji

!,/

\dabbatiam i anc St
,

annum
w
il

Scotorum appellationem adHil et Joannes Erigena Scotus, uf

tur, nihil aliud est
,

dun
iralgo loqc
I

'

Uu8,qui

"<>

""'

""

Laubi
<""

quam Joanne

adhui
o est

/>>

seu Scotus,

uti

Rabanus Mau]

ibidemtum
per
telligitur,

'

ejusdem nominis nihilque aliud sibi vult, q Rabanus seu Maurus, id est, Corvus seu

NI-

fanu

/"''

diffu

706
AOCTOM
C. B.

DE

S.

BRUNONB ARCHIEP. COLOX.

Ut reg-ni porapis posset constare relictia Miles stellig-era semper reg-nantis i n

imperatoris Oltonis aures est perlata. Hinc factum, ut hic, qui fratrem suum Brunonem ab optimis quibuscumque magistris Philosophiajuxta ac omnibus aliis scientiis et vel maxime rerum ecclesiasticarum cognitione erudiri cupiebat, Ratherium, quo id certius consequeretur, in curiamsubannum, ut apparet, 914 advocarit. Otto, inquit cap. 22 Fulcuinus,

At Christi Patris
Ipsi

aula

Tyronem refovendo suum clementius

sapieiitia vera perenni s

istuni

dona dedit tantas prasclara SophiaB Quod non est illo penitus sapientior ullus

Inter mortales frag-ilis mundisapientes 3G Ita laudata poetria, dilucidesane

Tunc potentissimus
imperitabat
j

Austra.siis et subactae Italiae cujus frater Bruno, unicum et

sing-ulare in Chriati ecclesia decus futurum, velut pretiosissimus lapis, multiplicibus philo-

,, jns, altioms etiam ordinis scientiis quani ~ xime intej cos, qui aetate sua veluti eruditi a sapientes celebrabantur, em inuisse,declarans
.

noncm rerum multarumcoqnitione m,t L uuc >Slma.

Bru

erudil 1

U^f.

ra( .

virtui,
eti

**

gophorum

poliebatur argumentis. Advocatur Ratherius et habetur inter Palatinos philoso?

Nec minus

ut dixi, seculo decimo

batis Gorziensis
et hic,
,

dilucide id facit scriptor aui Vitam B. Joannis ab

,

phos primus. Quid multa

Non

regiam

illara

et miriticara

destitit, donec indolem in orani-

bus disciplinis perspicacissimam

Ratherio

reddidit

et

qui loco supra cit. hunc Folcuini tcxtum pariter recitat, ei mox subgrestutn$c,j unQ n Haec aliquot annis ante Brunonis epicnliitutut, jj., \ , g scopalem digraitatem, seu annum ex infra cticendis 958, accidere atque adeo, antequam Otto Itali subactes imperaret; quod tamen anticipato ei tribuit hoc loco Folcuinus. Ita omnino habet ast Brunonein equidem sub Ratherio, quem et abundanti doctrina et eloquenmaximo cum prn.
.

perfectam. 34 Mabillonius,

litteris mandavit. Audi qui forsan ut Bollando nostro visum est, Joannes abbas S. Arnulnhi Metis exstiterit, apud nos in dicta Beati il.

quomodo

lius Vita

num. 116 loquatur.

reg-is

Bruno..., inquit

(Ottonis I scilicet) sapientia et*doctrina, cum rerum publicarura, tum omnium liberalium eruditione disciplinarum ita

g-ermanus

apprime
superaret,

eruditus,
et

ut

sui

temporis

omnes
p

antiquos

pene

sequipararet

cui insuper et GraecaB lectionis raulta accesserat

instructio, oranium tunc temporis publice ac privatim ag*endorum communicator ac prudentissimus erat consultor. Scriptori isti et Rosioithitce jungi queuntjam supra laudati Folcuinus abbas et Ditmarus, quorum alter S. Bru-

tia copiosa inter

ruisse, Rotgerus
sciplinis ac

sapientissimos setate sua flonum. 58 ait, in omnibus di-

prxcipue in Philosophiae sacrae

,

quam maxime profecisse Folcuino, verbisjam datisid, tradenti,estcredendum.Absit tamen, ut quis idcirco tantum Sancti in studiis progressum Raiherio praesertim aut aliis, quibus usus est, magistris putet adscristudiis

noni
sec.

ejam dictis exstitil aequalis, alter sub x finem sequentisque initium floruit Prior
.

bendum

eo

enim plus, quam magistrorum

,

enim Brunonem in philosophicis studiis eruditissimum unicumque et singuilare in Christi Ecclesia decus in supra citt. Abbatum Laubiensium Actis cap. 20 et 22 appellat posterior
;

labor atque induslria

contulisse videtur ip-

vero, etsi, utpost videbimus, sinistrisac levi-

samet Sancti indoles ?*araqueeia naturae Auctore collala inlitteras ac scientias propensio. Hac tantum studendi ac legendi conceperat arolore'" ,ut (uemadmodum Rotgerus nwn.lS testatur, quocumque circumagebantur taberi

bus vidgi rumoribus deceptus perfidiae labem Sancto perperam aspergat, Sapientissimi tatitulo eum condecorat. Verum Sancius, qui a scriptoribus modo memoratis aliis propemodum omnibus, qui setate ejus seu sec. x floruerunt, tantopere ob doctrinam juxta ac multiplicem scientiam fuit laudatus, non minus ob rirtutem ac singuiarem morum probitatem laudari promeruit

men

,'

naculo et castra regalia, bibliothecam et ipse

suam oircumduceret, et, quodsomno alii, epidis aut con /ab ula tionibus tempus tribuerent, legendo ille,studendo ac commcntandoexigercl. 85 Hine praesertim operam suam confey

37

Utcumque studiis vacaret, haud propter-

reiiquot hhce

roilibus magistris, est factum, ut Bruno, etsi

Ktattsiux

etiam fratriscastra, utiexillis Rotgeriverbis nemo non colliget, sequeretur, musseque, ut

ea tamen calamitosis patrocinari, consulere afflictis, opem ferre miseris, quotiescumque id faciendi opportuna, quse vix umquam deerat, sese offerret occasio, omittebat.

P rrani,monmteria <./.
? "?"!

u*
(
.

a ,i

escens ae

intima tamen Phitosop/t/.r sacrse et profanse arcana penetraret, historicosque, oratores etpoetas
sileant, in

loqumdur, inler arma

Tantum

tipii.

H*

in-

continuo evotveudo, hisce hauriri potest

aliis altioris

lam
,

in

rerum

quge

ex
in

aberat, ut scientia inflaretur, ut contra, quo magis hac prseceiteret, tanto inde redderetur humilior. Plus quidem quid gravitatis indue-

cognitione,

quam

bat

ordinis scientiis facile omnibus ixdmamprasriperet. Veritaii apprime id esse

t

cum

verum haec et a fastu semper aliena et urbanitate, ut biographus noster, qui

num.
12 nos docet,

hcec aliaque eo spectantia

consonum suadet tam quw, Qrsecejuxta ac

Latinc erudita, sec. x floruit, Rosioitha Poetria, ijuaii) <jui eodem sec. Vitam B. Joannis,
abbatis Gorziensis,litteris mandavit,scriptor, Prior enimin Metrica Ottonis I Panegyri de
S.

affirmat, eratconjuncta. Hinc fiebat, ut, quamvis Bruno episcopati charactere nondum esset insignitus , ab episcopistamen,ut loco cit. biographus addit acab aliis quibus cumqueprae,

stantissirnis viris,qui nihil,nisieo adjutore,in

cum

Brunone, postquam hujus fratrem Henrinonnullis carminibus laudavit, ita,aliis

hic sequentibus, qiue omnia, quod usui post adhuc sint futura,huc transcribo, mox canit: Post hunc Ecclesisepastor Brira nascitur almse,

religionis causa vel magnum vet prxciarum moliebantur, adhiberetur in consilium. Hinc verosimillime etiam factum,ut rex Ottoaequus
siquis,

meritorum aestimator, fratrem suum,

Gratia pontificis

quem

duxit

summa

perrennis

Dignam

cujuspraeclaras animi dotes, virtutem ac doctrinam universorum ore preedicari audiebat,

catholici

curam gestare

popelli.

Hinc quoque divino nutu patrispia cura, Abstracturag-remio chane uutricis amando, [psum servitio Christi fecit religari,

gubemandis aptum existimans,ei,etiamsiadhuc tantummodo adolesreligiosis famitiis rite

centimonasterianonnullaadministrandaconi"liserit.Vrima, dis^ensa,tio, inqui t num. 15 Rotgerus

m
iHi adhuc adolescenti 9 en s busdam monasteriis, in quibus deg
'

'"

in qui

idoneo Ecclesia testimonio, partim partim VJ ulapem vitar,

sciens,
posl

zz
wmun
hau
I

quodet invitisboua r paululum Deo saerata Loca, annuente

^tate.privile-iisotiinnmn nisrefopmavit,nicbilsil jurereservans, nisi quantum

iZ
|

"'?

/,*M-

*-

',^.,1

':""'

/> an

cnobiorum
I

;,

spontecausa caritatis optul Loresham, locus regum muniaoentia

Uanovtsstma Annaliu
nol

*
sha

iifi

in

!"

r/xs? Innovissima ctusf Innnriw/iiin

^.m ,
,-..

r,....-..i
.,

sitfmoJ
//./

mno

L766stfc
tii

;Ma _

eluti

Laurisheimensis v\) sequentiaha

tunc

num
suum Brunonem Coloomnium virn;

adhw
\nslaumtttil-

g-isum [Laurisha,;>e,isem

nissimus rex g-crmanum

Ueria,
>t,t

,t

niensis sedis archiepisoopum et

tutum

/ralrr

si

rloribus
llic

adornatum eidem

prafeoit.

inter cetera pietatis opera, quffl

/'.

non solum in ecclcsia sibi coramissa, sed etiam per totum fratris regnum fideliter el feliciter
|

postt

gessit,

mons ria construxit, unum apudsanctumPataleonem, ubi conditus requiescit, aliud ad sanotum Ln dream Apostolum, tcrtium ad sanotum M num. Laurishamensi quoque mon inter plurima liberalitatis SUffl dona thuribuhn genteum magnum etduos nolarum circuli genteos contulit, et xxx hubas in Brum tre suo Ottone sancto Nazario (id est, Lauris hamensi, quod ut patronum suum S. A
suffi
fcria

apudsedis

metropolim

num
tuo/
I

(fo.

,(

gubi

Mi

libi

ii

none
intul

rium veneratur, monasterio)

39

dari expetivit.

contrn ac Ge-

knio vi$um
ett,

monasterio Laurishamensi p ctus fuisse Brnno, priu set archiepiscopus, per verbanum.&l reciti

Cum

vam

illam

.//

nonobscurcaRotgero insinutetur, in dnnali bus Laurishamensibus per hasc, modo huc

transcripta, anticipato Coloniensis Ajchiepi scopi titulo, non quod jam tum, cum Lau, is

demum
tinu
i

066 restituta

jam

dicta sufllciant,

' I I

beia

hamensi monasterioa fratre suo Ottonefuit

prsefectus, archiepiscopalem illam acceperit, condecorari est
e<

archiepi

moderaretur, sed quod postea moderandam

cum
<>

>>>>

mo,
1 1

j,

tem usquead tempus, quo

infra dicendis

id factun
it

Annales
i

"

beie
'.

annum 953 anni sex ab Bruno abbas, frater Ottonis, com 947, quo Virdunensi interfuisse a Frodoardo in Chronico adannum illum asseritur, numerentur,
hincsexenniumutminimum mon
i.au-

u.hr, it

OttonJ

de ad

annum
elati

954
offlci

unctu
dc
:

"i

rishamensi prmfuisse Brunonem ad.eo in Annalibus Laurishamensibus, qui LaurishamensiBTUMoms prsefect uraz quotuor dumtaxat annos per verba supra recitataatEiero tribuunt, cubare, Qelenius inpretiosa :A,risUii at.Verum,cumS>> r iense,sedetiam(Rotge~ pluraalia recUata i
,

tpum tem verb

qui
,,,
,

'

"M"

Lm

indi

"
>

''"

',,,:,

oTJZiL ITveTZulu
unum horwm
versu
el
,

Vm ^" uum chum

monasteria gubet
aut
.

ab Ottone

o>

aUerumaLau
iliter
,

qvide
;,
,,
,

t
,,,,

e ii

am

anonyi

Maccepissei lw """

'

Vc
1

ll

Octobris

TomUS

708
40CTORK
C. b.

DE
verum Rotgerusin

S.

BUUXOXE ARCHIEP. COLON.

Imo contraf cum dictis Annalium^ n rum verbis mox subdat verum Bn 110116111 monachum fuisse non dicit Rotfrerus Vitaj scriptor, monachum credidt nnmcm^
tiat.
,

dit;
ta,

tota Sancti nostri Vi-

quam

longa
e

verbum,

nusquam suppedi/at vel quo eum, non dico monachum Corest,

beiensem, sed vel monacliume.j-stitisse,

gas. Rotgerus quidem, fuisse

colli-

a Brunone S. Pantaleonis prope Coloniam monasterio abbatem, nomine Christiauum preepositum, num.

non

videtur. Addit quklem, San< tum doordo rocari abbatem, eaque de ,

e

r,

V^
v

num.

95 a se iri

Mpnefatus, mox subjungit, breve adhunca

Sancto nostroex Occidentis partibus scriptum fuisse commonitorium sequenlibus hisce con,

ibidem de abbatis appetlatione

Ub tractatum; verum dur

,

ceptum verbis: Ut
tilitati

sis, quod vocarjs, cura; g-enne de^enerc., i,l serio triumphrt, utnon,

Frodoardo attributa loquitur, nihii ^, quod Brunonis monachatum vrobn !; WUUf e natum m ii*
* '

Bruno^

adducit, nec hic e sola ista appeli a t; n cum subinde sec. etiam x r,ionachorur,i
sit,

'

sicut prius, antiquetur, sed de virtute in virtutem uteatur, nava; verum everbis hisce, mo-

nobiis, qui

monach i non

essent,

pr vfuisse
c

nachum
nt-c

exstitisse illum,

aquo profecla

sunt,

omnnui

mlnaohui, vt
ranones,

colligendum haud video. 42 Mabillonius quidem, qui verbaista ipsimet Rotgero Ssec.v Bened. part.i,pag. 335 perjjcram attribuit, concluderc eoc iis Rolgeri monarhatum fas esse, pronuntiat; verum id, sedulo re expensa, a veritate non modo quantum ad Rotgerum, sed etiam quantum ad

scantur, potest inferri. UNeque vero inter scriptores recentiores beyxe midtos, de Brunone loados, vel unum qui aut inde id iniulerit, aut monachi elicn appellatione Sanctum nostrum
'

d<J c

denl >

*tt Druno>

distinxerit

invenio.
tisse, vel

Hunc nempe monachum

omnes
vel

haucl exst''

jj

Brunonem, udquem dicta rerba vere spectant, es.se alienum, comperio, nec dubito, quin id pariter comperturi sint, quicumque /uvc attento animo expenderint, At vero, inRotgerus de Brunone adhuc adolequies scentulo, pcr Ottonem fratrem jam regem e scholis in palatium vocato, num. 10 loquens, fuisse eumjam tum Deo dicatum, perspicue
certissime
,

saltem pterique existima rint, neque sane immerito; cum enim scrintores propemodum omnes, qui seculo decinio fforuerunt, Brunonem, cum de eo loquendi sese obtulit occasio, summis laudibus efferant E neque tamen eumdem monachi tituto uspiam distinguant, imo vero id etiam ViUv S. Joannis, abbatis Gorziensis, scriptor etabbatum Laubiensium h istoriographus Folcuinus qui ambo tamen ipsimet exstitere monachi impenseque Brunonem laudant, haud faciant id enimvero, cum futurum fuisse, ut, si mo-

Imo Sanctum aprima eetate, nutricis gremio abstractum, Christi servitio, volente patre Henrico, fuisse mancipatum, fidem faciunt Roswithx poetriie car?nina, num. 35 ex Ottonis Panegyri huc transeripto Fateor, sic habet, idque, quod Roswitha ait, verosimiliter tum, cum Bruno litteris imbuendus
tradit,
.

nachus exstitisset Bruno id mdlus ex his omnibus vel verbo indicasset, verosimile haud
,

appareat, re etiam ipsa

stitisse Brunonem,

monachum haud exargumento estperquam m-

lido; hinc autern et vel maxime ex eo, quod ipsemet Rotgerus, qui, quas ad Sanctum no-

Balderico episcopo traderetur, acciderit; veruai quidtum? lnde Sanctum vitcv monasti<7 /latre suo dcsimalumfuisse, nedum monachum aliquando exstitisse, concludi haud potest. Veritati enim Rotgeri et Rosivithse as-

strum spectant,
Brunonem,

cliligenter litteris est compte-

monachum exstitisse usquam suppeditet, re etiam ipsamonachum haudexstitissehunc Sanxus, nihil etiam, e quo
elicias,

sertaerunt omnino consona, si vel canonicali ordini seu ctero sub episcopo secundum canones rirenli a teneris unguiculis fuerit Sanctus seu adscriptus seu destinatus. Res apparet omnino certa; verum, sciscitabere forn san modo, qua ergo ratione Brund, si monachus haud fuit, adannossupra cilt. Monachus

ctum nostrum, acproin Corbeienses,quiSanctum facere videntur Corbeiensem monachum, Annales modo supra assignato intelligendos, opinor.
45

Verum,

etsi

stiterit, uti e

jam

dictis apparet,

Sanctus noster haud exmonachus,

ettiinierim}

De0

"

"""""

eum tamen,
Iha
et

qui, spectatis ns, qiicV Roswi-

dlim adhuc jU
venisfuerii
rf '

iterumque deinde ad annum quo ejus obitus refertur, olim commonnclms noster ab Annatista Corbeiensi voca9G5,

et oommonachus,

tur?
hioinmeiiuvi

^lsi quidem hic se<-. dcrairm xv /loruenec omnia el singula, qusescribit, e fidei probatee documentis hausisse asseverari certo
l' ;

>

rit

dubium tamen,qucV de Sanctonomemorat, revocare nolim; verum, crediderim ego, ab annalista isthoc iis, quasjam memoravi, appellalionihus Brunonem distingui,quod in monasterio Corbeiensi frequenter fueril rersatus, tumque ibidem non secus ac mgnachus inter monachos monastica etiam, etsi interim vitse monasticcvex voto haud
queat, in
stro
esset obstrictus, instituta

Rotgerus scribunt, Dei servitio jam tum, cum adolescentulus dumtaxatesset, imo cum a nutricis gremio vix foret abstractus, mancipatus e jam dictis fuit, jam inde ab anno 942 ac proin, uti ex anno 925, quem, ut vidimus, natalem conseadus est, consequitur, jam tum, cum dumtaxat septemdecim circiter esset annorum, diaconatus ordine, quod sane mirum videri potest fuisse insignitum, fidem facit Ottonis I, quod a Schateno in Annalibus Paderbornensibus pag. 286 et seq. integrum recitatur annoque 942 datum notatur diploma in hoc enim quo Otlo multa bona, ut fecisse e jam dictis in An,

aC0 'l|W -

noUbus Corbeiensibus ad annum 942

tur,
,

asseri-

Mabillonius in Annalibus

observans, vixerit. Benedictinis ad

annum ^numAQCorbeiensium^quxsupra
transcripsi, Annalium verba, quibus Otto rex ad petitum Brunonis fratris sui, tunc monachi CorDeiensiSj monasterio Corbeiensi midta contulisse dicitur, pariter transcribit, neque ta-

monasterio Corbeiensi concedit S. Bruno, ad cujus preces facere id sese ait, Diaconi tihdo diserte afficitur; etsi aidem, quamdiu quidem post, sacerdotio etiam initiari Brunonem contigerit, nuspiam expresse notatum inveniam, eum tamen, priusquam in episcopum Coloniensem anno, ut mox videbimus,
953 eligeretur,

men monachum

sacerdotemjam

exstitisse, vel

exstitisseBvunoneiu, pronun-

ex

eo,

ut apparet, fas est colligere,

quod,
si

DIEL-NinXIMAOClor.KK
si

nonatms.

ib

anno]9j* Ot

709

IMNU
C
II

e^*

'Mnllonioto,
lim

Mtdatum

ano
..

'

nofa Ludolfus anceltariusadTicein

rt,

Bruuonia

arohicapellani recognovi, fatfei siyeta

L,

"""

'"'"in.a,,,,,,,..

viriej

sinnmi

IV.EligiturColoninisisepisco.

ime

pusac paulo post Lotharingi praelicitur quandonam haec

;

<**
:

facta.

4nno95e/.

OW^//o

r,r,s

ii

gfmrft/wenp"-

\Depiscopo,suffectumj .. B w regis fratrem,S< num. 17 eo seq. nos docet, idque anno is non eayprimit, ShZfactum, I Chronico, Reginonis coni

o*7o-

ritua]

uphi
'ur,

ronTn

vita

batio,

chronographus Sv. /'/,,,,. ,., aliique unanimi consensu tradunt; quin anno UloSanctusnoster,etsiinti

ut

LeodienseapudLabbeumtom. pag.dBQChroniconadannm

Bibh
:

.sta-

tusfuerit Coloniensium antistes,dub nonsit. Verum quo anni illius mense

q\

dieidevenitd Wicfridi, Coloniensis

benen

cuiproximeBmnosuccessit,mortemanno\ dieviiJuliiaFrodoardoinChronicocom
ri,

DionysiusSammarthanusGallm
'i,col. r.ir.

mora
<>/,

ibid

haud diu
ab
Ott

<

'hri
l

rne aucteetom.

verum doardusin Chronicohaec dumtaaat, qua

afflrmat;

/////

man

\i,

spectant, sequentia verba, Wicfredus Coloniensis antistes defungitur, el Bruno, frater ri Othonis,inibi pontifex ordinatur,cui etiam Otho

guntx

patan
in castra,

reg-num Lothariense committit, ,,,/ ,,,,,,,<,,, ,/ lum subministrat Necplura habetEugo Fla
viniacensis,
ut

mirer aSigismundy
quandoji
:

qui Annalium ecclesiasticorum Qermania tom. iv, pag. 321 Wicfredi, ColoniensU epi
scopi,

mortem anno

953, die

p
.srj, /,,,,,,

./,</,,

ratio

(>,!,-

consignat, abbatem Flaviniacensem in infe riori paginwiiw ryinecitari Ailjangitquidem

.

Mog\
ftde
/-

adkucNecrologium Fuldenst

umidapud

Leibnitium lom. 3, Rerum Bi un u u pag. 164sWigfridi obitum ad u.nnum 958cofi morans duobus tantummodo utitur /<< bis- Wigfrid archiepiscopus. //>< considei nonpossum non, an Wigfridus vere vu

Ludolph
,

idque proinde,

inde

><
i

ipiant, pauloai

mortem

ejus Callesius signat,Juliidieob&

;

verum, etsi nchabeat,Wi dicto anno circa men Juliumobiisseeiqui insedeml olonu nsem successisse Brunonem, ob ea, quse biogt ap
hicrere dubius

/,<,<<
1,9

fridum equidem

modo >'<< Sub "<<<" dbOflnem

<

Loi
//<<
Qfll
,.',

gone
f/f.SSr,

noster scribit, in

animum

induco. Merit

'''

gravittima

animmerito, ejam 47 Nonnull

interficere

mnc dicendis patescet.

alr sr,<

\r

A-

hwqna q rum
<

deUieide,

" reg no

eocorta, qua, ut quidam em fuerint ipsummet in conati, factumait,pr&fatus,num. IQprimo subjungit Tunc sanctje Coloniensis ecole

perturbatione subito

D
iqne Adell

.-

pastor "\Vicfridus,diu admodun.

gni
tanspiritibufi
,

COi

tamen majestati

et patriai satisfidB

quo regnw

dem

relictis terrai artubus,

supernis

iu sociatusest; plebsautem, destitul ipsa confusione nil anceps, nil varium molita,

que patri Eugoni

eooperta
/<"

"

710
rcron

DE

S.

BRUXOXE ARCHIEP. COLOX.

exceptis,

C.B.

passus repulsam, eam deinceps, non ut reginam,sed ut mle mancipium habuit, eo etiam progressus, ut Willse, rixosae conjugis sux, pugnis calcibusque contusam in carcerem

verum rexOtto, qui, conjugesua Bditha, e qua Ludolfum regni hneredem Lutgardemque filiam genuerat, a quadriennoscebat, n i0{ irciterjamamissa, haec omnia
detruseriti

regendam permittit, rebusque compositis, Otto in Saxoniam, Berengari acfilio ejus Adelberto in Itrdiam revertenti ' bus, redit, indeque haud ita diu post ra
cofurtum ad Meenum, natalem Domini d\ ibidem cclebraturus, se confert. Atqw omnia, quse modo ex Witikindo, U Frodoardo, Reginonis continuatore nalista Saxone compendio hic et duobus meris proxime prxgressis exposui, i n Italia et Germania anno 951 et seq ut jam
,

regnumqueltali&reliquis suisregnis adjicere e desiderans, in Italiam, quo Adelheidam, ereptam, sibi in conjuBerengarii custodia

sotis
-

gem ac cum ea Italiam in dotem accipiat, omniain exprofii isci um exercitu statuit, parat, in Italiam, ubi, quipatri peditionem
>

suis locis indicavi, sunt gesta- nunc quxo n no, quo deterrima, jam antea a Conrado et Ludolpho in Ottonem formata, conspirat'
erupit,

prmverat, filius Ludolfus nihil memoratu dignum,patruo Eenrico, Bavariseduce, adoReginonis lescentiin omnibus pras invidia, ut continuator ait, adversante, egerat, magnis itineribus properat, eo sub Septembris ini
tium anno 953 appulsus, brevi totam Italiam superiorem subigit, Berengarioque a Canusin.r nrcis, n, 1,'ium Adeldis, c custodia, cui

953 acciderint, lectori etiam

et

oui

dem pnecipue, quod potissimum ad mensem

ac diem, quo circiterWicfridus obierithuic-

que in sedem Coloniensem suffectus fuerit Bruno, rleterminandum conducant, ob oculos ponenda. Reginonis contxnuator, qui annos pro more,3etatesua multis in locis usurpato,

a Nativitatis Dominicx

festo orditur, non

ibijungit
a LudolpliO
ct

50
in

Conrado in

re-

gem
hic

Verum Ludolfus, novas hasce nupiias detrimentum suum cessuras, sive ultro,
id suggerentibus, suspicatus,

Alsatiara progrediens,
tri scilicet

socrui sua* Berta3, ma-

doraina^ Adelkeidae regina^abbatiurn

ol>

cautat

memorata sive, aliis

pa-

Merenstein dedit.
52
et
te contra

adversari senserat, iratus in patriam una cum Frederico, archiepiscopo Moguntino, clampatren titur,occultaque ibidem adversus eum agitat
truoque Eenrico,
sibi

quem

Tunc jam animositates et eonsilia occuleum facta palam cceperant apparere

<lttectti,

,cx,
\u

Mogmtut,
''''<"",

primum celebrato Dominicse Nativitatis festo, in Germaniam anno 1)52 sub veris initium una cum novasuaconconsilia

Rex, Ticini

juge redit

qui Berengarium, penitus attritse crant, cujus vires nondum omnino subigeret, Lotharingise duce Conrarelicto inltalia,

unusquisque eorum, quae in corde contcxerant, apperire. Rcdeunte enim illo de Alsatia et Ingelkeym Pascka celebraturo Luidolfus filius ejus et Chuonradus dux nequam, fautoribus et maxime juvenibus et de Erancia et de Saxonia et de Bavaria sibi coadunatis, conspi,

tionre-

cej)tu$
t

Coloma

post Pascha,

Loilmrietuibw

do. Ric, qui

cum

Liitgarde, Ottonis

filia,

ma-

quacumque poterant, munitiones seu castella futuras seditioni muniebant. Nec enim jam clarn agebatur, quo tendebant, scd
raverant, et

trimoniojunctuserat,Berengariumque consilio potius, quam armis subigendum censebat,

captato viri colloquio, firmam ei, fore ut, si sese Ottoni submitterei, Italise regnum, quod

aperta rebellionis signa raonstrabant. llex

tur

igi-

contra principis hujus voluntatem ienere nonjwsse/, benevolentia ejus obtineret, spem
(j

Ingelkeym perveniens, paucis suorum fidelium secum kabitis, non tuto intcr medios kostesPascka celebrandum ratus, Mag-untiam inde secessit. Ubi aliter, quam regem deccbat,
diutius ante portas expectans, Eridericko ar-

facit,

cumque seseidproea, qua apud soce-

ckiepiscopo
bis

jam cum

illis

conspirante, vix ur-

valebat, auctoritate et gratia effecturum, spopondisset, Berengarius fidei ejus

runi

suum

ingressum obtinuit. Tunc Luidolfus et Cku- onradus ibi ficta ad eum kumilitate, ut postea
talium se
Sed,
*i

sesecom/i/ittii, ac

cumeoad

Ottonem, anno

claruit, venientes, nikil

in ejus con-

ad Maium nondum provecto, in Germaniam seconfert. Verum cum is,contraacConradus volebat, non statim, sedpost triduum dumtii.cn/ ad regis colloquium fuisset admissus, nec nisi verba, quibus, quod desiderabat,
052
in
set,

trarietate egisse dicebant.

Hcnrickus

frater ejus in

Pascka Ing-elkeym veniret, illum se comprekensuros, non neg-abant; quod rex tranquille ac modeste suscipiens, navigio Coloniam attigit indeque progrediens Droomanni
vico Pasckacelebravit. Post Pascka, coadunata fidelium suorum multitudine, Coloniam iterum
rediit,

mensem Augustum

difjerebatur, accejjis-

hinc Conradus ac Ludolphus, qui totum id Henrici, ducis Bavarise, sibi maxime suspecti ac invisi artibus adscribebant, <juamsese inter amicitia contracta,ab Ottone tprior quidem in Lotharingiam, cujus d/>.r era/,posterior rero inSueviamseu, uitunc DOcabatur,

ibique Mettensem episcopuin, in quo

maanme succensentes, ambo, arctissima

spes et fiducia Luidclfo et Ckuonrado esse videbatur, omnesque Lotkarienses, exce-

maxima

ptis paucis,

quibus

proedae

et

rapime cordi
sui-s defici-

erant, obvios kabuit, et

entes,

ab amicis

Alemanniam, quam, uxoris suae Idse patre Eermanno, qui illius duxerat^atribuscirciconjuranhbus
KDCltUtU fuil,

benigraa ad se venientes susccpit cnantate et in sua fidelitate firmos et stabilcs coadunavit.

ter annis defuneto, obtinuerat, dbscedunt. 51 Otiostatu/n mensis Augusti die Berengario ejusquefilio Adelberto, sese in Ciientelam

anno 953

53 Ita hactenus, quem laudavi, Reginonis continuator; Metensi autem,qui Adatbero vocabatur,episcoporeliquisque Lothariensibus,
prcrbisjam datis narrat,Colonide n dem acceptis, Otto inde in Saosoniam sus, filio generoque severe, ut, nisesepuotiu/i
is

na qaiba* 0
tptlli-

tar, i"

d(m
fi

ncceptih " l

inpubUco. regni apud Au> gustam vindelicorem conventu Italiamt Aquiisi dumtaxat ac Veronensi marcis, quas fratri suo Henrieo, Bavarix duci, commitHt,
qjus tradentibus,

confert,

qut

cos hostes haberivellent, sceleris auctores

niendos

DLE

\iw IMa

ru

niendos traderent, injunxUAtfhartenses seu,

;n
tenwon
acctleri/
>->

utabat

^LothaninUerea^.quod
crant,ar arripiv

cem suum,

nradum.duaxii..., cum regem

A"'"

om-

*"

cessisse.

Ver

Jus

Wicfi

Ragenario, 5 do t quo\
obsiden

<;::;;:' li/J

cicis, F

um
.

itim

dam

rr

ab imp

IttsinChronicoadann

it,infu-

gam

vertitur,

Moguntiamque

nar

vumillum
'

compellitur. Sic coj piis Ludolfi, cuiinU

vpusj

Vgrippli

aatum
Etowj
,/,/_

ai

>h

partium motu auditc

s,

tradiderat,

dem

'

exspectaturns,

se

eceperat,

Recc audiens,Monguntiam inimicis

^J, ad cam obsidendan tu, cui etiam Eenricus, Ottonis fra copiisesuo Bai Bajoarx
ductis, sese adjungit,

''

itequam
'//.-

accedit.
_?#,

Quo

circiter anni 958

res

ycsVa

''"'

''
,

simidque, quicivitatu illius obsidiofi peracta, uti etiam quamdiu durarit R kinduslib. 3 cxpouii Verba ejus omnia, quod prtPcipue ad rem nostram hic faciant,
t
.

//

ah
ui
i
i

iit,

tunc

transcyHbo.
jwt movens,
>

uti
i

54 Sic habent

Etes

...

circaCalendas Juliaa,

supi

Mognnliim
cirea

moto
rere

Jnl" int-

exercitu, armis filium

generumque
ad
acci

quffl
ii

tium obsidel.

tentavit,

obvias
in

urbefl partis

Hinc Sanctus,
r,r
'

aut arrais cepit aut

deditionein

suffei

m>,r.qno

quousque Monguntiam perveniret, quam filius um exercitu intravit patremque dictu m

,

56
lonii

Po n
dua

'

rabile,

expectaT

it.

Lbi

plu

quam

oivile
.

Lothai
l i

omni calamitate acerbius bellum coaptum mult* machinffl miiria admol

et

destructae vel mcci

gnse, raro forinaecus stationesfu
bbj

portaa pu-

lut "
,,,,,

/<',<

ndibu

ounc ando
n

enim

res univer

se

dum dom

rea
sta
i
I

C rem regni fbris,

Obsidioitaque
ret,

intus

orem metuebant.
de-

dum

sexagintadie
;

atione id

I
i

unde datus esl ob fit de pace consobrinus regis Ecbertus, quo urbem \ia ouilibel pateret in castra crimen purgandi,

sermo

utsupra md
,,/>-,

hoc in
l0t

w
ut a\

>

Qubd Brunone, nepotem suum Ludolfum, cum

de pace atqueconcordia traotandi.

<

pa<

\co\

haud dubie eodem tempore,

quo, quod

Zdvshir',ioEhhJu., t exurucmuyuu ex urbe MoQuntina ad Ottonis castra accessus

nntevet ,r

m quoh
'

,,

nhwssis dato, luc

.,.
:

<

>'i

ri

'
,

,.n,,,

./,

bnuddiuad-

Con adum

iE
utie

Tl^tt,
proinsubmi
(>
'

mol

doinChronicoadannummfas

Ludolfm

m
fit, '

ut

habuisse debeat et tunc id

,

Brunoi.
'

Mogunttnm

B i acc

is

criminis,

712
AUCTOnR

DE
quare non contra

8.

BRUNONE ARCHIEP. COLON.

? Si-

sto,

me

legiones ducis

C.B.

adversum me move, et festucam de terra sumens, hujus, inquit pretium a me meaque potestate rapere non poteris. Quid tibi visum est solicitare hnjusccmodi rebus patrem tuum? Contra summam Divinitatem ag-is, dum domino
g-na

59 Ac ne quid penitus sine fraude Arnoldo, strenuo imprimis viro, cui rum per idem tempus in

fieret
s

secretius pollicitationibus \ll tis, commemorando insuper odium vetus runt ut se primum, deinde

commissa

fuit,

Mb B.irSSteS 2*
"

mJ

llm

***'**
if.

patrique tuo repugrias. Si aliquidscis vel vales,

me furorem tuum evome non timeo iram.

in
leclori* Oculii

ipse

enim tuam

& ^" pra?claram, postremo totum illud re DU Henrico duci perjurus abdicaret

bem

Rag-enesburJ"
;

roboris inter eos invidia et

t<mtum

odium

57

Ad

hsec adolescens nihil respondit, sed, au-

mul Ungros, antiquam pestem

vindieavit "s

hlc subji* lun

tur.

dito rege,

cum

suis urbe ingressus est

conso-

brinus autem regis Ecbertus,

esset in

cum

obses datus
esset...

urbem, suasibilibus corruptus verbis,

regi fitavcrsus,

cum

et
,

antea

ei iratus

Dum

haec agerentur

proxima nocte Bajoarii

q ua prem^ ^" bantur, aut penitus adimi, aut aliquatenus nui posse. Hac de re, ut puta, tam subita et im * provisa , commotus imperator et magis

patria 8oli lta ~ bant, ut reg-num ipsum divisum invaderem> bitrantes, hoc modo solicitudinem,

comites fratris regis, relicto eo, conjuncti sunt Luidolfo ; qui pergens cum eis ccpit urbem
reg"iam
in ea
,

rum

miseria,

quam suo damno,

ill

qua> dicitur Reinesburg,

,

regione munitissimis
ducis suis
filiis

cum caeteris omnemque pe;

dionem Magontia3, accepto tandem, U0 d p e te. q batur, pacto, dimisit. Habiographusnoster a Witikindo sane haud parum rhssona?is

dolens. obs'"

cuniam
g-em
nior

militibus divisit

conju-

rum etsi sic

tide

cum

patrui etamicis non

cog*it...

solum urbe,

sed et regione excedere

Erat autem ju-

habeat, Otto?iem equidem Mogunobsidionem solvere fuisse compulsum tam

u?ius,

quam

alter scribit;

Arnulphus cum fratribus, qui tale consiB lium machinatus est contra Henricum eo quod paterno reg-no subrog-aretur, ipse autem honore patrio privatus esset. Exercitus, diutino
,

cum autem Otto sta,

labore fatigatus, missionem petit etaccipit, reg-e

cum

paucis

admodum

filium in Bajoariam

subsequente. Arnulphns junior, cujus Witikindus in textu modo huc transcripto meminit, filius erat

tim post hanc, utiambo, Regi?ionis continuap tore aliisque consentientibus tradunt, in Bavariam, Ludolfo filio suo, ibidem veljam ut verosimiliusapparet,per Arnoldum grassato vel propedie?n grassaturo, sese oppositurus moverit ac, priusquam id faceret, Lotharinguv ducatum, seu tunc primum, seu prius
etiam,
?iico

quam quodnum.
953, uti

53 narravi, accideret
in Chro-

Arnotphi seu Arnoldi, cogno,

ceriequeanno

ex Frodoardo

Bavaritv ducis, qui cum anno 938 obiisset ducatum, defuncti non filiis, sed fratri BertoVpho, cumque deinde hicanno 947 obiisset, germano suo Henrico Otto
mali,
,

mento

ad hunc annum constat, Conrado ereptum, fratri suo Brunoni, ut biographus nosteraddit, contulerit, hic modo, ut, quandonam
id Otto fecerit,

Hinc factum, ut Amoldus ille, etsi etiam ejus so?*or Juditha matrimonio cum Henrico juncta esset, facile tamencumfraimpertiit.

juverit

soluta subserviunt, sequentia addidisse.

quamproxime deter?ninetur jam supra dictis, qiuv tempori, quo fuerit Moguntix obsidio, definiendo
ubspttmbrv

tribus suis ob ducatum familise suie subiractum sese conjuratis in Ottonem adjunxeril, eaque, quse hic Witikindus memorat, in Henricum Ottonis fratrem fuerit machinatus.
evenissent, Lo

60 Otto, post MigimticV obsidionem in Bava-

riam appulsus,Ratispo?ia?n,ut Regino?iis continuaior ad hunc annum docet, obsedit; cum autem, postquam tres menses integros ibidem
egisset, re infecta, in

inuimfam amo9 ^ *^"

8

conc ' M *"

Saxoniam

ihuricnsiutn

Verum rem paulo aliter, quam Witikindus per verba modo huc transcripta faciat,
58

circa Kale?i-

dux

gestam esse apud nos ad diem ix Julii scriptor anonymus in Vita S. Udalrici cap. 6, num. 39 narrat. Henricus dux, inquit, com,

mendata

civitate Ratispona, totaquereg-ione

No-

ricorum Arnolfo Palatino comiti et ceteris insuper suis fidelibns, perrexit ad regem. Moram autemillo ibifaciente, praBfatusArnolphuscum

cum

multitudine populi fraudulenter Ratisponam ceteris urbibus et cum frequentia populo-

ruin et cum omnibus, quibus potuit, Luitolfi potestati subegit./ta ille hascqueejus narratio, qiuv, ut eo modo, quo a Witikindo

traditur,

Mogunti/e obsidio soluta credatur, pati non videtur, cum Boige?i narratione melius convenil. Esec cni?n, statim atque frustraneum
Brunonis proLudolphp in riam reducendoconatum num. 26 et duobus sequentibus exposuit, sequentia, qiuv

das Januarii, ut Witikindus tradit, fuerit reversus nec dies pauciores certe quam quindecim circiter itineri ex agro Moguntino in Bavariam conficiendo impenderit, consectarium fit, ut sub Septe?nbris initium a Moguntias f obsidione destiterit,ac proinut tum abeoLotharingix regnmn Bruno moderandum acceperit seu, ut Biographus nosternum. 30 loquitur, regni ilhus tutor et provisor, imo et archidux seu supremus gubemator fuerit statutus. Frodoardus quidem,Reginoniscontinuator et A?i?ialistaSaxo, qui Brunoni regni Lolhariensis gubernacula fuisse ab Otto?ie commissa, pariter tradimt, nihil o?n?iino, unde veldiem vel me?isem, quo res gesta sit, elicias, suppeditant, verum eam ad annum 953 unanimi consensu referunt, cumque id pariter, uti e

jam

dictis

nemo non

stri biographus,

eruet, faciat Sa?icti noa veritate indubie aberrat

qua??ivis

plectitur:
dolis

luterea

huc specta?it, verbaco?ntamen modis omnibus nec

Magnu??i Chronicon Belgicum, quod

?%o?\

minus quani viribus certare, neque dies, neque noctes requiescere, adversarios interdum
suspectos facere, nichil intentatum relinquere neque quicquam pensi habere, dummodo id efficerent, ut maximis intra regnum urbibus
opulentissimis,

secus ac nos scriptoresque illi omnes, ecclesitv Coloniensis episcopuon an?io 953 creatu?n fuisse

Brunonem notet, eum tamenquinto

affirmat.

demum

prcvsulatus sui anno Lothariensium

ducatum adeptum

et his

quocumque

ing-enio potirentur"

mdecunctisreg-nifinibusfacile se imueratnroi mperaturos

arbitrantes.

v.

m ONDBCIMA
SV.A n B,. un , quo(1Loll a| , n i S* p. gu ben,an,l, ,c. cepem, r ep re hede u d,,s m o
,

i;ls
3
1

e,. it

Slt.

nnQ9 ube nandam aceeperit, "

'-

W
/

KlOflMfri

"'"

tomtohic

>-

rrehendttw.

ridiJ Co archiepiscopen indeptus est anno 9 ut idem Frodoardus et continu it< Qua dignitate non contentus pos ,.. niUD ro, utja
:

mensem

(J

P ls

tas fuit,

anno

95
[iiMi

Lotharii

.uto-

B
dootrinae Chri n. qua hao in parte ah im g-ladio seculari separavit. Sed sortis suae et officii sese adrnoneutes, hoc ipsum bant, quod dicehantur. Exemplum Brun

bant,

memores utique
vel

reg-num ejus

Aivhnln,
solenter
sift

secuti

postmodum ex

pralatis

alii,

religione
el

neglecta desertaque, ad dominatum

im
atra-

rium sese converterunt,

pis,

similiore

quam

pro
nih\

sacerdotibus. Hinc locus de episoopo

Wirceburgensi apud A.damum Bremensem lib. 4, cap. 5. HincAdelhertiarchiepiscopi Bremen sisstudiumcomitumjuridictionemexterminandi. JEmilius Yeronensis Historise Francor. lib. 9
scribit,

""" ''-' biw de Sancto nostro scribi,

i

"r
riti

'

Brunonem

insolenter archiducis appel-

lationem sumpsisse; a quo non recedit monachus Nussiensis in Chronico Belgico magno.

quider,

Brun

Ineptum vero

\%bi

nem
enim

quod Witichindus Brunoexemplo Samuelis excusare nititur. Longe

est,

o-

alia ratio erat vooationis

Brunonis,

quem

et

Filii

Dei

Samuelis quam mandatum

mat, id ex
patum,factt\

l0

pressum disertumque et salutaria synodorum decreta imperatorumque sanctiones salutares, C pindenique superioris"seeuli episeoporum exempla ab omni gubernatione politica avocabant. Annotavit Aventinus, hunc episcopum, fratris
augusti auctoritate fretum, inter primos fuisse, qui reipublicie munia obierint, eum hacti

dumta

vat

vuli

ratione ulla a Brnnone

nom
que adeo
dicatur,
iii-mi

\ptum,Ca haud di it,

<

oi<

icta,

an

m
sibi

id vel ab

Emilio

nulldtenus
psisse,

\n aidm

appeUa
10

episcoporum studium fuisset sacras literas docere.

jnrgue
diec

>< "'

ad
toni in
<li-

Sancti

de Ottoi
i

ramen
ei am-

62 Tta Ecclesise Catholit seepisi

opum,quem

loqu

U ina effulsisse, nemo non fatetur, ambitionis, mperbise et inanis glorur reum agit laudatus Meibom verum, omniane et singula, eo condtwentia, qum vir, nimio partium studio abreptus,in
dot

virtute non minus,

quam

Oc<

cam,
duci
,

ari

til

titulur,
/,

ab

0(

duo
sa, quain

ad Sanctum nostrum hic intoi amussim sunt consona ' DucaturaLotharini

i j

adhibet, loquendi
nplit itei

formulq

ut

inquitsub
est.

vei

borum, quseja

"

'

iii
-

>'i

initium, a fratre Augustosibi committi pa habet-,verum quis hinc, BruFaU

evt

latio
/./
l

""
f0i

lOpu

nonem, episcopali, ad quam nitate noncon

in
',,
1

"-

uv

'

haudfactum
politici
st

concludat? Postrem bitionem,primum non item. Sanctumauti

io

munussih
ei$u

op\

ducis dignitatem seu

aut, vi

munu

isse,

mom

Hfeii

'//

statim
-

Rotgerw, Sanctinostri Uographw,,

ait,

fiterat

au

714,

DE

S.

BRUXONE ARCHIEP. COMOX.

accipere praelati, quod tantus vir habuisset // D fateor, neque prorsus immerito, '/ opinatus laudatus Leibnitius verum, etsi forsanfLe rint aliquot Germaniee episcopi Brunoni empto, ut dioecesium suarum comitatut cum sibi offerrentur, acciperent, impulsi
;

C.B.

ratur,

immoderatoque Adelberti Wirceburyensi Bremensis sec. xi archiepiscopi, universum comitumjurisdictionem exterminandi studio apud Adamum Bremensem lib. i-,cap. 5 narBrunonis exemplo est factum? Prius-

quam meam hac deresententiamproferam,

Ailami Bremensis, quse huc spectant, verba ecolesia Uctori ecchibeo. Sic habent Potuit (Bremensis scilicet) dives esse, potuit nostra
:

arcbiepiscopus noster [Adelbertus) Coloniensi

aut Mogontino in omni rerum gloria non inviqui dere. Solus erat Wirzeburgrensis episcopus, habere conin episcopatu suo nemincm dicitur
sortem. Ipse enim

cum tencatomnes comitatus

Verbis enim proxime recitatis sequentia istheec, quibus etiam ante Brunonis aetatem ducisjus Herbipolensi seu Wirceburgensi in Franconia episcopo fuisse, ab Adamo Bremensi, contra ac.num. 61 indicat Mei* bomius, memorise prodi, insinuat, mox
putavit.
sub:

tamen, quantum ad omnes, ac nominatim quantum adWirceburgensemLeibnitius haud

l'l

g-ubersuaj parochi8e,ducatum etiam provincise noster pi-esul statuit nat. Cuius semulatione
in sua dicecesi aliquam habere videbantur, in potestajurisdictionem tem Ecclesiae redigere. Ita laudatus scriptor.
,,,,,
t

es comitatus, qui

jungit Quidam long-ius justo provecti, omnem episcopis et abbatibus sub Carolinis regibus secularem potestatem negant, tanquam primus omnium Otto mag-nus eam contulerit.
Sed ecclesias
lodii jure et

dudum
in
illis

praedia

amplissima

al-

Dispiciamusmodo,an,quaeverbishiscenarrat,

vasallos habebant, qui-

Brunonis, qui sibi Lotharingise ducatum

est,

busterrasinbeneficiumdederant, quibus aut

committipassus
mius, acciderint.

exemplo, utvult Meibo-

adominiumdirectum reddito utili acceperant, E quod feudem oblatum vocamus. Aliquot etiam
rusticorum seu colonorum millia aliquando sub sua ditione habebant, quos coercere potuisse
mixti imperii jurcnon dubito. G7 Sed jurisdietionem in liberos homines (qure tunc infima nobilitas) aut merum impe8

B
haudquaquum,
uti

G5 S.

Burchardus, Herbipolensis seu Wir-

qu* /'

'"

mtdium

zeburgensis episcopus, ad xiv Octobris diem, qua Martyrologio Romano hodiemo exstat
insei tus, in

Opus nostrum inferendus,guber-

"/7>g<m<e.
'

nationem ducatus Franconiae et potestatem judiciariam accepit, imo vero et episcopus et guhernator ducatus Franconix fuit,et dignitatem ducalem successoribus suis reliquit,uti, quse Joannes Oeorgius ab Eckhart in suis de Rebus FrancuvOrientalis et episcopatusWirceburgensis Commentariis, anno 1729 vulgq,usque ad pag. 400 altis, tom. i apag. 393
;

" endmt

rium in quoscumque habuisse non apparet, doncc ipsi comitatus ducatumque aut tequivalentem
eis

ettcenmdw

>'

potcstatem in sua quisque ditione

accepere. Hoc primus forte in Occidente episcopus Komanus obtinuit Pipinil etCaroliM,
Hberalitate.

Ducis etiam jus Herbipolensi

in

dilucide ostendunt ; cum autemBurchardus, uti idem Eckhartus in dictis Commentariis tom. i, pag. 522 docet, haud diu post annum 750 obierit ac proin jam inde a Wirceburgenses episcopo ea quse sec.
legat,
\
1 1
1

Francia Orientali antistiti antiquitus fuisse, ait Adamus Bremensis et "Wormatiam ducis potestati exemptam episcopoque attributam, narrat Ditmarus. Modo hasc studiosus lector ex;

pendat, videbitque, Leibnitium haud adversa)'i, imo contra etiam suffragari assertioni,

Adamus Bremensis per verba mox

ait,

recitata

possederint, qui factum esse potest, ut

qua Brunonis exemplo quee Adamus Bremensis per verba num. (M recitata scribit,
,

Brunonis, qui duobus demum seculis post floruit sibique Lotharingiieducatumcommitti

haud attribuenda, contendo .Adhsec

nitius Bruuonis

etsi Leib-

exemplum

ut nec principes

passus est,exemplo per episcopos iltos fuerint accepta?Sane idinde nec accidisse,nec acciderepotuisse,nemo non videt; cum autem sic habcat, consectarium Jitprimo quidem, ut, cum i>i/))ioderatum quo Adelbertus,Bremensis ary

episcopis ducatus comitatusque dare, nec hi

illos se,

sit

vererentur accipere, plurimum potuisarbitratus, is tamen scriptor tam in F

Otto-

Sanctumnostrum,qui accepit, quamin

chiepiscopus,
sissiuv

firit

incensus ,un iversa:tn ilurce-

comitum jurisdictionem exterminandi

nem, qui ei contulit Lotharingnv ducatum, exstitit Meibomio, etsi non secus atque hic, heterodoxus, longe eequior neutrumque idcirco

studium e sola,qua Adelbert us Wii -zeburgensi episcopo par esse volebat, aemulatione, ut per rcrhn pro.rime recitata Adamus Bremensis
non obscure prodit,originem duxerit,idpariter exemplo, quodBTu.no Lotharingix ducatum accipiendo prrvbuerit ,adscribendum haud sit deinde vero, ut ducatum seu politiciprincipis munus sibi committi passum esse episcopum, in Qermania ante Brunqnis etiam setatem,
;

carpens

proxime ante verba supra

quod Lotharingix
:

recitata Ottonem etiam,

ducatum Brunoni
cti

contulerit, excusat, de SanIdein non

nostri biographo sic scribens

addut

unflll

hn xlcnter,
Lcibnitio eiium

contra ac Meibomius ait,fuerit auditum. 66 At vero, inquies, Leibnitius in suain

Scriptorum Brunswicensiumtom, i Introductione, ducesolim et rei militari prsefuisse et

dissimulat fuisse, qui reprehenderent, quodepiscopus rem populi et bellatractaret;sed cui magis fideret frater imperator in illa temporum difficultate, qua filius seductus in patrem insurrexerat; qua Hung-ari, Slavi, Galli metuebantur ? hsaiA top^. [otm' GSItaitle, recteetiam Witikindum, qui Sabomius conDei muelis, politica juxta ac sacra potestate tendit.

domi supremam jurisdictionem cum jure

gladiiperprovinciam administrasse, hocque episcbpos judicibus regiis seu ducibus comitibusque, etiam in suis territoriis, donec ip-

populum moderati, cxemplo excusare >Tiinonemnitilnr, ineptise,ut Meibomius per verba

supra recitata facit ,nuspiam insimulans. Rationes quidcm hic, cur Samuelisexemploper-

peram

a Witikindo excusari BTU.nonem auturnini

met, adjungit, verumliasce, quod vult,

muic &i/iuiuiainque lauaaussimi morcs scicntiamque laudatissimi

,
.

plurimum plunmum piuiimuui

, potuisse, ut nec vererentur dare pnncipes, nec

~ * a cusat. Audi,

nM n quusnum.3Gtoquatu/

.->/

t->,

Pansan* ^au ...iu

tur,

DIE UNDBCIMA
tur,

Oi

forte

aliqui

div

dis lg-nan, quare episcopus

rem populi

eula belh tractaverit,

oum animarum
,

et p

modocuram
siquidsapiunt,

tantum-

sipsafa

satisfocit,

cum tantum

pd

Brun

et

hujusmodigubernatio.autsanctffl Dei rectoribus ante inusitata cujua exempl

I

quis requisierit, in promptu sunt. tur super hac re oulpabilem

prrocipes,
reij'

administri, jud

\
dical

eum

Samuelem sanctum
pariter

oum
eeteri
ii

et alios plur.

mpio
lur.

exciua-

legamus etjudic phetamduospresbyterosad morte iegamus. 69 At cero, ait, quo Brunonem haud apte Samuelis easemplo excusari mius, Longe... aliaratioeral
i |

muo
oaru

lis,

quam

Brunonis,

quem

e1

Filii

mandatum

rentur,

Hin
i

expressumdisertumqueet salutar decreta imperatorumque sanctiones salu pia denique superioris seculi episcoporun

ord
jlldi

ruin
arbitri

emplaabomni gubernationepoHtica Non una sane ratione, suscepta

Otto eicommittebat, regni Loth bernatione, Sanctusnosh v, citert quse Meibomius hic dicit,
sint,

<

leguntur

em
\enda
rju
.'liui
ii!

tr idui

uni

iii
i

pecearit; verum,

si

quse allepat, Bruno

politica av<.
,

>di

tempoi
pro

iinl

a1
|

nem ab omni gubernatione

tum

lacerdotio

commuxi
I

tcessario debebant, qui factum

ut ea
iii

Sane

Bi

sec. yii a suscipienda politica dioecesis R iri

Irum

zcburgensis gubemationc S. Burchar Whreburgcnsem episcopum, haud avocarintf An expresso Filii Deiprseccph, synodo que decretisS. Bruno, ai non item S Burchar

dilaudal

[Jrsbei

ipum
ac

'

|uo

e1

Fr
loo
b

multo

fequiufi

meliu

dus fuerit obstrictus? Td nemo certe di c potuitquevcl solum. Burchardi rxcmpliuii <'(' ficere, ut, quamvis Bruno politicam regni Lo-

untj

quam
I

pontifice

huju
rolo M.

li

pi

rinvidla

Pot

a Ca
tc tral

gubemationem minime ambiret, eam tamen sibi a fratre oblatam haudd ctandam existimarit.Burchardus,episco] muletducis munere Franconiam moderan
tharingici
ihlni, ijH(l
/i/

"Di
i

pj
I

tuli
i]
i

admi en
ctiqi

pf,

hau

ou

nldJHS llUJUSbonV.nl

obtn ctantur.
terea

suscepit,

parque ratioac Burcha

politi

C eajemplumBTVLnoiiem^nedueis seu
tharingise gubernatoris
cumgne non
paucn
alta,

cipum

; i

munus

dignitati epi
oi

scopali adjungere vereretur, impulissepo

70 Schatenus, qui Sanctusnoster t jam
i
:

bui

etj

quod

Bi

tieni
bit

ver

tus Coloniensis archiepiscopus, Lotharingise dueatum a fratre suo Uttone ac< eperit,i\
" nalibus Paderbornensibus anno primum narrat, acdeinde ad annum9hS pavrn jam supra adductis, quseet ad Otto ncm, quod ducis munus Brunoni contulen
I

rumi

/A

'

sit,

obtrectant,p

id
li-i-

iui

hunc, quod idac

usandum con

boti

dtccunt, adjungit. Lubei ideircohsec omnia, qusesimul episcoporum in Germania dignita

minatufi
pei
politii a

contemfuisse cum principispo junctam probant, huc transcribere. Tbidem itaqueis scriptor sequentem loquiturin modum-Seio equidem ab heterodoxia nostrdrum temnorum reprehendi Ottonem regem qnod
,

cam ad <<"" /"-/ haudpi

speci
'"
''

ionem

ru

hS3C dUQ (epr

conjunxerit
strinffi

in

fratre

suo,

et

Brunonem

per-

tur

ctis

quodprimufl contrariume supradi dig-nitatem Itouet a.lmiserit utramque

m
In

K
adni

?2li cetetpoliticiprincK^itutiosacerdotLpatiatur.Octobris

wm
re-

+m

Tomus

V.

71G
ACCTOKI
C.

DE

S.

BRUNONE ABCHIEP. COLON.

enim de Hungarorumannvnipauh
scha, uti infra sumus visuri, thaHngiam irruptione num.
id colligere e Sancti nostri biographo

desque sacras, quibus potuit raodis (potuit autein multis) auxit, amplificavit, stabiUVit.

B.
cr.r-

perperam
ir,

idcirco a

Meibomio arguilur.

nimis evidenti haud dubierei veritate convictus; etsiautem contrarium assereret, haudpropterea tamen, a Sancto nos73 I/.rr
ille,

B tc D WtfP
'

factair .'/' Lo
wcus.
ra
\

n -j~ .

~v ~

wjwjn
videlicet)

_-.r/.

r/Q

tro omnes tam episcopi, quam ducis, jiartes fuisse strenue impletas, minus certum forei atque indubitatum. Tdenim, praeter scripto,-rs, ii Schateno in textumoxhuctranscripto nominatim memoratos t disertissime testatum etiam facit, qui hic pariter idcirco nomina-

(S.

Brunonem

nuie funtra dura qua-que f

.

lenter,

quia vires defecerant, tentavit > Metim urbem opulentissimam doli0 1 mvaderet
ipsi Colonia?

et caetens regrai

munitionibus

spectum
funderet.
i

tim recenseri meretur, annalista Saxo adannum 953 subfinem sic scribens Bruno frater regis gloriosus totius Lothariensis reg-ni duca:

Bruno itaque, pravis haud dubi Conradi molitionibus sese omao&itwM* < cw/ US SlCQUfi ducis muneri, szbi tmposito, satisfacturm

se faceret, probra jactaret, minas ef~

-7

tum et regimen cum episcopatu suscepit. Ita cum magn rcliffione ususest officio sacerdotis, ct, exigente necessitate, functus est virtute
magnanimi
scopi,

Aquisgranu?n,stalim atquc Otto i Ba ,;,'iay.l moverat, sese contutit. 75 Docet id num. 33 Sancti nostri h' graphus, mox etiam, quicl ibidem
egerit, sequeniibus his verbis, quse etiam

Sanctus

Quoniam itaque tamepiquam ducis munere Sanctus noster

ducis.

optime, uti vel ex hoc Annalistse laudati testimonio intelligitur t fuit perfunctus, hinc simul et ob aliajam supra allegata Brunonem B sane ob politidse simul et episcopalis potestatisin sc uno conjurt<iinnem,qu(im in ccidci-

quam

nis promissisque a Conrado. utmoxasserui acium fuisse, confirmant, exponens Pr cipes regrai (Lotharingici nimirum) quornn" convenit , eos variis id intererat
-

m'

x,Q UobroT.
*cop\u t

multisque

tissimnm reijmhlic.c bonum

ccssisse, scripto-

resnon pauci festantur, perperam a Meibomio reprehendij evadii indubitatum.. Quare haudplura de hoc argumentojam dictis adjungens ad ea modo, quse Sanctus, cum pri-

modis instruxit j atque hoc cum eis potissimum eg-it, ne seductoribus aut vanis eorum promissis crederent, ne minas timerent; reo-ia majestati et suas ipsorum fidei pollicitationes
millas prasponerent,
et in

spondens se ante tempus tempore semper paratum fore, ut pacera

si

Ecclesia^ violatam,

sic necesse esset, vit

mum dignitatem ejus episcopalem

cali Otio auxisset,

primum

addita duegerit, seq. exa-

minanda sermonem

converio.

etiam suas periculo reformaret. Porro Sanctus ita ducis simul ct archiepiscopi munus im~ plere exorsus regnique Lotharingici prima-

vandam

VI.

Quae sub episcopatus sui

initium potissimum egerit, et an

ante

annum 955

epistolam sy-

ad fidem erga regem fratrem suum serhortatus Aquisgrano Coloniam Agrippinam, ibidem, uti ex iis, quse Rotgerus num. 34 scribit, nemo non cottiget, ordinandus episcopus, discessit. Ordinatum quidem, statim atque eo advenit, haud fuisse,Rottes
,

nodicam ad Agapitum Pontificem haud miserit.

Conrado

in

Mogantise obsidione anno

bcis, ut

Lotharingiatn

irrumpente,

Bruno inimici

conatibus
oppositu-

me

rus Aquitgra-

num teconferl,

953 sub Septemsupra ridimus, initium soluta, dux Conradus mox in Lotaringiam, verosiYfallime tum utsuum in Brunonem, cui rex Otto ci ablatum Lotlia ri ii rji.c ducatum contulerat, odium easerceat, tum ut dc Adalbcrone Metensi episcopo Lotliariensibusque huic adhxrentibus, qui sesehauolita jn-idem, ut supra docui, Ottoni adjunxerant, vindictamsumat, irrumpens, urbemMeiensemaggreditur. Otto rcx, inquit ad annum 953 in Chronico Frodoardus, urbem Mag-untiam, ubi Conradus se receperat, obsidet, tandemque post duos fere menses cum egresso ad se Conrado locutus et obsidibus ab eo acceptis, transRenum regreditur. Nec mora Conradus, dimisso Maguntia? railitura prsBsidib Mettensem ap,

gerus loco proxime cit. insinuat; ast icl equidem anno 953anfexi Octobris diem ac proin ob supra dicta eo temporis spatio, quod hanc inter et Septembris initium anno illo intercessit meclium factum esse, ex Ditmaro fas est concludere. Hic enim, Brunonem, quam anno 965 Vita functum, inter omnes convenit, decimo tertio ordinationis suse anno obiisse, lib. 2 scribit cum cadem, si Bruno, anno 953 ante xi Octobris diem haud fidsset ordinatus episcopus, decimus tertius ordinationis ejus annus, dum clicta xi Octobris die anno 965 obiit, in cursu, ut cuique computanti fiet perspicuum, nondum fuisset, necesse est, ut Sanctus, ne alioquin Ditmarus, a cjuo, ut dictum, tertio clecimo ordinationis suie anno obiisse traditur, a vero aberrasse sit dicendus, anno 9b3ante xi Octobris diem acproin ob supra dicta eo temporis spatio, quodhanc
,

inter et Septembris initium

sit

anno illointercesmedium, ordinatus fuisse episcopus cre-

datur.

urbem, quam mox futura pervadit inreptione. Otho rex, vocatus a fratre Heinrico, Bajoariam petit, quam filius ejus Luidulfus,
petit

captis quibusdam urbibus, devastabat. Conradus Metensein .quoque urbera post non raodicamipsius deprsedationem, hortatu, ceu fertur, A-vnoldi abbatis reliquit. Nec tanlum qiuc
,

diu , ut apparet post orclinationern suam Bruno ad Agapitum, Romanum Pontificcm, synodicamsuam, quahuic, quiad sedem Coloniensem esset electus, significavit, epistolamper Hadamarum, Fiddensem abba76
,

Haud

rpiitolam

y-

nudicameodm
onno, conira
ae Pagi'

tem,

Romam

misit.

Quoniam

igitur, inquit

num. 40 Sanctinostri biographus,

te philochristus et

humilis

is-

hic
i

Frodoardus

um

tumfecit Conradus ; veetiam minis, terroribus^promissis atque

ait,

meliorum charismatum servus Domini Bruno, secundum dignitatem sedis sua?, Romanae quoque sedis
etapostolicaB benedictionis privileg*io debuit insigniri, et cum eis pariter, qui traditam a
beato

ardens aemulator

aliis

quibuscumque modis Lotharienses a

ft-

dc Ottonis abstrahere est conatus.

Fas

est

IHE UXDKCIMA

CX
11

A beato

Petro apostolo sanam serva nam, Catnohca? fidei integritate

inviolabili

r[ .

in

fessione et

vera cou
C n
lollis

veritate
,

unin, synodicam suam epistolam per Hadamarum, venerabilem mouasterii Fuldensis abbe, tem, Romam a,l ^apetnm,

Papam
concms,

min

direxit.

Agapetus,
ait,

o,

&*<*? Branonem, qui

ut

tum Ro>
Apostoloru

P><us, q am<t, ,,<,, '""''<'""'"'.

*A /,/,

Rotgerus

solebat, eo utendi wtfe*. facultate, per ,,.

juoHescurooite
At'<
.

c<ww Sancfi nostri epistolam atlulerat.Ha

rernm </m</ '"i mV

marum

abbatem misit. vero, ut mihi equidem apparet, re< rs/feri Baronius; ast, a num. 4 Pagius in Criticis, Quod b
Baronius de pallio ab Agapito Pap um Brunonem misso, pertinet ad annum nongentesimum quinquagesimum quintum. Rotgerua

rtinfortftnt

Branonempatfti

w*priusi
Uiasirn
tus,

um
ntlocuin
,

sermonem

instituat,

jam

l0

058 tnissum ha

enim monacbus

A
I

in Vita sancti

BrunoniB, ante
/*;/

If^tfai

^amreferat,BrunonemBomamadAgiiP etttm Papam direxissc Hadamarum abbatem Puldensem, qui ei attulit pallium, oap, u de Galliarum vastatione per Hungaros verba faoit, et
capite antecedenti dc pace pcr
ciliata
;

Pagiusm
s*
ta

Brunonem Hungari autem anno sequenti in Qal lias irrupere, eodemque anno die deoima Beptima mensis Decembris Ottonem inter et Luidolfum filium pax sancita, uti anno sequenti videbimus.
77

jam memora

ut

dic

,i

in

pace, 0(i
itaque,

uRotgeio

Ex eo

quod Rotgerus nonp

quam cum

de Hungarorum in Qallias anno 954 facta irruptione paceque, sub anni ejus

U
lita

nstedii

ui

po

stabi

uo
tst,

dem finem Ottonem

inter et filium ejus Lu-

gestse sunt,

ut
/>o-

dolfum sancita, tractarit, de. pallio ab Agapeto ad Brunonem misso loqualur, id anno, non 953 aut seq., sed anno demum 955 factum, Pagius contendit. Verum Rotgeru depace, Ottoneminter et Ludolfum sub anni 951 finem composita, loco aPagio cit haud
.

db A
ris

spatio,
<>'<

ad Brunonem pa quod anno 954 Pascha

intei

ei

septimam
;

cesst n, missu apparet verum i, ordine ubique non

<> /.

sns
.i.r

runt

rel, si id faciat, res eo, quo ereneordine haud narrat; Hungarorum enim in Gallias anno 954 irmptio haud diu, uti infra videbimus, post Pascha certeque proinde ante pacem, sub anni ejusdem 954

loquitur
,

appa
Otta

toriaspla

pauca

gloi

iosum istum
,

haud pr&

cessere

num
/,'

18

et

ti

\q*

U finem initam, evenit et tamen Rotgr. Pagio standum sit, prius dc hnr ipur,,)
illa
,

<lr

Ot,

trm'"'.

sermonem

instituit

cwrn

uutem

sic

pus, quo

/''

gesta

eint,

det

habedt ac proin res eo, quo evenerunt, ordine haudnarret, enimvero ex hoc, fuisse demum anno 955 ab Agapeto pallium ad Brunonem missum, Pagius haud recte, spectatis etiam iis, quse ipsemet scribit, conclusit. At Rotgerus, non depace, qusesubanni 054 //nem Ottonem inter et Ludolfum fuit composita, sed de pace, qusc tunc, cum Brunonis
scriberet, obtinebat assiduisque cti, strenue ducis, dum in vivis ageret, offlt

queo
/,

hachaud p
96
1

um
Gallias
i\
i

anno
cut\

facta

tn

up

to

ab

am
eqw
nt\

certe initio

pallx

tO,

'i

Vitam

Coloni
io

Poni

functi, curis debebatur, loco a Pagio

cit.

lo-

quitur
mitndii,
I

,.ui,

naj dispensationis ignari, quare ep populi et pericula belli tractaverit,

;".sti,

ut

'

Atin

cum tantummodo curam snsceperit Qui marum satisres ipsa facile, si quid sanum sapiunt,
facit,

chui

pra
bat,

>

<"",

':

cum tantum

et

sertim, partibus, pacis

et

tam insuctum, Hlifl bonum per hunc tutorem

longe
lateq'.

prs-

doctorem

fidelis populi

8anctinostri(

!,

'

'

718
AUCTORJ

DE
:

S.

BRUXOXE ARCHIEP. COLOX.

pedit, quo

C.B.

neca/p. 22 narrata, ita d&inde oap. seq. pro* Contigit co tempore Leodienseni sequitur catbedram vacare Faraberto decedente ; cui
,

sibus ante anni 953 finem, obierit minus currente adhuc

;/

in

emolumentum

mag-isterii
est

mag-na Brunonis
:

Ratherius ad sedem Leodiensem S cura credatur promotus, hincque

am
Bevert*
1/
,

ai-

I)

nis

industria

Ratherius

incardinatus

quod

rectiam ipsatunoad sedem iUam

tur.

/a c /r?

Ul

quidem propter abundantem doctrinam et eloquentiam copiosazn, qua inter sapientissimos florere visus cst, non eidem solum ecclesia?, cui prffifuit, sed et multis aliis circumquaque valde proficuum fore putatum ; simul quia in illis partibus per zelum atque contentionem, unde fieri solet inconstantia et omne opus pravum, quidam etiam sacerdotes Domini plerumque, quod nefas est dictu, terrenae plus justo confisi potentiae populum imperitum scandali-

nonnullis scriptoribus recentioribvs

Verum chronographus
anno ad annum 954

typis Lijjsiensibus
sus,

Sa.ro, a Leib 1698 in tuce; *

:

sic habet

episcopatu Veronensi depul.sus ^^ 1S Leod' SlllIn episcopus ordinatur per Brunonem archien pum post Farabertum quarecum
, ;

^^ Ratlier^
1

pho

antiquior non sit, qui, contra^chi^ verbis is facit, Ratherii i n episcopum G ~

isto

chronoT^

zabant, scepe dictus et ssepe dicendus dominus Bruno, cujus jam totius reg-ni dispensandi cura

imminebat, ratus

id,

quod vcrum

fuit,

liunc

diensem ordinationem anno 953 cons' enimrero Ratherium, qui bis antea e sedTv' ronensiexpulsus,eertojam eratordinatuse r scopus, fuisse reipsa anno 954, sed ob
dicta

L^

ejectum antea, et neglectum, hoc tanto beneficio ad illud fidei et veritatis foedu-s adduci, ut a ncmine posset seduci, ita demum os loquen-

haud multum provecto,

supra

Leodiensn'.,,'

ptoris

tium inimica obstrucre se posse credidit

si

B
ftaiherium
ei

nulla occasio scandali posset in

reperiri.

eorum episcopo

curante Brunone, creatum episcopum $ C r'' illius, cuiet Chronicon Magnum Betr cum pag. 81 hac in re consonat, auctoriiaie ac fide videiur credendum.

insedem illam

M Kn<lri. frrr upud Sancti nostri biogralum nU m. 8S etiam leguniur, hdncque, anne p/ abs hoc, an contra a Folcuino primitus sint
profecta, incertum esse, Mabillonius, a quo una cum nonnullis aliis, apud binos illos scri-

VII. Quaenam
ctus

prseterea

San-

anno 954

egerit, expla-

ptores pu rii'c r nrrurrentibus, Ssec. v Benedict. part. 1, pag. 481 et seq. etiafn recitantur, prorerum, utcumque res hxc, de qua nuntiat in Annotatis, Sancti nostri Vitde subdendis, iterum loquendi locus dabitur, sese habeat,
;

natur.

Uti supra, quo lux

iis,

quee iv

et

duobus
,

Biwifloriijjuf,

Brunonem cquidem, ut Leodiensi ecclesiee post Faraberli obiium, qui e dictis anno 953 contigit, ab optimo pastore prospiceret, operam dedisse, e Folcuini rerbis jam recitatis fit manifestum. Ac id quidem, quod in Emolumentum mag-isterii Folcuinus, secundum statuta canonum factum, Rotgerus ait, eo tempore, quo Bruno adsedem Coloniensem fuit evectus,
contigisse, indicare ridetur Folcuinus
;

seqq. erant dicenda, affunderetur lectori, qucB anno 951 et binis seqq. in Germania

<onira Bruno-

ew

tl

Ragint.

potissimum et Italia evenere, compendio exhibui, itamodo hic, quo nonnidla, quee deinceps sunt dicenda, luculentiora eradant,com-

'"i occi(i,oniio

9U4

pendio pariter, quse anno QS&potissimum

sta sint,

ge-

ast

sub loquendi, qua id facit, formula duo etiam anni comprehendi queani, annone 953, an sequenli Katherium ereari Leodiensem episcopum cururit Bruno, dubium relinquit. Nec certum id facit Sancti nostri biographus. Etsi enim de Ratheriiad seilcni Leodiensem promotione locuturus num. 57 sequentia ist/uvc, Libet meminisse quoddam hujus pii Patris pium et laudabile factum, quod in ipsis sacerdotii
sui primordiis ut pro luctu spirituque mceroris

cum

exhibere est visum. Otto, qui, ut vidimus, post frustraneam Ratisponu? trium circiter mensium obsidionem e Bavaria in Saxoniam sese anno 954 circa Kalendas Januarii receperat, ibidem hyemem exegit. Lu~ dolfus tum et Ratisponse et tota late Bavaria dominabatur Conradus, qui et Cunradus, imo et Cono seu Cuno a Rotgero, Folcuino multisque aliis scriptoribus ut Pagius in Criticis
; ,

ad annum 954, num. 3 observat, indiscriminatim rocatur, per nuperam, quam supra
retuti,

urbis Metensis popidationem Lotha-

rienses sibi reddiderat quammaxime infestos,

opprcssorum cordibus excitaretspem salutis, efieoisse cognoscitur, rerbu prsemittat, sicque Ratherii, quam hic designat moxque subjunin
<//'/,

cumque eos ac Brunonem, vicaria regis, ut vidimus, per totum Lotharingise regnum potestate auctum, suis ipse viribus depellere non
posset,

ad sedem Leodiensem promotionem

S.

in ip-

Hungaros adhuc, ut notum est, twn paganos in regni maxime Lothariensis pergenarium potissimum
954

sismet episcopatus
se abs hoc

Brunonisprimordiis fuisnihil tamen,

et

procuratam prodat,
quibus simul

quo

isthsec rerbu,

anni 953
fate-

niciem accersit. Hi itaque abs illo contra Raet Brunonem, utplunmorum erat opinio, acciti, Bavariam, anno

finis, el

sequentis initium, ut

nemo non

bitur, significariqueunt,

iubetltuendum
(Uh (inm
intffiim
vit.
!
' .

adalterutrum dum-. taxaUignificandumdeterminentur,adjungit. 82 Verum anneid aliunde determinari seu,

nondum diuinchoato ingrediuntur, inde ad Rhenum et Mosam transituri. Trtstis ea de re nuntius in Saxoniam celerrirae deferWitikindus lib. 3, pag. 655, interea audit, quia Avares (sic Hungaros appellat) intrantes Bajoariam jungerentur adtur. Otto rex, inquit
versariis disponerentque
tare.

cura-

quod eodem reeidit, sat certo, annone 953, an sequenti Ratherium adsedem Leodiensem promorcr, curarit Bruno, definiri non potest ?
cui Ratherius in sedem Leodiensem successit, anno 953, et quidem, ut
jftgidius, AurecV-Yu/tis

Cum Farabertus,

eum

publico bello tentali

,

S4 At
te,

ille satis

imperterritus
gratia Dei

necessita-

, iotfari-

qiani

dact

monachus, testatur,

nequaquam

se,
est,

Dominum

ac

Conrado,

xxvin Augusti uc proin quutuorcirciter rnen-

reg-em oblitus

sed collecta valida nianu

obviam

MH
A
obviain procedit acerr,

DNDBCIM
auteui
,_ ui .

;i>>

d.vertum ,h eo, ac
lo.

illi

. Ums
;

BM

haneiam

,7

tum

req.o,

fp
*""*,'.'"

hT,

tUUKK

,l

ft-^^ii,,,,,;,,,, :-"<n,Uo<juntHX la lia Sll ue

s
ll;

""" s

"</'<

'" ""'''. <V.v A<-

*>

trumqu, Kheni Uttus

oagahsunt.Wa
*,

*..
'"

solebatlper.

vminwafKJmarum
eis, ul
,7,

soontimta Bnu, rel,, f** pud viUa ,;,,,

c"
ivMiiui u-^i'11

publice
el
ii

Laudat.

Mhcii
ribusauri

*"-"'

Hri

ministratu

ladcon*
s**r**t parati. congress

arffenti

plurimuD

regnun paeto oum Hungaris init< 954 tti Chroni o Frodoardus,

. I

fitennt.laudatussi

Uungaris,qui,
eos pei

ut

Folannuslo

regnum

batiam Lobu
atronis agentibus,
o

Iiothariensededucil usque in sciiicet asmuli sui, atque Brunonis

Qui
sit,

cur hsec Hungan Folcuinusdc abbatc

et

fuerani

QesttS

pestas contcntionis

dormiente

puto

Jesu in

Dei misericordiam hoc super serpentinum lum concepto consilio, nequitia susb viru totius regni ejus diffuderunt. Era1

w Bruno
per
/"''
I

es

conjuratione
dulfus
si
,

princeps

i]

;iu

Lui
; I

spectabilis adole iinioe ol trus, seductoribus minime oredidieset, e1 neres

opum ad
,

in

non proditor, maluisset, et oum eo, q quidam stimulusCono dux, paulo ante fbl
esse,

citrante

mns...
irrupcrunf 9

85 lli Hungros, antiquam ut prffldiximu pestem, sollicitaverunt, ut regnum , in se ip sum divisum invadercut arbitrante li-u-uiodo sibi sollicitudinem qua premebantur, aul pe nitus adimi aut aliquatenus posse minui. Eao de re sseva Hungrorum gens, e1 qualem uum,
,

set,

Stra

COOa

nib\

quam

terra nostra sen.-ii barbariem,

pervi

ipudipsv
que
t

discessii tus

illecta civibus, transitis

GermanisB

e1 pleri

pal
de ceterOi a de
/"
.

Galliae

provinciis

cui

jam olim
,

nobilis iile
ro

Francorum populus
*
I

insedit

om

igmibus vastatura se totam infudit. ln ha< mo prsdiotus cum suissequacibusmilitavit'

sed
est,
iibi
-

nn,

quam Mosa
,

alluit,
,

ventum
il

ab

eis,

incertum

qua dr oausa
e1

desci\

ibidem in gralian eofas <!< olligere, quod, non

ulo

Hungri Hasbaniam ignibus

deprffidatione

aggressi Carbonariam petunt. Ita

Sung

,Ludo quam\ it
'' /
,
,

<><

as

tum

/< U
i

qui, quemadmodum Frodoardus loeo tupra multis Galliarum locis devastatis cit. docet
,

Ponl
(

Witikin

\to %

tiunradOj

cum
qu
patrl

nec parva suorum manu tam prseliis morbis amissa, per Italiam in patriam suam sunt reversi, Lotharingise regno immim
..

tibd n

tui

qui
eo,

Deo
ii<<
*
i

bus

rcx Otto

dolflu
i

ma, in Bavariam, cum inde Hungari sent egressi, e Sawonia cum exi idolfussefert, tur.JSiobviamcumi

ret,acontun inquit Witikind\

B8
,

cumque prope

esset, ut
I

praslium

et\

Twm

vatre comrnitter7i,'s. Hartberto Curiensi e\ bus fiunt inducix indictoque

,t

kugustanoet
in

xv Junii

inna-m.Kin

f f
r,

qiueegisset,rah
/ -'"
/

nemque reddere posse

" / /"
'

"'

l!

Verum priusquama
ut

*m

quc
post t

festatwJus,

Frodoardus in Chronico ad

cum

72H
ii

DE
,

S.

BRUNONE AECHIEP. COLON

C. B.

Arnoldus Palatinus perierat ad Orienidlem urbis portam fuisset commissum cum S0i iis urbe iterum egressus, interventu principum,
,

dum

pax, Amstedii eociorn e fr D ctis anno 954- inita, firma ac stabilis manerll seu tvm scupost adtaborasse, e verbis
ui

la ac

gnamter,

iuense integro etdimidio obsideretur, patibi\x\xi\t

vel

ccm (ipsamet Witikindi ><rba sunt)

usque ad condictum diem
,

dum

de his causis

adnisus, in

ut post videbim^ Ludolphirm, regis filium, continere i n offiZ-'

,

maxime ex

eo

quod

ilf

Bamriam

iterum anno 955^

,

apud Fridesteri notabatur. Verum Ludolfus regni conventum e xspectandum, haud ratus, Ottoni patri, venatione sese oblectanti, obvium se fert, prodijudicaretnr, locusque consilii
sl

rumpentibus Hungaris

quammaxhm'

ralusque in genua oratione

t
)

flebiti

qua
i

et

lacrym a s e. iorquet, abshoc, cui sesedbtemperaturum iisque, quse voluerit,' assensurum spondet, in gratiam e.r amoris paterni affectu suscipitur. Obit interim Fredericus archicpiscopus Moguntinus, hocque defuncto regni conventus qui
is
, , ,

omn ium p rsesei itiu m et p a

' apparet indubitatum. Verum,p r iusq progrediamur, hoc loco, quo de rebvs 954. Sancto nostro gestis agimus modo adhue an is, quod, ut apparet, tunc, si locu

mm
m

buisset

umquam,

ha-

accidisse foret dicendum

perfidicv in fralrem

reddiderit, seq.

suum Ottonem reum indagandum.

ses'e

Fi ideslarise

ejam

dictis fuerat indictus,

xvn

g VIII.

An Bruno

perfidise

Decembris
cetebratus.
ac

die,

non ibidem, sed Aranstedi fuit

fratrem Ottonem
reddiderit reum.

umquam

sese

cum

co po-

89 Jta crederemefaciuntGruilielmus, Otto-

cem

init

nis regis filius, et Rotga-us Sancti nostri

]}

biographus. Prior enim in Chronico a se scripto et a Trithemio in Chronico Hirsaugiensi citato apud Marianum Scotum ad an~

Ditmarus, cujus

verba omnia, qu% huc spectant, lectori in antecessum hic exhiben-

E
R 'no.f
ralri

num
fcionis

954 sicscribit

Anno Dominicse Incarna-

dccccliv. Indict. xn. beata^ memoria? do,

minus Eriderieus
clesise
ol)iit.

sanctaB Mog-untiacensis ec-

arehiepiseopus, vin Calend.

Novembris

Eodem
et

vero anno eg-o Guilielmus, tanta?

da, tib. ZdeBTunone, ad episcopi ducisque di- n'w*'coroL" gnitatem per Ottonem evecto locutus, mox de nam ffu90ni eodem ibidem sic soibit Hic post iniquorum 9e " erom quamvis sapientissimus esset, consilio depravatus, pro bono malum reg-i suimet germanoque
^

<"/"*<, Loiha

>

successionis indignus, loco ejus

cleri

cum consensu

populi ejusdem sanctse sedis xvi Kal.

Januarii (ipsoque die pace inter

stedi

regem Ottonem
Mo-

restituere meditatus est. Vocavit nempe ad se Hug-onem generum, regi, ut supra memoravimus, nimis infidelem, ad convivium et cum co-

etfilium ejus Luitolphum facta) in loco Aran-

rona
tere,

artificiose

gemmata regnum

ipsi

commit-

sum

electus et in die ix Cal. Januarii

g-untia? ordinatus;

Hungarorum

in

Bavariam
:

posterior vero, de iterata qu<v anno 955

,

consanguinitatis et juramenti immemor instituit. Qui cum in sancto die solennis Pa-

accidit, irruptione loquens,

num.

52 sequen-

omnibus instrumentis reg-alibus, g-enerum promissa foemineo expetentem desischse, paratis

tia subministrat verba Pra?venit hanc pressuram, imminentem Ecclesije, pax in palatio

derio, coronare voluisset, odii, divinae misera-

tionis gratia, sai)ientia3que, cuncta volventis

Arnstat habitum fuit, ex integro condicta et ex mag-na jam parte per imperegali
,

quod

in

freno paululum laxato, puduit incepti et poenituit; accersitoque clamsuimetsecretario,quem

ratoris nostri

iirmata. In
regis,

fratrumque ejus sapientiam conconventu illo Guilielmus Ottonis

,

prasdiximus, Volckmaro,quod in mente latebat,

non ex Editha regina, ut Pagius aliique scriptores recentiores aiunt, sed, quemlib.

admodum Ditmarus
q

nonnihit post

medium

testatur,

tamen nobili et guntinam, utiex ipsismet ejus verbis mox datis el Reginonis ad annum 954. continuatore intelligitur, Frederico recens defuncto fuit
suffectus,
cui /irmand*

ex matre quamvis captiva, Slavonica, filius, in sedem Mo-

vulnus aperuit, qualiterque curaretur, diligenti consilio qua^sivit. Sed conversis quibusque paratus ad omnia Dominus huic in mentem caelitus misit, quo curam sui senioris respondendo p talibus mitig-avit. Sanctus , inquit, Spiri//

tus tibi, senior carissime, sugg-essit, ut non

//

amplius adversus nos prasvaleret

sceleris inimicus
;

tanti auctor

quem

sic

confundi teque
,

//

,
//

autumo posse honorari. Coronam quam genero tuo craste daturum promisisti, vobis considentibus prassentabo, ut fides tua in con-

Brunosncvn-

90 Porro idem conventus sub cujus temUS Moguntia, sesquianno abinimicisjam ocp cupata, Ottoniregi tandemfuit reddita,generalis seu, ut Witikindus loco proxime cit.

//

spectu

omnium

clarescat, et invitus corruens

disrumpam eandem, ut fraternus amor modo

frigidus in posterum recalescat.

//

loquitur, universalis exstitit;

ab omnibus regnitum episcopis,tumoptimatibus

,

quare

cum

celebratus indubie fuerit, ei certe preesentem etiamsese stitetHtSanctus ?ioster. Et vero Bru-

92 Placuit hoc archiepiscopo et sic expleri r0 nfetre whvotis exultantibus divinas pulsavit simpliciter iue.aDUman " ,,r; aures. Mane autem facto, dicta hsec ut factis "

>nventuiistireipsa interfuisse, indicare videtur Rotgerns, dumpacem, Arnstedii

i

nom

suntimpleta,archiepiscopus

magnum simulabat

ni

initam

Ottonis

dictis natu

fratrumque ejus quorum e minimus Sanctusnosfer erat, sa,

suique tanta spe frustrati inconsolabilem sustinuere dolorem consummatisque diebus festivis, aliis, quam ratus sit, donis honoratus rediit. Post hsec confratres
liati
,

moerorem.

Hugo autem

ptentiaconfirmatamfuissetperverbaproanme

rex inquam

et

episcopus

reconci-

Sane Sanction nostrum, qui, quemadmodum Frodoardus in Chronico ad

recitata tradit.

invicemque

pietatis studio perseverantes

annum 051
rh
i

omnem

inimiciti& scrupulumdeincepsamovere

testatur,anno isthoc operamsuam ut Lotharius, Ge)-herg<e sororis sux et Ludo-

Transmarini t wn defuncti

filius,

rum rex

Franco-

consecraretur, contulit, sedidojucc-

Ut ratione et via in hac , qua perfidicV nota Sancto nostro inuritur ,Ditmari narratione examinanda procedam, necesse
curabant.
est,

est

utqmsstt Hugo,
.

ctd,

DIK UNDECIMA OGTOBBIS uH h*c fert, coroC u

Istehai

regi, uti
, :

1HUJG

/lll

;:

nimia infidesinnde-

riusmwn mntm
-

0<W

//,7

c,-,, /,,,//

LJ

u "*i"p'u P*v

/"
iiu.r

VC

Cunone
/n.r

.,

-,,-..

>^
trisl

ii-

uuuuuus, niius

ejus,

admodum

properavit, locisque,
tinent,
tavii.

quffi

ad D ad Salfeldum
l8j

idicta.v
per-

abditis doloque idoneis insidias oqi

]
'

ftfctn

mediuiti

Post haec, ^SPosth^PapiapnBsidiomunitadis]

fo

'

>

nec

revertfitur,

M.Bcrenga-

Beringerus *

oum duce Conrado

"*
produnt.

regisque gratiam in urbe lugustana sue filij que deditione promeruit simulque iram supplid venia placavit bonaque cum paoe pa B triam revisit. Rex autem, Pran

maro

aliisquesec.
/'"'v,

etxi
n
.

qum Franconia Francofurtum Wormatiam

'"""/.''
,

H
I

aliasque ad utramque Rh eniripam bes complectitur, appellari, utja

nui, solebat) regrediendo perlustrans, latei insidias, quae a filio generoque Bugone para-

substitui, nec ab

Hugone

is

bantur, comperit
lnec,

in
\a

moxque

eis

per internunoios

ira dictante, mandavit, ut vel tanti faoinoris autores sibi mitterent, vel se pote tati regia? inimicos pro certo scirent. En Hugonem,

rium

est,

ui

et

in
|

.//////,

ntque
I

de Hugone,

qui,

cum

Ottoni, uti hic

ei certe

DUmarus

narrat,

lo-

struxerit insidias,
exstitil infidelis,

nimium quantum

qtd

sit

censendus, A/ ven
riori s d\

estque adeo de hoc Ditma rus, idpote de Hugone alio, qui Ottoni sese
infidelcn/ exhibuerit,

d$ termoss,

nem Ditman
Hugo, Parisiensi

nusquam antea

locutus,

per verba, num.

loqui censendus.

91 et seq.

huc transcripta,

Verum

toni struxisseinsidins n

quis Hugo, qui OtDitmaro per rer/m

Hadwigi, Brunon esup

filiarum mariti
>

\us

proccime recitata asseritur? Ts alius non quam Lotharingiie duxConradus, qui, quam vis a Ditmaro, aliisque scriptoribus ac nom\ natim, utjam supramonui, a Sanctino b \grapho indiscriminatim modo Conradus,
(j

mnt, genert
genei
ih
.

itit

autem neplx appellarx gem

etsi

sunt,

queaw
Uarx
i

tamen s

Bru

uno
cui,
ino

potuii
ut

modo

Ci'no appellel.ur. hic lamcii llu^o,

cr-

dis

rore in Ditmari textum librarii seu oscitantia Seil alia quiicenopo r/ii/oa,- /llupso, ,tu,i
1

enim Ottonis matrimonio jun

I,,,
,

fllia,
I

\upradooui,

uu
hoc,
.

r,

nepti
,

app
<>,

cupatur.
adducuntur,
iiriptofem a94-

vocabulum
sedet sententia
illa

quam

ba
ignx

Ea

primo
de

quii lem

quod
a

tiores
ficatione,
,

id,

lum non de Bugone,

tienthim
mite,
<

quod per verba

insidiis,

Ottoni

filii

fttiam

ignifli et

haud

ac,
j

quod hic

supra

dictis

,,/, nuptus fuerit, netur quadret, uti palam

Hadmgi, utumis non nemo forsan opu

vel

nwr*. iu
oepti

exeoflt,quod Ludtilfo Ot Huaa.auiunacum Hugo, quiunacum Ottonis filio Luddlfo Ot* Franciamque Germatoni. ex ltalia reverso
" lh nicam lustranHM mulinhuna per dicta cc, ba 'Oneodem Ludolfo, ul supra md\
'

editarum oajterarum
oifestum
ert.

Verum
medii

etsi

<<
<<

ita

Ht,

Q
ubinde

<

iptore
i

'"

Latinitah Ql id ipsum, guodagn

i

infima imodo
iflcat,

spirarit, idque
etsi

Hugo, Parisien bellum contra Ottonem anti

cum

aute,

Hugonem,
vero,
,

potiu

'<

titx

fecisse

nusquam legatur
insidias Oti

</<
,

\inde

Hugo,aquo
ascriptore

,/

proin
erai

refert, uimis ergo

hm
Eu
''

isto dicatur, idque iU

-

gonem,

Parisien

iU

DE
C.
B.

S.

BRUNONE ARCHIEP. COLOX.

co-

Et vero vel koe a onia generum, opinor.

mittendum,
ret rie

Eugone, Parisiensium

proin, e textu mzte, " Ditmaroagi ac eodem, de quo ibidem verba, quibus sese de Ditmaloquitur, Eugone fuisse antea locutum eradenda, esl dicendum. Res rus insinuat, cuique, qui jam dicta attente expenderit, fiet perspicua; cumautem e teatuverba illa, veprimitus profecta haud luti qurn a Ditmaro
sint, esse

legatur, Ditmarus loqui sit eensen jorcm fidem mereatur ejus narrah Cuno, uti infra docebo, anno 955 contra Eungaros die S. Laurentio
,
,

ma- d D
','

" el

Conr

sacraTom^
953 e

misso, fueritoccisus necprius, quamjamal' "" v u quanto temporis spatio Pascha an. **
'

^ml'*' ^*
'

prseteritum, Bruno ejam dictis fuerit cre Colonicnsis archiepiscopu$,consectari'.,,

"I,

*
i

eradenda, parum

admodum

verosi-

mileappareat,intextumeumdemlibrariorum
oscitaniiapro nomine Cunonis nomen Hugonis irrepsisse,huicqueadeo Cunonem,in quem

Cunoni rcre in Paschate uolupr conferre Lqtharingise coronam, nect vel anno 954 vel sequenti debeai accidisse
si hic

rum annorum istorum

neutro., nt rcqni

'

quadrant,quasseseanteadeHugonesuodixisseDitmarusinsinuat,substituendum,acproin non de Hugone, sed de Cunone scriptorem kunc ibidem loqui, est credendum. Annalista Saxo, de 'onrado seu Cunone duce ad annum 95 hcuius, mox Ditmari de corona regni per Brunonem genero suo destinata narrationem
<
i

tharmgii i coronam Cunoni conferre voluerit Bruno, factum esse, ejam nunc dicendis tescet. Witikindus lib. 3, pag. 655 de Frederici, archiepiscopi Moguntini, quem Summum
sul>ih<l<> appellat obitu simul et universali populi conventu, in <jh<> ut swnra vidimus, subanni 954sfinem stabilita inter Ottonem regem etfilium Ludotfu,,, //,,- rlllt /o cutus, mox subjungit Mogontin post
,
y

V L

Pontificem

hunc usquam Ilug-onem appellat. Cunone, sire de Hugone, PariVerum siensium comite loqui Ditmarus rolueril, B narratio equidem, qua ei Lotharingise regni coronam conferre voluisse Brunonem, tradit, pro mero acputo flgmento videtur habenda. necvelHugon, Quod si enim de Hugone Parisicnsium
recenset nec
sive de
,

annum

et

dimidium

reg"i

tradita

cum omni

Francia

filius ae. g-ener in

finem usi sunt fideliter. Eo anno (954 scilicet) Sclavi, qui dicuntur Uchri, a Gerone cum magna

gratiain suscepti, qua et in R

<,f/

ParMemi

fto-

r0m n, e
'i

loqui voluerit, necesse

cst, ut

Bruno,
esset

cum ei prfesidio esset dux Cunradus a reg^e missus. Cum igitur Conradus seu Cuno, quem dicto conventui interfuisse
gioria devicti,

'7"'ii!r'""

ui e dicbis

haud.ciUus,quamcumjamali-

certum est,post hunc ad Geronem, quicontra

Sclavos bellum gerebat, suppetias laturus Ottonisjussusitprofectus, belliun istud ij/snmet, quse in
htthf secuto

quantum temporis spatiumpost Pascha elapsum, anno 9513 creatus est Coloniensis archicpiscopus, Hugonique Paschatis tempore ad se invitato Coloniamque venienti conferre,

annum

955 exiit, hieme vereque

cum jam

(j

coronam te anno 958 facere haud voluerit. Nec id pariter anno vel 954 vel%5 veldenique 956, quo Hugo, Parisiensium comes, obiit, facc?*e eum voluisse, est credibile* Anno enim 95 t turbatis parricidali Ludolfi in Ottonem patrem bello Qermanise rebus, Hugo, Parisicnsium comes, Cotoniam non venit, sed in Galliis, ubi sibi, quemtulmodum Frodoordus in Chronico ad annum illum docct, Aquiianiam et Burgunilmm a Lothario puero obtinuit, indubie per-manscril. Ahito '.)">> llixjn in Paschatc Gerbergam )-cgina?n cum Lothario rege ejus fdio Parisiis excepit quod cum sic habeat, Colonise

roluisse a

archiepisco/nis cssct, Lotharingiae Dilmaronarratur, id cer-

gestum verosimillime fuerit ;cum autem sic habeat, Paschali anni %htempore ColonicV Cunoncm fuisse ibidemque ei tum LoUhiriiKjim coronam conferre voluisse Brunonem, ncmo sanc facilc crediderit. 99 Adhsec Conradus seu Cuno Ottonis gra- mrommmtia, ih quam edictis in conventu Amstadien- fem si, sub hhni 951 finem celcbrai/, fuerat receptus, fideliter usque in finem, ut Witikindus per verfiaproxime recitata testatur, cst usus; cum autem, si Paschali anni %5tempore Coloniam sese, Lotharingici regwicorona m ibidcm a Brunone contra fidem, Ottoni datam,

nem
954,

rcccpturus, contulissct, fideliter usque ad fiOttonis gratia, in quam, exeunte anno

fuerat suscejjtus, usus fuisse, veritate

tum
;

certe, ubi regni

Lolharingici coro-

salva, dici id dicto

nam
stifit

a Brunone accipere potuisset, haud c.rquod autcmatl annnm 956 $eu ultvmum,

haud jjosset, neutiquam sane, ut anno 955 fecisse illum, credamus, p

t

quo forte coronam Hugoni Parisiensi a Brunone conferri jjotuisse, quis patet, anno isto posl Pascha Hugo obiit, Otto imperator conventum Lothariensium Coloniam, uti iterum

permittit Witikindus. Restal er.go solus annus 954, cujus tempore Paschali, si Lotharingise

coronam

Cunoni conferre
anne
id

vere

umquam

Sanctus noster voluerit, facere id

anno

hic voluisse erit dicendus. Ast

ad annum ittum clocet indixit; eo ipso autem anno Hugoni jamjam morituro, coronam regni a Brunone, injuriss sic sibi illatse ultore moxadfuturo
Frodoardus
,

in Clironico

illo, ad quem ct ab annalista Saxone refertur, re etidm vera facere voluit S. Bruno ? Conradus seu Cuno, utsupra vidimus, Hungaros in Lotharingiam anno 954 accivit

fratre rege, fuisse destinatam, quis credat?

iisque,

inquorum

acie

cum

suis sequacibus

sane credibile idesse, viderit Gcorgius Fabricius, hincqvc, quod de corona Hngoni " Brnnone destinata Ditmarus narrat,

Parum

erat,

ducem

vise sese.prsebuit-,

cum autem,

non ad Hugonem, qui

sed ad

e dictis

anno 050

obiil,

ventumesset, abs hisce illu/h. descivissc causamque, ob quam id fecerit, esse incertam, Folcuinus per verba

dum Trajectum adMosam

hujus filium originum Saxonicarnm lib. 3 retulit verum kuic, qui prasterea nullo e supra relatis modis S. Bru.

homonymum

num.

fortassis, qui,

nonis gener exstitit, non magis quam patri, qu:r <h> Hugonis, a scse memorati, infidelitate

huc transcripta diserte tradat, ertt Cunonem inde tunc paulo ante Pascha Cotoniam'Agrippinn m quo corona regni Lotharingid donandus " Brunone m85
,

rihiiis fuissel, sese contidisse suspicctur.

Ditmarus anteo. scripsit, conveniunt 98 Despiciamus modo, an si de Cunone, pro quo perperam Ilugo in Ditmari textu

Verum, cum Hungari, priusquam in Lotharingiam anno 954 irrumperent, Wormatise, ut supravidimus, Dominica Palma100

s.ft-unow'""

ruhi

a
t

DIE UNDEi IMA ^rintiiineriqueind umad abiabstUisCuno

f

Butminimum
lisse

l.Znficiendo aut etiam sew dies debeant, consr

15

hd

We

f"":
pauwn,

(nfinem,a7suZ
patn suo ja
\cHiatum

*om*t Paschatisf

utqueproinde tunc Cu ><> aclhtmari narratw. de Cunone inteUigenda, eangen C bni* n, ut coronam Lotharingue a Brunone aectj Hungarts, v

Mosamadr

tum ad

DitmarusmnuitconsenU
qutbusillamsib

submhmtran?*]
i

^QMhqvioribusscHptoresalui
t^anttquidissimtiunt;utsc
averitate hac in
i

Mos

rtentibus,

omniaque,

lh(hl(l

currehaat, rastantihus, none e ferocissimorum hostium ewerci evocandocogitasse, uel sireip itri suo rebellem, Coloniam

,,,.

falsitatis

Ditmarus

Sanctus, hincqueilleab lh-

ciat ; qu<

jectumad Mosam ventum esset, id Folcumum, so et loco

>,

discesserit,
scribii

quoresgesta
B culque a

Multa

estt atnon itide

D
Miun sv
ejn

lU r
,

nonnisiquinquagintacirciti Lotharingia fuisse, quiscredat? Nemosa

I

corona Hwjoni destinata ac a midata pedum offensionein confracta Ditmarus verbis supra recx memorat, coram pluribus ho gestum essc debuisse, ac proin, si vereto habuisset, Folcuinum latere non potut
t

tereundB

108

[nde
| i

considerarit.

Esseitaqm Ditmari

n<

bori"

ju deiD
i

Q ir

li

wnilHa
m,

nem,

si,

ut apparet, reetiam ipsa,

Brunonem
oti

Chrl

Miii,

oum

o
[l
i.

aliquando genero suo Hugoni seu Cunoni Lotharingisecoronamconferre voluisse,ferat, a vero alienam ac porro eamdem, qus

q
I
I

M
q

chiepi icopu

ensis,
ii
,

ob
li

ammo

secundum se consideretur, fabul nifeste sapit,non e documentis aulhenticis,sed

vel
e.r

etB, Paulod
8anctoruni

Iterum Inthroni

ano

insidis

tantummodo vutgi rumoribus hau

Inti n
u

uim

1]

sttnn, in litteras scriptorcm illum conjet

audivit

rocem
po

Pi
-

opinor,
,,

hanc, quaxo

aunc
debi

Dumari

liil

Nec est, cur id cuiquam

<i
,

vel

mirum

vel

thedram
e1

1
|

mvnrivm
wodeniu.qai
mbinde elium

creditu a ppa rrat

non unQ

ifficile.Ditmarus enim loco gtiam alia quse vel commentitia

c.r eo,

qod

ae

omn
1

qi ,,,,

videntur, vcl

quod eum auctoribus,Dit-

stias ei retuli

el
1

maro

antiquioribus fideque dignioribus j>u~ falsitatis merito ab eruditis argui gnent queunt, memorise prodit. Deprselio, contra
,

umquam
confc

fecitj
el

itum

esl

ione

indulte

C Eungaros anno 955 ab Ottone prope Augustam Vindelicorum die >'. Laun ntti commisso, lib, 2, pag. %$lloquens t pri Uliusjamcum Hungaris et male pugnatum, captivos tamen a Conrado duce iterum servi'inte tuti c, 'eptos ct sic tandem postero .,,,< ,,,, gratum a ;,, ,.,:>'>".,
...

Lioi

obitu

con olatu

diflcationem

nii

imul

et

lucui

quan

id h\

nius in

Uim
ii1

othei a

tbjungit
1

>

in<

Preti HascDJ fundamento Mi

<>'.

'

perperam afprmat

Wit ih indus enim

Dd
hanc
ajutt
hi

ro antiquior,Sancti nostri biographus R<>

"

rus ceterique omnes uno omnia S.Laure

fcsto perpetrata esse,

si

memorue produnt
><
<

\d
luti

obatumf
inan

hec,utomittamalia,in quibus Ditmai haud difliculter posset convinci, de Ludolfo,

""
vntiqui

postqua?neumOttoniPatri,inquem," invus,arma anno 953 ei

submisisse pag.
scribit
:

irravit,
filins,

hau

Luidolfus regifl

malorum deprapatriaqne eefer-

8tam
i ,
.

,.,

vatus consilio, rursum

rostirit,

nihil

omnin

id

dens, Italiam perrexit. ibique

cum unum

meannum
loreabiit;

esset,

vm

Idiifl

Beptembri
fuet

idautem cum Wit

ambobus, nostri biographo Rotgero, quibus

utpote Ditmaro atU>

ab

um

quam Ditmaro, pugnat.

Qctobris

fides debetur,

mamfestiss

Tomus

V.

72i,

DE

S.

BRUXONE

ARCIIIEP. COLON.
vit,

4CCT0R&
C. B.

xatnoscuntur,nata utplurimum, imo vixnon semper, e rumoribusdumtaxatacinfida culgi fama sunt, quse, cum eundo crescat, sa perernumero ut, quamvis res, circa quas
fit,

sohdavit
ita

Coloniae, missa leg-atione, reg-en

reformatam jurisjurandi sacranientn cum primis provineiarum \r " COn * D B. Petri festo, idem antistes ^t! ante cum

satur,initio quidem haud penitus incredibiles forsan sint, paulatim tamen, dum per alios atque alios, a quibus referuntur, adjuncta, quibus vestitse primum erant, vel mutantur, velnova prioribus adduntur, in narrationes, qusefidem omnem superant,degenerent; cum

solemnisandi gratia invitavit. At rex ^ 10011 sanguiuitatis, quam dilectionis ex aflecT

junctus, ire non distulit; decenti et veneratione suscipitur, plenissima
tractatur.

P ar p-msem

esset

011 '

con-nJ
jucund
die

Tamen nescioqua temeritate

V*

autem sic habeat nec visionibus, revetationibus miraculisque seu quibusris, quse naturse
vires solitumve h ujus
fides,nisi in notse

cursum excedunt,factis

undequaque probatse rnonu-

**?** coronatus procedere dictaverat. Quod r 1118118 Antistes, ut ne insolitis consentiens frate^ praacaveret offendiculum, reg-is corome U* ratorem, quo quomodo suasum boc egisse di 1 " tur, ut sacra die eam prolaturus, ex populi

m^
p^

mentis fundatq ac jiroin haudquaquam e rumoribus incertis hausta noscantur, adhibendafacile

it,
<

bis relata, utpote"pro

sane, cur supraDiimari verqua certe monumenta

sura occasionem sumeret, et spontaneo lapsu' quasi impulsus, pedibus offenderet, casuque simulato diadema labi permitteret. Si c factum et populi ang-ustiatus pressuris, cum
t-

labente

hujusmodi haud stent, Popponis sacellani visio,sinonpro certo commentitia acfalsa,pro dubia saltem atque admodum suspecta habeatur. Porro reetiam ipsa, ut narrationes,

corona labitur populique strepentis pedibus allentatur.Nec res gesta reg-em latere poterat, qui spe sua frustratus, proeessit quidem,

circulatus

g ex infida vutgifama
fidem
raro,

natse, etsi initio

haud pe-

nitus forsan incredibiles,paulatim in fabulas,

tamen, Missisque peractis, praegustato potius quam sumpto cibo, non ultra discumberc voluit, E sc.l maturato procinctu ire perrexit.
Resinterim
silentio teg-itur. Parisiensis

omnem superantes, degenerent, non utmox innui, accidere, haud difficulter

ipsumest eva-

tamen

se dolens in-

juriatum, similem Antistiti retributionem machinatur.

potest probari, nec, ut id fiat, extra

met, de quo hic agimus, argumentum

gandum.
-narralioni

apostoli,
''

" ,;

'

(J

"

''"'

107 Undesacra die B. Dionysii, Parisiorum rex invitatum episcopum, qui solemclero celebraturus ra-

'

U cor0na re 9 ni >
'

P er

BrunO-

nem Missam omni cum

pro^ur

fonc etiam (iiiumm, non

tecutue ca
samet,

ad nera genero suo Ilugoni

i>-

promissa ac a Votcmaro, Sancti diacono, cum conferenda illi so i enn { Paschatis die fuisset, in terram simulatapedum offensione prolapso, confracta, a Ditmaro perverba suprarecitata narratur, in

tiam pro gratia reciperet Paruit Antistes dieque sacra pontificiali cum gdoria ornatus procedens

alium nescio

quem

gentis

illius

episcopum

al-

tario astare reperit. Intellexit eruditus

animus

veteris iras ultionem, sed

quoniam

se sacris mis-

compendiaria, quse a Qelenio in Hierotheca sacra /jag. VMaudatur, S. Brunonis VitaMs., adjunctis, quibus a Ditmaro vestitur,mutatis, tot prssterea adjunctis aliis, a scripto?*e posicriore vel confictis vel e fallere assueta fama acccptis, augctur, .ut res, quse, prout a Ditmaro narratur, credita hactenus a nonnultis fuit, fidem certe, prout in compendiaria ilta Vita exstat, apud sani capitis neminem sit inventura. Ut quam verum id sit, utque simul quantum fabulse temporis lapsu crescant, studiosus lector vel inde colligat compendiarise illius Vitse rerba omnia, quse hucspectant locoque cit. a Gelenio exhibenlur, juverit e scriptoy^e isthoc

salibus initiaverat, aliud ad altare divertit, suis-

que cum sequacibus impositam Missam explevit, et

nec regi valefaciens, impransus, suiscomitatus civitatem egreditur, innotesci volens

civitati, pro illata injuriajudiaffuturum. Nec ultra moratus suos comprovinciales revisit, sumptus et necessaria

tam regiquam
cium
eis

parat, castra militum ordinat, reversusque re-

g-em

cum

suis

omnibus expug-nat,

propellit et

exturbat, civitatem flammis absumit et vastat et victor regreditur.Zfa?c e laudata compendia-

ria Sancti nostri Vita Gelenius, ea ipsa etiam in Chronicis Coloniensibus insinuari, mox

huc transcri-

psisse. Sic habent'-

Rornanuin regente impeperium glorioso Ottane, ipsius ad gTatiam fraterejusdem Coloniensibus poutifex praefieitur, ad sa^culum cgregia? indolis, circa Deum mirte
religionis cujus

adjungens. Certo quidem, qusc qualiave illa, a Gelenio hic citata, Chronica sint, edicendo non sum ast in Chronico BelgicoMagno pag. 80 a Canonico Regidari Nussiensi anonymo
;

apud nos

vita vel actus

lectabit lectorem.

tarum virtutuin redimita flosculis Et quidcm miram viri efficacem maxima exparte indigestam scriptoris
transilivil

mulcuriosum de-

citantur episcoporum chronica, inquibus,uti hic ibidem ait sequentia isthsec leguntur verba Dum Otto imperator, Bruuonis archi,
:

episcopi

Germanus, moram faceret

in Italia;

Bruno recepta ab imperatore procuratione Galliarum Cisalpinarum, latrocinantibus fortiter Prancig-enis intulit bellumet adeptus victoriam
coepit

articulus,

quoniam fama

ejus cele-

briorremotos orbisang-ulos impleverat. llujus sacerdotii temporibus ortaoccasio regrm cum exercitu Italioas movit in partes, de reg-ni neg-otiis cum Longobardis acturum qui eidem ,
episcopo Galliarum procurationem dejudicium et justiciam injunxit, prospectum sciens sub tali patrono ecclesise
iVaiii ct

urbem iusignem Parisiensem

etthesauris
narralionum

copiosis spoliavit.

108 Quid si ergo citata a Gelenio Coloniensia chronica ab episcoporum, quse anonymus Nussiensis laudat, chronicis diversa haud

leg-avit; facere

prorsus sint

Hsec quidem in iis,quie deurbe

tam populo quam

beio.
prout apud

Coloniensi hicreferunt,

nonparumab iis, qux

clero

tam

civili,

quam

Ple-

GeUnium

e
fa

106 At Bruno depositi curam < e . rens, lustratis ecclesiis, vicis, oastellis,urbibus>

sanctus

compendidt

quaime ad agenda 'quosquo animavit, dissidentes ab invicem concordavit, pacem reforma-

de eadem urbe in compendiaria Sancti nostri Vita sub verborum huc proxime exhac transcriptorum finem narrantur,dissonant; rerum hsec in Coloniensibus a se citatis chronicis non
contineri, sed
nius.

tantum insinuari indicat GeleVtutsit, non magis quodtn chronicts

v A aNusstmst gua lemolaudal

.
-

Dli

mqmd

,,

'IMVOCTOS. U
tonou
J

^ensia^oue
"

B,

f"*

~
>".'

ttmfo, <* Re-

X
f tis

sscepta,utagrum
erigat, cura,

nepo-

animum

ww^rap/

-a

,unot
i

mo-

proditumin
apparet, factur chrcmtcisiUisfi Qaltiam anno 946,
t
. ,

iQdo

Qasteru S. Pantaleonis ekstructw aliaque anno 956 rcsta.

trfi

,/

ontfconlAitialorr^rl.1

Re .

Quamtn*
liau "

anno 954 ao
mtanm

^ utsuppeHasLudomco
'>"

wi

Uagnumfe
COh

.paceetiam hosce
?,

ini

Pansiensique agro t qui Eugonipan tato t huncetiam Parisiis, ut Witih

quem amiserat,
fuit

8,^.65]

narrat obsedit.
t

L
.,,

11

quibus vestitur, adjunctis vel omtssis t abOttoneadhujusfratrem Brunonem Chronica illa verosimiliter trans

/Wt
!

B Quodautem nominatir

ffragio

<v "'Ea
q,
,

,/ a

pendiaria Sancti nostri Vita seuQel transcriptam narratiom anarratione, qua Brunoo*
conferrevoluisse regni corona\ ratur, non parum s
<

jidet

indubita....

taeiM
ia.

sonat,imo veroetaltera cum altera, uti quet ambas contulerit, haud difficulter riett manifestissime pugnat. 109 Ac posteriar quidem, nonnullis, quse *"" " "" "'''>. / ', i inpriorireperiuntur adjunctismunita t aliis que, ijiuv ahs huc ahsu.tt auctu, Pu isi<>uscn> regem quem diadema sibi Brunone imponi voluisse narrat, nusquam velHugonis vel alio nomine distinguit etsiautem sic habeat, vel exeo tamen, quod //>,,>, absentein Ttalia tone, vicariam in imperio potestatem, quod <
i

buitj

auonradua etiam o divitiarum oudii oml

.

io

duoatu
patria
e1

omittitui

prodio c

entu

P
,

patri

>

ginonemcont

damnah
nis gravissimi,

<>

quod

piendo regnumq
pet

niciem

Hung
Imiserat,

misi

dicendis,

si
,

umquam,

certe ante

annm

principi
erat,

haut accidit commissam ab imperatore Bru noni fuisse, prodat, non deEugone Magno, Parisiensium comit<\ </>>/ re.r numqium/ /)</( jamque ab anno 956 e vivis erat sublatui de Hugone Capeto hujus filio. </<; Irancorum rexpostea est factus, fieri in illasermoq nem t fit perspicuum. Haudquaquam quidem in supra data e.c Gelenio narratione occur runt, quaSfUt anteajam docui, in Eugt Capetumhaud quadrantia a Ditmaronarrantur verum vel hinc, in sa iptoris huju <><>,ratione a scriptore posteriore, Colom licet S. Pantaleonis, qui compendiariam S. Brunonis Vitam scripsitt monacho anonymo ?/ " .j nnn mutata, f,.c i haud pauca esse n ^.ts.t fas est colhaere,
t

m
ilia,

quieti

ei

pa
tu\

si

qua forsan
,</

no\ a

<
1

11

Non
i

latebat id

Brunonem,
/:.<<

tigit,

/'

<<>

'<<

,a-

nem
novi

inteUexisset,
>'"'

veritn

'.,,

rum

erigere

'>>>>>

et

id
<

antea fecisse
ffiographo,
t,i

fit

onnulla

'>>

Bunga

r.

cumid autemex
7

alus etiamj<>,,> dictis con /, ^ , 7 i.-4 ./,./ Ditmart, stet, dubitari potest, an\ tum quo de visione, quse Popponi sacettano oblata,tum qua de corona qu& Hugom a
!

<<\ cums moao memini v M * modo tntana um h\

'
i
\

,><,,, <"">

i '

ommissa ommt88a
>

,.
< i

onra 'onrado
;
\

tignique
.

instituitur, muquxdam, quibus Brunoni, quod adtationes scribendum ei haud fuisset, fuerit

none destinata fuerit, sermo

Bruno inU
i:

'

dii in

haudcommend(,nt,t<mlr
e ^>,, 7 ,.,,Brunone
I

n/
;

*****
huju

mobpit,cm euCtmomLotha
lubtU
p>

darevoluissefert.flde

tur.utemtra

ja, supraasserui, tndeatur habenaa.

726
ftOOfMII
J.

DE

S.

BRUNONE ABCHIEP. COLOX.

mannus Contractus diserte affcrrnat id non nisi legre admodum, si suis
copiis, el
/

nalia

B.

dota, praegustari ct ad intenari, sec solito avidius mox in epiriora pectoris recipi sensit, eum Bonnam videliscopii sui locum veuerabilem, jueundius suscecet, jucunde satis invitavit,
pit,
,

sermonum etexhortatiomim suarum antideclinon ut prius, obliquis ambagibus

non etiam patemis remtantam

fieri potuisst
'

princeps fuisset aggressus,

i

omni voluptate utrisque digma et commoda, cunctisque aderant, gratissima, non immemor regiae dignitatis atfecit. Qui dum ad,

nimvero illum, non tanlum non invito / juvante etiam Ottone, expeditionem a h,^ nonis continuatoreperverba pr
ta memoratam, in Berengarium susrr ^ ii ,nmripiifn eiiam est, huinr,-%i n argumento pf.inrn. asl huicque
confi,..

eciia-

huc

simul essent, de his,

qmc

in

expeditione

inservit,

quod

Otto,
fitio

bellica,

imo divina virtuto

iacta sunt,

nuncios

num.

55 testatur,

ut biographus nTster suo Italiam, Brnn

acccperunt.
(juo
i*

cikiui,

112

Institit

nepotem patruus amplius con-

non tantum detegarit, sed quod majus fuit, paternam ei, ut loquitur
intervenientc,

expeditiovfi in

solari. S.

Dercngariuvi,

non

(nviio,

Brunonis hic memoratum cum Ludolphocongri.ssum. in quo hunc consolari est

nisus, fuisse Bonruc anno 955 mense Auguslo habitum, perspu uum c.r eo fit, quocl, cum

missimepietatem impendcrit. 111 Porro Reginonis continuator, n U ** Lu'

nepos adhuc simul essent, nuntios ibidem, uti ex hisce modo huc transcriptis biogrttphi nostri verbis intelligitur, de pugna cum Eungaris die S. Laurentii sacra seu x

patruus

et

UIfc|i dotphum ad coercendam BerengaHi tyrat dem fuisse anno 956 vn Italiam missum, n er '"" '^' -ccitata ait ,/uisse etiam rci ba pro. irm eodem anno ab Ottone placitum Coioniee Agrippinee *"*** post Pascha celebratum memoriasproditeigue

,/w,

'"'"' '""'

adannum illum chronologus et annalistaSt

assentiuntur
.

Augusti commissa rictoriaquc dehisceab Otc tone relata acceperint, Necinani tantum rcrborum sobdio nepotem suum Bruno demulsit; verum etiam ea,qua apud fratrem suum Otto-

Ac

hi quidem omnes tresunius

nem valebat ,auctoritate c/fccit,ut haud itadudumpost tota eiltalia dclegaretur. Factum est, inquit statim post verbaproxime recitataRotycrus, inbrevi, instinctu hujusconsiliarii, ut
filiosuo ,qui pcricrat et inventus est, irnperator

quod Colonue Agrippin& Pascha habuit, meminere. Verum E Frodoardus in chronico ad eumdem annum non unius tantummodo, quodCoioniee Agrap-

dumtaxat
Otto post

placiti,

pinse, sedet alterius,quod Ingelheimiiab Otto-

totam Italiam deleg-aret.

Yerum,cumltaliam

Berengario regendamanno 954,w2 supra vidimus, Otto dedcrit, qui factum, ut eam totam hauditadudum a pugna, contra Hungaros prope Augustam Vindelicorum anno 955 commissa, Ludolpho detegaril? Id nec Reginonis continuator, nec Witikindus, nec ulli alii
quisec. xfloruerunt, sinptores exponunt. Hinc forsan factum, ut Ditmarus, Italiam ab Ottone fuisse Ludol-

ne celebratum fuit, meniionem instituit his verfo's:RexOtho placitum habuit apudEng-ulenheim cum Lothariensibus, a quibus et obsides accepit de cunctis pene ipsorum oppidis. Itcm aliud placitum ab eo post Pascha Coloniae haubi non paucos a Lothariensibus bitum est
,

Rerum Germanicarum,

pho detegatam ignorans huncque nihilominus regiouem illam anno 956 esse aggressum, aliunde habens perspectum, idabs illo, i?i patrem denuo rebetlante, factum existimarit ac porro litteris etiam, utsupra docui, commendarit; verUm Walperti, Mediolanensis archiepiscopi, a Berengario metum, cuireconcic liare Walpertum Olto frustra fuerat conatus, in causa fuisse, cur hic anno 95G filium

Quid in duobus illis placitis gestum fuerit, nusquam a quoquam ex professo memorige proditum invenio; veriim tam in uno, quam in attero partem non minimam habuisse S. Brunonem verosimillimum vel ex eo apparet quod utrique Lotharienses, quorum dux seu gubernator erat, adfuerint. Ac primum quidem, cum in hoc obsides de cunctis fere Lothariensium oppidis^ rex acccperit, vel ob melum, quo, ne quid novi forthesauros accepit.
, ,

saii hi

molirentur, timebatur, vet ob certam ab iisdem petendam pecunise summam,quam deinde in placito altero, datis in priori pro solutionis securitate obsidibus, etiam solveF celebratum fuisse opinor. Et vero tum metum ne quid novi inhormpri* Lotharienses molirentur, haud penitus ab- ^J^* fuisse, suadentsequentiaisthsec, quse fereetiam absque ullo discrimine apucl biographum nostrum num. 59 tcguntur de Ratheno
rint,

115

suum Ludolphum cum

mitteret,

exercitu in Italiam

scujiivanteeii

om

]><ttrc,

ius-

irplu, jirofi-

risrilur,CUrut,

delegandam,

Arnulphus scriptor Italus, Rerum lib. k cap. baffirmat. llo Ututsit, Ludolphum equidem, quod hic, ne quis civce omnia, qiuv Ditmarus scribit, credenda existimet, bene observandum, Itatiam, invito patre, haud petiisse, sed eo abs
Mediolancitstum
JlOC ipso, ctsi

fortc nonatio consilio,

quam

ut

inquietam

fitlii

adliucjuvenis indolem externo

qui sub anni 954, ut vidimus, initium, agente Brunone archiepiscopo, ad sedem Leodiensem fuerat evectus, a tumidtuante LeoSigediensi ciero et popido ex hac anno, ut 956 ac proin, cum hic annos bertus notat,

potius, tj/tam domcstico bello distineret, mis-

a25 Nativitatem Domini prsegrediente Haruti e tiidie exordiatur, resque hoc in festo
,

sum fuisse,

Rcginonis continuatore, Amutpho mox laudato, chronographo et annaiista Saxone, quibus omnibus, unanimi consensu
e

id asseverantibus, fides poiior, quam uni Ditniaro^/i^M-hi/^nrnnhioestcerlum.Lnidol-phus,

gescriptorejam nunc iaudando intelligitur Folcumi sta sit, sub anni 955 finem ejecio, Naabbatis Lobiensis verba. Cum apud nos
,

inquit

adannum

in Italiam

956 Ucginonis continuator, ad deprimendam Ucrcngarii tyrau-

celebrativitatem Domini festive et opipare gravissima ret , facta est Leodii contra eum amoconspiratio, quse nisi et hinc penitus

ui.lcm dirig-itur,etiubrevi, expulsoBerengario,

veretur,
pia

et

in

eumdem locum
terrag
,

Baldncus,
illius

pcne Italise possessor efficitur. Eadem habcnt annalista et chronographus Saxo ; fuisse autem Bcrcngarium cum Adalberto filio tn fugam conjectum Papiamqueet urbem
totius
et

qui erat de

magnatorum
,

prosa-

proviuciam a Ludolpho occupatam, Her-

mnon posse. Ad hanc sentinam tempestates a ecclesiffi navis numerae confluxerunt gubernator ipse prorante remige, fluctuavit
l*
, ,

oriundus

subrog-aretur

sedari visa est

cell

DIEUNDBCBU
A cellos* tempestatis impetum ferre non valuit. Cessit igitur cessit, ne vinceretur a mal vmeeret boEo malu, voluntati. suo sibi obstricti sunt sacramentorum B ut - bi aceipere <"' '""nnmir mererentur -1111, (iiirtii petebant, mvicta exinde Brmitate auctoritatem eolesi toriumtuerentnr.

-.

Uls

r rr
*""
m
""
"
'

,>/,.,,,,.

11

K
'

, ,,.,
...'u:..sivU...
s'

""'^" ,
ro, ,

s
'""" ,.
,

.lili-omh

nfur,
Ho/ftf'""', ( dc

KbXm

T'"

"' i

"

Lrodieuf

,t,lueit ftuic

Bal
ex hisceadann
therio ab episcopatu Leodiensium ejeoto, dricus, annitente avunculosuo Ragiii
Bal-

...

eomi

mite

Buum
B

Montense, episcopussub
i

cottigere, instig
//<,

quiplui

que fratre Brunone, dun morati conventus, alter Ingelh

Colonx
Vg

uii

d*

D
lo

haud abfuerit. Hinc,

in

doom

horum priori rm turbx, extremam forte twrse, excitarentur Ratkerium, cohtra fasque e sede Leodiensi nup< \umt
,

ni fa Bruno, ne

estmii
.

.iiiiu

in

cedel
,

quod
itl

Id

raliqu

hanc restituendu ceperitt etsiinterim omnibus

in

tuendumseu

ms
isid
d

quod
-^<\
idi
,

''

pri

publ

facere foret paratus, uti

<>

ex ol ligere, quod eidem postea sed sem, qua, ut supra docui, pulsus /"< rat reddendam, fratresuo Ottoneadl rante, curarit, ul biographus noster num. 59 docet, mox verbis, quibus Ratlirm Leodiensiexpulsionem ibidem narrat, sequen u oe q tia hiec de Brunone subjungens in ejusmodi ncyotio imperfectum restaretj quod curiosisalienarumrerum m sru
vel
I

quod

ln

videretur,

/
lo>

nobis hoc
Bru

aut, ut

pulum coramoveret,
suo

cura imperatore

gcrmano
im de
idde-

abba

Bruno

in effecit, ut Ratherio episcopo,

bifi

stituto,antiquas edes Veronensis ec

retur.

ann

Sam
Quod modo
'"'

s'.

C
jiiincipis polilici

117
ctis

secundum

<

duobx

Pantalei
.//'/,
./'/
<

parien fC-

dulu crplel.

conventibus Colonise post Pascha celebraotha tumspectat, accepisse in hoc Otton apr/rusthu^ mm /xmro.s Utes<iurOS,SeU
l

on-

nh

>'/.

>oi to

habitu

in a\

ima

paret, non

parvam pecunicB vim, Wrodoar dus tantummodo verbis supra addu* um quid prgeterea ibidem tum non tantum <<h Ottone, sed a fratre ejus Brunone gestum sit, perspicue e biographo nostro intelligi enim, de Italia Luidolpho, quod e
t

S. Pantaleonis propi
illas
/,<!.

Hadamai
II<

I"

biograpi
trib
!n<

supra

dictis

anno

95G

/<<</,,<

<!<-h-<j<</<>
,

num.

55 locutus,

mox

isthxc

quibus

de

sis

conventu illo a<ji palam estt basubjungit:Y8,tev autcm ej

v
I

tiori
II,

,i

ol

scmper

magnificus triumphator, po
t

lui

tos

consolatione recepta, cum fra cessitudincm nova consuetudine juna

tn

nc-

Qum.
deliciis,
ig
i

niam vcnit. q .unmutuiscumilloa.s

Ibi se

non tam
!

fraterni

i.

,!,

ColonisB

kg\

l/ "

fff

cunctisomninojucundiflBimisu

Xec
tunos
raHtes.

Dc

stetu

egm

728
fcOCTOM
C. B.

DE

S.

BRUXOXE ABCHIEP. COLON.

CosmaB
vici

instituut,quibusabbatemprffiposuitChristianum nomine; ac deinde, nonnullis interpositis, ita prosequitur Idem Bruno archiepiscopus in diplomate fundationis monasterii plurimas ei:

et

titiacaret; exstitisse

imperatoris et Lotliarii filii ej us ev mate anni 853 constat, in quo

hffic
l

Damiani ob vetustatem ^Smh !!" tamen temporibuaT no

-

dem concedit libertates,

defunetorum abbatum,

prohibet spolia amorte

et

clesia S.
-

Pantaleonis,

mandat, ut locum de-

functi nullus penitus obtineat, nisi

quem votiva

minaria ejusdem matris eccle.ia^ metrn

tana3)

qu* ad thesau*um *i U
(
,

^
\!'
"

fratrum electio secundum timorem et amorem Christi de suis sibi praecesse voluerit. Eximit vero coenobium ab omni onere, nisi cum do-

inibi
etc.

pertinere dinoscitur, sed ad pauperum receptionem

Quffi

et

ho^

116

constru^f
'

verba non novitiam origine

,

minis successoribus suis pro statu et neg-otio regni ultra Alpes proficiscendum est, ab abbate pnefatae ccclesia3 pro charitate spadicem

validum accipiant, sed nudum, si vero infra, vehiculum absque jumenlis, quod post expeditionem si superfuerit, restituatur ne vel in
,

sia dum in

anilem setatem subindicant. ILvc illv nl deinde adhuc alia, e quibus monasterVs Pantaleonis, etsi hujus fundator censeat S. Bruno, exordia antehujus setatem repon^n da, cognosci affirmat, adjungens verum cu' antiqua S. Pantaleonis prope ColoniamcccU
;

hoc

damnum

ecclesiae suze inferant.

Ita lau-

datns Gelenius ; cum autem fundationis diploma, quo,qusehic memorantur,monasterio S. Pantaleonis </ Brunone fuere concessa, anno 964, ut mox subdit, datum notetur, hinc verosimillime, <<nno isthocmonasterium illud B fundatum eosistimarit ac porro re etiam ijjsa iil tum factinn, in iti/i/iii/tate illo, quod fundationis tabulas appellat quodque liberius quampar sit, interpretatur, tradi, per verba
anno

eaS Pantaleonis ,quas Ronxa atf rat,reliquiasHadamarus Fuldcnsisnbbast

tisper deposuit, inculta ac

I*"

Rotgerus loco

mox

ruinx proxima

nihil impedit, quo etiam olim, uti qucV Gelenius atlegat.probare videntur, a monachis occupatam, diruijussisseno-

testatur, exstiter't yninus illam, etsi

cit.

vemque unacum

cvdificiis,

monachorum

usui

destinatis, a fun</amentis exstruxisse Bruno credatur. Et vero re etiam ipsa id fecisse San-

m,u<
i

priori loco hic recitata affirmarit. 12() Verum Miihillonius , qui Coloniense S.

Mnbuio7Uus

Pantaleonis monasterium <<t/no %6conditum putat, constructionem ejus a Gelenio (loco nempe a me nunc cit.) serius differri idque e

ctum, nec tantum ecclesiam antiquam instaurasse, suadent mihi una cum supraplus semel laudato, quod, ut di.ri, inter tria monasteria Colonise Agrippime a S. Brunone, ut tradit
exstructa, S.Pantaleoyiis
diserte recenset
,

jam

Brunonis diplomate seu privilegio, quo, <pise dicta sunt, sacroisti asceterio concedun<<l)s illo

nomine insignitum Laurishamensi Chronico

tur,

probari,

num.

96 prsefatus,

Annalium Bcned UbAh, moxsubjungit Verum hoc

.

annalista ut cl/ronographus Saxo, supra pariterplus semet jam laudati, qui, dictum Coloniense S. Pantaleonis monasterium a Brunone, noninstauratum, sed exstrurtum fuis-

privilejjium post aliquot acondito monasterio nos concedi potuit; nec verisimile est, Brunonem post acceptas ex Urbe sancti Pantaleonis

ad annos undecim exspectasse, quo congTua eis sedes ac loci relig-iosi custodes et cultores assignarentur. Resptanc, /<t mihi equireliquias

memorise produnt. Modo a sacro isthoc asceterio, quod, ut docui Sanctus anno 956 exstruxit aut
se,

Gerbergx

t <>-

122

'" M
"'""

certe (neqne enim id forte eodem, quo fuit inceptum, anno ad umbilicum fuerit adductum)

Tm

dem apparet sic habet. Et vero, Brunonem non in annum nsque %^ccenobii S.Pan,

exstruere, incepit, ad alia quse Bruno adhuc eodeyn onwo 956 fecisse narratur, progredia*

/,

structuram ilistulisse, suadet mihi etiam ipsemet Sanctinostribiographus. Postquam enim, S. Pantaleonis reliquias inantiqua ruinsequc /iroxima sancti illius martyris prope Coloniam ecclesiaabHcuIumaro Fuldensiabbate, qui eas, utiesupra dictis nemo non colligct, unno 953 vel sub seqnentis initium
taleonis

mur.Lotharius,LudoviciTransmarini,Francorum regis, ex Gerberga Sancti nostri, ut ^ supra docui, sorore fitius, qui patri, anno 954
e vivis sublato
,

in

regnum

successerat, bien-

nio circiter inde elapso seu anno 956 Raginarii,

Hanoensium comitis, castrum, supra Carum fluvium situm, occuparat, liberosquc

Roma
num.

attulerat, fuisse tantisper depositas,

22

ejus ac milites, direpto inse?isoque castro,

narravit , non multo post ibidem fratres in laude divinapervigilesacsollicitos, qui Domino servircnt, a Brunone fuisse institutos, mox adjungit, id utique non facturus,

secum abduxerat. Gerberga, hac occasione, ut bona, dotis nomine a priore marito suo
Gisleberto duce accepta, quse Ragenarius riolenter detinebat, recuperaret,

utendum

rata,

siannisdemum

vel decem vet undecim post resfacta fuisset. Adhsec annalista etchronographus Saxo ad annum 956 sic scribunt Brun arehiepiscopus Coloniensis, frater regis, csenobium S. Pantaleonis construxit; cum au:

cum Brunone
,

fratre suo, ut, hoc intervenien-

tem scriptor, annalisto

et

chronographo

isto

vel jnwstantiorvel antiquior, qui

monasterii S.Pantaleonis constructionem post assignatum abs hisce annum 956 statuat, haud inveniatur, Mabillonio, qui anno huic, xi, illam innectit, standum opinor.
ipiisettam,

te voti sui compos reddi resque cum Ragenario componi possent, in colloquium descendit Bruno autem, cum sorore ac, id veros/ 'millimum ajjparet, cum Ragenario etiam locutus, effecit, ut illi quidem bona sua huic vero tiberi mititesque restituerentur. Ita colligo ex Frodoardo, qui in Chronico ad dictum annum 956 sic scribit Lotbarius
; :

utjam

di-

rex munitionem

<

want,

[unilumuntis
exiruit.

Ceterum Gelenius, qui anno demum a S. Brunone fundatum S. Pantawn/wleoms rnonastertum autumat, Syntagmatis supra laudati initio sit st ribit Kcclesia sub pa121
964 fuisse
/
,
-.

vium, quam Remensis ecclesiae militi abstulerat, pugnando recepit, et infantes Ragenarii ac milifes quosdam, ibidem inventos, secum abduxit
,

super Carum fluEageuarius comes Ursioni cuidam

quamdam

ipsumque castrum direptum

berg-a reg-ina

inccndit.... Ger-

trocinio

sanctorum medicorum Parithaleonis

colloquium habuit
,

cum

Brumilites

none

fratre suo

ubi pra^dicto Rag-enario sui

<

rvmqu* **
{bderrnv>r4

dit et

.;

Sarace<"'

norum regtm.
a q <io legn'* Qltonem venernnt.

ewiguam hab
Ottone
lib

tea;

idaut

erbishis<

SZ3k
;;

T
7
l

^"

itata,paucn
spectant
interX

autem

films imperatoris, cum vare amicis, patria cessit,

fidemvuU

ser-

>hicdumlaxat,nuspi
istituloa
v

adnt; quo agente

[taliamque oun

extremum

obiit

annum fere totum, diem auare cum ,;

t

,,/.

B
anwuwt
fttdfem

moriturus

adiii

mssead Ottonem
tium legatos,

dm
Italiamque
L
t

insinuet,

phus anno

ut

sup

consectarium

fit,

ut leqati, a

Witikindo

morati, ad Ottonen certefneque enim quid

957 illigandum
rint.
legati

lem
evei

anno
95J

vel

suadet) anno
id

ad<<
L26
1

Witi)

pariter

nbs hoc etsent

viittendi,

modo, quod ctumnostrum spectat,propiusaccedam t inter

legatos illoserani etiam, qui,

184 Porro,

utad

dual
I

quemadmodum

alte

Sclatns G
1

die,

//,

S.Joannisabbatis Gorzi
stro adxxii. Februarii diem intexta,
cet,

S
Ott
<

per Abderamenum, Mauro um

regem,
1

in II

nia potentissimum

um

litteris

ac
tfim

muneribus missi erant. Eisce, q iscopus quidam pra erat, pro dignitate diuque retentis, post longiores morast q inter episcopus ille moritur^ \d Sara cenorum regem ab Ottone mittendi pa\
sint legati, disquiritur.
eo, inquit

Sa

run

Sam
floruit,
1

tu

Dum

a oostris,

qu

'"

\on

ViUc S.Joannis abbatis G6

fuissent rela
,

scriptor, remittantur, disquiritur, posl aonnul

laaliquamdiu tracta cou rilia id demum con nit, ut, quia idem rex sacrilegus e1 profai utpote qui Sarracenus el a ?era fide prorsus esset alienus; quique, quamvis amicitiam e pe
teret principis Christiani, in litteristami a,qua

Octobris diemja

pem hunc
/'

veni

<

>

r<

dici

fe

miserat, blasphema nonnulla

in

hri

fcum

muerat, cumscriptis imperialibus, quae ferrent, quopavocem quoque suam ipsi aperire, 1,
1

s Joannx abbati
tur,

Gt

hocque

inte\

em
'/,

cto divinitus daretur,

immutare po

ent]
<,:

nem diam. Difficile ac longse del Druno, Coloniensis archiepi imposuit ut vir qui Adalberoni, Metensi
suis idoneos duos> qu\
libere, si res ita
,
1

item
.

profiten

'

,<

sent, in leg<dio,iem ilbim

Adaiberoni
toelenti, ut e
l:l'i

(Jui

r<

'
,

!<>

<" <' haud fecei hi annu iot posta

it

m
m-

{,

annis
Forte

duos lc90'iom itli

nifi

nti "OOatis iiorziensis, auctor seyuennabbatis Gor &6verbis exponii xosnum. bushisd

mum in
,

,/,,

u,

Adalbet oni,

<<,

aliq

erte

injungendw

idoneo*,
011

para-

inquit,s\ib ipsos

lalbero noster
Bi

duose
et,

awe,

sacrasmemoriaspalatiumad
ac
felici

postmodum faturus nsu

tum ornnium
liberalium

german.. rerum publicarum,

':

?30
AUCT0R8

DE

S.

BRUNOXE

ARCIilEP. COLOX.
nori
tis

injunxil

injnnijendum
curavif.

diversaindeabanno, quo etiam ad Ottonem Frodoardus rum nationum legatos venisse, proinante annum in Chronico scribit, Sanctus noster factus %$seu tempus, quo

erexit,

Sanctorum ejus apta, quaBdam a fundamei quaedam prius fundata

nosti

mac

auxit, alia olim diruta reparavit.

nobilite"

omniaet singula, quaea Sancto

Monaste^

nostrum per Gorziensis seriptor Sanctum archicaverba supra huc transcripta Ottonis

Coloniensium episcopus, haud acciderit, quod supra plus in dubium revocetur ex eo, laudatus Vitse S. Joannis abbatis semeljam
est

staurata vel aucta vel a fundamentis erert hic rnemorantur, nullus uspiam seri meral. Adh&c, etsi etiam Goloniensi morato S. Pantaleonis monasterio duo adh aha, S. An h eae nvmirum et S. Martini
nasteria, veluti a Sancto in ipsamet Coloniensiurbeexstructa, Laurishamense Chronico n

faciat. pellanum, at non itidem episcopum, cum enim apud Ottonem etiam tunc, Bruno fuissetproad Coloniensem eathedram jam nec motus, archicapellani functus est officio, abbatis Goritse S.Joannis ut

necesse fuit,

ziensis scriptor,

Brunonem designare

volens,

eum in fniem omnes, qui huie competebant, quidem, utpote tilulos usurparet. Sanctum
quem
cit

perverba, num. 88 huc transcripta, adjungat neutrum tamen per Brunonem fui sse a fundamentis exstructum, Qelenius de Coloniae Agrippinensis Magnitudine lib. 3, S!//l tagmate v et xiii contendit. 129 Verum, etsi sic habeat, ambo tamen
.

videsis) (verba illius supra adducta

felici,

locaista sacra .vdificiis saltem opibusve,uti

Idvelf
'""'

tottem

Maffno ac

nonjam tum

fuisse,

cum

fe-

quod verbis illis fecisse dicitur, sed modum dumtaxat futurum usui et decori, intum fuisse, sinuet, episcopum nondum etiam
post-

ipsemet ibidem non diffltetur Gelenius, ue f rint indubie a Brunone aucta hincque, ueluti abs hoc condita, in Chronico Laurishamei notata. Utut sit, fuisse equidem monasteria
-

fa.

re '-e

incepft,

P r"'iquaviBa.
[I<n<niutn

scrisuspicandi ansam praebet verumcum exstiterit monachus, ita forsan fueptor ilte
;

rit

locutus,

significare

volens,

Brunoncm,

fecisse illum narrat, facum fecisset, essepaulo post, non Coto?iiensem epictum in Hanscopioi/, sed, nonnullis, qui monachis

quod

liaud pauca in dicecesi Coloniensi a Sancto nostro vel aucta vel instaurata vel etiam a fundamentis exstructa, e proxime huc transcripto biographi nostri textu habetur com-

pertum

etsi

autem tempori

etia/m,

quo

cuili-

bet iltorum

manam admoverit,determinando
hic

nonia erant

quammaxime

infesti, malevolis

haud sim,
tuli,

tamen pauca, quse

illis sedificiis

raodo pro-

Ragineac nominatim Montensium comite ut seq. ro, quem anno 957 in exsitium, sumus visuri, pepulit, repressis, ecclesiarum

ctmonasterioruminLotharingiaprotectorem acpatronum. Ututsit, Abdarameni equidem ad Ottonem lcgationem anno 948 certissime assiesse posteriorem ac proin temporijam ex eo liquet, quod, gnato innectendam, vel annis certe nondum quinque post hanc elapsis, Saracenorum ille rex Joanni, Ottonis legatoac dein Gorziensiabbati,Hungarorum,
uti in hujus siqjra laudata apud nos Vita num. ioQvidcre licet, in Ottonis regna, duce

proferre est visum, quod certo equidem prius id, quam quse modo memoraturus sum, Sanctus noster fecerit aut saltem facere inceperit. Res e dicendis haud difficulter cuilibet patescet. Rotgerus, statim atquc de monasteriis, in dicecesi Coloniensi a Sancto exstructis liberaliterque fundatis,per verbajam partim mox

de sacris

huc transcripta, fecit sermonem, subjungit Idcm ad exteras nationes transfudit et in regno partim exemplo, suae providenfe deleg-ato
,

partim opere proprio, partim varia personarum qualitate et crebra admonitione diffudit. Quod
itaque Sanctus, in dicecesi sua Coloniensi instaurando extruendove ac porro fundando monasteria prcestiiit, id certe, priusquam idem in regno, cur cv siuv commisso seu Lo-

Conrado, hujus gene,-o, irruptionem, anno, ut supravidimus, 954 factam, objecerit.

% X. Quae ad religionem spectant,

studiose

tharingia prcestaret, vel fecerit, vel saltem, idi ex hisce biographi nostri verbis nemo non
colliget,

curat; Ragenarium,

facere inceperit.

Verum quandonam

Sanctus in Lotharingia pariter monasteria

Hanoniensium comitem, in exsilium pellit; cur et quando id

fecerit.

vel exstruxit vel instauravit ?

130 Ut qiicvque eo, quo gesta videntur, ordine proponam, ea de re sermonem non prius

rekgareiMM
t,b

cuuiam.toi

inslituam, quam de Ragenario, Hanoensium

comite, a Brunone in exsilium misso, tractaro. Frodoardus in Chronicoad annum 057 sic scribit Bellorum tumultus agitantur inter
:

a fulcuino,

Alonatlerin

Inte>

sedificia M q ua

Sanctum nostrum exst, -u,

varia

fn

diu

cetl Colonienni

vel exsii nii

rii

inUaurul.

Rotgerus per verba, num. 118 huc quod, ut transcripta, docet, non tantum dictum, anno 956 e.rstruxit quodque proxime prxgresso, cum de rebus, a Brunone tum gestis, sermo ibidemforet, commemoravimus ColonienseS. Pantaleonis, verum etiam mulxisse,

Brunonem ex
comitem
rius rex

praesule

ducem

et

Ragenarium
sua relicta Hadwigis,

casterosque

Lotharienses.... Lotha-

cum matre sua et amita Hugonis (hcV ambse, quarum luxc

illa

ta atia variis locis in dicecesi Coloniensi ex-

structa monasteria recenseri debent. Sancti nostri biog)'ajjhus denonpaucis hujus gestis

jam

locutus

num.

4S sequentia isthsec de eoInterea certatim multis

sui fideils hic

Gerberga cocabatur, S. Brunonis e jam il/ctiserant sorores) obviam perg-it in pagum Camaracensem avunculo suo Brunoni. Videns vero Rng-enariusnon posse se venienti resistere multitudini ad Brunonem venit; at quia noluit obsides, eum Bruno comqusesitos dare
,

demsubjungit verba:
Domini Servus
ct

in locis per parochias episcopii

prudens

ecclesias,

et cetera adificia servitio Doinini

monasteria Dei sui etlio-

prehendens sub custodia secum deduxit, multo post trans Rhenum in exilium misit. Fuit itaqueRaginarius utiex hocFrodoardi pulsus. textu Uquet, a Brunone in exsilium
t

nec

Verurn

DIE UNDl

x ocror,
781

abbahtmLobiensium
Spnnlegio

gestis

apud Dacherium

'n^RageuarLf^Ialione ahtsque nonnuUis, qu* Zpie hic gessit nZ

dmm*
s

edit.

anni 17SB pag.

"e

S quas a dc/uncto s oitas a,t

,

mant

ineacceperat,

^ ^^Qumhucpo^simum^^

an
multiphcat, pauperes premit m, non Dei, sed suaa f,
ecclesia, uni .

bl

pnrt.m ob iUas Pl ablatas Raginer^ to***inexsiliu iissus.au. CHictW

l
,

busadommoBrunonev(
ctumSalviumevocatus,r.
majestatis convictus
vUm
s.

etumpartmdecausan

la

apud san

vm

dici

hasceannam
lenterabst'

reus, prosoriptii

(tn

perpetuoexilio deportatn 131 Folcuino adstipu!

MCum
yitm
{
s.

* dicendum.
S
>s,

dum
rius /uer\

St

iUt

Z?ZL
>;l

us)nClll0

S.Gerardi,abbatisBr, sec. xi floruit, et Ba

Brunom
su/l
betlis

chronici Came-

n t,

racensisauctor, apitd nos tom. 2 Octobrisin Vii 39 sic habet Ut mentio fiat quantula de altero fratre ejus duce atque
:

ntens, id velq

aim
um.
scrtl

turl
ferret,
/

archiepiscopo
rii infi\
.

Brunone, cujus nimirum memoria est in BeneB dictione, quisnamqueat condignarelatione \irtutes ejus sequiparare?

revixisa

sagacissima radioitus spurca vitulamina, tamquam arbor Pructifera refloruit Lotharingia pacia e1 ju ititiae abundantia, asseverans ejus tutaminc rei exisse * aurea

Sub cujus procuratione amputante improborum

iti< l
I

'>solam<

umilius)
lerint, ht

quondam tempuscula. Cujus

ginerus

rei indicio esl

>t-

comes Hainoensium haud ignotus, cognomento Longicollis, qui, quia

1

suis importuuabaturcomprovincialibus et noluit resipiscere, semel et secundo commonitus, nuno

riu
illo,

usqne exsulatin ignotis regionibus, procuranti industria ambidextra Archipr;p>ulis hujus; posterior vero inlaudato Chronico lib. primo, cap. 94- sequentem loquitur in modum Audita igitur longe latequc morte imperatoris (Ottonis I nempej Rainerius atque Lant.

non
ut
'

ut

,>t,

sed

,/actum
,',

credidisse a

qui,que

IS

apparet
dotalia Qet
ewsilio Bru
.>/_

bertus,

filii

videlicet Raineri,

quem, vivente

adhuc imperatore, archiepiscopus Bruno, qui sub fratre monarchiam tenebat, pro insolentiis,
pro rapinis, pro
Eccle
ionibus,

w
pra recitata rar<
ctoi
,

pro

multis etiam scelcribus sa3pe arguendo corri

bat, saepe beneficiis ejus saevitiam

placando

Le

uinij qui

eodem, quo

B.

B
tf,

niebat; sed

cum tamen

ejus feritatem siriatico

turgore inflatam nullo modo prcmcrc potueritj inexilio tandem perpctuo damnatum fratri contradidi^.

creatus fuit Lobie\ ih , g enim, nulla omnino doi

b& rum mentione

quod
sum,
,,h
/'/'

/'" ta

amon Uem
ptrverbainc
recitata

132

Verum

Sigebertus in Chronico
:

ad an-

annidei
tur.

Bruno archicpiscopu LotharinghESccundas partcs in regno archidux fratris sui (Othonis I nempe) potenter et vn dustrie administrans Ilaginerum, Monten em qui Longi-collus cognominabatur, comitem apud Valentianas cvocatum capit, et irrevocabili exsilio damnavit pro eo quod regnum dicitur, lis inquietabat, vel quod veriu Gisleberto ducc con pro eo quod mortuo
959 sic hdbct
,

num

merett
tat\

nhhii

'

umm
<*

Brunon

doardum
coi"

uiillum Eanb\
les,

in easilium a
.,,,

B
ecitata tra

ea, g-uineo suo Gerbergse sorori imperatoris in dotem contulerat, violenter ei auferre pncsumebat. Quod si itaque fides Sigeberto, cui etiam annali,

qu-je

Gislebertus uxori sure

tretvr

lem
anti

sta

Saxo

et

Chronici Belgici

Magni

auctor,

tue>
,,,

ndumi

oluerat,

utpote idipsum, quod hic ille, ibenfere verbis referentes, adstipulant tr,adh

iisdem etiam

tutam redderet, po

da hic

slt,

Raginerus non

certo,

quod

bellis

mservandam
cta'

regnum

vexaret, rapinas exerceret, ressacras

sed vel idviolaret tyranniceque gubemaret, Gerbergx, Brunonis socirco, vel quod, quse
Octobris Tonius V.

um

>

730
AUCTORB
C. B.

DH
foret, libertatem

S.

BRUNONE

ARCIIIEP. COLON.

narium, cum in Brunonis potestate ac manibus jam

suam tam parum

curasse, ut, quo ex hisce sese eriperet, Brunoni, quos petebat, dare obsides detrectarit, haud admodum, etsi interim Frodoardus id e

omnes Ul quietem et pacem amarent, ipsorum .iaml? barorum immanitatem et intolerandu.

num a se putavit, eg-it, inquam, ut ad se ad tutissimum portum, confug-erent

l

jam

apparet quare obsidum, quos Raginarius Folcuino, qui nec dare noluerit, mentione facta, fuisse hunc idcirco, quod, a Sancto nostro ob tyrannidem ea ercitam, ob pauperum oppressionem, ob ecclesiarum direptionem evocatus, lcVScV regicV Majestatis reus fuisset convictus, a Brunone retegatum, loco supra cit. memoriae prodit ac
dictis asserat, verosimile
;

ferociam mitigavit, siquidem eodem te, rex eorum Haroldus eum niagma suaj m u ]ft dine g-entis Reg-i regmm Christo coll a subm T tens vanitatem respuit idolorum.
187 Ita itte; cum autem una cum Haroii Nortmannorum seu potius (Norttnaiin '

dudum

enim nomine etiam Dani sotebant distin Danorum rege, quem una cum magna oent
suce muttitudine, curante, ut indicarevil tur, aut operam saltem ad id conferente

"'""''icfh. "' J, 'wn rf (

9
t

porro hac in
tes,

re, si non aperte sibi assentiensaltem suffragantes, Cameracensem chronographum anonymumque Vitoe S. Gerardi,

none, Christijugo se submisisse hic plures haud dubie, dum id rex

plebeii, sed et

memor

me

abbatis Broniensis, scriptdrem habet, stan-

Nortmannorum seu Danorum non tantum

magnates sacris BaptisniatU
undis fuerint abluti, non nemo forsan hosce esse itlos ipsos Normannos, quos sacris undis ablui a?mo 957 curasse Brunonem, Sigebertus non secus ac chronographus et annaiista Saxo, memoricV, ut docui, prodit, i?% animum inducat. Verum fuit, utiex iis, quce Adamus E Bre?nensis in ecclesiastica sua historia iib.
-Z

rec

dumopino/-.
unno,
nii

rx

;;5

Quodmodo ad tempus, quo Ragenarium

''">7,

Frodoardo ma u ndum ap-

parn, 957 pepulil.

Sanctus noster retegarit, spectat, fueritne id an sequenti factum, dubitari haud anno posse videtur dilucide enim posteimmerito riori huic anno rem non tantum annalista Sa.ro, sed et Reginonis contin uator, qui ibidem habet, Factione Brun archiepiscopi Reg-inerus comes comprehenditur, et in Slavos exul mittitur, innectit; etsi autem Sigebertus, non ad
;

cap. 2 et

Hehnoldus sCribunt, omnino

co?istat

annum 958, sedadsequentem id referat, Iwud propterea tamen, cum hic forsan, ut subinde
etiam
alibi,

jam

documenia

sibi preeiucentia secu-

tus, facit, a xxv Martii die, Naticitatem Domini prcegrediente, annorum initium repetat, ab annalista Saxone et Reginonis continuatore, qui a Domini Natali numerare incipiunt, cerio dissentit. Verum, etsi sic habeat, Fro~ doardo tamen, qui Ragenarii exsilium anyxo 957 illigat, assentiri malo, primo quidem,

Haroldus, Danorum seu Nortmannorum rex i?ide ab anno 947 ad Christi fidem conversus quare, necesse est, ut Nortmanni quos cum hoc Christi jugo se submisisse, Rotgerus per verba proxime recitata docet, diversi a Normannis, quos a?i?io 957, Brunone
;

curante, baptizatos, Sigebertus, annalista

,

et

chronographus Saxo tradunt exstiterint. Forsan quidem, cum Danos a Nortmannis distinguat, hosque p?*o Norwegis toco pro-

xime

cit.

Adamus
regeni,

B?*emensis habeat, factu?n

ut, quemadmonomine Haroldum, ja?n in-

Reginonis continuator, qui, ut dictum, Ragenarium anno 95S e.csilio mulctatum notat, Brunoni esstitisse, non secus ac Frodoardus, a lionnullis existimetur scqualis, id tamcn omnino certum haud appareat, deinde rero, quod Reginonis continuator pro
(jiiamvis

esse posse,

quis contendet,

dum Dani

de ab anno 947 ad fidem conversum, ita etiam nominis ejusdem regem, qui serius christiana sacra fuerit amplexus ac a Rotgero per verba supra data me?noretur, Norwegi habuerint.

scriptore

minus accuralo, quam Frodoardus

ab eruditis passim soleat haberi, nec ullum ipsi pondus ex annalista Saxone, utpote qui rel ipsum?netscriptoremiltu?n vel Sigebertum
Ccece fuerit secutus, possit accedere.

138 Verum, etsi

gis ab

quidem reipsa

rex, qui Ha,

u/Ro^enu
"'"'""'^C-

roldus seu Haraldus fuit

vocatus

Norwe-

anno 950 usque ad annum 96-2, ut Torfceus Rerum Norvegicarum part. 2, pag.
tamen
it-

C
Eodem anno Normannoi
plurcs.

Bnmo eo ipso, quo e ja?n dictis exsilium / >c ut\it Ragenarium, anno 957 plures Nortmannorum, non tantum plebeios, sed
130 Po?*ro
in
/

78 et seq. docet, prcvfuerit, fuisse

lum unquam Christiana sacra amplexum, ?iec

hic edicit, nec aliunde potest probari. Adhcvc Roigerus in narrandis iis, quse loco quo citato seu num. 60 scribit , ordi?ie?n
,

etprincipes seu magnates sacris Baptismatis undis, ut chronographus et annalista Saxo ad a?x?xum ittum testa?itur, ablui curavit; etsi autem Sigebertus id Sancti factum ad annum
958 referat, haudquaquam tamen abs hisce, cum forte hic iterumannum et a xxvMartii et

gesta sunt, vel servare vel non servare

est

censendus sectarium

siprimum
ut,

erit,

fuerit admissum, conetsi etiam, de Haroldo

novem, priusquam id ilti faciant, ?ne?xsibus inchoet, dissentire est censendus. Verwn qui"

Nortmannisque, qui non Dani, sed Norwegi exstiterint, seriusque quam anno 947 ad firege suo fuerint conversi, a Rot gero loco cit. tractari, tantisper dederimus, necessario tamen Nort?n.anni illi seu Nor-

dem cum

illo

nam
tum
n
'

sunt

Nortmanni.quorumplures non

tan-

plebeios, sed et pri?icipes seu ??iagnates

baptizari curarit Sanctus noster 9 Rotgerus um. 60, de Brunone, Lotharium adversus Hu-

gonis

Magni

fdios in Galliis tutato, locutus,

.-

subjungit
g^ens,
alii

Imminet regmo

illi,

quod

re-

wegi a Nortmannis, quorum piures tum plebeios, tum magnates sacris Baptismatisundis, curante Brunone, a?mo 957 fuisse ablutos, annalista et chronographus Saxo, Sigeberto
eliam
e

tic-endum non est, saeva clades,

Nortmanuorum

jam

dictis suffraga?ite, tradunt, ex-

quibus in piratico latrocinio non sunt exercitatiores.llisexma-na jam partepneda

erat populus, dissentioue et civili pernicie as-

suetus.

Quod

illis

stica seditione

superfuerat, inter se domeconsumpserant; egit autem pro-

vida dispensatio Rectoris nostri, qui, quoniam hominem se esse intellexit, humani nihil alie-

debeant diversi. Cum enim Rotgerus loco cit. de Haroldo Nor?nan?visque una cum hoc ad fidem conversis non prius, quam de Brunone, Lotharium adversus Hugo?iis Magni filios in Galliis tutato fuerit locutus, ser?none?n instituat, ac anno de?nu?n 95S Losermom
stitisse

tharium conlra Hugonis

filios tutari

Bruno,
ut

T>1E

\ni< IMA<K

0BRI8

'

noinhtatm e, olerum lh nunn ordmen, ,-,,

fun

,.,..

P^Sa^referunt.co
tisse aiverst.
tonverti,

wnteZsK.
8

non
,

139

''

fggfundendo*

sane,cur,

habeat,
ut vera

loco

cit.
.

Rot .
\

gerusostendatur,Harold

tunomi
wgularemdisoiplinan u m ],v "" '" / " // "'""
'

quiNor Jyortmannorumrege,annoWl ad
verso,distinctum t qi

'"

/;

fuentamplexus^abs^ leantiquo mtttamus, cumq Haroldus, Dana rex,a Rotgero loco cii memoratus, dubie,quam Haroldus,anno,utsupra mus, 947 una cum
.

Umalium

etatinea

sw

y.

xvi in

Ungu

S.

Brun

i ,

stianasacraamplexus,nonsit,nihils

quam
ct

ut

hoscecum Nortma

lonachis

uos anno
m,
o
stax

957 adfidem conversos, Sigebertus,a

chronographus Saxo tradunt,non dendos resquc eo,quo gestas fuerunt aRotgeroloco supra cit non narra damus. Quare, dum sequentia hsec

dem tempore et rex eorum (NortmannOi seu Danorum) Haroldus cum magp mul titudine g-entis Regi regum mittens, vanitatem rcspuit idolorum, sub num. 60 finem usurpat,non ad aliquid, antea memoratum, quod eodem, quo, quod verbis illis prodit, tempore gestum sit, respexisse, sed tantum eodem tempore et Haroldum,
I
i

ba, Bo

hujusei

qumSoi
Hterant
.

monasteria
rlhrl'

"''
lis

Danorumregem,etmagnamgentishuju&
titudinem Chrisli jugo colla submisisse,stt ficare voluisse est censendus. Sed hsec illa de

ibietum

bitandui
cai

rejam

sufficiant,

modo ad

illa,

quse San

regula Do

pariiiaque

r?-

gnarii extilio

Biinnomn, porter i^h/chi

(iitrrKi

Hannonia prastiterit, sermonem convertamu 140 Brunonem, pulso in exsilium Rage nario pacataquc tandem hunc in modum II nonia rebus ibidem tam temporalibus, </uam spiritualibus misere turbatis debito ordinire,

ctus, pulso /n eccsilium Ragenario, in

XI.

Quamnam

rite
in

aormam
Bannonia
k

monasteriis, a se

stituendis, clericis et monachis, qui ab

e>

cle

siastica

et

regulari

dist iplina

desciverant,

instauratis, proscripserit.

reformandis ecclesiisque ac monasteriis, praegressis Normannorum in regionem irruptionibus intestinisque hasce secutis bellis devastala erant bonisque orbata, instauran operarn inde/esso studio dedisse, apud omnes HannonicC, qui ea de re fuere locuti, ptores tam antiquos, quam recentiores in conhisce autem suffragantur etiam non pauci scriptores alii, ac in primis Molanu qui pro se etiam citans Ghroni at \ emacula Hannonum lingua conscripta, de Hrunone hodie in Sanctorum Belgii Satalibus sic SCri* bit Lotharici regni populum, dum episeopus

Dimii/sii'
Christ.

larthanus tom,

Qa

aucta

<<,/

seu
ii

Mon
,

Brunom ut $ aid
I

fesso est

Dfleti riui

quond
,

in

rum

Lrginum

tnodfl
.,
I

om
B.
i

trude,
bilis

DomeB quae fundamenta ejoi

Waldi

vin
lap
ii

esset, sic

cum

fratre gubernavit,

uteum

e\

U
iUS

pacatum reddideritet mansuctum. Explicatius autem ifltud per capitaaliquot exprimitur de Hannonibus in eorum vernaculis Chronicis. Erat tunc miseranda facies moculto et fero

Hannoniffl

prii
I

sortitam
patris sn

Paulo po

fnndationem dae
-rn

nasteriorum

ecclesiarum

et
et

cleri.

Nobilea
va-

ecclesiastica bona invaserant

UllUb preilK. Uaill. ditos premebant.

gravi jugo sub-

apud Ablatonem
trigintapra
lis,

interfecerat.

Majfl

U-

Xordmanni CUIUJ uiuuia .MJlUUiauiU enim omnia

tci Ctwi-niaui u. lia cet ecclesiam B. itif

staverant

sed ex his archiepiscopus et archisnis suis

flnv V.o Q +,,c "RT..ir,^Tr^iltrc riim nrinr-inihiis dux beatus Bruno multos cum principibus

instituti.s,

qU83
tur

baptizari fecit.

734
uctok*

DE

S.

BRUXOXE

ARCIIIEP. COLOX.
ecclesia^ isti redderet,

c n

primario tur obsequio; monachis autera in Sanctae templo, quod erat SS. Apostoejusdem
vilorum Petri et Pauli, collocatis, census ad sacra ctum comparavit, ut ipsi statis horis in

quamasantaSede

auctoritate acceperat, eum

W
aomi
ut G.

H ,-

bus, dispensavit, easque prinram etsiidalii, sed minori cum

n
laS,

fundament^'!

monachoiqm
hiiceibUem

'"

tacris deiervi-

puellarum aede divinis opcrarentur. 143 Haud iffitur ab initio S. Germani ecdesia deputata fuit in ministerium sacrum moolim nia ] iDUS mp endendum, sed fuit tantum
j

817 post

lint, affirmat,

Aquisgranensem svnodam fa ct in canonicarum ^' seeularium

L
m

leg-ium erexit.

co1 "
-

Znnto,*.
culares muias-

paraecia Montiura,

in

qua
S.

circa

annum

957,
in-

diruto

jam monachorum

Petri monasterio,

uBrunonem,

B rU no Coloniensis archiepiscopus clericos

stituit,

qui in aede nobilium virginum S.

Wal-

145 Tunc erg-o, ut auctoritate \ nfKtnl u reddit, sint seculares, primo est bitum tum panter, assumpto, quo modo ut tur, mutasse putantur. Iu villa Monten? "' ait Guysius, in ecclesia beata^

|JgJ
m nuncT

Virg-inis

detrudis sacra facerent. Tunc etiam temporis idem Antistes, accepta a summo Pontifice nun-

ria,

quae

nunc
S.

sancta^ Waldetrudil

patur,

et in

villa

Malbodiensi

ad incumbendum reparationi dirutarum a Nortraannis ecclesiarum cain Hannonia, moniales S. Waldetrudis in

tii

apostolici auctoritate

quaj

nonicas et raonachos simililer nonicos seculares transmutavit,

,

S.

Petri in ca-

Aldeg-ondis dicitur, canonicales ordinavit pra^bendas sasculares, de sanctim " nialibus canonicos et canonicas seculares o dinans, et proventibus a prajdictis
Sanctis et

nunc

n ecclesia"

quorum

postea

S. Dionysii de prabendae numero tredecim Broqueroya monachis cesserunt ex dono Balduini, Hannoniae coraitis, anno 1084-. Ipsa

defuuctis derelictis eas adstipulans Montenses dein S. Petri, Malbodiensesque'

aliis

Quintini monachos in canonicos transmutavit

quatuordecim quidem pro prioribus, duodecim

vero pro posterioribus ordinans et mani, quae erat Montensis parcecia,
j

vero ecclesiaSanctacessit S. Germani canonicis sub annuo censu sex denariorum ecclesiae S. Dionysii in ipsius S. Dionysii festo solvendo-

in S. Gerquatuorde-

rum, qui nunc etiarn quoiannis abbati Brocqueroyano penduntur, sicque, ut ita dicam,
ecclesia S. Petri desiit. Iis itaque , quee verbis hisee lauclatus scriptor memorat, spectatis, S.

nomen assumpseut Guisius, qui tamen opinio- E nem suam Gisleberto (hujus Hannonix Chronicon cura et studio marchionis du Chasteter in lucem primum anno 1784 jam prodiit)
re, sacellanos,

cim, qui postea canonicorum

Bruno, auctoritate etiam a Pontifice Romano munitus, BenedictinasMontibus HannonicV S. Waldetruilis suuctimoniales in canonicas seculares Benedictinosque itidem, in sacra illarum sede divinis operari solilos, SS. apo-

contrarium fatetur, memoriae prodit, instituit. Alias ecclesias , inquit nimirum Guysius, conventuales atque collegiales cum canocicis
//

ii

//

et pra3bendis stabiliens, qui domicellabus an-

//

tedictis in his, quse

ad Officia divina

et ec-

stolorum Petri et Pauli ibidem monachos in canonicos seculares mutavit,clericosque,postea etiam factos canonicos, qui in nobilium S. Waldetrudis virginum templo sacra deinceps facerent in Montensi S.
,

//

//

clesiastica pertinere debent, devotius deservirent, etinsuper dictas ecclesiasrestauravit.

In Montibus de monachis ecclesiss sancti Petri, sicut mutavit sanctimoniales in canonicas seculares, ita

Germani

eccle-

sia instituit.
Dionyiiut

seculares.

monachos in canonicos transmutavit Item in ecclesia S. Germani in loco,

parochia constructa
erat, canonicos,
ait,

Summavthanua
Quytio
'

vel Vinchanho
id

144 Prseclare sane, si modo hsec omnia vel authentico quopiam documento vel antiqui fideoue diani scrwtoris testimonio possent fir-

ubi

villa3

vel forte, ut

supra

Guysio Vinchantius

etiam

Verum mam r f
,

7 j non ahunde quam

vel e

supra

sacellanos postea canonicos factos, et praebendas ad finem superius declaratum ordinavit.

aSancto

quarto decimo floruit, Jacobo Guysio, vel e Vinchantii, qui et ipsemet illa ex hoc hausit, HannonicV AnnaC libus, anno 1G 48 vidgatis, videntur accepta. Ea sedet sententia primo quidem, quod, de quo hic toquimur, Dionysius Sammarthanus paulo post verba supra huc transcripta Vinchantium infraque dum de Malbodiensi parthenone tractat, Guysium etiam,nonnultis
laudato, qui sec.
,

demum

146 Conferat

nunc

hiec

studiosus lector

affirmai;

uod

cum supra

recitatis Dionysii

Sammarthani

"""
-

ni,

verbis, videbitque, qruse hisce is scriptordeS.

ejus in inferiori
bis,
citet
;

paginx oea

transcriptis ver-

deinde vero, quod, qude de S. Watdetrudis monasterio per verba jam data docet, re etiam vera ipsemet, prout apud nos in tinguam Gatlicam vei'sus exstat, tom. 2, fol. 65 Guysius, aut, si mavis , qui hunc pro se citat Vinchantius in Annal. Hannonise
,

Waldetrudis monasterio memorat, nonaliunde haud dubie, quam vel e Guysio vel Vinchantio promanasse verum, an quod hi de MontensibusMalbodiensibusqueSanctimoniamonachis in libus in canonicas seculares canonicos itidem seculares a Sancto nostro mutatis per verbajam data tradunt, veritati certo est consonum ? In S. Theodorici abbatis Andaginensis Vita, S&c. vi Benedictinopart. 2 et apud nos ad xv, qua Sanctus ille abbas annolOSI obiit, Augusti diem auctor anonymus cequalis nonnulla de vitee sanctitate virtutibusque, quibusMalbodiensiS.AldegomUs mo;
,

fa ctum,S.

Thufattfk
b " l,s
'

"a

cap.Z&memoriaeprodit, ita verbis Gallicis, qiuv Latina facio omniaque, quod discutienda sedulo hic sint, huc transfero, de Brunone ibidem scribens Montibus tres vicinas
:

nasterio Ansoatdis,S. Theodoricisoror, effulgebat,prcefatus, sequentem deinde de hacloquitur in modum His et ceteris cum g-ratia Dei redundaret virtutibus, multas m Malbo:

S.Waldetrudis,

S. Petri

et

paracialeni
S.

S.

Ger-

mani

Waldetrudis colleg-iura bonis hujus a comite Ragenario in belli sumptus occupatis ac plerisque domicellis apud parentes suos vivere co,

ecclesias

quammaxime, quod

coenobio ad similem virtutem excitamultas post lapsum ac poenitentiamrevocavit, et annuente Gerardo episcopo Cameraordinem censi et Rainero comite Montensi
diensi
vit,
,

relig-ionis

monasticae,

quae

poene

annihilata

juxta ac religiosa disciplina foret imminutum, turbatas invenit. Utfaciliori

actis, redditibus

erat in

eodem monasterio,

correxit et in me-

lius reparavit. sec. xi,

Cum

itaque retigio monasticu,

simul et suaviori

modo splendorem pristinum

raedia sui parte, uti e

modo

dictts

prOt

Dl

kprtmtmesti
si

amelapso.inMalbodieninte-

S. Aldegondis monasterio, nondum penitus esset extmcta, sed tantummodo calde

tsset

Umsi
!

ac proin parUm saUem locum tum adhuc xbidem haberet, idenimvero monasterii tlltus sancUmonialesjam mdc noaicassecularesper 8. Brunonem haud/uisSe

statuta /orcnt
t

substitl

u ad e,Uon>,

W>vr*-

contrarium per verbi re*tatatradunt,GuysiusetVin. autcm sic habeat, quis, quxso, fuisse ei
1
,

^ ^^umentocs
l

r\ r <noni auvn.quamqu.*

'.si.nodo.utdici,

Mm.1*

aido.

dum

Quarea

verttate, qut

conciltorumca conciliorumcanm,.,* .,../. grancnsi anniSU voncitiofueZ

inteUiaat
\st

^
',

rwtom

non

'- "*
^***-

3ffti

an

rnsi concilio

prj,

'm

tofl

\m,

,,,,,,

Uonibus,

quam a
I

bellis intestinis

plurimum passa

erant, a

none instaurata, iisq bant vel inhabitaturm deinceps erant, fl etiam, ut, rigidiori, quod antea secuta /"///, mvendx genere relicto, deinceps sequi, non tamen, ut voto castitatis solutasvitsequecommuni haud amplius adstri,

ciliorumque can> dur, nomine itto/ueruni ista, qu

'.

i't

nti-

S
\sita,

ctcead nuptias, si vellent, transir rum adinstar secularium canonicarum pos* sent, aBrunone conccssunt, omniiio tipp

micorum

credendum.Nullum quidem, quo \iontensesS

Waldetrudis sanctimoniales in canonicas scculares haud fuisse a Brunonr mutatas, proba ritam valide queat tjunm id /,</ quuntn S.Aldegondis Malbodiensesest prsestitum
,

nova

qua

sa

is,

gumentum
Irudis,

invenio. Verum, etsi sic hdbeat, mihitamen, uon magis Montenses S. Walde-

L50

Dual

quam Malbodienses S. Aldegondts

1

ctimoniales fuisse a S. Brunoue in ca seculares mutatas, persuasum habeo.

sedtum
ibi

quamMaibodU

148 Itaaniiiio comparatus sum pritho qui dem, quod nullum prorsus,e quovelunum in
stitisse canonica Belgio nostro ante St rum secularium collegium proban solide queat, documentum inveniam. Deinde cero, quod Rotgerus, Sancti nostri biog rap
,

ter

loco

cap.

\i

doa
erit
/.'<

quam,

S. Pantaleonis

monasterium

fu\

Sancto nostro in Coloniensi suburbio sub monasticffireguladisciplinse institutum, num

per vita haudintellea

narravitac porro, fuisse ab eodem divi etiam episcopatus Coloniensis locis ccclcsias, monasteria aliaque Dei ac Sa ncto apta ledi/icia vcl a fundamentis exstrui la \>el
aucta seu instaurata ac in horum singulis qui Deo omnipotenti Bubregula vita canonioa
t

,i,

rationem
instaurati

vel

introdm

mtwcanoni
rero>

deservirent, constitutos,

num.

\>$edocuitt

tur

cum po

Sancti curam ad exteras nationes ei nominaeu Loth tiiit ad regnicm ei comn

;;;;

:;,;r
,

;,;::::
e

:,,

?::,,,,,,:; enim, ibidem hau

dicecesi

5- &

,
-

<

::;::::,.

locismonasteriaseu exstructa

rum,

""''

<

cum pcrviUccanonicx regulan milUmenonaliam^quam nonesincommuni ,,1,,,,^^. sianniSieconethofuttprmcmptaRc

re
intelligat, consectartum

evadit,

ui

Sa*

" *+iw -

nontantumindioecesisCofa

Hanno

lasteriis,

se

vei

vel instauraUs, conciliiAqicisgranensisstatut'1

constituertt,

TJo sLtimonialtbus, qu* m Mc

7;3f,

DE

S.

BRUNONE

ARCIIIEP. COLOX.
latos alterius tunc, cujus antea haud r rant, instituti factos esse fl ' Q suadeat, 7?7 suadeat RntnL ~

auctobb
C-

B*

quidem in Malbodiensi S. Aldegondis monasterio haudfactum, nonnemo forsancontendet ex eo, quod in hoc, utpote in quo Reli],]

gio monastica seculo xi

elapso

media sui parte jam

ut VitecS. Theodori-

nondum penitus,

Andaginensis verba, num. 146 huc transcripta, fidem faciuntt essetea tincta, nondum etiam tum Aquisgranensis vitaecanonica? regula obtinuerit locum; verum, cum Bruno in omnia a se instaurata HannonicV monasteria acproin et in Malbodiensc, hisce, utie jamdictis apparet,accensendnm, Aquisgranensem vitse canonicse regulam verosimiltime
ci abbatis

perverbapro.rime huc transcriJ a tat; cum autem sic habeat, ac Sanctum vel monachos in canonicos

Z ^ proin^1

mtroduocerit,

anonymus

Vitev S.

Theodorici

vel sanctimoniales in canonicas itidf^ taresin dkecesi Coloniensi commuta**^ ** ferri haudpossit, sane, id ittum inffaT' fecisse, verba illa argumento csse unt; quare, cum contra Sanctus in mol 6' riis a se in dio?cesi Cotoniensi seu exstr hS seu instauratis non alios, quam qui cano secundum Aquisgranensis, quod anno

hauT^ ^'

lebratum
cturi,

fuit, concilii

dbbatis Andaginensis auctor, duminMalbodiensi parthenone psene annihilatam sec. \i

^lT^ prxscripta essent ^"

commu '
consecf

constituisse

vel

monachos

media suipartejam elapso Relig-ionem monasticam fuisse, per verba istaprodit, ita loqui
censendus, non quodtunc ibidem utcumqueadhuc religioseu vita monastica obtineret locum, sed quod ipsamet, quamjam pridem monasticse regulse seu religioni Bruno indictoeamobio substituerat, Aquisgranensis vit<v B canoniccB regula, monachorum ac sanctimonialium regulse in multis similis, ibidem observari fere etiam omnino tum desiisset.
est
utqueuitera

ctimoniales in canonicas secutares tassee jam supra dictis videatur,

in canonicos secutares vet sc

acproin nusquam ibidT' ^

rium fit, ut id pariter, quidquid \nteri m P canonicisadS. Andrex ecchsiam translatis dicatur, in Lotharingia acproin et inhujus parte Hannonia haud fecerit.

154 Hinc

autemjam

fluit, ut ,

15Z

Sane

Guysius scu Vinchantius non tantum de san ctimonialibus in S. Waldetrudis et S. Alde- "i^hZ h Bann(>ni' gondis monasteriis in canonicas
seculares
'

quidquid seu

o,

Sm%

Cmra '
rium"

relid, vcl Malhodiense monaste-

rium hmd f uisse Brunone, contra ac supra docuimus,instauratum, est dicendum.At vero, inquies, S. Bruno sanctimoniales, q UcV S .MaricV
monasterium Colonise inhabitabant, indejustis de eausis, quod scilicct, ut Gelenius in
Hierotheca sacra pag. 62 ait, familiarius, quam puresset,cumf)-atribusS. Petri vicinis agerent, amotas, invillcV regicV a Carolo Magno fundatum monasterium, vulgo Konigsdorf appettatum, transtulit, iisque in S. Andrese ecclesia, monasterio isti adjacente, canonicos substituit; hosce autem, non ad regulam Aquisgranensem ivgidares, sedseculares fuisse, vel ex eo concludendum apparet, quod id alioquin non segre aliqui videantur fuisse laturi, uti tamen facium esse, Rotgerus docet, num. 50 de Brunone sic so-ibens De nncilli.s
:

fdetdemonacMsseuMontemibus/seuMai
bodiensibus, seu denique Sonegiensibus in canonicos seculares a Brunone mutatis scribunt merito queat revocari in dubium, imo vero et haberi ut a veritate verosimillime alicnum.
cta >-

Crediderim itaque, a Brunone cum dictorum monachorum cccnobia propemodum collapsa ruinasve proxima instaurasset fuisse ittis
,

qui hcvc vel inhabitabant vel inhabitaturi deinceps erant, concessum, ut, severiori relicta vitce monasticce regula, minus rigida,
quev Aquisgranense anni 81 G concilium conAc id quidem optimo consilio, ut scilicet, cum Normannorum in regionem irruptionibus bellisque indiderat, statuta sequerentur.
testinis

monasteria ad

summam

pauperiem

Dei, qure in inonasteriosancta? Marise divinas relig-ioni

cti

essent redacta, alendisque, qui ea inhabitabant, non suffcerent, id saltem, si a canoni-

fuerant dedita?, deque canonicis ad sanAndrea3 Apostoli ecclesiam translatis, et, si

C qua erant hujusmodi, scrupulum quidemreliquitnonmodicum, sed iis, quibus mentis acies ita non urg-et, ut sinceram ejus intentionem in
diversis operibus valeant perspicaciter intueri.

qui patrimonium pecidiumque propriuui habebant, occuparentur, abs illis inde adjuta facerepossent, Sanctus noster indubie fececis,
rit.

Verum paulatim temporum

inju?ia est

Qui utique si adverterent, non homines propter locum, sed Jocum a Deo elig-i propter homineset, qnia obedientia Deo placet super sacrificium, scirent fortasse
, oves vocem fastoris audire debere, et mag-is id ratum acceptumque Deo fore, quod per obedientiara, quam quod perpropriain voluntatem sequuntur.

factum, ut, y^etaxatione in disciplinam introducta, ab ipsamet, quam Aquisgranense con- F cilium prcvscripserat, vivendi norma canonici desciverint,

ac tandem tam

vitse

communi

quam ctaustro nuntium mittentes, instihdum, quod modo sequuntur, quos canonicos seculares vocamus, fuerint amptexiidemqueetiam, proportione servata, fecerint, quas modo s&-

culares canonicas vocamus.

Secularcs exstitisse canonicos, quos ad S. Andreee ecclesiama Hrunone transtafos fuisse, verbis hisce Rotgerus tradit, Rotgeri modo adducta verba minime probant.
ufumquefa.,
.olMft,
I

58 Td cnim,

citur, a nonnullis

quod Sanctus fecisse hisce dinon ex eo, quod iis, qui vitee
)q uospiamalios

ri9idiorisgenussequebantur
<l

CSD

>dnn<n,inusrigidamam2rtecterentur,siib-

f^msset^sedquodhcum^uiadsanctimoniate&nteaspectarat,canonicisattribuissetfuis-

seimprohatum, uuicuiquc, qui Rotgeriverba

-""'" huc transcripta attente ecopenderit fet

PcrspieuiimMiidsilnihilomnino.quodcanonicos, a Sancto ad S. Andreiv ecctesiam trans-

XII.

DEB INDKriM.V

01
1

juyat.

Athirienses, ,nquit, ,

S XII.

Burgundia* pacis componend* causa petit Lothanensibus a sese deficientibus Fredericum prap onit;antum,

S"S3S
35

IWno

lUuv

m
B

L^Sfi
p*
i*
.'

vel

muquam

Lotharingua 1.

-^?^r * K5S
"''"

u,

;:

tariam diviserit.

r*
timebanl,

sueta,
Anno gurgundiam,
iorore*ac nepote$in con,-ordiam

qu*
I

otum

ipsi*

uiwi
Q

WA h

ponerentw
"Tftsi Sati
ietispubl
ci
1

w y.
tm,

'

'

addu-

J^fstudiosissimus foret, et binisseqq.q ftexiis, quse Fn

'

tamen

inqm

siattn

cimerecii

um quen
'

'*

cturui, lendit.

adtresannosistos rem enim ibidem sic habet

archiepiscopus

Iprio:

Bruno Colon
Looutu-

cum

exeroitu Lothari

Iranciam
B

proficiscitur in

Burgundiam,
.

iuxta

a<

ruscum soronbus ac nepotibu, sui Sanctt SOrores, utjam supm nui,erantQ Hadwigis nepotes autem, eo: quse, marito suo Ludovi visjam abannis quatuor sub Ldtharius Francorum rex et Carolus, Lotharingise inferioris postea dux e poster vero, qucv, marito suo Rugone Parisi comite, e vivis anno 9 vidua pariter jam erat, Hugo, cognomento Capetu Francorumpostearex, Ottoet Henricus, ambo, alter scilicet post alterum, Burgundia
.

ff<

radum, H oni M M-no 984 MabiUoniu

<

Innalium

aorumtom
illi

l,pag
t<
i

ii

i,

A.dalberonem, Mi em ii.
tc

m
iUl

Ottoni
,

Bruu
odoriou
e
I I

ei qua
\1,

Th

.-i-

dericu
scih
I

Barreo

ut

duces. Colloquium itaque

cum

ist

e habit\
se contulit,

Bruno anno 958

ob

in

Burgundiam

verum Frodoardus,

qui id nos docet, causam,

543 Oe
Lotha
,

ii

apud

id Sanctus fecerit, silentio sic p terit, ut id tunc Sanctum, quo soro

quam

prodit,
l

ruof
Ittoni
kd

in

tum, au aliquol
.

nepolum
jiciendi

iHscnrtluis

c<>>,

/jriufrf/

ffcissf, ron
a<l

llo
,

ii:'
i

ansam
-.

subministret,

mox

annum

aicam

qua
ii

MoBellD
i.

d
.,n
i

dl

959 verbisjam recitatis sequenlia isthsec subjungens Anno uongentesimo quinquagesimo nono Bruno iterum in Franciam venit, et apud Compendium cum regina sorore ac aepo tibus suis discordantibus pro quibusdam castris, que rex Lotharius ex Burgundia receperat, colloquiura habuit, ubsidibusque
'1

d<

i'i

..
,

finibu

ol

tud

ba ai
parti

et

Ln
,

qu83
.1

Brabaj
alii
:

Belg

Qi

nliaci

que

inti r

Mo am,
1
i

tld

aumqui
iimii

facile

Btatui ro,

i".'

tni

fcantum
pla

pote tatem
idii
, i

Prid

ex.

Prodoar-

pacem
citi
n nepote
ihai lo t

inter ipsos

usquc

in

futurum tempufi

dodi

pepigit.

ii.

paruc
iuio

LoFranCo-

/'-,

hnis mvititut
I/Jlharientet.

156 Oportet, nt id, quod verbis hiscelaudatus scriptor refert, sub anni 959 initium seu tum <<//'. cum is nondum ad Pascha esset proveclus, contigerit. Mox enim ibid<
ptor, Brunoui riccn
<ji'<

opiniOj qui

po

ntam
nt.

Regum
kii

""'" fuii
n prt
i"

Mi

Lotharius Francorum
ita

loquitw

rex ac Sancti nepos reddiderit, edocens,

prosequitur
:

mum

'<

Ital

Lotharius rex cnrn matre

r<

96] eratprofet

Coloniam proficiscitur in diebu Pa chm, moraturus hac festivitate oum avunculo suo none, dataque illi seouritate de regno Lothair;ulo doriense et quibusdam accepti>
i

tus. Ai

illum qui
''>

itemq

nis,

Laudunum

revertitur.

Per

ftha-

riensis securitatem, Brunoni a Lolhario; ut verosU Frodoardus hie indicat, pron millime is scriptor, fuisse Brunoni a Lothario

debet, nu mot

atm

bunt,op

promissum,forcv.t,siL mebulur ac paulo post faclum

deftcerent, eos

est,

a Brunone

W
bifaria

Lotharius nr

suam
a Brv

reaperet, nec ullo :iperet.

modojm

ficatumvult. Itaautumo, quod

scivisse Lothariense

indubilato

;;;s
AOCTOItl

DE

S.

BRUNOXE ARCHIEP. COLON.

tharingiam abs illo duas in partes n alteram sibi is retinuerit, alteram *"?* D gubernandam dederit, divisam fuiv!o
tharingiam, quodduciesset proprium vidcatur, ac proi n quod, Frederico Lothariensibus jam p/3e J' ' 'e cto, in Lotharienses adhuc ducis (
*' a ~ tuendum non est. At vero, inquies dem Bruno vere sibi semper supremumi 9*"
!

B.

indubitato reor habendum. Utcumque quidem placeret contrarium, si Fredericum, quem,

vice sua, vel

lesteedictis Frodoardo, LothariensibusBvuno anno e dicendis 959 rcl certe haud

inte-

diu post prcvfecit, Lotharingiam non gram, sed hujus dumtaxat partem gubernn,,dam tum accepisse, probari solide posset
id fieri ullo pacto posse, haud conspiValesius in Notitia Gatliarum pag. 86 cio. sicscribit Fridericum a Brunone, Lotharing-ia?

nium reservasse

'

a-

verum

exercuerit, fuisse abs

itlo

duas
,

archiduce,

c(

lix

primum Mosellanorum duccm anno factum esse prodit Mirseus ejusque rei
;

auctorem Frodoardum laudal apud quem tantum dicitur Bruno anno nccccux. Fredericum, fratrem Adalberonis Mettensis cpiscopi, Ilugonisprincipisg-cnerum, cx comite Lothariensibus ricesua prsBfecisse;quem Fredericuin Lothariensium ducem in anno dcccclx appellat ; Fridericum Gallia? Medianae ducem Vita Adalbero-

^ duces duo, qui tum Lotharingiec sub Bru' ^ prgefuerint, assignari queant. Inde, fa t pro opinionc de Lotharingia a Brunone
'

erit u men cur icl a Sancto, si non anno 959 aut '"' anno saltem 961 factum fuisse credatuT
s
'

quarum alteram sibi retinuerit alteramF derico gubernandam dederit, Lotharino tunc divisam, inferri haudqueat,

^^

Mettensium episcopi ita nis junioris, ejus Lotharingiam, an partem ejus sub ut totam
filii,
:

Brunone
ut nonnulli

rexerit,
ille
;

inoertum

sit.

aulumant.

rcrum, etsi quidem, totam 159 Hsec Lotharingiam, non autem hujus sub Brunone B dumtaxat partem, rexisse Fredericum, certum, ut ail, haud sit, toti tamen isti regnosub Brunone hunc pr&fuisse, mihi rero apparet simitius, primo quidem, quod Frodoardus, dum a Brunone Lotharicnsibus preefectum
fuisse Fredericum, scribit, universim, nullo omnino, quo ad dtterutrius dumtaxat LotharingicV incolas

"'"" r "' ratorem ac ducem Lotharing-ise Mosellanae de- rf '^ dit deinde vero ad annum 963 inter eos, quos epeste in Italia obiisse in Ottonis imperatoris exercitu memorat, recenset Godefridum
;

verum cluo assignari queunt duces hujusmodi ? 161 MabilloniusinAnnalibus Benedictinis pmmo acl annum 959 de Brunone sic scribit Fridericum comitem vice nomineque suo mode

riam divisa utcumque posset argui

bifa

'

^^ **5
,4

'"

''"'"

ittM

Lothariensis provincias inferioris, quam Mosanam vocant ad discrimen Mosellana?, cui Fridericus praerat. Lotharingiam
ut ait,

ducem

quejam tum, cum Bruno adhuc

in

ita-

sermo restringatur, vocabulo

;

Mosellanam
et

et

Mosanam

viveret, fuisse seu in Superio-

adhibito, loquatur deinde vero, quod, cum Frcdericus, uti verbis jam datis Valesius

Inferiorem divisam acpriori quideni Frede, icum,posteriori vero Godefridumpra>-

rem

Adalberonis filii sui Vita Gallias Medianse, quibus duabus vocibus Lotharingia integra, non autem hujus dumtaxat seu Inferior seu Superior pars, designari videtur, dux nuncupetur, necessarium appareat, ut aliquando saltem Lotharingice totius dux exstiterit. Adluvc Frodoardus, dum de Lothariensiumprasfectura, Frederico aBrunone
testatur, in
collata, facit

Verum an recte ? A Sancto nostro auxiliares copias, non levem armaturam de Lotaricorum populo, fuisse Ottoni, in Itafuisse, existimavit.

num.
fuit

liam anno 961 profecto, submissas, Rotgcrus 61 scribit ac deinde subjungi/ Iis prae.-

Godefridus dux, quem ipse nutrivit, vir sapiens et relig-iosus, amantissimus pacis, observantissimus asquitatis... Hic eodem tempore
(quo nempe imperator cum exercitu in Italia versabaturJiobvQ correptus expiravit. Godefridus, hic memoratus, indubie alius non est, quam Godefridus dux Lothariensis, qui anno 964 e pjeste in Italia obiisse a Reginonis continuatore ad annum ittum traditur; hunc au- F tem Lotharingise Inferioris ducem exstitisse, Mabillonius, Motanum MiliticV ducum Brabantise Sacrse cap. 29 Louwiique in hancNoexistimavit, hincque verosimitlime factum, ut, Lotharingia in Superiorem ct Infcriorem jam divisa, Superiori quidem
tas, secutus,

sermonem, nihil omnino, quo tum Lotharingiam a Sancto in Liferiorem et Superiorem fuissc ilirisam, vel utcumque
indicet, adjungit. Ast, etsi hsec sic habeant,

Calmetus tamen in Lotharingi:r ct Barreus Germanise Historia, Brunonem, cum sese dioecesi .^"<'/ Coloniensi simid et late extenso Lotharingide regno commode gubernando imparem esset expertus, id cluas in partes
in
,

divisisse,

dumtaxat
plurcs
diviterit,

attera,

harumque unam, sibi reservata Frederico administrandam

illis

dedisse, affirmant binisque

alii

scriptoribus

asscntiuntur.

omnes illi faciendum rati sunt, quod Bruno, postquam Lothariensibus Fredericum vice sua jam prsefecisset, ducis potestatem, uti e Frodoardo intelligi1GU lta scilicet sibi
ci c.c infra dicendis patescet, in Lothariugiam adhuc exercuerit, idque, ut putant, faccre haucl potuisset, nisi regno illo in duas partesjam diviso, isquidem in harum unam, Fredericus vero in alteram dominium obtinuissct. Verum Fredericus vicariam dumtaxat, uti c Frodoardi verbis supra huc transHs apparct, potestatem in LotharinQiam a Bruuone accepit cum autem sic habeat ac py^oin Sanctus supremum sibi semper in hanc ducis reserrarit dominium, cx eosane, quod, Fredcrico Lotharicnsibus jam pr cvfccto, du-

anno 959 Fredericum, Inferiori vero Godefridum, anno 964- dcfunctum; prsefuisse, locis
supra
citt.

indicarit.
v rxfecmU

an Godefridus, a Rotgero perverba proxime huc transcripta et a Reginonis con162 Ast

tur,

tinuatore loco
exstitit

proxime

cit.

memoratus, vere

Lotharingisc Inferioris dux?

Cum

Fredericum, comitem quemda?n, Lothariensibusprcvfecisse Bruno universim aFrodoardo loco supra cit. asseratur, sicque hic scriplor, Fredericum, quem etiam ad annum 900 Lothariensium
tharingicv,

ducem universimappellat, totiLonon autem hujus dumtaxat parti,

cis in

hosce potestatem

adhuc exercuerit, Lo~

fuissea Brunone, cum primwn a Sancto Lotharienses defecissent,vicariaseuqua non suo, sed Brunonisnomme res administrare posset, potestate preefectum, indicet, sane anno 959, quodidex infra dicendis factum, Godefridus nonduni

c.

^enc ,
'

rfft, ,<,,:,,,,,,,,

( ,,,,,
.,
ft

hoc stabth r, posset,

iratrc Ottone

',>

paa>ftrma i

am,

iuas inpartes, aZnZnte partuus , ac ili,.,n ooaUeraiamanteeottata^ecfuisse

,

pa
'

,c0m pos,

aiur,

sermonem

conrerto.

<^fi^ducisn<minegubernandx sio, tnutramque auctorital

cessisse credatur.
rlt

ema
,.

dtiWnw,

et

LotharingUe Tnferiori, non

non item
illa,

Ar

gestum
ori

Sedi Trecensi Ajisegisum

F
,

Brnnoms mortemim
averi specie ha\ oiB,quod ejam dictis Qodefridoa Sa
stn biographo
tribuitur,
et

post
hje .

injuste ex hac expulsum, restituit,

sorores ac nepotes

in

con-

. ,

iu

Regino noncopia B rvumprsefectum t sedprovincims< gubernatorem, foret indubitdh "' l>''""', ut mthi ct/uiilem appa tum, dubium pariteratque incertum esse cesse est, anno 960 aut sequentis initio Bruno et Lotharingiam duas in partes rit et an harum cum jam alt antea prsefecisset Godefrido moderan
a

cordiam adducit, Lothariensesque reddil omnino pacatos.

i

significari,

1
libc

quentia p
1;,ii

11,1111

(Ju
iii

Bm
e1

rundi un ?eni1

cum

impprtierit.

Ottonem impera

irmii,

ed

Thi
1

Domini Colonias Agrippinse celebrosse dem tum cuneta Lothariensis regni negotia
di Reginonis annalista Saxo ad annum tradvnlicvm autem anatiritat <]>,,,,,,

pottebatur
obst

Eto\bi

tu

ob

idli

a<

allat,

Jta

prout

ei

videbatur,
et

nh
it-

tinuator

966

rum computum ineant, Ottonem, quod ai\ tribus nondum post Brunonis obitum elapsis
adhibenda ipsis fides sit, estnecesse. Quid siergo ipsemet Otto mum Lotharingiam duasinpartes divisisse ac harumunam Fre lerico, cumjam antea is non eam ipsammet, sed Lotharingiam inte
si

litib

tharioejusquem
esset, in
i

mensibus, egisse,

F05 exstati 'hronicon,

i

llationea

loi

ac deind

S.

/'<-

gram aBmjioue accepisset, gubemandani

liquisse, alteramtjuc siht
\s<
>.

re-

i,i

tlicatx

que ad annu
tii

ducecomlitutu,

compes ot.

cst, Lotharingia bifdriam fuerit divisa ? 16-1- Ututsit, Brunonem equidem,seu diviserit, seu non diviserit duas in partes Lotharin</i;r rcgnum, supremnm sibi el in hoc totum velin ejus partem,postquam Fredi cum Lothariensibus vice suaprsefecisset, reti nuisse,indubitatumapparet primo quidem ea F/odoardo,quia>l annum 980 Fredericum du

Quid si etiam ante Brunonia setatem, sio ex Annaiibus Bertinianis visum

ut

Otton\

grapi

copum,
ti

Rotbi
"v

M.in
1

com
n
i

iii

<-i\

itate

'\"i

pflp*

mu
adducti) que
'i

ad

rec

tein

serte Lothariensium

ducem
t

appellat et tamen

dn
in

ipso anno et annoproanme par* preegresso cum exercitu eLothari

Brunonem

et

illo

ead utrumtim composito, in Gallias que illum annum tradtt; deinde vero e Sancti nostri biographo, qui hunc Ottonifra

xoiim

-i-

L66 D
villaa

anno

961 in Italiamprofecto, cop

e

QBqne

Lothariensibus

compositas,

misisse

portam
jusserat

sanei.

Df

ac proin hisce adhuc tum praefume, ntum, 6] dilucide prodit. Nec tantum ex iis quce Frodoardus ad duos dictos
,

eumTald
\,,i,

annos

scribit

hdbei

um
modux,so
'>i,

etiam Lotharienses, qui anno, utj 959 a fide , Brunoni debita dc/ officium, Frederico iUis pnefecto
,

um,

quod
,

Brsuaeft

jam

in-

Octobris

Tomus

V,

740
icctobi

isti,

cui etiam in

DE S. BRUNONE ARCHIEP. COLON. comite Senonico, Chronico Hugo FloriacenVillari

c B

sis ct

Aimoinus seu potius hujus continuator

lib. 5,

multo recentior

cap.

ad amussim

/'<-

gavit.

ejus consang-uineo in exercitura (Helponis Scilicet) VT0 7 " l

l

quibus re, utpote rem iisdem propemodum, verbis exponentcs, consonant, assentienille, dum sit, Bruno nec tantumob causam,quam

168 Ita laudati

deinde,
,

anno 959 in Galliasreneobserit, nec felici eventu urbem Trecensem Hugo,Aimoinus derit; verum, etsi quidcm seu hujus continuator et Clarius de eadem, de quaper rerba supra recitata Frodoardus, Brunonis in Gallias eccpeditione tocis modo aFrodoardus
allegat,

disuxper Brunonem anno

Anseafa, * omite Roberto ex urbe Trecensi expui SU s

'

Sammarthani Archembaldum, qui, ne

**

"*

959 restituer /^*

**' potissimum obstiterat, misere tandem SU ~ pra laudato Senoyiensi S. Petri vivi ri, co ftdes sit, a B. Sa riniano percussum int isse. Galliee Christianse auctx scripi 0res t
*

tatisagere mdeantur, hanc tamen,

t

quam Fro-

doardusanno 959 innectit illi, utapparet, usque ad Ottonis, Burgundiae ducis, mortem, qiue, teste Frodoardo, anno9Mevenit,perpe-

Bruno mentionem instituunt. Adhsec compositus omnestres ducentis ut minimum annisvixerunt a Brunonis xtate remoti; ut merito, an, quae de hoc scribunt, sat explorata habuerint Sane anonymus K revocari queat in dubium.
,

ram differunt nec Lothariensium, e quibus, exercitus, cum quo ut Frodoardus tradit anno 95!) in Gallias renit, partim erat
,

12,colA9,ArchembaldipariterSenonensiu que de Saxonibus, qui anno 959 ad obsidend Trecas, dvce Helpone, venerant, victoria edi cto S. Petri Senonensis Chronico narrata U deinde subjungunt Anno 9G0 Bruno Col niensia episcopus, ab Othone imperatore fratre missus in Galliam ad reconciliandos fili 0s duarura sororum suarura Anse^isum episco pum expulsum restituit, a quo secum aspor:

tandum

obtinuit corpusS. Patrocli martyris

Nee Bruno id tantum, quod verbis hisce scriptores illi memorant quodque anno 959 facere E armis haud potuerat, anno 960 obtinuit veut et castrvm Divionense in regis potestatem, quod armis pariter, ut apparet, consequi anno 959 haud potuerat concederet et sororvm suarum filii inter sese conciliarentur, effecit. Hsec omnia partim e

Translationis S Patrocli auctor, qui,quamvis a Potgero, Sancti nostri biographo, diver-

rum etiam tunc,

sus ejamsupra diciissit, haudserius iamen

quamsec.
infeliciS,

xi floruisse ridetur,

nullum uspiam

quo Bruno, restiiuere in sedem Trecensem Ansegisum episcopum expidsum roeventus lens, urbem Trecensem obsederit mentionem instituit, etsi interim de Ansegiso e sede Trecensi expulso eidemque per Bruno,

Frodoardo, partim,

supra laudato, qui

S.

Patrocli translationem litteris mandavit ac utjamsupra monui, verosimillime haudserius quam seculo xi floruit, scriptore anony-

nem
ventati como'

restituto loquatur.

neni,ifd>ct

wenta

1( 7 Attamen, cum nihil omnino, quo minus Bruno et ut Angesisum sedi suse restitueret et ut Robertum, Trecensem comitem, qui Di-

vionense castrum, regiis <> hoc jnwsidiariis expulsis, occuparat, ad id regi reddendum expeditionem in Galtias anno compelleret
.

moperspicue docemur. 169 Hic enim hodie apud Surium in Sancti nostri Vita cap. 28, Aureiianum imperatorem, sub quo S. Patroclus passus estmartyrium, anno ab Incarnatione Domini nostri
JesuChristi ducentesimo septuagesimo quinto Romani imperii habenas tenere incepisse, prcefatus, ita mox prosequitur Exinde circiter sexcentos octoginta quinqueannos (hi, additi annis 275, ad annum, ut computanti patescet, 960 deducunt) sanctus Bruno, reverendis:

utitinruk*
,ioni,s f*-

959 suscepissc credatur, impediat, nec nisi in

qund hancreferunt, cumFrodoquo eventu Trecas Bruno obsederit, ardo,qui,

tempore,
ftd

nonedicit, Clarius aliique tiuo

quse,

modo

laudati

scriptores pugnent, certo esse a vero aliena

siraus Coloniensis ecclesise archiepiscopus

ab

(j

ex antiquis forsandocumentis etiam accepta, de argumento illo memoinse produnt asseverare non ausim. Nec id asseverare ausi suni, dumdeArchembaldo, Senonensi archiepiscopo,quiSaxones, urbem Trecensem anno 959obsidentes,profligasse a laudatisscriptoribus narratur, in Gallia Christiana Antiqua
,

LugdunensemGalliam missusest, nobis in tempore ipso, populoillius provincias pene sero; ubi difratre suo, in

Othone imperatore augusto,

}'

versse voluntates civium distractseque fuerunt

sententiae, velle

suum

cuique, necconsiliisso-

lum
filii

et castris.

jjttg. 025 tractarunt, Sammarthani \, fratres.Ilorum, qnie huc spectant, rcrba,quod verbis Clarii,qusesupra exhibui, illustrandis subserviant,juverit hic ob oculos posuisse. II-

itim.

etiam dissidebant ergo duarum sororum ejus sumraa rerum potiebantur. Hi propinqui
et studiis,

sed armis

Illic

inter se fcedere

sanguinis,
suis

discordes animis
erant
,

ludibrium
lucris

avaris

militibus

qui

Archembaldum, Roberto comiteTrecensi et Adeleide Burgunda natum, parentum potius, qiutm Dci cxa mine probatum nec canonica electione nominatum, accepissenihilominus anno circiter 959 a Joanne Papaconseitaque,

tantum divitiarum intenti neque neque in illa parte fidem habebant. Ubi enim
in hac,

regionis principes avaritias aestibus anhelant,

pacis g-audia miseri quique frustra exspectant.

Sed g-loriosus archiepiscopus, pacis nuncius

tius,

ci-

quam

credi posset,

calidse fecit silentia

crationis munus,prsefati, ita deinde inceptum

turboe majestate

manus

deinde, quidutile om-

de

illo

prosequuntur sermonem
enutritus
et

Idem

in

delitiis

sacra
raoini
1
,

neglexit

(apud me
43,

prophanse vitae sectator quin et * continuator Aihb. 5, cap 44 ) notat lib.

contentione
inter

nibus esset, quid sing-ulis expediret, edocuit, ln et, reconciliatis invicem civibus, bonitate pacem integernsuos usus, justitia in omnes,

mam reformavit.
170 His ita
sinse
g-estis,

Ansegisum episcopum Trecensem et Robertum Archenibaldi patrem, cum utrimque ad arma ventum esset, Otho imperator Saxones, duce Helpoue, in subsidium episcopi misit, Senonensisque metropolitanus adjuncto liainardo ,
,

cap.

oborta

cum jam redire disponeret,

ei

F^

multis prsecibus obtinuit ab Anseg-iso, Tncasepiscopo, quem , et lepaulo ante expulsum, inter alia insignia repopuli g-ationis suae, cum ingenti plausu
ecclesias venerabili
stituit proprise sedi, h

ut donaret

sibi

secum

pa-

riter

IHE UXDKciMA OCTOHBI&

;u
uto
(

mh
Hcriberti, fideleni
fallens, dolo
r-

mgressus

iuvadit,

eustodibus.
tre regina

Ad quamrecipiendmn
profectua

lpulaia

rei

cum ma-

Z MW "" "T V
'" e

'".""""/" S '.' '"*'

Bruno

ipsum obsidet castrum

Lotharien subditis illuc advenier aceepit, quos regi tr

Odalrici comitis filius, prodit judicatus a, que deootatu,

praasul,

cum

idebatur.

OthoetHugo BliiHue avnneulo ipso rum 5,-unone, nlrr; ::

tentns.
1

i..
Uiit
,,.,

runo '

*>*.
lantumut

ac sui efficmntur; quorum II constituit, addito illi pag-o Kotai ram, quam pater ipsiuB tenuerat,

me sequenHinOaUiai
tharium
int-

Otboni Burgundia,
lector

E
/'.

h&comniatum

qui S. Patrocli translationem

litteris

man~

verb

dacit, scriptoris

anonymiverba
tecctu,
I

m
natu
/ilu,
i

hujus,
sioi/,

quem complectuntur,

Eug

Trecensem episcopum. sedi su deserere a comite Trecensi Robert<coactus,anno 9G0 /wmeaBrunone restitut
171

perspiciet.
)

exsfilit

fc

licior

guidem tum id, quod armis, si quse Clarius, Hugo et Aimoini continuator per verba supra huctranscripta ant, veritati consonent, efflcere anno 0S9 haudpotuerat consilio potissimum et prudentia rr. rosimiltime effecerit verum cum Bruno twnc, cum id fevit, seu anno e dictis 9f>0 cume citu, e Lothariensibus partim composito, in Galtias uti e jam datis Frodoardi verbis nemo non colliget, advenisset, partim et\ armorum metu factum reor nt Robertus,
sic
,
,

Ac

polti-

grap
UB3

>

num

60
! |

( .

iiiiiMn, d<

antiqu
n

regum

ortum,
,,

cum
in

a sobrini
riiil et

niirili

Q6C

locum
illiu.,

patrl

regem ooe

titu

Trecensis comes, quieccurhc sw>

lerat,

,nm,

res ip o poti ntiore que n<>

hujus episcopum, anno, utapparet, 959 eocpu-

que
vit,

reg

qI

ub

fu

fum

hunc intra illam anno

sit

960 recepl

Ita

pro

picii
li

sedi suse passus

alio

Brunone restitui

Nec
/

moderamine Impei
im
t i
1 1 1

01

ti

modo occupatum ab eodem comitc

e1 ini

ati.

berto Dicionense castrum ad regispote tem dicto anno redierit. Id juwta ac Trecas anno 950 Bruno, ut supra e Frodon vidimus, obsederat, sed, uti cel ex eo, quod hic scriptor, quo successu factum id sit,haud addat, concludendum apparet, irrito con atu Verun/, cum comes Robertus Divionensr strumanno 959 occupasse non contentus,anno sequenti Dicionensem munitionem, seu, ut
,

Oum
ctiu

statim
/.<
I

postquom
e

95

/'<'

ab v

Arti

Ynei

Eugone

\La%

dm
ra'

idet

opinor, urbem homonymam, himmunilam, a castro haud multum remotam, dolo etiam cepissetjdque rex Lotharius ,quo m uniticn obsidione cinxisset, sibi denuo subjiccret Lothariensibus appulsus Bruno, cum
,

adven

ut

Eug
tro,
i

8ancto no
retur,sed
imperiuti
ut

rum ut Lothat debitumin

'-r

quosregi

tradidit, a comite,'

meab exercitu, cum

guo Sanctus venerat, tu accepit, postque non tantum l)> mente, nense castrum, sed et munitio homon Frodoardus, <p'i,quod modo de obsidibus noni traditis, dixi, per cerba supra recitata
1

simiUii
i1

//,,

umque

collidata

tradit,paulo post hac etiam testaiur potestatem, eodem adhuc anno 960 labente,
nlernepo

/,

Hu
.,

on\

sese,

agente

Bi

ubmt

se,

concessii

eigni
.

"*iuot compcnendt h\ien"",

filiot

Bugoms

An172 Verum Bruno, qui, non tantum, ut restitueret comitem segisum sedi sux '"* etiam,ac przc bertum reprirm
dissidentes in

Othone

et

conconham adduceret

m Gal-

atns veroa, aa

742
11

DE

S.

BRUNONE ARCHIEP. COLOX.

defridoduce hisce prxposito ,pacatos D onlniL ent dicendum, si Godefridus dux
et

C10IM

c. u.

hujusmodi haud videntur. Quod si tamen forsan sit, ob quod hxc certo admittenda haud videatur, fuisse equidem Lotharium inter et duos Hugonis Magni majores natu filios concordiam etpacem, agente Brunone, anno 960 compositam, e Frodoardo est certum. Verum, dum Sa?ictus
tur, adversariinterpretationi

Brunonem insurrexerant, Lothari ense . r

Marteneum

in Franciapacemrestituit,inLotharingia seu regno, ejus curx, ut Rotgerus ioquitur, commisso, res turbantur, uti palamfitex iis,qude Frodoardus verbissuis proximehuc transcriptis
tera,

mox dc Brunone
inquit,

Audiens auquosdam adversum se Lothasubjungit

:

m Scriptorum Diplomati, q uo Sanctui quamdam bonorum commutationem &nJ"* Werenfridum Stabuiensem abbatem et Vp nerum comitem factam, confirmavit ' s h ptus rcperitur, Lotharingiee dux etcstit^t Cwnenim diploma illud n??o953 r/n/, tetur, consectarium erit, ut jaminde ah 10 isthoc Lotharingiae sub Brunone dux no^Godefridus, exstiterit, nec erit, amplius

Durandum tom.^V/

0U i

^*

*aJ.
iiiii.

Namw-

riensium insurg*ere, illo cum greditur, rege ad obsidionem cum suis consobrinis dimisso. Quidam Brunonis hostium, Rotbertus nomine, Manuvium * castrum muniebat, alter Immo munitionem, quam dicunt Caprsemontem ad cujus obsidionem aploca circumquaque rebus properans Bruno exhausta reperit sicque abundantem alimentis oksidct hostcm. Datis erg-o treugis, Coloniam
: ,

festinatione re-

Bruno anno 960 aui seq. Lotharienses primum hisce duce Godefrido priefecto

uT ^
c

'''"/'" pescuisse credatur. Im.o vero, si Godel dux,dicto diplomati subscriptus, Lothar' gice dux seu gubernator, uti exeo, quodad Lotharingiam id spectet exstitisse videri poiest, re ipsa exstiterit, exstimari
,

ob

ingreditur.

B
reddil,

Godc-

frido duee for-

tan

tom. 3 Diplomat. Belg. exstat Charta, anno 946 data, qua vilta Melin abbatise Vatciodorensi a Roberto, comite Namurcensi, donatur. Fuerit verosimillime is,
175

Apud Mirieum

dux fuerat, ducem alterum, nomine Fredericum, a Sancto nostro anno 959 fuisse adjunctum, divisaque duas in partes Lotharingia,

supra dicta merito jwterit, duci isti, quijam aliquot abhinc annis Lotharingice sub Brunone

jam

Fredericum harum aiteri, Godefrido al~ teram retinente, supremamque sibi in ambas

qui Bcrengarii, Namurcensis seu Lomacensis

comitis, diplomati, quo abbatix Broniensis

auctoritatem reservante Sancto, fuisse prtefectum.

fundationem Henricus Auceps anno 932 confinnavit, subscripti, exstitisse puiatur filius, ille ipse Rolbertus, a Frodoardo hic memoratus quod autem ad Immonem, alterum Brunonis a scriptore illo memoratum hostem,spectat, is haud dubie alius non est, quam qui Loiharienses, uta Brunone desciscerent, anno 959, utsupra vidimus, concitarat. Asi, ut
;

YilVerum, etsi sane,si res ita habuerit,novos Lothariensium quorumdam motus, preefecto hisce Godefrido duce,compositos fuisse

omn. 0pMfl .
l0> -

credendum haud sii, haud diu tamen,

dixi, durasse videntur. Ita autumo,

ut

jam primo

quid
quie
rea

hi,

cum

modo

dictis

Bnmojam ea,

ob

anno 959 a
/

sese descivisse Lotharienses

Sanctum iterum insurId in obscuro est; verum, etsi sic habeat,videntur equidemambitione potius,quam ratione vel in speciem gravi aut honesta Rotbertuset Immo eo fuisse impulsi. Ututsit,cum
norat, revocasset, in
<

-e

quidem, quod Frodoardus, qui anno 960 ittos exortos narrat , eorumdem deinceps haud amplius meminerii; deindevero, quodpriusquam Otto in Itaiiam anno 961 proficisceretur, res rite, ut Witikindus, Reginonis continuator et Sigeberto, qui Gattiam et Germaniam tum bene pacatam fuisse ait etiam
,

Frodoardus addit, inducias,verosimilad officium redeundi haberent iocum, Sanctus pactus est,
eis,

ut

lime, ut sic sese respiciendi atque

nec novi, quos in Lotharingia excitarant ,motus diu post durasse videntur. Verum qui brevi adeo fuere hi compositi? Fuisse id potissimum, constituto, qui Lotharingiee inferiori prseesset, Godefrido duce, factum, utcumque verosimile efficiunt, quas supra num. 161 et binis seqq. adduxi. Rem quidem sinud, quse

suffragantibus testatur per omnem Franciam, Saxoniamque et vicinas circumquaque reg-iones fuerintcomposiLv.AcUuvc Lolharienses sibi anno 961, uti infra sumus visuri, Ottonis fiiium adsciverunt suffragio unanimi in regem quod, nisi tum penitus fuissent pacati, facturi fuisse haud videntur. Sanctus itaque, qui anno 960 Ansegisum, e sede Trecensi expulsum, restituerat, Lothario Dicio- F nense castrum reddendum curarat aut certe
,
,

ibidem adjunxi,incertam redduntac dubiam;

tllis

prgpotito,

haud magis equidem evaquod GodefrHdi ducis mentionem Frodoardus nec ad annum 959, quo de Frederico,Lothariensibus ^erBrunonem tunc /".r/jGsito, toquitur, nec ad annum 960, quo novos istos in hunc quorumdam ex itlis rebelliummotus refert, instituat. 176 Qui enim motus, quos posteriori loco memorat, fuerttot compostfi, is scriptornec
ast, etsi sic
dit

habeat,
eo,

dubia ex

mvMum conhderat , ac denique nepotes suos seu sororum suarum fitios concitiarat, eodem etiam anno aut certe haud diu admodum post Lotharingise populum omnino pacarit; ut eo verosimiliter respexerint biographus noster etWitihindus,prior quidem,du?n Lotliaricorum poputum ex incidto et fero paeo

catum

et

mansuetum,

sicut,

dum

ista is scri-

beret, cernebatur,a

Brunone redditum

fuisse,

num.

60 asserit; posterior vero,

dum

sequen-

tia isthsec lib. 2 prodidit memorice;- Dominus Brun mag-nus erat ing-enio, mag*nus scientia et omni virtute ac industria. Quem cum rex pra3fecisset g-enti indomita^

ibidem, nec post exponit; priori autem loco tantummodo quid Bruno, quo Lotharienses cum prima hosce rk-e rebeltesin sese fuissn ecopertus, egerit, edicit ut cum tunc illis Godefridits haud ftierit pr c vpositus mirum sanenon sit, cur hujus ibidem mentionm kaud faciat. Verum etsi sic habeat, haud fuisse tamen quosdam, qui postremo in
;

Lothariorum, regionem

a latronibus purg-avit, et in tantum disciplina instruxit , ut summa ratio summaque pax

illisin partibus

locum tenerent.

XIV

MB
XIV. Bremensem XI\
fraganeam,
natur;

I.NDUIMA OCIQ
I

ecclesiam.

velutiecdesia^uloni.M.sissuf.
sibi

t^S^ *-
1

pmtm

osten
'

CB,

'*

subjicere
et

co-

SSSSK
fF*^?!?^**^***^***
/m/ suo. WtUehadus,
nuiiYM/fi

quandonam

an iure

iu iecerit.

vm

Novenibris

*ndus,
Bnino, Ul
Brementit ecelaia Coloni-

insigni de Danis ab Ottonel in ratore ia , tres in C Chersoneso, Sleswicensis

et

Qu,

annuntmnt
tS js

WYfVcncttf, huictpic,
/

!,<

episcq a us deinceps archiepiscopatui

,

Amhusensis

U si
suffraga-

trfa /UflcJO, su/fcctus

v.

Kimr *r

Hamburgensx

nei,

futuHsubjecti t fueHntinstith

pulsus, confug
."
'

us

Bremensis Histo
leamonit.acdeinde. nnnnulh* .//. >ewpontt,acdeii rem nostram haudfaciunt, inte.
3 subjungit
:

prmfictendo apu

..

,,.

Fortjssimua rex Otto univei

ptum

Ihc.t

Slavorum populos suo subjicit iraperio. Et, quos pater ejus uno grandi bcllo doimur.it
.

Otto deinceps tanta Dei adjutorio potentia

strinxit,

uttributum

et Christianitateni provi-

ta simul et patria libenter offerrenl

Tictori,

s '"'

sicquebaptizaturgentilium populus univei Et ecclesiae tum primum in Slavonia sunt

constructae
Ig-itur post
hflec

m
' S
i '

Coloniensis ar
I

chiepiscopus Bruno, videns, jam Bammaburg nostram, divina opitulante gratia, suf&agam babere , veterem de Brema, sicut in scriniis
ecclesise nostrie invenimns, instauravit
<p>

thariusq\
hi-

lam,sperans,

se,

quaa voluit, eo facilius adeptu

subti
i

rum, quod

(imo frater). erat Ottoni regis. Sed, dum frustra omuibus modis labora nec PapsB concilium, ncc patris (imo fratris) meruit habere auxilitmi. Ita ut Vir nobilifl atque sapiens auctoritate pontificis Adaldagifacile superatus, in nostra^ gratiam ecclesiee refilius
diit,

tiret,

prtedicans,

Hammaburgensei]

iam,
sit,

rurn,

quas in tanto geutilium periculo constituta

non deberehudi ab aliquo, verum dignam e e, quceomni consolationis amore foveatur et cele bretur ab omnibus ubique ecclesiis. a\dhuo posteris in memoria est, quendam Erp, diaconuED
quia fideliter ei adstiterit episcoin prsefata contentione, Ferden patu donatum. HQBellum ab Otlone I adversus Slavo to, quanto sub horum verborum initium nar
pontificis Adaldagi,

o?o sic

habei
co idunal

itqueE

le

p iro< biaa

qui

'.:i!n

ip

niii,

ir

el

con8iitui1
iiuiii,
I

ifl

ttque

Slfl

denuo tubde-

ntur, anno

960

etl

mstiK,

hronographa raiur cum suct essu gestum a Saxone, quibus etiam et annalista continuatoi etSigebertussu/fragantur adan
i

: i

/.'<

bilit

num

060 referiur; quare,

cim Sam
in

stertampost id, quampost novos quos mox nominavi, iustitutos antiquam de Brt
lorecitata

l>"

'

ut

kdamiBn
..//,/.,/'

faciunt, instmrarit

Bremaquerelam Adamu Brcmensem, ecclesiam velutt

agei>
ufl
/(<<;' f'v<

*Z
rms,

uniPiisL eccrsue siwicu/v Coloniensi ecclesix subjicere

i.fi

" '"""*""*

patu y
jor,

ii'1

*>
,
,

,.

utidam eaubmhaudpauloetiamseverum Zesti*

niens.

: ,

741
AUCTORK

DE
epistola,

S.

BRUNONE

ARCIIIEP. COLOX.
et Hog-ero Coioniae

896 sedit, est recursuyn;

C B

rium diem in
vio,
set,

is scripta ad Adaigaqiweapud nos ad in Februarii Commentario S. Anscharii Actis prse-

affirmant.
184

factam esse sunrag-ane^ t><*neam,

xx integra recitatur, dispensative cenBremeyxsem ecclesiam ad subsidium ar-

chiepiscopi Hamburgensis,

cum

aliquo sub-

jectionis respectu, permanere posse, dum, fundatis novis episcopatibus, Ramburgensi

antistiti subjiciendis,

Bremensem ecclesiam

annum 909,prior vero abs hoc anno usque ri annum 914, ut Petrus Lambecius i n suoad Rerum HamburgensiumlibriprimiA.ucta
autemsic habeat ac Brema oynyii teynpore, quo episco palem hujus sedem occuparunt, ecclesice Co loniensis, ut Adamus Breyyiensis et Albey^tu Stadensis aiunt, suffraganea exstiterit Ser gium Papam, qui ab anno, ut jam monui 904 usque ad annum 911 sedit, effecisse ut nulta ptane ratione ecctesise Cohniiensis suf fraganea censeretur, in animum quis
cat?

Etenim tam Hogerus, quam Adatn Bromensis episcopus acv ?' 22L? rior quidem sedem hanc archiepiscoZ?'*; Hamburgensi unitam ab anno 888 usque )
mus,
exstitit

augereiur,mi
deberc,

recipiat sedes Coloniensis. 182 Dispeusative censuimus, inquit, nonnul-

Chronologice ab anno 808 usque ad 1225 digesto, docet, occupavit; cum

annum

Cohniennem Formo-

rumet,

a fo CO ntroversia duabusque Hamburgensi Bremensi ecclesiis nncfatus Formosus, quatenus, quoadusque divina sufrrag-ante grai
,

tia,

prjelibata

Hammaburgensis

ecclesia in tan-

tum

dilatetur, ut episcopiam instituere valeat,

jam memoratam Bremensem ecclesiam ad subsidium habeat, et quoties in magnisac pernecessariis canonicis neg-otiis oportuerit, non subjectioue aliqua
,

sed affectu fraternae

caritatis

Nemo sane, quantum opinor;

yie

indu-

quod

si

au-

llaminaburgensis archiepiscopus, qui ejusdem Bremensis ecclesias regimen obtinet, per se aut
vicarium,

suamvicem

g-erentem, in adjutorium

quidem Sergius fecerit, fuisse etiam abs illo, quod de ecctesise Bremensis ad Coloniensem, si quando Haynburgensis archiepitem
id

B Colonionsis archiepiscopi invitatus accedat. Dilatata autem Hammaburg-ensi ecclesia, largutore omnium bonorum amminiculante, et fundatis episcopiis, saspe mcmorata Colonise sedes Bre-

mensem recipiat ecclesiam. Inhumanum quippe

quanto magis sanctissimos episcopos statutos a patribus
est inter seculares, aliena jura pervadere;

scopatus sufifragayieis episcopatibus aliis au- v geretur ,ecctesiam reditu Formosus Papa sub sec. ix finem statuerat, abrogatum, omnino incredibile apparet. Lambecius quidem in suo mox citato Auctario ad ayxnum 911 sic scribit

Hocanno M.
Tertius

C. 911 transmisit Pontifex Sergius

pallium episcopale

Hog-ero

quarto

transg-redi terminos,

et eos litig-are, qui pacis

debent subditis exempla prasbere? Hsec autem ad hoc decreta est dispensatio, ut pax vigeat,
cesset contentio et justitiae

vigorem misericor-

nec tementiam

hanc Sergiut
lertiu$

dia3 compassio temperet, scientes, sine pacis bono nullum Deo munus fore acceptabile. 183 Talis erat controversise, de qua modo jt ic n0Sj su0 seculi ix finem status; cum tunc autem, etsi quidem Bremensisecclesia cum archiepiscopatu Hamburgensi a NicolaoIPapa, consentiente etiam Gunthario Coloniensi archiepiscopo, fuisset jam antea unitasicqueab Qcclesia Cotoniensi, cujus suffraganea fuerat,

Hamburgensi archiepiscopo, et abrogationem sententise contra Hamburgensis archiepiscopi Adalg^arii jus in ecclesiam Bremensem, Pontificum Greg-orii IV et Nicolai I privilegiis communitum, in concilio Triburiensi cum consensui
Pontificis

Formosi A. M.

C.

895 promulre

g-atse,

confirmavit. Extat
Pontif.

etiamnum ea de

ipsum

Sergui tertii Rescriptum, Kal.

avutsa, a

Formoso Papa,

ut, si

quando

epi-

scopatibus sufjraganeis augeretur Hamburgensis ecclesia, ad archiepiscopum Colonien-

Junii currentis anni M 0. 911 datum, quod in Appendice triapostolatus Septentrionis a Phiverum in Sergii lippo caesare editum est quod hic laudat moxque integrwn recitat e quo Laynbecius Rescripto nihil omnino sententice, a Formoso coyitra Adalgarii jus tatse, abrogatio extundi merito queat, occur;
, ,

rit.

sem
C

rediret Bremensis ecclesia, fueyHt ejam dictis statutum, "Bruno certe anno 960, cum

tuncjam ab annis amplius decem SleswicenRipensis et Arnliusensis in Cimbrica Chersoneso episcopatus fundati Hamburgensique ecclesise veluti suffraganei subjecti fuissent, jure potuit, ut Coloniensi ecclesise
sis
,

Bremensis denuo subderetur, contendere. At vero, iyiquies, Sergius tertius Papa, qui ab amio $()4,usque ad annum 911 sedit, Adalg-arii
calumnias, id est, querelas, miseratus, privileg-ia ecclesiae Bremensis postea renovavit. Ita,
fateor, scribit

185 Pontifex rescripto illo seu epistota nbrogauei, Hogero, postquam ei sese ex more pallium ad mn0 960w Missarum Solemnia celebranda trayismisisse ^' }mf0 significavit, dies dumtaxat quibus eo utipossit, prsescribit ac deinde salutaria quxpiam monita ad ecclesiam, curae suee commissam, recte gubernandaynsubyninistrat Sergius quidem eo epistotde loco, quo dies iltos determinat, sequentem toquitur in modum Pallium... Fraternitati tuse ex more ad Missarum Solemnia celebranda transmisimus, quo tibi, novaliter
' , .

'"

ecclesiae tuae privilegiis in

suo statu manenti-

supra laudatus Adamus Breecctesise Breynensis pri,

ynensis;

verum sit ita,

vilegia

Pontifex ille renovarit sic tamen haudquaquam sententiam, qua, ut ad Colonienscmecclesiam, si Hamburgensis archiepiscopatus episcopatus alios, sibi suffragaturos, acquireret, ecctesia By-emensis rediret, Formosus, ejus decessor, slatiwat, abrogaril, imo vero ne quidem, ut nulla plane ra-

solummodo in die sanctse ac venerandae Resurrectionis Domini nostri Jesu Christi elc.; verum, etsi sic Ponbus, uti largimur non nisi aut, si mavis, sese de novo, ut ecctesise Hamburgensis privitegia fflitifex, sese velle,

bata ac intacta maneant, statuere, utcumque

hone ecclesiv Colonieyisis suffraganea deinceps censetur Bronensis, effecit. Liquet id ex ipsomel Adamo Bremensi etAlberto Stadensi, qui Bremam post Formosi scilicetjam
meynoratum, decretuyn omni tempore sub Adalg-ario

tamen supra dictam Formosi sententiam abrogare haudquaquam prodit. Imo vero, cum privilegia non nova concedere,
insinuet, sese

sed ea dumtaxat, quse ecclesia Hamburgensis ante habuerat, reyiovare videatur, privilegium hucspectans,quodhsecantehabuerat,quod,quc,

quamdiu novis episcopatibus sibiut suffraganeis subjectis, aucta non esset Hamburut,
,

gensis

DIE

ONDMHMA
.,

gensis et sl * ecdesia, ,1 sui sv.bsidiu,,, retineret meret ensetn ecclesiam , dumtaxat

01 .oun.s
"' v*"""
'''

,Webat

!'
'

*
*

ecclesix Cotonicnsi veluti suffraijanea

denuo
tuppositit

bur-

suoaeretur,

eonfrorf I

186

'

n. hie

lishicopi

memorata.

PaP
Wt***i d

lapitill

W6

usqu

ad onnwn gensem

mapud*
/l/.

tiam

epistolam, ab Arths nti Concilior manise tom. 2, pa^. 619

10 /irs

Jift.2

gensispostulationemju

wj

u Hamburgi

sem nullam
j3

sibi deinceps
I

dioscesi

Bremensi mndicare posse ham Rtimburgensem,noii deincepa duas, sedm

esse et vocari, decernat,

hintum,

Formosi Papse,
*_>/"_

vel decreti,

nusqw quo hi

suffra
.

Mfiudi.

etiam, u/

Jll O i p/inn/i /i/ii.r _>-/.-'.. ..<_ vis episcopalibus sibi su//

isaugeretur,
L82

rediret, pei recitata statuerat, mentionem instituit vero ne novisse quidem

ad Coloniensem

Xmo
ide-

'

oitata, doi

ei

lH

tur; alioquin enim, sese

<

>

tantum, ut

una deinceps esset Hamburgensiset Bremensis dicecesis,verum etiam utharum poste

etsi episcopatibus suffraganeis

haud fueritju postulareenim ha\

>/'"""
uti
<

m ut$ibic\
t

,i,. t

auctajai
<i

'

set

earumdem
,

prior,

ad Coloniensem ha
ola

redirri

rrrosirniltime feissri

potest

seu decreto, huic incluso, declaraturus, cum per hoc, ut aiunt, volueritabrogare,quse de Bremensi ecclesia a Formoso fuerant statuta*, cunt autem sic habeat hsecque adeo Ha nbur gensis archiepiscopus, cui po ./ ri<,,ti.i Agapetus, quse

Bruiw postulai
ob ca
B

fuam

olim/uerat,alt\
</,!,,'

dian,permemoratamepistolam
/<

seu

Otto ob

decretum, huic inclusum,concessit,

patu
ut S.
,

um Hamb
.

literPontificem celarit, fuisse postremum hoc decretum obreptitie <>< subrepiiiir impetra-

um

tum,Sanctusnosterputare atqueadeo, ut cinderetur sibique, quod Formosus statuerat,

qu* an suppositilia
tit,

i,<

Sept
ita

obire po&
in Anschai ii pulu testatm
I

concederetur, postularejure merito potuerit. 187 Adhsec an memorata Agapeti epi

supposititia haud enim temjiore,(juo
-

lisoi'

non

sit,
Fi

dubitari potest

toto

dubituri

etiam poiest,

'mS.
<

1'ctrt cua

Agapeti episto
la,

dram Agapetus II

occupavit, nullus

qui,
in li-

</" w

l piscopas, tiomine Ailalyurws, missa ind\ tulo, quem prsefert,

qm m

iqp a eitato U

rum
tem
debat,

siam Ha mbw jensem

privilegia omnia, quse a N\ Romanis Pontificibus ecchsise Haml er Adatdago, qui fuere concessa, fuis
iih anno 937 usque ad annum 987 Bamburgensiprsefv.it, abAga^

mum,

major\ longe latequ

pum amp

ij

<

.,<
,

pouei

AdamusBremensisHisi
2 scribat,

"/
apparet, <

meritoque,

ut

in

moxdictum
i

epistolsetitulum pro Id

nomine nomen

Adalgari

(ZD
men,
gno-

rem> om. queat suspicio, Lamfa qui,qu&lococit.Adamussci

>

mt, nusquan

ad Adaldagum quo abroga

m
,

>

esiaSre-

\Y.

746
MJCTOAI

DE

S.

BRUNONE ARCHIEP. COLON.

ordinatur; poslerior vero num 61 prodit memoriie Erat imperatori
:

C.P.

S en

filius

tenellus

S^ ^

T>

XV. Ab
tente,
et

Ottone, Italiam pe-

delicatissimge indolis et inteee ' 10 * voluntatis, obses pacis et gloria plebivT 110 archiepiscopis Patruo fratrique

Ottonis

Junioris tutor
vicarius

commeu.i^
i

regni
,

Cisalpini

ad custodiam regni Cisalpini reliquerat m 6^ tor, profecturus Romam et res totius Itali^ * T~ dinaturus cajsar ipse futurus, electum

statuitur

Hugoni
vacuis

Remensi
,

excommunicato
ecclesiis

adversatur

ab
,

optimis

Ottonem ^quivocum pa trk Bruno archiepiscopus , Wilhelmus et He cus caBterique sacerdotes Domini reo-em " Aquisgrani palatio et exultavit maxima gv^
"

unxeruntque

consensu ab omni populo reg-em esse constHiT

DrOSpicit

pastoHbuS 1

SVnO*

latione P<>pulus dicens

Optimo sane Otto

dos
brat.

duas SeU COnventUS Cele-

recens inunctum, tam Wilhelm.i,fitii S ui guntiacensis archiepiscopi, quam Brunonis tutelcV commisit.

vivat rex in aeterVum" consilio filium suum regem

:

191
Ab

Cum enim futurum

esset, ut

sub

Ottonc, in

-jtali a

Berengario ejusque
Otlo,

filio

Adelberto,

IlaUam unno
0(51 profcctu

Xquibus
dissent,
(ji "

cum

ro

regnum
pressi,

in clientelam ejusse deItalise anno Qfrlrestituerat,

principem sibi Ottonem desiannoque 960, circa quem etiam, derchu.it, uti infra, cum de S. Patrocli reliquiis a Brunone obtentis, agetur, observandum opportuvitei

regni negotiis administrandis prce&tate aO n, foniintux. huc inepto, ea regis adhuc pueri tutores vel omnia velmagnam saltem eorumdem partem ftufnuef. administrare deberent, non alios sane, quam E qui consilio et prudentia preecellentes, animis etiam inter sese essent concordes, ad tutelam illam deligi conveniebat ; talem autem exsti*
tisse

eui

Hegino.

tam Wilhelmum quam Brunonem vel ex

nius erit,Euracrus,episcopatu sane dignissimus,ecclesicX Leodiensi, Brunone concedente, fuit prsefectus, enixissime eum,ut in Italiam prsepropere veniens Berengarii tyrannideeos inquit Uberaret, erant obtestati. Legati ad annum istum Reginonis continuator, ab Apostolica Sede veniunt Joaunes diaconus et
,

eo fas est colligere, quod hic, quem prudentia et consilio excelluisse, nemo negarit, fre-

quenterprius etiam,

quam

id fieret, adhibere

soluerit inconsilium, ut Rotgerus inSancti nostri Vitanum. 56 dilucide testatur.Verum Otto, in Italiam anno 961 pro-

Wilhelmum

Azo scriniarius vocantes reg-emaddefendendam Italiam et llomanam rempublicam atyrannide Bcrengarii. Waltbertus etiam archiepiscopus
Mnliolanensis
et in

fecturus filiuni suum Ottonem Wilhelmo archiepiscopo tuendum et nutriendum commisisse, ad annum istum, nullo omnino, quo vel
,

et

Waldo Cumanus episcopus

^'ZteBruiioni avunado suo fuisse indicetur, verbo adhibito, a Reginonis con-

commendatus

Opertus Marchio, Berengariurn fug-ientes, Saxonia regem adeunt. Sed etreliqui pene
JEtalise

omnes

comites et episcopi

litteris

eum
,

tinuatore asseritur eique apud nos ad xiv Martii dicm anonymus Vitae S. Mathitdis, qui sec. xi floruit, scriptor suffragatur, ut-

aut legatis, ut ad se liberandos veniat, exposcunt. Otto, auditus singulorum querelis tempestivum in Italiam adventum pollicetur,

pote ibidem num. 25 de Ottone in Italiam anno 961 profecturo, sic scribens Tunc com:

sediter gracibus
ic.m

<le

causis in

annum

sequen-

(j

differens,rebus interea in Germaniacomjjoi/eii'lis,omnibusque in expeditionem paran-

Ottonem parvum filium suum piae matri et archiepiscopo Wilhelmo secum tulit fortia virorum pectora; hinc autem erit, qui forsan, an Otto in Italiam anno 961 F

mendans regmum

et

operam dat.Nec hdec tantum sibifacienda, verum humanse conditionis memor, regnisibique de successore filio, si quid humanitus providendum existimavit. sibi contingeret is erat, a sexennio dumtaxat seuanno, Qtto id Reginonis continuator docet, 955 ex Adeldis
,

discedens filii sui tutelam Brunoni commiserit, revocet in dubium. Et vero, cum Otto filium suum Wilhelmo, Moguntino archwjnscopo, nutriendum etiam, ut Reginonis continuator ait, tunc dederit, isque deindepatri, ex Italia anno 965 revertenti, obviam, non cwmBrunone, sed, quemadmodum denuo Re-

filium Oiioncm
in lutelum.

heide natus. L90 Ilunc itaque,priusquam in Italiampro//<

gft -erel ur,regem

Germaniaquidem Worma-

ti%,Lotharingi&veroAquisgrani,utReginoms continuator memoricc prodit, eligi curavit, cumque, utpote rebus administrandis prze eetate adhuc ineptum, Brunoni fratri suo ac Wilhclmo filio eiinnnendavit seu, utapparet, eorum, a quibus etiam et Henrico, Trevirensi archiepiscopo ,re.r i nunel us etconsecratusfuerat, tutelsecommisit. Esecfere omniupartim ex Reginonis continuatore etpartim e Sancti nostri biographo docemur. Prior enim ad annum 98 N/</mW:RexinItaliamiredisponens, maximam suorum iidelium multitudinem Wor1

ginonis continuator testatur, cum Wilhehno, Moguntino archiepiscopo, processerit, fuisse apud hunc Moguntix Ottonis, in Itaha absentis, filium commoratum ejusque adeo tutelce

potissimum commissum, credendum ap-

paret.

192

Verum tam Brunoni quam Wilhebno

,

JnlumfMt*
Brunoni, "d
co, (juod ti

fuisse ah Ottone, Italiam anno 961 petente, eeque filiunt suum commendatum, Sigebertus

cx

eliam imperalorii victi,

e.c

ac biographus noster affirmat.Quare,etsi qui-

""

dem

Colonise

apud Sanctum nostrum

Ottoju-

PtnA

nior,absente in Italia patre ejus,commoratus, ut apparet, haud fuerit, illius tamen ncpotis
sui,

cui Otto, ut

Rotgerusnum.

Qlait, regni

matiae coadunavit

ubi consensu et unanimitate reg-ni procerum filius ejus Otto rex eligitur indcquc progrediens convenientia quoque et
;

Cisalpini custodiamreliquerat, in administrandis hujus negotiis tutorem egisse Brunonein,

vel

electione

omnium Lothariensium Aquis

rex

in

Italia absentis, vices, si

ex eo apparet, quod ipsiusmet Ottoms non in toto dicto

,

Cisalpino

DDB ONDl A Ctsalptno regnt>, i n magnasaliemhujusporte gnsent ,ut, e jam nunc

lector inteUiget.

A OCTOBRIS,

nem

Apud

dxem, qua S. Gerardus, Tuttenst ad

dicendis st,<dio <s nos ad xxm AuriUs

Ottonis,

dum

/,.

^^pus.colitur.inhqusVita".
npta

>*uctoresVnchronoetS.AprialfoU
sequentia isthm

num.k

leguntur

^posstt
lH
'

mtersesecomi

moma,au ? elorum,utc,vd.tur.
estconsorno^piebsLeucha

tem Pto*qui,morummustPi8
i

8aiioti.
, itus

icunTquiejam 2> Rrg,non,s contn^toj,

ral "

, bat

tantxorbatapastorissolatio.Eral tuno
A.gTippina3ecclesias sumi pontifex, qui i tote
I

>nu wr

venerandusBruno,

T' QuottaqueiU /acian i avidentah scu C Wdhelmum Moguntinum

Uan
"
i

partibus lmperialesagebat vices, utpote Othoms augusti germanus fratei

ma

gui-

prmnominatusprinceps tunc
fines Italicos, causa

forte

itaque scriptori

urgente, adierat. Q
in

istl

Irunonem ab Ottone,
ficiscente,imperiiir
stitutui
t

Ttaliampro.

Bum

SS

damus. Verum, ne idilliB coabsqueomni examine faciamus obsta qiuvjam nunc sum dicturus. negmon,* 193 Witikindus, nonn ntone teriiaj "'" nrr quod '" l! M*tor docet, annoQQQposl
t
\
'

wm
,,

>

ricusafl

in Italiam profecto, ibidem aa narratis, subjungit : Eo tempore, quo hso intraltaliam gerebantur, summus pontifea \\ 11-

tur,
|M
'

helmus, vir sapienaet ppudens, pius

affabilis,

,-t-

e1

qui

Mpro-

a patre sibi

eommendatum
sic

regebal
.

Francorum imperium; cum

'"'" Ottonem r L
i

autem

ut
et

siderantipatescet, Ottonisimperatoris,in Italiam anno VSGprofecti, vices in Qermania seu

ta

inregnoCisalpino egisseWilhelmum, \fo tinum archiepiscopum memorise prodat, eiqaeetiam Ditmarus, utpotequi,de Wilhelmi,
,

Sigi-

fridus

>

Moguntini archiepiscopi

morte, 7 968 die secunda Martii evenit, sermonem lib. 2 instituens, illi tum Parthenopolim d nendi caeteraque reg-ni necessapia
,

sentib

ram, ab Ottone patre commissam, incubuisse,

affirmet , assentiatur, erit

forsannonm

autem dot datum notatur, Bruno

imperatot
is

qui Ottonis, in Italiam anno 961 profecti ibi demque usque adanniMbinitiumcommoi uti, q inregno CisalpinovKisjriri/creumdem Wil

Ottoni
iii

tunc
|

totiu

tenm

qo , si
I

t\

helmum, non aidcm Brunonem, e met, eopotissimum impulsus, primo quidem, quod Witikindus Ditmarus et Reginonis
,

nibus imperii pari

hunc
l

continuator, qui,ab Ottone, Italiam annoWl petente, fuisse Ottonis Junioris tutelam Bru-

ppincipatum

totiu

abs hoo

in

iUo

YiQmcommtssam,nulla plane ratione indicant, nihil etiam, unde vices suaseiinregno Cisal pino Ottonem tum commisisse, colligas, peditent; deinde vero, quod, cum Otto, anno
901 in Italiam disccdens, Ottonis Junioris

lominus

dicitx
lo>

peratoris
!

um

tutelam Wilhelmo, Moguntino archiepiscopo, ut Reginonis continuator docet, commiserit consectarium inde ul apparet certo ftt, ut tunc eidem Wilhelmo , utpoti juvenis hujus
,

tation

uisitum

repon
dici poti
I

'

principis prse setate

"idis rebus adn pater Otto, ut Rolgerus docet, regni Cisalpini custodiam religubi rnan* u querat, tutori, id quoque
,

cui

etsi
<>

nondum

pto

n
1

tum im

'als ta

>

dum concesserif
wfoneAicai-

194 Sane

ut res

ita

habuerit
ab imperatori

2T
n

C0,,ci '

entur; quse Reginonis continu ReginoVindricus, qui verum, cum nis continuator Brunoni fuit coxvus, Bruno-

Octobvis

Tomus

V.

,,

71,
C.B.

DE

S.

BRUXOXE ARCHIEP. COLOX.

nistravit Ita scilicet e Theodorici episcopi, quse apud Meurisseum

ctus noster in charta supra laudata, veritate salva, haudpotuisset. Bruno itaque imperato-

'

ab anno96l usqueadannumQGA absentis, in toto Lotharingise regno vicarium, nonautem dumtaxat hujus ducem, egerit,simulque communi consilio una cum Guiliemo archiepiscopo reliquas imperii Cisalpinas provincias, praecipue interim harum partem,
ris, in

Italia

mm

Metensium Historia pag

n'rpsco
32

P'

'"' charta colligendum opinor. Tn) **" stes ille, in sedem Metensem Adalbe, '"'' " n nno 962, ut Reginoniscontinuator ad hU "'' ">"

docet, e vivis sublato

anno 965 J' idem Reginonis continuator ad hvaie

,

ll

Franciam Germanicam, inqua Moguntia

erat,
,

sita

tradit, Ottone,exItaliajam reverso

Guilielmo administrante imperatoris vice ac nomine gubernarit. Utrem sic rere gestam acproin et Ottonem Juniorem Brunoni
tutelam tum datum fuisse credam ex eo etiam inducor, quodalias etiam Otto Bnmonis consilio et opera ad regna sua optime moderanda uti solenne habuerit,ut fas est colligere quse Rotgerus num. 59 e sequentibus hisce
in
,

TiSr*** aliquantopost Adalberonis,piidecessvrt iV*' obitum /empo/-eBrunonem arr/nc^/^'^ Slu

>

quo, ut loquitur, reg-ni tunc procuraticft

suppeditat

de Sancto nostro verbis

sunt alia et prope infinita, quse in Lotharicorum tantummodo populo quem ipse sed. ex integro susceperat g-ubernandurn etiam per totum regmum g-loriosissimi impera, ,

Multa brevi non in

:

caria hujus ab imperatore e dictis ei collat' cura incumbebat, disposuisse seu admini strasse sedem vacuam, non obscure nrod't Rrunonis administrationem aliquot dumtam a t mensiwn exstitisse Meurisseus in moa} \ data, quam contexuit, Historiapaq. 216/7/9? mat verum illam si toto, quo ab Adalberfnil obitu usquead Theodorici promotionem sedes Metensisvacavit, temporeduravit, diutumio,

Dci rebus et salute totius populi strenuissimc operatus est. Erat enim eidem omtoris sui in

suo,

nino communis cura cum seniore et germano quorum uterque dc altcro merito gloriabatur in
ster,

Domino Ad ea modo, quae Sanctus noabsente ab anno 961 in Italia Ottone

,
,

non immerito videri verum id, quo fraqui sedem illamusque ad suum ex Italia reditum vacuam manere voluisse videtest
;

rem indubie exstitisse, e jam dictis liquet Passum interim esse Sanctum, ut sedes ill a tamdiu absque episcopo maneret, mirum notri suo,

egerit, progredior.
Hugonis
municati
lie-

197 Artatdo

cui

Remensis sedes Hugone,

,

mentit exrorrtti-

Heriberti comitis

lutionem ditnuadel,

qui eam legitime haud aditam aliquamdiu occuparat, multisque ea conciliis etiam occasione turbis excitatis sese sistere noluerat, excommunicato adjufilio,
, , ,

obtemperaret verosimillime fecerit. 199 Id sane nulla accidisse Sancti nostri culpa vel ex eo fas est conjicere, quod cum eodem, quo sedes Metensis, tempore duae alise
tur,
,

MdemC,
cetuem fuerat
tveetw, mf.

in Lotharingiseregno, Cameracensisvidelicet et Tullensis, ecclesise episcoporum suorum

*copum.

morte

dicata anno 948 fuerat, e vivis anno 961 ut Frodoardus in Chronico docet, sublato, Hugo modis omnibus, utjam vacua Remensis sedes
sibi redderetnr, est adnisus, restitutionique

mature hisce ab optimis pastoribus prospexerit. Res e jam nunc dicendis patescet. Fulbertus, Cameracensis episcopus, anno 956 excesserat e vivis
fueratque huic Berengarius, Transrhenensis e nobili stemmate clericus eodem anno ut Frodoardus in Chronico docet, suffectus; cum autem aliquamdiu post ipsum inter et Cameracenses dissensio, non tam episcopo, ut apparet, quam civibus, quos tum omnibus suis
, ,

factee essent vacuee,

ejus vex Lotharius aliique

non pauci fave-

bant; verum Bruno, sedi episcopali restituendiim, qui (t tot episcopis excommunicatus
fuisset,

exhibuit, ut

haudratus, Hugoni sese contrarium Frodoardus docet, in Ghronico

:

sic scribens Anno 962 Gerberregina fratris Brunonis colloquium petiit eique hic Frater ejus, ne Hugoni Remense redc deretur cpiscopium, prout fratresejuspetebant, sug-g-essit; ita aidem Brunonem sorori suse Gerbergse nihil, nisi quod esset sacris canonibus consonum, suasisse, rei hujus'exitus
g*a

ad annum 962

semper prseferocitate inobedientes ac rebelles, Baldericus, sec. xi scriepiscopis exstitisse

ptor, in Chronico

Cameracensi

lib.

1,

cap. 79

nonobscureprod.it, attribuenda, esset exorta,

negotiorumque causa in Germaniam Berengarius esset profectus, hunc, dum reverteretur, intra

urbem suam haudamplius recipere

enim tredecim episcopi, a quibus in synodo ad Matronam in dioecesi Meldensires fuerat discussa, nihilomnino, sancta Sede inconsulta, in Hugonis causastatuendum censuissent, hsecque adeo fuisset ad Romanum Pontificem delata, aJoanne Papa, piurfaluiu Ilugonem quondam episcopum,non tantum a Papa et omni synodo Romana sed
manifestavit.
,

Cum

Cameracenses, conspiratione inita, staiuere. Episcopus, cumjam, confectis, qitorum causa

Germaniam iverat, negotiis, in itinere, sedem suam episcopalem repetens, existeret, rei
in

a Brunone ut a rebellibus quod ab his sibi denegatum iri norat vi extorqueat, copiosam militum manum, in subsidium etiam Arnidpho, Ftandrise comite, acfactus certior
,
, ,

et

ab alia synodo, apud

Papiam
,

celebrata

cito,

fuisse

responsum, Remensesque pontificii hujus responsiper Bruest

,

excommunieatum

piis,

impetrat. Cives, idedocti, sibiqueacoCameracum properantibus quibus sese

,

Melensem
desiam

ec-

uli-

quamdiu va-

cuam adminittrat,

nonem cjertiores facti, Hugonem rejiciunt, sibique Odalricum illustrem clericum,Hugonis cujusdam comitis filiumjeodemBTxmcme juxta acLothario rege ei regina matre faventibus, episcopum eligun/, uii pud Frodoe.rdumloco proxime cit. est videre. 198 Porro Bruno, qui e jam dictis ne in sedem Remensem Hugo excommunicatus restitueretur, anno 96%obstiterat, eodemanno sedem Metensem,pastoreorbatam adtempus unacum Coloniensi administrandam accepit ac verosimiliter ad annum usque 965 admi,

officium >edeunt, episcopumque, etiam solum ad eos re-

impares noscebant, timentes, ad

nientem, vi mdlasibi
recipiunt.
illata,

intraurbemsuam
qni civil*"ftnmanilali

videbantur pacata, nec quidquam Berengarius, ob quod vel ipse, vel Bruno, subministrando, quibus ad officium adigerentur Cameracenses militares copias, reprehendi merito posset, hactenus commiseut Baldencus, i*at; verum, evoluto aliquo qui modo relata in Cameracensi Chrontco
200 Ita

omniajam

hotrtnda
ftfl

afr

tfft*N*

ix nanditott

lib.

1,

cap.

mox

dicto et seq. narrat,

$W,
,,y.,r,*

temporis intervallo,
illat.v

J, a ctmbus
nilu,

WB BNDWJnti OCTOBWS qw^ M

,,,,,,,,.

dam dehtsce
Itttbus

memor, horren,

**gueadeoan

t.menitbus, vtnActam, clam vocatis ad se

sumtt,d

mi

n illa

ex t mbus

modum omm-m
nlur.aliima-

marthanuZr\

Mennioccd
Ofl.t
ili,

^
'Z?

4tVNM C II

1**?"*

pedtbusque truncantt
,

banturaemdenigue,
notantur.Detestandaem fmsset atinepii
'

ltcs

s*.

Frwjna

,
.,,,.

ganus enim, cum

prxterea, uti

oravhuscav 9SHuMii ,, graphuscap. 83 addit,vii

ischnZ'
esua

l ***. ow
fuu abbas,

W mguimum
"' ab

Wn,, Ingram octavum

lus

il,

rebelles

ad offlcium adactur tistitem illum hacabusurum,

episcopodestitutaforetCa

'

_<

BrunoraMaa&Mtfantfgwiws, jtiau mature in eo rerum statu episcopum

S.

D
o
/

Brui
d

mum, qui, quodalterpessimoexemplo

bebat
iiu
1

olausit

v\

i:

in

ftww mentibus destruxerat, bono vit.-r sam ac virtutum odore re&dificaturus esset,
nomint Tn-

est,

postque qui

perat, in
nrannum. nrtuU, ac tnortini

Tngrannus aui eiiam Enguerrannus, Corbeim Antiqux mo~

,

201 Ingelrannus

afoYw

tn.

magna pe lutui Nonas Novemb

'/'

''!

probitaie

inmgnem,

nachus, viUe ac morum probitateinsigni Sanctinostri, cummonasterii sui bona trans Rhenum procuraret, famjXiaritatem nuarat. Hunc Brimo in sedem Oameracen Berengario defuncto substituit, autcerte substitui curavit ut Baldericns in Chroui<'<> sxpiuscit. lib. i, cdp. v nosdocet. erba quibus id facit, huc transcribo. Sic haben hujus (Berengarii nimirum) exocssum En,
I

r
li.iv

domuus Euraoru
ve
q,

Folouinum

ed

st

oem. rioblen Ibu pi essel idem pontifej colonis

iii
,

ln

pns entia Impe

.

freqi

priua
fecit.

''i

leota

fratram elect

Ibidi cn

ordin

'<>

'rdinatu leatei
pi

ab]
i

rrnnno
'ii

oopo,

'i

PTatal

g-rannus, ante Corbeiensis ccenobii sancti Petri

201

Cum

igitm

uti

e b

raonachus, obtentu Brunonis

tris,

praefati archipa-

textibus pala

cum quo pro rebus fratrum, quai trana Rhenum procurabat, notitiam et familiaritatem
tam
ecclesiasticis,

habeat, ad episcopale solium promovetur. Ihr

quam

secularibus disciplinis

sufficienter instructus, mira crga

ritate pollebat,

grcgem chadignitatem

abbas anno extn Aletranno fuit mini ''"' <>l>i>'<i grannofl

I

'""" "'
,

*"''

l'1'urnrlum

ufft

flt,ut

omnique mansuetudine plenus,

relig-ionis episcopi

/,

tanto

ambitu

dictis Balderico,

missum exemplo vitae innocentis bonorum informatione doctrinabat.

qui curante
cto
n on

morumijii.-

Talis eratt

Scriptoi

i
'

S.

Brunone, Berengario vita fun

fuil suffectus
J

tum anno
menturn illeanm
<ji><

insedem Cameracensem

verum quandonam idfactum

anno, uli

202 Ingrannus, ut Baldericus in Chronico

lib. 1,

ob

ifr, f/uar

Di.

wyiiuj

Samcon-

"Wrthanuf
'eribii,

triennio

cap.SQdocet, moderatus, ad Ohristum raigravit

I

iam
;

periori hat

um

quilur, 957,

qua, si Dionysio Sammarthano rengarius quidem, anno utdocm

Be-

non

<<<

aumento
Be
illo,

isempromotus, post e\ Ingrannus vero die w. Ootobris tus annum

dem Camerat

non

Tngranm

r/ et

annoZ
Christ

crois

cxccssissc torn.

Galli.v

aucteZ

Uasseritu
957
i
-

Cameracense-

""""'
'

'"'

supra ex Balderico de Berengai

ZZ

V*7'l,>

mtrim
dictis

750
ACCTOM
C. B.

DE
occupavit, anno 963

S.

BRUNONE ARCHtEP. COLOX.

reete

dictis

promotum,

ordinationi cunctis obnitebatur viribus

existimaris. fodemqueanno 205 Ac is quidern, qui, e

Gcrnrdum,
pro Sancio
ei-

que

eleg-it

Sancto nostro, ecclesiam

jam dictis, curante Cameracensem mo-

quam

pristinum poenitentiae otiu hujus praelationis laborioso

13-

iam honoratum,

derandam anno

968 accepit, honore Sanctis

proprio, etsi interim vitic ac morum probitate eOJStiterit plane insignis, nuspiam afficitur verumalius, qui et cultu ecclesiastico gaudet, modo etiam memorandus hic est, ad dignitatem episcopalem Sancti nostri opera pariter promotus. S. Gerardus is est, Tutlen;

*** pondere.Tamen plurimum reclamans, plurim repug-nans, coram jam dicto Archipraesule n^ none scilicet) deducitur, et subjussione ob/r* entiae pontificalem apicem suscipere comn \\~ tur. Dum erg-o annus IncarnationU Domi

vvxl^

'

nong-entesimus sexag-esimus tertius

Leuchamurbemadducitur,obviisQu Pnnnill
turmis
sicut
tur.

^nT^T
r

'

cum hymnisoms

laudibus excipitur

sis,

quse antiqua
est,

Leucorum ad Mosellam
episcopus,
,

flu-

mos

vium urbs

Operi nostro,ut
Aprilis

exig-ebat, praesulari sedi inthroniza

vi~

jam monui, ad xxm, qua coiitur diem insertus. Eunc in sedem illam

S.

Bru-

rum, episcopatu sane dignissimum cumau tem tempus etiam, quod id factum sit
,

Ita Bruno Tullensi ecclesiae prsefedi

none eodem, cui supra Ingranni ad infulas Gameracensespromotioneminnea)ui,anno96$

fuisse S. Gauzelino pauto ante defuncto suffectum, auctor synehronus, num. 192 laudatus,

Vi S. Gerardi biographus , modo huc transcriptis verbis diserte assignet, onus

dr/cus,

no

ut de Tullensi isto antistite, qui quali quantusque fuerit, apud eumdem Vindricum
est,

quivitam

ejus, in

Opus nostrum

loco cit. illa-

loco

supra

cit.

tam, conscripsit, nos in illa num. 4 et binis seqq. docet. Verba, quihus id ibidem facit,proxime verbis num. 102 huc transcriptis, quibus B regni Cisalpini vicarium, dum Otto in Italia anno 963 abesset, egisseBTuuouemprodit, subduntur. Eorum prsecipua, quodquanto studio Bruno, ut ecclesiis vacuis optimos pastores vel ipsemet prseficeret vel prseficiendos curaret,

studiosus lector inveniet, vlur

hic in

208

medium adducam. Nunc synodiseu conventus

rum
ster

ignoto

quodam Lotharingise loco Sanctusno- mm du anno 96 i ac proin haud admodum diu ? nno964ce/<
' ot

9ue alterum Colonix Agnppinse , alterum ^Lco*.

, '

duo, quo .

Wo

postquam duo, quos jam memorari, optimi

episcopi Tuttensi et Cameracensiecclesiisfuissent prsefectixetebravit, hic adhuc,priusquam

laborandum existimavit, argumento

ctori hic ob ocutbs pono.
ad tedem Tul*
lenscm, inito

sint, le-

206

Sic habent

.-

Msestus erg-o (ob Gauze-

lini scilicet episcopi sui

cum

ckri pr# -

Ctpuls consiho.

populus

et consilio pastoris

obitum) Leuchorum viduatus ad memo-

huic finem imponam, sunt memorandi.Innotescit horum prior quidem e Trilhemio, qui in Annalibus Hirsaugiensibus ad annum, quo proinde is, ut jam innui, celebratus fuerit 964 sequentia prodit memorise Bruno dux et
:

ratum archipraesulem Brunonem legatosdirigit,

desolationem sui humili suggestione intimat, utque sibi succurratur, suppliciter expostulat,
pastore perdito, ne velut grex errabundus pereat. Is vero clementiscompassione animi eorum lamentationi condolens ipsamque urbem regno Francise confinem, Eomano nuperrime adjunctam imperio perpendens, summa mentis angebatur sollicitudine, cogitans, quem eidem
,

archiepiscopus Coloniensis, vir ecclesiasticae disciplinas studiosissimus, synodum Colonise pro-

vincialem celebrans, omnes episcopos et abbates de toto archiepiscopio suo convocavit et multa
in

eodem concilioadutilitatem communem

con-

stituit;

posterior vero e Balderico, plus semel ja?n laudato, qui in Chronico Camerarensi lib. i, cap. 85 sic scribit Eo tempore
:

ecclesiae

pontificcm eligere,
relig'ionis,

idoneum juxta canonum scita potuisset secundum divina3 cultum

Bruno dux sive archiepiscopus conventum generalem cum multis principibus etepiscopis apud quandam villam, cujus nomen nonsubvehabuisse dicitur, in quo de pace etrelig-ione sanctaa Dei Ecclesia? statuque reg-ni salubriter et competenter tractatum est;convennit
*,
'modonon
occurnt

cum

bonitate

morum,

sapientiae sale

conditum et in scientiae secularis studio exercit.itum. Sed Deus, qui in bonorum dispositionibus semper piorum assistit affectui, suis non
permisit

eum

diutius agitari
consilio,

curarum

fluctibus,

tum, hic memoratum, anno, ut dixi, 964 celebratum pariter fuisse, indubitatum appaenim, ut Baldericus toco cit. docet, Ingrannus, anno demum e jam diciis 963 Cameracensis episcopus creatas, dicto conventui interfuerit, consectarium fit, ut hic, utpote qui non prius, quam cumjam aliquantulum temporis spatium ab Ingranni promotione
ret.

suoque inspiravit

venerabilem Gerar-

Cum

dum

liuic

praeficiendum

officio, asciscere,

quem

constabat utilem superni

cunctis existere. Ita
positis
ille,

dono Conditoris in

qui, nonnullis deinde

de Gerardo, pamitenti.v tunc vacante, interprimo subjungit Relig-iosus erg*o

, :

pontifex Bruno

ad se primos

cleri

convocat,

eis coepiscopi sui

rlebilem notificat,
multum Iieei prx humilita*
tc

domini Gauzelini transitum quemque illi successorem

divinaB

subroget, familiariter consultat.

207
sani
Si,

Mox decanus,
consilii

amator

relig-ionis,

ejus

reluctantem

consultibus haec reddidit

promovel,

domine
,

Praesul,

meo

dig-naris tantillo cre,

dere dicto
nio

prae ceteris
:

quem

huic gradui idoneum, veridico assero testimovera humilitate subjeetum, prom-

iratrem

Gerardum

esset elapsum, videatur habuisse iocum, verosimillime haud citius, quam anno 96-i fuent celebratus cum autem Hruno, qui eiparihr, ut Baldericus docet, interfuit, sub anni 965 initium redeunti ex Itaiia Ottoni imperatori, uti infra videbimus, obviarn progressus, magnum dein cum hoc circa Pentecosten ColonicB Agrippinse conrentum celebrarii, hocque
;

finito, in

Gallias p>'ofectus,
rerbis

proin tempus opportunum

Balderici

et

Remis obicrit, ac con gruum, quo

Lothanngise^ assignari
,

pta obedientia clarum, long-animipatientia certissime attestor probatum ac post, nonnidlis adhuc p, semissis, qui Gerardus siuu ad episco
;

memoratum

conventum anno 965 celebrasset

,

palum promotionidbstiterit, eique tamen tandem assentiri a Bvuuone fuerit compulsus, exponit:
Vir Domini, inquit de Gerardo, in humilitatis fundamento firmiter stabilitus, huic

haud queat consectarium e modo dictis fit, ut tamhunc, quam priorem a Trithemto memoratum Bruno, non anno 965, sed, ut dixh
anno 964
celebraril.

XVI

DIB UXDECIMA

us
:.l

8 xv,. 0lli f t
deunt,, obvia,

;;'"

H:

lulia

,..

P ,,ec,l.
et

P.

V
S
!"

r-' ':t~
T"
''"' '""

':

rr
".

B,

..;;;-;

tecosten

regni

maximum conventum cum eo Col

post, ut

sinml

M^ftSgS
"'<"

X
ammm.nondumi]

ni* celebrat; Galliam

nepotes suos, sese

inter

de,

nuo

aissicientes

componat

Detens Remk nhit Pnlnni.,,., peienb, nemis ooit Loloniam-

Ib
'

<'>

que relatus ibidem

senelitur 1

'

fl

rbergat

filiis,

aut

juvenculo

supralau*

Otto,
(X
/f/i'a
rt'1'i

quem anno
(V/
,

961
,/,

n '"
ue
\

'"<"'

/;''///,,

/(

965 reaVuntt', ^orntafiam

u*7ie

obvimn

dem, imperiali etiam corona a Ponti) accepta, multo diutius, quam futurun
putarat, commorari turbseatx tinuo natse computerimt, ann<
festa

illa

n..

procedu.cum.
queilh,

VLIL
Doi

postquam natalitia anno 964 Papise celel sus, tumque tam S. Brunonem, quam mum Ottonemque filios sibi, in
,
I

Germaniam

Will

jam

appulso, obvios habuit [mperatoria pra terea reditum frater ejus nocto dieque solii expectavit, redeimti in omni gloria laatu

Ottone

num. 62 de Sancto nostro Rotgerus verum cum nec annum, quo reditus <>'currit.
;

Ita

ui

id ostendi
>io-

tonis acciderit, nec quo usque huic obvi Brimo jtrocesserit edoceat, oppnrtu.ih
,

phu
' i

ginonis continuator succurrit, Hic annum 965 sequentia subministrat verba Anno Dominicre Incarnatioois 965 imperator Papiae natalem Domini celebravit, et, peracta
:

verb

nno
<

festivitate,
lia

statim in patriam,

tisinllarilii

inde

tol

\fa

regni negotiis, commeavit; cui

sui Otto

thildem,

etWilhelmusarchiepi co] u inconfinioPrancise et AlemaniaB in villa Ileimbodesheym ocou

runt, et

cum magna

perunt. Inde

ibi eum alacrital Wormatiam progTe u

Pen
fratrem

:,i

meni

suumBrunarchiepiscopum
ita

in Purificatione
i.-un

8axoniamab\
-,

ctissimse Mariaa virginis sibi ob\

habuil

Otlonetn an
,,,,,

autem, cum annum, quod bene notandum, a Nativitatc Domini inchoet, anno 965, quse de Ottonis in Oermaniam reditu ac Brm in C/US occursum jjt-ngrrssu liii
disse, licet,

celebratum

gem ad annn
'

' i

quodde Nativitate Domini ab impcratore celebrata ait, anno 964

rit,

Papise
evenetibn
!

,iui

celebi

ib

ouf,

Pa$chau

ingeiheimii ce~

C ' fa*' f"mteeonren,

non obscure prodit. 210 Porro uti Rotgerus, ctsi obviam Otton ex Jtalia in Germaniam reverso, procesi quoidl Brunonem, scribat, locum ha)u} rr/i/ r slt) n a etiam, etsi haud
\

or irt
i

Kan lidn

^^

mmu

multopost Colonisecum Brunone eumdem Ot tonem sistat prxsentem, locum tamen unde unc uro reliquit eoa d
t
' \

titise p

iterumReginoniscontinuatorno docet.Ottoitprimumeafltaliaanno merat nem tota quadragesimainFrancia,Gerll0 lis,utjamsu. .

u
t

Um,
D

et
inj

mmica

vramoi moratum
jZgti
,

'

'esseP lnaelheimii celebrasse,

eo*m

cmventu

illc

mox

sub-

Ar
fJ

fff*"

"

maade navigio Coloniam attiogens,

752
auctork
<:

DE

S.

BRUXOXE

ARCIIIEP. COLCN.

alterum Colonix, alterum Aquisgrani, onno 9(15 habi/os, PenhTO.-Jrntj)'!* iunc ahs illorum posteriori celebratam fuisse, litteris mandaVerum non solum una cum Reginonis rit. continuatore biograjihus noster sed etiam Frodoardus in Chronico unum dumtaxat regum, qui anno 905 celebratus fit, conventum cumque pariter unum dumtaxat recenset celebratvm Sigebertus memoret ac abs tunc hoc Pcniecosten celebratam, dicat, dubitandum non apparet, quin de eodem, quem tres
,
,

quem alium

* Witihindus Annalium lib. 2 de Qttonis filiis, ex Adelaide natis , sermonem stituens, sic scribii Nati sunt autem reffj fir
:

illum Ottonis filium dicam,

ex serenissima regina priraog-enitus Henrieir

nismajestate desiynatus;
hisce hic

secundus Bruno, tertius Otto, paterni no

cum autem
filiis

r'

memoratis Ottonis

etribusi
'

Bruno

illi

scriptores

memorant quemque Pentecoinstituat-

sten celebrasse, biograj>hs noster adjungit,

regum conventu sermonem

Quare
est,

cum omnes

tres,

qui co ipso, quo res gesta

temporG viocerunt, scriptores illiac nominatim biographus noster, qui a dicto conventu,
Colonnv, ut et ipse et dlii <h<o produnt, habito, Pentecosten ibi<lem cclebratam, ait, majorem certe, quam Sigcbertus, qui sesqui circiterseculoa regesta dbfuit,fidem mereantur, p7"oximumest, utetregum a7tui9Go conventum et Pentecosten abs hoc tunc celebratam, yion Aquisgranicum Sigeberio,sed Colonix Agripjnnse cum biographo nostro, cui e jam dictis B Reginonis continuator et Frodoardus suffragantur, staiuamus. 213 Ad alia, qiue, priusquam quid Sanctus finiioquc, cui n ,utSigeber. noster, finito, de quo hic loquimur, conven(,

inde ab anno 057, uti e Necrologio Fuld** constat, obiisset, esse videtur, cur Henric qui quandonam obierit, nusquam invenitu existimari queat alius ille Otto7\is filius una cum Ottone jam rege electo et coronato conventuidicto interfuisseabiographo nostrn indicatur attamen cum is, teste Witikindo p7'imogenitus exstiterit Ottonis filius, nec fb cile, ut Otto natu minimus anno 961, si ffip adhuc exstitisset tunc in vivis, rex constitue-

^
'

'

futurum fuisse videatm-, alium illum Ottonis filium, qui-una cum Ottonejam reae conventui prsedicto interfuisse a Rotgero
retur,
in-

Wilhelmum, Moguntinum archiemscopum, qui et ipse, quamvis haud ex uxore legitima, Ottonis imperatoris, utjam supra E
dicatur,
docui, filius erat, exstitisse, verosimilius opi~ maxime cum is conventui isti indubie interfuerit, neque tamen ei interfuisse, no-

nor,

mine

usquam
t07tis et

bcrtuB au,

Haj

ejus expresso, a Sancti nostri biographo dicatur. Utut sit, cum equidem vel
vel

vigis, llugonis

Magni vidua,

eQer n edicam, u ' sunt, progredior.

.

observanda in hunc adhuc , Cum Sigebertus juxta ac

.

Wilhelmus archiepiscopus

natu major

Ot-

est recentior eique hic Chronici Belgici auctor in loco, quo Ottonem una cum regibus anno 965 convenissc Pentccostenque celebrasse aiunt, assignando ejam dictis errent, dubitari merito potest, an iis, qui conventui interfuisse memorantur, Hatliuidem seu Hadwigem, Hugonis Parisiensium comitis uxorem, de qua idnec Reginoniscontinuator,nec*Frodoardus, nec denique biographus noster iradit, recte adjungant. Asi erit fortassis, qui, quemadmodum Hathuitis iis, qui conventui interfue-

Magni, qui Sigeberto

assenlitur,

Adeldidis filius esse ejam dictis queat ille aliusex Ottonis filiis regibus, quiconve^itui interfuisse a Rotgero dicuntur, merito sane in dubiurn, an ei Ottonis filii reges interfuisse abs
illo

biographo nostro

7-ecte diconvenm,n
.

cantur, revocari non potest. 2.5 Porro conrentum illum, in quo etiam collegiatcB S. Martini Leodiensis ecclesuv fundatio, uti exstans ea ae re apud Mar-teneum tom, vn Veterum Script. col. 54 diplo-

Brun0 -<*jv
ro ?a ' Ufl,,,
-

<

1 -

nvdu&i m

ma, a Brunone archiepnscopo et

uti ei subditur,

pri^niscrinio,
facit, con-

recognitum, fidem

haud rccte forte a Sigeberto et Magni Chronici Belgici auctore accensetur, itaetiam inlereos, quieidem <onventui adfuere, haud rectepariter Ottonis filios reges a biographo nostro numerari suspicetur ex eo, quod Otto
n<nt,

anno 965 unum dumtaxat filium regem, Ottonem videlicet, anno 961 Wormatiee quidcm Germanise, Aquisgrani vero Lotharingiaeregem, ut supra ridimus, coronatum, habuisse reperiatur. Sane quinam per Ottonis fdios reges, quos supra memorato regum conventui interfuisse, Rotgerus memorat, intelligantur,

primo intuitu difficile verum regum filii,etsi reges necelecti nec coronati esdictu apparet
;

firmata fuit, placiti mag-ni appellatione Frodoardus, qui id cum Ge7~berga regina, hujus filio Lothario rege ac cum aliis magnis proceribus ab Ottone habitum fuisse, adjungit, distinguit eique biographus 7ioster, utpote qui f placiio isti seu conventui non tantum reges, sed et cunctos reg"ni senatores adfuisse dicat sicque in eo de regnorum negotiis, uti in magnis placitis solebat, tractatu7nfuisse,utcumque, ut apparet, insinuet, suffragatur. Conventum illum Brunonis rogatu convocatum, ac abs hoc in illo, ut Lotharingise a se facta duas in partes divisio confirmaretur, postulatum fuisse, quorumdam est opinio verum, cum divisionem hujusmodi a Brunone faetam
;

sent, reges etia)u i^iterdum, i7no et pari

filise

modo

appellari a medii <vvi scriptoribus reginge inveniuntur.

at noniiem,

an.ut Rotgerus

j'odii,ouows

fuewidubtut.

Ut ivs excmplo patcscat, in titulo, prsequa Witikindus Annales suus,jam supra a nobis sxpius laudatos Mathildi 0ll(mis T rmperatons et Adeldidis filia>
'
' '

fationi,

n P ote$t,

diserte heec quamvis tum Quedhmburgensis dumtaxat sanctimonialis ac

inscribit
,
,

proin haudquaquam esset regina reg-ina abs illo nuncupatur. Quod siitaque prxter Ottonem, jam regem electum et coronatum, alius
,

undequaque, uti e supra dictis fas est certwn haudsit, fuissea Sa7icto, ut confirmaretur, in dicto conventu postulatum, certum pariter esse non potest; etsi autem Brunonis consilio et rogatu non pauca gessisse Ottonem, biographus 7ioster loco non uno innuat, no7i pauca tamen etiam, ad quse certe a Brunone haud 'fuerat impulsus, egisse merito creditur. Quare opinio, quiv, dictum conventum Brunonis rogatu co^ivocatum, absque ullo vade antiquo statuit, dufuisse,
colligere,

adhuc Ottonis impe^-atoris

Ottouis
filios

filius

regum, de
,

quo hic nobis sermo, conventui interfuerit

reges
co^iventui isti
recte asseruerit Sancli nostri

adfuisse
ast

bia etia^n est atque incerta. Minus sane, Gerbergam et Lotharium, qui, suadente Brunone, Coloniam, ut i^nperatori de vietoriis relatis gratidarentur advenerant, suppetias
,

biogmphus;

et

i A

4 et

D1] CIMAOCTOBBIS ^umadversusHugoms.Parisiensium

.,-

comttts fihos, a quibus, sibianiea per

***'

"P

GalUam
isctiur.

rUattssj 210 l

>concQiatis,%thl%Z *b Ott<mepostu\asseT * ",ie

niensem, ds
>tu,n

1W

.I.,..,'* 1*"
.1.

lOOttMi
1

It

::::'""""-"""'

C'o"P
x

end,
Si

***** q OttonxsqueexhocOrientemvers

>

,thuc, ut

pbertv*.

n Sa \ Fran-

itiDidemnepotessuosao
dentes ad concordiam revocaret, sese ite

utoiographusnosteri
, t>0> ,.

*vertt,
,/

an

in

HiteriUudSanctus
suscepitl

,f "
v

,,

sese

An

iteru

fiteat, in
,

ut fects

J?

lllum

960,

ja

habetmtentum t laborumsuor\ venit in&tatism q

vimum
tur
:
i

Z2l

%<
>",
'

nta

ncfus

-u r uuuu n
I

L U n )I( D recorr T ! Remsredit: ubi, quidquid habuit jure mancini oer teai
.

'""
,
.

mcntumecclesii s SanctorumJ.. est. Corpus ejus a Deoderico, est.CornuseiusaDeodenco. Metti Coloniam refertur; Sigeberto aute

t:

V ortuu
,',

appukk

Saxo et Albericus in Chronico assen nec scriptorem ullum sive antiquu recentiorem, aquo, side re illa loquatur, Bruno, cum Compendium, quo, nepoi
inter se dissidentes in co rus,eratprofectus, Remos inde morbocoi

8.

efficiunt

rat,
\noti
1

ptusrediisse ibidemque obiisse nondicatur, invenire quivi verum, etsisie habeat, non ne minem tamen, anne Sanctus noster, Colonia
,

Compendium, utibidem nepotes mosincon

cordiam adduceret, profectus, morbo haud
fuerit,

sint,

Brunonen

ft

\ttuo

priusquam eo adveniret,

et cot

reptus

Ua !>

/;,,..

et e vivis

umquam

sublatvs ac proin an Compendiun tunc fuerit appulsus, dubitarefor

i

istima

rem inCrim

iubiam

san faciet Sanctinostri biographu Bic Brunonem in via, cum Coloniain Qallian erat, gegrotare cepisse an in ci\ itate Re\ si,cumad hanc pervenisset, morbo, qu\ jam die durante, fuisse detentum ibiqu* hoc obiisse, indicare videri potest. 217 Ut studiosus lector meritone an immerito ita'sentiam, dijudicare queat, ba omnia eo spectantia quee num. 68 et
i
i

centum
Ula
t,i,

tmim in > haud fef\ Sawonem, Albi

i

orem
219

ha\

k no
/;,

nu
"'

mis,

<

'ompen

adductis

ut

ont

seq.suppedtf.at, oculisejus hicsubjicioA

ullomodo

inquit

summus
,

Brunoncm nuncupat
tris tliO
Olil sui
, ,

antistes (ita haud dn hic quod archiepiscopu Bruno senioris Domini) et fraHiOUO CUUUS V/WiiVUcontuV_/l IClIll/III Orientem versua euntis
|

[llt,

nlOX

subdw
iuiii oii ita

^JUJUIU quinto

UWWWUJ di mum

'

bernia,
ter,

ruens prius in oscula et flens largipacataque orania et quietfl liquisset,

regni sibi ored iterum aspcxisset
,

eum
<

pi

tisnec ullomoa

gnifi

intra raetas

ens Deo

gratias

iterumq

data sequentem hunt

<

omnes, clerum populumquc,

in

Occidente Com-

li

quitatis ratione,
confirraaret.
pit
et

annuent-

Eo intentus negotio infirmari Keraensium civitate gravi

i

lestia

detentus quinto

demum
prevenit.

di

invasit segritudo

eum

Quibus

die-

75ACCTORB

DE
ccepit, exstitisset,

S.

BRUNONE ARCHIEP. COLOX.

sentit,
vi.r

cum xgrotare

pr.rpropere

b.

inde, ubi apud sorores suas ac nepotes fuisset versatus, Rcmos sese, nulla omnino, ob

memoricv produnt, iisquo non omnes, qui deemortuali

SGri

quam suum
ret,

in

Germaniam reditum matura-

mcmorixprodu, revertut,

urgente causa, reciperet, verosimile haud appareat. 220 Verum cum Otto imperator quipost su,

c1lQ fuere locuti, suffragantur. 222 Brunonis quidem corpus quarto n r c i"lO Kal. Novembris,idest,xix OctobrU o* ''7)1 py>i. die hujus diei seu die Octobris xvni C /' aw octavo post Sancti obitum die, , ut

Bruno JQ1S
'

'e&xi
"

'

'

pra memoratum anni 965 conventum Colonia loin Sacconiam, seu, ut Rothgerus num. 63 quitur, Oricntem versus discessit, Magdeburgiseu Parthenopoli anno illojam inde a xxvi Junii die, uti cjus apud Meibomium Rerum Germanicarum tom. i, pag. 749 Diploma, in
ecclesiarum Hamburgcnsi su/fragantium favorem ibidem tunc concessum, fidem facit, exstiterit, conventus ille, cuietiam, qui infra memorandi venient, Theodoricus et WicfriVirdunensis episcopi, haud dus, Metensis utpote diptomati num. 215 citato subdubic, scripti, interfuere, ullra xiv Junii diem verosimillime haud fueritprotractus; cum a.utem
ct

num.

J?

G9disertcait, fuisset allatuni,

dem inS. Pantaleonis monasterio

fuisslr
ser>u7t
'

idem Rotgerus num. IZlradit, sicque dies octo a xvm Octobris die retrogrmii'] computati ad diem mensis ejusdem decim deducant, Brunonem hac ipsa, non aute Octobris die obiisse, argucndi ex U$
scribit,

',,',
1

,]'.

ansom
,

jrr.vbet.
,

quam Bruno obiisset

fuisse allatum

Verum octavo'V- / die corpus ejus Coloniam

jam

aRotgero, ipsomet emortua)'' Sancti die adnumerato, afjirmari^ num -.docui.

Nec
ille

quibus dies
ceris.

est, cur in notas numerlcas a Rotgero exprimitur, Ubra.

Bruno, conventu finito,

mox Compcndium,ut

riorum oscitantia errorem irreptsisse, susmPraoterquam enim quod,nonnotishu-

Rotgerus num. 63 docet, sit profectus neque tamcn, ut idem Rotgerus num.M luculenter prodit, ante finem Septembris Remos,citius
certe, nisi alio

primum

iter inflexisset,

eoad-

veniurus, advcnerit, equidem Sanctum nostrum Colonia Compendium recta pctiisseac

tumdemum, cum,ibidem duobus circiter mensibus, ut nepotes suos in

concordiam addu-

ceret, versatus, scgrotarc acpisset,

Remos

in-

d.e sc deferri jussisse, verosiunlius apparet. Quare, eum, cum infirmariccepit,jam Compendium, ut Sigebertus scribit, fuisse appid-

sum, vitamque, cum inde cssetrerersus, Remisterminasse dicendum opinor, etsi interim isscriptor, Brunonem, statim atque Compendium vcnissct, cccpisse infirmari per verba,
',

jusmodi, sed vocibus, absque ullo compendio exaratis, dies, quo Bruno obierit, i n codice nostro Ms. et in Suriana Rotgeri editione etsi interim in Leibnitiana contrarium fiat exprimatur, ipsummet Rotgerum non vi sed v Idus Octobris pro emortuali Sanctidie loco supra cit. signare voluisse, vel ex eo liquet, quod Sa?ictum nocte media, quse SS Gereonis et sociorum ejus fcstum decima Octobris die quotannis recurrens, proxime excepit, jam transacta, ac proin undecima Octobrisdie, utpote qux a nocte illa media, in qua decima mensis ejusdem dies desierat, initium e dicendis acceperit, obiisse, per ea, qiicc
,

num.
dat.

68 et seq. scribit, tuculentissime pro-

exhocvita anno G5, non

.

xi. n/

holcui-

nusait,

num. 216 recitata, haud recte, uti ejam dictis nemo non cruei, insinuet. 221 Ast, utcumque hdsc tandem habeant, B runouem equidem Remis obiisse, omnino est ' * certum. Id enim non tantum kigeoertus, sea
,

223 Adhcvc v IdusOctobris diem

extremum

quafaeh
a *""'""

ui

ctausisse Sanctus noster tam in suo Epiiaphio,

h"

et

Rotgerus reliquique scriptores fere omnes,

qui de re illafuere locuti, unanimi consensu tradunt. Verum quoanno et die id fadum? Rotgerus de magno, cujus supra meminimus, regum conventu, anno 965 circa Pentecosten,

Dithmarique et Reqinonis continuati, ut iam ,. r>i supra mdicavi, Llironicis, quam m scnpta per Rotgerum Vita asseritur; quod sane, e librarii errore, ut id in hac fiat, natum haud contra autem, esse, argumento etiam est

...

" benml "

smptor,

cum
lis

iv Idus Octobris obiisse

S.

Bruno in

so-

ut docuimus, Colonice celebrato,

tus,

num. 62 locuCompendium inde Brunonem esseprofe-

ctum Remisque quinto Idus Octobris obiisse, num. G!, nulla omnino, qucV alio> quam dicto annoQQb, acciderit, rcrelata, narrat, sicque eum hoc ipso anno c wvis cxcessisse, non obscure prodit; Rotgero autemnon tantum Sigebertus, annalista et chronographus Saxo, verum ctiam, qui Sancio syncJironicxsUtere, Reginonis continuator et Folcuinus Laubiensis abbas (hujus verba, num. 203 huc transcripta videsis ) assen/iuntur; quare non est sane, cur ab xdio, an Sanctus vereanno 965, obierit, rcvoceturin dubium. Verum diene x, an wOctobris, utpassim creditur, idaccideril, jiossc utcumque indubium revocari videtur, Bruno enim non quinto, sed vi Idus, id cst, non xi, sed x Octobris die obiisse a Folcuino (ejus iterumverbanum.ZOS huctranscripta mdesis)asseritur;verum

Lobiensium abbatum per Folcuinum Gestis dicatur, idque, noiis numericis Romanis, in f quas e iibrariorum oscitantia errores irrepere pronum est, adhibitis, fiat dubitari haud immerito posse videtur, anelibrarii, qui Acta illa transcripsit, oscitantia natum non sit, id in hisce non v, sed vi Octobris
,

dies, veluti

etsi in

Brunoni emortualis, signetur.Ncc, Folcuini textum, quo Bruno v ldus seu

Octobris obiisse traditur, crroirrepsisse,

die decima

rem haud
obiisse

certum omnino
illa

foret

atque indubitatum, propterea die

vere

Sanctum, foret credendum. Easedet sententia primo quidem, quod Rotgerus, quse de S. Brunonis morte memorat, e Wicfrido, Yirdunensi episcopo qui sancto Remis 3egrotanti et e morbo, qui ibidem decubuit
,

utiipsemet per rcrba, num. 217 recitata, non obscure prodit, acceperit, potioremque proinde indubie is,

morienti

adstitit, auditu,

dum

Sanctum

no-

sirum quinto Idus seu xi Octobris die vitam hanc mortalem cum /mmortali commutasse, non tantum Rotgerus sed et Reginonis ontinuator et Ditmarus, quibus etiam Sancti Epitaphium ViLv ejus subjectum con,
, ,

xi, quam Folcuinus, dum x Octobris die obiisseSanctum,scribit,fidemmereatur;di'indevero, quod, cum Sanctus nocte, quasnatu-

rati proxime sequenti Octobris die

soiis

undccimx

ortumprcBcessit ,diem extremum clauserit, Folcuinus forsan nocturnum ittud, quo id factum, tempus non ad undecimam, sed acl

decimam

DB
A decimam Octobris ciiem, veluti hujus, d,c, non cttnlt seu arHfidoM, sed
si

A OCTOBRIS
pro

ciptaiur complementum retuterit, swquo a vero ob,tus Brnnonis diehic aberrasse FolcJludquaquar, bit
fattum este
.

naiuraliac-

difflm

tOHSi

/.,

am g!os G r^r
'

^:,;;::

^o

e S
,

more
>

Wiofridus
J)ud

2^^, lu*w c v
na#urafem^*empiir(id

G ""os, An-

um,
1
!

-^iupresbl
to

'

ftic.rton

i.i

<^ |W
tcmporis
KpeJ a segu

/
s

/l<orf

l|Vfl

'utionc absolvitur,

ir

a&

locfe
t

med
naaterium

decimadesinit undecima inchoetur ; quare jmidopost noctem mediam a

ijuod

Id

.n-

iamdumtaxatpostd\
noster Vita
dictis terminarit,
die\

oonatpuxil
/

Ita

iUt
n,

factum essepotest, ut, quodsub initium factum finem accidisse, nonnulli, ha

ni
s
\c

omu.

in

ho\

quse Brunonis mortc, comitc

fuit

junctahabentesea>plorata t perp( riht, Mncque abs hisce in er Folcninus, Sanctum nos Idus Octobris obiissc, litten

ii

I.

rum quacumque demun fecerit, cum equidem ea

us id in

rca veritate aberrasse acporro S. Brunonem vitat talem cum immortali, non >
.

flm

'i.

pterea etiam anniversaria

lonice

>

sCorecolitur,

XVII. Qua
inclaruerit
ingenii sui

sanctitatia
ol
j)osl

^\

virtu-

Agrippinm quotam

is

Octo-

bris die commutasse, satis superque, ni vehementer fallar t jam adducta evincunt.
ttatissuxM,
epiicopatus

tum fama anlr

et

nbilum
etiam
po-

25 Id porro,

cum Sanctus setatis

au

quse

13

annumagen$,
PT.CP.&Klt. cxcessit,

dragesimum primum, episcopatus uero tfum decimum annum dumtawat adhm

rct,

monumenta ad

contigissc, rcl cx co,

quod paulo

stcros transmiserit.

num. 22 ostendi, 925 quar tam decimam Maii diem natus, Coloniensium episcopus anno 958 circa Julix ini tium, ut vi monstravi fuerii creatus, (jm, \d prnhn Ut plum, fit perSpicUUm tum dem, hic afferre minime sit necesse. Nec opus etiam es/, ut hic, quanta animi n propensione atque alaeritate uoluntatem
anni, vi supra
.

Israr/r Scotigena,sub

nuni 31

ad voluntatem divinam, dum mortemimminentem cemeret, conformarit, quanta pie tate ad hanc sese coi \pararit, quanta fide ac veneratibne sacrum maticur,
prssmissa, suscep* lale officium lethah
>
,

rat t opinio

apud
it

invaluii

interloco

to

conatv sacerdoi<>,

licet

morbo oppressus,

,0

adhuc persolverit ac quam fervidain Deum sux charitate firmaque fiducia disso horam exspectari t eaponam, kxcenim omnia Rotgerus a num. 01 us/jur nd nm un tn> ligeat, luculenter, ut commentai ento, nosdocetJis,quibidemetiam & per Sanctummaturetunccondito,refi
.

ioii
:

,,

italia

locet, de)
uti
'..

taxat aajungo,solis per

ci,

neque tamen esse, appareat. Etsienim

tis

<

ur

idmirum cuiquam
nec
to< i,
,

famiX
g

in hoc ultimse volunta

fidem

/"' '.

siue

monumento nec pauperum

vcllct
,

epi.

quo

sepeliri
j>

me
'

tituerit
'

gango,qu
'

haud

" rrl

rn
.

essetproanmui, fuitoUUus.
_

mort
sunt,
qui
!
'

veL

l%QRotgerusenim,pi
pus, oct
Octobris

sdieCoh

omnr

pinam,allatum,ibidem in 8.Petrieccle*ia

tum

97

Tta

Tomus

V.

756
HUCTOnk

DE

S.

BRUNONE ARCHIEP. COLON.

destructor et verit f- studiosissimus assertor; humilibus blandus^ superbis severus, quosdam intra septa gre eia piensexlupis oves fecit, alios extra ntapf" " trivit -vit; et, quidquidalio S doeuit,ip, "! U eDr
^

C
uc

B.

e nonnulli

hic memorali*,

statuendum liquet ex Rotgero , qui,postquam Sanctum in SS. Pantaleonis, Cosmse, DamianietQuirini monasterio sepultura, utpetierat, fuisse donatum, num. 73 reUbi usque hotulit, ita deinde prosequitur die perspicue monstratur, quantus fuerit in oculis bonorum omniura. Quem posteaquam
228 Ita
.-

malonim acerrimus

im plevit, nec non

in

eadem

amiserunt, qualis fuerit, et

ejus,

boni et mali luci-

dius agnoverunt. Frequentant

locum sepulturae
fecerit,

monasteria. In oro D . D exstitit fortis athe.a Dei et propu eDat

j

quam plurima

civitate ex

stianae fidei.

/^* ^ nn
poti

certatim
orant,

memorant, quid

quid

docucrit,

qualis vixerit, qualis obierit.

Modo

modo, ut ipse pro se orare dignetur, rogant. Signa non quasrunt, vitam attendunt, doctrinam recolunt, futurum in eo
pro
illo

autsibi autposteris suis

centur. Denique

magnum

aliquid polli-

omnes ejus monimentis, sicut olim per vivum ita nunc per mortuum ad
,

plane sanctitatis, cumjam obiisset, reliau ^ post se famam ,videtur haud inepte
'

230 Haec annis circiter quadrnnim Sancti dbitum laudatus scriptor anonyL quibussa?ie aliisqueaUorum d<> Sanctoi Str jam adductis seu verbis seu judiciis^v {^ ;/ II / f)C nh virtuies, quibus juxta ac filiillll C ilirr-iri ob incorrupta ?? rumprobitate, dum viveret, cluxit, egreqiam
l n

uunt

_-..-_

.*-_

Dei lautlem et gloriam excitantur. Ita ille de iis, a quibus Sanctus, prsesertim cum jam obob cirtides, morum probitatem mtseque sanctitatem celebratus fuit, generatim proloiisset,

cludi; etia?n

verum cum Sanctus, quem nonnuUi Mag-num a rerum, piejuxla ac

posse c

fuerit eruditus, ut,

gestarum, magnitucline appellant, U a etiam

fortiter

quemadmodum

quitur; ut autem

memoratum

S.

quinam prseter hosce ac mox Wolfgango de Brunone jam

Vitse

B mortuo magnifice pariter opinatiacpoi ro fuerint locuti. magisetiam speciatim innotescat, juverit adhuc tam qiicvduo scriptores annymi, quorum alter Translationem S.Evergisli,alter

Joannisabbaiis Gorziensis scriptor(hic swpra mm.35 dicta videsis) testatur,sni temporis omnes superaret et antiquospasnesequiparaiet.cwm nullum, ut Rotgerus num. 9 memoricc prodit penitus fuerit studiorum liberalium genus
in

omni Gra^ca
fa?tcB

vel Latinaeloquentia.quoding-enii

itam S. Gerardi, abbatis Broniensis, litteris mandavit, quam quce scriptor tertius, itidem anonymus,qui S. Mathitdis Vitam in Opus nostrum ad xiv Martii diem jam illatam, contexuit, opportune ad insiilutum nostrum hic svji/jci/iltm/,, allcgasse. Pr/or, cui etiam de Abbatum Laubiensium gestis Folcuinus, qui unicum et sing ulare et Christi Ecclesia decus cap. 20 nominat BruDonem, jimgi potest, hunc eumdem Sanctum,piissimum, morum bonorum speculum appellat. Nec minus magnifce de Sancti virtutibus morumque probitate sensit
\
-

ejus vivacitatem eflfugerit,

cum

doctrinie pro-

sacram adjunxerit, ac denique, ut Rotgerusnum. 4-9 memoriee pariter prodit, prtedicatione verbi Dei et rara in explicandis sacris Litteris subtiUtateprsestiterit,an non, ut

virtutum, quibus eflulsit, famam, ita etiam aliquot ingenii sui monumenta ad posteros transmisit ? Fuisse illum et lucubrationibus inveniendis intentissimum
et in dicta-

tu quaecumquesunthonestissima, acutissimum,

e scriptoribus

dus. Apte

anonymis modo citatis secunenim delineari seudigne adumbrari

viriutes omnes,quibus Sanctus eflulserit,haud

posse, per verba, luculenter prodit

num.

131

huc transcripta,
VitcV S. Mapertinet, hic,

C
oti S.

229

Quod modo ad tertium seu

quorum unus thildis seriptorem

Malhildh

anonymum

biographut,
tcriptoribu8

praeclare-de Brunone senserit,exponit elogio sat prolixo; quod cum totum fere circa

quam

concludipow
vidclur,

mrtutes, quibus Sanctus emicuerit, versetur acprom ad argumentum, nobis hic proposituni, spectet, /ntoris oculis integrum id iis
ipsis,

quibus a scriptoreitlocom^welvenditur,

biographus noster Rotgerus num. 12 tradit vey^um nuliam jrrorsus lucubrationem, quam seu dictarit, seu contexuerit, nominatim recenset. De epistola synodica, a Brunone, cum ordinatus fuisset episcopus, ad Agapetum II Papam missa, sermonem dumtaxat, nullis omnino, quibus itla constiterit, rerbis adductis, num. 40 instituit. 231 Epistolam etiam admodum brevem seu potius schedidam, non alia re magis, quam summo, quo elucet, laconismo notabilem, qua Sanctus, in Lotharingia existens, Christianum, monasterii S. Pantateonisrecensexstructi, abbatem, virtutem hortatur, num. 42, paucis etiam, quibus ea constat, transcriptis
;

Coiwieti/arioi

ttiam

in

t/ua-

iuor Euangtlia cl in
Pcti-

luleuchum
/loj.enw.em
(ransmmi!.

ad

verbis hic subjicio. Is itaque, S. Brunonem in sedem Coloniensem Wicfrido defuncto fuisse suffectum sicque ad episropalis dignitatis honorem evectum, in dicta S. Mathildis apud

verbis, recenset.

Idembiographus noster ora-

tionem prxterea, quam Sanctusmortijamproximusadsuos habuit,num. 66 et iribusseqq., omnibus etiam et singutis, quibus concepta
fuit, verbis recitatis, suppeditat.

nosVitannni.

xi

prsefectus,

moxde eodem
:

se-

Monumen-

quentia isthasc subjungit verba Ascenso autem tanto culmine pietatis, nequaquam sibi indecrescebat tumor elationis, sed sanctamens Episcopi se potius inclinavit humilitati; illud
in

tum

est, in quo eloquentia, doctrina, pietas,

spes et charitas pari fere passu incedunt. Hsec, quse jam dixi, nec ptura Rotgefides,
'

net dicens

memoria recondens quod Scriptura admoQuanto mag-nus es, humilia te in

,
:

rus, nisi forsan jam memoratis, brevem qui-

dem, sed gravem ac ad movendum aptam, quam num. 20 et seq. recitat quamque, ut ne-

omnibus. Pervigil fuit sapientia, placabilis lenitate nimia, serpentis astutiam cum lege custodivit et columbae simplicis animum
sit.

potem suum Ludotphum, patri rebeilem, in viam reduceret, adhibuisseHvunonem, ait, orationem adjungere placuerit, de ingenii monumentis a Sancto ?iostro retictis, subministrat verum an modica ista ac fere ?iulta illorum notitia ?najor aliunde ac lucule?itior acquiri ?w?i potest? Sixius Senensis Bibiiothecx Sanctseedit. arnii 1610, lib. 4, pag. 217 sic habet Bruno, archiepiscopus Coloniensis, edi,

Gregem

sibi

comissum

dilexit

non amiet per

baculum disciplin multos ab errore eripuit; quosdam collationibus assiduae disputationis ad meliora ducens,quosdam placidie maturitate doCtrinaB desiderio sanctte conversationis implens. In sermone fuerat mitis, in doctrina humilis,

dit

DD
A
dit in

g-hg-endos,

quatuor Buangelia Commentarios non

quorum

initium est:

/><i(ro,L>s
-

teuehum Mosis ut nova veteribus junaere^ . mus. Extant in bibliothcca Bononiensi pra* dicatorum. Idem quoque testatur, tateuchum scripsisse.
gorum
}")*"

lt t

<lr<]rrat

exurias emi

.I

^
s V

tN||

ctus.GreZ^
horum S6 haudamplius
"msiqx

,&&
n

Bnno-

,iauervari,

non auh

, *.

SS 3J

dehisce

tata "//. ad

Senensu compositum a S teuchum seu in quinque Uoysis

Sicctus
t

libros C

mentarium tranferens hui Dominicanorum bibliotheca asset t_ Audi, qui in suadc Historicis Latinis Lucui
t

$ XVIII. Nonnulhe sacrae,

quas
relifecerit

undecumque

conquisivit,
id

bratione
quit,

2, cap. 40 loquatur, Bruno, archiepiscopus Coloniensis, Henrici \ucupis imperatoris (imo Germanix regis \\\ Ottonis I imperatoris frater iuit. Ihr ,,,:

lib.

qui, temporis, quo

illasve transtulerit, ordine ser-

vato

Commentariura

recensentur,

Pentateuchum, qui a S Senense laudatur ac Bouonia* in Dominicano-

iu

rum
MnilflM C(idffl

bibliotheca

exstat

etiam

vitas

aliquot

Quamvis

na<
\

Sanctorura consignavit.
iiflC/HJ

Hi

Dupfntam,
ptrperum affiniuit.

233 Dupinius in eumdem, quem hic Vossius,idipsum,quodde Sancti nostri in quatuor Evangelia Commentdriis asserere debu isset, de ejusdem in Pentateuchum 'ommen(

errorem est />rolapsus. Quare esse videtur cur bibliographum istam, Sixto Scnensi non inspecto, & dnmlaxat Vossii vestigia hii non immerito quis suspicetur. Ututsit, Sixto Senensi cijuidoni ,<jui Comnumla rium 9 non quem Sanctus in Pentateuchum, sed alterum, quem in quatuor Evangelia composuit, Bononin in
,

tario asserens

admittit

quam
Coloniam

tamen

<'

ingula,
sei ie

Dominicanorum bibliothecaasservan ait, est standum. Verum,cum is despiciendus seu, ut

Sixtus Senensis
ait,

spectant,

non

exhibere, idqu

negligendus minimesit,
Sancti nostri

dimu
di endi a< poi ojam di de Sanctorum reliquu tisveli oloniam Agt ippinam U
erant,

mirum mderi potest, curitam

i

Incubrationem librari docti ac laboriosi, qui tot Vucubrationes scriptorum antiquorum <>!<as typorum beneficio vidgarunt, luce publica hactenus pariter hauddonarint. Enimvero et ille Sancti nostri in quatuor Evangelia

>
qum di

Commentariuset Sanctorum etaliquot,

is

q
I

Hxc
i
i

/> mfati
/
i

etiam, utVossius adjungit, concinnavit, a tae voluptate quammaanma vel hoc solo e
pite,

quod

antistitis adeo celeh

is

foetm sint,
aliat alio

arerumsacrarum studiosis evolvi rum an re etiam ipsaSanctorum aUqu

Bruno contexuit
tlveliic, an,

tinuits

8a
Rotgei

WaiTj ahquot tUam ioiu fo

r " Pefai

Vossius, a quo solo id afflrma tur,Bononuc asservarx Sancti nostri inl

23i

Cum

"

nu

tatmchumseuQuinqueMovmlibn

qUbel
ph,
el

Bruno icr/pier ",

f

du&ium

Z^LSZinduUum,

liquotSan

ffici(.

?l
vi,pag. marbitrantur

sunt,gmm

758
iucTOBK

DE

S.

BRUNONE ARCHIEP. COLON.

measunt negdecta
tenebras
solutus,
et tinea consumpta^ o niam tu illuminabis lucernam meam \\\

c B

quog^audio Coloniam, alterum Metti, alteram Roma adduxerit, omnes noverunt; in cujus ho-

honoratissimam mirabiliter ampliavit, quam de pulchra pulcherrimam fePatrocit. Inclitos et pra;clarae famae martyres Privatum et Greg-orium, quoclum, Elisium,
nore
ejus

domum

meas.

Nam

fiinc

eripiar et

murumtransg:rediar.Necmora,episcop

jnT^ e0

rura g-esta sunt permagmifica, merita gloriosa, patrocinia tuta Christofori sanctique Pantaleo;

rem volvebat tacitus. Facto t mane, bonae memorise ad se jussit venire^F mnrnm rppnnnmnm quem in marum ceconomum nn.~> ;
,

u , 50r:

nis, ut

jam dictum

est, pretiosas reliquias, qui,

bus se patronis specialius deleg-avit utputa gemmas gratissimas et dulcissima pigmera ad sanctissimam suas ecclesias sedem miro ambitu
variis de locis attraxit.
Everg-isili
tertii

De

translatione beati

omni Qegotio consuevit habere conjunctissimum 11 remq u le ex ordine nunciavit, et ut ille in mediu m " suleret, postulavit. Qui mox dicebat adpri^ 11 responsiouem,sanctum Evergislum ad propria* debere revisere sedem. 239 Laetatus episcopus, tam sacri
.

ejusdem sedis archiepiscopi

quid factum sit hujus pii Provisoris dispensatione, plurimis notum est; quera in ecclesia
beatse Ceciliae virginis

corporis *r reliquiassuaimperiali potentia propriae sedi se velle restituere, suis nunciavit omnibus " 0ria 11 vero illi audientes , illud eis optabile
.

*Z'
-

cum hymnis

et divinae

laudis celebratione repositum plebs

ita

religiosa

omnes prae gaudio flebant' Nec mora, cum omni devotione perrexit"cu
prsedicabant et pene
suis episcopus ad locum, ubi jacebat sanctum corpus, et post quoddam altare de quadam fabrica jam senio consumpta cum omni veneratione elevavit, ac multum flentibus incolis
suis Colouiae * reportavit.

fore

S.

Energiiti

nempe unno

praesentem crederes beneficiislargioribus cotidianaobsequia mutuari. 2:>7 Sanctis, quorum reliquias undequa( ue con ^ qU is asse . Bruno a Rotgero his verbis veneratur
et colit, ut

cum
Coloniam

narratur, nobis hic S. Evergisilus, seu, ut ab aliis vocatur, Evergislus, Coloniensis sec. v episcopus, qui ultimus abs isto Sancii nostri biographo mcmoratur, primo loco, quod sacrum corpus ejus Cotoniam, priusquam eo aliorum, si S. Pantaleonis, de quojam supra

Ubi ad

sanctissi-

mam

sedem ventum
convenit,

est,

clerus

cum

sanctimo-

nialibus

uterque sexus concurnt

tota civitas novis g-audiis exultavit sicque cum omni celebratione divina? laudis quinto Calen-

das Aprilis honorabiliter repositum

clesia sanctas CaeciliaB virg-inis.

est

in ec-

actum, exceperis, Sanctorum, a Rotgcroper verba proxime recitata memoratorum, reliquLv a Brunone transferrentur, fueril e jam

In Franciam

quse

ad Occidentalem
est, S.

dicecesis Coloniensis

plagam sita

nunc dicendis translatum,memorandus venit. Fuit hic uti ejus apud Surium ar/xxiv Octooris diem Vita docet, ex urbe Tungrensi ori3

Bruno, id supra ex Frodoardi Chronico docui, anno 959 veniens, Compendii ibidem cum sorore Gerberga regina acnepotibus suis invicem dissidentibus collo-

undus, cumque postea factus Coloniensis archiepiscopus, divino tnonitu in patriam, ut zizania, quse ibidem generis Jiumani Itostis in

quium, habuit, cumque, pace hosce intercomposita, Coloniam esset reversus, ad eum in
diebus Paschx, quod festum anno illo in tei tiam Aprilis diem incidit, Lotharius Francorum rex cum matre sua Gerberga regina
-

agroDominico seminarat, evelleret, esset reversus, ibidem nefariis quibusdam hominibus interfectus ac in S. Marise ecciesia fuerat
<<

venit.

tumulatus. Quingenti jam circiier a tempore, quo factum illud fuerat, anni erant elapsi, cum S. Bruno, sacrum Sancti illius corpus inde amotum Coloniam transtulit. Quiresgesta
sit,

210 Quare

cum

Satictus noster in suscepto

partimw
froAwvdo
er """ r '

scriptor

annonymus,

qui,

quam mox

laudavi, S. EvergisliVitam simulque transla-

tionem, Sancti nostri

apud laudatum Surium

Occidentem versus, de quo Translationis S. Evergisti auctor per verba mox data loquiiur, itinere colloquium ibidem de slatu regni cum regionis iitius pyHncipibus habuerit,indeque,paccato regno, quinto Kalendas Aprilis seu xxvn Martii Cotoniam, secum Tungris
S. Evergisli reliquias asportans, sit reversus, iter itiud verosimillime aliud

Vitienum, 27 insertam, in litteras haud seriC us, nt apparet, quam sec. xi, conjecit, nos docet simul etiam qusepiam adjungens, quse ad tempus, quo Sancti istius Coloniam a Brunonefacta sit franslatio, determinandum haud paruia conducunt. Verba ejus huc spectantia ac in Sancti uosti-i, utjam innui, apud Su-

non

est,

quam modo

Frodoardo memoratum; cum

autem sic habeat ac proin eodem, quo istud, a7ino950 locum habuerit, consectarium sit,ut et anno isthocet quidem xxYinMartii S.Erergisli reliquias

Coloniam Tungris Sanctus no-

rium
utipanime
vit *

Vita

num.

27 exstantia lectoris ocidis

ster attulerit. DehacS.Evergisli,Coloniensis

episcopi, transtatione, a

subjicio.

Brunone facta,etiam

Sequentia hoec sunt Cum causa colloquii habendi (Bruno nimirnm) de statu regni apud pricipes regionis illius, iter haberet in Occidentem, forte in reversione, pacato regmo, ad oppidum TungTensium devenit, quod venerandosreliquiarum cineres sanctiEvergisli
2138
:

non tantum Getenius De Coionw Agrippinensis Magnitudine lib, 3, syntagmate xi,

agit,

verum etiam
Gestis tom.
qui,
i,

in

Pontificiun

Leodienstum

quamvis

pag, G7 et seq. Chapeavillus, Evergislum, Cotoniensent sec. v

conservavit.

Nam,

peccatis exig^entibus, civita-

episcopmm, ab Ebregisoseu Evergiso,quisub sec. vn initium episcopn munerc moderatus

est

tem totam longa vetustas et bellorum tempestas cum nomine penitus delevit, ac novitas alio sedem episcopalem transmutavit cumque ibisummus praesul [ita haud dubie Brunonem, quod archiepiscopus esset, appeltat) pernocta;

Leodiensem ecclesiam, distinguat, nec

nisi

nominum affinitate factum hunc cum illo confuderint,

e
sis,

esse, ut quidain

pronunlict, de*

terminare tamen, an tam Ebregisi Leodien-

quam

Evergisti Coloniensis corpus Colo-

ret, illudque

animum

ejus

quod tam saeer lOGUS

deveniret
,

multum moveret, ad nihilum jam quasi

in ipsa nocte apparuit ei sauctus

Evergislus, quasi palliatuscasulaconscissa, qui ei dabat talia verba Videsne, ut vestimenta

:

niam Bruno haud transtulerit, non audet. 211 Neque vero, spectatis quas allegat, rationibus, immerito attamen, cum it, qut primi S.Ebregisi Leodiensiscorpusa S.Bruno, :

neColoniam dixere translatum,id dumtaxat,

ut

, A

, ul apparet,

DIB UNDECUUL OCTOB

quod hunc eum
S. i
'
[,

Cohmiam Sanctus

f
i,

i>a\imcutum

nuUoin

rtum

lvr

**
.

^prorsuseKamtemer\>^aZ
' /'""'

*"<* /<'"". <

iijus

tet

Svergtslui
:

9>so Leodu-n '>" n iilius corpus a

,uoJ
,
'

ve,

Bi

",/-

,W

''""-'<"'

,m

,,A

/,',,-

'

'
'

'

rr;,m

'

11,iri,b '

1,,

'l''-'''-

uliejamdictispro* adS.EvergisliColoniensis< pus obtmeat locum, fuisse equidem

l(liil

'

non itidem

isth

ventus

rst,

illud t a Brui

Qeo eral

qu
kuritaqui

dem

paret indubitatum. B 248 Adsacras, quas Brano jDartto s.Patrociive- vit, S. Patrocli, in Opus nostru
-

fnorfl^uwi.

nuariidiemjamillaH, Ansegisum, r e qua a RobeHo comite fi ctus nosteranno 960, ui

stituit,

pulsus, S
wVi

..

i.i,

dumque
et

in Galliis, imo

Trecis, ui

retur, a dicto civitatis hujus,

qua sepul-

tumjacebat

ab

S. Patrocli
I

crum

isthoc pignus, Coloniam asportandum, Sanctus noster, ut scriptoris anonymi, qui sanctiillius martyris Translationem sec.,ut apparet, xi litteris mandavitt verba h\ num. 170 e Sancti nostri apud Sui ium transcripta fidem faciunt, impetravit. Verum
I

"

nia
rit. I>

cum quidam Lotharienses interea hosqiu tcr Tmmo ct Robertus, ut supra e Frodoai
Brunonem insurreanssent, hicque adeo, negotiis urgentibus, in Lotharingiam Qalliis prsepropere w Ih 'eessi i oactus secum inde sacras S. Patrocli reliquias, Colom asportandas, ipsemet haud assum^ id faceret, Evercharum, quemalii Euracrum, alii Eraclium ac alii denique Everadum aut
docui, in
>
i
,

Brunon
petia
ibidt

tii

nrgi otibu
i.iu
,

paulo etiam aiiterappetlant, Leodiensem Euscopummisit.CumBaldericx

racri in sede
I.
t

im Colonid
nio

Trecu

-;

Patrot

ut probatioris notm ddcumenta ferunt

excesserit, fuerit verosimillime is,qui, Bruuoue, ut Fblcuinus cap. 26 loquitur, c

deute, factus est Leodiensium
i
, ,

ad
I

prout a Tranilationis eju

>moannc dignitatem hanc tus. Utut sit, Eccracrus, quod sibi crat injunctum, sedulo exsecutus, saorum S, Pai corpus Coloniam detulit. i:: Qui res gesta sit, laudati
l
:i

7/

>>
,

ei

um

<

nis S. Patrocli scriptor

wctoreverbii

nostri

qpud Surium
cerhls
se lioc
,,,,

Vita
,,

am num
,

hhmmorati,

^.
licet

hi$ce

Brunone,

graturn

munue
i

[cory

S. Palrocli) ab ep

totiusque populi (Tricassini ruisse gauderet, ipse ne quid im]

linqueret, adliuc inplurimis occupatu

aeceptum reliqulas viruru omui laude diynum, et cum Evercharum Leodiensem ep

,

eo clerrcos ac
fidelis noijuli

m
mumtuuo nou ultitudo uuu

'

'i

uos
j

8
,-

mwuua minima
:

v,auo ,.^ oausalau-

dabili/spectaculi conflueba.

eumquead

loeu.n

7B0
C.B.

DE

S.

BRUNOXE ARCHIEP. COLOX.

Botta?idu?n laudato, constat, 963 S. Patro r * corpus fuerit transtatum, Trecisque Coloni t
e

nmilius- etsi autem sichabeat, non est tamen, quis cur id adhuc serius factu?n, fortassis Brunonem enim velannum, priussuspicetur.

idamio
fuisset

jamsupra

quam sacrum thesaurum, quem maximeexpeimpetrarat. Colotierat multisque precibus transferri curaret, elabi sivissse, appaniam Bollandus ret omnino a veri specie alienum. quidem ad xxi Januarii diem inter ea, quae jam antea de S. Patroclo dictis addendajudicavit, sic habet
:

adductum, consectarium est,

dictis verosi?nillira e
ut ver

96]
'

satuma Brunone
rit asse?*vatum.

mittime in civitate isthac, priusqua?n indes'

deferre,bien?iio circiter fu' e~
'

148

Tra?islaiionis S. Patrocli auctor

r>

Anno

Christi 963 deportatas

verbasupra huctranscripia,quibusSahclihu jus corpus Trecis Coloniam ab Euracro I

diensi episcopo ailatum, refert, civitatem C io?xie?ise?n qua??i impe?ise laudat, dignum profecto esse iocu?n,qui perlatu?n ad se sancti martyriscorpusin gre?nio suo custodiret preefatus,?nox sequentia isthscc,e quibus idCoionia
,

ftS^
lala,>

esse Colonia Susatum sancti Martyris (Pairocli nempe) reliquias, patet ex monumento Susatensi Friderici I archiepiscopi Coloniensis, in

quo annus Christi 1118 numeratur a translatione S. Patrocli 155, ut nobis pro sua humanitate significavit .E^idius Gelenius. v. cl.

Susatum a)Y\ixioxiZ fuisse translatum

verba alia subjungit
:

constat

Susatum hujus notitiam apud Bollandum in (civitatis videsis) S. Patroclo ad dictam Januarii diem demum 963 Colonia Susatum fuerit anno
246 Etsi enim
S. Patrocli corpus

Sed

sollicitudo

summi

Pontificis (Rrunonis ?ii?ni?*u?n archiepisconi) nihil negdigendum ducens, ut perfecta qua>que

de magmis

maxima

faceret, imperfecta supple--

transtatum, conseciariwn inde neutiquamest, ut id aliquanto citius Coioniam Trecis haud B fuisset altatum. Nec id etiam concludit potest eCartusice Coioniensis ad Usuardum Additionibus, in quibus v ldus Decembris sequentia luvc ieguntur verba In Susato oppido dioecesis Coloniensis Adventus S. Patrocli martyris, a
:

ret,neg-lectamagnificeillustraret,modisomnibus
invigilabat.

Quocirco ratum duxit, ut locum

Saxoniae (Inferioris ni?niru?n seu qucv olim etiam Westphaiiam co?nplectebatur AntiqucV) Susatium nomine, rebus seculi

quemdam

opulentum, populo plenum,

cumpositis

long*e lateque cir-

Saxonum grntibus,

nihilominuspro-

Trecassina civitate per sanctoe memoriae Bruno-

nem Coloniensem archiepiscopum

ti
;

illuc transla-

corpus Susatum, quo ejam dictis anno 963 fuit asportatum, ecivitate Tricassino in dictis Additionibus haud falso (neque enim quid e locis, in quibus ultimo, sed et ex iis, in quibus primo exstitit, recte alio asseritur devectum) dicatur translatum, id tamen, priusquam ad illam dicecesis Coloniensis in Westphalia civitatem deferretur, Coioniam Agrippinam fuisse adductum, e mox huc transcriptis anonymi, qui S. Patrocii Translationem litteris mandavit, scripioris verbis est certum cum autem sic habeat, nihil impedit, quo minus sacrum illud pignus anno 961 ab Euracro, Leodiensi episcopo, e civitate Tricassina Coloniam ad Brunonem, indeque abs hoc, a quo interea religiose ac honorifice fuerit ibidem servatum, Susatumanno 963 translatum fuisse credatur. 247 Nec pariter esse videtur, cur, quis, S. C nonautem an- Patrocli corpus Trecis ab Euracro nonprius, quam cum hic, annis aliquot post annum 961 scrius. Coluetapsis, infestissimo foedissimoque cancri geelsi

enim

S. Patrocli

vinciarum populis notissimum, sed religionis adhuc pene igmarum, his sancti Patrocli pigmoribus decorare, et quodammodo ad sacra-

menta futurse
liter

salutis initiari debuisset, fiduciaet credens, quia aromatiqui in manifestatione sancti

agens

in illo
ille,

zans sumus

ejus corporis, sicut supra diximus, invisibiliter

mam

adspersus et sensibiliter cognitus est, per fameritorum ejus multis foret profuturus. Unde factum est, ut corpus B. martyris a ve-

nerabili

Hrunone archiepiscopo Colonia deduet

ctum,

cum honore magno

gaudio Susato

inferretur, ubi repositum est in ecclesia

cum
1'un-

divinis laudibus,

quam idem

pius Antistes

daverat, et donis competentibus ditaverat.

249 Ecclesia hic memorata, i?i qua Susati Bruno S. Patrocli corpus deposuit, alia haud dubie non est, qua?n in qua est, ut Georgius

comtat fue '

>

runt trantlal*

Braunius

in

Theatro U?"biu?n

scribit,

magni-

iicum canonicorum colleguum D. Patroclo, qui et urbis patronus est et tutelaris, sacrum. Ca- Y nonicorum collegiwn, quo insig?iita est Susatensis S. Patrocli ecclesia haud dubie e canonicis seu ctericis, quos, ecctesicV
turos, condito
isti i?iservi-

niam,

nere,
linl

quem lupumvocant,miraculose S.Mar-

haud procul ab

ea, in

qua

se-

Turonensis ope libe?*atus, voti solvendi causa ad Sancti hujus sepulcrum sese contulerit, translatum fuisse,cu?n Gelenio inAgrippinensibus sacris et piis Fastis ad ix Decembris
picio

cu?idu?n vitee ca?ionicee regidam, a concilio Aquisgra?iensi a?mo 816 preescriptam, vilam

diem suspicetur; prieterquayyi enim quod sushujusmodi destituta omni fiundamento

sit,miraculosam istam Euracri, patrocina,nte S. Martino, sanationem, cujus occasione col/egiatamSancti hujus ecctesiayn Leodii abEuracro fundatam fuisse, aiunt, a vero alie-

Bruno instituit, traxit o?ngi?ie?n. Ita autiwio, quod etiam pleraque alia ca?ionicoru?n secuiariwn
in

communi

ducere?it, mo?tasterio,

S.

collegia e cle?Hcis seu cano?iicis

secundum caconcilio

nonicse viicV

regulam ab eode?n

pr vt

qux Foutlonus Hist. Leodipag. 1S6 et binis seqq. affert, haud immeritofaciunt suspicionique augendcC
suspicari,
i,

nam

ensis tom.

istius

laudatum fundationis ecciesiee Diploma, utpote in quo Euracrus, nullaomnino S. Martini mentione facta, sese
nii,,/.

215

scriptam in mo?iasteriis quas simul incolebant, vocari tum soleba?it) vitam in clpmmuni ducentibus, per disciplmiB relaxationem sint nata, quodque vereS. Bruno clericos seu canonicos hujusmodi Susati i?istituerit, uti colligere est ex infra da?ido Sansua cti Testamento, utpote in quo hic, bona
variis lega?is tocis sacris, sub fme?n sic loquatur Monasterio et claustro Sosatio fundando
:

(ita scilicet

sedes,

Bnmone hortante ,ecclesie istifun,/,1,1,1,1' animum a<(/ccisse,prodat, ?ionpa?*um subservit. Jam vero, cum sic habeat acporro Susarum anno demwn, uti e docu?nento, per
ilxmlaxat,

centum, altari sex vasa, pallia totidem, tapete unum ex majoribus, scampnaha duo, cappa et casula ex nostris. Praedium pra?dedit terea, quod Wodilo deprecatu nostro
librae
;

illud

.o et .\rntte, ou s satis naviter dquisivit wonasterium hic memorat,

,

701

Cum
P,,rtem
!|atii ;

no r (ll ,,
->. maio.is,,,,,-,,

,^,

blqu.

m
Br
''"'<*

djw.cfam,
;,

Smctf

^ "'"
M.ttum
.quodedictti
>(, delatas.

gnitatemisthana

^Brunonn
d.hanc
,ut ja ,n
e

m Z

,/ ,n.

no

c*2
"

MJ
t

-#
S

sl

mvis.hau

,. tttentor

'"' hot(je '"

m*moratis,dictasu
luiis.abshoc q

"*cto>nanm
tas
t

post ontittin

871

mn

suo,

qu<

MO&tf^/iitti diem.estm in Commentario Sanctt

HO. Z
ri0

syntagmate xm,

...

nar

v Marti
junijtt.

num. xi occurrunt, gua strum spectant,

Myg
Ufi

B mconpue
mordin
et

videtur s&roe laudatus

propagationem cultus S retulisse ad S. Dunstanum, colomba

motum, de qua

ind

fiMMl/,

tractat

CapgTavm
Hinc

Bruno

e1

phum nostmra
dus,
" " "

apo
\lior-

cap.

8.

inquil

crevit sanctitatis opinio, etiam ad exteras nationes detul

quam fama
I

peli

quias corporis ejus Germani ambil verunt. Sic Bruno, Coloniensis

6]

o
,

qui
I

vivum

familiariter noverat, mortuum coluit, translatis Coloniam cjus ossibus Aubei

Li
.

Mirjeus in Fastis in Belgicis pag. 8 10 occa ae miraculi, pro coufirmatioue realis Christi prssentiae in Eucharistia ad preces archiepiscopi nostri patrati, ic de eodem ermoriem instituit.
ii

150 p\
l// ""<

"

Clhli:

"
ii

beati viri ossa B. Bruno, archiepiscopus Coloniensis, cui Odo familiaris olim fuerat,

Hujus

Coloniam transtulit, indeque nonnulla Boxtellam sunt allata ... Badem fce tatur
I

cupavit, fa
1

sius in Auctario Molani.

Cum

S. Odo, Caui
i

riensis episcopus, e mortali hac vita,

prcvvio,
(J

ut\ in

moj laudato Comment., Sanctiistius Actis num. 9 estvidere, annoQQI excessehicque de Saiirtorun'
rc/i./inis, n P.nwione
/

rit,

no in propi
L90

Coloniam posl annuiii

'.wu

,-a

nslatis,

agam,
/,/

idcirco hoc loco de S. Odonis ossibus, Coloniam a Sanclo nostro translatis, set
Jiic

wti

instituere est visum, etsi

in

aud
se-

ibidem tam U
-

ipso,

quo Odo

obiit,
illa

quentibus ossd
oequantum ad
S.Elipha, quas

anno 961, sed alteroe a Brunone Coloniu*

ferr/, verosimillime contigerit.

ftfjw a

taudata S

251 Plura non addo, sed ad reliquiai gero etiam per verbis. nwn. 236 rc< ita betiammemo. moratas ac a Brunone Coloni niqmai, /hic/as> serm onem promoreo. S. G>
i,

>'

/"" Tullensis ep Brunone, vel docui, Tullensem certc /toc Sancto nostro seu curantc

kilqiu

u to

annc
\dS Petri
!

toiUigandam
Catei'

sentiente,episcopim'i pit. Abs ilto jam episcopo

derandam
81
o<

r S.

Eliphit martyris,aJuliano Apostuta

a
'""'

quo proindr apud ><> spectantes,examinampoterunt,Octoh

ad

xvi,

verto.

apud Tullenses et Co
accepit.

Vindricus, jam

supra laudatu
t

apudnostom. %Aprilis inmoxdu

Tullensis episcop Vita
\

ardi
I

qua, deSS.AprietAproi

ivm

locutus, suppeditat, sequentibus verbis: Beli-

762
icctom c B
-

DE

S.

BRUXONE ABCHIEP. COLON.

sit certum, necfacileratio, qua ff* ctus illam Romaacceperit, assignari nisi illi ab Ottone, a quo Roma i z**
'

pedmi in Italiam intulisse nusquam legatur, Catetum certe Roma, ubi non fuit, S. Petri haud potuerit. nam ad Colonienses adducere Verum, quod quis per alium facit, id per se imperator, facere censetur. Quidsiergo Otf.o Brunone, S. Petri Catenam rogante fratresuo vel anno, seu hujus saltem partem, cum Romse
quoibidemcoronatusfuit imperator, 962 vel sibi imaltero e binis sequentibus vorsaretur,

Rotgero

r.

niam fuerat

allata, dicatur fuisse

Gelenius quidem S. Petri vincula, quseCal" nise hodieque asservantur, a Gregorio

conce"
P

pertiendam curarit, eamque deinde anno 965 ex Italia in Germaniam reduec Brunoni, Worniaiinm.

ad Carolum Martellum, quem Francorurii^ ' g-em perperam appcllat, R oma i im f transmissa, cumque abs hoc Joppffi& L Leodium, ubi plurimum commorabatur r

sentrclicta, a Ratherio deinde,ad Leodiensll'

vsuue sibi occurrenti, donarit? Ait

sedem Brunoniso/?em promotcfuisseadhJ^

gratianimitestificandicausacirca annum 9^4 translata, existimare sese lucubrationis si supra laudatcvpag. 64 et binis seqq. prodit 256 Verum cum Gregorius Papa, qui S. P e <P* *. g,/ tri catenam seu hujus saltem partem a d Ca- mxd'P 0l ", rolum Martellum misisse a Gelenio memora- * BMam A**
.

quidem Gelcnius, imperatorem dumtaxatlegi secum Sanctorum corpora ex Italia asportasParse; verum, etsi Otto non alia, quam quse corpora ex Itathenopolim misit, Sanctorum tamen Roma, lia extulisse legatur, Brunonem
quas Rotgerusper verba, num. 236 recitata, memorat, Sanctorum reliquias, S.Pantaleonis dumtaxat, quas Roma una cumpallio, ut

tur,
55.

utiapudnos ad xxtx, quo <1 Petro et Paulo actum, Juliidiemin Analcdubie,

>

haud

27^

Crf

supra vidimus, pcr Hadumarum, Fuldensem abbatemjam antea acceperat, a fratre suo,
23

ctis x

Roma

sub

annum

965 redeunte, indubie acdicta Lucubratione pag.

etsi

fas est videre, fuisset Gregorius secundus, hicque limaturam seu rasuram vinculorum ,clavibus inclusam, mittere adprincines

cepisse, in

suajam

68 diserteaffirmat;
S. Elisii

autem

sio

quantum ad

reliquias indubie a

veritate, uti quae

luculenter ostendunt, aberrct, ex eo tamen, quod de solis Sanctorum corporilms, Parthenopolim ab Ottone

de hisce

modo adduxi,

missis, scriptores loquantur , non fuisse abs hoc ullum, quod Brunoni dederit, Sancti corpus Roma allatum, inferri haudposse, recte
anno 975
re-

existimavit. 254- Etsi cirjm Ditmarus,

uti ibidcm ostenditur, dumtaxat soleret, con- E sectarium est, ut, cum S. Petri catena, quse colonise hodieque asservatur ptures uncos seu annulos comptectatur non sit certe illa, quam Gregorius II ad Carolum Martellum otim miserat; cum autem sic habeat, nihitque illam vel ante annum 965 vel ab alio, quam ab Ottone, in Germaniam Roma allatam ac Brunoni impertitam fuisse, suadeat, reliquum est, ut id a principe isthoc re etiam vera fa,
,

quem deinde ad
aliique sunt secu-

venoinGer.

mmiam

mnum
ti,

u;;;

annalista

Saxo

ctum credatur. Nec vero absimilc apparet, ab eodem etiam tunc, a quo, ut supra vidimus,
S. Gregorii Spoletani corpus, Colonise hodieque, in metropolitana ecclesia asservatum, ex

Chronici lib. 2 luvc tantummodo verba, Multa Sanctorum corpora imperator (Otto nempe) ab ItaliaadMagdeburg' per Dedonem Capellanum suum transmisit, subministret, sic-

anno 965 adductum, Brunoni fuit coltatum, sacra inde a Rotgero etiam memoraItalia dicto

que nullius plane corporis, quod dicto anno 965 Otto cx Italia attiderit ac fratri suo Brunoni Coloniam asportandum dederit,mentionem instituat, fuisse tamen tunc S. Gregorii, quiaTrithemio inChronico Hirsaugiensi

enim ea

SS. Privati et Christophori pignora (neque vel aliunde vel ab alio Coloniam, ubi

Jiodieque servantur, fuisse allata,

quidquam

suadet ) adducta ac Brunoni Coloniam asportanda impertita fuisse.

huncque secuto Mirseo Spoletanus nuncupatur, corpus ex llaliaseu Roma ab Ottone allatum ac Brunoni donatum, communis est opi-

nio,
tus.

quam

et

Gelenius, ut

jam

innui, est secu-

Nequevero, ut apparet, immerito. Certe illa nonparum confirmatur ex eoquod, dum Bruno annoedictis 965 obiit, Gregorii corpus Coloniam nuper dumtaxat fuisset adductum, uti intelligitur e Sancti nostri testamento tunc condito, in quo sequentia ist/uvc, quse huc spcctant, leguntur verba In Occiopinio
:

XIX. An Sanctus, summo dio undecumque sacras

quias conquirens,
in re

stureli-

modum

hac

non

excesserit.

dente ecclesise beato Greg*orio Ma<rno martyri,

qui recens adductusest,
legentur.
fiat, ubi sacrati.ssimum corpus ejus recondatur; huic fundando centum

rowerus Annalium Trevirensium lib. x, num. 5, narratoS. Bnmonis obitubrevique

Clavm, m-

librae

Sed quo- um Crlic niam Brunoni hic justa suprema exsolvimus, C red<tur4-

addito ejus elogio,

mox subjungit

^.

umicumaiife
aliquotreltqwu

255

Jam

vero,

cum
,

S. Gregorii Spoletani

BranonS.

Ditmarus scriptoresque alii haud meminerint ab Ottone anno 965 ex

corp ltSf etsi rei
Italia allatum ac

prodig-ium insigne silentio praeterire non possum quod a majoribus prodituxp litteris et anhotatum de eodem invenio. Servant inter ec,

wv*

Brunoni Coloniam aspor-

clesise suae pragcipua

ornamenta

Treviri clavum

tandum datum
sit
tih
,

fuisse,

credendum ejam dictis

,

quid ni etiam tunc S. Petri Catenam Ottone Roma allatam ac Brunoni etsi

pariter rei I)>i<>i"russcriptoresquealii haud minerint, datamfuisse, credere possimus?

sacratissimum, in quoChristi D. N. sacrosanctfl dextera in Crucem suffixa atque perterebrata creditur; hunc Bruno,utreliquiasDivorum summo undecumque et evigilato studioconquirebat

earumque cupidissimus
optabat,
in

erat, avertere in

pnmis

Mihi
sed
et

sane

id

non tantum

credi posse
,

atque Coloniam transferre ad ecclesiam snam

omnino debcrc rcl ex eo apparet quod catenam S. Petri, quse Colonise asservatur, fuisscco a Brtinon e

cumque
non

id

quibus modis

efflceret,

prsesentia

facile

occurreret

deni,

Roma adductam,

que

que stat, custodem ejus thesauri lar-ition,

vertere,

DIE UNDBQHIA OCTO

'

palaiu nequiret; claiu tandam esse plagam. Custos hi c pretioque pellectus, adulteriuo

quamque

2
v

?GS

r>

vTJhl

uZ b'^7 ^raphusa^nt.a Br-unone /|

r

rum clavum

B uppo I-V

tollere nil

ambigil

ao subl

^^
1

"'**'

^***"

>"
/

U()lj

C.

" ??** ********* doei

^

10

**"

sangmms tantam
fu.l.t,

aujrustmn

n
>llu.l

/urtttm,

non aBruo
morMiili adrtiW,
/i&.
.,

u, larffiter ,

Mlm

donenj ubcrt.n, atque [priua

0MW

quo clavum abd^derat,

tampers...

stauffl
.

UomiuU,

,.,.,,,.,

leo

tcruen.ar,..,;,

JWdetui

u<

taro /Iim,

eccksim

IWr

num. UeffaiUiauu

locunumL umenti
nnuttalo*
!aulaiJ

tus aie etsaorileguaimuliotuBttonituB, auh. eunte pcenitentia, in semet rediit, erimen ultw confessus, surreptumque Christi elavum suo lo-

)clavorumt Quibui
I

afllxus croditur, multiti

cutus.subjungiti

co restituendum
lentatte
,i

,
,

vil _

Bruno
e

Ita

Me.qu,
T.
tvtrli,ynt

meru
,

Browero

ratwnemeMs.
mn.vm.np

hanetwmnar.

Mi. Trevirentiilin Vita

S.

sese

_.-..'_

._._.

8m

__

rum oum

Annaliuiii

me

iatricura

Agricii

ZZ:r-;f'::
"v fmrtmm
iM-ul iW *-

narratur;

idem p.orsus
,

h-HM
quod Broweri verbis modo
,

r/ riM

narravi,prodigium, itsdem piane, quibus ab noc scmptorc aajunctis vtitum afmv/ue prxterea, qux et diem, guofactum ,fidem ei facere nata videntur,adauipsamet, quibus ibidem posteriora ista adjuncta a Vitx illius scriptore, quem ab annis circiter sexcentis fioruisse, verosimile apparet, num. 20 exponuntur, verba. Qua,.._et

01,
e

/, M//iU , t

&*1
fuiss
\

minant
ctum.

En

oii

ita,
,

tassr, seu

dem,
an
id

>''

htm
,,i

gwa'., de re (de sanguinis scilicet e clavo profluentis miracxdo) confusus infidusclavi, gvi hunc abstulerat, custos reatum luum el episoo-

8an
mtiqua probaim
fld*

haud

pi (Bruuonis ctus, facto

nimirum) publice

confitepi

mox omnium conventu, quos diuturnuscampnnarum sonitus tantique miraoU-J rumor insolitus nec auditusa seculo poterat evo
medio eodem fure nefando, e tenso coram omnibussanguinolento panno Ip
care, statuto in
D

sed, si fleri p

quosupra
alia
'
;is

>w,

furtm

que fusore bujus sanguinie aacratiesimo clavo, una vox omnium Deum laudantium elcvatur. Quee cum repetita sa.pius iterationc, iliu mul-

tentatum
ne,

< .

tumque
qui
ibi

fuisset frequentata, commuui oinnium, aderant, consilio prudentiorum, compesacrileg-io poBnitentiaB

cum
ie

B ipso

anno

Thet

tens tam prajcipuo

est dictata.
lerum,
id

Regionis continuatore d
illud

Ms

tentia in illum miserum, ne dicam custodem,

eum

tentas$e

Tlteoiloricus

259 Dies quoquc ipsa, in qua haec misei num Dei nobiscum suntdivinitus ceiebrata, \\\ Martyrolog-ijs statim est notata, dim leofmo K-

Metcn

pra

I"

Melensis eiii-

icopus
aliit

III

Treviren-

libusdocumen'"irftratur.

autem inaudito licet Domini miraculo, si quis, quod absit, aurem credulitatls dubitat pi-Lcbere, potest adhuc et eumdem sang-uinis notas habentem pannum, et SOBK-Bm adulterinum clavum iu domo S. Petri (si j>erverum, etsi mittitur) videre. Hactenus ille miraculum, quo sanguinem e clavo quidem
lendas
Julii. Iluic
;

odi-

nime, ul Treviren

lud, utpQtt

sublato profluxisse, mrrat, ne%

seu
\opuli

rejiciendum ut certo fulsum haud vukatur, dubitari tamen,ut apparet, potesl primo quidem, an dies, qua acciderat, fuerif Statim,
,

multitu
I

post fuu

'

tentare

ut

ait, in

Martyrologiis notata, deinde vero,

mter anuqwx

eccles

wenm Martyna Th\

lum

-*'i

ad xn Kal. Julu seu x_ Junn

stituatur, invenio
;

dwm mmdtO

to-

nec clav, custode.nm<.fafecisse,

J *

>>.
-<
/

ciendum, quod hunc

Octobris

anhquum, quod

ineoaonco

Tomus

V.

'

764
hctofh
C. B.

DE

S.

BRUNONE ARCHIEP. COLON.

tur, translatas fuisse, num. 35 e t hin preefatus, num. 3S sequentem

a veritate esse hac in re aliena. Nec est, quod adhuc reponas, clavi furtum simul et a Brunone et a Theodorico, Metensi episcopo, fuisse tentatum, hincque e documentis supra laudatis alia a Brunone, alia vero a Theodorico,

modum

prsedictus (Ottol r Cet) advenisse tanti patris reliquias audivit vit

:

Ut autem rex

proseau^%n
1
>

''

Metensi episcopo

enim anno 9G5

cus

et

factum notasse cum Bruno obierit, et Theodori,

id

primum

oportet, ut,

factus sit Metensis episcopus, si ambo simul clavi furtum tenta-

retulit Frater vero ejus, ep iscopus, Bruno nomine, auditis causr h adventus in insaniam mentis ventus, *

?i^ m -Ptemi Zl^l 5! Ud Agrippinensis^e^

ias

immen-

cogitavit, se

rapturum

fore

rint, idcerte,

ut consideranti patescet, ipso-

metjam
supra

dicto

anno 965 fecerint

cum autem e

vigesima Junii die vel clavi furtum teyitari vel certe miracidum, quo id fuit impeditum, acciderit, nec Brunonera, qui, ut supra vidimus, anno 965 Pentecosten in xiv Maii diem tunc incidentem, Colonise Agrippinse cum fratre suo Ottone celebravit, magnoque, quem cum hoc ibidem pariter tum celebravit, conventu circa xv Junii diem finito, Compendium inde mox abiit, exstitisse tunc xx Junii die Treviris, ubi tamen, dum clavi furtum tentaret seu supra memoratum miradictis

suisque aliquibus in locis dig-no veneM' obsequio tractaturum, clericos vero m exteras 8 regiones transmissurum. Sed
misericors

prorumuen sanctum thesa

^"

nus, qui omnia novit, antequam fiant, non n^r" *" misit sanctum Audomarum ab eo

Do

matutino haec erant perpetranda, omnipotentia Domini

quem, dum viveret, dispositione sibi divina git. In eadem namque nocte, cujus

loeo exula

ele"

eundem archiepiscopum metu terruit mirabili nam, postquam a cama sanus et alacer more
lito

so-

pausaturus cubile ascendit, intolerabilis repente dolor et lang*uor per omnes artus invasit, sang-uis etiam plurimus per nares

eum

narralio

illa

quantum ad
epitcopos,

quibus id tcn-

lum accideret, exstitisse asseritur, verosimile ullo modo sit, verosimile pariter, ctavi furtum simul et a Brunone et a Theodorico, Metensi episcopo, fuisse tentatum, nullo modo est. 262 Quare, cum monumenta laudata, quorum aliaaS. Brunone, alia a Theodorico, Metensi episcopo, clavi Trevirensis furtum tentatum, notant, nulla plane, ut apparet, ratione sat verosimili in concordiam queant adduci nec illorum auctores eo ipso, quo res gesta est, tempore, sed uno utminimum seculo post, ut apparet, floruerint, hosce quidem, fuisse et miraculo clavi furtum impeditum et ab hujus custode, per episcopum quemdam ad id impulso, tentatum, litteris mandatum
reperisse, crediderim, sed,

stillans,

antequam media nox

di-

adveniret, mortis

vicina intentabat.

264 Tandem praesul reminiscens, quod cont uulId ^ o x A Sanctum suosque

-

E
""/crremedj u/Wremedi-

excog-itaverat, poenitentia?

la-

^s.b^
'

tatum
dubia,

ait, in-

mentis mox immunditias cordis abluere ccepit promittens etiam corde puro ac simplici se cuncta, pro quibus beatus Audomarus advenerat sibi suisque * impetraturum a reg^e, si sospitapristins, ipsius intervenientibus meritis, restitueretur. Ad haec statim episcopus convaluit, et e lecto exiliens, gratias Deo sanctoque Auti

(rad, Iur '

ei

ejusqoe

cerla est ac

ministris

domaro redditurus ad orationem pronus summisso vultu acceleravit. In crastino autem fratrem ag-grediens totiusque
illi

rei

eventum

in-

cum simid episco-

pum

dicans, pro rebus Sancti intercedere coepit. Rex vero, nimium fratern cong-audens sospitati,

illum nominetenus expressum, haud reperirent, hinc factum, ut alii quidem a Brunone, alii vero a Theodorico, Metensi episco-

qufficumque archiepiscopus poposcerat complere non distulit. Reddidit itaque sancto Au,

po, clavi

furtum tentatum seu quod eodem recidit, clavi custodem, ut hunc furaretur, inductum fuisse, e conjectura crediderint ac

multo sibi tempore ablatas, conduos advocatos Wichmannum et Hermannum, ut Sancto suisque famulis contra omnes infestationes inexpugmabile scutum exiterras
stituitque
,

domaro

porro in litteras miserint. Ac hi quidem, qui a Brunone clavi furtum tentatum scripsere, id, facta ex eo, quod eum undecumque sacras
reliquias summo studio conquisivisse ac ipsismet Metensibus, a Trevirorum urbe haud
,

sterent. Ita itle;

verum,

ait in suis in Vitse

modo
Stil-

recitata dictse S.

Audomari

verba

tingus noster, Bruno frater Ottonis imperatoris et archiepiscopus Coloniensis, vir erat pie- F tate praBstans, ut constat ex Vita ipsius. Quare
verisimilia

admodum

remotis, ereptu S. Petri

baculum

non

sunt, quae hic de molitionibus

Coloniam transtulisse Brunonem, aliunde haberent compertum, conjectura, verosimiliter

fecerint.

ipsius asseruntur, praesertim

cum

ne verbo quiceriwtmfid
liic

Jam vero, cum sic habeat, eorum quantum ad Brunonem, imo et quantum ad ambos episcopos, a quibus clavi furtum tentatum scribunt, pro incerta ac dubia
narratio
,

ea atting*at Eolquinus. 265 Folcuinus seu Folquinus, levita ac monachus Bertinianus, ac proin*a Folcuino,

dem

videtur habenda. Porro e conjectura jam memoratcV haud absimili, partim forte etiam
est

Lobiensi abbate supra ssepissime laudato, eodem, quo hic, seculo x floruerit, haud dubie distinctus, Chartas omnes, usque ad tempus,
etsi

quo floruit, a monasterii sui fundatione datas,

factum, ut, qui tertiam Operi nostro ad ix Septembris diem insertam S. Audomari episcopi tunc culti Vitam scripsit, auctor anonymus, hujus quoque sancti antistitis reliquias auferre conatum esse S. Brunonem,crediderit.

una cum
tis

in

ad hoc spectantibus monumenunum volumen, quod propterea Chartualiis

nec narratio

aUera, qua S.

liquiat,

Audomari reNeomagumdelatas,

263 Certe is, a S. Audomari canonicis, quibus etiam aliquot S. Bertini monachos adjungere debuisset, Sancti illius episcopi relU quias, quo possessiones quasdam ecclesix sucv a longojam tempore injuste ablatas, Otto imperator, tanti Sancti preesentia commotus* reddijuberet injustosque earum possessores
,

larium inscribitur, summa fide, ut Histonee litterariee Francise Scriptores tom. vi, pag. 384 et seq. docent, collegit easque, ordine Chronologico a se digestas, annotationibus etiam, quse singulorum monasterii Bertima,

ni

vit;

abbatum historiam complectuntur illustracum autem in Opere isto, cui anno, ut

,

iidem scriptores loco cit. aiunt, 961 manum admovit, reliquiarum S. Audomari translationem, in tertia S. Audomari Vita mox lau~ data narratam, ac, ut Stiltingus observat, inter mox dictum annum 961 et annum 9o4 factam.

compesceret, princeps una

Neomagum

usque, ubi tunc

is

cum fratre suo Brunone versaba-

A factam eommemoret, neque tamen u dm id facit, moUUonum, u<v in Wta q S.Brunon,

DIE INDKa.MA OCTOIUUS

,//
V

IvOTvHUlO

attnbuuntur, mentionem instituT entmvero id htsce locum haud fuisse, arZ'esse quam valid0 **** r SMhngus. Et vero Brunonem. nrum mitissi-

ZIL
mum
S.

>

VITA

oddunlur,iuitnt,

mereiur.

reliquias iXeomagum adveverant, in exteras regiones amandandis cogitasse ab omni oerUatis specie abhorret. 266 Stiltingus quidem verbis suis

Audoman

de can0 nicis monachisque seu us, qui

Auotoiv ftotghero

a,

tiuctranscnptis subjungit Attamen, si q ven, in nsnempe, qu<v deBruuomsmolitioni:

proxime

Codice
si.

nostro,

oUm VaUiceUm*
ouw Sunt
ct

busin dicta S. Audoman Vita dicuntur, san subsit, potuitBruno existimarc

for-

PMS.

i:>!).

Lniqua

atque improbare, quodsacnc reliqui* tam Long-e euminfinem apropria eoolesia amoverentur,-

Leibnitix editionibus coUato,

quodsanemagiamirandum

apparet,

quam
iis,

nostro tempore imitandum; verum ego, in quoe ibidem de Sancti molitionibus

ILOQI

s.

memoranScriptorcs

tur, veri quidsubesse, vix queo vel suspicari.

illarum nec Folq uinus, nec sori ptores, qui duas priores S. Audomar, contexuere, meminerint, laudatus ViUe ter\

Cum enim

mBcausam
ponit.

auctor
B

scriptor, qui, quemadmodum Stiltingus in Commentario, Vitis prtemisso, num. 7 docet, e populari traditionc, qude seribit, subinde accepit, verosimiliter e traditione
tice

T^omino
1

in

mtia

Ghri n bei

ttqui

<u. lor,

m$,
rartl,

ui

Folimnro
!

oloj
ui1

modi,cuiidcirco, quod Brunonem undeeumque sacras reliquias summo studio conquisivisse haberet compertum, facilius, quam par
esset

Qlepiaeopo

/>
I

Buorum
d

mu

[mpo
capttt

"
i,M
,

lu

supcr oapul

meum
pan

fidem adhibuerit ea ctiam, qu& Sanctimolitionibus memorat, dumtaxat hau,

,

(jravem qo

Lta1

dam,
nis

serit;

cum autem

sufficere, ut,

Brunonem de

videlicel u1 \ Ltam mirab arohiepi oopi Brunoni qua potuei

.

relegandis, qui sacras reliquias Neomagum attulerant, canonicis ac monachis cogitasse

faoultate de loriberem,
Ipae merult,
atyli

suspicemur, popularis traditio haud videatur, laudato, qui, ut apparet, ex hac tanvel

contulit, quam, nt cium implere non

mei

affl

potuil

De

IpBO tai
,,
,

quomodocumque
leotabile iun
nnii
iim
t
i

loqu
fail ai
ri
'

,i,.

tummodo tum

tum S. Audomari retiquias auferre meditatum esse Brunonem, m& morise prodit nec ante sec. xn aut xm /loruit, Vitee tertias S. Audomari scriptori fidem ea
illud,

qui ab initio ilo

at

magi8 m
r.-i

DBtum, quam
raarnnt

reique publ oa
|

plurima

el

prope
a

Qita,

qoa

in re adhibere non ausim,

maxime cum San-

aempiterna memoria
lllt
;i

ed con
ijliolih

>

peotel audl

ctum, ut sacras reliquias acquireret, fuisse eo, quo ait, progressurum, minime appareat credibile. Metensibus quidem baculum S. Petri eripuit S. Bruno verum cum id fecit, Me;

liic

Mllt

canda.
2

F
i

Quod
v\ tit.

qui
uli

ftdeliter

-'t

rere

agendum
i

pro
'"''*

mitteret, ling

tensem ecclesiam vacuam episcopi loco, ut supra docui, administrabat, neceum, Metensibus omnino invitis, baculum iltum eripuisse, alicunde constat. Erit quidem fortassis, qui contrarium suspicetur ex eo, quod fuerint olim pii etiam viri, qui sacras 7'eliquias, ut
hasce venerarentur, furari fas sibi esse existimarint ; verum Brunonem, virum sane eruditissimum in falsa ista opinione fuisse
,

sus

annoi
i"

proprii

el

Li

utiqui
111
,

ftaHi
miiltoB
ut
;.../.(,

ci.diciDUl
loiivi

latrMjiir liar rjfcilpato

Lia

illilu

tlia,

;'

|;i

etiam, qui

poi

ruturi

ontj pai tim

bendo, partim

comxni

ilttant.
li

Non enim

in UUfl
:

provmcia, aut
atqt
o
i

batur regno

omnium, quo
ntifls
Fei
i

adire poterat, Batudiiqui

nl

Lutem benivoli
boc
i.-iut.

quflBrebat commeri
1

ieaunl plurimi, qui

qui p
Int,
i

nullo

modo

verosimile apparet.

prodentei

om,

etBi |ui

nulli alii tales valeanl

admodum
adhuc rea
iii

omnefltudiorum momoria, nti eju

i

aa

Ita

per

mu]

loca floreat, ut

non enarrare modo, verum eti

sufilciat.

Quot quani
quanto
et

Viri epiflcopoa,

inquacumqui
tiaalmof noi

sticae profeaaionia diaciplirj

vimus, qul

eum

familiariua noverunt,

fectius illustribus

monimentis vitam
qui
-trie
,

rare potueTUE 3

Sed qui

8um cgo,

do-

minorum

excellcntiBsime, bubub fuerim cmtrai-

m
,

VITA
,

S.

BRUNONIS ARCHIEP. COLON.

D

non prcesumens de A. RoicuEno. re p p ec i erg-o quod potui iuieris utcumqualemcunque retinens scientj a| se d fiduciam inobedientia. In quo, etsi minus po.-sibile mi'Zllra^r agressus sum, lumwquoid chi visum est id explere, quod
fecit,

GAPUT

I.

cxcumn

,tulttt '

p raeC epti tamen semper et amplccti animum induxi, ut impossibilitatis meaj oblitus, in manibus vestris sim oculis et animo totus. Hinc erg-o larg-ifluae pietati vestrse supplico, ut, quod huic Operi meo deest in pompa ornatuque sermonis, supplcat in auribus vestris ejus commendatio, quem pro
vestri

dignitatem

ita

venerari

Nobile Sancti genus, nativitas, edacatioUltrajecti

apud Baldericum
ibidem
et

episcopum,

vitat

merito virtutis tam suaviter amastis. Beatitudinem vestram Deus omnipotcns ad salutem no-

pos t

in aula ratio.

stram diutissime incolumem et bene valentem conservare dignetur.

ANNOTATA.
a Nihilhic occurrit

scriptore isthoc in
cui;

verum

res,

addendum iis, queede Comment pr&vio i edoquantumad ea, quse in non.

nullos hujus textus

commentatus sum, secus

illos

habet.

Quare

si quis hsec scrutari velit, con-

venit, ut et hic

subdenda in

annotata

discutiat.

b Hic, qui, quemao\modum Rotgerus num. 70 in Sancti nostri Vita et in hac apud Su

habes ait Apostolus, quod non accepisti ? Si autem' ac cepisti, quid gioriaris, quasi non acceperis a Ineflabili igitur providentia bonitatis
Deicol'tias

mchil invenimus, nisi supplicium Miseri autem Dei praBrogavit nobis g-ratiam u"t haberet, quibus redderet gratiam pro gratia et hoc etiam esset debitum, quia Deus voluit' non quia homo meruit. Quid enim
tur,

hoo esse, aut a Deo quidem, sed sibi debitum putet. Si enim quaBrimus, quid nobis debea
sibi

Sapientice nimirum est, scire unde num, quod quis accipit, nec a
se

sit

d
''"'"

ftomim.

bu'datur,n.

^nimode

cordia

'>

rium

cap. 27 translationis S. Evergisli (Comment. prcev. num. 14 et seq. videsis) auctor

anonymus docent

Brunoni viventi conjun, ctissimus fuerat, defuncto in sedem Coloniensem anno 965 fuit suffectus quare, si antistes ille, cujus nomen non uno ab omnibus modo
;

exaratur, post quatuor dumtaxat in episcopatu transactos annos, ut nonnulli volunt, obierit, consectarium erit, ut ei aRotgero inscripta S. Brunonis vita ante annum 970 fuerit contexta.

Verum

vide Comment. pr&v.

num.
c

xi et seq.

In Suriana et Leibnitiana editionibus additur discipulis. d Brunoni non paucos insignis doctrince di:

latum est electis ejus, et ut gratis copiosis gramuneribus ditentur, et tamen hoc ipsum quo munerantur, quodammodo per g-ratiam mereantur alius sic, alius vero sic, unusquisque secundum quod in eo operatur unus atque idem spiritus, dividens sing-ulis, prout vult b. Soli unig-enito non ad mensuram dat Deus spiritum. In ipso nanque, ut ait Apostolus, habitat omnis plenitudo divinitatis corporaliterc membriejus pro sua cuique voluntatepartitur quibus abundanter omnia dat ad fruendum, videlicet seipsum, ut sit Deus omnia in omnibus d. 5 Dispar hagc claritas et diversa donorum
:

Atierum
ri

alieS.

larg-itas

nunc

est ammirabilis qusestio, quanet ornatus

:

pmian

Rotgerus non obscure hic prodit ; verum scriptorem nidlum, C qui vel paucos ex his nominatim recenseat, invenire quivi. Nec scio, an ex iisdem idlus Sancti Vitam descripserit. Optandum interiyn foret, non tantum, ut quis id fecisset, ast, ut is etiam omnia et singula Sancli gesta
fuisse,

scipidos et

alumnos

ammirabilis pulchritudo, domus Domini, de qua dicitur Deo

erit

doque

Bnno,ummii

quxquecum

Sanctum

limuditaie con-

esttemplum tuum, mirabile ina2quitatee.C0mpertum est nuper a plurimis in venerabili Coloniensis ecclesise archiepiscopo Brunone pia?

jungentfOilendii.

memorise, et satis a prudentioribus intellectum, homo bomini quid prsestat. Cujus plerique dicta et opera, qui familiarius

eum

no-

enucleate exposuisset, nec, ut Rotgerus plerumque facit, geyieratim in Sancti laudes excurrens, ea fere tantummodo, quee virtutem ac sanctitatem ejus commendare nata sunt,

verant, satis ammirari nequibant. Erant enim in illo uno homine res valde dissimiles, na-

talium nobilitas
trse,

honorum
tanta

dig*nitas

scien-

qua3 inflare solet,

:

commemorasset.

ut nichil su-

pra

animi vero et habitus humilitas quansag^acioribus

:

tum a

discerni potuit, ut niehil

infra putares

Arridebant
lanti

ei

media, caritate constrata sunt. omnia, quae ad fastum suppe-

terent. Ha3c a se

semper studiosissime
:

vig'i-

<so

ita aliud abegTrat ad oculos hominum, aliud ad testem cordium exhibebat. Cujus conversationis exemplo plurimos salubriter institui posse credimus, si eandem strictim a pueritia repetamus. Habent

manu

discretionis

enim

in illa mediocres et humiles,

unde con-

valescant, elati contra et divites,unde obstu-

pescant.

Attavorum ejus attavi, usque ad hominum memoriam, omnes nobilissimi g nullus in eo6
:

[lic.

rcgw

tandem

apM*
rcqc

Uemico

rum

stirpe ignotus, nullus deg^ener facile rep-

peritur.

Hic tamen omnes, salva aug*ustorum

et

reg-um

DLt A
nimi aupcrabut quopater ejus
st
1

;l

Q4 ootobbis;

mitabarbarorum

wSt^tT ftS?Si ^T*

aavitia, repreaso etiani iote
J

f 5*
abhoe noo
ita ut

" ""
oimum
ejus

ito

f"

"

hm
un,

na,-nostua or dificabat, et rolentem populun] juatitte frenis mtutissima et optatiaaima demum pace
,li
I 1 1

mv,laa.spericulo

-uta

unquam
,

mund

ur

-vertit, <** **,,. iftiU*-

j,^

bat/i. Ita nativit:,tis ejua

jN

tnnjampenitusomnJBhujuamodl

tempus jam quasi

insi
i

tura bonee voluutatis ejua

fb>
x

ptum
Btudiii

am cum omne, quod bonum,

pacis

r puet,

>t

uiunda
eal

per appeteret,

donum, qnaai nutrimentum et ornamentum quoddam ceterarum virtutum, solieitiua expetivit, quod bonis omnibna profuturum presoivit. TranquiUhatis enim te
pore nutriri debent 61 aolidari virtntes, turbatione qunlibet ingrm
g-ore
ut,
p

quod

Bicut
el
i-

iui

aon paaaua

aliorum deaidia
o

irrumpl
\,

quibus studuit, aut q_

r
;,
i

:x .

I,

vel

quon
DSgtridem, ut

dolibetmlna

nafti,

homineiu emolliri uou sin Nimisloug-um est persequi, cmomodo memoratus rex, pater hujua magni Viri, de quo
7

ait,

qui

t,

pauiatin)
M

agimus, ad illam
perveuerii,

fcam

gnta

paci

cumipseomnia

regni
61

10

tg^tni

continuis finitimonnn tncursionibus simisinterciveS; etiamcog

gr&l
ibus
Slt,

Oltli
i

concussa et atrociter vexata repperil i. Hinc etenim seva Danorum g-ens, terra marique potens, inde centlflda

Doiiiim
voluntal

oleo

!;

ipit

Sctevorum rabiea barbaro:

rum

frendens iuhorruit

UngTOTUm
a
l

nihilomifcepmi
te

io iiiini

[ndioti

nus inseeuta crudelitas, fcransgres Marahensium, quos sibi non

usurpavit lieentia
ante,
ciet.

Qoatri Je

'
ii

unpia
n
/.

fcus

Dei donu

k,

pln-asque provinoia

ejus ferro et i<rne louye lateque va4avit

Dii

quam hujus

mali materi

dUS
.
,

iniii
i I 1 1 1 1 1 1

Trans ELhenum Oocidentem ?ersus nobi omnia rebellabani m, Epse certe regni adhue augusti principes in sua viscerapen nvnirdiabilifter seviebant. Quse omnia vel resecare, ot narrare n, nemo, uisi prfflcipua virtufe e1 sm
lari.prffiditus Industria, posset.

in

/.

Elio
a
I

germanuxxi ioan

m,
ort"
i

De

dicatum,
iii

biliter,

pai
1

vo-

cavit,
i

iooum
,

idelioel

im

lu<

8ed poal aliquao

iii-i

iiin

quioquld
e fcudil

tum temporis
formidabilius
cos, ut nichil

tantus timor per gratiam divii

pene

mundum

Uq
i

hi'"'

invasit extraneos, ut nichil

:

umquam
rt

oidaret,

Sm

anl

mnibu

tantus amor oolligW

doio

confluebal

totnmj qo

umquftm

in quolibet potenti

imo
quallbi
tui
i

rytiaiirtennio-

regno eoujunetius videretur. 8 Eo tempore generosa regum pro

oircitep

oppre

hi
liflD

^ue circiter
posl Trtijec-

studiis

lum, ut

liieris

imbuniu)-,)iii-.

sus
in
'

hatcc

maxima cum

lnptaie

quatuor habenfl, Liberalibua litterarum imbucnda, Baldricos venerabilJ i po, qui adhuc superest, Trajcctum missa est o. Ubi cum ipse disciplinabUiter, utputa bonee indolis puer, ingenio sagaci profloer \, Nortmannorumtyraunides^per hujusmodi ob
I

,1,

rub

'

quafli,

Nuno

ccepi

bo
tiuit.
'

sidem, aliquantum

refoiguit, et ecclesia. de[

i i

mum

caateraque adiflcia, quoi \im ruinaa

II

\;i

[llud

iiun

hostibus liber, iu Deilaud

de , ubi

prima Cramma. ^it.sinutabinso.iuD.uomn.poteufsg.o. percepit, sicut ab ipso,

art

F'. M ul ""' cus.eteloquentiaventateque,.

.'

.,

to.tom trorum Ubrora_.qneelegantts3.mtt8, complacmt, ut jam dulcedine palato cord.s ejus verborurn sdenttm^ non tantnm ex.eriorum
verumintimimedullamse D sus,et,
dicam, Iiquidissimum majon,
aviditate hauriret.

u
,

mm
pr

quam

diei

posmt,

a^ j
'

penitn. erat atudiorum 9 Postea nnllum

in

I,-

beralium genus

omni Grxca

vel

Latma

J^J*
m
tU. casffe

trDtilja#

; :

768
A. ROTCHERO.

VJTA

S.

BRUNONIS ARCHIEP. COLON.

set se in divina acie

g-loriara,

nium

sed sib! sufficere aestimavit testimoconscienti* suae.Spectavit hoc frequentius

falli

judex, in tahbus

nescms, rex orbis terra-

rum raaximus

et qui

regnum suum

exterius

fortitudinis et consilii vig-ore firmavit, interius

illud tali splendore vestivit.
et ipse

Dei non mediocriterTn aute * in^eDto Pr fecit res vulgi ro nichilo ^mop duvit qU d ante des fuit solum *ed mnltn Pe

^*?^
'

prasvidit.

Hinc

Horum

est

spectator

mento

patris sui,

/cienliar/ue

Deus conditor, cujus misericordia donum, quodcumque tribuit, custoditur. 12 Quia emra a tanta et tam incomparabili
altitudine prohiberet arrogantiam
ipse suara adhiberet custodiara
?
,

ouod et de Cunnnp

rwT

ln DOs teru

regiam assumpto cc durn ' colloquii familiaritate

haud

inflalus

rum tempore
dixisse
:

cerneret

nisi

miseris inlereu

pius

pjl ^
11

n? ****

SU ' co ^affinita tem

hter eos
6

Misaafert

0, in

quantam inimi^Tr
hoc tempore

PmtU

^
<>

patrocinalur

Israel episco-

dinem

ista in

nccpaucoBub*gue superciho
docet;

pus Scotigena, sub cujus magisterio illustrissimus hic, de quo loquimur, plurimum se prode moribus ejus requisitus a quibusdam, quos ipsi audivimus, hocipsum solicitius ruminantes, et quasi pro oraculo habentes, sanctum
fecisse testatus est,

nnntwi Q resolventur. contubernia ,0.*:.. post dictis fidem fecit.

15

twmen?" ma le do m a EvYntuTreiZf**^ n
rt.

&mUritu -

mult

eum adprime virum

respon-

dit*. Satis laudabile scitumque doctoris de diGraici, quibus asque maad tantam gratiam stupebant, dig-na nimirum de illo problemata domum suis civibus reportabant, quorum studium quondam
gistris usus est,

scipulo testimonium

deg-entes cum idoneo Ecclesi* testimonin tim voluntate, partim vi ad regularem vitat ac eepcrat, constrmxit, sciens, quod et be. invitis bona D "** cumu. stantur. Ipsaque post paululum Deo lat,

Prima dispensatio credita est Uli hk adolescenti in quibusdam monasteriis in n k

m na$teria

fuisse dicitur, aut audire

semper aliquid novi,

aut invenire aa. Milies interea per dies cogeB batur calamitosis patrocinari, consulere afflictis,

opem

ferre miseris.

Qua? omnia sic admi-

nistrabat, ut refug-ium factus eg-enis omnibus videretur. Ita cum esset in ocio, nemo fere magis videbatur in negotio nec cum esset in
:

in memo tanti Viri retinens et praerog-ativam libertatis et monumenta religionis dd.

nam

reg-um munificentia nobilis, adhuc

jure reservans n is! patres sponte causa cari tatisoptulerant. In iis exstat Loresham l oc s

suisve exinde beneficii

annuente reg-ia liberalitate, privilecii t lmmunitatibus pristinis reformavit nichil^v

ca,

sacrata

quantum camobiorum

cessabat ab ocio. Lucubrationibus intentissimus inveniendis, in dictatu,

negotio,

unquam

quascunque sunt honestissima, acutissimus fuit. Latialem eloquentiam non in se solum , ubi
excelluit, sed et in multis aliis politam reddidit et illustrem. Nullo autem hoc egit supercilio,

cum de virtute in virtutem gi dumque ut ita dicam, passibus iret, et quocunque virtute quam pedem intendit,semper in voluntateDomini >axime profipro ficeret, orta est subito tempestas cft, ingen$ re . dissensionis fum exsurgit in ecclesia,dormiente,credo, Jesu in pectoribus perlurbalio.
16 Deinde
dd

taeis,

sm

i'n

vig-ilum, ante fores

tium, ita ut quidam sathanse

ritu distenti,

domus Domini excubansocii, invidije spi-

sed

cum domestico

lepore,

tum urbana

gravitate.
13 Post epulas, cum alii et majores etiam, ut accepimus, paulo ag-unt remissius, ipse lesigil, biblior/tectioni et meditationi vacabat attentius. Matuticam, guocumnum crepusculum nullo precio vendidit, nec guc cundum,
nusguam
lent-

pus

otiosc trun-

rircumducit

tunc se somno solicitanti ullo

Scurrilia ct
diis a

modo

credidit.
et tragce-

imperatorem ipsum, per quem salus erat iu populo, videlicet lumen orbis terrae, conarentur extinguere ee. Quare hoc, nisi ut non arg-uerentur eorum mala opera? Nam teste Euangelica veritate, omnis qui male agit odit lucem ff Cassato igitur per Dei miserationem hoc per serpentinum sibilum concepto
consilio
,

mimica, quae in comediis

personis variis edita,

quidam concrepanauctori-

ejus viscera
et

nequitias suae virus per totius regni diffuderunt. Quod licet ubique

tes risu se infinito concutiunt, ipse semper serio lectitabat materiam pro minimo,
:

legum minaretur

silentium, et plebis per

caedes et rapinas interitum,

atrocius,

nusquam tamen

verborum compositionibus pro maxiC mo reputabat. Translatitiis usus est scolis, non corpore quidem, sed mente, quietus. Quocunque enim circumagebantur tabernacula aut cain

tatem

in Occidentis partibus aestuabat. Ibi principes vi et rapto assueti, populi

quam

rerum novarum
bus
intenti,

cupidi, civilibus

omnes

cladi-

aliorum ditescere miseriis prasop-

stra regalia, bibliothecam

Dommicam,
sam
viuis,

suam, sicut arcam

tabant gg.

circunduxit, ferens
:

secum

et cauin di-

studii sui et

instrumentum causam instrumentum in g-entilibus libris,

ANNOTATA.
a
i i

ta doctus paterfamilias, qui novit

bh

rum

suo proferre nova et vetera bb. Nec in ipso itinere desidias locus erat. In turba, quod pauco-

utpude thesauro

divino Offieio
attente attistit,

est, quasi solus erat. Confabulabatur nanque utilhmum aliquid cum quovis, aut meditabatur ldipsum in quovis. 14 Cum ad divinum ventum esset

Cor. y cap. 12, f. 11. c Ad Colos., cap. 2, f. 9. d i ad.Cor., cap. 15, f. 28.
e Psal. 64,
f

ad ad

Cor., cap. 4,

f. 7.

E Suriana et Leibnitiana editionibus sup,*

f.

5 et 6.

ple sublimitas.

animum

officium

ub

aliis

ud-

hibetur in coni/ium,

pura se oratione Domino commenda^ sJta q buscum vixerat habit.i P t o- t ' a ' lquanu ' mente aliud actUans satisfecif n" ter tam vere popular\ S 1 tam h'' meliora persuasisset. Quicid mini, aut perfectorum virorum tempore magnum in relig-ione
,'

gerebat inteutum, brevi quidem, sed

h Dionysius Sammarthanus, tom.

7
T

~ T ZelZZ
^

onZT^
n

molieh^,

quasi solo quodam comite nitebatur tur auetoritatem suam satis ptf

tem,

seJLZ

mensl archiepiscopo,tractaturus, sic habet Bru "n^ tirpe nihil in orbe nobilius; natus AuCUpe Gemania! K P im P eratorem S r rem Haduldera q u * fuit Hugonis Capeti reg "^ 61 nep tem 0thonem XI ^ugustum verum ut sVeciatim magis nobilissimum San H U Stri genUS noscas adi P eris nostri

Christ. auctse col. 645 de S. BrUa De ColoC0L S> Brunone, '

^*
>

3 Gallise

^
>

T ^ ^ ^T*
'
"'
-

^^

nisi

hunc

quas i succenturiatum m

no^" no "-

T*' tom.

\
2

feorurii P a Martix pag. 356

9-

<-. utietiam

et seq.

D1E ONBBGIMA OCTOBBI8

W
mrc

Brunonis pa

^ j*i2ET^ ff^ * ******

'icoAu

**to*amflfcmmill
-

UoTMlftiV

imm

noslri

iirtirtrt

m,

anongmo fuennt TO
.

h aud dubte

^*Z

iirtcrixidrtoix

e( s ,,.
?sf,

.,, t

i( -

evolverit.

?*Surian*veroap$
nastn apudSuriumVitamcai
I

Leib.editio;

i u ter

oi*

,/,;

longe ente imnla usurpovitlicentia; ied codici noZro consonai "

Avh

fcprt

Quos

sibi

Leibnitiana editio.

,,

quam

isos,

transgressi, plerasque //,

;ecte provmcias vastarunt, princeps hic gessent, annalista Saxo ab anno 920 usquead

upti6-

man
nt Ul simo octavo D

lustrw
eetiatn ipsa
.

<age-

annum

LotharingicB regnum, de quo hic sermo fit,Henricus Auceps post comitis Odonis mor-

936 enucleate exponit.

Incarnationis

tem

sibi ex eo, B ou CUf

,

quuu,quemaamoai'n, wtliquod,quemadmodun> Witi-

cum anno
ae Qrts
.

Christi,

ut m<

iii/,,

B quipost

Caroli Crassi exauctorati obilum

r-

gnum

t.,,"
'

illud sibi vindicarat, comiti isH id in

"" '""'

beneficium tantummodo concessissct, deberi contendebat; cum autem Carolus Stmplex

tliarienses,

twIT

Mm
pnncipi

T^**"^
illi

"'

Lo
-

confocportn.

"'"'

adhverentes, ac post

etiam,

cum ab

eo defecissent,

arma

movit,

nec cessavit, donec eos ad sese sibi, veluti le gitimo suo principi, subjiciendos adigeret,
uti intelligitur

iiani

ex

iis,

quse de Henrico Witi-

initium

hindus et annalista Saxo memori.r produnt. n Surius et Leibnitius vel sanare. o Baldricum Trajectensem,non ad Mosam, sed ad Rhenum seu Ultrajectensem episco:

HUe,
epetiisse

non

<>

'ur,

cum
\n

habeai ac proin

Rotgen, pissea
r.r
i,i

quo OttO
ione natuSf nullo

pum

hic designari, evincunt,

qux

ia

Com-

ment. prcevio num. 12 adduxi, cumqueis antistes,qui ut ibidemdocui.usque ad annum vitam protraxit, tum adhuc, cum Sancti nostri Vitam Rotgerus conscriberet, in vitis
utiis hic indicat, exstiterit superstes, fuisse

quin
eju

is

Sa
ab anno, quo
ui

nis initium
patet
,

Hem

obiit,9&

Non guidem,
i
,

ab

ip

<

stiatn
I

eam
!

ante

annum

978 concinnatam,

est

ma

anni

930, ut\ in

gua 'ommenti
.

hic p
\

festum. Nec minus manifestum

est,

Bald

seq, fa

u Julii idfai
<' <''
tt>l-

cum

.tum, cum Bruno litteris imbuendus Uttrajectum missus ad eum est, episcopum ex-

sn utU6

tum

Ottonis

DiplomatibuSt inquib
anni,
"
'

stitisse et id

anno circiter 929 accidisse. Comment. praev. num. 23 et 1. p Suriana et Leibnitiana editio Tyrannis. q Familiarem etiam Bruuoni exstitisse ejus biographum, hinc partim Commentarii praeviinum. Ideruimus. rProverb. 29, r. xi. Ilue accedit. s Surius et Leibnitius Corrugari. t Iidem
-1
: : :

p> inripis

liuju

"'
|
i

emortuab
utini on
u

" l,f

Benedii U
>

l>>i>

"

ctorestom >. pag. \] nwnerantur, i a rerm 3 Ottonem

,

appellatiw

u Ecclesiast.
x
ccBpit

19, f. 1.

Apud Surium

legitur

Ottho...

regnare

tum, absolutum, ne culi quo db ann

.,

anuo ab Incarnatione Domini nongent(

00i

simo tricesimo septimo; verum consonat Leibnitiana editio;Sm lectionem a Rotgero non esse p

08

Vt

'

autem

m,

vet

nam
31 et

fi

ex eo liquet, quod hic, quemadm>, Comment. prsevii 2 disserux dil ucu cunt, cum annb Christi 905 conjio simum regni Ottonis annum, quit si Otto annn

hic

narra
illud, a<>

demum

937 reanare mcepit,non

cum dicto

mtate haud longe abfutSSB,

Mi

i anno 967 partim cum anno 966,rf pari eodem tiaque, qi* iran, fuerit conjunctus.Ab

mum
aa A<
lor.

U.h

.
/.,///,.

770
A. RoTcHino.

VITA
13, f. 52.

S.

BRUNONIS ARCHIEP. COLON.

pit,

bb Matth.
cc Cuno,

Lotharingise duoc, qui frequentius Conradus vocaiur, Lutgardi, Ottonis fimatrimonia junctus erat, Henrico, Balias, varise duci, Oltonis et Brunonis fratri, quo aliquando nimis etiam familiariter, uti hic indicatur, usus erat, postea factus est inimicissimus, ut discere licet ex iis, quse in Comment. prdeviovariis locis acnominatim num.
50 disserui.

uon plus sapere, quani oportet sanerp sapere ad sobrietatem c, animum

regali affluentia parcus sibi, dives In ea primum electione prseter cetern fridus floruit episcopus d;

Ind^Si*? D
n
'
fi

am^

prairet,
inter

difficile

quispiam

spem metumque dubii ferebantu honoris dignitatem et Viri gloriam

indignum
fore

sedquisaW expediret H

tTa " de
VOt0
d

^^

dd De hic nominatim expresso, quod, olim in pago Rhenensi conditum, quatuor Heidelberga, binisque Wormatia leucis distat, Lo-

tant sublimitati metuel 1 quodeicum tanto ambitu prasparabant V? vera si quis in toto hoc regno locus esset
stior,

metW^
'

aut certe clero, populo, ecclesiis omnionp apparatu elegantior, hic tanti Pasloris

aiio?"

reshamensi seu Laurishamensi aliisque ,quee

Bruno, licet admodum juvenis, administrandaaccepit, monasteriis in Comment. praev. a
\

ab omnibus, qui
retur.

eum

recert noverant, digm or l ta "

Zu

num.
terit

37 disserui, simulque,

an Sanctus

exti-

monachus, examinavi, de praerogativa libertatiSj quam, Brunone agente, monasterio Laurishamensi concessam fuisse, Rotgerus
hic indicat,

18 Conspirantibus itaque omnibus ChHsto sentientibus, cuLdhue ad oculos positum, secundum

loci,

inISr ^^:
e
'' '"'

pf

ivi

consuetudinem

elec,ioni

num.

40

primum

locutus.

quahicloquiturbiograB phus, fceda fuii in Ottonem conjuratio,quam qua occasione et quas ob causas in huncprincipem fdius Ludolphus et gener Conradus inierint, in Comment. prcevlo a 7ium.b0e Wilikindo poiissimum, Diimaro et Reginonis Continuatore exposui, qui, quamvis tunc Ludolfum et Conradum multa in Ottonem machinatos tradant, eo usque tamenveleos vel eorumdem asseclas, ut Ottonem, prout Rotgerus hic innuere ac ipsemet apud hunc
cle

ee Dissensio,

corpus bonae memoriae d-ccesgoris eius aspicerent, electi sunt a senatn sanctissimo quatuor summi viri et eodem numero laici omnes adprime eruditi, qui omnia hasc perferreut ad palatium, et, patefacta post defletam destitutionem electionis unanimitate,
desolatis

TjE**

memoratum E

flagitarent solatium

e.

Quidmulta
tan-

Conplacuit(Deo gratiasjimperatoriae auctoritati sic et tempori et loco consulere, ut petitum

visitatorem festinanter ad destituti gregis custodiam mitteret. Missus tandem e castris terreni imperii in caelestisRegistaberta constantia

nacula
intravit

cum

artes

spiritualibus nequitiis pugnaturus secum exercitationesque virtu-

infra num. 31 Otto suspicatus videtur, occidere fuerint conati, progressos essemon edicunt.

tum, arma

fidei pra3 se ferens.

In

illo

mox

novi
et

ejus comites viderant et quod blandiebatur,

quod terrebat. Affabilem nanque

3, f. 20.

se valde et

ffJoannis

mitem

praebuit

et

cum

Lotharingicv regno Rotgerus hic loquitur; ibidem autem,ut innuit,miserrimam circa sec. x medium exstitisse y^erum faciem,
e

gg De

ejus industriam in

passim obviis

Wiiihindo aliisque mediisevi scriptoribus est notum.

agendis nichil effugeret, requisivit tamen undecunque.sollieitius, quid agendum sibi esset, quibus consuetudinibus inniti debuisset. 19 Erat ei humilitate comitante condita gravitas, ita eonfluenti turbae

"mri(icnb '-

modice

hilaris et per

omnia mirabilis apparebat. Ventum

,^2^
paBioeoait,

est

ad

sa- imedeepUco-

cratissimam sedem, huic pioprovisori ab omni-

CAPUT

II.

potente

Domino ante tempora

ipso tempore
vis

praeparatam, in praesentatam. Factus est concur:

sus ingens populi, infinita trepidatio vulgi

no-

Creatur Coloniensis episcopus, nepotem Ludolphum, arma in patrem,,

gaudiis exultavit civitas. Clerus ex monasteriis convenit,sanctimonialium multitudoconcurrit, conditio quaslibet et sexusuterqueplus solito ad gaudia conveneruut. Ecclesia laeta

conspiratione
inita,

cum Conraofft-

prolem suam, maternis eateous lactatam

ribus,

ube-

do duce

gerentem, ad

jam

in

Christi

gratiam adultam,

in die

tantaesollempnitatis ablactavit, et spiritualiter

cium reducere conatur Lotharingiceque

tur.

matrem
liolos,

esse constituit, quae sibi

postmodum

fi-

fratre Ottone prwfici-

Vnanimi o. nium contcnsu u< w,cfndo,

TT^
men

fridus, diu

n!zzT
epitcopotvcce. dat Mghur.

sanctos Coloniensis ecclesiae pastorWicadmodum imbecillis, re o, iffitamajestati et patri satis fidus/fessV tanelicti

quibus Christus formaretur, affectu dulcissimo parturiret. Episcopi autem, quifrequentes aderant, ethujus sancti Cleri Senatus, acclamantibus cunctis in voce exultationis et salutis, electum a Deo et hominibus Virum super cathedram pontificalem sedere fecerunt, et
in

laudem simul Deo universi clamore, quo

quis-

terr

: : ? 90clatus e3t ; plebs autem, destituta pastore *n lpsa confusione nil anceps, nil varium molita'

M ^,
^
in

umcum

unice optatum

gmifico viro et probatisslmo, sibi delegit sototmm, secuta magnatum et totius cleri consilium. Qui juvenili corpore moribus maturus b in maximo nobilitatis fastu humilis et mansuetus erat, sublimitate

domino Brunone ma-

que poterat, in organis nichilominus et cymbali5, et quocunque signo leticias personuerunt. omM 20 Exinde omnis ejus intentio , ortme cqit rp i$cop\ studium matri Ecclesiae aut munimento fuit v ,,rMtedulo ""''''' aut ornamento munienda scilicet erat exterius, ornando interius munienda in secularibus, ornanda in spiritualibus.' Dilexit ante omnia decorem domus Domini et lodflIl
.

cum

sapientice,

quam

habitationis gloria; ejus g. Hoc se ardere desiderio multis modis perspicaciter ostendit,

perce

quod

quod hio scnpto perMrinjrere necesse non quoniamunidem iHnstnum ejus factornm

D1E

DNDKaMA
,-

OCIQBHIS

'

mona

reoena est

ft,

qui eessabit omnis, q ui ri ' ,' amabit. Q uie da, , ameu de h propter e*em l um et P

ec in ejus P0D ulo

,!

m S Z 'ZS^L?**'Ma ""> m ""^* mtli <\Zu

l

::l

"'

P
,

e,

ZZ

'"""*' ""'" l,r,,,n " ,! " 'peratorem omoi

'

rum senptornm
,

i^J^TSS
tegenda snnt.
,,

=**
Sllu

silentio

^^eUam.qaibuadomiwtiwaton^
su
'

Ei-TC

Impos. lbll e nanqu-

viri

cotidianosvirtutumprofeetusevol, que factorum laudibue magna ejus gruenter attollere, qua,

nis

t ffeahter hujuavii
wouio adp

**
:ui
I

t.antBaxai
luioiaextitarauim.

lonjre latequo,

prudent.ssim apis, ut Christi bono posset, benefaciendo et oppreasoruin

sustentando, collegerat.

m
,sse

^rim^Deijudimoreunquamua.etrd
redeamuB
antiatitera

Movum
ll

inopiam
,

"".

et

deaiffnatum

m (*
"

^qut a pacis
in ,f7ll>-S

" lrt

na

wni/i'rt

Hoc nimirum aliis ad vitam mortem erat. Nain qui amaritudin censi, bonarum artium iguari ,
fcl

alii

hanc injunol im
posset.
lbi

ai

Uum, axpertu curam mente Unguaqu*

variua altrinseoD

SonfO''f f "'

'

ma

fflesimiili.
i

suis studia factis,

qme immutafe
,
,

turbari irgre
fcrenlibu,

rant, nec venerari noverant detrahend maledicendo pervertere conahantur

sibi

Au,,ir

"

m,>M

daratur( moaitum, PrequentiuB etiam ab lia, qui

Lreadvaj
Lo Bt

mortem
i

dum
qui

maponentes tenebras lucem , et luoem te nebras k. Qui vero sequitur me dioil

,

comparabant Beounprophetae comminationem dicentia \a-, dicunt malum bouum et bonum

,

et

Vffi

pernetuum

kudinem, premrre

aiadam miumi,,

bunc

Bibi

j qUOd OOaOti laborem aasumerenl

inter
iioatea

i.iiuis

lum

dem
lnv,Ml

aec
'

quiaqaam tam demtni g

ipbe-

Do

maret,

in
e1

minus, non ambulat in tenebris /. ffio profecto ante tempus non judicat nec quenlibel fa,

duoem
i

Henrioum fratrem trmn marohionem Inolytum, barbm

Ld

omnibuB

Looornm
iii

ex sua sententia dampnat. Bonia i-itur propositum est, pessimis displicerc nnde vicile
\

Didabiiem, orudelitat
retorqueb ml q
tof
el
,
I

otm
tcni

tamsuam non popularium

vanitate

lermonum,

quo

B1

sed conscientise veritate metiuntur. Ajitequam in sug-g-estum pontificalem Vir iste in leg-e Do-

Imperatori

PBijno eju

Bdem promptJot
nti
gflorJ
i

erat,

bunc mag
' '

im babeba

mini eruditus ascenderet, seditiosis nostne reipublicffi civibus, quos imflamavit apiritui sathanae insurgere in Christum Domini, crat spes quffidam Coloniam potiundi m.
Lalwnniis
ptlitus,
ire,

in

bo

Lm
pra-sul,

al

n
popuio W*"aaai
li

r.v

partia

odium, Bruno

Dri

t.ptatus

inetipBUm

DODtB

""" lmt"m
...

pensque oonjeoit, oec dupllci corde,

iiiis

ato

Lt>
i|

Il0nm

ap//ii-

22 Ita

magnanimum

regni Lotharici popu-

dolosis ouiquarjn
vaili

oooaaioni

lum aut
bro
belli

pacis sibi federe devinciri,

aut cre-

diaaimnlare quod
let.
It.-

Enularaqaodnol
fallere
[p 8

''"'"'^"n.

tunc oc-

cupalam a re
btllibut

Mo-

terreri

impetu, propter opportunitatom looi, posse arbitrabantur. Sed postquam il,

qne alium
alio
B6
falli

animom
H

Lndn
Priui
><to

nequc ab

OOE

it.

quiltnnii.

lam

hic filius pacis

,

custos ecclesiarum
dici
,

Dei

manduri
ullis

pervigil

non potest quanto mcerore sint afflicti, quanta desperatione incepti sui perficiendi obducti sint, quicunque in hoc regno eraut pacis inimici. llinc blasphcmiffi, maledicta, probra et multimoda iinpietatis commenta. Sane mentita est iniquitaa
introivit,
sibi, ut

alutilfiaB n d
,

scut ourari

ul1
-

imam
tunc

cauti

rii

d Btereni
lij

madioinajn,
experiretur

olicitndim
Infreni

quid

libl
ln
,,;i

aud
prinoept,
i

polliceretur. Bra1

oonjur itiom
,

huperatoriB dliai [iiudolphu

an

modo

quia pastorem nec eorrumpi, nee ulio seduci posse sciebant, gregem saltem ab
si

ervanda, vernm
bAbu
nim<- oredid
voluissct. 8ed quc
,,,
1

ddo

ejus amore,

quis daretur hujusmodi fraudis

mi bere
6
b,

processus, his

mendaciorum ostentis averterent. Doctinanque et magni viri invidiam promen rf norunt, habere nolunt. Ea tempeatate abimperatore et exercitu ejus obsessa est Mag-ontia, urbs nobilis et opulenta n. Erat enim rcfcrta

doo proditor,
paterno
'" nu.
ul
ln-

dnani

ditari,

',-

duin verulii-am Salomoni

reditai, b
1

quam U

tinavil to princ
I

uo*

hostibus et insidiatoribus regmi o

solebat sinceritas religionis, illic
fluxit sentina dissensionis.
fe cujutepisco

et

ubi vigrere
con-

vissimo benedienom oaren

26
rus
el

r.

maxima

Egreglnj

varo

plenni
,

oonsilii,

iita

i/b^unOi.

Jam

de Ignato

b1

dlzimot, laoerd

^m

n-

23
ffique

De
et

archiepiscopo

loci,

varius principum,
Alii

Doin
n

ooBtemptn
n.potis, eundeiu,
ju castra
,

!l

po non

una

omnium erat
Kntentio,

innOcentiam ferre, virtutes prsedicare, ea qu ejus in caelum

vulgi, sermo fuit.

.,!,' oraHotu

sides,

beilfl
,

'''"'
dfl

/.

passim, et in
vile

illis

praesertim

partibus, p
,

eductiiin

ut

terunl

im
tibi
feni

ita

malum perperam
:

ag-ebantur

ipal

allooutui eii
t.-rra tulit.
li

v
Ime,
<|'i:.utuui
'|'"'

omnibusodiosa dicere quippe parteseum exemedio sccedere, crari testabantur. Idcirco e

olBffUl

BcofBeris,

anm
.

nn

verbs ta pcniaxifcTlorie,

minimum curare, cui urbs pateret, cui militea senlentifl obedirent. Hffic fere illorum erat
,

ctoristui leoiem B^miaeri

Tn oanqBS

ma

g-loriosifiHirni patria tui

cura, Boetoa

federati, ejusjugiauqui conjuratione impia

u-oe fretos esse jaxiho etconsiiio m omuiuus se xilio et consilio in omnibus defendentcs, solo causam suam ctabant: hoc
.,

stris

votis

ademeriiP Nen

lam
tnsUre,

^nit/ifia tui caniticm, quein < cui tc idjui

posset, cu, quod, nequaquam reproba esse Oclobris Tornus V.

ta-

leepici

honoran\<- <-',n-

, ,

772
A.

VITA
recordaris ejus
?

S.

BRUNONIS ARCHIEP. COLON.

,

RnTcnBao.

te a pueoffenmichi crede dis, cum patrem contempnis. Non est quod te excuses. Ad injuriam ejus respicit, quicquid novum contra hoc regnum absque ejus volun-

Non

paternam erga
,

to

pietatem

Deum

egerunt ut se primum, deinde Reg- ene K urbem praeclaram, postremo totum illud Henrico duci perjurus abdicaret

*"
11111

tate moliris.
cis tuis,

Causam tuam

tractas

cum

inimi-

quod contra decuit cum amicis. Illi enim non te, sed quae sua sunt, querunt in salutem tuamparvi pendunt verbisomnia, te
:
:

odium vindfcav^ Simul Ungros, antiquam pestem patriaj *" tabant, ut regnum ipsum divisum invad arbitrantes, hoc modo sollicitudinem Q re " mebantur, aut penitus adimi aut alin U( iuatenus minui posse.
l

roboris inter eos invidia et

u tantu^

^^
i

'

non rerum
juxta ac ad

veritate, metiuntur.

27

Non

istud est sapere. Vide, quaeso,

quo

movendum
apta
aggredi-

tw.

te ducant. Qui eras gaudium et corona patris, spes et oblectatio totius regni, quomodo conversus es in amaritudinem ? Desine tandem esse

nem

Hac de re, utputa tam subita lm commotus imperator et magis ffl 111 miseriae, quam suo dampno, dolens ob^r
30
provisa,
*

"" toku
^ringi,
,lal "itur,

Absalon, ut possis esse Salomon. Cogita quis te tantum exaltaverit, quis omnes regni hujus principes tibi sacramentorum
verit
t.

Magoutiae, accepto tandem, quod Tiet^h' &" tur, pacto, dimisit x, e castris Orientem ve^ S cum his, quos fidos habuit, consultum parU

bus

illis

festine proficisci disposuit

ac

fide

firma-

suum Brunonem
rem
dit
et,

fnt

Occidenti tutorem

"*

Quare hoc

-fecit ?

Nunquid

et prov*

ut ingratus

existas?

Nunquid ut proditor
,

esse discas? Vere

ut ita dicam, archiducem in tam riculoso tempore misit y, cui talia mandata
:

insaniunt,

qui te sic decipere

volunt.

Time

Unum

expavesce frequentes singultus horresce lacryraas patris tui. Migemitus nus a-gre ferret totum sibi ab hostibus prequotidianos
,

unquam
quantum
bis

nos semper idemque sensisse, nec vota nostra in quocunque negocio

de-

di-

screpasse, dici

non

potest, Frater dilectissime

ripi

regnum

quam

te

cui servat regnum.

!

Innocens cor tuum venenosis heu

seductura est
:

blanditiis

paternae pietatis patet sinus, in

delector. Et hoc est, quod in acermeis rebus me maxime consolatur, cum video per Dei omnipotentis gratiam nostro imperio regale sacerdotium accessisse. In te nanque
et sacerdotalis religio et regia pollet fortitudo,

quo nullus est dolus. Dolet pius pater filiura gaudesibi corruptorum impietate prereptum
:

ad reditum. Si paulo iratior est seductoribus tuis, cito mitescet, cum te suas delicias
bit

utetscias sua cuique tribuere, quod estjusticise, et possis adversariorum sive terrori sive
fraudi resistere, quodestfortitudinisetjusticiaa^

receperit

nec scelere, sed errore hoc actum esse judicabit, cum te sibi restitutum senserit,
:

nec abesse tibi jam dudum perpendi ipsam ingenuarum artium matrem et verae virtutem philosophiae, qua3 te

quera etiam plus

$icque

quam seipsum amavit.

ad hanc modestiara magnituerudivit.

oui

eum

in

liam, $edfru$tra,

reducere

28 Haec et his similia dominus Bruno vir bonus, dicendi peritus, de salute pulcherrimi

dinemque animi

31 Scio itaque,

conatui.

juvenis valde sollicitus, perorabat. Ule vero,

quasi

mo

Erater mi, scio, quod neprudentiae tuae persuadebit, id tua non in-

Bava-

riam,

ambe

cujus mentera erynnis ad ceptum ne-

teresse,

quantum

perversi de bonorum pernicie

de inimicorum

fas instigasset,

passus est

neutiquam hujusmodi monitis admoveri vixaucordis

sui
:

aurem

tuorum

ne videretur nimis insolens propinquavit. Innocens enim ab hujus dissenditu exteriori

,

quacunque id, quod intenderint, honestate verborum velent. Dicent fortasse, bellis haec sedanda esse, quae ad te non pertiuegiorientur,
ant, quae tui ministerii dignitatem

ptr.

Jertitatt

sionis miseria videri

xit.

quam

esse, honestius du-

Hujusmodi fraudulenta
vilis

non deceant. verborum jactantia

quantos ad
,

Movit ejus juvenilera animum anxietas et metus elegantissimorum comitum, qui, nisi illius impiae conjurationis tabe essent infecti vel adspersi, ornatus et jucunditas esse possent eti

istius metropolis praesul vides,

ci-

cladis

rabiem
a

illexit

qui

si

subducere
fin-

se
git

vellet
,

dissensione,

quemadmodum
,

et

bellorum periculo

ut

religioso deet nostras

Tunc utique tam detam manu fortem, tam egregiam ejus prolem deceret hoc agmine stipari, de hac delecta juvenum excellentia gloriari. Erat prae omnibus in ejus animo quasi quidam stimulus, dux paulo ante fortissimus, tunc autem predo audacissimus Cuno , etiam parta
imperatoriae dignitati.

am

gere posset in ocio, nobis profecto

reipublicae melius id,

siderabilem,

quod

ei

regali munifi-

centia contulimus,reddidisset,quam hostibusafl.

Hostes dico, ut fere oranes sentiunt, nefarios civium predones, patriae proditores, regni va-

ut ipsi jactabant, divitiarum et regni gloria sed

:

meipsum utique sacrilega audacia suis (credo) manibus necatum aut quovis quam acerbissimo mortis
statores, militiae desertores, qui
,

revera labor

pro tranquillitate, solicitudo semper anxia pro securitate. Nam is, cui,
sterilis

ut ita dicam,

omnia erant

in manibus,

ut plus haberet, ut nichil haberet,

effecerunt.
ub Ottone, qui,
ut

agendo omnimodis

Bavarix,

ab inimicorum

luorum mat:hinationibu$
periclitanti.

29 Interea tamen modis omnibus nec dolis minus quam viribus certare, nequc dies, neque noctes requiescere, adversarios interdumsuspectos facere, nichil intemptatum relinquere, neque quicquam pensihabere, dummodo id efficerent, ut maximis intra regnum urbibus et his opulentissimis, quocunque ingenio potirentur,
inde cunctis regni finibus facile se imperaturos arbitrantes. Ac ne quid penitus sine fraude fieret, cum Arnoldo, strenuo imprimis viro, cui sum-

genere perisse vellent, cui filium sustulerunt, fratrem regno, liberis, ipsaque dulci conjuge, vita denique ipsa privare contendunt bb. Tu solus michi demum es solidum, fidum, firmumque solatium, qui tantum ab ineunte aetate in bonis actibus profecisti, ut bene facere summa-

que diligentia omnia circunspicere

tibi

jam ex
ac ingralihdi-

consuetudine in naturam venerit. 32 Te plane sospite si jocunde et ex integro

fruitus fuero,

n(

conf/iK*' 1 "

ut

mens mea semper

flagitat,

desiderium postulat, animus implorat, tum dignitas, tum gloria, tum decus aderit. Praesidii satis abundeque nobis est ne * nobis nos
,

forte

desimus
est.

hoc
,

vero
tu
,

Tu michi

summopere inquam testis

,

curandum
,

quanta
tue-

marerum per idem tempusinBauwariorumterra commissa fuit, secretius pollicitationibus infinitis,

cura, quantaque benivolentia

foverem,

commemorando insuper odium

vetus

rer, amplecterer hos, quos modo tam les patior, quibus tamen adhuc quam

crudeliben-

tissime

At

w
1

ssi

m e m ederivelle m
\h quanta Ah .*.
;

leiit.

^ lblm
slln

DIE!

Pawsew

**<**m
ipai vei-

importunitatf. nr,

festinant.

secumque educatam, m omuia seelew

potestatibus temperare" qui per ambi,i "> videri

n^I?^**"

KoTntto

mew

Bup

'

*"
sed

+5SZ

iiri>

prw.ptant.ilSS quidemcumdolore reon

ter duriores et
i-

m 5 Tufido^f ^o' lUtUlOs fUlSSe

90

"???*'

""'^ 1

'^^
nm

I^

QUOS

deratosunos amavi, qU os denique miohi

_ rt

"'"'

IIA

t|

//f/|.

S^rn^*
L, **',
digrediens,

33 Enitere igitur, Vir Deo dedite, noa .

>Ho tuo, quo oaUea q ue . ut pro loco et tempore aut quoquo pacto comnescas

Wl?i

wto

UiLicitatisaiuni Coloniensem suffectum i,i

Aquitgranum
s$confert.

eorpore, ubicunoue corpore, ubicunque wo,*gaudeam t,V,'i, tuler providentiaj et moderationi tuee 1,1 m chi reputare libet, quod feeeria, id itidem Libeat
i

SSLJ^S ^ ^?
\I,mm,
1

^S
V>

|.i,.n,,.

S^
?,
/
,

E* *"*

1* Brunonem,
lctus * Cohnienstifoofe

hquUum.utappa

MS
jjj uUum
%

octoqutdemdterumitinerecum exercitu

Opto et cumulate desid ut ea nobis sit votorum et obleetamenti Bumma non tantum coram Deo, sed etiam 00] i.minibu S p,.o Vi deriboa aten ,,.;;;;;;;; ;: sunt, et, si nen potest, cnm omnibus hoi tieri notest. cum nmnihn. habere pacem. Deinde, postquain ruerunt in osn.l.,, non sine laehrymis ab invicem digredientes, imperator Orientem, Frater ejus Oocidentem petivit. Moxque ad Aquasgrani palatium pro1
l

tibi,

quod

fecero.

oniiUorumannuens.nnmo
nt.averitatis

'

mitium
probar,

oita funoto,

trigw

stidieinsedei
ulla ratione q\

peravit:ibi principes
struxit; atque hoc

reg-ni,

quorum

ld

int*

documentum antiquum

rerat, convenit, eos variis

cum

multisquo modifl tneis potissimum egit,

gnum
t

daginv, usquam quivi,

ftdequ$ in invenire, diligentissima Uoei fiui

ut in ep
/

ne seductoribus aut vanis torum promi crederent, ne minas timerent regla majestati et sua3 ipsorum fidei pollicitationes nullas
;

Cum Brunonem, postguam

'ulasseni
r abs ho

pum

Coloniensibus concederetur,

gatiah o
di.verit, fuissc

praeponerent, spondens se ante tempus et in tempore semper paratum fore, ut pacem Bc

clesise violatam, si sic

necesse essot.

Ltffi

.t.iam

verosimillime hio

dicit,
'oi

non quoddiu,

suae periculo reformaret cc.

quam

mitti

eum

ANNOTATA.
'

sent, sed vel quod e terrent imp quibusnowirn, quemqv

rn
vel

a Wicfridum anno 953 circa Julii initium obiisse, in Commentario prgevio iv ostendi ast id determinata etiam septima mensis hui

loxii-nscn

eoclesiam
cito

mittx
y

lerat,

quod, quamvis

jus die accidisse, affirmant non tantum Callesius et, qui perperam pro se Frodoardum
citat, in

quamColonh g Psalm, ',

h

>.

8.

Archiepiscopis Coloniensibus Diony-

Sammarthanus, verum etiam in iisdem Archiepiscopis Sammarthani fratres et tom.

sius
2 Martii pag. 362 in suis in B. Mathildis Vi-

Hino iterum liquet, Rotgerum haud diu, postquam Sanctus obiisset, iitterU Vitam ejus compleanim.
,

Vei

bo huio, pro quo

imitare,

apud Surium pr.vponitft

i

<<>> >,

t.

tam Annotationibus ad lit. o Henschenius. Id conspicatus, sedulo, unde ista horum omnium
assertio primitus profluxerit,

nec.

examinavi

k Isdias >, Joannis *,

y. 12.
.

verum nullum,

quo hausta esse queat, vel

scriptorem vel documentum, antiquum fideque indubitata dignum, invenire quivi. b Annum setatis suae trigesimum, utpote paulo dumtaxat ante xiv Maii diem anno
I

</"' >" <>""-"'n> insurre* xerant, fuerit adhuc, priusquam Brui loniensem cathedram OSCen

m Cum

piam,ut Rotgi,"
iueillis

hi<

<ii
.<

Colonia p

hujusmodi,

Commentario prsevio num. 22 docui, natus, nondum attigerat, eratque tamen etiam
uti in

exercitu,

Moguntiamoh

jam tum abOti >> inclusx /ahac

'

'

-,

jam tum
ium CX tum ex

Ottonis archicappellanus,

uti liquet,

civitatefui8sent,futura consectarium inde a/ppa w*

/>>

>
i

haud

>

ideatur,

vnctu ,pi
,

num. Mathildis apud nos ad xiv adduxi, tum e S. J. Martii diem Vita, in qua num. xi sequentia de Brunone leguntur verba Cum autem profecisset astate. et sapientia, rex adjunxit eum
-.u iis, quse Commentarii pr&vii nu/rt. 45 US, (JUcH L/U/n/riCfiou/ it jj/ ctruu
:

quurn Mv<jt*iii,*<* ab s-wv** ob nderetur, '"'>quam Moguntia <*>s Ottone wv-wwr *,-. ^.^autem fuerii creatu episcopus; niensium fuerit creatus episcopus, id autm UUui non diu etiam ante civitatis iltius ob inittum nem ac proin aniv
'

accidisse, fas <

Com'

sibi per

amorem

fraternitatis in

ministerium

mentario prievio num.

54-

et seq. dtsserui.
r, te

774-

VITA

S.

BRUNONIS ARCMIEP. COLON.

quam ab Henrico Bavari% duce Bavaria ad Ottonem, Moguntiam ohZ* ' surum, cum auxiliaribus Bajoariorum discederet, in Bavariam, veluti hujus nus comes, acceperat, abusus, sese adju pluresque Bavariae, regni nomine a
testate,
is e

A. Rotghebo.

Brunonem ante anni 953 decimam quartam Maii diem Coloniensem cathedram haud ascendisse, perspicuum vel ex eo fit quod anno 965, ad mox dictam Maii diemjam provecto, duodecimum adhuc episcopatus sui annum numerarit, uti Rotgerus per ea, quse num. 62 scribit, non obscure prodit. n Cum scilicet ad cathedram Coloniensem paulo anle Bruno, quod e jam dictis anno
certe
,

toni esset infensus, facile hujus inimicis

mfT

953 circa Julii initium factum,

jam

fuisset

promotus.
o

Moguntiam nimirum, haudprocul a Rhe-

hic distinctse, urbes ac imprirnis claram^/ modum ad Danubium, quae Ratispona seu R g-inoburg-um, vernacule Regensburgvocatur ' Ludolphi nomine occupavit. Comment nnum. 57 videsis.

Rot^^

ni et Mseni confluentibus sitam, quse non tantum, ut nunc, sede archiepiscopali erat insignita, sed et Francise Orientalis, uti in Commentario pnevio plus semel monui, censebatur metropolis, Ludolphus et Conradus, qui

x Quale exstiterit, quod Otto tandem a cepisse hic dicitur, pactum, nusquam
nio expositum
;

Verum unam

inve'.

e pacti condi-

tiombus fuisse opinor, ut Otlo, trans Rhenum digressus, hberum Ludolpho permitteret ex
tta,

ob causas, in Comm. prsevio num. 49 et seq. expositas in Ottonem conspirarant, cum sequacibus suis tunc tenebant. p Archiepiscopus Moguntinus, de quo hic loquitur Rotgerus, erat Fredericus, ad sedem Hic, qui non semel B illam anno 937 promotus. Ottonis inimicis vel sese aperte junxisse vel
certe

urbe Moguntina egressum. Ea sedet sentenquod, cum in modo, quo Moguntix obsidl fuerlt soluta Witikindus a Rotgero
>

utcumque favisse videtur, Conrado et Ludolpho civiiatem suam tradiderat, indeque, cum ad hanc obsidendam certo venturum Ottonem intellexisset ad Brisacense
,
,

Udalnci scriptore, uti ex , quse in Comment. prsevio num. 57 et duobusseqq. adduxi, fas est videre, discrepet, nihil omnino, quo bini hi posteriores in concordiam cum Witikindo utcumque adducanVitse S.

anonymo

et

tur, superesse videatur,

quam

ut Otto,

cum

castellum, latibulum, ut Reginonis continuator ad annum 953 loquitur, semper Deo regique rebellantium, sese rerum eventum ibidem exspectaturus receperat. Hsec agendi, quam Fredericus tenuit, ratio via ac ne vix quidem excusari, ut apparet, potest, neque vero illam Rotgerus, uti quse hic scribit, satis produnt,

ab Arnulpho Ratisponam aliasque Bavarise urbes pro Ludolpho occupatas esse intellexisMoguntise obsidionem solvisse Ludolset
,

phumque

qui tunc e civitate

illa

egressus
,

Bajoariisque, ab Henrico deficientibus

ctus,iter in

au-

Bavariam, Arnolpho

illic

sesejun-

cturus, arripuerat, secutus eo esse statuatur. y Fuisse Brunonem Lotharingise non tan-

approbasse videtur. Excusare interim, quse Fredericus toto episcopatus sui tempore in

tum ducem seu gubernatorem, verum etiam veluti archiducem seu supremum guberyiatorem ab Ottone post Moguntise obsidionem ac
proin, uti in Comment. prsevio num. 60 ostendi, anno 953 sub Septembris initium constitutum Rotgerus hic prodit verum etsi sic
, ;

Schannati dicecesin et Hierarchiam Fuldensem Animadv. num. 63 Ekhartus verum, etsi quidem
Ottonem
egit, nititur in suis in
;

Fredericus pietate et vitse austeritate prsestitisse videatur, merito tamen, ut rite omnibus, quse de eo tam ipsemet Ekkartus, quam Witikindus aliique, ab Ekkarto laudati, scribunt, expensis opinor, visus fuit, uti a Reginonis continuatore ad annum 954, quo archiepiscopi illius mortem narrat, pronuntiatur RepreC hensibilis, quod sicubi vel unus regis inimicus
,

non tantum non archiducis,serf nec, contra ac in Comment. prsevio opinatus

habeat, Bruno

secundum apposuit. ex iis, quse Reginonis continuator ad annum 951 scribit.

emersit, ipse se statim

sum, ducis titulum sibi, ut apparet, adscripsit. Certe in duabus, quarum altera apud Marteneum tom. 2 veterum script.. altera apud eumdem Marteneum veterum Monum. Collectionis amplissimse tom. vn exstat, Chartis antiquis, Brunonis nomine signatis, sibi hic Sanctus noster archiepiscopi, non autem p
vel ducis
vel, archiducis titulum assumit, nec ullum, in quo secus faciat, diploma aut monumentum antiquum invenire quivi; cum autem sic habeat, non fuit sane, cur ex eo, quod Chronici Belgici Magni auctor aliique

Cur id

facerent, colligi potest

Proverb.20, h 21. s Quod de Ludolpho, in patris sui castra, fide per obsides accepta, veniente, Rotgerus hic narrat, verosimillime illud ipsum est, quod de Ekberto, in obsidem, quo liber ex urbe Moguntina duobus circiter mensibus obr

scripiores antiqui Brunoni attribuant archiducis titulum, fuisse hunc ab ipsomet Sancto

sessa ad Ottonis castra accessus pateret, obsessis dato,

Witikindus refert. Adi Comment. prsevium num. 54. qui Ludolphum Editha, t Otto nempe
, ,

nostro usurpatum, Meibomius inferret, uti in Comment. prsevio v ostendi, simul etiam probans Brunonem haud merito, quod re,

gnum

Lotharingise gubernandum acceperit,

veluti,

a Meibomio reprehendiac

quiprimus

matre
sub

ejus,

vis sublata,
lib.

priori uxore sua, anno 947 e vi* hseredem suum, ut Witikindus 3 initium docet, constituerat, ei etiam

ex episcopis ducatum

seu principis pohtici

fidem, ut Frodoardus in Chronico

ad annum

passus sit, perperam traColonienses duci. Bruno quidem, cum antea tantummodo juepiscopi nonjure gladii, sed

munus

sibi comitti

D53 testatur, jurejurando a magnatibus suis

promitti curarat. u Amoldus de quo hic sermo fit erat Arnolphi seu Arnoldi Bavarise ducis, cogno-mento Mali, anno 938 defuncti, filius, qui
,

poltrisdictione usi essent baculi pastoralis, potestatem jusque ticam in dioecesim suam suos gladii et obtinuit et ad successores

transmisit

verum aliarum dicecesium

epi-

scopi fuerant

jam

antea in hasce

pari pote-

cwm ob patris ducatum

sivi

non collatum

Ot-

state ac jure gavisi, uti in

jam

dicto

Comm.
.

vrsevio h v fas est videre.

z isurtus et

Dns INDKCIMA OCTOBBia

Leibnitius etiam hab
t

te, sedharumpriar
tia, /)(Wtenor

legeniumputatpA^
constanti

wro iwaW

^n
t ;
1

KC * ^!S ff!S5
L
i
equallta%
-

i? qmcquul ouvnmutum

prodens. bb Begnitffcdb Ro<oen hic

:s

,.,, <;,: ;;i,r,::,:=,

afficii

kj
intentiflsime

Beoundum prmfixam

rr^;
libi

riam,qua Henricum Ottonis frairem, ducia Wufo itii ptwfectum, privare, atiaqua, de
quibus hic Otto conquentur, mala is contendisse inimicos e Witikindi r, Comment. p>\wii num. 57 recitaHs, fas
,

Bava-

ragulam

viverent,

nec aliam stbl ullatenua eatimara venerandia patribua et oleri

vm
rni

leiuti

ulu

ini:u

quena egit, eoaque

Ln

nutodla Dominloi gregia

Beoum
est

paritor Lnvigilare BoUioltua

lllia

ammonuit,

Bt quia

colligere.

oulpa temporum orgehatur, ut rariua

ageri
i.

habita ad Lotharingu Lotharingi* '* magnates exhc"' exhortatione, Commu.it. prxvium

seq.

cc

De hac Brunonis

oum
,

quan
p

roiebat,

,, r .
,

abaena non minus, quam vens Domino Bervieoa,

.

oi

Intua limorea,

PugaabeJ

CAPUT
B Ordinatur

Luporum, Eooleaiam DeJ devaitara oupiantinm, rabiem timebal D

i

III.

aiQUl apot ko
1

ftmeo, inquit,
11
1

oa iU

vam

leduzit aatutii iuAj

corrumpantui
I

episcopus

clmim

et

aenaua veatri a aimplioltate, qua Jeou c,

36
Lta

hriitn

exeroitato

peotore
,

oontra
pro

ai\
'(,

monachos optime
cem

institait,

pa-

Lotharinqia, irrmnpentij r

omnia robu a """" s '""""";

J eot0

in

vu, '" ,,i

'

'n

ni dum yuWnajDr

'"'T oreDns exercitationioua

di

bus interea in hanc Hungaris,

procurat,
epistolam

'

vinoulo paoii,

alarl

11]

synodicam

aiu

/irf Aaamtnm Patmm aa Agapuum rapam

linmam nomam

uoddJ
nill!ll
,

ti e

ientem,oumdl 1M1Mll slll r|11

i
,

,,,,,
e
.

mittii,

pallium inde

accipit, sa-

anotoritate, euacepit,
ctarc

negooi

Jam diotum regni apud Lothai io

nt

t,

<',

oum

cris
det.

conquirendis reliquiis

stu-

unicuiquede prinoipibu partiretui onua '/,

i

quod qoo
ooo
liil

mazinu providena, quod omnib

ipse
oblrel
.

iioc

rivai

tur forte aliqui,

Epttcopus ordinatus deccssores suos.siu-

dl

Coloniam hetus rediit. Expcvtabatur ordinationis tempUI et unctionis laetiiiasalutaris.Hoc factoa,innovatum e

Hoc

facto,

quare

spjl o ipu

rem populi
ini

pei loula

belU

traotaverit, oui

tantummodo ouran
el q
ui

dwse,

quxcum-

quc eptscopi
tunt,

dium

plebis, et refulsit in oonspeotu

omnium,
8fl

piunt, sati
iiiis

'"ii

tantun
,

qui conveuerant, ornatus stola joounditati cerdos Domini Salvatoris. Postea nardu
ciosa dedit odorem

pra

''riiin

pai Llbu

pa

por

tun bunc

pre-

medio Ecci aperuitos suum. Audiebatur secundura institutum sonitus intrantis in domum Domini

suum,

in

Tutorem e1 Dootorem que propatfal iim n

quaai in tenebraa
lucis,

ddelia popu

\\

< pro
,

bfl

Li

ampliui

iibl

offendant Mec roro novafuit buju oodl

] l

Dei b. exemplum et documentum omnibusobtemperantibussibi in salutem.Quid

factu

gubernatio, aul Bao

>

'

toi
/

ibu

aute inusitata

t*uju

n-qui

autem

fecerit,

quomodo

docuerit, qualiti

in prouiptu lunl
;J7

pace ecclesiarum Dei seipaum Lmpenderi

estmirabile, dictu
diffioile.

Nemo
dicai
,

igitnj

uper

bac

w
pw
|

oulpabilam
el

mnmo

Tantum enim

iipfl

nim
I

cum
p

m
'i"
1

lanotiia

riorum Insignia hujua quotidiana opera preoe W "" debant, ut totum, quod in eecl pliandis sive restaurandis, quod in reUquiifl et

sacerdote
et

DafliSlem

propheiam
quid qul qufl

b
lia

Sanctorum in suam parrochiain transferendis, quod in publicis vel privati quod in ordinandifl domificiis componendis,
corporibus
Ecclesi;. i b bus, familisque sanctae Dei opera pene incomparabile cerat, ad aliorum omnes dooen videretur. Nam, sicut super acumcn, cordis sui aciem, ingenii ita

featinantfli,

dfl

,,.

qul
i

bonB
Pu

de
oitatu
ii

uiio

i.i:

Lediotl
nl
'''

opprc
,:l

"

bUcsB

fuil

omne, quod

Eaeit.

hunfl finem

aequaqnam con
Ita
nl
i

tttult,

intellexit,

animi vigorem ad majora

opera direxit.
l"iendo, supe-

aapientiae et virtutis

per
ge d

bom
opera BU
ori,
]

bui
"""

De

Dei, religione primo et cultu

temperavi
honori

mt,

datai GreciTheosebiandicuut, gecnndmn et Apostoncam auctorrcanonicara

llis

aperl

"

sapientiam,

ut tatem secutus, insti.uit ad ejOJ in diversis oongregationibM

mult,tu,ln,

.idia et

lemuliaan.

l,o ,ora

lem sedem

pertinentibus

erat

nnum

cor

h tce

,,

ct

^^
,

776
A.

VITA

S.

BRUNONIS ARCHIEP. COLON.

praesul, lu-

KoTcnEao.

patris familias operator et

summus

cernam ardentem, boni videlicet operis exemplar, in manibus ferens, ad ea, quae Dei sunt,
alios volentes duxit, alios

inquietos tantunque vitae etiam suaB

nolentes traxit. Sed

inter hsec

humani

g-eneris antiqua pestis

non

periculo decertavit, utnominis ma quousque pervenit, bella quoqu sedaret formaret, studium in omnibus bonis artih maret, sanctae relig-ionis et salutif
er8e

nW

I& T
<

cessavit invidiae suae virus per opera pii doctoris,

jam

in

bona spe germinantia, longe lateque

Lotharici regmi popu-

dispergere.
in

quam

intc]

38

Nam cum primum

gratiam ampliaret. Quoniam igitur humiir^ S philochristus et meliorum ardens emulator k^ rismatum servus Domini Bruno, secund
g-uitatem sedis suaj,
gniri, et

reaHungari, Gaiiias vamaturi,trrum-

pum,

U s, multimoda mag-ni hujus Viri exhortatione vix tanci em inductus, blandimenta pacis valde * .. ., Slbl msueta temptaret, et ns,qui sola civili dissensione tutum sibi aliquid pollicebantur, assensum in sui perniciem ex parte plurimapre.

apostolicae benedictionis privilegio debuit ^ cum eis pariter, qui traditam

^' Romanae quoque seT ^

a

Petro apostolo

bere respueret,saeva

Ungrorum gens,
,

et

qualem

nunquam

terra nostra sensit barbariem, a per-

versis illecta

civibus

transitis

Germaniae et
nobi-

plerisque provinciis Galliae, cui

h

jam olim

lis Francorum populus insedit, omnia ferro et ignibus vastatura se totam infudit h. In hac acie Cuno, qui prius dux erat egregius, cum suis sequacibus militavit utrum ad hoc, ut
:

Pap a direxit r, in qua, cujus spiritus esset, etouia pastor ab ovibus electus,a Domino missus
esset
,

o per Hadamarum ven rabilem monasterii Tuldensis abbatem \ k" ' mam ad Ag-apetum, mirae sanctitatis
'

cam suam epistolam

tholica3 fidei integritate in vera confessione inviolabili veritate praedicationis uniri svnnri

sanam servare n doctrinam r

h^
t

odio suo, quod in virum Dei

certe

Brunonem, bonis mansuetissimum, conceperat, hac feda

:

innotuit 5 appellatusque est ibi concors et cou' civis Apostolorum, princeps et propagator Do" raini praeceptorum. Legatus inde cum magna mentis alacritate reversus pio Pastori, cui an tehac gratia collatum est secundum

crudelitate satisfaceret, an ut, quibus posset, in tanto periculo subveniret, incertum sed illud
prius, latius opinione
et

oleum
41

g-audii pro luctu

t,

prophetam tunc attulit pallium

pro spiritu meroris.

disseminatum est. Nam ante contra eum dura quaeque fraudulenter,

quia vires defecerant, tentavit, ita ut Metim urbem opulentissimam dolo invaderet i, ipsi Coloniae et ceteris

faceret,

regmi munitionibus suspectum se probra jactaret, minas effunderet. Et

postea aliquantum temporis in hac eadem, qua

immanitate permansit nichil reliquit intemptatum, quo fedus in populo nostro per sapientiam ductoris sui pactum dissolvere
erat,
I

dudum

his qua3 visibiliter g-erebantur, intento divini- tum uum ar. tus inspiravit, ut eng-eret cor suum ci lt,aUatU<p, in spem e '6i simul vel g-audium spiritale, ne tristaretur in eo, quem sensit iraminere, labore. Cor enim, quod 7'er hunc S. Pinituteonn novit amaritudinem animae sua3, in 'eliquiis,

E nanque Dei cordato homini, et paUhm ab$ sacraraenti hujus mag-nificae virtuti magis quam hoc pcr legnSpiritus

gaudio

non miscebitur extraneus. Sapientiae ha^c verba sunt u. Legatus ergo, ut loqui ccepimus,
ejus

Roma

rediens,

se posse putaret.
odminiitram,
1

bonum nuncium Coloniam

sacrum habitum, ab

ferre

acceleravit, portans
erat paulo ante

^9 Hoino
fort una,

nanque

summaque

uni-

ammpfo"
toiapietatc,

summaque potentia, sed ignatus, quo modo secundis rebus uti conveniret. Has quo* _ suis couatibus semper lta, Deo dispensante, repulsus est, ut hoc eum non leviter peniteret, quod mag-num facinus tanta levitate ag-gressus est k. Pepercit autem in omnibus Sacerdoti suo
.

quoinuUu vis frayere potuerat,compescn:

niam, postquam abusus est, perdidit, in bonos u i tra rao dum impatiens seviit, sed a nefariis
...

x, prastendentem jug-um Domini suave, et onus ejus leve, et ipsum, quod sub eo dispensatur, humile ministerium',

versali Pontifice

missum

quod verba Domini testantur, dicentis major est vestrum, erit minister vester,

Qui

ferens

simul reliquias de proprio corpore S. Pantaleonis martyris y, et privileg-ium, Apostolicae sublimitatis auctoritate traditum, quo et eodem pallio preter consuetudinem sacerdos Domini,

et pio Provisori populi sui misericors et miserator Dominus, et ita omnia ordinavit, ut absque

bello et

humana

quotiensvellet, indui permissus omnibus, quae petebantur, ipse

operis, et

z, et concessis

prae

pernicie

maxima

magmitu-

saepe pericu-

la sedarentur. Inter quae frequenter ipse interritus aut secum intentus legit, aut de

dine virtutis et sapientiae in participatum ejus

maximis
in

quibusque rebus
Alisatio

quasi

curarum instantium

nescius, disputavit.

Hoc apud Treverim, hoc

gentibus et populis innotuit, quanta coustantia et securitate animi sui, inconstantes et temerarios adversariorum motus redarguit, cum eos, qui in aliems se fortissimos jactabant, in propriis
1

prope in concessum tantae dignitatis est. Properavit in occursum ejus leta civitas, undique jubilans accurrit multitudo, convenerunt in suburbio prope antiquum lo-

admissus

cum, ubi
sita

ecclesia

ejusdem preciosi martyris

et ruinae

erat inculta
reposita.

proxima. Ibi deposunt grata onera, deinde suo quaeque loco

adhuc

tam imbecilles

esse monstra-

bat

42 Monet

l.

Et revera quos nulla

me

unquam

hic aliquantulum

immorari

haud
pOSt

muli"

acies

"

nulla infelix asperitas, hos hujus Viri pietas imbelles et timidos faciebat. Consilio nanque

festivus ille, qui postea in brevi proh dolor factus est funerosus, ejusdem loci occursus. Ibi

tllOlKlitl-

rium,

Sttnrti

hujus notnim
intignitum,
condit,

bonorum hominum multitudine, non sevitia, timendus fuit, et quod nemo hostium tam
et

venerabilis iste amictus primo, ibi postremo, semel leto, semel lugubri carmine susceptus
est ^Corpus

acri-

ad perniciem, quara ipse ad saluFama autem et multitudinis judicio minimum motus est suo sibi judicio usus est, et in quo recta probavit, uon ut sibi, sed
tein.
:

ter vig-ilabat

enim

religiosi et

Deo

digmi sacer-

dotis

ibidem sepeliendum, onicii sui insignia

Deo place-

ret, optavit.

non amisit aa, quae tamen spiritaliter, et ideo ut credimus, anima secum vexit. Archano itaque Dei omnipotentis consilio provifeliciter,

.*.
pam
ce,tio,e,n

reidu,

UaqUe Ut paUCis multa ^prehendam, mittam intus et foris, domi militiaeque ? mdefessus Domini Praeliator animi plus, quam

sum

,* lura

'

est, ut idem locus ad declaranda sancti martyris' merita, prima hac occasione illu-

corporis viribus

tandiu contra pestilentes et

straretur, et talis fieret, ubi vir iste Domini pacificus et mirabiliter humilis, potissimum eligeret sub ejusdem pii martyris patrocinio tre-

mendi

66

__

JLStSSSfS quietudinis
mo
stia

remotL'

divina pervi<*iles et

TTT ^*
r
,

'

***
motlonnlu u o pal,
Ult
.

i<

"'
Ul
.

;tt_S P^^POWel

HOTvUU*

lllU(lo

>>vri tai>

tiquetur, sed de virtute ln viitutem

nava.
43

ut^aC *.

u m ^jMjnitudlnl

22?

'

2
*<*; r__.
__

pervenit, primo

rtligioni el leciioni
,/,,/V et
,

Nuuquam

ita

totum

se

oivilium negocioruni oceu

luxum

Pationedeteutusest(adquameumnox.
illo

wi
monimenl
!'
'

fltqua

reuquli

voluplates

bido, sed populi necessitudo attraxit) ut anhno

ndio habet.

ad omnia vivaeissimo non vi4,

per _* '',"'' ,"',

multoa
"

populoa nltn oltraqu,

tusreligionipnecipneetleetion, ?,,;,," J dio mori v,,,,,,,,,,,' , ,,,.,', suo et erebro monitn aecendiUmnes

"
,

"U,i.
.

,,,

'

Ull-

pr_ oeulis habuit. ,s v-, ni amabant. vebementer indolui.

alias familiares

,,

L
,

JJ,

, , , lmi mnl
'7
''

/11 ,<

K____lT_
"
,

""

"

" v "'

'

"
'

I""--

essent,

seere o

amieo meroris !oeo, ubi se ideodiligentius.so.ebatexpboar!, ;::;,; Pectus cordati viri pertfflsum
foit

eo ,,,
',

.,

'n
'.,.

Ch-_M '._.', ''" S. P __ 5

^
" "

""">'
,

''

8"

1^__1
1

'loniam,
pii
1 ' ,

_*.!
altarum
Qonoratii
_d
,,,,,
,.

regifloi
:

hoc piasertim tempore potentibus jocorum et voluptatum iliei

,

luxus

addm
"
' I

et consuetas

omm
Imam m
puloh

"" IUI
rit,

11JUH

''i"

rabill

quando suis coactua quodammodo reddidit, quod non debuit, excessum hunc
si

Unde

quam depulohra
lum,
unl

fcoil

gg,

[nolit
blli

modicum fletu plerunque largiore detersit. Vitam pra_sentein et dulcem mctuit, ,-t amaram expertus est de vita vero, omni
.

Patroolum,

Privatum

n
et

Qi

qnorurn s_sta
.

permagnlfloa, m<
tutaj

patrooinia
-1
,

Chri toforl
est, pretj

Jam diotum

licitudinis

et laug-uoris ignara,

haud dubium,

quibu
moti

quin ante omuia plurimum eogitaverit, qui de ea tam luculenter multotiens et cum familiari/'i5

mi. utputa g-emm

pignora sd

fmam

iq

a.

Dei
tpinffe-

amorem
vnntibm

bus, et coram plebesibi commissa disseruit. 44 Juvenis ut erat orauiquc pompa oircumfluus , audeo dicere , dissolvi vellet, tantum

,i, iu
|,
, (

miro ambitu
[ationebeai
'"i
1

"

[uid
iit

faotum
pluriml

al1

buju

pU Provl
,

,,

rtibn* frequenler indulget,

ut cura Christo esset. Hinc lacrimffi assiduffij suspiria fere continua, furtivse oration
sing-ultus
,

risdispeu atione
'

notumeal quem
l

In

'''
1

11

III,

\\\ IMI.I.M ,-t

in
,

ipso

etiam

lecto

clarius per-

u M

pleb
i

strepentes

ut testantur, quos id

minus

ce-

g-iosa Ita veneratui e1 oollt, ul

iv

pra entem
i

lare poterat,etiam duni latere volebat. Quotiens

benefloiis

largiorlbu

ootidiau

ob

diem mortis posuit ante conspectum oordis. Quotiens ad hoc vocis quoque officio prorupit, quod corde molitus est? Quotiens audivimus eum vehementi g-emitu prseopta quod futurum, non tamen sine gravi trepidatione, speravit, ut a_stuosum mundi hujus nau[t

iiniiiiari.
i

Cffitera,
!,','

qun

tam

hnrvi

I*ti
.!,!,
,

rli

Illll

ol.lr.-tailir.,
b
_,<

,1,,,

iui

pen

qui unt,
|"

bb

Im

irl
I

qod po
i

H'

.liill,

'1

Irrillllll

religii

<>t

fragium, in Dei sola misericordia tutus, evasisset, et in litore dd

nliiriim 'Taf,

iii

jMM

I,,,

taudem

securitatis intima. con-

dierum
,

ixorum

dd? Elapsurus quodammodo putabatur, ut quasi mortem aufug-eret totum, quod ei in hujus mundi deliciis blandiebatur. Tcstes sustitisset

oonflrm

tudio
ut r1
iiflj
ill

Id

\ ,1

poti
i

imum,
el

.'i.iiii,

quo
i

it,

ampll

persunt conversationis cjus quara plurimi quotiens eum in secretis corde contrito et spiritu
:

fioaretui

gaudium

tj

ntrlqui
'"

bono
/n

odore Chl.
vivaoiu

" i;ifl

'""

humiliato persenserant

mirari plus poterant

ti,

quam
inler epulas et

imitari.
ille

et

illi

appeteient, quod
, otui,

45

Nam

popularis, plerunquc quasJ

quo
qul
ne

iam aljstemius
'imnibus bo-

litarius vixit.

Mirura dictu

inter conviva

l;>

se trflnfllatum
.,.,t,

iud< b int.
,

Nam
I

num exemplum, inanern

interim glo-

tissimos

lietior ipse

frequenter abstinuit.

bo
fta

quod bab<

t,

ablatun

les et delicatas vestes, in

quibus
est,

Illo

ad hominem usque perductus

etiam

in
i,,

bH Ulud,

"

'"

riam fugiens,

domibus regum multotiens

dcclinavit.

totei

memo

ia,

quod
i

ibi
I

Lnutiliter bflbuil ln

prxbet,
ee

purpuratos ministros et railitcs ee suos, auroq ue nitidos, vilem ipse tunicam et rustica
pelles induxit. Lectuli delic

sentia.
illud,

[mpletuin
tui

omni

fa

abund

m,

qul non babel

kk

pernatus est. In balneiscum lavantibus lotus que nitorem querentibus vix aliquando

habet, aufeietur ab eo kk.

OTATA.

778

VITA

S.

BRUNONIS ARCHTEP. COLON.

Thuringicv oppido, composita
secutis

KOTGBERO.

ANNOTATA.
Anie undecimam scilicet, quae Sancti electionem, anno 953 circa Julii initium factam, proxime excepit, Octobris diem, uti in Com;i

sparsim

scribit, in

sium Gestis cap.

25

mentario praevio num. 75 luculenter ostendi. Opponi quidem ibidem hunc in finem allegaAgrippinae, quo tis potest, Brunonem Coioniae Aquisgrano contulerat, ordinatumfuisse sese episcopum, et tamen apud Marteneum tom. 2 Veterum Scriptorum exstare chartam abs
,

illo

in posteriori isthac civitate

anno 953 die

Octobris idtima concessam; verum quid ni factum esse queat, ut Sanctus, qui Coloniam,
ut ibidemordinareturepiscopus, Aquisgrano sese contulerat, eo vel statim atque paulo ante xi Octobris diem ordinatus fuisset, vel certe

fere, quibus id # gerus facit, verbis recenset, ibidem R t textum, in quem haec observo, sic reddit va Hungrorura g-ens.... transitis Germani et plerisque Galliae provinciis.... omnia fP ^ ignibus vastatura se totam infudit; cum af Folcuini huic lectioni Surianam et Leibnir^ nam praeferendam, et verborum sensus et * veritas suadeant, fortassis Rotgeri exemvla in quo eadem, qua in codice nostro, textus hic propositus ratione perperam omisso quod apud Surium et Leibnitium post voceni
.

dium contracta iisdem

hn ^ Abbatum L h conjunctim in comn^'

aliisgue

^*

provinciis ponitur,

commate, legebatur

hauddudumpost, itaLotharingide, quam gubernandam acceperat, exigente rerum statu,

fuerit reversus ?

b Exodi 28, f. 35. c Surius legit Timeo,.... ne, sicut serpens

:

cuino prasluxerit, hincque hic scriptor voci isti non inepte posse, quod eamdem in exemplari sibi praetucente, prout in codice nostro fit, sequebatur, Galliae vocabuium praeponi seque id praeponendo venustius locuturum ra. tus, modo jam assignato textum istum reddi-

seduxit astutia sua, ita corrumpantur sensus vestri et excidant a simplicitate, quae est in Christo cum autem hsec ipsa etiam ver-

Evam

Est quidem, cur id, non a Folcuino E sed a librario, qui Foicuinum post transcriderit.
psit,

ba, nullo penitus vel

2

dempto
f.

vel addito, epist.

ad Corinth

cap. xi,

quem Rotgerus

hic citat,

apud Apostolum, occurrant, Suriana

3

interim, cum Leibnitiana huic consonet, Rotgeriana forsan

lectio prnestat certe nostra, etsi

non
d
e

sit.

Apud Surium
sibi

et

Leibniiium hic additur:

factum esse, haud immerito quis suspiverum, utcumque res habeat, Folcuinum equidem, quas in abbatum Laubiensium Gestis cap. mox cit. compendio iisdem fere quibus a Rotgero memorantur, verbis recenset, ex Rotgero, non autem hunc illa e Folcuino hausisse, verosimilius mihi vet ex eo apparet, quod, cum Fotcuinus, anno demum
cetur
;

Unicuique

congruum imperaret opus. De pace, Ottonem inter et filium ejus

954-

990, ut HistoricB Litterariae Franciae Scripto-

res tom.

6,

Ludoiphum sub anni

Rotgero hic
cis

finem composita, a

uttra

annum,

pag. 453 docent, e vivis sublatus, uti iidem Scriptores ibidem

fieri

sermonem, Pagius in Criti-

ad annum 953, haud recte, idi in

seq. ostendi.
f

num. 4 existimat; verum Comm. prajvio num. 11 et

pag. 455 affirmant, 974 abbatum Laubiensium Gesta sit prosecutus, haec certe ante annum
975, ante quem verosimilliyne (Comment. prsevium num. xi et seq. videsis) Sancti nostri

Apud Surium et Leibnitium melius siquis,

sit

Vitam Rotgerus
fuerint donata.
vio

scripsit,

luce publica

haud

cumque, quo sensus

istud

perfectus,

omnino requiratur, librarii do oscitantia, ut sola prior ejus syllaba in codice nostro hic legatur, verosimiltime est factum. g Quae de Samueie et Danieie hic dicuntur, C e Suriana editione sunt excerpta etsi autem, cum et ab editione Leibnitiana absint, Rotgeri verosimiliter non sint haud propterea tamen, quae pro Brunone, quod potestatem potiticam cum sacra conjunxerit, excusando in
;
,

vocabutum tantummo-

ildConradus seuCuno, uti inComment.praenum. 74 docui, onno 953 sub Septembris initium, MogunticV obsidionejam soluta, fecerat.

k Facinoris istius Cunonem seu Conradum quantopere pcenituerit, tiquet ex iis, quae infra num. 52 Rotgerus scribit.
1

Brunonem quidquam memoratu sane

di-

gnum tam in
provincia,

Alsatia, quae notissima est Rhe-

Comment. praev. num. 64 et seq. adducuntur, vim suam amittunt, cum equidem, si non Rotgerus, is saitem, qui hunc interpolavit, Witikindo, Brnnonem Samuelis exempio excusanti,

no adjacens Galliarumque regi modo parens quam apud Treviros gessisse, Rotgerus hic indicat; cum autem nihil omnino, e

sitjungendus.

quo quidnam idfuerit, velutcumque queatcoltigi, adjungat, omnem operam, sed frustra, ut rem aiiunde expiscari possem impendi, m Suriana et Leibnitiana editio inflexit.
t :

h Surius et LMnitius, omissa, quae hic Germaniae vocabulo subditur, conjunctione et, positoque, quod in codicenostro omittitur, post vocem provinciis, commate, legunt Saeva
:

n Surius, ut sensus exigit, habet servavere; sed codici nostro consonat Leibnitius. oHac Bruno electionis suae certiorem faciens Pontificem, ei simut fidei suae, uti ex subsequentibus inteiiigitur , reddidit rationem. p Ab anno nimirum 927 usque ad annum 956, ut Browerus in Antiquitatibus Fuldensibus pag. 284 et seq. docet.

Ungrorum seu Hungarorum

g-ens

transitis

Germaniseplerisqueprovinciis, Galliai,... omnia ferro et ignibus vastatura, se totam infudit

;

Folcuinus, Laubiensis jam supra ssepissime laudatus abbas qui tam qute de
,
,

verum

Eungarorum
filio

in

Germaniam sub Henrico

,

Aucupe irruptionibus, de regni sub hujus

Ottone perturbatione de Ludotphi et Cunonis seu Cononis in hunc conjuratione ac denique de Hungaris per hosce sollicitatis Rotgerus hic et supra quam qute in,

Cathedram hic occupavit ab anno 946 usque ad annum 955. r Non anno demum 955, ut Pagius in Criq
S. Petri
ticis contendit, sed,

Romanam

quemadmodumin Conim.
anno
953.

praevio
s

vi ostendi,

ld

est, siguiticavit.

t IsaiaeQ>\, y. 3.

fra

num. 52

et

seq.

de pace Amstedii

u Proverb.

14, y. 10.

x Paltium

appellatione a Rotgero ,-' hic di*(i> , ais "nctum archi^- , eniscnn,\nuo junsdichonis episcopisque ;.
sibi collatv
,.

^** * m ftoWti a
1

DIB IMnxiM.v
J>o;if,7fce

QGEQBUa
'

Ruo,

GAPUT
'"'"
1

IV

SSES! EKSSKr ff*^misP(mHficibus!Z

a
" 5 ljeribus Qsposthumis anno im !'X ^utgatis, insertam, contexit. 7 Z)e sancfo hoc martyre ad xxvn /ulfl diemactum apudnosjam cst. potesque.quem
' t

'

in

- -

*" *< rnnpublicum scdulo *^>nepotmmmLudolphum

cum patre
vtros

p-atiam

rtdtictf,

qpttmos ad&tki
talesque etiam

loidem Aciis ejus premisimus, Commenta-

tn

oansi-

nus num.

43

Ktm,
ficii

et

seqq. consuli, uti in

ment.praevio num. XlSjdm monui. z Ita sane Brunoni haud vulgare impertiebatur pnvilegium, cum archiepiscopis

Comrrclesiis.

mmpn%
loois per

hoaPontifice condecoratis,raro

nat,,
I

turindultum. aa Archiepiscopi quippe cum B pallio dignitatis suie insigni a Papa fuerant donati erant sepeliendi. bb Apud Surium et Leibnitium
pwestolari

ut eo, quotiescumquevellent, uterentur teaa-

certatim "'"
]

tnulUa multj
ui

ion
Ml
et

parro

*.
'

adeli

nio

Dominl Ser- !****+

*t

prudene ecclesias, mona Dom,nl D* - ot

apta,

*!

nonori

8an-

qumdam

J^TiZtS
,r
""*'

fundaa
!

erexit,

qusdam

sequentia isthxc vocabula. Non multo post ibidem, utputa in locosecretiori, interverbum

olim
ui

priua fundata nobilitei diruta reparavit b. [n

I

m*i

Deo omnipotenti aub

di

Qonicae

etc, quse huic subditur, conjunctionem et interjecta reperiuntur, cumque omnino, ut sensus evadat, perfectus, requira <bi-

g
ro
|

disposuit

modo

ndit. Cuju

i i

tandum nun
citantise, ut

est,

quin librarii dumtaxatos,

mentaBre perenniu
firmata perdurant,

ta

[1

ub
In

aol

unl

lo

a codice nostro absint

sit

ad-

Lta ul

Laudem
\
li
i

im
nulli

scribendum.
cc Quandonam id Bruno fecerit in Comment. prsevio, num. et seq. definii. dd Familiarem etiam Brunoni exstitisse Rotgerum, partim ex hoc ejus textu in Comment.prsevio num. Vdostendi. ee
lis,

Jesu

hriati,

memoriam

tanti

obscuratum iri in perjjetuum patiai ad exteras nationea trau fudil el h

providi
I

lem
trtim

'",
i'

|'artiin rx<
\

opcn- proprio,
i

trtim

nrla

per

10

irum quali<i

Nomen

miles hic
id

idem, quod

vir nobi-

pas,-n

orebra admonitione difTuditd. \..n enim aoram quenlibel aul Inoai um o e

'

significat

oupari, aul
sit,

ooio

torpere Lnerl

ut irav

ff

Quam verum

unisquisque facile
Vi

ba1

Loquij ignaT
I,
i

am

pi

intelliget,

quiSancti Testamentum,
evolverit.

sepibu
laborat

'

seoundum

Lpo tolum,
e.
"

qul

oon

subdendum,

Qeo manduoel
quae amavit.

g*g- Ecclesia S. Petri, de qua hic loquitur Rotgerus, hodieque est metropolitana electo-

giliatim
uit,

imnia, quas

fecit,

wa

Tantum em]
ote
i'l,
iii

ralis Coloniensis.

supererit id
|;i
.

curantibi
nt, .jn
<|iloi|

hh Unde

et

quandonam pterorumque San-

in-

ctorum, hic memoratorum,itemque SS.Evergisili et Odonis reliquias Sanctus noster Coloniam transtulerit, in Comment. prsevio
xviii exposui.
ii n vj,uce post hanc vocem hoc num. adhuc Quse pusi nunu vucet/c nuc nur/i. uunuc leguntur, apud Surium nonexstant, sed eorMmtocopowrtMrsilentiononduximussupprimendum acdeinde sequiturprolixa SS.Ever-

plevri
r.i

Jam

vero

tn

pradii
'

uu

inBubtilitate diaputationum de

i^aKi

pturaruxn,
|/unoui.".-, po ijinu
.

atu que (uerit, ami

i

difflnlre -

imu
\h>m

qua
i

tam
.1.

^ nis
-,

Bermonihu
u!

ri

Chri

et

ea, qu83

doctrina, profudit,
pientia Dei, perq

plenum eui
icta

gisiliet Patroclitranslationis descriptio, hic a nobis ob ea, qux in Comment.prcev. num 14. et duobus seqq. dicta sunt, ac proecipue

unl

hocaudien

el

recti

ut nichil, quod divlni

quidem, quod a Brunonis

inserta, absit, omissa.

Vita, codici nostro

sagax eorinn, '|w.-i- niit intemptatum relinqueret,

oviliumiseptl
,

.).

'i

'

l.r.

h,

TUtatol

quo aui
perit, qui,

kk Matthxi

25, f. 29.

aul

acie contra diabolum dimicaturi, sol

tam appeterent
ii

boa

cum omnl
,

ceptos, BU83

qui

ti'. ;i

conaolatione muuito

per diveriaa

moof-

Q3j

riorum
8 iae

cellulas,

cum
ni
,
I

teatimonio, et reiig-ioso,
alibi Bingulos, alibi

ficio,

niBiflermoue tantumct bus tamen adinvicem,

adspectu, nullus pateretacceaub.il.

L00
et

Octobris

Tomus

V.

780
A. ROTBHERO

VITA

S.

BRUNONIS ARCHIEP. COLON.

pax in palatio regali, quod in bitumfuit, exintegrocondictao Arnstath ete* jam parte per imperatoris nostri ejus sapientiam confirmata. Etrevera
siae,

et

quascumque humanae

fragilitati necessaria vi-

debantur, per fidelissimos suae admini.strationis vicarios sollicite ministravit, et prsecipue per

quotquot in anno occurreeos donis congruentibus visirent, sing-illatim Apostolicae tavit. Ita secundum pcrspicuam

Apostolorum

festa,

fa^^

et ling-uis innotuit, quia

est,

trw^

Deus

sed pacis p

tantum hujus
in

dissensiorl S
initio on'

^
?

bona providere curavit, non normam tantum coram Deo, sed etiam coram hominidoctrinae,

est

salutem populo suo. Imperatoris

:

spiritus ag-itabatur

contra aliquos,
rjui ejus

hic
in

memoralam
quibusdam
h

bus g ut cujuscunque affectus sive conditionis homines, si Deum quererent, inter ejus discipulos aut probari possent, aut erudiri. 50 De ancillis Dei, quae in monasterio sanctae Mariae divinae relig-ioni fuerant deditae, deque canonicis ad sancti Andreae Apostoli ecclesiam h translatis, et, si qua erant hu:

tempus exercitum congreg-andi habuit per Christum ad Deum,

ipso, qui a nou

nT* UlcIen \
axu

sed

fid

Cuno, non jam dux, sed miles, toto," ut putah tur, animo conversus ad pacem, qu

q U i po t salvare in paucis, sicut in multis q. AdeTt

am

ante atrociter impug-nabat,

pau to

mans,
si sic

Deum

jusmodi, scrupulum quidem reliquit non modicum, sed iis, quibus mentis acies ita non vig-et, ut sinceram ejus intentionem in diveroperibus valeant perspicaciter intueri. Qui utique si adverterent, non homines propter
sis

ejus sancta voluntas existeret, permksregi nostro et exercitui ejus victoria, eumtb impiis, quibus se prius conjunxerat,
permitteret trucidari, ut possit in

do g-emitibus, utfertur, exorans ut

cilicio

membra

perpetuum ab eorum
co *tra

consortioliberari.

locum, sed locum a Deo eligi propter homines et, quia obedientia Deo placet super sacrificium scirent fortasse, oves vocem pastoris
,

53 Imperator indici sanxit jejunium ipsa

quffi

B audire debere, et magis idratum acceptumque Deo fore, quod per obedientiam, quam quod per propriam voluntatem sequuntur. Ubi au-

tunc erat, in vig-ilia sancti Laurentii mar- Ollo f*ciuimo tyris, per cujus interventum sibi populoque suo ipsum Deum poposcit esse refugium. Pro- E positum suscepti operis negat expedire
bellum

(pui

primo sanctae

festivitatis diluculo susceptum'

tem zelus
liter

et contentio, ait

Jacobus Apostolus,

vixdum vespertino crepusculo, Deo

feliciter

ibi inconstantia et

in eo,

omne opus pravum i. Simiquod nefarios quosdam patriae cireg*no, ubi quieti et pa-

misericorditer dispensante et pro suis pug-nante, satis

viumque praedones de
cifici

peractum, miserandum post victoriam Cunonis interitum, gdoriosissirnum imperatoris

esse noluerunt, quasi pestem bonorum expulit, et exulare coeg-it, ipsis licet nescienti-

triumphum, regem ipsum barbarorum, duces

et principes captivos, .trophaea per totam regni

bus profecto consuluit. Quo enim diuturnior nequam, eo graviorem et prolixiorem sibi comparabat poenam.
agendiratio-

fines frequentissima

ipsius latitudinem, usque ad ejusdem gentis quae omnia proprii indu:

nemcarpebant,

propugnatur,
k

51 Quando autem boni quiescerent si malorumfurori nemo resisteret .? Nimirum peper"cit illis Deus, quibus hoc mag*na sua patientia
,

striam operis, ad laudem et g^loriam nominis Dei omnipotentis, expectant r. Nos, utaquo paululum defleximus,ad propositum redeamus,

et bonitate permisit, ut

de pace et statu patriee

suae absentes audirent

quam
tem

videre vellent. Telices,

quod preesentes nunsi bona sua sal:

quid interea pius archiepiscopus Bruno, totius semper perosus malitioe, et indefatig-atus justiciae executor fecerit, disseramus. 54
niori

Cum
et

videret se ad praestitutum diem

se-

rrumpunJ,

in peregrinatione cogiioverint, et

non possint omnes pacifici, quoniam filii Dei sint vocati. Talis itaque per Dei omnipotentis gratiam vir istc fuit, ut nec odio, nec invidia ad persequencupierint, de quaexpelli

patriam ubibeati

fratri

suo

magno

imperatori cum
,

ntpotem uum
f/uopofniconsnlat,

non posse occurrere simulque esset sollicitus, ne forte barbari bellum vitantes, in Galliam, suo juri commissam proauxiliaribus copiis

dmuleri-

cere atqui

gere conatur,

vinciam

declinarent, arbitratus sic se regno

dum
C
tur
:

eos, qui tales erant, ullo

modo

excitare-

ritia

nec a miserendo aut parcendo miseris duaut crudelitate aliqua restring-eretur sed
:

consulere votisque imperatoris sic amplius deservire, Ludolphum prolem regiam, nepotem

suum, convenit, aegrum ejus animum

tiis

blandipri-

ut pastor sollicitus, et vere dux populi Dei salutem omnium et utilitatem in omni quesivit neg-ocio, et quos ipse in via Dei duxit et
docuit, ne a perversis seducerentur, et in erro-

melle dulcioribus delinivit, statum

,

stinum

si
,

quae sua erant

repromisit.
et

accuratius vellet

rem mitterentur, strenue decertavit. Tantum autem aberat a sevitia, ut pro iis etiam, quibus amarum aliquid pro qualitate factorum ne cessario inferebat,
ret
:

A quo postquam meexhortationum suarum obliquis ambagibus antidota, non ut prius

attendere
dicinalia

sermonum

declinari,

sed solito avidius praeg^ustari

recipi
sensit,

et

ad

interiora pectoris

ipse frequenter

amare

fle-

episcopii sui
licet s,

eum mox in locum venerabilem, Bonnam videsatis invitavit,

ita g-audere

cum

g*audentibus,

cum
dixit,

flenti-

jucunde

jocundius su-

bus

flere consuevit.

Nam et qui

hoc

quen-

scepit,

omni voluptate, utriusque dignaetcomreg-iae dig*nitatis affecit.

dam
paci, Arnsledii
composit.i
.

satanae in interituni carnis tradere jussit,

moda, cunctisque, qui aderant, gratissima, non

ut spiritus in die Domini salvus esse possit. 52 Igitur cum jam prope esset summa dies
et

immemor

Qui

dum

ad-

/i> -

ineluctabile

tempus,

mandx
ravity

quo Deus omnipo-

huc simul essent, de his, quae in expeditione bellica, imo divina virtute facta sunt, nuncios
acceperunt. Institit nepotem patruus amplius
consolari.

adlabo-

tens, propitius

dtmique

in

Bavariam

iterum
gari,

Bunl

sui, ultus sang-uineni servorum suorum, vindictam retribueret in hostes eorum : etenim l est ultra modum
et

teme populi

omnino

intolerabiliter superbia ferocissimae

55 Factum est autem in brevi , instinctu n pener? -* * u " suo qui nprier ut filio iiujus hujus consiliarii
-

ei/ue poit o
fratre,
(/ui

Co-

loniam
ibirpie

venit

gentis Ung-rorum, seducta

(credo)
,

anni

ut veracissime ante ruinam exaltatur cor n ibi ceciderunt omnes, qui operantur iniquitatem.

superioris

et

inventus
et,

est,

successu.

Siquidem

leg-aret,

imperator totam Italiam quod majus fuit paternam

de-

contw

fir- ium

celebrat,

dictum

est,

Prajvenit hanc pressuram

imminentem Eccle-

maxime missime pietatem impenderet.Ubi dum olympo, n placuit populo viamque affectavit regni tupente flos^ille integerrimus et robur
tissimnm.

[taliam roi/u i curat,

;m
P 0:
te n C i,UdiUem "nx.it. CoTo iun "t C lo n L m v 't1W se non tam am tern.s dehens ,nun is ct.bns affutibns e, cunctis
.

Tr
,

^ ~tudine
fra-

mm
1

J
,

judun blanda >tem in bonos dommatmnis liberalitas.

;

ju m sus bo S obIec,,,M,.N%,., nmm]M ,i ;.; , fuitibl uls a m .mprobos et importuno. oive1

1

regni
et

,,

dMrtJa,

qun nulla mejw

Slquiden
Batt

xi

1(

tur

^ ^^
tfwltfiunn
.

e,

que ejus tutandis et dilatandis sedulo nue in commune consultum

quibushbot,
tur,
aliis

Destatu reprirebW
ut de sanciomiis

wl

oo"

M e mw lUd

resecandis cautie
est u
' ,
,

T;" ab honore
'""

atttHUu.
pre

interea

summo cousilio provisum summa dili/emia

fW Z
,

V,?
r

i
'

veritatisassertor.Evangehipro,,.
etindustHosviros.qui^mpn,:,,..',,;

J
.

oS^TTl "
J
"'

?
>dai,tem dortrtaia

vinbus tuereutur, ii> consilium, neque copiae deessent,

et
vit.

loco,

nde

mos
ut

H*"*-*
eidem Bolom
re

neque
ura
nraj

eocle

pilBfult,

B6d

81

inulti

,.,.

putatui

B
reipublic* et
qregis

sedulo

56 Quotquot etiam de prineipibus et regionariis primoribus, ceterisque, quorum

sitio reg-ni intererat, saluberrirnis
fluifl

quia
fleri

In

lUia
aolel

perwlum etc
inoonstantia
et

unde

dispo-

curam gerens viroi optimos

adhlbet
li/iuni,

ainmo-

nitionibus
utilitatis

ad communis

um, quidam el r nqae, quod diotn oefai

omne opoi I
p mj
ploj

bonorum

esl

omnium

terrenas

in con-

pleno consenserant , bos ipse inter summosetfamiliares habebat, eisdem

fedus fide

tentla.populumimperltum
Bruno, cuijam
r, "' :i
:

imperatorem germanum suum npprimc ,-.,ciliabat, pensans non temere a quodam BapJ te dictum Bonus, ubi negligas, Begnior, au1 fit malus improbior. Archiepisc Trevirensem Henricum, magni meriti el summ?B probitatis virum, qui Rutperto magnii
:
i

to

quod
el

veran
I

hunoejectum antshac
benefioio
duoi,

ad Ulud

fidei

Degleotum, et *
sedo

ni b oemine po aentium
lo

se1

sl

praesuli, Colonia3 in gravi pestilentia,

cum

et

Boandali p scopo reperiri. Sed ad

stra praavaluit, quicquld
:

nuiia ocoa

eornii

imperator ibidem
cellentiae

esset,

defuueto suceessit x,

pro salute Borun

bb

Wilhelmum quoque

praeclarse et gratiflsimaa ex

'iijii

est,
P

hoc

Ibi

pe fciferum

archimandritam, nepotem snum, Fri derici Moguntini antistitis successorem y, ambos egregios, ambos in lege Domini perf instructos, imperatori alterum consanguinitate, alterum probitate, utrunque familiaritate eonjunctissimos, ipse quoque inprimifl sumina veneratione colebat. Hos igitur tales tam illustres, tam eerte sapientes et religiosos, et In

Brratum est, Itum tumest, doneo expul lone qJub

et nequltis satisfaoerent,
i9

multa

Bmabant, QuJd
e
t,

nec

orudelitatl

Ablatc

i
i

raatftuti

"''

IVeiMM.
nntta

ima
nisi
el
i

faota
el

ei ',

quas,
lo

'!<>

hio penitu

imoveretur,

eondem

/miIiui (uervt,
i

cum
illfu

"iM.mrol,

pro

nndufl //",

iibrogaretui

omnibus bonis artibus eruditos

viros

ad confre-

dari

non po
d

tem

silium, ne forte ipse per se, ut sunt humai

a tramite veritatis usquam exorbitaret quenter adhibuit hoe cum ipso simul non
, :

nndique Innumera oonfluzei nnt, fluotuavil Ecclesi, laborant

pe tate
,

o d

bernator Ipse procelloBae tempe

in,n potult,
I

petum
lt,

lum

in lectione, consilio et disputatione,

'e

11

i" Itur,

oe

ae

etiam in acie vidimus, providentes bona non tantum coram Deo, sed etiam coram hominibus.
foitigue

ceretui b

malo,

ed

inoerel ln
u

ilum,
jrla-

Ccssit adver

aiitiuiii

^oluntati,

diojugularet

sibi.

Obfltriotl
ut,
bI

Banl Sft

efiam

57 Erat nanque in Occidentalibus Lotha-

rum

fide

Bpontanei,

aoofpere

merereo
Impi
H '66

tttcuii eccletiis

prrficiens,

regni finibus velut indomita barbaries, felicitati ea quse videbatur Ecclesiae proles invidens aliense, nec minus saluti suae, despiciens paternae blandimenta exhortationis, terrorem vix sentiens potestatis. Qui si juri suo
rici
,

tur epl icopum,

quem
ii

petebant,
el

firmitateauctoritatemBooleBkB

eju

rium tuerentur bb. gotio Imperfectum iiarumnTiim ln

moveret,
r,t,

ae qni

reatfl

aUe
bui

orupulumcom
Ituto,

permitterentur, suisperversi sibim< stip lif Ipi mi viderentur. llle vero ante omnia provido

cum

imperatore germano BU

nt

Batnei
Ifl
-

litate

usus est moderamine discretionis, ut pro qualocorum et temporum, in praelatione pastorumadsapientissimi imperatorisnostri impenuiu, j^uiuiuiui G 6 rium Dorainici erreg-is paci et trauquillitati i i illos nimirum cetens preferens, consuleret
:

antiqua sedes Veronei]

cc. Muit.a
vi
.

-iii'

alifl

<'

propeinflnj

In

bre

non
'

in

Lotbaricorun]

imodo populo,

^ nuu

nuemetiam, quem
incultoet rero
sed -tiain per

flicut

quibus nequaquam

esset incog-nitum, quid pa-

storis esset oflicium, quid mercenarii esset vi-

inpreflentiarum cernJtor, ei '" " netum, "" totum regnum glo

pacatnm

;i

tium

quid in quid in ministerlo suscepto esset aut sperandum angaria aut agendum interiora alios, ut quasi cortinae hyacinthina? ornarent aUos, ut quasi saga cidomus Domini arcerent. licina deforis violentiam tempestatum
,

peratoris sui, in Dei rebuset salul

stufl

est.

Brat enim

omnino communis cura cum flenion- et germano altero racrit" gloriasuo, quorum uterque de
batur in Domino.
i

7S2
A. ROTGnBRO.
Lothario sorori$

VITA

S.

BRUNONIS ARCHIEP. COLON.

suse filium,
,

60 Prseterea Lotarium, sororis

de antiqua reg-um prosapia ortum

rifice

$ux

filio

a suis vehementer esset oppressus, misobrinis

cum

scopi sese fundasse, in jam

data, quse

opilulatur,

mentorum Collect. ampliss. tom

apud Marteneum Vetem

7
f

supra seem

eruit et exaltavit, nec cessavit, rumetiambar- in locum patris sui reg-em constituit, ac

Normanno-

bariem mitigare conatur.

res ipso

potentioresque Hugonis

filios

donec majoomnes-

awni Euracrus, Leodiensisi 800 affirmat, simul etiam ecclesiat isti^

'

mcharta

J'

^lr
,

B
nu
'

^'

rium

dd

sub jug*um ejus straut, sub unius vit, ita prospiciens universis, pariter et ab hostimoderamine imperii omnes bus tuti et inter se invicem possent esse pacati dd. Imminet reg-no illi, quod reticendum non
que
illius reg-ni principes

sese adjunxisse iisque qui ft taturi essent, Aquisgranensemvita>,

22?**
'

regulamprsescripsisse, nonobscure nrnT^ S; ut hinc etiam, fuisse a Brunone moL

qu&

clades,Nortmannorum g-ens,quibus in piratico latrocinio non sunt alii exercitatiores. His ex mag-na jam parte prseda erat populus,
est.sa^va

in Lotharingia vel ipsemet exstr u exstruenda curavit, non aliam, quani A granensem vitse canonicse regulam

lS

pernicie assuetus. Quod inter se domestica seditione illis superfuerat, consumpserant ; eg-it autem provida dispensatio
dissensione et
civili

tam, non immerito possit argui. eBpist. 2 ad Thessalon. cap. 3, v lo f Sur. et Leibn. addit Et ecclesiaruni
'
.

vr&T^ cr%

'

g*

AdRom.

12, v. 17.

Rectoris nostri, qui,

intellexit,

quoniam hominem
alicnum a

se esse

humani

nihil

se putavit,

eg-it, inquam, ut ad se, quasi ad tutissimum portum, confug-erent omnes, qui quietem et ipsorum etiam barbarorum pacem amarent immanitatem et intolerandam dudum ferociam mitig-avit , siquidem eodem tempore et rex B eorum Haroldus cum mag-na suse multitudine g-entis Reg-i reg*um Christo colla submittens vaj

h Ecclesia, quam hic Rotgerus memorat ad S. Marise monasterium,de quo moxfuit locu tus, spectabat fueritque proinde ab eo haud multum remota; fuisse autem tam
monaste

riumisthoc,quamecclesiamillamseutempium S. Matthasi nomine aliquando etiam insiqnitum, Gelenius in Preciosa Hierothecapaq 6'2

prodit,addens,templummodo
cupari.
i

S.Andreis nun- K

Epist. Jacobi cap.

3,

v. 16.

nitatem respuit idolorum ee.

ANNOTATA.
a Surius et Leibnitius addunt servitio. b Quandonam, quod hic Rotgerus memorat, Sanctus noster fecerit seu potius facere inceperit, pronum est coltigere ex iis, quse in

k Fuisse etiam, qui Brunoni, quodnefarios quosdam prsedones in exsilium pepidisset obtrectarint, exhoc Rotgeri loco apparet; ex horum autem numero exstitisse opinor illos
in Commentario p r &133 vidimus, a Brunone, non ut reipublicse et religioni consuleret sedutsororis
qui,

quemadmodum

vio

num.

suse Gerbergse

Commentario prsevio x, quo demonasteriis, abs illo tam in Lotharingia hujusve parte Hannonia, quam indisecesi Coloniensivelauctis vel instauratis vel denique a fundamento
erectis, disserui, in

fuisse

commodis serviret, relegalum Raginarium, Montensium comitem,

dicebant.

Vox hsec e librarii dumtaxat errore in codice nostro videtur exarata. Certe ejus loco
I

c Vitse canonicse
riis,

medium adduxi. regulam, quam monaste-

apudSurium et Leibnitium itemqueapud Folcuinum loco acl lit. h in Annotatis, cap. proximeprsegresso subjectis, cit. legitur ag-gravata, ac porro sic, ut sensus habeatur perfe-

a se in dicecesi Coloniensi vel conditis vel Brunonem, biographus ejus hic tradit, aliam haud exstitisse, quamquse anno 816 a concilio Aquisgranensi
instauratis, pnvscripsisse

canonicevicturisfueratprsescripta,probatum dant, quse in Commentario prsevio num. 148 et duobus seqq. adduxi; iis autem confirmanC dis subservire potest Susatense a Sancto in
dicecesi Coloniensi fundatum canonicorum col-

legendum apparet. 954 nempe, quo Hungari, e sedibus sais egressi, transitis plerisque Germanise provinciis, multisque Lotharingise et Gallise locis, uti in Comment. prsevio vn vidimus, vastatis, perltaliam inpatriam suam sunt reversi. f
ctus,

n Proverb.
seq.

16, v. 18.

legium; hisceenim Aquisgranensem vitse cano-

o Etsi Folcuinus, qui

omnia

etiam, hoc

et

regulam prsescriptam fuisse, fas est colligere ex infra exhibendo Sancti Testamento, utpote in quo hic, fuisse illis in monasterio et
nicse

claustro, ut clerici, secundum regulse Aquisgranensis statuta canonice viventes,debebant, habitandum, prodat sequentibus hisce sub finem verbis Monasterio et claustro Sosatio fundando librae centum, etc. d Monasteria pariter Sanctum inregno, curse suse commisso, seu Lotharingiapartim per
:

iisdemfere,quibus id ille facit, verbis adhibitis, loco iterum ad lit. h in Annotatis, capiti proxime prsegresso subjectis, citato recenset, e Rotgero
ista, uti

num. a Rotgeronarrata,

non
p
q

in palatio reg-ali,

ibidem indicavi, acceperit, hic tamen sed habet, et quidem, ut

i,

apparet, metius, in placito regali.

Ad Cor.
Lib.
i

cap. 14,

f. 33.
f.

no
r

Reg., cap. 14, difficile salvare vel

Non

est

Domivel
in

in

multis

se,et

partim per alios,quos eo crebris admonitionibus adduxit, vel auxisse vel si essent seu
seu

paucis.

Normannorum

Hungarorum

irruptioni-

bus bellisve intestinis diruta, instaurasse vel etiamafundamentisexstruxisse, Rotgerushic indicat. Monasteriis illis seu locis sacris, de quibusjuxta ac de regula,aSancto eadem inhabitaturisprcvscripta, in Commentarioprsevio x et seq. tractavi, accensenda merito

Prselium, a Rotgero hic memoratum, quo Hungari ingenti clade fuerunt prostrati, ad Licum fluvium haud procul a civitate Augustana x Augusti die ac proin ipsamet luce, ut Rotgerus hic memorise prodit, S. Laurentio
sacra, anno 955 fuit
s

commissum.

Notissima hsec est ad

Rhenum civitas,

ar-

chiep. et electoris Coloniensis hodieque

t

sedes.

etiam

Leodiensis S. Martini ecclesia; hanc enim frequenti impulsu summi et incomparabilis viri Domini Brunonis archiepiest collegiata

Anno

videlicet 957, ut

Hepidannus aliique

memorise produnt. u Placitum ab Ottone Cotonise celebratum

Rotarrus

S^sarsisus 2S *-***SK
nico prodit

sss 33S!
ntm,
inarittUa ,/,
* un

'"

HoTCirai

,,J

scrtto

^.^Pestete ^ravis per omnes^ni parte, pes t.leittia ^rrassabatur. quaMunumermn

*>**
tnuttlu
::

P^^dinem pasaim
Rotbertus,

eiuuxitXo^
,

"

aRotgero
e1

taN
lerunt.

ntc autpertua, 0 !.

Robertus, appellatvs

Trevirensis

pus

HadamarusabbaaFuldi
in episcopatu et h.

conlra flbrtmannot, ntvn/e *c Deunrfa ,,,. *****. permitlunt, au.v Rot Qerus nipra ntim. b

<a<oLuitpnndi"u *ec, MlBnmo

"f*"M

m abbatia successerunt.
mnium
fuit

Quibua Llenricus

^Wmv
mw
lli

Umooi m^,

whwT

habvmi, in luitmrmuH *e*tumeltfrarii<KcUantiaetr<)remii

,,,</,,,.

sic

jFrederico Moguntino archiepiscopo, sub anni 9o4 finem e vivis sublato

suffragio in concentu AriwtaaV,

"<W"'*lWr
sbtuendum optnor
i

BOCOOMiimi KatercittV 1*001 Wl im /,,.

-,

suffectus o-

uWiotts Sanctortim
"/-.

&

Ki.

Wilhelmus,vir plane egremus, OttontS, non exEditha regina, sedematre Slavomca filius.Comment.p,

ATiitti

quide

"

' ocraw

jupra huc tram

m.89cfl zln Gomment.prssvioteRatherio

Luitprandus lte

num

omw,a

m
Uati

pr0l { un(

IV/ .,.

33 et seq., deinde vero de ejus ad sedem Leodiensem promotione num. BO seqq. tractavi, hancque anno 954, cui etiam a chronographo Saxone innectitur,

'

s,t,i,tu;;s

commendaia

tam
utdictum.ohro-

Luitprandus.qM nogrufjhusrt annali

probant, quieibidem adduxi; etsiauc canonice ad sedem illam promotus

therius,

sacWx undis, Brunone

H, ui BraDo,oiiifi

^
otiranie, abtutii, ori
,

bunt, inteitigantur oonsona, videturi

fuerit

Ra~
le-

dubitandum haud

uideatur, Rotge-

rus tamen,

dum eum e sede Veronensi ob vem dumtaxat suspicionem fuisse eapulsi

hicscribil, rationem, oh
,,,,,
/,,,
i

a
s" r

Umntm,jaminMtaurtU Danis destruoia fuere lS

U'
1

<"''"/<.

rtae CMtn

\ trlnM

mnit

Vorimomm
i"

aiii, ft

rit,sese
dit.

haud sat habuisse oayploratam, Ratherius enim, xd Luitprandus lib.

rrtjionem oicmom

'S

volente,

Hist. cap. i4 tradit, Verona

Papiam

seu Ti-

cinum, quod Bajoarios in Italiam evocasset, inexsilium fuerat, anno, ut chronographm Saxodocet, 933, ab Hugone rege conjectns, seque abs hocPapiae in quamdam turriculam fuisse non sine sua culpa retrusum, ipsemet in sua ad Joannem XllPapam epistola, apud

rta iti AoMt, /tafre OMo movisse ac eorv cedero fuissent coacti, num n juata

irrwptwi

aejtnagnates,a<l

ablui curasse oredatur*

CAPUT
Ottoni,

V.

Dacherium tom.
ZVlfatetur.
aa

Spicil. edit. an. 1723, pag.

Avunculum

ejus Sigebertus facit Ragi-

in Italiam profecto, oopias

narium, Montensium comitem, fuisseque nobilissimo loco natum, inter omnes convenit. bb Omnia fere, quae huc usque a num. 58 de Ratherio Rotgerus hic narrat, refert iterum, sed cap. 23, iisdem fere, quibus id ille
facit, verbis Folcuinus, Lobiensis abbas. laV circo, hicne e Rotgero, an contra e Folcuino

auxiliares mittit, inde redeunti

obviam procedit, <um eo conven-

tum

et

Pmtecoiten Colonue ceU*

brat,

Cornpendium, ut nepoie,

q Rotgerus, qux scribit, deprompserit, inoer* tum esse, Mabillonius Sxc. v Benedictnui pag. 481 pronuntiat verum vide, quie cap, S subf
;

conciliet, profectus,

Remis
in s.

obit,

Coloniamque delatus

Pan-

jeci,

Annotata ad

iit. h.

cc Id,

ut apparet,

anno 963 aut

sint, quee hic

seq. est

taleonis ecclesia sepelitur.

factum. dd Qui intelligenda

de Lotha
r;it 11: |-\witimp<
ln Ua \,t*tia

rio,RugonisqueMagni9 Parisiensiumcom>
tisfiliis,Rotgerusscribit,inComment.prxvioyium.metseq.exposui. vio num. YlZetseq. exposui rr eeNormannoshorumqueregum 11 aroU ' >>>>>, a Rotgero hic memoratos, de quibus in
1 1

Jtli

",,:.

H
1/.......

>'

l"inc archiej
,>,,,,
/.

Patruo
cui todiani
iiiiu
pi

i...i

,,,{

'

ment. prasvio x nonnulladisserui, cum mannis, quos cum principibus suis an, baptizari curasse Brunonem, chronographu* et amialistaSaxo tradunt, non aonj
ibidemostendi; verum superest, ut, qui exstUennt, hia lesve hi posteriores Normanni ouodibidem non feoi, paucis e,;au-

EU>u

lurn

QflS

senu

rique
1

Imi

modo

palstia

"

V*
trrul
11

nenSrandus lib. ZsHenna Aucupis

Eist.,

ap.

de

tri,

populiU

/Uiis se,

S Sm
\uens7c

erlbit

.-

Tert L..... Brunonen,

no-

Sanctus, quonian, N.rn.auni

P er in id n tra,
i

:,

784
A. Rotcueho.

VITA

S.

BRUNONIS ARCHIEP. COLOX.

bus in itinere non minus
lectione assidua, nullo

credibili pietate

utroque desideratus, pius pa-

quam

stor et archiepiscopus Bruno. Non longe post domino et fratri suo, quia ipsum per se ire non
licuit, auxiliares

pene

copias non levem

armaturam

tus est. Interrogatus autem familiariter episcopo Wicfrido, ut ipse testis est,

in 1' alio cibo refoc"

de Lotaricorum populo misit. Iis praefuit Godefridus Dux, quem ipse nutrivit, vir sapiens et

morbi gravedine urgeretur, non morbum

dissolutionem sui corporis esse, respondit scopus itaque supradictse metropolis
l

<"<entuti

amantissimus pacis, observantissimus aequitatis, imperatori per id tempus ad votum serviens, omnibus placens e. Hic eodem
religiosus,

^h
?*"

tempore

febre correptus,

futurae quietis expiravit.

in magnam spem De cujus innocentia

humanissime tractavit p" quidem, qua> tunc inerat sa Remigii m, levius aliquantulum habuit
recepit,

sime

eum

dv

in festivitate

-f

quodammodo

securus, quasi testis et conscius

pater

ut clientulis ejus etsociis spes esset recupera^ dae salutis ejus. Ipse autem vocatis

de pecudispensanda ag-eretur pro remedio animoe nia illius, non valde illum talibus indig-ere assevit83 ejus pius
,

Bruno

cum

simul cum eo venerant Theodorico Wigfrido n, postulavit ut testamenti sui

qui
,

episcopis*

et

facien-

ruit.
redeunti indc

obviam procedit,

62 Imperatoris praeterea reditum frater ejus nocte dieque sollicitus expectavit, redeunti in

ei adhibe perdolenter et lachrymabiliter valde excusarent, valetudinem optatam in

di

copiam

ei

facerent, et adjutorium

rent.

Quod cum

brevi

pollicentes futuram,

Penlecostc-

que cutn co Colonix celebruta.

omni g*loria letus occurrit f. Ejus enim eximia virtus, digriitas, et in eo negocio, quod
g-essit, fides et

continentia

simulquecum

ipso

spem

ocii

ettranquillitatem animorum,judicia,

animi industria nna semper viguit, econtra renisus dum tempus multa nobis alia post est, inquit, hoc fiat ha?c restant agenda. 65 Ingravata est deinde infirmitas et invaille
:
:

leges,

cum

concordia populi, regis et princi-

luit

jamque anhelitus,
notario,

'bidcm,

pum

auctoritatem reductam estimavit. Cujus

meatu, vitalium

faucium lassitudinem premonstravit

intercluso

,,/,.

'" (etiarnenio

co "feitionequt
, t

consiliis

omnibus,
nisi de

cum

ipse nihil aliud dies ac

inter-

Tunc vocato

coram memoratis

testi-

d :c msgcne.
'

noctes,

salute populi cogitaret,

Plic

fuit, et inter

primos excelluit.

eidem gra-

bus testamentum suum ipse dictavit res omnes, quas habuit, a sese, dum adhuc in bona
spe viveret, abalienavit, dispersit, dedit pauperibus quodque ordinandis exterioribus eccle:

ribus

vissimus auctor ad constituendam, fidelissimus

socius

adcomparandam,

fortissimus adjutor ad
fuit.

rempublicam perficiendam
in

Igitur

cum

sanctissimo studio imperator tricesimum

,

siarum Dei aedificiis congessit, in brevi secundum collatam sibi sapientiam, facta et corroborata cautione sua, congTue et professione sua digne divisit. Hoc qui legere ipse querit, infe-

regni sui
praelapsus

tificatus sui

Germanus ejus duodecimum ponageret annum, nondum nisi vix

quadrag-esimum
,

setatis

sanctam

Pentecosten simul Colonise celebrantes , qua major mortalibus gloria concessa non est, sese

inviccm inter sanctasolennium dierum Ofi^cia, una cum diva matre sorore regina nepotibus, filiisque regibus totaque illa Deo dile,

Compendi-

um, ul nepotes

cta familia et cunctis regni senatoribus adfuerunt g. 63 Constat enim, nullam aliquando locum tanta celebritate, tanto splendore omnis generis

promptuhabebito. Ingenium, quod mundo corde etjugiexercitatione politum dono Dei reddidit et illustre illum ut liquido apparet in ejus verbis, non defecerat in extremis p. Post haec pauper Christi, collecta animi virtute, iterum semotim episcopos advocavit. Quibus assidentibus, et interioribus factis, haec verba, gemitu exuberante et fletu inundante, profudit Tria mihi videntur gerius scriptum in
, ,
:

8uo$ in con

hominum,

aetatum,

ordinum

cordiam adducal, proficisci-

floruisse.

Hanc

itaque gloriosissimi Csesaris Aug-usti, et ger-

tur,

mani ejus, summi et incomparabilis viri Bruc nonis archieruscopi, fidam Deoque placitam in omni voluntate et opere conjunctionem, hanc conspirationem in omni utilitate et honestate
administranda et bene gerenda, hanc jocundissimam vitse ofliciorumque omnium societatem,

nera esse confessionis quibus se cor hominis Domino Deo suo scrutatori cordium patefacit non ut ipsi, qui nichil non novit q, veracius semetipsum agnoscat, et aut Deum in benefactis laudet aut se in malefactis
, , :

'I

accuset.

66

Hoc

cum semper

fieri

debeat
fur

6ic

nonnull" proloquilur,

enim

vigilare

praecipimur,

ne

veniens

nobis incautis

dampnum illaturusirrepat)

tunc

mors seva, mors horrenda, mors, inquam, sola

diremit. Et revera quanvis nihil atrocius videretur, nihil tamen esse potuit, quod eam innocentius diremisset. Erg-o cum summus antistes

pulsante
lestiam,

Domino domus per infirmitatis monecesse est, ut mens se, quibus potest
:

viribus, erigat

qua valeat intentione,

judici

suo appropinquanti assurgat, sopitis terrenis

desideriis, spe

Bruno senioris
euntis
//.,

et fratris sui, Orientem versus contubernia, ruens prius in oscula et

nia

etsi

ad superna flagret, bona perennon meruit, minime tamen desperet

in

flens largiter,

liquisset

pacataque omnia

et

sibi dissidat,

Domino

quieta intra metas regni sibi creditas, agens

dilecti, sicut cernitis,

confidat. Ecce, fratres pulsatur janua pectoris

operis

Deo

gratias, aspexisset, iterum iterumque suos omncs, clerum populumque, qua3 agenda fuis-

mei
mei,

vocor ad
si

reddendam rationem
ferte

quid potestis, rogo,

vestrae

prsesidium,

ammonuit, et mox in Occidente Compendium i adiit, ut ibidem nepotes suos ab insent,

orationis
inter

porrigite

manum.

Incertus

spem metumque

feror,

ut in neutram

vicem dissidentes ad concordiam revocaret, in fide et gratia stabiliret ecclesise Religionem, regihonorem et, quaj sua essent, dictante asquitatis ratione, annuente Domino, singulis confirmaret.

partem pronior
est.

inflectar, id

vero enitendum
?

Sed, quse sunt

vires

raese

Misericordiae

remedium
sum, de

praestolor, in

manu
ut
:

Creatoris mei
fiat,

me quod

ipsi placet,

expecto.

64 Eo
et
lestia

Bonum
intentus

est confiteri

Domino
,

confessio et

ma-

negotio

infirmari

ccepit

civitate gravi corporis modetentus quinto demum die postquam invasit aegritudo eum prevenit k. Quibus die-

Remensium

gnificentia opus ejus.

nisi ipso

Non enim

aliquid boni,

potest. Est autem fieri non peccata deplorans, misericordiam tamen implorans, de qua per Psalmistam

operante

quaedam

confessio,

l'U

NDBCIMA

laudis bonorificabit

dam

m e r, et

illi

illi

salutare meu <n . ire nienm S

u. Hoc

X t?" J5
q salutar.

OCTtti
783
'

"^

*"""."n
l1

Leoredo.
I

autlab aut Laborta mol

aultflu

p,no laaaitudinem aub tantoonerepertuLue

tbant,

ditos ag-nosco.
anissa ac safro Fiafieo
ptrcepto.

67

Hunc Dominu
in

cere,- nisi

Spiritu

OMedo sideri
non

umme,ungemituflmeuaabeo
adveraum

quod est seoun. dumg-euusconfessionis, Lamentabile in peeoa,

tis.
:

me

est absconditus. Dixi, cunfitebor injustaciaa measDomino,

toomnempopulum
oulta
.

exnnia, qua quiaqua

|

LV

modi axequia Oolc

lertmm quod commendat beatus Jaoobua Apostolus Confitemiui, inquie] Putrum peccato
vestra, et orat.

peromiiem regnl
rioi

populum fama
luti
'

*
,

niu

ftmlMM.

suut omnes, pr
el

vemini * Hoc vobiscum, domini et agere volo, hoc anxie quaro. Spero
,

o.vioem,

utsal-

lliua

obitua
b

<;:

quodadvocatumhabemusapudpatrem Jesum Chnstum justum, et ipse esl

propitiatio

fUQUS.

Yuu
tuno Invaluil

^.

pro

peccatisnostris.Deindepostquamliia

mturin
.*w

DonunototumefPudit^rporisetSani minici Sacramentum, virtutis ejusdemfi

Tnpnti
'

orbitatta

ti

7 P

'""''^^Petivit. Quod cum i.t um vir llleDomini, quid animo

fuia-

jusm omnea
^

'ii ireobliti
...

Luotu le lachryml que,

>,

fcerno doloi

nt, corporeprostratusosteiulit. Refectu hac vitah alimonia, spe veiidior, leotulo reatitutus est, dies postqnam non minufl quam quinque eodem coq.oris languore el Bpiritua
,

qul _u

pmII

prudeni
8t

adi

Li

que

Q8Q

momu

quo Qomine eum

Ln

fervorepermausit.
poil

habiiam
noclc post

ad suos oralio-

nem

68 Solenni vero die beatorum martvrnn reonis et sociorum eins u jam

,

vertente,

BU

luumj e1 libl negooio oonjuncti limum dd, bonon \it. in quo boIo kuno omnium d
OCUli
i

pater,

utputa vioarium

omnJ

U
1

S. Gereonis

festum

bito mentis excessu raptus, epi oopi duoibua, comitibus, et cunctis, qui aderant, luctum movit ing-entem,

nhir

qUJ

omnium
Licel

voluntate atque

corporis instare
solebat,

quia dissolutioncm optatiaflimi putabant prasaentem. Ille, ut

et

oondum
al
i

B
oiod
n
1

patcr pius
i'

enm

uoml
>ii
i

paululum oonvalesoens, tumultum mafletus

nusedabat,

rug'itus astautiuin miti-

buj distribuend

1,

pca
i"
I

redoj fu.tuni
i\ 11

uo

gabat, majores et hoc affatu ultimo digrnlore ex nomine vocabat, nolite, inquiens, nolite,
fratres,

imo
71 lvi prope

00.

" mfartai
opere aumill
,

hac mea sorte

feristari.

Divinae animad-

otura
1'uiu lu

quidem
oomine,

ei

le

Lpo
Itum
el

tol

""'"

versionis judicio cunctis

est ista conditio.

mortalibus imposita

In

qu
Ln
e

Non

licet nolle,
:

quOd Omni\iti,

perbibi

ea dej

Pa
qul

r .......

potenssanxitinevitabile
leta succedunt.

tristibus istis in brevi

storis sui

corpua

lanimi

ibant
I

llluc
;

non absumpta

sed
i.n

mutata
bo.

in melius

perg-o, ubi viros

lon^e plurea

dam

cundl ordini
i

aci

rdotibu
oli

patebat
et

et clariores,

quam umquam

viderim, cito vide-

accefi ua.
iu

Nec plura

his locutus lectulo fessa

mo

levatum, [nde moJ cantum plantumque pi

ru

popii

membra

reposuit.

Consuetuin paulo
vespertinae
laudia

post, luce
pi in<

Petrl
p
.

i\
'

"
//.

P
(j

Offlcium, nocte jam profunda Completorium ipse cura fratribus cousumraavit, Domino Deo suo 8an-

adhuc integra,

ub

detul
ll1

runt.

No
I ,

m
'

celebi

''

ctorumque ejus precibus sese quasi

attentius

commendavit,

itcr

mox Lturum suum ma^no illo

oem duxerunt.
!,
. ,

quJ

d<

dlveraii
"'

Viatico, sancto videlicet et uiiu-o rcd.-iupi

multitudo. A'iiin''i
I

noste pignore,
que
media transap'
'

rnunivit,

cpiscopos, seipsum-

odii

et

eos,

qui prajsto erant,

beucdictione
gg,
ejus
PrOC
" |,r "
i

consig-navit.
vivis

exce-

dil,

Coloniam-

qut

tremendam dissolutionis suae horam animointento adGreatorifl Qiimperium convcrsus ctavit. Exin x media noctc transacta, hcodoricum, nisu, quo poterat, ad epi copum
G9 Ita
I

nepotem suum
inter psallentes

y.

Domine,
et

inquit, ora et

mox
,

l(li;i

,,

Domino

orant-

am-

que flentes, spiritum exhalavit z. non potuit mori, redditum est Cr< pus autem ejus exanime, flicul

Quod

iuillo

^^
,,, r , Ilt

n0D

quam
;|

, /./.

"-, quintoJil ceperat, eodemdie,idest, comites levatum io feretro ejus indefessi postea die ad augutransferentes , nono aa Coloniam pervestam sedis ejus metropolim

/;
^
,

ejufl,
.

q flgrabi

^.

gu

guaflum

786
A.
Rotgbeiio

VITA

S.

BRUNONIS ARCHIEP. COLON.

quam dux Godefridus, quem auxiliarib us pns, e Lotharingia Ottoni, anno 961 i tiam profecto, a Brunone missis p
rJf
co.

animo corpus ejus transferri permitterent monasterium monachorum, quod in honore ad sanctorum martyrum Pantaleonis, Cosmae et Damiani atque Quirini, extra urbis, muros non solum tunc construxit, sed adhuc usque consilio et providentia sua construit, et ordinare non ceslenti

g-ubernante Deo insignia bonse voluntatis ejus per Sanctorum merita, quorum illuc et reliquias advexit ii, et patrocinia sibi religiosa
sat,

neum et Durandum tom. 2 Veteruni $M rum exstat Diploma, in Commentario

num. YKSjam citatum, estque,
ut

militumne Lothariensium dux seuprjf an Lotharingise gubernator? Apud

6 febrique correptum exspirasse, RotnerTf tradit ; verum quis posterior is Godefi

,
'

te '

sedula supplicatione providit. Assenserunt promptissima voluntate omnes ad omnia, quae

et

ZT~
'

imperavit:solumilluddifficillimepersuasumest,
ut de

summo

sacratissimce sedis ejus loco cor-

uti id ferebal,

eccletia, xix

Octobrii die
fuit sepultut.

pus abduceretur exanime. 73 Lug-ebant quasi iterum destituti, non audentes postlongam deliberationem, vel in hoc resistcre ejus g*loriosissima3 voluntati. Deductus
est erg-o

quibus

lamentis

Pastor ab ovibus , dici non potest, et questibus , sepultus est

in ecclesia beatorum martyrum quartodecimo Calendas Novembris. Ubi usque hodie perspicue monstratur, quantus fuerit in oculis bonorum omnium. Quem posteaquam amiseboni et mali lucidius rnnt, qualis fuerit
,

Verumcum Godefridus, quicopm Lothariensibus, post annum 960 in Italiam missis, prcvfuit, a Brunone, qui, anno demum 925 natus, anno 953 nondum certe eetatis
exstiterit.

tur, exstitisse credatur Lotharingix qubT nator; quare, sicum Godefrido isthoc unu* atque idem sit Godefridus dux a Rot qe . ro hic laudatus, consectarium erit ut h~ nonmodo Lothariensium copiarumpr^fe-t * seu dux, sed ipsiusmet, e qua hz> Ottoni sub missce erant in auxilium, regionis gubemator
,

anno 953 datum notatur, subscriptus reVe

cur Godefridus dux, qui Diplomati iui

ibidemdo

T^

annum trigesimum
Rotgero, fuerit,
exstiterit

suse

attigerat, educatus, teste

ag-noverunt. Frequpntant

locum sepulturae

ejus,

certatim memorant, quid fecerit, quid docuerit, qualis obierit. Modo pro qualis vixerit,

modo , ut ipse pro se orare sig-na non querunt , virogant tara attendunt, doctrinam recolunt, futurum
illu

orant
,

is verosimillime anno isto U adhucjunior, quam ut veluti Lotharinguv gubernator prsefato, quodtunc datum fuit, diplomati subscripsisse credatur; cum

dig-netur

autem sic habeat, a Godefrido, qui diplomati subscribitur, videtur distinguendus. Verum
quid
si

hk

mag-num aliquid pollicentur hk. Denique omnes ejus monimentis sicut olim per vivum ita nunc per mortuum ad Dei laudem et g-loriam exci-*
in

eo

aut

sibi

aut

posteris

suis

hujus

filius exstiterit eique in Lotha-

tantur.

ANNOTATA.
a Leibnitiana edilio voluntatis. b Hinc simul et ex eo, quod Brunonem regni Cisalpini vicarium Otto, in Italiam profecturus, crearit,fuisseabs hoc Ottonis Junioris tutorem tunc constitutum non tantum Wil:

regimen vel ante vel post annum 959, quo a Brunone Fredericum comitem Lothariensibus fuisse prcvfectum, Frodoardus in Chronico ad annum illum scribit, fuerit suffectus ? Eo in casu, vel quod sub num. 162 vel quod sub num, 176 finem in Comm. prxvio dictum est, evenisse, credibile evadet, dicenringiee
erit, si postremum habuerit locum, Frodoardum, etsi loco moxdicto, dum Fredericum a Brunone fuisse Lothariensibus preefectum ait, generatim loquatur, minime tamen officere, quo minus hic non toti Lotharingise, sed hujus dumtaxat parti prsefectus a Brunone fuisse credatur. Porro sunt, qui,

dumque

helmum ejuspatruum, Moguntinumarchiepiscopum, verum etiam Sanctum nostrum, concludendum apparet. Commentarium prsevium xv videsis. c Hsec anno 961, quo Otto, summo PonC
tifice

aliisque invitantibus

in Italiam, coro,

na imperiali ibidem condecorandus

tit,

se contu-

evenisse, in

Commentarioprcvvio num. 190

docui, ubietiam,

Henricum, qui unacum BruWilhelmo, Ottonis Junioris Patruo et frat?^e, unxisse hunc in regem hic traditur, exstitisse Trevirensem archiepiscopum, indinone
et

Godefridum, a Reginonis continuatore supra cit. memoratum, exstitisse Lotharingise gubernatorem contendunt antea hunc exstitisse Arduennse comitem,in ani- ^ mum inducunt ast nihil omnino, quo hxc eorum opinio solide probari queat, invenio. Neque vero quidquam, eo conducens, Mabillonius, qui Godefridum, a Reginonis contiloco
,

dum

nuatore memoratum, LotharingicV Inferioris seu Mosancvducem in Annalibus Benedictinis

lib. 46,

cavi.

num.

81 appellat,
exstitisse

usquam

suppeditat,

d HcV, quce a Leibnitio etiam Penninae, a Surio vero et aliis poeninae vocantur, ab Occa-

etsi

interim Godefridi, Arduensis comitis,

consobrinum

Fredericum

quem

su in Ortum, inter

summum Penninum

et

LotharingicV Superior seu MosellancV vice

Adulam montem, Gallice le mont de S. Gothard sese ut Baudrandus in Lexico Geo,

,

sua

Annalium
2

graphico docet, extendunt. e Reginonis continuator ad annum 964, nonnulla de peste, quse, dum Otto in ltalia anno 961 et duobus seqq. versaretur, exerci-

jam cit, eorumdem num. 23 aperte probat. f WorynaticV nimirum, cum annus 965 ad Februarii diem dumtaxat adhuc esset
Bruno prtvfecit,
lib.
,
,

tum

ejus invasit, prgefatus, subjungit Ex qua pestilentia obierunt Heinricus, archiepiscopus Trevirensis , et Gerricus, abbas Wirtze:

burg-ensis,

et Godefridus, dux Lothariensis. Godefridus, dux Loihariensis, quem e peste in Italia anno 964 obiisse, scriptor laudatus his verbis prodit alius indubie non est
,

provectus ut Reginonis continuator ad annum istum docet. g De magnoplacito seu conventu, quemab Ottone ex Italia reverso , Colonise Agrippinse anno 965 celebratum fuisse, Frodoardus in Chronico prodit, sermonem hic fieri ex
,

antecedentibus fit perspicuum ; cum autem conventusille de quo Commentarium prcWium xvi videsis, seu annus Christi 965 cum trigesimo

MB

\;

annuscum dicto regni 0o na . n, anno ,n Sancti nostr, VHa Mc non a scnptore, gu, Retgmvm sedabs ,psomet hoc biographo nostro essc ,ofectura h uncque proinde rcgni Ottonis initium ab anno Christi non 98?, sed.

^ dictZn' T
a

svnoregn, Ottonis anno in rffc, nosf)V conjungatur idemouc ,a,n in

10 "^"'-

n ima OCTOBMS
A
,

Sur,aTl a ,n
,

RoTtAto.

dwtus Ur,st,

cn^reroZ

rjusarm per Lcibnttium

mt

IjJglZ

^toS'

promisimus. pan

^
t

'

quemadmodum
|

tum tamprouttn

computantipatescet.m repetusse, argumentoestperquam valido, imo indubitato

PJ^hactmus/uUmUgatum
ntpcrlcclum.facilca

cmcipitur

^.aquofucV|l|l ., (1

prsevio
cunf.

"
;

'

"

II

IIA

""ps,su,ctccrbisdcturpatumach

h Otto in Orientem seu in Saxoniam Colonia Agrippina anno 965, cum magtium, de quomoxadlit. gt conventum juwtaacP< costen, quae anno illo in \i v M ibidem celebrasset, ante sxn Junii diem diScessit, vti r.r
tis,

/u.vmommb:
Pteribl
vu/.lcc(,o,
|

cand\

num.
i

220 dixi,

,ju;r ni Commrni nemo non eruet.

prmbent. q llor loco sequentia istk laojdlui Utillc.quisepnruinnovit.a <( Leibnitium interseruntur, cumritpr*/9ctus omn\
t

an-

lubielibrariioscitantiaim
nostro sutr
i (i
.,,,,.

U7*bsest Galluv in insuLv FrauricVprovin-

seplem leucis Sylvanecto, septemd,, vero Leutetia Parisiorum distans. Ita in Lexico geographico Baudrandus. k Surius hic habet Eo intentus negocio,
cia,
:

.,. fl

cesw mortuie interponuntur, non eastanti r<

tantelibra
nitio supplevi,

in

infirmari coepit, et sic in

Rhemensium

oivitate

gravi corporis molfestia detentum, quintp de mum die, postquam invasit, cegritudo oum prvenit; Leibnitius autem, easdem , quas hic

bP
tJaeobi
5,
^

>.23.
i'..

u Coluntur
proptrrca
\
,,,

tn die

i>ri> >,,,

pr

Surius interpunctiones adhibens, ptwpositionem in, quce vocabulum oivitate hic afficit,
omittit, participiique passivi

(ipvs nostrui
[u,

Leibn.e\
l>l rst,

sed codici nostro oonsonat

prxtentum, a

Surius,
\

verbo detineo formatum, quodaccusativo casu Surius effert, in nominativo, non secus ac codexnoster, ponit; verum sive prout in codice nosiro, sive prout apud Leibnitium exstant, Rotgeri, de quibus hic, verba legantur, nemo
quid secundum se spcctata signifuvtil, edixerit, nisi modice, uti in Comment. pr&trio num. 219 exposui fuerint mutata. Adhwc ex iis, quce de Sancti Compendium versus suscepto post conventum Colonienscm itinere,
facile,
,

,ii

vehementissu

brinum, Ottom de quo hi\

episcojji',,'.

onsobrinum

ewstitisse,

Regnonis continuator
Di
<

a-i

anaum
cc
.

966 luculenter prodit, seque

anonl
I

hrntnn, ipsemei Tl (,, episcoporuui Mctcnsi

sro pntj.
a
'''i

harta,

,,,/,

,/,;!

recitatur, diserte (h
-

Quo

Christi

<'

opatut
,<t />/,

Brunrn:!

anno, itemque quo

>

<>
I

morboque et morte in civitate Remensi id se^ cutis Rotgerus scribil, haud sat certo, an tum Sanctus, priusquam Compendium advenisset, an contra, postquam eo fuisset appulsus, n,
firmari cceperit ac verum vide, quee de hoc argumento in Comment. prsevio num. 216 et quatuor se</<j. disserui.
1

in Coir>><<'>>'<"

ouatuor
p
o

seqq, dilucide, ni

/<"'<>>

aa Suriana
\

et

Leibnitiana editio habet

();

perperam autem
ecus
"/</><<
i><

"<

guo

obierit, potest

intelligi;

duabut
s,,,,<is

quintoldu
.,

r / in

ambal

tioni

KS.
lius,
cet,

Remensis nempe, cui tunc praeerat Odalanno

96
1-,

busetm
seu

ipsomet codice nostro (radilur,

JtFrodoardusin Chronicodout Frodoar

0,

tobrU dto.put
fuerx
obiisset, die

** /-
I

Artaldo suffectus.

set allatus,

Prima

Octobris die colitur hic sanctus

demum, postquam

fue

celeberrimus Remensis episcopus. prior n Duo episcopi hic memorati, quorum Virdunensi ecclesix prxe Metensi, posterior sxpius memorato rat, Coloniensi jam supra

verum eue haudqueat,ei '' quaobiit, iamnonoposi mortem aUa die adnumerata, etatuatur eo

computo
gerus supra

cum anni 965 convenlui interfuerant mdeque Compendium erant profecti. Brunone editio; etsi autem Sanctt o Ita etiam Surii promiltat, testamentum infra dandum, sic nusquam tamen in
cti nostri Vitce

Brunoi asese, proximoisto successore id rogantet niensem

inscnpsit.
cc

^f^
Wec

Ifl

rr<.o<j<>

ou/m

>c

,*,.*.

1
.

/emtolo<<

illaid exstat,

verum San-

tam in Leibnitiana hujus

edx-

vox, uti in

medi*

>

* L*

spemendum queproinde sequentes non

Octobris

tione,

quam

subjicitur, huncin codice nostro

tinxtn

oviiumistCati
I

dlud

sxgmfical.u

primic*i,

de^us

ine*

Tomus

V.

788
A

VITA

S.

Rotcdeb.

cathedralibus dignitate istud videsis. dd Brunoni exstitisse in omni negotio conjunctissimum Folcmarum, etiam prodit translationis S. Evergisili Historia, in Sancti noclesiis

BRUNONIS ABCHIEP. COLON. eumdem Can- bras centum ad claustrum

gium advocabulum

centas ad Ecclesiam ampliandam tiorem, mensalia tri a>

nerfi^

''

tre *

lia

stri

apud Surium

n totidem, mappastrig-inta 4 Insuper equarum quicquid

tapetia

[T^ ^
SCamna
Uerit
-

cap. 27 Vitam ab interpola-

tore illata.
ee Folcmarum ergo constituer^it Bruno testamenti sui executorem.
ff

repert* sunf lis * quas ecclesi nostr* adq ui C*? 1 juxta Rhenum, Werebetti , HeW-i

lpsis, quae Ecclesias.

nobi , #

8 ' Vil "

1011
.

vil

Wishem, quam Mosa

alluit-

Episcopalis

nempe

ecclesise

Coloniensis

cathedra.

gg Thiedericus nimirum seu Theodoricus et Euracrus, quorum prior sub anni 965 initium in sedem Trevirensem Henrico, posterior anno circiter 960 in Leodiensem Balderico successerat.

Sobrini nostri Metensis episcopi et ^^n^^^^ 116 ving-an; insuper quicquid de Ba " rebus strae tenet, tradoo. Detur n " etiam usui m

dom

Lidron

eZl^

rumtertiapars hujus anni fructuum

nostros elaboratorum.

aT^' a Usu s

hh Surius et Leibnitius melius legunt Ut anno illo toto per singulos dies numquam minus quam libra Denariorum integra etc. ii Bruno itaque non tantum S. Pantaleonis, sed et aliorum Sanctorum reliquiis, S. Pantaleonis monasterium, de quo in Comment. prsev. num. 118 et quatuor seqq. egimus, di:

5 Jerichomium p loco competenti ad U Um abbatisnonlong-e a cenobio constituatur l Ul quicquid predii nobisTuicii est q *"*" terea in Saxonia usque ad situm r et Gevehardus, quondam Bonnensis'

juxtaMosellam scitur habuisse,

w,! 7 prS^
)

>

hocbona venia
fien queat, pro

conferc

et

utnusque nostrum

nostri senioris s et successoris

remerlin

tarit.

kk Ita Brunonem, qui a nonnullis scriptoribus Mag-ni etiam appellatione ob rerum gestarum magnitudinem condecoratur non exi,

guam post
tis

apud multos reliquisse probitaac sanctitatis famam, Rotgerus haud obse

scure prodit.

librae leg-entur.

con struximus juxta altare S. Martini inOccidentP ecclesiae, beato Gregorio Magno martyri nhf recens adductus est , fiat, ubi sacratissimub corpus ejus recondatur. Huic fundando centum

thinge, quod Ecclesi* rebus oV g-mentatum est t, ut libet, utatur 6 Instar oratorii quod beato'
,

JZt!Z B
Privato

TESTAMENTUM

7 Cuppas x aureas fratribus nostris ad S Pe trum, libras vig-inti, cortinam, mensalia duo scamnaliatotidem.

'

Ad

S.

Gereonis altare urcei mag-ni,

pali

lia duo, tapete ex majoribus, fratribus navesy

Codice
cellensi,

nostro

olim

Valli-

etlibraeduodecim, mensale etscamnalia duoz.

9 Ad altare Sti. Severini tuor librae auri, fratribus

PMS.

159,

cum

consummandum qualibrae octo,

vasa duo,
aa

Mircei
collato.

et

Leibnitii

editionibus

mensale, scamnalia duo. 10 Sancto Cuniberto aa scutulae diue, Sanctis Ewaldis duobus pallia tria, fratribus vasaduo,
librae octo,

mensale

scamnalia duo

tapete

unum.
filiis Coloniae Deo miQuas in animum induxi, de rebus, quae divina michi commisit Munificentia,

Bruno,

servus Christi,

litantibus.

11 Sancto Andreae bb librae trig-inta, pallia quatuor, totidem vasa, candelabra duo, fratribus
librae sex.

dispensandis, vestro roborari judicio, inniti testimonio a, si ipsum me prassentem ha^c Deiis

12 BeatoEliphio martyri; sancto Martino confessori

*'

cctantumdem. Predium
precariam dd nostrae
S.

prasterea Sola-

q vobiscum communicare non

k

mum statui scripto

siverit, dig-nissib.

g-on per

ecclesiae acquisi-

**

ad vos perlato

tum.
Mariae altare vasa duo ex memonasterio et claustro perficiendo libraecentum. Cortina, scamnalia duo, mappas totidem.
,

transigiie

2 Eapropter ex sententia fratrum nostrorum Theoderici, Wicfridi c, qui et ipsi alumpni vestri sunt, cuncta consciscite, recte, Deo volente cuncta transag-ite * d, et e quicquid thesauri nostris opibus illati ecclesiae
>

13

Ad

lioribus,

quicquid

14
na,

Ad

aitare S. Caeciliae auri librae tres,

,

corti-

clavibus hujus Evizonis viri illustris Kimiliarchi/*S. Petri custoditur, praeter si quid a
nistris

nondum relatum

sit,

minequid ab ecclesia

candelabra duo, vasa duo tapete unum, scamnalia duo, in consummando monasterio libras quinquag-inta. Collegio illius mouasterii
li-

divisum esse videretur, sub testimonio Christi

etEcclesiffi ante altare S. Petri

brae

decem, mensale.
,

palam domno

Poppone protop
g

et

yconomo

ecclesiae nostrae

cong-esta dilig-entique ratione inspecta vasa aurea et preciosiora quaeque in ministerio sanctae Dei Genitricis Mariae et B. Petri Apostoli in ipsa ecclesia in perpetuo usu perpetuo

15 Ad Sanctas Virgines ee vasa duo candelabra duo, pallia duo, cortina, tapete unum, scamnalia duo, sanctimonialibus libra? decem,

mensale.
16 Altari sanctorum
rentii auri librae duae,

martyrum
ff,

Cassii et EIo-

conse-

crentur.
n
,

baccina

quae penes nos

li-

sigillum i et scutalam Graecam k, quae penes nos sunt, beato Pantaleom.Candelabrapneterea, qui in ministerio nostro sunt, cotidiana, equitem argenteum

Cuppam h auream,

sunt, cuppae
brae decem.

gg

duae, pallia totidem, fratribus

17 Sancto Victori hh et collegio tantumdem. 18 Monasterio et claustro Sosatio fundando

librae

a Maguntiaeo archiepiscopo datum pallia decem optima, vasadecem arg-entea ex melioribus li,

centum,

altari sex vasa, pallia totidem,

ex majoribus , scamnalia duo cappa et casula ex nostris. Predium pretertapete

unum

ea,

A.

Rotviiho

vit

ii.

ANNOTATA.
n
J

amni

SJrajnto.

^Le&miHushabet-. Vestro roborari jud juxta ac

testimonio;

m) corftci ^ro co >w<ma

f^fi! apudquemetLeibnitium,
jeci,

pramAnnotationibus, quas YiLwap.bsubad tit. o citatis veneramlv, quod hic damus, antiquitatismonumentum exstat.
b Leibnitius putat forte hic subintellig rfum stabihri; malim ego communic c Metensis nempe et Yir
.

locissu-

.",;;'";'

**u

,,,,i

m,,

""
,;

CeU0

qui,

tum suum Remis

d Leibnitius

Rotgerus inSanvti nostri Vita cap.htestatur,prsesentes huic, tcstamencondenti, adstiterant.

:

quemadmo

episcopi

ittm

*? VUlis /,/,
s/

;,m,
V,lls.

Ollffl

,;,,wl,;n

un

.V,,m,.v< /,.,. setisusquc t,

\i

modohicdati
>>ate

"

codice

/i

legit

Eapropter ex sententia fra-

perfsotus

prsestare videkir h ujus lectio

tantumque
transig-ite.

substituendam,
'

in

hac pro transa-ite ponendum

estfc

qU.V

r ""''

s <'"'i"''

eQuxabhacvoceusqueadvocesY V[ ,nn
auream hic sequuntur,sensumgenerantadmo dum obscurum; quo autem utcumque is
ligatur, verba, quibus constat, parenthesi ho rumparte, uti a Leibnitio, apud quemct

tdestinatum sianiHaai

miuin.

'" pagus est, ripam ewadverso Col

riorem Rheni
ntus,

binse enim

rseum proxime ante vocem clavibus voces est, in codice nostro omissx, ponuntur, fieri observo, inclusa duabusque hisce

Leibnitius hic, sed, oui net Mirxus haud dubi

,

Quicquid
r

vocibus hujus Evizonis, quas a librario perperam exaratas ac sejunctas suspicor, correctis ac in unam conflatis, sequenti modo mutanda

tuitume Mirseus legit JereaveJt prattr iii usque situzn, suntque tam hmo, q\
\

protiii aobis

hisce in a

/,,<

respondent,

Leibnitium omissa.
s /// est,
t

seu exponenda opinor

Et quicquid per opes nostras in ecclesiam (id enim omne, nisi quid
:

Doinini.

Td

est,

ministris, ne ab ecclesia divisum esse vide-

/,, .,,,,
-.

retur, relatum

nondum

sit,

Husevizonis viri

illustris, cimeliarchse sancti Petri, clavibus

aurea

custoditur) thesauri est illatum,videlicetvasa et pretiosiora quseque, sub testimonio

utiin Commentariopramo \ i autcm, vc.ro q tnderi % Goloniam pariter tunc 8. P a Brunona fuisse altatas ibidem etiam
,

Christi et Ecclesise ante altare sancti Petri

coram domno Poppone, proto

C
strse

et ecclcsise

no-

tamenverc fiiftnni id tum fuerit, rev\ haud immerito, ut consideranti patescet,po

terit in

seconomo congesta diligentique ratione inspecta, in ministerium sanctse Dei Genitricis Marise et beati Petri Apostoli in ipsaecclesia inperpetuum usumperpetuo consecrentur

dubium,

si

Sanctn.s morti
8. /'

/>

sese oratorium,

inquo
const rt

reconderet,

non

iage,

in lestamento suo diaerit,

ut\

quam
Ura
i

Porro ecclesia, cuihicmemorata legantur,hodieque

sis.

codex
x

nostio- hic ecoMbet, h

est

metropolitana electoralis ColonienKziurj.iw//,;,

juxtaac

Leibnitit lectionem fert.

Cupparum hic,CUJU

duarum

<

Hsec voxavoce Grseca

Latine

suppellectilis pretiosae pragfectus seu thesaurarius,

rum postremo hi< nemjam suprn det

natur,

letermU

formatur, oportetque proinde, utexaresignificat,

cumque ornnes accu

tur Cimeliarcha.
g-

verbo, quod hunc eongat, i/fcrantur, veltt

Hsec vox idem

quod Primice-

aliquid decst, vel certe verbum, quod accusa-

rius. Adi, quse cap. v Vitse

jeci,

Sancti nostri sub-

Annotata ad

litt. cc.

tivum regat, subaudiri est nec< y Id est, vascula, in naviculw forrnam

cta,

<-//>

h Vox hsec, ni fallor, vel calicem, vel vas, sacrse Eucharistise asservandse destinatum,
hic significat.

thuriquc seu rebus quibuscuti*

destinata.
ct

asservandi
/.

Ilic, uti

posi tingulas,
ibintetligt

qua moaoseirvel
tionii

Epistomium, ut puto, vel obturacuium vasis. Adiad hanc vocem Cangium in Glossario. k Patena, nifallor, hac voce hicsignificatur, diciturque forsan Grseca, quod ad Normam,
i

quuntur,donoi
conferantur
,

vel aliwl

qua Graeci patenos suas

esset confecta.
1

conficere solebant,

Hinc liquet, S. Pantaleonis, cui hic memorata donantur, monasterium, cumSanctus

verb" um eccleaa Cotov sia, S. Cuniberti nomine ac sacris duorum SS. Ewaldoi wn,de quibus in Opere nostro atl iii mensis hv.jus diemjam actum, corporibus
condecorata.

bb Collegiata

790
A R0T6BEB0.

TESTAMENTUM
et haec est Coloniae

S.

BKUNONIS ARCHIEP. COLON.

Regia profremes terras memoranda omnes, Bruno pacificus, vir bonus atque pi u Archos antistes, cui clara b
,

bb Collegiata

canonico-

rum

ecclesia.

, P er

cc Insignis est Coloniae Agrippinae Ordinis ecclesia S. Benedicti abbatia, in qua seu hujus civitate TulS. Bruno S. Eliphii reliquias, e
lensi a sese, ut

supra docui, Coloniam delatas,

locarat.

dd Id est, sub onere ei, qui praedium concessit, hujus usum fructum tota vita sua permittendi. ee S. Mariae, S. Caeciliae et SS. Ursulae ejus-

sedes Visus erat cunctis charus ubiq Ue bonr Offendit tenebras lux vivacissima tetras Invida lingua tacet, laus modo
"

Colonia

Non

vera

fuit hic

mundus tam
,

\L

raro

g-nus

munere d
fruitur Do-

que Sociarumsunt tres Coloniae, quaecanonicos et canonicas nobiles habent, ecclesiae insignes.

Raptus ab hoc najvo c jam mino. Idus Octobris quinto prassul

Vitae concessit, spes

comes alma

duodennis d
fuit

iild est, vasa seupelves. gg Leibnitius legit cappse, sedcodici nostro consonat Miraeus.

ANNOTATA.
a

Idapud Surium Sancti

nostriVitae anne-

ctitur; hinc

factum, ut Historix Litterarix

Sanctensi ecclesiae, Sancli hujus, de quo in Opere nostro ad diem praecedentem egimus, nomine insignitae. ii Susatium, vulgo Zoest, electoratus Coloniensis oppidum, collegiatam habet canonico-

hh Id

est,

collegiatae

Franciae scriptores monumentum illud, quod veluti longe infra S. Brunonis merita non absque causa carpunt, jam inde a tempore,

quo

B rum ecclesiam,
liquiis

S.

Brunone

et

fundatam

et

S. Patrocli, a quo propterea

nuncupatur, reditatam. Commentarium praevium

RotgerusSanctiVitam scripsit, memorieeejus % positum fuisse existimarint; verum cum Rotgeri lucubrationec prout a Leibnitio est edita necprout in codice nostro exstat,Epitaphium
illud sibi habeat annexum, id Sancli nostri apud Surium Vitae ab eodem, qui in hanc SS.

xvi videsis.

Evergisili etPatrocli Translationis Historiam

intulit,

interpolatore

anonymo

fuisse adje-

EPITAPHIUM
E
Surii
et

a
.

Leibnitii

editionibus

inter se

collatis.

ctum, verosimile apparet, facileque proinde factum esse potest, ut forsan non prius, quam cum quinquaginta amplius anni post Sancti obitum essent elapsi, memoriae ejus fuerit positum. b Ita Leibnitius sed Surius habet Data. c Tam Leibnitius quam Surius,habet naevo, sed praestare, ut ponatur asvo, cum Leibnitio
;
:

Fundite corda preces, lachrymosas mittite voces

:

existimo.
scribere

Ecee Pater

patrias conditus in silice.

d Surius legit Duodenus, sed Duodennis hic cum Leibnitio libuit.

DE

B.

JAC0B0 ALEIANNO
ORDINIS
S.

C.

DOMINICI

BONONL/E
J.

IN

DITIONE PONTIFICIA

B. F.

COMMENTARIUS PR^EVIUS
Beati

memoria

in Martyrologiis

cultus:Vita edenda: obitustempus.

INNO MCDXCI.
(

ononiae, quae

ampla

et

pulchra civitas

est

Bononice Beatus,de quo me-

moria

Bl

archiepiscopalis et cognominis provinciae nn ditione Pontificia caput, in conventu

cte obiit. honorificeque

FratrumPraedicatorum seculi xvanno 91 sanadhuc asservatus coli-

quos inter primum locum tenetMolanus,cujus verba hic accipe Hoc die, id est xi Octobris, obiit B. Jacobus Alemannus Ordinis Prsedicatorum. Hunc sequitur Philippus Ferrarius in Catalogo generali Sanctorum, quinon suntin
:

turhocdieB.J-&cobus,ejusdem Ordinis Praedi-

catorum frater,ut vocant, laicus, a patria sua Alemannus dictus, ut qui natus est Ulmaa, quae ampla,probecultaetmunita civitasest GermanicV, in Sueviae circulo, ad Danubium sita. Ex martyrologis, si Dominicanos exceperis, tres solum ipsius memoriam celebrantes reperi,

Romano Martyrologio, Beati memoriam eodem die paucis sic celebrans: Bononiag B. JacoAlemanni Ord. Praedicatorum. Tertio loco laudandus est Castellanus, qui in suo Universali sanctorum Martyrologio eodem die,paubi

cis additis, illum sic

commemorat

Beati Japi-

cobi Alemanni, qui,

vitrearum laminarum

ctor,

ctor, et
.

DIK VNPKCIMA OCIOBIUS

Ordinis

Pradicatorum cator

fu
^patuiiitrtt..

fr- 1;UCU3 f, lter

i

a||

rnm
'

((

ft Mariyrologio Orrf, ls Pr.rrfuoto,-. auctoritate Apostolica approbato ano 1588 excu*o,BeatiZorianl n

8
,

rtWi

T
t

taVls " ,m '-' l >s <*>!>. /''i.n, pr.rt

^ ^^^
>'"'<-<.
,,/,,

(!

UWtH.
J
II

<r; <U in

InXeulo Beatoru, talda,

W^

Ordnl

T t S*""*"' dZ
cia, uJ

'

"'"

hWta"

'<*"'...; <U

P~

"

** e
4

EoZ
'"" '"
im/i- *-

sequenlia leguntur-.f. Jaeohus Alemannu versus Ulmensis, Bononite

et

****** "-wcjuataenmauapuMuri
naudsu/ficermt,
s,

signorum nomine ad hodiernum

aepuituB r aanctit
oflque

^T^JT
tM'0 fytudei

diem

oentum amiu
ad

magnopere celebpotar. Art etinuiem Ootooris rftew Beati festum celebrandum annuntiaut Dominicics Maria Marchesiu Diario

rumeKenj

osiiisti

/>.

r//,anuo

/a/o, aiio ntc Panit/taj

Umpus

cmhm
i

an-

tnan.

a^m-*
mm.cao
,

rf

ambo

j-*.^ sss ese SSCffse ?SS

i

Ordvus Pr.rdnatorum

ex ,nfra lau,lan,IU s,r, ptoribus deprom-ptas, eajkibent* CaroH Sigogestas,

ipvusquo res

ut Sanctos seu Bealos Sanctoru* ,,, ,,,.

ll

nii de B. Jacobi obitu

itatis,

et

sepultura ccrba huc

prolibro

im

transcribere lubet,quod ad ipsius

fama Rtorlu., no* tUorumu Albo a

!'om>ff

bandum haud parum c&nducant:

episcopis Bononiensibus sic
F. Jacobus

Apostolica fuissmt adscripH, haud tn.

n loquUur: Anno

millesinio quadringentesimo nonagei imo primo

tmnis antesupra

Alemannus

Lnter fratrea Pra

ii

oato

anno

B resconversus,cummulta

ita

exiraia

tis argumenta dedissot, ea mortuus Bignia aliquoteditis confirmavit. Cadavrr ejnspei diem

1625 l rlmnus Yin tuht. DecretumeuU fySanctii ivisum,velemeotiquet, r quod miracula quibus permoU
x

tum nostrumcosUtum honoribus

noningratumuniversoconfluenti populo

\v axthui
iltc

,-,

i>,u>

culum

fuit.

Postautemcum ingens

quotidie ad

met anno
immorttih
<

1491, qu<>

mortaUwn

tritam
>,

locum, ubi humatum intra monasteriuni fiuT.it, virorum mulieruTnque conoursatjo flerei 'ra.

/ui.ssc
:

<.'

tte,

qua nunutru
:/>hs
iu

tres rei indignitate permoti poel

diem octavum,

Vitm

h
<

\rO'
>\ec

permittente episcopo
evecta erat,

nondum enim ad meI

tropolitanse dignitatis fastigium

hwc ecclesia quod Incamati Verba anno

nus refert, hun no habeanl, gutdauatn Jacobi cultum, potiov fuissct inthootusjuissc aliquo
dicta (fhtutt
tlti

ci

rUKD

primum

contigit) illud liieeele; iam retulerunt,

ratii iuta-rupltuii

scu intcr-

atque in delubro divi Thorare repoauerunt, ubi nunc quoque Beatus quiescit.
mituexpubii,,,

missum,$uadeat, non/uitsani
tis

acce/iscn OC ut
arbilra\

sepuicri ve-

Jacobum EcQuamquam non umquam fuisse honoratum, clesiastico Officio paucique, utjam diximus, si Dominicanos ex'6

invenio, B.

alius pr&sentis dici

,

ostrointer CalicoUu insen ha

u
'

Bacjam

deipsiui cultu diota su/floiant

ceperis, ipsius
logi,

tamen

celebrant martyrosequentes rationes, qux Beati ob

memoriam

cultum qualemcumque satis probant, ips cum in Opere nostro tribuendum censui.Pnmo enim,prseterrecensitos jam martyrolOQ

ad scriptorcs, mti rosadBea vniconccrto l< calamoc moepcre, Albcrtus scv Albcrti, i/m, tcs/c EokOrdO
Bibliothcca Scriptcrx
dicato*

im

omnesqui de Beatotractarunt,

Beati titutum adscribunt;

puli,

scriptores ipsi secundo magnus poa<(

ad ipsiussepulchrum,

quo
pr.r-

rum,ejusdem Ordinis hdbitun annii jam obierat, temporc Bi tor tt BononiB induit, Ubro b,pag, IQ&de Viri i'bioorapkotn lustribustuiOrdim B
I I I

Ordinis S. Dominici, annuente, ut num. expeditioced. estvidere, Bononiensiepiscopo, adaperuerunt, supplicxter acremetiamviamaaapcruc,. rem etiam viam
cedentis

</ncntibusvc,his
vir

iin"/iit
,

\\n\><
t<

onolnai
"'

factuses

^ ^^w^a
'^^^sts
1
1

diligentl

mu

b ic

m]
floret.

estanno

L617,B3tate

gnv\

Hic

dIo op

,.,.,, ,

votivadonamaBeatoutree

^^ ^^
, .,.,

da.ingratiar-umactionemdebenefu US, ipwwa o,n patrocinioconcessisjucruntoblatn. Q",>

arte

nemmem
( i

hebeat
i.

U]

em,

rum

Bdidif

irernaoulo

ermone

cuttu r"" "" nia ac preecipue postremum, publicohonoratumcertofuisseh.J^ulnun,!,,tabetlarum voqumento sunt. Nec est, cur illa Beati tumutum appensio

ati
.

Jacobi 6J
!,

ODl

Mediolan
ans,
toi
el
|

tivarumpublica ad ipsemet, qui in dubiumrevocetur,siquidem

it-

expressisverois aelam refert, biographus, patroctnto obtenli dareo, 5e tn &ene/u.-tt, oea/t donaria ad ipsius tumulum

^^ ^^
.
(

7/
!

'''"
'
'

//#i

^^

//(,

qratiam,votiva

entm nu condecorandum, recepisse: sic hah adcalcem YiUstatimedendie 1U ' oivifl, gra ni cum quidam QObilia 'niJacobum Bono firmitate, audiret, B. caquodamemissr, voto

trem imbrosinutn ! lenotani ipsum gratun

trearuml'

rl '"

ping(M .dar.n: *

rificaoperan,
reos

convaluit, qui doofl tionem eiusdem plane Hinc Vinc de Caetio-Novo, per B. P. P-

au-

,,,
.

,.,,,
;r
,

Hj ^ 10 ,,.,
r,

u ti

onsciu(J

rat| ,

w ml>n
.

Priorem

conventus

B.

Mari83

Granarum

r , Ilt ur.

792
AUCTORB
J.

DE

B.

JACOBO ALtfMANNO CONF.

Vitam B. Ja-

rentur, gratitudinis erg-o scripsit

cobi,

B.

F.

Leander AWertus Descriptione Italise vers. Kyriand.pag. 627 de eodem Ambrosino sic loquitur Hi omnes ornavere Soncinum et memoria nostra floruere cum Ambrosino Ord.
:

adornandis Beati Gestis aliud ex e lP lar luxisse, ex eodem quidem P r&- D ut v ? nte de promptum; at dissimileilti, quodl'f Us
~

Praedicat. converso,

tam bono ac sancto Viro,

quam summofenestrarum vitrearum artifice, qui

licet conversus e&set, tamen B. Jacobi exAlemania Vitam composuit, cuju.s ipse discipulus

diolanensis Latinitate donavit r\ erv,ra ^ecum Flaminio Isidorus haudo etsi 117lCile quo, ut mox videbimus, > Beatun^h lsse a *t, conveniat, in factis tamen quep d e narra t, ressecus habuit,ejusque hactenu* ciani ineditum, Taegiique Chronico insel\
'
'

fuerat.

H.3ecjamsufficienterprobant,taudatum

hic edemus, factaque huius

aLeandro biographumres,adB.J3iCob\im,cui
discipulus arctissimis amiciti&vinculis, ut ex Vita edenda patebit, conjunctus fuit,spectantes, habere potuissc oplime perspectas, ac
is

cum u
1

"^ ^ Us
^ rem
l
'

Ftaminiusetucubravit,cottatione

u d

de biographoruminter se discrepantio ? ^ er^ pretium erit, in Annotatis monebi \

8 De anno, quo B. Jacobus eeterna virtutum mercedem receperit,

proin non esse, cur ipsi, quem narrare a vero aliena data opera votuisse, nihil etiam suadet, voluisse,
tynchrono,

quoto

res gestas qestas

compoiita
el

es(

ub Isidoro

Mcdiolanensi

adhibenda haudsit. 6 Laudalam fratris Ambrosini lucubrationem Italicam, de qua hic Albertus loquitur hucusquenonreperi; at illa, Latinitate ab Isifides
,

doro Mediolanensi donata, in supellectili nostra litteraria asservatur prout propria Papebrochii nostri manu descripta est ex F. Am,

enzuni , idque reparata? Salutis anno ]4 9i l lSSe constanter referunt. At in die emort f *" % signando itlis nullo modo assentitur V't ' tim edendse auctor, qui ipsum die 12 '**!!** Octobris, illi vero xi ejusdem mensis vitamigrasse scribunt. Fuit autem
inou't

9 areattaboraruntscriptores,satiscoi

ad semmtemam m'0^ s&rnpitemam memori

/* T Ps *us ^ SlUs
Z l

C<a?

* on no l49l i*9i, 12 Ot.

Pr ^ a '
.

"

brosii(utpra?mittitur)TeLegiideIns\gniisOrd.
Praedicat. lib. 3 Dist. 7. in

transitus noctis

ejus

Tomo

sig".

N. P. 160.

horam

Prsefert hsec Prologos duos diversos, inquo-

rumprimo, qui Taegii

labor est, taudatee lucubrationis auctor F. Ambrosinus de Soncino, Latinusque interpres Isidorus Mediolanensis his verbis designantur Hujus (B. Jacobi) Vi:

tam
cino

virtutibus plenam^F.

Ambrosinus de Son-

tas

anno mccccxci. Quo anno, cum littera tt set Dominicalis, dies mensis 7' Octobris du cima in feriam quartam seu Mercurii in f' *' bat. Cum jam Papebrochii nostri q U i? Vitam ex Taegii Chronico descripsit sedT

Mercurii circa (Italicam) 12 mensis Octob^

die

q\

omnem

oscitationis suspicionem

conversus Ord. PraBd. vernacula ling-ua composuit, quam postremo venerandus P. P. Isidorus Mediolanensis in Latinam ling-uam

In attero vero ipse auctor, ut fieri lectorem de dicendis preemonet Sylvester Prierias inter scriptores, quiF. Ambrotranstulit.
solet,
.

Ambro. Taegius Beati obitus diem ignorasse non videatur, siquidem sex circiter annis ut habet Echardus, nempe anno 1485, antequam
ille

'tollat

't

vivis

eriperetur

sini opera inBeati Actis concinnandis usisunt,

Leandro Alberto supra laudatus fere tempore quo Isidorus et Ftaminius, teste eodem Leandro, Opus suum posteritati tradiderunt, Beati Vitam scripsit etsi autem lucubratio isthsec mihi ad manum non sit, suspicor tamen, in illa vel nulla vet pauca de eodem legi pr&ter ea, qua> et db Isidoro, de quo mox adhucsermo recurret, et a Jo. Antonio Ftaminio, cujus lucubrationem amptissima? sua> Sanctorum collectioni hodie Surius, et Leander lib. 6 de Viris illustriloco a
,
;

primo eodem

torum habitum induerat dies hic duodecimus tuto retineri posse videtur. Nec est quod lector miretur, omnes scriptores contradicente uno Isidoro Mediotanensi seu potius F.Ambrosino,diemundecimam signasse; cum enim Flaminii lucubrationem, uti hanc cum ahorum lucubrationibus
, ,

Ordihis Pra>dica-

conferenti

patescet, sibi prajtucentem

hosce
xi

m eumdem, in quem

omnes habuerint,
Sancti obitum

itle,

Octobms die signando,

mcidisse,

rem
vero
;

est prolapsus, erro-

mirandum non est.Quamquam

12 Octobris die e vivis excessecoli

B Jacobus

nt tamen quod hodie Bononia:

bus
Latinilate do-

Ord.

Prsedic.

inseruit

litteris

sunt

mandata.
nata, hic datur.

rologis referatur, hac dieetiam de ipsiusrebus gestis tractare statuimus.

a marty- F

7 Isidorus Mediolanensis, ut supra citato locoAmbrosiusTaegiusexpressis verbis decla-

rat,Beati Vitamnoncomposuit,sed F.
sini de

Ambroeodem lucubrationem, Latine dumtaet,

xat a se redditam, posteris transmisit,

ut

ex hic edendis videre est, primigenium auctoris textum incompto stylo lectori tegendum
proponit, qui atias, ut citato jam loco Leander Albertus refert, opera sua sollicitissima

Latma

curapoliresotebat.Inde fit, utfides etauctoritas, quas F. AmbrosinideSoncino Opus, siadh reperiatur meretur,IsidoriMediolanensis
t

modo a *-BeatiVita,quamJ.AntoniusFtaminius
postemtati tradidit, Pra>fatione caret, estque eleganiom comptiorique stylo scripta in illa ae factis qmbusdam testimonia ab auctore allegata frustra qusesieris, quod tamen
;

interpretatione nutto

sint atte-

Isidorum Mediolanensemplusvice simvtici esttnvemre; undeconjicio laudato Flaminio in

apud

VITA

DIE DN0BDUIA

OdQBRia
umiulMm
t
Iu

^'-MTat. T :in tumsitns

m
*
Fr.

wveiitatiaaaumpaeraiob

VITA
Auctore F. Ambrosino de Soncmo Ord. Pradicat.
H1TALI(iisi;i;mu M

Zl
ru n

aiBB.

Btopm
Dieai

nuHlum

luaiatoret,

ImpidtU,

"**
quua

buooSemiD Deie**
l.rutorum wlifl llna
.

hostifl inaeotttuseat,

p^busipeum

deterre*

tamenquoddam tivinum, dum orewt

:

piutUlum
oiroum-

1XUTIMM

dabat. quod puritatia bu indioium misse oredi. tur. Nunquam poal Banota reii, lunv

ptum habitum

mortalia min.u,
veridioa

gmin. quomadmodum

aaaertion

P ^

i . .. p, r -r>. Ambrosil m Taegii de D^j- * Sinmz Uid. Prcedicat. i-i oignis firrf

/-

^*08 Mt
nvmu8
bii

^ti hujua meritia, quem D

temporibus ejus
extitisset,
ui

ronc
iIuto-

hb.

o
3,
-

non du-

ataita*
in

/U6

10U

Necmimm
llU.M

Vitla

Pftum.

hu

Mr.

dooumentia

fi

1'R.EFATIO

oiemperpetmn

idmitti valeamua,

AMBROSII

TAEGII.

CAPUT
Non
ut

solum de

fratribus

elericifl,

sed etiam

ilJiteratis conversishic Ordo decoratiis fuit, merito dicatur illud Aujrustini verbum
\

Beati patria

et

parentes

iter

Ro.

SurguntindoctietrapiuntcaBlum. Ethujusinudi fratre laici in Ordine plures fuerunt, qui obedientia prompti, oratione devoti, labore diligentes, caritates ferventes in vita e1 morte miraculis claruerunt; haud dubium lidelium la-

manum
bili

Alphonso
ti

regi militai

militice valcdn

et

cuidam nos.

famulatur

tandem

Do*

borum suorum mercedcm

in ccelis sempiter-

minici

nam

institutum

ampkctitur,

recipientes.

Aliquorum autem proeclara

gesta, prout Deus dederit,enarrabimus ad praesentium et futurorum profectum spiritualem et exemplum bene vivendi in priinis pnemitj

Dlleotu
ria in

1 1

oi

aominibui

oujui

memo
i i

benediotlona

a.

Hatt rei ba,

tere libet

Vitam B. Jacobi de Alemannia

,

viri

sanctissimi

qui Bononias miraculis COrUsoa

sepultus jacet in ecclesia

B Dominici

hujus

Moyee Baribuntur, merlto buic B J " applicai anl tai1 enim b Deo diL ;'i:iii.-i ouju tam miriflca opei
de
1 i .

fuil

Vitam virtutibus plenam Ambrosinus de Soncino, conversus Ord. Praedicatorum, vernacula

ctiam

ali

limuinibu
ivere IIU
Bi
<

nlrw dil-Ttu

ut .jus

cogniii

<'"ii\

Bmper ou
ato
Litei
,

linp-uacomposuit,

quam postremo veneramln

in

perunt*, EUo IgltUT

inb rrbganti ipae
iii

Ql
re

mihi aUquando
e
I

P. Er. Isidorus Mediolanensis

Latinam

lin-

bum

pondit, oatu
patre

K
I

tamen Fr. Ambrosinus Proemium.

transtulit
:

guam

cui

Vita: tale prsemisit

Dlma

b,

oppido
lUin

ali manniffl,

Tneodc

rfco, oppidi

Dobill
oj]

mercatore atqufl opa

deditOj aono
lo

ordiflB

Dominicffl

[ni

II

pontifloatum

mui-

PROCEMIUM

toruin flliorum prooreatrii,

leoundum

lii

FR.
Biographus
ralionem, ob
rpiam scribil,
indicat.

AMBROSINI.
scripta sunt, ad nostram doctrietsi haec

ordine Qliorum prodii lut aquila supi-r pullo

oriooi ari
110

Imbnebal

Quaecumque
nam

moribu tcque viara suam, <i'

,

tuifl

! i .

i;l

u o\

scripta sunt,

Aposb

ad

perfectun]
\

111
'i
i

de divina Scriptura principaliter extendi tamen possunt ad opera quaelibet, a doctoribus

sanctis
edita,

verificentur,

ctiam

irDeJ pai

Itatea

quae

in redificationem

lum up continentiamque cent c, qui nuiio dentium carebot. Mirum tt

tantui

fidelium veluti

Sanctorum praeclarissima

lenenx
nl

huexistunt. Possunt itidem verba ante dictaad viri B. Jacobi dicta fa jus devotissimi

annorum xxv,
m.

eo referente didief,
.

patrem
paten
i

lorioum adiif
eundi,
liquias visitaret a

al

m
Pontiflce

tendi;
litatis',

exemplar etenim continentiae,

patientiae,

liurni-

tolorum r+
roa
bu-

obedientiae

atque

morum

omnium

qui beati hujus

vir existat, fuit. Quis tanta; facundia? sufficienti sermone Viri virtutes

onem

sirnul el

omnipm
AnDuit
InifO-

re posset.

794
A. Fr

VITA
piis Filii
Fili

B.

JACOBI ALEMANNI CONF.

recordor rei domino invito
;

AmbhosinodbSonciN0
'

nex

votis

y a(ie,
itinere

dilecte,

illumque benedicens ait Creatorisque tui in omni

mei senis, qui te gequantocius revertere, quoniam gaudium meum et corona mea senectutisque meffibaciilus existis; benedicat te, Fili dilectislocis Sanctis fueris,
:

quam dum in

tuo memento, potius mortem eligas, in conspectu ejus peccatum admittas;

regni hospitiuna ^" nagoga Judaeorum ab exercitus ducibus 1,1 tus fuissem, quodam mane multas !" ecclesV? Vl ~ ^^ sitavi, propter quod domum rediens
i

dum

subdebatque

in

quadam urbe

nui, recordare

jampene

prandisse reperi

residenti

cum

caeteris

sime, Creatoris clementia et

tatis

te aeternae heredi-

participem
socios,

efficiat.

Sumpta

itaque benedi-

ctione,

cum quibus

iturus erat, adiit,

:

est, ubi illud dixere sodales Hoc pulmentum ^^" libus furatis atque oleo lampadis Jnda? compositum est, (lampas enim, ut Judajon mos est, ob bibliae venerationem in '^
:

caulium pulmentum delatun

i^iturmv

versiculum illum in corde decantans Vias tuas, Domine, demonstra mihi et semitas tuas edoce
d

me
pro/i-

d.

semper ardebat) tantum igitur horrui ^ pulmentum, ex vi ablatis compositum, ma ducasse, ut artem illam execrans, mane
ti,

donao

&

Romam

citciiur et rei

pecuniarix

Jacobus sic unusquisque nostrum, ne forte aliquo pondere g dales dilectissimi peccati gravatus sancto hoc itinere frustremur, rimemur conscientias, quatenus peccatis expurgati plenariam consequamur indulgentiam; toto autem itinere nihil otiosum agebat, sem2 Coepto igitur itinere, socios B. est
:

a praeside licentia habita, militia resi^nav

szq^' Q*

allocutus

Videat
,

rim,

Capuam

i illico

conteudens.
nobilis

4 Capuam igitur advienti quidam

doctor et aequus k obviam fuit, qui> modp . stia Juvenis et elegantia, quam in aspectu

DhJ
ou am
nobili

^
,

de-

monstrabat, considerata,

eum

ft

semper meditans, modo modo Orationem Dominicam dicebat. Tandem Romam incolumis perveniens, D. Petri Apostolorum principis primum sancper

autem orans
,

psalmos

adiit, ubi vero Altissihospitium divertit hoc mo gratias retulit, in Salvatorem opere imitatus est, hoc peregrinan-

tam aedem devotissime

quod prius ecclesiam, quam hospitium, accedant. Erat Quadragesimse initium, quando urbem applicuit totamque Quadragesimam in ecclesiarum visitatione consumpsit verum cum feria v in coena Domini vitibus

exemplum

dedit,

morigeratum judicavit, unde in tantum eum dilexit, quod eum in servum habere voluit, quem non ut servum, sed ut fili um na buit. Placuit Viro Dei negotium hoc, illique E per quinquennium tanta fidelitate ac gratiaservivit, ut dominus fidelem servum super familiam constitueret, non itaque tamquam servus ibidem demoratus est, sed filiis domino gratior exstiterat. Quinquennio transacto Deus, qui eum religiosum ab aeterno prasordinaverat in
et
.
,

cum

sapientem pucii.

lu*^uitKt

'f****-

cinior esset, diligentissimam

omnium

peccato-

quatenus sancta Pontificis benedictione eorumdem indulgentiam percipere mereretur. Paschate autem expleto,

rum suorum confessionem

egit,

mentem ejus misit patriam repetere senemque patrem praesentia sua consolari, quibus cogitationibus vehementer agitatus semel atque iterum licentiam hujuscemodi a domino buo expetiit, necobtinuit. Adeo enim ipsum tenerrime
diligebat, ut nullo

modo

abire pateretur. Tan-

dem

intra

se deliberans

quodam
recessit,

die

summo
rei

r.

pecunias sibi deficere cernens, intra se aiebat Quid agani ? quo me vertam ? fodere non valeo, mendicare erubesco e. Haac igitur diu mente re-

mane, insalutato domino,

nechujus

aliquando conscientia agitatus est, cum dominus servo magis, quam servus domino fidelitate teneretur.
ferret,

volvens, tandem Neapolim f versus ire decrevit. Ea tempestate, ut a quodam veuerabili ejus familiarissimo audivi, quaedam matrona nobilis in urbe secum eum inter vernas et aulicos suos

Cum
:

aliquando Vir Dei hasc

re-

serviendum habere voluit, eo, ut arbiquod pulcher juvenis et elegantis formse decoraque facie habebatur. At ille periculosum
ad
sibi

tror,

adjungebat Voluisset dominus meus, ut equo ascenso atque pecuniis sumptis abiissem magis, quam ea paupertate, qua recessi; tanto siquidem me dilectionis prosequebatur affectu. Sic ad patriam tendens Bononiam Deo ducente pervenit. F
5 Ing*resso itaque Bononiam Servo Dei, ut moris sui erat, D. Petronii l primariam illius urbis ecclesiam devotusadiit, vota sua gratiasque Altissimo referens. Egrediens autem, ubi limitem majoris portae attigit, ecce ante oculos species quorumdam sociorum, qui secum
Donouiamim*'

C sciens cohabitare scorpionibus

gilitati

et foemineae frasuaeque castitatirationabiliter metuens,

rit,

non ignorans paleam, si saepius ignem videcaiefieri et ad incendium disponi et ex

frequenti convictu facile inardescere, sapienter sapiens, ut alter Joseph, antequam intraret
fugit periculum, malens peregre laborando prudenter propriae castitati consulere, quam sub carnalibus divitiis magnaque mercede servieng

Eomam perrexerant,
est,

quibiis visis, valde gavisus

in

mutuos autem amplexus prorumpentisociis, tanto gestiere

bus Servo Dei ac

gaudio,

inopia cogitur

Aiphonso reg,
mllitare.

doque raulieri patere discrimini g. 3 Temporibus Alphonsi regis Neapolitani nominatissimi bella in regno suo saepius excitata sunt h qua? audiens, praefatus juvenis, haud aliterhonesie vivere valens, ejus exercitus
,

ut angelum Dei se vidisse, sodales arbitrarentur. Causa tandem itineris exposita, ipsum

ad stipendia Bononiensis arcis secum aliquantulum commoraretur, quo

coegere
socii,

ut

se militise adscribi fecit;

immunis

ab

illis vitiis

quibus illud
Pius,

quidem hominum genus

fuit

honoratius congregatis pecuniis patriam repetere posset; insuper eidem socii pollicebantur,

se pariter

Alemanniam

ituros.

Sicque

disti-

implicari

modestus, castus, suisque tantummodo stipendiis contentus fuit. Memini ego, dum eidem conviverem, me ali:

solet.

vino consilio ibidem

moram

traxit, addictus

quaudo

pendiis Thomae Tartari Bononiensis, tunc arcis praesidis. Interea dum Bononi moraretur,

talia dixisse Pater mi, cum artem militarem exercuerit caritas vestra, propriumque videatur militum, aliena diripere, numquid animus manusque vestrae ab iis vitiis immunes extitere ? At ille subridens respondit

ecclesiarum limina frequentabat, potissime auubi praefati patris nostri sanctissimi reliquiae magna veneratione servan,

tem D. Dominici

tur.

Tantum fratrum modestia,

sanctitate atque

Equidem,

fili,

numquam me

aliquid abstulisse

compunctus est officiis, ut patris patriseque obliviscens, religionis D. P. N. Dominici

divinis

ha-

m
mane
^iS.^ommioccurreret, peotoris sui decrevit, iUiua conailinmfi u con ihum
e

Lucssoap,
SoMl.

icretum aperire

firniissuae seeuturus.

aervub Dej festinat, cui veuienti obviat divino consiho ^en. P. Fr. Nicolaus Caxoonc prov nc 1JE Cataloni,.,v
1
.

11

(Jitur.

h Do

bcllts,

qum

,.,.,

monuleni tunc pnor, ad quem

re.v

ab

nl

^Paterven 1 neiande, Salvatori meo Jesu Christo toto mentis aftectu servire cupiens statui intra memeti1

e S S

, 1

humiliter ao-

'

lJacobusd
,

" t***pous regin adannum im ^Pandu^usCoUmUiusinllX

ltali
.\
'

iiinis

psum

iUius fratris,

obvmm
lgritur

haberem, omnino consUium sequi,

quem hoc mane primum

aia

1 ''

'"

.V. nnt,

ucisab*

me

reverentiam vestram, ut mihi consulaa diligas, qua possum, humilitate

man
k lH B
,

'

tissita*

tione rogo. Admiraus autem prior Juver vorem, illum devote hortatus est, ut Be timore conservaret, demonum, carnis ao d

w, Ua legitur
luu
*

maSanotus
ibi

t,:

um

oivem,

pnBolarun

Dei

rum, juri8conBultun
J)l

item, qui

tentamenta superaret,

illud

Sapientia diotum

memorans

Ons
,11///SV
/
'

Ootih

accedens ad Bervitutem DeJ sta in justitia et timore e1 praapara animum

:

Fili,

notooiu*

tentationes n; quibus verbis tanto Juvenis fervore accensus est, ut exolamana

tuum ad
:

ttgnita, intor

eam
<-',r
11

a Oallia <lin<lunt, tnd

sita,
/

montos Pyronmot, mrt

diceret

Ego, pater,

in saneto

habitu heoser-

mim aiqu$ VaUm. i.

vire volo, rogans, ut mei reverentia veatra minon quaaso, venerabilis pater, huno filium suum a sui pnesentia abjiciat. Annuit

sereatur

Flaminius supra
o fuisse

oitato

tatus

prior petitioni Juvenis devotflB, illumque horest, ut regrediens ad hospitium sua

,

gosw

omnia ordinaret ac disponeret quo Banctffl religionis habitum purior suseipere mereretur.
Die igitur sequenti, cunctis rebus suia dispositis, ad monasterium revertitur, \ibi Becundum nostrarum seriem constitutionum dilig-enter examinatus ad habitum conversorum nostri
,

CAIUJT
Solc/lltts
et
Cjtis

II.

tvl<iri///i

/lll/iriii>tilt<>

Ordinis, licet pauculas sciret litteras, juouude

prwclnnt! cirhth
mn
di

receptus est.
iMtitutum
ampiectitur.
o

Erat autem, ut ipse Vir Dei

circiter 30 vel 31 o,

retulit,

anno-

rum nem

intravit

quando seilieet OrdiVicarius autem Congregationis

Postquam Igitur Juvi me U8cepitj tanto Perebatur

Creatori suo deaervire,
inquirere, qua
ul

devotl

Kftm
uumdfMM.
-

Qon

timmo
'

vtven

tunc erat ven. pater Fr. Antonius de VerceUis, homo Dei. Fiunt haec nota Thomas arcis praesidi ac sociis suis, qui celerius ipsum visitarunt, non ut a religionis ipsum proposito retraherent,

motum
mihi

ptr-

propo Itum exeoutionl

tnr,

maudare po
tiorum,
retulit,
bifl

et. u1

Propterque
Pr.

um
lu
e
I

adienj

imbro

aiiquando
Pati
i

verbi
sflBi
i

allocutua

amao
babi

n quem

stabilem noverant, sed magis

illi

congraprfiBfa-

tissime, egt>,

ulo reJioto, uud

ii

tularentur,dumrecessuri essent.Thomas
\

tum, quati du

o
i

mi
1

Patres, tus haec adstantibus dixit fratribus vos recepistis Juvenem istum, quo numquam

valeam, eapropti

am, qui
oasla
"i iiiii

possum,
dat,
stia

Tirtute rogo,
in

ul

mihi
'''

iam
I

modestiorem ac honestiorem vidisse me fateor; nullus nostrum aliquaudo, quod reprehen

dig-num esset, illum dicere aut agerc cogrnovit, quin imo nos coram eo nec otiosum quidem verbum loqui ausi fuimus, doleo equidem, non

me
)

tru

il

mequi
i

;i

"iili

magister
ezhortatu

in
i

hifl

verbi
:

puloherrimi
Hli ml,
'i"''
1,

eumdem
unl

es1

dioeo
'i"

perpetuaB, ad

:i1

nm

alti

ranj

omn
on
I

quod saeram hanc religionem sit ingressus, sed quod tam modesto tamque pio Juvene sim privatus. Haec mihi Fr. Ambrosius, ven. P. Fr. Jacobus de Bononia et Fr. Joannes de Parma
conversus, qui his, quae diximus, interfuere,
retulerunt.

mines acceden
citur,
quflB

di

interpn
forna
tntaj

ar

dentis

geheoius

\o,

in

hac sepulti crucl

peccatc

quJ

ln

mi
ludici,

pertinaces, seditio
vina:
ppoi
ii

inobediente

damnabuntur
oo

lo

AxXXOTATA.
a Ecclesiast. cap. 45, b Urbs
lo,
/. i.

aaternum.
cit,

a\d

han
iia,

oivitatem vit, qua

du-

esl

Bupei

oms
,

Germanix

est,

in Sueviie circu-

prooreatrix, ibi eniin habitat aatana rex super omnes filiofl Bupi
tas eet,
J'iii

qi

ampla, probe

culta et

munita, ad Danubii

dilectisflime, quaj

uriuiD e

Elie-

rusalem,

viflio

paci

int rp
inhabitant,
l"-i

/tu?)zen.

c Flaminius, de quo in

sumus

locuti,

dM,

Commentario preev. Theodoricum ad xtatis

V.

sirni Spiritu

8and
Filii

Patrii potentiam,

humaniutein
ju-

annum centesimum tertiumpervenisse.

Octobris

tiam et Spirituj Sanoti bonitatem eBternum

H)z

cundi .iime

Tomus

796
A. Fa. Ambbosino db Sonci:

VITA

B.

JACOBI ALEMANNI CONF.

N0

mg

cundissime collaudantes hujus civitatis Domiest Salvator noster Jesus Christus, qui est
et

summa

'

Bex regum

dominus dominantium. Ad hanc

:

siquidem veneratione mundi Rp prosequebatur, ut illum in vi am salutis ret, lllisanctam matrem Ecciesiam
latos, illosque,

di^
'

civitatem nos conducit sancta humilitas, quae est omnium virtutum custos et conservatrix divo dicente Gregorio, qui cseteras virtutes sine
humilitate congregat, quasi pulverem in ventum portat. Hanc ut amplectaris, te suo exemplo invitat Salvator noster Jesus Christus dicens
a
:

votissime -Mssime

haec ead^m aa-eh f" lustrabat altaria, Sanctos d Pre " cans, in quorum honore constructa s, ln q fuera ! 11 Cum sacram Communionem
:

commendans

pro quibus rogare tenebatu/rt*"

'

ejusq u

dum smgula n

sumere

bat, tota praecedenti die

summo

d'l

Discite a

me, quia mitis

sum

et humilis

corde a.

Hanc summe commendat beatissima

DeiMaterAdvocata nostra dicens: Quia respexit

''

humilitatem Ancillse sua3 b. Hae* igitur duae sunt viae, una, quae ducit ad cailestem patriam, altera perpetuo igni se inscilicet humilitas
:

erat; nocte vero sanctis meditationibus in Um * bebat, confitebatur etiam libentissime ea h 8 ' quaNocturna completa erant sumpta Com^ nione, totus in Dei raptus amore
:

silentio d

l"

d voito,

ha^c

peragebat.

Consuetudo semper

e^'
p~^
di"

illi

mam,
cere,

fuit

Tertiam, Sextam
sacerdoti

Nonamque in
celebranti

gredientes deducit, scilicet superbia. Extende igitur manum tuam, Fili mi, et eam, quae tibi magis placet, elige. Te taraen hortor, ut humiexaltari litatis viam ingrediaris, qua postea Juvenis acpossis His verbis mirum in modum census Benedictus Deus in donis suis, inquit; ego, pater amantissirae, sanctae humilitatis semitam eligo, illam totis animi votis amplecti
:

tum

aurora

semel

vocabatur. Expeditis autem his, tota die n nutim operibus intendebat; tantam menti

serviebat atque iterum et pluries, prout a sacrista

Missam

gratiam omnipotens Deus infuderat, ut quarumlibet artium mechanicarum optimus magister existeret, potissime in componendis vitreis
fenestris excelluit
illud
:

eius

dum his

intendebat, sapius

Sanctus Dei tirmisut omnibus inferiorem ac sime fundatus fuit, viliorem se reputaret, nullum spernens, sed
volo. Ilumilitate igitur ita

Apostolicum fratribus adstantibus replicabat Qui non vult operari, non manducet
:

Ego

et

tolennia

10 emittil.

cunctis libentissime serviens. 9 Anno itaque expleto a religionis ingressu, vomiro desiderio expectabant fratres, ut professionis vinculo devotus Vir se ligaret ; timebant

indignus discipulus' veridica assertione haec attestari possum, me il" lum nunquam otiosum vidisse, sed semper

tanti viri,

quamquam

d.

manuum

aut operibus, aut divinis rebus occupaillius dicti

tum, saepius

memor erat

Multa ma-

enim, ubi non

tus Juvenis,

erat timor,

ne

scilicet

tam devo-

tam simplex tamque pius Frater mundi aut demonis tentatione ad secualiqua lum rediret. Sed Dei Servus intra se statuerat, potius mortem subire, quam sanctae religionis
habitum
vel ad momentum relinquere. Igitur tempore adveniente, quo superioribus obedientiam profiteretur, sollicite novitiorum magister illum instruit, primura ut peccatorum omnium dilig-entissimam ac g;eneralem confessionem faceret,

Vir erat, qui rarissime, nisi interrogatus, loqueretur, verba autem ejus gedificatoria erant, suae aut alienae salutis utilia atque proficua, noverat optime dictum illud
:

la docuit otiositas e.

Qui in verbo non

f.

offendit, hic perfectus est vir

f

eo

Ad refraenandam linguam fratres hortabatur, maxime quod ad servandum silentium ipsi

VI Clementia

tenerentur.

autem

et pietas

cum

ipso per-

ptta,
',a "'

mkn

severavit ab uberibus matris usque ad extre-

en "'a 5

secundo ut seniorum pedibus advolvere-

mum

secundum relig-ionis sanctissimos mores, quatenus tantum donum ab iisdem impetraret;

tur

vitse. Quid longius morer ? Omnis motus, omnis gestus omnisque conversatio ejus longe lateque sanctum sparserat odorem, cupiebant

quibus sollicitissime peractis, die statuto fratribus in capitulo congregatis, Priori Fr. Nicolao de Catalonia c, vice magistri Bartholomei Tenerii,

plerique religiosorum ac ssecularium illum alloqui sanctisque ejus exemplis aedificari. Eo

bella exorta fuerunt
nit, ubi,

tum generalis Magistri Ordinis

Praedicaest, in

torum, Servus Dei obedientiam professus

cutus
est.

tempore, quo inter Venetos et ducem Ferrarise Alfonsus g , dux Cala, brias h, Ferrariam contendens, Bononiam deveB. P.N. Dominici reliquiis conventum ingrediens, patribus, qui
visitatis,

</

qua, ut ipse retulit aliquando, nova dona conse-

Habuit enim postmodum in suis orationibus supernos gustus, semper desiderans, quae Dei voluntati placita nosset, cog-itare atque
operari.
In Beato

se socia-

10 Tanta hujus Servi Dei verba

mirumque

modura mihi exprimere volenti vires deiiciunt; quaravis enim multa egerit, quae nostrae religionis consuetudines non exigunt, ut cilicio carnem domare, disciplinis corpus affiigere, orationibus tota pene nocte insistere, atvivendi

Ego, patres reverendi, quam libenJacobum de Alemannia conversum visitarem, sancta siquidem fama ejus in regno etiam nostro ad aures nostras pervenit, quo accersito, hominem venerando cognovit aspectu illumque complectens ac deosculaus humiliter se Viri Dei orationibus commendavit.
bant, ait
:

tissime Fr.

Cui Vir Dei per singulos dies Dominum pro sua excellentia rogaturum pollicitus est. Tunc
dux, gratias referens, caput eidem inclinavit. Sic venerandus senex ad propria reversus est.

que alia multa, quae a suis familiaribus deprehensasunt; haec tamen omnia quadam hilaritate sancta
lis,

semper occultavit. Omnibus

affabi-

Dux autem
^

fratribus adstantibus dixit

,

Vere,

domesticus atque familiaris fuit; cunctis sine ulla personarum acceptione cupiebat rem gratara exhibere,nunquam singularitatis notam
incurrit;

communem

refectorii victura

com-

Senex hic venerandus Servus Dei verus mihi videtur ac sanctus; confido me istius orationibus ad patriam incolumem rediturum. Praeclarissima autem patienpatres reverendi

munes orationes,communialoca semper diligens ac sequens. Nullus tamen illo sollicitior erat
ecclesiam ragrediebatur, et in obscura capella primum Matutinas dicebat, tum suas orationes solitas, deinde altaria omnia vioseteris prior

exempla, quibus in adversis tolerandis mirum in raodum excelluit quis ullo sermone
tiae
,

in adversis saepius diceturbabatur; sed hilaris ac festivus

comprehendere posset? Nunquam

bat
:

sitabat,

semper ab

altari B. Virginis inchoans,

Patientia vobis necessaria est. Trium mfirmitatum molestias in corpore suo perpessus
est,

mre

salutein.

crueiaretur, oraetUr 0ra tionessuasnunquamomi it ;' QlMt lan ^meiuanuum opera dicens v:,.
' '

Dum

dolorib US
'

*
,.

P erfe^posaent et,c um tanti eaaent, >

tawitaLI omiiea r *^

Buffleiant.
iniignit

Et heeo de ejus virtntih., N1Itutlb ">

13 Cl jristus faotuE eat

doh aai eireum.

$oa-

c<muur

M
,

communi

dieta

obf-

dtentia, cujus
h,c illustna

rro

u.queadmortem,mortemaut (;

nobia obediena

M
. lfc|

obedienti* virtua gloriu^ma ob quam eexvanfam *aiv -undi Jesus ChristuV st HaBc ethis aimilip Ha3e et his similia a*-. r^ ". Bervus Dei animo 5 fepvore ^Peripribua obedi

*erb,s

saora

Jg
,

,;;,;;
quatenua igne
'

~endatur

rnaoedejposuertt,
au]

*****

morTemT^e^
"

2 ^T ^ NuSl
autem
Acceuao uaque igne,
\ ,>
.
1

vix possit. Vide eaniua prmlatua Servo Dei aliquam obeoCSS mjungeret, illum tanta celeritate

uu euarran

veni.

cum

LW
'

superioris exequentem, quod. prtua latus verba compleverat , eipeditua eadem imnleret. featinnh. a;
. .

SZ
'

"

'

"

**
'
!

* 11feui

n"
dientimmerito

^" Mtem

'

' itroa

l.vilrt

? ,\

Liadatb

B perpetuo idem offlcium exequi debuisset lnterrogantibus fratribus, cur tauto studio offlcium adhoram impositum exequeretur, respoudit Nos, qui obedientiam
:

miraculo oomprobare voluit, edeo

tur,

pollioiti

eamdem
tenemur

Bum

diligenter
:

licet

me

usque ad mortem ad horam huic miniaterio

forte
;

D meritum hio dii qua QlhU sibi nuiiuui meritum ae 101

obedientiai
!

dii|.

Imponeba,

''

obedientia addixerit, quis scit, num lint majores mei illud perpetuo

^unquameorpuiiuuminoontl
ivil

o> Kiiatca.

uiteteSi

eapropter
P. Fr.

illi

exeroeam intentua .sum, quaaimihi pe:

Ipudioun Duorniinsib
i

'"
..,!

''"

0D

tuo injuncto

officio.

Quadam

,unl
1

'in

viee \encrabilis

primo

,,,

atque

inc<

dum
tia

prior in

Michael de Hollandia, vir Dco devi eodem conventu Bononiensi

ooulorum

d
it',

^ 11 "
exi-

steret, contigit,

quemdam

uum tum
tuin
Hl
oituit
j

rebu

Bpirituallbi]
, ,

episcopum, qui graut,

manuum
in

operibuaa
.111

visitandi
:

conventum advenerat, eumdem

transeunte cpi-

.'

associare

accidit autem,

I<T-

oarne enim

scopo, Vir Dei illuc pertransiret; priorautem episcopo dixit Reverende pater, hie, qui nuno
:

rnem
Ld

eivi

angelioum eat, non uumanum, tem cuBtodiendai

erenBj

oao
,

1Pi

pertransit, frater devotissimus est, religiosus ae

quod uulla adeo

r

Dei Servus. Venerandus ejus aspectus, inquit episcopus, hoc testatur. Tunc prior ait [nter
:

tatiOj qusa ao

,10

caateras

virtutes

ejus
;

obedientissimus

inter
lii.Miii a.i

Dei dilexlt,

tx1

quod si dominationi \cstrag placet, hoc ipsum experimento comprobar bo. Gratissimum ac jucundum, ait episcopus, mihi erit talia videre. Una igitur episcopua et C prior adlocum, ubi Vir Dei suo exereitio intenfratres existit

omnes

unguem em]
conti-iiiii

ma.
loj

mc
ed

neccsaarii8

eratj

len

dicebat, ae qod Bolum p urtiouiaria dod

mii,
i

b ibertj n

qui

majorum

roluotatl

subi

mu

plrltu
.

tus erat, accesserunt

cui priorait

Pr. Jacobe,

gnumcoelorum
ritu,
I

ad

jm

v
n

necesse est, ut vcrsus Frauciam ad reverendis-

quoniam
1
1

irom n.
i

simum Magistrum Generalem

Ordinis, qui
ea
inquit,

uin

ionl
i

oiJ
:
:

aliquan*
nra, ot

risiis est, quasdam litteras delaturus VirDei ad cellam festinans, Aceedam,

do dicebal
vidi

Kamu

nisi vestrae

paternitati displiceat,

accepn

synam

facere dignentur,

pileum, quo facto, g-enuflectens Vir Dei antfi priorem, benedictionem illico recessurus petiit, Admiratus est episcopus vehementer tam prom-

ANNOTATA,
a Matth. cap.
xi, 7.
1,

ptam obedientiam eo maxime, quod nec pecunias, nec rem aliquam pro tam longo itinere peragendo perquisierit. Prior autem Vn mandavit, utad pristinum rediretofficium, quasi alteri
exempla ira
duntur,

b Apud Lucam cap. c VideArmotata cap

d

i-

18.

obedientiam
civis

itineris

impositurus esset.

Apost.
8,

Pauh
'.

'

< j

Thessalom

14

Quidam

Bononiensis,
in iD

dum

multos

sescap.
f

LO
f.

fratres invitasset itres

secum
;

quodam

viridario

e Ecclesiastici cap. 88,

29.
8,
I

K^^
loco

aliquansuo suo, haud procul ab urbe Bononia, ut tulum recrearentur adfuit etiam Vir D

Ep

Jacobi cap.

B HkAlpheniUipostearex 8idUmnomhU3

"flU regni NeapolUam pr^ncia mapossit.

bus accedat, ut ccena nobis praeparan AbiitillicoVirDeiadEhenummfluviumeidem

ilB.lauli
f. 9.

aptst. aa
I

w
^J^isf.S

propinquum

missis igitur retibus,

prima

k Ep*t. B.

p^adPhMtm COV auU 1 JM|p.

798
A. Fr. AmhroSINO DB SONCI-

VITA

B.

JACOBI ALEMANNI CONF.

tates

HO.

designat illum, cui 1 Infirmarius, hasc vox infirmorum cura demandata est. m Renus, non Rhenus, Italis Reno, fluvius in Florentina Italice provincia prope civitatem Pistoriam originem sumit, et Pado junctus

meas dele

c,

tem, custodi

me

etiterum Salva me vi&ilandormientem, ut vio.iw

Bononiam prseterfluit.

Apud Matth. cap.

5, f. 3.

Cbristo dilectissimo Filio tuo et requiesSm^ pace. Postease S. Angelo commendans diceb T Angele, qni m.us es custos, pietate me tibi commissum salva, defende o-suuern u Post haec membra sopori tradebat^P ^^'
i

deduxit eum Dominus per vias r etostendit illi regnum Dei et beatificavit

quod

ita

*? ter

**'
iii

in gloria. in o-lnrio

'Uul

CAPUT
Ejus cardinales
tutes
visio
r,.
,.
,

III.

18 In fide et lenitate Sanctum

Dominus Deus noster

cessana

fecit

ili

d.

Tantum cuilibetn^

*****
<*

///7 et theologales
7

vir:

est haee virtus, ut sine illa impossibile sit placere Deo, qui fidei ita inharphat

De i,quod P ro

ma

orationes et meditationes
mirabilis Beato

mam

nbentissime coppu!
e

exhibita.

hibc veZ ! saepius illum repetentem audivi cum ad ei aures aut haereses, aut schismata, aut
_
. ;

sem P er exPne

Wat.

2 al?"
exorla

sanctam Romanam Ecclesiam pervenissent, miro cruciabatur dolore, orabat

bella in

cum

Beatutpmden
tia,

temperan-

Fidelis servus et prudens. Una cardinalium virtutum prudentia est, qua3 in tantum in
hujus Viri actionibus
fulsit,

lacrymis diuturnis ad Dominum, ut Sponsam suam oculo pietatis aspiceret, saspissime pro ejusdem sanctae matris Ecclesia3 statu
rogabat
dicens
:

tia,

ut merito vidcri
:

Domine Jesu

possit fidelis servus et

prudens

in superandis

mulis subveni, quos

sti.

hostis antiqui

acerrimis tentationibus, quibus

Christe, nobis tuis fapretioso sang-uine redemi-

Multa

diu noctuque illum insequebatur, potissimum virtute prudentiae usus est. Si quando vana gloria tentabatur,
illico

dicebat

Quid

terra et

cinis? Pusillanimitatem interdum tant a

de-

monis persecutione incurrebat, ut nunquam delictorum suorum pcenitentiam condignam posse agere arbitraretur, quod vitium prudentissime superabat ante crucem se provolvens ac dicens:
sanguine tuo et aqua, quam sparsisti. In agendis negotiis exterioribus quantumvis arduis ita prudenter se habuit, ut illius dicti meminisse videretur Quidquid agis, prudenter agas et respice finem. Secunda virtutum cardinalium temperantia est.
fac in
:

crucem.

Domine Jesu Christi Fili tuam salvum me

Dei, per

mortem

et

agebat, quaa long-um esset enarrare. Verum E quia fides ex auditu, auditus autem per verbum Dei attentissime verba Dei Vir sanctus audiebat, considerans etiam, quoniam, qui ex Deo est, verba Dei audit e. 19 Spe long-animis equidem fuit hic Vir Dei, tpeeom non in mundi hominibus sed in Creatore suo ^ma^^'' spem ponens, laborum, vigiliarum, orationum caeterarumque virtutum ab ipso solo expectabat
;

alia propter ing*entem fidei fervorem

mercedem. Hanc
efferebat, dicens
:

ig*itur

Legimus

Vir Dei saspe laudibus inaudita tormenta

sanctos Martyres fuisse perpessos, Confessores ac Virgines grandia sustinuisse.Haec virtus est,
qua3

Hac
Si

ita

hujus Viri Dei omnes actiones delinitae

erant, ut

temperatum magis neminem viderim. quando ab aliquo dicto vel facto offendeba-

constantiam, longanimitatem ac optifinem tandem concessit. Dicebat enim aliquando de hac praeclarissimavirtute loquens Sunt quidam, qui se in Deo sperare credunt,
illis

mum

tur,

nunquam

huic virtuti contrarium signum

hilaris,

semper jucunduspuhomine praeferebat. Turbabatur quidem vehementer temperatumque modum in hoc excedere videbatur, ubi contra divinum honorem aut animaa
rissimaB mentis claritatem in exteriori

ostenditj

semper

In Domino confido, quod, cum dies mortis advenerit, omnium peccatorum meorum
dicentes
:

veniam obtinebo, et hac decepti spe peccata committunt etmundi oblectamenta sequuntur non sunt ha3c dicenda spes, sed prassumptio. p
:

Anne arbitramur Deum,

est, sine

salutem aliquid dici aut agi animadvertisset sed tamen Salvatoris exemplo excusari potest,
de quo dicitur
:

qui summa justitia operibus aliquibus maxime operari valentibus aeternam velle largire beatitudinem?
:

Zelus

domus

tuae

comedit

me
fortiiudine,jutlilia,

a.

17 Fortitudine quoque Vir Dei apprime dotatus erat, qua ardua tum temporalia tum

Dicitenim B. Augustinus Qui fecit te sine te, non salvabit te sine te idem divina Scriptura Spera in Domino et fac bonitatem f. Qua spe Dei Servus longanimis effectus, laborum suorum
:
:

spiritualia audacter ag-g-rediebatur, constantissimeque in his usque ad ultimum perseveravit.

Demum

quse unicuique, quod suum , est, reddit, gloriosissime claruit; divinaBetenim Majestati g-loriam et honorem semper reddidit,

justitia

sanctae matri EcclesiaB venerationem, superiores obedientia caBterosque affectuosissima caritate

... ... -n mandatis omnis cantatis vis concluditur Dei scilicet et proximi dilectione g. Cum itaque ferventissimo amore Dei hic Servus Dei semper
,
.

mercedem tandem accepit. 20 Nunc manent fides, hasc, major autem horum

spes, charitas; tria

est caritas.
,

et

cAariwe

Duobus
,-

?a

rmmm

eliicet.

arderet

quis dubitat

eum

caritatis

virtute

semper prosecutus est, Davidicum illud per sing-ulos dies semper observabat Feci judicium et justitiam b. Cum dormitionis hora ade:

rat, dicta

factaque sua dilig-enter examinabat,

tribunal mentis suse semper conscendens, de male actis se vindicabat ; deinde corpore disci-

plimc verberibus attrito, ac

excelluisse. De dilectione autem, qua proximum prosequebatur quid loquar? Amicos omnes se in Deo amare dicebat, sed inimicos propter Deum. Nullus est, qui, si eum infirmis servientem vidisset, non illum pietate ac clementia ardere anlrmasset. Verum, quia perfecta caritas foras mittit timorem, nullo mortis
,

si peccata g-randia commisisset, in hunc modum orabat Averte faciem tuam a peccatis meis et omnes
:

iniqui-

pavore pavidus*, morbo pestilentiae laborantibus fratribus promptissime serviebat etenim cum fratrem hoc morbo laborantem audie;

bat,

bat, a pnore, benedictioue sumpta eidem

'

nrmos autem jucunde

ac Uetanter aecedct"

SSfiS1 * *"
11111

Mu

pa ut ipsiafflrmabant,potiua
,

quibus

-ndigvre noverat,a-r, tmtes.

T;
:il

lnJ5n

ViriDeimeritis

med.cameutorum.ul.nlus:
dili&i

quam
[Utl

mitate fratrum decedentium corpora caritative abluebat, sepultunis

le

hnju^mo^lX
tradens.

'H"apropt, r;u

u 00taiulamlmmilil
,

dpulorumpede.

immu,um ^Jnodumhortabatup,tumvetrans tonvnto:

I

tumatqueorantemj

^^

Patei

ram.Caritateitaque funda mirifioasemper operatus est otia summopere devitana cut emm ait B. Gregorius
: :

emittere
uret,

mirabili

compum
Idem
ulUi
.

Amor

Dei

nunquam

eBtotiosus.Dumfratpesconver8osadh tatem acquirendam aliquando hortaretur,

dite, quiahaacestvestisnuptialis, sine

simatradiUoneaJuda

dice-

bat:Fratresoarissimi,diligenteroaritatiiB

m quam
cum
I

itum amari
n1

in

maxi

vero

dh

quain

aeterno Dei convivio

Lmvelutfamamm
b

nuUua introduc

mittuntur inteuebi ubieritfletus et stri.lor dentinm k. Effioel nifl B similia adcaritatiscommendationem et fratrum

hao

perfundi
Bequi

spoliati

exhortationemspenumeroVirsanctu
ferventi oralioni

hnjusmodi oogitando bd

oum

d
el

Intelligens Vir Dei divinas Soriptuj fidelibus cunctisorationum frequentiam

fcl

Cbristi

gaudii

qi

ii

lere,

eisdem

Itaquepei
tituto,

totis

animi

votis inhffirere Btuduit;

:

nnmque cum

pn
iiM.hr
..

Salvatordiscipuli* dizit

Vigilate
i.
I

etorate, ut non intretis in tentationem

stianis cunctis

lm-

qul

natua
Patre

aa
e1

trgine,

bl

eadem pracipiebat,
:

e1

Beatufl

cum

B.

Bpiritu In lemplt

Apostolus

Orationi instate. HOQ animifirmato proposito majorem uoctis partem oratioui insistens expendebat :orationia autem

ait

Tuno ad

ereni

tm im

Del

\i

tanta trahebatur dulcedine, ut etiam

manuum
funde
|

orum, Mater irginum rolul

d
i

roaa,

?elu1

Ulium,

operibusintentusah hac desistere nequiret.Una die, dum una cum Servo Deieg-oFr. Ambrosinus nostro intenderimus exercitio, postquam ab ipso de modo orandi interrogatus fuissem, illum itidem interrog-avi ob ecran utadmei
,

riiiiun

ppo

DeniqueSanoto
Dei

omm
minl
pro no
D<
1
<

omneBj

tnteroedi

omniumque
brtl,

alute
.

vusquodi'ii:m

.i
i

Hoc Igitur modo oontempl

&
,-(iu

profectum

quemnam modum

observaret in

i|

orando,aperire dignaretur. Respondit illico Servus Dei Crede mihi, carissime frater, me nuL
-.

tenden8j

nullo aliquando labore

itigabatur

rehementer
,

lam ex

multis, quas didici, digniorem, dulciorem atque magis proticuam orationem ali-

enim oupiebal opera merltorla quibu ,qu ub oontemplando d<

feiicil

at,

BBternam

item tam

dq

|ul

tm
p

quando reperisse
edocuit,
scilicet

ea,

quam

Filius
:

Deion

HO

iur.
.:.;

Cuncta hac Pater noster oratione ab omnipoLcnti Deo petimufl aut aui-

Narravil mihi aliquando

nlo

DelSer
i

*-(*-

(luin

Bemel no

iu

Bg<

fauces habere credam

hanc mihi dulccdinem

Dei ore

do,

di

noprotulit, provenire arbitror. In hoc Servo Dei illud Da-

ex verbis, qua3 Filius

natua
in

ni

D deduotu
rii
I

<" Ibu
i

oorpo

autem
uaveolen&

quoddam

QDO

M
ro
bb,

otationibui

re]

letum, nbi

quod tantum Dom diuem,deniquepro omnibus depre sabaturServatoris clementiam eo modo atquc ordine, quo
tibus,
,.

atque frication
i

pra
Dei per

nl b
i

nmm*+
cioniamdue
inundit.

suum

Postquam Servus
iu

Bingi

,, dies

ter
,.,,

pra^fatis orationibus, genuflectionibu

loqnendum ueverat) quod

nihil mihi

actualem provocaverat devotion<

iu

potuiflBet, tanta

Biquidi

seipsum reductn immortah fervore, omuipotenti Deo

tandem

animum meumcoi
multifl
f:

Oreal bat gratiasobcollatabeneficia, redemptionis, potifl licet, conservatiouis ac vclut autem religiouis, quod beueficium

scilicet

g
cii
;,l ' ,IJ

corpus

ma-

iranti B

Vii

"'

tnntuin

800
A.
i'n.

VITA

B.

JACOBI ALEMANNI CONF.

paucula, quaj ad sanctitatis indicium D mmUS ostendit, quae ibidem ex multis enarrf uar rasse

Ambro-

tantum esse luminis, utmedianocte minima

conspici possent. q UlE q Ue

ino de SociNO.

ficiat.

suf.

ANNOTATA.
aPsatm. b Psalm.
c

68,^.10.
118,
50,

f.Ml.

Psalm.

f. 10.

d Ecclesiastici cap. 45, 1. 4. e Epist B. Pauli ad Rom. cap. 10,

f. 17.

fPsalm.

36, f. 3.
1

VirD evocante, ipsum visitavit,ubi autem came mites, in qua jacebat, attigisset vi^l*
-

d dictus, hic sancto Viro familiarissimus f in gravem incidisset infirmitatem,

Voluit omnipotens Deus sua clem Servi sui actiones sibi acceptas etiam cael eStlbus indiciis demonstrare. Bononije quidam bilis sacerdos fuit, D. Hieronymus

25 5

T^*" 010
-^

CUm
1 '

^
1

tfpfc*. '

5.

PaWz

atf

ConAios cap.

13,

* roto semisanum

se esse.

M8.
h Matt. cap.
i

,,.

bularentur, extendens

est Cum dulcius conff manum Vir iw

vl5U

8, f. 12.

faciem aegroti illam traxit usque

: !

Marc. cap. 14, f. kPsat. 11%, f. 113.

1

38.

pedum mira res illico ajgrotus conv.hm Hoc autem venerabilis sacerdos
quod

adpW^

Illum Beati extrasese raptumiisdem fere verbis refert laudatus Flaminius in citata
saepe Vila.

CAPUT
B

IV.

tim sentiebat, super quam manum suamv" Dei traheret. Illico ergo e lecto consur-ens Altissimo gratias reddidit. In ejus autem rei testimonium praefatus sacerdos, qui egreo-i us pictor erat, figuram Viri Dei illo vivente naturalissime depinxit atque post mortem ad sepulchrum primus obtulit.
"

attestabat in ea parte corporis se liberatum pedeten'

1

Beneficia qucedam Sancti intercessione collata

et translatio.
:

26 Soror quasdam praefati sacerdotis, acutissima febre laboraret memor

,

cum

oi

oremqui

sanitatis

ejuifebricitcm.

mors, sepultura

frater meritis Viri Dei fuerat adeptus il- Um et alium lum, ut se visitaret, evocari fecit, qui adveniens *9nm wna, salutiferae crucis sig-num fronti ejus orans impressitsicque ad monasteriumillo redeunte

quam

mu-

lier

illico e

lecto sospes surrexit. Cujus rei pupestilentiae laborantibus

Dxmonesfugut
et

Humani
videns
,

generis hostis illius virtutibus in-

blica vox urbis Bononiensis testimonium reddidit.

Taceo quot morbo

civium

sedt

tionem avetin.

tentationibus superare interiusnequibat,variis imag-inibus eum deterrere conatus est. Eidem aliquando oranti
in capella
S.

quem vitiorum

Vincentii, qui in ecclesia nostra

Quidam studens Bononiae, qui de partibus Alemannise venerat dolore capitis incredibili per quatuor menses
laborabat, fluctuabat
diret,

hic Vir Dei salutem contulit.

jacet,

apparuit
in

demon hujusmodi
frontis medio,

mens ejus, an domum

;

re-

fig-uras

33-

thiops videbatur nigerrimus

unum tantum
adeo brevi

an studium prosequeretur
resideret, ecce vir
sit

dum

ig-itur

ocucir-

die

quadam

lum habens

in porta habitationis suee cog-ita-

bundus
sing*ula
et Fr.
:

cumdatus veste, ut pudenda paterent, facto autem signo Crucis, ut fumus evanuit. Dum idem Servus Dei alia vicein capella S. Antonii praefatae ecclesiae oraret,
in

quidam
;

interrog-at,
ille

quae tantae

causa
:

tristitiae

respondit

ad

cui vir

Vade,inquitadS. Dominicum

Jacobum

magnum sonitum
vertens, de-

inquire, hic te suis orationibus

sospitem
periens,

ecclesia audivit, tunc faciem

in ecclesiae

medio ducentes choreas adhos Servus Dei oppropinquans quaenam sit causa tanti g-audii in virtute Dei inquirit illico ab iisdem responsum est Hujusurbis factiones, quae vulgo partes dicunvertit
,

mones

mus
tus

ad

Abiit ille et Virum Dei reut sui misereatur implorat, humilliServus Christi se peccatorem asserens ista
efiiciet.
:

refugit

tandem studentem ad portam conven- F lacrymautem usque deduxit deprecantem-

tur,

guis

tantum excitavimus, ut mag-no furore sanhumanus crastina die sit effundendus. His

que,ut super caput ejus manum imponeret, masuper caput illius Vir Dei imposuit, imploransquedixit Deus,qui te creavit,ipse tesanet.

num

Servus autem Dei in oratione se prosternens a populo hoc nag-ellum avertit finita oratione, ad propriam revertitur cellam, quam et ingrediens deemonum multitudine in corvorum specie hinc inde volitantium ipsam plenam reperit ; facto autem signo Crucis,Davidicum illud replicabat Deus, in adjutorium meum intende ; Domine ad
;
: :

dictis,

demonum

turba aufug-it

Quo facto, ostium Vir Dei sanum se esse persensit.

27 Venerabilis vir Fr.
dig-nus praedicator,

clausit et Juvenis

Hieronymus de Genua
in
civitate

Futun
cit.

i*-*

dum

quadam,

cujus nomen conticere libet, contra g-ubernatorem vehementius pnedicasset irati praesides
,

eumdem evocaverunt,

qui expavescens Virum

juvundum me
_

festina; confundantur et revereantur, qui quaerunt animam meam a. Dsemo-

num autem

multitudo

illico disparuit.

Multis

autem vicibus a daemonibus percussus post , verbera antedicto lumine mirabiliter circumdabatur b, interiorque spiritus illum
verbis eo_fortab.it

Dei accersit rog-avitque, ut pro se Dominum precaretur, qui illum his verbis propheticis exhortatus est Jucundius eat paternitas vestra, non confusionem, sed honorem habitura reperies siquidem dominos omnes residentes, qui, ut vestram intuebuntur praesentiam, illico consurg-ent omnes gTandique te prosequentur ho: :

propheticis Esto fidelis usque ad mor tem, et dabo tibi coronam vi to c ? rt iterum
,

nore,

% ^*""

,'

primum
.?
.

Z d S,ngula vestra T,

residendi locum tribuentes

Expecta Dominum, ct virUiterage e confor^ tetur cor tuum, et sustiue Domlnum rf H oc

"T ^'

lumineillumcircumdatumviditquidamsacer'
dos, qui forte inde transibat.

H^c i^TurTunt

Z%T' ^^USPeCtU ^ n ^ "

'

?* * Ct CUUCta
6 ' 108

^ *"^
1

'

pr Ut
C

7^
1

respondendo
P

mow?

; ;

h ho-

sic

^-f , pnedmt propbe1

Sn n

"

^^torum

m:
ctorum ejus
n it*s p
,,tur.

ONDBCIIIA oaOBRis
,

e.

Post louga diurtuu

mn

m ad ccelesUa Dominus evocaret. que acutassima fehre iirfW Oorreptua mfebreiaflPmaSmu Y cum dixi Ego enim Jam i-mJ / M dixit:E ff o J d
> :

it,-

"

^^
;

, Ua memb out Benulorui) -!*, rum uraa n. , qu0llt rumahqua m sequem

ManUlr

"^'

**"
'

mem

tem cum refereudo Ca,ro.^ovo mchb Tl,

-i.

nn i Am r ralem

resolutionis instat ""

l

,'.

'"

P.

Confi ^uiessionem gvne Fr Vince

.

~
.

ctniiuni

luU,m

*" pmbiturum ***** Hlm pruraiturum

qj c
., >,
.

his, oi,

oordeipattm mvooaverint. leipaum ravooaverint.

vierit,

qui qu ei

pos.modum

^,
B

ilentia lab P^iuonmiaD

(

Cumque morbo

fuit totiu>

magurter, tnnc prfore SIS. Sacramentisque T sis Snnromnnt;

,

^JJ

ad impetrandam ab

eonvent,
Qoia

peaes ac manus in

Ecoleaiae devote susoeptis

ttempopulispeouUare donum mento oompertum

eum

habere

modum C

pauxillum

componensoransquespiritum Deoreddidit. dubium, qum Ang-elorum caterva ad oslesl patnamsit deductus. Puit autem

\wor\i
a

\.

ejus die Mercurii eirca quintam QOCtia horam, xii g mensis Octobris anno D. m Frater Dionysius de
niae,

felix transitui

Psabno

69,

r".

I.

h Vi-le,

gum habentur

in /iu,

prj9m

cedmitis.
o.\
'1 I
1

BeUano tunc

sl

pateretur infirmitatem quia in choro cantare et pradicationia offlcium

cum gravem

|o.

1.

e
f

7\n....'
/

nol]

exercere prohibebatur, Virum Dei laborantem enixius rogavit, ut si

...

ln
cffllesti

na eum Dominus
B

pio-

g Ptde Commmtarttim Pfwwum.

h

sublimaret, 9anitatem sibi lmpetraret. Illo itaque decedent.-, frater ipse corpus Defuncti amplectens olamare non ce sa

Wflmmftia
/;

citato loco t

dm
hmc
/

iflrmitot* loquitur,
Bi

Eratri DionyaiOj oul Inteatina

bat

Imple, Pater, quod promisisti me tuifl sana^ precibus ; nec umquam a oorpore avelM
:
,

potuit, donec

plenam aaseoutua

CAPUT

V.

Ferunt

fratres,

qui aderant, faciem

vtri

quaa pallida mortis horrore fuerat, post mor-

tem aJiquantulum rubuisse, oorpu

mentis felicitatem indicassc.
Sacrum
iiHjenlcm

Miraculapost mortem patrata.

lime

ipsius

29

Antiquae consuetudinis
coemetcrio sepclirc,
111

erat

fratrea

in

corpus propler

quodam

Q11
auum

imquam
pai
pi
1

adml

Bervl

cun

eufium epriori

sepuUtirx

minicus primo scpultus fuit; in meterio plerique magnm sanctitatis vin

fuere,

quo et B. Dohoc igitur cob-rpulti

Ita-

iflhN

tamen
nonien
repti

Quidam
Slium habebatj qul
Igna aml

Bo-

loco

quorum corpora

ignorantur.

HfflO

queadvertens R. P. prior atquc antiquiorea patres decreverunt, ut

Viruin, qui Bingulari

vi-

quam

plun
\

ira

[udioabant.
11
1 1

Qio

ta praefulsit, particulari scpulchro decorar.

[giturci
vovit

in an.li

1.-1.

M.tinn

Verum, dum

corpua jaoen t, tantus coucursus factus est populi, ut oinncs miin ccclesia

Domino

oen

Domini

Deu

Bliun
:

meu
iiii

rarentur. Conabantur

omnos

illml osculari, an-

habitum

P.

Prffldioatorum
rea
|
1

mfl

nulis atque coronis ipsum contingentes. tnter

casteros

turuiu devoveo.
oculo-i aperuil
COlllllll

tfira

autem ([uidam pucr triuin quantum valebat, corpus attingere couabatur,

animrum,

&
I '

omno
I.

.MIIIIMIM

I,)l|.i|

domumquo

reversus

matrem

hortatur, ut ad
;

il-

vebementer ractum
iiiii

ibellam
i

c lud videndumquantocius properarel admirana mater infantuli vcrba, qui vi\ dimidiuin p ferre noverat, ad ecclesiam B. Domini venit, corpusque insepultum reperiens, infan|

apjifinlit, uhi inat.

liliu
1

Ql
'i"
1

oonapicitur,

Puerulu

hlc

mortuna
B
,

er

i1

m<

'
i

Jaoobl

resurrcxit.
(Juffldam
tnulli
i

tuli

HD verba fratribusenarravit; dec< I" ut purissimus Dei Servus infantis puriasimi

Ecole
ui

iaa

Baoi

itaini

sepulverbis efferretur. Traditus eat tendem erat in oapitulo turffl in capella quadam, qu

eam comj
;| 11

iU
'l

morl
ii;

" B.

majori conventus Bononiensia in depoaito auper

terram.
inl

im eorum
1

qui
bei
ret,

il

Ip

;i,n

D< d

Jw
prior et pa-

cccletlam

30 Mente animoque cogitant

ejua

imagim
atim caul

monatterti
tratuferiur.

tres conventus multitudinem viro] lierum, quas in claustrum Ordinia ragrredi eepulcrum licet, confluentium ad Viri Dei fratrum quietem perturbantium, * tranal sanxere, corpus ejus aliunde atque prius D. episcopi Bon^niensis consilium quo annuente, octavo consensum expetierunt,

DeOj
qui moi
nicura.
in
1.

Qu 8
,

"

ahc

illum rogant

al

mtui

aperiredignaretur. Blon annu

die

ab obitu

in ejus tranalatum est corpua

mui
exsl
reXD
"^-

Nl

clesiam in capellam
cereis

D.Thom
et

Aquinatia, 11W

imaginibua mrcumvenerabiliter usque adbuojaquaque appensis

atque tabellis
cet.

bus,

populo miraculum

om

est

omnino totorem corpusejus sanum nullumque

Cum

autem

transferretur, repertun,

88Venerabili
nia, dui

IM

Bl

p
<ur.

802
A. Fr. AMBnosino db Sonci-

VITA

B.

JACOBi ALEMANNI CONF.

sermoni
in ex-

miracula, qui.dam civis

|-

Bononiensis

orte intererat, hic

unicum domi filium

NO.

tanta

tremis laborantem dereliquerat; audiens ig-itur tamque admiranda dominum Servi sui

Mediolani, cum quidam nobili* lVlS gravi detentus infirmitate D audiret B T bum Bononias tam mirifica operari,

tuit c.

nieritis ag-ere,
g-ans, ut in

ad sepulcrura ejus accessit rotestimonium sauctitatis suae filio suo

emisso, ad invocationem ejusdem plene^ luit, qui duos aureos per reverendum
tio facta est,

voto

111

salutem a domino impetraret. Oratione finita, domum rediit filiumque iucolumem reperit ;

autem sanitatis indicium tentans, una cum filio eadem fere hora eibum sumpsit sicque magno cum gaudio sacristae conventus S. Dominici atque quam pluribus aliis miraculum
perfecta?

propalavit.
Prior quidam OrdinisS. Do~ minici

nua

34 Venerabilis P Fr. Bartholomseus de Gea, Ordinis Praedicatorum in conventu Ge-

^^' Bononiae transmittendos obtulit 38 quaedam mulier Bononienv 18 uxor capitanei justife d, Mediolani jam' tres annos contractas habens tibias cum nerabilem P. Pr, Hieronymum BononiensJm audiretde miraculis B. Jacobi
nandum
1

Vincentium de Castro-Novo, de q Uo 1116 tunc priorem conventuTft 11 " Gratiarum, mihi ad sepulcrum B. Jacob
'
.

TT

Nobilis

^
'

u,um
.

o/..,

praedicantem

nuensi S. Mariae de Castello tunc prior, cum apud Bononiam devenisset, febribus vehementer aestuare ccepit,

ipsum B. Jacobum confug-iens, quatenus precibus sibi Dominus tibiarum sanitatem

tueret, oravit
convaluit.
,

'

et,

rest*

oratione

finita

morbo

ig-itur in
:

dies cre-

Hoc idem

statim
praadi

retulit venerabilis

ejusdem eidem dixit Pater venerande, eredo,paternitatem vestram audivisse, quanta dominus B. Jacobi meritis ostendat mirabilia, non igitur dubitaverim, si ad eum toto
scente, socius

cator Fr. Ilieronymus de Bononia antedictus' Civis quidam Bononiensis filium habens morb* quodam, qui vulg-o malum lapidis

corde recurras, quin sanitatem paternitas vestra B assequatur. Quo respondente Me Deo commendatum facio orans, ut B. Jacobi meritis mihi valetudinera concedat adanimae meae salutem. Illico ad sepulcrum Viri Dei accessit socius haec eadem deprecans; revertente ig-itur illo ad infirmariam b, priorem suum mirabiliter convaluisse reperit atque infra paucos dies sospes Ge:

laborantem, ubi ad sepulchrum B. Jacobi pro salute oravit, plene fuit liberatus.

e dicitur

ranum oppidum non longe a civitate Venetiarum f in conventu, sive ecclesia conventus E post mortem Viri Dei, fratres Ordinis nostri ejus imaginem ante chorum statuerunt, quam
clericus Venetus intuens a fratribus, cujus esset, didicisset, tantam fidenvero-a Virum Dei concepit, quod ad ejus suffragia

Apud

MU

cum quidam

nuamrediit.
35
ct

Quidam

civis

Bononiensis pro sorore sua,

puella febri-

recurrens a dolore capitis, quo continuo laborabat, propter quod phrasnesim etiam pertimescebat, ad

l>us,mulier

quae febribus et dolore capitis laborabat, B. Ja-

plenum
civis

gravi morbo,

cobum oravit illamque eidem commendavit et domum revertens plene ipsam convaluisse invenit. Alius quidam Bononiensis civis, dictus Andreas Lardarolus, cum filiam in mortis articulo haberet constitutam, una cum uxore sua vovit se statuam ceream facturum, si filia sanitatem consequi valeretmeritisB. Jacobi. Eodem convalescente, in sigmum miraculi statuara ad ejus sepulcrum mox appendit.
ig-itur die, filia

reum
39

in loco antedicto in

liberatus est posuitque cesignum miraculi.

variit morbti
offecli $anita<p

Quidam

Bononiensis filium gravis-

sime aeg-rotantem habebat, pro quo ad sepulcrura B. Jacobi devotius orans liberatus fuit, de quo medici timebant anno Domini 1493. Apud Bononiam monialis quaedam Ordinis nostri, voto emisso, meritis B. Jacobi a dolore
capitis
,

(em, item

m-

luor iivnlnmm

nsnm
rant.

recupe-

quo per triennium laboraverat

ad

plenum
sis,

convaluit. Mulier quaedam Bononienobste-

ultra

Mulier quaedam, Adriana nomine, antiquissima centum annorum, long-a atque molesta

per dies partus doloribus ag-itata,

trice hortante,

ad B. Jacobum
;

confug-it,

quae

infirmitate laborans, ad

tactum sepulcri Viri

c
item uiia coiit*doiore,ai>t
"'*'

ab intirmitate liberata est. nobilis mulier Bononiensis, intolerabili capitis dolore per quatuor menses excruciata, medicos non reperiens, quiei prodesse
Dei
illico

36

Quaedam

pulcherrimum filium edidit cum autem e lecto surrexit, primo itinere ecclesiam B. Dominici adiit votum quod voverat, B. Jacobo referens. Hoc idem alteri evenit, ut illa et
, ,

quam

plures

aliae

matronae, quae aderant,

,

re-

vaierent, ad B. Jacobi suffrag-ia recurrens illico

tulerunt.

Alter

quidam

Calcaresius dictus

Paulus de Boheanno D. 14-99 acutissima febre laboraret, timensque summopere, maxime propter dolorem capitis assiduum, quo jam per decennium laboraverat, ad B. Jacobi suffragia confugiens statim a febre et cae lecto incolumis surrexit. Fr.

cum
illico

caecus esset, facto voto, B. Jacobi meritis

sibi videndi facultas restituta est, atque

mia,

cum

in conventu Bononiensi

ita

ut

minima quaeque,

spiceret.

ut ipse referebat, conAlter etiam ob humorem ad oculos

descendentem visum se perdidisse arbitrans B.

Jacobi meritis, cui se devote voverat, ad ple-

pitis dolore

Vincentius de Soncino Ordinis Praedicatorum, qui B. Jacobo, duin adhuc viveret, multum familiaris erat ilest.

liberatus

Pr.

num
vis,

liberatus est. Mutinae

g cum quidam

ci-

lumque

in brachiis tenebat,

quando ex hac luce

ad
et

qui usquequaque caecus erat, admiranda audiret hujus beati Viri, voto emisso, intra paucos dies visum recepit, qui Bononiam con-

migravit,

dum maxima
recepit.

febri laborabat,

tendens duos oculos argenteos ad sepulcrum

Viri obtulit, quos se oblaturum,
si

B. Jacobi merita confugiens,

eadem hora

inco-

sospes

effi-

lumitatem
37

Hujus

rei eg-o testis

sum

ceretur, devoverat.

Quidam

calcis artifex, qui

multi fratres
liberantur.

mecum

praesentes.

Quidam,

dictus Masacarius de S. Geor-

Muliercontracta, alins

borans,

gio,comitatusBouoniensis,acutissima febri laillico, ut B. Jacobo se commendavit,

convaluit. Mulieriscujusdam Bononiensis, quodam terrore sibi superveniente, membra omnia

ita calce oppleverat, ut per multos dies inde prorsus cerneret, ad B. Jacobi sepulcrum proficiscitur, priusquam templura ingre-

oculum

nil

gravi morbo
laborans sa-

diatur, depulsis tenebris,

visum

recipit.
AnclU*br*tt
el

40 Ancilla matronae cujusdam Bononiensis

mmfur.

contracta sunt, sed cura ad B. Jacobi praesidia

confug-isset, illico lux

mag-na

ei

apparuit, quae
resti-

brachium diu invalidum ac inutile habuerat, ad sepulcrum viri Dei B. Jacobi veniens, illique brachium superponens, statim incolumis effecta est.

uX vir ''"?

,dam

Itydr-

eidem

et

terrorem expulit et sanitatem

Quidam civisBononiensis

ita in

lingua

a^orotabat

ret ;

mane naque sequemi incolum

t
,'

^" ^
effl

r"

tnminoolum.
.,Vr,s,
1

n*t?u)mn,
"' P "lttlB

fwL
.

sepulorum

Pl
B.

Jacobi, u, voverat

Wdem

quod
-

fJM PwcibM aanua

monatravii .lti., altms volumen .x,,,,,,,,.,. finem imponens. omn<

l

rJS^S-*" J3KS
1:: ,,

ur hu,,

v&

Ubr

ofierret, iofra dies

tem^ecep.t votumque euum quam

,,/,,!<

quatuor iucoluum".
cit0

ff-

J,,s s, "Tr

edimJacobi

morbo

41

Alius

QaUico,

jmagmem

quidam ad Bepulerum
i

ob.ulit,

qM

.,,,,

^
B.
diota

w\or\i\
fttH
pl>
!

bo Galhco laboravi, atque hoc

Ligurmin QamCisaL

l/tni

mula

Jacobr 42 Non solum

etiam
';

UmC nValUimeriti$eti '"

in looo v,

"ominisReipublicvcaput
^etutinariumrtpni/t,

,//.
''
''

w^wpiscopo/w
,

ducofui

Bcatt inttr-

ceuione ananiur.

in ereaturis rationalibus, sed irrat.on.libu. hujna Viri Dei virtus

fw prtmarta.
s
'

'^
'

'

r f.' B Pradieatornm, eum Bonouiam muhe ,,... advemsset, ut pradicatorem quemdam Pla t.am h secum deduceret, mula .-,.,
-

UamFr

Ste P hailus C0

eT-

r/iv//

'""

loulorum valetudinom signi-

tUrbspevamplaetmUnItal
C0 9 } "

B
/,/,

tVl

borarecmpit,ntadterram

ita la-

mcaput,

gUrbsItalt
mter Scuttenam etSecciam flw
u
'

ntura v.deretur; advocatur qnidam, qui hujuscemod, mederi oonaueverat,

qni ,], itriatatur

tuens,

eandem mortuam

'"''

indieavit;

longol

patii

vehementer atque ad sepulorum Viri Dei accedens, ut jumento aanitatem oonferat devotms exposcit, expleta oratione,
tans

frater

ejusoA

n*nst$ducis t
tem.

adP

eandem jam pene mortuam

aspexit.

mulam Vcrum

DE

B.

MARTINO CONFESSORE
BS

OEDINB

8.

\KilsTi\i

VERCELLIS IN ITALIA

SYLLOGE
HHIO urciteh HOIH
Beatuu, qui
cenlutn
p/lUI
'"'(
1

B.

"W" jercellis,

episcopali in

Pedemontano

Ita-

am-

unnis

Urbani
Dei

principatu, quse jam plus semel mef morata apucl nos fuit, civitate, natus est ac denatus, uti inter scriptores omnes, de re locutos, convenit, beatus hic propositus ex

V/

liae

Augustiniano, anno 1644 in lucem emisso, tom. ', pag. 57 et eeg. t, <i>i
idfueo

tam a

Joanm- 8iephano a Josejihu Pan p

;

III ilecrela,
i ' '

Ordine S. Augustini Confessor. HunC hodiema, qua ex allegandis obiit, die Op nostro inserendum, decessores nostri, ad xx Maii diem in Prietermissis sermonem de Jacobino seu Jacobo Cravacorio, fratre Car lita laico, qui non secus atque ille
\

niano in Ord\ locatw

,

'

cuttu, Sn<
udet,

Ver-

"""

''''" ei

'>" I084j

jacet sepultus, instituentes, spopond* que ex instituti nostri ratione, ut ftdem, abs illis datam, hic liberemus, necesse. Etsi enim

/ rbanui 111 ea ' >< t\ Servo\ Dei, Sanciorum Beatorum>

1

I :<<

lesia

nondum

ads<

prio, nisi hoc a,

mnis

Martinus nec Fastis sacris exstet

ins- rvp\
<>

nec Ofpcio ecclesiastico Vercellis aut colatur, a scriptoribus tamen vix non omniuti bus, a quibus mcmoratur, Beati titulo, Ordinis Augustiniani scriptor Thomas de Herrera, qui non pauca de illo in Alphabeto
Octobris

fuissent affecti, oenerarinefae fuit, haudmiannoi um lotidem m

gavisus, uli

ejam nunc dicendisnemo

>le

wpteflUt non,

guantum op
z.

agnosd.
i"

Papebrochius noster

penes nos
tante,

Tomus

108

V.

804,
ACCTORB C. B.
coli qui postint, defini-

DE

B.

MAKTIXO CONFESSORE
sacraparentis nostri Aug-ustini piffnorp sunt, templo minante ruinam, quasi de novo sdificavit. Idem
sterio Mediolanensi.

exstante, quo

suam una cum Henschenio anno

entia, culiu

qualicumque

1661 Roma> moram indeque anno 1662 in Belgium reditum est complexus, Itinerario pag. 233 sermonem de iis, quse annorum illorumpostremo vigesima sexta Maiidie Vercelsic lis conspexit seu examinavit, instituens

vls^t
*

c ondita et
-

prffiftat;?' '

Apud Patres Aug-ustinianos in media navi sub vili marmore corpus est B. Martini, cujus in proxima columna grandis imago ad populum concionantis cum superscripto Inspice in Reg-em tuum crucifixum et consolascribit
:
:

pop m ni sestimabatur, quia videbant signa et qu33 propter ejus merita Deus *' operabat etiam et nunc ad ejus sepulcr *!' quaj Um qU d plures infirmi sanitati restituuntur

Ab omni

mona

'

//

//

beris. Inferius

vero

....

xi Oct.

hora

iii noctis B. Fr. Martinus de Yercellis obiit. Pendet ante eam exig-ua lampas, nunc sine lumine, et paucuia anathemata. Ejusdem imag-o
//

Excurrunt ab ejus morte quinquaiinJT^' nnm Itaille, quzcumannolbd-Z,quoobiit \, ili(i ~ rit e jam dictis nonagenario ma)QraT haud procul a Martini, cujus moriem^T quinquaginta ante Christi annum 1551 nisse per verba modo huc transcripta
'

cvtate abfuerit, est sane,

tradit

cur i n

templo cum unam columnarum sequens miracuatque ad lum Quum Laurentius de Laslone Casine Strate duceret plaustrum unum lapidum Ver cellas, fuit oppressus ab ipso plaustro, quod viscera propria emittebat; sed, facto voto ad
radiis similiter picta variis locis in
:

memoruv prodil, fid^*,^ exishmetur verum, cum pleraque

illoper hcvc
;

ii s

ouv l
I

Beato refert, nec notis chronicis munial quidquam, e quo tempus, quo circiter accide mnt, determinari queat, suppeditet,
in vel utcumque
alio

quv

Z
cit
an ' e onnum 1470 txo rt\u

QUQ

//

B. Martinum, immediate valuit mdv. Cultus publicus, Sanctis ac Beatis py^oprius, ex

//

recurrendum 5 Thomas de Herrera Operis supra tom. 2, pag. 57 de B. Martino ex Ordinis

qiicV mox A Jacobo de ad annum usque
:

fiat, est

'

Servorwn Dei, etsi etiam hse absB imaginum que diademate ac splendoribus fuerint depictcV, in ecclesiis collocatione ut Benedictus XI de Servorum Dei Beatificatione ac Beatorum Canonizatione lib. 2, cap. 11, num. 3 et duo,

ut apparet,
scribit

sui laudarat, Registris sic

1470

munere prcvfuisse Augustinianorum

Aquila (hunc ab anno 1476 generalis Prioris

Ordini,

""'9"conci

mtorbrni
evasit,

fuissv

haud

interruplc

gaviius probatur,

bus seqq. docei, infertur. 3 Quare, cum B. Martini imagines, cum radiis etiam depicLv, in Vercellensi Augustinianorum ecclesia anno 1662, ut modorecitata Papebrochii verba fidem faciunt, fuerint locatcV, fuisseillum tuncibidem qualicumque saltem, qui Sanctis ac Beatis deferri solet, Iwnore a/fectum, certum est atque indubitaium, cumque miraculum,adductis a Papebrochio verbis relatum, anno 1505, uti hcvc produnt, acciderit, est sane, cur,
si

Crusenius in Monastico Augustiniano pag. 176 et seq. tradit) die xvi Junii anno 1470 crea* tur lector honoris et die xviii Decembris ann. 1471 Biblicus honoris, et die xxvi Pebruarii anno 1473 Baccalarius honoris et die 3 Julii anno 1474 Baccalarius formatus; hinc autem, ut
:

consideranti patescet, consequitur, ut, quod de Beato Grammaticamprimum, cumjam senex esset, discere exorso Alfonsus de Orozco

non jam

inde ab ipsomet anno 1505,

haud pluribus

equidem quam decem circiter annis serius fuisse et illud uni ex ecctesLv dictcV columnis inscriptum et Martini in hac imagines collocatcV credantur cum autem sic habeat, nechas inde fuisse aliquando ante annum 163-1- amotas, verosimile appareat, consectarium evadit, ut etiam ante annum istum Martinus in Vercellensi apud Augustinianos ecclesia qualicumque cultu, Sanctis ac Beatis proprio, non minori, quam quod centum annorum metam excedit, temporis spatio fuerit non interrupte gavisus, utque proinde in Opus nostrum hic, utifactum iri decessores nostri loco supra cit. promisere, debeat inferri. Id itaque, quod
;

perverba, num. proxime pr cvgresso huc transcripta, memoriee prodit, ante omnes et singulos annos, ab Herrera hic memoratos, ac proin et ante annum 1470 acciderit. Imo vero id jam inde ab anno 1465 ac forsan aliquanto etiam citius accidisse, vel ex eo verosimile apparet,
ratis,

quod haud dubie, dum adpri-

mum ex honoris gradibus, ab Herrera memoanno 1470 ascendit, jam ab aliquot annis in Grammaticam incumbere incepisset. Porro, cum Beatus, GrammaticcV primum ac dein altioris ordinis scientiis operam navans, paucorum annorumspatio theolog'us et insig-uis prasdicator, ut supra Alfonsus de Orozco testatur, evasisset, brevi per totam Italiam, ut Torellius cle Itlustribus Ordinis Augustiniani
Viris pag. 419 adjungit, nominis ejus fama sese adeo diffudit, ut vix ibi fuerit civitas,

fieri e dictis hic debet, prsestantes,

undecum-

qux
6

sibi

eum

dari sacrum prcvconem instane suggestu

Pavitnu OrJinii
Ittl
'

que, qiuv de Beato memorise prodita inveniuntur, collecta, qudticumque ejus cultu jam probato, lectori modo hic exhibeamus.
Grammaticx
operam dare

tissime

haud fiagitarit. Nec immerito sane Martinum

jam

senex

4 Alfonsus de Orozco, Ordinis Augustiniani scriptor, qui et ipse Beatorum hujus

numero accensetur ac, quemadmodum Thomas de Herrera supra taudatus in Alphabeto

Augustiniano tom. i,pag. 24- et seq. docet, anno 1592 e vivis nonagenario jam major excessit, in Ordinis sui Chronicis ad annum, quo hcvc edidit, 1551 de B. Martino de Vercellis sequentem scribit in modum Hic Belig-iosus di:

verba de fidei mysteriis Christian ique hominis auofficio facientem cupidissime omnespassim dicebat, ea diebant. QucV enim ad concionem non modo ipse vitcV intemerattv exemplo, sed
signis ac miraculis, quee ob Servi sui merita operatur, confirmaet

n0 '

naiftrium <m-

nn li87

fjnn Mtdiola-

nenit inifouravit,

Dominus sequentibus

bat.

Hinc factum, ut ubique plane insignem

es-

animarum referens fructum, eo etiampertigeut a fidelibus adjutus, qutv collapsa etiam sent, loca sacra instaurarit. Ita fere locis aidem loco mox cit. laudatus Torellius
rit,
;

vinitus potius,

instructus.

Senex

quam humana industria, fuit erat, cum Grammaticam adquod paucorum

sacris,

discere incepit sicque profecit,

annorum

spatio et theologus et insignis pradi-

cator evaserit.

Ccenobium Papiense, in quo

a Beato nostro instauratis, nonunatim Meaccensendaesse Papienseseu Ticinenseac monasteria, diolanense OrdinisS. Augustini num. ^recitatis, exAtfonsi de Orozco verbis,

tiuusm,,
ju\ta
.

m^orem
B,
x

uravi, ,,,, ptngi

portioum
m.,

unaginem
haberet

ejutdem
ouiq
'"

^uum

In
'"

buuuhi

nfe JftAotamiih cto*,Aewwtmaw |)Mm

.

';
11

,7us '"'

M
>a

.,,,,,
.

,,,,.'

instauratUmem (non prius mim7Z"hZ arrata, a& A//bu S o OfWcore/ ./, "

&

toS '"
,

In

"^ .#1! lah; " """"

'

oultam 1). r " 1 "" lil s

'

> '"

OrdinUque
txtimancrenon
ioio

colligendumapparet.

5citt.,moxexOrdinism

num
' .

inam,

tmo dtortj prmmpit

m.

olani,

,,t

relinquat

vicanummoonveutueteatPapi, Ladalium locum opportunumadpTOparandaneceaaaria

pro capitulo g-enerali juxtaord ,,,,,ywcialis et patrum oonventua Pa] iaj, Porro Martinus nonuno,postquam Mediolanum <>,,.

|
,

y ,,,
,

,,

mork
honoratum
rivdtm
firm
111
>

Ordinis sui munere fuit perfunctus. Eum enim ab Ansetmo de Monte Falcone, generali e dictis Ordinis Augustiniani tunc Priore, die xix Novembris anno 1490 monialium Novariensium confessorem

no

14-89 reliquisset,

urniu.

,guopostrt
>'tt-

pcrfunclns,
posl instilu-

lam,

constitutum duodecimaqueMaiidieanno L492 conventui Modoetiensiprsefectumfuisse, i rera statim post verba pro.cimerecitata non obscure prodit. S Etsi autem hinc etiam curis, qutecum sacri praeconis officio minus conveniebat, Deatus distineretur, haud propterea tamen/m/i-

anno minus cert senium, quorum hic

ium $tCru-

annum
.,//,

L8U0,
3

gg

cap. 18, xi,pag.

ab(

/ue
'-o,

esse
,

umquam nuntium

remisisse videtur.

Cum

ad m

enim, Bononiam sese accedere nonposse, Bo-

ntn

m
ini
'
|

noniensis conventus patribus signi/icasset, ad eum, ut ad alia loca, qusecommodius accedere sermonibusque suis illustrareposset, sese conferret,placeresibi, proxime laudatus generalis

annum
anno
gisi
1

usque
198

nn

conce

Ordinis Augustiniani PriordiewnJanua-

rii

anno

1494- scripsit. Ita

iterum, sedaliis ac,

legatur

id
<>

Uit.luoe

ut apparet, pauto obscurioribus verbis, loco mox cit. Herrera, statim nihilominus etiam adjungens : Crediderim tamen, adliuc Marti-

fonsusnh

publica donaret,

anm
I

ipsemet per verba, num,

pta,

numvel eo anno velsequcnti Bononiffl verbum Domini disseminasse. Reperioenim in Carolo

Sig-onio lib. 4 deEpiscopis Bononiensibufl 208 sodalitatem devotorum B. Mariapagr.

finem testatur, a

sinon ipsom
rl
////

\on

tantum

<<

'

*d
d,

//

pei tionis inaideS. Jacobi fuisse annol495 dicere Martinum Bernardinum (debuisset

tur,
i

ac

immerit
""'

quam hic cellensem institutam. Fuisse sane, sodalitatem Bononix a Herrera memorat, pronostro institutam, memorux etiam
Beato

est,

inepigra

lU

pa/

grbanum.

ur,
,lis

dunt duo adhuc

alii

Ordinis

S.

gustinianorumtemplo

mimnon
Zlsstus.

vulgavit, Encomiastico

Phthppus

I.l.

80G
AUCTORI
J. B. F.

ACTA SANCTORUM

DE

B.

ALEXANDRO SAULIO
EPISCOPO
TICiNENSI

IN

DUCATU MEDIOLANENSI

COMMENTARIUS PRiEVIUS
Beati biographi; Vita hic danda.
prxclareque facta Beati Alexandri virtutes, Ordine Clericorum varii vario temporeex
que exemplum
ANNO MDXCII
Inler hic recensilos

fuit, sicut

et

D.

Alexundt
biographos

Regidarium
consignarunl
.

S.

Pauli sacerdotes
prazcipuos,

litteris
et

Horum

quorum

lucubrationes in judicio Romano examinatcV B et, utloquuntur, co?npulsatcV fuerunt, asservatum in supellectili nostra titeraria proces-

per Beati nostri intercessionem a Deo mtfnf fuerunt, Latinis litteris mandavit eaaut omnia optime habuit perspecta, ut 'ipse aurfZ sequentibus hisce Prologi ad lectorem verbL testatur: Ceterum ea tantum brevi ac mI\\
q U33 vel i ps i vi d vel a viris fide dignis oculatisque testibus qui hsec fere omnia jurejurando in judicio con'
,

miracula

narratione complectemur

suum, qui ad legitimum hujus Antistitis cultum impetrandum auctoritate Apostolica instructi fuerunt compendium, sequentibus his
verbis recenset
:

mus

firmarunt, accepimus.

Nactus

est venerabilis Servus

Dei quatuor sequentes Vitse scriptores,

ven. Servi Dei

quorum

duo primi antiqui fuerunt ac contemporanei

;

alii

vero recentiores: scilicet re-

verendum patrem

Jo. Antonium Gabutiuin, ex Ordine Clericorum Reg\ S. Pauli qui cum Servo Dei saepius conversatus, hujus "Vitam cir,

ca annum 1000 conscripsit, et reverendumP. J. Ambrosium Mazentam, Praspositum Generalem

Congregatiouis Cler. Reg*. S. Pauli qui cum Servo Dei conversatus hujus etiam scripsit
, ,

Paulus Onuphrius Branda, Cler Req Pauli sacerdos, sequentem loquitur in modum: Quanta vero perfectum industria fuerit exemplar hujusmodi quod edimus in lucem plane possumus intellig-ere ex altero item
emisit,
S.
,

perfitrTallaboravent,et,quantisitcVstimandum collioi mus ex PrcPfatiuncula, Operi isti prxmissa in qua, quiid Mediolani anno 1748 in tucem

3 Qua porro cura et sollicitudine Latinum idexemplarlaudatus Gabutius

%
h
,

" cm -

codi-

Compendium
P.
g-reg-ationis

Vitae

Innocentium

anno 1617. Reverendum ab Ecclesia ejusdem Con,

ce Ms. ejusdemVita3,quemGabutiimanupluribus in locis emendatum ac mag-na ex parte

renovatum expendimus. Hocig-iturexemplar a

Gabutio tam severe castig-atum, nitide postea exscriptum ante annum mdcxxii, leviterque

clericum, qui
;

Servi

Dei Vitam

anno 165G scripsit denique R. Patrem Aug-ustinum Galleium, qui ejusdem Servi Dei Vitam anno 1661 Romse edidit. Laudatos biographos reverendi patres Maggius et Augustinus Torniellus sunt secuti ex horum C vero lucubrationibus, cum statim citato P.
;

rursum

a Gabutio paucis in locisinsatiabili prope diligeatia limatum alio in libro Ms. Tabularii S. Barnabas Prasp. Gener. invenimus atque id est, quod modo excudendum curamus. y 4 Elapsis aliquot annis , postquam Beati *NM nostri Vitam Latine scripsisset, aliam Italico ctorh '"'" sermone, Latina fusiorem, plurimisque pr cvclare factis auctam, idem auctor composuit.
,

ab Ecclesia opere collatis P. Franciscus Barellus B. Alexandri Acta et Miracula concinnavit,qucV sui OrdinisHistoricV, BononicV anno 1703 Italice a se ediUv, in,

Innocentii

seruit.

jnimum locum
tenet Jo. Ant.

Gabutius.

quem inter Beati nostri biographos primo loco nominatum videmus, Con2 Gabutius,

me Onuphrius Branda in supra laudato Prologo docet Nacti enim sumus inquit uno in volumine Latino exemplari adjectum
Ita
: ,

gregationem Clericorum Reg. S.PaidiReparat% Salutisanno 1575 ingressus,virfuit sum-

mo ingenio,probatavita, doctrina et moribus, ut ex ipsius Vita, quam Paulus Branda ejusdem Congregationis
clericus composuit, et B.

Italicum ab eodem Gabutio concinnatum pluribusque auctum pulcherrimis ac necessariis cogmitionibus. Tantaa vero fidei et auctoritatis

Alexandri VitcV, infra a nobis recudendcV, fas est colligere,spectandus; quiinter varia minv eruditionis monumenta, quse posteritati
didit, Pii

ipsum reperimus, ut in calce operis facultatem illud edendi obsig*natam ab iis deprehenid pis

derimus, ad quos pertinet, Religuonis et Princinomine, vivo adhuc Gabutio. Etquibusdam

interjectis

traPontificis sanctissimi res pree-

idem

scriptor, cur Italica Gabu,

diemvMaiiCommenL prxvium ad hujus beati

Ponhficis Vitam videsis) absolutius ,nihil illustnus fien potuisse, consenserint viri doctis-

claregestas itasfideliter eleganterque scripsit, ut nihil hac lucubratione (in Opere nostro ad

lucubratio plurima, in Latina desiderata contineat, sic edicit Neque mireris Latina
tii
:

ejusdem auctoris historia Italicam esse fusiorem. Cum enim nihil haberet Gabutius veritate

simi.Eadcm

fidelilate et elegantia laudatus <ctorB.A\exznaviresgestas,quibus,quamdiu %n vivisfuit, mortalibus innocenticV virtutis-

antiquius ac mori etiam se malle praemittat ItalicaB Vits, quam quidquam pro certo adfirmare, quod non satis constaret; nihil mi,

rum,

si plurima reticuit in Latina, quffi postea in Italicam aliquotpost annis ab se conscriptam insenii

qufe,

firmissimis
,.

Aet.sle^iti.ise.plorataetc^ dum Latinam scribebat Jn^h

r

moment,

aliunde ab

^ ^ ^^ ^
"
'

r v

Branda au(fom, hiein

B.ALEXANDRI SAULII
MI--WI Asis. ITM

ruiMAsiS.
I.

*Ji

!?u*,

mortuoforte Gabutio,

in

JutowdKoiKsaetprobatafi diolani Incamai

Rommo
.

tX

"

ruu,

m^.^orem,TOdei
inPrologoadlectoremloquente,,

//brj

Auctore Jo.

Ant.

Hmc
.

igitur, ,<*<**,
qu,

ex

ltallca

vu

da censuimus,

Sed.cumamcinLatmumfuerint
quidtemere
violatafi

irertenda

Gabutio,
clerieo,

ejusdem

Ordinis

ne

fcbutii

textum

iu-

Mediohni anno mdccxlvii] cumpluribus additamentis ex

duceretur, cujus etiam verborum auotor ipse non esset, optimnm luximus, ,,,, licaGabutii Vita Latina fec

eodmpo-

tamquam

tissimum

scriptore

B additamenta

depromptis,
b

alio charactere singulis oapitibua

supponere^ut^siquisiUaetiamdesideret^fa

pcr Paulwm Onuphrium Brtroilitin

possitnumerorum

indicio in

locum suu

carejsiquis, delectatus Gabutii elegantia terpretis ceterorum fastidiat md perg-atin Gabutii lectionem Quod si uidquam adjiciendum censebimus, quod, 4 mortuo forte Gabutio, in Romano judioio de Ue. mdri sanctitate discussum, juratisque testibu d

qusdem Congreg, clmcum

edita.

VMO BDITOBI8
, ,

firmatum

fuerit,

fquod rariu

continget)

hao

Nihii
i

ha

\it
,

i |

nota*distinguemus, simulque locum bimus Actorum Romanorum, quae in hac cau congesta ac typis impressaRomse fuerunt. Eanc Beati nostri Vitam, ut a Paulo Onuphrio est

[ptum
'Ml ^_ _. pilt.M
|

ln

hoo

llt

Vi

r##/
\
I

quam

n1

pluribua

demonstrari

oporteat.

enim oujuaquan
essc potesl
Igioni
1 .

bHHH.
.i

recudemus, et consuetis Annotatis illustrabimus; cui deinde ipsum Beatiflcatio nis Breve Roma ad nos missum, subjunedita,
,

propi
1

i
1 1 1 .

J u

lo

lustria
.

Pui

[1

amplar ha

gemus
de Beaio hac
die ob ratio-

iu

iundi,

quod nliinu
qui
tn

nem
<e>

hic

itllc-

galam agenemiltitnuB.

cur de B. Alexandro, qui quotannis die x\in Aprilis <>x auctoritate Apostotica Officio et Missa de Communi, ut vocant, Confessoris Pontifwis ab Aleriensi Ticinensiqueecclesiis,atqileaclericis Barnabitis honoratur, hoc die agamus, lectorem .w VVV w , v , ^ edoceamus. Quamquam Sanctos ac Beatos Sa Martyrologio Romano haud inscriptos, iis diebus, quibusvel ex immemorabilistemporis
6 Superest, ut,
-

mus
den

Intelligere e_
\ Ltfls,
I

alti

dice m

fabutil

manu

pluribu

cnendatumj ao me
;

ibutlo
"

tam

bi
:

um,

iin

le

poatea po
I

ptum.-n.t.
Dutl " pau '" butio
i

levlterqui
"
' ' '

rur UD h
'!

"'

:iU

U{U
i

Limatum

al

Bai aaba.

quod

usu, vel ex Ecclesise concessione cultuecclesiastico aFidelibusafficiuntur, soleamus ple-

modo
l

'

oudendum

Oompendiui
icata nistoria,
,,

"ddetm
Plura
' 1

fv-rdui,

rumque

Opus nostrum inferre, ac proin Appendicem Beatus noster, ut de eo ibidem ad \\in Aprilis diem, qua quamvis Martyrologio Romano nusquam hactenus sit
in

etl

\m
b

ln
;

in hujus

quflE
..
|

qus.

"

'''

sunt,

itun

celebritatem

commendandam
b
iin,
fla

inscriptus, quotannis tamen, ut dictum, ex aucloritateApostolica colitur, ageretur, reji-

qui Ubrnni '!> libruin buuc

" M|
allii

ciendus fuisset, hodie lamen Bealo locum in Operenoslro concedere ac res ejus prxdare gestas lectori legendas proponere est visum, tumquodquotannis, ut R. Pater Atlendolus,

modu

'

i)

-' '

""

'"

V"
*>
-jjj
i

emplai

BQjei

tum

libiu iudj

ao

* pluribu T"' au

'

808
A. Gabutio.
ig-itur

VITA

B.

ALEXANDBI SAULII

EP.

depromenda censuimus, quae essent Hinc majoris momenti. Sed cum haec fuerint in Latinum vertenda, ne quid temere violata fide in Gabutii textum induceretur , cujus etiam verborum auctor ipse non^esset, optimum duximus, quae nos ex Italica Gabutii Vita Latina feceramus, tamquam additamenta alio charactere sing-ulis capitibus supponere a ut, si quis
:

mus, qui nostra etiam leg-ere minime on ceterorum neque adprobationem expetim ^' que censuram et reprehensionem aut ertlrn es* cimus, aut recusamus.
;

^'

l>

ANNOTATA.
a Nos etiam monebimus.
c in Annotalis lector em d

illa etiam- desideret, facile possit

numerorum
si

ns

indicio in

locum suum revocare

quis delec-

tatusGabutii eleg-antia, interpretis ccterorum fastidiat ruditatem, recta perg-at in Gabutii lectionem.
cl

b Hsec etiam in Annotatis recenseb Hoc assertum sequentibus CiceronT^li Manutii verbis editor confirmat Cicero A t
:

ii, lib.

ii

Latine rcd~

Neque

mireris,

Latina ejusdem

in

auctoris

Verrem

cap. lxiii

dila singulis

capilibut

edi-

historia Italicam esse fifsiorem.

Cum enim nihil

quam

lor udjecit,

habcret Gabutius veritate antiquius, ac mori

etiam se malle praemittat

Italic83 Vitae,

quidquam pro
coustaret
;

certo affirmare,

nihil

mirum,

si

quod non satis plurima reticuit in

Latina, quae postea in Italicarn, aliquot post annis ab se conscriptam, inseruit, cum ea scilicet

inscnptum vidi Syracusis. Hoc quantumest? Ita mag-num, ut Latino uno verbo exprimi possit. Isestnimirum Soter, qui salutem ded^ Ad quaB Manutius Quo patet communis error eorum, qui Jesum Christum, cujus immortalia merita nullo satis uno verbo exprimi L f
:

Etiam Sote^

pertestes juratos in Actis leg*itimis explo-

comperta fuerunt, quae, dum Latinam scribebat, non adhuc erant firmissimis momentis comprobata. Eerum igitur praacipuarum cognitio inhac Vita Gabutii auctoritate innitetur. Quod si quidquam adjiciendum censebimus,
rata et

queunt, -Servatorem appelant. Aliud enim est servare, aliud salutem dare. Servat is, qui salus amittatur, aliqua ratione prsestat ^l tem dat, qui amissam restituit. Quod si Servator non est Soter, quia minus valet j Salvator au

tem, ut inusitatum, Cicero vitavit, maluitque dicere, qui salutem dedit nimirum de
:

eo

si

quod, mortuo forte Gabutio, in Romauo de Alexandri sanctitate discussum, juratisque testibus confirmatum fuerit, (quod rarius con-

judicio

hac * nota disting-uemus, simulque locum designabinius 'Actorum Romanorum, quae in hac caussa cong^esta ac typis impressa Romae fuerunt b. Id vero, ut liceat, quotiescumque, lubebit, rog-amus; quin ulla teneamur lege, omting-et)

loquimur, qui afllictum genus humanum non in eodem statu servavit; sed a sempiterno interitu ad perpetuae vitae bona perduxit; quod summi Dei Filius et fecit et facere solus potuit necesse estvel Salvatorem appelare, quod lurhp

Graece dicitur, usurpato in re nova novo verbo

quod veteres quoque probarunt; vel Ciceronis exemplo uti circumscriptione, et dicere Is
:

nia,

quae

ibi

probata, in
ob eleganlcm
elocitlionem

sunt summa auctoritate com. hoc brevc Compendium referre.

qui salutem dedit. Quamquam circumscriptio, ut interdum non commoda solum, verum etiam
necessaria videtpr, sic iterata saepius et dig*ni-

4 Nitidam et elegantem ac vere Latinam esse Gabutii elocutionem, non dubitamus, quin
sit

tatem amittit, et satietatem

parit.

lector quivis judicaturus

pliirimwn lou
ditfur.

dummodo

in

ae-

quum

ac

minime supe-stitiosum

Latinitatis

PE.EFATIO.

aestiinatorem incidamus. Scrupulos

enim quosdam in verbisLatinis dijudicandis utevellamus ex animo, nedum ratio, verum etiam necessitas
ipsa cog-it, cum in iis versamur, quce ad sacrosanctam religionem et instituta Christianorum pertinent, qua^que non licet satis idonea ex aureis quidem, at minime Christianis auctoribus mutuari. Iu quibus quis nobis jure succenseat, sivel paululum ad rem nostram Latina verba inflectimus, vel quaedam etiam substituimus

AUCTORIS GABUTII.
Virorum cum
tas
dig-nitate et virtute,

tum

vitae

Quare Sandi
resgesta- posteritati

sanctitate prsestantium mores, ac res ges-

mandare litteris Christianas Reipublicae conducere, et res ipsa docet, et sapientissimi viri
dixit

com
et

meniel,
dc

uh-

tllus /iou-

semper censuerunt. Nam si, ut praeclare sanctus Ambrosius, sanctorum Hominum

ceteris
:

seril, auctor

vita

-didt.

recepta

jam apud

veteres Ecclesiae patres, vel

norma vivendi est, eam nobis ad imitandumpropositam esse juvat ac si omnis historia,
ut

etiam derivamus ex Graecisrerum nomina, quae Latinis inusitatae prorsus atque inauditas fuerunt? Quare integ-rum nobis erit, Jesutn Chris-

summus

Orator scriptum reliquit, est mag-is-

tra vitae, eo

magis id in eam convenit historiam,

quaB nobis,
tis

tamquam

in speculo perfectae virtu-

tum, salutis nostrae auctorein, suojamnomine, quamvis non ita Latino, Salvatorem appellare, quin molesta saepe verborum circuitione utamur. llem enim atting-ere minime videntur, qui Servatorem idem putant significare

Eadem prope ratione humilitatem devotionem aliaque hujusmodi virtutum nomina, qua3 ad Servorum Dei sanctitatem promovendam sunt definitae, ex Vitis Sanctorum expunc.
,

imaginem, variis sanctarum actionum colorum * expressam repraesentat, atque ad recte pieque vivendum animos incendit. Quo in g"enere, quamvis plurima eaque praeclara, nobis non desint exempla in omni aetate, omni scriptorum studio litterarum monumentis tradita non ab re [tamen fuerit, quae recentiora sunt, quaeque veluti praesentia magus leg'entium animos movent, posteris tradere j ut, si minus
:

l.

coloribus

g-ere

nefas
,

crit.

Ecclesiam

porro

episco-

pum
ria,

antiquis, saltem nostri temporis ad virtutem

clericos et id generis

pturilius, licet
ut,

plurima sacris scrinitidissimis, adeo sunt familia-

stimulis

incitemur
,

atque
est
,

ei

honorem
,

et

gdoriam

ut

par

ea redarg-uit, peregrinari ipse in Christiana republica videatur.

qui pereg-rinatis

talia nobis

in Servis

suis ad

tribuamus nostram

qui
erudi-

tionem

praelucere

voluit

lumina

virtutum.
in

Sed haec jam forte nimis multa, humano praesertim ac benevolo lectori, qualem te esse certo sci-

Cum

igitur hujusmodi

beneficium
sing-ulari

Ale-

xandro

Saulio

episcopo

virtute
praedito

DIE

DNMQniA
.

Piwdito

pro sua clementia i v

OOTQBBas

tulerit ;l dneullaumquamvolt

i juna. vel hominumoblivione deleatur. ser pis prodere, ad plonam Dei, et ad ejus famuli retoendam memoriani. mmi

emporum

ml

- 1-

aunos

fore

it.quc bumaniorihus
ra dedit,

Lacumlaude publioe docuit c

xxv

,.

Uexai
l

lator, BcipUniainatrnotuB, idfu

ntetis

eommodum

Ceterum ea tantum
eompleetemur,

pertinere existimktum brevi. ao fideU narpatione

,

n ter

oandidior, atqn

tudiaprop

quaa yel ipsi vidimu viris fide diguis, oculatisque teatibus, quihiBO lere omnia jurejurando

*vn annum agena huni

>*h*b

injudicio oonfirmarunt,

accepimus. Sedjam ad rem aggrediamur,

^on"d"
Qomimb
expendens,
r,

^m

mulUs. magniaqu

i?"
.

(im
,n

S.Pauiide

M
'

CAPUT
Beati ortus, educatio,

I.

gium

s.

Barnaba

tfediolani

iUiUfl COnStanti
d.

SepteiD

et

in
et

Clni-

demaimi UYh
">

bitum, buo retent

lnt(
illa foil

corum Reg. SS. Pauli

B

pit.

Bar-

nabce congreqationem inaressus J

proptei
(

"

aleganti
in
pl

a1

ampla

cdvitatifl

tDomini.
mafre vcro

y dignitateque praeoellentium celebritate, olariu

S *

aulim

& entisnomenGenua,etalibi tum

*l

quenl
j

,,,,.

tum

viron,m

virtato
'

est,quam ut

in iis reoensendis bic immorandum videatur. Inter alios vero (utmajon

convei
fuit
o

mus) Dominicus Uexandri parens, ooo minus Christianaa pietatis, quam oivilia prudentias,

doctrinaeque laude floruit

aliis

ao prO]

tum

summis
Ciesari,

viris,

tum

in

primia Fran
duci,
e1

con3u.". .i.n

i\

i.

Bed

ln utrl

cisco II Sforti, postremo Mediolani

rader de
rebat,

mundo triumphao
p irtai
io bJ
il
.

Carolo

qui

postmodum ipsam

di-

luorum n
talutem,

io

1111

tionem tenuit, fuit longe gratissimus. Quibu sub principibus, licetpatria Genuensis, singulari privileg-io in

marum
lllllll!
i

hu

Mediolanensem senatum 00
publi
i

883

Qumilitati
i

norificecooptatus, ct gravissimis oegotii

cis

tro,

ab ip o duce honoris et meriti causa Dorainus oon titutu Castelli, quod, in dicecesi Derthoneo Bitum
et
i

gerendis prmfectus est

fri

qu
Ql

u1
.

.1

ludequ

id

Mi

i .

.:,.!

D83

iiperb

in Liguria,

Puteolum appellatur; atque

in Saulia familia tenetur hoc tempoiv.

II.

.ur-

juoundum
difflcul

fuit,

oum

dii

stissimasprfletereaDominicus ad
tifices

summoa
III
I

pon-

patribu

Clementem Vll,

et

Paulum

atque alia publica munera, et in iia utrumque Mediolani Qua^storum ma^istntum

nes,
(licet

paupi rem

qi

magno

suo

cum

detrimento,
|

tiquiorem et

in illum excitatas caluiunias)

administravit.
Thomusia
Spinula, dic

2 Patebat porro domus ejufl optimis, et eruditissimis quibusque viris, quos ipse, tam-

Bummi muin iii

p
I

cibu

oob u

15 Februat
an. 1535

ii

quam
vebat,

alter sui temporis Msecenas liberaliter

et honestis
officiifl

fo-

miiiu rel

Me-

compl<
ro rtrequi

ir.

A-

oplime Jducatur.cr

lexander igitur patre Dominico,

masia Spinula, ejus oonjuge, lectiflflima

frnmiq

na

nari nobilitate natus esl Mediolani

b.

ivKal.

Martii anno Salutis mdxxxv

Wc
atitutui

palisdiscipnnaoptimeed
prmterea Gra3ca3 et Latinae, Klietorica?
cete-

rarumquc bonarum artium

studiis

0] el

prajstantia,

pr-

Doctore pneter alios usua ptista Rasario Novarie

fecit.

"e

Ba "

que

liberali

doctrina

ornatissimo,

qm

et aliorm Galeni, Hippocratis, Oribasii,

corum opera

in Latinura,

non minu
//sev
.

quam

oratoriranque faculeleganter convertit,

rfBigeiidlcoTpfl

810
a
Gabutio.

VITA
;

B.

ALEXANDRI SAULII

EP.

//

venire

sed hic, praster alia mortificationis in-

//

plurimum intimam voluntatis negationem, quod sacrificium Deo long*e grastituta, vig-ere

//

tissimum, prasstantiusque patienti g-enus esse existimo. In quo illud mihi propositum est,
ut tolerandis injuriis et objurg-ationibus
humilitate, patientia et caritate

//

cum

Deo perfecte

jam ad perfectionis metam pervenerin? ciosa quadam licentia, Perniferventis discinl o* st u dia remittunt, et dum minima ne^-JL
.

crescit usque ad perfectam diem ) n*. illorum errorem dilig-enter cavit qmj tore ff ularisvit tirocinio, vota ^rofli

f*^

latim decidunt g.

sug-unt,

p au .

serviam; atque ita ad ejus gdoriam sanctus quod me ope divina, vestroque, paefficiar tres, auxilio consecuturum spero. Neque me
//

ANNOTATA.
a Urbsestltalicvclarissima,emporiunro
leber,

//

abhocconsilioautinstitutidifficultas, autcorporis
tis

//

commode

enutriti, aut proprise liberta-

tpetiminibu

P er iriennium

n ampina

amor, aut quidpiam aliud avocare potest. Hagc ipse fere ad verbum. 5 Peteutibus patribus, quas praacipue virHumilitatem, inquit, et catutes adamaret s timoniam, quoniam per eas beatissimam vir//
:

archiepiscopalis et ejusdem nol EeipubhccV caput qune aliquando du * Mediolanensibus paruit, nunc autem lh tate recuperata, suijuris est. b Supralaudatus Franciscus Aloi/sius
,

rellus in citato opere,

g-inem
Inter

Mariam Deo valde placui&se intellig*o. haec autem quidam ex patribus, quasi
fit,

futura praesagiens, per jocum, ut

ad ejus
in

Itahcis verbis, qua> Latina facio, sic referl Dominicus Saulius ex Thomasin Spinula
filios et tres filias

Thomasiam Smnuto Dominico Saulio sequentes proles pemritZ

'

tentandam modestiam,

objecit,

eum

hunc

ordinem, adscribi velle, ut exinde fieret epi-

scopus.

Quod

ille

tamquam
minus

jocose dictum ac-

in pueritia

cipiens, nihilque
sto

fore cog*itans,

mode-

silentio dissimulavit.

Haec autem

licet le-

viora fortasse videantur,

quam

ut litteris

man-

dentur, ea tamen silentio praeterire non est visum, cum, ut ex iis quasi adolescentise floquales virtutum fructus suo tempore ribus
,

daturus esset, innotescat, tum etiam ut quam mature, cauteque in admittendis ad hoc Insti-

E Annibali Visconti matrimonio juncta secunda Cornelia quam Alexander Bnvius, illustris Mediolanensis eques, i n conjug-em accepit, et natu minima, Paula Antonia nomine, spreto mundo, Mediolani in S. Lazari parthenone S. Dominici institutum estamplexa
Lucia, postea
, ,

secundus Alexander noster, et tertius Carolus' mortuus natarum vero prima fuit
;

prirnogenitus fuit Iranoiscus, patris in seculo vestigia secutus

:

genuit

tutum

daiis,

anno

tm soiemnm

novitiis, prassertim adolescentibus, (quod etiam adhuc usu retinetur) agere solerent jam ex eo tempore patres nostri, perspici possit. 6 Alexander ig-itur relig-ionis habitu susce^

p to q ua m de se concitaverat exspectationem non modo non fefellit, sed etiam long-e superavit. Nam eas virtutes quas potissimum
,

hujus editor sequentis ex qu% Latina fecit addit Neque minorem aut operam impendit| aut laudem promeruit in hoc munere adolescentem optimis artibus informandi Julius Camillus Delminius, vir omni prasstans eruditione
vitse

Laudatus
:

Italico Gabutii exemplari,

et cultu litterarum.

spiritualis

militiae

exercere, ut eo

nemo

tironem ornant, ita coepit esset aut ad devotionem

d Mercatorum scilicet, ut constat (inquit hujus VitcV editor). Hoc enim forum dumtaxat, tunc temporis popularibus hisce spectaculis

patebat.

Nam quod modo

est,

humilioraque ministeria promptior, aut ad obediendum alacrior, aut ad omnia reg-ularis

e

ante templum ma-

ximum complanatum
mdclxxxii apertum
ibi

ab anno dumtaxat

disciplina*

munera

diligentior e. Erg*o superio-

res humillimus, inter asquales

omnibus gratus
in vigiliis,

fuit, tabernis eversis, quse erant exstructaa, ac templi fabricae addictas. Tum vero dejectas cum fuerint ad magnifi-

et amabilis, patiens in laboribus,

centius

exornandum apparatissimum
,

in

urbem
^

in jejuniis,
fortior, in

in sui

neg-atione in dies se ipso

g-enere

omni denique

virtutum

e-

ing-ressum Frederici vicecomitis Mediolani archiepiscopi cautum postea fuit ne rursum

,

C xemplo

ceteris singulari.

Quas

in eo virtutes

exoedificarentur, civibus ultro, et abunde

lar-

mirifice condiebatvirg^inalisquaedam verecundia, ac verecunda gravitas, simplexque prudenf

tia f. In

hac probatione per triennium

,

et

am-

plius exercitatus

tandem anno

mdliiii.

gientibus ipsi fabricaB, quanti non erant, neque tabernse neque reditus ex ipsis. V. C. Latuada in Mediol. Descript. tomo i n. 2
,

pag*. 39.

Kal. Octobris solemnia religionis vota nuncupavit. Sic enim fere per id temporis differri

e Hujus VitcB editor ex Italico Gabutii exemplari sequentia excerpsit. Primis Tirocinii sui mensibus contra naturse suse propensiones acriter decertavit. Somnum, quo incommode ferebat antelucanas vig-ilias, ita devicit, ut etiam curaverit, officium sibi demandari alios suscitandi,

consuevepostea Tridentina synodus, post annum probationis, qui habiles fuerint, ad professionem admittendos esse statuisset; id derat.

(prsecipue adolescentium) professio

Sed

cum

inceps

apud nos rite servari

coepit.

Ceterum jam

professi per

quadriennium, plus minus, superiorum avbitrio, sub novitiorum disciplina apud nos haberi solent, ut in iis regrulares mores

atque ad sacras Matutinas horas sonitu consueto advocandi. Neque quas so-

lum

in vitio esse putabat,

verum etiam

hone-

magus ac magis adolescant, virtutesque

radicesag ant.
%

altius

vota (miiiit.

Votorum

igitur vinculis

obligatus
e

Ale-

xander, diuque probatus,

esset eductus,
nihil

licet

novitiatu

nihil tanien de sua submissione,

vitse

si quidpiam in modo timeretexcessus. Sanctarum meditationum cum suavissima tenereturdulcedine, solitudinem, ut pote illis maxime accommodatam, vehementer expetebat ac veritus, ne fraus ulla subesset,

stas cupiditates temperavit,

ratione remisit sed quam ingressus erat, religiosa perfectionis viam quotidie magis sibi tenendam putavit (justorum enim semita, ut ait sapiens Prov! iv, xnx, quasi lux splendens procedit , et ,

de severa regularis

quse

ipsum averteret a suscepto

,

vitae instituto,

Deo

scilicet unice a se dilecto alios

etiam con,

cui moderatorem omnes aperiebat animi recessus. ut abjectiora domus munia sibi committeret. Timiditatem

ciliandi

rog-avit

suum

vero,

1)1

quam sua ip si attribuerat natura. pewre coaauesoawt in * muneribus qu p. m exereen oportew,

vero,
:,

tOBKB
,
.

j*
"J

Ml
I

<iun

pWclblw

tr.iv,,.,.,.-,uxU,odaretur

s;l ,ra ril

inquoofltcio satus

ad m ini S t'

ita

aliquamdiu inatar angeli ver-

CAPUT
.

II

es^utpletatia.aemodeato s.njrulnns tum nostris, tum extraneis admirabili fuent

exemplo.
t-AV.UIJ.IIU.
,

hcohmaddti
mbus
ut,

^audatusedilorexdicloexernplanltaBernm rlwinaxum oontemplaatque ni Bacrifl nnulitatiotanta pcrfundebatur gratiea deleotal

buhj moderatori

&flCWfoS

'"'

***<*
;

Th)logi(M

(,<><-

for ctlicitur

dctndc collan

lf.

diolanensis ss.

p llu n

,.,

queraadmoduru CQnsoientiiB

p^

debuit significare, in iis oor Buum aatuare divino amore, Jiquefieri. ac prope Langne sentiret. Uude poterat et ipse oaurpare Christi sponsge verba Fulcite me floribus, sripate
:

nabm ac totm CongrtgatUm*

Prapositus
eligitur.

ine
:

malis,

quia amore langueo

/.

Nec minus
n

En

dilectus
,

meus

loquitur mihi.

Adlinnabat

enim Christi Crucifhi seeum Loquentia vocem exaudire, seque ad apicem ChristianiB pe
fectionis amantissime provooantifl
:

Qigitur
nem
probitate
,

ceparat oonstanter tei

pie

rivtodl

nu

..rr,|

otrinam

oun "

pietatem
Bibi

cum
i

aibi pro

riorumduotu,
a.tque
ut

ooojungenda
n.,

*
1#rrt_

rea certum ac dehberatum esse, in rebus omnibus, quoad posset,

summum

honorem Redemp-

Philosophiai ao
iis

Thi
ei
.-.

tori
g-

suo deferre.

'
'

brevi tempore

progreaau
'

His verbis Onuphrius Branda sequentia, ex dictojam fonte deprompta, alio caractere
subjecit
-.

teriaedooendie aptua judloaretur cerdoa in Tioinenai a Congre

coUtgia
olentiaruj

Ad pertentandam,
,

ut

fit,

ejuaanimi

docen
otori

ju

u pati

um,

[p

constantiam

domesticas

delicias

parentum

inaignia

oonaeouti]
u1

honores amplissimos, a quibus se abdicabat, proponebantidentidem,quiipsierant praepositi quibus ille modeate respondebat,
,
:

commoda

MDiAin, tdque,
ael

majoreaum auotoritatapoa>
i,

apuvl

n>

^ua^

optime oalieb
itoris

quamqutni
ilu

humanaomniapraeOrdinissuip aupertatoacreligiosasubmissionenepiliquidemsefacere. Quoin

proposito illud fuit

munera nequ
Lioi

uosti

in

B
id

memorandum.

(Iraviteraj-

esae reperitur, atque

<iem.li'

oo ititutionuni
io

grotabat vir quidam de congregatione nostra

deoreto cautum

bene mentus,

excuju.-. subsidiis et liberalitate

tum,

iii

Quin etiao ad faatum deolinandun

e
t,
.'1111

mo
lauri

magnaex
tatio.

parte pcndebat ojus collegii susten

humilitatem retinendam, dootorj

noatria
seil

o
im.i

perioulum Adit Alexandrum viearius pii hominis et futuras simul collegii angUStiaa, si ille periissi t, denunciat; aigruin propterea

oemo ambiat,
1

aa
al'

io ilgnirJ
M'"
1

olaat
i

potn

ilia

ail

i
.

riliu

commendat, ut precari Deum velit pro illius sanitate cui Alexander, Nehae, inquitj de causatempusdiiferat Deus tara beno denobifl raeriti aeterna mercede remunerandi. NihiJ me terret pauportas, arotissima licet, et maipsi
:

dli luarum it proourandani w oe ai humanarom cerum og oitionaj qul Ingenio vas-iiiitiin

1
1

leut, privatim
lenliir.

inti

ao

diligent

[nter
i

//

hao

igitur AJeiander in
.

aoolfl

lano
pra '^

ri,n,u^m

i,ii

//

xime

laboriosa.

liinc fiebat, utet.am,

quoad
ac

001

M
"'
e1

verbum U. '"
"

Del

'<"
1

humtliln

liceret

ner moderatorum

pormissum, corpua
afflig-eret

^
et
offloiia

'"

|,mI rl
'
I

IMtt '

VU)

lummii

suum

voluntari roluntariis easti-ationibus

sucram Theologiam

maceraret, quin et quandoque asperiorem vitte rationem cuperet inire. Quamquam posteacersoleret, quod tior factus experientia contirmare Ordinis nostri instituto jara amplectendo

mditorum
Chri

fru

oore,

fcianai

"
faoilii
,

quai tiom

1)0

pallanjl
e\

icdejuradivino
inair

bo>

in se

intelligere

declaraverat
ipsius

multo nirairum
,

ordinatusqufl erat
ln
.

e)

''^

"""
lo

esse difficiliorem sui

tatis

suteque
:

volunin

aut
.

uUiinitati

lenni

oppugnationem atque victoriam

videbat.

quo

cjootrinfl

1-

rttn

pugnae genere

hic sibi fortiter et assidue eonfli-

Christum

is '"
*

gendum

queaoaententiarumpondi omni denique dicendl docandiqufl

tusati|i..
pai

picuu

i" doetrina

mmitapi
i(

rite re*

prcoipue
Imui

Theologioam LJummam
toneret,
I

^n

totam nierooria
Patresj poti
rii

u*

^re^o-

moreflin

Papaj, dale< tabatur; flarumqtte,ut :. )a uiiwCassiaiii lootfinam iu

8.

Joann

tomi,& ParaardJ

tttanat,

cq;i

autema aaorli aucto tamqnam n*n o^cando jg+a+ZT*''*

,1

Uudlgnaru.i D ,enuume^
Octobris Tomus
V.

nhten,;
;:

812
A. Gabotio.

VITA

B.

ALEXANDRI SAULII
castigarc,
caritas, et

EP.
nn

quos didiceris. Quin etiani quicquid propriis

studiis et Jaboribus didicisset,

sedrogare;non imperare,

non

sibi vindi-

se d innuere sedmonere, quajerateiu

'

a quo omnis sapienta est, acceptura ferre, ad ejusque gloriam cuncta dirig-ere consueverat neque se multa scire, vir alioqui
care, sed
ei,
:

omnium

sed in multis, quasi nescius, discere potius, quam docere cupiebat. Nihil tamen magis curare videbatur, quam omnibus, quibus posset, verbo et opere prodesse,
doetissimus,
;

ostentabat

agens de rer t" randa Congregatione, deque ordinanrt. na, vel audiendis fratrum necessitam?
,

sueverat g. Quas horas statim a SU mn?' Cibo vel quieti, vel recreandis animi s ala 7* has ipse vel cum patribus tf

in illum ob S evl-Z

mnes

^'
,
*

m de

pli "

gebat.

ldllb

^transi-

nullumque diem sine benignitatis in aliquem officio transigere ratus, se non sibi solum sed aliis quoque natum, sapientibus et insipientibus cum Apostolo ad Rom. i. xiv. de: ,

bitorem esse
discipulos
cet.

c.

do-

11

Inter ha^c

autem magno omnibus cum

ceterarum virtutum,tum religiossesubmissionis erat exemplo, non clarum parentum genus tractare, non praeclaris animi ing*eniique ornamentis efferri non humiliora qua^que dome;

14 Ceterum, quo aliis major erat * ma ' gis se omnibus S ervum esse existiman 1 eJ us us exemplo, qui de caelo venit ^Jtr*"* le r nn ministrari, dum festis diebus in eo ecclesiaS T^ ar nabae hons vespertmis sacras conciones h'h Ceret ad populum, qui ad eum audie d um frp confluebat, iis diebus levissimo

"

^^

^*
txem

P^ovehu

'

culo,
,.

prandentibus fratribu S vel mensae

J

umD to
,

strare vel lectoris

.

aliquando ejus propinqui ad Ticinense collegiurn nostrum, ubi tum iose morabatur. oarrnm frnmpntn nnustnm ipse morabatur, carrum frumento onustum caritatis. causa misissent, nostris, ut fit, baju-

stica ministeria defugere.

Cum

per totam
pra^ter oraster

patinas et coquinae vasa hamilitatis ca Usa instituto purgare consueverat; quodal" '^

munere fung-i nn to iUU 6 pOStea

>

'
"

vprn

hebdomadam agebat et n ordinem alipnnc tt** suppi alienas vices ,. ens

'
,

los,

qui triticum in horreum deportarent, con-

ducere volentibus, Alexander, qui velut tritici granum erat, pro Christi sibi mundoque

religiosaa humilitati, veliit firmo virtutnm de quo infra suo loco plura dicentur, innixa erat ardensilla

tem

ad humilitatis exemplum provocaret Huic

ut

-ihn

omnium fundamento,
in

mortuum, fructus multos allaturus En, inquit, quidnam impedit, quo minus nos ipsi oblatam eleemosynam sine aliorum opera reponamus ? Ac dicto citius, arreptis saccis iisque ad mensuram virium dimidiatis, humerissuistriticum in horreum gestare coepit, ceteris clerici S exemplum ejus admirantibus pain

terra
//

qua cum

//

mis domesticos prassertim a^grotos ac valetudi

omnes propter Deum, tum

caritas
in

mi

ii

nanos utebatur, eos quotidie

//

riteret imitantibus. Sed longura essetaliamul-

hujusmodi humilitatis ejus ceterarumque virtutum exempla commemorare, dequibus inta

fra suo loco plura scribentur d.

Anno

xtaii$

53

Congregalionis

12 IIjec etalia religiosaB humilitatis et Christianae caritatis officia exinstitutopraBStans, in

Prspositus
electus, S.

Ca

omni genere virtutum probe exercitatus, anastatis xxxm lectus est a patribus Praraositus Congregationis etcollegii SS. Pauli

rolo

Borroconfes-

num agens

occupatus benigne visitans, de illorum diligenti curatione sollicitus, illosque verbis humanissimis ad patientiam et ad capiendum ex languore salutis fructum leniter adhortans h. 15' ln privatis porro congressibus, ac familiari consuetudine eo nihil erat humanius, nihil ad mores componendos suo efficacius exemplo. Vidisses eum nihil otiose, nihil temere proferre, S ed verba vit facientem, singulos ad virtutem excitare, dare monita salutis, omnes ad amorem Dei et ad fraternam caritatem
incendere, idque non importune aut moleste, sed gravi quadam hilaritate atque prudentia.
sive

licet variis curis

rrruntetputtr.
'io
i

amore

cor-

ipil,

m*o a

aionibus est:

et

Barnabas Mediolani.

Quo munere mag^na cum

pietate et prudentiae laude triennio fung-ens,

In collationibusvero de rebus spiritualibus, de culparum accusatione ex instituto

gravibusinrebus, ad Christianam etEcclesiasticam disciplinam pertinentibus, sicuti etiam antea S. Carolo Cardinali, apud quem gratia c
et auctoritate
servivit. Nihil
ille prass.ul

magna cum rerura experientia de curatione vitiorum ac de virtutum actionibus apostolico spiritu disserens,non minus exemplo,
habendis,

plurimum valebat, fideliter inenim fere paulo gravius sanctus agere solebat, quod non prius cum
illius

quam verbo, omnes ad perfectam vira3 rationem inflammatos dimittebat i. Si quispiamprivatim errasset, hunc non publice objurgare, sed secreto j si vero publicum fuisset erralum, hunc coram aliis pro culpas gravitate paterna

Alexandro conferret, atque de

constitueret,
voluit,

consilio

eumque sibi a Confessionibus esse atque ad ejus prudentiam sanetissimee vita3 sua3 rationem, pro eximia sua humilitate moderabatur e. Solebat namque optimus antistes, donec in terris vixit, pro singulari sua in
hunc
Clericorum

quadam
errantem

severitate corripere solebat. Sed prius

Ordinem benevolentia ad

inducere , ut, cognita erroris sui vere pceniteret; peccantis vero vitium, quasi ulcus, aperturus ejus primum virtutes et honestas actiones commendare, mox
qualitate,

patres nostros sagpe divertere et apud eos diu familiariterque commorari, atque eorum opera

subjicere vitii turpitudinem, laudabiles in eo

virtutes obscurantis
;

quodsi emendaretur, puldesiderari

:

etauxilio plurimis in rebus uti, qua3 prassertim

chram
'

in illo

ad cultum divinum et ad animarum salutem

pertinerent
iubditos in re/'.

morum formam non

mox tamquam optimus animarum

medicus, osperi-

tensa virtutis pulchritudine, quibus remediis

gulari discipli-

13 Ceterum Alexander, factus Praspositus, regularem disciplinam in Congregatione non

curandusmorbusessetvirtusque paranda,
te

demonstrabat.
16

minus exemplo, quam verbo, pluriraum provexit idque mirabili caritate ac mansuetudine, qua liebat, ui cunctis esset amabilis ac
;

Hunc autem divinum

corripiendi

mo-

niosque eorri

reve-

rendus; amoreque potius, quara timore, homines, pra3sertim ingenuos etqui sponte sese

jugo subjecissent, in onicio contineudos atque ad perfectiorem vitam instituendos oicebat dictaque praestabat. Itaque non jnbere,
Cbristi
esse,

dum, docente Deo, didicerat, sacra Apocalypsicap. llobjurgaturusquosdam, prius eorum commemorat virtutes, bonaque opera commendat; subinde reprehensos ad
salutarem excitat
pcenitentiam.

qui, ut est in g&

Novit enim Dominusfigmentum suum, noveratet Alexander ejus spiritu ductus, ita hominibus natura com-

paratum

A paratum
t,

tet,

riE
esse,
et

UNDWHMA OCTOBRU
faeultato

exasperan potius, quam sanari anira

et plerosque lenitate magfe,

oW^;sttT?
olear^
;<

ut et

virtm,

ii

m,

niMuii

ouam

acerbitate

^^uamomnomvoluntatomsnnmnunn-

atqueahisejusmodi tum domeatioSs, tum externis cuns dum strenue sese ad salutem am.narum exercet A.lexander, oaiebria ]am de iUius
vitaa integritate, doctrina

SSrssrstfr-S ^ii'
salutis fructum

*"
piebart,

Z L"^"T
BUSMtAl
>,8.Bi*.
tfediolai

c,nei"

crebuerat faraa

ad

summum

atque prudentia rplurimique ad eum tamquam

Bolitusfuit,doneceumad

eplsc

lutiplurtmmn patum Ui

tbeologum virumquo optimum

consiln auxiliiquecausa confluebant.

AWOTATA.
a Ticinum Italise, in ducatu Mediolanensi, ad Twinum fluvium, episcopalis subarchie-

ui tamlibent. fruotum, quamfegre ob Buum et8. Paull osum dimitteret addltGlufriinua, (inquit Beati nostri editor) InejusdemS
l

p.

\vi. 8

piscopo Mediolanensi civitas. b Sequentia ex Italica Beati nostri Vita a laudato editore sunt desumpta Antequam id muneris obiret, ut eo accuratius, quam
:

lem nditum XoUn

-

'

(ab
'

iiim

Dimirum
,,|

vn;o expiatione, Uexandrl

piritualia
vit

lim

Inire
re

quidquid hactenu

pro nihilo,

fieri

posset, in concione fungeretur, patrei drum aliquo tempore privatim.dumipai mi

Bptiu cttota B, Uexandrl Vita itahbiuphrius Branda, Vitm Utor,

tubjicit
iiflua
i

Ui
s.
\.,ii

accumbebant, ad dicendum coram ipsis adi bant, eique, si quid minus probaasent, aperiebant.
Ipse vero omnium admonitionea BBqui bonique faciebat, atque ad aliorum sententiam et voluntatem tum actionem, tum orationcm

te

In

BUmmi
iiin

Poutiticis mandti

mognifi prinoipibni,
d

Tam demum
ol

nnanti
anotl

Liberalique eral ta
niiu
.,

ui
i

eos

Boma
b1

pre byterofiCardina]
,

ipsam diligenter componere studebat.

c

Ex
:

comaaJ p

im rac
Dti
iii

irenl

addit

Beati nostri Vita Italica editor Ordinis sui institutorum custos aocura-

hm

nm

oo
i

Ductori
j

M-ni permultl
,,,

cum

alioqui aiiiu-.

un

Mi

tissimus

secum semper deferebat rcgulas

eis

illae

quae suo tempore erant praescriptffi, ac in more

positas

Mediolanum arohJ mentn jeoisael on

I

renlret, bio fanda-

unum

quotidie legebat.

apud primos patres; atque ex Quod ctiam

caput

diflciplinam,

e1

pietatem

tn b

Ibui

prflBStitiJ

qc frequenti Baororom m
i-.idiImiii.
(.,)ui)ii

episcopus, saepe attenteque evolvens Constitutiones, quae

in

djiiis

ivii.

itiT

ra
11

ptnm ad eam
B,
<

postmodum, annoscilicct mdlxxix, generali Ordinis conventu coram S. Carolo

perfectioDem

dii tnitu
I

provei

arolu
u
i

. i

nac, inquit editor,

el

rabutil ddi ratl

promulgatae, recepta? a patribus et Apostolica

auctoritate conrirmatae fuerunt.

forte
pi

quo uni
ac templl
m.1

d In Italico exemplari hsec, teste laudato editore, habentur adjecta : Vig-ebat eo tcmpore apud nostros pia consuetudo, (de qua nunc

bus tahuiis, ,s. Caroll sime ropra antantibu

olemnii columnia In aju bus, Bubacriptum legitux 8,

i

Qantj
Ifi

orolnm
!
!

dioli

etiampraescriptum est in Constitutionibu.

cap. x) per sing-ulas fere hcbdomadas, quotquot aderant, in collegio simul conveniendi ;

num

introduoi

quidcm longo
te s.
\i,'

Dfitat

ut quivis ordine in medium prosilicus ac in genua procumbens, eas sponte humiliterquc confiteretur exteriores culpas, in quas forte incidisset. Nec se quisque solum accusabat ; verum qui nuw pnwea uceoai, cuui etiam cuique licebat , eum , qtii ante patres ex caritate admonere et redarerat constitutus, Hocjudicium guere. Hoc judicium subibant ipsi etiam supe-

mifiqueergaOrdinem DOfltrum promeriti Qdem primum apud aliono Invenjt, tum tl im lltte,
i

ris Ui

g EisinLatina BeaU
Vita subjungit
erat
r

u
.

^10^.^^ --- - phritts Branda sequentia ew Tta

ln
(

ms
Btatii

a perriores. Quob hic vero animadvertebantur,

ut nostri

boi

domo D

praviores fecta Ordinis disciplina defectiones per vocantur, collegai patres, qui apud nos Discreti

minnfl gravi,
bili,

quam mod
b

referebantur in librum ad id comparatum monumcncujus rei plura exstant apudnostros

ta.

qua poaseni distincte liri non fiine Intuno

fiine

inotati.s

s<-n

u,

\ n-

vero
ininrn

moli
pri

De Alexandro
nraeter

nihil in

hifi

notatum inveni-

immodiofl cantilenflB

dnctio

el

compre
tit

.sani-

StrL S
mns
^

ardentem nimium discendi <utanta fuit, ut una intenlum

pulsaret
,

pronun

tuo

.Wto,

M*l

ex an1

Tntinnabulum
in

al.era lil.rum

Bccle.

rea

difficilius

BUBoepto vitae cursu se ex,

quam non pertum esse ingenue testabatur dare. Hanc taoperam posse pro libito litteris ita coh.buit, cupiditatem in sui victoria men legeret, vel scnutnelitterulam quidem vel

de CMftc. Boolef. <<]> et :m rerumque sacrarum nitore earltqne, oe qiiidqmiiD, sccuratisflimufl

Ub.
1
.

quod ^

sacrario attributurn

matnm,

in

alioi

814
A
GiLUTiO.

VITA

B.

ALEXANDRI SAULII
quondam

EP.
Ul '\^
11
'

alios impenderetur usus,

lectiles

quam

in sacras supel-

vineam diligenter excolendam,

templique ornamentn.... Begularis disciplinffi propugnator acerrimus ne paululum quidem ejus umquam relaxavit, licet a viris amplissimis rogaretur, nihil veritus repulsam
dare
;

mitt Aleria ejus insulae oppid nobilisque Romanorum colonia

uit;
"

porisinjuria desolatum, cujus vix nae, titulumque tenet episcopatua

nun* Vero
s

lnsig ne
teni *

ant rui "

(summa tamen semper cum

cuicumque
id postulanti,

dexteritate et

gratia)

quod

officeret

institutorum rationi. Comiter etiam blandeque id impetravit a sacerdotibus nonnullis , vota

jamquidem
aetate,

professis, at

nt sponte ad
:

rent sunragiorum

non satis matura adhuc tempus aliquod juri cedeidque ne in Ordinis modera-

adhiberentur, qui nondum perastatem essentidonei. h In Beati Vita Italica Gabutius haec adtione ad consilium
dit
:

Se ali * multa oppida et pagos habentis ita ^ 00 mi ~ nus locorum asperitate, quam dimn S tudine primarium interaliosejusinsni. amDa emsco " patus locum tenere perhibeatur P r Ur enim in long-itudinem fere centum m'ir ^*" suum, in latitudinem vero quinquacrmt n admodum igitur olim a Magno Basiti p Uem " rius c ille, cognomento Theologus Sasi gui ignobilisque in Cappadocia ouDid' Alexander noster a summo Pontifice
* '

Tenax ipse communis

vitae nihil

umquam

dem

et lapsas

civitatis, sed

in victu ac vestitu admisit,

lare.

quod esset singuAbhorrebat ab omnibus vita? commodis,

corporisque sui induJgentia. Rarius,

set,

quam

pos-

domos alienas etiam consanguineorum adibat. Haec, ut ceteri quoque praestarent, diligenter curabat. In id autem summa incumbeB bat vigilantia, ut omnes assidue in religiosa et
aliqua exercitatione essent occupati. Sacra studia magni faciebat, Jegesque ipse opportunas
utili

lSQuodsimul atque ille cognovit, adPon' tificem litteras dedit, quibus ea, q Ua decebat" submissione ac libertate onus, ut ipse cum eo' dem Gregorio dicere solebat, angelicis
'

dioecesis et ecclesiae praesul invitus designatur

parv amplas et nobili< 8

''

ecuta

***
'' e

^th ane
(a n .

"<,

Pio

ris

formidandum ac viribus
;

hume-

J'"Jenle'et

recusabat
militatis

malle namque

suis impar, subire se tuto religiosa*

,

t,

in

portu continere

quam salutem

hu- E

suam

periculosis episcopalis vitae fluctibus ex:

de eorum

ratione
his,

constituit.

Quantum

vero

quisque tum in
reposcebat.

tum

in religiosae perfectio-

nis cursu proficeret,

rationem ipse a singulis

i Ex ltalico Beati nostri Vitse exemplari seqaentia sunt deprompta Peculiarem dabat operam, utadolescentes nostri probe essent san:

ponere non deesse alios huic oneri sustinendo longe aptiores atque meliores se quicquid posset in congregationis suae beneficium in qua mori cuperet libentius, donec viveret
j
,

impensurum
dae

interim aliorum saluti procuran:

cteque instituti; ut semper alacres laetique Deo famuJarentur. Eorum valetudini invigilabat attente, ac, ne quid

umquam, quod

fieri

posset,
cari-

eorum

corpori vel animae deesset,

summa

Quin pulchrum fuit et ad videndum jucundum, Alexandrum ea prasditum

tate providebat.

dignitate, illorum adolescentum aetati identidem morem gerere, atque, ut illis liberiorem ad se

aditum aperiret eosque suavius alliceret ad virtutem, eorum sese lusibus immiscere animique remissionibus, quibus aetas illa non minus ho-

alioqui paratum esse, quando opus foret, nullis laboribus parcendo, pro Sede Apostolica, sanctaque Dei ecclesia vitam et sanguinem profundere. Sed quo magis ille reniti, eo constantior in sua sententia Pontifex persistere videbatur. Quare quominus jubenti Pio, ac S. Carolo suadenti obtemperaret, effugere minime potuit, praesertim quod id ad majorem Dei gloriam, ecclesiaeque suae utilitatem pertinere dicebantd. 19 Itaque ne propter loci difficultates, vel ob alia incommoda in eo pascendo Dominico grege

non defuturum

interim\dict*

Conyregationu

pastorales labores detrectasse videretur,

invitus,

pntnbut

licet

jiluri.

quam utiliter, a religiosis etiam moderatoribus refici et recreari solet ut vere potuerit Alexander illud Apostoli sui usurpare : Facti sumus parvuli in medio vestrum, tamquam si
neste,
:

manus

dedit. Fuit

autem hac
ipsi electo

mumdoltnli-

electio

buf, regendam
suscipit,

tam patribus

nostris

quam

minime
:

grata, sed acerba potius, plenaque moeroris

tum quia

vir congregationi utilissimus eo tem-

nutrix foveat

filios
i

suos

quoniam carissimi

pore, quo ejus

opera

maxime

indigebat, sub-

nobis facti

estis.

Thess. n. vn.

trahebatur,-

CAPUT

tum veio multo magis, quod id conservando religiosae humilitatis instituto repugnare, et ambitioni quasi aditus ad dignitates aperire verebantur. Nihil namque magis
illi

III.

primi

hujus congregationis auctores,

eo-

Alerice episcopus creatur

dicecesi

rumque deinceps successores ex professo curarunt, quam ut minime ad honores, et digni:

in

hac

tates aspirantes, in

sua humilitatis professione

ecclesiasticam

discipli-

sese continerent. et in
sent,

qua primum vocati esvocationeDomi no deservirent. Sed, ut

Pontificibus, aliter interdum ad

nam

et

Christianam religionem

fit,

summis

restituit.

Oblatum a Piu

uarePius
didi

honorem Dei Ecclesiaeque suae sanctje utilitatem expedire judicantibus atque adeo jubentibus, non acquiescere nefas videtur. Nam ut ambire periculosum ac turpe, ita divinas voa, Pontifex

sanctissimus etin
Christo

V ntmmo

PJ

Jiominum
'

Juntati

in Christi vicario se prodenti

resi-

fSS^J^ rienscm
episvu

meritis aestimaudis acernmi juetsi ejUS P eram ad lucrandas

stere

patum
a

^animas et in hac parvula Congregatione bene moderanda perutilem esse non ignorabat; tamen honori divino magis consultum fore putavit, si leetus episcopus ad Aleriensem ecclesiam * - vv.^, n : p.- B Lowicam b, tamquam ad incultam Domini

haec

minime tutum aut aequum est. non defuit, qui Pio suggereret, ut super
fructus,
millia,

Inter

ipsius episcopatus

duo aureurum
poneret.
:

qui erant circiter annuam peusionem im-

Pontifex suggestionem repelplacet. iu t Id liiquit, nouis ijuiiu u'" uv inquit, nobis nullo modo r xens lens ac digrno , Scimus enim episcopatum viro probo collatum

Quam
,

Tventus
o4570, pw/-

""^'

Ut Patebit
*

"*

UZTW
dem
inu
ld
!

oat, uieretur. hahere licu

i. , ll0nmi

*<.>i

uincro. u, oportc s
i

au ,

festoS Gregon, Pap* ip80 anno M clesta Metropolitana M,d consecra^r, ac ,:,,,;
pi.nciscitur.-secumquo
gafconia sacerdotes,

---^----luanMwcrat.adtantuinopu.

ptvfieiidtar.

peiduxittrea eonsre-

^^
,

-Urvuh

yquedW
petierunt
fr
,-

poterat

illud

Proph,

panem,

verbi D

orat. qui

quotum rem disciphnam, quoquo modo retet eorum opera, quod illi

.la-

ln,hillUv

'

,>t: 'i'

posset, retine1'ius.

ad procurandam animaram Balutem.ewdeeianv que aiam bene moderandam ute* libua aln demcepsbini, vel terni pra&sbyteri, el olericiex nostnspro tempore

prawcripserat

****** non a " 0U

rgumenu
lle

,u "
ciia

deterritua

>uam

ntun
'

nulUa laboribua p.re1

;l11

a*nc perpurgandam

atendii Idqua

qm

marum

magnis laboribua naud medioorea ad

salutem ibi pietatde fruotua protulere ln Corsicam properantem de obitu Dominioi

parentis sui,

quam

qna poUssimum aitebatur.et

assiduia preoibus

qu

guentem
secutus.

quem Tiuici senio, morboque lanreliquerat, LngnbrisnunoiuBesl sub.

ille

Bupplox Lmp exemplia, atrenue

|

Lo

primum qu
wylMMrM,
ut

Quem

Biiium, sxtimarum

oasum
,

ffiquo

tuiil

animo,

XXVU. wiii,

divina fretus clementia

B manae vitm

quea illuu, ex humiseriis ad BBternaa felioitatia g-audia transtulisset nihilque inde itus, parentis carissimi obitutu non tam lacrymia,
:

Tultun
.

nni

Ulnnuil,,,

quam

piis

apud Deum
:

sudorc pedil
et

sufflcagiis

dum
cam

prosequenin
<

jumentia
tenebra
d
i

putavit

ubi

iterque

suum

quandoque

aooidit,
,

tenens,

ut sui. dio pern

(icr

t,-

pervenit, ubi ab

illis

dkecesis suaa populia

citra magnifici

,|.

apparatua pompam reverentei exceptus, ad gregem suum bene cuiaudum bonus pastor cogitationes omnes ct studia
contulit.
ln hac dioeceti

Ubi veropag-um
oorporia oura
Salvatoris, p

.aa

an primnm, ixemplo
1

1,

oonvooato
illa dioecesis,

populo oonolonem
adire,

kiab
dlvii

iraa

21 Squalebat eo tempore

tam-

oblatoque

ud Chrislianant religionein

quam
lis,

inculta sj'lva, variis et

morum

oorrupte
dissct, saoro anota

populum,

et ignorautiae tenebris obfusoataj Ldque propter diuturna bella. et pastorum qod re dentium incuriam. Neglecta, et collnpsa ecclei

oommunio
0]

dqox
[nl

ipso

vel
el

altero
ea,

atrare,

quaa

siastica disciplina,

maynu rerum
in

ad salutem
in

nare

dii

Innm onltum,
pe itituere, ohri
d
|

necessariarum tam

elero,

quain

popi

plinaiD lapaam

tianas -

ignorantia. Sed sicut populua, sic 6t -acerdos. Nulla Christianaj doctrin.-e catcchcsis inayna
;

Bcbblaa Inatitnen
res

populiqua
,

no

smendai**.

In
iii

n*

<-

<|ui'inqn

fames verbi Dei, morumque barbanc euangelii prsedicatorum diuturnum pcrniciosuni(|uc silentium; sacerdotibus, tamquam oanibusmu,

pauoi

Inn

nistr"

perduoebal

ao primo

tan^um

<i'

tum
bat.

caritati

offloium, quod

tata

tis,

prae imperitia seu torpore in vitia procla-

mare negligentibus. Dies festi, stata jejunia, Sacramentorum usus ac ritus, divini cultus atu-

Bed
sbai

d
Bl

aii

impen
in
vi

quenvidmi
e1

dnm
Id
i

Ipie
lotu,

lo
al

dia passim negleota

Ecclesiffi squaliaas et in.

itinere,
Ilir
et

ubique

cultae nidorem potius olebant, quam nitorcm pauci admodum, qui articulos Fid.-i, Dei prcepta, et alia ad salutem scitu Decesaaria rite tenerent. Conjug-ia illegitiine inita, ac perincaestas nuptias propag-ataj familiflB. Vigebanl

qujbu oumqui
buo
.

ita

ii

a1

"im:

cupiebat
tabatur.
1 1

eo que ad aju modJ

ratio

simultates, odia intestina, et inimicitiae; male<

jrtqufl

!,

q o

ii

IU

,,
-

Denique ficia passim, caedesqnc patrabantur.

illud sapicutis inibi

I,.,,,.

tempore,

dnm
"

dio

completum

esse

ideba

Cum
"

tio)

(hoc B8t, verbi Dei predica defecerit, dissipabitur populus. u Prov,

prophetia

quotant

"'"'"

hanc
'

^
l

ubi uacerdotea auo non fung-untur officio, reHgwdeflcit, pietai populi christiauique inores facik pwl ibuntui

xxix. xviii.

Nam

ni.

iitnli ni

ex ESremitano
iiin

Bppuocinorum
partee

ruit,

tncerdoluque
<id
1

dormiente, seu absente pastore, Inpna oves, gregemquedispergit. sacerdotum 2-2 Nulla in tota diaecesi

raj.it

4
p

omne
col-

batenlm

ccclemastiditcipli-

''

nani,

legia, nulla oalfcedralia ec sive in d 8ades'null83. Sed Alexander extra, precario vcl conducto ox.v. sive .
91 j

m< :
D83 Bcbolai
'

uti

etoptimislegi
inqemetf-

""

'

udimenta

nesta sibi ac

BUOO Mrita m

dom^

tolerabiliora fo:,,et.

si

sacros dmmK.tr..

mmifium

'

816
A. Gabutio.

VITA

B.

ALEXANDRI SAULII

EP.
ri

25 Inter alias autem, quas, ut primum ad episcopale ministerium accessit, diligenter exercere curas instituit, eam praecipue fuisse con-

suajrelinqueretcongregationi. Quod minus suo in proposito persisteret,

se

niVi

qua ad ecclesiasticam disciplinam sancterestituendam sacerdotumque vitam et mores componendos pastoralis m pnmis elucet industria. Intelligebat enim morum corruptelam et Christiani populi caecitatem, ac ruinam ex sacrorum hominum negligentia et ignorantia, et pravis exemplis potissimum pendere. Itaque
stat, in

quam

Alexandrum ad eam crucem subeun?

offerret,

parati n! '"* 6

autem

imponeretque obedientia

se impedire,

quominus

consecuturis ea Insuia gauderet qu 01 putabat tali viro summopere indii^

set gravissimis ejus necessitatibus

bonis hino'
6
-

oT
erto
*PSe

^' * P S ~
061 6 '
'
"

Interim patres

Deum

quod magis expediret,

obsecrabant ass^* S
Pontificis inder 6't

Ut>
''

dioscesanam synodum quamprimumhabuit, et convocatos sacerdotes graviter admonuit muneris eorum; et, quidquid ad divinum cultum ad

~" nec omisere de hac ipsa re scribere ad ardlna " ^rT lem S. Georgii Jo. Antonium Serbelloi

Ordinis nostri patronum. Sed

cardinali epistola,

cum

que Christianos mores restituendos pertineret,

diligenter constituit; idque per annos singulos
diiigenter prasstitit.

d^'

^
^

actum jam

dem

erat P*

Quo tempore, ut alias

divino Spiritu afflatus, quin per

81 *111*"
al- S "

saepe,

inopessacerdotesadsynodumconvenientes, vel aliis de caussis ad se adeuntes, benigne excipiebat hospitio et non minus optimis monitis et
exemplis,

quam

necessariis vitae subsidiis in-

structos dicnittebat Et

quandoque, ut illis commodaret, lectuli sui stratum sibi subtraxit. Ce-

terum domus ejus universis, prassertim paupeomnesque, prout poterat, B mag-no caritatis ardore complectebatur quippe qui didicisset ab apostolo, magistro suo, episcopum hospitalem esse oportere. Sed sacerribus, patebat hospitio,
;

Spe " ctaretque juridica testimonia, in eard' 1Um conventu Alexandrum Aleria^ episco ^" teris electionem comprobantibus nala lenUn ciarat. Quare licet Serbellonus ex pat nostrorum Sententia, ex Instituti rationibus ex electi difficultatibus suadere conaretur sa sanctissimo Pontifici, ut consilium mutaret Tne tamen in proposito hasrebat semper

Alexandri vita et moribus jinquireret

laetabatur, in

invitum contulisse

magis ac

id

muneris'

eumque, cujus operam tanto usui

nensi ecclesiae
:

dotes in primis aliosque sacris initiatos pluri-

ligebat et nostrae congregationi, et Mediola-

fuisse intel

mum dilig-ebat,

honorabat et omni caritatis officio fovebat, et ab aliis reverendos curabat eosque saepius admonebat, ut ea morum san:

tarem aeque futurum ram demandabat.

hinc enim certo sperabat, saluei dioecesi,

cujus ipsi cu-

ctitate et vitas integritate ac doctrina, quae

Dei

sacerdotes commendat, cunctis ad

exemplum

spectabiles sese exhiberent, et officium quisque

GAPUT
Clericorum

IV.

suum

dilig*enter prasstaret.

ANNOTATA.
a

seminarium

condit

De sanctissimo hoc summo

5

Pontifice in
in-

Opere nostro ad
sula, quse hodie
c

Maii actum est. b Magna Italise in mari Mediterraneo

summa integritate ecclesiam suam regit a Gregorio XV ad

:

Francorum regiparet.

sedem Ticinensem promovetur.

in

Hujus sancti Sasimorum Antistitis Acta Opere nostro ad 9 Maii sunt edita.
optime intelligeret, bonos sacerdotesex bonis clericis fieri, et quales mores a puero homines imbiberint, eos fere in omni vita
retinere,

d In Beati nostri seepe citata Italica Vita sequentia reperiuntur : Nihil intentatum neque Alexander, neque patres reliquerant, ut id

Sed cum

in seminario

pr*prio*re
conslr " cl

"^e

Primum enim S. Carolum enixe q precati sunt, ut operam suam interponeret apud
impedirent.

magnique
,

referre in ecclesia Dei bo-

summum

nam

ZZZ"X>r

adolescentium

qui se divino ministerio

Pontificem, illumque conaretur a sen-

tentia deducere. Is ut precibus eorum, suzeque simul dioecesis caussas faveret, litteras dedit iii

dediderunt, educationem curare ; eorum collegium ex decreto Tridentini concilii a, cum pri-

mum potuit,

Idus Januar. mdlxx ad Ormauetum Prassulum ac tum Romaa ejusdem S. , Caroli procuratorem, quo etiam antea Medio-

erexit, in quo,

tamquam

in perpe-

spectatissimum
lani erat

tuo sacrorum ministrorum seminario, saltem viginti quinque, et item plures, si vires suppeterent, bonaa indolis clerici optimis artibus, et
ecclesiasticis disciplinis erudirentur.

usus vicario generali. Earum summa (non enim vacat integras referre, uti leguntur apud Gabutium) hajc est Gravissimum animi dolorem sigmificat in primis, quem Alexander, et patres simul ceperant ex illa pror:

Quod

qui-

sus

inopinata electione, iis potissimum de caussis, quae in hoc capite indicantur. Tum addit S. Cardinalis, quam sibi pariter gravis
esset Alexandri discessio
,

suo coemptisinstituit, et annuis redditibus trecentorum aureorum de Mensa b episcopali iu perpetuum instruxit praeter stipendium quod per annos sing-ulos magistro ipso, clericos edocenti, conferebat. Sed eos ipse paterna caritate compleaere
, ,

dem

colleg-ium

indomibus

totique civitati in-

commoda,

ctens non modo per alios, verum etiam per se optimis disciplinis, et christianis moribus institui curabat, et quotidie

ille ad pietatem et morum incitamento, etsacris lectionibus habendis, et confessionibus excipiendis

cui erat

disciplinam

magmo

ad se convocatos

sacris

institutis, et doctrinis erudiebat.

Quos vero seu

et aliis privatis officiis,

et

prudenti

consilio,'

quo eg-o etiam (inquit) uti fere soleo. Hasc omnia ut Pontifici repraesentet , mandat Ormaneto, atque ostendat, quam gratum
sibi et

clericos, seu sacerdotes ipsum collegium capere non posset, eos saepe apud se diuturno hospitio benigne acceptos, singulari pietate ac patientia

sustentans

necessariis disciplinis instruebat,

rite

electo, et patribus faceret Pius, si

donec ad sacra ministeria

redderentur.

exercenda apti
27

Alexandrum

Ad

A
populw** gacer
doiesqu*

07

cam
cum-

~^r
re
.

ss' "r
accurato
et
fll ,t
.

DlK UNDECIMA QCTQBRTS

'"" *

_
lat

rbis,

tm
:>eu

l,bri*,ase

etuirn

'

positis.neces-

tafia docet.

tim
,

alusque diehus

peque

bi

,u

T"

1^
',

tW
"
u,
!

'

*" *
b

docere non dooer. uou p ,,.,, curavit, curavt, ut ea scriptis a se tradita ac , pfc , n tradit. ae typia inv preaea eounuodiue diseere. ,,,'.',,,
sivis horis varia

qu9e viva qu* vn-a

voce cuuctos cunctos

*"
i

ouJ,

acsacreeeru.Htin'-

2..

2
dU

'
'

""'"'"

^?
,. i

8'

"'

*
" "

N
s

<-'i

potius

nl

quadam, ac plaua mcthodo prasterpastomlesli^

: ;

contin,^,,

'

u ""l" am

bibull

Ptas,quasadec^:,: queexcitandum,et ad pictatcn erndimduiu mitio, ac deinceps passiin promul-mi alia vero monumenta, Italica ln, ,;
,

^SC
1;
,

-,,,,,

,J,,

quaa breves institutiones inscripsit,semel,et iterum auotaflj et item synodalium Constitutionum volumei nique doctrina Catechismi Romani, m dii

edita, in primis exstant,

nda, ut minin
aul

oequeperti jurU ezaotor

ita
<

aobenignitateita

oum

i;.

lp,

\i... ;i

adsimpHcioremfacihoremquerationemredaota.

Hos autem

libros editos oleriois,

el

alii

largiebatur ipse, et ad fructum ex iis c& dum omnes hortabatur. Qua? omnia se litteris

am
retineret:
e1
tlli

dign

Baora pote
b
o

tati,

quam

obedientiam,
8]

a1

mandasse dicebat, non ut novos edcrct aut actum ag-ens, qua? ceteri auctorcs

lihros,

[taque

Qenu

copioi

IMiptanjwMi

se tradidissent, ea ipse repeteret : sed ut, quaa fuse, et perite in eo genere graviorum do-

tue

m
!

rt

ctorum opusculis, praesertim

dentini decretis,

sacri 'concilii Ti

[peum ad G regendum archiepi icopatum

. I

benevolentia

complexi

in

Romano

catccliisnio, ct 8.

Thoad

itaverunt, Sed
i

llle

,,

maedoctrina continentur, ea brevi, et facili quadam docendi ratione, ac via, rudium prfficipue sacerdotum in gratiam, cdiscenda propnncrct. Ex quo quidcm laborc (jiicin spcrabat ad
, ,

eoolesiam
offloii
,

olim
flieret,

eleotu

emp
.

oxnnibu

oe

Id

ob

til

ai

aiebat, oon

humani
P

ummum
declarati
rcii-l
i

Dei

li

animarum
Summa inlegniatc ecclesix beneflciaconfert.

creditarum salutem, haud diocrem pietatis fructum illi perceperunt.

sibi

me-i

.-.

I'i

28 Ceterura singularis cjus Lntegritas , aliis multis in rcbus, tum prfficipue

i

cum
nfe-

ubi
ar8j

|.r..l

i:i

qu.T.lain

,||

leu tollere

i i i

po

el

alquc

rendis sacris ordinibus, ac beneiiciis,

et

in

ad-

ministrando jure, atque

in primis enituit.

suum cuique tribuendo Neminem enim vel ad sacros

nisi qui

mai.

om
ia:
11:1;

\ lll h,
tn
i

111
'i

ani
II

nmmo
tni

'

cum

ordines, vel ad ecclesiastica beneficia, prsescr-

ci-clc

itatu,

dequi

tnlnl

tro

tim au curam animarum admittebat,

rum,
ijiiani

et adjutorui

prius diligenter examinati ceteris virtute, et scientia praestarent, et de quorurn vitffi probi
tate exstarent testimonia
,

tuli-sct,

amicorum
.

ln urbi

Iduoi qui
iii'

;""

potuil
m
,

Ul

''

PontJfloe
eccl<

in

eoquc ab
,

f.inni

ao

commodforem
1

luol

genere

munerum

sive a

manu

sive alin
id con
1

tularet.

Dio

sive aliter offerrentur, diligentissime oai Jurisporro, et jequitatis vindex crat in

qo

odura
motl

esse, nolleque

rimus dabatque operam

:

^Uerent,
/.

injunam, au1 daminique gererent, neque aliis inj num inferh paterentur, aut apud illofl locum
increpuit

ZreT7^^isui

ut jus suura qu

8ara Buain,
Ille HT *
I'-

quam

ImuB

neqnidptam

ort '"-"'"'
,,i

commod
1

mque
Pon

haberet personarum acceptio Vicarium graviter inerepavit*, quod permittl

tifici

larium suum ab iis audientiamrf admitteret,

sis
:

pecuniam ac
nihil dantibui
i

33

im
.

quan
po

nini

et eorura multis

rem

scientibu

jussit. ne w< / id sibi valdedisplicere, 1U SlUi pateretur, neque ab amplius

vawc^

esse

mercedem, dueum remunerare,quippequiju>tum

aureorurastipendiumeiconstituisset. centorum

aut sportulas acciperet.

^^] m buum
en

..

ul

doncc donec,
,

ut Ql

dio
fll

'

,:i

'

8
(

Neque vero

ven .-. , Piinfel birii rnunus munus vencuria3 sua3 cancellarii

ei

, ' ,

818
A
Gabutio.

VITA

B.

ALEXANDRI AULU
crimis

EP.

'

erexit, et instituit, atque in tis bonus pastor seternae viam deduxit. In quo incredibile salutis
et quas vigilias, est, quos labores, sudoresque, quas serumnas, et incommoda per annos unum quasi in exsilio relegatus et viginti in ea Insula,

quasi futura praesagiens , Haec g-audia post annum in luctum conveVtpT* Praedictionem, ut mox dicetur, probavit even u Nam anno vix evoluto, ob ejus decessum

gaudiiluctusoecupavit.
,

extrL ma

pro Christi gloria,

lerit
,

animarumque
:

salute pertu,

prsesertim affecta et aegra valetudine et imbecilla corporis constitutione qua fiebat, ut

ssepe ex pituitae copia, febribusque laboraret. Sed reliqua ab eo in Corsica gesta cum iis, quae Ticini pariter gessit , quoniam ad eadem re-

36 Hujus igitur ecclesiae amplajqu.e di administratione suscepta, ad eam v opere pie instituendam diligenter 111^ ^ U -' Clericorum disciplinam ex parte lapsam tuit, operamque dedit, ut omnes pie onJ^" 16 viverent; beneficiarii residerent;
sis

h'

tn h e

*
r/,

?" Od

divina

rum, ac virtutum genera pertincnt ne bis eadem repetantur, infrasuo locosimul explica,

qua

offic*

decet, pietate recitarent

animarum

gererent, eam, qua par

qui vero ouram

esset,

bimus
Anno 1394 "b
Aleriensi erclesia,

h.

34

Quod

stulare

numquam

igitur ipse pro sua modestia povoluit, id pro meritis ejus

I

tudine, et caritate praestarent. Ecclesiarum d corem , et ornatum augendum , et ubi divinus cultus neglectus esset , restituendum
curavit

soll^ "

populo

la

crymante, ad

postea Gregorius XIV.

Romanus

Pontifex,

tedem Ticmcn-

sem
I

qui hominis virtute, et merita non ignorabat, qu summis viris, bonisque approbantibus, pra^stare sua sponte statuit; eumque ad regendam Ti-

cavitque, ne in templis profanis colloquiij a t inanibus, sacroque loco indignis actionib^ quispiam intenderet; neque pro foribus cathedraiis ecclesia? merces, aut cibaria venderentur

cinensem ecclesiam revocavit anno mdxci. vi Idus Maii. Fuit ha^c singulari benig-nissimi PonAlexandro non tificis beneficio facta translatio,
B incommoda; immosenescentihominiapta prorsus, et
versis,

ecclesiamque ipsam
riis,

sacris, pretiosisque dona-

etsacerdotalibusindumentis, argenteisque

vasis ad

divinum cultum

instruxit.

opportuna, atque ut Ticinensibus unipopulis long-e gratissiInsubribusque

nocturnis, pariterque diurnis precibus, praBsertim festis diebus

nisi graviter

37 Ibique

summo mane

E
91

popntum
'''m
',

Cl

impeditus, una

cum

canonicis suis

pe '"" en
onttnatl

ma,

ita

non solum Aleriensi

ecclesiae

sed
,

omnibus etiam

Corsicas episcopis, et plebibus

quibus mag-num

OhristianaB disciplinae lumen,

atque praesidium subducebatur, acerba valde plenaque doloris. Lugebant Corsi optimi przesulis, amantissimique parentis jacturam, et absentiam ac tamquam oves amisso pastore balantes, ne Christianum greg-em jam bene dispositum lupi disperg-erent, verentes conque;

primus intererat; sacraeque PsalmodiaB devote et attente operam dabat. Neque ad icl lmpediebatur interjecta satis ampla, et aperta platea qua episcopium n ab ecclesia disjungitur. Sacras
conciones paternaa caritatis, salutarisque doctrinas plenas de

suggestu ssepius habere,

,

Christia-

na3 doctrinae scholas visitare

lapsas erigere
;

erectas fovere, etad meliora provehere

rum curam

filios,

rebantur. Dolebat et ipse pastor carissimos sibi quos in Christo g*enuerat, et tot, tan-

summa
ta,

paupede qua infra plura scribemus carilate gerere ; edicta praaterea, decre,

laboribus ad pietatem informaverat, quasi oves errantes deserere. Ticinenses vero se

tisque

rum, etsacras Virgines,

tis restitueretur,

ac pastorales epistolas, quse exstant, ad cleet ad populum, quibus

sacra, etChristiana disciplina optimisdocumen-

praestantissimum sacrorum antistitem, etquem vehementer optabant, utpote jam diusibi cognitum,etprobatumspiritualis vit3educem, nactos
;

ac restituta conservaretur, op-

esse gratulabantur,

maximasque Deo, ejusque

eos

portune promulgare non destitit. Varias denique corruptelas, et depravatos mores qui in eam civitatem , ac dioecesim ut est humana
, ,

vicario

Romano

Pontifici inde gratias ag^ebant,

fragilitas,

passim irrepserant,

summa vigilaniia

sperantes fore

id,

quod

non

fefellit,

ut ejus

repressit. Haec
ficia prsestans

autem

et alia curae pastoralis of-

studio, et opera ecclesiastica disciplina, christia-

naque res
a Greyorio

in ea ecclesia

ac civitate optime

constitueretur.

35 Successit

Alexander
ipso

Hippolyto Rubeo
sepultus

Alexander, praeclara cum episcopalium, tum ceterarum quoque virtutum posteris reliquit exempla, de quibus nonnulla se- Y se offerunt, quae cum alium scribendi ordinem
postulent, ut magis

XlVPapa
transfertur,
et

episcopo, cardinali tituli S. Blasii nostri de an-

im promptu

sint,

ea parti-

nuio Komae
est; qui

ubi

anno mdxci

a Tieincnsi-

bus sunnnis

honoribu* rxceplut y moi trm

triginta

magna cum rum quemadmodum

tate, et nobilitate

Ticinensem ecclesiam per annos fere laude administravit. Ceteurbs Tinicensis inter prae-

culatim deinceps referre non ab re fore putavimus. Ac primum de ea, quae ceterarum virtutum fundamentum est, quaeque in eo maxime enituit, sublimi humilitate , et mansuetudine

suam

prxdicit.

cipuas Insubrias civitates, et originis antiqui-

agendum

videtur.

civium, et situs amoenitate, et ubertate rerum, et publica scientiarum academia, et(quod caput est) Catholicse Religioniscultu celebris in primis, etinsignis habetur;
ita illius ecclesiaB

ANNOTATA.
a Vide hujus concilii sessionem 23 de Reformatione cap. 18. b Hdec vox episcopalis sedis patrimonium,

episcopus, Sedis Apostolicas

gaudet honore, Romano immediate subjectus. Ad hanc igitur regendam ecclesiam Alexander venit ipso anno xix Kal. Novembris, vacante Romana Sede ex ejusdem Pontificis obitu summisque honoribus
beneficio, sacri Pallii
Pontifici
:

cujus redditibus
sibi

vitae

necessaria episcopus

comparat, significat. Vide Cangii Glossarium. nostn c Ex summario processus, ad Beati

beatificationem a Romana Sede impetrandam
quae instructi, sequentia hujus vitee editor,
tati libri cap.

a Ticinensibus exceptus,

omnium animos ma-

&'

gno quidem, sed brevi gaudio complevit, post annum, ut dicemus, obiturus. Quos ipse honores civium humanitate
latos sustinens,
,

xiv apag. 48 ad

51 habentur, ea>

cerpsit : Ad hoc

munus praedicandi verbiDeicum

et munificentia de-

humanarumque rerum

fragili-

Spiritus sacra eruditione, usuque assiduo, tum incredibile Sancti afllatu, et gratia comparatus
perse frequentiam auditorum aeterna; traheret, quotque in iis pareret fructu*
est,

tatem, et mortalitatis suae vicem considerans

quantam ad

dum

solemni

pompa urbem

iniret, obortis la-

vitae

* vit*.

^^sssas
i

A?

prope

.-,

DHMQDIA

OCTOBRIS.
81

SJ3!

Iwur.aucwrem.nunointer B

de ejus vere saoro dicendi genere adfern potest, . m

q

iffita
v
;

'

quod

(1

Confelonerius

Patricius

gj

. r ,"";'"
'

"',

'
-

tabere,

Ecinensis.

pum As,,,, fem er-a tum, ? eo sem in gradu dioentem cum audivisset.aamiratusexeod ..
,

fa

...

i-mri.
towtLubensejuevw.
pu^obei
imratum, "nadilli,doffloU.moxtou

ni el<

,, lr

Sb, autem sapientissimum

disse
l

^utaasetauampristinamdioendiUon

ZZ '"^"
se.tumconari.

pon. testatnsest,auotoreafflniejusdemOonfa.

*<>

andum
'

qui

H.ppolyte Bnpp.s conjugfe r,,,, All ,, im ,,. ipworandigenusdidioisseatqueexeointel.

,

erat.youTM

"-

oon potuerit

WntiPontificiobtemperaret.verbi

lansse, se antea in

,,.

l,

amore

a.utdivinoomnei

ipso magistro, verb. fccere.utl

Pastoremdeceret.ldemporroslbiincongressu de se confirmasse Cardinalem Predericum

romseum.hocpastorali dioendi munere tissimum, aocepisse scilicet ab
(l

laudibua eflerenteiaomagnavoi

excelli

AJexandri modestiam, eloqu tem. Nec tum Bolum, aed q U0

>ra

Ale xandro.
)

ejui dioend

ipseute b atu,elo q uen ir ation,,,r,

,; f

;i on;:

nu.meodenijudiHo pariter declaravit H hlC 'Wrimitur tempus, quod

episcopi
e

Z i
et

JBS Ue
erat
tus, abillo

principes subditis audiendis im-

pendunt.

In

tam

citato statim Processus

summario cap.
I

xxxi, pag. 122 etseq., testelaudato hujus /editore, sequentia leguntur Cura ad fontem quemdara ccenasset Alexander, cdituni in
fce
.-

Ferii

Instituto

fluenl
el pa
iii

locum

prominentem, unde prflssul lapidibua adpeti atque opprimi facile posset, clam ascenet

bJ

1 i

...i...

ditnefarius adolescens,

quem ob

vif Ifcentiam

k Supplendum editor, integrum

:

hio

est,
,

inquit

oapul

et obduratam suis incriminibus pervieaoiam > seminario ejecerat habituquo clericali privarat

hujua quod Qabutiui in

I

"in

iii

eril

oodicem

Ie
<.
i

n,-

"

episcopus. Ille praeeeps animi fiipore, vindictmque stimulis concitatus,in S. Antistitem sub ru-

"

amore el ob lervantii ee dla 8" Alexandrum. a.ntequam flnem

om
memorare pare
l"plllll
' I

pe sedentem saxa demittere adortus est, ingenteraquelapidem ita in ipsum libravit, ut directo in caput proruens, gravi impetu altoquje c
freg-isset

amoreo

lam,
|,
|

qua
,,,

Mll
ii iii

I,,,,

buno

'

ani mti

Imum

pi
|u

aquebantur
M
,,t

Alexandri cervices,

oisi

ope divina

li-

beratus esset.
<;

Nam

lapis Leviter naso allabens

quantique facerenl pa toralen ubcrrimos

lp e
i-\

in

pedem

sine noxa decidit. In scelcstum plu-

prodesse omnibu
lo
i

qneomnei u
proourando
qul ooo Ip
iret.
i'

res ex Alexandri

jam

familia impetuin fecere, ao circuraseptum nunciant in episcopi esse po-

igilabanl ours
1
. ;

of nloi uo

iti

aemo
alij
a

rat,

um

unioe di-

testate, ejusque

nutu

in

vincula conjieiendum.

ligeret

atque ob en
e

At ipse nihil tam gravi injuria coramotus, imetincolumem sinant mox, quam ipse ex animo donabat, veniamreoab insulae gubernatore suis oiliciisimperat, ut illum abire liberum
:

lautissimum, lum, nd ij'

pauperum Pat
cfl

um, omnei autem

I

Virum

Dei,

Bominem anotum, optimum

\l

iui-

stiana- di -ijdiuaqiiaiu canii

nooia,

u .i||,i'llaliaMt. S*d,

petravit.

ndrum

Hcec insula, de qua supra in Annotatis fuimus locuti, tunc temporis adhuc Reipublicx Genuensi subjecta erat, hodie vero sub
f

numquam
aliii

clariui

unt,

quam oum ab
QenUflB pi
to

rahem

regisGallicvditioneest.

g Hujus Sancti Actain Opere nostro ad 20 A*. Mt c*4 diem consule Augusti Aiam rnnsule. h Hic S. Petri Sedem ad anno 1572 usque
ad annum
i

CUL 7.,quod olim flnb derant.nimirumut Uexandrumad ei

um tradni arcb arohiepiflcopatnm trali
oraicam perlata a D vehementer hoo
nihil omitteret,
let,
I

opulo qui
Bf

Ex

nhrius aicposi oexag-esiuirtju Alesacro.fena anno sacro.feria quarta post Sexagresimam ao sacro.feria quaria po et alios Eccleete P ra3xander inter Cardinales nder suppncauuuc in supplicatione nontificem comitabatur m
(

1585 occupavit. Italica Beati Vita sequentia OnuBranda subjicit : Romae cum essethoc

uuncio percuifUJ,

qo

ropplice

litt

ammum
eon -npta
i
.

*. muni nomine

.lan ourav.t, quibue >,

avertere a lententia
.

sules es

ii nobil exemplar ad cacuii.. ^ irerbumj^iieitQabotfni

septemu^ ren ti? e2a rauros

ad
Octobris

e?irum

BUmmain

pervenerant,
V.

cum

forte in

Alexandri, qua, denunciabatur, jacturfl omnlfl

)

V^^tt*?^]
08
p

Tomus

820
A. Gabuho.

VITA
acl

B.

ALEXANDRI SAULIl

EP.

perditaetprofligatasibiforecollacrimantur.Ma-

xiruum beneficium

vitae

solatium atque ad

animarum salutem difficillimis temporibus a Deo illi dioecesiconcessuin, ne per ejusdem vicarium ipsis praeripiatur, rog-ant obsecrantque.

CAPUT
Ipsius pratcipuce
tas,

V.
humili-

Commemorant,duos quantosque

tulerit labores,

virtutes,

ingentes fecerit sumptus, quot sacras aedes vel refecerit vel a fundamentis excitaverit, quamsollicite curaverit, ut ecclesiasticam di.s-

quam

tas,

mansuetudo, in Deurnpi e. ac religio.

cipliuam penitus collapsam et religionem ipsam jam prope concidentem sustentaretatque erige-

Addunt, neminem post hominum memoriam eo sacram administrationem perduxisse, quo Alexander assidua verbi Dei prasdicatione, frequenti Sacramentorum usu inducto, crebrisque locorum lustrationibus et exemplis vitae
ret.

TJ33C ig-itur virtus, in qua, teste S Ber -L-Lnardo a, omne sedificium spirituale co struct^m consistit et crescit, quaque, ut idem adjicit, nulla splendidior gemma, prjficipue in ornatu Pontificis, enitet, in Alexandro
fulsit,
dig-nitate celsior ceteris humilitate appareret. illustrior et seipso
fiebat,
ut,

'" pi%COp<u *

StSf
"
v

sanctissima3 provexerat

sed florere adhuc et

ut, quo

sic ef

eo

adolescere tam uberem proventum sub egreg-io cultore; ipso autem sublato, direptum iri. Perg-unt deinde ad omnia beneficentiae etliberalitatis

g-enera, queis pastor optimus, suae redditus

ecclesiae,

mag-na ex parte in pauperum subsi-

quemadmodum de Deo altissime de aliis, ita de se humillime sentT ret ac loqueretur; et, quicquid esset aut ageret boni, id omne ad g-loriam

Hac

honorifice

dia et calamitatum ssepe ingruentium levatio-

B uem
in

erogabat. In maxima annonae difficultate, qua semel atque iterum tota insula extremum

Hinc aegre, ferebat, si quid audi- v ret, quod ad laudem suam pertineret. Sed ne repetamus ea, quae de relig-iosa ejus animi
referret.

que

Dei'ubi

sub-

discrimen vocabatur,

unam

evig-ilasse epi-

scopi providentiam, qui nisi ex Continenti subsidia omnis g-eneris advehenda curasset,et multo

missione atque modestia supra retulimus, ex multis ejus ad prsepositum S. BarnabaB

epistolis
satis constat;

illud

datis

in

quibus,

dum

esset

episcopus, ejus se
vel
nis

acerbior fames fuisset et plurimos consumpsisset.

Onera ab

aliis

imposita per ipsum condona-

humilem in Christo fihum minimumetindig-num hujus Congreg-atioappellabat.

membrum

ta

Curiae administros episcopi stipendio vivere

Ad

nostra porro col-

satishoneste.neminem gravare.Infinita demum esse eflusissimae beneficientiae genera, quibus is vere communis pauperum Pater sibi omnes obstrinxerat. Post divinam clementiam Alexandro debere seomnia, sibi nihil in terris spei reliquum esse. Concludunt, non tam se dolere vitse praesentis incommodis, quae Alexandro erepto sibi videbant impendere omnia, quam ani-

legiaKomae, Mediolani Ticinique, tamquam, ut ipse dicere solebat, in amantissimas parentis gremium et tranquillum relig-iosaa quietis portum, se se, quoties per episcopales curas liceret,

libentissime recipiebat

ut collectis viribus

ad pastorales labores veg-etiorrediretacfirmior. In quo mirum, quanta esset ejus humanitas relig-iosaque submissio. Tamquam unus exaliis regularem servare disciplinam, superiores revereri, affabilem atque humilem se se omnibus exhibere, humillima quseque ex instituto obire ministeria, omnibus omnia pietatis, mansuetudinis et caritatis exempla praebere. Denique in victu, in cubiculo et in omni corporis cultu nihil extraaliorumordinem sibi dari patiebatur. Sed factus sibi parvulus in medio fratrum y quanto major erat in conspectu Deiethominum, tanto magis se submittebat in omnibus. 39 Ceterum reg-ularem vitam in episcopatu /"""-'"" ducens, omnia religionis, quam professus erat, instituta, quoad ejus conditio et diguitas
,

marum et aeternae
in

vitaediscrimen perhorrescere,

quod se adduci sentiebant, nisi Pontifex sanctissimus Pastorem ipsissuum, ut suppliciter orabant, benigme concederet. Sixtus his precibus permotus admiransque Servi sanctitatem et his temporibus raram admodum cleri populique erga suum Episcopum amoris etobservantiae consensionem,noluit tam utili et caro

C Pastore gregem illum

1

destituere.

Gregorius

XIV a5

usquead
tenuit.

15 Octobris

Decembris anm 1590 anni 1591 Pontificatum

m Insubres, populi Galliee Transpadanse, quibus ad Septentrionem contermini erant

Orobii,

ferret,

diligfenter servavit
,

et,

quam
,

a prima

ad Ortum Cenomani, a quibus Addua

:

aetate prae se tulerat

modestiam

virg'inalem

Baudy^ando, divisi fuere ad Occasum vero Leevi ad Meridiem denique Lifluvio, teste
;

pudicitiam

ac

morum

integritatem perpetuo

tenuit.Nihil in verbis asperum, nihil incompo*

gures,

ab Insubribus Ticino flumine, has vero separante Pado Accessere postmodum Ltsubribus Lxvi. Sicque eorum urbes fuere Mediolanum, regionis caput et Laus Pompeia, uti Novaria et Ticinum, quse sub Leevis prius censebatur. Insubria , nunc il Ducato seu lo stato di Milano ab incolis, le duche de Milan a Gallis appellari solet. n Id est, episcopi domus seupatatium.
illos
.

situm in actu, nihil injussu videres imperio-

sum, ac sicut nihil in humilitate vile, itanihil in moribus sordidum, nihil in gravitate superbum.Sed ita submissionem animi cum gravitate temperabat,

ut simul prae digrutate

re-

verendus
bilis.

ac praehumilitate cunctis esset

ama-

Eaciles ad

eum patebant

aditus, omni-

busque, quamtumlibet abjectis, hominibusbenig-ne praebebat aures. Mandaverat ministns suis a cubiculis, ne quemdam, licet infimi ordinis, excluderent; sed, si quis ad se vereretur
accedere,

eum

ipse humaniter advocabat, et

ille

patienter, donec

vellet

audiebat; nemi-

nemque ab se tristem aut maleacceptum.quan-

tum

in

se

erat,

umquam

dimisit.

Eximiam
ejus

jiisinfamiliaresetadministro^alio^ue, n etudmera ,psi iifi qu s quidam, qui a m

episeopatu ei nepoetuo d, merant. jurejurando conhnuarunt n nullum^umquamev nti< anin

.

"

^*
DUS
,

IMMaIMv
1,111

\
*

1110

Prodentli

oetarapumqus

t
^

virtutum

splendopepostmodumolapuepunt

\^nu.V Vx a lhl , r Donadaltl.

I,***

ammadvertisse li t miuifltri, doerraren t ,nihiltamon,u:np,

:

ul
1

fit. ali^ua turb,bat

!

me
h>lu
-

pptatinam peUgioofcicb ^dhumilemp ro Cbri8t

*d

^*-*^
"*+

taret,

pPatientiamhumiUtati88ooiam l dum
prmcipue demonstpabat
:

eluti
i

bat.

stn Buspicientes, nihil ab eo querelarum b* umquam audivissc, testabantup. Sed ft g-uorem. sive mal, conditi

quam

: u.n aUquando id

admini-

mn m ^ uul "
'

Mairnu.. aihai. ooUoffium ngPOgatiODiB PiatttOIflfl

Pioinenaa

rius

'

iipaumque
revorendttui

oopumamorisetoffloUc
ad qunl IVunuu
vt:

ct

temperaiiti.r

invictuetamicia

strantmm inouriam, omnia patiente Domimcumgratiapumaotione 40 Ceterum paucis contento

cupaumneffligebatpotius
l .

ilUsquesaorfleffium Uiud Tialtandi gratia adveo

Qria BUl k

exempla

u:,mu. (fenionimia

"i
aliqu

'

'

''

'^
Ordin

"

prxbet.

vel altero ciborum genere. \,-titus pro di tate modestus serioam vestem extra divina officia numquam adhibuit, Bed laneis indumen-

oum

V[

ut olerioufl ilaret, ad
n11111

eum

miflsui

ut plurimum nigpi coloris , induebatur. Simplex et vulgaris lectulus, non plumeus aut
tis,

ad exoquenda
"
i1

;ffemeoflep

ornatus conopaeo, sed ex viliore constratufl toB mento. Cubicula non inanibus tabulis, DOD prosanis picturisaut pretiosia aulflBis, Bed Baorifl tantum imaginibus instructa. Nobili \
tili

m
quoque
tali

>,

inquit,

uUoaa
B

Ceterum oum
i

Inaigni bao humill

junotufl

dam

anii

morumqufl
ffin

suo

eum
s.uae

cohortanti, ut pulohrifl tapetibufl

domus

cubieula veUet exornare eosque se

o, uihii Bimulatum. IIquiBdam anim! magnitudo

fli

grfl
81

bxIoi

ex Hispania curaturum pollicenti respondit, malle seChristi pauperes, quam pariete on

,
i

Deum flduoia, qua natura pavidUB, mi

trepidaret.

vestire.

Nonenim

inquit, in

maffno
Bi parii

illo

rerum diffloultaUbui divino

Etem
diotu
u d

fretui

auxlUo
11

Qlhil

judicio a nobis requirct Christus,

sed

si

paupcres ejus nudos, ipsum repre en

hano dduoiam
praateribo.
ca, ut

Indii

im pertinet,

tantes, operuerimus.
iis

Paucifl ille

quidem
et

Looidil
DOfltris
,

emel,
ains

dum

verbis, sed
seriis,

semper de rcbus Balutaribui

ei

qulbo
lii

$n

Ifi

utebatur, nihil fere proferens, quod qod

suain aliorumve sa-

Becum haberel Deminem,

i

vel

adhonorem Dei aut ad

patribu
ooUflfl
i

lutem pertineret. Itaque ubicumque dareturoccasio,

ad Paulum Kfariam 3omoda3um, tuoo

MediolanenBifl praBpoaitum,

11

quam

ipse szepe captabat, d,

,

\ila

pie
aliis

instituenda, de recto Dei cultu

dcque

rebus ad salutem necessariis disscrcbat. Otiosa colloquia et inanes, eoque magis perniciosos et

m, quem ad EDitteret, Baoerdotem Id promptu bere excu anti m, Uexander In b erbs

i

respondit

<

De lumms
taiiiuui

ii

(ds qufl Dflmp

indignos sermones coram eo miscerc audebat nemo. Denique ingenitam sibi morurn grai itflr

" n

limus) " de m:

lllud
I

im,

omnia
fld

me
"i

>

iH|ini luuinu
in
(

tem cum eximia animi modcration, pcrpetuo tenens, ubique ab omni rerum humanarum fa-

(juando non inodo

!on ioa,

tiflD

d,t,nor, loc.
i

C
Cardimiatus
honores recu-

stuatque ambitu alienum s, demonstravii 11 Gregorio XIV summo PontihY, CJ

pro veteri sua in

Deo Domino confldo

,

eum

mil
'"i

ii

airuturuin

oeque ui

""i
atl

pro

eum

necessitudine sinffulariest vehementcr. Kiant

Aw

ins
di

'I
i

pro

Idi

ntls
p

,<\
!

M,

'

el

q ue benevolentia lflatatus enim ambo mutuo amore, et parcntum amioiaffinitat, et Btudiorum sitia, et propinquorum militudineconjunctissimi. Verumtamen ab honores aul Pontifice neque divitias, neque

me

ponit,
|

8ed
qui

ad

eum

uiii,

Dl
1 1

alque
p<

UIJ

contim
'.'

terenl

h,

riouli

ro,

oum

ali

pra-npur, dun. aliquando

,i

-n/br-

humani quidpiam aliudumquam ambiit autpeobedientiae et offlcii cauflsa tiit. Quin etiam

.,, .,.,.

oppido

Pflpiam pei Tiolnum amni

e
'

lintre deveheretur,
tect

Inrrepidum,
N;t '"
'

iw-

Romam
rum
se

profectus ab eodemqu.,

Pontifiofl

ha-

maniter acceptus

ei,

in

Cardinalium nume-

alveo

Bqumdnotui Mediolanum

duoen

dflrl-

in religionem suam reut apostolico concessu vero Pontifici Greff dire sibi liceret b. At suppetiisset, eum in ampliflflimorimi si vita sibi adsciscere, jam erat con-

quidem

legeredesignati, rcspondit: se velle ipsum minus optarc sed potius

nihil
;

mr, paruiu i.i.iuii, quio dj ' ptadivortioimpetuqui

illi

aquarom

a,

i.i-t

in periculo onnetl
,],,,'

perten
ipliottflf
[> o

U anlmo,

patrum collcgium stitutum. Sed, Deo

implorato, trepidantei conflrmavil

,,.t,.-<-

Bde1

aliter

provideQte
sibi,

ad cu-

Incolume

Inl

"J
I

11

"

"

randam ecclesiam Ticinensem

ut diximufl,

suros.

Quod eum

Ulic

Romas demigravit, commissam, quamprimum propinquia flui miCardinalatusque honorem

patrueli suo,

omncsuna cum

Ip o

oton wnentta
>
'

ffratiflj

jam a

Sixto V. delatum. e

Al-

Mediolanens, Luct orophonso vicecomm VIII. postea collatum, filio, a Clemente

roirt,plare quepreeibu fljnf,* 8iQgulareben.fi' -..im Deoaccei veiw sanctitatl funr> lluic auteiu, solido humilitoteposito.exiiiiia oetararom

dameuto

in

llL

virtutum

inhasrebat altitudo,

qu*

AlflXflndri

Bnimam

'

822
A. Gabutio.

VITA
et virtutem

B.

ALEXANDltl SAULII EP.

colloqui audiebatur; aute .,.., ttuie luce iucem quotidi gere ac per se vestibus indutus, sfne sine lumine, in sacellum ellum cubiculo vicfn vicin cedens, ibi per horas binas vel ~-as
terna* bn ternas

Non

de $ingn

li$atpr*cipui*
Beati virtuli

bu$ $e nunc

coramDeo ethominibusmirifice decorabant. Quibus de singulis hoc loco scribere, longum esset, sedneque meae facultatis atque propositi ; cum prassertim non laudatio-

animam

ZS

<T

2?d
d

$criplurum,
auctor hic
dicnt.
in
-

nem, sed historiam ad exemplum simpliciter tesit in animo eaque virtutum, atque homiuum iis praestantium sit conditio, ut longe plura, majoraque ornamenta lateant intrinsecus, quam ea sint, quae foris apparent; ut non imxere
;

^vinismeditationibusintentus,positi s immobilis persistere solebat. Ubi nt de nocte orans, oculis ac manibus

caslum, magnosplendorecircumfususi est, et visus a sacerdote, qui ei millis qui haec et alia jurejurando de illo

LSS? """ C>

' i

Zn^
Sin

*c,
'

">*-

sancta Propheta cecinerit: Omnisgloriaejusab intus PS. xliv. xv. In Ale-

merito de anima

JJ*
=

testabat

xandro igitur, ut
gularis in

alia praetereainus, praeter illa,

quae diximus, praecipue videntur eminere sin-

Deum

pietas, atque devotio,

summasunt,

que
dia.

in

omnes

caritas et in pauperes misericor-

De quibus nounulla, qua3 potiora deinceps ordine memorabimus.

Quotidie divi-

46 llonoris erg-o divini studio

et

ita

fervebat,

num

Offirium

ut ad gloriam Dei long-e lateque propag-andam,

aperlo capite
legere. con/iie-

omnes ad

ejus cultum excitandos assidue vi-

^" ambulans, oculis in caeluni intentis m xus genibus, mente in Deum rapta it T" ^ consistebat, ut ad se accedentes non advert Porro ad vesperam per horam saltem, n idem orationis studium incumbebat. Deninnl hujusmodi meditationibus ac precibus tam sidue erat intentus, ut ejus animus n Deum perpetuo ierri videretur, dicereque cum Apo stolo posset Nostra conversatio in
i i
:

Saepe praeterea vel in horto vel alibi sol

^9

n, m$$amque gilaret, nullisque laboribuspaceret f. Divinum in qua $xpe officium statis horis quotidie aperto capite atque
mentt$
BtttCM

Ad

Philipp.

iii.

xx.

Quod tamen eum ab

caelis est

nibus ex
tione

actio-

officio necessariis,

$um

ut
et
.

pa$sus,rr-

lebrare $olet

plurimum flexis genibus, singulari devotione quandoque totum Psalterium, vel Psalmos

humanis debita negotiis non revocabat

aut ab attentio"

Intelligrebat enim, se
terris esse

ad paenitentiam pertinentes recitabat. Sacrosanctum Missae sacrificium, nisi valetudine impeditus, dilig-enti

tamquam Dei legatumin E ab eo constitutum, episcopaleoue s'h'

:

cum sacrae

confessionis,

tum

pia-

rum precum

praeparatione celebrare

numquam

onus impositum humanis viribus sustineri posse, nisi ope consilioque divino propterea id colloquia cum Deo sa^pe sibi confugiendum

intermisit.Inquosaepementisexcessumindivina
raptus patiebatur. Quare volebat, ut sibi ad altare ille

tantum sacerdos assisteret, quem ipse conscium diu familiarem habuerat quiei celebranti diviuaque patienti etad
suae cousuetudinis
:

quendam voluntatem agere se oporteret, tum etiam ut vires ad omnia sancte peragenda
cessarias impetraret,

cum ut tamquam legatus ab eo disceret quid cum populo sibi credito ad divinam exetabat
;

nu

ne-

Deumque

sibi et populo

se reverso, quid in sacra actione sequeretur, in-

dicabat.

Hunc autem mentis raptum quandoque

propitium redderet et conservaret. 49 Sed ejus pietas religioque singulari Christianae humilitatis

Hebdomadam
$anctam in
junio
ne traducit.
jeetorutti)

etiam inter conciouandum patiebatur; praesertim cum de Deo rebusque caalestibus ardentius verba faceret. 47 Sacram Christi Domini Salvatoris nostri Passionem pia meditatione recolebat omni qui-

exemplo cum

aliis

multis in

V umcittuppU M,|'o*.
.

praacipue in publicis supplicationi- ximdew>^ "" e e "* bus enituit. Ex quibus ea fuit memorabilis ; cum

rebus,

tum

'

summus Pontifex ad implorandam opem divinam in variis Ecclesias difiicultatibus amplum et

generale Apostolicae indulgentiae promulgasset edictum, quo fideles omnes ad salutarem pasnitentiam et ad alia pietatis studia, quibus placatur ira divina, provocabat; Alexander, ut per ejusmodi solebat occasiones, id, quam maxima
potuitpietate, exequendum curavit: indictaque supplicatione, in Balania, quas Corsicae provinp cia est in sua diocesi, ab uno ad alterum tem-

dem tempore, sed potissimum per eos dies, quibus tanti beneficii memoriam annuo ritu ante PaschaEcclesiaSancta concelebrat. Quibus diebus severiore se abstinentia maoerans, ad panem solum adhibebat pultem ex oryzae farina, sale tantum conditam, omissa refectione vespertina,
in orationeque diutius persistebat, in

qua coram

Sauctissimo Sacramento, in consueto sepulcri simulacro reposito, quandoque pernoctabat. Ac

divinis officiis absolutis, episcopali capitio

usque

ad oculos coopertus, lugubris vestimenti cautrahens,pii masroris caussa, e templo gravi silentio discedebat familiamque suam ad ipsam Dominicam Passionem pie per eos dies celebrandam verbis, et exemplo hortabatur. Fe-

plum satis remotum, aspero lugubrique habitu, nudis pedibus, fune de collo pendcute, grandem gestans crucem, oculis in Christi Salvatoris

dam cum

imaginem

intentis, orans processit. Cujus

optiini pastoris sui

exemplo commoti omnes,

quos
ille

vestigiis discalceati et precantes institerunt.

Ad

cum ad

stationis

locum

pervenisset,

ria

qui ad olea sacra

quinta in caena Domini praesbyterosomnes, cum eo rite conficienda con-

gravem concionem habuit. Ac

itinere laeso, sanguis

licet

ex pede in

venissent, benigno convivio

secum excipiebat

dolore proflueret corpusque sudore manaret, nihilominus omnia pro

cum

pauperibusque duodecim ad exemplum Salvatoris lavabat pedes eosque deosculabatur; ac cibo potuque recreatos, pecuniisque sublevatos
dimittebat.
capite, et sexta

Christo libenter sufferens

curam

sui

donec
h

opus Dei absolutum esset, patienter distulit. h. 50 Ceterum ad divinum cultum ecclesiastiet

Pereosdem quaque

dies Psalterium aperto

feria per

annum Domi-

camque disciplinam, ut diximus, restituendam ^"JJ^Ji conservandam,summum studium semper ad- resla urandit
tolerabat. In
iis qae cle-

nicaa Passionis historiam

ex Evangelistis alternatim, statasque preces de sancta Cruce quo-

hibuit. In ecclesiis nihil sordidum, nihil inde- omanduet

corum aut indigenum

xdifi ca
eccletiiscon-

tidie pie recitabat.

48 Ceterum in omni vita, mente in Deum sublata, quod ab actionibus necessariis et a sacris studiis

supererat temporis, ut in oratione

da-

consumebat. Nam per noctem horis quatuor, vel ad summum quinque somno, et quieti
tis,

in quibus etiam saepe psallere et

ricorum aut sacerdotum incuriam ubi deliuquerent, corrigebat. In reparandas sacras asdes ac novas aedificandas easque decenterornandas magnos sumptus fecit. Duo aureorum milia semel impendit iu comparanda sacerdotalia, et ecclesiastica vestimenta serica, auro, argentoque contexta, quae postea variis diocesis suae ecclesiis
in

$umit

"

cum Deo

iuCoisioa.proutma^isindiffebant

iUUS.
lih*
i-

^~^^
PubhcamuUli8sima, quW etpr

U3

>*-

Camni Camp.lor.um,

eP SC PaUs noWle "-'mplun, m eoque saoerdotum

'

oZtfum

opto

amoreim

^aureosannuosh,
r

perpetu
'

^ ^
l>0 '"

at,ribuit

BUmmi

ricm, aut alns rebus ab seconsl datisinsontanonpatiebatur. Luciieque eus.bonestossinue.aor,

Beato ,u>stn ItaUai

'^'' PO*TMm
Med

W B^ftV,
,, ,,,/ ltW
ptiata

qu pnmano
busdam

viro,

Aumhah u,

lanensi, nupserat, ut

lllus 81

Jo.

Pioltluui

'ur.

pentis Saulije sicrna qulsacerdotalibus omamentis Mediotenl

l
,-

htmmarto
laudaiusnoi
\[|| ,,

compositisapponiveUet,8uadenti se uoUe respondit Id enim, inqnit, olbil ad iel ,,,, sedad manem gloriam pertinere arbitror. B 51 At vero B. Virginero D, Matrem sinjru* mmma vene- lari devotione
.,
| .

torh.rc SUbjicH Uexandi

i

im
eral
.

pe

ventum

cui

coni

ralioneB. Vir-

colebat
1

atan

"

uol Vl

'^'

ginem prote
guifur

.nus

I)

sa 1

mod,i
i

;!;!;,
,

,;;:;:,;;!:
,

ro=
tidie, et

bat, sieutetiam aliis diebus, ab Ecclesia saoro

;.!';:!::!:: ''':-:rque omnium : ejus festorum pervigiliia ftuna-

jejuuio addictis, et per

Adventum U mini guo

quarta
el

item

perannum

tiu8S(
".
"

111-

omnibu
Inquil
.

que feria, nisi morbo aut itenere imped quamvis tenui, ut diximus, valetudine utereHis ig-itur orationum etjejuniorumarmifl, atquealiis heroicarum virtutum ornamentis instructus Vir Dei, quemadmodum summis et iutur.

"

aollem
iiim
\i,

lamen

qi

morti

pi

lumoouloa
mi, ac,
i

Crui

tomflotiu

fimis amabiliserat ac venerabilis,

ita

dasmonieo

Deum

fidii

bus

terribilis apparuit.

Nam, dum coram

pitaoa caderet, ao rine iruiu

taretur, ad

nn,,,

malis spiritibus vexati consisterent , magnie clamoribus prassentiam ejus se ferre nou posse,
vel inviti testabantur.
,,/,,/,,,/'/-

Uexandrum

irero,

oommuna

In

ad

'<-

52 Porro quoties navigare

sibi

rontig-isset,
ut naut&B ve
i-

ftcoOi

fijinm, m'gi
lonfettos
la S.

antequam navigium conscenderet,

ctoresqueomnes peccata

de

ret,

nau-

dua

el

ylgintl p
,

Euchu-

rite confessi sacrati

iiia

que

mliu muniei u
nmtvcndil.

mam

Eucharistiam, ipso ministrante, suscipereut, operam dabat; ne Videlicet peccatorum, ut ita dicam, pondere pressum navijriuiu ad

AJrioa, Loe iqui

jam mull

magno om

diripu

naufrag-ium iram Dei provocaret neque ferebat, utsecum navig-antium quisquam blasphe:

dubia

ed

Inpn
'i"

maretaut

nefaria loqucrctur. Sed ipse cumaliis

orimine. Fit ad
ad
ij
1

ali

suis etsociis ad

Deum

precea fundere et saluta-

ribus de rebus sermonem conferre niagn,

suavitate consueverat.
Afu/iei-um con
-

tcni quaarat,

Negal Ule ulio

di

in pi

populum Buum
in se,

55 Ceterum ut erat tam

quam

in aliis

animi
suunj
ufl

;l1

""

uorda

deviiut.

eastinioniajcultoretcustos egregius, sic a mulierum contubernio, imo ab earum colloquiis

deiodi

quatenus per caritatem iicebat, mpei abatinuit, utsiquando easaudircex oilicio oporteret,
i

omne
banl
;

}"'
i

id

coram
Sed

aliis,

demissis oculis et aperto loco

fie-

ampliu perioull

omni vita virg-inalem pudorem, ut supra memoravimus, et quam a puero profi erat, sanctam castitatem in verbis el in moribus .taconservav.taetenn.t ut euiu urgiu-m .-i
ret.

in

II

rlilS

'II!

lllll

*uun

ii

eaie

hac vite migiwse, qu, Ulum probe

novcra,,,,
j

omnes haud temerc conuciant.

f

lu

cii
i"' 1 "

ANNOTATA.
de Confid. cap 6 in fine a Lib. In Gabutii Italica de Beud b
'2

hac

''"<-

ftoui

^s
-

XI

Uxtum plure
rant d
<jestis

Hebrael

lucubratione sequentia, qux hv

ntur

lantcrac

zssi^^
fuiTve^

p Dtiiici8

diam Mdirent
plissirai

'

Cu,anu,,

m
A. Gabutio.

VITA

B.

ALEXANDRI SAULII

EP.

eos Alexander Saulius. Peroravit Hebraeus, assedit. Tum Alexander, ut morem gereret Car-

dinalibus, id optare inuuentibus, surrexit ipse,

tantaque

vi

et eruditione

et gratiae

caelestis

CAPUT
Singularis
et

VI.

ubertate Judaeorum pervicaciam est insectatus,veritatemque Christianae fteligionis ostendit, ut illorum jjplures a perfidia ad verae lumen fidei traduxerit; qui postea Alexandrum secuti ad S. Blasium de annulo, ubi apud nostros liospitabatur,

ejus in

omnes charitas
misericordia

in

pauperes

quod animo statuerant,

re,

ut pri-

mum licuit, praestiterunt.

g In
dicto

domestica disciplina.

Summario
:

86 sequentia leguntur

cap. 22, pagg. 84 et Saepe etiam, dum ita

immobilis menteque

sensibus prorsus abalie-

jam
J
ex
iis,

vero,

quam ardens

ejus in

Deum

nata totus haerebat in Deo, rebusque divinis defixus, suavissimos concentus circum ipsum exauditos fuisse, nec humanum certe sonantes, qui testati sunt ex ejus familiaribus nonnulli
,

pietatis

studium

esset
arno.

et ardor caritatis,

quae diximus, sed etiam ex iis, q U{B prO animarum salute et erga Christi pauperes sessit, licet ag-noscere. De quibus praeter
ill a

non solum ?****

Wmalortttf

*
r

interfuerunt.

passim supra tetig-imus

loco

q ua

9 ri>* <nv il:

nonnulla

libet

h
et
0.")

Ex eodem Summario
:

cap. xvi, pagg. 64

summatim

referre.

Namque
quam

hoe

sequentia laudatus hujus Vitse editor addit Diuturna siccitate agri laborabant et jam de totius anni messe valde timebatur ad B Alexandrum confugiunt eumque rogant, ut impendenti annonae caritati velit subvenire.
:

caritatem in
probari

Deum

satis constat

nulla

in re fere

ma<n<J

^ q ua propter ipsum erg-a homines g-eruntur. Alexan der ig-itur cum animarum omnium, tum prae-

atque cog-nosci,

ex

iis,

cipue

sibi

lpse tridui jejunium indicit,

instituitque, hoc

sitiens fuit, ut

commissarum salutis ardenter adeo tam in episcopatu, quam antea

nullisque laboribus
,

peracto, supplicationem a suae sedis templo ad

nullis vigiliis

ut

omnes

ln eo populis episcopum imitatus nudis pedibus ac singulari pietate procedebat. Postquam omnes pervenere quo supplicatio
S. Francisci.
,

lucrifaceret, parceret.

reos
r

omnes
:

Solebat enim eriminum verbo et exemplo ad poenitentiam

fuerat decreta, flexis ibi

genibus,

praeeunte
flebili-

piare
sere

Episcopo, Litaniam precationem pressis

quos posset, sacris confessionibus exbonos in oflicio continere et ad meliora aegrotos praesertim pauperes inviprovehere
excitare
;
; ;

busque modis concinuerunt. Tum post preces ad pluviam impetrandam Deo fusas ex ritu Ecclesiae, Alexander divino Spiritu succensus, ter
voce Misericordiam intonuit, totidemque vicibuspopulusrespondens, perspicua cum

afflictos

humanissime

consolari,

eorum

necessitatibus benigna

succurrere; medici familiaris sui opera aegrotos tenues gratis

manu

magna

curare necessariaque alimenta ac medelas illis subministrare, morubundis assistere, nudos vestire et alia Christianae caritatis ofiicia mirabili

animorum commotione, misericordiam conclamavit. Mirum Dicto citius nubibus obducitur caelum, quae statim coactae atque in maximos imbres dissolutae per tres horas ne pedem quidem templo efferendi potestatem fecerunt. Quare Antistes populum, non minus gaudentem Dei beneficio, quam admirantem Pastoris sui gratiam apud Deum, ita estallocutus Discite filii, Deum, uti par est, timere. Bene enim nos
!
:

pietate acpatientia praestare.

55 Hincfiebat ut non minus exemplis,

verbis

quam

imerudiui-

omnes ad virtutem

impelleret, et in se- de,m rmn

dandis, tollendisque discordiis, quod saepe numero facere consueverat, gratia et auctoritate

plurimum valeret a. In quo ut inimicorum dissidentium pervicaciam argueret, et ad condonandasinjurias, pacemque faciendam pertinaces animos inflecteret, non modo efficaci sermone, sed aliquando etiam positis g-enibus humili per Christum supplicatione utebatur. Quo quidem mirabili Christianae submissionis in tanto viro, et ardentis caritatis exemplo illi confusi
reconciliari cogebantur. Sed
si fictae

ii

esse erga

ipsum animatos riteque per poeni-

tentiam reconciliatos oportet, ut vocatus adsit propitius et in periculis subveniat. Alias deinde pro gratiarum actione una cum populo preces
ii

bonorum omnium Largitori; coetumque universum iterum cohortatus ad pie sancteque in posterum vivendum dimisit. Illo autem anobtulit

pacis reos

videret, perfidiamque subesse comperisset,

ma-

no

sterilitatis
est.

timorem magna frugum copia

gna cum

auctoritate aeternae damnationis sup-

subsecuta

plicia minabatur.

56 Illud
ejus caritatis

vero praeter cetera fuit

argumentum cum
:

in

magnum Atim*toif* summa an- TJJ^^.

^C||tofc

agrorum sterilitate, caelique inclementia, Deo peccata mortalium vindinonaedifiioultate, et

cante, ne diuturna fames Corsos affligeret, peri-

culum immineret, multis flagelli praesentis acerbitatemjam aegre ferentibus, Alexander veluti

GD

alterJoseph,
eis
ci,

communemsuorum

vicem dolens,
tnti-

provida caritate succurrit;

milii et

magnamque
suis

leguminum copiam

comparatam

impensis e continenti in Corsicam advehi curaravit, paulatimque pauperibus gratis et aliis

mem

patientibus vel

minimo pretio vel

:

tanti so-

lum, quanti constaret, large distribuit plurimis

etiam haec vel ad tempus dilata
vel deposito
pretii solutione,
si

pignore, cautionis caussa,

ta-

men

DIB r\
^doaliquandofopent impertivr
,

M\

CX7TOB

r;;;;:;;ir.:s: :;-*. m,,pia,n sub

levabat.

Xamper ,nnn
miliis d

'

*" m B " h

ftVll

PMU

e,enis,

^mpunmas q u,t
dicosetaliosii
'">"""-

l tr nr;:;a
I(

l
1

:;

remonia Pontficiam Missam

(V

...

^.

|ianas,,,, no
rtributas.

nasi

hortahnnpa,
lemnt
oon
soln,

57

aebdopenuriee tempore dabat Seminarii Clencis ut inde parentibna suis e1 propinQD egrentibns subvenirent. Tertio

Certam porro

tritici

madam

menaniam

in

quoqueannode ^reApostohcaliminaadipecoiiBuevewtm]
ut taceret, aliquando Rfediolanum ad 8 Carolum vemt amoris offlciique oaus i; mam diversurus, s ed ibi cum audisset,
res in Corsica

exaraauoadidprimu cu^amprutinuspan,
"
:

^"
l>?mn
1

B0* ^WndenmomniumpnBsertimi
e n>
ttW

paupe anuome diffioultate premi ctaad ecclesiam suam est reversus,

ut

.n^wumdetoribi
qi
i

albiquedari

ait.
i

eorum necessitatibus succurreret; et quam pecuniam

in

atquead id quprum pe
et,

diebua peouo
*ero prnteriba
in

itmere impendisset, eam

contulit. Id

Neminem

et

amplius

norum ahmenta

in

ege-

digenti pro
,u
i

ipsum

aliaa prcte-

'

rea fecit e Corsica digressus, nl ii, [aguriam b perveniret: cum audisset Qenuam' peatilei

pwalUa petereaubverentibuaanii
p1ui DMBt6r
' ' '
i

Dat
1

q
I

laborare.mutato consilio, in insulam regressus,

Bal

F.

tbaasar Land
id

quod viaticum erat expensurus,

pauperibustribuit
monasleriis
v.

,,
,

id

sublevandia

baxj

Ipae atebai

oum
tj

tatn

frei

ekeinosynas
largitur
:

58 Solebat etiam per Binguloa annoa ad Congregationis nostrie novitiorum collefjium \lndoetiae
ut,

ip

am

rpellandum aiexander bumanitei

i

D xou

subsidio mittere centenos aureos

et,

Non
hi
1

e
B(

quod cupiebat, Genuae nobis domicilium erigeretur, ibi ad id certam pecuniam in fidem apud eos, qui ad S. Georg-ii negotiantur, collocavit. Ceterum Congregationem suam, quam
Dilectissimam Matrem suam nuncupabat ut ante, ita, posteaquam fuit episeopus unicc dilexit singularique benignitate semper est cora,

importunua mil
feoereg
'" "

\,h,i e

dare.
j

..

iooidil porro, u! idem [midl

::|,
|

1111

,,,,,,,

,,
| |

;.

pa]

m,
loculoa teni
i

qm m
dod

Buum
*P'

plexus.
ntiulis

fcraotabat,

11

llle,

luditu Landii

a piruVi-

59 Sed quoniara

longum

esset

omnia ejua
si-

sa facere cunctabotur

Quod
I

ubi

oi

pj

lisspolialis
[i

caritatis officia raemorare, plurimis omissis, ad

ea,

pu

aun
it.

iqu ittuoi

tubsidia

quae in Corsica praBStitit, duo tantum,

oep peu
88
,->\

tridupli

irtbuit.

lentio

non prretereunda,

libet adjicere.

(um

septuaginta circiter piscatorum celoces

nia e ad Corsicae littora a piratis
liatsefuissent,naut3e, aliiquecum

a Sardi-

Tioin( d ibui

pi

bbI

direptffi e spo-

rum mnlierum
ali:

per

io

uloi

passi iere

ipsisdamnum oetingenti adAlexandn fpiscopi I).--

ple
1 i
^ i .

largiebatur.

iperum
niii, alioi

im

nigmitatem confugiendi consilium inierunt. Quos ipse benigne susceptos alimentia et aliia

vidii.iiuni el pupilloi

iium bominuni tam

o lioil

tm

oo

c
piierulum a
parentibu derelicium ex
i

vitae subsidiis recreatos dimisit.

6(J

ram ge
ut

ait, ul

ting ularJ ben

i

Accidit porro

quadam

die,

ad

Pran

eai

itatifi

pxemplo
juri

a p

,n,

oprio xre

nutriri fubet,

ciscanum coenobium non longe a Zerbio, oppido in Corsica, per agrestem viam pnti liscen circumspivag-ientis pueruli vocem audirel ciensque videret sacculum, qua vo\ exaudie quo nso, batur, de arbore pendentem timThomarc sacerdotem familiarein Buum, qui nobishaec narravit, ad rem inspiciendam iui, :

aubl varet,

bcnig du qui
ippellaretur.
i

omnibu
6
,,,
1

Quicquid ei

pi

o
que mod
l(iilu -

,i,

totom
do

atandi
i
i

sit.

Is ergo, deposito et

inspecto sacculo,
invenit
:

in

Iebal
.

Hinc
bri

ttg re tulil

eo infantem recens

natum

quem

rite

lb
i

baptizatum esse cum ex chirographo conataimpietatem di ret, Alexauder, parentum tus prolisque miseriara dolens, nutricem quav
ri

ti
|

tur pra
to
I

eique puerum

educandum, ac diligenter CUmercede cum

Itaque
,,

Domin

mnl

,!,

randum

tradi jussit, ei persoluta

01]

alimentis,

donec

infans

adoleaceret.

eorum
facult
liter,
,|IIH
i

optimaque conscienYir Dei, auxilio divino caritati deessct, nullum infami tia fretus, ne humana malitia timuit suspicionem, neque periculum claram probitatis ejus aut caluinniae minimum obscurare potuit aut

quam

ju-t.

conferri.

hominefl ardebat
qufdeni

"" ,llri

"W-

famara vel

eum

deterrerc HflBO igitu a pietatis officio plnrapraeclaraChristiana^charitatis opera alia

tate fo

ddI

*Z6
a. Gabutio.

VITA

B.

ALEXANDRI SAULII

EP.

omni ambitione tantum aberat, ut ne minimae quidem de iis suspicioni locum relinqueret. Vitia vero, si qua erant, ea minima, sine quibus vivit nemo, virtutum multitudine ad caelestium donorum magnitudine obruebantur. Quod non
sed veritati tributum esse, qui eum scriptoremque probe noverint , facile judicaaffectui,

oblitus.

episcopalis vitae ad finem usque fidelitpr P6rSe * verantes, honestis praemiis remunerarf n rare on

est

ANNOTATA.
a In Italica, auctore Gabutio, Beati t/h3ec addita leguntur Piura possuntnL erri sed uno erimus contenti. ex nn f~! contenti, '
:

bunt.

Ex

his ig-itur et aliis ejus actionibus, qua-

lis erg-a se,

qualis erg-a

Deum

et

homines

fuerit

quo

Alexander, feresatis constare jam arbitror. Eeliquum cst, ut, qualisfuerit in familiam, videa-

poterit,
.,.

quantum
j.

facil

mus.
Famuhssuo*
i]C>

^eque vero
se

s Ium

in extraneos,

sed eo
fi-

m reconcihandis animis Alexander valeret V > sua >ua dicecesi nonnulli parocho suo vehementer irati, t ad episcopum nomen ejus de
.

auctoritate ct nriirt ^ et P r udentia ^. pruaentia

nji Ci
.

h*
*'

magis etiam

in domesticos se

suos, quos, uti

nibus detulerunt.

benig-num ac prudentem Patrem ostendit. Sciebat enim, episcopum ex apostolico praecepto domui suae bene praepositum esse oportere. Nam, qui domui suac praee.sse nescit (ait Apostolus i. ad Timoth. iii. v.) quomodo Ecclesiae Dei dilig-entiam habelios diligebat,

verborum permul^ pnus illorum animos tum parochum ad se clZ vocatum serio admonuit errorum suorum ac\ere emendatum dimisit.
:

ma

AtPMtta^SS^S?

quibusdam^

lenitate et efficacitate

bltalte regio in Gallia Cispadana, Qua antiquitus duplex fuit , nempe

Mediterranea. Verum cum, ductorem
Littorea
g-uria Littorea hic loqui, satis constet
'

>

bit? Itaque

modicam eamque selectam

sibi fa-

miliam Alexander adscivit, quae moribus et B vita Episcopi domum non oneraret, sed ornaret; quaeque Domini sui mores ostenderet. Ipse vero dilig*enter operam dabat ut familiares suos verbo et exemplo meliores redderet, im,

deU
han

tantum cum Baudrando describemus

illa

extenditur inter Alpes maritimas ad^Oc casum, quibus a Gallia Narbonensi

et
;

V
'

perfectos toleraret, ignaros erudiret,

officio

omnes

in

nemini porro molestus, aut importunus, aut iratus, eoque minus injurius
contineret
;

umquam fuit.
saccrdotesqw

Macrge fluvii, quo ab Hetruria separatur ostia ad Ortum a Septentrione vero Apen nino monte et a Meridie mari Ligustico ter. minatur, quee Liguria vera etpropria nunc la Eiviera di Genova dicitur, dividiturque
;

dividitur

67 Scd

ei

solemne erat, errantes paterna

adjuioretpu'

caritate corrigrre,

non minima quaeque pecimbecillitati condona-

oram Orientalem, la Riviera di et in oram Occidentalem, la

nente.
c

in

Levante vulgo
Eiviera di Po-

crnn

cata castigare

sed quaedam dissimulare pro

tempore

et alia

humanae

In saepe citata Italica Vita ha>c Gobutius

:

re; singulis pro

dignitate

honorem deferre

adjecit

In his aliisque itineribus, ut honestius

complecti : octavo quoque die omnes congreg-atos salutaribus monitis ad honeste pieque vivendum excitare. Quotidie
sing*ulari caritate

omnes

avocaret se ab omni profana consuetudine, ac quotidianis pietatis exercitationibus tranquillo

mag-is

animo operam daret

,

numquam,

nisi

horam nocturnae quietis omnes ad orationem et examen conscientiae in domestico

vesperi sub
sacello

necessitas cog-eret

ad cauponas vel publica

diversoria adibat, sed, ubi nostra

colleg-ia,

cum
cum

eo congreg^ati beatae Virg-inis Deisilentio

domum

non exstarent se se recipiebat sacri alicujus

relig-iosis hospiti-

aqua sacra ab ipso concubitum se conferebant. Sacerdotes quotidie sacrosanctum offerre Sacriparae litania recitata,
spersi,

Ordinis, ubi

commodius cum

bus de rebus posset divinis conferre. Quidquid

vere pecuniae in venali consumpsisset hospitio, in subsidium ejus religiosae familiae, ad quam diverterat, largius impendebat. Id ipsum facere consuevit celebrioribus in oppidis, ubi vel consang-uineos vel nobiles et opulentos amicos F haberet, qui ipsum ad se invitarent, praeponens

ficium

reliqui vero vel semel, vel

saepius in

et per annuas solemnitates sacram Communionis Mensam, ipso ministrante, frequenU tare ; sing-uli preces suas recitare, quarta quaque feria carnibus abstinere, ac praeter stata

mense

Ecclesiae jejunia

per

Adventum Domini

et

sexta quaque feria sponte

junare.
charitaie d>ri-

cum

eo plerique je-

frugalem mensam et humile Servorum Dei contubernium aedibus amplissimis lautisque

conviviis.

68 Sacerdotes item et advenas ad

mensam

d Modoetia seu Modvecium lepidum ducatus Mediolanensis

gu.

adhibebat suam,
tis

quam quidem

et

discumben-

oppidum

in Italia

ad Lam-

etiam familiae sacra lectione condiri volebat, ut non minusmentes, quam corpora eodem tempore reficerentur. Profani sermones eoque mag-is impuri, alea, ceteraque vitiorum genera a domo sua procul aberant. Non vanitatis indicem vestem, aut luxum, non otiosa colloquia aut quidpiam aliud sacra indignum famividisses. Ceterum ipsis aegrotantibus aut valetudinariis nullum caritatis oflicium deesse patiebatur, eosque saepissime visitans, medicorum et ministrorum operam et medicinas etiam diuturno tempore et alia illis necessaria
lia ibi

brum fluvium, ubi imperatores, ut Longobardorum reges, coronam ferream accipere solebant.
e Ingens Italiae insula, sub regis Sabaudise dominio, in mari Mediterraneo, quse a Septentrione ad Meridiem extenditur, inter mare Tyrrhenum ad Ortum et mare Sardoum

ad Occasum.

abunde suppeditari curabat, de illorum stipendio nihil immiuuens. Haec quidem et alia optimiPastoris
officia praestans,

bonum, quod

ait

Apostolus, operabatur ad omnes, maxime vero ad domesticos suos, quos non facile

mutabat

sed,

cum

probatos haberet, plerosque ab initio

CAPUT

p U 1'XDEClM.v OCTOBBIS.
A
tt4tC,

CAPUT
Ips

VII.
qoingwtwdmo

noM^Uno
WO.

timo

Mciad
lu.ta

Picecaim $u-

vi>tan$.in
inci-

morbum
dit, et

CEi-2*
-posit, Pas quum erat commissum
:

morti

^:;;

,:,;

j-*! -
.,,,
'^ "
''

f,m ,,,.

HMO
8

aonuihll

jam proximuB
Sacramentis
Eccletix
nitnr

bo tetoque, colore
reioteger,

sTb

Bitare et

mu-

dimoeaanam^oeru^
Qdum

Ch /

mu.

PUI ,jus, ut ib ns, qU|

ouraverunfc,

Ikxi

Morlrm

manis

consili ls antevertens,

ttulU|
ra

MMtfl

^wv
Tm~
-

Famulum

11,11
I

wbu
moilii eral

ihumatum
evocavit

Oagrabal iitoum ***

ftll

/t9raii,,

ityrrftir,

Dum
in

ordinat in

enim ecclestedicecesim obil castello ipsius dto,,i, (-,,

collibus Afltensibi

fWida,
at
,

.jus "

ti

r..W -

'>-

yivenUi

(1
i

qun oeolevia

Banotitalia Indioia videntui

B appellato
Ptus
scente,

quedecenterouratumdalatumque KoJoumma
111

laboribus,

et irnperiti

inedia, fcte jam medici oura deb

a,

Mok

atne-

lam

lit

itu illatuin

morbo.uccubuit.Itaqueperegnnafotnssua.ti-

Ulm
de

'

Qtiajaotui

nem
citer

iptUnl

adesse sentiena

diligenter priaparnvit, singrulari pietatis significatione rife peroeptia sacrosanctis Ecdesiaa

obeundum

ad extremum diem

ibitum deplorantil
feli-

se se

illius

vita Banctii
i

iti

Sacramentia opera \,ubrosn Rotute, Congregationis nostne saoerdo. tis, qui viventi per annos plurea inCoreioa ri-

mente ment

manu
,-r,.,^

deo oul

iri

IU ,t

adjaoentiuni
re

populorumanimiatam
ut

flrmlti
'

mum, mox

iu ecclesia Ticinensi, ejus

ccBpit,

eum

acdolorum particeps morienti

ministravit b.
deinde

laborum

delnoepi ooieri

veluti
*biU mi
i'n

affuit ac fideliter

osle n gloria fcu ntam Invoc in qod nant. De quo Infra buq lo io pluj tur,
7i

ad ho$-

70

Sub mortem ad familiares

Ei

teatamento

Lj

o patrttnu

et hospites suos
i

pilem familiaresque $uo

pium $ermo

nem

hubet,

quibu$

nobilis viri Caroli Roveraa verba eximiae pietatis plena, quibus egregiam huraiiitatem, sanctam in Deura tidem et ardentem caritatem pra3 se ferens, omnes ad pie Banote-

domi

dito oojlegium

Qoatrum

rJcinenai

ubJ

eruditus erat

m
tn

Ary.

itudiil, ao

dum
o

ipl

gereret, frequenter
otlli

divertere eolebat,

neredem
el

fcituil

que qub

r 1.

que vivendum est cohortatus, contestans, se tam constanti acperspicua fide Christiana3 religionis

aureofl oatbedralia ecole

sacrurin,
stris

Qonnulla domi

paupi.Tilnisijiu'
,

listrj

bm-iuln

dogmata tenereac
id fidei

peouniarun

confiteri,

uteacerto

quodam
dens, ne

subsidia reliquil
rio,

Clei

[oorum denioui
dii sc

divina^ Sapientia? lumine

comprehenignorabat

quo

Ipae erexerat

meritum

irarainueret, prope-

modum

aureis

Qummia
i

annuiij

\x\
;ti

vereretur.

Quamquam nou

rat, ijiiann

id

amjdius

Imu lo b imn puin,

,

divini luminis copiam de fidei praestantia aut

pro sua tamcii

in illud pictnl

iquadrln*
.

merito nihil in hac vita detraherc, sed id potius augere. Id autera uon jactantiae caussa,sed
ut alios in Christiaua3
confirraarat, se dixisse
fidei

gent"
pcrsoluti.

ibinde

iint

ai

Scd ijmunadmodum
[)

Ifl

professione
it.

magis
In quo

BVangl
perfuitj

flca.'

iuji

lati
3

fuil

cull

demonstrab

morienti ei
70 r

elei
p,

mo

oarum
fir $t-

tamen

divina? Sapientiae, quiE se confert in ani-

quod

massanctas, puram mentem ejus abunde collustrantis,

$icut et

lumen

licet

agnoscere.

dentei collegio,
praesenti-

qm

''iiin ei

riventem
ui

linfl

ftUtm

ab nb-

71

Inter haec

ab

omnibus tam

pietate coluerunt et

ex humanl egri
,

$entibu$ de offen$i$

bus,

quam

absentibus,
petiit,
si

magna cum

subrais-

veniam

mo

dolore

el

oonore

pariqni
i,

petit, ip$o$quc.

eonsolans pie

quibus in rebus eos offendisset; rogavitque, ut pro animae BU8fl>

sione
lute

veniam

beoeficio sunt jm. ---11

111

medio tamplo mairarunt, Inclu-

ximo-

moritur.

Deum

precarentur,

eamque

piis

Ticinen-

sum

arca

oui

eral

Ln

oriptum
apuJ

uui virginum, precibus prmsertim sium, prffiserm sacrarum wgmiwi, ^ibwwup commendarent. Adhsec, omnibus, qui aderant,

Saulius xpiaoorua croque lapidem d

Pira
e

candido marmori perpoU*

collacrimantibus, tantique Viri ac Patrfl amaneosipse humatissimi jacturam deplorantibus,

tum posuere
76
Ipse

e.

Baotenui fllexandrii
!'',

nissime consolans
fratres

Ne me,

qua>so, inquit,
tetia

filiique carissimi, lacrimis, sed

animis ac precibus prosequamini. Egoenira, utsneJo adsempiternavit^gaudiapermiscScordtoSi propero, vos autem sic agite,

lt, ul adgloriam Dei,ejn ope,fl oculis DOltrif, et otabalii dimus proba fidl ...--., acccpimus runt P-'** Detac
, ,

nl

Kamuli
fruentis,

aui,

cadest,,

ut pil

f ctis,manibusacpedibuaincrucibiormamL Octo&n Tomws K

,Tad eTmdem ut ad eamdem

SerVenire possitis

P^

c. .

His di-

referemua. Divino namque judino OOUftitutum

.

g ^ ^.^ ^^ ^^ m
l-J*
r||nt

M" M ^

828
A. Gabotio.

VITA

B.

ALEXANDRI SAULII
verint
:

EP.
ne sermo daretur

runt, ab eo pariter honorentur; ut omnino certum esse intelligamus decretum ejus pollicentis in haec verba Quicumque g-lorificave:

scilicet

hominibus D n haec nimis carperejactanti8squetrib U e re k!* llb * centibus.

79 At vero lucernam sub modio diutius lat ere sed quo mao-ic ; prudentia Servi Dei g-lonam explicare

me, g-lorificabo eum. 1 Reg-.n.xxx. Quod non solum de sempiterna illa, quajusti fruuntur in caelis, sed de hac etiam, qua ipsi clarent in terris, gloria verum esse conspicimus. Nam etsi propria virtutis praemia justis red rit

Dominus non passus

*
'

acroru

"*-

duntur
divinae
cilli

in caslis; plerosque

tamen inhacquoet

que mortali

vita

Deus

coli voluit,

per eos

eo citius ac certius eam divina providp r long-e lateque propag-avit. Namvi ffe .im n termense, ex quo de his rumor increbuit id episcopus de consilio etiam amplissimorum

distunt
.

ann

suae potentias

sigua dari, ut velimbefide, vel praeclaris

trum Romae
ad

confirmentur in

eorum

sacris ritibus praefectorum pro

"

exemplis ad recte vivendum excitentur, vel quos olim forte parvifecerant, eos divinis et humanis honoribus dignosesse cog-noscant, vel denique ut haec omniasimul aliaque ejus divi-

na consilia ad gloriam suam humanamque salutem compleantur. Sed quemadmodum nou omnibus, alioqui viris sanctissimis, datum est,
,

omnibus potestatem fecit ut Alexandri sepulcrum confluere, divin' opem per eura invocare, ei vota facere, tabellas et res alias offerre, accendere lumina, et alios honores ex Ecclesiae ritu justis illis, qui nondum a summo Pontifice inter Sanctos rels sunt, deferri solitos habere, nemo non
auctoritate liberam

ut miraculorum signis effulgeant, ita nemo poEvantest haec signa facere (ut inquitille in
g-elio

80 Quodcum cives Ticinenses intellexissent universa civitas ad Alexandri sepulcrum

posset/:

Joan.
ut

iii.

n.) nisi fueritDeus

cum

eo

et

confluere et sing-ulari devotione vota facere ardentes cereos, votivas tabellas et alia

pietatis

miraculorum

signa sanctitate vitae confirmen-

tur,

atque
sint,

ita

vita signis et sig-na vitae respondeant Deus, qui summa veritas est non
,

symbola deferre perrexit g. Ac proinde multi ex variis lang-uoribus per ejus invocationem sanati, divinae virtuti ac Servi Dei sanctitati testimoniura certiori fide reddiderunt. Sed jam ipsa mirifica per eum patrata divinae potestatis

vanitatis fiat testis, sed veritatis.

mirum esse

cum ita non debet,si bonorum omnium

Quae

auctor ac remunerator Deus, qui pro immensa sua bonitate exaltat humiles, et divinis huma-

nisque honoribus ornat eos, qui divinae Majestati suae honorem augere studuerunt, hunc

opera, ut vidimus, et ut ab iis, qui viderunt accepimus, inspiciamus. Quae tamen nonomnia hoc loco, sed, multis in aliud tempus locumque dilatis, nonnulla nobis magis perspecta re-

Eamulum suum ad
ab episcopo
Ticinenti

ejus invocationem

variis

feremus.

editis miraculis coeperit illustrare.

pru-

denter inhibeutur,

77 Anno igitur a Christo nato mdcx , ab Alexandri vero obitu duodevigesimo, per ejus invocatiouem Ticini nounullis aegrotis divina virtute mirifice sanatis, major ac frequentior
civitatis finitimique populi

ANNOTATA.
a

hcsc addidit

Gabutius in Italica Beati nostri Vita De hoc ipso admonitus, lastus

:

sepulcrum
cere,

fieri

ccepit.

concursus ad ejus Complures ibi vota fa-

nuncium

excepit;

tum

exorsus a diligenti to-

tius anteactae vitae disquisitione et generali per

cereos et candelas accendere ; tabellas voti caussa et alia pietatis restitutaeque valetudinis symbola, donaria etpecunias offerre. Sed,

poenitentiae

Mysterium expiatione

ad extre-

mum etc.
b In citata Italica Vita sequentia subjiciuntur Antequam divino Corporis Christi Viatico communiretur, flagrantissimum divina ca:

ut

fit, nonnullis de veritate rerum ambigentibus, Jo. Baptista Billius, Ticinensis episcopus, Alexandri successor, pro singulari sua pruden-

ritate

sermonem habuit, de

dig-nitate etveritate

curavit, ne quid in hac re perperam committeretur. Quare, cum primum

tia et auctoritate

tanti Sacramenti

eo spiritu disserens,utomnes,

qui aderant, suo inflammaverit sancto in

ardore.

Deum

de his audivit, populi frequentiam repressit cavitque, ne ad sepulcrum concursus fieret neque ibi cerei aut lampades arderent, aut tabelloe aliaque voti caussa deponerentur, donec de re tota diligenter inspecta diuque probata magis constaret idque, ne in re tam gravi
;

Quibus relatis, in Italica Beati Vita Gabutius sequentia adjecit Post hasc aliquantulum quietis capere visus est. Experrectus deinde, rogatusque, quomodo se haberet, verbis
e
:

S.

quidpiam
videretur.
nihilominus
indies accrescit,

leviter credidisse aut

temere fecisse

Job respondit Exspecto, donec veniat immutatio mea. Extrema deinde salutati Un:

ctione ut muniretur,

postulavit,

dumque

sa-

ac tandem,

78 Sed cum Ticinenses diuturnam hanc tarditatem aegre ferrent, quo magis reprimi, eo vehementius augeri et accendi populi in Alexandrum pietas, frequensque ad ejus sepulcrum

crum

hujusmodi officium praestabatadminister,

precationibus inter ministrandum ex Christi et

Ecclesiae instituto adhibitis Alexander respondebat. Petiit postea, ut sacra Dominicae Passioleg*eretur , quod cum prsestaret clausis ipse oculis, ita ccepit quieAmbrosius,

concursus quotidie

magis urgeri videbatur.

opprimere putadicetur, illustra-

nis

historia

Quod
vit.

igitur Servi Dei g-loriam

batur, id

eam

clarius, ut

mox

scere, ut

In quo etiam patrum nostrorum modestiam multi commendaverunt; quippe qui, cum pri-

mum de
vulgus

his famapercrebuit, licet de Alexandri sanctimonia se nihil ambig*ere profiterentur;

jam decessisse videretur. Sed cum prolectionem ratermitteret sacerdos, suscipterea tatus Alexander, Cur , inquit, legere non pergis Ambrosi ? Nae si scires, quid mihi
,

tamen tantum
rint, ut

abfuit,ut haec signa praedicare,in

concursum affectare volueetiam silentio nostris omnibus indicto, rem dissimulare, tacere, quidquid esset, Deo committere,Ecclesiaequejudicio relinquere, doofferre ac

impedimenti injeceris hac tua intermissione numquam cessasses. Exoratus vero, ut impedimentum hujusmodi declararet, nihil haesiin tans adfirmavit, sibi jam se per id tempus

videri, ibique contemplari anordines felicitatemque Beatorum ing-elorum

caelos

sublatum

nec veritas magis elucesceret,satius essejudica-

tueri.

Hic rursum, ut divinam perag-eret

le-

ctionem,

ctionem, Ambrosium

ro avit

J*^****
*

lestem eloriam, ab ardenttasimequeconcupitam * d Q.<._ tep1(fem sequanti epiiaphio teste A%s_o

Aire/to, condecorarun Aiexandro Saulio, clerico l^ulan sancti a.cleriooBegrulariaanctiPaulL

1*1^^^' ^

su,n ru

Alenensiprn.nnn.aeindeTicin,,^ootpinaetreligioneexceUenti,

&MS ^
''
,

{ WJ
i*ma

^u,

***
poal

?E
wn

"* tata V ** ** aJoanne Baptiata BlUiolaotam, UrbanuaOota*. ?ua s,imu

promulgavivquohom
publioe oa
|

Collegium8.
Patri

\i.v

ame
ur,

mortui

ac

priusquama
ilarati fui

Fratri

a,-

ipoat

B.
e

M.

P.

butius hbros, quosBeatus noster com osuit P

sic

His narratis in citata Vita Italica Ga:

qui per

Immemorab

ua ante ho

tum CeaUtum honoribu

tuno tem]

enumerat I n Lucem edidit, memoratum, opera nonnulla

uti

jam

eat

episoopus,

I:

em

et

ad curam pasl Imtiatorum doctriuam pertinent.a, quiest

-dexandro maxime affectus,

ul

oolU{

busadnumerandum

lium constitutionum, alterum b*

volumen unum Bynoda,

imaginibu que
\

auaamfuerunt,

ctens clericorum institutiones, aliud exhibena Catechismi Romani doctrinam, in Dialogumre-

P le-

Pontiflcium exeoutionJ
*
1 1 .-

mnem
,

pu

dactam.Plura etiam reliquit Msa Theolo compendium De verahominis felicital iv. Totidem de Religione Christiana. Tractatum de Justificatione alterum de oilicin,
:

venerationem ad ven. Uexandri chrum hucuaq atque de ren. Bervl Dei i pulohi
1
.

mt>

lampadi
jussit
-.

verum

etmoribua alterum deofficiu... mopibuaBacerdotis ad curam aniraarum addicti alterum de Cambiis. Adnotationes Lnsuper aliquot in Psalmos octo, aliasquein ea verbaPs. xi.iv. H Audi,
:

Episcppi

menta sufarrl deeretum " lexandrum devotio

latud
id,

haud potuitj qul

o

quod publloe
\<-r

po

terantj prii atim snnp.-i'

inMitii sui
: i

indam
hano
p

dii

iii

filia, et

vide.

rare volen srsr

oirca

annum
[n

L877

B.

Uexandro
i

Laudatus Gabutius in Beati Italica Vita colloquium, quod Billius Ticinensis episcopus cum summo Pontifice Paulo Vdeveneratione, qua Ticinenses Alexandrum prosequebant", Romee habuit, sic refert :De his rebus omnif

conun-Midantihus itcruni multa heneflola

ider.

cmpitj
ul

qua
i

tentium

udeoimum
hi

impulerej
eel
et

duoa

Uexandrlnumj
reo

mitteret, qui da

uefloiis B ati Interi

bus idem
oculatus,

Billius Ticinensis episcopus, uti

te

monia

Paulum V

Pont. Max. liomaj in collo-

quio certiorem
dit
//

fecit. Ipsi vero Pontifex (ut postea Billius referebat) in ha.c ferme verba respon:

Pergratum nobis

est, ha_c

de

illo fideli Dei

CAPUT

VIII.

Servoaudire,

quem

nos etiam Sanctum in hac

//

vita existimabamus.

Addiditquealiadee^rc-

gia ejus Viri opinione,

quam imbiberat an
I

Miracula post mortcm

cessione patrata.

ejus

inlir-

Hinc episcopum hortatus est.ut dilig-entem ha u reteorum rationem, quaead Alexandri sanctitaq tem illustrandam in posterum evenirct. Hic Gabutius pr&claros et illustresviros, qui Al<-

drum statim post mortem ut Beatum habebant, enumerat Neque aliter de Alexandn virtute et meritis sensere, qui Paulum V antecesserunt,
:

M
\

enaeMaioanno
iii

Fioinenal,
ii,

n.

AUmniri
u4mi

paroohia

8.
I

Qerva
u1

Jo.

intoniui 8po

letu

bidui spal o

renum urarnmqua
o<

uriifun dolo
;i(ui

Pius V, Greg-orius XIII, Sixtus

V,

Gregorfua

doiore correptui

fbit,

qne olbum, oeque

ullo

nequ

modo

Prssules amplissimi, quotquot Alexandrum be ne noverant. Cardinalis autem Belmustus piae

evigilan
reperit.

aiiuiri

i.iijliiii

mem., qui Alexandro in Aleriensi episcopatu primus successerat, prmcipuo illum colebat homillum 5 nore, atque ut ipse nobis testabatur, "^ 1 "' -*i L .. , r na solebat, etpeculian aliquaprevocare quotidie aitercatione in sui subsidium poscere, ut jam ilUUV/ " u. donatum. Videbat enim ipse, quot na beatitate et quam praclara et quantos obiisset labores,
. ,

wi

Pi

atoniu

L
n
i

Canrminu

ipsoannOj mi
sumiruaiiiiin suburbanam

funio,oum ad
U

"wZul*'

ooi una

onm
ut loco

oi

de

^^^
^^

auitaret,
(lll

onuatnm

|umental
eu

ubique

reliquisset

quam consentiens desidenum unde praedicatio tum praBdicatio ac vehemens desiderium

;

sanctitatis monuraenta,^et insulas esset totius msulm ejus virtu-

^ ^^
,

avitj

ubi fovea,

r it i n WequUJ poaterepaffulum cx advf r m IX> e t erer^rioribug pedibug lai>6U8 ^ caderet, B. Afcxan. lr.no in.

univeraus AlexanCorsicm Apostolum populus '' V>...no ontin

drum
iam

vocabat. Ha3C inveterata consensio

demum multisabhmc
est, haec

annia

vox publica

^^ w...

.^

u lum caputgrav.Utriia-__..ll.._. . (

__.: _ in
8J

rn0 ||

..I. .._._.

pIljraai|

_!__. de .

^iixnaliaentiensillasauaaurrexit;

oum

Alexandrisanctitatisqua.nonTicinensiummodo

hlll>l{in

830
A. GiBUTIO.

VITA
tam gravi casu
illiso

B.

ALEXANDRI SAULII
mortem

EP.
eram ned

alioqui ex

capite

evadere non potuisse, nisi ope divina,

judicio videretur.
puer
liernia

omnium

complures, et ex Physicis, quoru quicquam adhibuerat. 85 Christophorus Petrus

cidisset, ita ut

liberatur,

cu-

ju$ mnier vitumrecipit :

83 Puer Ticinensis, nomine Carolus Franciscus, Julii Villani et Antoniae Rovedae con-

Ticinensi* 118 18
] !

gravissimum^oculorum^mJrbumTc

CUm

in Pac '

'

jugum
die

filius, intestinis in

scrotum defluentibus,

quidam a

$an-

discerptispelliculisgraviterlaborabat.

Sedcum
mane
tale

guinis fluxu,
alius a capiti$

quadam

parentes ejus Alexandro filium denocte

ille

gna humorum gulisad magnitudinem ovi maemonstrum hominis reprfflsentaret

amissa videndi fa copiaintumescentib US

*
St

0reni inG * ma "

/or m
'" , '" u

u*,
" ur -

CuIis:si
J"

Utm nis

dolore $a-

vovissent, sequenti

sanatus,

nati:

surrexit prorsus incolumis,

neque amplius

parentesque mihi retulerunt. Ipsa porro Antonia cum visushebetudinem pateretur, invocato Alexandri nomine, statim pristinam videndi vim recuperavit. Hie-

quidpiam

se

passum

esse, ipse

** muitos dies agere, prfflterquam ^ Ue P er VeUementi cruciatu conquen, lamentarique P SS * t; UUlla inveniens remedia, medicis tumo

'

dere verentibus, hortatu amici

reS lllos inci ~

randam Alexandri opem

suppliciter invocato

se

conv^r^ 61
"

m&
'i

'

sanguinem e naribus copiosius effundens, nocte quadam, cum de

ronymus Bossius

Ticinensis,

dum
:

et voto facto

C qUe

ad ignem, capite in pulvina

:

?*

propinqua morte propterea dubitaret, ad Alexandri intercessionem confugit, divinam opem pereum implorans in hunc modum Benedi:

cte

Sauli, si

verum

est

ut pie credo, te
,

, rogo ut meritis ex hoc periculo sanus evaB dam. Quo dicto, protinus stetit sanguis ac deinoeps ab hujusmodi fluctione liber omnino fuit. Marcus AntoniusBellanus, monachus

cffllesti
//

gloria perfrui

tuis ac precibus
'/

vocem audire visus est *' tem Eja surge numquid putas te lem esse ? . Ad quam vocem exottSfi enim in loco solus) uxorem inclamat, quisnam lta sibi dixisset ; cumque nemo visus esset sta tim cedente dolore, humores ex oculorum tumo" nbus effluere, et duarum veltrium horarum
quiesceret,
!

St ' 1Ucl nato >

//

tio

evacuatis

spa

duci,

sams
ccepit

Ticinensis coenobii 8. Salvatoris Ordinis S. Benedicti,

cum
,

per multos annos

gravem

capitis

dolorem Emicraniam Graecis appellatum, pateretur ac praesertim oculis grave pondus sustinere videretur, eosque in rem ullam objectam
figere et

quandoque loqui non posset, plurimis remediis frustra consumptis, ad Alexandri se-

ac deinceps, ut vidimus, sanus etpelle in rei signum circa oculos rubescente vivit sanus, Deo et Alexandro gratias agens 86 Sed in energuraenis, per Alexandri intercessionemliberandi, divina virtus nonsemel emtuit. Inter alios nobiles sacrarum virgiuum
:

cere

vesiculis, pellis introrsum reoculis eo die videre et quasi revivis-

illis

'

San 0limmkti
a

iptiuaveli pectorali$

u$u

calculorum
valetudo curatur.

pulcrum deprecans liberatus est domumque sanus revertit. 84 Sebastianus longus, frater noster laicus ex iis, quos Conversos appellamus, patria Mediolanensis, annos natus circfter xx, jam fere per biennium acri dolore ex calculis et urinae
difficultate laborabat cum ei multa ac varia per medicos peritos adhibita remedia nihil pro:

ccetus exstat Ticini celebre et antiquum coeuobium, quod a Duce Senatore (id viro nomen)

LuithprandiLongobardorumregisconsanguineo
tenet. In eo ccenobio Benedicti religiosa virgo Aurelia Bosia, ita Deo permittente, jam per quin-

ejus conditore

cognomen

sub Instituto

S.

quennium malignis oppressa spiritibus tam graviter vexabatur, ut conquiescere non posset;
,

sfflpeque vel in puteos

ab

illis

demergi, vel ex
;

tantum est, an loci remediorumque mutatio quicquam conferret. Itaque ad diversa

fuissent,

alto loco praeceps dari periclitaretur

accidisset-

missus collegia nostra,

ligenter curatus, sed

ibi medicorum opera diminime sanatus est. Imo

que, nisi ope divina et aliarum virginura manibus periculo ssepius erepta fuisset. Plurima ad

eam liberandam adhibita remedia pluraque vota

Cselitibus facta

ingravescente morbo, eura nisi extractis per incisionem calculis sanari non posse, physici ju-

cum

irrita viderentur,

tandem

quarto post anno ad

rae

imaginem

Virginis Deipa-

in

dicabant. Quapropter, quasi desperata salute, incertus, quid ageret, exurbe Aquensi Mediola-

hortensi sacello

coenobii vehementius

oranti, ei talis quasi divinkus immissa cogitatio

est,

num

remissus,

Papias substitit.

anno mdcx circiter Idus Julii Ubi gravi dolore afllictus, cum

patienter sustineret

tercessionem Sancti,
cito liberaretur.

; nam fore, ut per in- F nondum mundo cogniti,

jam triduum nihil urinae reddidisset, ab humanis

remediis, quse frustra fuerat expertus, eaque

jam pridem adhibere

ad divina perfugit;sumptoquesecumpectoraliveloseulinteolo, quo Alexanderepiscopusad mensamuti solebat, fidei plenus ad ejus sepulcrum accessit. Ibique ex animo Deum precans, ut, si ita expediret,
desierat,

quisnam Sanctus hic incogni(nondum enim de Alexandri sanctimonia percrebuerat fama) spem futurae salutis tamdiu sustinuit, donec sequenti anno
tus esset, ignara

87 Sed ipsa,

rpiritibutw-

xatx>

pervulgatus de signis Viri Dei sanctitatis ru-

per intercessionem et merita Servi sui ex eo languore liberaretur, statim dolorem omnem ces-

mor in mentem ei revocavit datam fiduciam, eamque in spem erexit, hunc esse fortasse Sanctum illum mundo incognitum, per quem se
liberatum
iri,

urgenteque mingendi necessitate, vix templum egressus magna turbidi humoris copia leniter effusa, omnino convaluit. Ind^
j

sisse sensit

Dei Mater denunciaverat. Itaque

laetabundus

domum reversus

incolumis,

Alexandro Servo ejus gratias a-ens

Deo rem

et
..

Patronum uu " m

""

devotione eum invocare ccepit. Interea mali spiritus eam acriusdivexareactorquere sunt aggressi, non ferentes, talem sibi
fide et

magna

delegisse, aut ejus "etfisse,

>

opem

implorare. in.pio.ai,;.
>

gesta erat, patribus coflegi. nost ^Tic nen'sis deinde hujus histori* scri^tori a Lue narl' vit. Seqne exinde nullum dolm-em au natur ffi impedimentum jam per bienninm et amp ,ns ex quo id accidit, passum esse^estaC 0, diffldit, ipsum adeat; vivit et munu S l UU H bere peragit. De his testes habemus LZj"
'i

T bseCraSSet
'

T ""*** demum
>

fere

multis

1^' ^'" SepUlcrUm S6pta e8Tedi * t,Um ^t lllud auo se ulcrum

"J
'

T!',

"

meUtem

*?*?" reelDUS
effusis

QU qU
f

6t S a

" n

^f T"'
C<BU hi
-

'

P
f

distat

per allos emensa id P sa totidem P ass lbus een ; tum videlicet et trig*inta, a cubiculo suo ad sacellum
,
'

\
.

4 A

n sacellum, n horto *it.,

t.bu,, iiu,hsp,dibusobire

DlE UMBECIll
~-

j.
in

Atezonder fomnis ap-

constitu"

coloedeepulorom
,

stbi

poret,

Aiexander in sotnnis apparuit,q, m ,psa

v.-

Maritv Tibal " " ,u ;W; n ""

'",.:...
..'

T
J,

iHnto>

i
'

^**1-1
, lllma
;

..

vene T, ene.aba.bus cireumfusunt

,

>'"'-"'-..luo f,t, r ,

Am

" "

mim "' u
-

"SSt
.u

!''

epteoopia

1 agentem
eui
ille
,

'""

al os a
!

? n0Tit q0d eum

.

hmais

"*"< dei S " Al,\:,nV"""'

"...at.,.u p,U,sv,v
. >.....;

::

" lJfc '.i il;a S

uuoupata

v.d.sset,

Conhrmatmms

ex ejusque naur Sacranientuiu olim ,

munUma

stat itim

bliun.

snt ecetit,!!!

i liotus

asp.

ibiqueinsiffuemcollucentemhmia,; ex eo rog-avi,, cur ibi lampaa ,1 rafolgwt.

:,

Wpwtea.c.m.deaoivendovotominua.q,
par

,;""'
,r:,t
.

OOjritaret, p,r , pristiu,,,,, '""" '" >' ns """"' r l,t ''''"'"

'" r
'

. Id, .

inqnit,

..ci. 8 3vi,.,inissooiltuu>,q e

bic ad honorem Dei lucere ouniena sna paupertate

SS^
1
.
:

fttex pio deamer

uum

nc

S,

="
|

jrr.ene. votom ooo!

"'* "'"' s

lwroB

'

!!*

s
'

?*"

exequi pie proposuisti, ro ipsa prsata

idque
pri-

Eccles
9]

^rmadiversisdiebusbabitaprocessiono;

, ttX0P

nolllll

terKal.MaiiannoMDon)altera
diei
cia

posl tertia vero die feato tnventionia s. Cru. quo die, mahs spiritibua expulaia, ror-

busque

Ie

,,.,,,, u

*lr*u dolo,
,

rt q|W<.

delibuta,

sus liberaberis.
89 At evig-ilans Aurelia visioncm admir; rei veritate nonnihil Bnspioari, ne quasubes-

nad emigrandum

t]

<itlijjfet'o,i7

ouid ecoe, aJexandro Baullo '"' voto faoto, ita

Buavit

applloit
rxepil ao

de

oerm*.

set iliusio. Itaque

summo mane,
in

aeliujqua
febri,

ut dc veritate

habeus,

doloribu

dla
jj

certior fieret, Victoriam sociam

suam
la

interro-

rum
riia,

gat,

da

num de umquam

lampade

veten eoole

poneo

ftdexandrl Bahradel uxo

d

oura

pi r

die

cog;itasset.
;

Qine

id quidein
,

diu

quinquaginta gravibn
ta

optasse respondit

sed dolere

quod pro voto

suo satisfacere non posset, quod tamen nemini siguificasset. Hoc audito Aurelia, quod viderat in somnis, haud vanum esse intelligens, quam
constituerat, prooessionem exequi coepit, aa

fuiBBet, nulloqua auo divinam opem per aJexandrJ

m
m,.

imploi

quietem
92

Sed
p

iu

eo,

quod

aqnitui

...imiy.-

sumptisque secum

aliis

quattuor saeris virgini-

tem
Lloet

bus, per tres dies, ut diximus, constitutos pas

admirai

bua

sus ad sacellum in horto situm undis pedibu

uxor, Tioinl |am per qninquennlun

orans emetitur, ad singulos passufl dicena : Adoramus te, Christe, et benedicimus tibi,

//

rennm
iis
:

al

latemm, deniq
p
al

cta doloribna,

quia per sanctam Crucem tuam redemisti

ueque etlam aliena manu,

par taotun
ibi Inoo

mundum. Libera me,Domine,ab iatis draoonibus inferis. Ad sacellum progre aa,

imaginem prostrata,
Ale-

tu,

mdl
nm
'

tionem medlol

beatissimae Virginis

lem

eeae,

Uoei

ibitia

xandri episcopi virtutes, labores et merita recogitans, ejus

vit.

remediia,profit('i)aritui
i

apud

Deum opem

supplex implorasignia tnaudi

eoaeti, quasi

hi

,ndem oum de
otoqna

Dum ita precaretur, ex naribus, ore et OC

immundi
spiritus,

el

ejus

magna
exibant

vi
:

tantum,
i,
ii

ut ni Irrti
i

scintillae iguis ardentis U. S.

V-/1 U1V-.1

atque

ip

jijjJi

OOl^lU) L"^i "* * * Crucisacro, peractatertia supplicatione BUXD

illi

gnum
ti,

benefloium

ta

dua

ptauue prius sacrosancta Buomwi Hft, ut pr ffi dictumerat,opedivinaprorsns!il,:,,t,u-

obtlm
dolo

O
Bi
r

1T S
stinctu,

columis evasit

s imulque

quasi a,elico

iiiiiicio, fuit

intimo quodam lnadmonita,

senertatercessionem B. Alexandri Saulii lib* se per iaterc s ' beneflcio. deiuratam esse. Quo divmo recrtatd oLii

do, auem obti,r,

fl

ttd

Al
,

cepsuuomnidiabolic^vexafonis,
nttus libera fuisse compro a
,

ntcumauo potli
)e

lOMuoa postdiuturnas ao vanaa ad remexp

zsss:ss:
Kgeuterexammatt^^^e^.
Per Beati me>ita

-*
Ja ,,, 1(i

,..

d.ntorn 90 Allcgnn. de to,

diuturna

ftbrit, item

fatiinum pclluntur :

rhoquc laborans, e lecto jacuerat, invocat multos dies Egra

"W

d.v.no ani

profi.oi,-

\P"

'

, eD

832
A. Gabutio.

VITA

B.

ALEXANDRI SAULII

EP.
iam
pi.

Alexandrum episcopum in conjug-is salutem invocans, eam, seque illi devovet, voto
vir ejus
facto, protinus illa coepit convalescere,

in parochia S. Nicolai

mox

lo-

re Patiebatur,utcerebro

qui atque octo circiter dierum spatio integram valetudinem nullo alio remedio penitus recuperavit. Catharina Papazona, nobilis viri Petri

ferre videretar.
ilta

visum obfuscabat,

& randem ff la C il Qui humor in oculo j'

fl

"

**-

SUf -

et in

humero
'xnuite

"^'

Imberti Physici Ticinensis uxor, cum ex gravi morbo a medicis derelicta, in articulo mortis
constituta esset, vir ejus, voto facto, illam B.

inferiores partes descendens, acerhnnT rem inferebat. Cum autem

et

medm
riae

Alexandro commendavit, eaque statim ad se reversa respirare coepit ac brevi horarum spatio prorsus convaluit. Ca3cilia,Josephi Marini Franciscaeque Restae conjug^um filia quinquennis, epileptica decies fere quotidie Tinici cadebat horribiliter, nulloque remedio juvari posse videbatur. Mater eam ad B. Alexandri sepulcrum
deduxit
tione
:

po intercedente, divino quodam benefioin r ta. fnerat, ad ejus opem perfugit

rogat,
nt,

** mhil profuissent, hortatn Laur^-R amic ffi 8U , qua, et i psa Alexandro enT*"
,

Zm^ ^

quoniam

ipsa "ad

crum pergere non

ibique, emisso voto, in jejunio et ora-

quicquid voti Alexandro pro psa fecissetfd \L ratum habitnram dili^nterqnc pwstituraV Itaque Laura ad sepulcrum progressa divini Z' cnficn oblationem Deo et Alexandro
i

posset, id illa ri6s tare p

&S^g X
nna Jl'

B
feminu
affecta

nicere
sanitn-

salutem a mane usque ad vesperam suppliciter implorans perseveravit; perseverantiaeque fructum retulit, filias sanitatem quae deinceps ejusmodi morbo nusquam laboravit. 91' Alia quaedam honesta mulier Ticinensis, nomiue Benedicta, ulcus in crure cancri specie, maguio cuin dolore sufferebat, quo sensim carfiliffi
:

arg-entei capitis

temrecuperant

nem aDsumeD te

v jkg discrimine versabatur.

,

Nocte quadam Alexander intimo affectu in aestu doloris ab ea invocatus, statim adfuit
eique, dolore absterso, sanitatem,

molestiam intulissent, cum se exemptam esse arbitraretur, ad Alexandri sepulcrum orans vexari denuo coepit, hostibus
ei
se-

tmm

ommaDaria cum rata grataque habui ss'et a* P lena fide persolvisset, statim ab omni lanouore liberafuitetdeincepsvixitincolumis 98 Mulier qusedam Ticinen S is, nomine Bar tholomaea de Monte Alto, olim dmonum vexationem, ex qna, quod jam per

mnnere pro ea deepondet 0^

pZ

nullam

anni spa-

2^ *
'

utab ea acce-

se prodentibus,et

pimus, post biduum omnino restituit.

Juvenit decen-

Alexandri Saulii caussa

se

non posse, sed ab eo expellendos

:

latere

95
\[ s

niscxaitoim

Hieronymus Pauli iEmilii Caponagi nobiTicineusis civis filius, dicem circiter annos
'

esse procla-

mantibus. Quod necita multo post reipsa contigit

dum

^deZt^Dmti
invocatione Uixsu extrahi-

P ueri s in domestica porticu ludens, in altum puteum, qui putridis tabulis, saxis, ac ruderibus ag-g-estis operiebatur, cecialiis

natus

cum

in aede S. Bartholomsei, Alexan,

luv -

Casus ita fuit fractis, quas pedibus incaupremebat, tabulis, intro cadens, brachiis suspensus B. Alexandri opem imploravit, cujus imag-inem in sinu pro sua pietate g-estadit.
:

nomine Exorcista illis imperante decesserunt. Eaque , ut deinceps comprobatum est, libera prorsus fuit ab omni dasmonum vedri

xatione.
99 Susanna Zoja Ticinensis, cum a dextro fe- A'< a femori, more ad pedem usque gravi ac diuturno morbo dolore al '"fttamque acri dolore vexaretur, ut neque stare, "" V mitu> neque incedere, neque in lecto conquiescere,
>

tus

ille

bat. Sed, ut divini beneficii gratia

ceret, permisit Deus, ut in

mag-is elucitius,

imam aquam

quam

ut eripi posset, decideret,

secum trahens

totam illam lig-norum lapidumque cong*eriem in caput ejus corruentem. Quod cum socii alii-

cum acerbissimo cruciatu, posset, pede quasi mortuo, ad Alexandri sepulcrum baculo
nisi

que domestici vidissent,

eum

tanta mole obru-

tum aquaque submersum

nixa vix cum se contulisset,ibi orans sanata est, ac sine bacuJo domum per se reversa, nihil amplius mali sensit. Antonia Succia aegTotans ex
febri,

esse arbitrabantur.

C ad manum non haberent, uncino ferreo prsemunitum in puteum demiserunt. Quo ille derepente, nescit, quonam modo, injecto pede,
prorsus illsesus, cunctis admirantibus, sed madidus ac sordidus fuit extractus ac tantum
:

Statim vero tenuem funiculum,

vomituque tam molesto, ut alimenta

re-

cum

firmiorem

tinere nullo

modo

posset;

cum

Alexandri signis sanctitatis set, sequenti nocte ipsi vig-ilanti Alexander ap- P paruit, splendida facie ; ad cujus aspectum illa

quadam de sermonem habuisdie

beneficium Deo acceptum per Alexandri, quem ipse cadens invocaverat, intercessionem ille parentesque, et
alii

retulerunt.Quae

omniaab
aliis,

ipso

puero pra^sente et attestante, et ab viderunt, accepimus.

Puerfcbribus
npustuiis,

non audere se ab eo quicquam quoniam sacrosanctis confessionis, et communionis sacramentis nondum expiata fuisset. At ille hilari vultu eam intuens, eique benedicens evanuit. Mox ipsa omnino nihil deinperterrita dixit,

petere,

qui

9G Hieronymus Sellarius Ticinensis filiolum habebat febribus et pustulis ita laborantem, ut de illius salute medicorum judicio spes nulla reliqua esset, propeque jam erat, ut animam exhalaret. Pater itaque humanis dinidens remediis,fretusdivinis,ad Alexandri sepulcrum sup-

cum videret uxorem suam jam triduum magno cum dolore, atque ejus.foetusque in corpore transversi periculo parturientem, ad Alexandri opem confugit;

ceps passa convaluit. 100 Constantius Crassus,

nemmuiierpe-

llberanh

eumque
petravit.

precatus, uxori, prolique salutem im-

Nam illa protinus sine ulia sua,

ANNOTATUM.

faetusa

sanitatem imquod petebat, eflicacius consequatur , monachos duos Cappucinos in via obvios ad ipsum sepulcrum precatores adhibet. Denique domum reversus, filium convalescentem cibosque, quos antea respuebat, capientem invenit, qui bidui spatio ab omni morbo liber
;

plex accurrit

que

loesione peperit a.

ac,voto facto,

filio

plorat, atque, ut,

a His miraculis

inquit hujus Vitse editor

in Italico Ms. alia xl adjecit Gabutius, .quae

comperta

ipsi

postea, et explorata fuere. Haec

tamen

evasit.

referre omittimus, ne opus prascipuum

97

Daria de Regibus, matrona Ticinensis

excedant additamenta. Id vero facimus minus inviti, quod in eadem ferme recidant mirabi-

Hum

QfcMn

ftassss1?
niirabilibus; quaeque coi

quott necesseert; uti scilicet Miucet Alexandro divina V *. * anctontate sacri honores, qul Baatum d<v t
'

33
deh(
,

si

'"-

====
,ra,uln,. ,
'

temsden^nefnenntdecreti.huU.p,;;; xandn obituin, elapsis 10

ac leptima auctontate qua-situm cis bervi Dei virtutibus, ejus u,
4
annis,
est

suunnatM,
, tls
s

^r-rv,^,,,,,

,.,,,,.

n(in

M ,;';;;'";"""";"
''"''"

monus

et

monumentis

wi
,

in

Aota pubUoa
H1
l,,

e1

dicaperpluresepiscoposvaiu.

tuerunt. Inductaautem causain Romanau,

mandatoram
,

Dei

eum
.

,.

crorumRituumCon-re-atioiuui. i eaque guhs ordineettempore reoognitin, dlsouaai definitis, anno demum mdccxli Alexatulrum
Beatos inter a3vo perfrui sempitemo, supremo
judicio certaque scientia deolaravil Benediotna XIV Pont. Opt. Max. ad Christi
I

""

' >""aiiiiniHi,,u, 1 ,..rt,,rlti

:

.i..m

,|.

mibi worto, .
Bapropti
inneris,

,;,

plina aUenofl tenel

'

dw
ntr Altamlium

mterpra quod altiasimo

Ban<

ilh

.Wimm

mpositum
o

eat, illem

bernacula felioiter sedens. Qui, eodem ad Pontificiam dig-nitatem

rite

die,

quo

ffraentemraputamus.ul

benignissima Dei Providentia ipsum evexit, diem indixitgenerali

merendam opem Btudeamu

ex alto oonoeditur,
.-..,

.,,,

oobia

hac cauasacelebranqui diesfuitv. Kal. Octobris anni mlcoxl. Mox Kal. Februarii, festo Boilioet Conversionis S. Pauli Ordinis nostri patroni,
in
dae,

Congregationi coram se

omnipotentii
proi

DeJ

vm

tianipopuliexemplum,

imque aJtum

ad 8.

nmmaoui
laude
tutuu,

Caroli in

Urbe ecclesiam nostram

ejUB diei sou-

eonfeoto,
.,,
<

lemniacelebrantemsecontulitPoutiiV\ri,im

ongree
religiosarum virtutum
t,
|

tissimus,ibiquesacrisMyst.'rii>|n r:i,t,>,uiir;,rula jamantea examinata rite adprobavit. ine post alium conventum coram se habitum xn Kal. Aprilis, v Id. ejusdem mensis oaussam deoreto
1 1

riuin S. Pauli

omnium
longe lateque
ibi

e1

immend itarum oun

optimi P
<

ad p evooatu
i

suodefinivit

frequentia, divinaquc auctoritate

ixautem Kal. Maii inagna Urbis Alexandrum Beatorum gloriain caelis donatum palam reuun:

iit, 0.1

mrn

prinoipe Jesu

IhrJ

tuiu ftiiaae

non dubitemm.

Oom
i

Itaque,

nm,r
8
,

tiavit,
ris

Beatique honores eidem hahere m teripse ccepit, et ubique terrarum habendos

ture diligenterque d

Congregatiom
E,
'

m ven
I

Prat tim
EUtibu

k.
,

esse decrevit.

ardinulium saa
Ibu
,

qq

Procei
ctis,

de Lpo tolioa Sedl

e1

lioentin
tbi

APPENDIX.
Benedictus

cis,

supei Banotitate quaui

us Dei

Tirtutibu itam

trradu

lirroii o,

qutOUI
ad

U'\ander
,

tei oli

nec ncn miraculi

qna

|u

XIV Alexandrum Sau-

interce liom
lpsiu

el

anctitatem tatem
,

ii

h b

Di D

ii

lium in Beatorum numerum refert

babatur, eadem
stitut.i,

m
etiam oon ultorum
nfflf ig

andltii

pirltn nnax]

doonmqne

otum Serynm
wtl

BREVE BEATIFICATIONIS BEATl ALEXANDRI SAULII,

Del
8

Beatm
tiinc

Indult
,,

eit,

quod
Ep

oo

pil

atqni

ad$er,

ijuaiupluriuiuru
.,! -11/1)

v<*ii-r;i tiilitiri]

Pratmm
cei

el

copoi nm,

qc

dili

EX CLERICIS REGULARIBUS S. PAULI BAJ NUNCUPAT, PRIMUM ALERI4S , DEINDE

EPISCOPI.

ruu,

tii

orum magl tratuum,

(

PAPLS

pnlon
tedicta

ongri jutionl

militei

,ilrlH
\'\'.

BENEDICTUS PAPA XJV

AD PERPETUAM REI MEMORIAM.

Innocentio

,-uti

pp
|,.,

\
,.
|

b bo. me. Bmanrj

o
i'i'.
.tJ

\!
iy

Co

mo
irnm ua

ricK nt vi

,.i

c.\

preci

Benedictus

^eni
)ti

HVPapa
xiicat,

. --ci meritis bus ac mentisexioiicic ducimus officiurn is gioni modo debitum ease

mum

^^ ^sriB:-,

nrunt)

834
A. Gabutio.

VITA

B.

ALEXANDRI SAULTI

EP.
i tt

ipsius festum

diem quotannis
hicecclesiis

renovarunt ) nobis snper hoc humiliter porrectis benigne inclinati, de supradictas Congregationis consilioetassensu, auctoritateApostolica, tenore praesentium indulgemus, utidem Dei servus Alexander Saulius imposterum Beati nomine nuncupetur, ejusque corpus et reliquiae venerationi fideliuni ( non tamen in processionibus circumferendae) exponantur. 4 Imagines quoque radiis, seu splendoribus exornen U r, ac de eo quotannis die xxiii raensis Aprilis e recitetur Officium et Missa de communi Confessoris Pontificis cum Oratione a nobis approbata, juxta Rubricas Breviarii, et Missalis liomani. Porro recitationem Officii , et Missa3 celebrationem hujusmodi fieri concedit

postquam in Basilica nostra S. Petri no de Urbe celebrata fuerint

ipsa die

xxm
,

ceebrand! facirnus potestatera.

stitutiombus

ead m currentis mensis AprTli

soW^U ?* n
a n"

ica-

I)

Noru>b

Ordinationibus Apostn decretis de non cultu editis, caBterison e nis quibuscuraque. Volumus

V
*C
*"
l

?'

dem

autem

praesentiura

literarura

exemphs etiam impressis, manu

Z tv^nrnJ^
secreta

CongregationisCardinaliumsubscriptise Prasfecti ejusdemCongregationis prorsus fides ob omnibus, et ubique

judicio,

^ XTlf^
'i

***

extra illud habeatur praasentibus haberetur, si forent

quam

ta'

qu^

ostensas.

musdumtaxatinuniversaCongregationeeorumPauli Barnabitarum, in civitate Mediolanensi, ubi natus et

S.

Datum Rom* apud

exhibitae

Vi
}

S.

dem Clericorum Regulariurn

jorem sub Annulo Piscatoris die xxin A 1741, Pontificatus nostri anno primo.

Mariam M

Regularem emisit professionem, in dioecesibus tam Aleriensi quam Ticinensi, quibus episcopus prafuit, et in civitate Januensi unde originem duxit, et ubi adhuc ejus nobilis gens, et familia perstat, ab omnibus utriusque sexus B Christi fidelibus tam secularibus, quam regu;

D. Cardinalis Passioneus.

ANNOTATA.
a Petri Cathedram anno MUascendit anno 1655 Alexander VII successit.
cui

Romanum Pontificatum

ad horas Canonicas tenentur, et quantum ad Missas attinet, etiam ab omnibus

laribus, qui

anno vero 1676 ex hac

anno 1670 adiit vita migravit.

'

sacerdotibus ad ecclesias, in quibus festum peragetur, confluentibus.

celebrari posse
concedit.

Praeterea primo

hisce literis et
litterai illuc

dumtaxat anno a datis quoad Indias adie, quo eeedem

c Supremum Pontificatus fastigium anno 1676 ascendit, obiit anno 1689. d Ecclesise gubernacula ab anno 1730 usque ad Incarnati Verbi annum 1740 tenuit.
e

Quamvis ex hoc summi

pervenerint, inchoando, in ecclesiis Congregationis, civitatum, et dioscesium ante-

B. Alexandri

festum quotannis
,

in citatis ecclesiis

dictarum solemnia Beatificationis ipsius Servi Dei cum Officio, et Missa sub ritu duplici majori die ab Ordinariis respective constituta
,

Pontificis decreto die 23 Aprilis celebretur, tamen hodie

ejus Acta illustravimus quia die xi Octobris obiit et apud suos hoc die etiam colitur, ut in

Commentario pr&vio monuimus.

INDEX HISTORICUS
IN

TOMUM V

OCTOBRIS.

Abbarca (Barbara)
S.

fluxu sanguinis per liberata 420 e. Rosarium, Catharinae Espina a S. Ludo-

Ludovicum

vico datum, obtinuit 457 f Abbarca (Isabella) pestilenti carbunculo per

et Soror ejus martyres inter Praetermissos q b Abtolamon. Vide Abtalmon. t Abundius, episcopus Comensis, solenni sup-

Abtalmon

420 e Abderamenus, Maurorum in Hispania rex, legatos ad Ottonem I misit 428 b f Abegla (Hieromjmus) 328 d, 378 a, 379 f, 394 c, 421 c. Colloquia spiritualia cum S. Ludovico serere solitus 314 f, 315 d, 379 a b. Cire,

S.

Ludovicum

liberata

349

plicatione honoratus 634 e Acacius patriarcha CPolitanus inter Prastermissos 495 c, 611 b

culum lucidissimum
Ludovico, vidit 315
dixit S.

operante Sacris S.

Acepsimas episcopus martyr inter Praetermissos 3a Aclia. Vide Alcia. Aclibertus, qui cum uxore et filia a S. Vinarnardo conversus et baptizatus dicitur 669
t
c,

b.

Quaedam

illi

prse-

670

cd

Ludovicus 379

c d, 380 e. S.

Ludo-

vicum vix induci potuisse, ul

testatusest

lecto cubaret,

Acosta (Josephus) S. J. primus collegii Taurinensis rector 217 b; in Peruviam missus

343 e, 381 b t Ablebertus, Cameracensis episcopus, S. Venantii Hannoniensis frater perperam di129 a b c d , Abobinus. Vide Abolinus. Abolinus, Bettonis frater, et SS.Aguilbertieet Ebregisili Meldensis episcopi, ut quil

219b
Ada, dsemone, delatis

Malmundarium

S. Ni-

gasii etc. reliquiis, liberata 556 c d Adalbero, Metensis episcopus, Frederici Lotharingise ducis filius 738 a b Adalbero, Metensis episcopus, in fidem ab 737

aamaiunt,pater Abreham, jEthiopum rex

^7^
607 a

Ottone I receptus 710 f, 716 c, 729 c d f e. Frederici Lotharingiae ducis frater

738 a

Adalbertus,

0CTQBBH8,

^ias nouv hpsanothec* mdusit

Adaldag-us, Bremensii i. n
""' h c 60S
*

mf-

1
Adalg-isus.

Ha mburgensis
t

,.,,

7Wri~.-;

niu m poposj

'tJSS f WtGlW m/estus

t

""' op,,m

Adauctus

m^,

xxx

** ^ ^^ ^
fi '' a '

'"

"<"

tA^ui,,M-, n
Adelbertus, A/,. fl leW fc Adelbertus, Berengarii

*"
718 b
,

s. t:hn , pt,Utqutdam <nunt,soror

\Vh
r/.
;

patre consors factus

t Adelbertus, 634
b.

A , w

^co^

jJ? CWi^, !*'*!

rcgni f

lat^l

^"'" octtiw

ora dngult S. Ludovici

ise, 15]
,

<N

Lttctowci

compos
,

facta

VWMl
no
Alamitl;.s. T/r/

apcrtumridit

k85d.GMii ani UU

So/cnm supplicatione hono,

tAdelheida, RodMifi regisfilta, a Berengario fmstra

Bu^mm
114

quot
in

expetitamf;QUoniInupki

uxorem
Jlfla

/.

iilIIM f/i-/rr/i,n.

9001

&

Francisci iconrm Tolctum dehitit

Ado, 5. Atttfoem Rothomagensis Aep. fmtcr Jotrensis coenobii conditor

f,

Alan

I|S A^ n,Adolphus, Clivuv dux II. e, 15 c. A &srt#i tfc 5. Gereone aliisque martyribu* 17 f; ^wo loco habendum id sit 18* bo d. -tf/ws 5. Victorem pietas 45 f
!l
1

femionibus
5/ "'
'
f,

bj/j .

;<nis<nutttatii
$,
/.

fama dcfunctus im
Alarr-.nm, (Oarsias OiSGoS, J tiro
edra (Isabeila

,1.

Adriana, molestainfirmitateB.JacobiAlemaani intercessione libey^ata BQ t,

ptt,stt& cwjws tempora fuit Waldo haereticus &66 d, 350 c, 363 b Adrouer (Andreos) S. Ludovicum hospitio
fl

prxotnnu tuh

Adrianus

VIP

ope sanitali fetHtUta v. n. Albanua

>icnfis

//.

Oard,

>/<

excepit
/Ediberctus,

sufi

gg; B

AJberfOUfl,

//

Cantuarioi~um rex, a S. Auguapostolo

probatur

avu
1

stino

Anglorum

ad Christi fidem
loi- e,
,

conversus
JSlianus ,

105 a

1 1

1 )

Bagaudarum dux Maximiniano redactus 32

rAomoid

AnjreiteJ rt>w fl

in
f,

ordinem a
Ithmiht
89 b

f^wlci .s\ hnnore

33 a, 88 bf,

Aibfnmus (JuHus)
mentts
\

9, //

/.

Oltwi rfewrrt

&#

t yEmilianus confessor Rhedonis, idem forte, qui S. Melamus Rfiedonensis episcopms

inter Prietermissos
(

ptui
ittt
r///r//
1

IN
<! llratis a<f

K\)u-Y\\\>,hrt(jn/,nui-r r

II

scripticultu

177 c

JStheria, parthenonis S. Mariie Suessionensis

t Albrrtus

\l;i" iin

r
/

abbatissa

1:>

c,

LfQ d
6:57

ecclrst,/ Stuu-f m9i

'"

toH Ofiifi

9,

rtoris

Ag-abarbus, Aep. Lugdunensis 636

,

d.

aliorunujur oonMCTOOit
celltitit'

>!.

Xtnnt/utim se
>:;.|

Ag-abius

Bostrorum episcopum

eieotus

A!i.'iims

.sv

/>//

rwl
R,

Agapetus II Papa S. Brunonem Aep. Coloni717 a d, 77(5 d ensempallio donavit Ag*athocles, in encyciicis de SS. Tarachi, Pro~ bi et Andronici martyrio litteris memoratus
966 H

pa/ui-

Albitins (F)f*omokett9) 9,

S.

Card,

Canonizationis

8.

Ludovici
1

tptui

Ag-elius

Novatianorum episcopus

6H

e,

AlWzia (Notoarrafwfaa diff uttttfoS, Via mrrtlr, hhrratn, ffuOdm

:'"'

615

od

ruu

tmmsanatun*
11

Ag-enoldus abbas Conrado suasisse fertur,vt

Metensem urbem

relinqueret

t Ag-ia vidu 1, relianensem ecclesiam transtulit Robertus 527 e Francorum r&D secunda Jotrensis ccenobii abbat Agilberta,
tissa

cujus reliquias in S. Aniani

7W Q Au

Mtilmundarium transferrentur,
//c donatus

rtw*9fi

i.

w^
/w.

nhh

Agilbertus, Parisiensisepiscopus, S. Tele< dis,utquidamaiunt,fraterMb, 591 Ljnter Praztermissos

t Alcaniart Francisco coluit ftnardimdter\

amictttom

cum

S.
(1

w>

*
n,'i70f

Malmundarii t Agilolfus martyr hinc Coloniam translatus c;

Octobris

Tn quievdW

'^ Akiatus, S. /;. ut noenitentiariam admilieref.

s
'

'.'^''

Frandieum,

559 d

sus
107

Aldobran

Tomus

V.

Aldobrandinus (Joannes) S. R. E. Francisco amicitia junctus 210 c

rio

INDEX HISTOBICUS Card. S. ^(Ferdinandus

:

a Grego-

XIII ad

S.

Franciscum supremo morbo

laborantem missus 227 d Aldonca, Alphonsi IX Legionensis regis filia, Stephano Fernandez de Castro nupta
158 c 131 c d t Aldncus, Senonensis archiepiscopus, inter Prsetermissos 3 c
Aldricus,

de)vaticinium e * r * Ludovico audivit Almanar (Jacobus) febri per 7W 384ab P S L ^ovicuni beratus U.
-

Almanza (Joanne

de) Alcanisii

^JoannseS.Franciscifil^Cuu^
Almenara (Hieronymus) doctor
cumfilio S. Ludovicummoribundumi d; ene ' dictionem petiturus accessit \
365 h

maroh^!*

Anglorum

in Cantio rex

J^

Aldulf,

454 b c Alemanus (Franciscus) Ord. Prted. 329 e, 398 c. Parietes etpavimentum cellse S. Ludovici sanguine recenti imbutos vidit 376 b. Illi vitam S. Ludovicus suis precibus prorogavit 405 f, 40G a, 483 b. S. Ludovici corpus incorruptum invenit 434 f t Alexander martyr in territorio Lugdunensi
511 d Alexander III Papa sub cujus tempora vixit Waldo hscreticus 266 d. Falsi sancti cuttum tum sustulit 354 e. Anno 1175 Ordinem
y

Alegre, (Catharina) uberis vici ope liberata

Anglorum Orientalium rex 111 f gangrena S Ludo-

o51 ab b Almenara (Hieronymus) ut prxdixerntl r ' dovicus, S. Dominici Ordinem in 415 e. Splendorem magnum in

dovici vidit

obituTT ^u
~

Almenzvz (Ludovicus) medicus RaphaelemK ham S. Ludovico commendavit et postriL apostemate liberatam reperit 365 452 t Almeyda(Siephanus) Murciensis
et

ginensisepiscopus, S. Francisci admiratt etprseco 172 e. Societatem

'cartha

Murciam

vit

evoca

Alodaba. Vide Saladoba.

Aloysia, Joannis Gandise ducis III
fili a

215 c

Alexander VI

Equitum S.Jacobi approbavit 165 a, 244 c Papa 324 d, 326 b. Calixti III
,

ex sorore nepos, dictus Kodericus Borgia 151 c f 152 a, 266 a. Lenzolium seu paternum nomen in maiernum, commutavit 152 b. Prsepostera libidine abreptus nomini suo labem inussit 152 e. Paulum III ad Cardinalatum erexit 247 c

nium

pta duciVilise-Hermosse, S.Francisciso n>r 153 a, 155 d, 198 c, 233 a, 236 e, 238.' 250 d, 2o3 f. Virtutum ejus imitatrix 156 d' 177 b, 180 f. Francisci de ejus morte
-..,,,

vatici-

Papa 302 e t Alexiuscorc/'., relictis suis, peregre profectus 369 e f Alfagian, faber argentarius, S. Ludovici precibus visum recepit 420 e Alfonsus Aragonius, Alphonsi II Neapolitani regisfilius nothus, Lucretise, Alexandri VI
Alexander VII

b c t Alphius martyr Milensis in Sicilia 502 bd Alphonsus rex Neapolitanus 794 c. B. Jacobi

t Alphius martyr, x scriptus

Maii Mrl. Romano

in-

Alemanni laudator 7% c Alreus (Andrea) uberum lacte S. Ludovici ope

Alteriis

donata (Joannes Baptista de)

453
S. R.

e%

479 e

decreto Clementis
Alteriis

X subscriptus

E. Card.
234
f

maritus 152 f, 174 d Alfonsusl, Aragonise rex, Petrum Atharesium Borgise dominio auxit 149
filice,

(Laurentius de) S. R. E. Card. decreto Clementis subscriptus 234 f Alteriis (Paulutius de) S. R. E. Card. Bulla? Canonizationis S. Ludovici subscriptus

Alfonsus, Jacobi

I Aragonum

488 a

regis filius,

si-

151 a Aragoniee rex, Caroli principis Salemitani, prdelio navali capti, custodiam Gonsatvo Bertrando Borgia commisit 151 b Alfonsus IV, Aragonieerex, Jacobi Ilfiliuset

multatem cum patre habuit

III,

Alfonsus

Alvarado (Simon) patri pleuritide laboranti, ut S. Ludovicum invocaret, felici successu

suasit
445 f

Alvarado (Vincentius Matthseus) puer mortis periculo meritis S. Ludovici ereptus 360 b c
435

de

successor
Alfonsus,

151 b
filius illegi-

Csesaraugustanus archiepiscopus
152
f,

Ferdinandi II Aragonise regis

tim us
153
c,

Alvarez (Emanuei) S. J. in odium fidei a Calvinistis occisus 220 b, 271 d e Alvarez (Ferdinandus) dux Albanus Philippi

232 b, 235 f Alfonsus, Calabride dux, B. Alemanni precibus se commendavit

II in bello Lusitano dux supremus 159 a Alvarez (Ferdinandus) S. J. Ambulam a S.

Alfonsus

I,

dux Ferrariensis

795 f Lucretise, Ale-

Francisco missus, amicitiam cum S. Teresia contraxit 186 c Alvarez (Ferdinandus) S. J. Idicus pro fide occisus 222 b e, 273 d Alvarez (Franciscus de) Coviltanius S. J. a
Calvinistis in

xandri VI fitue, maritus 152 f Alfonsus II, duxFerrariensis, S. Franciscum segrotantem egregie habuit 277 f, 227 a b Alfonsus, Joannis Gandise ducis III filius, Vailis-dignse juxta Gandiam abbas 153 a!
5. Francisci frater 238 c Alfunsus V, Lusitanse rex, Melo oppidi titulo cohonestavit i^ c ^ Alfousus, Segobriensium dux, rebellium victor

odium

fidei occisus 220 b, 27] e

Alvarez (Gaspar) S. J. in odiumfidei a Calvinistis occisus 220 b, 271 f Alvarez (Joannes) S. J. laicus pro fide occisus
222 b
S.
e,

273 d

Alfonsus Simonis S. J.

Alvarez Toleti (Ferdinandus a Carolo

i

ad

missus oa D *7 iv T Ahao-a (Isidorus) Aep. Valentinus,judex in processu de virtutibus et miraculis

rf
-,

n insulas Canarias

Franciscum missus

200 a

Alvarezius (Balthasar) prseciarus S. J. tiro, cujus sanctitati S. Theresia testimonium

mc229

S FranPro obtinenda S. Ludovici canonizatione ad Paulum V scripsit 480

e.

dedit
a,

I 97

Alvarius (Antonius) in Peruviam missus 219

268 c
Alvarius

IN

TOMIM

V OCTOBBIS,

^orifJoannes

Amador (Sebas^%)s'Z?^ J *' ** viammissus

Ludovici, defuncto Ystl

torum, conventus Valentini

'

tVnianu^o,

rUani rultus

,:;,,

^.a^MediZ^
'

'

S.

Prancisciso\ .,;

'"'

Maximtano redactus 32 f, 33 a, 38 b 39 h t Amantms. Comensis episcopus, solenni 1 phcatwne honoralus

" sapulus Amator m conren^u PP. Prxdicatorumvl a
,

******, S.Antoniiabbatisin Theba "

Annaa.I,su, ft Lurfom ope sanii tuta mhimanuumrigor* Ubera

Anna

Paulo,

monocAa Ord,
.

n.

/)<>,.,,,

lentino floruit Ambrosius a Jesu

'

gangramaf*
. .
'

^
MM)i

aovico a sacris confessionibv

,
.

Ordtms Aftntmorum 5

/'

A " 11:i

'

A/ato

tWs libcrata

,. 360 tAmbrosius, episcopusMediolanensis S Ivdovico apparuit 484 b e Mcorumgradu ad dignitatem episcopalem evectus
;

Aima Ludovioa, (juttuns tumore per S

I

oorota

Aima
/'''

\i

:.,-. -.-..

808

c,

tAmelberga, 5. Venantii Hannoniensis materperperamdicta L29abod

Americoursius (Gerardus) S. Bertini abbas et

feWtdHd tW, P^wdtootorum, lendiadsepulcrum L. Lud umvoto,animiscrupulo lib

Ordinis
8.

ta

Anna,

tertii

primus Audomaropolitanus episcopus, collegium Societatis Audomarense fitnd

Ameyus, JEthiopumrex Amiamidas, JWiiopumrex
r,n;
i,

tumcr
febricit

Francisci, fntstum
i a

s. Ludovici

puero contracto

AmiM, CoUmiensis epii reliquias Coloniom transtulii

//

.\/.

601

t Amor confessor, inter Prxtermissos 49]

,l c>
I
,

ac
f,

tAni Anonvuia virgo Clarissa mter

t

m;
I

i,

Amphilochius, Iconiensis episcopus 628 -,,,,,, Theodosium redargucrit Amulo, Aep. Lugdunensis 686 d Anadone ( Dominicus ) Ord. Prsedicatorum etiam extraordinarias pauperibus eleemo-

taonymu8comM
K6e

>

/ihus,

/,-?>,<

tisque periculo per

/'.

Rooerhim

tfdlal
i

is

,.

Anonymu
Robertx
Aiimiin

tftnortto.

stomaol
;
i

s h

synas prompte dare a S. Ludovico jussus 331 d e, 397 d. S. Ludovicum, cum vilipendebatur, gaudere solitum testatus 402 e. B. Nicolaum Factorem wgrotantem cum reliquiis S. Ludovici accessit 8 d t Anastasius martyr, in apographis Hieroni/mianis aliquot ad diem xi Octobris memoI

moj puer contractui

$
\

Malatesta
AnoiiMin;
ni

a Calvi\
pi q

mare
,

u frater Aneegisue, episcoput Treo\

\n beptu

i4lo

s.

Brunonem A9p
.V.

ratus
t Andochius presbyter martyr

19] o

i,

kOd

i,

-n bo
nbba-

511 d
fldei
' I

Ansoaldis,
tis

Tttn>i(<,,

Andrada (Didacus) S.
vinistis occisus

J. in

odium
'

a Cal-

soror, religionem monaeticam

/

280 b,

e,

~71 d e

Malboii

Andreaf Antonius)religiosus discalceatus Ord. 1-88 e S. Francisci Andrea (Thomas Petrus) cujus mater S. Ludovici meritis sanse menti restituta fuit
L80b Andrea (Vincenlius Ludovicus) per S. Ludo-

\nh

(Agnes) frusto habitus s. Ludooioia fratre ihmatn

i
\

Antist
s.

,t.,

Ludo
I

quaiulo ronnonn
Heligionis

!
I

Ludo
'

vicum morbo comitiali liberatus

iSi

od

vici procurator 808

Andreas Martini e S. Ludovico vaticinium audivit 43S a. S. Ludovici reliquias Susannse Carcellera optato successu imposuit
441 e
inter Praetermissos 8 t Andronicus martyr
1 J

adjutus

''>"'>

r-i

'////

Philippo r/447de.
c^

/.'^-

a,

compuh'O/-/

b c d
t

obtulit

provincice GerAng-elo (Balduinus ab) S. J. prtefectus manise Inferioris

t Ang-elus

Antoniuu
rentii

Prmdicatoi um,
a b

AJtp, Flo

''"'

martyr Ord. Minorum

inter

t Antonlu

a^ 804

o,

termissos

8 a b

MalateAngelus, maligno spiritu B. Roberti, 1*8 & liberatus sta meritis

eentibm Constanlino AuffUStO vwinenAntouiu a .'/"""'

,

^M

U
'

rum
,s

Malmundariensis Anglinus, abbas

lensis,' S.

et

Stabu557
c,

/;.

Uoberti

\alai<
/,'.

Antonius molesla febn-

Roberti U

<

Agilolphum

instituit

Antonius) Ano-uerotti (Marcus

Xativrjvmscripsit
l/i b

meritis liberatus Antonius, non procul ab Actio

promc

tus,procausaS. Ludovici 1

Romam

Augu
Antonius, Ordinii
''"',

INDEX HISTORICUS
sus, quale curiosx interrogationi a S. Ber337 f trando responsum tulerit Apocellus (Jacobus) J. U. doctor, in litteris Othonis Truchses S. R. E. Card. memoratus

doni comUi dedit 769

b.

Normannoruni *.

1m^^
(

57 a

Artes

Franciscus

Apollonius cursor seu apparitor

71 d, 74

juratus

Apparicio (Josephus Alphonsus) Xativse juratus pro causa S. Ludovici Romam scripsit

len tinxproobtinenda S. Ludovici ca Zl ^canoni hone ad Paulum V scripsit

civi^\^ b
'

474 b Aquaviva et Aragon ( Octavius de) S. R. E. Card. BullcB Canonizationis S. Ludovici 487 f subscriptus Aquaviva. Societatis Generalis, pro canonizatione S. Francisci supplices litteras>Paulo 229 e Vdedit Ord. S. Augustini Prior Aquila (Jacobus de) generatis, B. Martinum de Vercellis ad 804 e varios gradus promovit cui inscriptse sunt encycticse de SS. .Aquilus,
Tarachi, Probi
teree
et

t Arthemius martyrMtor Prxter miss Asnares medicus 416 e.

posanum,

Josephum

uti

invenit Assensi (Sperantia) strumis

prxdixerat S

TuJn L ^ovicus,

Z?

Uberata

per S

407d,

Mhznasm, S.Matromediscipulaet
do monasterio adjutrix Athanasius cornicularius t Athanasius martyr. Vide

^bcl^lTSr
m conden83 c

7W

4l6 a

569 d

Anastasius Athenion, in encyclicisde SS. Tarachi biet Andronici martyrio

litteris

pro
366

Andronici martyrio

lit-

tus

mernort

566 a
(
)

Petrus Xativse juratus pro causa 474 b S. Ludovici Romam scripsit 607 b Aradus, jEthiopum rex Araecagli Cardinalis processum in Italia in229 e stituit deMiraculis S. Francisci Aranda comes pro obtinenda S. Ludovici ca480 a nonizatione ad Paulum V scripsit Arandiga ( Michaet de ) presbyter Ordinis de Montesa in opprobrium fidei a Mauris 242 f, 345 d, 405 b combustus Araozius ( Antonius S. J.presbyter, S. FranAradoni
,
)

a tAtticus, episcopus CPolitanus, inter p r JJ termissos 2 a, 490 f, 491 a, 627 d 628 a Ecclesice CPolitanee S. Sophix

2b Atzbeham, JFthiopum rex 607 a Atzfam, Mthiopum rex 607 b Avalos Gaspar de ) Aep. Granatensis Eliza bethse imperatricis funus excepit X63 c t Audoenus , Rothomagensis Aep., Adoni fratri suo in condendo Jotrensi ccenobio
adjutor 117
gasii et
f; patrem reliquiarum S. NiSociorum Rotomagum Vadiniaco

nem

dedicatio10-

fecit

cisco innotescit 165 c d, 167 d, 243 f

dux

attulisse fertur

523 b

ejusdem

Francisco in obeundis S. Ignatii exercitiis 168 d Romam abeunti comes 173

fuit S.
;

retiquise

Vadiniacum delattehU
de
et seq.,

c d;

Condatum
531 d
;

528

544 e

Wambasium

f, 247 e ; Castellae provinciatis 190 b, 194 e; Philippo II carus 212 f Araozius (Petrus Michael ) in Societatem be-

dem

ejus-

reliquiae

Malmundarii

542

c, 544 f, 547 f, 552 c

t Augustiuus,

neficus Arator, episcopus Verodunensis 597

f,

249 b 598 b

Arcadius a Theodosio patre imperii particeps factus 614 d, 615 f, 616 b Archembaldus, Senonensis Aep. 739 f, 740 c Arcbintus (Phitippus) Saluciarum episcopus,

Angtorum apostolus, S. Justum Cantuariensem consecravit episcopum 102 e. JEdilberctum ad Christi fidem convertit 104 e, 105 c missus in Angliam a S. Gre;

gorioIPapa
;

105 a

Exercitiorum S. Ignatii examinator 171f Arcis ( Joannnes diuturno asthmate S. Ludolibelli

j

t Aug-ustinus, Ecctesise doctor, inter Pr&termissos 491 e a S. Ludovico in supremo morbo invocatus 346 e

vici ope liberatus 441 e f Ardedus, JEthiopum rex 607 b Arenas ( Thomas Ordinis Preedicatorum 324 c, 390 c quserens ex S. Ludovico, cur
)

Avignonus ( Barthotomseus ) Ordinis Pr&dicatorum, scriptor alter Vitse S. Ludovici Bertrandi et pro ejus canonizatione procurator 294
e,

367 b

e,

478

f,

479 a; insignem

doleret, quid responsi acceperit 313

c,

376

d e
Arenosa vidua, fluxu sanguinis S. Ludovici meritis liberata 360 b, 431 b Areobindus, Olybrii gener 631 e
Arevalius
sci,
( Bernardinus Ordinis S. FranciS. Francisci Borgice seculum deserentispreeco 11 Sa, Armengol ( Andreas ) S. Ludovici manus magna claritate perfusas vidit 430 c
)

quam hic habuerat, de S. Ludovici gloria visionem audivit 428 d et seq. ; S. Ludovici corpus incorruptum invenit 432 f Avila (Atfo?isus) Gandiensis canonicus, S.
S. Francisci,

ex patre Ord.

Francisco in pueritia a sacris confessionibus 154 f, 238 e Avila Alphonsus seu Basilius ) S.J, aditum condendi Hispalensis collegii aperuit 194 216 a c magno ibidem fructu versatus
(

Avila (Elvira)

Biatinum
)

Armeng-ol (Joannes Andreas) pueri, S. Ludovici mcritis ad vitam revocati,pater 430 c d e Arnoldus Arnoldi Bavariee ducis cognomento Mah, filius. Vide Arnulfus, Amulphi, Ba,

condidit Avila ( Gomesius

Avila

Societatis cotlegium 216 c, 273 f

et

Carolum V scum splendide habuit

S. Franci-

1^1 b

varise ducis, filius.

Joannes de ) concionem habuit in ( funere Etizabethas imperatricis 153 d e

241 c

Arnulfus, Arnulfi Bavariae ducis filius 772 c, 774 c d ; Henrico Bavariae duci infestus 712 b c d, perit in prselio 720 a Arnulfus comes Valentianense

Avila Padigdia (Augustinus d' ) Ordinis Prsedicatorum, Insulae S. Dominici dein Aep., particula fili vestimenti S. Ludovici gravi
390 e, 410 f fluxione in lingua liberatus Avilez ( Francisca) in Societatem benefica
269
f

canonicorum

collegium insiituit Arnulphus imperator Lotharingia>

WLA
regnum

Aviolo

'

'

Xviolollie

0MlM

V ,H1Vl|; H^

tAureusirp.,^,.,

,0tf '

ata

lef

W*W6

^^^aoo^saPauUacensis ffi
+

"*""*

<*"

nffirjfe ?
ra

'"-'

"'

** s,

"...

o,P, oooe<Am ,, omVo

splendentem vidit Aybar (Anna dey /$k ttm

Barbara /fc/u/arurn incommodo S.

0um

wafo

<7/.W//

cruruffl

dootci ope liberatum cidtt

&

/ u

.
I

></

Prmtem
, l#.

B**ba]
s. Francisci
|

&ye^(UrsulaClara)tertiiOn/.
S.
dit

oio MuU'i/11,

Ludovicum

fcmo *qjuiii

sibi gloriose aj

Barbalianusprosoytor

Ayora (Joannesde) Carvajalii episcopi Placentiniprovisor, post Ovetensis

i

M8

epis<

opus

Barberiiui
fotricisuDj

Azarola (Joannesde) ex Ordine S .Hieronymi, divini verbi insignis prxco Azebedius, Montis-Rcgii comes, oit
lic

R,

/.'.

Socielatis

collegio

symbolam

contulit

ffita

Azebedo (Aiphonsus) comes de Montereyl, dita S. Francisci concione, aulam deseruit

Azevedius(Ignatius) S. J. collegium Fluminis Januarii inchoavit 217 a; pro fide 0
fc&O,

.1

Barel
Or</. 8.
I

ClU5,aOU3
ikir^aiiu.
tacti'
//

/,

\ S

/./,.

70 bel

eqq
,

Azzolinus (Decius) S. R. E. Card., Bullw

Moticatfo rwtor,

Canonizationis

S.

Ludovici subscriptus
lss.l

//)///

JliV

Baccari (Thomas) ab apro

Baeza (Joannes de) 5. /.
vinistis occisus
i.

Ixsus, per

ll

bertum Malatesta ou/(uho wzou, sanatus

s x-ru
1

^
1

doviciope

lib<

lii

iru

w odium

fidei a Cal-

R
pheticum
S.

20

b,

!7i f

Lwk

Praed. monitusa S. Lu-

i:

Bag-adius

Bostrorumin Arabia

ep.

non

lcyiti-

me

depositus
'"'

cipue cul
-

Bagliares (Maria) in ecclesiam Burgiazor benefica Bagliester (Antonius) Ordinis Prsedicatorum 335 b, 39G d. 417 b d, ccelestem musicam
h c

Minorita, .-

bnul

/"'

tum mnitati
BartholomiBu
,

Varbow

in obituS. Ludovici audivit L28b

l

c,

iUosummorm
vidit
!

dorem, exejus corpore prodeunt em,

tt

procurntuBagni (Joannes Baptista) cursor specialis S. Lurem fiscalem, ut processus

dovico apertioniassisteret, citavit accepto a S. LuBajarri (Angela) 415 a, 459 b; tmUm drjmt-

Bassus, cui inscriptA Probi etAr Tu,

ss

dovicovino,afiliasuacapd<> SUJWWHOwu,^u ejus opera vidit 328 d, 420 b V

sum

vr

Ui

A.-Aal

\\% &

de L

11 a D# 1*V

Luaovicusindi^uen^selee,,,
Baiarri

k,/rfa *****
missus nienses pastores viduatos

80;

Isabellee

Casttghona \a.,e-

IM
tBandelk
^cxeiai

|;

INDEX HISTOBJCUS
f Baumadus, cujus reliquiae inCathedrati Tutelensi servantur 64 f f Bazalota, sanctimonialis Habessina 606 b, 607

cetUe. Alexandrum Sauliu r> scrtbitm*. Museo Bollanaianol?;:**Benet (Clemens) Ordinis Uh d Pr&dimt* aiCato ^m, S Ludovico vost maru .Jl ^opostmortem,uti V ronZr W, ap. *> ^jjparuit 11 f Benet Comes (Mattheeus)
.

cd

Bazanus (Franciscus) S.J. inMexicum missus

219 b, 268 d
Beatrix, Frederici Lotharingize ducis

uxor
737 e

S.

fehciter usus

Ludovicitf ?. re ^qun s
-

primus prioralus S. Nigasii apud Mellentum Prior 535 f Beccaria (Hippolytus Maria) Generalis Ordinis Przedicatorum 472 d
Beaufour (Robertus de)
Beccaria (Laura) beneficio per

^rlZ

Z<PUer ' StrUmiSS

^^
ic

B Alexandrum
.

832 d Becutius (Aleramus) Taurinensis Societatis collegii parens 217, 270 c, 272 c Bella, amissas brachii vires B. Roberti Malesta
affecta

Saulium

' Beneyto(MichaelJoannes)Francisc X * errerse F conjux 6 b ' t Benignus presbyter martyr

JZ
f

tBenitius (Philippus) in Sanctorum

meritis recepit

148 c

Bellauo (Dionysius de) Ordinis Praedicatorum

gravi infirmitate B. Jacobi Alemanni intercessione liberatus 801 a b e Bellanus (Marcus Antonius) capitis dolore B.

^T^t^Z^^^
281

una cum

S.

Francisco relatus

M m 7" p

ThomamAquinatem,

ul credebat, vidTill

Bereng-nrius, Berengarii Augusti

regnumoccupavznod
I recepu 710
e

nep^lZx

Alexandri Saulii meritis liberatus 830 b Bellot, Cartusianus inPorta-Cseli 393 e Belluga et Moncada (Ludovicus) S. R. E.
subscriptus 234 f Belmustus, S. R. E. Cardinalis, B. Alexandri Saulii merita et virtutes magni fecit
829 c
Belot (Joannes) sacerdos, tactis S. Pientide reliquiis, manus dexterte gangrena liberatus

f;

amissum\b

inde pulsus
seu

qZZ

%Z

Card.

Decreto

Clementis

Berengarius, Namurcensis
Berinianus,

LomacenslZt

in Pamphylia episcopus d Bernardinus Marmoreus, inter Praetermissos

Bernardo (Sperantia) duos suosliberos per Ludovici attactum strumis

4.-D

495 a

liberatos vidit

541 e

usu S. Ludovici ope donata 455 e Bel uis (Anna) Hieronymi Abella filia 380 e, 381 h,7?iato cordisperS. Ludovicum liberata 419 b, 458 e; Rosario a S. Ludovico donaia
Beltrani [Tsabella) brachii

420 d t.-, t Bernardus, abbas Claraevallensis,morosihominis imperio se siibdidit 83 d Bernardus, Caroli Magninepos, rexltalia?88

Bernice (Margarita) pueltas S. Ludovici meritis

c d e

ad vitam

457
rat,

revocatae mater

f,

gutturis obstructione liberata 458

difficili partu

461

e,

Mauram, admoto
Rosario,

ilti,quod S. Ludovicifue-

Bernuinus, Vesontionensis episcopus, S. Germani reliquias aliquot in metropolitanam

S. Joannis ecclesiam intidit Berrevoets (Elyzabeth) contracta, S. ri meritis sanata

liberatam vidit
ibid. f

623 b

Beilus (Isabelta) 375 e, filiam, uti pr&dixerat S. Ludovicus, peperit 315 c, 379 b c Benedetti (Gaspar) civitatisValentina3Juratus

Gumma694 b

pro causa

S.

Ludovici

Romam

scripsit

t Berta, Blangiacensis abbatissa, inter Prajtermissos 491 ^ Berta, Ottonis I socrus, abbatia Merenstein

472 a
Benedetti (Maria
vici

Anna) usu annuli S. Ludo361 b

ab eodem donata
t Bertilia,

laterum dolore liberata

prima

Bened\cta,Pauliacensisabbatissa,S.Jutianam in ccenobium recepit 662 b f, 663 a b c f, 664

e, 665 e f Benedicta, Ticinensis midier ulcereB. Alexandri Saulii meritis liberata 832 b Benedicti (Baptista) laterum cruciatu per S.

710 e ccenobii Kalensis abbatissa 118 ace, 119 a, 120 d

Ludovicum liberatus 451 d Benedictus Ecclesix Cathoticse Episcopus Clementis decreto subscriptus 234 e t Benedictus a S. Ludovico in supremo morbo invocatus ^q Benedictus (Michael Joannes) Vide Beneyto Benedictus, AnnseMontforte

Bertolfus, Bavariaedux 712 b Bertout (JEgidius) 678 c Bertout (Sophia) Vallis Rosarumprope Mechtiniam abbatissa 678 c Bertrandus (Jacobus) S. Ludovici frater 346 d, 362 c, 368 b, 369 a, 375 a. S. Ludovico sepul-

crum
et

condidit 43 \

e,

litteras remissoriales

filius,

qua in Rusaffa odorem dedisse

S.

Ludovicus

bibit,

aquam, ex suavem
4j4 a Valciodof

compidsoriales in causa fratris sui RibereeAep.Valentinoobtulit 472 d Bertrandus [Joannes Baptista) S. Ludovici frater, Ordinis Pr cvdicatorum 369 a Bertrandus (Joannes Ludovicus) S. Ludovici pater 295 c, 367 b, 481 f,- anno 1548 mortuus
297
a,

309 a

testatus

a SS.

Brunone

et
c,

Vin368

443

Benedictus VII Papa Hasterix ro unionem ab imperatore

cum

centio gratiis affectus 309 c d, 310

cd
Bertrandus (Michael Hieronymus) S. Ludovicifrater 407 e; subsacrista in ecclesia majori Vatentiae 348
c,

approbavit -^, Benedictus XIII Papa decretales de S Francisci canonizatione litteras promulgavit 231 f
.

Othonel factam

368

f;

S.

Ludovicum

Benedictus

rum

Papa particularium etcles^traddiones non esse contemnendas do-

XIV

cegrotantem ad nosocomium presbyterorum deducendum curavit 348 c. Jacobus perpe-

ram dictus 299 b, 42 f Bertrandus (Petrus) mortuo Martino Arago1

nitv

OCXQUUB.

fiuwuS.Ld

"' S

"70S

" /

w"

Bolojrninu,

2.

o,,

Brenanum .r/onnant

f-T

?* ^

*' et

Andronici martyn

Bonn (Jo,, .,. ,

,

.,

:,,

^
XIII.

Betanzi (Dominicus) Onlinis Pr.v.licalorum

Betto,,.^,Wisrf
Bicbe

^
sa,

Jj

*ene

(JWfus * cxcam
>

fe;

S.

Nigasu meritis

restitutam

"

,S

"

/;
S

u
;

m(Jo.BapHsta)T
puhadB.AlexandriSa, cursum tantisper reprimit

v
'

&

/.-/,
s.
i
,

icopusJ
n c0n .

caminator causa
.6*<

oricl

^miu,
ronmril
V

Pippinu

t Birgitta Sueca revelationes suas pub!

Biveroa, nobxlis matrona,in Societatcm
fica

806e,808d
scrtpstt

PopaBdwinumregmadfidm

Bladelinus (Petrus) Middelburgum Fla\ oppidi formam redegit Blanca, Jacobi Ferreri uxor

I|()

lx

PJ
n

v loannmn,
retulerii

<

Blancus (Franciscus) Malacita

"'

s ""'

SC

Malacitanum

us oJL

Societatis collegium cond

801

Blanes {Franciscus) quantum S. Ludovi. honores fugeret, expertus 8 f,408a, eo tempore, quo moriebatur S. Ludovicus, lucidissimum lumen vidit 351 c fragran1
I

t Bonosius, ep, Sabrnitanus 671

b,

672 a

i.

Borgia (yKtjitiius Bertrandut de)

Boigia (Al/bnsus
ui

tiaeejus testis

,i

, ,

m.
ofo) \///>./

i,

(Ai/bnM

/0 ,>,

Blassus, episcopus Audomaropolitamus , 8, Venantii Hannoniensis ossa in decentiorem

capsam transferri jussit Blasco (Lucas) agricola

Blasius, Joannis

L38 b
i

/iv///.v

aula
I

150

'

i,

Marci

filius,

fcbre S. Ludo!

vici meritis liberatus

160 d

Borgia

ij j
S.
/'V,

Blecca, Lincolnix prxfectus, a S. Paulino,

Aep. Eboracensi, fide Christiana imbutus LOSCj LOGd, 112 b

Blesa (Catharina) dolore dentium
et
1

/'Ai-

//y//./

//

ad

summum

Pontif

pedis S.

B,17lbj
\"//

t56 d Ludovici ope liberata 1 a Bliers (JEgidius) cxcutiens S. Gummari meritis pristinum oculorum usum recepit 605 c Blonda, diuturna infirmitate B. Roberti Ma-

Jacobo

Arago'

nue
ia

150

(Cathai
l

ntti

Augustina

p<

bo 8,
Borf.

latesta meritis liberata

587 a Bodo clericus Bohemia (Paulus de) Ord. Praedicatorum,

'

S. R.

rfem

V'/

febre acutissima diuturnoque capitis dolore

B. Jacobi Alemanni intercessione liberatus
Boil de Arenos (Joannes) *03 c; S. Ludovi//

,/,

i i i

umm\
fjtaa

Lod
.v.

cum cujusdam doctoris areana cognovisse, narravit Antistio 389 e,- ^ro /?/ia I, cfo
wta <?#
partupericlitanti,
34G c d
;

and Di
5.
i'>

i
I i

apud

S. Ludovi

cum sollicitus

frusto tunicx 8.

Lu-

ats'

"'.< s

L80,

360 dovici varia avariis maladepellividii a Deo e puniendum e f ; nobilem quemdam strumosum ejus S. Ludovico audivit 314 c ; 455 a rosario a 8. ope sanalum vidit 464 c,
;

ftfaj

/,#

imperatriciSt WaaHmiliani

n
,

ob-

viampai

UippoIIn
oi

Ludovicodonatus
Ludovico,liberatus partv Boil (Isabella) mortis ex precibus erepla 346 Ludovici
4:

^"

mvocatc Boil (Bertrandus) tumoreventns,

" *

Borgia (F. rfe) /?rfm suam

7"

Aragonix n
///,

gra-

untWJ

<fe)

*w* AZ/orwo

A/v/

unius genu malo, admoto ni-o,- fruxUk. Francisci frusto, liberata

vi

itti

.*****;
*"
! >

gonicerey

** c

1NDEX HISTORICUS
Borg-ia

Borg-ia

[Fortunius ArnalduS de) 150 e {Franciscus de) sub Jacobo I Aragonix

dinalis

l%%% l54c
-

*t

232d,
T
'

3sd

150 f rege Borgia [Franciscus) Gandise dux hujus nominis II, S. Francisci ex Carolo filio nepos 173 f, 224 f. Avo obvius 276 c. Confestim se sanandum e S. Ludovico audivit 341 d, 342
h, 416

Borgia (Stephanus de) sub Jacobo nide rege

, Ar ago-

25 a

ef
Borg-ia [Ximentus Garces de) Borromjea (Barbara) tironum

'

Borg"ia [Franciscus de) S. Francisci ex filio Joanne nepos, Majaldae comes et Squilacii princeps, poeta ceieberrimus 159 d (Gaspar) S. R. E. Card. E. Francisci Borgia abnepos 229 f ejus Beatificationem petiit 230 b c Gunsalvus Bertrandus. de ) Caroli Borg*ia principis Salernitani navali pnvlio capti custodiam sibi demandatatn habuit 151 b 150 e Borg-ia (Gundisalvus JEgidiusde) Borgia (Gunsalvus JEgidius de) seculo xiv
;
(

Novellarice excilavit

S J
'

~ 72e 2( Borromeus [Fredericus) S. R. E C d' alis> processus generalis de S. Ludovico Ludovicc nator a Sixto V constitutus 469 f *? Canonizationis S. Ludovici subsrrill b. B. Alexandri Saulii concionZdi^ tionem imitatus
]

9 n 2 d,27

_~

guit 279 d 150 e oJ^\ un%

l

em^
i

Borrugli (Bartholomevus) puell cv,

colli

stemate per S. Ludovicum liberatx,

t>

J?*
'

151 c

pa ter

episcopus Squilacensis S. R. E. Cardinalis, Joannis Gandiee ducis III filius 153 a, 173 c, 232 c, 250 a Borg-ia (Joannes) Gandiee dux II 152 e Romse occisus 154 b, 238 d Borgia (Joannes) Francisci hujus nominis II GandicV ducis filius 416 e Borgia (Joayines) Gandim dux III, S. Francisci pater 152 f; anno 1543 defunctus 167
Borg-ia (Henricus)
;

464 a Bosn (Aurelia) sanctimonialis malignis sm mtibus B. Atexandri Saulii meritis

,

4NBf

liberata

!WA Bossfius

iTTHieronymus
(

88 ef,83Ubc
)

Alexandri Saulii meritis liberalus Bou (Galerannus) uxorem suam

sanguinis fluxu

830 a

gravissima

f;

a Paulo III laudatus

f.

249 f

Borg-ia (Joannes) 253

S.

Franciscum patrem
247 e, 259 a d Galceran fif,

secutus
lius

Romam

P us 133 ^ Bracamontius (Jacobus) S J.primus Lime?isis ct r 219

febrelaborantem,utS.Ludovici opem i ~ m ploraret, optato cum successu monuit 36' d Boudot (Paulus) Audomaropolitanus episco-

Borg-ia (Joannes) Petri Aloysii

,

Brag-adenus,

dux

a,

268 c

Venetus, a Turcis

S.
;

Ludovici pedes osculatus 355

Famagu-

426 b

S. Ludovici corpus

ex sacristia in
a,

ecclesiam suis

humeris transtulit 352

429 d
Borg-ia (Joffredus de) seculo xiv Borg-ia (Joffredus) Squilacensis in

StcV OCCisUS () Brancatius (Franciscus) S. R. E. Cardinalis, BullcV Canonizationis S. Ludovici subscri-

151 c

regno Nea152 e 152 e f,

politano princeps
Borg-ia (Lucretia)

Alexandri VI

filia

174 d, 232 b, 235 f, 236 e, 238 d e, 244 e Borgua (Ludovica) Joannis Cardomv conjux, S. Ludovici intercessione auditum recuperavit
Borg-ia

487 e t Braulio, Csesaraugustanus episcopus, Peccatorem se nominavit 03$ c t Brendamis,a&&as CluainfertensisfaS c,rAb\) t Brigida virgo lignum aridum in viridecom-

ptus

mutasse ferticr

139 c

363

a,

457 b

(Petrus Ludovicus) GandicV

dux I

Borg-ia (Petrus

152 e, 238 d Ludovicus) Montesse magister,

Briones (Franciscus) S. J., S. Francisco in Lusitaniam eunti socius 203 b, 204 c ; valetudinem illi prsedixit S. Franciscus 285 b Brizuela (Joannes de) civitatis Valentina> juratus 467 f

Bru de

S. Francisci frater 18S b, 207 b, 219 a, 238

c, 268 b Borgia (Pelrus Aloysius Galceran) MontescV

la Modelana (Joannes) Ord. Prtedicatorum., causx S. Ludovici procurator

magnus commendator, erga

S.

Ludovicum

devote afectus 253 e, 255 e, 24$ a, 285 d Borg-ia (Petrus de) sub Jacobo I Aragonitv

rege f Borgia (Philippus de) sub Jacobo I Aragoniee rege 150 f Borg-ia (Philippus) S. Francisci frater 188 b,
<R

467 f, 471 c t Bruno, archiepiscopus Coloniensis, Ottonis I imperatoris frater, inter Prastermissos 5 f, 43 c e, 45 b. Tabidam inauratam S. Victori martyri paravit 43 b ; anno 965 mor-

238 C

tforgia

(Raymundus de)

tuus 46 e t Bruno, Cartusianorum fundator, S. Ludovici patri, mortua prima conjuge, de Cartusianorum habitu suscipiendo deliberanti, apparens, id ne faceret, suasit 295 e xgro;

eques

S.

Jacobi

tanli

S
;

Borgua (Rodericus). Vide Alexander VI. Borg-ia (Rodericus JEgidius de) ] 50 e Borgia (Rodericus de) seculo xiv 151 b Borgia (Rodericus de) seculo xiv 151 c Borgia (Rodericus de) egregiam operam Jacobol, Aragonum regi, i n expugnatime Umolensi pr&stitit ] 51 a Borgia iRodericus) Joannis Gandiee ducis ulex secunda uxore filius, S. R. E. Car-

368 d

Ludovici patri apparuit 309 c d, a S. Ludovico in supremo morbo

346
f

invocatus

t Bruno M., Otionis Saxoniae ducis frater

702 d

Brunulphus dux, a Dagoberto, Sigeberti Austrasideregis patre, interfectus 738 f t Burchardus, Herbipolensis episcopus simul

Burchardus,

FranconicV gubernator 714 b, 715 b Wormatiensis episcopus inter PrcVtermissos 492 b, 495 f
et
,

Burchardus, SuevicV

dux

<

,;

Burdeus

V OCTOBRls.
Buro-oa,

***-2r*

ex Ordine

pr

..

pp

t
"?**
ntonetmpertixrit

uxtiis et secretis

KumcumuworeetKb*. "fbonorumOrdinis sui

openon^mTu ,""

Bustamantius
*rt 178
b,

iWtno a^. Bboracensibaitizate

(

Bartholom.vJ
b,

>

Sj?

>s

iso

181

1'

neadPaulum
Cni n
/ budomcum

$" Mate

>*;;\Ti,v ni bus
habitus

UWnuslInduslethargofi
liberatus
/.'

m Lusitam
consputi 288

czscoCarolum V adeunti soci 6. Jfemcuri /aoie^ inwtw

us neptem s imaexitialiliberatus

m prondto
M*i9um9morbosanatum
irt
S

Bayrao (Elias) filio uleeratacrura S. a mentis sanata vidit

Uih
indtcavit

quo laborabat, moritu

Ca "
/-viballa (Apollonia)puella Romana, herpete S. Francisci meritis miraculose liberata

mtius)Pi
\m

rum

in

&

a Pto

Augustanum
n,

misi

Oabanes (Simona)parotideperS. hberata

C "

Ludoma
tll)|
, (

PP.Si
;l1

nfbstus
rinista plure
j
i

i',.s

Cabrera (Hieronymus)pueri, S. Ludovici memtis ad vitam revocati, pater

1,60

lH

odium
Oapegll
l,/i

,|

,.,

Cabrerizo
&a?

Andraw j

QrriAtfe

Pr#dtca
converteret,

5. Ludovico, se, ut

Indum

Eie
,,/,7

innoxie toxicum hausisse, audivit 389 fj eton tn Jntfife puellam ad vitam revo< testatus est, se audivisse ex multis 390 b ; item S. Ludovicum saspe altissimse contemplationi intentum fuisse 895 c d, 107 b secreta S. Ludovicus divinttus cog\

Cape herniosum,
i

,,

ul nutri\

meritia
'///.

sonotum

vidx

186 o

Caponagi

//.

Alexandn
Oarafa
/''/-'/

Sauli\

398 ef Cabrero (Gaspar) gravifehre et costarum dodolore S. Ludovici ope liberatus 168
1 1

Ln^i

\
,.\.

/./'

nninator aS\
L68
o,

Cadovilius. Vide Capdevillius.

I69b, i."

Josephi Marini filia, B. Alewandn Saulii meritis epilepsi liberata 832 a Caecilia, diuturna febre et lateristremore, invocato B. Roberto Malatesta libernta
Caecilia,
,

irafa

(Carolus) 8. R. E
188
fDtfi
I

wo?/'

a
t

Carafa

iepisoopt

w
itibut

Sam
politann

L48c
C&lestius hivreticus
627 d

f Caesarius, Arelatensis episcopus, quos har.ilihi b buerit Vitae scriptores

gatus '" ffispaniam, ut miraculis ^ l p

i

st

ttfiM

retur, conc<-

Caetanus (Henricus) S. R. E. Card., causx S. Ludovici examinator a Sixto V constitutus

n;sr,

Carausiu

Romano
!

'',

19

1,

b,

VTOo

Carbonellua ( Nicolav 1
i^.

/'//'"
S.

Ztonoti

Cafra (Andreas) cujus soror a vulnereexpul-

Jacobum Alemannum

Domin
'

verepyrio contractoS. Ludovici ope sanata

fuit

tu induit

463 b c
S. Francisco

Car

itiw^ ai>/"

''

f Cajetanus Thienaeus, una cum in Sanctorum album relatus

niensi originem dedit
Calcaresius, B. Jacobi

ni
Cardcnas
re l,.
Cardiglin
diit
f/-

231

e.

\aqu$d

in
li

Calatajud (Ludovicus) collegio Societatis Oca-

inciscum
e,
I

L78

Alemanni intcrcessione
,

(Hieronymus)
s.

S.

i '" l
'>

visum adeptus
Caldera (Marcus) S. J.
in

aliq

odium

fidei
'

a Cal-'
'

vinistis occisus Calderone, SS. Vincentii Ferrerii

b,

Ludovicum \anatu atndnereper (Alphonsus de) come de Orppaa, Cardona

simultatemhdbu\
/>*
i i i

et

Ludovici
libe"

ope stomachi malo ratus

Calixtus II
nis tulit in

et

sanguinis fluxu

ef

Papa sententiam excommunicahoHcnricum V imperatorem

58 b prxsule VatenCalixtus III Papa 307 d; ex Borgia fihus, notino Papa, Dominici de
bili

I e sacristia in ecclesiam PP. conventus suis humei Valentini toum, oun J ""' I""

<um

igni

Borgiarum genere Octobris Tomus V.

ortus 151 d e

f,

230

Ludoticum, cumtiteOardona (DUaeiufJ 8.

10S
rc^.

INDEX HISTORICUS
ret, velut

insignem Dei Servum cvstimavit

353 e

Cardona [Hieronyma) Uzedde dux, fcetu mortuo S. Francisci meritis miraculose liberata 230 d Cardona (Joannes) febre S. Ludovici ope liberatus 442 f Cardona (Sanctius) Aragonuv Ammirantius
287 f Cardoso (Gaspar) protonotarius Apostolicus 466 f Cardova (Jacobus) defuncti S. Ludovici manus osculatus 429 e Carillius [Jacobus) Ocanise primus Societatis munia obiit 215 c Carillus Carvajalius (Didacus) Biatinum Societatis collegium reditibus auxit 216 c,

Carolus Lotharing-us S R Societatis Mussipontan* Mussipontano

dit addi. 217 Carolus (Mansfeldius) 274 c /' monasterin que reliquias circa rUm Rhenwn xn Tl /enorem sec. xvii exspoliavit Carolus, S. Bwnonis, 46 b Coloniensis ar isis scopi, ex sorore Gerberga

F r Jio *LJ!H* colle9i academ la n

^ f
,

nepoTtT!' 703 b,
737
.

Carolus, S. Francisci fitius et

vm

274 a
Carlota, Alberti regis

3 3f Carpineo (Gaspar de) S. R h nn dmalis, Car ^. ^ BullcB Canonizationis S. Ludov

^/LJ.^i.'J..": p
R F

'

ptus

ci subscric
,,.
,

Navarrae
,

filia,

nupta
152
f

Ccesari Borgia

Carpineus (Uidericus) S. Bull* Canonizatiolis

Niccvnus episcopus, a Pio Vad japonas Sinasque missus 218 c, 265 a c, 266 d Carolomannus, Pipinifrater, monachus CasiCarnerus (Melchior)
.

S .J

ptus

Jk*%
487

Carpualdus, Onentalium Anglorum rea Paulmo, archiepiscopo Eboracensi

nensis 281 c t Carolus Borromeus, S. Francisco amicitia junctus 210 d in Societatem beneficus 217 cd. B. Alexandri Saulii opera in multis uSus 822 c, 813 d e eumdem consecravit episcopum 815 a, 816 f magni facit 825 a Carolus Calvus, Franciee rex 515 f , 545 e, 546 a b imperator 546 d ; Hincmari ad illum
; ; ; ;

gremium adductus su Edwini regis

clesise

ad Er

103

b, uti et

674 b Carolus VI, FrancicV rex 121 a Carolus IX, FrancicV rex 224, 240 f, 263 a ; S. Franciscu?7i humaniter excepit 226 b, 277 d. Carolus, Caroli Vex Philippo nepos 203 b Carolus, GebhardiTruchsesii Aep Coloniensis frater, ecclesiam Bonnensem vastavit 49 a Carolus II, Hispaniae rex, canonizationem S. Francisci petiit 231 e, 233 f ; uti et S. Ludovici 487 e
586
f et seqq.,
.

scriptum

Carranza, Aep. Toletanus, Ord. S. Dominici in custodiam datus 207 c e. Societatem To letum evocavit 21 Carvajalius (Guttierus) episcopus Placentinus Societatis collegium erexit 188 a, 193 b c 215 d; mores suos S. Francisci precibus emendavit 193 et seq. ; in pauperes pius
194
a
257 f

^
v,n

Carvajalius S.J.Astwum apostolus 205 d, 261 f Carvalius (Didacus) S.J. tiro,pro fide occisus
^22 b e ., Carvallo (Petrus) S. Francisco Ulyssiponem

adxentantiJoannis Illregis nomine felicem

adventum gratulatus

154,

Carolus

Magnus imperator 545 e, 546 a b c, 547 518 a b c, 550 f, 551 e, 686 b. Anno 814 defunctus 91 d. S. Quivini reliquias Hildebaldo Coloniensi episcopo imperpetii sse
b,
a,

Cas (Joannes) tres pueros B. Bertrandi ope sanatos vidit 347 c d, 420 d Casas (Bartliolomaeus de las) ex Ordine Pra>dicatorum, Chiapensis in Hispania Nova
episcopus,

Indorum oppressorum
324
e,

defensor
c,

326

391 a c 373 a

fertur 544

552 a

c.

Episcopis politica mu715 d.

Casaus (Albertus de) Ord. Prdedicatorum generalis Magister

nera detulit 714

e,

Monasterium

Villse regiee condidit 735 b Carolus IV imperator, sacris reliquiis a Bonnensibus donatus 49 r\ Carolus V imperator 153 a e, 155 b. Adiit ejus aulam S. Franciscus 157 c. Eumdem

t Cassianus martyr AlbcB Pompeide t Cassius martyr, inter Prsetermissos

t Cassius,

647 b
,

Namiensis

2 f 3 d episcopus, inter Prse-

termissos

3cd,

11

cd

Lombaytv marchionem dixit

et

comitem

stabuli 158 b. Expeditio Caroli Tunetana 161 b c d; Gallica ibid. e f. . Franciscum CatalaunicV proregem constituit 164
b.

Castag-na (Joannes Baptista) S. R. E. Card. causcB S. Ludovici examinator a Sixto V constitutus 468 c, 469 c

Castagmo (Petrus) a peste S Ludovici ope im.

munis

462

c,

463 a

Al-

ln Lusitaniam mittit 203 b. Oratione jwieori a A. trancisco laudatus 205 a b, 233 c, 261 b. Ejus ad S. Franciscum httercv 249 c. Melitam insutam equitibus S. Joannis defendendam tradidit 264 c
seq.

expesuscepta 166 d e. Illum Cardinalibus adscribi petiit .182 d. Relictis regnis, in S. Justicoenobium seabdidit 199 f. Ejus cum S. Francisco colloquia 200 d et seq., 202 d, 204 d. Illum eleemosyna donat 201 c, 204 e, 258 et

tera ejus, sed infelix, in Africam diho, dissuadente S. Francisco,

Castelle (Raphael) Ordinis Prdedicatorum, S.

Ludovico familiaris et provincicB AragonicV reformator 311 e f, 313 a, 374 c d aS. Ludovico a ddemone percussus ac semimor;

Castelli

tuus repertus 375 a (Angela Hieronyma) strumis S. Ludovici ope liberata 454 d e ; puellam bra-

chio contractam
ci fuisse
->-'-'-

ad seputcrum S.Ludovitestata
ibid. e f

sanatam

las

Varias Indis instante Barthohmxo de Casas concessit gratias 324

, ,

Romeus) Ord. Pr<e373 a dicatorum generalis Magister Castellui (Angela) instantem sibi mortem ex 414 1 S. Ludovico percepit
Castellioneus (Franciscus
CasteJlui (Francisca) fitium suum brevi moriturum e S. Ludovico audivit 417 c ; fdiam

391 c

ejus S. Ludovicus ab inflicto vulnere sanavit

dem

liberavit
148 e

SE^**m- *!*

adPaulum B auium

*****

SCTtfMll

Castelui (Raphaelade) auris doloribul et ni oc^> iWWta

fasaola, liberata

K
um

/l

!f

S.Ludm

f,

109

1,

i!

iu

110 b

Casti ff liana

(Maga^lena) aluwatobf^hio] o. Ludovwum sanata ,--

Castigrlio^Or^nis^irVancis^ S.2*ooc *pinfMm propheticum expertus

!

uatartna,

orachttusum per B.Robertum

pta

B.Roberti Malates
Castigliona Vaziero (Tia&e/fo; /fe&re 5. Jtafet*
iis
(

liberata
|

n Castillus (Sancius)S.
excoluit Castriota (JbannaJ
lavit

"f^

[sb

,ni

oti

so.
>,

n\ S, G

lll

930
J.

Luti.

Ganditanum emporio
1(5

inando Hungaru
JUOS hnln
tola.

Mcerta?

atta,tfro

Soaetatisin urbe S. Angeli institui postu,|-

torem

in

oftftu

Castro (Alvarus de) Eleonorx S. Franci

ce habuit
Beq.j
/a

im

,.

,i

conjugis pater )S b> 337 f Castro (Benedictus de) S. J. in odium fidei a Calvinistis occisus 220 b, B71de Castro (Eleonorade) Alvari de Castro et Eli\
,

Catharinai
aovti
i

opt liberata
!

zabethx Menesix filia, nupta S. Francisco 158 a, 232 c, 237 f, 214 f. ElizabeUuv
imperatricis cubiculi prxfecta 158 b. Paternum ejusdem et maternumgenus, laudes 158 cd e; vox prxclara 167 d; mors 170 ab,
1

,i

Gatha

s.
1>

Ludovico, febre liberata

t Catharina g7enfi
Zte/,
1

117

oreditr

GhrisHt

Deiparm, 68,
nibui fuh

Frn
nora
dita
invot
11
1

Domini
b,

bcd

Castro (Ferdinandus de) comes d'Andrada, aguse in colorem sanguineum prodigiose

versse testis 206 d.
et loquela, ut

67,

'

846 e, 849 e

Ejus pedissequo auditus

Catharina, 8,
ptis,
1

Fran
tftt.T

de peccatis confiteri posset, S. Ludovici ope redditus fuit 166 b C

LAOb
I

Castro (Francisca de) Joannis,

III,

Ganduv a\
150
c,

Satharii
0,

marli/r
S,
I

Alexawh

uxorsecunda 153

b, 151- c,

289

a,

Apparuisse

Castro (Franciscus de) Philippi 111 ad Paulum V legatus Ludovici Deati adscripti
,

lic/i

cultum extendi petiit

sus 220
e 223 c d;

477 c
fide occisus 222 b d

oausa

8.

/8
1

'

fj<

"""

Castro (Franciscusde) S. J., in Brasiliam mis-

fonta

pro

e,

cjfcm Gr<
Cav.-.i

VretulU
'"'"'

273

bd

Castro (Joannesde) Indiarum prorex, S. FranClSCl cisci

Prid-

uxons consangumcus uxoris consanguineus

iui u \A\

ns
i?fl/

,ioneret, 1 wtaHH* hc/wwm., i/ti

.
!

,.

Casto (Josephus Melchior de) e lapsu graviter te?sws, S.Ludovici ope sanatus 301 a b,
467 d

CaxalfTi
|:
'"
'

Ceadda, eptocopus

in

Ai

Castro (Maria de) Francisci Cisneros uxor

206
'i
*

centu

a>

edualla,

Britonum

reoo,

Castro

(Petrus Femandez de) ex avispaternis

'

Eleonorx, S. Francisci conjugis L5fl e.^"bas /ia^7 /oannam P^ra, Castete nfff, hujus et Aoneto P^ro, lasitenia? ^n 158 c nomfn islregi,nuptas

Ludovii </
Cent.

bu

,m suum
W

S.

nwnr^ .f Francisci

conjugis, maritus Al-

restitutam

Castro Xovo

^^^ *> " *

^^

INDEX HISTORICUS
Cernovicius (Petrus) quis fuerit 426 c f; pie mortuus 349 e, 350 a d, 351 d; Valentice se-

pultus
Cervantius (Gaspar)

350 f

Aep. Hispalensis vicarius, S.Francisco amicitia junctus 210 c; coyxdendo Hispalensi collegio favit 194 d, 258 a; factus dein Aep. Taraconensis et S. R. E. Card. binos et PP. Prxdicatoribus Theotogiae scholasticee professores in academia Tarraconensi, a se fundata, essevo luit 329 c, 330 c
f,

Ludovico ronum curam suscirtpret -. UAeM enMo susciperet, prxce^,', P *% a una cum S.Ludomco Mari
'

317

d,

319

c,

396

c.

S.

apparuit ruit

x
'

2
e

ue r La stellui
-

tClemens Papa 513

c,

519 b c

437 c
f,

520

c,

Clemens VII Papa Ferdinai / regi, potestatem fecit mittenV

^
Ut
'

552 e
1

gorix "

niamS. Gereonis

reliquias

ln Lusita ' ** LusitaLciln ff

>

de S.Hyacintho inPolonin
cessit

'

posset con-

Cervellone (Philippus) Majoricaeprorex 311

374 d . ,. Chenco, Vincentn filius, S. Ludovici ope prseter omnem spem sanitati redditus 365 b,
Childebertus
I,

^ Clemens VIII Papa, quem Carolus V %U Ualia coronandus accessit 158 a- FrnL; letum Cardinatihus nf7oL;~Z Um T Cardinalibus adscripsit
<>

FrancicB rex

451 ef 641 f

Relenensem sedem transtuUt PerpiniZl

Clemens IX Papa decretum de

218 7_.

f
1

Childebertus 11, Franciee rex 639 c, 641 e Chiles (Anna) strumis S. Ludovici ope liberata

m Sanctorum numerum

2W?

referendo

456 c
Chilpericus III,

Francorum rex
et

Anglino

prxreptus, vulgare nonpotuit 233 f' ptt, ut ^raculapostBeatificationempatra taprxus exammenlur

ZT"

Stabulensi abbati, beneficus 559 e Chisius (Flavius) S. R. E. Cardinalis, BulUe Canoyiizationis S. Ludovici subscriptus 488 a Chisius (Sigismundus) S. R. E. Cardinalis, Bullse Canonizationis S. Ludovici subscriptus 488 d
Chosroes,
cepit
Christianus,
,

Malmundariensi

S. Ludovici canonizationem tuto ^venu deveniri % posse decrevit

acapprohenturauam ad canomzationem procedatur 302 be

Z
a

Clemens
a;

X Papa

rum numerum retulit 231 e, 232 a,

S.Franciscum in 5an Jo
233
f

Persarum

rex, Antiochiam

Syruv
121 f

festum ejus inKalendis invNon Ocln bris transtulit 235 b; S. Ludovicum in Sal ctorum numerum retulit 367 e,421 c eUeoc ' qq Clemens XII Papa
-

_?q

dux Brunswicensis monasteria

t Clemens, S. Reguli, ut nonnullicontendunt,

O L/C/ C ( o
(

Sanctorumque reliquias circa Rhenum Inferiorem sec. nvw Pfr.nnlinr.-it fenorem sec xvn expoliavit A.P.-W 46 b Christianus, S. Pantaleonis prope Coloniam
aob < 708 a, 728 c, 777 a Christophorus (Petrus) B. Alexandri Saidii meritis ocutorum tumore liberatus 830 d
t Chrodeg-aug-us, Metensis episcopus, canonicse viLv regulam composuit 735 e

c Clemente (Cosmas) de uxoris sucV mrturiZt " wiiiis snluto nmn.rl O r-.j_.._. salute apudS.

98

Ludovicum

sollicitus 340 a,

Clementia, Margarite Belliot filia toLl corpons doloribus S Ludovici ope sanata
,
.

455 e

Cleopatra,

I conjux, coenobium in Calensi villa exstruxit 119 d Ciandelier [Horatius) litteras remissoriales et compulsoriales de Processu speciali de S. Ludovico in Hispaniam mittendas accepit
rv

tChrotildis, Clodovei

d Clephus, Longobardorum rex 95 b c e Climente (Joannes) civitatis Segorbiensisju-

non procul ab Actio Prom.ontorio ab Augusto devicta 275

ratuspro obtinenda S. Ludovici Canonizatione ad Paulum Vscripsit 480 a

Climente (Petrus) civitatis Segorbiensis juratus pro obtinenda S. Ludovici Canonizatio-

Cienfueg-os (Alvarus)

Canonizationis

S.R.E. Card., Bullce S. Francisci subscriptus

234 f

neadPaulum Vscripsit 480 a Clodoveus I Francicerex, Tolosam expugnavit

641 d

Cifre (Jacobus) presbyter, invocato S.

co,

Ludovi445 ^

febre liberatus

Clodoveus II FrancicV rex

Clotarius
fecit
I,

118 d, 119 c
leges Salicasper-

Cimarra(A^a) 418 b; neptem suammorituram ex S. Ludovico intellexit 332 c, 398 f

tClarus,ep. martyr Lactorde inNovempulania 62a,64b,
t Clarus martijr,

Francorum rex,
rex

675 a

Clotarius III Francise

118 d e

65abdef
e,

ad Eptam cultus 517 d

518

Clarus presbijter e societate S. Nigasii 513 f, 516 d e f; ejus ab homonymis distinctio 517 a
v.iarus
,

Cobos (Franciscus de los) a Carolo VadJoannem S. Francisci patrem, cum de illius matrimonio ageretur, missus 158 a Coccinus (Joannes Baptista) RotcV auditor in causa Beatificationis S. Francisci 230 c,
causcV S. Ludovici sub Gregorio

XVexamif,

pnmus Nannetensium
-

bcd, 518c
episcopus

nator

301 e

478

ri n c_

_-,.,. M VennmSlS m Galha S Marcetli

i/,--_

517a
ab66 e

bas
rii'.

T
;

Coderos (Petrus de) Aep. Hydrunti?ius, erga s Ludovicum devote affectus 553 e Codrettus (Ludovicus) S. J. Camberiensis col217e legiirector
-

1,-

o'

m$
CObl
f 7

rata
flla......^

Maroti uxor B Al <ex arhcul <> ortis libe>

tus ripmAT.c

f wth^ mhl pUm rex Ch ^ianus, sed len,,

831

-r

265 ^

ZenLZTfJr^

coverZ coveritus,msi ante confessus 395

Z7Z;

Ud Vici

in Prioratu
-

Um S Ludovi
b,

Cog\mdo(Ludovicus)S.Ludovicimedicusrragrantiam ex S. Ludovici corpore manantem aseperceptayntestatus 348 cd Coiffi sacerdos ethnicus 110 e; a S. Paulino ad 111 a b fidem conversus Ludovki Collad0 ' me dicus celeber 405 f; S.

fragrantiam expertus

0 c d
Colon

298 d,

Colon (Joannes

/W;

1N
i
i

T0Ml M

tOBRia Mugo
>tonensis

Cotamb,

aW(M

mon

,
.

nsula

jQna

CoUnnba
o
^ftot

fB/a)1Cfl) oowii7

icus in

880 aj

fJ ,

wortew

rf ,

,.
(

|(7|(s

_.

o_

tantimis,//,,.

;^'
e,

ffl
ue Barranear (Ang,

-;=:
(lW|(

CoUmba,-

puXusfUwit
,,
.

Ludomci ope donata

nZT

(Anl0 '"" S MttrSil

'

Columna rAscanii;

tus
5.
/?.

aSixto V constitutus Columna (CarolusJS.R. E. Card

\ Carrf. Proi susgeneralis de S. Lucfowco ewamin

/;,

Constantinus t Coi

tor

,in

nomzationis S. Francisci subsc Columna (Fabritius) S. Francisco Romar.i

i/w mtltum splen

obviam factus Coluna (Margareta de

nienti

IU

175 a
la)

m Castellam profecta
;

Clarissa,

Cardinaliumnume
'"""
'/" |s
>

Qandia
petiit
ls;:r,

t Comgallus. Vide t Comgellus. t Comg-ellus Benchorensis in ffibernia abbas 643 c, 045 b inter Prxtemiissos 3b Commendonus, Pontiftdus in Poloniam legatus eo Societati aditum aperui 268 f 5. R. E. Card. Pii Vad Ma
, ;

ct

obtinuU

'.

L82

be,

186

adf,
L87 a

n , . Uorduba
a

num
nias

imperatorem regem missus

et

Sigismundum

Polo-

nus, er^fl

.v

Comes (Matthxus) notarius anginse morbo laborantem, ut ad S. Ludovicum recurreret, salubriter monuit 365 a et puellam
.

Corduba
1

186

r,

i
i

quamdam
Concha (Suarius Ferdinandus)
S. J. in
b,

Me
>>'.

cummissus
Concilia.

819

868

d,

Ludovico

in

Agrippinum anno 346 in causa Eue,

pil

phraLv celebratum 593 b

,

594 d

et seqq.

Antiochenum anni 345 in quo h.i Photiniana damnata est 595 b. A.urelian iv anno 541 celebratum 638 l>. Basil
revelationes S. BirgitLv approbavit
o^'->> t
'

s'.

/////
,

Cormacu

abb

i,

,i

Corneliuj claudus, 8.

gressu donatus
Corrailiini

Chalcedonense anni 451, generale

606 d e
f
,

iv 56

d,

(7'r//T
I
;

607

c.

Constantiense anno

L414

Canonizationis S.

,t liS

cceptum, in quo Papatui renunciavit Qregorius XII 146 e. Constantinopolitaniiiu,

Correa (Antonius) 8. J. in odium

Correa
vin
i

/>

generale n, anno 381 celebratum 613 b. Constantinopolitanum aliud anno 518 cele bratum 81 b. Italicum anno 318 celebratum.

71 f

Lwaoi

ii

-.

8
/',
j

J
l

b, 871 f

Nicaenum

anno 325 celebratum 662 e.Vetuit translationes cpiscoporum 593 e. Parisiense n sub medium seculum vi Sanlicelebratum in causa Sa/famci celebratum 595 c. Si cense anno 347 (non Suessionense) anno 1528 celebratum 266 d. Toletanum xin anno 683 celebm
et

generale

.'//"

Ga<>
,<i
<

'..".-.

<.

Corsi

fiiwj

.v.

/.'.

/'.

Card,

Corsi:

/,'

/',

638 e. Tridentinum generale ultimum. Tril4Ae buriense arcwo 1076 celebratum

Cono. Vide Conradus, Lotharingte dux. Conradus, Lotharingix dux, in Ottonem

conspiravit 710 c e, 711
f.

I
I

stiir

uminnova

A AyifM
a; tn L<

Hagenoensiumducejususni
ringiam
718
c,

irrupit 716 cd;

f.

Hungaros
e. /fl

accivit

f Cosmflfl
/'/
|

Oi

African

719 e

Resipuit 780
e.

a& O^tae recepte 719

722 d
7S0
e.

Num

illi

in pra?0 S. Bruno , Colo-

tows

Saulii apudlnnoceni

coronamdc/ niensis Aep., LotharingUB

voluerit? 722 c et seqq.

Non

recte dictus

Theodlecheldis rel

'

''"

semmajorem

bu

anstutit

116 f

Co

tfl

!,

1NDEX HISTORICUS
Costa (Bartholcmaeus della) Ordinis Praedi-

catorum, S. Ludovici confessarius, felici morte defunctus, a S. Ludovico in supremo

Dalmatius, in episcopum Cyzicenum

-

ele ctus

morbo invocatus

335

b,

347 e

Costa (Lucretia de) vehementi partus dolore 466 f, 467 a S. Ludovici ope liberata Costa (Maria) Jacobi Bertrandi
loquela destituta turi ejus frusto tunicae S. Ludovici, sani362 c, 452 d tati restituta Costa (Simon a) S. J. in nistis occisus
Costachiarius (Petrus

Dalp (Balthasar) civitatis 629ad Valentin* proobtinenda S. Ludovici CanonZ*^ anomz ^ione adPaulum V scripsit
t Damasus

Papa

electionem

uxor 369 b tremensque, admoto gut;

scopum CPotitanum approbavit Dame-Mane (Matthaeus de)

S. Sanctini reliquiis

Nectam
61

48 a

^ff

abbas s v,

odium

fidei

a Calvib,

220

271 e f

* m faoricamjussit Dandinus (Anselmus) protonotarius apoZf cus, Registrum eorum, quae r>m nhf
aestaxunt confecit gesta sunt, onnfonit

novam camam rT-'

Faunus) Acquensis episcopus, Maximiliani II imperatoris orator, sedandis Genuensium tumidtibus incubuit
158 f

S-LudoviciBeatificatloTeet^ ^ an
467

<>nizalione

c, 471 c Dandulus, dux Venetus, Turcis Nicosil OCCISUS

Cotallus, Jacobi Centellae filius, S.

Ludovici
327 e
Darbiahipu,>(Thomas) S. J. Vinccntii

2V

precibus febre liberatus Crassus (Constantius) uxorem meritis B. Alexandri Saidii periculoso partu liberatam
vidit

Pn V m Scotiam

Lal^i
oi

legati,

comc,

832

55 b c Cravacorius (Jacobus) Carmelita laicus, Vercellis sepultus 803 c

t Craton, bitus

pro

S. Gereonis socio et fratre ha-

(Alexander) S. R. E. Card., S. Francisco amicitia junctus 210 c Crispina, Magdalenae Pastora et di Ordognez filia, a gravi capitis vulnere per S. Ludovicum sanata 452 b
Cribellius

Critonius

(Guilielmus) S. J.

primus

collegii

Buil aenu laborantem, frusti tunicae S. Ludovici ouo sanata fuit, memorem fecit '^q f Dassion (Joannes Onophrius) civitatis Valentinae syndicus 467 f splendorem ex ore S ; Ludovici prodeuntem vidit 4 28 b Davanneus (Nicolaus) cultus SS. Nigasii et Sociorum studiosus 450 b

ad Paulum V scripsit Dassier uxorem suam Isabellam

Dzrdev (Raphael) civitatis Valentinae mratul pro obtinenda S. Ludovici Canonizatione

'"

Lugdunensis rector 217 e Crucius (Andreas) Tyburtinus episcopus, So212 d, 264 d, 266 c Cruig-lias (Cosmas Mathias de)juratus civitatis Valentinge 467 f Cubeg-lis (Vincentius) pueri, S. Ludovici mecietati beneficus
ritis

David,

JEthiopum rex Christianus

e f

Davila Padilla (Augustinus) Ordinis Praedicatorum, Antistium Oratione funebri laudavit

265 a

Dazza (Catharina) uberum

293 d lac S. Ludovici

ad vitam revocati, pater

460

(Hieronymus) Ord. Praedicatorum, conventus Valentini Prior 478 f Cueva (Bartholomaeus de) S. R. E. Cardinalis, S. Francisco amicitia junctus 174 f,
Cucalini

meritis recuperavit 355 b c Decius imperator 667 c> 768 c f Deda, abbas monasterii Peartan 112 b Dedo, Ottonis I Capellanus, SS. reliquias

Magdeburgum

detulit

703

210 c

Cuichelmus,

Westsaxonum rex, ab Edwino, Nor thanhymbrorum rege, devictus 102 c,

Delg-adus (Alexius) S. J., in odium fidei a Calvinistis occisus 220 b 271 f Delminius (Julius Camillus) B. Alexandri Saulii magister 8 io e

t Cuncg-undis revelaliones

105 f, 106 a suas propalavit 306 d; eadem forte, quae Poloniae ducissa et Ordinis S. Clarae 308 d

Bemetrius Albani, tertiarius Franciscanus inter Praetermissos 6 d e f Demetrius Centurio 566 c, 568 b, 568 f, 571 f,
572
c,

575

d,

579 d
6

Curiel (Joannes) S. J. in

Mexicum ?nissus

219

Demetrius .FranciscanorumObservantiumRe-

c, 268 d Curtius (Seraphinus) Ord. Barnabitarum, B. Alexandri Saulii adjutor 821 d, 823 d Cusanus, S. R. E. Card. 823

gulam professus,

inter Praetermissos

d e

Demophilus, Arianus episcopus 614 f, 615 b Deodatus diaconus, S. Clari, ep. Namnetensis,
socius
6i c

Cybo (Alderanus)
lae

S. R.

Canonizationis S.

E. Cardinalis, BulLudovici subscriptus

t Deodatus

ep.,

Latiniaci cultus

652

487 f Cyprianus (Petrus) auriga, paralysi Sx Ludovici ope liberatus 365 c, 457 b
Cyriacus,
t

Deodefridus, Parisiensium episcopus, Hildebaldo Coloniensi reliquias S. Quirini impertiisse fertur 544 a Deotharius, Ansberti frater 638 a

Adanorum ep. 609 a, 614 c Cyrillus visiones suas propalavit 306 d

Maii Mrl. Romano
491 b
Qf

Dernbach (Balthassar a) Fuldensis abbas

et

t Cyrinus martyr, x scriptus

in-

502 b d

princeps, PP. Societatis Fuldae collegium dedit 217 c, 274 d, 276 a Desideratus, Vesontionensis episcopus, Bal-

mense monialium ccenobium

D
t T^vado.

inchoavit 622 c, 624 b, 625 e

Videf Audoenus. -UDa-obertus I, Francieerex, S. Edwini exshnch hberos excepit 114 a.

apoplectica, S. Gum-

Deutheria. Vide Industria. Deutherius, ep. Vinciensis, concilio Aurelianensi iv et v subscriptus 638 d

Sigeberti
7 qq f

Austrasiae regis pater Dale (Margarita van den)

mari meritis sanata

694 d

Diarmata, Hiberniae rex 643 c Diaz (Bernardus) Calagurritanus episc. 177 a. Franciscum in dicecesim suam evoca183e vit
Diaz

V OCTOBRis.
+

"s,:;::ir
Dorothoa.

*"*
* IWwi"

8 * b

Martmi Q,
^
oi*,

ff

M,

S.

Ludovid

reliquiis,

i-idit

^a,w

">W*tft*

Vi** (Petru<!)

<J

missus.iOe,

mt l9n

wSUd

5ses
l),l

;;,;r *'
164 c t Didaous, 0>-o\ 5. Frc anasci,xuiVot^m6Ws

mpifundaior

atr* **2!
isab
i

'"'
optafo successu dedit

"

WCttlll

tDimidrianus, Veronensis ep.

361

cd

ne io/u<i* Dyiuumus, Plwihctff(rfor

. oppori/u .

LQlo

Vims(Mcolaus)S.
vinistisoccisus

/., in

odium

fidei a

padbald
pTu--.
,.,

//>,.,/

,,,,

/l7l

220

Uiocletmnus imperator 13 b, 17 b, 83 e 37 d 40a,41a,47d; sub eo passi SS. Eul pius, Eulampia et Socii 67 a. 55. 7

b, 271 f

'"'
v

d 10 8o.H0o,lHb

/ttw,

fl

.v.

PaWlflfl
i,,

ptitatiu
ofled

108

ui

x.

chus,Probus

//./
/>.//,.

et

Andronicus

561

.-,,

w
Eberi

Gatfiain ad

tv j Diodorus, mencyclicisdeSS. Tarachi, Probi

et

^66 c
Pll/

^m
'<

Andronici martyrio

litteris

memoratus
'''"'
ft,
''

S'S'.

Unrh/rum

TV Diodorus, Tarsensis episcopus 609

Agrifipineni
tus
:i b,

61]
iii
!

i,

34 b,
a,41

LO

612 ab,

Dionis (Baptista) febre per S.

Ludovicum

K-

'-'

b, 31

beratus tDionysius, Parisiensium apostolus 511 512 be, 513 c, 516 b, 520 b c, 552 c, 586
Dioscorus comesS.
affecisse

,</uilusS. Fcergislw
f,
i

regiailuBt

quii
is

setn rewii eoclesiam

etseqq.

Bbergiau

abbat

Vinardum variissupplu iis dicitur 669 ode

berthiBt ut
t Ebuergeaell

quidam aiuntt frater

1

117 b

Dliva (Godefridus de) loquelam S. meritis recepit

t Docus abbas, magister S. Cannici

Gummari
69]
e

1<
'
|

Im,
,11

ertus, Ottonis

Icon
,

6 14 d e

/0
Edelfridu
lio
,

Domeneccus (Hieronymus) canonicus Valentinus, in Valentinum Societatis collegium

beneficus
-\\\\
<

fmbrorum
8,

rew,

m pr.r
l

adversus

Edwinum

o<

t,

L10c
Edfrid, S.

Domeneccus

S. J. 178 e

f,

180 b, 18]

h,

205 d,

Edunni flliuSf a Pen

::<,

nphu
onjua
,

215 b. Classem Christianam, adversus Soli-

mannum, cum Melitam

ctam,
comitatus 211
f.

obsideret, instru-

t Ediitnu

Edv
L06
d,
L01

Ethel
,

Oranum missus
219
a,

berthi regisfilia

>i,

L08

110 b

262

a,

268 b
I

114 a
Edilliinu
,

56] t Dometianus in Palxstina Doming-uez (Christophorus) herniosus, S. Lus,i f dovici ope sanatus Dominicus Ariminensis, hernia B. Roberti L48 b Malatesta meritis liberatus 878 0, 136 b; t Dominicus 356 e f, 357 B habitum Michaeli de Fabra Tolosx dedit 307 c; cum S. Ludovico conversatus 335 a S. Ludovico in supremo morbo c, 484 e invocatus 346 e cselesli fragrantia prxdil

/iV/

a S. Pautino
Ediltridis,

A<' t >.

ii

i',

iii

-I

Edwiniregis cx Edtiburge S. Paulino Aep. 1

fii

lalOB ,llid

Editha, Ottonis

E luuindus,

Iuxor Angluerex hujus nom<.

r>-

t Edwinus,
I

fmbrorum
/'"<

11

Z Domitianus imperator b\l f, 512 a b, 513 e; 51 e, sub illo passus non est S. Nigasius
1

tus

111

"

b.

&
f,

S.PetroApostok

il,/l

ditlM
occis"
i

c e

108
;

'

lh

"

"

5s<

w
,

prto L07c

''///<^ 'V"- Sftoi

LudovicxmeDonat (Ca^arma) aoV/toi 5.

ritisrevocata

B8 a Domitianus, S. Matronx maritus mter Prxtermissos 4 d t Domninus martyr,

depositum
erto

Ini
,li: '
;i

A"!/'<-um rex
,

BgebertD

wona

few JrwaVwwijJ

.<?re-

* h

Uam
vit

reoniealuTuaspartesi

apud Mamnetas passus^ t Donatianus martyr,

oc

u,iT<\uscomes,aNormanntstrt\Vata'
679

ocasitf

Bgmfl

INDEX HISTORICUS
Eguiia (Jacobus de) S. J.,

una cum Araosio

in
c

Hispan iam missus

165

Escobar {Speranlia) venenosa pustula per o ^* Ludovwum hberata

Escriva (Balthasar) oculimorbo, admotnT* spicillo S. Ludovici, liberatus Escriva (Christophorus) Ord. Preed suh * Ludovico novitius J>3l4 a & Escriva (Hieronyma Vincentia) Petri /?/ a * nuptaN.Ximeno

Eilbertus comes, cujus precibus Otho I impe-

126 d rator Hasteriam Valciodoro univit Eleonora, Joannis Ganditx ducis III ex Francisca de Castro
filia,

mlZ^
,

nupta Michaeli de
154 c
d,

Gurrea

238 d

214 f Eleonora, Joannis Vegze filia Eleonora, Ludovici, marchionis de Navarres, 207 b S, Francisci fratris, uxor
Eleonora, jugis,
filia

>

mater Eteonorse S. Francisci conNunii Baretto et Eleonorse de Melo

158 c Eleonora, S.Francisci ex Isabella filia neptis, 159 b Lupo Osorio de Moscoso nupta
Eleusius, ep. Cyzicenus hdereticus Macedonia-

nus

C5a

t Eleutherius, S. Dionysii, Parisiensium apo511 f stoli, socius 290 e tElias Propheta, a corvo pastus Elinandus. Vide Helinandus. t Eliphius martyr, inter Prdetermissos 496

pta N. Cutanda \q Espes (Gratia de) ulcere capitis S. Ludovici ope liberata aEspi (A?nator) in conventu PP. Prxdicatorum Valentino floruit 307 e, 331 a 334 a b;
,

b Escriva (Isabella) imposito per Antistiunil pitiejusS. Ludovicidigito, mortis periculo ereP ta 364 a 447 f ^ Escriva (Petms) Jacobi, fratris S. Ludovici filiam uxore?n duxit 3fiq Escriva (Raphaela) Petrifilia, innupta 369 b Escriva (Ursula Magdalena) Petri fiu a nu _
'

exuviarum

ejus

locus 352 f 400

ab d Elisabetha, Eduardi, fratris Joannes III Lusitanise regis, uxor, honorifice S. Franciscumhabuit 184 e Elizabetha imperatrix, Caroli V uxor, Emanuelis Lusitanise regis filia 157 f, 232 c, 244 c Carolum et Isabellam S. Francisci liberos e sacro fonte suscepit 15S f, 159 b. Post obitum a S. Francisco Granatam deducta 162etseq.,233c,241 bcd Emanuel II, Sabaudise dux, de causa B. Alexandri Saulii apud Clementem sollicitus
;

Espina (Anna) a ventris tumoreper S. Ludovicum sanata ^o Espina (Catharina) rosario a S. Ludovico donata 457 f ; per id mutierem corporis tumore liberatam 458 c, puerum ad vitam

revocatum viclit 459 f 460 a Esplug-ues (Candia) invocatoper amitam ejus S. Ludovico, cordis doloribus liberata 446 a Esquivelius, ex Ordine S. Dominici Csesaraugustanus Prior 197 f Essarca. Vide Exarches. Esserila (Isabella) Oculi malo S. Ludovici meritis liberata 350 D Estag-na (Josepha) pluribus simul morbis S.
Ludovici ope liberata t Ethelbertus, rex Cantianorum
;

833 f
t Emebertus. Videf Ablebertus.

'Enmus,Namnete7isis

463 e
et

ep., interS.

Similianum

et S. Clarum medius 62 e f Enriquez [Gonsalvus) S. J., inodiumfideia Calvinistis occisus 220 b 271 f Enriquezius (Leo) collegii Eborensis rector 20S b Henrico Card. a sacris Confessionibus 213 Epipodius martyr, in territorio Lugdunensi t
;

Anglo-

Saxonum 110 c templum Roffense, S. Andrese sacrum, in quo sepultus est S. Paulinus, archiepiscopus Eboracensis, exstruxit 103 c, 107 f Ethelredus, Anglise rex 651 a Etheria. Vide Industria.
JZvciT\tius,archidiaconus Toletanus, interPrae-

511 d
Erassus, regi Catholico a secretis, emptas a se Segovice sedes condendo Societatis collegio
cessit

termissos 7 a Eubrachius, persona fictitia 4 e f t Eucharius martyr, inter Prsetermissos 496

207 a

abd
Eudsemon presbyter Nectario suasit, ut presbyterum pcenitentiarium abrogaret 619 b,
620 f

Erchinoaldus,

major-domus in Gallia Latiniacense monasterium S. Furseo exstruxit

652 b

t Erconwaldus,

Londinensis episcopus 61S

et

Eudocia,

Vatentiniani III

Cherteseyensis ccenobii 648 b f, 649 a b, 650 b t ErinelindLs virgo, S. Venautii Hannoniensis soror perperam dicta, 129 a d
t Ermenfredus, Cusantiensis Ernostus, Roffensis ep.

Berchingensis conditor

filia,

Hunerico,
631 d

Wandalorum regi, nupta

Eudoxia, Theodosii Junioris filia, Valentiani III uxor, mater Ptacidiee, Olybrio consuli

nuptx
episcopus
in

631 b d

abbas

624 e 103 d
743 c

Eudoxius,
navit

Constantinopolitanus,
ordi-

Erp, Adaldagi Aep. diacus,

Eunomium

episcopum Cyzicenum

ad episcopatum

Ferdensem evectus

629 b

Eruas {Jacobus) acapitis vulnereS. Ludovici ope sanatus 449 e

Erum

(Guilielmus) crucis fistulis S. meritis liberatus

Everelinus. Vide Querelinus. t Evergislus, Aep. Cotoniensis 31 b, 41 d e f 42 ab c d f, 43 a, 710 def

Everg-istus. Vide Everg-islus.

Gummari
595
f

604 f Esalva Castellar de Villa-Nova (Ludovicus) tumore brachii, invocato S. Ludovico, liberatUS

t Esaias,

a Saracenis interfectus

Everhelmus. Vide Querelinus. Eugenius III Papa S. Radegundi mandasse

perhibetur, ut revelationes suas publicaret
306 d

Esarch. Vide Exarches. Escars (Carolusd') ep. Lingonensis,

sucv

445 d
dioscesis

Eug-enius IV
solvit

Papa

concilium Basileense dis306 e

681 e

Breviarium reformavit

Eug-eramus, abbas Tongerloensis VI

Eulog-ius

667 c

elephantiacum Alexandria ad S. 604 c Antonium abbatem deduxit

Eumer

mo

missus

ecem a wflWl.

ciscum

^oi>iaj

natiftn

piY

ncusl
f,

LUf
591 ef,

*"WH
juratus
'

NrMrf
Aagetus) ctoilatis Valentinm
161
f
x

UM

hhX
'

A "9lorum

<>,,,,,,,,/,,,,

cjasco^us

tromontanus epi*

Comi consecrav t Eusebius martyrincerHtoci tEuspicius conf^AureUanicultus

*

ii attare

termtss
19 b
+
1

S- Reguli socius,

//

*chiua martyrinSyria
l

missos
t Eustachius^mftyfer,

interPi

*Mart\
irtyrti
fffi

'

igustioultus

mano

xn Oc^oftr^ Mrl Rq.

IbrocW,
i

inscriptus

.,,.

t Eusterius, episcopus Salernitanus 67* b

"V 7 r/,

(i'^cri ,,'/<,.

4
f

t Euthymms, in eremo Hierosolymitana

lv

w*, Katendario Carthagii

Atflmsi Cxsaraugustani
Lraffon
u

gumenus
t

fie-

Eutychms

Perdinandus,
,

episcopus

Comensk

Exach. tttte Exarches. Exarch Cartusianus, Joanme Angelx Exarch frater, PortcB- Cseli Prior 36 a c Exarch. Viole Exarches.
Exarches (Joanna Angela de
los) S.

lS berdinandu
cAicj

linandna

GoroJi

/rafer

et

in

fmj

successor
i

uandu
goi

Cas

Bertrandi mater &95c, 368 e, cubi Joanna Anna dicta 293 d

Ludovici
f;

ali-

Perdin

mdu

/', Unawti
ffuti

bre S. Ludo\
;;i
!

tfus
,r

Bod
retiqut

Explugues (Joanna) tumorc corpuris, mrocaS. Ludovico, tiberata t Exuperantius, Comensis episcopus, solenni supplicatione honoratus 684 e
to

oandu Oere
Perdinandns,
lius

Lusitaniam misit PhUippi // regis Hispanim fl>

FerdinanduSj

apud Cc
L64
\

t Exuperius, Tolosanus episcopus, cibi parcus 28S e ; cultus xxvn Septembris 89] d

prafectus, 8> !' Ferdinandus, rca? Catholicus, 8.

proatm matem
ibo
aandua
ca
x

Fababuix

(Francisca Paida) Ludovici fdia,

lil,

variotis

per S.

Ludovicum

Romanorum imperatort pro

liberata

439

de

iollu
,

Faber (Petrus) S. J. presbyter Gandiense collegium inchoavit 171 e; item VallisoletanumZHf. Ex Hispania a Paulo 111, ut
concilio Tridentino interesset, accitus, sed

Ferdinandu

8.

magi

eo veniret, mortuus 2 15 d E Fabra (Michael de) conventum PP. Prsedica torum Valentinum suis virtutibus miraculisque illustravit

priusquam

mdez [Antonius] 8
Cu''
I

J.

in

odium

/>

occisus

807 bc,

82 b

gno

Fabri (Gerardus) filium submersum S. mari meritis sanum recepit

Fabri

Gum;'.
'

iim
;

<1

de

di

'i
i

Baeilii

A\

(Gregorius)

crurum

fistulis

S.

Gv.m694
>

mari

meritis liberatus

mdez [Didacus]
in

8. J.

<<>>,

'

Fabricius [Josephus) S. J. Calataieronc

collegii

mare

projectus, natatx
8* J. '"

primus rector
Ccesar) S. R. E. Card.

nih
Bullce
;

Fachenettus

Canonizationis

S.

Ludovici

subscriptus
187/
71S c d
1

Cal\

amanuel) S. J.in odium

Cai
fl
I

Farabertus, Leodiensis episcopus 717 f, f Farnesius [Alexander) bello clarus .Farnesius (Alexander) S. R. E. Card. S.
3 1

'

u >'t11

''

pO)
/

/MS

i.;.-

Francisco amicitia junctus &10 d 55. *mww templum Romae suis sumptibus tavit 217 e, 219 e, 261 e; cau$/e8.Ludi
;

Afo

Fernandez

Ei

L" ! UUcgesta Ant\ ua ab eo

examinator a Sixto

constitvJ

nar moribu
i

temdam
mtorii insuUe " 8. ImdovicC
Q

mb;ejusmors
Octobris

ibid.e,470b

insigni

dux. S.FranFarnesius [Octavius) Camertium

um

vidit

109

Fernai

Tomus

V.

INDEX IIISTORICUS
Fernandcz (Joannes) Bracarensis S. J in odiumfidei a Calvinistis occisus 220 b, 271 f perperam ex Azevedii sociis expunctus
;

^veri(Ursula)
centn famitia

S. Ludovici avia

P
17

*
'

309

ibid. c

Fernandez {Joannes) Ulyssiponensis S.

J.

in

Ferrerius (Bonifacius) Ca^tusianul^ centn frater, mortuo Marti tino rege, P ro novo r ege Ferrerius (Henrieus) notarius, corports S. Ludoviei

36S

Vin

'

Calvinistis occisus 220 b, 271 e Fernandez (Petrus) S. J. tiro pro fide occisus

odium fideia

eU^Z^Z
* l2b

222 be, 273 d

Fernandia a Corduba, Plegi marchio, Montellanum Societatis eollegium condidit 216 b Fernandius S. J. Metitam, a Solimanno obscs-

sam, unacumChristiana classe missus 211 f Fernandus Lusitanus, Joannie, Flandruv et

208; Ferrerus (Jaeobus) Valenlia* ffubernatnr ma ' gni momenti scripturas fidei ,- sas S. Ludovici eonsilio
'

expertus Ferrenus (Petrus Paulus) S J tl EboramaS. Franeiseo missus

frarwn "

f
',

'

Hannoniae comitis, maritus 47 a Ferran (Jacobus) conventus Dominicani Valentix Prior, Praedicatorum^habitum, invito patre, S. Ludovico dare noluit 296 c,
310 bc, 371 b

MW mumr

rZrTss^t
423
a
/?/,1

., ft Ludovico,
e tur,adfuit31Gi\

cuTtaTo^Z
fiUumTr?,
*

sanandam, uxorem vero eS.Ludovieoaudivit Ludovicum liberatus

J* ??&** P
J

Ferrandez (Vincentius) Ord. Pr&dicatorum, cujus ?nortem S. Ludovicus absens cognovit 320 a, 415 c Ferrandiz (Franciscus) Ordinis Pr/edicatorum S.Ludovico absenti apparuit mortuus 329 c Ferrando (Isabella Joanna) cruris contractione ct febre, invocato S. Ludovico, liberata 446 b c Ferrarius (Petrus Paidus) Societatis theologus

Ferrerus (Joannes) Ordinis Prxdicatoltn* trustum fascioLv S. Ludovici surdxZl bus fehci successu applicuit \\ Ferrerus (Michael) Ord.

Prxdicatorum creh peccati a S. Ludovico memor factus

328f,

Eboram missus

t erreo\ns jjresbyter martyr 624 f, t Ferreolus, S. Firmini, Usetiensis episcopi,

262 b 626 d

395be ,;o 6d Fescenninus pnvfectus, sub quo passus est S Dionysius, Parisiensium apostolus 512
, ^+ t? t lerrutius, diaconus

martyr

b,'

consanguineus 636 b
637
Ferreolus, S.

c
c,
,

Firmini

P ater

ejusdem successor 639 cd, 640 c f, 641 b Usetiensis episcopi, 636 b, 637 d e, 641 a b
;

Figheroa (Raphael) S. Ludovicum Indi convertendi causa cyathum intoxicatum innoxie sumpsisse, rem esse in Indiis

513 e 522a

cam, affirmavit 323 b, 389 e Fig-ueroa, Ord. S.Augustini, S Ludovici se.

publi-

Ferrer (Joannes) nuntius curise ecclesiasticcV ValenticV 302

Ferrera

b periculoso partu per S. Ludovicum liberata 332 d e, 899 a S'. Ludovicum impulit, ut tactu Spe(Francisca) 395
b,

418

f;

scrofulis liberaret 335 a ; eadem forte capitis fluxu scapularis S. Ludovici

ranzam

pulturse interfuit a^> f Figuerola (Anna Maria) Clarissa, morbo per S. Ludovicum liberata 436 f 437 a Fig-uerola (Melchior) civitatis Valentintv juratus 467 f t Filibertus Gemeticensis abbas, monasterium Pauliacense exstruxit 661 c
,

frusto liberata 361

f;

S.

Ludovicum facie
;

et

399 f, Vincentia) S. Ludovici meritis gravi febre liberata 359 f Ferreri ac Benedicti (Franciscus) cujus fitia S. Ludovici ope laterum doloribus liberata Ferrera
(

manibus splendentem grantiam experta

vidit 407 d

ejus fra400 a, 410 b

Filibertus, SabaudicV dux 224 d Firmans [Barbara) contracta, S. Gummari meritis sanata 693 d t Firminus, ep. martyr, inter PrcVtermissos 3f t Finnianus abbas, S. Cannici magister 644 f,

645

fmt

449 d

Flavianus preeses. Vide Maximus. t Florentius, episcopus Populoniensis, apud

-fcerren (Baptista) S.

Ludovicum

vatum

vidit

in aera eleaqj ,

quem aliquando commoratus est S. Cerbonius , Populoniensis dein episcopus 90 e,

92 a, 93
f.

Ferreri (Bonifacius) erysipelate S. Ludovici

ope hberatus
Ferreri

(Christophorus) notarius Valentinus 472 &e; S. Ludovici cellam ingenti lumine

97

c,

98 e

e f

splendentem ScVpe vidit 407 c Ferreri de Benedetto (Francisca) rosario a S

Ludovico donata, quo

fitios

suos a morbis

t Florentius martyr, Verome seu Bonnoz depositus, inter PrcVtermissos 2 f 3 c d, llce t Florus martyr, inter Prsetermissos 7 b t Flosculus conf, Aureliani cultus 527 e Foix [Petrus) Ord. Prasdicatorum, splendorem ex ore S. Ludovici prodeuntem vidit
,

liberatos vidit 459 Ferreri {Franciscus) Ord. S. Francisci de

428 b

Folches

Paula, Cemovicium perSS.

Vmcenhum Ferrerium ad

S.

Dominicum et Ludovicum

fuisse deductum, ex ipsomet Cemovicio audivit 326 Ferreri (Joannes) curiee episcopalis Valentincv causa S. Ludovici

Martinus Vincentius pro salute matris ac sororis B. Nicolaum adiens, abs hoc ad S. Ludovicum missus 336 d, 420 d
(

Folcmarus

Coloniensis archiepiscopus

S.

Brunonis successor proximus 39 d, 45 a. S. Victori martyri tabulam inauratam, a S.

nuncius

Ferreri (Ludovicus) Jacobi filius,

472 e

Brunone mox memorato

43 b
c.

cceptam, perfecit
sui
e

dovicum morbo liberatus

Ferreri (Michael)

per

S.

Lu-

Rotgerum, ut sancti Decessoris

443 a

Vitam exararet, impulit

43 b

Ord. Prxdicatorum, splendorem e S. Ludovici ore prodeuntem vidit

428 b

Fong-liana (Catharina) erysipelate S. Ludovici 442 b c ope liberata

Fonseca (Alphoyisus) condendo Monte-Regio

Societatis collegio

symbolam

contidit 215 a

Fonseca

Fonseca (Didacus) S. J. '"

IN

TOMIM V

OCTOBHIS.

Mericum missus

Fontaura. Pfcfe Foutoura.

,:,M -^

Fonfus

p/aVmW
|

fc/.

,ta,

mi

//;,-

M1)
ttn

wmste
FordheTuS

pccwits

n
Befofoai
S

oottnutj
i

b,
i

a S LotA*

t ForannanuB.TTaJcwdw,

onotnl

fpno

ootot
tffarinoi

m)
1-.

astCartb,adnce wtmregtsmisso.peremptus
,

waes

Formosus Papa, jwtf tuemt

m
\

rfeserfe

^,
li

, ( ,,,

n e
B
I

"ii.
p
g
j

ducist

t Fortchernus, Athrymensis in scopus, inter Pr&termissos Forte (Anfontus) /m-,cttfws

^

'

S.

Ludovici meritis liberata fuii Fos {Petrus) diuturna infirmitate per

^rat^

&rfl
\

g
i,
,

|,

s.

dovicum liberatus Foscararius (^o/tauw)

tiobc
inator
L71
E

wcrt Jtofefi h&eMt Exercitiorum S. Ignad

,i s

losso [Gaspar de) Aep. Rh gium Societatis Rhegini

\

colle-

t Frominiu t Frontiniani

t Framechildis,

.9.

217 b AustreberUc mater 866

c e

Krum

,.

f(

Frances (Acatius) rector in Bicorb, invocato S. Ludovico, calculo liberatus \\\ e Frances [Raphael Jacobus) patrocinio S. Mariee

Frusius (An

felicem S.
atulatus

Iventum

Rosarii e naufragio servatus 385

c,

Paente
t Pulbei
i'u-.rt

183 e

Francisca a Jesu. Vide Isabella, Joannis Oan-

in
,

Lai

II filia. Francisca, Calixti III Papx matei

dise ducis

[Philippu
I

15]

sf/s

|n

Francisca de Arag-onia ct Bareto, Joannis, S. Francisci filii, uxor altera Francisca Inda, partus doloribus S. Ludovit 390 e meritis liberata
i

S,

Ludo
Pedroa

liberatam

iridit

Paati

rde

(Catha
144
(.

S. Maria, ex Ordine S. Hierony' Segoviensis episcopus, in coltegium Semi, 214 e goviense beneficus Franciscus Assisias 23G a, 239 c, 200 e, 291 e. t A S. Roberto Malatesta summa in venera-

Franciscus a

namdo. natam m

ab
Re

Gabutiu
nensis
<

/oanwi
Pauli,
I

gularis 8.
e/).
i/io

i^om

//.

N""'
///'/'//

tione habitus 147 a versatus o'6') -d d, 888

Cum
o,

S.

Ludovico conillo
<

laci

'/I

Mr. Ab
c.

Supprior, panei 8.
,</,/
i

premo morbo
termissos

invocatus 846

Inter Prm|!l1
'

Mariani

8,

Lu

t Franciscus Borg-ia

Cardinalem Alexan>
1'.

don
Qaglienl
|

>''""

>'

num in Eispaniam comitatus 858 e Conventum PP. Prxdicatoribus Lombain

374e,37i davit Franciscus de Paula, Minimnrum {>u< t anno 1518 inter Sanctos relatus 85 >b, Franciscus I, Galliarum rex, ducatui M&
lanensi imminet
Franciscus
?ntSSWS
161
b

indreas
Vide

febre 8

bera

Qalerannu
l

0/>y

d
apo
tolo

Methymnxus

S.J., inPeruvi 268 C

m
t

Franciscus Paulus, S. J.
K ranco,

tiro,
:

pro
b

fide

oa

Q*lln,mduaet nuwty

>

c, 22.5

Prxpositus Liranus

<fcn Franzonus (Jaett&u*) 5. /2. subscriCanonizationis S. Ludovia Suffce

.

na

/,

rinum

in

Hispaniam

tati

Gam:.r.hus

bertifrater

mar/yr, h 5.

t Fredegandus,

2towW

prope Antverpiam

nontens26

A*^^

^ceWurn

129 e

f,

uaooa

INDEX HISTORICUS
Gaona, episcopus S. Francisco ordines sacros
contulit

ecclesiam

176

f,

177 a

apud Mellentum Deo

consecr

Garaia (Hieronymus) medicus Hieronymam Vives de Canamas miraculose S. Ludovici

ope sanatam reperit 366 e Garces Marsiglia (Agnes) mortifera melancholia S. Ludovici ope liberata 450 d e Garcia (Agnes) invocato S. Ludovico, fitiae sucB palati vulnus sanatum vidit 446 d Garcia (Dorothea) mariti absentis periculum

Gaunt [Gilbertus de) Lincolni* J^t' '*' sterium Peartan instauravit Gaunt Walterus de) ll2 f monasterium n noni rum
(

ducatu Eboracensi seculo

Regularium Ordinis S a
xii

o-

cTr^ 135 ^naidit

in

redilumquee S. Ludovico audivit 335 e, 400 c Garcia (Francisca) ut frequenter S. Eucharistiam sumeret, a S. Ludovico persuasa 336 c, 416 b Garcia (Franciscus) pueri, ad extrema perducii , sed a S. Ludovico sanati pater
,

Gazet [Magdalena) peste bc S. ^Uovici berata p e U. Gebhardus, comes Sieqensis 462d ot Bonnensis, SS. Cassiiet FtorenfutT^ bl reil Quias

Lud^

elevasse dicitur

Gelasius II
et

Papa
litteris

48a

Gemellus, in encyclicis de SS. Tarachi

Andronici martyrio

V?
t
s

461 f

memor a

Garcia (Joannes) S. J. in

Peruviam missus

Genesius, inter Preetermissos

566 a

219 ab, 268 c Garcia (Ludovicus) ab inguinis vulnere S. Ludovici ope sanatus 441 b c Gardeg-na (Isabella) ab oculo male affecto et e
loco

t Genesius martyr, non fuit SS.

Ampodi

etc.

MM.

socius

Ann.T\t

?* as ">

t Genesius, martyrium in Lusitania passus

Genitus, fictitius S. Vinardi

suo moto S. Ludovici ope sanata 463

cd
Gari (Gaspar)

p?$$
,

narium morbo
f
;

S. Ludovici me-

Gennesius sacerdos, S.
ccenobio

fragrantiee S. Ludovicitestis 410 e, 430 e f Gari (Maria Anna) comitiali morbo S. Ludovici ope liberata 464 b Garnerus dux, monasterii Balmensis conditor

ritis liberatus 359 e

ad Kalense deduxit

BertUia^oZs]
t

Genricus, ccenobii Rothomagensis monachu SS.mgasn Scuviculiet Quirini furUm sublatas Wambasio
Gensericus,

J&

RotomaguZTc

haudfuit 623 a, 624 c Garriga (Vincentius) bibliopola S. Ludovico pecuniam divinitus subministratam vidit
327 b, 393 b

Wandalorum

rex,

RomanlZtl

Garro (Ant07iius) dein Ordinis Prxdicatorum, brachii tumore per S. Ludovicum liberatus
.

456 e

Garsias infans,

Ranimiri

I,

Aragonix

regis,

ex Sanctio nepos 150 b e Garzia (Hieronymus) doctor, Guilielmus Catalaimum, dum visiones suas retulit,
sanee

35 c Garzia (Isabella) tertii Ord. S. Augustini, Isabellam Gardegna, ut S. Ludovicum invoca-

mentis fuisse, testatus

monuit 463 c Garzia (Melchiora Angela) brachii usum et oculorum sanitatem, frusto scapularis
ret,

S.

Aragonum regis filius Garzias Ranimiri Navarrse rex Gasto, Lucretice de Graglia
tiom S. Ludovici interfuit
Gasto, Ord.
t Gatianus,
ci

Ludovici sibi admoto, recepit 361 d Garzias, Jaccetanus episcopus, Ranimiri I

150 e 150 c
transla-

800 f, ^O^ a b 4. n ii sv f Genulphus, Cadurcensis episcopus 667 fActa ejus S. Vinardo afficta 668 et seqq' Georgius II, Magnx Britanniee rex H8f t Geraldus, Aurelianensis fundi comes seu toparcha et conditi illic m.onasterii fundator, inter Prsetermissos g ^ Gerardi (Theodorus) filium, ex calculo laborantem, S. Gummari meritis sanatum vid% 693 c n r, Gerardus, Prdepositus Bonnensis, Reinaldo, Aep. Coloniensi, S. Matlosi reliquias elevanti adstitit 29 b Gerb de Fortea (Isabella) filium ab hernia S. Ludovici ope sanatum vidit 443 de,

Genua (Hieronymus de) spiritum cum B. Jacobi Alemanni expertusprophetiet febri bus ejusdem intercessione liberatus

filius,

Gerberg-a,
et S.

primum

486 c Gisleberto Lotharingix

Minimorum
primus

363 e 364 d Turonensium episcopus

duci, dein Ludovico

sacerdos

Transmarino nupta,

Brunonis, Aep. Coloniensis,sororl02, 703 b, 730 f; dotem recuperat 728 f, 731 d,

737 b

* Gauarda ,t (Joannes) Ord. Pra>dicatorum,Agneti Pedrazzse una cum S. Ludovico apparuit

62cdf
Gerbertus rusticus,

cum operi servili tempore

Gaudentius,
Gaudentius,
et

episcopus

Salernitanus

442 a 672 f,

martyns

frater, inter

Adalberti Pragensis ephcopi Prxtermissos 492

t Gaudiosus .episcopus

Salernitanus

673 acd, 674

bd; Neapoli consecratus

van) filium S.

mh\*t,

illicito vacaret, divinitus punitus 558 b c t Gerinus martyr, inter Prdetermissos 491 e t Gerindis revelationes suas propalavit 306 d. Eadem, quse S. Gertrudis Saxonica 30S d Gerlindis sanctimonialis,a Normannis, Mechliniam vastantibus, abducta 677 f t Germanus, eremita in Arvernia, inter Praetermissos 8 c

Gero,

Slavorum victor

722 e

Gaveren

(Qummw

mentis distorto capite liberatum

Gummari
vidit

691

t Geroldus, ut martyr cultus 132 a Gerolfus juvenis, S. Gummari meritis auditum adeptus 6S8 d e

Gaufridus, Carnotensis episcopus, S. Nigasii

Gesualdus (Alfonsus) S. R. E. Cardinalis, processus generalis de S. Ludovico examinator constitutus 469 f ; examinato Processu

cessu gencral,, Su-to

^
V uttJ!
?"! **
'

fOBRlS,

Gomius Jacohu*)

s?

Gevehardus
Gbisilerius

Pius

VI V)

MuTa^S ^TcTr h Lardmahsipost Q r S Fu ^sco amiciUa

.
' -

ffl^

'<<*/*(,
>

**.(!*

^nctus
IfetlTUS
I

irvalio ,w,'

</.

^notarius,secundumS.Lu,! nium defunctus

"

Gisla,

Pipiniregis ftia, a Leone,

ContfaS
170

Ludovici
Gislebertus,

m 5^a Nigra abbas,

,

int
I

$ocietalisNivi,rnicomUdit
!

termissos
Gislebertus,

tga

I,,.

Brunoms

Lotharingix dux, Gerberga sororis roanfcw 702 e, 728

J./..A.J
f]

tGislenus a^as, parthenonis Castrilocensis

fundationem consiliojuvit
tennissos
Gisulfus
I,

73:;

f,

inter

Prx
.

w S.J. l JoannisIIU
toteras, quibus in Lusitam invttabatur, S. ootfuM isu
1

Vincentiimunificus Giuliaui (Joannes Baptisia) civitatis Vaknti nxjuratus, pro S. Ludovici causa Ro<
scripsit

numS

aa* <?ne^nfanus, eraa monaste-

Got>,

I(U

/,.,

>i\ colipermisi

Gliosa (Justa) a luxato brachio S. Ludovici ope

sanata
i

i-i
:.;
i

Q
fl

tGlodesindis, abbatissa Mettis Gloriet (Lucia) convulsionibus S. ope liberata

ndoin
giocessit

civitate Portuensitiocista

Ludovici
\ \

>

ef
;i

Govianu

ffi

Goda, Ansberti soror

Godefridi (Joannes)

688

/M
Graaulftiaco^
Graes,'n
(
.

latronum manibus
ii!
I

s.

Gummari meritis
Godefridus

ereptus
;

f,

602 a b

AV (/
avii

aw#

742 c d
f et

an a*w# Lotharingix

fftfum reclusorix

Inferioris 738

seqq. /n Italiam

cum co786 c d
77;id

piis missus 784

a;

peste sublatus

una cum flliis

osculata 352
viciinterfuit
i.,

8,
I

Godefridus, episcopus Spirensis

77(i d,

iion,

.v

Godoy (Alfonsus) Ord. Prsedicatorum, dum

peccata S. Ludovico confiteretur, ad lacry-

Gralla

Pi^

Groglia,
i

mas planctumque excitatus

(iodoius (Franciscus Perez) S.

814
J. in

f,

.">7s

Gratulphufl

lulphm,
'

odium

Catharina
liberata
/

febre

s
1 1 ,

fide a Calvinistis occisus 220 b, 22X1 Gois (Gaspar) S. J. laicus, pro fide occisus 222 be, 2213 d, 27:; b d

i.

"""'"'

'V

,//,
.<.
I

mentoper

8. Ludovicumlibei

.1

Gomez
Gomez
tis

(Gabriel)

J. laicus, in

odium

fidei

poriue, /oannwAfjr.

occisus

1 28 f, 208 a (Franciscus) febre S. Ludovici meri1

broru/mjue
tislibera
u ,n
p

>//*'

.V.

Ludovict
;
.

W
860 od

liberatus

15

7banni rAfai

/."./'//
i

Gomez (Franciscus) Petri Ximeni famulus, 5 b morbo S. Ludovici meritis liberatus Gomez (Joannes) S. J. Idicus, in Peruviam
1
1

stW wpparenti
t

Gregoriui

iVfl

m i>"i>uit mm wu
i

in

'

/-

"/"
Li e;

stantinopolitanum abdicdi

missus

219 b
S. J., in Indias Occiden207 b
, i

Nectarium,
nar>

ut Ti
t,

Gomez (Ludovicus)
tales

monuit
616 d
I

missus

Gomez (Vincentius) Ord. Prxdicatorum, sacristiam sacelli misericordice

convertii
Valenti.t
in

,,

pflpfl

..

fi

.1^7-

Ag/ti /,/.'. ou

oratorium Gomezius (Rodericus) princeps Evolitanus, S. Franciscum, cum Vallisoletum concw 212f turus accessit, audiendi cupidus 1 80 e,
Galliam CcBsarem una cum S. Francisco in
secutus
vicirue Gomisnparticulam habitusS. Ludovici

e,

108 b;

--'

/ ''

//'.

Virgineloqux freq\k

solitus
iiu
II

Pflpa
i.

l\ /'.///'

7i:i

f,

t Gregorius

\UPapa
/'"/
'

\ll

/""
I4de

abrenun

/^ntificatu ad

laborantifelicisuccessu suce expedis digito

Constantienserni

applicuit

INDEX HISTORICUS
Gregorius XIII 265
e,

Cardinalem Moronuni
f,

ad sedandos tumultus Genuam misit 158

in collegium S. J.
d,

Romanum

beneficus 175

218
S.

c;

tirocinii
a;

Brunensis fundationem
apostolicam benedictio-

franco ordinatus 103 d. S. Paulini Ph censis rehquias e veteri in novam ecola^ umc uesiani transtulit l07f Guntharius, Coloniensis arc;
?

approbavit 276

nem

Franciscosupremomorbolaboranti

tn unionem Bremensis ecclesix cum Han^urI l rr gensi consensit

e Gunthmarus, in Charta Caroli a Maam ^ ^oj> me ratus Gurrea (Joannes) Melitam, a

^i";

impertiit 227 b, 233 c; ejus de S. Francisco elogium 227 f 277 c; Calendarium anno 1582 correxit 366 c e. Sodalitatem S. M. de Consolatione

Bononiensem ceterarum ejusdem

sessam,

cum

SolimanX
missus

classe Christianorum

nominis sodalitatum caput esse voluitKOb e. B. Alexandri Saulii virtutes magni fecit 829 c; anno 1585 mortuus 308 c Gregorius XIV Papa brevi mortuus 472 b
474 f

morte prsereptus S. Ludovici Bertrandi Canonizationem peragere nonpotuit 294 f,467 f;B. Alexandrum Sauliumab Aleriensi sedead Ticinensem transtulit 818 a; anno 1623 mortuus 302 d Gricinus Veronensis episcopus 86 d t
Greg-orius

XV Papa

Gusman (Henricus de) Philippi apud ffa tumVlegatus 468ac 47?i Gusman [Thomas de) Ordinis Prxdicatoru **' a S. Francisco de Sacramentorum usu

sultus

Gusmanus (Didacus) comitis Baileni fili Us Francisci exemplo Societatem

.

fon R^\
1

<?

Grimmara. Gummariuxor 676 e f, 677 c, 682 f, 683 b c, 684 f, 695 a b; fabuLv de illa confictne

n iT Guturus (Joannes) una cum P. Joanne Suarez Hispahm missus O ro Gutierez (Anna) animi perturbatione per S
s

ingressus 178d, 252e

Ludovicum

'

tiberata

401

Grimojildus,

dux Salernitanus

6SS b 673 c d

Guttierez (Franciscus) qunedam

defructucon'

Grinuara SS. Herlindis et Renildis

mater

344 a b Guttierez (Martinus) S. J., de sociorum salute 219 f Guttierez (Joannes) S. J. presbyter missionarius
lgl

cionum S. Ludovici retulit

676 e Grodecius (Joannes) Olomucensis dein episcopus, tirocinii domum Brunse condidit 274 d, 276 a Gropperus Junior (Gottifredus) cathedralis ecclesise Coloniensis canonicus in litteris Othonis Truchses, S. R. E. Card. memoratus 57
,

revelationem habuit

Guttierrus (Joannes) S. J. laicus, a S. Fran-

ciscoHispalim missus md,missioninavali addictus 05

^

H
Hadalbaldus, Coloniensis episcopus, ab Hildebaldo diversus
545 c ^

Gropperus Senior (Gottifredus)J. U. doctor, in litteris Othonis Truchses S. R. E. Card.

memoratus

57 e

Hadamarus, abbas Fuldensis ad Agapetum

Gualterius (Carolus) S. R. E. Card. Bullse Canonizationis S. Ludovici subscriptus 487 f

Papama S. BrunoneAep. Coloniensi missus

717
a,

727 e

f.

Gualterius (Philippus Antonius) S. R. Cardinalis, Bullde Canonizationis S. Francisci

'.

S. Pantaleonis reliquias Coc.

loniam detulit 728 b

Hadwig-is,

Ejus mors

783 e 491 a

t Hadelinus conf. inter Prsetermissos

subscriptus 234 e Guasco (Anna) febre gravissima, admoto sibi S. Ludovici pileolo, liberata 362 d, 452 b e tGudila virgo, S. Venantii Hannoniensis soror perperam dicta 129 a b c d Guerreus (Petrus) Granatensis Aep., ut Societati

uxor,

et S.

Hugonis, Parisiensium comitis Brunonis Aep. Coloniensis soror

702
c,

730

f,

737 b

Granatsecollegiumconderetur, adnixus
216 a

Hanserus (Erhardus) monachus S. Benedicti in Lorch, Othoni Truchses S. R. E. Card. varias Sanctorum reliquias dedit 57 a Hanssens (Catharina) brachii tumore S. Gum-

mari meritis
Haroldus,

liberata

Guevara (Inigus) Bovini dux, S. Francisci exemplo Societatem ingressus 1 78 e

Guilielmus
I,

694 c 947 ad fidem 732 c, 733 a b, 783 e

Danorum rex anno

.

conversus

archiepiscopus Rothomagensis

5d
Guilielmus, Ottonis I ex captiva filius, Aep. Moguntinus 720 b c Guillielmus Conquestor, Normanniee dux et Anglice postea rex 3 d. Bellum adversus

Haroldus, Norvegide rex 732 e f Hartbertus, Curiensis episcopus, conciliavit inducias inter Ottonem 1 ejusque filium Lu-

dolfum

719

Henricum I Gallide regem gessit 535 c Guiomar de Moncada, marchionis Aytonse fiUa,S. Ludovici reliquiis ab Antistio donata
n Gumarus,
435 d
e Sardiniee judice

Hassia (Fredericus) S.R.E. Card. Bullce Canonizationis S. Ludovici 'subscriptus 488 d

Hatto dbbas Fuldensis

Hadamari

successor
783 c

Hayus (Edmundus)
legati,

S. J. collegii Parisiensis

rector, Vincentii Laurei, Pii

V in

Scotiam

monachus

Cister-

ciensis, inter Pr&termissos Gumerns. Vide Gumarus. Gummarith. Vide Gommarus.

493 c &

218 c, 244 b comes Heimericus comes monasterio Laurisheimensi

adversus

675 a

Gundisalvus, Cisterciensis Ordinis abbas Azebeyrensis, inter Prcetermissos 7 d e f 8 a Gundisalvus, Cisterciensis Ordinis abbas Juniensis seu Buriensis, inter Preetermissos 7

t Helena, Constantini myter 17 a, 22 d f, 23 a b, 25 f, 26 b, 40 b, 41 c b, 56 f, 57 f; fertur condidisse ecclesias Colonine S. Gereoni ejusque sociis Bonnse SS. Cassio et Florentio aliisque, S. Victori ejusque Sociis 35 a b d e;
,

Gundoaldus, Meldensis episcopus 590 f Gundulfus, Rofjensis episcopus , a S. Lan-

c e

tamen certum non est 35 Altare illi erectum in Sanctensi S.

martyris ecclesia

quod

f et seq.

Victoris

44 c Helena

'

Helena, Ferdinandi

;ls
i
i

MMta

'*

* **um

Henr|

!!

!"""" hl -

nandus!

"7: f/io/ici

m
s

<,,//

He

S;
frw

Helvisa,^,
nasteno benefiea

te*rtm*.aNormannisinWalachr
SUS
t

0,5,1
!.,

^lf^^asmonaJteriiS.Au
IIeDricu.II,

21
tisS.Auc

!
.

107 b

te9\

aemicMa Anglwreaj Henncus Aucvps, Gr,

t

mi
bj

rw
\

Aep. Coloniensis pater

A
Hercule
'

df, 708

a&fafe
i

/:,

confirmavit
rr

S
b

'"'
I

711 b Henricus, Burgundise dux, S. BrunonisAep, Coloniensis exsororeHach b

, .
\

llenncus, Bavarise dux Coloniensis frater

i,

et

S.Brunonu

Heri

gis
r,nl
ftnnu
l,

UObe
ASp,

Henricns, Coloniensis archiepiscopus Sanctorum reliquiis F, Franciscum Bartholum de Assisio donavit 1 Henricus Delphinus Perpignanum frustra ob, 1 1
>

Co
\tus

ea

Eermannu Hermannu
leon

[11,
,

Henricus, EborensisAep., Joannis III Lusitanix regis frater, acdein Lusitanix rea S.
,

donopot
Hei

lii

Franciscum honorifice
d,
:2:2."j

excepit

Eispania male habitum in Lusitaniam invitavit et Eboren

f,

SJ55 0; fa

moniam
lis
II.

aud\

b o

gium

condidit 207
et

f,

2i:ic, :>:m

<1,

:>t>6

a.

7>o-

rensis

Utyssiponensis collegii benefactor

216
i

rnandi

m/// eunten

Henricus

I, Francorum rex 580 o, 58] b, 5 12 b. Bellum ejus adversus Ouilielmum Conquestorem, Normanniae ducem

II:.
habuit
.

aconfe

Henricus

II, Francorum loIV Papainiit

rex, fcedus

cum Pau196 a

A.nna) <
/

Henricus, Joannis Gandise ducis III fil dpiscopus Squilacensis $, R. E. Card. S.

%

y////////

/,//'

,S\

l6

Francisci frater

16
I

Henricus, Lusitaniic princeps, inter Pi

\i

missos
Henricus, Ottonis
1

frater,

Bavariaedux

771 e e,

Henricus

imperator, Henrici

IV

774d imperato:>l,

sus Herodes, a 8. Joanne Bapt

M

rUfdius

f.o

1-

Henricus, Trevirensis Aep., peste sublatv 781 b 788 c, 7i

domcun>

Z^mntoniensisinAnnia,
HenriquezdeAlmanza (Elvira) 8. Francisci Alvaro S. ex Joanna sorore neptis, nupta
Francisci
filio

f~.i*v, adentem miAii A.i7 temexS. Ludovico n

,

c-

vnmriji &U/E

mor-

Henriquez (Elcira)

Antonn

aua Cordubx ^

a a j Htnera.w S
,

Francisci itineris tociv

]j':rVUfl,

1NDEX HISTOBJCUS
comes 130 b Hevele (Remigius dejinter Prtetermissos 495 b Heylwig-is contracta, S. Gummari meritis sanata 693 e Hidda vidua inter Prsetermissos 493 d
Hervfeus, Mettensis
gis, sororis

S. Brunonis

Aen rw

tharmgice coronam deferre

"

volueriti^

Hieronyma Aug-ustina^ram orexi S. Ludovici precibus liberata

5 e Hug-o, episcopus Autissiodorensis *W n mier Pra>'

termissos

420 c d

Hugro, Vesontionensis

Hieronyma Aug-ustina, Francisci Garcia uxor, adsanam mentem S. Ludovici ope revocata
455
f,

Germayn rehquns

S.

pauliecclesiarnditavi

episcopus, a iilo t

V
b
b

456 a 435
f

Hug-o monachus Malmundariensis

Hug-o,

Hieronyma
liberata

Juliana, febre

per S. Ludovicum

rex

^
V M
'
. '

Italise

56

Kugo Rotomage?2sis
S.Nigasu

archiepiscopus,

Hiiarius, vir piissimus , cujus se imperio subdidit B. Robertus Malatesta 147 b

reliquiis, indulgentias

invlll
&

conceTsit

Hildebaldus, Coloniensis Acp., S. Quirini reliquias impetrasse fertur 544 e, 546 b c, 547

Humbertus Ordinis Pr^edicatorum

bef,548a,551b
fHildeg*ardis Bingiensis, cujus editcV exstant revelationes 308 c t Hildelitha, abbatissa Berchingensis 650 c
Hildericus,

Francorum

ster Generalis 343 b 3 d Hunericus, Wandolorum rex 12 f, 13 D E ? cicvValentinianilllfilitemaritus *1 Hurtado (Agnes) S. Francisci meritis lat rum dolore et febre miraculose

rex, leges salicas cor-

UbeZa
'Sq

rcxit
Hildericus, Meldensis episcopus

Hilduinus, abbas S. Dionysii

Hog-erus,

674 f 485 f 587 a

Huseviso vir illustris, cimeliarcha

Colonia>

S pftl

Hodus (Alphonsus) Vide Godoy. Hamburgensis Aep. 744 d e Hollandia (Michael de) Ord. Prcvdicatorum Prior Bononiensis, summam B. Alemanni

Homodeus (Aloysius) S.

797 b c E. Card. BullcV Canonizationis S. Ludovici subscriptus 487 f Homodeus [Paulus Maria) Ord. Barnabita-

obedientiam expertus

ad versus Soli?na?iu?n, Melita?n obsidente?n expeditcv adjunctus on f Hyppolitus Estensis S. R. E. Card. ad Carolum IX GatlicV rege?n una cum Lainio ?nissus
210 c/,263 a

f Hyacinthus Ordinis Prxdicatorum a CIp me?ite VIII $a?ictis adscriptus 359 c 363 h Hyparchus [Angelus) classi Christianorum

788c

rum

Ticinensis collegii rector

821 e

t Honesta, virgo

martyr, inter Praetermissos

filia.

Honoria,
cia.

Valentiniani III

493 e Vide Eudo-

Honorius, Cantuariensis Aep., 114 a b; a S. Paulino Eboracensi Aep. consecratus 106 d

e,

Tacoba, dolore capitis B Roberti Malatesta ?neritis hberata ^48 b Jacobus a S. Petro, vulgo Samper, e Prxdica'.

torum Ordme, inter Pnvtermissos

e

f,

112

b,-

S.

Paidinum profugum
1

constituit

episcopum Roffensem Honorius imperator

Honorius I
censi, et
sit

07 d,

14 b 625 b c
1

monte Columbi, hernia per B. Robertum Malatesta liberatus 143 d Jacobus l,Aragonicvrex, reg?mmValenti?ium

Jacobus

Papa

Mauris eripuit 152

Ordi?iis

114 b; SS. Paulino Ebora-

106

f,

Honorio Cantuariensi pallium mi113 b c. Ejus ea de re ad regem

epistola

d. Michaele?n de Fabra Privdicatorum a sacris Confessio-

Edioinum

106

f,

et seq.

item 113

cd
Honorius lllPapa 47 a Hortensia Fabricii Campesii uxor febre meritis B. Alexandri Saulii liberata 831 d e Hosius (Stanislaus) S. R. E. Card. S.

nibus habuit 307 c; Majoricam cepit 432 c e Jacobus II, Aragonise rex, Ordinem Equitum MontesdV instituit 34,9 c t Jacobus Asceta, eremita in Paldesti?ia, i?iter Praetermissos 2 c Jacobus Diaco?ius, a S. Paulino profugo Eboracirelictus 114, b t Jacobus Major Apostolus, a S. Francisco prcvcipue cultus 154 e Jacobus Parmensis miles, a??iisso pedu??i usu B. Roberti Malatesta meritis donatus 148 b Jande (Alvarus de) S. Franciscum miseram sub Turcis Grcvcorum sortem edocuit 210 d Jang-uez (Tho?nasde) Lucro?iiensis collegii auctor
214
f

Fran-

cisco amicitia junctus 210 c,- hoc in Generale?n Societatis electo, gratias egit DeoUl f; Societati aditum in Poloniam aperuit, et

fuit

Bransbergensiscottegiiin Borussia auctor 218 a

llostovinus (Balthassar) S.

J sociorum
f,

colo-

niam Vilnam duxit

Hucbertus
I

Meldensis episcopus 5S6

218 a 588 b

Janssen [Nicolaus)

crurum languore

S. Gu??i690
f

Huerto Candelaro [Joannes) struma perB. Ludovicum liberatus 419 bc Hug-ens (Joannes) claudus, S. Gummari

cd

mari ?neritis

liberatus

me-

sanatus 690 f> 691 a b Hug-o, Cameracesii comes, non probatur fuisse S. Vincentii Hannoniensis pater 130 b c d
ritis

t Januarius martyr 12 d Idiaquez [Joamies de) regis Catholici orator, seda?idis Genuensimn tumidtibus incubuit
158
Iffi,
f

ef, 132b Canonicus Regularis, scripsit Vitam S. Joannis de Bridlingtona 137 c, et seqq Hug-o Capetus, Hugonis Magni, Parisiensium
ir Hug-o,

nepos, a S. Pauli?to, Aep. Eboracensi, baptizatus lOSb, 111 d; in GaUiani ad Dagobertum a ?natre mis-

Edwini regis ex Osfrido

sus

H4a

comitis
Hugx),

filius,

722

c,

725

comes Parisiensium, maritus Hadivi'

b, 737 b, 741 a e

ilgncitiuscaptivusobviumsibihabuitS.Franciscum, ad Caroli V aula?n proficiscentem 157 c d. De Sacramentorum usu ab illo consultus 165 d , 232 d 243 f. lllius in
,

So-

Societatem ingrei

B* r
[?

nnirM V OCTOBRls.

**m

1^1

172

f,

180

biTl

/\

mo

*
Immo,
tyMS
co}}silinriut
*z t>

wuant* s. FroncucHm ; inopiam sublevaHi

S

19 e
?

"!""

" A, "'.w nguinvm

fl

the

Imnemlis (JopA) a R , ; nonuationis s frmieuti

.

'fuentcr,
c,

"

-.rtcrm,-

mater
Innocentius IV

'""'

^f^ **
1
.
-

p8iw S Petrm a*ra,M* n Afa occf

m Aanetorum nnmerum
ciim S.

retulit

636

.auctorfuit
f

b, 687 o e
,

nrr

fi,

^;^
,
l

rrnn

UUrtm

InnocentisVIh

Fmncisci sub rilu semidupli untversam Ecclesiam M Innocentius IX P ap fc

InnocentiusX

MtawrfS
^
i

sjanus.S, Francisci,nepotissui,aliqu
ott
,v,v

/Vm//

Pflpa

302

Innocentius XI Papa 833 f, B34 ,. fo cula B. Alexandri Saulii inquiri jussit

,

^ 883

/V" //

,,.,

f,

334 d

j/t

JoannaaCruce Clarissa ex Margarita 8 ghas, S.Ludovicum sibi apparuisse

Joanna a Cruee, Joannis Gandite dUeis III ex Francisca de Castro filia, Matr Clarissarum abbatissa 151 cd, i5
23S d, 256 b d e germana S. Francisci soror perperam dicta 86 Q Joanna, Alfonso Cnesarauguslani Aep,
a,

'" '"

luiiuinmmsxh Valtnt*
tor

lymm

Steph

203

iii r
1

c,

Joannes, Bridtington

nupta Joanni Qmdise duci ci mater 152 f, 158 D, M

.'

III, S.

ivit

li,

285

f,

S>

Fran-

Joannei,
libei

cisco Assisiati devota 158 f;

anno

functa L55 b, 15 c, Joanna Aragonia, Ascanii Columnx vidua Societatem benefica 212(1, 64.

Joani:
d

sco S.

-i

179

Joanna Baptista Clarissa,Gandia in Castellam

profecta Joanna, Caroli V soror, Joanni II LusitaniX regi nupta, et Sebastiani i^egis avia 58
1

t Joa

fl

f0fl
/
',
.,

Joanna de Arag-onia et Horg-ia, S. !',,>,,< filia, nupta Joanni Henriquez, marc)

de Alcanizes 159 e, 1(57 e, L78 Joanna Eugenia mulieri cuidam crus ruplum S. Ludovici ope sanatum fuisse testata
Joanna, Ferdinandi II Aragoni.r regis
Caroli
ris
filia,

iinando cond
1 1
,

Joanne
2*0
!,
I

-.

,s

Joanne 11] Joannea \\

Joann

P
II

/''/'

l/ "'

Vmater

152

f,

15.*]

<

8.

ranciscum
>

inter ephebos habuit 150

ab

.',<>/<,,,

deliranti causa visitata 180 f, pturimum S. Franciscus profuit 187 e. \fo

um
j
[,

de

rientiadstiid Joanna, Henrici regis Navarrx mater 220 Joanna, Joannis de Aimanza, Atcantiii m chionis, uxor, de mariti suidbsentu m /* et salute a S. Francisco certior Joanna Lusitana, Medince-Cxliducis conjU castitati conjugali S. Francisci inavJ

'"

rttfwft
,

w
s
' <

Joann

mai
''-

Jo-

ann
A
/,

,178f,H
/V'//7
/?//w.v,

>

berti Mal/it>
148

gentis testimonium de Joanna, Petri Femandez de Castro filia,

tro Castellse regis nupta
/;

Rofr
-'ns

pnrv Joanna, PhilippiU soror ,Lusitanix Matritensium fundesponsa, Clarissarum

Joannes, M
intercessifjr

datrixlMd,

se invitavit 180 Octobris Tomus V.

f,

m f,25M, MFranciscumad fralrem

8.

Joannea
.S'.

ffocei

251

e.

scrx-

JomnU de WdUngUma
JJO

INDEX HISTORICUS
Joannes S. .Emiliani, Legionensis antistes, collegium Societatis Legione exstruxit 214 f, 215 a, 274 a Joannes, S. Francisci filius, Majaldae et Ficallicomes 172 b; ejus res gestee 159 b c d, 162 e; patri in itinere Romano comes 173 e, 174 c. Philippi II in Lusitania legatus
238 b Joannes, vir consularis, S. Bassiani in condendo CPoli monasterio adjutor 80 e, 81 b c t Jocundus martyr 11 c, 18 f, 19 b Jordanus, Heynmenrodensis ex Ordine Cister225
f,

b, 133 f h n ri ^ car sepulturam procuravit 127 ^ f i 3o soleietcerte S. Itisberg* sacr*

'

Venantio exstruxit 127

Judice [Nicolaus) S. R. Card' Ue CanonizationisS. Francisei

^ ZTc^
r
\\l l *

VamlaUo

Juditha, Henrici Bavariee ducis uxor t Judocus conf. inter Prtetermissos

Juhana de Aragonia, Fri% dux a V

sco salutata 180 b
c,

11

7?

181

\^

l'

monachus, inter Prtetermissos 5 a f Jordanus, Ordinis Praedicatorum Magister Generalis 314 a, 316 d, 343 b sanctissimi Nominis insignis cultor 342 f, 345 c
siensi
;

mGandiensiumcolonixdomicUium7eZ

c,

J or&anus presbyter S. Ludovicum contemplatione defixum invenit e f Jovinus, episcopus Usetiensis designatus 641 c Isabella ab Incarnatione Clarissa, Gandia in

Julianus imperator,
Julius

Alemannorum victorZl
xdes

Castellam profecta
Isabella Anna,
ci meritis liberata

256

JuHus

laternum doloribus S. Ludovi431 b

llPapa III Papa 232 Francisco, Urbem

inqresso

p^^* ?
,

ef

h,

hL

IllPapae soror, Jofredo Len151 c, 152 b Isabella Clara Eugenia, Philippi II Hispaniaruyn regis filia, S. Ludovici reliquiis ab Antisto donata 435 d. Ludovici Beatis adscripti cultum extendendi petiit 477 c Isabella, Ferdinandi regis Catholici uxor,
Isabella, Calixti

zolio

nupta

250 d

scnbere voluit 176 c, 182 d, 233 a, 249 a ttk a. Jubileum concessit iis, mo S. Francisci Sacro interessentqXli 177
be, 265

PP. Prxdicatoribus,

ut

dTcoZlnl

morationisOmniumFideliumDefunctorum tres Missas Provincia Aragoniee

rent, indulsit

Isabellse imperatricis avia

Isabella,

matema

162 f, 244 c

Henrici IV Castellse regis soror, nupta Ferdinando Aragonise regis cognomento Catholico

Juncar (Violanta) S. Ludovici ope promvte convaluit 234 e f, 419 c d; ejus fragrantiam experta 410 c, 416 e Justma, exfamilia comitum deLupfen,
abba-

celebra
c

40?

153 e

Isabella imperatrix. Vide Elizabetha

impera-

trix
Isabella,

Joannis Gandise ducis II filia, Clarissa discalceata 153 b, 155 c, 156 c, 162 f, 163 b e ; ejus de S. Francisco vatacinium

monasterii Undecim millium Virginum Colonicv, varias SS. reliquias Othoni Truchses S. R. E. Card. dedit 56 f
tissa

154 a; illum hxredem instituit 169 a. Gandiensium Clarissarum coloniam duxit Casamreginte 182 a, 202 f, 256 b e ; ejus mors

Justinianus I imperator templum S. Anme Constantinopoli condidit 84 c d. Vigilium Papam Constantinopotim evocavit 93 f, 634
a.

Ecclesiam Deiparge ad Fontem condidit

203 a
Isabella,

563 cd Justinianus [Vincentius) Ord. Pr^vd. Generalis,

Joannis Gandise ducis III ex Francisca de Castro filia, Clarissarum Gandienc,

S. Ludovico redeunti in

Hispaniam

fa-

cidtatem fecit
t Justinus, diaconus martyr

3 9i d

sium abbatissa 154

Isabella,

155 a

c,

156

c,

238 d,

250 b, 256 b d e

Lermte comes, Francisco Sandovallo nupta 159 a b, 167 e, 172 b, 238 b, 247 a, 286 e, 288 d, 291 c mortis ejus nuncius imperturbato animo a S.
;

S. Francisci filia,

46 c Justinus II, imperator Orientis, S. Archangelo Michaeli templum condidit in fundo

Addee
t Justus, Cantuariensis Aep. 110
cravit 102 b
e, c,

68 c

114

c.

S.

Paulinum Eboracensem episcopum

105
e,

conse-

Francisco acceptus

108

d. S.

Augustini,
e,

287 d

Ischerda (Beatrix) ut prsesagierat S. Ludovicus, mortua 332 c d Isembertus, abbas ccenobii S. Trinitatis 530 f,
T 1 lsoia /.

Anglorum apostoli, adjutor primus Roffensis episcopus

104

105

bd;
107 e
c,

t Justus, cujus reliquice Malmundarii 542

547

531 ^

(Aniomus Joannes) cujus uxor dolore

dentium S. Ludovici meritis liberata fuit

t u Isolta,

t Justus martyr, inter Prsetermissos 493 e t Justus puer Mrl. Romano die xviii Octobris inscriptus 495 f, 496 a
t Justus, S. Reguli, ut nonnulli contendunt, socius 98 c

431a
matrona
nobilis, filium in

extremis laborantem B. Roberti Malatesta meritis

sanum

recepit

^ao

-u

Ordinis Prxdicatorum Aragonicvprovincialis, erga S. Ludovicum devote affectus 353 Israel, episcopus Hibernus, S. Crunonis Aep
.

Isquierdo

[Joannes)

Kerman
sum

(Joannes) S. recepit

Gummari meritis

vi-

692 b

Colonieyisis

magister 705

d,

709

f,

768

a,

Keye (Barbara van) morti proxima, S. mari meritis sanitati restituta 693 a b Koch (Theodoricus) monasterii S. Csecilieecapellanus, in litteris Othonis Truchses S. R-

Gum-

+ ltnamar, o r, T UT S. Paxdini in sede Eboracensi successor 107^ n-i

.

769f
i

t Itisberg-a 131 a b c d e

Ti

!07f,

114d

E. Card. memoratus 57 a Konarscius (Adamus) Posnaniensis episcopus,

Societati

eediculam sacram S.

V
L

OCTOBRls.

Z
dinis

^iMmus
t;,
a

ran

,,,)

crur ls ,.

*^i?

posttum generalem Societatism*

^0,2380,846^ msiekctusinPr*
1
.

um

ffi
, ,

cum

Card. Estensi missus 210 o

21

prwcivit.sibisuocessurumS 211 b, ejus mors

Lamberti (Barthotomeeus) sacerdos,
art
fistulis

tValmUinusad Saraown evocatus

\

(xummari meritis

Tpati

liberatus

Lambertus, decanus Liranus

Uus [Matthjrus) sub /V/ nun rus

,
1

Lamechen {Qaspar)

Utteris Othonis

S. R. E. Card. subscriptus Landinus (Balthassar) mercator Ticinensis

Truchm
inbellisi
!'
'

agonum
contulit

pauperum

sollicitus

Lando, comes Capuanus Landrianus (Fabricius) episcopus

8 5 c
"

o
,

proi regisfiUam
scit

ni ftlius, Qistarn
in

matrimonix
in
nisii

a d

Leo
Leo taaurus,
/

popuh ad B. Alexandri Sautu concursum tantisper repressit

Landulfus, comes Capuanus

Ticinensis
i

or Olybrium

imperato

'"" *

t Lanfrancus, Dorobemensis episcopus 103 c; Gundulfum Roffensem episcopum ordinavit 163 d. JVuro 5. Paulini Eboracensis reliquias transtuterit \{)\&
Lang-lois (Nigasius) invocato S. Nigasio,
//-

Leo \ Pontife
chaele
[

modum

orandi, a M(

lium
vidit

suum

lulgentia

submersionis periculo ereptum

.11

sueculh
eccl

b o

Lantbertus, Ragineri Longicolli filius Lanzolius. Vide Lenzolius.

umOfflciii
inter

731 b

mis
,

Lara (Manricus de) Nagarce dux, erga S. Lu-

dovicum devote

affectus

a5^ d

i:m b

Lc.ui

(PauJiM

/<

Lardarolus (Andreas) filiam, B. Jacobi Alemanni intercessione mortis periculo ere*

mi retricem p

rfr

///,/<' tfl

///'/

'

LeoD
0tttJ

ptam,vidit 802 b Larenosa, vidua triennali sanguinis fiuxu S. Ludovici meritis liberata Larius ( Bartholomseus ) S. J. in Mexicum missus 219 c, 268 d, Laslone (Laurentius de) plaustro oppressus, invocato B. Martino de Vercellis conf. ex Ord. S. Augustini, convaluit 894 a 652 f t Laubertus Latiniaci cultus t Laudus, cujus reliquix in cathedrali Tute0:> a, oo a 01 e lensi servantur
(',

\tuhilivit
;./,"/,,

Leoniu
/,7/

/m

inspector

LeonluB (Ludovious

/
conttidit

Marcenense So<
Leonlufl (Pon\

dinandiv
Hiapali
obtulil
\SH

pp,

8ocietatii

Leonius (Pontius
LeoB
,s\s\

[rcot

Laurentius presbyter, S. Firminum, Usetien-

sempostea episcopum, in amicitiam recepit

63G
b,

040 c

\fel

t Laurentius, S. Augustini in Anglia coope-

lentiauwii
Leontiu

rator

101 a

lium
ontionen

Laureus (Vincentius) Pii

tus

V in Scotiam

lega>

Leon

Lauria (Rogerius de)

Carolum Salemitanum
i

rii

Virginum
1

in

mon'

onditOT

UU b principem prselio navali cepit Ariminensis genuum dolore B. Roberti Laurus

Malatesta meritis liberatus t Lauto. Vide t Laudus. studiis altioLaxius (Gaspar) S. Francisci in L50cf,2S7ab ribus magister (Antonius) e gravi lapsu B. AlexanLazarus dri Saulii meritis illxsus Aquinas, ex Leccio (Robertus cle) episcopus Ordine S. Francisci Augu(Jacobus) S. J. ad conventum
I

us

abbas concilio Toletano XII i

fl

jltUS

"

LeopoMu
do<

Romanorum
I

conjuge S.

indi

cam
e, 20.ii

L878

Leporius,

monach'-,

Lescano (Joannes) Or< ! coinsermcit 4170,

deseren
dovico Uberatus

8.

Lu
,s
-

; ttntiUt
"'
fl

/j

"

Ledesma

laterem
8,

stanumaPio Vmissus

Ludo

1NDEX HISTORICUS
S.

Ludovici, ex morbo decumbentis, depre-

Lopius (Andreas) S.

J., in

hendit Leudericus, Bremensisep.

408 f
743 d

Peruviam mi SSUs
~ 19 b a

644 c Leydecus, S. Cannicipater Libaria, virgo martyr, inter Praetermissos t 496 ab

Libertus. Vide Aclibertus.

Lopius (Franciscus) S. J., i n odi Malabaribus necatus 218 f, 2l9 Lopius (Jacobus seu Didacus) S T collegii rector Lopius (Jacobus) 8. J., Gaditanum
excoluit

2 9b

hr

Licinius imperator assentatores aulee sorices

m?**^ d
emtl^ em Porium
1

tineasque vocavit 268 e Christianos palatio 562 e expulit Lilla, S. Edioini minister, sicarii iclum, ut 108 e regem servaret, excepit
;

% Lopius (Ludovicus) S. J., i n Peruviam mis . US Q Lopius Navarrus, S. J., in Mexicum

11
1

Linares (Petrus) S. J. laicus, in occisus

odium
218
f,

fidei

^
'

268 a

Linarez (Hieronyma) peste S. Ludovici ope sa-

Lopius Pachecus (Jacobus) Villenae marchio

primus Belmontense
expetiit

Socieiatis colleoiv

462 d nata f Linus Papa, S. Petri successor proximus

61 f

|rj

Linus, Vesontionensis ep.

624 f

Loarez (Joannes) Ord. Praedicatorum in Aragonia Provincialis, S. Ludovici corpus in-

Loret (Petrus) Ordinis Praedicatorum S^Li dovicopost mortem valde hilaris apparuit 332 e f, 399 k t Loth, Abrahami nepos Qf Lotharius II, a Frederico I, Trevirensi
-,

corruptum invenit
Loartes (Gaspar) S. Francisci

434 f

exemplo Socie-

tatem ingressus 178 d, 252 e Lobeus (Petrus) S.J. inPeruviam missus 219
b,

268 c

Locoya

Andreas de

inter Preetermissos

Aen imperator coronatus 44 f, 46 b, 782 a 788 S. Brunonis Coloniensis archiepiscopi ex sorore Gerberga nepos 703 b; ejus cum Ragenario dissidium 728 e f, cu?nS.Brunone colloquium 737 b c. Hugonis filios opera ejusdem sibi obsequentes
'

495 b

741 e

f,

habuit 742 a

Lodosa {Petrus) theologus insignis S. Francisci exemplo Societatem ingressus 178 d, 252 e Logrogno (Eleonora de) Alphonso, S. Fran,

Lotharius, Italiae rex 70 g ^ Lu (Allegrina) diuturna febre B. Alexandri Saulii meritis liberata S31 c d Luca (Joannes) peste S. Ludovici ope libe-

cisci filio, nupta 159 f Lomanus, Athrymensis in Hibernia episcot

ratus

pus, inter Preetermissos 491 a Long-ovico (Claudius de) ep. Liyigonensis et S. R. E. Card. 667 b

Luca (Michael) Ord. Praed., splendorem ex S. Ludovici ore prodeuntem vidit 428 b
Lucardus, episcopus conf, inter Practermissos 493 e

Lopez (Alfonsus) S. J. coadjutor, in Indias Orientales a S. Francisco missus 205 f Lopez (Angela) accremento carneo S. Ludovici ope liberata 455 d Lopez Cabrera (Franciscus) parochus Tubarae, bina in Indiis prodigia S. Ludovici meritis patrata vidit 390 d e Lopez de Victoria (Alphonsus) strumis S. Ludovici precibus liberatus 420 b Lopez (Didacus) S. J. in Indias Occidentales missus 267 b Lopez (Gaspar) Ord. S. Rieronymi, febre et

Lucas (Joannes) collegium Societatis Belmontense fovit 215 d Lucas, Ordinis Praedicatorum, B. Nicolaum mortem sibi praedicentem audivit 433 d t Lucas, S. Mariae effigiem, quae Romae in
aede B. Mariae Majoris est, pinxisse credi-

tur

284 e

Luchian (Josephus) Ord. Praed., S. Ludovici reliquias, per Isabellam Mires miro modo
obtentas, in partes dividi jussit 442 d Lucia, daemone B. Roberti Malatesta meritis liberata 148 b
t Lucianus,

tumore

colli

per

S.

Ludovicum

liberatus

Bellovacensium apostolus 522 a b

86 d e
,

449 e Lopez (Joanna) febre S. Ludovici ope sanata 419 c Lopez (Joannes) a letali vulnere per S. Ludovicum sanatus 449 d e Lopez (Joannes) Sperantiae ex fratre nepos, peste S. Ludovici ope liberatus 462 e f Lopez (Isabella Joanna) sanae menti S. Ludovici ope reddita 456 a b Lopez (Laurentius) habitum Dominicanum in conventu Valentino accepit 307 e; S. Ludovico a Confessionibus et familiaris 310 b, 311 e, 371 a, 374 c. Gaudium ejus de S. Ludovici in Hispaniam ex Indiis reditu
326 e Lopez (Sebastianus) S. J. tiro, a Calvinistis in mare projectus, natatu mortem evasit

t Lucilius, Veronensis ep.

Lucius /Elius Verus imperator, Hegesippo Dionysio Corinthiorum ep. aliisque scriptoribus ecclesiasticis aequalis 9 a b Ludolfus, Ottonis I ex Editha filius 770 b, 771 f, 774 a. Patri rebellis 709 e, 710 b e, 711 acf, 712 a, 719. Sueviae ducatu privatus 725 d. Amanter habitus a S, Brunone, archiepiscopo Coloniensi 726 a. Patri reconciliatus 720 a b, 778 b. In Italiam missus eidemque praefectus 726 b, 7S0f; inde

Berengarium expulit 726

c.

Ejus mors 729

a, 7S1 a, 782 f

Ludolfus, Ottonis I cancellarius

709 a
filio,

Ludovica, Joannis, Gandiae

ducis III,

222 b, 223

f,

224

a,

Lopez (Simon) S.
stis occisus

273 d

J. in

odium

fidei

a Calvini-

220 b 271 f Lopez (Sperantia) tertii Ord. S. Dominici , peste S. Ludovici ope liberata 462
e

Vide Aloysia. t Ludovicus Bertrandus, ccenobii Dominicani Lombayae a S. Francisco excitati, incola 171 d. Ejus preces expetiit S. Franciscus, cum de religioso statu amplectendo dehberaret 171 b, 249 f. Una cum S. Francisco
in

Sanctorum album

relatus

231

e,

234 a

t Ludovicus

+ T1 tLudovious,ep.2v*>

IN TOMI
s

Ludov.eus Grauaten,i,, 0rrflm s SoaetattsJesude/endil

-

MIS

louuis.
Uosus.

,L,

irui

i^*

*^**J*78*
184
f.

2b
.

P/ude.

Wlww^moiiu.

ejuslaudes

2j

iCUS

***** * *sionaHQs wfi.

***
Mahr
/wr^inj>rinci|Mi<iilnmiii

./o,,,,,,,,

Irtovi^puerlndus.postsuscq
Ludovtcum baptismaidQl
latus

ju
III

LudovK-us, Segorbiensis episcopus, CalUti em.soporenepos LudovieusXlII, Gallixrex

tadovisius ,S.R.Jg.Card.
t

,61 +

ButoB C,
is
f

''

Mb

raonis 5. Ludovici subscriptus

IfflgofB^otomMsrfc
'

<'" l

^
,

>episcopus],
in Hispania,,
,/

llein

Mexandrinum
Luua
(

us
1.

sttne

jlfaria

ahui
ll

rtej

5.

Franciscipro,

tra
\
li

HenriquczicV mater 1;,,; Lupita, soror S.Patncu, inter Prsete. missos

5b
Lutg-ardis, Ottonis I filia

"

aofow 5.

ex Editha 710
e

Oermam

a, 721
f,
i

ren

Lysias,
et

encyclicis de SS. Tarachi

litteris

Andronici martyrio

memoralus
M; ""
<,/.,

Canom^aw

M
)l; ""

QrdinsPrxdicatorum,
'

TV/r acaxius, S.
-1

Antonii abbatis in Th

/'

s.

J-

discipulus

604 bc,

G05e
Manji
1

1:11

t Machaba?us,

cw/ws reliquias

comitissa de

|/ff

Reychenstain dedit Othoni Truches, S. R. E. Card. 56 f Machcfa (Ludovicus) Juratus Oriolensis, pro

nsisepisi

do \fonte Regio 8<x

ra\

causa S. Ludovici Romam scripsit Macip (Vincentia) uberum siccitate S.

11

L<<

Manrique de
Pontifti

161 f, t62 a vici ope liberata 9621 t Madelgarius, Latiniaci cultus doctor Navalcarnen Madridius (Baptista)

s.

Societatum

ccjllojiuni conilid.it

,151
\l;ih

Magallanes (Franciscus) S. J., in odium fidei 220 a Calvinistis occisus Magdalena, cxsaris Ferdinandi filia, Ilalensisin comitatu Tyrolensi sacrarum e, 270 b num collegii fundatrix Magdalena, diuturna febre quartana per B. Robertum Malatesta liberata Magdalena, /fljnute # /osepfo PoKj /&0>
I

M.in

gnem

Dei

$1

Alfonsu

ram, "

acwta ac parotide S. Francisa rata ex Magdalena, Joannis, Gandix ducis III, Franciscade Castrofitia, nupta Ferd\ Almenara Lfi do deProxita, comiti de

Borgx

<

utt

i/8e
lia

(Joanna
''"'

splendenter,

Magdalena, Petri Arbolay conjut

siccitate S.

Philipp
leS.
se,test"

Ludoviciope liberata
(Ursulo

Lu

Magnes
'

(Melchior) S.

helesti

Ludovicum in Missa circumfusum se mdisse, testatus luce

Wlc
"

U4U

opedonata
t Marcellim

braeh MagnezetMoBtosioi (Susanna) fracloS.Ludomciopeiaerata

Wj

Apameensuiep. Ma\
nconus, S.

morg&(Joamesde)B.J.,modi iiv >

Calvinistis occisus

*
~

Bassv

INDEX HISTORICUS
Marcellus, Felicis senatoris filius, Usetiensis

episcopus ordinatus 641 e t Marcellus Martyr, inter Prsetermissos 7 b Marcellus II Papa 106 a March (Ursula) cujus filia morbo comitiali,
invocatis S. Maria, SS. Vincentio Ferrerio Ludovico, liberata fuit 439 f Marci (Lopus) Aep. Csesaraugustani vicarius
et

Maria Gabriela. Vide Henriquez (Marin\ Maria, Henrici VIII lia

fi

AglT^

'

in PP. Societatis turbas excitavit 197 f Marcianus, imperator Orientis 81 e, 83 f, 84 b c e, 631 d; templumS. Bassiano CPoli con-

a Maria Jesu, Franciscana Discalceatn a COfrMts Dianii soror f Maria (Joannes)S. J. ad ordinanda ,hJ^* tudla l Siciliam missus 7b Maria, Joannis III LusitanicB regis
y

lippo

didit

80 a b

l68 b Maria, Joannis III Lusitanise regis sororV

Immatura morte sublata

Hispaniarum principi desponsa

fiU a p,
'

\m1' a;
'

t Marcianus. Vide Marianus monachus. Marcius, martyrii SS. Tarachi, Probi et

An-

J^Jr
Mari a
,

Franciscum honorifice habuit 1 a 4 Maffdalena S Lud*> apparuissl

'

droniciet oculatus testis 565 d, 584 a,- memoratus in encyclicis de Martyrio illorum litteris

Maxim iliani imp uxor

.

566 a

Marco (Gregorius) contractus per S. Ludovicum sanatus 448 a b c Marco (Joanna Anna) tertii Ord. S. Dominici, eoc morbo se convalituram, ex S. Ludovico audivit 415 p,- Gregorium fratrem S. Ludovico optato successu commendavit 448 b; aurium dolore per illum liberata 456 f

Pconjux Maria Toletana, ducis de Arcos uxor a S Francisco de via salutata 187 b. Marcenense

Maria, Philippi I soror, Maximiliani II

2 0fi *
i

Marcus Aurelius Antonius imperator Eegesippo, Dionysio Corinthiorum episcopo aliisque scriptoribus ecclesiasticis sequalis 9 a b Marcus (Joannes) per S. Ludovicum sanitati
440 c Marefuscus (Prosper) S. R. E. Cardinalis, BulIse Canonizationis S. Francisci subscriptus 234 f
restitutus

Societatis collegium condidit 216 b Marianus abbas, cognomento Inclusus t inter Prdetermissos tMarianus Eremita, in dicecesi Bituricensi mortuus, tnter Prsetermissos 493 f, 494 a
'

cf Marianus Genazzensis, Ord. S. Augustini Prior Generalis Qac o05 e ,, , Mananus Joannes, Melchioris Gagliac
.

S. Ludovici meritis

filius

ad vitam revocatus 459

ef
*

Marianus miles, S. Nicetde Gothi reliquias

Mopsuestiam

attulit

Margareta Austriaca, Philippi III HispaniaMarg-areta,

5 62

uxor 159 c Caroli IX, Gallide regis, soror, Henrico Navarrse principi,post regiGallix
regis

rum

t Marianus, monachus in monasterio S. Germani Autissiodorensis, mortuus Fontaneti

in dioecesi Augustodunensi, inter Preetermissos 493 ff Q f Marina, Petri Baldivise uxor, S. FrancisciSacris operantis vultum cselesti quadam luce

hujus nominis IVdtsponsa

Marg-areta contracta, S.

225 f
sa'

Gummari meritis

690d Marg-areta, Joannis Gandise ducisIII ex Francisca de Castro filia, Frederici de Portugal u or 154 c, 238 d Marg-areta, Maximiliani imp. filia, Clarissa
Matriti Margareta, uxor Garzise Infantis Atharesii mater
Marg-arita,
et

nata

radiantem conspicata 195 a b Marinis (Carolusde) S. R. E. Cardinalis Bullae Canonizationis S. Francisci subscriptus
235 a Marinitta Inda sorori suse S. Ludovici cingulo partum felicem procuratum vidit 389 f Marinitta Inda , S. Ludovici calumniatrix 411 f

256 b Petri
150 b
li-

Alexandri Salvadei uxor, B. Ale831 e

xandri Saulii meritis matricis doloribus

berata
Marg-arita Ariminensis,

t Marinus. Vide t Marianus monachus. Marquiria (Petrus) canonicus Conchensis,

col-

legium

Conchense reditibus

stabilivit

femina valde pia et misera, cujus curam singularem habuit B. Robertus Malatesta 147
d

215 d

Marg-arita, Nicolai

Marsiglia (Magdalena) sanguinis effiuvio per S. Ludovicum liberata 457 b

marchionis Estensis filia, B. Roberti Malatesta maritata 145 c d,'

t Marg-arita Sabaudica 647 c Mariaa Cruce Clarissa, Gandia in Castellam

t Martialis episcopus Lemovicensis inter Prsetermissos 3d Martina, invocato S. Nigasio, auditum recuperavit 541 d
,

Martinettus,

256 e ManaaJesu Clarissa, Gandia in Castellam profecta 256 e f Maria Amalia, utriusque Sicilise regina, pro causa B. Alexandri Sauliiapud

profecta

Bultse Canonizationis S. Fran235 a

cisci subscriptus

Martinez (Antonius)

S J

laicus,

inPeruviam

XII sollicita
Maria, Ansberti soror Maria, Caroli Vsoror

Clementem
S33

638a

198 d MariaClara, Matritensium ClarissarumDiscalceatarum abbatissa oq6 e Maria, Emmanuelis Lusitanite regis filia, S Gereoms reliquias theca argentea decoravit
Maria, Ferdinandi regis Catholici filia, nulta Lmmanueli Lusitanix regi 162, 244 c

missus 214 b Martinez (Beatrix) S. Ludovicum sibi apparentem habuit 442 b Martinez (Joannes) Ordinis Prsedicatorum, splendorem ex ore S. Ludovici prodeuntem 428 b vidii
Martinez (Maria) S. Franciscimeritis uberum 230 b f morbo miraculose liberata Martinez (Petrus) S. J. missionarius navalis, in Florida pro fide occisus 205 d, 261 f, 267
c

Martinez (Sebastianus) ejusque conjux, peste S. Ludovici ope liberati 461 c d

Martinez

Martinez [Vincentia) pleuritide S. ope liberata Ludovici

*

"WW ^
Y,r

V OCFOBHIS.

u rt*HGaspar Simeon'
!*<,
i 1

r"

vtci

Romam

scrittsU

i:

^^-^^Peruciam.ussus

tMauroeua

K* t MtlHwu
!unens
.

MaximiauuaQaleri

s h

Martinus Arag-onins 9 ku*

OgnatiinvisU

"'^

MvtinusBononiensis ad sepulcrum B ** berhMalatestavisumrcce/nt ,,",

S5. (.*

u Wwuii|i<mci AmuUUj

^hRomanorumimperator]
Martinus, utti WIW
-

5arci nonc r tam sfirpc Aragonuv rex 809 b, 312

tfa?
,
.

"^
a,
;

M: x,,mlli
;

atorlegatosad
nisii
.,.

t<

Maximinu

,s

,,

Martyr (P^us) Carthaginensis in TndiaZ ventus Prior, spiritumpropheticnm S. lM dovici expertus 383 f, 384 a Martyribus {Barthotoimeus de) Ordinis Pr chcatorum, Bracharensis episcopus,
.

tUS
//. /

Maximua
P***
t Maximufl

Oi,,,,//^-

&
S.

,,/,,,

Socie-

^"'''''''"'-''^'-^
/,<,/,,

tati

collegium condidit 2US

f,

209

Ludovici subs

a,

216

e,

issb
,,,
|

Martynus, archiepiscopus Hierosolymitanus, dedicationi monasterii S. Eutlujmii interfuit

Ml|
,

,,,.,.

Prmtermissos
i||U

Wa
61

'.,/

passisuntSS.T
nicus
b,

Martyrius, monasterii S.Bassiani archimandrita, concilio CPolitano anni 518 subscri

ptus

81

neciaddiwit Maxim\iB,phi
Meca
opfl
I

pam

//,

Martyrius, Nectario ep. CPolitano familiaris

BOfl b
,,

.v

/,,/

Masquarena (Petrus) ut socii in Indiam Orientalem mitterentur, auctor Masquarenia (Eleonora) inchoandoMatril,
collegio

Ifedicffiu

,/'

5. Ludovici
1

emaminotor

a $t vto

01

domum dedit

/'"'
Ifedii

W8o, M

40 ee, II d t Maternus, Trevirensis ep. t Mathildis, Henrici Aucupis uxoret S.Brunonis archiepiscopi Coloniensis mater 702 b
f,

/v 7 /v

mate
Q e
r////<A
//
f,

humaniter eaeepit
Medi
S.

277 d

703 b

t Mathildis, S. Mathildis ex Ottone ptis, Quidlinburgensis abbatissa

Matilla [Martinus) S. J. laicus, in

filio

ne-

Franciscum
ufana
luitcr,
cte)
//

Romam
Lu
'

dbeui
I74i

702
Medicl
|

Mexicum
fclfl

III Oallia

missus
Cilicia in

Matrona, quae capitis S. Joannis BaptistiB e

alia

Th,
Hedinfl

ntcrfuit /""'
(

110
w'i

a S.

Bithyniam translationi interfuit, Matrona, S. Bassiani <Us,>;

Si.lr
I,

8ooieta
!!'

AbuLv
Medii

CC
"

"

" 5. 7.

>>i

Perumam

t Matrona, S. Bassiani discipula, monasterium CPoli condidil

sus
-f

Bfi

,7.

Rhedonensii
reliquia

Matteu [Petrus Antonius) civitatis Valentinx juratus pro S. Ludovici causa Romam ** a scripsit
,

\h

Roman
MaXmu\

100 c

<i

Mattheeus, abbas Sandionysianus, SS. Sanctiniet Antonini reliquiis ut putab<>

,

u
/

\.

./

,,"'<//'

-i

obter/i/
'

donatus
Matthffius [Antonius)

n,

'

'

uxorem suam

S. Lwi<>-

olim

mu

vid it vici precibus febre liberatam

U8

Salernitanorum pa> t Matthffius Apostolus, Salerm nus 671 c, 672 c; ejus corpus
r,

7 1

ae

Peruviam, uti 8. Franciscu. missus i de sociorum salut* ,m. supremo rnorbo laborantt
Mehia. 8. Cannici mater

Matthteus

(Claudius) S. J. provinciie

dqUifo
85 a 405 a

nicse prsefectus
Colonice Agrippinte t Maurinus, abbas Maurianus M. Agenni t Maurinus seu

adez (Petrus) clatsii Eispanm prsefi

, ,

INDEX HISTORICUS
f Mellitus abbas, a S. Gregorio I Papa S. Augustino, Anglorum apostolo, in subsi-

dium missus

Mexia (Isabella) Joannis Bemal U *Or, o6 . ventura sibi mala ex S.

Melo [Georgius de) Carolum Vin Gallica una cum S.Francisco secutus 161 e, 240 b; ejus cum S. Francisco in Lusitania congressus 185 e f Melo (Ruisius de) rei maritimse in Lusitania prsefectus 158 c d Mena (Natalis de) Ordinis Prcvdicatorum, ad S. Ludovicum consilii causa a P. Micone missus 314 c, 421 a. Cernovicio extrema Ecclesise Sacramenta administravit 349 f. Propinatum fuisse S.Ludovico toxicum, ex ipsomet audivit 38G e. Reminisci S. Ludovici, recens defuncti, cum Sacris operam daret, ter frustra conatus 429 a b Mendez (Alvarus) S. J., in odium fidei a Calvinistis occisus

104 e, 105 b expeditione

LudovicTa^:

388ab Michael Aquensis, inter Prxterm-;** * MichaelAragonius, S.J. Ca sus 222bd 2^3 bd Michael a S. Dorainico habitum relin/J^ ln conventu PP. Prced. Valentino Pnor Valentinus anno 1555 *'

tiTZfll^

'"

<J^Z
ol l
.

grassantem S. Ludovicum \ conventum S. Annv de Albaida misit ?u peste sublatus 317 b, 377 f; a S LudovZo in supremo morbo invocatus 347 e Ln ejus sepulturcv. 352 f, 432 c. Ejus dictum
'

Vatenticv

Michael Florentinus, eremita CamaldtleTsU Loronee Domini inventor, inter Pmmt^JiJ inventor,inter
sos

Prxterm is-

220 b, 271 e

Mendez (Joannes Baptista) S. J. laicus, in odium fidei occisus 218 f, 263 a, 269 b Mendoza (Agnes de) febre per S. Ludovicum
liberata

Michael, Indi ethnici puer, a S. Ludovicobl phzatus acpaulo post defunctus 220 f,
284

Michael Taraconensis.
nius.

Vide

Michael

390 a b

^1* e
'

Mendoza [Aloysius de) S. J. ab Othone Truchses varias Sanctorum reliquias ad Philippum II, Hispaniarum regem, perferendas
accepit 57 b c

Michaeli (Franciscus) civitatis Valentinie Ju ratus, pro causa S. Ludovici Romam

scri

P$it

Mendoza (Beatrix) S. Ludovicum maximi fecit et aliquando apud ipsum confessa de

peccatis est 318 c, 319 a, 380 f Mendoza, Burgensis archiepiscopus, S. R. E. Cardinalis, S. Francisco PP. Stradam et Alvarez del Aguila obvios misit 180 d, ac

Mico (Gaspar) curise archiepiscopalis in Processu generali de S. Ludovico notarius 469 e ; in Processu speciali 472 e 474 c Mico (Joannes) Prior conventus Bominicani
Valentide

474 a

311 e,

313

et

alibi

saape.

Francisco Borgice a sacris Confessionibus

fiut 165
c, 250 a. S. Ludovico, insciis ejus parentibus, habitum Dominicanum dedit 296 cd, 308 f, 310 d, 371 e; ejus professionem excepit ibid. e. Lombayee Prior S. Lu-

emendationem commisit 183 f Mendoza (Didacus de) anno 1521 a rebellibus prope Gandiam victus 155 c, 236 e,
dicecesis sua?

238 e

Mendoza (Eneco) dux Francaviltde 198 a Mendoza (Eneco) dux deV Infantado, opera S.
Francisci fitio reconciliatus 206 f Mendoza (Franciscus Joannes) a gravi vidnereper S. Ludovicum sanatus 459 c Mendoza (Rieronyma) Villaregii S. Franciscum benigne habuit 225 b, 276 e Mendoza (lnes) vaticinii, a S. Ludovico editi,
334 a ^ Mendoza (Ludovicus de) S.J.,a S. Francisco, supremo morbo laborante, ut sibi benedictionem Apostolicam peteret,ad Gregorium
certior facta

dovicum ad se evocavit 297 d. Ejus de S. Ludovico vaticinium 314 c, 366 c. Frequenter de B. Virgine loqui solitus 344
a.

Vir-

tutum miracutorumque fama clarus 307 e f. Locus ejus natalis 314 f. Annus mortis ibid.
c.

Sepidturse locus 352

e.

S. Ludovico

morti proximo invocatus Micon (Gaspar Joannes) notarius

317 e
et

scriba
a,

curiarum Valentise

302

378 c

Micon (Petrus) Ordinis Preedicatorum 380 f. Jordani presbyteri de S. Ludovico dicta

retulit

318

e,

319 a

XIII missus 227 d 277 b Mendoza (Maria de) S. Francisci conjugi familiaris
167 d

Mendoza (Petrus Gundisatvius) Gandiam ad S. Francisci patrem a Carolo Vmissus 237 f Mendozza (Nicaciana) a mortifero vulnere S. Ludovici ope sanata 455 f Meneses (Joanna de) Eteonorse de Castro so-

Miconi (Magdalena) brachii tumore S. Ludovici ope liber^ata 462 b Milan Chnstophorus de) genu tumore S. Francisci meritis miraculose liberatus 231
(

ab
Milan (Francisca de) laterum dolore S. Francisci meritis miraculose liberata 230 f
231 a

or 165 e, 173 de Meneses (Isabella) Eteonorx de Castro mater

237
f

Mercader (Francisca) S. Ludovici precibus samtati restituta 3^7 e Mercader (Michaet) presbyter, S. Ludovici defunch corpus ex sacristia in ecctesiam Prcedicatorum conventus Vatentmi suis

Milano (Joannes) comes AlbaydcV, uxorem suam mortis periculo S. Ludovici precibus ereptam vidit 317 c. S. Ludovico hospitium prsebuit 318 b, 379 f. S. Ludovicwn, cum viveret, velut insignem Dei Servitm cvsti353 f mavit Milano ( Violanta ) S. Ludovicum impulit
ut tactu

Speranzam

humeris transtulit
'

scrofulis liberaret 334 f, 335 a

Mercatus ^Petrus )

S J

359 a 499 d
-

^icus, in

mSSUS
c
;

Mexkum
219
c,

Mintem (Andreas) S. Gummari meritis memd brorum usu donatus

,* Mercurianus (Everardus)

268 d

Germanix Assistens dein S. Francisci successor %% 7 c Mesa (Jacobus Lopius a) S. J. i

missus

n Mexicum
219 b

Miranda (Barthotomseus de) procurator generalis Ordinis Prdedicatorum 471 c, 472 b Mires (Isabella) tertii Ordinis S. Dominici, S. Ludovici reliquias miro modo adepta
41:2

Miro

HiTo(Jacobus)S. J.

legiirectormn.s
euntCcomes 1T3 f

steuM^u

Ml M
sco1
,

;is.

oTT

'

Moetombe,

w
.

,,,,,;,,.

cumtiberata
Ii(
.

/"v

Moda .BeUonieetAbolini.oro
.418(1.
...

tMofeeta

Co jMM6fl
s
,

MoH U

S:" af/sJp(
sor;^<m
vidit

s/ ,,,

Molto,S.i^ c ^ 7/; ^,
tMolua S.Columbaminvisit
Moncada (JTVan, Ludomci defi
429 e

%5. Ludovicum
rosar/.

anus

0S{

M<m<iBd*(Gastode)Pkilii

VlegatusmzTranslatin
domci interfuit Monclus ^^n^j
XII
158
f

/woretf, imposito,

grave capitis mil

\l,,

tum

vidit
c

Monforte (Anna) parahjsi

S Ludo\
tulii
,
,

hberata
Monforte (Eleonora) audituperS Ludovi

donata
Monforte Escrivano, Xatfwa Jurat us,
S.

Mo
fllia

pro causa Ludovici Romam scripsit Monforte (Vincentius) invocato per uxo. ejus S. Ludovico, a letaU vulnere sanatus
i

i,

nep

m
i

t Monitor conf.,Aureliamlcuttu

527 e
I |

Monleone (Josephus) S. Ludovici corporis fragrantiam expertus 410 c, 4 Monplau (Narciscus de) civitatis Valent
nse Rationalis

M<

Mn rD o
Mu<

Petr

B]

r,

a dccmonum vexatm ne B.AlexandriSaulii meritis liberata Monte (de) S. R. E.Cardinalis, sacrgc Congregationis Rituum prxfectus,ejusdem sententiam in causa Beatificationi S. Fran ad Urbanum VIII retidit Monte Palcone (Anselmus de) Ordinis S gustini Prior Generalis, camobio Mediolanensi B Martinum de Vercellis pr\>
de) 806
;i

Monte Alto (Maria

10]

Ij

MlM!

Munnina (Joanna

Mn
neg
I

Monte Majore (Dominicus Cordubensis de) in conventu PP Prxdicatorum Valentino floruit 307
e,

38]

a,

834

ab; aS. Ludovico

in

supremo morbo invocatus 317 viarum ejus

Monteira (Didacus) S. revelationem habuit
J.

e; locits exu-

de sociorum salute

Montesini (Dionysius) sanguinis profluvio 8. 459 b c L udovici ope liberatus

Ntino
s.

il

templum

Montesinos (Aloysius Vincentius) Jebre liberatus oue matis S. Ludovici ope *

alhs-

StO"

e f

onymus)
nian
sta,

S.LuMonfort (Eleonora) comitiali morbo per

dovicum
t

liberata

Ludovici ope Montiel (Jacobus) febre S.

libe.

^e

ratus Montis Reg-alis (Nicolaus) S. _ , rry T/ Octobris Tomus V.

.

R.

E.

112 a '"<

huit
i

INDEX IIISTORICUS
Navarro dolla Kog-oyen (Joanna) S. Ludovici 437 d e merilis lelhargo liberata Navarro (Nicolaus) peste S. Ludovici ope libe462 e ratus Navarrus (Lopius) S. J in Mexicum missus 219 c
,

Nunnez (Petrus)
nistis occisus

S. J. in
y

odium

fidei

a Calni ^aivi-

Navarrus (Michael) Ord. Prsed., S. Ludovico

familiaris Navarrus (Michael)
311 e

J.,S.Francisci superior 250 f

Naves (Augustinus) aurigine per S. Ludovicum liberatus 420 c fitium oculorum usu 455 e S. Ludovici ope donatum vidit 1G b, 37 e, 5S7c Nero imperator Nerottus (J acobus) procurator fiscalis Cameraz
;

habuerat, de S. Ludovici gtori a visionem audivit 42Sdetsen Nuza (Marhnus Baptista della) nepotem suur ex lapsumoribundum S.Ludovico successu
optato

Nuza (Hieronymus Baptista) Praedicatorvm in Aragonia Provincialis 472 b Emscn dein Lobetanus 403 e. S.Ludovico caruf^l d. Insignem ex P. Franciscano, quam h

commendavit

fi

O
Oberstein (Andreas) ecclesiee Spirensis decanus, Spiram socios evocavit 270 a
b

Apostoticce

Nerva imperaior Nevelo monachus, retiquiarum S. Nigasiietc Malmundarii custos, ccelestem harmoniam
audivit
f Nicetas Gothus, martyr sec. iv Nicctas, patricius CPotitanus

302 b, 472 b c 598 c

557

bc
f

Ocag-na (Catharina) admotosibi frusto fasciolce S. Ludovici, auditum recepit 361

272 c

562

d 452 c

Ochioa (Michael) S.

J., S.

Francisci superior

88 c

^'d^me
t Octavianus, S. Reguli, ut nonnulli contendunt, socius go
Odalricus,

Nicolas (TJrsula) ulceribus S. Ludovici ope li457 c d berata

Nicolau.s Ariminensis,

genuum

et

capitis do-

Remensis

ep.

7^

lore B. Roberti Malatesta meritis liberatus

148 b e

Nicolaus de Catalonia, Prior Bononiensis, B. Jacobi Alemanni religiosa vota excepit 796

bc
t Nicolaus Factor, Ordinis S. Francisci 314 a, 316 d, 407 e f ; preces suas pro salute ma-

Odescalchus (Benedictus) S. R. Cardinalis BullcB Canonizationis S. Luclovici subscriptus 487 f Odulphus, Malmundariensis Preepositus 546 b e f, 551 b. S. Quirini retiquias impetrasse fertur 544, a
(Elen (Elisabeth de) S. Gummari meritis mem~
Offa,

flagitantem ad S. Ludovicum misit 336 d, 338 d, 420 a. S. Ludovico dissuasit ad Cartusianos transitum
tris et sororis suaj

brorum usum adepta Anglorum rex, forte

ter

690 c

S.

Ethelburg%paf,

649

650

a,

651 e

343

c.

Numquam

S.

Ludovicum, nisi antea

Olivares (Georgius)

commendator de Mercede

ctitatis praeco

confessus, accessit 395 d. S. Ludovici san421 et binis seqq., 432 f et

seqq.

Valentiee, S. Ludovici seputturee interfuit

352 d e, 432 a f Oliverius de Abbatibus (Fabius) S.R.E.Card., BultcV Canonizationis S. Francisci subscri-

martyr Ord. Minoruminter Preetermissos ab t Nicolaus I Papa Nectarium patriarcham Constantinopolitanumaviteesanctitatecommendavit 608 c, 610 f, 611 c. Unionem ect Nicolaus,
clesicV Bremensis

ptus
Olybrius Junior, Areobindi

235 a
et Julianse filius

631 e

cum Hamburgensi

confir-

Olybrius, primum consul, dein imperator, Placidice, Valentiniani III filise, maritus,

mavit
Nicolaus

743 e f

templum

S.

Euphemise condidit

631 d e

V Papa

6 e

Augustini 357 e, 436 c. Cantu angelico recreatus 98 f Ning-uarda, Comensis episcopus, altare S.Eupilii restituit 635 a Ninius (Jacobus) S. R. E. Cardinalis, Bulloe Canonizationis S. Ludovici subscriptus
488 b

t NicolausTolentinas, Ord. S.

Omiste (Joanna) febre et parotide S. Ludovici 465 e f ope liberata proneOnas et Loyola (Laurentia) S. Ignatii ptis, nupta Joanni, S. Francisci filio
159 d
Orabilis,
et

matrona

nobilis, cujus

filise

surdne
631 a

mutse S. Placidia auditum impetrasse fertur

et

loquetam

t Nobertus corpus S. Gereonis Colonice in hujus ecctesia, ut multi contendunt, invenit

17
a,

Ordog-nez (Jacobus) ischiacis doloribus perS.

Ludovicum

liberatus

420 e f

28

c,

42

d,

51 a b c d. S. Victoris

martyris Sanctensem ecclesiam consecravit 44 b f Sanctorum reliquias a Coloniensibus

.

Orfinus (Thomas) Strongidanorumepiscopus, a Pio V adversus Valdenses missus 218 c

Orig-us (Curtius) S. R.
lee

E. Cardinalis, Bid234
f

obtinuit 49
Floreffias,

partim partim Prnemonstrati deposuit 52 cf

f,

52 b c d et seq quas

Canonizationis S. Francisci subscriptus

Orosius, in encyclicis de SS. Tarachi,, Probi

et

Noscovius (Andreas) Plocensis episcopus,Pultaviense Societatis collegium condidit 218 a t Notg-erus, Leodiensis episcopus, Mechlinide canonicos instituit 678 a Nouts (Catharina) clauda, S. Gummari meritis sanata 595 a Nugnez (Petrus) sacerdos Toletanus 226 c Nunnesius (Joannes) patriarcha, in uEthiopiam missus ^65 a

Andronici martyrio

litteris

memoratus

566 a hernia S. Ortin (Petrus) cujus uxoris filius ^63 * Ludovici ope liberatus fuit Ortitiiex fraOrtitius (Petrus) S.J., Stephani

215 e nepos Huetensi colleOrtitius [Stephanus) sacerdos 215 e, 274 a gio initium dedit decanus AntverOrtiz de Ybarra (Franciscus)
tre

piensis

piensis o q

IX T0M| M

V OOTOBRIS.
-

Ortoneda

Lwl

(p2^%?mdeda *umborun> Mor,

v *
808 d'

,.,

r r

t Osanna An.jreasin

Oscheriu*

w!

Ostndus t regis Edtoini

filius

a S

pJh

t Oswaldus

,<>.,

IVrt^,

/;/

Pall:,

HispaniamCaroliMa
pisse fertur

pU
S. Galli, ccelesi
11

tOthmarus abbas
>,

in obilu honoratus Otho (Truchses)S.R.E. Card.,

S.

Hispaniam mis Otthohonuz, S.R.E.Car,/. r

t

reliquias xn

Palmirenu

tionis S. Ludovici subscriptus Otto, BurgundicT dux> s.

5?5 A;;.

Brunon ex sorore Hadwige nepos

7

sn
',

Palu
1

a e
ij

Ottol imperator, s. Brunonis frater 699 700 d, 702 ef,703 b, 704 Cj 705 a b, 708 c f, 786 c cognomento Magm
i

itus

769 d

U)0f N.

e. Fr.ilrr,,*

suum
i
1
1

S. /,V/
f,

monasteriis prsefecit 706

1

701

a,
,

V
I

iiam obsedit 709 e r, c, 771 Berengario Italiee regnum restituit 710 cd. . Brunoni Lothariensis rcguigu

ihilius,

nemcommisit

711 e

f,

712

r,

713
e

d.

/.'

ponam

frustra obsedit 712

c,

Hungaros
7

Ludovico rino adversus II n ,,,,, \ag

e.
,
:

cecidit 723

780

lupper

habuit

tias tulitlZosL.

Maurorum
3

legatos ea
b c.

729 b. Slavorumvictor

fc9

Hastc

Valciodoro univit Otto Junior 786 b; regem unctus Oviedo (Ignatius) S. J.presbyter, Eleenor S. Francisci conjug i Istitit

171 o

170
171

a.
f.

Primus Gandiensis academise

S. Francisco

rector
tai

Romam

abeunti comes
L73
f,

250 h
iar*

t PaB

Oviedus (Andreas) S. J., JEthiop cha, a Pio V ad Japonas Sinasque

tyr
b o

natus

218

c,

204

f,

265 a b,2l

)rummanibut 8.2
b

Pacbeco
ter

(Joanna)

Garzise Alarconii

ma17 c
I'

Paciecus (Joannes) Villaregiensis ti, rens 215 b c, 276 e. S. Franciscum

excepit

b<;
'

FranPadranos (Joannes) S. J, Abulam a S. cum S. Theresia cisco missus, amicitiam Confessiocontraxit 186 c. Fuit illi a sacris

hus

et

(Malnias) canonicus

Vaientinu^n
proi

Pa.s (Andreas) S. J. Imeus,

,.,.
'

rttus

IXDEX IIISTORICUS
riius
cessit

SSQe.Mortui corpus veneraturus ac851 f

t>

liciter

parituram ex S. Ludovico audivit

561 f t Passarion in PaLvstina Pastori (Jacobus) civitatis Alicante Juratus,

Peg-asius
Pelag-ius

eommentamensis
I

...

416 b

Pelagius /uvreticus

pro obtinenda S. Ludovici Canonizationead

Papa

g97 '
,"
p

Paulum V scripsit
Pateras, ethnicorwn

I-SO

demandavit

Arelatensi Aep. v i ces

manibus S. Zenaidispre-

503 e, 507 f, 50Sa b c cibus ereptus Paternus, Veronensis episcopus 86 d, 87 a Patiecus (Emmanuel) S. J., in odium fidei a
Calvin istis occ isus
Patiecus,
te

22

b, 2 7 1 f

dere magno cumfructu jussit Pellicerus (Joannes) sacrista cathedralisec clesicv Valentincv 349 a, 425 b. S.
'

Pelegri (Michael) rector Rusaffie peregrinos fontem, ex quo S. Ludovicus biberat, ac

^l

E. Card., sinistros de Societarumores rogatu S. Francisci ad Pium V

.R.

Ludovicum
41 6 a b
si-

futurorwn pr cvscium expertus

Pelliciaius (Joannes

Franciscum Burgis honorifice excepit 266 c. Ejus de S. Francidetulit 218 e, 210 d.

S.

mul morbo per

Vincentius) non uno

S.

Ludovicum
.

liberatul

227 f (Joannes) presbyter claudus , S. Gummari meritis sanatus 696 f Patricianus, episcopus in Scotia, inter PiwterPatribays

sco elogium

Penarogua (Beatnx) mortuo fjetu S Ludovici ope liberata 450 k Penda, Merciorum rex, CeduallcV belli adversus Edwinum socius 107 c, 113 *
e

missos

8 e f

tPatricius, Hibernise apostolus, S. Cannici nativitatem prosdixisse fertur 6 1 b c Patricius Sporacius, cujus uxor S. Matronae
1

Oswio Northionbrio fusus [10 Peneranda (BartholonicVus) Cartusianus, futurum seReligiosum exS. Ludovico audivit
333
e,

condendo monasterio fundum subministravit

Penua (Joannes) PP. Societatis propugnator

Pereira (Odoardus)

399 c d
199 b

83 c

t Patroclus,

martyr Trecensis, cujus reliquide

delaUe sunt 701
d e
f,

primus

Coloniam

collegii Societatis

702

a,

740

Pavia (Bartholomcvus) habitum religiosum in conventuPP. Prted. Valentino acccepit 307

Matriti rector ^lr h Pereyri de la Cerda (Josephus) S. R. Card., Bullcv Canonizationis S.Franciscisubscrip-

iits

Ludovico in supremo morbo invocatus 317 e. In morte a dcvmonibus tortus

e

A S.

9^4, f

395 f t Paulinus, Eboracensis in Britannia episco-

pus
Paulus asceta, inter Paulus III Papa 21-7

e f

Pr vter7nissos
c

Perez (Andreas) S. Ludovicum Maruv de Castelui gloriose apparuisse testatus 437 b c Perez (Anna) cujus frater S. Ludovici meritis ad vitam revocatus fuit 46 q Perez (Antonius) Juratus Oriolensis,

pro

c, 250 a Carolum V et Franciscum I in concordiam adduxit 161 d. Infelicem in Africam expeditionem Carolo

causa S. Ludovici Romam scripsit 474 b Perez de Almazano, ne a Mauris caperetur,

periclitatus 335
e.

Mortua

tatem ingressus

V dissuasit

160

conjuge, Socie400 d, 402 a

d.

Exe?*citia S. Ignatii ap-

probavitllO d et seq., 245 e. Ejus de academia Gandiensi littercv lectcvlll f. S. Franciscum depatris obitu litteris consolatus est 168 a. S. Francisco concessit, ut clam religiosa vota -nuncuparet 232 f. Ejus Bulla de Lombayensi per S. Franciscum excitato PP. Pncdicatorum monasterio promidgata
ll()d.;mors
i 96 a

Perez (Didacus) S. J. in odium fidei a Calvinistis occisus 220 b 271 f Perez (Ferdinandus) S. J. theologus,' Ebo-

ram a S. Francisco missus 20S a 262 b Perez (Franciscus) pueri, e lapsu graviter Itvsii et

S.Franciscimeritis miraculose sanati,

231 b c

P ater
Perez (Franciscus)

PaulusIV Papa S. Franciscum ad purpuram evehere in animo habuit 183 b. Illum evocavit in Italiam 233 c. Excommunicationem in Philippum II, HispanicV regem, me-

a letali vulnere per S. Ludovicum sanatus 43 9 c d Perez (Gaspar) Annam Ruuio, ut S. Ludo-

vicum invocaret, feliciter monuit 447 a Perez (Gaspar Joannes) setarum restio 421
e.

ditatus

Uxorem suam febre S. Ludovici ope

vidit

libe,-

196a

Paulus

Y Papa de referendo S. Francisco in album Sayxctorum consilium iniit 232 a, 233 e. Edito Decreto, S. Ludovicum Beatis ad*
a,

ratam

451

Perez (Joannes) Ordinis Pnvdicatorum,

dum

Ludovico peccata confiteretur, ad lacry-

scripsit 293
e
f,

294 d, 301

e,

302

d,

476

477 a, 4S6. Cultum ejus extendit 477 B. Alexandri Saidii virtutes et merita magni fecit S29 b. Anno 1621 obiit 481 b t Paulus, Leonensis episcopus, inter Prteterd.

314 f, 378 a Perez (Joannes) Ord. Pr(vd. 371 c, 405 e, 406 f. S. Ludovico, Missam celebranti, faciem splenduisse testatus 408 a Perez (Marcus Antonius) Jacobi filius, colli
'

mas excitari solitus

missos Paunet (Petrus) Audomaropolitanus

episcopus

lavorde (Martinus Andreas) procuratoris fiscalis Camercv Apostolicce substitutus 472

tumore S.Ludoviciope liberatus 253 f, 254 a Perez (Maria Anna) urinse fiuxu S. Ludovici ope tiberata 463 f Perez (Martinus) civitatis Alicante Juratus pro obtiyienda S. Ludovici Canonizatione

adPautum V scripsif

480 a

(Joannes)gressuS. Ludoviciope do453 c, 479 e 486 d Pedrazza fA (Agnes) febre S. Ludovici ope liberata Pedros (Catharina) sese gemellam prolemfe-

D Pedevera
,

c e>

474 c

tUS

Perez (Nicolaus) Juratus Oriolensis, pro causa S. Ludovici Romam scripsit 474 b Perez ( Salvator)paterfitiee, quam gravia pas-

suram
dem,
vit

S.

se

Ludovicus prevdixit 415 d; ex eoex gravi morbo convaliturum,audi415

ff

416 a

Perezius

i>

r,

INTOMl M

;is.

PtTO ano

tt
Perre

Joannes LaurenZs) notart d0m<nadhU *

'-

*J^omercatorintegrum
dovicioperecepit

JumS^
,

recc

ss

f/oa^ van den) nmentis sanatus

Lastellam profecta

le
':

claudus, S.

GummaUe
-,
(
, ;

?ef>(Bieronymusdel)Clarissa,Qa
t

tholoms

tor.

(teroon* ;*r 5. fio&er*uro Malatcsta liberata iS d Petra (VincentiusJ S R E. Cardinalis, Bultse Canomzationis S. Francisci subscriptus
t_

Petra e Pignano,

;
T
mt.
Pro de '"
"''
i

">9nitus

\iuitmi
Tnsttttt

apud Sixtum leS.Ludovicoju

v.

ut
,,

Petnus Gusmanus (Alfonsus Meth ymnm Sidoniaedux, Triguerense Societatis

f mt ":Mi;i, t Petronax, monasteriiCasinensisinstaurator

icripsit

Wlf

a. J/u/\y s;tcs

collegium

Phjlippus
'

[70 Q

111,

Bispanieerex,adPaul\
9

Canonizatione S. ras lh lUl *M*

m\ me.Philippum
.

supplices

litte
/;-

fetronilb^A^^onMmr^ma,^//^/^/,/^^.
cmonensis comitis uxor tPetronius, Veronensw episcopus t Petrus Apostolus non videtur in
sisse
S.
[49 e

80 c

Gallias mi-

conf 62 cd. #><? duo dentes et ecclesia Malmundarii 542 c, 559 a Petrus Ataresius, Ranimiri I Aragoniee regis pronepos, Borgix dominus 149 b, 150 ab e
ep.
d e. Verolensis

Clarum

lumgestare voluii exdevotioneergaS.Petrum Martyrem et partem scapularis S, ab Antisti Wi de. sa S. Ludovici 1,78 cd, 11 i;,,!,,
l
1

huminpueritiascapula

,1

,.,

,,

mt.Anno

L6*]
|

Philippus IV, Hispania rex, S. Ludo

Num absque liberis decesserit 149 c

1152 mortuus t Petrus Caelestinus
,

monasterii conditor 149 b.

e.

nonization ris ursit L80d e Tnpueritia incommodoquodam S.Ludovici

meritis liberatus
\\\
1

,|

Anno
150 e

Ordinis Ccelestinorum
3

fundator
Petrus, Cameracensis ep. Petrus, Carnotensis ep.

tPhilippusNerius, B. Alexandro Saulio junctissimus sp. Philippuspres&yier, m pairiarcAatn it,,/,/,, nuro, defuncto Attico, a nonnullis e
,i

,.

681 b c
54.3

a Petrus Ludovicus, Joannis Gandice ducis III ex Francisca de Castro filius 154 c t Petrus Martyr ex Ordine Prsedicatorum 333 b, 334 d, 342 c, 343 b, 345 c d, 356 e f, 357 a b, 404 e, 447 d, 185 a. A S. Ludovico in supremo morbo invocatus 346 e. Altero ab illata sibi nece anno in Sanctorum numerum adscriptus 85 a Petrus Salmanticensis Ordinis Prxdicatorum Vicarius in Hispanix regnis generalis 346 f, 400 b, 403 b, 418 e, 425 d. Grassante anno 1555 Valentix peste, multos ex Valentino conventu alio mitti jussit 314 e
,
,

Trullcisinm in Asiu cpiscopus, inter PrnHermissos Philocyrus, ethnicorum manibus S. Zenaidis precibus ereptus 50Se, 50*3 r, 508 a bc Phocas imperator Orientis
tPliilipptis,
.

Photi n as /uvreticus t Piatus

59fi
,

martyr Tornaci 'Picnzii (Gratia) S. Ludovicum pro mariti sui salute non frustra deprecata 11 a
i.
,

Picus dc Mirandula (Ludovicus) Bullas CanoniZationis S. Frandsei subsa ijil.us

t Pierius,

presbyter Alexandrinus, inter

Pra
s
,1
<

termissos
Pignatellus, S. R. E. Cardinatis,
tioni
fici

causam

'<<

377

nonizationis S. Ludovici S. R. Congrega-

Petrus Tudertinus, inter Prdetermissos 495 a t Pharaildis, incertum, an S. Venantii Hannoniensis soror 149 e f
t Philadelphus

exaininandam dedit, retuliti/ue l'onti ex sententia Concjregationis ad Canoni

180
d

zationem. posscjyroivdi

martyr, x Maii Romano Mrl.

491 b
c,

inscriptus
Philibertus

602 b d

Pimentcl (Martinus de) Tavarse marchio, audita S. Francisci conoione, aulu valedixit
Pinellus, S.
/.'. E. Cardinatis e.ranuntdo S. Ludovie/ Processuspeciali,beatijicari'illum posseexS. R. Congregationis sententiain/
,

(Emmanuel) Sabaudiae dux, S. Francisci ecgrotantis curam insignem gessit

226

f,

227

a,

277 e f, 279 c

Philippa Ariminensis contracta, per B. Ro-

bertum Malatesta sanata 148 d Philippus Austriacus, Maximiliani Ijmperatoris filius, Caroti

Vpater

152

f,

153 a e

Paulwn Vretulit 476 Pinerius (Antonius) Mirandensis episcop Brigantinum Societatis collegium condipostutavit 216 Pinetus (Rodericus) episcopus Portuensis, 8.

Philippus, Coloniensis archiepiscopus , sub quo

sacra cujusdam Martyris pignora inventa sunt in sede S. Victoris Sanctensi 25 e, 26 c

Franciscum adpopulum verba /'<> erej ussit

f

d,47b
Philippus, Joannis Gandiae ducis III exFrancisca de Castro filius
1

108 d

5
1

c a

]>ing\ientoB(Joannes dejconventum PP. / dicatorum Valentinum suis virtutibus mi-a c u lisijue il.lush -a v Pioltinus (Joannes Baptista) Ordinis
',

Philippus Philippus
171
c,

II, GallicV
II,

rex HispanicV rex 157

d,

80 7 c d

c,

1G1
f.

e,

108 b,

Barnabi
J

Varias Sanctorum reliquias ab Ottone Truchses S.

175
1S1
c,

261

c,

262

tarum, B. Alexandri Saulii adjutor 82

<\,

828 d
Pinto

'

INDEX HISTORICUS
Sinarum ep., bina S. Ludovi466 f miracula approbavit Pipinus, Martelli filius Francice rex 130 b, 132 c e. S. Venantio S. ltisbergam fitiam
Pinto (Joannes)
ci
,

Pomerie (Petrus de)

Gammari

meritis recepit

membrorum usum . *
'

Pompeius Pompeiopoliin

rn

Cilicia

nomen

erudiendam tradidisse fertur 128 e. Non probatur ejus cum S. Venancio Hannonieyxsi consanguinitas 131 a. Ejus bella 677 f, 678 c, 6S2e
Pippinus
,

Caroli

Magni

filius

Italiee re.v

86 d Pippinus llcrstallus 676 b c Pius (Cdrolus) S. R. E. Cardinalis , BulLv Cayionizationis S. Ludovici subscriptus 487 f t PiusmaWyr, e sociisSS. Cassii et Ftorentii

c exstruxit Poncet (Antonius Joannes) tumore brach* znvocato S. Ludovico, liberatus 4(,, c 466 Pons (Michael) eremita S. Ludovici 0c iem f 69"1 Vmt C f6bre P6r

tPomponius,7V^o^an^^., 5 Maril clesiam

dedft 564 d
'

meraS

''

^
,1

QX

Pontaureus (Petrus). Vide Pontoura. Ponz (Martinus) supremi concitiiAragoniv Regens, S Ludovico, cum
sacroViatico
niretur, abfuit t Poppo abbas reliquias reclusit inspexitque
,
'

mu
fi

o.

48

Pius II Papa quemdam principem, qui patri rebellis fuerat, inter Sanctos referre noluit

Matmundarii servatas
5
, ,

354 e
Pius IV

Papa Cardinali Estensi, in Galliam legato, Lainium comitem dedit 263 a S.

evocavit 200 c d, 262 benigneque suscepit 210 ab, bisadpur-

Poppo ecclesicv metropotitancv Coloniensis ceconomus o 7 q Poppo, Ottonis I sacellanus, quam

habuisse dicatur tj /trorsma (Lucas) presbyter, 418
,

visionem
.

Franciscum
f,

Romam

790 A a '^detseq.
f,

400 a

evehere voluit 183 b, 253 e. Usus Francisci consilio 213 e, 261 f. Ejus de S. Francisco, Societatis Generali, vox 211 d, 264 b f Pius V Papa Ottoni Truchses permisit, ut varias Sanctorwn reliquias Philippo II regi Hispanice mitterethl b. Joannem Brillenest S.

puram

Portero (Joannes) brachii tumore per dovicum liberatus Portero, malo manus, invocato
S.

S Lu
438
n

f
,'

Ludovico
R4

liberatus
Portillus

dunensem Canonicum Regularem cultu

cro coliindulsit 136
stinxit 274 d.

(Hieronymus) S. J, i n Peruviam mzssus Z19z, 268 c S Francisci faciem instar sohs splendentem vidit 285

sa-

Portina (Lucas) S.

Ludovicum

et

f, 137 a. Humiliatos exEjus adversus Turcas moti-

a B. Nicolaum

Factorem magna luce circumfusos vidit 407

e f

progressibus obstitit 224 b. Quosdam Societatis patres conventui Augustanointeressevoluit 218 h.Benevolus in Societatem ibid. c d e, 265 d et seq. Ejus de Azevedio aliisque Societatis Martyribus
275 c
d.

mina

Eorum

Portocarero (Ludovicus) S.

E. Cardinalis, Caroh II Hispaniarum regis nomine S. Ludovici Canonizationem petiit 487 b. Bullm

judicium 222 a. Magni

233
e.

S.

Franciscum

fecit

Cardinali Alexandrino legato comitem addidit 224 c, 226 c, 232 f, 233 d

Eum

Canonizationis ejus subscriptus 488 b Possevinus (Antonius) S. J. Avenionensi collegio prsefectus 217 f. Calumniis falso appeiitus 218 d; a Pio V vindicatus 266 e

Oviedum adJaponas Sinasque destinavitWh h.Falsum de Societatis instituto, vestituque commutandis rumorem redarguit 206 b. S. Franciscum ad Cardina275
c,

276 b.

Posthumianus, prsefectus prsetorio sub Theodosiol 617c Potentinus, episcopus Uticensis 638 e

Pou Catalano (Melchior) Ord. Prsed.

latum suscipiendum adigere voluit 183 b, e. Poenitentiarice collegium eidem admmistrandum commisit 217 e. Ejusjejunia 287 a. Augeri sibi dolores et patientiam pe253
tiit

350 d, 351

e.

Aleriensi ecclesice B. Ale-

xandrum Sautium prsefecit 814 c. Virtutes ejus et merita magni fecit 829 c. Sanctis a
Clemente Xladscriptus 266 c Plaf Violanta Ludovica) brachiorum usu S. Ludovici ope donata 454 b
YlzcidicisVatentinianilllfilia,

in Aragonia Provinciaiis 373 a Primus (Ludovicus) Ordinis Pr&dicatorum 396 d, 404 d. P. Vincentio Justiniano Aniist in causa S. Ludovici substitutus 302 b. Sebastiani regis Lusitanide cladem ex S. Ludovico audivit 334 e, 416 e; quo item die hic moriturus esset 337 b c; uti et Christum sibi aliquando visum 341 c. In causa S. Ludovici Informationes varias judicibus obtu-

nupta Olybrio, etJutianse, Areobindi conjugis ,mater 631 d

e
f,

632 a 205 a

Plaza (Joannes) S. J., vice S. Francisci

472 f Venetus, a Turcis Nicosize occisus 276 a Prisienovius (Guilielmus) Olomuciensis episcopus, cotlegiiSocietatis Olomucii, et tirocinii
Priolus,

lit

dux

mana comitia missus Pleckere (Adrianus) pedum vigorem

mari meritis recuperavit
Pogg>iiis

ad Ro-

Brunensis fundator 21 7 c, 270 a, 272 c t Probus martyr, inter Prxtermissos 8 a, 10 f,

11

S.

Gum-

be

695 f, 696 a b

(Joannes) Pontificis in

Hispaniam

182 f, 253 e Polancus, Societatis vicarius a S. Francisco constitutus 224 o Polig-nac (Melchior de) S. R. E. Card., BullcV

legatus

tProbus, Veronensis episcopus 87 a Proclus presbyter, in patriarcham Constantinopolitanum, defuncto Attico, a nonnullis

Canonizationis S. Francisci subscriptus

Polus (Franciscus) gravi oculorum catarrho S. Ludovici meritis liberatus 414, j c Polychronius, ep. Verodunensis 597 f, 598 b

abc./w episcopum Cyzicenoordinatus ibid. f, 629 a d tProculus, Veronensis episcopus 85 f, 86 b e, 87 d Pruvost (Paulus) Ariensis pastoret decanus, transferenda S. Venantii Hannoniensis ossa inspexit 133 b Psalmseus (Nicoiaus) Verodunensis episcopus,
expetitus 628

rum

Verodunensi

IX
restuuitque

Verodunense Societatis collegium condidit

Y<) f
fratres
i

TOMUM vocTORR ls
,'

Ptolemachus et Praetermtssos
Publio tfncfor 5.

ejus^marVres

"SB
H
'

S^/"
! '

*f

""

MMni
0ciniu

Cala-

^' *****
8.

Tarachum

auetun
militia solvit 567

*
s.
.'.

Francisco
.

Pueranonymus, S. Ludovici meritis ad citam

460 f, 461 a J? Pujades (Agnes) rosario a S. Ludocico donata Pujades (Isabella Vincentia) acuta febre S Ludovia ope Hberata lis a 179 e 4S6 e t Pulcherius, S. Cannico familiaris 645 bdef Punter (Gaspar) Dertusensis episcopus, pro
,

;:m,m

pohm
,a

th

mtssus

;
'

;:
.

iV

'V
noniza

oivitaHs Valentt

iPaulum Vscripsit
.,, SSOS
. .

myrus martyr, interPra

180

Rm(Joanncs
pater Ranimirus

lapsu tnoribundiei s. Ludovici

I,

u b uu us regius, puert, em ijiu

"/"" sanati,

causa S. Ludovici Romam scripsit 47-1 b Puteus (Petrus) canonicus Conchensis, Conchensi Societatis collegio initium dedit
21 Ul

Aragonuv rex

m
i

Ranimirus, Ranimiri

L9b

I nepos
B.

Kasarius (Joannes

rex BapHsta)
liSB

Aus" p

Q
(Petrus) collegio Societatis Methijmyx&Campi beneficus 186 b, 215 a (^uartada (Magdalena) invocato S. Ludovico, fihum convulsionibus liberatum vidit 446 a Quenburga, Cearli Merciorum regis filia, Osfridi et Eadfridi mater 103 b, 1 1 d
1

Sauh/ m

/demndri
S|
|,,

Quadrado

Basponus (Csesar) S. R. E. Cardinalis, BuU t.r CanonizaUonu S, Ludovici subscriptus

488 D

Rathenus, Veronensis aliquando Hru.nnnis Aep, Coloniensis magistex

i

v,.s\

706 ab, 718 a

d,

719 a, 728

b,

1,'

''<""'"*< *>'"'< />id.SUS t Leo</u(,nqiirtntns/<itiis

Querelinus anachoreta, inter Prxtermissos

49] e f

781 de. Veroncnsi scdi rcsidnhis

Raulerius (.FnwicwcwsJ pucite,
nii-nlis
iii I

ibid

n.

Lurfoi

Quig-nones (Manzanedus de) Rotx auditor, causde S. Ludovici sub Gregorio

vitam revocatx, pater

auarii

46] a h
Trrcsnin/.

XV eccami-

Rayiiiuiidus, Barriuont-nsis COttWS,

301ef Quig-nonia (Teresia) Montis-Acuti comes, Palentinum collegium Societatis condi impetravit

nator

Caxal Borgiensi dominio

t

MHcd
Pradu

Raymundus

de

Pennafort,

Ordinis

catorum, pallio mare trajecit 386 b, 388 d, 357 e; a S. Ludovico in supremo morbo
invocatus
;

214

m;

Quintasius, Mutecitanus ep., quislZ f, 13 ab e Quintilius Varus, a quo nonnulli tradunt no-

men invenisse pagum Vorsseberg 30 c Quirinus anachoreta. Vide Querelinus. Quiros (Ludovicus) S. J. in odium fidei occisus 218 f, 268 a, 269 b Quixada (Ludovicus) Caroli V in S. Justi
cosnobio

Rebolay (Feliciana de) Ludoriri de Uomani uxor, peccati occidti a S. Ludovico memot
facta Redualdus,
ii,;
.

Anglorum Orientatium rex, 8, 1'ihrinum ad se profugum excepit juvitque

, 1

ceconomus

200

c,

215

a,

25S

e,

274 c

109 b f a suscepta fide defecit r Regenherus, Reduatdi regis ftlitis, in pralio adversus S. Edwinum occisus L10a Regibus (Maria de) humore capitis B. Ate1
1

xandri Saulii meritis

liberata

832 c d 848
846 d 679 a o d,
l>,

R
(Joannes Hieronymus) Processum specialem de S. Ludovico ex lingua Hispanica in Italicam vertit 474 c t Radeg-undis, Eugenio III synchrona, hujusjussu visiones suas scripsisse perhibetur
306 d, 308 c
Radelbertus, episcopus Capuanus,
in cujus

Reg-inaldus, Ord. Preed.

Reginarius,

Normannorum dux

Rabassa

089 .1 Reg-no (Micliael) Caravacense Societatis cotle-

funere orationem habuit S. Paulinus, ejus

successor 134 d f Radulphus, Atrebatensis ep. 47 a > L3 a Radulphus, Rotomagensis archiep* Ragenarius III, Hagenoensium comes, Conradum LotharingicC ducem fudit 711 a. Ejus cum Lothario Franciee rege dissidium 728 e f, In exsilium pidsus 730 b f et seqq.,
,

gium impctravit f, 269 t 2 Reguarte (Josephus) S. Lw/diki medicus, fragrantiam , ex illius corpore manantem a seperceptam testatus 348 cd, c d t Regulus episcopus, in Hetruria cuttus 87 e f, 90 e, 93 b e d e. Totildejussu occisus 91 f. S. Cerbonii, Poputoniensis episcopi, magister 92 a, 96 f, 98 b. Expulsus Africajussu Trasamundi, Wandalorumregis'.v.'>
1 :>
I

a,

98 c d

Reichenbachius (Michael) Monachus S. Benedicti in Lorch, varias Sanctorum retiquias dedit Ottoni Truchses S. R. E. Card
57 a

782 e
Rag-infridus, Ansberti frater

Reinosso licentiatus S. Ludovicum,

veret, velut

cum

vi-

638 a 739
filius
f,

insignem Dei Servum lestimavit

\&e

Rainardus, comes Senonicus Rainerus, Ragenarii Longicolli Rambertus I, Verodunensis ep.

740 d
T\\ b

601

ad

t Rembertus, A&p. Hamburgensis, Coloniensi L8 t aliquo se pacto subjecit

'<

Ramirez (Gaspar) visu S. Ludovici ope do453 ab, 479 d, 486 c natus Ramirez (Gesualda Gilda) curru obterenda S. 486 f Ludovici ope ULvsa servata

Remiscendis virgo, inter Prsetermissos

5 d
'I

679 a C d, 689 Reolfus, Normannorum dux t Reparata virgo martyr, inter Prsetermissos 491 f, 492 a

Beychenstain

1N

0EX IIISTORICUS
cus. eo reliquias aliquas S. Cerbonii p puloniensis episcopi, attxdit 'J Robertus, Prxpositus S. Amati Duaci l quias SS. Gereonis, Victoris
'

Reychenstain (comitissa de) abbatissa monasterii S. CceciticV Colonige varias Sanctorum reliquias dedit Othoni Truchses, S. R E. Cardinali 56 f Reynaldus, archiepiscopus Coloniensis 48 a

matyrum
inclusit

et

vel saltem

sociorJm
for /crelr o

c.

S. Mallosi corpus elevavit 29 b d, 47

.

unius ex

ittis
'

c d e f SS. Cassii, Ftorentii et sociorum corpora invcnit 48 b c f Reynildis virgo, S. Venantii Hannoniensis

soror perperam dicta 129 a b c d Reynoldus. Vide Reynaldus. Riarius, patriarcha Alexandrinas Bonellum Card. Alexandrinum in Hispaniam comita,

Robertus, Rotomagensis episcopus r gasu, Scubiculiet Quirinireliquiisobrin^ processit t h{\ Robertus, Trevirensis Aep., peste exs)\nTtus
'

%*

tus 358 e Ribadineira (Petrus) S. Francisci biographus, ab eodem, cum instaret Generalis Prxpositi electio,

Robles (Petrus Joannes) Enguerl \Zlr quxdam mirabilia S.Ludovici opera in In diis patrata narrvit 325 e. S. Ludovico ob prxstitum fratri beneficium gratus 3S5 d Roca (Antonius de) latronum princeps,
ciaius

consultus

Ribera (Blasius) S. J., in odium nistis occisus Ribera (Franciscus) Major-domus

Ribera

211 b fideia Calvi220 b, 271 d f

neci

Indiarum

3S4cf, 411 d (Joannes de) Aep. Valentinus , S. Francisco testimonium dixit 181 aMisit,qui advenientem in Hispaniam S. Francisciun suo nomine salutaret 224 f, 225 a, 276 d. S. Ludovicum segrotantem in vitla sua fo-

Manupropria cibavit 403 b. Cum sacro Viatico muniretur, adfuit 346 d, 423 o. Eo mortuo, prorupit in lacrymas 351 e.
vit 299 c.

dovici ope liberata 4<63 ^ t Rochus, relictis suis, peregre profectus

ll\ q Roccafag-li (Isabella de) ocidi albugine S. lu-

Rocafolius (Guilielmus) insuhc Majoricx prorex, collegium Societatis Mons Sion dictum institui postulavit 0Jr Rocca (Franciscus) decanus Gandiensis, Apostohcorum decretorum in erigenda Gandiensi academ ia exsecutor

Roca (Jacobus)sensibus, dum confessus depec catis esset, S. Ludovici ope redditus 418

de

Defuncti corpus amptexus est 352 d. Orationem ejus funeby^em habuit 363 e, 434 f. Pingi ejus imaginem, et Processum institui de vita et miraculis jussit 300 f, 304 b 359 1), 167 e. Judex commissarius in Processu generali de S. Ludovico a Sixto
c,

Rodericius

(Christophorus) S. J, pturibus missionibus clarus 206 a. Segoviam a S. Francisco inissus 214 e; contra Valdenses hiereticos a Pio V 21 S c, 266 a. Classem fcederatorum adversus Turcas comitatus 224

constitutus 408 d, 470 c ; uti et in Processu speciali a sacra rituum Congregatione

472 c. S. Ludovici Beatis adscripti cuttum extendi a Paulo V petiit 117 c. Antistium

c, 275 e Rodericius (Joannes) S. J., primus collegii Triguerensis rector 216 b Rodericus, Ord. Cist. novitius, inter Przeter-

ad conscribendam
lit

missos
Rodig-lia

307 b;

Vitam impuscriptoris hujus funus cohonesta-

S. Ludovici

495 c d

293 d Ribera (Parafan de) phreneticus S. Ludovici ope sanev menti redditus ac pie mortuus 384 c (Perifanus) Neapolitanus prorex, Rhegini collegium Societatis condi postidavit 217 b Ribera (Viyicentius) ex S. Ludovico, ignorare
Ribera

vit

(Hieronymus) pueri, a surditate S. Ludovici ope sanati, pater 465 b

Rodrig-uez (Alphonsus) S. J. laicus, de sociorum salute revelationem habuit 219 Rodrig-uez (Christophorus) purpureis maculis

S. Ludovici ope liberatus

Rodrig-uez

(Emmanuet)

a Calvinistis occisus Rodrig-uez (Ludovicus) Azevedii sociis perpe-

443 a S. J., in odiumr fidei 220 b 271 f

220 c

adferrentur, audivit 393 b Ricardis (Constantia de) inter Przetermissos

t Richardus, abbas S. Vitoni Richardus, monachus S. Vitoni Richardus I, Verodunensis episcopus,

se,

unde

sibi

nummi

ram immixtus

Rodulphus II imperator 159 c t Rogatianus martyr, apud Namnetas passus

61 a
Rog-eri-us (Joannes) S. J., in

495 b 601 a
600 d
S.

Floridam a S.
215
f

Francisco missus

ctini reliquias thecte inclusit 592 a, 601

Sand

Rog-is [Joannes de) dein episcopus Agrigentinus, S. Ludovicum, cum viveret, insi-

e, 602 d, 603 d .. . TKichanus, Centulensis abbas, inter Prcetermissos o -u

gnem Dei Servum censuit 353 Rohing-us, S. Witlibrordo beneficus

Roias

e,

355 b 676 d

Richbertus
Riculfus,
e,

Carpualdum regem

occidit
a,

111 f 520
et seq.

Rotomagensis episcopus 513 522 e f, 533 e. Ejus Charta 523 d

BMosJRaphael) Ord. Prxd. Vicarius clnerahs

rex, S. Aniani Aureiianensem ecclesiam exstruxit 527 601 a c ' Robertus, Meltentinus comes 536 d c Robertus, Normannige dux,

Robertus,

Francorum

(Franciscus) S. Francisco Romam abeunti comes 173 f Roias [Joannes de) Vide Rog-is. Roig- (Joannes Laurentius) variis morbis S. Ludovici ope liberatus 450 e f, 451 a Roig- (Laurentius) febre per S. Ludovicum liberatus 438 a t Roraanus, abbas Jurensis, monasterii S. Claudii conditor 624 a

Richardi II
>

Romanus (Alphonsus) S. J., S. Franciscum turbarum CsesaraugustcB excitatarum certiorem fecit

198 b, 199 c

fi.

530 f 531 b p T** Robertus iv Pisanus, Parisiis S. Marice canoni-

Romanus, Roffensis episcopus in Cantia, cui substitutus fuit S. Paulinus archiepiscopus Eboracencis?

-*** ^CSE""
Roricius, Usetiensis en

,lU

9 nvJ^J-

h 8

t Bosa a

una cum S album Sanctor^m retZ

JJaria,

S.

^^betta^pesteS.Ludo^ol
Kospig-iiosius (Jacobus) S.

^?
SV*,

'

Rumoldi

'

.<Jaoo&tt]

,iT

t Rumoldus

martw

,;

'

)0

i f/>

,,.

te

676

Bellx Canom,at l0 nis S.

R E CardM,

LMd
. .

KwiofAmuiJsparsist*,

lbld

" . 85

subscri.

nense occupavit Eotbertus 5. 5r

Kotbertus, comes Trecensis, castrum

l
e

rw~\
om
-

}ZZ

immicus

~'

archiepiscop!' C 0)0.
-

^^S
^q-'

Rothardus, Cameracensis ep Botala CAiMfoioWu*;

Ortf.

\
C
t

itornaWteruw fl AfeaawdroSatitto morientf / $27 b 828f Rotandtu, JChHstophorys) S. J. laicus in

tCu

^edrie
805 d 808

odium
B.

fidei occisus

*TU Ti
Alexandn
Bovera

a)

ocu,m

* i-^sssKsg!
827 b

, Saulii meritis libera (Carotus) B. Atexandrum

&
<,

21

eomaatus , ejus ,n Ocneralem

lentmicottegiipn

m6 mt .PWam* etum prmoiviteie

,,
:.,;,

^ 1

'

s< j. As<Mrte t S.

830 a

Societatis 211

1,

,.

/>a .

Saulium

asssss
perS. Ludovicum sanata
t 8a bbas, a Saracenis interfectus Sabellua (Paulus)S.R.E.Co

,,,;
n;i

Roxas
S.

(Dominicus)

hxreticus

Franciscum

5ew5a

swa

celavit

Cordubensis antistes, collegii Cordubensis ecclesise primum lapidem posuit 216 b Rubertus Victorii (Carolus) S. R. E. Card BulLv Canonizationis S. Ludovici subscriP US 8b , v t Ru beus (Alexander Hippolytus) S. R. E.
de)

Roxas (Joannes de) Vide Rog-is. Royas et Sandoval (Christophorus

207 c e

Canomzationis S.
t

Ludovici

subscriptus
i

Sacratus,

babmua eremita, inter Prastermissos d Caws Canonisafioms 8. Lu./ovici examinator 178 e a Gregorio
;
!

dinalatum evectus
Sacrij.antes (Josephus) S.

:m\

Card.

R. E.Cardinal

BullcB CanonizatioutsS.

Vranasci subs,

818 c

ptus
CIUS
w c

*s?"?*^&rs3 "sr****-*^nws 7/ aftare Cowi consecravit 684

tenm Supplicatione honoratus

b. &oibid e

Rudolphus, a&fow Trudonopolitanus ootente a Coloniensibus sacras S. Gereonis, utcredebatur, reliquias Trudonopolim misit
,

Sag-arra (Joannes)

claudum gressu,
M

et

suam visu S. Ludovici meritis donatos vidit

i

filiam

a,

I79d

de inventione corporum aliquot Martyrum Colonix epistola^ et se pulsus ccenobio suo et factus abbas S. Panvulsus ccenobwsunef. fnrh,rnhh. q
e.

2$y W s

^
d
5g ^

53 c

Saias (Catharina)

uberum malo vestium

S.
i

Lui I

sZ^r^u slorT l>r*dep^al Vlu r^pwyam j*-.j

J

dovici frusto liberata

86] ef,

o. l,u

taleonis

dovici cruris curare solitus, nullum inde

Rudolphus Normannus. Vide Reolfus. Rufinianus a S. Gregorio I Papa S. Augustino, Angtorumapostolo, in subsidiummissus
Ruig*i (Violanta)

foetorem expertus
Sala (Joannes) cujus
S.

uxor a febre Ludovici ope sanata fuit

et

lethargo
465 b 607 B

Saladobas,

/Kthiopumrex

manus

et

140 brachii

e,

105 b

S. Ludovici ope liberata Ruis (Maria) febre S. Ludovici ope liberata 450 bc Ruitius (Alphonsus) S. J., provincide Romanee prsefectus 224 b Ruitius (Ludovicus) S. J. laicus, in insutas

dolore 463 a b

Salas (Dominicus) gangrsena S. Ludovici ope liberatus n;;;,.

ex Ordine Prsed., PP. Societatis Jesu propugnator [gg Salazar (Martinus) cruris malo S. Ludovici
Salas,
i,

ope liberalus
Salazar (Petrus de) S.

465 a

Ludovicum inter Indos

recepit
coltegii
:i:i\
<1

cvgrotantem

domo sua

Canarienses missus 219 a Ruiz de Corella (Hieronymus) Lucretue de Gratla gener, translationi S. Ludovici interfuit 3C3 f Ruiz de la Camara (Didacus) Methymnensis abbas, templi collegii Societatis Methym-

Salazarius (Gaspar)

S.J.primus

Mar1

cenensis rector

<
|

Salernns (Joannes Baptista) S. R. E. Card., BullcB Canonizationis S. Francisci subscri

ptus
t Salesius (Franciscus)
utzuu//i ciscum

;i

magni fecit

S.

Fran-

nae-Campi fundamentum cxjuv otw ftc^-yyi^f/ojjo 18G b iou u i uftuufnv/icuf/e. exorsus Ruiz (Ferdinandus de) comes Lemosii et Sarricvmarchio, Catharinse S Francisci neptis
.

2:j.'{ z.).j

iOI) d e, 266 Q

maritus 159 b Ruiz (Ferdinandus) ex avis patemis Eteonorae S. Francisci conjugis, maritus Violantis,

Sanctii

IV Castellse regis
Tomus
V.

fxliee

158 c

(Margarita) Ord. S. Clane, S. Ludovicum sibi apparentem habuit 463 e f Salinas (Martinus) S. J., Placentiam a o. rrunciscu missuo S. Francisco missus 93 c Saliutri (Petrus) inter Prastermissos 495 b Salmeron, S. J., concilio Tridentino interfuit
Saligliaa
1

Octobris

112

L03

INDEX IIISTOKIGTS
193 b, 210
cisco
,

c,

245 d, 2G3 b, 268

e.

S.

Fran-

Generalis Prsepositi instaret electio, consultus 211 b. Concionator Pontificius

cnm

Sandovalius (Chrisiophorus) OvelensU episcopus, Asturum sotlicilus d e, 261

265 f

Salon (Michael) Ord. S. Augustini, S. Ludo4-32 f vici sepulturse interfuit

Processum

Salone (Isabella Joanna) fistuta S. Ludovici meritis sanata 430 d e, 479 c, 486 c 219 c Salscdo, S. J. in Mexicum profectus Salvador (Anna) brachii tumore S. Ludovici 454 c d ope liberata
Salvatore

(Hieronymus) apoplexia, invocato per ejus matrem S. Ludovico, liberatus

446 d SalvntoTc'Joan7ies)pedumitsu S.Ludovici ope 455 a b c donatus Salvinus, episcopus Verodunensis 597 f, 598 b
Salzado. Vide Salzedo.

Canonizationesupptices ad PaulumViiT ras dedii, et templum Avo suo Malrl wairiu condere statuit % * Sandovallus (Joannes) Philippo II reqi a * bicidis, S FrancisciexfiUa Isabella nepos marclno de Vittamicar l59 b "oo Sanfelice (Franciscus) civitatis Vatentin* k, ^ouratus
'

institui obtinuit 229 d

r J!&-"*^
,

S.

Georg-io (Masacarius) febre

manni

467 f

Jn

h' a

intercessione liberatus

* ' meritis liberata Salzedo [Rodericus) 332 e, 333 c, 334 b, 335 c, Santacrucius (Marcellus) S. R. E. Card Bid 39!) c, 400 a b. S. Ludovico occultorum nol* Canonizationis S. Ludovici subscriptus titiam fuisse expertus 331 b c, 39S d e. S. Lu487 f dovico , cum sacro Viatico muniretur Santanderus (Ludovicus) collegii Segoviensis S Jrector 161 < Quantum a adfuit 346 e. Mortui corpus veneraturus dignitatibus accessit 351 f 6. tranascus abhorretAestis 183 c Inbo Sampson, Caroli Gandise ducis domesticus, 'ad nam spem futuri collegii a S. Francisco S. Franciscum missus 285 b erectusiOI a, 214 c. Concionalor in primis *C(JC/cClS t Samuel martyr, Ord. Minorum, inter Preej termissos Sanz (Lupus) Garzuc Infantis 8 a b fitius 150 c Sances de Ayala (Christophorus) invocato Sanz (Michael) scrofulis, apposito ejus cotto S. Ludovico, testamentum, frustra qudesitunicce S. Ludovici frusto, liberatus 36 e tum, continuo reperit 431 b c Sapaudus, Arelatensis Aep., Pontificis vicaSanchez (Ferdinandus) S. J., in odium fidei rlusinGallia 641 ^ a Calvinistis occisus 220 b, 271 f Sapena (Isabetla) spina faucibus inhcerente Sanchez , theologus insignis, S. Francisci S. Ludovici ope liberata 365 d, 452 c d ^ exempto Societatem ingressus 178 d et forte Sapuerta (Joannes Andreas) diuturnis animi 186 c, 252 e deliquiis S. Ludovici meritis liberatus 444 Sanchius (Joannes) S. J., in Mexicum missus

-i

Salzedius (Franciscus) eques, S. Teresia? famitiaris 201 f

San-Joannes Societatis candidaius, inodium fidei a Calrinistis occisus 220 b 2?2 Sans (Catharina) crurum dolore
S.

802

Gummn^

cd

268 d

Sarag-ossa (Petrus Joannes)

Sanchius (Petrus) S.

J.,

in

Mexicum missus
magno
268 d fru216 a

Sancius (Baptista) S. J Hispali ctu versatus

male affecto Catharinne Guitietmee digito frustum habitus S. Ludovici felici successu applicuit 463 d

Sarag-ozza (Joannes)
tiro 404 d. S.

Sancius (Petrus) S. J., Novas Hispanias prxfectus 224 b Sanciz (Franciscus) inlndiispr&fectus,

S.Luc.

dociciinopiam misertusZSh nocentice ejus vindex

Ordinis Prxdicatorum Ludovici fragrantiam expertus 510 c. S. Ludovici retiquiis ab Isabetla Mires donatus 442 d. S. Ludovici reliquias convulsionibus agitata? applicandas cum
ibid. e

f,

386 b

In411 e

successudedit

Sanctaorucius (Alphonsus) CaroliVet S. Francisci in re mathematica magister 160 b,

banctia, Alfonsi II regis Neapolitani fitia notha, nupta Joffredo Borgia, principi
G

Satorres (Gregorius Joannes) scapulare, quod S. Ludovico commodarat, mirum fragrasse

in modum, expertus 349 b, 425 c Saturninus, Veronensis ep. t 86 d t Satyrus a S. Ambrosio fratre laudatus
.

239

Squilacensi 152 f Sanctius comes, Ranimiri I Aragonum regis filius 150 b c Sanctius (Joannes) S. J., a Calvinistis, occisa

280 f
Savallius (Sanctius) S. J. laicus,

pro

fide oc-

sociorum ejus

tiirba,

servatus in vivis 220

b, 271 f

dsus 2 is f, 268 a Saulia (Cornelia) B. Alexandri soror , Alexandri Brivio equiti nupta 810 e Saulia (Lucia) B. Atexandri soror, Annibali
Visconti nupta 810 e Saulia (Pauta Antonia) B. Atexandri soror, sanctimonialis Bominicana 810 e Saulius (Antonius) S. R. E. Card., B. Alexan-

Q banctius (Joannes) S.

J.,

in

Mexicum missus
219c
regis fitius ^q
-1

banctms, Ranimiri I et successor

Sanctius (Petrus)
.

Aragonum
.

S J provincix Mexicawe
219 b
J.,

Provincialis Sandovalius (Alfonsus) S. giam docuit

Ocanix
'

theolo-

dri patruelis 821 c Saulius (Carolus) B. Alexandri frater 810 Saulius (Dominicus) B. Alexandri pater 809 b Saulius (Franciscus) B. Alexandri frater
810 d Saulius (Hieronymus) Aep. Genuensis, PP. Societatis Genuam evodvit 175 f

*7J%Z

nmr

cLSXS!

VrotessudevirtutibusetmzracuhsS.Francisci

i? T etanus
'

S R

l^

215 c Cardinalis

229 e

Scheppere (Petrus de) cruris sanie S. mari meritis tiberatus

Gum694 e

Schottus

IX
Bullce Canonizationis s && S. F,
i

TOMUM

Ocxq
...
'

ptus

subscri-

Ai ^-

'

etoi

*tatuitt

utS. Vt-

Schrettelius

(Phitippus) inter
ll

p^
fH
386

^Octoo

^^n(BorbnrU
ClUS

;rrP,,rfr,,, l/ ss,,s

Sciaveno (Jaoobus) S. Ludomct

Sorivanus (Gregorius) S. oclium jidvi oocisus
J.,

a Calmnistis in
&20
i,
>

Sigewhm

Scute(Elysabeth) clauda,S.Gum tissanata

Sebastianus, Lusitanise rex 187 e 202 208 c, a
f

71 e f

693

Januarii suis sumptibus erigi curavit 217 b. In preetio cwsus 262 a, 868 Obviam factus S . Francisco 277 b. Nea ejus et cladem absens cognovit
,i

mmis

f$ef,MQ .mf.Collegium

BOSb

Silaus, ep. llibc

Silicaus,

Toletanusep. t Ocaniensi Societatis

l

collegto obst/ht Silva (Gomeziusde)S.

litteras

Udedit tSilvester Papa

I

lippo

Phii;

d
,,

L2 f,

S.

Ludoc

,|

334 b, 888 b . q.i ^ Sebastianus, Ordinis .Bamahitarum conreri'W5, cafcwft maloB.AlemndriSauliime-

Simarra (Angela) pro Ca >"po sah L6a. ideetiam Cimai

i \

ovicutn solli
-

hberatus 330 b c Sebastus spiadator Actaproconsidaria Passionis SS. Tarachi e* Andronici pretio vendidit 505 d Sedennius . /., tft Mexicum profectus 219 c Sedna, tfr woWZw, aS.Patricio ad fidem con,

ritis

t Similianus. Vide^ Similinus. t Similinus, Namnetensis ep. sec.

t\

68 d

P,^

tSimplicius, Veronensis episcopus Siria (Petrus) hernia S. Ludoviciope

t Siricius

86od
s

Papa

m
P
in
,

,;<.,.,

Sirletus (Quiliel

Segriana (Hieronyma) ex Catharina Donat,

>us) S. R. E. Card.,S. ciscoamicitiaju.atiis

mortuam se

Sisinnius,

Novatianorum

fuisse, audirit

ep. 611 b

614

460 b
sociis in
f,

Segura (Joannes) S. J., cum aliquot Florida ex odio fidei occisus 218
Selimus,

267

d,

268 a, 269 b Venetis infestus 275 c Sellarius (Hieronymus) pueri, febribus et pustulisB. Alexandri Saulii meritis liberati

Tnrcarum imperator

815cd Papa \\:>\u654 Sixtus II Papa 067 d, 668 669 b, 670 Sixtus V Papa processi'm generalem </< Ludov ico inst itui jussit 8 1<>. xandri Sauliivirtutes et merita magnifeSisinnius
i,

>,

.s'.

< J

Soler (Andreas)

pater
Senator, regis

832 c

Moritur judex Ortolensis, S. Ludovici Romamscrijisil

cit

829

c.

..

/)<<>

causa i,m.

LuitprandiconsanguincusSW e

Soler (Raphaeta) digiti pedisque doloribus S.

Sepulveda (Joannes Genesius) juris-considtus, Hispanorum adversus Americanos protector-

324
J.

f,

326 c

Sequeyra (Emmanuel de) S.

primus Mate-

Ludovici irpc Uhcrohi a h. Sptcudorem ecorporeS. Ludovici prodeuntem vidit t80 bc. *S5. Vincentii Ferreriiet Ludovia reliquias segro felidter applicuit \A0Qf;idem
\

['.)

riensis collegii rector 217 a, 273 f Sequierus (Dominicus) episcopus Meldensis, novsc hierothecse os femorisS. Sanctini inclusit

suasit sorori succ successuji"' III ,i, //,,.,puellx, dentibus orbx, ut S. Liu/ovici se/

pulcrum viseret
Solerius (Michaet) S.

603 a

J, de sociorum

salute
(

t Serenus conf. 5 d Serenus, incertse sedis episcopus, inter Prte-

revetationeni habuit
Solierus (Fernandus) S.

:i

.)

termissos
Serg-ius

5 c

J, Segoviam o S Francisco missus 214 e. Febre ab ittotiberatus

285 o
i
,

III

Papa, quid de Bremensi

ecclesia

statuerit

744 b c

Soli erus ter,

Serranus (Jacobus) Prior Valentinus, S. Ludovico, in Tndias Occidentales profecturo,

(Franciscus)Segoviei sis o < // ipresby* incollegium Scgoviense bencficus 214 e

Solimannus,

Turcarum imperator

Melitam
I

viaticum sese daturum negavit 320 a, 381 e tServulus conf, a S. Gregorio memoratus
244 c

t Severinustfp^as, Noriconmi apostolus\inter 2 b Prdetermissos t Severinus, Coloniensis Aep. 31 b, 40 c, 41

d,

;ii f, 204<terra mariqueobsedit de)S. J. laicus, in odiumfhiii Soliz (Qabriel 218 f, 268 a, m>9 b occisus Soncino (Ambrosius de) Ordio/s PrsedicatO'

num,

Vitarn B. Jacobi

Alcmanni

scrijisil

793 a

43

a,

596 c

Severus, S. Bassiani in condendo monasterio 80 e, 81 b c adjutor E. Cardinalis, BulSfortia (Fredericus) S. R.

Soncino ( Vincentius de) Ord.Pr&d., maaihna febre B. Jacobi Alemano/ intercessione lu

Canonizationis S. Ludovici subscriptus 487 f dux Mediolanensis , hujus Sfortia (Franciscus)

Ise

beratus Sora (Joannes). Vide Soria (Jacobus). Soria (Jacobus) pirata Calvinista, S.

s "2 c

mis-

nominis II
Sibertus,

809 b
112 a

sionariorum classem in odium fi<l< Htnu Ula220 a et seq., 271 a b c d e v it Sosa (Beoln.r de) S. Francisci consobrina
105 e

Anglorum Orientalium rex

Sien (Joannes) claudus, S.

Gummari

meritis
695 e

t Sosius

martyr

12

sanatus

Soto (Dominicus) ex Ordine PP. Prued.

insi-

gnis

INDBX HISTORICUS
gnis theologus, ad Caroli V matrem morievocatus 195 f Spada (Joannes Baptista) S R. E. Card., BidIse Canonizatioyiis S. Ludovici subscriptus

bundam

^^^^,,
Struyssens (Nicolaus) 8. QhmmaH "^uxs mcmbrorum usum recepit Suarez (Antonius) S. J.,inodium RdeiTrJ ^ at ' ' vinistis occisus 29n 271 c Suarez, familix de Melo caput Suarez (Joannes) Hispalensis coltegii rectat 193 a. Ptacentiam a S.
>

Strada (Renaldus) erga Ticinense gustini ccenobium hpnoG^.~ austini coenobium beneficus

Ord &.Au* a

805 a

487 f Specchio (Eugenia) spiendorem e corpore S. Ludorici jirodeuntem vidit 430 c. Pedis dolore ejus ope sanata 449 f
Sperantia, Jacobi

JS&

Nager

filia,

stomachi malo
456 e

S. Ludovici ope liberata

Sperantia, Joannis
essc/,

Marco ancilla, quam monacham haudfore, etsi conclusum negotium

praediant S. Ludoricus

FrancUen
illi

'

415 f
rornitu

fructu versatusUG
ciscus preedixit

a.

Queedam
.

Sperantia, Petri

Tudo filia, sanguinis

S. Ludovici meritis liherata 360, 431 c Speranza, scrofulisS.Ludovici attactu liberata

'33

Suarez (Ludovicus)S
.

22G
,

Fl "
l~

f,

335 a

Spig-a (Peirus) S. J.,

aditum

in

Sardiniam
216 e brachiis

fesseeecclesiamMatriticondicuravit jkL Suarez (Martinus) Ord.Prtecl S 7

J novam domus v ll
'

Belgidam eunti comes

*7

Societati aperuii

Spina (Beatrix) mulierem

ambobus

Suarius (Jacobus) S. J., dassi Christianorum

contractam ad sepulcrum S. Ludovici sa-

natam fuisse lestata 354 d Spina (Catharina) S. Ludovicum occultorum notitia pr&ditum experta 16 cd. S. LudoJ

vicirosarium /tossedit 439 d Spina (Joanna Angela) aposthemate S. Ludovici ope liberata 265 a
Spinosa (Michael) episcopus Marrochianus 351
a.

Valentinse ~Juratus, pro obtinenda S. Ludovici Canoni-atione ad Paulum Vscripsit 4 g0 a Surianus (Hieronymus) Societatis theoloqus

Melitam obsidentem, expeditse adjunctus 2 11 f Succia (Antonia) B. Alexandri Saulii meritis febre et vomitu liberata 8 3 f Sug-ner (Alphonsus) civitatis

adversus Solimannum,

S. Ludovico,

cum sacro
e,

Viatico

munie-

batur, adfuit 346 d, 423

in

427

d.

Missam
f,

432 c. illum devote affectus 353 e. Translationi corporis S. Ludovici interfuit 363 e, 434 f. Processum de Miraculis illius instruxit 359 b. Ora cingidi visum Religiosce restitutum vidit 362 b 448 a. Reliquiis

ejus exsequiis celebravit 352

Erga

ejusdem in aliorum morbis feliciter usus d. Testimonia de vita et miraculis S. Ludovici excepit et examinavit 467 e. Ju450 b

niam adventum gratulatus ^ Sype (Henricus van den) hydrops, S. meritis sanatus

Zll d t Susanna, SS. Eliphi et Euchariimartyrum soror, interPrcetermissos 496 a b t Syagrius, Veronensis episcopus 87 a Sylva (Ruisius Gomesius de) 225 c. Carolum Vin expeditione Gallica una cum S. Francisco secutus 161 e. Felicem huic in Hispa-

Neapolim missus

224 e

GummaQ93 c

dexcoinmissariiisinprocessuspecialideeodem a sacra Rituum Congregatione nominatus 472 c Spinosa, S. R. E. Card. 225 e. S. Francisco felicem in Hispaniam adventum gratulatus 224 e, 276 c. Collegium Scgunti Societati condere meditatus, sed morte, ne id efficeret,pr&peditus 215 f Spinula (Gregorius) S. R. E. Cardinalis, BulLv Canonizationis S. Francisci subscri
2)tus

T Tablares
(Pelrus) 190 e. S. Francisco Roabeunti comesnSf, 250 b. Abeuntibus Ccesaraugusta sociis, ad senatum verba

mam

fecit

98b

Spinnla (Julius) S.
lcV

R. E. Cardinalis,

Camnn:ni llin isS. Ludovici subscrijdus

But

Taborinus (Sebasfianus) in causa Canonizationis S. Ludovici notarius 478 e Tafag\i&(Carolus) Ord. Prsed., a S Ludovico in supremo morbo invocatus 347 e f Tapia (Joannes) S. Francisco, in Generaiem Societatis electo, litteras grahdatorias Valentiamisit 211 f Tarachus, in cncyclicisde SS. Tarachi, Probi
et

Spinula (Nicolaus) S. R. E. Cardinalis, Bulte Canomzationis S.Francisci subscriptus

Spinula (Thomasia)B. Alexandri Saulii
bpoletus (Antonius)

Andronici martxjrio

titteris

memoratus
566 a
a, 11

t Taracus martyr, inter Prsetermissos 8

Tarasius, e

ab
maAle829 f

laicorumgradu ad dignitatem epi-

mndri meritis liberatus Stelh (Marcus Antonius) febre lethifera

Ludoviciopeliberatus

surarum dolore

'

scopalem evectus 608 c Tarino (Joannes) Ord. Praedicatorum, mulieri a dsemone possessee aliquid ex habitu S. Ludovici prospero successu admovit 465 c
Tarrega (Anna) Mariani, S. Ludovici meritis ad vitam revocati, mater 459 c
Tartari

339 d Stephanus, conversus Ordinis Prxdicatorum midam, qua iter agebat, B. JacoM Alemanintercessione sanatam vidit 803 h d 8to*a&(Frariciscus)S /.208d,215d.

Stepfcano (Josephus) canonicus Segobriqensis b. Ludovici laudator

365

(Thomas) arcis Bononiensis pr&ses

794 c
fit

t Taso, S. Paldonis propinquus, Vinceniii 660 b. Moritur

'

abbas S.
660 c

cisco

Romam

S^Franf
]

abeunti comes 173

247 e. Aragonicvprovincialis Strada (Lwhci, Ord.

81 e iq l

Tate. Vide Edilburg-a. t Tatianus, cognomento Dulas, sec. iv

martyr

Cist.,

oas,

rr.

bocietatis propugnator

Hortensis ab199 c

564 f t Tato, S. Paldonis propinquus, fit abbas S. Vincentii 659 e. Moritur 660 a, 661 d Tavera

Tavera

IX TOJIUM V OCTOBBJS.
(

Didacus

de)

Giennens,

opus
I

Twer*

82 r
Dj

(Joannes) Toletanus archiepisc 178

"

T lenerius

Terentianus, sacerdos ethnicus 668

.

~ - 8 D ( Bartholomxus) generalis Ord\ Prsed. Magister 795 b

nowrificeeaxepit Cheodosms

L85c,255e u
;

c,

66

B82 b,583d ... +T t leresm amicitiam cwm PP. Societatis Abu-

Isemiit 186
f.

c.

f lerez (Joannes) episcopus Dertusensisjudex commissarius in Processu generalideS.

Ludovico a Sixto
rn

M*0wi eMW /;> t7 / 2S3 e> d ^ LMrfo _ wco arf institucndum suum Ordine mat t-lof, |S|
.

S. Francisci consiliis usa

fl

Theodosius Junior,

tm^ator,

,'//,!

V constitutus

Upartttus Theodotus, AnHoche

I-

d,

470

0,

471 J lesseda, Rehgiosa Ordinis Montis Carmeli,

Theodulus, a Saracenis interfectus

BM J
604 f

Theophanes

/uetropolita

quemdam per S. Ludoricum naufragiipericulo eripi invisione vidit 328 a b 343 b, 845 d, 356 ef,357 b Teugariiw, cAttfos magister in ccenobio Sandionysiano r )S ; ;l Teupolus, tto Fenete, Famagustx a Turcis occisus 27 6 a Texeda (Joannes) Ordinis S. Francisci, auctor fuit S. Francisco ingrediendx Societa166 e,172 b,250 z.Apud illum morariconsuevit 1G8 bf.A Stephano Almeyda laudatis

dominum

tTheophilus, S. Gerconissociis a
,

^itwsdnm
,
,

adnumeratus ' ,m, t meopnuus monacAws confessor, inter />,,Jermissos 3f,4abo

'

I*

t Ihomas,

ate

Farfensis,
r.

nem
r

solitudi654
b

S.

Paldoni suasit 653o

>

b c

.1,

656 cd, 657 Ihomas aquinas, a S. Ludovicoin

morbo invocatus
prseditus 110
b.

supremo

346

e.

Ccelesti

frag I84b At^iwWnt,

. ,

8,

Lydwkoqpp

tThomaa
173
e.

tus 172 e. Prsescivit S. Franciscum in Generalem Societatis eligendum 211 b Texeda (Maria) xenodochium Tordesillse ex-

Villanova, Ordtnts n.

a 5. Francisco

Romam

abeunte visitatus

Anwo

L555 ///r>/7^<

Thom.-is,

./-////////.v

truxit 187

Qandim ducis

e.

Balthasaris Alvarezii S. J.

m em Fran
,;,,,

cisca de Castro /llius, A0p.

sanctitati testimonium dedit 197 c Texeda(Raphael) S. J. presbyter, quid de vilitate vestium S. Francisci, adhuc ducis, scripserit 173b Texeda Carmelitana quemdam in periculosubmersionis constitidum, eique auxilianlem
S.

CmaraUQu

nus Thomas, Roih

jussit

/'/,,
,

,-apsam fabrica543 d
/

riSi QuirinimartyrisreHquiisasservandis

Thomas sacerdos, B. Aleccandro Saulio

Ztaris

Ludovicumin

visione vidit

Theduidis, delatis
etc. reliquiis,

Malmundarium

b S. Nigasii
39
5

Thyrsus diaconus, martyr Augustodwn 51] d Tibaldus (Joannes Baptista) fascino /;. .!//
asandri Sautii /ih-r/tis /iberatus 83] d Tibona (JBaptista )cujus filiam comitiali morbo SS. Vincentius Ferrerius et Ludomcus liberarunt $9 , f Timotheus, CMt inscriptsa sunt encyclicm de SS. Tarachi, Probi et Andronici martyrio
litterse

sensibus reddita

555

t Theobaldus, civis Albensis 647 b Theobaldus, Lingonensis episcopus 631 d Theodericus I, Metensis episcopus, cujus precibus Otho I imperator Hasteriam Valciodoro univit 126 d. S. Brunoni Aep. Coloniensi

moribundo

ultimse voluntatis testis fuit 78 i d. adstitit 785

Eidem
c,

787 e

734 f t Theodoricus, Andaginensis abbas Theodoricus, Aep. Trerirensis, exequiis S.

Toledo (Franciscus dejauditis 8. Francisci concionibus, nulam deseruit 189 e Toledo (Maria de) Ludooici Christophori I *on
ce,
<

Brunonis Aep. Coloniensis interfuit

Theodoricus, B. Jacobi Alemanni pater

785

f,

ducisde Arcos, uxor 254d, 256

cj

Mar1
1 ; ! 1 .

788 a
793
f

//

ense collegium exstruwit

Theodoricus, corporis languore S. Gummari 693 f, 60 \ a meritis liberatus Theodoricus, Francorum rex, leges Salicas 674 f auxit
Theodoricus, Lotharingise

Toletanus (Franciscus) Peruvise proreto eo una cum Societatis missionai iis profectue
t

H9
ToletUS(Fm////'///'/".v Alr/irns)
:!5S r.

b,

208c

CoUcfji/

Societatis

Oropesani una cum fratrefun^

15
r

ducis titulo insigniVincentii Il/ni-

dator

tusl%9 a. Incertum, anS. 129 b c f noniensis pater Theodoricus, Prsepositus S. Marise de Gradi59 a bus, Colonienses sedavit 129 f pater Theodoricus, S. Pharaildis
e Theodoricus, Valciodorensis abbas Cantuariensis, S. Ercont Theodorus, Aep. waldum Londinensem episcopum consecra-

Toletus (Franciscus) collegii Societatis Orope

sani una cum fratre fundator ./. concionator Ponti Toletus^/rznmcw^

! 1
i

*S'.

ficius,

dein S.

/,'.

/:.

Carrf.

21 8 d,

M5
'1

r.

Cardinali
t Toreg-id

Commendono

in legatione

comes
c

monacha,
'/"

S. Ethelburgse adjuti ia>

,(

vit

849

|,

050 ef, 65] a, 662d

Torinus^/-//"/

^wwwe ventris S. Ludo1

t Theodorus

Graptus

inter

Pnetermissos

Theodorus

I,

Tarsensis episcopus, concilio Ni562 c

i: vicimeritis liberatus (Barthotomseus) S. J. Canariens/s /7/., Torres socios aliquot in insulas Canarienses duant
'
[ '

219;., 267 c
T'/IT'-S

cseno subscriptus

INDEX HISTOBICUS
Torres (Michael)

ima cum

S.

Francisco Hi258 a

t Valentinus presbyter

spalim profectus

missos

mart Jr> mter

^ter. 2def

Torresigiia (Joannes) sigilla et subscriptidnes

d,

Processvs generalisde S. Ludovico sincera

esse testatus
'

471 c

Tortosa (Brllioloma>us) pueri, cui

brachium
et Feti-

Mellenti comes Valerianus, Vitnensis episcopus Colle PUS cnllo

II,

Valerannus
cietati

538 d 538 e

>

Vilmvcondidit

9m So2l8a

fractum
Totila,

S.

Ludovicus sanavit,pater 461 e

90
e,

Gothorumrex,SS. Regulum cem episcopos d ecotlari jussit 88 a,

;

Valero (Agnes)pestilenti apostemnu

91

f, 97 b S. Cerbonium, Poputoniensem episcopum, urso objici 88 a, 94 b. Romam

Ludovico, liberata Yaicro (Urstda Antonia) pro

to S.

'

mVOca
r

'

*~.

opem

obsidione cinxit 94 d

e.

Anno

552 necatus
lkjl 101 e

V ^raneraf^

M
i

fetici

sorore sua successu

f? ^f^

^
/,

uvo ^jj.
'

Tourneur (Philibertus) manus brachiique tumore, inrocalo S.Nigasio, liberatus 541 d e Trasamundus, Wandalorumrex 93 a
Trivulcius (Joannes) Camberiense Societatis collegium dotarit e

Valgranera (Isabella Joanna) pr in qua, S. Ludovicum Stbt n l vhi Wparentem P habuit

'

44 1 d, 4 43 d 443 d

?." termissos

"**"*'
F&V/<?

^^

S Troe
'

'

*^

m ^*"
8d

Valj>etros&(Gasmr)S T

Hl m^r ^^^^S.L^ ^^ ^/
psomet
d.

d
f

t Trojecius.

VaItera (^Vywcmci) owfon^ .' talann thMr, ~. talano factam, ex ....

Valterra (Joannes) culta cognoscendi

t Troesius.

Truclisesius (Gebhardus) Aep. Coloniensis ex-

auctoratus 57 ^ Truchsesius (Otho)S. R.E. ^u/ ucauiis, Dilinw V vv/ ^. ^ t .^,. Cardinalis, Ullin^aHi rffe^Y conditor, S. Francisco amicitiajunctus 210 c. Z>e 5. Francisco, in Prse,

SS^
leinio
,
'

<

398

Ca-

8.

LudovicuTol

dono prxditum cxpertus "^ -r

315 b c bc Valvert Vincentiwt) Cathn^ n .'""= ^onai^aa vi o t. j ta tam

(

positum Generalem Societatis

solennes gratias egit Trunwulfus, abbas Elmetensis
Tuathail, Eibernise rex

S. Ludovzci

electo,

Deo
1

^erxtisrcvocat^maritus

21

e
e

Vannosia, Dominici dc Arignano umr., jTan-

nisGandieeducislImater

(343

Tudela fil/a^aj wafo t%?*m . Ludovici meritisliberata 530 f, 431 a Turrecremata, .9. 7?. #. Cardinalis, ex Ordine Prccdicatorum, S.Birgittserevelationes approbavit Qn/r

Varsevitius (Stanislaus) primus

]iT f

legnrector

Vilnensis col"

lunanus
194
e.

S.

J., Ba2(ica>

Provincialis 190 d

Collegium Societatis Salmanticense exorsus 215 a Tynnens (Elijzabeth)clauda, S, Gummarimentis sanata aaa

Vaseoncellus (Aloysius). Vide Vaseoncellus (Ludovicus). Vasconcellus (Ludovicus) Brasilix prorex, Azevedium sociosque in classe habuit 520 de f, 522 c d, 270 f. In pugna occisus 223
Vasconcellus (Ludovicus) S. grensis collegii rector Vasquez' (Anna) Antonii

73a
J.,

primus An217
a
<>73 f

lyraeus

[Hermannus)
7

S. J. provincia>

prnefectus
Tytilus;
>ex

Rheni

filia,

Anglorum Orientalium

mb

o.

Ludomci opeliberata
S.

manus malo
365 d 45S a ^88 f

\\\i

Vasquez de Guevara, Tenerifa gubernator

summi

Ludovicum

fecit

Vasquez (Diomjsius) S.J.

fessionibus

Francisco a~con-

-y-adillo (Dommiau) Ordinis S. Benedicti, v aquse in sanguineum colorem prodioiose mutata: teslis
%_

203

b.

160 e, 188 c, 193 c, 196 b, S. Francisci severitatem expertus

20 b 271 f V*g^o\\A(Benedictus)sigillaets'ubscriptiones Processus generalis de S. Ludovico sincera esse testatus , n, Vaglies (Sperantia) desperatx
saluti,
-

Vaena (Alphonsus de) 8. Lalvmishs occisus

J., i

odium

fidei

Vasquez (Joanna) vix non mortua, cum sibi partem habitus S. Ludovici appticuisset
convaluit Vasquius (Franciscus) S.
S. J., in nistis CCtSUS occisus v aZ Amatu Vide

213

q
J.,

Bceticx inspector
225 c
fidei
'

Vaz(Amarus)

odium

a Calvif

eco

morbo

*Z

"^*

divil

conmlesceZclsL^J &ret 6X S Lud ovzcoau'

Z / Vazieda
'

^ Castellana

Valderavanus (Joannes) primus rss* ToletanxPrxposituT

,

domu.lL
,^l"

mcum stituta vaZ ed W**<)

f,

(Amarus). suis sensibus per S. Ludo219

f

20 b 271

Valdesius (Ferdinandusj -"/ Aep. Hisvalen^W* "*-!' ***opuifmsis yi on7 , T ,1. 207 h r^..f*tt* PP. Societatis Jesu pubhcum teshmonium dedit 195 b 58U. "' CastellcE prcvses Valdesius (Marcus) S.

thZ

eo " wrJo ? ^ arfiet336non moriturum, e S. Ludow. ^19 e;

Qravissime decumbens.

/SIw

fl!

'

morbo, quo laborabat, moriturum 416 c d. Fragrantide corporis S. Ludovici testis 410
f,

435 a

/.,

collegium missus Valentinianus III mjoerator

andum

Seguntum ad incho

if: R

Vaziero

(Thomasa Bonaventura) lsabellae Ca'.

non fuit

8. Placidia, ir S. pi. m-j,- Veron*

630 b. Ejusfilil f'jus fitia cutla 631 * cultaZ c et

Vl

stighona Vaziero , febre S Ludovici ope liherat beratae, soror 0r0r 335 e 336 *>J v Vaziero (Vmeentius) se ex morbo, quo labo
**'

t Valentinus, episcopus Salemitanus 67 b^' e

onturum,

e S.

Ludovico audivit
336
f,

337 a, 415 d t Udalricus,

ywwiis,
procuravit

IX T0MU3M
Augustanusepiscopits, inducias ', ejusque ftbum

OCTOBKIS,

Ludolfum

Ve|a (Garcilassus de

719 c
la)

3a

poeta celeber

Cotonta
\issos 8 o

^(Joannes) prxclaras de PP. Societ aa Laimum htteras dedit 98 tfarfetit

\

v on * 5

f.

k,

';.

videndi cupidus 180 e Velasco (Joannes) ad purpuram a Carolo V destinatus [

sit,
'

mmo

S {Aipho

Villalbos d< \ vinaioos de teres

Villalobos

// (Henncus) ep. Sg\

,

\e\asco(Maria de) comes Osorni, a

cisco salutata

S.

Fran-

180 b c d 1S1 f 18* a b Velasquez (Ferdinandus) Stabuli regii comes

Franciscus) ^wcwctwj

8 /. A.i

Villalonus,
"'

254 c t Venantius a&fcas, MrL inscriptus

xiii

& Wwoftcood casarem

suaac

16]

Octobris die 495

Romano
e
f,

'"<"'""" abdicandi

missus,
bti-

502

+ Venwi\i\iBBUurigensisbbAriensibuscuUus
127

ef

Venantius, Lunensis cp. 91 c 91 f Vera (Angela) admoto sibi scapularis S Ludovici frusto, uberum doloribus liberata,
'

Villalua (Francisca) doloribus colicis s. aovici ope liberata Villana {Catharina Francisca)

Frunciscum libcrutu
Villani [Carolus)
/;.

f<

s.
,.,
;l

362, 452

Vera (Michael de) Cartusianus revelationem, S. Ludovico factam retulit 341 d, 400 c
t

hemia liberatus Villa-Nova (Michaeldc colli /,,>,< s viciope liberatus Villa-Nova, S. J. rector Complutensis
Placentiam a S. Francisco missus
Vllhl
^

Aleocandri Saulix meritis

s;
,
.,

/,,,,/,]

VeTS,(Vincentius) Ord. Praed., S.Ludovicum fatentem audivit, nescire se , unde pecunia in cellam suam inferretur 327 a

L90 c
i,

L03 o

i!U a

Frunciscus, S.
fa o

./.

Vergara (Sperantia) colli tumore, invocato S. Ludovico, liberata 4i6 e Verhaghe (Henricus) fitium semimortuum S. Gummari meritis morti ereptum vidit 601 d VeronicaSommarina, inter Praetcvmissos 495 b t Verus, episcopus Salernitanus 072 b e,
673
,

lutcus, ni

FtO
S18
I

ridam aS. Fram

missus

IM

d,

Mexicano s. J. collegio sumtus suppeditamt no q Vincentia, Qinez Martinc ftlia, visu S, Lu dovici ope donata i,,,, f
Vinoentia, Jobi Perez
fllia,

Villasecoa (Alfonsus) condendo

falso capitis hu
liberata
i;u d

moreS.Ludovici meritis

Verus, martyrii SS. Tarachi Probi et Andronici iestis ocidatus 665 d, 584 a Veteuil (Rwoina) diuturna infirmitate S. Nigasii meritis liberata
Ug-arte

Vincentia, Ludovici Primofilia a maleaffe t ctis oculis S. Ludovici ope sanata L6 1 a

541 c d

Vincentinus, presbyter Vicentinus , per Robertum Matatesta carcere liberatus

/;.
I 1

,8

(Ferdinandus Arias d) Aep. S. Fidei, S. Franciscum in patronum adversus terraemotum, habita provinciali synodo, elegit
225

d e

Vincentius abbas
fide occisus

Legione in Asturibus pro

1,9]

Vinoentius,
t

Capuanus episcopus, ad Constmi

.

t Ugolinus martyr, Ordinis

Minorum

inter

ium imp

m issus
mortuaprima

K95

Praetermissos 8 a b Uguccionus, canonicus Burgensis, S. Fran-

t Vincentius Perrerius, Ordinis Prmdicatorum, 807 d, .'508 c et alibi sffipe. S. Ludovici patri,

ciscum hospitio excepit

181

f.

Multum

cole f

COnjuge, de susci-

legio Bellimarensi contulit

214

Vicecomes (Alphonsus) S. R. E. Cardinatis B. Alexandri Saulii ex sorore nepos 821

cd
Vicecomes [Annibal) Lucise sororis B. Ate823 a xandri Saulii maritus Vicecomes (Fredericus) Aep. Mediolanensis
810
f

Vich (Michaet) canonicus Valentinus, de instante sibi morte a S. Ludovico monitus , 337 d e f, 417 b ad eampie sese disposuit 24 f t Victor martyr, Agauni passus Victor martyr, inter Prgetermissos 2 f 11 t b c e
,

piendO Cartusinnurn,,! hnl.nl.n ,!! ibcranti, apparens, ut ne id faceret, suasit " Eumdem, quem S. Ludovicus, sacrum fontem habuit ibid. f. Patris S. Ludovici ambustam faciem sannr/i laborantique appa ruit 309 c d, 310 c, 127 b c, IS.', .-. Mnrlim Martino rege, pro novo rege etigendo de putatus judex 812 b. Ejus de conrentu AtLudovicum baydae vaticinium o\ e. S. comptexus 332 c, 833 a b; ut pedes sibi
|

>

<

oscularetur, abnuit 334 c d. Oratio, qua pro segris uti sotebat 316 b. A 8. LudO'
vico in

supremo

<>">,

bo invocatus

'>

16 e,

W5
c.
1

t Victor martyv, Solodori occisus

2,1

\).Hunc in extremis positum Cwlesti fragrantia pradi

invisit 850

Vincentius

'

INDEX HISTOKICUS
Vincentius Justinianus, OrdinisPraedicatorum Magister Generalis, dein S. R. E. Cardinatis,

Urbanus VII Papa

brevi rnortuu,
uf
<

b
'

reditum exlndiisS. Ludovico concessit 325 a

,

Vrb a nusYlU

Papaemb.Praecepit
ac

t Viuceutius

levita et
1-2

martyr Vatentinus
404
e,

dovici miracida, post Beatificat' trata, priusexaminarentur

tur,

J*?* u
P<X '

483 a t Vincentius Madel^arius Hannonia? comitatum hdereditariojurenonpossedit 130 c

8

c d, 345 c,

406

d,

quam ad CanonizationemprZTrT'

anT T
'

Vincentius, nepos Ximenes, febre S. Ludovici ope tiberatus 158 b

302 d eetalibi. S. scnpsit 230 b, 232 a, 233 manum corrigi jussit

Urg-eg-lias

FranciscumS^
e,

279 d

Mrl Ko ' l

Vincenzo (Hieronymus) civitatis Segorbiensis Juratus, pro obtinenda S. Ludovici Canonizatione ad Pautum V scripsil 480 a
'

Violans, Sanctii

IV

Castellas regis filia,

Fer158 c

h e (Honophrius) cujus u XOr fpJ} Ludovici meritis oblinuitmTt Ursmus Vrrg im us)S.R.E. Cardinalis^ l* Canonizationis S. Liulovici subscripZs

p artumS.
{

dinando Ruiz nupta

t Vig-ilius, ep. Arelatensis sos
,

inter Praetermis-

3 a

Vitale (Joannes) Ordinis Praedicatorum,

una

Remensis ecclesia> mites tol % UrsulslAntonii Joannis Saustre uxor, dotorl dentium S.Ludovici meritis iterato
liberatl

Ursio,

P. Provinciati S. Ludovici corpus incor)-vptum invenit 364 a b, 434 f. Miconi Jionorificumsepidcrumcondidit 432 b Vitaiis (Joannes Baptista) S. J., classi Christianorum, adversus Solimannum Metitam obsidentem expeditae, adjunctus 211 f t Vitalis, pro S. Gereonis socio habitus 55

cum

a ' t Ursula ejusque socias martyres 16 t Ursus martyr, Solodori passus o4 ) t Usetia (Robertusde) Ord. Praed., visione?' suasscripsit

Vuandelmarus clericus,cantus
rtiUS

306 d, 308 e ecclesiastici pe

587a,588fD Cd Vas,monasteriiBatjne72sisinstaitrator

bc
Vitellescus (Mutius) Societatis Jesu Generalis 229 f. Petiit Beatificationem S. Francisci

ff Vuffa

a quo reges Angtorum Orientalium

624 d e

Vuffingas appellati

230

bc

Vulcfrea S.

Edwini

ln
in Galliam

Viudes (Josephus) conventus S. Onuphrii dispensator, liberalitatem in pauperes a S.

vico concionaturo

fitius,

gobertum a matre missus

ad Da\\^ a

Ludovico in mandatis habuit 391 comes

f.

S.

Ludo402
f

W
Waifanus,
Aquitaniae

Vives de Canamas {Francisca) Guilielmi

Ray-

hujus visionem ex ipsomet audivit 357 d, 436 b Vives de Canamas (Hieronyma) Francisci Valterra uxor 420 a. S. Ludovici filia spiritualis 338 a. Sanarisibi frontis plagam S. Ludovici ope obtinuit 365 i, 366 a. Guilielmi Catalano nomine de quodam benefido,
,

mundi Catalano uxor

dux

bella

cum

ipsi

Praedicatorum Valentiae Deo gratias egit 357 e. Febreper S. Ludovicum liberata

Vives de Canamas (Joannes) S. Ludovicum Indi convertendi causa intoxicatum cya-

collato, in ecclesia

^f
esse

Pippino Francomm rege gessit 676 f Waldebertus, Meldensis ep. 590 f t Waldetrudis/;ar^enom.s Castrilocensis fundatrix 733 f Wa ldo a quo Waldenses haeretici appellationem accepisse dicuntur 266 d Walpertus, Aep. Mediolanensis 726 c Walterus, Eannoniaa comes non probatur fuisse patruus S/Venantii Hannoniensis
,
,

130 b c d e

thum innoxie sumpsisse, a se auditum

testatus 323 b.

S .Ludovici defuncti manum,

tibe-

362 f, 363 a, 452 c 7 Vives (Joannes Baptista) doctor procurator causse S- Ludovici 467 f Vivez (Angela) filium, quem brevi moriturum
,

ius

sponte motam, osculatus 430 c d. Stomachi oppilationeper S. Ludovici reliquias

Warnerus comes bona quasdam cum Werenfrido abbate Stabulensi commutavit 742 d Wenemarus, abbas Tongerloensis VII 681 e Werenfridus, Stabulensis abbas quasdam bona cum Wamero comite commutavit 742 d Wicfridus Coloniensis ep., S. Brunonis suc,
,

709 a b c e, 711 d e, 770 c, 773 c WicfriduSj ep. Virdunensis testis uttima? voluntatis S. Brunonis Aep. Coloniensis 784
,

cessor

S. Ludovicuspreedixerat, peperit 381 c t Ulfardus, cujus retiquiae in cathedrali Tutelensi servantur

d,

785

f,

788

c,

789 a

Widericus, Hasteriensis coenobii conditor 5 e Widrada, dasmone delatis S. Nigasii etc.

,

64

Ulloa

(Magdalena) collegia Societatis Ovetense et Santanderense exstruxit 215 b,

Malmundarium

reliquiis, liberata

555

Wiespergius [Fridericus) Herbipolitanus episcopus, PP. Societatis Herbipolim evocavit

217
b,

bus de Lupfen dedit Othoni Truchses S R. Card. l c f Volcm&vusRotgero, ut S. BrunonisVitam scriberet, auctor fuit 700 d. Vide Folcmarus Volemarus. Vide Folcmarus. Volmarus. WcteFolcmarus. Urbanus II Papa Comi aliquot

Ulloa (Magdalena) Villagarciense tirocinium et collegium exstruxit 215 a b, 266 d t Undelina, cujus reliquias Justina ex comiti-

270

b,

272 c

Wilhelmus, Ottonis
726 d, 781 b, 783 c

filius,
f.

Aep. Moguntinus

Ottonis Junioris tutor

etpatruus 786 c Wilhelmus, Remensis Aep. 47 a Willa, Berengarii uxor Adelheidi infesta
,

710 a

t Willehadus, Bremensis ep.

Willericus,

743 d

Bremensis

ep.
,

743 d
ccelesti con-

consecravit

Sanctis altaria

SUhcl

t Willibrordus, ep. Trajectensis centu in obitu honoratus

300 d S. Nigasii

Wimboleus contractus,delatisMalmundarium

IN

TOMUM v

S. Ntgasii etc. reliquiis, sanitati redditus

Witg-erus, 5. Amelbergce conjvx
i

OCTOBRis.

Wol^(CkmstianJ) moZkus S Tenedl

dedit Othoni Truchses S. Wraehtildis sanctimonialis,
/?.

M?!
3

aamara

fl.attreritfu*]

01

fepronJ

'?*<*

^1 b ! desuamor'

^oustos
Wulfilda,

ecclesia> S Gum 677ef,678e,687bde a^a^^m-^ont^s^ , An^ta 651

Wulfruna. Ftfe WuUfilda.

*'

8M

X
wimenes r/aco^,J

TWenm
a SixtoV
468
d,

*%*
epfccoptt*
constftl.tes

ZapatefAnfontttsj&jg B ,;/ , "/-'""'. S.Franctsci relimiias \f ,1 reaq uias MatrttumRoma

-,

det ulit

ctscoittnerissocius

*)S.J.laicus tS .P
,

S| .,

j!^ rahde S. Ludovico

.

missarius

in Processu qene.

Zaureusf7oannes;.7,de2afta Zeba (Helenadi) a pectoris

1

v ,T Aimenes f/oannesj /jwer,", oculismaleallWi, sedeo malo S. Francisci ope

470

c,

171 a

dotnctopesanata
T^enon, ftrentfi
"'
1'

s ,.
,

bQ
,

85 b, 86

.1

f.

s?

;1

in

Uberati'patJr

distinctits

Zerda f/oannesj

g^ e
cfea,

Ximenes fiioWtojS. Ludovici ope partufdo^ * lombus levata \ Ximenius f.U/bnsttsJ 5./. tetts, ,n insulas Lanamenses missus 219 a Ximenius (Franciscus) S. R. E., Aep Toletanus, Orano expugnando opes suas

,m

KMymfut-CMf

mm-<w
,

lewelectiisummogaudioaccepit
Zoja

PVwiotwi, inPrpo(Mn( f'

^wsanwa; B. AUaandH Sa

expen-

femoris dolore libm ZoudadariusfAnfonttts Felim) S. R. /'. r, 5* CanonizationisS. Francisci subsi

ptus

Ximenus
ratus

(Baptista) febreS. Ludovici ope libe-

/>ozimns / rt pa Arelatenst ep, vices suasde-

mandarit

Ximenus (Petrus) agricola 404

dovici meritis liberatus

445 c
c.

,;,,
s

,-

Febre S. Lu443 c

Xoares (Martinus) Ordinis Prsed. 401 c. S. Ludovici Albaydse contubernalis, qusedam de illo retulit 318 c d e

Y
Ysteg-lia (Ludovicus) Ord. Pr&dicatorum, regni Valentini in causa S. Ludovici procurator, processum in specie de S. Ludovico ClementiVIlI obhdit 273 b c, 474 c
Z
pabdas

apptieamfas felid successu dedit 28] c Zugnega (Joannes de) licentiatus, S. Ludovicum, cum viveret, pro insigni Dei Servo habuit Zunica (Catharina de) Ferdinando
tuniccv S. Ludovici fehci successu ligavit

Zuccbius (Nicolaus) S. J. asc? /irrpe/i pessireo

reliquiasS. Fran-

stum

filio /

il-

m6
b

Zunig-a (Joannes) S. J.,

in

Peruviam missus
19

Zunnig-a (Eteonora de) Triguerense Societatis

K

collegium fovit

16 b

Hierosohjmitanus antistes 37

f,

39 a

Zuraire (Stephanus) S.J., in Calvinistis occisus

odium
220

fldei
l>,

a
1,

\)

INDEX

TOPOGRAPHICUS
brinca?
,

GalliaB

in

Normannia

civitas.

A'

Qusedam SS.

Nigasii,

Quirini, Scu-

Agrig-cntum, civifas in Sicilia Alaquas, locus haud procul Valentia

Alava, Ilispaniae provincia
rati in

situa

viculi et Pientiee reliquide asservan-

tur Abula, Hispanias Tarraconensis civitas

526
160 b,

177

f,

251 d

Alba-Pompeia, cpiscopalis ducatus Monlis-IVrInsubria ad

161 b, 201 e, 202 a

Achadh-bo. YMfeKill-kennium. Adregin seu Ad-Grebin, locus in Anglia, liodie Yeverin dictus 111 d 606 a c d ^Ethiopia, AfricaB regfio 318 c d Agres, locus in Hispania
Octobris

646 b
Albaida,

c.
11

Tanarum fluvium 646 CorpusS. Eufredi

pania^ Tarraconei]

civi
f,

647 a
<\,

v.n <

317cde,318cd, 877df,379f,
Alboraya
,

406 b Ilispania; pagus juxta Valentiam 455 ab

880
a,

Tomus

V.

113

Albufcra,

INDEX TOPOGKAPHICUS
445 b c 159 e Alcois, regni Valentini oppidulum 318 f, 380 f, 415 e, 463 d Aldeg-ondis inonasterium, Malbodii in Hannof nia Francica 734 e f, 735 ab, 736 d e
Alcanizes, locus in Hispania

Albufera, lacus Valentinus

Avenio, Galliae in Provincia ad tth danu vium civitas Au217 e oj8 64 d f Audomaropolis seu FanunTs Airn! om n > urbs Belg-ii in Artesia 129 a, 217 f ? '*' Aus *reberta! reliquiae

'

Piandria civitas 693 a Alg*erium, urbs Africae, cog-nominis reg_i caput iu Barbaria reg-ione 166 d, '312 f, 347 e, 405 a
Belg-ii in

Aldenardum,

Aug-usta Taurinorum, Galliae Snhoi principatusque

ftde^ ^Jft"
"8 b,
GermanteJ/ "
c,

Aug-usta Vindelicorum, celebris

Alicante. VideAlone.

Allavona,

Hispaniaa Tarraconensis

oppidum
150 a

AuratiumaJ. Arausio, episcopalis

g-nomini provincia civitas

728

723

72r

Gam_t ~

Almansa, vicus in Castella? et Valentias confiniis

situs

437

Alone, indig-enis Alicante, reg-ni Valentini oppidum 335 f, 442 e Alsafar, Hispaniae locus, media leuca Valentia
dissitus

Aurelianum, Orleans Gallice, ampla Galli* ci vrtas. A ux S. Scuviculi q o27cd ef Axona, Gallfe fluvins 549 c Ayora, oppidum in reg-no

Zi uSToZ
463 e

Valentia;

445

e,

448

c,

457 f
147 e

Alvernus,

mons
,

Tusciae in Italia

Amblava

locus in Tungrorum finibus non procul a monasterio Stabulensi situs 553 f,

a ! eza,

oppidum

in

regno Granatensi 156 a

o

c,

557

df

565 b, 575 d, 584 b Andalusia, ampla Hispaniae regio 156 a b d, 207 a, 242 b Andeg-avum, Galliae civitas, cog-nominis provinciae caput. Reliquiae S. Ctari asservatae
a,
f,

Anazarbus, civitas in Cilicia 560

564

Bajona, Vasconiae portus Baranca, Telonium ad fluminis

.

09f

P amSitUm 391 f, 394 e Barcino, pnmana Catalaunias civitas 153 e 160 b, 162 a, 164 c, 224 d, 242 c d f, 336 b Barrameda. Vide Fanum S. Lucae

Mag-dalenas

ri-

Bastonacum, Belgii in ducatu Luxembunrensi

Ppidum

63
t Andreae ccenobium, in urbe

f,

121 a

Eomana

t Andreas ecclesia, Coloniae Ag-rippinae

103 a 780 a,

Bastonia. FzdeBastonacum.
Belg-ida, Hispaniae

549 d 553 d
f,

oppidum 314

315 b, 318

c,

782 d tAndreaemonasterium, in dioecesi Coloniensi

.

- lr Belhmar
i

408 b pag-us prope Burgos in Hispania

181 e 238 b

379acde,

730 d
_ -elpouchium, Gothalaniae vicus

t Audreae Vinea, olim Cuvia. SS. Maurorum dicta,vulgo Morthoff, locus prope

Coloniam

Ag-rippinam situs 23 b Angra seu Portus AngTensis, urbs Insulae Tercerae seu Tertiae 17a 273 f Anna de Albaida, PP. Praedicatorum t conventus in Hispania 3^4 e Antiliae, Americae Septentrionalis insulae 222 e
Antiochia, Syriae civitas Antverpia, Belg-ii in Brabantia

Valentini vicus 430 d Bercbing-um, Ang-liae in Essexiensi provincia

Benifaraig, reg-ni

oppidum

in

quo cognomine monasterium

648 a b c e f, 649 b, 650 b Berniciorum provincia , Angliae regio 111 e,

112 d _ Bertuh sedes, mons coenobio Malmundariensi
contig-uus 555 d Bicorps, baronatus versus reg-ni Valentini limiBiscaia,

olim exstitit

121 e
civitas S.

marireliquiae Anus, Lusitania? fluvius Aquae Lupiae, vulgo Guadaloupe,

reg-no Leguonensi

Gum681 d 203 c

Hispaniae in

oppidulum Aquisgranum, imperialis Germaniae

civitas,
.

445 d> 447 c Hispaniae in Castellae Veteris reg-no provincia 177 f, 179 c
127 e
e,

tes situs

359 d
Inferioris
f,

m Westphaliae circulo 716 c d e, 751

amplum
f,235f,371b, 373
a,

Biserta. Vide Utica. Bituricum seu Biturices, Galliae civitas

Blesae, Galliae civitas

226

277 d 692 d
186 e

A Arag-onia,

752 abc, 773 b Hispaniae reg-num 149 f 197

Boechout, paroecia in decanatu Lirano

Boetes, fluvius in Hispania

..

Archiacum,

476 b Galliae in Campania oppidum 120

c,
,

a a Ardenna seu Arduenna, sylva Galliae et Belgii maxima, per ducatum Luxemburgensem

122 e
di-

Bona, insulae Cubae portus 222 d Bonna, Germanise civitas Mog-untiam inter et Coloniam Ag-rippinam 15 e, 726 a, 780 f,
782 f

tionem Leodiensem et Hannoniam extensa 551 a, 553 d, 556 a ,. .. A Arelate, archiepiscopalis Galliae in Provincia ci.

Bononia,
b,

Italiae civitas in ditione Pontificia

a,

148

149

369

a,

790

f.

B. Jacobi Alemanni
790 c , 793 b
b,

reliquiae
Borg-ia, Hispaniae

VlU,S

Tarraconensisoppiduml49

a Ana, ti Belgrn in Artesia civitas 7 b Ariminum, Italiae civitas in ditione Pontificia

!

RAl\ * 640 f

Borussia, Europae

regnum
civitas

465 d 118 a
178 e

Bovinum, regni Neapolitani

Bracbara, Lusitaniae civitas
Brasilia,

a Armentana, Flandria.subreg-isGalliae ty dominio oppidum

-,

115 a

146 e

208

f,

209

a,

262 c

Arona, ducatus Mediolanensis oppidum Artesia, Belgii provincia Articlavorum seu Articlavum. Vide

Bransberg-a, Borussiae civitas 118 a Occidentis Indiae ampla pars 212 d,

217 d *

217
Saxoniaa circulo, civitas
Brig-iana,

a,

220 ad, 270 d

Inferioris
743, 744 c

Brema, archiepiscopalis Germaniae, in

castrum

num.

Vernd " u
354 e

Asturiae, Hispaniae regio 205 d, 261 e,

et vicus reg-ni Valentiae 329

.

a,

395 d e

BnlJendunum,

11

m TOMUM T CCTOBRls.
r>"
Uia

eatu Lboracensi oppidul um

md^esiLing0neil8il001]
'

W1
Buda,
IIuDg-arife civitas
f

monasterium m

in

n Ownpania

l69f
Qalliea

Bu ff nuolum
Burdiffala,

locus in
GalliaB

166 d
Valentiffl

regno 309

f,

. '-,"'"",
S.,k
jl

i;ls -

mon*

Aquitanica, urbs

U?J
c

cerv-ri:,. ,,.,,;

l,t

;>"

;:

Burffi, primaria Castell* Veteris in IlispanfJei'' ltaS 180 d, 188 f, lo SJ54

';'";. An,-i

,.,, vim

j:i

fMb

2M

Cnerteseya.

tourli ,

U0|l

Burgum

Sepulchri,

nalicivitas
Italis

menoa8i

Borffo-di-in-Se^

polcro, urbs Italiae in

Umbria

Bumana, regium
Ppidum

147

U8
472

Hispaniffl in Valentino'remo

^.^plissimnmAflia.reenun, *. Asi; Minoris rejiobte

V[
o

418
.

d,

C
Inferioris KO ,.

Cipacoa, locua in America Meridionali 88S

Clarascum, oomitatns

Cadomus,
civitas

primaria NormanniaB

^^ ^J^
Cilioia

n Uesaraugusta,

060 c Hispanise civitas 155 e f 197 f 198 ce, 226 c, 236 e f, 293 d, 418 c/ 488
147
b,

Claudiopolia,

baurte

Bnila

Caasena, ^miliae in Italia civitas Calabria, Italiae reg-io 206 a, 217

796

e,

^sssass? -"*
1

::

!f
880
.

797 f Calaguris, urbs Hispani Tarraconensis 176 f, 177 a, 183 de, 252 e P1 Calapatar, regmi Valentini oppidum 445 c Calans, Sardinias civitas 359 a Calataiero, Siciliaa locus 217 b
.

Cooentayna,HispaniinValentliBPegno^
P

Colonia Agrippina, archi, piscopal is

vitas,
(liti(,nisc |U c.
e,

lermania
u.
ll
,.

Put7l7d
*.

KUvtori8(:li
r.

,,,

AA. Pnvati

Vincula et Christopkori reliquim

Id

S.

Petri

Calciata, Castellaa Veteris civitas

m
e

Camberium,

253 e
^17 e

Gallise urbs

Compendmm,
ciffl

Galliaa civitaa,
b,

foaulffl

Fran

Cambria, Ang-liae provincia Campania, GaUiasprovincia

644 e
120
b,

provincia787
;

75]
b,

d,

758 b 784
c,

d
L70

Campania
tano

121 e

754

788

e,

Felix, provincia in reg-no Neapoli-

Complutnm,

0,

787 b
<,

Caatellae

oppidum

i.n

Campima,
P idum

134 a
Belffii tractus

Campo dunum

674 c
Ang-lije op-

vel

Cambodunum,

"... n Compostella, GaUffloiaa civitaa Comum, Ualia-in d.icaln M,.,lil.wnsi

632 b c
f.

100 a
^09
\

civitas

111 e 112 e
e

Heliquice

S. Eupilite

688

Canaria, insula in Oceano Atlantico 219 a, 220 Cantabria, Hispanise Tarraconensis regio 170
Cantia,
Arjffliae

Condatum,

Galliffl in
c,

d,

dioecesi
r,

Sues soniensi
!,,

provincia

249 b 107 d
794
d,

pidum528b
Commbrica,

p
,

529 e

,;;i

535
)

b,
i,,

586
>ns

542 .I,.M;,a,i,. h
Luaitaniffl

548d
,i
t

Capua,

reg-ni Neapolitani civitas 134 a b c d,

civitaa

isi

i,
;

795 d

25

Carnotum,

Gallia* civitas

559 e

Constantmopolis, Turcici

imperii

pegla

aedes

Caroli-Mons, Belg-ii arx in comitatu Namurcensi a Carthag-ena, America? Meridionalis civitas 323 d, 382 c, 383 e, 384 a, 385 c, 388 b c d, 391 f,

608 a, 61] r, 614 Contik, Brabantiffl pag-us, medio fere Meohliniam interet Antverpiam itinere 600 e Corbcia-Nova, monasterium 0. S. J5. in \\
.

392 b, 472
Carthag-o, Murciae in Hispania civitas Carthago. Vide Carthag-ena.
Casa-Reg-inae, locus in Hispania 180 b

f,

4S3 c 155 d
c,

700 a bo, 707 cef Corduba, Hiapaniffl ad Bcetim fluvium civitaa

'i,7;,, r, Vi a 1, S20 a> Corsendonc, coenobiiirn Can. Reg. propeTourn* houtum, sex circiter lenci Belg"icia Lira di1

phalifflcirculo

1S2

a
Castella, in Hispania

b, c,

202

f,

254 c
377 a
li-

regnum
c,

stans
Corsica, mag-na Italias in
insula, qua? iiodie

157
f,

187 d, 209
b,

313

348

mari Mediterraneo
regi parel

Castellar, comitatus versus regni Valentini

Francorum

mites situs

Castrum
Castrum

Julii, dicecesis Placentina? in

445 d Hispania

c,-sn;i,

t Crux, conventus PP. Prffldicatorum

in

Lom
l

oppidum
Loyolae,
in

baya
Cuba, Americffl Septentrionalis
Cullera, regni Valentini
in

194 a Guipuscoana provincia

177 a

296
ula

/',:;i

222 d
1

oppidum

85

Curretia, Galliffl in Lemovicensi pr

Catalaiuda, Hispaniffl in Arag-onia civitas 328

flu-

f,

vius

395 b

Catalaunia seu Gothalania, Hispaniae provincia 162 d, 164 b c, 242 b, 795 a d

Catarogia, Hispaniae locus una leuca Valentia
dissitus

D
Dalmatia,
pidum
Europaereg-io
in

ss

Daroca, Hispaniac

443 d

Aragoniaj reg-no op858 c, 473 a

Daventria,

INDEX TOPOGRAPHICUS
Daventria, Transisalanae provinciae oppidum ad Isalam fluvium 690 f, 691 f
Farsa, Italias in Ecclesiae ditione provincia monasterium
et in S
.

vma
;.

Deira pars fuit regni Northumbriae in Anglia ii9.fi 111 e, 112 d 093 c Delft, Hollandise oppidum 505 b c d Demetrias, Thessaliae civitas

m
e
f,

t Felicis, Hispanis Sansfins aaiio:^^^.-:. Galkeciaeque confiniis

Ferraria,

villa in u
'

Lus itania3
t

cognominis ducatus in Italiacan

Demetrias, vicus in Cilicia 503 a b

Dertosa. Vide Dertu.sa.

501 d, 507 e

Dertusa, episcopalis in Catalaunia civitas 329 a, 353 e, 461 b Dianium, Hispaniae portus, quarto fere lapide

Gandia dissitus Dionantum, Belgii oppidum

f Dionysius,

155 d, 23G e

monasterium inBelgii dicBcesfttl* murcensi Florentia, ampla Etruriae civitas Florida, insula in America 205 d, 218 e 267 d Fons S. Quirini, in Ardenna Sylva 554 b Fontanellense monasterium in dioecesi Hoth magensi ,
J;

Floreffiense

^!
*

'

121 a 589 e Hispania 182 f

celebre in Gallia monasterium

in

Fontanasia, Hispaniee oppidum Fortunatae Insulae in Oceano Atlantico

226 d

^n

tDominici de laCalcada, oppidum

Forum Julium, (Frejus) urbs

Gallige in

m Pm

t Dominici insula in America Septentrionali 293 d, 390 e, 409 d

Dorventio, Anglis Derwent, 108 e Anglise fluvius Francica Flandria 217 f Duacum, urbs Belg-ii in
Doroventio,
al.

vincia Franconia, Germaniae provincia 217 b Frig-idus-mons/Ord. Cisterc. in Galliae dioecesi Bellovacensi

17b

Duffele, dicecesis Mechliniensis pag*us,

fere inter

medio

Liram
al.

et

Mechliniam

itinere situs

Gandavum,

Flandriae civitas

680

Dummock,
in

Dumwich, maritima

Suffolciae,

( uades, liispaniae Baeticae insula Gandia, Hispaniae oppidum 154 a, 156

c,
c,

164 b 216 a 170 c

Angdia

provinciae, civitas

112 a

Durang'0, locus in Biscaia

Duria, amnis in Hispania

155

d,

262

d,

179 c 295 b

173 f, 235 f, 236 Gallaecia, Hispaniae provincia

e,

240 209

e,

242 c 309 f

Gemblacense monasterium, in cognomini Brabantiae pag-o situm 54, f 128 c t Genesii Xenodochium in Matritensi Hispaniae
civitate 190a Genua, Italiae civitas, cognominis Reipublicae caput 158 f, 292 c, 293 d, 802 a, 803 d, 809 b Gerunda, Catalauniae civitas 256 b

Ebora,

Lusitaniae civitas 185 e

f,

207
ab
c,

f,

203

255 d

Eboracum, Angliae
tatuscaput
insula

civitas, cog-nominis

comi-

102 b, 107 e Ebusus nunc Ivica dicta, Hispanise Tarraconen374 d 466 d Elg*ueta, locus in Hispania 179 c Elmet, Angliae sylva 1 11 e, 112 f Emblehem, pagus uno milliari Belgico Lira distans 676 a, 677 b c, 670 c e, 680 c, 681 a,
sis

Gestalg-ar, Hispaniae ad Duriam fluvium vicus, 8 leucis Valentia dissitus 456

Gisortium,

Galliae

in

Normannia

oppidum
517 d
e,

311

f,

Eg-ara,

oppidum

in Catalaunia

Gleni, Ang-liae fluviolus

Glocestria, Angliae provincia

112 c 110 d 205

f

Goa, Asioe in India Citeriori civitas Gothalania. Vide Catalaunia.

682 b Emesa, urbs in Syria 82 d e Enchusa, Hollandiae Borealis ad mare Australe

Gotmundin-Gahan, Angdiae locus prope Eboracensem civitatem 111 b

Granata, cog"nominis in Hispania regni caput 162 e, 205 d Granatense Kegmum, Hispaniaeprovincia 153 e,
156 d Guadalaxara, Castellae novae in Hispania oppi-

oppidum
t Encratidis

680 d e f monasterium, Caesaraug-ustae in 155

f

Hispania Eng-uera, regni Valentiae locus Epta. Vide Itta,.

3S5 d 463 f

dum
Guadalope, Ilispaniae fluvius Guinea, ampla Africae reg-io
Guipuscoa, Cantabriae provincia
176
d,

206 e

Escuriales, seu Scoriales, reg-ium in Hispania

159 e 324 d 199 f,

f

monasterium Escusa de Ilaro, Hispani

56 e
villa in Castellae re-

^o

249 b, 252

377 a

Evora alta, provinciae Transtaganae in Lusitania oppidum 203 c, 260 c Extremadura, regmi Legionensis provincia
260
f

H
Hannonia,
Belg-ii

provincia

127 b

Hasteria, monasterium Ord. S. Benedicti in comitatu Namurcensi 121 a

F
Hispanis San Lucar, portus in Hispania \id q ^ t Farae parthenon in Gallia 117 e Fanum S. Fidei, Americse Meridionalis in novo regno Granatensi primaria civitas
S.

Faimm

Lucae,

267 d Helena, vulg-o Elna, Galliae urbs in comitatu Ruscinonensi 478 f

Herbipolis, Franconiae civitas 217
b, 270 b, 214 a b c d 110 d

Havana, xVmericae Septentrionalis ba portus

in insula Cu-

323

lanum
vitas

S.

Marthae, Americae Meridionalis

ci-

Herefordia, Angliae provincia Herenthout, dioecesis Antverpiensis non procul Lira pag*us 681 a

382 c

Heristalium,

Her.stalium, Germani* ad Sinistram

Pam

infra

Wiurn

o^ *
Mn -.

L1 BKlh
t

*%**
i
,

Hesdinum,Gallia3inArtesia civitas rrf Hethfelth, Angli a^locus 107 c Hetruna, ampla Italiae regio 87 f Hierosolyma, notissima Palaestinae
Judaeip caput
,

^S ^
"
'

*~
'

* m
;l

a,
"

*.

^
'

tJS?7
rftn
_. .

;,,;

civitas^ ei

CUS h:Uul

W8

^
e
1)

P100*1

^mund
553
I

l~

Hispalis Ilispaniae Barticae primaria civitas IfiO " *, 170 f, 195 a, a 3 381 e

1'

Hispania, Europae regnum

T.n

?
tu*

'

^ZSJtt^

inem

JJ d
fla .
"

I^

Hydmntum,re ffniNeapolitanicivitas Hymba, Iliberniae insula Hungaria, amplum inEuropa regnum

179 c

645 b 339 d

oppidulum -Urma, llispaina- Oppidulum Liath, monasterium in Bibernia Libun,us

l
' :

^nuvium,

*
'

?^* '^ * *** P^ * ,',

1

dcifluviua

'

,,,
, :

JJ
7
1

c
h

646
oelebria

de

Reto

nacivitas

Lmcolneasew Lindisum,
comitatus oaput

M
1

,,

ll:l

japonia, Asiae regio

L06 d

12

b
e

264

f,

265

c,

Jaroslavia, Russiae Rubrae civitas Iconium, Licaonise metropolis Ilicitanum, hodie Halicantum,

82

,1

269 a

Lindeseia.Angliaeprovinoia 649 [] 66] Lingones, Gallice L ogres, munita Gallie

,

566 a

Campania

provincia, civitas

16

regni Valentini

Lira, Belgii in

oppidum
Ilva,

256 b Hetruriae in mari Thyrreno insula 87 c,

5 10 c
in Pala-

Brabantia ad amnem Netham oppidum 674 c, 676 a, 671 e, 678 f, 8 b, 680 c, 681 a, S, Gummari Reliquimm
d,

687
Indella, Gallia3 flumeh
Liria, Hispaniaa
1

icus

898 d
1

Ingelheimium, Gernianiae oppidulum,

tinatu
Inferiori,

prope

Rhenum

fluvium
751 c e
in

Lithuania, regni Polonici ducatua Lobetuin, Hispaniae in regno

i

L8a

bOSe

Insula Insula
Insulae

S.

Thomae, una ex Antillis Americae

insulis

Loinbaya, marchionatus

in

Qandienai

mari Septentrionali
S. Vincentii,

389 c
Antillis Americae

una ex

158 b, L62a, L70o, Longpbardia, ampla [talieepars

fceri
1.,

Ltorio
;;,
1

1.

'

11

684 b
2 d,

insulis
,

389 c
Belgii
in

Lotharingia, ampla Galliae regio

1,

L8 e

Francia Elandria civitas 461 a b

358 e

-H'M-,?l7d
'

Interamna, episcopalis Umbriae in ditione Pontificia civitas

Lovaniumj Belgii in Brabantia oivitas 817 f Loydis seu Lecdes, Angrli '"'gio III e, M Loyola, Ilispaniai in Cantabria ojpidum 288 a
249
I,

Jotrense monasterium in Gallia

-250

114
c,

c,

115 a

d
d

Jotrum,

Galliae

oppidum
510

Luca, civitas

in

114 c 513
c,

Hetruria

c,

L66 a, 705 d

Isara Galliae fluvius Isauria, Asiae Minoris regio

Itta, Galliae fluvius

520 c
567 d

Lucena, Elispaniaain Vandalitia oppidum 869 Lucens, vious in Bispania 868

c
f

Lugdunum,
lis

Galliaa civitas

'
1

511 a b, 513 f

e,

'

18

Juliobriga, Logronno Eispanis dicta, Hispaniae

Lugdunum Clavatum,
vitas

Gallice Laon, epi oopa

in

oppidum t Justi monasterium

sub Aep. Bemensi,

Hetrurias
in

[nsula Prancia3,

ci-

183 e
in Hispaniae dioecesi Plaf,

Luna

Liguriaa

centina 199

confinio

oivitaa

200

c,

204

c,

258 d
Lusitania, EuropaB

94

f
f,

regnum

L66

e,

L80

;,

L88

K
Lustria, Gallise

202

e,

M
1

oppidum

20 c

Kala,

al.

Cala,

monialium

in

Gallia abbatia

Lutetia Parisiorum. Vide Parisii.

118

be

Jaixovium, Gallia? in Burgundiaa comitatu op

Kiennacta, Hiberniae in Ultonia regio 644 b Kill-Kennium, Hiberniaein provincia Ossoriensi

civitas

pidum
divisa
'''*'>

'

Lycaonia, Asia? regio, a Cilicia Tauro monte

b d e
1

642 a

c,

645 a b

M
Macerata,
Lactora,
vitas
episcopalis Italiae civitas 227 bi
t20 d, 272
1

episcopalis in

Novempopulania

ci-

64 e locus in

Machao, Sinarum oivitas Madera seu Materia, in nla in

^frica

Lancea Oppidana,

regno Legionensi
359 d
Maschteren, parva prope Coloniam
parascia

m
23

iam
\>

Lanchem, Lankom, viculus haud

gerloa situs

procul Ton-

^85 c
in

Landava, episcopalis Angliae

dionali civitas

Wallia Meri104 a
S.

Magdalena, Hispanis Rio-grande, megnum America Meridionali flumen 823 d, 826

in a,

390 b
Majorica, major Balearium in mari Mediterra-

Latiniacum, Galliae
nedicti in

monasterium Ordinis
652 b c e
f,

Be-

pago Briegio ad Matronam fluvium

G53 a b d
in Gallia

neoinsula
Malaca, Hispaniae civitas

311

f,

14,

&

225 d
ci,

Laudunum, urbs Suessionum

Belgica
d,

Malbodium,

Galiis

Maubeuge, Belgii Prauci-

549 c

737 c

INDEX TOPOGRAPHICUS
Hannonia, oppidum ad Sabim fluvium 734 d e f _, . Malmundanum, monasterium in dicecesi Leoci,

in

circulo archiepiscopalis 709 p

711

diensi, inter

Arduennam sylvam

et

Leodium

716 bc, 746, 747d 77l V' Mompoix seu Mopoix, Americi Mer.d ri(3l nali s oppidum

529 f, 530 a b. Reliquue SS. Quinni, Nigasii et Scuviculi 542 a b c e f Mantua Carpetanorum, Hispania. Tarraconenf,

527

528

c,

Moncada, re^ni Valentini

389

2V
%

o^iSuS^SV

sis civitas

500 f

Manzanera, Arag-oniaj reg-ni civitas 396 b Marconna, Galliaein Artesia monasterium 665 c t Maria d'Agres, locus in Hispania, quatuor milliaribus Albaida dissitus 378 c t Maria de Bridlingiona, Canonicorum Reg\ iu Ang-lias comitatu Eboracensi prioratus
i* Manani montes,

Mons Banafe, Iocus in GaUia Mons S. Cerbonii, in insula Ilva Mons S. Marthas, provinci*
rica Meridionali mons Monsonium, oppidum in

^^

4 8 e 418 b 123 b

S. Martha, i a In

Am "

Celtiberia,

fi^

Mons-Principum vulgo Furstenberg-e

Clivensi,

i.umOrdinisCisterc.,inGermanlrcX"
monasterium
"ucatu

JtV

138b
in Andalusiae et Castella.

No-

vas confiniis siti

Mons-Be ffalis seu Mondevia,

jg fi d

Itali ffi civitas

Mariquita
._

m
d

America.

Meridionalis

oppidum
391 f

Marrochium, cognominis regni

civitas

Mons-Be^ius, GalliBcis oppidum Monsjerratus, in Catalaunia,

^J?
GaY
>

in Africa reg-ia

Hispania, Pro!

qc Qa

T iuartini monasterium, in dicecesi Coloniensi

i# Masovia, reg-ni Polonisi provincia Massa, Hctruriae civitas

Monstrolium, Monasteriolum, Monstrcuil

604
f.

730 d 213 a
S. Ceroonii

Corpus

" "**"*

S.W, C0 ~- M
665 c
-

* wMft 2in
7<tt f

665 b

asservatum
Massilia, Galliae Narbonensis civitas

Materna. Vide Matrona Matritum, regia Hispania. civitas, 159

89 b 256 a
e,

Montes Hannonte, primaria Hannoni*

ei Clvltas Montella, Hispani*

.' T^

161

oppidum 1S6

e,

c,

187 a , 807

202 a f, 466 a b Matrona, Galliae fluvius 114 Cf 652 b t Matthaei conventus PP. Praedicatorum'in regno Valentino 070 Mauritania, Africae pars 38 f Mechlinia, Beigii in Brabantia civitas 674 c,

Montesa, Hispani* in 346 c 352 a > 353 e, 395 f .tvt 464 a Mont^cas, Montiers, Gallia ^icus, ad Se

Valenti^no^
51 ^

quanam

^^
situs

'

Medina Sidonia, Andalusis

Inferioris

oppidum
806 f,

Mediolanum,

Italias

civitas

160 d,

Montio, Arag-oniasoppidum 160 e, 162 b, 200 e, 224 e TT Mopsuestia, Cilicise civitas 564 f, 565 a b' Moravia, Bohemia, regni provinda 217 c, Moreg-lia, reg-ni Valentini oppidum 430 c, Morontivilla, Belgii in ipso Artesias

167

c,

244 b 570 c 218 a 457 d

127 b

Medunta.

Pldum
Galliaa civitas
,

lixnite o P

in

WfeTsul.
f,

MciA Med*. primana Brie,

513 d 5 27

540

a,

542 f

cmtas
Melita Mel ia
,

Z
6

in Gallia provinci* 549 d, 585, 586 d, 588 d 2

Dalmati*

* SanCHni
ln

f,V Tc /

reli

mari Adriatico insula

^^
ab

Morviedro. Vide Murviedrum. Moscovia, Mag-na3 provincia Eussiaa Mostag-anum, Barbaria3 oppidum

miSeD0

169 a in reg-no Tri262 a

Munda (Mondego)
Murcia, TT Hispaniae PUt

Lusitaniae
civitas,

fluvius 184 b,

245 f

Murciani

reg-ni ca-

587f'

8^582a,585bo,537.a,538bca,

540 c Melmin.Ang-lislocus Melo oppidum in Transmontana , Lusitania ^uwraniae provincia

Mercia, Angliae pars
C

172 de reg-num, Hispanias provincia 498 a Murviedrum, regni Valentini oppidum

M Murcianum

155

f,

"___."* -" "Messana,

Sicilise

?:
?5

,J??

444 c t/t Mussipons, Lotharingiae civitas 217 f 274 f Mutina, Italiae urbs, cog-nominis ducatus caput 217 d, 802 f, 803 e

insuke civitas

N
ATag;ar a
-L^Castella Veteri
incolis Nagera, Hispaniaa urbs in

Mevani^insulainterBritanniameuibVnL
Mexicum, primaria iVn^ uMiddelborch, Bebrii in p ro
.

A amurcensis comitatus, Belgii provincia 124 b c Narbona, Gallias civitas,

in

Namneta, BritanniaB ArmoricaB

335
civitas

61 a b

103 b
8

Mo iNavarra, TT Hjspanias
.

Occitania Inferiori 167 a, 636 c, 637 b

reg-ni

SeptentrionaTcrvitr^^"
oppidulum Minor-Mucra,

;;^--219 b
390 e ' Brugensi 69 b
14 c l

Neapolis,

reg-num cognominis in Italia

217 d 335

178 e caput

^nconatu

Gallias fluvius

Miranda, Aragonias vicus Mislata.regniValentinivicus Mogunt.a, urbs Germani* in

]ll
Inferioris

domam Reliquise Netha, Brabantias amnis 674

M Neomagus, urbs Germani* Inferioris in Gallia Belg-ica et in Batavorum tractu 764 a. S. Aue,
c,

400

794 b, 795 d

c,

678

764 c d e f f, 683 d, 686 b Neustria

Eleni

^T Tseustna,
.

IN
Reg-ni

Fraacorum pars
in Bithynia

5:2!

TOMUM V Vs ,
a!

OCTOBRls.

Nicomedm, Asue

^^incognominidacatnoiv^us
civitas 41

Partheunn R

\i.,,

b,

H9a

Nilus, JSg-ypti fluvius

Nivernum, Galliae civitas Niviala, Vide Nivigella.

003 b 217 f,873f

Nivigella, vulgo Nivelle, Brabantiae oppidum

*mks'

Nola,

Italiae iD

Nomen

Dei,

m Terra Fnma, Americce provincia

Novellana,
Italiae

Campania Felici Hispanis Nome de

civitas

W
m
o

Dio, urbs fuit

Normannia, Reg-ni Francorum provincia

383 f
c,

""
Peruv.a, Americ*

Peartan uun^,,,,,,,, Pedemontittm, LWi

^
t,

--

r
1M
i

>'

liUli

Jld
!,

ptoymoia
'

t.JTMffl

oppidum

Novocomum. VzeteComum.

17 d

Novum

regrnum Granatense, ampla Americae Mendionalis reg-io in Terra

Firma 319
e,

tferldionaUa regio

m^

381 d, 391

409 d

^f^HiapaniffiT^^
Pintia. Vide Vallisoletum. Placentia, Hispaniae civitas 198 b, 887 d, B88d,

Qcania,

Hispaniae in Castella
Tr
.

y, Octodurum.

Nova oppidum
310 b

Vide Sarabris.

Polonia,Europregnum
Pompeiopolis, urbs
r>
.

Ognatum, Hispaniae in Guipuscoana provincia oppidum 176 e, 177 a, 180 a, 249

b, 251 d,

2 18 a

m
1

Cilioiaa

maritima

58

nv Uliva, irHispama3 oppidum

252ef, 254b
246
f,

rompeiopolis, Navarrae primaria oivitas 178

e,666c
e,

Olomucium, Moraviae civitas 218 a, 270 a Ontinente, Latine Fontinentum, Hispaiiiae vicus, cog-nominisque tractus in reg-no Valentino caput a f, 4til d t Onuphrii conventusPP. Praedicatorum in Hispania 298 c, 327 e, 392 d, 393 b e f 402 f,

445 c

rons-Dommarum, mouialium
Bria, Galliaa provincia,

Ord. Cister,

In

monasterinm
In inaula
.;

Pontesium. Vide Pontisara. Pontisara seu Pontesinm, Galli,

Franciae, civitas

310 d, 517
87
f,

Populonium,
Porta-cceli,

Hetruriffl olim civitas

88 c
in
(

414 e
Oorschot, Buscoducensis olim dicecesis pag-us
691 f

Cartusianorum prope Valentiam Hispaniaconventus295 c, :i()!i I, h ;\:\.>

.'{'.;;
t

j,

3G8bd,
Porticus S. Gregorii Papae

:i7i

r.

898

d, 128 e
1
1

Oranum

Algeriae

oppidum 205

c d,

219

a,

a
b

261 f

PortuensiscivitasinLusitania
Posnania, majoris Poloniae civitas

208 d
118

e,
i,

209
sa

Onola, urbs regni Valentini 331

b, 398 e, 410 c,

441 b, 463

a,

S69 a
l*i-

Ovietum, Hispaniae in reg*no Leg-ionensi

tas

civi-

Praemonstratum, Galliaa vni,

cardiaj, in tractu

,,,

provincia

199

d,

201 d

Ousa, Angliae fluvius

O^enfordia, Ang-liae provincia

110 c 110 d 135 c

Laudunensi, oum ccenobio ejusdem nominis, unde diotu lOrdo PraBn

stratensis, et ubi

Ordinia Generajis

commo
b,
f

Oxonium,

Ang-liae civitas

ratur
Provincia, Gallice Provence, Qalliaspara 161

240 b, 708

Puebla, Americae Septentrionalis oppidum 309

Padus,

Italiae fluvius

227 a, 277

Palma, Hispaniae oppidulum 155 c, 256 e Palma, una Fortunatarum insula 220 a e, 270 f Palombara vel Palomar, Vallis Albaidas in Hispania oppidum 314 e, 318 b, 378 c, 380 a Pamphylia, Asiae minoris regio 365 b c d e f
566 a

R
Rag-uiniacum
,

dioecesis Venetensis

pag-us

621

Ramerudcs, al. Eamerucum, Campaniaein Qal liaoppidum 120 c, \ii e

Ratispona, Germanise,
tas
in Bavariae circulo, civi-

Panormus,

Siciliae insulae civitas

235

d,
e,

293 b, 400 c
727

294
f Pantaleon
,

b,

335

166d,712bedef,

1
i.'ll

monasterium
58 b,

prope
c,

Coloniam
a, e,

Ravenna,

Italiae in Ecclesi'83 ditione civitas

Agrippinam

700 a b

708

ab
Recinetum,
Italiae civitas

S. Pantaleonis Reliquiae 727 f, 735 b, 755 d, 756 f, 783 f, 785 f

229 e
civitas 699
1

Eemi,
Renus,

Galliae in

Campania

f,

''i'

'

O,

Papia seu Ticinum, urbs Italiae in ducatu Me751 b c diolanensi, ad Ticinum fluvium Parcense monasterium prope Lovanium in Brabantia
54 f

753
Italia? fluvius in

abef,7W b,783f
<-,

agro Florcntino 797

797 a

Eesbacum,

Galliae, in Bria,

monasterium B49

d,

Paredes, Vicus Castellae regmo fere conterminus

181 e
Parisii
,

55:; c

reg-ni.

Francorum

caput.

Qusedam
89 d, 652 b

Rheg-ium, Calabriae civitas Rhodus, Asiae Minoris insula

237 b
264 c

S. Cerbonii reliquiae

Kiga

INDEX TOPOGRAPIIICUS
Rig^a, Livoniffi in j-viv^uicv civitas *"*, u*/i Polonia unao *ui/ 269 a Rio de la Hacha Hispanis, Latine Facis fluvius, Americce Meridionalis fluvius 383 f, 384 a 38ia

Tamesi.s, Ang-liae fluvius Aamcoia, ^u^XJct; JiUVlUS

Taprobanum,

Tarsus, Cilicice civitas 50* o

648 c Asia? in mari Indico lnsula 224 id f K *' 8b ^ d ef, 865 a,

*

Rocca-forte, Hispaniae vicus 425 c Rodoniense monasterium in Gallias dicecesi Car-

Taurinum, provinciaa Mediolanensis

Taurus, urbs reg-ni-Leg-ionensis
Tenerifa, Americae Meridinmiic

560 c in Itanaci-

notensi

5*2 f

Rossa, *\it,yvvo Rochester, Ang-liae IVXCi imviicmo oa, Anglis uwoucoi/ci, ziu^iiit; Meridionalis
civitas. Reliquise S.

lll\\Tc,
'

Paulini 104

b,

107 ef,

114 be t Romarici in monte Habendensi Parthenon 118 b Rotomagum, primaria Normanniae civitas 511 f, 512 a, 513 e, 519 a, 520 a c, 531 a b e, 535 a b, 536 c, 542 e, 545 a, 5i7 d,
548 b
Rusaffa, locus in Hispania 404
c,

3H8a
Ternel, urbs in Arag-onia
Tertias,

450 ^ P m38Ub ? in?

-j

*5

'

''

'

ciam sita3 Thebais.regioinAfrica

Thessalia, regni

insuhe Hispaniam inter et

Novam

n
"

S
f
Sv
|7 J
607 e
f,

Macedoni

reg-io

504, 505 b

437
f,

f,

440 b,

445 a b c Ruscinonensis comitatus, Galliasprovincia 146 c

443 c d e

Ticmum seu
Tig-ra,

Tibur, Italia in Ecclesiaa ditione civitas Papia. Vide Papia.

^thiopias reg-io Toletum, Hispaniae civitas 161 b

Tolosa, Gallia3 Narbonensis civitas Tong-erloa, monasterium in

62

e,

206

241 b 104 e

Sabaudia, Europas regio

Sa3tabis, Hispanias in reg*no
'

161 d

mari Reliquiee

Brabantia

S Gum

Valentino oppidum 320 b c, 335 f, 336 c, 382 a, 400 f Salernum, Italiae in regno Neapolitano civitas
672 ab Salmantica, Hispaniae civitas in regno Leguonensi 178 d, 180 a, 181 a, 254 c, 336 a ^ Salopia, Ang-liae provincia 110 d
Sancti,
671.

TordesillaLegionensisregni in Hispania oppi-

dum

166e,180f,181bc,187de,

CorpusS. Grammatii

civitas 217 f, 698 c d e f Torrente, Hispaniae locus uno milliari Valentia dissitus 314 c, 349 f, 386 e, 418 d, 421 a, 426
c 429 a Trajectum ad Mosam, Belgii civitas, in Brabantia, ad Mosam fluvium sub Batavorum dominio 700 f, 722 f, 723 a Trajectum ad Rhenum in Belg-io Unito civitas ad Rhenum fluvium 700
,

lornacum, Belgui

incolis

Zanten, Germanias in ducatu

Clivensi

Sarabis, seu
g-ni

oppidum 14 c Octodurum, Hispanice Toro, reLeg-ionensis oppidum 206 b

369 a

Sardinia, ing-ens Italiae insula 206 a, 212 d,

f,

Sarinene, Aragoniae

oppidum

156 e 358 e
501 c

rn

703 d e, "67 b
civitas

Sarnum,
Scalabis,
Sciativa.

reg*ni Neapolitani civitas

Treca3 seu Tricassis, Gallia3 in

Campania

in Lusitania Vide Sastabis.

,

oppidum

120bcd, 639ef, 740abcdf

Trehenta, Ang-liaa fluvius
Trevidon, Gallias Aquitanicse pagus
1

12 b

Sciscia

seu^ Sis

CiUciae inter

Anazarbum
564
f,

et

637 b

Mopsuestiam oppidum

Tridentum,
civitas

570 c

Germania3 in comitatu Tirolensi

t Sebastiani portus in Guipuscose limite

177 f

210cd
603 f

Segobrig-a, vulgo Seg-orve, regni Valentini civitas

Seg-ovia, Castellas Veteris civitas
1

Troicus, Thebaidis Inferioris mons Trovulfing^a Cestir, Angliae civitas

339 d

112 b 53 c
111 e

62 a b, 206 e,

207 a, 240 b Septem Pallares, rupes in Hispania, prope civitatem Conimbricensem 254 f Septimanca, Hispamae Taraconensis oppidum
281 e Sequana, Galliae fluvius 513 d, 528 a Serra S. Marthae, Americae Meridionalis oppif,

Trudonense monasterium in Hasbania Trumwulsi olim monasterium in Angdia

Tubalis, Lusitaniae

oppidum
383
b,

256 b 382
c,

Tubara, Americas Meridionalis oppidum

Tudela, urbs in Navarras reguo Tueng-e, villa in comitatu Eboracensi

188ef, 192

f,

202

e,

260

384 c 182 a 137 e

flu-

Tullum, antiqua Leucorum ad Mosellam

dum

vium

civitas

707

a>

c Siciha, Italiae insula Sides, Pamphylite oppidum

.

Sina, Arabiae Petrffiae mons Sollana, provinciaB Lemovicensis

382 c 217 b, 497 a ' 568 a ^3 a 604 f

in Galliaflu-

750 a

Tunetum, urbs

Africae 161 b, 244 b Tungri, parvum Germaniae in episcopi Leodiensis ditione oppidum 593 f Tunia, Novi regni Granatensis urbs 235 c Turones, Galliae Celticae civitas 62 c d, 586 a,

abbatia in dicecesi Leodiensi Staffordia, Ang-liae provincia

Stabuletum,
al.

589 e 527
f

Suala

Swala, Ang-lia3 fluvius Sucro, fluvius in Hispania Suessionensis S. Mari* iu Gallia

buftolcia, Ang-liae provincia

d 11* d 153 c 235 f parthenon 115 c

111 e
'

Turris-Syllana. Vide Tordesilla. Turvaio, Americae Meridionalis oppidum

3S2 c

Tuscia seu Hetruria,

Italiae reg-io

217 e

Tutela, Galliae in lnferiori Lemovicensi provincia civitas $4, &

112 f

V
T
Tafalla, Navarra3 oppidum
Tag-us, Lusitaniae fluvius

TTadiniacum,

Galliaj vicus,

V
424 d 203 cd

ad Ittam amnem
515, 536 c
Belg-ii

situs

Valciodorum, monasterium in

comitatu
12 4 a

Namurcensi

Va-

\alentia,priniaria cognominis regionis in Hi spania civitas 168 d, 224 e, 235 f a, 295 h.SacrumS.Ludovici'Bi

"^
IN
\

TOMUM V
+ v

OCTOlu

i>

? MMrta

^bi um.Ordinis

S. B.

in ltali;v

rpus

Valentiae regrnum, regioin Hispania Vallis-belle-facta, S. Hieronymi

804abcd,4
y,
\

Lusitamae territorio Penichii 55 f Vallis-Digma, Ord. Cisterc. monasteriura in ffispania

monasterium

Olma,

8*
,

s,,.,,.,.

,.,.,

;:^

Vallis-Monachorum, prioratus in ducatu Luxeraburgensi 550 a, 531 b Valhsoletum, Hispamae in Veteri Castella on tas 156 e, 161 b, 162 b, 180 a d e, 188
1

1?n h

v.

in

;r non
'

,,,,:;:
il..v

-;;:::
-

a,I

llhoiium

,,,

,..

....

d,

288

f^

l:1

">73 a O 1* XT * Vastus-Saltus, vemacule Waslau seu Wastelau ' lucus in Artesia -^

-

t Venantii-Fanum. Vide Venantiopolis. Venantiopolis seu Fanum S. Venantii, Gallice S. Venant, oppidum in Belg-io 127
D

nia

^- '";i--a, oppidum

mde.pafiruaindeeanatuLiri
maritim:, Af,i,,
,
\ l:
,

Vulturnus, [talia fluvius

VenetiaB, ltaliae civitas, cognominisReipublicae ca P ut 802 e, 803

e,

\\

809 d 332 c

Venetiola,
ricae

vulgo Venezuela, episcopalis Ame-

TV/aldetrudis monasterium,

VV

Afontibufl in
f.

llnnnonia

Meridionalis civitas Veragua, Americaj Meridionalis, in spania, provincia

Vercellse,

788

f,

731 e

Nova

wr
Ili-

v Wambasium,

'

;ii;

,l

c
I

vious

u duoatu

Luxemburgen
b,

383 f

528

episcopalis in

principatu civitas, 803

Verg-ara, in

c.

Pedemontano Italia* B. Martini corpus

804 a

580

a,

Warchinna, Belgij rivulus Warevicua, Angliasprovincia

Wig-ornia, Angli provincia

iiu.l
ii.iii

Guipuscoana provincia oppidum 177 b, 179 b, 180 a, 233 a, 250 d Vernomum,Gallice Vernon,Galliae in Normanniae oppidum. S. Quirini reliouix 526 d

Wirzcburg-um. Vide BerbipoliB. Wormatia. Vidc Vormatia.

Verodonum, Lotharingiae

X
^z-abea,

civitas

217

f,

589 e, 590 b c, 592 b c e f, 593 f, Verona, vernacule Vrong-eist, urbs olim ad Rhenum haud procul Alcmaria, Hollandiae
oppido, sita
15 e

585 d, 596 e f

-A.

li^panir- \ icus prope Dianium ( nia) etSinum, nunc rmperatoris-Cornu

i,;;;

Verona,

Italiae

sub Venetorum dominio

f,

civitas

781 d e Vicentia,a.Vincentia, Italiaein cog-nomini provincia civitas 148 d, 149 d

c,
f,

85 b, 630 a d

631 a

705

dictum Xanthus, Troiadis fluvius t Xantini de Malemort, cesi Lemovicensi Xativa. Vide Ssetabis.
Xorcas, dioecesis

Galliaa

viousin

dioe
. (

;,s',i

Cajsaraugustance

oppidura
1,65

Victoria, Alavse civitas

177 f

Vicus juxta Catarractam 111 e, 112 d Vicus S. Jacobi, locus in Anglia 115 d Vienna, primaria Austriae in Germania civitas
166 d, 206 a, 703 e

Yberghana,

paroecia inBelgio Yevenes, portus iu Bispanis

\:\1

207 a

Vilcassinus tractus, in Galliae dioecesi Rotoma-

gensi
Villa-Nova, civitas in Murciae regno

510 cf

498 a

Villa Scusa di Haro, Hispanise locus in Castella

Zayda,

Ord, Cisterc. juxta Valcntiam monaCilicia3

Nova
Villa-vitiosa,

313

sterium

castrum

in Lusitania

85 f

Zephyrium, martyrium

oppidum

m
69]

III f
r

Vilna, Lithuaniae civitas

118

a,

2S6 f

Zwolla, Transisalaniaj oppidum

sr:7.

Octobris

Tomus

114
V.

J\f)K\

INDEX

ONOMASTICUS

Absentare, dbscindere
Abstemia, mensa frugatis Acceptabiiis, acceptus Acasmeta, monachus
iEquivocus, spurius, illegitimus
Aliacron,

59 b 147 e 138 a 82 a

Concordavit,
Confessio,

ad concordiam

martyrum sepulcrum

revocavit

783 f ioo

Contradere, oare Coopertorium, cooperculum

Cotidie, quotidie

724 c lt b8

b , f? 141 a
115 e ,

ictericum significans 420 c Allentatur, calcatur, forte legendum attenuatur 704 d Apostolicus, summus Pontifex 97 e, 99 e Archimandrita, archiepiscopus 68 b Armariolum, sinus 138 a Aurifrig-ium, opus acu pictum, Gallice brode-

vox Arabica,

malum

Crypta,

fc CM5

, acer

tfterro^

r*# ?2wm Cursor, apparitor,

reg*alis,

Cura

d'

Curtis,

ahk

C2y,

cewc

^
118 e

m ^

D
TT\ampnum, damnum
R

me
B
TDaccina, vasa, Gallis Bassins
-L>Barillus,

58 d

783

cadus
ecclesiastico beneficio

148 d

Bladum, quodvis triticum

Beneficiatus,

143 e 691 c

donatus
361 a

Apostolicus, , WWWiW5 Pontf/to Bormitio, ofotes, mors Dormitio, temp^

Bominus

JJ g7

Dyota, cacto

aw ;

ms

dormiendi musto plenum

uo
i 48

/^amera, cubiculum

tintinnabulum 134 c Campanile, tintinnabutorum turris 134 b Capellanus, presbyter ministrans 723 e Capitularis domus, locus, in quem canonici conveniunt 134 f Capitulum. Vide Capitularis. Cappa, vestis longa et talaris, quam episcopi et
sacerdotes quandoque induebant Caristia, caritas
Caritas,

^Campana,

IhOh

~P cclesiola, ecctes^ diminutivum

J-^Elephantiacus, tepra a/f^w Episcopia, episcopatus Episcopium, ecctesm episcopalis Episcopium, epwcopt
-6

11 9 a

604 c U4)
97 d

dw^^aft^
E

wfo^ia, Eucharistia

818e
645 c

139 a 143 a

pastus in

ne

mutux caritatis

testificatio-

r oantative,

summo amore

98a,99b
799 a 38 ^ 537 f

pabrica

5?

am

ecclesiaj, certi proventus ad eccleac eorwm, gwa? a d Dei cuttum spe-

Cassari, destrui

Catabulum, stabulum Caucus, patera seu vas ad

Centifida, quce in plures

ctant, reparationem destinati 689 f Familia, terra> portio uni famitia> sufficiens

aquamhauriendam
re-

v .toronomus,

110 b

/femw nomen suum

777 a

ponit

homines fiduciam

Cenubium, ccenobium
Cerevicia, cervisia Cespitare, cadere,

?67 b 116 a

G
Q_arba, spicarum maniputus,
Gallis gerbes

143 ^ offendere 697 a Christianitas, leges ecdesiasticx, Christiana rehgio ?43 Cimeliarchium, sacrorum

bentihtas, idolorum cultus aut populus idotorum cuttui deditus 636 b

Grang-ia,

horreum

vasorum eerarium

138 e
14 q c 97 e

Grossus, crassus

^^odica

Circonspectus, circumspectus

Gubernator, episcopus

141 e refeotio d ielus jejunii su-

H
J-

Comestio, prandium Compassio, commiseratio Compater, qui infantem in

*t?
'

!?

\ qf Baptismo suscipit

TJabetudo, habitudo vel habitus 830 a J-Heresis, praa?w ecclesiss praxi contraria
97
f,

99 b
g8 a

Heretici, qui Eccleside preecepta consuetudi-

Comprovincialis, ejusdem provincix

nesse infringunt

JJf b

Humaniter,

INTOMOI
Humaniter, humane

VOCTOBKis.
Personaliter

U0

iW,

,/

jeriohomium. locus alendis senibus

Jocondus, jucundus Importunabatur, importunus erat la liqueniin cathea

destina-

ssas
mvtares P<nasipsisi^wigit
Portitor, iato,-

71

617 et

s,,

'l'l-

ScZr

****
a
,

731 \

Pralatio, prsefectura Pra3sentialit,r

(

HHif, 113

,^

rd/

UOb
99 d

Incestus,

stuprum

Processio, stqoplicatio

Infulatus, sacerdotis vestibus indutus Invasor, raptor

Intronizare,
,
.

ProcessionMn,,,,,,^^^
688 c

riotus,^

i:.

n(s

in throno collocare
.

788 c
,

T Jucundari, gaudere

103

e,

instituerl 723 e, 750d

10 a iu
.,

Q
/-vuaterniunculus,c^u-,/^,,u

K
Kimiliarchus, thesauro prxfectus seu

VQuerulosus, queruhts
the*
00
1;

587 a
111 Q

sauranus

/50 C

Refectorium,

cmumdum

Rememorare, memorare
Ruditas, rusticitas

L40d
I

10 r

642 e

.Legatarius, legatus 105

b, 107 e,

109 b ,114 b

M
1 lMensa,
jyr artyrium, Martyrum sepulcrum 68 c sedis episcopalis patrimonium
'

Oacerdos, cpiscopus iqI OScolaris, qui scolas frequentat kcutula Gr<eceforta,patena

Senior,

.',

141

lUWl d
iss
,1

Mensaha, forte qu% ad mensam pertinent seu lintea, quibus mensa instridtur 788 d. Vide Cangii Glossarium verbo Mensale. Missa, preces et laudes incruenti Missee Sacrificn tempore recitari solitte 97 d

dominus Servitor, famulus Sig-illum, operculum vasis

Siriaticus turgor,

788 d 140 d 7SS q

731 o

a voce Gallica Shv, qui tur-

get vel inflatur ut

dominus

Sociabiliter, socialiter

minimus morbus 692 b Munus civitati parare, spectaculum populo

Morbillus,
tls

Solemnizare, diem celebrem agerc Solemnisatio, festum solemne

138 c

724 d
45 e
77

dare

582

b,

gra584 b

Sphalma, error
Spiculator, carnifex
f,

68 e 79 b

Syncera, sincera

U80
T

ola,

tintinabidum

695 b

O
Offensor, qui aliquem
leedit
si

'passa, vasculum 141 ttj 142 d -L Temptamentum, tentamen 685 <1 Tumba, tumulus seu lapis, sub quo defuncti corpus componitur \^ a

817 d
existat,

Onocentaurus, animal, asino et homine mixtum

Ordinabiliter, ordinate
Otiositas,

ex
Villag-ium,
villa seu vicus Vitulamen, stolo seu surculus

510 d
138 c 141 a 690 e 731 b

otium

W
Pagania, ethnicorum
cultus
religio seu

idolorum 640 b
141 b

"VV/ alpodium,

certi t ut videtur,

ponderis
696 c
687
f

VV

mensura

Palliare, simidationis involucris tegere 139 b,

Wantna chirotheca
*

Pallium arcbiepiscopale, signum plmitudinis

potestatis Parochia, dicecesis, intra
106 b f

quam extenditur epi743

e,

conomus, ceconomus
Z

788 c

scopi potestas
citur

775 c
di-

Peccamen, peccatum, cidpa, qua quis reus

691 b
linteus,

Peplum, pannus runt moniales

quem sub mento

ge-

^/enia, dona

587 a

688 a

INDEX

INDEX
4bsentia
sentis
intelligit

MORALIS
A
Amenti an rens S. Bertrandus sensum reddit 439 a An" paret cuidam mulieri, post mortem S
,

S.Bertrandus 394 a. Abmortem cognoscit B. Bertrandus

329 c

437, 438, 439, 440, 441, 442.

Abstinentia etjejuniis corpus suum SS. Paldo et Socii 658 c. Idem prxstat Ta-

castigant

abbas 660 b. Abstinentiam adhuc juvenis servat S. Bertrandus 369 d. Abstinentiae inter epulas studet S.Bruno 777 c. Abstinentias leges cum vitsc periculo servat S. Francito

A Z7 nUoneSS. Dominiciet Francisci recreZr S. Bertrandus 399 f imo et Crucifixi Tsu apparitione
;

trandusjhb

c; item et religioso 356.

Bor

cuidam
tissae

787 a scus expertus est S. BerAdversantes sibi multos trandus, sicut omnes Sancti experiri solent 340 f

Bertrandi affiatu, sanitatem recuperat 398 f. .Egrotans Episcopus absentis B. Bertrandi meritis sanitati redditur 390 e iEqualitate vitx et munerum, moru?nque simi-Eg-er, S.

144 c Apparet Tortgith* et cuidam abbaS. Ethelburga 65 j Aqua S. Joannis precibus vinum sapit 142 d e' Aqua adhibita graviter Isesum sanat B~Ber. trandus 382 a. Aquis immersuspuer, S. Nigasio auxiliante, salvus evasit 541 b Aquis

c a. Apparet in somnit sacerdoti, item mulieri S. Joannes

gaudet 40

submersus puer S. Gummari opem

tUS

'experAQO A

arctissimum religiosse conjimctionis vincidum invalescit 253 c -Ethiopum Religio Judaismo etChristianismo
litudine
,

caritas

Arbons fructibus S. Bertrandus mirabiliter

pascitur 382 f. Arbor prxcisa, B. precibus, coalescit

Gummari
533
f

commixta
Affectus pii S.

265 a

Bertrandi erga SS. Sacra342

c,

mentum
rit S.

Altaris

347

c,

369 d

Afflictationem corporis in lecto quiescens quse-

Bertrandus 344 e Ag-ens, prudenter agas et respice finem 798 b Amentia S. Bertrandi meritis pellitur 455 f Amicos in Deo, et inimicos propter Deum diligebat B. Jacobus 798 f Amissa consilio B. Bertrandi recuperantur 337 c. Amissa magni momenli recipienda B. Bertrandus spondet 401 b Amor Dei numquam est otiosus 799 a. Amore Deiflagrat S. Bertrandus 404 b. Amori Dei
piis affectibus studet S. Bruno 777 b. Amore Dei verbo et exempto ,alios accendit B. Bertrandus 378 a, 404 c d, 408 b. Amoris divini in S. Bertrando et in aliis effectus 404
et

Arcana mentium detegit S. Bertrandus 395 e Arcanus quoddam detegit viro nobili S. Berirandus 31 5 f Asthmate affectum sanat apparens S.Bertrandus 441 e ; et per reliquias ejus atiud
tur
cura450 f
Austeritas, cui studet S. Bertrandus, sanitati ejus nocet 373 df 3^4 c> 393 d

Baculi SS. Rumoldi

et

Gummari eorum

oratione revirescunt 684 f Baptizat puerum sibi a patre idololatra allatum S.Bertrandus 384 f. Baptismo ablui 'indi haudpauci a S. Bertrando petunt 323 ab Baptismum midtis confert S. Bertrandus 384, 386 f. Bnptismum jjturibus martyrio destinatis S.
zati

Eidampius confert

76 b. Bapti-

Annum steriiemprsedicit

timore, homines ingenui in officio sunt continendi 812 c Animam purgatorio liberat B. Bertrandus 398 c Animas piaculari igne suis precibus liberat B. Franciscus 285 e, 331 a 377 e

d.

Amove

potius,

quam

pueri ssevam mortem docet B. Bertran323 c

dus
Benig-nus, in

omnes

S. Bertrandus,

sedmaxi-

S. Bertrandus 400 f Apoplecticam/WitZa S.Gummaro auxiliante sanatur 692 b. Apoplexia laborans, invocato
Sa?icto Bertrando, salvus evadit 444 c Aposthema curatS. Bertrandus 260 a b. Apostema pericidosum cilicio S. Bertrandi dimovetur 360 a. Apostema pestitens removet S. Bertrandus 41-6 c cdiud collum afficiens per reliquias ejus depetlitur M9 f 452 a. Apo;

me erga improbos 397 a b Boni vitam suam non populari vanitate, sed conscientide veritate metiuntur 771 a b. Bonus, ubi negligas, segnior, malus sit pejor 781 b Brachii mcdo affiicta S. Bertrandi sepidcrum adiens mulier liberatur 366 a. Brachiijoars una sub nomine S. Gereonis, in Pragensi
ecclesia, altera

Ulyssipone asservatur 51

c.

Brachii usus B.Jacobi meritis redditur 802

stemate collilaborans, S. Bertrandi meritis curatur 458 c d

C
l^^acostomacho taboraniisuccurrit apparens ^* S. Bertrandus 440 e
Cadaveris lsabeltde reginse aspectus S. tfrcinciscum ad Deitm convertit 241 d e Caecitas S. Bertrandi meritis fugatur 455 f, 456 b. Casco lumen, B. Bertrando auxilium
ferente, redditu,444 a d Calamitatibus aliorion pie condolet S. Franciscus 289 a b
Calculi,

Appantiones cuidam S. Mulieri apparet B. Bertrandus 355 cd sicut et nonnullis religwsis etpiispersonis 356, 357, 358. Mutieri rabie laboranti apparet et sanitatem reddit S. Bertrandus 364 f. B. Bertrando S. Fran:

ciscus apparet 335 c d. S. Vincentius Ferrenus B. Bertrando apparet 350 b.

Apparet

multis post

mortem S. Bertrandus

435, 436,

Bi
Calculi

TOMUM V

morbo affectam sanat

830

OCTOBRIS.

ei

apparem S
Calculo

S.Alexander subvenU
a/Teclus 8.

1,

Gummari ope libcmlur

a " ,,USm

puer
698 b
s
'

trandus tllef. Caluamlatori

f Bruno S. ^Z'
c

f
"

********

pomm remitiir

Brer ComitatemS.

,ul

Olam

/;,,,,,,

Capitis dolorempellit

771 b

J4

e;

^an^

S.Jacobusme

802 b

humoreaffectusS. Alemndri meritis Lcolumis redditurSUd. Capitis 5. Gcmww pars utfertur, i n conventuS. Hieronumi
Vaths-belle-factseasservatur 55
f.

5. AtoawiidBr 830 b.Capitis

mgineaffectumS. Bertrandi meritis sanatum 444 f. Caput unius ex S. Gereonis socns, Laureti asservatur
Caytivis patrocinatur B. Bertrandus Carcere inclusus a B. Roberto eripitur Cardinalis r%m7atem fugit S.
a,

Oaput por-

pMMt*, haiut /rcqucnt,

Conf,

57e
1

^nct*mg83.Confessiopeci

06

1 \%
>

d
19

Franciscus

" ^f.^Odef,
7
fitentib-.s

entian
,,:,,,
,

,n.
teat

Oantas . Bertrandi erga infirmos 405 e f. Caritatem ergapeccatoreset adversantes sibiprsesertim exhibet S. Franciscus 289 cd. Caritatem miram exercet erga Indos Bartholomceus de las Casas Episcopus 824 e f. Caritatem^este affiictisinnoxius S. Bertrandus exhibet 378 e. Caritatis erga infirmos assidue officia adimplet S. Bertrandus 405
e
f.

B58a&o

^'iditcrardMuitS. Hcrt ru.ul us

0t'/W// N. Bcrtra.utus

stot>cc^aminiwdo/orwi

GM&nWosvo.patreChnstianodigna,
o. Irancist
,

,-

Constantia

arguendo emmetS. Bertrandus

et

mira prudentia
\

l{

Contracti 5.

Gummari auxilio

sani evadunt

Caritatisea?em^aS. Atexander imprimis

25 tollens,post no-

890 b. MwWercon^rac^acura<Mribid.e, Tt\ du& alix adsanitqtem redeunt 693c, 894

a,

preebet

Carneum accrementum, visum

vemdialesprecesad B. Bertrandisepulcrum
factas, decidit 455 d.Carnis tentatio invocato

OontractacUpopfec*tca5imui694,di /'/w.Vm^ contracta Lbid r. S. Jaco&t ope contraota ntiati redditur so.i , SS. IVi^asti
.

e^

5oc. opesanitatcu obtment

550

b b

Nomine Jesu fugatur

Castitate eminet

797 e
e.

B.Jacobus 797

Castitatem
12]

B. Bertrandi indicat odor suavissimus 410

a
c,
f.

Castitatem morte S. Tancha tuetur

e.

123 c d

Castitatis

amore

flagrat B. Ber-

OonverBio%00nomtnumdiinnitoadCArt^iiffi factalG b. Conversio mira eujusdam mulie nss. Qummarimeritis, adsepukrum dona offerentis :iM f, 288 a, Convertil //r// temNordan-Hu.mhrarvni cum suo regeS, Paulinus losi.
<

a; midieres impudicas abigit cd; illibatam Castitatem servavit 400 b. Castitati servandee imprimis studet S Bertrandus 409 a b c, 650 a. Perperam tentatur ab immissis mulierculis 409 d, 410 a; mulierem, quse acl impios amores accendendos immissa fuerat, ad pcenitentiam S. Bertrandus adducit 410 Catarrho morbo epidemico laborantes curat S.

trandus 409

Conversi j>lur,s pietate

793 b. Conversis

et

obedientia insignes

ib.

religiosis

periculosum

est
,

studium
Convulsiones
lethiferas invocatus

313

fugat S,
\

Bertrandus \\ A Corona mariana muUerx parturienti subvenit S. Bertrandus 315 b c, 8] Corporis ^ravt infirmitate detentam S. Pauli nus sanat U3 f Uorpufi B.Bertrandi incor
i

Bertrandus
Ciliciis

333

ruptum postmortdu
352
e,-

308 d

e.

iorpus

/'.

/.'-/

corpus suumaffligit S. Franciscus 2S6 c.IdemprcestatS. Bertrandus 108, !<)'> Cinguli usu desperatee puerperse partum procurat S. Bertrandus Claudus 5. Bertrandi meritis sanatur 444 a. Claudus S. Gummari meritis sanitati redclitur 000 c; alter, cujus caput humero erat annexum 691 b, 693 c, 694 a f, 695 b e,
696 c
Clericis religiosis utilis scientia

trancli mortui, instar viri

deprehenditur
t27
f.

miro odore fragrat UOc de,

,

Coi-jjus

batur

B.Bcrtriuufi, rcsUhus quibus induecorruptis incorruptum 864 Q b.

Corpus^3te divexat S. Robertus L46f, Coi

Massam

pus n. Cerbonii excisa urbe JPopuloniemi transfertur 89 a. Corpu -s'. A7moti ifi Valciodorensi monasterio asservatur

313 c

Cog*nitio sui et

seternitatis

contemplatio B.

121 e. Corpu&subnomineS.Gereonis sacrum a S. Noberto invenifur .>\ a b c d. Corpufl 5wwm diversis suppliciis affligit S. Fran-

281 d Francisco quasi prodromi cluo Colleg'ia exsiruit aut exstruenda curat S.

ciscus'l%b
liis

f,

286

a b.

CoYvusjejuniis et

vigi

eooercetS. Zenais

Wi
P.

lorpus

swwm s#-

Franciscus
Hispali

214, 215, 217, 218. Gandia? 245 e.

vis /iagellis castigat B.

16
1,

et Placentise 257 d 258 a. Marchenee in Bcetica, Caravacas in Carpetanis, Segurec, Avenione, Viroduni 269 f f. Cambe-

iti

b,

408f,

109

Bertrandus 376 Corpus^uum, ffi^iin

fois, /lagcllis,

ciHciis.mirum

modum
c

ca-

stigat S. Franciscus
Crucifixi

di

rii Allobrogum metropolis,

ravia
f;

Spirse

Nemetum

Olomutiiin MoHaUe, Augustx

imaginem

in cella habeat Religiosm

i

Taurinorum,

Brixise, Herbipoli 270 a b c

CompostetUe; f. d in Toletanaprovincia, Huetense; apud Sicuprovincia, los Calataieronce; in Castellana

in Bcetica Baezte 273

etad eam frequenter se convertat 8< de. ima^o sanguinem fundit I02a bc. Cruci particularegiEispanise aS. FranCrucifixi

MBdi r,277a ciscooblata Crudelitatem Mispanorumin Indos improbat

S. Bertrandus

INDEX MORALIS
S. Bertrandus 391 bc Crure laborans mulier, S. Gummaro succurrente, sanatur 690 e, 093 f. Crus arundine graviter leesum curat S. Bertrandus 44 i f Cultus B. V. M. viro Christiano commendan-

anonnullis creditum
pinae facta

fuit,

Coloni A A 9rip.

Bnerg-umenum,
Christi

dus

et

omnibus perutilis

:2sJ f

per spinam arreptamsigno,libiZs ^147 e. Energ-umena UberataSS et Sociorum meritis

faclo

^ T*
^'
l

N gasn

Epyleptica B.

D
Errantes quo

^andrimemtisadsan^
modo
corrigit

Damaon
dum

variis
et

modis cruciat
S.

S. Bertran-

Alexanderl\l

ad peccandum

allicit 411

a b
c;

c.

Erysipelate

Daemonem fugat

Bertrandus 384 d

B.

Jacobus 800 c. Dammnes in translatione SS. Nigasii et Sociorum fugati 555 f. Dasmones

V ^randusm^AUudperrel^t
amor et
c
d.

laboranti apparens subvenit

Eucharistia

guemdam Religiosum
si

flagellis

mortuum relinquunt

313

a.

cassum quaDa?monis^-

exhtUtam

veneratio a S. Eucharisti*

bonis et malis nonnumquam fiunt 284 f. Dsemonis fraudem cognoscit S. Bertrandus 396 a b, 379 f. Bsemonis possessione vexata monialis et qusedam midier B. Alexandri meritis eximuntur 830 e. Da> monis vexationibus multoseximit S. Robertus 148 a b. Daemon suos divexat, a rebus sanctis removet, Christianos fugit et veretur 32*1 a b. Daemonum obsessione liberantur
paritiones

e. Euchamttt honor aduce Gandim redditus 244 chanstiaa^ fames in B. Bertrando 378 c"

nientesdamionesredduntm

FrancLl C Z e?

lis

243

f,

244

a,

445

a.

pienisfaciem mire mutatam compicit * Bertrandus Exempiai>humMtatis fuitB. Jacobus

Eucharistiam reci-

AlemaZ

sacerdos

2?

et

mulier S. Joannis apparitione

et meritis 144 b c Dani a S. Ethelburgse parthenone arcentur 651 b Defuncti cujusdam gloriam edocetur S. Bertrandus 399 b. Defunctorum corpora cum honore servanda docet S. Bertrandus 341 f

777 c. Exemplorum m^na vis esi utjelad virtutem veladvitiaquis exct

252 d

parne
-L

Fascias

Delectus vitse omnium difficillimus 246 a Dentes novi, aliis excussis auxiliante S. Bertrando, succrescunt 457 e Deo se vovere ardet S. Juliana 663, 664 b c. Deum mirifice liberalem S. Bertrandus experitur 393
,

* ascma pettit B.

dangr^enamfugat Alexander
f,

pressis subvenit B. Alexander 825 b B.Bertrandi apposita particula

m ^

^too d 800

h1Z^ ^**"* "^" * J^bus 802 a b B. Alexander 831 c

c.

831 c

Dig-itus S.

3 64 a Discordesmter se adconcordiamS. Alexandri auxilio revocantur 24 e

mox salutaris

b Bertrandi abscissus moribundse

Dissidentes
r
.

Doctiores rehgiosi, sapientiores sunt,

adunionem revocat S.Bertrandus 406b ,

439 a, 441 a, 442, 445 a b, 449 Febre laborans, invocato S Roberto, convaluitUS b. Febre et vomitu laoorans sana evasit B. Alexandri precibus 832 e. Eebres aliaque mala suis precibus
e,

Jf^, 43o 438

450

forantes a B. Bertrando sanati

a

a.

pettit
ti

S.

Bertrandus 336

d,

418

e,

419

f,

hmentes magis,

Deum

cellaeque

amantiores 313

Volovc pedum affectus a S.

Gummaro sanatur
.

Dyssentena laboranti subvenit S Bertrandus 419 a

Femoris dolore laborans ad sanitatem, invocato B. Alexandro, redit 832 e Eervor. Bertrandi, dum orationi vacat 317 c Eervore in orando mire xstuat S. Bertrandus 378 h Eesto SS. Apostol. Petri et Pauli operiservili vacans, poenas paccati luit 558 a
Eistula,

420 a

Tfcclesia prope Lucensem civitatem S Cerboniodicatato c. Ecclesia S. Gereoni Coloma? Agnppinae dedicata
51
c.

S. Bertrandi veste, pdlitur 430 de. Eistula mulier affecta S Gummari memtis curatur 691 d. Sacerdoseodem mor-

admota

Ecclesia

bo laborans sanitati redditur 692 c. Fistulis laboransS. Gummaro opem ferente, sanus
695 e Eluvio Crucesignato,feliciter S. Bertrandus
transit
evasit

larii C ntra

defmsT
Ecclesiastes^^, qui

Normannos dwinitus

moribusadimplj^ul

verbisdocereenititur oL Ecstasim patitur S. Bertrandus B Jacobus Alemannus 799 f; e t Missam celebrans B. Alexander * , s Effeminatum rf Micwm

ons, cui S. Bertrandus benedixerat, varia

386bc

mt

clesia

rescindendum
e.

peccatorem aQ
'

^^r^V"^^^^'* d 392
378
.

^^oognosciteteisuccurritBlt
Elevatio reliquiarum S Victoris sacri cujusdam corporis,

Bruno curat 775 c S ^rtrandus Egestatem nobilis matrowe

S.

prodigia operatur 443 e. Eontem aquarum 2)erenmtate donat S. Bertrandus 419 e Eontem precibus S. Ethelburga obtinet 650 a; similem baculo excitat S. Gummarus 684 f Vragratsuaviter, segrotans S. BertrandusMZ
d, et

moriens

Frumentum oratione

35 | c S. Joannes multiplicat 143

ufiiZil

p * i *rustulum vestis S. Bertrandi pectoris tubera sanat ACA , ^unus S. Cerbonii miraculo decoratur X utura indicat B. Jacobus
100

ab

quod S. Gereonis

800 f

IX

TOMUM V

OCTOBRIS.

Gangrama manus

laboran* s

,v
*

ubensS. Bertrandi merih\ f4

2?
Grandiores

I^nota lingu

'

no^

Z
l7)

e,

J^onMciM
Gubernatorum

*tate maturos

'!'

: SOotaatf libentius adscrlp

w t

Imagines sacros

3
.

*U325cd

inoo, stevitiamarguii bI* y tholomceus de las Casas Gu Ur S succurrit S. Bertran f !, dus 435 f; aliudper reliquias sanat

^^oranti

Sc

II

TT^esis Ga*fe noa m

-

ss
277
c.

^W^
S

r ?
c

"

ffi;

Hasresis cr

tfrcwwtfur c*

reuS
et soc.

Valdmsium *** ^apolitanos

quopactom

Wc
gojS

ImBffo5.

trandose
557 b c
et
,

Harmonia ccelestirecreantur, qu i SS. NiaaJii

rehquias custodiunt

inclinat

Arfrwi^

W m
^e

rreriiS Bere,
;;;;;;

.,.

**

,/.

/aftora Wte ,im,/

!<;>

Hemicraniam subitopeUitS.Bertrandusm b
Herbis soJwrn
Philonilla\

m'to

sustentant SS. Zenais

508

tummo

plures S. GereonisintercessionesanatibU Hispano rc^ sanitatem obtinet orans S. Bertrandus ^n^ Homo ingratus Deo vocanti parere
abnuit

Hernia, hydropisi etpthysijuncta, S.Bertrandi reliquiis curata 463 e f. Hernia toorantes, envocafo 5. Roberto, sanantur 148 b d Herniae meritisS. Bertrandi sanatx 443 e' Hermam curat S. Alexander 830 a Herniosi

Aonofita 5. Francisco habita 284 t-ImaginumcMftiwproroot-rt /<V,

&

Impudicum 5. tems constnctum

lncendium

M ^ante etoJJJi
,

orationeS.Joanniseaitinctumitoi
324 e
,<>
;>
1
,

xnaia gubernatorum sxvitia Indocti surgunt et rapiunt ctelum

Indorum vari superstitioneS Indulgentias Urbanus II basilicam

h
f

dn

S.
,;,;

Abun.

msitantibus concedit

Infirmitates

Honores fugit S. Bertrandus Humanum se erga lepra affectos prxstat B. Robertus 147 h Humillime de se sentit S. Bruno 766 f. Humillimus S. Bruno coram humilibus Dei
Ser-

239 e 344 e

wnw patisotitusS. Bertrandus

(

(I

423 b. Inrirmos serfw/o cwra/ 807 ,|, 105 e Inimicos ad pcenitentiam adducit S Bertrandus 4-12, 4/13 a. Inimicos imprimis diligebat
S. Bertrandus
Injurias sibiittatas ssquo
;i

td

animo

suffert s. Bcr-

Humilis S. Francisci coram csesare confessio 258 e f, 259 a b. Hmmilitas Christi et Christianorum propria virtus est 279 e. Humilitate nulla splendidior gemma ornatu pontificis 820 d. Humilitas omnium virtutum mater et custos 796 a. Humilitas B. Bertrandiinsignis 331 e, 344 b f; erga subditos ibid. c, 402 c d e f. Nullam ex rec.

vis 777

trandus
Inventio SS.

VHi
quatuor corporum
Cofonia

Agrippinie B8 ej S((| Jubentis 5. Francisci lenitas 28S , Justos et peccatores miro modo discernit S

Bertrandus

395 c

velationibus sibi factis gloriam quierit 402 d, 403 d e f A nooitiis argui gaudet et
.

Lac mulieri conceditur S. Bertrandi precibus 865 c Lethali vulnere Iscso subvenit apparens S. Ber-

ab omnibus despici studet ibid. e. Vanam e divinis revelationibus gloriam fugitat S. Bertrandus 403 f. Humilitas S. Francisci
259
l
f,

trandus
Lang-uidus corpore S. lumis evadit

\;\\\

Gummari

260

a,

litate enitet

263 e f, 264 ab, 281, 282. HumiB. Alexander 820 d. Plumilitatis

279 ef
intercedente, sanatur

meritis inco694 f, <;:)<;

<

Lapis crassus ex alto decidens, non Ucdit S.

aus

Joannem

\i t

Hydrops, S.
691 c, 693 di curata

Gummaro
b.

Hydropisis meritis S. Bertran365 e

Lapso ex arbore S. Bertrandi precibus sensus redditur 418 d. LapsusS. Francisci meritis ex abysso ereptus Lateris usu destituta S. Gummariope domum
twtared.it
694 b
1

Idola multaper baptizatos comburit S. Bertrandus 324 a. Idola sua non amore, sed
timore potiuslndivenerantur
Jejuniis et orationibus vacat S.

Latronesod Deum rcdiwit S.ttertsundns 1:5 Lecti mollitiem aspernatur S. Bruno 777 0. Lecto non utitur puer adhuc S. Bertrandus

<-.

321 e

Ethelburga

318 b, 379 e , ios r 809 f. Mollem fugiebat Lectionibus piis febris doloremitigatS.Franciscus
540a

650

c.

Jejunio perpetuo corpus castigat S.

Bertrandus 408 d. Jejunium vigilia S. Lau780 d Ttmfii inrHoi /"iiv/r/mf. ivn.n(trn.tfir rentii indici curavit imperator

Lenitate potius,

quam

acerbitate pleriqUi S13 a

Lo-fjij* la

riauntur riguntur

Loquela destitutus, S. subito loquitur

INDEX MORALIS tis levatm Gummaro intercedente,

691 e

327 a b. Panes multipli caf cvgros sanat, secreta norit et

quiedam

Ludos quoscumque fugiendos putat S. Franciscus 239 b Luminaria, translatisSS Nigasiietc.reliquiis,

non extinguuntur 552 f Lumine ccelestiS. Bertrandus, duobus Sanctis

circumfimditur 389 a 407 e f, Luraine ccelesti coruscat S. Jacobus e f, 800 c. Lumine ccetesti Missam celebrans S. Bertranolus circumfunditur 315
slipatus,
c.
,

408 799
b

f.

Lumine

ccelesti
c.

moriens fulget S.
ccelesti

lescunt 364

Scrofulis infectam sanat 334 f /7 precibus pellit 336 d c. In ? mari clitanti subvenit ibid. f. Vestis S. Bertrand' aut reliquiarum contactu multi curantur 360 e, 30!, 362. Una ab angina, altera ab apostemate ejusdem Sancti meritis conva
b. sicis
f,

n pauperibuslargitur S.Bertmndus L? cipit 331 d e. Hemicraniam sublCtT,

cinatur S. Bertrandus 327

vnt'

e f

332

365

366.

Bertrandus 351

Lumine

peste
(150 c

ereptos sepeliendi aptus locus monstratur

Lusitani regis cladem absens noscit S. Ber-

sanat 390 a. Pluvia obtenta, uberem mes sem procurat 286 a. Fluvium feliciter
trans

Febre taborantel

trandus

Luxum

et

416 c voluptatem odio habet S. Bruno 777 a

Mira" auxiliante S. Bertrando, in Valentini regni partibus facta 461; in aliis regnis patrata 464 d. Miracula,
cula mutta,
invocatis

itetplurmm arcet 386 b c. Creditur inln dia puellam ad vitam revocasse 390 c e Vinodato capitis dotorem pellit 328 e.
.

M
Maria?
Deiparee
devotus
S.

SS. Nigasio etc, patrata 552, 555 d. Su?*do auditus, muto toquela, cseco visus
red-

Alexander
823 b

Martyrii desiderio lenebatur S. Bertrandus 242 f, 404 d e. Martyrii laurea plures e

me mulier curatur 554 a. Miracula midta S Gummari auxilio patrantur 689 et seqq
tinenda

ditur 553 a b cd. Paralytico gradiendi fa cuttas conceditur 553 e. Incurvata diutissi-

Societate Jesu donantur 262 , 273 a c d. Martyrii SS. Tarachi et Sociorum Acta db

Miracula^ro beatificatione S. Francisci ob-

summo

Pontifici exhibita 230, 231.

uno de spiculatoribus pretio redempta et Fratribus missa 565 d, 566 a b. MartyrioPatris Azevedii et Soc. Societas Jesu decoratur 220 a b c d. Item aliorum duodecim 222
a.
f,

JEgrotantem puellam sanitati reddi dicitur S. Winardus6Q9c. Miracula post mortem S.

Jacqbi patrata 801 e. S. Alexandri auxilio 829 f. Morti proximi S. Jacobi meritis sani fiunt 801, 802. Item mulier S. Atexandri

Marlyrio plures in Florida afliciunturZM 268 a b. Martyrium anhelat S. Robertus

147 f sterilisuis precibus obtinet

Masculamprotem S. Bertrandus

335 5

Matricis dotore affecta S.

Alexandri meritis
831 e
et

memtis 831 e f Pedum usum midier S. Jacobi opepercipit 802 d. Morbo Gallico laboranti S. Jacobi meritis sanitas reddita 803 a. Mida cujusdampericidose cegrotans sana evasit S. Jacobi meritis 803 a. Miraculis variis

curatur Medicam artemexercentes SS. Zendis lonilla vitam apostolicam agunt

Meditatio

507

f.

Phi503

midtos ad>Christum adducit S. Zendis Miraculum grande est, mundum si to-

mysteriorum perutilis 243c. Meditationibus/msammwm S. Franciscuspascit

239
e,

ta mente quis retinquat 659 d Missam celebrans ccelesti luminefulget S. Bertrandus 315 f, 317 f. Missam quotidie, licet
debilis, cetebrat 315 c
f,

245 d

317

f,

407

f,

408.

Membris impotens, auxiliante S. Gummaro, incolumis ad sua redit 595 e

Mendicantibus annumerantur JesuitcV 266 a b. Mendicare erubescentibus opem fert S. Alexander gog Messem uberem, ptuvia obtenta, procuratS.

Idempreestatpietate singulari S.Franciscus

Missionarii

284 b c

ad Indos missi 270 d; inodiumfideimortem passit 271, 273 a b e. Missiones

in Florida, in in insutis Canariensibus, Orani, in Peruvia, in Mexico 219 a b c
:

Societatis Jesu institutse

Axacana prov.

218

f;

Alexander Metu damnationis Bertrandus

Minorita

g24
aeternce

y.

pe?vussus est S.

'

Modestia singidaris S. Bertrandi Moestos solatur S. Bertrandus

343 d
401 d

quidam variis morbis affectus, S. Roberto invocato, salutis beneficium recipit

,
:

w Miracula

148f Ludovicus Bertrandus adhuc puer ab incendio, et a gravi morbo liberatus 309 b c d. Incendium signo Crucis compescit S Bertrandus 316 b, 381 a. Duas piraticas naves suis precibus submergit S. Bertran^s319a b Veneno potatus S. Bertrandus
S.

Monacbis parum, parentes et patriam reliquisse, nisi seipsos dbnegent 661 d Monasteria aut loca pia condit, auget aut restituit S.

restituit

Bruno 779 c. Monasteria diruta S.Martinus 804 d. Monasterium

CP. S. Bassianus eedificat 80 f, 81 abc d. Monasterium S.Pantaleonis Cotoniae S.Bruno exstruit 776 e

Monumentum

dinnitus convalescit 321 c d, 323 b c 386 d, 389 e. Idem Sanctus puellam mortuam resusatat 322 f. Signo Crucis et Corona Mamana xnfirmos sanat et varia edit miracula 324 b c, 325 b d e. IgnotcV Imguce Indis
utihter priedicat 325
c,

S. Clari Raguiniaci in dicecesi Venetensi monstratur 62 f

'

Morborum variorum curationes S. Robertipa

trocinio

i4 6 et seqq

Mores S. Francisci suaves absque fastu 236 b Mors pia Caroli V imperatoris 261 b c. Mors

382
e

d.

incedit

mnoxius

Inter feras
ci-

piorum solatium nostrum

S. Ethelburgee

est 273

e.

Mortis

et in

aquis adnatantem
f.

bis mirabiliter reficit 325

egestatem

Conventus

nummisetiam mirabititer obten-

tempus revelatur 650 e.Mortem cuidam prsedicit S. Bertrandus 398 f. Mortem cujusdam canonici preevidet S. Bertrandus

trandm eumque ad moriendum _ 337 e f, 417 b. Mortis gemi

'

J "J
v

pie disno

n <*
,

"F^( & _.,/,

_te
rMfcfcaifHr

ius

7"

cm

459, 460, 461. Puer g rosartum mater imposuerat, adJam remcalur ibid. f. Catta-, (a

J%Z

,,

^
/'..e.*
'

Oculorum

'

'

*7^*i*.

,.

~'~ w "* ocuu6

hhus Joannis Armencml

valescit lbid.
e.

loia.c.
*..__

W.

""
,_

wjw

s -7

.1

m
co

Fj MS Hieror>,m,i nh

nti. 8. Patrocli

_&r___s\_??

<'""

___??_=?
tomortuus,^./;7r/^y>^_&
it. ibid.
f.
,
,

...

'

-"n. OKC6C.?
,

;/r^m;> /^/,7 >;

m cacabum aqua plemim delapsa

e
b
/joc
c.

Jtoutfe

;/

Flandria infans et mortua

exhibuil
e.
1.6]

.S sti
horns asstduitate
,,,

,,',.

extracta, se vivammox Pi^to mortuaSS. iW<7_m'i

merihs ad vitam rerocatur 550 e f Mor tuus/ere /n.er 5. Gummari mer itis sanus evadit 691 e. Morti proxima mulier ad samtatem redit ejusdem Sancti auxitio 693 a

^ocwrwm

abeodemSanctodioisolita
Oration, gravi Vudolpl conatur 8. Brtmo Ordine. .,__ Religiosos
,., ,.

,,

Mortnuspene
lbid.
f.

infans, voto B. Jacobo faclo incolumis redditur 801 e sicut ; et midier

U|

Mortuus S. Bertrandus midtis appa428, 429

BertrandusW,

8i8

,,,, colebalS, Ordinis Discal

Mulierum consortia devitat S. Alexander 823 c. Mulierem impudicam ad frugem reducit S. Bertrandus 340 c, 341 c, 405 c. Mulier
S.
_,

rumfuturosprogressusS. Thtm mnctus mdicat

Gummari meritis ad Deum

controversa
687
f

panem
JL

Musica cceleshs apud corpus S. Bertrandi auditur 353 D Q

^

multiplicat S. Bertrandus Panrs, quos S Joannes

Ms
/;

ad egmos

bat,

invidis lapides apparuisse dicuntur

N
TV^Taufragio quinque viros S. Joannes -L^ pit 142 b. S. Columbam naufrag-io
erilibe-

Paralysi laborans mulier

S Roberti precibus
.

rat S. Cannicus 645 c d. Naufragii pericido S. Bertrandi amicus, eo succurrente, eripitur 385 c. Alii eamdem protectionem experti

sanatur 148 b. Paralysis S. Alexandri auai ho curata 831 e. Paralysis S. Bertrandi mentis sanatur 866 e m.i
i

Partibussccrc^^c.C5ttccwmY
dus
Partu

8.

Bertran
|

)l(

886 a b

periculosb liberatur, auxitiante, midier

S.

Aleooandro

Nefario

Alexander 819 b Nominis Jesu et Mariee cidtui valde addictus erat S. Bertrandus 342 e f
S.

veniam dat

Patientissimus in grarioribus infirmitatibus

S. Bertrandns 845, 847a,870 c d, I24c Pauperes quomodo sublevandi 207 a. Pauperi bus condolet S. Rolwrlns <. li raupori bus largiter subrenit S. Bertrandus d, Paupertatem imprimis sectentur monachi 657 a. Paupertatisflww-.^S'. liohc lusntiuict
I

Novemdialis devotio erga S. Bertrandum contractionem cruris depellit 446 b

Novitiis p.\a?/_ c_i.m fuisse S.
,

BertrandummoNovitios

leste fert

diabolus 395
S.

a.

amorem

Bertrandus 375 d e. Novitios rigidissime regit acpaterne fovet S. Bertrandus 313 c. 376 d. Novitiorum contemplationes improbat 376 f. Novitiorum minimos etiam defectus severe castigat idem Sanctus 376 c et Novitiorum tentationes noscit 415 b
;

Dei preecipue edocet

146

Peccata sibi fuisse rcmissa,

Ber trandus 400 c. Peccata aliorum cognoscit et in proprio corpore eluere nititur idem Saninlelligit 8.
;

ctus 405 a b c arguit

peccatores publicos sortiter

L12
t

Pecuniam, quam sibi Religiosi servaverant, indicatS. Bertrandus 894 _ Pedes S. Bertrandi quibusdam osculandi divinitus offeruntur 426 o Periculum evasit quis, facto S. Bertrandovoto
'

bedientiae dutcissimos effectus S. Jacobus

consequitur 797 c d. Obedientia fulget S. Jacobus 797 b c. Obedientia singidaris &. Francisci superioribus exhibita 282 c d,
283 ad a d

361 a. Periculo

grandi canonicus,

S. Ate-

xandro

invocato, liberatur
ooi B57

Perseverantia orationis eminet abbas S. Tho-

mas
Peste

;1 ;i

regidari omnibus przelucet S. 396 f Bertrandus Obsessos a malignis spiritibus quatuor liberat S. Robertus 148 b d
Octobris

Observantia

laborantibus subvenit S. Franciscus 266 f, 267 a

Phreneticus, S. Joanne invocato, ad

redit
) | ..

mentem
I4i e
Pietate

Tomus

V.

INDEX MORALIS
Pietate insigni <vgrotans aliis prdelucere stu-

328

b.

det S. Berlrandus 347 e. Pietate sua et fortitudine pericula ReipubliccV imminentia

S. Bertrandus
Eeliquias S.

Eehg-iosum statum, mult'S

P ersu adet
b Mulieri

sedavit S.

Bruno Brimo

776 b

Bertrandi oculis aff in partu taboranti subreniunt

Piraticas triremes

orans arcei S. Aiexander

823 f

Pleuritidem sanatS. Bertrandus 446 f Pluv/a divinitus obtenta, uberem messem pro-

ciorum m omnibusfere

curat S. BertrandusSSG a. Pluviam precibus obtinet idem Sanctus 419 d. Pluvia obtenta aut nimia compressa SS. Nigasii et Soc. auxilio 557 e f Poenitentia? operibus vacabat S. Bertrandus 318 b Pompam exteriorem humilitate cordis S. Robertus temperat 147 b Prrecones fidei in Indiam missi 260 b; ad sEthiopes Japones, in Insulas Fortunatas, in Floridam 264 e, 2(i5 a b, 267 b c d Przeg-nanti mulieri opem fert suis retiquiis S. Franciscus 230 d. Pluribus subvenit. S.
y

/60 huc etiam S. Pantaleonis asportandas curat S. Bruno 776

-

Belan ecclesns asservantur 53 fLeodii 55 Bohemia 55 d,- in Lusitania 56 b et 6, \l spaniaWef. Reliqui* S. Gummari, monente, Liram transiahv 687 b c \\ r quiffl S. Patrocli Coloniam transtaix 759

illustrioribus

b^
So

reliqni,:
e

quaque colligit reliquias S. Bruno, baculum etcatenam S. Petri,

Und
scitieet

masSSEUsn.Privati, Gregorii, fom et Evergisih 777 e,- nec inhis rendismodum excessit S. Bruno;

sacras exu

SE
m
inquireli

Bertrandus 315 b

c,

31

(i

c,

3*32 d,
f,

338 b,
f,

379 b

3S9

399 a
f

Precibus S. Francisci

quidam episcopus ad
257 d e

meliorem viiam conversuS

Presby ter carcere detentus, S. Roberti nomine invocato, tibertati redditur 148 e Probationis domus exstructa Brun% 217 c NolcV, in urbe S. Angeli ibid. e Procuratorem nimis lenacem docet in Deum fiduciam S. Bertrandus 316 a Professorum domus Soc. J.. Valentiae fundata, UUjssipone 216 d e Propinquorum immemor S. Franciscus 287 c
:

d,

288

ab
e.

Prophetia?

domo

fulget S.

Bertrandus 413

Lcvta cuidam dominse, Religiosis calamitates, aiiis obitum, cvgris sanitatem futuram, quibusdam secretum nuntiat 41* 415. Propheiiae spiritu S. Cerbonius claret 95 a. Prophetico spiritu pnvditus S. Joannes
,

qucvdam quas S. Gereonis fuisse plures putant, S Norberto concess3e 53 a b. EeliquiaB, quas quidam S. Gereonis esse credunt, ad Trudonense monasterium transferuntur 53 c Beliquia S. Tancluv in urbe Tricassina honoratce 120 e. Eeliquias SS. Victoris et Sociorum in civitate Sanctenses venerantur 45 e. Eeliquiae Sanctorum in hoc vittv exsiho tanquam pignora nobis a Deo relicta 284 d. Eeliquias S. Ignatii transfert S.Franciscus 219 e. Eeliquiarum pars sub S. Gereonis nomine PrcVmonstrati in dioecesi
.

sanctus PrvsuJ 777 f. Eeliquia,, ut fertur, bb. Gereonis Sociorumque Colonise Aqrw puicv asservatcv 49 d e Eeliquia*

quus debitum cultum exhibendum curat

Laudunensi ei Fioreffuvin dicecesi Namurcensi asservatcv 52 f. Reliquiaimm S. Cerbonii porliones Parisiis asservahv 89 d. Eeliquiarum S. Ludovici contactu multi vidneribus etaliismorbis curantur 360 et seqq. Eeliquiarum S. Nuncii pars in
ccenobio

mortem sibi instare prcvdicit 143 c d Puellam a peccato prohibet S. Bertrandus, ijjsius conscienticV statum ei aperiens 405 d Puer a cotubro ittcvsus S. Gummari intercessione 685 c. Puero illustri, graviter et variis doloribus affiicto, subvenit S.

Gembiacensi asservata 125 c. Eeliquiis S. BertrandiHispaniarum rex quodamincom-

Bertrandus
b.

362 d e. Puer, in puteum lapsus, illcVsus extrahitur S. Alexandri meritis 832

modo liberatus 447 e ; utcera fugata ibid. f visus restitutus 448 a d variolx sanatev ibid. b,- lethargo oppressa animi deliquium
, ,

Pue-

rorum institutio multum ReipubliccV utilis f. Puer, pustulis affectus, sanus redditur, S. Atexandro invocato, 832 c Pulvis, circaputeum, in quem Sancti Thebxi
242
projecti fuere,
cottectus,

passa et membris impeditus sanitati restituuntur ibid. cdef; dentium dolor, grave
digitis

malum,tuxatumbrachium,pleuritis
,

depuisa 449 dolores colici, gemv apostema pelluntur 450; laterum dolor, morbus immedicabiiis, uberis matum et sanguinis ftuxus
diffugiunt 451. Eeliquiis S. Bertrandi apud Sinas pcpercit ignis 466 e Eenum dolorem sedat S. Alexander 829 f Eevelationem habet S. Franciscus Borgia de sociorum salute 219 f. Mortem patris S. Ludov. Bertr. noscit 311 c d. Eevelationes
novitiis factcv

capitis

dolorem

sanat 40 c Pulvis sepulchri S. TanchcV fluxit sanguinis iaborantes curat

Purg-atorii

pamas luentem
a,

dus 331
ctus

39S

c.

P. Benet 314 r\ e Pustula venenosa mulierem iaborantem sanitah reddit S. Bertrandus 438 c d

animam

121 a liberat S. BertranPurg^atorio eripit idem San-

S.Bertrandohaud gratcV sunt 37Cef

^que
-90

"p

^?
f.

repemant

ebus recens natis proprium perpetuumaccidit, ut vmutos et adversarios

t

Eosaria corpori S. Bertrandi applicanda offeruntur 430 a ; per ilia multa prodigia fiunt 457 f. Eosariis, qu cv S. Bertrando usui fuerant, miracida varia patrantur 457 f

^V^^PerPetMet martyrium
Eehgiosos oportet

cettcv,

quam colloquiorum cum

amantiores esse
secularibus
Sacerdotes

IN
S

TOMUM V

OCTOBRls.

Secretn,

v
'

'

nndusetm.
,1,0-

oat ">.Uiiscogu;
Seculariunu,,,,^.,-,
,

..

Salutem projimisiBce^^y-

243 f

.,,

Sediti m

,W,
P
''

;,s,.

bertus
Sepultis,

jn*.
siti

seobtaturumpromittns qutdcm, dimnttus convaluit l+s a simifi beneficio donantur duo alii i n extremispo.
ibid.

ww.

1;

Signo,

10]

,,

trandvsm
dus

f Sanatur puella febre laborans, adhibitis 8 Borgixreliquiis 230 e tfew m'

^ma
;

WS.
;

h S' s685b.8ienocr cohibetS 890f,418 C| 119 b u

"

rantes ibid e f sanatur ofe, p< 06 /Urfin L parothidempericlitabatur 231 d. F^nori u dofo/* ttfKctii*, flnw 5. fiertraw/i efaAm. 0S(, " sanatur A^/fe&n, dentium ; f' dolore, Apostemate; vomitu aUisque malis Bertrandi ^ritis eurantur 359, 360 Tres pueros sanat 5. Bertrandus
;
-

'

'-./.,,./...:

,;.::."/'

^TX

Sod-.a.is.,,,,,,,,.

^tMmensepromnUatPiusV
S

lteri ""-"

puettam sanitati reddi* 349 c Lateris malo, fluxu sanguinis, mentis angoribus scrofuhs, uberumdotoribus, capitis vulnere et oculorum morbis laborantes S Bertrandi reliquiis et meritis curantur 361, 362. Strumis laboranlem sanat S. Bertrandus 419
347 c
.

Spina dorsi ruuta

gnttbusravetS.Brunlmt S r
.,
1

'

S P le dore/^e

^A.5erfran^ftt miYur

^^^

420

a.

Lethale vulnus
peltit,

et variolas,

sanguinis fluxum et ischiadicos dolores sistit 420 f qua ipse carebat, aliis sanitatem dat 423 c. Puella nobi;

contagiosum

malum

Stomachlrfo/0,0,

^~^
q u buperbia

/tytf

ftww^
1

y.

588 e Robertus
1

rem

morti proxima a S.Bertrando sana redditurM f. Odoratum reddit, nariumfcetolis

^nsanatxadsepidcrumSJWt,,,,,!
f,454df,455c4:,.; ..iw,sa,
(

;,,,,,

pellit,

malum ventris fugat, visus

^tooomniumvirtutumincumbitS.Bertran
dus
a ter ,; Supplicationes varise , quibus S. ictoris ret Imisesolemnintucircnmlat.v fucrunl 15,
,,,
\ ,

cseco

restituitur 430, 431. Moniates plures sanat 436 f, 437 a. Oculorum et melancholice mor> bis affectis opem fert 441, 442. Sanationes

ommum

878
ritioru,,,

variseadsepulcrum S. Bertrandi factee 453. Offerens quismulta donaet gallinam, ad sepidchrumS.Zenaidis, Sanitatem recipit 509
negra fcemina, surdus, brachii dolore affectus S. Nigasii reliquiis curantur 541 c d. Varii variis morbis afflicti S. Gummari
e
;

Shipplicationibus

puMfefe

pie

interest
c
,

Alexander c Surarum ^or

t

2jJ c

S.Alemndn auxUio

sedatus

SmfasetmutusS.Gummarimeritiscurantur
688d
e.

precibus sanitati redduntur 689 etseqq. Securipercussus, gravi vutnere leesus. S. Roberti meritis sanatur; alii genibus, pede,

Surdus meritisS.

reciP U

Gummar, auditum
<iss e ,690c

manu,

capite dolentes sanitatis beneficium B.Robertiintercessione recipiunt ibid Pari beneficio donantur oculis captus, qui tres

costas sibi ruperat, duo genibus attracti, oblatis cereis et voto emisso 148 b c d f JEgrum solo affatu sanat S. Bertrandus 398

'-pempestatemmam S. Cerbonius sedat 97 a -l Templum in honorem 8. Bassiani ab imTerrai

peratore Marcia no erig it ur s motus S. Francisci patrocinia sedantur

, 1 1

fratrcm quemdam sanitati restituit B. Jacobus h Sanctorum imagines unoquoque mense forte a S. Francisco eductee 236 b, 284 d e Sanguis ex imagine crucifixieffusus 202 a bc.
f,

585

I.

Tibia sub Gereonis

nomine

in EsCorialensi 8.

Laurentii monasterio in Hispania honora tur 56 e

Sanguinis effluvium, opem ferente S. Bertrando, sedatur 457 a Sang-uinis/fwaws, S.

Timor in martyre ad tormenti conspectum exortus Sanctitati ipsius non offlcit 7s b. Timore Judiciorum Dei S. Franciscu. ad
hucjuvenis, concutitur
ciee,
:,r,
,

Alexandri meritis compressus 830 a. Sanguinisrivulum de pane fluentem quidam Religiosi conspiciunt

Tirocinia Societatis Jesu exstructa Vilta-gar-

Villa-Regii 215 a

b.

Novettarw, Toreducan-

645 e

naci, Ronici' 217 d

Iu singidis hujus Socie-

Sapientia Dei in rebus creatis admirabilis 239 c d. Sapienter se gessit S. Franciscus in mulieribus, officii gratia invisendis 237 e. Sapientis est omnia prius consilio experiri

tatis provinciis exstiteread Tirone

264 cd Tubere brachii laborantem S. Bertrandus

dos

domus Jussu

S. Francisci

sanat
ventriset cqpitis Q S, Bertrando curatur 445, 446 c. Tumor capitis et gut51i a turis, S. Nigasio invocato, sanatus Translationes varise reliquiarum S. Victoris
15
a

quam armis

289 a
425 c

Tumor brachii,

Scapulare S. Bertrandi miro odore fragrat

Scientiarum radices amarse fructus dulcissi-

mos

efferunt

237 b

"

l~)

a.

Translatio

tate

Nannetensi Andegavum 03 reliquiarum S Teleehildis 115

'.

1NDEX MOKALIS reliquiarum S Clarie civiFuturum cujusdam fratris pericu li

f.

Translatio
f.

S. Ludovicus Bertrandus 311 d

m videt
312
/*'
(

B. Ro-

berti

Ariminum

Cujusdam patris animam inpurqato^

148 a

V
Vaticinatur absens S. Franciscus puerum
plio suo natum 285 b. Marcum fratrem aliquando ad Indias profecturum, edicit
ibidc. Ucooris mortem

divinitus cognoscit 318

borantem videt S. Bertrandus 3U /eT*" det dcvmonem sub pauperis veste latitau idem Sanctus 317 c d e,- et morter mulierL
e.

Bertrandus videt 318

d,

cuidam

viro prsedicit

S. Bertrandus 315 d e. Mortu<v cujitsdam salutem dcdarat et futurum filiorum ejus statum preedicit 379 d. Quale vitcv genus ample.rurus quis sit, ei vaticinatur S. Bertrandus 320 d, 333 e , 415 d. Privlato ablatam dignitatem reddendam esse prsenoscit 331 f. JEgrotantem muticrcm, adquam vocabatur

rum

Bertrandus et mortem abseyitis cognoscit c. Futuras in conventus regimine molestias prospicit idem Sanctus 331 a etsecreti consitii divinitus conscium seprobat33\ be Fratris Loret nuper defuncti salus S. Bertrando revelatur 332 e f. Cladem
S.

peccata oblivione prcvtermissa et duobu fratribus secretum indicat 328 d e f 309 Morbi cujusdam causam divinitus edocetur
329

Secreta cord?\ 379 a ; confitenti

Lusitano-

S. Bertrandu.s,

336

f.

morituram prsesagit 332 c, Alteri graviter .vgrotanti sanitatem

promptam prasdicit 334 f, 336 f. Modicam messcai futuram indicat 336 f. Morbum regis nuntiat 337 a. Suam mortem pr cvdicit
prcvdicit 337

dam Franciscani

nosrit 334 d e Mira visione recreatur 335 a b c. .337 b, 341 f Defunctum videt et Missam p? eo celebrat S. Bertrandus 340 b; 401 c. Mira cujus-

et

regis

mortem absens

mortem canonico Ambitioso religioso defectionem a statu suo vaticinatur 339 c; alteri infortunia nuntiat 340 d. Variis claret vaticie.

337 b, 350 b. Instantem

visiopost mortem S. Bertrandi 355, 356. Visionibus multis recreaturS. Bertrandus 311 f, 332 f, 333, 4^5

416

Visum
f.

cdeca

Princijji icgrotanti mortcra pnv.dicit S. Bertrandus 350 b. Amici 2)ericulum prsevidet S. Bertrandus 374 d. De tribus religiosis varia prgedicit S. Bertrandus 414 a Vena diutissime rupta, voto S. Gummaro facto, subito curatur 696 e Veneno infectum S. Joannes sanat 144 c. Venenum bibit S. Bertrandus in testimonium
389 e Bertrandus apparens curat 445 b Vestis S. Berlrandi contactu oculus male affectus et digiti apostema sanantur 463 c d ac
346 d intentus est S. Bertrandus 408 e Vincula, quibusduoviri constringebantur,
Vig-iliis

niis340, 341 ab,381, 393, 384, 388, 389.

829 a. Visus Ccvco meritis S. Gummari redditus 688 c. Visus merito S. Jacobi caeco redditus S02 e. Visus tribus mulieribus,auxiliante S.
'

Alexandri meritis recipit Visum quatuor reddit B. Jacobus 802

S.

Vita?

Ethelburga, restituitur 651 c rigorem, quem auxerat S. Franciscus, temperat S. Ignatius 257 a b. Vitam amiitere, quam castitatem maluit S. Tancha 121 b, 123 b c. Vitam suam pro infirmo offert S.

verge fidei Ventris tumorem S.

multa et varia fiunt miracida Viaticum pie recipit S. Bertrandus

465, 466

Bertrandus 405 f aulicorum tria, ambitio, invidia et libido 242 a. Vitia oderat S. Franciscus, non homines 242 e Ulceraco^' curat S. Bertrandus 444 f. Ulcera corporis S. Bertrandi meritis diffugiunt 457 c, ope S. Alexandri 832 a. Ulcera crurum, S. Bertrandi meritis sanata 444 b. Ulcera
Vitia

S.

cujusdam sanantur, invocato nomine

S.

EthelburgcV meritis disrupta 651 c. Vincula Gummari meritis soluta 691, 692 a Virgini infelices nuptias prgedicit S. Bertrandus 415 d Viros optimos in consilium adhibet S. Bruno aut ecclesiisprgeficit et a sede dejectos restiS.
tuit 781 b c Virtute eminet B. Jacobus 798, 799. Virtutibus variis episcopus factus S Bruno elucet

Roberti 148 c

Urinas difficultas S. Bertrandi meritis solvitur 365 f. Urinae fluxus, opitulante S. Bertrando, compressus 457 e Urso S. Andronicus objectus non leeditur 583 a. Ursus, cui S. Cerbonius devorandus objicitur, mansuescit 88 a, 100 e Util e fuit et honestum quidquid fecit episco-

pus

et

duxfactus S. Bruno
.

775 f

775 c
Visione coelesti S.
b.

Gummarus

Visionem,

Edwino

recreatur 684 regi oblatam, S. Pau-

Vulncra S.Andronico inflicta divinitus sanantur 573 e f Vulnus palati et gutturis invo. cato S. Bertrando sanatum 446 d e

linus divinitus cognoscit et ad votum imp lendum eum impellit 1 9 b c d Visione S. Vincentii Ferreriirecreatur S. Ber-

tradus 350 b

c.

Animam

rio videt S. Ludov.

patris in purgatoBertr. 211 d, 743 e

.

Alexander Mediola.ni prgedicat 809 e Zdo plenus S. Taso abbas a suis ejectus, et a Papa restitutus 657 e
e lo fervens B.
.

Fl N IS

Bruxellis Typis F.

VROMANT,

via de la Chapelle, 3.

l>

;>

>

: vg>

J2> >^ZIIB>,
K3ffi*

F>

_&>

\2

3>>
>-__>
>

_>

^?
>_2>

>2>
i

i__g^:

>2>

_>>_>1>
'

J>

>>

>
0>____2Q>>.
-3_____S___5__t.

"_
>j>o
3>>d_.

_>

__>Sg3^
__e>.S_t_->
*>___>

:_>>

_3>

_>
,

'

_>

>>3> Z3> 50 > > > > 3

___

__

>>_f]>

>>

>', ">>
ti

:>>_> a.

_S
;

>_>

>

>

__>>________>

_>>>>
3

>

<__>_. J) j),..

^Ba>
^>_>>;___

__^;^g>s.^s
__>

_>
-_>
___>_>

2>_

_5

>>

L2>
,...>>

-> _>

.j>.

>
;

_> _2fr> ^ _3S_0

ao

_> z>
R__g>_2>

>
.>

>>>

->_5>>

r^>> > 3

QffiTSS -3S~3!>

>>_>

>

4 ^^^>3>

_> >>> ___>>_>> > 3__ _>_s> ?' ^fiS^^^-^sB. > s 3_6>i_s __>>.7Z>____8_> m ">'""~_1> _2>>> -^ >>> > __!> !>_>>_
i
_.
,

..

>

> _o>

3_)
tf

>

>

i>

>

>

>'

>>

^3_> > > m_> '_> ^"

_>

1>

>>_>_>

3> >>

y>

_>

> > > _> > __>.)>>

>> > _xo > ~5s >

>
_>
>>_>

_> S

>
,:
.

^
.
'

"_>

__>

^
_S>a

>

>

->>'*

\^>

>>'

^> ,^"^^
>,
>

-_>

) ->

1>V z>> Z>5> 3Z>

_fiD

^
>^
TW>
>"

.3

>
_=<

~>".

'

-_

-_

>

V>.
_!*

> >_2*j
>

__*^
_>

__>

>>

t>_>

->

>
o
l>
.

>>
>.
>
>

->S

!_!_>

^)

2
"2

_>
">>

3 >
_>

__>

_> '_>>

_)

> >_>> >> > >;> >? '^> >0

,

> ">
>

;,

>i
,>

>

) >'>
.

'>'

o ^l > >:>

"> >5
-> _>
>

_>

TgS
L>

>>>

Q>

.y>>^> >53
>

>3>

>
.

>

>
>

r>>>>

>2> I>__I> r>_ ~^_?f?_r__

_>_*__

>>>
VILLANOVA UNIVERSITY
BX4*S5-Ai
v.OM

> >>">
>^B>>2>>>

>

> > > >

>>
>

:>

,)

>

>>

>>

^0S>

^SS>

9346 00067383 2

> > >

>

>

>>>
>

v>>

^^ >^>
>
j

t>

>
>
i

>.
.

>

^>>r>>>>
>

a
>

>

>>:>>

>
> >

>
i

>>
>

> >
>>>>
?>^>.>

>

>

aK>>

>j2

>

>>>

>^> ^>

>>
,

>>>-y\>

>:s>

>

>>

->

>

>

>>>
>

>3 >> >r

Jg> > >>> > >> > J

> >

>g

>=Slp>>>

>

>

>
>>

> > >> > ^> >>-> > > > >>^>>>>> >>> > > > >!>>
>

>

|>

>>

>> :>>
>>> J>)>
1

>. K>
,

>

> > > > ) >> > >

>

>>

>> >

>
-

>
>>

>>j>l>> >> ^>>>5>>> >

>>&>>:>
>

v,>

>

>>

s>>>

>>

>

>

>

>>
>

asr>
>
j

SS >

>

>

>
">> > y>

r
*
>

>
>

>

1>

!>>>)
>
>

2>

>>'

>

5)

>

>'
j>
>>
;

>>x I> Z>^>

>

^
j>
.

>
>
,

> >

3 > r> >

>

>
>

>

>

">
>

^ >X>
>

>
^

>

>;s>
'

>

>T>

>

>

i>^> >

T>v>> > >M > ->>'.'

>
>

>

>

>

>

>
""

5>

>>
>

>

>

>
>.

>)>)

>>>>

">>)>

2>

>

r3Kl> o>7>^>y>^

^>>1>
>3X>)
-

> 3
S
>
>

>>

)>>
)

>
>

>>>

>>

"

2>>^>
32>>>3 32>SS)

'

>>

>2>>1

>

>

>

>

>

>

Ol>
>

")
->
i

>>
>> l>

j>

>

"
>J)
>
!

,>j>

>

>

333B>
> >>i>
>> sa>

^g>

>

">
>

>^3) >>i Ts

>>>
>

g
>>

>0 > >>> ."> >>J>

>>

>
>

>
>

>
>

)-

3 .>

s> jgrs>

Jt
>

>o >>> g

^^^>
>>0
''

>

> >>> 1> >>> >>> > > >W> > .> > >> >
>>>

> >

g>

>

'

>>!> >
>^>>

2> >>>>>
>> >
>>

i>v>>

> 5>

>>
>
-

>

> !>">>

->

>>^3>>
3K>

t>

^3>!>^>>l>

>/

Z
>
^L>
^
)

>>
,

>>

>

> ^ ;)^>
,
.

i>

>
>
) >

> ' v
^>

o
'

> >

> >
?
->

>>
> > j>

>

;ys>

->
;

>P-P

>
>
>

>>
>

>

> ' > >

'

>>

>

>

>

>,

^>>3J>ZS>>

>^ .3^. >^ >

>^ >^> >>
^>

>

> > > >>> >>> " >> > > >>^ >>
>
r>

>
r^

j> s>

^>

>>
>

>

> ^^^

> >
>
'

>^>>>
>>

>3> Z
>
.

> >

>

i
-

>

>

>

>

>>

>

> > > > > > > > > >

>

>

>i>

>>

^3>

>>
>

>

>

J>> > >> >>> '>">

>)

>

_>.

>

> >
>
>

>

>

2
>>
> :

L>

>J>

>> ) 2> > > >

J>

> > ">

>> )>

>

> '2>
>

>
>
-J>

J>

>
>

>

> <

>

. ^> .>>
.

i> >>>

^>

, >

> o >
>

s>

>>, >>,

>>

>>

>

> > D^, ^>3

>

>>.

"$>> >j>
,)

>>> >>..>>

>">