Вы находитесь на странице: 1из 640

'

Digitized by the Internet Archive


in

2012 with funding from


University of Toronto

http://archive.org/details/scripturaesacrae09mign
-

/en
d* l'rUtUut Cathoiiq

DE PARIS

ELENGHUS
AUCTORUM ET OPERUM
QUI IN HOCCE VOLUM1NE CONT1NENTUR.

SANCTIUS.
i i

In

primum Regum librum commentarium.

CALMET.

- SACY. - CORNELIUS A
Varias annotationes.

LAPIDE. - DUCLOT.

SANCTIUS.
In 96cundum

Regum librum commentarium

septem prima capita

).

CALMET,- SACY,- CORNELIUS A LAPIDE,- DUCLOT.


Varise annotationes.

INDEX RERUM.

in via dicta d'Amboise

hors

la barrire d'Enfer.

SCRIPTURi SACREE
EX COMMENTARIIS OMNIUM PERFECTISSIMIS UBIQUE HABITIS,
ET A MAGNA PARTE EPISCOPORUM NECNON THEOLOGORUM

EUROPE CATHOLIC,
UNIVERSIM AD HOC INTERROGATORUM
,

DESIGNATIS,

UNIC CONFLATUS,

Plurimis annotantibus presbyteris

ad docendos

levitas

pascendosve populos

alt posais.

ANNOTA VIT VERO SIMUL ET EDIDIT


J. P. M****.
EDITIO NOYISSUU.

TOMUS NONUS.

IN

PRIMUM ET SECUNDUM SAMUELIS, COMMENTARIUM.

SIVE

REGUM, LIBROS

VARIJE ANNOTATIONES.

BIBLStrfCA
^r--|

^avienstj

W^
^

PARI sus,
APUD EDITORES,
IN VIA

GALLIC DICTA:

RUE D'AMBOISE, BARRIRE D'ENFER.


1840.

9L
t Crutitut

'10'ique

li?

SANCTII VITA
Sanctius (Gaspardus), uatione Hispanus, paest, die
tis

16 novembris, anno salutis 1628, ta-

Centumputeolanus, annos septemdecim natus, adjunxit se Societati Jesu, et annos


tri

75.

Scripsit Sanctius
libros

commentaria

1 in quatuor
et qucc, do-

triginia

humaniores

litteras docuit.

tenebris

Regum, qu nunc edimus,


alia

tandem in lucem eductus,


tione grammaticae ad

videlicet tradiin

ctorum sentenli, inter


tiiin

sacrorum voluminum
ut

his de libris

omnium interprecommentaria, primum facile


libros

Complutensi collegio interpretationem, tant


glori

locum occupant; 2 in

Ruth, Esdx,

huic incubuit muneri


fuerit,

Compluto

Nehemi, Tobiae, Estheris


5 in Isaiam
6 in

et

Machabaeorum

Madritum accitus
cis

in

Academi Regi
facto legendi
et extinctus

3 in librum Job; 4 in Cantica canticorum;


;

Scripturam sacram princeps expositurus. Pau-

Jeremiam ;

7 in Ezechie-

ver post septimanis,

nondm

lem; 8 in Danielem; 9 in duodecim prophetas

studio,

morbo repente oppressus

minores

10 in Actus Apostolorum.

GASPAEDI SANCTII

i. Quis
-.

horum librorum

rus
seriptor.

lib.

6 Orig. cap. 2, ubi etiam addit, ab eo

loco,
nihil

in

De auctore horum librorum

habemus

texuiese
libri

quo desiit Samuel, historiam perregem ipsum David. Cmque variis

certum ex Scriptur ; neque auctores, qui variis

ducuntur conjecturis, quidquam afierunt,


divinando. Sed illorum plerique in eo

nisi

illi conscripti fuerint, redacta tamen illorum scripta dicuntur in ordinem, et eo modo digesta, quem nunc habemus, sive Je-

consentiunt, qud

longum

illud

non ab uno, sed pluribus opus contextum esse putant. lu


lib.

remi

san Gregorius in Prologo ad

Regum

(1), qui ultimam regum aetatem consecutus est, sive ab Esdr, qui, ut alia plurima, sic etiam regum historiam ab aliis acceptam et

Athanasius in Synopsi; Abulensis super Pro-

conseryavit ipse,

cm pen cum

civitate et

logum Hieronymi Galeatum

q. 59.

Est autem

communis omnium ferm sententia, Samuele scriptum esse librum primum, ad caput usque
25, ubi de illius agilur interitu.

templo periisset, et confusam ante, et ex variis scriptis concinnatam, in meliorem ordinem


coegit.

Neque deest, qui

id

Ab

factum esse pulet

eo loco,

ab Ezechi rege,

usque ad finem

libri

secundi, Nathan et

Gad

videntes, id est, prophetae, scriptores existi-

regum pen extrema tempora pertinuit. Scripsisse autem plurima, et ab aliis scripta collegisse docet
cujus setas ad
(1) Grotius prodit

mantur. Argumenlo
cap.

est illud

lib.

1 Paralip.

29, in fine

Gesta autem David rgis

ab Judaeorum doctissimis

priora, et novissima scripta sunt in libro


lis

Jeremiam
Samue-

credi, cujus se stylum in opre sub-

viderais, et in libro

Nathan prophet, atque

in volumine

Gad

videnlis, universique regni ejus,

odoratos conhdunt, ejusque nomine laudari testimonia in concilio Francofordiensi (*). Idem etiam auctor alibi observt mensium no

et fortitudinis, et

temporum, qu transierunt sub

mina, qu in libris Regum leguntur, auctoris recentiorem atatem prodere.


* ( ) Nil taie invenitur in geminis conciliis Francofordiensibus.

eo, sive in Isral, sive in cnnctis regnis terrarum.

Quod diximus de Samuele, docet etiam


s. s.

Isido-

IX.

IN
lib.

QUATUOR LIBROS REGUM


Ego de regum
gests,

M
regnorum, aut temposic

Sixtus Senensis,
chias.

2 Bibliothec, terbo Exein


fine

Qu de

re nos etiam aliquid iu nostris


capitis

rum

statu,

conversioneque multiplici,
,

cen-

Commentariis in Isaiam

38.

seo, et scriptam antea

et postea

digestam sa-

Vide Sixtum Senensem, verbo Samuel,

et Isi-

dorum

lib.

2 Orig.

c.

Joannero Driedonem
1.

cram Historiam. Primm non puto regum temporibus, eo saltem in statu, quo res erat
regia composita, et inducta publicarum

de Scriptoribus ecclesiaslicis
(1)

1, c.

(1).

Sed

futiles

horum omnium sunl conje-

administratio, defuisse, quibus id esset


negotii, ut quse diebus singulis

rerum datum

cturai; quin et totum opus unius esse auctoris creditur, non quidem corevi, sed qui relictis

histori vide-

aliorum commentariis usus fuerit, ita tamen ut iis in unum corpus digestis, nihil addiderit nisi latiores quasdam explicationes, de reliquo vel ipsis primigeniis vocibus servatis. Constans ubique stylus, elogia Samuelis, rerum connexio atque perptua sries, testimonia quaedam aliorum laudala, annolationes'historiis quibusdam adjectae, aperlissima sunt hujus rei argumenta saep phrases quaedam occurrunt, quae auctorem coaevuni produnt, alise ver quae receniiorem. Ita legitur sub Heli summo sacerdote Sermo Domini erat preliosus in diebus Mis, non erat visio manifesta. Qu
: :

renlur non indigna, commentariis, id est, po-

sterorum mmorise commendarent, quod currunt posterions mmorise, quibus mandata


fuit

publica cura, et

communium rerum

ad-

ministratio.

Sic san Fabianus Papa septem

designavit subdiaconos, qui res gestas marty-

rum totidem notariis scriptas colligerent. Apud Persas id in usu fuisse satis indicat Persarum princeps maximus Assuerus, qui
acceptum

Mardochaeo beneficium,

et in re-

igitur aetate scriptor operis vivefaat, prophtise donum erat frequentius; quemadmodm fre-

gium caput eunuchorum insidias, in commentarios retulit. Sic autem Eslher cap. 2 Blan:

quentissimum fuit post Samuelem sub Davide caeterisque deinde regibus. Ejusdem historici
aetate urbi Bethel

dalumque

es-t

historiis et annalibus

traditum coillae
,

nomen

ram

rege.

Quae

porr

historiae

erat Bethaven,

sive

seu,

quod urbi nomen inditum est per contemptum,post conslitutum in ill Jeroboamo vitulum aureum. Tandem narrans auclor, excurrisse Davidem regionem Gessuri Hi pagi habitabantur in terra et Gerzi, noiat
clomus iniquitatis,
:

annales fuerint, explicuit postea cap.6;ubi

enim Vulgatus habet


ferri

Jussit (Assuerus) sibi af,

historias

et

annales priorum temperum


[ivr^o'auvot
'nu.epv.

graec est,

^pa^aTa
:

Quod
vo-

aiiiiquiliiSt

pti.

Ex quo

euntibus Sur usque ad terram /Egyintelligimus, di anle auctoris

Lalinus reddidit

Litleras memoriales dierum.

Hse ver litterae sunt, quae ephemerides

setatem totam illam regionem eversam in solitudinem redactam fuisse. Alibi etiam prodit, arcam Domini ad aetatem usque suam mansisse in agro Josue Bethsamitai; et paul infra de Samuele loquilur tanqum de viro falis functo, cujus ipse laudes in rcgimine Israelis prosequitur. Quis autem in aniiuum induxeritta]u de se Samuelem scnbere vel cogitasse, vel piHuisse ? Haec plan sunt, quae auctorem coaevum, quaeve receniiorem produnt. Alibi insuper narrt, urbem Siceleg souper in potestate regum Juda mansisse, ex quo, inunere Achis rgis Philislhaeorum, David urbem illam in sedem obtinuerat quae scriptoris observatio
:

cantur, id

est,

singulorum dierum observa-

tiones, quae diaria, sive

commentarii dicunlur,
qui

quales Julius Caesar scripsisse proditur,

Commentarios
rum, mmorise

edidit, in

quibus rerum gesla-

grali, capita notavit, et quaeillis,

dam minuta,
bcllicis

ut deinde ex

cm

rbus

aliquid esset otii conseculus,

histo-

riam texeret, ex quibus resecuisset aliqua, quse


nite et

eamus ad Videntem ; qui enim Propheta

salis insinut,

indiclum jam inler rgna Juda


;

(Hebr. Nabi) dicitur hodi, vocabalur olim Videns. Porr Videntes appellabantur Prophetse,
Salis et Samuelis aetate; utitur autem scriplor allero, quod ipse Samuelis aetate recentius nomen agnoscit, nempe Nabi, sive Propheta. Erat igitur scriplor Samuele recenlior. Tandem librum Justorum laudat; ita enim de Davide habet Et prcepit ut docerent (MosJuda Arcum (cantici funebris titulus erat pro Salis nece Davide exarati) , sicut scriptum est in / bro Justorum. Quis, rogo, coaevus auctor syn:

et Israelis divisionem

et

quanqum

tribus Si-

meonis regno

Israelis accenseretur,

urbem

ta-

men

Sicleg in e tribu silam ad reges Juda

pertinuisse.

Paria etiam animadvcrtere licet, cm, narDavidis legt;, qu quain prsedse portionem constitueratmilitibus,qui ad impedimenta remanserant, eseterisque qui in [>ra*lio dccerFactum est hoc lrant, tandem concluditur quasi lex in Isral ex die ill, et deinceps usque in diem liane. Haec plan nec Samueli, per hnec tempora jam vit funclo, nec Natbano et Gado, sub Davide viventibus, conveniunt. iNotal etiam idem scriplor, Dagonis sacerdotes, ne ambulent in limine templi, rcligione prokiberi, memorcs quid idolo acciderit coram arc Domini constituto id autem, inquit, servant sacerdoles illi usque in hodiernum diem. Scribebat igitur di post cam aetatem. Addit Otim in Isral sic loquebatur unusquisque... Veral
:

chronum opus testem laudarel;cm maxime opus illud neque majorem qum ipse auctor
habere posset auctoritatem, magis haberet exploratas

neque res

illas

Dis ita constitutis, tria colligere posse vide1 Quatuor hosce libros ex originalibus authenticis, et coaevis monumentis fuisse digostos. 2 Operis auctorem coaevuni quidem

mus

non esse, ac scris, incerlum tamen quo tempore, scripsisse. 5 Quis polissimm auctor illc fueril, lalere. (Calmet.)

13
fortass historica ratio, aut leges

PROLEGOMENA.
non require-

*4

Josaphat filium Ahilud, et Saraiam scribam,

rent.

Idem porr

fecisse tradiiuv Tiberius Cae-

habes

lib.

2 Reg. cap.

8, in fine.

Ad

alteruni

sar, de quo Suetoniusin ejus Vit.

Ex

talibus

illorum pertinuisse videtur rerum gestarum in

porr Commentariis

alii

materiam assuropse-

Commentariis conservare memoriam.Sed hanc


sibi

runt, quani ordine historico posteritati traderent.

curam

rege

demandatam assumpsisse
et

vi-

Habuisse Augustum Caesarem diurnos

dentur duo prophetae Gad


quae Samuel non potuit,
didisse dicuntur.
vixisse

Nathan qui, ul

coniraentarios tradit in ejus Vil Suetonius.

paul ante diximus, Davidis geta novissima,

Extat apud Lucianum in Demoslhenis Encomio

monumenlis

ipsi

pro-

colloquium Philrppi Macedonis

cum Antipatro, quod se descripsisse dicebat ex Commentariis doms regiae. Cmque hoc principibus
familiare fuerit, ut Budaeus docet in lege

Cert Nathan

familiariter

cum

David, et ipsius consiliorum fuisse


lib.

conscium, ipse indicat

3 Reg. cap.

1.

Cm
Adohoc

aliis

enim rex

populari turb salutatus essel

Abesse, ex quibus caus. major., ubi aliquot ad-

nias, dixit, quasi id sibi

celatum ferret moleexivit


?

ducit exempla,

non

est verisimile id ab
esse.

He-

st

Numquid Domino meo rege

braeorum regibus omissum


crebr audimus in
commentariis,
lihris

Et quidem

verbum, et mihi non indicsti servo tno

Regum

aliquos fuisse

Post Davidis tempora, verba dierum,


diaria, sive

id est,

quod

aliquid indicat institu-

ephemerides Salomonis scripserunt

tum, ne rerum gestarum excideret memoria.

Nathan, qui
vidi parenti

eamdem operam
lib.

scriptoriam Da-

Quod etiam
lixus libris

aut probat, aut indicat titulus praesic habet, dibre

navaverat, et Ahias Silonites, et

Paralipomenon, qui
id
est,

Addo, de quibus

2 Paralip. cap. 9
et

Reti-

ha iamim,

verba dierum, quasi dicas,

qua operum Salomonis priorum,


scripta sunt in verbis
bris
lis

novissimorum
li-

diaria, seu singulorum

dierum observationem,

Nathan

prophetee, et in

ubi minutim notantur plurima, quae in historiis

Ahi

Silonitis, in visione

quoque

Addo

viden-

omitti

plermque soient, lde autem Seest,

contra Jroboam filium Nabath. Haec porr


illa
:

ptuaginta convertcrunt, Paralipomenon, id


Relictorum, quia in

scripta

esse

videntur,

quae

1.

3 Reg.

1,

duobus

iliis

libris

multa
omissa

dicuntur

Liber

Verborum dierum Salomonis.


1.

dicuntur, quae in quatuor libris

Regum
ille,

Quod

putat Theodoretus q. 57 in
1.

3 Reg. et

sunt, quae in commentariis, seu diariis notala

Abul. in

5 Reg.

c.

H.

fuerant. Quasi diceret scriplor


lator sacer

seu conipisunt ex
illis
il-

<

Ista quae dicuntur,

De aliis regibus idem puto esse existiroandum, tametsi de illis, quibus eorum verba
dierum, sive ephemerides, aut diaria scripta
fuerint, ex Scriptur

lorum numro, quae omissa sunt ex


bis,

ver-

i
i

seu geslis (nam verbum apud Hebros


valet

non constet. Hoc cert

idem
lia

qud

res

seu opus) quae in dibre

iamim,

id est, in

epbemeridas, seu

Com-

Roboam legimus lib. 2 Parai, c. 12, v. 15, quorum opra prima atque novissima notata
de
dicuntur prophetis. Opra, inquit, Roboam

mentarios relata sunt.


In tempore

Saul non puto

aliquem rgi
in

prima

et novissima scripta sunt in libro


et

Semei

fuisse commentariis, quia et brevi vixit

prophet,
sita.

Addo

videntis, et
v.

ditigenter expo:

regno, duobus nimirm annis, ut in


tariis nostris

Commenvi-

Et de Ahi cap. 13,

22

Reliqua au-

super Acta probavimus, ad iilud


:

tem sermonum Ahia, viarumque

et

operum

ejus,

cap. 13, v. 21

Ddit

illis Saiil

filium Cis,

scripta sunt diligentissim in libro

Addo

pro-

rum de

tribu

Benjamin annis quadraginla. Et


illa

phet.

Quod autem

Oziae opra, sive verba die-

postea pluribus ad cap. 13, v. 1. Et

temde

rum
et

Isaias scripserit,

habes eodem libro cap.

pora neque pacata fuerunl, neque turbalionibus aut periculis vacua,


ila

26, vers. 22; item Ezechiae cap. 32, vers. 52,

ut rex

ille

Jehu fdius Hananan Josaphat

rgis,

ibidem

rerum suo tempore gestarum memoria laborare


dbuerit. Scripsil tamen

cap. 20, vers. 34.

ad cap. 25

cum

et

Samuel quidquid est Regum, sicut bisloriam JudiRuth communiler scripsisse traditur.
lib. 1

Haec porr, quae dicuntur verba dierum, seu

singulorum dierum observationes, quae etiam


aliquando dicuntur, Libri Regum Isral, sive
Juda, aliquid esse diversum quatuor libris

Quod
scripsit

atlinet ad David,

prima

illius

tempora

Samuel;

novissima ver Nathan et


lib.

Regum, quos nunc habemus,


sis lib. 2, alia,
lip.

et est

communis

Gad, ut constat ex
in fine.

1 Parglip. cap. ultimo,

scriptorum consensus, et probat Sixtus Senen-

Quis autem Davidi fuerit commentaqui res aut rgis, aut regni referret
est.

verbo Regum

liber;

adducilque inter

riis, id esJ,

quae eo loco videri possunl, illud 2 Para-

in acta,

dbium

Habuisse commentariis

24, in fine, quod sic habet: Porr filiiJoas,

15
et

IN

QUATUOR LIBROS REGUM


terminavit, quibuslibri

16

sumrna pecuni , qu adunatafueral sub eo,et

Regum

finiuntur.

Unde

instauralio
in libro
c

doms Dei, scripta sunt


:

diligentis

non sine

gravi

fundamento conjectant, ab eo-

Regum. Et addit

Quae cerl verba

dem

auctore libros Regum, quo

extremum
valet,

referri

nequeunt ad historiam Regum canoqu lantm ab-

vaticinii

caput

fuisse
si

aut

compositos, aut

nicis Scripturis insertam, in


est,

compilatos.

Sed

haec ratio

quidquam

ut ea quae pressenti Paralipomenon ca-

potis ego dicerem ab Isai quatuor


libros
in

<

pite narrantur, fusis et exactis referan-

ordinem illum

fuisse

Regum digestos. Nam

lur
sint

ut nonnulla etiam in ipsa praetermissa

primm eodem pen modo


pita lib.
Isaiae vaticinio,

scripta sunt tria ca-

ex lus quae in hoc capite vel


>

comme-

4 Reg. 18, 19 et 20, quo quatuor ex

morantur, vel sallem indicantur,

nempe

36, 37, 38, 39.

Addc

Cm

constet igitur, aut vald

sit

cerl veri-

qud,

quemadmodm

paul ante observavimus,

simile, reges Isral et

Juda habuisse, qui quod

lsaias scripsisse dicitur gesia Oziae,

2 Paralip.

singulis diebus dignura videretur public

menunc

26, et Ezechiae ibidem 20, 32.


historie
est,

Quare hoc opus


id

mori, in annales referret

explorandum no-

sacraecontexendaeadsuum tempus,
Isaiae

bis est, quis ex illisCommentariis ea quae

ad regnum usque Manasse,

ego po-

in libris

Regum habemus,

bislorico stylo con-

tis

qum

Jeremiae tribuerem. Sed

quando

cinnaverit.
ille

Quidam Esdram

existimant, quia

hic conjecturis agimus,

et per vestigia caeca

aut restituit plurima, quae

temporum

et

horum librorum auctorem indagamus, non puIsraelitarum genus omne Deus tandem abjecerit. Haec san omnia animadversiones sunt auctoris, post captivitatem Judae et decem tribuum scribentis, cui tota rerum catastrophe sub oculis versaretur. V. Scriptor munus sacerdotis omnin gessisse videtur quare historiam polilicam non satis accurat narrans, ac breviter ea tradens quae rerum et expeditionum granditatem, militum virtutem, atque penitiorem politices artem commendant, fusis prosequitur ea quae ad templum, religionem, caeremonias, solemnia, cultum Domini, piela:

bellorum injuria ex Scriptur sacra perierunt,


aut cerl quae dissoluta erant, et ordine plan
confuso dissipata, in

suum locum

et

ordinem

redegit (1). Alii Jeremiam,eoadductiargumcnto,

qud iisdem pen verbis suam prophetiam

levibus tamen argumentis creditur nam Esdras historiam hanc scriptis tradidisse unius ejusdemque scriptoris opus esse, mullis argumentis demonstratur. I. Stylo exarata est
(i)

Non

constanti, ac perptua rerum gestarum sries per tetum opus rgnt. 11. Scriptori ad manus erant veteres commentarii, quos et laudat fr-

quenter, et lectores non rar ad


prot'essus se
ibi

illos remillit,

constanliam prophetarum tem principum pnas criminum, et praemium justorum per,

compendio rendisse, quae fusis

tinent. Gloriae

narrantur ; unde phrases non rar occurReliqua verborum , etc., scripta sunt in rentes libro sermonum dierum regum Juda, vel Isral. III. Scribebat vel ips slante captivitate, vel post, quippe qui in postremo capite quarti Regum illam apertissim exprimat. Alibi etiam narrt, su aetate adhuc decem tribus in Assyri
:

mis.

doms Davidicae studet in priregibus Israelis veluti aliud agens et in decursu locutus, curas suas omnes vertit rbus regni Judae narrandis. Haec animadversione digna in eo opre occurrunt, quod ad capiendam de scriptore conjecturam perti-

De

net.

captivas teneri, pnas luentes criminum, et oracula prophetarum e de re implentes. IV.

qum

Nonnulla observatquandoque, et repelitsummatim ; quae omnia indicia sunt auctoris non coaevi, sed qui veterum monumentorum fidem secutus, prismeditatur, quae scribat. Vide 4 Regum
17, 6, etc.,
rejfni

usquead 24, ubi narrat eversione decem tribuum per Salmanasarem, et translatione in Assyriain earumdem tribuum,
ubi su etiam aetate captivae tenebantur, docet, populum illum refractarium jam inde fact ex Jud secessione, nunqum ab idololalri caelerisque criminibus cessasse ; frustra missos identidem Deo prophetas, quorum persuasionibus ad sanioraconsilia revocaretur. Quare, inquit, cm in impietate animum obfirmatum haberent, neque sccleri modum aliquem imponerent, id commiserunt, ut tandem rcjecti

Porr characteres hi omnes nemini melis Esdrae conveniunt ; cui san nullus non congruit; quare operis scriptor probabiliter haberi potest. Fatemur quidem , occurrere quaedam ab aetate Esdrae alina, uti quae narrantur de arc Domini adhuc in templo manente ; quae legunlur de separatione duorum regnorum Judaj et Israelis, quasi utraque ad-

huc subsistrent

duo mensium nomina neque Hebraca, neque Chaldaica, ac tandem sermonc Esdrae aetate
;

uti et

Zif et Bul occurrunt,

vernaculo alina.

Tandem auctor suae aetatis historiam scribere videtur, ac rar personam coaevi scriptoris deponit. Quid haec porr ad
Esdram
?

facile conciliantur, si ita digestum opus ab Esdr dixerimus, ut non rar ex ve-

Sed haec

Deo, in potestatem hostium permittcrentur hinc unum tantm in Palaestin regnum Juda Hebraeis mansit. Sed, addit, neque Jud;e me:

Deum (ides pessimum enini Israeexcmplum secutus meruit tandem ut simili pnae subjiceretur; ex quo factuin est, ut
lior fuit in
lis
;

teribus monumentis non historiam modo, sed et verba desumpserit, atque in suum comiucntarium transtulerit. Quae indoles est sinceri scriptoris, et veracitatis argumentum apertissimum ; tant* enim religione fidem hisloriae in veteribus monumentis narratae servavit, ut

ne verba quidem mutaverit. (Desumptum ex


Calmel.)

17

PROLEGOMENA.
tico populo

18

tarem illum a ver procul aberrare, qui collectorem putarct Ezechiam regem, aut eo jubente
vil, si

jam

diviso, in

quo duo jam specta-

alios,

quibus id negotii rex ipse mandaest

bantur rgna, loquantur, quibus aptius erat Regnorum nomen, hebraic non inscribuntur

verum

quod

dicitur,

ab eo fuisse in

mJjO,

Melachoth, id est, Regnorum, sed

OoSa,

ordinem

digesta,

quae invenit

non tam apte

Metachim, id est, Regum.

composita,

qum

confuse dispersa plurima


5.

Qu tempora regum
plectatur.

historia

com-

Scriptur loca. Sic san habemus Proverb. 23,


v. 1
:

liai

quoque parabol Salomonis, quas transviri

tulerunt

Ezechi

rgis Juda.

Hune etiam
san Histo-

nonnulli putant auctorem fuisse libriJudicum,

im apert

et

librorum Regum.

lia

Libri ni Regum res continent gestas duorum judicum Isral, Heli, videlicet et Samuelis, et omnium regum Isral et Juda ad illud

ria scholastica in praefatione lib.

Judicum.qu

usque tempus,

in

quo excissa
et

fuit

ab bosle

sumpsit Hugo

quae tamen in Prologo iibrorum

Cbaldo Hierosolyma,
et

Regum, collectorem, aut compactorem illorum dicit Jercmiaua. Qud si demus ab Isai,vel
Ezeclii quatuor hosce libros fuisse compactes,

regium nomen

in

templum exustum, populo Judaico ad longum


bisloria
et

tempos prorss extinctum. Hscc ver


ad annos ferm quingentos
rigitur, quae incidet, si

quadraginla por-

cin bi duo tantni ad Manasse

regnum

vilain

annos Heli principio

produxerint, dicendumest, quidquid ad iinem

numeres, anno mundi 2900,ut putat Torniellus,


et fini ta est in captivitale populi,
incidit

usque compacium

est,

ab

alio

fuisse elabo-

qu inannum

ratum, Jeremi pula, vel ab Esdr, aut ab


alio quovis,

ab orbe condito, eodem auctore, 3446.

de quo nihil est certum.

Sixtus Senensis. tom. 2, aliter numerat; putat

enim duos priores


et viginti, et

libros

annos complecti

2.

De horum librorum

titulo.

centum
Samuelis

omnes simul 537. Sed

Hebraei duos priores libros

nomme

modicum
4.

est discrimen.

inscribunt
est.

cur

ila

fecerint,

videndum nobis

De horum

Quidam putant ab scriptorc liabuisse nomen, quia uterque a Samuele conscriptus est sicut Gad et Nalham, qui novissima Davidis
:

librorum divisione (1).

Quatuor libri Regum in Hebrceo duotantm


libri,

sunt

nempe

liber Samuelis, et liber


fuisse

Re-

tempera scriptural mandrunt,

sui etiam libri

gum; quod quidem suo tempore


vertit S.

animad-

nomen acceperunt,
fine
:

Paralip. cap. ultimo, in

Hieronymus. Utrumque ver llbrum

Gcsta, inquit, David rgis priora et noscripta sunt


in libro

Septuaginla interprtes in duos distinxerunt


libros,

vissima
tis,

in

libro

Samuelis videnet

et

Nathan prophet,

in

vo-

quos primum, secundum, terlium et quartum Regnorum, Lalini ver, Regum, inscripserunt.
<

lumine
cile

Cad videntis. Haec tamen sententia fasuam sibi falsitalem prodit duo enim libri
;

Samuel

est terlius liber

non potucnnit
bri primi

Samuele componi, cm
alii

in

li-

Judaei, Prophetas priores,

eorum quos vocant quorum primum Jo-

23 capite decesserit. Quare novissima

suam, secundum Judices, tertium Samuelem, et

lempora Davidis duo


lis

prophet monumenmandrunt. Dicli autem surit libri Samuelis,


pertineat.

quarlum Reges faciunt.Samuelisaulem gemini, ut nunc habemus, libri, sive duo priores libri

quia in utroque aliquid est, quod ad Samuelis

Regum

in

nomen opusque
de sacerdote
et

Nam

in

primo agitur
vixit,

tinuabantur.

unum olim in Ribliis hebraicis conUnam textsseriem constituebant


Hieronymi ex hebraeo
ulriusque
;

Ilcli, in

cujus ipse societate


;

in versione S.

hinc

lit,

quem regno prfccit Isral in secundo, de David, quem ipse unxit, et abjeclo
de
Saiil,

ut in veteribus ejusdem exemplaribus titulo-

rum omnium

libri

capilum indicu:

Saule ad regni gubernacula vocavit. Quare in utroque libro est aliquid, quod suum sibi Sa-

lus priori libro prafixus legatur

tum

et

mar-

ginales numeri, varia tcxls

membra

distin-

muel

possit agnoscere.

guentes secundi

perpetuo ductu

usque ad calcem

Lalini

materi Libros appellant Regum,


gestis

libri

rgnent. Sed brevi in exemplaribipartili scilicet operis,

quia de

regum

regnorumque

sive

admi-

bus Lalinis velus ordo,


rediit,

nistratione, sive conversione instituti sunt. Se-

manente caelerm versione


putant

S. Hierony-

ptuaginla Regnorum vocant libros quod non ; probat Hieronymus, quia non de pluribus regnis, sed

mi.

Nonnulli

in editione

bibliorum

Hebraicorum Rombergian, primum apparuisse


(1) Hic et duo sequentes paragraphi cura Editorum Sanctii prolegomenis additi sunt.

de uno Israelitico texitur bistoria. Et quidem cm duo posteriores libri de Israeli-

13

IN

QUATUOR LIBROS REGUM


nus dominantium
,

20
ut ait hic S.

distinctionem primi etsecundi libri Samuelis;

Gregorius

item duo postremi

Regum

libri

olim

apud

Hebraeos perptua srie juncti in unicum coalescebant; sed

unde S. Augustinus ( lib. 22 contra Faustum cap. 24 ) Dico inquit illorum hominum
:

cm

prolixior videretur liber,


Jtidaeis

non tantm linguam, sed etiam vitam


propheticam
,

fuisse

idcirc successu

temporis

ex

unico

totumque
fuisse
(

illud

regnum
,

gentis

duos

eflicere, biparlito

opre ad nostram imi-

Hebraeorum magnum quemdam

quia et
>

talionem visum est. Priori parti nomen mansit,

magni cujusdam
Audi
S.

prophetam.
in

Primus Regum;
;

alteri

inditum,

Secundus

Gregorium

hic

Promio

Rgutn

apud Septuaginta ver inscribuntur,


Regum. Ab Origene laudan-

Historia

Regum,

quia eo spiritu condita quo

Tertius et quartus

et caetera

Scripturae sanctae volumina co,

lur sub

nomine

librorum Regnorum;

quanqum

gnoscuntur

non dbet credi

eis esse

minor
ejus
histo-

Judaeis in fronte operis

posita animadvertit
:

sacramentis quibus non est inferior titulo


aucloritatis.

priora

verba texts

tertii libri

Vehammelecli

Nam omnes
,

scriptores

David.
nius
:

Ex qu
1

Origenis relatione duo colligilibros

fuisse prophetae referuntur, qui

cm
;

ambos hosce

un um adhuc tum
;

rica narrant

spiritalia

signant

exteriora

constituisse in exemplaribus Hebraeis

2 non-

loquuntur, et intima innuunt; terrena pro-

dm apud
bri

Judaeos inscriptum fuisse opus, Liaetate,

ponunt

ut clestia exequantur,
:

etc.

et
in

Regnm. Ips etiam S. Hieronym:


libris
;

ex

post nonnulla

Suavis est historia

Regum

quatuor

Regum
in

Judaei duos

tantm con-

superficie lillerae, altior in typis allegoriae,

siituebant
bliis

uti et

hodiernis Hebraicis Bi-

moribus instruendis
plis

utilis

lucida in
(

exemlib.

duo

hi

prostremi

perptua texts srie

exhibendis.
)
:

Et D. Augustinus

17.

junguntur; quanqum ad initium quarti novae


marginales nolae capitulis recensendis apposiloe

Civit. cap. 1

Ipsa Scriptura quae per ordifacta et venta diri-

nem
gens

reges
,

eorumque

sunt, et in
legilur,

suprem paginarum or
Primus Regum,
In
,

scri-

videtur tanqtim historic diligenti


si

ptum
cundus

et deinde,

Se-

rbus gestis occupata esse narrandis,

ad-

Regum.

Grcis

velustis

Scholiis

juvante Spiritu Dei considerata tractetur


vel dis
c

auimadvertilur

correctissima
, ,

Septuaginta

magis

vel cerl
,

non minus praenuntianpraeleritis


>

cumdem quem nos terminum, secundo Regum libro constituere, ducto tertii
exemplaria
exordio ab hislori Abisag Sunamilidis; sed

futuris

qum

enuntiandis

invenietur intenta.

(Cornel. Lap.)
,

Multa in banc sentenliam habel Sacy


ut putamus,
i

quae,
:

Diodorus

et

Theodoretus post Davidis obitum


(Calmet.)

summ cum
, ,

voluptate legenlur
la

instituunt.
5.
t

L'criture-Sainle

selon

remarque de
de vrits

saint Augustin

n'est pas seulement admirable


et

De

excellenti et utilitate librorum

Regum.

dans cette profondeur de sagesse


qu'elle

Hoc sedul animadvertendum multa allego,

renferme; mais encore en ce qu'elle


en plusieurs manires ses instrucles

ric

multa tropologic narrari


,

in
(

Regum

libris.

diversifie

Nam

ut

ait
),
<

S.

Hieronymus
(I),

Epist. 103 ad

tions,

pour

proportionner l'intelligence et
l'esprit
la

Paulinum

Samuel
,

in

Heli

mortuo

et

mme

aux gots diffrents de


genres d'crire
prophtes
la
,

humain.
de

occiso Sal
strat.

vetcrem legem abolitam monin

On
,

y peut distinguer, selon


trois
, :

pense de ce
la

Porr

Sadoc atque David, novi


id est,

sa-

saint

les livres

cerdotii
tur.

novique imperii sacramenta

testa-

sagesse
<

les

et l'histoire.

<

Melachim,

Regum

tertius et quar,

Les livres de

sagesse touchent de grands


;

tus liber
et ab

Salomone usque ad Jechoniam


filio

sens en peu de mots

et ce sont des rgles

<

Jroboam

Nabath usque ad Ose

pour toute

la vie.

qui ductus est in Assyrios,

regnum Juda

et

Les ouvrages des prophtes sont des dis-

<

regnum
cias,

describit Isral. Si historiam respisi

cours suivis qui, sous des expressions figures,

verba simpliciasunt;

in litteris sen-

nous apprennent craindre


bles, et rvrer la majest

les

ennemis

invisi-

sum latentem
rantur.

inspexeris, Ecclesiae paucitas

de Dieu par

la

haute

et haereticorum contra Ecclesiam bella nar

ide qu'ils en tracent dans l'esprit et dans le

cur.
reges Juda fure typi Christi
qui est

Cmncs enim
,

Les livre? d'histoire ont un caractre trs-

ex eis nascituri

Rex regum

et

Domi-

diffrent les

uns des autres. C'est une reprchoses pasvoir clairement

sentation simple et naturelle des


(1) Id est
,

primus acsecundus

liber

Regum.

ses,

dans laquelle Dieu

fait

81

PROLEGOMENA.
se conduire envers ceux qui Dieu
les a

21
unis

qu'encore que touie sa conduite soit comme couverte du voile des causes secondes , c'est
lui "nanmoins qui est l'arbitre souverain des

par un

nud
la

sacr

lors

mme
la

qu'ils n'ont

pas toute
serait

lumire et toute

prudence qui
!c

rois et des peuples, et qui

ordonne dans

le ciel

dsirer pour soutenir la qualit

tout ce qui se passe sur la terre.

chef que Dieu leur a donne dans leur famille.


Le grand-prtre Hli est un exemple terrible pour tous ceux que Dieu a appels la dispensation des choses saintes ils doivent appren:

Les livres des Rois,


,

comme nous l'enseigne


;

saint Augustin
qu'ils

sont tout autres dans la vrit

les

ne nous paraissaient d'abord car ne considrer que par les premires vues
,

dre de

lui veiller

sur ceux que leur ministre

qui se prsentent ceux qui les lisent


n'y trouvera qu'une
rois
,

on

divin rend leurs enfants, et punir leurs ds-

histoire

de plusieurs

ordres avec une charitable svrit

au

lieu
,

'<

qui dcrit les principales choses qui


passes sous leur rgne.

de
qui

les

dissimuler par une indulgence cruelle


la

se sont

Mais

si

ne pourrait qu'attirer

vengeance de
et

l'on entre

par l'esprit de Dieu dans les myst,

Dieu et sur ceux qui leur sont soumis

sur

res qui y sont cachs


histoire n'est

on trouvera que celte


prophtie des
,

eux-mmes.

pas moins une

Sail est

merveilles futures de la loi nouvelle

qu'une

grandeurs de
les

une image sensible du nant des la terre t et du pril extrme qui


un ordre du
ciel

reprsentation des choses passes.

environne. D'un particulier peu considrail

Saint Grgoire a confirm ce principe par


il

ble,

est choisi par

pour

la

manire pleine de pit dont

a expliqu les
livre

tre roi

du peuple de Dieu. Celle


cherche
lui

gloire qu'il
Il

seize premiers chapitres

du premier

de

n'avait point

lve le cur.
,

celte Histoire. Thodoret a fait aussi quelques

dsobit celui qui l'avait combl de biens

et

rllexions gnrales sur quelques endroits des

un bonheur
pour
lui la

si

grand en apparence, devient


infinit
la

quatre livres des Rois.

source d'une

de maux.
grce et de
la

Si l'on considre les

deux premiers

livres

David est un miracle de


le

des Rois par rapport aux instructions morales


qui en naissent naturellement
,

Providence qui rgle

monde. Ce qui
si

lui ar-

il

est difficile

rive dans toute la suite de sa vie est

extraor-

d'en trouver dans toute l'Histoire sainte qui


soient
,

dinaire

qu'il

semble que

la

sagesse de Dieu
la

ou plus admirables pour


et

les

marques
s'y

ail pris plaisir

de confondre par
,

beaut et

de

la

Providence

du doigt de Dieu qui


,

par

la

vrit de celte histoire

les merveilles

fait
la

sentir de toutes parts

ou plus

utiles

pour
tous

fabuleuses et les hros imaginaires que l'esprit

beaut des exemples et des instructions

de l'homme a invents pour satisfaire


sit

la

curio-

qu'elle renferme.

Les particuliers
,

et

de ceux qui se repaissent de chimres et

ceux qui sont en autorit


seulement des rgles
,

y trouveront non

de songes.

mais des images excel-

Tant que cet


,

homme

de Dieu demeure partoutes sortes de


Il

lentes de ce qu'ils doivent faire pour servir

ticulier

c'est

un modle pour

Dieu selon

l'tat

il

les a mis.

personnes d'une parfaite vertu.

est sacr roi


,

Anne, dont

il

est parl d'abord, est


les

un mo;

en secret lorsqu'il tait encore tout jeune

et

dle admirable
elle

pour

mres chrtiennes

occup conduire des brebis.


cette onction

Il

reoit par
,

est

long-temps

afflige et

humilie; elle
:

une

si

grande force
,

qu'il

d-

n'a recours qu'


lui

Dieu dans ses peines


fils
,

elle

chire les lions et les ours


point.
Il

et

il

ne s'en lve
il

demande un
porte dans

et

il

la

rend mre de
la

combat ensuite sans armes,

tue ce
l'ar-

Samuel. Aussitt
elle le

qu'il est
le

hors de

mamelle

gant

si

fameux qui seul


;

faisait fuir

toute

temple pour y demeurer

me

d'Isral

et
,

il

demeure
lui

aussi
t

humble aprs
auparavant.
:

toujours. Elle se prive de ce qu'elle avait de


plus cher au
le fruit

celte

victoire

qu'il

l'avait

monde,
,

afin

que ce

(ils

qui tait

Sal conoit contre

une haine mortelle


entre les mains
,

et
lui

de sa prire
le lui

ft

consacr uniquement

David l'ayant eu deux


sauve
la vie

fois

Dieu qui
et lev

avait donn. Et cet enfant n


la

par une gnrosit qui est admire

de cette sorte, devient


,

gloire

du

de celui-l

peuple de Dieu

et l'un

des plus grands pro-

mme qui ne pensait qu' le perdre. Mais comme cette Histoire est l'histoire des
,

phtes qui fut jamais.


t

rois

Dieu

l'a

compose par son esprit


de leur pit

afin

Abigal apprend excellemment aux person-

qu'elle servt airs princes et


il

aux souverains. Et
,

nes engages dans

le mariage , avec combien de sagesse et de circonspection elles doivent

serait digne
les

qu'ils y cherchas-

sent

rgles de la conduite que Dieu veut

3
qu'ils gardent

IM

QUATUOR LIBROS REGUM


tient et
plaies
si

24
,

dans

le

gouvernement de leurs

ne

l'affermit

il

n'y a point aussi de

tats

et qu'ils

ne refusassent pas d'y couter,


,

profondes qui ne puissent tre guries,


l'ont t celles

comme

leur matre

celui qui doit

un jour

tre

comme
vive
,

de David, par une


la

foi

leur juge.

et

par l'humilit et

sincrit de la

Sal et David sont deux modles bien


,

diff-

pnitence.

rents

qui sont proposs tous ceux qui tien-

Cesontmmelesjugementsque Dieu exerce


le

nent
l'un
,

les

premires places dans


la

le

monde. Dans
,

sur ce prince pour venger

sang d'Urie
,

et

on peut voir
,

laideur du vice

et

dans

pour

lui faire sentir le poids

de son crime

qui

l'autre

l'excellence de la vertu. L'envie et la

rendent cette histoire non seulement plus avantageuse pour notre instruction
plus agrable par
la
,

cruaut de Sal servent rehausser davantage


la

mais encore

bont et

la

gnrosit de David. Et

le

Saint-

varit des vnements

Esprit mle avec une admirable sagesse les


actions
si

dont

elle est

remplie.

diffrentes

de ces deux princes dans


vri-

Les sujets de ce roi pnitent se soulvent


lui
;

le tableau qu'il

nous veut tracer d'un roi


les

contre

son propre
;

fils

se dclare chef

de

table

afin

que

grandes qualits

qu'il de-

cette rvolte
et

il

est oblig
la

de

fuir

devant

lui

mande de
tion
l'art

lui clatent

davantage par l'opposi:

de
:

lui

abandonner

capitale

de son royaupremire

de celles qui leur sont contraires

comme

me

mais

comme

il

ne perd point Dieu de

d'un peintre se sert avantageusement des

vue, et qu'il le considre

comme

la

ombres et des couleurs les plus noires, pour donner plus de force et plus d'agrment aux
figures qui doivent tre les plus claires.

cause de tous ces

maux

qu'il sait avoir si jus-

tement mrits,
dans un
si

il

demeure calme
11

et intrpide

grand trouble.
,

attire sur lui la

Mais ce qu'il y a de plus extraordinaire dans


,

protection de Dieu
qu'il

par l'humble soumission

cette histoire

et qui surprend plus l'attente

et les penses des

hommes, qui sont souvent


;

rend ses ordres; et cette tempte qui se dissipe en peu de jours, ne sert qu' lui
procurer de nouveau l'admiration et l'affection de tous ses peuples.
<

bien diffrentes de celles de Dieu

c'est

que

bientt aprs que David a t lev la souve-

raine puissance dont

il

avait paru si digne

il
il

On

peut remarquer encore dans

la

suite de

ne peut porter cette grandeur laquelle


avait t destin depuis tant d'annes
,

cette histoire, et principalement sous le rgne

et

il

de David

divers exemples qui peuvent nous

succombe sous

le poids

de sa gloire.
la

instruire de ce

que nous devons, ou

faire,

ou

Un
,

saint,

un prophte, un homme dont


si

imiter dans le rglement de notre vie.


i

vertu ayant t exerce par de


ves
ces

rudes preuartifi,

On voildansJonalhas un modled'un prince


cde de tout son cur David
lui tre
la

semblait hors d'atteinte tous les

parfait, qui

du dmon

tombe en un moment

et

il

couronne, qui semblait

destine par sa

devient adultre et homicide. Mais cette chute

naissance, et qui se lient plus heureux d'tre


l'ami d'un
d'tre le
<

mme comme remarque


,

excellemment saint
histoire sans

homme

si

grand et

si

saint,

que

Ambroise

nous rend cette


t

com-

fils

et le successeur d'un souverain.


fils,

paraison plus utile,


< <

Dieu pouvait

faire ais-

Miphiboseth, son

imite parfaitement

la
il

ment que David demeurt toujours dans


l'innocence
avait
,

modration

et la gnrosit

de son pre; et

et que,
,

continuant

comme
la

il

parat plus grand dans son malheur,

que

les

commenc
,

marcher dans

voie de

autres
gloire.

ne

le

sont dans

le

comble de leur

la justice

il

s'levt jusqu'au

comble d'une

<

vie parfaite

mais alors son lvation aurait

Absalom

est

un redoutable exemple de ce
l'esprit

paru en quelque sorte inaccessible notre


faiblesse
;

que peut une ambition dmesure dans


Et Dieu

et nous contentant d'envisager son


strile
,

d'un prince, qui avait d'ailleurs de trs-grandes


qualits.
le

exemple avec une admiration


l'aurions jug inimitable,
i

nous

punit d'une manire

si ef-

froyable, qu'il sera


sa-

pour jamais un monument


les enfants doivent

Dieu donc, par une conduite pleine de

du profond respect que


leurs pres.
<

gesse, a abaiss ce saint jusqu' nous, afin de

nous
soit

faire

monter jusqu'

lui.

11

a permis qu'il
,

Joab est un

homme

rare selon
et dans

le
la

monde
:

il

tomb dans l'abme du pch

afin

que

l'en

sert David dans la

bonne

mauvaise
il

relevant ensuite par une grce toute puissante


il

fortune, avec une inviolable fidlit

prend
il
il

apprt tous les

hommes
si

que,
sa

comme

il

n'y

des

villes, et

il

gagne des

batailles,

mais
et

ne
la

a point do vertu stable

main ne

la

sou-

travaille

que pour sa propre grandeur;

25
soutient en assassinant des

PROLEGOMENA.
princes et en 6e
trie et les

26
excs des rois d'Isral
;

ce renverse-

rendant redoutable David mme.


<

ment gnral de la
le

vraie Religion parmi


et
si

un peudes

Achitophel est un parfait politique. C'est

ple

que Dieu avait lev

magnifiquement
;

plus sage de tous les

hommes;

il

est infaillible

protg contre tousses ennemis

l'inutilit

dans ses conseils. Mais parce

qu'il

n'a pour

remontrances et des miracles des plus saint


Prophtes
,

rgle que son ambition et son intrt, et qu'il

tels qu'taient

Elie et Elise

et

emploie toutes ses lumires pour favoriser


rvolte d'un fds contre son roi
,

la

enfin la dure captivit, qui fut la juste punition

et contre le

du dernier endurcissement de ceux qui


taient glorifis
si

s'-

meilleur pre qui fut jamais


sa sagesse
;

Dieu se joue de
la

long-temps d'avoir Dieu pour

il

fait

retomber contre lui-mme

leur Seigneur, nous fourniront des sujets trs-

malignit de ses desseins


d'artifice
t
:

concerts avec tant

amples

pour

faire
si

plusieurs

rilexions sur

et

il

prit

malheureusement.
d'un
et

nous-mmes,
de

nous avons soin d'lever un


qu'il y a
faits his-

Berzella est

un excellent modle
les intrts

peu nos esprits pour envisager ce


de spirituel et de moral dans tous ces
toriques, et

homme zl
l'tat
;

pour

de son roi

il

prodigue ses richesses pour secourir

pour profiter de ces exemples des


en faisant l'application de ce que
>

l'arme de David, qui se trouvait dans un extrme


besoin. Etlorsque ce prince a pacifi toutes choses, et qu'il le

sicles passs,

nous y lisons ce qui se passe en nous.


6.

conjure de venir avec

lui J,

De

interpretibus librorum

rusalem, pour jouir du fruit de sa victoire


laquelle
tre
il

Regum.

eu tant de part, ce

vieillard illusla

Adlilteram scripsil Quaestiones inlibrosReS.

ne

lui

demande pour toute grce, que


la

gum

Hieronymus; sed de
alii,
(lib.

iis

merit dubilat
,

permission de vivre et de mourir dans

mai-

Bellarminuset
S. Hieronymus

an sint S. Hieronymi

quia

son de ses pres, et

il

ne prend de

lui

d'autre

de Script, eccles.) testatur

la gloire de l'avoir servi. deux derniers livres des Rois, on verra aussi des vnements qui peuvent tre d'une grande instruction pour tous ceux qui
<

rcompense que

se scripsisseTraditiones sive quxstiones Hebrai-

Dans

les

cas in Genesim, Loca hebraica et

nomina He-

braica, sed deTraditionibus, sive qtsslionibus

Hebraicis in libros

Regum

nihil dicil; practerca

s'appliqueront les regarder avec les yeux de


la foi
:

inQuaestionibus Hebraicis in Genesim adscribit

car,

comme dit

saint Grgoire, pape,

il

idem
nisi

S.

Hieronymus

passirn verba
in libros

Hebraica

y a

une diffrence trs-grande entre l'Ecriture


dpend
beaux
la

in Quaestionibus

autem
in

Regum non
ista

sainte et les autres choses dont le prix

semel aut iterm


illa

id facit.

Denique gravior
in

en quelque faon de

manire dont

les

videtur scriplio
libros

Genesim, qum
sit

esprits ont l'art de les relever, et de les rendre

Regum; sed cujuscumque

hoc opus,

estimables. L'Ecriture sainte

au contraire

non magni
auctoris.i

refert. Quaestiones has es c e S. Hie-

tant inspire de Dieu


la

surpasse autant toute

ronymi pernegat Serarius; sunt tamen anliqui


(Corn, I.ap.)
sicle,

pntration des beaux esprits, que ces es-

prits,

quelque grands

qu'ils soient, sont


,

eux-

Anglomus, crivain du neuvime

mmes au-dessous de Dieu

et

qu'ils

ne sau-

les cite quelquefois.

Raban Maur, qui

vivait

au

raient rien dcouvrir dans cette lvation toute


spirituelle des livres saints,

commencement du mme
les cite

sicle, vers l'an S20,

que ce que

celui

aussi

et dit

que ces Traditions sont


tait

qui

les a inspirs

ceux qui les ont crits

d'un auteur hbreu qui vivait alors, et qui


fort savant

daigne lui-mme leur rvler.


<

dans

la loi.

Hebrxi cujnsdam mo-

Il

ne faut donc pas se contenter de

lire ces
il

dernis temporibus

in

scienti leqis florentis ca-

vnements

comme
,

historiques.
la

Mais

faut

pitula Iraditionemflebrorum habentia. (Praefat.

encore y chercher avec

lumire de

la foi

ce

in libb.

Regum). Au

reste, ces traditions sont


il

que l'Esprit-Saint

lorsqu'il les a fait crire, a

peu considrables en elles-mmes, mais


toujours

est

eu dessein principalement de nous y faire re-

important de savoir

les

sentiments
re-

marquer. Ainsi toutes


cre de Salomon,
la

les

circonstances du sasi

et les traditions des Juifs.

Le P. Martianay

construction
,

magnifique

marque que
converti.
<

l'crivain de ces Traditions croyait

du temple de Jrusalem
relle qui

la

sagesse surnatu-

en Jsus-Christ. C'tait apparemment un Juif


>

parut dans

les

premires annes du

(Calmet.)

rgne heureux de ce prince, sa chute effroyable aprs

S. Augustinus scripsit librum ad Simpliciain

de

si

beaux commencements;

la

num,

division de son

royaume aprs sa mort;

l'idol-

gum

rcsolvit.

quo quinque quaestiones ex libris ReItem in Canticum Anna: (lib. 17

27

IN
c. 4).

QUATUOR LIBROS REC.UM

28

de CiWt.

Ad

haec in varios

Sermones dcceni de
f
\

Regum locos tempore, et primum inepi-

Lyranus, Hugo, Tostatus, fus et exacte. Post

hos Cajetanus, Vatablus, Mendosa, Serarius.


(Corn, Lap.)

ter homilias 50.

S. Eucherius ex

monacho Lugdunensis
,

Origne a

fait

une longue homlie sur

le

scopus

anno Domini 441

tempore Leonis

commencement du premier
Thodoret

livre des Rois.

primi, pontificis,etTheodosiiJuniorisimperato-

et saint Grgoire-le-Grand ont'aussi

Regum, quem liisce elogiis ornt Claudianus Mamertus episcopusViennen6is lli coaevus (lib. de Statu animarum)
ris
,

scripsit in libros

travaille sur les livres des Rois.


<

Outre

le

commentaire

tir des

uvres de

ce saint Pape par saint Paton, son disciple,

Eucherius viridis

aevi,

maturi animi, terrae

nous avons sur

les livres

des Rois un

commen-

< < <

despuens, cli appetens, humilis spiritu,

taire suivi qui porte son

nom dans
,

les ditions

arduusmerito, ingenio sublilissimus


lia

sciensui

de ses ouvrages.

Il

y a toutefois sur cela quelles

plenus, eloquio proiluus,

magnorum

ques

difficults entre les savants

uns

l'at-

seculi pontificum long

maximus,

etc.

Ve-

tribuant tout entier saint Grgoire, les autres

rm, ut rect

advertil Bellarminus (de Script,


:

soutenant

qu'il n'est point


le

de lui; mais

le

sen-

ceci, in Eucherio)

lli

comnientarii nequeunt
S. Grelibri

timent qui parat

mieux soutenu,

est

que

esse Eucherii, e

qud auctor sp

Claude, abb de Classe et disciple de saint

gonum citet, pnmi Regum

et

ad finem expositionis

Grgoire

l'crivit

aprs quelques explications


avait faites en sa prsence
qu'il lui fut

lectorem invitet ad Moralia S.


;

que ce

saint

Pape en

<

Gregoni perlegenda sanclus autem Gregorius plus centum annis fuerit Eucherio posterior. Fortasse qui hos libros Eucherio tribuerunt, ex eo permoli sunl, qubd Gennadius teslatur scripsisse Eucherium ad Solonium
et

de vive voix, en conservant, autant


possible,

non seulement
le

le

sens et les penses,

mais aussi

tour de

la

phrase de saint Grgoire.

a
<

Toutefois, ce saint docteur, quelquesannes


fit

aprs, se

apporter tous

les

exemplaires de

Uranium de obscuris sanctarum Scriptu-

cet ouvrage qui se trouvaient au monastre

rarum capitulis. > Porrauctorhorum Commentariorum vide-

de Classe,
cher, et
le

afin qu'

son

loisir,

il

put

le

relou-

mettre en

tel tat qu'il

pt l'avouer
s'il

tur fuisse anglus, et vixisse paul post lempora


S. Gregorii.

pour

le sien.

Mais on ne
il

sait

pas

excuta
copies

Nam

tertio libro

CommentarioNoslris

ce dessein, et

n'a

pu empcher que

les
le

rum
< <

in libros Regum,

c 22, sic loquitur:

de ce livre ne se rpandissent dans

monde.

nuper lemporibus, sanclus Gregorius Papa


evangelicis roboratus eloquiis,

Voyez

la

prface qui est


:

la tte

de ce com-

romanam rexit

mentaire
i

au reste, cet ouvrage est tout moral.


a

Ecclesiam, et reverendissimi Patres, Augustinus,


illo,

Angelomus

compos des commentaires

<

Paulus

et alii socii in

venerunt

eorum, jubenle Britanniam, > etc. Alque

sur les livres des Rois imprims Rome en 1565,


in-fol.

seconde dition. Le pre Le Long

attri-

ab auctore multa iisdem pen verbis descripsit Beda in suis Quoestionibus super libros Regum,

bue cet ouvrage

Angelomus et

saint

Eucher.

Ces commentaires ne sont que des


et figures selon la

tissus

de pas.

unde doctores Lovanienses et Sixtus Senensis suspicantur hos Commentarios non esse Eucherii
<
,

sages des Pres, et des explications myslirjue

mthode de Raban Maur,


Il

sed Bedse.
,

matre d'Anglome.
qui lloruit anno

y cite souvent les Tradilivres

Venerabilis Beda

Domini

tions hbraques sur les

des Rois. Cet

730, scripsit Qusestiones in libros Regum, quae


incipiunt

auteur
c

tait

pieux et savant pour 6on sicle.

Post UbrumJudicum.

Saint Ambroise a crit deux apologies de

Angelomus, Gallus monachus ordinis D. Be,

David, et quatre livres intituls:

De

Interpella-

nedicti

congregationis Lexoviensis, vir in di-

tioneJob

et

David.

Il

a aussi crit sur Elic,


le

Na-

vinis Scripturis iobile sorlitus ingenium, jussu

both et Achab, dans


vrages de
la

premier tome de 6es ou-

Drogonis episcopi Metensis,

filii

Caroli

Magni

nouvelle dition.

Ce

n'est autre

imperaloris, collegit commentariis veterum

chose qu'une morale diliante selon sa manire


d'interprter l'Ecriture.

Patrum opus

in

quatuor libros Regum. Claruit

anno Domini 830. Porr Angelomus primo sen-

Les Annotations de Hugues de St.-Victor


litt-

sum

lilteralcin

deinde allegoricum prosequi-

sur les livres des Rois, sont courtes elassez


rales
;

tur, idque fer ex Quocstionibus D.


in libros

Hieronymi

mais on

sait

qu'en ce temps-l, l'tude

Regum.

des langues et

la critique n'taient

pas ce qui

Posterioribus seculis scripsre in hos libros

occupait les thologiens.

t9
de St.-Victor a

PROLEGOMENA.
taire sur les livres des
fait

50
Rois est fort diffus.
,

donn une descrip Richard du temple de Salomon, et une manire de tion concilier les annes des rois de Juda et d'Isral,
mais alors
faut dans
la

Il

de longs extraits des Pres

et y propose

diverses questioLS.
folio,
il

Dans ces

trois

volumes

in

chronologie sacre

n'tait

pas

n'explique que les quinze premiers

assez dbrouille pour pouvoir russir


il

comme

chapitres du premier livre des rois. S'il avait

un tel ouvrage. On a imprim Paris en 1691 un ouvrage sous ce titre Concordia librorum llegum et Pa:

achev cet ouvrage


chose
sens

il

aurait laiss peu

de

dsirer sur ce sujet,

au moins quant

am

moraux
Pour
le

et

aux questions qu'on (orme

ralipomenon cum annotationibus


bus, qui

et variis indici-

sur l'histoire.
<

peut

suflire

pour concilier

les varits

rgne de Salomon et pour tout ce


,

et les contrarits

apparentes des dates, qui se


les

qui regarde Salomon

il

faut lire Jean de Pi-

trouvent dans les Rois et dans

Paralipomnes.

nda, qui a crit de Rbus Salomonis; qu'on


a imprim Mayence en 1613 in
dition.
fol.

L'auteur est un ecclsiastique de Chartres ou


plutt de

troisime
et vaut

Rouen, selon

le

pre Le Long, et se

Cet ouvrage est trs-estim


:

un

nomme
i

Jean-Baptiste Lebrun des Manettes.


il

bon commentaire
se

il

est diffus

mais on peut

Dans cet ouvrage,

n'a rien

omis

ni retran-

dire qu'il est mthodique. Pinda tait de Sville,


il

ch du texte des quatre

livres des Rois et des

fit

jsuite en 1572, et est


lui

mort en
touchant

deux des Paralipomnes;


rcit le

celui qui contient le

1637. Nicolas Molles a crit contre


la

moins tendu
bien que
le

est

en plus gros caractpeut reconnatre

Sagesse de Salomon, Kiel en 1703, in 4.


i

re

si,

lecteur

Claudius Reugolius, Ordinis minimorum,

d'une

mme vue ce qui

est des livres des Rois,

in lib.

Regum, 2

vol. in fol. Paris 1621.

Il

el ce qui est

de ceux des Paralipomnes; en


ils

mle plusieurs questions de thologie et


discipline ecclsiastique,

de.

quoi les livres s'accordent, et en quoi


blent ne se pas accorder.

sem-

il

se propose d'at-

taquer particulirement Pierre Martyr, et d'op-

L'argument est au commencement non seulement de chaque chapitre, mais de chaque

poser ses erreurs


l'Eglise catholique.

les vritables

dogmes de
peu
n'ait

Son
il

style,

quoique simple,

page; la marge sont les annes de la cration d'avant la naissance de Jsusdu monde Clirist et du rgne de chaque roi, tires pres,

n'est point rebutant;

est assez clair et

embarrass.

Il

est fcheux

que l'auteur

pas eu tous les secours ncessaires pour perfectionner son ouvrage


,

que toutes des annales d'Ussrius.

Il

y a aussi
les

comme

il

s'est plaint

des notes fort courtes pour claircir

en-

dans
est
f

sa prface.

Il

tait

de Crcpy en Valois
des disputes sur

et

droits les plus obscurs, et trois tables dont la

mort en 1625.
Nicolas Caussin a
fait

premire est une liste des sentences les plus remarquables rpandues dans cette histoire; la seconde est une explication des mots les
plus difficiles; et la dernire un recueil des

les

quatre livres des Rois, touchant l'ducation des


princes, imprimes Paris en 1650, in
vint
fol. Il

au monde Troyes en Champagne,


fit

l'an

choses les plus importantes.


<

1570, se

jsuite en 1596, et
(1).

mourut en 1651,
(Calmet.)
interprtes

Srarius n'a pas suivi dans son


la

commen taire
garde
les

g de 81 ans
Inter Gallos

sur les rois

mme mthode
,

qu'il a

librorum

Regum

dans son commentaire sur Josu et sur


ges.

Ju-

caeteris praestare
est.

Calmet et Sacy non dubiurn

Sur
o

les rois
il

c'est

un commentaire sucqu'il
Il

Sensum

litteralem

Calmet maxime, Spiri-

cinct,

ne propose que peu dequestions


explique

tualem ver Sacy maxim


tur, ita ut, si quis

cum

laude prosequi-

rsout en peu de mots.

la lettre,

alterum

alteri conjunxerit,

mais
n'est

il

y mle peu de critique sur le texte.

Ce
li-

perfectissimum
buerit. Et id nos

profect

commentarium haet,

que

comme

le

canevas d'un grand ou-

quidem fecimus,

ut spera-

vrage qu'il mditait apparemment sur ces


vres.
Il

mus, cum magno lectorum profectu, qui non


litteram

n'a pas eu le loisir de le publier, ayant

qu

occidil

sed spiritum qui

vivificat

t prvenu par la

mort

et

on

l'a

imprim
in fol.
in libros

in sacris Scripturis se quaerere profitentur,

Lyon en 1613
<

et

Mayence en 1617

Supra memorali interprtes catholici sunt.


At inter Prolestantes repriuritur Drusius,

Francisa de Mendoa Commentaria


in fol.

Regnm. 3 vol.
1631.

Lugdunian. 1622, 1625,


de Lisbonne en

Amama,

Petrus Martyr, Clericus, Strigeiius,

Mendoa
Il

tait natif

Schmidius, Sarcerius, Lambertus, Wellerus


(1) Nominandi sunt adhuc Crommius, Vra, Bonfrrius et Haxera.

Portugal.

mourut

Lyon en revenant de

Rome

en 1626, g de 54 ans. Son

Commen-

31

IN
,

LBRUM

REGUM
c

52
diff;

Sleuchius
lus
,

Bugcnhagius
,

Mcncus
,

Leonhar-

soupon d'un jeu de causes naturelles,


j'avais

Osiander

Borrhaus

ViUetus.

rcnt de celui que prsente le narrateur

Inter Rabbinos

numerantur Lcvi Bcn-Ger,

son

Kimhi

Jarchi

Isaac

Ben-Samson
,

et

mme
bls
<
,

souponn des passions humaines et sacerdotales l o l'historiographe


,

Cahen Gallus

qui

Iris

tcmporibus

Biblia Hc,

<
c

nous prsente des volonts mobiles


vindicatives dans
relisant
la

irasci-

braico-Gallica edit lot impietatibus referta


inter suos apostala

ut

Divinit.

non immerilo habeatur.


in libros

En

ma

Bible, j'ai t frapp de

Pauca babet Iahn


in lib. vet.

Regum
ita

(introd.

voir

mon
;

soupon se convertir en parfaite


je

Fd.),

in

quibus

dissent ut
sibi

vidence
sujet

me

suis

amus

faire ce

quaspiani nriracula vera

parm Deo digna

i <
<

videri dicat, proindeque quasi effectus naluraies

un fond du

travail nouveau,

en appliquant au de notre critique


temps, du carac-

rcit les rgles


et les calculs

haberi

velit.
:

Incredulis igitur

non parm

moderne,

de probabilit raison-

favere videtur

quo nomine

in scholis catbolicis
(1).

nable dduits des

murs du
il

caut legendum censemus

1re des tmoins, des intrts apparents ou ca-

Volney historiam
sit,

quamdam Samuelis

scrip-

<

chsdu narrateur;

en est rsult un tableau


>

aut potis excogitavit.

Nam

quaecuraque

piquant de navet et de vraisemblance.


<

exponit ade sunt Scriptur alina, ut non


historiam, sed librum hujusmodi qui

Calholici porr interprtes quos nominavi:

dicuntur, composuisse videatur.

tm

Biblica servata sunt


id

Romans Namina tancterm res omnin


,

mus non eodem commenlandi gnre usi sunt nam mysticum sensum maxime tradit Commentarius Eucherii, S. Augustinus nonnulla
variis

fictae, et in

unum

inventai

ut sanclissimi

in
in

locis tetigit, quaj collegit

Germanus

viri scelestissimi

pessimaeque fraudis rei ha-

quidam

opre Lucubrationum S. Auguslini


Godefridus ilmannus,

beanlur. Hujus igitur auctoris impia mendacia

in Biblia; collegit etiam

redarguendi non unus


Sic autem

erit nobis locus.

Carthusianus parisiensis, in hos libros qu ac


in caeteros, sensus

historiam conscribendam accesserit


i

monet Volney qu mente ad hanc < Le


:

mysticos in variis auctori-

bus, sed fer ignotis. S. Gregorius tropologic


scripsit in

rcit

de son lvation (de Samuel), de sa


,

sedecim capita

libri

I.

Regum;
in

Ori-

haute influence

puis l'obligation o
roi
,

il

fut

genes homiliam

unam

in

prima capita. Exslat


Sa-

<
<

de se substituer un

de

le

consacrer,

venerabilis Bedae Expositio allegorica

enfin le caprice qu'il eut de le changer


lui

pour

muelem prophetam
cta,

in

quatuor libros distin-

<

en substituer un autre plus son gr,

ad Accam. Nonnulla quoque allegoricex


de Promiss,
scripsit

tout cela m'avait ds long-temps donn le

lus libris explicat S. Prosper, lib. et praedict.

Denique

in libros

Regum
Velseri

(1) lionis

Quapropter auctor ille,quem introducmore singulis fer libris vet. Testamenti proemittendum primm intendebamus, cursu nostro plermque posthc excludetur.

Procopius Gazaeus, cujus manuscripto Serarius


testatur ex
fuisse.

bibliothec

Marii

usum

(Corn, Lap.)

m MM10M
In

IL

1IOT
si

COMMENT ARIUM.
,

primo
,

libro

in

quo Samuelis(l) etSalis

anni numerantur octoginia,


ras

modo hc

refe-

gesta

et Davidis

prima tempora continentur

tempus, quo Heli sacerdos etjudex prae-

(1) Samuel hoc libro est quasi choragus, et reg ni regum que institutor, unde ipse expressus fuit typus Christi. Nam primo , sicut Samuel natus est ex Anna sterili, sic Christus ex B. Maria Virgine. Secundo, Anna nato Sasic

Jesum. Quarto, Annae filius dictus est Samuel, id est, nomen ejus Deus; B. Mariae Virginis tilius
vocatus est Emmanuel, id est, nobiscum Deus. Quinl Samuel fuit propheia magnus etsanctus; Christus fuit prophetarumsanctissimus et maximus. Sexto, Samuel fuit judex et vindex Israelis contra Philistaeos; Christus fuit judex et vindex

eucharisticum Deo ; , cecinit canticum B. Virgo, concepto Christo, cecinit : Magnificat. Tertio, Anna ex voto Samuelcm ob-

muele

omnium
mones,

(ideliuiu et

sanctorum, profligans

dae-

tulit

Deo ;

6ic B.

Virgo eidem

obtulit

suum

mortem

et

gehennam, caeterosque

, ,

55
fuit Israeli
,

C0MMENTAR1UM.
quod
fieri

34
,

uno
hoc

in locoHeli

nomen,
hic

omnin dbet cm hoc et quod illius filiis


inducitur
historicus
re-

sermo non
plecti

erit abs re brevi narratione


illius
,

com-

quidquid de

aut gnre
aliis

aut vit,

de atque familiae accident, audiatur. Et quia


Israelis

tum

sacra Scriptur
est.

tum ab

auctoribus

judice

proditum
livres

eorum

hostes.

Septim

Samuel
, ;

instituit

gnum ac primum regem Saiilem deinde Davidem auctoravit et creavit Cliristus inslituit regnuni sacerdotale et sacerdotium regale, omnesque Christianos creavit reges, ut scilicet dominentur suis cupiditalibus, ilque liant cives, im reges cli juxta illud (i Petr. 2, 9) Vos autem genus electum, regale sacerdotium, gens sancla , populus acquisitions etc. Denique Samuel omnibus suis dictis et factis prlusit
:

jouirent

quae dicenda et facienda erant Chrislo qu ac caeteri judices et reges. Unde S. Hieiis

ronymus
libro
,

(Epist. 103 ad Paulinum) : InJudicum inquit, quoi principes populi, toi figur

Clcmens Alex. (lib. 1 Strom.) judices et reges qui post Mosen Israeli praefuerunt, Prophetasnuncupat.non qud;omnesorepropheirint, sed qud factis et regidignitateChristuminternumregnalurumpnEfigurrint.Idemasserit S. GrcgoriusetS. Augustinus. Finis enim et scopus legis , ut ait S. Pausunt Christi.

Quo

circa

par Jepht. Depuis ce temps, elles de la paix sous ses trois successeurs. < L'auteur ne nous dit point o rsidait le < grand-prtre Hli. > Voici ce qu'on lit au premier chapitre du premier livre des Rois Un homme de Ramatliam-Sophim , situ dans les montagnes d'Ephram , qui se nommait Elcana.... venait de sa ville aux jours marqus, pour adorer te Dieu des armes Silo l taient deux fils d'Hli, Ophni et Phines, qui y faisaient la fonction de sacrificapouse d'Elcana, aprs avoir pris teurs. Anne quelque nourriture Silo, vint au tabernacle du Seigneur tandis que le pontife Hli tait assis la porte du sanctuaire. Dans les trois chapitres suivants , et dans les deux derniers
:

du
(

mme

livre

Silo est

marqu comme

le lieu

de la rsidence du grand-prtre Hli.


Silo n'tait

qu'un

village.

Quoi! Ramatham-Sophim, demeure d'Elcana,


tait
fois
<

lus
est

et proplietarum totiusque sacr Scriptur , Christus, Ipse enim est rex, satvalor, reest honor,

une ville, et Silo, le sige de la religion, o toute une nalion se runissait plusieurs
l'anne, n'tait qu'au village!

demptor mundi; ipse

timor et amor nos-

ter; ipse salus nostra, ipse centrum cor dis nostri, ipseportus, quieset saticsnostrorum desideriorum, ipse vita, gloria, flicitas

omneque bonum nostrum,

ad

ges

justiti omnes reomnes patriarche, omnes prophte, omnes fidles et sancli, seu slellule ab eo lumen grati et gloria; emendicantes rcspiciunt,

quem proinde

ut

Solem

ipsumque demissis ad pedes ejus coronis suis prostrati in terram reverenter adorant, Apoc. 4 et 5. (Corn, Lap.) Vollairese plaint que< l'auteur du premier livre des Rois laisse ignorer l'tat eu tait la na< lion sous le pontilicatd'HH; il ajoute qu'alors il c y avait quelques tribus esclaves vers le nord de < laPalestine, etque d'autres versle midi taient
i

Les Juifs ne possdaient pas mme ce village en propre. > Cependant, Voltaire vient de dire que ceux d'entre eux qui habitaient celte partie de la Terre promise taient seulement tributaires. Or, les tributaires ne sont-ils pas propritaires des biens dont ils paient tribut? L'auteur fait entendre que les Juifs taient < si misrables que Dieu ne leur parlait plus

comme autrefois.
;

>

seulement tributaires, et qu'il semble que les Juifs n'avaient pas encore une seule ville en
propre.

Si l'historien sacr ne nous instruit point de l'tat o tait ta nation sous le pontifical d'IIli,

o donc Voltaire

puis qu'il y avait alors des tribus esclaves et d'autres tributaires ? Etaitil ncessaire que l'auteur du premier livre des Rois rptt tout ce que les crits de Mose de Josu, des Juges avaient dit touchant l'tendue du pays de Chanaan ; la conqute que les peuplades les Isralites en avaient faite chananennes qu'ils avaient laisses subsister au milieu d'eux les superstitions et le culte idoltre dans lequel ces restes de Chananens les suites malheureuses les avaient engags de la tolrance qu'ils leur avaient accorde et des alliances qu'ils avaient contractes avec eux? Les Hbreux taient, sous Je pontificat d'Hli, dans l'tat o ils se trouvrent la mort de Samson le midi de la Terre promise tait alors tributaire des Philistins. Mais il n'est crit nulle part qu'alors les tribus qui taient vers le nord fussent esclaves. Ces Iribus qui avaient t, non pas esclaves, mais vexes et opprimes par les Ammonites , avaient t da-t-il
: ; ; , ;

L'auteur sacr ne dit pas ici un seul mol de insiste seulement sur la misre des Juifs il les prvarications et les excs scandaleux des deux fils d'Hli, faisant entendre que c'taient leurs dsordres auxquels le pontife indolent ne remdiait pas qui taient cause que Dieu ne rendait plus ses oracles dans le sanctuaire de Silo, aussi frquemment qu'auparavant. Cependant c'est sur un nonc aussi faux et aussi hasard que le sophiste tablit cette maxime < que selon l'ide de toutes ces na tions grossires , quand un peuple lait < vaincu , son Dieu l'tait aussi, et lorsqu'il se relevait son Dieu se relevait avec lui. On ne peut pas calomnier avec plus d'impudence que d'imputer aux Juifs ce prjug ridicule. Certes, n'taient-ils pas vaincus lorsqu'Antiochus, aprs s'tre rendu matre de Jrusalem les perscuta si cruellement? Voici cependantee que deux jeunes Hbreux disaient au pied mme du tribunal de ce tyran, tandis Vous exercez qu'il les faisait tourmenter votre pouvoir sur des mortels comme vous; mais ne pensez pas que Dieu ait abandonn notre nation. Encore un peu de temps, et vous prouverez son pouvoir. Leur mre disait au plus jeune d'entre eux mon fils, levez les yeux vers le ciel, tournez-les sur ta terre, comprenez que Dieu a fait de rien tout ce que vous y dcouvrez ; ne craignez donc pas ce tyran. Les Juifs n'taient -ils pas vaincus lorsque
, , : , , :
:

Nabu'^'Umosor

les transfrait

Babylone?

35

IN

LIBRUM

1.

REGUM
erat,

56
,

Constat inter omnes, Heli sacerdotem in

< i

secundm rem

meritumque, nullus
:

administrand republic successisse Samsoni


illamque quadraginta annos fuisse moderatum
et
:

erat. Etaliquant post

iCecidil Heli de sella


cervicibus
scll re-

c
<

retrorsm juxta ostium, et fraclis

hoc posterius constat ex

lib. 1

Reg. i, v. 18.

mortuus

est.
,

Nimirm cadendo de
fractis cervicibus
,

In ejus porr praefectur


ciderit

tam long quid acnarrantur

trorsm

et
,

moriendo
nec cora

praeter

illa

quae hoc libro

palm

fecit

quod neque

sedile

in principio, nihil

Quidam

in

habemus certum. hoc tempus referunt historiam,


pen tota Benjaminica
in

nam auream mererelur habere


alios.
*

inier judices

de qu Judic. cap. 21, ubi propter vim allatam


Gabailis uxori Leviiae,

Sic quidem Rupertus. Sed licet in

imperii

adminislratione nimis esset Heli dissolutus et


incrs,

tribus extincta est. Alii

hoc tempus conji-

non lamen ide nomen


est.

illius in

judicum

ciunt historiam
est improbabile
difficile,
,

Ruth

quod minus quidem

censu proctermissum
quoties in
illo

Eodem emm modo


in Isral,
,

nilus

cm tempus id admittai non cm Ruth avia fuerit Isai quo geDavid quem Samuel, qui Heli ducatui
, ,

libro

quod frquenter accidu,

audimus non esse regem,autjudiccm

dicendum
posset

proxim successit, unxit


teiea in

in

rcgem. Quid praeex Scriptursa-

quidem regein aui judicem, ignavum tamen quique non tam jndex
esset fuisse
,

tempus incident

Heli,

aul rex

quin rgis inane quoildam


17,

cr.neque conjectando.sansuspicari possumus.

simulacrum vocari. Sed plan Judicum cap.


ubi legimus nullum esse regem in Isral

Observt autem Rupertus

lib. 4,

cap. 10, de

vers. 6, et 18, vers. 1 et 51, et cap. 21, vers. 25,


,

Victoria Verbi, Heli inter judices

numeratum

ut

non esse,

licet

non minus quadraginta annis

ex ips rerum sub eo lempore gestarum narratione non obscure colligitur, nullus erat ju-

populo praefuerit, quia indignus visus est


incrs et inglorius
,

homo

qui inter praeclaros populi

dex

qui moderaretur populum, cl illum

in

duces locum obtineret.

Quare quo tempore


ut

officiocontineret.

Neque ullusesl, qui

dubitet,

judicavit Israelem, nullus dicitur habuisse illius


tanti

judicum tempore
fusio

fuisse aliquot inlerregna, ex

imperii
,

gubernacula. Putat autem


praefecluram in
illud

quibus orla est in annorum numro lanta con,

apparet

illius

tempus

cm magna

pars

illius

seculi, in

quo

incurrisse,

quo propter Gabailarum nefa,

reipubiicae cura pens judices fuit,

quia judi-

rium ac crudele facinus


inlernecionem pen

tribus

Benjamin ad

ces aliquando non fuerunt

cerlo aliorum nu-

redacta est.
:

Sub
sibi

illud

enim tempus

dicitur

In diebus Mis non erat

rex in Isral, sed unusquisque, quod


videbatur Iwcfaciebat.
lia

rectum
la-

Quotiescumque enim
,

in Scriptur

audiuntur verba

quod

accidit

mro nolata non est. At dices Cur Heli nomen in illorum judicum censu non invenitur , quibus summa rerum commissa fuit? Respondeo, non defuisse causam justam et gravem cur Heli nomen in
:

non rare, sacerdotum ac judicum accusalur


vecordia.
dicat
i
:

Judicum

libro

non

legatur.

Nam cm

Samuel,

Idem namque est, inquii


istis
,

ac

si

qui libros Judicum scripsit, ut est coinmunior

Qui in diebus

judicabat Isral, etaliquis

interpretum

opinio

librum quoque

Regum
illius

si

secundm nomen

personamque

primum

esset scriplurus,

non meminit Heli

Or, dans cette circonstance prcisment Jrmie leur disait Ne craignez point les signes du ciel qui inspirent de la terreur aux nations. Jelwvah est le vritable Dieu le Dieu vivant , le Roi ternel ; sa colre fait trembler la terre ; les nations ne peuvent rsister son courroux Prissent jamais de dessous le ciel les dieux qui n'ont pas fait le ciel et la terre, etc.
:
.

in priori,

quia in posteriori statuerat de

praefectur ac vit agere copiosis. Quia

cm

eo tempore inducta fuisset nova imperii adminislrandi ratio, sublato judicum, et inducto

regum ad
nomine,

illud

usque tempus pen inaudito


videbatur

necessarium
illius

ostendere,

unde mulationis

ductum

esset exordium.

Dans le temps mme du pontificat d'Hli, les Juifs nommaient le Dieu qu'ils adoraient le Dieu des armes, le Dieu de celte milice cleste, de ces astres, qui les Chananens leurs oppresseurs rendaient un culte idoltre. El comment les Hbreux auraient-ils regard leur Dieu comme vaincu quand ils relaient eux-mmes eux qui dans tous leurs livres, ne parlent de leurs dfaites que comme d'un chtiment dont Dieu punissait leurs prvarications ei dont leurs ennemis n'taient que l'instrument?
, , ,

Unde etiam
Samuel

sese nobis causa prodit, cur

cm
,

regum tempora atque ordinem non pertineant, in libris tamen et monumenlis regum invenianlur; neque enim
et Heli ad
aliter

nsse plen possemus

cur

cum nova

administrations forma regium nomen, et no-

vum

etiam institutum, et leges essent inventa;.

Porr Heli non solm administralioni profanas ac

{Duclot.)

public

ut judex, sed ut

sacerdos

37

COMMEMARIUM.
,

S8
,

supimus rei etiam sacrse


feclus erat. Fuit

ac labernaculo prae,

gunt

tamen contraire delinquentes per aerectitudinis

autcm primus
iniit
,

qui ex famili

lum
:

erubescunt.

>

Posteriori

Ilhamar
illud

summum

sacerdotium,

cm

ad

ver
4

Quia

fals pietate
filios

superatus ferire Heli

usque tempus

qui ex gnre eraut Elea-

delinquentes

noluit,

apud districtum jucrudeli

zari, Aaroni parenti in sacerdotio successissent.


lia

<

dicem seinelipsum cum


lione
percussit.
:

(iliis

damna-

Josephus

lib.

5 Antiquit. cap. 12

eujus

<

Hinc namque divin voce


filios tuos

senlentiaeinterpretumpleriquesubscribunt.ua
Abulensis in
lib.

<

ei dicilur

Honorsti
:

magis,

qum

3 Reg. cap. 2,

q. 30;

Theodoet

<

me. Eucherius
iniquitate

Heli sacerdos pro filiorum


est,

relus, Histori scholatic,

Angelomus,

com-

damnatus

qud eos peccantes


plectebat.

muniter

alii.

Fuit quidem Aaron sacerdos sumqui

minus

sever

animadversione

mus

et

omnium primus,

certo aliquo

Equidem coercuit, equidem


lenitate, et
tate et

corripuit,

sed

alque legitimo ritu consecratus


Levit. 8.
v.

est.

Exod. 21,

mansuetudine patris, non severi-

Huic successit Eleazar, Num. 20,

auctoritate pontificis.
,

Qu

sententi

26, et huic Phinees, Numer. 25, cui Domi:

discant sacerdotes

quomod

filiorum etiam

nus perpetuam concessit sacerdolii gloriam


et rever

propter scelera puniantur, quique


sancti sint, culpa
si

quamvis

ad tempus usque Heli

id est
,

usque

ad exactam Samsonis praefecturam


Elcazari primogeniti

ex gnre

<

tamen subditorum eisdem, non coerceant, impute tu r. Idem pen


:

Aaron

illos

excipio, qui

Beda
i
i

<

Adde hc, qud hoc idem non obscure


Licet Heli,

propter

violatas

sacrificii

leges

perierunt,

indicat cap.
Heli

de Simoni

Licet

Levit. cap. 10).

Cm autem post
illud

aliquot secula
negli-

summus

sacerdos in se bonus existeret,

Eleazari

filii

sacrum

munusobirent

quia tamen liliorum excessus efficaciter non


corripuit, et in se pariler, et in ipsis ani-

genter

et res divina

illorum
,

incuri aliquid

< <
i

quotidi detrimenti caperet

translatum est
,

madversionis

divinae

vindictam

excepit

sacerdotium ad posteros Ithamar

quorum
tanti

dm
sella

filiis

ejus in bello peremptis, ipse de


fractis cervicibus expiravit.

numro

fuit Heli.

Sed cm Heli suum quoque


,

corruens

Ad

munus minus
tum
niam
est illius

tractaret diligenter

qum

c
i

corrigendos

igitur

subditorum

excessus,

negotii gravitas atque religio poslulabat, abla-

tant diligentis dbet praelatus assurgere,

quoque

posteritati sacerdotium

quant damnabilis eorum offensas desereret


incorrectas.
,

Salomone;
,

et expulso Abiathar, qui ad

Ado-

Et Augustinus

lib.

17 de Cividicit

qui regnare pro Davide parente cupie-

tate

cap. 4,
,

eodem modo reprobatum

bat, declinrat, rediitad Eleazari genus sacra


illa

esse Heli

quo Sal. Sed de Salis damnationc

atque suprema dignitas, assumpto Sadoc,

quis dubitat?

qui redivivum in su famili sacerdotium pri-

Neque deestaliquod inScriptur sacra funda-

mus

obtinuit.
,

mentum unde
,

haec cogitatio aliquid

ponderis

Quae furint Heli peccata


est sever

propter quae tam

et

firmitatis

assumt.

Primm

quia viro

primmxeprehensus, deinde tam Domino mulctatus, dicemus suo loco. An ver propterea sit Deo in seternum damgraviter
,

Dei, ipsius Dei objicitur,

nomine, Hdisacerdoti peccatum quod nullo modo censeri potest non


filiis

gravissimum, quia multa passus est


trari

pa-

natus

dubitant interprtes. Gregoritis

lib. 2,

contra pietatem, contra religionem, conet sanctilas

cap. 3, et Pastor. p. 2, cap. 5,

damnatum
:

esse

tra

qum

lempli
,

et sacrificales

indicat aeterno supplicio. Priori loco ait


<

Ma-

ritus exigebant.

Denique

quia non tam cura-

gnus nobistimorincutitur, quia Heli filiorum


culp damnatur
runtur.
,

bat,

ne Deus esset,

violat

tam graviter

et

cujus peccata nulla refe-

Nam

bonis subditis ben vivere ad


;

impudenter lege, violatus, qum ne filiorum animos sever aliqu reprehensione corrigeret;
in

salulem

suflicit

prlatis ver propria


est
,

vila

quo filiorum maluit

qum Domini
abjecisti

revereri

non suflicit. Vald etenim senex


etiam scriptum est
est,

qui vi-

faciem.

Ad quem
:

ita

propheta legatus Domino victimam


ojferrentur

<
i

vere irreprehensibiliter semper studet. Un de


:

loculus est

Quare cake

Seneclus enim venerabilis

meam,
in

et

munera mea, qu prcecepi,ut


filios

non

diuturna, neque

annorum numro
et

lemplo, et magis honorsti


si
,

tuos

qum

computata; cani enim sunt sensus Iwminis,

me? Qud
scholastica
lensis
in 1

vei-um esset, quod histori prodit


et alii

tas senectulis vita immaculata. Sed quidam

non pauci
(

ut tradit Abu-

<

ben vivendo praeeminent, qui auctoritatem,

cap. Ruth q. 2

quod tamen ego


sacerdotium

<

quam
etsi

praelatio exigit,

nullam habent.

Nam

non invenio) usurpasse

sibi Heli

ad agenda bona excitare subditos sata-

I summum,

cm tamen ad

illum

non pertineret,

39

IN
ipse tamdirelinuerit,
forsilan

LIBRUM
se
fuit;

I.

REGUM

40

cm
tune
cert
ire-

neque ab

illo

abdicsset,
filio

cm mortuus

rebusque omnibus suo arbitratu decernere. Dominus, inquit, est; quod bonum est in oculis
suis, faciat.

cm
,

tradidisset

suo Phinees, ncessa-

Quam

aliam Job aut viro 6ancap.

dicendum

esset, decessisse illum in culp

ctissimo
vers. 17,
et
filios

vocem expectares? Deindo,

5,
hoc

mortali

atque ide supplicio addictum esse


,

cm
at

audssel

csum

fuisse Israelem,
tulit

quod cap. 3, vers. 14, ternumaliquodsupplicium audimus.Scenim


sempiterno. Accedit

duos occisos

Philistaeis,

moderato;

cm captam
,

audivit

arcam

tes-

Dominus ad Samuelem de
ejus victimis et

Ileli

Idcircb juravi

tamenti, de sella cecidit prae dolore, ut apparet

dontui Heli, qubd non expielur iniquitas

doms

exanimatus

quod argumentum

est nihil

muneribus u'squein lernum.


aelern vindicant
,

habuisse pietate ac religione charius, quae plus


habuit in pontificis anima ponderis
parentis pectore filiorum charitas
,
,

Sed

alii

plures illum ab
lu

qum

in

damnatione.

Lyra et Dionysius
;

quod etiam
vi-

quos uno

placuit Serario

quod mihi quoque semper


ut sentiam
,

tempore sublatos agnovit.


Quae ver contra hanc
cogitationem ab
aliis

sum

est.

Quod

hae mihi praeser-

tim rationes persuadent.


tat hic
lib. 1

Primm,

quia,

utpu-

opponuntur
cogant in

Theodorelus quaest. 12,

et Abulensis in

non sunt usque ade gravia , ut oppositum neque Patres quorum


, ; , ,

Reg. cap.

4, quaest. 19, vir fuiteximius,

nos premere videbatur auctoritas


tur, ut
in Heli

ita

loquun-

et cujus toti Israelitico populo fuerat explorata

damnatione aut reprobalione

probitas.
et

Cm

enim aliquandi, Samsone

vit

aliquid ab illisaudiamus aeternum. Reprobatus

magistratu defunclo,

longum

intercessisset
,

enim

est

ne ipse aut ipsius


,

filii

supremum

in

interregnum, ad illum communi


conspiratione
,

ut apparet,

judicando

populo
,

locum obtinerent;
et

quod

suprema

illa

publicaque potes,

brevi accidit

cm

alienus ab illius famili Sa-

tas delata est;

cm neque

ad illum

neque ad
;

muel praefecturam obtinuit;

sacerdotium

ipsius familiam nisi virtutis ergo perlineret

non multo post tempore sub exordium regni


Salomonis adEleazari familiam revocatum
Fuit quidem peccatum non lev
pontifici
, ,

unqum ad Quod idem credo dicendum de sacerdotio summo, ad quod ille, contra qum existimsse non-

cm ex nomen illud
ira

Levitic tribu
et

nullus

est.

munus

esset advocalus.

cm pro

aut judiciari potestate

atque adeo

paterno ac naturali jure filiorum nimis profu-

nullos dicit Abulensis, nisi jubente

Deo, aut

consentienle, etadvocante populo,


aspirsset, qui

nunqum

non videbatur tamdi futurus


nisi in illo

sam intemperantiam frenare debuisset. Peccavit san, non quia non doleret violari religionem et malo filiorum exemplo rem turbari
,

judex et sacerdos,
vitne

perspecta foret l

atque
fuit in

corrumpi publicam

sed

quia minus

probitas

et in
,

administrand re tam pufides et integritas. Si


,

reprehendendo strenuus et acer. Quod


licet

blic,

qum

sacra

quid

quidem
est,

probandum non
at cert in his

sit in

person et

ab

illo

peccatum

est

tune plan fuit,


,

cm ad
Reti-

magistratu publico,

illam aetatem

provectus

in

qu neque rem
suae
,

neque inusitatum
et

mirandum non etiam quorum vi-

curare sacram, neque publicam posset.


nuisse autem extremo
illo vitae

tam

mores Scriptura sacra commendat. Ad;

tempore

misit

Ammon violal sororc immane flagitium


,

antiquam pietatem
suadent
dorelus.
toritate
,

et

modestiam

multa per-

non tamen illum corripuit pater, aut non


levi

nisi

quae loco nuper adducto probat Theo-

reprehensione
filii,

qualem ab Heli audierunt

Primm

quia vir lantus senili auc-

scelerati

lib.

2 Reg. cap. 13, vers. 21:


,

gravis, judex et sacerdos,

non

ta-

Cm
est
filii

audisset rex David verba lic

contristatus

men

despicit puriles voces et admoniliones,

vald, et noluit contrislare spiritum


sui,

Ammon
in

licetsuspicaretur, ut apparet, nihil se gratum


ot optabile
,

quoniam diligebat eum. Video non eam-

nihil

ad voluptatem auditurum.
arbi-

dem

esse in utroque

causam

fuit

tamen

Im quia Samuelem puerum instructum


ut nihil celet

utroque similis animimollities.

Addequodquo
patrabanfacile pa-

trabatur Deo, illum sever adjuratione cogil,

tempore
tur
,

filiis

ingentia

illa flagitia

eorum quae

accepissel Domino,
sibi

jam erant c auate, ut non

paratus videlicet praestare quidquid


illo

ab

per

Samuelem

foret injunctum.

Cm

ver

sibi

suaeque famili
,

durum
,

accepisset vaticisibi

nium

neque queritur
,

neque molestum

jam senectute extrem confecto revocari cm aetatem parentum jam deficientem aut decrepitae proximam , neque tnere pravo ingenio filii , neque
rente

possent ad officium
,

accidisse significat

sed tantm dicit Domini

revereri soleant.
tabat

se voluntatc pendere, cui

liberum est de se

aut

Quare non alio modo punimim simplex aut parm sve-

, ,

11

COMMEMARIIJAI. CAPUT
ille

1.

43

rus bonus

senex
si

filios

jam grandes esse

statuunt doctores, id est, quod nullis definitur spatiis


,

traclandos.
fcx

jam aut judex, aut pontipropter tatem esse desierat quod no-

Qud

sed aliquando quod diuturnum est,


;

et certis spatiis

men

et

munus

filii

parente relictum

obtine-

bant, levior videtur hrere in parente culpa. Sed utcumque sit neque enim lev videtur
,

undecumque concluditur hic non agitur de supplicio, quod unus subiit sacerdos Heli, sed quod familiae toti ipsius impositum est. Idcircb, inquit Dominus juravi
,

sse peccatum,

quod tam acerbe Deus repre-

domui Heli

quod non expietur iniquitas doms


muneribus usque in ternum. At

hendit et punit, cert satis habuit olii, ut dolere de peccatis et vivendi ralionem accu,

ejus viclimis et

quis credat
Heli in

domum

tolam, id est,

familiam

satam

Deo corrigerc

potuerit.

Quod

fecisse

mature ac diligenter probat, qud patienter, im et libenter audiit vir tantus tamque gran,

ternum periisse? Quare hujus loci hanc opiuor germanam esse senlentiam pro,

pter iniquitatem Heli et filiorum ejus, ablatum


iri

dis aetate tantillum

puerum

et

qud arc

in

Palaestinorum potestalem adduct, propter ma-

ram judiciariam
iniquitatem
tate
,

ex illorum famili sacerdotium et praefectuin aeternum, idest, haesuram


supplicium videlicet pro iniqui;

gnam plagam quam inde


Hebroruni
et fractis
oppetiit.
religio
,

accepisse

videbatur
sella

exanimis cecidit

decretum
ita

id
:

enim

valet iniquitas.

Et r-

cervicibus pietatis

plenam mortem

vera

accidit

nam

domo
;

Heli judiciaria
et

potestas in aeternum excidit

non mult

Illud videtur levitatis atque proditae religio-

post sub

initium

regni Salomonis, depulso


et Heli postre,

nis

damnare

Heli,

qud magis

flliossuos,
illi

qum

Abiathar , qui ex

domo Ithamar

Deum

honorare voluerit; id

enim

in pecca;

mus
est.

sacerdotio

summo

functus est

ad

domum

tis objicitur.

Sed
,

in quolibet peccato reperitur

Eleazari rurss pontificiale

nomen revocatum
auctorem Histosibi"

dm enim
serviat
suse
,

quis

qu

suai vel alienae voluntati


et violt

divinam legem contemnit


alienae voluntati
;

Quod ver Abulensis


ri scholasticae sentire
,

dicit,

aut

potis obsequitur
sibi constituit,

usurpasse
ill ill

Heli sa-

qum quem

divinae

im tum

Deum
,

cerdotium, ego in histori

non invenio.
fal-

vero Deo praefert, et opponit. Hic est veterum Patrum sensus et frequens dicendi modus. Unus pro omnibus sit in praesenti

Sed

illud

utcumque

sit

de

sentenli,
,

sum
rit
;

esse ipse docet ibidem Abulensis

et

Deus enim sacerdotium

Hieronymus ad
Deus recens
< :

illud

Psalm. 80

Non

erit in le

Eleazari transtulit ad

summum domum Ithamar


Heli. Sic

medomo
cujus

<

Cui Deus, inquit, venter est,


est.

tum princeps videbatur


nus ad Heli
locutus
,

enim Domi30
:

Deus
,

ei

recens

Quotcumque
peccata
,

vitia

habe-

i Reg. cap. 2, vers. ut

Loquens
tui

mus quotcumque
bemus
Vidi
deos. Iratus
,

tt rcentes ha-

sum ,

domus tua
Dominus

et

domus patris
in

mi-

<
c

sum

ira

mihi Deus
,

est.

nistraret in conspectu

meo usque
:

sempitemum.

mulierem
est.

et concupivi

libido mihi

Nunc autem
Et quidem

dicit

Absit hoc

me; sed

Deus

Unusquisque enim quod cupit et


,

quicumque honorificaverit me, glorificabo eum.


si

veneralur

hoc

illi

Deus

est.

Eodem modo,
hominem
opiille

pontiiieis

locum

vi aut

fraude

sibi

si

quispiam p'rcepta Dei contemnit, ut homi,

vindicsset Heli,
storicus,

non credo,
sublatis

siluisset sacer hi-

nis obsequatur imperio

aut ut

neque

eodem

die Heli
,

qui
cui

bus aut honoribus augeat atque nobilitet,

sacerdotio defunctus fuerat, et Phinees


sacerdotii

hominem magis qum Deum respicit et honort. Quare nihil hicnovum objicitur Heli qud in aliis peccatis non deprehendatur, maxime cm quis sic est alterius voluntati et commodis addictus, ut illius studio atque libidini om,

nomen

et

munus

pater lgitima suc-

cessione tradiderat,

sacerdotium
Abiathar in

ad tempus

usque Salomonis

et

ill

domo per
loto

annos plus qum ocloginta hsisset;


videlicet

tempore

quo Samuel

Sal et Da-

nibus in rbus obsequendum putet.

vid

rem

Israeliticam
est

cum

imperio tenuerunt.

Neque plus urget qud cap. 3 dicitur scelus illud in ternum expiandum non esse nam prae ter qum qud ternum, sempitemum, et
, ;

Quare non

cur ex hoc capite quisquam

existimet Heli in peccato decessisse mortali

atque ide pnis addictum esse sempilernis.

similia

non

significant semper,

quod

scholastici

CAPUT PR1MUM.
1.

CHAPITRE PREMIER.
1.
Il

Fuit vir unus de

Ramathaim-Soet

y avait, dans
la
ville

la

montagne d'EphraFm,
-2

plrm, de

monte Ephraim,
IX.

noraen ejus

III

un homme de

de Ramalha, surnomme

S. S.

43

IN
,

LIBRUM
,

REGUM
Sophim, parce
fants de Suph,
qu'elle tait habite
l'un

M
par
les en-

Elcana

filius
filii

Jeroham

filii

Eliu

filii

Tbohu,
2.

Suph, EphraUeus.
:

des descendants de Caath.


,

Et habuit duas uxores


et

nomen

Cet

homme

uni
Jroham,
de
la tribu

s'appelait Elcana
d'Eliu,
fils
il

et tait
fils

fils

de

fils

Anna,

nomen secundae Phenenna. FuePhenennae


liberi.
ille
filii
;

de Thohu,

de Suph,
la

de Lvi,

et

demeurait dans

tribu

runlque

Annae aulem

d'Ephram.
2.
Il

non erant
3.

avait

deux femmes, dont l'une se nom-

Et ascendebat vir

de

civilale
sacrifi-

mait Anne, et l'autre Phenenna. Phenenna


avait des enfants, et
3.

sua statutis diebus, ut adoraret et


caret

Anne

n'en avait point.


ville
le

Domino exerciluum
duo filii
Heli,

Cet

homme
et

allait

de sa

Silo

in Silo. et

Erant

aux

jours solennels, pour y adorer

Seigneur des

aute:T ibi

Opbni

Phinees,

armes

pour

lui

offrir

des sacrifices. Les

sacerdoles Domini.
h.

deux
4.

fils

d'Hli,

Ophni

et Phins, prtres

du

Venit ergo dies, et immolavit Elca-

Seigneur, y taient alors.

na

deditque Phenennse
filiis

uxori

su
;

et

Un jour donc Elcana


donna
fils

ayant offert son


sa

sacrifice,

cunctis
5.

Phenenna

femme,

ejus et filiabus partes

et

tous ses

et toutes ses filles,

chacun leur

Annae autem ddit parlem


quia

unam

part de l'hostie.
5.

trislis,

Annam

diligebai

Dominus

Au
il

contraire,

il

n'en donna qu'une Anne,

autem concluserat vulvam


6. Affligebat
et

ejus. ejus,

car

elle n'avait

point d'enfants, et en la lui don,

quoque eam semula


in

nant
le

tait triste
l'avait

parce

qu'il

l'aimait;

mais

Seigneur
6.

vehemenler angebat,

rendue

strile.

lantum ut exconclusissel

Phenenna, sa rivale,

l'affligeait aussi, et la

probraret

qud Dominus

vulvam
7.

ejus.

tourmentait excessivement, jusqu' l'insulter sur ce que le Seigneur l'avait rendue strile.
7. Elle

Sicque faciebat per singulos annos

en usait de
tait
;

mme

tous les ans lors-

cm redeunte tempore ascenderent ad


templum Domini,
Porr
illa

que

le

temps

venu de monter au temple


lui

et sic
,

provocabat eam.
ci-

du Seigneur
ainsi

elle

insultait,

et

la

piquait

flebat

et

non capiebat

de jalousie. Et Anne se mettait pleurer, et no mangeait point.


8.

bum.
8. Dixil

ergo

ei

Elcana vir suus

An-

Elcana, son mari,


?

lui dit

donc

Anne,

na, curfles? et quare non comedis? et

pourquoi pleurez-vous

pourquoi ne mangezs'afflige-

quam ob rem
filii?

affligilur
tibi

quid non ego melior

numsum qum deiem


cor tuum?

vous
t-il?

point'.'

et

pourquoi voire cur

Ne vous

suis-je pas plus

que ne vous se-

raient dix enfants?

9. Surrexit

autem Anna poslqum eo-

9.

Aprs qu'Anne eut mang


Et dans
le

et

bu

Silo,
le

elle se leva.

mme temps

mederat

et biberat in Silo. Et Heli sacer-

que

grand-prtre Hli

tait assis

sur son sige de-

dote sedente super sellam

anie postes

vant

la

porte du temple du Seigneur,

templi Domini
1
.

10. Anne, qui avait le

cur

plein d'amer-

Cm

essel

Anna amaro animo, oraflens largiter.


,

tume, vint prier

le
;

Seigneur, en rpandant

vit

ad

Dominum
si

beaucoup de larmes
:

li. Et votum vovit

diccns

Domine

un vu en ces termes Seigneur des armes, si vous daignez regarder


11.

Et

elle

fit

exerciluum,

respiciens videris allictio-

l'aflliction

de voire servante,
,

si

vous vous sou-

nem
ris,

famulae tuae, et recordatus me fue-

venez de moi

si

vous n'oubliez point votre

nec obliius

ancillnc Mac,

dedcrisquo

servante, et que vous donniez votre esclave

ervse tuae

sexum virilem, dabo eum Dovilae ejus, et

un enfant mle, je vous


jours de sa vie
;

l'offrirai

pour tous

les

il

ne boira ni vin ni rien de ce

mino omnibus diebus

nova-

qui peut enivrer, et le rasoir ne passera point

cula non ascendet super caputejus.


i2. Facluffi est

sur sa

tte.

autem, cm

illa

mul-

12.

Comme Anne

demeurai!

ainsi long !.eup's

45
tiplicaret preces

COMMENTARIUM. CAPUT
coram Domino
,

M
le

ut Heli

en prire devant

Seigneur, Hl observa le

observaret os ejus.
13. Porr
suo,
cl

mouvement de ses lvres ; 13. Car Anne parlait dans son cur,
in

et l'on

Anna loquebatur
illius

corde

voyait seulement

remuer

ses lvres sans qu'on

tantmque labia

movebantur,

entendt aucune parole. Hli crut donc qu'elle


avait

vox penits non audiebatur. iEstima-

bu avec excs;
il

vil 3rgo

eam

Heli temulenlam
ei
:

14. Et
,

lui dit:

li. Dixiique

Usquequ ebriaeris?

ainsi ivre? laissez

Jusqu' quand serez-vous un peu reposer le vin qui

vous trouble.

digre paulisper vinum quo mades.


15. Respondens Anna
inquit,
:

15.

Anne

lui

rpondit: Pardonnez-moi,

mon

Nequaqum,
mulier infelix

seigneur, je suis une


tion
;

femme comble

d'afflic-

domine mi
,

nam

je n'ai

bu ni vin
rpandu

ni rien qui puisse eni-

aimis ego sum

vinumque

et

omne quod

vrer, mais j'ai

mon me en

la

pr-

inebriare potestnon bibi, sed effudi ani-

sence du Seigneur.
16.

mam meam
16.

Ne croyez pas que votre servante


l'une des
filles

soit

in conspectu

Domini.

comme
cs de
m'ait

de

Blial,
il

dans la dbau-

Ne

reputes ancillam tuam quasi


,

che et dans la dissolution ; car

n'y a que l'exaffliction qui

'jnam de filiabus Belial


liludine doloris et

quia ex mul-

ma

douleur et de

mon

mroris mei Jocula

fait

parler jusqu' cette heure.


:

sum usque in praesens. 17. Tune Heli ait ei


et

17. Alors Hli lui dit


le
:

Allez en paix, et
la

que

Vade

Dieu d'Isral vous accorde


lui

demande que

in pace,

vous

avez

faite avec tant d'ardeur.

Deus

Isral det tibi

pelilionem tuam

18.

Anne

lui

rpondit

Plt Dieu que

quam

rogsli

eum.
:

votre servante trouvt grce devant vos yeux,

18. Et
cilla tua

illa dixit

Utinam inveniat anluis


!

et que

vous daignassiez prier pour elle!

Anne

gratiam in oculis

Et abiit

s'en alla ensuite retrouver son mari, prit de la

mulier

in

viam suam,
non
surit

nourriture, et ne porta plus


et

comedit, vultusin

comme

aupara-

vant un visage abattu

parce qu'elle demeura

que

illius

amplis

diversa

pleine de confiance que le Seigneur lui accorderait

mutati.

sa demande.

19. Et surrexerunt

man

et

adorave-

19.

Aprs cela Elcana,

ses

femmes

et ses enle

runl coram Domino, reversique sunt, et

fants, s'tant levs ds le matin,

adorrent

veneruntin
novit

domum suam Ramaiha.


Dominus.

Seigneur, se remirent en chemin, et arrivrent

Cog-

leur

maison Ramaiha. Elcana connut sa


et le Seigneur se souvint d'elle.

autem Elcana Annam uxorem suam,

femme,

et recordatus est ejus

20. Et factum est post circulum die-

20. Ainsi, quelque temps aprs, elle conut


et

rum concepit Anna,


vocavitque

et

peperit filium

mit au

monde un
l'avait

fils

qu'elle appela

Samuel,

nomen

ejus Samuel, e

qud

parce qu'elle

demand au Seigneur.

Domino

postulsset

eum.
sa

21. Elcana, son mari, vint ensuite avec toute

21. Ascendit autem vir ejus Elcana et

maison pour immoler an Seigneur

l'hostie

omnis domus ejus ut immolaret Domino


hostiam solemnem et votum suum.
22. Et
viro suo
:

ordinaire et pour accomplir son vu.

Anna non ascendit

dixit

enim

22. Mais

Anne

n'y alla poi'it, ayant dit

son mari

Je n'irai point au temple jusqu' ce


soit sevr, et

mians,

et

Non vadam donec ablactetur ducam eum ut appareat ante


Domini
et

que l'enfant que je


le

que je

le

mne

afin

prsente au Seigneur, et qu'il demeur.


lui,

conspectum
giter.

maneat

ibi

ju-

toujours devant

comme je

l'ai

promit.

23.

Et

ait ei
tibi
;

Elcana vir suus


videlur, et

Fac

25. Elcana son mari lui dit

Faites

comme
prie
ic et

vous

le

quod bonum
ablacies

jugerez propos, et demeurez jusqu'

mane donec
Do-

ce que vous ayez sevr l'enfant; je

ewm picorque

ut implcat

Seigneur

qu'il

accomplisse sa parole sur vous

, ,

47

IN

L1BRUM

1.

REGUM
sur l'enfant.

13

minus verbumsuum. Mansit ergomulier,


et lactavit filium

Anne demeura donc au


fils

logis, et

suum donec amoveret

nourrit son
l'et sevr.

de son

lait

jusqu' ce qu'elle

eum

lacie.

24. Et adduxit

eum secum postqum


et adSilo.

24. Lorsqu'elle l'eut sevr,


elle trois

elle

prit avec

ablaclaverat

in vitulis tribus et tribus


,

veaux, trois boisseaux de farine et un

modiis farinae et amphor vini


duxit

vaisseau plein de vin, et

amena sou

fils

Silo
tait,

eum ad domum Domini

en
in

maison du Seigneur. Or l'enfant encore tout petit, n'ayant que trois ans.
la

Puer autem erat adhuc infantulus.


55. Et immolaverunt vilulum, etobtu25. Ils le prsentrent
Hli, aprs avoir

lerunt

puerum

Heli.
:

immol un veau.

26. Et ait

Anna

Obsecro, mi domi,

26. Et

Anne

lui dit
il

Il

est vrai,

mon
ici

sei-

ne, vivit anima tua

domine

ego sum

gneur,

comme

l'est

que vous

vivez,

que

je

Ma

mulier quae

sleti

coram

te hic orans

suis cette
le

femme que vous avez vue

prier

Dominum.
27. Pro puero isto oravi, et ddit mi-

Seigneur.
27. Je le suppliais de

me donner
la
le lui

cet enfant,
je

Dominus petitionem meam quam posUilavi eum.


hi

et le

Seigneur m'a accord


promesse de

demande que
consacrer.
lui,

lui ai faite avec

28.

Idcirc et ego

commodavi eum
comibi

28. C'est pourquoi, l'ayant reu de


lui

je le
lui

Domino

cunctis diebusquibus fuerit

remets entre

les

mains, afin qu'il soit

tant qu'il vivra. Us adorrent

donc

le

Seigneur

modatus Domino.

Et adoraverunt
:

en ce
fit

lieu

et

Anne, pntre de reconnaissance,


:

Dominum. Et
Yers.1.

oravit Anna, et ait

sa prire

en ces termes

Fuit(1)vir unis deRamathaim Soi

COMMENTAKIUM.
quem Toletanum vocamus, eum
Toledo. Est
esse dicit de

phim de monte Ephiuim. Quia

ii

librohoc primo

autem Ramathaim

in duali

num-

multus fulurus est de Samuele sermo, ide,

ro; neque mihi

dubium

est,

quin duae fuerint

juxlaaliarumhistoriarumaullegem.autmorem,
de
illius

ejusdem nominis

civitales,

quarum

quaelibet

gnre atque natalibus aliquid prfuit

diceretur Ramah, quae excelsum aliquid sonat,

missumoportuit. Quod ad genusatlinet,


tribu Levi, ulexjib.
v. 33, ubi
illi

ex

quia sita erat in sublimi loco

altra erat in

Paralip. constat, cap. 6,

monte Ephraim, ubi fuerunt prima nascentis


Samuelis incunabula, altra in tribu Benjamiu.
per

iidem commemoranlur parentes

Samuelis, quos hoc loco legimus. Natalis ver


locus fuit in

quam

existimantur transiisse captivi,

cm

Ramalhaim Sophim. Sed plan


ubi
sit,

in-

ex Hierosolym abducerentur Babylonem. De


quibus dixit Jeremias cap. 51
audita
est,
:

cerlum

est,

aut quae civitas

ista,

ubi

Vox

in

Ramah

prima Samuelis incunabula. Hebraic

est

JQ

ploratus, etc.

Cm

Ramalhaim, quod optim convertit Interpres, de Ramalhaim. Ex quo non

D'nOin, emin

lia

civitates

proximae essent,

autem duae istae dualem sumpserunt

lerminationem, quasi propter vicinitatem in

constat, an ibi Samuelis parentes habitrint

unum pen
civitates

corpus coaluerint.

Quomod
vocatae

duae
fue-

vel

inde cert traherent genus suum, quasi


ibi

propter

similitudinem

Ego ulrumque credo: ille enim dicendi modus locuni indicat, ubi quis natus et suum etiam doorti

non tam

qum

inde oriundi.

runt Oronaim,

cm

illarum quaelibet diceretur

Oron, ut diximus in nostris Commentariis in


Isaiam, ad illud cap. 15
:

Et

in via

Oronaim, cla-

micilium habet. Sic David


dicitur esse de Bethlehem
cap. 1, v. 1, Elimelech,

lib. 1
;

Reg. cap. 12,


,

sicul etiam Ruth quod perindeest, acsi

morem contritionis levabunt. Et autem apud Hispanos oppida non pauca, quia in montiumjugis
sunt aedificata, montibus sibi

nomen accepevocatae sunt.


dicit

diceretur, Belhlehemiles quo

modo Hispanus

runt, sic etiam civitates, quae excelsisinsedre


locis.situ apud Hebraeos

(1) Texlus hebrus, Septuaginta , et Chaldaeus ferunt: El fuit vir unus, quasi scilicet continuatio haec esset praecedentis historie. Librorum hisloricorum S. Scripturae plerique invieem persimili ratione conjuncli sunt, sine

Raman
tit.

San Saligniacus cap.

3.

6,

quinque

esse civitates, quae vocantur

Ramah.

Sophim, hebraic D*D15f, speculam signi'icat,

inscriptione, sinelransitione.

(CalmeU

quare nomen adjectivum esse arbitror quia

49

COMMENTARIUM. CAPCT
illae

I.

50

du*

civitates, utpote in praealto

montium

tur

aliter in e

non

habitasse! Elcana, qui ex

fastigio coltocatae,

long latque quid in cirfieret,

famili Levitic propagalus fuit.

Levitas au-

curafusis locis

rerum
il)i

speculabantur

aut cert, quia

excitatae fuerant speculato-

lem nullum habuissefuniculum, seu sortemin terra promissionis sed esse familiis aliis un,

riae turres, in quibufc

urbium, regionisque cuagerent excubias


:

decim permixtam, res

est nota,

et constat

ex

stodes ac vigiles perptuas

Morabatur aulem Elcana Samuelis paler, non


in
ra,

Num. cap. 35, v. 2, et Josue 21. Quare dam non ben colligunt, Ephraimitam
natus
est,

qui-

esse

duabus

illis

civitallbus, sed in illarum alt-

gnre Samuelem, quia in Ephraimitico solo


in

quod

et ipsa rerum natura postulat.

Et cap.
dici-

quibus est Gregorius. Dicitur


id est,

1, v. 19,

Elcana cubi uxoribus rediisse


:

autem Elcana Ephrataeus,

Ephraimita

tur in

domum suam ihRamatha

ubi singularis

non quod genus ducat ex Ephraim, nam esse


ex tribu Levi apert dicitur
8, v. 33,
lib. 1

ponitur numerus. Scd

cur historicus sacer

Parai, cap.

dualem adhibuit numerum? San non praeter consuetudinem. Est enim usilatum apud
Hebraeos
,

sed quia in civitate, quae in tribu


fuit,

Ephraim pro Levitis assignata


educatus est;

natus et

ut pluralis

numerus pro uno aliquo


illa

quomod

in Actis apostolicis

illorum adhibeatur, quos pluralis


tio

terminain
;

saep Judaei appellantur Graeci, Crtes, Arabes, etc., e tantra de causa, quia in Graeci,

complectitur.

Quam regulam
Pagninus
,

tradidit

suis Institulionibus
psal. 1, v.

lib. 4,

cap. 15

Arabi
runt.

Cret

suum

sibi

domicilium habueesse, qui

3: Quod ptantatum

est secs rivulos

Ephrataeum porr eumrlem


satis

aquarum

(sic

enim

ille

legit),

id est,

secs

Ephraimita,

docet Septuaginta translatio,

unum

rivulis. Et
:

Judicum
in

12, ubi Vulgatus

quae pro Ephrato Ephrem, posuit, sicut pro-

de Jephle

Et

sepultus est in civitate su Ga,

xim dixerat

de monte Ephrem, et claris Ju-

laad, hebraic est

civitatibus, id

est

in

dicum

12, ubi ad vada Jordanis, qui

ex tribu

un civitatum. Plura adducit exempla Pagninus, quse tu vide, et in illis boc nostrum de

erant Ephraim, seditionemque moverant contra Jephte,

rogabantur, an essent Ephrataei, id

Ramathaim Sophim. Juxta hc hune ego le cum sic accipio, habitasse quidem Elcanam in
un duarum
civit:itum,

est, Ephraimitae.

Vers. 2.
uni

quae dicebantur Ra-

Et habuit duas uxores, nomen Anna, et nomen secundo Phenenna. Quosuperioribus seculis permissa fuerit poly,

mah, seu Ramatha, ubi aut vigilum erant custodiae, aut speculares turres.

mod
gamia
tariis

Sed quia dubium


civitatum

diximus pluribus in noslris

Commenvi-

esse poterat
sibi

in utr illarum

suum

super Cantica, et probant sanctorum


mullis se conjugiis

domicilium statuisset Elcana, ideadditum

rorum exempla, ut Abraham, Jacob, David,


qui

est, de

monte Ephraim , ut ab

ill ali

distin-

nunqum
,

implicuis-

guerez,
lis

quse sset in Benjamin,


:

quod po-

sent

nisi id foret lege

permissum. Est au-

reor

nam

esse

alteram

Ramah

in

tribu

Benjamin,

docet Hicronymus in Locis

hebraicis, aut in tribu


milial

Juda

nam

trs istae fa-

communibus

se linibus attingebant.

lllud lue

observandum, eamdem civitatem


,

appellari

tam Ramah, qum Ramatha

ut voest,

lunt interprelum plerique.


facile intelliguntur,

Quod

si

ita

quae supra nobis dicta

sunt. Sin

diversam,
esse

autem Ramatha urbem dieamus esse dieamus etiam necesse est, duas
notatas

eodem

distinguantnr,

nomine civitates, qu situ quarum quse in monte visitur


fuit

Ephraim, natale

solum Samuelis. Hanc


ci-

incolas habebat Levitas posteros Soph, vel Suph, vel Sophi, gnre Caath hinc nomen urbi inditum Ramath Sophim, seu (iliorum Soph. ./Egr divinamus, qu ratione et causa ea Levitarum familia illc migraverit. Totam illam regionem appellatam pariter fuisse terram Suph, infra patebit. Vitae suae annos plerosque egit Samuel in Ramatha ex quo scilicet judex Israelis renuntiatus fuit. Licet Domini obsequio matris religione consecratus, minime tamen ideirc sedem habere perpetuam debebat in Silo, unde ali accilus est munere, quod sibi imperatum Deo gerebal Plures erant in Judae urbes Rama, vel Ramatha appellatse. Urbis hujus situs, teste Scriptur, in montibus Ephraim constitutus argu:

quanqum

porr Ramatha quidam illam esse putant


vitatem,
quae extremis

hebraicae reipublicae

lemporibus appellata
civis
fuit ille

fuit

Arimalhia

cujus

mento esse potest, aliam fuisse urbem quae geographis ponitur interLyddam et Jerosolymam, in via ex Joppe Jerosolymam. Ramatha Samuelis propis ad septentrionem collocanda est. Occurrit hodi pariter inter Gabaam et Belhel in via Samari Jerosolymam urbs Rama, cujus nomen in histori maxime celebratur, quam Samuelis patriam agnoscendam esse minime ambigens affirmo. (Calmt.)

Josephus, qui Chrislum Domi-

num

cruce refixit.
(1) esse vide-

Haee porr civitas sacerdotalis


(l)Cessisse

Ramah

Levilis

nuspiam legimus;

m
lem
satis verisimile
,
,

IN

LIBRUM

REGllM
in conspectu

52
Domini Dei
lui

ide Elcanam accepisse


et quasi

ter in anno. Tria

Phenennam

secundariam nimirm,

ver festa numerantur Deuter. 16, v. 16: Tribus vicibus per

prnletariam uxorem, quia


erat familis, et instar

Annam, quae mater reginae, jam longo usu


Quare
sicut Abrafieri

annum apparebit omne


Domini Dei

masculiloco
et in

num tuum
quem

in conspectu
;

tui in

sterilem esse cognoverat.

elegerit

in solemnitate

Azymorum;

ham, uxore non

invita, cui

jam desieranl
,

solemnitate

Hebdomadarum (hoc

est, Penteco(1).

muliebria, Agnr supcrinduxit ancillam

quae

ste) et in solemnitate
Illis

Tabernacutorum

qud

(ilium
,

concepissel Ismaelem, e qud

dominam
l

ergo diebus lege constituas vir religiosic obibat

suam Saram

infcundam haberet
sic

sus ac pius Elcana,

templum seduintermitteret
significat ille

vulvam, despicatui habuit,

ctiam Elcana
reique

alque constanler, ut nullum

Phenennam
donieslic,

duxil,

non

lani

familiae

diem lege constittitum. Id enim


dicendi

qum

lori

sociam,quia ex Anna

modus Hibris
,

faniiliaris,

pro quo

parentem se fore non sperabat. De hc uxo-

Vulgatus reddidit
ibi

slalutis

diebus.

Sic autem

rum

multitudinc dispulare longis,


;

non

est

hebraic miiamim iamimak,

id est, de die
videli,

interpretis negotium
lastici in 4, d.

consulendi sunt scho-

in

diem, diebus nempe singulis, nullo

33, ubi

omnes pen
,

licitam olini

cet omisso.

fuisse polyganiiam affirmant

ubi illorum plu-

cm

Quod lacre polerat non dilficil monte Ephraim, ubi erat Ramatha, non

rimi divinani dispensalionem agnoscunt.

Quav

procul abesset Silo ubi tune erat arca.

An

ver

stionem hc de re hoc loco Abulensis infor-

temporibus
liam
,

mt

illum tu vide (1).

suam secum adduxerit faminon constat hoc tamen tempore, de


aliis
;

Vers. 3.

Et ascendebat
,

vir ille de civi-

tate sua statutis diebus

ut adoraret et sa(2) IN

quo nobis cominentatio praesens, dubitandum non est, cm apert id habeamus textu, qui
docet Elcanam

CRIFICARET DOMINO EXERCITUUM

SlLO. Tria

cum duabus uxoribus


cibos.

ac

filiis

tempora conslitula erant, quae pietalis ergo Israeliticum genus ex suis domibus ad tem-

liliabusque sletisse ad tabernaculum, et ibi de

more sumpsisse

Quod item

fecit

secun-

plum advocabant. In quibus Deus sic peregrinanlium rbus et commodis consulebat, sic dsertas domos et urbes tuebatur, ut nun-

do, ut habes statim v. 21.

Dicitur autem ascendisse Elcana in Silo, ubi

tune erat tabernaculum

qum cm abeuntibus viris ab omni humano prsidio desertae videbanlur. Quod ut Deus promisit

qum magis

essent ab lioste securae,


,

descendisse dicere debuerit;

cm tamen potis cm Ramah, seu


in lo-

Ramatha, juxta sui nominis notalionem,


co
sita sit sublimi,

unde

lat in regiones alias

sic

etiam tribus

illis

festis

religiosum et obse-

quentem populum p:aistitit incolumem. Sic autem DeusExod. 34: Tribus temporibus anni apparebil omne masculinum tuum in conspeclu
omnipotentis Dei Isral.

quo tum progressum Elcana moliebatur, locus erat excelpatet prospectus. Vel quia Silo,

sus et mult magis

qum Ramatha
:

et

hoc

mihicertius. Sic Adrichomius in descriplione


tribus Ephrairn,
altissimus est

Cm

enim

tutero gnies

facie lu, et dilataveru terminas luus, nullus in-

num. 93 Silo, inquit, mous omnium in circuitu Jrusalem ; utuniversis terr

sidiabitur terr tu ascendenle te, et apparente


(1) Allcgoric Phenenna fcunda significat Synagogam Juda;orum, quae olini fidelibusfiliis abundabat. Anna sterilis significat Ecclesiam

que

adeb

supereminet

sanct

monlibus.

Aut quia verbum tam ascendo qum


ex proprietale sermonis hebraici,

descendu,

idem

est

quod
in

venio,
in

ut

docuimus

in noslris
:

gentiuni, quse olini sterilis erat, sed per Chrisluni omnes gnies Deo peperit. lia S. Gregor.

Commentariis
Descende

Jerciniam ad illud cap. 22


rgis Juda.

Rupert. Hugo, Beda, Lyran. et Dionys. Symbolic, Anna significat vitam contemplativam Deo gratain, Phenenna vitam activain proximis ulilein. lia S. Gregor. Hugo, et Dion. Utrainquc enim complecti dbet Elcana , id est, vireximius, possidensDeum. (Corn.Lap.)
(2) Hic baotli, vel

domum

Fuit porr tabernaculum cum arc in Silo, qu ad sortem Ephraimitidem pertinebal tempore Josue, qui cm esset Ephraimila, in
(1)

Porr

viris

tanluinmod

id

imperalur

in

primni occurrit nomen, Jchovah Se-

Dominusexerciluum; quod

Gastalio

reddit Jelwvali Uellipotens. Maluerim ego, vulgarem interpretationem sequens, exponcrede exercilibus coeli, de angelis vel astris, quibus impeiat Dominus ; vel de exercilibus Israelis , quorum ille princeps erat ac imperator. Ex

lege; sed pluribus exemplis demonstratur, feminis pariler et pueris permissum fuisse ut venirent, cosque hujusinodi religioni non de-

hoc Jelwvali Sebaof/iexpresseruntprofanisuum (Calmet.) iftum Jovem Subaiium.

Elcana omnem familiam secum diixii nxores geminas, et Hlios Phenennae. Innuere videtur alicubi Moyses, ipsos ulriusque scm'is servos (Hebratos) e pariter convenisse, sed praiceptum nullum datum erat feminis, pin-ris (Calmet.) et servis.
fuisse.
,

53
Ephraimilide terra eximium
esse voluit,
illud

COMMEN1A1UUM. CAPUT
sacrarium

I.

U
cm
admisissent
ali-

subierunt nunqum, ajt

pta fuit Philisthseisarca,

usque ad tempus Heli, quando caper annos ferme

quando,

suis cervicibus excusserunt.


illis

Regentiles

spondet Gregorius, sacerdotes ab

diis sibi

trecentos

sexaginta.

Quomod

ver

inde

nomen assumere
cultum
et

quibus religiosum exhibent


;

translata, et

quamdi

in aliis locis

hacserit,

obsequium
i 11

quomod apud

anlequm sedem in Salomonis templo stabileni haberet, alio in loco commodis adducemus.
Ascendebat autem ad tabernaculum Elcana, neque apparere voluit vacuus in conspectu
Domini, quod
rat.

Flamines diales
les,

vocantur, qui Jovi, Cra-

qui Cereri, Salii, qui Herculi, Corybantes

qui Cybeli sacriiicant. Sic sacerdotes dicuntur


Bel, Danieliscap. ultimo; Baal, 4 Reg. 11, v.

multis locis

Deus ipse praacepe-

18; Dagon,
cap.

Reg.

5, v. 5

Melchon, Jeremiae

Quare

sic

adorare voluit, utetiam inanus

49; Chamos,

idem cap. 48. Ad hune


filii

sacriliciis

ac donis oneratas attulerit. Neque


ille

ergo

modum duo

lu

Heli

licet profligatae

hoc faciebat vir


causa
:

religiosus et

prudens sine

vit pessimo exemplo, non tam religionem et

nam

cin aliquid

Deo

iuipetrare stu-

cultum veri Dei alant


tant et rever
filii

et foveant,

qum

ever-

deret, prudentis putabat esse consilii afferre


aliquid, seu referre potis Deo,

vocenlur

Belial,

dicuntur

accepisset liberali

quod ab'ejus manu. Extat e de re Chry2 ad Timoth. gravis exinquit

tamen Dei sacerdotes, quia templum obeunt ubi verus colitur Deus, et ad illius aram ut-

sostomi homili
hortatio

i
:

1 in

cumque

sacriiicant
ait

Cm

dicuntur sacerdo-

Non

apparebis,

ex Exod.

tes

Domini,

Gregorius, per insignia fidei

28, coram

Domino

vacuus. Judeeis ista dice-

simulacrorum cultoribus discernuntur. His


fides, et

bantur, quanta magis nobis? Idcirc nam-

< i

enim verbis eorum

non

vila prdica-

que pauperes ante fores


cuus
ingrediatur
,

stant, ut

nemo

va-

tur, quia et pravitatem

exercebant operis, sed

< t

ut misericordia

comit

non errabant
Vers. 4.

in fide conditoris.

Idem pen

securus introeat.

Intras, ut misericordiam
;

Abulensis in hoc cap. q. 10.

consequaris, prior ipse miserere


posterior venit, amplis dabat.

qui autm
cce-

Venit ergo
non constat;

dies, et immolavit
svje,

Nam cm

Elcana, deditque Phenenme uxori


ctis films ejus et
iste
illis

et cunsit

pimus nos, secundus amplis ponit. Fac tibi debitorem Deum,et ita demm illum exige.! ErANT AUTEM
IBl

filiabus partes. Quis


fuit

dies,

autem unus ex

DUO

FILII

HELI

OPIINI ET

tribus, in

quibus lex undecumque mascu-

Phinees, sacerdotes Domini.

De horum

sacer-

los

ad tabernaculum advocabat. Immolavit auet

dotum corruptissimis moribus, vitque in omnem impudentiam vesaniamque project, dicemus suo loco commodis. Cur ver nunc
ante

tem Elcana de more, tem ex

ex eo quod ad offerenpartes inler

sacrificali ritu pertinebat,


illius

uxores et fdios, quique ex


bantur, distribuit.
familia

famili cense-

suum tempus nominentur,


,

ea

videtur

Cm

ver soboles et quasi

esse ratio, ut magis appareat Elcanse conslans


fidelisque religio

Phenenn

esset copiosa, necesse erat,

inurban atque inverecund intemprie,

cm duoruni sacerdotum qu

plurimos templo, requesacrificali deterrebat,

non modo non

sit

ab eo quod lege cautum erat

magnam victimarum partem pro capitum sibi vindicaret ad Annam ver una pars multis mittebatur, quas'res, cmmulae praeterea sua? contemptus accederet, magno
ut

numro

depulsus, sed etiam aliquid adderet spont, ad

illi

dolori atque pudori fuit.


:

quod religione aclege nullralionc cogebatur. Masculos tanlm religio diebus certis ad lemplum advocabat; sed eo tempore, quo minus
sanci sancta tractabatur, uxores
fiiias

Hic nobis aliquid accuratis observandum

secum

et

Primm, hanc victimam, quam immolasse dicitur Elcana, non fuisse Isolocaustum, quia hoc loium Deo consccraur et debetur unde etiam
;

et ex sua

famili plures

adducebat; et

cm
ri

scirct quid in sacrifiais et victimis


atq-jc seelesti sacerdotes

impu-

consumalur neque pro peccato, quia illam totam sibi ex lege sacerdofit,
:

ut totum ab igue

ll

auderent, ipse

tes

assumunt. Fuit ergo hostia pacifica, cujus

tamen nihio qum antea minus sacri.'icabat. Quaerct hic non nemo, cur cm ni duo non tam religionis custodes et sacrorum anti

bona pars ad offerentem post immoiationem redibat; Deus enim ex iil vietim vindicabat
adipeni
;

sacerdos

arm'um

et

p^ctusculum
et

qum
tur

oiAiis sancttatis liosles et pestes,

vocen-

quidquid cra'

reliq'uin, in

usum

cibum

(1)

tamen sacerdotes Dei, quasi divina cura-

rent religios ac pi,


tur
filii

cm tamen
qui

postca dicati-

(1) Li in religiosa convivia ad qusc Deus sep ade vocari jubcl Levitam, egonum, vi-

Bclia,

ici

est,

legis

jugum

aui

duaiti el

rp'Kmim.

(Calmet.)

55

IN

L1BRUM

I.

REGUM

56

cedebat offerentium. Vide Levit. cap. 3 et cap.


7, et

Sic

san reddidre Rabbi David, qui partem

Abulensem hic

q.

H. Ad

partem porr

vocat honorabilem; et Chaldaeus, qui electam.


Alii qui in apaiim,

suam, qui spontaneam et pacificam victimam


offerebat,

furorem et tristitiam in-

non solm

familiares et domesticos,
vellet,

telligunt,

dalam esse partem unam dicunt ab


tristi,

sed etiam alios,

quoscumque

advocare
et

Elcana,

quia tristem videbat

Annam,

poterat. lia habes Deuter. cap. 12, v. 12,

quam

diligebat,

neque
illius

dalis pluribus partibus

cap. 16, v. 12

Oblalionem spontaneam mans


juxta benedictionem Domini

sicutPhenennae,

poterat angorem levare.

tu , quam
Dei
lui, et

offeres

Qu

explicatio nostro placuit interpreti,

qu

eputaberis coram

Domino Deo

tuo, lu

et filius

tuus, et /il/a tua,

et servus tuus, et

an-

cilla tua,

etc., in loco,

quem

elegerit

Dominus
con-

Deus
stat,

tuus, ut habitet

nomen

ejus ibi. Ilinc

quomod Elcanacum

famili tot,

immo-

omnin aliis prferenda est. Qud ver ira, quod prcipu sonat apaiim, sumatur pro tristiti, sicut contra sp tristitia pro iracundi, res est salis nota. Neque alio fortass sensu dixit Jonas, cap. 4, se merit vehementer irasci,

latis victimis,
ficis,

spontaneis videlicet, atque paci-

cm

hedera, ex qu sibi paratum

vesci potuerit, idque in loco sacro.

viderat umbraculum, exaruit.

Deindeexplorandum.quid parlium significetur nomine, quas uxoribus suis ac filiis largitus est Elcana.

ctum stalim Dominus Tu doles super hederam,

explicuit,
in

Quem Jon affecm dixit


:

qu non laborsti, etc.


est

Hieronymus

in

Traditionibus
in

Hieronymus, aut quicumque


duplicem portionem

auctor Tradicit
,

hcbraicis super libr. Regura, vestes intelligi,

ait,

partibus

ditionum hebraicarum, datam esse


in illo

Anna?
il-

nempe

puras, quales et taber-

convivio

quia

naculi majestas, et sacrificiorum religio postulabat.

lam diligebat, et ide


esse voluit.
potuit

in

epularum distributione

Quanta porr mundities

sacrificantes,

illam reliquis prlatam et liberalis acceptam

quoquo modo oprantes deceret, diximus in nostris Commentariis in Ezechielem ad illud cap. 44 Et non accingentur in suaut
sacris
:

Quod ex nomine O^N, sumpsisse fundamentum quod formam habet nuilli

meri dualis. Quasi dicas, ddit

portionem

dore.

Quod etiam observasse

in

re sacrificali

duarum facierum,
braicus
facis

vel duas facis portionis;

gentiles,
et

docetmultis Alexander Neapolilanus,


lib.

ad utrumque etenim sensum patet textus he;

apud illum Tiraquelus,


Sed est communis
portionem
illa

4 Gnial, cap.

porr idem interdm valet,

17.

sententia,

qu

hic

quod

res cujus est facis.

Unde sp audimus

in partibus

intelligit,

quam

singulis

faciem gladii, faciem frigoris, faciem arcs, pro


gladio, frigore, arcu.

ex immolat paciGc victim tribuebat Elcana


illius lantae familiae

Quare pars, seu portio


facis

pater et dominus. Neque

duarum facierum, seu du


plex, quai

portionis,

hic usus rarus

tam apud sacros quam apud

idem erunt quod portiones du, aut una du-

profanos scriptores. De profanis est illud Suetonii


<

duarum

instar habeat et pondus.

de Caligul

Qu epulatione

equiti ro-

Simile aliquid fecisse dicitur Joseph, Gen. 44,


v. 34,

mano

conlra se hilaris avidisque veseenti

ubi pars in epulis data Benjamin quin-

partes suas misit.

Apud

sacros pars in e
:

cupl dicitur esse major partibus, quas Jose-

significatione saepis occurrit. Psal. 10


et svlfur, spiritus procellarum,

Ignis

pho

reliqui fratres acceperunt (1).


ejus.

pars calicis eorum.


et

Dominus autem concluserat vulvam

Hic

Esdrse 2, cap. 8

Comedite pinguia

bibite

Ioquendi modus in Scriptur sacra frequens


(1)

mulmm

et mitlite

partes his qui non prparave-

Novam quamdam conjecluram

subjicit

runt sibi.

Vers. 5.

Ann autem
Annam

ddit partem unam,

tristis, orjiv
tristis,

diligebat.

Ubi Vulgatus

hebraic est apaiim.

Qu

vox

facis aut

furores, seu tristitiasvicl.

Sed quia

in
,

homine
fit,

facis est pars

omnium

honestissima

opi-

nor, ut pars, seu portio,


esset

qu

data est

Ann,

omnium

electissima atque

optima. Sic

san mercalores, quod optimum est atque speciosissimum in mercibus, coram staluunt, ut

Grolius, reddens datam Annae maxillam unam viclim, cm altra sacerdoti cessisset ; quasi Ddit unam partem fascilicet innuat littera ciei su. Sed quonam Scripturse teslimonio docemur, sacerdoles pro suo jure hostiae maxillam sibi vindicsse '! Legimus in Hebraso capitis 18, 3, Dcutcronomii, sacerdotum partes fuisse brachium, et maxil'.as, et ventriculum boum et ovium, qu immolabantur . Quamvis autem faleremur, dicta ha;c accipi oporlere de consuetis sacrifiais, non obscure lamen ex:

vis, mandibiilain, fuisse

emplorum
qusedam

capiat

oculos; quod dici

posset

mercimonium facierum, quia mercium est quasi


facis, etillarum

prima commendatio.

primit textus, utramque maxillam, vel, si masacerdotis, nullisque argumentisdemonstrabitur, alteram ex illis in potestatem illius venisse, qui victimam dabat. Adde, facis nullibi maxillas signicare. (Calmet.)

57

COMMENTAR1UM. CAPUT

1.

58 hoc habebat Phenenna promla-

est, quo significatur infcundae vulv dura ncessitas. Sic de se Sara, Gnes. 46 Conclu:

ascendisse. Ubi

ptum, et quasi legitimum opprobrium, quo


cesseret

sit

me Dominus,

ne parerem.

Et Gen.

22:

Orante Abraham sanavit Deus Abimelech et uxorem, antillasque ejus, et pepererunt ; concluserat

Annam, qud infcunda esset, et ad humanum genus prorss inutilis. Sumebat aupro se ac
liberis copiosas acceperat;

tem occasionem ex partibus quas ex immolatis


hosliis ipsa

enim Deus omnem vulvam doms Abimelech. Quae loqueiuli forma omnin indicat vim omnem fcunditatis Deo provenire, qui clavem sequae infcunda est, et cum habet naturae rerum omnium egena, cm claudit, quando ver aperit, rbus omnibus ad humana com,

cm tamen

ad Annam, utpotesolitariam, pars

una tantm perveniret.

maxime ab mul
secum
ipsa

loties iteratam,

Quam ignominiam et cm fmiet

na honesta et nobilis suslinere non posset,


tacite concoquebat,
(1).

interdm
Forte id

moda

necessariis abundat.

Clausa videtur
,

ri-

apert prodebat lacrymando

gente hyeme agrorum vulva

et in terrae vi;

Vers. 7.

Et non capiebat cibum.

sccribus extincta, aut compressa fcunditas

accidit, quoties statutis lege

temporibus ad

cm tamen
rit felici

ineunte vere
terrae

clum

intepuit, ape-

tabernaculum tota Elcanae domus ascendebat,


quia

Dominus
partu

vulvam

et ubera,

atque

eadem

erat aliis etiam diebus causa quae

mundum

exhilarat atque implet.

lacrymas excuteret, et ciborum

l'nde

ortum

est, ut terra in illo

hyemali statu

solm fastidium, sed odium moveret,

omnium non cm ex

clausa, aut cert


in

tempus aperiri dicatur. Vide


in nostris
:

magnis victimis lautisque mensis vix ad se pars

hanc sentcnliam plura

CommenAperiatur
in

admodmexigua
agi
lis

pertineret.

Sed credo, utcum-

tariis

super Isaiam, ad illud cap. 45

que de reliquo tempore considres, hic tantm


de extrem profectione
,

terra, et germinct Salvatorem.

Hanc Dei
explicuit

na-

quam exors sobotabernaculum


ea quae
difficile

tui

moderand potenliam
illa

oplim

Anna,

et ignominiae plena in

sub edem metaphor Chrysostomus, homil.

instituit;

quod suadent non

58 super Genesim ad
bus nuper

verba Sarae, de qui-

proxim sequuntur.
Vers. 8.

<

Ecce

conclusit

me Dominus,

ne

Numquid
nui
?

non ego melioR

tibi

parerem. Vide prudentem animarn, inquit,

sum

quam decem

Consolatur Elcana uxo-

quomod

nihil

asperum Ioquilur, nec suam

<

dplort sterilitatem; sed solm hoc nobis

<

declarare vult,
fici lioc

qud nalurse Domino

et opi-

adscribens, fortiter et leniter ferat,

rem e ratione quae vulgo hominum existimatur gravissima. Illa enim femina fortunata creditur quae virum habet honestum et nobilem , su amantem et quocum illi ben con,

<

malens quod Deo placebat, quam qud ipsa


concupiscebat
;

et

hoc

unum

spectans, ut

(1) Pbnenna tait glorieuse les Juifs qui se glorifiaient de

comme
leurs

taient

< i

virum

soletur.

Quoniam, inquit, Dominus


parerem.

bonnes

me

conclusit,

ut ne

Quanta hujus
Quasi dice-

verbi emphasisest! qumineffabileni ostendit

Dci potenliam et providentiam


ret
:

i
i

Sicul nosaperimusct claudimus domos,

ila et

Dominus in nalur operatur, etsuoprae;

cepto claudit
et jubet

et

iterm quando vult, aperit


est, operari.
>

naturam, quod suum

Vers. 6.
ejus (1).
slerilitate

Affligebat quoque eam .mula

Accedebat ad dolorem ex diuturn

uvres, s'imaginant qu'ils observeraient par leur propre force les commandements de Dieu, marqus par les enfants de Phenenna. C'est pourquoi ils ont insult l'Eglise aussitt qu'elle a paru, parce qu'ils ne reconnaissaient nullement la grce que signifie le nom d'Anne, qui est comme l'essence et le cur de la loi nouvelle ; et que s'imaginant que leur volont seule leur suffisait pour les rendre justes, ils croyaient qu'il tait en leur pouvoir de se rendre en quelque sorte les pres de leur vertu, et les principes de cette saintet que Dieu leur a demande quand il leur a dit : Soyez saints,

conceplum, aemulae hoc ipsum ex-

comme je suis

saint.

probranlis injuria.

Quod

fuisse

assiduum et

pen familiale

convicium, ex hoc loco non

obscure liquet.sicutetiam singulisannisutram-

que uxorem cum famili


:

tol

ad tabernaculum

L'glise, au contraire, dont Anne tait la figure, reconnat, l'exemple de cette sainte femme, et dplore sa strilit. Elle sait qu'elle ne peut par elle-mme ni former une seule bonne pense, ni concevoir un saint dsir. C'est pourquoi elle s'adresse Dieu avec beau-

Et adversaria (inimica) ejus (4) Ilehraeus irritabat eam, ita ut (rmr faceret eam, quia Dominus concluserat vulvam; vel potis An:

gustiabat, ut

murnmrare eam
obloqui,

faceret

vel,

ut

coup de larmes, tant persuade qu'il n'appartient qu' lui seul de la remplir de son esprit pour la rendre ensuite fconde en des uvres d'une vertu et d'une pit vritable: Dei unius
incorporeo si dici potest amplexu, dit saint Augustin, anima veris implelur fcundaturque virtutibns. (Sacy.)

queri ginta

cogeret,
:

Irritabat

eam

aegr ferre. Septuamula ejus, quia illam de(Calinel.)

spiciebat.

, , , ,

59
venit, qi.alis sine:

IN

LIBRUM
et
aliis
,

1.

REGUM
qui sacra profanaquecuraret, et

60

dubio

fuit

Elcana. Et qucmexstihiatur
,

tam desacris

admodm
solus
et
,

ille

rnforturiats

qum
in

publicis aliis controverses responderet.


elegit

qui ptre orbatus est


,

licet

rbus
quse

Quare locum
ut
et

publicum

et

communem

commodis abundet
sit

sic

etiam
,

illa

li-

cet egregi
id est
,

nobilitata sobole

viro

tamen,

quem frequens erat hominum concursus cum minori populi molesti et adiri posset
consulentium studiis ac dubiis satisfacere.

ab altra su parte spoliata


,

est.

Quare

iniseri

et qui aliorum injuriis sunt expositi significan,

Sedebat autem ante ipsius tabernaculi postes

viduarum aut orpbanoriun nomine


tur.

nempe
nus
,

in vestibulo

ubi judiciarius erat thro,

Hinc argumentum sumit Elcana

ut pro,

aut pontificia sella

qu

ultr ingredienofiferret (l).

bet

non

esse

cur se vivente ac sospite


,

tanto-

tibus

tabernaculum pontiicem

per se filiorum desiderio conficiat


mille
filiis

cui pro

quameumque

operain atque officium


,

praestabit.

Tradunt Hebri
mensa:

ut refert hic Lyra,


filios,

decem ex Phcnenn
in circuitu

natos esse

quibus

illius genialis

sic

erat cir-

cumdata

sicut oliva succrescentium novella-

rum

sylva circumfundiuir.

Cm

ver Anna

in-

star aridi ligni

seipsam videret proie vaeuam,

suam non

soltn tacite, sed etiam apert vicem

tatis suoe mores , cm scilicet jam templum stabat ; vel loquendi tropum vulgarem usurpavit , quo tenlorium, domus appcllatur , et tentorium rgis , regia domus dicitur ubi Deus colitur , ibi ejus templum est. In hune sensum Jacob ddit Bethel nomen doms vel templi Domini, et port cli. Persimilis phrasis crebra sunt , et praesertim in Psalmis Davidicis exempla , ubi appellatur templum , et , domus Dei , et , nions sanctus, mons ille Sion , ubi considebat arca et tabernaculum , quanqum
:

lamentabatur. Aitcrgo Elcana, juxta hanc He-

nullum

braeorum traditionem, rneliorem esse se decem


filiis
,

sus Christus appellat


,
,

quos Phenenna genuerat

neque tam
aut eliam
ipse
,

usui futuros Phenennce

decem

filios,

Anna?

si

totidem esset enixa,


,

qnm

qui

uxorem amabat vald et de illius commoditale ac usu non minus laboiabat qum si oifmerosam ex ill prolem su^cepisset. Sed diccndiim est ornnin& hic decem ex frquent! Scriplur
, ,

adhuc templum excitatum erat. Jdomum Dei tabernaculum illud Silo ex quo David accepit panes propositions et ensem Goliath. ( Calmet. ) (1) Cm esset Anna amaro animo, oravit ad Dominant, flens largiter. La manire dont cette sainte femme prie est un excellent modle de la prire. Dieu donne des dsirs et des paroles ceux qui il a rsolu d'accorder ce qu'ils lui
ibi

demandent

consuctudine sumi pro mullis


esse

neque alium

sensum

qum virum apud uxorem mul-

torum filiorum instar oblinere. Surrexit autem Anna, postquam Vers. 9.

COMEDERAT

ET BIIERAT

I.N

SlLO. ObseCUta
cui

est

Anna
gnare
Si'o
,

conjugis volusilali ac monilis,

in

summo
,

etiam dolore ciborumque fastidiorepuscelus arbilrabalur


.

Comedit autem

in

in

domo

vicin

aut cert non long ab


,

oslio tabernaculi. Nain


1(5,

ut habes Deuter. cap.


,

et cap. 22, sponlaneae


,

scu pacific victi-

ni

quales immolasse cxislimatur Elcana, in

conspectu Domini sumebantur. Surrexit ergo


convivii loco
,

poslqum
,

viri

suasu

modicum
,

aliquid

ut est verisiinile

guslaverat

ut ora-

et l'ardeur avec laquelle ils le ; prient est dj un effet de la grce qu'il leur doit faire. Si une femme a pri avec tant d'instance , dit saint Grgoire , pour obtenir de Dieu qu'il la rendt mre , comment le devonsnous prier , nous qui lui demandons qu'il nous rende dignes d'treses enfants? Onpeutremarquer dans la prire de celte sainte, les principales qualits qui doivent rendre la ntre agrable Dieu. Premirement, sa prire est humble. Elle s'appelle par trois fois ta servante , ou l'esclave de Dieu. Elle le conjure de daigner la regarder et se souvenir d'elle , et elle se rpand devant lui dans l'amertume de son cur. Souvent lorsqu'on est afflig , ou l'on murmure , ou l'on tombe dans l'abattement et dans le trouble , et on ne pense qu' chercher des soulagements humains. Cette sainte, au contraire, nous apprend que plus on souffre , plus on doil s'humilier ; et que moins on a de secours de la part des hommes , plus on en doit chercher en Dieu , et attendre de lui seul , ou la

tionis grati

ad tabernaculum accderai.
SACERiiOTE 8EDENTE
(1)

Et

IIlI.I

SUPER SELLAM
Ikli
SIlIllIllUS

ANTE POSTES TEMPLI


crat sacerdos
(1)
atrii
,

DOMINI.

tum
llrli

pr;eterea judex in Isral


facile extra et prae foribus

ou radoucissement de nos maux. Secondement sa prire est accompagne du jene et de la misricorde, qui sont les deux ailes avec lesquelles elle monteau ciel, comme dit saint Augustin. Car il est marqu auparavant qu'elle n'avait pas voulu manger, et
(in,
,
,

Sedbl

ne(|iie Anna ulteris qum ad primam , illam portant prbcesseral ut oraret. 0"'" et ni ulteris an femiiiis dalum essi ignoro in ira taberiiaculi atHiiui ferrntur. Porro io,

ayant cout en silence les reproches de Phenenna elle avait fait par avance ce que JsusCiirist nous a depuis ordonn de faire , qui iUn que est d'tre doux envers les autres Dieu le soit envers nous.
, ,

nien lembli datllr hic Lab

Silo
,

quanforte
: ;

Troisimement
ii

qum

nul! util

ibi

rat

icdificium
assruri
,

nisi

iinelle. Elle

sa prire est fervente et , veut tre Dieu pleinement et

septum mronim loco


constiluerat.

qubs Moyses

Histori*

hujus auctor spe

parfaitement. Elle lui demande non une fille, mais un fils , sexum virilem : comme l'Eglise est

61
Vers. 11.

C0MMEINTAR1UM. CAPIT

I.

Et

votdm vovir (1) dicens

sacerdoti navaret illam


tis

operam

quam
,

Levi-

Domine exercituum. Magnum orationi suae pondus addiderat Anna dm ad preces addidit
,

exigebat Hebraeorum religio.

Sed aliquid
supra Le-

addit Annae

votum , idque non

lev

lacrymas

sed addit mult gravius

dm non
ipsius Dei

vitarum onus et ollicium. Primum, quia

cm

tam orat
futurum

nisterio

qud suo

qum qud
;

Levilis eessationem aliquando lex ipsa conc-

sit

usui consecratum
,

si

enim prolem
ul

Deo masculam acceperit


in

illam se sacro mi;

consecraturam esse promittil


patern

ita

non tam

domo

parentis

voiis,

votum tamen Annae Samuelem alligabat otficio. Cert, ut habes Numer. c. 4, v. 2, Levita; anle trigesiinum aetatis annum non cogebantur interesse
templi ministeriis
,

dera

aeterno

qum

in

templo divin* voluntati


,

serviat. Est

templo

et

anno

aetatis

quinquagesimo vacalio,

autem honesta postulatio


in largitoris

quae id orat, quod

nem ab

illo
:

sive onere
Toile
,

sive
,

munere obtinefiliorum Ca-

gloriam et obsequium converten-

bant lege

inquit

summum

dum

est lotum.
;

ath de medio Levitarum per domos et (amilias suas,

Dederisque servie tu<e sexum virilem

DAEO

tricesimo anno et supra

usque ad quinquage,

eum Domino omnibus diebus vim; ejus


VACULA
(2)

et NO-

simum annum , omnium


et ministrent in

qui ingrediuntur

ut stent

NON ASCENDET SUPER CAPUT EJUS. Nul,

tabernaculo jderis. Et rurss

lus hic de femine sobole serino

vel oralio
,

cap. 8, v.

24

Hc
et

est lex
,

Levitarum, vigintt

non quia talem Anna non admilterel


veliementer horreret infcund

cm
;

quinque annis

supra

inrjredientur , ut mini;

nomen

sed

strent in tabernaculo jderis

ckmque quinqua,

quia de voto et consecratione ftus cogilabat.

gesimum annum latis impleverint


sabunt. Ubi lex legi

servire ces-

Femina autem apla non


rio
,

erat templi ministe,

videtur adversari; capite


,

licet

in

Nazaris numerari posset


constat.

ut

enim 4
Lvites
tur
;

annus designatur trigesimus


in

in

quo

Numer. cap. 6
gitabat
,

Sed majus

aliquid cofe-

suum

templo ministerium aggredi-

Anna quod prseslari non posset mineo sexu. Erat quidem Levita Samuel
,

hic ver vigesimus quintus. Conciliai ha;c


in

at-

duo Abulensis
8, q. 24,

proxinium locum, ex Numer.


,

que ide addiclus erat templi ministerio

ut

usque ad q. 51

et

docet

q.

24

compare dans l'Evangile une femme qui aprs avoir souffert de grandes douleurs se console lorsqu'elle a enfant un fils elle veut servir Dieu avec un cur mle , et un amour parfait; mascula charitas, comme disent les saints. ( Sacy. ) si Elcana assen(1) Votum vovir; e lege tirtur quo inscio nullum ab e nuncupatum voluui expleri potuissel. Nec de viro magis qum par erat sibi pollicebatur rata non defuturum ut obsecundarel piomissioni sua?
, , , , , , ,

anno

aetatis

suai vigesimo quinto consecrari

Levitas, ut opus doeerentur Leviticum, illique


assuelierent;

anno ver trigesimo incipere damunus obire. Qu de re pluribus dispulare non est nostraruin partium. lum
sibi icge

Vovit praUerea
tur
,

futur mu esse
:

Anna si natus sibi nascereNazaramm id enim valet


, ;

illud

Novacul non ascendet super caput

ejus.

Cm autem
posset
liquet
,

Nazaraeats votum perpeluum esse

Ijuae

non

viro

minus quam

sibi

conducebant. ( Calmet. )
vit.*:

et

ad aliquod tempus delinitum


c.
(i,

ut

(2)

Dabo eum Domino omnibus diebus


apud Uebros

Numer.
esset
,

perpetuo voto quidquid


Jud. 13,

jus

et novacula non ascendet supek caput


millis ar-

nalum
tra

mater obstrinxit. Perpetuo item

ejus. Novaculae usus


illipotis forlice

voto obligatus est

Samson

quem

al-

gunientis facile demoitstrari potest: ulebantur

ad tondendascomas. iebruin Morah reddilur Chaldaeo terror. Yerm quis sentenliae hujus sensus csset? Terror homhis non erit super caput ejus. Legunt Septuaginta Ferrum non ascendet super caput ejus. In nonnullis codicibus additur Vinum et inebriamentum non bibel. Vulgatam nos quidem retinemus, quam fulcit aliorum lextuum collatio in quitus Morali usurpatur pro novacul vel forlice. Veteres quidam arbilrali sunt Samuelem leges omnes Nazarats servsse , seseque perptu vino conliimisse, quanqum idnon textus hebraeus nec Vulgaia exprinianl. Sries histori demonstrat pris Samuelem exemptum su censiiisse ab onerc serviendi tabernaculo, cm prophela et judex populi reminiia: : ,

Anna parm

ante hoc tempus ex

sterili

jam feunda concepit. De Nazaiaeorum


tuto nibil hic dico
clari
,

insli-

quia paucis multa coar-

non possunl.

Illud erat

prcipuum
,

ne

unqum

capillos capite

fondrent

quorum

erat insigne quasi legilimum prolixa csaries;


et ab eo quod incbriare poquamdi duraret votum abstinerent. Hc autem levia non sunt cm csaries caput non modic gravcl et doiores afferat in,

deinde ut vino
test
,

terdm non exiguos. San Absalon aureani


caesariem
,

quam habebat speciosam cm


,

slu-

tus fuit. Poslrema hc digniias non ferebat utique onusassuiui famurals.altari cUabernaculo Domini prsestili. -Calmel.'

diosus esset eteganti

ultra

annuui sustinere
:

non

poterat.

De quo 2

tteg. 14

Semel

in

anno

tondebalur, quia cjravabat

eum

csaries. Absii-

,, ,

,, ,

G3 nere autem ab eo quod


vitis

IN L1BRU.U

I.

KEGUM
lat
,

6\

gnerai

non

est

atque rationalis sono. Quare non sine

omnibus, neque omninjucundum.


Multa Chrysostomus variis
locis
,

aliquo
vir-

fundamento conjectabat Heli aliquid


vino pati
, ,

de Annae

Annam

quam

sic videbat intrinse-

tute aique constanti meditalur

quse nos bre-

cs agitari
coliibere

ut acres
posset.

motus

et indecoros gestus
aliter

iter

suis quaeque locis altingemus.

Primm

non

Sed long

de labio-

Homil. 24 in Epist. ad Ephes. et Homil. 79 ad

rum motu
sostomus

linguseque silentio judicabat Chry-

populum, ubi eadem pen verba repetit. Supponit autem omnes qui ex Elcanae famili accu,

Hom. 2 de Anna
,

<

Illa

inquit

polissima est deprecatio

cm ab

intimis

bure mensae
dilapsos
alios
;

alios ali peracto convivio fuisse

i < i c < < < t

voces sursm feruntur; hoc preecipu menlis

alios
alia

ad

somnum
,

ad nugas
;

alios

est exercitatae

non intensione vocis


cui
:

ad

animorum

oblectaraenta

idque

sed animi

fervore precationem
; ,

absolvere.
nihil

fortass habuit in codice

quem
<

tune Septua-

Sic oravit et Moses

cm
,

voce

ginta translatione nactus est. Sic

autem
,

ille

resonaret, Deus tamen

Quid

inquit, cla-

Homil. 24 ad Ephesios

Surgebant

inquit

<

omnes de mens (inquit, nempe Scriptura ), et illa confestira non ad somnum conversa
est,
,

mas ad me ? Homines quidem externam hanc vocem tantm audiunt at Deus et ante hanc
;

ints inclamantes audit. Itaque

fieri

potest
,

non ad quietem.
liberalem
,

>

Deinde

voto

illius

et
:

cm agit de ingenuum animum


Si dederis
,

ut etiam qui non clamant audiantur

ut per
,

agnoscit
t

et amplificat
,

inquit

forum ambulans quisoret accuratissim ut in consessu amicorum aliorum quidvis aliud


,

tnihi filium

dabo illum donum Domino omni


dixit
, ,
,

agens vehenienli clamore invocel Deum(l).


Libet

>

<

unum duntaxat aut alterum annum quemadmodm nos solemus


tempore.

Non
:

bue adducere quoddam


,

hujusmodi

orationis mulae

quia ints in animo forma-

neque

dixit
;

Si dederis mihi

puerum

dabo
retri-

tur

et

admodm

canorac
,

pecunias

sed ipsum
,

donum totum
et orationis
ille
:

que jucund resonat

quia ad clum usaccommodalum symbo,

t t

buam
erat
,

primogenitum
filia

filium.

lum. Quod habemus perbellum

in cicad,

qu,

Ipsa erat Abrahae


filium

postqum petitus

ut tradit Plinius lib. 11, cap. 26,

una ex omquare
et pe-

suum
(1).

ddit; ista ver ante peti-

nibus animanlibus os non habet


ctore canit
,

tionem ddit
Vers. 13.

et
i

eodem ex
hoc
,

clesti rore haurit


inquit
,

Labia illius movebantur


,

et
aut

alimentum

Unum

ex bis, quoe

vox penitus non audiebatur. Limphatici


et

vivunt

sine ore est. Pro eo


,

quiddam aculea,

ebriiest, aut ejus qui aliquid patitur Pythone,

Fauno corporis et oris maxime gesticulalione ac motu significare animi fanaticos , at,

que impotentes motus sine


(1)

ullo vocis dearticuprtes...


ut
llcli

Cm

illa

multiplicaret

tum linguis simile et hoc in pectore quo rorem lambunt. Pectus ipsum (istulosum t hoc canunt. Praeclara hxc elFigies spiritualis oraloris , cujus clamor non tam est ab oro qum ab animo, eo maxime tempore, cm
i

observaret os ejus. Heli

ba mulieris

-ed

animum advertit ad vermurmur quidem non verba


,

urit gravis aliquis

aestus

sive

doloris, sive
,

audivit , nihil enim conceptis verbis illa edens suspiria lantm et tacila ex imo corde vota ad Deum dirigebat. Jsus Christus vilii arguere videtur preces prolixas Scribarum et Pharisaeorum V vobis , Scrib et Pliarisi , orationes longas orantes ; item et paganorum : Orantes nolite muttm toqui , sicut elhnici ; putant enim quod in multitoquio tuo exaudiantur. Damnari bis verbis videntur longis protractae sanclae liujus feminae preces. Hanc lamen longam Annae orationem exprimebat animi fervor , votaque orantis formabat in ejus animo spirilus , qui ints in ill orabat , neque fundebal se in
:

desiderii
cit
,

sive illorum

motuum

quibus nesresistere.

aut nequit

mens dur

fatigata

Cantant autem cicada stivo tempore, sub

meridiem

quando torrentur

agri

stu majori.

Unde

cicadae cantus pro meridiano

tempore

aut pro calore

maxime

fervente adhiberi solet.


:

Sic san Virgilius Eclog. 2

At mecum raucis, tua dum


3 Georg.

vesligia lustio

Sote sub ardenti rsonant arbusta cicadis,

Et

lib.

verba vanasque et inutiles commentationes ; denique aliter precabatur , ac Pharisai et profani quos Christus reprehendit. Precabantur
Pharisaei ostentationis et sordidse cupiditatis grati ; profani ver superstitione tantm , nullo spirits ardore ducti , nec prolixas preces omnes aeque daranat Jsus , cm idem ipse longioris temporis moram orando protraxerit, egerit orando noctes, ac mandet ut jugiter et

Inde ubi quarto sitim cli coUegerit Iwra,

El cantu

quern.l rumpent arbusta cicadar.


lib.

(1) S. Cvprianiis

de Orationc Domini,

c
t

<

Ecclesia; lypum portans Domised ucit et niim non clamos petitione modeste intra ipsas pecloris latebras preca)
:

Anna

< <

batur. Loquebatur non voce, sed corde, quia sic Deum sciebat audirc , > etc.

constanter oremus.

(Calmet.)

(Corn,

I.ap.

65

COMMENTAK1UM. CAPUT
sono
,

I.

60
mutatione multiplici
,

Hae veto et canendi studio, et calore meridiano , in ips cantandi contentione aliquando

et oris

aliquid

vino passam esse

Annam exislimabat Heli. Qua,

rumpuntur. Habes in Testamento veteri duas


cicadas,
qua cantant non tam ore vocali,
;

re illam crapul teneri suspicatus illam eo

graviter
(

nomine reprehendit,

et jubet

ut veri-

qum

pectore vehementer asstuanti

quibus

si

simile est, et meditalur Chrysostomus Homili

minus cantandi contentio pertinax spiritum adimil non tamen pro mystici illarum cants
,

de Fide Anne
loco
,

ut excdt ab eo tabernaculi
,

ubi consederat
,

et

vinum quod immode-

prelio mori
videlicet
,

ut opinor

recusarent

Moysem

ral hauserat
lib.

edormiscat. Putat autem Philo


,

quem, cm
v.

illius

vox non audiretur,

de Temulenti

non long post mdium


,

loquentem

tamen Deus audiebat.


15
:

Deus Exod. 14,

Quid clamas

Ad qucm ad me ? Et

et

Chrysostomus Hom. 2 de Fide Annae


,

et

Homil. 15 in Acta

non ab
,

Heli

exprobratam
,

Annam hoc

Habemus cicadam aliam in quem Testamento novo Paulum videlicet Ecclesiae organum et cicadam appellat Chryloco.
, ,

esse crapulam Annse

sed

illius

nomine

alque

mandato
ficis

servulo

quia fortass Heli ponti-

judicisque person alienum putabat

cum

sostomus

Homili de Turture. Quia


,

licet

tuba

temulent femin habere sermonem. Et hoc

et non minus qum Apostovocem haberet canoram et assiduam, cicada tamen appellatur quia vocem illam non tam formabat halitus pulmonibus

esset evangelica

ipsum habet Septuaginta


ferm codicibus
;

translatio in

lorum quivis

habes cerl

in Sixtianis

omnibus Et
:

dixit ei puer Heli. Ubi

Chrysostomus

magnum

ab Annae modesti ad perferenda convicia do-

per fauces emissus

qum

Spiritus

ille

divinus

cumentum

agnoscit.

Cm

enim nullum grave


,

qui in ipsius visceribus habitabat. Quare vox


illa

dedisset ebrietatis

indicium

unde sacerdos

expressa potis dici potuit ab animo


,

qum

aut quilibet alius illam largis bibisse prudenter conjectaret


,

iingu

et ut cicada

cm
,

gravior est sestus,


sic

ebrietatis

tamen intemperan,

cantando rumpilur

et prit

etiam Paulus,

tiam objicit
templo.
< < < i
<

et imperios jubet

ut excdt

dmsolitum meditaturcanticum, vitam amisit, im postqum extremum exhalavit spiritum


vit

aliospiritu.quospisloquebatur, teringemina-

dulcissimum

et

augustissimum Jesu nomen.


ergo eam Heli te(1)?

Unde. inquit, suspicari potuit sacerdos ? Neque enim ridentem vidit neque saltantem neque vertigine concidenteni non audivit ullum verbum obscnum aut illi,
,

Vers. 14.

^Estimavit
:

berale sonantem.

>

Quare injuriosa erat et


illa
,

mulentam, d1xitqueei

usquequ ebria ekis

illiberalis illa

reprehensio. Sed
et

nibil

re--

Ex motu
(1)

illo

labiorum sine aliquo rationali

pondet immoderatum
pontilicem
,

asperum

aut contra

tmoign auparavant sa modration l'gard de Phnenna ; elle en tmoigne maintenant une plus grande l'gard d'Hli. Elle a souffert qu'une femme lui reprocht sa strilit; elle souffre maintenant que le grand-prtre l'accuse d'un drglement crimiavait

Anne

nasse convicium
aetati

quo sciebat severum illud maneque contra puerum, cujus


;

ac conditioni nullam videbat reverentiam


;

deberi

aut quia

non tam

illud

convicium

puero qum ab ejus domino profectum agnoveral


;

nel et qu'il fonde cette accusation si injurieuse sur une action sainte qu'il lui voyait faire. Cette femme si humble lui rpond avec une admirable douceur et elle nous donne selon saint Grgoire un excellent modle de la manire avec laquelle nous devons nous dfendre contre les reproches de ceux qui sont au dessus de nous. < Il peut arriver quelquefois, dit ce saint , que les pasteurs se prviennent con tre des personnes trs-vertueuses, et qu'ils les traitent avec beaucoup d'aigreur et de < duret. Et alors il faut que ces personnes < tchent de les apaiser en la manire la plus
, ; , ,

aut quia jam assueta ab aemul su


;

non
ut
et

dissimiles audire contumelias

aut cert quia


parit oratio
,

illum fructum

si

modo

vera

nemo ad ejusmodi
documentum

assultus

maneat ignavus

inermis. Sed illud pro religiosis praeclarum est


,

non spectandum
,

quo proxi-

correctio prodeat

nimirm ab homine
imperio
,

sed quo
rioris

primm

et cujus

nempe
cm

modum

ordinis exigit , ut tune honorentur ralionis excedunt.


,

c <

douce et la plus humble qu'il leur est possible. Car encore que les ministres de l'Eglise aient vritablement tort de s'lever ainsi contre ceux qui ne font rien que de trslouable nanmoins la dfrence qui est due leur dignit demande toujours que nous nous tenions dans le respect lors mme que leur conduite envers nous est irrgulire et
; , ,

Ainsi celte sainte femme nous apprend d'une admirable manire nous acquitter en mme temps de tous nos devoirs dans une occasion si importante et si difficile. Car nous

comme elle la justice , en reprvrit 1 en rendant raison de nos actions. Nous satisferons l'humilit en ne
satisferons
la

sentant

draisonnable. Etsi se irrationabiliter conIra recl agentes erigunt , reveremia tamen supc

nous irritant pas de ces mauvais traitements ; nous satisferons la charit en honorant ceux mmes qui nous dshonorent. ( Sacy. )
et

07

IN
,

LIBRUM

I.

REGUM
vel

68

Deo. Stult nimis faceret Anna

si

pontificis

consuetudine permissum, non erat cur an-

immemor
lilex

sviret in servulum

per quem pon;

glus

loquebatur , et judex Isral


,

neque minus
in

que Heli sacerdos

commendaret abstinentiam vino. Neet judex tam egisset in Ansi

esset stultus subtlitus

si

odium conciperet

nam, quam ebriam existimabat, clemenier,

praelalum
nis

quo

ignaviae aut violatse religioid


:

contra cautum esset lege, et supplicium in-

arguitur
divino

cm

non lam suo


c

faciat

dictum. San Paulus ad Titum cap. 2, v. 3,


feminis non adimit vinum
;

qum

nomine

Si sacerdos

inquit

sed

illius

usum

fuisset conviciatus

non erat perinde miranvel in-

moderatur
servienles.

et

temprt.

Non

mutin, inquit, vino

da tolerantia

propterea qud dignitatis ma,

gniludo

ac magistrals auctoritas

Vers. 15.

Respondens Axna
j

Nequaquam,

vitam illam compulisset ad modesliam. Nunc

inquit, domine mi

nam mul1er infelix nimis ego


il-

ver vel adverss saocrdotis pueruni indignala

sum. Responderet alia post reprehensionem

non

est,

qu magis

sibi

conciliavitDeum.

lam, quae non polerat esse non molesta,

cm

Hc

juxta Septuaginta translalionem. Sed est

long probabilius, magisque ad lectionem vul-

gatam et hebraicos codices


nolenliam.

non

servo

sed
vi-

id, quod tam est feminis indecorum, long duris, si non se pris contra hujusmodi assultus oralione et lacrymis muniis-

exprobraret

ab ipso sacerdote Anna; cxprobralam esse


Ebrietas in femin fda est turpiludo.

set; diceretque, ut in Homili de Fide

Annse

medilatur Chrysostomus, quod plerique soient

Ha

homines

Itane

sacerdos

itane

qui

alios

Chrysostomus
ad populum
:

in

Maltb.Hom. 16,

et Horoil. 71

docet,

temulentiam ac vinolenliam mihi


?

Quid, inquit, ebri turpius mu-

exprobrat

Sed dominum

appellat, et
>

moUbi

liere? quantb namque vas est imbecillius, lantb

dest crimen se ebrietalis depellit.


infetix,

majus

est

naufragium. Et Hieronymus in R-

Yulgatus,

hebraic est

kesaili ruach, id

gula sanclimonialium ad Eustoehium cap. 36,

est, mulicr duri, sive

amari

spiriis.

Quae vox

cbrielatem

in

femin

saerilegium

appellat.

ad

illa

omnia

patet, quee spiritum


;

contrahunt
ide

Ilinc muliislocisvini usus interdiclus feminis.

eleontristant
dolet
lia
;

quare qua;

slerilis est, et

San

id

sever cautum apud

Romanos docet
1
;

quam aliorum intempries


quaecumque
aflicit,

et

conlume-

Valerius

Maximus

lib.

2, cap.

Plinius
lib.

lib.

vext, aut

alia

causa angusl

H,

cap. 13, optini AulusGellius

10, cap.

aut inclementcr

spiritum dicitur liabere

23, ubi docet, non lcvis in femin temulen-

diirum et amarum. Et san Latinus, quai adversa sunl, et sludiis votisque contraria, dura

tiam, aut etiam vini usum,


puniri. Vide c de re plura

qum adullerium
apud Tiraquelum
9,
n.
lib.

vocat

Vulgalus

infelix reddidit,

quae etiam vox

de legibus Connnbialibus

5i,

cl

plura votis, sludiisque contraria significat. /nfelix

Alexandrum,

lib.

5 Gnial, cap. 11. Et quidem


est

miiem vocari potuit Anna, quia infcunquod


hebraeae feminse

eam ob causam inducta


Alhenaeus
lib.

consueiudo apud
14, cap. 15, et

da

maximum

putabalur

Romanos, ut docet Plinius


10, ex

lib.

esse convicium;

qud conlumeliis

Phenenn

Polybio, ut propinqui

vexala

quod eo nomine non


illa,

doineslicis so-

oscularenlur feminas, ut eo
explorarent,

modo commodfs an temetum olerent. An Hebris

lm, sed etiam ab alienis contempla. Etver


felix apjfellatur

qu
lib.

filiis

abundal;quo
:

feminis aliquid esset lege praescriptum, seu

modo Roma Marone


ex ancill

6 ^Eneid.

Flix proie
liliis

etiam consuetudine inlroductum, incertum


est.

virm appellatur. Et Lia


susceplis,

cm

aucla esset

altcrum

vocavit Gad,
signili:

vini fuisse repuisas.

Ego non pulo feminas in illo populo ab usu Quod ex eo colligcrc posse non incommod videor, quia Numer. cap. 6,
v.

quod
cal.

felix;

alierum Asser, quod beatum

De

priori dixit Lia, fliciter,

de posteriori

Hoc pro

beatitudine

mc; beatam quippe me


in

di-

5,id viro atque mulieri indicilur,

si

Nazu;

cent mulicrcs.

raeorum votum emiserinl, utabstineant vino quod quidem otios feminis foret injunctum,
si iliis

Sed bffudi animam meam

conspectu Domini.

Anima

hebraic nephes, multa significat. Pri-

esset

dine prohibilum. Et Judic. 13,


glus ad matrein Sainsonis
:

hoc lege pris, aut consuetuv. 4, dixit AnCave ne bibas


c!

mm

vi-

desiderium, et hc ratione effudit Anna animam suam, quia quidquid habebat in votis, Domino proposuit, quod cm ex animo prodiret graviter affecto,

num, autsiceram, quia concipies,


cujus iu)n laujcl cuput

paries filium,
cril en'nn

externam etiam faciem

novauja;

Aa-

vari commovil, el multipliciter finxit. Quia

%arus.

Quod

nisi

vinum feminis

lege

fofet.

ver orntio desiderii est quidam nuntius cl in-

69
dex,
fit

COMMENTAR1UM. CAPUT.
per metonymiam, ut anima sumalur
v. 15,
,

1.

70
,

nerit

injuriarum levamentum aliquod


ibi

sed

pro oratione. Psal. 87, Ut quid, Domine,


repellis

nbi Vulgatus

graviorem
gravius

contumeliam acceperit.Est enim


sacerdote et judice vinolen-

orationem

meam ?

he-

summo
j

braic est, naphsi.

tam
hc explicationera ad-

qum
vocari.

muliere sibi non

qu infcun-

Abulensis
ducit,

quamdam

dam
<

Hic, inquit. licet hujus mulieris


;

tamen, ut opinor, ad
cerit,

opportunam quidcm ad mores; minus litleram. Quid enim feaut orrit, significavit ipsa pris non

philosopbiam perspicere

domi exprobrabat

semula, venit in templum, et sacerdotis puer


afficit

illam contumeli, et increpat ipse sa-

obscure,
tiit

cm votum
ira,

emisit, et eripi sibi peani-

cerdos. Effugerat domesticam tempestatem;


venit in portum, et rurss invenit undas;
venit acceptura

sterilitatis

opprobrium.Sumit enim hic


et ejfundere animant

mant pro
putat,
tis

idem esse

quod conceptum animo virus acerbitaevomere. Illum autem furorem conceptum


maluit coram Deo,

medicamentum, et vulnus i Sed in ill tam gravi contumeli sacerdotem dominum appellat, et post

exasperatum

est.

in

mulam
amaro

qum coram
illi

qum
!

illi

sacerdos os occlusit,

illius

obsecuta

adversari sibi femin profundere, ne


ceret
spiritu, et

noli-

est imperio,

ab oratione

destitit, et excessit

voce magis acriac

templo.
Vers. 16.

qum deceret, et jurgia suscitaret, lurbaretque domum, cujus paci consulere debuit prudensmalerfamilis.Quod documenlum san optimum est, cm fervet ira, neque homo salis est compos sui. Tune enim satius est furobra

Ne reputes ancillam tuam quasi


(1). Belial

unam de filiabus Belial

idem

valet

quod sine jugo; jugum autem pro lege vel

rem suum,

et quid meditetur,

ceps animi impetus,

qu rapiat praDeo proponere; et maxi-

unde servo jugum imponi, et ille dicitur jugum excutere, qui imperium detrectat, et qui suo potis vult arbitratu, qum alieno vivere. Quare
imperio sumi res est vald nota
;

dicitur

me

eo articulo, ubi effervescente ira nullum

ille

dicitur

filins,

aut

ftlia Belial,

qui legem abest pro lege,

seipso

bomo sanum
in

potest sperare consilium,


lacessitus, et

jecit et

pudorem, qui aliquibus


neque

qum

bostem evomere, quod

quique nolentes inlerdm in


Talis est, qui

officio

continet.

aniarus cogitt, aut optai spiritus.

Ex quo

id

Deum

timet,

neque homiindulget, qui

consequitur bomo,

quem

spiritus ille violentus


ni-

nes reveretur, qui lascivientis naturae motibus


servit,

exagitat; ut, evacualo


bil

animo coram Deo,

qui vino immoderatis

habeat in peelore veneni, quod in bostem


;

effundat

et ut emisso

non suo tempore

furoris

aculeo,

cum

ipso

pariler

animam

amiltat.

babendam esse rationem bonestatis, qu voluplates, aut commoda, quse captt, assequatur. De hoc est ilJud
sibimelipsi imperavit nullam

Quod accidere
et

apibus,

dm aculeum

exerunt,

Jeremi cap.
gum,
Vers. 17.

2, v.

25

seculo confregisti ju:

et aliis infigunt, tradit Pliniuslib. 11, cap. 18,

rupisti vincula, et dixisti

Seneca

lib. 1

de Clementi cap. 19

Uli-

Tunc

Non serviam (2).


:

Heli ait
et

Vade

in pace.

nain, inquit,

eadem bomini

lex esset,

qu
enim

Ebrietas modestise est

rationi contraria,
est,

<

apibus, et ira

cum
si

telo frangeretur,

nec s-

quare in ebriis nibil sani


nibil

nihil ingenui,

pis liceret nocere,


lassaretur furor,

qum semel;
per se

facile

quod
qune

<

sibi satjsfaceret,

clum.
sita,

cum officio pudoreque conjunQuocirca cm Anna, licet verbis lacessit

et mortis periculo si

vim suam effunderet.


ipsa

illius

pudorem

et

ingenium non

illi-

Non possunt autem,


infigere, nisi

ut ait Aristoteles,

aculeum
eli-

bcrale non decerent, responderet


deste,

tamen mo-

cum

illo

quoque viscera

neque contra qum

pontificia dignitas

dant et effundant.

exigebat,

facile sibi persuasit

pontifex, salis

Sed adde tu juxta banc Abulensis cogitalioncm, effundendam esse animam coram Cbisto cruciiixo,

(1)

Septuaginta ad lilteram

Feminam

pesti-

maxime cm pro

iis,

quibus

aclus eral in crucem, Parentem oravit; tune

enim

nisi

mentem prorss
quod

abjecisti, nibil tibi in

dederis ancillam luam ad facis fil/w lielial; ne me compares, neve misceas cum filiabus Belial. Postrema bc vox propri sonat quiquid nibili est, inutile, vel
:

lentem.

Hebraus

Ne

furoris eril reliquum,

bostem effundas.

Ex Dei conspectu, ubi animam suam effuderat Anna, vox illa primm erupit, qu Dominum suum illum appcllat, quo fuerat tain gravi
exagitata

stultum, hebetem; interdm pestilentem, impium,

etiam perniciosum. Grci reddunl inlerdm ver perniciosum, (Calmet.) (2) Ex MULTITL'DhNE COLORIS ET MOERORIS. I!.:
<

convicio;

cm non soim, quod

br. Ex multitudine meditationis me et iv.dignationis me. Sensa, quibus animus rneii" >-

optim supra Chrysoslomus notavii, non im-o-

primilur, ac dolorem, mino effundo.

quo angor, coram


(Calmet.)

l.j-

71

IN
esse, et feminei

LIBRUM
lo-

i.

REGUM
:

72

Aiinam sobriam

pudoris non

immemorem. Ha
cum,
et

fer Gregorius in

hune

Chrysostomus, Homili saepis


fuerat,

citat.

cm dixit Deus Isral del tibi petitiontm tuam. Quam vocem excepit Anna laela, et cum graliarum actione; et cm multa, ut par erat,
peteret in oratione pontificis
,

Quare qui accusator anlea

jam

se pa-

optt et orat

tronum
ti

prolitetur

cui,

usitat

Hebraeorum
gra-

illum, ut su in familiari precatione


rit.

forma, et ben precatur, et se


dimittit.

cum bon

Utinam, inquit, abs

te

meminehancineam gratiam,

Cm

autem apud Hebrseos pax


significet,

ut

meam

gratiam luis precibus

commendatam
hoc esse

bonorum omnium cumulum


aggredimur, dicendo
dimittimus,

cum
pace

esse velis. Aliter Chrysostomus, qui

pace illum, cui ben cupimus, excipimus, aut


:

putat Annae desiderium, ut exeventu sacerdos


intelligat, illam oris

Pax

tibi,

aut

cum

mutationcm non tam ex

cm

illi

precamur

fausta, et votis

ebrietate

qum

ex animi angore, et prolis ca-

prosequimur abeuntem
tione
:

cum hc amic

preca(1).

sto desiderio provenisse.

Vade

in pace.

Exempla sunt obvia

Vers. 18.

tionales et vacuae san

Ebriorum enim irramente preces exitum


autem eo loco
fine,

Utinam inveniat ancilla tua

felicem obtinere

non
<

soient. Sic

gratiam

in

oculis Tcis. Locus isle vari variis

Chrysostomus
<

Inveniat ancilla tua*gratiam

exponitur; sed duas tantm explicaliones ad-

in oculis tuis, id est,

utinam

rerum-

ducam. Altra
gonis,

est Theodoreti, Abulensis,

Hu-

que exitu discas, qud hanc obsecrationem


deprecationemque fecerim, non ex vinolenlia, sed ex angore. >
YULTUSQUE ILLIUS NON SUNT AMPLIUS
IN

Vatabli, Dionysii, Cajetani, et pen communis. Orrat proxim sacerdos pro Anna,

< e

nous voyons dans cette sainte ce que doivent faire les mes humbles l'gard des pasteurs qui les traiteraient d'une manire moins favorable; nous voyons aussi dans Hli la manire dont les ministres de Jsus-Christ doivent se rendre la vrit lorsqu'ils ont reconnu qu'ils s'taient mpris dans leurs penses, et que les apparences les avaient tromps. Il parat par la suite de ce livre que ce grand pontife craignait Dieu, quoiqu'il ft faible en certaines choses. C'est pourquoi aussitt que cette sainte lui eut rendu raison de sa conduite, qui lui avait dplu d'abord, il la crut sans peine; il prit pour une marque et pour un effet de sa pit, ce qui lui avait paru un drglement ; et il joignit ses prires aux siennes pour obtenir de Dieu l'accomplissement de ses dsirs. Il peut arriver quelquefois que l'on se prvienne d'une telle sorte contre les personnes innocentes, non par une seule mprise, mais proccupation toute volontaire; que Par une on se trouve, sans que l'on y pense, dans la disposition o taient autrefois les paens, qui ne voulaient plus rien entendre qui pt justifier les premiers chrtiens selon que Tertullien dit excellemment, de peur d'tre moins libres condamner ceux qu'ils taient rsolus de har
(1)

Comme

DIVERSA

femme une image de

mutati

(1).

Pro affectuum varietate multiplici,

multiplex esse solet vulls mutalio.Cm Anna,


ut est verisimile, adverss Phenennae injurias

succenseret,

illius

vultus aut inflammabat fu;

ror, aut distorquebat dolor


sterilitatis

deinde

cm

in se

vitium agnosceret, demittebat vulilli,

tum; quod faciunt


At ex
ill

quos ignominiae pudet.

oratione sic prodiit affecta, ut illam

neque
deret

aernula;, aut

domesticorum
in facie

injurise ila

commoverent, ut furoris
;

signum ostenquippe

neque dolor

et

pudor ex prolis deside-

rio conceptus vultus demitteret. Egressa


fuit

tabernaculo spei plena, et animo ad

om-

nia perferenda alacri ac


nis

prompto; qui

oratio-

fructus aut praecipuus est, aut inter prae-

amaro pris animo ad oblatas epulas nauseabat, aut cerl illas prfracl respuebat, jam ultr poscit.
cipuos numeratur. Atque ide quae

Denique quod

in

morosis ingeniis detestamur,

non

alios,

atque alios in singulas horas vultus


ille

toujours.

assumpsit, neque labiorum


deri fanaticus poterat,

motus, qui vi(2).

Mais les vrais pontifes de Jsus-Christ sont dans une disposition toute contraire. Ils n'ont point de peine se dtromper lorsqu'on peut leur faire connatre la vertu de ceux dont ils avaient eu d'abord une opinion moins avantageuse, et ils se plaisent ensuite leur tmoigner avec une effusion d'autant plus grande leur charit paternelle, qu'elle avait t auparavant suspendue par la fausse ide qu'on leur avait donne d'eux car ils se souviennent sans cesse que comme ils sont sur la terre les juges des hommes, ils ont un Dieu dans le ciel qui les doit juger, et ils sont persuads que le plus
;

usqum apparuit

(1) Vultus illius non sunt amplius in di versa mutati. Hebraeus Facis ejus nonfuerunt ultra ei; seu non msto et dejeclo vultu, uti pris, sese prodidit. Septuaginta Facis ejus non concidit ultra; non ultra exhibuit tetram illam et squalidam oris imaginem. Utitur Scriptura hc phrasi : Cur concidit facis <ua ?agens de Cano
: :

grand malheur qui puisse leur arriver est que leur autorit devienne redoutable la vertu et au mrite, au lieu qu'elle en doit tre le plus
lidlc appui.

mal animi mulatione in Abelem irrilato. Interprtes quidam textum originalem reddunt Iram deposuit; ab iracundi in Phenennam convaluit. Apud Hebraeum facis usurpatur Vultus Domini super facientes saep pro ira
:

mala.
(2)
(1.

(Calmet.)
,

(Sacy.)

Symbolic 33 Mor. 21)


:

Rupertus et S. Gregorius Anna non mulavit vultum,

73
Vers.
9.

C0MMENTAR1UM. CAPUT

I.

74

Cognovit autem Elcana Annam

conjuges de

more
<

prosequitur, vis et
inquit,
est

comperfi-

uxorgm suam. Modeste Scriptura exprimit conexplicanjugalem operam, quod facit sap in
dis
illis

mendatio.
<

Agricola,

proprium

semina dejicere, Dei autem dejecta


cere.
lia

quai propriis notata vocabulis, pudicis

matrirnonii
:

quidem

est propria

auribus aliquid objicerent

telrum

et

obsc-

conjunctio

Deiautem

est proprium annuere

num. Et recordatus
Scriptura juxta
qxiein

nalursc, ut effingat et formel animal.

est ejus Dominus. Loquitur

cm

apert sciret

Hoc Anna (nam cm longo


fructum non

oblitum esse putanl,

hominum morem, qui tune alicm nullum appa-

tempore

cum

viro Jiabitsset,

produxit) confugit ad opificem, et intens


oraiione et laerymis mutilatam curavit
trieem, etclausam aperuit.
>

ret
lis

juxta

memoris animi signum, aut oflicium. Quahominum sensum videri poteral Deus,
post tt annos non abstulissel ab

maEtpaul post
:

cm

Anna

Pontificalem

assecta
:

est

benedictionem.

sterilitalis

opprobrium. Dicitur auteni

in prae-

Audivit enim
Isral det tibi

Vade

in

pace;

Domims Deus
audiit
tristi-

senli recordatus, quia tune

primm ex concjas,

omnem

petilionem luam, quant

gressu maritali concepit. Illud autem,

ad

ab ipso petiisti.

Annam rfrendum
affixum

est,

non ad Elcanam, quia


Hic
in lic

benedictionem, ut
tiam, et

Cum tant autem fide omnem abjecerit


liduci
(1).

pronomen

generis est feminei.

cum

ad viruin accesserit,

porr Tbeodoretus duo Dei

Ann

conce-

et conceperit

ptione considrai: alterum est, hoc opus esae


;

Vkrs. 20.
,

Et

factum est post ciuculum


,

alterum, plurimm ad

rem conjugales
benedictic-

prolisque successum ponlificiam

nem

conferre.

Ex quo maxime apparet bene-

merum concep1t a.nna et peperit filium. Quidam primo concubitu concepisse pulant Annam; alii post aliquod tempus, de quo non
constat,

dictionum nuptialium, quibus Ecclesia novos quia oeulos mentis semel per orationem in i i Deo defixos ab eo deinceps non avertit, sed constanter in eo tenuit et in oratione per< slilit, ut semper Deum haberet in mente, i
(Corn, Lap.).

cm

dierum circulum audiamus, non


inter-

numerum. Et hoc postremum tenent

prtum plerique. Docet hoc loco Abulensis, Annam non statim reditu post conjugale

commercium gravidatam
(iiebus
tali.
,

esse

sed aliquot post

Nous avons vu d'abord que lorsque Phnenna insultait Anne, en lui reprochant que Dieu l'avait rendue strile, elle se mettait pleurer, et ne mangeait point; et qu'Elcana, dont elle
particulirement aime, avait besoin de la consoler. Mais le Saint-Esprit marque expressment, qu'aprs cette prire si humble et si ardente dans laquelle elle rpandit son me devant Dieu, elle ne fut plus sujette ces impressions de tristesse et de trouble qui avaient paru auparavant sur son visage. C'est ainsi que les mes qui ont une pit sincre, avancent peu--peu dans la voie de Dieu. Elles peuvent tre sujettes d'abord quelques faiblesses. Elles sont touches des
tait

postqum dari cpit opra rci mariNeque enim Deus, inquit, quanqum illius
Sarw, Gnes, cap. 18, de qu diclum Juxta condictum rever:

annuisset precitus, conceptionis tempus definivit,


$icut fecit

est ab angelis Abrahae


tar hoc
bebit

eodem tempore
Sara. Et

viti comit
1.

ad

le, et

ha-

fitium

4 Reg. cap. 4, eadem

pen verba audivit ab Elisaeo Sunamitis, quse benignum prophetae praebuerat hospitium.

Ann

Ego ad primum concubitum arbitror in vulv conceptum fuisse nobilem illum

jugements moins avantageux que l'ont fait d'elles, et l'impression que ce traitement fait dans leur cur trouble leur paix, et parat mme souvent au dehors. Mais si elles se servent de cette affliction, comme celte sainte femme, pour avoir recours Dieu avec plus
d'instance; et si elles s'appuient d'autant plus sur son secours, qu'elles en ont moins de la part des hommes, non-seulement Dieu essuiera leurs larmes et leur adoucira l'amertume de leur cur, mais il les fortifiera mme d'une telle sorte, que leur me demeurera comme inbranlable, et se conservera loujours dans la mme assiette parmi les diverses agitations de celle vie. (Sacy.) Ces dtails, dil Voney, (Histoire de Samuel) sont de nature faire supposer que quelqu'un aurait tenu procs-verbal de la conversation d'Hli et d'Anne.

(1) L'auteur de Y Esprit du Judasme n'a pas rougi d'insinuer que Samuel tait un enfant adultrin du grand-prtre Hli : < Anne sa mre, dit-il, afilige de n'avoir point d'enfant d'Elcana son mari, s'adresse au grand-prtre Hli Elle met au monde un fils qu'elle nomme Samuel ; le grand-prtre voulut bien se charger de son ducation; il sembla prendre l'intrt le plus tendre cet i enfant obtenu par ses soins. Jamais soupon n'a t plus tmraire; il est pleinement

Quid porr mirum scriptorem Deo inspiratum vel minima scire eorum qua> acia sunl ?
s. s.

rfute par l'histoire. Hli tait g pour fors de plus de qualre-vingt-dix ans, cass deTi'eillesse, rduit demeurer sur une chaise l'entre du tabernacle. Anne afflige, ne s'adresse point lui, mais Dieu. Heli tonn de sa longue prire croit qu'elle a pris du vin par excs, et le lui reproche lorsqu'elle lui a dit le sujet de son affliction et de ses vux, il lui rpond simplement Que le Seigneur vous accorde votre demande. (Duclot.)
: :

IX.

, ,

t$

IN
orationis

L1BMJM
in-

REGUM
qui
est
:

76
absolvitur mensibus. Quare sensu

flum ; neque enim credo


Neque modus
ille

tam

novem

flanimataR alque anxise dilatum esse

fructum.

Post circulum dierum natur delinituni

loquendi huic cogitationi


:

cognovit

Anna

se

concepisse, quia videlicei


;

quidquam incommodt circulus enim dierum non significat ut apparet , necessari aliquos
,

formato jam flu desire mensirua

aut quia

visus est in ulero moveri flus. Et post die-

dies

primo congressu

fuisse transactos; sed


,

rum circulum
enixa
est; in
est.

novem

peractis

mensibus

prseteriisse

legitimum aliquod tempus

intra

Haec mihi explicatio

difficilis

non

quod

rei

uxori operam dari, aut lex, aut

priorem tamen pronior

est

animus.

consuetudo non permitteret. Quale fortass


fuit
,

Vocavitque nomen ejus Samuel. Nomina in


Scriplur
sic
,

quod proxim ab adilo tabernaculo, seu


est.

ut

plermque aliquid
,

significani

immolalis victimis conseculum

Fuisse auin

etiam certam habere soient


illi,

et

accomnio,

tem aliquot dies positos in Silo,


orationi tam ab

quibus

datam

cui

nomen

illud
,

imponitur

nota-

Anna

qum ab
non
1

illius

conjuge
eo ver

lionem. Sic Jacobo luct


aliis aliis

Isaaco risu, et

vacatum
fuisse

est

mihi

diflicile

est
i

tempore quis dubitat

conjugal

congressu
,

cessalum? San Paulus

Cor. 7

v. 5,

de causis inditum nomen. Quia ver Samuel poslulatus est Deo, ide conveniens illi datum est nomen ut scriplor sacer con,

abstinendum monet ab usu matrimonii orationis

feslitn

exposuit. Sed
,

si

rationem nominis exsignifi-

tempore

ISolite

fraudare invicem, nid forte


,

acl considres

Samuel non propri

ex consentit

ad tempus

ut

vacetis

orationi.

cat postulatum Deo,

cm

verbo Saal,

quo

Quare ex quo tempore egressi sunt domo duo


illi

derivatura indicat sacer textus, in Saniuelis

conjuges religiosi ac pii, donec edem


,

Domine unum tanlni elemenlum appareat.


Sed rvera Sumuelis nomen filium illum Deo
fuisse

sunt reversi
conjugali
;

abstinuerunt omnin
,

ab usu

quod circulus dierum

id est, legi-

datum

et quasi

Deo parente genera-

timus numerus vocari potuit.

Eo ver

trans,

luni significat; quia filius orationis fuit, quae


raags

acto circulo, qui ex profectione, ac reditu

et

Auuam

sterilem anlea,

qum
:

Elcanae

mor, quae posita est in tabernaculo, constat,


ad primum, ut opinor, concubitum concepit

marilalis opra

fcundam

reddidit

atque ide

Samuel non tam Elcanam, qum Deum appellare potuit parentem. Postulatum

Anna. Et hoc mihi certius


dictam esse concepisse
,

est. Nisi

mavis tune
ali-

autem Deo,

cm

conceptionis
est
;

idem

est

hoc loco qud concessum Deo, e


,

quod signum depreliensum

qualia multa

figura,

qu antecedens pro consequenti ponipro concessione.


vellet

naiura ipsa prabel, et ipsae nrunt ft.

Ex

tur, petitio videlicet

usu porro Scripturse, ut saepis nabis observt uni est,

Cm
filii

igitur

hoc ipsum

Anna

in

sui

tune aliquid

fieri

dicitur,

quando
Rediit
ipsa,

nomine omnibus esse notum, ut quoties

factum esse cognoscitur. Id ver docet exem-

Samuelis

nomen

audiret, divinum in

illo

be-

plum omnin

simile

2 Reg.

c. 19, v. 5.
,

neficium agnosceret, quasi Deus


genilor foret,
lilium
,

illius

pueri
esse

domum
cm

Bersabee concepto ftu


regi
discessit
,

quod
;

nomen imposuit, quod Dei

domo

ignorabat

post
;

aut

Deo datum su notatione porergo Samuel, ut exponit


lib. 1

ver se ex certo signo concepisse cognovit

tenderet. Significat

idque Davidi renuntiari jussil; idqueeomodo,


quasi lune

iicronymus de Locis hebraicis in

Reg.

1,

primm ab illo concepisset Reversa est in domum suam concepto ftu; mittensaue nuntiavit David, et ait Concepi. Quod si ita
:

nomen
alii,

ejus

Deus.

Quod item

affirmant plures

Gregorius. Angelomus, Glossa interlinearis,


Alii, positus
lib.

Pagninus, Rabanus.
itlum Deus.
ejus

Deo,\e\ ddit

minus habet dilficultatis nostra seatentia ; circulus enim dierum ille est, quem in forest,

Lyra in

Difl'erenliarum,

nomen

Deo.
,

Quare non tam

etymon nomi-

mando atque edendo ftu naiura desiderat nempe quadraginta dies, donec formetur in
;

nis

qum rationem cur

taie

nomen puer

habuerit, reddidit Anna. Neque enim Samuel


dictus est saal, quod postulare sonat; sed vel

utero puer, et cesset. menslruus sanguis; et noveni

menses ad partum. De quo numro con,

sem quod est nomen,


,

et

Sn Deus

quasi

nomen

sulendi sunt medici

qui non

eodem oinnes

habeal Dei, vel Deo fueril nominatus. Vel

modo

qua;stionetn
,

deliniunt. Nobis salis est


et

veibo sam,

id est,

pono; quod verius puto, quia


et quasi gemiit

nsse concubilu

recepiione seminis ad

illum posuit in

rerum natur,

conceptionis cognilioncm esse dierum eircu-

Deus,

cm fcundam

reddidit Annae vulvam,

lum

natur descriptum, id est, legitimum nuet alium etiam

merum,

circulum ad partum,

generandum naiura vim fcunditatis abstulerat. Vel nomen ejus Deo, quia Deus illi
cui ad

17

COMMENTARIUM. CAPUT
,

1.

nomen mposuit

quod

filiis

parenies ex anti-

Triennio plermque apud Hebra3os lactabatur


infans, ut indicat

qu gentium consuetudine corumuniler imponiuit. Hoc ergo nomen iilio, quera Deo mater
poslulrat,
et voto concesserat,
tiniavit,

mater

illa,

qua?

lib.

2 Ma-

cbab. cap. 7, sic est moriturum pro patri religione filium allocuta
:

quemque Deus maternis precibus accommodatum esse exis-

Te

in utero

novem men-

sibus portavi, et lac triennio dedi.

Videtur autem
,

ut oblaturn beneficium

nunqum

ex-

ex

illius

regionis consuetudine locuta

in

qu

cideret grat

memori
,

et

Samuel quoties

ad tertium usque
sicut etiam

annum

lactatio producitur;
,

suum

audiret

nomen

debere se Deo recrda-

novem mensium meminit

quibus

reiur, qud esset et viveret, et libentis Nazaraei status molestias sustineret.

ftus in utero materno gestatur. Illud ver

tempus lactandis pueris idoneum esse docet ex


Galeno Valesius cap. 83 sacrae Philosophie.
opinor,

Vers. 21.

Ut

immolaret Domino hostiam


,

solemnem, et votum suum. Ascendit


Elcana exacto anno
quae
,

Tanlm ver temporis


finitur,

lactandis infantibus detit.

poslqum contigerunt

de Conversione conjugat.
,

33, cap.

nunc
illa
(

nobis exposila sont.

Qud

si

supe-

2, ubi praecipitur
fideli

uti post
filius

triennium ab in,

riora
tigre

in ultim trium solemnitatum con-

matre eripiatur

et tidelis palris

nam

tribus

solemnitatibus

cum

tot

famili ascendere

solitum ad

tabernaculum

Eleanam statim iu principio capitisaudivimus), ante explelum annum natus est Samuel. Et

commendetur. Cm autem aetas haec infantilis mollis videretur et tenera neque matris sinu atque complexu separanda quidam metaphoricas
curae
,
,

quidem quando profectionem moliebatur Elcana, jam Anna lactabat infantem et sic erat puerperii languore confirmata, ut ipsa quoque
,

quasdam ablactationes excogitrunt. Ablactatio


propria
est,

quae nutricis uberibus infantem


triennio
fit
:

depellit, quae exacto

alia.quae

proficisei potuerit; alioquin

non

peliisset

viro
:

aauo septimo jam adultum infantem paedaalia quae, cm ad decimum, vel duodecimum annum ventura est, tutorem puero removet. De his vide Lyram, Hugonem,

facultatem remanendi domi. Dixit euim

vadam, donec ablaclelur


illud esse

infans.

Non Ex quo apparet primum

gogo librt

verum

quod ante conjectabamus,

peracto peregrinalionis circulo* ad

llistoriam scholasticam. Dicunt igitur hi nul-

concubitum conceptum esse Samuelem. Ascendit Elcana ut bostias immolaret solemi.es,

lum

hic esse

sermonem de

triennali

id est,

de propri ablaclatione, quia

durum

videbatur

quia cerlis anni diebus immolanlur, siveex

atlatem illam infautilem et teneram matris


indulgenti depellere
uiolestiae

lege, siveex consuetudine. AtqueidetextusHe-

et

puer tune tantulus

braicus hahet hostiam dierum; qualis nimirm


stalutis lege diebus

plus esset sacerdoti,


alii
,

qum

usui. Ve-

immolari

solel.

Ad quam

nitamcn

et

meo

judicio ver, trienna-

bomines
aut

religiosi ac pii

aliquid conferunt, ut

lem puerum oblaturn esse putant, neque abeo


tempore ad paternam

suis suroptibus aut

rem sacram promoveant


Habebat praeterea
,

domum

aut

maternum
ma-

templum

collat pecuni, aut oblalis vic-

complexum
xime

rediisse.
nihil occurrit absurdi
,

limis librent ab impendio.

Et quidem ubi

Elcana votum
constat, veri

qu

de re conceptum
est,.

non

ta histori, significatio propria

deserenda

tamen simile

commune cum
si

non

est.

Neque

ablactationis

Anna votum nuncupsse; nempe


prolem suscepisset
,

ex

ill

viderim) ad illum usum,


runt,

nomen (quod ego quem alii excogitHoc non obscure

allaturum se ad taberna-

unqum
23

est auditum.
;

culum donum aliquod, aut victimam ex earum


numro, quae
rantur.
in
sacrificiis

docet textus ipse


tatio, vers.
,

nam

quae hic vocalur ablac-

pacificis

nume(1).

remolio dicitur lact. Mansit

Vers. 22.

Donec
,

ergo mulier, et laclavil filium donec amoveret

cum

ablactetur infans

lact.

Haec autem
;

omniaab Anna

fiunt,
,

non

non servsse legem implendam 40 die partu (Levit. 12) quando parentes primogeniluiu oflVrebant Deo et reiiiutebant quinque siclis (Exod. 13). Respondel Abulens. (q. 27 et seq.) LeviUa iquaiis erat Anna et Elcana) hc lege /ion fuisse obhgalos, e qud ipsi jam Deo erant dicati et consecraii, ac quj in ipsorum
uulitalem sacriiicia illa purilicationis cdrent ; unde primogenitos suos non redimebant quinque siclis, nec hostias cseteris praescriptas oiFerebant. (fie*n. Lap.)

(1) Anna hic videtur purificalionis puerperae ,

ab Elcana

eadem enim quae


infantem
:

laclavit

ablac

tasse dicitur

at alise ablactationes
,

metaphoricae paternae sunt


dulitatis et

non maternae
puer

se-

oper. Et

v. 24,

cm

offer-

retur in

domo Domini,

infantulus dicitur, qu&e

vox tenerrimam illam aetatem sonat. Hujus


sentenliae sunt Chrysostomus, tom. 1,

Hom.

3,

de
i

fide

Annae, paul ante

mdium

Adduxit

ac reliquit

(Anna Samuelem), nec puera

, ,

79
i

IN
divulsus molest
tuiit,

LIBRUM

1.

REGUM
,

80
aliquid hic

niamm

cm
:

sciatis

popularem plausum

sommant

ce-

<

qum

soleant indignari pueri , qucties lact


>

depelluntur.

El non long post

<

Prima
5

rebro suo non indignum. Dicunt enim auditam aliquando vocem in Silo, quae diceret,

<
<

statim pueritia

mainm matris

venit ad
q.

nasciturum esse puerum Samuelem nomine


qui

inammam

spiritualem.

Theodoretus

populum

lyrannico Palaestinorum

domi-

bcculus Septuaginta, hoc ipsum faletur.

Nam
in

natu, seu assidu incursatione liberaret.

Quare

cm

Scpluaginta, ubi Vulgatus legit v. 24,

cm hanc su
rent,
si

famili laudem

omnes expeteilli

vitulis tribus, ipsi

habent, in vitulo trienni


obtulit
;

:Cm
et

quis nasceretur (ilius, Samuelis

primum, inquit, ablaclsset ,

eum Deo,

noincn

imponebant

sed rei eventus apert

cum

eu vitulum ci tempore

qualem

trimum

vi-

demonsuabat, de

alio

Samuele illum esse ser-

delicet, quia Irimus etiam vitulus erat.

Idem

tenent Dionysius et Serarius


lensis ad illud
lus.
:

et indicat

Abu-

Puer autem adliuc erat

infanlu-

monem. Cm autem Anna codem, quo ali, consilio datum Deo infantem Samuelem vocsset, cui nomini grandia pris Domino forent promissa
in

Ubi docet, oblatum esse puerum, ut priablactalus est,

mum
et

cm nondm duos annos

precaturque Elcana ut , optt suo Samuele Deus promissionem illam im,

dimidium implsset.

pleat,

quam ante
Haec

illud

tempus nemoconsecutus
;

Quod ver

alios adduxit, ut abiactationes ex-

fuerat.

Hebraei

quorum commentum
et Lyra.

cogitarent metapboricas, non


liane senlentiam.

admodm
alii,

premit

optim impugnant Abulensis

Nec enim

Nam cm
sine

ut est verisi-

Anna

ide Samuelis

nomen

indidit filio, quia

mjle, non pauci ab infanti forent consecrati

magnum
lsset.

aliquid huic nomini

promissum auillud postu-

(nec enim hoc


cisse),

Anna

exemplo videtur

fe-

dierat, sed quia

Domino pris
intelligo

cautum erat sacerdotibus, ut aliqni essent in tabernaculo, qui teneram illam aetatem
epulis alerent opportunis, et de illorum tam

Ego

in verbo

nullum

promissum

valetudine,

qum educatione, atque


San
difhcilius

institu-

sed tantm opus. Nrunt autem qui sunt in sanct lingu versati mediocriter, nomen dabar, latine

tione curarent.

erat puellam

verbum, tain lat patere,

qum

Iat

trimulam, qum trimulum puerum, ab ubere

palet res. Quare videre, coqnoscere, aut facere

materno tune primm avulsam, matris sinu,


atque indulgenti distrahere. Atqui hoc accidisse B. Virgini, et pluribus aliis
,

verbum, idem est, quod facere, aut videre rem. Ab exemplis abstineo, quia nusqum non occurrunt. Verbum igitur hoc loco erit, Samuelem Domino fuisse concessum. Quod opus non videretur esse completum, si puer in aetate

ut est

non

improbabile
tres.

docent communiter antiqui Pa1, c. 7

Evodius Epist. ad Antiochenos, Nicepholib.

rus

2,

c.

3, et

1.

Germanus

ar-

adhuc

infantili

decederet; quia neque salis esdesiderio,


si

chiepiscopus Constantinopolitanus, Georgius

set factum

Ann

ex utero transfilium

Cedrenusin Compendio histor.; Hieronymus in Histor. de Ortu Virginis. Cm trium annorum


,

ferretur ad

lumulum; neque voto, quo


,

sacro ministerio in perpetuum addixerat. Precalur ergo Elcana


ut

inquit, circulus volveretur, et ablactationis tem-

Deus verbum
est,

id est

pus complelum esset

ad templum Domini VirgiCanisium

opus suum impleat;

id

ut opus,

quod

nem cum
I.

oblationibus adduxerunt. Vide

tunevidebatur inchoatum.absolveret,

et infan-

Mariai, c. 12, et

Christophorum Castrum

tem servaret incolumem, donec


aut
in

in virile robur,

in

Histori Deiparae c. 3, ubi hc de re plu-

senilem maluritalem adolesceret.


,

Non

ribus.

long hinc abit Abulensis

Vers. 23.

Precorque, ut impleat Dominus


sit illud
illa

qui putat sub e

conditione Deo datum esse fdium,ut lemplo


ministraret, quia id Anna,
serai.

vkubum suum. Non apparet quodnam

dm

oraret promi-

verbum

aut

Dei promissio,

quam nunc
Deus Anna;
aut cert
:

Quod opus
,

perfect adimpleri
vita

non pocontin-

optt Elcana impleri Deo.


lilium promisit,

Nam si

terat

nisi

diuturna

Samueli

cm

oraret in tabernaculo, et
,

geret.

coram Domino spiritum effunderet


per sacerdotem

Multa hic aliqui omissa fuisse pulant ab Anna,

summum, cm
tibi

dixit

Vade

in

qu tamen
Elcanam
genitus

pra;scriberct Judseorum religio. Ut


obierit,

puce

et

Deus Isral det

petitionem luam

qudin slatulo die templum non

quando
lilium

jam

illud

Deus orto Samuele compleverat.


Hebraei
,

lola familia comilala est;


in templo,

qud

Quare non apparet, qu spectet Elcan votum


et oratio.
,

non praesentaverit
:

cm

esset primo-

ut relerunt hoc loco Abu-

quod denique

purilicationis

legem
;

lensis et

Lyru

utaliquid dicant, ut soient, ad

non impleverit. Solutiones

alias alii afferunt

,,

81

COMMENTARIUM. CAPUT
farinae

I.

82
Trs autem
attulit

de quibus vide Abulensem q. 27. Ego, quod ad primant qusestionem attinet, dico nihil admisisse, aut omisisse contra legeni

victimis reliquit in templo.

modios, et vini
,

amphoram pro

illo

tanalii

Annam, quia
ta-

tm

vitulo

qui immolatus est, quia duo

lex

illa

masculos tanlm ad templum, seu

aut dati erant dono sacerdoti,

aut ad templi

bernaculum vocabat. Exod. 34: Tribus temporibus

sumptus necessarios
vitulis

relicti.

Pro singulis autem


ephi,

anni apparebic omne masculinum tuum in

offerendum esse
,

unum

habemus
,

conspectu omnipotentis Dei Isral.

Idem Deuter.

Ezech. cap. 46

v. 7

Ephi per vitutum

ephi

Quod ad praesentationem pueri malrisque purificationem attinet, non video


cap. 16, v. 16.

quoque per arietem facient sacrificium.

Ephi
vitu-

ver trs habet modios. Quare

Anna ad

cur quis hoc loco dubitaredebeat.Tantm hic

lum unum, quem immolari


pro libationibus
dios,

voluit, satis attulit


trs

negatur

cum Elcan uxorem Annam


dubio
;

ascen-

farinae.

Ubi Vulgatus

mo-

disse, sed ascensus iste sine

fuit in aliqu

Hebr. est ephah;

quod Vulgatus apud


aliter transtulisse

illarum

trium solemnitatum
fiebat ex lege in
;

in quibus

ma-

Ezech. reddidit Ephi. Hic porr observandum,


Septuaginta
vitulum
,

sculorum

tabernaculum galio

nrale comitium

neque enim erat cur


tot

et

pro

tribus vitulis, reddidisse.

tempore ascendere Elcana cum


debuerit.

famili

unum

triennalem. Et ita legit hic Theo-

Tune ver temporis non tenebatur


aliis

doretus q. 5, et Chrysostomus homil. 3 de fide

Anna cum
dicamus,

adir tabernaculum, nisi forl

Annae, sed minus, ut cuilibet


videre, ad textum Hebraicum.

promptum

est

quadragesimum partu diem in solemnem illum diem incurrisse, quod non


credo.

Est tamen ad

moralem sensum gravis


latio
;

illa

Septuaginta trans-

nam

vilulus ille triennis* triennis item

Puto

igitur ante

hoc tempus, quadragesimo

pueri personam referebat,

eadem natus
et

est

partu die, sicut alias feminas, obiisse

Annam

tempore,

cum
,

illo

crevit; crevit tamen, ut


,

cm

tabernaculum, et duas praesentationis ac purificationis

trimus esset
subiret
;

duceretur ad aram

cultrum

leges implevisse

deinde rediisse

sic

etiam crescebat Samuel , ut avulfieret.

domum,

ut postqum lact depulisset inillo

sus ab

ubere victima

Quia rever qui

fantem, iterm rediret,

ad sacrum

altaris

ministerium in tabernaculo
cogitationi

relicto.

Neque huic
purifica-

Deo consecratur, qualis est religiosus et sacerdos, mortem subit quia ut Deo in omnibus
;

incommodt, quod neque


filii

obtemperet,

et

Christum induat, necesseest,


,

tionem matris, neque


sacris

praesentationem in

ut se ipso deficiat

exuatque veterem homi,

monumentis babeamus; lum quia non


hislo-

nem quod
;

qui facit

ille

seipsum immolt.

omnia quae contigerunt, sacra prodit


ria
;

Neque enim aliud


abnegare se

tum deinde
,

quia

quae

communia sunt

qud Christus monet ipsum. Docuit hoc Theodoretus


est,
,

omnibus
mentis.

neque aliquid peculiare continent


,

Septuaginta translationem secutus

qui sic de

quod notari debeat mandari non soient monuVers. 24.


In vitulis tribus, et tribus modiis

Anna q. 5 Cm primm
:

ablactsset,
ei

eum

obtulit
,

Deo

(1), et

cum eo vitulum

tempore qualem
:

farina, et amphora vini.


ullam, quae

Non invenio legem


fa-

c Quid tam (1) S. Hieronymus ( ad Ruth ) pium qum sanctae matri sanctum filium

cum

tribus vitulis totidemque

rinas modiis, et vini

amphor, deduci ad taber-

mino, et nuncupat, aut

naculum puerum jubeat, cm consecratur Dosolvit Nazaraei votum.

custodire? AnnaSamuelem nonsibi, sed tabernaculo genuit. i S.August.(inPsalm.98): Natus Samuel fuit apud matrem tempore lactis;

mox ut eum ablactavi t, ddit in templum


cresceret,
serviret.
ibi
>

ut
ibi

ibi

roboraretur in spiritu,

Quareexistimohostiam illam etlibamenta, quae


obtulit

Anna

ablactato puero, fuisse


ita

non conse-

cratoriam, ut

dicam, sed pacificam, in gra,

tiarum actionem

qud

filium

Domini d-

menti ac

liberali

pacifica, ut

manu recepisset. Hostia ver habes Num. cap. 15, erat bobus,
admiscebatur et vinum
;

sive ovibus, cui farina

quae omnia altulit

grat ac liberali
tribus

manu

Sa-

Hinc S. Gregorius Naexemplo Annae docet matres debere suoshliosab infanti Deo consecrare. Audi S. Hieronymum (Epist. 7 ad Laetam de Institut, filiae) < Samuel nutrilus in templo Joannes in solitudinepraeparatus; ille sacro crine venerabilis est, vinum et siceram non bibit; adhuc parvulus cum Domino sermocinatur. Hic fugit urbes zona pellice cingitur, locustis alitur acmelle sylvestri, et in
zianz. (Orat. 40)
: :

Deo

muelis mater.

Ex

autem

vitulis

unus

tantm immolatus est, ut statim dicitur v. 25; duos autem alios aut ddit sacerdoti , cui filium

commendavit aut pro


,

statis

atque solemnibus

typum pnitentiae praedicandae tortuosissimi animalis vestkur exuviis. Sic erudienda est anima quae futura est templum Dei. Nihil aliud discat audire, nihil loqui, nisi quod ad timorem Dei pertinet. Turpia verba non inlelligat, cantica mundi ignoret, adhuc te-

83
qui pro

IN

LIBKUM
i

I.

REGUM
Vers.

84
:

eo accepit mactationem et sacrificium.


est improbabile
,

26. Et ait Anna

Obsecro, mi Domine

Neque

vitulnm illum aluisse

vivit anima tua, ego sum. Illud obsecro interjectionis obtinet vim,sicut alia

donii, ut saepis occursaret oculis et

immolaeffi-

verba plarima,

tionisopus, et immolandi pueri familiaris


gies.

qud atlentionem excitai,

et caplat

cum qujus-

Eisicut vitulum illum molliter educalum


altari ac

dam

animi submissione
,

interponit

autem

tanqum alienum intuebatur, utpote


templo destinatum,

jurandum
familiaris

ut lidem apnd

Pontificem conse-

illumque quasi rem Deo


sic

quaiur oratio. Est autem haec apud Hebraeos

sacram observabat,

etiam filium, cujus in

juramenti concipiendi forma

Vivo

vitulo contemplabatur imaginent,

tanqum

ali-

ego ,

vivit

anima mea

vivit

anima

tua.

Cujus

quid alienum, et Dco altarique devotum aspiciebat et venerabatur.


fide
<

sensus est: Ita vivant,


si

ita vivas;

aut, ne vivant,
est
,

Sic san homil. 3 de


:

sciens falto;
vivere.

vel cert,

tam

hoc certum,

Annae meditatur Chrysostomus

Conspi-

qum me

Porr anima mea


tua,

idem

est

ciebat, inquit, inf'antem illum

non tantm

qud ego; anima


Vers. 28.

qud

tu,

ex familiari He-

ut infantem,

verm etiam

ut

rem Deo conse-

braeorum idiomate.

< <
i

cratam

eque matri geminus amoris stimusententi etiam reverebatur

Idcirc et ego commodavi eum


,

lusinsilus est, aller nalur, alter grati.

Domino cunctis dierus, quibus fuerit commodatus


({).

Ac me quidem

Quia Deus donavit Annae hlium

id-

c i
i i

puerum suum. Etenim si qui phialas, poculave aurea Deo dicaturi snt, posteaqum ea jam concepta aceeperint, domique reponequaqum ea tanqum profana suerint vasa intuentur, sed tanqum Deo sacra
; ;

an Samuelis virtutem magis mirari debeat. Cm soleant, inquit indignari pueri, quo ties lacle depelluniur; nec ipse puer acgr < lulit matre divulsus, sed ad Dominum c spexit, qui matrem creaverat, nec ipsa mater i doluit puero sejiincta, propierea qud na,
i

neque audent ea temer, citraque causam


attingere,
Illud

t i

quemadmodm

caetera.

et

hic nolare lubet antiquuni fuisse

moin

turalem affecturrt vicit interveniens gratia uterque se alleri convivere existimabat. (Corn, Lap.)
;

rem, ut cm puer primm susceptus esset


lucem, aliquodstatueretur
perii
illius diei

(i) Ad lilteram : Ego commode Domino nibus diebus , quibus fuerit ipse commodatus

omof-

ac puerficbat

rnonumentum

quod plermque

depacl arbore, quae

cum puero
;

crescente ipsa

in qu sibi, si quoque sensim adolesceret quando filius abesset domo, parentes filium haberent quodam modo praesentem , et suam

fero illum c oblatione, ut permittam Domino quamdi ipsum reiinere opportunum Deo videbitur. Cm usum rei alicujus alleri quis permittil, lamdi retinendum quamdi accipienli placuent, loto eo tempore abdicat se jus
mittit.

solitudinem

et nati

desiderium solarentur.

Sic san docet Donatus, dtim Maronis describit vitam.


<

Virga, inquit, populea

more

re-

gionis in puerperiis

eodem
i

statim loco de-

pacta, ita brevi coaluit, ut mult anle.satas

populos adaequrit.

Eodem quo
,

natus est

die Marius, plantata creditur quercus; quae ab


illo

Mariana vocata est

de qu Cicero

lib. i

de Legibus.

Puer autem erat adhuc infantulus. Hebraic


,

naar naar, quae geminatio vajd pu-

sillum atque tenellum infantem esse docet


qualis est trimus, qui
|actc(l).
nera lingua psalmis dulcibus imbuatur. Et pluribus interjectis: Nutriatur in monaslerio, < sit inter virginum clioros jurare non djscat, < mentiri sacrilegium putel, nesciat seculum, vivat angelic, sit in carne sinecarne , omne hominuni genus su slmile pulot. > {Corn, Lap.) (I) Y. 25. Et IMMOLAVEflUNT VITILUM, ET i.EinjNT l'UEKUM Heli. Audi S. Chrysoslooi niiinl, rlomil. \ de Anna, dubitantem an Annac,
:

jam

incipit cibis uli

pro

utendi ea re, cuius dominium in alterum reAgnoscit Anna, habere se filium c manu Domini, atque acceptum reslituit, quaindi suis obsequiis illum retinere volueiit. Non toto quidem vitae su* lempore Samuel in labernaculo fuit; ut enim ad munus judicis Israelis evectus fuit, sedem habuit in Ramatha. Deus simul illum judicem deslinaverat, et simul pariter exemerat servilute in tabernaculo per se exhibend. Fateor ego tamen, banc phrasim , commodare Domino, non satis, quantum assequor, congruere malri Samuelis. Filium illa suum anteqiim nasceretur, devoverat, voto absolulo et perfecto, null reslitutionisconditione:cin ver sermo est de voli fide implend, conimodat tantm filius concedilur, quod retenti dominiiel proprietalis indicium aliquod exhibet. Igilur texlum Ilebiaeum ita reddere maluerim, versiculo hoc cum praecedenli conjuiicto Pro puero islo oravi Dominum, et ddit petilionem meant , quam poslulavi eum; v. 28. Idcirc ego commodatum tantm habeo. Ipse est
,
:

Domimis cunctis diebus, quibus fuerit. lies est commudata, qua; Domini est. Ullr agnosco, nin esse Domini, non meam juris est illius, mihi commodala; quare reslilulum illam venin
:
:

drpositutu it stituo. iitniuUS sacerdos fllell si>quenti capitehis verbis Annie r^spoiidens, ita leddat tibi Domimis setueu de all'atur Elcanani muliere hc pro fnore (\>ro pelitione, quam illa
:

habuit ad Dominum), quod commodsti Domino.

g5
circ
illa

C0MMENTAR1U M. CAPUT
lubens Deo reddit, ac donat in perita
r

I.

86

personalia dicuntur, implere tenentur. Atque

peiii-n;

ut se non

invita

puer

in

tem-

ide prudens mater offert filium sacerdoti ac

plo serviat,

quanlm
enim

ipsius vila,
lilii

aut voluntas
,

tulerit. ISeque

vota parentum

quae

templo, haut sibi necessitatem imponat, nunqumillumtemplo revocandi; non tamen fllio, ut si voluerit, cm plnum habueril rationis

Dominos reddat

tibi

filiurn

alterum pro eo
(Calmet.)

quem Anna

petiit, ut

Domino consecraret.
la

usum,
sit. Ita

aliter

de se vitaeque

videlur locus jste,


:

modo statuere posquem alii vari accienim otiosum vide-

Les mres chrtiennes ont dans

pil

de

piunt exponi posse

aliter

cette femme un excellent modle du soin qu'elles doivent avoir de leurs entants. Elle ne dsire d'tre mre , qu'afin d'avoir un lils qui

retur illud, cunctis diebus, quibus fuerit eammodatus.

pour le lui rendre aprs l'avoir reu de lui. Rien n'est plus tendre que l'affection qu'elle a pour un (ils si digne d'tre aim, et obtenu du ciel aprs tant de vux. El nanmoins elle se prive volontairement de la consolation de le voir, de peur que le commerce qu'il pourrait avoir avec tout ce qui tiendrait tant soit peu de la contagion du sicle, ne ternt en quelque sorte la puret de son innocence. C'est pourquoi elle veut que, ds son enfance, la maison de Dieu soit la sienne qu'il soit lev parmi des persoit tout Dieu. Elle le lui
,
:

demande

Nott hic Chrysostomus,

homil. 3 de fuie

Annae, consecrato Samuele, et addicto teinpii


ministerio, ipsam

quoque matrem divino con;

secratam esse ministerio


esse

quae ut seips abfilio,

non poterat,
esset,

sic

etiam neque

qui
tra-

ubicumqne
hebat.
< < i

materna secum viscera

Dm

talia,

inquit, loquitur, se ipsam

quoque dedicavit cum puero, quasi solido

quodam
illic

naturae afleclu se ipsam tempjo


si

alli,

sonnes consacres au ministre de son autel que la pil lui devienne comme naturelle que tout ce qu'il voit, et ce qu'il entend le conduise Dieu, qu'il s'avance dans son amour mesure qu'il crotra en ge , et qu'il ne vive
;
;

gans. Elenim

ubi est thsaurus hominis


,

<

est et cor ejus


,

mult magis ubi puer


illius

mulieris

ibi et

mens

erat.

>

Quod
et
in

explicarisimilitudine poterat, quant paulante

que pour
C'est

le servir.

adduxerat Chrysostomus
illius
<

ubi

viti

matrem
<

modle que les Saints ont propos souvent pour ceux qui sont destins entrer d::ns le ministre et les dignits de l'Eglise. Ils
l le

palmiti

sobolcm

assimilt.

Eodem

loco

lixa vitis in

longum producit palmites,

ont voulu,
les saints

comme

il

Canons,

a t souvent prescrit par que leur vertu fut fonde

c
<

et uva

multo inlervallo pendens,

cum

radie

sur la grce de leur innocence et de leur baptme, alin qu'ayant cr sans aucune interruption, durant plusieurs annes, elle devnt assez forte pour porter un poids aussi grand qu'est

habet commercium. Itidem et in hc accidit

femin

quae in urbe

plum extendit suum palmitem,


,

manens usque ad tem> etc. Exemet Chrysosto-

du sacerdoce de J.-C, et de conduiredes mes qui sont le prix de son sang. Plt Dieu que cette bienheureuse femme et plus d'imicelui

plo Annae docent Nazianzenus

mus filios esse consecrandos Domino, et aetatem


adhuc teneram sanctis esse moribus informan-

tateurs dans ce

sicle qui a tant d'avantages

au-dessus du sien. Mais on peut dire qu'au sien cette sainte a suivi en ce point les rgles vangliques et apostoliques avant le temps de l'Evangile et des Aptres, et qu'elle a t chrtienne, selon l'expression de saint Augustin, au milieu des Juifs. On voit aujourd'hui au contraire un grand nombre de pres et de mres qui, tant chrtiens de profession, se conduisent d'une manire tout fait judaque et toute terrestre l'gard de leurs enfants. Aprs s'tre mis fort peu en peine de leur procurer une ducation qui et quelques rapports avec la renaissance divine qu'ils ont reue, ils
,

dam ille oratione 40, Quomod Anna typus


;

hic homil. 3 de
sit

Anna.

Ecclesiae, vide Gre-

gorium
nic.

hic,

Cyprianum

lib.

de Oratione Domi-

Et oravit Anna, et
avait

ait (1). Totus

ille

sive

choisissent pour le monde et pour la satisfaction de leur vanit tout ce qu'ils ont de plus cher et de plus prcieux parmi leurs enfants, et ils ne

mais en rendant depuis ce qui n'tait alors qu'un petit enfant l'interprte de ses volonts , le gouverneur de son peuple, la terreur des ennemis de son nom, le matre des rois, le juge de Sal le prolecteur de David, et enfin l'un des plus grands hommes qui aient jamais t dans le
consacr
,

mme Samuel
,

monde.
(1)
,

(Sacy.)

donnent
et

la

Dieu que ce

qu'ils

estiment

le

moins,
le

souvent
Il

mme

ce qu'ils regardent

comme

De tempore quo Anna canticum hoc composuit dissidium est sententiarum. Sunt qui staiim post ortum Samuelem sunt qui
,

rebut et

suffit

cHarg de leurs familles. d'avoir marqu en un mot un

si

grand dsordre. Mais les pres et les mres qui ont t clairs de Dieu pour s'acquitter de ce premier de tous les devoirs, doivent avoir une eitrme consolation en considrant combien Dieu a bni la pit de cette mre si sainte, non seulement en lui donnant un grand nombre d'enfants pour ce fds unique qu'elle lui

post oblationem pueri servitiis Domini exaratum credant. Quam posleriorem sententiam praeferre videtur historiae hujus sries. (Calmet.) c Ici, inquit Volney (Hist. de Samuel), le

narrateur nous dit qu'Hunnah composa ellemme un cantique qui remplit les dix premiers versels du chapitre second. La femme d'un
cultivateur ais,

mme

riche

si

l'on vcul,

mais

87

IN
sivc

LIBRUM
templo

I.

REGUM
sacerdos oblatum admisissent infantem
,

88

sermo,
filio,

canticum

quod

relicto in

qum

cecinil
;

Anna,

divinas, ut vides, conlinet

illum pris Dei liberalitate in sterili vulv concepisse.

laudes

et

lamendicitur Oratio,

em

nihil hic

appareat precatorium. Sed non


ptur
sic

id est in Scri-

Et rever

ita est

quia sicut

ille alius

Mace-

novum; spcnim

ut pro oratione laus,

etiam pro laude ponitur oratio. Threnor.


:

cap. 2, v. 19

Consurge, lauda in nocte. Et

c. 7:

Tu ergo
pro
eis

noli orare pro populo hoc, ncque

assumas

secum actum existimabat, qud Aristotelem habuisset magistrum qum qud Philippumgenitorem, sic etiam Anna magis putabat forlunatum filium, qud Deo esset
felicis
,

donum rex

laudem. Vide quae nos in utroqueloco.

in

Et san ad obtinendum quae volumus


laude
locis

magnum

pondus sumit
citatis

oratio,

atque ide, ut
viri pii

templum, id est, in suam familiam adoptatus, qum qud susceptus esset in lucem. Cm autem amor amato ben cupiat, quae sic amabat

proximc

ostendimus,

Samuclem, cxultare non immerit debuit, qud


sors
illa felix

laude saep orationem ordiuntur, quae optima


est divinae benevolenliae captandae forma.

in

Domini

famili

filio

contigisset.

Amabat Moysem mater


eral

hebraea, quae autancilla

Antequm ex hujus primi


tariis

capitis

commen-

emergo

expendi velim lectore pio,

ab

ancillari
,

apud yEgyptios, aut cert non long aberat condilione; et ide non graval

quanto studio atque alacritatc sancta hc mater est,

tulit

im vehementer

laetata est

qud

filia

charissimum suo sinu filium distrahat,

id

rgis illum adoptaret,


servili

et

ad regias delicias

non levem

se

suorum visccrum partem


filium

conditionc traduceret. Sic ergo laetata


,

divellat.

Cm

cxultare se dicat vehcmenler,

est

Anna

cm
,

privat alque profana


,

domo

cm

seips

emancipatum

divinae

ad templum
est lilius
,

id est, Dei familiam


fuit,

translatus
si

mancipat

servituli.

Vilem supra appcllrat Anquae egregium ad

quod perinde

atque

fera at-

nam magnus Chrysostomus,

que

sylvestris planta, qualis esset oleasler, in-

templum usque palmitcm producebat. Sed hoc


plan admirandum est in Anna, qud
vites,

serta esset in bonara olivam, et particeps esset

cm

ali

pinguedinis et stirpis nobilis, cujus illam natura exortem effecerat. Ita san Chrysostomus

dm

sub vernam temperiem putatori

falcesarmenta resecantur, lacrymari incipiunt,


quasi su ipsarum orbatae progenie
:

homil. 3 de hde Annae


<
i

Ascendit, inquit

Anna

ta-

Anna pracclarum
tans.

illud

germen transplan-

men

exultt et

cantat

quasi hoc beneficium


et illius

Et quemadmodm industrii agricolae


in

majus existimaret, qud Deus,


enfin
la

nomine

< <

primm semen
pressi
,

terram deponunt cu-

femme d'un homme de campagne, une

aut

aliarum

arborum similium
in

paysanne peut-elle avoir compos un morceau qui a les formes potiques ? Cela n'est pas probable. Ce cantique a d tre fait par quelque Lvite du temps, et mme aprs coup par l'crivain de celte histoire. Cette licence nous avertit de l'intrt personnel et mme de la partialit que nous devons trouver en tout ce
rcit.
:

i
i

deinde ubi conspexerunt semine factam

arborem

non relinquunt

edem

terra

<
i

sed inde revulsam plantulam in aliud transferunt solum, ut terra in recens gremio suo

Eadem fer dicuntur Cahen (Bib. lom. 7); utrique ver salis responsum erit, si animadverlatur Annse piae mulieri Spiritu sancto inspiratum fuisse canticum istud, ac proinde mirum non esse multa ab e dici quai muliebre ingenium superare videantur.

illius radicem puram, et integram vim suam profrt ad novam cducalionem.i Hinc discant parentes, non esse cur doleant qud iilii patem domo, elseculi commoditate

exceptam

<

relict

Deo

se totos in religione consecrent

et

ab human ad divinam

quodammod
II.

fami-

liam commigrent.

CAPUT
1. Exultavit

II.

CHAPITRE
1.

exaltatum
dilatalum

meum in Domino, et est cornu meum in Deo meo est os meum super inimicos
cor
;

Mon cur

abattu et humili

a tressailli

d'allgresse dans le secours que j'ai reu du Sei-

gneur, et
la

ma
ma

gloire obscurcie a t releve par

fcondit que j'ai obtenue de

mon Dieu

de

meos, quia

laeiata

sum

in salutari tuo.

sorte que

bouche, auparavant rduite au su

tence, s'est ouverte

pour rpondre mes enmis

2.

Non

est sanctus ut est est alius extra te


,

Dominus;
et

nemis, parce que

j'ai

ma

joie et
,

ma

con-

neque enim
fortis sicut

non

fiance dans votre grce salutaire

mon

Dieu.

est
2.

Ainsi j'ai prouv


l'est le

que nul n'est saint,


;

Deus noster.
sublimia,

comme
en

Seigneur

non,

mon

Dieu,

il

n'y

3. Nolite multiplicare loqui

a point d'autre

semblable vous en sainte-

89
glorianies;
stro,

COMMENTARIUM. CAPUT
recdant vetera de ore vel,

IL
,

90
en bont, et nul n'a une force

en justice

quia Deus scienliarum Dominus praeparanlur cogitationes.

pareille celle
3.

de notre Dieu.

Cessez donc, orgueilleux, de vous glori l'avenir avec des paroles insolentes; que

est, et ipsi

fier

votre ancien langage ne sorte plus de votre


U.

Arcus forlium superaus

est, et in-

bouche
est

l'orgueil

qui en est la source, ne peut


,

firm: accincli sunl robore.

tre cach au Seigneur


le

parce que

le

Seigneur
qu'il

Dieu de toute connaissance et


les

5.

Repleti pris pro panibus se loca-

pntre

penses

les

plus secrtes des curs.

verunt, et famelici saturati sunt, donec


sterilis

4. Ainsi,

par

l'effet

de sa justice et de sa mi-

peperit plurimos

et quae

multos

sricorde, l'arc des forts a t bris et les fai-

bles ont t remplis de force.


5.

habebat fdios infirmata

est.

Ceux qui

taient auparavant combls de

bien ont t rduits se louer pour avoir du


6.

Dominus

mortificat et viviflcat, de-

pain, et ceux qui taient presss de la faim

ducit ad infros et reducit.

ont t rassasis. Celle qui tait strile est de-

venue mre de beaucoup d'enfants,


7.

et celle qui
la

Dominus pauperem

facit et

ditat,

avait

beaucoup d'enfants
Car
le
;

est

tombe dans
la

humilit et sublevat.

dfaillance, et cessa d'en avoir.


6.
il lui

Seigneur te
il

et

donne

vie
il

quand

plat

conduit aux enfers, et

en re-

8.

Suscitt de pulvere

egenum,

et

de

tire, selon sa volont.

stercore levt pauperem, ut sedeat

cum

7.

Le Seigneur
il

fait le

pauvre

et le

riche

il

principibus et solium glori leneat. Do-

abaisse et
8.
Il

lve.

mini enim sunl cardines terrai, et posuit

tire,

quand

il

veut, le

pauvre de

la

pous-

super eos orbem.

sire et l'indigent

du fumier pour

le faire as-

seoir eatre les princes et lui

donner un trne
qui

de gloire. C'est au Seigneur qu'appartiennent


9.

Pedes sanctorum suorum servabit,


tenebris conticescent, quia

les

fondements de

la

terre,

et

c'est

lui

et impii in

par sa propre toute-puissance a pos sur eux le

non

in fortiludine sua

roborabilur

vir.

monde.
9.
Il

gardera, par la

mme

puissance, les pieds

10.
ejus,

Dominum formidabunt
et

adversarii
tonabit
,
:

de ses saints;

et les impies seront

par son ordre

super ipsos in

rduits au silence dans leurs tnbres, parce

ccelis

que l'homme, avec toute

sa force,

ne sera que

Dominus judicabit
imperium rgi suo
Christi sui.

fines terrre
,

et dabil

faiblesse devant lui.

et sublimabii

cornu

10. Ainsi les

ennemis du Seigneur tremblejuger selon leurs uvres


la terre,
il

ront lorsqu'W tonnera sur eux du haut des cieux


et qu'il

viendra

les

car

11. Etablit
;

ElcanaRamalha

in

domum

le

Seigneur jugera toute

il

fera rgner
la gloire

suam puer aulem

erat minister in con-

celui qu'il a tabli roi, et

recevra

et

la

puissance de son Christ en l'levant au-

specluDomini anle faciem Heli sacerdotis.

dessus de toutes les autres puissances.

11.

Aprs cela Elcana s'en retourna sa


et l'enfantservaitenla prle

maison Ramatha;

12. Porr
scienles

filii

Heli,

filii

Belial

ne-

sence du Seigneur devant

grand-prtre Hli.

Dominum
ofllcium sacerdotum ad po-

12. Or, les enfants d'Hli taient des enfants de Blial, des impies et des mchants, qui

13.

Neque
;

ne connaissaient

ni le

Seigneur
l'gard

pulum

sed quicumque immolsset victi-

13. Ni le devoir des prtres

du

mam,

veniebat puer sacerdotis

dm

peuple; car qui que ce soit qui et immol

co-

une victime,

le serviteur
faisait

du prtre venait pen trois dents,

querentur carnes, et habebat fuscinulam


tridenlem in

dant qu'on en
la

cuire la chair, et tenant

manu

sua

main une fourchette

91

LN

LIBRUM
in

REGDM
14.
le
Il la

n
plongeait dans
la la

14. Et millcbat

eam

in

lebetem vel

chaudire ou dans
le

caldariani, aut in ollam sive in cacal)um,


et

chaudron, dans

marmite ou dans

pot

omne quod

levabal fuscinul

tollebat

et tout ce qu'il pouvait enlever avec la four-

chette tait pour

le

prtre, qui ne se contentait


lui tait

sacerdos
raeli

sibi. Sic

faciebanl universo Is-

pas de
tine

la portion

de ta victime qui

des-

venientium

in Silo.

par

ta loi. Ils traitaient ainsi tout le

peu-

15. Etiamantequm adolerent adipem

ple qui venait Silo.


15.

veniebat puer sacerdolis, et dicebatimmolanti


cerdoti
;
:

Avant qu'on

fit

aussi brler la graisse

de

Da

niilii

carnern ut coquani sa te

l'hostie, le serviteur

du prtre venait,
:

et disait

celui qui immolait

Donnez-moi de
le

non enim accipiam

chair

carnem

afin

que je

la fasse

cuire pour

prtre, car je

coctam, sed crudam.


16. Dieebatque
illi

ne recevrai pas de vous de chair

cuite,

mais j'en

immolans

Incen-

veux de crue, afin de l'accommoder selon son got.


16. Celui qui immolait lui disait
:

dalur

primm
tua.

juxla

morem

bodi adeps,
desiderat
la

Qu'on

fasse

et toile tibi

quantumcmque

auparavant brler

!a

graisse de l'hostie, scion

coutume,

afin

de commencer par rendre re

anima

Qui respondens aiebat


;

ei

qu'on doit au Seigneur; et aprs cela prenez de


la

Nequaqum
lollam
vi.

nunc enim dabis, alioquin


peccatum

chair autant que vous en voudrez. Mais


lui

le

serviteur

rpondait

Non, vous en donne-

17. Erat ergo

puerorum
retra-

rez prsentement, ou je l'enlverai de force.


17.
tait

grande nimis coram Domino, quia


hebant homines
sacrificio

Et ainsi

!e

pch de ces enfants d'Uli


le

trs-grand devant

Seigneur,

parce

Domini.

qu'ils

dtournaient

les

hommes du
Samuel
une

sacrifice

18. Samuel aulemminislrabaiante fa-

ciem Domini, puer, accinclus ephod lineo.


19. Et tunicam

du Seigneur. 18. Cependant


vant
le

l'enfant

servait delin.

prvam

faciebat ei

Seigneur, v!u d'un ephod de

mater sua

bus, ascendens
ret hostiam

quam afferebat statulis diecum \iro suo ut immolasolemnem.

19. St sa

mre

lui faisait

petite tunique,

qu'elle lui apportait

aux jours solennels, lorspour


offrir le sa-

qu'elle venait avec son mari


1

crifice ordinaire

20. Et benedixit Heli Elcanae et uxori


ejus, dixitque ei
:

20. Or,

la pit de cette

femme ne demeura
bnit Elcana et sa
:

Reddat

tibi

Domintis

pas sans rcompense;

Hli

semen de muliere hc, pro fnore quod


commodsli Domino. Et abierunt
in loI

femme., et

il

dit

Elcana

Que

le

Seigneur,

pour l'eniant que vous avez mis aujourd'hui en dpt entre ses mains, vous en rende d'autres
de celte femme. Aprs quoi
renl chez eux.
l

cum suum.
21. Visilavit ergo

ils

s'en retourn^

Dominus Annam,
puer

et
fij

concepit et peperit trs fdios et duas


lias
;

21. Le Seigneur visita

donc Anne,

it

la
fils

et magnificatus

est

Samuel

parole a" Hli, cl elle conut et enfanta trois


et

deux
le

filles; et l'enfant

Samuel
tait

croissait de-

apud Dominum.
22. Heli autem erat senex vald
;ui'iivit
;

vant
et
I

Seigneur.
Hli,
la

22.

Quanta

qui

extrmement
':es

omnia qu faciebant
Israeli,
et

fili

sui uni-

vieux, ayant appris


se

manire dont
lotit

enfants

verso

quomod dormiebant
quae
;

conduisaient l'gard de
et

le

peuple

cum mulieiibus
23. Et dixit eis

d'Isral,

qu'ils

dormaient avec

les

observabant

femmes
leur

ad

qui venaient veiller l'entre


25.

du tabernacle,
il

ostium tabernaculi
:

Au

lien

de
:

les chtier

avec svrit,

Quare

facitis re? lui-

dit seulement

Pourquoi faites-vous toutes ces


peuple

jtiscemodi, quas ego audio, res pessimas,

choses que j'apprends, ces crimes dtestables

ab omni populo?
1k. Nolite,
ilii

dont parie tout

le

mei non enim estbona


;

2i.

Ne

faites plus cela,

mes enfants;

car

il

est bien factieux

que

l'on publie

de vrais que

fama quam ego audio


ciatis

ut transgredi fa

vous portez

le

peuple du Seigneur violer ses

populum Domini.

commandements.

93
2 5. Si

COMMENTARIUM. CAPUT
peccaverit vir in virum, placa-

11.

94

25. Si un

homme

pche contre un homme,


si

ri ei pol< st

Deus

si

autem

in

Dominum

on peut

lui

rendre Dieu favorable; mais


le

un

peccaverit vir, quis orabit pro eo? Et non

homme
pour
la

pche contre

Soigneur, qui priera

lui ?

Les enfants dllli n'coulrent point


le

audierunt vocem pairis

sui,

quia voluit

voix de leur pre, parce que

Seigneur

Dominus occidere
que crescebat,

eos.

voulait les perdre en punition de leurs crimes.

26. Puer autem Samuel proficiebatatet placebat tain

2o. Or, l'enfant


sait

Samuel s'avanait
il

et crois-

Domino

en ge

et

en pit, et

tait

agrable

qum hominibus.
27. Venit autem vir Dei ad Heli, et
ait

Dieu et aux hommes.


27.

En
:

ce temps-l,
,

un
dit
:

homme
pas
fait

de Dieu vint

trouver Hli

et lui

Voici ce que dit le

ad

eum

Haec

dicit

Dominus

Numdomo

Seigneur

Ne me suisje
la

connatre

vi-

quid non apertrevelatus sum domui patris tui

siblement

maison de votre pre,

lorsqu'ils

cm

essent in iEgypto in

taient en Egypte sous la domination de Pha-

raon

?
l'ai

Pharaonis?
28. Et elegi

28. Je

choisi entre toutes les tribus d'Is-

eum ex omnibus
,

tribubus

ral

pour tre

mon

prtre, pour

monter

mon
l'la

Isral mihi in sacerdolem

ut ascenderet

autel,

pour m'offrir des parfums et porter


;

ad altare meum,

et adoleret

mihi incen;

phod en ma prsence
enfants d'Isral.

et j'ai

donn part

sum,
di

et portaret

ephod coram me
omnia de

el

de-

maison de votre pre tous

les sacrices des

domui

patris tui

sacrificiis

29. Pourquoi avez-vous foul aux pieds

mes
?

filiorum Isral.

victimes et
m'offrt

les

dons que
temple
,

j'ai

command qu'on
les

29. Quare calce abjecistis victimam

dans

le

en

profanant

Et

meam

et

munera mea quae praecepi


;

ut

pourquoi avez-vous plus honor vos enfants

offerrenlur in templo
sti filios

et
,

magis honora
ut comederetis Isral

que moi, en ne

les

chassant pas du ministre? Et


t assez faible

tuos

qum me

comment avez vous


avec eux, contre
tous les
la portion

pour manger
de
et

priruitias

omnis

sacrificii

populi

ma dfense, les prmices sacrifices de mon peuple d'Isral,


mme
qui devait tre consume sur

niei?

mon

30. Propterea
ral:
et

ait

Dominus Deus

Is-

autel?

Loquensloculussum ut domus
patris tui ministraret
in
in

tua,

30. C'est pourquoi voici ce

que

dit le Sei-

domus

gneur,

le

Dieu d'Isral

con-

J'avais dclar et prola

mis que votre maison el

maison de votre

spectu meo, usque

sempiternum. Nunc
,

pre servirait pour jamais devant

ma

face;

autem
sed

dicit

Dominus

absit

hoc

me
me

mais maintenant je suis bien loign de cette


pense, dit
le

quicumque

gloriflcaverit

me

glori,

Seigneur; car je
,

glorifierai qui-

ficabo

eum

qui autem contemnunt

conque m'aura rendu gloire


mprisent tomberont dans

et

ceux qui

me

le

erunt ignobiles.
que je ferai votre gard.

mpris;

c'est ce

31. Ecce dies veniunt, et praecidam

31.

Il

va venir un temps o je couperai vo-

brachium luum
tris tui, ut

et

brachium doms pa-

tre bras et le bras

de

la

maison de votre pre;


,

non

sit

senex in

domo

tua.
in

j'en citerai la souveraine sacrificature


qu'il n'y

en sorte

32. Et videbis
plo, in universis

mulum luum
domo
tu

tem:

aura point l'avenir de vieillard et de

prosperis Isral

souverain pontife dans voire maison.

et
32. Et lorsque tout Isral sera dans la prosprit,

non
bus.

erit

senex

in

omnibus die-

vous verrez dans

le

temple un
il

homme

qui sera l'objet de voire envie, et

n'y aura

33.

Vernmtamen non auferam penits


le aJj altari

jamais de vieillard ni de souverain pontife dans


voire maison.
33. Nanmoins je n'loignerai pas entirement de mon autel tous ceux de votre race;

virum ex

meo

sed ut deti-

ciant oculi tui, et labescat


et purs

anima tua

magna doms

tuse morietur,

eum

mais je

ferai

que vos yeux seront obscurcis,


;

et

ad virilem aetatem venerit.

que votre me schera de langueur

et

une

95
3 A.

IN

LIBRLM

1.

REGUM

56

Hoc autem
est in die

erit tibi
filiis

signum quod
tuis,

venturum
Phinees
:

duobus

Ophni

et

grande partie de ceux de votre maison mourront lorsqu'ils seront venus en ge d'homme.
34.

uno morientur ambo.

La marque que vous en aurez


fils,

est ce qui

arrivera vos deux

Ophni

et Phines, qui

mourront tous deux en un


35. Et suscitabo mihi sacerdotem fide35. Et je
agira selon
lui

lem, qui juxta cor meura et


facict et
;

animam meam
fidelem,

mme jour. me susciterai un prtre fidle qui mon cur et selon mon ame, je
une maison
Christ.
fidle qui jouira d'une
il

et asdificabo ci

domum

tablirai

ambulabit coram Chrislo nieo cunclis

constante prosprit; et

marchera toujours

devant

mon

diebus.
36.

36. Alors quiconque restera de votre mai-

Fulurum

est

autem

ut

quicumque
argenteum,
Dimitte me,

son, rduite une extrme misre, viendra afin

renianserit in

domo

lui, veniat nt oretur

que

l'on prie
et des

pour

lui

et

il

offrira

non pas des

pro eo
et

et offerat

nummum
:

veaux

toriam panis, dicatque


,

obsecro
ut

ad unani partem saccrdoialem,


panis.

comedam buccellam

une pice d'argent de la moindre valeur et un morceau de pain, Donnezcomme les plus pauvres, en disant moi, je vous prie, une portion sacerdotale, afin que j'aie une bouche de pain manger.
taureaux, mais
:

COMMENTARIUM.
Familiarefuit Hebrseis,

cm aliquid eximium
pluribus ostenin Isaiam

canticum istud gratulatorium


illi

accepissent Dco, illud aliquo publico, atque


insigni

qum simillimum
,

et propheUcum, quod cantatum est ab

monumento
in nostris

testari, ut

eximi psaltri
Maria,

et

illustrissim

prophelide
virginali

dimus

Commentariis

ad
38,

quam

filius
,

etiam Jsus,
fecit

quem

cap. 38,

n.

25. Sic Ezechias Isaiae cap.

gestabat utero
et prophetale

canlare

eucharisticum

qud

Deo,

cm desperatum

esset

de salute,

carmen.
in

liberalus fuerit

morbo, publico testiraonio

Vers.

1.

Exultavit cou meum


IN

Domino

(1),

professus est. Sic Jonas, qud celo, et fluclibus incolumis

EXALTATUM EST CORNU MEUM,


latio

portum
;

evaserit;
trs

sic

saep

non quodlibet

est

DEO MEO. Exulgaudium sed quod


,

David;

sic

Habacuc

sic

apud Danielem

corde quasi ruptis praecordiorum septis foras


erumpit,
id

pueri quos Deus ex ardenli fornace non sanos

cum motu

corporis, et quasi saltibus

solm, sed etiam gloriosos eduxit. Sic Anna tanti beneficii, et edito hoc hymno, et oblato
infante, qui
ti

enim propri

significat exultare; oslenditur

lsetitiae

magnitudo, quai

dm

ebullit et efferet in

eorum

qui religionis et voti gra-

vescit

inls, corpus foris

commovet,
si

labernaculum obirent, occursaret oculis,

quosdam quasi
Joannes
esset
ret,

saltus impellit;

quales edidit

publicam voluit conservare memoriam. Quemadmodm capsrc, qu aromala, aut

in

utero.

Neque enim

internum
effer-

gaudium, neque se foras incitatum

unguenla continent,

odorem relinent

etiam

cognoscere potuisset Elizabeth infantern


in

dm

vacuae sunt,

quem

re odorat aliquandi

nondm natum
Talis fuit
illa

uteri daustris exultasse.

librunt, sic etiam

Anna, qui novem mensibus


in visceribus condi-

Davidis exultalio, quai ex animo


cxiliil.

sacerdotem et prophetam
aliquid inde hausit
,

foras ad

corpus
caro

De qu

Psal.

85

Cor

quod ad prophetale dit, et sacerdotale negotium perlineret. Quare divinas canil laudes, quod sacerdotis est; et futura pradicit, quod prophet. Ulrumque
ver

meum
In

et

mea

exultaverunt in

Deum

vivum.

Domino porr

hoec gestientis animi exulta-

tio fuisse dicitur,

quia beneficium hoc


agnoscit.

Anna

divin

manu profectum

munus

in

hoc gratulatorio cantico


lib.

Annam
;

ET EXALTATUM
Corna polentiam

EST CORNU MEUM IN


significat,
illis

DEO MEO.

praeslitisse docet Augustinus

17, cap. 4
,

pulchriludinem et
animalibussunipt,
fronli

Gregorius, Angelomus, Euthymius


nius in explieatione hujus cantici
in fine praecedenlis capilis.

et Janse-

gloriam, metaphor ab

Abulensis

quibus
(l)

haec

omnia prslat praillxum


:

Idem, quod Annre


,

Quo

loco legimus

Exultavit cor
:

meum

conligit, in evangelico seculo Elizabeth

quae

cm
ipsa

in utero

Joannem prophetam contineret,


spiritu afflata prophetico
,

Domino, habent Sepluaginta Confirma/uni est cor meum in Domino, spein meam et robur
in

in

Domino

conslitui.

Chaldacus

Valait

cor

quoque

et oc-

meum
quam

(prsevaluit, vel conlirmavit sese) in parte,

culta cognovit, et futura prsedixil. Est

autem

ddit mihi Pominus.

(Calmet.)

97
cornu. Quare frequens
cornu,

COMMENTARIUM. CAPUT
est, extolli,
et, elevari

II.

98

lta in eo qui ver salus est, et mrentes ani-

cm prosperam
:

significamus fortunam
Sic

mos

consolatur, dilatt os

suum

et

qu
jam

priu^
libr

et arroganlis animi

superbiam.

quidam

os aperire

pr pudore non

poterat,

apud Amos cap. 6 Deus

Numquid non

in fortitudine

non solm verba utcumque

fundit, sed etiam

nostr assumpsimus nobis cornua? Et Psal. 17,


prolector nosler dicitur, et cornu salutis

cum

exultatione.

Modulatur,

inquam

quia

nostr. Contra ver

cm angusta est resalicujus,


;

numerosam instruit orationem, qu si ab Anna poetri non cantalur, ejus tamen modi
est, ut

fdalus honor, fracta potentia

tune abjectum

ab

aliis

musicis numeris cantari possit.


canlare dicunlur
illa

esse dicitur, et fractum cornu. Sic Jerem. cap. 48, de

Quo modo poet


qu, ut ab
nunt.
32,
aliis

cannina,

Moab

Abscissum

est

cornu Moab, et braet


,

cantentur, numeros compo-

chium

ejus contrilum
,

est.

Ante conceptum
erat

Scio observatum esse ab Abulensi, q.

nalum Samuelem
cornu
,

confractum

Anna1

hoc

Ann

canlicum voce

submiss ab

quia slerilis putabatur et indigna ex


in

Hebris, et quasi poeticis numeris solutum,


solituni esse cantari, quia
ticis

qu proies susciperetur,

qu ipsius noraen

non

sicut aliis can-

im

et ipsa viveret

quare pudibunda lenebras

aliquid

prfixum

est,

quod musicos

indi-

amabat, et secessum, et tam domesticorum,

cet

adhibitos esse numros;

quoinod post

qum externorum
ver
filio

ludibrio
est

jactabatur.

Nato

transmissumvestigiosiccomareRubrum, Exod.
25, dicitur
:

confirmatum
et sine

cornu, aut polis

Tune

cecinit
:

Moyses,

et fttii Isral

pullulavit,

rubore potuit feminarum

carmen. Et Judic. cap. 5


et

ecineruntque Debora

obire conventus, et nullam ptulante atque

Barac, etc. Al

maledic lingu contumeliam timere. S. Hie-

sed orsse.

Hc
San

ronymus in traditionibus Hebr. Ann cornu Samuelem esse dicit quia ille matris robur
:

tissima ratio;

Anna non cecinisse dicitur, Hebrorum sola, aut poqum ver hc gravis sit, neino
est
alia

non

videt.

sunt canlica non pauca,

luit, qualis appellari

potest primogenitus. Sic

cert appellatus est

Kuben
si

parente Jacob,
tu

qu ejusmodi vocibus nolata non sunt, et tamen cantantur ab Hebris quale est canticum
;

Gnes. 49,
fortitudo

v.

Ruben primogenitus meus,


ita

Moysis Deuler. cap. 32, et lsai cap. 38, et


cap.
12, et Habac.

mea. Quod

statuas, exaltatum

cap. 3, cujus lituius est

appellari potest

cornu

illud,

cm

Deo, et ab

Oratio Habacuc. Et multi ex Psalmis Davidicis

ejus sacerdote puer admissusest, ut in templo

ejusmodi

titulis notati

non sunt,

et

tamen suos
al-

degeret, et materna

domo

atque ubere

di-

habent numros musicos, et rilu solemni

vulsus

perpetuum

Domino exhiberet

obse-

que legitimo cantantur


stat

sicut etiam

Jeremi
:

quium. Plurimm enim exaltatur, qui privat

Threni. Neque orationis

nomen

obstat

con-

domo

domesticisque curis promovetur


et sacra ministeria;
,

ad templum

efab human

esse

enim ex Psalmis non paucos orationes et tamen illorum nullus numeris ex-

conditione ad angelicum

aut angelico proxi-

cluditur musicis, aut solemni atque legitimo

mum
MEOS

statum traducilur.
EST

canlu.
JIEUM

DlLATATUM
(1),

OS

SUPER

INIMICOS

QUIA L/ETATA SUM IN SALUTARI TUO.


est,

Super imjiicos meos. Cm inimici, id Phenenna ei ejus (i!ii, et alii qui miseris
sultare soient,

est, in-

Miserorum

non possc oris claustra laxare, neque mutire, cm maxime cupiant. Obstruit autem os pudor etmelus, et minium dura, alque ignominiosa servitus, qu cogit homines laudare, quos maxime aut horreas, aut accuses; aut ridere,

malediclis insectarentur

An-

nam

ipsa

cogebatur.

tamen su ignomini conscia silere Ex quo tamen eo nomine laborare


filio,

desiit susceplo

cxsolvere potuit, al expe,

dire linguam ante constriclam

et libr se

aut arridere dominis,

cm

contumeliam
dilalare, quia

illam

injustam jam, et alinai

acerbissim crucieris, aut gravissim doleas.

depellere. Vel cert supra inimicos potuit os

Hactens pudor
strinxerat, quia
in

Ann linguam angust concm steriiitatis sp nomen

mult polerat magis suam commendare fortunam, qum Phenenna, et si qu


ali sterililalem ipsi

conviciis audirct, et veruin agnosceret op-

unqum exprobrrant

probrium, respondere non polerat, et obialam


se contumeliam depellere.

Nunc autem,

quia

jam

se ingenu

proie nobilitatam esse videt,


steriiitatis

unus Deo Deo consecratus el redditus qum multi filii, quos Phenenna peperit, qui neque
pluris esset iaciendus filius
,

cm

datus

et

et exolevisse

antiquum
:

nomen, jam

eo

modo
in

concessi sunt Deo, et in

domo

pa-

(1) Chaldus Aperui os meum, ad loquendum magnalia in auctores inimiciti me.

tern sub parenlum cura et disciplina vivunt;

non

templo, ubi neque ad res profanas, aut

09

IN

LIBRUM

I.

REGUM

100

ctudia domestica, sed ad religionem, et clestes curas tnstituuntur infantes.

Abulensis, Jansenii, q;am ita probe, ut prior

mihi non displiceat. Vox autem Hebraica explicari

Portasse allusuin est ad tcrnpus illud, de

commode

potest,

in salute tua,

quam

quo Anna sic alfliclabatur, aut sic vercenndabatur, ut non auderet os aperire, aut ulluni proferre verbum sed motu tanim
quo cap.
1, in
,

videlicet

praestare soles, et

quam de

tu cle-

menti quivis

sperare

potest.

Hebrasorum

porr more terti person, in qu de Deo


loquebatur, ad secundam traducitur sermo;

labiorum tacito et suum volum, et animi dolo-

rem expromebat. Nuncigitur ait non esse jam ampli us ore loqueudum clauso, et oppresso
spiritu, sed pleno et lato,
ritu,
hilari et effuso spi:

quod
sit,

in

gravi aliquo affectu,

quicumque

ille

non rar

contingil. Cujus rei in principio

CanticoruniSalomonisaecommodatum ha bernais
excmpluin
;

et

magn

vocis contentione
,

non

in se-

cm enim
me

terti person

sermo-

cessu, et tenebris
lari

sed in apert luce, et popu-

nem
pit
:

aggrederetur sponsa, ad secundam eruOsculetur


osculo
orit sui, quia meliora

conventu.
salutari tuo (1).

In

Hebraic bisuathecha.

sunt ubera tua vino (1).

Quod
Deo
bus,
dicat

interdinn interprtes salutem, inlerdm

Vers.
(1)

2.

Non

est sanctus

ut est

Dom-

salutare converlunt.
potest, qui

Hoc autem convenire cum


salutem prstet homini-

cm

salus saep

hominuin appellatur. Quasi

S. Augustin, admirant l'excellence et l'lvation de ce cantique, s'crie : lOserions< nous imaginer que Ces paroles si divines ne < fussent autre chose que l'action de grces
<

Anna

In te,
:

Domine,
si

laetor et exulto,

d'une mre pour


Serait-il possible

qui vera salus es

et

te

adesse mihicogno-

vero, nil amplis requiro; non autein in homi-

<
i

la naissance de son fils? que nos curs lussent lellement ferms la lumire de la vrit, que nous ne comprissions pas que tout ce qui

nibus,

qui neque solidum possunt

prstare

gaudium, neque ad salutem verani quidquam opportunum. Heferri item potest ad salutem

Domino concessam
,

id est,

ad Sainuelem

datum Deo
fuit,

qui mrentis animi medicina


posterior expli-

et levamcntuni. Et hac

catio estEulbymii in exposiiionehujuscantici,


(1) Quu l/etata sum un salutari tuo. Hinc patel non esse verum gaudium in mundo, nisi in Deo et Chrisio. Audi S. Chrysost. nom. 3 < Non quoniam salvala sum, sed de Anna quoniam per le salvata sum, proplerea la.-lor i i cl exulto. Tals sanclorm anima? de Deo qui ddit, magis qum de donis gaudent; gratorum, boc est, servorum, omnibus suis <
:

pouvait regarder cette femme tait infiniment au-dessous de la grandeur des choses < que le Saint-Esprit lui a fait dire? > Reconnaissons donc la vrit dans la ligure. Rvrons dans cette femme l'Eglise, sain le pouse de Jsus Christ, remplie de cette grce qtfe le nom d'A.N.NE nous marque, qui s'loigne des superbes, et qui s'approche des humbles qm abaisse ceux qui s'lvent, et qui lve ceux qui s'abaissent , comme il est marque admirablement dans tout ce Cantique. Agnotcaapk hic ipsam religionem christiauam, ipsam i)ti gratium prophetico spiritu sic tocuiam, qu superbi alienantur ut cadant; qu titkit' im plentur ut surqant. C'est l'ide gnrale que nous devons avoir dans la lecture de ce Cantique, que l'Eglise a tellement estim, qu'elle en a fait une partie de son OUice, afin que ce

<

suum praeponere Dominum

cm

peccave-

<
< i < i < <

rimus, non doleamus, quia punimur, sed quoniam Dominum exacerbavimus, elsiquid boni fecerimus , non gaudeamus propter rgna clorum sed quoniam rem clorum mentem enim hargi gratam gessimus
, ;

que celte sainte femme a dit une fois, lut la voix de l'Epouse de Jsus-Christ dans tous les sicles. Dicat ergo Ecclesia Christi grati plena et fcunda ; dicat quod lanib ante de se prophetatum per os hujus pi tnalris agnoscil. Nous apprenons des premires paroles de ce
Cantique
la

gehenn quoque formidolosius est Deum ollendere et omni regno desiderabi Talis Iius Deo placere. > Et paul post cral et baec mulier, ad Deum in omnibus confugiebat, et accepta grati magis de Deo datore gaudebat. Sic et David Cor meum,
henti
: : :

reconnaissance que nous devons

inquit, et caro

mea
3.

exuttaverunt in

Deum

vivum.
:

Psal.83, vers.
i

Audi

Illud, inquit,

verum

S. Bern. Epist. 115 et solum est gaudium,

<

< < <

quod non decreatur, sed de creaiore connemo et quod cm possde] is cipimr cui comparala omnis aliunde lollet te jucunditas, mror est, omnis suavitas niu;:

avoir aussitt que nous avons senti dans nous quelque effet des misricordes de Dieu. Cette sainte femme est toute transporte de ce mouvement. Plus elle est humble, plus elle admire et plus elle ressent la grandeur de la grce que Dieu lui a faite. Mon cur, dit-elle, a tressailli de joie dans le Seigneur. C'est le cur qui parle; c'est sa joie, c'csl--dire, c'est son amour qui le fait parler. Car la joie du cur est dans ce qu'il aime. Ainsi cette dposition de lame fait voir qu'tant dgage des liens

du monde
libre

<
i

omne dulce, amarum, onme decorum fdum omne postrem quodeumque


ror est,
,

et d'elle-mme, elle est devenue en ne trouvant plus sa joie qu'en Dieu.

inoleslum. Addit Quolies in Deo gaudeOrigenes de Elcan 1 mus , toties diabolum llagellamus. (Corn, Lap.)
aliud delectare possel,
:

c'est cette libert intrieure qui lui inspire le dsir de le louer, et qui la met en i tat de le faire dignement. Ut liberlatem mentis assereret , dit saint Grgoire sine qu Deum digne laudare non possei,
t
,

El

101
NI/S

COMMENTARIIM CAPUT
.

II.

102
mirabilia, et ardua,
;

(1),

NEQCE ENIM EST ALIUS EXTRA


in lerti

TE.

HC

commodantur, quse Deus


et contra

rurss
tur,

cm

person de Deo loquere-

communem

naturae legem operatur

ad secundain erupit. Sanctus epithelon est

Dei,

pluribus docuimus in nostris


l'aruch, cap. 4, v.

Commen:

naturam sterilem reddidisse fcundam. Haec ver speranda non esse ab his quos
quale
est,

tants ad iliud

22

Venit

deos arbitratur delusa gentililas, saep cla-

mihi guudium Sancto. Quod ilerm repclil


v.

mant prophetae
Baruch)

vide pro omnibus capul 6

37

In verbo Sancti gaudenles.


Isaiae

Quo etiam
19
:

in quibus

neque

est fortiludo,
fortis,

im

sensu dictum est

cap.

5,

v.

Veuiat

neque sensus. Ubi Vulgatus,


esl sur; qua;

Hebraic

comilium Sancti

Isral, id est,

Dei Isral. El v.

vox pelram

significal,

saxum, ru-

24

Eloquium Sancti Isral bluaphemaverunt.


est
,

pem,
tibus

quae miseris perfugium praebent; quae


illius in

Quare sensus
farilis,

meo

judieio, gernianus et

vox Dei fortitudinem, et


auxilium
perbell

opportunita-

non

esse inter Deos ulliim, sicut


colit Isral
, ;

Do-

significat.

Ut enim

minus, queni

quod
v.

saep clamt

scopulus in medio maris fluctibus alliditur,


et ventis

^ci i,<lura sacra


similis
lui

ut Psal. 85,

Non
v.

est

undequque concutilur
sic

neque

la-

in diis,

Domine. El Psal. 94,


deos.

men

convellilur, aut nutat, praebetque naufra-

Et Rex magmis super emnes


v.

Et Psal. 95,

gantibus

commune perfugium
est

etiam Deus

Terribilis super

omnes deos. Postea ver

mult magis tulus


juria;

ab omni tempestalis in-

quasi seipsam corrigat


noininssel, ait, extra

Anna, qud deos alios Deum, quo ipsa singu,

neque ullum, qui ad illum ver appel,

lere voluerit
repellit.

su clementi et proleclione

lare illud beneficium accepisset

uullum esse
est

Sed fortass metaphora


et confragosa,

sumitur

Deum
est,

id eniiu

valet illud

Neque enim

situ,

atque natur terrae Promissionis, quae


in

alius extra

te; videliect qui sit Sanctus (2), id


talia praestare

montosa es
gusiiis,
litae
:

qu

in praeallis

Deus, et

possit, qualia ipsa

rupibus speluncae sunt, ad quas in rerum an-

tune recens esset experta. Et in liane sententiam


facil,

urgente hoste, confugere soient Israeillud Isaiae

quod slatim addilur:


sicut Deus noster. Fortis
esl

de quibus nos pluribus ad


:

Et non est fortis


eliani epilhelon

cap. 2, v. 10 dere in foss


petra,

Ingredere in petram, et abscon-

Dei;

cui

nomini

illa

ac-

humo. Sic

Deus saep vocatur

C'est celle libert sainte qui fait que l'me appelle Dieu, son Dieu, in Deo meo parce que n'ayant plus de joie qu'en lui, et ne voulant plus tre leve qu'en lui, elle se voit dlivre de la puissance du dmon et de l'esclavage de ses passions. Ma bouche s'est ouverte pour rponare tns ennemis , parce que j'ai mis tua joie dans le salut que vous me donnez. Mes ennemis triomphaient de moi lorsque je mettais ma joie dans les divertissements du monde ;
;

nempe

perfugii. Psal. 17, v. 2, ubi Vul-

gatus, adjutor meus, Hebraic, petra mea. Et

Deut. 32,

v. 15,

ubi Vulgatus, Deosalulari suo,

Hebr. pelr
bis

salutis

su. Plura alia occurrent


millo
afllicto

qum simillima. Quare sensus erit: prorss hominum majus qum Deo,
spiritui

perfugium

aut levamentum propo-

niiur.

maintenant que je
(1)

la

mets en Dieu seul, je


(Sacy.)

Vers. 3.

Nolite multiplicare loqui sublirecedant vetera de ore


exibunt biaspliemi de
:

suis au-dessus d'eux.

Non est sanctus, ut est Dominus. ClAnna 1 sanclilalem Dei, quia haec est primum et nobilissimum allributum Dei
brai
, ,

mia (1), gloriantes;

(1)

Chaldaeus

Non

ob

adoratione oinnique vencralione, obsequio, viciim et cultu dignissimus est; 2 quia Deus in Annae parlu suam sanctitalem declaravit lum quia ejus innocenliam el probitalem contra Phenennam invidam dfendit, tum quia (idem ei omnium tacite datam de proie per miracuhun nascilur sancl praestilit; tumquia ei ddit Samuelem, quem faelurus erat prophetam sanctissimum et sanctificatorem Israclis quae omnia Dei sanctitate manrunt, ceu radii sole, ejusque l'uerunt dona et benelicia. (Corn, Lap.) (2) Neque enim est alius extra te. Deus verus, per essenliam sanctus, ipsaque inereata
,
:

quod ipse

ore vestro. Septuaginta : Non procdt magnitoquentia de ore vestro. Hebr. reddunt quidam : Ne egredialur durum, vel, dura egrediantur de ore vestro, ulteris non redilura.

(Calmet.)

et

August.

immensa sanctitas, de qu in bymno S. Tu solus sanctus; Septuag. vertunt Non est juslus sicut Dominus, ubi jusltis accipi
:

Hebr. est gebolia , geboha ; Cliald., magnalia magnolia; Regia, altum altum. Cajet., celsitudinem celsitudinem, hoc est, vald alla, celsa, magna et sublimia, qua> vestras Nolite vires transcendunt. Unde alii vertunt Ne loquamini loqui excelsa eminentia; Theod. sublimia ad factum; Orig. Iib. 1 in Job Nolite loqui super ba in superbi. (Corn, Lap.) Cessez l'avenir de vous glorifier avec des paroles insolentes. Celte sainte me voit avec douleur l'garement et l'aveuglement de ceux qui la hassaient et qui la couvraient d'opproPro,
sublimia
,
,
.

polest sanctus, vel

meam innocentiam

potis juslus, quia juste calumnianiibus dfendit.

bre.

Pbnnena

lui insultait

et elle se glorifiait

pendant sa strilit, de ce que Dieu l'avait rena

(Corn, Lap.)

due fconde. Mais, aprs qu'Anne

souffert

103
vestro
(I).

IN

LIBRUM

I.

REGUM
perba jactabant (Phenennam puta, et qui

101

Ex eo rerum eventu, quem nuper audivimus, quemque in seips Anna fuerat


experta,
esse in

cum

e in sterilis Anna? familiare convicium conspirasse videbantur), ut

tandem

didicit

neque desperandum

minus de se superbe
verba aliquid inflatius

summo

etiam rerum discrimine, aut

cogitent,

et antiqua

ubi omnia votisvidentur esse contraria; neque conlrahcndum animum in dolore, cm facile
sit

resonantia procul abjiciant, et


tur cantilenam.

novam meditenlo-

Hic observandus novus

Deo

subito honeslare pauperem, et ad me:

quendi modus, qui in Scriptur sacra infre-

liorem traduccre forlunam

neque contra
fortun
,

quens non

est, ubi

verbum pro adverbio sumiest


;

quemquam in su maxime arriserit, debere


nimis
et possit et soleat res
ila

sibi

cm

lur, aut cert per

adverbium explicandum
pro magnifie
fecit;

gratular,

cm Deus

ut, magnificavit facere,

non

humanas versare
apparet forlu-

rver tetur oculus


videbit
;

meus vider e, pro non iterm


pro amplis locutus
est.

atque converlere, ut qui

modo

adjecit loqui,

nalus et potens, repente cadat; et qui vitam

Sic

nunc

multiplicare loqui,

idem

est atque,

agebat anguslam et gram, ad statum evehatur insperatum et laetum.

iterm, amplis, aut ssepis loqui. Quare jubet


ut ab insolenti spiritu, inllatisque verbis in po-

Confirmt. Monel igitur

Quod multis exemplis primm illos qui cm


de se ac su-

sterum abstineant.

felices sibi viderentur, inagnifica

Quia Deus scientiarum Dominus est


ipsi

(1),

et

ses reproches, elle lui dit maintenant avec une sainte hardiesse Ne vous glorifiez plus si insolemment. Elle ne parle pas seulement la synagogue superbe qui nous est elle abaisse en reprsente par Phnenna gnral tout ce qu'il y a de grand dans le monde, et elle adresse sa parole tous ceux qui ont quelque chose dont leur orgueil se leur dit-elle repat. Vous vous levez des dons que Dieu ne vous avait faits que pour sa propre gloire, et en vous les attribuant vousmmes, vous mprisez les autres qui ne les ont pas. Mais cessez enfin de vous glorifier de la sorte. Ces dons que Dieu vous a faits et dont vous avez abus seront votre confusion et recevront ces personnes que vous mprisez des grces de Dieu auxquelles elles seront plus (Sacy.) fidles que vous ne l'avez t. (1) Recdant (Hebr. exeant) vetera de ore
: ; , , , , ,

bumblement

pr.parantur cogitationes

(2).

Gravis

hc

est consideratio, ut spiritus


tes

hominum insolensi velit,

Deus dprimt

cujus cogitationes atque

consilia scrutari

nemo

dbet, neque,

assequetur. Ipse novit omnia, et

quem nunc
,

humana cogitatio forlunatum vocat quia externam atque praesentem rerum speciem admirantur,
aliter

illum

Dominus, qui futura non

atque praesentia conspicit, miserum vocat,

quia statuit illum, sublimi loco et

magno no-

mine ad duram
(1) Mystic S.

et

sordidam conditionem

< <

vestro. Scilicet veteres superbi sermones jam dicti, quibus consueveratis gloriari, mihique sterili insultare. Chald. pro, vetera, vertil, blasphemias ; Septuag. magniloquium; alii, ver(Corn, Lap.) bum durum. vel superbum. Que votre ancien langage ne sorte plus de votre bouche, parce que le Seigneur est le Dieu de toute science, et qu'il pntre te fond des penses. Ces paroles s'adressent proprement aux Juifs. Ne parlez plus insolemment comme vous avez fait autrefois, en vous glorifiant d'tre le peuple de Dieu, et d'tre les seuls qui il ait dcouvert la connaissance de la vrit et de ses mystres ; car Dieu est le matre comme A est la source de toute science, et il en doit Hre l'unique fin. Il voit nu nos plus secrtes penses, et si nous en formons une seule qui soit bonne et qui lui soit agrable , elle est l'ouvrage, non de notre esprit, mais de la lumire et de l'impression de sa grce. Saint Grgoire donne ces paroles un sens plus moral Si vous avez t revtu de l'homme nouveau, dit ce saint, que le rglement de vos paroles rende tmoignage au rglement de votre cur. Que votre langage soit aussi chrtien que votre foi, et dites toujours avec saint Paul Nous parlons comme tant anims de Dieu, en la prsence de Dieu, dans l'esprit de
:
:

< t
i i

Bern. serm. 13 in Cant. : fontium et lluminum omnium, mare est, virtutum et scientiarum Dominus Jsus Christus. Quis enim Dominus virtutum, nisi ipse est rex gloriae? sed et juxta Annae canticum, idem ipse Deus scientiarum Dominus est. Continentia carnis, cordis induslria , voluntatis rectitudo ex illo fonte manant non solm autein sed et si quis
Origo,
ait,
, ,

< <

callet ingenio, si quis nilet eloquio, si quis

moribus placet, inde est inde scientia, inde sapientiae sermo ; thesauri siquidem sapientia et scientiae ibi omnes absconditi sunt. >
;

(2)

Hebrus ad
et

Dominus,
buntur.

(Corn, Lap.) Deus scientiarum actiones, vel cogitationes non flrmalitteram


:

Negalionem pariler hic legit Symmachus: Non sunt apud eum causationes; non is est Dominus, cui quidquam vanis simulatum pratextibus fucum faciat. Maluerim ego tamen ad interrogationem textum convenons, cum inlerpretatione Yulgat conciliare Deus scientiarum Dominus est; et cogitationes, vel actiones nonne in illo fundantur? Quae molitur, nonne opre complebil? Consilia ejusan non execuDeus scienlioni mandabunlur? Scpluaginta tiarum Dominus est, et disponens cogitationes suas. In cumdem sensum dictum accipit ChalDeus fecit omnia judicio suo, sapienlisdaeus cl Arabs Nec prosunt artes sim. Syriacus coram eo. Intima cordis scrutatur Deus, nec ullo artificio deluditur non fallilur van rerum
:
:

Jsus-Christ.

(Sa-!/-)

specic.

(Calmet.)

105
abjiccre.
sor,

COMMENT ARIUA1 CAPUT


.

11.

10C

Fclicem

se puiabat Nabuchodono-

gitationes stae Dei sint, sicut

modo

Scientiam
:,

cm

sibi arroganti cogitaiione blanditus


:

dicebamus esse Dei

sensus est non dilhcilis

dicebat, Danielis cap. i, v. 27

Nonne hc

est

Babylon magna, quam ego dificavi in


regni, in robore fortitudinis

domum

nempe scire Deum omnia, et juxta hanc plenam rerum cognitionem cogitare ac statuere,

me,

et in glori

quid factum

velit,

neque
illi

ipsi

fore difficile

decoris

met? Sed eo ipso articulo cogitubat


et

cogilata

complere, quia

cogilationes suae
dispositae,

Deus spoliare illum Babylone

regno,

et

ad

pra^paratse sunt, id est,

it

quo-

nuditatem, et belluinum pabultim, et ferinam

mod

caementario materia supponitur abaltero


:

prop naluram, cerl ad belluinam cogitatio-

subacta

quare

illi

difficile

non

est illam

ad

nem
lem,

abjieere.

Fortunalum

se praedicabat Sen-

descriptam antea fabricam adhibere. Porr cogilaiiones pro rbus cogitatis usurpari
in

nacherib,

et ipsi

quoque Deo non inaequa-

non

est

cm

debellsset ^gyplum, et subactam


;

Scriplur infrequens, quae saep actionem pro


Si

jam arbitrarelur Hierosolymam quo leflipore jam erat de clo iuissus anglus, qui Assyrias acies magn clade conlicerel, et regem in fugani verteret ignominiosam, ac
gladiis

actionis sive subjecto, sive termino capit.

tamen cogitaliones bominum


est
:

sint, alia ratio

de qu eliam aliquid dicendum. mihi dura non


est,

tandem filiorum

Hc explicatio

neque pa-

cm homines miserum putant illum quem cum advers fortun conlliclari vident, eumdem
confodientlum traderet. Sic etiam
,

rm ad mores opportuna. Sed si scientiarum, scrutator et cogilationum nempe hominum


,

dicalur esse

Deus, cujus oculos occultissima


quia

Deus fortunatum videt, quia


lore
et

slaluil

ex squal-

quaeque latere non possunt,


abest
tentia
;

nusqum

sordibus, ad

splendidum locum et
atlollere.

baec erit hujus loci


:

accommodata senet

sublimem conditionem
carcere Joseph ad

Ex

lacu et

Videant homines quid faciant aut co-

nomen
,

evexit regio proxierat ab hoste

gitent, quia

omnia Deus expendit

numerat,

mum,
rent

et patibulo,

quod jam
ad

qui spirituum ponderator est: neque quidquam


relinquel impunitum,
si malum, aut non mubonum fuerit. Et ide exemplis quomod alii, alque alii aliter, alque
si

potentissimo prseparatum

maximum

hono-

Mardochaeum

evexit. Sic etiam cogitabant


el

neralum,
docet,
aliter

homines infelicem Armani,


dictam
ess
,

Domino male-

cm nullam ex ill vidrent natam prolem sed cm maxime eo nomine ve;

pro meritorum ratione, atque mensur,


si

aut eleventur,

ben, aut deprimantur,

si

xaretur ab
copios

aliis,

videbal illam Deus auctam


et

mal quidquam moliantur. Prparat ver cogilationes

sobole,

eo nobilitatam

filio,

qui

tune dicuntur,

cm

divinis oculis

summam
Quare
in

teneret imperii Israelitici, et

nomen

expositae sunt;

neque magis occultae, qum


illa

suum posterioribusseculisredderet

admirabile.

quse regiis oculis prseparata sunt, ut

con-

omni fortun considerandum est, non quid praesens ferat status, aut quod sit homin uni de nostro statu, ac condilione judicium,
sed quid Deus de nobis aut videat
gitet.
,

templetur, et illorum aspeclu aut pascat oculos,

aut oblectet

animum. Qualis

est

imago

vi-

vis expressa coloribus, aut ludi thtrales,

aut

aut co-

denique quae ejusmodi sunt,


te

ut

qucumque

locorum convertas, nunqumnon occursent.

Et
.(1)

IPSI

pr/eparantur cogitationes

(1). Si

co-

Placet tamen magis explicatio prior, quia


ill,

cum

minum

Possunt hic cogilationes non tantm hoaccipi, sed et ipsius Dei, uti vertunt Septuag. Deus, inquiunt, prparans adinventiones suas, et Chald. Dominus, inquit, super omne faclum suum extendens judicium, quasi dicat Dei est perficere non tantm ea quae nos cogitamus et cupimus, sed etiam quai ipse de
:

quae deinde sequunlur, magis apte con-

senliunt.

nobis cogitai et cupit


gitt et vult,

sa>p

enim

ipse alia co-

et velimus, ea quae ipse cogitt et vult, non quae nos ; sicut hic cogitavit feecundare et exaltareAnnam, nonPhcnennam. Unde Chald. vertit Ipse vobis retribuet culparum vestrarum

qum nos cogilemus

cogilationes et volunlates mensurat su omnipotenti, qu: tanta est quanta ejus voluntas et intellectus ; quare omnia quae cogitt et vult, perficere polest, el reips perficit cm nos multa velimus quae perficere nequimus.

tumque

faeit

ropolog. Rupert.

<

Scientiarum, inquit,

Domino
scientiae

cogitationes praeparantur pro


illo

muarie-

t
(

nere. Si vis ab

promereri vel impetrafe

donum, non multae oblationes

ultionem. heod. Deus prparans exercilationes suas, id est, complens sua consilia. Symnia:

tum

et

ejus rei

laurorum, sed sanctae cogitationes praeparatoriae sunt. > Bine vide

chus

excusationes. Vatabl.: Conatus ejus perficiuntur. Pagn.: Ipsi direcla sunt opra, id est, finem ad quem ab eo dirigunlur attingunt. Deus enim suas
:

Non

sunt

apud Deum pratexlus

et

quid cogites. Deus enim non solni actiones et sermones, sed et intimas cogitationes et inlentiones pervidel, easque in die judicii loti mundo revelabit cl judicabit. (Corn, Lap.)

s. s.

IX.

101 Vers. 4.

UN

LIBRUM
(1),

I.

REGUM
dodos Domino. Jsus apud Lucam
per docibiles exposuit. Scriptum
tis
:

108
6, v. 45,

Arcus fortium superatus est

ET 1NFIRHI ACCINCTI SUNT ROBORE. VariOS nUIlC


nostra psaltria persequitur status, alque ordines, in quibus
solet

est in

Prophe-

Et erant omnes

docibiles Dei.
capitis,

Juxta haec.
interprelor,

Deus deprimere, aut infirmare


,

ego sic quae reliqua sunt


ut quae

insolentes et fortes

et

attollere

atque
vi-

per prteritum tempus enuntiantur,

corroborare qui jacebant

in

pulvere; et qui

per habitudinem, aut facultatem ad futurum

res aut habuerunt eximias,

aut eximias esse

opus explicanda
sit

sint.

Quasi rerum natura


attolli

ita

prsedicabant.
militari

Nunc

incipit

ab

illis

qui in re

Crealori subjecta, ut

possit ac de-

aut censebaniur

invicti,

aut contem-

primi, et varias subire

rerum

vicissiludines.

nebantur ut inermes et languidi. Sed prius-

Nunc

igitur his

utcumque

libalis,

ad litteram

qum
cros
esse,

singularuro partium, atque ordinum cx-

accedo.

plicationem aggredior, observo tam apud sa-

Arcus fortium superatus


cincti sunt robore.
in re bellic,
in

est, et infiumi ac-

qum apud profanos

scriptores usilatum

Exemplum
;

adhibet

primum
fieri vi-

ut participium praeterti temporis pro


in bibliis usurpetur, id est, ut factura
fit,

qu magnas repente

nominibus
dicatur,

quod ut

facultatem habet; quod

demus rerum conversiones cm ille qui et viribus pollebat, et omni ad victoriam apparatu erat instructus, ab imbelli atque inermi

physici dicunl secundum

aclum adhiberi pro


pro
;

primo.

Quomod
;

inaccessus dicitur locus

manu
liath

superatus ignominios cadat. Unus Go-

inaccessibili

invictus

animus, pro invincibili

potens viribus et munilus armis exemplo

incorruptus judex, pro eo qui largitionibus ne-

esse potest, qui ab inermi adolescenlulo, et qui

que

solet,

neque potest corrumpi, El apud Sav.

tune primum aggressus


inimicas acies,

est,

aut fortass vidil

cros illud Isai 54,

13

Universos

fitios

(uus

superatus

est.

Tune ver

dici

(1) L'arc des forts a t bris.

Ce

qui est re-

potuit confraclus arcus, et nudatus vir bellator


li

marquable dans ce cantique, est que ce n'est pas seulement une hymne de joie, mais encore une prophtie de l'avenir la mre semble dj
;

ab armis; et qui

actalc, et bellandi

imperi-

vkleri poterat infirmus, accinclus armis, et

avoir part la future grce de son fils, et aprs avoir donn un prophte au monde, elle prophtise elle mme. Ces paroles sont assez claires en les entendant des Juifs, figurs par Phnenna, et des gentils dont l'Eglise a t compose, figurs par Anne. Les Juifs se croyaient forts, dit saint Augustin, parce qu'ils taient superbes. Ils s'i-

conlirmatus robore, ut

cum

ill

gigante mole

congressus, superior evaderet.


Vers. 5.

Repleti prius pro panibus se lo^


:

lilteram Famelici desierunl; (2) quin et sterilis peperit septem. Numerus septem ponitur sam pro numro indefinito, u,septics

Hebrus ad

maginaient qu'ils accompliraient la loi de Dieu par leurs propres forces. Et c'est ce sentiment si prsomptueux qui les a rendus encore plus faibles. Les gentils au contraire ont t persuads de leur indignit et de leur impuissance, et Dieu est devenu leur gloire et leur
force.

ont t reprsents dans l'Evangile par souffre avec une douceur persvrante les rebuts de Jsus-Christ, et qui laissant aux Juifs l'avantage d'avoir Dieu pour pre, se met au rang de ces animaux qui se contentent de manger des miettes qui tombent sons la table des enfants. Ces vrits prophtiques enferment des instructions trs-importantes. Elles font voir clairement qu'il ne faut s'appuyer ni sur ses propres forces, ni sur ses richesses intrieures, et que c'est Dieu seul qu'on doit prendre pour son appui, puisqu'en un moment il rend forts,
Ils

la

Chananenne, qui

blesse, et qu'il

ceux qui n'taient que faicomble de biens ceux qui taient dans la dernire indigence. 11 ne demande autre chose de ces faibles, sinon qu'ils reconnaissent leur faiblesse, et de ces indigents, sinon qu'ils sentent leur pauvret, puisque c'est dans cette reconnaissance et dans cet aveu que consiste toute leur force, et que celle faim qui les presse est dj un grand don de

quand

il

lui plat

(spis) cadet justus. Sepluaginla rcdduul Esurientes transierunt in terrant alienigenam ; Deducti sunt sive, juxta interprtera Origenis in captivitatem, et quia :terilis peperit septem (Calmet.) filios. Ceux qui taient auparavant combl* de bien se sont lous pour avoir du pain ; et ceux qui taient presss de la faim ont t rassasis. Les Juifs tant dchus de la qualit d'enfants de Dieu, aprs avoir tremp leurs mains dans le sang de ce mme Messie qui leur avait t annonc par tous les Prophtes, et qui tait la fin principale de leur Religion, sont devenus semblables ces personnes qui mnent une vie basse et misrable en se louant ceux qui veulent les employer, et qui ne subsistent que par leur travail. C'est l'tat o nous voyons les Juifs encore aujourd'hui, lani disperss dans toutes les provinces du monde, mpriss partout, et hais partout. Les gentils au contraire, tant persuads qu'ils avaient langui longtemps dans un anime de tnbres et de mi sre, n'ont espr qu'en la seule misricorde de Dieu, et celle confiance si humble les a sauvs, et les a combls des richesses de la
: :

grce. Saint Grgoire fait un excellent discours sur ces paroles Ceux qui taient presss de la faim
:

ont t rassasis,

pour montrer

qu'il faut

que

Pieu.

(Sacy.)

l'me s'loigne de l'amour du pch, du monde el d'elle-mme, et qu'elle se purifie de ses

, -

109

COMMENTARiUM. CAPUT
dit

II.

no
et causa

CAVERUNT, ET FAMEUCI SATURATI SUNT. HaeC eadera dixit in suo cantico B. Virgo Lucae cap.
1
:

propis

Anna ad suum tempus

et aliam adhibet antithesim,

Esurientes implevit bonis, etc. Postqnm in


antithesi

modo propitio, modo inf'enso


fuerat, et illam quae
bat,
filiis

qu docet Deo cumulari ingenu

priori
tari

de robore, inslructuque

mili-

atque copios sobole, q uae paul an te infcunda


ante plurimis abunda-

die tu

est;

nu ne ad opes, et facultates

progreditur, quae delicias aluni, et ad


sticos usus

dome-

ab

illo

pretioso ac dulci, sive dignitatis or-

sumptus suppedilant. Qui ergo reperinde etiam rcillis,

namenlo, sive blandimento naturae repente nudari.Tradunl hicllebraei, ut refertHieronymus


in Traditionibus Hebraicis

pleti pris erant opibus, et pleti panibus, qui

desse non soient

quos

super

lih. 1

Regum,
omnes;

circunidat, et iovet reruni abundantia, e adacti

cm primm
teriisse

natus est Samuel, Phenennae in,

sunt necessitatis, ut pro modico pane, qui


exacuat,

primogenitum

et aiios deinde

fauieui inagis

qum

expieal aut obalienis.

quodexeosumpsithistoriaScholastica, etaddit
alia huic

tundat,

mercenariam operam locent

Hebraeorum
rejicit

cogitalioni consentanea,

Quod nus frumenlo


superali,

fecerunl Judaei,
felix,

quorum ante

fuerat do-

quae

merit

Hieronymus.

Ego

juxta

em ab

bosle Chaldaeo

praedicta

hanc opinor esse sententiam sineull

ex suis sedibus ad alinas exlorres


:

abieruut. bren. 5
Assyriis,

JEgypto dedimus manus,

et

ad Phenennam comparatione, aut ad aliquam aliam personam, sive abundantem filiis ante

ut saluraremur panibus.

Qum

ver

qui pris fam laborabant, et extrem pen

conficiebantur inedi, subito salurati fuerint,

apud Deum, pluraque ab eo impetratqam multi caeterorum, juxta illud Eccles. 16, 3 Sfelior est unus timens Deum,
pluris est
:

probat

illa

angusla

et

longa Samaritanorum

qum
Orig.

mille

filii

impii.

>
:

obsidio, quae e adegit necessitatis obsessos, ut

venumdaretur caput asini octoginta argenteis et


quarta pars cabi slercoris columbarum quinque argenteis, lib.

2Reg. cap.

6,v. 25. Sequenti ver

i Slerilis, ait, erat affereba fructus justitiae; nunc autem ubi per (idem Chrisli meruit gratiam Spiriis S., et implevit eam spiritus timoris Domini, cerlum est quod slerilis peperit septem. Et nonnuliis in-

Hom. de Elcan

me anima mea, non

die

lanla alinientoruin consecuta est vilitas,

terjeetis

Fcunda,

ait, in

propagine erat

ut uno statere

modius vniret simil,

et

duo mo-

dii hordei statere uno in porta

Sumuri.

caro mea habens plurimos camis fruclus, fornicationem, immunditiam, impudcitiam

DONEC STERIL1S PEPERIT PLURIMOS, ET QV


MULTOS HABERAT FILIOS, INFIRMATA EST
(1).

AcCe-

fautes de chaque jour par les larmes de la pnitence, pour obtenir de Dieu une faim spirituelle de la justice, qui la rende digne de se nourrirdupainducie!,latablcde Jsus-Christ.

Haec erat carnis nosed cm venimus ad fidem Chrisli, et mortilicationem Jesu coepimus CrcumFerre in corpore nostro, et monilicare membra nostra quae sunt super terrain, et exhibere ea servire justitiae etsobrictati, tuncfcunditasprobrosa hujus generationis exelusa est, et boc modo fcun>

idoloiatriam,

etc.

strae

numerosa progenies

Mais nous n'avons pas cru nous devoir tendre sur ce sens, comme tant moins attach celui de la lettre et la suite de ce cantique.
(Sacij.)

da in filiis inurmata est. Denique < Slerilis, ail S. Franciscus,


:

est

Phenenna significat Synagogani Judaeorum, quae jam parre Deo Iilios desiit,
(1) Alleg.

Anna Ecclesiam Chrislianorum,


:

quae plurimos ex omnibus genlibus Iilios Deo ggnit. Uude Chald. vertit Slerilis implebitur proie, scilicet plurim. Ita Origen. Tlieod. Procop. et S. Au. 17 Civit. c. 4. Symbolic cabalislae Anna, inquiunt, peperit seplem, quia Samuel et JfaW sceba, id est,
:

septem, suis chaiacteribus eumdem exprimant numerum, scilicet 377. Sublimis Philo fi i. quod Deus sit imniulubilis : Sejrtenarius, ait est perfectissim quielis et sabbali symbo' <
< <

lum, unde significat animum in Deo reu m bentem et quiesceulem, qualis erat Samuelis Samuel enim in solius Dei ministroruin ordinem adscitus nemini praeterea serviens, ab uno et ente honeslatur quia status est septenarii animae in Deo requiescentis
:

innombrable d'enfants, et la Synagogue, au contraire, qui avait tant d'enfants, et que Dieu avait protge si long-temps parlant de
miracles
est

pauperculus, humilis sanctusque religiosus qui generandi in Ecclesi iilios non habe olhcium. Hic pariel in judieio mullos, quia quos nunc privatis oraiionibus et bouse vitse exemplo convertit ad Christum, illius glon'a' tune judex ascribet. Quae multos habet fi lios inlinuabitur, quia praedicator vanus et i loquax, qui multis nunc quasi sua virtute gei nuis gaudet, cognoscit tune se nibil proprii habere m eis. > (Corn, Lap.) Celle qui tait strile est devenue mre de beaucoup d'enfants. L'Eglise qui parut si longtemps strile, comme Anne, qui en a t l'image, est devenue enfin n.re d'un nombre

et nullis inortalibus oecupalae negotiis.


:

tombe dans la langueur el dans le mpris. Ce que le Saint Esprit prophtise si clairement par ces paroles, est ce que la sainte Vierge a publie depuis dans son cantique, lorsqu'elle du Le Seigneur a rempli de biens ceux qui
:

Tropol. Eucherius Vir sanctus, ait, quahs erat Samuel est instar multorum, quia

taient presss de la faim, et il a renvoy vides ceux qui taient dans Pabondaniie.
(Sacy.)

111
negatis, sive

IN

LIBRUM
felici

I.

REGUM

112

orbatam ab

illis,

quos pris

aique copioso parlu susceperat.


Ubi Vulgatus doncc
,

Hebraic ghad. Quae

mero multa suo more fabulantur Hebrsei. Vide Hieronymum in Tradilionibus Hebraicis, et Abulensem in hune locum; ubi cm unum filium
in

vox inlerdin idem


v. 2,

valet,

quod adhuc, Jon.

4,

hoc lemporis arliculo pepererit Anna, setolo

Job. 1, v. 18. In qu ego signilicalione

ptem lamenfiliosenixa dicitur,quot neque


vitae

prcipu capio, et observo adhuc,

cm

post

lempore suscepit. Ego, qui haec de Anna,


sed tantm

aliarum rerum enumeralionem adhibelur, haltre

aut de singulari aliqu person non accipio, de

quanidam epilasim,
Si quis venit

et significare aliquod

hoc filiorum numro non lahoro


dico,

ad superioraaddilum increnienluni, ut Luc. 14,


v.

hoc

Deum

et posse eteonsuevisse facere,


filiis;

26

ad me,

et

non odit patrem


et

ut striles plurimis nobililet

et

fcundis

suuin, et

malrem, adhuc aulem

animant suam,
est,

aut sterililatem inducat, ne

novis

augeantur

non potest meus esse discipulns. Id

etiam

si

ftibus, aut quos ante susceperant, extinctis,

quod durius ac
ciraus
:

dilTicilius est.
si

Sic etiam

di-

orbas relinquat,

ita

ut quos plorent, habeant,

Non solm
si

semel, aut iterm, sed

non

in

quibus seipsas ament et oblectent.


est,

adhuc

saepis cecideris, excitabit te Deus.


v. 6
si
:

Ubi Vulgatus, infirmata

Hebraic

est,

Sic Christus ad discipulos, Malth. 15,

umlalah. Quae vox dbile aliquid, et marcidum


significat,

Adhuc
inaii

vos sine inteltectu


essetis

estis?

Id est,

ante

quodque fructum ex se nullum proilla,

cm nondm
,

meis prceplis inlor-

ferre possit. Qualis erat ficus

de qu Jol

lia'c

non

caperetis, non esset miran-

dum

tamdi

nunc autem poslqum doctrinae meae assuevistis, id plan mirum. Et Lucae


:

eadem vox est umlalah. Quamarborummaciem,seulanguorern


cap.l, v. 12: Ficus elanguit; ubi

per senium Latini significare soient, qui di-

cap. 1, v. 15

Spiritu sancto replebitur (Joan-

cunt, consenuisse arbores. Sic ergoquam nunc


infirmalam dicit Propheta, existimare possu-

nes) adhuc ex utero malris su. Id est, non so-

lm Deus Joannem lune


cto,

Spiritu replebil sanet

mus

e fuisse

redactam, ut vim

omnem
habet

filla,

cm
est,

adult luerit aetate,


;

multa pro

cunditatis amiserit. Quale vitium


coi prae senectule desierunt
fieri

justili,

ac veritate pertuleril

sed etiam quod

muliebria; ut

magis
illum

plurisque faciendum,
uleri

cm adhuc
concluserint.

accidit Sara;, cui vis omnis, aut maleria genitalis ablala est
:

malerni

claustra

aut
,

cm

talia

patiuntur

l'-

Idem ego dicendum arbilrabar hoc loco, quem Omnia Deo explorala sunt sic exponebam
: ;

mince,

qualia viri

quos

aut natura minus

aequa, aut

hominum

ars et industria fecil eu-

omnia
Ille

illius

potenliae, ac voluntali subjecta.


frangit, confirmt et

nuchos. San id accidisse feminis


injuria docet Athenaeus
,

hominum
4, ubi

fortes dbilitt ac
;

lib.

12, cap.

roborat infirmos

esurientes satiat, et eos, qui


,

refert

ex Xantho

rege

panibus abundabant

conficit

inedi.

Quid

myte eunuchas
est,

factas esse
in

Lydorum Andrafeminas. Hoc ver


esse vulvam. Po-

plura? Etiam quod

difficilius

videturfaclu, ste-

quod aliquando
alicui

Scriptur sacra audi-

rilem cumult numeros sobole, et vulvam exhaurit ante


iiliis

mus,
test
dici,

Deo conclusam

fcundam,
relinquit.
>

et

malrem affluenlem

etiam aliqua,
quia
filii

cm

iiliis

orbatur, infirmata

orbam

matris appcllantur praesidium et

Alii illud

ghad

aliter

reddunt. Septuaginta,
Vatablus,

robur, quia ultra se pro matris salute periculis

quia;

Chaldaeus, etiam;

adeb

ut.

opponant,

illius

ulciscunlur injurias;
vel

neque
ha-

Porr donec aliquod etiam dsignt incremen-

quisqnam feminarum
beresubsidium.
Vers. 6.

famae

vel pudori
filiis

tum
1

et illud connotat

aliquando
et

quod

in

audet illudere, quas videt praesens

aliquo

gnre
v.

summum
4
:

exiremum
,

est.

Reg. 30,

Planxertmt

donec

defice-

Dominus moktificat et vivificat,


(1).

rent in eis lacrym. Et Reg. 2 cap. 23, v. 10,

DEDUCIT AD INFEROS ET UEDUCIT

Licet hOC

de Eleazaro
ret

Percussit Philisthos, donec defice-

manus

ejus, et
:

3 Reg. c. 18, v. 28, de sacer-

rum,

(1) Alleg. Deusmorlilicat Synagogam Judaovivificat Ecclesiam Cliristianorum, ait

dotihus Baal

Incidebant se juxla ritum suum

cultris et lanceolis,

donec perfnnderentur sanguine.


:

Sapient. cap. 10, 13, de Joseph


quit

Non

S. Greg., Beda, Angelomus. Tropol. S. Aug. lib. 17 Civit. c. 4 Dominus cm in nobis carnales affectas mortifi:

dereli-

cal, spiriluales
ficatio

spirilumque

vivificat

monili-

eum, donec

afferret

illi

sceplrum regni. Haec

in quolibet gnre pen

extrema videntur.
plurimos,

Ubi Vulgatus, peperit

Hebraic,

peperit septem. Hic de septenario liliorum nu-

enim carnis est vivilicatio spirits, uli Deus, ait, ocdocet S. Paulus. Unde Orig. i cidit Paulum persecutorcm cumque vivilica vit ut fieret Aposlolus (]hrisli. Audi S. Deum, inquit, ad inl'eros Gregorium hic
:
:

113

COMMENTARIUM CAPUT
negari non possit,
ligurald
;

II.

114

Deo non oratione


dierunt, qui

si

propri sumatur, et

morte
getur

possit.
ille,

Neque novum

est,

ut vivere ne-

quia ssep ad vivos re:

qui

cum mal

atque
:

difficili

fortun

jam imer vivos esse desierunt

eonllictatur. Sic san

Seneca
vices,

tamen credo he

**obis accipienda latis, et

Mords habet
Lentis

sumi pro eo statu qui


lis,

cm

sit

plan miserabi-

cm

trahitur vita getnitibus.

dignus existiinatur, qui commutari cuin

Et Martialis
opinor,

lib. G,

epigr.

69,

ex communi,

hominum

sensu, et loquendi modo,

< i

<

ducere, est peccatorum corda seternorum cruciatuum considerationcterrcre reducere est terrilas puiientium mentes spe vilae indeficientis aliollcre. Tune quippe peccare desinimus cm fuiura reformidamus.
;

non putat
dos in

dics illos esse vitales, aut

numeran-

vit,

qui in angustiis, et corporis aut

aniini vexalionibus

aguntur

El quantum
Aut languor

telric tulre febres,


gravis, aut malt dolores,

(Corn, Lap.)
C'est te Seigneur qui aie et qui donne lu vie,

qui conduit

aux

enfers,

et

qui en retire.

Nous

vit meliori separentur,


est vivere, sed vatere vit.

apprenons ici de Dieu mme ce qu'il doit taire pour gurir notre me. Il dtruit premirement en nous toutes ces affections qui nous sont mortelles, l'amour de nous-mmes, l'attache nos sens, notre esprit propre, notre volont propre, et il tue ainsi en nous ce que saint Paul appelle le vieil homme et le

Non
Plurima
l'anis
;

in

hanc sententiam dicuntur pro-

neque minus apud sacros frequens hic loquendi modus. Psal. 37, inimicossuos, qufe-

bus omnia ad votum abund succedunt, ut


lices considrt, in vivis

corps du pch, et il nous donne en mme temps la vie de la foi, de l'humanit et de la charit, en nous faisant vivre de la vie de l'homme renouvel en Dieu, et anim par sa grce et par son esprit. Ainsi la vie suppose la mort, et Dieu ne ressuscite l'me qu'aprs qu'il l'a l'ait mourir elle-mme par l'pe salutaire de la parole, qui ne Halte point, qui perce jusqu'au fond des entrailles, comme dit saint Paul, mais qui ne blesse que pour gurir. Mourons prsentement, disait saint Paul, de peur que nous ne mourions pour jamais. Notre vie dans le monde tait une mort. Mourons maintenant de celle mort heureuse et spirituelle qui donne la vie. Moriamur letnoriamur; Ici liaient vitamvitali morte tegamus. C'est ainsi que Dieu conduit aux enfers, et qu'il en relire. Il conduit dans l'enfer pat la frayeur qu'il donne l'me de ces feux et de ces supplices qu'elle a si justement mrits et par l'humble confiance qu'd lui il l'en relire donne en sa misricorde infinie, et aux mrites du sang de son Fils. Les pasteurs des mes doivent imiter en Dieu ces deux qualits, et ne pas craindre de passer pour trop svres dans l'esprit des hommes lorsqu'ils les troublent cl qu'ils les pouvantent par la crainte de l'enfer. Si Dieu les a pouvants eux-mmes, et s'ils ont reconnu en eux les heureux effets de celle frayeur, ils diront comme saint Augustin Territus terreo. J'tonne les autres tant tonn moi-mme, et
:
:

numepat

se auteo),

quem

assidua vexant incommoda, prorsa in

mortuis. Ego, inquit, in flagella paratus sum, et


dolor meus in conspectu

meo semper. Inhnici audicat, ego morior,


3,
illi

tan mei
vant.
dicit,

vivant.

Ac
1

si

vi-

Et Paulus

ad Thessal.

dm
8
:

vivere se
si

dm

alii

stant,

mori se fatetur,
ille v.

ca-

dere contingal. Sic aulem


mine vivimus,
si

Quoniam

vos stalis

in

Domino. Deduci
hoc loco, sicut
:

autem ad inferos, idem


alibi ssep,

est

quod ad sepulcrum

qui

autem

in

sordibus

est,

quique prae confusione tenebras

amat, neque audet lucem inlueri publicam,


quasi in sepulcro mortuus, sic etiam situ vivus
extabescit.

San qui

in exilio sunt,

aut alinas

voluntali parent, pro

mortuis censentur, et
filii

mortui vocantur. Quales censeri possent


Isral,

cm sub
in

alieno dominatu dur vexa-

banlur
et

yEgypto, et qui postea vitam exulem

;egram apud

Babylonios traduxerunt. Hi

enim posleriores mortui dicuntur, Ezech.cap.


37, ubi exules dicuntur mortui et exilium se-

pulcrum appellatur. Sic enim


aperiam tumulos
pulcris vestris,

v. 1

Ossa lime

universa domus Isral est. Et statim


vestros, et

Ecce ego
se-

je

donne ce que
Mais
il

je reois.

educam vos de

serait fcheux qu'ils en

demeurassent

popidus meus, et inducam vos in

l. Aprs avoir tonn les mes, ils doivent les rassurer, el imiter Dieu, qui les console aprs les avoir pouvantes. C'est pourquoi les plus grands Saints, comme en nos jours sainte Thrse, ont dit que Dieu ne leur avait fait presque jamais aucune faveur extraordinaire qu'aprs les avoir humilis, et ils ont regard ces abaissements comme le gage d'une grce nouvelle que Dieu leur voulait faire, selon cette parole du Sage Dieu humilie le cur avant d'y verser les dons de s grce Anlequm glorificetur cor liominis
:
:

terrain

Isral.

Hoc plan
ad

est

Mortificare, et

vivijicare; deducere

inferos et reducere.

Neque credo, mal conjectaret, qui


tuis
striles

in

mor-

conjuges intelligeret, qui


,

cm

nullum ex se flum producant

sicut

neque

lignummortuum

et

putridum, mortui vocanlur.


Isaiae cap. 5t>, v.

Sicsan vocabantur eunuchi

3:

Non

dicat

cunnclius

Ecce ego lignum aridum.


et

San duo magni conjuges Abraham


quo tempore
inepti

Sara,

Immiliatur. Prov. 18.

(i>cj/.)

videbantur suscipiendap,

115

IN

LIBRUM

1.

REGUM
et

H6
1, v.

soboli, mortui dicebantur. Sic vocat Apostolus

Luc

52.

Ut autem qui ex abject


,

ab Hebr. cap.
cap. 4
:

v.

12; et claris ad Rom.


(

ad splendidam fortunam evehuntur

ex ster-

Non

infirmalus est fide

Abraham

),

nec

core ac pulvere excitari dicuntur, et ad thro-

considrant t
fer

cnrpus suum
esset

jam emurtuum, cm
et

num, excelsum
sic

videlicet

ordinem promoveri
deducere

centum

annorum,

emortuam vulvam

contra, quos Deus ex loco sublimiori dedi-

Sar. Itespiciens ergo Anna ad tempus sterilitatis suod


,

turbat, et ad ignobilem abjicit,


cilur solio, et ad

in

quoniorlua videri potorat

sioul

pulverem et stercus depri-

Sara,
in

aut lignum oinnin putrc; et ad illud,


coepit nobilissim proie, et quasi

mere. Sic san contra Babylonem olim polenlem, quae lat dominabatur in genlibtis
sibi

qno augeri

quque
:

novum
potuit

ex se germen producere, dixisse videri


:

honores arrogabai divinos,


,

Isai.

cap. 47

Dominas mortifical,

et vivifient,

ele.
divi-

Descende
in terra:

sede in pulvere,
est solium fiti

filia

Babylon , sede

Quod sub
ctum
est

e mclaphor, de qu proxim
,

non

Chaldorum. Hujus
excitavit Jo-

Ezecli. cap. 17, v.

2i

Siccavi

rei

exempta habemus npud profanos innumera, Inservum venum-

ride, et frondere feci lignum aridum.

Vers.

7.

Dominus
in

apud sacros non pauea. Sic Deus


facit

pauperem
(1 ).

et

seph, de quo Psal. 10i,v.l7


datus est Joseph
:

DITAT; HUMILIAT ET SUBLEVAT


tia millies

HSBC SCIllen-

humiliaverunt in compedilms pe:

Scriptur sacra reperitur, qune

desejus. Etstatim v. 21

Conslituit

eum dominum

explicatione
allegori
Ezccliiel
:

non eget.

Quam

suit

plantarum

doms su

et

principem omnis possessions suce.

coloco, de quo proxim , expressif

Et Sap. 10,
regni.

v.

14

Donec

afjferret

Mi

sceplrum

Ego Dominas

hamitiavi

lignum su-

David

cm primm
,

vitam ageret pasto-

blime, et exaltavi lignum liumile.

ritiam et rusticam, et deinde sic ab inimico


,

Vers. 8.

in

Suscitt de pulvere egenum


(2), ut

et

potentissimo vexaretnr

ut nulluni di

tempus

de stercore elevat pauperem


pri.ncipibus.

sedeat cum

habueril periculo, seu timor vacuum; inde

Haec etiam obscura non sunt. Illud


pulvere condilionem miseram et

tamen ad regium nomen


cendil. Qnid plura? Morli

et

majestatem aserat destinatus,

nolandum,

jam

gram,

et spiritum allictum signilicari.

Unde

atque palibul Mardochus ab

Aman

cujus

frequens in sacris litleris, sedere in pulvere,

summa apud Assuerum


tamen
pellari

auetoritas;

morte

dm signilicarc
tes

volant

viduiiatem,

mrorem

ignobil
:

provectus est ad locum regio

et illum statuin quein

homines etiam prudenquis ad

proximum

et alius ab eo statu qui vitalis ap,

non

invili cuni
,

morte commutarenl; elex-

potuit
alteri

et excelso
,

throno ad crucem

citari palvere

cm
,

eum gradum
suum

et
;

quam
plici

paraverat

ignominios descendit.
dicendi

ordinem vocalur

qui procul elevatur lerr


,

Hic porro allegoricus

modusdupotuit.

qualis est principum

qui llironum
loec

in

Hebrseorum consuetudine deduci


in

sublimi loco statueront,

eadem senlentia

Fingebalur

nuptialibus sacris excitata

iisdem prop verbis reperitur, Psal.


(1) C'est le
fait
le

H2,

v.7,

slcrcore, id est, ex malerni sanguinis volutabro,

recens nata puella


csl

quae ab sponso inde


:

Seigneur qui
<jui

fait le

pauvre

et qui

assumpta

ad regium

nomen

nuptiali

enim

riche, c'est lui


le
les

abaisse et qui lve.


fait

Non seulement
pauvres et
le
l'ait

Seigneur en gnral
et lve;

les
il

vocabulo sponsa dicebalur regina. De hic consuetudine phiranosad illud cap. 8


:

riches, abaisse

mais

Sitb

arbore

encore dans la mme me. // la rend pauvre, il la persuade de son extrme indigence, et aprs cela // la rend riche. Il l'abaisse jusque dans le centre de son nant, et aprs cela il la relve. Il la rduit jusque dans la poussire, comme Job sur le fumier, don! le corps i couvert de plaies tait, selon S. Grgoire, < l'image de ces .'unes humbles, qui disent Dieu lorsqu'il leur ote ou l'usage, ou le < sentiment des biens de lame qu'il leur a i donns: Je saissorii nu du sein de ma mre, et j'y rentrerai tout nu. Dieu m'a donn tout , il
<

malo excitavi
cap. 10,

le.

Et constat apert ex Ezecfa.

ubi puella ex puerperii sanguine ad

regnum profecisse traditur. In quem etiam sensum explicabamus illud Psal. 67 Sidormia:

tis

inter

medios

cleros.

Alia consueludo fuit


et

ut victus, et qui

se ad humiles

sordidas

jucces abjieeret, sternerct sehuroi, et ore


terrain

oscularetur,
in

ut

diximus
illud

in

nostris
:

Commenlariis

Jeremiam, ad
suum,

Thren. 3

que son saint nom soit bni. C'est ainsi que l'on devient prince a l'gard de Dieu,
m'aie tout
et
;

Pond

in pulvere os

si forte sit

spes.

Ex eo

monte sur le trne que le Sauveur (Sacy.) prpar aux mes humbles. (2) Myslic S.Gregor. Deus peceatorein sus-

que

l'on

igilur statu, qui

omnium

exisi imal ur esse ahjcc-

lissimus, ad solium gloriae miseros levai Deus.

DOMINI ENIM SUNT CARDINES TERR.E, ET POSL'IT

pulvere, ciun veniali culpA, slercore, cm mortali eum per pnilentiam ele(Corn. Lap.)
citai

super nos ORBEM


(1)

(1).

Multa hic

alii

dere
les

astrofonde-

C'estau Seigneur qu'appartiennent

H7

C0MMENTAR11M CAPlT
cardinum

II.

H8
illius

nomic, de universi constitutione, de

utique affirmai ab

potenti sic omnia gu

natur, de clesti motu, quae, ut ego opinor,

bernari ac verti, ute facilitale res humanae

non vald faciunt ad germanam liujus loci sensernionem tentiam. Mihi non dubium est
,

susque deque ferantur, et varias subeant


situdines, quoilla, quae in

vicis-

clo sunt, facillimo

isliim

esse proverbialem, et in eo

summam

negotio converluntur. Hic porr subaudienda


est

alicujus significari potentiam;

sicut etiam in

similitudinis

nota,

in

hune modum
Dominus
est

clavibus, quae portarumalicui.et lotius

potestatem, faciunt.

doms Sunt autem cardines c-

Quemadmodm
dinum
attollit

quia Deus

car-

cli

quae in clo fixa sunt astra, per,

lorum duo
lestis

poli

super quos tota volvitur c-

petuo rotatu circumfert et voluit


,

quae nunc

machina, quae varioperpetuoque rotatu,


ull difficultate

nunc deorsm
in terra

corripit et deprimit

absque

modo

levt, quae pro-

sic

etiam
,

suos videlur habere cardisine,


,

xim depressa fuerant, modo deprimit, quae

nes

super quos humana


in

ullo negotio

supremum in ips clorum abside locum obtinebanl. Ad hujus similitudinem suos quoque
cardines

quameumque
rimae
,

parlem

velit

rapit et 'verst.
alise

Ut aulem cardine sunt translationes


ut

plu-

habet terra
;

licet

illa

su se mole
existi-

immobilem conlineat
matur,
et

super quos rota


,

quorerum summa continelur, clin quo magnae fiunt rerum incardo causarum, in
clinaliones
terrae
,

volubilitate perptua
,

quae

secum

sic

etiam cardines

dici

possunt
vicis-

omnia nunc sursm attollere nunc etiam deprimere deorsm. Cm ergo id terr cardines Domini esse dicit Anna
circumfert
, ,

in

quo

ipsa

magnas

palitur

rerum

situdines. In his

porro cardinibus lotus verli-

tur orbis,

il a pos le monde sur eux. La raison que cette sainte femme apporte des effets si miraculeux de la puissance de Dieu c'est que tout le dont elle vient de parler

suo

cardine

quem Dominus sic verst, sicut in magnarum etiam urbium ab


cardine metaphoras agnoscunt.

ments de la terre , et

imbecillo etiam brachio claustra vertuntur.


Alias
alii in

Hieronymus
cardines

appartient depuis une extrmit jusqu' l'autre et que c'est lui seul qui l'a affermi sur ses fondements, ou sur ses ples : Douini sunt cardines terr, et posuit super eos orbem. C'est lui qui rgle tous ses mouvements, et qui fait que toutes ses rvolutions ne contribuent qu'au salut des siens. Il parat, selon la pense de celte divine prophtesse , que

in Traditionibus ad

hune locum
quos mundus

monde

lui

terrae

putat esse eos

calcat et affligit; quibus

tamen Deus orbem


,

imposuit,

quem

il li

sustinent

non secs ac
in
illis

columnae ruituram

domum

nisi

incli-

nata recumberet. Et quidem sanctorum oper


et precibus

Dieu n'a

fait le

monde que pour

mundum

sustineri

quem improbo-

ses lus

et

dans tous ses changements que pour leur vrai bien. Les saints Pres nous ont marqu sous ces
qu'il n'arrive rien

rum

scelerati

mores quasi murali tormenlo


57
Justus prit
et

concutiunt,

multa docent; et nos nonnihil


:

diximusad

illud Isai

non
si

paroles prophtiques mystrieuses, et un autre monde invisible qui est l'Eglise , et d'autres fondements qui la soutiennent, qui sont les pasteurs que Dieu choisit pour tre l'appui et le soutien de ses lus. Dieu met sur eux le monde nouveau. 11 ne les met pas au-dessus des mes pour les dominer avec empire qui est ce que Jsus Christ dfend si expressment dans l'Evangile. Mais il veut au contraire que leur charit les mette en quelque sorte audessous d'elles pour les supporter, afin qu'ils les gouvernent non avec une autorit pleine de sagesse mais avec une sagesse pleine de bont. Non principandi superbi, dit saint Augustin sed consulendi misericordi. L'Ecriture dit que c'est Dieu qui a mis le monde sur eux, pourmontrer qu'il faut que ce soit Dieu qui les appelle une charge si redoutable, et qu' moins de cela, c'est comme si un homme s'engageait de lui-mme porterune .montagne. Un pasteur bien appel, dit un saint, est uncfourmiqui porte une montagne. La fourmi marche, et la montagne ne l'crase point, pnrccque Jsus Christ qui l'a appel cet emploi, porte lui-mme ce qu'il lui a donn porter et qu'ainsi il lui rend non seulement sup,

est, qui recogitet in

corde suo.

Et quidem

decem

illi,

qui justi erant apud Sodomaeos,

non periissent, starent forsan ad hoc usque tempus civitatesillae, quas cleste consurapsit
incendium
,

et

ftentes ac stagnantes aquae

Mortui maris oppleverunt. Im tantm valet


vel unius justi virtus et oratio
,

ut contra pre-

mentibus peccatorum machinis ruentem possit


civitatem
fulcire.
,

Jeremi cap. 5
aspicite
ejus,
,

Circuile
,

vias Jrusalem

et

et

considerate

et

qurite in plateis

an inveniatis virum
et

fa-

cientem judicium;

et

propitiusero
:

(Jrusalem).
justitia?,

Ubi sic Hieronymus

<

Grandis amor

ut non pro

decem

justis, sicut

o!im ad Abrasi

ham
tatis.

dixitDeus, liberet civitaiem: sed

in-

< <

veneril
*

unum

in Jrusalem,
in

misereatur
in

civi-

Hi ergo
illius
,

hc cogitatione

manu

Dei sunt, et

ver populus, et regnum,

quos exaltt

etiamsi viles
sordidi
;

hominum

opinione

portable, mais

mme doux

un

si

grand fardeau.
(Sacij.)

habeantur

et

facitque,

ut vaslam

nmndi molem peccatorum incumbentem pon-

119

IN LIBftUM

I.

REGUM
quos impii deprimere,
et
:

120
ad terram
et rever

dere sustentent. Exemplo nobissuntduo magni


palriarcha?, et quasi

allidere

duo Religionis fulcimina,


apposuerunt

conlendunt, quasi viatores

homines,
et in via

Franciscus et Dominicus, qui jamjam labenli


Lateranensi
basilicse

quamdi durt
sunt,

vita, in terra

agunt

humeros,

quam

latrones obsident, et inimicorum


,

et sustinuerunt ruina.
Alii in cardinibus

occupant
sustinereque

insidia;

et

nusqum non
ver

occurrit.
la-

principes intelligunt, quo-

ad quod offendas.

In via

praecipu

rum

est

proprium

moderari

borant

pedes, quia

atteruntur ipso incessu;

rempublicam, quorum
illcque convertitur,

consiliis res

humana lic
in car-

ctiainsi nihil aliud


in

adversum accidat, titubant,

non secs alque


Ita

locoscopuloso et arduo, et labuntur interet in

dine porlarum claustra.


dines

Glossa

qu
,

car-

dm,

praeceps ruunt. Quare qui pedes

appellat pralalos et principes

quibus
cap. 9,

servaverit ac rexerit, tolum servabit


cflicietque, ut
et

hominem,

commendata est. IIi,Job, dicuntur orbem sustinere Sub quo,


publica salus
:

secundo progressu

iter absolvat

inquit,
in

ad optatum destinatumque iinem ltus, et


ull
in

curvantur

qui portant orbem. Hi etiam

Do-

absque

offensione perveniat.

Quare

fre-

mini potestate sunt, quos edem facilitaieDeus


su majestate dejicit, qu pauperes ad su-

quens est
5

Scriplur

ut viri sancli id Dodirigat. Sic Psal.


tuis,
:

mino ptant, ut gressus


v.
:

16,
ut

premum ordinem
Vers. 9.

altollit

Perfi.ce

gressus meos in semitis

Pedes sanctorum suorum servaet juslos,

non movcanlur vestigia mea. Et Psal. 36

Apud

bit^). Fingit, opinor, Anna sanctos

Dominum gressus Iwminis


gralias agit David,

dirigelur.

El Psal. 55,

qud

ipsius
fit,

pedes Dominus
ut

(1) Pedes sanctorum stiorum servabit , ne scilicel in culpam, indeque in golicnnam cor-

vindicaverit lapsu. Mine

pedum

vel

ruant; ita S. Greg. UndeChald. Corpus servorumjuslorum cuslodivil Deus gchenn. Per pedes significantur gressus, motus, actionesjustorunt, quas Deus dirigit, necubi offendant, cespitent corruant. Mystic pedes animac sunt ejus affectus, quos ut dirigat fulciatquc Deus, ne ad terrena labantur , jugiter invocandus est. Nam , ut ait Adimus Deum animo, S. August. in Ps. 144 non vehiculo, afjectionibus, non pedibus, passibus mentis, non corporis. Idem prafat. in Ps. 121
:

offensione

vel felici gressu

signiheetur quod-

cumque

sive

inl'ortunium, sive
v.

fortunatus

evenlus; Thren. 4,

18, in gressu titubante,

ac lubrico infelix Judaeorum fortuna exprimitur


:

Lubricaverunt vestigia noslra in ilinere pla;

tearum nostrarum

appropinquavit

finis noster.

Qud autem
vil

hic

non lantm secundus expritotius

matur ingressus, sed


fortunatus

vit, aut ex tot

exitus, et in rbus

humanis

Ad Deum,

ait,

ascendit

volando qui ascendit

amando. Porr duo animae pedes quibus ad Dcii m un us su m. Inimiliias et fortitudo, ait S. Greg. Denique S. Bonav. in Ps. 118, v. lOo < Dictis pedibus, inquit, providere debemus, c ne inquinentur, ne illaqueentur, ne sub,

successus ex volo, probat antithesis, quas sequitur, quse improboruni studiis infelicia oinnia et contraria minatur,

ETiMPin>rrE.NERiuscoNTicEscENT(l).Tenebra;

<

< * t < < i i

vertantur, sed puri, liberi et lirmi serventur. Inquinantur aulem per luxuriant , illaqueantur per avaritiam subverluntur per superbiam , sed servantur per sanctimoniam. De primo : Lavi pedes meos scilicet per pnitentiam , quomodb inquinabo illos, scilicet per luxuriant? Eccc peduin Laqueos abscondeinquinatio. De secundo runt pedibus meis. Ecce pedum illaquealio. De tertio Catamitales me illico surrexerunt , pedes meos subverterunt Ecce pedum subversio. De quarto Pedes sanctorum suo, ,
: : . :

quoeumque

in

gnre aliquid indicant segrum,


et

infortunatum

durum

sive

humana

conside-

grats, puisque la pit n'est point diffrente de l'humilit, s'imaginant que leur force et leur lumire vient d'eux et non pas de Dieu, gardent avec lui un superbe silence, et ainsi leur ingratitude les perd et leurs tnbres croissent toujours. Vous qui vous souvenez du Seigneur, dit Isae, ne vous taisez point, et ne demeurez point dans le silence devant lui :

rum

servabit.

Ecce pedum servatio. (Corn. Lap.)

Il gardera les pieds de ses saints, c'est--dire leurs affections; il empche que, marchant sur la terre pour servir les hommes, leurs pieds ne se gtent par la poussire du sicle. Il garde encore leurs aflections , alin qu'ils ne s'lvent point, et qu'ils rendent au contraire Dieu de continuelles actions de grce ; parce que l'homme, quelque fort qu'il paraisse

Qui reminiscimini Dominum ne taceatis, et ne detis silentium ei. Quelques-uns expliquent ces paroles du silence profond et plein de confusion que garderont les damns dans les tnbres de l'enfer.
,

(Sacy.)

n'est en lui-mme que faiblesse, et que s'il n'attribue Dieu toute la force qu'il a reue, ii

Sepluaginta Aldinse et Romanai editionis, et Ms. Alexandrinum addunt lue: Dominus infirmant faciet adversarium suum; Dominus scit, quia non glorialur prudens in prudenti su, et non glorialur polens in polenti su et non glorialur dives in divitiis suis; sed in hoc gtorietur,
(1)
,

tombe aussitt. Les impies, au contraire,

qui glorialur, intclligere et scire Dominum, et [acere judicium etjuslitiamin medio terra ; quod

c'est--dire lesin-

deductum videtur c\ Jcrem.

9, v.

23.(Ca/mef.)

, , ,

m
res

C0MMCNTAR1UM CAPUT
commoda,
Jnornni
sive
illa

H.

121
quitibet.

qu clestem luccm
:

idem

est,

quod

Atque ide sensus


,

erit

et divinum aliquid intuentur

Undc

esse in te-

superioribus

consentaneus

neminem
et

esse,

nebris

litteratur est,vitam agore tris-

cui aliquid contra Dei voluntatem

poten-

tem

el ignoniini plenani,

qualem

agit vidua

tiam

subsidii afferre possit poteslas et robur.

aut qui ex sublimi cecidit loco. Tacere autcm subactus, is dicitur, qui sic est potentiore
ut eo prsente mutire non audeat
,

Atque ide

frustra pugnabit, et stult conten-

det, qui obnitente

Domino tenere

voluerit ex:

aut

suam
illud

cclsum locum
juslos

deplorare forlunam

ut

dixinius

ad

quem occuprat pris aut et pauperes opprimere, quantmcumque


,

Thren.

1, v.
,

2: Plorans ploravil innocte. Quare


illi ,
,

fuerint aut propriis

viribus, aut ab externo

impii, id est

quos

paul aille fortes

lo-

prsidio destituti
illorum
firma

cm

adverss Deum,

qui
in-

quentes sublimia
rat, tacebunt in

et repletos panibus appell-

causam
sit

suscepit, et ab illisslat,
,

tenebris,

id est, sic erunt


,

omnis creata potestas

et

irrita

ab omni ornamento nudati


loqui sicutantea, sublimia,
,

ut non audeant im neque publi-

contentio.

Vers. 10.
rii ejus (1),
i <

Dominum formidabunt adversa(2).

cam lucem aut hominum Qud si hic raajus aliquod iufortunium conoculos subire.
sidres,
tani, et

et super ipsos in coelis tonabit

quale est illud, quod sceleratam vi-

superbos spiritus

consequitur,

ver

impii conticescent in tenebris, quia in

carcerem

4
i

tem confileor tibi, Domine Deus meus, quia non in fortitudine sua roborabitur vir. Non est enim hoininis velle quod possit , aut posse quod velit, vel scire quod velit et
possit
,

sed potis te gressus hominis dirii

trudentur caliginosum et tetrum

et ibi sile-

guntur.

bunt, quia non

loquentur

inflata illa

verba,

c 4 4 4

Causam dat idem

qu su fortun
medilabantur
;

blandis assentati secum

Cm

S. August. 17 Civit. 4 : enim, inquit, Dominus possidere nos

cperit,

profecl adversarius

qui

noster

aut cert quia qui in inferno


silere

concludunlur carcere,

dicuntur,

non

6olm
Psal.

in sacra

sed etiam in profana pagina.


et

fuerat, ipsius fit et vincitur nobis, sed non viribus nostris , quia non in virtute su po(Corn, Lap.) tens est vir. i
(1)

30

Erubescant impii,
fiant

deducantur in

inferno;

muta

labia

dolosa.

an apud
sup-

profanos, mnes, id est,


pliciis alligat,
illa

anim lernis
appellantur
;

silenles

et loea

inferna silentia et tacilurna dicuntur. Sic


lib.

san Virgilius

6 yEneid.
est

Di

quibus imperium

animarum , umbr-

DOMINUM FORMIDABUNT ADVERSARII EJUS, Dominus destruel adversarios suos, qui sibi resistunt. Septuaginta Dominus infir(Calmet.) mumfaciet adversarium suum. (2) Myslic, tonal in anima peccatrice Deus, cm ei iniieit minas melusque gehennse, ut ex lerrestri lit clestis, im ex terra fit clum. Nan\ ut ait S. Ambr. in Ps. 118, serm. 12 4 Clum dicitur, qui vilam angelorum cuslo-

Hebrus

que silenles

Etchaos,

et

Phlegeton, loca nocte silentia

lal.

Et Ovidius
vocat

lib.

5 Fastorum mortuos silentes

di integiilatis exercet, et corpus suum continenli sobrietate moderalur. i Audi S. Hier, Multi de terra cli liunt, in Ps. 153, v. 5 4 et multi de clo terra. Infelix Judas clum 4 fuit, et factus est terra. Paulus Apostolus eo
4 4
:

temporc quo persequebatur Ecclesiam, terra


erat, confessus est, et

Mox

etiam lmures animas dixre


in

si tentant.

clum

factus est.

Quia non

fortitudine
,

sua

roborabitur

vir (1). Vir hoc loco


(1)

ut

locis aliis plurimis,

Quia non

in

fortitudine sua roborabitir

tir

ut Deo fortissimo prvaleat , vel resistere valeat. Refert hcad idquodprajcessit , quasi dical Ide Deus pedes sanctorum suorum servabit , quia ipsi cognoscenles infirmitatem suam conlisi sunl in fortitudine non su sed Dei, eumque suppliciter invociuut ; impios ver permisit !abi in peccatum , etruerein gehennam, quia ipsi in fortitudine su confisi,
,
: ,

opem Dei invocare


in
t <

neglexerunt. Audi S. Aug. Sperabam aliquando in virtule me qu lamcn non eral virtus. Et cni sic volui currere, ubi inagis stare ci eSoliloq. c.

25

debam,
;

posse per

magis cecidi. Quod inagis credidi potui. Diceb un enim Hoc faciam , illud perficiam , nec hoc nec illud faciebam. Aderatvoluntas, non eral facultas. Aderat facultas.non end voluntas, quam de meis viribus conlidebam. Nunc auibi

me minus semper

(Corn, Lap.) Les ennemis du Seigneur trembleront devant lui; il tonnera sur eux du haut des deux. Le sens de la lettre est assez clair. Saint Grgoire l'explique des saints, qui sont des cieux spirituels o Dieu habite < Leurs paroles sont des tonnerres par 4 lesquels Dieu pouvante les mchants, et il 4 verse d'eux comme de ses nues la lumire et la pluie de sa grce, pour produire dans les mes les fruits des venus. > 4 Le Seigneur jugera toute la terre. Il faut nous souvenir sans cesse que Dieu jugera enfin toute la terre. Ne craignons point le jugement des hommes qui ne connaissent point le fond des curs craignons celui-l seul qui nous doit juger, et qui jugera tous ceux qui nous jugent. Ce sera alors que Jsus-Christ, qui est maintenant si mpris sur la terre, et dans sa parole, et dans ses mystres, et dans ses lus, entrera en possession de son ternelle royaut, et qu'il fera asseoir avec lui sur le mme trne tous ceux qui n'auront pas ddaign de marcher dans la voie de son humilit et de ses soullran: ;

183
Hinc pulaut
et
aliqui

IN

LIBRUM

KEGUM
dinis nota. Quod

124

Annam

esse prophetidem,

autem aliquando Deus de clo


desperalione ac metu

non tam quid Deus aut

prreslitcrit olim, aut

pro populo in

summ

praestare soleal,
sit,

qum quid

.-diquamlo facturus

dimicaverit, armis ususclestibus, multa do-

velle signilicare. Quasi praedieat viclorias,


tilius

cent exempla, quae pro su magniludine ignorata

quas

Samuel, quem tune templo, sacro-

esse

Annae non est verisimile. Primm

que
nos
illa
,

ininisterio consecrrat, auspice, atque fa-

Gnes, cap. 19, v. 24, de clo Deus jaculatus


est

venle Deo, consecuturus esset conlra PhilistiIsraelitici

ignem, quo dellagravit temporis momento


,

nominis inimicos. Tune gens

Pcntapolis
buit.

quam etiam mare Mortuum


Exod.
9, v.
et

absor-

quae infensas acies contra Dei populum

Deinde contra JEgyptios non semel clo


:

aiinaverat,

etgravem plagam
ab
Israelitis stare

saepis inlulerat,

dimicavit
trua, et

23

Dominus ddit

toni-

cin

Deum

conspexit, subito
adversariis suis

grandinem,

discurrentia fulgura super

cohorruit. Aslare autem

Deum
;

terrain, pltiitque

Dominus grandinem super terram


v.

ex eo prudenter conjeclare potuit, quia de clo


videlur fuisse dimicalum
audiiuni est enim

/Egypti. Sosue cap. 10,


lapides
tui sunt

11

Misit super eot


et

magnos de clo usque ad Axeca,

mor-

ingens tonitru, quale sub

id

tempus insonuisse
v.

multb plures lapidibus grandinis,


filii

qum

nos

Iegimus. Sic autem infra, cap. 7,

10:

quos gladio percusserant

Isral.

Item Judic.

Factttm est autem , cm Samuel

ojferret holocau-

cap. 5, v. 20
stell

De clo dimicatum

est contra eos:

slum, Philisthiim inire prlium contra


Intonuit autem

Isral.

manentes

in ordine et cursu suo,

adverss

Domiuus fragore magno

in die

Ma

Sisaram pugnaverunl. Mine, credo, ortum est


proverbiali forma, ut
lium,

super Philisthiim, et exterruil cos, et csi sunt


facie Isral.

magnum
San

aliquod auxiipso, aut simili

Josephus fulmina addit,


et ejus

tftFPSB

gra-

quod

Deo provenit, hoc


significetur.

vera

motum,

vaslum biatum, de quibus


ad hune locum deducla
al)

dicemli

modo

nihil

ejusmodi

postea pluribus,
fuerit

cm

accidit Davidi,

qui tamen

cm

ssep

Deo

commentalio. Qud

hoc sahem loco

contra hostes

numro
Psal. 17,

ac robore prajstantes
contigisse praedicat.

propheiet Anna, diximus supra ad hujus capitrs

adjutus esset, similia


Sic autem
ille

sibi

initium n. 2, et hoc probamus magis. Illud


et

quem

ut ex ejus litulo
eripuil

ver,

ante, super ipsos, non est conjuncti-

constat, lune eccinit,

quando

eum Dode
in-

va, sed rationalis parlicula; quasi dicat:lde

minus de manu omnium inimicorum

ejus, et

formidabunt adversarii, quia Deus clo tonabit.

manu
vocavi

Sal

dixerat v. 8
et

In tribulatione

me

Dominum,

ad Deum meum clamavi. Et


sancto vocem

Haec mihi inult probantur magis


ipsa

quia et
et quia

exaudivil

de templo suo

meam.

non

difficile

veniunt ad texlum

Deinde,

cm

quale foret divinum auxilium, ex:

magnos habent patronos, quorum nomen omnes merit suspiciunt. Dicam tamen quod
,

plicaret, ail v. 16

Intonuit de clo Dominus,et

Altissimus dedit vocem suam, grando et carbones


ignis.

inihi

etiam videtur non

difficile,

neque

illud

Et

misit sagittas suas, et dissipavit eos;

cuiquam persuadeo. Videtur

hic

Anna non

haec

fulgura mulliplicavit, et conturbavit eos. Sic fortass

asserere de uno Samuele prophetando, sed de

dm Anna
esse de

dicit

Super ipsos in clis tona-

omnibus
justis,

qui, suis freti viribus, pauperibus et

bit, niliil

signilicat tdiud,

qum auxilium

mis-

quorum Deus causant et tulelam suscepit, im et ipsi Deo illorum palrono ac vindici bellum indixerunt. Quibus cladein, extremamve
forlunam
praedicit, in

sum

clo, et favente Deo concisum

fuisse, aut

exanimatum inimicorum exercitum,


et

et principes deturbatos solio;

pauperes,
in

sumpto argumenio

supevi-

quique supcrborum

patuerunt opprobriis,

rioiibus seculis,
cloriis

quibus hosles nimim

sublimem gradum excitatos. Haec mihi non


improbabilia; in priorem tamen explicationem

atque opibus insolentes, ejaculatis de-

super

cum

ingente fragore fulminibus exlinxit.


:

pronior est assensio.

Quasi dicat

Exlinxit olim

Deus lonaudo
dei

et

Dominus judicabit fines terr.*


periiim
sui
fl).

et dabit im-

fulminando de clo poleniissimos hostes, qui


conlra populum suae
suinpserunl
successu
,

regi suo, et subi.imabit cornu cliristi

commissum

arma
alio

Haec ilem

alii

prophetic putant ab

neque miuori studio, aut


sibi

eodem modo adversarios

popu-

loque egeno ac juslo,

fulminando conficiet.

(1) Hebr. et C\vM.,Messi suo ; adverle Annamesse primam in Scriptur quae l>ie exprimai nomeil Messiae sive Chrisli huciisquc enim in
:

Ubi Hebraeorum more supplenda est similiiuces, sachant

que

voulu

lui

mme

c'est par cette porlc au'il a entrer dans sa gloire. (S&aey.)

Pentaleucho, Josue ei Judic, nomen Chrisli non audivirnus.Chald. haec referons ad icmpora Antichristi, Gog et Magog, sic vertil Faciet ultimum de Gog et Magog et exercitu genlium
:

m
Anna
prsedicla. Quae plerique

C0MMENTAR1UM CAPUT
.

II.

126
instituit;

de Cliristo ca,

Abulensis expositionem

et

indicat
in

piunt, cui

ut fines

Deus judiciariam dabit polestalem quos ante superbi terra? judicet


,

Septuaginta translalio, quse, pro rege,


rali

plu-

numro
si

reges adhihuit.

Neque mihi

displi-

principes moderati sunt, quique regniscepl rum, son potis jugum, non lam suis,
loruiii

cet,

ita

hune locum

in cantico

postreuium

qum

subdi-

interpretere, ut Deus auferat imperium rege

humeris imposuerunt. Hos


long aliter
judicabit
illo

igitur terra?

non suo,
tati

id est, qui consilia sua divinae volun-

fines

ac nioderabilur
cecinit cap. 9,
:

non subdidit,
:

qualis

est

vir potens

et

Christus, qui, ut de

Isaias

princeps in populis

et tradat rgi suo, id est,

totum imperii
est

sui

pondus ipse portavit

Fuctus

justo, qui volunlali Dei in

gubernando attem-

principatus super liumerum ejns.

Commode

perabitsuam, vivelque, instituetque aliosjuxta

autem de Christo jam rege ac judice sermo


inducitur

legem

sibi

datam

Domino. Alque ide

illius

propheticus, quia

pris depositos

cornu, alque potenliam,

quam principum
excitabit.

arro-

esse dixerat rgal i, aut regali proximo solio

gantia pessumdabat,qu plus habeatauctoritatis,

principes, quique de se vana loquebantur et

in

sublimem locum
;

Hc finitur

magnifica; pauperes ver et justos exallatos.

Anna? canticum
historia.

deinde pertexilur Samuelis

Horum magisler et exemplar fuit Christus, quo nemo in terris magis ab omni natura? subsidio, nemo ab omni dignitatis publica; splendore
atque ornamento nudus. Ade ut virorum no-

Vers. 11.

Puer

autem erat minister

in

CONSPECTU DOMINI ANTE FACIEM HeLI SACERDOtis (1). Reversus est Elcana

cum uxore

lot-

vissimum,
quod
sit,

et ut

loquunlur physici

minimum

que famili

in

Ramatha,

et

infantem triennem

vocavit Isaias cap. 53, et ipse Psal. 21

reliquit in templo, ut I.eviticam

operam nava-

vermetn se appellat, et non hominem, opprobrium

ret sacerdoti

et intrim

dm

aliquid roboris

Iwminum,

et plebis

abjectionem. Huic igitur Deus

accederet a?tatula?, sui ordinis ministeriis assuesceret. Quid

tanqum
rgi

judici judiciariam virgam, et


tradidit

tanqum quod
in

autem

in

templo tantillus puer


aliquid

summum
aliis

imperium. Spectsse
id

praeslare potuerit,

non video;

tamen
Homil.

ver in Christo abjecto et paupere, pauperibus

opra? impendisse sacerdotis imperio, prsens


hic locus indicat.

Deus spectare

solet, ut illos
ipsa

Chrysostomus tomo

nempe

ex pulvere suscitet et stercore,


:

de Samuele, non exiguam indicat triennali

stalim aperit prophetissa,

dm ait Et sublimabit

puero datam operam sacerdoti. Quod ego


interpretor
:

sic

cornu Christi sui, id est, cujus cornu abjeclum


et

Opus sacerdotis
et pietatis

est alios

ad bo-

fractum esse vidit illum confirmabit, et in sudeprimere cornu, paul anle

nam mentem,

studium inslituerc;
conf'ert operae,
iile

blimem altolletordinem etlocum.Quid autem


sit

quare qui ad hune usum aliquid


sive exemplo, sive labore

exaltare, seu

suo,
illuin

san

cum

diximus
In

in prlncipio capitis.

sacerdotc facit, et aliqu


allevat.

solliciludine

hune sensum accipiunt Chaldieus, AbuHugo, Dionysius, Jansenius, Lyra,


et

Neque

ille

minus

est in

conspeclu Uille l'ucrit;

lensis,

ex

mini,
quia

qum

sacerdos,

quicumque

parie Throdoreius et Eutbymius. Alii baec de

Deum

praesentem habel, et assiduum

sibi,

Samuele accipiunt qui judicavit Israelem;


de regibus, qui
illius

et

cujus studio ac volunlali servit.

Quomod ver

loco deinceps

rem curain Psal. 98 Samuel quid inlansad templumdatus? oninesa?lales c suasinter sanela sacramenla Dei peregit.ab c ineunle atalc lamulusDei. Ipsius coma prot miltehatur, et potus aqua erat, ait Josephus, et quidem usque ad ejus mortero, s inquil Philo de N.izara?alu cap. 1, 57. Audi S. Hier. Anna filium Epist. ad Laetam de Instit. (ili;e (1)

verunt publicam. Et de hoc argumento tertiam


raptorum qui venerunt ex finibus terra;, et dabit forliludinem rgi suo, et muttiplicabit regmitn Mcssi sui. Tropologic S. Auguslinus, lib. 7 Civit. 4, haec aitribuit cuilibet lideli sancto et bcalo hic enim est Christus, id est, unctus, scilicet chrismaleChrisli, in Raptismo et Confirmalione, ideque quasi alldeia, victor, rex et triumphator mundi, carnis et diaboli, cum Christo regnabit in clo per omnia secuia. Porr ha?c aliter exponit K. Jonathan filins Uziel in Iranslatione su Chaldaic eiimque sequuntur Rabbini posteriores, qui neganl Christum venisse, undehc Christo detorquenl ad Levitarum successum, potenliam et viclorias, quas habituri erant sub Samuele, et deinde sub Machabneis, quasi illas Deo rvlante An un praesciverit, et hic nraedixerit. (Corn, Lap.)
:

Audi S. Aug.

i'ecit

<

i c

voverai, postqum ohtulit in tabernacido, nunqum recepit; indeeens arbitrata ut fulurus prophela in <jus doino cresceret, qu;c adhuc alios filios liabere cnpiebat, Denique postqum concepil et pepe-

quem Deo

non est ausa ad lemplum accedere, el vacua apparere coram Domino, nisi pris redderet quod debebat lalique immolalo
rit,
:

sacrificio

reversa domum, quinque liberos sibi genuit, quia primogenitum Deo pepererat. Mirarii ielicilatein sanela? muliens? (Corn, Lap.) imilarc Gdem.

127

IN

L1BRUM
indi-

REGUM
oculus, sive
ille sil

128

hune usum sacerdoti ac populo praebuerit,


cat
c
<

innocentiam plurimm habet moment! alienus


Dei, qui

Chrysostomus supra

Quanqum

puero,

nusqum abest,
;

inquit,

tas erat immatura, virlus tamen


;

quippe intima spectat animi consilia

sive ho-

aderat matura

nam
est.

ascendentibus in temreligionis ac pietatis


illi,

minis, qui noslra et videat attent, et acut


corrigai.

plum omnibus multae


magister factus

Senecam audi
officio

qui ad formandos et
pluri-

<

Siquidem

dm

in-

continendos in

hominum mores
statuit esse
,

quirunt discunlque

modum

nativitatisillius,

mm
Qui

in

hoc documento
Lucilium
lib. 1

momenti.

abund magnum solatium accipiebant

spei

sic ad

Epist. 10

Sic vive

<

qu

Deum. Neque quisquam viso puero tacitus descendebat, sed omnes glorificabant illum, quo prseter spem datus
est erga
>

<

cum bominibus, tanqum Deus videat; sic vive cum Deo, tanqum homines audiant. i
lib.

Et eodem
< i i

Epist. 11

<

Aliquis vir bonus

erat.

Hc

Chrysostomus. Sed addo ego,


Heli,
,

nobis eligendus est, ac semper ante oculos

ministrare

Samuelem Deo coram


in

cm
tan-

habendus, ut

sic

lanqum

illo illo

spectante vi-

modestiam docet
lillus

templo servari

cm

vamus, et omnia tanqum

vidente facialollitur,
si

in

conspectu Domini genibus

insislit,

mus.

Magna pars peccatorum


assistt.

cm

orat et silet,

quod

in tatul ill trien-

peccaturis testis

Aliquem habeat

nali perqum rarum est; cm vixdum natus, jam se totum Deo, habitu ipso, si quis erat

animus, quem veneretur, cujus aucloritate

Nazaris peculiaris cultus, consecratum esse


falebatur.

<
< i

San ephod

illud

lineum, quod sin-

gulis annis accipiebat matre, aliquid indicabat

suum sanctius faciat. felicem qui sic aliquem vereri potest, ut ad memoriam quoque ejus se componat, atque ordinet Elige itaque Catonem si hic tibi
etiam secretum
,
! :

divino destinatum cullui


tis
illi

et res erat ad pieta-

videtur nimis rigidus.cligere missions animi

studium perqum gravis, videre infantem


<

virum Laelium

elige

jam

ordini devolum, in

quo multa invenie-

vita et oratio, et ipsius

eum cujus tibi placuit animum ante te fe,

bantur humanae commoditali contraria. Nazaraeus

rens, et vullus illius tibi

semper oslende,

vel

enim neque caesariem tonsione deponit,


et

custodem, vel exemplum.


Vers. 12.

neque vinum,

quod ex uv nascitur, gustare


impens blandilur,
sunt.

Porr

filii

Heli, filii Belial:

permitlitur. Haec ver populo, qui delicias captt, et voluptariis sensibus

nescientes dominum, neque officium sacerdotis

ad populum
(1)

(1).

Quinam

sint

filii

aut

viri Belial,

magno ad temperanliam incitamento


tribuit, q. 8, ut,

Alia ministeria infanti Samueli Abulensis at-

Sensus

tribui posset

qud custodiret tabernaculum,

excubaret anle arcam, aperiret, et clauderel


labernaculi portas. Sed

hxc

in

aliam Samuelis

latcm apte cadunt,


sicut alia

in infantilcm nullo

modo;
si aeta-

qu

Vatablus meditatur. Ego,

hoc oflicium banl victimas. Puer, vel famulus sacerdotis habebat fuscinulam tridenlem in manu su. Vel aliter Et jus sacerdolum ad populum hoc erat; hoc sibi juris usurpabant. Posterior hsec interpretatio piacet mullis; sed et interpretatio Vulgata,
:

aller, long diversus Vulgal, Hebrreo Nescientes Dominum, et Morum ad populum, eos qui immola:

tem
in

illam triennalem considerem,


:

nullum aliud

qu membri prcedentis negationem repetit, (Calmet.) qu litier cohseret.


lial.

hic de ali etiam tate

Samuele ministerium intueor sed fortass jam magis adult serest, in

mo
ra

qu

in labernaculi cuslodi ac cu-

magno Samuel

sacerdoti potuit esse sub-

tes enfants d Heli taient des enfants de BeLes entants dHli sont appels des enfants de Belial, c'est--dire, selon saint Jrme, des hommes sans joug, sans loi et sans conscience. Et il est dit d'eux, qu'ils ne connaissaient ni Dieu,

Or

sidio.

ni

les
il

obligations des prtres envers le peuple.


tait prescrit

Ante faciem Heli. Quid sonet littera, difficile non est, nempe assistere semper Samuelem Heli, et ab ejus in omnibus nulu pendere
;

dans l'Ecriture quelle dedans la distribution de l'hoslic qui lail offerte, et il est marqu en quelques endroils, que l'paule et la poitrine
vait tre la part des prtres

Car

sicut servus dicitur esse

coram domino, aut


Prterea erat

ante domini faciem,

ita

ut domini oculis nun-

qurn oculos

dimoveat suos.

ante sacerdotis oculos, ne quid faceret, quod


Intrt

leur taient particulirement rserves. Mais ceux-ci au contraire en prenaient par Ibrce indiffremment tout ce qu'il leur plaisait. 11 avait t aussi ordonn que l'on offrt Dieu d'abord la graisse de l'hostie; et ils vou-

magislrum, aut quod severa sacerdotis

Quod ut in omni actale maxime cm rudis est aHas, et non aliter qum mollis ccra in varias imagines formari potest. Ad morum autem
lingua non corrigerel.

flecessarium est, sic etiam

que l'on en prit pour eux de la chair avant toutes choses, se prfrant Dieu mme dans ce partage, selon qu'il est inarqu dans la suite. Ainsi ils renversaient une ordonnance divine, et ils voulaient substituer en sa place une coutume nouvelle et inoue que leur caprice avait invente. Ils irritaient et
laient au contraire


129
supra nobis cap.
illi,

C0MMENTAR1UM
1,

CAPUT
ut
illos in

H.

130

dictum

est.

Sunt autem
I

sacriucando religios servarent, ut

qui aut legis

nunqum subierunt jugum,

docent quse
Vers. 13.

mox

dicuntur.

aul

cm

aliquando recepissent, excusserunl

Sed quicumque immolasset victi-

collo.

Qui qu suis obsequanlur commodis, aut


,

mam, veniebat puer sacerdotis dum coquerentur carnes, et habebat fuscinulam tridentem in

voluptatibus
ratio
,

nihil

habentpensi, quid recta


vel divina praescribat.

quid lex

bumana

manu sua. Mulla peccabant hi duo sacerdotes


et sacerdotis

Quid autem

sit films Belial, id

quod statim adillius

magni

filii,

qui hoc loco sacerdotis

jungitur, optim dclart, quod est

ac-

vocantur pueri. Primm, quia

cm

ex victim
et

commodata descriplio. Qui nescit nempe Dominum, id est, qui de Deo non magis curt, ac si Deus non esset, aut cert formatus ex argill,
aut dolatus ligno, in quo nullus esset spiritus

tanlm sacerdoli deberentur peclusculum


, , ,

armus (ex victim inquam pacific de qu hic videtur esse sermo (Levit. cap. 7), ipsi ta-

men
sibi

aut respuebant bas partes, ut alias, quse

ac sensus. Scire autem,


in Scriptur sacra

cognoscere, et similia,
est,
si

magis erant ad palalum, acciperent; aut


ipsis alias

idem

qud opre com-

cum

etiam tollebant solid victim,

plere

quod

scias.

Quod
,

ex tu cognitione,

quse vel ad

Deum de
:

more, vel ad victimarum


id

quse practicaesse dbet, nullus sequaturcogni-

dominos pertinerent. Et
tur ad litleram

mult magis vide-

accommodatus eventus, existimaberis juxta prudentum hominum sensum, nullam habuisse rerum cognitionem, quia illa mortua est, aut otiosa. Qu de re sp
tioni

consequens

et

nam dm

carnes de more co-

querentur, sacerdotis pueri, Ophni videlicet,


et Phinees, aut cert

eorum nomine pueri

in

eam curam

missi,

cum

tridente fuscinul ca-

nobis dictum est.


scire

Eodem modo dicuntur


licet

neritus

piebant ex lebete, vel oll, semicoctas carnes,

sacerdotum officium, quia


sacrificales nssent, long

quascumque ferreum

illud

trisulcum instru-

omnes

tamen erant,

mentum
tes
illi

extraheret; ut deinde, prout sacerdo-

vellent, atlemperat ad illorum

palatum

scandalisaient le peuple en violant les lois que Dieu leur avait donnes par Mose; au lieu que c'tait eux les faire observer aux autres avec une exactitude religieuse. (Sacy.) Une plainte (des incrdules) contre les prtres , c'est que, sous Hli affaiss par les ans, ses enfants commettaient les plus grands i exGs, des exactions, des impudicits : cette c licence et cette tyrannie produisirent enfin une rvolution; le peuple, las des prtres,
ils
t

vari condirent, contra tiqua; quse

non

aliter

quam qum

lex statuebat anassas, autelixas

immolalas carnes comedi jubebat. Neque hoc


faciebant

cum

uno, aul altero sacrificantium;

sed quasi hoc esset in re sacrificali legitimum,

nemo

ex loto Israele, qui sacrificaium ascendo-

ret in Silo,

hanc

sive vim, sive injuriam decli,

nare poterat. Sic, inquit


Israeli venientium in Silo.

faciebant

universo

demanda un
Ici la

roi.

>

chronologie

est aussi maltraite

que

l'histoire.

Porr,

ut paul an t dicebam, hsec intellipacific, cujus pars ali-

1 Entre le sacerdoce de Phins et le gouvernement d'Hli, il s'est coul plus de trois cents ans : il y a eu douze juges ou chefs de la nation qui n'taient pas prtres. Dbora, juge du peuple, tait une femme. Entre Phins et Hli, il y eut six pontifes auxquels l'histoire n'attribue aucune autorit civile ; ils n'ont donc pas pu contribuer la corruption des murs

genda sunt de victim

qua ad Deum, aliqua ad sacerdotem, aliqua ad


victimse
vit.

dominum

pertinebat, ut liquet ex Le-

cap. 3, ubi v. 9 prsescribitur quid


sibi

Deus ex
Offerenl,

victim pacific

servatum

velit.

inquit, de pacificorum Iwsli sacrificium

Domino
et pin-

par un mauvais gouvernement. 2 Les plaintes mmes formes contre la conduite des enfants d'Hli dmontrent que la corruption n'tait pas gnrale; que lui-mme n'avait donn lieu aucun reproche; jusqu' l'ge de quatre-vingt dix ans, ce vieillard avait toujours honor sa dignit de grand-prtre par

adipem, et caudam totam cum renibus,

guedinem qu operil venlrem


vitalia, et

alque universa

utrumque renunculum cum adipe, qu

est juxta ilia, reticulumque jecoris


lis, et

cum renuncuver

adolebit ea sacerdos super altare in pabuet oblationis Dei.

une vie irrprochable. Son seul dfaut fut d'avoir eu trop d'indolence et de mollesse pour chtier et corriger ses enfants. 5 Ce ne fut point sous Hli que le peuple

lum ignis

Ad sacerdotem
erit

pertinebat peclusculum et armus dexter. Levil. 7, v.

31
:

Peclusculum autem

Aaron, et

demanda un

mais sous Samuel. Or Samuel n'tait pas grand-prtre, quoique de la tribu de Lvi et de la famille de Caath. Le peuple ne se plaignit point de son gouvernement, mais de la conduite de ses enfants lorsqu'il fut avanc en ge. O sont donc les preuves du mauvais gouvernement des prtres? (Duclot.)
roi,

filiorum ejus

armus quoque dexter de pacifico-

rum

hostiis

cedet in primitias sacerdotis. Quid-

quid prseterea est reliquum, id totum victima-

rum
v. 16.

domino relinquitur

ut habes

statim

Ex

victim pro peccato adipem,

et reliqua,

m
etiam caudam;
e caudam
et

i5i

LIWIUM
3

KEGUM
nes victim crudas exlorquebant
credibile est,
:

152

quae ex hosti pacific, Deus sibi vindicat; et


prae 1er haec Offerent ex
vitalia,
ilia

neque

in-

Levit. 7,
,

v.

qu erant iinpudenli, et

vit;e

adipem

qui operit

lurpiludine,

cum

carnibus etiam

abstulisse
tot

duos renunculos et pinguedinem qu juxta


reticulumque jecoris

adipem

et illa

omnia quae Deus

hosti

est,

cum

renunculis.

Et
est

sibi reservrat.
cilicis,

Quod ego tam de


illis
:

victimis pa-

adolebit ea sacerdos super altare ;

incensum

qum de

quae

pro peccatis immo-

Domini pro
pertinet,

delicto.

Reliquum ad sacerdotes
sibi

lanlur, intelligo
in

in

utrque enim, quod est


et adoletur

neque ex e quidquam
oblulit.

sumil, qui

victim pingue, comburilur,

victimam

Sialim

v.

6,

liolocaustum

Deo.
Vers. 16.
Dicebatqije ill immolans (1)
:

totum
tur,

est Dei, quia

tolum

in

altari

comhuri-

unde nomen

accepit.

Quare em de ho,

ince.ndatur primum juxta

horem hodie adeps,

locausto nibil posset sumcre sacerdos


illud
et

neque

et tolle tibi quantumcumque desiderat anima


tua. Modeslissim immolantes sacerdouiin au-

coqueretur in

oll,

sed totum assaretur


tridenli
oll.

consumeretur

igni,

non eral locus


erat

daciam,

et
:

nimis intemperantem

ingluviem

fuscinulae,

qu carnes extrahebanlur ex

cohibebant

neque enim negabant aliquid ex


ut diximus), quidquid erat

De victim pro peccato, non


benderetur sacerdos,
vellet,
si

qud reprcreliqua

eo quod ad se de tot pertinebat victim (quod

inde sumeret quidquid

de pacilicis erat

cm demptis

adipe et caud,

reliquum, praeter adipem,

quem
,

Deo, et

hume-

cdrent in

sacerdotum epulas. Quare quae

rum

atque pectusculum

quae

sacerdoti lex

hactens dicta, de pacic victim intelligenda sunt. De his quae sequuntur, fortass
ratio est (1).
alia

sacrificalis designabat.

Tantm enim
illi

orant, ut

lgitim Deo, quidquid


t victim tribuatur,

debetur ex immola:

incenso pris adipe

Vers.

15.

de

Antequam adolerent adipem,


ut coquam sacerdoti.
id

reliquo

enim non laborant,

libenter aiunt se

veniebat puer sacerdotis , et dicebat immolant!


:

laturos, si sanctifical, sibique lege desti-

da

hihi carnem

nat carne, jejuni redeant. Sed nihil profecit


haec

Primni ex sacrinciis offerebatur Deo


sibi ipse

quod

tam modesta atque humilis

supplicatio

vindicabat victimis: adeps videlicet,


in sacrilicio pacilico
insti-

et illud et

de quo paul ante

apud eos qui non solm pudorem apud hornines, sed etiam apud Deuru omne abjecerant
Religionis oflicium.

pro peccato dicebamus. Quod etiam

luluin apud urbanos et bellos in conviviis observari cernimus. Priinuin

enim aut ferculum,


or-

ctim, in qu

Cur autem immolantes tam doleant ex vitanqum in imagine, persona et

aut poculum

illi

porrigilur, qui aliquo in


;

dine superior est


instituti
ligiosi et

quod omen

esse posset ben


isti

(1) Celui qui immolait lui disait : Que l'on fasse brler la graisse de l'hostie selon la coutume.
Il

atque auspicati convivii. At

irresibi

parait par
Il

que

le

simple peuple tait plus

inurbani sacerdotes sumebant


in

primum
culum
;

eo symposio, im et alienuni feradoleretur adeps, car-

nam antequam

(1) In lebetem, vel in caldariam, aut in ollam, sive in cacabum. Quatuor etiam voces exhibentur in textu originali ; haec autem vasa distinguebantur facile inter se vel figura, vel usu, vel materi; sed discriinen illud accurat deliniri vix ac ne vix quidem posset. Ex bis

autem

intelligimus, moris fuisse apud Ilebraeos ut carnes hostiae pacificorum ex aqu coque-

que ces mauvais prconservait toujours beaucoup de respect pour leur dignit, et il tmoignait leur vouloir tre soumis en tout, pourvu qu'ils ne fissent pas ce qui tait expressment dfendu par la loi de Dieu. Et c'tait cela mme que ces ministres intresss exigeaient d'eux. Ils s'taient fait une rgle contraire la loi de Dieu. Ils voulaient qu'elle ft suivie, et ils menaaient de violence ceux qui ne s'y rendraient pas. Les enfants d'IIli n'exeraient pas par
tres.

religieux envers Dieu

eux-mmes
donnaient

rentur; quod non obtinebat apud Graccos aulloreis secuiis, uti Alhcnseus aniinadvertit merus immolons boues, nec jutctila parut, neque etixat carnes aut cerebrum, sed intestina ventresque assat ; adeb prisci moris tenux fuit, lu SerLit tore alivius ad illud Virgibi iEneidos 1 na locanl alii, scribit alina non ad usum elixandi carnes, sed pedes lavamli, d stinata addit ver Heroicis enim temporibus fuisse carne non vescebantur elix. Conlrarium innuere videtur llesiodus, velans ne carnes sumantur nondm sanctilicatae ex aheno. (Calmet.)
: : : :

si injuste; ils en soin ceux qui taient eux. Mais l'Ecriture ne distingue point ce que nous faisons par nous mmes, d'avec ce que nous laissons faire ceux qui nous sont soumis, et dont nous sommes responsables. Ainsi, ce serait en vain que les premiers ministres de l'Eglise auraient l'intention pure et droite dans l'administration de leur charge, si la conduite de ceux qui agissent sous leurs ordres tait violente ou intresse, puisque non seulement ceux qui commettent l'injustice , mais ceux mme qui y consentent en sont coupables, selon saint Paul. (Sacy.)

cette domination

le

135

COMMENTARIUM. CAPUT
in

II

154

studium immolantis exprimitur, adepset rens

exprimitur natura, quia ut primogenitus pri-

non immolentur priusqum reliqna

usum

mm

in

nascendo nactus

est
,

locum,

sic

eliam

hominum
raiio,

vcniaut,

illa

potest moralis assignari

in animali

primm

vivit cor

et in moralibus et nalulibi
si

quain in Epist. 128 ad Fabiolam tom. 5,


;

cordis iuienlio, ex qu

moralem vim
7

adducit Hieronyinus

qui in adipe, qui vital

ram

actiones sibi

sumpserunt humanae.
Gnes. 4
,

cooperit, et renibus, qui D(;o ex victim pri-

Vulgats de Can,

v.

Nonne

mm omnium
mysticum
tur
:

adolenlur

aliquid

agnoscit

ben egeris, accipies; sin autem mal, slalim in


foribus

de cordibus enim cogitaliones ex-

peccatum luum aderit? Septuaginla

le-

eunl, in renibus concupiscentia est. Ilc igi-

gunt

Nonne

si rect

offeras,

mal autem

divi-

primm omnium iminolanda sunt Deo,

in

das, pccsti? Ubi peccali arguitur Can,

quod
cor
se-

quibus toius sacrilicatur homo, et fons totus


libatur,

non ben se ac sua


negavit

in

sacrificando divisent

menta
ut

alia

unde reliqua profluunt, ex quo libaatque opra vim accipiunt moraita afficilur

quia nimirm typicum

adipem,
,

id

est,

Deo

et sibi retinuit

et quae extra

lem, qu placatur Deus, et


illi

in alia,

ipsum crant, quae Deus sine corde non admittit,

odorem

suavitatis inhalent.

Quare jure
ut prisi

ad allare

detulit.

Quid autem
lib.

sit

mal diet

plus

qum optimo

dolent, qui oranl,


;

videre, explicuit

Ambrosius
:

2 de Gain,

mm

adoleatur adeps et praecordia


,

ne

haec

Abel cap. 6 et 7
t

Non

quantitas oblationis,

reliqua, utpoie pris Deo oblata non fuerint minus ordinata, displiceant. Huec ver ign

sed animus reddenlis et qualitas consideratur, et afl'ectus. Rect igitur

< i <
< <

Gain

obtulit,

cremantur, et

nonnisi in altari, cujus ignis

quia oblatio insigne devotionis, et indicium

est sacer, quia clestis ignis, qualis est Spiri-

gratiarum est

sed non rect divisit, quia

tus sanctus, aut qui est charitate,

omnem

in

ante omnia Deo debuit dferre primitias, ut


grati ineboaret auctoris.

renibus

atque

pracordiis

humorem

dbet
eli-

Rupertus
:

lib.

exurere, et quae inde ebulliunt cupiditates


dere.

Commentariorum cm Deo offerret


rat,

in

Genesim cap. 2
seipsum

Can

sua,

sibi retinue-

Qui respondens aiebat

ei

Nequaquam
vi.

nunc

repositum habens incupidilate terren.

enim dabis, alioqlin tollam


intolerabilis

Hinc apparet

Hujusniodi porlioneni Deus non accipit: sed


praebe, inquit,
fili,

sacerdotum insolentia et stupor,


a perte

cor

tuummihi;

at

Gain

qui

non jam simulat, sed


et

vim prop

<

cor suuin retinuit


tulit

sibi, et

fructus terrae ob-

afferunt hostilem et
stulant,

primm

indebita sibi po-

Deo. Abel autem primo cor suum, dei

quae

omnih
est,

vtant,

Deo debentur, aut praestari aut cert tempore non suo, id

inde rem suam,

etc. fcx

quo sequitur peret

quain apte ad nostram cogitationem, quod pro-

posteriori.

Quod perinde
quantum

faciunt,

ac

si

xim succedil
minera
ejus,

Respexit Dominvs ad Abel

ad

negarent ante omnia Deo offerendum esse cor,

quia in primogenito et adipe se-

unde
sint,

efficerent,

in se est, ut negalo

ipsum obtulerat. Aique ide quae deinde ex


tali

corde, quo accipiunt


reliqua ingratum

dona, ut grata Deo


aliquid
et

oblatione nata sunt, quia oflrentis

secum

molestum

portabant animum, non


accepta.

potuerunt esse non

aspirent.

Quod si profanus aliquis auderet, nemo sanus et pius ferendum pularet, quant minus cm sacerdos faciat, cujus est populo conciliare Deum, et quae Dei sunt, accurat
prasstare?

Non autem

respexit ad Can, quia

Deo non
quo

fuerat oblalus, atque ide neque re-

spexit ad mimera, quae


pris,

non erant

typico, de

adipe condil, quia long

mune-

Obtulit Gain
,

oblalionem Deo, indivisit,

ribusaberal animus.
Vers. 17.

gratam tamen

quia mal

quia sibi se

Erat

ef.go

peccatum puerorum
.

reservavil tolum, et quae extra se eranl, obtulit

grande

mmis cokam domino

qv1l retrahe
(1).

Deo. Conira ver Abel, quia seipsum ob-

bant hom'nes a sacrificio domini


(1) Regia Icyuiii: Quia sacri/icio Domini. ilebrseus

cbj

tulcrat pris, gratuni

Deo ex

suis obliiHt scri-

licium. Facit ver

maxime ad hune locum


et de

ex-

plieandum, quod Abel de primogenitis dicilur


obtulisse
crificsse.

victimas,

eorum adipibus
primogenila

sa

Ex quo
gregibus,
in

intelligi potest,

jam inde

prima mundi constitutione

sibi

Deum
cordia

et ex animalibus

adipem
prae-

elegisse,
:

quibus cor intclligilur, et

in primogenitis

enim oplim cordis

detrahebant liomities habet Niatsu, id Cbt, ut Chalda '. et Sepluaginta, spernebant, despeclui habebant, abominabintur sacriiicium Domini, videntes illam irrdigiosam avariiiam et gulam sacerdotum. (Corn, Lap.) Godices mss., ediliones Latinae, et nova editio S. Hieronymi ferunt Detrahebant sacrificio Domini. Eadcm est Hebri sententia Conlemnebant viri sacrificium. Dicterii populi causam lilij Heli praebebant. Landinus, quiim: : :

135
alias

I-N

LIBRIM

REGUM
ANTE FACIEM
lineo
(1),

136

ob causas filiorum Lcvi peceatum essct

DOMIM,

I'UER

ACCINCTUS

EPKOD

grave
sibi,

lum quia ex sacrificiis illa sumebant qu non tribuebat tenipli sacrorumque


, ;

Quo modo Samuel adhuc


et

tantulus

minislrare potuerit in lemplo,

Leviticam

religio

deinde

alia

ante legitimum lempus, id


et praccordia offerrentur

operam navare

sacerdoti, diximus supra,

cm
De

est,

antequm adeps
et injuriant

explicaremus eadem prop verba y.

11.

Deo,
tiam

et alia pleraquc, quee

banc intemperan-

Ephod

aliquid hoc loco necessario

dicendum.

sequebanlur, aut inerant;

Et primm, quaerendum, an Levilis aliquod

merainit tamen scandali, quo aut piclalem re-

certum esset indumenti genus


laic

quod

illos

tardabant hominum, aut studia sacrificanlium

atque vulgari turb secerneret. Mihi cerest, Levitis

morabanlur. Quod

cm

in

aliis

non lev

sit

tum

nullam lege designalam ve;

peceatum, insacerdolibus non poterat esse non


gravissimum, quorum
id est

slimentorum aut formam aut materiam

cm
qui-

munus, ut

pietalis
si

tamen

si

qua foret Levitarum

specialis vestis,

ac religionis studia proinoveant, et bomines,

non videretur omittenda

his in locis, in

in olficio pietalis iniplendo l'rigere contingat

bus de Levitarum consecratione

salis videtur

illorum acuant

desidiam,

et

prorss inflam-

ment. Homines ver ide lemplo absterrebantur et


fieri

actum esse minutim, Numer. cap. 8, v. 6. Neque sacerdotes ipsi extra templum, sacrificaleque ministerium, ullam privatam habuerunt
vestem
,

sacris, quia videbant nihil in sacris

lgitim,

nequeeoingeniocssc

s:;cerdoles,

et vulgari

ut

eorum commodis consultum

esse velenl
iilis

plura in nostris
cap. 14, v. vestes ill

cm

oplarepolis debuerint, ut mal

esset,

quorum mores et vitam non probabant. Alia deinde borum sacerdotum ostenduntur Dagilia,
quae Religioni

diversam. Qu de re nos Commentants super Ezecbiel 17, et cap. 42, v. 14. Erant autem lineae, neque quidquam laneum in
fas erat,

sancluarium inferri

Levit. 16, v. 8;
v.

iucommodrunt plurimm; de
Vide in nostris
5, gravein
,

Exod. 28,
19
:

v. 40, et claris

Ezech, cap.. 44,

quibus nos suo loco pluribus.

Cumque

ingredientur portas atrii interioris,

Commentariis super Oseam cap.

vestibus

lincis

induantur

nec

ascendet

super
in por-

Domini reprebensionem contra sacerdotes quia scandalo fuerunt aliis, quomins ad lem-

eos
tis

quidquam laneum, quando minislrant


atrii interioris,
et

intrinsecks.

Has porr

plum

viclimas, ut ante, dferrent. Audi te hoc,

vestes extra sancluarium auferre

non

licebat,

sacerdotes, etc.,

quia vobis judicium est


estis specutationi,
;

quo-

etiamsi aliquid

lieri

oporleret,

quod

aliquid

niam laqueus
profundum.

facti

et rele ex-

esset, aut appareret

sacrum, Levit.
,

6, v.

10:

pansion super Thabor

et viclimas declinslis in

Vestietur tunic sacerdos


totletque cineres, quos

et

feminalibus lineis,
et poaliis,

vorax ignis exussil,

Vers.

18.

Samuel

autem ministrabat

nens juxta attare expoliabitur, indulusque


ejferet eos

pressioni Vaticanae praesidebat, Morellum inipressorem Anluerpiensem perlitleras datas die

extra castra.

Idem Ezech. cap. 40,


,

v. 14.

Quare sacerdos egressus sanctuario


Iib.

postrem Juliianno 11)04, admonuil, hoemendum, retraliebanl pro detrahebant, irrepsisse tum in aliam dprimo in edilionem Sixli mentis VIII, atque ita demm in omnes alias posteriores Lalinas Bibliorum ediliones deri(Calmet.) vatum.
,

nullo signo distinguebatur laic seu populari


turb. Ita Josephus
sic

6 de Bello cap. 6, ubi

de sacerdotis ornatu loquilur, ut

dm

sa-

non operalur, dicat nullo modo plebeio secerni. Loquilur autem desacerdotibuscaecis,
cris

Ainsi le pch de ces enfants a"llli tait trsgrand, parce qu'ils dtournaient tes hommes du sacrifice du Seigneur. Le pch des prtres est beaucoup plus grand que celui des autres, parce qu'il est capable d'branler les fondements mmes sur lesquels la Religion est tablie. Car les hommesse portent aisment dans l'oubli de la loi et dans le mpris des choses saintes, lorsqu'ils voient que ceux qui en sont

qui propler illud nalurae vilium, non jam amplis obeunt sacrificale ministerium
:

Qui ex

origine sacerdotum genus ducentes ccilatis cau-

sa tnunere

non (ungebantur ,

cum incolumibus

intra limitent aderant,

partemque generis conseplebeiis,

quebantur,

vestibus

tanlm utebantur

indignement, et, qu'ils apprennent aux autres les regarder indiffremment par le peu d'estime qu'ils en font euxmmes. C'est ainsi que les peuples sont tents de se dfier de leur crance, et qu'il leur vient quelquefois dans l'esprit que leur religion n'est peut-tre qu'une invention humaine, envoyant que ceux qui en ont la principale autorit coles ministres les traitent

<

c
i

lorent leur injustice et leur intrt de l'appa(Sacy.) rence du culte de Dieu.

(1) Tropol. B. PetrusDamian. 1.2, Ep. 10: Linuin, ait, laborios pervenit ad candorem, et clcrici modo litterarum sludiis insudando, mode quibusdam gradibus ascendendo, difficil prouioventur ad sacri ordinis dignitates. Et S. Greg. hic: Ben, inqutt, Samuelis vestis linea fuisse perhibetur, ut novi sacerdotis gloria apert oslenderet, qud novae puclicitioe moribus splenderet.
>

(Corn. Lap.)

137

COMMENT ARIUM. CAPUT


solus, qui

II.

138

quoniam sacerdotali
amiciebatur.

sacra

celebrabat

indumento potuit aliquo

modo

sacro

vestiri.

Neque quisquam posset


ill

considerat

Samuesed et

Erant igitur vestes

sacr, quae non ef-

lis

tate, suspicari, illum esse ministerio Lclicet esset

ferebantur sanctuario, ncque sdhibebanlur,


nisi

vitam,

ex gnre Levitico

ad altaris sacrorumque ministerium, sicut


illae

veslimenti gnre, aut quid amaret puer, aut

vestes

quas in ecclesue sacrario adsacros

ad quod
:,

vellet vit

genus

institui.

Sicut in His-

usus servant seditui;

qu non

erant tam sare-

et aliisetiam,
lilios

ut opinor, provinciis,

cerdotum comparai sumptibus, qum

maires

suos adliuc infantes monachali ha-

rum sacrarum
8

curaloribus ad sacerdotales usus


lib.
:

bitu induere soient, ut primis annis Religio-

concinnata. San, ut auclor est Josephus

nem ament,
aetas,

et

quoad ferre posset

infantilis

Antiq. cap.

2,

non long anle mdium

religiosis

moribus assuescant.

Adde,

Salomon

stolas sacerdotales bysso fieri curavit,


;

quod Anna

lilium illum sciebat sibi

datum

cum

decies mille zonis purpureis

item alias sto-

Domino, atque ide


crrat. Id ver
ill

speciali voto

Deo conseesse filium

las byssinas Levitis liymnurwtn cantoribus

numro

Anna

significare voluit tunic


,

ducenta millia.
sis

Qu

ralione cni tempore Moy-

linc,

qu non tam Levitam


ostenderet;
,

nullum

Levit habuerint certum indet

qum futurum
sacerdos Heli

quod non ignorabat


1

ment! genus; secs autem tempore Davidis

atque ide ferebat non invitus.


lib.

Salomonis, et quando labernaciiluni in Clianaanitide regione consedit, docet Abulensis in

Hisloria Scliolaslica in

Reg. cap. 4,
dicit,

ephod

illud

lineum propheticumesse

non

hunclocum,

sacerdotale.
esse eplwd,

Sed neque tune Samuel prophetici


prbuerat documenlum, neque
erat

Observandum prterea duplex

spirits ullum
vestis linea

quod aliquando Hieronymus superhumerule vertit. Septuaginta converterunt sTOjxi'a. Alterum


pretiosum, varium, multicolor, quod unieon-

prophetarum

insigne;

sed

saccus cilicinus, autpalliumsaccinum, ut docuit Zacharias cap. 13, v. 4, ubi nos e de re

cessum

est sacerdoti
;

maximo, quod

lat

Exod.

pluribus.

Quale liabuit Isaias, cap.


Theodorelus q.
,

20,

et

cap. 28, describitur

alterum est lineuni, quod


sacrificii

Elias 4 Reg. cap. 1,

8,

putatid
illo

assumebant sacerdotes, cm suum


causa atrium ingrediebantur; et in

Samueli concessum ab Heli

quia in

ali-

eodem mi-

quid videbat eximium eflorescere. Sed

ille

de

nisterio, ac loeo eplwd item lineo ulebantur


Levilae.

eo videtur agere ephod, quod uni sacerdoti

De sacerdotibus

est illud 1 Reg. cap.

concessum

est.

22, ubi ad imperium


occisi
vestiti

Sa!is

Doeg Idumseo
videtur

Illud inihi videtur

minus absre, concessum


;

dieuntur ocloginta quinque sacerdotes

esse sacerdote

summo Samueli

ut in taber,

epbod. Hase porro vestis non


,

naculo coram Deo, seu anle faciem Domini


id est, in interiori atrio ministraret, queqiiivi

fuisse sacra

quando

ill

usi

videntur qui ne-

non

que sacri erant, neque sacerdolali gnre. San e indutus erat Samuel, anlequm ad

populari turb

quaiis

tune censeri

polerat Samuel, admittebatur.

eam

aetatem pervenisset, ut consecrari Levita

Vers. 19.

Et tu.nicam
parvam,
si

parvam faciebat

ei

posset.

De consecratione
6, et v.

Levit;e liabes

Numer.
ne an te

mater sua, quam affeuebat statutis imebus(l).

cap. 8, v.

24,

ubi dicilur

Quam
lino

pris appellrat

ephod

nunc tunicam
illa

annum vigesimum quarlum


in

sacrificandi grati

illam appellat
,

modo

tunica erat
,

tabernaculum ingrediantur. Et David


esset sacerdotali gnre
,

cm

et

non potis laneo textu consuta


textili

non

epbod tamen

at maiernis manibus opre

aut

sutili

lineum

quali,

opinur, utebantur Levitae ac


C, v.

confecta. Abulensis in hune lociim

ephod essu

sacerdotes, induit; de quo 2 Reg, cap.

14

David saltabat

lotis viribus

anle Dominum.
lineo.
,

Porrb David erat accinctus ephod

Cur

in e latul

Samuel habuerit ephod


consecrari
potuerit,
:

(1) Rabbinorum quidam puerilem hanc animadversionem formant in textu censenlenim imuelis parvum hoc pallium apud se retinuisse, uipote quod pretiosssimum fuisse
:

cm tamen neque
neque per
videtur aetatem
ratio

consecratus fuerit Levita


ea

assignari

posse

Quia sicut

putant, nec eo tulisse nisi diebus f'eslis , cm filio pretios e veste utendum esset, statimque secum tulisse. Contraria omnia opinatur Drusius, ratussingulas novas vestes sinscilioei

David ante arcam oper.im sumpsit aliquo

sacram

atque ide vestem aliquo

modo modo saSamuel,

gulis

solemnibus
ha:c?

Quorsm
cessitate

cram, cerle religiosam indutus

festis maire allatas fuisse. nonne satis rat vesles pro nemalrem sulicere? an non hanc signilittei a

est, sic

ficationem prona texls

admittit ?

quia in tabernaculo erat sacerdolis minister,


:

(Calme t.)
5

s.

ix.

,,

139
pntat; egoe raagis inctino,
quidvis esse poiis
ni

IN

LIBRUM
quia

I.

KEGUM
ipsis

UO
singulis annis

pulcm aliud

prorss abdicrunt. Jd ver faclum est

qum ephod. Primm,

non cm

novus

maire

al'ere-

Hcbraic non est ephod, sicul proxim, sed


mehil.

batur amictus, sed

cm primDJ triennali xlale


ad templum.

Quod

slatiin

adjunxil tanqum aliquid


varii vari converlunt.

Samuel deuctus
Reddat
tibi

est

diversuni. Mehil

autem

Dominus sejien de jiumere hac


(1).

Vulgalus

modo

vesleni,

modo
qux

tunicam, aul
sollicita esse

pro foenore, quod co.mmodasti domino


serval Chrysostomus homil. 3 de lide
dici

ob-

pullium transfert.

Neque minus

debuit mater de veslibus,

infantile cor-

hoc loco

Dcum non tam

dare,

Annx, qum r;:d-

pus calefacerent, quaeque non videbantur sacerdotisimpendio comparandx,


sive

dere, quasi fnori

Samuclem

accepisset, qui

qum

destol,
ta-

sicut pecunia crediiori usuras, sic ille parenti-

epbod lineo, quod nullo suo sumplu

bus aliquod in eodem gnre incremenium


pareret.
<

bernaculo accipiebanlLevilx.Et

cm

in taber-

Initio,
:

inquit, cap. 1,
tibi
,

v.

17, non

naculo tanlrn sacroque ministerio ephod ge6lare sacerdotibus


,

dixerat

Reddal

sed

Det

tibi

Deus

ve-

ac Levitis licerct, non tain

ni posleaqum

illa
,

Deum

feccrat debito-

usu detererelur ac consumeretur ephod,


vestes alix

qum

rem

ait

Reddat

communes, qux gestantur ubique, et ad omnes alias functiones adhibentur. Quare


de
illis

prxbens. Eienini

si

ddit,

bonam de cm

futuro
niliil

spem

deberet,

<

mull
pit.

inagis redditurus est,

postqum acce,

matresingulis anuis

provisum opor-

Ilicporr observandum

uxoris voto

tuit.

et pietatis studio

consecratum esse Deo Samue-

Vers. 20. uxori ejus

Et benedixit Heu Elcana et

(I).

Cm

inulta signifcel benedico,

interdmtamen neque iufrequenter idem valet,


qnd&epr<?can.IIabebataulem sacerdosprxscriplam Deo,el quasi legitimam benedicendi formam. Sic autem Deus ad Aaron et filios
ejus
tis

lem;ettamen dictum ab Elcan parente accommodatum esse atque oblatum Deo; et ide proillo fnore susceptum ex Anna conjuge, fuisse felicem et numerosam sobolem. Quia
licet

Scriptur sacra non exprimat clar, satis


illiusvoti

tamen indicat
fui; -.se.

Elcanam exortem non


conlradicere vir pofacere irritum et

Num. 6

Benedicelis
tibi

fitiis

Isral, et diceet custodiatte; et

Et quidem

cm

eis:

Benedkat

Dominus,

tuerit uxoris voto,

et illud

ostendat Dominusfaciem
lur tui
et del
:

suam

tibi,

misereate,

vanum

ut habes

Numer.

50, v.

cin EI,

convertat
tibi.

Dominus vultum suum ad

cana ratuni esse voluit Anna; promissum

ipse

pacem
Reddat

Et banc sine dubio benediimperlitus

quoque cum
dus
est.
.

ill

nuncupsse votum exislimanconcepit


et peperit trs

ctionem
Heli
:

duobus conjugibus
tibi

esf

Dominus

etc.
,

Vers. 21

Et
,

Hxc

opinor tune esse dicta


in Silo,

cm puer

pri-

filios, et duas filias. Sicut terra,

qux

feli-

mm
tus.

adductus est

et

templo conse-

cralus, etsacerdotiscurx atque tutelx credi-

cem habet dit qum


,

et

uberem glebam
sic

mull plus red-

accepit

Hxc ver
quod

per recapitulalionem dicta sunt,


,

venlu centuplo,

im nonnunqum cum proeliam Deus quod accepit


,

sive

irh ferm est

prxterilum perfc-

quasi debilor essethomini


in accipiendo credilor
,

et

non potis etiam


,

ctum

pro plusqum perfecto ponitur,

quod
re nos
:

pro uno Samuele

qui-

accidit in Scriptur non rar.

Qu de

naui parentibus reddidit prolem. Observt au-

pluribus in cap. 3 Daniclis ad illud v. 49


glus

An-

tem Chrysostomus loco, dequo proxim, Sa-

autem Domini descendit


,

in Azaria.
aliis

Quod

muclcm ex prxdiclione

reliquos

autem ex
est

ide accidit sxpis

qum

in

plerisque

benedidione originem duxisse. Ea


benediclionis vis alquc potestas, ut

enim

linguis, quia apud Hebrxos una tantm vox est ulrique tempori communis. Quare sensus
est
:

fcundam
et

reddat vulvain
xdificet
,

ante

condusam

domum

Cencdixerat Heli jam ante Elcanae.


,

Quam
,

quam

sterililas

assurgere non sinc-

cogitationem confirmt
dilur,

quod statim

ratio ad-

cur optet
et

prcceturqne sacerdos

ut

(1)

Relegendus est postremus versiculus caut sensus horum verbonnn Anna summum Sacerdolcm all'aia
,

Deus Elcanam

uxorem ampliori postea ftu


cOhScrftrnnt

pitis jjrfecedentis

attingaiur.
:

nobililet;quiaqii('inli.ibueruntprimogeniliim,

tam

liberali

manu

Dco

et se

(l)Keferenda sunt haec supra post finerh caiitici Anna inter vrsiculum 11 et 12. Poit oblalionem Samuelis, Heli ulrique parenti benedixit, qui ad propria remerunt. (Catmet.)

Pro pueroisto oravi, et ddit milii Dodicebat minus petitionem mam ; ideireb et ego commo~ guibus fuerit davi eum Domino cunctis ilicbiis commodatus Domino. Hespondet hic Heli , ser,

monem suum
tibi

ad Elcanam convertens Reddal Dominus semen de muliere lic pro fnore , (Catmet.) quod commodsti Domino.
:

,, ,

!41
bat.

.;

1-4.

Et quia hos non


sed

solm conjugalis onbenedictio

]ere mulla mulli licunt (1). esse somnirunt,

Quidam hoc seelus

gressus,

etiam sacerdolalis

qud feminaj aul cogebantur,


quas

suscepit; ide hi

non solm duorum consacerdotis


,

aul permiitebantur expuEatoraSt aul piacu'ares oblationcs omillere,

jugum
<
<

sed
i

etiam
,

filii

vocari

partu
;

in

ta-

possunt.

Totus

inquit

mulieris fructus

bernaculum dferre consueverant


plelumpurgaiionis tempos lege

et

ante im-

sanctificatus

est.

Atque hic primogenilus


virtuti

constitutum

fructus

feminae

debebalur;

aller

cum

viris suis

conjugales inire congressus.


,

Ha

c t

ver mulieris ac sacerdotis erat


nis (1).

commu-

quidam ex Hebris
verior
ipsos

ut

tradit
lib.

Vers. 22.

Heu autem
ut cogno^catur

Traditionibus Hebr. super

Hieronymus in 1 Reg. Sed est


sacerdoles

erat senex valde

communiorque

sententia,
illud

et audivit omnia qvje faciebant filii sui. aperitur via,

filios

Heli ad nefarium
sacratis

sacrilegum-

Samuelis animus

que flagitium cum


cerl quse religionis

De feminis, aut
et

spiritu inslinclus esse

prophetico. Quae ver

causa ad tabernaeulum

hoc loco dicuntur


accesserat aetalis.

long post haec tempora

constiterant,

miscuisse

corpora

domum
illo

contigerunt, postqura Samueli plusculm jam

illam ac venerabile sacrarium

impuro

con-

Josephus
fuisse

lib.
;

5, cap.il,
fortass haec
ul-

taminasse commercio.

duodnum tune

tradit
:

Sed

est

adhuc obscurum, quaenam


,

fueiint

tune erat Hebraeorum iraditio

neque enim

religiosae illae feminae

quibus tara insignis ad

lum habuit ex Scriptur sacra fundamentum. Sed est salis verisimile, quia si aelale tune esset magis tencr, non videbatur illi id oneris

ostium tabernaculi injuria inferebatur. Quidam


illas

esse opinantur, quae religionis ergo jeju-

nantes et orantes excubias agebant, sicutolim


in Ecclesi cerla
giliis

imponendum
dormirel
,

sacerdote

ut in

tabernaculo

quaedam

festa fidelium pervi-

nocturnum obiret minislerium, dequosequenticapite. Tune autem


et aliquod ibi

celebrabantur.

Quarum

numro

fuisse
:

videtur

Anna
die

illa

de qu Lucas cap. 2

Non

Heli senex erat vald

el ide graviores curas,

discedebat de templo , jejuniis et obsecralionibus


terviens

quse ad templi

reique publicae administratiofiliis

ac nocte. Alii virgines

quasdam

nem
bus

perlinebant,
illa

suis permiserat; qui-

admilti flagitia quotidianis querimo-

essepulant, quas templo, vel perptu, vel ad certum aliquod lempus dedicrunt parentes
,

niis audiebat.

De quibus paul ante,

et stalim

ut

operam impenderent quasi ancillarem


,

aliqua.

templo
qvje
llOC SCe~

Etquomodo DORMIEEANT cum mulieribus,


OBSEUVABANT AD OSTIUM TABERNACULI. De

in lexend sacra veste et rbus aliis concinnandis atque abluendis, quae mulie-

bris est arlis et industriae

tum etiam
,

ut pri-

Magnificatus est puer Sa(1) Vers. 21. muel apud Douinum. Hebraeus Grandis evasit cum Domino, ope et auxilio Dei; vel laie pa:

mis annis assuescerent


in

pielati

quae sicubi

templo maxime

spectari

atque exerceri

solet.

et merito crescebat, grati Dei praeveniente et juvanle; vel denique magnum se


ri ter

Ex
in

bis fuit,

opinor, B. Virgo
in

praestitit et

commendabilem

servilio

quod Do-

ad aetatem nubilem

quae usque templo commorala est


,

mino praestabat. (Calmet,) Et magnificatus est puer Samuel apud DoMiNUM,hocest, crevit
axiale, sapienli et grati,

quo

parentibus praesentata fuerat.


:

De

bis
et

virginibus est illud 2 Machab. cap. 5


virgines
,

Sed

non tantm apud homines, sed et apud Deum, uli explicat v. 26. Unde Samuel fuit typus Christi, de quo ait Lucas c. 2, v. ult. Jsus
:

qu conclus erant, procunebant ad Oniam. De lus vide Ambrosium lib. 1 de Virgin.


Nissenum oratione de
collegit Franciscus

pro/iciebal sapienli, el late

et

grati apud

Christi Nativitate. Plura


2, disp. 7.
,

Deum

et

apud homines. Tropol.


est,

S.

Greg.

<

No-

Suarcz tomo

Sed

<
<

qud puer Samuel dicitur et magnificatus. Cur ergopuer, nisi quia humihs? Et cur magnificatus asseritur
nis!

landum, inquit,

et fuisse alias aetate

jam matur

et

viduas,

quae assiduae essentin templo, et spreiismundi


deiciis

quia ad perleclionis celsiludinem erat sublimatus? i Etad nova; legis pradicatores idipsum adaptans Puer, inquit, et magni< ficaus in conspectu Domini Samuel dicitur quia novus ordo praedicatorum el-i ad magnse < conversation is celsitudinem pervenit, huinilitatissnae virtutemnon perdidit. Maguihcari quippe non prode^set si puer esse desislp ret quia humilitate amiss placere oinnipo tenti Deo de conversationis altitudine non valeret. > (Corn, Lap.)

el

muliebri cultu,

Deo praesertim
,

et

<

religiosae

occupationi vacarent

iilud

probat,

(1) Hebraeiapud S. Ilieronynmin (m'Qnaest.) hoc peccalum exlen ant dicendo lilios Heli non concubuisse cum mulieribus, sed tantm suasisse eis copulam cum maritis tempore menstrui; item ante tempus purificationis 40 dierum partu expletum ; sed use sunt eorum ligmenia quibus verba S. Scripturae inver,

tunt.

(Corn, Lap.)

, ,

143

IN

L1BUUM

REGUM
molli, aut

144

qud Anna viduadic ac nocte non discedebat


tcmplo
;

bona fama, etc. Nimis erat Heli aut ingenio

et

quod Exod.

28,

v.

Fecit et

tabrum

wneumcum

basi su de speculis mulierum,


.

Cm

animo plus satis filiorum amanti. enim non jam esset domesticum sed pu,

quce excubabant

ad ostium tabernaculi Speculo,

blicum

malum

quod respublica atque Religio


et rei publicse

nim autem
illas

dedicatio satis indicat

mulicres

sacerdotum intemperanti capiebat, deberet


,

aut placerc hominuin oculis voluisse, aut

pater paterni noininis oblitus

fuisse alias

ob causas speciei ad elegantiam

atque saci ce

memor

cujus erat custos et vinsi

formandae studiosas. Spcula enim consecrant


i>eo
,

dex, severiscorrigere; et
tur, in
bibera.
illos

opus esse videre-

quia superiorem
,

mentem atque

consilia

ccnsorios et hostiles spiritus im-

damnant
suam,

nequc humanis oculis amplis ser,

Sed plan se palrem esse meminit, non


illos

vire volunt
et

quas

pluris faciunt modestiani


divinis.

jadicem, atque

Lcnevolo

ac leni blanillos
difilii

lacrymosam facicm probari


solutae
illis

dimento

lilios

suos appellat; nequc alio


,

Jain porr pro his, quee

grandiores, aut

compellaret nomine
vinae legi in

si sibi

forent, atque
lllud
,

conjugali

nexu

in

templo vivebant,

omnibus audientes.
,

qum

pro

quae primae ctiam tatis rudi-

mei, hlandius aliquid sonat

qum

Dei zelo

menta Domino consecrrunt, secessus quidam


erant in templo, aut templo sallem adjuncti,
ubi sccrel viverent populari lurb. lia san

inOammatum animum
in
lilios

decebat. Quid tune Heli


prolligati pudoris facere

usque ade
,

debuisset

docent quidam Patribus. Vide in-

Josephus

lib.

5 de Bello cap. 12, ubi quarum-

fra, vers. 29.

dam lurrium meminit, quas


lavit, quia

muliebres appelsacratce

Ut transgredi faciatis populum Domini. Nimis generaliler alque confuse exprobral sa cerdos filiis suis ingentia plurimaque flagitia

nimirm

in

illis

Domino

inulieres claudebantur.

Cum
cum

his igitur feminis

quae purgationis,

aut religionis ergo ad teni,

plum accedebant

aut

illis

quai illibatuin

enumeral explicatis, aut dolentis amplilicat, ne filiorum animos aut amar conilla

neque

adhuc pudorem conservabant, aut quaelegitimis viduatae conjugibus, quod reliquum erat
aetatis in

tristet,
illos in

aut graviter exulceret.

Tantm

dicit

causa esse, ut populus divina transgre-

templo liansigere decreverant


illi
;

dor-

dialur prsecepta; qu id rationefecerint, nihi


dicit
;

miebant sacerdotes

quas vel seducebant

sed non est cuilihet conjectatu


si

difficile.

pretio, vel cogebant pro su auctoritate, vel


callido, aut veteratorio consilio simplicitati
il-

Primm,

quod Hebraei pulant, accepta pepurgarent, tabernaculum adi-

cuni permilteliant feminis, qune, utsepuerperii sordibus

larum illudebant. Quidvis horum, aut omnia quae confuse taulm simul admillit littera
,

bant, utantctempuslegeprascriptum

operam

dicit dormiisse sacerdotes

cum

mulieribus

quce

rurss darent rei conjugali, facile

intelligiliir,

ad ostium observabant tabernaculi. Omnes autem


istae

quomodo divinarum legum observanti populum abducerent. Sed hoc supra minus putaba-

inulieres,

cm

illis

lex nullo

modo

per-

milteret, ut tabernaculum ingrederenlur, ab


ostio

mus

esse probabile.

potis observabant,

quod

inls

fieret,

expectabantque quid ab

ipsis

sacerdotes curain
,

Ego aliter puto abductum esse populum ab eo, quod pietas et Religio postulabat quod
;

tum
libet

esse vellent.

Cm nihil exlitter
inclino,

utramego in

facile colligere

posse videor ex his quae supra

partem definitum esse videamus

nobis

eara partem magis


nullo baruin

ut existimem

lesilli leges

commemorata sunt. Nam cm sacerdoomnes sacrihcalestam inverecund


,

feminarum ordine effusam sacer-

perverterent
volebant,

qui pi et religios

sacriiicare
,

dotum

abstinuisse libidinein (1).


;

cm
,

vidrent secs
sacriliciorum

iieri

qum

fa-

Vers. 24.

(1)

Nomte, film mei non enim est Vers. 23. Etdixit eis Quare facitis
: ,

ctum oportuit
ollicium,
illius

intermittebant

ne

dm

placarc

Dominum

sludent

animum

violal
,

sacrificali

lege magis
,

res iiujusmodi quas eco audio, res pessimas , ab om.ni populo'? Les saints Pres loin tir.-, rflexions trs-importantes sur la conduite d'Hli
l'gard

ofl'enderent.

Deinde

quia honestae femin

cm

vidrent aliarum pudorem sacerdotibus


tain procaciter

de ses enfants. Ce pontife qui


les

serai

lam apert tenian, et


assoupissement. enfants, il leur en
Il

atque im-

dsordres qu'ils commettaient dans les sacrifices, n'est touch que le leurs pchs grossiers el de leurs impurets
blail avoir nglig

condamne
f;iit

les actions

de ses

sacrilges qui n'taient


et

nanmoins que

la

suite
fai-

comme

le fruit

de

la

profanation qu'ils

saient si souvent de l'autel de Dieu. Mais enfin cette abomination dtestable le rveille de son

leur des prtres sont celles des simples laques par des paroles qui doivent faire trembler ceux qui sont danses saints emplois. (Sacy.)
il

rprimande, et

combien plus grandes que


fait

voir

les fautes

145

CUMMENTARIUM. CAPUT
illudi,

11.

446
,

puaenter
ti

neque purgand puerperii gra-

sonam. Omnia

inquit

peccata quantmvis

juxla legis proescriptum tahernaculuni obi-

contra hominem, aliquam Deofaciunt injuriam,


quia legem ab ipso lalam conculcanlct violant,

bant, neque ad ostium de

more excubias

age-

bant et
;

alia pra;terea

omitlebanl plurima,

qu

qu
duiit

ut gravia sint, mull tamen gravis offen-

ab

illis

exigebat sacrorum

tcmpliquc mun-

Deum

si illius

cultum et reverentiam

dilies.

propris oflendunt, qualia sunt


est incredibile, spectari in sacro loco

qu
,

Dci do-

Neque

mum

aliqu ralione contaminant

quae altar

obscnum

aliquid ctexecrabile, quale in tem-

delrahunt,
ficiorum

qu

Dei vocatur mensa,

qu

sacri-

plum etiam sanctissimum induxilaut contempta Religio. aut nimim sacrorum anlistilum profusa libido. Ut

ritus

ordinemque
se

conlurhant.

Ut

aulem facilem

prbet

legislator eis qui con-

enim Jasonis

et Menelai

lempo-

tra leges se latas

peccaverunl, non auiein qui

ribus, qui

cm summi
religioni ac
,

essent sacerdotes, suis

legislatori ipsi, aut ejus

rbus inluleruni injuplacalur facile


illis

potis commoditatibus ac voluptatibus servie-

riam, sic Deus non

ita

qui

bant,

qum

publics

saluli
,

atque atque

contra se, altari violalo, aut omisso, aut mal


peracto sacrificiorum oflicio peccaverunl,
illis

ide in templo

non templi speciem


ut habes
lib.
,

qum
et

munditiem,

sed prostibuli turpe yolutabrum


,

qui pietate null ratione violal, in bouli,

videre te crederes
cap. 4
,

2 Macbab.
quas neque
cura tange-

nes tamen, id esl

in

hominum salutem

sic

etiam

cm femin

commoda

exlilerunt injurii.
difficile fiunt,
licri
,

pudoris, neque bona3 famse


bat
,

ulla

Ea porr, qu
sacra; idioma
,

juxta Seriptur

cm

aliquid a sacerdotibus compendii

dicuntur

caplarcnt, adibant tabernaculum mull libenlis ac scepis,


illa

Gregorius Nazian. orationc 36

non posse. Sic qui poslqum


non

qum

pudicae,

neque admoclm

varios usus vocis impossibilis adduxit, qui

curaient, quidhominesvulgloquerentur,

semper indicant
possit fieri

aliquid

fieri

non posse, addit


ut nequa-

cm sacerdotum ac judicumopes, etauctoritas plmimm ex e turpiludine atque infamie


dterrrent.

etiam illud impossibile dici, quod licei Deo


,

ita

tamen

est dilheile

Vers. 25.

qum
Si peccaverit vir in
;

illud possit

humana

facultas obtinere.Et
dillicile,

virum

absolutin omni litteratur,quod est


appcllari solet impossibile.

PLACARI El POTEST DeUS

SI

AUTEM

IN

DOMINUJI

San rhetores ab eo

PECCAVERIT VIR, QUIS ORABIT PRO EO?(l) Multa


bic Ahulensis, et optim, ubi

Deum

legislato-

rcm

considrt, et quasi privatam aliquam per-

condamnent hommes, et

cette indulgence douce envers les cruelle envers Dieu, c patience

un homme pche contre un homme , on lui peut rendre Dieu favorable; mais si un homme pche contre le Seigneur mme , qui priera pour lui ? tous les pchs sont contreDieu, parce qu'ils combattent sa justice et sa saintet infinie. Mais il n'y en a point qui attaque plus directement sa souveraine Majest, que lorsque l'on viole les choses saintes, qu'on les expose aux insultes des hommes, et que ceux-l mmes en sont les profanateurs, qu'il en a rendus les dpositaires. Qui intercde, dit saint Grgoire, pour < celui qui devait lui-mme intercder pour les autres, et qui irrite Dieu par des actions indignes, lui qui par sa charge le doit apaiser? Aussi la grandeur de la chute des prtres parat assez par les suites funestes qu'elle a d'ordinaire, parce que Dieu abandonne la plupart d'entre eux l'aveuglement d'un cur endurci et impnitent , et qu'ils ne sont point touchs de tout ce qu'on leur peut dire pour les porter se convertir. Hinc profectb sacerdotum culpa magnitudo monstratur, quia plerique eorum Domino in impnitentis cordis caliginem projiciuntur, et nult hominis
(1) Si

dignedehaine.'s'criesaintBernard! J'avoue, dit ce saint, que cette douceur me met en colre, et que ce support des impies et des sacrilges m'est insupportable, i patientia omni digna impatienti ! Non possum, fateor, non
irasci huic patienti.

Ce ministre de Dieu devait en cette occasion oublier qu'il tait pre , pour se souvenir qu'il tait prtre. Il devait prendre les intrts de Dieu contre ceux de sa famille , et dclarer ses enfants que puisqu'ils se rendaient si indignes du rang o ils taient levs, ils trouveraient en lui l'avenir un perscuteur au lieu d'un pre. Nous ne pouvons considrer sans une grande frayeur, dit saint Grgoire, la manire dont Dieu traite ce grand-prtre. Hli tait irrprochable dans ses moeurs , son malheur a t d'avoir des enfants. 11 esl devenu coupable par leurs actions criminelles, non en les commettant, mais en les souffrant. C'est la diffrence qu'il y a entre ceux qui obissent dans l'Eglise, et ceux qui gouvernent. < Un particulier n'est < responsable que de lui-mme. Pourvu qu'il < vive bien, il se sauve. Mais ceux qui sont en charge doivent rpondre de leur me et de ( celles qui leur ont t confies et ils ne peui veut se sauver qu'en faisant ce qu'ils peut vent pour contribuer au salut des autres. Bonis subditis vivere ad salutem sufficit : prlatts (Sacy.) verb propria vita non sufficit.
,

adhortatione resipiscunt. On croirait aisment que ce Pontil'eaurait assez l'ait pour s'acquitter de son devoir en cette rencontre, et la douceur qu'on aime tant dans les minisires de Dieu passerait assez facilement pour une vertu dans ce grand-prtre. Cependant les saints Pr^

IN
vald cxistimalur diincile, quasi

L1BRUM
re

KEGUM
fias id

18

quoi)

mibi non omnin displicet. Sacerdotis et ponti-

prorss

impossibili reinoveiidam osse dicunt


sicffici

proprium

est,

ut preces pro

aliis

et

suasioncm.quia periudehabctur, ac
possit. Hoc-

non

sacrificium oflerat, ut

Deum

placet

reddatque

sensu impossibile dicitur Jerem.


qui primis annis assuetus est

peccalori propiliinn.

Ha Paulus ad Hebr. cap.


ex hominibus asliis

cap. 13,

cum

Omnis namque
ad Deum,

pontifex

peccatis, insuelum

animum

honestje disciplinai
applicare
:

smnplus pro
sunt

hominibus constituitur in
ut offerat
si

qu

ad meliorem vivendi forraam

Si

doua

et

sacrificia pro

mulare polest ASthiops pellem suam ,

et parclus

peccatis.

Quod

sacerdos peccet, cujus est


,

varietates suas, et vos poteritis benefacere,


didicerilis

malum. Elillud Matth. 12

cm Quomodb

munus
bit

sacrificare

et
,

ad
quis

hominibus pro
illo ?

intercedere

Dominum Dominum

pro
ora-

potestis bona loqui,

cm

sitis

malt? Et hujusmodi

nempe ex

instiluto.

Hoc idem

plurima occurrent in Scriptur passim.


ergo
tra
liis,

Cm
,

sub
c.

salis

metaphor explicuit Chrislus Maith.


alloqueretur
erat
apostolos, quoet

qui proxim ac directe peccant conisti

Deum, quales erant sacerdoles praascriptos Deo sacrificandi rilus


bant,
difficile

qui

violabant,

5, qui cm rum futurum munus dixit


,

sacerdotale
estis

salulare
,

Vos

sal
?

terr

quba

et merelriciis sordibus tabernaculum

impleillum

si sal evanuerit, in
si

quo salietur

Ait igitur Heli,

Deus placaretur
,

placari

peccaverit vir in virum, est qui pro viro pos-

posse negat Heli

id est, difficile fore placan-

sit

placareDeum, nempe sacerdos, qui ex


orat

in-

dum,

aut indignos esse, quibus Dominus pla-

stiluto

atque

sacrificat.

Qud

si
,

vir

caturn se et propitium ostendat.


ILt.c niihi

(nempe Sacerdos) contra Deum peccet


non est, sed
satis
erit,

quis

explicatio

difficilis

qui pro
? Si

illo

ad

Deum

preces et sacrificium

adducam
cile

alias quai

mibi

visse

sunt

ad vediffi-

assumt

conslaret virum posteriori loco pro

rilatcm et litteram. Prima est, non esse

sacerdote sumi, mibi non videretur explicatio

orare judicem, et ab
velis, si

illo

tandem exorare
injuria aliisillat

dura. Sed est plan

durum

viri
;

nomen ad

sa-

quod

de legum severiiate aliquid yelis

cerdotis offieium coarctari

neque pracierea

esse reniiltendum,

quando de

quidquam apparet esse


in

discriminis, sive

disceptatio est; at quis boc


stulare judice,
si

ipsum audebit po-

Deum proxim,

sive in

homo hominem peccet

contra ipsum ab aliquo pec-

pro utrolibet namque peccato sacerdote sacrificia et

catur? Quis illiusvultum


catione

cum bujusmodi
non
suo
capiti

pre-

preces offeruntur.
solutio, quse au,

subeat

Quis

ab

Quare placet magis extrema


ego viderim; sed, credo,

indignato judice
capiti

non timeat,
ut

dm

alterius

ctorem atque patronum habet nullum


il
1

quod

consultum esse vult? Sic san orare

aliquid

aderil

poterit quis

Deum

injuriam condonet

ratione ponderis. Profanrant, utvidimus, sacerdotis


filii ,

quse irrogata est homini, non

verquam ab

qui

et ipsi

quoque sacerdoles

homine Deus ipse judex, et legislalor accepit. Loquituraulem hic Heli humano modo, quo-

erant, tabernaculum Domini,

dm feminarum
in se fuit, ta-

illudunt pudicitiae et speciem inducunl meretricii prostibuli


;

mod

si

inter

duos honiines suscepla foret

quarc quantum
id est,

conlroversia, qui suas injurias ulciscuntur, aut

bernaculum Dei,
lerunl.
leges, et

oralionisdomum sustu-

judicant long aliter

qum

alinas.

Neque no-

Deinde

dm

sacriliciorum conculcant

vum

est,

ut Scriptur sacra divinas cogitatio-

homines

sacrificando dterrent, ipsa

nes ac sensus ad humanas cogitaliones accom-

quoque

sacrificia

sustulisse

videbantur

haec

modet. Neque praeterea necessariumest, ut bis sacerdotis maximi verbis inesse pondus existimemus divinse ftdei neque enim Scriptur
:

ver sunt, quai


et

ab illo derant.Undessepaudimus: Sacrificium pro peccato, sacrificium pro dclicto,sacrificiumpacificum.

Dominum peccatoribus plaant, graliam ineunt, quam peccata prodi-

probat quod ab Heli dictum sed, tanlm narrt, quid


ille
;

in

filiorum

suonim

objurgatione

Qui aulem haec faciunt, contra

Dominum
:

pec-

dixerit

siculaliamulta narrantur dicta, quofides

cant, quia haec proxim, utpote religionisopera,

rum lamen

ab Scriptur sacra non proexistimari


:

Deum intuentur

Erit igitur sensus Si peccave-

batur. Juxta

posset dixisse Job


judicaretur vir

hune hominum sensum cap. 10, vers. 22

ritvirin virum, placari eipotest Deus,quiasunt


in tabernaculo sacrificia,

Utinam
filins

cum Dco, quomodb judicatur

mino

conciliant. At

horniiiisciun colieg

mol
in
\
i

eo nimiruu

qu peccatorem DoDeum peccet, modo, quo vos in Dominum pocsi

vir contra

Aliam explicationem indicat Hicronymus


Traditionibus Hcbraicis ad hune

calis, tnllcndo sacrificia et preces, quis orabit

locum

quai

pro on?

Id est,

quod

eril aliud sacrificium,

aut

149
oratio soleninis et publica,
tuto,

COMMENTARIUM CAPUT
qu ex vetere
insti-

U.

150

Domino veniam

et inisericordiam ex-

voluisse. Cert illud


tes

Ose

cap. 9, v. 15
ibi

OmSa.

nequiti eorum in Galgal, quia


;

exosos liabui

torqueat?

eos
SUI, QUIA. VO-

in

hune
alio

modum
cap. 7
:

exponit

Emmanuel
ei

ET NON AUD1ERUNT VOCEM PATRIS

Neque
multa
lexit

fortass sensu dixit de

Magdalen
peccala

luit Dominus occidere eos (1). Statuerat Deus propler grandia illa flagitia sacerdotis sceleratos lilios interiicere
;

hristus
,

Luc

Dimissa sunt
;

quia dilexit multm

id est, ideirc dilo-

atque ide permisit, auxi-

multm. Sicut diximus adlilum Oseae


(1).

lium illisefleaxnegando, nepaternismandalis obseculi abslinerentrapin, et conculeando,


et pervertendo legilimo vicliniarura ritu, sa-

cum, de quo proxim


Vers. 26.

Puer autem Samuel proficiebat


et placedat tam domino
;

atque crescedat,

crilcgo concubitu, propter quae

jamdudra

in

qlam iiominibus. Non agebat Samuel


naculo otiosam et inertem vitam
setatismodus patiebatur,

in taber-

suum caput supplicium


terficere
,

aliquod inimane conilaillos in-

sed quantum
vacabatotio,

verant. Dicitur aulem Deus voluisse


et

spiritali

ide

eos paternum respuisse


illis

quo

crescit

in

dies et roboratur spiritus, neselaie

consilium, quia Deus


auxilia

extraordinaria gratis
in pec-

que plus ab

accedebat roboris atque

non prsebuit

quare non impulit

calum, sed tantm

illos

peccare permisit. Hoc

augmenti corpusculo, qum animo ab oratione et sacro ministerio. Cujus vivendi forma , ut
erat

modo
in

explicant communiter theologi ea Ioca,

Deo

grata, sic etiam


,

apud homines

et ex-

quibus videri alicui impio possct Deus vim

cilabat admiralionem

et conciliabat gratiam.
illa

aliquam adhibuisse peccatori, et illum ad pec-

Haec ver praeparatio est ad


capite sequenti dicentur de

quai

mox
quam
(2).

candum egisse praecipitem raonem indursse dicitur, et


tradidisse alios in passiones

quomod Phaalios obcacasse


,
,

Samuelc jam prode opinione

phet in aetate puerili

et

ignomini

et in

Sacerdos Helide.ipsiussanctitate conceperat.


Vers. 27.

reprobum sensum
crroris
,

immisissealiis operationem
Ita
;

Yentt autem vir Dei ad Heli


:

et similia.
,

Augustinus tom. 10

serin. 88

de Temporc
Deus

Hieronymus

epist.

ad
1
:

lledibiam tom. 3, q. 10, et in illud ad


Tradidit
illos

Rom.

in

reprobum sensum. Et

in

(I) Quamvis lias explicationes graves cerl et probabiles judicabit quisque sanus, e>:clainat Quelfe pense sclrate et tamen Volney perverse Mais qui Dieu a-t-il dit sa pense? Neinpeei qui ba;c, Deo inspirante, mmorise

eumdem locum, atque etiam in illud ad Rom, 9: Quem vull, indurat, Chrysostomus, Theophilactus, Anselmus. Quomod si pater opporlunam
correctionenietflagellumintemperanti (ilionon
adhibeat,

tradidit.
(2) Quando venerit ad Heli vir ille incerlum est. Videlur autem venisse cm Samuel adhuc

vulgo

hominum

dicitur perdidisse

essel puer, tum quia id Uie ejus pueritiac. subneclilur; tum quia cm Samuel factus est grandior, Deus eo usus est ad Heli rursm

iilium, aut in

crucem egisse; cm tamen neque illum ad mortem, neque ad crucem adegerit


quia neque compedibus alligavit, aut severiorem

commonendum
Hier, in Quae.st.
et

im condemnandum.
(Corn, Lap.

lia S.
)

Un homme de Dieu vint trouver le prtre Illi, lui dit , etc. Quand le souverain prtre est

medicinam, quae illum revocaret suspendlo. Sic ergo Deus duos illos filios Heli
applicuit

sans

inlerhcere voluisse dicitur,

quia extraordina-

rium

et

indebilum auxilium negavit, quo pec-

calum, quod punire voluit, et supplicium, quod jam ante decreverat, peccator effugeret. Multa hc de re scholastici. Vide Gabrielem Vasqnez
in 1 p. sancti

Thomae

q.

23

art.

3, disp. 95

cap. 10.

Quod

si,

quia, particula rationalis nonsit,

sed idem valeat quod ideb, quod aliquando in

Scriptur sacra conlingit, sensuserit expeditus

magis,

nempe duos
,

illos filios

non curasse, quid


illos

pater admonerel
(1)

et ide

Deum
:

occidere

Sebastianus Schmidius yertendum no-

aux intrts de Dieu, un homme sans apparence et sans dignit, est suscit de Dieu pour reprocher Illi son ingratitude et le dsordre de ses enfants. Lieu, devant qui tout le pass est encore prsent, reprend les choses ds la source, et fait voir ce pontife une longue suite des obligations qu'il lui avait. Ce qui nous apprend nousmmes repasser souvent dans notre esprit toutes les grces que Dieu nous a faites et l'enchanement des moyens qu'il a choisis pour nous faire ce que nous, sommes. Dieu avait choisi cette race des prtres, dit1 pour monter son il, pour trois choses autel 2 pour lui offrir des parfums ; 3 pour tre revtu de l'phod. C'est en peu de mots tout ce qu'un vrai prtre de Dieu doit faire. Monter son autel par l'minence de sa vertu, afin de n'en point profaner la saintet lui brler des parfums par l'ardeur de sa charit
indiffrent

nom

stnim hune textum mavult Non audiermt vocem patris sui ( moiientis ) Deum velle ipsos occidere, vel qui indignalionem Dei minitabatur. (Calmci.)

et

e'esl--dire,tfe

de ses prires ferventes, et porter l'phod faire n'en voir que de pur et de s iint dans toute sa conduite extrieure.
,

(Sar-v.)

, ,

151

IN
vir,

LIBRUM

[.

KEGUM.
exprobrsse socordam in
sciplina
,

152

Quis fuerit hic

Scriplura sacra non expli-

parentis tempus occurrsse sacerdoti, illiquc ei


filioruro

cat; neque nos aliquid asserere nis divinando

sever di:

possumus. Rabbini antiquiores, ut

in Tradilio-

et suae

doms
illius

ruinarn prsedixisse

nibus Bebraicis tradit Hieronymus, autqucum-

hoc tamen loco

interpositum esse vati-

que

est illius oporis auclor,

illuni

virum Phi-

cinium, quia non apparucrat opportuiutas ulla nomini,

neem
fuisse

esse

pulant
;

qucm

eliam arbilrantur

Elinni

ulerque auicm vehemens eral


filiis

commodior, neque parm faciebat Samuelis cm non aliter in piievi/i, qum alius

zelator Iegis, quae tune


rabili

Levi

cum

intolc-

in grandi
venit,
est,

jam
in

a* ta te

loquerelur. Quare illud,


perl'eclo,

calcabatur impudenti. Scd hi errant suo


infantiliter

pro plusqum

venerat,

posilum

more

nees antiquior

nam raagnus illc zelator Phifuit, qum ut ad Iloli seculum


;
:

quod

Scriptura contigisse frquenter,


v.

diximus

supra
el

20,

ad

iliud

Et benedixit

pervenere potuerit

ab antate namque Phinees

Heli Elcmi,

uxori ejus.

ad hoc usque tempus anni intercesserunt non

NUMQU1D NON APERT REVELATUS SUM D0MU1


patris tui, cuMF.ssr.NT in ^Egypto
?

multo pauciores quadringenlis.


post Heli

Elias ver long

Solet Deus,

mortem natus

est.

Rab. Salomon, ut

cm

alicui

exprobrat aut immemorem, aut in-

tradit Lyra,

Elcanam Samuelis patrem esse au-

tumat. Abulensis hic q. 22, angelum.

verum

esset

Quod si (quod non credo) magna foret

graium animum, aut cerl pro beneficiis relatam contumeliam, connumerare, quot illum
Officiis

proseculus

sit,

qum

illum fuerit

am-

Samuelis commendatio,

cm hominis
,

praeeur-

plexus humaniter. Sic Davidi


objecit
adulterii

cm

per Nathan

sorem Dominus angelum esse


illius

voluerit, qui ad

atquc

homicidii

peccatum

propheticam fidem

earumdeni rerum
et in

superiora

cemmemoravit

bnficia, lib. 2 Rcg.

prsediclione viam

aperucrit,

hominum

cap. 12. Sic populo suo


jicit,

sp per prophetas ob-

animis hospitiuro non

difficile.

Sed noa est,

qud pro

beneficiis malel'aclareddiderint.

cur prsecipu nominis significations receda-

Ut Micheae cap. G, Jeremiaecap.2, v.5,lsaiae,cap.


5, v.3.
nficia,

mus.quando
Licet

nulla nos

e ncessitas adigit.

Qu enim

plura sunt, atquc majora b-

enim anglus interdm dicatur tir Dei (san Judic. 15, anglus, qui Anna; Samsonis
matri apparuit,
vir dicilur

e magis augetur peccatoris stupor et

impudenti. Sic ergo Dominus aliquot comm-

Dei

ci in

Tesla-

morai bnficia, quibus superioribus ante seculisHeli

mentonovo non semel


ut Actor.
1
:

angeli

nominantur viri:

sacerdotisdomum

et

familiam omavit,
,

Ecce duo

viri astiterunl ju.ila illos

quo tempore ignobilem sub .^gyplio jugo

et

in vestibus albis.

Et duo angeli, qui apparuerunt


viri

duram
tus est
ralis

subibat servitutem.

Tune enim

revela-

ad Chrisli
cap. 24),

monumentum,
,

dicunlur Lucse

domui

patris sui

id est,

apparuit libe-

verumtamen viri nomen perqum rar angelicae humanae ver nalurae prop
semper
tribuitur.

atque benevolus Aaroni, quo ipse per

Ithamarem trahebat genus.


constituit

Quem

sacerdoiem

summum

totique populo in sacro

Mihi certum est, hune virum

hominem
fuerit,

esse

ministerio prfecit,

communibus

aluit

sumel

prophetam

quis

tamen

ille

prorss

ptibus; idquc voluit iterm cl spis

cautum

incertum. Fuisse aliquos prophetas, quorum

esse legibus

quod benevolenliae singulans,

tempuset nomina Scriptura

silet,

negare ne-

mo

potest.

San fuisse prophetas tempore Maimpio rgi grave adpraetlicarent; quolib.

non vulgaris provideuttse argumentum est. Porr revelari, hoc loco, idem est qud apparere, aut

nassse, qui clamarent, et

faciem suamalteriostendere; id ver


et

futurum esse infortuniurn

hilarem ostendit faciem,

benevolum

ani-

rum tamen nomen ignoramus, habemus


, :

mum

licet

enim ostendere

alicui faciem, aut

Regum,cap. 21, v. 10: Locutusque est Dominus in manu suorum prophetarnm dicens Quia faci t

firmare super aliquem vullum, indignation em

aliquando significet, quia non semper hilaris


est et placidus vultus,
latus,

Manasses, etc. Su Manasse ver non legimus queniquam ex prophetis, quorum ad nos

tamen plermque revesi-

aut
et

ostensus vultus bcnevolenliai

pervenerunl

nomina, prophetssc. Sic ergo


ali-

gnum,

quoddam amoris pignus

est.

Quare

sub Heli credibile est fuisse prophetam

abscondere faciem, aut averlere, aut similia

quem, quo se verum istud vaticinlum accepit. Est aulem mihi vald probabile, quod in
Traditionibus llebraicis, ex
tenli, dicil

quorum
nisi

in

Scriptura familiaris est usus, non

cm

significalur

odium

el offensio,

adhi-

Hchrxorm

sen-

beri soient.

Hieronymus, virum hune prophe-

^Egypto, id

Hc porr revelatio facta est in est, cm nondm Aaron jugum

tam ante

Saroneiis ortum,

im ante Elcanne

cervicibus excussisset ^Egyptium, ut hic aper-

153
t

COMMENTAMUM. CAPUT
usibus
,

il.

151

propheta docuit. Tune autem istud accidis-

sed etiam

abundantibus, qunndo es
fniguni

se verisimile est,

cm Exod.

cap. 4, v. 27,

omni

non

solm animanlium, sed

Deus locutus

est

ad Aaron, illumquc verbo-

etiam generc, ad llorum victum populo, ai-

rum

Dei

construit interpretem, ut quae Moy-

que ade ab
circa

ses accepisset

Domino,

ipse, utpote qui ex-

pditions essetlinguae, statim ad


ferret.

populum

re-

ipso templo conferri voluit. Quenon adigebanlur necessilate, quae interdm culpam automnin tollit, aut saltem ele

vat, ut alina rprent, et illa etiam, quae

Deus

Vers. 22.
bubus Isral

Et

eleci um ex omnibus tri-

sibi

ex omnibus vendicabat
libidine nihil sibi
sibi

sed

pro sn tan-

miiii in

sacerdotem. Haec cor.'igrc,


et

tm

putabant esse prohibi-

postqum jam Aaron,

populus excesserant
8,

tum, quod

ex tot viclim collibuisset.


,

ex ^Egypto. De quibus Levit. cap.

ubi Aa-

Porr, abjicere calce

nihil est

aliud,

qum
aliquid

ron et lliorum ejus consecratio describitur.

conculcare, aut pedibus impactis (quod grave

Et Numer. 17, florenle


alias virg

ac.

germinante

in ter
tri-

existimatur
esset
Illa

ignominae genus,

quasi

Aaron,

ille

unus ex omnibus

Mile ac sordidum) procul

abjicere.

bubussummus

eligitur sacerdos.
sacrificiis,

Et cap. 18,
in loco futu-

quid ex omnibus

ac terr fructibus

jecta dicuntur calce,


scelesli

autem muncra, quae Deus vocat sua, abcm tamen sacerdoles illi

ad sacerdotem perlineat,
rus
sit

et

quo

non abjecerint

sed potis amaverint,

apud

alios,

satis

luculenter alque excolligilur,

et ea sibi
gis

ex omnibus elegerint Quia quae niaet reilla

plicat proponitur.

Unde

qu'un

videbantur sacra, utpote consecrata,

grande beneficium Aaron illiusque posteritas


acceperit,

servata Deo, qualis est viclimarum adeps,

quando ad sacerdotale nomen


describunt,
et
illius

as-

non adolebantur pris qum essenl


cerdotibus oblata,
nihil magis censebantur religiosa,
fana.

alia

sa-

sumptus
dotale
et
ta

est.

Quae statim subjiciuntur, sacer-

atque ide maxime sacra

munus

honorem

qum

pro-

sacrum ministerium amplificant; quae apersunt; neque ullam interpretis operam desisit

Deinde quia crudae assumebantur carnes,

contra

qum

erat sacrificali lege praescripillae

derant. Quid

Ephod, jam nobis ad vers.


tui omnia de sacrificiis
sacrificiis,

tum. Quare priode babebantur


quae ad Dei

victime

18 explicatum

est.

honorem olerebantur ad

altare,

Etdedi domui patris

atque celle

si

ad profanas epulas emerentur

ma

filiorum Isral. De omnibus

cumque

fuissent filiorum Isral, aliquid

qua> Deus

Dicilur porr Heli abjecisse calce, id est, habuisse vilia oblata, aut allala ad
crilicia, licet

ad sacerdotum

usum

reservavit, ut satis habe-

templum
pagina

sa-

mus

explical proposita

Numer. cap.
omnia,
fuerit,

18. Di-

de

illo

nihil in sacra

au-

cuntur autem data de

sacrificiis

cm de
per
il-

diamus ejusmodi, quia pro e potestale quam


habebat

omnibus tantm
lam figuram, quae partem
in
intelligit.

aliquid
in loto

datum

summam,

utpote judex et pontifex


in

aliquam tantm

illius

prohibere debuit, ne quid taie


miteretur.
alia,

re tant ad-

Quod san verum


sibi

est etiam

maxime

filiis,

in

quos, praeter
,

co

sacrificio,

quod totum
;

Deusassumit,

paterna quoque

accedebat auctoritas

et ign

consumitur
:

atque ide vocatur holo-

quae resecare debuit (ili-orum in temerand Religione licentiam.

caustum

nam ex

e viclim, quae tota

comholo-

Unde
ipsi

discant parentes im-

buritur, saltem pellis in

usum

venit sacerdooffert

pulari sibi filiorum aut etiam


errata, quae

domeslicorum

tum

Levit. 7, v. 8

Sacerdos, qui

cm

corrigere aut probibere


,

causti victimam, hubebit pellem ejns.

debuissent, ad

illa

tamen connirent

Vers. 29.

Quare calce abjecisti victimam


(1).

et

dm
il-

dissimulant et indulgent, magis ac magis quotidi

MEAM, ET SlUNERA MEA, QU/E PR/ECEPI, ut offer-

alunt et confirmant audaciam,

dm

rentur in templo
est
(1)

Satis

abund provisum
necessaris

lam abire sinunt impunitam.

Deo sacerdotum non solm

Qu de

re graviter Patres.
1

Vide Chrysosto-

Commode
:

etiam

in

aliam sententiam
abjecisti eos,

mum

homil. 9 in Epist.
lit.

ad Corinth. tom. 4
vitae
-

textus redditur
oblationes

Quare calce
tuos

qui

et tom. 5,

3,

ad versus vituperatores

meas

in tabernaculo daturi veniebant?


filios

monasticae, parni principio. In ter alia gravis

Quare respexisti

magis quhm me, satu,

rans te primitiis meis et oblationibus vel denique, ut pinguis fieri perqcres meis oblationibus '/ Maluisti profanare sacrilicia mea et oblationes potis qum abicere filios tuos sacro ministerio,

sima in eam sententiam,

postqum paternam

bus pinguescilis.Septiiaginta: Ut quid rtspexisti impudenti oculo in incensum meum, et in sacrificium

meum

? et

glorificsli filios tuos super


Is-

quo turpiter ade abutebantur; idque,


filiique tui iis

me, benedicere de primordio omnis sacrifiai


ral
ir>

ne careres lu

proventibus, qui-

conspectu

meo?

(Calaiet.)

l.Vi

IN
liliis

UBRUM
lu*
:
.

I.

REGUM
UT C0MEDERET1S PRIM1TIAS OMNIS SACRIFICH
RAL. Honoravit Heli
filios

156
IS-

exhortationem adduxit, qu

morum

temperantiam exprobravit Heli.


j

liaec

subjeek

magis qum

Deum

Ycrm
etipse
ille

quia non omnia,

quoique fucrant
vitia, niolilus est,

mullis modis; vel quia primas partes sacrificioruni detulit ad


dupliciler
;

agenda, ut ea resecarentur

filios,
illis

quod potest

iutelligi

cum

filiisunperiit.

Namquc elminas

aut quia

meliora ddit
sibi

qum
satisfa-

addere debuerat, et suoeosconspceiu


etiani et vcrberibus

Dco,

illa
;

videlicet, quai

Deus

reservrat

amovereatqueabdicare,
afficere,

viciions

aut quia filiorum voluntati


voluit

multque

illis

gravis eiduris inegil,

ctum pris esse

qum

divinae.

Nam,

ut

stare.

Quia igitur nihil horuni

verboluit,

vidimus supra, antequm adolerentur adepset


qua? Deus sibi vindicrat victimis, 01 i suas
sibi

rumque tantm monilis contentus


illis,

et

etsibi ipsi
>

Deum adversum

infeslumque
at-

parles abstulerant. Dici ver hoc


lilios

modo

conslituit.

Lege reliqua, quae lanlo zelo

potuit
lia filii

suos honorasse Heli

quia qud ta-

que doctore dignissima surit. Theodoretusq. 10,


in
<
<

auderent in lemplo,

boc cap.

Filiorum ioiquilas non egebat

bret prohibere, permisit.

cm posset et deQuomod Deus, ut

lenibus medicamentis, scdacerrimisetasperrimis; oportebat ergo,

paul ante dicebamus,


fieri sinit.

illa

facere dicitur, quse

cm

post prirnani et
in

secundam admonilioncm persvrassent


nequiti, eos lempli ambitu expellere.
si

Secundo, honorasse dicitur Heli

filios

magis
,

qum Deum
dubitavit

quia ne

filios

contristaret
,

non

Et quidem
gos
tilios

cm

posset et deberct sacrile,

quoad ejus
permisit

fieri

potuit

contrislare

templi aditu prohibere

in illo la-

Deum, cujus

templum

violari sacrile-

men

raanere ac dominari permisit, ut perge,

go concubitu; et ne filiorum immoderato desiderio aliquid subtraheret,

rent sine ullo inlerpellatore ac vindice esse

qu Deus

sacri-

quod cperant, nempe ut cake abjicerent, qua?. sibi Deus offerri voluil, ille victimas et
sacra abjecisse censendus est, quia

fiais sibi ipsi separral, eripuil. Tertio, quia ut

hocloco optim Gregorius, indignos


praefecit ministerio, ut
illis

filios

sacro

neque cu-

de templi bonis et

rasse censetur quid


rct
,

rerum

filiis

in leinplo fie-

sacris
<

neque de

illius

religione contempla labo-

quit, et

moluments commodaret. Filios, inpropinquos magis qum Dominum


eli-

rare.

honort, qui ad sacros ordines personas


git,

Et magis honorasti
(1)

filios tuos

quam me

(1)

<

non ex conversalionis honestate, sed


propinquitatis.

amore

Idcirc

filii

honorati

Pourquoi avez-vous honor vos enfants plus que moi? Dieu reproche Hli qu'il a t plus touch de l'honneur de ses enfants que de celui de son autel, et qu'il a viol le respect qui est d au sanctuaire pur des vues honteuses de la
chair et

<

referuntur, ut sacrificii

primitias ederent

quia camales praelati spiritualis honoris cul-

mina carnalibus propinquis ide tribuunt,


ut ecclesiasticis facullalibus ditentur, et in

du sang. Nous voyons nanmoins

qu'il
sacrifices de son peuple, parce, qu'ils

n'avait aucune part au drglement de ses enfants, et qu'il les en avait mme repris. Mais il

prenaient
et t

trop tard, et lors seulement que leurs dsordres taient monts jusque dans les derniers excs et il l'avait fait trop faiblement, s'lant content de leur donner quelques avis avec une extrme douceur, au lieu qu'il leur devait parler avec indignation et avec force, et passer des paroles aux actions, aprs avoir vu que ses remontrance:-, taient inutiles, en les chassant du temple et en les empchant de dshonorer plus long-temps leur saint mil'avait fait
:

leur part de l'hostie avant offerte Dieu.

mme qu'elle

Nous pouvons tirer une grande instruction de ces paroles. Il est souvent ais d'lre tpds ce reproche de Dieusansque l'on y pense.
i

vrit,

Hli , dit saint Jrme, a remis ses enfants, et nanmoins, il a t puni de Dieu parce qu'il ne devait pas seulement les reprendre, mais leur interdire l'administration des choses saintes. Heli corripuit /tlios, et punitus est, quia non corripere, sed abjicer debiiit. Et ceci, nous apprend dit saint Grgoire, combien sont exposs aux mmes reproches ceux qui lvent leurs parents aux ordres sacrs, non pour donnera l'Eglise de saints ministres, mais pour relever leur maison par l'clat et
nistre.
, ,

Celui qui travaille claircir et soutenir la oi qui la publie devant le peuple, ou qui conduit les mes dans la voie de Dieu, lui offre certainement un sacrifice qui peut lui tre lorl agrable. Mais s'il nourrit dans son cur une passion secrte, qu'il se dissimule en quelque sorte lui-mme, et s'il recherche en ces choses si sainles plutt sa propre gloire que celle de Dieu, il prend pour lui les prmices de ce sacrifice. Il devient la fin de son action et Dieu n'eu est que le moyen. Ainsi il met la crature au-dessus du Crateur; ce qui est le pins grand de tous les dsordres. Nous devons doue travailler pour Dieu uniquement, et ne chercher que lui seul ; et aprs
,

cela

mme

nous trouverons noire salut et noire, gloire dans sa gloire; comme aprs que les

par le revenu de ses dignits. Dieu reproche encore ce grand-prtre qu'il a mang avec ses enfant* les prmices de tous les

victimes avaient t offertes Dieu, les saerieurs et ceux qui les avaient offertes en (Sacy.) avaient leur part.

i57
i
<

C0MMENTAR1UM CAPUT
.

II.

158
flcvisse,

altitucUne

ordinis cumulentur abundanti

|gi

Quale

fuit

Jacob
in
,

cm

luctaretur

cum

uberlalis. Nec curant

quales sunt, qui ad


j

nn^'lo,
lat

quod

Genesi, ubi Jacob histori

spiiituale ministerium veniuut; sed

taum

descripta

non habemus

dixit

tamen

ut temporali dignitati praeferanl


nali affectione compleclutitur.
>

quos carVide
repi-

Oseas cap. 12. De terne motu sub Ozi nihil audimus, ubi de rbus ab Ozi gestis texitur
histori
;

indulgens qua. Honort igitur pater plus salis amans filiorum, fdios qura Deum, quia
et

illum

autem sub Ozi

conligisse do-

cuit

Amos,

cap. 1, et Zacharias, cap. 14. Qui-

dna filiorum commoditati serviat, de majori

bus locis
exemplis..

nos hc pluribus
Dixit
sine dubio

confirmavimus
aliquis propheta

Domini honore non laborat. Non conlerre debuit honorem sacrum, ut coinedeeniin

illis

Heli

nam

hic primus ex famili Ithamar sa-

rent, quod reclam

rationemomnin pervertit;
atque perfect

cerdolium oblinuit, quae de perpetuo illius famili: sacerdotio dicla sunt.

sed omiiis

illa

de templo commoditas e spe-

ciare debuit, ut

Deo lgitim
ait

aut

quam ob causam,

nihil

At quo lempore habemus certum ab


,

servirent
<

Non enim,

Gregorius, prdi-

hislcrico, seu ab auctore sacro.

El fortass ab

comedat ; sed ide ut pra> manducare dbet, Hoc poslremum videtur significare voluisse Dominus, dm ait:
cal sacerdos ut
dicet
c

illo pris de sacerdotio perpetuo promissionem accepit, quo mine de illius translatione seve-

rum
illam

audit vaticinium.

Neque

tempore
Heli

ali-

Ut comederelis primitias otnnis sacrifiai Isral.


Quasi sacro ministerio, id unum, aut prci-

quid habemus incommodi,


haec comminatio denuntiata

cm
et
sit.

primam

promissionem acceperit,

eidem dura

pu spectarent, ut optimum quodque


ciorum primitiis
Vers.
tua.

sacrifi-

Diximus autem

sibi vindicarent.

supra, minas hasce long anleSamuelis tatem


fuisse

30.

Loquens locutus subi,utdomus


in

propositas;

quare

ab

uno

propheta

et

domus patris tui ministraret

con-

ulrumque prdictum esse


RIT ME, GLOUIFICAEO EUM

potuit.

sptcTU meo usera in sempiterxum. Duos fdios

ABSIT HOC A ME, SED QUICUMQUE GLORVF1CAVE:

ex aliorum incendio supersliles habuit Aaron

QUI AUTEM CONTEMNL'NT

Eleazarum, et Ithamar

quorum

prior parenti

me, ERUiNT ignociles (1).

Pcrpetuum

fore dixe-

jam defuncto
posteri usque

in pontificatu successit, et huic

ad Ozi, qui
illius famili

fuit quarttis post

dans le (1) Ceux qui me mprisent tomberont mpris. Quoique les ministres de l'Eglise soient

Eleazarum ex
Heli

sacerdos, donec in

ad

domum
,

Ithamar sacerdotale nomen


ut

translatum est
tiq. cap.

docet Josephus

lib.

5 An-

ultimo.

Cur translatum
Histori
;

fuerit, nihil
,

habemus sacra

sed est verisimile

propter sacerdotum ex Eleazarse


inertiam iuadininistrand re sacra,
alia flagitia,

domo
aut,

aut

propter

prsentement dans un grand honneur aux yeux des hommes, parce qu'on doit toujours honorer dans eux le sacerdoce de Jsus-Ciiuist, ils sont nanmoins dans le mpris devant Dieu et devant les anges, lorsqu'ils dshonorent, comme les enfants d'IIli, Peminenc de leur charge par la bassesse el l'indignit de leur vie. Mais s'ils meurent dans cet tat si lunosle, ils tomheront dans un opprobre ternel,
<t

quai obscurum et odiosum reddi-

< <

dit S. Grgoire, lorsque, selon la parole du Psaume, /7s seront lis par les saints avec des
fer. Car ils s'lvent prsentement avec empire sur les mes humbles qui leur sont assujetties mais alors leurs honneurs seront passs, et cette domination lyranniqne qui aura dur si peu de temps, leur attirera une captivit honteuse qui ne finira ja-

dre sacerdotale
Heli
liliis
,

nomen

(sicut

nunc de duobus

i <

chanes de

iisdemque sacerdotibus dicebamus)

ab Eleazaraeis ad Ithamaraeos migrasse sacerdotium.


Ita

<
j t

ex

Hebrorum

sententi

docet Lyra,

Abulensis hic q. 29, Dionysius et Hugo. Quan-

do ver haec Dominus dixerit Heli, qui primas


ex famili

mais. V. 32. Je me susciterai un prtre qui agira selon mon cur. Le ministre qui a l appel et
choisi

Ithamar sacerdolalem dignitatem


Josephus supra, incerullo Scripturse sacr

du

ciel, agit selon le

cur et

l'esprit

de

oblinuit, ut auctor est

lum

est

neque puto ex

loco colligi posse. Sed id

Domino ante hoc


ambi-

Dieu, parce qu'il n'est pas digne de ce rang sacr, moins que d'avoir appris les volonts de Dieu dans son Ecriture. Et il est fidle celui qui Ta envoy lorsqu'il se conduit dans

tempus
gere,

fuisse prsedictum, nenio potest

cm

id apert affirmet praesens hic locus.


est, ut

Neque novum
fuerint,

mulia dicta aliquando

qua3 tamen Historise sacra? mandata

non sunt; quae quidem ad noslram memoriam

nunqum

venissent,

nisi

alienis locis

essent

son ministre, non selon le drglement de ses penses et de ses dsirs, mais selon les lumires de l'esprit de Dieu el les mouvements de son amour. Dieu dit qu'il lui suscitera une maison stable et fidle, parce que le peuple doit l'obissance au pasteur pomme le pasteur Dii-ti et Dieu soumet les mes son ministre, lorsque son ministre lui est vritablement
;

commemorala, quasi jam ante contigissent.

soumis.

V59
rat

IN LIBR13M

I.

REGIM

160

Domimis

in

domo

Heli

honorom

saccrdotii

dicto spatio subversa est, quia haec pniten-

nunc aulem long se


illud

fore dicit, ut in famili

tiam opposuit oflensioni divins; illapeccando


meruit, ut data sibi possessione, et pris
toto Babylonicoe captivitatis tempore, et

neque obsequenle, neqne sanct perpetuum


ac proprium

bcneficium conservet. In

nunc

obsequenles enim, et divin: gloriae studiosos


et

post Christi

mortem

in

aeternum excideret.

amantes, beneficum
dicit
;

se, et illonim

honoris

Eodem modo
illius

Jocutus est

Dominus ad

Heli, et

curatorem fore
fccerint,

in illos ver, qui contra


;

severum vindicem

ita

ut sordidam

domui sacerdotale nomen in aeternum promisit; quia tamen in 00 munerc praestando


nimis se gessit infidelem ef languidum, non
di in
illius

trahant et ignobilem vilam. Hic ver obser-

vandum, promissiones
ditionatae sunt.

aliquas in Scriptur sa-

domo
(1),

haesit

sacerdotium.

cra videri absolutas, quae

tamen omnin confacile cognoscitur,


illa

Vers. 51.

Ecce dies veniunt, et pr^cidam


et brachium domus patris

Quod ex eo

brachium tuum
TlI,

quia quae uno locosineconditione,

eadem

UT NON SIT SENEX IN DOMO TUA. PPna ind-

cum
cap.

express condilione promittuntur. Actor.


10,

citur ingralo animo, atque infideli dbita. Bra-

sine

express condilione dicitur

chium inter
illud

alia

plurima rohur

significai,

quia

Unie omnes propliet testimonium perhibent, remissionem peccalorum accipere per nomen ejus

magnarum rerum hominibus instrumenest


:

lum
rit,

quare qui alicui bracliium confregeille

omnes qui credunt

in

eum.

Sed conditionem

aut dbile reddiderit,

vires ademisse

quam Pelrus non


ad Hebr. 5
:

adhibuit, expressit Paulus

dicitur, et

sustulisse agendi

facultatem. Qui-

Christus pur passionem consumma-

dam

in brachio

sacerdotium intelligunt, quod

tus, factus est

causa salutis omnibus obtemperan:

familiae Heli

rohur esse videbatur,


;

cm ab

illo

tibus

sibi.

Joan. 6, sine condilione dicitur

haberet polentiam

quo

alios opprimeret, et
sacrificiis as-

Qui manducat tneam carnem, etc., habet vilam

ad suos usus optimum quodque


sumerct.
lia

ternam; conditionem optimus inlerpres Paulus adhibuit, 1 Cor. 11


liomo, et sic de pane
illo
:

Gregorius, Angelomus, Vatablus.


intelligi

Probet autem seipsum

Addo ego etiam

judicandi potestatem,
;

edat.

Quod

in aliis pro-

quae eo tempore instar erat regni

nam

Heli
in

missionibus, un aut altra excepta,


niter esse intelligendum, atque in

commu-

non solm sacerdos, sed etiam judex erat


Isral.

omni ctiam

Quod

si ita

accipias, senex, qui


ille

proxim

minaci vaticinio, docent exempla plurima, ubi


promissa omnin complta non sunt, aut minae

subjicitur,

non

est

qui di vixit, et aliter

longaevus nominatur, aut aetate gravis; sed qui

non illum habuerunt, quem intentabant exitum. Im et Deus ipse, quod in caput hoc q. 27
notavit Abulensis,
c. 18, v. 7
:

prudenli pollet, qualis

in

sacerdote, ac judice

requirilur, qui ideirc presbyter, aut senior appellatur.

significavit

per Jeremiam
et

Repente loquar advershs gentem,

feram

te, et

Tune autem domo

haec crit sententia

Au-

tua sacerdotium, etjudise-

advershs regnum, ut eradicem, et destruam, et

cium, neque in tu famili erit deinceps, qui


nex, id est, judex, aut sacerdos
sit. Ita

disperdam

illud. Si

pnitentiam egerit gens

illa

Hierony-

malo suo, quod locutus sum adversit eam,


et

agam

mus

in Traditionibus Hebraicis.
si

ego pnitentiam super malo quod cogitavi, ut


ci
:

Qud

brachium pro armo sumatur, sicut


2,

facerem
ut

et subito
et

loquar de gnie

et regno,

apud Malachiam cap.

quod ex

sacrificiis

ad

dificem

plantent illud. Si feceril

malum
ut,

in

sacerdotem pertinebat, non alius est sensus,

oculis meis, ut

non audiat vocem meam, pniten-

qum
cidere

qui proxim nobis productus est. Pr-

tiam

agam
ei.

super bono

quod locutus sum,

face-

autem brachium idem

est,

atque sacerillos

rem

Sic Abrahami posteritati ;cternam poset Ninivae

dotibus alimenta suhtrahere, quae ad


sacrificiis
il

ex
jus

sessionem proraisit terrse Chanaan;


intra quadraginta

pertinebant; aut quod idem

est,

dierum spaiium subversiopree-

Ils,

aut potestatem tollere sumendi ex viclimis

nem; sed neque aeternamhalmit haereditatem


illam

armum

aut brachium animalis.

Abrahami posteritas; neque Ninive


:

Sed credo hic brachium pro fortitudinc sumi,


Symbol, nonnulli per fortitndinem intelaream teslamenli, quae capia luit Philisthis sub Heli, juxta illud Ps. 77, Cl
(1)
:

C'est pourquoi il ajoute Il marchera tous les jours devant son Christ. Le pasteur marche toute heure devant Dieu lorsqu'il n'agit peint par caprice, ni l'aventure, qu'il consulte la vrit ternelle, el qu'au mme temps que son action parait au dehors, il est attentif suivre la voix le Jsus-Christ qu'il per,:' s:, us cesse

ligunt

Tradidit in captivilatem virtutem (hebr., {orlitudinem) eorum, id est, aream, ail ibidem S. Aug., od., Eucher. el Hugo. Arca enim erai robur et lirmamentum Israelis, quia Deum quasi

au fond de son cur.

[Sacy.)

vchebal.

(Corn, Lap.)

161

COMMENTARIUM
om-

CAPUT

H.

162

quia post haec tempora infirma erit.sicutante,

Ithamaris familia, ex qu ortus Heli, quae

Neque plus videtur hoc loco propheta praedixisse, qum quod ibi comminatus est Sal.
Vers. 32.

nium

paleat ludibrio,
aliis

neque facultalein

liabcat,

Et

videbis

mulum tuum

in

ut illatas ab

injurias depcllat.

Cm

aulcm

templo,

in

univeksis prosperis Isral. Fert na-

brachia proarborum ramis inlcrdm sumantur,

lura rerum, aut

hominum

potis perversa con-

qu ex uno

stipite,

aut trunco funduntur


slipilis
(ilii,

si-

suetudo, ut duris in

illos afficiamur,

qui lo-

cut rami vocari possunt

sic

etiam

cum

illuin

occuprunt, quo nos sumus igno-

brachia, quae ex corpore quasi ex stipite pullu/ant,

ttiinios depulsi.

Quare cm Eleazari domus


sacerdotio
,

vocari possunt cognati ac


est.

(ilii,

quibus

summo
familias,

cecidisset

ejusque

loco

commune genus
chia
rex.

San arborum rami bralib.

Ithamaris familia successisset, inler duas hasce

dicuntur Yirgilio

12 /Eneid., ubi

quantmvis sanguinis communione

Latinus de suo sceptro ab artifice dolato


:

conjunctas, odium
stile.

quoddam

intercedebat ho-

in

hune modum loquitur Nunqum fronde levi fundet

Quare

Eleazaraei,

cm

dolerent ereptam

virgulta, nec timbras,

esse sibi

summam

in Israelitic gente potesta-

Cm

setnel in sylvis

im de
comas

stirpe recisum
et

tem, graviter in Iihamaraeos afliciebantur, et


si

Maire

caret, posu'Uque

brachia ferro,

quid

illis

minus ex animo contingeret,

ferelaeta-

Olim arbos.

bant non molest. Neque fortass minus


est

Edem Job usus


52.
ejus arefacies

metaphor cap.
de arbore
:

5, v.

bantur Ilhamaraei,si quid accideret aemulis suis

Cm enim praecessisset
flamm
,

Ramos

durum

et

adversum

neque minus ferebant

stalim itrt sententiam,


:

aegr, si illos aut

abundare bonis, autinsplen-

et

quos ramos pris, postea manus appellat


ejus

El inanus
lios

arescent. et

Qud
filii,

si

in bradais,
fi-

didum aliquem locum exaltari conspicerent. Quocirca non minatur Deus aliquid lev sacerdoti Heli, et
illius

cognati intelliguntur
et

sensuserit,

in

posterum

familiae,

posteros Heli, item eos qui

sunl ex

cm
plus

venturos dicit in ejus locum, eos, qui-

famili

Ithamar,

qui
id

paler
est,

appellatur Heli,

bus non semulatione solm, sed etiam odio

an le suum lempus,

anlcqum

seniles

annos
ros
:

atligerint, esse praecidendos ac

morilu-

aut quia ex sacerdotio supremque di-

gnilate delurbati yitam agent ignobilem, quae

honestis viris instar mortis est,

im

et

mors

appellatur

aut quia rever non figural, sed

qum intestino dissidebant. Et in universis prosperis Isral. Qui summus erat in lemplo, ille etiam aut primus erat, aut saltem in primis Isral quem colebant alii tanqum supremum sacrorum antistitem, et quae erant opiima in Isral (nque enim vul;

propri significatione ante senilem aetalem aut


ferro, aut

garia, aut viliosa

adducebantur in templum)

morbo decesserunt.

ad ipsum deierebant. Quare in sacerdote sum-

Ego

haec ita divido, ut illud de prcidendo

brachio ligurate capiam pro sublato ex tot la-

res domesticas sumina

mo, summus eliam spectabatur honor, et ad quoque commoditas.


Hic autem aemulus, qui primus ad Eleazari
fuit

mili Ithamar sacerdolali nomine, et judicandi

poteslate

quod ver subditur de immatur


persuadeo, quia

familiam sacerdotium reduxit

Sadoc

morte ante seniles annos, ad Heli tantm pertinere

quem Salomon
Abiatliar,

lib.

3 Reg. cap. 2,

v. 27,

pro

domum. Quod mihi


dicitur, ut alibi,

cm

qui erat ex famili Iihamar,

ma-

de
est,

lic vil brevi,

seu immatur morte sermo

gnum

tabernaculo sacerdotem praefecit. Ejecit


esset sacerdos

non

domus

tua, et

domus

Salomon Abiatliar, ut non


ut implerelur

Domini,
est

patris lui;
gis
:

sed lautum domus tua. Quod ter lesit

sermo Domini, quem locutus


Heli in Silo. Et
v.

Ut non

senex in domo tua; et

eadem

supra

domum

55

Et Sadoc

iterum verba redeunt. Qud ver ante sene-

sacerdotem posuit pro Abiatliar.

Hanc autem
morquod

ctutem ex famili Heli


sublati ferro, probant

plurimi decesserint
filii,

vicissitudinem spectare non poluit Heli, qui

duo

Phinees et

octoginta annis

aniequm accideret

Ophni, qui paul post Philislhajis; et octoginta quinque sacerdoies, qui Saule cap. 22
trucidati sunt; et in

tuus est

visurus tamen dicitur in

filiis,

in praedictionibus propheticis
est. Sic quae

infrequens non

Nobe

saeeidotali civiute
intrfecli. Et est

promissa sunt Abrahse, in suis


sunt;

omnes ex eo gnre ad ununi


salis

posteris

impleta

quod postea Jacob,


longa
post

verisimile,

reips

praestilisse

Sitlem,
sa-

quod deinde Jacob duodecim patriarchis


pnedicta
ipsius
,

quod eodem cap.


cerdoti
ris,

2, v. 1G,

minatus fuerat
:

experti

sunt

secuia

maximo ex

famili Heli

Morte morielui.

iilii.

Sic

etiam

quod hic
vidit

minatur

Achimelech, tu et omnis domus patris

propheta

non

vidit Heli;

tamen, qui

,,

163
quartus

IN

LIBRUM

REGUM
nymi rgula, ad
illud
Isaiae
:

ibl
cap. 13
:

ab co tabcmaculo prfuit Abialhar.


in

Vt

dis-

Et non eiut senex


ccrdotali,

domo tua omnibus uie-

perdam omtiem terram

quae

docet omnei

bus. Hac Abulensis de dignitatc intemgit sa-

terram etsimilia, non semper de omni omnin6


terra esse intelligenda
;

quam

sustinere aut soient, aut de-

quod ego de omni

tenv-

bent senes, qui vocantur presbylcri, quibus


incsl judicii maturitas, et abesl oninis in admi-

pore, aut

hominum ordine verum

esse puto.

Cert signa universalia non semper universaliter significant; alquc idc

nistrando, aut deliberando temeritas. Et qui-

omnes idem

valet,

dem senectutem pro


stralu sunii,

senili

bonore, aut niagilin-

qud multi ;
locis nobis
est.

nutli,

idem qud pauci; ternum,


:

non

est in

omni, ut opiuor,

perpetuum, idem qud diuturnum

ut

aliis

in

gu inusilatimi. Graeci presbyteros vocanl, qui


prscsunt rbus praeserlim sacris, quales sunt

saep obs^rvatum et

probatum
diebits lon-

Sic ergo hoc loco in omnibus


intelligitur.

non sacerdoles solin


epsfeopi.

siniplices,

sed

etiam

gum tempus
tempus

Aut hoc dicendi modo


quo
in Heli famili

Apud Romanos nemo

dubilat,

unde

illud significatur,

Scnalus nomen acceperit. Qud scnes conciliuiu

summum

duravit sacerdotium, in quo ex eo

apud Judseos babuerint,

sertiortim

nonien

gnre plerique cecidrc aut Philisthorum


armis, aut Salis ferro, qui

niillies

repelitum ostendit. Accedit, qud

cm
non

uno

die octoginta
signifc-

proxim, ut magis probabamus, de propri seneciule, qua3 speclalur in annis, acluin


sit,

quinque sacerdotes extinxit. Hoc ver


carc vidctur Propheta,

cm

dixit, v.

53

El

videbatur hoc idem saepis repelendum. Ye-

magna pars domus tu


tatem
vcnerit.

morietur,

cm ad
dici

virilem

ruintamen sententiam non muto, quia video


in sacris litteris, si

Hxc ego putabam


alii,

posse
:

quid fucrit aliquo


in

in

gnre
par-

non improbabililer;
tamen
dita.
alii

credo, melis

quai

grave,

quodque animos
aficiat,

quamcumque

conjectant, minus videntur expe-

tem veheinenter

iterari saepis,

quod

aul firmilatem, a certitudincm indicat prsedi-

Vers. 35.

Yerumtamen non auferam peni,

ctorum, etaffectum prodit animi


mentis.
Illud porr explorato

incitali vehe-

tus v1riim ex te ab altarl meo


ciant oculi tui
,

sed ut defi-

et tabescat anima tua. pro-

opus

est,

an de tot

mitiit

Deus non defuturum ex semine Heli


al tare
illi

famili Ilhamar haec sint intelligenda, vel tan-

qui sacrum ad

obeat ministerium

ita
sit

Ego neque ex lilter, neque ex meritis video, quomod hc severa comminatio ad Ilhamaracos omnes explicari debeat, cm ab illis nihil admissum audiamus, quo in se supplicium illud lam immane ac longura accersiverint. Deinde. quia quando de sacerdotio subniovcndo sermo est, non dicitur

tm de

posleris Heli.

tamen ut non tam

honori

qum

dolori

cm
ro
,

in

serviatque perptu sacerdoti


et

minorum censeatur sacerdotum numsummo, negraduin aspirare pos,

que ad ejus ordinem


sii.

Tune

autein faciet desperata dignitas


famili haesisse noverat
,

quam
ut do-

pris in su

leant oculi alienam gloriam spectantes

et ani:

tantm domiis tua


patris lui
:

sed additur etiam


:

domits

ut v. 50
et dormis

Loquens locutus sum, ul


patris lui, et v. 31.

mus invidiae stimulis compunctus extahescat cm neque elficere possit, ut amissa recuperct,
neque ul aemulum
delicere oculi

domus tua

Hoc
Heli. Ilha-

sacra

ill

et ponlilici

ver loco, et proximo,

cm de morte
domus

agilur

dignitatc deturbet. Dolere


,

autem dicuntur, aut


.

ante senectutem, una designatur

cm
:

illa

vident qu
id

aegl
;

Quare

nihil pertinent arbitrer ad

domum

ciunt animuin

cmquc

vari contingal

mar,

et ila

cum

aliis senti!.

Eucherius.
fuisse

praeserlim tamen hic est invidorum

morbus
;

Sed quando constat, huic

proprium

quorum nonien aboculorum conjcclusumitur


invidere quippe dicitur
,

domui

non commune cum aliis ab Ilhamare derivatis; videndum item, an omnibus


Heli,

quod opus

est oculo-

rum

et ocidus vicini proverbiali

forma iwidus

seculis

ex

progenie Heli nullus ad senilem


lia

vocatur. Invidia porr

omnium tormentorum
sti1
:

nsque setalem vilam produxeril.


r-r&i
,

putant

Ile-

maximum

existimalur. Sic san de invidir.

qui, ut dicit

hoc loco Cajelanus, tradunt

mulis et angore Horalius epist.

hoc eliam tcmpore, quotquot ab Heli famili


propagati sunt,
oervenisse.
l'itra

Invidi Siculi non invenre lyranni

nunqum ad seneciam
ita fuerit,

et

canos

Majus tormenlum.

An

incertum ert; iiequc

Hinc

illud

trilum
bis

invidi rumpi, aut uri, et

nos fateri cogit de omni aetaio ac ee-

similia.

Quare

quibus dalus est in tcmplo


;

isdo, supplicium islud

tam

lat ac long paens


illa

locus

esse intelligendum. Nota est enim

liiero-

non melior continget vita; conduio iraM qu'un aliis acerbior cm ex eo


,
,

, ,

165

COMMENTAP.U'M CAPUT
.

II.

166

qnod

quotidie oculis occurrit invidis, multiplex

esse putant, in

quem

fidelis,

et obsequentis
lo-

oriaiur dolendi causa.

nornen oplim cadit.


tile morietur
,

Alii

negant, et hune

Et pars magna domus


qui ex
Ileli

ante-

cwh

et

ordinem Sadoc atlribuunt, qui


,

prifa-

QVAM AD VIRILEM iETATEM VE.NERIT.

Non CmneS
,

mus,

sublatis llhamarseis

in

ablatum suae

famili propagali

sunt

morituri

mili sacerdotium revocatusest. Hoc poslerius


tenet Abulensis in cap. 7 Reg. q. 30,
17, q. 5.
et Levit.

dicuntur immatur morte, sed illorum multi.

Sed hoc extremo verbo non minuitur


qui orti essent ex Heli famili, ros ad seniles annos
;

sed au,

Quem

recentioribus sequuntur ple-

gelur potis dolendi causa. Dixerat pris

eos

rique. Genebrardus ad illud Psal. 98: Samuel


inler eos, qui invocant

non perventu,

nomen

ejus.

Ubi non dici-

nunc addit
illis

eorum

ple-

tur sacerdos esse

sicut Moyses et
,

Aaron

qui

rosque montures
robur.

antequm

accdai virile

proxim prsecesserant

sed invocans Dei nomen

Vers. 34.

Hoc

autem erit

tiri signum

QUOD VENTURUM EST DUOBUS FILMS TUIS

(1), etC.
,

Multa hoc loco contra Heli sacerdotem


illius

et

quam explicationem adducit etiam Hierony( mus infra ), quod fecre alii non sacerdotes. Idem lenent Hugo Dionysius, Lyra, Cajeianus. Ex antiquis Hieronymus lib. 1 contra Jo,

familiam vaticinatus est Propheta

ut

vinianum tom. 2
cap. 45, et
vi

Augustinus

lib.

2 Retract,
et

qud transferendum abipsius domo sacerdotale

idem
,

in

Qustionibus veteris

no-

nomen

qud non

sit

ullus ex illius gnre ad


;

Testamenti

q. 46, si

modo
et
,

illius

operis au-

senilem selalem perventurus


ante virile robur
,

qud plerisque moriendum neque defulurum

ctor est Augustinus. Raliones multae adducun-

tur ab Abulensi supra

Hieronymo
qusest.
,

et

aliquem

qui ut gravem dolendi occasionem

mult plures ab Augustino

ill

46

habeat, in templo sacerdotale obeat ministe-

rium.

Horum omnium ne de futurorum


,

even-

quarum illa polenlissima est et instar omnium quia non fuit Samuel ex ill famili
,

tu dubitet,

signum aliquod prbet, idquetam


,

grave, ac proprium

modo possit ex animo cadere. Quod accidet omnium proxim; et ut omnium malorum primum posterioribus
ut nullo
,

ex qu creari tantm sacerdotes possent. Licet enim Levi traxisset originem non tamen ab
,

Aaron

Domino
Heli,

cujus tantm posteris datum erat sacerdotale ministerium. Addo ego


fuisse

fidem conciliabit cerlam. Signum autem erit

non e tale

Samuelem

cura decessit
successisse,

duorum
cap. 4.

filiorum

uno eodemque
;

die tristis et

quo tempore videri potuit

illi

inopinatus inleritus

de quo pluribus deinde

ut obire potuerit
dignitatis

supremum

illud

munus

et

Vers. 35.

Et suscitabo

mihi sacerdotem

erat

plnum. Sacerdotalis autem tas ea in qu homini maturum inesse solet juet abesse levitas juvenilistatis.

fidelem, qui juxta cor meum et animam jieam


faciet.

dicium,

Ante

Quidam hune sacerdotem Samuelem

quam
et

aelalem apud Hebraeos nemini fas erat

Vos deux fils Oplini et Phines mourront tous deux en un mme jour. Dieu avait dissimul long-temps les dsordres scandaleux des enfants d'Hli et la mollesse de leur pre qui souffrait qu'ils dshonorassent si indignement la saintet de son temple. Mais enlin il se dclare contre ce grand-prtre. 11 rtracte toutes les promesses qu'il lui avait faites de la stabilit de son sacerdoce. Il lui prdit qu'il vy dtruire
(1)
,

et principium Genesis, finem Prophtise Ezechielis atlingere , ut docent Origenes in principio 4 homiliarum in

Canlicorum Cantica,

Cantica

et

Hieronymus

in

promio

cap. 1

Ezechielis. Sacerdotalis

autem tas annorum


ibidem Hierony-

erat

non minus
,

triginta, ut

mus qualem tune


Samuel
,

sine dubio

non
,

attigerat

qui adolescens esse dicitur

quando

toute sa maison ; que ses deux enfants qu'il aimait d'un amour si peu rgl , et qui taient la cause principale de son malheur, mourraient tous deux en un mme jour ; et que sa
famille tomberait dans

gubernandi munus aggressusest,lib.IReg.cap.


12, v. 2.

subire voluit
terat alios
tibus.

Ab eo enim tempore judicium populi in quo pro summ potestate po,

une indigence

et

une

misre extrmes.
Ainsi la parole de saint Paul se vrifie, qu'on ne se moque point de Dieu. Il souffre qu'on le dshonore. Il avertit qu'on se recon,

opprimere

et suis spoliare faculla:

Hc meo
illa

judicio gravis est ratio

sed

neque

levior,

qud eodem tempore, quo


,

naisse.

Il

rend presque sa Providence douteuse

Samuel sacerdos esse potuit


dos Achias
v. 3.
lilius

alius fuit sacer-

par la lenteur qu'il apporte venger sa gloire. Mais enfin le moment terrible arrive o sa bont doit cder sa justice; et alors il est d autant plus svre dans ses chtiments , qu'il a donn plus de temps pour les prvenir.

Achitob

lib. 1

Reg. cap. 14,

Im

et

Achitob

illius

parentem sacerdo-

tem quoque
gonlus
1.

fuisse verisimile est. Ita pulat Si,

5 de Republic Hebraorum

et Tor-

(Sacy.)

nichfS in sais Annalibus,

anno mundi 2940.

,,

167
Alii

IN

LIBRUM
,

REGUU
tim
si

168
,

nequc pauci

neque

vulgari nota

sa-

tempora incurrant
cl
,

qu singularem

ali-

cerdotem esse
lia

maximum Sarauelem existimant.


,

quam constaniiam
Quale
fuit

prudentiam requirant.
in

Augustinus

qui supra negaverat,


et

lib.

hoc tempus

quo superior vide;

Relract. cap. 55,

in

l'sal.

<J8,

et

contra

balur Philislhinorum causa

neque ex Heli

Faustum cap.
gorius
,

53, de Civil, lib. 17, c. 5; Gre,

posteritale ullus erat reliquus eo vel ingenio


vel tate, ul dignus censeretur, qui sacerdotale

Eucherius

Angelomus hic
1
;
:

Hieronyqui invo:

nius ad illud 1 Cor.


cant
i

Cum omnibus,
sic

munus

et

pondus sustineret. quo tempore sacerdotio


,

nomen Domini

ubi

de

Samuele

Alia ratio fuit, quia


et vit

Quem sacerdotem
rebat.

fuisse illa
,

res probat
ol'e-

defunctus est Heli


,

nondm

sacerdota-

quia et sacerdoti successif

et hostias

lem tatem

id est

annos triginla natus erat


,

De quo eliam secundm


est
:

historiam

Samuel
liim

atquc ide non est verisimile

tan,

diclum
lem.
i

Suscitabo mihi sacerdotem fidein

pondus laii nondm firmat


insedisse.
,

salis

et

<

Idem

hune ipsum locuin tenent


,

ingenio, quod non videbalur salis esse matu-

Primasius et Haymo. Ratio horum est

quia

rum

Samuel aliquando
Ut
c. 7, v.
,

sacrilicssc dicitur

quod

derim

De tate nihil quod ego vihabemus ex Scriptur sacra neque


, ;

munus Levitarum non


9,

est, sed sacerdolum.

llieronymusdocere videtur, sacerdolalem la

ubi dicitur obtulisse holocau-

tem annorum esse

triginla; sed ila

visum esso
quiu
sa-

stum
ritu
,

et orsse

pro populo, solemni


est
;

opinor,
et reges
;

Ilebrorum docloribus. Ab hc laie Levitas

quod sacerdolum proprium


,

suum

obire ministerium ad

annum usque
silentium.

unxisse

primm Salem

deiude Davidem
,

innim

habemus Numcr. cap. 4 de

quod argumenlo fuit Auguslino alque llieronyino ut Samucli non adimerent sacerdotale
,

cerdotis a;tate legilim


si

mirum

Qud

nondm

habibat Samuel tatem idoneam

munus. Addo

bis, traditum Josepbo lib.

6,

sacerdolali ministerio, id eliam


voluit in

Deus supplere

cap. ult. excitatum esse

Samuelem cum

sacer-

dotali amictu. Haec videntur

opinionis hujus

firmamenta prcipua.

animum clesti quodam luminc illustraverat. et magnarum rerum cognitione compleverat. Quod san potanto viro
,

eujus

Ego quid
firmai
et

hic statuam

nihildum habeo d-

pulo ignolum non erat


experienli didicerat
,

Ulrinque occurrunt rationes non infi ni m m,


,

qui mullarum rerum Samuelem Deo esse fa, ,

magnum
illud

ab auclorum gravitale pon-

miliarem
suo.
vit

et

divino gubernari consilio


est illud cap. 3, v.

non
quod
si

dus.
rt
,

Quare

mihi consilium probari coop;

De quo

20

Et

cogno,

ut nihil definit slatuerem

sed liberum

universus Isral

Dan

usque Dersabee

suum cuique relinquerem judicium, cui subscriberem meum. Nibilomins dicam que ma,

fuletis

Samuel propheta

esset

Domini. Qud
,

Achias proxim successil Heli


dicio
illos

gis inclinet

animus

ubi utriusque sententia;

dicendum

est

quod meo jucm nullum alium inter


,

dissolvero

aut infirmavero argumenta. El pri-

duos interjectum esse videamus


,

non

vi

mm

quae

Samuelem sacerdotem
qud

esse negant,

detur fuisse
grandior.

hoc videntur modo elevari posse.

cm sacerdotium iniit Samuele Nam cm jam Samuel gubernandi


,

Primm
vitico

videlicet ex gnre fuerit Lesic solvit Hie-

omis deposuisset
prae nimi tate

quod tune
illam

fecit

Samuel, non sacerdolali,


1

gravem

quando personam sus,

ronymus ad

Cor. cap.

Leviticam, et sa,

tinere

non
,

poterat,

sacerdotio

funebatur
1

ccrdotalem familiam esse proximas


aliam migrationem aliquam posse
illud
:
:

utpole

Achias regnanle Salc, ut habes infra cap.

i.

Levi patriarch propagatas; atque ide ex un


in
fieri.

Ad

illud,

quod

tcrli

opponebamus, duos
,

Qui

simul futuros fuisse sacerdotes

nihil haberct

cm Samueli accommodssct
mihi sacerdotem fidelem
,

Suscitabo

momenti
tiunt,

si

verum

esset

quod multi iidem-

addidit
,

Qui quamvis
tribu Levi
(

que graves, nec sine gravi fundamenlo sen-

non

sil

de gnre Aaron

tamen de
,

esse in

Paralipomeno

legilur

qui ipse

Deus

pontifices

codem tempore sub Davide duos fuisse Abialhar et Sadoc de quo nos
, ;

hune constitua, qui


git, ut

et illum.

Ita enim Aaron ele-

suo tempore
lune
,

pluribus.

Sed

foriassc
,

neque
duobus

alios postea eligendi

non amiserit potesta,

neque hoc Samuelis tempore


illa

tem. Et quidem in viris speclat virtulis

de

dignilas

maxima communis
,

fuit.

Qud
,

si

quorum prudcnli
spis exploral
,

in

rbus dubiis et anguslis

Achias

utpole pronepos Heli

ad avilum
fuit
,

seu

aliquid speratur

eximium
prser-

paicrnum locum promovendus

inteiim
,

frquentes in omni insiituto

quantmcumque
,

dm

lanio muncri aetas esset idonea


,

et

ma-

severo magnae

lieri

soient exceptiones

lura prudentia

videri potuit

Samuel vicariam

1G9
habuisse potestatem
cavit
et
, ,

COiUMENTARIUM. CAPUT
qu tune seipsum abdi-

II.

170
,

mueli sacerdotii magni titulum attribuunt

et

cm

judicandi onus in Salis humeros


Id

quantum habeant momenli

investigemus. Et
sacrificave-

curam

declinavit.

quod indicat
,

liect

primm
rit
,

qud Samuel aliquando


,

dicendi

modo subobscuro

illud cap. 14, v.

quod negari non potest


esse

non probat sacer-

Et Acldas /Mus Achitob

fratris

Ichabod (Mi Plu-

dotem

magnum

cm

quilibet sacerdo-

mes ,

qui ortus fuerat ex Ileti sacerdole

Domini

in

Silo, portabat

Ephod. Quasi dicat, quo tempore


,

regnare cpit Sal jam sacerdolio fungebatur


Achias
,

lum ordine id prastare poluerit. Neque enim sacerdos magnus aliquid proprium habuit nisi qud semel in anno ad festum expiationis ad
,

quod proxim. Samuel cum regni ad-

Sancta sanctorum

id est

ad penitissimum
,

ministratione deposuerat. Et quidem


est
fuit
,

mirum
neque

tabernaculi secessum ingreditur

ut lat pro-

si
,

quis alius Samuelis tempore sacerdos


toto Samuelis

bat Abulensis in cap. 29 Etodi, q. 16. Et qui-

illius

dominatu

dem

sacrilicsse

Eliam

qui
,

tamen sacerdos
lib.

munus

fuisse,

neque nomen audilum.


est
,

saltem magnus non erat


ira-

habemus 3

Reg.

Neque novum pedimentum


alius
,

ut

si

quod occurrat

cap. 18.

quomins sacerdos summus suo


,

Neque

illud

de unctione rgis Salis

et

Da-

possit fungi minislerio


,

illius

loco suffleialur
,

vidis plus habet firmitatis;


di ministerium

neque enim ungen-

qui licet

summus non

sit

sit

tamen ex
Paralip.
,

ad sacerdotem

magnum

coar-

inferiori

sacerdolum numro. Vide Abulensem


20, et sup.
,

ctatum

est,

ut in Scriptur sacra multa docent

in cap. 21 Lev. q.

lib. 1

cap. 9, q. 16, ubi docet

fieri

posse

ut pro

magno ad aliquod lempus aut opus sufficiatur alter et adducit exemplum ex Josacerdote
;

exempla. San regem Syrise Azaelem, jubente Domino, unxit Elias, lib. 3 Reg. cap. 19 et lib. 4, cap. 9, Jehu regem Isral unxit unus prophetarum numro. Vide Abulensem in lib.
,

sepho cujusdam sacerdotis, qui


denti nocte

cm

prxce-

Reg. cap. 10, q. 2.


;

lise

prsecipuae existiman-

somno

esset pollutus,

neque Sancta
lege
,

tur rationes

neque enim admodm euro, quid


veslimento
illud sit

sanctorum

ingredi

permitteretur
,

Josephus de Samuelis sacerdotali


prodideril,

alium su loco suffecit


nis

qui ad festum expiatio-

cm
,

incertum, neque au-

munus

illud

quod uni sacerdoti maximo

ctor ubique

ut in

nostris
,

super Aggaeum
vald se osten-

licebat, obiret.

Quare poluit unus esse jure

Commentariis observavimus

quasi proprio sacerdos

summus

et alius eo,

dat de explorand, aut de statuend veritatc


sollicitum.

dem tempore ex
ficias

illius
,

concessione

qui ponti-

functiones
,

si

quando aliquod incideret


ita fortass

Hc

mihi de ulrque sententi dici


;

possii
si

impedimentum exerceret. Et
tigit

con-

videntur prudenter et lut

neque ego,
amplis

mco
hc

Samuelis tempore
,

qui pro eo qui sacer;

tanlm obsequerer

studio', ulteris

provehein

dos esse debuit


sive sit Achitob

vicariam operam prstilit


si

ret, nisi curiosus lector aliquid

quod

ille

impedimentum
,

disceptatione requireret. Cujus ut paream desiderio,

habuit

aut ab aetate sacerdotali


;

ad quam
ali-

dico

primm

utramque sententiam
;

morte praereptus non pervenit

aut quia

mihi videri vald probabilem


lud existimari probabilius,

deinde mihi

il-

quod habuit vitium


pore, quse
sive sit Achias

aut deformitatem in correddit altari


;

hominem ineptum
,

cujus sine dubio las lgitima

quod prima doet senlenlia, nempe Samuelem nunqum magnum fuisse sacerdolem. Quod rationes allt
supra faciunt sat verisimile. Quibus addo
i!lo-

non

erat,

quo tempore proavus Heli supremum


reiiquit.
illud

illum

locum vacuum quod

rum

etiam sententiam, qui catalogum texurc


,

Neque minus urget


Jovinianum
,

Ilieronymi adverss

ponlilicum

quorum

nullus meminit Samuelis


ali;

Psal. 98,
,

Samuel non nuillos

Neque
quid,

in

tot

Samuelis histori legimus

meratur inler sacerdotes


invocant

sed inter

qui

quod

summum
illo

oleat illius sacerdoti uni

nomen Domini. Nam licet invocare nomen Domini commune sit laicae atque sa,

nisi dicas

ab

unclos esse reges, et

sacrifi-

cium oblatum; quod tamen factum


noribus sacerdotibus
paul ante diximus.
Illud
,

est

mi-

cerdotali turbae

invocare tamen lgitim, et


,

im

et prophelis, ut

quasi ex instituto

id

uni tanlm convenit sa-

cerdotum ordini
I

ut dixit

Hieronymus

in cap.

mihi videlur concedi posse posteriori

ad Cor. qui hoccodem loco adverss Jovinianum probaverat sacerdotum numro

Epist. 1

sententice,

Samuelem extra ordinem

speciali

aliquo privilegio,
Levitico
,

cm tantm

esset ex ordine

separandum esse Samuelem.

designatum tamen Deo fuisse sadixit

Nunc

rationes illas
8. 6. IX.

exploremus

qu

Sa-

cerdotem, ut

Hieronymus ad
6

Corinth

171
cap. 2, ([iiod

IN LffiRUM

I.

REGUM
JUXTA COR MEUM ET
ea
quffi

173

non

latuit

Samuelem ipsum

cui
re-

AMMAM MEAM
aliter
;

PACIET. Juxta
iste

Deus

alia

plurima in tate adhuc pucrili


fortass illius ignorrunt

proxim diximus, sacerdos

fuit

velrat.

Neque

pa-

Sadoc, qui long


rium
lanto

qum

Heli ministe-

rentes,

cm

illum tcrnplo consccrare, et mini-

obiit pontificale

qui fidelem

Deo

ac

sterNs sacris assiduum esse voluerunt. Et qui-

lemplo

navavit operam, neque aliter se in


prffistando gessit,

dein illud ephod, quod in primisannis inatre

munere

qum

divina

niissum in tabernaculo gestabat, aliquid olel


sacerdotale. Et
si

ab eo voluntas exigebat. Et quidem in Sadoc


nibil

lampadcs accendebat

quod
il-

invenimus, quod quisquam jure repre;

videtur ex subsequcnli capite posse colligi,

hendat

neque lcvem de

illius

integritate

lud sacerdotale erat, non Leviticum munus.

morumqu

disciplina conjecturam affert,

quod

Tarn aulem sacerdotis


in asiate

nomcn

et oificium,

qum
majus

Davidi viro divini

culls

studiosissimo tam
volunt) assum-

nondm
qum

sacris funclionibus

idone

fuerit familiaris, et (ut multi

in tabernaculo morari, atque ibi aliquid

ptus, ut simul

cum

Abiathar

summi fungeretur

exercere,

illi

permittebatur
,

tatulae;

sacerdotis officio.

privilegium arbitror esse divinum

neque

id

ignoratum esse sacerdoti


in et

Heli, qui

magna jam
consilii

Et /eoificabo ei domum fidelem. Hsec in Samuelem convenire non possunt, in Sadoc aulem maxime.
clissimus,

Samuele infante intuebatur

divini

Nam

Iicet

Samuel
seram

vir fuerit san-

futur sanctitatis documenta. Sacerdotem

domus lamen
enim
Heli,
l-ius

illius fidelis
illius

non

fuit,

lamen. fuisse magnum non pulo, ut rationes


allat superis,
si

sive fdios spectes, sive

posterita-

non convincunt,

at cerl

tcm.
liores

Filii

non vald fuerunt mefilii illius


;

suadent. Etquae statim adduntur, eo apud

me

ffliis

de quibus infra, cap. 8, v. 5:


in viis ejus
:

sunt loco

ut pen persuadeant. Neque enim


,

Et non ambulaverunl

sed

quae de sacerdole dicunlur

quem

suscitavit

declinaderunt post avaritiam

acceperuntque muut
filii

Dominus loco Heli, quem, qui contra scntiunt, Samuelem esse putanl, ejusmodi sunt, ut in

nera, et perverlernnt judicium. Denique


Heli

familia

Ilhamar
,

ad
sic

domum

Eleazari

Samuelem convenire
non obscure

possint; optim ver in

transtlre sacerdotium
filii

cliam Samuelis

familiam Sadoc, quod ex illorum expositione


constabit.
(1), QUI
m

propter

morum

inlempcrantiam abrogat

antiquissim gubernalionis forma, in populum


lsraelilicum

SUSCITABO MIHI SACERDOTEM FIDELEM

vexerunt. Sed
(1) Allegor. signilicalur hic translatio saeerdotii ab Heli et Aarone ad Christum : hic enim

novam gubernandi rationem insi domus pro posteritate suma,

lur, aut novis lilulis ornata


tala virlutibus,

aut Claris nobili-

est sacerdos lidelis Deo. lia S. Greg., Theod., Angel., Procopius et S. Aug#17 Civil, c. 4. Videmus ver horii Judffios absque sacerdotio

neque hoc
ill

in

domo Samuelis
prffiter
il-

apparet

quid enim in

eximium

Et inter eos, inquil Aug., quicumque esse f est ex Aaronico gnre, cm videt sacrifi< cium Chrislianorum tolo orbe pollere, sibi
:

luslrem Samuelis

memoriam? Secs de Sadoc,


ad tempus ferm
:

cujus

domus

fidelis fuit, et

aulem honorem illum magnum esse subtractum deliciunt oculi ejus, et dfinit anima ejustabc mroris, mors ver illa filiorum si,

Christi sacerdotium obtinuisse creditur

oJb-

linebat cert post

eversum Chaldxis Salo-

< c

gnificavit

mortem

ipsius sacerdolis

de

filiis

v.

monis templum, ut constat ex Ezech. cap. 40, Porrb gazophylacium quod respicit ad 46
:

Aaron
lis

v.

55 maxime
>

(inquit August.) et sacerdos illc fideet principaliter est Chri-

viam aquilonis, sacerdotum


ministerium altaris.

erit,

qui excubanl

ad

stus
alii.

Dominus,

inquit Procop.,

Theodor.

Isli sunt filii

Sadoc. Et ut

cl

constat sacerdotum catalogo,


est sacerdos et
lexit lib 10, cap. 11
,

quem Josephus
lib. 5,

Porr Christus non tantm

ponlifex, sed et Chrislianos quoslibet efficit sacerdotes et reges mysticos, juxia illud Apoc. 1, 11 : Fecitnos regnutn et sacerdotes. Unde S. Lo serm. 3 in die anniversario assumptionis sii ad pontificaium : Omnes, inquit, in < Christo regeneralos crucis sigmmi efficit < reges : sancti ver Spirits unciio cons crat sacerdotes. Et mox (tendit qu in re

et

ex eo Sigonius

cap. 1, deRepubl. Ilebrorum, ad

longum

us-

quelempus, saltem ad Jesum filium Josedec, sacerdotes magni ex Sadoc famili propagati
sunl.

Hi, inquit,

dilum sacerdotium

omnes quasi per inanus trasuccessofilii parentum


>

hoc regnum et sacerdoiium consistai. Quid enim, inquit, lam regium qum subditurq f Deo animum corporis soi esse reclorem et quid lam sacerdotale, qum vovere Domino conscientiam puram, et immaculatas pietatis > hostias de flltari cordis offerrc?
:

<

res acceperunt, continuai generis srie.

Et ambulabit coram CnRiso meo

cijnctis
;

minus. Christus hoc loco rcx est Isral

sic

enim reges appcllantur ab unctione. Coram rege ambulare non potuit Samuel omnibus
diebus
vitse

(Corn, Lap.)

su

quia ad c\tremos usque vitue

173
diesrex
nulliis fuit,

COMMENTARHJM CAPUT
aut
alftfs,

II.

174
Venireante consueverinitaln
;

qui vocari po-

mm vicissitudo.
in

luerit Chrislus, nisi sacerdos, ulique

summus,
:

domum

Heli

id est,

ad eos qui ex ejus


praeerant,

fa-

quia in ejus conspeclu fulurus esse clicitur

at

mili

sacrilciis,

ac tabernacuio

coram

se ambulare, id est, sibi

ipsi

obscqui,

quibus accipiebant abundanter quidquid

ad

aut sacerdotale prstare minislerium, qui potest

domeslicos ususet sumptus prop regios prlinebat.

aut

lieri,

aut inlelligi? De Sadoc

ncmo

Sed

in

hc

fortunaa

ac

temporum
ill

duhitari potest,
jecto,

quem Salomon,
,

Abialhare abconspeevcidit
;

convcrsione, accdent, qui fuerint ex

do-

sacerdolem esse voluil,


abfuit

cujus

mo

reliqui

supplices ad sacerdotem ex alina


illis

clu

nunqum

neque
in

grali

famili, ut

pro

oret atque sacrificet. Affe-

quique omnium primus


constructo sacerdos
Vers. 36.
fuit.

lemplo

Salomonc

ret autem,

quod pauperes soient, numnumi


vi-

argenleum, quo videlicet ematur perexigua

Futurum est autem, ut quicumEn quanta


verti

clima, ut columba, aut aliquid simile, et tor-

que remanserit in domo tua, ven1at, ut oretur

tam

panis.

Quem usque

ade premet aut

fa-

pro eo
(1)

(1).

in Heli

domo

fuerit re-

ms, aut egestas, ut dari


suo, misericordiae

sibi

postulet ab aemulo

Ex Hebro

potest claris

Vniel
aliquid

ad orandum pro nummo argenti et lort panis, orando scilicet ut delur sibi quasi pauperi et famelieo nummus exiguus, et frasmen panis, quo latrantem ventrem satiet. lia Cajet. et
Vatabl.

tantm nomine; modicum exeo quod exvictimis lgitim in suum


dira urget ncessitas,
,

victum sacerdotes assumunt. Neque plus petit


ille,

quem

rigi

postulat

qui mendical vivit

qum sibi porquemque


,

DlMITTE ME, OBSECRO, AD UNAM PARTEM SACERDOTALEM, UT C0MEDAM BL'CCELLAM PANIS. AlIegOr. Buccelta panis, signilical sacrihcium Eucharistiae, quod pane lit. ha S. Gregor. Eucber., Tbeodor. Procop. Audi S. Augustin. 17 Ci Quod ergo addidit mandueare pavit. 4 < nem, etiain ipsum sacrilicii genus eleganter i expressif, de quo dicit sacerdos ipse Panis
,
: :

alina tantm misericordia sustentt. Dimitte,


inquit, me, obsecro,

Icm, ut

ad unam partent sacerdotacomedam buccellam panis.

Haec juxta nostram translationem. Si ver Hebraicum textum, quem nunc babemus, intuearc,

quem

respexre nova? translationes. et


et

quem ego dedero, caro mea est pro seculi vil : ipsum est sacrificium non secundm ordinem Aaron, sed secundm ordinem Melchisedech; qui legit intelligat. i (Corn. Lap.)

ex antiquis Chaldaica,
est sensus,

Septuaginta, alics

neque parm diversus. Neque enim


Levi dicitur futurus esse reliquus,

qui ex

domo

dans ce rcit! inquit impiissimus Volney. D'abord voici un tte-tte divulgu; par qui? Hli ne s'en sera pas vant c'est donc l'homme de Dieu qui l'a bruit. Quel intrt a-l-il eu de prparer les esprits un changement dsir de plusieurs, mme du plus grand nombre? En sa qualit de prophte et de prdiseur, cet homme de Dieu a d connatre le successeur annonc, dj prsum; n'agirait-il pas dj de concert avec lui? Sa prdiction va se trouver faite en faveur Samuel ne jouerait-il pas un rle de Samuel. en cette affaire? L'axiome de droit dit Celuil a fait qui a eu intrt dfaire; ici ne serait-ce pas Samuel mme? Notez qu'Hli tait aveugle, et qu'on a pu lui parler sans qu'il ail reconnu la personne. 11 y a ici manoeuvre de fourberie Samuel n'est pas atteint, mais il est prvenu. Quant la prdiction de la mort des deux (ils d'Hli en un mme jour, on sent combien il a t facile l'crivain ou au copiste de l'interpoler aprs coup o est le procs-verbal pri noter
:

Que de choses

argenlum

afferet, aut

tortam panis, ut pro


dicitur

il!

oretur; sed potis

ille

venturus sup-

plex, ut incurvet se, et adoret

autpontihcem,

aut sacerdotem alium

ut ab

illo

exiguum

ali-

quid ex sacerdotali emolumento exoret quo vitam utcumque, parce licet et angust, suslentet.

In hc porr

commutatione

sacerdotii, illam

mulli Patrum intelligunt, quae facta estab Aa-

ronico sacerdotio, et in Christum ponlificem

summum
rius,

translata. Ita

Augustinus
,

Civit. cap. 5,

Gregorius

lib. 17 de Angelomus, Euche-

Thodoretus

q. 10, et plures alii.

Ex quo
ut

tempore, qui sunt gnre Levitico sacerdotalique

progenie

sic

miser

vivunt

lingere

sed narrare quae in documeutis repesse.

mitif? His paucisjudicarequisquepolueritquprogredialur apud Volney fingendi licentia, quamque fidem mereatur. Samuelem non Dei jussti, sed decipiendi consilio ad Heli venisse, res est prorss incredibilis, omnibusque contraria quae

rent

pmnissum

Ab

olicio igitur bislo-

iici (|ii;'im

maximam nem interils duorum

longissim aberravit Volney, cm fidem auctori conciliare prsedictioHeli lilioruni,

animad-

de Samuele narrt bujus libri auctor. Nullo ejiim monumenlo utitur, sed conjecturis tantum ex suo perversissimo ingenio dticlis, ut tam nefarium propositum sanctissimo viro tribuat. Porr ncmo nescil non conjecluris, sed factis bistoriam conslare, nec rerum scriplori

verlens, non dubitavit asserere facile fuisse ipsi bujus scriptori autscribai banc praulictionem interpolare, nec ullum interpolalionis argumenlum, nisi quia id sibi ita videtur, alunit. Si quidquid animo lubet, hoc lingere liceret, jam iota histoiia in roman convertelur nihil,

que certum,
tis

nihil

verum

in

rerum iHonumen-

supererit.

, ,

17S
cmendicalo exlguam stipem ab
aliis,

IN

LIBRUM

I.

REGUM
genus
ficium.
illud

170
invisum
,

et parus

et ignobilc

aliorum

of-

bicccllam cvquirant, neque promptum habeat

CAPUT
1.

III.

CHAPITRE
1. Or, le

III.

Puer autem Samuel ministrabat Do:

jeune Samuel servait


;

le

Seigneur

mino coram Heli

et

sermo Domini erat

auprs d'Hli
alors rare et

preliosus in diebus

illis,

non erat

visio
2.

du Seigneur tait prcieuse; on ne connaissait plus


e
\

la

parole

gure de vision et de prophtie.

manifesta.
2.

Les yeux d'Hli s'taient obscurcis, selon


Seigneur
Il

Factumestergoindiequ&dam, Heli

que

te

le lui

avait prdit, et

il

ne poucou-

/acebat in loco suo, et oculi ejus caligaverant, nec poterat videre


3.
:

vait voir.

arriva

un jour

lorsqu'il tait

ch en son lieu ordinaire,


3.

Lucerna Dei antequm extinguere-

Que Samuel dormant dans

l'appartement

d'Hli, qui tait proche le

temple du Seigneur,
la

tur
ni,

Samuel dormiebat

in templo

Domi-

tait l'arche

de Dieu, avant que

lampe

ubi erat arcaDei.


h.

qui brlait dans le temple de Dieu ft teinte,


c'est--dire,

Et vocavit Dominus Samuel. Qui


ait
:

avant

que l'aurore

comment

respondens,
5.

Ecce ego.
:

paratre.

Etcucurrit ad Heli, et dixit


vocsti

Ecce

4.
lui

Le Seigneur appela Samuel. Et Samuel


:

rpondit
Il

ego

enim me. Qui

dixit

Non

Me

voici.
lui dit lui dit
:

5.

courut aussitt Hli, et

Me
:

vocavi; revertere et dormi. Et abiit, et


dormivit.
6.

voici, car

vous m'avez appel. Hli

Je

ne vous

ai

point appel, retournez et dormez.

Et adjecit Dominus rursm vocare


abiit

Samuel
6.

s'en alla, et se rendormit.

Samulem. Consurgensque Samuel,


ad Heli
sti
fili
,

et dixit

Ecce ego, quia voc:

Le Seigneur appela encore une fois Samuel. Et Samuel s'tant lev s'en alla Hli,
et lui dit
:

Me

voici, car

m. Qui respondit

Non vocavi

vous m'avez appel.


je

te,

Hli lui rpondit:

Mon

fils,

ne vous

ai

point

mi revertere,
;

et

dormi.

appel, retournez et dormez.


7.

7.

Porr Samuel necdm sciebat Do,

Or, Samuel ne connaissait point encore

minum

neque revelatus fuerat

ei

sermo

les voies
il

du Seigneur

ni les signes par lesquels

Domini.
8. Et adjecit

fait sentir sa

prsence aux prophtes, car jus-

qu'alors la parole

Dominus
tertio.

du Seigneur ne

lui

avait

et vocavit ad-

point t rvle.
8.

hue Samuelem
abiit
9.

Qui consurgens

ad Heli,
Etait
:

pour

Le Seigneur appela donc encore Samuel la troisime fois. Et Samuel se levant,


Et
lui dit

Ecce ego, quia vocsti me.

s'en alla Hli,


9.
:

Intellexit

ergo Heli quia Dominus voca,

Me

voici, car

vous m'avez aple

pel. Hli

reconnut alors que


il

Seigneur ap:

ret
et

puerum
dormi
:

et ait
si

ad Samuelem

Vade,

pelait l'enfant, et

dit

SamuJ

Allez, et

et

deinceps vocaverit te

dormez;
fois,

et

si

l'on

vous appelle encore une

dices

Loquere, Domine, quia audit ser-

rpondez: Parlez, Seigneur, parce que


re-

vus tuus. Abiit ergo Samuel, et dormivit


in loco suo.

votre serviteur vous coute. Samuel s'en

tourna donc en son lieu,


nouveau.
stetit
: :

et s'endormit

de

10. Et venit Dominus, et

et vo10.

Le Seigneur vint encore;

et, tant

prs

cavit, sicutvocaverat secundo

Samuel,

de Samuel, l'appela,
autres fois
:

comme

il

avait fait les


lui r-

Samuel. Et

ait

Samuel

Loquere, Domi-

Samuel

Samuel. Samuel

ne, quia audit servus tuus. 11. Et dixit

pondit
:

Parlez, Seigneur, parce que votre ser-

Dominus ad Samuelem

viteur vous coute.


11. Et le
faire

Seigneur

dit

Samuel

Je vais

Ecce ego

facio

verbum

in Isral

quod

dans Isral une chose que nul ne pourra

quicumque audierit,

tinnient

amb aures

entendre sans tre frapp d'un profond ton-

nement.

177

COMMENTARIUM. CAPUT
In
die
ill

III.

178

12.

suscitabo

adversm

12.
j'ai

En

ce jour-i je vrifierai tout ce que

Heli omnia quae locutus sum super do-

dit

contre Hli et contre sa maison; je


et j'achverai.

commencerai

nuim

ejus

incipiam, etcomplebo.
ei

13.

Car je

lui ai prdit

que j'exercerais

mon

13. Praedixi enim

qud judicalurus

jugement contre
sachant que ses

sa

maison pour jamais,

essemdomum
iniquitatem
,

ejus in

ternum, propter

cause de l'iniquit de ses enfants, parce que


lils

e qud noverat indign


suos,
et

se conduisaient d'une
il

ma-

agere
eos.

filios

non

corripueril

nire indigne de leur ministre,

ne

les a point

rprims.
14.

C'est pourquoi j'ai jur la

maison

14. Idcirc juravi

domui Heli, qud


vicli-

d'Hli

que

l'iniquit

de celte maison ne sera

non expietur iniquitas doms ejus


mis
et

jamais expie ni par des victimes ni par des


prsents,

muneribus usque
au te m

in seternum.

mais

qu'elle portera

toute la peine

15. Dorraivit

Samuel

usque

qu'elle mrite.

mane, aperuitque

ostia doras

Domini.
et

15. Or,
alla

Samuel ayant dormi jusqu'au malin


la

ouvrir les portes de

maison du Seigneur

Et Samuel timebat indicare visionem Heli


16. Vocavit ergo Heli Samuelem, et
dixit
ait
:
:

il

craignait de dire Hli la

vision qu'il

avait eue.

Samuel,

fili

mi? Qui respondens

16.

Hli

appela donc Samuel, et


fils.

lui dit

Prst sum

Samuel,

mon

Il lui

rpondit

Me

voici.

17. Et interrogavit

eum

Quisest ser-

17. Hli ajouta

Qu'est-ce que le Seigneur


le

mo quem locutus
te

est

Dominus ad te? oro


tibi

vous a dit? Ne
prie.

me

cachez point, je vous


traite avec toute sa
la

ne celaveris me. Haecfaciat addat,


,

Deus,
ser-

Que
si

le

Seigneur vous

et haec

si

absconderis

me

svril

vous

me

cachez

moindre chose de

toutes les paroles qui vous ont t dites.

monem
tibi.

ex omnibus verbis quos dicta sunt


18.
avait

18. Indicavit itaque ei Samuel univer-

Samuel
entendu
Il
,

sossermones, et non abscondit ab eo. Et


ille

rpondit:

lui dit donc tout ce qu'il sans lui en rien cacher. Hli est le Seigneur; qu'il fasse ce qui
il

respondit

Dominus est quod bonu-tn


;

est agrable ses yeux,

ne fera rien qui ne soit

est in oculis suis faciat.

infiniment juste.

19. Crevit autem Samuel, et


erat

Dominus
omnibus

19. Or,

Samuel

croissait
;

en ge

et le Sei-

cum

eo

et

non

cecidit ex

gneur

tait

avec lui

et nulle

de ses paroles ne

tomba
20.

terre.
Isral

verbis ejus in terram.


20. Et cognovit universus Isral

Et tout

connut, depuis Dan jus-

Dan

usque Bersabee, qud


pheta esset Domini.
21. Et addidit
in Silo
,

fidelis

Samuel pro-

qu' Bersabee, que Samuel tait le fidle prophte du Seigneur.


21. Le Seigneur apparut de nouveau Sa-

Dominus
juxta

ut appareret
fuerat

muel dans Silo

car ce fut Silo qu'il se dqu'il avait fait


,

quoniam revelatus
,

Domij

couvrit Samuel, et que, selon

nus Samueli in Silo

verbum Do-

entendre sa parole la premire fois


entendre de

il

la lui fit

mme dans

ta suite.

Et tout ce que
la

mini. Et evenit sermo Samuelis universo


Israeli.
'

Samuel

dit tout le

peuple d'Isral de

part

du Seigneur fut accompli.

COMMENTARIUM.
Vers. 1.

Puer autem Samuel ministra(I).

aut quia levitico ordine

qui multa in tem;

bat Domino coram Heli

Puer adhuc SaHeli,


illique in

plo pro suo instituto obibat ministeria

aut

muel assiduus erat sacerdoti

cert quia, ut supra diximus


cile,

non

videri diffidivi-

omnibus prsto aderat, quae ad sacrum tabernaculi ministerium pertinebant.

ad sacerdotales partes admittebatur,


privilegio,

Quod

faciebat

no nimirm

quod, opinor, Heli non

ignorabat. Et hoc fortass veris, quia, utpau(1)

Chaldus

In vit Heli.

16 ante nobis

observatum

est,

multa postea

MU
prae%titit

m
Samuel, quse non

LIBKUM

KEGUM
ctum
apert
vellet,
,

180
manifestabat
;

auderet, nisi ad

non

tamen

ita

levilicun)

gradum

sacerdotali ordine aliquid

ut

alii

cognoscerent publie

aliquia

accessissct.

De
res.

iate, in qu

primm Samuel

spiritu af-

Domino praedietum. Neque ullus tanqum propheta cognoscebatur qui divino


fuisse
,

ilalus est prophetico, vari

meditanlur aucto-

instinctus afflatu aut fulura prdiceret

aut

Hoc unum ccrtum


salis indical,

est, in e fuisse late,

divinaadhominesoracula deferret, quales fuerunt postea


Isaias,

i|u vocari potuerit

puer
ilium

ei

rnodus ipse loaelatis

Jeremias, et qui compella-

quendi

non vald
fuisse

tione familiari et nota appellanlur

prophet.
,

fuisse provect.
lib. 4,
:

Placet quod Josepho placuit,

Atque ide dicitur

Visio non manifesta

qua-

cap. 14, tune

Samuelem

duoden-

lein habuit, ut opinor,

antea Heli,

si

forte co,

nem neque
frquentes.
E'f
llis.
licel
sit,

long hinc abeunt Hebraei in Sealii

gnovit qualis futurus esset Samuel


oblatus est in templo, aut Anna,

quando

der Olani cap. li, et tenet Abulensis, et

quando can-

ticum
IN DIEBl/S
in

illud cecinit,

de quo prsecedenli capite,

SERHO D0M1NI ERAT PRETIOSUS

Pretiosum illud dicitur, quod rarum est,

quo diximus aliquid esse proplicticum. Visiones istse, aut illustiationes prophtie* manifesta;

minus qum plurima


aut necessarium
;

alia

aul pulchruin

non erant, quia neque publie defere-

hsec etenim

quantumeo
seculo

bantur ad populum, neque qui Deo propheticam illam lucem acceperant, prophetse pulabaiilur.

cuinque alioqui magna, assiduilate tamen et


lequenli vilescunt.
p;uici

Quia

igitur

repcriebanlur, quos divinus afllaret Spi-

Vers.

2.

Heli jacebat in loco suo, et

ritus,

quique verba Dei ad hoinines dferrent,


sic etiain

oculi ejus caligaverant, nec poterat videre.

ut verba Dei lune apparebant rara,


Riagn'o

Quis fuerit locusille, in quo


straverat Heli,

suum

sibi

lectum

habebantur

in pretio.

San

loto tem-

non

constat, quia de separato


in labernaculi
,

pre, quo Israclitidi genli praefure judices,


vix

pro sacerdotibus secessu,


structione nihil

con-

unum

aut alterum invenics, per


vellet, aut

quem Deus
quid futu-

hominibus, quid faclum


ruin esset, aperiret.
cap- 4, v. 4,
6, v.
8,

Ego duos tantm reperio


:

quod ego saltem viderim. Secs est de templo, quod tabernaculo successit, sive illud sit primum Salomone
conslructum, sive quod post solutam caplivi-

habemus

Debboram prophelidem
im hune Augustinus,

et cap.

propbetam alium, cujus


:

ibi

nomen
q.

latem
est;

Babylonicam

Zorobabele excilatum
et

non legimus

13 in

in

hoc gazophylaeia legimus,


tabernaculo

paslo-

Judices angelum esse putat.

An

aliusfuerit eo

phoria et varia pro ministrorum commodilate


diversoria
;

seculo propbeta, non constat.

at in

nihil

legimus.

Non erat

visio manifesta. (1).

Loquebatur

Sed non
culi,

est

dubitandum inter septa labernaubi locum habuit stabilem in ter-

quidem Deus cuni

lioininibus, illisque quid fa-

maxime

ra promiss, fuisse secessus aliquos,


(1) Hebr. niphrates, id est, rupla, id est, lat diffusa vel sparsa. Vatabl. vulgaris. Chald, quai publie innotesceret. Septuag. distinguens,

ad quos

se reciperenl, quibus commissaerat cura atque


tutela tabernaculi
,

ut probat hic locus,

qui

dicuntur ad laudem Samuelis, quod ipse in mediis scelerum et ignoranti*. tenebris propheta emicuerit,
id est, distincla et clara.

Hc

diversas slationes indicat Samuelis et Heli, et


affirmt
in

Samuelem
gravis,

in

templo Domini dormire,


Heli
,

quasi novus

quidam

quo erat arca. Erat aulem eo tempore


et

sol

Israelis.

( Corn, Lap. ) jeune Samuel servait le Seigneur en la prsence d'Hli et la parole du Seigneur tait raie et prcieuse. Dieu tmoigne assez le mpris qu'il faisait d'Hli en mettant en quelque sorte le jeune Samuel en sa place, non pour les fonctions extrieures et pour la dignit du sacerdoce, mais pour ce qui est de plus important c'est--dire pour dans l'ollice des prtres

jam tate
illam

et ut cap. 4 dicitur, v. 15
;

Or

le

nonaginta quinque annorum

quod aetatem
assolet,
ita

grandem consequi plermque

cciserat, aut cerl caligantibus oculis,


videre non posset.'Hic
et

ut

adhibendum punctum,
correcti codices, et

ab eo, quod sequitur, inchoanda clausula,

ut habent jam

communiter
,

l'intelligence

pour la rvlation de ses volonts. C'est lui que Dieu insiruit de l'avenir en un temps o Dieu ne se d) ouvrait que rarement et trs peu de per c et c'esf par lui qu'il fait coniwi;,
de ses secrets
et
,

nuper Sixtiani

et

agnoverunl antiqui Patres,

ut Hieronymus in Traditionibus hebraicis ; et h32C dispunctio sine dubio antiquissima multas


dissolvitquaisliones, qu;e v.ni

doctorum viro-

Dell ce qu'il avait rsolu de faire, au lieu que dans l'ordre naturel, c'tait par Hli que Dieu

rum

vexrunl ingnia

quibus nobis, qui


,

devait instruire le jeune


ts,

Samuel de

ses volon-

aliam divisionem probamus et sequimur

abs-

(Sac n.)

tinendum

est.

Est omnino eadem hic sentem

181
tia,

COMMENTARIUM. CAPUT
im
et verba,

III.

182
haec,

quae cap. 4, v. 15

Oculi
i

lationes.

Et juxta

qu deinde sequuntur,
antequm
in
exti.\-

ejus caligaverant, et videre

non poterant.
ita

explicabimus.
Vers.
3.

Multi codices superiora verba

conjungunt:
extin-

Lucerna Dei

Non

poterat videre lucernam

antequm

gueretur
mi.ni.

(1),

Samuel dormiebat

templo Do-

gueretur.

Quod

vari, ut fieri in obscuris as-

Hinc nova, ut diximus, incipit clausula,


correcti habent codices. Licel

solet, accipiunt interprtes,


ciiui

qui

ita

hune

lo-

ut

jam

autem
libe-

dispungunt

et legunt,

Eueberius, Ange-

magnis nos hc dispunctio difucultatibus


ret,

loinus,

Rabanus, Dionysius. Quidam

usque

non tamen

ita

soluta est, ut

non aliquam

ade debilem esse existimant sacerdotis ocu-

interprelis

lorum aelem, ut lucernsplendorem sustinere

citatum

operam desideret. Sensus est, exSamuelem divin voce, antequm


sive,

non

posset,

nisi

essetextincta.

cm jam langueret, et pen Quemadmodm niulta sunt anjsine labore atque pffen-

lucern, quse tot nocte lucebant, ante auro-

ram extinguerentur
sus,

quod idem

est,

an-

malia, quse in luce crccutiunt; et noctu, quan-

tequm quisquam tabernaculum

esset ingres-

do lux

est pertenuis,

cm adhuc

lucerent lampades, quas sub


id est,

sione vident, quales sunt blattne et aves quae,

auroram exlingucbant sacerdotes,


adhuc Samuel solus esset
cal
:

cm

quia

solis radiis

quasi spiculis vulnerantur,

in

templo; ac

si di-

lucem

fugitant, et ide lucifug dicuntur, ut

Dormiebat Samuel

in

templo solus, et

vespertiliones et nocluae. Glossa, et

Cuin

liis

ordinaria

ante illud

tempus, quo languere soient, aut

maxime eum

Heli

compart jnvidos,
;

extingui lueern,

vocem

audivit Deo, qu

qui lucentes fratres videre non possunt

vi-

excitatus illico ad sacerdotem accurrit, ratus

dent

tamen

fumigantes

splcndor illorum

ab

illo

se ad aliquod aut naturae

levamentum,

perstringit oculos, extinct lucern, aut fumi-

aut templi ministerium vocari.

gans oblectat. Non videt Heli splendentem Dei

Sed hic nobis qurendum, quodnam

sit il-

lucernam,

et

videt

Annain moventem
;

labia,

lud tempus, in quo lucerna Dei, idest, cande-

quam temulentam
non videbat,
ille

esse credidit

et qui

dome-

labrum quod lucebatin templo, extingueretur;


et

sticas sordes et filiorum

perditissimam vitam

primm,

si

quod nonnulli pulant,

et videlur

lynecos habebat oculos, ut

colligi

ex cap. 27 Exod. 20,

lucernas semper

errata cerneret alina.

Quod de

lamiis iinxil

ardebant in tabernaculo, non putarem lantm


extingui tune dici lucernam
,

antiquitas, et traditPlutarchus.

quando lucere
fumigare

Cajetanus contra putat


bilem quidem
ita

existiinat

enim de-

jam omnino
videtur,

desiit,

aut
;

cm magis
est,

habuisse Heli oculorum aciem,


nisi

qum

lucere

sed quando lux est lan-

ut

lucernam videre non potuerit,


:

cm

guida et lucerna dormilat, id

parm

et

luceret clar

nam cm jam

langueret et pen

subobscur splcndet. Quod accidit plermaue


nocte jam exact, aut non long anle lucem

deficeret lucerna, videre illam nullo


terat.

Abulensis in priori explicatione,


ait

modo poquam

cm consumptum
ustum.

est oleum, aut


id

lychnum exest,

non improbat,
rent oculi,

ide tabernaculi custodiam

Sed rever lucerna,

aureum

creditam esse Samueli, quia

neque lucernas,

cm Heli caligaqu accendeban-

candelabrum quod septem erat instructum lucernis, lantm lucebat nocte, et sub auroram
extinguebatur.
cap. 4, v. 3
:

tur noctu, in ips nocte videre posset, minus

Quod

facile

discimus ex Levit.

existimabatur

idoneus cuslos, qui excubaret, et custodiret tabernaculum. atque ide curam


illam

Ponetque eas (lucernas) Aaron

vespere usque in

mane coram Domino. Et Exod.

Samueli mandavit.
aliter distinguunt, ita

30, v. 7
ut in
et
:

Adolebit incensum super altari Aaron

Sed plermque
illo,

suave fragrans mane, quando componet lucernas,


incendet illud, et quando collocabit eas ad vespe-

videre non poterat, statualur

punctum,

deinde inchoetur nova clausula ab illis verbis Lucerna antequm, etc. Ita tenel Hieronymus
in Tradit. hebraicis,
sis

rum. Et claris cap. 27, v. 21

Et

cotlocabunt

eam (lucernam) Aaron

et filii ejus, ut usque

ma-

ad hune locum

AbulenHistoria

ne luceut coram Domino.

Et adhuc apertis 9

in explicatione
;

secund; Lyra

scholastica

quai lectio antiquissima

fuit,

probat antiquissima translatio hispanica.

quam Ad

(1)

Porr
sic
:

Raban.

Angelom.

Eucher.

Abul. et Cajel.

nimirm

extremum

legunt et dispungunt, Heli videre non poterat lucernam


aliter d.
:

ita

distinguunt

Sixtiani

codices,

Dei antequm extingueretur, q.

Heli

cae-

quorum

est auctoritas gravissima. Sicut etiam

fecerunt Septuaginta et

Chaldus
cl

et

habent

ex anliquis codices non paiii,

jiovaj trans-

cutiens videre non poterat in auront, cm adhuc lucerna' ardrent, srd videre poterat clar die cm lucerna? e.^sent exiineise. Verm legeniium es! emu Rom. Curu. Lup. )
i

185
Paralip. 13, v. Il
:

IM LIBRUM
Est (inquit Abias) apud
|

I.

REGUM
illi

184

fuerat pulchritudine aut aptitudine de-

nos candelabrum aureum, et lucern ejus, ut ac-

tractum.
Ubi Vulgatus, collocabit, hebraic
est,

cendanlur semper ad vesperum.

beaa,

Sed conlra
dicilur
:

stat,

qud Exod. cap.


filiis

27, v. 20,

lolh, id est,

in faciendo ascenderc lucernam

id
lu-

Prcipe

Isral

ut afferant tibi

est,

dm

facit,

nempe vespere ascendere


colligo,
altari, ut in
illis

oleum, etc., ut ardeat lucerna semper. Quare


interdi

cernam. Ex quo

matulino tempore resecreto aliquo

quoque

fuisse videtur accensa.

Sed

est

moveri lucernas ab
loco mundentur, et

solutio facilis,

nam ex usu Scriptur


;

signa

ac noclurnum lumen

universalia
silani

explicanda sunt

accommodal ad raateriam suppoet ideirco non semper

oleum infundatur; nequeenim essent altari restitua, aut, quod dixit Vulgatus, collocal, ni
pris

universaliler significant.

Quomod cm
:

dixit

forent ab altari deposit;


in

neque prreligioso

Cyrus Esdrae

lib. 1,

cap. 1

Omnia rgna mun-

terea decebat,

loco

maxime

ac

di ddit mihi Dominus,

nempe Assyfiorum,ubi
:

puro, ut infunderetur oleum, aut extergeretur,

ipse regnabat, quasi dical

NuHum

liabeo re-

quod adhsisset sordium. San


et lauti in

viri lgantes

gnum, quod non acceperim Deo. Et Lucae Exiit edictum Csare Auguslo, ut cap. 2 describerctur universis oro/s; subjeclus nimirm
:

suo conspectu

lieri

nullo

modo

si-

nerent. Quare matutino tempore extinguebantur lucern et

mundabatur componebaturque
;

imperio Romano,

Isaiae

15

Ut disperderem
:

ad vespertinam lucem candelabrum


tenebras exigrent.

vesperi

omnem
<

terram. Ubi sic Hieronymus

<

Non in-

ver accendebantur, ut offusas tabernaculo

quit lotum

orbem, sed

omnem
>

terrain Ba-

Quod de nocturno tantm

bylonis et

Chaldorum.

Ubi tradit regu-

lumine diximus, tenet Abulensis ad cap. Exod.


27, q. 10
;

lam, de qu nos proxim. Sic aliquis dicitur

Oleaster ibid. et cap. 30 Exod.

nunqum
docuisse

defuisse altari;
fuit;

nempe cm

illius

Cornlius Lapide in

hc eadem
9, tradit,

capita. Ne-

opra necessaria
,

et magister loto

anno
lu-

que ab hc sentenli totus


lib.

abit Josepbus, qui

nempe quo lempore


Quare ardere

lege alque in-

5 Antiquit. cap.

qu

fide ipse

stiluto debuit.

dicitur

semper

viderit sacerdotes
solitos esse

septem lucernis extinguere

cerna, quia nullo extinguilur tempore lege


constituto. cap. 13
:

quatuor, et trs alias reliquas tanillius tempore quando mulatis cum sacer-

Quod optim expressum

est lib. 2,

tm

interdi lucere. Fortass


usu,

Ht accendatur semper ad vesperam.

illud erat in

Quam

solutionem adhibuit Abulensis ad cap.


v. 21.

dotio

jam
bis

venali aliis plurimis, ex antiqu reli-

27 Exod.

gione multa ceciderant.

Stat item conlra,

qud Exod.
quod

cap. 28, v. 7,
lit

Ex

non

difficile intelligitur,

quid

sibi ve-

sacerdos jubetur componere lucernas tarn ma-

ne qum vespere
Sic autem
tari
ibi

omnin videretur
incensum super
al-

oliosum, nisi etiam interdi lucere debuissent.


:

Adolebit

quoeumque accipias modo, facilis non est. Designatur enim tempus, quando excitalus est Samuel, et primm afflatus Spiritu prophetico, nempe antequm
hic locus,

qui san,

Aaron suave fragrans mane, quando compo-

de more, albescente jam die, lucern extinguerentur.


Ita

net lucernas, incendet illud.

Et quando collocabit
Sed
bic, ut

putat Hieronymus in Traditioni-

eas ad vesperum, uret tliymiama.


vides,

bus

hebraicis ad

hune locum,

et

Abulensis
in

duo sunt verba, compono


est, et

et colloco, in

hic q. 1, et Cornlius Lapide

cap. 27

quibus non parm videtur esse discriminis.

Exodi.
Solet autem certa
sive illud natur

Componere enim mundare

quod videtur

qudam
sive

actio,

seu signum
insli-

minus ad splendorem
detergere,
sit

et

pulchritudinem esse,

sit,

ab

hominum

quomod

si

quod veslimentis adh;

tulo et more, pro tempore usurpari, in

quo ex
ab-

sordidum, detergas
si

si

defrices fuliginem

consuetudine solet, aut natur conlingere.

vasis,

quod

est vitiosum, aut

minus pro

di-

Quomod
laclatio

denlitio, puberlas, laclatio, seu

gnitale, corrigas.

Et

id

omnin

valet vox he-

aliquam in homine

aetalis differentiam

braica HZ?', quae signilicat, ben alievi faccre.

significant.

Hinc gallicinium, aut canticinium

Cm

ergo lucernis atque aureo candclabro

certa in nocturno spatio

tempora dsignant.
in sacrilicio jugi

aliquid

atrum adhsisset fumo

et

ign, et

Ex

instituto ac lege vesperi

nonnihil etiam indecorum aboleoquiutrumque


defrieat, et ab
ille

agiuis

immolabatur

hinc sacrideium vesper!),

utroque candelabrum emaculal,


facit,

linum pro ipso vespere adhibuit Daniel cap.


v. 21.

san ben candclabro

quia reildit ni-

Cm

ergo

mane cxtinguercnlur
nocte
,

lucer-

tidum, et illud componit, quia restituit quod

nae,

qu

tot lucebant

illarum exlin-

485
ctio

C0MMENTAR1UM. CAPUT
.

III.

186
pontificc.
tibi

pro tempore ponitur matutino. Neque

ali-

impositum
dicit
ris
:

sibi foret

Atque ide
ope-

quid hic significalur aliud,

qum

ante matuti-

Ecce ego;
;

quidquid

libuerit

num tempus

divino primni Spirilu inslinctum

impone
;

nulla erit inobsequendo difhcultas,

esse Sarnuelem.

Samuel dormiebat intemplo Domini, ubi erat arca Dei (1). Ubi dormiret Samuel, non constat; dormiisse tanien in tabernaculo

mora ide enim accurri, quia vocsli me. Tune Heli, cm scirel se non fuisse accersitum, neque quid haberct operis, quod injunaut
geret,

non

est

ad cubile rurss

et

quietem remisit.

dubitandum,

in

loco fortass adjunclo, ubi

Quod iterm postea ac

tertio fecit,

cm enim
(1).

cusiodire posset arcam,


ibi

aut videre ne quid


reli-

vox saepis Sarnuelem urgerel, saep ipse sicut


antea hilaris advolabat et promptus
Vers. 7.

aut inordinatum esset, aut minus


fieret.

gione
ut qui

Quod

praestare

non poterat

Heli,

Porro

Samuel necdum sciebat

jam

esset senio gravis,

et rbus aut
;

Domimm. Nrat quidem Dominum

Samuel

tractandis aut tuendis prorss inutilis


illius

quare

illumque venerabatur, et totum se ad ejus vo-

loco videbatur constitutus

Samuel cura-

luntatem nutumque fingebal; non tamen nrat e

lor et
atrio

custos. Chaldaeus illum fuisse dicit in


;

cognitione qu propheloe soient, qui


alio

Levitarum

sed probare debuit atrium in

Deum

quodam modo familiarem habent.

tabernaculo fuisse pro Levitis.

cumeniusad
mundano.
dici nisi divi-

Atque ide Dei vocem hominis esse arbilrabaVers. 5.


:

Ilebr. cap. 9, in atrio putat fuisse

Res plan incerta, neque aliquid

(1)

Et cucurrit ad

Heli, et dixit

nando

potest.

Vers. 4.

Et vocavit Dominus Samuel


:

et

respondit ei

Ecce ego. Hc spectabant, quae

ex loto capite ad hune usque locum producta


sunt.

Ecce ego vocasti enim me. Hinc videtur qud Samuel solilus man somno excitari ab Heli, putaverit se vocalum ab Heli, non Deo, utpote cujus vocem hc usque non audierat. Videtur autem haec Dei sive angeli vox fuisse
,

Cm
;

in templo

tanqum

vigil et custos

similis voci Heli, ideque e audit ad Heli cucurrit Samuel. Ita S. Gregor., Cajet. et Men-

excubaret Samuel, audivit suo se nomine compellari


et statim, ut erat

ad parendum prom-

ptus et ardens, atque alacer ad imperata prsestanda, confestim clamt: Ecce ego,

quod mi-

rum

prodit studium obsequentis animi.


;

Neque
diclo

doza.Vide hic prophetaeSamuelisobedientiam, ob quam meruit Deo eligi in prophelam et principem populi. Rursm disce hic Deum loquentem Samueli remittere eum ad Heli, lum ut Heli oraculum hoc Dei diligentis consideraret et crederet ; tum ut doceret oracula Dei
et dirigenda esse superioribus, ut servetur debitus ordo et subditorum subordinatio, ac ne locus sit illusioni diabolicae. t Ut puerum Ita Cassian. collt. 2, cap. 14 Sarnuelem, inquit, judicio praeelectum suo, t nollet per semetipsum divini colloquii discic plin Dominus erudire; sed recurrere semel t et iterm pateretur ad senem, eumque quem < ad suum vocabat alloquium, etiam illius qui < offenderat Deum, dummod senioris doc< trin vellet institui; et quem su vocatione t dignissimum judicrat senioris mallet instic tutionc formari, ut scilicet et illius, qui ad divinum ministerium vocabalur, probaretur et junioribus forma subjectionis humilitas, c hujus proponeretur exemplo. > Audi S. Greg. promptam et constantem Samuelis obedientiam dilaudantem < Puer, inquit, humi militer bomini subjectus atque obedientiae < arduarce sublimatus dm vocalusaccessil, jussus rediit , quid alius nobis praebet, nisi
: :

se tricat, aut pigritat in lecto

sed

cum

examinanda

se corripit, et sistit seni, facturus quidquid

(1)

Interpretum quidam censent, in textu

hujus versiculi turbatas esse aliquas voces, quas corrigi oporteat. Aures illorum offendit ea phrasis Samuel dormiebal in templo, ubi erat arca ; legunt enim Et cm lucern, qu erant in templo Domini, ubi erat arca Dei, necdm extinct etsent, et Samuel adhuc dormiret, tune vocavit Dominus Sarnuelem. Utrm ver haec turbatio texts necessari inductasit, ambigo. Non equidem ignoramus, Levitas pro consueto more tam prop tabernaculum non cubuisse; nihil tamen prohibet, quin id Samueli conces: :

6um

fuerit, ut servitiis Heli adesset paratior

hoc enim, utpote extraordinarium, communi legi non officiebat. Textus est profect nimis perspicuus, et quae proponitur inversio, ardua nimis et violenta. Salis est utique, ex noslr
expositione, si statuantur Heli et Samuel cubantes in conclavi, quod templo contiguum erat, ut veritas dicto constet Dormiebat in templo Domini, ubi erat arca Dei. (Calmet.) Samuel dormait dans le temple du Seigneur. Ceci nous marque, dit saint Grgoire, le sommeil des Saints qui peuvent dire comme < l'pouse Je dors, l'gard des sens et de toutes les choses du monde, mais mon cur veille, et il trouve son repos dans le sein de Dieu et dans la mditation de sa parole. >
:

< t
i

formam obedientiae ? Vera namque obedientia nec praeceptorum intentionem disculit, nec praecepta discernit: nescit enim judicare quisquis perfect didicerit obedire. > El paul post: Quis, inquit, nostrm
allissimse

c <

sese raurmuratione compesceret? Quis ab ira temperet si vocatum bis aut ter audiret,
et tamen ex vocanlis responso perciperet, quia vocatus minime fuisset, nec repulsus offenditur, quia vocanlis aut repellentis animum videre noluit, qui in hoc solo gaudere (Corn, Lap.) noverat, qud obedivit.

(
c
i

(Sacy.)

187
tur; atque ide advolabat ad
illo

UN

LIBHUM
et

KEGUM
minus vocaret

188
PUERUM. Audierat Heli

hominem,

ab
:

Deum
sanctipuerili,
;

lanqum

vocante

responsum expectabat

olim

cum

viris sanctis fuisse

locutum

sed fecil promptus obsequendi animus, utspis tune et postea divinam


audiret.

tatem porr Samuelis

in selate

adhuc

vocem frquenter
:

longo usu atque experienti cognoverat

scie-

Quod vero

postea additur

Neque

re-

bat proeterea nullum alium eo temporis arti-

velalus [titrt ei sermo Domini,

non negat divin


spirilualibus viin

culo in

templo esse

quia

nondm lampades
in templo.
alio

aliqu cognitione et interiori verbo illustratum

erant extinct, quas extinguebant sacerdotes,


et

esse Samuelis
ris,

animum, quod

ex co lemporc morabantur

Quare

qualis erat Samuel,


rare:

accidit

oratione

conjectavil optim,

non ab
viri

qum

Deo
optisint

non

sed lanlm affirmt vocem Domini


illud

vocatum esse Samuelem.


Hic habent religiosi

sensibili

modo ad
(1).

usque tempus nunqum

documentum

auditam

Vers. 9(1).
(1

Intellext ergo Heli, quia Do-

mum,

ut nrint,

quo animo excipienda


et sibi

prlalorum mandata, quibus Dominus


riam ddit potestatem
,

vicadixit

delerri

Le Seigneur appela Samuel pour la troisime fois. Lorsque Dieu veut parler Samuel, il lui fait entendre la voix d'Ilcli, et ainsi il tait vrai de dire que c'tait Hli qui l'appelait. Samuel, la premire fois qu'il entendit celte voix, pouvait s'imaginer qu'il s'tait tromp. La seconde fois il pouvait croire avec quelque certitude
)

obsequinm, quod homini etiam non

admodm

sanclo foret exhibitum. Sic enim frquenter

audimus
spernit,

Qui vos audit, me audit; qui vos


spernit, et similia.

me

Quare quod

l-

gitim juhet praelatus,

Dominus

jubet, cujus

qu'Hli l'appelait. Mais pour la troisime fois, il en devait tre trs-assur. El cependant lorsqu'Hli l'assure par trois fois qu'il s'est tromp, il ne lui rplique point, il ne murmure point; mais il fait simplement ce qu'il lui dit avec une paix et une facilit incroyable. Voil, dit saint Grgoire, le modle d'une parfaite obissance. < Le vritable obissant ajoute ce Pre, ne discerne point, il lui suffit toule sa < de faire ce qu'on lui commande, cl joie est d'obir. 11 n'examine point si ce < qu'on lui ordonne est juste et utile, parce i qu'il sait que le prix de l'obissance ne dce qu'on nous t pend point de la qualit de

vox

est Dei, licetaliquid resonet

formatum ab

humano halitu. Sumpsit, opinor, Dominus hoc loco vocem Heli, quae non aliter sonaret, qum
si

Heli su senili voce et laboranli spiritu lo-

querelur: atque ide inclamatus Deo accurrit

ad Heli. San vim obedientiae propriam

ignort religiosus, qui in superioris ore

Domi-

num

loquentem non audit

et qui

dm

imperata

complet, morlali potis honine,


iminortali

qum ab

Vers.

Deo gratiam caplat (1). 10. (2) Et vocavit sicut vocave-

fait faire,

mais

qu'il suffit

pour ceia d'aimer


des indices qui le missent dans le cas d'interroger son jeune lve, et d'apprendre de lui ce qu'il n'tait plus digne d'apprendre immdiatement de Dieu. (Duclot.) (1) Loquere, Domine, quia audit sehvustuus, ut jussa tua excipiat et exequatur. Hoecuilibet fidelidicendum, cm Deum quidinleris menti suggereniem vel inspirante! audit. H'ic et S. Bem. sub finem serm. de sepiem SpiriJ.. et beata anima, qu;e venas divir.i Flix ail percipit in silenlio, frquenter itet susurri i rans illud Samuelis: Loquere, Domine quia
: ,

<

t
i

mortifier notre volont propre, et lasoumettre celle d'un autre. Ad obedienti fntctum non exquiritur quai i tas operis , sed morti/icatio
lis.
t

propri

et

executio alinas volunta-

Ainsi Samuel court quand on l'appelle, et retourne dormir quand on le lui dit. Il reprsente ce qu'il croit vritable et qui l'est en eifet, et il veut bien nanmoins croire le contraire lorspour nous apprendre qu'on l'en assure qu'une me humble est parfaitement soumise Dieu, ne se fche de rien, ne se rebulc de rien, et que comme elle est prte obir dans les plus grandes choses, elle le fait sans peine (Sacy.) dans les plus petites. i Les critiques ne peuvent souffrir, dit Vol taire, que le Crateur de l'univers vienne ap peler trois fois un enfant pendant la nuit i c'est supposer que Dieu a une voix comme
: :

audit servus tuus. Virt. cap. 2, tom. 2,


<

>

Audi S. phrem lib. de Samuel per obef. 42


:

homme a la sienne. > indigne du Crateur de l'univers ce prfrer le cur pur et simple d'un enfant un grand-prtre qui a mrit par sa ngligence qu'il exerce un jugement rigoureux contre lui et contre sa maison ? Est-il indigne du souverain esprit de se proportionner notre faiblesse en agissant sur nos sens par sa loutepuissance? Sans doute il pouvait ds le premier instant se manifester si clairement au jeune Sainui, que cet enfant ne pt s'y mprendre ; mais sa sagesse voulait qulleli et

chaque
Est-il

dienliam quam Heli sacerdoti praestitit, dii gnus csi qui vocem Dei audiret. > Et param. < Exemplum humililalis in Sa13, f. 115 i muele prophet hahetis; non enim exallatum ( est cor cjus adverss Heli sacerdotem, quumi vis etiam Deo audissetde viro islo.> Li |>;i Vide, fraler, ne negligas te sora;n. 21 f
<
: :

i f

brium ac vigilanlcm juadicre in omnibus; nonne audsti quod saepis vocalus prophela Samuel neque semel cunclalus sit sureere, quantmvis adhuc puer esset. >
,

(Corn, Lap.)

Et venit Dominus, et stetit. llinc palet Deum, id est, angelum Dei vicarium hinc non
(2)

ttintm menti Samuelis h;cc inspirasse, sed in corpore assnmpto, coiporali voce illi esse locu-

tum. Inde Chald. hic

vertit

Et

renelata est


189
rat,

COMMENTARIUM. CAPUT
secundo
:

III.

190

Samuel, Samuel. Hic observan-

et ab co discere quid

dum,
jam

appellari dici secundo

Samuelem, cm
vocatum esse

Deique glori
bis

maxime ex usu nostro v futurum sit, per quem suam noet

terlio

vocatus

fuisset,

ut constat ex v. 8;

Deus volunlatem expromit,

cujus verba
liabere placila

quare dicendum esset


quarto.

potis

apud religiosum oraculorum pondus


debenl. Cassianum accipe
<
:

Hcspondeo, aut illud, secundo, non in;

Tantm

dicare vocationum nurneruiri, scd nonien Sa-

Deo luee sententia comprobatur,


Scripturis sanctis hanc

ut eliam in
institutioita

muelis secundo repelituni


est

bis
,

enim auditum
Samuel. Aut

<

eamdem

Samuelis

nomen

Samuel

ncm non
nollet per plinae
et

otios reperiamus insertam,

ut

cert secundo idem valet, quod iterm et spis

puerum Samuelem

judicio

pratlalum

suo

aut iterm atque iterm.

llebraic
sicut

enim

est,

<

semelipsum

divini colloquii disci-

kepaam, bepaam, id
tra vice
;

est,

un

vice,

ita al-

id est,

iterm sicut antea, aut, sicut


et iterm,

<

Dominus erudire, sed recurrere semel iterm pateretur adsenem, eumque, quem
alloquium, eliam illiusqui

vertit

Pagninus etTigurina, semel


dicat:

<

adsuum vocabat
offenderat

ac

si

Non

destitit

vocare ilium,

sicut

ante vocaverat, sive ut eliam Pagninus vertit,


sicut vice altra.

vcllet

Deum, dummod senioris doctriinstitui, et quem su vocalione diinsti-

<

gnissimum judicral, senioris mallet

Loqueue, Domine, quia auditservustuus. Non


aliud, credo,

tulione formari, ut scilicel illius qui ad divi-

Samuel documentum accepisset

num
liujus

ministerium

vocabatur,

probarctur

Deo, quo se ad divinam

vocem audiendam
quod
sibi

humilitas, et juuioribus forma subjectionis

comparasses Cujus

illa

sententia est, paratum

proponeretur exemplo.

>

se esse ad praestandum illud

foret injunctum, quidquid illud esset; id

Deo enim
ad

Vers.

H.

Ecce ego facio verbum

in Isral,

QUOD QUICUMQUE AUDIER1T, TINN1ENT AMBvE AURES

hoc loco

valet, audire,
velit

quod sonat
Deus, et
et

et

studium

cognoscendi quid
illud

animum

explendum hilarem

strenuum. Hanc
si-

Hoc fuit verhum primum quod acceDomino Samuel prophelali more san horribile, quodque minus videbatur in animum
ejus (1).
pit
;

Deus videbatur spectare vocem, ut diuturni


lentii
,

convenire puerilem,
qui in magistratu
ei

cm

hsec denuntiare his


sit

quo fuerat superioribus

tcmporibus
sua consilia

sunt, constantis
frangat,

animi,

usus,

tandem

aflerret finem,

et

quem neque metus

neque major

proplietis,

quod jampridem perqum rar feceDixit

auctoritas.

Sed jam inde Deus Samuelis pectus

rat, aperiret.

idem pen Samuel, quod


:

contra majores denuntiationes et terrores ar-

B. Virgo, Lucae
milii

c. 1

Ecce servus
illa

luus, fit

mabal. Qualia enim denuntirit Sali homini


furioso,

secundm verbum tuum. Et ut

eo verbo

nemo

nescit.

obsequenti et humili
duxit,
sic

Deum

ad sua viscera de-

Porr aures

tinnire

dicuntur

proverbiali
et

Samuel Spirilum propheticum


optim observavit

forma, quando aliquid auditur insperatum

clo deduxisse videri potest.


Libel hic addere, quod

Cassianus collt. 2, cap. 14, ubi docet, quan-

tum
ei

expdit in rbus dubiis superiorem adir


Domini, quasi
in

gloria

dicat

Samuel

vidit

angelum, Dei legatum

corpore splendido et

gloioso, sed confuse, ita ut splendorem vifjfiret, sed corpus angeli distincte non viderel; vo-

(1) Je vais faire une chose dans Isral, que nul ne pourra entendre sans tre frapp d'un profond tonnement. Quand Dieu dclare Samuel les jugements qu'il est prt d'exercer sur le grand-prtre Hli, il dit que quiconque en entendra parler sera frapp d' tonnement. Cela nous montre que lorsque Dieu exerce quelque grande vengeance sur quelqu'un, nous devons trembler de ces exemples de sa svrit sur les

cem tamen ejus distincte auribas audirel. Unde cognovit tandem se non ab IJeli, sed Deo
vocari. lia S. Greg., Abul., Dion., Cajet. et
et sanctilalem
alii.

Porro quod Samueleni puerum ob purtatem alloquiturDeusnegleelo seniore Heli, oslendit quanl anitfe Uiejior sjt jut ventus quae virtute ornatur, ^ ail Theodor.

autres, et nous dire comme saint Paul, Rom. cap. 11, v. 171: Si quelques-unes des branches ont t rompues, ne vous levez point de prsomption, mais craignez. Cette frayeur est encore bien plus juste, lorsque ces chtiments tombent sur des personnes minentes par leur di-

Nimirm cum simplicibus (Hehr. redis) sermocinatio ejus. Proverb. 1, 5.


quocst. 12.

cum

<

Nomen magnam familial itatem internae majestatis, me ns videntis excipitur. et feiventibus desideriis ad amorem se vo-

Samuel, Samuel. Audi S. Greg.

itiralur,

cm

in

caniis elevalur
niliil libeal,

ut prseter

id

quod

audit,

atque in laetitia audils sui immorari perptua concupiscat. > (Corn.Lap.)

de ces personnes Je commencerai et j'achverai. Pour le commun des hommes il ne fait que commencer ses vengeances, afin que ces commencements les fassent rentrer en euxmmes mais l'gard de ses ministres qui le dshonorent, il commence et il achve en un mme temps, et i! les traite d'une manire qui vrifie la parole du Sage Qu'il a compassion des petits, mais que les plus grands sont menac, des plus grands supplices. (Sacy.)
gnit,
Hli.
c'est
:

comme

Car

d'ordinaire que Dieu dit

, , , ,

191
horribile, cujus sonitum, cliamsi quis

IN

LIBRUM

REGUM
Vers- 13.

192

maxime
;

Pr.-edixi enim,
in

qud judicvturus

cupiat expellere, aut obliscivi, non polest

si-

essem domum ejus

/eternum propter iniquita-

cul neque removere ab oculis illarum rerum imagines,

tem. Judicare, sicut visitare, et similia,


est

verbum
offen-

qus

nobis anle aut grave aliquod


attulerunt.

ambiguum, quod tam

valet,

quod ex

vulnus, aut

vehemcntcm horrorem

sionc,

qum quod ex

benevolenti natum est.

Accidit seep, ut sonitus gravis aliquandi re-

Hoc aulem

loco aliquid significat adversum


et injurias ulciscitur.
,

sonet in audientium auribus, qui aurium tinnitus appellatur


;

quod peccala punit,


nota et labes est

Hoc
illa

qualis est

iile

qui disploso

ver judicium seu supplicium slnium


,

tormenlo murali reboat, aut fragore subito


ruentis dificii,

aut ab eo tonitru,
lorquenlur.

quocum
fulurum
horri-

frquenter

fulmina

Quasi ergo

quam subitura esset domus Heli, cm sacerdotii summi gloriam amisit ad quam in aeternum redilura non erat.Id autem tune Dominus praedixerat per virum Dei
v. 32,

malum quod imminere


sit,

praodicitur,
;

quale fulmen afferre solet

aut

cm

motu terra concutitur et debiscit, aut cm magna moles repenlino casu corruit, aurium
bili

tinnilu tanli mali


clart.

pondus

et

magnitudinem d-

Et non erit senex in domo Neque quod statim sequitur Quod non expielur iniquitas ejus victirnis et muneribus usque in ternum ; alium habet sensum

quando

dixit

tua omnibus diebus.

Hune ver

dieendi

modum

esse pro-

verbialem facile probant


simillima in
19, v. 3
:

alia

loca buic

qum

eamdcm
ut

sentenliam. Jerem. cap.


afllictionem super

Ecce ego inducam

locum

islum, ita

omnis, qui audierit illam,


lib.

tinniant mires ejus.

Idem pen

4 Rcg.cap.12.

qum luituram esse domum Heli pnas alternas, id est, nunqum redituram ad ordinem illum et nomen quod amisit. Quod ita omnin accidit nam postqum Ahialhar ex suprem ill dignitale cecidil nunqum ex domo Ithamar quisquam supremum illum ordinem con;

Vers. 12.

In die illa suscitabo

super do-

secutus

est.

mum Heli omnia


ejus.

qu<e locutus sum super

domum

Et non corripuerit
filios

eos

(1).

Corripuit Heli

Mull ante hoc tempus, im, ut dicebacap. 2, ante

suos, ut habes cap. 2, v. 25, sed molli

mus

Samuelis ortum, hoc idem


fuerat
v. 27.
Ileli

corripuit bracbio; in qu correptione appare-

quod nunc praedictum dam Dci, de quo ibid.

viro quo-

bal magis parentis indulgentia,


tis
illa

qum

sacerdo-

Cm aulem

jamexi-

zelus et judicis
,

severitas.

Quare correplio
fregit

pridem praecessissent minae, neque illarum


nugaces et inanes,

quia levis
et

fuit, et

fdiorum non

au-

tus appareret, suspicari posset aliquis illas esse


et quasi aeterno quodam somno demersas. Sed respondet Deus, neque peccalorum doms Heli se fuisse immemorem, neque minarum quae jam videbanlur excidisse. Hoc valet illud, suscitabo, ne videlicet
,

daciam,

profusam illam intemperanliam non

cohibuit, correplio appellari

non

debuit, juxta

Scripturae

morem,

quae id factum esse negat


atlulit.

quod usum nullum

Quomod,

si

prin-

ceps aut prudenliam habeat nullam, aut in


republic administrand dormitet et langueat,
in lali republic

amplis dormiat. Quasi dicat

Efliciam ut vir-

negalur esse princeps. El

si

ga vigilet scelerum vindex, de qu Jeremias,


cap. 1, et perditio, quae, ut dicit Petrus Epist.
2, cap. 2,
rit

medicina groto corpori salutaris non


abfuisse dicitur medicina
;

fuit

illa

san medicina
ille et

non dormitet. Quae ver locutus fue-

non

erat

qualem tam gravis


:

saniosus

Deus super

domum

Heli audivimus pr-

cedenli capite.
Incipio et complebo.
et in

(l)Hebraeus ad litteram Noverat quia filii sui vilipcndebantur, nec iniquiorem faciem illis exhi-

Constanlis est animi

propositum opus obfirmali, ad finem us,

que inimicilias persequi neque


ineboato languerc, donec actum

in

opre semel

omnin de rc quam ad exitium usque designavit. Qud si in medio quasi cursu consistt et langueat, aut
sit

frontem non corrugavit in eos, horrorem nullam praetulit. Septuaginta Quoniam matedicentes , vcl coniemnentes Deum (ilii ejus, et non monebat eos. Chaldaeus Quoniam provocantes (Deum, sibi filii ejus, et non
buit et
;

tristitiam

furor existimatur minus ardens,


intirmus.

aut animus
fa-

indiynatus est ineis. Vox Hebraea, quam Septuaginta et Vulgata reddiderunt, corripuit, usurpari solet de oculis senum lauguescentibus , et declinantibus in tenebras. Utilur ill Jobus, ut

Hoc

est
,

hominum de hominibus
cui
se
,

miliare judicium

Deus

in prsesenti
,

sicut aliis plurimis locis

atlemperat

et dicit

incpturum
pleverit.

se,
,

quod minatus ante


donec ad

fuerat, ne-

que cessaturum

unum omnia com-

oculorum suorumliebctudinem ex ira et furore partam innuat. Facile eliam reddi textus posset Videns eorum scelera, non ea prosecutus est, qu par erat indignalione, cum borrore illos et oculos tanqum re respiciens abominabili avertens; quin potis hc omnia ipso praesente et spectante commissa sunt.
;

(Calmet.)

,,

193

COMMENTARIUM CAPUT
,

III.

iU
,

morbus cxigebat, qui cm candens desideraret


ferrum, ut ureret
aut

expiationis verbo
nis

quia

illa

ampliss-imi

nomi-

acutum

utsecaret,

ignominiosa jactura, et quoddam quasi


dignitatis, erat

oleum tamen adhibitum fuit, quod potis, quia blandimentum quoddam et fomentum lenit
,

exauctoramentum

macula quaeinh-

dam

moralis,

qu

Heli famili penits

appel lari debuit.

Ubi Vulgatus
kihali,

non corripuil
signifient,
irati

hebraic est

quod rugare

nempe fronlem
,

modo poterat, nisi sacerdotio in eamdem familiam restituto, quod san nunqum accidit.
scrat,

qu

expiari atque elui nullo

ut nares. Qui

enim

sunt

aut offensi

Vers. 15.

Dormivit autem
cm

Samuel usque
illum alloculus

HUt aliquid vident tetrum et odoratu grave,


front em corrugant et conlrahunt
;

mvne. Solus erat Samuel,


est Deus,

quod

aliter

neque socium habuit ullum, donec

Latin i
front em

caperare dicunt frontem. Unde rugare

sub auroram portas aperuit, ut sacerdotes de

idem

est

qud tristem esse aliquem, seu


alicui

severum aut tristem

vultum ostendere
exporrigere
,

more tabernaculum ingressi lucernas qu ad illud usque tempus erant accens, extingue, ,

sicut contra explicare frontem,


similia,

et

rent. Ubi Vulgatus, dormivit, hebraic est vais-

hilarem significant et amicam faciem.


:

cab

quod non tam dormire qum cubare

si-

Corrugabat frontem David Psalm. 100

Qui

gnifical,

sumitur ver pro dormire, e figura

loquitur iniqua, non direxit in conspectu oculorum

meorum,

id est,

non
il]

est ausus

subire, usque ade

uni

raeum vultum severum et rugosum


long Heli
,

qu antecedens pro consequenli ponitur; accubitus nempe pro somno, quia accubitus som-

num
cedit.

antecedit

et
,

eodem modo dormire

su-

experiebatur.

Sed tam

fuit

ut

mitur pro cubare

quia somnus cubationi suc-

filiorum putria atque flentia ulcra aut cauteria ureret, aut

Puto autem hoc loco dormire non sunii

mordaci aliquo medicamento

propri, sed figurat, pro cubare, seu[quiescere,


ut alibi sp.

corroderet

ut

neque vultum oslenderet seve-

Neque enim
brevi

verisimile videtur,

rum

et tristem.

ut statim atque Samuel divinam

vocem
sic
(1).

audivit

Vers. 14 (1).

Qud non expietur iniquitas


Iniquitas,

neveram

et

minacem

illo

tempore, quod
,

domus ejus victimis.


lia,

peccatum et simi-

reliquum erat ad matutinam lucem


fuerit sedato, ut

animo

non rare sumuntur pro iniquitatis atque peccati pn, sicut hoc loco necessari dicen-

dormire potuerit
tibi

Vers. 17.

tLcc faciat

Deus, et n/EC

dum, neque enim quotquot ex


et seternis alligati suppliciis.
illa

Heli famili pro,

addat.

Non audebat Samuel

aperire sacerdoti

pagati sunt, exclusi sunt peccatorum veni

Est aulem aeterna


,

(1)

Aperuit ostia domus. Quis aperuit, et


ostia ?

qu

iniquitas,

idest, supplicium

sacerdotii

Atrium quidem claudebant in desertoetMoysis tate velamina oppansa. Facile


tamen seplo murorum clausum est, adjectis ut tabernaculum in cerl sede conslitutum est. Nihil prohibet, quin Samuel ostia recluserit. Accipi etiam potest de templo propri dicto , de sancto quod Moysis quidem telate ab atrio distinguebatur medio velamine, tune ver fortass foribus serisque muniebatur. Clavesjanu apud se facile Heli cuslodicbal, si quidem censcnius obtinuisse tune usum clavium, quibus fores ints panderentur. Sed tune vix credimus iis recludendis missum fuisse Samuelem, cm munus id fuisse videatur
foribus
,
,

privatio,
steri,

quod neque postea consecuti sunt poneque consequerentur unqum, etiamsi eam ob rem muneribus et victimis divinum
contenderent

animum

placare. Usus est

autem

(1) JURAVI QUD NON EXPIETUR INIQUITAS DOMUS EJUS VICTIMIS ET MUNERIBUS USQUE IN STER-

NUM. Nullibi quidem legimus, Deum conceptis verbis fidera suam hoc sacramento obligsse sed superis narralum est, statuisse illos perdere, quippe quos nsset oblrmatos esse in
;

malo, et patris monita contemnere. Eodem cum famili su exitio Heli pariter obvolulus est
illi crimen vitio datur, nisi mitior filiorum animadversio. At enim scelera Ophni et Phinees null erant veni dimiltenda, cm Deus ob eorum expiationem inutilia fore dixeritsacrificia et oblationes. Reponimus, nomen criminis usurpari hic, ut et alibi soep in Scriptur, pro punitione. Statnit Deus ulcisci malum exemplum famili Heli exhibitura, atque justitiae sua; terribile exemplum in ill conslituere. Goncepta quidem inls in corde crimina horum sacerdotum gravissima erant; verm si denique resipuissent, et ma-

summo
les

sacerdoti vel sacerdoti pro vice su minislranti reservatum. (Calmet.)

quanqum nullum

Samuel ayant dormi jusqu'au matin alla ouvrir portes de ta maison du Seigneur. Samuel aprs une si grande rvlation de Dieu dort comme auparavant, et tant veill ouvre les portes, et fait tout ce qu'il avait accoutum de faire. Les mes lgres s'lvent des moindres choses; le vrai humble s'humilie de tout. Ce que Samuel a appris de Dieu ne diminue en rien le respect qu'il avait pour Hli. Il sait que Dieu condamne la conduite de ce pontife,
et nanmoins il le craint et il l'honore comme auparavant. Ceci nous apprend, dit saint Grgoire, la manire en laquelle nous nous devons conduire envers les ministres de l'Eglise , et que lors

culam eluissent pniludine, animum llexissent ad pietatem, ad veniam illos utique admisisser.
OCalmet.)

1U5
ei seni
,

IN
et

LIBRUM

REGUM
viro religioso responsum; qui

1%
ut se ac sua

optim de se atque di merito,


in

quod Deo

ipsius

caput atque familiam

Deo, utpote suo Domino ac rectori subjecit,


sic

vaticinium acceperat;
se,

atque ide conlinebat

cliam

quo
in
,

ferl

animo, qucumque de se

timor pariter ac pudore deterritus, donec


id

rebusque suis ratione constitut.


alicui, aul

Bonum
est,

esse

tandem senex

quod

erat prudenler suspica-

oculis alicujus
ut.

idem

qud
59:

tus,illum advocat oblestalurquc, dirumaliquid

alicui placere
slris

pluribus ostendimus in noin Isaiam,

clhorrendum imprecalus,
quae audiisset, taciturno

si

quidpiam illorum
Illa

Commentariis

ad

illud cap.

pudore celaverit.

Bonum verbum Domini.


Vers. 19.

porr adjurationis, seu execrationis forma


milians
luit Hebraeis, in

fa-

Crevit autem Samuel, et Domi(1).

qu aliquid subauditur
Quale supe-

nus erat cum eo

Crescebat Samuel tetate;

durum, ignominiosum
aaturam
esse
et

et horribile.

ch de

la

tendresse naturelle qu'il avait pour

rioribus accidit seculis, quod propter su ipsius

pondus, non poterat omnibus non


Quales
fuerunt
yEgyptia;
vilu-

notissimum.

ses enfants que du zle qu'il devait avoir pour le culte de Dieu, pour la saintet de son sacerdoce et pour l'dification de tout le peuple ; il semble nanmoins que s'tant soumis volon-

plagae; illorum, qui adoraverunt

aureum

ium, crudelisinleritus;Nadabet Abiu filiorum

Aaron

Datban

et

Abiron
est

dirum exitium. Neque

Sodomorum improbabile, qu in
,

et

hc execratione subaudivit historicus, illasingulatim explicuisse sacerdolem,

qu cm

bo-

mines adjurali consuet forma solerent audirc,

non

fuit

cur

illa

sacer scriptor sigillatim expri-

meret; sed
Deus,
optt
et

satis

habuit dicere

Hc

faciat tibi

hc addat; nempe qu imprecationis


et lgitima forma.
Ita

communis

placet

Abulensi q. 5.
Vers. 18.

Dominus est; quod bonum est


Dignum sacerdote

in

oculis suis, faciat (1).

et

Dieu par le drglementdeleurs actions, nous devons toujours respecter Jsus-Christ en eux, et conserver la mme vnration pour leur dignit sacre. (Sacij.) (1) Verba hc duplicem sensum admittere possunl. Ita enim accipiuntur Pat ri bus nonnullis, tanqum si ab animi iinbecillitatc buic
sacerdoti insit profecta essent , in banc senDeo summa potesias est puniendi tentiam
:

mme qu'ils peuvent irriter

tairement celte juste svrit que Dieu tait prt d'exercer sur lui et sur ses enfants et qu'ayant tmoign tre beaucoup plus sensible la prise de l'Arche qu' la mort de ceux qui lui taient si chers, Dieu l'a puni dans le temps en cette manire qui tait proportionne l'tat de la loi, afin de lui faire misricorde pour jamais. C'est l l'opinion de plusieurs interprtes. Saint Grgoire pape nanmoins donne ces paroles un autre sens. Et quoique le premier paraisse plus simple et plus ordinaire, celui-ci nanmoins est considrable et nous peut donner en plusieurs rencontres une instruction trs-importante. Cette parole, dit ce saint pape, paratexlrmemenlhumble et nanmoins si on la considre bien, elle n'est point ee qu'elle semble tre. Car la vraie humilit est soumise Dieu elle ne pense qu' lui plaire. Elle nous inspire une haine de ce qu'il dfend , et un amour de ce qu'il commande. Hli au contraire est humble dans ses paroles. Il tmoigne agrer que Dieu fasse tout ee <|u'il lui plat, et il ne fait rien lui-mme pour apaiser la colre de Dieu qu'il a mrite, ni pour dtourner sa vengeance qu'il savait tre prte de tomber sur lui.
, ,
:

11

aurait
le

bien mieux

fait,

ajoute ce saint

pro arbilrio ego aulem in animum inducere non possum, utgraviorem inolesliam lihis meis inferam. Non sinccr humilitate ait S. hc expressit sacerdos; si enim Gregorius rvera humilis fttisset prcest sesc obtulisst ad crimen reparandum sed potis elegit minavarum Dei causas incurrcre, quant de perptrait* iniquitatibus ftlios condemnare. Sed l'atrum atque interprclum pierique sequiorem expositionem admittunt. leli gravitatcm criiiuiiis sui et liliorum agnoscens, submittit scse statim judicis sui sententi, qu re animas sua; saluiem promeruit, cm intrim ultio Domini severne atiilhadversloni et corpus ipsius et uni(Ca'mct.) versaiu jiis familiam subjicerel.

me

pape, d'couter Dieu dans

le silence, et

de

t-

respect qu'il avait pour lui non pur des paroles, mais parla punition effective de combien y en a-t-il l'impit de ses enfants. encore aujourd'hui , continue ce Saint, qui lorsque Dieu les menace dans son Ecriture d'une manire terrible, peuvent avoir des paroles d'humilit dans la bouche, lorsqu'ils ont l'orgueil et la dsobissance dans le cur ; et qui aprs cela esprent en la misricorde de bien par une confiance prsomptueuse, et ennemie de l'ordre et de la justice. Quid est hoc, nisi de ordinatissim Deitnisericordi inordinat confidere ?

moigner

(Sac,,)

Il est le

Seiqneur,

qu'il fasse

iout ce qu'il lui

plaira. Cette parole est

humble en elle-mme,

puisque l'humilit ne parait jamais davantage pic lorsqu'elle nous fait accepter de bon caiit les plus grandes peines que Dieu nous pdisse imposer pour nos pchs. Il semble aussi que celte dclaration si humble ait t sincre dans la bouche d'Hli. Car encore que ce pontife et l'ait une trs-grande faute d'tre plus ltf-

Samuel crt et il devint grand, et nulle de ses paroles ne tomba par terre. Ces paroles sont profondes et mystrieuses. Outre le sens de la lettre, elles nous apprennent que tous les Chrtiens qui ont un dsir sincre de plaire Dieu , e surtout ceux qui sont destins au ministre de ''glise, doivent s'avancer toujours en la voie de Dieu et crotre de jour en jour dans
(1)
,

leurs saints dsirs. C'est ce qui est marqu du Fils de Dieu dont il est dit qu'il s'avanait tou<

197
pervenerat autem
Josepho, ad
,

COMMENTARIUM CAPUT
ut paul anto diximus ex
setatis

III.

198

aut militum consuetudine, qui id agunt in suo


militari, aut
rita

duodecimum

annum

crc-

gymnico congressu, ne qua

sit ir-

scebat item apud homines opinione sanctitatis

aut mal destinata petilio, quales plurimae


et fortunato milite quotidi

eximia, quia qiiotidi apparebanl in

illo

rara

parm strenu

qudam tam prudenti singnlaris qum divins illustralionis et prophetici Spirits documenta. Hoc autem ide crescebat
in singidos dies
jlli

fiunt,

cum

hasta videlicet,
illo

qu

hostile corpus
dfi-

configere debuit, ab
gitur.

deerrans in terra

in

Samuele

Sed nullum Samuelis verbum quod


,

in-

magis ac magis, quia Dominus

star teli fuit

erravit vulnere, sed illos sine

aderat, cui ipse assiduum atque fidle pr-

ulloerrore sauciavit, in quos destinabatur prophetica petitio. Alii aliter hujus proverbialis

stitit

obsequium.

Illud, et, sicut aliis

sp

lo-

cis,

causalem particulam esse reor,


,

in

eam

sen-

melaphorae rationes adducunt. Haec

omnium
nihil
vi-

tentiam

quam modo
illi

produxi. Esse autem


4ib.il

mihi videtur expedita maxime et vald ac-

Dem cum
aliud,

aliquo, ex usu Scriptur,


favere
,

est

commodata propheticis minis


dentur aliud

qua;

qum

sludia provtnere, ac
et

tandem lacre ut prospr onmia


deon, et
ita hostiles

ex volo

qum hostile jaculum in ratorum hominum vulnus et exitium


tum.

scele-

inlen-

succdant. Sic Dominus fuisse dicitur

cum Ge-

acies multitudine penin-

numerabiles exigu mililum

manu

superavit.

Vers. 20. Et cognovit universus Isral a Dan usque BERSABEE(l).Ha?duaecivitates in extremis erant finibus terr promissionis, altra

Deum

San Gencs. cap. 26, rex Gerar cognovit esse cum Isaac, quia vidil Imminent su-

ab aquilone, Dan

altra meridie

Bersabee.

bito et sine ullo suo labore locupletatum. Qttod

Quidquid ergo his conlinebatur


totus Isral, ex
Ieni

finibus, id est,
fide,

etiam in Josepho cognovit Putiphar, Gen. 59,


quia omnia
illi,

rerum eventibus cognovit

ex quo ipsius

domum

ingres-

sus est, succedebant ex voto. Vide Abulensem


in

Domini prophetam esse^Samuelem cui Deus, ex quo primm illum divinitsafllavit,

hoc cap.

q. 5.

saepis apparuit in Silo.

Quoniam ergo Deus


est,

Et non

cecidit ex

omnibus verbis ejus in


illius

per Samuelem saepis locutus


ipsius
lus

neque ullum
facile

terram. Idcst, nullum


caruit; sive
praedixit
,

verbum successu

verbum

in

terram cecidit,
illo

popu-

ex his quse proxim sacerdoti


qua; sub haec tempora

cognoscere potuit in
(2)

aliquid esse divi-

sive ex aliis

num

ex ore Domini adalios detulit:

qu tamen

in
(i) Cognovit

hoc libro scripta non sunt. Hic ver dicendi modus,quo negamusaliquod verbum, sivcconsilium destinato eventu fuisse

lem, id est,

, inquam, Samuelem esse fideveracem prophetam, non in ambi-

tione vanitatis, sed in spirilu Dei,

et

sermonis

vacuum

usi-

tatus est etiam scriptoribus prolanis. Sic Cicero


in

banc fortass sententiam

dixil lib. 9, Epift.

ult., se loqui,

quod in solum cadat. Sumitur au-

tem proverbialis hc forma ex gladiatorum


jours en sagesse, et en grce devant Dieu et devant les hommes. Et S. Paul prescrit cette mme rgle son disciple Tiinolhe. Mditez ces choses, dit-il; soyez-en tout occup, afin que votre avancement soit connu de tous. Ainsi la grce imite la nature qui en est l'image, et les vertus croissent dans l'me comme le bl sur la terre, selon qu'il est marqu dans l'EvanLpi en montant et en croissant porte son gile
:

Domini veritate judicantem , ait Rupert.; non eniin hominum plausum spectabat, nec eorum minas metuebat quia in uno Deosolidalus ei soli placere salagebat. Quare idipsum quod ore docebat, opre monstrabat. (Corn, Lap.) (2) Quod fidelis Samuel propheta esset Domini. Hebraeus ad litteram Quod fidelis (Hebraeus neeman) Samuel destinatus esset in prophetam Domino. Demonstratum est alibi nee,
:

mantitulum fuisse dignitatis in aul principis apud Hebros. Palam faclum est Samuelem virum esse fainiliarem Domini, cui et spiritum prophelieum ille communicavit. Vertuni alii Quod Samuel constitutifs esset propheta Domini. Non propheta pro tmpore, ad biduum vel tri, :

duum, sed propheta lirmus et perpetuus. De missione, atque dolibus prophtisa qu Sa,

fruit.

de cette pit solide qui se fortifie de jour en jour est le rglement des paroles. C'est pourquoi ce qui est dit ici de Samuel qu'aucune de ses paroles ne tomba par terre, ne marque pas seulement que tout ce qu'il prdit arriva toujours, mais encore qu'il ne sortit desabouche aucune parole inutile; que tout ce qu'il dit tait plein de poids et assaisonn du sel de la sagesse et que le rglement de sa langue marquait admirablement celui de son cur. {Sacy.)
effet
, ;

Le grand

qum
(ides,

niueli inesset, fides cerla non pris conslitit poslqiini impleta est oraculoruni ipsius

cecidit

ac palam omnibus factuni est, qud non ex omnibus verbis ejus in terram

(Caimet.)

L auteur de

l'Esprit

du Judasme accuse Sa

mul d'avoir usurp le sacerdoce et le gouvernement. Il eut, dit il, des songes et des

visions qui le firent regarder comme un prophte. Il parait qu'il avait prdt au peupie mcontent de ses prtres que le Seigneur voulait ter le sacerdoce de la maison

, ,

, ,

199
Vers. 21.

IN

LIBRUM

I.

REGUM
quod idem valet atque
in

200

Quoniam revelatus fuerat Do-

Ubi Vulgatus juxta verbum, hebraic est bedbar,


verbo,

minus Samueli in Silo juxta verbum Domini.

quomod
:

Haec postrema verba implexa sunt nonnihil, et

omnes pen
potis

recentiores convertunt

aut per
:

non parm impedita syntaxis. Ego sic ordino Quoniam Deus in Silo primm appaillorum
:

verbum, ut legit Tigurina, quasi dicat

Verba

rere ccepit

ibidem postea spis apparuit

Deus Samueli qum speciem aliquam ostendit, ita ut non tam per oculos qum per
aures
illius

non
lem

ita

ut oculis speciem aliquam aspectabi-

animum futurarum rerum


Hebraici codices

cogni
ali

objiceret, sed juxta

verbum suum,

id est,

tione compleverit. Vulgatus legisse videtur


ter

loquendo, aut ostendendo sua consilia, ut eo-

qum nunc habent


non admodm

non

rum apud omnes


d'Hli.

esset nunlius

et interpres.

bedbar,

sed kidebar. Sed est aut eadem, aut


diversa sententia.

cert

Aprs la mort tragique du grandprtre et de ses deux fils rien ne s'opposa plus aux vues de Samuel assur de longue main del confiance du peuple, il lui fut trs-ais de s'emparer du sacerdoce et du gouvernement. En consquence, il remplit il rtablit le les fonctions de sacrificateur
,
;

Et evenit sermo Samuelis universo Israeli. Non solm videtur Samuel, dm esset in Silo, aliquid contra Heli illiusque familiam prdixisse, sed etiam Israeli loti
sit
,

licet

quid illud

ex Scriptur sacra non constet. Quidquid


illo

culte.

tamen ab
,

praedictum

fuit

successu non
illa

Tout cela est faux et contraire au texte de lorsque l'histoire. Samuel tait trop jeune Dieu daigna se rvler lui, pour qu'il ait pu
forger celte rvlation par ambition. Il fut regard comme prophte non parce qu'il eut des mais parce que tout songes et des visions Isral reconnut que tout ce qu'il annonait ne manquait jamais d'arriver; c'est donc par les vnements que l'on jugea que Dieu se rvlait lui. Il ne dclara pointa Hli que Dieu voulait ter le sacerdoce de sa maison ; au conJe n'tetraire, il lui dit de la part de Dieu rai pas entirement votre race du service de mon
,
:

caruit. Fortass hic per prolepsim

propo-

nuntur ante suum tempus,quae multis post


annis contigre, qualia multa prsevidit Samuel,

etpopulum ac regem non minus obsequentem


admonuit. Potuitautem hic omnia paucis adnotare propheta, quia non eodem omnia aut

tempore aut ordine narrari soient Prophelis, quo gesta sunt. Est autem verisimile, quae scripsit

Samuel, ad extrema nempe tempora Salis,


vilae

exlremo

tempore ab eodem
Illud ad

fuisse tradita

autel.

Samuel quoique de la famille de Caath, ne pouvait pas aspirer la dignit de grand-prtre, parce qu'il ne descendait pas d'Aaron mais d'isaar, oncle d'Aaron ot que le peuple n'aurait pas souffert qu'il s'en empart ; s'il a offert des sacrifices , il l'a fait en qualit de prophte et non de pontife ; Elie Ut de mme
, ,

monumentis.

extremum addendum,
et Septuaginta,

postrema hc verba ab Hebraeis

non tam
nil(l).

finire

praecedens
;

qum inchoare subsp


locis

sequens caput

quod

aliis

usu ve-

dans

Aprs la mort d'Hli et de ses l'arche fut dpose Gabaa chez Abinadab, et son fils Elazar fut consacr pour la garder. Sous Sal, Achias , petit-fils d'Hli
la suite.
fils,

deux

je

portait Vphod qui tait l'habit du grand-prtre. Dans la suite ce fut Achimelech. Il est donc faux que Samuel se soit empar du sacerdoce.

) Pour apprcier cettehistoire, inqui Volney, ne veux point raisonner sur le fond du lait. Dieu, venir dans une chambre se poser deparler comme une bout distance d'un lit personne de chair et d'os que pourrais-je dire qui croirait un tel conte (a)l Je ne m'occupe que de la conduite et du caractre de Samuel

(1

C'est une calomnie copie d'aprs Morgan. Il a encore moins usurp le gouvernement. La nation de son plein gr lui donna une entire confiance ; elle respecta ses dcisions parce
qu'elle reconnut que l'esprit de Dieu tait en lui. Elle n'eut pas lieu de s'en repentir. Sous l'administration de ce prophte, le culte de
, les Phifurent vaincus et obligs de restituer les villes qu'ils avaient prises ; Isral jouit d'une paix profonde. Y a-t-il un titre plus lgitime d'autorit que le choix et le consentement unanime d'une nation libre? Les chefs ou juges prcdents n'en avaient pas eu d'autre. Aprs que Sal eut t lu roi le peuple assembl rendit un tmoignage solennel de la justice, du dsintressement, de la sagesse, de

et

d'abord, je
l'a

demande

qui

vu, qui a en-

tendu tout ceci, et surtout qui


qui
Hli, ce

l'a

racont^)

bruit et rendu public?

Ce

n'est pas

Dieu

fut rtabli, l'idoltrie proscrite

listins

ne peut tre que Samuel (c) seul, qui est ici acteur, tmoin, narrateur; lui seul a eu intrt de faire , intrt de raconter sans lui qui et pu spcifier tous les menus dtails do cette aventure? Il est vident que nous avons ici une scne de fantasmagorie (d) du genre de celles qui ont eu lieu chez tous les peuples anciens, dans les sanctuaires des temples et pour l'mission des oracles. Le jeune adepte y a t encourag par la caducit , par la faiblesse physique et morale du grand-prtre
:

(a)

Supra

ad vers. 8, simili Voltairii obje-

douceur du gouvernement de Samuel. Ce donc pas l l'exemple que les incrdules devaient choisir pour prouver que le gouverne( Duclol. ) ment des prtres ne vaut rien.
la

ctioni respondit Duclot. (b) Nempe is cui Deus ipse revelavit.


(c)

n'est

(d)

Sed Samuel Deo inspiralus. Qualc figmenlum excogitare Volney

pla-

cuit.

201

COMMKMAKILA1. CAPUT

IV.

202

CAPUT
1.

IV.
illis,

CHAPITRE
con:

IV.

El factum est in diebus


Philislhiim
in

1.

Or,

il

arriva dans ce temps-l que les

vencrunt

pugnam

et

Philistins s'assemblrent

pour

faire la

guerre

egressus est Isral obviam Philislhiim in

aux

Isralites.

Le peuple
aller

d'Isral se

mit aussi
les Philisla

en campagne pour
tins, et

combattre

praelium

et castramelatus est juxta La-

l'arme d'Isral campa prs de

pierre

pidem
runt
2.

Adjutorii. Porr Philisthiim vene-

qui fut appele depuis la Pierre


Philistins vinrent
2.

du Secours. Les
ta tribu

in

Aphec

Aphec, dans

deJuda,

Et instruxerunt aciem contra Isral.

Et se disposrent combattre

Isral.

La

bataille s'tant

donne

les

Isralites s'enfui-

Inito

autem certamine, terga


:

vertit Isral
rent
,

et les Philistins les poursuivirent

au tra-

Philisthis
Hli

et

csa sunt

in illo certamice fut sur elle que Samuel compta, et nous verrons, lors de l'installation de Sal, qu'il eut toujours contre lui un parti de non-croyants assez, puissant pour l'obliger beaucoup de mnagements , pour l'obliger mme se d-

peut-tre (a) par l'instigation de quelques personnages cachs sous la toile , ayant des
;

passions que nous ne pouvons le plus probable est que Samuel ne s'est fi personne, et ce que par la suite nous verrons de sa profonde dissimulation fixe la balance de ce ct. La divulgation n'a pas t difficile ; il aura suffi de quelques confidences un serviteur,
intrts, des

plus juger

nanmoins

mettre (a). Cahen, qui rationem sequi se profitetur in inlerprctand Scriplur non minus qum Volney, Samuelem mendacio alienum vuit
,

haberi.
foi

Nam

<

Sans accuser, inquit,

la

bonne

un ami dvou une vieille ou une jeune prtresse pour que l'apparition de Dieu pour que son oracle venu de l'arche sainte se soit rpandu en acqurant de bouche en bouche une mystrieuse intensit de certitude et de
,

croyance (b). Tout Isral connut qu'il tait devenu proc phte de Dieu ; et Dieu continua d'appara tre dans Shiloh.

Sur ce mot prophte, j'observe que le narrateur nous dira bientt qu' cette poque, le terme hbreu nabia, employ ici, n'tait point connu
;

de Samuel, comme le lait Volney, nous comprenons cependant difficilement (b) cet anthropomorphisme, qui fait venir Dieu auprs de Samuel qui l'appelle trois fois de suite, tandis qu'il pouvait lui parler la premire fois, llli supposequ'il a lui-mme t l'objet de l'entretien et il somme avec menace Samuel de lui en faire part. Peut-tre (c) que Samuel , imbu de l'ide (d) qu'il sera prophte, entretenait son esprit de cette ide dans le silence de la nuit. L'imagination exalle du jeune homme lui faisait prendre
, ,

que

l'on

ne se servait que du mot

rli

pour une
bruit (e)
,

apparition

divine

le

moindre

qui signifie voyant. Nous avons donc ici un crivain posthume qui a rdig son gr les Mmoires que Samuel ou autres contemporains avaient composs au leur. 11 lui a plu (c) d'tablir en fait positif la croyance de tout Isral en ce conte; mais il est seul dposant, il n'est pas mme tmoin. Si nous avions de ce temps-i des Mmoires de plusieurs mains, nous aurions matire juger raisonnablement dj nous en avons le moyen dans le verset o* il nous dit que depuis du temps la parole de Dieu tait devenue rare et qu'il n'apparaissaitplus de visions pourquoi cela (d)l parce qu'il y avait des incrdules ; parce qu'il tait arriv des scandales, de faux oracles, des divulgations de supercheries sacerdotales qui avaient veill le bon sens de la classe riche ou aise du peuple. L'aveugle (e) et fanatique croyance tait reste comme il arrive toujours, dans la multitude ;
: :

et son illusion lui faisant croire qu'on l'appelait , il courait vers Eli aprs avoir rpondu Me voici ! Samuel savait
:

peut-tre qu'un homme de Dieu tait venu annoncer des chtiments terribles Eli et

la

sa

famille.

La prophtie, ou peul-irc

croyance la prophtie allait en diminuant son imagination frappe pouvait la regarder comme abolie tout--fait, et c'est cette annonce qui fascinait son esprit, et la
;

rendait prsente. Eli, vieillard plus crdule ou peut-tre (f) voulant conserver cette croyance dans Samuel, suppose non-seulement la vision, mais encore se croit l'objet de cette vision. L'crivain veut reprsenter des choses merveilleuses, et elles le sont en effet pour celui qui reste sous le point de vue
lui

o l'crivain
(a)

le

suppose plac.

>

(a)

Istud peut-tre
in

omnia historiarum monufa-

menta
(b)

fabularum commenta convertere

cile posset.

Conjecturae conjecturis congest,


inspiranti,

cm
quod

monumenta quseruntur. (c) Im Deo ipsi scriptorem


loties dicere

Contrarium videbimus cert. (b) Quasi id Deus tantm eflicere debeat quod intelligit Cahen. (c) Istud peut-tre magnae virtutis est apud Volney et Cahen. (d) Sed unde se prophetam futurum cognovit Samuel ?
(e) An minimum strepitum dicere licet eam Dei vocem qu se ter Samuelem, Samuelem, no-

pervicacissima Volney impietas

nos cogit. (d) Quia id Deo placebat.

minare sensit?
(f)

Quo majore argumento prophetam esse quemdam gens tota judicabit, nisi cm fieriab
(e)

An

summam
inspiratus

eo praedicla videt
verso Israeli.
S. S. IX.

islk peut-tre oppugnaUm putabimus scriptoris auctoritatem , qui, ut non


sit,

Evenit sermo Samuetis uni-

maximam tamen mereatur

lidem

ut historiens?

205

IN

LIBRUM

REGUM
mille dans ce combat.

201

ne passira per agros, quasi quatuor millia


virorum.
3. Et reversus est

vers des champs, et eu turent environ quatre

populus ad castra
natu de Isral

3.
:

Lorsque
tes

le

peuple fut revenu dans


:

le

dixeruntque majores

camp,
:

plus anciens d'Isral dirent


a-t-il

Pour-

quoi

le

Soigneur nous

Quare percussil nos Dominus hodie coramPhilisUiiim? Affcramusad nos de Silo

frapps aujourd'hui

de celle plaie devant


ici

les Philistins?

Amenons

arcam fderis Domini

cl veniat in

mini-

et

de Silo l'arche de l'alliance du Seigneur, qu'elle viemie au milieu de nous, pour nous
la

dium

nostri

ut salvet nos de

manu

sauver de

main de nos ennemis comme

elle

micorum nostrorum.
U. Misit ergo

en a toujours sauv nos pres.


in Silo, et lule-

populus

k.

Le peuple ayant donc envoy

Silo,

on

runt inde arcam fderis Dom'mi exerei-

en

fit

venir l'arche de l'alliance du Seigneur

tuum

sedenlis super cherubini


filii

erant-

des armes assis sur les chrubins. Et lesdeux


fils

que duo

Heli

cum

nrc fderis Dei

d'illi,

Ophni etPhins, accompagnaient

Ophni et Phinees.
5.

l'arche de l'alliance de Dieu.

Cmque

venisset arca fcederisDo

Lorsque l'arche de
le

l'alliance

du Seigneur

mini in castra, vocifrt us


ral clamore grandi
6. Et
,

est

omuis

Is-

fui

venue dans

camp,
,

tout le peuple d'Isla

et personuit terra.

raljela un grand cri

dont

terre retentit.

audierunt Philisthiim vocem cla-

(i.

mons
rum
7.

dixeruntque: Quasnam
is

Les Philistins Tayant eniendu, s'entrent


:

est haec

Que

signifie ce
'.'El

grand bruit dans


a|);u
ii

le

vox clamo:
!

magni

in castris

Hebrolu

'ineux

Us

eut que l'arche

Et cognoverunt

qud arca Domini

Seigneur

tait

venue dans

le

camp.

venisset in castra.

Timueruntque Philisthiim, dicenVenit Deus in castra. Et ingemue:

7.

les

dirent
8.

Los PhiHstins eurent donc peur, et Dieu est veau dans to<rcamp.
:

ils

runt, dicentes
8. Vae nobis

Malheur nous! ajoutrent-ils en soupi

non enim

fuit tanta exul-

i.

,;,

n'taient

point

dans une
;

si

grande
talio heri
et nudiustertius
:

vse nobis

joie, ni hier, ni

avant-hier
la

Quis nos salvabit de manu Deorum

nous! Qui nous sauvera de

subli-

malheur main de ce Dieu


Egyp-

mium
serlo.
9.

nt? C'est ce Dieu quia (rappels

istorum

hi

sunt Dii

qui
in

perdeet gui les

sortes de plaies dans leur pays


a extermins, clans la mer Rouge qui est

cusserunt iEgyplurn onini plag

dans

le dsert.

Confortamini
:

et eslole viri, Phili-

!).

Mais prenez courage, Philistins, et

com-

sthiim

ne serviatis Hebris,
vobis
;

sicut et

1 1 i

servierunt
late.

confo lamini et bel-

portez-vous en gens de cur. Gardez-vous de ir les esclaves des Hbreux, comme ils ont
t les vtres depuis vingt ans; prenez courage, et combinez vaillamment.

10. Pugnaverunt ergo Philisthiim,

et

10. Les Philistins


taille; el Isral,

donnrent donc

ia

ba-

caesus est Isral, et fugit unusquisque in

gui s'tait rendu indigne de la

labernaculum suum,

et facta

est

plaga
tri-

proleetion du Seigneur, fut dfait.

magna nimis;

et

ceciderunt de Isral

Tous s'enfuirent dans leurs lentes; et la dfaite fut si


grande du ct des
trente mille
Isralites,
qu'il
ia

ginta millia peditum.

demeura

hommes de

pied sur

place.

11. Et arca Dei capta est

duo quoet Phi11. L'arche de Dieu fut prise, et les deux


fils d'IIli,

que

filii

Heli morlui sunt,

Ophni

Ophni

et Phins, lurent tus.

i;.-'es.

.2.

Currens auteni vir de Benjamin


,

ex acie

venit in Silo

in

die

ill,

sctss

12. Le jour mme un homme de la tribu de Benjamin, chapp du combat, vint en cou-

205
veste
,

COMMEPnRIUM. CAPUT
et

IV.
11

206
avait ses habits dchirs, et la

conspersus
ille

pulvere

caput.

rant

Silo.

13.

Cmque

venisset, Heli sedebat

tte couverte

de poussire.
le

super sellam contra viam spectans. Erat

13.
vait,

Dans

temps que cet

homme

arri-

enim cor ejus pavens pro arc Dei. Vir

Hli tait assis sur


le

son sige et tourn

vers

autem

chemin; car son cur tremblait de

ille

postqum ingressus
omnis

est,

nun-

crainte pour l'arche de Dieu. Cet

homme tant

tiavit urbi, et ululavil

civitas.

14. Et audivit Heli sonitum clamoris,

donc entr dans la ville, et ayant dit les nouvelles du combat, il se fit parmi tout le peuple
des cris lamentables.
14..

dixilque

Quis est hic sonilus tumulls

hujiis? At ille festinavit, et venit,


tiavit Heli.

etnuu-

Sli,
,

ayant entendu
:

le

bruit de ces cla-

meurs

dit

Qu'est-ce que ce bruit confus que

j'entends? Sur cela, cet

homme

vint Hli

en

15.

Heli

autem erat nonaginta etocto

grande hte,
15.

et

lui dit cette

nouvelle.

annorum;

et oculi ejus caligaverant, et

Hli
ses

avait

alors quatre-vingt-dix-huit
et
il

videre non poterat.


16. Et dixit ad Heli
ni
:

ans

yeux s'taient obscurcis,

ne pou-

Ego

vait plus voir.

sura qui ve16. Cet


lio-

de

homme

dit Hli

C'est

praelio, et
:

ego qui de acie fugi


Quiii

moi qni reQu'est-il

viens del bataille,

et qui suis

chapp au:

di. Cui ille ait

actumest,
ille

t!i

mi?

jourd'hui du combat. Hli


arriv,

lui dit

)7.

Respondens autem

qui nuntiaPhili

mon

fils?

bat

Fugil, inquit, Isral

coram

17. Cet
lui

homme
:

qui avait apport

la

nouvelle

slhiim, et ruina
lo
:

magna
iibi
,

facla est in
lui

popu-

rpondit

Isral a fui

devant

les

Pmlistins;

insuper et duo
et

mortui sunt

pices; vos

une grande partie du peuple deux fds, Ophni

a t taille

en

et Phins, ont

Ophni
est.

Phinees

et

arca Dei capta

t tus, et l'arche de Dieu a t prise.

18.

Cmque ille nominsset arcamDei,


ia

18.
Hli

Lorsqu'il eut

nomm
la

l'arche de Dieu,

cecidit de sella retrorsm juxta oslium,


et fractis cervicibus

tomba de son
vieux
et fort

sige

renverse prs de
il

porte,

et s'tant casse la tte

morluus

est;

senex

mourut.
il

Il

tait

enim erat

vr et

grandvus. Et ipse judi-

jug Isral

avanc en ge, et pendant quarante ans.

avait

cavit Isral quadraginia aunis.

19. Nurus autem ejus

uxor Phinees,
:

19.
tait

La femme de Phins,
alors

belle-fille d'Hli

praegnans erat vicinaque partui


dito nuntio

ei

au-

grosse et
la

prs

d'accoucher;

et

qud capta

esset arc

Dei, et

ayant appris

nouvelle que l'arche de Dieu

mortuus esset socer suus


curvavit se et peperit
;

avait t prise,

et vir suus, in-

et que son beau-pre et son mari taient morts, se trouvant surprise par la

irruerant enim in

douleur, elle se baissa et accoucha.

eam

doloressubiti.
In ipso

29.

autem momento mortis

20. Et

comme

elle

allait

mourir

les

fem:

ejus, dixerunt ei qua3 slabanl circa


Ye

eam

mes
:

qui taient auprs d'elle lui dirent

Ne

timeas,

quia filium peperisti


,

Qu
diia

non respondit eh

craignez point, car vous avez enfant un fils. Elle ne leur rpondit rien, n'y faisant pas

neque animadverlit.

mme
-dire

attention

21. Et vocavit

puerum Icliabod,

21. Mais elle appela son


:

fils

Ichabod
:

(c'est-

cens

Translata estgloria de Isral, q

est la gloire?)

en disant

Isral a
l'ar-

capta est arca Dei, et pro soce o suo et


pro viro suo
22. Et ait
Fsrafc?,
:

perdu sa gloire; ce

qu'elle dit
,

parce que
et cause

che de Dieu avait t prise


iisorl
:

de

la

Translata est gloria ab

c qud capta esset arca Dei.

de son beau pre et de son mari; 22. Et elle dit Isral a perdu sa gloire, par ce que l'arche de Dieu avait t prise.
:

207

IN

LIBRUM

I.

RLGUM

208

COMMENTARIUM.
Vers.
1.

Et factum est
in

in diebus illis (1),

convenerunt pu1listhiim

pugnam. si quocl
ut

posuitquc castra ad illum locum, qui ex eventu postea vocatus est Lapis Adjutorii, de quo
cap. 7, v. 12. Est

Ilcbraei codices et nonnulli Graeci faciunt,

autem prolcpsis

quae aliat-

praecedentis capitis finem exordiumesse putent

quid narrt ante tempus suum, aut


tribuit,

nomen

subsequentis, veinim statuamus, non est improbabile, adversa multa

quod long post habuit locus

aliquis,

non solm sacerdotis


toti

familiaris Scripturae sacrae,

neque scriptoribus

maximi

familiae,

sed etiam

populo Samuele

profanis inusitata. Sic apud sacros dicitur Gnes, cap.


12,

praedicta.

Im

etiamsi exlremumillud, ut
latini codices,

com-

muniter habent

caput claudat

vocarelur;

antccedens, non inchoet subsequens. Postrema

Gnes. 28,
linos portus

Bethel, cm tamen tune Luza nam illi loco nomen illud Jacob primm indilum est. Sic Maro Ve-

etenim verba quaedam prparatio sunt ad ea


quae statim conimemorantur
,

per prolepsim vocatos dicit Pamultis post annis taie no-

ubi non uni sa-

linuro,

cm tamen

cerdotis familiae, sed Israeli toli

gravem videmus inflictam esse plagam. Unde ver clades

men

habuerint.

Plura
(1).

occurrent

exempla
nos iiodie

mediocriter altento
Vers. 3 (2).

illa

primm

advenerit, scribere aggreditur, ab


,

Quare percussit
,

exercitu videlicet Philistbinorum

qui contra

gentem Israelitidem instructus


rii (2).

est.

Castrametatus est juxta Lapidem AdjutoProgressus est Isral contra Philisthaeos,

(1)
liliis,

Ecce hic expletur prophetia Samuelis ac

donner ce peuple de la protection de Dieu par la prsence de son arche le peuple est vaincu, l'arche est prise, et les prtres mmes sont tus. (Sacy.) Instruxerunt aciem , etc. He(1) Vers. 2. braeus Et ordinaverunt se Philisthiim in occur-

minae Dei

eo intentatae Heli et , et clades ab totique Israeli. Quantum temporis inlercesserit prophetia Samuelis , ad hanc ejus

sum

Isral, et difj'usus est exercitus, vel dissipatus solutusque est, et csus est Isral, etc.

Quam
:

cxpletionem , incertum est. Serarius et Abulens. putant eodem anno expletam ; editam esse enim anno 98 et ultimo vitae Heli , quo expirans corruit. ipse audit arcae captura Verius est aliquot annos intercessisse. Nam
,

disciplinam agmine instruendo tenerent copiarum Israeliticarum imperatores , ignoramus sed instruxisse illos agmina , et bellum
arte aliqu gessisse constat. Septuaginta : Et inclinavit prlium, populus pedem remisil, ac se dissipavit. In illo certamine passim per agros. Ex textu Vulgata; innui videtur, Israelitas vixexpectsae hostes , actisque illis in fugam per agros , inlerfecta fuisse circiter quatuor millia. Sed alium sensum reddit Hebrus : Et percusserunt in ordine , seu instructo agmine , in agro ferm quatuor millia. In ipso praelio caesa sunt fer

cladem hanc Samuel cm esset puer, ut dictum est c. 3, 1 ; clades autem haec contigit cm ipse esset vir , vel cert juveois nam morluo Heli illico successil Samuel in praefecturam populi ; erat ergo grandior et matur.e aelatis. Salianus putat intercessisse annos 26, ut Samuel factus sitjudex postHeli anno aetatis 59; Mendoza censet intercessisse annos 18, vel 28, alii plures, alii pauciores.(Corn.Lap.) Egressus est Isral obviam Philisthiim in pr^lium , seu potis , ut se ab illis defenderet; Philisthaeos enim primos movisse arma videtur. Belli hujus causa ignoratur : constat lamen Philisthaeorum gentem e aetale validissimam fuisse , et post Samsonem nunqum cessasse gravi jugo Hebraeos premere , donec plenam libertatem Hebraei acceperunt Samuele cm primm rbus praefectus est. (Calmet.) (2) Lapis hic Adjutorii situs erat inler Masphath et Sen. In Aphec. Urbs erat tribu Juda , non long constiluenda ab Eben-Hcser, et Masph ; sed quo potissimm in loco , ignoratur. (Calmet.) Or les Philistins s'assemblrent pour combattre
prsedixit
:

quatuor millia. (2) Dixeruntque majores natu.

Calmet.

Nemo lune
:

supremus dux exercitui universo imperabat. Seniores Israelis su singuli tribui praeerant quanqum autem Heli judex Israelis babebatur, effeta nihilomins viri aetas et oculorum caccine ipse per se praeesset ac tas prohibebant
,

duceret copias.

Meminerant

Israelitae
,

eorum quae

in obsi-

dione Jerichuntis exhibita fuerunt prodigia , cm meenia urbis arc praesente corruerunt. Nec ignorabant relatas Josue victorias quibus simul omnibus accedebat insita menti per;

suasio , Deum ipsum inler victos rfrendum fore , si quidem contingeret, ut Philisthaei arc praesente vincerent quare et gloriam ipsam Dei in discrimen venire , ac deinde populi op:

Les Philistins l'ont la guerre au peuple de Dieu , et donnent lieu par l l'accomplissement des grandes choses que Dieu avait rsolu de taire. Les anciens du peuple voyant que les Hbreux avaient eu du dsavantage contre leurs ennemis , conseillent qu'on fasse venir l'arche au milieu d'eux. Les enfants d'Hli approuvent et autorisent le dsir du peuple de mener l'arche de Dieu dans le camp, eteux-mmesl'accompagnenl. Cependant non obstant toutes les assurances au'ils avaient nu
Isral.

probrium in Numinis contumeliam cessurum. Eunt ergo in sententiam rem propis non considrantes et arcam in auxilium suum ad,

sciscunt.

Caelcrm usus ferendi in castra symbola apud gentes fer omnes oblinuit. Persae solemni ritu ignem sacrum 1creligionis sanctissima,

rebant in castra , uti et Jovis sui sacrum curdeferebant. Ante agmen Indorum l'erebaquod si quis desetir Herculis simulacrum quin et cainfanii;c notam aeternam ruissel

rum

209

COMMNAKUJM CAPUT
.

IV.

210
quaerunt
,

Dominus coram Philisthiim. Tanta fuit strages illa in Hebraeorum castris, ut majores natu
prudenter conjeclaverint, non ab hominibus,
sed ab irato Deo
pitis
illatani esse

causant

illius

et

de meliori

in

po-

sterum eventu dlibrant.


exitii

Quam

invenerint
;

tanti

causam

Scriplura non explicat

cladem. Quare

sed consilium,

quod post consullationem sustatuerint

scepre, aliquomodo, licet obscure, signifiincurrebat. Signa sua militaria tanqum numen aliquod suspexisse Romanos tam certum est , qum quid aliud. De Germanis haec Tacitus E/figies et signa qudam detracta lucis in prlium ferunt. Idola sua in castra detulisse Philisthos , inferis narratur ; uti et idem servsse videlur Jeroboamus , vitulos suos aureos secum habens in exercitu. Numinum suorum imagines pagani olim secum ferebant in bellicas expeditiones. Ita et Hebraei arcam , Turc Alcoranum non sine
:

pnam

cat.

Nam cm

secum

afferre

arcam

Dei ex Silo, aliquid indicant in castris fuisse,

quod arc conspeclu


debuerit.

purificari aut confirmari

qua inter

Aut enim videbant seniores illi alimilites esse peccata, qu cladem et


arcae con-

mortem advocant, qu putabant ad


spectum esse resecanda
contidentise,
eripit victoriam.
;

aut fuisse plus salis

quae interdm superbis animis

magno apparatu
mento. Amenons

et

omni honoris
(

signiiica-

Quare, ut nrant cladem illam


Philisthseis

du Seigneur , sauve de nos ennemis. Nous voyons ici un grand exemple de l'esprit des Juifs qui taient aveugles et prsomptueux. L'affliction mme o ils taient les devait porter se rendre Dieu favorable par la prire et le jene comme ont fait depuis Esther et Judith. Mais ils ne se mettent point en peine de suivre ces rgles si saintes. Ils veulent satisfaire cette imagination qui leur est venue de faire venir l'arche dans leur camp sans consulter auparavant Dieu et ses prophtes pour savoir s'il approuvait que l'on ust de la sorte d'une chose qu'il leur avait rendue si vnrable et si c'tait l le moyen qu'il avait choisi pour les sauver de leurs ennemis. C'est ainsi que les hommes agissent souvent dont l'arche l'gard de la sainte Eucharistie tait la ligure. Au lieu d'tre touchs du regret de s'humilier cl de s'proude leurs pchs ver devant Dieu selon l'avis de saint Pau! et de lcher d'apaiser sa colre par la retraite , par la prire et par toutes sortes de bonnes uvres ils ne pensent qu' faire venir le Fils de Dieu dans leur cur par la sainte communion , sans examiner si leur me qui est enau moins noircie core , sinon brle du feu de la fume de leurs passions qui ne sont qu' demi teintes sera une demeure assez proportionne la majest et la saintet du Dieu
l'arche
,
,

Calinet. ) afin qu'elle nous

non tam illatam

cliam nrunt Deo potis


viribus atque solerti

qum Deo, sic qum ab humanis


esse vi-

eomparandam

ctoriam.

Audierant namque

subactam esse
id

Chananoeorum terram divin manu, quia

sp cecinerant professique fuerant illi, quibus ipsi non poterant non habere fidem ide
;

ad illum confugiunt

quo sperabant edenda

non minora prodigia. Afferunt igitur secum arcam Dei, in qu lex erat inclusa, quam suis ipse digilis Dominus in tabulis notaverat,
qui sperabant, quod experienti edocti
lacertis et
,

suis

omni apparatu

bellico obtinere dif-

hderant. Sed esset consilium magis ad optatum

exitum opportunum,
tabulis

si

legem aflrebant,

quam descriptam in eamdem animis allis


enim offensum

irnpressissent; plaassent

Deum

mull magis qum product in aciem arc,


cujus sanctitatem militari licenti et
iniprobilate violabant.

morum

Acquievit, opinor,

Heli

tam populi qum

iiliorum precibus, sed invitus,


ret tabernaculo distrahi
lis

cm gr cm

fer-

arcam, quam Israearca in


Heii

qu'ils reoivent.

gloriam arbilrabatur. Cert

Les hommes aussi bien que les Juifs agissent dans ces rencontres tout humainement. Ils n'envisagent point les choses par l'il de la loi. et ils choisisIls ne consultent que leurs sens sent ce qui leur est le plus ais. Ils ont une aversion naturelle de la pnitence et de tous
,

Philisthinorum polestatem

venit,

di.vit
:

nurus, cmextremumageretspiritum
lata est gloria de Isral.
lib. 5,

Trans-

Quare, ut

ait

Josephus

cap. 12,

filiis

suis, qui principes erant

les

traite est

remdes salutaires qu'elle ennuyeuse le jene


;

prescrit.

La
;

in exercitu, edixit, ut
in acie,

vitam potis amitterent

reles

est pnible

qum arcam
si

suae fidei
lilii

commissam dearcam, accepto


susti-

rien n'est plus facile la sainte communion , sans se mettre en peine si l'on est vritablement converti , et si Dieu a change le cur , afin qu'ensuite on change de vie. Muta cor et mutabitur opus, dit saint Augustin. On peut trouver des ministres de l'Eglise qui nous assurent dans celte conduite comme les prtres

aumnes coulent. Mais que de s'approcher de

sererenl. Tulerunt itaque

ptre mandata,
neant
,

amiss arca viuere

ne unqu'am in conspeclu

sibi veniant. Si-

mile aliquid dixisse traditur

Lacna qudani,

cm

(ilio

ad prlium profecluro
ariisisse

dypeum

tra-

deret,

quem

magno

militibus dabatur

des Juifs les assuraient dans celte occasion, et avaient donn peut-tre eux-mmes , ou au moins favorisaient ce mauvais conseil. Mais nous devons craindre sur ce sujet la parole de
saint Augustin
,

aveugles
aveugles
tibusl

Curist. Malheur aux aveugles qui conduisent des aux aveugles qui suivent des ! Malheur
!

\/e ccis ducentibus! v ccis sequen-

qui est prise de celle de Jsus-

(Sacy.

\\

IN L1BKI.M
:

I.

probro

aut hune, inquit, redde, aut in hoc redi,


:

RECUM mut arcam


stra; et

212

de tabernaculo, et tulerunl
antea et bonarn

in ca

nempe exanimis
tuis erat olim

clypeus enim in acie morferali

cm pudorem

famam

pro

pheretro.
filii

abjecissent, abjicere

Vers. 4

(1).

Erantque duo
().

heli cum

dotale
arca;

tamen nolucrunt sacernomen, quod ab illis exigebat lidelem


scit

arca foederis Dei

Cum

ni

duo sacerdotis

sedulamque cuslodiam. Sed quis

an

magni

filii

forent, et ipsi sacerdo'es, sumpse-

impurac sacerdotum manus,

qu arcam minus
,

(1) TULERUNT INDE ARCAM FOEDERIS DOMINI EXERC1TUUM SEDENTIS SUPER CHEKUBUf. Facile illlpetratus est ab Heli assensus, ut arca in iis rerum angusliis amoveretur cm id praserlim lotius genlis principes rogarent. Cm aulem ille oculis capins esset, verisimillimum
,

averierinl

qum decebat religios tractaverant non tam qum sduuxerint aut auxerint illain
funestam cladem? San propter illorum inipu-

ram vilam illud Heli minax vaiicinium accepit, quod nunc primm experiri ccepit non
solius sacerdotis
Isral.

est, Oplini et

Phineem prseter consuetum morein in Sanctuarium ingressos, arcam eduxisse. igtmQuai tune servat fuerint cseremoniae ralur silet etiam Scriplura, geminos lilios Heli tune patris ihmiius gessisse, ut summi sacerdo,
:

familias, sed

lotus populus

Vers. 7.

Timueruntque Philisthum
in

di-

centes

VenitDeus

castra

(t).

Ex Hebra;oaiquod

tis

munia obirent
aller ex
iis,

munus
rent.

neque doceniur illud ne, an alternalimainbo compt,

rum

ululatu et acclamatione inopinal cogno-

verunt Philislhini advenisse

magnum

Dsignt bic Scriptura Deum Israelisgemino epitheto, Domini exercituum, et sedentis super Clierubim phrasis erat Hebisis perfamiliaris Deum enim exhibebant sibi tanqum habilanlem in labernacjulo suo insidenleinque super alas Clierubim, qui arcam fderis protegebant. Facile etiam liaec dicta sunl ut ad nostram intelligendi ralioncin accdrent, qui Deum in elo assidentem .nobis fingimus in magnifier solio, inferioribus Clierubim qum longissim eminentem, Clierubim, inquam, vel solio cireurnfdsis, vel ad ejus pedes provolutis; vel (leni(|ue vecium curru, quem Clierubim vel angeli, loi niai omnin nova3 et inusilat, tra: ;

subsidium Hebraeis,
speculatoribus arcam

et ubi

cognoverunt ex
esse
sibi

adductam
Nrant

leslailiius

menti, expaveruntvald, nihil non

ex
,

prsenti
Isralites

metuentes.

enim

quot

quondm bella secunda gesserint cm secum camdem arcam in caslris habuerunt;

quemadmodm

Jerichunlina cinia ad

conspectum

arca; repente corruerint,

neque

suis rbus aliquid

ominabantur melius. Atque

iuinl.

Deum
:

in

opem

su

accurrentem

ita

ex-

de Phins. comme des

bibet David Ascendit super Clierubim et volatil super pennas venlorum. Oculis prophelae Ezechielis obversabatur Nuinen igneo curru trabentibus Clierubim vcetum. Ex univer sa Scriptura satis constat, vulg Judacos corpora angelis allinxisse; ut vero ea corpora, qua} figur erant non salis cognilae et distinctaa,

exprimrent, nomen illis Chcrubim, quolligurani sonat puribus compositam et extraor(Calmel.) (Jinariam, tribuebuil. (2) Les deux /ils d'Hli, Oplini et Planes

nous ne connaissions d'ailleurs Ophni et Phins, nous ne verrions rien dans eux que de louable en cette rencontre. Ils sont en leur place. Ils s'acquittent d'un ministre qu'ils n'avaient point usurp. Ils portent l'arche dans le camp a la sollicitation de tout un peuple. Ils ne l'abandonnent point. Ils ne craignent point le pril, enfin ils meurent auprs d'elle. Tout cela les rendrait louables comme assun tout le peuple alors ne les regardait qn respect, et n'en parlait que comme de personnes qui taient mortes en gens de iiien, et en s'acquiltant courageusement des devoirs de
taient avec l'arche de l'alliance de Dieu. Si
:

ne se doivent plus regarder personnes parliculires, mais comme le canal ou des misricordes de Dieu sur tout un peuple s'ils sont fidles dans leur ministre, ou de sa colre s'ils profanent la saintet de leur charge. Cela se passe ihvisibiement orsqu'eux-mines et le reste des hommes qui honorent leur (lignite, croient souvent tout le contraire. Mais quelque assiduit qu'ils affectent d'avoir en ce qui regarde quel Unes de leurs fonctions comme Ophni el Phins, s'ils n'ont vit d'irriter Dieu contre eux en s'aUribuant leur exemple la principale gloire ('ans les sacrifices du Dieu dont ils sont
Ils

les ministres, ils

doivent craindre que. ce sa-

ne les prcipite dans des maux dont ceux d'Ophni et de Phins n'ont t que la ligure. i^ ac y)(i) Hebraeus et Sepiuaginta leguni in plucrilge invisible
ra'i
;

Hi

dii venerun* in

castra. Assucli

pluri-

bus
tur.

(iiis

Philisthx'i, ex suis prcejudiciis

loquun-

(Calmel.)
,

leur charge. Mais l'Ecriture nous empche bien d'avoir deux celte pense. Elle nous les fait regarder

comme

premire source du malheur du peuple, et elle nous apprend que c'tait eux qui avaient apport la maldiction dans l'arme au lieu de la bndiction qu'on en esprait. C'est ce qui doit [.doubler la crainte de ceux qui dans l'Eglise tiennent la place d'Ophni et
la

Alkgor. ^rca foederis est humanilas Chrisli, pr -er'.'ni in Eucharistie ob p'.ures ulrinque analcgias, quas recenset S. Bonavent. serm. 2 Arca in Domir.ic i Advenls inquit Dei velo involvi jubetur Kum. 4, v. 5; in vlo ergoarca, in arc urna, in urn manna fuit. < Per vlum species sacramentales, pernream < corpus Chrisli per urnam anima, per manna i Deilassignificatur. liane arcam liment D!ii< iistihi, idest, daemones, im etiam gultain < sanguihis Chrisli liment. El eiiai D. Chrysosl.quiit: Ubicumque viderintsanguinem, fugiunt quidem damiones, accurruni a;:t;:?n
:

angeli.

>

(Corn.

'

Lap.)

, ,

213

COMMENTARHIM. CAPUT
v
nobis! Quae

IV.

2*4

ile-aide consternati animis ingemiscentes

bant

illud

Vce nobis!

vox

rca-

gnum cm ab

ostendit dolorem
illis

ac

metum, maxime

atque in aide propri videretur inclusus. Con* ject&bant enim ex eo quod celebrari audierant, non solin Hebraeorum sed etiam aliorum
,

exprimilur qui robusti sunt et fre-

quentibus assueti vicloriis. Non fuit tanta exultatio Vers. 8.

narratione, deos suos, quibusnibil viderant, aut acceperant egregium, non posse tut cum

iieiu

Judaeorum numine

in

certamen descendere,
,

et nudiustertius. Familiaris iste diccndi

tempus

signilicat
',

apud

Hebraeos-,
,

modus quod non ita

neque posse se

illius

robur sustinere

cui na-

tionesalias suecubuisse cognoverant. Sannon

dudm

et a'bsolut

interdm

quod jauvjam

videbantur ignoraluri Palaestini

^Egyptiorum

j>ridem antecessit. Sic Jacob, Gnes. oi.animerya advertit faciem Laban, quod non esset
se, sicut lieri et nudiustertius.

deos mal Judaeorum Deo fuisse mulctatos quia non Jong obrant. Qud ver in ^Egyp-

Et Exod.

4, v. 10,

tiorum deos dur


c p. 55, v. 4
:

saevierit,

legimus

Numer

sicMoyses ad

Deum

Non sum

loquent ab heri

//:

diis

eorum exercuerat ultionem.

et nudiustertius, et

ex quo locutus es ad-serwm

Quod

Cacluruin se
:

Dominus dixerat, Exod.


in

tuum, etc. QuiS NOS SALVABIT DE MANU DEORUM SUBLIMIUM


istorum (1)? Pro variis minisleriis a neessitatibus varios gentilici populi deos habuerunl,
,

cap. 12, v. 12
jadicia.

Et

cmciii

diis

jEgijptifaciam

Docet autem llieronymus in Epist. ad Fabiolam in prima mansione ex Hebrseorum


,

iradilionibus,

quo lempore

egressi sunt

Hesive

quos eliam in via comits


atque auspices adesse

et in bello

duces

bnei

corruisse lempla sive terrae


ictu.

motu

sibi existimabant.

Quare
atque

Culminum

Quod eliam

refert
lib.

Artapanus
9 de Prae-

cm

signa

ac

manus cum hoste consererent,


,

aniiquus bistoricus apud Euseb.


par. cap. ultimo.

tulelares

quoque deos

et suas fovere

tueri parles, et ipsos inter se dimicare puta-

Appellant autem non


sublimes deos, ex eo

Deum sublimem,

sed

bant. Unde sp apud poetas legimus deorura pugnas, dm partibus student contrariis qui*
,

communi gentium
lal lib.

errore,

quae singuios deos singulis allribuunt ministele

bussuam Homerus Iliada


suam yEneida mulla
liantes inducil

replevitj et ex eo in

quibus Augustinus

4 de Civit.
divi-

eontuli!

Maro

fui
diis

cap. 10 et 11.

Cm

ergoaudiissentmulla

deos Romanorum cum jEgyptiorum


:

pj

nits aut Hebrseis,


aceidi^se, quae

aut Hebrseorum hostibus


lieri

non ab uno Deo

posse co-

Omnigem'imqne dem monstra,et latrator Anubis

gilabant,ut qud aperuissetmare, qud ulmifulgura vibrsset


,

ContraNeptunum, Venerem, contraque Minervam


Tela tenent.

csset ab sethere, cohibuisset


,

qud denique dimisolis cursum,

Et exeo quod gnies plerumque cogitant xit Ovidinslib. 1 de Trist. Eleg. 2


:

di-

clo suavissimum ac certum praebuisset alimentum quae omniaab uno Deo patrari posse
;

Sp premente Deo

j'en

teus aller opem.


:

Mulciber in Trojam , pro Troj st&bat Apolto

non credebant, multis l'acta sibi persuaserant. Atque ide non unum, sed plures deos
!;int

JEqua Venus Tennis,

P allas

iniqua

fuit.

ab operatione mulliplici.
,

Odcrat JEneam proprior Saturnin Turno;


llle

Ubi Yulgatus sublimium

bebraic est adirim


in

tamen Veneris immine

tutus erat.

quae vox fortem signilicat et excellentem;


ignificatione
,

Sp

ferox caution petiit Neptunus Ulyssem;

Eripuil

patmo sp Minerva

suo.

Ex hc

igilur opinione Phiii-.Ui.vi aliquid sibi

sumptum arbitror Deum Pbilisthis quasi illum deorum omnium falemaximum maximque potentern. Vuli'

gravius nieluebant Judaeorum

Deo

quem

gatus apte sublimium, reddidit, quia vox

illa in

tune adesse pu labant


in

cm arcam
quasi in
ill

cernrent

gnre non vulgare aliquid signilicat


,

castrorum medio

non secs

eximium
ur.

et

quod supra res

alias allis at-

(1) Reddi polest Hbretis: Quis nos salvabit de manu Dei magnifia luijus? lia eliam Chaldaeus et Arabs rddiderunt ; sed pluralem retineni Septnaginta, Vulgaiaetcommentatorum pteriqe. Nonien stiblimis, quod Deo additur in lextu elogium est, quo Phil nuiuina sua donare solebant. Appellabatur n:srnen ejus gei lis Alergatis, quod numen infefras stib nomme Uagonis occurrcl. Est autem Attrgiis iHcm facile ac Adir vel Ader-Dag
\

Qud
,

ideres

vim propriam bujus vocis sublimis Philisthseis Deus appei<si

latur,quia mulia clo contra /Egyptios, multa contra Madianitas jaulatus est. Aut quia, cm

magna pars terrae Promissions montosa esset, ctaspera.Deus appellabatur niontium quasi non eliam in montibts tantm esset potens,
,

in car,

existimaeslribus 'ocis. Sic san illum


iib.

pisr.is TnftgTiiiic

(Calmel.)

bant Syri,

"

20,

v.

23, cm

,, ,

215
dixerunt
:

IN

LIBRUM

I.

REGUM
omnis plaga nihil est aliud
plaga.

216

DU

montium sunt
;

dit

eorum, ideb su-

qum

gravissima

peraverunt nos

sed melius est ut pugnemus contra

eos incampestribus,et oblinebimuseos. Ubi, sicut

Vers. 9.

Estote

viri

Philistiiiim

ne

modo
mro,

Philisthaei, deos appellant in plurali

nu-

serviatis Hebr^is. Videbatur Philisthaeos viros

et sublimes

quia deos

montium

arbi-

robustos et audaces suppuduisse

qud signum
animi

trantur.
listhaei
,

Quod

fortass item opinabantur Phi-

edidissent ignobilis atque languentis

qui ipsi regionem habitabant campe-

cm

iterarent illud muliebre v, et de suis r-

sircm

et

planam

funiculum nempe maris

bus actum esse crederent. Sed hic retractant


voces
illas

minus san montosam qum quae communiter


ab Hebraeis incolitur.
Hl SUNT DU, QUI PERCUSSERUNT yECYPTOM OMNI

femineas et lugubres, et jacentes


viriles excitant cogitationes, et hisce

animos ad
Audierant Philisthoei
Estote

verbis ad strenua virorum opra confirmant.

plaga

in

deserto
in

(1).

jam

viri,

Philisthaei, et muliebres

multa

Deum

deserlo editlisse prodigia, au-

ululatus, et hoc
cite;

tantum dedecus procul


illis

abji-

dierant item iEgyptios Deo plag confectos


esse mulliplici;

neque patiamini subire ab

servile ju-

cmque

ipsi

et tardo essent

ingenio, ncque

admodm

essent de

cxploet

gum, quorum anlea cervicibus suistis. Hoc porr usitatum est


mulieres

illud
in

impo-

omni ut

rand veritate

solliciti,

multa hic cogitant

opinor, lingu, ut qui imbelles sunt et timidi,


appel lentur.

dicunt, quae minus

cm hde
qui

canonic consen-

Quomod ab Homero
non

tiunt. Sicut fecre alii,

cm

res Hebrseoillas

molles quidam
ky.Mo\.

Graeci Ay.a^e? dicuntur,

rum

audierint

neque tamen accurat

El

dm

lib.

9 ^Eneidos mollilies et igna-

explorrint, multa scripserunt, quae long ab-

via Trojanis exprobratur,


et

Phrygi dicuntur
taie

erant veritate, ut Juslinus, Cornlius Tacitus, im et Josephus

non Phryges. Quare ne quid

ab inimicis

non

rare.

Quid ergo

aut subsannante turb audiant Philisthaei, viros olere

mirum,
illas in

si

in

Me

antiquissim hislori de

malunt strenu dimicando, qum


si

./Egyptiorum plagis tam errrint turpiter, ut


deserto contigisse crediderint
?

feminas,

ejulatu potis
(1).

qum armis

studeant

San

caedem declinare
Vers. 11.
(1 )
1

Achior Ammonilarumdux,

cm

Judith, cap. 5,
,

Et arca Dei capta est


rs

{%)
,

duo
V7'N

Hebraeorum texuisset historiam


suit
,

aliqua propo-

Uncsquisque
,

tabernaculum suum

quae non

omnino cum Scriptur conve-

niunt.
alii

Neque Scriptur sacra illa probat quae dicunt, sed tantm quae dixerunt fideliter
2 Reg.
fortass hicPhilislhinorum nullus error,
ill

narrt. Vide in hanc sententiam plura ad caput


1 lib.

vbflN ? sive in domum suam ; non rare enim Scriptur utitur voce tentorium pro domo et aedibus. Nec res patilur , ut de tentoriis mili(Calmet.) taribus dictum accipiamus. Et ceciderunt de Isral trigin^ta millia peHebraei enim pedites pugnabant , vix quits, e qud Deus Deuter. 17, eis si non usum, cert copiam equorum vetuisset, ne in
ditusi.
eis
,

Sed

quia de

magn

plag loquuntur, quae

om-

non

in

Deo spem
tt

nium
est.

fuit

gravissima^ -qu ^Egyptiorum exer-

Me

communi

victoriae reponerent. Ex milliumstragepatet, non so-

citus in vast

Rubri maris voragine demersus

pro magno ponilur


ris, Philistlie

Ex idiomatc Hebraeorum omnis cum epitasi Isaiae, 14, v. 29 Ne lte:

filios sacerdotes, sed et populum, offendisse neglectu templi, victimarum, oblationum aliisque sceleribus. Sacerdotes

ins Heli

Deum

enim imitatur populus.

omnis tu

id est,

ne

laeteris Iota,

aut ne

magno

efferaris gaudio. Psal.


est

106

Ont-

nem escam abomint a


delicet

anima eorum,
,

id est,

nobilissimam atquc suavissimam

cleste vi-

manna. Et
vanitas.

Psal.
id est,

58

Universa vanitas
,

omnis homo vivens,

mera
alio

summa
time
,

atque

omnimoda

Neque
:

fortass sensu
et

dicilur Eccles. 12, v- 13

Deum

manid

data ejus observa


est, qui

hoc est enim omnis

homo ,

hoc fecerit, optimus est, et omnium

praestantissimus

homo. Sic

fortass

hoc loco

(1)

Supplcnl

alii

conjunclionem

et in

hanc

senlenliain: Hic est Deus quipercussit JSgyptum omni plag, et populum suuin in deserto. Sed (Calmcl.) temeraria plan est addilio.

Abul. (Corn. Lap.) (2) Cur perniisit id Deus? Procop. duas dat causas. Prior est, ut doceret Hebraeos rect viventesDei providentiae confidere; peccantes nec ipsi Deo fidere. Legis ver neque arcae iransgressores , ait auctor Mirab. S. Script. 1. 2, c. 7 (extat loin. 5 S. August.), nequaqum legis arca tuetur ; sed qu in e lex erat, arguil ait Theod.Posterior, ut Philisthaei arcam capientesejus vim et potestatem agnoscerent ex quas audiemus cap. plagis ab c immissis scq., itque Deum llebraeoruni timerent et cout Deus castilercnt. Tertiam causam adde garet impictatem filiorum Heli , qui arc cl allari ad suas rapinas et scelera abutebantur. Sic Deus permisit terrain sanctam capi Chald;eis et postea Romanis , ac dcmm Turcis, ut ostenderet se nonpropter locum genlem, sed propter geritem locum elegisse 2 Machab. S,
Ita
, , , , ,

19; ita

Thcod.

q. 1 in Daniel.

, ,

217
quoque fhji Heli mortui sunt
afferre,

C0MMENTAR1UM. CAPUT
(1).

IV.

218

Hic Hbet

pulvere conspergunt, et
gressus narravit,

damans

civitatem in-

Philo, quicumque est

quod non tam Philo, qum Pseudoille (nequc enim dignus


fides, aut qui

plagam accepisset

Isral.

quam ab hoste Palstino Cmque communem

est,aut cui habeatur


sibi

Philonis

omnium ordinum
sollicitus et

ejulatum accepisset Heli, qui

nomen

assumt). Hic igitur tradit tenuisse


,

de re lot, sed prsecipu de arc


,

arcam Dei duos filios Heli et Salem fdium Cis de tribu Benjamin, ex quibus duos interfccit Goliath Allophylus, qui postea in singulari

sedebat caecus
fectus
,

et

ips

pen senectute con,

conversus ad locum
,

ubi futurum esse

ccrtamen existimabat
fieret
,

rogavit
,

quid

rerum

cerlamine victus

fuit

David; at Sal,

cm
ac-

et

quid esset novi


,

et

quae res esset

velox esset pedibus, elapsus est,etcaptam


esse

tam gravis

quae clamores

illos

lugubres et

arcam

et

filios

occisos

et

magnam

ejulatus expressisset ab omnibus. Et

cm

ad

ceptant esse cladem renuntiavit Heli.

Hoc etiam

de Saule nunlio
Hebraeis
;

dicit hic

Abulensis placuisse
,

acerbum nuntium de filiorum caedibus obduruisset ubi tamen arcam venisse didicit in
,

et addit

ex illorum sententi

quam
po-

hostium potestatem
fractis

cor ruil

exanimis

et

tamen non probat , eripuisse ex arc tabulas


legis
,

ex

illo

casu cervicibus expiravit.

An
,

et ad sacerdotem retulisse.

An hoc

ver Heli

cum corporali
,

morte, mortem quoque


in
la-

sterius,

qud nuntius fueritSal, verumsit,


;

subierit asternam

diximus in principio
1
.

quod autem per aetatem verum esse potuerit, mini dubium non est; existimo enim cm regnum iniit Sal fuisse
auctores ipsi viderint
,

prfalione

ad caput

Porr in dolore

ceiari vestes et pulvere

ac cinere deturpari

caput,
iilud

diximus

probavimusque pluribus ad
27
:

prop sexagenarium

quare hoc tempore vige-

Ezech.

cap.

Superjaciant pulvcrem

simum jam annum


Vers. 12.

atligerat.

Sed de hc re suo

capitibus suis.
illud

Et est accommodatum exemplum


:

loco, id est, ad cap. 13, pluribus.

Currens autem vir de Benjamin


,

aroicorum Job. cap. 2

Exclamantes plo-

raverunt, scissisque vestibus sparserunt pulverem

ex

acie venit in sllo scissa veste

et connihil
;

super caput suum. E illud Josue cap. 7.

Cm

spersus pulvere caput.

De hoc nuntio

enim gravem populus plagam accepisset, tam


Josue

habemus
quod
Lyra
,

aliud

qum

esse

ex tribu Benjamin

qum
,

seniores
et

alii

discidisse

dicuntur

satis fuit

Hebraeorum magistris, ut
,

refert

vestimenta

capitibus suis imposuisse pul-

et

Pseudo-Philoni

ut
ille,

taverit.

Assumpsit tamen
,

Salem esse puquicumque fuit,


faciunt Ju-

verem. Utrumque ex gentium more in eodem


eventu fecisse
lib.

dicitur Latinus rex,

Mneid.

lugentis habitum
dsei
,

sicut de
,

more

12

qui vestes lacrant

et

caput cinere aut

Il sciss veste Latinus,

Tropol. arca ab alienigenis capta indicabat testamentum Dei transiturum ad gnies, ait Eucher. et S. Greg. (Corn, Lap.) Nota Magis puniti sunt Hebraei post adductam in castra arcam, qum ante adductani nam ante csa sunt duntaxat quatuor millia, post adductam ver triginta millia quia seilicet propter arcae et templi sacerdotibus et
: ; , ,

Conjugis attonitus fatis urbisque ruina

Canitiem immundo perfusam pulvere turpans.


Vers.
(1)

19.

Incurvavit

se, et

pepe-

populo violati scelus , Deo iralo et jam in arc prsente acrispuniebantur, prsertiii quia scelus hoc aliaque plura seri pnitenti non corrigebant. Alleg. significabalur plures Judos Deo damnandos fore post Chrisium, qum ante Chrisium quia scilicet ipsi Chrisium spreverunt eumque occiderunt et eorum posteri parentum Christicidium defendentes in Christum credere nolunt. Ita Beda. Sic acris Deo puniuntur qui coram eo in templo peccant qum qui loris sacra enim sacrilegos non tuentur , sed vindicant et castigant( Corn, Lap. ) (1) Mortui sunt Ophni et Phinees. Cm for; , , ;

Heli sedebat super sellam, (1) Vers. 13. contra viam spectans. Codices quidam legunt, expectans, vel auscultans, pro spectans, qud scilicet Heli, uti supra narratum est, lucis usur careret. Littera originaiis habet, considerans : dicium tamen ita accipi posset , tanqiini si os haberet ad eam partem obversum , habilu hominis qui transeuntes spectet. Sed quem potissimm locum sedens tenebal? Ex vers. 18 discimus, sedisse illum juxta oslium,
facile tabernaculi, in edem sella quam occupabat, cm Anna mater Samuelisoratum venit ad templum. Septuaginta et Chaldaeus legunt
:

Ad

oslium

civitatis.

Sed narrationis

sries de-

te

hqmeris impositam gestarent arcam fderis, cujus sanctitatem licentiae suae et scelerum exemplo violaverant, divino consilio factum est, ut qui indignos sese prbuerant sacro ministeno, in ipso ejus ejtercitio interficcrentur.
(Calraet.
)

monstrat, juvenem illum , qui triste de evenlu nuntium deferebat, per mediam Silo transisse, antequm perveniret ad Heli, qui in tabernaculo Domini habitabat. Solebal autem senex hic sacerdos agere ante fores tabernaculi, auditurus eos qui ad causas agendas veniebant ; et ipsum facile ejus tribunal sellae
belli

nomine hic indicatur. Vox

originaiis,

HDD

usurpari solet pro solio, vel rgis sive judicis iribuhali. CCalmet.)

219
ff^/i

S LiDUlu.

(.

iAA,

228

^ai7 aas/s sur son sige et tourn vers le chemin : car son cur tremblait de crainte pour Carchede Dieu. Tout ce quel'crilure marque dans Hli en ce chapitr tmoigne une grande vertu et on ne peut s'empcher de dplorer qu'elle ait t ternie par celle mollesse criminelle l'gard de ses enfants. Ce vieillard, sachant que l'arche de Dieu tait dans le camp, ne peut mieux tmoigner le respect qu'il avait pour elle , que par celle frayeur continuelle qu'il ne lui arrivai quelque chose. 11 se tienl sur lechemin tourn vers elle el dms une continuelle alarme, il semble avoir oubli le pril o tait tout le peuple et o taient ses propres enfants qu'il n'aimait sans que trop. L'ar, , ,
,

iut (1); irruerant ENifl

eam dolores scbit.


;

Erat uxor Phinees vicina parlui

dolor tamen

ex lant malorum concursalione conceptus,

tem

quia cathedra hiec erat vacua, et carens quihus nostr sedes dorsum sedentis suflulciiint. lia Ahul. Mon et ergo nos Heli, ail Dion- quant nos de terra' sanct;c ae lot Ecclesiaruro et animarum capiione ab liostibus do,

fulcris

debeamus. Audi B. Petrum Damiani lih. 1, (i ad Nicolaum pontificem praeiatos percellentem Si Heli propier duos duniaxat lilios, quosnon e qudigni ernt invcciione
lere
.

corrpuit,

cumeis simul eleum toihominum


periit,
,

che de Dieu occupe toute sa pense, il n'est en peine que d'elle, il n'apprhende que pour elle. Ds les premires nouvelles qui arrivent de l'anne, il entend la dfaite do la mort mme de ses deux (ils, sans qu'il donne aucune marque d'une affliction extraordinaire. Mais au premier mot qu'on lui dit de la prise de l'arche, ses forces le quittent, la douleur le
saisit

multitudine
in soliis

qu arbitramur dignos
in

scnicnlia
4

qui

aul ecclesiaslic cl

<

judicaniium prsident, el super non ignotis pravorum hominum criminibus tacent? Qui dm dehonestare hommes In publico inetuunl ad cou! umeliaui superni judicis
.

divinae legis

tombe et il se lue par celte chute. Cet exemple d'un prlre de l'ancienne
,

il

mandata confundunl.cldmpcrdiiis hominibus amittendi honoris ollicium servant, Ipsum ccelesiaslic dignilalis auclor(>m crudeliier inhonorant.
I

loi

doit avertir les pasteurs de

la loi

nouvelle du

respect profond qu'ils doivent avoir pour les choses saintes, et de la douleur mortelle, si l'on peut user de ce terme qu'ils doivent ressentir lorsqu'ils les voient entre des maies pro,

fanes. Cet empressement de leur foi , ci ce zle qui n'a que Dieu pourobjel , leur pourrait faire esprer que Dieu leur nardon lierai lies au lies Taules qu'ils pourraient avoir commises aussi bien que ce grand prtre .parla fragilit del uature. Ce ne sont pas seulement les prtres qui doivent ressentir ce zle ci cette tendresse pour les choses (le Dieu. Ces uies saintes,

qui approchent de prs Jsus Christ figur par ce grand prtre, qui ont quelque pari a son sacerdoce royal par la grce de la nouvelle alliance, et qui ne lchent en toute leur vie qu' donner des enfants Jsus-Chrisl par leurs prires doivent sentir des douleurs pareilles celles de l'enfantenu'iil selon l'expression ordinaire de l'Ecriture, lorsqu'elles voient la p e qui est qui se fait souvent dans Y sans comparaison plus saint que n'tait cette arche. Car c'est une grande partie de la pit, comme dit saint Grgoire de Nazi de rougir cl de pleurer de ces desordres, t quoiqu'il ne soit pas en noire pouvoir de les empcher, et de tmoigner Jsus-Christ que t ses intrts sont les ntres en nous rendant sensihies a l'affliction de son poi umque ii.li: nominasset arcaim Vers. 18. dei, cec1dit della retrorsum j xix ostium (T empli , ait Tcrtull. de Jejuuiis . 10, el S. Chrys. I. 5 contra Vituper. vii.e monast. tel urbis Silo ; jn portis enim sedebant indices, qualis erat Heli praeserl im quia qise avid pectabal ab adventanlibus ad port oscere evenlum pnelii), ci fractis cerviCajel. el Cii s MORTUUS EST. lime muai Ahul. alii virum pium liesse Heli, utpole quem non (ilioruip, necpopuli, ita langer L cura ut iroi un cl sacrorum reiigio. Cecidit ergo e quod plan cousternatus, ac prangore, pavoro ci. slupore, spirilu deiii ienie jain sein alla sede conlinere non posset R-Qlrorsm aul'imitation

de

la belle-lilled'llli,

(Corn, ap.. Cecidit i>e sella retkoksum juxta ostium Yel sella h;ee dorso car bat vel un cuin sella supinus cecidit irisle audiens de capta arc nuntium, fcgritudtne animi defecit; cmque nemo adesset qui dencienti succurrerel, cecidit. supinus: addilque opportune Scripiura e im t'ait rir et grandvus. Dlirants Senex unet gravis; qme non minima ejus lapsus fuit. Diem esurialem in memoriam capij. vit ai is ;u ce el moriis Heli consliluerunt, sed non ab ila veleri asiate, Judsei. JUMCAYIT [SRAEL QUADRAGINTA A.\>IS. Sepltiaei veiera qusedam nianuscripia ginta et Pa1res nonnulli qui ila legerunt in Septuaginta, habentvigintiannds. Ui hoscum Rebroconnt, reputrunt nonnulli, summosacer<
,
:

doti socium accessisse Samsoncm in muner judicis Israelis spalio viginli priorum annorum ; vel forte sacerdotem illum fllios suos in dignilatis adscivisse viginii annis vil:e suie supremis. Sed quae ncessitas laborandi
i

debetur

ea diicullas lollaur, quas nonnisi mendo in tcxlura Septuaginta irtduclo? Veleres interprtes legerunt quadraginta ut in
ut
,

Hebra
i

(Calmet.)

Hli tombant de son sige S e cassa ta tte, et mourut. Le genredelanv, d Hli peut marquer la cause qui l'a avance, n tombe de son sige, et il se brise la tte on tombant. Cela nous fait
voir selon que ce qui lui a manqu principale! celle solidit de sagesse qui rside part ni dam la tte, par laquelle il aurait appris rendre Dieu et son ministore e qu'il lui devait, sans se laisser sduire ar la ti qu'il avait pour
, >
'

i:

Bes enfants. C'est ce

que

l'on

doit aoprhen,

der dans les charges de l' glse o les hommes deviennent les chefs 'h peuple de Dieu. l'r venu comn une ne suffit pas peur se soutenir dans tiii tal si ux ; et t tel dit saint Grgoire, se perd dans ces hautes dignits qui se serait, sauv s'il lui demeur is nue condition pariicnlicre. > (Sacy.)
,

Septuaginta

Gemv.it. ci peperit. Interprtes quidam Ploravit , et peperit , sed Ytilgatae


:

tatlo

'ai

Tir.

praestat,

(Calmet.)

, ,

221

C0MMENTAR1UM. CAPUT
tum
quia
ai-

IV.
ill

222

dolores alios advocavit, qui abesse non soient

puerpcris. Fieri etenim solet, ut gravis

prsente, sicut postea stante Salompnis templo, nihil sibi metuebant adversi.

quis et repcnlinus

motus, qualem non

facile

Quare cm
illa

in

Philisthorum poteslatem venit,

natura fert , qiiicuinque illefuerit,


illum

difficilem

venisse eliam ad illos existimari poterat gloria


mililaris,

articulum acceleret, ut nuilti doccnt

qu

di

in

Israelitico

nomiue
Is-

dinexplicant illud Psal. 28


parantis cervos,

Cm
,

Vox Domini prergo duo siinul dolores,


:

consederat. Translata itaque est gloria de


ral, quia

apud

illos conslilil

arca

et quia, e

iidemque gravissimi

licet alii

ali

ex

causa

sublat, victoriarum spes solita excidit Israeli.

profecti, prgnantein invaderenl, incurvavit


se parturientis

Erat hoc gentibus olim persuasum,

incolusi

more

et enixa est

iia

lamen

mem

civitatem aliquam esse nonposse,

deos,

ut

cm
,

vitam ddisse videri potuit et lucem


ipsa perdiderit
.

quos habebat lutelares, aut excessisse spont,


aut esse abiatos ab hoste conligisset. JNotum
est,

l'tui

Josephus septimestrem
vitalem

dicit

fuisse

partum

lamen,

lib

quid de Palladio senserit aniiqua genlili-

Ant. cap.

12.

Unde sumpserit, non video,

nisi fortass

ex antiqu

Hebiorum

tradilione.

Sed

illud

rum

de septimestri partu, quomins veesseputeni, facit, qud nurus illa Heli


dicebatur esse partui, seu
ejulatu,
;

quomod prudentes quique actum pucm illud ad hostim poteslatem venit; et quomod ex adytis, atque ade ex urbe dicantur excessisse dii quorum
las; et

larcnt esse de Troj

vicina

auxilio civilas

illa

stelisse di et floruisse relib.

qualis edi solet in ipso pariendi nixu

al

qu

debatur. Quare, ut iradil Macrobius


lurnal. cap. 9,
civitas, cerlo
dii lutelares,

3 Sa-

seplem menses ulerum


vicina partui
,

gessit

diei

non potest

cm prop

esset ut caperctur

qui

nono communiter mense


ille

carmin ab hoslibus evocabantur


quia aliter expugnari

contingit. Et sirTau.iwao

parius,

maxime
,

urbem dein

qui non natur

sed ab aliqu vi iniinic

ac

sperabanl.
sessi cives

Quod ne
perqum

aecideret

curabant obtenapio

violenta provenit, immaturusesl,


lis

neque

vita-

sludios.

Quod

esse solet.

Vers. 21.
dicess
:

Et

vocavit puerum Ichabod

Solymitano accidisse, quando pris excisum fuit Clialdis, et iterm quando subversum
Romani;-,
ttori

Translata est gloria de Isral.

Ex

lev

habemu's,

aut

vulgare
illud

eventu saep imponuntur nomina , ut illa rnovent aut rei fliciter gest, aut accepii beneficii, aut

IdocumenliBn.

De

priorc

lempore

est

Ezech. cap.

5,

v. 12,

qui padlo antequffl ur-

durions

alicuj us infortunii
filii

memoacce-

bern caperent et
nii,

lemplum everterent Baby'^

riam. Docent hoc omtes pen

Jacob, qui

son uni audivit, et indicia non d tibia Irans-

ab aliquo sive successu

sive spe

nomen

jnigrMtls Uei. Audiv, inquit, post

m voeem
h

peruit parentibus. Huic

ver qumsimilli-

commoti ;><> s magr,

Benedicta gloria Domini


ill!ft

muin

fuit illud

Kachei, Certes. 3o,


dolore deficeret,
atlulit,

qu cm
qui
appellavit,

de loco mneta sno; quasi ioeum


pravutu'i prsidioquc

su

jaro puerperii

(i!;um,

reiii.'querel.

De ioma-

extrcmutfi

illi

diem

Bennoni

fiorum
1.
<

ieirpore hoc
c.

ipsum prodit Jysephus


Feslo, inquit, die,

idest, doloris filium. Souat autem Ichabod, ut expoo.il josephus, .S<%.%, idest, wngloria
aul ubi gloria? seu
ill
,

de Belo,

12

quem
inii-

Pentecoslem vocant, nocte saccrdof.es


mu.'ii

va- gtori.

Qaid ver voce

<

lempli

more

t.uo

ad divnas res cele-

eo loco signiiieare voluerit mieux


salis

ter,

osiendit,

illa maquando addidil statim


:

brandas ingressi, {Minium quidem

motum

sirepitumque senserunl; postea ver stibitam

Traufal

est gloria de'lsrael.

vocem
hinc,
i

a-idierunt

quae

dierel

Migremus

dickar ylona de Isral, sed est obscuriun, quant appellet glortam, qua aliab
Israee itiigravit.
illa

Translata

Quod

etara e-x profanis


lib.
1

tradidcrurit

alii,

ut Apollonius

xcidii liierosolymi-

Gloria

emm

vocari poterat

lani; Cornlius

Tacims

1.

2 Annal. Hoc
,

igitur

quam Israd rbus

sajp fliciter gesiis ac-

suspieari potuit nurus Heli


dlt arjsam

csn sblaiam vi-

quisivii, quae

tuncyldelur ad Philislhos esse

de labernaculo

quando ab Mis ingnie i!l ciade supertus est. Aul cori cm sacerdotes pelransJa!3,
rire,

fsraeliiarum poteslale;

cum

neque jam esse m arp enim bonam


transla-

l'orLuium et liberlaiis

spem ad hosles

quorum adiiiam persinebat non mioima


Sed
est sine

tam e^se uedilabatur.


Iliud bc pro

pars.

dubio arca lestamenu,

qua
sema-

moribUs Obseyvandum, u'sque

hic dctur gloria;

tum quja

illam piurimi

adei

lulisse graviter
f

bonam

islam

feminanl

Pr fecerunt Hebraai traduxerunq-je di

arcam
fain

pians ab bostibus, ui
,

non

ili

tandem

in stabili loco cuu, gloria coJlocrual;

puerperii tiolor

qum

qui

ucept-is fuc

i&
rat ex

IN

LIBRUM

REGUM
gluria ? ubi arca

224
Dei? quomod nobis ad
ini,

arc

desiderio,

vitam ademerit. Sic


facultatem

enim

illa

cogitatio

omnem sentiendi
,

micos abiit? Hic nobis san cogitandum

si

quemcumque alium sensum atut cm illi que airectum expectorrat alt proponeretur, quod feminis maxime solet in votis esse, nempe mascula soboles, tam long
abstulerat; sic
fuerit ut
illi

quando per peccatum Dei gloria nobis fuerit ali translata. Sic enim jactura lanta ani-

mum
alia

afficiat

et

excruciet oportet,
cogitatio
,

ut neque

debeat subire
alia in

neque

sonet

aliquid afferret levamenti, ut ne-

vox

pnitentium ore,

nisi

ssepis ite-

que

quid
,

alii

de re tam

laet

dicerent

atten,

ratum Ichabod, quod formel etiam extremus


spirilus,

dent

sed tantm dixerit, Ichabod, id est

ubi

donec tandem exhaletur et

deficiat.

CAPUT
1.

V.

CHAPITRE
arcam
1.

V.

Philisthiim autern tulerunt

Les Philistins, ayant donc pris l'arche de


la

Dei, et asportaverunt
jutorii in
2.

eam

Lapide

Ad-

Dieu, l'emmenrent de

Pierre-du-Secours

Azotum.

Azot.

Tuleruntque Philisthiim arcam Dei,

2. Ils

mirent l'arche de Dieu, qu'ils avaient


le

et intulerunt

eam

in

templum Dagon

et

prise,

dans

temple de Dagon, et

la

placrent

slatuerunt

lii

eam juxta Dagon. 3. Cmque surrexissent dilucul Azoaltra die, ecce Dagon jacebat pronus
arcam Domini
:

auprs de Dagon.
3.
le

Le lendemain, ceux d'Azot s'tant


,

levs ds

point du jour

trouvrent Dagon tomb le

in terra ante

et tulerunt in

visage contre

terre

devant l'arche du

Sei-

Dagon
suuin.
U.

et restitueront

eum

locum

gneur;
place.

ils le

relevrent,

et le remirent sa

Rursmque man

die altra consur4.


le

gentes, invenerunl Dagon jacentem super

matin,

Le jour suivant, s'tant encore levs ds ils trouvrent Dagon tomb par
la tte et les

faciem suam in terra coram arc Domini


:

terre sur le visage devant l'arche du Seigneur;

caput autera Dagon

et duse

palm
li-

mais

deux mains, en ayant t


le seuil

nianuum
men.
5.

ejus absciasae erant super

coupes, taient sur

de

la

porte

Porr Dagon solus truncus reman-

5.

Et

le

tronc seul de Dagon tait demeur


terre devant l'arche

en sa place, c'est--dire par


gerat in loco suo. Propter

hanc causam

du Seigneur. C'est pour cette raison que jusqu'aujourd'hui


les prtres

non calcant sacerdotes Dagon, et omnes qui ingrediuntur templum ejus, super
limen Dagon in Azoto, usque in hodier-

de Dagon de

et tous
,

ceux qui entrent dans son temple Azot

ne
le

marchent point sur


de la tte de leur dieu.
G.

le seuil

la

porte,

nura diem.
6.

croyant sanctifi par l'attouchement des mains et

Aggravata eslautem manus Domini


,

Cependant

la

main du Seigneur s'appefrap_pa

super Azotios

et

demolitus est eos

et

santit

sur ceux d'Azot, et les rduisit une


Il

pereussit in secretiori parle nalium Azo-

extrme dsolation.
et

ceux de

la ville

tum

et fines ejus.

Et ebullicrunt vill et
iilius, et nati

agri in

medio regionis

sunt

campagne de maladie dans les parties secrtes du corps. 11 sortit tout d'un coup des
de
la

mures,

et facta est confusio

mortis

ma-

champs et des villages une multitude de rats et Ton vit dans toute la ville une confusion de
;

gna? in civilale.
7.

mourants
viri Azolii
:

et

de morts.
cette plaie, s'enlred'Isral

Videntes autem
,

hujusce-

7.

Ceux d'Azot voyant


:

modi plagam

dixerunt

Non maneat
Dagon

dirent

Que

l'arche

du Dieu

ne de-

arca Dei Isral apud nos, quoniam dura


est

manus

ejus super nos cl super

meure point parmi nous, parce que sa main nous frappe, nous et notre dieu Dagon, d'une
manire insupportable.

deum nostrum.
8. Et mittentes

oongregaverunt omnes

8.

Et ayant envoy qurir

lotis

les

princes

225

COMMENTAR1UM. CAPUT
,

V.
ils

226
leur dirent
:

satrapas Philisthinorum ad se

et

dixe-

des Philistins,

Que

ferons-

runt

Quid

facieraus

de arc Dei Isral ?


:

Responderuntque Gethi Circumducatur arca Dei Isral. Et circumduxerunt

nous de l'arche du Dieu d'Isral? Ceux de Geth rpondirent Qu'on la mne de ville en maux. ville, pour voir si c'est elle qui cause ces
:

Ils

arcam Dei Isral. 9. Illis autem circumducentibus eam,


fiebal nianus

d'Isral d'un lieu

Domini per singulas

civila-

tes interfectionis

magn

commencrent donc mener l'arche du Dieu dans un autre. 9. Et tandis qu'ils la menaient de celte sorte, le Seigneur tendait sa main sur chaque ville, et y tuait un grand nombre d'hommes.
Il

nimis

et

per,

en frappait de maladie tous

les habitants,
;

de-

culiebat viros uniuscujusque urbis

puis le plus petit jusqu'au plus grand


intestins
,

et les

parvo usque ad raajorem,

et

compulres-

sortant hors

du conduit

naturel, se

cebant prominentes extales eorum. Inie-

pourrissaient.

C'est pourquoi ceux

de Geth

runlque Gethsei consilium


sibi sedes pelliceas.

et fecerunt

ayant dlibr ensemble, se firent des siges de

peaux, pour s'asseoir plus commodment.


10.

10. Miserunt ergo arcam Dei in Accaron.

Ils
;

Cmque

venisset arca Dei in Ac-

Accaron
ville

envoyrent ensuite l'arche de Dieu et lorsqu'elle y fut venue , ceux de la


crier
:

caron, exclamaverunt Accaroniue dicentes


:

Adduxerunt ad nos arcam Dei Isral,

commencrent amen l'arche du Dieu


nous
tue,

Ils

nous ont

d'Isral, afin qu'elle

nous et tout notre peuple.

ut interficiat nos et
11
.

populum nostrum.
et

Miserunt itaque

congregaverunt

11. Us envoyrent

donc

tous les princes

omnes satrapas Philisthinorum, quidixerunt Diraittite arcam Dei Isral, et re:

des Philistins, qui, s'tant assembls, leur di-

rent

Renvoyez l'arche du Dieu


au
lieu

d'Isral, et

qu'elle retourne

elle

tait, afin

vertatur in locum
ciat

suum

et

non

interfiqu'elle

ne nous tue plus, nous et notre peu-

nos

cum populo

nostro.

ple;

12. Fiebal enim pavor mortis in singulis urbibus, et gravissima vald

manus

12.
plie

Car chaque

ville

elle allait tait

rem-

Dei. Viri quoque, qui mortui non fuerant, percutiebantur in secretiori parte

de frayeur et de mort, et

s'y faisait sentir

main de Dieu effroyablement. Ceux qui n'en


la

mouraient
dans

pas

taient

frapps de

maladie
et les cris

natium

et

ascendebat ululatus unius-

les parties secrtes


ville

du corps

cujusque

civitatis in

clum.

de chaque

montaient jusqu'au

ciel.

COMMENT ARIIJM.
Vers. (1) 2.

Et intulerunt eam intemplum


Philisthaei tractavisse

quando neque dissolvunt, aut conculcant


ali

aut
loco

Dagon. Religios videntur

quvis afficiunt ignomini


,

sed in

arcam, cujus antea conspeclum horruerunt;


Philisthiim tulerunt arcam (1) Vers. 1. Dei. Mirari subit, cur Deus, qui tanto studio gloriam suani tuetur, quique olim graviter

statuunt

quem habuerunt maxime religiosum,


esse pe ns

cientibus, nullam

eamdem cum

Israelitis

eos qui nec in fidem conveniebant,

ade mulctaverat Ozam, ausum langere arcam, quse lapsum minitabatur, et Rethsamitas, qui nudam illam aspicere praesumpserant quifjue eliam capitali lege vetuerat, ne Levitae contingerent vasa sacra, antequm velaminibus suis tegerenlur; cur, inquam, Deus passus sit, ut sacrum illud depositum in Philisthaeorum manus deveniret, ab illis tangeretur, et tanqum spolia triumphi in regionem ipsorum transferretur. Sed duo hic animadvertenda sunt, 1 interdictum tangendi arcam ad Philislhaeos non
;

neque idem de Numine Israelitarum sentiebant. Deum hune respiciebant Philisthaei perinde ac caeterarum gentium numina, tali
nuiiam habere auctoritatem
j

nisi

in

populum

pertinere; nihil est igitur mirum, si Deus null pn affecit violatores legis, quam sive ignorabant, sive cui non subdebantur. 2 Profanationem , quam Deus punivit in Israelitis tangentibus sive audaci ocuk arcam Dei sui aspi-

ac defenderet, cum validiori numine non prohiberetur, sive ab iis non provocaretur, qui cultum suum profitebantur. Addi posset, victoriam Deo Philisthaeis concessam argumentum esse roborisejus numinis potis qum imbecillitatis; atque si arc sua privari Hebraeos in pnam criminis passus est, demonstravit tamen Philisthaeis, habere se aequ in manu et victores et victos, Hebraeos et Philislhaeos, ac Philisthaeorum quae vocabant numina quare ea captivitas gloriam ejusdem numinis aequ apud utrumque popu-

suum quem tm tueretur


,

lum

auxit.

227
in

IN

LiDRLM

(iEGUM
refert kbulensi et Lyra;

228
dicunt enim in Dapiscis.

templo videlicct, quod erat Azoti civitate


nobili et laut
,

in e provinci

ubi

Dagon

gone speciem aliquam esse

nempecaput,
pedes
si ita

qui apud

illos

eratdeorum maximus, pracipu


cogitant et tradunt interfigura

quod habuit pisce

cm

reliquas ad

qudam

religione colebatnr.

usque partes haberet ab homine. Ego,


s*aluamus, piscem esse, potis

De Dagone varia prtes. Primm, de


expressum esse ad
vox ipsa hebraica

existimarem

communiter dicunl
;

ab umbilico ad imas usque partes speciem habuisse aniniantis aquatilis


;

piscis similitudinem

quod

partem ver sumquales in

satis
,

indicat.
est
,

Darj

enim,
sibi

mam

raiionalis

naturae

femineo
frequens

quo dictas Dagon


habuisse

piscis

cujus figurnm

sexu Nrides, et in

virili

Tritones descripsefigura

deum

illum,

quem peculiarem
prof'ani

runt poetse. Est enrm


inler genlilium sacra,
turpis, ut

haec

liaboit Ascalon, ipsi

etiam
3,

prodiderunt.
sive

neque ade indecora ac


Arte poetic descrip-

Sic san Diodorus

1.

e.2.

Hune norr
alii

illam

horreant ailoratores ethnici.


in

denm,sive deam arl>itror, venim)


seclim

(et hoc posierius inagis, ut


alii

Taie nobis
sit

monstrum
:

Derceto,

Alergatim
alii

Horalius

vocant. Collegit oinnia,


,

qu de boc deo
1.

dis-

Turpiier atrum

Clius Rlioiliginius

23 Antiq.
,

lect.

Desinat in piscem militer formosa super ne

cap. 5, cujus hic verba

repetam
,

quae instar

Incertum

est,

an hoc idolum muliebrem ha-

habent omnium.

Semir.nmidem

inquit, deae

buerit, an virilem

formam; utramque enim


parte aquatilis

cujusdam Dercetus
dit historia.

fuisse filiam fabulosa pro-

videmus aut
naturae.

poelis lictam, aut pictoribus

Ejus templum fuerat ad Ascalo-

express mi simul

cum exirem

nem

Syriae civilatem

apud stagnum piscibus


hominis
et

plnum.

Eamdcm
,

Plinius prodigiosam vocat


esset facie
,

Ego juxta superiora magis inclino, ut femineam speciem esse pulem neque vald
;

Atergatim

qud

me

masculina forma commovet, ut virilem cre-

corporis reliqua in piscem desinerent. Fe-

runt Venerem faclam deae

illi

o!>viam quan-

dam, quia usiiaium est, ut per syllepsim terminalio virilis femineam quoque in se concipial.

doque adolescentis
cisse,

speciosi

amorem
filiam

inje-

Neque

inter Hebraeos ulla est terminalio,


si-

cui

permixta Derceto

concefacti

quae divinam naluram in femineo gnre


gnifie.!; et

perit, etc.

At dolore percha Derceto ex


piscem

apud Lalinos aliquando deus vo8, ubi obser-

turpitudine in lacum se prcipitem ddit,


c

calur, cui feinineus dalus est sexus. Ita docet

deformataque

in

est.

Cum

his ali-

Macrobius Mb. 3 Saturnal. cap.


vt,
2,

quo modo sentiunt HebrawriHii doctores, ut


AlapideAdjutoriiinAzotum. Jamanimadvertimus, castra Israelilarum ad lapidem Adjulorii posila fuisse; quare necesse est, Philisthaeos arcam invenisse in castris post cladem fugamque Israelitarum, cl sacerdotes Ophni ac Phineem post prlium e seeessisse nisi malueris, capta arc prop castra, loeum hujns capturai designalum fuisse ex allero loeo maxime omnium propinquo, Azotus ex urbibus praecipuis PhiIislha:orum est, quam statuunt alii quidem inler Gazain et Ascalonem,aIii inler Ascalonem et Accaronem atde parm noius est
:
:

Venerem

voeari
:

deum. Sic san ^Eneid.


et hostes,

voeaUir Virgilio

Descendu, ac, ducente deo tela inter

Expedior.
Im, ut refert llorus Apollolib.
i, cap, 42, et

Ammonius
deorum

in lib.

de Inlerpretatione, nonnulli
et
-j'uva'vS'poi

paeviriXei

eredebantur,

id est, qui viri

sunt simul atque mulieres.

Ascalonis, aut Azoti


fuisse docent,

Hoc porr idolum non erat proprium aut apud quos in honore
,

situscertusveterumurl)iuniP;lf>slin33.(Ca/wc/.) Les Philistins ayant pris Porche de Dieu, l'emmenrent. Les Philistins deviennent enfin matres de \'arche. Elle venait d'tre le sujel

ae Ascalone profani, de Azoto

locus iste, in cujus commentatione versamur.

sed totius Palaeslime. Qud autem Dagon fue


rit

maintenant de de leur pouvante leur joie. Mais Dieu fil bien voir que re n'tait point par faiblesse que son anhc avail t prise. Aprs s'tre veng des vaincus, il se venge des victorieux, il t'ait voir que si les hommes ont besoin de Dieu pour se dfendre contre leurs ennemis, Dieu n'a que faire d'eux pour perdre les siens, et que lorsque les (luises
,

et elle l'esi

pracipunni Gazae fanum, constat ex cap


ubi

16 Judic,
niillia

Sam-on mulia Palaestinoru


pars
fuit
lib.
1

moriens oppressit. Im hoc fuisse comto'.i

mune

Syriae, cujus

Palaestina,

docet ex profanis
dilione Cyri

Xenophon

de Expe-

Chalus, inquit, amnis inagnis,


est,

les plus sainies et les plus essentielles an souverain culte qui lui est d sont livres en proie

ac mansuetis piscibus conferlissimus

quos Syri sacrosanclos habent, eosque violare aequ


lib.

des mains profanes,

il

sait les

quand il lui plait, vert en mme temps des


lables

et les

rendre inviomettre cou-

insultes des

hommes
fary
I

Cir.ro
enns

accolumbas nefas putant. Idem 3 de Natur deornm. Diodorus Si-

et de l'insolence des

dmons.

li!>.

3. cap. 2.

m
gon,
si

COMMKJNTAEU

'1.

CAIMJT V.
suis

230

Quis deus apud gentiles alios fucrit hic Da-

modo apud
quod visum

alios religiosus fuit, et 110-

cultonbus oblatum. Idem Theodorclus q 13. Quod ibrtass verum, lamctsi non vidcha
lur locus opportunus spoliis aut hosti poiis

men

habuit aliud, incertuin est. Mihi non disest Serario q. 23, in cap.

plcet,

victo locus
et in

ille

qui viclori fuerat consecraus,

ISJudic., b: Venerem esse putat; quodsuadet,

quo ab

aliis

divinus impendebatur honor.

quod nuper ex Rhodiginio produxinaus,


dicebamus, quod sonal Dagon. Deinile
orta dicitur mari, ubi
pisccs
s

prior mihi explicatio probatur inagis,

ubi Derceto sive Atergatim aqualilem habuisse


ligurani

quae religionis et observanliae causa


cit

datum

di-

esse arcae
3.

locum

in

templo Dagonis.
diluciil

quia Venus

Vers.

Cumque surrexissent

agunt; et ide vocatur Aphrodylis, et

.p

azotii altera die, ecce dagon jacebat prom's


i.\

traditur poetis in piscem fuisse conversa.

De

terra axte arcam Domint

(l).

Mansit arca

qu Manilius

lib.

Dei in sublimi loco, unde eccidit Dagon promis, ita ut facis illius allig^retur terra, illam-

In piscem sese Cythera novavit,

Cm Babyloniacus
:

submersa profugit in uadas.


lib.

que oscularelur, quod


ctu victoris.

victi faciunt in

conspeilla

De qu locutus videtur Ovidius morphoseon


Dubia
est

4 Meta-

Neque

fas erat,

ut sordida

nu-

de

te

Babylonia narret,

Derceto, quant versa

squammis velantibus arlus


coluisse figura.

im daeinonum prodigiosa simulacra edem cum vero Deo stationc consistrent. Sive enim Dagon, ut Eusebius putat Jib. 1 de
mina,
Prsepar. cap. 7, Jupiter fuerit,

Stagna Palstini credunt

quem Arotrium
;

Sed suadet hoc vald, quod


lib. 1,

tradit

Herodotus
vene-

vocant, quia terrant ad satus prparari docuit


seu,

ad mdium, ubi Yeneris templum apud

quod magis
latus,

placet, Venus, illorum neuter

Ascalonios esse dicit


rationis illudque

summ

apud

illos

ad Domini

aut etiam in
ille

illius

conspeclu

omnium

anliquissimuns, ex
et

staredebuit,
i

cm

superbus

esset, et deo-

quo Cyprii templi consecrati Veneri


ra?i

Cythe-

uni
;

pater atque rex


illa

hominum

vocari volueet aliis

formam expresserunt. Ubi

graec lide, ut

ril

et profundee fuerit libidinis,


;

fecit lib. 2,

cm

exercitus Scnnaeherib repea-

tinam prodidit stragem, ubi multa addidil,


mutavit qusedam
stori
ibi
;

flammas inspiret amoris obscni cum utroque autem Deus perptuas gerat et implacables iniinicilias.

non tamen
1.

ita

ut verae hi-

Cm

Azotii cives, aut cert

vestigum non appareat, ut notavit


1.

Josephus
narrt

10, cap.

Sic etiam

eodem

!oco

Dagonis sacerdotes, quibus templi cura comossa fuerat, Dagonisque cuslodia, summo

morbum

accidisse bis qui Veneris tu.a


Palsestini passi sunt,

plum compilrunt, qualem


de quo sequenli capilo.
Venere.

Hc mihi

gravis est

mane templum essent ingressi, fortass ut sacrificium aliquod immolarent vicloii Deo, aut ut curiosis contemplarentur arcam, et quid
novi contigerit, scrutarentur, viderunt in loco
excelso stare
ver,

conjectura, ut pulem, Dagon

non esse alium

Quod etiam

probit, quia ut supra ex

Macrobio dicebamus, Venus non rare vocatur deus in masculino gnre, sicut hoc ioco Dagon. Hoc etiam sensit in ftianiiium Scaligcr.
Vers. 2.

cum dignilate arcam Dagonem quem triumphatorem salulrant, igno;

minios eccidisse, eo babitu, ut majorem


poteslatem prono vultu
faicri videretur.

ibi

Et statuerunt eam juxta Dagon.


omnium amplissimum
est.

Quo

consilio in locuin

Vers. 4. Rursumque mane die altra conskrGENTES(2), INVEXERUNT DAGON JAf.ENTEMSUPER FA(1) Quasi ab iJl prostratus, illi subjectus lamque adorans. Nota: Deus hic injuriam

arcam
datam

intulerint Palsestini slaluerinlque juxia

Dagonis simulacrum, incertum


illi

Quidam
nu-

putant illustrem illam sedem honoris

ac religiouis ergo, quia

magnum
,

in arc

men latere exrstimabant, ut anle congressum cum Hebris apert prdixeract et hoc mihi
polius. Alii positam esse credunt eo loco, quasi

trophseum quoddam et magnae victori monumentum qu Palaestinus deus, Hebrxorum


,

Deum
lib. 2,

glorios subjugavit. Ita Historia schola-

stica et auctor

de Mirabilibus sacrae Scripturae

1,

cap. 7, et indicat Josephus lib. 6, cap. dmait, arcam inter donaria fuisse collo-

super arcam residenli illaeque tripiiei Priin Dagonem, qui arcam quasi deviclam sibi subditam habebat, prosternendo an te arcam ut illam adorare videretur; scunda in Phihsthseos, eos partim morte, pariimmorbo ani pudendo mulctando; terlia, in ipsam rcgionem, mures immittendo, qui omnia sata et germina depascerent. Unde prudenter Thodoret. serm. 10 de Providenti Deus , inquit, iraditae arcae majestalem tuetur .dlo phylos docens qud non Deum vicissent
est, sibi

arca;, id

tam ma,

gravi

pn

uiciscitur,

'

catam, quasi

dmium

esset

maximum Dagoni

hominum iniquitatem. s (Corn, Lap.j Veleres quidam putrunt, per plures succedentes dies Dagonem coram arc dejeclum

sed
(2)

231

IN LIBRIM

REGIUM.

232

CIEM SUAM IN TERRA CORAM ARCaDOMINI ; CAPUT AU-

occupaverat. Manct igitur Dagon truncus ante

TEM DAGON, ET DU/E PALME MANUUM


SCISSE erant super limen. Cecidit

(1) EJUS AB-

arcam

in templo, sicut hostis captivus, et ar-

primm Dagon

mis atque ornamentis exulus

ante victorem

ex excelso loco,

quem cum

arc

buerat, neque aliquid gravins

communem hapassus est; cm

Dominum. Ornamenta et arma ducis ac principis, caput sunt et manus; illud enim coron
redimitur
;

tamen ex eodem loco iterm deturbatus fuit, ulramque manum et caput amisit, qu arca non solm ex allari, sed eliam ex templo foras
projecit,

lise

arma
id

tractant, utrisque spolia-

lus jacel in

terra.

Et

dm seorsm
mes;
nihil

spectas
illo
li-

caput et manus,
esse,

plan doceris, nihil in


et

inventa quippe

sunt super limen.

quod suspicias

quod

Qu

in re moralis

concionalor multa niedita-

meas, aut etiam quod speres ab eo qui manus

tur, vald ad formandos, seu reformandos mores opportuna. Primm observo, quod neiiio

non habet, neque caput.


Vers. 5.

Porr
;

Dagon solus truncus re-

non

videt,

neque Dagoncni simul esse posse


Belial,

jianserat in loco suo (1).


in

cum

arc,

neque cum Christo


lege,

quia

utrumque procul abest

qu

in lapidibus

scripta claudcbalur in arc, et Christo,


est lex viva, qui procul se

qu

Dagoneni ablegal,
lasciva

Non remansit Dagon de su aut in altari, ubi pris apud Azotios cum honore fuerat dicitur tamen in loco suo remansisse, id est, in eo loco in quem suo gradu atque statione ceciderat; cm enim
templum
;

sive

illc

sit

inverecunda atque

Venus,

gravi collisione, trunco resiliissent manus,


et caput extra

sive superbus Jupiter, et Belial, qui


significat sine jugo,

bomincm

truncus tamen ipse


occu-

aut solutum lege, qualis


:

in eo loco mansit,

quem cadens primm


illa

erat

illc

cui dictum est Jerem. cap. 2

seculo
:

pavit;

neque enim gravior

moles moveri

confregisti

jugum,

rupisti vincula,

dixisti

Non

potuit, sicut partes alise leviores,


corpore

qu

avulsae

serviam.

Secundo coram arc neque manus, neque


caput inesse Dagoni, quia neque bonor est ullus vitiis in

ad limen usque projectac sunt. Est itaque sensus Truncus, caput et manus, in
:

suis

quodque

locis,

jacuerunt; truncus eo in

conspectu Dei, qui solus est caput ;

loco in

quem

cecidit

primm
et

manus

et caput

neque

ullus regnare, atque prseesse dbet, nisi

ab eo loco long rotata,


templiprojecta.

ad portam usque

per ipsum. Quod fatentur quolidi ebristiani


sacerdotes,

cm

publie et numerosc cantant

Propter

iianc

causam non calcant sacerdo-

Tu

solus

Domnus, lu solus altissimus. Neque Vc-

tes Dagon, et omnes, qui ingrediuntur templum


ejus,

ncri ullus est locus in templo,

neque

in lio-

super limen Dacon

(2) in

Azoto. Si quid

minuni animis, quia res est


capite, id est, sine honore,
lex, quae in arc concluditur,

vilissima,

sine
(1) Simulacri hujus corpus perseverabal super basim ; caput et brachia reliquo corf>ore avulsa jacebant super limen. Pedes et reiqua corporis extrema humi projecla jacuisse ferunt Septuaginla sed Hebrus silet , id autem si adrnittamus, quomod Dagon super basim suam perseveravit ? Hinc nihilomins os:

quam

arca, id est,
aliquid
si

tanqum

execrabile condemnat.

Neque mirum,
nisi

cm

sacerdotem nocturn illusione pollutum ab se


rcpellat,

neque aliquem admitlat


et

pur uni,

ipsam impuritatem et turpissim inlemperanliae

lendilur, eos interprtes ita sibi exhibuisse

magislram

incendium ab se procul abie,

get.

Tarn ver Jovi

si

Jupiter est Dagon,

qum Vencri delruncal


bus
vis est et solcrlia

sunt manus, in qui-

Dagonem, tanqum numen pedibus manibusque instructum quare si piscis figuram referebat, eorum piscium formant retulisse necesse est, qui pedibus uluntur, uti phocarum
;
:

ad cujuscumque operis
quia

molitioncm

et

fabricant,

omne

viliuin

Desinat in piscem tnulier formosa supern. Textus Hebrauis ad litteram Dagon tantm remanserat super illum , vel super se ; vel no:

torpescit et languet, ubi


plevit,

Deus locuin illum imviliuin

aut insedit;

quem

anlca tan-

qum

alienus dominus, aut crudelis tyrannus

minis Dagon litterali signilicatione accepta Piscis tantm remanserat super eum. Nihil 11 remanserat , nisi piscis imago, avulso capite et manibus, qu posterior sententia frquentes (Calmet.) habet auctores.
:

Scripturnm ver occurrisse ingredienlibus nonnisi primm illum dicm et postreinum cxpressisse, utpote quod major solit lune dejeclio appareret. Quod tamen buic inlerprclationi faveat, in lexlu niliil occurril. (Calmet.) < Caput, (1) Hugo Victor. 1. 5 Allegor. c. 8 dua^ ait, Dagon, significat superbiam diaboli palmoperationcmidololatriu', limen fincm i mpi cultur. yconi. ai,
; :
:

Judi quidam superstitione PhilisthaeoSophoni tate, id servabant, ne calcarenl limen templi Dagonis; ita enim exponuntur verba illa Propliet 1, 9:
(2)

rum

infecti, vel ips

Visiiabo in die ill super omnem qui ingreditur Visitabo susuper limen; vel juxta Hebrum per omnem transilientem super limen. Nec limine tantm hujus numinis continebant se veteres pagani : eodem etiam obsequii gnre
:

IBS

OHiUi^'i'AKiOl. CAfcjt v,
tu Ipso eral majori

m
dignum
reverentia, co es-

id inesset Palsestints mentis, et nisi Dagort,


est,

ab ambitione, sive libidinc, ereptum esset


salis intelligere potuisscnt,

set loco,

ubi

tonne consilium,

ludibrio,

cm

non poterai omnibus non esse esset in limine, quod omnium Sed amens omquni

deum

aut

monstrum Palstinum calcandum

hominum

vesligia calcabant.
,

esse potis, qum religios colendum,

cm

ce-

nin est Venus et ambilio

qux neque

cidisset ex altari, et ejus caput, id est,

quod

res ipsa poslulet, aut portendal, considrant,

neque ab ipso eliam Dco se doceri sinunt. Hxc


aliorum lemplorumliminaobservabant; quinet Tarpeium o^culis illa et cultu prosequebantur limen adora, ait Juvenalis salyr G, et Tibul:

videlur Dcus docerc voluisse, Dagonis capul et

manus calcanda

potis esse,

qum

religioso

lus:

cultu veneranda. At
(emplis,

111

non solm

laborios,

Non ego, si menu, dubitem procumbere Et dare sacratis oscida liminibus.

sed indecorc ingrediuntur templum, transiliuntque limen, ne pedibus lerant locum


il-

Velercs Christian! oscula imprimebant liminibus sacrarum aposlolis et martyribus ecclesiarum. Limina forium Vest sacra erant apud erat obseRomanos liujus numinis tan lu
:

lum,

quem

dissipalis

membris

suis initiasse

quiuin, ut nova nupla ad inariti des se prinim conferens, limen xdium conlingerc non

permitteretur

Translata vetuit contingere limina planta.

Les Franais ont pris la Savoie en 1792, et l'on! conserve jusqu' prsent? Samuel a donc bien pu crire, dans un ge avanc, que l'idole de Dagon tant tombe lorsqu'il tait encore dans sa premire jeunesse, les prtres de ce temple observaient jusqu'au jour o il crivait de ne point poser le pied sur le seuil du temple o on

Porr nonnisi per summum nefas limen lune lactum fuisset, violat sanctitale numinis,

quod castitatem amare qum maxime credebalur


caret limen

sacrilegio conjugium inchoaret, si calVest mimini castissimo consecratum. Pcrs hodi pariler pedibus tangere verentur limina quarumdam moschxarum, qu argenlo plermque vestiuntur. Nefas est apud expiandum, liillos nonnisi gravissimis pnis mina illa conlingerc. Si quis rege benelicio aliquo exlraordinario donalus fucrit, slaiim ad aulamse confert, et nisi regem nactus fuerit, osculum figit limini dium, quod lolum constat ex ingenli lapide porphyretico viridi quem calcare pedibus nemo audet. Usque in uodiernum diem usque ad tempus, quo auctor hujus libri scribebat nec tamen
:

Ne

trouve brise. critique ne cile point les auteurs qui parlent de la coutume de ne point poser le pied sur le seuil des temples. Le savant Grotius n'a
l'avait

Le

sicle

trouv parmi les profanes que des auteurs du d'Auguste ou plus modernes qui aient fait mention de cet usage. Cette superstition qui, du temple d'Azoth, s'tait communique aux autres idoltres de Syrie, o Sophonie semble nous la montrer tablie avant la captivit, passa de la Syrie Rome o l'on en ignorait l'origine.

pas pitoyable d'entendre deux sodu dix-huitime sicle (Bolingbrooke et son cho) dbiter que Samuel et l'auteur qui a rdig ses Mmoires peu aprs son dcs
N'est-il

phistes

boc indicio tempus illud magis noscimus id tantm indicari videlur, scripsisse illum late post rem banc gestam salis remot. Si tex:

ignoraient les coutumes des Phniciens, au milieu desquels ils vivaient, et qu'ils n'ont parl qu'au

lum

illum Sophoniae,

quem

recitavimus, Phi-

listhxorum mores arguere certuin esset, superstitionem illam ad regnum usque Josix
persvrasse conslaret. Sed alias conjecturas
in

euuidem lextum dedimus.


(Calmet.)

o l'auteui sacr remarque qu'aprs la chute de l'idole de Dagon, les prtres de Dugon ne marchent point suil'occasion de ce verset
te seuil
t

du temple d'Azoth jusqu'aujourd'hui... dil Bolingbrooke, prouvent deux l'une, que ce miracle pitoyable ne t choses < fut imagin que long-temps aprs; l'autre, c que l'auteur ignorait les coutumes des Phniciens dont il n'a parl qu'au hasard il ne f i sait pas que non seulement les Phniciens et les Syriens, mais encore les Grecs et les i Romains consacraient le seuil de tous les temples, qu'il n'tait pas permis d'y poser le < pied, et qu'on le baisait eu entrant dans le temple. D'abord, Jcette expression, jusqu' ce jour, ne suppose pas un long temps. Ce fut en 1792 que les Franais entrrent dans la Savoie. Un crivain ne pourrait-il pas dire aujourd'hui

Ces mots,
:

hasard du temple d'Azoth, qui subsistait do leur temps et qui n'tait qu' huit ou dix lieues de l'endroit o ils crivaient ? Mais le reproche qu'ils font l'auteur du premier livre des Rois, au sujet des Romains, n'est-il pas plus pitoyable encore et plus absurde ? Il ne sait pas que les Romains consacraient le seuil de tous les un crivain qui vivait dix sitemples. Quoi cles avant notre re, par consquent trois sicles avant !a fondation de Rome, devait savoir ce qui se pratiquait dans cette ville du temps d'Auguste et de Varron, du temps de Tibulle et de Juvnal qui parlent de celte pratique des Romains au sujet de seuil des temples ?
!

Remarquons ici une altration du texte par Voltaire bien caractrise. L'hbreu, la version grecque, la Vulgate, etc., disent que les Philistins alfligs

d'une maladie honteuse consul-

trent leurs prtres, leurs devins, Iwsmin, manteis, divinos. A ces noms il substitue celui de prophtes, et dans sa remarque sur cet endroit il dit c qu'il est trange que l'auteur, prophte

lui-mme, regarde les prophtes des Philiscomme de vrais prophtes, tandis que cet auteur sacr affecle de donner ces prtres idoltres le nom de devins, kosmtn, au lion (Duclot.) de celui de prophtes, nebim.
c

lins

S.

8.

IX.

235
vdebatur Dagon
;

IN

LIBRUJI

REGUM
Philistbin vero

236

quo testimonio non obscuDagonis


infaniiam.
illis,

Deo

et illius

arc prxtuleille

rabanf, aut oblerebanl, sed potis augebant,

rant.

Qu

facile

cognoscere potuit populus

xternamquc

reddebaut

gentilicus,

in

suo Dagone

nihil esse bonoiis,

Quatn cnini rationcm redderenl Palxslini

qui aliundc profecti novuni illuin et ridiculum

nibil virlulis. Nunc aliud edit sua; gumentum, dm populum illum

virtulis ar-

insolentein

ingrediendi
saltu potis

niodiim

essenl conlemplati, cur


ini-

Victoria, crudeli ae i'do vulnere


in

percussum,

qum

incessu molli lempluni

suo corpore babere voluit ad dolorem acer-

rent; nisi rationcm se babuisse religiosam cl

piam Dei

sui Dagonis, cujus

membra ignomitempli conslra-

bum, et ad ignominiam grave monumentum. Sic autem populus feedo affeclus est vulnere,
ut

nios dissipala aditum illum

magna ex parte
,

perierit

qui vero

morlem

vissent? Quare cxrcmonia


glorix
viebat.

illa

Dei potis veri

effngerunt
vilarn

sic

sunt dur locdque vexati, ut


et

qum Dagonis bonori


ubi

ac religfoni ser-

illam

ignominiosam
in volis

xgram

cum

Hujus religionis Sophonias rneininit


:

morte commutare
ide

habuerinl; atqne

cap. 1
ter

enim Vulgatus

legit

Qui arroyau:

manus

Doinini dicilur Azolios den

ingreditur super litnen,

hebraic est

Qui

quia alios ad
vitx

transilit litnen, ut
iniis, et

observavil eo loco Herony-

morlem adegit, alios ad eum modum, ignominiam et dolorem, ut pro

transferunt otnnes

pen recenliores

mortuis judicari poluerint.

interprtes,

qux

nonnulli de bc Palxslinoaccipiunl, ut nos pluribus

rum consuetudine

Et percussit in secretiori parte ratiom Azotum, et fines ejus. Multi de hoc Palxstino-

ad hune Sophonix locuin. Cedrenus in Iimine

rum morbo
parte,

inulta dicunt. lllud certum,

igno-

Dagonis sacerdolibus non calcato significari


innuit
,

ininiosuin fuisse

inorbum, et

in

corporis

ex eo tempore
Illius

Dagonem

tn

honore

esse desiisse.
prit
est,
lal.

enim honor procul dubio


,

ab

quam natura verecunda elsolers maxime hominum oculis avertit. Quis lamen illesii

id cujus limen non calcal populus quod hominum multitudo non lequen-

morbos, minus est exploralum, neque mini id usque ade explorare tibet, ut minuta persequar. Hebraic, E'~", Apholim, quod Hehrxi

Grcgorius hic graviter

in

nolri

temporis

legunt aliter

qum

scribunt; nempe,

D'TfQ
est,

sacerdotes invebilur, qui cni Dagonis caj.ul


et

teckorim. In u traque railicc mulla invenies in

tingere

manus caleare dfroissent, tarnen ea connon audent, quia Dagone aut aliquid
illius

Thesauro Pagnini. In sumni, morbus


illam prsesertim corporis

qui

partem

infestt,

per

expectant, aut quod ah

manibus accepre

quam
tur,

confecti cibi reliquix et sordes egerunficus,

relinquere non audent Quid auiem Dagone aut

quas Graeci hmorrhoides, Lalini

aut

babeant aut captent, obscurum non est, si in Dagone arrogunlem Jovem, cum Eusebio, aut

mariscas appellant.
affectas
illas

Qux

licet

dur

alliciant

corporis partes,

aliquid

tamen

impudicam Venerem cum


:

aliis intelligas.
<

Sic

Azoliis videlur accidisse molestius,


la'.us

quod eju-

Sacerdotes Dagon autemeoloco Gregorius c usque in hodiernuin diem rmanent, quia


i

edere coegit, et ad mortis usque ncessi-

taient adduxil.
alia
a.
I

Quare ad banc vexalioncm

alii

qui per

immunda
adhue

desideria
est.

antiquo

hosti

addunt, viscerum tonnina, et

carumdem

sacriliect,

Qui profecl super

lium carcinomala et ulcra, eaque graviora


nial

templi limen caleare reiugiunt, quia neque

qu.n

constitul

natur provenire so-

<

immundis suggestionibus nec malis operibus resistunt. Dagon itaque sacerdotes sunt,
quia etsi

lenl. Aquila, ut
<

Thsodoretus et Procopius do-

eut, ii'anslulil 'jx-yEOavav, id est, ulcus rodens

manu

l'aclis

se idolis

non humiliant,

el

exedees. Josephus

lib. 6,

cap. 1, pestcu) diils

concupiscentiaruin tamen simulacris per nefaria Cjpera se incurvant.

VERS. 6.

AcGRAVAT.V EST AUTEH MANUS Dol'.OS

MINI SUPER AZOTIOS; ET DE5I0LITUS EST

(1).

Ssevierat
(1)

Dominus pris

in

Dagonem, quem

Dieu frappa ceux d'Azoth (T limorrhodes parties secrtes du euros. La plaie dont Dieu frappe le peuple d'Azolb doil faire tremb'er. selon le sentiment des saints Pres, c u\ qui,cnnaissanl Dieu. ne l'honorent p is comme Dieu. Us ont une grande ide de si puissance, comme les Philistins mais ils se contentent de
dans
les
;

ne l'Iionoreui combattent par leurs actions. Ils veuient ailier l'honneur qui lui est <iu avec eelui de D:)gon, c'est--dire, avec le cjiite qu'ils rendent l'idole de l'ambition ou de l'av !!!('. Cependant rien ne touche ces personnes, lis sent tellement enchants de leurs passions que dans l'impossibilit d'ailier Dieu et le monde, l'arche el Dagon, au lieu de dire Que Dagon demeure renvers par terre, ils l'ont tous leurs efforts pour le relever. Ils disent) au contraire, comme ceux u'Azoth Que l'arche de Dieu ne demeure plus avec nous.
celtc conwaissance strile, et que des lvres lorsqu'ils le
:

(Sacy.)

237
cit in

C0MMENTAR1UM CAPUT
Azotios terminos immissam,

V.

238
Brugonsis in

qua

viscera

rum non paucos numral Lucas

corrumperet iliaque pulrefacla et


oleniia dissolveret
i
:

graviter

suis Notationibus ad sacra Biblia.

Quihus ego

<

Postrem, inquit, graurbein


,

addo hispanicam translalionem, quam ex He-

vissima

peslis

Azoliorum

atqiie

bro jampridem onverterunt Judaeorum doctissimi.

agrum ailorta est; correptienim dysenieri


cruciabiliter moriebantur
;

Lyranus hic

et

Abulensis

hc non
;

pu-

nonnulli interai

lant

Hicronymo

fuisse

conversa

sed

cm
mu-

nea

vitiata,

morboque corrosa evomebant.

sequenti capite aliqua significelur plaga

Theodorelus non negat Azotios dissenteri laborsse putat tamen ex ill secessum illum,
;

ribus inllicta, neque tamen in hoc capite ullus

sermo de muribus, studiosus


in

aliquis id nol.tvil

qui ciborum

egerit excrementa, utpole suep

margine, quod deinde scriptorum incuii


textum.
h;icc

co labore vexatum, contraxisse


alii

morbum, quem

irrepsit in

nominibus explicant. Ego hic non amplis morabor, quia, ut qui cnosis livvariis

Ego non puto


inveniantur.

antiquis

lemporibus ab-

fuisse lexlu bebraico, licet in illo

modo non
,

rent, et grave aliquid halanlibus locis,

qum

prmm
Illud

possunt, inde se expediunt, sic ego


evolare studeo.
(

Quod ante Hieronymum


tuaginta
ipios

ide niihi persuade


alii

quia
tra-

quoque hoc ipsum


lib. C,

bine quamprinim

diderunt, ut Josephus

cap. 1, et

Sep

lamen non omittam

quia ad

commuad id,

credibile

non

est aliquid in

nein cogitationem plurinim

facit, et

quod supra putabamus verisimile, neinpc in D;igone descriptain esse Venerem) morbtmi,

suam translalionem contulisse quod non usset ex Ilebro desumplum. Quse autem fueril haec plaga muribus illata, obscurum est. Quidam
mures
et
illos,

quem immissum
plum Veneris,
esse,

esse dicit Herodolus loco

qui repente ebullierunt, ex agris


ilias

nobis superis allegato, bis qui Ascalone temid est,


ficus,

ascendisse putant ad parles

exulceralas,

Dagonis, expolirunt
seu mariscas appellant.

quas Latini

quod extrorsm exlabal visecribus, corrosisse, quod ubiciimque locorum essent, evilare

Morbum enim illum Herodotus 8vi>.av appellat, quem illius inlerprcs tlieliam reddidil; et qui fdum illum morbum docet medicos
,

non poterant, quia nulhis erat locus, qui

non scaleret murium innumerabii multiludine, quibus nulium occurrebat inipedimentum,


quomins
intestina depascerentur, et loca lu,

curant

vx'pea;

vocari. 0/iXsa

porr

H^ri

derivatur, quse pars in uberibusextrema, quas


dicilur pupilla,

mentia alque exculcerata perfoderent


niliil

cm

quse

tumor

est

ab uberibus
,

feminalibus adesset opportuni remedii.


sibi

extans

unde papillatum dicimus

quod

tuin-

El ideo sedes

fecre pelliceas, quas infestis


lia

mentibus quibusdam gemmis, seu baccis


corymbum.

soricum morsibus opponerent.


Gregorius
,

putat hic
et

slructum est; qualem Hieronymus appellavit

Abulensis
alii

Lyra

Comeslor

Ab hujus

similitudine tumor, qui


in

Hugo,
6G
:

et

quidam
ddit

ad

illud Psal.
,

77, vers.

ex vilioso aliquo humore lurget


corpore, papilla
rivala est,
dicit ur,

bumano

Percussit eos

in

posteriora

opprobriutn

quae vox papul de-

sempitemum
et prodit

iliis,

qu ad explicandos ejusmodi tumo-

res utuntur Latini. Et

bum

illum

quidem Serenus morquo sedes in homine lumet et la:

Ego polis probo, quod Theodoreloplacuit, Josephus 1. 6, cap. 1, qud videlieet mures non lam inorderent lacerarentque af,

borat, papillam appellat

fecta loca et exta defluenlia

qum

vastabant

Excruciaul lurpes anum


Licct

agros, et
si forte

papill.
agris

spem omnem frugum arboribus et adimehant. Quod salis meo judicio palet
v.

autem

in e hislori saepis peccaverit,

ex cap. sequenli

Facietis simililudines
terrain.

ut in aliis assolet,

Herodolus tamen

salis indi-

murium,

qui

demoliti

sunt

Hisloriam
q.

cat ad

hanc hisloriam respexisse,

et

morbum
quas

hanc de muribus

tradit

Theodorelus

13

illum

hominum

opinione

quihus res lanla


fuisse

Cm

nulla,

inquit,
loris

civilas

auderet arcam
:

lamque
(igur

admir.tbilis

non eral ignota,

excipere,

eam

reliquerunt sub dio

sic

non admodm divers Latini

ficus vo-

enim docuil hisloriographus. Fuit enim,


legit,

in-

cant.

quil, arca Dei in agro (Vulgatus in regione

Et EBI'LLIERUNT
CONrUSIO MORT

V1LL.-E

ET AGRI

IN

MEDIO UE-

GI0N1S ILLIUS, ET NAIl SUNT MURES, ET FACTA EST


IS

MAGN.E

IN CIVITATE.

HcCC

Vdba
habe-

hebraic bisde, quae vox plermque agfum sonat) alienigenarum menses septem. Poslqum aulem existimrunt. .oris

non sunt

in

bebraico lextu,
in muilis

quem nunc

manente ar^, se esse


innnissis, inlulii

liberos plagis

Deo

mus, neque

lalinis

codicibus, quo-

Deus supplicia etiam rbus

m
i <

)N LlbllUM

1.

uegim

m
superior.

inanimis. tmmisit

cm

in vitcs et scgetes, qui

cnim murium iuultiludiemnes eorum

tiosa materi, lernam Ulius acti con&ervarc memoriam. Hc mihi explicatio minus displicet,

fructus perdiilcrunt.

qum
est,

Ex

hc murium in Palslinis agris multitu-

Sed

opinor, tertia minus abs rc.

Ex

r-

dine ac vi vehementcr noxi, ut inquit Philastrius in haeresi


fuit,

bus natur su aut illustribus, aut maximali-

Musorilarum, orta haercsis


tenucre, qui
sua?, religio

qu ignomini,

aut inforlunio

notalis,

non

quam quidam

solm homines sed etiam provincias sumpsisse

nis niateri
<

Musorit vocati sunt.

Musorila,

cognomenta aut sordida, aut

illustria,

nemini

ait,

sunt quidam noinine, qui sorices colunt,

qui sub Belo (ego sub llelo, scu Heli lcgo)

dubium est. Unum aut altcrum adducam exemplum buic rei accommodt uni vald lu plura
;

sacerdote,

cm
,

fuisset capta arca testamcnli

invenies. Tradit Plutarchus q. 5

Convivali,

ab Allophylis

alquc ex

ira

Dei produxisset

Cornlius Tacitus

lib.

21 Annal, et, ut refert

terra

sorices, ut

eorum fruges dprirent,

Josephus

lib.

2 contra Appionem, Possidonius

admoniti suis feccrunt aurcos mures.

et Apollonius Molonis, fals

quidem
vulgi

et inepl,

Hune locum
77, v. 75,

sine dubio spectavit David Psal.


dixit
:

tradunt tamen ex

communi

opinione,

cm

Percussit inimicos suosin

quod spnullratioiie acfundamenloducitur,


quo tempore populus Hebiaiorum egressus ex
/Egypto, deserlum est ingressus, laborsse
et
siti,

poslcriora, opprobrium sempiternum ddit Mis.

Opprobrium
sempiternum
s

appellat

sempiternum
incertum

cur tamen
Fortas-

dicatur,

est.

non illi solm qui ceperunt arcam , et eodem quo Dagonem in loco statuerunt, ignominios plag percussi sunt; sed etiam eorum
posleri, ita ut vulnus illud fucritliaercditarium.

cmextrema jamcssetdesperatio,apparuisse gregem asinorum, qui ad copiosas aquarum venas sitientes deduxit, eamquc ob causam
asini effigiem,

quo duce

illud

nalur dficieninlinio lempli

ts subsidium

invenerant, in

(hiomod posteris
avaritiam, in
cessit
1.

Giezi

propler parentis
lepra
;

recessu sacravisse. Quse opinio, ex

bominum

ternum paterna
5,

non reElisajus
tibi

errore nata Judseis Asinariorum, id est, asini

4 Reg. cap.
:

vers.

27

sic

cultorum,

nomen

altribuit.

Hoc ipsum eadem


com-

ad Giezi

Sed

et lepra

Naaman

adhrebit

gens Palslina docet, quoe Allophyla dicitur,


quasi qua; alieno solo in regionem illam
migrril,

et semini ttio ttsque in

sempiternum.

Et Judaeosic adhsit,

rum
ut

posteris

parentum supplicium
essent,
et

quod

in <malediclis

atque conviciis

nunc vagi

et in alienis

semper se-

audire soient homines, quos Hispanorum vul-

dibus inquilini,

odorem tetrum nunqum deponant; propler quod jam olim communi


publicoque convicio ftenles dicebantur. Ne-

gus advenedizos vocat. Tertium

sit

excmplum:
;

Theseus Alhcniensium
ille

fuit

fundalor et palcr
aliquid

quia, ut

est in

fabulis,

contra

que nosiris
di.

seculis

exempla defuerunt cjusmolib.

infernos dcos raolitus est,


et in e in

aflixus

est petrae,

Ut enim refert Polydorus Virgilius

15

ceternum sederc coactus. Hercules

Slislor.

Anglican, illorum posteri, qui equi


S.

quo vchebalur

Thomas Canluaricnsis, caudam amputrunt, omnes ad unum prodire caudati. Hoc fortass modo qui ex gnre nali sunt Pliilislhinorum, eodem quo parentes morbo laborrunt, aut iisdcm, quibus parentes
inwribusagrossuos vexalos habueruut.
,

tamen illum ab co supplicio liberavit, ita tamen ut in eo saxo nalium parles affixas reliquerit
diit,
;

quare eo ferme modo deformalus rc-

ctexes sede laccratus, sicut Palccslini


illo

fdo

ulcre,
illo

quod

atlulit

Dei manus ag-

gravala.

Ab

uiique vulnerc, quia exesam

relulit et

mutilam sedem, Depygis appellari

Sed

alias

ob causas credo genus

illud liomi;

poluit; san ab eo Alhenienses, qui illum sua;


civitatis

num opprobrium
quia aurcos

habuissc sempiternum
arc

vol
et

agnoscunt auctorcm, Depyges dicunab e corporis parte nihil fucrit


illis

cum

mures conjunxerunt,
illo

tur, Iicet

aurcos anos pudendo

vulnerc deformalos,
ab Hcbrass

sivc morbo, sive ab hoste

detractum. Vide
in

quos verisimiie

est, diligentissim

Rhodiginium

lib.

4, cap. 8, et Hesychium

inomne tempos
vinac virtuiis
,

fuisse scrvalos, ut extaret di-

voceXtnroi, et Scholiastem Arislophanis. Sic

quoe

Philislbaeos

redegit,

pulo Palrestinorum
habuissc

filios
,

idem

parenlibus

sternum quoddam monumcnlura. Sicut cnim liomincs rcrum se prxclar gestarum ad omnem aetatem monumenta excitant, quai iliarum

cognomen
ipsi nihil

qui

Depyges fucrunt

quamvis
lcrint.

ejusmodi aliquando pertu-

memoriam

interire

luisse videlur, expressis anis ac

non sinunt, sic Deus vomuribusc pre-

quia

sempiternum opprobrium , parentum ignominios labc hanc etiam

Hoc

est

posteri compellationcm habuerunt.

,,

241

COMMENTARIUM. CAPUT
appellari
,

V.

242
Ubi qui uno loco salrapoe, alio

Sempitcrnum ctiam opprobrium


potuit, quia

libro, cap. 29.

re

ill

et rar

et horribili

dicuntur principes.

E quorum numro

videtur

proverbium aliquod emanavit, quo gravis fdaque calamitas exprimitur. Quale est illud
:

fuisse Achis, qui, cap. 27, rexappellalur Geth.

Hi igitur sive satrap, sive principes, de suni-

Lemniummalum, Iliasmalorum,Lcrna malorum,


Inus dolores. Sic puto,
et

m rerum
brant.

in

Azoto conventu provinciali dliPalaestin

durum

patiebatur,
alteri,

cm aliquis turpe aliquiu" et cm idem aliquis im-

Erant autem quinque in


vocantur.
Getii.ci.

prfectur, quarum moderatores et principes,


Josue
c. 13, reguli

precaretur

ab hc Palaestinorum plag

comparationem olim adhiberi solitam. Sic san

Responderuntque
praefecturam esse
jus haberet

Apparet

Geth

nunc etiam adhibent Hispani, qui plagam fcedam et duram, qualem sustinuerunt Azolii
Azotes appellant, et ejusmodi plagas infligere,
azotar, quasi dicas, azotizare.
plagis

omnium

nobilissimam, qune

primo loco dicend senlenli. Ex

e fuit Achis, qui

summum
alios,

locum habuisse
1

Et

illis

maxime

videtur inter

regulos

Reg. cap. 27.


alii

hoc accommodant nomen, quas in e


in Azoto aliisque

Hujus aulem consilio subscripserunt

ex

parle subcunt pueri pdagogis et magistris,

edem prfectur
runt.

seniores, qui aliarum civi-

quce

maxime

civitatibus Pa-

tatum suffragia ad suam senlenliam adduxeCiRCUMDucATun arca Dei Isral

laestin vexata est.

Et facta est confusio mortis magn-c


tate.
ille,

in civi-

(1).

Ilcec

Magnam
non

altulit

cladem

civilati peslilens

summa

fuit

Gelhoeorum sententia, ne

in

uno

et

vulgaris, aut usitatus

morbus, qui

loco conlineretur arca, sed per varia Palstini soli locatraduceretur.

cm

ubique grassaretur, et dolores afferret

Qu ver ratio

satra-

acerbissimos, quibus passimhomines et ubique


conliceret,

pas in illam adduxerit sententiam, non constat

non potcratcivitasnonconfundi

at-

extextu

est

tamen

verisimile,

quod Lyra do-

que clamare. Confusio porr


morbi turpitudine conceptus
tus. Qualis antea, opinor,

dicitur mortis

ect atque Procopius, dubitsse in illo provinciali

quia gravis erat pudor, et mortis instar, ex e


;

conventu satrapas,

an ab Hebraiorum

aut clamor erat

ex morientium et laborantium dolore permixaudiebatur in iEgy-

Dco, aut ab arc capta, quod idem erat in illorum sententia, lues illa telra provenisset ;
an ab aliqu terrse aerisque dispositione malign. Quare ah Azoto summoveri jubent arcam,
ut reips cognoscant

pto,

cm

nulla

domus

esset, in

qu non jace-

ret extinctus primogenitus.

Aut quod de capta


1.

unde lam gravis tamqtio


Id ver ex eo
alise

Troj cecinit Maro JEnci.


Divcrso interea miscentur

repentina calamitas ingruerit.


fit

mnia

luclu.

plusqum verisimile
civitates,

quia poslqum

Et paul post

etiam
Crudelis ubique

quas lustravit arca, iisdem afafflict sunt,

fecta? plagis et

incommodis

adhuc

Luctus, ubique pavor, et plurima mortis imago.

tamen dubitant, an divinits


plaga, aut ab aliqu

Vers. 8. Et stittentes congregaverunt OMNES SATRAPAS PniLISTIIINORUM. Cll viri AzOtii ultoris Dei severam in se manum essent
cxperli, et

fuerit

accepta

naturali causa profecta.

Ide enim arcam vaccis sine ullo rectore ia plaustro ferri jubent, ut ex illarum progressu

adhuc vidrent ad

alias

alquc

alias

ac via

illius

calamitatis auctorem agnoscant.

plagas inlcntam, de su salute et adhibend

Vers. 9.

Illis

autem circumducentibus

morbo medicin dlibrant. Quare undecmque advocantur satrap, quorum consilio


tanto
res administrabaturpublica, etquid facto opus
sit,illorum consultalione decernitur. Ubi Vulga-

eam, fiebat manus domini per singulas civita(1) Sepluag. vertunt : Transeat arca ad nos, quasi dicat Non timemus arcam arcaeque vindictam veniat illa ergo ad nos. (Cor. a Lap.) Reddi posset Hebraeus alio sensu, longe diverso Vulgat : Responderunt : DucaturinGeth arca Dei Isral. In hanc interpretalionem concesserunt Sepluaginta Transeat arca Dei ; et transiit arca Dei in Geth. Sed Vulgatse expositiopronior videtur ; non enim satis Iucuienter exprimit textus, arcam in Geth constitutara
:

tus satrap, hebraic est

Qiyw

Seranim, quse
signi-

vox prfectos,
licat.

principes, aut magislratus

De qu nos pluribus
Danielem ad
illud

in noslris

Commen2
:

laris in

cap.

3, v.

Ad

congregandos satrapas. Hic puto satrap dieuntur, qui civitatibus

prerant, aut provinciis. San imperium Persicum in centum et viginti


satrapias divisum est, quibus totidem satrapas

preefecit Darius,

Dan. cap.

6.

Quod item

usita-

ttun esse

apud Palslinos constat

hoc ipso

Procopius animadverin inentem venisse, mala haec sibi naturalibus causis, pu ta corrupto are, inducta fuisse; idque ut persuadrent Azoliis, slatuisse arcam per Urbes provinciaj circumducere. (Calmct.)
fuisse.

Theodoretus et tunl, Philisthseis facile

primm

,,

243
TES INTERFECTIONIS MAGNEE

IN
NIMIS. Satis

LIBRUM
grave

REGUM
cum
ipsis

244

excernendi nixu atque conatu descendit, et

documentum divin offensionis et vindicis mans hahucrunt Palaeslini, quando nulla fuit
civitas
in

quoque ciborum

fsecibus dejicitur.

Et boc posterius videtur magis


translalione congruere
tales dici
Pico
;

cum

nostr

quant ingressa est arca

captiva

neque enim lam exilhe,

quam non
lues.

invaserit acerbissimus dolor et dira

possunt parles

qua3 in sede

Neque

eniin levior fuit divina

alias civitates,

qum
,

fuerat priiis in

manus in Azotum
ulcre, et
ultri-

tument,

qum

iniesiina, quai suis locis

commola
gains,

sede defluunt et pendent.

Ubi Vul-

quam,
cein et
tltaei,

ut vidimus

fdo percussit

compulrescebanf,

liebraic

est

TinT
prn
:

cadaveribus implevit. Hanc vero

manum

iisteru, radie "iriD, satar, ubi

V ponitur
Pagninus
:

duram

priini posl Azotios

aguovre Ge-

D.

Quod

vari variis redditur.


eis

In-

ut indicat iliud, quod slatim. additur,

cognito:

marisc. Cajelanus

Fuerunt abs:

Gethacis

contra plagam illam aliquod quaesi-

condit

eis

marisc.

Quod

ipse sic exponit

tum esse reinediurn, de quo statim. Fieri manum super aliquem juxta Hebrceorum idioma est potentiam suam in aliquem ostendere, sive
,

Ad

interiora corporis rtracta plaga

marescarum.

Quomod

etiam

explicuit

Valablus et Rabb.
:

David, et iudical Isidorus. Tigurina


rent eis tnorbi. Sepluagnta,

Ut

late-

ornando, sive benefaciendo, sive deprimendo,


aut alioquovis
et

Chahhnus

et hispa-

modo

divexando. Favorem san


:

nica

an tiqua translatio, hnwrrlwides expo-

auxilium signilicat, Psal. 77

Fiat manus tua

super virum dexler tu. Sicsoep facla fuisse


dicitur
illos

Et in hanc quoque senlentiam trahi posent illorum translationes, qui aliquid oc-

nunt.

manus Domini super Prophetas, cm

eullum

inlerprelantur,

exceplis paucis,

qui
r-

aut Spiritu alllabal divino, aut ad

magnum
1, v.

niorbum intrinsecs exortum putant.


vera morbus
ille,

Nam

aliquod opus roborabat. Ezech. cap.

3:

cm partem

totius corporis

Et

farta est super

eum

ibi

manus

Domini. Et

occullissimam vexet, occultus atque etiam incognitos appellari potuit. Quis enim
illum,
nisi
ei

idem do
cap. 9

Eli dicitur lib. 3

Reg. 18. Signilicat


hostile.

morhum

ctiam aliquid
:

durum

et,

Ezech. 13,

qui

El

erit

manus mea super Prophetas, qui


mendacium.

aperuit, nisi qui

manus admevet medicas, mentem, autpudorem amisit?

vident vana, et divinant

Sed, ut dicebam, mihi illud magis videtur


verisimile, hic significari prseter haimorrhoides, intestina dclluentiaac pendula, quae se-

ET COMPUTRESCF.RANT PROMINENTES EXTALES(l)


forum. Ubi Vulgatus ex/a/es, hebraic
est,

DHSV

Apholim, qu voce supra signilicari

diximus

cessu
tat

illo

emergunt et prominent. Quod pu ,

morbum

illum,

quo secretiora riatium fd


,

Lyra, Alnilcnsis et Gregorius

et

quolquot
Et

vexanlur, quales sunt, quoe marisc

seu

ficus

intestina dicunl

muribus

fuisse corrosa.

appellantur, qune etiam prominentes appellari

quidem

in

exlremam

illam partem, per


cibi

quam

possunt, quia
est,

dm tument,
intestina

ab ore sacro,

id

excernuntur confecti

reliquiai,

non tam
viscera,
i!la,

su naturali sede extuberant et emer-

extorum

nomen

convenit,

qum

in

gunt.
vitio

Quidam

putant, qure ex sedis

quorum pars

intestina

sunt. Nisi

dicas

molest ac periculos pendent; quod ac-

quse propri dicuntur exta,

computruisse, et

cidit persnep,
(I) Id'in est

cm
erat

inlestinum rectum in ipso


:

v. G anus eorum. Afl'ecli sunt morbo liaemorrhoidum inlimo et latent i, ex quo ulique dolor major et gravior pernicies.

morbus de quo supra,

Et

absc"fiditus

jam in saniem resoluta per secessum egesla, quod non nemo putabat. Et fortass hoc est quod lib. 2 Paralip. cap. 21, v. 15, minatus Tu antem grotabis est Deus per Eliam Joram
:

pessimo langnore uteri lui


talia tua

donec egrediantur
dies.

vi-

Et morbus

iste latebat illos.

ISihil

taie

unqum
erat

experti fuerant, cui remedittm nulliim sive ab arte, sive ab experienti. (Calmet.) Porr congrus hc fuit culpse Philislhouni pna quia enim ipsi suiim Dagonem ab

paulatim per singulos

Quod im:

adhuc

pleliim est, ut habes slatim v.

19

Sic long

consumptustabejta
langnore pariter

ut egereret

etiam viscera sua,

et vit carnit.

Quomod autem
periti.

arc, solio sedeque su dejeclum in illud reslitueiant, juste ipsi morbo puniti sunt in eo meinbro quo sedere solebant , ut sedere non

id fieri possit, yiderint

anatomices
satis

Ego
fa-

enim alinant materiam


culiate,

jam pro me

passent nisi in sedibus pelliceis, eo quod Deo vero snlium divinilatis almegssent illudque suo DagonJ assignassent, [ta Theodor. < Sequi arc un dis, inquit, niorbum passi sunt nempe apud divin. un impie locaverunt Deuiu falso appellatum. > Sicet Procop. (Corn, Lap.)
:

im plus

satis tractasse videor.

I.NIF.RI'NTQUE GeTH/F.I

CONSILIUM, ET FECF.RUNT

siri seoes peixiceas

(I).

Apparct primimi ab

lis

El fecerunt sihi sedes pelliceas, ut molsedentes molestiain ulcumque levarent, Veteres minus qum nos delicati, et minus in
(

, ,

245

COMMENTARIUM CAPUT
.

V.

246
ac sustentaret; neque
si
illa

Azotns ad Gethaeos arcam fuisse traductam quando isti omnium primi dicuntur illud de
pelliceis sedibus

illa

colligeret

deessent, adhiberi poterant medicinae aut splenia quae parti


illi

consilium

iniisse,

nisi

dica-

omnin

declivi

aliquod pos-

mus

illos,

utpote

omnium

principes, in

com-

sent afferre subsidium.Nam, ut pluribus oslen-

muni de

re Palsestin ac public dlibrasse.

dimus

in nostris

Commentariis
illius

in Cantica, ad

Haec verba non inveniuntur in hebraico codice,

illud cap.

Crura

column marmore
Palaestinis

atque ide recentiores interprtes omiserunt

Hebris, quod etiam

de

sentienibi plu-

imex

antiquis nonnulli, ut Chaldaeus,

neque

dum,
res

nulla

i'ure feminalia.

Rationes

in aliquibus

Septuaginta codicibus, ut in Com-

adduximus, ex

illishas accipe. Levit. cap.

plut.; sed

Theodoretus illam apud Septuaginia


licet

et 16,

sacerdos ingressurus sanctuarium ju,

lectionem agnoscit,

non

lgat

pelliceas

betur assumere femoralia


aliis

ex quo

intelligitur,

sdes, sed, aureas. Errt, opinor, ubi ille legit

temporibus ac

locis illa

non habuisse. Et

xpud;, id est, aureas,

(up<r;,

ici

est, pelliceas,

Exod. 20, prohibetur sacerdos ascendere per


gradus ad altare, ne ipsius tnrpitudo nuda reveletur
;

seu scorteas. Sed

licet in

Hebrao, aut

in Grae-

co non esset
jici

non tamen quasi superfluum

re-

quo periculo tutum illum redderent


si illa

debuit nobili
,

quodam

noslrae selatis in-

femoralia,

gestaret. Quae femoralia, ubi

terprte

cm neque ubique
sint, et

hebrici graecii

suo minire perfunctus esset

tabernaculo,

que codices incorrupti

11

s insil

abEcsedes
teste
se-

sacerdos, in gazophyfacio deponebat, sieutalia


sacerdotalia vestimenta.
!

clesiaejudicio canonica fides.

zech. e.

-54,

v.

18.

Quae fueint, aut quid spectaverint


istae pelliceae,

Cm
sibi

ergo feminaribirs Pala-stiui carerent. nv.v

videndum

est.

Quidam,

inorbo

magno videbantur

futura subsidio,
qui."
i!);o

i'Ia

Tbeodoreto, hune locnm sic exponunt, ut


des nihilsit aliud

confecerunt

peibus,

nagis

qum

pars

illa

corporis quae

erant firmse, et ad sstrnendum intestinorum

ventris excipit et egerit onus, quae Latinis

honesto vocabulo sedes appellatur. Kai


8i(iav

irepiEX-

pondus opportunse. Hoc mihi magis videtur ad verilntem; quod enim alii dicunt, seiks ills
pelliceas

aTv

ai sapai

Et undique

resohit sunt

eo

consilio

fe,is c e

comparatas

ut

eorum

sedes.

Quae explicalio cominodior erat

mures arcerent, neque sinerent


Huenlia corrodere, mihi
tuit.

intestina dif-

superiori clausulae, ubi Philisthinorum extales

nunqum

probari poPhilisthneis

extabuisse,

seu computruisse dicuntur.

Sed

Quid enim mures nocumenti


,

plan ut Vulgata, sic eliam Septuaginta translatio

attulerint

salis explieat Sci iplura,


offert,

neque

ul-

hc superioribus secernunt. Quidam sedes esse putantmollis subslratas,


pellico materi
,

lam nobis conjecturant mus, qualia


hi

ut ta lia eogie-

de

munbus

aut sentiuiil, aut

pulvillis

pluma, aut ab,

conjeclanl. Deinde, quia illorum nonnulli tune

quo mitiori tomento infertis ut sine dolore commodis sederent aut quia nalural-is sedes lumens aut saucia laborabat aliam sibi sedem
;
,

dicunt aut
intestina

in laceras nates,

aut

m
ipsi

promineniia
ventris onus c pellibus

mures

irruere,

cm

deponerent; at tune feminalia

illa

assuerunt,

quam secum quoeumque locorum


siillas

consuta nullum usum contra soricum insidias


et

circumferrent. Ego puto sedem hoc loco


gnificare

molestiam afferrent,

cm
,

partes

illae

tune

tegumenlum
quibus
ille

illud

quod partes

essent nudatae necessari

quas

infesti

mures

vestit et celt,

hommes

sedent, quas-

tantm appelrent.
Sedes porr pro sedis, id est

que morbus

molest vexabat. Si enim in-

natium inleid sitScri-

testinadefluebant, minus viderentur caut sua;


valetudini consuluisse,
si

gumento sumi novum non


pturae
sacrae
et

est,

cm

nihil

adderent quod

profana? quoque discipline


ut

non infrequens,

ornamentum, aut
sibi

vestis

il-

commoda

ingeniosi nihil habebant mollius , ubi sederent, qum pelles hdorum velboum, super sedilia lapidea vel lignea stratas. Vulg
,

lius partis

nomen

vindicet,

quam
21

ornt

aut legit. Sic pedes pro calceamentis


lur, Deut. 8, v. 4, Esdrae
1.

sumun;

autem sedebant super nudum lapidem

vel

li-

2, c. 9, v.

cor-

gnum
ti,

honoris ver vel mollis sedendi gra-

pus pro corporis tegumento,


ubi Vulgatus
:

Exod. 21,

vel pellis.

interdm sedili imponebalur linea vestis Procos Penelopes exhibel Homerus, diiiii talis ludunt, sedentes super pelles boum, quos ipsi per se mactaverant. Pisistratus lilius Nestoris

v. 3,

exeat. Hebraic
ila

Cum qu veste inlravit, ctim tati Cum quo corpore inlravit. Et


:

vertunt

Pagninus et Vatablus.

Plura in

sedere jubet Telemachum super


:

pelles
Scil
,

ovium

et

Pnlope mensae assidet

omni

in

lingu habes in nostris Commeiuariis


9.

lecia lineo

mundo,

et sciie ela

oralo.

super Cantica, proleg.


lia

Cm

ergo femina,

(Calnaet.)

partes

illas

corporis vlent

quae

sed?

iV
appellantur, ipsa

m
quoque nominanlur

L1BHUM
sedes.

1.

KEGUM
obscure significal
5.
,

248
ut statim v. 12, et
c. 6, y.

VEhS. 10.

MlSERUNT

ERGO ARCAM DEI IN

Qu de

rc salis Abulcnsis q. 18, ubi etiam

Accaron
divinam

(1).

Cm Gethi non minus gravem manum essent cxperii, qum pris


arcam transmillendam
sicut et Geth

quaerit,

an sicut Dagonem arca dejecit et coneliam aliarum civitatum deos eodem


turpaverit confregeritque. Et do-

trivit, sic

Azotii, ad Accaronitas

etiam
cet,

modo

currunt. Erat autein Accaron copiosa civitas


et lauta, quae

unum

tantin

Dagonem

in e regione

rcgulum habuit
c.

fuisse contritum, quia aliter

rem tantam

Scrialiis

ut constat ex Josue

13.

Placetquod Jose-

ptura non lacuisset, prsertim

cm de

phus putat,

per omnes Palaestinae salrapias


et

civium plagis

salis fuerit
c. 6, v. 5.

diserte locuta.

Qu

circumductam arcam,
lisse.

secum, qucumquc

de re nos aliqua
Vers. 12(1).

pergeret, pestilcntem illam plagam circumtu-

Viri quoque, qui mortui non


in

Quod inde mihi lit certum, quia si non omnes illae quinque provincial sive salrapiae, non fuissent illo morbo percussae, non misissent
,

fuerant
natium.

percutiebantur
lus verbis
fit

secretiori parte

Ex

verisimile, plurimos

ex

ill

regione ad aspectum arcae

morlem

suviri

Philistaei

cum

arc anos quinque aureos, et

biisse

repentinam, ad

eum modum quo

totidem mures pro provinciarum numro. Ut


apert dicitur
piae
c. G, v. 5,

Belhsamitae,

cm

ad illorum conspeclum ap-

ubi

omnes

illse

salra-

pulit arca, perierunt. Hic

enim duo videntur


alterum illorum

eodem vulnere dicuntur


illae

esse percussae.

conslitui

hominum
illo

gnera,

Perculicbanturautcm

civitates

quas arcam

qui fdo

atque occullo morbo laborrunl;

Domini ingredi conlingeret. Nequc de quinque


tantni civilatibus, quae provinciarum eranteapita atque mtropoles, sed

illorum allerum, quos arcae conspectusautad-

ventus cxlinxit. Quasi dicat historicus sacer,


Philisthinorum alios subit fuisse morte sublalos, alios ulcre correptos intolerabili.

de singulis eliam

civilatibus, quae illarum jurisdictioni suberant,

intelligendum
lllis

est.

De omnibus enim

dicitur

AsCENDEBAT ULULATUS UNIUSCUJUSQUE CIVITATIS


(1) Chaque ville o allait l'arche tait remplie de fraijeur et de mort. Ces chtiments de Dieu semblent effroyables. Ils sont proportionns la duret de ces peuples, qui n'taient touchs que de ce qui leur frappait les sens. Mais ceux de la religion chrtienne sonl bien plus terribles, quoique tant insensibles et spirituels selon l'tat de la loi nouvelle, ils aient besoin de la foi pour tre compris. Dieu vengeait alors son arche qui tait sainte, et qui tait la ligure du Saint des saints. Il venge maintenant la chair adorable de son Fils qui est la vrit de celte figure, et qui souvent est abandonne des mes indignes, qui sont le temple, non d'une idole seulement, comme tail Dagon mais d'autant de dmons qu'ils ont de passions qui les dominent. On profane ainsi par un sacrilge ce qu'il y a de plus saint dans le ciel et il semble que ce soit imet dans la terre punment. Mais on peut dire vritablement que l'impunit apparente de ces crimes en est Te plus grand supplice Impunitas ipsa pnalis est, dit saint Augustin. Dieu ne fait plus sentir le poids de ses jugements par des punitions effroyables; mais il abandonne l'me celte
, ;

autem circumducenlibus eam,

fiebat

marais

Domini per singulas

civilates interfeclionis

ma-

gn nimis. Sed Scriptura brevitalis grali non omnes enumerat sed postea variis modis non
,

Accaron una erat maximis urbibus Medilerraneum , inter Axolum et Jamniam. Exclamaverunt AccARONiTiE, facile principes et magistratus querunlur enim Adduxerunt nd nos arcam Dei Isral, ut inter (iciat nos et po(Calmet.) pulmn nostrum. Ceux d'Accaron crirent: Ils nous ont amen l'arche de Dieu afin qu'elle nous tue. Le peuple d'Accaron qui s'crie de frayeur au premier bruit qu'ils entendent que l'arche va venir chez eux, reprsenic admirablement ces personnes qui, au premier mot qu'on leurditpour leur salut, et la premire vrit de l'Evangile qu'on leur annonce, rejettent l'arche de
(1)

Pliilistliacorum, siia ad

c'est--dire sa parole cl sa vrit, et Dieu croient qu'on leur veut imposer un joug qui leur serait insupportable. Rien loin de penser devenir les vritables adorateurs du Dieu qui reposait dans l'arche, ils crient qu'on renvoie cette arche, de peur qu'elle ne les fasse mou,

rir, et ils

ne peuvent souffrir mme parmi eux la prsence des hommes de Dieu, qui sont les fidles dispensateurs de sa parole et de sa loi, dont cette arche tait la dpositaire. Mais ils ne laissent pas d'tre frapps comme les autres. 11 sullii d'tre Philistin pour tre maltrait de l'arche. Il faut ou renoncer ce peuple rprouv de Dieu, ou s'attendre d'tre envelopp dans sa ruine. Qu'un reoive l'arche ou qu'on la rejette, on sera toujours ennemi de Dieu, moins de devenir son peuple et d'tre (Sacy.) uim de son esprit.

lthargie intrieure qui ne lui laisse aucun sentiment. Il ne frappe plus les corps par des plaies honteuses , mais il les livre des passions qui sont les maux effectifs dont ces maladies taient les images. Ainsi ils ne se plaignent point comme faisaient alors ces idoltres, dont les cris montaient jusqu'au ciel; mais ils doivent craindre que demeurant toujours insensibles et leur pch la et leur endurcissement mme qui en e peine ils ne se ferment enlin la porte misricorde de celui dont la bont ne se lasse (Sacy ) point de les souffrir.
i

249
in celum.

COMMfiNTRIUM CAPUT
.

VI.

250

Hyperbolicum dicendi genus, quo


28, civilates dicunlur ad
Psal. 106,

liuslib.

2 ;neid. plurima suppeditabit exemPenitsque cav clangoribus des

qusc

magna sunt ad clum ascendere dicun1, v.

pta

mr. Sicut Deut.

clum usque

fuisse

munit. Et
:

de

Femincis ululant ;

ferit

aurea sidra clamor.


:

gravi lempestate dicitur


clos, descendait usque

Ascendant usque ad

Et iterm de Laocoonte

ad abyssos. Neque id
Virgi-

Clamores simul horrendos ad sidra

tollit.

minus apud profanos usitatum. Unus

CAPUT
1.

VI.
1.

CHAPITRE

VI.

Fuit ergo arca Domini in regione

L'arche du Seigneur ayant t dans le


,

Pliiiisthinorura
2.

septem mensibus.

pays des Philistins pendant sept mois


2.

Et vocaverunt Philistiim sacerdo,

Les Philistins firent venir leurs prlres


et leur dirent
:

tes et divinos

dicentes

Quid faciemus
suum. Qui

et leurs devins,

Que

ferons-

nous de l'arche du Seigneur? Dites-nous com-

de arc Domini? indicate nobis quomod


remittamus eam
dixerunt
3. Si remittilis
lite

ment nous

la

renverrons au lieu o
:

elle tait.

in

locum

Us leur rpondirent

arcam Dei
pro peccalo

Isral, no-

3. Si

vous renvoyez l'arche du Dieu d'Isral,


;

dimittere
reddite

eam vacuam, sed quod deei


:

ne

la

renvoyez point vide


lui

mais rendez-lui ce
vous sau-

betis

et

lune

que vous

devez pour l'expiation de votre


et

pch; et alors vous serez guris,

curabimini, et scieiis quare non recdt

rez pourquoi sa

main ne se

retire point

de

manus ejus
U.

vobis.
:

dessus vous.

Qui dixerunt

Quid

est

quod pro

4. Ils leur

demandrent ensuite
lui

Qu'est-ce

delicto reddere

debeamus

ei?

Responde-

que nous devons

rendre pour notre pch?


:

runtque
5.

illi

Les prtres rpondirent

Juxta

numerum provinciarum

Phi-

5. Faites cinq

anus d'or,

et cinq rais d'or,

listhinorum quinque anos aureos facielis


et

selon le

nombre des provinces des

Philistins,

quinque mures aureos, quia plaga una

parce que vous avez tous t frapps, vous et


vos princes, d'une

mme

plaie.

Vous ferez donc

fuit

omnibus vobis

et

satrapis veslris.

des images del partie qui a t malade, et des

Facietisque simililudines

rum,

et simililudines

molit! sunt terram, et

anorum veslromurium qui ddabitis Deo Isral


,

images des rats qui ont ravag votre terre, et


vous rendrez gloire au Dieu d'Isral, en reconnaissant que c'est lui qui vous a frapps
c'est
,

et

que

gloriam

si

forte

relevet

manum suam
,

de

lui seul

que vous attendez votre gurison.

Il

retirera peut-tre sa

main de dessus vous, de

vobis et diis veslris et terra vestr.


6.

dessus vos dieux et de dessus voire terre.


G.

Quare aggravalis corda vestra

si-

cul aggravavit iEgyptus et Pharao cor

comme

Pourquoi appesantiriez-vous vos curs, l'Egypte, et comme Pharaon appe-

suum ? nonne
7.

postqum percussus

est

santit son

cur? Ne

renvoya-t-il pas enfin le3

Isralites, aprs avoir t frapp

de diverses

lune dimisil eos, et abierunt?

plaies? et ne les

laissa-t-il

pas aller? N'atten-

Nunc ergo arripite et facile plaustrum novum unum et duas vaccas f:

dez pas,
7.

comme

lui,

la dernire extrmit.

Prenez donc maintenant un chariot, que


faire tout

tas, quibus

non

est

imposilum jugum,

vous ferez
l'arche
;

neuf, par respect pour

jungite iu plaustro, et recludile vilulos

et attelez-y
,

deux vaches qui nourisrenfermez leurs

earum domi.
8.

sent leurs veaux

auxquelles on n'aura point

encore impos

le

joug

et

Tolletisque
,

arcam Domini,
et

et

poex-

veaux dans
8.

l'table.

neiis in plausiro
solvistis ei

vasa aurea

qu

pro delicto ponetrs in cap,

Prenez ensuite l'arche du Seigneur, et


sur
le

sellam ad latus ejus

placez-la

chariot

et

ayant mis ct,

et

diminue eam

ut

dans une cassette,

les ligures d'or

que vous

lui

vadat

aurez payes pour votre pch, laissez-la

aller,

251
9. Etaspicietis
:

IN

LIBRUM

I.

REGUM
9.

252
ce qui en arrivera, si elle

et siquidem per viam

Et vous verrez
le

linium

suorum ascenderit contra Belhsafecit

va par

chemin qui mne en son pays vers


,

mes, ipse
sin

nobishoc malum grande


,

Bethsams
:

ce sera

le

Dieu d'Isral qui nous

aura

fait

tous ces grands

maux

si elle

n'y va

autem minime

sciemus quia nequa-

pas,

nous reconnatrons que ce n'est pas sa


a frapps,

rpim

manus

ejus tetigit nos, sed casu

main qui nous


10.
firent

mais que ces maux

accidit.

sont arrivs par hasard.

10.

Fecerunt ergo

11

hoc modo;

et
vi-

Ils

donc ce que leurs prtres leur

tollentes
tulos,

duas vaccas, quae laclabant

avaient conseill; et prenant deux vaches qui

nourrissaient leurs veaux de leur lait,


attelrent au chariot,

ils

les

junxerunl ad plaustrum vitulosque

aprs avoir
;

renferm

earum concluserunt domi.


11. Et posucrunt

leurs veaux dans retable

arcam
,

Dei super

11. El
riot,

ils

mirent l'arche de Dieu sur


cassette

le

cha-

plaustrum

et

capsellam

quae habebat

avec

la

o taient

les rats d'or et

mures aureos

et similitudines

anorum.

les

cinq figures des anus.

12. Les vaches,

ayant

commenc
le

d'aller,

12. Tbant autem in

direclum vaccae

marchrent tout droit par


A

chemin qui mne

per viam quae ducit Bt thsames, et ilinere

Bethsams, etavanaient toujours d'un

mme

uno gradiebanlur, pcrgentes


tes
;

et

mugien-

pas, en beuglant, sans se dtourner ni droite


ni

et

non declinabant neque ad dextesinistram


:

gauche. Les princes des Philistins, pour

ram neque ad

sed et satrapac

s'assurer par

eux-mmes de

la

vrit

du, fait, les

suivirent jusqu' ce qu'elles fussent arrives

Philisthiim sequcbanlur usque ad tcrmi-

sur les terres de Belhsames.

nos Belhsames.
13. Porr Belhsamilae metebant
trili-

15. Les Belhsamiles moissonnaient alors les

cum
senl.

in valle

et
,

levantes oculos suos

bls dans

une valle;

et.

levant les yeux,

ils

viderunt arcam

et gavisi sunt

cm

aperurent l'arche, et eurent une grande joie


vidis-

en

la

voyant.

14. Et plaustrum venit in a'grum Jo-

14.

Le chariot vint
lieu

se

rendre dans
!.

le
Il

champ
y avait

de Josu Belhsamite, et s'arrla


au

sue Belhsamilae, et
ibi lapis

stetit ibi.

Erat autem

mme

une grande pierre;


vaches dessus, et

cl

lesBeth-

magnus
,

et

conciderunt ligna

samites, ayant coup en pices le bois du chariot,

plaustri

vaccasque imposuerunt super

mirent

les

les offrirent

ea holocaustum Domino. 15. Levitac autem deposuerunt arcam


Dei, et capsellam quae eratjuxta eam, in

au Seigneur en holocauste.
15. Les lvites descendirent i'arehc de Dieu,

avec
les

la

cassette

qui tait ancrs, o taient


et
i!s

qu erant vasa aurea, et posuerunt super


lapidem grandem. Viri autem Betlisamit obtulerunt liolocausta,
runlviclimas
in die ill

figures d'or,

les

mirent sur

cette

grande pierre. Les Bethsamiles offrirent alors


des holocaustes devant l'arche, et immolrent

et

immolave-

des victimes au Seigneur.


1G. Les cinq princes des Philistins ayant vu
ceci retournrent
le

Domino.

16. Et quitique salrapse Philislinoriim

viderunt, et reversi sunt in Accaron in


d";c ill.

mme jour
villes

Accaron.

17. Voici les

noms des
les

qui offrirent les

17. Hi sunt autem ani aurei quos red-

cinq anus d'or que

Philistins rendirent au

diderunt Philisthiim pro delicto Domi-

Seigneur

pe-ir

leur
et

pch

Azot,

Gaza,

no

Azotus

unum

Gaza unurn, Ascalon


,

Ascalon, Gelh

Acearon en donnrent cha-

unuin,
18.

Gethunum, Accaron unum El mures aureos secundm nu


Philisthiim quinque pro

cune un,
18.
villes

Avec autant de
dans
les

rais d'or qu'il y ai

de

cinq provinces d A s

P'iiissins
:

merum urbium
"vinc.arum
,

tant lies villes

mures que des

;':
le

yws

ab urbe murat

usque ad

murs, jusqu

la pierre

nomme depuis

Grand

, ,

253
villam quae erat absque

COMMEINTAKHM. CAPIT
nmro magnum, super quem posuerunt
,

VI.
le

254
deuil,

et usque

Abel, ou

grand

sur laquelle

ils

mirent

ad Abel

l'arche du Seigneur, qui est encore aujourd'hui

dans

le

arcam Domini
diem
in

qunc erat usque in illum

champ de

Josu, Belhsamite.

agio Josue Bethsamilis.


>

19. Or, ce qui


c'est

fil

donner ce nom celle pierre,


les habi-

19. Percussit aulem de


mitibus, eo
ni
:

iris Bcllisa-

que

le

Seigneur frappa de mort

qud

vidisseni

arcam Domi-

tants de Bethsams et des villes voisines, parce


qu'ils avaient

et percussit

de populo sepluayinla
millia
plebis.

vu avec

curiosit l'arche
il fit

du Sei-

gneur
et

et

pour cette faute,

mourir soixante,

viros,

quinquainia

dix personnes des principaux de la ville

et
ils

Luxilque populus, c qud Dominus percussisset plebeni plag

cinquante mille
pleurrent

hommes du peuple;
le
si

et

magna.
:

tous de ce que

Seigneur avait
plaie.
:

20. Et dixerunt viri Belhsainitae


poterit stare
sancti
in
et

Quis

frapp

le

peuple d'une

grande

eonspeclu Domini Dei

20. Alors lesBethsamites dirent


subsister en
lu

Qui pourra

hujus?

ad

quem

ascendel

prsence de ce Seigneur et de
et

ce

Dieu

si

saint,

nobis?
pourra-t-il

chez qui d'entre nous

demeurer?

21. Miscruntque nuntios ad habitalores Carialhiarim dicentes


:

Reduxerunt

21. Bs envoyrent donc des gens aux habitants de Cariathiarim, et leur (iront dire: Les
Philistins

Philisthiim
et reducite

arcam Domini; descendite,

ont ramen l'arche du Seigneur


la

eam ad

vos.

venez et emmenez

chez vous.

COMMENTAKIUM
Vers. 1.

Fuit ergo arca Domini


(1).
in

in

regione

que extremum tempus incurrit


videlicet Pentecostes,

sub festum
sunt

Philisthinorum beptem mensirus


tus,

Theodore-

sepiem

interjecti

ut dicebamus supra, existimavit

arcam

nienses.De hoc tempore Abulensis cap.


qui lamen
,

6, q. 3,

loto illo

tempore fuisse

agro;

voxenim rn\U

contra quant] putabat heodorelus,

Sudeh, quani Vulgatus interpres regionem convcriit


,

censet totum illud tempus per alias aliasque


civiiates

etiam agrum significat. Fuit auteni in

circumductam arcam.
dicit
in suhdiali

Illud

mihi mi,

agro, quia cin in civilate niagnain edidisset

nus placet, quod


locatam esse

Theodoretus
;

arcam
vi-

hominum stragem,
vexisset
,

et pestilentem

morbuni

in-

loco

neque enim

re su exisiiinrunt fore Palaestini

demus

sic Palaestinis

arcam

esse despectam,
,

quandojain steterat, illam ad anljquum locum


et possessionem non esse referendam
reliriquere
, ,

ut in aperlo loco, imbribus ac ventis

im

et
:

in

agro
,

agrestibus animalibus pervio locari debuerit

et deserto ah liominibus loco


,

ut

Existimo polis

in

bonesl aliqu et splendid

non haberet
jus aculeos

in

quos vim suam hoslilem

cu-

domo

fuisse

religios

conclusam

quales in

tanto suo malo fiierant experti

lautis civitatibus, in

suburbano traclu repe-

conferret. Sed

neque defuerunt Domino arma


et perderet.

riuntur plurim.

quibus regionem illam ab liabitatoribus deser-

Vers. 2.

Et

vocaveru.nt Philisthiim sa(2),

tam popularetur

Ut enim JEgy,

cerdotes et divinos

dicentes
aegr

quid facie-

ptios culicihus et ranis


sis

mal vexavit

et

immis-

mus de arca Domini

Cm

affici

corpora

crabronibus suis sedil>us Chananaeos exeetiam Philistliinos agros erumpentibus


,

et vastari agros ac vineas vidrent Palaestini

git, sic

slatuerunt omiiin suis finibus

quamprimm

undecmque minibus vastavit

et jacta

semina,

ablegandam arcam
attinet
,

sed quia quod ad

modum

aut jam enata atqne adulta corrupit.

quia ad

scientiam sacerdotalem seu

Qud
arca
,

si

seplimo mense
,

ex quo capta

fuit

auguralem pertinere existimabant, quia res


(2) Divinatio etauguria familiarissima erant apud onines Orientales hanc autem superstitionem ex yEgyptiis facile acceperanl Phili;

reslituta est

cm
,

illa

tempore messis

triticeae fueril

reductu

verisimiie est ad
,

sem novembrem gestum esse bellum Philisthinorum manus arca pervenit ; nam ex eo ad triticeam messem quse in maii plerm,

menquo ad

(I) lia Hebr., Chald. et cneieri. Perperm ergo Josephus habet, quatuor mensibus. ( Corn, Lap. )

apert deliniri potest utrm illos artem divinandi ac futura prdicendi proliterentur id tanien non sine veri speci reputaverimus , cm idem mos apud omnes l'en gentes obtineret. Hanc artis profe siouem agebant sacerdotes, cm magica et superstitiosa callerent. ( Galmel.)
slhaei.

Non

salis

sacerdoles apud

255
erat sacra
,

IN LIBRUll

REGUM
bimini.

25
statuunt sacerdotes et divini
re-

ide augures

seu divinos ac sacer^

Primum,
si

dotes in consilium advocant.

A quibusnon
,

ro-

non oportere arcam ad suas sedes vacuam


mitli,

gant
ipsi

an arca rcinittenda
,

decreveranl

jam cnim hoc sed quid circa arcam pietas


sit
,
,

placare

Dominum

vellent, et exoiare

pro

communi vulnere medicinam.


liberali
,

Lt

enim
etiain

ac religio prscriberet
guident
,

ne d m averlcrc se
,

hospes ab amico ingenuo et


sine apophorclo reverli

domuni

iaflammarnt polis

et acuerent di-

non

solel

sic

vinuin
quia
Ni
,

furorem. Vocant

aulem sacerdotes,
,

arca

quai aliquandi

apud Palaestinos hosgrati dimissa vidercfuit,

cm

sacra tractant
,

sacros etiani

ri-

pitata fuit ,ut

cm bon

tus et crernonias didicre

quibus sociosad-

tur

sine aliquo

munere dimittend^ non


,

dunt divinos

et aruspices

qui futuros rerum


si

Audierant fortassc Judis

quia

illos

vieiuos

evenlus prnoscere aut conjectarc, et

quid

semper

et

aliquando subjectos habuerunt


illis
,

impcndeat adversi

illud avertere aut

frangerc

solemne fuisse

ne unqum vacuas

afler-

posse cxistiniantur.
Vers. 3.

rentmanus
SED QUOD DEBEET TU.NC CUHAconspectu
sine

si

conspectum Dei subirc vellent


:

Si
El

remittitis arcam Dei Isral,


,

juxta illud Exod. 23, v. 15

Non apparebis
,

in

NOLITE DIMITTERE EAM VACUAM


T1S
,

meo

vacuus.

Atque ide monent

ne

REDDITE

PRO PECCATO

(1),

munere ex
et
si
,

suis sedibus abire

patianlur.
Is-

Et addunt aliquid pro peccalo deberi Deo

Pcccatum inteliige ablatse arcae irrevercntiae Deo Hebrorum illata:


(3)

idequc prser,

ral

id

quidquid

est

rite

ac religiosc

Philislhinorum opinione et conscienii ait Abulens. Mam alioqui si Philisthini justum contra Hcbrxos gcrcbant bcllum , non erat grave peccalum, cuni reliquis spoliis arcam
tim
in

retuierint
in agris,

sanilatem vulnere, et uhcrtalem


,

quos mures corroserant

pollicentur.

quoquc

rcligios transferre.

Pcccatum aulem
flageilabantur,

vcrum

et

grave

ob quod

Deo

erat , qud ipsi arcam cum suo idolo Dagon colloccssent , im eam Dagoni subjecissent , et quasi trophatum dicassent ; sed ipsi , utpolc idololatr.T. et cul tores Dagon, non asstimabant hoc esse peccalum, ideque Deus eos percussit , ut indc discerent lioc peccatum a;slimarc

arcaniqueesse majorent Dagoue. (Corn, Lap.) Si vous renvoyez l'arche au Dieu d'Isral, rendez-lui ce que vous lui devez pour votre pch. Les Philistins sont contraints enfi de rendre gloire au Dieu d'Isral, et leurs prtres mmes leur conseillent de donner des marques publiques de la satisfaction qu'ils lui font pour avoir viol le respect qui tait d ce qu'd y avait de plus saint parmi son peuple. Ainsi l'arche , qui tait outre comme vaincue dans le pays des Philistins en retourne comme en triomphe emportant avec elle dans des vases d'or les images des plaies horribles dont le Dieu des Hbreux avait afflig ces peuples pour tre comme un monument ternel de sa puissance , et comme les trophes de sa victoire. Ce sens qui est celui de la lettre parat clairement dans toute la suite. C'est pourquoi les vaches qui emmnent le chariot o tait l'arche marchent dans leur chemin sans se dtourner ni droite ni gauche, cl sans que l'amour de leurs petits qu'elles avaient laisss dans l'lable les fit retourner en arrire, parce que n'ayant aucun homme pour les conduire celte mme main invisible qui avait frapp ces peuples les poussait invisiblement jusqu' ce qu'elles fussent descendues sur les terres d'Isral pour y dposer l'arche au lieu que sa providence leur avait marqu. Mais saint Grgoire dit excellemment , que plus les circonstances de celte histoire pa raissent petites plus elles nous doivent tre < vnrables tant certain que le Saint-Esprit ne les a exprimes avec tant de soin que parce qu'elles renferment des instructions
,
,

Ces maladies des Philistins, honteuses en tant de manires, marquaient < visiblement la plaie des pchs. > Ces images sont d'or qui est la figure de la charit parce que c'est la charit seule qui teint les pchs , comme dit saint Augustin , sola charitas extinguit peccata , et que nous ne sommes vraiment guris que lorsque l'amour de Dieu prend dans notre cur la place que notre amour propre y tenait auparavant. C'est pourquoi il y a cinq figures d'or de < celte maladie honteuse, qui nous marquent les cinq sens, selon le mme pape, parce que < comme le dmon s'en tait servi auparavant comme d'armes et d'instruments du pch , i faut qu'ils soient ensuite consacrs il Dieu afin qu'il les rende des armes de la pit et de la justice , selon l'expression de
<
i

trs importantes.

<
t

saint Paul.
figures

<
<

< < < <

> Le mme saint ajoute que ces de la plaie du pch sont d'or pour nousapprendre qu'encore qu'il soit trs utile de nous reprsenter nos pchs , afin de rcconnatre la misricorde infinie de Dieu qui nous en a dlivrs nous ne devons pas nanmoins les envisager souvent dans la
, ,

difformit qui leur est naturelle , et qui est marque par cette plaie ignominieuse des Philistins , de peur que celte reprsentation n'excite dans les sens quelque nuage lnbreux qui ternisse en quelque sorte la puret

< c < t

de noire me. i Lorsque le pcheur ne vient que d'tre touch de Dieu dit ce saint, il faut necssairement qu'il pense l'horreur de ses dsordres. Mais aprs qu'il les a long-temps
,

pleures , il doit se les reprsenter sous des figures d'or , c'est--dire autant qu'il lui est ncessaire pour s'animer la reconnaissauce, et pour s'humilier profondment sous la main de celui qui l'a tir de cet abme de

mort.

Peccata dilata rnagnis

(Irtibus

non

attnuas, nec in deformitale su respicienda, sed a'slimatione liumilitaiis aliquando cogitanda. ( Sacy.)

M
tjbf

COMMfiNAMUM upu
.

vi.

m
sibi

Vulgaiu
;

Quod
:

cbeth, reddit ci pro

vouis.

pcccato

hebraic est

Reddite Mi;

OVU, asam,
in Scriptur

viros agrosque Palaestino9 divina


viebat,

id est, peccatum.

Sumitur autem

Septem ipsos menses, ut apparet In manus sseet tamen quo erant aut mentis slupore,
persuadere, divinils
;

ssep peccatum, pro eo

quod pro peccato debe-

aut in Hebros odio, dimittere nolcbant ca-

tur, quale est sacrificium aut

munus. Que- sen-

ptivam arcam, aut


esse plagam illnm

su Chrislus dicilur pro nobis factus esse peccatum, idcst, sacrificium pro peccato, et sacerdotes

immissam

sed dubitabant

an calamitas

illa

publica potis esset profeela

comedere populi peccata, id est

oblaliones,

naturali causa.

Horum

itaque cogitation! du-

quas populus offert pro peccalis.

bi respondent sacerdotes et rerum obscura-

Peccatum

intercessisse facile saccrdotes et

rum
suis

conjectores, facile ex suo consilio cogni-

divini ex accepta plag et

agrorum

vaslilale

luros esse Palaesiinos


et

unde clades

illa

tanta

conjeclant. Quia id aut in fabulis, aut in vcris

civibus et agris advenisset. Si

enim
ex-

cliam

liistoriis

audierant, ubi gentium

dii

suas

arccum muneribus ad propria


illa

dimiss, pestis
illius

ulciscunlur injurias,

dm

illos

sevcr puniunt,

cessaret, tune

arcam praesentem
;

quibus contenipti aut violali credunlur. Multa

titisse

indubitatam causam

sin ver
,

adbuc

habes, et in liane senlenliam exempla aclib 1


,

illud

perseveraret incendium
,

aliam quren-

commodata apud Yalerium


gentilium deos (quo ipsi
lalione faciant,

cap.

de

dam esse causam


esse
Illud lue

illique

diversum opponendum

observat aut neglect Rcligionc. Solere autem

modo, aut qu simu-

rcmedium. admirandum, aut tam

fuisse sloli-

non disputo), solere, inquam,


sanitatem

dos et pingues Palslinos, ut lot mensibus et

cm

quis dolere se de peccato aliquo vcl rau-

tam claris experimentis divinils inllictum esse

nee, vel

observanli prolitelur,

malum non agnoverint;


lio

aut lam in suo consi-

reddere, aut comnioditatem, quain abstulerant, docel ex co


dius, lib. 1

pertinaces, ut tamdi diebussingulis acci-

quod sp observral Ovi1


:

pere gravia detrimenla maluerint,

qum arcam
suorum

de Ponto, eleg.

ad suos

cum bonore

et donis post lot

Vidi ego Niligen

numen

violasse fatentem

funera remiltere. Miramur Pharaonis sive ob-

Isidis, Isiacos unie sedere focos.

stinalionem sive

A Iter

ob huic simitem privalus lumine culpam


se mentisse via.

cap. 8, v. 10, divina

amen tiam; quem cm Exod. urgeret manus, et dira


te, et

Clamabat, medi
Talia Clestes
fieri

populus vexaretur plag, audissetque Moyse:


Constitue mihi
;
,

prconia gtaient
teste probent

quando deprecer pro

pro

Ut sua quid valeant nutnina,

servis tuis, et pro populo tuo, ut abigantur

ran
crus,

Sp

levant

pnas, ereptaque tumina reddunt,

te et

domo tu

ipse
,

lamen respondet,

Cm

ben peccati pniluisse vident.

Didicerant ctiam muneribus placari offensa

cm urgere ret moram


;

debuisset

ut nullam inierpone,

sed

quamprimm

et

qum

arliic

nuiuina

et fieri bcnevola in illos

quos

inl'enso

denter incumberet in preces. Mull ego

lari

prisanimo inseclabantur. Nonius dona appeldicit, qucumque placandorum deorum

admiror magis Palsestinorum insaniam

qui

cm
dant
,

ululatus

undecmque ad clos ascenet

causa templis inferebanlur. Et Gicero lib. 2 de Legibus, vetat ne quis impius oblatis donis Deum placare audeat. Et cm non dissimilia
paleretur Aristus in apibus exlinctis, atquc
Palaeslini in

mullique quotidi cadant, et agri


perant,
spatio
ipsi

muribus corrosi squalescant

tamen

non

minus

seplimestri

hconli-

reant obstinat, et tt
nenti funere
velint.

hominum pen

agro muribus everso, munera


et

suam insaniam

tueri et sustentare

jubetur dferre ad deorum aras,


placare offensos animos.

eorum

Vers. 5.

Juxta numerum provinciarumPiii(1)

Miser abile

nymph

listninorum quinque anos aureos

facietis

Exitium misre apibus;


Tende, petens paeem,

tu

munera snpplex
venerare Napas.
dilio in quinque provinnon distinguebatur; Iota enim in ira modicum terrarum spalium comprehensa, nihil magis qum unicam justam provinciam reddbat. Sed quinque in e erant urbes majores,
(i) Philistbseorum

et faciles
:

Ovid

lib. 5,

de Arte

cias utique

Munera, crede mihi, plaant hominesque deosque;


Placatur donis Jupiter ipse dalis.

Ex hc
Isral.

disciplina sacerdotes et divini

oblatis

singulis

muneribus

placandum esse

dicunt

Deum

Et

scietis,

quare non recdt manus ejus a

satrapis , vel principibus subdit : quare lextus Hebraeus fert tantm Juxta numerum sarenim Philisthorum. Quiuque igitur imagines anorum , et totidem murium aureorum formata; suni; quae omnia condidre
:

, , ,

259

IN

L1BKUM

REGUM
cupiditas. Quid odiosius maiedic lingu
vei apert lacrt, ve! occult niordet, et

260

et (.tuiNQUE mures AiiiiEOs. Plan admirabile aul


jlluil iliiiHiin

scintillas exculii furor, et emissitios facit esse


,

lam

vile

ac sordidumoblalumesse

quae

Deo, aul cerl ex auio quoquam sano fuisse roniiaium. Gregoritie aliquid liic contemplatur
alliusel ad

sensim

immedicabile venenum instillt? Quid auribus


illis

mores egregium; quein


,

lu vide. In

minus purum, quae

et

obscnis verbis

et

siimm, hic arc

id est,
,

Deo

ut sacerdoles

detraciionibus patent, et tanqum publicae foricae,

et divini claniabant

aureos mures et lotidem


offert

quidquid est sordidum aut inprivalisdo-

anos deberi
tia,

ait,

quos

Deo vera pniten,

mibus, aut in publicis civitatum conventibus


excipiunt?

quae deformitatem et turpiludinem suain


,

Haec tamen omnia

jam aurea
fuerant

et

quant liabet peccalo et diabolo


proponit
,

anle arcam

munda, quae melioribus


pietalis et religionis

studiis vacant, et quae


,

et

suam solemni

et quasi lgitima

magnorum scelerum administra


Paulus monet ad

jam

forma ignominiain fatetur, ut

Deo scelerum
qui gloriae

instrumenta sunl. Quod


:

exorel veniam, et supplicii acerbilatcm declinrt. Kl


sibi

Rom. 6

Sitt cxbibnistis

memad
vestra

enim

est (tare gloriam

Deo

bra vestra servire immunditi et


inigutatem
;

iniquilati

ducit,

cm
ille

gloriam suam atque omnipo-

ita

nunc cxliibete

membra

tenliam parcendo
festt.

maxime

et

miserando mani-

servire jusliti

in sanclificalionem. Sic

Magda-

Quare

dicilur dare

Deo gloriam, qui


da gloriam Do-

lena, quae, ut canit Ecclesia, facta et ex lebete

sua Deo conliletur peccata. Quod dixit Josue

phiala, lenocinia

et

blandimenta

libidinis in

Acliam, cap.

7, v.

19

Fili mi,

Christi honorera et similes


exliire

obseauium impendit. Et
,

mino Deo

Isral, et confitere

algue indica mihi

qumplurimae

quae

cm

quid feceris. Quos dicendi forma familiaris vi-

pris ex sordido ac meretricio

quacslu sor-

detur fuisse Judacis, quando caeco nativitate


dicunt,

des conlraxissent long tufpssiftas, post t-

diun monent, ut
c. 9.

gloriam Deo, Joan.

verum fateatur Da Hoc ipsum dicunt sa:

men, cm illas excox'sset pnkentiae fornax tanqum aurea et preliosa muncra Dominus
accepit.

cerdotcs slalim

Et

dabitis

Deo

Isral gloriam,

dm

supplices ingnue, quod ipsa horret pu-

Ad'jequd, quemadmodr.m hoates vtrt.praeferoces, et qui

dica cogilalio, non divinis solm,

sedbumanis
vile

militare
,

sgnam

in

hostrum

etiam oculis objiciunt.

capot extulerunt
nalur
si

terrori

nobissunt, neqae
,

Item gloriosum est Domino, quod


su
est,

illos

benevolis speclamus oculis

at

cm jam
trumpho

aspectu horridum etaudilu fdum,

strenii superati nostrae gloriae afque

illud

idem jam per pnilenliam delelum


sit.

et

serviunl

libenter intuemur,

eorum imagines
in

occisum
lae,

quales

Quemadmodm immundae mures sont et acerti dm


,

be^lio-

ex auro expressas nobiscum circuniferimus

spirant
;

celamus

in

gemmis. gestamus

annulis tan-

et vivunt, odiosse
illi

sunl et nauseam movent

at

qum

iidem ex auro conflati, et pro nativis macn-

lis,

gemmis, aut

alio prelioso

ornamento

distin-

cli, in deliciis

babentur

viris,

quorum

lauta
et lo-

st et spleiulida supellcx. In

quinque anis

stemma et aeternum virtutis bellicae monumentum, sic quae Deo, ehta fureviva, odiosam su praebure memoriam longque projecla eidem eadem jam mortua lantm honoris ac laetitiae praebent, quantum
nobile encris
,
,

tidem muribus quinque sensus considrai G regorius, AngclomuselGlossa;


et quae
illi

odii

atque offensioni ante praebuerant. Fuc-

cm

sordida,

rat pris Nicanoris

manusarmata

ferro terrori

imindo

et

carne tetrum aliquid

Judaeis
at

qui pro patri religione cerlabant

oient iniinoderal captant, id est,

cm

plane

eamdem cum numro


attulit
,

abscissam

Macha-

voluptarii sunt, plane muribus, qui in terrae

baeus Jerosolymam
puli voluptatem

i'Iamque ad po-

vtsceribus latent, et terrae corruptiou generantur, non long discedunt, cl ab bis partibus

et gloriam

contra templum

suspendit, 2 Machab. cap.


deinde.
Illud

15,

vers.

30,.el

quas nalura verecunda

celavit,

cm

indecor

ab infarui et sanioso ulcre pulrescunt. Quid


turpius oculis, quos libido distorquet, cttransversira

ad extremum addo (licet hoc alienum


ab
illis

vald fuerit ab Allophylls, id est,


evangelicis legibus informai!

qui

inverecund speclare
ad

facil,

ex quibus

non sunt),

"iris,

in a'cul posil

latus arcae fdris, ut es,

quos cleslis

patriae

desiderinm inflaM'inal

senl

veluti

monrumemum

quo agnoscere se

quique slimulis agitari se sentiunt ad virtutis


studium, aut praecipiti vitiorum semil revocari, instrumenta quibus ad illorum sahitem

pronlerentar, plagas il las quibus infecti sunt, '!> sese exepisse, nec abaiio uiorbi remedium sperare. liaec maxime communis et vera (Calmet. ) opinio
.i
:

usus est Deus, ainari plurimm

et eo habcii

261
in prelio,

COMMENTARIUM CAPUT
quo ea quae magnse nobis voluptati
illuslri
alise

VI.
et

20 9.

morsu perniciem

tabem attulerunt

sicut

atque honori fuerunt, quae hoinines


slatuunt loco
,

quoque faciunt minuta? bcsliol. Qud


viri-

curantque ut oculis qum


,

fr-

autem animalia quacdam cxigua non lam


bus

quenter occursenl. Novi ego hominem

qui

qum
,

mullitudine infesta, non oppida so-

sp contractam osculabatur manum, quia ab deinde deformitale admoillius pris dolore


,

lm

sed etiam insulas totas suis civibus ac


lib. 8,

culloribus spolirint, docel Plinius


29, ubr tradit

cap.

nitas,

de melioris

vilae

forma cogilare cpit.


occurrunt exeinpla.

talpis civitatem in Thessali

Neque pauca ejusmodi


Sun
quod
ila

fuisse suffossam; et ex

Gyaro Cycladum insul

putabat David, qui humiliatus didicit,


et potens

incolas

felix
milii,

ignorrat;

Psal.

118

minibus esse fugatos. Et quod mine muribus Palaeslinos passos fuisse dicimus, id
aliis

Bonum
mures
lati

quia humilisti me.

Docuerunt idem

quoque

ab edem murium incursione concap. 65.

hoc loco Philisthaei, qui aureos Deo oferunt


,

ligisse scribit lib. 10,

Cm

enim de
:

qui ipsorum agros


et
illius

ac vineas popu,

murium

incredibili fcundilate egisset, addit

surit,

morbi simulacra
insigne

quo

saniosum
perunt.

vulnus

et

dedecus acce-

mirum esse, undc vis tanta messes populetur murium agreslium. fJbi eliam tradit ila plurimos ;;d Troadem proveItaque desinit
>

Quia plaga una fuit omnibus vobis et satrai>is

nisse,

utjam

incolas inde fugaverint.


a vobis,

vestris.

Eodem modo
,

principes etsatrapa.,

Si forte relevet manum suam

et a
loco
et

et popularis lurba

laborrunt, et fdaio coret vaslatis agris

mis vestris, et
(il

a terra

vestra.

Ex hoc

pore lurpi plag

murium

verisimile,

non solm homines ab ulcre,


licet alibi

infesta mullitudine.

Gm

autem quinque tan-

agros muribus mal fuisse vexatos, sed cti-im

lm

salrapiae fuerint, et

plaga, alque

earum cujuslibet una eadem gnre, non autem indiviet di-

Pakeslinorum deos, quod


storiens lacuerit,
dotes, qui

sucer hi-

non lamen nunc

silent sacer-

duu numro, optim sacerdotes inferunl


vini,

cm

sacra deosque pro suo instituto

quinque anos et tolidem aureos mures


,

curarent, sicut

Dagonem

Azotii, sic etiam ipsi

esse conilandos. Quare non placel

quod

qui-

deos alios ex suo loco


terrae,
et.

deturbatos

et

allisos

dam,

in

quibus sunl Gregorius, Chaldacus et

graviter contritos aspexerant.

Sicut

auclor Tradilionum hebraicarum, quicumque


est,

cm

Cliristus ingressus est

^gypium, omnia
tacite Scriplura si-

existimrunt, lot fuisse mures exauro con-

simulacra corruerunt, sicut prsedictum ante


fuerat Isaiae cap. 19.

llalos,
vici.

quoi in e provinci fuerunt civilaleset

Quod

guiiicsse videri potuit,

FACIETISQUE S1MILITUDINES AN.0RUM VESTRORUM.

aggravatam
bi

dicit

dm in aliis civitatibus Domini manum et cm mor;

Josephus statuas esse


(orlass mal,

dicit

hominum

neque
contra

lanim

sedis

et extalium

mcininisset

de

tamctsi

communiler

alii

muribus

siiuit,

cm tamen

gravera muribus
inielle-

senliant, quia aliter


figura

non videtur, quomod ex

plagam acceptent. Sic eliam ibidem


xisse videtur simulacra collisa, licet
illa

separat

ac sol cognosci possel, quid

specia-

sibi vellet inusitala species, et

a natur

summota. At
illa

in

hominum oculis buman forma exet

lim

non expresserit.

Haie

ego conjeclando

dixerim. Abulcnsis q. 18, in cap. 5, conlrarium


probat, et fortass ver, qu de re nos cap. S,
v. 10.

primi possel pars


si

tumefacia

saucia

et

lus ipse facile os'.enderet

quod
ali

esset

morbi

genus. Sicut adamas aul lapis


pretiosus
iiclus

us

quicumque
inclusus

Vers. 6.
sicut

Quare

acgravatis corda vestra,

separalus aut pictus in tabula, aut


difficile, ta-

aggravavt iEcvPTus (1)? Non ignoraalii

ex solid maieri,
in

bant Palaestri, sicut neque


(1)

vkini populi,

mcn

annulo

facile cognoscilur. Alii

commu-

niler, et, ut opiuor,

meiis

partem illam
in

loto corpore

seccmunt, eamque

circularem

formant
ci

effigiant, cui mariscis additus luinor,

quae

morbo

illo,

ubi duris incruduit

abesse non soient.


El' SIMILtTl'DINES

MURIUM

QUI DEMOLITI SUNT

terram. flinc
res

lit

niihi

plusqumverisimile, musaeviisse

non

tain in hoinines

arrodendo
in

exlales, quae

prominebant secessu, qum

agros

et vineas,

quibus assiduo ac pesiicnli

Pourquoi appesantissez- vous vos r;irs comme Pharaon? Les prVres des Fi?$ti.r,s donnent un sage conseil ce eeupe de ne p is endurcir leur cur comme le peuple d'Egypte, auquel ils se comparent eux-mmes dans les plaies de Dieu dont ils ctomenaienl d'tre frapps. Ils proposent ce peuple de renvoyer l'arche dans un chariot tran par des vaches sans tre conduites de personne, pour prouver si c'tait la providence de Dieu ou le hasard qui les avait affligs de tant de plaies. Mais si nous cherchons dans cette histoire un sens plus spirituel, ces vaches qui ayant laiss leurs petits, tranent l'arche sans se dtourner,

IGS
qulci

IN LlMlUMi olim lcbrseoi


iEgyptiuiii

i.

HtiMI
volut, in

k\
quo nullus liominum aht
cap.
sedisset.

um

populo contigisset, bvo


excussit cervicibus,

cm
sive

jugum

Sic

enim Marci

H,
et

v.

Invenietis pul-

cm

vario successu inveteravit in deserto.

lum ligatum, super quem nemo adhuc hominum


sedit
;

Atquc idc sacerdotes harum rerum niagis periti ./Egyptiorum cxemplo Philislha;orum
salrapas dterrent, ne diutis apud se captivam
arcani obslinat delineant,
qualia jEgyptii

solvite illum,

adducite. Et Luc?e 19,

v. 29,

hoc idem iisdem pen verbis ileratur.


viri religios

Et cm de cruce depositus est,


ac
pii id

ne

talia

paliantur

etiam currunt, inspirante sine dubio


sancto,
ut in

quondm, dm captivum po-

Spirilu

sepulcro novo, quod

pulum

tolies

admoniti liberum ab se discedere

nullum illatens cadaver imbuerat, conderetur,


suit

non sinunt. Sic etiam Achior dux Ammonitarum, Judith cap.


5,

Luc
cum

cap. 23, v. 53; sic de Joseph

Po-

de Hebraeorum gcstislon-

in

monumento

exciso, in quo nondiim


milii

gam
ne

pertexuit

narrationem.
variis

Monent
plagis,

igitur,

quisquam positus fuerat. Neque


est,

dubium

sicut jEgyptii

affecti

obdu-

sindoncm, qua; Chrisli corpus ad scpultu-

rure tamen, douce tandem confecti sunt, sic


ipsi,

non admodm diversis exagitanlur, et tamen pertinaciter in cdem livrent senlenti, simile post Deo paliantur

dm

plagis

ram involvit, illum primum usum habuisse. Quod ide mihi persuadeo, quia illa Mallhaco
cap. 27,

munda

vocalur; et Mardis cap. la,

v. 46, illam

Josepho emptam esse significat;


viro locuplete et

exitium (1).
Vers.
7.

emi autem ejusmodi vestes

Nunc ergo arripite, et facite

nobili, qualis esse


nisi novae.

dicilur Joseph,

non soient

plaustrum novum. IniMgnum putabant sacerdotes,


si

Joseph aulem mercalus sindonem, et


et posuit

plaustrum portaret arcam Domini,

deponens eum involvit sindone,

eum

in

quod ruslico minislerio, aut bumanis commodis ante servierat. Quare id primo Ioco statuunt, ut plaustrum novum fit, quod tune

monumento. Quis autem credat,

cm

in

emendo

aromate ad ungendum corpus Jesu tam fucrint


librales viri
pii
,

ut

a'.oes

et

myrrhae libras
sin-

primm,

et

si

quando postea, uni Deoserviat.


fecit

quasi

centum

attulerint

in

comparand

Quod etiam
rim

David

qui

plaustro item

done tam
rint ?

fuisse illiberales et parcos, ut illam

novo arcam imposuit, cm illam ex Cariathiatranslulit in domum Obededon, 2 Reg. 6, v. 3. Nrunt id sacerdotes ab ipso natur lu-

trilam, et aliis antea usibus applicatam attule-

Neque

est

improbabile

vestes

quas

Chrislus in mortali statu induit, nullo un-

mine

illustrati.

nam majestatem

San Chrislus, qum id divideceat, in seipso non obscura

qum homine

gestatas

esse pris.
,

Cerl de

interiori atque inconsut tunic

quam Virgo
textili conffr-

documenta ddit; nam quando cum aliqu


majestate et triumpbali plausu Jerosolymam
ingredi decrevit
,

mater acu contexuit, aut opre


cit.

sentiunt nonnulli, et probat Euthymius,

pullum asin

sibi

afferri

qui in cap. 27 Matthai ait, id se accepisse


Iraditione

nous apprennent, selon saint Grgoire, que nous devons touffer en nous les sentiments de la nature pour n'avoir gard qu' Dieu que nous avons l'honneur de porter en nous ; c que nous pouvons bien donner nos prires et nos gmissements ceux qui ont un trop charnel pour nous, mais que amour nous ne devons pas laisser de marcher i droit dans la voie de Dieu, sans nous en dtourner en aucune sorte. > Dant ab intimis mugilus, et ab itinere non deflectunl gressus,
ut

Palrum; banc accopit Jsus infans


infanlili

atlemperalam tunc

corpori

qua; ta-

men

crescente corpore ipsa qiioque crescebat,


,

donec ad illam magnitudinem ascendit quam habuit Chrislus dm actus est in crucem. lia

Salmeron tom. 10,


tempore quo

tract. 38,

ubi hoc ipsum

docet de vestibus filiorum Isral, quae loto


in solitudine fuerunt, allrit

non

sunt; quas dicit taie incremenlum accepisse,


qualc sensim accipiebanl parvulorum corpora.

tamen de

compaliantur proximis per cliarilatem , et via Dei non exorbitent per compassio(Sacy.) nem. (1) Nonne postquam percussus est, tunc dimisit eos, et apierunt? Volentes nolentesque, tandem ad hsec extrema cogemini. llebraus: Nonne Aiayptii dimiserunt eos, quando (Deus^ illusit in eos? vel postquam illos oppressitf Sunt qui aliter accipiant jEgyptii et Pharao nonne remiserunt illos, postquam ipsos perNonne coacti sunt tandem remitcussissent tere Hebraos, postquam longo ade temporis tractu illos oppressissent? Ex bis omnibus intelligimus, historiam libcrali populi ex ;gy:

Quod item
q. 1,

refert Abulensis in

cap. 8 Dcut.

ex llebrxorum senlenti,

quam
vitoc

ipse

non

improbat. Quare Chrislus toto

tempore

nnllam aliam videtur habuisse tunicam, nisi quam matre infans acceperat, atquc ade

nullum habuisse veslimentum


alieno esset

'?

interius, quod imbutum sudore, aut quod alienum unqum corpus alligisset. Ex quo proba-

bilis

duci potesl conjectura, D. Virginem sine

pto gnies

illas

non

laluisse.

(Cahnet.)

ull originalis culpoe labc fuisso

conceplam. Sf

203
enini Christus vestem

COMMENTARIUM. CAPUT
non
habuit, aut vivus,

VI.
praestiterint,

266

mulatae vaccae

argumentum

est

aut mortuus,

quae alienis usibus serviisset (nisi

prudentibus, remque suis momentis explorantibus,

cm

ignominiae causa purpuram ab illudentiest),

divinum esse negotium, non humanum.


collum detrectat potis et exculit
lilii,

bus oblatam inductus


simile

quomod

est veri-

Natura enim horret grave et insuetum opus,


et indocile

carnem

induisse acceptam Maria, quae

aliquando sub diaboli potestate fuerit? Quod


si

qum

admittit jugum. Et

qui pars sunt

diabolus indui dici potest

illis

quos subjectos

et viscera

habuit, et suo inustos stigmate et proprio cha-

parentum, non deseruntur, nisi disruptis laccrisquc praecordiis quoeircaunus


;

ractere notatos,

quomod
justis

Isaiae cap. 49, v. 18,

est

Deus, qui lot potest vincula disrumpere,

Deus hominibus

tanqum ornamento

tt

impedimenta superare.
dicuntur vacc,
;

dicitur essevestiendus? plan

dicendum
piae)

esset

Ft

cm tamen jam

fue-

(quod aures horrent et aversantur


,

Chri-

rint vitulos enixae

neque tamen hic aliquid


infrequens. Licet enim

slum illam indutum esse carnem quam pro ornamento diabolus anle gestaverat.
Est itaque hoc divinae Majestati debitum, ut

dicitur inusitatum aut

fta dicatur

illa

quae

nondm ftum

edidit

quem
qui
illae

gerit in utero,

tamen apud eos etiam


inter Latinos,

nrunt etiam

ipsi gentiles,

ne quid

illi

alienis

non vulgare nomen oblinent

usibus attritum ofleratur, ne quid pris ex


oblato munere librit humana commoditas. Neque sine causa sacri praecipiunt canones, ne
ulla consecretur
ginitalis flos
;

etiam appellantur ft, quae jam partu

solutae

atque levatae sunt. Exempla nos, et

hujus nominis
Isaiae cap.

causam adduximus ad
Ftas

illud

Deo,

nisi cui sit illibatus vir-

40

ipse portabit. Plinius lib.


:

licet

enim Deus conjugatasamet


et

8, cap. 42,

de equ post editum pullum

II if

et viduas,

quae

humanum
tamen

corruptibilem

pomanes, quod statim, edito partu, dvort fta.

torum

inierunt,

nobiliori

sponsae dicuntur, quae

quodam modo pudorem servant intaviriles

Et Virgilius
los alunt
,

lib.

3 Georg. vaccas, quae jam vitu-

ftas vocat, casque, mulgeri vetat,

minatum

et

integrum, neque

unqum
lilia

ne

vitulis

amaverunt amplexus.
septus choreis virginum.
v.

Cum
:

his sese

Deus obleSed tota

materno ubere alimentum desit. Nec tibi ft


nivea implebunt mulctralia lact

ctat, ut cantat Ecclesia

Qui pascis inter


iiis

More patrum

De

Apocal. cap. 14,

in dulces

consument ubera natos.

Hi sunt,

qui

cum

mulieribus non sunt coinsunt, et sequuntur

In edem significatione habes Gnes. 52, v. 15,


ubi sic de Jacob
pullis suis.
:

quinali;

vu (fines enim
ierit.

agnum,

Separavit camelos ftas

cum

qubcumque

Et duas vaccas

foetas, quibus non est impo-

Hic ego pro religiosorum ordinum

commen-

situm jugum, jungite in plaustro, et recludite

datione aliquid supra naturam et multiplici

vitulos earum domi. Multa hic congerunt sacerdotes


isti

nomine admirandum invenio, quod san probat institutum illud plan apostolicum et divi-

atque divini,

quorum tamen

nihil

videtur otiosum.

E enim

spectant illorum

num, neque inventum


neque ad
illius

esse
et

consilia, ut explorent

an ab offenso Deo, vel

studium

humano consilio, amplexum homines

naturali

causa illam Palaestini

plagam, aut
illa

ab alio agi

illorum agri vaslitatem acceperint. Quare

nem

et

qum divino motu, qui vim omnutum naturalem, si non omnin


vehementer obtundit atque
,

proponunt documenta
aut

rare- solet

et signa

quae

nunqum
illa

extinguit, at cert
dbilitt.

edere nalura mortalium, ut

In vaccis enim

quae indocile pris

Deo

potis

qum

natur dita

nemo non
oneri
tra-

collum quid

jugo submiserunt,

neque currunt

agnoscat. Difficile est, indomitas vaccas, quae

vituli relicli

inugiendo requirerent, sed

neque cervicem jugo, neque dorsum


subjecerunt,

jugum

subire,

et

plaustrum

quodam sensu ac dolore compunctae, cptam tamen persequuntur viam quam inlicet gravi

here, neque declinare de

via,

cm tamen
adigat,

neaut

gressae fuerant

religiosi viri

studium et

offi-

que rhedarius regat, aut stimulis


illa

cium agnosco,
et

et Dei ipsius in illud

hominum
vis-

vis alina adhibealur, quae

durum

illud et
Diflicile

institutum et genus singularem providentiam

insuetum ministerium obire compellat.


est,

curam.

Cm
est,

enim magnum

sit

suorum

cm

libero vaccae progredianlur incessu,

cerum, id
visci, et

affectuum et appetitionum obli-

vitulorum amore, et iterato saepis vagitu non


revocari de medio cursu.

reluctantes naturae sentientis impetus


legis

Haec san neque

frenare, et divinae

imperio subjicere,

natura
invita.

eilicit,

neque
si

ullo

modo

patitur nisi
insti-

neque unqum deponere evangelici jugi pondus,

Quare

id

ukro, neque ab alus

quod inexperti dncunt

inlolerabile, y

Deus

s. s. IX.

2G7

IN
ipse suavl su providenti

LIBRUM
ne

I.

l'.EGLM
moderatur. Proverb. 16,
tur
in sinum, v.

2b
33
:

tamen

eflicit,

Sortes mittun-

quid in e contentione

durum

et in re
,

qu*

sed

Domino temperanlur. Sic

naturse videtur bcllum inlulissc

nihil nisi

temperatae sunt sortes quibus matis rcus, Josue cap. 3, et

Acham
1

anathe-

naturali sensu profeclum appareat.

lib.

Reg. cap.

Vers. 8.
el

Et

vasa aurea qu.e exsolvistis


in

14, Jonathas violati jejunii indicti parente

pro delicto, ponetis

capsellam ad latus

deprebensus

est.

Sic sortes, quibus usus est

ejus.

Vas latissimain apud Hebraios habet signiHebraic "np


keli,

Nabuchodonosor, ut exploraret quid magis


sibi

licaiionem.

bic pro anis

fulurum esset ex usu, movere-ne contra


castra, an contra Jrusalem.

aureis et muribus ilcm aureis usurpatur.

Hos
ut
ali-

Ammonitas

Sic

ver in caps aut arcul

qudam

inclusos ad
,

ergo nunc explorare Palslini volunt, an Deus


fuerit illius cladiset ignominiai auctor, aut

arc latus constituerunl;

neque enim

apparel, iilam sunt ausi reserare, vel quia

naturali causa res tota

provenerit. Judicium

quid in e sacrum reverebanlur, aut quia

si

ver

sumendum

esse slatuerunt
si

vaccarum
quac

quid in illam tentassent audacis, borribile

progressu, quai

rect, reliclis

aliis viis

aliquod supplicium meluebant.

sein co cursu passim ofl'erebant, pergerent


ISethsames,

Et
tes,

dimittite eam, ut vadat. Jubeul sacerdo-,


ut nullus plaustro imponalur auriga, sed.

qu prima

in Israclis finibus oc-

currebat, illud esse

signum voluerunt

divinse

sine rectore pergant vaccae,

qucumque
illis

illa-

vindicte; sin secs, naturali cause infortu-

rum
ret

feraturappetilus, persuasi

pro rectore

nium

illud esse

tribuendum. Deusautem usus

et auriga

fulurum esse Dominum, qui e ageinvitas et obluctanlcs vaccas,

illorum sive inept, sive inspirat cogitatione


(de hoc
in

quanlmvis

enim

nihil

habemus certum),

directo

unde

sunii possent de illatae calamitatis causa

cerise conjecturae.

Et plan

ita

accidit:

ea

Betbsames plaustro divinits inflictam esse plagam edocuit.


Vers.
12.

enim vaccarum progressio fuit, ut dubitare gemiles ilti populi non poluerint, plagani illam tam deformem et duram contigisse divinits.
Simili consilio S. Ignatius, Pater noster, ex-

Et

itinere uno gradiebantur


(1).

PERGENTES, ET MliGIENTES

Tradit JoSepllUS

prorare voluit,
slian
militi,

cm adbuc

(1) Mystic vacese mugientes et vitulos suos reliiH|iientcs, ac portantes arcam rect versus

esscl rudis in chrise

quidnam Deo, cujus

jam

obsequio lotum manciprat, magis esset acce-

ptum.

Cm

enim Agarenus quidam de Matris


cbrisliana

est, domum solis, significant praedicatores et sanctos, qui Spiritu Dei acti rect per mortilicalioncm carnalis afl'ecls erga blios et parentes, et bona opra in clum concordiler contendunt. ItaS. Greg., Eucher.,

Betbsames, id

Christi Mariae perptua virginitate loqueretur

audacis, dubitare cpit, an ab


pictas exigeret,

illo

ut

quem

ratione convincere

Raban., Rupert., Hugo, Lyran., Dion, et alii. Audi S. Greg. Pergunt vacca; quia sancU i viri bona incessanter faciunt mugiunt ver,
: :

non polcrat, pugione

conficeret,

eoque modo
:

purissimae Virginis ulcisceretur injurias

tan-

dem
ad

statuit,
;

equo, quo vebebatur,


si,

habenas

permillere

et

cm ventum
i 11

esset ad bivium,
ille

oppidum
in

diverteret,

qu Agarenus

declinarel, eriperet

sceleratum spiritum,
;

quo

B. Virginem impia verba formaverat

sed rexit lune Dominus


deerat, sicut

equum modo plaustrum ab


,

cui rector

quia carnalia desideria in seipsis extinguere sine magn quotidi tribulatione non posi sunt. Mugire namque ad laborem edomandae carnfs pertinet, pergere autem ad perseveranliam bon voluntatis. Nam dm contra t naturam caro carnales motus comprimere i cogitur, velut mugit, dm graditur, quia propria desideria adimplere prohibetur. Et mox t Ben, inquit, duo hc in sanctorum profectione describuntur, pergere et mugire, quia etsi eis ad supernam palriam i'estinan

auriga va-

cuum moderatus
Vers.
9.

est.
si

Et

tibus magna est instantia desiderii, est nihilomins invincibilis patientia laboris. t ProAd dcslina!iat id exemplo Apostoli dicentis
i

quidem per viam finium

SUOIUM ASCENDERIT CONTRA BeTHSAMES, IPSEFEC1T


NOBIS HOC MALUM GRANDE. UsitatUIU fuit
illo

ailli([ltO

seculo, ut boinines certum in ter se

signum
posset

inm persequor, ad bravium supern vocationis, Phil. 5, 14. Et tamen mugiebat dicens : Yidro aliam legem in mrmbris meis rpugnait(cm ter/i mentis me , et capticantem me in leij,' peccali. Infelix ego homo, quis me liberabit
et

constiturent, ut ex eo cognoscerent
facto

quidnam

opus esset,

et qualis

expectari

i
i

rerum eventus. Quod eliam signum Jonathas adhibuit infra, cap. 14, quibus interdm Dcus
pondus aliquod inessc
bominifeus in sinum
voluit, qui

de corpore mortis hujus? Rom. 7, v. 23 Mugiunt 24. Sic igitur ait S. Greg. vacca), sed pergunt, quia sancti viri, elsi magna sunt tentamenla, quai perferunt,
:

i'iiira in

iam tamen supernai patriae non relinquup.t. i liane rem congerit bic noster McnAU'I'IiM

sortes ab
ipse

(lo/a.

urnamve conjeclas

!l,\M

IN

IHUECTIM VACC

PER VIAM

269

COMMENT AR1UM CAPUT


in trivio

VI.

270

arcam
est,

positam, et vaccas rectam, id

intermisso gressu, neque taniillm directs


via dclinantes,

mediam
partem

tenuisse viam,
divertisse.

neque

in alteru-

cm lamen,

ut diximus, urge-

train

rccl via

Ego plures vias, sive fuisse divortia non dubito; plurima


aliter aliquid valeret illa Palsesli-

neque enim

nemo, nemo regeret. Quod egregium est symbolum illius qui legem portt Dei inclusam non in arc, sicut vaccae, sed insculplam in
rct

norum

conjeclalio de
si

vaccarum progressu
essct via pcr

in

corde, quae jubet ut relinquamus vitulos, et


rect\ licet arct, via

Beihsames,
necessari
illa

una tantra

quam

pergendum

essct.

Pulo eliam anle

Vers.

13.

non declinemus. Porr Betiisamiive metebant

viaruni divorlia plaustrum esse posituin,

triticum in valle. Messis triticea in illud in-

et vaccas
illa

jugum subire

coactas, quae ubi ad

currebat tempus in quo Penlecoste celebralur,


in

pervencre divcrticula, rectam tenucrunl,


,

qu prima;

illius

anni fruges offeruntur, id


duo de duabus decimis
cap. 25.

id est

mediam viam. Et
uno

illud est in

directum

est, panes primitiarum

ivisse vaccas, et

itinere fuisse progressas,

simil ferment at a?

ut habes Levit.

quia

si

ad alterutrum latus dellexisseut, via


aliqu

Cm

autem

trilicea messis, sicut

etiam Penle,

judicari posset

rationc

diversa.

Hoc

coste sub finem maii frquenter incurrat


cta videtur
in

du-

porr opus esse Dei, qui eo

modo suum homilib.

regionem Philislhinorum arca


ex eo enim ad niaium

nibus voluit aperire consilium, sentiunt com-

sub

mensem novembrem;

mniter interprtes
Civit. cap. 17;

ita

Augustinus
q.

10 de
ar-

Theodoretus
dicit

13,

ipsam

usque extremum sepiem intersunt merises, quoi arca Domini apud Palaestinos exulavit.

cam

sic fuisse

onus plaustri, ut etiam


est Origenes,

illius fuerit

auriga.

Uuus

quod

egoviderim, homil. 16 in cap. 25 Numer., qui


contra
sen'.iat
:

pulat enim progressum illum

vaccarum, quo explorare voluerunl Palsestini

an plaga

illa

Deo polis

offenso

qum

ET ELEVANTES OCtLOS SUOS VIDERUNT ARCAM. Non difficile fuit Belhsamitis arcam ilam ar-. cam esse teslamenti cognoscere, tum ex forma quam habuit cum aliis arcis non communem tum ex splendore qui non poterat esse non eximius, cm tam ints qum foris laminis
;

causa proveniret naturali, fuisse daemoniac"


polis et auguratrice scienti,
instinctu, et opus illud

tegeretur aureis, qua3 sole percussce radios

qum divino dmone polis qum


direclione prsedicta
vel

vibrabant solaribus

qum

simillimos.

De splen-

dore ac fabric vide Exodurn cap. 25.


tecta
,

Deo temperalum.
tiam hanc, quae de
est
,

<

Quis, inquil, prscien-

sicut in deserto, vehebatur arca

boum

fuit difficile illam

Qud si non cognoscere, cm non minus,


,

<

vel

fortuitam dicat,

aliqu arle

i
t

compesitam, et non operatione qudam da>

im mult magis ex tegumento cognoscere potuerint, quod magis erat notum, qum arca
qu;e

monum

ministratam?

Ubi plura in hanc

nunqum aut perqum

rare nuda oculis

sententiam.

Pergebant mugientes vacca. quia mugienlos


audiebant vitulos,
et quasi suain

orbilalcm

:-

gentes, quibus ipsa malerno admugiebant affecta, et licet dolerent, pergebant lanien

autem vehemenreducem arcam conspexerunt, qui suo exemplo docent qum exultare debeat homo, cm aliqua bona conjectura dupatuit popularium. Gavisi sunt
ter Bethsamilse, ubi
citur,

non

ut putet rediisse ad se

Deum

quem
se

pris se peccando repulerat, et


qil

illius in

ducit

Bethsames.

Voluit

Dcus arcam

Bethsames polis qum ad aliam urbem vaccisduci, quia Bethsames eratvicinaPhilistluere, ex qu reducebatur arca (ut patel ex ChoTographi Adrichomii), eralque urbs sacerdolaiis sacerdotes autem decebat arcam cuslodire et curare; Bethsames Hebr. idem est (iud domus, id est, sedes et civitas Salis. Fuit Judieis aedificata instar Heliopolis jEgypti Sicut enim vilulos aureos quasi Deos ab Jv:vptiis, ita et culium solis Judaei ac< eperuni, ait Sanchez Jerem. 43, in fine capiiis. Porr
;

odorem aliquem
Vers. 14.

sentit, et quasi

splendorem ex
lapis magnus v

laminis aureis intuelur.

(1)

Erat autem

ibi

(1) In agrum Josue Bethsamit/E. viri privati incol Bethsames. Josue

Nomen

erat

enim po-

puli Dei imperator, et Moysis in regimine Israe-

Bethsames hase non erat


uti

in

tribu

Benjamin,

Hieron. in Locis Hebr., nec in tribu Dan, ut vult Adricbom., sed in tribu Juda, uti diserte dicilur 4 Reg. cap. li, v. 11. Erat alia quoque Bethsames in tribu Nepthascribit S.

ut patel Josue 19, 38. Et alia in Issachar, ut liquet Josue 19, 22. (Corn, Lap )
,

Imi

inbu

successor, Bethsainites utique appellari necm in e urbe nunqum moram traxerit. (Calmel.) Et plaustrum venit in agrum Josue, sive Jesu, qui erat lyuns Jesu Christi; hic enim est Belhsarnita, id est, incola doms Solis, quia ipse ut Sol divinus radios suos sapientise et gratice in fidles suos circumquque diffundit. Audi S. Just. Dialog. contra Tryphon. Non ad eum t vnre locuin, unde arca abre|>ta fuerat , sed < in agrum horciiniscnjusdam /CStf, seu Josue t dieti i(!i cognominis, qui Jesu nomine tffJfrslis

quit,

'271

JN
(1), CtC.

L1BRUM

I.

RLGUM
ris et gratias.

272

ET C0NC1UERC.NT LIGNA PLAUSTRl

In agrO

tate offerendi aliquid sacrificio adderet pondc-

Josue Bethsamitas, ad

quem

pervenit, et ubi

primum
erat

constitit

plaustrum

cum

arc

lapis

Vers. 15.

Levitve autem deposuerunt


etc., et

ar-

magnus, qui

aitaris Jocosuffectus est, in


illo

cam Dei, et capsellam,

posuerunt super

quo Bethsamitas pro

tanto

tamque insperato
Palasstinis

lapidem grandem. Hic duo observanda: Primum,

beneficio gratias agunt, et

quam

lapidem illum grandem, qui fuisse dicitur in


agro Josue BelVamilas, non fuisse saxum
ali-

paratam habure materiam, non omiserunt.

Habuerunt autem ab
est,

illis

plaustrum novum,

id

quod excisum monte, quale Latomis ad


extruendas domoserui solet lapidicinis, sed
esse grande aliquod et naturale saxum,
ill

mundum

lignum, et nulli nisi sacro c-neri


,

ac ministerio subjectum

quo ignem

in holoillo

quod
ibi

in

caustum accenderent,
ficato

et vaccas,

quas in

sede
et

primum

induruit, seu
est. In

quod

pri-

altarioblato potis natur

qum ab

arte asdi-

mum
tii,

solum natum

quo

satis fuit spa-

comburerent. Quare plaustrum dissipant,


ad incendia disponunt, et ex duapotuit

ut in eo statui posset

cum

dignitate arca,

et ligna illius

et quasi in altari

magnum

aliquod oilerri sacri-

bus vaccis luculentum faciunt holocauslum.

ficium.

Quod eo nomine gratum


enim acut Seneca
lib.

videri

quia

Deinde Levilas,
sortem in

in quibus etiam sacerdotes

null rnor interposit, statim oblatum fuit. Ut

numerantur, non unam habuisse civitatem aut


Israelitide terra definitam, sed ha-

2 de Beneliciis cap.

5,

tantrn de grati demis, quantum adjicis

mor.

buisse civilates varias Josue cap. 21, per

om-

Et paul post idem


neribus ageret
:

cm de

beneliciis ac

mu-

Multum, inquit,
promissione
)

celerilas fecit,

nium tribuum funiculos vari quarum numro fuit Bethsames,


v.

dispersas; ex

ut ex eo cap.

mulim

abstulit

mora. Neque alio fortass conalii

1G liquet. Quare verisimile


illis

est,

ex messori-

silio (licet in

bc

judicium et

bus

Belhsamitis aliquol ex gnre nalos

prudentiam desiderent
promisit Deo,
si

Jephlbe, Judic. 11,

esse Levitico. Quare

non mirum

si

ad pras-

de Ammonitis vicloriam esset

standa
facile

illa,

quas muneris essent Levilici,

tam

constcutus, oblaturum se quidquid obvium

ex eo ordine aliquot accesserint. Quare


,

domo su primum
<

babuisset

qum

ut celeri-

utLevitas

id est, qui erant ex famili Levi (in


intelligo,

quibus etiam sacerdotes


nouiinatus fuerat
,

quia

liliis

quique populum in ler-

Aaron sacerdotis assignata

dicitur Bethsames),

c
i

ram introduxit,
divisit; in

et hasredilario jure ipsis

eam

venissent, constiterunt. Quo facto indicalur, virtute nominis ductas esse; haud aliter qum prior populus per eum qui nomen Jesu recipit, in (Corn, Lap.) terrain est deductus. > (1) CoNCIDERUNT LIGNA PLAUSTIU , VACCASQUE

qucmagrumcm

arcam dicuntur deposuissc ex plaustro, sic etiam dicendumest, eosdem holocauslum


alias,

illud,

et

de quibus statim, immolasse victimas,


illud

neque enim profana turb sacrum

mu-

nus adminislrari debuit. Hiergo Levilas arcam


depositam ex plaustro statuerunt in lapide,
cujus
alia

imposuerunt super ea. Plaustrum illud (|tlod arcas servicrat, in alios profanos usus adhiberi religio fuit quare illud aptissimum succurrit, ut aitaris ign absumeretur. Vaccas pariter quoddam sanctitatis genus retulisse crditas sunt, qu easteris omnibus usibus,praster qum sacrificio, indignas videbantur quas nefas esset in aliud servile opus adhibere. Cm autem
:

pars vicem obtinuit aras, in qu holovaccis, et alia etiam sacrificia per-

caustum ex
acta sunt.

Quasrit hoc loco Abulensis, q. 19, an in hoc

holocausto offerendo peccatum fuerit Belhsamitis, et mulla objicit, quas difficile


illos

Philisthaei

un cum plaustro illas dimisissent, non immerit credebantur ita deseruisse illas,
ut sibi habere ultra nollent, easque destinasse in sacrificium Domino. Sunt etiam ex inlerpretibus quidam, qui putent, Philisthasos arcam sequentes plaustrum igni tradidisse, et vaccas maclsse. Ut conjecturas huicverilatis colorem aliqucm tribuant, animadvertunt, 1 Hebrasis nullum fuisse jus sive in vaccas sive in plaustrum ; nemini autem fas esse rbus alienis dare sacrificia. 2 Vaccas in holocauslum offcrri legis sanctione

vin-

dicant culp, quia

cm
illi

victimas esse debcant

masculino gnre (lex

enim femineum genus

prohibet ab

altari),

tamen vaccas immolesset, et sa-

runt. Deinde quia alienum opus Bethsamitas

tenlrunt;

cm enim hoc sacrum


Addo

cerdotale ministerium, illud

tamen

obiil laica

alquc profana turba.

ego, quia extra

non permitti, scd tantrn


,

tabernaculum

offerri sacrificium

non debuit,
rite
,

ex alterius sexs animalibus id sancitum esse. 5 Vctare apertissim Moysem ne offerantur sacrilicia extra tabernaculum fderis, ac nisi per sacerdoles hic autem nunqum occurrere sacerdotes. Malunl alii, sacrificia hase (Calmct.) immolasse Israelitas Bethsamiticos.
:

neque

in

altari,

quod non esset


destinatio

ad illud

sacrificalc

negolium comparatum
quas

al quas sanin
illo

ctitas,

aut

lgitima

saxo, quod nulla munilio clorum injuria,


aut ab

armentorum conculcaiiono luH)atur.

73

COMMENTAUIUM. CAPUT
ficium
,

VI.

2?4

Concludit Abulensis, in eo sacrificio pec-

sine dubio res dicitur sacerdotibus

csseBethsamitas, primm, quia in holocauste femellis

peracta.

non
illis

erat locus.

Ego ex
;

nullo capite

Quod ad locum
Ut enim solemni

attinet,

non nimis non

prenait.

arbitror ab
te

esse peccatum

neque enim pu-

ritu, et

cm

Iegitimus paralieet, si ta-

Scripturam taciluram fuisse peccatum istud


reddidit, cur tt ex eo populo ac
illud

tus est locus, alibi sacrificari

cm causam
tractu

men neque locus


ctiain

sit

aplus, et ncessitas urgeat,

sub

idem lempus periissent

ut
in

extra

templum aut tabernaculum


satis

sine

enim aliam
qu,
si

tradidit,

hanc non omisisset,

ull violat legis suspicione offerri potest ho-

quid esset peccatum, long videbatur

locaustum. Id

confirmt Samuelis et Eliae,

esse gravius. Deinde, quia aliquid apparebat in


illis

vaccis singulare, propter

quod e immolaillas

quod modo produxirnus, exeruplum, qui extra tabernaculum sacrificrunt, neque tamen viros
hosce sanctissimos, et divinae legis reique sacrificalis

tione

non viderentur indignae; neque Bethsaut est verisimile, vaccas

mit credebant,

non

ignaros,

quisquam aut imperiti,

ab hominibus e esse deductas,

cm

nullus ap-

aut temeritalis accusavit. Accedit, qud

cm
illius

pareret auriga aut stimulus, qui reluctantes


illas

prcipua tabernaculi pars esset arca, et


quasi species et anima, censeri

et triste
illas

aliquid mugientes

impelleret.

non debuit

Quare e
ts.

existimabant actas, et ad illud


divini-

extra tabernaculum immolasse victrnas, qui in


arcaj conspectu
obtulit

opus ex numeroso grege sumptas esse

holocaustum. Neque

Quare quod Deo sumptum esse credide-

enim sine causa dicitur super eumdem lapidem


arcam esse locatam,
stri ligna fuisse

rant, id deberi Deo et ad aram adduci posse


arbi'rabantur. Quid

et

duas vaccas super plau-

enim aliud de re

sacra, et

combustas.
aliis, licet alieno in loco,
;

quam Dominus

sibi delegisset, fierct

honest

At dices
tatas

ab

exci-

Casus itaque rarus, et qui aliquid in vaccis

di-

tamen

esse aras

de Eli expressum ha-

vinum ostenderet, prudenter Bethsamitas in illam cogitalionem induxit. Adde quod lex illa, quae masculum exigit ad ho'.ocauslum, feminam rpudit, lune videtur vim habere,
quando
id

bemus, quod item de Samuele existimandum.


Respondeo, satis esse probabile novam aram Samuele non esse constructam, quia cm hostis

insperatus vehementer urgeret,

non videsit,

solemni

fit

modo
si

in destinalo ac le-

batur excitari potuisse. Sed quidquid illud


nihil

gilimo loco, ut in tabernaculo, temporibus


lege definitis.
gravi

ab hc re oritur incommodi,
est,

si

modo

ve-

Qud

aliquando

in aliquo
vi-

rum

quod putant
esse,

Hebraei,

ut in

eorum

rerum

articulo, extra

ordinem, casu

Traditionibus refertHieronymus, lapidem illum

delicet extraordinario fit,


si

non puto feminas,


holocaustum
illud,

grandem aram
et in

quam

excitavit

Abraham,

masculorum

desit copia, ab holocausti reli-

qu ipse

sacrilicavit.

Quod

si ita est, satis

gione depelli.

Quale

fuit

esse debuit tanti patriarchae

memoria, ut san-

quod Reg.
sunt, qua;

3, cap. 18, obtulit Elias, ubi

multa

ctus esset lapis

ille,

et

ad sacrilicandi ministevi-

nemo auderet
templum,
et

in tabernaculo, si le-

rium idoneus. Sed nobis supra probabilius

gitimo faceretatque solemni ritu.


obtulit extra
adliibuit

Nam primm
tertio
fecit

sum est, saxum


non quod ars
sacrificium

esse, quod eo loco natura posuit,


expolivit.

obtulit

non sacerdos,

Verumtamen

in saxo
offerri

aquam,

victimam iterm ac

naturali ac vivo, quid obstat

quomins

respersit aqu.

Multa pralerea Samuel

posset? Neque

improbabile est,

statim

cap. 7, in offerendo holocauste,

lex sacrificalis

non admitteret,
violatae

in

quibus
,

qu nemo
illius

prophetam accust

legis

quia

articuli exigebat ncessitas,

neque major lune

saxum illud posleris vocatum esse allare, sive aram Abrahse. Quemadmodm saxum quoddam ubi cs victim fdus inter Pnos atque Romanos percussum fuit, vocatum
,

ille

commoditas occurrebat. Sic ergo cm casus rarus esset, neque major sese commoditas

fuit

Ar
:

Annibalis,

sive

African,

ut pu-

tant

communiter auctores ad
Itali,

illud lib. 1 JEnei-

quod habure primm, quodque ab ipso Deo oblatum sibi ad


offerret, arripure BelhsamiUfi
illud

dos

Saxa vocant

mediis

qu

in fluctibus aras.

opus existimabant.

Qud ver Abraham


Vers. 10.

in illo saxo sacrificaveril,

Secunda ratio Abulensis minas habet impeditum nodum. Ut enimdiximus supra, Belhsa-

aliquod nos infra vestigium adducemus.

Et quinque satrape Philisthisaccrdnium divinorwnque cou-

mes

civitas erat sacerdotalis,


alii

atque ide sacer-

norum viderunt, et reversi sunt. Sequebantur


Philisthinorum satrap, non regebant plaustruni, utjuxla

dotes, sicut

plures, Bethsamit vocantur.

Quare cm

Belhsamitis

oblatum dicitur

saeri-

, ,

275
s

IN

L1BRUM

I.

REGUM
esse

76

lium explorarent, qu tandem appelleret. Ubi

ver eonspexre in Bethsamitarum linibus conslilisse, cerli

mures. Quod supplicii genus ad quinque civitates, quae arc* Domini aut insultrunt, aut illam caplivam conclusre, pertinuil.

quod Hebracorum Deus illam tanet

tarn

cladem

sfragem edidisset,

domum

re-

Quomod enim
si

ill

alimenta

comparaient,

vertuntur, neque ultra progrcssi sunt, tum quia


niliil

civitates vicinae alque

subjectse,

unde

vitae

habebant, quod praeterea rcquirerent,

conquiri possent necessaria subsidia, nullum

t:nn etiam quia

tutum

in hostiutn

suorum

fines

aut

ex vite atque arbore, aut ex semenle

fa-

aut conspectum venire non putabanl.

cta fructum retulissent ?


est.

Hc mea

conjectura

An
bant,

conseculi fuerint Palacstini, quod opla-

nempe

ut suis corporibus

fdam

illam

Ex

his

ego colligo accommodat ad posle-

plagam depellerent,

et agros suos

niurium

riorem sententiam, civitates omnes et vicos,

vaslatione vindicaient, ex Scriptur non constat.

quorum
rentur

nullus ab

ill

murium

strage
illo

fuerat
confla-

Est lamen probabile, cessasse tune ulram-

immunis, contulisse aurum, ut ex

que plagam,
grati grandis
aliter

cm
il

reslituta

fuit

arca, cujus

murium

simulacra,

quae veros atque


patriis

la

calamitas ingruerat.

Neque

viventes

mures aut extinguerent, aut ex


;

cognovissent Paloesiini, divinits immiset

finibus ali relegarent


lis

sicut multis ante secu-

sam esse luem illam, rali causa, quod ipsi

non provenisse ex nalusi

Hebri,

ut

aureum

effingerent vitulum,
filiarum auribussublectio-

scire studebant,

trans-

ornamenta ex uxorum ac
lata contulerunt.

miss arc, adhuc tamen perseveraret morbus


qui

Tune autem vulgatam

corpora, et mures qui agros vexarent et

nem
dino

nonnihil implexam sic instituo, atque or:

arrotlcrenl.

Vers. 17.
qiie
S!

Hi sunt autem ani aurei.

Hi sunt aurei ani, quos reddiderunt

Quini 1

Pbilislhini,

fuisse aureos

anos nemo dubilat, sive

II

totidem,

nempe quinque et mures, nempe secundm numerum civitatum, quae


; ,

nurati

corpore formati fuerint, sive simul

quinque satrapiis

sive provinciis praeerant


vicis,

cijin

(ol hominis figura, ut supra dicebamus

corrogato auro ex omnibus civilatibus ac


qui in qulibet conlinebantur satrapi
;

ex Josepbo. De murium numro res est magis


iiibia,

ex qu

quia locus iste de muribus magis imple:

pensione nullus excludebatur locus, sive vallatus esset

x atque obscure loquitur. Vers. 18


inquit, aureos secuuditm
siliiim,

El mures,
Pliili-

meenibus, sive murorum ambitu

numerum urbium

nudus

et apertus. Ita videtur

non incommod

quinque provinciarum

ab urbe murat

vulgalae lectiom satisfieri, qua; aliter de anis ae

usque ad villam quw eral absque niuro.

Ex

qui-

de muribus aureis videtur locuta.


Nihilomins ego tam quinque anos

bus verbis putat Gregorius et llebrsei, ut in


libro hebraic. Tradit. relcrt Ilicronymus, Pe-

qum

quinque mures (neque enim plures esse arbitror)

trus Comcstor, qui Isidorum citt,

apud quem

ex collecto ex omnibus civitalibus auro

ego non invenio; indicat tamen alter Isidorus


recentior,
in

confiatos esse puto;

quod auclores sentiunt


alise

cum

Vatablo, lot fuisse mures, quot

aut omnes, aut plerique, quossuperisadduxi.

regione Palstinorum fuerunl civilales et

Neque

id

graval ferrent civitates

cm

vici.

Sed alii ferm omnes quinque tantm mures fuisse pulant; et illos ex auro ex omnivicis corrogato fuisse conflatos.

eadem mala aut paterentur aut limrent. Et


recta exigit ratio et adminislratio prudens, ut

bus civitalibus ac

quando ad publicam

et

communem

salutem

ItaLyra, Hugo, Dionysius,

Emmanuel Sa,
magis indi-

illud consilium spectat,

ex publicis etiam, ac

Mariana. San translationes


cant,

alice

qum

Vulgata

neque tamen Vulgala ad

communibus expensis aureum illud donarium Domini manum suspendat fit, quod duram
aut avertat.
Dixit hoc

banc sententiam

difficile trahitur.

hispanica

translalio

Et primm observo pro posteriori bc sententi, quae

quam jam
quia

olim converterunt ex Hebraeo Ju-

tantm mures ex omnium


ac

civi-

dfeorum doctissimi, cujus hic verba referam,

tatum collalione,
putat, mihi
illas

symbolo conflalos esse

communem

Ilebraeorum

cogitationem
illos

vald videri verisimile, civitates


ill

expromunl.

Dixerat esse quinque

anos,

inhonest

atque secret plag fuisse

quos quinque civitates aliarum capita obtulerunt, Azotum, Gaza, etc., et addit
tortes
:

percussas, in quas arca captiva ingressa est.


Qi-.are

los ra-

quinque

illae

civitates

provincin-um ea,

de oro (quos

nempe

illse

quinque obtu-

pita, quae

eo morbo fd laborrant

aureos

lcrunt civitates) a cuenta de lodas las villas de


los Filisteos.

conflrunt anos

numro quinque;

in fines la-

Ubi vocem

hebraicam mispar
ipsi

men omnes Palstinorum

arbitror <\rassalos

quam Vulgatus numerum

reddidit,

trans-

277
tulerunt
quia
atenta,

COMMENTARIUM CAPUT
I.

VI.

278

id est, rationem,

fartasse,
facultate
cont'ere-

de probavimus
Isaiam
c.

nostris
:

Commeniariis

in

quaclibet

civitas

pro civium
sibi

7,

ad

illud

Propter hoc dabit Do-

ac
bat.

numro assignalam

partem

minus ipse vobis signum. Sic Apocal. 2, candelabra dicuntur stantes, quia Xxvcat neris sunt feminei.

grc geest

Et usque ad Abel magnum, super quem posuelai.M argam Domini. Apparct Belhsames pri.

Et ex Hebris
semen

illud

Gnes. 5
rem,
et

Ponam
luiim,

inimicitias inter te et mulieet


illius; ipse conte-

mam

esse civitatem

quam
et

c su regione in.

semen

grediuntur Palslini,

Abel
agri,

magnum
quam

esse

ct caput tuutn.

Illud ipse

non

refert

ktinam
;

pariem illam Belhsamilici

Palsti-

vocem semen, quai generis

est neutrius

sed

norum

fines

proxim allingunt.
ad conflamia

Dm

ergo

dicuntur civilates munilse et apert ad illum

hebraieam 5P7 zerahh, quai masculini generis est. Sic qu non refert lapidem masculini
sed

usque locum,

illa

donaria, aut

Six

Abel,

qu

feminei generis est.

plagarum monumenta,

pecuniam aut aurum

Neque secunda
licet

ratio

admodm

urget

nam

conlulisse, dicuntur null civilates esse reli-

vivum ac naturale saxum moveri non


sicut illud,

qu, qu non pro su ququc facultate


tjuid

ali-

soleat,

quod excisum
medi
in
valle,

est,

tamen

impenderit. Abel magnus

lapis ille est,

ab agricolis moveri solet, ubi est in agro opi-

qui depositam ex plaustro arcaui excepit, et in

mo

et pingui, et in

qualem ex

v.

quo super

ligna plaustri combusloe sunt vacc.

15 constat illam fuisse,

qu segetes mele-

Gur lapis ille dicatur Abel, obscurum est. Quidam hlH, Abel, positum esse putanl pro
1N, eben,

banl Bethsamit. Qud

qu vox

lapidem valet.

lia

Babb.

David. Faeilis autem esse potuit litter unius


in aliam id est,

si verum est, quod ex Hebrorum sententi, putabat Hieronynms Abraham in illo saxo sacrificsse, quod ex hoc loco non parm accipit firmamenti, non est

commutatio.

Alii

Abel lapidem illum,


ill

vulgaris ratio,

cur dicatur lapis

ille

ad illum
viri pii

saxeam molem, qu ex

planilie in

usque diem persvrasse,

cm ex

eo

dorsum erupil, dictum esse conjectant, quia ibi magnus excitatus est Belhsamilamm Inclus,

propter lanti patriarchae memoriam, aliquam

pariem ad suarum dium dificationem excidere potuerint, im et fortass debuerint.

propteringentemcladem, qu
illius

in eo loco
stravil.

magnam
iicut
/Egyptii

populi

mulliludinem
11,

Qurit
ctum de
illa

hic Abulensis, q. 13 et 14, quid

fa-

eliam Gnes.

50, v.

locum,

ubi

capsell fuerit,

qu aurea

claudebat

Jacob

sepulluram

funebii

planclu

Palslinorum sive anathemata, sive vola;

prosecuti sunt,

SaX Abel
loci

appellrunl. Idcircb

ac tandem dfinit, aut in vasa sacra ad tabernaculi ministerium fuisse conversa, aut cerl
ibi

voca'um

est

vomen

illius,

Planctus /Egypti'
displicet. Soient

Et boc postremum mibi non

ad tanti cass ternam

memoriam

esse reej,

autem scripiores
bibere,

in

omni idiomate nomen adindi-

servata.

Sicut postea gladius Golialh

Holo-

quod paul, im long post rbus


Ut cap.
i, v. 2,

tum

est.

dixiinus, ubi obser-

vavimus lapidem tune

adjulorii per

prolepsim
illud

conopum, tanqum divin virtulis monumenta servata sunt. Ut enim gnies vola suspendunt ad deorum allaria, quibus illorum
phernis
sive polenliam, sive benignitatem profitentur
sic cert
;

vocari illum cui poslea, cap. 7,

nomen
l.N

datum

est.

non

est improbable, in tabernaculo


in

QMS
est.

ERAT USQUE

IN

ILLUM D1M

AGRO JOSUE

primm, deinde

templo Salomone con-

Bethsamitis. Quid referai illud, qu, obscurum

siructo multa fuisse vota, multa mullis sus-

Quidam ad arcam pertinere

cxislimant,

pensa donaria, aut cerl divin

justitiai tesli-

sed non video, quo sensu. Alii ad lapidem, su-

monia.

Sic Nuiner. 21,

servatus

est

neus

per

quem

arca fuit posita, et bolocauslum im-

serpens, qui praedicaret ab ignitis serpenlibus

molatum, rfrendum putant. Quod ego magis probo. Sed duo obslant maxime alterum
:

peccatores

fuisse percussos qui usque ad Ezechi lempora servatus absque dubio in


,

est,

qud

lapis generis est masculini;

hiever

tabernaculo prias, deinde in templo,

cm

ali-

qu ponitur, qu vox generis feminei. Alterum, quia supra diximus, lapidem illum mobilem non esse, autlatumiiserutum, sed vivum,
et terr

quid esset sacrum et formalum Meyse. Et

Numer.
bula

1G, servata sunt in tabernaculo thuri-

eorum quorum Dominus

rebelles ac per-

adhuc, ex qu emerserat, infixum.

vicaces animos morte punivit, ul divin vin-

Prior pars non

multm movet eos qui nrunt


quod
in

dicte ternum^xtaret
consilio servata sunt in

monumentum. Qu
v.

ec

genus sp

in translalionibus servari,
;

tabernaculo, licet in

originali fuerat

quodexemplis optimis aliun-

laminas producta, ut dicitur ibidem,

40

279 Ut haberent postea


filil

IN
Isral, quibus

L1BRUM

REGUM
Qurunt
clades
in

280
hic interprtes, cur tanta ac

commone-

tam dira
tt

rentur, ne quis accdt alienigena, et qui non est

Belhsamitarum

finibus

accident?

de semine Aaron,ad ojferendum incensum Domino,


ne patialur sicut passus
gregatio ejus.
est

neque vulgaris videtur fuisse causa qu

Core

et

omnis con-

hominum

millia

tam

brevi,

tamque inopinat

Ad hune modum

arbitrer in cap-

scll servata illa

anoruni muriumque simula-

cra,

qu

divinae potenti et conculcat reli;

gionis

renovarent memoriam

aut cert in

laminas producta, sicut thuribula, de quibus

proxim,

in

quibus aliquod esset signurn im-

pressum, quod ex aureis simulacris factas esse


doceret.

Quomodo tam

in

Salomonis,

qum

in

genlilium templis solita essent vota, aut signa

proponi,

qu dcpulsum malum

aut illatum

oslenderent, diximus in noslris

Commentants

super Isaiam ad cap. 58, in principio cantici

Ezechi.
Vers. 19.
samitibus,

Percussit autem de viris Betii(1).

equd vidissent arcam domini

(1) Codices quidam Grci initio hujus versiculi liaec addunt Et non simt deleclati filii
:

des transports de frayeur, si nous avions les yeux assez clairs pour voir les pouvantables jugements qu'exerce invisiblemenl Jsus-Christ de son arche sainte, c'est--dire dans l'Eucharistie. Il y a bien des personnes qui ressemblent aux Bethsamites. Ils sont comme eux du peuple de Dieu, c'est--dire enfants de l'Eglise; ils ont de la joie en voyant et en recevant le Fils de Dieu, comme les Bethsamites en tmoignrent en voyant et en recevant l'arche. Mais ils ne font point ce qu'ils doivent pour honorer le Fils (le Dieu, comme les Bethsamites ne le firent point l'gard de l'arche. Car ces Hbreux auraient d tre touchs de cette effroyable marque de la colre de Dieu sur eux, comme Illi leur grand-prtre l'avait t, et ils devaient tmoigner, par leurs prires et par leurs gmissements, la part qu'ils prenaient une affliction si publique: au lieu qu'ils avaient continu pendant ce temps-l de vivre l'ordinaire et de travailler recueillir les fruits de leur terre comme s'ils eussent t en pleine
paix.

Jechoni in viris Belbsam, qui videranl arcam Domini. Et percussit in eis septuaginta viros et quinquaginta millia virorum. Id aulem exponit Theodoretus docens , iilios Jechoniae punitos Cuisse merii impietatis su, et qud segr addit autem potulissent restitulionem arese pulum eidem ultioni obnoxium fuisse, qud ne minimum quidem diserimen adir voluisset, ut arcam ex hoslium manibus eriperel. Sed huic de fdiis Jechoniiie narration i (ides minime adhibenda est, utpole quam fulsit unicus textibus Septuaginta minus accuralus et correctus. Reddi etiam posset in alium sensum,
:

C'est l l'image d'une infinit de chrtiens. ne considrent point qu'ils ont irrit Dieu contre eux; que leur me est perce de plaies; que lorsque leur vie parat plus rgle, ils sont attachs au monde en mille manires par les plus secrtes affections de leur cur. Mais tant toujours prts de commettre el de conIls

mmes pchs sans jamais en faire de pnitence, ils s'approchent avec hardiesse de ce mystre terrible dont l'arche n'tait que
fesser les
la figure, et

sion des saints, le


rir, ils

(iiios Jechoni viros fuisse pietale et sapienti prslantes, qui liberlatem Belhsami-

scilicet

changeant en venin, selon l'expresremde qui les devait gutrouvent la mort dans la source de la
dit

vie.

tarum

in

contempland arc Domini increpuei

rint; qu san liberlas septuaginta Bethsamitis capitalis fuit , etc. (Calmet.)


<

<

Mystic S. Gregorius Qui sunt, ait, Bethsamitae percussi, nisi fals contcmplalione decepti haeretici ? Dm arcam videre in lapide prsumrent, percussi sunt ; qui cm Domini ac Bedcmploris nostri sacramenta indign discutrent, setern damnationis laqueis, per fallaciam sunt depressi erro:

(Sacy.) Voltaire, lit prir cinquante mille soixante et dix hommes de son peuple, uniquement parce qu'ils avaient regard son arche qu'ils ne devaient pas regar-

Le Seigneur,

<
t

<

ris.

>

Allegor. Arca conlinens manna reprsentabal Eucliarisliam, quam qui irreverenter aspiciunt et indign sumunt, moriepraesenii sacp punili, et semper relern punientur, uti docet Aposl. 1 Cor. 11, v. 50; ita Dion.

les lois, les murs de ce temps, l'conomie judaque diffrent de tout ce que nous connaissons Tant les voies inscrutables de Dieu sont au-dessus des n1res La rigueur exerce, dit le judicieux dom Calmet, contre ce grand nombre d'hommes, ne paratra excessive qu' ceux qui n'ont pas compris jusqu' quel point Dieu voulait tre craint et respect parmi son peuple, et qui ne jugent des vues et des desseins de Dieu qu'en suivant les faible* lumires de leur

der. Tant, ajoute-t-il

raison.

>

(Corn, Lap.) Or le Seigneur punit de mort les habitants de Delhsamcs, parce qu'ils avaient vu f arche. L'arche qui avait fait mourir tant de Philistins lorsqu'ils la tenaient captive, n'pargne pas le peuple de Dieu lorsqu'elle revient dans leur pays. Le peu de respect qu'elle trouve dans les Bethsamites qui la reurent d'abord, fit qu'elle en tua jusqu' cinquante mille et elle lit par Qui pourra cette mortalit qu'ils s'crirent subsister en la prsence de ce Dieu si saint ? C'est ce que nous dirions peut-tre avee
;
:

L'incrdule a reproduit cette objection, rpte par plusieurs autres impies, dans sa Bible < Le Seigneur explique, avec celte rflexion ne punit ses ennemis que dans la plus secr te partie des fesses, tandis qu'il tue cinquani te mille soixante el dix hommes de son pro> pre peuple pour l'avoir regarde (l'arche). 1 Quand mme le nombre de ces tmraires punis de mort aurait l aussi considrable que
:

'

suppose ici dom Calmet , quand il serait certain, ce qui ne l'est assurment pas, qu'il faudrait s'en tenir l'opinion commune des
le

281
concidit.
Varia; variis

COMMENTARIUM CAPUT
,

VI.

284
reccntioribus Cajetanus et

adducuntur causae

Dionysius; et ex
Serarius. Id ver

quidam dicunt, ide


arcara Dei

viros illos periisse, quia


,

Numer. cap.

4,

sever pr-

nudam conspexre
alii

quod putat

ceptum
capitali

est Deo, et v. 15 et 19, proposit

Abulensis, q. 26, et

plures, Lyra, Hugo,

pn prohibitum, ne
Etv. 20, eadem
qui
illis

quis tangat sancapitis

ctuarii vasa.

proponi-

interprtes, y aurait-il donc l de quoi tant rvolter la raison? Que les gouvernements humains sacrifient au maintien des lois et la gloire de l'tat des milliers d'hommes, on vante

tur

pna

tabernaculi

instrumenta

conspexerint non involuta. Alii null curiositate videant,

qu

sunt in sanctuario

priusqum

leur sagesse ; et l'on ne concevrait pas que Dieu et immol cinquante mille coupables pour venger ses lois enfreintes et sa majest Matre absolu de notre vie, dit un outrage crivain clbre (Grotius), Dieu peut, sans aucun sujet et en tout temps, ler chacun , toutes et puantes fois que bon lui semble, ce prsent de sa libralit. Quelque rigoureux que ce chtiment pt paratre, serait-il comparable ces flaux terribles que sa main vengeresse rpand de temps en temps sur la terre pour punir les peuples !
!

involvantur

alioquin

morientur.

Placet

mini

Abulensis sententia; et addo arcam Philistis

missam esse tectam eodem prorss modo quoab Israelitisfueratin aciem educta neque ide occisos esse Bethsamitas, qud arcam vidissent involutam alioqui periissent omnes,
;
:

qui in castris fuerunt Isral, quia omnes, ut


apparet,
illam

coopertam aspexerunt,
castra,

et in

deserto

cm moverentur

haud dubi

La peine de mort tait prononce dans la loi contre tout Isralite, mme lvite, qui porterait un regard curieux sur l'arche dcouverte. Il y avait dfense expresse tout Isralite qui n'tait pas lvite de l'approcher de trop prs cotte loi ne regardait pas les Philistins qui l'ignoraient. Les Bethsamiles qui en taient instruits ne laissrent pas de porter un regard curieux dans l'arche, comme le texte sacr le dit expressment la maxime de punir svrement les fautes des particuliers et d'pargner une multitude coupable est bonne pour les souverains de la terre qui n'exercent leur poumais voir que par le bras de la muliitude elle n'a pas lieu par rapport Dieu dont les hommes, en quelque nombre qu'ils soient, ne peuvent arrter la puissance. Si donc il y eut cinquante mille coupables Belhsams, nous ne voyons aucune raison solide de nier que Dieu les ait tous frapps. Mais 2 il n'est rien moins que certain qu'il y ait eu cinquante mille soixante et dix hommes frapps de mort en cette rencontre. En effet, est-il probable que cinquante mille soixante et dix hommes aient regard dans l'arche ? Et conoit-on aisment qutant de personnes se soient permis une curiosit si svrement dfendue? L'historien Josphe ne compte que soixante et dix Bethsamites frapps de mort. M. Kennicot assure qu'il a vu deux anciens manuscrits qui n'en portent pas davantage. Les versions arabes et syriaques n'ont lu dans leurs manuscrits que cinq mille hommes du peuple. Ces variations dans les nombres portent dj naturellement souponner quelque altration dans le texte. Ce soupon se conlirme quand on considre que la construction de la phrase du texte hbreu parat embarrasse dans cet endroit il signifie la lettre que Dieu frappa soixante et dix hommes cinquante
: ; ;
:

illam infinita peregrinantium millia conspexre. Fuit

ergo peccatum, quod Deus non levis

qum qum

supplicio punivit capitali, quia curiosis


patria religio permittebat, detracto in-

tegumento nudam aspexerunt arcam. Et hoc


propri signiQcat videre arcam Pomini
;

neque
im-

enim
Quis

illa

videre dicimur

nisi

admodm

propri, quae velata nostris objiciuntur oculis.

unqum
in

dixit se vidisse

imaginem obten-

to vlo,

aut faciem larvatam, aut


nuptialibus
sacris

quam

flam-

meum
bit?

celt et

obnu-

Alii gravius aliquod

peccatum agnoscunt,

nempe non solm arc detractum invoiucrum,


Bochart, Le Clerc, etc., cette parsous-entendue (ce qui est conforme au gniede la langue hbraque), on peut traduire d'une manire trs-simple et trs-naturelle Dieu frappa soixante et dix hommes de ou sur cinquante mille hommes. Traduction qui les rduit au mme nombre que Josphe et les deux manuscrits du docteur Kennicot. Observons que l'auteur de la Bible enfin exles savants

ticule

plique a reprsent
fait

ici

trs-infidlement

le

sentiment du docteur Kennicot, lorsqu'il

lui

dire que lui et l'vque d'Oxford sont bien revenus de leurs prjugs en faveur du texte. Ce n'est pas du texte primitif que ces savants pensent qu'il soit permis de s'carter, eux qui s'appuient sur d'anciens manuscrits et sur les anciennes versions; c'est seulement de l'h-

breu des Juifs modernes que les Protestants ont mis long-temps au-dessus de tout.
< <

Enfin, disent les incrdules,

si le

nombre

fait aucun sens. y a eu altration dans ce texte, elle ne consiste que dans l'omission d'une particule, d'une seule lettre, VM des Hbreux. C'est une particule qui rpond l'a ou , ex, de, des Latins. On la joint aux noms, ainsi que plusieurs autres particules hbraques. Mais il n'y a aucune ncessit d'admettre ici

mille

hommes, ce qui ne
reste,
s'il

Au

des Bethsamiles qui furent frapps de mort < a t si petit, comment le peuple d'Isral ai t-il pu regarder ce chtiment comme une i grande plaie ? Nous rpondons qu'il aura d en juger ainsi. Est-ce donc une plaie lgre que la mort tragique et inopine de soixante et dix personnes ? Qu'on se rappelle la consternation des Hbreux, lorsque les habitants de la ville d'Ha leur eurent tu trente-six

une

altration.

Qu'on suppose seulement avec

hommes

(Duclot.)

,, ,

283
sed

IN
etiam arcam
reseraiam,
et quid

LIDKUM
in

REGUM
star

284
;

habere quinquaginta millium


lib.

quomod
:

clausum
Ita

Intrt, curiosis fuisse investigntum.


,

de Davide dicitur

2 Reg. cap. 18

Tuunus

Rab. David

cujus sententiam

Emmanuel
;

pro decem millibus computaris.


Alii

Sa, et Joanncs Mariana

non improbant
interius
:

idque

quinquaginta millia

bominum

fuisse pu-

indicari putant ab bebraico textu, qui

non tam

exterius

aliquid,
sic

qum

oslendit.

Ad

verbum

liabent hcbrcea

Eb
:

qiod aspexe-

populorum concursu, qui ad arese inopinatum appulsum convenerunt et ex eo numro septuaginta lantm periisse, ita utsit
tant in eo
,

rant in arcam Domini. Tigurina


spcxissent in

Quod
:

intro-

sensus, de populo, qui quinquaginta mille ha-

arcam Domini. Pagninus

Quia

bebat

bominum

capila, septuaginta

Domino
paubi

aspexerant qu erant in arc Domini. Et boc vi-

percussi ceciderunt. Cui explicationi non

detur milii non improbabile, non quidem propler textum hebraicum, cujus

rm

suffragatur tcxlus bebraicus,


:

qui,

verba non co-

noster legit
viros, et

El

percussit de populo septuaginta


:

gunt, ut aliquid

ibi

inlclligamus interius et in
,

quinquaginta millia plcbis, ipse babet

arc conclusum, sed quia verisiniile est


fecisse viros Bctbsamitas,
et quia

id

Et

percussit de populo septuaginta viros, quinqua-

boc pecca-

ginta millia virorum.


ciio

Ubi copulativa conjunillos

tum non

mitiori

pn

videbatur esse punien-

non

est,

quae duos

numros adjunHanc
explicalio-

non deeranl, qu curiosos animos ad resignandam arcam excitare possent. rrimm, quia nulla videbatur postea fu(lum, et quia causai
tura
facilitas,

gat;

neque
tacito

est

in fine plebis.

nem apud certum aliquem auclorem non


nio
;

inve-

tamen nomine ab
,

aliis citari

video,

sicut

neque ante

fuerat,

spe-

ut

Marian

Serario et

Emmanuele Sa
non
milii
est.

ctandi arcam et tabulas legis,

quas Dominus

qui ad hanc explicationem

difticilis

suo tetigerat

et consignrat digito.

IUud au-

Ego, quid

in

hc controversi
,

magis

tem. quod latebal ints,

tlignum videbatur,

videatur verisimile

breviter expedio. Et pri,

quod bomines cum magno etiam rcrum dispendio spectandum curarent. Deindc quia
,

mm

dico, mihi vald videri verisimile

ex e

niultiludinc, quai
millia pervenit
,

ad quinquaginta

hominum
cap.

cm

di apud Palaestinos exulsset arca, timeillis

occisos esse dunlaxat septua-

re non immerit poterant, ne ab

qui Ju-

ginta.

Quod

dixit apert
,

Josephus

lib. 6,
,

daeorum religione

et sacris long erant alieni,

lenet Lyra

et doclores et
,

hebri

et

om-

aliquid esset ab arc sublatum, seu


aliquid,

additum

nium acerrim tuelur


q. 27.

probat Abulensis

quod minus arc sanclitatcm deceret.

Quod

ut

credam

multa

eaque non
,

Sicut viderant in capsell aureos anos et


res fuisse conclusos, qui

muali-

vulgaria, firmamenta

faciunt.

Primm

quia

cm
vile,

natur su

haec accidisse videntur eo die

quo ad Bethsa;

quid esset sordidum et

ignominiae alque

milarum
alii

fines

plauslrum appulit

neque tune
;

ludibrii causa formatos, et adbibitos

arc su-

prter Bethsamitas convenisse dicuniur

spicari possent.

Hoc

igilur studium,

quod plus

cert ex illorum

numro

interiisse dicuntur

curios intemperanli

qum

pielali? habuit,

Dominus tam
ctavit.

severi
aliis
;

supplicii

acerbitate mul,

quolquot ad aspectum arc perierunt. Quis autem credat ex oppido non admodm copioso
quinquaginta

Ali ab

consulta prtereo

afferuntur causa: quas quatuor adducit Lyra, quas

hominum

millia oppetiissc

mor-

lem
quia

et

plurimos alios esse relictos, qui con?

Abulensis optim confutat.

tribulium suorum funera lugerent


,

Deinde
,

De numro etiam

illorum, quos arcae con-

ut magis judicabamus esse probabile


illud
,

spectus interemit, vari interprtes cogitant.

dirum

supplicium ide

inllictum

fuit

Quidam existimant non plures septuaginta eo rerum articulo periisse qud ver bominunt
;

Bethsamitis

quia nimis curios reseral arc

videre sluduerunt
illis,

qu

Iatebant ints. Et

cm

deinde quinquaginta millia interfecta traduntur, variismodis autsalvant, aut eludunt. Alii

quibus videre contigit, repentinus adve(

nerit inleritus
tabit
,

ut

nemo

sicut opinor
,

diibi-

dicunt, occisos fuisse septuaginta, qui lamen


sic

quod probat mors Ozoe subita


),

cm mialii

erant robore et ingenio proestantes, ut pro

nus gravis intercessisset culpa


forent aut stupidi
,

san nimis
,

quinquaginta
rint.
Ita

hominum
ut
,

millibus censeri potuerefert

aut

vitae

non amantes
,

qui

Hebrnei,

Hieronymus

in

cm

vidrent alios cecidisse repente

neque

Tradit.

Hebraicis

et

Lyra

quibus nonpihil

morlis

causam ignorarent

auderent lamen

favet textus bebraicus,

qui sic ad

verbum

ha-

propis accedere, et ab irato Deo dirum illud

bet: El percussit

in populo septuaginta viros,


illos in-

infortunium subire. Neque parm est,


gente divin vindicl, et tam

si

ur-

quinquaginta mille viros. Quasi dicat,

durum ac

velox

, ,,,

285
6upplicium repelcnte
,

COMMENT ARIUM. CAPUT


septuaginta ex quantofuerint ad rese-

VI.

286
viros

nus,

septuaginta

supra quinquaginta
fa-

cumque numro aceedere ausi


ratam arcain
aspicere.
,

mille interiisse. Est

autem apud Hebraos

et

quid conclusum esset ints

miliale

ut in

computando minor plerinque


E QUOD DOMINUS PERCUS-

numerus antecedat.
liltera

Juxta hanc sententiam ordinari


poterit
et
:

sic

LuXITQlE POPULUS

Percussit de populo septuaginta viros

SISSET PLEBEM PLAA MACNA. PoSt

C33dem

ill.Ull

quinquaginta millia acier ant; facile auleni hoc


suppleri solet.

adhuc supererat populus


jectura sumitur
,

unde nonnulla conin

verbum
seu
,

Seu cerl hoc modo

non
,

esse tantam mullitudi-

Percussit de populo quinquagintamilliumvirorum,


in quo erant viri quinquaginta mille
,

nem

inlerfcctam

quanta reperiri vix queat


copios.

viros

civitale niagis

quam Bethsames
,

Neque
ut est

septuaginta; ita ut illud

quinquaginta millia,
,

exigua

fuit
,

plaga

qu;ie

populo, quanlmvis
,

ab

illo

de populo

dependeat

et in

secundo

frequenti
vciisimilc

septuaginta viros
,

eosque

casu collocetur.

Ligari ver particulam ali,

praecipuos adcmil.

Sed

ut dixi

quam cum

remoliori

apud Hebraeos non

est

comnumom
Vers. 20.

sententiam libentis amplector.

inusitatum aut infrequens. Tradidit hancregu-

Et dixerunt
IN

viri Bethsamit,*:

lam Pagninus

lib.

4 Institut, cap. 16,

quam

QutS POTERIT STARE

CONSPECTU DoMINI (1)?


ill

mullis confirmt exemplis,

quorum nos
:

hic ali-

Deterrili Bethsamitae gravi

atque inopinal
in re,

qua produccnnis.

Psal.

138, v. 14

Mirabilia

plag
liquos

et veriti
,

ne divina manus gravis


,

opcra tua, et anima

mea

cognoscel nimis. Illud,

qui

cde supererant

sviret

sta-

nimis, ligandum esse dicit cum, opra tua,

non

luerunt ab se

quamprimm
frequenlior
, ,

ablegare. Quare
,

cum verbo
bilia

cognoscet

in

hune sensum
non

MiraJusti-

mittunt ad vicinam civilatem


laulior alque

qu

utpote

opra tua nimis. Et Psal. 118, v. 8

lionestis

apud se

ficaliones tuas custodiam,

me
,

derelinquas
est

retinere

poterat

ut

quamprimm
se transmutant.

divinils

usquequque. Illud

usquequque

quod idem
,

restilulum

donum ad
fuerit
,

Quantum

quod

vald

seu

omninb,
,

cum
v. et

custodiam,
:

porr

temporis arca

ligatur.

Et iterm Psal. 98
,

Moyses

et

commorata
in illorum

Dei apud Bethsamitas non constat non di tamen


;

Aaron

in sacerdolibus ejus

Samuel

inter eos

hsisse finibus verisimile

est.

Quia

qui invocant

nomen

ejus.

Hoc poslremum cum


,

neque neque

viri
ipsi

Cariathiarim se praebure

difficiles,

Moyse atque

Aarone
ille

ligatur

non cum Safuit.

admodm

videbanlur cupidi illam

muele,quia
hic illud
,

sacerdos non

Sic ergo

apud

se diutis retinendi (2).

de populo,
,

cum quinquaginta virorum


non cum septuaginta. Pu,

millibus conjungo

loque nuinerum hune quinquaginta millium

non

esse illorum, qui metebant trilieeain mes-

sem, aut qui ex urbe videndae arca; studio fuerant egressi, sed illorum
,

qui urbeni ineole-

banl, quae lot incolarum capita numerabat.

Neque enim verisimileesl


iilum

tam brevi ingenlem


,

numerum

convenisse

aut civitatem

omet

nin nudatam esse civibus. lu

quam

senten,

tiam et explicalionem inclinant Mariana

Emmanuel Sa
esse putat

licet

ctantur. Abulensis
,

textum

communeni aliam amplehune corruplum


sit
,

quasi ab eo aiiquid detractum


;

aut addilum interversum


et in

ego inlegrum puto

hanc explicalionem

et

sensum non

invi-

tera venire.

Sed quando

alii

frquentes in aliam senten;

tiam feruntur, illam nos etiam amplectamur

plurimm enim roboris ex multorum


que sapientium sensu
,

eorum-

atque aucloritate sumit

quvis opinio, quae se vel hoc solo fundameuto


ab omni reprehensione atque calumni luetur.

Tune aulem seasus

est

quem

adducit Cajeta-

(1) QUIS POTERIT STARE IN CONSPECTU DOSINI Y Use accipi commode possunt tanqum populi querelae de nimi Dei severilate; quasi scilicet populus nihil curans inquirere de causa provocati in se Numinis ut eam auferre studens, Denm placaret mallet Deum illum tanqum difficilem et perniciosum regione su amovere. Vel aliter haec dicta accipi possunt de ingenu confessione populi agnoscenlis graviter se quidem ab a'quissimo judiee at sine excessu, puniri nulla enim est proportio inet simplici creatur exhiter Deum laesum bitam quaecumque haec fuerit, satisf'artionem. ( Calmet. ) (2) MlSERUNT NUNTIOS AD IIABITATORES CAIUAthiarim. Cur ad hanc urbem prre cteris? Cur non potis ad Silo, ubi diutis arca substiterat et adhuc tabernaculum ejus stabat? Denique cur ha>c ad cives Cariathiarim renuntiantur? Descendite et reducite eum ad vos; quasi scilicet antea arcam apud se habuissent. Sed Hebraeuslegitlantin Descendue, et ascendere facile eam ad vos. Faloodum est utique causam ignorare nos cur Belhsamiine potis cives Cariathiarim , quam alios quoslibet convencrint; nisi forte id repulemiis rcliqua vasa sacris niiuisteriis destinata persvrasse in Silo , donec ad Nobc deducta non sunt , ubi Saiilis aetale servabanlur. Cariathiarim, Qariathbaal , Jor-ue 15, U0. Baala ibidem i). Daatim-Juda , 2 Regum 6, ?..
,
,

287

IN

L1BRIM

I.

REGUM
CHAPITRE
1.

288
VII.

CAPUT
1.

VII.

Venerunt ergo

viri

Cariathiarim, et
et intulerunt

Ceux de Cariathiarim,
l'arche
la

tant venus,

cm^
le

reduxerunt arcam Domini,

menrent chez eux


mirent en
lieu le plus

du Seigneur,
situe

et la

eam indomum Abinadad


ut custodiret
2.

in

Gabaa

Elea-

maison d'Abinadab,
et

dans

zorum aulemfdium ejussanctificaverunt,

lev de la ville, appel, cause de

sa hauteur,

Gabaa

ils

consacrrent son fds

arcam Domini.

Elazar, afin qu'il gardt l'arche


2.

du Seigneur.

Et factura est, ex qu die mansit


,

Or

il

s'tait

pass beaucoup de temps

arca Domini in Cariathiarim


cati sunt

mullipli-

depuis que l'arche du Seigneur demeurait


Cariathiarim, et
il y avait dj vingt ans, lorsmaison d'Isral commena

dies (erat quippe


et requievit

jam annus

que toute

la

vigesimus),
Isral

omnis doraus

chercher son repos dans

le

Seigneur, aprs
les Philistins.

postDominum.
autem Samuel ad univcrsam
:

quarante annes de servitude sous

3. Ait

3. Alors, vingt ans aprs le retour de l'arche,

domum

Isral, dicens

Si in toto

corde

Samuel

dit toute la

maison

d'Isral

Si vous

vestro revertimini ad Dorainum, auferle

revenez au Seigneur de tout votre cur, tez

du milieu de vous

les

dieux trangers, Baal et

deos alienos de medio vestr, Baalim


Astaroth
:

et

Astaroth, qui ont caus votre ruine ; tenez vos

et praeparate

corda vestra Do,

curs prts
que
Philistins.

obir
il

au Seigneur

et
la

ne servez

mino

et servile ei soli

et

cruel vos de

lui seul, et

vous dlivrera de

main des

manu

Philisthiim.

U. Abstulerunl

ergo

fdii Isral

Baalim
soli.

4.

Les enfants d'Isral rejetrent donc Baal


et

et Astaroth, et servierunt
5.

Domino
:

et Astaroth,
5.

ne servirent que
dit
:

le

Seigneur.
Is-

Dixit

autem Samuel
in

Congregate

Et Samuel leur
Masphath,
afin

Assemblez tout
je prie le

universum Isral

Masphalh, ut orem

ral

que

Seigneur

pro vobis Dominum.


6.

pour vous.
6.

Etconveneruntin Masphalh, hause-

Et

ils

s'assemblrent Masphath

ville

de

la tribu de

Juda

ils

puisrent de l'eau, qu'ils


le

runlqueaquara,eteffuderuntinconspectu

rpandirent devant
rent ce jour-l
,

Seigneur
:

et

ils

jen-

Domini,
dixerunt

et

jejunaverunt
:

in die ill,atque

et dirent

Nous avons pch

ibi

Peccavimus Domino. Judi-

contre

le

Seigneur. Or, Samuel jugea pour la


fois les

cavitque Samuel fdios Isral in Masphalh


7.

premire

enfants d'Isral Masphath, et

Et audicrunt Philisthiim qud confdii Isral in

continua dans la suite d'y venir de temps en temps

rendre la justice.

gregati essent

Masphalh,

et

7.

Les Philistins ayant appris que

les

enfants

ascenderunt salrapae Philislhinorum ad


Isral.

d'Isral s'taient assembls

Masphalh, leurs

Quod cm

audssent

fdii

Isral

princes marchrent contre Isral.


enfants d'Isral ayant appris
,

Ce que

les

timuerunt facie Philislhinorum.


8.

ils

eurent peur

Dixerunlque ad Samuelem

Ne

des Philistins.
8.

Et

ils

dirent Samuel

Ne

cessez point

cesses pro nobis clamare ad

Deum

nosirum

ut salvet

Dominum nos de manu

de crier pour nous au Seigneur notre Dieu,


afin qu'il
stins.

nous sauve de

la

main des

Phili-

Philislhinorum.
9. Tulii

autem Samuel agnum lactenet obtulit illnra


:

lem unum,

holocaustum

9.
il

Samuel

prit

un agneau qui

lettait

encore;

integrum Domino

et clamavil
,

Samuel ad

l'offrit

tout entier en holocauste au Seile

Dominum pro
Dominus.

Isral

et exaudivit

eum

gneur,

parce que

temps pressait;

il

cria

au

Seigneur pour

Isral, et le

Seigneur l'exaua.

Sedei-jabarim in psalmo 131 6 varia sunt ejusdem urbis noniina. Cariathiarim, Gabaa,
,

inter se propinqua; Cariathiarim nonnisi 10,000 passibus , vel


et

Nobe urbes erant

et

tri-

bus leucis et semis circiter aberat ab Jerosolym. Silo mult seplenlrionalior erat in tribu ( Calm.i. Ephraimi.

389

COMMENTARIUM. CAPUT

VII.
effet,

290
lorsque Samuel offrait son ho-

10. Factum est autem,


offerret

cm Samuel
aulem
super

10.

En

holocaustum

Philisihiim inire
:

locauste, les Philistins

commencrent

le

com-

praelium conlra Isral

intonuit
in die ill

bat contre Isral; mais en

mme

lentps le Sei-

gneur tonna avec un bruit pouvantable sur

Domhnis fragore magno


facie Isral.
11
.

les Philistins
ils

et les frappa

de terreur

ainsi

Philisthiim, et exterruit eos, etcassisunt

furent dfaits par Isral.

Egressiqueviri Isral de Masphath

11. Les Isralites tant sortis de Masphath,

perseculi sunt Philislhaeos, et percusse-

poursuivirent les Philistins, en les taillant en


pices jusqu'au lieu

runt eos, usque ad locum qui eratsubter

qui est

au-dessous

de

Belhchar.
12. Tulit autem Samuel lapidem
et posuit

Belhchar.

unum,
12. Et tre

eum

inter

Masphath

et inter

Samuel

prit

une pierre
il

qu'il

mit enla

Sen

et vocavit

Adjutorii.

nomen loci illius Lapis Dixitque Hc usque auxilia:

Masphath

et Sen, et

appela ce lieu
:

Pierre-du-Secours, en disant

Le Seigneur

est

venu jusqu'ici notre secours.


13. Les Philistins furent alors humilis,
et
;

tus est nobis

Dominus.
,

13. Et humiliati sunt Philisihiim

nec

apposuerunt ultra utvenirentin terminos


Isral.

n'osrent plus venir sur les terres d'Isral

Facta est itaque manus Domini su-

car la main du Seigneur fut sur les Philistins,


tant que

Samuel gouverna

le

peuple.

per Philisthaeos cunctis diebus Samuelis.


14. Les villes

que les Philistins avaient prises

14. Et redditae sunt urbes quas tule-

sur

Isral,

depuis

Accaron jusqu' Geth,


dlivra les Israliil

rant Philisthiim ab Isral Israeli, ab Ac-

furent rendues, avec toutes leurs terres, au peuple d'Isral;


tes

caron usque Geth et terminos suos


ravilque Isral de

libe-

ainsi

Samuel

manu

Philisthinorum,

de

la

main des

Philistins, et

y avait paix

eratque pax inter Isral et Amorrhaeum.


15. Judicabat quoque Samuel Israe-

entre les Amorrhens et Isral.


15.

Samuel ne cessa de juger


;

Isral

durant

tout le reste de sa vie


16.
Il allait

lem cunctis diebus vitae sua3. 16. Et ibat per singulos annos
cuiens Belhel et Galgala et Masphat

tous les ans Blhel, et de

cir,

Galgala, et ensuite Masphath, et parcourant


ainsi tout le pays,
Isral.
il

et

y rendait

la justice

tout

judicabat Israelem in supradictis locis.


17. Revertebalurque in

Ramatha

17.
:

Il

retournait de l Ramatha, qui tait


il

ibi
le lieu

de sa demeure, et o
Il

jugeait aussi le

enimeratdomusejus, et ibi judicabat Israe-

peuple.

y btit

mme un

autel au Seigneur

lem

dificavit etiamibi allare

Domino.

pour

le consulter.

COMMENTARIUM.
Vers.
1.
,

Venerunt ergo viri Cariatuia-

cives Cariathiarim gnari tantam illam multitu-

rim

(1)

et reduxerunt arcam (2).


:

Mirum

si

dinem, quam communissententia probat, esse


In

Audi Adrichom. p. 22 < Cariathiarim Sylvarum, quae, et Cariath-baal et Bala ,Baala interdm Baal et Pharasim, et conjunctim Baalpharasim, Hieronymo etiain Iariin. Est de Jrusalem ad quatuor milliaria, et dimidium conlra occidenlem euntibus Diospolim. Hieron. ait milliario uno. Urbs pris Gabaonitarum, postea tribus Judae estque terminus tribus Judae et Benjamin sita in colle, lnhc mansit arca Domini annis 20 in donio Abinadab, quae erat in Gabaa , id est, in excelso, donec Davide transferretur Hierosolymam. De hc luit Zacharias
(1)
i.

e. urlts

lum collem

domum Abinadab in Gabaa. Addit Beda ilfuisse arcem totius civitatis. Ille

ergo locus, utpote celsus, honoralus, munitus, congruebat arcae , quae erat quasi arx totius Israelis. Hinc arca erat typus B. Virginis, quae super omnes clos exallata omnibus se invocantibus patrocinatur. (Corn, Lap. ) Ascendere fecerunt arcam Do(2) Hebraeus mini : deduxerunt in urbem suam, quae in loco
:

F. Joiada, quem occiderant inter tcmplum et altare. De hc fuit Urias propheta, quem

interfecitJoachimrex in Jrusalem,

qum Bethsames considebat. Mrite- repulamus, Samuelem in hcreconsultum fuisse; uli et convenissead ritum solemnemuniversum populum, ut nib.il deesset ad pompam et rectum apparats ordinem denique in hoc populi ccelu agnitum fuisse Samuelem in judicem et principem gentis. Deinceps enim ea prdi*
ediliori
:

291

IN

LIBRUM

REGUM
non
i'>ei

sublatam, reducere ad se voluerint restilutam arcam; ex quo ad priorem cogilationem nonnihil

292

est cvitalis
edili,
;

nomen, ut putavit Lyra

sed

accedebat nroinenii.

,ut collis in e civilate.

Vnrant lamen
il-

iiebraic

quia sibi lionori esse

nyM,

coller significat,
in

putabant, eximium

Gabaa enim unde civiias


sublimi loco
,

Iud

donum apud

se

habcre,

quaedam nomen accepit, qure


dilicata fuit in
tribu

et

quia alio-

rum

edocti periculo evitare se


,

Benjamin

posse existi-

ubi natus
in
civi-

Saul. Hic
late

niabant
ierunt.

quod Bethsamitae inforlunium subin

tamen locum

significat, qui

Et intulerunt eam in domum Abinadab Gabaa (1). Erat in ccivitateLevitico


ul inquit Josephus,

magis erat sublimis, atque niunitus, quique magis videbalur dignus, qui arcae Dei
religio-

suin et tulum

prat. bret

hospitium. Sicul David,

gnre,

cm eamdem arcam
arcem
clegil.

de quo nos

infra, lib. 2, c. 6,

vir opinione religionis alque juslitiae celebcr,

transmisit Ilierosolymam,' Sion, quae civitasappellaturDavid,'

babuit in Gaba, ad quai, tanqum ad opportunum et religiosum hospitium, arcam transtulerunl cives Cariathiarim. Porr

qui

domum

locum nimirm maxime in e civitate sublimem, quo vis hostilis aspirare non possit. Quod non
obscure constat ex
ubi quae hic
lib.
1

Gabaa
est

Paralip. cap. 13, v. 6,


:

Gabaa

dicitur, collis appeilatur

tum

dignitale
,

se

prodit

nec

aequum

reputemus banc sibi auctoritatem absque Dei jussu et consensu populi tournasse Usus est autcm opporlun hc occasion redils Arcae , ul ad abjiciendam idololainam, quain ex illis plures adniiserant, Israelitasadhortareiur.
sibi

Ateendil David, et ornais vir Isral ad collem Cariathiarim, cic.


,

ut afferret inde

arcam Domini de
SANCTIFICAVESa/.clil;care,

domo Abinadab.
ElEAZAWJM AUTEM
nu.rr,
PILItffl

EJMS
(1).

ut cusTomiiET arcajw
est,

regimen staturent.

venlun) populi cum armis in JHasphaih ubi scilicet necessaria omnia ad optimum populi
llaec oinnia in tt;' srie liujiiscapiiis ita narranlur, utconcisae niniiui

Admonuit, ut de liberlate procurand cogitaient; indixilque con-

qud destinare, ut diximus in noslris Coiimicnlariis super Jeremiam ad illud cap. 1 Antequm exires de vu va, saucli/icavi
:

idem

te.

Est

autem destinatus Eleazarus


(1)

ille,

ut curarii ha-

rations ejusdem et evenluum sries ita rem totam actam fuisse quemadmodm bic commenlisumus, demonslrat. Samuel, qui primas
,
,

narralioni plurima supplenda sint. Porr nar-

saltein schedas.unde bi libri expressi sunl e'xbibuisse crediiur, plura de se modestissim lacuit, quae in nimiam su gloriamtoncssissenl

Certa causa, cur Eleazarus prlalus fuepalri suo in consecratione et diginlaiecustodis arcae Domini, divinari utiuuc non potes. Non ten.er tamen reputaverim Amnadabum jam tum decessiss, eusau nomen mansisse domui , quam coJnerai
rit

Ahinadaho

qu vin modesti

uti

nem

nos in niorum

quod illam dilicssel,

sedilicatio-

sive

S. Spiriius voluit.
()

vernis ramenrent ne peut assez admirer jugements deDieu. L'arche, qui tait venue d'elle-mme chez les Bethsamites n'y demeure pas. Ceci peut marquer les grces passagres que reoivent quelques mes oui s en rendent mdigrres par leur ingratitode et leur ngligence et qui tes perdent aussitt aprs. Les habitants de Gariaihiarim vont audevant de l'arche pour la mener dans leur ville et cette marque de leur dfrence fait qu'elle agre cette demeure, et qu'elle se it comme un temple de la maison d'Abinadab Aussi ce peuple qui avait appris par l'exemple des autres arec quel respect il devait traiter arche, prend garde que ceux qui l'approchent soient dignes de cet honneur. C'est pourquoi

Ceux de Cariathiarim tant

l'arche du Sri,/ cur.


1rs se< rets

gie

appellaretur, sive qud remolior esset a lonte, ut venire non posset iu gnalo,

nomme

ibidem versarelnr. Eleazaro duo erai.i Iratres Ahto et (ha, qui ehlem successisse creduutur indigniutecustodissacrideposiii. De Eleazaro nuspiam ullenus seYrao occurritin pompa transita} are* soi. Davide; ihi enim soluu, leauR. Ahn,,ei O/a, lilavel posteri Abinadabi Cariathiarim ,uter Levitieas urbes non re, enbatur; sed Abinadab ad tribun. Uvi perlinuisse crediiur. Ejus tamen nomen non le-itur censu hujus lamiliac, sive qud alicro

quod

, sive ej s femilia

eiiam

qu sane non

cuntur.

long in Scriptui deduvel sanclilicatio

Quidewetea consecralio,
,

Lleazan in custodem arcae gnortur quiiinctum, veliniliatumsaceidoien,

Sont

il

est
,

marqu

qu'ils

dab nomm Klazar, avant que de lui commettre ce som ce qui est d'une grande instruction; pour les pitre nivelle qui gardent la vritable arche, qui ne doivent point appeler eux-mmes ce niais y tre appels de Dieu et qui doivent se souvenir qu'il faut tre saint pour s'appi dignement du Sain! des saints. (Saey.j (1) Septuagiuta cum interpreiibus plerisqtie nomen Gabaa iu sensu appellativo pro loco edito usurprunt. Mirari subit, cur arcam in tabernaculum ad Silo non rctulerint.
:

lls f d'Abina-

solemnibus iis c*remon,,s,a,, ab,n Numro, 7, describuntur. Ah. (lenique Hebraeam vocem reddunt Prpararunt, vel imperrunt, ut pararet se ad excipiendam domi suas arcam, sancliflans sese abstinensab exteriorbus maculiset voluntatihusse.isuum.etlolionevesimm rite; denwue 1111111 ouuuerel (ustrationum in simili rerum articulo prasscriptarum. Postrema hase opinio planior est ci melior; vox enim originahs'qua
:

quae uiique opinio famili Aaronis Eleazarum emere prprss aressit. Malunt ahi consecrationem fuisse Leviticam, qu Eleazarus destnaretur nnnisterio Levitarum

eredanf

reddilur sancti/icare
'

V" mre

valet eiiam

sp r(GalmcL)

293
bret sedulam dati
sibi negotii,

C0MMENTAR1UM CAPUT
ne quid
illi

VII.

294

in-

Et requievit omnis dohus Isral post Dominum. Nil aliud est, opinor, quae lubrico vacillabat vestigio, quae

decori accideret, vel adversi. Sacerdotem sum-

mum

fuisse

non puto, quia non videtur ortus


,

qum domum Isral, modo in


fereet meliori

de famili Heli

qu sacerdotium

summum
,

banc,
balur,

modo

in illam religionem incerta


,

ablalum non

fuit

ad tempus usque Salomonis

tandem mutato animo

jam

qui repudiato Abiatbar, Sadoc ad lanti nominis

studio,

unum

elegisse

Deum,

cujus adhaereret
Illud

titulum adscivit.
Vers. 2.

auspiciis, et

mandata compleret.

autem

Eiut

quippe jam an.nus vigesi,

est requiescere post

Deum,

et in ejus

obsequio

mus

(1).

Viginti

jam erant anni

neque arca

gradum
illa

figere stabilem et

certum. Unde autem

Domini egressa erat de Carialhiarim, de loco


iiiinirm Palajstinis vicino, et de extremis fini-

tanta

tamque opportuna mutatio contige-

rit,

stalim dclart.

bus

Isral,

qu commode ex
accedere
et

aliis

tribubus pie-

Vers. 3.

Ait autem
,

Samuel ad universam
,

talis

ergo

non

polerant

Hebri.
alia loca

domum Isral
etc.

dicens

Auferte deos alienos

Quomod ver
importuna esset
,

quo tempore ad
prpropera

Rationem reddit, cur populus ab impietate


ad quam ante defluxerat, revo-

fuerit translata, suis dicemuslocis;


et

nuncenim
IUud

et idololatri,

tractalio.

catus avitam religionem rurss amaverit co-

castra

aliquando inde ad Hebrseorum tantm dico adductam esse arcam sicut accidit
,

nempe Samuel, cujus erat apud omnes singularis auctoritas proptermolueritque; quia

quando capta
castris Sal

fuit Philislhaeis, ut constat 1


,

rum probitatem

et prophtise

donum

cujus

Heg. cap. 14, v. 18


,

ubi arca dicitur fuisse in

non semel documenta dederat,


tionibus seu publicis ad
privatis ad singulos perfecit

suis exhorta,

sed inde ad

domum
lib. 1

Abinadab

hominum ctus
,

seu
illos

esserelatam
lata fuit

undepostmultosannosali transParalip. cap.

ut puderet

David, ut habes

superioris vit, et de meliore fruge cogitarent.

13, et lib. 2 Reg. cap. 6.


(1) Ex hoc textu interprtes plures repetunt eorum omnium, qu hic dcinceps referuntur, epocham. Qui ver credibile est Samuelem tamdi populum monere cessasse, uldercliciis numinibus ad Dominmn reverterclur ? Quo
, ,

Quod praeslare
,

cpit, non

quidem anno
ut
et

vicesimo, de quo nunc, sed toto tempore, quo


s'ublalo Heli
illius

loco suffectus est

sacerdos esset, sed judex, qui


tucretur

non rem curaret


,
,

publicam.

Ita

Abulensis

q.

24, et
illam

autem pacto haec hypolhesis cohreal cuin


:

iis

Lyra

Cajetanus.

Anno ver vigesimo


de qu

quye leguntur in Ira v. 13 Facta est marins Domini super Pliilisthwos cunclis diebus Samuelis ?

habuit orationem ad populum,

mox

Constat enim, Prophetam hune rbus nonnisi vicennio prcefuisse. Hinc igitur colligendum esset, nunqum sub eo judice populum transiquidem repuquillilate pacis frui potuisse tandum sit Philisthaeorum res minui cpisse post viginti demm anmss constilut in Ca riathiarim arc, cptoque Samuele Israelis regimine. Pra:stat igitur totum hune versiculum intra parenthesim claudere, tanqum penits avulsum ab iis qua; proxim sequuntur. Monet nos
, ,

qu

id

agit

ut abjiciant

prorss Israelilae

quidquid reliquiarum ex impi atque alina


religione

supererat.

Quam

orationem ante-

qura explicare aggredior, operoe prelium est

explorare quo tempore, aut qu aetate


blicae

reipu-

clavum Samuel tenere cperit. Quod


hic
erit

quidem ventum
erat Saiit.

leviter, accuratis

tamen, cm

ad

illud cap.

13

Filius unius anni

tanlummod

sacer historicus, post adventum arcae in Carialhiarim, vicennalem paeem con-

Qu

in re varias video inter auctores fuisse

secutam esse in Israele, manente populo ad obsequium Domini; quse utique flicitas tolo tempore regiminis Samuelis perseveravit. Statimque post haec narrt scriptor res primits geslas Samuele ad clavum Israelis admoto, qu ratione procuraverit ille populo longam illam vicennalem pacem, quam ante innuerat. lta ergo textum Hebramm reddere maluerim
:

sententias.

Quidam constitutum esse judicem


Ita

putant anno tatis sus quadragesimo.


gustinus Tornielus ad
n. 1. Alii aliter putant.

Au-

annum mundi 2940


Canus
lib.

11 de Locis,

cap. 5, Genebrardus in Chronic. quodSerario

nostro placuit, iniisse principatum post viginti


illos

Et factum

ex qu die mansit arca in Carialhiarim, lonqum tempus effluxit, spatium scilicet viginti annorum, quibus domus Isral reqnicvit in pace post Dominum. Poslrema haec verba, ijine Vuigata reddit Requievit post Dominum, alii interprtes vertunt Convenerunt adDominum; vel: Fieverunt ejulruntque ad Dominum. Septuaginta: Reversi sunt ad Dominum, in quam eliam interpretationem Syriacus et Arabs concesserunt. (Calmet.)
est,
: :

annos, atque ide grandior jam erat, et

supra adolescentiae annos, quando judex esse


cpit
in Isral. Placet,

quod nobis visum

est

in nostris

Commentariis super Acta ad


Ddit
cis

illud

cap. 15
trifu

Sal fitium Cis virum de


,

Benjamin annis quadraginta

ubi diximus,
,

illum

cm adhuc

esset adolescens

obtinuisse

principatum.

Quod

tenet Abulensis in cap. hoc

29 g
7,
<}.

IN

LIBRUM

I.

REGUM
Si in toto corde vestro Revertimini ad

296

23

Dionysius in cap. 13

lib. 1

Reg. Et

Do-

hoc mihi omnin videtur esse dicendum, quod

non obscure
dieat

ipse docet

Samuel

infra cap. 12
,

minum, AUFERTE DEOS ALIENOS DE MEDIO VESTRI Baalim, et Asarotii, etc., et eruet vos de

ubi ab adolescenli tcnuisse aut dicit


,

aul in-

manu Piiilisthiim. Littera obscura


Converti ad

non

est.

locum illum, aut gradum, quem tune habebat, quando se magislratum illum abdicavit. Ilaque conversatus

Deum

tolo corde, ut satis expli-

cant quae proxim succedunt, est, sic ad


aspirare
,

unum
unum
genti-

coram

vobis ab adoles-

ut nihil ex corde

nihil

ex animo

cenli

me

nsque ad liane diem, ecccprslbsum.

alinai religionissordibus adhaereat, sed

Loquimini de
ejus;

me corm Domino,

et

coram Christo
,

Deum
silia.

nostrae spectent cogitationes, atque con-

utrum bovem cujusquam lulerim


:

aut ati-

Baalim, aut

commune

est

nomen

mm

si

quempiam calumniatus
si

simi, si oppressi

lium deorum, aut quia Baal deorum erat praecipuus et maximus, cujus vicini populi sacra

aliquem,

de
,

manu

alicujus

munus accepi,

etc.

Hc omnia
explorari

quae in su vit ab adolescenli


,

complexi sunt, in
guntur.

illo dii alii

inferiores intelli-

jubet Samuel
qui

illius
;

sunt peccata

Sed san

ista

conjunctio Baalim et

propria

cum

potestaicest

quare

cm

in

Astaroth, quae

aliis

locis

etiam inveniunlur
,

suam adolescenliam de ejusmodi rbus


quiri jubet
,

in-

conjuncla, aliquid signideat occultis latere

plan

docet Samuel

ab ado-

maxime cm

in

numro inveniatur
Quare
illud,

plurali.

Ut

lescenli se Israelitici imperii tenuisse clavum.

Judic. cap. 2, v. 13, cap. 3, v. 7, cap. 10, v. 6,


et infra 12, v. 10.

Cm

ergo viginli annis, ex quo vit functus

quidquid est,

est lleli, conslitutus

jam populi judex Samuel


mores deponerent, qui
et

eruere lentemus.

cum populo
dolum
studio

egisset, ut

VoxistaBaa/,
cap.

ut pluribus
:

oslendimus in
vocabit
et ultra

superiorum judicum incuri,


sive intemperanti
,

nimi sacer-

2 Oseae ad illud

Et non
eximium

sive conniventi

Baali; aliquid significat

excellens,

sensim inoleverant, illud


consecutus
,

sic est

assiduiute et

ut dici potuerit populus


nobis

requievisse posi

Dominum, quo sensu


tamen adhuc ex

nempe Dominum; quo nomme gentiles deos suos appellabant, et uxores viros suos, observanli atque amoris ergo. Quare, si hoc no-

explicatum

est.

Cm

eo,

quod

men idolorum

monstris, et fdis

daemonum

popularium animis ex veteri contagionealtis


insederat
,

simulacris non esset impositum gentibus, ad

superesset

exurendum

neque

tutum putaret

vir sanctissimus

renovare bel-

Deum etiam verum accommodari posset, quem in eumdem sensum Adonai id est, Dominum
,

lum,
nihil

si

aliquid esset ints,

quod magis debiadmonet, ut

tneum, appellamus.

Verm

sicut ^ajxuv

ddia-

litaret vires,

qum

bostilis furor,

mon, vox est honestissima,

quam

si

non

secum residere patianlur, quod impiela-

bolo foret quasi propria nota familiariter imposita


,

tem

oleat anliquam, sed abjiciantidola,

etunum
li-

in

beatos spiritus et sanctos


quia

omnes
illam

Deum, quem ipsorum coluerunt


meri potest adversum.

parentes, ve-

aptare possemus,

non

valet aliud, nisi

nerentur, quo patrono atque auspice nihil

fortunalum, et felix; nihilomins

vocem

proplerca quod rei lurpissim pen solm


cert familiariter adhaeret,

Hic tu pro moribus observa, plus esse nobis ipsis

abominamur omgentiles,

cavendum, qum ab hoslium

copiis

nes et horremus. Sic etiam, quia Baal honoris


grali mutis simulacris adhibure

quantmcumquc adomne oppugnalionisgenus


potenter instructis
,

atque ide magistratus

Deo vero removent


rus

viri

pii,

ne quid Deus ve-

mal

saluti consuluisse

publies,

si

contra exet mili-

cum

diis falsis,

vanisque gentilium videa-

ternum hostem machinas comparent,


tera

tur habere

undecmque conscribant
,

nisi

pris

commune. Porr hoc nomen gnrale


non solm masculis

est, et
diis,

usque ade

crucnlum bellum peccatis


hostibus, et

id est, domesticis

patet, ut

quos

finxit

omnem

inunilionem sensim

cor-

antiquitas,

sed etiam deabus accommodetur.

rumpenlibus indixerint. Viginti annosduxoplimus et imperator Samuel in corrigendis sub-

San Theodoretus gnrale putat esse nomen.


Septuaginla quidem nomini Baal articulum

ditorum moribus itnpendit


illis

neque segnis cum


Palaestinis

plermque praeponunt femineum, ut Jeremiae


cap. 2, bis, et cap. 7;

loto

hoc tempore

qum cum

im

et

apud Paulum

uno autaltero
de Victoria,
illos

die dimicavit;

neque dubitavit

cap. 11, v. 4.

Sed pulo Baal generalim usurautem pro


fe-

cm
:

suorum

linibus intestinos

pari pro diis masculis; Astaroth

hostes excessisse cognovit. Atque ide

mellis praecipu aliqu de, quae

Venus esse
;

dicit

audacter

credilur,

quam

Sidoniis acceperunt Hebraei

297

COMMENT ARUM. CAPUT


jam supra docuimus, dm
habuisse femineam.
lib.

VII.
lib.
1

208
Para

de qu 5 Reg. cap. il. Syros autem et Palacstinos coluissc deas

care poluit. Audi nunc verba ex


Jip.
:

Congreguvit ergo David cunctum Isral h

Dagonem formam diximui


Et quidem Ovidius
vocat deas, non dcos.

Silior

jEgypti usque

dm
vir

ingrediaris Ematli , ut

4 Fastor. Palaeslinas

adducerent arcam Dei de Cariathiarim.


dil David, et

Et ascen-

omnis

Isral

ad collem Caria-

Sp Palstinas jurt

adesse deas.

thiarim

etc. Imposueruntque

arcam Dei super

Estpra&lerea Astaroth in plurali numro forma


femine, sicut Baalim masculin forma. Quare

plaustrum novum de domo Abinadab.

Advocavit autem populum in Masphath, quia


locus erat opportunus magis, in
lat dispersus

admonere videtur hoc loco Samuel


populo
lionis

illos

qui in

quem populus
commodis.
illis

nondm

abjecerant gentilicae supersti-

posset convenire
illis

studium, ut deos deasque omnes et eorum

Vocavit autem, ut pro


oraret.
tuerit

et

cum

simul

phylacteria procul abjiciant, et animos assu-

mant prorss
los (1).

Israelilicos,
:

hoc

est, Israele pro-

Quomod autem. orare et sacrificare poSamuel, cm sacerdosnonesset,diximus


:

genitore dignos

et

uni Deo omnin consecra-

pluribus cap. 2, v. 35, ad illud

Suscitabo mthi

sacerdotem fidelem. Neque habeo aliquid

am-

Vers. 5.

Congregate universum Isral

in

plius,

quod adjiciam. Fuit autem

illa

oratio pro

Maspuatii, ut orem pro vobis Dominum. Quia


orsse dicitur Samuel in Masphath, existimant

pnitentibus, et ut dixi,

cum

pnitentibus
,

Lyra, Angelomus, et auctor Tradit. hebraic. in


civitatem illam

neque enim tantm orat propheta sed etiam alios aut orare docet , aut orando praeit s
aut etiam oranles comitatur. Quse enim s

arcam esse translatam

et inde
;

inGalgala, inde in Nobe, inde in


postea

Gahaam Davide in domum Obededom. Quorum


satis liquet

quuntur,
populi.

opra sunt,

et

verba pnitentfc

sententiam optim confutat Abulensis, q. 10.

Vers. 6.

Et

convenerunt in Masphath
,

Quia David, ut

ex

lib.

2 Reg. cap.
transtulit

hau6eruntque aquam
spectu Domini
(1).

et effuderunt in conlegis

6, et lib. 1 Paralip. cap. 15,

arcam

Qui pris divinae

m-

ad

domum Obededom ex

Cariathiarim ex

domo

Abinadab. Neque claris quisquam

id signif-

(1) Pr^parate corda vestra Domino. Audi Cor Domino prpart qui menS. Gregor. i tem non solm ab immund cogitatione sesed etiam cogitationum sanctarum ac t part
:

memores, alienam coluerant , sua ton si lia condemnant, sibique Deo pacem et veniam petunt. Quare ad orationem dolentem et supplicem
,

alia

adhibent orationis subsidia

quae

offensum

Deum

ad lenitatem et misericordiam

virtutum fulgoribus illustrt , ut velul abjectis et comminutis idolis , se Dei templum


efficiat
;

infleclant.

Quale est jejunium, quod alimentai


haust

subtrahit et corpus sublatis etiam necessariis


attnut.

dm illic divinse gratiae sedem erigit,

ubi reprobos spiritus manere per prava de(Corn. Lap. ) sideria non permisit. Les enfants d'Isral rejetrent Vers. 4. Baal et Astaroth, et ne servirent que te Seigneur. Aussitt que l'arche est revenue dans Isral , Samuel commence agir en prophte. Il prche d'abord la pnitence et le vrai changement de vie, qui consiste renoncer aux idoles, c'est-dire aux passions dont nous sommes idoltres. Les Isralites obissent la voix de ce saint prophte. On voit par l le fruit que peuvent faire parmi le peuple de fidles ministres de Dieu, lorsqu'ils se sont prpars saintement comme Samuel pendant tout le cours de leur vie pour s'acquitter de leur charge. Aprs que le peuple a tmoign son regret

De aqu

iliaque in

Domini
;

conspectueffus, varia meditantur interprtes

neque mirum, cm hoc tantm loco audiamus in dolore ac luctu de peccatorum gravitate
concepto effusam esse aquam. Quid Hebraei antiqui exislimaverint, docet Hieronymus in Tra,
ditionibus hebraicis, quae hic libet adducere^
licet

long abesseputem vero atque germant

sensu. Sic

autem

ibi

Hieronymus, aut quteum:

que

est,

qui opus illud concinnavit

Hebraei

tradunt qud coram

Domino
sint.

in

eamdem

aquam maledicta congesta


ita et hic idololatr

Et sicut in

<

intrieur, en renonanteffeclivemenl aux idoles de son cur, en quoi consiste la vraie pnitence,

lege mulier zelotypa haust aqu probatur,

hc qu probati sunt

Samuel leur ordonne de s'assembler afin qu'il prie pour eux, et l'on voit combien est grand l'effet de cette prire. Car le peuple y reoit de nouveaux mouvements de pnitence par ce
jene
par cette eau qu'il rpand. Elle marque les larmes d'un cur contrit accompagnes d'un sentiment d'humilit, qui fait que nous nous regardons devant Dieu comme un peu d'eau tire d'un fleuve, et qui lant rpandue sur la terre se sche aussitt (Sacy %
.

<
<

hi videlicet, qui se idola coluisse penitsde-

negabant. Tradunt enim, qud quicumque


idololatra
ita sibi

<
i

hanc aquam gustsset

labia ejus

qu'il garde, et

adhaererent, ut

nequaqum

ea ab in-

(1) Quid effusio aquarum in jejunio sibi velit, obscurum est; fortass, juxta consuetum Orientalibus tropum, liberalitatem qu Hebraei nunc se totos Deo tradere vellent, indicat. (Iahn.)
,

s. s. IX,

10

,,

299
i

IN

LIBRUM

REGUM

||

500
in squa-

vicem do.olatra separare possct. Hoc indicio


idololatradeprehendebaluretinterficiebalur.

omnium pen gentium consuetudine


gunt
capiti
,

lore jacent, in pulvcre cubant, cincrem asper-

Quod
ait
:

et sequentia

demonstrant in eo quod
filios

omnem

denique mundiliam

et

Judicavitque Samvel

Isral in

Ma-

eleganliam evilant. IJlhaec igitur, quae ex hoc


vilae

spha. Judicare in hocloco idololalras sccun-

dm

legera, morti tradere intclligcndum est.

eluant

modo pnilenlium adhaesre corporibus, aquam liauriunt et illam cum sordi,

Dicunt etiam, qud Moyses hoc modo idololalras, qui sibi


i

bus simul
i

quas dclerseruut
Ita

in

conspectum
di-

vitulum fecerant, probaverit, vitulum et combussit,


ci

Domini cffundunl.
eu Serarius
;

ex auclore non bono


ipse probat
potest.
,

qutfndo

arripuit

quod ne(|ue
quo

neque

contritum

usque

ad

pulverem

sp:irsit

in
>

alicui viro curdalu probari

Hoc tamen

polum (iliis Isral. Haec Hcbrasi qui sp sua commenta nobis pro oraculis vendilanl; ego in alia omnia libenlis abeo. Hoc probat lUiperlus, et Hisloria scholalisca docet quibusdam visum esse quos tamen non nominal, quoddam idolum redaclum esse in pulverem Samuele, ei mixtum aqu
i

aquam,

et dedil ex co
,

tempoie.

in

haerelici

horrent et exagi-

tant Confessionis et

l'nilentia;
talis est

nomen
illius

ha-

bemus ab
tenlia:

ha:relieo
)

enim

sen-

auclor

optimum Confessionis atquc


Illa

sacramentalis Pnitenliae symbolum.


eluit

enim

anima: soldes
,

et ila in

conspectum Do-

mini effundil

propinatum populo
Moyses,
et in

sicut

quondam

fecil

ment enim
qua3

et

ut animam iiluvLe prias dforldam mundel alque purilicet. Facit

illorum

barbis

esse cogui-

['nilenlia;

saciamentum

quod aqua

tum

quis esset idololatra.

Quod etiam

lenel

qiuedam
,

est expialoria,
in

quod baplismalis aqua,


,

Hugo. Sed plan divinant, qui ila cogitant. Alii banc aquam melaphoricam putant,
pro lacrymis sumunt
,

quas invenit

anima sordes
,

detergil

et

et

quod reperit conlaminatum

einaculal.

quas

compunclum
lia

pro-

dunl

et

pniientem animum.
;

quidam ex

Alii banc aquam effusam corm Domino symbolum MftQ putanleorum qu in animis occult

Hebraeis

lacrymal autem aqua sunt, quse ex

fiunt

cm

quis

operam dat animae expiandae,


qualis est oratio

liquefacto corde

hauriunlur

et

hune humoiem rsolut effunduntur foras. Sumiiur u


,

et in

aut ad grande aliquod divnie liberalilalis benelicium disponendaa


si
,

quse

lem melaphora
uium

ronlisscatebris

quae in terra
in oin-

vera est

lotam coram Deo


,

yisceribus concepla:, per venas

tandem

Sicul cap.

dixil

Anna
illa

animam effundil. quam cm ex orandi

erumpunl aspeclum.
,

Id spcclsse videlur
,

contenlionellelisaceidos temulenlam pulsset,


ipsa respondil,

Jeremias

cap. 9, v. 1, ubi fontem oplat


clabit capili

uiule

non

signa esse temulenl,


eiiudisset

lacrymas hauriat. Qnis


et oculis

meo aquam

sed qud

meis fontem lacrymarum? et plorabo die


filin:

animam suam Porr quid sil animam


loco.

coram Deo.
diximus eo

effundere,

ac noetc interfectos

populi mei.

Fontem

sta-

Aul cert eo symbolo


d(

signilicant sic fuisse


,

tuit in capiie, inde ad

oculos lacrymas deridefluanl.


;

ex animis peccata
sic effnnditur
,

puisa

sicul vase aqua

yet

quoe post in

lerraia

Cum

He-

ut nulla in eo gulta remaneat.


citatus Lyr
,

braeis sentit

quoque Gregorius cujus

hic verha

Aut, ul Habb. Salomon

sym-

lubens adjiciam.

Quid est,

inquil,

aquam

bolum

est
;

animi
quasi
illi
,

qui de se bumililer sentit ac


effus

haurire
lis

nisi

de profund anima: pnitcn-

loquitur

aqu coram Domino,


vilse

confusionc lacrymarum lluenla produ,

dicanl viri

quos anteactae

pnitet et

eere? Velut enim aquam hauriinus

dm

pudet, se omnin,

dm

suis indulgent affecli-

qum profund
in

iniquilale cecidimus consi-

bus

effus aqune similes exlilisse.

Ut enim

dcranles planginnis.

Qqam
,

profecl
,

conspeclu Domini effundiinus

aquam si cm

cl'usa

aqua

prit

neque recuperari potest


,

ubi illam terra arida bibit


catores agnoscunt
,

sic

illi

qui 6e pec-

<

pnitendo compungimur

de ejusdem com-

dolentque qud quas accesic

punctionis llelu non quriruus lavorem seculi


,

perunl Domino dotes


fuerinl el abjects
,

in

terra
,

defossae

sed solum frucliun divines placationis.

sicul

aqua effusa

qua; in

<

Sed

e|.

dm mens
,

ilendo compungilur
,

ne^

lulmn abiil, neque apparet uspiain.


Giossa ordinaria aliquid hic videt vera;
nitenlia:

cesse est

ni eliam caro
,

qu*
,

delcclalionibus

p-

subjacuit
Alii

allligatur.

proprium
,

qud
sic
,

videlicet qui eo nosibi

prelanlur

aquam propri sumunt sed vari inlernempe ut eluant soldes, quas,


,

mine digni sunt

illi

omnem

peccandi
li-

facullaiem praeciderunt

ut ad errata vitse

dm pnilenlium
munt
,

speciem

et

personam
i I

a-

uas

brions

omnem

prcluserint aditum, omnes

contraxerunt.

Nam

lugentes

illecebras,

omnia

Mandimenta

sustuterfnt.

301

COMMENTARIUM. CAPUT VH.


ille satl3
,

302
,

Quemadmodm
in

probat

se nihil velle

latebat

ints

id dicitur

effundi

sicut aqua.
sicut

haurire de poculo

qui quidquid erat liquoris

Oscas cap. 5

Super eos effundam,


:

aquam

poculo

ad

extremam
et

usque gultulam

iram meam. Deuter. 12

Comedes absque esu

eflundit.
Ilaec

dnntaxat sangninis, quem super lerram sicut aquam


,

san non abs re

quod ad moralem

effundes. Sic

ab animali sanguinem exprimes


in venis.
,

Ego tamen addam quoil midi si minus ad rilus consuealiquid tudinesque sacnficiorurn at cert ad mores scnsum perlinet,
,

egregia.

ut

ne gutla quidem supersit

Et idem

cap. 15. Mine

Deus

Psal. 21

cm

significare
,

vult nihil fuisse

sanguinis in

corpore
:

quod

non videtur alienum. Et primm puto verum esse quod q. 28 censet Abulensis, aquam in
,

pro

bominum
sicut aqua.
:

sainte

non expenderit
4!t,
;

Effusus

sum

Et Gnes.

Jacob ad filium
non crescas
,

saeriliciis olferri
illius

non posse

quia

nunqum
,

Ru lien

Effusus es sicut aqua

quia

in

re sacrilicali

nomcn auditum
et

nisi

ascendisti cubile patris tui , id est, totuwi te in

forte

ad lavandas viclimas
;

sacerdotum mun-

libidinem laxsti

ita

ut

nullam

in te pudoris
;

ditiem

mare seneum in templo fuit et prope templum probatica piscina, sed aqua lgitim quod ego viderim nunqum oblata.
et ide
, ,

aut temperantiae particulam reliqueris


nit

memialiis,
alii
,

autem Seriptura tam hoc loeo, qum

aqua? polis

qum
,

iiquoris alterius

quia

iNisi

forte dieas

oblatam Davide aquam

ut
,

maxime

cupias studeasque, non

ita efi'un;

quam
dacis

viri fortes illius desiderio avidis et


,

au-

qum

ipse vellet

obsecuti bauserunt

duulur vase ut non in illo aliquid adhaereat oleum puta mel vinum quorum in vase ma,

de cistern Bethlehem.

Illa

enim oblatio
,

nefieri

net sallem color, odor

sapor
,

at ex

aqu

sic in

que

sacerdote fuit, neque lgitima


fieri solet

ut

soletad altare; sed qualis

profanis,

purum manet vasculum ut nemo judicet illo unqum aquam fuisse conclusam.
Hc ergo
simililudine
viri
,
, ,

cm propter Dei obsequium aliqno commodo quod appetebat animalis


,

se privant

actioneque hierogly-

natura. Ut

phic docent hi

quos ad veram converhactens


,

si

quis propter Deumcobibeat


aille

manum
,

ab bosle,
conlineat

sionem Samuel bricum


tur
;

et ut vestigium

lu

quem

pedes prostratuni habet


,

in

unius Dei religione lirmenl

horla-

prurientem libidinem
ss depellat et resecet
ferebatur praeipiti.
loco.

ac tandem id se pror-

aiunt, tam se projiciendam impietatem


,

ad quod natura impelu

Qu de re nos plura suo

Nihilomins puto ver ac propri effusam


esse

coram Domino aquam

cium aut libamentum


illa

fuerit

non quia sacrilised qud actione


Quid ver
,

deorum dearuinque omnium exememoriam ut non minus excdant ab animo qum aqua cm vase in quo conclusa fuerat effunditur, cujus neque sapor manet ullus neque odor usque ade
antiquam
et

crandam

esse

tota vanescit et

prit.

Admirabile hoc symbo,

extern ac hicroglyphic aliquid signi'ca,

lum

est animi ver pnitentis

qui nihil apud


et

retur
sit
,

quod

latebal in animo.
,

illud

se retinere vult vitae, cujus illum pnitet

non obscure
,

ut opinor

docet

quod proilla

pudet

(1).

xiiu sequitur

de quo statim. Qud autem


,

JUDICAVITQIE

SAMUEL F1LIOS ISRAL

IN

M\S-

caeremonia in usu fuerit Hebraeis

qu

signili-

ccnt nihil sibi fuisse reliquum in quolibet gnre mihi argumento est , tum quia id sonat
,

hic locus

qui

cm optim
,

possit in significa-

tione propri sumi

non
;

est

cur ad metaphoin

hic trs actus (1) pnitenliae sciliiel contritio, signicat; in effusione aqua; confessio , cm dicunt Peccavimus Domino; salisfactio cm jejunant. Hoc enim jejunium non erat onasin , id est, coactivuni, sive lege praeceptum sed coasin
, ;
:

Et jejunavrunt. Ecce

ricos sensus torqueatur

tum deinde quia


,

Scriptur sacra spis videmus


fundits exinanitum
ostenditur
igitur

cm
per

aliquid

aquam

effusam signilicari.

Quod
si

melaphorico

verbo saepe
signo

quid miruni

idem bieroglyphico
'.'

nonnunqum expi iniaiur Id ergo jam nonnullis Seriptura testimoniis in argumentis vald inter se diversis explicemus. Diciiur Deus iram suam effundere in aliquos quando
,

voluniarium et sponte pnitentibus susceptum. Nam ut ait S. Gregpr., dm meustlendo compungilur, necesse est etiam < i ut caro qu;e delcclaiionibus subjacuit afllie gatur. > Audi S. Mieron. I. 2 contra Jovin. < Coiigreg.ituin ait Samuel populum in Masi phath indicto jejunio roboravit , et fecit hoi slibus fortiorem. Et S. Leosertn. 1 de Quadragesim ubi agens de Hebrais hoc loco jejunantibus t Ut superare , ait hostes suospossent, vires animi et corporis indicto sibi teparavre jejunio. Et post pauca Alrstinei t& (
id est
,

totam iram
:ondiderat
rizrat,
,

quam
aut
(

in divino pectore peccator

ut

cum Paulo

loquar

thesau-

evomit, ita ut totum expromat, quod

ergo cibo et petit , sever sibi c'ait tgCCtiOn adhibnre censurant , et ut hostes sitos rincerenl gul illecebram in se ipsis ante vicerunt.
,
i

Corn,

l.aj>

303
puath
(1).

IN

LIBRUM

I.

REGUM

30i

Judicare sub hoc Samuelis tempus


;

idem

est

qud nioderari ac regere

unde qui
Israeliti-

prside haberi comitia, suspicati aliquid in suum caput ab adversariis adornari, ipsi quo-

ante hoc lempus rem administrrunt

que parant arma,


ostentant
lines hostiliter

et delectus

habent militares,
in Israeliticos

cam, vocati sunt judices. Ex eo tempore habuisse videlur slabile domicilium, et quasi imperii

metum, ac tandem
irrumpunt
(1).

sedem

in

Masphath,

cm

ante illud tem-

Vers. 9.

Tulit auteh Samcel agnum lac(2),

pus aliisatque

aliis locis statuisset.

Cmenim

tentem unum

et obtulit illum holocaustum


(3).

naclus esset rempublicam protligatam et perditam, in qu lot videbat excitatas aras, quot

integrum Domino
(1)

Expavit Isral jamdudm

apud

gnies,

deorum dearumque nomina


illos,

ASCENDERUNT SATRAPE PlIILISTHINORUM AD


:

cole-

bantur; neque

utpote in varia studia

religionesque distractos, ad locum posset convocare aut cogre,

unum

facile

nisi

pris ad
;

unam

religionem et iidem conspirassent


illi

ne-

cessarium

fuit

per varia loca subinde disoflicii

currere, et
religionis

omnes

prodiii et neglecta;
est

admonere. Quod ubi consecutus

in Masphath, ubi qui

adhuc

religioni adhajse-

rant alienae, Baalim et Aslharoth, id est, deos

deasque omnes

sic abjecerunt, ut

neque

illo;

rum
quo
in

odoris aliquid esset, aut saporis reliquum

sicut

neque aliquid aquae manet

in vasculo ex

effusa est, stabilem sibi constituit

sedem

Masphath, ubi jus diceret, et rem modera-

retur publicam.

Vers. 7.

Et audierunt Philisthiim, qud


in

congregati essent fiui isral

maspuath.

Ex quo tempore
filii

decessit Heli, salis habuerunt


ill

Isral,

confirmare se ab

plag,

quam
es-

acceperant Philislhaeis, quando capta est


arca.

Neque

forlass Philisthaei,

cm jam

sent in se ipsis et in agris experti severam Dei

manum,
litas

ausi sunt iterm aliquid contra Israe-

bcllicum moliri. Quare ad hoc usque tem-

pus, id est, ad
litut,
salis

annum vigeshnum

ab arc rcs-

ab ulrque parle siluerunt arma, quia

habuerunt utrique curare sua,


Ubi ver vident in Masphath

neque
tur-

tutum putabant aut opportunum alina


bare.

summo

Porr urbes dictae Masphath, fure quaPrima in tribu Gad, Josue 13, 26. Secunda in dimidi tribu Manasse ad radies
(1)

tuor.

Hermon, quae fuit patria Jephte, Judic. 11. Tertia trans Jordanem in terra Moab, de qu 1 Reg. 22, 3. Quarta haec noslra in confinio tribus Juda el Benjamin, in qu erat orationis locus, ideque ad eam crebr conveniebant lebri. Alibi Maspha vel Masphe vocalur. Hanc postca aedificiis munivit Asa rexJuda, et ine habitavil Godolias, 4 Reg. 25. Et Jercmias propheta c. 40, 41. Nota Arca non erat in Masphath , uti nonnulli conjiciunt ex hisce Samuelis comitiis ibidem peractis, sed in Cariathiarim. Mystic S. Greg. c In Maspha, ait, sacerdos i judicat, cm non humanum arbitrium sequi lur, sed divinum. > (Corn, Lap.)
: :

i Ablatis, ait, diis Tropol. S. Greg. peracto jejunio, exhibit praedicai tore censura examinis, ad Isral Philisthino< rum principes ascendunt; quia cm altiori vit proficimus, maligni spiritus, qui semper agentibus invident, nobis infestiores < ben (Corn, Lap.) < sunt. Les princes des Philistins marchrent contre Isral. Les Isralites ne sont pas plus tt rconcilis avec Dieu, que les Philistins s'assemblent et leur font la guerre. C'est ce qui doit apprendre aux vrais fidles qu'ils ne manqueront point d'ennemis au dedans et au dehors, lorsqu'ils penseront srieusement se convertir Dieu. Mais qu'ils ne craignent point, ou s'ils craignent, que ce ne soit, comme il est marqu ici, que pour avoir recours aux prires des vrais serviteurs de Dieu, et pour leur dire : Ne cessez point de crier pour nous au Seigneur. (Sacy.) (2) Cur Samuel lactentem agnum obtulit, vtante lege, ne coquatur haedus in lact matris suae, id est, ne lactens adhuc in sacriflcium immoletur ? Cautio ne coquatur haedus in lact matris suse, defmienda est ad hsedum vel agnum paschalem, qui anniculus, id est, aliquantulm adultus imperatur de caeterisautem victimis nihil interdictum erat; modo tamen per septem dies lactssent Septem diebus erunt sub ubere matris su ; die autem octavo et deinceps offerri poterunt Domino. (Calmet.) (3) Quid sibi vult hoc ? an holocausta non intgra quoquam non offerebantur ? Integrum holocaustum obtulit Samuel, id est, perfectum, omni macula et defectu carens. Denique obtuadditur lit intgr victimam in holocaustum illud, intgr, ex pleonasmo, ut commode etiam omilli possit. Septuaginta. Obtulit cum universo (Calmet.) populo. Curdicitur hoc holocaustum integrum? Resp. integrum, id est, indissectum ; solebat enim victima in partes dissecari, iique in altari comburi hoc ver ob ingruentes hostes Philisthinos dissecari non potuit; sed integrum fuit ara? impositum. Alioqui in omni holocausto tota et intgra hoslia debebat Deo comburi. Ita Salianus. (Corn, Lap.)

Isral.
t

alienis,

Samuel prit un agneau gui teltait encore, qu'il en holocauste uu Seigneur. Ceci nous montre le devoir des prtres dans le pril de ceux que Dieu leur a adresss pour les conduire. Non seulement ils doivent prier pour eux comme Samuel, mais ils doivent encore avoir recours au Sauveur figur par cet agneau qu'offre Samuel, parce qu'il est la victime de propitiation pour effacer les pchs, et pour rconcilier Dieu avec les hommes. Le Sauveur t est agneau, dit saint Grgoire, parce qu'il est 1* s*Uucii mme. C'est un agneau tenoffrit

, ,

305
desuetus arma tractare
,

COMMENTARIUM. CAPUT
cm
;

VII.

306

hostiles acies in et quia

amplificarerempublicam, orbata, externumsibi


adsciverunt auxilium vicinis populis, Tyriis

suos terminos invectas videt

Samueet du-

lem Deo multis


rant
biae
,

indieiis

gratum esse cognove-

puta, et his,

qui Tyriorum suberant im-

in ejus precibus

spem

victoriae

perio. Sic habes ex Eccli. cap. 46, ubi

cm

fortun felicem exitum statuunt. Quare


,

sermo

esset de hoc

ipso tempore, profligati

obsecrant ne ab oratione cesset

etsuam apud

dicuntur

cum

Philisthaeis principes Tyri. In-

Deum causam
quoque
illud

lueatur.

Quod
,

ipse fecit diligen-

tonuit de clo

Dominus, et in sonitu magno auet contrivit

ler juxta aliorum vota

et
,

ad preces sacrifiai

ditam

fecit

vocem suatn;

princi-

genus adjecit

quod Deo ide pu,

pes Tyriorum, et omnes duces Philistiim.


igitur

Hi

tabatur esse

maxime gratum
,

quod totum

ce-

omnes

e celritate in Israelitarum fines

deret in ipsius gloriam

nec ex eo

sibi aliquid

irruperunt, et ad illum usque locum progressi


sunt, ubi princeps

homo

vindicaret

quod

est

holocauMum. Sum,

Samuel conventus habuerat,


audirent.

psit igitur

agnum tenerum
,

qui

nondm
tradidit

erat
,

ut pris

illatum viderint bellum Israelit,

lact depulsos
in co etiam

totumque Deo
ipse

et

qum comparatum

Quare inermes

curam atque tutelam Deo commendante susceperat. Non quro hic quomod cm Samuel sacerdos non fuerit sacrificaverit, quia e de re plu,
,

populum, cujus

erant, utpote quia magis religionis grati, et


aliisde rbus essentinslitutacomitia,

qum

ut

bostibus lune bellum inferrent, aut illatum


patri propulsarent.

Deus tamen quoeum Sapro po-

ribus egimus cap. 2

ad illud

Suscitabo mihi
sacrificsse
,

muel
pulo

sacrificiis

precibusque certabat, totam


disjecit et

sacerdotem (idetem.

Quidam dicunt,
,

illam belli
sibi

molem repente
illo

quidem Samuelem

per sacerdotem tamen

jam

abjectis idolis conciliato sic pu-

cujus erat sacrum illud ministerium.

Quemadalii

gnavit clo, ut uno

congressu plus ami-

modm

princeps id fecisse dicitur


,

quod ut

serint honoris et virium Palaestini,


tis

qum mul-

facerent

ipse curavit.

Sed necesse non


,

est

ad

antea bellis

cum

hoste collatis.

illam solutionem confugere

cm

aliquando

InTONUIT AUTEM DOMINUS FRAGORE MAGNO IN DIE


ILLA SUPER PlIILISTHIIM,
c.esi

etiam non sacerdoles urgente aliquo graviori


casu sacrificaverint
fecit Elias
,

ET EXTERRUIT EOS, ET

ut eo loco diximus

sicut
,

sunt a facie Isral.

Haec eadem habes


describit Jo-

et in

Samuele gravior apparet

et

Eccl. cap. 46,

qu omnia optim
cap.

propria qusedam ralio.

Quod ad
14

altare altinet
:

sephus

lib.

6 Ant.

Pris, inquit,

diximus cap. G, ad
esse constructum
salis

illud v.

Imposuerunt

qum totam victimam flamma absumeret,non-

super ea liolocaustum. Hic credo


,

altare raplim
,

dm sacro
explicat,

peracto, hostis in conspectu aciem


se habere putans, in-

quia hostis urgebat


,

neque

rem factam

tune erat

otii

ut excitaretur accuratis.

Vers. 10.

Factum


<

terceptis Judaeis imparatis ad

pugnam,

et

est autem cum Samuel

offerret ii0l0caustum, pliilistum iniere prjelium.

tantm non inermibus, ut qui non in eum locum ad hoc convenerant. At long aliter
accepti sunt,
praedixisset.

Cm

superiori plag graviter foret

affii-

cta Palaistina, et civibus, qui tueri possent, et


<

qum crederent, etiamsi quis Primm enim terra, jubente

dre et qui

est

encore au

lait,

parce qu'il s'est


,

pour sauver les faibles et qu'il s'est revtu de notre chair. // est unique comme le Fils du Pre et comme l'Epoux et le chef de son Eglise et il est offert tout entier en holocauste , parce qu'il s'est immol pour nous dans le sacrifice de la croix et qu'il s'offre encore sans cesse pour nous dans le sacrilice de son Eglise comme nous nous devons aussi donner lui sans rserve puisque le sacrifice que nous lui offrons
faible
i
, ;

rendu

Deo, sub pedibus eorum intremuit, etvacillante vestigio nutabant ; nonnulli etiam in
improvisos
hiatus prolabebantur ; deinde fulminibus crebris attoniti, et ignitis fulguribus oculos, ac manus semiustulati, ut ne

<

arma quidem retinere passent,


totam ponebant.

in fug

spem

de notre cur est la suite et l'accomplissement de celui qu'il offre sans cesse pour nous. Le mme saint Grgoire tire cette instruction importante de cet exemple de Samuel < que lorsque les vrais pasleursvoient que les mes dont Dieu leur a donn le soin sont tentes < , ils doivent les soutenir < en leur procurant i le secours non seulement de leurs prires mais aussi de leurs sacrifices Tcntatissub ditis paslores boni non sotm orationum prsidia
,

Hujusmodi Deus ssepe bella pugnavit pro populo, ut tempore Gedconis et Debbora, et infra, cap. 14, cm Jona

ihas et ejus armiger stragem raagnam in Palxstinorum castris ediderunt. Neque Evangelii seculis desunt exempla qu docent adesse

Dominum

suis

et

temporis

momento

dis-

perdere, quibus mortalis nulla potenlia obniti posse videbatur. Unde prudens quisque
facile

cognoscet, invictas esse acies, quas armt

confrant, sed etiam saerificiorum.

(Sacy.)

et

moderatur Deus, et

murum

esse

ameum

307

IN
nulla
in

LIBRUM
(1).

I.

REGUM
lis

508
illius

cm
lius
:

castris
(2)

culpa

grassatur

Vers. 12.

precibus. Verba
7, et

audi adverss Psy-

Et vocavit nomen

loci il-

chicos cap.

quid significare voluerit, tuie

Lapis adjutorii. Usitatum


ut

fuit superiori-

ipse conjecta.

Sic

autem

ille

Deliquerat

bus seculis

bencficiorum

omnium qu

Isral

in

aquatione apud Masphath congreita

quisque accepisset, aliquod eo ipso in loco

gatus Samucle;
diluil,

slalim delictum jejunio


prlii simul fugerit.

quod apud posieros ternam conservaret memoriam. Sic Jacob


relinqueret,
excitavit allare, ubi

monumentum

ut

periculum

Cm maxime Samuel
slum,
in

ofterebat

holocau-

illuslrationem accepil

nullo magis procuratam audimus

Dco singularem.
locum,
cit,

Sic Josue nolalum volutcsse

Dei clementiam,

qum

abstinenli populi.

perquem Jordanenvsicco gradu trajeSic modo Samuel, ne Lanti apud posteros


excitavit lapidera,
bnficie,

Et Allopbyli prlio admovebant, ibidem Do-

minus intonuit voce magn super Allophylos,


et confusi

beneficii

cui

memoria perirt, nomen impuit al) eo


cassis

sunt, et corrucrunt in conspeclu


viri

quod eo
populus

Israelis.

El processerunt

Isral

ex Ma-

in loco

fugalisque

Palsesiinis,

sphaih,etpersecuti sunt Allophylos, et usque

acccpit. Hoc porr non. en perprolepeim audivimus cap. 4, quia Samuel, <{iio evenlus ille

Betbeor ceciderunt pastos impasti, armatos

menues. Hae erunt

vires jejunantium Deo,


militt.

mandalus est, scripsit multis annis, postqum fliciter eo lempore pugnaium est,
litteris

clum pro ejusmodi


prsesidii

Ilabes

formam

etiam spiritualibus bellis necessaHase Tertullianus, in quibus multa

cm jam

locus

illo

essel

Domine consignais;

riam.
,

et forlass

tune scripsit

cm jam

esset regni

invenio

qu non
olii,

salis

accommodo
histori.

texlui
illa
,

administralione defunclus.

aut cohrere video


plus habes
fuerit
illa

cum

Tu

si

Ad

luinc ego

locum aliquid invenio apud

accuratis expende; rnihi stt


altulisse.

Tertullianum contra Psychicos, quod ego non


intclligo. Indicat

in

mdium

enim

in

aqu

ill,

quam hauiilc

Vers. 15.

Nec apposuerunt ultra, ut venidiviniis immiss


perterrili, nihil

serunl, cffuderunique in Masphath viri Isralite, aliquod fuisse

rent

in

terminos Isral. Ul paul ante Palae-

peccatum

quod unde

slini plag

suspicari aut conjectare potuerit, divinare

non

hostile contra Israelitidem


sic

genlem

moliti sunt,

possum. Neque quod slalim addit, ben paslos


irrupisse Palaestinos,
illis

etiam nunc,

cm

slare

contra se

Deum

auleiu

Hebros ocnon Samue-

non dubi conjectura cognoscerenl, conlinure se inlra (inessuos, neque turbrunt

currisse jejunos;

quorum

jejunio videlur in-

paeem,
Israeli

signcm illam

tribuisse victoriam,

quam

loto Samuelis
est.

lempore Dominus

Vers. 11. subterBethciiak.


(1)
acjni, vel ovilc.

largilus

Sed

est difficile staluere,

quo-

Usque ad locum qui erat Nomen Bthcfrr sbnt domus

mod
in

veruui esse possit, non ultra Palaeslinos


fines
rediisse,

De rbls hujus situ inter geogranon convenu. Suni qui eunidem esse locum cum Sen, de quo infra, v. 12. Censet Bnffefhls, llellichaf non long abfuisse ab Apbec cl Bethsatnes, adedtjttfe ad tfiburh Juda
piios

Hebrreorum

cm

sciamus,

rgnante gaule, rediisse sp, et mal vexasse


i
!

rem

Israelilicam.

Quidam

liic

non simpliciter
eo
liintm

negant rediisse Paloeslinos,

sed

pertinuisse. Occurrii Betakad

inter Jezrael et

lempore, quo vixit Samuel.


lastica.

Ita Ilistoria

scho-

Samariam. Urbs Geila

alio eliam
in

nomine Beth(Calmet.)

Ego banc vocem,


sicut exposui

ultra, sic

exponen2,

sachar appellala est. Porr Belhchar erat

dam

tribu Juda, vicinus

puto,
:

apud Isaiam cap.


ultra

Bellisames, ait S. Ilieron., in Abenezer, ncc long ab Apbese.et lapide Adjutorii. Mystic S. Grcgor. < Bethchar, id est, domus < aani, nott vilain et conversationcm Cirisli,
:

ad illud

Nec exercebuntur

ad prlium.
si-

Ubi oslendi, sicut wternum, scn>pitcrnum, et


milia

non semper significant quod

fine caret,

<

ad

quam

omncs

conlendere

debcn;>s

sed quod diuturnum est, sic etiam non ultra,

t <

eliamsi ad illam perlingere non possimus. Quia, inquit, per indesinenlem conatum certaminis, tonlendere debetnus ad arcam perfectionis, uhi jain tant.simns hostlbus nostris tcrribiliores, quanta redeinplori nostro
vichiiores.
(2)

non amplihs, et quae ejusdem sunt signilicationis,

non aliquid omnin negare, sed protra-

here longis.

Quomod
:

Isaiac

cap.

25

de

Sidone dicitur
ris;

ISon adjicies ultra, ut glorie-

(Corn.Lap.)
:

et tansen
poluit. Et
c.

priori

fortun

reslitula

gloallir-

Inter Masphath et inter Sen. Kddi poInter Masphath et dctrm, id test Hebraeus ost, lapidem illum prxruptum, Ctti ex
!

riari

idem de Tyro E/echiel


NQu?

mat,

26

Et sonitus cythararum tuarum non


:

nomen demis

rupes nomme vocat Chaldams


Bethjasan.

indituni est. Interdm ebrai dentium appellant. Hune loclim

auditut ampliits. El paul post


cabrs,

*>iijt-

Sina;

Syriacus

Arabs, (Calmct.)
et

cm tamen iterm
id est,

aidificala l'ueril, et

ad veteres eanlus,

traclandas nierces

309

COM1EKTARHJ1SI.

CAPUT

VII.

iterm revocata. Sed utrumqiie contigil, post-

ultra Palstini reddiderint urbes quas ab lle-

qum

plures jain

(lies

exactisunt. Quare

cm

braeisante sustulerant vel vi ab


eripuerit, ex Scriptur

illis

Samuel

toto Samuelis leinpore Paleestini


Israelitas

nihil contra

non constat, quia lan-

tentaverint hostile, juxta Imnc He-

braeorum usumdici opliui possunt, non ultra


in illorum fines

lm dicuntur redditee, quod idem valet, qud reversa;. Vox enim hebraica Tasobna, rediemnt
signilicat
;

esse

reversi. Ita ctiam puiat

et

vox hebraica, quse generis


Philisthiim
licet

est

Abulensis,

q.

32,

et Adrianus

Finus

lib.

7,

feminei,
test.

cum

convenire non

po-

oppositione 5, ad 4, quod etiain hoc loco tenet


Serarius.

Et Septuaginta,

obscuris, id tamen
:

in su t ranslatione significant
vitates,

Et reddit sunt cifiliis

Sed addo ego, idem videri esse dicendum, cm aliquid licet non long post fit, minus tamen fit sp, aut non eodem eventu, quo
pris. Aperta sunt
6, v.

quas ceperant alienigen de


se
ipsi

Isral

et reddidre

Israeli

ab Ascalone usque

Azob

et

terminum Isral abstulerunt de manu


plan est incerta
;

exempla

lib.

4 Reg. cap.
ultra venisse

alienigenarum. Res

sed in

25, ubi Syri


Isral, cl

non dicunlur

hoc posterius magis inclino, qu de re postea


pluribus, cap. 13.

in

terram

tamen paul postBenadab

rex Syrise armasse tradilur exercitum, et inva-

LlBERAVITQUE ISRAL DE MANU PHILISTHTNORUM.

Samariam. Et Gnes. 50, v. 10, dictum Non vocaberis ultra Jacob, ab angelo Jacob sed Isral erit nomen tutim. El tamen slatim, v.
sisse
:

Eratque pax inter Isral et Amorrbleum. Duo


hic contigisse dicuntur in

aureover Samuelis

dominatu; alterum, Israelem excussissejugum

20, appellatur Jacob, et alibi millies

non

ta-

quod ipsorum cervicibus imposueruntanle Palaestini


;

men

ita

frquenter sicutantea, neque legitimo

alterum, vicinos alios populos, qui hic


bellis

etproprio, sed jam deposilo et quasi alieno

Arnorrhaeorum explicantur vocabulo,


p seculis assidua. Quare

nomine.

Ulud itaque dicitur non ultra

fieri,

etiam abstinuisse, quse habuerunt omnibus pronihil deerat,

quod extraordinario modo fit, et exlraordinario plermque successu. Quomod etiam ex


usu Scriptur, quod inutile
est aut exilu caret,

ns tempus
nattim. Hic
Getii.

illud videretur ex

quomiomni parte fortu-

tamen Abulensis hret, neque, ut


;

quem

aliquis caplabat, fuisse negatur. Rcdie-

runtsan Philisthiim tempore Salis, et adhuc


vivenle Samuele, im fortass aliquamlo Sa-

Accaron et Geth Philisthaeis parebant sed inter utramque medice erant urbes quaedani Danilic, qua ad eam tribum rediemnt. Hinc autem illud illustratur, quod in libro Judienm 18, 1, legitur, Danitas scilicet cm urbes dilionis su De subigere non possent, coactos fuisse alias sibi proeurare sedes; habuisse autem sibi in urbe Laisa, quam occupaveranl ad radicem Libani, idolum Michse, omni tempore quo fuit domus Dei in Silo, id est, usque ad inilum Samuele regimen cm arca in CariaIhiarim locata est, ac Philisthaii secedere ab iis Danilarum urbibus, quas occupabant, coa< U
,

muele rgnante
nullo;

licet

id

rar,

et

successu
et

verm quia

post

longum lempus,
ultra rediisse.

irritoconatu, dicuntur

non

Qud
plan
:

autem diebus Samuelis aliquando


rediisse videri

Palaestini

poluerint, sed
illud,

infelici

successu, indicat

Facta

est

quod slatim sequilur itaque maints Domini super Pliilistlins


Indicat,

cunctis diebus Samuelis.

inquam

non

probat; quia

fieri

potuit, etiamsi id ex Scriptur

sunt.
pariter redditur Restiquas Philistbi occupaveratlt ab Accaron Usque Veth ; et liberavit earum terminum Isral, id est, adjacentem urbibus bisce Israelitarum usurpatis regionem, manibus Pltilisthorum. Non modo coacti sunt Philisthi reddere urbes, sedetab illarum flhibus longis remoli sunt, ut plena libertas regioni paierelur. (Calml.) Les villes que les Philistins avaient prises furent rendues Isral. Il faut avoir soin Je reprendre sur les Philistins les places qu'ils nous
ita
:

Textus Hebrus

non babeamus,
fines sit
leestini

Samuel Palooslinorum ingressus vindice manu, qiini ut Paut potis


id est, Israelis termi-

ttit sunt Israeli urbes,

Samuelis regnum,

nos acie tentaverint. Sed id habemus cerium,

quoeumque id accident modo, rem Palxslinorum votis accidisse contrariam (1).


Vers. 14.

Etreddit.*: sunt urbes, quas tu(2).

lerant Philisthiim ab Isral, Israeli

An

(1) Ilsec

Facta est manus Domini super Puilistii.eos. phrasis dsignai fnterdm opem et prolectionem Dei, uli In Jntla facta est maints Domini, ut durci eis cor nrtum; id est, perfecU
:

charitate illos conjunxit. Sp manus est Spiriis S. in Prpphetam operalio

Domini Manus

Domini facta est super Eliam, et currebal anle Achab donec veuiret in Jezrahet. (Calmet.)
(2) REIDIT,E

SUNT URUES....-AB ACCARON USQUE

il est marqu en cet ende rentrer dans nos premires dispositions, et de ranimer notre premire f rveur. Cette paix que Dieu donne son peuple, fait voir que Dieu a toujours soin de son Eglise, et qu'il sait entremler les biens el les maux, la paix et la guerre, afin qu'une paix non interrompue ne la rende point lche, et qu'une guerre continuelle ne l'accable pas.

avaient prises,

comme

droit, c'est--dire

(Sacy.)

3ti
vides, sine gravi causa, quia

IN

LIBRIM

REGUM
Pax me
Agricol nunc sum, militis ante
fui.

512
certa ducis placidos conflavit in usu$;

cum hc

libertate

non apte convenit, quod

infra, cap. 13, v. 19,

traditur; usque ade videlicet oppressos fuisse

Cur autem Amorrhaeus pro omnibus qui

in

Hebros

Palsestinis, ut

neque fabrum habere

Chananaeo solo Hebraeis occurrerunt armati,


hic et aliis locis usurpetur, diximus ad illud

ferrarium permiserint, non


deret, sed
ta,

modo

qui arma cu-

neque qui obtusa rustica ferramenet

Amos

ligonem puta, falcem, securim

vomerem

acueret. Id ver
stinis,

non

est liberos esse Palae-

Ego autem exterminavi Arrtorcap. 2 rhum facie eorum. Duas autem co loco adduximus rationes altra est, Amorrhaeos Cha:
:

sed ab

illis

duris et inclementis traservos. Quid

nanorum omnium
ostendit

esse fortissimos, ut eo loco

ctari,

qum

domino

autem du-

Amos,

et

terram habitare uberem et


;

rum
licet

inagis

qum

in loto

populo,

cm

esset

lsetam, et

ab ips natura expugnatu diflicilem

jam intentus ad bellum, ipso adhuc vivente,

non jam rgnante Samuele, nullum aut


nisi

unde regione praecipu nationibus aliis nomen datum est. Altra, quia ea regio omnium
prima Hebrais occurrit armata, et omnium
prima cognita et superata
let,

gladiom, aut hastam reperiri,

in

rege

Sal, et in ejus fdio Jonatba ? Respondet ad

est: fieri

autem so-

hxc

Abulensis, q. 26,

non omnin iiberatum


si

utlocus, aut civitas,

esse Israelem Palstinorum dominalu, sed

ribus aut navigantibus


loti

qu prima exploratonomen suum occurrit


,

relevatum ab illorum jugo; et

qua esset
pendebat

servitutis species, illam long fuisse mitiorem.

Quarc tributum adhuc


Isral,

Palsestinis

accommodet communicetque provincial. Quare cm de omnibus nationibus loqueretur Deus, qu incolure terram Chanaan, Amorrhseorum tantm meminit, quia
habure commune. Gen. 15,
complta; sunt iniquitates
v.

neque bellicum aliquod instrumentum

illud

sive cudere, sive geslare

secum permittebatur,
illos, et

16

nomen Nondm

donec tandem David superavit


cis

tulitab
:

Amorrhorum.

frenum

tributi

de quo

Iib.

2 Reg. cap. 8

Vers. 15.

Judicabat ouoque Samuel Israe(1).

Percussit David Philisthiim, et humiliavit 00s, et


tulit

lem cunctis diebus viT\ su/e


(1)

Ex hoc dicendi

David frenum

tributi
illis

de

manu

Philisthiim.

Quare non tam ab

liberali sunt

Hebrai,

tribuitur

qum eorum compressa


essent civitates
ereptse,

vis et audacia, ut noillis

cm

Samueli centum annorum circiter vita agebat quadraginta ferm annos, rebus prafectus est opus est igitur, ut
:

vas agerent prdas; et licet ab

aliquot

lsraeli sexaginta circiter annis prfuerit.

Quo

non tamen omnes.


fuerit

Qu de

re,

cm ventum
;

ad cap. 15,

pluribus agemus
tetigisse.

nunc

satis sit haec paucis

autem pacto ista cohaereant cum regno Salis, cujus exordium cum vigesimo regiminis Samuelis componitur ? An Samuel munusjudicis retinuit per totum Salis regnum ? Responderi posset, Samuelem omni vita su tempore
auctoritatem obtinuisse

summam tum

in reli-

Fortass ide in toto excrcitu Sal non in-

quum populum, tum

veniebantur arma, quia


silerent Palaestini,

cm Samuelis tcmpore
et

neque pacem

otium turdixi,

barent Amorrhaei, in quibus, ut

vicini

in Salcm, non modo in causis religionis, sed in privatis eliam Israelitarum ; cujus auctoritatis exempla plura in hc bistori sesc offerent. Ita in bello Ammonitico Sal edixit, eum qui sese et Samuelem

populi et alien religionis assecl intelliguntur,

non sequerelur, passurum


que

in

bobus

suis,
:

quod

arma nova

conflata

non sunt

et vetera,

tune propriis ipse rex bobus faceret

ut

fieri assolet,

ubi nullus bellorum strepitus

aut sonat, aut timelur, conversa fuerant in

arma
cra,

rustica

quod

saep

audimus tam

in sain

qum

in profana erudilione.

Id san

tempus evangelicum promittit Dominus,


cap. 2, v. 4
:

Isains

Et

conflabunt gladios suos in vo;

meres, et lanccas suas in falces


contra gentem

non tevabit gens

gladium.

tempore

cecinit

Hoc idem de eodem Zacharias cap. 9, v. 10 Et


:

disperdam quadrigam ex Ephraim,


Jrusalem, et dissipabitur arcus

et

equum de
militaafful-

belli.
,

De

ribus armis in rustica conversis

drn

gente pace, nallus se ab boste metus ostendat,


est illud Martialis
lib.

14, epigr. 54, cujus

ti-

illos in frusta concidit. Cm aggressi sunt Israelem, Sal rebus sacris operatus est, non expectato Samuele ; in cujus rei pnam Deo reprobatus est. Samuel jussu Dei denunliat bellum in Amalecitas, ejusque gentis regem, cui Sal pepercrat, manu su inlerficit. Mortuum Samuelem, tanqum principcm suum luxit populus. Salis auctorilas minor tum fuit apud populum, cm aperuil Propheta, reprobatum esse illum Deo, ejusque loco substitutum esse allerum ex Dei voluntale, cmque Davidis eleclio palam facta est. Qui per intcrvalla regem invadebat furor, ineptum illum juri dicendoad populum reddebat ; ejusque auctorilas tola ad res bellicas redigebatur. Samuel semper unus habilus fuit oraculum Israelis, et gentis suae unicus consul. Sunt qui verba illa Cunctis diebus vit su, definianl ad viginli annos , qui Salis regnum
:

slatimPhilisthxi

tulus: Flix ex ense:

pnecess^runt

posilumque

id

eensenl in exem-

,, ,

313

commentaru;m. cafut vu.


colligo, paul pbsfcrum

314
suum emortuum
et

modo

defunctus est
fuisse
vita.

in fide, nec consideravit corpus

magistratu Samuel,

defunctum

cmfer centum

esset

annorum,

emortuam

vul-

Cm

autem mortuus fuerit paul post Sal

hinc etiam colligo, Salis regnum non luisse

vam Sar. Ut ergo quoad generationis opus mortui censebantur duo illi conjuges , sic
etiam Samuel quoad judicandi, id
est,

diuturnum, sed durasse tantm biennio, ut


expresse Scriptura docet
inf'ra,

admini-

cap. 13. Est

strandi populi negotium, mortuus existimari


potuit,

autem usitatum in Scriptura, ut cm ex magno numro exiguum aliquid detractum est, nihil existimetur fuisse detractum. Quare omnes dicuntur esse mortui,

cm tantum pondus

effto

jam

et ex-

hausto pr seneclute corpore sustinere

non
illa-

posset. Utraque solutio satis videtur facere objectioni;

cm

ex ingenti nu-

neque mihi promptum est, ulram

mro pauci fure


aliquid fecisse,

supcrstites, et nullus dicitur

rum magis probem.


Vers. 16.

cm

ex magno numro feccre

Et ibat per singulos annos ciret

paucissimi.

Cm

ergo annos plurimos Samuel

cuiens Bethel,

Galgala, et Maspiiath.
licuit,

rempublicam

fuerit

moderatus, et duobus tania

Quamdi per aetatem


in
legis

nunqum

cessavit

tm
vitae

annis extremis vitae suae ab


,

admini-

Samuel, neque passus est suos in


observanti torpere.

officio

aut

stratione cessaverit

oplim dici potest loto

tempore Israelem judicsse. Haec mihi

sibi

Quque datam Domino provinciam posset obire et moquibus cerlis anni temporibus convenet jus diceret, et ortas inter suos
,

solutio facilis est, et

cum innumeris aliis

locis

derari commodis, trs in e civitates constituit, in

communis,
est.

in

quibus eadem omnin

difficultas

tus ageret,

Alia videri posset

non importuna
licuit

ratio, si

controversias ex lege

aut ex aequo bonoque


aliae,

dicas tamdi judicsse

Samuelem, quamdi
;

componeret. Quod item fecerunt nationes


quae

per aetatem et valetudinem


juxta
vitae

hoc etenim
rbus

cm durum
civitates

esse exislimarent, ad

unum

communem

loquendi modinn est toto


:

locum populos
gre,

lat dispersos judicii grati co-

tempore judicare

nam tempus

quasdam conslituerunt, quas

agendis ineptum, qucumque id ex causa proveniat, viri prudentes

appellavre conventus, ubi de suis controversiis

neque

vitale judicant

quisque judicium audiret. Exemplo nobis


Hispani provincia Belhica, in qu Roid est,

neque ad vitam
ad

pertinere

existimant,

cm
Sic
,

sit in

mortis habeat vices. Vide qua; diximus cap. 2,


illud
:

mani quatuor designaverunt conventus,


quatuor fora
,

Dominus mortificat

et

vivificat.

in

quibus

constituli sunt judi-

san,

quando Samuel prfecturam


illud

suis fdiis

ces, qui causas

cognoscerent.et de rerum slalu


lib.

et deinde Sali tradidit,

quoad grave
dicebatur

jam censeri potuit pondus, quod suslinere non

deliberarent.

Audi Plinium

3,

cap. 1

Bethioae juridici conventus quatuor, Gadita-

poterat, vivis excessisse.

Quomod mortuus
adhuc
in vivis

nus,Cordubensis, Astogitanus, Hispalensis.


trs civitates

Abraham

et
,

uxor Sara, comparalicet

Ad hune modum
gala, Masphalli,

maxime oppor,

tione generandae prolis

lunis in locis designavit Samuel, Belhcl


in

Gal-

agerent egerintque postea diebus non paucis.

quibus,

cm provinciam
;

De quibus Paulus ad Roman,


Propter quod
luo)
et

cap. 11, v. 12
(et

luslraret,

subsistebat aliquandi, dicebatqne


luslrat tan,

ab

itno orti surit

hoc emor-

jus et de regni statu docebatur

tanqum sidra cli

in multitudine, et sicut

dem

provincia revertebatur in
stabile, et

Ramatha

ubi

qu est ad oram maris innumerabilis. Et ad Rom. cap. 4, v. 19 Et non infirmants est


arena,
:

forum habuit
domicilium.
Aliqui in

proprium,

f.tque natale

harum

civilatum, seu

conventuum
quispiam

pro numro cerlo. Haec ver expositio violenta nimisesse videtur. (Calmel.) Tronol. S. Greg. < Qui sunt, inquit, dies i uniuscujusquedoctOris,nisivirtutumspirilualium claritates? Omnibus namque diebus vi< < tae sua; Israelem judicat, qui lucem juslilise quam loquendo asscrit, ad subditorum fidelium exemplum perfectione repraesentat
indefiniti
:

plum numeri

nominibus aliquid inveniunt, quod reclam


ostendit in judicando viam, qu
aberraverit, non polerit
si

rectum ac legilimum

ferre judicium. Maspiiath speculationem valet,

quam
cl

si

judex non adhibeat, sed temer

prac.-

ceps in judicando feratur, labalur necesseest,

comniissam

sibi

causam omnin conturbet


signilicat Dei, in
;

<
i

bonae conversationis. Qui autem virtutum spiritualium lucem non habet, quia ad do-

et prodat.

Bethel

domum
causae

qu

cendum assumit bona conversationis


ne, diebus profect judicat

extra

disceplari debent

quod tune laciunt

vitae alienae.

judices

cm

in

judicando

unum

speclant
,

(Corn, Lap.i

ium, ad cujus voluniatem et legem

lotam

315

IN

LIBRUM

REGUM
ciunt
;

m
prcipn
t,

judiciorum rationem attemperant. Quod tune

et n.a

ua> n e

corporis
lapi.

denique faciunt
sibi

cm statuunt apnd se Dei commissum esse, munus, noque ide se


,

parte signilicankoi

.*e?ccntur,

quam

deus llebracorum gladius circumeidit in


galis.

Gal-

Dei supremi judicis suslinere personam. Quod

In

quo etiam

inlelligo voluptarios sen-

audierunt justices 2 Paralip.


Josaphal: Videle,
minii
ail,

l!),

adquossic
non rnim
lio-

sus, quibus

mal instituais animus et indomi-

quid

farii-tis,

tusappetilus obsequitur (1).

exerais judicium, sed Domini, et quodjudicaveritis,


in vos redundubit.
et

Vers. 17.

(2)

jEdificavit etiam
ibi

ibi

altare

cumqne

Sit ti-

Domino

(5).

Quia

mor Domini vobiscum,


facile
;

cum

diligentl cuncta

rabatur, altare
liaberet sibi

Samuel plermque moconstructum esse voluit, quod quo frequentis


sacrlficandi

non

est

enim apud Deum Dominum nonec personarum acceplio, nec


fait

familiare, et in
(si

slrum

iniquitas,

qum

alibi

modo

alibi esset

cupido mnnerum. Tertia civilas

Galqala

in

sus, aut facullas) immolarentur victimae.


liceretoflrresacriflcia extra

An
Le,

qu
cali

locali

sunt duodceim lipides, quos Jor-

tabernaculum aut
v.

danis alveo sumpserunt Hebrsei tanquni sicfluminis


illustre

lemplum, dixiinus cap.


15,
et

G,

ad illud

15

losliinoniuin, et in

quo

vit autem deposuerunt arcam.


q.

Tbeodoretus

circumeisi sunt, qui

mullis

ante annis lapi;

Procopius senliunt ante templum


locis

deuni circuincisionis cullruiii non subierant

aedificatum, variis in

sacrilicium offerri

unde, ut babcs Josue cap.


accepit.

5, locus ille

nomen
la-

potuisse

caulum tamen
si

esse,

ne gens ad

ido-

Ex
;

bis

duo habent judiecs documcnla

lolatriam prona,

ubique locorum

sacrificari
dif-

prclara

allerum sumptum ex duodecim

posset, ad idolorum
flueret,

cultum gentium more


maclarenlur

pidibus, inquibus sedent ad judicanduin, quia


illi

ne extra templum aut tabernaculum


hostiae. Ilis

civitatis,

quai

postea

Galgala vocata est,


collis

excitarentur ara;, et

prima fuerunt fundamenta, cm pris


esset nudus,

tamen qui eo periculo carerent,


esse

omnem locum

non
,

locus babitatus et

frequens.
(i-

sacrum

et victimis

immolandis idoneum

Ut ergo lapides

qui pris deliluerunt 11m

bus submersi, in arduum locum enicrscrunt,


deposuerunl(|iie

(1) Et cis. Pro


:

quidquid

buiniduin

erat

et

cnosum

sic cxpedil

maxime, ne quid
,

sit in

judice lubricum
alina, sicul

et

cnosum

cui adhreant

lapidi aut sabulo


,

quod

in alveo
,

conditur lluminis
inolescunt
illi,

adjungunlur arenae

quae

faci unique ut

accretione nova
Id

ex alina substanti sensim augealur.


faciunt judices, qui

plan

humana vcnanlur commoprofundos gurgites demer-

da, quoe fluenles aquee et su natur instabiles

adumbranl, quos
sit

in

cupiditas, aul alia quvis turpis et lubrica


ut occultas
illas el

jldicabat Isral in supra dictis loIn supradictis locis, legunt SepluaIn omnibus sancti/icatis lus locis; ali; gnta In omnibus locis, ubi aliquis sanctorum erat. (Calmet.) (2) Reverteisatur in Ramatiia. Substiterat e usque Saimiel in Silo, ministerio tabernaculi adiliciiis usque ad caplam arcam et obilum Ileli. Voto maire nuncupato , consecralus erat Domino devotiotte perptua Uabo eum Domino omnibus diebus vit ejus. Ut vert renunlialus est judex Israelis, eujus munera assiduum tabernaculi ministerium non ferebant, sedom in Ramatli patri su locavit. (Calmet.) (3) Samuel btit Ramatiia un autel an Sei:

voluptas. Oporiet igilur,

cnosas sedos derelinquaut;

et se ad ariduni
nibil occult
niiiil at-

locum

et

patentem efferant, ubi

moliantur, nibil sine teslibus faciant,


trabanl ad se ex alienis opibus,

quod

in

su

tandem commoda convenant.


Deinde
tis

in Galgalis

circumeisi sunt, qui inul;

jam annis preeputium aluerant


circumeidere se debout
insi

sic in ju-

diciis
illa

judices, et

amputare, quae rectum transvertunt judi;

cium

menue uimirm, quas continere debout


;

rapinis

OCulos,

ne oxlernam
et

hominum
;

spe~
et
illa

ciem intueanlur,

personas accipiant

tandem omnia,

(|ua:

exccant oculos
illa

et

aniin

mos
uliis

aliiciunt.

Debent praeterea

omnia

circumeidere,
privatis

que exorbitant
pal Hcfa

loge, quae
oli-

Samuel est aussi humble dans les bons succs que ferme et fidle dans le pril. // dresse un autel Dieu. Dieu ne voulait tre ador qu'on un mme lieu, pourter ce peuple qui tait si faible les occasions de tomber dans le culte des idoles. Mais quelques interprtes remarquent que, comme l'arche n'avait point alors de lieu arrt, ainsi qu'elle en a eu depuis, lorsqu'elle fut mise dans le temple, on adorait Dieu en divers lieux. Et de plus, comme dit trs-bien Tbodoret, Dieu avait ordonn qu'on l'adort on un mme lieu, parce qu'il savait que le peuple Juil iait toujours port os hommes admirables qui l'idoltrie. Mais pntraient la fin de la loi et des dcrets de Dieu, savaient que tout lieu i ail propre pour l'adorer, et tant ns sous la loi ancienne, ils vivaient dj par l'esprit de la nouvelle. G'est pourquoi il est marqu que Gdon, Manu David et Eli, ont bti des autels en divers iieux, quoiqu'il lt ordonn tous les Hbreu t d'aller adorer dans le temple de Jrusalem.
gneur.
<

tara

qum

raiionibus

(Sacy.)

317
qualis erat Samuel,
llo
lit

COMMENTARIUM. CAPUT
et Elias, et David, qui toto

VIII.

318

progressu et cursu, in quo arcam transi u-

piophelrehon videntur ignorasse. Haecfortass vef. Abulcnsis hoc prophetis permissum esse

ex domo Obededom
2jKeg.

in

civitatem suam,

sexto quoquc passu sacrificia peregit.


lib.

De quo

De quorum sententi judicabunt alii ; ego non improbo, quia res est obsclira, nque
dieit.

v.

15: Clinique transcendissent, qui

aliquid

invenio in

quo

omnin acquiest
di-

portabant arcam Domiui, sex passus, immotabat

animus. Quid sentirem cxposui ad similem


ficultatem eau.
(,

bovem, et ovem, et arietem. Lyra hnec facla ex


Dei dispensatione putat, cujus voluntatem vin

ad

v.

et 15.

CAPUT
I.

VIII.
1.

CHAPITRE
fants
2.

VIII.

Factum

est

autem cm senuisset
suos judices Isral.
filii

Samuel tant devenu vieux,


pour juges sur
Isral.

tablit ses en

Samuel, posuit
8.

filios

Fuitque nometi
,

ejus primoge,

Son
:

fils

an s'appelait Jol, et le second

Abia

ils

exeraient la charge de juges dans

niii Jol

et

nomen secundi Abia

jiidi-

Bersabee, conjointement avec leur pre.


5.

cum

in

Bersabee.

Mais

ils

ne marchrent point dans ses


ils

3. Et
viis ejus

non ambulaverunt
:

filii

illius

in

voies, n'imitant point sa sage conduite;


laissrent

<>

sed declinaverunl post avari,

corrompre par

l'avarice,

reurent
iu

des prsents, et rendirent des jugements

tiam, acceperunlque inunera

et pcrverjustes.

terunt judicium.
k.

i.

Tous
Et

les

anciens d'Isral s'tant donc as-

Congregall ergo universi majores


,

sembls, vinrent trouver Samuel Ramatha,


5.
lui

natu Isral

vherunt ad Samuelem

in

dirent
et

Vous voyez que vous tes

Ramalha,
5.

devenu vieux,
ei
:

que vos enfants ne marchent


roi

point dans vos voies; maintenant donc tablis-

Dixertinlque
lui

Ecce lu senuisli,
in viis tuis
:

sez sur nous

un

comme

en ont

les

autres

et

filii

non ambulant

con-

nations, afin qu'il nous juge.


G.

stitue nobis
et

regem

ut judicel nos, sicut

Celte proposition dplut Samuel, voyant


lui disaient
:

univers habent naliones.


6. Displicuil
Sentit) in
:

qu'Us

Donnez-nous un

roi

afin

oculis

Samue-

qu'il nous juge, ne paraissant pas contents de son

lis,

e qud dixissent

Da nobis regem
Samuel ad Do-

gouvernement ni de celui de Dieu, sous l'autorit


duquel
il

les avait

toujours jugs.

Cependant

il

ut judicet nos. Et oravit

offrit sa

prire au Seigneur, pour connatre sur

minum.
7.

cela sa volont;

Dixit aulem

Dominus ad Samuein

7.

Et

le

Seigneur

lui dit

coutez

la

voix de

lem

Audi vocem populi


libi
;

omnibus qu
abjecei uni,

ce peuple dans tout ce qu'ils vous disent, et ne


vous en affligez point, car ce n'est point vous,

loquuntur

non enim

te

mais

c'est

moi

qu'ils rejettent

afin

que

je ne

sed me, ne rgnent super eos.


8.

rgne point sur eux.

Juxta omnia opra sua

quae fecele

8. C'est ainsi qu'ils

ont toujours

fait,

depuis

runt die qu eduxi eus de JEgyplo us-

jour o je les
:

ai tirs
ils

de l'Egypte jusqu'au-

que ad diem hanc me,

sicut dereliquerunl
,

jourd'hui

comme

m'ont abandonn,
ils

et

et servierunt dits alienis


tibi.

sic laciunt

qu'ils ont servi des dieux trangers,

vous

traitent aussi de

mme,

et veulent tre

gouverns

eliam

par un
:

roi.

9. Nunc ergo vocem eorum audi vermtamen coniestare eos, et praedic eis

9.

Ecoutez donc ce

qu'ils

vous disent

mais

auparavant faites-leur bien comprendre et dclarez-leur quel sera


le droit

jus rgis, qui regnalurus est

super eos.

du

roi qui doit

rgner sur eux,


gera.

ci les

prrogatives qu'il s'arro-

10. Dixit ilaque Samuel omnia vcrba Domini ad populum, qui petieral se re-

genl

10. Samuel rapporta au peuple, qui lui avait demand un roi, tout ce que le Seigneur lui
avait dit
;

II. Etait

Hoc

ei il
:

jus rgis, qui imJ

11. Et
roi qui

il

ajouta

Voici quel sera le droit


:

du
fils

peraturus

est vobis

Fiiios vestros tollet,

vous gouvernera

Il

prendra vos

319
et ponet in curribus suis
,

IN

LIBRUM

I.

REGUM
pour conduire ses chariots;
gens de cheval
char.
,

320
il

facietque sibi

s'en fera des

quits

et
:

prcursores

quadrigarum

et les fera courir

devant son

suarum

12.

Il

en fera ses

officiers

pour commander,
Il

12. Et eonstituet sibi tribunos et centuriones, et aratores

les

uns mille hommes, et


les

les autres cent.

agrorum suorum,

et
et

prendra

uns pour labourer ses champs


pour
et des chariots.
filles

et

messores segetum

et fabros

armorum

pour

recueillir ses bls, et les autres

lui

curruum suorum.
13. Filias quoque vestras faciet sibi

faire des

armes

13.

Il

se fera de vos

des parfumeuses

des cuisinires et des boulangres.

unguenlarias, etfocarias, etpanificas.


1

14.

Il

prendra aussi ce

qu'il y

aura de meil-

4 . Agros quoque vestros, et vineas, et

leur dans vos champs, dans vos vignes e dans

oliveta
15
.

optima

tollet, et

dabit servis suis.


et

vos plants d'oliviers, et


viteurs.

le

donnera ses

ser-

Sed et segetes vestras,

vinearum

reditus addecimabit

ut det eunuchis et

15.

Il

vous fera payer

la

dme de vos bls

et

famulis suis.

du revenu de vos vignes, pour avoir de quoi donner ses eunuques et ses officiers.
16.
et les
Il

16. Servos etiara vestros, et ancillas,


et juvenes optimos, et asinos auferet
et

prendra vos serviteurs, vos servantes,


les plus forts,

jeunes gens

avec vos nes,

ponet in opre suo.


17. Grges quoque vestros addecimabit,

et les fera travailler

pour

lui.
la

17.

Il

prendra aussi

dme de vos trouses esclaves.

vosque

erilis ei servi.
ill

.peaux, et vous serez

comme

18. Et clamabitis in die


gis vestri
,

facie r-

18. Vous crierez alors contre votre roi

quem

elegislis vobis; et
ill,

non
quia

vous vous serez lu

et le Seigneur

que ne vous

exaudiet vos Dominus in die


petstis vobis

exaucera point, parce que c'est vous-mmes


qui avez

demand

d'avoir

un

roi.

regem.
19.

19. Noluit autem populus audire vo-

Le peuple ne voulut point couter ce

cem Samuelis sed dixerunt Nequaqum rex enim erit super nos. 20. Et erimus nos quoque sicut omnes
,
:

discours de Samuel.

Non

lui dirent-ils,

nous
;

voulons avoir un roi qui nous gouverne


nous ne nous en lasserons point.

et

20. Nous voulons tre

gentes

et judicabit nos rex noster,

comme

les autres

na-

et

tions qui sont gouvernes par des rois. Ainsi notre roi et

egredietur ante nos, et pugnabit bella


noslra pro nobis.

nous jugera; pour

il

marchera notre

tte,

combattra

nous dans toutes nos


rponse,

21. Et audivit Samuel omniaverba populi, et locutus est ea in

guerres.
21.

Samuel ayant entendu

la

!a

auribusDomini.

rapporta au Seigneur.

22. Dixit aulem

Dominus ad Samue22. Et
le
,

Seigneur

lui dit

Faites ce qu'ils
roi qui les gou:

lem

Audi voccm eorum


ait

et constitue

vous disent, et donnez-leur un

super eos regem. Et


Isral
:

Samuel ad viros
in civitatcm

verne. Samuel dit donc au peuple d'Isral

Vadat unusquisque

Que chacun retourne en


surs que vous aurez

sa ville

et soyez as-

suam.

un

roi.

Vers. 1.

Cum senuisset Samuel,


Israelilidi

COMMENTARIUM.
posuit fiillo

gestum
muel,

sil,

extremis verbis complexus est Sadixit,

lios suos judices Isral (1).

Quid longo

cm

fractam esse Palstinorum

lempore, quo genti


(1)

prfuit Samuel,

audaciam,

et reddidisse urbes,

quas ex

Israelis
illis

Audi S. Gregor.

Ecce qui prophtise

finibus acceperant,

aut cert fuisse ab

spiritu

< i <

plenus luerat, quos justices Israeli ponebat, non cognovit. Quid eigo mirurn, si l'alli in disponendis ordinibus possunt qui prophtise gratiam non accipiunt; si ii qm prophelia: spiritum habent, eunidem spui.

contra pugnantibus et invilis ablalas.


aul inilum esse fdus

Deinde
est,

cum

Amorrhaeis, id

tum ad disponenda cuncla non habent/

(Corn. Lap.

521

COMMENTARIUM. CAPUT
vicinis

VIII.
,

312
etc.

eum
visse

hoslibus, quicumque forent, aut

ritiam, acceperunt munera

Vtus est La-

cerl usque ade illos sibi timuisse, atque ca-

tinorum proverbium
significabant

lleroum

(itii

nox. Quo
filios valide

ab Hebraeorum armis, ut ben secum


existiniaverint, si ipsis otio et pace lice-

magnorum parentum

actum

parentum moribus esse dgnres, qucum-

ret in patri frui. Cin

autem cessarcnt arma,


,

que

id ratlone considres.

Ab

strenuis enim el
;

et datus esset locus legibus

quae inler lumul-

fortibus imbelles nascunlur et timidi


tissimis stolidi et bardi,

sapien-

tus bellicos siiere soient

ipse lustrabat pro-

quos non vald belviris

vincias, et instaurat atque roborat reiigione,

luarum nalur secernas;


sanctissimisque
filii

justissimis

quae
et

magn ex parte collapsa fuerat, utilem pacatam operam dabat juri dicendo, atque

in quibus nulla justitise ac

religionis vestigia

deprehendas. Sed

cm

in

in officio ac fide continendae reipublicae.

Cm

omni conditionum gnre


in excelso
tidi,

id observrint anti-

autem

in pacatis urbibus rare aliquid accidat

qui, et nos hodi passim observemus,

inusitatum et grande, quod historiae mandetur,


paucis Samuel multorum
absolvit.

temporum historiam
tar-

et

tamen id nomine atque potenti videmus quogemimus tune enim posteri plan
:

Postqum autem urgente atque

pessimi , nisi ut ab egregiis parenlibus genus


hsereditrunt et opes, sic eliam haereditarios

dante senectute sustinere propheta non potuit

molem

illam ingentem praefecturse,

quam

int-

habeant ingenuos et religiosos mores.

Exem
in

gr ac sedul ad illud usque senile tempus


obierat, partitus est

plorum adducit

satis .lElius

Spartianus in 9e-

cum

filiis

provinciales cu-

vero, ubi hc de re nonnihil.

Sed habemus

ras

unde magnae sunt

exortae turbae, et

magna

Scriptura non pauca, in qu viri


clitate

omnium

san-

facta

rerum mutatio. Hinc jam mulla habuit Samuel annalibus digna ad diem usque mortis,

ac reiigione principes, nequissimos difilios.

cuntur genuisse
idololatras, sed

Moyses, divinae glori

qu minutis persecutus

est.
,

zelator et vindex, posteros genuit


et la-

non solm
Quis scele-

Cm

grave esset praefecturae pondus

idolorum

antistites.

tior provincia

qum
,

ut ab uno, eoque

jam aevo

ratior

AbsalonesanctissimopatreDavidegeni-

laboribusque confecto, lustrari

quotannis et

to ? pio

maxime Ezechi
profligatae, qui

ortus est impius Mefilii

gubernari posset

retinuit sibi
,

Samuel bonam
commendavit.
Bersabee no-

nasses, Josi rege sanctissimo nati sunt


tae

vi-

provinciae partem

et illam,

quae ad austrum

omnin

oluerunt idola, et

pertinet, filiorum fidei ac curae

eadegerunt divinum furorem, ut civitatem et

Qui, ut pater

Ramatham,

sic

illi

templum

sibi

consecratum omnin vastaverin*.


,

bilem, et ad

extremam oram

australis plagae

civitatem elegerunt. Josephus alterum filiorum

Samuelis consedissetradit in Bersabee, alterum


in Bethel
;

Exemplum recens habemus in filiis Heli quorum vit nihil videtur esse potuisse scelestius et nunc in filiis Samuelis, quorum neque paren;

sed unde id acceperit non video.

Scriptura san unius tantm meminit Bersabee, et non obscure indicat, utrumque filium
in e civitate judicsse.
illud
:

Quid enim aliud sonat

Nomen filii

ejus primogenitiJoel,et

nomen

secundi Abia judicum in Bersabee (i)l

Vers. 3.

(2)

Sed declinaverunt post avaita

(1) Judicum in Bersabee. Alii


:

vertunt He-

brseum Posuit illos judices usque ad Bersabee, in universam regionem usque ad Bersabee; ve. Dan usque ad Bersabee; vel denique Ramath, ubi ipse considebat usque ad eam urbem quae remotissima erat in Palaestin, ad meridiem. Suppetunt exempla complura, in quibus praepositio in usurpatur pro usque. (Calmet.) (2) Les enfants de Samuel ne marchrent point dans ses voies. Le drglement des enfants de Samuel nous fait voir quel est l'tat de l'Eglise dans ce monde. Elle ne peut avoir long-temps de bons pasteurs et les meilleurs quelquefois sont suivis d'autres qui ne leur ressemblent pas. Quelque drgls |que fussent ces enfants de Samuel il n'est point marqu que le pre fut puni de Dieu comme Hli pour les fautes de ses
,
,

silence criminel , ou que les fautes de ces derniers taient d'une autre nature que celles des enfants d'Hli. Car les enfants de Samuel ne sont accuss que d'avarice et d'injustice dans les jugements ; ce qui se passant d'ordinaire dans le secret, pouvait tre inconnu leur pre, selon la remarque de Thodoret. Mais les fautes des enfants d'Hli taient des crimes d'impit et de scandale, qui joignaient les adultres et les incestes aux sacrilges et la profanation de l'autel.

un

Samuel tait fils d'une sainte. II avait t trs-bien lev, et il devint lui-mme un trsgrand saint. Ses enfants avaient un pre trssaint qui les leva sans doute avec toute l'application qui lui fut possible ; et cependant leur vie n'eut rien de conforme la saintet de leur naissance et ils dshonorrent leur pre par leurs injustices. Cela nous fait voir non que
,

l'excellente ducation soit inutile, mais qu'elle n'est pas toujours galement heureuse, quoi-

qu'elle soit

toujours
si elle

galement ncessaire,

parce que,

sanctifie pas les enfants, elle sanctifie les pres, qui ont fait tout ce qu'ils

ne

enfants, parce qu'il n'y consentait point par

ont pu pour faire passer leurs vertus dans leurs enfants, et pour rendre Dieu ceux qu'ils avaient reus de lui. (Sacy.)

323
tis

IN

LJBRUM

REGUM
non jam
lilios

324
Samuelis agnoscas. Rara avis
pervertit

integntas, neque domestica disciplina po-

tuit ant

manus rapin, aut animos pervertendo judicio. Quod vero dixi de filiocohibere
,

plan est,
praefeclura.
Vf.US. 5.

quam non mutai atque

ruin moribus qui ab optimorum principum parentum ingenio ac disciplina, tolo clo dissenliunt, usque ade noluin cral et frequcns, ut illud sic esse fato coinparalum dixerit qui-

ECCE TU SENUISTI, ET

FILII TUI

NON

AMBULANT

IN

VUS TUIS: CONSTITUE NOBIS REGEM(l).


:

dam profanis roum lilii sunt


jllustri stirpe

(hic est Demostlicnes), ut he-

|)lerinque indigni, qui ex

ill

procreentur.

vElius Spartianus
:

in
i

i

Severo

ita

oinnin

sentit

Heputanli

milu, inquit, Diocleliane Auguste, neiniiiein

prop magnorum viroruin optimum, et lem fdium reliquisse


aut sine liberis
viri

uli-

salis

clarel.

D<Miique

iulericrtinl,

aul talcs

liabuerunt plcrique, ut nielis

l'uei it

de re

Ces anciens d'Isral ne sont point blmables pour avoir dcouvert des fautes dans les enfants de Samuel qui taient toutes visibles. On ne peut les accuser non plus de ce qu'ils ont tch d'y apporter quelque remde, et de ce qu'ils viennent trouver le Prophte pour l'avertir des dsordres de ses enfants. Mais ils passent trop avant et ils font voir (pie souvent on veut corriger des maux par des maux encore plus grands. Le drglement des ministres de l'Eglise est assurment une grande tentation poulenfants
;

(1) Les anciens d'Isral dirent Samuel ne murclient point dans vos voies.

Vos

bus Iiurnanis sine posterilatc discedere.

Quant

lue TheodoreHis,
in

q,

16,

cur ctuy

usque ade

parente

ileli

punieril

Dominus
pote-

lilioruin peccata,

non lamen exegeril Samuele


filii

pnas eorum quai

cni essent

cum

stalc, in subdilos sibi

populos

adiniseriint'.'

Respondet auteni, plura peccata, eaque graviora

coinmissa

liliis

Ileli,

ncque filiorum

peccata Samueli fuisse comperta,

quemadmovel inerli,

dum
sjsse

Ileli

alque ide in Samuele nullam haj-

culpam, quam removere suA

vel

mollitic
liliis

non poteral

Ileli.

Legimus eniin

Ileli

profanatum esse templum, cm

ausi fuerinl
grali

cum

feminis, quai religioniset voti

excubabanl ad oslium tabernaculi con-

cumlicre;

cm

sacrificiorum ritus et ordinein


sibique applicuerint quae Deus

perverterint,

honori suo ex omni victimarum gnre vindicrat.


pisse

At Samuelis lilii tantm dicunlur accemunera, et dm suis conimodis ac stuver pater,

diis serviunt, pervertisse judicia. Id

quia procul aberat illoruin prafectura, non

agnoverat; ingeniumver
diderant,

suum nondmpropa-

cm adbuc

essent in parenlis domo,

et illius inetus et observantia in officio et


tri

disciplina

continerent. Atque ide pater


liliis

optimus excusari poluit, qud


illam,
rit,

provinci.un

qu*

inlegrilatcm et constantiam requi-

commendsset. lia Gregorius in hune locum. Lbi tu pro moribus observa quantum faciat ad moriim bonestatem parentum disci,

Mais il arrive quelquefois qu'au lieu de se lenir en ces reneontres dans une grande modration, on passe jusque dans des sentiments de division et de rvolte, et que l'on tombe par une fausse prudence dans ua dsordre qui irrite plus Dieu que celui que l'on a voulu arrler. L'avarice des enfants de Samuel n'a pas cl si insupportable Dieu que le murmure de ce peuple, qui s'est termin au renversement de ce que Dieu avait tabli; ei la premire faille aurait pu paratre beaucoup moindre, si elle n'avait l eause de la seconde. Quand on voit natre quelque drglement dans des pasteurs que Dieu mme a tablis, il les faut long-temps souffrir avec une humble patience et un gmissement intrieur, avant que de se porter y chercher quelque remde. Et surtout il ne faut pas s'emporter tout d'un coup aux dernires violences comme ce peuple, et prtendre changer et; qui dans son origine est venu de Dieu. Mais ce qui rend la conduite de ce peuple encore plus criminelle, c'est qu'ils font par euxmmes des desseins si importants sans avoir consult Dieu par la prire, et sans demander conseil ses serviteurs. Ils devaient au moins dlibrer d'une affaire si grande avec Samuel, qui se donna bien de garde de faire aucune rponse sur ce sujet avant que d'avoir pri Dieu, et su de lui ce qu'il devait rpondre. C'est en suivant ainsi l'emportement d'un peuple fond sur un faux raisonnement qu'on s'tablit insensiblement la place de Dieu, et qu'on se fait soi-mme la voie qu'on veut suivre pour aller lui. On s'embarrasse dans une inlinit de maux que l'on ne voit pas mme quand les autres nous les dcouvrent, comme on peut le remarquer dans eetle conduite des Hbreux. Ils rejettent les pasteurs que Dieu leur avait dous, et en les rejetant, c'est Dieu
ies liilles.

mme
tions.

qu'ils rejettent. Etablissez-, disent-ils, un

roi sur nous,

comme

en ont toutes

les

plina;
olliciat.

quantum moribus
Vixerunt Samuelis

autres na-

libertas et
lilii

poiestas

niodcrat alque

intgr,

quando privatam egerunt vitam sub


:

La vue des coutumes qui s'observaient dans les autres peuples :.vail corrompu l'ur esprit et ils prtrent ce qui se passait parmi
,

les idoltres

palern ferul
rait sunt, et

ce qu'ils avaient reu de

la

part

sed ubi suo se arbitralu modpolcslate in magistratu vixe-

cum

runt, inulaverunt
ic se ipsis

ingenium

et

mores. Et brevi
liliis

de Dieu. Ils choisissent un roi pour le sauver de leurs ennemis, etee n'est point ce roi iw'tls ont lu qui les en dlivre, puisque nous verrons dans la suite qu'il est vaincu lui mme en eombaltant
et qu'il perd
fa

defecerunl, ut in Samuelis

oiiioniie

avec

la vie.

3?3
Haec verba sunt

COMMENTARJUM. CAPUT
majorum natu
,

VIII.

526

qui patres ap-

gubernatione condemnant, neque aliud vident


f|

pellari poterant palri,

quos natura ipsa vido-

batur ad

publicani patriae

communemque
lli

cu-

impedimentum, quomins possit tam gravera sustincre personam, nisi qud illi provectior
aelas,

slodiam patronos elegisse.

nihil ia

Samuclis
l'or-

alque debilior ad tanlam


tait

molem

susti-

Car Dieu prend


gueil des

plaisir s'lever contre

hbreu en

bien loin, puisqu'il avait en

hommes lorqu'ils formenldes desseins

contraires aux siens, et il aime leur faire voir que tout ce qu'il n'a point tabli tombe de soimme, et que lorsque l'on s'carte de s;t volont et de son ordre, on ne trouve que des ruines (Sacy.) et des prcipices. Minister Jurieu lioc maxime loco ulebatiir ut ostenderet populo fuisse jus regem sibi creandi; quem doci Bossuelius errare disputavit
(Avertissements sur
les

Samuel un magistrat souverain, et c'est M. Jurieu une erreur extrme et d'une extrme consquence, que de vouloir rendre le peuple
njatre de son sort en cet tat. Aussi, loin d'entreprendre de se faire un roi, ou de changer
ils

la forme de ce gouvernement, s'adressent Samuel, en lui disant Vous tes q, et vos enfants ne marchent point dans vos voies : tablissez-nous un roi qui nous pige ,

par eux-mmes

lettres

de

il.

Jurieu).

comme

Hauc porr disputationem non injucundam


fore arbitramur, hoc maxime lempore, cm de jure divino mperandi lnto animorum aestu
quaestio agilalur.

Quapropler breviler hic


,

ret'e-

remus quae contra Jurieu


scripsit Bossuetius.

en ont les autres nations. Ils en usrent d'une autre manire envers Jephl Venez, lui dirent-ils, et soyez notre prince. Parce qu'alors la judicature, pour parler ainsi, tait vacante, et le peuple pouvait disposer de sa libert ; mais il ne se sentait pas en cet tal
:

s'tait fait roi connue Dieu, dit M. Jurieu immdiat du peuple hbreu et celle nation durant environ trois cents ans n'a eu aucun < souverain sur terre, ni roi, ni juge souvei rain, ni gouverneur. Il n'y a rien de U f que de trancher net, et cela donne un air de savant qui blouit un lecteur. Mais je demande
: 1

sous Samuel, et c'est aussi

lui qu'il

s'adresse

pour changer

Jurieu que veulent donc dire ces paroles de tout le peuple Josu Nous vous obirons en toutes choses comme nous avons ob Mose: qui ne vous obira pas mourra? e qui prouve la suprme autorit, non seulement eu la personne de Mose, mais encore en celle de Josu. Est M.
:
:

ce l ce qu'on appelle n'avoir aucun juge ni magistrat souverain? Les autres juges, que Dieu suscitait de temps en temps, n\ iirenl pas une moindre autorit, et il n'y avait point d'appel de leurs jugements. Ceux qui ne dfrrent pas Gdon lurent punis d'une mon cruelle Samuel ne Jugea pas seulement le peuple avec une autorit que personne ne contre:

gouvernement. Le mme peuple Dominez sur avait dit autrefois Gdon nous, tous et votre fils , o ils semblent vouloir disposer du gouvernement sous un prince il faut remarquer que c'tait en sa dj tabli laveur, puisque loin de lui ler son autorit, ils ne voulaient que l'augmenter et la rendre hrditaire dans sa famille; et nanmoins ce n'tait ici qu'une simp'c proposition de la part du peuple a Gdon mme,; et pour avoir son effet, on peut dire qu'il y fallait non seulement l'acceptation, mais encore l'autorisation de ce prince; plus forte raison la fallait-il pour
le
:
:

oter au prince mme son autorit. C'est pourquoi ie peuple eut raison de s'adresser Samuel en lui disant : tablisseznous un roi; et Dieu mme reconnut le droit de Samuel, lorsqu'il lui dit Ecoute ta voix de ce
:

peuple, et tablis un roi sur e x, et un peu aprs Samuel parla en cette sorte au peuple qui lui de:

disait;

mais

il
:

donna encore
et
la loi

la

mme

autorit

dfendait sous peine de mort de dsobir au juge qui serait tabli. C'est donc une erreur grossire de vouloir nous dire que le peuple de Dieu n'eut ni
ses enfants

mme

juge souverain

ni

gouverneur durant

trois

cents ans. Il est vrai qu'il n'y ai ait point de succession rgle Dieu pourvoyait au gouvernement selon les besoins; et encore qu'il soit crit qu'en un certain temps cl avant qu'il y et des rois* chacun faisait comme il voulait, il en est bien dit autant du temps le Mose, et cela doit tre entendu avec les restrictions qu'il n'est pas ici question d'examiner. < Cet tat du peuple de Dieu sous les juges, et si M. est plus important qu'on. ne pense Jurieu y avait pris garde, il n'aurai! pas attribu au peuple l'tablissement de la royaut au temps de Samuel et le Sal. < Quand dit-il, le peuple voulutavoir un roi, Dieu lui en donna i un. il fit ce qu'il put pour l'en dtourner, le peuple persvra et Dieu cda. Qu'est-ce que celasignilie, sinon que l'autorit des rois d< pend des peuples, et que les peuples sont na:
: ,

mandait un roi c'tait donc toujours lui qu'on le demandait. Que si Samuel consulte Dieu sur ce qu'il avait faire, il le fait comme charg du gouvernement, et la mme manire que les rois l'ont fait en cent rencontres. Ce fut lui qui sacra ie nouveau roi ce fut lui qui fit faire au peupie tout ce qu'il fallait, qui lit venir les tribus et les familles les unes aprs les autres, qui leur appliqua le sort que Dieu avait choisi comme le moyen de dclarer sa volont sur ce: ;

lui qu'il destinait

comme

la royaut, et tout cela, dclare, en excution de la demande qu'ils lui avaient faite Donnez-nous un roi. M. Jurieu brouille encore ici son ordiest une espce d'lec< Le sort, dit-il naire < lion libre; car encore que la volont ne concoure pas librement au choix du sujet
il

le

turellemeni matres de jeur gouvernement,

l'orme que bon leur semble'.' Je le veux bien lorsqu'on imaginera un peuple dans l'anarchie. Mais le peuple

pour

lui

donner

telle

choix tombe, elle concourt lichoix au sort, et conlirmer ce que le sort a fait, s Fausse subt tiiil, que le texte sacr dment, puisque le sort n'est pas ici choisi par le peuple, mais command par Samuel. Aussi lorsque le sort se lut dclar et que Saillent paru, Samuel ne Voyez celui que vous avez dit pas au peuple Voyez celui que le Seichoisi mais il leur dit gneur a choisi; par o aussi s'en va en fume l'imagination du ministre, qui voudrait nous
<

sur lequel

le

bremenl

laisser faire le

337

IN
vires et facultatem ademisset. In
illos

LIBRUM
filiis

I.

REGUM
ut apparet,

338

ncndam
alia
jlliiin

Non tam dolebat Samuel,


aut
filii

qud

ipsa

inveniunt et accusant, quae

ad gradum

depcllcreiilur regno, aut praefectu-

publicum aspirare non sinunt,

cm

illa

r regiae simili,

desint aut ingenii, aut animi

subsidia,

sine

gubernandi ratio

quam qud regia induceretur quae cm aliquid secum vi;

quibus slare di non polest publica ratio, aut


inlcr cives conservari tranquillitas. Quocirca

deretur imporlare supremum, non polerat non


esse

communibus rebus importuna. Hoc


et

indi-

cm palrem
lilios

aetas gravior et laboribus frac ta;

cal ipsa liltera quae dolendi

causam ex regio

ver avaritia

morumque

perversitas

nominesumit,

commutal judicandi forma,


cap. 4
Haec,

gubernando deterreant, slatuunt onmin


illi

viri

non ex

injuria sibi aut familise suae in poste-

procercs naluque majores,

novam

induci

rum
i

illal. Ita

Josephus

lib. 6,

oportere judicandi ac moderandi formam. Sed

inquit, populi voluntas

vehcmenlcr Samuejusti-

errant in eo qud illam optant exigunique,

1cm contristavit, qui propter innalam


tiam

quam

genlibus ver religionc alienis placuisse


ill

vident,

repudial,

quam Deus priinm


introduxit.

in

<

Neque e de rc Samuelem consulunl, aut per olium secum


clcclum
sibi

populum

non amabat regiam potestatem, ut nimiam. Valdcnim optimatum gubernatione delectabaur, non aliam ad felicitatem populi
conducibiliorem exislimans.
j

<

Deinde e cura
capere, neque

ipsi

dlibrant

sed praecis dicunt

Constitue

sic esse dicit

Samuelem

afflictum, ut sollicitus

nobis regetn; sic obfirmato in

cam sententiam
regia inducatur

de re

summ neque somnum

animo, ut proposilis etiam his incommodis,


quae declinari non poterant,
et peregrina forma
,

aegritudinem ex animo delergere potuerit.

si

Et oravit Samuel ad Dominum


r Samuel,
sicut fecerunt qui

(t).

Non leme-

ab eo lamcn consilio, quod

majores natu

semel arripure, dimoveri non possinl.


Vers. 0.

erant in Isral, de regni statu moderationeque


dlibrt.

Displicuit

sermo
:

in

oculis Sa-

Non

affectione ducitur, aut privalae


;

MUELIS, E QUD DIXISSENT

Da

NOBIS RECE.u(l).

commoditatis studio
pulo,

atque ide dimisso po-

faire accroire que Dieu avait laiss au peuple la libert ou l'autorit de confirmer ce que le sort avait fait : au lieu que sans demander sa confirmation ni son suffrage, Samuel leur dit

quoeum, inconsullo Deo, deliberare tulum non putabat, in secessum abit, ibique ad
aliis

preces, sicut in

ferm rebus, intentus,

vient d'entendre : Seigneur vous a donn. Ce l'ut encore Samuel qui dclara tout le peuple la loi de la royaut , la fit rdiger par crit et la mil devant le Seigneur. Le peuple en tont cela ne fait qu'obir aux ordres qui lui sont ports en celte occasion, comme dans toutes les antres, par son magistral lgitime ; et l'obissance est si peu remise la discrtion du peuple, qu'au contraire il esl crit en termes formels, qu'i/ n'y eut que les enfants de Dliai qui mprisrent Sal; c'est--dire qu'on ne pouvait rsis-

dcisivemenl,
Voil
le roi

comme on

rem Deo totam commendat,

que

le

et ab illo, quod futurumsitex usu populi, consilium exquirit;

quem in et ducem

re usque ade gravi auctorem magis


sequi vult,

quam lumultuantem posaep in

pulum aut prudenliam suam, quae


stigiis.

rebus etiam minus obscuris ccis errt ve-

ordonna d'acquiescer
Pourquoi, lorsque
le

demand un

ter

que par un esprit de

rvolte.

(1) Selon les incrdules, la demande du peuple Hbreu, qui dsirait un roi, dplut Samuel, parce qu'il ne voulait point que le pou-

roi et , rassura-t-il? Ne craignez rien; servez fidlement le Seigneur, servez-le fidlement de tout votre cur, et le Seigneur ne vous abandonnera point.

la volont du peuple? peuple se repentit d'avoir craignit d'en tre puni le

(Duclot.)
: Donque le gouvernement monarchique ne soit juste en soi, lorsqu'il a t une fois lgitimement tabli. Mais ce peupic tait trs-coupable de renverser l'ordre de Dieu, qui lui avait donn pour le gouverner des juges qui lui tenaient lieu de princes. Il tmoigne qu'il voulait avoir des roiscomme les paens, dans lesquels ils considraient peut-tre principalement cet clat et celte magnificence qui accompagne la majest royale au lieu qu'il se devait tenir infiniment heureux de la gloire qu'il possdait d'tre l'unique peuple du monde dont Dieu ft proprement le gouverneur et

voir sortt de ses mains ou de celles de ses enfants, c 11 voulait inspirer au peuple, dit Voltaire, de l'horreur pour la royaut et du

Samuel

fut

fch de ce qu'ils

lui

disaient

nez-nous un roi.

Ce

n'est pas

respect pour le sacerdoce. > Nous demandons d'abord quel intrt pouvait avoir Samuel de relever l'ordre sacerdo

tal, lui

qui n'tait pas descendant d'Aaron? Si du premier livre des Hois tait si partial en faveur du sacerdoce, pourquoi est-il entr dans tant de dtails sur les dsordres des prtres et sur la molle indolence d'Hli? Pourquoi ce zl partisan de Samuel crivait-il que sur ses vieux jours ce prophte ne pouvait contenir ses enfants qui abusaient du pouvoir qu'il leur avait conlie en les tablissant juges sur Isral? 2 Pourquoi Samuel lui-mme, s'il fut ambitieux, lit-il intervenir l'autorit divine dans le choix de Saiil, et ensuite dans celui de
l'auteur

le roi.

(Sacy.)

David? Pourquoi

dit-il

lui-mme que Dieu

lui

Tradit Josephus, totam noctem egisse insomnem, et inquieto animo agitantem ea quae populo audierat in hc autem animi proccll versanti Dcum per visum apparuisse.
(1)
:

329
Vers. ?. ENIM TE

COMMENTIUl

CAPUT

VIII.

330

Audi

vocem populi, etc.; non

ABJECERUNT, SED ME, NE REGNEM SUPER

reiur populo,

neque Deus nunc concessisset, ut rex praeficeneque David postea Deo ipso
in

eos

(1).

Non di suspendit Dominus Samuelis

jubenie foret unctus


c. 17,

regem, neque Deut.

vola, aut distulit responsum, sed statim docuit

prscriptus esset

modus

et

forma coneft

quid tune factum niagis esset ex usu. Monet

stituendi rgis), nihilomins docet in

peti-

aulem ut conniveat

postulatis populo,
illis,

neque

lione grave intercessisse peccalum.

Quod Sa-

graviter ferai, se ab

tanto studio atque avidilate servierat,


deri

quorum ante saluti tam viipso


discat,

muel

ipse exprobravit aperl c. 12, v. 17 et

20, confirmavilque rniraculo: et ipsi confessi

contempium. Et

se

quo-

sunt Israelit ibid. v. 19.

mod quim

accipi inlcrdm debeant

homines ingrati;

Peccrunt primm

quia

Samuelem

rejeceet

patienter ferend, quae videnlur,

im

runt, cujus experti fuerant assiduam

operam

qua; rvera judicantur injuri;

cm non miqum Samuel


Quod grave

utilem reipublicae
et

cm

domuisset Palaeslinos,

nus ipse contemptus

fuerit, qui

ralionem illam

e adduxisset finitimos populos, ut ne hi-

antiquse gubemationis induxit,


ipse, qui

scere auderent Samuele rgnante, et collapsam

prfeclur

in

qu meliora xtatis
est.

morum

religionisque disciplinam abjectis ido-

lempoia posueral, abjectus

lorum sordibus instaursset. Deinde quia regem


postulant, sicut caterae liaient naliones; qu
in re leges illas respuisse videnlur,

doeumentum

est,

et honestissima ratio, quse


,

Iiomines adducere

im

et

cogre debeat, ut

quas regi-

injurias aequo ferant et libenli

animo,

et

con-

bus

Israelitis

Dominus

indixii, Deut. cap. 17,

donent quidquid contra ipsos peccalum est,

et illas admisisse,

quas auclore diabolo barbari


ipsi,

quando Deus,
gitur,

cui

eliam

fit

injuria,

cm

reges et idololatra; aut tulerunt


aliis

aut ab

ipsius conculcantur prcepta, liberaliter lar-

acceptas coluerunt.

Qux et impi fuerunt,


mores aluerunt appro-

im ultr provocatet
hic,
7,

invitt

ad veniam.

et reipublicae noxiae, et

Quril

mullisquc modis disceplat Abu-

batione public et scelerum impunilate corruptos.

lensis, q.

an peccaverint Israelil,

dm

Qum

ver gentilium regum mores secuti

regem pelierunt; nam peccsse certum est, cm Deus ipse dixerit non tam Samueli qum
sibi
ipsi

fucrint Israelita; reges,

tam qui

in Jud,

qum
T

qui in Israele regnrunt, hinc aperl liquet

illatam ab

Israelilis

injuriam;

cm

qud ex omnibus non


et

ires

tantm sunt invenli, qui


religione,
Id

Deus ante regnavisset

in

llebraeorum populo,

aliquando aberrrint palri

nunc autem induct nova judicandi forma ipse videalur gubernaiione dejectus. Ac tandem conslituto monarcliiam esse lieitam, neque
llebraeorum
(i)

ad

gentilium

simulacra

diiifluxerint. v.

docet Ecclesiasticus cap. 49,


vid,

Prter Da-

Ezechiam etJosiam, omnes peccalum com-

populo fuisse

negatam

(alioqui

miserunt;

nam

reliquerunt leges Allissimi reges

Moral. Disce hic qud qui prlatum spernit, Deum spernit, et qui illum honort, Deum honort. Audi S. Ignalium Epist.6ad Magnes.: Decet, inquit, et vos obedire episcopo, et in nullo illi rel'ragari. Terribile nainque est tali < contradicere. Nec enim liunc fallit, qui vi detur; sed invisibilem fallerenilitur,quinon polest quoquam falli. Nam, si id fit, non ad hominem sed ad Deum redit contumelia.
< ,

Juda,

et

contcvipsentnt timorem Dei. In peccato


intelligi

ver idololatriam
interprtes;

docent communiter

neque enim quisquam negaverit peccalum commisisse Davidem illudque gra,

vissimum

et multiplex.

Et in Ezechi aliquod

eliam peccatum reprehenditur. Hi tamen 1res.

nunqum
lapsi,

in

peregrinum cultum dicuntur proidololatriae

i
<

Samueli nanique
verunt, sed me.

dicit

Dominus Non
:

te spre:

im dicuntur ab

sordibus

< i

Et S. Cyprian. Epist. 18 Quoniod, inquit. possunl censuram Dei ulloris evadere, qui lalia ingerunt non solm fratribus, sed et sacerdotibus, quibus bonos taiilus de Dei dignitale conceditur, ut in ipsis contemplis, Deus ipse contemp'.us cen:

purgsse regnum. Alii ver omnes aut convin-

cuntur idola coluisse, autsaltem non suslulisse


excelsa, id est, lucos et aras in idolorum cul-

tum

excitatas.

Quarc

sic

videnlur rgnasse,

si-

sealur, juxta hune locum Non te abjecerunt, i sed me. > Porr S. Cvrillus Alexand. 1. 10 in Joan. c. 30 Aposlolorum, inquit, vexalio in eum asccndit qui illos in aposlolals api cein evexit. Sic enim eliam ad Samuelem de
< :

cut reges qtios habuerunt nationes ali.

Non enim te abjecerunt


Deus

sed me

ne regsem

super eos. Qiiomod judicum tempore polis


in Hcbrreorum populo regnaverit qum quo reges ejusdem populi lenuerunt guberna,

<

diclum esse didicimus Non te, inquit, sed me conlempsemnt. Periculosum igitur nimim est, convenieniem honorem sanclis non altribuere, cm eorum conlemfiliis

Isral

cula

IraditAbulensis, q. 9, ubi docet, quo-

plus in illum transeal, quo missi sunt. i (Corn, Lap.)


s. s.

mod populus dm regem petit, Deum regem suum et Dominum abjiciat. Cm enim, int

qnit,

regem non habebant, Deus


It

erat

im-

IX.

531
i

IN J.iBiU
et

1.

REGUM
<

332

medialus Ilcx

cm auiem acciperent regem, haberent prtcr Deum alium quem vocarent regem et dominnm.
Dominus coruni
;
,
,

virorum glcria.
ordini

Cm

tamen c regibus, qui


,

judicum
<

successerunt

paucissim

fuerintnon idololatr.

In

quo

licct

non pussent au ferre Deo sunre,

Dici praeterea possunt reges abjecisse

Deum,

main potestateni

quse est sibi naluralis in

quia

vixdm regium nomen

in

suo populo auaut abjeclum

omnes
tionein

res, auferebant

tamen
alium

sibi

immedia-

dierat Isral,
est,

cm

veri Dei

nomen

dominii
et

cm
:

immcdialum
ila

aut vile apud plurimos baberi cpit. Qui

dominum
dixit

regem cognoscerent. Et

ipse

lerlius

regium nomen inter

Israelitas obtinuit
idolis suppli-

ad Samuclein

Non

te

abjecerunl, sed

Salomon, linitimarum gentium


cavil
:

me, ne regnem super eos.t

lla:c

Ahuionsis. Hoc

vix quartus rex Rohoarn


tribus
,

regnum

inivit,

idem docuit Theodoreius,

q.

17, diim

ait

cm decem

patenta religione aut omparle contempla


,

Dominus Deus domini


nus.
veluti ralor.

et rgis iniplevil
,

mu,

nin prodil

aut

magn ex

<

Propheta aulem erat

administer
et

et

aurCos conllrunt viiulos, et gentilicos mores


aniplexoe sunt.

quidam pralectus, aul dux,

impe-

Neque minus

aeriter

cum
,

tribu
bel-

cap. 4.

Quod item Josephus doeet lib. 6, Hoc idem nos aliquando docuimus m
1
:

Juda, quoe palriam obtinuit rcligionem


luni gesserunt,

qum

alii

populi

qui

nunqum
nieront

noslris Cominenlariis in Isaiam ad illud cap.

idem cum

illis

insliiulum, eaindeni vil ralioalise tribus

El

restituant judices tuos, ut fuerunl prius; post


fidelis. L'bi

nem

tenuerunt. Neque duae

Iwec vocal/cris civitasjusti, urbs


sic ibi
<

nos

illius tain

inverecundae ac stolida; impielatis

Superiores judices, non lain

ipsi rc-

exorles

nam

etiain

coluerunt idola, et delu-

gnabant, qum Deo

et populi principibus,

bra et aras passim excilronl; denique sic se


in iilam iinpiam

juxla formai!] Deo Iradilani guhcrnandi ac


judicandi
potestateni

superslilionem emiderunt

ut

pennittelunt.

Quare

decem
eiiain

alias tribus

non sequarint
23.

solni

sed

t <
i

non adsuum sive arbitral uni, rem administraient publicam


vebilur, sed juxla nioduin

sive libidinem
,

superrint, ut

sub mtaphore Oolla et


c.

sicut reges et

Ooliba expressit Ezechiel


Si

principes, contra quoslsaias hic aeriter in-

peccrunt
rex
illi

Israclitae

regem petendo, quo-

<
i

Domino
voluil,

pr;e-

mod

Domino concessus?
in

Non
,

scriptum.Quocircacmpopulusmorealiarum
gentium
public*
regia; poleslali subesse
,

erat pi oliibitum

lege

regem pra3poni

ut

re-

constat Deul.
liges
ille

c. 17, v.

14,

modo

servarentur

pulso Samuele

qui judicuni postremus reiJudaica:,


,

ibi
,

praescriptae.

Prohibilus tamen erat

i < < i <

praet'uit

quasi reges suo

rex

potis arbitratu

qum

divino consilio
dicit
illi

rem

juxla

quem illi pen convicio poslulabant, morem gentium. Et ide Deus ita illo,

essentgubeinaturi publicam,
Non.
eos.
le

Deus:

rum reprebendit pelitionem


lerat

ut

tamen jubeat
tieri

abjecerunl, sed

me, ne regnem super


,

illorum poslulatis annuendiim, quia


,

po-

El Gedeon non rex


ipsi

sed judex Isral

cm

ejusque posteris juxla regum con-

suetudinem populus suminam rerum detulisset,

more moderarentur popiilum sed juxla datas pris Domino leges, M quod curavil Samuel Domino juhente.
ut reges non genlilico
,

( i
i

respondit, Judic. 8
(id est,

Non

ego domi/itius

Quare jure reprehensus


concessus est rex, quia

est

populus,

quasi

nabur in vos

non ero rex), nec

alienum saperet alque gentilicum; neque mal


lieri

meus

sed dominabitur in vos Dominus

Deus ad Dei

polerat
,

ul aliter

vester.

Quare cm Abimelccb non


alque prsescriplum
,

lani
,

rem

adininistraret publicam
ille

qum tune po-

voluntatem

qum ad

pulus

meditabatur.

<

suam
teret

rem non tam regeret qum perverIsraeliticam eodem judicum lempore


,
,

Illud fiic

pro

facili

prudentique reipuhlica;

admiiiistralione

observandum,

interdm

vocatus est,

non judex,

sed rex, Judic. 9.


Isral sancti fue-

summo
ria

jure,

qua;

<

Eam
fic

ob rem omnes judices

judicatur,
in

summa noimunipini injuperverti commune bonum, et

<

runt, dequibus Paulus ad Uebr. 11, magni-

maxime

liominum coetu necessariam pacem


est connivere postu-

loquitur, et Eccles. 46, illorum


fausta precatur
:

memosingnli

cum
lalis

inagno publicarum ralionum ineomniodo

moriae

Et judices
est

turbari.
,

Quare prudentis

suo nomine,

quorum non

corruptum cor,
ut sit

licct

non adniodm aut

noslris, au.
si

com-

qui non aversi sunl

Domino,

memoria
pullulent
in ter-

munibus rbus opporlunis,


trariis sludiis

niajus ex cou-

illorum in benediclione, cl ossa

eorum

dispendium timeatur. Saep enn


injuriamsu

t
^

detoco suo,

et

nomen eorum permaneut


/ilios

dni justa obtinere nitimur, injusla paliniur;


et

num

permanens ad

illorum

sanctorum

dm commoditatem caplamus,

355
bimus. Quod
dixit acut

COMMENTARIUM CAPLT
Comicus
in

VIII.

351
quae

Adelphis

qum qud
illam
ret. Ille

causa alia urgeret gravior,

Pecuniam

in loco negligere

maximum

interdmest

administrations novam formam exige-

lucrttm.

enim inveteratus aut innatus


illo

fuit Vi-

Et

alius

quidam

qui dixit subeunda esse mi-

vendi

modus ab

etiam tempore

quo ex

nora deirimenta, neque nostra pertinaci studio


esse repetenda
,

iEgypti servitute liberatus est. Neque niirau-

aut conservanda
,

si

majora

timentur incommoda
clatur ;)onimi.

aut majus aliquod expe-

dum si Samuele ejusque famili defecerit, cm Dominum etiam quo magnum aliquod
, ,

diebus
lite

singulis beneficium

acceperat

sicut

Mimera, qu dederas, habeat sine

jubeto,

illo

proximo tempore,
vivendi

sic etiam sui

generis

Esse soient magno damna minora bono.

exordio, reliquerit, et
1

Audierat aliquid de se gravius Sal,


cap. 10, v. 27
;

Reg.
se

nem, novam
Vers. 9.

novam semper religioformam singulis prop


contestare eos
et

ille
,

tamen accommodavit

momentisamoverit.

temporis arliculo

et

cm

verba audiisset igno-

Verumtamen
illi

mini plena
bat.

illa

lamen audire se dissimulajam


et judicio

PR/EDIC EIS JUS REGIS, QUI REG.NATURUS EST SUPER

Notum

est, quid viri aetate

eos

(1).

Caeco majores

natu ferebantur con-

maturi

consilii

dederint Roboam,
illo

cm tumulgrati

tuanspopulus ab
oraret
;

tributorum laxationem
ut

qui

monuerunt,
et

cum bon
inicrat.
in

populum dimilleret,
stabiliret
,

connivendo regnum

quod tune primm


quos seorsm
seductus, respuisset,
,

Quod

cm

juvenibus,
,

consilium
opinionis

adbibuit

et

Hic doctissim probat Bossuetius contra Jurieu auctoritatem regum prorss populo independentem esse, Deique solius potestati subjacere. Ministri Jurieu errorem renovrunt inter multos Rousseau (Contrat social), ethistemporibus La liJennais. Haec habet clarissimus Bossuetius i Dieu
(1)
:

plurimm
sit.

et

maximam
,

imperii parlem ami-

Necesse est enim

si

quando stringerc ne-

parle ainsi Samuel : Raconte-lui le droit du roi qui rgnera sur eux. Et Samuel leur dit : Tel sera le droit du roi...., tout le monde
sait

cesse fuerit, quod evitari saepis in long ad-

ministratione non potest, qua minus in prsenli videbanturex usu, opportune laxemus;
ofliciis

enim

et clementi
dillicilia

demeremur animos,
et ingenio insti-

nobisquead

etiam muneraobsequentes

habemus; summoautem jure


tuto morosis alienamus.
stra

enlvera vos enfants et vos esclaves ; il tablira des tributs sur vos terres et sur vos troupeaux, sur vos moissons et sur vos vendanges , et vous lui serez sujets Noil ce que Dieu fit dire son peuple avant que de consentir sa volont et quand le roi fut tabli, Samuel pronona au peuple le droit
,
:

le reste. G'est

en abrg

//

du royaume

et

l'crivit

dans un

livre qu'il

Quod siaccidat, fruimperalor contra impetum conabilur fluconsilio usus est

minis, frustra adofficium adducet rpugnantes.

Hoc

Deus

ut meditalur Ter,

tullianus

contra Psychicos cap. 4

dm
in

prae-

cepta laxat, et qnaedam

hominibus

cibum
ac-

permittit, qune negrut peins. Jlluni


cipe. Quacsierat

nunc

enim

cur

in

primordio herbi-

dum tanlm
in

et
;

pabulum

arboreuni hoininibus addixisset post ver exaclo diluvio, sicut


animalia omnia, tam

antea fruges

et olera, sic

posa devant le Seigneur, c'est--dire, qu'il le posa devant l'arche , comme une chose sacre Jurieu prtend que ces deux endroits M. n ont rien de commun l'un avec l'autre. Ceux outrent tout, dit-il, et qui ne compren qui nent rien, veulent que cette description de < la tyrannie des rois (au chapitre 8, vers 9 et 11) soit la mme chose que i le i rois dont il est dit dans le chapitre 10, vers. 25 Lors Samuel prono> a au peuple < le droit du royaume, et l'crivit dans un livre quil posa devant le Seigneur. Voil donc, selon ce ministre ce que disent ceuxqui outrent tout et ne comprennent rien. Mais lui qui n'outre

rien et qui
et voici

quae gradiuntur in terra,


aquis et volant in are
,

qum
cibum

quae innatant
largitus est
:

in

Omnis,

inquit
,

itaque juslitiam judicii

pr-

ministrans materiam libertalis emisit, per veniam supparans disciplinam, permiltens omnia ut demeret quoedam plus exacturus
,

comprend tout, prend un autre parti pourquoi: C'est, dit-il, qu'il n'y qu a voir la diffrence des termes dont Sa<muel se sert dans ces deux endroits, pour connatre la diffrence des choses. Dans ce

<

si

plus commisisset
,

turus

cm

Vers. 8.

Juxta o>r*w opra sua


morum
illud

abstinentiam imperaindufgentiam pramisisset. >


,
,

dernier passage (chapitre 10, vers. 25) ce que Samuel proposa au peuple est appel le droit du royaume, et dans le chapitre 8 les menaces qu'il nonce sont appeles te traite-

ment

Declare-leur
le

! i

qu/e fe

Z?Z Vl a aura droit de


L
est

era
les
i'

CERUNT A DIE QUA EDUXI EOS DE iGYPTO. CoilSOlatur

Samuelem Dominus, cm illum


docetque
populi

culp

librt,

ingeniique levitate

potis ortuin esse

coasilium,

traitement que vous ;era te roi qui i doit rgner sur vous : il ne dit pas C'est ici le traitement qu'il aura droit de vous faire. A entendre parler ce ministre avec une distinction et une rsolution si prcise vous diriez qu il ait lu dans l'original les passages
te
:

comment le roi qui rqnera el non as comment il P traiter, et Samuel dit aussi:
'>

335
silio, et
illa

IN L&tttft
obstnato cnpiebanl,

i.

ItGUM
edicat, quas ipsi

556
rerum ignari
ultr regibus

qu minus
leges
illas

ex eorum usu videbantur futura. Quarc monet

imponi volunt

ne suo desit muneri bonus anerrore hserere patiatur; ne-

Deus, ut
qu'il

illis

Samuel suo

nomme
:

tistes, si illos in

au

entreprend d'expliquer mais non; car (|u'il dit dcisivement que le SaintEsprit se sert de mots diffrents au huitime et au dixime chapitre |><>ur expliquer ce qu'il a
lieu

traduit,

traitement
le
:

el

droit,

il

ne

fallait

que

des yeux ouverts,

pour voir que


le

et seulement savoir lire, Saint-Esprit emploie partout

mme

ternie

[{atonie-leur le droit

(ch. 8, 9, misclipath.); tel sera le

du roi droit du roi


:

(ibidem 11; encore misclipath). Samuel pronona au peuple le droit du royaume (chap. 10, V 2 >, pour la troisime fois misclipath) et les Septante ont aussi dans les trois endroits le mme mot, et partout <W.ato>|./.a quj veut dire, droit, jugement, ou comme on voudra le traduire; toujours en signifiant quelque chose qui tient lieu de loi, qui est aussi ce que signiiie naturellement le mot hbreu comme on pourrait le prouver par cent passages. i 11 faut donc, par les principes du ministre, prendre le contre-pied de ses sentiments. Le rapport du chapitre 8 et du chapitre 10 est manifeste. Le droit du chapitre 10 n'est pas la conduite particulire des rois; ce n'est pas le traitement qu'ils feront au peuple tort ou droit <jue Dieu fait enregistrer dans un livre public et consacrer devant ses autels c'est un droit royal donc le droit dont il est parl au
, ,

Dieu modre l'ambition des rois et rgle leurs devoirs. Mais pourquoi crire de nouveau cette loi, qui tait dj si bien crite dans ce divin livre et dj entre les mains de tout le peuple? Et d'ailleurs les objets de ces deux lois sont bien diffrents. Celle du Deutronome marquait au roi ce qu'il devait faire et celle du livre des Rois marquait au peuple quoi il s'tait soumis en demandant un roi. Mais qu'on le prenne comme on voudra, on n'y gagne pas davantage, puisqu'enlin celle loi des rois dans le Deutronome, ne prescrit aucune peine qu'on puisse leur imposer s'ils manquent leur devoir tout au contraire de ce qu'on voit partout ailleurs, o la peine de la transgression suit tou,
,

jours rtablissement du prcepte. Mais lorsque

Dieu commande aux rois il n'ordonne aucune peine contre eux, et encore qu'il n'ait rien omis dans la loi pour bien instruire son peuple , on n'y trouve aucun vestige de ce pouvoir sur les rois, que notre ministre lui donne comme le seul fondement de sa libert au con:

traire

tout y tend visiblement


rois
,

l'indpen-

dance des

chapitre 8, est un droit royal aussi, et il ne faut pas objecter qu'il s'ensuivrait que le droit royal serait une tyrannie. Car il ne faut pas en-

tendre que Dieu permette aux rois ce qui est port au chapitre 8, si ce n'est dans le cas de certaines ncessits extrmes o le bien particulier doit tre sacrifi au bien de l'tat et la conservation de ceux qui le servent. Dieu veut donc que le peuple entende que c'est au el que s'il excde son pouroi juger ces cas voir, il n'en doit compte qu' lui de sorte que le droit qu'il a n'est pas le droit de faire licitement ce qui est mauvais, mais le droit de le faire impunment l'gard de la justice humaine condition d'en rpondre la justice de Dieu, laquelle il demeure d'autant plus sujet, qu'il est plus indpendant de celle des hommes voil ce qui s'appelle avec raison le droit royal galement reconnu par les protestants et par les catholiques; et c'est ainsi du moins qu'on rgnait parmi les Hbreux. Mais quand il faudrait prendre ce droit, comme fait M. Jurieu, pour le traitement que les rois feraient aux peuples, le ministre n'en serait pas plus avanc , puisque toujours il demeurerait pour assur que Dieu ne donne aucun remde au peuple contre ce traitement de ses rois. Car loin de leurdire Vous y pourvoirez, ou vous aurez droit d'y pourvoir, au contraire il ne leur dit autre chose sinon Vous crierez
, :

et la preuve dmonstrative que de la loi et la condition de rgner parmi les Hbreux, c'est la pratique constante et perptuelle de ce peuple, qui jamais ne se permet rien contre ses rois. Il y avait une loi expresse qui condamnait les adultres mais nul autre que Dieu n'entreprit morl de punir David qui tait tomb dans ce crime; la loi condamnait encore mort celui qui portait le peuple l'idoltrie, et si une ville entire en tait coupable elle tait sujette la mme peine. Mais nul n'attenta rien sur Jroboam qui pcha et fil pcher Isral (comme le repte
tel est l'esprit
:

vingt et trente Ibis le texte sacr); qui rigea les veaux d'or le scandale de Samarie et l'erreur des dix tribus. Dieu le punit; mais il demeure l'gard des hommes paisible et inviolable possesseur du royaume que Dieu lui avait donn. Ainsi en fut-il d'Achab et de Jzabel
, ;

ainsi

en

fut-il

d'Achaz et de Manasss

et

de

tant d'autres rois qui idoltraient et invitaient ou foraient le peuple l'idoltrie. Ils taient tous condamns mort, selon les termes prcis de la loi, et ceux qui joignaient le meurtre
l'idoltrie,

comme un Achab

el

un Manasss,

moi cause de votre roi que vous aurez voulu avoir, et je ne vous coulerai pas; leur montrant qu'il ne leur laissait aucune ressource contre l'abus de la puissance royale, que celle de rclain secours, qu'ils ne mritaient pas aprs avoir mpris ses avis. D'autres veulent que er nette loi du royaume dont il est parl au 1 des

Rois 10, 25, soit celle du

Deutronome,

devaient encore tre punis de mort par un autre titre, et parla loi spciale qui condamnait l'homicide. Et nanmoins ni les grands ni les petits, ni tout le peuple, ni les prophtes, qui envoys del partdeDicu devaient parler plus haut que tous les autres, et qui parlaient en effet si puissamment aux rois les plus redoutables ne leur reprochaient jamais la peine de mort qu'ils avaient encourue selon la loi. Pourquoi? Si ce n'est qu'on entendait qu'il y avait dans toutes les lois, selon ce qu'elles avaient de pnal, une tacite exception en faveur des rois; en sorte qu'il demeurait pour constant qu'ils ne rpondaient qu' Dieu seul. C'est pourquoi lorsqu'il voulait les punir par les voies communes, il crait un roi leur place, ainsi qu'il cra Jhu pour punir Joram, roi de Samarie, l'impie Jzabel, sa mre, et
,

337

COMMENTARIUM. CAPUT
alii

VIII.

538 forma et denuntiat'one


(1).

que

causari possint, ubi in medios aculeos


siiiiiulari senliant, sibiqualis esset
,

tcm

est, public

lgi-

indui se ac

tima alios admonere


VERS. 11.

futurus exilus

non prscdictum. Contestari au-

HOCERIT JUS REGIS, QUI IMPERA(2).

turus est vobis


toute leur postrit. Mais de ce pouvoir prtendu du peuple et de celte souverainet qu'on veut lui attribuer naturellement, il n'y en a aucun acleniaucun vestige et pus mme le moindre soupon dans toute l'histoire sainte dans tous les crits des prophtes ni dans tous les livres sacrs. On a donc trs-bien entendu dans le peuple hbreu ce droit royal, qui rservait le et non seuleroi au jugement de Dieu seul ment dans les cas marqus au premier livre des Rois, qui taient les cas les plus ordinaires mais encore dans les plus extraordinaires comme l'adulet la fois les plus importants tre, le meurtre et l'idoltrie. Ainsi on ne peut douter qu'on ne rgnt avec ce droit , puisque l'interprte le plus assur du droit public, et en gnral de toutes les lois , c'est la pra,
,

De hoc

regio jure, quale

connaissait non plus qu'en Isral celte suprme autorit du peuple, et quand Salomon disait Le roi parle avec empire, et nul ne peut lui dire : Pourquoi le faites-vous? il n'exprimait pas seule:

ment

la

forme du gouvernement parmi

les

H-

tique.
Mais voici un autre interprte du droit royal. C'est le plqs sage de tous les rois qui met ces paroles dans la bouche de tout le peuple < J'observe la bouche du roi : il fait tout ce qui lui plat , et sa parole est puissante, et personne ne peut lui dire Pourquoi faites-vous ainsi ? s faon de parler si propre signifier l'indpendance, qu'on n'en a point de meilleure
: :

breux; mais encore la constitution des royaumes connus alors, et pour parlerainsi, ledroit commun des monarchies. > Dixit itaque Samuel omnia (1) Vers. 10. verra Dohini ad populum. Samuel donne ici toutes les marques d'un vritable pasteur. Il n'est point touch de ses offenses particulires. Il ne s'afiflige point de ce que le peuple lui reproche sa vieillesse et le dsordre de ses enfants, et qu'il pense transfrer toute l'autorit hors de sa maison. Il ne gmit que pour les intrts de Dieu qu'il considre uniquement et il dplore le malheur de ceux qu'il conduit, lorsqu'il voit qu'ils prfrent les coutumes des paens la loi de Dieu. Sa conduite si sage apprend aux pasteurs vangliques nepas aban-

pour exprimer
niel
,

celle de Dieu. Personne, dit Dane rsiste son pouvoir, ni ne lui dit: Pour-

le faites-vous ? Dieu donc est indpendant par lui-mme et par sa nature et le roi est indpendant l'gard des hommes et sous les ordres de Dieu qui seul aussi peut lui demander compte de ce qu'il fait; et c'est pourquoi il est appel le Roi des rois et le Seigneur des

quoi

les mes aussitt qu'elles commencent se drgler et sortir de la voie o Dieu les avait mises. Ils doivent alors comme Samuel redoubler leurs prires pour elles, et leur reprsenter avec force tout ee qui leur doit arriver, comme ce saint prophte reprsente ce peuple toutes les suites fcheuses que son injuste demande allait attirer sur lui. (Sacy.) (2) Voici quel sera te droit du roi. Le mol de

donner

droit est

mis en ce
:

lieu

pour celui de jugement,

ainsi qu'il parait par la langue originale, coms'il disait Voici la manire dont les rois

me

seigneurs. M. Jurieu se mle

ici de nous expliquer Saen lui faisant dire seulement, qu'il n'est pas permis de contrler les rois dans ce qu'ils font quand leurs ordres ne vont pas la ruine de la socit, encore que souvent ils incommodent. Ce ministre prte ses penses Salomon, mais de quelle autorit, de quel exemple, de quel texte de l'criture a-t il soutenu la glose qu'il lui donne? Auquel de ces rois cruels et impies dont le nombre a t si grand, a-t-on demand raison de sa conduite, quoiqu'elle allt visiblement la subversion de la religion ei de l'tat? On n'en trouve aucune apparence dans un royaume qui a dur ci>q ceins ans cependant l'tat subsistait, la reli-

lomon,

vous jugeront, aprs que vous les aurez mis la place des juges que Dieu vous avait donns. Voici le droit qu'ils prtendront avoir sur
vous.

Le prophte en reprsentant aux


quelle devait tre
la

Isralites
,

conduite de leurs rois y mle l'injustice et la violence avec ce qui se peut faire .-eloii la justice, afin qu'ils apprhendassent d'attirer sur eux une puissance souveraine do-il il esl d'autant plus ais d'abuser qu'elle n'a que Dieu au-dessus d'elle. Car il esi juste qu'un prince choisisse parmi son peuple ceux qui doivent commander ses ou labourer ses armes pendant la guerre champs pendant la paix. M est juste aussi qu'on
,
,

paye

les tributs et les

impts en

la

manire que

gion s'est soutenue, sans qu'on parlt seulement <!e ce prtendu recours au peuple, o l'on veut meure la ressource des tats. i ne faut pas s'imaginer que les autres 11 royaumes d'Orient eussent une autre conslilulion (pie celui des Isralites; lorsque ceux-ci demandrent un roi, ils ne voulaient pus tablir

Jsus-Cbrist l'ordonne, en rendant Csar ce qui est Csar, et selon que saint Paul nous exhorte le faire. Mais ce serait une violence dont une prince auiait de l'horreur . quand mme il m; serait juste qu'autant que l'ont t des rois paens, que d'otersans aucun sujet
les

une monarchie d'une forme particulire.


roi, disaient-ils,

pour

Donnez-nous un
/us

comme

en nnl

terres cl les maisons des particuli< rs les donner ses serviteurs, et de dpouiller ainsi les uns de ce qui leur appartient
les

autres nations; et nous serons, ajoutent-ils, comme Ions les autres peuples; et ds le temps de

lgitimement, pour paratre libral envers


autres.

Mose
tous

Yuus voudrez avoir im

roi

comme

en ont

mires peuples aux environs. Ainsi les royaumes d'Orient, o florissaient les plus anciennes et les plus clbres monarchies de,
les

l'univers, avaient la

mme

constitution.

On

n'y

de voir combien Dieu dtei le par la manire dont il punit Achab pour s'tre empt de la vigne de Na both. Car il est certain que ce prince n'eut pas la moindre pense de prendre par force cette
Et
il

esl ais

ces

violences,

539
.'?.,

IN

UBRUM
,

RKGU.M
slimarct
,

340
et populi bona

vide S.
,

Thomain

lib.

3 de Regim. princi-

suam

esse possessio-

pum
jure

cap. il, et

lib. 2,

cap. 9 cl 12, q. 105


,

nem
et

arbitraretur, sic respondit inelementer


:

art. 1 et 2.

Non

hic signilicatur

quid reges
cl.

barbare

Pater meus aggravavit jugum ve-

possint,

sed quid

audeant,

pro su-

strum, ego aulem

addamjugo
,

vestro; pater meus

prem potestatc, quam habere


tra natur; leges et

se pulant, con-

cecidit vos (lagellis

ego aulem
,

cdam

vos scor,

omnem
,

luimanitatem lyilli

pionibus.

Neque niirum

rannic dcernant. Talcs optabant majores


natu gnbemalores habere

qum

judices antea

cm reges solili, magnum


,

contra

baberent

qualcs extera

lia-

saiellilium,

domosfabricarenteburneas, equos
et concubinas haberent

bure naliones

reges videlicet qui non coni,

alerent et quadrigas

niunl consilio populuni


iratu

sed suo tanlm


;

artri-

non paucas, easque pro regi magnihcenli


luculenter instrucrent
si
;

rem versarent publicam

neque haberent

quid,

inquam

niirum,

ulliini

cujus limrent polenliam et expecta-

lam

in subditos essent

inclementes et duri

rent assensm. Sed cin id solni captaient,


declinare non potuerunt, quod regiam polen-

cm

sibi

suisque lam intemperaiiler indulge-

rent? Didicerunt forte reges Israelis regibus


Syriaj, qui in

liam et superbos spiritus plermque comitatur.

concubinarum sumptus
civitates.

el orna-

Nain

externi reges, et Israelitidi re-

tum

totas

impendebant

bic Cicero

gioni vicini licere sibi existimrunt, ut gravia

Actione 5 in Verrem, ubi hanc regiam appellat

ex subdilorum bonis exigrent vectigalia onera imponerent quolidi,

ut

consuetudinem
<

Anno,

inquit, tertio, Ver-

quae miserorum
ut ingenua corilla

resconsuetudine usus est regi. Solereaiunt


barbaros reges Pcrsarum ac Syrorum plures
uxores habere; ni autem uxoribus civitates
attribuere hoc

humeri sustinere non possint,


]>ora servituli

ubjicerent, et ad

adigerenl

minisleria,qu!serviseliaiiicsseiilignouiiniosa,
qualia

modo

Hc

civitas mulieri
in

nunc piophela ex ore Domini

singulatiin

redimiculum praebeat, fisc


in crines. lia populos

collum, haec

persequilur, eadeni reges Isral, aul non vald


dissimilia in liberam ante atquc

<

habent universos non

ingenuam
quibus

re-

solm conscios
ministres.

libidinis suae, sed etiam ad-

gionem induxerunt. Quae auteui hic dicuntur


de
variis sordidisque ministeriis
,

<

Quod

fecisse
lib.

ntiochum

qui
4,

filios

regnavitin Syri, habes,


v. 5i>,

-2Machab. cap.

liliasque Hebrajoiiiin alligabunt reges,

cxpli-

ubi legimus duas Cilicine nobilissimas

catione non egenl

tanlm signiheant, quidim

urbes data esse in sumplus regias concubin.

quid regibus eril operis urbani aut ruslici, pecuarii aul bellici

Quod

insigne dedeens usque adetulerunt im,

lotum pendiis administraium iri


id

nullis
,

regiis

patienter cives

ut contra

regem ipsum

exei,

sed abttuctis

lat sedilione rebellrint.

Lmhuc,

inquil

parenlum sinu

(iliis

filiabusque, sive gregi,

agerentur

contigit Tharsenses et Mullutas sedi,

bus jumento ac pcore

aut addecimalis sive

tionem movere

eo quod Antiochi rgis concubin

ex are, sive ex vindemi fructibus, rem lotam


esse

dono essent dati.


cap. 11
,

Cm autem

Salomon

3 Reg.

peragendam.
gravia reges subditis imposuerint ve-

uxores haberet quasi reginas septin,

Qum
ctigalia
,

gentas, tercentas concubinas

quantos in eas

docuit

Salomon
,

qui populum
illis

sic

sumptus
plebs
sit

factos fuisse oportuit

quibus tamen

gravavit vecligalibus
lueiit.

ut ab

se relevari vorelictuin

infelix

etsubdita, necessaria sugges-

Quare ubi primm Roboam

(1)?

defunclo paire imperium occupavit, ad illum


advolant principes populi
tuits
,

dicuntque
;

Pater

durissimnmjugum imposuit nobis

tu itaque

nWnc imminue paululm de imperio patris lui du'


risimo
nobis
:

et

de jugo gravissimo
tibi.

quod imposuit
co-

et

servienms

Neque

(ilius leviora

tabat; sed

cm supremum

se

dominum
,

exi-

ign.

Il

dsirait

seulement l'acheter

et,

tel

prix qu'on aurait voulu. Mais parce que Naboth l'ayant reue de ses pres la voulait garder , et que Jzabel en prit sujet de le faire mourir suide faux crime-, qu'on lui imputa. Dieu vengea .cite viol ie tanire terrible ; et le i.. urlre de Nabolb ne put tre expie que par

du(1) Po.net in cubribus suis. Assuinet ad cendosmiliiares currus suos, velcurru praliari coget. Rar curnbus utebantur Hebrai ; id ver quod fieri polerat ut eveniret, pro eoncione Samuel dcnuntiahat. Facietque sidi quits, li.ec cm pricceoenPanel sibi in curru libiife eonjungit Hebrams suo el in equitibus suis, seu potins in epiis vel super equos suos. Ex vestris aliquos assuinet rex ut militares currus suos ascendant, auiiParasck gae ci equorum ductorcs. Hebraeum
:

sonal

CQimm

pariter et equileni.
est

PlUXUUSOKES qu\drigarum. Sermo


:

de cu-

stodibua. principes honoris gratta prcedenlHebrams Current ad fades currus ejus. biis Pioficiscentem Cyrum regem Persidis exhibe*

le

sang de ce

mme

prince.

(Sacy.)

Xenphon curru vectum

cui qualuot miliia

341
Vers. 18.
cie. regis

COMMENTAKIUM CAPUT

VIII.

344
palerno aut regio dominatu, non
in
ita

Et clamabitis
,

in die illa a
,

fa-

polis

qum

quem elegistis v0b1s et non vos Dominl's. Quando clama vrin l exaudiet
vestri
Israelitse

habemus, quod ego viderim


coniigissc non dubito,

Scriplura. Sed

cm

Scriplura

i'utu-

reguin

suoium opprcssi tyrannico

rum
cur

significet, et

occasiones in variis rerum

clypeatorum prcednnt, currum ver slipantur lanceariorum duo millia. Constituet sibi tribunos et Vers. 12. Ponel sibi pHneipes centuriones. llelmcus

mille,

et principes
iis

qainquaginti

Mimera sont

quidem, quiiius gerunlur, honorised eo spcial Propheta, ut illa popufus fica gravia sibi futura intelligat; ingens enim pr;efectorum copia auget sumplus principis, deque et vectigalia subditorum. Oneri eiiam et incommodo esse poterant iis, quibus eadem inunera gerenda eranl, cm inviti ex curs domesticis et colonicis ad munera inililaria vohc,
:

et dans la voie qu'il s'est faite; et il y trouve ensuite des peines qui l'obligent de pousser ses plaintes vers le ciel dans la violhce de sa douleur. Cependant Dieu n'coute point ces cris, moins qu'ils ne soient forms par un vritable repentir, El alors les maux

mmes que

l'on souffre dans ces engagements o l'on se trouve, sont la juste peine de la manire si peu chrtienne en laquelle on y est

entr.

(Sacy.)

Conlendebat Jurieu inlercessisse pactum (contrat) quoddam quo populus adverss regein

creandum jusaliquod

sibi servabat,
:

cm

is

in-

Agros vestros... tollet, Achabus, qui Naboibi vineam usurpavit sed


;

candi forent. Vers. 14.

juste regnare viderelur


uti re-

al lignieiiiuinesse hu:

ges quilateinamantesabiisprivaloruininjuriis se continent. David solulo prelio mit aream Areuna, ut araiu Domino ibidem excitarel. Ipse pariter Achabus vendi sibi Nabolho vi-

neam suam primm


Vers. 15.
git

Vineakum reditus addecimabit.


:

peliit.

Deus, tanqum rex Israelis supremus, sibi eleomnium frucluum agri Israelitarum dcimas, quas ille concessit sacerdotibus et Levitis

jusmodi pactum facile demonstral Bossuelius < Sans vouloir nie perdre dans des propositions gnrales, je vois dans l'Hisioirc-Sainte l'rection de deux monarchies du peuple de Dieu, o loin de remarquer ces prtendus traits mutuels entre les rois et les peuples avec la clause de nullit en cas de contravention de la part des rois, je vois manifestement la clause contraire, el M. Jurieu ne le peut
nier, car, selon la doctrine
le ce ministre, le traitement que Samuel dclara au peuple qu'il recevrait de son roi elait tyrannique el un abus manifeste de la puissance. (Test le principe de M. Jurieu par consquent il doit ajouter que la royaut fut d'abord propose au peuple h;

tanqum familiaribus suis at secundam aliam decimam in se derivaturi erant reges, quam tamen exegisse reges Juda vel Israelis, nunqum salis apert prodil Scriplura. Si auiem
reips exegissent, nihil in e re praestitissent qum quod plures alii reges faciebant. Scitum est, Josephum quintam partem fructuum omnium /gypli Pharaoni addixisse.
aliud,

breu avec son abus

nanmoins

le

peuple

Saris

Ut det eunuchis, praefeclis suis. Hebrreum non semper verum eunuchum, reips talem, signilicat; plermque enim usurpatur de aulse rgiae prfeclo. Nemo quidem ex Israelitis casirabaur; sed ex alienigenis eunuchos
habere null lege inlerdictum erat. Juvenes optimos ponet in opre Vers. 16. suo. En jus addicendi subditos ad opra; cujus juris executio sub Davide et Salomonesese

piodit. Salomon enim aedificiis suis populum destinavit; et Davidi prueleelus erat super opra colonica. Septuaginta, Hebrseum paul aliier ac nos legentes, reddunt : Addecimabit greqem boum vestrorum. Vosque eritis ei servi. OrienVers. 17.

passa outre, et loin de se rserver la moindre espce de droit conire le roi qu'il voulailavoir, nous avons vu clairement qu'il n'y a pas seulement song. Ce peuple, encore un coup, n'a jamais song qu'il se ft rserv un droit sur son souverain ; je ne dis pas dans les abus mdiocres de la puissance royale que Samuel lui proposait, mais au milieu des plus grands excs de la tyrannie, lels que sonlceux que nous avons vus dans l'Histoire-Sainte sous les rois les plus impies et les plus cruels, sans que le peuple ait song se relever de ses maux par la force. Bien plus, aprs les avoir prouvs, et toutes les suites les plus funestes qu'ils pouvaient avoir, le mme peuple revint encore sous les

tales populi principibus suis ita subdunlur, tanqum beris mancipia. Iserat Persaruni et

JEgyptiorum status erga principes suos


(Calmet).

de

/Egyptiis docet apertissim Genesis capile 47.

Machabes dans la libert de former son gouvernemenl; el il ne le forma pas sous d'autres lois, ni avec moins d'indpendance du ct des princes, qu'il avait fait la premire fois. Voil des faits positifs, et non pas des discours en J'air ou de vaines spculations.
Je trouve dans ilrodole l'tablissement monarchie des Mdes sous Djocs et je n'y vois aucun trait de part ni d'autre; encore moins la rsolution du trait en cas de contravention : mais ce qui est bien constant par toute la suite, c'est que l'empire des rois Mdes a d tre par son origine le plus indpendant de tout l'Orient, puisqu'on y voit d'a<

Vous crierez en ce jour-l, et Dieu ne vous coutera pas. Ces paroles nous doivent faire trembler. Car elles nous apprennent qu'aprs avoir suivi quelque temps avec plaisir les garements de noire cur, contre l'avis de ceux qui nous conduisaient, nous nous trouvons ensuite surpris de tant de maux, que nous en

de

la

sommes

rduits aux gmissements et aux cris.

aux hommes. L'un s'engage dans une condition, l'autre dans une charge, l'autre dans un mariage, l'autre dans l'Eglise. Chacun marche dan les dsirs on
C'est ce qui arrive souvent

bord celle indpendance d'une manire si clatante, qu'elle n'a t ignore de personne. Ainsi ces titres primordiaux ne sont pas tous si favorables au ministre, et il tombe dans l'inconvnient de donner aux peuples un droit

345
articulis inciderint,

IN

LIRRUM
et

REGUM
qui

344
se slatuerunt

qu homines labornm
compellant.

jam apud

omnin faciendum

injuriarum impatientes, et nalura

querulos,
si loties

esse aliquid, quod, rpugnante lege, animalis

elamarc

et querilare

Nam

natura el cupidilas inefirenala prciperei: Ut

contra Moysem, qui populi sui anianlissimus


erat, et milissimus
terra, indignati

videmus
aliis

in eo qui

vindictam apptit, et
illa

cum
et

omnium

qui morabantur

in

ide inimicitias suscipit, qui

ferm

clamrunt, et nunc proxim,


urgent, ut

sustinet

tyranno non minus inclemenle

cm Samuelem
regem
tur,
prseficiat,

more genlium
ipsi

sibi

barbaro,

qum

rege, quern tantoper optt

cm tamen
quid
illos

apert falean-

et exigit Isral.

Idem de

libidine

dicendum,
;

nullam se vim, fraudem, aut calumniam


;

Samuele passos

fecisse existiman-

qu homines vilissima facit qua> corpus hominum plagat


tam
vitae

esse mancipia
et perdit,

hono-

dum
filias

est,

peria,

cm gravia regibus acceperunt imcm spoliati sunt bonis, cm hlios ac


complexu ad regias
ut
delicias et vile
?

rera obscurat, divitias adimit;

omnia denique
ac corporis
or-

subsidia
deterit.

qum animi

suo

namenta

ministerium transferri viderint

Clamrunt
prorss

Vers. 20.

Egredietur ante nos et pugnabit

quidem ad Roboam,
levari

proxim diximus,dm

bella nostra. Descriptio


et ducis.

hc

est imperatoris
lsraelilse,
;

se

postulant paterno jugo

Plura sine dubio dixerunl

importabili; neque tamen auditi sunt, sed ad

quse tamen non sunt Samuele

commemorata

restim

polis et

crucem amandali. Non

est

neque enim

integraa orationes referuntur

ab

dubium, quin clamavcrit Naboth, cm non


solm vineam, sed vitam eliam auferri
cert Zacbarias iilius Joiada;,
Paralip. cap. 24
:

hisloricis sacris; sed

eorum summa, aut


2,

aliqua

sibi

cxmultis, utnolavimus in nosiris Commentants in Acta Apostolorum, cap.


n. 98.

videret cupido et inclemenle rege. Clamavit

Et

cm

dixit lib.

quidem

egisse

tune de Naas Ammortitarum

Videat Dominus, et requirat ;


declinavit.

rege, qui tune bellum contra Israelilas ador-

neque tamen mortem ide


plo, ut

Cm

nabat, conslat infra, cap. 12, v. 12, ipso re-

ver clamaient ad Deum, sicut olim in /Egy-

ferente Samuele

Vidantes autem quod


venisset

Naas
nobis.

duram

illam servitulem liceret eflu-

rex filiorum
slis

Ammon

adversm

vos, dixi-

gere, aut illam, quse regibus impendebat in-

miki

Nequaqum, sed rex imper abit

juriam declinare, nihil tamen milis

cum

illis

Vers. 21.

Audivit
nisi

Samuel omnia verba.

actum
re

est.

Vers.
(1).

19.

populi, et locutus est ea in auribus domini.

Noluit autem populus audiin su cogitatione posibi

Nihil agit

Samuel

ex Dei prscriplo; con-

Obdurueral jam

testatus fuerat

populum, ut Deus ante prcerefert, et

pulus, et

nunc prcis negat ullam


nisi

admit;

peral; nunc quid populus nihilomins cogitet

tendam gubernandi formam,


vort omnia
,

regiam

d-

ac

velit,

ad

Dominum

quid se

fa-

quse

ex Dei ore

Samuele
illa

ctura velit, exposcil; ne quid res tanla ab hu-

denuntiantur, et malle se dicit incommoda


subire omnia,
In

mano sensu atque


tuai.

rationc capiat. Jubet Deus,


iilius

qum

rgis imperio

non subesse.

ut regem populo juxta

postulata consti-

quo imaginem quamdain speclamus eorum

Nec rcusai Samuel, sed jubet inslantem


in

souverain sur eux-mmes et sur leurs rois, sans que les peuples qui il le donne en aient jamais eu le moindre soupon.
(1 ) Le peuple ne voulut point couter ce discours de Samuel. La rponse que fait ce peuple nous doit Caire peur. Nous devons craindre ces endurcissements de camr ei celle violence de nos passions secrles, qui nous font dire ceux qui nous donnent les plus saints :ivis de la pari de Dieu Nous ne ferons rien d<' ce que vous dites. Nous aurons un roi qui rgnera sur nous; et ce roi sera notre propre amour. Nous disons Dieu de bouche Que votre rgne arrive; mais nous disons effectivement l'amour de nousmme Rgnez sur nous; que voire, volont se fasse, et non pas celle de Dieu. Nous serons comme toutes tes autres nations; nous ferons comme tout le inonde fait. C'est ainsi que l'on raisonne, jusqu' ce que Dieu nous donne un Samuel qui nous instruise, el qui nous fasse entrer dans ce chemin de la vie qui nous (Sacy.) men au ciel.
: :

populum

sua

quemque

domicilia reverti,

donec ipse consulio iierm Domino cognoscat, cuinam ex loto populo regium illud, sive omis,
sive

honos imponi debeat, qui magis ex volo


sit (1).

atque usu publico futorus

(I) Audi vocem eorum, et constitue super eos REGEM. Sed non lalem qualem ip^ petunt, qualeuique eis depinxisti sed qualem ego descripsi Deuter. 17, qui scilicet fldelibus subdiimperet, non despolic; qtiique lis politic non suis, sed reipublicae commodis studeat. Deus enim iniquam Hebraorum petilionem rpgis iia resecat, ut quod in e sequnm est, concdai; quod iniquum, neget, id est, non concdai, sed lieri permiilal, el fore pnvdic.it. Quaerit S. Grcgor. lib. 4, cap. 1. cur Deus Resp. quia concdt id quod mal petitur. peienti iraseitur, eumque vult su petilione,
i ,

qmisi

jus ta

congruque vindid

plectere et
:

castigare. Sic et S. August. inPsal.5i

<

Rex

515

COMMEM'ARILM. CAPUT

IX.

346

CAPUT
(ilius
filii

IX.

CHAPITRE
nomine
Cis,
1.
|

IX.

1. Et eral vir de Benjamin

Voici
:

comme

s'accomplit cette parole de

Abiel,

tlii

Seror,

filii

Bechoralh,

Samuel

Jl

y avait un

homme
;

de

la tribu
(ils (ils

de

Aphia,

llii

viri Jemini, forlis rol)ore.

Benjamin qui s'appelait Cis


biel, bis

il

tait

d'Ad'A-

de Sror, fds de Bchorath,


d'un

2.

Et eral

ei iilius

vocabulo Sal,

eleiiliis

pbia,

lils

etus et bonus, et non erat vir de


Isral melior illo
:

Cis tait
2.
Il

homme de la race de Benjamin. un homme puissant et fort.


un
fils
;

ab huniero

et sursni

avait

appel Sal, qui


et

tait par-

cminebut super oinnem populum.


3.

faitement bien
ral,
il il

fait

de tous

les

enfants d'Isfait

Perierant aulem
:

asinae Cis

patris
lui
:

n'y en avait point de

mieux

que

tait plus

Sal

et dixit Cis

ad Sal

lilium
,

suum

grand qu'aucun du peuple de

toute la tte.
3. Or, les

Toile tecum

unum de

pueris

et

consur-

nesses de Cis
il

pre de Sal
fils
:

s'-

gens vade, elqusereasinas.


u.

tanl gares,

dit

Sal son
et

Prenez avec
ces

Qui cm transissent per monlem


,

vous un
nesses.
4.

serviteur,

allez

chercher

Ephraim

et

per terram Salisa

el

non

Ayant donc pass par


le

la

montagne d'Ele

invenissent, transierunt eliam per ter-

phram, el par
trouves,
ils

pays de Salisa, sans les avoir


pays de

ram
5.

Salini

el

non erant

sed et per ter-

parcoururent encore

rain Jemini, et

minime repererunl.
venissent in
terrain

Salim, sans

les

rencontrer, elle pays de Ben,

Cm autem
dixil Sal

jamin, appel aussi Jmini


nouvelles.
5. Lorsqu'ils furent

sans en avoir de

Suph,
eo
:

ad puerum qui erat cuni


,

venus sur

la

terre de

Veni, et reverlamur

ne forl dimiet sollicitus sil

Ramatlia, habite par les descendants de Suph,

\serit paier

meus

asinas

de la tribu de Lvi,
tait

Sal dit au serviteur qui

pro nobis.
6.
tate

avec

lui

Allons, retournons-nous- en, de

Qui
hc
,

ait ei

Ecce
:

vir

Dei est in

civi-

peur que

mon

pre ne

commence

d'oublier

vir nobilis

omne quod
:

loqui-

ses nesses, et

ne

soit plus

en peine que de

nous.
tur, sine ambiguilate venit

nunc ergo
6.

Le serviteur

lui dit

Voici une ville o

il

eamus

illc, si forte indicet

nobis de via

y a un

homme

de Dieu qui est fort clbre

nostr, propter

quam venimus.
ad puerum suum
:

tout ce qu'il dit arrive infailliblement; allons

7. Dixilque Sal

donc

le

trouver prsentement

peut-tre qu'il

Ecce ibimus
Dei
?

quid feremus ad virum


:

panis defecit in silarciis noslris


,

et

sporlulam non habemus

ut

demus ho-

mini Dei, nec quidquum aliud.


8.
ait
ta
:

Rursm puer respondit


Ecce inventa
est in

Sali,

et

manu me quar:

superbo populo, i contemptus sacerdos de Deniqueaudi i ultione divin vindicaretur. Peiiius rex pro yindicl conceS. Gregor. ditnr; magna elenim viudiclaesi, quaeex< disirictione pro.edit interni examinis, quanmens sic projicitur, ut quod < do reproba mal dlibrai agere permittatiir. Qui ergo i in pelendo rege Dominum abjecisse convicti i sunt, dm id eis permilterelur agere, per
>
:

pars siateris argenti

dernus homini

Dei,
ait,

m indicet

nobis viam nostram.


electus est Dopopnli cor durum e

gravior quod se Dominum abjicerent peena non erat, qu hic plecti debuisseut. > Et constitue siter eos uegem. Ilinc palet
,

<

non ad permanendum

<

mino, sed secimdin malani dams ad eorum correptionem, non ad utilitatem secundara illam senleniiam; quia regnare rcit hominem hvpocritam

Salem in regem fuisse eleclum et eveclum non republic, nec ab optimatibus, sed immdiate Deo per Samuelem ac proinde polestatem regiani non republic, sed Deo im,
,

propter perversitatem popnli. Job 34, v. 30. Idem August. lib. 5 contra Julianum cap. 3, vocal S-iiem pnam peccantium. El S. c'vprian. Epist. 38, ad Rogatianum Ut hoc, inepait, nlcisceretur Dominus, exeiiavit eis Saul regem, ( U i eos injuriis gravihus affligeret, et per omnes contumelias et pnas,su:
]

perbum populum

calcarel et premerei, ut

(perinde ac pontifex, lieet tamen non ab ipsis nec abEcclesi sed immdiate Christo potestatem ponlifieum accipil). Quare eum hcpolestate respublica nuil ratione privare poterat, sed seins Deus, uti de facto ipse eum ob inobedieniiam regnoetvit privavit, eiquesuliecii Davidem. Idem dico de Davide. Hic enim non republic, sed Deo per Samuelem creatus est rex ab eoque omnem regendi poLap.) lestatem accepit. ( Corn,

mdiate

ace.epi.~se

eligatur cardinalibus,
,

347
9.

IN

LIBRUM

I.

REGUM
nous donnera quelque lumire sur
qui nous a
7.
l'ait

348
le

^Olim

in Isral sic

loquehatur unus-

sujet

quisque vadens consulere


et

Deum

Venite

venir

ici.
:

eamus ad Videnlcm. Qui enim Pro-

Sal dit son serviteur

Allons-y

mais
//

que porterons-nous

l'homme de Dieu?
de ne rien
lui offrir;

phela dicitur hodi, voeabatur olim Videns.)


10. Et dixit Sal ad

ter ait fort malhonnte


le

or

pain qui tait dans noire sac nous a manqu;

puerum suum
qu
erat

et

nous n'avons

ni argent, ni quoi

que ce

soit

Optimus sernio tuus


ierunt
in

veni, eamus. El
vir

pour donner
8.

l'homme de Dieu.
Sal
j'ai
:

civitatem

in

Le serviteur rpondit

Voici le

quart d'un sicle d'argent que

trouv sur

Dei. 11.
tatis,

moi par hasard

donnez-le l'homme de Dieu,

Cmque ascenderent clivum

civi-

afin qu'il

nous dcouvre ce que nous devons


un Voyant.
al-

invenerunl puellas egredientes, ad


:

faire, puisque c'est

hauriendam aquam, etdixeruntcis


hic est Videns? 12. Qua3 respondenles dixerunt

Num
illis
: :

9.

(Autrefois dans Isral tous ceux qui


:

laient consulter Dieu, s'entredisaient

Venez,

allons au

Voyant; car celui qui s'appelle aule

jourd'hui Prophte, s'appelait alors


parce
qu'il voyait les choses

Voyant,

Hic est

ecce ante

te, feslina
,

nunc

ho-

de Dieu.)
:

di enim venit in civitatem

quia sacri-

10. Sal rpondit son serviteur


tes trs-hien
;

Vous

di-

ficium est hodi populi in excelso.

venez, allons-y. Et
,

ils

allrent

13. Ingrcdienlcs
nietis

urbem

stalim inve-

dans la

ville

de Ramatha

tait ordinaire-

ment l'homme de Dieu.

eum

autequin asccndat cxcelsum


:

11. Lorsqu'ils montaient par le coteau qui

ad vescendurn
est

neque enim comesurus


ille

mne

la ville, ils

trouvrent des

lilles
,

qui en
ils

populus donec
liostiae
,

veniat

quia ipso

sortaient pour aller puiser de l'eau

et

leur

benedicit

et

deinceps comedunl
conscendilc,

dirent
12.

Le Voyant
vous

est-il ici ?
:

qui vocati sunt.

Nunc ergo

Elles leur rpondirent


;

Il

y est

le
il

voil devant

quia hodi reperietis eum.


\k. El ascenderunl in civitatem.

allez vite le trouver, car


la ville
,

est

venu aujourd'hui dans


peuple doit
offrir

parce que

Cmapeis, ut

le

un

sacrifice sur le lieu

que

illi

ambularent
,

in rnedio urbis,

haut consacr au Seigneur.


13.
ville,

paruit Samuel

cgrediens obvirn

Vous ne serez pas plus

tt entrs

dans

la

ascenderet in excelsum.
15.

que vous

le

trouverez, avant qu'il monte


;

au

lieu

haut pour manger

et

le

Dominus autem revelavcrat

peuple ne

auri-

mangera point jusqu' ce


que

qu'il soil
;

venu, parce

culam Sainuelis anie unam diem qum


veniret Sal, dicens
16.
:

c'est lui qui bnit l'hostie

et aprs cela,

ceux qui ont t appels commencent

man-

Hc

ips hor quse


te

nunc

est, cras

ger. Montez

donc prsentement
trouverez.

car aujour-

mitlam virum ad
et

de terra Benjamin,
super

d'hui vous
14.
Ils

le

montrent donc

la ville,

et lors-

unges eum ducem


:

populum

qu'ils y furent entrs, ils virent

Samuel qui velieu haut.


la

meum Isral
de

et salvabit

populum
,

meum

nailau-devant d'eux, prta monter au


15. Or, le

manu

Philislhuiorum
:

quia respexi

Seigneur avait rvl Samuel


le

populum meum

venit

enim clamor eo-

venue de Sal,
riv,

jour de devant qu'il ft ar:

rum ad me. 17. Cmque aspexisset Samuel Salem, Dominus dixit ei Ecce vir quem dixe:

en

lui disant
,

16.

Demain

la

mme
la

heure, je vous en-

verrai un

homme
et
il

Je

tribu de Benjamin,
le

que

vous sacrerez pour tre


d'Isral
;

chef de

mon

peuple

ram

libi

iste

dominabitur populo meo.

sauvera
,

mon

peuple de

la

main

18. Accessit
in

autem Sal ad Samuelem


ci ait
:

des Philistins

qui commencent f opprimer de


j'ai

medio portas,
i,

Indica

oro,

nouveau, parce que

regard

mon

peuple

d'un il favorable, et que leurs cris sont venus

ubi est doraus Videntis.


;:
:

jusqu' moi.
il

19. Et re8jioAdit Samuel Sali, die

17.

Samuel ayant donc envisag Sal,

le

549

COMMENTARIUM. CAPIT
:

IX.
lui dit
:

350
Voici

Ego sum Videns


<

ascende ante

me

in
ci

|!

Seigneur

l'homme dont

je

vous

\cHsum,

ul coniedatis mecuni hodi,


te

avais parl, c'est celui-l qui rgnera sur


>'

mon

dimittam
in

man

et

omnia quae

peuple,
urt
listins.

et qui le dlivrera

des mains des Phi-

corde luo indicabo


20.
lit

tibi.

18. Sal tant entr

dans

la ville,

s'approcha

de

asinis

quas nuiusleriis

de Samuel,

et lui dit

Je vous prie de

mdire
moi qui

perdidisti ne sollicitus sis, qnia invente

est

la

maison du Voyant.

midi. El cujus erunl oplinia qua^quc Is-

10.
suis le

Samuel rpondit
Voyant
;

Sal

C'est

ral?
lui?

nunne

tibi

et

omni domui

patris

montez avant moi au

lieu

haut

pour manger aujourd'hui avec moi,


matin je vous renverrai
: ;

et

demain

je vous dirai tout ce

21. Rcspondens autem Salait

Num-

que vous avez dans

le

cur.
en peine,

quidnon

filius

Jeminiego sum, de mini,

20. Et pour les nesses que vous avez per-

ni tribu Isral
sinia

et cognalio itiea novis-

dues

il

y a trois jours, n'en soyez pas

inter omries fauiilias de tribu

Ben-

parce qu'elles sont retrouves. Et qui sera


tout ce qu'il y a de meilleur dans Isral, sinon

jamin? quare ergo locutus es

niihi ser

vous et toute

la

maison de votre pre, que


combler d'honneur?
:

monem
i
i

islum

Dieu a choisie pour

la

22. A'-siiniens ilaque Samuel Salein

21. Sal lui rpondit


tribu de

Ne

suis-je pas

de

la

piierum ejus, introduxit eos


i:
,

in

tricli-

Benjamin

qui est

la

plus petite d'Is-

.h/,

ei

ddit eis lucum in capite eofuerant


invitait;

ral? Et

ma

famille n'est-elle pas la

moindre

de toutes celles de cette tribu? Pourquoi donc


rarrt

qui

erant

enini

me
les

parlez-vous de celle sorte?

quasi ll'iginla viri.


2 3.

22. Samuel, ayant pris Sal et son serviteur,


:

Dixitque Samuel coquo


tibi, et

Da par-

mena dans

la salle; et, les

ayant

fait

asseoir

tem quant dedi


Hi'es s or.sm

prcepi ut repb-

au-dessus de tous les convis, qui taient environ trente personnes,

apud

le.

23.

Il

dit

24. Levavit
posiiii

autem cbqus armum


:

au cuisinier
ai

Servez ce morceau
et

et

de viande que je vous


ai

donn,

que je vous
et la

unie Saui. Di\iiqtie Samuel


e, el

Ec.ee

command de mettre
24.

part.

quod remnn-il. pone aute

comede,
quan-

Le cuisinier
devant
Saiil.

prit donc,

une paule,
lui

quia de indusiri servalum est

tibi,

servit

Samuel

dit

Voil ce

do populum vocavi.

El

comedil Sal cum

qui est demeur;

mettez-le devant vous, et


l'a

mangez

parce qu'on vous


le

gard exprs,

Smuele

in di

il

18

lorsque j'ai invit

peuple. Et Sal

mangea ce

25. El descende -uut de excelso in op-

jour-l avec Samuel.

pidum,

et loculuse.st

cum

Saille in sola-

23. Aprs cela,

ils

descendirent du lieu haut,


paria Sal sur
la

rio; stravitque S:iUi in solario, et


vit,

dormi-

dans
rasse

la ville

Samuel

ter-

du

logis,

et Sal s'y dres^a

un

lit

il

26.

Cmque man
,

surrexissent,

etjam

dormit.
26. S'tant lev au matin, lorsqu'il faisait

elucesceret

vocavil Samuel Salem in


:

solario, dicens

Surge, et dimittam
:

dj jour, Samuel appela Sal, qui tait sur


te.
|

la

terrasse, et lui dit

Venez, que
ils

je

vous ren-

Et surrexit Sal

egressique sunl ambo,

i|
j

voie.

Sal tant all lui,


lui et

sortirent tous

ipse videlicel et Samuel.

deux,

Samuel.
la

27.

Cmque descenderent
dix.it

in

extrem
i

27. Et lorsqu'ils descendaient au bas de


ville,
<;u'il

parte civitatis, Samuel

ad Sal

Samuel

lui

dit

Piles votre serviteur

Die puero ut antecedat nos, et transoat


tu

j!
: I

passe, et qu'il aille

devant nous; pour

vous, demeurez un peu, afin que je vous fasse

autem subsiste paulisper,

ul

iiidicem
J!

connatre ce que
et

le

Seigneur m'a
sujet.

dit devous,

tibi

verbum Domini.

ce

,''!! y.\'i>

ordonn votre

551

IN

LIBRUM

I.

REGUM
fuisse de tribu

33S

COMMENTARIUM.
Vers. 1.

Et er\t vir de
de quo magna pars

Benjamin nomine

Benjamin

natumque parente
hoc
Safuisse

Gis
fuit

(1).

Quia primus rex in Israelitide gente


,

Cis, qui forlis fuisse dicilur robore; ut ex

Sal

lnijus Iibri lexi-

inlelligamus, fortem

quoque robore
veruiii est,

tur liistoria, ide de illius gnre prrediclum


oportuit.
(\)

lem, el quoad banc partem oblato

sibi

muneri

De quo

nihil

habemus

aliud

qum

non ineptum. San


dixit,
si

quod Lyricus
ut capile

Cis hebraie signiHcal durum; quod licet S. Gregor. in malam parlem de durili cordis Saillis inlerpretetur, poslea lanien in bonam partem accipit. Pater, inquit, rgis, Cis, id est, durits, dicilur, quia profect ii c quorum sancli praedicalores imitatores sunt, < vit etzelo remissi sunl duri namque sunl, quia peccatoribus mollia non loquuntur ; < duri etiam sunt, quia ut alios ben eorri< gant, dura qu illis praecipiunt, in su con versalione demonstrant. i (Corn, Lap.) Cis filius Abiel. Legimus in Paralipomems, Cis patrem habuisse Ncr quo igitur pacto ista cohaereant'.' Reponitur, ipsi Ner duplex nomen fuisse, ut idem et Ner et Abiel appellaretur, vel forl Ner et Ahiel duo sunt fralres,
initio
: :

robur tantm corporis intueare (nam


alia ratio est
,

de ingenio ac moribus
preecedenli

diximus)

forlibus

strenuisque

parentibus robustam generari sobolem, el

ma-

sculam virtutem.
Fortes creantur forlibus
et bonis.

Est

in juvencis, est in equis

palrum

Virtus; nec imbellem froces

Proqcnerant aqnil colnmbam.


Vers.
2.

Et erat

ei

iilius
(2).

vocabulo
principe

Saul(1), electus, et bonus

In

quorum ulerque apud ipsum


promeritus
fuit
,

qud

aller

aller educaverit.

Cis nomen pal ris illum genuerit (Calmet.)

qui ont pu tre cause d'une chule aussi funeste et aussi peu attendue qu'a l la sienne.
(I)
,

p Saul idem

iSaey.)
est

quod

postulaus.

Nomen

Viri Jemini, id est, de tribu Benjamin, ait Va-

tabl.Ex Benjamin enim per aphresin dccurlalum est Jamin et Jemini. Simili enim modo ex

Henammi deductum

et

decurtatum

est

nomen

ergo hoc ci indilum videtur omine divino, et quasi praesagio; quod ipse populo postulante regem Deo evocandus foret ad regnum. A Saiile quasi primo Israelis rege ex tribu

Cajelan., Mariana, Salianus. Aut polis quia paul anle dixit Eral vir de Benjamin. Hic Jemini fuit celebris ex tribu Benjamin, cujus posteri dicli sunt viri Jemini; undead liunc Jemini , quasi virum famosum deducilur liic genealogia Saillis, in eoque sistit quasi per illum sat nota et
:

Ammon.

Gnes. 19, 58.

lia Cliald.,

Benjamin cra lo, nomen accepit Sunl sive Saulns (eb quod ad vexandam Ecclesiam diabolo esset postulaus, ait S. Ilieron. in Episl. ad Pliileni.) qui eral ex edem tribu, sed ex Saulo ade Cactus est Paulus, id est, ex Judaeo, Chri-

stianus
risa>o,

clara. lta Abulens.,

Mendoza
,

et alii.

(Corn, Lap.) Forlis robore. Hebrseus Vir forlis, vcl robustus, seu vir locuples, potens. (Calmet.) // y avait un homme de la tribu de Benjamin ,
qui s'appelait Cis. Saiil est selon les sainls un exemple redoutable. Car il est l'image de ceux qui se perdent dans le ministre de l'Eglise ,

ex persecutore, praidicalor ex phaaposlolus;ex Judorum (iscali, doctor genlium. Minus genuin ergo Ambrosiasler in cap. I ad Roman. Saul, vel Saulus , drivt Graeco uocXo, idest, maris commotio, et inquieludo, ut
; ;

Saulus

quoiqu'ils parussent y avoir t appels de Dieu, et y avoir apport quelques bonnes qualits, surtout celles qui sont les plus clatantes. C'est ce que l'Ecriture nous marque dans le tableau qu'elle fait ici de Saiil. C'tait un homme, dit-elle, qui tait fort et courageux, d'une mine avantageuse, et qui tait plus gran i

et lurbator, quaPaulus. Minus quoque apte alii Saul drivant scual. if! est, vulpes: Saul enim per N scribitur, Scual per V. Allusio panier es' non etymon, quod recensel Georgius Vrnetus sect. 8,probl. i53, Saiil diei quasi Sceel, id est, in fer nus , nam sienl infrons nui! is m a lis satialur, sic
lis initio fuit

sit

idem qud inquietus

TXV

Saulus eral baraibrum viiiornm.


AJleg. Sal fuit

typus Chrisii Rgis regum.


Saiil

Nam,

ut

ait

Beda, nomen

quod

que le reste du peuple de toute la tte. Celle beaut et cette force du corps nous marque trs-bien les dons extrieurs de quelques ministres de l'glise, qui d'abord ont l trsesiims, mais dont la rputation s'est dtruite peu peu, aussi bien que celle de Saiil, par le drglement de leurs actions. On voit mme dans cette ligure une des choses les plus essentielles pour un vrai pasleur, qui est qu'il ne se soit point appel jui-mme des fonctions si divines. C'est ce qui parat d'abord dans Sal. Il obit son pre. Il va simplement o il lui commande; et en cherchant des nesses, il trouve un royaume. Jusque-l, il parait le plus innocent et le plus heureux homme du monde. Mais comme on voit en lui d'excellentes marques, on en verra d'autres dans la suite

expetilio. Christo aplissim congniit,

dicilur qui l'uii

desiderium gentium, elmagnodesiderinsemper imploralur et adesse rogalur. Unde Christus Jacob Gnes. 49,26, vocalur desiderium colUum (pternorum ; et spons Gant, 5, !(i, tutus aesiderabilis, Hebr..
lib.
I

lotus

desileria, S.

Hieronym

("2)

oonlra Jovin., lotux conenpiscenlia. Chald. verlit, juvenis pulcher. lia Procopi

pius
<

Serarius.

Tropolog. S. Gregor. : Quid,


Saiil eieelo el

inquit,
nisi

in

<

sanclorum Palrum electi imitatores, qui per <veirinam aliis utiles sunt, el p&r conversatio-

bono sigoiUcalur,

nem sidi'.' qui sic alios possunl repre, ut sibimelipsisneqiwqiim de inant providere? Elecii namque et boni sunt, quia siclucra alioruni expelunt, ut sui imita damna patiaulur. Pleni quippe in se ipsissuntallluen-

ggg
mulia considerar soient, quse

COMMENTARIUM. CAPU
dignum illum
Pueros
,

ix.
in

m
titilla

quibus

esset

macula

decoros

publico bonoreet regi dignitate faciunt.

Qu

forma. lia san docuit Aristoleles


cap. 4,

lib.

Polit,

omnia

fuisse

in

Saule, quo tempore ad regni


fuit,

ubi

tradil
<

id

fuisse

apud jEtbiopes

fastigium evocatus
est.

milii

dubium non

pen legilinium,

utsecundmmagnitudinem,

Primm
et

in

principe virtus desideratur,


et bonitas

aut

niorum integritas
cet,

qu nemini nobis verbis


ii

secundm pulchritudinem, magislratus bonoresque publici distribuerentur. Idem


lib. 5,
:

ad bcn de
Quae omnia,

omnibus promerendum

Lucrelius affirmt
seculis

qui antiquissimis

illis

prona

est.

mco jmlicio,
raam nie
,

proximus

fuit

Samuele,

id est, sacro
;

hujus temporis

Praesidium reges ipsi

sibi

perfugiumque,
atqne dedre
:

storico descripta sunt

ut Gregorius

Et pecudes,
Pro

et agros divisre,

putat et Abulensis, animi bona et ornamenta

facie cujusque, et viribus, ingeniisque


facis

virtutum intelligunlur, et
qui illum corporis
esse Iradit.

probat Josephus,

Nam

multm

valuit.

animique dotibus eximium


est,

Allerum

ut ipsa species externa

aliquid aliis majestatisostentet, ne despicabilis

Hoc ergo etiam Deus spectare voluisse videlur in eo quem Hebraeorum populo prposuit, ne quid in rege suo gens illa novarum rerum studiosa requireret
suis

forma, bis qui exlernam

tantm speciem in-

tuentur, ut plan vulg homines plermque


faciunt, oplimse nalurse et incorruptis moribus

auclorilalcm delrabal. Quare homines olim eos

quod gentium plcraeque in commendarent regibus. Hoc aulem exlremum significalum puto in eo quod sequitur, quod quidem externam tantm speciem ostendit,
,

existimabant imperio

dignos,

quos exterior

sicut

qu proxim

antecesserunt, inlernam.

forma et augusla persona commendabat. Qu de re nos a iquid in cap. 1 Danielis ad illud


:

Ab

iiumero et sursum eminebat super omnem

populum. Magna bominibus commendatio est


corporis proceritate,

qu etiam plurimmad
un de qui corpore
siuif

ci de abundanti sui sic, aliis tribuunt, ut suae plenitudinis aliquid nonamit< tant. (Corn, Lap.) Etno.nf.iut.... meliorillo: Hebraeus quidem ad litieram verbis Vulgai omiii cmigruit : Electus et bonus , et non vir de /Mis Isral bonus pr ilto. Constat tamen eaindem vocem, quse bonum, pulchrum etiam designare ita legimus de filiabus hominum pueUas fuisse bonas co.ura ver de vaccis, quas secundo loco vidit persomnium Pbarao, fuisse malas. Paria interdui) usurpai Homerus pro pulchro et magno habens bonum ri magnum (Cahnet.) Videjam, et miserere lapsum S;ilis, qui ex tam bono tam malus evasit ut Deo reprobalus vh sitspoliatus et regno. Audi S. Gregor. Nzianz. Oralione 7 Qnid de Saule existimamus? nain et uuctus, et Spirils fa< i dus est particeps, ac tune spiritualis erat non enim de co secs dixerim. S. Hier, in < cap, 20 E/.ech. : Eligunfnr, inquil, praesenLia nec statim qui eligitur tentari non potest, nec perire; quia et Saiil electus in regoh) et Judas in aposlolum suo postea vitio <

.
:

tes aliis,

pulcbriludineiii facit;
pusilli
,

pulcliri esse negantur. Sic Arist. lib.

Ethic.
i
i

cap. 3

<

Pulchritudo in
:

magno

cor-

pore consislit
sunt
cliri.
,

parvi ver urbani


appositi
,

quidem

et

membris
et

sed non pul,

Et qui fortes habiti sunt et heroes

iidem excelso

magno
lib.

corpore esse

di:

cuntur. Sic Maro

8 ^Eneidos de Ancbise
,

Mirabarque duces Teucos

mirabar

et

ipsum

Laomedontiadem
Anchises.

sed cunctis altior ibat

Et idem,

lib. 7,

de Ttirno,
:

quem

in re bellic

strenuiim prsedicat

Ipse inler primas prstanti corpore Turnus


Vertitur

arma

tenens, et loto verlice supra est.


asi.N/F.

Vers. 3.

Perierant autem
viri rusticae

Gis pa'iris
rei

Saul. Sicut

atque armenlari

studiosi grges aluni

boum, equorum

et pe-

<

corruerunt.

>
:

corum

sic etiam

<

Causam lapsus assignai S. Cvprianus Ep. 7 Salomon, inquil, et Saiil quamdi in viis Doniini ambulrunt datam sibi gratiam te,

asinarum ad asinorum sobo-

lem, quorum

in Palslin

neque exiguus

csi

numerus, neque infrequens usus.

Cm

enii

; recedenie ab eis disciplina recessitei gratia. ) Cyrillus Alex. in Joann. cap. 21 , probal qud Deus superbis resislit, hnmilibus aulem dat gratiam, exemplo

nere potuerunt

tune equorum rarus esset, ac muloruni usu


quia quadrigae ac cttrrus perqum rari ad
a'ia

<

Dominic

Saiilis:
c

<

Sal,

inquit

cm parvus

esset in
;

tem usque Salomonis, illorum usum etiam honeslum sustinebant asini, qui non solm ferebant onera
,

dux super Isral constituais est cm vcr in superbiam elalus est Deo
oculissuis,
,

aut trabebant aratrum

sed eliam
dignitate

David vilis in oculis suis saltaret roram arc ludens citliar, niirum in modum Deo placuit cm vcr tumore animi inflatus populum jussit numerari, vindicem manum Dei sensit. ^Corn. Lap.)
;

abjectus et reprobalus;

cm

magnorum principum corpora cum


et illorum flios sedisse

portabant. Quare sp audimus judices Isral

super asinos, qui non


dlicate aa molliter.
deli*

minus ante alebantur

qnm nunc

ad

principum gloriam alque

IN LIBiitfM
cias ntitTiunliii' equi.
dioitiir, w.

1.

REGUM
magno
erit

356

San ludic.

f>

de prinei-

Hic nobisaliquidobservandum, quod postea nobis


u:

10

Qui asaenditit mpemUeajudicio.

pediendos Dodos
existimantur
implexi.
,

tes usinas, et sedeti

Et do Jair judice
habuisse
iriginla

qui vald

auctoribus

arael Bcribitur,
(ilios,

.ludic.

10,

Qum

videlicet grandis natu fueril Sal

quo

totidcm civitalum principes: Ascendeiiles


trigiitta pullus

tempore ad regnum vocalus;

nam

fuisse adoil
1

suder

asinarum. El Abdon, Judic.

lescentem probat, et quod negotium


sit

datum

12, liiibuisse iradilur

quadraginta

filios

et tri-

ptre, quod frquenter nonnisi adolescilicet

ginla
jjullos

ex

cis

nepoles asccndentes super Iriginla

scentibus commilii solet, ut

per loca

asinarum. Quare

cm

ad sarcinas, hone-

varia atque aspersa discurreret, qualia sunt


illa

stioresque usus familiares essent asini in Palstin


,

maxime

Palstinae loca, in quibus errant


facile arait-

ni tentes,

quorum illi subjugales dicunlur, hi non mirum, si viri etiatn principes


animantiuin
copiosos

et

pascunlurarmenta, quod non

tit,

aut patitur grandis aetas, et eo

nomine ab
viri

qui

aliorum
,

aluerunt

ejusmodi laboribus immunis. Deinde, quia


setate

grges

asinarum quoque grges numerosos


Sic san Gnes, c. 5C, v. 24,

habnerint.

Anna
et

jam grandi, quique rem possunt curare suam, non soient patriae subesse potestati. At
contra stat, quiasiadolesccns tune esset Sal,

pavisse dicilur asinas in dcserlo. El Job. c. 1,


v, 3, inter alios grges

ovium

camelorum

neque aptus videretur regno, quod non tam


lacertos desiderat et vires,

boum, quingcntas
item
fecit

asinas aluissescril)itur.Quod
c.

qum prudens ma-

Jacob, ut constat ex Gen.

32. Sic,

turumque judicium
setas et

quod secum importt

puto, Cis grges pavit asinarum, ex quibusde-

variarum rerum experientia multiplex.

errrunt aliquol, ad quas perquircndas missus


est Sal.

Deinde, quia quo tempore regnum iniit,id


est,

hoc ipso tempore, quo investigandis asinis


filium

Et

dixit Cis ad Sauf filium suum Tolletecum


:

operam dabat,

babuit

Jonathan,

FM'M DE PUEIUS, etc.,

F.T

Ql

RE ASINAS

(1}.

aetate ut cbiliarcus ptre

consiitulus sit, id

(1) hi univers hc bislori lineamenta quaedaoi apparent prisci moris et primaiv sim-

est, prpositus mille

viris;

hoc ver munus

principes, beroes, quique , agriculturae et qucmadmodm gregibus alendis vacabant bodi viri principes et ingenui venalionem et bellum amant, et alia id generisarduaac laboplicitatis.

Tune enim

viri

adultam desiderat setatem, robustum corpus et prudenliam talem qualem in juvenili tatenon
videmus. Ha;c dubiam reddunt difticilemque

non

seciis ac privaii

qustionem. Ego paucis expediam, quid mihi


mcigis videatur ad veritatem.

riosa.
lis,

Abraham, patriarche et judiees Israequossannec vulgaris ipgenii hominesucc

Dico igitur, videri mihi plusqum prohabile,

par est, polissinias tamen viire occupaliones in alendis gregibus colendisque agris ponebant. Iluic vita: generi studebant Arabes, Iduniaii, Moabit et alji plures nec eamdem vita; professionem diet gnitate su alienam ducebanl dii, heroes urincipum liberi. Pascere asinas, et amissas illas quaererc , probrosum et vulgaretunc non
buiniles pastores haberi
; ,

quo tempore Sal vocatus

est ad

regnum, anId probabi-

nos esse natum supra quinquaginta, im et

parm ab anno abesse sexagesimo.


II!

tur latis, ubi cap. 13 expiicabimus, quoi annis Sal regnaverit super Isral, ubi statuemus

duos lantm annos tenuisse sceptrum


apert docet
quia
station
littera.

ut

erat apud domines, cmmortalcsnequ omnes eamdem simplicitatemprofitercnlur. cl omnes pariter eideni vitae exercitio sise addixi-sent.
P olus est in Scriptur quidam postersEsa, qui provincise et, regionis princeps, asines lanien patrissuicurabat. Asinis inPalrrslinvehi solebant principes, et viri amplissimi. Principes Israelis verbis hisce <!esignat Debbora : Qui ascenditis tuner vilenies usinos. (Ca'inei.)

Id

ver probari potest,


iniit,

a'.que

regnum

ejus setatis

erat Jonalhas, ut

arma tractare
est Sal,

et exerciiuin

1
i;
!jf!

moderari posset, ut constat ex


et

lib. 1

Reg.

c. 13,

cm mortuus

secundo

videlicei

anno postqvm regnare cpit,

filium babuit
est

annorum
Salis ut

quadragin'.a

quare genitus

anno

qiie analogias et tvpos

Allegor. Saiil est Chrisli*, ait Bcda, ob quinPrimus quia Sal <li<
: :

octavo
aut

minimum decimo sexto, aut decimo nam ante annum decimum sextum,
fertho,

<

iiur electus; sic et Cbristus Isai. 42 quia Saiil puer meus quetn elegi. Secundus super omnes eminbat; et ita Christus, de quosponsa Canl. 2. v. 3 Sicut malusinter
,
,
:

Ecce

decimum octavum, ulcommuniter

tninum natura
liberis

nondm

est aetas

gignendis

matura.
illa

< < <


,

ligna xytvarum , sic

dite'ctus m'eus inter (ilios.

Neque

ratio urget, quae

Tsrtius, <|iiia Sal missus est a ptre ad (|u;(nud;is asinas; Cbristus ad quaerendas
aj

inusitalum, ho:nin<T
i t i

durum putat et audem in domo


constitutus

quia Saiil

socum duxitpue<

gnum; Cbristus quaerens animas,


est

< <

tolorum. Quinriim ; Chrisluseh u tus, quia Sal quajrpns asinas, uvenit re-

rex ab eo super bion

montem

sanction ejus.

Psalm. 2,6.

(Corn, Lap.)

357

COMMENTAKIUM. CAPUT
et patris subesse irnslali.

IX
igilur

358

adhuc contineri patern


perio,

Quid

mirum,

si

Saiil

in patern

miuique ad opus quod imponi


illis

solet

illi

domo, eodem quo Jacob animo, apud patrem

qui tatis est veget, et duris


idonece.

minisleriis

commoratus
vir dicatur

illiusse submiseril imperio,

cm
,

Respondeo primm, laborem illum


cm
,

bonus, cl animo fuerit usque ade

non

esse gravem,

iter illud

non necesse
littera ipsa

modesto atque humili, ut oblalum regnum

fuerit pedibusconficere; id

quod

non obscure
cornes
in
vise.

indicat

cm

illi

ptre

dams

sit

Dehide inusitatum non esse,


sunt in
vivis, el illornm

utiilii

setale

etiam gravi sinl in


illi

domo parentum,
mandalis,

quamdi
sunt

sicut antea juvenes,


illustria

obsequantur. Exempte
sacra
,

in Scriptur

qux

prius-

qumadducam, observo usitalum


tass legilimum

esse, et forfilii,

apud Hebrxos, ut
,

qui jam

qum maximo polueril sludio, recusaverii? Alierum exemplum fuit filiorum Jacob, quorum aliqui non long aberant ah e aetate quam implevisse dicebamus Saiilem nempe illi, qui primm orli sunt Lia, ut Uuben, Levi Simeon el Juda. II tamen omnes cm jam uxores duxissent, ex illisque numerosam filiorum sylvam suseepissent, patornos tamen pascebanl grges: elcm jam illorum aliqui an; , i

familiam babent et uxorem

in patern

tamen

num

implevissenlquinquagesimum, aul ab
,

iilo

domo commorentur. Exemplo


test

nobis esse po-

non long recessissent

missi sunt

in

^EgyIkec
paire
liic

Abessan, Judic.

12, v. 8, qui
filios

ex more
retinuisse

gentium videlur conjugatos

ptum,utinde frumenta comportarent. omnia graviora sunt qum quae Sal


,

apud se domi, el lilias in domum parentum generorum suorum iransmisisse. Judicavit Isral

negotia

commendala sunt

quare

niliil

magnum

aut inusitatum apparet in Saule

(1).
iiac,

Abessan de Bethiehem, qui Iwbuit iriginta


totidem
filias
,

Vers. C.

Ecce vir Dei

in

civitate

filios, et

quas emittem forts marifiliis

(i) Vers. 4.

Per tf.uram Salisa. Credilur


,

tis

ddit; et ejusdem numeri

suis

accepit

Salisa, vcl Salissa

uxores introducens in

domum suam. Quare non


conjugem baberet
et
illi

Segor,

vol Huai Salisa, ipsa esse urbs celebris secessu Loibi, Sodom

videtur
filios,

Sal

tametsi

excessisse ex parenlis
licet

domo, neque

parre desiisse,

boc consueludini palrice

obsecutus fecerit, sive pielale adductus et pa-

Ex Judseorum traditione aiunt, eam appellari Salissam, vel vitulam trimulam, in Prophelislsai et Jeremi. Chaldus vcriil: In terra australi, seu meiidionali. Equidem Salisa vel Segor jacebat ad exlrcmani oram
fugientis.

urbem

jam grandi, et patium ex palerno non excdant limine


renlis amore.

Quod ver

liliisetate

submittantur imperio, probat Jacob, qui multo


erat Saule grandior,

neque tamen sese


;

pa-

renlis emancipratpotestaie

cm enim

egres,

sus

domo

ut

fralris

declinaret
,

insidias

Mesopotamiam profecius est septuagesimum septimum agebat annum. Quod ex eo liquet


quia quo tempore ingressus est /Egyptum
,

an-

num

agebat centesimum trigesimum, ul babes

Gnes. 47, quo tempore Joseph annos natus


erat triginta

meridionalem maris Mortui, orienlem versus; Eusebio et S. Hieronymo UaalSalisa est urbs in regione Diospolilic 13,000 passihus Diospoli ad seplcnlrionem Jerosolymae el in id autem nos cerlissiumm regione Tiiamna esse judicamus. Sal Gaba digressus moiiiibusque Ephraim perrexil Baal-Sabsa ad septenirionem , tum pervenil Salim ad orienlem, ni se reduocet in regionem Benjamin a<l meridiem; dein contendit in regionem Suph, ubi jacebatUamatha, quo in loco Samuel versabatur. Terram Salim. Censuerunt quidam ipsam esse eamdemque ac Salim prop /Eniion, de qu in Joannc 3, 23. lia ver nomen Salim hic scribilur D"OVU7, ut non lemer suspicemur
sed
:

novem
in

nam cm locum

obtinuit

regio

proximum
;

^gvplo, annos jam implever paler in iEgyptum

verat triginta

cm

ingressus, ad rgis conspeclum admissus est,

jam septem anni uberlatis,


tatis

et

duo

alii slerili-

exacti fuerant.

triginta

anni in

Quare Jacob cenlum et annos Josepb triginta nosi

vem

inciderunt, quos

ex cenlum et

tri-

ginta detrahas, reliqui erunt unus et nonaginla

Jacob.
cira

Ex

bis rurss delrahe

annos quatuorde-

(nam anno decimo quarlo, ex quo Mesopotamiam altigit Jacob natus est Joseph), ex
,

tot

ill

summ

supererunl anni septuaginta

septem, quot tune habuit Jacob,

cm

ex patern

domo

egressus est, in qu patrise suberat pote-

indicare Suai, quae recurril n lia 13, 17, jacebalque ad Jordanem non long Galgalis; Terram Jemini, vel regionem Benjamin. Innui bic facile polest Jrusalem ; ut primm Gaba ad occidentem , Salisam urbem Danilicam versus prolectus fuerit, tum ver petierit Salim vel Jrusalem , tandem percurrerit tribum Benjamin, quae urbi huic orientais erat. Flexo denique ad Gabaam itinere, transeuntes per terrain Suph, ubi jacebal Kamaiha pairia Samuelis, ad consulenluin prophetam venire stalueruiU. Id si ponatur, tribus diebus itinerisviginli quinque leucas confecisse illos censendum erit. (Caimel). Vers. 5. In terram Suph. In agrum Raniathae, palriae Samuelis, quam posteri Suph frquenta haut. Ne forte dimiserit asinas, et sgllicitus mt pro nobis; ne majori pro nobis, qum pro asinabus, solliciludine leneatur. (Galmet.)
i

859
VIR NOBILIS, OMNE QUOD LOQUITUR, SINE

IN LlBKtJM
AMBIGIJI-

RECM
Quidam hoc
quasi aliter non

360
esse putant divinationis prelium,

tate venit. Postqum


tquc luslraiis,

tt locis tani lal sollici-

puiaret Sal fore, ut Sa-

nullum nvcniunt asinarum


rcdeunt; sed accidit
locuni

muele aliquid
senlenli
Tradit.

divinatorium audirel.
dicit

lta

ex
in

vestigium, ad palriam

Hebrorum
18.
tain

Hicronymus

percommod,

ul pcr

transirent, ubi

hebr., et Josephus

lib.

6 Amiq. cap.
difficile

tune agebat Samuel, sicut majorem anni par-

5; Theodoretus q.
tanli viri

Sed mini

est,

tem

solilus.

Tune autem ab
,

ips prophelae ha-

ingenium,

exploralum omnibus,

bitatione admonilus servus

quem

viae

comi-

ignotum esse Sali, qui non procul aberat

tem babebat Sal, censuit e de re consulendum esse Samuelem, cujus in rbus dubiis,
aut etiam occultis explorandis, comperta jam-

Ramath, ubi

et

commune forum
stabile.

habuit Sa-

muel, doniicilium

Quare, ul ego poHs

arbitror, ingenui est hoc et observantis animi,

pridem fuerat admirabilis


inspirala cognitio. Dicitur

scientia, et clils

non

ejus,

qui

cmendum

prelio putarct esse

autem

nobilis,

non

vaticinium. Licet enim pseudo-prophetae, et


qui spiritu

credo quoad natales spectat, sed quia multis

instigabanlur pythonico, vnales

nominibus notus

et

suspiciendus

in

Isral;

haberent suas nugas, quas oracula nominabant divina, quorum tune erat non cxiguus

quia videlicet vir sanclus, quia propbela, quia judex, quia domitis Palstinis, et re Israelitic

numerus, tamen de Samue'.e long cogitabant


aliter,

probe constitul
respublica.

pace tune et olio fruebalur

cujus
et

purum,

animum integrum agnoverant et manus abstinentes munere. Quare


valicinii pretio, sed

VERS. 7.

QlJID FEREMTJS AD VIRUM DeI (I) ?

non agunt de

de stipe aut

Nullum (1) Reddi etiam potest Hcbraeus est nobis munus viro Dei offerendum : et quid est
:

eleemosyn quae pauperum levt necessitalem,

village la

upud nos? Seu potis, juxta Septuaginta Plus non est nobiscum ad offerendum liomini Dei, qum hoc parum, quod superest nobis. Vel denique Nihil remanet, quod ofleramus homini Dei; quid enim reliqui est apud nos? Syriacus:
:
:

'

mande

demeure du devin, comme on desavetier du village; ce nom de devin ou de voyant, donn ceux qu'on a
le

(Calmet.) adest viaticum, etc. Sal dit son serviteur : Que porterons-nous Chomme de Dieu.? Sal tmoigne tre en peine de ce qu'il donnerait Samuel. 11 ne savait pas qu'il ne recevait jamais rien. Et il

Nec

semble marquer que c'tait alors la coutume d'offrir quelque ebose aux prophtes. Saint Jrme nanmoins parat douter que Samuel ait reu ce que Sal avait prpar pour lui donner. Riais quand mme il l'aurait fait 'aurait t avec une disposition bien diffrente des autres. Ainsi on n'aurait pu dire de lui ce qui est dit de ses enfants, qu'il aimait Jes prsents, puisqu'il aurait regard ces dons comme tant offerts Dieu et non pas lui, et comme une dfrence qui tait rendue son ministre. C'est un grand exemple pour les pasteurs de la loi nouvelle, qui ne doivent point aimer ni Jes revenus ni les honneurs qui sont attachs leur charge, mais qui doivent se conduire avec une si grande intgrit qu'encore qu'ils reoivent quelquefois ces honneurs et ces prsents, ils ne laissent, pas de se conserverparmi les peuples, comme nous voyons ensuite qu'a fait Samuel, la rputation d'tre des personnes
irrprochables, sans ambition et sans intrt. (Sacy.) < Les prtres et prophtes juifs, dit Voltaire, n'taient que des gueux, semblables nos < devins de villages, qui disaient la bonne < pour quelque, argent, et qui iai aventure saienl retrouver les choses perdues Ce demi-sicle, ce schelling donn par un peut gardeur de chvres au prophte garon, Samuel, couvre de mpris la nation juive. i
<

depuis nomms prophtes; ces huit ou neuf sous prsents celui qu'on prvend avoir t juge ou prince du peuple, sont, selon les i critiques , des tmoignages palpables de la t grossire stupidit de l'auteur inconnu. > Si l'auteur de Virgile travesti, le burlesque Scarrcn, avait vcu du temps du pote critique dont nous venons de rapporter les expressions, il l'aurait incontestablement regard comme son matre dans l'art de donner aux faits les plus simples et les plus graves une tournure ridicule et risible. Laissons, pour un moment de ct la qualit d'auteurs inspirs que nous reconnaissons dans les historiens du peuple hbreu. Jugeons d'eux comme des autres crivains de ces temps antiques. Sous la plume de Voltaire, quelle ide se formerait-on d'Homre, le prince des potes, et de ses hros? Achille, qui dbite un quartier de porc, ne serait qu'un boucher, et Patroce un cuistre, puisqu'il met la chaudire sur le feu Antiloque serait un fiacre, car l'attelage de son char tait
;

trs-lent; Ulysse, qui savait


l'aviron,

manier

la gaffe et

Larle un maw.uu qui couchait terre ct d'un porcher. Andromaque et Pnlope, qui travaillaient avec leurs femmes au haut de leurs maisons, auraient cl des couturires de galetas; Circc une fleuse de village qui se dsennuyait en chantant seule dans son rduit, et Nausicaa, fille du roi des Phaciens, une lavandire qui, monte sur la charrette, rapportait sa lessive de la fontaine. Il est ais de dnigrer tout en adaptant no9 ides modernes aux personnages antiques. Nous ne ferons ici qu'une seue remarque, savoir que c'tait une maxime chez les Orientaux de ne point se prsenter devant les souverains sans leur faire quelque offrande, et cet usage s'y conserve encore en certains lieux
batelier, et
:

un

Saiil et

son valet demandent dans un

petil

(DucloO

COMMENTARIUII. CAPIT
aut de munere quo sgnificatur in superiores
observantia.

IX.

362

nostras
puto,
lentise

et

matutin tempore salutant. Hic,


significal,

Quo modo nemini ad Persarum


licet

donum

quod

oflicii,

benevo-

reges vacuis dono manibus accedere licebat.

aut observantise grati mittimus, quale

Unde observare

quanta Samuelis fuerit

esse solet bospitale


tor, aut

munus, quod xenium votaalii

modestia, quanta parcimonia, quando quod-

quid simile. Hebraic tesurah, quod

cumque donum, quanlmcumque


existimatur,
illo

lve,
exile,
si

non
ab

hoc loco Vulgalus sportutam, plerique


nus aut

mu-

tanqum

vile foret et

donum converlunt.
stateris, hebraic,
sicliis

repudiandum. Non dubitaret Sal,

modo

Ubi Vulgalus, quarta pars


quarta pars
sicli.

panis aliquid superesset in

sitarciis, illud ad-

Est autem
;

sereus, arest, et

ducere ad Samuelem
tabat servus Salis
stateris, id est,

neque inurbanum puquartam parlem


viae

genteus et aureus
staterem
translatio.

hic

autem argenteus
,

offerre

grcum

valet

ul

indicat Vulgati
;

denarium unum, qui ex

Est aulem stater tetradrachmus

sumplibus supererat ; quod item probavit

Satl.

quare Salis farnulo reliqua erat viatico un

Quod quidem
et judicem.

ejus

est

qui mavult pauperis

drachma argentea, qu denarium


Vers. 9.

valet.

subvenire necessilati,

qum ornare Iocupetem


qui-

Qui enim propheta


(1).

jdicitcr hodir,

Long aberat Samuel, qui tenui,

vocabatur olim Videns


mullis diebus

Hic dicendi

modus

culo victu atque paratu conlentus erat

ante
;

haec

tempora

historiaift

que non dedignarclur


et

tractari se ut

paupercm,

scriplam esse docet

nam jam

exolevisse vi-

eo haberi loco, ut neininem suppuderet


vulgari ac rusticano
,

debatur vox

illa,

Videns, qu usus est Sal, et

cum

munere ipsum adir

ejus loco suffecta vox, Propheta,

long, inquani

aberat Samuel, ut immania

tune

in

usu docet sacer historicus.

quam esse Ex quo

subditis imponeret tribula, ut agros addecimaret etvineas;

dubitare quis posset, aut existimare polis,


(1) Autrefois dans Isral ceux qui allaient consulter Dieu, s 'entredisaient : Allons au Voyant.
<

ulsubditorum opes facerelsuas,


illam sivestipem,
sive

cm exiguam

donum

lubens admitteret.
reges successre,

Non autem sic qui judicibus qui cm domos molirenlur


regios
'ion

eburneas, insanas subslrucliones, et

conciperent, id est, arrogantes spintus,


facile

admilterent panes

sitarciis,

autspor-

tulam, aut quartam partem stateris argenlei.

Autrefois, dit saint Grgoire, on a dit la chose dans l'Eglise. Il y avait alors des personnes claires que Von pouvait appeler les Prophtes et les Voyants de la loi nouvelle. Mais maintenant qiie ces hommes parfaits sont si rares, dplorons nousmmes notre malheur, et soupirons devant Dieu, <!c ce que la fleur de la saintet de ces

mme

Hic nobis
Sitarci
,

tria

vocabula explicanda

sunt.

grrccum est vocabulum,

otrapxat.

premiers sicles parat si trangement lllrie et dcolore dans ces derniers lemps Quia modo lanta perfeclorum virorum raritas est,

Quae vox

commeatum

signilicat, qui dari mili-

tibus solet, aut viaticum, seu

demensum, quod
singulis mililibus

pro diebus,

aut mensibus

aut operariis dalur.


licis

Hoc lamen

loco pro
in

manqui-

aut sacculis viatoriis usurpatur,

llorem elapsi lemporis cum pulchriludine sanetitaiis emarcuisse suspiremus. El nanmoins ajoute ce saint Pape , nous devons toujours dire avec le peuple de Dieu : Allons aux personnes claires : Eatnus ad Vidcntem. Fuyons les aveugles, comme le Fils de Dieu nous orle faire, puisqu'ils ne pourraient que joindre leurs tnbres aux ntres, et nous garer en s'garant allons ceux qui voient les secrets de Dieu, parce qu'ils ont le cur pur, et qu'ils nous peuvent conduire lui par la mme lumire qu'ils reoivent d'en haut qui leur dcouvre le chemin du ciel parmi les tnbres de cette vie. (Sacy.) Caeterm nomen Videns pro divino et Propheta, et videre pro vaticinari usurpatum, etiam apud profanos oblinuit. Balaam banc digntalem sibi vindicat Qui visionem Omnipotentis intuitus est. Jerem. 14,depseudoprophe;
:

donne de

bus aut operarii aut milites suas porlare soient


alimonias
;

sumitur autem res contenta pro


res

conlinenti; sicut contra

continens

pro
pro

contenta

quo

modo poculum sumitur


quod

vino; disais et ferculum pro cibo,

est in

omni lingu frequentissimum. Hebraic est "U'Sj kelenu, quod idem est atque, in vasis nostris,

nempe

in

sacculo aut per.


est

Sportula propri
fiscella

quod sonat
diarii cibi,

nempe
ut spor-

aut cista

quia lamen in sportula defit

mens millebantur, seu


tula,

seu sportella, sumatur pro victu diurno.

Vident visiones mendacii; addilque, vaticinari illos ex arbilrio. yEgyptii Videntes deorum appellahant eos quibus divina oracula reserari
tis
:

Talia, opinor,

munera mittebanlur

amicis, aut

censebant. Arioli bant, futurorum


:

clientibus, aut his

quibus de victu, sive cle-

menter

et officios, sive

ex lege aut convenlo

prophetico eeslro furearcana reserari sibi ante oculos jactitabant. Virgilius de Sibyll, ^Eneidos 6

cum

providemus, quales sunt servi, aut qui noslra


eurant, aut qui
s. s. x.

Delta , horrida bella


cerno.

Et Tibcrim muUo spumantem sanqume


,

eam ob rem

fores frquentant

'Calmet.)

42

363

IN

L1BRUH

I.

REGUM
Vers. 12.

364

cec non fuisse Samuele couscripta, quando eadcm fuerunt Saiilis et Samuelis tempora,

HrcEST, ecce ante te

(1).

Ycrha sunt puellarum quae descenderant de


urbe quai erat in excelso loco sita, ut.haurirent aquam,
sive do foule, sive de cislern;

quai fuerunt extrema viuc

Samuelis. Et

ita

mihi videtur verisimile. Scripserunt, ut dixinius in Prolegomenis, 1, et constat ex


lib. 1

neque enim constat eo in loco aquam esse


jugetn. Illud, ante
te,

Paralip. cap. 29, in fine, gesla Davidis priora et novissima


,

non significatante

Saiilis

Samuel Videns, Nalham Profieri

oculos

ose Samuelem, neque enim

illum vi-

pheta, et

Gad Videns. Quare


in

potest, ut

derai, ne(|iie vidil postea, nisi


est civilatem. Illud

cm
;

ingressus

lise in quibus noslra

praesenti

versatur

igilur, ante te, locuni

d-

commentatio, Natham prophet scripla fuerint, qui

signai in Cjuo lune erat

Samuel

sumilurenim

noverat Samuelem, qui aetalc pr-

locus

pro eo qui

continetur in loco; erat

cesserat,

vocatum esse Yidentem, cm tanien


prophelicum etiam hahuisset
spiri-

autem Samuel ante Salein, quia conspectu


grces du ciel. Ces filles puisent de l'eau, dit saint Grgoire, parce qu'elles tirent du fond de leur ;nnc dans la douleur que leur amour i leur inspire, les soupirs el les larmes dont elles se pleurent elles-mmes dans l'exil et dans les prils de celle vie. Sal s'adresse < ces filles pour apprendre d'elles o tait le Prophte, parce que les mes pures sont d'autant plus propres dcouvrir les hommes de Dieu, qu'elles leur sonl plus unies par la ressemblance de leur vertu et par le lien a d'un mme esprit. (Sacy.) < Htez(1) Htez-vous de l'aller trouver. vous, disent ces filles, parce que le Prophte i vient en la ville peu souvent. Il y est venu aujourd'hui, el il s'en doit retourner bien i tt: Tard venit, citb recedit. Et ceci, dit t saint Grgoire, est une grande instruction pour un ministre de Jsus-Christ. Car il doit t paratre rarement en public, et demeurer d'ordinaire dans le secret de sa retraite, afin que les hommes le rvrent d'autant plus qu'ils le voient moins Rar'o sit in pu liko ; frquenter in secrelo; ut quo taidis aspicitur, devotis veneretur. C'est alors, ajoute ce saint, qu'on le considre comme un homme descendu du ciel, parce que plus entretenu avec Dieu dans la prire il s'est < el dans la mditation de ses vrits, plus on croit qu'il a eu d'entre dans les trsors j <!e la sagesse ternelle, pour pouvoir r panure sur les mes les richesses de la grce. Ces filles disent Sal Htez-vous,
, :
<i

ipse,

qui

tum, non Videns dicerelur, sed Prophela. Sed


puto verum esse, quod coimitunitor censent
auclores, ad capul usque 2o, historiam Saiilis
et Davidis

Samuele conscrlptam. Neque buic

admodm incommodt Videntis compellalio; nam cm Samuel primis annis spiritu afflatus esset prophetico, cm puer
cogitationi

adhuc esset, Videns compellatus est: quia in prima Samuelis aelate eo nomine appellabantur prophtie
:

postea vcr cxaclis, ut opinor,

annis quinquaginta, aut e circiler, quando


haec texebatur historia,
in

mutatum

erat Videntis

Prophet nomen. Qud autem nomcn antiin eo,

quum maneat
novum non

qui illud de se primis

annis audivit, etiamsi


est, et

nomen jam

obsoleverit,

omnes, ut arbilror, naliones

exemplis abundant.

sunt optima. Novi ego,

Apud Hispanos exempta cm adhuc essem adojam


selate graves

lescentulus, sacerdoles

vulg

hominum
doles
alii

appellari Abbates,

cm tamen sacernomen
Id

juniores

aliis

compellarentur nomiajtate Abbatis

nibus

quia posteriori sacro

ill

ab

illo

ordine

prorss
,

exciderat.

autem ex eo provenerat quia illi primm, cm nomen illud adhuc esset in usu, Abbates
dicti sunt,

comme

si

elles lui disaient

Si

vous

laissez

qui ver et optim dicere possent

de

se, qui
,

nunc dicuntur sacerdoles aulpresaliud

byteri
ipsi

olim dicebantur Abbates

eodem tempore non

cm tamen de se nomen
,

audirent. Beda cilatus hic Lyr, putat

hc

<

verba non fuisse Samuelis, sed postea addita ab Esdr, qui Scripluram
tuit.
exilii

tempore

resti-

Sed ego apud Bedam non invenio, neque

necesse puto ad hanc exolvendi nodi rationcm


<

passer le temps o on le peut voir, vous ne le pourrez plus quand il se sera retir. Celle rgle, dit ce saint Pape, est importante pour nous, qui nous sommes engags dans une vie retire ; el elle doit tre observe exaclemeitt. Il faut que nous ayons de certaines heures destines aux fonctions de notre ministre: el aprs nous en tre acquitts le plus tt qu'il se pourra, il faut nous hter de rentier dans les occupations paisibles de notre retraite. Et nous, devons tre tellement

fermes

garder

les

heures que nous avons

confugere
(1)

(f).

Ils trouvrent des filles qui Vers. 11. sortaient pour aller puiser de Ccuu. C'est le bonheur des Chrtiens ci la consolation de ('Eglise, que l'on puisse, comme Sal, rencontrer des mes saintes figures par ces jeunes filles, qui aient soin de puiser de Hem pour loule la ville, c'est--dire , d'attirer sur toute l'Eglise les

i
j

destines notre silence , que ceux-mmes qui ont, le plus d'accs auprs de, nous, soient persuads que nous sommes rsolus

pour

lors

de n'tre
le

vi:s

de personne.!

C'est pourquoi
<

mme

doit rvrer les tempe prire et de la retraite des pasteurs, bien loin de les troubler dans ces heures dc leur repos, i (Sacy.)

saint ajoute qu'on el les lieux de la

565

COMMENTARIUM. CAPUT
in

IX.
et

56G

Salis erat locus, ubi tune habitabal Samuel.

Hic Rabb. Salomon, ut Lyra referl


lensis, aliquid

Abu-

Quia sacrificium est hodie populi

excelso.

somniavil suo dignum ingenio.

Quo tempore hc
in

agebantur, nullus erat locus


esset, aut

Ail

enim puellas longiorem prolraxisse sermoillius

quo labernaeulum
licet

doinus Dei;

nem, qum oporleret, cum Saule, ul


eximi pulcbritudine liceret frui
,

ntn

struelura tune esset antiqui tabei na-

quem om-

culi, erat

tamen ab arc vacuuin, quae erat


arca ver

nium videbant
in

esse pulcberrimum.

Qum

ho-

quasi forma et vita tabernaculi;

nestiim fuerit suo generi, virgines habere tain

labemaculo separata domus Dei appellari non


polerat;

loquendo profusas,

et in

videndo levs, ipse

quare tune non erat deslinalus ac

vidcril.

certus sacrificio locus. Ilinc fiebat, ut omnis


locus rei sacrificali videretur opportunus,
inlermitli religiosuin ilhul opus

Vers. 15.

Quia ipse benedicit uosti-e,


QUI

et

cm

DEI.NCEPS COMEDUNT,

V0CATI SU.NT (1). HillC

non oporteret,

colligunt mulii, et san meril, usilatum esse

neque locus

ullus alio videretur magis idoneus,

quondm

Iiebraeis sacrare

inensam quae ante

modo

honestus, et pro rei tanta; sanclitate

benediclioneni videretur profana.


fecil Cbristus,

Qud
v.

cerl

decens.

Quare

variis locis

sub haec tempora


aliis fuisse

juxta pian), opinor, populi con-

videmus, tuin Samuele, luin ab


saci ificaluin.

suetudinem; de quo Luc cap. 2i,

30

Qu de
ad

re nos salis multa cap. 7,


v.

Accepil panem, ac benedixit, ac fregit. Benedixisse

in (ine, et cap. G,

14 et 15.
in eo

item dicitur, et fregisse

panem

quo

rerum articulo non videretur importunus, tamen aptissimus omnium visus est, qui non esset depressus et
Sed
licet

omnis locus

tempore quinque panibus et duobus piscibus


multa
scribit

bominum
G, v. 58.

millia pavil in
9, v.

solitudine, ul

Lucas cap.

17, Mal th. 14, v. 17,

obscurus propter arbores densas et lucos quos

Marc.

San egisse Hebros de more


in nastris
illud cap.

deorum suorum religioni sacravil delusa genlilitas licet bc excelsa quoque loca impiae religionis abominatione polluerit. Sed in ex,

gralias post

sumplos cibos, diximus

Commentariis super Isaiam ad

Et opus Domini non


illud

respicitis.

Cujus

rei

He-

celsis oblata praesertim iuisse sacrificia

iudi-

bros babuisse aliquod prceptuin, indicat


Deut. cap.
8, v.

cat iilud lib. 5 Rpg. cap. 3,

ubi sic Salomonis


:

10

Ut cm comederis,

tempore antequm aedilicatum esset templum


ficalum erat templum nomini Lomini usque

et satiatus fuerit,

benedicas Domino Deo tuo pro


ddit
:

Populus immolabat in excelsis; non enim diin

terra oplhn,

quam

tibi.

Eo spectaul
ci

quai

dicunlur Psal. 21

Edenl pauperes,

salura-

diem Muni. Et statim

v. 4, inter

omnia excelsa

buntur, et laudabunl Dotuinuni qui requirunt euni.

maximum esse dicitur Gabaon, ubi cm Salomon mille hoslias in holocaustum obtulisset,
apparuit
ut
illi

Et hymnus quem Christus


acta

cum

discipulis per-

Deus, dixitque

Postula quod

vis,

dem

tibi.

Quod

signuin

est,

neque locum,
Deo.

neque sacrilioium
Salomonis viclimas

displicuisse

Sed

in

cn modulatus est. Nunc ver Judaji, ut ex eorum rituali libro constat seorsm cibum et polum benedicunt. Im et quoties novum aliqiwd in mensam adducitur, sive illud
,
,

excelso Gabaon alia fuit ratio, quae bonestaret


,

poculentum

sive

csculenlum

sit,

aut eliani

ut dicemus suo loco.

quod odorandi sensus


quo

oblectet, benedictio et

Quod autem

fuerit

excelsum istud,

in

graliarum actio iterm et sapis iteratur. Di-

sacrificatum est Samuele, incertum est,

cm

cunt autem tune, ut est in


Benediclus
bonite es,
sis,

rituali

ipsorum
qui
,

poluerit esse locus sublimis, populari strepilu seerelus extra

Domine Deus

noster creator, qui


cresli

urbem, aut

in ips urbe.

il

ben facis omnibus;

Ego
in

polis in urbe reor esse sacrificatum, quia

hoc sapidum
ctus, etc.
(2).

vinum

lime

aromata

hos fru-

eovidetur esse paratum convivium, etrelisacrificiis

qua peracta, qua3


soient. Et

separari

non
(1) Quia uodie reperietis eum. Hebraus : Quia, sicut hodi, reperietis eum. Hodi ceilis-

quidem

in

sublimem locum funda-

tam

esse civitatem multa docent. Nain, v. 11,


civitatis, et

sim virum nanciscemini, qucumque illum


adiveritis
rielis, uti

Sal ascendisse dicitur in clivum


statim, v. 14, ex clivo

adhuc
puto

in civitatem as-

hor.Denique tam cerl illum i\pecerl constat diem fulgere.


(Calmet.) aiubularent in jiedio procdrent. Hebraeus lngredien-

cendisse.
fuisse

Nihilomins

excelsum

illud
;

(2) Vers. 14.

Cum

extra

urbem
erat,

popularemque turbam

urbis,
tibns

cm
in

alioqui

non

cur admonerent puell, ut


in

quo inveniret Samuelem antequm ascendat in excelsum.


festinaret,

urbe,

mdium civitatis id est, in urbem. Phrasis enim in medio usurpatur sa3p pro inls, sive multm quis, sive parm ints proMis
,

cesserit.

Ex

v.

18, innui

videtur, in limine

567

IN
15.

LIBRUM

I.

REGUM
rcre hic non
senlirc
dixit

368
-

Vers.

Dominus autem

p.evelaverat

meum, venit enim clamor eorum ad me. Qua*

mjricuj.am Samuelis. Pridi

qum

ad

urbem
advenlu

accederet Sal, jam Dominus de

illius

nemo posset, quomod bsec eonpossint eum bis quae cap. 8, v. 18,
in ailictione clamaverint.
;

Samuelem admonuerat. Atque eam ob rem partem il victimae servrat, in qu regii mu1

Deus, ubi negat audiendas esse populi

voces,

cm

neris,

ad quod deslinalus erat, pondus

el labor
Ile-

est diilicilis solutio

Sed non Deus enim non omnin

exprimebalur. Revelare aulem aurem, ex

negat luturum se facilem et exorabilem populi


clamoribus, cfn aliquid accident adversum el

brorum idiomate
aperire.

nihil est aliud,


il
1

qumverbis

aliquem docere, et

quod

erat occultum,
cort-

durum, sed cm
quos ipse
sibi

aliquid patietur

regibus,

Sumilur autem anteccdens pro


disposilio aurium,
,

praeponi voluit, et

sequenti, id est,

ut ctim

aute preedixerat.
filios

quorum leges Nunc aulem non oritur doet reges

fructu et intelligenli audiant


ctrin,

pro ips do-

Ammon

et

Edom

Soba

et Phili-

quce dispositis, seu revelatis auribus

stlueos.

inslillatur.

Quod cm
sit

in

omni auditione nequando

INec Samuelis et

cessarium
aures

(neque cnim opertae et obseralae


excipiunl), nmlt magis

vocem

loquitur Deus, quia tune aures


aliquid audiunl, et

humano majus magis arcanum, qum ut


Scriptur frequens
est,

.natur comparatse atque disposilae capcre possint.

Atque ide

in

cm Dominus
revetare

aliquem alloquitur, aperire, sive


v.

aurem. Job. 33,

16:

Tune aperit

practercundum est, ab exordio ab ingenti ill viciori, superis capite 7, narrat. vicennalem pacem reddiiarn fuisse provincise usque ad regnum Salis. Pax erat lamen omni molesti minime vacans caput cnim paulalim erexerant Philisthaei, Israelitas armis nudaverant, omnibusque fabris ferrariis, ut apud Philisthaeos quaerere cogerentur Israelit vel opifices inslrumenlorum colonicorum, et usque ad stimnlum corriejendum. Copias habebant in colle Dei constitutas, el in Gaba, cm S;il regnum iniit quare miserabilis ade erat Israelitarum condilio, ut cla;
:

aures virorum, et erudiens eos instruit disciplina.

mare

Isais cap. 48, v. 8


gnovisti, neque

Neque

audisti, neque coest

cogerenlur qucmadmodm inferiS narralur nec ali forlass de causa regem


,
:

ex lune aperla

auris

tua.

Et

cap. 50

Dominus aperuit

rnilii

aurem,

et ego

non conlradico. Hoc etiam aiiquando de bomi-

num

sermonibus accipitur
:

infra, cap. 20, v.

13, Jonathas ad David


et dimittam te.

Revelabo aurem luam,

postulrunt. Demain je vous enverrai un homme que vous sacrerez pour tre le chef de mon peuple. Dieu a dit Samuel auparavant sur ce que le peuple demandait un roi Ce n'est pas vous qu'ils ont rejet , c'est moi-mme, parce qu'ils ne veulent pas que je rgne sur eux. Et maintenant il ordonne au mme prophte de sacrer Sal, afin
:

Vers.

16.

qu'il

(1)

Quia

respexi

popumjm

listins.

sauve son peuple de la puissance des PhiD'o vient, dit ce saint, que Dieu sem-

adhuc
est.

illos fuisse,

cm

eos Samuel assecutus

ble approuver ici et faire lui-mme une lection qu'il a si fort condamne auparavant? On

Samuel egrediens obviam eis. Non ita reputandum est, quasi Samuel domo egressus obviam illis processerit verso enim ore illos intuitus est, atque obvim venientibus ivit,
;

processil et salutavit.
(1)

(Calmel.)

Unges eum ducem. Hebra3um nagid sonat ad litteram eum qui praecedit, vel graditur in fronte acici. Sepluaginta, principem, Chaldaeus, regem. Hebraei dicebant Samueli Judicabit nos rex noster, et egredielur ante nos, et pugnabit. Principem decet esse et regem
:

peut rpondre , selon la pense de ce saint Pape, que ce qui parat contraire en ceci ne l'est pas en effet, parce qu'encore que cette lection ft mauvaise dans son origine, elle i tait bonne nanmoins dans la manire dont l'a faite pour condescendre par sa sa Dieu aux dsirs injustes d'un peuple re gesse

belle.

>

quod cm et strenuum militent Homcrus, maxime omnium eam senlenliam lanqum ojus sapientissimi poetae praeclarissimam, Alcxander Magnus suspicicbat. Rgi Israelis gerenda crant prxlia Domini, et arma in bostes Dei ferenda illud polissimum erat rgis illius munus.

optimum
dixisset
,

est lu, dit ce saint, est bon en un sens et mauvais en l'autre. Car il tait bon pour sauver le peuple de la puissance des Philistins, parce qu'il avait du cur et de la capacit pour commander une arme mais il est devenu mauvais l'gard de Dieu auquel il a dsobi aussitt, en s'levant contre celui qui lui avait mis la couronne sur la tte. Ainsi son rgne est devenu tout ensemble glorieux pour le peuple et malheureux pour lui, parce qu'il a plus aim sa propre gloire que celle de
;

Sal

mme qui

Salvabit populum. Regni initio, Sal fractis Philislhis non levia commoda reipublicae contulit; bostes cobibuit, et otium pcperitlssecundis eliam praeliis fregit AmmoMoabilas, Syros. Singula haec bella Scriplura quidem non prosequilur aflirmat lamen generatim, Salem, coufirmato regno s>.io pugnsse per circuilum adversm omnes inimicos Isral, contra Moab et
raelitis
;

nitas, Amalecitas, ldumaeos,

Dieu. C'est ce qui arrive souvent dans l'Eglise ajoute ce saint Pape. Un ministre de Jsus Christ a quelquefois le don d'une haute sufmais il n'est point humble. Il dit t fisanec; aux autres ce qu'il ne fait pas. Il nourrit son peuple el il meurt de faim. Il dispense aux mes la lumire de la vrit, et il ne retient pour lui que la fume de l'orgueil. (Sacy.)

COMMENT AR1UM CAPUT

3(i0

IX.

370

lendi causa
tiuni, qui

regum

inclementi, sed ab hosfines,

Vers. 20.

Et

cujus kkijnt optima qu.u


tibi

tuncautvexabant Hebraeorum

UE Isral

nonne

et omni domiji

patris

aut venturi propediem timebantur,


Qualis fuit Naas rex
stini,

injuriis.

Tui?Conditionata isthaec promissio est,

qu
of-

Ammonilarum, aut

Palae-

regnum

Sali et ejus posteritati

perpetuum

qui sub

hc extrema Samuelis lempora,


el gravibus illam

fert, si divinis

nempe

praeceptis obsequatur.

aut ingressi fuerant, sicut antea sp, in ter-

Quod

postea satis explicuit Samuel, cap. 13,

ram Hebraeorum
lis

detrimenest.
:

v. 13, qui sic


custodiisti
pit tibi.

ad Salem

Stull
tui,

egisli,

nec

affecerant

quod mihi vald probabile

mandata Domini Dei


si

qu prceprpa-

Qu de

re postea redibit

sermo cap.

13, v. 19

Quod

non

fecisses,

jam nunc

aut cert

cm

res esset

Ammonilarum

irru-

rasse Dcus regnum tuum super Isral in sempiternum. Porr illud, optima quque Isral, re-

ptione turbata, venturi credebantur,

cm

adi-

tum ad ulciscendas
vidrent
(1).

veteres injurias apertum

gnum

est,

existimatur
hsec, et

quod hominum opinione optimum et summum ; tamelsi qui ben


onus potis qum mjnorcm

ab omni cupiditate atque ambitione

SaladIn medio porte. (1) Vers. 18. liuc in limine staret, sive in foro, in ipso urbis
aditu, ubi

Cm

liberati cogitant,

ctus habebantur, Samuel venienii obvim occurrit quem Sal de Vidente, ubi In mdium interrogavit. Septuaginta esset
:

esse medilantur.

Vers. 21.

NumquidnonfiuusJemini egosum,
(1). Filius

de

minima tribu Isral

Jemini,

aut

urbis.

(Calmet.) Chaldaeus Intra portam. Ascende ante me. Ad eum loVers. 19. cum ubi clus habendus erat, venire adhuc Samuel nolebat; jussitque Salem e venientem prcedere. Cm enim tune primm ad '.rbem pervenisset , domi su aliquandi sub(Calmet.) slitil. Quare inquit Dion. Carthus. Non dixit, sequere me; vel, perge mecum in excelsum ; sed, ascende ante me : an ad prsefigurandum, quod Sal erat sibi el aliis prliciendus in < regem? Samuel quoque erat senex; neepo< luit pariter illud montuosuin celeriter ascen dere. i Trs alias causas dat Mendoza Mihi, inquit, videtur Samuel Me in re et hu-

et la dtacher autant que nous pouvons des liens des sens et des engagements du sicle.

<
<
i

Nous devons de plus considrer que la dispensation de la parole est comme un festin que le ministre de Jsus-Christ prpare, et auquel il convie celui qui l'coute. Samuel
Sal, et Sal mange avec Samul. Le pasteur se nourrit lui-mme de ce qu'il prsente ceux qu'il instruit, lorsqu'il qu'il a gote la vrit qu'il leur annonce plus de soin de l'imprimer dans son cur que de l'avoir dans sa bouche et qu'il tche

mange avec

< < < < < i

de suivre les rgles saintes qu'il prescrit aux autres. Bonus doctor ditm ditlciter qu dicit in
devotionem mentis accipit,
diunt simul pascit.

obedientise , et temperanti c exemplum praebuisse. Humilitatis quidem, pon set quia potiores partes cessit Sali, Obedienliae ver, quia < quens praeeuntem. sed etiam eligendo i non solm rgi electo, debitam reverentiam deferebal. Temperanquia qui ad labores ocior praei ti denique, > < volabal, ad prandium tardior sequebatur. Et omnia qvje sunt in corde tuo , indicabo tibi, id est, quidquid scire volueris, indicabo Ubi. Hebroei, teste S. Hier., tradunt Salem
<

militatis

et

se

et eos

qui aula

Ceux qui entendent

habuisse

omen

regni per visionem, qu vidit

se in summitate palmai collocari, quse visio regalis erat, ac de hc voluisse consulere Samuelem. Verm sequentia Salis verba, quiei regnum denunlianti ade se humilit, et quasi obstupescit, significanteum

bus Samueli

parole doivent croire aussi que Dieu les invite un grand festin. Ce n'est rien alors que de contempler ces viandes si prcieuses, et d'en remarquer ou l'ordre, ou la qualit. Il faut s'en nourrir. Et comme il n'appartient qu' l'Esprit de Dieu d'ouvrir notre cur afin qu'il reoive et qu'il gote la vrit, nous lui devons dire alors l'imitation de David Envoyez votre parole, et gurissez-nous, et dlivreznous de nos maladies mortelles. ^Sacy.) (1) Ne suis-je pas de lu plus petite tribu d'Isral? L'humilit que Sal tmoigne est bien remarquable. Ds la moindre parole que le prophte lui dit de son lvation future, encore qu'il ne sache rien en particulier, il rentre
:

plan hujus rei fuisse inscium, nec quidquam (Corn, Lap.) de regno cogitasse. Samuel dit Sal Montez au lieu haut, car vous mangerez aujourd'hui avec moi. Le sens de la lettre est assez clair dans toute la suite. Sa:

future.
la

muel honore Sal. Il lui prdit Il le fait manger avec lui.

sa
Il

grandeur le lire de

peine qui avait t la cause de son voyage, en l'assurant que les nesses de son pre qui avaient t perdues taient retrouves. Mais saint Grgoire remarque pour le sens spirituel, que ces paroles mritent d'tre bien peses Montez au lieu haut, afin que vous mangiez aujourd'hui avec moi. < Pour tre en tat d'entendre la voix de Dieu, dit ce saint, il faut * lever son me vers les choses hautes
:

profondment en lui-mme. Il demeure dans la vue de sa premire bassesse, et ne rougit point de la confesser publiquement. Plus on tmoigne vouloir l'lever, plus il se rabaisse. Des commencements si louables doivent galement faire trembler les bons et les mchants, qui se trouvent engags dans le ministre de l'Eglise; les bons, afin qu'ils craignent que leur humilit ne soit pas assez solide, et qu'elle ne se perde insensiblement comme celle de Sal; les mchants, afin qu'ils soient confus lorsqu'ils voient leur condamnation dans l'humilit de Sal, el qu'ils jugent que s'il roulorsqu'un saint et un prophte le dclare par l'ordre de Dieu, combien ils doivent plus rougir de ce qu'ils se sont appels eux.
git

roi

371
vir Jemini,

IN

L1BRUM

1.

REGUM
De
fuit

572

idem

est,

qui Benjaminita. Adje-

minima tribu Isral.

Non

ide

minima

ctiva

quippe nomina, quae vel majoribns. vel


quaeque
latiori

vocatur tribus, quia minimus fratrum

omnium

patri derivanlur,

forma ap-

pellari possenl patronymica,

hanc plcrmque
liibri,

Benjamin, sed quia propler fdum atque inauditum scelus, quod iu Levil uxorem admisit
in

teriiiinationein hahent, ut i"ix;

hebraeuS

Gabaa,

aliarum tribuum conspira-

11S12 mitsri, Jgyplius, 'ib Levl, Levila, ^tfftji


israeli,
est,

tione ad paucos

Israelila. Sic

etiam y&i Jemini, idem

redact,
aliis,

numro ex magn mulliludine ad viros nemp sexcentos, qui, cste


petram Remon confugerunl, Judic.
;

quod Jcminila, seu Bcnjaniinila. Deindc observandum, ssep ex nominibus composilis

ad

cap. 20, v. 47
illud

usque ade ver tribus

illa

sufr

unam tantm
tem.

converti

coripositionis

par-

tempus

vilis

habebatur, ut nullo pen

haberetur in numro. Quare


in

cm

conslet ex

Prterea quia boc nomen Jemini


bro frquenter occursat,

hoc

11-

duodecim

tribubus
aliis

duas

adhaesisse

domui

observa ndu m item

David, decem

ad Jeroboami castra dilapsis

est, in nomine composito unam inlerdm prtem composilionis omitti, et frquenter prio-

una tamen tribus Juda secuta dicitur

domum

David, quia tribus Benjamin nulla tune post

rem. Qui Judith cap.

4, v.

et

il, vocalur

stragemillam, quae nondudmanteconligerat,


censebalur. Lib. 2 Paralip.
scribilur
:

Eliachim, idem sublat priori parle cap. 15,


v. 9,

c. 11,

de Roboam
et

vocatur Joachim. Est

autem Joachim

Imperavit super

Judam

Benjamin.

idem, qui Jachim. Jrusalem Salem vocatur, et


Hierosolyma, Soli/ma. Et qui Gen. 10, diCllur

Et du

islae

tribus in Scriplur saep inveniuu;

tur conjunclic

nihilomins una tantm

tri-

Benami,

id est,

(Mus poputi mei, communiter


1

bus secula dicitur


sic

domum

David. 3 Reg. 11;


:

vocatur Amen, qui et Ami. Qui

Paralip. cap.

Abias

propbela ad Jroboam

Ecce ego
et

20, v. 5, vocatur Bethlemites, liebraic ternites dicitur.

scindam regnum de manu Salomonis,


tibi

dabo

Et Ruth cap.

1, Betlilchem in
,

he-

decem

tribus.

Porrb una

tribus remanebit
.

braico lextu priorem partem delerit tur Lehetn.

et voca-

ei

propter servum

meum David Et
domum
Israeli,

cap. 12:

Nec
que

secutus est quisquam

David, prler
:

Ex

bis constat Jemini sublat priori parte

tribum Juda solam. Etl. i Reg. c. 17


est

Iratus-

idem esse qud Benjamini, seu Benjaminita;


item (Mus Jemini, ubi ex dictione composii
prior tantm latine conversa est. Et san Se-

Deus vehementer
et

et abstulit eos

conspeclu suo,

non remansit

nisi tribus

Juda

ptuaginta non proprium


cant, sed

viri
,

nomen
id est,

esse indi-

patronymicum

dm

virum Jemini,

convertunt virum Jeminum,

ex famili

cm tamen constet tribum Benjamin nunqum esse separatam Juda. Unde eliam factum, ut Benjaminita? pen nomen amiserint, et communieat cum Jud appellalantummodb,
tione dicantur ipsi

Benjamin; elaliquando expresse de terra Benjamin, ut infra, cap. 22, v.


c. 27,
7, et lib.l Paralip.

quoque Juda. Sic san vo-

calur Mardocheeus saep,

quem tamen,

ut di-

v. 12.

Et apert Chaldaeus hanc vocem


,

ximus, constat fuisse de slirpe Jemini, sive de


tribu Benjamin.

semper transfert
ips materi est

filium Benjamin.
;

Et in hc
Gis Saillis
Jemini,

argumenlum

nam

suspicabatur

Saiil,
si

Quare non sine aliqu ratione ingratum futurum aliis rein


illa

paler, qui

hoc loco vocatur

filius viri

gium nomen,

famili

consedisset,

eodem

appellatur

nomine Eslher

c. 2, v. 5,
filii

quam

omtes prse suis nullo prorss habuissent

ubi Mardochseus dicitur (Mus Jair

Semei,

in prelio. Id ver,

quod

addit,

suam cognalio-

(Mi Cis, de slirpe Jemini. Et idem cap. 11, v.


2, dicitur

nem

inter alias familias


fuisse

(Mus

Jair,

filii

Semei,

filii

Cis, de

jamin

omnes de tribu Bennovissimam, non est unde id hanisi

tribu Benjamin.

Ubi aliorum

nominum consen-

bere possimus,
gnationc

ex hoc

Saillis

de su co-

sio

manifest probal, Jemini non esse alium


qui de Benjaminitic famili natus est.
tenuit Abulensis;

testimonio.

Ex quo

inlelligimus
reguo, qui

qnm

qum baberet animum alienum


tt opponit,

Gontrarium

sed

hc

sen-

aut fortass fingit impedimenta.


IS-

tentia firmiori

auctorum atquc rationum fun-

QUARE ERGO LOCUTUS ES Mini SERMONEM


tum
(I) ?

damento

nititur.

Quaerunt hic

aliqui,

undenam

colli-

mmes

la

royaut sacr" de l'Eglise; non en

recevant une "dignit qui leur ft dflfeffe sans qu'ils y eussent die part, mais eh l'usurp^m, avec un orgueil que saint Grgoire compare celui de Lucifer. (Sacy.)
'

Sal qud Samuel per optima regnum, quo ipseper humilitatem se Indignum censebat , praesertim quia tune communis omnium erat rumor et expectatio de novo rege creando. Ita Angelom. et Abulens. Somnium est ergo Hebraeorum, qud
([) lntellexit
sibi

promit rct

273

C0MMENTAR1UM CAPUT
cm qum ah domine armcntario
intelligi ?

IX.

574

gre potucrit Sal, se ad regnum prophet


vocari,

Sicut sacrilicium peractum, sic eliam con\i-

Samuelis verba rnagis essenl ob:ic

vium instructum fucrat


vivio de excelso dicitur

in excelso extra

civi-

scura,

rustico

latem, ut constat ex vers. 25, ubi exacto con-

possenl

Hebri, (ut auclor est Hic-

Samuel descendisse

in

ionymus
illius

in Tradit. hebr.) aliquod exislimant

oppidum. Comedit, inquit, Said cum Samuelein


ill

honoris

Saiilem habuisse

prsagium.
se in pal-

die; et descenderunt de excelso in oppidum.


sit triclinium,

Quia viderai, inquiunt, per


vertice collocari,

somnium

Quid
ficat

nemo
lectis

nescit

propri signi-

unde conjcctarat parari me sibi regnum, etillud jam animosecuro conceperal. Sed haec Hebraeorum sunt commenta,
qtiidinn aliquid producantad plausum, de veritate non admodm laborant. Sed plan nimis esset pingnis et tardas, qui in verbis Samuelis

locum tribus
;

discubitoriis instru;

ctum

hinc ducla nominis notatio

usus

ta-

men

latior est, et

adomnem locum
modo,
,

extenditur,
le-

ubi conviva sive discumbunt in triclinarii


cto, aut alio etiam

sive assident mensis.


,

Vox san hebraica


significat, ut

sechatliali

ita

accubitum

non

intelligeret,

quod

esset in Israelilide
videlicet,

re'-

nullum prseterea connotet numemulta profani, quse hic reet illo abuti

pu'olic

summum, regnum
in illo

aut su-

rum. De
ferre

triclinio

premum
Isral,

ordinem, qualem obtinuerunt judices


populo rcgium

ejus est,

qui diflluat otio,

antequm

nomen
non
obsli-

honestum
Vers.

esse ducat (1).

esset auditum,
possel,

prxserlim

cm

ignorari

24. Levavit autem


(2).

coquks armum, et

qud majores natu proxim tam


;

posuit ante Saul

Cm

accepissel

Samuel

nat contenlione postulassent

qui

cm

essent

ex omnibus tribubus, verMmile est jam per omnes tribus lal fuisse dispersum.
Vers. 22,
Saiil

! j

Aliam causam dat S. Gregor. : < El forlass, inquit, ideirc reprobus rex eligitur, ut elesfceret,

Introduxit eos
eis

in tricliniuji (1).

per palmae

somnium cognovorit
locum
in capite.

se fore

regem. (1) Ddit

(Corn, Lap.) Septuaginla Posuit eis ibi locum in primis vocatorum. Sed Hebas , Chaldus et Vulgaia positos illos fcrunt in capite oninium. Nec Saule puferum
:

ejus rex David in eo cognoquid cavere debuisset. Sic nimirm quia de el de ill angelorum curi legimus Ipse est aposlat primo angelo scribitur principium viarmn Dei, Job. 40, v. 14. Sed quia ante omnia conditus est per sliperbiam cecidit, et in ejus ruina sancti angeli didicc-

dus successor

runt, qu virlule stare potuissent,


(1)

>

etc.

(Corn, Lap.)

segregavit, fortass qud familiaris esset, non servus, non alienus, sed Israelita, domesticus Cis, cui ille libertatem suani ad tempos mancipaverat. Honeslissimus in conviviis rtebrseorum locus erat in capite, quod non ex hoc ln-

co lantH probatur, sed ex parabol etiam ne prima subselliain Jesu Cbristi moncntis convivio occupenius, ne forl au inferiora dejiciamur. Sal jam regi dignitate auctus, mens cum famili assidens, locum tenebat ad parictem, vol in capite tricliuii ejusque lateri assidebnnt Abner et David. Apud Grsecos honeslissimus convivarum sedebat regione vel contra parictem. Apud Persas, rgis, in capite constituai, latera uirinque slipabant conviva ordine dignitatis succedentes; ila irhen ul ii, quibu s maxime rex fidebat, lateri ejussinistro assiderent, post illos locus esset ad dexteram viro dignitate praestantissimo. Texlus hebrseus et Vulgata cohvivas illos circiter triginta recenSeptuaginla editionis Homamn et Josent sephus legunt, septuaginla convivai. (Galmet.) Ddit eis locum in capite. Ut indicaret Saiilem ex Dei decreto fore caput et principem Israelis. Porr Deus elegit Saleni in regem, quia tum erat optimus, etsi postea superbiens recideril. Prsciebat Deus hune casum, sed euni permittere decrevil, tutti quia euni sua? libertati permillerc voluit; tum ut punirel Hebraeos, qui regem se invito petierant lum ut daret nobis exem[)luui eligendi prsepositos pro lempore dignissimos ac tolerandi eorum lapsus, si poslea primaev bo,
,

Da partem qijam dedi tIbi. Samuel, qui eo convivio partes agebat, caeterisque pra> rogaliv dignitatis sua;, judicis nempe, atque senilis ajtalis privilegio praesidebat, jusserat tides illas in partes dividi, tum coquo mandaverat, ut arnuiin servaret, insolitis convivis apponendum. Statim igitur acmens assedit, et pro more velerum princeps convivii portiones cleris convivis dislribuit, Samuel admonuit coquum, ut armum , quem servari jusserat, Sali apponeret quod peractum est. Sunt qui credant, armum hune ipsam fuisse sacrilicii portionem, quae Samueli sacrificani^ constat tamen inter omnes Samuecesserat lem sacerdotem non egisse quare ea opinio penits ruit. Adde, qud interdictum erat laicis, adeque et Sauli, de portione sacerdotum deguslare. DeniqKe nullibi prodit Scriplura, armum hune dexterum fuisse, quae portioerat sacerdotalis. (Calmet.) Levavit armum et quod super (2) Hebraeus eum, et posuit ante Sal. Mos appoiiendi viris principibus et honeslissimis Inter convivas amplas assatse carnis portioiies, Seriptur aequ et ex profanis nolus est. Obtinuit inter Graecos, Gallos, /Egyplios, Hebraeos. Ajaci post certamen cum llectore apponi jubet Agamemnon magnam bovis lergore portionem ; quod pariter- cum Telemacho pf astitit Menelaus. Utraque Homeri pagina id generis exempla offert. Armns et quod super euni, significat
in
:

nitate desciscant.

quartam partem Ecce quod remansit. Hebrum ita vertendrn malim Ecce quod servatum est; ex Vulgat
inlegrae victimae
:

575

EN

LIBRUM

REGUM
tolli

376

Domino sequenti die, et hor etiam cert venturum esse hominem, quem regno jam
atque ide partem
illi

dbet,

quantmcumque aut nimis blandus

aut plus salis timidus populus aduletur: sicut

antea destinrat, decrevit statim illum ad con-

vivium accersere,

vi-

neque crus, quantmcumque grave porte* onus et suum munus peragat slrenu, ide
subesse desinit
toti

tim

reservavit,

qu ipse quasi hierogly-

corporis moli,

neque re-

phico symbolo cognosccret, quid se regium

cusare polest, licet vehementer horreat atque

nomen

et

titulus exigeret

pondus

videlicet

repugnet

quomins

ferat

necessarium et na:

esse grave,

quod gigantaeos numros

requirat,
et vires

turale pondus. lia Theodorelus


<

<

Sicut haec,
ani-

im quod gigantaeos frangat humeros,


debilitet.

inquit,

cm

sint breviora aliis

membris

Servart autem

ex Samuelis prae-

malis, portant totam


ris, et

molem compacli corporegium

scripto coquus

armum
quia

pro Saule,

qu par

< < <

firmiter suffulciunt, ila etiam

supponi solet oneri. Quare sicul c victim armus


debetur sacerdoti,
ille

robur, eliamsi ad virum

unum

contrahalur,

pro sui muneris

suslinet tolum corpus reipublic, et


nit cadere.
>

non

si-

ralione neque cessare dbet ab opre, neque


labore, atque molesti liberari, sic

quiaregum

Quia de industria servatum est

tibi.

Non
Saiili
illo

institutum et cura non long absunt sacerdo-

temer Samuel partem illam victim


segregavit, ut aliquid

tum

assiduo alquemolesto pondre, armus

illi

nempe
illud

disceret ex

de toto victimac corpore conceditur, quia

ille

hieroglyphico signo

nimirm, quod
diximus.
sive

de totius populi corpore, quod immolala

victi-

proxime

in

armo, sive
in

tibia significari

reprsentt, armus est, aut humrus desi

Neque enim haec

animali

maxime sunt
;

stinants oneri,

modo

regii

nominis indignus
princeps, et

ad palatum sive ad valetudinem apta

esse ta:

censeri

non

vult.

Fuit oplimus

men

in deliciis docet Ezechiel cap. 24, v. 3

principum forma, et spcimen Emmanuel, id


est,

Congre frusta ejus in eam

omnem partem

6o<-

nobiscum Deus

qui tamen ut lanti nominis


lulit

nam, fmur
Talia

et

armum; ubi nos e de renonnulla.


exigil rege, qualia lex

mensuram

impleret, labores subdilorum

autem hoc signo


exigit

et dolores portavit, qui virgam regni suis im-

sacrificalis

sacerdote.

Datur autem
in

posuit humeris, non declinavit in alicnos.

De

sacerdoti de victim
est roboris

armus dexter,

quo plus

quo

Isaias

cap. 9, v. 6
ejus.

Factus

est principalus

atque constantiae; non sinister, qui

super

humerum

citis lassescit et claudicat, et in


est,

quo ad labo;

Ubi Vulgatus, armus, hebraic


Septuaginla reddunt
Aquila
Kvr'aviv,

plW

soc.

rem

et

pondus mult minus


sic

est roboris

quem

*&>Xaiav,

id est,
;

pernam.

puto Samuele datum esse Sali, quia sicul


sacerdotis,
dat, et

id est, crus, seu tibiam

utrumut

etiam rgis ofhcium

commen7, v.

que

valet vox hebraica, et

eamdem utrumque

ministerium adumbrat. Ofigenes Ho-

^jgnilicationem

habet

allegoricam.

Nam

mil. 5 in Levilicum,

ad

illa

verba cap.

crura totum sustinent corpus, et eo consilio

32

Pectusculum autem

erit

Aaron

et

(iliorum
hosliis

formata videntur nalur, ut oneris aliquid

ejus:

armus quoque dexter de pacificorum

perpelu subeant, atque ide plurimm ddit

cedet in primilias sacerdotis. Cujus verba addu-

ex osse

parm autem de carne maleri


;

cere non gravabor

quia non minus regium


:

quia hsec mollis est et infirma

sic

etiam reincurvet

qum
<

sacerdotale oflicium dclarant

<

Quod,

gem osseum

esse oportet,

quem non

aut frangat imposita moles; non carneum, qui


facile labatur et defluat.

Item neque nimis ex-

Plnum sit sapienli, plnum scienli, plnum omni divin intclligenli, im plnum Deo. Quale
inquit, sacerdotis pectus, aut quale?

enftn innui videtur, portionem hanc esse prae-

brachium? (in brachio armum etiam


lige,)

intel-

cedenti convivio residuam. Quia de industrie servatum est tibi, quando populum vocavi. Locus hic perspicuus est Hebrus obscurior Quouiam ad tempus hoc (seu ad hoc festum) servatum est tibi dicendo : Populum vocavi, vel invitavi complures. Portio admonui ista, me jubente, ad hoc servata est enim, nie plures invitasse , praeter clum hune triginta. Vel aliter < Ego servari jussi hanc portionem in festum hoc, quo virishis ce triginta convivium parari jussi. > SeptuaPortio hc testimonium est podium Ubi ginta populo : carpe , destinata est tibi, tanguant di(Calmet.) gnimmo cwterorum.
; :
: : :

multa solliciludo, labor, vigili,quibus


i

converlat peccatorem.
Vers. 25.

Et locutus est cum Saule

solario

(l).

Pro solario hebraic

est 3A Gag..

lensem
< c

Quid? Rabbini apud Lyranum et Abui De timor, inquiunt, Dei etcustodi De pertinentibus, legis; > Carthiisianus
(1)
:
:

inquit, ad saluiem,
liora.
:

i Abulens. struclionem rgis, qualiler isle se deberet habere ad suuditos, et qualiler ad Deum. (Corn. Lap.)

adinonendo eum ad me De pertinentibus ad in-

377

COMMENTARIUM CAPUT
toctum significat, activum nempe, id est,
tegit

X.

378

qu
quod

etiam delicati ac principes, maxime


rent
iter,

cm

liabe2,

domum,
et

quale est in Palaestin,

quale Absaloni positum est

lib.

quod appellatur doma, seu solarium, tectum videlicet

cap. 16, v. 22. Hebraei codices nibil


leclulo in solario Sali constrato,

habentde

planum

deambulatorium, quod Hi-

neque Chal-

spani vocant terrado.

Hoc ver

loco saep

di, neque translationes novae, neque Latino-

solarium dicitur, quia clo ac soli patet; qui

rum quamplurimi, quos


Franciscus Lucas
;

refert ad

hune locum

res mi-

locus aptus est familiaribus colloquiis, qua;

habent tamen codices


tollas,

mutu inter se conferunt dambulantes. Sed quomod lectus Sali in solario constratus, in loco nimirm subdiali? Nain locus apertus neque lionestus est, neque salubris, neque
araici

Sixto correcti. Si partent illam

nus babet

difficultatis,
ita

nes commode, non


in solario possunt. ratio

quia confabulari homitamen commode cubare

Sed potuit ea esse lemporis


,

conveniens
cert

quem bonorare voluimus ut propheta voluit illum quem futurum


lli
,

atque

commoditas

ut

commodissima
solario sic Hie-

fuerit subdialis illadormitio.

De

esse

regem ante cognoverat.


fortass fuisse

Respondeo
quare

ronymus ad Sumniam
cul fine

et Fretellam,

non prointerpre,

tempus
esse

stivum

nibil
illis

<

In Palaestin, inquit, et /Egypto,


libri, vel

timendum

clorum inclementi,
,

ubi vel scripti sunt divini


tati

praecipu qui vitam egissent ruri

neque

for-

sunt,

non habent

in tectis

culmina

sed

tass aliudcubiculum admisitSai*il,quod splen-

i <

domata, quae Uoniae vel

solaria, vel

menniana

didis instruxerat propheta,

propter mode-

vocant, id est, plana tecta,

qu

transversis

siiam

aut cert in solario tabernaculum fixein agro faciebant in Palaestin viri

trabibus sustinentur.

rat, sicut

CAPUT
1.

X.

Tulit

autem Samuel
eum,

lenticulam
et

1.

CHAPITRE X. En mme temps Samuel prit une


rpandit sur
:

petite
;

olei, et effudit

super caput ejus, et deoset ait


:

fiole d'huile, qu'il


il

la tte

de Sal

le baisa, et lui. dit

Le Seigneur par

cette

culatus est

Ecce unxit

te

onction, vous sacre pour prince sur son hritage; et vous dlivrerez son peuple

Dominus super hreditatem suam


principem,
et liberabis

in

de

la

populum suum
,

main de
la

de manibus inimicorum ejus


cuitu ejus sunt. Et hoc tibi

qui in cir-

ennemis qui l'environnent. Voici marque que vous aurez que c'est Dieu qiK
ses
:

signum quia
:

vous a sacr pour prince

unxit te
2.

Deus

in

principem

2.

Lorsque vous m'aurez quitt aujourd'hui,

Cm

abieris hodi

me, invenies
in

vous trouverez deux


de Rachel, sur
le midi,

hommes
:

prs du spulcre
,

duos viros juxta sepulcrum Rachel


finibus Benjamin, in meridie
tibi
:

la frontire

de Benjamin

vers

dicentque

qui vous diront

Les nesses que vous


:

tiez all

chercher sont retrouves


;

votre pre

Inventa? sunt asinse ad quas ieras


:

n'y pense plus


et
il

mais

il

est en peine de vous,

perquirendas

et intermissis

pater luus
dicit
:

dit
fils?

Que

ferai-je

donc pour retrouver

asinis sollicitus es!

pro vobis, et

mon
3.

Quid faciam de
3.

filio

meo?
Lorsque vous serez
sorti

Cmque

de

l,

et qu'ayant

abieris inde

et

ultra

pass outre, vous serez arriv au chne de Tha-

transieris, et veneris

ad quercum Thabor,

bor

vous rencontrerez

l trois

hommes

qui

invenient te ibi 1res viri ascendentes ad

iront adorer Dieu Bthel, dont l'un portera


trois chevreaux, l'autre trois pains

Deum

in Beth

uuus portans

1res hse-

ou tourteaux,

dos, et alius 1res tortas partis, et alius

l'autre

une

bouteille de vin.

portans lagenam vini.


U.
tibi

Cmque

te

salutaverint

dabunt
eo-

duos panes,

et accipies

de

manu

4. Aprs qu'ils vous auront salu , ils vous donneront deux pains, ou tourteaux, et vous les recevrez de leurs mains.

rum.
5.

5.

Post

hc ventes

Vous viendrez aprs


o
il

la colline

de Dieu,

in

collem Dei
:

ubi

prs de Gabaa,
listins.

y a une garnison de Philila ville,

est statio Philisthinorum

et

cm

ingres-

Lorsque vous serez entr dans

$7
sus fueris ibi

IN

LBRIM

REGUM
descendront du
lieu haut,

380

urbem

obvium babebis
tym-

vous rencontrerez une troupe de prophtes qui prcds de person-

gregem prophetarum descendentiurn de


cxcelso
;

nes qui ont des lyres, des tambours, des finies


et anie eos psalterium, ei et tibiam, et
et

des harpes; et ces prophtes prophtise-

panum,

citharam, ipsosque

ront.

prophetanles.
6. El insiliet in te Spiritus

Domini,

et

6.

En mme temps
de vous
;

l'Esprit

du Seigneur se

prophetabis

cum

eis, et

mutaberis

in vi-

saisira
et

vous prophtiserez avec eux,

rum
7.

vous serez chang en un autre homme.


7.

aliuin.

Lors donc que tous ces signes vous seront

Quando ergo evenerint


tib
,

signa

hc

arrivs, faites hardiment tout ce qui se trouver; faire,

omnia

fac

qucumque

invnerit
est.

parce que

le

Seigneur sera avec

manus
8.

tua, quia

Dominus lecum

vous.
8.

Et descendens ante nie in Galgala


o
te), ni offeras

j'irai

Vous vous rendrez avant moi Galgala, vous Irouver, afin que vous offriez un
que vous
lui

(ego quippe descendam ad

sacrifice au Seigneur, ei

immoliez

oblationeni et immoles viclimas pacifiras,

des victimes pacifiques. Vous m'attendrez pen-

septem diebus expeclabis, donec veniam


ad
te, et

dant sepl jours, jusqu' ce que je vienne vous


trouver, cl que je vous dclare ce que vous

ostendam
cna

til)i

quid

facias.

9.

Itaque

avertisset
\

humerum
ei

aurez

faire.

9. Aussitt

donc que

Saiil se fut

retourn, en
le

suum

ut abiret

Samuele

immutavit

quittant Samuel, Dieu lui changea


lui

cur,

et
lui

Deuscor

aliud, et

venerunt omilia signa

en donna un autre; et tous ces signes


le

hc

in die ill.

arrivrent
10.

mme jour.
,

10. Veneruntque ad prdiclum col-

En

effet

lorsqu'il fut
la colline

venu de
lui

l,

avec
t

lem, et ecce cuneus prophetarum obvius


ei
:

son serviteur

qui

avait

et insiluil

super eu m Spiritus Do-

marque,
tes;

il

rencontra une troupe de proph-

l'esprit

du Seigneur se

saisit

de

lui,

et

il

mini, et prophetavit iu medioeoruin.

prophtisa au milieu d'eux


11.

11. Videnles aulem omncs qui noverant eum heri et nudiusterlis, quoi! esset cum prophetis et prophetaret, dixe-

Tous ceux qui

l'avaient

connu peu au-

paravant, voyant qu'il tait avec les prophtes


et qu'il prophtisait, s'entre-disaient avec ton-

runt ad invieem
filio

Qunam

nement: Qu'est-il donc arriv au


Saiil est-il aussi

iils

de Cis?

res accidit

prophte?
:

Cis?

Num

et Saiil inter

prophelas?

12. El d'autres lui rpondaient

Qu'y a-t-U

12.

Responditque abus ad alterum,


:

en cela d'tonnant? Qui est

le

pre des autres

dicens

Et quis pater
est iu

eorum
:

Proplerea
et Sal

prophtes? C'est pourquoi cette parole pa^a

versum

proverbium

Num

en proverbe
phte
?

Saiil

est-il aussi

devenu pro-

inter prophelas?

13. Saiil ayant cess de prophtiser, vint au cl velieu haut.

13. Cessavit
nit

aUlem pronhetare,

ad excelsum.
14. Dixitque patruus Saiil ad

eum,

et

14. Et son oncle lui dit lui et son servi-

ad puerum ejus

Qu

ab.stis?

Qui re-

teur

D'o venez-vous donc?


:

Ils

lui

rpon-

sponderunl

Qurere

asinas

quas cm

dirent
et

Nous avions

t chercher des nesses;

ne

les

ayant pas trouves, nous nous som

non reperissemus, venimus ad Samuelem.


15
Et dixit
ei

mes adresss
15.

Samuel.

patruus suus
tibi

Indica

mdii quid dixerit

Samuel.

Son oncle

lui

dit

Dites-moi
dit.

je

votts

16. Etait Saiil ad

patruum suum

In-

prie,

ce que Samuel vous a

16. Sal

rpondit son oncle:

Il

dicavit nobis quia inventa' essenl aslnse.

nous a

appris que les nesses taient retrouves. Mais


il

De sermone autem

regni non indicuvit


ei

ei,

ne dcouvrit rien son oncle de ce que Salui avait dit

cjuem locutus fuerat

Samuel.

muel

touchant sa royaut.

381

COMMENTARITIM CAPUT X.
17. Aprs cela,

382 Samu!
fit

17. Et convocavit Samuel populum ad

assembler tout

le

Dominum

in

Maspha
filios

peuple devant
:

le

Seigneur Maspha,
:

18. Et dit aux enfants d'Isral

Voici ce

18. Et ait ad

Isral
:

Ha?c

que
ai

dicit
dit le

Seigneur, Dieu d'Isral

C'est

moi qui
ai

Dominus Deus
de jEgypto
ptiorum,
et
,

Isral

Ego eduxi
de

Isral

tir Isral

de l'Egypte,

et qui el

vous

dlivrs

et erui vos

manu Mgyqui

de

la

main des Egyptiens,

de

la

main de

de

manu omnium regum

tous les rois qui vous allgeaient.


19. Mais^au lieu de reconnatre ces bienfaits,

affiigebanlvos.

19. Vos autem hodi projecistis

Deum
:

vous avez aujourd'hui rejet votre Dieu, qui


seul vous a sauvs de tous les
tes ies misres qui

maux

et

de tou-

vestrum

qui solus salvavit vos de uniet

vous accablaient. Nous ne

versis inalis et tribulationibus vestris


dixistis

vous couterons point, m'avez-vous rpondu;


mais tahlissez un roi sur nous.

stitue

Nequaqum super nos. Nunc ergo


:

sed regem constate corain


et

Maintenant
Seigneur
et

donc prsentez-vous devant


chacun dans
le

le

Domino per
milias.

tribus

veslras

per

rang de sa tribu

de sa

fa-

fa-

mille.

20. Et

Samuel ayant
il

jet le sort sur toutes

20. Et applicuit Samuel


Isral,

omnes

tribus

les

tribus d'Isral,

tomba sur

la tribu

de

et cecidil sors iribs

Benjamin.

Benjamin.
21.
Il

21. Et applicuit tribum Benjamin et

le jeta

ensuite sur les familles de la


il

cognationes ejus, et cecidil cognatio


tri, et

Me-

tribu de Benjamin, et

tomba sur

la famille

de Met ri

il

le
il

jeta sur tes

hommes de
la

la famille Saiil,
il

pervenit usque ad Sal lilium Cis.

de Mtri, et
fils

tomba sur
le

personne de
;

Quaesieruntergoeum, etnonestinventus.
2 2. Et

de Cis.

On

chercha aussitt

mais

ne

consulueruni post hec Domiventurus esset


:

se trouva point.

num utrmnam
est

illc.

Re-

22. Et ayant consult le Seigneur, pour savoir


s'il

sponditque Dominus

Ecce absconditus

viendrait en ce lieu-l, le Seigneur


:

leur rpondit

l'heure qu'il est,

il

est

cach

domi.
23. Cucurrerunt ilaque,
et tulerunf
,

dans

sa

maison.
y coururent donc,
et lorsqu'il fut
le

23.

Ils

prirent, et rem-

eut inde

sletitque in

medio populi

et et

menrent,
ple,
il

au milieu du peules

aUior

fuit

universo populo ab

humero

parut plus grand que tous


la lle.

autres de

sursm.
24. Et ait Samuel ad

toute

omaem popuelegit

24.

Samu!

dit tout le
le

peuple

Vous voyez

quel est celui que

Seigneur a

choisi, et qu'il

lum

Cerlvidetis

quem

Dominus,

n'y en a point dans tout le peuple qui lui soit

juoniam non

eit similis

illi

in

omni po,

semblable Alors tout


le roi
!

le

peuple s'cria

Vive

pulo. Et clamavit

omnis populus

et ait

Vivat rex

25.
!

25. Locutus est autem Samuel ad po-

ple la

Samuel pronona ensuite devant le peuloi du royaume qu'il crivit dans un


,

livre, et le

mit en dpt dans

le

tabernacle, de-

pulum legem regni


et reposuit

et scripsil in libro
:

vant

le

Seigneur. Aprs cela, Samuel renvoya

coram Domino
,

et dimisit

tout le peuple, chacun chez soi.


"

Samuel

omnem populum

singulos in do-

2G. Saiil s'en retourna aussi chez lui Gu-

mum
in

suam.

baa,

accompagn d'une
tes

partie de l'arme, com-

26. Sed et Sal abiit in

domum suam

pose de ceux dont Dieu avait touch le cur,

pour

rendre soumis au roi

qu'il venait

de leur

Gabaa

et abiit

cum

eo pars exercits,

donner.

quorum
27.

tetigerat

Deus corda.
:

27. Les enfants de Blial

commencrent

Fili

ver Belial dixerunt


?

Num
:

dire,

au contraire

Comment celui-ci
ils

pourraitils

salvare nos poterit iste

Et despexerunt
ei

ilnoussauver? Et ils le mprisrent, t


firent point

ne lui

eum

et

non allulerunl

de prsents, comme

auraient d

munera

ille
faire,

pour

lui

rendre leurs Itommages. Mais Sal


les

ver dissimulabat se audire.

faisait

semblant de ne pas

entendre.

383

IN

LIBRUM I. REGUM COMMENTARIUM.


ritu

384

Vers. 1.

Tulit

atjtem

Samuel lenticulam
quia in
,

finilimos terra promissionis, ut unctio lgitima

olei, et effudit supek cvput ejus (1). hc nobis paulisper

designaret alque

inauguraret reges. Id

immorandum

est

Iiis li-

indicat long ante

hc tempora apologus, quo


,

bris spis occurrit unclionis


Israele et Jud designantur,

nomcn quo
ut apparet
et

in

ad Sichimitas usus Joalham


v. 8, dicilur
:

Judic. cap. 9, ubi

et quasi inaugu-

Ierunt ligna, ut ungerenl super se


,

rantur et
Saiile, in
aliis
;

initiantur

reges,

in

regem. Et v. 15
verb

ubi Vulgatus
constituitis
,

habet

Si

Davide,

in

Salomone

in Jeliu et

me

vobis

regem

uebraic est

dequibus

sue-

loco pluribus. Et

primm

mosechim, id est,
allcgoric

ungitis.

Apologi aulem et

non invenio de hc reguin unctione ullam in


Scriplur sacra legem, sicut de sacerdotali
;

omnes

locutiones ex eo plermqne

usum lantm

reperio, illumque, ut apparet

sumuntur, quod magis usilatum et nolum est. San reges Syri lgitima quidam unctione
inaugurari solilos discimus ex
ubi
lib.

ex ipso loquendi modo, lgitimant, quando

5 Reg.

c. 19,

Deus ungi jubet eos quos regno


vult.

pryefeclos esse
:

Deus

Eliae jubet, ut

Azaelem Syriae regem

De Saule babes
:

statim cap. 15, v. 1

unctione designet. Vide Serarium in cap. 9


Judic. q. 10.

Dixit Samuel ad Saiil

Me

misit Dominus, ut
,

ungerem

te in

regem. Et cap. 16
,

v. 1
te

Impie
Isai

Tertio, hsec unctio effusione fiebat in

regum

cornu tuum oteo

et veni, ut

mitlam

ad

capita, ut apert docet hic locus, qui sic ha-

Bethlehemitem ; providi enim


regem. Et
lib.

in filiis ejus milii 1,

bet

El

effudit super caput ejus.

El eadem verha

4 Reg. cap. 9, v.

Elisus ju-

adhibentur 4 Reg. 9, in unctione Jehu. Quare

betur Domino ungere Jehu.

figmentum

merum

est

id

quod

tradit

Rabb.
ait

Secundo
in

videtur long ante


,

hc tempora
sibi

Salomon, ut
fronie inter

refert Lyra, 3
iste,

Reg. cap. 1;
fieri

usu fuisse in his populis


(1)
<

quos habuit

enim Rabbinus

unctionem hanc

in

y a lieu de croire disent les incrSamuel jelales yeux sur Saiil, parce espra de trouver en lui un homme t qu'il < entirement dvou ses ordres. Ainsi, aprs < avoir sacr Saiil , pour apaiser les clameurs Samuel le renvoya chez lui o il i du peuple vivre en simple particulier pen< le laissa dant plusieurs^annes; durant ce temps, le i saint homme continua de gouverner comme i auparavant. > L'histoire atteste que l'lection de Saiil fut dcide par le sort. Si ce choix avait t l'ouvrage de Samuel, il aurait prfr sans doute sa propre tribu et le sort tomba sur celle de Benjamin. Saiil ne fut point sacr pour apaiser les clameurs du peuple , puisqu'il le fut en seune partie cret. Lorsque le sort eut dcid du peuple fut mcontente. Saiil, aprs l'lection, vcut en simple particulier pendant un mois tout au plus, et non pendant plusieurs annes, et dans ce court intervalle il n'est question d'aucun acte d'autorit de la part de (Duclot.) Samuel. Samuel prit une petite fiole d'huile , qu'il rIl
,

palpebras per

modum

coron.

dules, que

Quod item refert Genebrardus ad


v.

illud Psal. 88,

21

Oleo sanctomeo unxi eum, ubi lal agit

de hic regum unctione. Sicut Abulensis hic


per plurcs quaestiones, ubi multa quserit
,

quae

nos hc strictim in pauca redigemus


dine quo ab ipso tractala res
est.

eo or-

Primo dubitat an reges, qui uncti dicuntur


in Scriplur, aut etiam alii,

quosetiamsi Scri-

ptura taceat,unctos tamen fuisse verisimile est,


uncti fuerint oleo

communi

vel sacro.

Ae

tan-

dem
salis,

staluit

utroque oleo reges potuisse aut

solilos

esse perungi; et adducit

exemplorum
Priest in

quo utrumque faclum esse probat.


dicit,

mm

cm David unctus
illud

regem
sa-

super Judam, non potuisse oleum adhiberi

crum, quia

tune erat in Gabaon, qu

translatum fuerat tabernaculum; Gabaon au-

tem lune tenebatur ab Isboseth

filio

Salis,

pandit sur

de Sal. Samuel verse sur la tte de Saiil fonction sacre qui figurait la grce du Saint-Esprit, comme on verra plus clairement lorsque le mme Prophte sacrera David. Il lui donne en mme temps le baiser de paix , pour montrer que Dieu n'lve ces grandes charges que ceux qui sont trs-troitement unis lui et qu'il honore de son amiti divine. 11 lui prdii ensuite tout ce qui lui doit arriver, afin qu'il ft persuad que tout ce qui se passait son gard n'tait qu'un effet de l'ordre de Dieu. Ces signes qui lui arrivent marquent apparemment les qualitsque doivent avoir les vrais pasteurs. Mais nous laissons ces sens plus obscurs et plus spirituels l'intellila tte
,

quoeum tune
ut ungeret

erat Davidi longa concerlatio.


est in
,

Deinde quia Elias profeclus


Azael

Damascum,
lib.

regem

Syriae

3 Reg.

cap. 19, et Jehu regem Isral; sed tune quia

procul aberat

labernaculo
,

non potuit secuin


tabernaculum

oleum

afferre

sacrum

quia tune non est pro-

feclus ex eo loco ubi tune erat

sed ex Oreb

aut Sinai

ubi sacri olei copia

non

erat.
ali-

Qud ver ad regum unctionem sacrum


.11

gence des personnes

claires.

(Sacy.)

quando adhiberetur oleum, probat apert SaSumlomonis unctio. De quo 3 Reg. cap. 1
:

585

COMMENTARIUM CAPUT
victimae
ratio
:

X.

386

psitque Sadot sacerdos cornu olei de labemaculo,

exempla superis adducta. Offerebantur item


;

et unxit Sglomonem. Oleo prterea sacro un-

quod probat hc

ipsa Salis inaugu-

ctum
V 2i

esse Davidem, ipse docet David Psal. 88,


:

nam quando

publie Sal rex est con-

Inveni David servum


eutn.

meum,

oleo sanclo

stituas, immolat sunt victimae, ut habes


cap. 11, in fine. Et 2 Reg. 15, v. 12, immolata

meo unxi
aliter,

Hoc idem oleum effusum

esse

super caput

Saillis licet

quibusdam videalur
,

sunt viclim,

cm

rex est proclamatus Absav.

mihi est vald verisimile

quod etiam

lom. Sicut etiam 5 Reg. cap. 1,

cm

rex

putat Abulensis.

Primm

quia idem Samuel

proclamari voluit Adonias, antecesserunt holocausta. Deinde in rgis

qui unxit Davidem oleo sacro, idem etiam unxit

Saiilem

utrumque ex imperioDomini ne;

cujus rex esse deberet custos et vindex

inanum tradebatur lex, quod


;

que gravior erat tune ratio cur alter sacro,


ler vulgari

al-

solm video ex omnibus caeremoniis lege


prsescriptum.

atqueprofano ungereluroleo,

cm

Deuter.

cap. 17, v. 18

Post-

ulerque tune esset justus, et uterque futurus


essetrex in Isral. Et quidem ut ungeret Saii-

qum autem
sibi

sederit in solio regni sui,

describet

Deuteronotnium legis hvjus in voluminc, accitribus; et


vitee
,

lem

mult

facilis posset

sumere ex tabemain Israele

piens exemplar sacerdotibus tevitic


liabebit secum, legetque illud

culo sacratum oleum,

cm summam

omnibus diebus

atque in templo potestalem haberet,

qum
regem

cm

Saiilis loco

postea ungere voluit in

David.

Tuncenim timebatvehementer
proiicisci

Saiilem,

Dominum Deum suum et custodire verba, et cremonias ejus, qu in lege prcepta sunt. Hoc autem extremum servotum
su, ut discat
timere
esse puto in electione et inauguratione Salis,
licet nihil

neque
stat

audebat
v.

in Betbleliem, ut conait
,

ex cap. 16,

Et

Samuel

Quomodb
me.
,

habeamus

in Scriptura

expressum.

vadam? Audiet enim

Saiil

et inter ficiet

Neque enim verisimile


sed

est,

legem illam igno-

Non

displicet mihi Abulensis cogilatio

ratam aut pralermissam esse Sainuele, qui

cum aliquo discrimine esse intclligendam quam ego hoc modo sine aliquo inputo illam
;

legem habuit familiarem


otii, ut

neque parm habuit

videret quid in constituendo rege pufacto.


,

commodovideor temperare
rex esset ungenduslsraelis,

posse, ut

si

quando
erant

blic

forma opus esset

cm nondm
,

decem

tribus ex

magno
,

illo

corpore distractse,

Ad extremum accedebat gratulalio populi et acclamatio festiva qu rgi et usurani vitae


,

aut post divisionem illam reges Juda

tune safieri

longam,

et

perpetuam

felicitatem
ali simili
lib.
:

precabalur
Vivat rex!
v.

crum adhiberi oleum


sacerdotali

et

unctionem

hc solemni forma, aut

manu

aut ab eo qui sacerdotalem


,

Quod

audivit de se Adonias

5 Reg.

25

, !

habuit potestatem, qualis fuit Samuel


alius fortass propheta.

aut
est

cm

acclamavit populus
v.

Vivat rex Adonias


est
:

Qu modo unctus

El ibidem
Salomon!
Jas
lib.

89

acclamalum

Vivat rex
in rege

Sal, David et Salomon, qui reges fuerunt


Isral.

Hc
-i

ferm omniaservatasunt
v.

Et reges postea Juda, quos unctos


,

om,

Reg. cap. 11,

12

Produxitque

nes fuisse arbitrer

licet nihil

de illorum unJoas

(Joaidas sacerdos) fitium rgis, et posait super

ctione Scriptura doceat. Sic san

de

eum diadema,
unxerunt ,
et

et

testimonium (id est, legem

quo 4 Reg.
constituerunt

11,

et

2 Paralip. 23, v. 11
,

Et

seu Deuteronomium), feceruntque eum regem,


et

eum regem
filii

unxit

quoque illum
v. 3,

plaudentes

manu

dixerunl

Vivat

Joaidapontifex, et

ejus.

Et 4 Reg. 25,
et constituerunt
,

rex!

Joachaz

Unxerunt eum,
suo.

eum

Qud ver
muele
,

dicitur

osculum libatum Sa
lege
,

regem pro ptre


populo

Et Absaloifl
,

cm

rex est

non puto ortum habuisse


in

vel

proclamatus

unctus quoque fuisse


v. 10.

consuetudine, sed potis

benevolenti;

dicitur

2 Regum cap. 19,

De regibus
qui non
de-

neque enim
esse

aliorum regum conslitutione


in Scripturis

autem
aliis

Isral,

postqum decem tribus duabus


,

quidquam de osculo
benevolenti signum

habemus

fure

dissecloe
,

alia ratio

est

autem hoc etiam inter extraneos familiare


,

tam fuerunt sacro


libuli.

qum

oleo

communi

nemo

ignort.
in

Quare
caput

non dubito, eliamsi oleum non


foret effusum
,

Salis

Secundo dubitat qunam fuerint cremoniae


in constituendo atque
dicit
,

non

esse illius osculi omitsolet

inaugurando rege
in

et

tendum

olficium

quod

consociare ani-

licet aliquot

cremoniae

regum con-

siitulione firent, illas

tamen induclas esse


lege.

mos, conjungere sludia, corpora, quoad ejus fieri


distantiam.
tur esse necessarium

et inter

duo etiam
videba-

possit, nullan esse

consuetudine potis

qum

Primm
,

in-

Quod maxime eo tempore


,

fundebatur oleum super rgis caput

ut docent

cm

rex tune imperitus

587 ctnovus, Sainuelis consilio


rct

IN

LIBKUM
debe-

I.

REGUM
ergo acer et ingens
illa
;

588

dalam

sibt

nam qua magna

snnt

gubernare rempublicam.

eliam vocantur immania.

Xiy.iv temptttfi-

TiiLiT

autem Saul lenticulam olei. iNon du-

tem signilicat et hiemem; hinc Ut uthiems pro


tempeslate interdm usurpetur. Yiigilius
j4iiieid.
;

biurn, quin lenlicula vas signilicet, seu giillum

lib.

olearium; car tanien iladicatur, non est adc


explicare

promplum. Abulensis liniendo dictum putai, quia oleum, seu balsamum, quod
in eo continetur vase, emoliit et Unit;

Jam validam
Vieil

Ilionei

navem,jam

fortis

Aleth

hiems Iaxis laterum compagibus, omnes

quod

sumpsissevidetur ex Isidoro

lib.

20, cap. 7. Alii

figura, quia in lenlis siinililudinem efbrma-

A ccipiunl inimicum imbrem, Timispie fatiscimt. Apud philosophes dcrta qudam, seu piacita qu jam sunt in scholis constitut qu, ,

tuin est, et hoc mihi polius.


tion! nonnihil
"jp, pac,

Sed huic

cogita-

que omnes quasi aliquid cerlum


vox
5o)u.a,

et ineiucta-

incommodai, qud vox hebraica,

bileslaluunt, digniiates vocantur, quia grca

non

signification leni, seu lenliculam,

sed generaliter vas, quod etfundit,


bet liquorem
,

quem

Iia-

niissum illud

qualis est gultus, seu gulturrecipit in

Ex
cipe.

sacris

tam dignitatetn valet qum adcommuni consensione decretum. habemus plura hc tu pauca ac,

nium, aut ampulla, qu ide

se

Vox hebra
prunam

HSlzn rispah

et

grca vcarbonis

unguentum,
aut

ut guttatim instillet.et convivas,


,

6pa,

signilicant, et carbunculum, lapi,

mensam
Ego

aut aliquid aliud conspergat et


tiaesi
,

dem preliosum
splendcntem.

et

instar

igniti

irroret.

hic di

et in

hujus nominis
et

Cm

autem

Isai.

6, de carbone

investigand ratione
posui
;

aliquid

oper

sludii

procul dubio sermo esset,


l'orcipe

ut constat, quia
est
,

dicam hic breviter

meam

conjecturam.
,

de

altari

sumptus
,

tamen

altra

Ego lenliculam vas esse opinor olearium qucumque illud figura, vel magnitudine sit. Cur
ver Vulgato lenticula
sit

sumpla
phim,

est significatio

propria: Volavit,
el in

qu minus erat eo loco inquit, ad me uuus de Scrastolonem signilicat,


et vitu-

appellatum

cm
apud

manu

ejus calculus, quern forcipe tule-

tamen nomen hoc


rialur,
alios
,

in

Scriptur tantm rcpe-

rat de altari;

\t.6<:yvt

neque vas

ullo
,

modo

significet
,

lum; et
inlerpres

cm de
alteram
3
:

stolone

sermo

esset,

tamen

quod ego viderim

auctores
,

ortum pulo

significationem

adhibuit,

ex Septuaginta translatione
sicut alibi
,

qui aliquid hic,

Sap.
es

i, v.

Spuria vitulamina non dubunt radi-

sp figuratum et improprium induxerunt. Hebraicum nomen"jS, pac, gnrale, uldisimus, nomen est, quod vas signilicat, quod unguentum effunclit, aut liquorem quemcumque.
ld

allas.

Et hebraica vox D'11D sorerim, et


non credentes signi-

grca
ficant,

riie, rebelles, el

cm

de rebellibus esset sermo; vulgaPsal.

tus

tamen

67,

v.

20,

translulil,

no>i

apud Gi cos valet X&ul&s

quod

credentes.

prterea legumina signilicat, qualia sunt fab,


pisa, lupini,
lentes. Septuaginta respectantes
,

Sic igitur hoc loco

cm
el

tguBoe, lenjtlws, vus

olearium

signilicet

lentem

Scptuaginla
,

ad grcam vocem

quae tam vas olearium, seu

posleriorem

adhibure significaiionem

qu

unguenlarium
seu lenliculam

signilicat,
,

qum lentem
,

et

fabam,

<pv

reddidrc

quae lentem

tamen pro priore sumilur. Ex eo ver faclum est, ut lenticula vox et hoc loco cl iionnuliis
aliis

sonat, et alteram explicat partent


leajtki.

Neque ver

id

grc vocis rarum est, tam apud


auctores
,

olearium, aut ungnentarium vasculum


El
lib.

si-

gnilicet.
est,

sacros

qum apud profanes

ut ex dua-

non

erit

Quod si ita cur existimemus modicum olei


i Reg. v.
1

et 3.

bus signilicatiottibus

assumant minus propriam;


,

Saiilis
sit

caput irrorsse

quasi lenticula cxiguum


olei eonti-

deinde facl qudam melalepsi


et illius loei

ad propriam

vasculum, neque inultm possit

germanam

signilicatinnein ascen-

nere.
<

Unde

dixit

Gregorius in hune locuiu


est

dant.

Quod

quia alicui durius forlass vide-

Lenlicula

quidem parvum
,

vas.

Quid

bitur, aliquol nobis exemplis confirmandum


est.

ergo est
nisi

qud

lenticula olei Sal ungilur,

quia in

fine

reprobatur? Velut enim


habuit, quia spiritalem
accepit.
*

Exprofanis accipe hc pauca. Yirgiliuslib.


j-Eneid.,

lenlicula olei

parm

saevum appellat Hectorem, cm Iamen

graliam

projiciendus
fuisse

Ego,

ut

illum ingentem, et acrem appellarc vellet, quia


ist duae voecs, aut

dixi,
thus,

nomen pulo

commune
,

sicut lecy-

earum

signilicalioncs in
,

neque habuisse iiguram aliquaui erriam

hc voce, immanis, rnveniurttur


rait, et

alteram

suffi-

autdelinitam aliquam capacitatem sicut neque


cornu, de

per hancgradalionem ad alteram as-

quo

slatim. Isidorus

lib.

20, cap. 7,
vel argeiu

oeudit, hoc

modo

Est svus

ergo immanis,

lenticula, inquit,

modicum vas neum,

, ,

389

COAMENlAKlUil
et

CAP UT
id est
,

X.
;

390
et

teum quadrangulum in latere apertum , quod


lecuthus.

in cornu miscere

vas ipsum

xpa-nip

Idem ex eo Petrus Coinestor; unde taiiien id probari possit, non video. De cornu idem puto dicendum quod de ieiiticul, nempe gnrale vas esse, in quo con,

appellatur, quasi xspaTr.p. Addit deinde,

suis

temporibus abacum corneis instrui solitum poculis, quae pur appellari dicit.

Deinde plurima
Sic Pindarus in

adducit leslimonia

poetarum, qui inducunt


6 vaa?. Adducit

Unelur, et ex quo effundilur quicumque liquor;

antiquos

bibentes cornu.

quare idem jubetur facere Samuel, aul qui-

Cenlauris.

Xenophon

lib.

cumque
olei,

alius,

cm

jubetur sumere lenticutam

praeterea exempla Paphlagonum,

Thracum

aut cornu implere oleo.

Quod etiam
,

do-

Perrhseborum, Philippi rgis Macedonum, re-

cuit

Abulensis in cap. 16Reg. q. 1


,

ubi

cm
et

refutsset Lyrae sententiam

qui

cum

Hiero-

sis

gum Poniae, Atheniensium, qui tam in menqum in sacriliciis corneis utebantur calicibus.

nymo

putat lenliculam esse vas exiguum

fragile, cornu

signihcabalur
ticul

durum elcapacius, quo regnum Saillis, qui oleo ex lenver


fuit
ail
:

coine maleri, quae

Neque quse dicuntur cornua, semper erant ex fronte sumuntur bulicet principio, in

conspersus est, non futurum esse diu-

bulorum aut boum,

rudiori

turimm; contra ver Davidis, qui unclus


oleo ex cornu difuso,
<

nempe seculo, non

aliud

antiqui habuerint

fore

perpctuum,

magis familiare poculum. Interdm enim cor-

Sed

in

hoc

nihil differt, quia


:

aliquando poet aliquando


:

nua fingebant ex auro vel argento, sicut


vasa quae tamen cornu dicebantur.

alia

nitur in Scriptur

Lentkula

Cornu;

nec

fit

in

hoc magna

differenlia.

>

Quod item docet Alhenaeus supra, qui ex Theopompo tradit,

Sed quod cornu vas omne


sit

signilicet, sive illud

corneis poculis addi labra ex auro vel ar-

poculum ad bibendum,

sive ad

conlinendum

gento regibus

Ponum. Et

^Eschylus in Per-

unguentum, nuilta probant. De unguento habe-

rhaebis ait, Perrhaebos

habuisse argentea cor-

musin unctione Davidis

et

Salomonis; de po-

nua, quibus aurea indidre labia. Sophocles in

culo, sive ullcert differenti ac nota, probat

Pandor ab eodem citatus Atheno, cornu

Grsecorum usus frequens


lice

qui millies pro ca-

meminit aurei;
naeo carptim.

et Alhenienses

argenteis ute-

vaseque potorio

xs'pa;

adbibct, quod idem


vasa olim prioribus

bantur cornibus. Haec sumpla sunt ex Athe-

valet

qud cornu ;

et

cm

seculis ex corne maleri fingerentur, facluin


est, ut

Cur ver vasa

haec, sive

sint potoria, sive

cornua nunc etiam dicanlur pocula ex


conflata, sicuti

unguentaria, ex auro,

aut argento,

sive

ex

qucumque maleri
cuntur tubae ac

cornua

di-

qulibel ali maleri formata, cornua dicanlur,

litui,

eliamsi ex sere aut arlia

ea ratio est, quia prima et rudiora secula his

gente maleri formentur.

putat Uliodigi-

prinim utebanlur rbus quas acceperunt


natur,

niushb. 27, cap. 27. El probalur, quia vinuin


inl'undere,

quarum retinuerunt nomen,

licet for-

aul propinare, aut miscere,

ex
:

ma mutaretur et maleri, duminod idem


maneret. Sic arundinem vocamus
fislulam, libiam et
,

usus

gracco

nomine xfpa;, xspavvw


to x=poi;

dicitur; aut xspu


,

avenam
formata

et xpa-rp

vas dicitur potorium

quasi xpsaTvip.

cornu

instrumenta musi,

Denique iw

deducuntur plurinia quaj


exempla, quse boc

ca, licet ligno fuerint, seu ex are

ad res pertinent poculentas. Unus nobis Atlie-

dummod

inilatu sonent; sic

tesludinem, seu

nus

plurinia suppedilabit

chelim appellamus lyram, quia ex testudinis

loco referre

non gravabor
,

neque

otiosa in eo

tegumento piis compacta


supern aperta

sic vasa

quaedam
quia

sumetur opra

quando

in lus libris

non semel
autem

et lata conchae dicuntur,

lenticul ac cornu
ille lib.

nomen

occurret. Quai

primum
ralius

illum praebuerunl usum. Sic san Holib. 1,

II, cap. 8, nos in

hune locum carptim


cornibus polare

Salinum vocavit

Sat.

5:

Sit, in-

conferemus.

quit, milU meusa tripes, et concha salis puri. Et


ait inbovillis

Antiquos
tos, et eain

soli-

idem

lib.

ode 7

Funde capacibus unguenta


aliquis

ob causam Bacchum
fingi,

Keporeoipv,

id

de conclus. Sic igilur cornu vas appillo quod-

est,

cornutum

quasi

su

artis,

aut genii
;

cumque,

in

quo liquor
illud sive

continetur,

in capite manifesta poriaret insignia


po'j/.op(pov,

et tx'j-

qucumque
lenticul

materia componat, sive

id est, taurin (acte, fingi in Cyzico.

species informet.
,

Usum

praeterea frequenlem fuisse


illud

poculorum
confirmt,
in ipso po.,

Quod item puto dicendum de quameumque habeat liguram dum,

maleri corne,

non

difficile

mod

apla

sit liquori

fundendo. Neque inter

qud vinum aqu teniperare, quod


toiio

cornu atque

lenliculam
;

Samuelis arbitror
alio vase

ali-

vasculo

plermque

fil,

xEpccn dicitur,

quid esse

discj-iuiinis

neque ex

sum-

591

IN
Saiil, et
;

LIBRUM
in

REGUM
non
signifieat

392
duos
illos

ptum oleum, quo pris


in

quo postea

viros esse

in

terra

regem unctus
visa sunl

fuit

David

neque plus

uno

Benjamin, sed ad extremum terminum Benjaminicae tribus.


guebul, quae

qum
mitai

in altcro olei fuisse

consumptum. Hc
;

Hebraic

de hujusmodi vasis

alii aliter
;

non tam possessionem

namque vox est valet, qum


Quare
nil

cogitant. Quisque, ut volet, statut


est

mihi sat

possessionis

terminum

et limitem.

cogitationem

meam

aperuisse.
nobis nuper,

aliud significari puto,

dm

viri

duo dicuntur

Et deosculatus est eum. Hjcc lum

inveniendi in finibus Benjamin,

qum
,

inve-

n. 9, explicata sunt, ubi diximus,

osculum or-

nienuos esse in

illo

loco tribus Juda, ubi sese

potis esse benevolenti

qum

lege,

sive CKnsueliidine,

quae servari solet in un-

duarum tribuum lermini conlingunt id est in ipso duarum tribuum confinio. Hebraei aliquid hic supplent,

clione qu inauguranlur reges.

dm

boc modo hune locum


in

Et liberabis populum tuum. Haec usque cum abieris, exclusive, non sunt in textu
braico,

ad,
lie-

exponunt
duo
viri
,

Occurrent

tibi

finibus

Benjamin

qui
est

modo

sunt juxta sepulcrum Rachel.

neque

in aliquibus latinis

neque
,

id ha-

Sed non
preiandi

necesse ad hune

durum

inler-

bent Sepluaginta, neque Chaldaeus


accident, incertum est

tametsi
id

modum

confugere.
,

canonicam obtineant auclorilatem. Unde


;

Ubi Vulgatus, in meridie, hebraic est


sach, quae

sel-

fleri poluit,

ut inar-

vox umbram

claritalis

sonat

quam
jam
auilli

gine irrepserit in texlum. Quod putant Dionysius et Lyra.


teni

nosler Vulgatus

oplim convertit, meridiem,


,

Ego magis credidei im, interpre-

quia ex eo tempore dclinante jam die


luci

nostrum babuisse bebraicos codices magis

aliquid adniiscetur

umbrae. Sepluaginta
Alii

correctos, ex quibus

lemporum

injuria excide-

meridiem convertunt, sicut Vulgatus.


stralem putant esse regionem,
viri futuri sint
ila

runt

illa

quae Vulgatus interpres latine reddidit.

Vers. 2.

Invenies duos viros juxta sepulun finibus

ut duo

ad illam cli plagam, ubi se


nihil

crum Rachel

Benjamin

in meridie (1).

utriusque tribus fines attingunt. Alii loci no-

Expediebat maxime, ut Sal

sibi

persuaderet
di-

men

esse

putant

plan certum.

Ego

unctionem illam non esse ab bomine, sed

quod dicebam,

in meridie, significari

tempus

vinam

ibi

quoque auctoritatem
illi

intercessisse.

Alque ide signa


illustratus

dat certa, quae

nemo

nisi

meridianum, magis probo, lum quia vald est incertum transeundum esse Sali Ramath,
ubi lune erat Samuel
,

Domino nsse

potuisset.
,

Quae

ad Gabaa, quae erat

omnia eodem prorss ordine evenerunt


tur,

quo

Salis patria, per illarn partem, ubi ad


sese Juclce ac

fuerant prdicta. Sed illud duriusculum videquia Racbel sepulcrum non habuit in
fi-

austrum Benjamin lermini contingunt.


ita fieri,

Deinde, ut demus
illud

plan otiosum erat

nibus Benjamin, sed in Ephrata, quae est Be-

thlehem, et magis pertinet ad tribum Juda, ut


liabes Gnes, cap. 35, v. 20.

rum

signum, ne dicam ineptum, quod futuerat necessarium. Nam si eundum erat

Sed boc

explica-

Sali necessari ex

Ramath per locum


concurrunt
et
,

ubi

tionem babet non

diilicilem

neque enim mor-

duarum tribuum

confinia

cur

tua dicitur Racbel in

Epbrat, et erectus in

propheta quasi aliquid

novum

rarum, qualia
signa

monumenti titulus, sed in via quae ducit Ephratam quae est Bethlebem; quare sepulcrum illius excilari longiuscul poluit ab
e
,

esse soient signa, quae dantur Deo,


illa

praeberet, quae

hospes
si

ignoraret?
:

nemo nisi peregrinus et Quod perinde est, alque


signum, quia cras
ill

Epbrata. Deindequia
(1) Salis

illud, in /imbus

Benjamin,

quis dicat

Hoc

erit tibi

orietur sol, aut occurrent viri in


proficiscentis viam transisse juxta sepulcrum Rachelis ad Betblchem, non salis assequor, nisi tabulas omnes geograpbicas consentire in nostram dein

via

per

Ramath

Gabaam

quam

incesseris

mirum

si

in ali,

quam non
XXo-

esset ingressus. Sepluaginta hic


p.vov; |A6-faXa, id est, salientes

addunt

granditer, id est,

ceplionem censuerimus. Opus est enim Ramalham Samuelismcridionaliorem fuisse qum


,

gradientes velociter
video. Sed

unde

id sumpserint,

non

quod

constitui

soleai

exploralior est

enim
ulte-

dm

plura et minuta magis signa


dictis conciliatur fides.

situs Gabaae et

Belhlehem, qum ut loco nio-

proponunlur, major
Vers. 3.

veri possint.

Quomod autem Ramatha

Et veneris
Thabor nions

ad quercum Thvbor.
,

risad meridiem promoveatur, si in montibus Epbraimi considebat, uti in exordio hujuslibri traditur? Ut haec evitentur incommoda, nihil aptius occurrit qum ut rcddalur liebra'iis Invenies duos viros Zelezach, loco silo juxta sepulcrum Rachel, in finibus Benjamin, dicentque
,
:

Non

est hic

qui pulcher est et

nobilis, quia ille est in tribu

Zabulon, ut tradit

Ilieronymus in Locis hebraicis, eo aulem loco

non potuerunt duo

illi

ri

occurrere Sali.
esse propriiim

Ubi

Inventa: sunt asina:.

(Calmet.)

Quidam putanl Thabor nomen

395
aut
loci
viri qui

COMMENTABJUM CAPUT
quercs
illius

X.
ut etiam
sit

394
proprium
ci-

erat dominus, aut

ita collem signiheat,

ubi speciosa erat aut robusta quercus.

vilatis
pit.

nomen

quoe ex loci situ

nomen

acce-

Nihil est certum,

Sicut autem hic dicitur in colle fuisse sta-

InVENIENT TE

IBI

TRES VIRI ASCENDENTES AD

tio Philistiiinorum, sic

etiam infra, cap. 13, in


statio

Deum in BETHEL(l).Cmeotempore tabernaculum vacuum essct ab arc, et arca in loco non


suo, fas erat, ut diximus,
aliis in Iocis sacrifi,

Gaba Benjamin Philistiiinorum


in loco viros habuit sibi

Jo-

nath dicitur fuisse percussa. Deinde, quia eo

cognaios Sal, ut pa-

care

quod

fiebat sapis in excelsis locis


v. 9.

ut

tet statim,
lis.

v. 14, ubi nonnihil

de patri Sa-

diximus cap. 9,
esset

Cm

autem Bethel locus


tempore Jacob,
Dci),
et

Deinde quia

illius sive civitatis, sive collis

jam olim

religiosus

habilatores probe noverant Salem et ejus parentes.

suo ipsius nomine

illustris et

sacer (dicitur

Quare cm inter prophetas prophetare

enim

Bethel, id est,

domus

ad illum loconve-

cpit, admirati sunt omnes,

cm neque illum
ctu ante
:

cum tanqum idoneum magis


nerunt trs
illi

religioni,

aut parentem ejus de prophelarnm

viri

sicut etiam convenisse


,

cognovissent.

Alque ide dixerunt

Qunam
prophequis

plures alios verisimile est


sacrilicia

ut dona

illa,

seu

res accidit filio Cis ?

Num

et Saiil inter
:

in

locum dferrent quem


illud

sibi

Domi-

tas
ter

Responditque alius ad alterum


? Haec,

Et

pa-

nus ad opus
batur
(2).

jampridem destinasse videin

eorum

nieo judicio, satis probant colSalis.


col-

lem illum esse Gabaa palriam

Vers. 5.

Post h.cc venies

collem Dei,
lis

Sed

illud

jam explorandum, cur dicalur


seu potis

ubi est statio Philistiiinorum. Collis iste vari

Dei. Mihi hoc loco placet, civitatem illam


,
,

variis accipitur. Rabb.

Salomon putat

esse

vocatam esse, collem Dei

Gabaa

Camthiarim, qui ide


ibi

collis

dicitur Dei, quia

Dei, ut distinguatur ab ali


civitate
:

ejusdem nominis
obtinuis-

tune erat arca. Sed errt long


ille

cmeo
aut

sit

taie

autem nomen videtur


alllati

loco collis

(si

tamen
illos

collis)

ut in eo provi-

se, quia ibi erat

ctus, et veluti schola proerant Spiritu,

gressu

nullo

modo
Saiil,

attingere

phetarum, qui aut divino

dere potuerit
Jutla,

cm
et

pertineret ad tribum
18, ex cujus
finibus

aut divinas laudes ex voto ac religione, aut ex


instituto
tis.

Josue cap. 15

modulabantur de quo
;

mox
Ex

accura-

jam

fuerat egressus Sal.


viri in finibus

Nam,

ut nuper di-

ximus, trs

Benjamin occurreuni prcipu servi-

Ubi est statio Philisthinorum.

his

ma-

runt Sauli. Lyra locum esse crdit, ubi erant


propbelse, qui

nifest constat, collem Dei esse Gabaa,

quando
alio in

cm Deo
collis

cap. 13, in e dicitur esse statio, id est, militare praesidium Philisthinorum.

rent et vacarent,
Mihi

potuit

appellari

Dei.

De quo

maxime probalur, quod Abulensis putat, collem nempe Dei esse civitatem Gabaa ubi natus et educatus Saiil. Quod optimis suaderi Primm, quia in hebraico potest conjecturis
,
:

loco

agendum nobis

necessari. Illud

nunc
inter-

obiter observandum,

quod tradiderunt

pretum plerique,
neque
vitales

licet Pmlisthini, ut

vidimus

cap. 7,adv. 15, humiliati fuerintsubSamuele,


ultra venerint in lerminos Isral, et ci-

textu, ubi noster collis,

est

yhibaa, quae vox

vel

(1)Tres portas panis, oblationem Domino, munus sacerdotum res sacras ministrantium in Bethel id est, offerentium sacrilicia in aliari, quod ereclum olim Jacobo, deinde ab ejus filiis reparalum est vel denique offerentium tantummod preces pro iis, qui muncra dfrentes precabanlur, ut pro se Deo
; : :

quas ab Israele sustuleranl, redditae


fuisse,

fuerint Philisthinis,

ereptam

non tamen sic ab illis aut fractam potestatem quam


ut

pris habuerunt in Israelem,

non

in ali

quibus civitatibus praesidium mililare reliquerint, quod Israelitas ad pensitanda vectigalia


cogeret, et sub Palaestinorum imperio contineret. Sicut etiam nostro tempore fieri videmus. Qui enim provinciam aliquam armis subjug-

supplicaretur. Hebrus legit Tria frustula , vel trs portiones panis, uno verbo, trs panes. Septuaginta Tpia yyea prav, Tria vasa panum, trs canislros panis plenos. Deferebanl
:

autem baedos ad sacrificium, panes in oblationem, et vinum ad libamina. Ex his rbus portio quaedam offerenda erat Deo, alia iradenda sacerdoti, reliquum ver ad lseta coram Domino convivia celebranda. (Calmet.) Dabunt tibi duos panes. Op(2) Vers. 4. portunum utique munus iter babentibus, qui-

runt, antiquis possessoribus e lege habitan-

permittunt, ut ibi habeant arcem munitam, et in e perpetuam prsidiariorum militum stalionem, quas terrori sit civibus, si quando novi aliquid moliri tentaverint.

dam fruendamque

bus pecunia deliciebat et comineatus. Comparaturos sese facile alios panes in Bethel vel alibi in tmere, arbitrabantur. (Calmet.)
,

Huic porr

stationi

visus est

Gabaa, quia

et

commodissimus locus ipsa munita erat


13

g. . IX.

natur, utpoie quai sita esset in excelso loco,

39*
et

IN
in officio

LIBRUM

REGUM
ministerium
filios

390
Asaph,
et

ad continendum

populum opporlise

ilemam,

et Idithum,

luna.

Ha putant

Abulensis, Lyra, Cajetanuset


praesidiariae

qui prophetarent in cilharis, et psatteriis, et cymbalis,

Hugo.

Qum autem

stationes

secundm nnmerum suum dedicato


El iterm, et tertio,

sibi

tf

infeslae

fuerint Israelitis,

diccmus

infra, cap.

ficio servientes.

eodem

ca-

13, v.19.

pile

alii

dicuntur in organiset musicis instru-

Obvium habebis gregem prophetarum descendenti0m de excelso


,

mentis prophetare.
Illud praeterea

et ante eos psalterium.


si

observandum, horum prophecollegia, ubi in arte

Plura sunt prophetarum gnera, aut


plura ministeria. Quidam propriet

mavis

tarum

fuisse

qua:dam

mu-

secundm
,

sic alque

harmonica exercerentur. Quod,

meo

nominis nolationem dicuntur prophot

qui

judicio salis probat,

quod modo dicebamus de


id est,

nimirm futura praedicunt. Alii, licet minus ad propriam nominis rationem prophet la,

Choneni, qui prophtise,

hymnodi
lib. 1

prerat, quia erat vald sapiens. Et


rai,

Pa-

nen ver sunt, qui absentia et qua?

jamdudm

cap. 25, v. 7,

quidam dicuntur

doctores, et

praeterire nruut, qu;e null natrali facultale,

qui crudiebant

canlicum Domini. Hi porr in

sed lantiim divin

qudam

illustratione

Scriplur sacra etiam dicuntur patres, sicut


ctiain alii doclores et magistri.

cognoseunlur. Quo
ta fuit, in

modo Moyses
et

ver prophe-

Gnes. 4, v.

dm

in lihro

Geneseos, quse factasuni

21

Jubal ipse

fuit

pater canentium cithar et

mundi primordio
,

temporibus

aliis

obs-

organo.

Nequc

forlass aliud intelligitur statim,

curis

divin illustralione accepta sacris

cm
illud

de prophetarum pa!re agitur, v. 10. Hoc

mandavit momimentis. Alia sunt munera quae,


licet
illis

docuit Hieronymus in Tradit. hebr., explicans

non

sint oninin proplielica, quia

tamen

de Sal

Et

quis pater

eorum? Pater,

in-

opcram assiduam impenderunt prophelae, non quia


illi

quit, magister vocatur, sicut Elismis


ir em, id est,
lib.

Eliam pa2.

proplielica dicuntur,

qui ca prae-

mugistrum vocal, 4 Reg.


lleliu

Et

in

slitre proplicla; fuerint, ut

edere opra quse

Job cap. 34,

Eliphaz patrem, id est

naturae exuperant vires, qualia sunt excitare

magislrum

vocat.
est,

Haec Hieronymus.

Neque

mortuos

et alia

ejusmodi patrare miracula,

in-

mihi dubium
ipso Joseph
fecit
:

cm

Gnes. 45, dicit de se-

terpretari Scrij)luram sacram, et illius tradere

Dei voluntate hue missus sum, qui

rudioribus populis inlclligentiam; sed praeci-

me

quasi patrem Pharaonis, et


ejus,

dominum

puc

illi

dicuntur prophetae, qui divinis laudi,

univers doms

ac principem in omni terra

bus cclelirandis vacant


afflatu divino.

licet

longe absint ab
in prae-

JEggpli, patrem co loco significare magislrum.

Et quia hc pars nobis


ill

Nam cm
nemo

illa

verba numeraret David Psal.

senti necessaria est, ideo in

nobis pluscu-

104, v. 21, illud, patrem, sic explicuit, ut dubitare posset


illis

lm opra; ponendum.
Mulli in Scriplur sacra dicuntur prophet,

verbis significari
:

magislrum.

Sic autem David


et

Conslituit

cum

qui tamen canlores tantm sunt, aut qui in-

dominum doms su,


sessionis su, ut

principem omnis pos-

struments ulunlur musicis.


exlib.
1

Id

plan constat
v.

erudiret principes ejus, sicut


ejus

Paralip. cap. 15, ubi,

22, cantan-

semetipsum, et senes

prudent iam

doceret.

tium, seu laudanLiuni

phetarum chorus
sissent plurinii,

Dominum chorus, pronominatur. Nam cm prcesqui canlores dicuntur, et in


et qui in nabliis

Gm caetera
Fecit

aliquid habeant certum

qu refe:

rantur, posteriora ad illud opinor referuntur

me

quasi patrem Pharaonis, quasi dicat,

cymbalisameiscencrepanles,

ut

ita

principes alios doceret, sicut

Pharaonem
1

arcana cantarent, quique in cilharis pro octav


canerentepinicium, statim addilur
:

ipsum ante docuerat. TaWs fuisse dicitur pro-

Chonenias

phetarum cuneus, cui pracerat Samuel,


19, v. 20, ad
lii,

Rcg.

autem princeps Levitarum propheti prerat ad

quem cm

venissent Salis nunfecit

prcinendam melodiam
piens.

erat
:

quippe vald sa-

ips

quoque prophetrunt, quod item

Et Statim,

v.

27

Chonenias princeps
lib.

statim ipse Sal, sicut hic ante feccrat. Vide

propheti inler canlores. Et eodem

cap. 25,

Abuloiiom
terea

in cap. 19, q.

51, ubi dicit Sa-

v. 1, eleeti dicuntur magistratu et rege

Dahu;

mucle plurima

iuslilula collegia.

Fuisse prae-

vid, qui prophetarent in citliaris


tae

sed prophe-

Prophetarum clum

in Najoth in

Rama-

non mano, sed divino Spiritu

eliguntur ab hominibus,

cm non

th, et in Bethel et Jricho,

ipsa docet Scri:

afilati

loquanlur

ptura.
filii

De Belhel. 4 Reg.

2, v. 3

Egressi sunt

canlores autem optim,

cm homo de

vocis

prophetarum, qui erant in Bethel. De Jricho,


:

uavilate et artis periti judicarc possit. Igilur

4 Reg. cap. G

Dixerunl autem
:

filii

propheta-

Vavtd

et

magistratus exercit tegrtgavervml in

rum ad EHium

Locus, in quo habttamtu coram

a97
te, angustus
est.

COMMfcMTARIUM CAPUT
De Najoth
in Ramalli

X.

398
est? Propbetavit Sal malus

babes

quale

munus

infra, cap. 19, ubi

iterm prophetsse dicitur


ibi

rex, et tune propbetavit,

cm David

san-

Sal inter propbetas;


fuisse

eliam,

v.

20, dicilur

ctum persequeretur.

Et stalim impletum
aliis,

propheiarum cuneus.
fuit

Sirnile,

opinor,

esse dicit Spiritu prophetandi. El de

qui

collegium

borum propbetarum,

qui divinis

missi anle fuerant, ut

Davidem comprehende:

laudibuscanlandis assuescunt, in Gaba palri

rent, qui eliam prophetsse dicuntur, ait

1m-

quam ide appellari diximus, collem Dei. Qud ver hi canlores aut psaltae polis fuerint qum fulurorum annuntiatores, ipsa
Sal,

pleti, sunt Spiritu prophties, qui missi sunt, et

proplietaverunt.

Neque aliud videtur sentire S.


Elisaeo,
,

Thomas

2-2, q. 172, in corp., ubi ait, filios proi

instrumenlorum musicorum nomina non obscure significant. Ut quid enim


rent psallerium,
et
illi

pheiarum habitasse simul cum


solilariam

quasi

illos

antecedecytbara

vitam

ducentes

ne mundanis
Sed, utdixi,

tympanum

tibia et

<

occupationibusimpedirentur dono prophetiae.


>

tune simul propiclarent,

nisi quia belle

Idem Theodorelus

q. 2i.

cum barmonico hoium inslrumentorum sono


bunianarum

illud plerisque probatur, qui

e de re ex insti-

vocum

syniphonia

consentit

tulo disputant, et rationes quas superis ad-

Qud

si

prophelicae voecs inanes

non sunt,

duximus,

et latis

Abulensis persequitur, q. 5,

neque numro ac varietate confusae, ut quid


in solitudine lot

omnin probant.
At
dices,

propbetarum voces, ubi aut

ex psalterio, et tympano, et

aliis

audiret nemo, aut

admodm

pauci

Neque

si

harmonics

instrumentis, non salis firmam

voecs forent ver prophelicae, illarum signiii-

sumi conjecturam, ut credamus hos non tam


esse prophetas in signilicationc propri,

cationem et pondus Scriptura sacra tacuisset.

qum

Hoc auctorum plerisque probari video,


nent Chaldseus hir, q.
Cajetanus, Torniellus ad
5,

lia le-

cantores

quia suavis et harmonicus sonus

Abulensis, Lyra,

spiritus excitai

propbetarum, et ad accipienda

annum mundi
et,

2545.

oracula divina disponit.


lib.

Quod

docuit Elisaeus,

num. 14; Hugo


sticae.

et Magister Historiae

schola-

4 Reg.

3, v. 15, qui

cm
:

explorare vellet

Et

hi

ferm omnes dicunt

meo judifuisse pricol-

divinam voluntatem, dixit


cite

Nunc autem addu-

cio,

non improbabiliter, Samuelem


instituil,

mum
legia

patrem religiosorum ordinum, qui


ubi

docerentur musicam, et

: Cmque caneret psaltes, fada eum manus Domini, et ait : Hc dicit Dominus. Dicemus hc de re suo loco pluribus.

mihi psaltem

est super

divinis laudibus assidue vacarent. Vide

Abu-

Nunc
cuit,

lensem

infra, in cap. 19, q. 51.

lllud hic

notandum, quod nonnulli ex auid


est,

salis sit dixisse, ut Abulensis, q. 5, doeo loco non cantsse aut instrumentum puisasse prophetam, sed alium psaltem ad-

ctoribus supra citatis observrunt, in his tt

duxisse,

quo puisante,

ipsius spiritus

ad divi-

prophetanlium,

psallenlium collcgiis

nam

illustralionem disponeretur.
6.

fuisse aliquos qui ver divino inslincti Spiritu

Vers.

Et
(1).

insiliet in te Spiritus

Do-

prophetarent.

Quod mihi persuadet, qud anab Elisaeo accepissent,

mini, ET PROPHETABIS

CUM

EIS,

ET MUTABERIS IN
q. 6,

tequm ab

Eli, sive

virum alterum

Optim hic Abulensis,

qui ex eo prophetarum

numro morabanturin
Vous serez chang en un autre homme. Il lorsque celte parole fut accomplie Dieu changea le cur de Sal et lui en donna un autre. Le changement qui arriva alors dans Sal fut grand, mais plus selon Je monde que selon Dieu. Car d'un particulier peu considrable ou par sa naissance ou par sa personne, il prend tout d'un coup un cur de roi. Il conoit des penses dignes de ce haut rang o Dieu l'avait fait monter. Il devient redoutable ses ennemis, comme nous verrons dans la suite, et aim de ceux au-dessus desquels il est lev en un moment par la puissance qu'il reoit du ciel. On peut dire mme que ce changement, qui lui attira tant
(l)

Bethel, fulurum ut Elias tollerctur


ipsi

Domino, jam noverant. Atque ide cm progressi


nsti,
te ?

esi dit plus bas


:

essent obvim Elisaeo, dixerunl, 4 Reg. 2, v.

Numquid

quia Dominus Iwcli tollet

dominum tuum

Non

disputo an

ex divin revelatione didicerint,

salis

omnes hoc enim ha-

beo id illorum sallem uni fuisse revelatum,

quo
nus

id reliqui

nsse potuerunt. San Auguslividetur

existimare
et

veros
propri

hosce

fuisse

propbetas,

ver ac

prophetsse,

cm Salem

ad illorum imitationem ver ac


Sic

propri prophetsse affirmai.


Psal. 105, ad illud
:

autem

ille

Qui protegis in aquis supe-

riora ejus (sic enim ipse legil) cm docuisset dona quaedam supernaturalia sceleratis inler-

drn uominibus concedi

addit

<

Prophelae

uegloire, lut un changement bien malheureux, puisque cette grandeur d'me qui avait d'abord paru en lui dgnra aussitt en une tmrit prsomptueuse, qui lui fit perdre la couronne que sa premire modration semblait avoir

mrite.

399
docet, spiritum illum, qui
insilit in

IN

LIBKUM

I.

REGUiY

400

Saiem,

non

fuisse spiritum propheli,

sed spiritum

habebis et patronum. Alii dicunt admoneri Salem ut quidquid ad regiam dignitatem et


oflicium spcial, audacter aggrediatur, certus

devotionis,

quo

vellet, et facullatem aliquam,


illo

qu posset in divinas laudes cum

prophc-

de successu qui nunqum deerrabit voto. Id

tarum ctu ardentis incumbere. Plan homiuem ruslicum, neque musicam doclum, neque ministerio illi assuetum, quod tam erat supra illius facultatem et captum sublime, inter cximios
illos

autem ex eo sperare jubetur, quia cm rex Deo designatus sif, qu regii sunt muneris,
ipse secundabit. Ita vidcntur sentire doctores

hebri, ut indicat Hieronymus in Tradit, hebr.


i

psallas

cor psallere,
tilicii,

neque indocl, neque indcnon est humani ingenii atque artalia in

Ilis

signis,

inquit, noscere poteris,


fore voluit; et idcirc ad

quia

Deus
nia

te

regem
tibi

om-

sed Spirits divini, qui ut

homi-

nibus operetur, neque tempore eget, neque


illis

agenda sunt, regaliter ge, quia Deus lecum est. > Ex quibus vcrbis
ad Hebrorum mentem, nempe ut
in

qu

artibus,

quibus humana utitur


dicitur Sal in

solerlia.

aliam ego sententiam informo, et fortass magis

Quare mulatus

virum alterum,
qui agreste

om-

ex ruslico videlicet, et asinarum pecoruroque


custode, in psaltem, et in

nibus
rint,

qu

occurrerint, seu ad

manum
et regio

vene-

eum

il-

regium assumt animum,

more

lud et pastorale negolium non exercet, et ab


eo, qui et
illis

tractet atque disponat.

humana qudam

et humilia curabat,

Aliter explicat Chaldus,


sibi vasa,

nempe
illa

ut paret
videlicet,

esset assuetus, et fortass ad alia

parm
Itatalia

seu instrumenta regni,

idoneus, in illum qui jam esset ad graviora et

ad regium nomen et munus non ineplus.

ministeriis et
vira possunt.

qu regiam dcent personam, aut qu regiis sludiis commodare atque serEgo conjungendo chaldaicam exhebraico atque Vulgato textu,
positioneni

que cm contribules
vidrent, qualia

et

Gabait cives

nunqum

viderant neque ex-

cum

peclrant Saule, et egregium psaltem agnoscerent in homine pris inculto et ab sludiis


urbanitatis alieno, admirati repentinam illam

banc addo ad reliquas expositiones, ut regium nimirm assumai animum, el populum non-

dm

solutum Palstino jugo, ad libertalem

metamorphosim, dicunt ea de quibus statim


vers.

H.

studeat, neque illorum potenliam aut apparalum bellicum reformidet,

omnino vindicare

Vers. 7.

Fac qucumque invenerit


Illa
,

manus

tua, quia Dominus tecum est.


Saiili

signa ddit

neque illius spirilus frangat, aut debilitet, qud oppressi Israelit Palstinorum imperio,

cm primm acciderint.jubet
in rbus

Samuel regni Domino concessi qu illum bonoesse

neque arma habeant


v. 22, in toto exercitu

(ut

enim habes cap.


et

13,

tantm Sal

Jonalhas

animo, et Domino fclicem sperare successum

haslam habuerunt
qui
illa

et

gladium), neque fabros,

omnibus quas tenlaverit. Ita plerique exponunt ilud Fac qucumque invenerit ma:

cudendi aut arte aut facultate polleant,

sed faciat

nus tua. Quare

admonetur Sal ut agat quod-

nempe arma bellica, qucumque primm ad manum venerint, sive sit vomer et
ligo,

cumque
si

occurrerit, seu venerit ad


:

manum,

ac

sive

duri slipites, sive

prusti sudes,

dicat

cnim

tibi

Age quodcumque volucris, neque usqum aberit Deus, quem auspicem


'$

denique quidquid telorum sors et fortuna ministraverint


sunt,
illa,
:

nam qu

nalur su infirma

duce alque auspice Deo, magnorum

Mais on peut voir ici en ligure ce qui se passe dans les vrais pasteurs. Dieu ne les appelle celte charge, qu'aprs qu'il leur a donn les qualits ou de nature ou de grce
qui sont ncessaires pour la soutenir. 11 leur inspire de plus une humilit profonde qui leur persuade qu'ils en sont indignes, et qui leur l'ait craindre d'tre accabls par le poids de celle charge. Et lorbque c'est Dieu qui les y appelle, il les change en d'autres hommes, comme il a paru en plusieurs saints, et il leur donne une force et une charit infatigable proportionne aux grandes choses qu'il demande d'eux. Ainsi les obstacles qu'ils rencontrent ne servent qu' accrotre la fermet de leur foi; et il parat par toute la suite de leur vie, que c'est la vertu de l'esprit de Dieu qui soutient en eux la faiblesse humaine. (Sacy.)

telorum usus el pondus habent.


tia

Qu

sentenprin-

non omnin
dixi

displicet milii, licet

qu

cipe

magis mihi probentur.

Vers. 8.

Et descendes anteme
sit

in

Galgala.

Non

conslituit

certum aliquem diem, quando


in Galgala, sed

profeclurus
dicit,
ibi

tantm aut pr-

aut

monet

ut descendat in Galgala, et

ipsum seplem
illi

expectet dies.

An tempus

tune
rus,

prstituerit,

cm e6
loco,

esset profeclu-

non constat ex hoc

neque (quod ego

viderim) ex ullo Scriptur sacr testimonio.


Illud videtur

esse
est

cerlum, septem illos dies non numerandos ab hoc tempore quo uncttu primm Samuele Sal, neque ab eolem-

40*

COMMENTARIUM CAPUT
seculo
,

X.

408
Salem de futur

cognovit pore quo hsec signa regni constitua quia tt acta referuntur ex hoc tempore Sal,
septemdiali ad illam Salis profectionem, ut
illo spatio

ct propri vaticinatum esse

men

peragi non potuerint. Suspicor tacertum aliquod tempus condictam esse


licet

Magog de justorum praemiis malorumque supplicio. Sed HebraMs facilius est hngere qum probare , im qum
de Gog
et
,

cogitare

quod

fingunt.
lib.
,

De hc

Salis propheti
:

profectionem, quod

subobscur, indicat

optim Augustinus

2 ad Simplicium q. 1
inter
,

tamen, quod de

illo

spatio legimus infra, cap.

Tantm

inquit
,

distat

prophetiam
atque istam

dicitur 13, ubi post aliquot dies descendisse Galgala, ibique ad septinmm usque Saiil in

<
<

prophetarum
et cteri

sicut Isaias

sicut Jeremias
,

hujusmodi fuerunt
,

diem speclsse. Quid autem

illi

contigerit, et

transitoriam
distat inter

qu
,

in

Sal apparuit,
,

quid acciderit mali, quia totos septem dies non expectavit, eo loco videbimus. Abulensis, q. 4 1,
putat hoc gnrale fuisse
ties res aliqua

c
<

loquelam
et

quuntur homines

qum humanam quam locum edem loquel


prodigium

mandatum, ut quo-

human propter
asina

necessarium
in

occurreret, quse consiliura et

locuta est,

qu sedebat Baalam

deliberationem desideraret, secederet in Gaigala Saiil, et Samuelem accerseret, expecta-

retque septem
suleret

dies, ut

immolatis victimis con-

propheta. Accepit enim hoc ad tempus illud jument um ut Deus quod statuerat demonstraret non ut habitu perpetuo inter homi, ,

esst opus.

Deum, edisceretque ab eo quid facto Idem etiam non improbat Cajetatamen priorem sententiam studio-

ns bestia loqueretur.
Vers. 11.

Qu.enam res
,

accip.it filio

Cis ?

nus,

cm

sis esset amplexus.

Ex hoc ego conjecto parentem Salis Cis hominem esse rusticum incultum et long alie,

Vers. 9.

Itaque cum

avertisset uumerum

num

ab omni ingenu atque urban disciplina.


et cives

suum, ct ariret a Samuele.

Ab

actione motu-

Quare cm contribues
dirent Salem
,

canenlem au-

que corporis
gressus.

significalur Salis

Samuele

diilli

mysteria videlicet arcana ex


,

Nam cm

ab aliquo discedimus,

Scriptur desumpta

et divinas laudes in illo

terga convertimus, et in contrariant partem

prophetarum

ctu

celebranlem

non sine
ce-

faciem offirmaraus. Unde

cm Deushomines

causa admirantur filium ejus qui


cinisset,
filios

nunqum

suo congressu aut observanti recessisse signilicat,

neque ad
,

illud psallendi

ministerium
aliis

illorum ad sese terga conversa fuisse div.

inslruxisset

tam cum prophetis


,

cit.

Jerem. 2,

27

Yerterunt ad

me

tergum,

cantsse numeros

et Scripturse

sacramenta
et inso:

et

non faciem.

Et iterm

repetit cap.

52,

qum
Num

paucissimis nota

tam proferre

vers. 33.

nare sapienter. Atque ide admirabundi dicunl


ei

Immutavitque
vit
vit

Deus cor aliud. Ubi evocaDeus Salem ad regni gubernacula, mulailli,

et Saul inter prophetas? Sicut proverdifficili

biorum plurima ex re admodm


habuerunt originem
,

ac rar
est, et

quos ante babuerat, abjectos forlass


esse

quce

quod rarum

ct ignobiles spiritus, quales

plermque

rerum natur veliemenler alicnum familiari

soient in

illis

qui ruri degunt, vitamque agunt


ita
;

formula significat

sic

eliam

cm
in

Salis studia

incultam et agrestem, et inspiravit regios,


ut majora

long esscnt prophetarum, id est, cantorum


instituto cl

conciperet

qum

antea

solitus

moribus alina,

proverbialem
prophelas re:

priores abjiceret cogitalioncs, neque periculis


oblatis desponderet

speciem

abiit ha;c Salis inter

beret, sicut antea fortass,

animum. aut mentem hapinguem et obscu-

pentina modulatio. Atque ide dicunt


Saiil inter

Num et

prophelas

Ac

si

dicant
,

Res plan

ram. De

ali

mentis mutatione,

cm

ab

spi-

admirabilis et prodigio similis


esse psallerium
,

Sali

sumptum
,

ritu repente

mutatus est

et abreptus, et inter
est.
Illa

et

ad ejus numerosos sonitus


et

psaltes cecinit,

paul ante dictum

rusticam et agrestem vocem altemperari


in

enim

fuit dissimilis
fecit

long mutatio, quae illum


;

voce non solm non doct, sed etiam ad


,

cgregium

psaltem

hcec ver alio spiritu

musicos numros indocili


sententiam grave
,

aliquid resonare

ad
,

regiam indidit mentem, et regno reddidit non ineptum.


Vers. 10.
mini
,

ad suavilaiem concinnum

quasi esset longo sludio et singulari


arte perfeclum. Sic

qudam
,

Insiluit super eum Spiritus DoHC


(

qu maxime

distant

con-

ET PROPIIETAVIT IN MEDIO EORUM.


:

jungerc solemus

ad hanc dicendi proverbia-

nobis explicata sunt nuper ad illud


in
te

Et

insiliet

lem formant

cm

prodigiosum aliquid

signifi-

Spiritus Domini.

Hebri dicunl

ut ait

care volumus. Qualc est illud, xopx?e


yois
.

Xa'x-

Hieronymus

in Traditionibus

hebraicis) ver

orclwrus inter olera;

ovo v

^Xirrt: Asf.

403
nus inter apes
ter
;

IN
xoXoioc

L1BRUM

KEGIJM
Cis intelligant, et
ita

40j
hase accipiunt, sicut nos
:

rai? p-csai

Coruus inI
:

Musas.

Quod

aliter exprcssit

Maro eclog 9

superiora nuper exposuimus


Salis
,

Ecquis estpater
,

Nam neque adlmc Varo videor,


Digna sed argutos
,

neque dicere Cinn

ut ab

illo

banc prophetandi

id est

inler strcpere miser olores.

numeros cantandi artem acceperit, cm


ipse ruslicus sit
,

et

Ubi omnes

Iras

ferm proverbiales formas sum-

et

hujus liberalis arlis imperiet Lyra. Alii in paire

plas esse ex music,

cm

indoclus

et in ca-

lus

? lia

Hugo Cajetanus
, ,

nendo absonus

et agreslis

cum

vocalissimis ac

magistrum inielligunt
tionem, qu

et

subilam banc mutain

suavissimis cantoribus componitur.

Neque

ali-

homo amusus repente


evasit,

lantum
,

ne sunt ab hc ctiai sentcnti tritae

illae

lo-

vatem

et

musicum

quendi

figures

quae eliani vocis suavitate et


,

ut facile est

Deo attribunnt subito honestare pauperem


,

cui
sic

music ducuntur

in quibus
:

longum

in eo g-

elingues disertos facerc et mutos

et absonos,
:

nre spalium conslituilur

Asinus ad lyram. Et

canoros et vocales. Tune autem sic exponunl

adliuc magis ad noslrum instilutum Persianuin


illud
,

Quis horum prophetarum


gister ?

aut canlorum ma,

Sat. 5,
,

ubi

hommes

vaslo ac procero

corporc
riis

et rbus
,

jam anlea rusticis aul pecua-

pente vires

San non alius ingenium


,

qum Deus
et

qui re-

artem inspirt. AtSaiil


,

assueti

quales fuerunt Arcades, ctqualis

que ide quod

paire

non poluil

id

videlur fuisse Saiil, inepti judicantur et pan-

gendis bymnis

et tractandis musicis

instru-

mentis

ubi

cm solutum animum
ostendit posse ad
,

et mollibus

Domino rerum omnium maximo et prscnlissimo magistro momento temporis accepit. Ita Serarius, Abulensis Hugo, Emmanuel Sa
,
,

assuetum

dillicil

bonam
,

fru-

Dionysius. Aut cert hase referenda sunt ad

il-

gem
sit

traduci

cum homine compart


,

qui

cm
,

lorum patres qui


ad

in
,

illo

conventu simul cum

longo et vaslo corporc

lyrain

poscit

et

Saule prophetabant
illud

qui non videntur magis


inslituli
illi
,

cycnaeum melos meditatur.

prophetandi genus

qum

Cis

Sambucam

citis caloni aptaveris alto.

Salis pater. Quasi dicant viri

qui repen:

Ex

veteri itaque instituto et doinestic discipli-

tinam in Saule mutationem admirabantur


Ecquis est illorum pater
,

na orta est admiratio. Sic cm Solymitani cives


apostolos Galilaeos esse cognosecrent
rcs videlicet
, ,

quos

in

hoc propheilli

piscato-

tandi gnre socios habet Saiil ?


tse
,

An
et

prophe-

et qui
,

omnium,

qui in terra pro,

an

illi

prophetarum duces
,

magistri?

missions agebant

censerentur tardissimi

et

Quid ergo miramur


rente prophetat

si

Sal rustico nalus pa,

Actor. 2, tam audirent agentes eloquenler et


graviter ad

cum
?

prophetis

cm

iste

pro

populum, slupebant omnes,


:

et

phetandi spiritus et facullas ab alio


parente derivetur

qum

mirabantur dicentes

Nonne

ecce
et

omnes
!

isti

Et hase expositio practer


,

qui loquuntur, Galiti sunt ?

quomodb

etc.

cacteras placet. Hebraei

ut refert Hieronymus
,

Ex

paire item Clirisli


)

lalem enini Judasi pu-

in Traditionibus hebraicis

sic explicant

Sa-

labant esse Josephum


ipse faber esset
,

mirabantur

qud

cm

lem

cujus tune tanlam vident tamque repen,

tiam haurire non posset

quo dvinam illam sapienneque ad publicas


,

linam mutationem
ritum
,

sic in psallendo videri pe;

ul

omnium

possit esse magisler


;

quod
est.
aliae

scholas etsynagogas mitterc, ubi legis magis-

etiam lenet Angelomus


gistro

patron ver pro ma-

eximiam illam doctrinam acciperct tam loqueretur sapienter et graviter. Atque ideo
iris
,

sumi

jam supra

nobis

probatum
,

Quae sententia minus mihi placet

qum

dicunt

pientia
ber,

Unde liuic lic omnia ? et quai est saqu data est illi? etc. Nonne hic est fafilius Mari ? Fabrum appellant, quia fabri
:

omnes; plures
Vers. 13.

explicationes adhibet
est.

Hugo,

quas hic referre necessarium non


venit ad excelsum

Cessavit autem propuetare, et


(1).

filium
Saiile
,

existimabant.

Sic etiam

dicebant
,

de

Egressus fuerat prophe-

quem

filium vocant Cis

quo

niliil
:

putabant doceri posse ingenuum et librale

Qunam

res accidit filio Cis ?

Num

et Saiil inter

prophetas?

Ac
et
,

si

dicerent, monstri
,

siniile
tali

tam vaslum

agrestem hominem

et

na-

scilicet collem (1) Et venit ad excelsum undc prophetas descenderant v. 5; in excelso enim erat loeus orationis et sacrilicii. E ergo ascendit Sal antequm ad suos rediret ut animum colligercl et Deo pro lot donis sibi et ait Abulens., Hugo collalis gratias ageret
,
,

tum

parente

tam

scit

atque suaviter modula-

ri, et illa

canere quae nunqum ante didicisset.

Vers. 12.

Et quis
ita

pater eorum

Non

co-

dem omnes modo

convertunt aut explicant


explicant
,

hune locum. Quidam

ut in ptre

< Ad excelsum inDion. Mystic S. Gregor. i quit post propheliac ininisterium venit qui ad clestia gaudia quae praedicat mentem et ad ea amando , se sublevat , quae < crigil loq'ucndo monstrat doctorcs quidem cum minoribus plana praedicant quasi in piano
:

,, ,

, ,

405

COMMENTARIUM CAPUT
euneus extra civitalem
occurrit
Sailli
,

X.

406
re delibera-

Wub>

et in ipso

mong
et

nihilomins populus commuai de


turus cogebatur in Maspha
Illud praeterea
illa
,

lis clivo

ubi divino Spirilu


,

ut Judic. 20, v. 1.

aillatus et

impulsus, adjunxit se prophelis

adducere Samuelem potuit, ul


,

ad illorum

cxemplum

divinas laudes

numcroso
ille

populi comitia cogeret in Maspha

quia
,

canltco prosecutus est. Ubi autem spirilus

ibi

erat orationis locus et oratorium nobile

deferbuitet cautare desiit, veuit in cxcelsum, juxla sui id est , iu Gabaa patriam suam, quai
noniiiiis

qualia multa fuisse in terra promissionis docet

Josephus in Vil su
i

long post

mdium

nolalionem collem

signilical et exccl-

Sequenti

inquit
,

die populus convenit in

sum locum. A
gavil,
coli igil

qu< patiuus familiariter inlerrodiscessisscl.

proseuchas

quam vocant

precationis

do:

quo inda

Ex quo oplim
sed

mum
Apud

amplam.
Judaeos
,

Idem Philo de Vit Moysis


inquit
,

Abulcfisis, illam palriaiu esse Saillis;

<
<

destinata oppidalim
,

alioqui

non

dixisset patruus
:

Quo

abiistis ?
,

sacris precationibus loca

quae proseuchas
,

Unde hhc

vcnistis ? aut

Quis casus

aut ncessi-

vulgus nominat.
:

Epiphanius hseresi 80

in

tas hhc adduxit vos? (I)

principio

<

Fuerunt antiquits orationis


,

loci

Et convocavit Samuel populum Vers. 17. ad Dominum in Maspua. In fine cap. 8 , praeeepit

tum

inter Judaeos extra civitatem

tum

inter

Samaritas.

In

hune sensum explicui ego


v. 13:

Samuel populo, qui regem

sibi postulrat

in

Commentariis super Acta illud cap. 16,

suam quisque civitatem diseederet, quasi consulto Deo, cit esset illuin evocaturus.
ut in

Die autem sabbatorum egressi sumus foras portant


juxta fluvium
,

ubi videbatur oratio esse; et se-

Quare cm

jara esset

exploratum

quid in deilluin

dentes loquebamur mulieribus

qu

conveneranl.
,

signando rege Domino placuisset

con-

Ubi pro oratione, graec n^tu-j^i dicitur


orationis est locus
,

quae

venue
Quare

jussit in

Maspba
10,

ubi ipse

ut supra vi-

seu oratorium. Taie ora-

dimus cap. 7,v.


,

conventus cogre solebat.


,

torium clbre ac nobile videtur fuisse in Mas-

ut ben notavit Cajetanus


est

non ide
,

pha

ut colligilur ex cap. 20 Judic, de


,

quo
de

in civitatc illam evocatus


ibi esset

populus
,

quia

proxim

ubi populus convenisse dicitur in

tabernaculum

aut arca

sed quia ad
,

Maspha
omnes
unus

ut ibi

rem Domino commendaret


,

comitia , causarumque disceplationem locus cm ille oensebatur opportunus. Et quidem

qu tune erat deliberatio. Egressi itaque sunt


filii

Isral

et pariter

congregati quasi vir

adhuc tabernaculum
i

et arca forent in

Silo

sunt

verba praedicationis ad se bonis , ad excelsum venire operibus praepararit perbibentur. ( Corn, Lap. ) Dixitque patruus Saul. Pa(1) Vers. 14.
;

et quia post

promerenda ea quae praedicant


,

Dan usque Bersabee et terra Galaad , ad Dominum in Maspha. Et elar.JMJJft. 1 Machab. c. cm owe non passent 3, v. 46, ubi Judaei quam hostes occupaverant in Jrusalem congregati sunt, et venerunt in Maspha contra J,
,

truus hic Saillis fuit Ner pater Abner principis inquiunt Beda , Hugo, Abul., militiae Salis Dion, et alii. Mer ergo fuit frater Cis palris Saiilis. ( Corn, Lap. ) Sail ne dcouvrit rien son oncle de ce (\ue Samuel lui avait dit louchant sa royaut. Sal ne dit rien ses plus proebes de ce qui venait de se passer en sa personne. On l'interroge il
, ;

rusalem

quia locus orationis erat in

Maspha ante
provinciales

in Isral. Haec itaque ratio

adduxit, ut opinor,
illi

Samuelem

ut

conventus

haberentur in Maspha. Sed erat pralerea gravis illa ratio


,

qud locus

ille

videretur baben-

dis comitiis opportunus.

Eam enim

ob causant
reliquiis

ne rpond rien. attend que Dieu

se cache lui-mme, et il qui l'a choisi en secret , achve l'ouvrage qu'il a commenc. Cela doit faire rougir ceux qui aprs avoir reu de moinIl

Godolias

quem Nabuchodonosor

po-

puli pr.eposuit, elegit sibi suae

quasi praefectur
c.

sedem Maspha

ut habes ex Jerem.

40

et 41.

dres grces que n'en avait reu Saiil sont les premiers les publier. Leur vanit leur cache cette vrit si importante, que c'est Dieu rvler lui-mme ses ouvrages, et qu'on doit en laisser sa providence et sa sagesse le progrs et la fin aussi bien que le commencement, parce qu' moins de cela, les hommes les gtent par leurs empressements, et Dieu s'en retire; comme nous voyons dans une image qui parat petite , mais o nous pouvons remarquer le doigt de Dieu que les oiseaux abandonnent leurs ufs dans leur nid lorsqu'ils s'aperoivent que dee mains trangres et qu'on a troubl ce qu'ils y ont touch avaient commenc de faire. ( Sacy. )
, , , ,

Veks. 18.

Eco

eduxi Isral de ^gypto.

Haec Samuel exprobrat Dei nomine populo ve-

sano

et beneficiorum

immemori

qud cm
,

lot esset

ornalus Domino beneficiis

cm

ex

JEgyptio jugo, et deinde ex- aliorum


servitute loties ereptus
dulilatis
,

regum

aliisque paterna; se-

modis aut recrealus aut sublimalus


abjiciat
,

fuerit

tamen ipsum
,

et

pro Deo imprae-

peralore ac rege

suis

capitibushominem

poni voluerit.

Quomod Deus

abjectus fuerit
c. 8,

inducto regio dominatu, diximus

ad

il-

400
lud
:

IN

L1BRUM

REGUM
illud Actor. 1
:

408
Cecidit sors super Matthiam.
,

Non enim

te abjecerunt,

sed

me , ne regnem

Il-

super eos.

lud hic observandum

non semel
,

sorti

Vers. 19.
>er tribus

Nunc ergo state coram Domino


(1).

rem

esse

vestras et per familias

sicut

pis

commissam sed quater aut fortass saeprimm consultum est de tribu ; secun, ;

olim apud Romanos comitia fure centuriata


et tributa
,

do

de cognatione ac famili
;

tertio

de do-

id est

per tribus atque centurias

mo

ultim de viro cui concedenda esset regia

distributa

sic etiam
,

nunc Samuel

tribus fa-

potestas.

miliasque distinxit
possit
ille
,

qu commodis explorari

cap. 7, in causa

Quod etiam factum videmus Josue Acham ubi quater per sortes
,

ex qu famili ac tribu sumendus esset

videtur facla discussio Vers. 22.

cui

potestas.

summa in reliquos esset permittenda Nam si res erat committenda sortiprimm deliberandum de tribu deinde
,

Et consuluerunt post hjec Do(2).


illo

(1).

minum

utrum venturus esset illuc


illa

Cm
quDomiquae

bus

et

comitia

non

obiisset Sal

deque

de

famili

idque sorlit

necessarium erat

rendo laboraret populus, consultus est


nus
,

ut tribus tribubus ,ct familiis famili; loca-

fortass per sortes oratione soci

rentur seorsm. Quod

aliis

ssep locis

et ante

sortitione abessc
solita est.

neque dbet, neque


sacerdos

ut reor,

hoc tempus
Josue cap.

et postea factum esse puto. Sic

Aut ccrl adfuit quoque


,

inter illos
,

7, v.

14
,

Accedelisque

man
et

singuli

qui convenerant
erat
,

summus

qui tune

per tribus vestras


venerit
tio
,

et

quamcumque tribum
,

sors in-

neque enim virum tantum in re tant


verisimile est
,

accedet per cognationes suas


viros.

cogna-

defuisse

ille

autem aflrebat

perdomos, domusque per


Sal infra
,

Simile aliquid

tune secum Ephod


et

per quod

Deum

considre

fecit

cap. 14, v. 40.


,

Cm
,

autem

quid facto opus esset explorare potuit. Con-

sortes

moderetur Deus
:

juxta illud Prov. c.


sed Do-

suluerunt autem an ipse venturus esset ad comitia, vel cert dimissis

16, v. 33

Sortes mitluntur in sinum

hc illcque

viatori,

mino temperantur, in hujusmodi consultationibus


,

bus quaerendus. Videbatur autem durum

tan-

quae sortit fiunt


,

praemitti solet oratio,

tam multitudinem
(1) Vers. 21.

ibi diutis

expectare, neque

sicut fecit Sal infra


1,

c. 14, et

Apostoli Actor.

cm

sortibus permiserunt electionem ejus

qui proditoris Judae

loco sufficiendus erat.

Cecidit cognatio Metri. hujus nominis legitur in genealogi Benjamini, deduct in 1 Paralip. 8, 1 et seqq. Cre-

Nemo

Hoc puto factum


Maspba,
id est, in

esse

Samuele

cm

in

orationis

locum populum
illis

adscivit, idque significatum arbitror

verbis:
indi-

State corm
cat
,

Domino ; hoc enim orationem


,

ditur tamen iste Metri duplici nomine instructus fuisse ; nomenque illud Metri non appeliationem fuisse potis qum cognomen , deductum ex periti jaculandi ; Metri enim 17UD pocrnxpi'. est jaculator. Septuaginta
:

aut religiosum aliquod opus


,

quod Deum

Calmet.

placet
ploret.

aut ab eo lumen et misericordiam im-

Vers. 20.
min.
est
,

Et cecidit
,

sors tribus Benja-

Quod

fuerit

hoc genus sortium, incertum


,

quia Scriptura sacra neque hoc loco


in ullo alio

ne-

que

quod ego viderim


,

cm de
sor-

sanctorum

agit sortitionibus

certam aliquam

tradit illarum

formam. De divinatione aut


,

tibus quibus usi sunt gentiles

alia

ratio est

de quibus nos aliquid in nostris Commentariis


super Ezechielem
nalionem qurens
(1)
,

ad illud

c. 21, v.

21

Divi-

cemmiscens sagittas. Et ad
familias. Hevestra.

Per tribus vestras et per


:

brseus

Ad

tribus vestras et

ad millid

Singul tribus seorsm , et singulae ctiam seorsm majores famili. Porr duodecim tribus distinguebantur in majores familias proxim filiis viri principis tribus derivatas. Majores autem familiae in plures minores scindebantur. Primo sortes jact sunt in duodecim tribus tum in majores familias Benjamini deinde in familias privatas doms Melri deniquc in singula capita doms Cis. (Calmet.i
,
,

chercha aussitt Sal ; mais il ne se trouva point. Sal, qui se cache lorsqu'il prvoit qu'on le viendra prendre pour le faire roi est une figure de ce qu'ont fait depuis plusieurs des plus saints voques qui se sont toujours cachs lorsqu'ils ont apprhend que le peuple ne jett les yeux sur eux pour les faire princes de l'Eglise. Ils ont fui les charges trs-sincrement, et ils ne s'y sont soumis qu'avec peine. Et si tant d'autres aujourd'hui les poursuivent avec ardeur , c'est sans doute parce qu'ils ont moins de lumire pour en connatre le poids et non pas qu'ils aient plus de force pour les soutenir. Les saints avaient une foi vivo, et tait morte en eux. Ainsi ils l'ambition fuyaient de tout leur cur la pesanteur de ces charges, et ils n'en dsiraient nullement la gloire et l'clat. Aujourd'hui au contraire l'ambition est ardente, et la foi est presque teinte dans le cur de plusieurs. Ainsi on souhaite avec empressement de s'tablir dans sans le monde par ces dignits si clatantes se mettre en aucune peine , ni du poids des mes dont on se charge , ni du compte exact (Sacy. ) que l'on en doit rendre. An venturus esset (2) Hebracus ad lilteram adnuc illuc vir; an via; se dedisset , seu venire
, , , , ,
:

On

statuisset,

(Calmet.)

m
absente populo

C0MMENTAR1UM CAPUT
commode
,

X.

0
hc
,

poterat

ille

suscipi

dixit,

opes atque divitias non solm homines


fecit

atque acclamari rcx


cessari
,

aut ferri conditiones nergi edicerent quid

superbos, sed etiam stultos facere. Si

ac lcges

qu

Sal jam priori

conditione mutatus

qu

in suis humeris negotii atque oneris suscepisset


,

viam

sibi

expediret ad subditorum demerendos

qualisque esset in subdilum sibi


,

populum

animos, inspirat Deo prudenti satis grave

futurus

allaturus et quid obsequii atque opis

documentum

ddit.

Sed

forlass id fecit potis

esset rgi

tim

populo prscriberent. Id quod sta, prsente rege ac populo , prstitum est

quia modestus tune erat et bumilis, etoblatum

Samuele.

Ecce absconditus est domi. Cm mutatus esset Sal in virum alterum, nova lux affulsit
ingenio pris inculto ac rustico
,

regnum horrebat, ade non amabat. Quare dictum est illi Samuele c. 45, v. 17 Nonne cm parvulus esses in oculis tuis, caput in tribu:

bus Isral factus es ?

ut
,

ageret

Vers. 23.

Altior fuit universo populo ab


est su-

deinceps

in

regni

administratione

aut

in

humero et sursum. Hoc jam explicalum


pra, cap. 9, ad v. 2 (1).

demerendis

popularium

animis
si

prudenter.
nsset

Plurimi autem intererat,

populus

Vers. 24.
minus
,

Certe videtis, quem elegit DoILLI IN

nunqum ipsum de

loco

illo,

ac nomine regio

QUONIAM NON SIT SIMILIS

OMNI PO-

animum quem unqum inflammsset aut tetigisset ambitio hc enim odiosum faciuntprincipemet quemcumcogitasse, neque habuisse
;

PULO

(2).

Hic laudat propbeta Salem non ab

(1) Tropolog. S. Greg. : Rex, inquit, prcellit collo, prcellit et capite. Quid enim in

quealium magistratum. Miretenim principem

collo, nisi locutio ?

commendat modcstia, qu docet gratiorem esse privatamvitam, qum qu in excelso loco


sita est
vit.
,

quid in capite, nisi mentis contemplalio designatur? Capite ergoet collo


excellit, si

subditorum omnium capita

con:

et

omnium

oculis atque opinioni ser-

Ubi in eo apparet etiam prudentia, quam

omnes amant atque suspiciunt, quod ostendit non tam ambilios qusitam qum ultr oblatam prfecturam. Ex ill item mutatione ortum est, ne alio in loco absconderelur qum domi su, ne, si abiisset ali, subodoratus videretur regiam dignitatem quod probaret illius esse ambitiosum et arrogantem animum. Ex edem mutatione provenit, ne patruo suo quid-

templationis alliludine mirabilis est , et su blimitale doctrin. > Et paul inferis Emineat, inquit, rex collo, emineat capite, sit humero sublimis, ut conversatione perfe ctus sit, cloquio mirabilis pro cteris ar duus in arce contemplationis. Allegor. Sal fuit lypus Chrisli idque ob trs analogias, quas recenset Beda lib. 2 in Samuel cap. 3: i Primo, inquit, quia Sal de tribu
<
, ,

Benjamin,
ita

id

est,

filii

dexter, descendit;

<
<

<

Chrisli Domini familia , qu ab eo pascitur ac regitur, tota dextera est; nam ejus charitas in eis solm, qui ad dexteram regni parlem pertinent, perfect generatur. Se-

quam de unctione verbisque Samuelis aperiret,


ne qu ad populum aliquid de electione

ill

permanaret, ut potis toto populo, seu sorte

Domino temperat

qum ab uno Samuele


et

assumptus ad regium nomen


tur.

locum viderev. 5,

singularisprudenti

Quod autem sequenti narratur capite documentum est.


enim rex
esset electus,
et

Cm
nium
et

cum om-

exultatione

ac plausu rex acclamatus,

nihilomins ad opra consueta reversus est

boves egit sicut antea, aut ut arator terram

subigensvomere, autarmentarius illospascens.

Qu

significabat

non concepissese

spiritus in-

neque abjecisse modeslum animum, ac perinde non succubuisse fortunre regi, sed
solentes,
ill

se fuisse long superiorem.

firmi animi
stere,

Est enim innon posse sublimi fortun resi,

qu ad superbas rapit cogitationes et homines plermque de statu mentis deturbat, cm de statu prioris conditionis evocat. Est
enim cum bon fortun bon mentis perqum rara societas. Dixit enim acut et ver qui
,

altior fuit universo populo, scu eminebat super omnem populum ita Christus Dominus su sanctitatis et potesta tis glori cunctos facile superabat. Quis enim < similis erit Deo , inter filios Dei? Et itcrm c Qui de clo venit, super omnes est. Tertio, quia c Sal in regem ungendus absconditus est < domi, ita et Christus Dominus, cm venturi ( essent ut rprent cum et constiturent sibi regem, fugit. > Nec sine mysterio Sal domi absconditur Quia Christus Dominus, inquit Beda, ints se quri debere , ints inveniri posse, ints esse qu docet, ints, qucTduc cil, ostendit. s (Corn, Lap.) (2) Vous voyez quel est celui que Dieu a choisi, et qu'il n'y en a point dans tout le peuple qui lui ressemble. Aussitt que Dieu a dclar qu'il avait choisi Sal, et que ce nouveau prince parat devant le peuple, Samuel en parle avec cslinie. 11 apprend par cette conduite ceux qui tiennent les premiers rangs dans l'Eglise, honorer toujours devant les peuples ceux que Dieu leur donne pour pasteurs. Car ils ont besoin de leur rputation non pour eux-mmes , mais pour leurs peuples, sur l'esprit desquels ils doivent avoir de l'autorit, afin que leurs paroles entrent dans leur cur. Le prophte dit qu'il n'y en avait point dans tout le peuple qui lui lt semblable. C'est ce que l'Eglise chauty
:

cund quia Sal

411
aniroae dotibus, quas

IN

L1BRUM

REGUM
Ut autem aliiplurimi
libri

412
ex Scriptur sacra

non videbat populus, sed

cornons proceritalc atque babitu, in quo regium aliquid apparebai , et de hoc tantm judicare poterat; neque

perierunt, sic etiam Domino juxta infinitam suam sapientiam permittente, liber iste Samuelis interiit.

enim ingenium
neque de

liominis,

Scripti fuerunt sacri libri,

quorum

aut aniini dotes ante viderat,


i famili.tii conviclu,

cm neque
illo

illum

Scriptur sacra saep meminit, neque illorum


aliquid est reliquum prter

quid-

nomen. Liber Bel;

quam
t

ad iliud usque lempus audisset. Atque


:

'orum Domini citatur Num. 21

liber

Justo-

ideo dieit

Ccrt videtis, etc., ac


liominis
illi

si
,

dicat

Ex-

rum, Josue cap. 10


Salomonis,
lib.

quinque millia Canticorum

inatn videtis
est

speciem

secundm

3 Reg. cap. 4; ibidem de rerum

quam nemo
ill

mclior in toto populo; ex

naturalium Disputationibus; liber Lamentationis Jeremiae in Josi funere, de

vos rcliqua conjicite.

quo2Paralip.

Vers. 25.
rill'LLUM

Locutus
KEGN'I
;

est autem Samuel ad

35; et

alii

plurimi

quorum tantm superest

LEGEM

ET SCRIPSIT IN LIBRO, ET

memoria. In horum censu numeratur hic Samuelis liber de regno, qui etiam intercidit.
Vers. 26.

reposuit coram Domino. Ide quaesitus et accersiius Saiil


,

ut siniul cutn populo leges audiret

Et abut cum eo pars exercitus,


s'en alla avec lui,

quaemodum adminislrandi
ut
ipse
pisset, et

regni praescribunt,

quorum tetigerat Dominus corda (1). Eo lempore


(1)

nsset quid oneris

cum regno

susce-

populus, quid regio nomini debereti

Une partie de l'arme

ut re pris lgitim rilquecomposil, solutior


esset, atque pacatior regni moderatio. Scripsit

qui taient ceux, dont Dieu avait touch le cur. On peut remarquer ici une rgle importante

ergo Samuel leges liaud dubi ex divino prserrpto, in quibus

tam rgi qum populo

rei

comnmnis
bus
cra,

et

publie proponeretur forma. Qui-

cm

aliquid inesset

sacrum

sicut alia sa.

coram Domino,
sunt,

pour la conduite de la vie. H faut sans doute suivre en toutes choses les desseins de Dieu , tant trs-juste que sa volont soit la rgle de la ntre. C'est pourquoi les Isralites laient trs-coupables de lui avoir demand un roi pour se soustraire la puissance qu'il avait sur eux, et pour se faire un autre gouvernement

id est, in tabernaculo re-

que celui

qu'il avait

lui-mme
,

choisi pour son

positee

traditaque

sacerdolum

fideli

CLislodiai.

Quid actum fucrit de hoc

libro,

aut

quam
mus.

tradiderit reipublicae formant,


lllud videtur

ignora-

certum, optimos principes,

qui non tam suis


dis serviebant,

qum communibus commoillas

in

leges

tanqum

in sp-

culum

intentos, se ipsos prinim, deinde ra-

tiones publicas temprasse.


Illud praeterea hic observandum quoe ad publicam administralionem essent instituta, qureque hominum calliditate corrumpi possent
,

cum magno rerum publicarum incommodo,

lia

servata esse in sanctuario, in

quod non

ndmiltebantur, quorum essent suspecti mores, cl veleralorium ingenium. Quarelexin sacralissimo tabernaculi loco, id est, in arc Testa-

menti claudebatur,

lib.

3 Reg. cap. 8, et pon-

dera atque mensur, quae legcsetiam qusedam s';iil quae rerum quanlitalem explorant, ad quae
alia
l-an

vulgaria ac publiea examinarenlur, servatur in

lemplo.

^eni

regni, quani acceperat

Quare suo jure Samuel Domino, in


asluti labes irreperct.

tabernaculo coram Domino asservari voluit.ne


forte in illum

hominum

peuple. Mais Dieu, par condescendance, s'tant rendu ce dsir drgl il voulut que les Isralites se rendissent celte volont seconde, sans considrer qu'elle n'tait pas venue dans son origine de Tordre de Dieu. 11 se passe ainsi plusieurs choses dans la conduite du monde et dans l'tablissement des ministres de l'Eglise. Ils peuvent entrer quelquefois dans leur ministre par une autre porte que par celle que Dieu leur aurait ouverte ; mais lorsqu'ils s'y trouvent tablis, il faut s'y soumettre avec une obissance pleine de respect, comme les plus sages du peuple de Dieu se soumettent volontairement en celte rencontre celui d'entre eux qui est lu roi. C'est pourquoi ceux qui s'opposent cei ordre sont appels des enfants de Dliai , c'est--dire, des hommes sans joug, qui ne pouvaient qu'exciune guerre civile parmi ter, par leur rvolte les Hbreux. Ainsi, quelque dsordre qu'il arrive dans l'Eglise, il ne faut jamais se sparer de celui qui en est le chef ni causer des (rouparce que le mal qu'on bles dans son unit fait en se divisant est toujours plus grand que celui pour lequel on se divise. Sed et Saul abut in domum suam in Garaa. Domus , inquit, rgis in Myslic S. Oreg. < Gaba sila perhibelur. Gabaa quippe subli< mis dicitur. Domus ergo rgis in Gaba esse non ima et t osiendilur, quia electus doctor sed alla cl c lerrena cogitando ineolere
,

<

leslia inedilari stuilet.

similis

de chacun des saints voques Non est invenins illi. Car celui qui gouverne les autres devrait exceller au dessus de tous, et tenir le mme rang, parmi ceux qu'il gouverne, que tient a tledans les membres de notre corps. (Sacy.)
:

contraire

Les enfants de Dliai commencrent h dire, au celui-ci nous pourrait- il sau: Comment

ver?

Un nouveau pasleur doit tmoigner beaucoup de retenue dans les commencements de

son ordination. 11 doit dissimuler bien des choses qui sembleraient contraires sa dignit, el

4!3

COMMENTARIUM. CAPUT XL
aliquid contra

414
Belial
,

quo Naas rex Ammonitarum


Israelitas

murassent

lilii

ne cogeretur ab

illis

moliebaur hostile, non tain erat ne-

sumere supplicium
dociimentum
necessarium
surdi
, ,

aut probare ea quae con-

cessarius rex, qui rempublicani conslituerel

suetudo et leges improbarent. Est autem hoc


his qui praisimt,

qum
tain

qui ab imperiiWinibus propulsaret e\ul-

inlerdm vald

tanleni bosteni.

Quare seculi sunt Salem non


possent patri

ut cci sint

ne videanl; aut

senalores, quique vocari

ne audianl ea

in quai in certo

quodam
lia

parentes, quin milites: neque ex eo

numro

rertun articulo duris esset agendum.


in

san
pru1.

omnes, sed quos divinus Spiritus ad illud regium obsequium et debitum officium impellebat.

suo ^Ene, quein et fortem ducem,

et

dentissiiuuiii

imperatorem hngit,

ait

Maro,

Fure ver ex
,

illo eliain

ordinc non pauci,


esse

^Eneid.

qui

cm
,

rusticum

hominem
tribu,

cognovis-

Curisque ingentibus ger


Spein vutlu simult, premit ait uni corde dolorem.

sent, et ex

minim

qu
,

nihil aut

ma-

gnum
et

aut

benum
oculis

exspectabant

iniquis illum

Et

alius

ex profanis Cicero

lib.

9 Epist. docet,
efi'e-

obliquis

intuebanlur. Quare neque


,

eos quibus commissa est respublica, ut ad

munera obtulerunt

quibus
,

suum

in

regem

ctum suorum consiliorum veniant, opoitere,


ut mulla simulent inviti,

testarentur studium

neque

ulla benevolentis

multa dissimulent
estantiquitas.

animi signa prbuerunt;

sed polis dicebant

tali

cum
Illud

dolore.

Exemplorum plena

oratione plan petulanti ac libra,

viro

unum addam,

ut multa praeteream
in suis

quod
dis-

nullam debere, aut posse palrhe salutem expectari.

Hieronymus docet probatque


tariis

Commen-

ad cap. 2 ad Galat., ubi non solm

Vers. 27.

Ille vero dissimulabat se audire.

simulalionem, sed simulalionem utilem esse


docet, exemplo Jehu 4 Rog. 10, qui
hnxit se

Hic aliud babes singularis prudentiae testimo-

nium. Expediebat maxime,


initum regnum
,

cm primm

esset

idolum

velle colore,

et

Davidis, qui faciem


et

conciliare potis subditorum

mulavit coram Abimelech, quo et suas


blicae saluti
lio Saiil
,

pu-

animos, qum abalienare.


posset

Cm
illos

aulem non
qui contra

consuluerunt. Hoc usus est consiest

non esse populo odiosum

et grave, sla-

quo tempore primm appellatus


;

tim accipere duris et punire

rex; premebat enim dolorem in animo

vultu

regem

aliquid aut fecissent aut obloquerenlur,


si

tamen
tiam.

pras se ferebat

benevolentiam et grapost fecit Eslher, quae


illud

neque expediret, ut

quid esset dictum


,

fa-

Quod aliquandi
esset
toti

clumve
pectari

liberis,
Saiil

maneret impunitum
simularet
se
nihil

fecit

cm gro
quod

animo ac limido, propler

prudentis

qum ab

liomine rustico ex-

Judaeorum populo imminebat, peri-

posset, ut

acce-

culum, tamen hilarem pra3 se ferebat et ben


conlidentem animum, quia praesenti rerum
culo habitum illum corporis,
et

pisse autnsse illorum qurc contra se

obmur-

arti-

se souvenir que lorsque son autorit est encore toute rcente , elle ne serait pas assez forte pour retrancher tous les abus. 11 faut dans ces

speciem oris

nilentem et hilarem opportunam putabat. Sic

aulem de

ill

cap. 15, Esther

Ipsa autem roseo

rencontres qu'il ait recours Dieu et qu'il considre que c'est lui qui louche les curs et qui donne aux hommes une impression de respect pour ceux qu'il lve aux plus grandes charges.
, ,

colore vidlum perfusa, et gratis ac nitentibus oculis

tristem celabat

animum, ac nimio timor

con-

tractum.

CAPUT
1.

XI.
1.

CHAPITRE
et

XI.
roi des

Et factura est quasi post mensem,

Environ un mois aprs, Naas,


se mit en
;

ascendit Naas

Ammonites,

pugnare

Ammonites,
bes lui dirent

campagne,

et attaqua

cpit adversm Jabes Galaad. Dixerunt-

Jabs en Galaad
:

et tous les habitants

de Ja-

Recevez-nous composition, et
assujtis.

que omnes

viri

Jabes ad Naas

Habelo

nous vous serons


2. Naas, roi des

nos fderatos, et serviemus


2.

tibi.

Ammonites, leur rpondit

Et respondit ad eos Naas

Ammoniut

La composition que

je ferai avec vous, sera de

tes

In hoc feriam vobiscura foedus,

vous arracher tous l'il droit, et de vous rendre l'opprobre de tout Isral, en vous mettant
ainsi hors d'tat de combattre, et

eruam omnium vestrm oculos dextros, ponamque vos opprobrium in universo


Isral.
S. Et dixerunt

de vous servir

du

bouclier.
3.

Les anciens de Jabs

lui

rpondirent

ad

eum

seniores Jabes

Accordez-nous sept jours,

afin

que noua

ei-

4i5

fN
(lies,

L1BHUM

KLGLM
voyions des courriers dans tout Isral
;

<1|6

Concde nobis septem


nuntio ad
et si

ut mittaraus
.

et

s'i)

universos terminos Isral

non

fuerit qui defendat nos, egrete.

ne se trouve personne pour nous dfendre, nous nous rendrons vous.


4.

diemur ad
U.
lis
:

Les courriers tant venus Gabaa


et tout le peuple levant la voix

o
se

Venerunt ergo nuntii


et loculi
:

in

Gabaa Saaudiente

Gal demeurait, firent ce rapport devant le

sunt verba

lisec,

peuple

populo

et levavil

omnis populus vocem

mit pleurer.

suam

et flevit.
5.

Sal retournait alors de


;

la

campagne, en
le

5. Et ecce Sal veniebat,

sequens bo-

suivant ses bufs


ple,

et

ii

dit

Qu'a donc

peura-

ves de agro, et

ait

Quid babet populus


ei

pour pleurer de cette sorte?


les habitants

Un

lui

qud plorat? Et narraverunt


roruni Jabes.
6. Et insdivit Spiritus

verba

vi-

conta ce que

de Jabs avaient ences paroles,


il

voy dire.

Domini

in Sal,

6.

Aussitt qu'il eut entendu

l'Esprit

du Seigneur se

saisit

de

cm

lui, et

entra

audsset verba haec, et iratus est fu-

dans une grande colre.


7.
Il

ror ejus nimis.


7. Et

prit ses
les

deux bufs,
envoya par

les les

coupa en morcourriers dans


:

assumens utrumque bovem con-

ceaux, et

cidit in Trusta, misitque in

omnes termidicens
:

toutes les terres d'Isral, en disant


si

C'est ain-

nos Isral per

manum nuntiorum,
fiet

bufs de tous ceux qui ne se mettront point en campagne, pour suivre


qu'on traitera
les

Quicumque non

exierit, et secutus fuerit

Saul et Samuel. Alors tout

le

peuple fut trappe


ils

Sal et Samuel, sic


git
si

bobus

ejus In va-

de
en

la

crainte du Seigneur, et

sortirent tous

ergo timor Domini populum, et egressunt quasi vir unus.


8.

mme
8. Saiil

temps, et dans

s'ils

n'eussent t

mme dessein, comme qu'un seul homme.


le

Et recensuit eos in Bezech, fueruntIsral trecenta millia


;

en ayant

fait la

revue Bzech,

il

se

trouva dans son arme trois cent mille hom-

que filiorum

viro-

mes de
9.

toutes les tribus des enfants d'Isral, et

rum autem Juda


9.

triginta millia.
:

trente mille de la tribu de Juda.

Et dixerunt nuntiis qui vnrant

Et

ils

(irent celte

rponse aux courriers


:

Sic dicelis viris qui sunt in Jabes-Galaad

qui taient venus de Jabes


:

Vous direz ceci


:

Cras erit vobis salus

cm

aux habitants de Jabs en Galaad


incalueril sol.
secourus demain lorsque

Vous serez
dans sa

le soleil sera

Venerunt ergo nuntii,

et annuntiaverunt

force. Les courriers portrent celte nouvelle

viris Jabes, qui ltali sunt.

aux habitants de Jabs, qui


grande
joie.
ils

la

reurent avec

10. El dixerunt

Man exibimus ad
omne quod placue-

vos

et facietis nobis

10. El

dirent aux Ammonites

Demain

nous nous rendrons vers vous, et vous nous


rit vobis.
traiterez

comme

il

vous plaira.
divisa

11. Et factum est,


vonisset
,

cm

dies crastinus
in 1res in

11.

Le lendemain Sal

son arme en

conslituit Sal

populum

trois corps, entra ds la pointe


le

du jour dans
dans

partes
vigili

e ingressus est

mdia castra

camp des Ammonites

et

ne cessa de les
le soleil ft

matutin

et

percussit
:

Ammon

tailler

en pices jusqu' ce que

usque

dm

sa force.

incalescerct dies
ita

reliqui auss et

Ceux qui chapprent furent disperl, sans qu'il en demeurt seulement

tem dispersisunt,

ut

non relinqueren-

deux ensemble.
12. Alors le peuple dit

tur in eis duo pari ter.

12. Et
est iste

ait

populus ad Samuclcm
:

Quis

Samuel

Qui sont
?

qui dixit

Sal
,

num

regnabit

ceux qui ont

dit

Saiil sera-t-il

notre roi

Nous

uper nos? Date viros


eos.

n'en voulons point.

Donnez-nous ces gens-l, et

et interficiemus

nous

les ferons

mourir prsentement.

13. Et

ait

Sal

Non occidelur quis-

13. Mais Saiil leur dit

On ne

fera

mourir

417

COMMENTARIUM. CAPUT
in die hc, quia hdi fecit
in Isral.

XI.
le

418
jour

quam

Domi-

personne en ce jour, parce que c'est


auquel
le

nus salutera

Seigneur a sauv

Isral.

14. Dixit autem Samuel ad

populum

14. Aprs cela


:

Samuel

dit

au peuple

Venez,

allons Galgala, et y renouvelons l'laction

Vemte

et eaxnus in Galgala, et

innove-

du
est

roi

afin qu'elle se fasse


;

du consentement de

mus

ibi

regnum.

tout le peuple

car tous voient maintenant qu'il

15. El perrexit omnis populus in Gal-

vraiment digne de la royaut.

gala, et fecerunt ibi regem Sal coram

15. Tout le peuple alla donc Galgala, et y

Domino

in

Galgala

et

immolaverunt

reconnut de nouveau Sal pour roi


ibi

eu

la pr-

sence du Seigneur. Us immolrent au Seigneur


des victimes pacifiques; et Sal et tous les
Isralites firent

victimas pacilicas

coram Domino. Et

Jse-

tatus est ibi Sal,


nimis.'

et cuncli viri Isral

en ce

lieu-l

une trs-grande

rjouissance.

COMMENTARIUM.
Vers.
1.

(1)

Ascenmt Naas Ammonites, et


ex quo electus est et

sociis et

contribulibus submissum esset auxi-

PUGNARE COEPIT ADVERSUS JABES GaLAAD. Ex3Ctus

lium, se dederent rgi, et turpem illam du-

jam mensis

fuerat
,

ramque conditionem admitterent.


Hic pauca nobis breviter exploranda. Pri-

acclamatus rex Sal


nebat domi
,

et

tamen adhuc

se conti,

agebatque vitam

privatam

in-

mm,

ut principio diximus, ante hoc tempus


iste

tentus sicut antea colendis agris aut pascendis

jam rex

Naas bellum

Israelitis

intulerat,

armentis. Accidit autem opportuna


occasio
,

qudam

neque cessalurus videbatur, donec Israeliticum


genus fundits extingueret, ut ostendunt haj

ut otium illud
,

scu domesticum ne-

golium abjiceret

et se ad graviora publicaque

tam barbar
oculis.

et insolentes

mina? de eruendis

molimina tandem accingeret. Naas enim rex

Ammonitarum
litas

qui jampridem contra Israe,

bello
v.

Qud ver jam ante Israeliticos fines lenlaverit, ostendit Samuel, cap. 12,
Videntes, inquit
,

bellum adornabat

cujus causa populus


sollicitus,

12

qubd ISaas rex fiUo-

de su publicaque salule
sibi

prponi
12, v. 12,

regem poslulrat, ut habes cap.


,

rum Ammonvenisset adversm vos, dixistis miki : Nequaqum, sed rex imperabit nobis. Qud auulio quovis bello sermo sit, qum de quo nunc angust obsidetur Galaad non levis est conjectura, quod non videbatur igno-

civitatem Jabes
lide,

qu

erat in regione Galaadi-

tem de

sicangustpremebat, ut nulla videretur

illo

reliqua spes salutis.

Quare statuerant dedere se

rgi Ammonitarum, illique licet alieno gnre

raturus Sal

aut integrum
,

mensem
Et

cessalu-

religioneque, servire,

dummod honestam

aliille

rus cogendo milite

ut novas acies infensis


ita

quam conditionem
obtulisset
,

admitteret.

Cm autem

Ammonitarum
lib.

castris opponeret.

putat

ad dolorem acerbam , ad ignominiam gravem

Abulcnsis hic q. 1, et expresse tradit Josephus


6, cap. 5 Anliq.
,

neque cives

ullo

modo subeundam
intra quos nisi ab

putarent, paucorum dierum inducias imptrant ab

Secundum
cos

non tam voluisseNaas

Israeliti-

Ammonil rege

fines imperii sui finibus adjicere,

qum

exsaturare Israelitarum sanguine odium anti(1) Et factum est quasi post mensem. Desunt haec verba in Hebraeo , versionibus orientalibus , Septuaginta Complutensibus , et velustis manuscriptis Latinis pluribus; leguntur in (Calmet.) editione Koman et Josepho. Habeto nos foederatos , q. d. : Pange nobiscum fdus, ut vertunt Sept., Chaldaeus ver Dcerne nobis pactum, et serviemus tibi, quasi dicant : Subditi servi tui erimus , sed fderati, non bello victi et manu capti, quasi mancipia. Audi sanctum Nilum in Asetico : < Naas Amt monites qui serpentem signilicat, Israeli perspicaci omnem oculum dextrum efl'ossu rum se minitatur , ut nulla dextera cogitatio i ad ullam dexteram actionem dirigatur ; eos enim qui contemplatione ad actionem se < conferunt, vald proficere non ignort; nain illiinactionibussuissinereprehensione sege runt, qui mentis oculis acutissimis, quid agen:

quum quod jam


,

inde constituto Hebraeorum


,

populo conceperat. Quod ex eo


Abulensis
,

q. 2

probat

quia

cm

viri

Jabes Galaad se ultr


servirent, et con,

dederent Ammonitis, ut
sueta

illfe

penderent vectigalia

ille

tamen non

tam amavit illorum

fines et tribu la

qum do-

lorem, ignominiam et dedecus. Atque ide petit

oculos dexteros, utstigma maneret perpeservitutis

tuum

ignobilis,

et in

cffodiendis

oculis ferretur

ab aerumnoso

et infelici

populo

acerba vexatio et cruentus dolor.


Tertio

videndum
Ejus

cur dextrum polis ocuiste

lum eruere
sinislrum.
lib.

voluerit rex

barbarus

qum
hosti-

rationem

reddit

Josephus,

dumsit, amea meUitatisunt. (Corn.Lap.)

G Ant. cap, 5, quia nolebat Naas

cum

419 bus
t'n
;

IN
victis

LIBRUM

I.

REGUM
est

419
sculum operit siristrum, nullum Iiabet oculum quo videa febella
,

quidquam

in

posterum habere negoad bellum redderet inu-

ad

(juia

atque ide ut

illos

< t <

et sic

tiles,

dexteros cflderc volebal oculos.


in

Cm

rire,

aut cavere adversarium

sic qui

non

enim

pugn clypeos

in

sinistr

grrent,

babet

fidem

inutiiis est

ad

pugnam

spiri-

necessc eral, ut sinistri objecto clypeo impedireniur, quoniiis vidrent hoslem, et sine

lualem.

UndeNaas dicilhominibus,
:

vel viris

Jabes Galaab
ut

In hoc feriam vobiscum fdus,


oculos dextros.
,

errore inferrent auideclinarcnt plagam. Quare


dexteris effossis oculis
caecj forent,

eruam omnium

Naas inter-

perindc crant alque

si

pretatur serpens

vel coluber
id est,

et signt sernili-

cm

illorum lanlm ususesselin

pentem antiquum,

diabolum,qui

bi'llo. lia etiain

sentit

Theodoretus et Magister

turcruere oculum dextrum, id est/ fidem, ul ad

Histor,

scliol.,

qui cliam addit


fecisse
,

ante hoc lempus idem

cum cum

Josepho,
aliis

'

bellum spirituale horninem reddat inutilem.

He-

Et quidem qui

cum hoc Naas

id est,

ser-

braeorum urbibus Naas


jugrat.

quas anta bello sub-

pente venenaloac callido fdus inierit, illique


subessc potis elegerit

Cur ver Naas dexiro captos oculo


caecos malueril

qum oinnin

Hebrseos, ea

lem usque pugnare


trum effossum
mutae
,

qum cum eo ad moroculum jam babet dexqum animantes


,

videtur esse ratio, quia cci magis oneri fuluri videbanlur,

qui clestia neque videt, ntaliter vivit,

qum

usui, et luscis

niiiil

que curt, neque


,

impendebat
tari poterant

in bello periculi, et aliqua

expec-

quas natura abjecit ad paslum

neque
af-

emolumenla, cm idonei essent


aliis

aliud aut qurit, aut cogitt,

qum quod

colendis agris, pascendo pecori, et

mini-

feclibus servit animalibus, quia

oculum (antm

stres, quibus servilem dant oprant qui capli

babet sinistrum, qui neque cleslem intuelur,


aut susiiuet lucem, aut aliud speelat,

sunl aut subacti bello.


In dexiro oculo erulo aliquid ad

qum

mores agnosaccipe Gre:

quod voluptarios
et

titillt

sensus. Hic

si

saperet,

cunt auclores. Pro omnibus

unum

gorium Magnum
t < <

in

hune locum
ver

<

Dexler,

mentem

non prorss cum pudore ipsam quoque abjecisset, non solm apud Deum
,

inquit,

oculus

noster est intuitus aelernse

et angelos

sed eliam apud homines verecun,

claritalis;

sinisler

oculus est concu-

dari debuisset

cm

vilam agat belluinae simi-

piscentia carnalis. Dexler ergo oculus, erui-

lem

neque illum aliud praeter humanam spe,

lur,

quando mens e cciiate percutilur,

ciem

et

inanem figuram bellu secernat.


cui cor

ul ultra ad videnda clestia non aperialur.

Qualis fuit Nabuchodonosor, Dan. 4,

Eruilur quidem oculus

quando

mente
ei nulla

dalum
et
illi

est belluae

neque aliquid
,

nisi

fnum
est

reprob sic lumen evellitur, ut radix

ferinum victum cogitabat


dexter oculus, quo

donec dalus

<

remaneal
pat.

de qu redivivum lumen crum-

Naas ergo dextros oculos fderatorum


sic

ver ignominiosum, et
qui paclum

clum aspexit. Hoc fdum futurum fuisse,

i < i

suorum cruit, quando gula


el

deviclis ab-

cum Naas
est

abjeclis armis iniissent,


,

stinentibuspraevalet, ut carnalia sola cnpiant,


ultra
j

ipse professus

Naas

cm
:

dixit

iis

quos

qu

solebant amarc

non

altcn-

oculo dexiro orbare studebat

Ponam

vos op-

<

dant.

In oculo dexiro felicilalem sibi statue-

probrium in universo Isral

(1).

bant antiqui; quaresi cui oculus pruriret dexter


,

id est

videre

cuperet, aliquid

sibi

omi-

nabalur eximium. Hinc


crito
Stli6i

illud trilum ex
&cpa/.j/.b

Theoy.lv

in

Amaryllide

uerat

Salit

mihi oculus dexler,

id est

aliquod

bonum

augiirium speclare videor, visio

h*c

est al) oculo dexiro.

Bonaventura
bus
<
t
,

in Dia3l salulis lit.

de Virtuli:

cap. 2, dextrum oculum


ini(iiii
,

ldem appellat
di

Fides,
sinisler

comparatur oculo
est
;

(1) Un mois aprs , Naas roi des Ammonites attaqua Jabs en Galaad. Aussitt que Sal est Dieu permet que l'on fasse la guerre roi Isral, pour nous apprendre qu'aussitt qu'un chrtien est devenu enfant de Dieu ou qu'un pasteur a -reu l'onction sacerdotale, il doit s'attendre combattre, parce Que le monde et lis dmons sont des ennemis avec lesquels il ne faut jamais avoir de paix ni de trve. Ce prince des Ammonites reprsente visiblement le dmon. C'esl lui qui vient dclarer la guerre au peuple de Dieu. Cette parole est digne d'une
, ,

oculus

ratio,

quas solin

de

grande considration.

Il

ne voulut point,

dit

nalurahbus
qu;r-

juiieal

dexler ver est

lides,

<

omnia lam hotoralia qum miracula


et

l'Ecriture, donner ta paix, aux Galaadites qiC cette coalition honteuse et cruelle, qui tait de leur crever tous l'il droit. C'est ce

dtermint,
sti captivai,

inteUeatumm obsequium Chri-

que

fait le
il

dmon quand

il

combat

les

mes

ut dicilApostolus 2Corinlh.10.
,

Et icut qui amisit oculum dextrum

inutilis

ne ieur donne point de trve qu'il ne leur ail crev l'il droit , c'est--dire qu'il ne leur aitt ce regard simple vers Dieu , et
laibles,

, ,

, ,

421
Vers. 5.

COMMENTARIUM CAPUT

XI.

hl
Ita

Et ecce veniebat sequens boves


,

rusticats
et

revertebalur in urbem.

Lyra

de agro. Quidam hic aliquid indigiium agnos


cunt regi person
tergobobus,

cm regem

vident instare

quod aratoris

st,

aut bubulci;

Hugo. Sed hi nimis faciunt Saiilem delicatum et lautum; et dm commendare sludent, magn illum commendatine privant. Quid

alque ide putant illum animi grati ogvessum


esse ras
,

et casu in

gregem aut juga boum


,

enim magis dignum animoregio, qum neque elatum esse ambilios dignilate nova neque
,

incidisse, post quos ingnue

et ad

voluptalem

illi

succubuisse fortun
,

quae

magnorum

vi-

rorum
celte intention pure dans toutes iei'rs actions, pour ne leur laisser que l'il gauche c'est-dire cette vue des consolations et des intrts humains. 11 veut bien leur permettre de voir clair dans tout ce qui regarde le soin de satisfaire leurs passions et de s'tablir dans le monde mais il les empche d'envisager tout ce qu'ils devraient voir pour gagner le ciel. Ainsi au lieu que Jsus-Christ nous crve l'il gauche et nous ouvre le droit, lorsqu'il nous dit Cherchez premirement le royaume de Dieu, le dmon nous ferme cet il droit pour ne nous ouvrir que le gauche. C'est par ce traitement qu'il rduit les hommes tre en opprobre dans Isral , c'est--dire qu'il les rend en faisant la honte et l'opprobre de l'Eglise qu'ils dgnrent si fort de la vertu de ses vritables enfants. C'est pour ces personnes que
, ;
:

quique vocati sunt heroes, non solm

numros, sed animos depressit? Sic enim pulo


vocari

debere animos
et

illos,

quos popularis

plausus
levt
,

honoris aura sic ventilt, rapit atquc

sicut ventus slipulam.

Quare
talis

rediisse

Saiilem post populares acclamationes, ad agros


et pascua
,

ad boves

et

asinas

est laus

constanlis animi, quali fortass in tot Saillis


vit nulla major.

Neque mirum

est, si designatus

rex

et

un-

ctus Sal ad boves

atque aratrum redierit

cm nullum
cm primus
aucloritatis

tune negotium incideret, quod

regiam sedulitatem etpondus requireret; neque


esset rex in
Isral
,

neque regi
suos,
pri-

doivent se prparer combattre contre les dmons dans l'union de toutes les forces de l'Eglise , lors principalement qr.e ces mes faibles implorent leurs secours comme les Galaadites viennent implorer celui (Sacy.) de Sal et de tout le peuple. Alors tout te peuple levant sa Vers. 4. voix , se mit pleurer. Tout le monde pleure dit l'Ecriture, lorsqu'il apprend cette nouvelle, et bien loin d'tre dans l'indiffrence parce que* ce pril ne tombait que sur une ville, ils font voir par cette compassion si louable , combien ce que saint Paul a dit depuis de l'Isral de Dieu, c'est--dire de l'Eglise, est vritable;
les vrais pasteurs

exemplar habuisset inler


,

pulabat indecorum ad opus redire


vatus honesl pris exercuerat.
fecit

quod

Quod eliam
pastoriliam

David

,
,

qui unctus Samuele, et vocatus

ad regnum
exercuil.

vitam

nihilomins
Isral
,

San judiecs

quorum

Sali

proponebatur exemplar
rusticis niinisleriis.

non abhorrebant
,

Samgar

ul habes Judic.

cap. 5, v. 51, Philisthinorum multos occidisse


dicilur

quod habuit

vomere, eo nimirm inslrumenlo familiare. De bis vide plura apud


4.

que lorsqu'un membre souffre , tous les autres souffrent avec lui. Voil ce que fait l'union et la charit de toute l'Eglise, qui est sans doute le plus solide appui de l'esprance de ses membres faibles, comme il parat visiblement que ce peuple de Galaad tait en danger de prir sans cette conspiration sainte en tout Isral. Mais il ne suffit pas de pleurer et de compatir, il faut agir comme nous voyons que tous
les Isralites

Abulensem q. cur non sint


lib. 1

Quod

viro

principe ruricae

indigna;,. dises ex Columell


,

de Re ruslic, in Prafatione

et ex Yar-

rone, 2 de Re rustic, cap. 1, quibus gralulala terra


,

quod

se

nobili

manu

exerceri

sentiret

uberrimos reddebat optimosque prolib.

ventus. Audi Plinium


c

18, cap. 15:

Qua>

prennent les armes et exposent leur vie pour sauver leurs frres de l'oppression dont ils taient menacs. Et surtout il faut mettre sa principale confiance dans ce qui est si fort remarqu ici , c'est--dire dans la
chaleur du jour : Cm incaluerit sot, c'est--dire dans l'ardeur de la charit et dans la ferveur du Saint-Esprit qui accompagne ses lumires de ce feu divin que le Fils de Dieu est venu ap-

<
i i

nam ergo tantic ubertalis causa rum tune manibus imperatorum

eral? Ipso-

colebantur

agri, ut fas est credere, gaudere terram vo-

c c

illi

mre laureato et triumphali aratore. Sive edem cura semina tractabant, qu


bclla
,

edemque
>

diligenti arva disponebant,

porter

du

qu castra.

ciel

sur

la terre.

Ignem veni mittere

in terrant.

Quare

alii

frquenter scntiunt Saiilem Maftier.it

remarquer que pour russir heureusement dans celte guerre intrieure, il


doit aussi faut tout faire scion l'avis des pasteurs, comme on voit qu'il ne se fait rien ici sans les ordres

On

spha, ubi rex

sululalus,

ad rusticam,

seu armentariam curam rediisse.

Neque san
19, Jacob

sequi boves, aut grges in Scriptur aliud valet,

de

Saxil.

Et cette soumission

est

encore plus

nisi

ego

fallor.

Gnes. 32,

v.

ncessaire aux

mes

faibles et tentes,

comme

ddit

mandata

cunctis qui sequebantur grges.

on le voit dans les Galaadites, qui se conduisent en toute chose selon que leur ordonnent ceux
qui doivent tre leurs librateurs.
(Sacy.)

2 Reg.

7. v. 8, sic

Deus ad David

Ego

luit te

de pascuis sequentem grges.

Idem

1 Parai. 17,

423
v. 7
;

IN
et

L1BRIM
:

KEGUM

424

Amos

pastor dicit de se cap. 7, v. 15


sequerer gregeni.

Salem, ut consilio non adirodm dissimili

Tulit

me Dominus, cm

Quare

non

est, cur verba hsec ad inusitatos et alie-

omnes tribus Isral sibi jam omnium ferm ordinum consensione subjectas, ad liberandos
fratres, qui

nos sensus torqueamus.


Saiil, vel aralor,

An

bubulcus fuerit
Abulensis ara-

de sua librale, aut

vit

actum

esse

incertum

est.

credebant;

sumendamque de

hoste insolenti

lorem putat,
adducit.

et in

suam sententiam Josepluim

ac barbaro vindictam accerseret. Et plan id

Neque levis conjectura sumitur ex eo quod in textu habemus El assumens ulrumque bovem. Duo enim boves jugum unum trabunt;
:

quod
est
:

sibi

faciendum proposuerat, consecutus


temporis magni excitantur magni undecumque fiunt

nam momento

bellorum motus,

neque bubulcus unus duos tantm pascit boves et absoluto jam opre, dm aralra jugum
:

militum concursus.
illas

Cm enim omnes

partes

per Israelem totum dissipatas ex regiis

referunt suspensa juvenci, arator


ctos opre sequitur tergo.

illos

defun-

Vers. 6.

Et

insiluit Spiiutus Dojiini in

bobus esse didicissent, neque mitis cum suis futurum esse judicium, nisi quamprimm ad regium signum advolarent omnes nihil cun;

Saul. Spiritus multa signilicat, tam in profana,

ctandum
tulisset

esse rati,

arma undecumque conqui-

qum in sacra litteratur. quemeumque motum, aut


cujuscumque
sit

lnter alia, signilicat

runt, ea videlicel, qua; sors aut ncessitas ob-

affectionem animi,

generis, sive ad

malum,

sive

stas

nam neque babuisse gladios, aut hajam ante docuimus, et videbimus statim
:

ad bonum impellat. Unde in Scriptur saep audimus Spirilum ardoris, furoris, irae, fornicationis, zelotypise, obstinatftnris denique quod;

cap. 15, v. 19.

Est autem vis ad


rbus,

qum

in verbis, in signis,

movendum vehementior in qum in litquibus evocantur

cumque
slulto

fervet et sestuat in animo.

dicilur

Proverb. 29

Hinc de Totum spiritum

teris, aut in lituo ac tuba,

homincs, et accendunlur ad arma. San ve-

suum

profert stultus; id est, nescil stultus cobi-

rum

est illud

Horatianum

in Arlc poelic

bere acriores animi molus, seu temperare, 6ed quidquid effervescit in animo, vomit et effundit.

Segnis irritant animos demissa per aures,

Qum qu

sunt oculis subjecta (idelibus.


lituo et lub, et

Hoc autem

loco spiritus est zelus pro

Fuerunt pro
et

pro imperatorio.

patrne defensione, et studium vindicta;, quo


instimulabatur regius animus
,

ediclo laceratorum

boum

disseminata frusta,

ut frangeret

adjunct min, quas omnes summi atque

Ammonilarum

insolentes animos et barbaros


nisi

infimi, docti

spiritus, quibus,

effossis

dextris peulis,

Qua;

boum

dissecla

xqu atque indocti membra in

intellexcrunt.

publieo aliquo

negabant conditionem ullam pacis admitlen-

atque conspicuo loco proposita existirno, qua;

dam. Hune ver esse spiritum inditum Domino, indicat, quod slatim sequitur Et ira:

terrorem spectanlibus incuterent; sicut hodie

magnorum seelerum
les, et

rei,

in quos

ectum

est

tus est furor ejus niniis. Talis fuit spiritus ille,

capitali supplicio, in plures

conciduntur par-

qui irruisse dicilur in Samson, Judic. 15, v.


14, qui

ardorem

injecit,

et

inllammavil ani-

locis
alii

eorum membra in viarum divortiis, aut maxime frequenlibus suspenduntur, quo

mum, et melum omnem


Vers. 7.

excussit,itaul inermis
et sterneret.

simili vivendi raiione deterriti, supplt-

armalos mille viros aggrederetur

cium etiam simile dclinent.

Et assumens utrumque bovem

Quod
cliam
qui lalia

in

concidendis bobus fecit


in feriendo

Saiil,

id

concidit in trusta. Meminerat, opinor, Saiil,

alii

fdere fecre lgitim,


si

quid non multis ante diebus fecisset Levita,


cujus uxori oppressa; Gabaitis in
tale, in
tatis

sibi

prccabanlur,

fallercnt,

quala

edem

civi-

dissectum coram animal


sacris Jer. c. 34, v. 18
:

patiebalur.
viro6, qui

Sic ex

qu tune

ipse morabalur, pris casli-

Dabo

prva-

honor, et deinde spiritus ereplus est,


abstulil aut injuri

ricantur fdus

meum,

et

non observrunt verba

quem

pndor, aut pelulanIlle

fderis, quibus assensi sunt in conspectu meo, vi-

tium hominum immoderata vexatio.

ergo

tulum (id est, sicut vitulum)


in duas parles.

quem conciderunt

ut ad vindictam tam feedi barbarique

flagitii

Sic profani in feriendo, seu

omnes tribus Israeliticae genlis accenderet, uxorem in duodecim dissectam parles in toti-

perculiendo fdere, quod caes victim ple-

rmque

fiebat,

talem optabant plagam

illi

qui

dem

lsraelitarum funiculos dispersit. Qua; res

inilum violsset fdus, qualem excepisset victim. Livius


lib.

sic inflammavit reliquas tribus, ut hostile fer-

1,

cm

ageret de A.bano-

rum

incredibili

conspiralione in cognata vis-

rum

ac

Romanorum
:

fdere, sic loquentem

cera distrinxcriul. Id ergo adduxisse videtur

faecialem induqt

Populus Romanus prior

^g
non
deliciet
:

COMMENTAIS. 'M
si

CAPIIT M.
qui
et
illos

426

prior defecerit publico conillo

otium domumque relinquere coegit,


lelis

silio,

dolo malo, tu
sic ferito, ut

die

populum Roma-

inerme pectus hoslilibus

audacler op-

num

ego hune porcum hodie

ponere. Hic porr timor esse potuit, ne Naas Victoria insolens in aliarum

feriam, lanlque inagis ferilo, quant magis


potes, pollesque. ld ubi dixit,
t

urbium

fines

irrum-

porcum saxeo

peret, et

quod lacre jam cpisset, universoSaiil,


si

silice percussit.

Plura nos in hanc senlen-

rum

oculos dextros erueret; aut ne

tiain in

cilatum locuin Jcrenii.

minus essent
in Bezecii (1).
,

ipsius imperio audientes,

Vers. 8.

Et recensuit eos

concisis
pleret.

bobus fuerat

quod comminatiis, opre com-

Bezech
regnavit

illa ille

existimatur esse civitas

in

qu

qui ab hc civitate vocatus est Ado1, v.


et

Hoc posterius putat Abulensis; negat Cajctanus, qui dicit non fuisse perdendi boves
timor perculsos, sed Dei timor, quasi timerent, ne
si

nibezech,
r unique

de quo Judic. cap.

Invene-

Adonibezech in Bezech,

pugnaverunt

rgis

Domino

constituti detrecla-

contra eum.

Porr Adonibezech

idem

valet,

rent imperium, aliquid ipsis divinits accideret mali; aut

qud dominus Bezech. Est autem plan mirabile, tantam hominum mullitudinem tam brevi
tempore, et tant animorum conspiralione coacla quippe sunt ex Israele convenisse
:

indilum esse rgis limorem inge-

nuum,

promptum ad omnia praestarent obsequium. Sed quomod ideumque fuerit, magis limorem illum cenceut illum observarent, et

treccnla; ex tribu Jud triginta


]ia,

hominum

mil-

ptum
roinis,

esse puto ex Saiilis sive observanti, sive

qui sic studiis in datas sibi partes consensre, quasi vir unus foret, ld ver fecit ingens
timor,

qum
et

ex Naas,

qui

extremum
ncntiis,

Israeli

dedecus

exilium minabatur.

quem eorum animis Dominus

indiderat,

Vers. 9.

Et dixerunt
Saiil et

qui vn-

Sichem, (1) Urbs erat 17,000 passibus Scytliopolim versus, ad euin ferm locum, ubi erant vada Jordanis euntibus in Jabes. Porr Jabes aberat decem leucis circiler Jordane. Bezech accipiunt Rabbini pro lapide , traduntque, nunqum perniissum fuisse Judseis per capita suos recensere, sed tantum per res, quae ad singulos primrent, uli per lapides, per annulos, quos ferebant hoc igilur tempore singuli milites projecre lapidem in
:

rant,
illos

Samuel; lune enim duos esse simul inGabaa, docet quod proxim
est, v. 7
:

nempe

diclum

Quicumque non

exierit, et se-

cutus (uerit Sal et Samuel, sic fiet bobus ejus.

Qud ver Samuel in castris fuerit, remque publicam simul cum Saule administraverit, ex eo constat, qud ubi primm caesi fugatique
fuerunt Animonila;
,

dixit

Samueli populus
v.

struem. deinde lapidum numerus duclus

est.

jam melis
est iste,

in

Salem animatus,
:

14

Quis

Fabul!

(Calmet).

FUERUNTQUE FILIORUM ISRAL TRECENTA MILLIA, VIRORUM AUTEM JuDA TRIGINTA MILLIA. Meildadter Josephus, ut vires suorum Israelitarum Yespasiano et Romanis ostentet, ait, ex Israele fuisse seplingenta millia, ex Jud versepluaginta. Quanqum Sept, hic numerent sexcenia millia lsraelis, et septuaginta ex tribu Juda. Mystic.JSesecA Hebr. idem est quod fulgur vel egestas, quod Deda ad mysterium iraducens asserit, lideles omnes, ierna palri

<

qui dixit

Sal non regnabit? Et ident


et

Samuel populum victorem,


limisque coinitiis
consiitueret.

alacrem deduxit

in Galgala, ut Saiilem ungeret secundo, legiet

public

forma

regem

Obscurum
randus

CRAS ER1T VOBIS SALUS, CUM INCALUERIT SOL. esl, undecrastinus ille dies numeesse

cives, in Cbristo Domino, qui fulguri cornparatur, Luc 17, v. 24, numerandos esse

dum
Saiile

Et rurss, qui reliais < omnibus sequunlur Dominum, describendos esse et recensendos, ut regno clorum po tianlur, quod pauperes spiritu consequun tur, i Malin. 5, v. 5. Porr numeris 300 et 50 inillium, idem Beda hoc mysterium assiait, propter confessionem gnai Ternarius, Banctae Trinilatis ad fidem; denarius et centenarius propter dextera; mercediselectionem, et denarium diurnum bonis vini < toribus dandum, referuntur ad spem. Porr t millenarius ad immobilem stabilemque per feclse dileclionis respicit operalionem. Et
c

neque enim est verisimile sumenabeo tempore, quo nunlii fuerunt dimissi. Quomod enim tam brevi temsit;

et colligendos.

pore inslrui potuerunt acies ex

infinil

prop

hominum
non

multitudine, ac tandem un tant m

interposil nocte ad Jabes Galaad, quae prop

aberat,

pervenire? Lyra putat uno die

postqum

legati redierint, id est, die crastino

ab illorum redilu,

cm sol incalesceret, id est, cm jam ad meridiem declinaret, liberandam esse civitatemab Ammonitarum armis et metu.
:

Et hoc mini non displicet; statuerat enim, ut


apparet, Sal subsequi prcdentes nuntios

staliin
t c

videns Deuin, perlectionein in viris aulem Juda, qui interprelatur coiifessio contiieiuium fortitudinem, suo utrisque
:

In

liliis

Isral, qui esl

intelligit

speculantium

quos videlur aliquot secum diebus retinuisse,

donec militares haberet delectus. Neque


cile fuit,
ila

diffi-

nomine optim accommodato.


(Corn, Lap.)
s. s. IX.

cm

haberet obsequentes milites, et

inler se consentientes, ut

non majori ne14

427
gotio cogerelur
vu\

IN

L1BRUM
si

I.

REGUM
ctis

428
;

uuus

foret.

numerosum Quare eodem

agnien,

cjumiii

nonam
invasit

quarta ad lucem usque, quae ide

die crastino, qiio

matutina dicitur. Quare hor ante lucem tertia

ri

i;>bes

tii\erunl sibi

egrediendum esse ad
illo-

Sal

Auunonilas,

sub meridieui coneisa sunt


dcleta fumlils.

horis dissipavil et perdidit.


vigili

Ammonitarum castra, et sex Edem matutina


est

ruiii c.ij,ii.i, cl
\ eus.

10.

Man
011 NE

demersus

Pharao

in

mari Rubro,

exibimus ad vos, et ia-

Exod.

c. 14, v. 24.

Singulse porr vigilias cersignis, sicut

CiEIlS

NOMS

QUOI) PLACUERIT.

PoSlqilm

tis in castris

notabantur

nocturna

icgaUiriiin rcdiiu,

speque cerl jamjam adve-

diurnaque spatia;
tus ac

cm

abest bellorum strepiin

nienlis auxilii couiinnali sont obsessorum ani-

metus borologii sonitus

urbe dislin-

mi, ul securos mld'-rent Ammonitas, et dcdi.

guunt. Id ver tune accidisse tam in obsess


urbe,

tionis ol)lai
sLi 110

expcciatione suspenderent, cra-

qum

in

Ammonitarum
mihi verisimile

castris, quia in

die prodiluros se proinillunt

ex urbe,
acce])turi

omnibus aliquid insidiosum timeri poterat ab


hoste vicino,
est.

non

quasi

pugnalnri

sed

quasi

San hoc

q-ianicumque l'deris ac societalis condilio-

modo
li

personanle buccin, ineunle terli vigi-

nem,

eliainsi

oculos placcat dextros effodere,


inurere. Id

excitaii videntur vigiles novi, qui aliis suc:

aut quasemuqiie notas servitulis


euiin valet illud
:

cdrent, Judic. 7, v. 19

Ingressusque est Ge-

Et

facietis nobis

omne quod

deon, et Ireccnti viri qui erant

cum

eo in

partem
et

placuerit. Ilis vcrbis

omnem

hosti nietuni adi-

castrorum, incipientibus

vigiliis noctis

medi

niunt auxilii venturi.

custndibus snscitatis. IIa;c obscuris.

Sed aperl
vigiliis

Vers. 11.
STHA

(1)

Et ingressus

est mdia caIle-

profani

buccina?

meminre, cm de

IN VIGILIA

MATUTINA. Pl'OgrCSSUin est

aut exactis aut incipienlibus loquerenlur. At-

braoruni agnien magnis itineribus et nocturno


silentio, ita ut

que ide sicut quartus aut quintus

lapis

sumi-

neque speeiari posset ab bosle,

lur pro cerlo viarum spatio, sic etiam tertia

nec sentiri; quod optimi imperatoris consilium est


rilate

aut quarta buccina pro cerlo noclurni temporis intcrvallo.

omnium

fortass

maximum

in ccle-

Livius

1.

2G
>

<

Ut ad terliam
lib.

enim, qui in re militari aliquid vident,


esse

buceinam praest essent.


signi

Et idem

7,

maxima pu tant

momenla. Quarc pris

meminil secund

vigilioe,
1.

quod dalum

est

bostes seniisomnes climparati inferri bellum,

buccin. Vegelius item


1.

1, c.

8; Fronlinus

qum comparari senliunt. Accesserunt, opinor, Israelitae, sub mediam noctcm, id est, ad ler.tiam vigiliam, et acie pro locorum ae temporis opportunilate-triparlil,

1, c. 5,

buccinalore dicit divisas esse vigiItalicus


id est,
1.

lias.

El Silius

7, dislingui dicit

me-

diam noctem,
li,

secundam

vigiliam ter-

ad quartam

vigi

buccinse clangore.

liam,

qu hoc

loco matutina vocatur, in castra


et

Mediam somni cm
Tertius abrupl vigilaret ad

buccina noctem

inimicorum irrinnpunt;
ret, id est,

donccsol incalesce-

Divideret, jamqtte excubias sortilus iniquas

meridiem versus, ad horam pulo


ita

arma

quite.

diei terliam aut quailam,

grassantur alasuccessu usque


concisi

Ita ut non relinquerentuu in eis duo pari-

criter in

boslium

caslris,

et

ter.

Proverbium

olet hic dicendi

modus, quo

ade secundo,
l'uerinl

nt incalescenle sole
ita

signilicalur perturbata ac preeceps

hominum
victor, qui

ac dissipati bostes,

ut nulla lam

fuga,

cm

tergo hoslis

imminet

copiosi exercitsextitcrint reliqua vestigia.

conl'usis

ordinibus fugam intendunt,


victi

cm de
labo-

Quia hic de
est,

castris

reque militari sermo

suo

lanlm periculo

palantesque

mililare

quoque adhibelur vocabulum.


prima

rant, de sociis

non curant, quia lune socielas


et

Noctem
terliam
noctis

milites in quatuor dislribuunt vigilias,


;

impediinento
aliter forsitan

est,

mullitudo prodit cos qui


et insequentis

quae ternis horis constant

vespere ad
inde ad

laterent,

hoslis

horam mdium secunda


noclis

producilur;
;

oculos

el

ferrum ludrent.
Jercmias cap. 49,
v.

Idem videtur
5
:

tertia

ad horam no-

significsse

Dispergi-

mini
(1) Myslic, B. epist. 5 : Quid

siiiguti

conspeclu vestro, nec erit qui con-

Pelrus Dam.
est,
ait,

1.

(i

Kpislolarum
in

gregel fiigientes.
cies est,

Qud

si

proverbialis

hc

spe-

quod populum

non

est necesse, ut
:

duo

in fug con-

partes, nisi quia 1res sunt principales animne virtutes, lides scilicet, spes et charilas? in trit'ariis ilaque bellalorum parlibu-. vicloria eei tainiiiis obtlnetur, quia tribus bis virtulibus, iluce Christo, omiiis diabobea lentalio vinciiur. (Corn, Lap.)
trs conslituil

juncti

non fuerinl
salis est, si

ad sensum enim proverpatentes bostes nullo oret

bialem
(liiis

suam fugam intendant;

quod quisque
aut de

suam quacrat salutem, el de

communi

sociorum incolumilale non laboret. Sed puto

429

COMMENTARIUM CAPUT

XI

430
inimicus insolcns, et

sed rhic nullam esse proverbialem formam, vera singulos ueparatim fug fuisse dilapsos. Et ait populus ad Samuelem Vers. 12.

Victoria concisus esset

aliorum animi, qui minus favebant Hebraporum


glori, aul illorum insidiabantur
fracti ceciderinl;

commodis,

QuiS EST ISTE, QUI DIXIT


Hinccollige,

SaUL NON REGNABIT


Saiile

neque fore ex usu communi,


si

Samuelem cum
illius

simul exerci-

aut su existimatione,

publicam

laetitiam
in suc-

tum

duxisse, et

consiliorem esse aut

om-

contribulium caedes incestaret. Porr


cessu

nino, aut magn ex

parte confectum. Sic au-

rerum secundo,

et publico

gaudio inju-

tem res ex voto,

et

supra opinionem nmltorum


Saiili,

rias solitas essa remilti,

im

et

vitam dari bis

expedita popularium auimos conciliavit


ut

quihus lex aut consueludo prorss ademisset,

communi
Saillis

studio ad

mortem

expetierinl eos

multa docent profanorum exempla. Ex Scriptur

qui

detrectabant imperiuin, indignum-

unum

aut alterum producam.

Quotem-

que putabant, quem debilis regio nomini prosequerentur muneribus.


Vers. 13.

pore David restitutus videbatur in regnum, ex

quo ab Absalome poterat exislimari dcpulsus,


accessit

Et
IN

ait

Saul
:

Non occipetur

Semei supplex, superioris

errali ve-

quisquam

in die (1) iiac

quia 1iodie fecit do-

niam pelens.
di
:

Cm

autem Abisai diceret DaviDumini? Cui respondit


super Isral ?

MINUS SALUTEM

ISRAL.

Audhit Sal,
et

t J 1 1 1

Numquid pro

lus verbis non occidetur Semei,

populus Samueli dixisset,


r.elial,

quid conlra viros

quia maledixit Cliristo

novum regem essent affecti, cogilsset; quorum consiliis occurrit prudenter, et mulalum ad vindictam animum
qui duris in

David

Ergone Iwdie

inlerficietur vir in Isral ?

An
Et

ignoro liodie
ait

me regem factum
:

rex Semei
illa

Nonmorieris. 2 Reg. 19, v.

hc ratione sedavit. Dixit enim diem illum Israeli loti illuxisse candidum, cm inspcral
ne fera mourir personne d'abord avait dissimul l'injure que quelques-uns lui avaient faite en ne le reconnaissant pas pour roi, demeure dans la mme disposition, sans que l'heureux succs de celle guerre lui ait lev le cur. Quand le
(1) Saiil leur dit en ce jour. Saiil, qui
:

20. Deinde

consueludo, de qu Matlh. 27,


die solemni

dimiltendi in

Paschae

vinctum

On

unum,
tia,

ut est

communis inlerpretum senten-

originem habuit ab eo beneficio quod po-

pulus accepit,

cm

liberlatem ab j-Egyplio jugo


re nos postea ad cap.

consecutus
14, v. 45.
id

est.

Qu de

Memor enim populus


liberlatis et vit,

acceptai

sub

tumulte du peuple est si grand qu'il ne peut plus comme auparavant le dissimuler, il emploie la douceur, et aprs avoir fail voir sa sagesse en l'aulre rencontre, il fait voir en celle-ci sa modration et sa retenue. C'est une grande instruction pour les prlats de l'Eglise lorsqu'on les blesse en quelque chose. Ils doivent user rarement de toute
leur aulorit,
et

tempus

vinctum

unum

capitalis supplicii runi

ad vitam, de qu jam
restiluit.

actum videbatur, libcrlatemque


Vers. 14.
et

Yenite,

et eamus in Galgala,

inn'ovemus ibi

regnum. Designatus fuerat

Saiil in

Maspha, et salutatus rex frequenli


;

imiter

Saiil,

alin

d'avoir

en ce point des sentiments bien diffrents de ceux du reste des hommes. Le reste du peuple se porte une vengeance qui pouvait tre juste. Mais les pasteurs, l'imilation du Fils de Dieu, se portent toujours la douceur, moins qu'une ncessit visible ne les contraigne d'en user autrement, parce que leur dessein est de se faire aimer et non de se faire craindre. Il se trouve mme le plus souvent que celte voie de douceur esl la plus courte et la plus sre pour leur faire rendre le respect qui leur est d; comme Saiil se fit sans doute plus respecter par cette action de clmence qu'il n'et fait en se vengeant le plus svrement de ceux qui l'avaient mpris. Et ceci est un grand exemple pour les princes, qui leur fera voir que la clmence est non seulement leur principale gloire, mais souvent mme leur plus ferme appui. Car lorsque par une grandeur d'me que leur inspire mme le haut rang o Dieu les a levs, ils se mettent au-dessus de quelque injure que leur autorit semble avoir reue, ils s'attirent .l' estime et l'admiration de tous les peuples et ils deviennent ainsi les matres des curs, qui sont inaccessibles toute la puissance des conqurants. (Sacy.)
lui
;

comme

populo

neque tamen

ibi

dicitur unctus, aut


licet

immolais viclim. Quod


esset,

ad solemnem

legilimainque inauguralionem necessarium non

cm

accederet populi consensio, nihiloaliquid

mins ex e cremoni
designalioni ponderis,

accedebat

tum etiam populo ad


,

religiosam rgis observantiam

cm

videret

aliquid in econslitutioneinlercessisse sacrum.


Elegii

autem Galgala, quia


conventibus

illa

civilas

unus

eral tribus

ubi jus

dicere et

vocare populum consueverat Samuel, ut publics

dignitas in conventu publico traderelur.

Deinde quia non long aberat ab eo loco, in quo tune erat populus. Constat enim Galgala
esse prop
Ibi

Jordanem, ex Josue cap. 5, v. 9. uncium opinor esse Salem, licet de unAntiq. cap. 6. Neque obstat, quod
secrtefuit

ctione hoc loco nihil audiamus, ut Iradil Jose-

phus
in

lib.

Rama

jam ante

fuisset unctus, quia

niliil

tune

actum public atquc solemni


fuit

forma.

Sicut etiam David publie

unctus

431
in

IN LI'BRUM
in llebron, lib. 2 Rcg. c. 2, v. K, et

REGUM

45g

regem

tertio c. 5, v. 5,

cm

laincn secrcl pris un-

quibusnibil pris factuni esse legimus. Potro in designando ac constituendo rege, holocaustuin adbibcri
in

ctus Samucle Corel in patcrn doino.


capite seqiienti Samuel

Neque

solitum diximus supra , c. 10,

Christum, idesl,

novum regem appellaret unctum, uisi publie unetum


1 1

principio.

Quomod

extra

labernacukim

offerri potuerini sacrilicia,

co sallem lempure,

esse conslaret. Deinde in

innovatione, sive

quo tabernaculum vacuum eralabarc, dicium


esl supra, cap. 7, in fine (1).

inauguralione

Saillis blatae

sunt viclim, de
,

CAPUT
1. Dixit

XII.

CHAPITRE
1.

Xll.
le

aulem Samuel ad universum

Alors Samuel dit tout


:

peuple d'Is-

Isral

Ecce audivi vocem veslram, juxla


loculi cslis

omnia qua;
lui

ad

me

et consli-

Vous voyez que je me suis rendu tout ce que vous m'avez demand, et que je vous
ral
ai

donn un
2.

roi.

super vos regem.


2.

Et vous avez maintenant un

roi voire
;

Et nunc rex gradilur ante vos. Ego


,

aulem senui

et iucanui
;

porr

lilii

mei

Pour moi je suis vieux et dj tout blanc et mes enfants sonlmainlenanl avec vous comme
tte.

vobiscum sunt

itaque conversalus co-

de simples citoyens, hors d'tat de

me

dfendre.

ram
3.

vobis ab adolescenii

me usque ad
et

Ayant donc vcu parmi vous depuis


nesse, et ayant eu
le

ma

jeu-

liane diem, ecce praeslo

sum.

maniement des
voici

affaires jus-

qu' ce jour,

me

en votre prsence,

Loquimini de

me coram Domino,
si

prt vous rendre compte de


tion.

mon

administra-

coram Christo

ejus,

ulrm bovem cujus,-,

quam

lulerim aut asinum


si

quempiam
,

3.

Dclarez devant
si j'ai

le

Seigneur,

et

devant

calumnialus sum,

oppressi aliqueni

son Christ,
si

pris le

buf ou

l'ne de percri-

sonne,

de manu cujusquam munus accepi

si j'ai

impul quelqu'un de faux


opprim,
si j'ai

et

mes,

si

je

l'ai

reu des prsents


,

contemnam
vobis.
h.

illud

hodi

resiituamque

de qui que ce vous

soit pour vendre la justice

et je

satisferai et
lui

vous

le

rendrai prsentement.

Et dixerunl

Non
,

es calumniatus

4. Ils

rpondirent: Vous ne nous avez

nos,

neque opprcssisli

ncque

lulisli

de

point opprims, ni par de faux crimes ni par


violence, et vous

manu
5.

n'avez

alicujus quidpiam.

rien pris de

per-

sonne injustement.
5.

Dixitque

ail

cos

Tcstis est Donii-

Samuel ajouta

Le Seigneur m'est donc

nus adversm
in die

vos, et leslis Chrisius ejus


in

tmoin aujourd'hui contre vous, et son Christ


m'est aussi tmoin que vous n'avez rien trouv
redire
dit
:

hc

quia non invenerilis


El dixerunl
:

manu
Domi:

me quidpiam.
6. Et ait

Teslis.
:

ma
ils

conduite. Le peuple

lui

rpon-

Samuel ad populum

Oui,

en sont tmoins.
os agir en son propre envoy des ordres au nom de prophte tait absent, l'ordre de
Saiil n'ait
:

(1) Sepluaginia et Josephus habent bic Unxit Samuel ibi Saiil; cm in Hebrreo et in Vulgal legalur Fecerunt ibi regem Sal coram (Calmct.) Domino. Les impostures ne coulent rien nos adversaires, niais toutes sont rfutes par l'histoire : Les habitants de Jabs-Galaad, attaqus par les Ammonites, disent-ils, ont recours Saiil; ce prince qui n'osait encore agir en son propre nom envoya des ordres au nom de Samuel, pour rassembler le peuple, se < mit la lte, dfit les Ammonites, et sauva c son pays. Ce succs gagna au roi l'affection et la confiance du peuple. Samuel, forc de proposa d'aller au vu gnral c cder c Galgalarenouvefeii'lcclioiiduroi. L'homme < de Dieu ne pardonna jamais Saiil les sucl'affection de ses < ces qui lui avaient attir sujets; compter de ce moment, il y eut une msintelligence continuelle entre eux i Samuel traversa continuellement les desseins < de son roi et tcha de les faire chouer, i
:
'

11

est faux

que
le

nom, et Samuel
Suil
et

qu'il ait
;

absolu Si quelqu'un refuse de suivre Samuel, ses bufs seront mis en pices. Ce, n'est poinl sur ce ton que le prophte avait eu coutume de donner ses ordres. Il est faux que Samuel ait t fch du succs de Saiil, et qu'il ait t forc de cder au vu du peuple. C'est lui-mme qui proposa de confirmer l'lection de Sal pour fermer la bouche aux mcontents. Dans l'assemble, il rend compte de sa conduite, il prend le roi mme pour juge; il rassure le peuple sur les suites de son choix il promet au roi el ses sujets les bndictions de Dieu s'ils continuent le servir. Il borne son propre ministre prier pour le peuple et lui enseigner la loi du Seigneur. Est-ce l le langage et ia conduite d'un vieillard ambitieux? il est donc faux que Samuel ail travers 1rs desseins de son roi, et qu'il ait tch de le
Saiil tait
;

faire chouer.

(Duclot.)

455

COMMENTAIULM CAPUT
.

XII.
dit

ii
au peuple
:

nus, qui fecit Moysen et Aaron, el eduxit


paires nostros de lerr
7.

6.
fait
la

Samuel

Le Seigneur qui a

^gypDomino, de
,

Mose et Aaron, et qui a tir nos pres de

lerrc d'Egypte est donc tmoin.


7.

Nunc ergo

siate, ut judicio conten-

Venez maintenant en sa prsence,

alin
lui,

dam adversm
omnibus
fecit
tris
:

vos coram

que je vous appelle en jugement devant


sur toules
les

misericordiis
et

Domini

quas
ves-

misricordes qu'il vous a faites


et

vobiscum

cum

patribus

vous et vos pres,


lits.

sur toutes vos infid-

S.

Quomod Jacob
,

8.

Vous vous souvenez de quelle manire Ja-

ingressus est in

cob entra dans l'Egypte, comment vos pres


crirent au Seigneur
;

iEgyptum

et
:

clamaverunt paires veslri


et misit

et le

Seigneur envoya

ad Dominum
et

Dominus Moysen
vestros de

Mose et Aaron,
les tablit

lira

vos pres de l'Egypte, et

Aaron

et eduxit paires

dans ce pays-ci.
le

iEgypto, et collocavil eos in loco hoe.


9.

9.

Us oublirent depuis
il

Seigneur leur

Dieu, el

les livra

entre les mains de Sisara,

Qui

obliti sunt

Domini Dei
Sisara
,

sui

et

gnral de l'arme d'Hasor,

entre les mains


roi

tradidil eos in
militise

manu

magistri

des Philistins, et entre


et

les

mains du

de Moab

Hasor, etinmanuPhilislhinorum,
rgis

du

roi des

Ammonites, qui combattirent con-

et in

manu

Moab,

el

pugnaverunt

tre eux.

adversm

eos.

10.

Ils
:

crirent ensuite au Seigneur, et lui

dirent

10. Poslea aulem clamaverunt ad Do-

avons abandonn
el Astarolli
la
;

Nous avons pch, parce que nous le Seigneur, pour servir Baal
mais dlivrez-nous maintenant de
et

minum
Baalim

et

dixerunt

Peccavimus, quia
et

dereliquimus Dominum,
et Astarolli
:

servivimus

main de nos ennemis,


11.

nous vous servi-

nunc ergo erue nos


,

rons.

de manu inimicorum nostrorum


viemus
11.
tibi.

et serla

Le Seigneur envoya ensuite Jerobaal,


et

Dada si, Jephth et Samuel,

vous dlivra de

main de vos ennemis qui vous environ-

Et misit Dominus Jerobaal


,

et

naient; en suile de quoi vous tes demeurs

Badan
vos de

et

Jephlhe, cl Samuel

et eruit

dans une pleine assurance.


12.

manu inimicorum vestrorum per


aulem qud Naasrex
filio-

Cependant, aprs

tant de bienfaits,

voyant

circuitum, el habitstis confidenlcr.


12. Videntes

que Naas,

roi des enfants


et avait

d'Ammon,
par

tait

venu
au

contre vous,
lieu

t vaincu

Saiil,

rum Ammon venisset adversm vos, dixiNequaqum sed rex imperaslis m h


i
i :

de reconnatre Dieu pour fauteur de cette

victoire,

vous m'tes venu dire

Non, nous ne

changerons point de rsolution, mais nous au-

bit

nobis

cm Dominus Deus

vesler

rons un roi qui nous gouvernera; quoique


alors le Seigneur voire

regnaret in vobis.
13.

Dieu

ft le roi qui r-

Nunc ergo

gnait sur vous.

praest est rex vesler,


13.
:

quem
bis

Vous avez donc maintenant votre


l'avez choisi
,

roi tel

elegislis etpelslis

ecce ddit vo-

que vous

et

que vous

l'avez de-

Dominus regem.

mand. Vous voyez que

le

Seigneur vous a
lui

Ik. Si timucritis

Dominum,
vocem

el servie-

donn ce
jurieuse.

roi, dont la

demande

a t

si in-

ritis ei, et audierilis

ejus, el

non

exasperaverilis os Domini, eritis et vos,


si

14. Cependant

si

vous craignez
si

le

Seigneur,

et rex qui

imperat vobis, sequcnles Dovestrum.

vous coutez sa voix, el que vous ne vous rendiez point rebelles sa


le

vous

servez,

minum Deum

parole

vous serez heureux, vous et


,

le roi

qui

15. Si aulem non audierilis

vocem Dosuper pa-

vous gouverne
Dieu.

en suivant

le

Seigneur voire

mini, sed exasperaverilis sermones ejus,


eril

manus Domini super vos

et

15. Si, au contraire, vous n'coutez point


la

voix du Seigneur, et que vous vous rendiez

tres veslros.
rebelles sa parole, la

main du Seigneur sera

16. Sed et nunc state, et videte

rem

6ur vous, comme

elle

a t sur vos pres.

435

IN

LIBRUM

I.

REGLM

436

islam

grandem

quam

facturus est Do-

16. Mais de plus, prenez garde vous main-

niinus in conspeclu vcslro.

tenant, et considrez bien celte grande chose

17.

Numquid non

messis
,

que
tritici

le

Seigneur va

faire

devant vos yeux.


moisson du

est
17.

Ne

fait-on pas aujourd'hui la


n'est-ce

Iiodi? invocabo

Doniinum

et dabit

vo-

froment? Et
oit

pas maintenant la saison

ces et pluvias

etscielis, elvidebilis quia


fecerilis
,

l'on ne voit ni pluies ni tonnerres ?


il

Cependant
fera clater

grande mal um
speclu Domini
genl.

vobis

in

con-

je vais invoquer le Seigneur, et


les

petenies super vos re-

tonnerres et tomber les pluies, afin que

vous sachiez et que vous voyiez combien est

grand devant
18. Etclamavit Samuel ad Doniinum,
et ddit
fait

le

Seigneur

le

mal que vous avez

en demandant un

roi.

Dominus voces
timuit omnis
et

et pluvias in ill

18.

Samuel
la

cria

donc au Seigneur,
fit

et le

die.

Seigneur, en ce jour-l,

clater les tonnerres

19. Et

populus nimis
et dixil univr:

et

tomber

pluie.

Doniinum

Samuelem,

19. Et tout le peuple redouta la puissance du

Seigneur

et de

Samuel,
:

et

ils

dirent tous en-

sus populus ad
vis luis

Samuelem

Ora pro sertuuni, ul

semble Samuel

Priez le Seigneur votre Dieu


alin

ad Doniinum

Deum
,

non

pour vos serviteurs,

que nous ne mourions

moriamur;
peccatis

addidimus

cnim universis
ut

pas; car nous avons encore ajout ce pch


tous les autres que nous avions faits
,

noslris

malum

peleremus

de delieu

nobis regem.
20. Dixit autcm Samuel ad

mander un

roi qui

nous gouverne

au

du

Seigneur qui nous a gouverns jusqu' prsent.

populum

20.

Samuel rpondit au peuple


:

Ne

crai-

Noble limere

vos

fecislis

universum

gnez point
struire, et

ce prodige n'est que pour vous in;

malum boc
terjjo

verumtamen noliterecedere
,

non pour vous perdre


fait

il

est vrai

que

Domini

scd servite
:

Domino

in

vous avez

tout ce mal, mais nanmoins ne

omni corde veslro

quittez poini le Seigneur, et servez-le de tout

21. Et noble declinare post vana, quac

non proderunt vobis


quia vana sunt
:

neque eruent vos,

cur Ne vous dtournez point de suivre les choses vaines, comme sont
votre
;

21.

lui
les

pour
idoles

qui ne vous serviront point, et qui ne vous d-

22. Et non dcrelinquet

Dominus po-

livreront point, parce qu'elles sont vaines

pulum

suuni, propler

nomen suum ma-

22. Et le Seigneur, pour

la

gloire de son

gnum
sibi

quia juravil Dominus facere vos

nom, n'abandonnera
qu'il

point son peuple, parce

a jur qu'il ferait de vous son

propre

populum.

peuple.

23. Absit
in

autem me hoc peccalum

25. Pour moi, Dieu


ce pch contre
lui,

me

garde de commettre

Doniinum, ut cessem orare pro vobis,

que je cesse jamais de prier


la

et

docebo vos viam bonam

et

rectam.

pour vous

je

vous enseignerai toujours

1k. Igitur timeie Doniinum, et servite


ei

bonne
dans

el la droite voie.
le

2i. Craignez donc


la

Seigneur, et servez-le

in vcritate

et

ex lolo corde veslro


in

vrit et

de tout voire cur; car vous


qu'il

vidislis

enim magnilica quai

vobis

avez vu
vous.

les merveilles

a faites

parmi

gesseril.
2 5.
li
tis.
,

Qud

si

perseveraverilis in mali-

25. Si vous persvrez faire le mal, vous

et

vos et rex vestcr pariter peribi-

prirez tous ensemble, vous et votre roi.

COMMENTARIUM.
Vers. 1.

Dixit autem Samuel ad uni ver:

_.

galis

comitia,

ubi

cnm novo

rcge de populi

mm

populum Isral

Ecce audivi vocem

i-

statu in commiini
!

Jecerneret. Sed priusqum

btram(I). Habuit Samuel,


(1)

m
:

anteasoep inGalj

tout ce que vous


Samuel

dit

au peuple

Je me

suis

rendu

I'

m'avez demande, t La conduite Grgoire, est un excollent modle pour les pasteurs. Nous som-

de Samuel,

dit saint

437

C0MMENTA1UUM CAPUT
..

XII.

438

popuus dissolutis comltiis dilaberetur, inte-

jeclo,

ad quadraginla ferm annos, cert ad

gritalemsuam eoram omnibus probarivoluil, aut


spectari Samuel. Quare

iriginta el octo

Samuelem sumniam

in Israele

concionem habuilpleoflicii,

tenuisse pral'ecturam.
el iiu -anuisse,

Nam

in e

consenuisse

riam dignilalis, pleuani

viiamqne

sm:uii

ex hoc loco manifest liquet. lia

et administrationis moduniiniquisetiamjudici-

prseterea

fuisse seneciule

bus explorandum
paralusreddere,

et
si

examinandum proposnil;
neque verendum esse cuivelii

debilem,

ut laniani

consumptum et non poluerit sustinere

quidpiam inique ab aliquo

personaro, ipse docuit,


fecil
lilios,

cm

loco suo duos suf,

suslulisse arguatur;

qui provinciani

quam

ipse depo-

quamjuilabat, quominsobjeclareaudealquid-

suerat, administrrent; quare necesse fuit, ut

quidin ipsiusvil minus probct, aut quod


Jege, aut publico judicio
ipse,

quidquid est temporis ab adolescenli ad gra-

correclum,

novo crealo rege, digniiatem,

cm jani quam ha-

vem usqne
fuit.

se.talem, in reipublicae

adminislra-

tione consunipserit;

quod san exigutim non


adolesccns

buit illucusque

supremam

et regiae

proxiniam,

Qud

autem

prafecturam

deposueral; neque tiraendum, nepossil ablala


restituere
licet jani
,

inierit,

hinc aperi constat, quia hicrogit, an

aut illatum

damnum

instaurare,

aliquis noverit aliquid se vi aul fraude fuisse

extrema obrepserit

senec'tus, el cani

sublalum, ab eo lempore nempe, quo cuin imperio fuit


:

advenerinl, qui sunt adventanlis jani niortis


fidles nuntii; cni
filii

nam qu
omnia

ibi

commemorantur, non

ipsius sani inter ipsos

ab alio

fieri

poluerunt, nisi ab eo qui


sibi licere

prosumquia

et

incolumes vivant, qui pi;vslare poterunt,


nalurye
neeessil; Le
:

polestale

pulat; et hoc

quod paler inlerceptus

ipsuin

ab adolescenti explorari jubet;

non

potuit. Id enini

ut opinor, valet illud


vos
;

nempe ab
alii

adolescenli abusus potestate, sicut

Et rex nunc graditur ante nunc personain pubiicam,


non sustineo
;

id est

ego jani

pluriml, opprimera poluitalios, auferre

aut

regi.t;

proxiniam

boves aut asinos, accipere

munera ut

judicia

eum homine

privalo vobis tfgen-

corrumpat.
Vers.

dum
leni
et
si

est, qui

nullum potentiani, aut auctorila-

5. Loquimini demecoram

Domi.no (1),

babel

quam opponat
/ilii

Ego autem
;

senui,
id est,

incanui; porrb

mei vobiscum sunt


,

aetas milii jain grandis

et effta vilam absiilii,

mui veut reprsenter encore aux Isralites combien tait grande la faute qu'ils avaient
en prfrant le rgne d'un homme qui sur eux une souveraine puissance, celui de ien qui avait t jusqu'alors leur eliei et leur roi. Mais avant que d'accuser le peuple, il soin de se jnstlier. Et. il prend
fate,
avait,

tulerit,

superstites sunt

qui,

quod mea-

rum

est parlium, ipsi prsestabunt.

Vers. 2.

(1).

[taque conveksatls coram vobis


al)

ab adolescentia mea usque


pr.esto sum
c

hinc diem, ecce

ceux-mmes

Ex hoc

loco et superiori con-

mes mes

chrtiens pour nous-mmes; noussomministres de l'Eglise pour les autres.


tal esl trs-sr

< i

quand il est inne rpond alors que de lui seul mais le second esl expos de grands prils. C'est pourquoi les vrais serviteurs de Dieu s'engagent dans 1rs c*hfges de l'Eglise avec rpugnance et avec
noeent, parce qu'un
:

Le premier

homme

qu'il avait gouverns pour tmoins de l'intgrit de s conduite, afin d'apprendre aux pasteurs (pie leur rputation doit tre si pure, qu'elle Soit bois d'alieinte la calomnie, et. qu'alin que leurs justes reproches soient utiles ceux qu'ils reprennent, ils doivent tre eux- mmes irrprhensibles. Car leur

avec joie. C'est en la personne de Samuel J'ai tabli, dit-il, un roi sur vous. C'est lui qui doit vous gouverner l'avenir. Mes enfants seront parmi vous comme de simples particuliers, et ils ne me succderont pas dans mon
et ils les quittent
ici

peine,

ce qui parait

dignit est trop sainte pour souffrir qu'on leur puisse dire selon l'Evangile: Mdecin, gurissez vous vous-mme. Otez lu poutre gui est dans votre il, afin que vous voyiez assez clair pour otcrla paille de celui de votre frre. (Sacy.) Ecce ego; respondete mini, (1) IlebraMts
:

ministre;

comme

s'il

leur disait

Quand

je

gouverns, c'a t pour vous-mmes et non pour moi. Ainsi je n'ai point de < peine me dmettre de ma dignit entre les mains d'un autre. J'ai vieilli dans l'exeri cice de ma charge, et nanmoins celle lon gue accoutumance vous gouverner n'a produit dans moi aucun dsir du comman< < dment. Non pro me, sed pro vobis prfui; t et longus usus preminendi obligation me in i sui ambitio.te non tenait. > (Sacy.) (1) Ayant vcu parmi vous depuis ma jeunesse, me voici prt de rpondre de toute ma vie. Saai
_

vous

Domino, et coram uncto ejus. Hinc B. Petrus Damiani 1. 1, Epist. 1-2, coarguit piscopos, qui nolunl se suosque ctus civibus examinari. Qus, ait, est hic arroganli lumor quis elalionis fastus? qu denique tanta superbia? ut lict episcopum
vel, in
trie,

corarn

quod

ad p'ropr voluntaiis arbllri'ufn vivere, et t'nsdlnier xces'sinh est subjectis

suis, de;ligneluraudire.Elpaul posi, hune fastum per exempta proborum contraria exaggerans: i Bnins, ait, Job dieit Si contempsi subire judieiiim cura servo meo, Job. 31, v. 13. Et lu dicis Absit, ul digner ad examen ve hirecum clerico meo! Deus omnipolens per Isaiam clamai "Verdie et arquite me , Isaiae I,v. 18. Is qui judicat omnia non dedignatur servis argui; tu servus utique cum servo
:

m
et coram CimisTO ejus.

IN

L1BRUM

1.

REGUM
sibi

440

Ah

his qui prtorio

reipublic ncessitas; anspolirinl subjecttmt

muncre aut
minislerii.

simili

alio

magislralu defuncti

populum,

et publica

coinmodaad

privaios

sunt, exigi solet publica ac severa ralio obiti

An

excubias egerinl

quas exigit

usus converlerint; an repetundarum crhnen admiserint, quod foreuse vulgus resideniiam


appellat.

Qnod ab

judicium venire fastidis? Samuel ultr se nullis accusanlibus oblulit; et in aliquo violenter oppressera, < < inquisivit. Ecce prstb sum, inquit, loquit mini de me, t etc. (Corn, Lap.) Si quempiam caluhniatus SUM SI OPPliESSI AL1QUEM. Reddi posset lextus Si vim alicui in<
i

his qui defuncti sunt pra2-

in

argnendum ulrm eos

fectur, exigit respublica, id ultr subire vult

Samuel, judicemque su vit et causse vult


esse

Deum, cujus

intelligenliam nihil latet

et

regem ipsum lune unctum publie, alque ide Chrislum Domini, cujus neque censuram reneque imperium rcust. Pulat autem JosephususqueadeSamuelem avide studuisse, suani vitam et mores in publico illo convenu
spuit,

tuli,

si

perciissi,

vel

Si
:

quem

vi

vel inique

denique Si fraude et calumni quempiam rbus suis spoliavi; vel Si ainiciti et indulgenti in aliqucm ad justiliae legcs violandas adduci passus sum. Originalis verba, qu in fine hujus texts legunlur, ita reddi possunt: Cujus manu ego munus accepi , et restituant? Si qnid muneris accepisse convincar, volo meum ferre probrum, slalimque omnia reslituere. Aliter: Si ego muoppressi,
vel
:

examinari ad severissimam amussini, ut non

solm

pelieril orritque, sed etiam per

Deum
si

adjurant populum, ut de suis rbus diligenter


statut, videat, et sever censura castiget,

nus accepi, et ctausi ocutos, ut causam illius qui munus obtulit, negligerem, ego illud restituant. Vel potis Si munus acceperim, et defixus in eo sit oculus meus, si lumina e converti, si mimera oblala me delectrunt. Sepluaginla aliter ac nos in lexlu Hebiseo legerunt Si de
:
:

quid in lot
sit.

annorum administratione peccatum


populum: Adjuro
itlos

Samuel, inquit, propheta, priusqum comitia

dissolverenlur, sic est allocutus

vos per
fralres, stros

maximum Deum,
Moysem,
et

qui vobis optimos


,

Aaron misit
ut

ut patres ve-

alicujus ccpi quodcumque munus (ad lilteram, qnod ad placandnm et reconciliandum valet) vel calceamcntum , respondete coram me, et reddam vobis. Priorem interpretalionem pronam magis, magisque cohterentem ingenio et syntaxi originalis judicamus. Cm rubore perfundimur, os oculosque operimus. Auctor Vulquae in hune gal aliam interpretalionem
,

manu

ex /Egypto educant ,

absque pudore ac

me tu omnique
contra jus et

affeclu alio libr dicalis,

numquid

quum
in
si

fecerim

vel

proprii lucrt

cupiditate, vel

aller ius

cujusquam gratiam.

Coarguite me,

cujusquam vilulum aut bovem,

aut aliud quid taie accepi.

sensum

trahi potest, sreulus est


et

Si de

manu

Sepluaginla addunt,

vel

calceamentum

quo

conlemnam illud hodi, restiluamque vobis; oculos meos claudam ne illud videam, ne aspiciam quidem, restituam (Calmet.) non invitus. Hinc S. Bern. 1. 4 de Consid. mire laudat Gaul'ridum legatum apostolicum, qud omnia
cujusquammunus accepi,

nominc exiguum
bialiter

aliquid significant;

prover-

enim calceamentum pro re sumitur


diximus ad
illud

vilissim, ut

Amos

cap. 2:
et

Pro eb quod vendiderit pro argento juslum,


pauperem pro calceamento. Ide autem

omnin etiam exigua mimera


i

fuerunt, inquit, qui

spreverit. < Non possent legalo dicere :

in calceo

res inlelligitur sordida etvilis, quia calcea-

Ditavimus Abraham. Ipse ver cum Samuele t libr concionabatur ad omnes Loquimini i de me, etc. quisque dbet quotidi judiTropologic cium hoc su peragere per rigidum conscienti examen. Audi S. Bernard, ad fraires de Monte Dei: < Discito libi praeesse, vitam ordinare, t mores componere, te ipsum judicarc et te c apud leipsum accusarc, sp etiam condem nare, nec impunitum dimitlere. Sedeat aci cusans justitia; stet rea et teinelipsum ac< cusans conscientia nemo te plus diligit. nemo fidelis judicabil. Pete leipso raiio:

menla sine
et ipsa

ullo fer

impendio comparantur,

abjecta sunt, uipole qua; semper cal-

cantur pedibus, neque

unqum

fimo et pulsignificavit
v. 22,

vere elevanlur. San in calceis

rem

levissimam Ecclesiasticus cap. 46,

ctn

de hoc ipso Samuele loquerelur, ex quo fortass calceamenli

nomen sumpserunt Septuaqu'il a

ne parle point du culte intrieur

rendu

Dieu, et de cette exacte fidlit aux plus petites comme aux plus grandes choses, qu'il

i
i

nem
libi

praeteritGe noctis et venturse

diei

tu

<

prsescribito, et supervenienlis nociis regimen indicito sic districto nun:

canonem

qum

aliunde

lascivire

vacabit.

Dclarez

si j'ai fait tort

(Corn, Lap.) quelqu'un, si j'ai

rem

des prsents. On peut remarquer que lorsque ce saint prophte rend raison de sa conil parle des calomnies, des oppressions, de l'amour du gain et des prsents, qui sont, les choses dont les hommes peuvent tre juges, parce qu'elles tombent sous leurs sens. Mais il

attend de ceux qu'il a honors de son ministre. Ce saint prophte tait trop humble el trop clair, pour vouloir ainsi paratre juste aux yeux de Dieu, qui pse les curs et les esprits, comme dit le Sage Spirituum ponderator est Dominus. C'est pourquoi il aurait dit sans doule comme S. Jacques a dit depuis Nous faisons tous beaucoup de fautes : In multis offen: :

duite,

dimus omnes; ou comme l'aptre saint Paul Quoique ma conscience ne me reproche rien, je ne dois pas nanmoins me croire innocent, parce (SacyO que c'est Dieu qui est mon juge,
:

441
ginta
,

COMMENTARIUM CAPUT
.

XII,

442
suo fundo
illas

aut Septuaginta forsitan Ecclesiasti-

pulant

cm

qum procul
cogitabat

cus

Ante tempus
prbuit

finis

vit

su

et

seculi

ablegaverint.

Sic de rbus

alienis

testimonium
Cliristi,

in

conspectu

Dotnini

et

Samuel, quas jure piusquam optimo tanqum

pecunias, et usque ad calceamenta ab


,

domesticum malum contemnebat. Neque


qui
sapit,

aliter,

otimi carne non accepit

et

non accusavit iltum

de rbus statuere dbet

quas per
lgitim
tinea
,

homo. Ex quo loco conjectare posse videor id

vim aut

fraudent acquisitas rbus

quod

jani mihi

his diebus

dudm persuasi, non long ab diem suum obiisse Samuelem, exauno aut

comparalis immiscuit,
Jigno
,

qu
,

erunt

quod

eruca arboribus

aut frugibus aurugo


,

cto videlieet uno anno, aul post illum

aut pestis denique


ill

corporibus

qu absque
et
fir-

alleromense. Quod non obscure indicat, quod


statim adjungitur:

salutem
(1).

obtinerent

constantem

posl hoc dormivit,etnotum

mam

fecit rgi, et oslenclit illi

finem vit su.

Quem

Vers. 5.

Testis est Dominus adveksum

locum sequenti capite fusis explicabimus. Et contemnam illud home restituamque


,

vos, et testis cliristus ejus in die hac, quia

NON 1NVENERITIS

IN

MANU MEA QU1PPIAM. Soient


illis

vobis.

Non

est otiosum, aut ad

speciem tantm
in

homines, ubi benest


aliter loqui,

atque

jucund,

hoc examen, quod subire sludet

hoc homi-

num

convenlu Samuel, sed quia


quidquid conlra jus et

nihil retinere
resti-

cupit alienum, prolitetur

quamprimm

lulum

iri

quum

fuerit

qum cm aliquid illis accidit, quod illorum animos mrore contraxit. Tune enim homines, maxime qui levi sunt ingenio atque versatili, aliter soient qum antea de
rbus sentire
ac judicare
:

ablatum.

Id ver, quodcumque fuerit, ade non amat, aut relinere cupit, ut eliam borreat

aut

crt licet

idem sentiant, quando aliquid audiunt de se,

atque contemnat.

Nam

qui de rbus prudenler

quod minus adlubescit,


sentiunt, aut

aliter

loquuntur

qum
qu-

statuunt, tam long absunt, ut in alienis,

qu
lo-

rem

aliter

inlerprelantur, aut

furto atque calumni congesserunt

spem

aliquid affingunt verilati, aut occasionem

cent melioris fortun, ut ab

illis

potislabem

runt, ut de aliorum fam indignis loquantur.


Id

metuant

et timeant, quae

non secs possessio-

ergo

nunc cavet prudenter Samuel, dm

nes everlant, et quae sanct fuerant acquisita,

vilam suam frequenti populo,

omnium

judiciis

corrumpant
dunt
in
et

qum labes et tinea illa arroperdunt, qu iirma sunt etsuo eliam


,

examinandam praebet. Futurum enim erat, ut illos slatim, antequm dissolverentur comilia,
severis

gnre nobilia. Quare Habacuc cap.


:

2, v.

reprehenderet,

et

exprobraret aut

qui congregat

avaritiam

malam domui

vesaniam, aut ingrati animidetestabile vitium,

su; mal appellatur avariti, qui rapit alina,


qui congerit

cm Deum

abjecissent,

non sua

hic

sludeat

domum,

id est,

enim cm slabilire familiam suam, illam


possessione
labefa-

fuerant ornaii, et ab

quo tt modis ante homine mortali gubernari


reprehensione exulcefals,

maluerint. Quare lmere poterat, ne in vitain

posteris tradit ab alina

suam durisanimali,
rati

et

ctatam et debilem, ut sustinere nequeat diulurnitatis pondus. Dixit hoc idem Job cap. 27,
v.

vehementi, aut aliquid fingerent


,

aut
:

qu nunc probant

iniquis

improbarent

18,

de alienorum bonorum direptoribus.


:

quoeirca nunc de su integrilatc publicum et

Dixerat pris v. 13

Hc

est

pars hominis impii

frequens advocat testimonium.

apud Deum
v.

et

hreditas viotentorum. Deinde


tinea

Deinde quia

cm

iniquitas os soleat obslruere

18

JEdificabit sicut

domum suam,

et

sicut

cuslos fecit
sibi

umbraculum.

Dm

terendo

tinea

domunculam
alis

construit,

domum
et

ipsam dbilitt ac perdit, quia lignum corrumpit,

quod

diuturnum
cuslos

esset,

molem
aut

sustinerct ingentem. Quare olilor, aut borto-

rum

curator
in

et

cm erucam

Non es calumniatus nos, ne(1) Vers. 4. que OPPRESSISTI, NEQUE ULISTI DE MANU ALICUJUS QuippiAM. Ferrandus Diaconus Carlhag. hoc Samuelis exemplum belli ducibus imitandum proponit. Sic enim scribit Rgula 1 Innocenti mililaris < Dux, ait, in su adminislr.itione, non pressc diligal, sed prodesse;
:

bruchum

oleribus vident, aut arboribus,

<
i

usque ade

illis

forent hortorum

non delectantur, quasi aliquod aut segetum incrementum,


metuant arboribus aut
ide

imitetur bonis aclibus Samuelem comparet sibi liberam liduciam verecund et honestse libertatis, ut ingenu fronte dicere va;

leat subjectis sibi, sicut dixit

Samuel
,

Ecce
Et

adsum

ego, etc., aul

ut polis inde grave

de manu alicujus accepi


etc.

pro exhortatione vel calceamentum

frugibus

malum; atque

omni

studio cu-

respondeatur etiam ci, quod dixerunt ad

rant, quidquid est ejusmodi bestiolarum, ex-

Samuel
ista

<

tinguere, et

gloriosus

Nemini nostr nocuisti. qum dux erit ante faciem principis, qui
1

magni aliquid tune se

Xecisse

audire meruerit

>

(Corn, Lap.)

443

IN

LIBHUM

KEGUM
vox
illa

444

eorum in quibus aliquid est pudoris et mentis (nam de his qui jam frontem perfricuerunt,
alia

non addalur,

sententia. Illud

tamen eadem omnin enim, testis, quod anlecessit


est
est,

ratio

est),

ncque quisquam audet


si

aliis

proxim, repetendurn

in

hune sensum:
;

quidquam

objicere,

conscius animus aliquid


sentiat objici posse;

Vos

alfinnalis,

Deum

esse testem

idem ego

agnoscal, quod ab

aliis

assero, et illum etiam lestem voco ejus integrilalis,

qu ex innocenti exploral audaciam conciperet ad reprehendendum, probalam vult pris


Israeli loti

mini.

quam in me omnes fuisse confiteAut etiam lestem advoeo, quod id ad


vobis edico, quod ex usu veslro
et ad

suam innocentiam. Causam aliam adducit Chrysoslomus, cur


et

extremum

fulurum esse arbilror,

quod

me

et gentis

hoc consilium Samueli placuerit,


prsesertim spectaverit, loin.
3,

quid in eo

me

charitas,

et

ollicii

ratio

ad extremum
ex prfecture

bomil. in dictum

cogit. Sicut antea Moyses,

cm

Aposloli
ostendit

Utinam

tolerassetis

paululum

ubi

discessurus esset et vil, documenta ddit po-

eo consilio

suas laudes

Sainuelem
Quia

pulo,

quem

oratione dignitatis et severitatis

prdicari voluissc, ut formam novo rgi rem-

plen reprehendit,
advocavit
loquor
;

Deuler. cap.
:

32, testes

publicam administrandi prscriberct.


<

clum
:

et terrain

Audite, cli,

qu
Isai.

salutem, inquit,
vit, illis

hominum duntaxat

specla-

percipe, terra, verba oris met.

El

gubernalorem ad
,

sui expressit imi-

cap. 1, v. 2
terra, hic

Audite,

cli, el auribus percipe,

lalionem

in c oralione,

qu de gestis suis
ignaruni
sciret

etiam hoc loco videtur voluisse Sa,

rationeni ddit. Nain

cm

<

odiosunique regem adhortari, qui onmia corain erat auditurus, alque


illi

muel adhibere Deum testem quod populum admonueril edixeritque, quid opus esset facto,
se, remque publicam incolumemesse Quod etiam fecit Paulus Actuum cap.
si

ceu formam

vellct.

prscribere reipublicoe,
suetus esse debeat,

qum scilicet manqum moderatus, qum


sit

20, v

20

Quapropler contester vos Itodicrn

die, quia

procul

munerum

corruptionc, ut neinini
injuslus,

mwidus sum h sanquine omnium,


vobis, et universo greyi.
c. 4, v. 1
:

etc. Atlenditc

vim

infrai, ut neinini

neque

El Epist. 2 ad Timoth.
,

diviliis

congerendis studeat; rurss tacendo


fuisset,

Tesli/icor

coram Deo

eic.,prt?dica

t <

cunctus populus in praedam iradilus

verburn.

Et in banc posteriorem sententiam

prlexlu excusalionis ulrumque periculum


declinavit, illum docuil,

magie iuclino.
Vers. 7.
CO.VTE.NDAM

cujusmodi guber-

Nuxc ergo state, ut jiwcio


(i)

< <

natorem esse conveniat, siniulque vilavit odiuni doctrine. Siquidem videtur circa res
suas oecupatus, instruit tamen, etpraescribit,

ADVERSUM VOS

CORAJI

DOMINO.
fuisse

Quando jam constat ab omni

labe

puram

Samuelis vilam, neque esse quidquam, quod


populus accuset, ipse audacis ohjurgat populum, et Deum,

quanlo studio, quve via subdiloruin commodisadvigilare par sit. > Lege lotam notai*
quoi in eo virlules el optimi
docuinenia

quem

pris
in

teslem advoerai,
cujus conspectu
et

liam, qua; mirextollit hoc Samuelis examen,


et
viri

nunc judicem appellat,


quid in
proponit. Objicit primm,

populo reprehendat,
deinde

exprobret

pramiceanl.
Vers.
6.

quoi fuerit Do-

Domi.nus, qui fecit Moysem et

mino

beneficiis ornalus
efl'us

AarON
Stare

(1),

ET EDUXIT PATRES NOSTROS DE TERRA

pro tain

libeialilate

reddideril,

quam gratiam cm
po-

tE(;vpti. Ilrcc clausula imperfeela est, qua: con-

salutem suain
(1)

hominum

solertia; ac lidei
:

non

polesl, nisi aliquid supplas.

Neque

Reddi polest textus

nieo judicio
beat.
si

obscurum

est

quid supplcri deest, adesl.

sistite vos, et

Venite hodi , et ego jndicabor vobiscum coram Do-

In aliquibus

codkibus

Quod

mino. Venite, ut un
subeatis.
Judicialis

mecum
:

vocandi

adinitlamus,

nibil est,

quod addas, aut

commune judicium
Dominum. De omnihus
De omnibus

judicium Domini formula est ad Diem vobis dico apud


:

requiras; tune autcni illud, adest, ad Domiuimi


referlur, et illum
leslis

lesteni esse signifleat;


illa

nam

justiliis

adesse dbet, cl
illius

nsse, ad

quorum

misericordiis Domini. Hebrus Domini. Sepluaginta Au:

fidem
(1)

testimoniuin advocalur. Sed lieei


:

nuntiubo vobis omnem jnstiliam Domini. Symmachus reddidil, uti et Vulgala, misericordiis,

Hebraeam illam
Teatis Dominus , qui [ecit Sepluaginla Moysem et Aurun. Codices quidam Lalini legunl, adest, Deus scilicet; sed in Hebrseo, Vulgat et Chahkco, pnepositio sine yerbo relinquitur suspens. FacerB usurp.iliir interdm pro cligere, in munerc aiiquo conslisolet,

vocem

quse

reddi
in

quidem

misericordia.

Revocabo vobis

menlem

omnia Deo vobis strum commoduin,

pWSlfta, timi qua: in vetuin etiam quSfc ob criinina

vestra punienda gessit. Susci pi t Samuel d'efendere causam Dei adverss populum, justitiam Domini asserere, et populi iniquitatem aperire.
(Calinet.)

tueve.

, ,

415
tis,

C0MMENTAR1UM, CAPUT
qum
Dei polentiae, cujus sa?p clemenslrata.

XII.
,

416
et
,

liam et fdelem

manum

in

rbus quibusque

Jam excutiamus singula habuisse modo, quem expressinius

eo se

sebrsrh

aiduis experti fuerant, conimendatc voluerinl,

exploremus.

cm regem
Vers. 8.

optent hominem,
abjicint.

Deum regem

et

Cm
nis jugo

dui'is
,

vexarentur Hebroi sub Pbarao-

dominatorem

neque spem baberenl ullam emer-

Quo.modo jacod ingresscs est


l'

in

gendi ex eondilione misera et ministrio sordido


,

iEf.YPTl.M, ETCI.UIAVEIU'NT

ATltES VEST1U

AD Do-

ultr

Deus

qui in eo populo regnabt,


,

hinum, etmisit Mosem, clc. Quanil Abulensisq.

evocavil

Movsem

paslorili cura

et siepis

9 et 10, quare Samuel exenipla renovet antiqua, et irmunicris


aliis

provinciam illam recusahtem adegit, ut popu-

prselermissis paucoruni

lm

in libertatem assereret.

Quod tandem con-

ineminerit, qua; nos slatiin, prout conunenlalionis ratio postula vcrit, cxponeiniis.

secutusest, non qudem suis viribus aut industri, sed quia


il 1

Rat inns

Deus qui primus erat dux,


in

adducit varias, quas cuilibcl apttd ipsuni Videre

aderat

armabatque
in

/Egyptiorum

cla-

Ego aliam invenio, qu mihi inagis placebal, aliis fortss non item, quani tanltini producam ne longior sini. Peliit po-

promptum

est.

dem quod
bile.

natur maxime videbatur horriin

Cm

aulem poslqum inducti sunt


,

terram Promissam

et in regione Chanaanitide

pulus dari

sibi

regem

sicut cseterae

habent

collocati dercliquissent

Deum

et

ad deos deas-

nation es, cin rex

Ammonitarum Naas bellm


aninio

que gentium
iluerent
,

ver

ptrique religione dif,

instruebal contra Isral,

usque ade
effos'sis

tradili

sunt alina; potestati

cui
,

non

infenso ac barbaro, ut nonnisi dexlris


oculis,

aliter, quant patentes olim Pitaraoni

setvie-

fdus cuin

illo

paeis inire voluerit.

Ea

runt.

Quare

fuerunt

aliquando

Madianitis,

res

ita

concussit timidoruin animos, nt stalim

nonnunqum
tamen
et

Moabilis et Palaeslinis

jam antea,

de eomparando exercitu et impertore desi-

et proximis etiam temporibus addieti. Eleyit


,

guando cogitarent. Quare cm ahliquam bellandi rationem minus probarenl, novain exqoirunt, et regem optant, quem rgi Amtnonita-

cm maxime prcmerenlur ab exlerno


dominatu
,

crudeli

Deus optimos duces


communivit
,

illosque clesti virtute

ut

non

rum opponant.
illos

Id constat ex v. 12, ubi sic ad

solm
lutn
,

in libertatem assereret

caplivum poptt-

Samuel

Videntcs quod

Naas rer
dixistis:

/ilionini

sed etiam antiquos dominos conversa

Ammon
nostram
fidei
illos

venisset

adversum

vos,

Ncqua-

fortn ipsorum servituti subjicerent.


Subjecit Deus
Jabin
cui
,

qu'am, sed rex imperabit nvbis. Quasi dicerent,

ul babes Judic. c. 4

Isral

communemque
tutelae

salulem nonnisi rgis

atque

commiltemus. Et auiem
ingratse

regiCbanaan, qui regnabt in Asor dux erat nomine Sisara; Deus tamen elegit
,

Samuel autstuporisaut

cujusdam

Barach

pitgnandiqtte provinciam

et
;

modum
rem
ita

oblivionis coarguat, repelit


cia,

non omnia bnfi-

edixit per

Debboram propltetidem
,

et

quae Deus superioribus seculis in popiiliint


illos in

breviter et fliciter confecit


possit
in
,

ut

nemo

dubilare

ilium assidue contulit, sed quae

eo rebello-

divinam

ibi

manum

inlercessisse.

Quod
,

rum rum
talia,

articulo confirmare, et ad

ben de

suo cantico cecinerunt Debbora et Baracb


in
:

exitu

sperandum

excitare

debuissent.

(|tti

eo exercitu videbantur esse duces

c. 5,

Quare narrt, quoties populus aut limuerit


qualia nunc, aut etiam
lalia

v.

20

De clo dimicutum

est

contra eos

stell

pateretur,

manentes in ordine

et cursu suo, adversus

Sisa-

qualia

nunc
:

populus

horret,

et

declinare
in

ram pugnaverunt.
Peccavil rurss populus
,

siudet

eltamen Deus, qui regnabt


ab

populo,

et

subjectus fuit

duces praefecerit,

et judices, qui auspice ipso,


illis

rurss Madianitarum impe'rio; exacto ver servilutis seplennio


,

atque favenle Domino,


malis, et
illa

cxpedierunt

elegit

Dominus ducem Ge;

depulerunt pericula, qua3 ab bu-

deonent

qui hoc loco nominatur Jerobaal


:

man
tur.
sibi

potenti piopulsari posse

Neque necesse
aut

luit

ut
,

non videbanbomines regem


enim assumevocatus esset

ulreque enim nomine vocabatur

cui astilil
,

Deus
ab

sicut saep pollicitus fuerat

et talcm

ducem

eligerent
fuit,

ipse

ltoste
ibi

victoriam consecutus

ut divin um

bat, neque ullus

qui

modo

omtes

consilium et dexterant agnoverint.

Deo, qui non obtinuerit quod futiirum erat

Judic. cap. 6 et 7.

Cm

iterm rediissent ad
,

populo ex usu. Quod faceret etiam tune Sa-

ingenium

et

ad genlilium sacra
,

sicut

ipsorum
,

muele duce,
Saule rege.

mull fortss melis

qum

patentes antea

delicerent

excitavit Jephte

Nam Samuel

conscriplum e\erci-

qui favenle spiritu, qui in ipsius animant insiluerat


,

tum seculus

est, et illius consilio res admini-

rem tolam prima expedilione

confe-

447
cit.

IN

LIBRUM

REGUM
Vers.

448

etpopulum suum

qui Palstinis et

Am,

12. (1) Sed rex

/mperabit nobis, cum


in vobis.

monitis per amios dccem et octo servierat


libertatem asseruit. Judic. cap. il.

in

Dominus Deus vester regnaverit

In

suum nialum populus


ite-

obstinato consilio

regem

Peccavit iterm populus, et traditus est

efflagitavit,

neque

destilit,

donec tandem ex-

rm

in Philislinorum potestatem,

auibus quaJacob entra dans l'Egypte. Samuel reprsente au peuple les grandes grces que Dieu lui avait faites, ou en sa personne, ou en celle de ses pres. 11 les fait d'abord souvenir de Jacob, parce que ce fut en sa famille que Dieu commena de se former un peuple dont il se dclara ensuite le prolecteur, et qu'il sauva de ses ennemis par un grand nombre de prodiges et de miracles. Le prophte remonte ainsi jusqu' la source de celle faute si grande qu'ils avaient commise alors en demandant un roi et dont il ne parait pointqu'ilsfussenltouchs. Car les plus grands pchs o les hommes tombent viennent d'ordinaire de celte ingratitude qui leur fait oublier les grces qu'ils ont reues, et qui nat d'un grand orgueil qui efface de leur mmoire le souvenir de ce qu'ils taient par eux-mmes el de ce qu'ils sont devenus parla pure misricorde de Dieu. Et comme l'aveuglement et l'endurcissement est la juste peine de l'orgueil, Dieu les abandonne aux tnbres o ils se sont jets voloniairemeut, et ils commettent ensuite les plus grands pchs sans qu'ils s'en aperoivent, en s'imaginant que la rouie gare qu'ils ont choisie est le droit chemin qu'ils doivent suivre. C'est l la disposition malheureuse o ce peuple se
;

draginta annis talcm servilutem servierunt


qualis infra c. 13 describitur. Excilavit

tnmen

ducem Samsonem, illumque incredibili quodam robore munivit, quo unus non uni tantm civitali, sed toli regioni Palaestinorum appareret horribilis. Hic porr Samson boc
loco appellatur

Samuele Bedan

liaud dubic
;

per antonomasiam, quasi film Dan

fuit

enim

ex e tribu. Utautem aliquis propler excellentiam

commune
licet
,

sibi

nonien altribuit, quomodo


,

Paulus,

plurcs sint

quibus boc
et

nomen

conveniat

vocatur Aposiolus,
alii niulli

Aristoteles

Philosophus, licet
rint: sic

pbilosopbi clarue-

cm

alii

niulli essent

ex tribu Dan

qui vocari poture Bedan, illud tamen nonien, quia Danitarum

omnium

praeslantissimus, quasi

proprium

foret, vindicavit sibi

Samson.

Ad exlremum de
ipse

se propbeta loquitur, quia est Deo, et ad

quoque excitatus
Israelilici

sum-

mam

populi praefecturam vocalus,

ut ab ipso principio usque libri hucusque di-

trouvait alors, et d'o

Samuel

le voulait tirer.

dicimus.

Non

poterat auteni populus ignorare,


fuerit,

quid gestum Samuele

quo tempore
illa

manu rgis Moab. Eort Eglonis rgis Moabitarum qui Israclitas duodeviVers. 9.
,

In

(Sacy.)

magistratum

iniit

alque ide

minulis

explicari necessarium

non

fuit.

ipsum inler
rrit

Israelilici populi

proceres

Qud ver se nume-

Samuel, humilitati potis tribuendum

annis oppressit. Forte eliani innuit servitulem Ammoniiieam, qum Jepbie suivit. Hanc senleritiam duplex hoc argumentum propugnat 1 Qud Jephle, de quo in sequenii versiculo, deslinatus fuit Deo, ut Israelem ab
ginti
:

est atque modestiaj,

qum

ambilioni et inani

rerum gestarum oslenlationi. E enim spcial brec commemoratio ducum et imperatorum,


quos
elegit

qud Samuel sernon meminit nisi narra tis aliis, quas populus Chananais el Pbilislocis subiit. Denique constat ex historia Jephte, revitutis Moabiticae

boslili servilute liberaret; 2

Dominus,

et

quorum

significantur

ges

Ammonitarum

Moabitfs pariter iinperssc,

prxclar gesta, ut signilicelur quid Deus fecerit

el res

ulriusque populi in

unam eamdemque
(Calmet.)

olim ad ulililatem ctgloriam genlis suoe, et

quantum expdiai illum babere Regem et Dominum, potis qum boniinem, cujus est infirma virtus et consilium tardum et inane. Quae

enim de
historia,

illis

anliquis heroibus sacra narrt


illis

non ab

gesta sunt, sed per

illos

Deo, qui et et

pugnandi formant prscripsit


cur
de re

ad vicloriam animos inspiravit et vires.


est
illi

Quare non

fliciter gest,

et

Nonien Badun, nullibi in historia Judicum occurrit. Sepluaginia legunt Barac, qui Sisaram el exercilum rgis Hasor fudil. Aitint alii Badan ipsissimum esse Jairum iribu Manasse, qui Israelem tribus et viginli annis judicavit. Noius est Badan abuepos Machir; erat auteni Jair ex edem fanli, es lili Machir prognatus. Sed Commenlariorum scriptores plenque asserunt, Badan Samsonem tribu Dan designare quam opinionem, nullis idoneis argumenlis fultam , auctorilate
,
;

coaluisse. Vers. 11.

Et Badan.

de victori part glorientur,

cm

su
baec

non ab

human, sed

divin potenti

peracla sint.

commendrunt paiaphrasi.es Chaldseus et Judsei, levissimae fidei auctores. Maluerim ego intelligere de Jairo, uti supra exposnimus ;
neque in Scriptur novum est, ul uni eidemque viro plura nomina tribuanlur. Caret aulein
exeni|)lo, et universae analogia; linguue saneiai

Dum

igitur se

electum esse Deo confitetur

Samuel,

nihil se

perfeclum esse dicil, sed


est
,

tantum
phus
(1)

Deo,

quo omne consilium


omnis debelur bonor
Vous

et

rpugnt, virum
ex Jud
et

I). mit.

un appellari Be-Dan,
est, viruin

forlitudo, et cui
(1).

et Irium-

queniadmodm nunqum auditum

ex Ephrainio nuncupaii Be-Juda,

Vers. 8.

me

de quelle

sorte

Be-Ephraim. (Calmel.) (1) VlDENTES AUTEM QUOD NAAS, REX FIUOHI'M

449
torsit
;

COMMENAIUUM CAPUT
cm tamen regem
,

Xll.

45C
propler perversitatem po-

haberet

Deum
in
,

i
t

nem hypocritam
puli,

quo

ut sa>pis antea

sic etiam

modo

ma-

Job. 34.
:

Idem llieronymus ad
,

illud

ximis rcrum angustiis salulem obtineret ilJamque magis haberet diutuniain atque con-

Oseae cap. 8

Ipsi regnaverunt

et

non ex
,

me

Sal

inquit,

non ex voluntate Dei


i

sed ex

slanlem

qum sub

rege Saiile.

Quomod

populi errore rex factus est. Vers. 14.

vcr Dcus judicum tempore sub priori forma


diceretur regnare in Isral, supra nobis cx-

Si timueritis Dominum,
regno

etc., et

non exasperaveritis os Domini. Graviter videbatur prophela perculisse Ilebraoruin aniinos,

plicatum est,
Vers. 13.

c. 8.

Nunc ergo presto est rex ve,

cm

dixisset apert ab illoruni


,

Deum

esse

STER
hic

QUEM ELEGISTIS
et

ET PETISTIS

(1).

AliqUld

subamarum

ironicum,
,

lieel obscuris,

suum malum ascitum esse regem, indicssetobscuris. Nunc illis non dissidepulsum
et in

vidctur insinuasse Samuel

quasi in

suum

ca-

milem fuluram ostendit Dei


providentiam et curam,si

in illum

populum

put ullr

malum
,

accersierit. lia

san pulat
principio
:

modo
,

tain ipsi

qum

Augustinus super
i

Psal.
,

51

in

rex nuper eleclus divinorum praeceptorum


observanti non recdant

Sal

eleclus est

non ad pernianendum rex Domino sed secundin cor populi durum et malum datus est. ad eorum correptionem non ad ulililalem, secundm
,

inquit

neque divin um pe-

clus ad vindictam instimulent. Exasperare


est
,

idem
dilli-

qud naturam clementem

el miteni

cilem reddere et acerbam

quseque magis de

illam

senlenliam
ve.nisset

Qui rejnare

facit liomi-

puniendis
tet
;

Ammon

adversim vos. Reddi posset Sed videnles, qubd JS'uus rex Ammonilexlus larum venissel advershm vos, et recessisset viclus, dixistis milii : Nequaqum, sed rex imperabii nobis; vel, persisiunus nsenienti hahensi populus sendi regem. Innuit hic Samuel tenti recederet, redirelque in obsequium L>oniiiii futurum ut piiecedens Saillis electio
:

aut e

qum de ornandis hominibus cogiquemquam furoris adducere ul


,

verba evomat ininacia et offensionis plena. Id

enim

est

exasperare os

ut aliquid
,

nempe

as-

peruin et acerbuin loquatur

aut exasperare

sermones
fecisse

quod slatim

dicilur. Id aliquando
,

Samariam querilur Oseas


,

cap. 14

nihil olliceret.

Caiinet.

Pereat, inquit, Samaria

quoniam ad amariEt Thren.


1
:

(i) Maintenant donc vous avez votre roi, que vous avez choisi et que vous avez demand. Samuel attribue au peuple l'lection de Saiil , quoique Dieu l'et choisi lui-mme parce que Dieu n'avait l'ait que suivie le peuple dans ce choix, et que c'tait par force et pour ne pouvoir vaincre leur opinitret et la duret de leur
,

tudinem concitavit
Justns est Dominus
provocavi.

Deum
,

suum.

quia os ejus ad iracundiam


,

Ac

si

ulerque dicat
si
;

si

Deus aliquid
id

insonuerit horribile,

quid amarum,
os

Deum
mel
;

non

effudisse ex suo

enim

illius

suavissiet

cur

qu'il

s'tait

rendu celte demande


,

nuini est, et sub illius lingu lac est

qui lui tait lis injurieuse, comme il a t marqu auparavant. 11 faut craindre sur toutes choses de se retirer de l'ordre de Dieu et non seulement de le violer en quelque chose mais de le dtruire
qu'ils lui avaient faite
,

sed ex eo quod nobis accepil

propinrunt
;

enim

illi

noslra peccata
,

fel

el

absynthium
neclare
,

et

linguain

qua> ambrosi

slillat et

ama-

rain reddiderunt.

entirement comme faisaient alors les Isralites. C'est en vain que l'on prtend excuser une m grande injure que l'on fait Dieu parce qu'il peut n, litre quelque drglement de ce premier ordre comme on avait vu un peu auparavant que les enlants d'Illi dshonoraient leur ministre par leurs dsordres houleux , et connue les enlants mmes de Samuel s'taient rendus odieux dans l'exercice de leur charge par leur avarice. Car tant que l'ordre de Dieu subsiste, c'est lui-mme qui en est le protecteur et il saura bien de temps en temps le dfendre des abus qui s'y peuvent mler par le drglement des hommes , et donner des marques de la sagesse avec laquelle il l'a fait, et de la bndiction qu'il y a mise. Mais lorsque les hommes renversent cet ordre, ils s'opposent proprement cette autorit suprme de Dieu el ils le forcent en quelque sorte condescendre leurs penses, au lieu que c'tait eux suivre les siennes. Ainsi ils se rendent responsables de ces changements qu'il sont introduits contre la premire intention de Dieu, et de tous les maux qui en peuvent natre. (Sacy.)
,

ERITIS ET VOS

ET REX

QUI IMPERAT VOBIS

sequentes Dominum Deum vestrum. Hoc idem


est
,

ac

si
,

diceret

Regnabit in vobis Deus

sicul antea

cm per

judices res administra-

retur publica. Ut rex dicitur reliquos praire,

qui vivendi formata

legesque prascribit

et

agmen antecedere, sicut proxim de Saiile dicilur jam rege consliluto, v. ~2: Et nunc rex
cjraditur ante vus;
seipii
alii

sic

eliam cteri dicuntur

pracedenteni regem. Quare

cm

rex et

dicuntur semturi

Deum
,

dicuntur plan

illum

regem babituri ducem

et

auspicem

qui

viam ostendat expediatque

et

suam quoque
sin aliter
illos divi-

nianuni ad pugnandiim admoveal pro ipsorum


saluie
:

sicul contra slatim minatur,


,

faxint, super il!os

id

est

contra

nam fuluram esse manum (1). (i) Vers 15. Erit m.vnus Domini super

vos

1 , )

m
Vers
16. Sed
ni;nc state
,

IN LIBKU.M et videte rem

I.

REGUM
gione 'onfecil
,

452
1

Reg. 15, v. 53. Deus aulem

ISTAM GIUNUEM, (I) ftWAM FACTURAS EST Domines


in

sppellatus icslis prodigia quaedam ddit elo,

conspecuj vestro.

Ail voeral S.nniii

supra
,

quibus os'endit suum de Samuelis sanctilate


el

testera
et

Deuin

iategritatis et

innocemia suae
.

populi ves.in petitione judicimn

et quale

qum inique populus novum sibi regem et novam regni formant ad gentiHcom morem postuteverit, corn ipse nondm esse pi
olur defunetus
,

esset ipsius de re lol illustre teslimonium.

Ad
ti-

VOlum enim Samuelis,


rante

et ad ej us
,

preces inspi-

Domino

eo tempore
,

in

quo minus
,

neque ineptam haberet


,

licol

meri lempestas posset

aut horror clo


,et

sic

del'essam senectutem
salis oste.ndil
,

ad publions curas, qnod

commoveri cceperunt elementa


hari
,

omniatur-

cm

scciiins est Sailcin contra


,

ul

l'Mrema oninia tiinueril populus, plasibi

Naus

et

iterm contra Agag

fue.m ipse pu-

carique

optril

Samuelem
et
illa

el

Dominum.
,

Repente nainque audita suni tonitrua


ET SUPER PATRES VESTROS. Ne SlipOl* VOS lit olim super patres vestros, sa' via i. bepluaginta Super vos et super regem vestrum. Reges principes, ac doinini appellantur non rare patres
, :
,

effusus

copiosissimus imber
ribilia, quae

etiam addita hor-

nimbos
,

et tonitrua comitari soient,

fulgura et fulmina
ilivin

qu

tela

dicuntur excussa
arbi-

populi.
1*111110
, :

Calmet.

Chakhcus sic exponit Erit plaga Doniini in vobis, ut haec quae fuit in palrl< bus vesiris ,cinn in dosertn Deo rebella r un 1. Sic et Yalabl. AJUiget, ait, vos, m affiixil c majores vestros quando fuerunt inobedieni les. Aceedil Lyran. i Manu S ait Doinini erit super vos le fuluro sicut fuit super patres vestros de praeterito. Et Carihusiac
: ,
:

manu. Talia ego tune conligisse

trer

qualia poelis in describend lempestate

aul siinulal lingi, aut ver describi

qum
erit

soient.

Quorum

hic aliqua proferri

nonnun non

abs re. Virgilius

lib. 1

yEneid.

Eripiunl subito nubes ctumque diemque

nus

<

Quidam,

ait

sic
,

exponunt

Teucrorum ex

oculis

ponto nox incubt atra

lia erit

su-

per vos in postorum sicque puniemini, sit eut juin anle fuit, et sieul pimili fiieriinl t patres vestri transgressores > to eniin et quando copulat similia idem valet quod sicut,
; ,

Intonure poli ,

el crebris

micat ignibus lher

Prcesentemque

viris

intentant omnia mortem.


:

Et iterm

1.

5 yEneid.

ut palet in l'roverbiis. Secundo, Dion., q. d. Tain vos, ait, qum paires vesiri , qui vos ad mala indu< cunt, seu vitiis non refrnant, inciinclis dbitas pnas Dei vel super paires vestros defunctos condemnatos ; quorum ilamnalio < seu toriuenluin augebilur ex iniquitatibus et
: ,

Effusis imbribus atra

T empestas
I

sine morefurit, tonilruque tremiscunt


et

Ardua erratum,
Turbidus imber

campi. Ruit tltere toto

aqit, densisque nigerrimusaustris.


,

Porr voces idem esse

quod tonitrua

multa

docent. Uuus Psalmus 28 exemplo nobis esse


potest
,

condemnationibus vestris; in quantum praebuerunl vobis occasionein et xemplum pec candi et peena iinins damnati redundat in aliuni. Hic scnsiis si de vivis accipiatur, planissiiniis est; si de inorluis, remotior videtur, otalliis, qum Hebraeorum crassa mens
i
<
;

ubi vox in e significatione spis re-

peritur.

Vers. 17.
iiodie (1)?

Numquid non

messis tritih est

Du

pluvi Judaorum terrai fami-

se porrigeret

longisque petitus. ( Corn, La p. (1) Et maintenant considrez bien cette grande chose. Le Prophte dit saint Grgoire marque si souvent celle grande faute que le peuple avait l'aile en demandant un roi au lieu de se laisser gouverner par les juges que Dieu lui en pour voyait lui-mme de temps en temps
, ,
,

c.

Audi auctorem deMirabil. S. Script. 1.2, apud S. Aug. t. 3 Samuclc invocanle Dominum cm populus sibi regem petei et,
(1)
!),
: ,

< t

nous apprendre combien est norme le peb de ceux qui ayant quelque part aux leclions des ministres de l'Eglise, lvent des personnes aux dignits les plus saintes par des vues on humaines et entirement conIraires l'ordre de Dieu. Car les pchs des particuliers sont renferms dans leur personne cl ils ont leurs bornes aussi bien que la peine qui leur est due. Mais le crime de celui qui donne l'Eglise un pasteur qui la dshonore est un mal contagieux et univeri
i

pluvias et horribiles voces inquibus plebs quae audierat, se Dominum repolisse ne regnaretsibi intelhge ret. Quos fragores per Samuelis iterm po minus deprecationem compescuit, poslqum populi de bc re pnitudincm inis aspe xit. Addit idem auclor Samuelem pnitenti populo inox stitisse pluvias, et ccelum serensse quod novum fuil miraculum. Ilinc ClemensAlexand. 1. 6 Stromat. eulpatGroecos, qud banc Samuelis bistoriam detorsernt ad /Eacum (ingnies ipsum suis precibus Deo inipet russe pluviam qu segetes siccitate emor-

Dondnus per
,

tonuit

<
i

sel

qui se communique quelquefois une province entire e( qui attire sur lui autant
,
,

i
t

tre

qu'il y a d'mes qui peuvent corrompues par le mauvais exemple une leur donnent ces personnes indignes d'un

de supplices

tua1 reviviscerent. Dominus, ait, vocem Tropol. S. Greg. dal (boc est lonilruum) quia peccatorum corda excitai , ut pravitatis sua; nequitiam quia exeitala recognoscant. Dat pluvias 1 corda per infusionem supernae gratis adju.
:

val

ut

ministre

si

saint.

Sacy.

fecit,

non solm deseral mala quisquequae quae sed etiam bona forliter agat
,

483
liares

COMMEiNTARIUM
sunt, et quasi lgitimai
illa
,
:

CAPUT
Df.IM

XII.

'

454

quat appellatur
terrani sub au;

Vers. 19.
,

Oua pro survis tuis ad Domintm


EMU
UNIVERSIS
L'T

temporanea;

nempe

qu

NE MORIAMUR. AdDIDIMUS
NOSTUIS MALUM,
fuit levis illa

tumnuni
,

irrigat

et disponit ad saluni

et se,

PECCATIS

PETEREMUS NOKIS
,

rolina qu ad spicas perducit segctcs illasque maturat, qu sub vernum lenipus accidit
:

regem.
srnteni

Non

lempestas

quai prae-

populo mortem inteiitavil,


,

quoique

aliis

anni temporibus aut nulla est, aut

clamarc coegit obstinatos ante


plices
,

jam ver supse in postulan-

non

nisi

perqum rara pluvia

ut
:

Hieronymus

et vexatione edoctos

docet ad illud
prohibai vobis

Amos
imbrem

cap. 4, v. 7
:

Ego quoque
,

do rege peccsse graviter, ut orationem interponeret Samuel, et divini furoris pondus averteret
,

fine inensis junii, sive in

provinciis

Nunqum, inquit mense julio in maximque in Jud pluvias


in

in

bis
vi-

quod jamjam

in

caput
ita

suum incumbcre
metu
librt
,

videbant. Quos Samuel


t
^

et

dimus. Deniiue

Hegum

libris

pro signo
sestatis

magno atque portento diebus


messis
,

ac

<

orante Samuele

pluviae concitatae

sunt. Et superiluum

erat
,

nunc comminari
in

mensis
pluvias

julii

siccitalem
i

quo nunqum

dederat.

El ibidem docet juxia

Orientis rcgiones sub messis tcmpus inusitalas


esse pluvias. Et san quasi prodigiosuni aliquid

narralur eo lemporeaccidisse pluviam

quando
plurinia

aut minquin, aut vix illam vidit Palajstina. Id

aperl

docet Samuel

qui
,

cm

alia

prodigios contigisse dicat

addidit ad miraculi

magniludinem contigisse proccllosum illum nimbum ad ipsius preces, quo tempore long
abesset metus proeell atqueimbrc. Numquid,
inquit
,

messis
,

tritici est

Iwdie

invocabo Domi-

num,

et dabit

etc. (i).

t
e

Non i Et paul post est ait minus miraculum imniutatio cordis qum perturbalioaeris. Non minus miraculum est,

apptit,

arcntia corda reviviscere, qum a;slivis ardoribus , inusilato more pluvias mundare. Ma jus quippe miraculum est, intimo sonitu
,

insensibilem mentem conculcre qum colliper venlum nubibus tonilruuni insonare. > Et VIDEBIT1S QUAM GRANDE MALUM FECERITIS VOPETENTES SUPEU VOS BIS IN CONSPECTU Do.NINI begem tu m quia Deus per toniini , iratum se ipse cnim in peccata fuisse vobis teslabilur et pcccaiores delonat lum quia ex l. Sasis
, ,
:

lomone
i

ait
,

Lyran.

Deus excitavt

ista toni;

confiUaret pervieaciam populi nam si tantae erant vires Samuelis ut posset clum commovere et tonilrua devocare, quomod non potuit hoslem protligare et reipublicae praeesse? (Corn, Lap.) Et Dominos ddit voces, (1) Vers. 18. tonilrua mixta fulguribus et grandinibus , ait Josephus 1. 6 Ant. (i. Porr S'. Greg. Hom. 27 in Evang., citans illud Jerem. 15,1: Si steterit Moses et Samuel coram me, non est anima mea ad popidum istinn : t Quid est, inquit t qud Moyses et Samuel ciets Patribus in i poslulatione praeferuntur nisi qud hi duo
trua
ut

<

tanlummod

c
i

cunct Teslamenti veleris srie etiam pro inimicis suis leguntur exorsse? Unus populo lapidibus impelitur , Exod. 17, 4 et lamcn pro lapidatoribussuis Dominum deprecatur. Alter ex principatu ejicilur , et tamen pctitus ut exoraret fain
, ,

tetur diccns Absil me hoc peccatum in Domino, ut cessent orare pro vobis. ( Corn, Lap. ) Et le Seigneur fit clater les tonnerres. Saint Jrme remarque qu'il avait prouv qu'il ne pleut jamais dans la Palestine vers les premiers jours de juillet qui est le temps o commence et qu'ainsi c'tait un grand mirala moisson cle de voir une pluie mle de tonnerres tomber en ce temps la premire demande du prophte Samuel. Ce peuple, qui tait si charnel et si grossier ne s'apercevait pas encore de sa faute aprs que le prophte lui en avait fait tant de reproches. C'est pourquoi il fallait que Dieu mme la lui fit sentir , et qu'il lui parlt par la voix de ses tonnerres, alin que la crainte de la mort plus que le regret d'avoir pch contre Dieu leur fit dire Samuel Priez pour vos serviteurs ; car nous avons encore ajout ce pch tous tes antres , de demander un roi pour nous gouverner. On peut admirer celle puissance que le Prophte reut alors de changer l'ordre de, la nature , et de l'aire clater les foudres , pour imprimer dans l'me des hommes la crainte de Dieu. Mais saint Grgoire remarque avec grande raison que la puissance toute saime i que Dieu a attache au ministre de son Eglise est sans comparaison plus grande que i celle-l. Car un vrai pasteur, dit ce saint, crie au ciel par les dsirs ardents de sa cha rite, non pour pouvanter seulement les j hommes mais pour convertir les curs , et pour faire qu'au lieu qu'ils taient de pierre auparavant l'gard de Dieu, ils devien nent vivants et sensibles aux impressions de son Esprit, i Que si c'a t un grand mira cle de changer, comme Samuel a l'ait, la disposition de l'air et d'en faire descendre la pluie et le tonnerre contre le cours ordinaire de la nature c'en est un sans comparaison plus grand de changer les mes, eld'y exciter cette heureuse tempte d'une componction salutaire que saint Augustin a prouve en lui-mme dans laquelle aprs que le cur a t frapp par la terreur des jugements de Dieu il est consol par une humble confiance en sa grce, et il verse en sa prsence une pluie de larmes. Oborla est procda ingens , dit ce saint ferens ingentem imbrem lucryntarum. Ce sont l les miracles de la loi nouvelle. Dieu pouvante, et il console aussitt. Il fait entendre le tonnerre de sa justice et aprs Qu'il a humili l'me par ce (rouble salutaire il fait natre de cette tempte mme une vluic de grce. Fulgura in pluviam (ecit. (Sacy.)
:

,, ,

455
meliora sperare jubet
esse cupam
ut in
,

IN
,

LIMUJM
illis

KEGLM
Vers. 23.
in

456

ut

tamen doceat

in

Absit autem a me hoc peccatum


(1). Licet

el causani tidisse satis graveni,

Dominum

jure posset populo sucillo

ipsorum cxitium omnia prorss elementa

censere Samuel ,qud ab


repulsus,
alibi neci

esset ignominios

conjurent. Monet ergo, ut ununi Deuni obser-

nunqum tamen commissurum


tradilos

se

vent et timeant
cullu ad vana
sic

neque ab ejus religionc

et
:

idolorum simulacra dcliciant


ut Deus

enim
,

fiet,
,

nunqum
slaret

deserat popuii-

lum
dei,

fiuein

si

modo

dt quondam

habiturum se in sinu tutelque pronii-

Abiu scribit qud thus profano igni imposilum oblulerint quod eis prceptum non erat, id est quod severissim interdiclum fuerat. Denique veteres in suis ediciis adderc consueverant Ne hoc neque enim hoc melius vel illuil prasslilcrilis
et
, : ,

Nadabum

serat (1).

est, scilieet

Dixit Samuel ad populum Vers. 20. VOS FEC1ST1S UNIVERSUM MALUM NOLITE TIMERE HOC VERUMTAHEN NOLITE RECEDERE A TERGO Domim. Tropoi. S. Gregorius : < Justi , inquit, conspeclu Domini, quia testimonio stant < bonx conscienlia: de amore Condiloris pra> sumunt, Pcccatoros autem cin inala commillunt i'acie Domini fugiunt cm vcr redire pnitendo dlibrant quasi post tergum Domini sunt quia et diseedere lonuis nolunt et tamen prsesuinere de Deo quasi amici non possunt. Hinc est qud peccalrix mulier retr slelissc ilicitur Lucas 7, vers. 58. Helr eliam illaslelit, qu limbriasejus letigit, Matlh. 9, v. 20. Kelr- quidem stat pro verecundi peccaii sed tangit per virlutem spei. Quia ergo pro commissis iniqui(i)
:
".

pessim faclum est. (Calmet.) Nolite declinare post vana hoc est, idola, qu fa Isa sunt numina, ideque vanissima. In comparatione, ait Tropoi. S. Greg. bonorum vana sunt omnia , c aslernorum c eliam bona lemporalia. Quidquid enim in i hoc seculo laetum delectabile , sublime aui < prosperum eernitur vanuin profect est < quia difficile habetur et cit amiltituf. Kei pente quidem alla seculi corruunt, pulchrai transeunt , laeta et prospra evanescunt.
,
: ,

Nam cm
,

stare in his floiibus suis

mundus

<

semper erubescerc debemus et in quibus confundimur devitare, Samuel peccatoribus imperat, ut tergo Domini non (Corn. Lap.) recdant. Ne craignez point. Vous avez fait tout ce mal, mais ne quittez point le Seigneur. Samuel nous trace une image de tous les devoirs d'un vritatibus
,
,

blandicns eernitur, repentin fortun turaut feslin , et omnia deturbanic batur morle concluditur. Vana ergo sunt gaudia. seculi qu quasi manentia blandiunlur , sed amatores suos cit transeundo decipiunt. Et inlcris < Declinare post, est in' eorum appelilum defluere amorem illorum. divino amori pra'lerre. Meriiergo his vana non proderunt; quia ea eo ordine, quo< condila sunt habere noluie. ( Corn, Lap. )\ Ne vous dtournez point de Dieu , pour suivre
,
:

table pasteur.

le peuple qui tait 11 tonne aveugle dans son pch ; el il lui conseille de ne point sortir de la voie de Dieu mais de le servir de tout le cur ce qu'il rpte encore plus bas Servez Dieu sincrement, et de tout
, ;
:

Le Prophte nous dcouvre del perte d'une infinit de personnes, el souvent sans qu'ils s'en aperoiventAu lieu d'aimer Dieu sincrement, ils ne l'honorent qu'en apparence, et ils donnent toute
des choses vaines.
ici l'origine

le

cur

In veritate

et

in corde perfecto.
,

C'est

l le

grand mal qui perd les hommes et qui fait voir que leurs conversions souvent n'ont rien de solide. Ils ne veulent donner Dieu que les dehors et les apparences, et non le fond de leur me ou s'ils lui donnent quelque place dans leur cur, ils ne lui en donnent qu'une trs-pelite; et c'est proprement l'amour du monde el d'eux-mmes qui les possde et qui en est le matre el le roi. Ainsi Dieu rejette
;

leur affection des choses vaines. Ils sont possds d'un amour terrestre , ou pour les plaisirs, ou pour les richesses, ou pour les honneurs , qui est ce que le Sage a renferm en un mol lorsqu'il a dit Vanit des vanits , et tout est vanit. Car qu'y a-t-il de plus vain que de prfrera Dieu ce qui s'acquiert avec une extrme peine, ce qui se perd aisment, ce qui nous expose une infinit de prils, et ce qui nous ravit les biens ternels? (Sacy.) Et non derelinquet populum; Vers. 22.
:

SUUM PROPTER NOMEN SUUM MAGNUM. PrilU

no-

et dleste ce partage qui lui est


les
il

si

injurieux.

Il

abandonne comme ils l'ont abandonn, et permet qu'ils soient tout eux-mmes
lui.

men Dei, est famaDei, quae magna erat apud omnes gnies qud scilieet Deus Israelem suum populum Pharaone aliisque hostibus ,.
per
propugnsset. liaAbul., Va lab., Dion. Secundo, nomen Dei est omnipolentia, misericordia et hdelitas.. ejus Tertio, nomen Dei, eslipse Deus nomiuatus et. invocatus; Deus enim estoptimus et maximus. Myslic, propler nomen suum magnum, id est, propler Chrislum; hic enim est nomen Patris ; quia loquitur, id est, manifestai, ipsum.
,

parce qu'ils n'ont pas voulu tre tout


Vers. 21.

tt prodigia librasse! et

Nolite
:

(Corn,

Lap.

declinare post vana.

Non declinetis, quia est Ilebrasus ad litleram post niiiil, seu rem vacuam , inanem , inutilem. Salis constat, innui hic idola, qua; nomine
Tolm appellantur voce autem ill in exordioGeneseos reddiltirmateriaantererum creationem intra chaos contenta. Q'j/E non proderunt voiiis. Nec servarc vos nec liberare manibus hostiurrt valebunt seu polis, quibus exlrema omnia in vos provocabuntur. In eamdem sentenliam Moyses prsediNon liubebit insontem Dominas eum qui ascit sumpserit nomen Domini Dei sui frustra id es'l
; , ,
:
,

mundo,
i

ait

Hugo.

tanquin gravisshni criminis reum puniel. Et

Paires hanc Samuelis vocem r nt char late in sibi adversos stuantem, ris laudibus cxtollunt im ut bcnigniiaiis et cl'.aritatis spculum omnibus imitandum pveponunt. Audi S. Gregor. Ilom. 15 in E/.e. h. s Cupimus animum in benignitaie dilatare? Sa< muel in cogitalionem deducatur qui de prin(\) l'orr
:

457
dicit
,

COMMENTARIUM. CAPUT
ut pro
illo

XIII. fuerit
, ,

458
esse contra

solitum precationis officium


in

quodeumque
Dcus
,

Deum. Quia

iulermiltal.
cit
:

Quod peccalum
in

Deum

esse di-

ut reor

qui repentin pluvi, micanti


,

neque sine causa


,

Deum

affirmt illud

fulgurc et reboante tonilruo

concusserat ac

esse peccalum

< t <
i

cm

sciamus peccatum omne,

pen exanimrat populum, illeidem prceperat

cipatu dejcclus populo, cm idem populus pcteret , ut pro co Domino preces ell'underet, respondit, dicens Absit me hoc peccatumiu Dominum, ut cessent orare pro vobis. Culpam quippe vir sanctus pcrpelrare se credidit, si eis, quos adversarios perlulerat
:

Samueli

ne curam amitteret antiquatn

docendi populum aut viam Domini, aut quod


esset

futurum ex usu communi reque public.


in
,

Quare peccaret

Dominum
si

cujus salis volun-

latcm agnoverat
rias
,

privalas ulcisceretur inju-

usque ad eiectionem, benigniialem gralise non recldidisset in precc. t S. Chrys. Ilom. I de Cruce et Latronc Samuel ait qui exorfuerat, qui conlcmptus, ait Mihi < dinatus

aut non ben facerct pro su facultate


,

ac prudenli

illis

quibus officium xquale

aut similcm gratiam

nunqum

accepisset.
in jiali-

absit peccare,

<

intermittcndo orare pro vobis Dominum, peccalum arbilralur, minus pro inimicis orare. B. Antiochus, lloin. 72,
,
,

Ycus.23.
TIA
,

Quod si persvra veritis

ET VOS, ET REX VESTER PAR1TER PERIBITIS.

Samuelem vocat virum admirabilem


pro
iis

quod
:

Hic locus niultm nobis afferel lucis ad intelligentiam sequentis capilis


,

principalu dejecerant oraverit. Hinc infert S. Greg. Ilom. 27 in Evang. Virtus ergo verse orationisest.celsitudo cha< ritatis. El tune quisque, quod recl petit, t adipiscitur, cm ejusaniniusin oratione nec i inimici odio fuscalur. > (Corn, Lap.) Dieu me garde de commettre ce pch contre lui, que je cesse de prier pour vous! Samuel regarde comme un grand pch qu'il commettrait s'il cessait de prier pour ce peuple. Il leur a fait voir avec force leur ingratitude, et il leur a fait des reproches sensibles , de ce qu'ils s'taient retires par leur caprice de l'ordre et de la conduite d'un Dieu qui les avait tant et cependant il leur promet de prier aims toujours pour eux. 11 ne pouvait mieux marquer aux pasteurs vangliques ce qu'ils ont luire, que par cette conduite si sainte. Quelque dsordre qu'ils voient danj ceux qu'ils conduisent, ils ne doivent point dsesprer d'eux. Ils peuvent les reprendre, et avec force; ils peuvent les menacer des tonnerres de la colre de Dieu ; mais ils doivent toujours dire comme Samuel: Dieu me garde de cesser jamais de prier pour
qui
;

eum

quod vari vexavil


secunda propheta

olim, et nunc eliam exagitat interpretum ingnia.

Omnia

pollicitus est

Israelitis, si

constanter et seri

Deum

colerent,

neque ab
docel,
perant,

illius

praceptis et sacris
ipsis

ququam

aberrarent.
si

Nunc quid

mali impendeal,

taies esse pergant, quales esse eue


,

cm humanum imperium

et guber-

Ad extremum edicit et affirmt, si aliter rem suam aut communem statuant, tam ipsis qum ipsorum rgi, quem ad ipsorum volatradidit Deus,
omnin
rius

nandi formain divino pralulerunt.

fore

pereundum. Cmque hoc posteconsilio potis

ipsi

vesano

elegissent,

reips cognoverunt minacibus hisce verbis

non

defuisse

pondus

nam
et

hoste mulctalus

ab Sal, uldicemus statim,


fuit

et

populus mal

biennio postqum regnum oblinuerat, interiit.

vous!

Ainsi Samuel est dans la vieille loi un excellent modle pour les ministres de la loi nouvelle. Les Isralites ont oubli qu'ils sont ses enfants : mais il se souvient toujours qu'il est leur pre, et sa tendresse pour eux ne diminue

point.
il

Il

les oflre

mal
il

est

enferme tous dans son cur et Dieu comme des malades dont le grand, maisque Dieu peut gurir quand
les
,

lui plaira.

(Sacy.)

CAPUT
1. Filius

XIII.

CHAPITRE

XIII.

uniusanni erat Sal,


:

cm

re-

gnare cpisset

duobus autem

armis

Sal tait doux, simple, innocent comme un enfant d'un an, lorsqu'il commena de r1.

regnavit super Isral.


2.

gner

et

il

rgna deux ans sur Isral dans

cette

heureuse disposition.

Et elegit sibi Sal tria millia de


2.
Il
;

Isral

et erant

cum

choisit trois

mille

Sal duo millia in


:

hommes du peuple

d'Isral,

dont

il

Machmas,

y en avait deux mille avec lui


garnison que les Philistins

et in monte Bethel mille autem cum Jonatha in Gabaa Benjamin


:

pour rprimer
avaient

la

porr caeierum populum remisil

unum-

thel, et mille
qu'ils

quemque
3.

in tabernacula sua.

et sur la montagne de Beavec Jonathas pour opposer celle avaient Gabaa, dans ta tribu de Benjaet
il

Machmas

min
Et percussit

renvoya

le reste

Jonathas

stationem

du peuple chacun

chez

soi.

Pliilisthinorum, quae erat in Gabaa.

Quod
la

cm

3. Jonathas,

avec ses mille hommes, battit

audssent Philisthiim
s. s. tx.

Sal cecinit

garnison des Philistins qui taient Gabaa.

15

459

W
:

LIBRUM

I.

REGUM
De quoi
Et Sal
les Philistins furent
le fit
,

460
aussitt avertis.

buccin in omni terra, dicens


Hebrsei.

Audiant

publier son de trompe

dans

tout le pays

en disant

U. Et univcrsus Isral audivit

hujus-

Que

les

Hbreux en-

tendent cet vnement.


4.

cemodi famam

Percussit Sal slationem


Ainsi
le

bruit se rpandit dans tout Isles Philistins.

Philislinorum. Et erexil se Isral adverss Philislliiim. Clamavil ergo populus

ral,

que Sal avait battu

Alors

Isral

commena de prendre courage contre


et le

posl Sal in Galgala.


5. El Philisihilm

eux

peuple s'assembla avec de grands

congregatl sunt ad
,

cris

auprs de Sal Galgala.


Les Philistins s'assemblrent aussi pour
contre
Isral,

5.

prseliandum contra Isral


lia

triginta mil-

combattre

ciirruum et sex millia equitum, et resieul arena que est in


lit-

avec trente milie

hommes monts
mille chevaux
,

sur des chariots de guerre, six

liquum vulgus

tore maris plurimu. Et ascendantes ca-

et une multitude de gens de pied aussi nombreuse que le sable qui est sur
le rivage

slrametati sunt in Machinas ad orieniem

de

la

mer

et

ils

vinrent se camper

Bethaven.
6.

Machmas, vers
vidissent viri Isral se
6.

l'orient

de Bthaven.

Quod cm

Les

Isralites se

voyant ainsi presss par

in arcto positos (ailiclus enini

oral po-

les Philistins, et n'osant paratre (car le

peu pie
les

pulus)

absconderunt se
,

in speluncis et

tait tout abattu), allrent se

cacher dans

in abdilis

in ptris

quocpie et in anlris,

cavernes, dans
les

les lieux les les

plus secrets, dans

et in cislernis.

rochers, dans

antres et dans les ci-

ternes.

7. Hebraei

aulem transierunt Jordaet

7.

nem

in

terram Gad

Galaad.

Cmque

et vinrent

Les autres Hbreux passrent le Jourdain, au pays de Gad et de Galaad. Sal


encore Galgala; mais tout
le

adhuc

esset Sal in Galgala, univcrsus

tait

peuple

populus perterrilus est qui sequebatur


euni.

qui

le suivait tait

dans

l'effroi.

8.

II

attendit sept jours,

8. El expeclavil

seplem diebus juxla


cl

lui avait

comme Samuel le ordonn; cependant Samuel ne vepeu tout


le

plaeilum Saamelis,
in

non venil Samuel


est

nait point Galgala, et peu

peu-

Galgala

dilapsusque

populus

ple l'abandonnait.

ab eo.
9. Ait ergo Sal
:

Afleric mihi holo-

9.

Sal dit donc alors


les

Apportez-moi l'holo-

causte et

pacifiques.

El

il

offrit

causlum
stum.
10.

et pacifica.

Et obtulit holocau-

l'holo-

causte.

Cmque
,

complssel offerens hoveniebat


ei
:

10.

peine

avait-il

achev
;

d'offrir l'holo-

locauslum

ecce Samuel

et

causte,

que Samuel arriva


lui

et Sal alla au-

egressus est Sal obvim

ut salutaret

devant de

pour

le saluer.

eum
11. Loculusquc est ad

eum Samuel
:

11.
lui

Samuel
:

lui dit

Qu'avez-vous fait? Sal


les

Quid

fecisti?

Respondit Sal

Quia
et lu

vidi

rpondit

Voyant que

Isralites

me

quod populus dilaberelur me,

non

quittaient l'un aprs l'autre,

que vous ne ve-

vnras juxla placitos dies, porr Philislhiim congregati fuerant in Machinas


,

niez point au jour que vous aviez dit, et que


les Philistins s'taient

assembls Machmas,
Philistins

12. Dixi

Nunc descendent

Philislliiim

1-2.

J'ai dit

en

moi-mme Les
:

vont

ad me

in Galgala, et

faciem Ponuiti non


obtuli

venir m'attaque* Galgala, et je n'ai point eu-

cure apais

le

Seigneur. Contraint par celle


l'holocauste.

placavi. Ncessita te compulsus,

ne

'S.;r, j'ai offert

holocauslum.
13. Dixitque Samuel ad Sal
:

Slult

13.

Samuel

dit Sal

Vous avez

fait

une

4 6l
egisti,

COMMKNTAIUIM. CAPUT

XHI.
vous n'avez point gard
aviez reu
le

<'-'

nec custodsti mandata Domini Dei lui, qu pra?cepit ti!)i. Quoi si non
fecisses,

folie, et

comman-

dement que vous

du Seigneur votre
fait

Dieu. Si vous n'aviez point

cette faute, le
ja-

jam nunc praeprsset Dominas regnum tuum super Isral in semphernum.


1

Seigneur aurait maintenant affermi pour

mais votre rgne sur Isral;

Sed necpiaqum regnum tuum ulQuaesivit

M.

Mais votre rgne ne subsistera point

tra
vit

consnrget.

Dominus

sibi

l'avenir.

Le Seigneur
il

s'est
lui a

pourvu d'un

homme
d'tre le

selon son cur, et

command

mu

juxta cor

suum

et praecepil ei

chef de son peuple,

parce que vous n'avez

Dominus ut esset dux super populum


suum, e qud non servaveris qusc praecepit

point observ ce qu'il vous a ordonn.

Dominus.
15.

15. Surrexit autem Samuel, et ascendil

Samuel

s'en alla ensuite,

et passa

de

Galgala Gabaa de la tribu de Benjamin. Et le


reste

de Galgalis

in

Gabaa Benjamin. Et

du peuple marchant avec Sal contre


passa aussi
colline de

les

reliqui populi ascenderunt posl Sal ob-

troupes qui les attaquaient,


Galgala Gabaa sur
Saiil,
la

de

\ini populo

qui cxpugnabant eos vein

Benjamin.
tait

nientes de Galgala

Gabaa,

in

colie

ayant

fait la
lui,

revue du peuple qui

Benjamin. Et recensuit Sal populum,


qui inventi (itrant contos viros. 16. El Sal, et Jonalhas tiliusejus, po-

demeur avec hommes.

trouva environ six cents

cum

eo,

quasi sex-

16. Saiil et Jonathas son

fils

taient
les

donc
avaient

pulusque qui invcntu fuerat


erat in
stliiim

cum

eis

Gabaa de Benjamin, avec ceux qui


suivis
;

Gabaa Benjamin
in

po>r Phili-

et les Philistins taient

camps Mach-

mas.

conscderant

Machinas.

17. Et egressi sunt al

prsedandum de

17.

Il

sortit alors trois partis

du camp des
le

caslris Pliilisthinorum trs cunei.

Unus

Philistins,

pour

aller piller.
le

L'un prit
;

che-

cuneus pergebal contra viam Ephra ad


lerram Suai
:

min d'Ephra, vers


18. L'autre

pays de Suai

18. Porralius ingrediebalur per viam

marcha comme pour


troisime tourna vers
la valle

aller
le

Be-

thoron, et

le

chemin

Bethoron
itcr

tertius

autem verterat

se

ad

du coteau qui borne


ct du dsert.

de Sbom, du

tcrmini imminentis valli Seboim con-

tra desertum.

19.

Pon
in

faber ferrarius non inveterra Isral


;

19. Or,

il

ne se trouvait point de forgeron


les

niebatur

omm

dans toutes

terres d'Isral; car les Philis-

caverant
tins

avaient pris celte prcaution pour


les

em-

enim Philislhiim ne (ortfaceieulllebraei


gladium aut lanceam.
20. Dcsccndebat ergo omnis Isral ad
Philisthiim
,

pcher que
ni lances.

Hbreux ne forgeassent

ni

pes

20.
d'aller
le

Et tous

les

Isralites
,

taient

obligs

ut

exacuerel unusquisque
et ligonem, et securim,

chez les Philistins

pour

faire aiguiser

vomerem suum,
et

soc de leurs charrues, leurs boyaux,

leurs

cognes et leurs sarcloirs.


21. G'est pourquoi le tranchant des socs de

sarculum.
21. Relusse itaque erant acies

vome-

charrue, des boyaux, des fourches et des co-

rum
riuni

et
,

ligonum usque

et

tridentum et secu-

gnes

tait

tout us, sans qu'ils eussent seu-

ad

stimulum

orrigen-

lement de quoi aiguiser une pointe.


22. Et lorsque le jour

dum.
22.

du combat
(ils,
il

fut venu,

hors Saiil et Jonathas son

ne se trouva
suivis
les

Cmquc

vcnissct dies praelii, non

personne de tous ceux qui

les avaient
la

est invenius ensis et lancea in

manu

to-

qui et une lance ou une pc

main,

463
tius

LIBRUM

1.

REGUM
autres n'tant

464
arms que de btons ou de divers

populi qui erat

cum

Saule et Jona-

th, excepto Sal et Jonalh filius ejus.

instruments aratoires.

23. Et

la

23. Egressa est autem statio Philislhiim, ut transcenderet in

garnison des Philistins tant sortie


rsis-

de Machinas, s'avana vers Gabaa sans


tance.

Machmas.
(1)

Vers. 1.

Filius unius anni


est,
et

COMMEN IARHJM.
erat Saul,
regnaan.nis

cum regnare coepisset, et duobus

vit super Isral. Hic nobis paululm morse

ponendum
(1)

qurendum, quot annis


excidit.

De quo multiplex cogitatio est. Ex Scriptur sacra tantm habemus illud Pauli Actor. 13, v. 20 Et post hc ddit judices usque ad Samuel prophetam. Et exinde postuobtinuerit
et

regnum

Sal.

sanctorum

interpretum

Numerus annorum
,

(lahn.)

taverunt regem

et ddit itlis

Sal ftlium Gis

vi-

Aprs avoir rendu le premier verset de ce chapitre en ces termes Saul tait le (ils de l'anne lorsqu'il commena rgner et il rgna deux ans sur tout Isral, Voltaire e M. Huet se rcrie ici sur la contraajoute diction et sur l'anachronisme; dans d'autres endroits l'Ecriture marque que Saiil rgna Ces mots quarante ans. Saiil tait le fils de l'anne, ne reprsentent aucun sens. Selon l'auteur du tome quatrime des Rponses critiques, servant de suite celles de M. Rullet, l'hbreu, rendu la lettre et terme pour terme,
:
:

rum de
rias

tribu

Benjamin annis quadraginta. Quae

verba, quia ad varias explicaliones patent, va-

etiam peperre senlenlias.

Quidam sicaccipiunt hune locum Pauli, ut sonat littera simpliciter Et ddit eis Sal
:

filium Cis

virum de tribu Benjamin, annis qua,

draginta.

De annis

quibus regnavit Sal in

Isral, varia;

sunt sentenliae. Quidam sic acci,

piunt hune locum, ut simpliciter sonat

nempe
Augu-

porte A la premire ou la seconde anne de son rgne sur Isral, Sol choisit trois mille Isralites, cequi lve toutes les dilliculls. Il pourrait bien d'ailleurs manquer ici un mot essentiel celui qui a d exprimer l'ge qu'avait Sal quand il commena rgner ce mol se trouve dans une des versions grecques qu'Origne avait insre dans ses Hexaples. On y lit que Sal tait g de trente ans quand il rgna sur Isral. Tous les textes ajoutent Il avait rgn deux ans, lorsqu'aprs avoir choisi trois mille hommes, desquels il garda deux mille avec lui Machinas et Bthel et en laissa mille Jonaihas , il renvoya le reste du peuple. Ici toute apparence de contradiction disparat. Ce ne fut qu'aprs deux ans d'un rgne commenc l'ge de trente ans que Saiil, ayant dlivr la ville de Jabs, et s'tant fait reconnatre roi par tout Isral , renvoya celte grande multitude qu'il avait rassemble pour combattre les
:
:

quadraginta annos rgnasse Saleui.


stinus
lib.

lia

18 de Civit.

c. 20, et lib. 17, cap. 7.

Quinlus Julius Hilarion de mundi Duratione in


appendice Bibliothccae, Salmeron Proleg. 14, formula 17, et Legionensis in cap. 2 ad Galat.,
son peuple que forces que dans
ses lois.

moins dans ses propres protection du Trs-Haut qu'il devait se confier, en observant exactement
c'tait
la

Ammonites. Ce fut alors que les Philistins voyantque Sal n'avait plusque trois mille hommes avec lui, vinrent en foule pour l'attaquer. Voltaire a supprim, dans sa prtendue traduction de la Bible , le second verset de ce chapitre , qui nous fournit la rponse la question qu'il fait Comment Sal, qui s'tait vu la tte de trois cent mille hommes, se < trouva-l-il rduit six cents hommes ? Celte grande multitude qui avait march au secours de Jabs tait compose principalement des Hbreux de Galile et de del le Jourdain, qui avaient un intrt pressant empcher les Ammonites de se rendre matres d'une place qui couvrait leurs pays ayant t congdis, ils n'eurent plus le mme empressement rejoindre Sal lorsqu'ils le virent aux prises, vers le midi, avec les Philistins. Ceux mmes d'entre les Hbreux qui, sur une nouvelle convocation de Sal se rendirent Galgala, se dispersrent saisis d'une terreur panique aux approches des Philistins il ne resta auprs du prince que six cents hommes des plus mal
:

(Duclot.) Sal tait comme un enfant d'un an , lorsqu'il commena de rgner. Cet exemple nous fait voir, combien il est dangereux d'tre lev aux plus grandes charges, ou dans le monde ou dans l'Eglise; car le poids mme de la dignit accable aisment les personnes d'ailleurs vertueuses, lorsque leur vertu n'est pas assez forte pour le porter. En s'accoutumant tre rvr sur la terre comme le matre des hommes, on perd peu peu le souvenir que l'on a aussi bien qu'eux un matre et un juge dans le ciel , et ainsi on ne s'aperoit pas que plus on est lev, plus onestprsde tomber, moins que l'humilit ne nous abaisse autant nos propres yeux , que la dignit nous lve audessus des autres. El il rgna deux ans dans Isral: c'est-dire, selon plusieurs interprtes, qu'il n'a rgn lgitimement que les deux annes qui prcdent sa premire dsobissance dont l'Ecriture va parler. Car Samuel lui ayant dclar en mme temps que Dieu l'avait quitt, et qu'il avait choisiun homme selon son cur pour rgner en sa place, il semble qu'il n'tait plus roi devant Dieu. Ce n'est pas qu'il n'ait continu rgner depuis, mais d'une manire violente et lyrannique, s'tant dclar l'ennemi irrconciliable de Dieu, et ayant fait passer au grand nombre de prtres et lil de l'pe un toute une ville pleine de familles sacerdotales,

arms. Dieu

le

permit ainsi pour convaincre

par une barbarie digne de l'excration de Dieu (Sacy.) et des hommes.

465
tradit,
triginta

COMMElNTARIUM. CAPUT

XIII.

4C6
cujus prasertim
;

novem annos rgnasse ubi Salem, etobiisseseptuagenarium. Idem pcn


Josephus, qui in extremis verbis lib. 6 Ant. tradit Salem vivente Samuele rgnasse octo-

pora Samuelis,
inslitutus serrao

grati de eo

tum quia exiguum est admodm, quod de Heli proditur, et de illius regno, tune agi cptum, quando jam multi anni
et regni et setalis exacti fuerant.

decim annos

et eo

ginta octo. Alii

mortuo viginti id est, tricommuniter quadraginta hos


,

Quando jam
stitui
est,

constat, quadraginta

annos conde quo


spatii

annos ex annis Samuelis


tant.

et Saillis conllari pu-

ex Samuelis ac.Salis imperio, videndum


Saiili
;

quot anni adscribendi sint


est controversia.

In re

maxime dubi boc mihi primm videimpleri ex

major

Quidam
;

illius

tur certum, quadraginta annos, de quibus hic Paulus,


Saiil

tempus ex sequo dividunt


constet ex
nos,
1.

nam cm

durasse

annis quibus

Samuel

et
in-

Actuum

cap. 13, quadraginta anutriuslibel

populo prafuerunt. Quod verba Pauli

neque seorsm de

fempore
est sequa-

dicant non obscure, qui Samuelis prafecturam

quidquam dicatur commodum, visum


communiter.
Mihi verisimilius est
,

cum
pore,

Salis regno conjungit: et

cm de temdeliniat, vi-

lespalium utrique annurnerare, et hoc pen

quo prafuit Samuel,


utriusque

nihil

detur
ginta
Salis
sint,

imperii tempus ad quadracontulisse.

rgnasse

Samuelem

annorum spatium
ex eo
fit

Nam qud
,

octo et triginta annos; Salem ver tantm

regno quadraginta anni tribuendi non


plus

duos.

Quam sententiam

sequitur Arias Monta-

qum

probabile

quia

cm
si

nus

in lib.

de Seculis, et super Acta Apostolo-

annis multis necessari judicaverit Samuel,

omnes quadraginta annos adscribas


templi fabricam,

Saiili,

plu-

res anni erunt ab egressu filiorum Isral ad

qum numerantur 3Reg.

cap.

rum Gerardus Mercator in Chronico, Adrichomius in anno mundi 2850. Quae sententia est Hebraorum in Seder Olam cap. 53, et Rab. Abraham in histori Cabbala. Quod meo
judicio clar indicat-illud
erat Saul,
:

nempe, quibus judicavit Samuel. Item quia si David unctus est in regem secundo anno Salis, eo nempe quo reprobatus est Sal,
6;
illi

Fitius

unius

anni

cm regnare

cpisscl, et duobus annis

regnavit super Isral. Ubi

cm

reliqua,

qu

ad-

ut est

communis

et vera sententia, id est, octo

jacent, propri dicantur,

non

est cur

existi-

et triginta annis ante illius interitum,

cm Damortuo

memus

haec esse dicta

figurat.
scribi

Neque cm

vid

tricenarius

regnum

susceperit
fit

primm de Saule jam rege

cptum

est,

Saule, ut liquet 2 Reg. cap. 5,

illum mull

obscuris et impropriis verbis actum oportebat.

ante creatum esse regem,


quia
Saiil

qum natum. Item


filium habuerit e

Sed neque Samuelem minus

triginta et octo

imperium videtur suscepisse non


Reg.
et

annis rgnasse, neque Salem plus duobus,


multse et graves conjectura sunt.
constat

minor quadragenario, cm
13
in

De Samuele
populi

setate, ut prseesse potuerit mille viris, 1


:

ab aMate juvenili

sumpsisse

Erant cum

Saiil

duo millia in

Machmas

gubernacula, ut docet ipse supra cap. 12, ubi

monte Bethel; mille autem cum Jonalh


si

in

cm vitam suam examinandam


lo
;

traderet popu-

Gabaa. Obiit ergo octogenarius,


regni totidem anni.
loquitur,

accesserunt

vitam, inquam, ex quo judex esse cpit

Sed Scriptura de Saule


ta-

in Isral
pellit,

(nam

se

illa

scelera,

aut injurias rc-

ut de robusto. Neque tt annos ha;

qu

potentioribus

in inferiores ad:

bebat David, quando septuagenarius obiit

milti soient), sic agit ad


versants

populum
sum.

Itaque con-

men jam

erat inulilis bello, et indutus vestibus

coram

vobis ab

adolescenti

me

use/ne

non polerat calefieri. Videtur autem boc loco Paulus Samuelis ac


Salis

ad

liane

diem, ecce prstb

Ex quo

loco
col-

Abulensiset Dionysius, et
ligunt,

alii

communiter

tempora voluisse

conjungere

quia

etiam

hc tempora

libris

in libres Samuelis (sic

Judicum exclusa, enim ab Hebrais vocan-

Samuelem ab adolescenti gubernss:> Israelem. Quod etiam ex hoc fit verisimile


:

nam quo tempore mortuus


Philislhseis capta,

est Heli, et arca

tur primus et secundus

Separavit autem Paulus


dicibus, quia
ille-

Regum) collata sunt. Samuelem abaliis juper-

parvus erat, ut habes supra

etiam libro Judicum exclu-

sus est
tinet.

quare

quodammod jam ad Reges

postqum esset mense restituta anno dehinc vigesimo invenitur Samuel judicsse, cap. 7. An ver
capta,
;

cap. 3 et 4. Arca vero septimo,

Neque, credo, huic cogitaiioni nostra


quadraginta quoque annos
ille

tune primm regnare cperit, ex Scriptura


nihil

incommodt, quod etiam in primo Regum invenitur


Heli, qui
;

habemus expressum

sed est mihi plus

qum

probabile, ante illud tempus iniisse


;

matra-

judicavit Isral

tum quia

pertinet ad tem-

gistralum

neque enim tune electus esse

,,

4C7
ditur,

in

LliiRLM

1.

REGl'M
per Samuelem
:

468
Qnsivit Dominus virum juxla
ei

sed judicsse, et convocsse populum,


privatse
,

quod non
est.

sed publicoe auctoritatis

cor suum, et prcepit

Dominus, ut esset aux

super populum suum, eb quod non servaveris quoi


est Heli
et judex,

Qud paul postqum extinctus


constitutus fuerit

prcepit Dominus;

nimim

esset dilalum sup-

Samuel saeerdos
2
;

plicium
Sal,

si

tanto tempore postea regnsset


supplicii subiisset, si
illi

indicari videtur supra c.

nam

statim atque

im quid

illa

aetate
il-

per virum Dei prdicta est Heli filiorum caedes,

sublalum esset
lud suslinere

regnum,

in

qu Samuel

subdilur

Et
:

suscilabo

mihi

sacerdolem

jidelem.

At diees

Parvulus erat Samuel, nelta san,

que aplus imperio.

cm

Heli

doms

non poteral? Nam tune esset sine dubio Samuele grandior, cm octale mu!t proveclior regnum iniisset, et lolidem annos profuisset in eo moderando.

suae calamitatem et vaslitatem prdixit; sed

ante illam, cap. 3, dicitur


muel, et Dominus erat

Crevit autem Sa-

Adde qud secundo


nocens esse
vid, qui
desiit,

illo

anno quo Sal

in-

cum

eo.

Ex quo

fit

veii-

unelus est Samuele Da-

simile, inter vaticinium

Samuelis et vaslitatem
inter-

doms
quod
esse

Heli,

aliquot

annorum spatium

tur

2 Reg. c. S, regnum suscepisse scribianno aetalis suae trigesimo. Qud si inter-

cessisse, nisi dicamus,

prleritum perfectum,

cessre
suae
vid,

decem

et oclo

anni regni Salis,

aetalis

in Scriptur sacra frequens est, ut multis

anno duodecimo rex

est designatus

Da-

probat Salmeron Proleg. 15, Reg. 4,

sumptum
sensu
:

pro plusqum

perfeclo,

hoc

quod san videtur non esse credibile. At dices, parvulum vocari David, quando unelus
est; fateor

Quando

haec praedixit Samuel,

jam creverat.

vocalum esse parvulum; sed eodem

Qud

si

tate adliuc immature imperio crea-

modo
tern

diclus est parvulus,

quando domo pa-

tus est judex,

mirandum non
potuerit.

est,

cm eodem

evoeatur,

ut exagitato

dmone
;

rgi,

cap. 3

loti

populo exploratum esset, quid


Cognovit univcrsus
usque Bersabee, quod fidelis Saesset

canlu ac cithar subsidio esset

cl

lamen

Samuele sperari
Isral

tune dicitur
vir

c. 16,

v.

18

forlissimus robore et

Dan

bellieosus et

prudens in verbis.
illi

Puer item
traduntur

muel propheta

Domino. Deinde

si

longiim
Heli

vocatur infra, cap. 17, et tamen

esset interregnum inter

Samuelem
quse

et

arma

Salis,

quae

non

rejiciunlur, quia pro

non

tacuisset Scriptur,

in libris Judi-

corporis magnitudine grandia, sed quia

usum

cui saep tradit, defecisse judicem, populum-

annorum nondm
quod munus non

habebat. Et ante hoc temest

que suo arbilratu


18 etc. 21.

vixisse

Judic. 17, v. 6,

c.

pus armiger constitulus


aetati

Sal, cap. 16,

tenerse atque infirmae

Si ergo huic aetati, quae san

non potuit esse

coinmitli solet.

Neque ade parvuserat David,


sibi

non

juvenilis, viginti annos, qui

communiter
adjicias,

quando

sibi

induit vestimenla, quae benevo-

Samuelis magislratui adscribuntur,


quid tantm habere potuit
aelalis,

lentiae grati

Jonathas late grandis

deesse

ut

propter

traxerat. Indicat ver

non ade parvum

senectulem (neque enim


sa)

alia

proponitur caureisi

David, parenlis
traditur,

aelas,

de quo infra cap. 16,


virorutn

minus idoneus
?

fuerit adminislrandae

qud

esset vir senex et grandvus in-

publicae
illius

Mult san grandior esset Sal,

ter viros, id est,

omnium

illius aetalis

regno viginti annos attribuas,

cm

ad

regnum
rit

accesserit e aetale, ut filium habuevi-

maxime senex. Viri autem ade senis filium, eliainsi tale minimus omnium sit, grandem
esse

Jonatham, quem propler aetatem mille


potuerit
:

nonnulla conjectura

est.

Chronologia

ris praeficere

neque tamen hic pro-

cert
c. 13,

Hebraeorum, qute dicitur Seder Olam,

pter aetalem censebatur rbus publicis ac bel-

Davidem

tradit

unctum

esse

Samuele

parm idoneus. Si ergo impediri se dicil :i>.>muel senectute, quomins publica munera siistineat necesse est longius illi demus spaiium in magistratu, qum annorum vilicis
,

anno primo
aetalis suae.

Salis, et

anno vigesimo secundo


fuisse pulo.

Ego grandiorem
haec, quae

Qu ver

impedila sunt, et alicui

nova videri possunt, magls confirmentur, ob-

ginti.

servandum maxime
Katon, pro

est,

vocem Hebram

7"n3p

Qud Sal cum imperio viginti annis esse non potuerit, hae conjectura indicant. Prima,
quia
ci

qu

locis citatis

de David noster

interpres reddit parvum aut parvulum, non soh'jin

secundo anno, ut multi

exislimant

significare,

quod parvum

est

absolut

(ego primo verius esse reor),

peccavit Sal,

sed etiam, quod minus est compaiatione alio-

quia duobus. inquiunt, annis pure vixit sicut

rum,

eliainsi absolut

magnUm
1,

sit.

Exenipla
vocal

puer unius anni

et

tune dicluni est

Domino

suui plurima, Gnes.

ubi Vulgatus

469

COMMENTARIUM CAPUT

XIII,

470
id.

lunam lummare minus, Hebraic Katon, quia licet comparative minus sit, absolut tamen

vocat vSpa veavav, virum adolescentem


fervidi ac juvenilis ingenii

est,

virum

et vixiuta-

magnum
digitus
cliel

est

et

2 Paralip. 21, ubi nosier de


et 3 Reg. 12,

Bat, efferri et jactarijuveniliter.

Erat san Saiispiritu

Joacliaz, qui minimus natu;

ubi
11a-

lus adolescens

non quidem tate, sed


c.

Hoboam minimus

et

Gnes. 29, ubi

alque audaci, ut

9 dicitur.

appcllalur minor, utrobique

vox eadem

Sanctus Chrysostomus hom. de Principibus

est

Katon,

quae parvum significal.

Sed

est

Apostolorum tom.
esse

5, tradit,

Paulum

occisuin

excmplum optimum, Gen. 42, ubisacp Benjamin parvulus dicitur, Hebraic Katon, quia nam absolut nimirm fratrum minimus tune magnus erat, Iriginta nimirm et quatuor annorum, et e amplis, quiquando parvulus
:

anno

aelats sua;

sexagesimo oclavo. Sed

obiit trigesimo tertio

anno post conversionem


tertio

suani,

anno nimirm decimo

imperii

Neronis, qui incidit in

annum

Chrisli sexagefuerit

simum octavum
Christi trige

cm conversus
ut
lat
et

anno
occi-

vocatus
46,

est,

decem susceperat
dicuntur

lilios,

Gnes.
in

imo sexto, altero anno post

nam

tt ingressi

cum Jacob

suin Stephanum,

optim probat

jEgyptum. Ad hune omnin

modum
,

David
quia

Baronius

sam parvulus

dicitur,

nempe Katon; non


corpore

tom. 1 Annal. Ex quo fit, eodem prop tempore natum fuisse Paulum, quo Christus,
et egisse

non magnus
nuiiiiinus natu.

et rctate et

sed quia

annos triginla quinque

quo
ver

Neque huic cogitationi obstat, qud aliquando David puer appellatur, seu adolescens: hoc enim iomen non solm tatem signilicat, sed jitvenilem ardorem, qualis interdm

tempore lapidatus est Slephanus. Epistola ad Pliilemonem scripta


conduclu, jure se in

Cm
sit

quarto

Neronis anno, quo tempore Paulus erat in suo


ill

senem

vocat,

cm non

long abesset sexagenario. Hae qua; de Paulo


nobis dicta sunt in

reperitur in senibus. San Paulus Aclor. cap.


7,

cap. 7

Actuum, optim

vocatur adolescens, qui tamen cap.

9, vir

conveniunt

in

Davidem, qui

cm

tate
et

jam

appellatur,

uno videlicet anno lapidato Slepbano. Neque adolescenti Paulo data esset poteslus tanta,
ribtis,

esset adult, puer


lus.

tamen appellatur

parvu-

eaque publica pontih'ce etsenio9, V. 2,

Sed

est

adhuc, quod objicias huic sententi;


illud

de qu Actor.

et cap. 22, v. 5,

nam

si

non multi anni intercessre inter


in

omnes vinctos perduceret in Jrusalem, quod munus virum desiderabat non adolescentem, netalis jam eonstantis
ut Chrislianos
,

tempus,

quo cxagiiatus

da^nione Sal leva-

balur psallente Davide, atque illud in quo rediit


,

ut sihgulari crtamine conlligeret


;

quo consilium abesse solet et auctorilas. Observandum autem est, vocem veava;, qu est
in textu

liath

quomod

Sai'il

illum non cognovit,

cum Gocm

grco, non solm


,

significare

adole-

scentem

sed etiam indicare id quod adole,

scentium proprium est

nempe ardorem
in

au-

de ejus stirpe rogat ? Ex quo verisimile est magnam cum tate factam quoque fuisse formai mulalionein. Respondent aliqui eam fuisse causam, qu nunc proponilur; et in his est
,

daciam

et efl'renatam

quamdam vim
spiritus

rbus

Auguslinus citatus ab Abulense, qui


visse Davidi

dieit cre-

agendis.

Quare juvniles

appellant

barbam, dmabesset, et cum ips


esse

Lalini insolentes

et acres, et

quos ardor porgit prudenlia.

aliquo

modo mutalam
lib. 1

formam. Idem Ca-

tis et lemeritas rapit,

qum

jetanus in
ibid. q. 40.

Reg. cap. 17, et Abulensis

Et apud Lalinos, qui slrenui sunt et acres,


seu ad mala perferenda robusti, in late etiam grandi juvenes

Theodoretus putal q. 42, quia quo tempore psallebal David, Sal malo exagitabatur spiritu
,

vocantur.

Apud

Virgilium

ide ab hoc illum non esse cogni-

jEneid., Venus iEneam et Achaten/Muenes vocat.

tum. Non long ab hc sentenli Garthusianus


est,

Heus! Et
lib.

inquil, juvenes,

monstrate mearum, etc.


:

qui putat

Sali ex frequenti

dmonis
,

3 de Achemenide

vexatione debilem fuisse

memoriam

et imagi-

]pse pater dextram Anchises haud multa moralus

fiativam facultatem impeditam. Nain de Abner,

Val juveni.

qud illum non


1.

noverit, nihil

mirandum, cm

De

Ulysse Propertius

2 Eleg. 22

ici militaris

cura, cui prerat, in castris po-

Hic in Dulichio juvene est elusa Calypso.

tis

sub pellibus illum continuent,

qum

in

Sed nos omnes tate grandi

fuisse oportet

palatio. Hae

fortass posteriores causas graves

cm
tur,

anle illum articlum, quo juvenes dicun-

esse potuerunt, utSalDavidis antea sibi noli


et familiaris

decem annos,

et

e amplis

mililiae

ope-

memoriam

deposuerit. Sedpotuit
esi

ram dederint ad Trojam. Quo sensu Xenoplion

hoc provenire poilus, quod etiam visum

m
Abulensi, ex
fnutatione habits et

IN

L1BKUM
;

I.

RliGlM

474

vestium
,

salulaluset acclamatus fuerit. Neque di ceiare

nam

qui pris lautiori utebalur cultu

utpote

debuit Samuel rgis electionem

cm

instaret

regius puer, tune rusticis pellibuset pasloritio

populus, ac regem

sibi

dari instar aliarum

habitu indutus

eratcum baculo, fund etper,


Et quemadmoin secufit

gentium pen convicio

efflagitaret. Post

menut

long nimirm alter scipso.

sem ver ab

electione seu acclamalione,

dm
lari

nos,

quem

familiariter
si

novimus

constat ex cap. 11, bellum gessit contra Naas

habitu, postea,
in

qua status mutatio


sic Saiil,

non agnoscimus

monachali,
et

probe noverat urbanum

quem elegantem, eumdem


horridum ignort.
hrce ipsa

Ammonitem omnium sibi


fuit,

cujus eventu felicissimo animos


conciliavit.

Quare necesse non


animos
,

plus temporis assumi ad sedandarn invisi

nunc rusticum, incultum

et

diam,

qu'a fuit.

Neque

est verisimile,

Hoc ipsum
tusessem
venerat

accidit mihi

cm

com-

excilatos et alacres ex recenti


rgis

victori

tam

mentarer; nam cm tribus ante diebus allocufamiliariter adolescentem, qui ad

qum aliorum

inerli

otio

duos annos

me
,

vacuos omnin rbus gerendis habiluros.


Alii

cum

viatorio atque expedito liabitu


nisi
ille

putant, ide dici Salem duobus annis


,

illum postea non agnoscerem,

genus

rgnasse

quia secundo anno ab ejus electione


,

suum more

et

nomen

edidisset

quia academicorum
,

unelus est David in regem

atque ideo ab eo

togalus rediit.

Adde

qud reges neque

tempore rex esse


tio

desiit legilimus.

Sed h*c
tanlm

rafuit

prop, neque attent aut olios illosinluentur,

non admodm premit, quia

illa

quorum

cullus splendidus

non

est,

maxime
et ocu-

designatio

qudam

ad

regnum suo adeundum


:

quia et reipublic cura, et bellorum perlurbaiio, et prscsCns


los ali

tempore, non regni possessio neque designalio


illa

metus altentionem

populo nola, neque quoquam rex appel,

abripiunt.

Neque est improbabileSali


ignorAsse tamen ejus tribum

latus, licet ex rbus sancl ac fliciter gestis

cognitum esse Davidem propter superiorum

communiter ab omnibus
cedit,

atque ade ab ipso

temporum

officia
,

Saule, rex aliquando futurusexislimaretur. Ac-

et nobilitatem

et

de e qusiisse
,

quod non

qud David quadraginta annos rgnasse


:

obscure indicat texlus ipse


intererat, de
filiam

quia

plurimm
ex pacto

traditur, 2 Reg. 5, extincto Saule

In Hebron

qu

tribu

esset,

cm

regnavit super

Judam septem
Isral et

annis et sex mensi-

suam

illi

daturus esset uxorem.

bus

in

Jrusalem autem regnavit triginta tribus

Alia

ratio,

eaque gravissima, meo judicio,


:

annissuper

omnem

Judam.Ubi

aliis

annis
,

sumitur ex bis verbis


Saiil,

Fitius unius

anni

erat

qui sumi poluerunt regno illcgitimo Salis

cm regnare

cpisset, et duobus annis re-

non

est locus.

Quare cm

alii

anni, neque

ipsi

gnavit super Isral.

Sed mulli hune locum

in

Saiili,

neque David

sint adscripli, salis est ve~

alium sensum autaccipiunt, aut contorquent.

risimile eos nullos fuisse.


Alii

Quidam Sail in dalivo casu statuunt, et dicunt Sali, quando regnum iniit, fuisse filium unius
anni
nis.
,

communiter multi ac magni nominis


iis

auctores agi hic putant de

annis, in quibus
:

qui

mortuo Saule duobus regnavit anfuisse Isboselh,

sanct atque simpliciler regnavit Saiil

nam

Hune autem
:

de quo 2 Rog.
filins

exacto biennio non jain regium et humanura


egit,

cap. 2
Saiil
,

Quadrarjinla annorum erat Isboseth


Isral
,

sed

impium atque lyrannicum

agitavit

cm regnare cpisset super


regnavit.

et

duo-

imperium. Sed non puto peccatum

Salis,
:

bus

anms

Sed hc sententia

statu it

de quo infra propter quod audire meruit

quadraginta annos rgnasse Salem, quod ab

Nequaqum regnum tuum ultra


vit

consurget ; qusi-

omnibus ferm exploditur. Neque videtur, cur de hoc loeo de Isboseth sermo esse debuerit
,

Dominus

sibi

virum juxta cor suum, etc.,

contigisse secundo

anno ab imperio suscepto


novus,
elsi
si

quo ad cap. usque 2


linne esse
<

lib.

2,

mirum

silenliurn.

nam

nimis esset segnis rex

non

Onebrardus in Chronico, anno 31 00, pulal sensum; utar enim ejus verbis
:

insolens, at cerl alacer ex victori,

tamdi

desideret otiosus, et cursus ipse historiae


indicat
sisse,

non
fuit

Post

annum

su eleclione, de
;

qu cap. 10,

tanlm temporis bello vacui interces:

regnare cpit

cm autem

regnsset duobus
:

sed potis primo


,

nam

iilud
,

bellum

annis, elegit sibi tria millia

nempe duobus
invi-

secundum

quod

gessit Sal

in

quo audivit
alte-

primis regni annis sat habuit vilare

Samuclc translalum esse regnum ad

diam

etc.

Sed san non video, cur unus

rum.

ab electione annus intercedere polucrit ante

Sed san videtur


aliis
siti

difficile

creditu

cm

in

regnum

initum

cm

slatim
,

ab
el

unctione

judicibus ac regibus, anni simpliciter po-

Samuel couvocrit populum

re\ publie

sint,

quibus

ipsi

rcgnrunt , ad cognoscenda

, ,

473

COMMENTAKIUM. CAPLT
communem omnibus
in

XIII.

474

distinguendaque tempora, texendamque sacram


hisloriam, hanc legem

quomod ab ipso statim in primo congressu quem adornavit contra Philistaeos, peccatum
est, et indicta reprobatio.

Neque unus fuit Saiil qui ben auspicalus, sclrate tamen concluide anni illi sit imperium; neque tamen extremi praelermissi sunt, ut in Salomone
uno
Saiile defecisse.

Quare juxta ea quae


in fine praeceden-

praedicla fuerunt
tis capitis,

Samuele

regno excidit et vit, altero

anno

su inauguratione.

constat.

Sed antequm hinc expediamur, duo nobis


explicanda sunt
,

Est ergo luijus loci sensus, juxta sententiam

quae plerosque adduxerunt

supra nobis indicatam, inchosse quidem

ut laxum spatium assignarent Salis

imperio.

Salem regnum

cm

e esset simplicitate

Alterum

est

quia tt praelia Saiile pugnata


confici poluisse.
,

morum

atque candore,
;

quam babere
,

solet in-

non videntur biennali spatio


prompta Israelitarum studia,
parariet conseri

fans unius anni


publicis curis

quia nimirm vita privata, et


alina

Sed qui expenderit proximum esse hostem


et

simplices

alit

atquc
est,

bellum com-

candidos mores. Ubi autem mutata fortuna


sic est

cum

hoste vicino facile posse,

ingenium quoquc mutalum


sui suo

ut

allero
sit

non san

ultra

biennale spatium longiorem

anno regni

magno merito

regno

moram
erit

desiderabit.

Hujus

rei

argumentum
compara-

depulsus. Ubi observa Scripturae


similitudinis omilti,
erit facilis
:

more notam

bellum primum, quo superatus est Naas


et altero die

quam
filius

si

addideris, sensus

Ammonites, quod uno

Tanqum

unius anni erat Saiil.

tum

est, et

illalum

cum

insigni

Ammonitarum
mult

Canus

lib.

11 de Locis, cap. 5, ad 12, corruptos


et

Caede. Sic ergo reliqua peragi potuerunt


facilis,

esse codices putat,


unius anni,

legendum non

filium

cm jam

essent habitidelectus, expe-

sed

filium viginti atque unius.

Sed

dita

arma,

et resmilitaris suis ordinibus prae-

quomod

esetale filium babere potuit,

quem

fectisque digesta, et miles ex Victoria alacrior;

mille virispraeficeret?

Quare non

est,

cur co-

imperator antea rudis, jam usu doctior;


ctus hostibus timor, et aditus
ctoriis.

inje-

dex, qui constanter habet unius anni, mutari


debeat.

jam apertus

vi-

Qud

si

verum

est

quod nonnulli non im,

Alterum

est, quia extincto Saiile, filius ejus

probabiliter existimant

propheliam de Benja:

Isboselh quadragenarius esse dicitur 2 Pieg.2.

min Gnes. 49, qu comedet prdam et


,

dicitur

Lupus rapax man


inill
,

Ex quo
esse

efficilur
;

vesperi dividet spolia ,

vocatum

senilis

jam senem Salem ad regnum autem cetas non admodm


,

telligendam esse de Saule,


tribu;

qui fuit

de

idonea est
ita

indicatur satis

illius
,

regni brevitas

quod man cpit


sperascente die

et lloruit

sed statim adveest. Solet

bellis administrandis. Respondeo omnin esse dicendum nam Jonalhas quando pater regnum suscepit, jam erat exer:

consummalum

autem

citui

administrando maturus;

quare ab
in bello

spatium eorum quae cit evanescunt ac pereunt man et


Isaice

aetate

non long

aberat. Et

cm

non
pru-

vesper iinibus circumscribi.

valeant ducis tam vires ac lacerti

quam

De mane usque ad vesperam finies me. Et Psalm. 89 Man floreat et transeat vespere
58
: :

dentia, consilium et auctoritas, quae in aetate


senilique

plermque sunt
pacatae

oportuit plebi non

dcidt, induret et arescat.

admodm
aetate

ducem

praeponi, in quo

cum
re

Hc

vald faciunt praecedentis capitis ex:

jam grandi prudentiae


:

laus et consilii
ali

trema verba

nam cm

Dei timorem et obserIsraelitis,


si

maturitas inveniretur

neque enim

in

vantiam commendaret prophela


vellcnt

coramendari posse videbatur


illud ignolus. Saiil

bomo

ante tempus

Deum babere patronum


:

et

ducem,

sta-

Quare suscepisse videtur regnum


aetatis suas
,

tim addidit

Quod

si perseveraveritis in maliti,

annos natus quinquaginta octo, aut eo


:

et vos et rex vester peribitis.

Post ver in prin-

circiter
satis

nam anno
alii

decimo octavo

cipe

capitis

perbell

subjungitur,

non di

potuit generare filium

cm

long natu
:

innocentem fuisse regem, cm tamen instar


pueri unius anni
iniisset
;
,

minores
ut

per id tempus gnrasse dicantur


Epist.

innocens et purus regnum


illius

enim docet Hieronymus

132 ad Yita-

atque ide regnum

fuisse per-

lem, Salomon decimo anno tatis genuit Ro-

breve, et secundo, ex quocpisset,


linitum
;

anno fuisse

boam,

et

quae

regni Saillis.

summa quaedam complcxio est Nam statim quale habuisset exor-

Ezecin'as.
Bibiicis

eodem anno ab Achaz genitus est Qud si Pbiloni de Antiquitatibus


est fides,

babenda
,

mult provecliom

dium, postqum publie unctus est in regem, post victum Naas Ammonitem ostendit, et

aetatis erat Saiil

interfuisse tradit

quando regnare cpit. Nam illi bello, in quo sub Heli

,,

us
Philistis capta fuit arca Dei
;

IN

LIBKUM

I.

REGUM
< <

476
crescit conjunctio sive

ad cujus tatem
,

(iteonnubii,

apud
san

quam provectam
imiuaturam

esse

oportuit

utpot non

pauperes,
alicui
filiae,
filii

sive

apud

divites.

Qud
alii

si

militise,

accessit toiniii Samuelis


est supra,

tantm nascerentur,
viris

autem

imperium, quocl, ut probatum

pau-

cmeas

omnes
,

traderet,

domum

corum annorum non


adolescens
,

fuit,

ciu illud

inierit

< c

vacuam

rclinqueret

alque

haereditatem
suas san
,

et in

fortass Isboseth

eo consenuerit. Adde, qud non habuit quadraginta anaut eliam pauciores


:

suam desolatam. Nunc ver dat foras, filiis autem ints

filias

accipil uxores

nos, sed triginla oclo,

ac per hoc, et extrinsecs habet cognatio-

nam

frequentissinium est in sacra Scriptur

nem,
que

et intrinsecs haereditatem. Sic

namtrs,
,

minores

numros omilti, qui


et

vel

excedunt

et Job fuerunt

seplem

filii

et

filiae

plnum
ac certo

perfcctum numerum, vel ab eo de-

<

ut crn ipsas san foras traderet viris

ha-

iiciunt; et adhiberi

tanlm perfectos, qui vero

bret extrinsecs
filiis

filios

adoptivos

et crn

numro propiores sunt.


objicias
in
:

suis

de

foris acciperet

uxores, haberet
filias.
i

Sed estadbuc quod

pore Sal crcalus est rex,

nam quo temdomo patcrn


:

eliam in his exlrinsecs adoptivas

erat, ut apparct, et patris potestali subjectus

Sed ulcumque fuerit de communi filiorum atque parentum habilaculo, illud certum est,
filios

nam
sunt,

aliter

ad quacrendas asinas non essel papatri

olim, eliam qui

jam

fuerint alligati con-

rente missus. Qui ver sub

polcstate
tribiiimus,
illi

jugiis, addictos esse patriae potestati,

non e sunt lale, quam Sali


iniit.

cumque
1

fuerint netale provecli.


lit.

dinn regnuin
debitur,
raverit.

Esec objectio gravis

vi-

Institut,

9,

de patri

qoanlmQu de te lib. poleslate ubi non


;

quianliquumHebraeorum morem igno-

filii

solm, sed eliam nepoles et pronepoies


Vide

Nolum
ad

est

cnim,

filios

eliam post nu,

pairiae potestati subjeeti esse tradunlur.

ptias relineii

parentibus doini
et

illorumque

Dionysium Halicarnassaeum
filii

lib. 2.

Sed qud

oper

uti

communes

domcsticas curas.

jam grandiori

aetate parentibus serviant

Sic san Judic. c. 12, v. 8, fecisse videlur Abes-

resque curent domesticas et

communes

ar-

san judex Isral

qui triginla
,

filios

eliam post
filias

gumcnlo nobis sunt duo


Esa, qui in

fratres,

Jacob et

nuptias apud se retinuil domi

crn lamen

domo

habilrunt patern,

remque
;

foras emisisset, in donios videlicetsocerorum,

currunt co.iimuncm ad parenlis imperium

ubi

nempe

iilarum conjugos habilabant

Post

crn lamen annos agerent trs et septuaginta.


Id

hune, iuqail, judicavit Isral Abessan

de Bellifilias,
r,u-

quod ex Scriptur sacra manifest liquel;

lehem, qui liabuit triginla

ftlios et
,

totidem
et

qnas emittens foras marilis ddit

cjnsdem

nam quo tempore ingressus est Jacob in Mgyplum, annum agebatcenlesimum trigesimum,
Gnes, cap. 47,

meri

filiis

suis accepit uxores, introducens in do-

mum

suam.

Qu

verba sic inlelligo

ut sonant.
,

Quod eliam observatum puto inter genliles maxime sub hoc tempus nam dcPrianio, qui
;

Tune aulem Joseph anita demonstratur nam quando apparuil coram Pharaone, trigesimum agebat annum, Gnes. 41, v.
v. 9.

norum

erat triginla
:

novem, quod

in haec

ferm lempora incidil, ex hc, ut rcor,


consueiudine tradit Virgilius
lib.

vulgari

46, quando paler ingressus est ^EgypiiMii, jam Josephi prfectur seplem aniii lertililatis transierant,

^neid. in

domo

illius

cui

ut ipse faletur co,

et

duo

sterilitatis

Gnes.

ram

Achille
lilii
,

Iliad.

lib.

irllimo

quinquaginla

45, v. G
est
,

Biennium (inquit Joseph ad fratres)


et

fuerunt

totidem fuisse tbalamos.


illi

quod cpil fams esse in terra,

adhuc

Quinquaginla

thalami, spes tant a nepolum

quinqne anni restant, in quibus nec arari poterit


uec meti, Dcinde aniequin nascerctur Joseph,

Darbarico postes auro spoliisque superbi


Procnbure.

qualuordecim annos posuerat Jacob


Job tradit Origenes
lib.

in

Meso-

Idem de

filiis

in Job,

polami serviens socero Laban. Quod ex eo


liquel, quia

ubirationem

tradit,

cur

filios

paires eliam ma:

Jucob viinli annos servivil socero


cap. 31, v. 38, qualuordecim

trimonio copulatos domi apud se retineanl


i

L:ib.m.

Gnes,

Ad salisfaciendum
et
filias.

inquit,
illis

humains sensifilios

pro duabus uxoribus, sex pro


famille ibid.
v.

domo

su.1

atque

bus, promiscu Dcus

ddit cl dal

41

sex autem ahni ab orto


v.

Etadhuc ob hoc
per

dat promiscu, ut

Josepho numerati suni, Gnes, cap. 30,

25:
ita
Iri-

<
<

concordia alqne conjunctio


lipliceiur

hominum mulcopulatii

quare

hi

anni ex viginii deirahendi sunt, et

connabiorum
filias

i.ianent

qualuordecim, quos

si

addideris

Ubi enini dederint


et aeceperint
filiis

suas in conjugiunij

ginla

novem

annis, qttOS gebBI Joseph, quancfli-

suis uxores, ibi copulatio

do pater centum ei triginla complevcrat,

|77
cies

C0MMENTAR1UM CAPUT
ccntum annos quinquaginta tres.quossi ex
delrahas,
fecit

XIII.

478

et triginta

Ifeplem, quos tune

supererunt septuaginta agebat Jacob, quand.) ex


;

bat exercitum

Sal contra Naas, copiosum secum habequi ducis auspicaluin illud


,

exordium

bcculi, liuenter

sub

illius signis

dimi-

patenta

domo

egressus est

et
,

tamen

vir tan-

ins paternae Boberat potestati

sicut eo

tem-

dium Philisthx'orum

in Gabaa, in Machinas, et diversis agmiin Belhel. Tria igitur haec loca

pore

Sail,

quando vocalus
quos pater
;

est

ad regnum.

Exemple item nobis


filii

esse

poterunt omnes

yEgyptum misit frutamen illorum plerique mentandi grati quadragesimum excesserant annum im et quinquageillorum aliqui non procul aberant
Jacol),

in

et

simo,

cm

Joseph,

qiii

long erat inferior, an;

niunibus petlta sunt. Jonathas aggressionem nimenii Gabaae suscepit confecitque, pulsis qu ad Philisthaeis. Insignis hujus expdition^ reliquum bellum maximi fuit nionienli, hislo(Calmet.) riam silel Scriptura. Adde, Salein elegissc hase tria millia, ut Philisthmis, irruentibus more suo repente Ainmonitis aliisque hoslibus vicinis, haberet ne ea ad manum, quae illis stalim opponerel,
Israelis

num tune ageret trigesimum nonum el tamen el filii uxores duxerant, illi lot et lani grandes
fihos susceperant eo

numro, ut defemore Jaillius,

agros urbesque vasiarent. 1res MysticI Beda per tria millia, accipit omms virlutes ibeologicas, qu nos contra Popu us tentalioncs et hostes defendunt
:

cob, idest, ex gnre

ingressi fuerint in

lldelium,
elegit,

inquit,

sibi

de

Isral

tria millia

jEgyptum

sexaginla sex, Gnes. 40, v.26.


si

Quid

<

Sal jam grandis sub poleadvocari posstate parenlis fuerii ? Ilc etiam grandes essent sent fralres David, qui cm erg inircinur,

i
i

quia dm unitali lidei, sociandan] spem el deleclionem cognoverit, inox sibi dociores, qui eamdeni iideni, spem el chanlatem diligentis se suosque doceant, atque ab lioslis iriuptione lutentur, elegit. D.
:

uxores duxisnatu, et jam, ut est verisimile, tamen sub patern adbuc erant potesla, sent cura, quando ad illos, cm essent in
te

Gregor. refert ad trs Ecclesiae status

<

Tria,


<

et

Davidem jam etiam acie, misit pater Isai per quique eodem anno uxorem duxit grandem,
liliam

in inquit, millia esse perliibenlur, quia sunini perfectionis facie, virgiues profrant juxta quos, el continentes et veritalis devirgifensores ponunt : dm enim exemplenum ad suinmam ineorruptionis alios ac-

Salis,
Isai

commealum
tuis

et

victum;

sic
:

enim
panes

ad Davidem

infra cap. 16, vers. 17

Accipe fralribus
istos, et

ephi polent

et

decem

cuire in castra

ad

fralres tuos.

Vkbs. 2.

Et elegit

sibi

Saul tria millia

eendunl, dm coiitinentium vitae, alios a corrupUonibus auferunt dm humilium debilitatem per auxilia potenttum de fendunl; conlra liosies Sanctae Ecclesiae boni doctors, quasi cum tribus electorum i virorum millibus veniunt. Porr solerter i haS. Grg. lirget w tria millia virorum, quod

seouli

de Israel(I).

Ex bello.quodexitu secundo con-

(l)

Elegit sibi Saul tria millia. Acta haec


historiae
:

fuisse in communi populi convemu, hujus sries tuculenler ostendit quo convemu '? Si enim conventum in fuisse
feal

tamen
in

priedicalores, inquit, ve< Quia bnt Sepl. Ecclesise, ritalis, ad defensionein- sanct < non inlinnos et dbiles, sed robustos et vai lidos bellaloresducunt. > Et paul post Videlsrael ri, inquit, dicuhttir, pro forliludine; esse referuntur, pro divin contemplatione.
:
:

Galgalis

Isral,

dicamus, conventum, inquam,


coiilirniatus
fuit,
,

quo
erit,

el

quodammodo

iteruni

eleelus

tune inique reputandum

bellum

vel lerlium

nOnnisi in seenndum runi Salis incidisse, ac deinde bellum cutn Philisthaeis gestum statim 1 lexeonseculuoi fuisse; quod reptigttat tui capiiisll, 1, ferenti, post evolutum ab

Aminoniucum

annum

Belhel, id est, dotr.us Dci, est Ecclesja, quam sancti praesules et praedicalores, conlra d.emonum et tyrannorum incursus, quasi validi bellatores propugnant, ait S. Greg. Mille autm cum Jonatha in Gabaa benjamin.

enim hebr. idem est qud videns Deum, aut potis, prvatens Deo.

eleclione Salis menseni, Naas arma intulisse 2 lexlui, hujus capilis 13, in urbes. Hepugnat ex sensu noslras inlerpietationis, qu siguilihtm fuisse unius anni, vel regem catur, Salein
fi

Jonathas Hebr. idem est, qud colmnb donnm, unde puritaiem, purosque dnotai, qui in Grfbaa, id est, in colle sanctitatis degunt. Audi Jonathas, coluinboe donnm, insti Bed'am tutor virgiaiim dicitur, quia incomparabili
:

i
i

unius anni, cm bellum illud cptum est. 3 Uenique haec hypollicsis pugnantia inl> r se continet; qui enim Sal primum regni sui annum, el simul tiam secundum agebat, cm
hsec tria millia selegit'.' Distingucndus tur conventus populi in Galgalis, ubi ab universo Israele in regem salutams si, conven(

Spirits sancti clicitur, ut manencarne, carnis corruplio nescialur. Ben et in sublimi virgines esse dicuntur, quia quod naluram liumanam sujiergredigrati

libus

in

lur,
est.

in

altissimo

virtulum culmine silum


:

est igi-

Unde

et virgo ille dileclus Jesu, locuni

t t
t

tu altero de quo

modo, in quo Sal tris millia selectissimorum ssumpsit, ut bellum in Phi|isilKKosaggredereiur. Ex re autein forlss judicatum non est, ul lotus simul exemtus in hostes primo duceretur; opporlunias enim ebse censueruiit, ut pris expetleretur prsi-

i
t

Vidi supra montent ait Sion A g num stantem, el cum eo centnm quadrayintu quatuor millia, elc. Virgines enim quidem sunt, Apoe. 14, v. 1, 4. In monte mentum esse cum Agno dicuntur, quia per ineorruptionis, quo terrenis el carnalibus delectatonibus se dividuut, in suprema l>e-

virginum nsinuans

demptoris glori sublimanfur.

479
carent.

IN

L1BRUM

REUUM
statio Philistliinorum. Haec
alise

480
ver slatio et plures

Ex omnibus tamen

elcgit tria millia;

reiiquos landem

domum

abirejussit. Illa ver

quse fuerunt, ut est verisimile, in Israel-

ita dislribuit, ut mille Iradiderit filio

Jonathae,

tide regione disposilae, id fecerunt,

ne quaibi
fieret

quem ducem
dum,

prfecit,

utpote jam grandem

cuderentur arma,

neque aliquod
,

ins-

tate, quique et robore valeret ad dimicanet consilio

trumentum

ferro

etiam

rusticum; quod

ad bcllum administrandum
sibi retinuerit.

misera atque extremae subjectionis argumen-

rcliqua ver

duo

Ex quo supra
senili

tum

est.

Quod

ferre

non

potuit Jonathas vir

conjectabam jam matur atque etiam

forliset audax, quique aboleie cupiebat dede-

tatc fuisse Saiilem, qui tantm baberet filium


et

cus illud ex Israelis nomine. Quare aggressus


est stationem

duas etiam

iilias

jam

nubiles,
i

quarum

alte-

quam habebat
ita

infestam et proxi,

ram paul
Vers. 3.

post

spopondit

11

qui singulari

mam

quam

percussit fliciter et fortiter

congressu Philisthum supersset.

Et pekcussit Jonathas stationem


qu/e erat in

ut partim caesis, parlim fugatis hostibus, offen-

sionem illam
depulerit.

et

ignominiam patri civkate


cecj-

pliilisthinorum,

gabaa

(1).

hc

Gabaa

fuit palria Saillis,

qua proxim fuerat

Quod cum AumissENTPuaiSTiiiiM, Saul

appcllata Benjamin, in qu statio erat Philisii-

MT

BUCCINA IN OMNI TERRA DICENS

AuDIANT He-

norum

id est, praesidium,

quod

in munitissi-

br/ei (1).

Non

difficile fuit

hanc

stationis suae

mis quibusque locisconstitucrant, ut populum


aliqu sibi ralione subjectum in
officio

continerent.
:

metu atque in De quo supra, cap. 10,

cladem ad Palaeslinorum aures pervenire celerrim, cm proximi essent, et comprimi de


tant strage

rumor nullo modo

posset.

Quare

v. 5,

ad illud

Venies in collem Domini, ubi est

cm eodem prop tempore


cussam esse stationem
illius

accepisset Sal per-

PORR CETERUM POPULUM REMISIT UNUMQUEMque


Mystic S. Greg. In tabernacula, inquit, sua caetera plebs re< mittitur, ne de altioris vilae temeritale dam netur, et velut debilis et infirma in bello < pereat, du alt conversationis fidem spon del, qu alt virtutis robur non habet. (Corn . Lap.) (1) Quseres:Quibus armis Jonathas percussit Philistos? Nam ferrea eis ademerant PhiliRcsp. Arma priscostaei, ut palet, v. 13. rum erant brachia; nam pugnis remagebant, < quibus pugna dicitur. Inter ipsos adver sarios, inquit Cassiodorus , 1. 1, c. 30, non i erant prisarmatacerlamina, sed pugnis se, quamvis fervida, lacessebat inlentio, unde
in
:

illam, et Philisthaeos in

tabernacula sua.

vindictam,

lam

tum etiam ut ignominiam ilsuo nomine depellerent exercitum co,

piosum instruere, ipse quoque voluit exercitum


conscribere copiosum,

quem

Philisthinorum

conatibus et viribus opponeret. Quare bucci-

natorem misit

in

omnem
Jonath
,

terram, ut omnes in-

telligerent quid

rerum

fieret in Isral,

quid ac-

tum

fliciter

quid ex eo metuen:

dum
bri,
liter;

ab hoste vicino. Illud porr

Audiant He-

sumendum
sunt enim
,

est,

ut logici dicunt, materiafamiliaria ac lgi-

praconum

tima verba

quee in exordio ponuntur edicti


,

et pugna nomen accepit. t Poluit quoque Jonathas ignem in stationem injicere, itque eam comburere: potuit insuper incaulos, vel dormientos Philisthaeos noctu invadere, eorumque arma occupare, iisque ipsosmet obtruncare. Mystic S. Greg.: Jonathas, stationem Philistinorum percussit , sed Saiil tuba canens < i se percussisse perhibuit, quia, nimirm i electorum praedicatoruin iriumphis adcribi lur, qud subditis occulti adversarii supe(Corn, Lap.) rantur. s Jonathas battit la garnison des Philistins. Si Saiil est l'image, surtout dans le commencement de son rgne , des pasteurs qui conduisent saintement les mes, son (ils Jonathas l'est encore plus des simples fidles qui servent Dieu, non par crainte comme des esclaves, mais par amour comme des enfants. Ces personnes pensent toujours emporter quelque chose sur les dmons reprsents par les Philistins. Mais lorsque Dieu leur a donn la victoire, ils ne s'en attribuent point l'honneur, et ils veulent que ceux qui ils sont soumis en reoivent tonte la gloire, l'imitation de Jonathas qui laisse recevoir Saiil son pre tout l'honneur de l'action qu'il venait de faire. (Sacv.)
<

pralorii, aut regii mandati

quod ad populo-

rum

notiliam evulgatur. Quale fuit illud Nabu3, v.

ebodonosor, Dan.
lenter
:

Prco clamabat va-

Vobis dicitur populis, libubus, et linguis,

etc. Edixit

itaque Saiil

omnibus Hebrais, ut

quando recusari non posset, quomins conSunt qui credant denuntiatum


id potissi-

(1)

transjordaninis, qui eodem nomine appellanlur pariter inferis, v. 7. Hebri, juxta vocis originalis vim sunt ii qui trans habitant. Quare Abraham Hebrus appcllatus est , qud regione trans Euphrate venisset. Piomptum illud auxilium quod cives Jabes Galaad Saule in bello Ammonitico sensre, alacriores utique eosdem Hebraos ad opemfratribus suis lerendam facit. Itaque stalim illos trajecisse Jordanem, et inter primos
adivisse Galgala, legimus. Sepluaginta ita Hebraoum verlerunt Sprevcrunt servi, quasi hoc
:

mm esse Israelitis

esset sisiium in
sio

arma ruendi. Ha;c tamen vernonnisi ex incuri amanuensium pelilur,


simili

(|iiemadmodm
Audiant
servi.

de causa vertit Aquila

481

COMMENTARll'M. CAI'Ui
esset

XIII.

482

grediendum
saep

cum

hoste,

cujus jam antea

quid accidisset Naas

Ammonitarum

rgi,

quem
nuper

fuisset

explorata potentia,

omnes

se

inopinato adventu sic oppressit rex novus, ut

quamprimm
in poslerum.

ad praeliandum accingerent, et

ne duo quidem remanerent simul


dita suoruin

et

ex re praeclar gest meliora omnia sperarent

clade vehementer dolerent, et

Quod cni

audiissent Israelitae,

erexerunt sese, et inclamalo de more Salis


nontine,

summamque

indicant aflnitatem inter currus

Philisthaeoruin,

Syrorum

et

Chananaeorum,

quem ducem sequebantur,


v. 8,

profecti
,

sunt in Galgala juxla Samuelis praescriptum

de quo cap. 10,

ut ibi se

religios ac

sanct, placato pris et advocato

Domino, ad

eosque quibus heroes utebantur in bello Trojano, qui utique omnium apud profanos scriptores velustissimi sunt. Falcati etiam currus erant, alii plan ab iis de quibus in praesenli. Legmus in 2 Reg. 10, 18, Davidem occidisce
de Syris septingentos currus, et in eodem libro, Hebraeo, subnervsse centum currus ; quae san phrases ad lilteiamaccipi nequeunt nisi exponantur de curribus simul et hominibtis qui illis vehebautur, de equis trahenlibus, ac de militibus conii'.antibus. Sed dillicultatens auget texlus parallelus 1 Par. l'J, 18, ferens tnterfecit de Syris septem millia curruum. Porr inter septingentos et septem millia discrimen est iiigens sed ulrumque concilialur, si pro quolibet curru decem homines consliluantur, ex quibus unus currum ascendit, aller ducit, octo comitantur. Qui scandit, appellatur in Scriptur j)rinccps decem, caeteri manipulum ejus constituunl. In hoc textu Regum,
8, 4, ex
: :

arma compararent. Quis autem


ris ille

fuerit popula-

clamor, incertum est

suspicor tamen

talem fuisse, qualem edidre milites, Judic.


cap. 17,

qui aggressuri Madianitarum castra,


et Dei

Gedeonis

nomen inclamaverunt,
et

v. 20.

Gladius, inquiunt, Domini,


illa

Gedeonis.

Aut
Do-

verba, quae resonare soient publico plausu

in

regum inauguralione

Vivat rex
si

aut:

mine, salvum fac regem. Et

qua praeterea sunt


ut exercitus re

ejusmodi. Fuit autem usitalum antiquis sallem


populi

Romani temporibus

ben gest imperatoris nomen usurparet identidem

quem versamus, eadem animadverlere

jtivat.

cum

jubilo et plausu. Ita Tacitus


:

lib.
,

Annalium
< <

Prisco erga duces honore


et

qui
vi-

Habebant in exercilu Philisthaei tria millia curruum, quorum singulos decem homines coniitabantur (juarc tria haec millia curruum reddebant triginta millia virorum, adcoque verissim aflinnari potuit, exercitumhostium habuisse triginta millia curruum, currus nomine designatis iis qui currum ascendebanl et comilabantur. (Calmet.)
;

ben gest republic, gaudio,


cloris exercitus

impelu
(1).
>

conclamabantur

Vers. 5.

Et

Phiustiiiim conghecati sunt

ad pr.eliandum contra isral, triginta millia

currucm

(2), etc.

Cm

audiissent Philisthaei

Erexit se Isral adversus (1) Vers. 4. Philistiim. Exigere cervicem cpre Israelitae adversus Philistaeos, tanqum mancipia quae jugum excutiunt, ac vinculis solvi conantur. Ftuit Isral Pliilistiim; tanqum llebraeus re labid et purulent Philistaei ab illis abhorruerunt, borrori illos babuerunt. Eodem sensu Hebraei in ^gypto exprobrabant Moysi Ftere fecistis odorem nostrum coram Pharaone et servis ejus ; nos minime paliuntur. Septuaginta: Isral nihili fecit alienigenas. Syriacus et
: :

< Les incrdules, dit Voltaire, se rcrient sur ces trente mille chariots de guerre c qu'avaient les Philistins. > Le syriaque et l'arabe ne lisent que trois mille. Le trs-grand nombre des critiques observe avec raison qu'un copiste a crit par mprise sclieloschim, trente au lieu de scheloscli, trois. Quand nous mettrions trois mille chariots, < i au lieu de 30,000, nous ne contenterions pas encore les incrdules tous conviennent que le pays de Chanaan ne connut la cava t
:

Vicit Isral Arabs Animants (concitatus)


:

Philistlios.

Jonathan

est Isral in Philistlios.

(Calme t.)
Syriacus et Arabs pro triginta millibus legunt, tria millia, et crilicorum doctissimi eum numerum retinendum censent, conupto
(2)

< lerie que trs-tard, t II faudrait donner des preuves de ce consentement universel soutenir que les Philistins n'eurent point de cavalerie du temps de Saiil ; mais voici une raison qui dispense de toutes citations Dans ce pays montueux et entrecoup de cavernes on ne se servait jamais que d'nes. > Il ne fallait donc pas dire qu'on n'y connut ta
: ,

facile textu originali

duplicis littcrulae addi-

lione.

Colleclis variis Scripturae textibus, in qui-

bus sermo
adverti
:

de curribus, quatuor haec animnomen non de curru tanlm, sed etiam deiisqui curru vehuntur, de atirig et de iis quicurrum comitanlur, usurpari. 2 Currus binis equis plermque trahi
est

Curruum

consuevisse. 3 Unicum tantunimod hominem currum ascendisse, addito aurig, qui equos moderaretur. 4 In pmeliis currui comits accessisse milites nonnullos,

ade ut pro singulis curribus decem. homines numerari possint. His indiciis nonnulla Scripturae loca conciliantur, quae nondm exponi posse visa sunt,

cavalerie que trs-tard. Il est vrai que l'criture nous apprend en plus d'un endroit que les femmes des Hbreux, leurs magistrats mmes, en temps de paix, se servaient d'nes, comme d'une monture commode mais en conclure que les Chananens et les Philistins n'avaient ni cavalerie, ni chariots de guerre, et le soutenir contre le tmoignage formel des crivains du pays, c'est comme si on soutenait qu'en France et en Italie l'usage des chevaux n'tait point connu, parce que le pape et les cardinaux, nos prlats, nos magistrats, nos mdecins avaient, il y a peu de temps, des mules pour monture ordinaire parce que nos anciens
:

rois faisaient tirer leurs voitures par

des bufs.

485
conservand
bellicse glori.ie

IN

LIBRUM

I.

studio nihil sibi

non lentandum putarcnl, lalem adorn;Vunt


militarern instructum, qualis in angusl ill regione videbatur comparari non posse. Sed sicutcap. 7, adjunxerunt sibi Pbilislbiirn Tyriorum auxilia, ut constat Eccli. cap. 46, v.

484 decumquelsraelitcon vnrant; magnos enim animos et audaces spiritus indiderat Ammonitarum caedes sed cm eas copias
:

REGUM

vidrent

Palseslinis esse coactas,

non

quas contrahi posse putabant, neque contra tam inslructas

20, quos prodigios Victoria superavit

acies satis sibi esse virium,

Samuel

desponderunt ani-

El

mos, neque existimrunt


alque

inlonuit de clo Dominus, et in sonilu


fecil

magno
etiam

in patriis sedibus et

auditam

vocem suam,

et contrivit principes sic

domibus effugere se posse hostile ferrum;


ide
lalcbras quaerunt,

Tyriorum,

et

omnes duces Philisthiim;

speluncas
occultos

et
es-

.occullos
se
illis

nunc

sinus
;

adfuisse

liares copias, et

quoque arbitror Tyriorum auxiex ipsis tt curruum et equi-

quos
aut

putabant
illos

Palstinis

non curaturos de
occultas insidias,

lum

quorum timere poterant

millia fuisse congregata.

Quomod

eriim

aliter triginta

curruum

Vers. 6.
etc.,
TIS,

Quod cum vidissent


,

millia cogi poluissent? viri Isral


,

absconderunt se in speluncis, et in abdiIN PETRIS QUOQUE ET IN ANTRIS , ET IN CI-

neque videbant sine labore magno atque dispendio futuram esse ignobilem illam et exiguam pra3dam. Porr regionem illam plenam
esse ejusmodi lalebris, et
illas in

aperto discriillud

mine subire
Isaiae cap.

sternis (1). Libenler ad imperium Saiilis un-

solitos Israelilas,
:

diximusad

pays est montueux et plein de caComme si l'usage des chevaux tait inconnu dans les pays -montueux Voltaire pouvait-il ignorer que l'arme d'AIexandre traversa la Palestine tout entire du nord au sud que celles des rois de Syrie et d'Egypte la parcoururent dans tous ses sens, ainsi que celles des Romains, des Arabes, dos Croiss, etc.? Il y avait de la cavalerie dans ces armes, il y avait des chars, il y avait mme des lphants. Les incrdules, avant de hasarder des assertions si tmraires, auraient d au moins consulter la gographie du pays; ils auraient vu que tout le pays qu'habitaient les
le
>

Mais yernes.

Ingredere in petr, et abscondere

in foss

oculalus

humo. De quibus Josephus testis ipse lib. i de Bello, cap. 12 Spelmic, in:

quit, in prruptis monlibus erant undique inac-

cess, transversosque tanlum ac perangustos ac-

San David in speluncis deliReg. cap. 24. Et Josue cap. 10, quinque reges ex speluncis, in quibus sese absconderant, extractisunl. Cistern porr, vacuae nituit, 1

cessus habebant.

mirnm ab
lata?, et

aquis occultandis hominibus com:

modissima; sunt

que tout le terrain compris entr Gaze et le mont Carmel et depuis Jopp jusqu' deux ou trois lieues de Jrusalem, est un pays de plaines qu'il en est de mme de celui qui s'tend depuis le mont Thahor jusque vers les sources du Jourdain, et de celui que ce ileuve traverse jusqu' son embouchure dans la
Philistins,
, ;

nam et profonds sunt et os illarum facili negotio sic celari po-

test, ut

vis

non possit ab hoste venatore quantmatlentodeprehendi. Neque, credo, homines


in cisterna;

meticulosi, urgente hoste, refugerent


si

quod

fundo subsedisset,

cnum, cm

mors,

quam

mer

Morte.

declinare cupiebant, mult esset


vir forlis etstrenuus, ut

(Duclot.)
:

(1) Eadem res ter hic repetita videlur speluncis, in antris , in cavernis. Hebrus ad

acerbior.

San Marius,

In
lit-

mortem
Vers.

effugeret, in palustri
fuit.

cno apud Min-

In speluncis, in spinis (vcl in locis incullis et sylvestribus), in ptris, in lunibus et


:

leram

lurncnses aliquandi
7.

incisternis. Chaldaeus : Absconditi sunt populus in speluncis, in munitionibus, in foraminibus pe-

danem

in

Hebr/ei autem transierdnt Jorterram Gad et Galaad. Omnes, quot-

trarum, in speluncis rupium, et in foveis. Sepluaginla : Occultuvit se populus in speluncis et in


stabulis (vel in vivariis, aut in saltibus,

quot erant

cum

Saiile

Hebrsei erant

neque
aliqui

omnes

transire Jordanem,
lalebris

cm corum

qu se

fer recipiunt),
cisternis.

et in ptris,

et in

laluissent in
alii ali,

foveis, et in

(Calmct.) Mystic Dionys. Carth. Sic, inquit, aliqui Christian! cmentes se undique dia:

montiumque cavernis; proutse commodior ostentabat ad sadilaberentur; nonnulli

lulem

via,

cum suo

re-

mundo et carne tentari, in foramine petrse, in foss humo, id est, in Chrisli vulbolo,

ge manerent in castris. Cur qui

tiansmisso

i
i t

neribus, et in Dominic passionis memori salubriler se occultant et in proprio humiliationis profundo se celant, atque in lantum parvi pendunt, et quasi nihil se reputant quod damionibus nequeunt tangi. Et
:

Jordane ad Gad atque Galaad sese fug corripure, Hebri dicanlur, cxplorandum est. Ego

quamdam rationem

invenio,

quam priusqum

Beda

< <

t viderint, inquit, fidles antiqui hostis insidias, etc. Prsidia inox nece se est lectionum spirilualium jejuniorum. elee:

Cm

expono, observo, frquentes esse in Scriptur sacra sicul etiam in profana, allusiones et pa-

ranomasias ad

significalionem vocabuli. Alieis

danturque
i

mosynarum, oralionum, caeierarumquc

in

conlradictione lingua-

vir-

tutum, quibus del'cndantur, adeant, abscon-

ut Pater, qui videt in abscondito, mi sereatnr et adjuvet. > (Corn, Lap.)


;

uni

485
quot nos exempla produximus
mentariis ad illud
viyitantcm

COMMENTARIUM. CAPUT
in nostris 1
:

XIII.

486

Comtria

expectaret septem dies, ut propitiato Domino,

Jeremi cap.

Vinjam

ab ipso disceret quid facto opus


Sal quod Samuele in
expectavit septem dies
;

esset.

Fecit

ego video.

Ma

lu vide.

Nunc

mandalis accepepat,
sed

taum exempla producam. Primum ex cap. 2


Sophoni,
v. 4,

cm populus

ex-

quod eliam

in nostris

Com:

pectatione fatigatus, et impendente proxim


periculo perterritus difllueret.anlequm septi-

mentariis super Soplioniam expendimus

Quia

Gaza

destrucla eril

et

Accaron eradicabitur.

m us

compleretur dies, non expectalo amplis


alque consulere. Quod tandem

A ccaron, Hebraic p"lpV Ecron, verbo ipV acar,


deducitur, quod eradicare signifient. Quare hic
erit

Samuelis adventu, ipse statuit operatis sacris


placarc Deuin

sensus

Accaron juxta

sui

nominis notalio-

fecit oblatisholocaustisvictimisquepacificis(l).

nem

erit eradicata, id est, sui

nominis significa-

Vers.

10. Ecce

Samuel veniebat

(-2).

Non

tionemimplebit.AlterumeritexEpistoladi'hi-

lemonem

v. 11, ubi

Onesinmm

ulilem futurum

esse dicit,

nemp

juxta suuin

nomen

tafotpe;

enim utilem

signifleat.

Et Nabal juxla nominis

sui vint stultus vocalur, lib. 1 Reg. cap. 25, de

Et obtulit holocaustum. (1) Vers. 9. Putant aliqui Saiilem per se sacrilicsse, ideque rgne privalum esse. Graviter ergo peccavit, quod cura esset laicus, sacerdotalem funclionem usurpare prsumpserit sicut fecit Ozias rex thurificando, ideque Deo percus;

quo Abigail

Secwidm nomen

snuin stultus est.

Cm

ergo Hebraei, qui Hebraic

nn2V
,

Ibrim,

sic appellali

sint, quasi transeuntes

vol quia

ex Abrahamo prognali, qui transmisso


phrate niigravit in

Eu-

mare
juxta

Chananum solum ;vel quia Irajecerunt Rubrum aut aliquandi


ulrumque
sicco alveo;

post Jordanem,

nunc

nomen suum

trajecisse iterm dicuntur

Jordanem, etinregionestransjordaninas excessisse, quasi in e fug

ver fuet inl Iiebri, et

id

quod Hebrorum nomen portendit et sonat;propler hoc existimo,* cm omnes Hebri fuerint, hos speciatim Hereips praestiterint,

sus est lepr, 2 Parai. 26, 16. Ita Rttpert., Lyran., Dion., et favet Josephus. Addit R. Levi, Salcm lise sacrilicia obtulisse, ut Deo spiritual prophetia iinpetraret, quo deinceps sine Samuele regeretur. Unde et Terlullian. lib. 2 contra Marc. cap. 25, vocalur, despeclor Samuelis prophet. Verm nil laie iudicat Scriptura alioqui enim hoc illi exprobrsset Samuel acerrim; atque habebat Sal sucerdotes in castris, per quos sacrilicia ofl'erre poterat ; cur ergo illud sibi vindicaret, sciens id Deo vetitum ? ita Abulens., Serarius et alii. (Corn, Lap.) (2) Unde S. Ignalius epist. 6 ad Magnes. i Sal, inquit, honore privatur regio, non
; :

expectans

summum

sacerdoiem S inuelcm

braeos nominari, qui fluvio transmisso salutem


sibi longiori
bilia
;

fugqusierunt. Haec mihi probailli

sed forlass
,

qui ultra

stiterunt

tribus videlicet

Jordanem conRuben Gad et di,

midia tribus Manasse, vocati sunt Hebri, quia


necesse erat ut Jordanem transirent,
sese
si

vellent

cum

reliquo populo conjungere, sicut fe-

eerunt proxim,
stra Sal.

cm venerunt evocati ad caEt eam ob causam crediderim 1sillas

raolitarum vulg tribus

transjordaninas

Hebras appellari communiter.


Vers.
8.

Et

expectavit septem
'

>;ebus

juxta plac1tum samuelis, et non vf"


in

samuel
(1).

galgala, delapsusque est

popii

ab eo

oportet itaque et nos revereri praestanliores ; i decetque non modvocari Christianos, sed Nec enim dici, sed esse, beatos facit. < esse. i Si qui episcopum appellant et sine eo oinnia faciunt hujusmodi, dicet ipse qui verus et < < primus episcopus est Quid me vocatis Dot mine , et nonfacilis qu dico? Taies enim non i bon conscienti mihi praediti esse videntur, f sed esse simulalores et personaii. Et egressus est Saul obviam ei. Causas dat Dion. i Honoravit, inquit, Samuelem prop ter ejus senectutem et sanctitatem prophe< talemque gratiam et quoniam ante eum < judex fuerat populi, et suis oralionibus ac merilis mulla bona Deo obtinuit populo ; i sed et hc vice speravit juvari perfeamue< lem. i (Corn, Lap.) Lorsque Saut achevait L'holocauste , Samuel arriva. Il ne parat pas que le pch de Sal
: , :
,

Jam ante prviderat Samuel, veniurum Salem in Galgala quo tempore omnes diiionis suae vires conlra novum regem armarent Phi,

ait t

de lui-mme

le

sacrilice,

puisqu'il l'a

apparemment

offert

par

le

ministre

des

listhaei

aut cerl, quod cap. 10 potis notain Galgala secederet, ibique

bamus, monuit, ut
(1)

Audi S. Gregor. Idcirc per inobedientiam eccidit quia inlegris septem diebus sicut jussus fuerat non expectavii. Et < posloa Ecce septem diebus prophetam suslinuit, sed dm preestolari euni in line diei <
:

prtres de la race d'Aaron qui l'avaient suivi, eomme on croit aussi que Samuel, qui tait de la race de Lvi, et non de la famille d'Aaron , quoiqu'il ft prophte n'a offert nanmoins le sacrifice que par les prtres de la race sacerdotale, selon Tordre tabli de Dieu. Mais sa faute consiste en ce qu'il n'a pas eu
,

<

desiit,

glomin

tantae dignitatis amisit.

>

(Corn, Lap.)

une dfrence exacte pour les ordres de Dieu de sou prophte. Il voit que les ennemis sont proches et que le pril le presse. Il attend sept joui s. Il estau septime aii.|iiel Samuel devait venir; il voit que le jour s'avance; il n'attend pas sa venue il la prvient. Il se.
et
,

,,

487
distulit

IN

L1BRUM

I.

REGUM
Vers. 13.

488

Samuel promissa: adfuitenim anlequm


dies,

Quod
(1).

si

non fecisses

jam nunc
in

septimus clauderetur
sacrilicio
,

vixdm peraclo
Saiil

prjEparasset Dominus recnum super Isral

cui

cm

obvius occurreret
,

sempiternum

Hic

iiobis

qusedam occurrunt

eumque
illo

laetus

de more salutsset

rogatus ab
Ipse pariter David solemnem benedictionem populo imperlitur ; impertitur et Salomon. Hebraeorum reges nunqum transgredi se lines potestati suae prscriptos arbitrati sunt, ha:c agentes quee sacerdotalia videbantur , tune prsesertim cm nulluin adhuc templum staret; eo enim erecto, cautis sese continuerunt , scitumque est inter omnes qum animadversioni subjecius fuerit Ozias, manum extendere ad thuribulum ausus. (Calmet.) Necessitate compulsus. Sal , inquit Dion., mendos se excusavit, quia non erat ncessitas vera , absoluta , sufliciens , talis que usurpata oblatio fuit magis offensiva Dei, qum placaliva. t De hoc enim sacrilicio dici potesl, quod D. Bern. serm. 24 in Cant. dixit de sacrilicio Caini Munus , < inquit , mortuum offers Deo , sed peccas. >
:

quid fecisset, rem tolam simpliciter edocuit.


suis

Tune Samuel consilium damnavit tanqum


rationibus
et illam

divinque volunlati
dixit

contrarium
imperii

futuram esse

primam

labem

(1).

conduit plutt par des craintes humaines que par la confiance en Dieu, et par la prudence de la chair que par le respect qu'il devait avoir pour un prophte qui l'avait lait tout ce qu'il tait. Lorsqu'il est repris de sa faute il ne la connat point. Il se justifie. Il autorise sa dsobissance par un prtexte de ncessit, sans considrer que la seule chose qui lui aurait t ncessaire dans le pril o il se trouvait, tait d'attendre tout de Dieu et de Samuel, et non de lui-mme, et qu'ainsi que dit un ancien Pre, il n'y a jamais de ncessit de pcher pour celui qui ne reconnat qu'une seule ncessit, qui est de ne point pcher. Non est ncessitas delinquendi quibus una est ncessitas, non delinquendi. (Sacy.) Faciem Domini non plaa vi. (1) Vers. 12. Reddi polest Hebraeus Et faciem Domini non
,

(Corn, Lap.) Sal : Vous avez agi follement et votre rgne ne subsistera point l'avenir. Cet
(1)

Samuel

dit

rogavi; ejus

opem

sacriliciis

non imploravi.
:

Necessitate compulsus. Hebraeus Fcci mihi vim, et immolait; vel in arclum redigi me seosi, et sacrilicium immolare ausus sum vacat lege ncessitas. Vero propius credimus, manibus suis sacrilicsse quod aperta texts verba perspicu docenl. Samuel eliam per se non semel obtulit sacrilicia, quanqum nullo magis peculiaricharactere,qum Saiil, ineamremelectus fuisset. Sacrilicavit in Masphath, in Ramatha, in Bethlehem. Elias pariter sacra operatus est in monte Carmelo; sacra obtulit et David in pompa translations arc et in are Areuiuc. Salomon initio regni sui, ejusque populus in edilis locis sacrificabant. Traditur non obscure in Parai. 1, 5 ipse Salomon ascendisse ad aitare seneuin Gabaonis, atque ibi hoslias oblulisse. Igilur si, Deo licet vlante, permissa tamen facullas censebalur erigendi aras, et oierendi sacrilicia extra tabernaculuni, quo tempore Deus nullam adhuc tabernaculo suo cerlam sedem constiluerat; cur non etiam solvi quandoque posse censenda eral lex cseremoniam praescribens cert non graviorem qum qu;e modo express* sunl? Inlerdum igitur dalum sibi esse laici arbitrabantur, ut
:

exemple est grand et terrible, pour nous apprendre juger des fautes , non selon les apparences extrieures mais par le fond du cur, et selon que Dieu en juge lui-mme. Car en comparant le pch de David avec celui de Sal qui ne croirait que celui de David eslbeaucoupplusgrand?Nesemble-l-ilpasqu'un adultre joint au meurtre de celui qu'on aoutrag si honteusement est bien plus capable d'irriter Dieu qu'u ne simple dsobissance la parole d'un Prophte, qui est mme accompagne de la crainte d'un pril prsent, et de quelques circonstances qui peuvent la rendre plus excusable? Cependant Dieu n'abandonne point David pour ses deux crimes, et il rejette Sal pour celte premire faute. Mais la parole de l'Evangile est vritable en celte rencontre
, , :

Ne jugez

point selon les apparences : Nolite judicare secundm faciem. Joan. 7, v. 24. Dieu

juge des fruits par la racine, et des actions par le fond du cur. Le dehors du pch de David est trs-odieux. Mais sa faute tient beaucoup plus de la fragilit humaine. Et aussitt que le Prophte a lev le voile qu'il semblait avoir sur les yeux du cur et qu'il lui a fait envisager la laideur de cette action, il se con,

sacrificia

manibus

violatione

nunqum

suis offcrrcnl. De ejus legis ipse se nec alius quis,

redarguit. Ipse eliam Saulem alis admonuit ut sacrilicia in Galgalis offerrel. Narrt Scriptura sequenli capite Saulem relata de Philisthaeis Victoria, aram primm ex-

quam Saulem

damne lui-mme, il s'abaisse profondment devant Dieu, sans perdre la confiance en sa bont infinie. 11 prend tous les malheurs qui lui arrivent pendant sa vie comme de justes peines de son pch. 11 est attentif mnager les moindres occasions de s'humilier devant les hommes, et de satisfaire la justice de Dieu. Enfin il devient un parfait modle des vrais
pnitents. La faute de Sal, au contraire, qui est moins sensible au dehors, est beaucoup plus grande dans le fond d cur, parce qu'elle lient plus

quibus verbis, veluli innuitur, alias poslea aedilicsse aras, nisi malueris e tacit reprehensione illum argui quod non cilis alare conslruxerit. Post Ainalccitam expeditionem, obtulit pariter holocausia. Viri quidam doclissinii aiunt, Davidem non semel ephod sacerdotale gessisse.el sacra ill veste amictum consuluissc Dominum de rbus suseipiendis.
citasse
:

malice et de l'orgueil du dmon. H dsprophte parce qu'il est superbe; et lorsque Samuel lui a fait voir sa dsobissance, il ne se rend point, il ne s'humilie point; il garde aprs son pch la mme fiert qui le lui a fait commettre, cl il nous fait voir encore plus clairement combien tail mauvaise

de

la

obit Dieu et au

489
nonnihil implexa
,

COMMENTARIUM CAPUT
quoe exploremus atque exest.

XIII.

490

sed tantm quid in prproper sacrificatione


spectrit,

pediamus necesse
grave peccatum

Primum

est,

ecquod tam

commemorare

simpliciter.

Peinde

Salis fuit,
;

ut propter illud

quia

privari regno debuerit

quo supplicio in humains nullum videbatur esse gravius? Nullum autem Samuele videmus objectum, nisi qud
septem dies non expectavit
Lyra
:

eam Samuel reprobationis dicit esse causam qud Pei mandata qua; pi cecopit non custodierit. Ego eam causam reprobationis esse
, ,

arbitrer,
verit,

qud totos septem

dies

non exspecta-

at

expectsse

sacrilicaveritque
in

non per Samuelem,


aut,

septem dies dicitur juxta placitum Samuelis.


tria

quod
ut

Pei mandato coniinebatur, sed perse,

peccata in facto Saillis deprebendit,


sibi

quidam existimrunt;

quod censebamus enim

propter quod jure optimo ab oblato

regno

esse probabilius, per sacerdotes alios. Ide

deturbalus

sit.

Primm

quia

non expectavit
fuit:

septem jussus

est exspectare dies, ut sacrifica-

totos integros dies ad ofTerendum sacrificium

rel in fine illorum Samuel, et


Ita

Peum

consuleret.

quod exactoseptemdialispatioofferendum

putat Rabanus
<

et docet

Hebraeorum islam
in-

anticipavitenimsacrificiitempus,quodlegitimo

esse sententiam.
<

Qui diligenter, inquit,

tempore immolsset Samuel qui salis opportune se ad opus illud peragendum oblulerat.
,

quiret, inveniet Salem jure culpatum, et

<

iuobedienti reum.
tinguitur
gala.
:

Apud Hebrseos

ita dis-

Peinde, quia sacerdotale munus

sibi

omnin

Et descendes anle

me
te.

in

Gal-

regatum usurpavit. Sicut rex Ozias, qui cm


aggrederelur aliquid regio atque profanoinstituto alienum, et

Ego quippe descendant ad

Peinde

infertur, ad offerendas oblationes

et

immo-

fdam

accepit plagam lepr,

<

Iandas victimas pacificas

septem diebus ex,

non

regno solm, sed eliam ab

hominum
neque

spectabis, donec veniam ad te


tibi

el

ostendam
se exspec-

socielate depulsus est, 2 Paralip. cap. 26. Ter-

<
<

quid

facias.

Non ergo Samuel

tium, quia peccatum

suum non

agnovit,

tari

septem diebus prsecepit, sed ad offerenseptem diebus exspectari

ignosci sibi postulavit


se

Pomino; sed potis


,

c
<

das oblationes et immolandas victimas pacificas

culpam

omnem
sumptum

removit

quasi necessari

se
ille

voluit.

videretur

esse consilium. Haec Lyra.

Quod

non

fecit, et

ide merit culpa>

Nos haec seorsm exploremus singula; et de septemdiali spalio poslea nunc de sacerdotali
:

tur et stultitiae arguilur.

Eadem pen
scelus illud

di-

cit

Angelomus.
:

munere

supra

facultalem regiam usurpato.

At dices

Quod tanium

est,

Cum
esset

Lyr

sentit Josepbus, et Pionysius; negat


;

propler quod tanta ruina


pressit ?

primum regem
,

opfuit

Abulensis, et Cajetanus

quia

cm hoc

gravius

Idem ego rogrim


,

quod tanium

peccatum

qum septem

integros dies

peccatum

quod primum homo primus admisit;

non expeclsse, non san illud propheta tacuisset. Peinde, quia secum in eastris sacerdotes
videtur habuisse Sal
consulit. Picitur
,

ut ide inducta fueritmors in


et

orbem lerrarum,
reddidit

cum

ill

tt
?

nialorum tam densa et tam

quos cap. 14,


in

v. 18,
ille

implexa sylva

Ralionem

Isidorus

autem

Scriplur sacra

Pelusiota epist. 181,

cm
,

ageret de Anani et
crudelilatis

sacrilicare, qui suis

sumplibus victimasadducit,

Saphir.
<
< < i

<

Non,
,

inquit

atque

quique suo imperio aut suasu sacerdotes sacrilicare jubet. Sic

amentise fuit qud sapientissimus Petrus eos


qui peccaverant morte affecit,
scienlis doctrinae

Elcana supra, cap.


3, sacrilicasse

1, et Salo-

verm

prae-

mon

lib.

Reg. 3, cap.

dicunlur, qui

multa hominum peccata


tune Evangelii se-

lamen cam ad rem alieno usi sunt ministerio. Qud aulem peccatum suum non agnoverit
Sal sed potis excusationis
,

proesananlis.

Nam cm

<
i

mentem
zizania

facere incpissent, ac statim enata

umbram

qua;sie-

conspexissent, sapienti consilio ea

rit,

non

videtur esse ejusmodi,

ut ide tam

<
<

sapienter evulserunt, ne un

cum

tritico

gravi supplicio mulclari debuerit;

neque

in

aucta future igni ad exustionem servarenlur.

excusatione aliquid videtur affnxisse mcndacii;

Ad eumdem enim modum


Moyses legem ab
spiciens, etsi ob
initio

divinus quoque

<

datam violatam per,

cette disposition cache dans le fond de son me , puisque Pieu lui ayant offert ensuite une occasion trs-favorable pour se reconnatre, et pour rparer celte premire dsobissance par une plus exacte fidlit ses ordres , bien loin de s'en servir pour se rconcilier avec Pieu , il
l'irrite

exiguum peccatum

saxis

tamen obrui
collegerat.
:

jussit,

qui die sabbati ligna

Est quidem acuta Pelusiotae ra-

tio

nam

rever

cm primum
alii

in aliquo

gnre

encore davantage, et

il

tmoigne encore

aut slatu graviter pnnitur peccatum, ab eo pecC3to deterrentur


,

plus d'orgueil dans celle seconde occasion que dans la premire. (Sacy.)
s. s. IX.

et qui in

eo sunt statu,

caulis vivunt, quia sua peccata vident fore

16

4M
non impunita. Sic Deus
disceret honio,
in
,

IN LIBKImI
ut in parente primo

REGUM

492

qum

esset re su obedientiam
,

deturbalum regno. Quod eliam mihi placet, et addo comminationem banc videri ut rei
,

minimis etiain praestare creatori suo

ino-

magis se prberet
tis

in

posterum divinis praecepsuo se regeret arbitrait],

bedienliie peccaluin primuin sever niulctavit.

obsequentem; ne

si

Primus, qui violentas inanus fralerno sanguine


foedavit, graves ddit et

magis qum divino, fundits caderet, sicut


oinniii ceridit

iongas hoinicidii poe-

anno postqurn regnum

iniissel

nas.

Qui primi sacerdotali gnre alieuum

secundo. Que aulem res inelis intelligatur,


duae nobis bic regulae observandre sunt. Altra,
aliquid tune dici, aut videri factum,

ignem ad sacrificium allulerunt, ign clils


misso consumpti sunt. Qui Christianorum

cm

di-

ctu factum Deo volum primi violrunt,


penlin morte sublati sunt, ut
qui sacerdotium inirent
liinc

re-

discerenl

gnumest ut (iat, autquando idaususest, propter quod debuit hocvel illud nomen, uMioc
vel
illud

qum

exacte servari

inforlunium subire.

Quomod

olim

debeant sacrilicales rilus; et qui aliquid Deo

Cbrislianus dicebatur tanetus, et nunc ponlifex


sanclissimus
et

debent ex voto, qum


primuin prceceplum
fuit, ut

illud Qdeliler

et

plen

salulalur, quia id ofliciuni exigit

prstari debeat. Primus fuit Saiil rex in Isral,


,

insiiiulum quod

bominem ad
il

sancltalem
,

quod accepit

Domino
ma

informat. Altra est, quod inchoatum est


seri

cen-

expeelaret septem dies donec Sahostiae; expediebal

pro perfeclo.
et

Quomod
quam

le
,

dicilur alium

muele immolarentur

in

crueem

rcslim adduxisse
ille

qui viam ad

xime

ut reges, quotquot futuri erant in Isral,


,

peccanduin aperuit,
ingressus in

tandem spis
spoliasse

intelligerent

in

administrand

republic

crueem actus est, aut


assuevil,

Dei ducis et auspicis prsescriplO discedendum

bonis, qui semel invilavit ad Iudum, cui aller

non

esse.

Atque ide peccatum


jaclur

illud

primuin
est;

deinde s;cpis

aut artem cdocuit,

inobedientia3 regni

inulctatum

quod supplicium posteriorum regum neinini


ignotum esse poterat, lum quod grave, tum
eliam qud primuin regium

quam dm ipse imprudenter exercet,bonorum omnium jacluram fecit. Sic ergo nunc reprobatus dicilur Sal, et regno depulsus, quia

nomen

afllixit.

propter
quia

inobedienliam eo privari meruit

et

Gregorius hic vim perseverantise cognoscit,


quae
si

desit,

qusecumque pris comparala

jam quodammod privari cpit, cm illi regni jaclura Samuele denuntiata esl. Sicut
ide Cbrislus,
ut
dicit

fuerant, nullo ponunlur in


dissoluto, aut potis

numro;

sed quasi
effun-

Augiislinus

lib.

3 de

non adhibilo nodo


sacculo
:

Cons. Evang. cap. 13, hor


est,

terti crucilixiis

dunlur aut dissipantur

Ecce

Maltb. 15, v.
fucrit

25,

cm tamen

actus in

inquit,

qum magna

perdidit, qui, ut puta-

crueem

hor sexl,

quia hor terli

bat, nulla

contemps't. Ecce septem diebus

damnatus

fuit Pilato, et

<
c

propltetam suslinuit,

sed

dm

prscstolari

Crucifige, crucifige.

clamalum populo: Tune ver cm aliquo modo


poluil,
ut
ail

eum V

in line dici desiit,

gloriam lantae digni:

Chrislo vel jmlice, vel populo denuntiata

tatis amisit.
Iris

Unde

et

per propbetam dicilur


sustinentiam ,
,

crux

fuit, crucilixus appellari

qui perdiderunt

Ecqui

Augustin us. Sic eliam privatus regno


luil

dici po-

cls. 2.

Sustinentiam quidem perdunt


,

Sal

cm

audivit

Samuele

Nequaqum

bona, qua3 ineboant

non consummanl. Qui-

regnum tuum ultra consurget.

bus nimirm vae esse dicitur, quia non so-

Prparare regnum, idem

est,

quod conlirmare

<

lm

inecepli laboris

<

eliam apostatals

mercedem perdunl, sed suipn fcriunlur. Pna

et slabilire, Hebraic, }"D eun.

Quod

aliis

quam-

plurimis locis sine dubio, slabilire,

et confir-

aulem superbi et inobedienlis rgis declaratur Quod si non fecisses, procparssel jam
:

mare

valet. Sic

Proverb. 8

Quando prpara;

bat clos

aderam,\d

est, (undabat

et palet,

Dominus regnum luum

etc.

quiasialim edem signiliealioneperepexegesini


dixil
:

Est etiain illud bic vehementer obscurum,

Quando lhera firmabat sursm. El

Psal.

quomod
possit
illi

propter boc peccatum reprobatus dici

23

per

eamdem

(iguram dicitur

Quia ipse

Saiil,

cm

cap. 15,

tanqum
,

rgi hoc

super maria funduvit


paravil eam.

eam ,

et

super flumina

pr

mandatum

dederit Deus

ut delcret fundi-

ts Amalec, et veteres populi ulcisceretur in-

Sed

est

hiedubium grave, quomod Deus


id

jurias? Tractavit banc quaesiionem Abulensis


q. 11, et dicit,

praeparare,
potuerit
jainin,

est,

confirmarc

in

aeternum
Ijiii-

meruisse quidem Salem, ut

regio solio pelleretur propter inobedienliam;

regnum Sali, qui cralex tribu cm jam illud Dominus aeternum

fore

on tamen mine reips reprobatum esse atque

dixerit in

domo

.luda, multis aille

secui/s

493

COMMSNTARIUM.
;

CAl'IJT XIII.
Sal,
et

494
relinet

Non anfeSic enim Jacob Gnes. 49, de Jud Jud nec dux de fcmore ejus. retur sceptrum de
,

adhuc regium
rgi

honorem

et

nomen,
cur

tanqum

alii

Domino

regiae

Huic

difficultati

optim

satisfacil distinctio illa,

mandantur. Tantm
esse,

dicit

propheta quxsitum

quae jam scholas Iheologorum opplevit, de scicnquae ti absolut et condiiional seu medi
,

non eonslitutum regem alium pro Saule.


videlurhuic cogilationi incommodais

Sed

illud

diilicultates huic similes

qu
,

in

Scriptur sa-

nonnihil, qud etiam Deus prxcepisse dicilur


illi

cra

frequenler occurrunl
in tribu

optim dissolvit.
et in

viro

ut esset

dux super populum suum.

E loge Deus
Salis

Benjamin

famili
,

Quod
in

indicarc videtur, non solm designatuin

regnum

Isral in

temum

fundaret

si

posterum, sed etiam eonslitutum esse regem


salis Scri-

modo
beret

sese divinis prxceplis


:

sed quia vidit

obsequentem prSaiilem ab eo quod Dei


,

Davidem. Huic objectioni occurrit


pturoe consueludo
,

quae id factum dicit, quod

recessuforet Samuele mandatum rum slaluit regnum illud alque honorem in domo Juda fundare perpetumn. Quod praedi-

nomine
,

proximumestutliat. Quoinod Christus, Malincap. 9, de puell

jam mortu
aliter

dixit

Non

eut

mortua puella, sed dormit , quia mors

illi

quasi

xit

ut constat, reips complevit.

Gen. 49, per patriarcham Jacob illudque, De hoc philoso,

somnus
puella,

fuit,

qu non

excitata fuit

phandi gnre agunt multi

llieologi scholastici,

somno dormiens. Qui loquendi modus nascitur ex ill Hebrorum consuelu

qum

quorum

id est

proprium. Tu vide ex noslris


1).

dine

qux

in

comparaiionibus jniittere solet

Gabrielem Yazquez
Vers. 14.

Qu/esivit Dominus sibi virum

formam. Quare sicut hujus loci ea sententia est, puellam perinde se habere alque
similitudinis
si

juxta cor

sl'um.

Nondm

depositus est rcgno

mortua non

esset,

et

habere se perinde ac

<

Sal voulant marcher contre les Phi(1) lislins, ne put le faire parce que le prophte
tendre sept jours Galgala o il avait promis de se rendre pour un sacriiice. Les Philistins, profilant de l'absence du roi, remportrent une victoire complte sur les Isralites qui n'avaient point leur monarque a leur tte. L'homme de Dieu , peu louch des maux de sa patrie esprait sans doute que cet chec rendrait Sal odieux, et facile
lit

si

somno

esset,
,

non

morte correpta:sic
sic esse

etiam virum

nempe Davidem
si

regno

al

proximum, ac

jam Deus
esse

illi

prcepisset, ul

regni susciperet curam. Autsimavis, dicamus

Samuelem loculum

more prophetieo,

et

propter rei cerliludinem ac firmitatem, pro


futuro tempore adhibuisse praeteritum.

i
i i

Qud autem hoc

loco Sal

non

fuerit extur-

literait le

projet qu'il avait dj form de le


,

batus regno, sed tantm de ipsius jactur

dposer et de donner son royaume un


autre.

i
i

Gependant le roi lass d'attendre, et voyant que l'arme se mutinait et dsertait, ordonna que l'on offrt les sacrilices

minaci fuerit vaticinatio perculsus, docet Abulensis q. 11.

Sali

Primm,quia cap. 15, illud est mandatum Samuele negotium, quod ab


:

sans attendre le prophte. Celui ci arriva lorsque tout tait liui; il lit au roi des re proches sanglants pour avoir eu la tmrit d'empiter sur les fonctions sacerdotales, < crime pour lequel il le dclara dchu de la i couronne. Saiil ne put jamais apaiser le saint homme, qui lui-mme, contre la loi de Mose, usurpait depuis longtemps la dignit de grand-prtre. > Tissu de faussets et de cai lomnies. Ce fut Jonathas, lils de Saiil qui fit le premier acte d'hostilit contre les Philistins, et Samuel ne le dsapprouva point. Il ne lit point attendre Saiil au-del du temps convenu, puisqu'il arriva le septime jour. S'il avait des raisons de prvenir ce moment, il ne tenait qu'au roi d'envoyer chercher le prophte. Il est taux que les Philistins aient profit de l'absence de Sal et qu'ils aient remport une
<
<
,

uno rege aut supremo rege administrandum videbatur Vade et percute Amalec , elc. Deinde
quia aliter hic loquitur propheta,

cm secundo

Saule peccalum
:

est.

qum cap. 15, Hoc enim

loco tantm audit Sal

Ncquaqum regnum

tuum ultra consurget. Qusivit Dominus virum


qui avait d'abord saisi les Isralites, ni leur dsertion. Sal n'ordonna point d'offrir lesacrifice, il l'offrit

victoire complte comment auraient-ils gagn une victoire peu:!, ml que personne ne combaitait? Il estait, seulement qu'il sortit de leur
;

camp

trois dtachements pour faire du dgt; alors mme Jonathas, suivi desoncuyer, pntra dans leur camp, rpandit la terreur parmi eux;

'tes'entreturent et furent entirement dfaits.

Le prtendu projet de Samuel est donc un rve des incrdules. Samuel ne pouvait prvoir ni
l'entreprise de Jonathas, ni la terreur panique

lui-mme. Pourquoi ne le pas faire offrir par Achias et par les prtres? Il fut donc repris par Samuel avec raison. Il n'est pas vrai que Samuel ait dclar Sal dchu de la couronne. Il lui dit Si vous aviez t fidle ordre du Seigneur, il vous aurait assur ta royaut perptuit ; mais elle ne subsistera point chez vos descendants. En effet Sal conserva la royaut jusqu' la mort. est faux que Samuel ail usurp la di11 gnit de grand-prtre: Achias en tait revtu dans le temps dont nous parlons. Enfin il est faux que Samuel ait viol la loi de Mose; elle ne dtendait point un prophte d'offrir des sacrifices: elle ordonnait au contraire la nation d'obir aux prophtes. (Duclot.)
:

495

IN

L1RRUM
j

I.

REGUM
Hsecporr extrema verba in
1.

496
1

juxta eor suum. At cap. 15, postatterum pecca-

Reg. supra,
fuisse

tum, verbasunt duriora mult, quaeque reprobationem significanlis indicant quod projecisti sermonem Domini
minus, ne
dicit
sis
,

non sunt sed non


;

est

dubitandum

Deo

v.

23

Pro eo

dicta, sicut alia multa, quae sacris et canonicis historicis

projecit te Do,

omissa sunt, et ab

aliis

poslerio-

rex super Isral. El v. 28


,

apert

ribus addita. Vide quae diximus in illud Actor.


c. 1
:

Samuel

ide Saiilem excidisse regno


fe-

Quia Joannes quidem baptizal aqn. Est

quia non obedisti, inquit, voci Domini, neque


cisti iramfurori-s cjns in

Amalec,

etc.

Cm

ver

autem mibi maxime probabile, sermonem hic esse non de omni voluntate Dei, sed de ill
quae ad regni bellorumque administrationem
pertinebat, ut ex causa reprobati Salis facile
conjicilur. Eb, inquit Samuel, quod non servaveris

in priori peccalo
rit
,

Samuel

Saule

non recessecomita-

quia ex Galgalis ad Gabaa usque


posteriori
,

tus est, in

probato

ita recessit

tamen tanqum jam reut illum ad diem usque


v.

qu prcepit Dominus. Praeceperat autem,


c.

mortis amplis non viderit, cap. 15,

55.

ut habelur
in Galgalis.

10, ut expectaret

septem diebus
impositum
est.

Adde, qud
Toile tur

lioc

ipsum jam antea dudm prae-

Ubi observandum, hoc esse primum


Saiili

dicturn fuerat Balaam,


pr opter
illius.

Num.

cap. 24,
et

v. 7

praeceptum, quod

jam

rgi

est;

A gag

rex ejus,

auferetur

et ide ejus violatio

tam sever muleta ta

Nain

regnum

Ex quibus

acut, et
si

meo

judicio

vcr conjectat Abulensis,


,

non acccssisset secundiim de Agag propter primum peccatum de seplemdiali expectatione non fore Saiilem
deturbandum regno
,

quemadmodm primus homo punilus omnibus hominibus documento fuit, qum Domino peccata displiceant, sic etiam qui

primus regiam

dignitatem obtinuit in populo Dei,


regibus ostendit,
liatus regno,

omnibus

quod superiores

ratio-

propter inobedientiam spogravia sint

nes non diflicilsuadent. Accedit praeterea illa omnium fortass gravisssima , quia usque ad

qum

regum peccata.

Hujus ergo inobedientiae opponitur obedientia


Davidis, qui specialia ipsi in public gubernatione

peccatum de dimisso Amalec


ceciderunt ex voto
;

omnia

Sailli

post ver

omnia prorss

mandata proposila tam prompte


tamen

et

conDei

cecidere contraria, ut suis locis manifest conslabit.

stanter executus est. Fuerunt


voluntates, quibus recessit

aliae

non semel David,


vinUriae

Juxta cor suum. Hune locum adduxit Paulus, Actor. 13, v. 22, ubi nonnulla addit explications , ut opinor, grati, quae boc loco non
sunt
:

propter quae expertus est

Deum severum
,

dicem. Probant Bersabee adulterium


caedes, populi numeralio.

Sed haec non

l'uerunt
,

Amoto, inquit,
itlis
:

illo

(nempe Saule,

re-

contra praecepta uni Davidi regi praecipua

sed

gno) suscitavit
perhibens dixit

David regem,

cui testimonium

omnibus hominibus communia.


Haec explicatio magis mibi videtur ad
litte-

Inveni David filium .fesse, virum


,

secundm cor meum

qui faciet

omnes voluntates
super

ram,

licet alia

etiam occurrat non alina, juxta


c. 1,

meas. Haec nos pluribus

explicuimus

ea quae Actor.

notata sunt, ad illud

Acta, quae bc repetere libet, quia quid hic ad-

omnibus, Thophile.

Nam

si

in

De magno numro
:

dam, quod magni


satis, ut reor, ibi

rfrt,

nihil
,

succurrit; et
in

pauca deficiunt, univers aliquid dicitur


corde abscondit, ne peccarct, eaque loto

fieri.

laboratum est

explicando
illic
:

Sic hoc loco, quia David divina praecepta in


vilae

vero atque germano sensu. Sic igilur nos

Ide David secundm cor Dci esse dicilur, quia ea quae volebat cor Dei, volebat cor Davidis, et

tempore accuralissim servavit, etiamsi aliquando graviter offenderil, omnes lamen Dei
voluntates ex Scripturae
test.
cisset

exequebatur ea. Et hanc opinor senten-

more

fecisse dici po:

tiam
Saiili,

esse

propriam atque germanam, quia

Nam

de eo dicilur 3 Reg. 15
in oculis

Eb quod
et

fe-

qui minus

Deo obsequens Dominus qui

fuit,

opponi:

David rectum

Domini,

non de-

lur David divinae volunlati obsequentissimus


et ostendit

clinsset ab omnibus,

qu prceperat

ei cunctis

ipse

statim subdil

diebus vit su, excepto sermone Uri Hethi.

Qui

faciet

omnes voluntates meas. Quae verba,

Ad perpetuum ergo
videtur

vitae

tenorem respexisse
vel al-

juxta sacr Scripturse

morem, forlass per epexegesim, sunt explicatio verborum praecedentium illc enim est secundm cor Domini
:

Dominus potis qum ad unum


in

banc prop senlentiam hune locum accipiunt Basilius, homili de Pnilen-

terum opus. Et

qui totum se ad ejus volunlatem finxit, et qu


illam expleai, negavit

ti,

Augustinus in libro 8 Quaest. ad Dulcitium

suam. Talis ver non

fuit

q.5, ad inilium.
cor

Hoc

fortass cor Davidis juxta

Sal, qui non tam Dci consilio,


bitratu

qum suo
et

ar-

suum
:

significare voluit

Deus,

cm

dixit

rem moderabatur bellicam

publicam.

Eccl. 47

Quasi adeps separatus h carne, sic

4 97

COMMENTAIUUI CAPUf XUI.


fHiis

498
et castra

David

Isral.

Quasi dicat

Quemadmototum
sibi

baa

in

qu vires

conjunxerant Joc. 15, v. 5.

dm

Deus

in sacrihciis sibi

ex tot viclim adi-

nathas et Sal, ut liquet ex

Quare
socio

pero vendicat, repudialis aliis, sic

commode
statim.

potuit Jonathas

cum armigero

vendicat Davidem, quasi nihil haberet in eo

in castra Philisthinoruin irrumpere, ul

dicemus

quod

rejiceret.

Vers. 15.

Surrexit autem Samuel


in

et

Vers. 17.

Et egressi

sunt ad pr^dandum
(1),

ascendit de Galgalis

Gabaa. Hinc constat,

de castris Philisthinorum trescunei


vis

Cm

nondm

fuisse Saiilem

reprobalum Domino,

quando illum Samuel non deseruit, sicut fecit postea in causa Amalec sed cum illo de Gal;

maxima bellici apparals, et magnus bellatorum numerus esset in castris Philisthinorum,


essent Hebraeorum vires, ilkeque

et exiguae

galis profeclusest in Gabaa.

inermes et pavidae, ausi sunt Philisthini vires


distrahere, variisque modis vexare
fines.

Et

reliqui

populi ascenderunt post Saul

Hebraeorum
sunt totidem

obviah populo, qui expugnabant eos ven1entes de

Quare in

trs partes egressae

Galgala
supra
,

in

Gabaa,

in

colle Benjamin. Diximus

Philisthinorum acies, quae praedas agerent, et

eos qui ad Salem undequque conve-

hostium vires et facultates altrrent. Neque in


e distr-actione putabant aliquid esse periculi,

nerant, post stationem Pbilislhinorum Jonath percussam, timor perculsos ali atqueali
fuisse dilapsos.
reliqui fuerunt,

cm

ipsi viris
alii

abundarent, et omni instructu

Nunc dicit eos qui ex ill qui non fuerunt plures

fug sex-

militari;

ver et despondissent animos,


ignobilis et repentina fuga,
ulla,

quod ostendebat

centis, ascendisse de Galgalis in Gabaa, ut oc-

neque arma haberent


Vers. 19.

quae armalis et stre(2).

currerent populo,

nempe Palaestinorum,
;

qui in
te-

nuis cohortibus opponerent

ipsos acies effuderant infensas

qui collem

Porr

faber ferrarius non


(3).

in-

nebant Benjamin

et

cm

superiore loco di-

VENIEBATUR IN OMNI TERRA ISRAL

Qu

llia-

micarent, non dubia videbatur futura vicloria.

Fuerunt autem
ut

bi qui adliuc erant in statione;


collis

quae slatio dicitur

Benjamin; qui locus,

(1) Hebr., tria capita; Chald., trs turm ; Septuag., tria principia; Vatabl., tria agmina. Cuneus, propri est ferrum acutum, quod sen-

nomen ipsum

prae se fert,

munilus erat

natur et aptus, ut in eo esset militare praesi-

dium. Neque difficile fuit Machmas locum proximum,


constat

Philisthinis, qui in

ut ex sequenti cap.
alios

applicure

castra,

submittere

sim crassescit, quo in fissuras inserlo ligna finduntur. Unde illud: Malonodo malus qurendus est cuneus. Hincper metaphoram, cuneus significat peditum mullitudinem in cuuei formam redactam, quae in acie anguslior et quasi acutior, deinde latior densiorque procedit, ait Vegetius 1. 2. de Re milit. Unde Virgil. 12
JEneid.
:

prsidiarios milites

supplementum illorum
esse

quos Jonathas aut occiderat paul ante, aut in

fugam compulerat. Hi ergo cm inermes


scirent eos qui

Agglomrant.

Densi, cuneis se quisque coactis (Corn, Lap.)

cum

Saiile Galgalis

ascen-

debant

in

Gabaa, egressi militari statione aut

praedabantur, aut occidebant eos qui Galgalis


in Gabaa, trit atque frequenti via progredie-

bantur statuit Sal

il lx

tanto malo

quamprimm
reli-

occurrendum. Igilur sexcentos viros qui


rapit,
et

qui fuerant populo, contra stationem illam

tandem pervenit
filio

in

Gabaa, ubi sese


mille viris ante

cum

Jonalh

suo conjunxit, quem, ut suloco

pra vidimus,

eodem

cum

reliquerat. Haec verba in Hebraico textu

non

(2) Contra viam Epura ad terram Sual. Ephra patria est Gedeonis, sita in diinidi. tribu Manassecisjordanin. Terra Suai, vel terra Vulpis, lonj;is hincremovenda non est; certus tamen ejussitus ignoralur. Beth-horon. Ipsa creditur BethVers. 18. horon inferior, ad occidentem et septentrionem Gabaae, ubi erat Saul. Ad iter termini imminentis valli Seboim contra desertum. Seboim una erat ex urbibus clesti ign cum Sodom et Gomorrh absumptis. Vallem igitur Seboim excurrisse opus est circa tractum maris Mortui sed ubi potissimm, ignoralur. Sunt qui Seboim generico sensu accipiant: In valle basiliscorum, in valle hynarum,

sunt

(1),

et in aliquot edilionibus vulgalis


et

non

inveniuntur, ut in Bibliis Begiis


lensibus.

Complu-

plexus sensus;
pediius.

Horum verborum obscurus est et imquem adduxi videlur minus im-

>ers. 16.
in

Porr Philistiiiim consederant Machmas. Machmas non procul aberat Ga-

damarum. (Calmet.) Qui cohreant ista cum pace, qu Isralite fruebantur sub regimine Samuelis, et cum eo Scripturae loco capile 13 Facla est menus Domini super Philisthos cunctis diebus Samuelis ? Si haec revoces ad aetatem Samgar, qui sexcentos Philisthaeos vomere armatus interfecit,
vel
(3)
:

vel ad

Samsonem, qui
licet

bello afflixit Pliilislhaeos,

bi

(1) Velsi leguntur, praefigunlur obelo, veluli lexts additamentuni essent. (Calmet.)

armis et ferro deslituti, nimiam Scripturae vim inferas. Si ver illud affirmes, Samuelem in pace Israelitas ita conservasse, ut novo illos jugo Philisthaeis opprimi pas6us

omnibus

49!)

IN LIBRIJM

I.

KEGUM
Hebrseorum
vires,

500

gis apparent,

quemadmodm

omnis
illius

Dco

vi-

cm

ex

magno militum nureliai fuerint


;

cloria sil,

qumque expdit

tutel, ac
et

mro sexcenti lantummodo

cm

cur bclloruin administralionem


esse commissa, ostendit

pondus

siarcnt contra triginta millia curruum, et ea

qum

infirme fucrint

equitum ac pedilum mullitudo, ut cuni aren


excite plus la vertu que la vue d'un homme Ferrum ferro acuitur, et clair et vertueux homo exacait faciem amicisui, l'rov. 27, 17, ils empchent avec soin qu'il n'y ait personne qui puisse, par sa lumire et par sa sainte vie, donner des exemples de pit qui anime les autres; et s'ils s'en trouvent quelques-uns, ils tchent de les rendre suspects, alin qu'on n'ait aucun gard ce qu'ils disent ni ce qu'iis font. Ils ont mme l'adresse, comme il est marqu des Philistins, que tout le fer qui s'aiguise ne soit aiguis que par eux, c'est--dire que s'il y a des ministres de l'glise qui parlent et qi instruisent, ce ne soit, que d'une science toute humaine et toute sculire qui ne soit propre qu' aiguiser des socs de charrue, c'est-dire, qui n'apprenne aux hommes que ce qui regarde la terre et les biens de cette vie. C'est pourquoi il est marqu qu'il ne se trouva personne, hors Sal et Jonathas. qui et une pie, dont il pt se servir au jour du combat, pour nous apprendre que le dmon, qui est l'esprit du mensonge, lche autant qu'il peut d'touffer la science de la vrit et de la parole de Dieu qui est cette pe spirituelle, dont parle saint Paul, qui a deux, tranchants, et qui pntre jusque dans le fond du cur : Glailium spiriis quod est verbum Dei, Ephes. 6, 17. Saint Grgoire donne encore un autre sens cette (igure. Il dit qu'elle nous marque les avantages de la con: ,

sit, non tamen vcteri penits liberrit, cujus voteris jugi pars erat durissirna hoc arpriode esset, quantum nioruin intcrdicluin capio, ac si aperto Seripturoe teslimonio rpugntes: diserte enim Scriptura affirmt, absolnl libertate donatos fuisse Isralites sub Samuele. Praestat igitur reputemus Philisthceos uSum armorum interdixisse Hebraeis jam inde ab tate Heli, cavisse etiam ne in regione su ex fabris ferrariis quempiam liaherent; hisce autem carentes Israelitas loto illo viginti annorum spatio, quibus Samuel imperavit, jactnram suam reparare neglexisse, eoque quo fruebanlur otio contentos, in regionem suam armorum fabros invitare non curasse, uli neque fabros instrumentorum c.olonicorum , cm long consuetudine assueti essent, ea sibi Philislhaeis compararc. Non tenier etiam asseruerimus, labente jam regno Samuelis et meunte Saiilis, Philisthaeos superiorcs viribus evasisse, ae veluisse ne Israelilae arma cude(Calmet.) rent, neve armis ulerentur. Audi B. Petrum Damiani 1.1, epist. 18, qu ordine est 10G :< Spiritualis quisquis convenlus, < si fraterni zeli frequenti correptione non < utitur, Israclilicse plebis mystic laborat ino pi; quae, videlicet incipienle Sal rgis im perio, fabrum ferrariurn non babebat. Et paul post c Philisthaei, inquit, de terra Isral fabros ferrariosiollunt; cmmalignispirilus, < laisse pietatis obtentu zelum correplionis de i fratrum labiis aulerunt. Causam subjicit c Sicut ferruni reliqua metalla fortiter edoinat, i ita correptionis maliens vitia delinquentium < repriinii, et quasi cudendo rigidae mentis dut Si c ritiam frangit. > Ex quibus concludit c de sacro conventu correptionum censura < subtrabitur, disciplina? vigor fundits ener-

non

vatur, et religio tota deslruitur, quia dm unusquisque propriae sequilur voluntatis ar bitrium, ad secularia rediens, spiritualis obc servantise violt institutum. i (Corn, Lap.) Or il ne se trouvait point de forgeron dans tontes les terres d'Isral. Le soin que l'criture dit que les Philistins avaient pris de ne laisser point de forgeron dans Isral qui pt faire aucunes armes, estime prcaution ordinaire des victorieux l'gard de ceux dont ils se sont remlus les matres, qu'ils ont soin de dsarmer alin de les mettre dans l'impuissance de se tirer de leurs mains et de recouvrer leur premire libert. Les dmons, dont les Philistins taient la ligure, n'ont garde d'oublier cet artilice, et

naissance que l'glise peut tirer des bellesde l'loquence solide et naturelle qui se trouve dans les ouvrages des plus excellents paens. Car, comme ils ont eu certainement de trs-grands esprits, et que la lumire qu'ils ont reue est un don de Dieu, qui a subsist parmi les tnbres de leurs erreurs et le dr glemcnl.de leur vie , on peut prendre d'eux ce qu'ils ont d'utile, en retranchant ce qui est contraire aux vrits que Dieu nous a fait conlettres et

natre et aux rgles saintes qu'il nous a command de suivre. C'est pourquoi saint Augustin

nous apprend que


<

<
c

captives, ils les empchent autant qu'ils peuvent d'avoir les armes qui leur sont ncessaires pour se dlivrer de leur tyrannie. Ces armes sont principalement
lorsqu'ils tiennent des

mes

puisque l'on peut faire un usage trs-saint de l'loquence qui se trouve dans les ouvrages de ces grands esprits, lorsqu'on les lit avec la modration que la sagesse chrtienne nous doit prescrire, il faut que les jeunes gens lchent d'y apprendre la manire dont on doit soutenir ce qui est juste, et se dfendre des artitices de ceux qui savent parler d'une manire vive et attirante, et qui s'insinue agrablement dans les esprits, afin que la vrit ne demeure pas comme nue et dsarme contre les attaques du mensonge. >

(Sacy.)
t
i

Les Juifs, auxquels il


i

dit Voltaire, taient des esclaves

la

parole de Dieu, qui est non seulement une

lumire pour clairer lsmes, mais encore un bouclier pour les mettre couvert contre toutes les attaques des

<

n'tait pas permis d'avoir des armes. Ils n'avaient pas le droit de forger le fer, pas mme celui d'aiguiser chez eux les

esprits de mensonge lchent de leur en ler toute la connaissance et tout le dsir. Et comme il n'y

hommes. Ainsi ces

<
i

socs de leurs charrues, et le tranchant de leurs cognes. Il fallait qu'ils allassent leurs

i
.
<

a rien qui aiguise mieux le fer que le fer, c'est adire, selon Salomon, comme il n'y a rien qui

matres pour les moindres ouvrages de celle espce; les Juifs le dclarent dans le livre de Samuel, et ils avouent qu'ils n'avaient ni

pe

ni javelot,

dans

la

bataille

que Saul

et

501

COMMENTARHJM. CA'UT
inermibus, tanlam vim
fecit

XIII

502

maris conferri posset. Quis crederct paueis,


illisque
liosliuni slcrni

sequenti describitur.

Nunc rationem

ostendit,
:

curarmoruinapud Hebros tania solitudo


qu nos aliquid diximus supra, cap.
v.
7,

de

ac subjugari posse? Sec!

hoc Dominus

ad illud

evenlu plan prodigioso, qui statim capile subJonalhas donnrent Btbaven contre les Il est vrai qu'aPhniciens ou Philistins yant celte bataille, gagne sans armes, il est dit an chapitre prcdent que Saiil, avec une arme de 350,000 hommes dlit entirement les Ammonites; ce qui semble ne pas s'accorder avec l'aveu qu'ils n'avaient ni javelots, ni pes ni aucune arme. > La bataille de Bthaven fut gagne sans pes ni javelots, cela esttrs-vrai.ll n'y avait point en Isral de forgerons, et les Isralites taient obligs de porter chez les Philistins les socs de leurs charrues, leurs cognes, etc., pour les aiguiser et leur donner le tranchant. Mais de ce" que les Juifs n'avaient ni pes ni javelots, s'ensuit-il qu'ils n'eussent point d'autres armes'.' N'a-t-on pas vu, 800 ans aprs, dans l'arme de Darius Co,

14

Liberavitque Isral de

manu

Phitistliinod'ici

rum; ubi ostendimus, quomod liberatus

potuerit Isral Philisthino jugo, et tamen ne-

que facultatem habuerit ferro cudendi instru-

mentum
pete.

sive

bellicum, sive rusticum.

Inde

Fuitquidem durum, prudens tamen Phialiis

lislhinorum consilium, usitatumque ab

neque arma permittere, neque armorum cu-

dendorum facultatem ullam


stale su conlinere vellent
:

iis

quos sub potefacilis

mult enim

inermes

qum

armati imperata faciunt; et ubi

cet an, et crut faire grce ce pre infortun en ne lui tant point la vie ni ses quatre autres enfants.

Nous concluons de ce rcit que tous les sujets de Xerxs, en ge de porter les

doman, une nation entire qui n'avait d'autres armes que la fronde et des btons durcis au feu? Est-il surprenant qu'avec des armes peu prs
semblables les Isralites, protgs de Dieu, aient vaincu les Ammonites, habitants du dsert, qui peut-tre n'taient pas beaucoup mieux

arms? Quoique Voltaire rpte jusqu' trois fois, en quelques lignes, que les Juifs n'avaient mienne arme, l'criture ne dit rien de pareil, Elle se contente de dire qu'il n'y avait dans tout Isral que les pes et les javelots de Saiil et de Jonalhas :maissi elle garde le silence sur l'espce d'armes dont se servirent les Isralites dans le combat, on ne doit point en conclure qu'ils n'en avaient d'aucune sorte. Comme il ne parat point qu'en cette occasion Dieu ait interpos sa puissance d'une manire surnaturelle, il faut penser que les Isralites eurent recours des moyens humains. N'avaient-ils donc ni arcs ni frondes? Ne purent-ils pas coups de flches, et avec des pierres lances d'un bras vigoureux, mettre en dsordre les troupes ennemies, et, la cogne la main, achever ce que leurs traits avaient si bien commenc? D'ailleurs les plus grands rois ont eu rare ment la fois trois cent trente mille combal< tanls effectifs. Comment les Juifs, qui semi blent errants et opprims dans ce petit pays, qui n'ont pas une ville fortifie, pas une arme, i pas une pe, ont-ils mis en campagne trois cent trente mille soldats? Le sophiste est < tonne de ce que les Isralites mettent sur pied 530,000 hommes nous le sommes bien davantage de voir un homme qui veut paratre si savant, ignorer que dans les anciens temps tous les hommes en ge de porter les armes taient obligs de marcher l'ennemi. Il a sans doute lu Hrodote qu'il nous a oppos si souvent. A-l-il donc oubli le traitement barbare que fit Xerxs Pythius, grand seigneur lydien, qui l'avait reu lui et toute son arme, avec la plus grande magnificence? Ce prince, enchant de la rception de Pythius, venait de contracter amiti avec lui. Ce seigneur, croyant l'occasion favorable, lui demanda, pour avoir soin de sa vieillesse, l'an de cinq enfants qui taient son service. Xerxs indign fit mourir
;

armes, taient obligs de le servir, de quelque rang qu'ils fussent. Ecoulons un philosophe moderne: < De ces diverses raisons combines, < il rsulte que dans ces contres (la Syrie), un i terrain d'une moindre tendue peut conleune population double et triple. On se rcrie i sur des armes de 2 et 500,000 hommes, fournies par des tats qui, en Europe, n'en comporteraient pas 20 ou 30,000; mais l'on c ne fait pas attention que les constitutions < des anciens peuples diffraient absolument < des ntres; que ces peuples taient purei ment agricoles qu'il y avait moins d'in galit, moins d'oisivet que parmi nous; que i tout cultivateur tait soldat, qu'en guerre < l'arme tait souvent une nation entire; < qu'en un mot c'tait l'tat prsent des Maro nites et des Druses Sans parler des t moignages positifs de l'histoire, il est une foule de monuments qui dposent en leur i faveur telles sont les ruines innombrables semes dans des plaines et mme sur des montagnes aujourd'hui dsertes. On trouve < aux lieux carts du Carmel des vignes et des oliviers sauvages qui n'y ont t ports que par la main des hommes ; et dans le Liban des Druses et des Maronites les rochers aban:

i c <

donns aux sapins

et

aux broussailles offrent

en mille endroits des terrasses qui attestent une ancienne culture, et par consquent une population encore plus forte que de nos
jours.

Nous pourrions apporter bien d'autres exemples pareils. Mais qu'est-il ncessaire d'en aller chercher dans, l'histoire profane, lorsque l'Histoire sacre nous en offre un dans l'endroit mme que le critique avait sous les yeux? Saiil, apprenant que les Ammonites marchaient contre Jabs de Calaad, mit en pices les bufs avec lesquels il labourait son champ, en envoya les morceaux partout le pays , et menaa de traiicr de mme les bufs de tous ceux qui ne se rendraient pas sous ses tendards. Bien loin d'tre surpris, aprs une telle menace, que Sal ait eu une arme de 350,000 hommes, on aurait plutt lieu de l'-

tre qu'elle n'ait pas t plus

nombreuse.
(Duclot.)

503
oflicin

IN

LIBKUM

I.

REGIM
Vers. 20.

504

sunt ferrarise,

et formandi ex re

Descendebat ergo
(i),

omnis Isral

quodeumque
que possunt

vas libra potestas, conllari quogladii, et quwe

ad pliillstliiim

ut exacueret unusquisque

non sinant

alios in

subactis regionibus dominari libr.

culum.

vomerem suum, et ligonem, et securim, et sarNon est credibile in regionem Philisthi-

San caulum
accingeretur

fuit sever legibus,

ne servus

norum, quae

multis parlibus Israelitidis re-

aut militaret, aut gladio, sicut ingenui cives,


;

gionis long distabat, descendisse Hebraeos, ut

sicut eliam

nunc multis
si

in Iocis

vomerem, aut ligonem acucrent, sed habuisse


Philisthinos variis
in
locis

servatur diligenter. Item


bello, quia

qui subacli sunt


et

Israelis staliones

cm
si

inviti serviant,

vectigalia

suas, et in his ferrarias officinas, ad quas

cm
illo-

pensitent,

armis essentinstructi, aspirarent

retusiessent ligones, vomeres etsecures, recu-

ad libertatem;
servi, qui

et cum gravi dominorum suorum infortunio jugum excuterent servile. San

derentur ad rurale negotium. Et

id

quoad
si

rum
lin

consilium, perinde erat atque

in Palaes-

duce Spartaco bellum Romanis, suis


intulre,
nullis erant

tantm
Id

fabricae essent aerariae, autferrarii

nempe dominis
gladios sibi et

armis

artifices.

instructi; sed raptim ex obvia

quque materi corporis munimenta comparita

essent Hebraei
catis

enim illi spectabant, ut inermes neque ullo modo tacite fabri,

aiMis, aut tenlarent aliquid audacius,


et

runt.
<
< <

De quibus

Florus

1.

3,

c.

20

<

Cm

aut aliquid inopinatum


tur.
si

novum

moliren-

jam

esset justus exercitus, viminibus, pe-

Cui

rei salis

videbatur esse provisum,

cudumque legumenlis
ac
tela fecerunt.
>

inconditos sibi cly-

nullus esset ferrarius


(2).

ex

Hebraeo semi-

peos, et ferro ergastulorum recocto gladios

ne

Ad hanc consuetudinem
lib.

(l)JEgr

admodm

id

intelligendum est de

sine dubio respexil Virgilius

Quem

serva Lycinia furlim

Sustulerat, vetitisque

ad Trojam miserai armis.


1.

Porsena, ut auctor est Plinius,

34, c. 14, ar-

ma Romanis non
i
<

permisit.

In fdere,

quod

expulsis regibus populo

Romano

ddit Por-

sena,

nominatim comprebensum invenimus,


nisi in agriculture

ne ferro

uterentur.

>

Idem
24,

ferm, qud Pbilistbini, in

eumdem populum
1.

fecre Chaldaei, qui, ut habes


v.

4 Reg.

c.

14, et claris Jer. c. 24, v. 1, et c. 29, v. 2,

omnem

fabrum lam lignarium qum ferrarium


Transtulit

abstulerunt, et qui nsset aut munire urbem,

aut melari castra.

Nabuclwdonosor

universis Judaeis trans et cilra amnem; veri enim simillimum esse arbitramur, imperium Philisthaeorum trans amnem sese non porrexisse, neque forte eliam ad loca maxime seplentrionalia regionis, Phneniciam versus, excurrisse. Illud lamen constat, tribus Juda, Simeonis, Dan, Benjamin et Manasse, in cas angustias redactas fuisse, ut cogerentur inigrare in regionem Philisthaeorum, vel saltem in loca quas praesidio illorum tenebantur, veluti Machinas, Belhel, Gabaam. Ut EXACUERET UNUSQUISQUE VOMEREM SUUM. Hebraea vox significare poiest quodvis instruincnlorum, vel ulensilium genus, fabros lignarios, lapidarios et melallorum fusores. Syriacus, Arabs et Septuaginta explicant de falce; sed commode exponi poiest de instruments coloniciset vomere. Ligonem. Hcbra vox propri esse credilur

rex Dabylonis Jechoniam filium Joachim regem


Jucla, et principes ejus,
et

fabrum,

et

inclusorem

ferrum illud acutum, quod in vomere terrain Vassuum. Apud Prophcscindit. Septuaginia tas non rar lcgitnr fore ut lempore pacis ac
:

de Jrusalem
cisse

et

adduxit eos in Babylonem. Fe-

autem Chaldaeos, quod fecre hoc temI.

pore Philistbini, docet Angelomusin de quo nuper


<
:

4 Reg.

<

Hoc

est, inquit,

quod populo

Isral Philislhiim rgnantes fecisse narrantur,

<

cm

ducitur

Porrb faber [errarius non

inveniebatur in omni terra Isral.

Caverant

enim

Philislhiim, ne forte facerent Hebraei gladium aut lanceam. Sicut enim illi cave-

rant, ne habentes fabros ferrarios Hebraei

arma ad repugnandum

< i

nunc Chaldaei.deslrucl Jrusalem, et vastal omni terra promissions, satagunt utnullusine


facerent,
ita

remaneat

arlifex

nullus inclusor,
,

qui vcl

<

fdata urbis mnia componere


resarcire disrupta.
>

vel posset

Israelilre reforment gladios suos in ac vicissim belli tempore vomeres in gladios redigant. Et securim. Syriacus Rutrum suum. Plerique lamen lavent securi. Et sarculum. Sepluaginta Falcem. Eadem est in Hebraeo vox "rWffTO, quae supra versa uii supra est vomer. Vox est autem gencrica (Calmet.) animadverlimus. Retiis/E erant acies vomekum. (2) Vers. 21. Hebraeus vari redditur Instrumenta colonica erant veluli in modum serr; eorutn acies relusa, denlata erat veluti serra. Vel Coacli erant uti lima ad amendas acies vomerum, nisi quis vellet ad Philisthos proficisci. Syriacus Lm ulebantur in falcem ; recidit id in priorem in-terpretalionem Falces eorum et colonica instrumenta nihilo melis qum limae anta erant ad scindendum. Scpluaginia Erat vindemia parata ad melendum. Scholiasles Li'ma habebat ora vomefelicitatis

vomeres

rum, acies habebant hebetalas.

505
Vers. 22. Cumoue

COMMENTAR1UM CAPUT
venisset dies pr/Elii
,

XIII.
sagittas ad

506
vulnus

ferrousum habere maximum


reo corpora

son est inventus ensis et lancea in manu tot1us populi, qui eratcuii saule et jonatha, excepto

inferendum. Si enim sudes sine mucrone ferletliali

vulnere consauciant,

ut

Saule et Jonatha

(1).

Mirum plan,

et

quod

dicemus statim, cur non idipsum praestabunt


sine
in

vix curiosusaliquis et paul in judicando prae-

ferre

cuspide sagiltae

Alicubi

audio

ceps et audax verisimile putet,

cm

audierit

regionibus nuper inventis trans

Oceanum,

paulo ante Philislliinorum slalionem JonaIh percussam, et

pro ferre cuspide extremae sagiltae silicem inseri,

Ammonilarum exercitum Saule deletum. Duo hic nobis occurrunt diffiquae

qui non minus perfort, et trajicil objecta

corpora,

qum

si

foret chalybe.

cilia,

antequm hinc emergimus, expediaAlterum est, quomod inermes

Deinde pro
fuerunt in usu

hastis sunt praeustae sudes, quae

mus

oporlet.

et olim aut inventas hastas conto praeferralas


;

Hcbraei superare potuerunt et pris


tas et

proxim
plus

Philisthaeos.

AmmoniAlterum, quomod
quae auferre

et posterioribus seculis

quando
peti-

jam ex
adhibita,
tiones,
re.

ferro fabricata sunt arma, frquenter

non

armorum habuerunt,
non
sit

neque mult leviores habure


si

potuerunt ab bis quos cecidre proxim,


credibile

cm
ma-

qum
:

cuspide forent instruclae ferest


illud Yirgil.
1.

neglexisse postea, et
sibi

illa

De pruslis sudibus
Non jam

xime, quae videbant fore


illa

necessaria ad

^Eneid.

quae

impendere videbantur ab

bosle

certamine agresti

pericula. Haec igitur

jam singulatim exploreincredibile Jonalb et

Stipitibus duris agilur, sudibusve pruslis.

mus.

Propertius
est

1.

4 Eleg.

Primm, non

Nec

rudis infestis miles radiabat in armis

Saule hostes esse subactossine hasl et gladio;

Miscebant ust prlia nuda sude.


Statius
1.

tum quia Deus tanqum dux


ctabat agmen,
sicut in
ull

et auclor illud du-

1
:

Achilleid. in

apparatu ad bellum

bello de

quo slatim,

Trojanum

quod ferm sine


fectum
est.

Hebraeorum oper conalia

Nec modus
Aut
Silius

aut arcus lentare

aut fundere glebas,


conis.

Deinde quia

fuerunt arma prae-

torrere sudes, galeasque allollere


1.

ter gladium et bastam, quibus utiliter res agi

potuit

erant enim

instrumenta

illa

rustica,

Gestabant tela ambustas sine cuspide cornos.

quae in usus bellicos sine


converti poture,

magno

operae prelio
,

Cornum autem usque ade validam


dicit esse Plinius
1.

et

firmam
de

nempe vomeres

secures,

16, c. 40,
1.

ut ferrei clavi
3,

falces, quae habuisse in acie

usus non exiguos,

vicem obire

soleat. Curtius

dm

agit

ex sacris atque profanis annalibus cognoscimus.

San Samgar dux


v.

Isral, ut constat Judic. c. 3,

Persarum apparatu bellico, ait inter alia ligna fuisse praeusta. Idem praeterea Plinius lib. 16,
cap. 63, ait calamis olim bella geri solita. Virgilius

51

de gnre Pbilisthseo sexcentos viros


percussit.
in bellis

vomere

Aderant praeterea arcus,

telorum

quorumdam meminit,
ferreum
:
,

in

quibus
:

quorum

magnus

usus.

Hoc

difficile

nihil videtur esse

I.

7 ^Eneid.

putat Abulensis, quia sagittas praeferralas esse


oportet, atque ide fornace indigent et arte
ferrari.

Oscorumque manus
Tela, sed

teretes sunt aclides

illis

hc

lento

mos

est

aptare (lagello.
praelio

Sed non

vidit

magnus

hic doctor, sine

Sed
Zach.
eos
,

et fundis usi sunt fdii Isral in

Et tridentum, et securium, usque ad stimulum corrigendum. Reddi potest Hebraeus Furets eorum tridenles, secures, et ad cuspidem prfigendam slimuto boum. (Calmel.) < Prlaii, ait, (1) Mystic, Dionys. Carlhus. i et ejus vicarii, debent tantae esse perfectio:

quarum usus non exiguus,


c. 9, v.

et

nomen frequens.
fund.
:

15

Dominus exercituum proteget


et subjicient lapidibus

et

devorabunt
c.

Et

1.

4 Reg.

3, v, 25,

de

Israelitis dicilur
et

Circumdata

est civitas

fundibulariis ,

magn

nis,

qud quanlumcmque
et

subditi spirituali-

ex parte percussa. Et qui Bethuliam babiiabant,

bus armis priventur,


<

rantiisagitentur, ipsi in rationis splendore, in luce sapientiae perseverent firmissim et mala vincant in bono, suque probilate, aliorum defectuositates

passionum iuimodetamen in omni virtute,

funditorum

cohorlem

contra
6, v. 8
.

Assyriorum
:

agmina parrunt. Judith.

Exierunt,

inquit, contra eos fundibularii

Quod item contra


,

rprimant ac reforment, quoniam

Bachilidem fecerunt Machabaei


v.

Macb.

ipsi

sunt

c. 9,

velut mensura et rgula subditorum. > Porr Hebraei dicunt vel fingunt, Saiili et Jonalhae allatos esse hos enses clils ab angelis. Planis dicas, ipsos hos enses occultasse, vel occult sibi locis vicinis comparasse.

H.Adde, qud

Benjaminilae, ex quibus

maxime

Salis et Jonalhae eollectus eral exer-

citus, sic erant artis

fundibulari periti, ut
,

eo nomine non inter Israelitas solm


ter

sed in-

(Corn, Lap.)

omnes gentes celeberrimi

fuerint.

De qui-

507
bus Judic.
c.

IN
20, v. 16
:

LIBRUM

I.

REGIJM
dio et hast armati esse dicuntur.

508

Sic fundis lapides ad

Ego hoc pneo


;

certum jacientes , ut capillum quoque passent percutere,


et

mum

verum

esse

arhitror,

in

exercitu
in tolo

nequaqnm

in

alteram partem
aliis

ictus

hastas tantm et gladios esse duos

lapidis deferretur.

San David non


alise

indiguit

ver Israele esse plures alios


ea

si

quid praeter-

armis, ut Philisthinorum fortissimum sternercl.

armorum direptum
eos qui
,

est ex
id

Ammonitarum
totum abstu-

Et nationes

plurimm

in

fundis exi-

Philisthinorumque Victoria,
lisse

stimrunt esse momenti. Balares hoc solum

cm

pris ad Salem convenissenl

habent armorum genus, neque

aliis

in

pu-

in

Galgala

postea tamen timor perculsi dif-

gnando

inferiores visi sunt.


agi potuit

Quare sine ferro

fluxerunt.
castris,

et hastis res

non incommode, mapopulo, quo uno


videtur,
et gla-

illos qui permanserunt in quidquam pervenisse ex hoslili prad,

Neque ad

xime cm Deus

foret pro

quod
nisi

in

sperari potest, et concedi Victoria.

fortass

armorum apparalu numerari arcum et fundam, aut


non

posset
aliquid

Alterum dubium

est.

Quia

dillicile

quod

in gladiis et hastis censeri

solet.

duos tantm in Salis exercitu liastam

Vers. 23.
LISTHIIM,

Egressa est autem statio

Piii(1).

dium habuisse
Saul

cm proxim

percussissct Jo,

UT TRANSCENDERET IN MaCHMAS

nathas stalionem Philisthinorum

et paul anle

Erat Machmas non procul


paul anle perussent

Gabaa Benjamin

Ammonitarum exercitum
salis

unde armo-

uni erat statio Philisthinorum ,


,

quam Jonathas
allriti

rum

comportari potuerint. Quidam re


in Israele tolo

qui

cm

jam
se

spondent, non illam

armorum
Saule.

cssent Jonathse viclori,

neque

resislere

esse penuriam, sed tantm in sexcentis viris,

posse confiderent ulriusque ducis viribus jam

qui de exercitu toto reliqui fure

cum

proxim conjunclis, slatione

relict

ad socioulilem
ali-

Ego
trer.

in

eo exercitu mull plures fubse arbi-

Saul

enim sexcentos secum


,

milites ad-

rum castra se reccperunt, quihus quam operarn navaturi videbantur.


(1)

duxit in Gabaa

ibi

aderat Jonathas

etiam exercitu

de ulroque autem jam

cum suo in unum


duo
illo-

Nonne
:

ibi

antea consederat? Apertior

coaclo diclum esse duos tantm invenlosesse


gladios, ex eo constat, quia tantm,

Ilehroeus

Machmas;

Profectus est Pliitistiiiim ad trantitum obsederat fauces inter Machmas et

Gauaam

rum agminum
1

duces,

Saiil et

Jonathas, gla-

ubi Saul tune considebat. (Calmet.)

Et accidit
filitis

CAPUT XIV. qudam die


Veni
et

CIIAPITBE XIV.
ut diceret
1.
f|J
Il

arriva

un jour que Jonathas,

fils

de

Jonathas

Saul ad adolescentem ar:

Saul,

dit
:

un jeune

homme
de ce

qui tait soit

migerum suum

Iranseamus ad

cnyer

Venez, et passons jusqu'au camp des


lieu

Philistins, qui est au-del

que vous

stalionem Philisthinorum, questtrans

voyez. Et

il

n'en dit rien son pre, de peur


son dessein.

locum illum. Patri autem suo hoc ipsum


non
2.

qu'il ne s'oppost

indicavit.

Porr

Saiil

morabatur

in

extrem
et

2. Saiil

cependant se tenait l'extrmit de


tait

parte Gabaa, sub malo granato, qure erat


in

Gabaa, sous un grenadier qui


il

Magron,
avec

y avait environ six cents

hommes

Magron

eterat populuscum eo quasi

lui.

sexcentoruni virorum.

3.EtAehias,

lilius

Achitob fratris Icha3.


fils

bod
Sed

filii

Pliinees, qui orlus fueralex Heli

Achias,

fils d' fils

Achitob, frre d'Ichabod

sacerdoteDominiinSilo, portabat ephod.


et

de Phins,

d'Hli, grand-prtre
,

du

Sei-

gneur

Silo, portait l'phod


le

faisant les fonc-

populus ignorabat qu

isset

Jona-

tions

de prtre. Et

peuple ne savait point

thas.
k.

non plus o

tait all Jonathas.

Erant autem

inter ascensus per


\.

quos nitebalur Jonathas transire ad stationem Philisthinorum, eminentes petr


ex utrque parte, et quasi
in

Le

lieu

par o Jonathas tchait de passer

la

garnison des Philistins tait bord de ct

modum
Sene

et d'autre de

deux rochers

Tort hauts et fort

escarps, qui s'levaient en pointe

comme
Sn
;

des

dentium scopuli hinc

et inde pra3rupti;

dents
5.

l'un s'appelait Boses, l'autre


tait situ

nomen

uni Boses, et

nomen

alleri

L'un de ces rochers

du ct du

[09
5.

COMMENTARIUM CAPUT

XIV.

510

Unus scopulus prominens ad aquilonem ex adverso Machmas et alter ad


,

septentrion, vis--vis de

Machmas,

et l'autre

du ct du midi, vis--vis de Gahaa.

meridiem conlra Gabaa.


6. Dixit

autcm Jonadias ad adolescen:

6.

Jonalhas dit donc au jeune


:

homme

son

tem armigerum suum

Veni, transeamus
si

cuyer

Venez; passons jusqu'au camp de ces

adstationem incircumcisorum horum,

incirconcis. Peut-tre que le Seigneur


battra

com-

forte' facial Doniinus pronobis, quia non est

pour nous, car


la victoire

il

lui est

galement ais

de donner

avec un grand ou avec

Domino

difficile

salvare vel in multis

un

petit

nombre.
lui
;

vel in paucis.
7.

Dixitque

ei

armiger suus

Fac ora-

7.

Son cuyer
vous plaira

rpondit

Faites tout ce
et je

nia quas placent

animo luo

perge qu
volueris.

qu'il

allez

o vous voudrez,

vous suivrai partout.


cupis, et ero
8.

tecumubicumque
Jonalhas
istos.
:

Et

ait

Eece nos trans-

8.

Jonalhas

lui

dit

Nous

allons vers ces

imus ad viros

Clinique apparueri-

gens-l.

Lors donc qu'ils nous auront aper-

us,

mus

eis,

9. Si tabler locuti fuerinl

ad nos
:

Ma-

9.

S'ils

nous disent

Demeurez

jusqu'

nete donec veniamus ad vos


loco nostro, nec

stemus in
eos.

ce que nous allions vous,

demeurons eu no-

ascendamus ad
:

tre place, et n'allons point eux.

10. Si aulein dixerint

Ascendite ad

10. Mais

s'ils

nous disent

Montez
le

ici,

mon-

nos

ascendamus, quia tradidit eos Doin

tons-y, car ce sera la


les

marque que

Seigneur

aura livrs entre nos mains.

minus

manibus nostris

hoc

erit

nobis
11. Lors

signurn.

11. Apparuit
:

igilur uterque stationi


:

donc que

la

garde des PhilisUns


:

les eut aperus, les Philistins dirent

Voil les
ils s'-

Philisthinorum dixeruntque Philistliiim

Hbreux qui sortent des cavernes o


taient cachs.

En Hebraei egrediuntur de cavernis


quibus abscondili fuerant.

in

12. Et locuti sunt viri de statione ad

12. Et les plus avancs de leur

camp,

s'a-

Jonalliam el ad armigerum ejus, dixe-

dressant Jonathas et son cuyer leur dirent


:

Montez

ici,

et

nous vous ferons voir


dit alors
le

nmlque

Ascendite ad nos, et ostende-

quelque chose. Jonalhas

son cuyer:
li-

mus vobis rem. El ait Jonathas ad armigerum suum Ascendamus, sequere me tradidit enim Dominus eos in manus Is:

Montons; suivez-moi, car

Seigneur les a

vrs entre les mains d'Isral.

ral.
13. Ainsi Jonathas

monta, grimpant avec

les

13. Ascendit autem Jonathas manibus


et

mains

et les pieds, et son cuyer derrire lui.


il

pedibus replans
alii

et

armiger ejus post

Quand

fut arriv

au camp des

Philistins, il les

eum. Itaque
alios

cadebant ante Jonatbam,

chargea brusquement.

Une

partie des

ennemis
;

armiger ejus interficiebat sequens

tomba donc sous


cuyer, qui
14.

la

main de Jonathas

et

son

eum.
l^.Etfacta
cussit
viginli
est

le suivait, tuait les autres.

Ce

fut l la

premire dfaite des

Phili-

plaga prima, qu per-

stins,

o Jonalhas

et son cuyer turent d'ala moiti

Jonalhas

et
,

armiger ejus, quasi

bord environ vingt hommes, dans


en labourer en un jour.
15.

virorum

in

mdia parte jugeri,


ararc consuevit.

d'aulant de terre qu'une paire de bufs peut

quam par boum


slris,

in die

15. Et faclum est miraculum in ca-

Un
le

el'roi

prodigieux se rpandit aussitt


Philis-

dans

camp

et par toute l'arme des

per agros

sed et omnis populus

tins, qui tait disperse

dans

la

campagne. Tous
piller furent

statioiiis

eorum, qui ierant ad prdan-

leurs gens, qui taient alls

pour

511

IN

LIBRUM
:

I.

REGUM
frapps d'lonnement. Tout
ble, et
il

512
le

dum, obstupuit,
et accidit quasi

et conturbata est terra

pays ft en

'.rout'ait

niiraculum Deo.

parut que c'tait Dieu qui avait

16. Et respexerunt specuiatores Sal,

ce miracle.
16. Les sentinelles de Sal, qui taient

qui erant in

Gabaa Benjamin,

et ecce

Gabaa de Benjamin, jetant


l,

les

yeux de ce ct-

multitude prostrata, et

hc illcque

dif-

virent

un grand nombre de gens tendus


d'autres qui fuyaient en dsorl.

fugiens.

sur

la place, et

17. Et ait Sal populo qui erat

cum

dre et

eo

Requirite, et videte quis abierit ex

17. Alors Sal dit ceux qui taient avec


lui
:

nobis.
est

Cmque

Cherchez, et voyez qui est sorti de notre


fait

requisssent
et

repertum

camp. Et quand on eut

cette recherche,

non adesse Jonatham

armigerum
Applica

on trouva que Jonathas


taient pas.

et

son cuyer n'y

ejus.

18. Et ait Sal ad

Achiam
ibi

18. Sal dit

donc Achias

Approchez-vous

arcam Dei
ill

(eral

enim

arca Dei in die

de l'arche de Dieu (car l'arche de Dieu tait


alors avec les enfants d'Isral) pour
le consulter.

cum filiis Isral). 19. Cmque loqueretur


,

Sal ad sacer-

19.

Pendant que Sal

parlait

au prtre, on
d'un tumulte

dotem
caslris

lumullus magnus exortus est in


Philislhinorum
,
:

entendit un bruit confus,


qui, venant
tait

comme

crescebatque
ait

du camp des

Philistins,

s'augmendis-

paulalim

et claris
:

resonabat. Et

peu peu,

et se faisait

entendre plus
:

Sal ad sacerdotem

Conlrahe

manum

tinctement. Sal dit donc au prtre


sez vos mains.
ter te Seigneur;
// n'est
il

Abais-

plus ncessaire de consul-

tuam.
20. Conclamavit ergo Sal, et omnis

se dclare assex..
il

20. Et aussitt

jeta

un grand

cri

qui fut

populus qui erat cum eo

et
:

venerunt
ecce ver-

usque ad locum certaminis

et

accompagn de celui de tout le peuple. Et tant venus au lieu du combat, il trouvrent que les
Philistins

s'taient

percs l'un
s'en tait fait

l'autre

sus fueral gladius uniuscujusque ad pro-

leurs pes, et qu'il

de un grand

ximum suum,

et caedes

magna

n'unis.

carnage.

21. Sed et Hebraei qui fuerant

cum

21. Les Hbreux aussi


les Philistins les

qui avaient t avec

Philisthiim heri et nudiustertis, ascen-

jours prcdents, et qui taient

deranlque
ut essent

cum eisin castris, reversi sunt cum Isral, qui erant cum Sal
Israelilae

alls

avec eux dans leur camp, vinrent se re-

joindre aux Isralites qui taient avec Sal et


Jonathas.

et Jonalh.

22.

Omnes quoque
in

qui se

32. Tous les Isralites aussi qui s'taient ca-

absconderant

monte Ephraim, audien-

chs dans
pris

la

montagne d'Ephram, ayant apfuyaient, se runirent


les

tesqud fugissentPhilisthaVi, sociaverunt


se

que

les Philistins

avec leurs gens pour

combattre

et

Sal

cum

suis in praelio

eterant

cum Sal
die
ill

avait dj environ dix mille

hommes.

quasi

decem

millia virorum.

23. Et salvavit
Isral
:

Dominus

in

23.

En

ce jour-l le Seigneur sauva Isral.

pugna auiem pervenit usque ad

On

poursuivit les ennemis jusqu'

Bilmen.

Bethaven.
1k. Et viri Isral sociali sunt sibi in
die
ill
:

24. Alors les Isralites se runirent, et Sal


fit

devant
:

le

peuple cette protestation avec


soit celui qui

adjuravit auiem Sal populum,

serment
le soir,

Maudit

mangera avant
veng de mes
peuple s'abstint

dicens

Maledictus vir qui


,

comederit
ulci-

jusqu' ce que je

me

sois
le

panem usque ad vesperam donec


scar de inimicis meis. Et non
vit universus

ennemis. C'est pourquoi tout

manduea-

de manger.

populus panem.
terrae vulgus venit in
1 1

25. bois

En mme temps,
la terre tait

ils

vinrent dans un

25.

Omneque

couverte de miel.

613

COMMENTARIUM. CAPUT XIV.


26.

511
,

saltum, in quo erat mel super faciem


agri.

Le peuple y tant entr


le

vit paratre

co

miel qui dcoulait du creux des arbres et


rochers oh les abeilles

rfae

26. ngressus est itaque populus sal-

formaient, et personne

n'osa en prendre ni le porter sa bouche, par-

tum, et apparuit fluens mel


applicuit

nullusque
,

ce qu'ils craignaient tous de violer

le

serment

manum

ad os suum

limebat

du

roi.

enim populusjuramentum.
27. Porr Jonatlias non audieratcm
27. Jonatlias n'avait point entendu cette protestation
:

adjuraret paler ejus

populum

extenditdevant
le

que son pre avait


peuple
:

faite

avec serment
la

c'est
la

pourquoi, tendant

que summilateni virgae quam habebal

in

baguette qu'il avait

main,
;

il

en trempa

le

manu,

et

intinxit in

favum mel lis


ad os suum

et

bout dans un rayon de miel


suite port sa

et en
la

ayant en-

convertit

manum suam

et

bouche avec

main, ses yeux


;

illuminait suni oculi ejus.

reprirent une nouvelle vigueur


puis de fatigue et de faim.

car

il

tait

28. Respondensque unus de populo,


ail
:

28. Quelqu'un du peuple lui dit

Votre pre

Jurejurando conslrinxit pater tuus


,

a engag tout, le peule par serment, en disant:

populum

dicens

Maledictus vir qui

Maudit
ils

soit celui qui

mangera aujourd'hui. Or

comederit panem hodi. (Defecerat au-

taient tous

extrmement abattus.

tem populus.)
29. Dixitque Jonatlias
:

Turbavit paler
quia iliumi-

29. Jonatlias rpondit


tout le

Mon pre
indiscret
:

a troubl

monde par

ce

vu

vous avez

meus terram
paululm de
30.

vidislis ipsi

vu vous-mmes que mes yeux ont repris une


nouvelle vigueur, parce que
j'ai

nali sunt oculi

mci, e qud gustaverim


:

got un peu

nielle isto

de ce miel

Quant magis

si

comedissel po-

30.

Combien donc
et
le

le

peuple se

serait-il plus

pulus de

praed inimicorum suorum


?

fortifi, s'il

mang de
des

ce qu'il a rencontr
?

dans

pillage

quam

ennemis

La

dfaite

reperit

nonne major plaga

facta

des Philistins n'en aurait-elle pas t plus

fuisset in Philistliiim ?

grande?
ill

31. Percusseiuni ergo in die


lislhseos

Phi-

Macluiiisusque

in Aialon.
:

De-

31. Les

Hbreux battirent

les Philistins

en

fatigalus est auieni populus nimis

ce jour-l, et les poursuivirent depuis Mach-

mas jusqu'
32. Et, versus ad praedam,
el
lulil

Aialon. Et le peuple tant extr-

oves
in

mement
32.

las et puis,

boves et vilulos, et mactaverunt


:

terra

comeditque

populus cum sanla

Se

jeta sur le butin


,

prit des
ils les

brebis,

guine.
33. Nuniiaverunt aulem Sauli dicentes

des bufs et des veaux


place; et le peuple

et

turent sur
la chair

mangea de

avec

qud populus peccsset Domino


ait
:

le

sang.
33. Saul en fut averti, et on lui dit que le

co-

medens cum sanguine. Qui


ricali
estis
:

Praeva-

peuple avait pch contre

le

Seigneur,

en

volvite

ad

me jam nunc

saxum grande.
Zk.

Et dixit Sal

Dispergimini in

mangeant des viandes avec le sang. Sal leur dit Vous avez viol la loi. Qu'on me roule ici une grande pierre.
:

vulgus, et dicite eis ut adducal ad

me
et

54. Et

il

ajouta

Allez par tout le peuple, et


ici

unusquisque bovem suum ctarietem,


occidite super isiud, el vescimini, et

dites-leur

Que chacun amne

son buf et

non
san-

son blier; gorgez-les sur cette pierre; et


aprs cela vous en mangerez
,

peccabilis

Domino comedemes cum


itaque

et vous

ne p-

guine. Addtixit

omnis populus

cherez point contre

le

Seigneur, en mangeant

unusquisque bovem in

manu
ibi.

de

la

chair avec
l

le

sang.

Chacun
la

vint

donc
ils les

su usque

ad noctem

amener

son buf jusqu'


la

nuit, et

et

occiderunt

turent sur

pierre.

515

IN

LIBRIM

I.

REGl'M
35. Alors Sal btit
et ce fut la
lel.

51C

35. ^dificavit autem Sal allare Do-

un

aulel au Seigneur
qu'il lui leva

mino
altarc

tuncque primum cpit sedificare

premire

fois

un au-

Domino.
Et dixit Sal
:

36.

Irruamus super

36. Sal dit ensuite

Jetons-nous celte nuit

Philisiliseos nocte, et

vaslemuseos usque
nec relinquamus ex
:

sur

les Philistins, et taillons-les

en pices

de

Jm
ris

illucescat inane,

telle sorte

qu'd n'en reste pas un seul au point


lui

virum. Dixitque populus

Omnequod

du jour. Le peuple
ce qu'il vous plaira.

rpondit
le

Faites toui
:

Alors

prtre lui dit

bonum

videiur in oculistuis, fac. Et ait


:

Allons

ici

consulter Dieu auparavant.

sacerdos

Accedamus hc ad Deum.

37. Et consuluit Sal

Dominum Nu m
:

37. Sal consulta


dit
:

donc

le

Seigneur, et

lui

persequar Philisthiim?
r.ianus Isral? Et
ill.

si

trades eos in
ei in

Poursuivrai-je les Philistins? El les livre?

rez-vous entre les mains d'Isral

quoi

le

non respondit

die

Seigneur ne

lui

rpondit rien celle


Faites venir
;

fois.

38. Dixitque Sal

Applicate hc uni:

38. Alors Sal dit

ici

tous les

versos angulos populi


dete, per

et scitole, et vi-

principaux du peuple

qu'on cherche partout,


par qui le pch

et qu'on sache qui est celui

quem

acciderit

peccalum hoc

est

venu aujourd'hui parmi nous.


le

hodi.

39. Vivit

Dominus

salvator

Isral!

39. Je jure par le Seigneur, qui est

sause
r-

quia
est,

si

per Jonalham filium

me uni

veur

d'Isral,

faclum

que

si

Jonathas
il

mon

fils

trouve coupable de ce pch,

mourra sans

abaque retractatione morietur. Ad


Sepa-

mission. Et nul du peupie ne le


lorsqu'il parla

contredit,

quodnulluscontradixitei de omni populo.


O. Et ait ad universum Isral
:

de

la sorte.

40. Sal dit

donc tout

Isral

Mettez-vous

ramini vos

in

partem unam,

et

ego cum

tous d'un ct, et je


fils

me

tiendrai,

moi

et

mou

Jonath

fdio

meo

ero in

parte altra.
:

Jonathas, de l'autre.
:

Le peuple rpondit

Responditque populus ad Sal

Quod

Sal

Faites tout ce qu'il vous plaira.

bonum

videtur in oculis
Et dixit Sal ad

tu?s, fac.

M.
Isral
:

Dominum Deum
:

41.

Sal dit au Seigneur


d'Isral,

Dieu

d'Isral

Domine Deus Isral, da indicium


Si in

Seigneur Dieu

faites-nous

connaiire

quid

est

qud non responderis servo luo

d'o vient que vous n'avez point rpondu aujourd'hui votre serviteur. Si celte iniquit
est

hodi?

me, aul

in

Jonath fdio
:

en moi, ou en

mon
est

fils

Jonathas, dcouvrez-

meo,
aut

est iniquitas haec,

da ostensionem

le-nous, ou
tiliez-le,

si elle

dans votre peuple, sancle

si

hc

iniquitas est in populo tuo, da

en faisant connatre

coupable.
et

En-

sanctilatem. Eldeprehensus est Jonathas


et Sal, populus

suite le sorl
le

tomba sur Jonathas


pril.

sur Sal, et

autem
:

exivi.

peuple fut hors de


42. Sal dit alors

kl. Et ait Saul

Miltite sortem inter


lilium

Jetez le sort entre

moi

me

et inter

Jonalham

meum. Et

et

Jonathas

mon

fils.

Et

le sort

tomba sur Jo-

caplus est Jonathas.


UZ. Dixit

nathas.
43. Sal dit
:

autem Sal ad Jonathnra

donc
pris

Jonathas

Dcouvrez-

moi ce que vous avez


Indica mihi quid feceris. Et indicavit ei
et lui dit
:

fait.

Jonathas avoua tout

J'ai

un peu de miel au bout


la

Jonathas,

et ait

Gustans guslavi in
in

d'une baguette que je tenais


ai

main, et j'en

summiiaie virgae quas erat

manu me,

gote, sans savoir la dfense que vous en aviez


;

paululm mellis
Uk. El ait Sal
et hase

et eccc
:

ego morior!

faite

et

me

voici prt mourir.

Hase faciat mihi Deus,

41. Sal, sans avoir gard son


lui dit
:

ignorance,

Oue Dieu me
si

traite

avec toute sa s-

addal

quia morte morieris, Jo-

vrit,

vous ne mourez aujourd'hui, Jona-

nath.

thas.

517

COMMENTAKIUM. CAPUT XIV.


:

518
dit Sai
lui
si

45. Dixitque populus ad Sal

Ergone

45.

Le peuple

Jonalhasmorietur, qui

fecit

salutem hanc
est,

nalhas mourra-t-il,
ral d'une

Quoi donc? Joqui vient de sauver Is:

magnam

manire

merveilleuse? Cela ne se
le

in Isral?
si

hoc nefas

vivit

peut

nous jurons par


la terre

Seigneur

qu'il

ne

Dominus!

ceciclerit capillus
,

de capite
operatus

tombera pas sur


tle;
il

un

seul cheveu de sa

ejus in terrani

quia

cum Deo

a agi aujourd'hui trop visiblement avec

est hodi. Liberavit ergo

populus Jona-

Dieu. Le peuple dlivra donc Jonalhas, et lui

tham, ut non moreretur.


UG. Recessitque Sal, nec persecutus
est Philisthiim
:

sauva

la vie.

46. Apres cela, Sal se relira sans poursui-

porr Philisthiim abie-

vre davantage les Philistins

et les Philistins

runt in loca sua.

s'en retournrent aussi chez eux.

kl

Et Sal, confirmato regno super

47. Sal, ayant affermi son rgne sur Isral,

Isral,

pugnabat per circuitum adversm


ejus, contra

combattait de tous cts contre ses ennemis

omnes inimicos
filios

Moab

contre Moab,
,

contre

les

enfants

d'Ammon,
tournt

et

contre Edom, contre


les Philistins; et

les rois

de Soba et contre
qu'il

Ammon

et

Edom,

et reges Soba, et

de quelque ct

Philisthaeos; et

quocumque

se verlerat,

ses armes,

il

en revenait victorieux.

superabat.
48. Congregatoque exercitu, percussit

48. Ayant assembl son arme,

il

dfit les

Amalcites, et dlivra Isral

Amalec,

et eruit Isral

de manu vasta-

de

la

main de

ceux qui

pillaient toutes ses terres.

toruin ejus.

49. Fuerunt autem


et Jessui
,

lii
:

Sal, Jonalhas,
et

49. Sal eut trois

fils,

Jonathas, Jessui et

et

Melchisua

nomina dua-

Melchisua; et deux

filles,

dont l'ane s'appelait

rum

filiarum ejus,
et

nomen primogenilae

Mrob

et la plus

jeune Michol.

Merob,

50. Et
filia

nomen minoris Michol. nomen uxoris Sal Achinoam Achimaas et nomen principis mili:

50.
tait

Sa femme se nommait Achinoam,


fille

et

d'Achimaas. Le gnral de son ar-

tiae

ejus

Abner

fdius

Ner

patruelis

me

tait

Abner,

fils

de Ner

et

cousin germain

Sal.

de Sal;
fuit

51. Porr Cis

pater Sal, et Ner,

51.

Car

Cis,

pre de Sal, et Ner, pre


fils

paler Abner

d' Abner,
,

taient tous deux

d'Abiel.

fdius Abiel.
52.

52. Eral autem bellum potens adver-

Pendant tout

le

rgne de Sal,

il

y eut

sm

Philisthos omnibus diebus Sal.


viderai

une
sitt

forte guerre contre les Philistins. Et aus-

Nam quemcumque
fortem, et

Sal

virum

que Sal avait reconnu


propre
la

qu'un
il

homme
le

aplum ad prlium, sociabat

tait vaillant et

guerre,

pre-

eum

nait auprs de lui.


sibi.

Vers.

1.

Et accidit quadam die,


:

COMMEiNTARIUM.
ut dicesederant.

Tune autem Jonalhas

inscio parente,

ret Jonathas fjhus Saul ad adolescentulum

neque

ullo conscio praeter


staluil aliquid

adolescenlem armi-

aumigerum slum

Veni

etc.

Exierant Phi-

gerum,
viam

esse lentandum,

quo
,

lislhinorum castris Iriaagmina, ut ex circuml'usis

sibi

ac populo aperiret ad salutem

de

locis

prdasagerent, ut paul ante

di-

qu actum jam esse videri poterat. Quare ne


suis videri posset,

cluinest.
cap.
7,
,

Quod,

ut Josephus tradit lib.

Ant.

aut ab hoste sentiri,

no-

videbat Sal et Jonalhas ex oppido

cturnum caplavit tempos, ut


et

tradit Josephus,

Gabaa

dolebantque qud
,

diripi vidrent
illis

mi-

probat Abulensis
:

alioqui sensisset aliquis

serorum bona
subsidio,
copias, quas
ei casrtris,

neque tamen

possent esse
et

populo
fuit
sis
;

cm

exiguas haherent
illis

menues

tempus aulem, ut putat Josephus, sub auroram, quod mullis probat Abulen-

et

agminibus opponerent,

primm

quia lucente jam sole non videfliciter;

quse proxim

magno numro con-

baur res

tam posse administrari

,,

519
deinde quia
si

IN

LIBRUM

1.

REGUM
fuit Philisthseis
fuit

520
arca;

adulto jam die turbata forent


,

quare hic pronepos

Philisthina castra
fieri

non videbanlur ea omnia


extrema

Heli,

et

pater Abiathar, qui ultimus ex


et

potuisse, qnre hic facta narrantur.

gnre Heli

ex famili Ilhamar

summum
,

Vers. 2.

Porro Saulmoraratur
,

in

obtinuit sacerdotium.

parte Gabaa sub malo granato


laboro de malo granato
et

(1).

Non

liic

Vers. 4.

Erant autem inter ascensus

quomod sub

illius

per quos nitebatur jonatiias transibe ad stationem Philistuinorum, EMINENTES PETRIE EX

umbr consed'sse dicatur, aut tabernaculum fixisse Saiil. Ncque enim aliquid aliud esse
puto,
illius

utraque parte

etc.
illa

Qui aliquid

sibi

metuunt

qum locum
nomen

qui malo granato, seu ab

ab hoste vicino,
hosti sive in

planta quae eo in loco insignis aliquando


accepit. Sicut aliamulta loca

maxime obsident loca, quae urbem, sive in castra aditum apepraeterea est aut praeruptum,
salebris, id salis
,

fuit,

tum

riunt. Si quid

in profana,

tum

in sacra histori. Sic locus

aut incisum

putant nature
sive ab

ubi

Davidis fuit
,

cum

Goliath singulare certaSic malo

su habere prsidii

neque opus esse


et vallo

men

vocatus est

vallis Therebinlhi.

hominibus, sive ab aggere

munimen,

nomen babet collis Remmon. Sic apud Romanos Ruminalis ficus. Apud Hispanos innumera sunt oppida, quae ab arboribus habent
granato

tum opponere;
multis et exitio

quae res, ut ex anliquis atque

etiam recentibus

constat

annalibus

fraudi
,

fuit.

Multi enim relicto aditu


,

antiquissimum nomen. San in Hispani Bethica urbs est

qui, nisi obslarent hostes

autoppositac moles,
illa

quaedam nobilissima

quae ab

essel expeditus et facilis, per

loca sibi ad
sic

arbore punic, aut ab ejus porno Granala no-

securos hostes iler expediunt, quae natura


videbatur obstruxisse
,

minatur. Est, credo, hoc


locus
ille,

malum granatum,

ut nulle vi

perrumpi,

ubi sexcenti viri consederunt, Ju-

nullo artificio superari posse viderentur. Sic

dic. 20, v. 47, qui erat

prop Gabaa, qui vo,

per profundissima llumina, et per alveum non


ante vadabilem
,

catus est,

Pelra

scopulus mali granati.

Remmon id Quod

est,

collis,
,

aut
quia

per acuta saxa scopulosque

ide puto

praeruptos cruperunt aliquando slrenui

atque

locus

ille

munilissimus erat, et sexcentorum


,

audaces homines,
presserunt.

et incautos

homines opJo-

virorum capax, ut docet historia


xim. Quia ver ubi colles sunt,
nela esse soient, ide puto hoc

de que proibi

Hoc

igitur consilium invenit

etiam

vi-

nathas.qui

cm non

posset tut Philisthinorum

Remmon, quod

malum granatum

significat

habuisse non solm


,

collem saxosum et inutilem

sed eliam latus

agmen adoriri, locum elegit scopulosum et arduum qui cxistimabaur nulli pervius fore morlalium. Neque illum sua spes aut cogitatio
,

aliquod consitum vitibus. Id


ralip. cap. 6, v. 69, ubi

sumo ex

1.

Pa-

fefellit;

nam

lurbavit exercitum, et fa vente

ex tribu Benjamin data

Deo

sic perculit

securum hoslem inopinalo imnomen alteri Sene. Siille

Levitis traditur Gctli


let,

Remmon, quod idem vaqud torcutar Remmon, id est, malo granati.


,

pelu, ut pen perdiderit.

Nomen

uni Boses, et

Divinamus fateor
nisi

in bis

sed haec conjectura,

cut malo granato vocatus est locus

Rem-

me ipsum
,

fallo, levis

non

est.

mon, de quo supra


,

sic

eliam duo

hi scopuli

Vers. 3.

Et Achias filius
etc.,

Aciiitob

fra-

ab eo quod in

ipsis

prcipuuin erat atque ver-

tris Ichabod

portabat EPiioD. Sicut antea


Israelilica
in

naculum nomen accepre. Erat, opinor, sco-

sub Heli, cm res


gust,

premeretur ancontra Phili-

pulorum

aller
,

speciosus

propler Hores quos


,

adducta

fuit

castra

aut habebat

quo tempore hc gesta sunt

aut

slhaeosarca Domini ex Silo, supra, c. 4, sic

habuil olim
est.

quorum caus nomen


cinctus erat rubis

illi

inditum

etiam nunc sccum adduxerat Sal ex Cariathiarim, v. 18.

Boses enim Hebr., idem valet qud, flosin


,

Atque ide
castris,

summum

sacerdo-

eo. Aller fortass

sicut nions

tem
et

habebat in
in

qui astaret arcae

Sinai

et ide vulg dicebalur Sene,

quod

ru-

Deum

requvisambigu consuleret. Erat

bum

signilicat (1).
:

autem eo lempore sacerdos Achias, qui alio nomine diccbalur Achimelec, filins Achitob,
fili

Phinees, qui tunccecidit, quando capta

Sub malo granato qu/E erat in Magron. Sepluaginta pro Magron legcrant Magdon. lia ver reddi potesl Hebraeus Saiil morabatur in finibus Gabaa sub Rimmon gn erat in Magron. Nomen Rimmon sonat malum punicum.
(1)
:

< Quia (1) Quae mystic explicans Bcda , inquit,non minus florcnie qum adversanie et pungente mundo, sanctorum ascensus impedilur, et ut vcl corporc vel corde deliciat , ab infatigabili hoste pulsatur.

Vers. 6.

An
,

(Cornel. Lap.) stationem incircumcisoii m

(Calmet.)

HORUM.ncircumcisasgentessummo conteuipiui habebant llebraei uli Scriptura pen universa probat abhorrebant ab illis pennd ac pre*
:

S21
Vebs. 9.

COMMENTARICM. CAPUT XIV


Si taliter locuti fuerint ad nos
:

522
vel

cerit divino

human

id conjectura prae

Manete donec veniamus ad vos stemus in loco nostro (1). Hoc loco quaerunt interprtes, unde cognoscere potuerit Jonathas hoc esse
salutare signum
,

senserit.

Josephus putat alllatum praecessissa


,

divinum

ut dicit Lyra

Josephum non invenio


lensis
q.

quanqum ego id apud dicit Hugo , et Abusentiunt

aut secs

an

afllatu id didi-

2, multis

probat;

tameu

Theodoretus et Procopius. In suntm dicunt


faniset immundis. Vicissim autem pagani Hebraeos, uti gentem supcrstitiosam et risu clignant habebant, liecutitos , Verpas, Apellas. Si forte faciat Dominus pro nobis. Si nobis faveat, openi praeslcl et juvet. In bis omnibus tentare Deuin Jouaihas videtur, ambigens loquitur Si forte faciat Dominus pro nobis. Sed phrasis haec non semper anibiguitateni mentis significat indicat enim tanlummodo rem quae petitur, et quant quis molilur vires ejus superare, Deopemiere; quam proinde non viribus ac meritis suis exspectat. Satis ex eventu intelligimus, Jonalliam niltil praescivisse non rationem rei agendae, non tempus, non circumslantias, non exitum ejus, ad quod impelli sese ints sentiebat. Ambiguitatem hanc suant hic exprimit. Cm autem inferis praescribere Deo videtur signum vel indicium voluntatis illius, merit reputaverimus, euntdem spiritum quiconsilium et rationem illius
:
:

Deo
,

in et

eam mentent

instinctunt
,

esse Jona-

tham
acies

eo interis impulsum

ut hostiles

uno stipalus armigeroaggrederetur. Cm autem ipse non omnino haberet exploratum


an motus
ille

strenuus et alacer esset Deo

vel juvenili spiritu, qui

non semper ratione,

sed plermque temeritate et laudis studio im-

potens abripitur, signum staluit

quo

et

di-

vinum agnoscat impulsum


sive

et

ben de audaci

consilio sperare possit. Illud

autem sive omen, signum ex hostium voce prima peteiidunt esse statuit. Si enim hosles ipsos advocarent,

sive ver, sive simulat et ironic, nihil esse

implendi dictaverat, tacite pariter inspirasse ea quai Deo postularet. Perinde autem verba ejus hic recitata accipienda sunt, veluli oblata Deo preces, ut rationem aperiat, qu sibi quemadinodni Eliezer agendunt esse velit Abrahami servus Dominum rogabat, ut signo aliquo sibi indicaret sponsam quant Isaaco
,

timendum quia hoc auclore Deo fit sin autem ab ulteriore progressu retardaverint dicentes ut maneant et expeclent aut quid si, ; , ,

mile, abstinendum esse congressu et via.

Hoc autem signum Hebraeorum more


Jonathas, quia videbat similia facta ab
populi principibus,
et

statuit
illiu

Deum

illorum votis et

destinaverat elGedeon postulavit Deo certa missionis sua documenta. Si quis in e re Jonatham reum agat, damnet pariter necesse est Moysein , qui prodigia antequm pergeret in (Calmet.) igyptum , postulavit. Vers. 7. Allez o vous voudrez et je vous suivrai partout. L'cuyer de Jonathas, dit saint Grgoire, est une excellente figure de ce que doit luire une personne qui, ayant trouv un
:

postulatis annuisse. Sic san servus

Abraham %
propfon-

Gnes, cap. 24, v. 13 tem aqu,


et
fili

Ecce ego

sto

habitalorum hujus civitatis

egredientur ad liauriendam aquam. Igitur puelta


cui ego dixero
et illa
:

Inclina liydriam tuam, ut bibam,


:

responderit

Bibe, quin

et

camelis mis
servo
lut)

dabo potum, ipsa


Isaac
,

est

quam prparsti

conduire , ne pense plus qu' lui obir. Car nous voyons que ce fidle serviteur est si attach au prince que Dieu lui avait donn pour matre, qu'il ne distingue en aucune sorte les commandements qu'il lui peut faire, qu'il est prt tout, et qu'il ne se rserve que le soin de savoir ce de Dieu pour
la

homme

et

per hoc intelligam qubdfeceris miser i6, Gedeoii quibus imperii sui auctorern esse

cordiameum domino meo. Et Judic.


signa peliit
,

Deumagnosceret;
buit

et cap. 7, v,

9,

signum ha-

huic

in

cujus

explicatione

versamur,
Dominus

qu'il dsire. Faites, lui dit-il

tout ce qu'il vous

quamsimillimunt.

Edem
et

nocte dixit

plaira; ailes o vous voudrez et je vous suivrai partout. C'est l l'image des parfaits Chrtiens,

ad Gedeonem
tradidi eos in

Surge,

descende in castra, quia


;

manu

tua

et

cm

audieris quid
et se-

qui ayant Dieu pour matre, ne se mettent en peine que de connatre sa volont qui lui disent toujours Mon cur est tout prt, Seigneur, mon cur est tout prt ; et qui suivent l'Agneau partout o il va. (Sacy.)
, ;
:

loquantur, tune confort abuntur


curior
Ihrc

manus tu ,

ad hostium castra descendes. Haec Jonanonvidentur incognita; quorum exemple

Jonathas dit soncuijer Si tes ()Vers. 9. ennemis nous disent : Venez ici, attaquons-les, et assurons-nous que Dieu les aura livrs entre nos mains. Ces paroles nous font voir, selon Thodoret, que ce prince ne voulut agir en cette rencontre que par l'ordre de Dieu, et qu'il avait appris de lui que cette rponse des enne:

incitari potuit, ut experiretur

eadem

et talia

signa

aut proponeret sibi

aut oraret Do-

nam, ut diximus, jana agitabatur et ardebat interis, utaliquid aggrederetur humino


:

manarum virium acuhale majus. Est


simile in fabulis, quae forlass
,

aliquid

ut

alibi

saep,

mis serait une marque

infaillible

que Dieu

le

ex ver atque eanonic histori exordium habure. Narrt in


lib.

protgerait, et qu'il pourrait sans tmrit attaquer avec son cuyer seul toute une arme parce qu'une main toute-puissante combattait

9 jEneid. Maro, ardoren

quemdam
I

concepisse juvenes praeclarum afiet

pour

lui.

(Sacy.)
s. 8. i*.

quod opus

immortale tentandi

taie vide~

4T

523
licet,

IN
i

L1BRUM
r
ii/.')

REGUM
i

524

quale nunc uno lautm stipatus puero


:

vertit

autem suam.

>

Idem censet Dionysjus


5, p. 3,

Jnathas aggrcssusest. Sic autem Maro


Nisus
ait
:

de Eccl. Hierarch.

c.

de sorte qu?e

Dne hune ardoretn mentibus addunt


cuiqiie

Matthiam designavitapostolum.
t

Videtur,

m-

Euryate? an sua

Deofit dira cupido?


invadere-

quit, rnihi Scriptura sacra sorlem appellsse


divini

Aut pugnam, aut aliquid jamdudm

ma-

quiddam
illi

et prcipui

muneris, per
insinuaretur
i

gnum
Mens
agitai milii, nec piacid contenta quite est,
:

quod choro

sacratissimo

quis essel divin electione declaratus.


illa

Hxc

Cernis, qwe Uutulos habet fiducia rerum

cgoidedixi, quia

omnia

quac sortuim
et quae

humilia rara micant ; somno vinoque sepulti

sibinomen adsciseunt, Deus lemperare,


ntcrdni
fiui.it

Procubure;

silent talc loca.

Percipeporrb, etc.

non admodm

pi, ita

mode-

Tentasse dicuntur duo hi adolescentes eadem,


<]u Jonathas et armiger ipsitis, sed prorss
csfltu dissimili.

?n

sulet, uteflectum

Ulum sortjantur, quem


et

aliqtia

nota

aut 6ignificatione dsignant

solm ad sanctoi'um vota,


,

non eorumqui veram


,

Ilic

addendum

Deum

saep lus

liominum

t'ligioiicni

oolunt, sed et genlilium, et quoaveriere potis

cogtationibus respondero, et lemperare sortes,

rum mores

qum divinum
De
'piis

ffl-

S.

qu miltimtur in signum. Qu de re vide Thomam, 2 : 2, q. Oo, art. 7, ubi exemplum


cl Eliezer servi

vorem advoearc polcrant.


exetupla Eliezer,
elirendo Saule
Saillis

surit

illa

Cnes.

2i,, et

Samuelis dp
"Ct

Gedeonis addacit,
et

Abraham

in

regem, supra <cap'. 10;


et Jo^tie cap. 1,

idem diccrel de JonulliA, qui hoc. signum accepisse videtur Dca sjcui de Gdeone du,.

stafitn vers, ii,

sofe

Acham

analheinatis reuji^njortc damnavit.

De

bitare

non

licet.
,

Et

dp.

Jonath

illud nobis ar-

gentibus est illudiinpriniis,

Jon

cap,

1,

quo
illud
ii>

gumento
Jonathas

est
:

quod, y. .10, di^ii ad armigeratn


:

sotibus iirventus est tempestatis cotisa


qii,;\s
!-;iiio

Si dixerint

Ascendite ad nos, ascen-

dubjo

temperavit Deus.

Et

damus, quia
nostris.

tradidit, cos
i
1

De
i

i#u$ in

manibus

i.

cap. 21, ubi sortes

Nabuchodonosor
su!

Sedjic .et
,

mhj!;.i>ris acci.piant

hommes

bivio

positus de

exorcils

progression

Domino

ipse,

lamcn

solet teiuperare sortes,

consuiiit ,,q'uas

Dominus

videtur temprasse,
exeroils dtteem

ita ut,

quodjlii quayunt, siue.crrore compe,v*

quia ipse non semel se

illius

riant, Proyerb.,10,.

53

Sortes niiltuntur in

vocat. Alia surit plurima hujns generis in prof:n\h liibtori;

tinum, etc. Sortes porr dicunlur non solm


quae hoc sibi nunien

anum

taiiien

adducam, quia ad
Ucrod.
,

primm atque praxipu

hoc

Joiialhse parallelum est.


:

lib.

5, in

vendiant, in quibus nimirm casus et fortana

prineipio

Pxones,

inquit

qui sunt Stry-

dominanlur
annuntiant
,

sed etiam omnia qiue produnt et

nionc

adniriiii divino

responso, ut hlium
si

qu& lmmano
:

consilio exp'orari
,

<

l'eriiithiis

inferrent, et

quidem

Perin-

non possunt

qualiasunl oracula

omina
,

au?

f thiis

ex adverso consiefenlitwis pi'ovocarentflr

guria et alia damnata et vana

commenta

seu

deliramcnta geulilium. San aortes appellrunt


antiqui delphku consulta
,

nminatim compellanlibu's, cos invaderent, ii minus, ab invadendo absliiicreriV. Plur


1

et quae ipsi
1.

diviua

nos desorlikis ad cap.

Actor. or ad cap. 21
in

putaban.t esseresponsa. Sortes

2 de Divinat.

Ezecli. Pluriiiia Srrarius

cap.

'7

Josu, et
Ut-,

Cicer. yoat

qu

vaticinatione. uinduntur.
:

Jlartinus de el Rio
si

lib.

4 disq. Magic^ Dos

Pro oraculis sumpsit Horaljus in rte


Dictw ver
Et Virgilius sp
i

placet, lege; sed

pracipu sanctum
hc de re niulta.

Tbo-

.carpiina sortes.
:
.

niain, 2-2, q. 95, ubi


Viius. 11.

lib.

4 ./Encid.

En

IIir,r>.Li

egrediuntur de ca-

ltaliam Lyi jussre capssere sortes

VERNIS, IN QUITUiS ABSCONDITI FL'EUANT.

HoC

t>t\-

Ellib,G,ad,S%iUi!ii.Eueas;
Hic ego namque tuas
sortes, ai;.anaque falu
(j

mm commode accidit
duam etinsuelam
hpsli Philist'iii",

Jorialhoe viani illam ai,

tentasse

ne

cm

apparcrent
ca

Dicta mece genti ponam.

e%istiuiarentur adorh'i

idem
ISotf

lib. 7

stra; sed potis e^redi de cavernis necessta'tc

patriex adyto sortes, non plurima clo


sinunt.

compuls.i

l ilt

hosti s; dederen';,

aut

ali..

Monstra

causas, quse proenl aberant ,ab- hostili i.conT


,

Et

Apollinis,

oraculum Cicero supra

.sorlem
edila

gressu.

Ndrant" autem

PhilislliX'-r,

suadente
ca-

appellavit. .Nain cip sors, imjuit,


<

illa

iiictn'iliifild'sse

McVxos',

ci

'in

'montim
,

est opuleniissimo regi

Asi

vernis latuisse

...mine ctffl

ex mon.timu scppuli
illuxisset

Halyn trajulas magnum


i

ververlet

opunijim,
.

apparent(quod)licet

nondm
,

-vider

hostium vnn sese perversurum putavit

pei

tamen obscure polucrunO

prdfepsise putaut

, ,

, ,

5fi5

COMMENTAIUUM. CAPUT
;

XIV.

526
acies ad vallem Terebinthi de-

6 cavernis

atque ide

cm

procuessent,

claali-

si

jam utraque

mant advocantque ad
improbant Abulensis
Pal&slini

se, quasi ad
,

novum

scenderat, nihilomins Goliath dici non poterat ascendisse ad

quid spectandum. Sive

quod putat Lyra, nec

hostes,

sed potis appropm-

et

Hugo
illi

cm

vidrent
,

qusse. Juxta haec puto


nihil esse

hoc etiam loco ascenden


venire
,

Jonatham hc

et illc

errantem

aliud

qum

appropinquars

quasi aliquid qureret,

cum

irrisione diid

accder e
V'Er.s.

aut aliquid simile

(1).

cunt; Venile ad. nos, et ostendemus


laito studio quaerilis,

quod

15.

(2)

Alil cadebant ante

Jona-

ncmpe mortem. Quod


,

tham, AUOS AUMIGER EJUS INI ERl'IClEBAT. MTUS


est,

modo

Palaeslini dicunt

dixerunt aliquot post

quod

Virgilius fabulos ac fuls yneid. 9,

annis Assyrii ad habilatores Bethulia;, Judith.


cap. 14, v. 12: Egressi mures de cavernis suis
ausi sunl provocare nos
,

finxit

de duobusadolescelitibusin Tyrrhenorum
,

caslris

qum quod ver de Jonalh atque


Quod san ejusmodi
,

ar-

ad prtium. Accipiunt

illi

migeto qum verissim in Philislhinorum acie


sacra prodit historia.
est,

omen

et

per acuta saxa descensusque prci,

pites replantes

ad castra usque Philisthino-

ut nisi sacra intercessisset auctoritas


forlasso labulosum

alicui

rum

crainpunt.

poctarum ligmentum vide-

lllud hic
lislhaeis
:

observandum

diclum pris Phi-

retur. Quajrunl auctores,quoinod hcstrages

Ascendite ad nos; et deinde Jona,


,

tanta

primm

daobus, deinde ab

ipsis

Phi-

ih

ascendamus

potis

dum

cm lamen ut apparet descendenduin esset qum ascendencm in eampestri loco metati forent
,
,

lisiiiinisin se ipsos

mutu

saevientibus contin-

gerc potueril. Alii aliter connectant et judicant, sed divinant omnes; quod ne 'cesse est

castra Philislhaei
los ascendissent
,

et ipsi dentatos illos

scopu-

quando ejus
vesligium.

rei

nullum apparet

iri

Scriptur

per quos esset ad slationem

Quod ad
dicit

duosattinet, Hugo secutus

hostilem transeundum.
lant

Quidam ascendisse puet quasi ad

Josephum,

Jonatham mulss3 locum, et


vigilibus

Jonatham ad locumsublimem,
;

secessisseab eo, iu quo

atque custo-

scopuloruin fastigium

quod

milii placere

nuncol;

dibus visusfuerat

et divertisse iu alium,
;

unde
atque

qum
neque

potuit, quia ex loquendi

modo non

hostes dormientes et securos invaderet

ligitur

monlium juga
illa

tenuisse

Philisthinos

ide viginti homines securi atque turbati facile

tanta mulliludo
et

non solm equoangustisque

duobus slrenuis

et

vigilantibus occidi
;

rum, sed
locis

curruum
ila

in arduis

poture. Conjectura non displicel

ego majus

considre poterat, im neque ascendere.

Deinde quia non

timebat

magna

illa

muiti,

tudo exiguas et inermes acies Hebrseorum

ut

non auderet metari


esse ex

castra

iri

locis planis
,

atque

campeslribus. Quare potis exislim

id or

tum

Ascendite ad nos, et ostbn(1) Vers. 12. demus vobis rem. Excubias illas quai Jonatham prospcxerunl opus est in rupe septentrionali fuisse constitutas Jonatham enim, ut ascen, ,
:

Hebrorum

idiomale, qui tain ascendo,

qum descendu, simpliciler sumunl pro vcni'o. De descendu est apertum exemplum cm ad montem venisset, im et asccndisaet David; ad montem tamen descendisse traditur, 1 Reg. 23: Et nunlialum est David, stuttmque descen,

iili quiddam ostensurae , id est, factura?, ut malo suo intelligeret, quid temerilate su profecisset ; vel forte spoponderunt se cum illo aliquid locuturas, quod ab

deret

invitrunt,

dit

ad petram. Sic etiam ascendo pro descendu


1

ponilur,

Reg. 29, vers. 4


:

dixerunt servi

Acbis de

David

Non

descendet nobiscum in
dixisse traduntur
:

diclum est vel ut vi^o illuderent, vel ut ad se evocarent. Narrt Herodotus hisloriam nostrae huic persimilem. Paeones, indicto Perinthiis bello jussi sunt ab oraculo hostes non aggredi, sed exspectare ut ab illis provocarentur et cavere ne ante provoeationem manum eonsererent. Agniina in conspeelum vnre dilatum est aliquandi certamen, donec Peillis
,

rinthii
illi

hostes invitrunt ad

praelium
i

prtium, qui statim

statim

v. 9,

certamen accepre, consertisque manibus

Non

ascendet

nobiscum in prtium.

Sed

est

xemplutn huic quamsimillimum

lioc ipso li-

bro cap. 17,


disse dicitur
,

ubi mullis locis Goliath ascenut lacesserel hostes ad singulare

certamen

et

exprobraret agininibus Isral

qui tamen

potis descendebat montibus

qum aseendebat
ex y.
3,

ad montes. Ut enim constat


,

tam

Philislhsei

qum
,

Israelitae in

montibus ex adverso constitef ant

quos utrin-

cjueinterjecta vallis Terebithidividebat.

Qud

vietoriam retulre. (Calmet.) (2) Ascendit autem Jonatiias manibus et pedibus reptans, per praerupla rupis saxa. Myslic S. Greg. In manibus, iiiquit, opra soient t signilicari. Keptat manibitH pastor , quando c peccatoribugviamnonprofertsapientiverbi, R'^d exemple conversationis. > Et inferis < Ben, inquit, reptans ascendere ad slatioi nem Philislinorum dicitur quia ad tie struenda vitia pervenire ille doctor potest qui peccatores magn humilitatis ostensione, et magn charitatis affeclione demulcet. (Corn, Lap.
: ,

6*7
aliquid hic videre videor
,

IN

LIBRUM
,

REGDM

528

de quo mox

cm
sibi

affuisse

non visam

quibus alia

videban-

de reliqu strage dixero.

f
,

tur, opaaa graec dicitur, quod nostri interpretes latine dicere

Quod ad cladem

illam attinet

quam

<

non valentes

in libro

ipsis intulcrunt liosles,

dm
,

ferrum
,

in cognala

Geneseos, caecitateminterpretatisunt. Hanc

aut fderata viscera convertunt

eam rationem
eripuit Phili-

enim

passi

Sodomitae
viri,

quando queerebant
ut nihil
possit
,

adducit Lyra ex Josepho


csl

qud

videliet ofFusa

<

ostium justi
si

necpoterant invenire. Quae


,

repenl nebula

qu lucem
aut
inler

caecitas fuisset

qu

fit

stbaeis, ita

utnequc hostesagnoscerent, neque


auxiliares;

videri,

non ostium, quo ingrederentur


alis fuit caecitas
6, qui

sed
,

suos aut contribuas,

quare

duces itineris, quibus inde abducerentur


inquirercnt.

cm
rum,

vidrent grassari
rati

suos hostile fer-

qu percussi

iniinicas

acies

e irrupisse, quasi

surit Syri lib.

4 Reg. cap.

cm

alia vi-

liosles forent fderati ac socii, in illos infensis gladiis

drent, tamen Samariam non videbant, et in

irruebant.

Refellit

Lyra hanc sen:

tentiam,

quam

dicil esse

Josephi

sed rever

Josepbi non est; neque ratio


ducit Lyra,

quam
si
,

contra adillam
,

mcdiam civitalis plaleam inducli sunt quasi ad eam rem forent omnin cci neque agnoverunt Elisaeum quem qurebant, quemque
,

nimim promit sententiam


enim
,

antea et saepc viderant, et probe cognoveranl.


Sic ergo videtur hoc loco contigisse
:

c ujuscumque sit. Ait

nebula tantm
quia
naturale

videbani

foret
est

nullum esse miraculum


illud

quidem

Pliilistbaei

alia

omnia

videbant ar;

sub

tempus nebulam

altolli et

obscu;

mata corpora

et

ad pugnam intenta

non

ta-

rare locum.

De miraculo post dicemus sed cm eatens sudum neque miraculo vacat esset clum, ita ut duo homines, cm long
,

men
illis

cognoscebant, quod eo tempore maxime


foret

ex usu

an hostes essent

quos
salule

ferro pelrent, an socii, pro

quorum

essentet inter scopulos, vidcri potuerint; re-

cum

hoste pugnarent. Ilaec sententia mihi ve,

pente tamen oflusam

esse
,

caliginem,

ita

ut
et

bementer placet

licet illam acriter

Abulensis

neque duo hostes cognosci


Praeterea, neque
illa

neque amici
hoste

impugnet. Sed non video quid huiesententiae,

commilitones potuerint ab

distingui.

quemadmodm
quoquam
licet illa
,

nobis explicalur, opponi

nebula impedimento esse


foret in hofuit

possit,

quod illam vald premat


turbationeque
castroruni

Jonathae potuit

quomins certa

quam Abulensis adduxit, non


ips
,

sit

slem

petitio

neque enim necesse

aut fa-

alina re

ciem hostium aut adversariae


videre
,

militiae

signum

quam

ipse magis probat,

quia turbatio, quai

dummed molem
,

aliquam et spcciem

fuisse dicitur in

hostium castris, non tam ab

hominis videret
veiaret.

quod nebula densior non Sciebat enim praeter unum armigerum


hostes,

opaaa

id est,

oculorum cert

qudam

ccitate,

qum

perturbatione mentis et animi caecitale

reliquos esse

quorum corporibus

contigisse videtur.

Sed

illa

perturbatio atque

aberrare petitio non poterat. Illa gravior raquia si obtio quam extremo loco adducit,
,

tumultus ide fuisse dicitur, quia repentinus


existimabatur Hebraeorum adventus
,

et ubi-

scura esset nebula in Philisthinorum

caslris

non

esset pugna.etstrala

hominum mullitudo
cogilatio

cumque audiebalur armorum strepitus, morientium clamor, et magnus ex repentin ill


trepidatione tumultus.

causant speculatoribus cognita. Et hanc ob

hc

cujuscumque

fuerit

non

Non

displicet Abulensi Josepbi

conjectura,

placet.

quam ego
ojxwCav,
faille
<

referre non gravabor, ut haheat le-

Aliam causam aducit Lyra, nempe genus

ctor quid amplectalur aut respuat. Sic aulem


lib. 6,

quoddam ccitatis,quamGra;ci vocant


idest, non visionem, aut ereptani

cap. 7

Aggressi (Jonalhas et ar-

videndi
esse

miger) sopitos, viginti ex bis interfecerunt,


et

cultatem circa rem

illam

rnaxim oporluit, aut

quam quam quis


qui

Otam

<

totum exercilum stupore

et consternatioin

videre

ma-

ne repleverunt, ut abjectis armis


se darent.

fugam
conflati

xime studet. Qu

cpaoa, seu caecitalc

percus

Plerique ver

non noscitanlcs

exislimantur Sodomitae,

cm

alia vid-

i
t

inter se,

qud ex mullis gentibus

rent, ostium tamen doms Loib viden' non polerant. De quibus Augustinus lib. Quxst. in

essent, pro hoslibus se invieem invadebant,


et

cm non

putarent duos tantm Hebraeos

Gnes, q. 43, et de

Civit.

lib.

22, cap. 19

Cm aliquid
vidculur
;

inquit,

non videtur, quamvis


quce
pariter adsunl,

mutuo Marte cadebant. Quidam me tu vulnerum in praecipitia aut


in castra pntrasse,
ipsi
alii

adsil, quibus alia,


sicut

ruebant, aut, ut

fit

in

lurb tumulluante,
>

illam

clarilatem

djcimus

ab

aliis

protrudehantur.

Yarws porr

JH9

COMMENTARIUM CAPUT

XIY,

530

et gentes in Palaestinorum castris esse docet ingens multitudo, quae ex tantul illorum re-

morem, aut trepidationem significat. Noster io


terpres miraculum reddidit, quae vox

non semsed

gione conilari non

potuit, et
iniit

qud

in

ill

pu-

per valet id quod naturae exsuperat vires, et

gn quamprimm

cnm

Palsestinis
in

Samuel,

opus existimatur solum divin;e

virtutis,

Tyriorum principes cum


20

illis

Hebraeorum
omnes

exilium conspirasse dicuntur. Eccli. cap. 46,


v.
:

quod rar contingit, et licet naturae sit opus, est lamen magnum. Qu ratione moles illae aut
ingentes,

Contrivit principes Tyriorum, et

aut miro

arlilicio elaboratae,

quas

duces

Philisthiim.

Hos ver non defuisse Paulciscerentur injurias,

celebravit antiquitas, miracula dicuntur mundi; sic


fuit

laestinis,

cm

illatas

hoc miraculum vocari potuit, quia res


;

gtatione su pris Jonath

percuss, verisiin

inopinata et rara

neque hoc nomen esset

mile

est.

Haec Josephi

conjectura,

quam

re ips alienum, etiamsi

tanlm

in hoinini-

magn ficilis no

ex parte descendit Abulensis, mihi difest.

Sed

illud

de opaaa, quod pu-

bus qui passi sunt, aut qui rem spectrunt, admirationem excitassent. Est enim miraculum
admiralionis,

tabat Lyra, mult probatur magis.

accidissesuspicor, quolies hostes dicuntur


tuis sevulseribus concidisse,

Quod etiam muiterm sub

ut logici dicunt, objectum,

aut

unde

oritur admiratio, et in

hune sensum hoc

quod acciditsub

loco miraculum accipio. Ubi Vulgatus, in castris

Gedeone Judic. cap.


Josaphat,
Parai.
2,

7, v. 22, et

per agros, hebraic est bamacltunali ba sedah


id est, in castris, in agro.

cap.

23. Aliquid simile

Qu

sic videntur ex-

narrt Pausanias

in Phocicis

paul post m-

poni posse

In castris,

quae erantinagro;
in

dium, accidisse
linis Delphici

Gallis,

aut Galatis,

cm

Apol-

neque enim, ut diximus supra,


fastigiis,

montium

templum compilare lentarent.

aut locis arduis videbantur Palstini

Sed

est, credo, in ill narrlione aliquid fa-

melati castra, aut potis tam in castris


in agris
;

qum
diffu-

bulosum.
Vers. 14.

nam

ut dicilur stalim, v. 16, mulli-

In mdia parte jugeri,

qua.u

tudo jacebat prostrala et hc llcque


giens.

PAR BOUM

IN

DIE ARARE CONSUEVIT.

JurjerillH

Tam

igitur

miraculum

erat in castris,

6patium

est in agro,

quod uno

die, quasi legi-

ubi lanla jacebat cadaverum


in fug, id est, per agros
;

slrages

qum

timo dimenso, par


dita est
illa

boum

arat. In hoc spalio

cm

tt viri tant

viginti

virorum c&'des, qu Pala>


ali-

tro]iiatione acceleritale,
difl'ugerent,

nemine persequenle,

6tinorum castra turbavit. Neque suspicor

et quasi instarent hostes tergo,

quid praeterea aut tentasse, aut curasse Jona-

aut obstarent facie, districto in socios

muqui

tham,

cm jam

assoculus esset quod volebat

crone baccharentur.

neque judicarel tulum esse in castris e ratione confusis diulis permanere, cm ardrent

Sed et omnis populus stationis eorum


lendit, quid

ierant ad pr.kdandum, obstupuit. hic locus os-

omnes

et Current insani

neque ab ullo ab-

proxim
id

sibi velit

miraculum, nemiis

stinerent armalas manus,

quem obvium habuisin ca,

pe stuporem;

enim

accidisse dicitur

qui

sent(l).

Vers. 15.

Et factum est miraculum

praedandi grati ex castris excesserant, quod


aliis

qui in castris
hi

interea substiterant
illi,

ut

stris per agros. Ubi Vulgatus miraculum

hetre-

enim
slupor
Illi

obslupuerunt, sic etiam

quare

braic
(1)

est,

charadah, quae vox stuporem,

ille

miraculi compellatione significatur.


aut

Ludovicus de Dieu, recedens hic caeteris interprelibus, opinionem illorum nonnisiex conjecturis peti contendit. Texium igitur ita
redlenduin censet Inierfecerwit viginti homines in medi ferm longitudine sulci, et in latitudine quanta continelur inler duos sulcos agri. Ade ut hostes tam conserli aller alterfessent, ut opem sibi ferre invicem facillim possent. Si ver communcm interpretationem tencamus, quid est mirum, duos viros viginti homines spalio se.xaginta, vel quinque et triginta pedum longitudinis interfecisse? Texlus ad lilteram Quasi in medio sulci paris agrorum. Quod vix aliter accipiendum est, qum de longitudine sulci ducti ab uno jugo boum in agro arantium. Persuasum igitur habeo, sacrum
:

porr, qui ad praedandum abierant,


illi

fuerunt trs

cunei, de quibus supra

c. 13,

v. 17, aut alii, qui

ex castris ad proxima loca

de more digressi, quidquid habent obvium,


aut pecorum, aut aliarum rerum,

ad militum

usum necessarium
ulrumque
fieri

ad castra

convehunt

potuit,

utrumque
hos etiam,

verisimile.

Neque
aut
alii

illud incredibile,

cm

redie-

runt ex praed,

eamdem

passos esse

opaat'av,

eamdem
,

insaniam, et

eodem modo, atque


fuisse baccha-

in

suos

commilitones

tos(l).
(1) Et conturbata est terra; et accidit quasi miraculum a Ufo. llebraeus ad lilteram :

sulci,

scripioremspectsseianlumrnodlongitudinem non latitudinem agri, uti malet LudoviusdePieu. (Calraet.)

Et pavor

{uit

in prajsidio,

quod tenebat Mach'

531

IN

LIBRUM

!.

REGLM
re
filii

5SS
ascenderent
in icniplum, et civivinisi

Er factum est quasi miraculum a Deo. Hebraie, le cherdat Elolrim, id est, in miraculum

Isral

tates essent

virorum destitut praesidio,

Dei, seu in trepidationem et stuporem Dei.

Aut

cinis hostibs intactas proestitit civitates,

quia miraculum illud,


fuit;

aut trepidatio

magna

immisso divinits metu, quo ab eo consilio

at-

nam ex usu
talis

Scriptur, quse magna sunt,


cedri Dei.

que studio

delerriti,

quo pris ad illarumexi-

Dei esse dicuntur, ut montes Dei,

tium anhelabanl, cogitationem et aviditatem

Aut quia

eratstnpor et motus quasi foret


inimissus.
Nisi
rtiavis

antiquam temprassent. Ad hanc puto consuetndinem inlentus scriptor sacerait hoc miraculum sive trepidationem esse quasi Deo
instar illorum quibus
,

Deo desuper

illud,

quasi, signif;care

non

tara simililudinem qTJarn.

id est,

verilatem;

quomod

dicitur
d est,

Aristotelcs loqni-

Dominus olim inimico(1).

lur quasi philosophus,

ut

pliiiosoplium
1
:

nini

decet, qualis ipse Cuil. Talc est illud Joan.

N'eus.

suorum pectora concussit 18. Et ait Saul

ad

Aciuam
ibi

Quasi unigeniti Ptre. Et illud

1 Ptri

cap.

Applica arcam Dei


Dei
in

(2)

erat enim

arca

Sive rgi quasi prcellenti. Sic

igitur son-

die

iixa cum filiis Isral).

Cm
re

ex
fie.

sus esse
solot
fuit,

posset

Fuit miraculum, quale esse

speculatoribus didicisset Saiil, quid rerum


ret
in

Deo,

id est,

magnum. El san hoc

talc

Palstinorum

castris

et

in

tanta

cm

dissipata fuerint castra

tam coposa,

tanqum

inusitat opus esset

non

sol uni

ma-

lam omni armorum apparatu munita, cm socios quibuscum ogerant familiariter ot


,

turo, sed etiam divino consilio, advocat Achiam

sacerdotem

summum, quem

supra Achimetcc

amic, alienos

pulrinl,

et

tanqum hostes
qud gentes

etiam appellari diximus, et jubet ut arcam an*


plioet,

perseculi fuerint.
illud

qu tune lemporis Hebrceorum


ot

acicin

hc aliquo modo

facit,

sequebatur,

nicium, aut turbationcm, quorum nulla apparet causa, alicui


licet.

deorum

atlribuunt, Pani vide-

Quare qui

sic aliciunlur, panica dicun;

Deo sciscitetur oraculum. Applicare arcam, non est illam adducere de loco suo ad eum, ubi tune erat Saul nimis enim id esset superbum et odiosum piis, jube
;

tur pati;

vide adagium, Panicus casus

vide

re adduci ad se

angustum
et

illud

venerandumip-

item Angelum Politianum in Misccllaneis annot.


ii'.odi

que sacrarium,

non potis sacerdotem

28.

Quomod

id

accident, aut

qu

ejusdis-

sum
tem

et

regem ad arcam accedere. Dicitur au-

terroris
;

assignari causa possit,

non

applicari arca,

pulo

neque quid e de re profani


esse non dbet.

senliant,

consiliarius aut lestis,

quomod dicitur adhibori cm illorum consiium


seu applicalur,
illos

laboro, quia l'abulis in boc interpretandi gnre locus


Illud dico, in Scri-

aut teslimonium

adhibetur,

cm non
veniamus.

illi

ad nos, sed nos ad

contra

plur sacra accidisse non rar, utDeus immiss


lurbatione acmetu, autbostes suos met dbilitt,

Non legimus, quomod consultus

fuerit, aut

aut vertat in fugam. Qu de re cgi super

illud Isai cap.


cl

57

Ecce ego dabo

ci spiritum,

audict nuntium, et rver telur

ad

terrain suant.

De hc animorum consterna lione ac metu prelara sunt in Scriptur sacrA


">5,

Speculatores Saul, on (!) Vers. 16. eraxt in Gabaa. Quomod bi speculatores in Gabaa, cna intrim Saul ejusqnc copia: oonlinerenl se in pctr.i I.emmnn, proji Magronem, uti supra legimus? Opus est Saiil habucril speculatores in spcula Gaba, qui signo aliquo indicarent oninia quae in castris bosiium agerentur, vel per nunlios de fug hostium Salem reonuerint. yEgr adniodin dilicullatos omnos diluuntur, lum qud oorlus lncoruni situs ignoretur, tuai etiam qud historia bxe brovissim narratione absolvalur. Ecce multitudo prostrata et huc illucoie Ecce multidiffuciens. Hebraeus ad Iitteram tudo sine corde abibat et qnassabatur. Solulae aninio et viribus copife, praecipites se in fugam deiterunt, et altcr allerum pede terebat. (Calmet.) (2) Applica le arc ad consulendum Dominum. Septuaginta Afferephod ; induere vesie sancl.ul consulas Dominum. Spencerus cum Rabbinis explicat de arcul, in qu condituin fuisse crdit epbod et rationale, cm trans: :

documenta. Gen.
Clinique

consuluit Deus incolumitati Jacob, incusprnfccti

so vicinis civitatibus 'metu.


essent, civitates

terror
,

Dei invosit omnes per circuitum

et

non sunt ausi peruqui recedentes.


7,

Exod. 23, Deut.


ne
israelitis

metum
melus

incussitChanan?eis,

ipsorum

regiones ingressuris obille

sislerent. Talis est

de quo Levit. 8
alio

Fugietis neminc persequente.

Neque

modo,

ut opinor, tribus anni temporibus,

quo tempo-

et in. parte excrcits qu ieral ad pnrdwidum; et commota est terra, et fuit in trepidalionem Dei, idest, insueia trepidatio et terror ingens, vel terror panicus Deo missus omnes

mas,

tenuit.

hosijJ)iis injecisse

Sunt. qui credanl in bc re lerrorem terra; concussionem Con:

iwvat

est terra,

(Calmel.)

ferrentur ad exercitum Ajfer arcam conlinentem ephod. Sed quorsm ejusmodi explicalio ? (Calmet.)
:

533

COMMENTARIUM. CAPUTX1V.
Il
.

3.4

quomod Deus ad interrogata rcspondent De


hc
oriculi

sentiant aut conjectent auctores.

De ephod

di-

petendi ratione satis abund

Abu-

ximus supra, cap.


illo,

2, v. 18,

lensis,

et

ben

quaest. 11,

ubi

doect,

Deum

quod proprium

est

non pauca. Sed de sacerdotis summi, et in


,

aliter prophetis, aliter

sacerdotibus consuli.

saccrdotali instruc'tu

humeratr

agit

multis

De De

prophetis non

est

cur hic dieatur aliquid.


et per urim et

Hieronymus

Epist. 128, quseest

ad Fabiolain,

sacerdotibus illud habemus ex Scriptur,

et Josephus' lib. 3, c. 8, et lat plo, cap. 10, 11, 12. Caetera

Ribera de Teminslitu-

consuluisse

Deum

ante

arcam

minus ad

tummim, seu per ephod. Ad arcam, quae erat intra interiorem secesstim templi, seu tabernaculi,

semel tantm ingrediebatur summus sacerdos potcin festo expialionis et tune coram arc
;

tum nostrum faciunf; illud tantm nunc exploremus, quod ad divinum attinet oraculum, seu responsum, quod per ephod sacerdotes exquirunt.
In Rationali,
'

rat

Deum

consulere

quod tamen extra hoc

quod

in

ephod, seu superhume-

tempus ssep contigit Moysi, qui


sacerdotes
alii,

Dominum ex

rali

ad sacerdotis pectus erat sive assulum, sive


lapides, qui,

Propitialorio loqueritem audiebat, aliter atque

appeusum, duodecim erant


tummim,
per
id est

utop-

co salteni

iempore,

cm
:

divi-

tim Ribera supra, cap. 12, dicuntur urim et


,

oraculum extra taberncula petebant. De Moyse est illud Numcr. cap. 7, v. 89 Clinique

num

illuminaliones et perfectiones.
,

Ilieronymus vertit
4ruia
illos
1

doctrinam

et

veritatem

ingrederettir

Moyses tabrnculum fderis,


quod
super

ut

lapides Deus,

quid opus esset


docebat. Alii

consuleret oraculum, audiebat


se

voeem loquentis ad

facto, aut qui


alias esse

futurum

esset,

de

propitialorio,

erat

arcam

putant nominis nolationes et causas,

testimonii inter duos Chcrubim, unde et loquebatur


ei.

quas ciiratis examinare non nostri negolii


est,

sed eorum, qui in

Alii

ver sacerdotes,

nisi forte

in festo

Ex-

dider'unt.

Nunc

breviter d'eo

Exodum Gommentarios cum Josepho,

piationis, per urim et

tummim,

sive per

ephod

Lyi atque Ribera, per lapidum, qui erant in

non solm extra Sancta sanctorum, sed etiam non rar extra tabrnculum, de rcrum eventu responsum
cap.

ephod

alligali

Rationali, varios splendores et

aspeclus, significari futuros


illud esse

rerum eventus,

et

Domino petebant.
v.
ibi

Sic infra,

responsum vel oraculum, quod appli-

23, David ad Abilhar,


altulerat,
et

qui in

Ceilam
9
:

calo ephod qmsrebant Hebrsei.

De quo

sic Jo-

ephod secum
plica ephod,
erat.

6, dixit v.

Ap-

sephus

lib.

5 Antiq. cap. 9
in

Per duodecim,
ponlifex
in

tamdri

tabrnculum non

inquit,

gemmas, quas

pectore

Et cap. 30,

cm

esset in Siceleg, iterm

insutas Esseni (id est, Rationali) gestal,


bello victoriam

per ephod consiillus est Deus.

4
t

prsenuntiare Deus

solcbal.

Quod diximus de

arc, tune illud intelligen-

Nam priusqum
tus fulgor

exercitus se moveret, tantoti

dum

est,

quando

erat in
in

suo loco,

et quasi

ex eis emicabat, ut
adesse

populo

claustro

conclusa,

labernaculo vidcliccl,
,

t < 1 i <

facile innoiesceret

Deum, opemque
reli-

aut templo.
ut quando
et

Cm

esset indc foras producia

et

auxilium

suum

invocantibus esse allatu-

erat in caslris, ut

hoc ipso articulo,


,

rum. Quapropter Graeci, qui nostr


gione non abhorrent,

dm commorata

est in Gariathiarim
in

aut

cm hoc miraculum
ita

etiam progrediebatur
fuisse rationem.

deserto, aliam puto


quililet pro

pro compertissimo habeant,

ut negari

Tune enim cm
difficile,

non

possit,

Essena

(id est,

Rationale) vocant

suoquisque ordine ac ministerio astare arcae


posset,

Xo-jiev,

id est, oraculum. Desiit

essem fulgorem

non erat

por ephod aut alioquovis

cm Deum vellet modo consulere, ad


est.
ita

emitlere annis ducentis anlequm haac com-

mentaremur,

irato

Deo propter legum sua

arcam accedere, quomod hoc loco factum

rum prvaricationem.
;

Alii

fortass

me-

An ver
incerlum

sic

Deus ad arc conspectum

lis alia

intrim haec mihi cogitatio placet, neque

Achjae sacerdoti responderit, sicut olim Moysi,


est
;

magis occurrit expedita.


in illa

neque aliquod, quod ego videScriplur vestigium, ex quo


illum

Erat enim arca Dei


Isral.

die cum films

rim, apparet in
intelligi

Cm

infensam Philisthinorum populo

possit

respondendi

modum

arcam audiisset Sal,


existimabat,
si

commodum futurum

Moysi

cum

aliis fuisse

communem.
in loco ocr.urret

tantae

illorum multitudini ac

Quia supra,

v.

5,

ab Achi ephod esse por-

robori arc Dei potentiam et auspicium op-

talum audivimus, neque uno

pouiret; an alio tempore post aditam terrain

posteanomen ephod,
oraculum,

et

per illud Deo pelitum


quid e de re

promission is in Hehraeorum caslris arca fuerit,

dicamus oporlet,

incertum

est.

Adduci nunc

facile potuit,

535 IN L1BRUM em esset extra tabemaculum non tam in su qum in alina domo, et quasi in hospitio.
Post haec ver tempora

KEGUM
ut

53c

apparet, ad felicem inclinavre fortunam

ex Hebraeorum gnre, qui apud suos videbant

nunqum puto
productam,
;

in

He-

rem

esse periculo proposiiam,

neque

satis esse

braeorum castra

fuisse

nisi

cm

ad resistendum virium. Quare


subito tanta

cm

appareret

David ab Absalonis

facie fugeret

tune enim

rerum

inclinatio, ad castra,

qua

cm

sacerdotes arcam educerent, illam tamen

transfugae reliquerant, revertuntur.

Idem quo-

David in

suum locum
19.

referri jussit lib. 2 Reg.

que fecerunt, qui


et

in

latebras se abdiderant,

c. 15, v. 24.

Vers.

Et

ait Saul ad sacerdotem

qu suam tuerentur salutem, publicam prodiderani. Quare brevi tempore ea facta est
accessio castris Hebraorum, ut ad

Contrahe manum tuam.


gis
ret, et

Cm

magis atque ma-

decem hodie respi-

bellum in Philistbinorum aciem crudesce-

minum

millia pervenerint.

E ver

dimicantium atque cadentium clamor

rare cpit Israelis fortuna, et metu,

quo

claris resonaret,

ne elaberetur occasio qua?

contracta fuerat, recreari. Sic autem confir-

divinits videbatur oblata, aut ne hostes in

matus

est hostili caede

ac fug Hebraeorum

Hebracos tune temporis imparalos ingruerent

animus, ut ad Belhaven usque persectiti fuerint Palaestinos,

(neque enim tune de re omnin constabat)


jubet Sal ut

neque e usque cessalum

sit

Deum, ut cperat, pergat consulere. Quare rem aggressus est Sal inconsulto Deo neque forcontrahat, neque
;

manum

pugn. Ubi ver ventum est ad Belhaven, desire pugnarc, quia videbant adversa sibi im-

pendere omnia ab Hebraeorum

acie, cui

Domi-

tasse aliam ob

causam

stull egit,

dm

militi-

nas aderat patronus et auspex. Quare ex eo


loco in fugam se dederunt, in pedibus potis

bus ad noctem usque jejunium


trahere ver

indixit.

Con-

manus

ide

sacerdos dicitur
is

qum

in ferro ac

manibus salutem staiuentes.


est, cap. 13, v.

quia extensas habuerat et clevatas;

enim

Est autem Bethaven non procul Machinas,


ut indicat

habitus orantium est, ut non solm sacra, sed

quod proxim dictum

etiam

profana

litteratura testalur.

In sacra

Castrametali sunt in
(1).

Machmas ad

orientent

mille occurrunt exempla. Psal. 27, v.


oro ad
te,

Dm

Bethaven

dm

extollo

manus meas ad templum


:

Vers. 24.
(1)

(2)

Adjuravit

autem Saul po-

sanction luum. El Psal. 43, v. 21

Si expandi-

mus manus

nostras ad

Deum

alienum.

Neque mi:

nus frquenter profani.


Talia voce

Yirgil. ./Eneid. 1

Ingeirt, et duplices tendens


rejert.

ad sidra palmas,

Et
Et

lib.

Suslulit exulas vinclis


lib.

ad sidra palmas.

Dicitur ante aras mdia inter numina divm

Multa Jovem manibus supplex orsse

supinis.

Quare

dm

jubet Saul, ut contrabat

manus

sacerdos, id plan jubet, ne oret amplis, aut

Deo

sciscitetur

oraculum

Vers. 21.

Sed et Hebilei, qui erant

(1).

cum

Philisthiim heui et nudiustertius (2). Multi,

Vers. 20. Et ecce versus fuerat glauniuscujusque ad proximum suum, q. d. : Excaecati et perturbati mutu se cde truncrunt, aestimantes socios esse bostes. Et cdes magna nimis. Joseph. 1. 6, cap. 7, ait, caesa sexaginta Philistinorum millia. (Corn. Lap.) (2) In Hebraeo legimus, ascendisse illos cum eis in castrametationem circm; quibus verbis veluli innuitur, conlinuisse se circa castra ad sarcinas; seu potis, ex omnibus circunijacentibusregionibus convenisse ad castra, vitaturi extremum exitium ab iis qui regionem diripiebant, subeundum utique, si domi mansisteax. (Calmet.)
(1)
dil's

Vers. 22. Et erant cum Saul quasi decem millia virorum, qui ad rumorem terroris hostium accesserant antea enim nonnisi sexcenlorum manus adhaerebat i!li, continenti se in petr Kemmon. Porr de hisce dnis millibus nihil hic legimus in Hebrseo, Chaldaeo et Septuaginta; sed apud Septuaginta, non ver apud Hebraeum, leguntur inferis, v. 24. Pucna pervenit usque ad BethaVers. 23. ven. Philislaei mutuam caedem ignari prosequuntur usque Bethaven. Castra illorum porrigebantur versus Machmas. Exhistoriae hujus srie 10, 31, innui videtur, agmen Philistaeorum dilapsum fuisse ex parte Aialonis, plan opposit Bethaven, id est, regionem suam ver sus iter suscepisse illos, qu et fugitivos Israelitae insequebantur. Itaque hic textus non ita accipiendus est, quasi Hebraeorum in Philistaeos praelium porrexerit sese usque Bethaven ; sed commode exponitur de sparso ad usque Bethaven stragis liujusrumore. (2) Etviri Isral sociati sunt... adjuravit autem Saul popijlum. Sunt qui Hebraeum ita reddant Israelit arctati sunt die ill; populi ardorem inconsulto reprimens Sal, ipse victoriae suae fuit impedimento. Adjuravit popu(um, vel, Israelitae accesserunt, et Sal re esse censuit pro concione monere populum. Sed interpretatio Vulgaae meliorem exhibet sensum. Septuaginta sic reddunt Omnis po:

piilus erat

cum

SaiU, circiter

decem
in

millia virocivita-

rum

et erat

prlium dispersum

totam

tem in monte Ephraim; et Sal ignoravit ignoet maledicto ranliam magnam in die ill obstrinxit populum, diceni ; Maledictus homo, qui
,

537
pulum, dicens
:

COMMENTAMUM CAPUT
Maledictus vir, qui comederit

XIV.
prudenter aut sanct fecerit Sal
,

538

An

dm

PANEM USQUE AD VESPERAM. HiSC pUgna, qu


Vhilislhini et suis se gladiis

conficiebant, et

populum adjurt execraturque, si lassas pugnando vires cibo reficiat, et ad ulteriorem la-

Hebrseorum ferro oblruncabanlur, ad mdium sque diem videtur producia, ex quo omnes
se converterunt in i'ugam. Quare

borem reparet, disputt Abulensis, q. 19, et Salem peccato librt, contra Lyram, cujus
argumenta accurat expendit
iiim,
et dissolvit. Pr-

cm

perse-

qui victoriam cuperet Sal, et spem tolam in


celeritate posuisset, edixit toli populo, adju-

qud

lex illa in eo

rerum

arliculo

neque

dura videbatur, neque inepta,

cm
si

brevi

mor

ratione et execratione interposit, ne quis ad

elabi posset hostis, et oblala diviniis occasio

vesperum,

id est,

ad noclem cibum caperet,

perirc.

Neque durum videtur,

diem unuro
praedam et

ne quod spalium hostibus prberetur ad fu-

miles,

cm

hostis aut urget, aut

gam. In

lic

adjuralione

pna

capitis videtur
,

victoriam osteniat, jejuuus agat.

Adhceniui

esse proposita ei qui contra fecerit

quod ex
voluit

inilili magislris assuefiunt tirones qui bella

eo constat, quia capitali

pn punire

medilantur

et san

dura est militix disciplina,

Sal iilium

Jonalham, quia cibum sumpsit

et graviora jubet.

Deinde, quia hoc rgis edividetur probare,


qui
ide

anle tempus ab adjuratione definitum.


(Calmel.) panem usqne ad vesperam. Maudit soit celui qui mangera Alors Saiil avant le soir, jusqu' ce que je me sois veng de mes ennemis. S. Ckrysoslme et Thodoret condamnent Sal dans ce serment qu'il fait par une pure fantaisie, entirement contraire la prudence et la raison. Car il n'tait pas possible que ceux qui taient abaitus de faim et de lassitude n'eussent aucun besoin de se soulager et ils auraient eu mme beaucoup plus d'ardeur et de force, comme Jonathas l'a pour achever de dfaire et de dit ensuite poursuivre leurs ennemis, si on ne leur eut point fait cette dfense. C'est pourquoi saint Chrysostme s'lve avec des paroles fortes contre ce serment de Sal. I! ne craint pas de lui donner le nom de folie; et il dit que ce fut un artifice du dmon, par lequel ayant engag insensiblement ce prince dans celte protestacorne de t
:

ctum Deus

ipse

respondere noluit,

cm

antea fecisset, qud


:

violatum esset Jonath regium edictum

quod indicavit
Item, quia
illius

sors,

ut violali jejunii
si

quam Deus ila temperavit reum sine errore prodiderit.


aperuisset,

peecsset in hc lege Sal, Deus

peccalura
:

lum

cm

ipse dutit,

v.

41

Si in me, aut in Jonath

filio

meo

est

iniquitas hc,

da oslensionem. At Deus pecca-

torem ostendit esse Jonalham, non Salem.


Pi hoc decretum edictum Saule dicit

Am-

brosius serm. 25, qui est de Quadragesiin.

Bonus, inquit, plan rex, qui hostes suos

non lam armis qum devolione vincebat, et


plus

dimicabat religione

qum

telis.

Cm

ergo Sal abstinenliam diei suis omnibus


indixisset, et

il

tion indiscrte, comme dans une chane dont se lia lui-mme el tout son peuple, il le porta

Jonathas ejus

filius

praecepti

nescius inter mdias hostium acies victor

ensuite pour en rparer le violement prtendu, touffer dans son cur tous les sentiments de la nature, et croire qu'il ferait un acle d'une pit religieuse, s'il se rendait lui-mme

incedens favum mellis inlinct sceptri summilate gustsset,


tanta

<

indignatio repente
et

commota

est,

ut et differretur Victoria,

meurtrier de son fils. Mais si l'on condamne cette action de Saiil avec ce grand saint, on objecte qu'il semble que Dieu mme l'a autorise, n'ayant point voulu rpondre ensuite Saiil, et ayant fait tomber le sort sur la personne de Jonathas. Thodore! et quelques interprtes rpondent cette difficult, qu'encore que Sal et fait nanmoins, cette dfense contre la raison comme elle ne regardait qu'une chose indiffrentequi n'tait point contraire la loi de Dieu, Jonathas la devait respecter aussi bien que tout le peuple. Que lorsqu'il l'a viole d'abord sans la connatre, il tait excusable; mais qu'aprs qu'il eut appris l'ordre du roi son pre, il ne devait pas s'y opposer, ni encore moins l'accuser de quelque indiscrtion devant le peuple, ce qui pouvait avoir de fcheuses suites. Car le rang o Dieu avait mis Saiil obligeait Jonathas d'avoir une profonde vnration pour le roi son pre. Et ainsi toutes les raisons divines et humaines le devaient porler dissimuler plutt qu' faire remarquer aux autres J'imUscrcUon de celte conduite. (Sacy.)
le
,

Divinitas hderetur.

Denique nec

belli linis

imponitur, nec rgi responsum prophelicum


datur.

Unde

inlelligimus,

qud Sal hostes

non lam
stinenti

virlute militum

qum militum

ab-

superabat.

Denique unius culp

t <
i

cunctis conferlur ignavia, et unius delicto


cunctis generatur infirmitas;
dficit

enim

virtus in exercilu, ut dficit in observatione

< < < <


i

jejunium. Quod ut peccatum Sal ex ips


Divinilatis offensione cognovit, statim Jonathae dixit

non esse parcendum, sed peccatum


effusione ejus sanguinis expian-

admissum

dum.
tavit

Videte,

quanta apud Sal fuerit

reli-

<

gionis observantia, qui offensum

Deum

op-

eliam parricidio miligare


,

et quanta sit

rsolut! culpa jejunii

qu;e nonnisi sanguinis

effusione punitur.

Pcccsse tameu Sal tenet Lyra, et

cum

co

539
al.

IN

LIBRUM
illud

I.

REGDM
quae anathema

540

San

Chrysostomus juramcntum
qui
,ill

quoddam
ctilpne

est et execratio, his


,

SaSte

.opus, esserdicit *Uaboli,i

rgis

etiam rbus quae

sunt expertes et tnca -

adjurajtione laquqoa
dicit,;

totlpopulo

objcctos, sse,

paccs, grave inferunt vulnns. Notumest,pro-'


pior ojiismodi Ecctesiae minas et execrationes

unde, ortasunt,

incommoda plurima,

non

sol

ut lassus et exanimal u populus

consenti isse arbore?, arnissc sogetes, 'extinolas


esse aut fugntas loeustasi

hostem fugientem perscqui non possct, et uno


fortass die

Hanc autem Satdis


q.

negotium

illud Palaestinum absolu

execrationem anathema vocat Theodoretus,


52,

vcre, sed etiara ut inde


fieyetiSementis.

multorum peccatorum Cm enim populus diuturnam*


non
posset, nequc extrahendi

oui

sflfbscrrbit

Prnoopius,

et dOcel

hoc

exemplo anathema,

famem

sustinere

exnaqimalibus, quae capta fuerant, sanguinis


essefcopportunitas, contra

licet rrjnstm, esse metuendum. Vel cen, ut ostchderet Deus nimis futurum esse verum, quod per Samuelem ante

qum

lex statuebat

praedixerat,

durum

fore

regnum,

et tyrannid

antiqua, cuni sanguine comedit. Et e


daxit, utJonathas
laret,

rem

de-

proximntn, quod

filii

Isral

rejectis ju'dicbus'
cl stul-

paternam adjuralionem vio-

elegetunt, ciim nunc audiaht sver'um

etin ipsius caput deeretum jam esset

lum edictum, quod labo'rare jubet


eibo
;

et bslriere

ptre capitale supplicium. Lege Homil. 14 ad

quod, credo, ad
aut
fecit,

illud

usque tcmpus

populum Antiochenum, ubi multa


sostomus suo ingenio
digna.
i,

dicit

Chrypietate

nunqum

aut cngitvit lyrannus. Sed


per,
lifoe-

et

christian

puto ide permisisse Deum, ut Jonathas,

quem populum nuper


stult egerit

pericnlo et.metu

jilmposteriorem ego partem magis inclina-

raverat, et gustaret de melle, et per sortes r-

bam, non isolm ut


etiam scelcral, ut

Sal, sed

pais proderetur reus, uteo

modo

stultitiam et
et inopinatq
se-

laie

Chrysostomus. Et hune

peccatum patris acerbo dolore


inleritu punirel.

non fuit, inde natum qnd cm Deum consulere esset aggre9sus, illius tamen non expectavit responsum, .quod aliquid habet inurbanae cujusdam impietatis, quasi tcmpus illud poriret, quod
eurorent* qui san levis

Facile

enim quisque ex

existimo,

ipso conjectare potest,

quo futurus esset animo


rti-

Sal,

cm suo

decrelo daturus esset neci

lium, et miillis nominibus ante diloctum, et

rcente nunc Victoria gIoriosum,quique inagno,


et

religiosa

illa

et

quodammodo

necessaria con-

populo usui, et suo rcgjio in poslorum


fuliirus videbatur.

ia-.

sullalio.consumeret. Quidsi ideo Deus secundo


laco.

cremento
niii

Qud

si

Deus pn-

non rcspondit, qud


fuit ?

priori ipsius oracu-

vellel

Jonalham,

et

non polis patrom

lum nequcaestimatum,
pectatum
quia

ut parerat, neque ex-

expcctalione domeslica; caedis, non tant facile

Sed

alia ratio redditur postea,

Jonathas populi studio paternO gladio foret


creptus. liane videlur rationem redderc Cln-y-

Jonathas

contra

parenlis edictum

de

De quo suo loeo. Nunc illud explorandum, quomod si stult, atque ade si
melle guslavit.
sclrate

sostomus Homil. 14 ad populum,,


obscuris
:

licet

paulo

Inquitur enim de diabolo; "qui htw


fii!:

Sal jejunium indixit


Deus,

loti

populo,

jus adjurationis auctor

qui 'pn'rcntem (ilH

illud probavit

dm

per sortes violatae

morte gravi dolore compungerc et.eontrislare


voluil.
<
<

adjurationis

reum

manifestavit.

Nisi

filii

morte, inquil, rgis dexlram

.Tlnjusergo rationis vim, quae san inlirma

polluerct, fecissese uihil tnagniutt arbitraretur.

non est, sicvideor diluereautinfirmareposse. Primm, ut in principio regiae administralionis disceret populus subdilus parendum esse
rgi, etiamsi

Et quid dico,

filii

e:edcni

Excogi'tavil

enim sceleratus

ille

et lic

rnrss profanio-

rem

moliri cnedem. Si

enim sciens peccasset


,

durum

videatur, et

minus rerum

<

Jonathas, et jugulatus futsst


tantin id eiat;

filii

cades

opportunum imperium. Quod supra Quod si nonfeostendimus cap. 13, ad illud


articulo
:

nunc enim ex ignoranli

prvaricatus (nec enim audivit jnramenta),

cisses,

jam Dommus prparset regnum. Ubi


alia fuisse

dehide inlerf'ectus duplicem palri dolorem


effecissel;

diximus prima peccata, quae admissa fure


contra legem, severisqum
punita.
sit vis

filium

enim,

et

filium qui nihil


>

peccaverat, immolalurus erat.

Item ut hinc discerent homines, quanta

VCRS. 25.
SiVLTUM IN

O.MNEQLE TERR* VULGUS VENU

IN

anathematis aut maldiction is quae est superiore potestate, quse licet


sit

UO EUAT MEL SVPER FACIEM AGUI

(1).

injusta,
et

timenda
legimus

tamen
saep
iiis

est.

Videmus enim aliquando

parentum "execrationes innocenlibus

(i-

(1) < La terre couverte de miel a par, dit Voltaire, une, trop grande exagration ; les Vieilles ne font leurs ruches que dans les

fuisse vald

noxias. Et cxcommunicatio,

creux des arbres. Les voyageurs assurent

541
Mira amplificaljp; ,ct
,et,..regi.qe

COMMEN^Bll^CA^p
^cvcrjtaii et

IV.

S.4fc
-uliro.
i

mfcBsa

poteraVcm
..

cibus ipse paradis


:.>

mandali quo qmni,s

abraf. et

^motis paUia?
et. utile qjisi-

occunreret..

..,:

.-r

.v

providenlia, et rajjp piodejala,

Hic

magnum

Chrysostomus. agnoscit animl

lium. Mull niant milles


adnioniti

cm

spe..ulatfiribus..

obsequentis exemplum,

cm

lantuSipopnlus-,;

sunt, ad praiium se .fluarnpriniin.


in-niti

accingunt; quare eoruin

jejuni ad bo-

tamque fam laborans cibo abstinuerltobvi^ ne quodacceperat mandatant rege, quantumcinqno slullum
calliil

stilcs aeies progrcssi sunl, nr-que

connu pauci
ad hostes

et inutile* iviolareti

otqum

fuerunt, im fortassoinnes,

cm codem tcm T
ad.-,

diabolus ad illam adjuralionem regemv

pore edictuni omnibus

lueril, ut

impulerit, ut major populo adesset peecandi et.

volarent, cl indictum jejunium., Deinde oihus,


ultra se famelicis. olferebat
;

gravior occasio.
in

Ex uno juramento diaboium

cm
ille

enim. tota

Saule multa dicit composuisse et texuisse


i

lerra promissions nielle abundet,


dicitur lact et nielle

nnde sp,
saltus,

perjuria.
i

Aspice, inquit, qualis ex hoc jura-

manare,

tamen

pcr
stes,

quem populus

insequebatur palantcs bo-

< < i

mento laqueus exoritur. Sylvain prseteribaf' exercilus favum habentem, et favum ante fa-i
ciem populi
;

plenus erat nielle. Incavis enim arborum

et ingressus

est. /populus

ad

fe*i

tiuncis, aut in

pelrarum

scissuris,

aut in ipsis
illi

vum,

et
?

transibat loquens.

Vidisti

quanta
lateadw

eliam terr cavernis passim familiares


gioni

rc-

vorago

Mcnsa extemporanea s ut aocedendi:


et nutrimenti suavitas, et

apes favos fingebant, qui rdundantes

c c i < <

facilitas,

sliliant melle, illudque lat vari diffundunt.

spes in juramenti proevaricationemiipsos. alliceret.

Quod

etiain

nos intcrdm in llispani videmus


ac confragosis locis, ad

Nam
legisse

fames^ et labor, et tempus

..

in sylvestribus

quorum

Omnis enim, inquit,


detur

terra prandebat (ita.yi-,


,

radies mellis rivi copiosi dccurrunt. Quare


sine ullo labore aut temporis dispendio parari

Chrysostomus

sicut

etiain,

Tertullianus contra Psychicos cap. 10), tune

<

ad praevaricationem impellebant Favorum

n'y a Palestine, except quelques oliviers dans lesne logent jamais. > Il est < quels les abeilles fcheux pour les admirateurs d Voltaire que ce_far..eux critique de nos livres saints ne soit
i
<

qtr'il

aucun arbre dans

cette partiedela

quoque aspectus intentionem solvens extrinsecs ipsos invitabat. Mensae etenim


cunditas,

<

tum ju-

<

tum

facilis

apparatus,

el

deprehensapientiam
fuissent,

<

dendi
fallere

furti

difficuitas
:

omnem

pas plus fond dans ses observations d'histoire naturelle que dans sa connaissance de la gographie de la Palestine. Virgile lui aurait appris qu'on trouve des ruches d'abeilles dans le creux des rochers. Hsiode et Aristote en di-: sent autant. Sanetius et Maldonat se donnent pour tmoins oculaires du mme fait ; ils ajoutent qu'en Espagne on voit couler au pied des' rochers des ruisseaux abondants de miel, et que les paysans d'Andalousie gagnent leur vie le recueillir dans les forts. Enfin les voyageurs modernes disent prcisment tout le contraire de ce qu'il j&Nr prle. Us nous montrent non seulement des oliviers, mais des trbinlhes, des sjcornores, de beaux arbres, des bois pais, prcisment sur la frontire des
Philistins.
''.

poterant

si

nempe carnes
allexissent,


<

quas elixare vel torrere oportebal, non tan-

lm ipsorum animos

cm

in ipsis

coquendis el ad escam praeparandis cessaret


ettardaret, et deprehendi expeclare oporte-t
rel;

nunc ver

nihil

erat taie, sed mel sotalis

lm, ubj occupationis nullius


Sufficiebat

opus erat.

t
t

autem

summum

digitum inlinet laterc;,

gentem nutrimenti partem capere,

verumtamen
cur
est ?

illi

cupiditatm continueront,
:

Sa] 'voulut faire mourir son fils Jonalbas pour avoir transgress par ignorance la dfense inconsidre et imprudente que son pre avait faite avec serment de ne rien manger jusqu'au soir. Personne, que nous sachions, n'a approuv Saul en celte occasion. Mais le critique transforme en un sacrifice cette peine prononce mal propos, i Les savants, dit-il, i allguent encore cet exemple pour prouver qu'il tait trs-commun d'immoler des honi nies Djcu. > Rien en effet ne serait plus commun si toute excution mort tait un sacrifice, et nous serions tous les jours tmoins et complices de sacrifices humains. Le prononc de Sail contre Jonathas fut une sentence de mort injuste. Aussi le peuple s'opposa coi acte de cruaut. (Duclot.)

< c i <

Quid autem nobis numquid enim quisquam postrfli objuravit? Ille inconsideralorum pnas dabit juramentorum. Quare namque jura.bat ?

nec inlra se dixerunt

Sed

nihil

hujusmodi cogitrunt, sed,,cum


:

mult transibant reverenli

et.

cm

tt es-

sent ipsos allicentia, disciplinam servabant,


et transibat populus loquens. Qujd est, iransibat loquens ?

Dolorem verbis consolantes


>

inler sese loquebanlur.

Haec Chrysostoet cse.cae spe-

mus, ubi constanlis obedientj


clari licet illustre

documentum. Addetucodem lempore jam populum animo delicere prae lassitudine et fam. Nam, v. 28, cm Jonathas de melle gustavit,
additur

Defecerat

autem populus.

543
Vers. 27.

IN

LIBRUM
clini-

REGUM

544
est delectatio voluptatis carnalis.

Extendit summitatem virg*.

cis,

quod

Conjunxcrat sese Jonathas

cum

parente,

Eadem aliorum
Vers. 52.

sunt verba

(1).

que

his qui victoriam

persequebantur et hostipedites gradiebantur,

Et
leste,
;

mactaverunt

in

terra

co

iem fugam, et ut

alii

MEDITQUE POPULUS CUM SANGUINE. MittO qUd

quod verisimile

facit loci

natura confragosa et

Hieronymo

de hoc populi peccato


illi

tra-

aspera, sic etiani credo illorum cursum pedi-

dant Hebraei

long enim

errant scopo,

lem quoque Jonatham comitatum


virga, quani geslabat

fuisse.

Porr

quem

se

tciigisse putant.

Dicunt enim ide

manu,

aut erat hasta,

peecsse milites, quia comedere carnes ante

quant porlabat, ut bellator et miles, aut sce-

vespertinum

sacrificium

pro

illls

oblatum

ptrum, seu baculus, quem ut duxexercits de

non

licebat, aut quia et

non obtulerunt sacerdo-

more ferebat in manu. Et illuminati sunt oculi ejus. Mihi dubium non est, ex inedi ac lassiludine offnndi tenebras languentibusoculis
quotidiana. Novi ego
:

tibusadipem

snnguinem. Adducunt frigidum


illo-

nescio quid ex Deut. cap. 12, quod nihil

rum

cogitationi favet. Miror

hanc Hebraeorum
aliud

ita

expericntia docct
cui

expositionem placuisse Rabano, et ex parte

hominem

inedia et

Angelomo
comedisse

et Hugoni.

Ego nullum hic

immoderalum jejunium
visumque
restituit;

oculis videndi faculta-

peccalum intercessisse video, qum populuin

tem ademerant, cui sumptus cibus animum


quod
millies aliis accidissc

cum

sanguine, quod ne
9, v.

fieret,

causan-

tum

est lege.

Gen.

Carnem cum
c.

audio. Et hoc ipsum


v. 29, ubi sic

ait sibi
:

contigisse Jonatlias,

guine ne comedetis.

Idem Levit.

17, v. 14,

Jonathas

Vidistis ipsi, quia illu-

Deuter. 12. Clinique

commode
si

sanguis ex ani-

minati sunt oculi nui, eb quod gustaverim paulu-

mali exprimi non posset,

in terra

aut aequo

Ihm de melle. De eaecitate atque hebetudine


corpore esse inlelligenda tenent communiler
alii,

loco jugularetur animal, aut lapis erigebatur, ut fecit hoc loco Saiil
,

aut sublimior aliquis

Abulensis, Cajetanus,

Hugo

et Interlinea-

locus, ut pendente animalis jugulo, superiori

ris.

Fortass haec hyperbolica exaggeratio est


aliquis di absli-

loco defluente sanguine, carnes ab

illo

plen

magnoe famis. Ut eniin cin


nuit cibo
,

depurat adhiberentur
ut

in

cibum. Sed urgebat

et

fam laborat gravi, morluiis


in

fams, quae non tantni populo permisit spatii,

dicitur, aut eneclus fam,

omni,

ut reor,

tumulum
et

erigeret, ubi cderetur bos, aut


fieret

lingu, sic etiam quia

morluorum

in funere,

aries,

exsangue

animal, juxta legis

pi atque lgitima creremoni clauduntur oculi,


fit,

praescriptum. Nonnulli ver de populo, qui


legis

ut clausos aliqucm oculos habere, idem


esse.

sit

magis erant studiosi

et

amantes, ad regem

qud morluum
quod idem
est,

Quare cm quis dicitur


vivere dicitur.

deferunt conculcari patrias leges, et non expresso ex animal: sanguine parari cibos.

oculos habere illuminatos aut aperlos, aut,


vidorc,
:

Tune

illc

rex praegrandem jubet lapidem excitari, ad

Erit igitur sensus

Cm
;

pris eneclus cssem

quem omnes
dant.

dferrent,

quod sumpserunt
satis docet,

fam, et mors oculos premeret, eece gustato


melle,
lis

prsed, ut lgitim jugulent et lgitim come-

oculis

jam vivere incipio eccc quomodo apcrjam video, quod opus viventis est.

Hoc

rgis
sit

mandatum
(2).

in

quo

peccatum
(1)

populo

Nequc hoec explicalio mihi displicet. Sunt qui hc myslic acclpiunt. In his sunt Boda, Rabanus, Angelomus Eucherius. Audi Bedam
,

Vers. 29.

Turbavit pater meus terram;


intulit regioni irre-

lurbavit

omnes, injuriam

Qu.-est.

in

1.

Reg.

c.

<

Illuminati sunt

oculi

Jonatha;,

non utique ad videndum

illuminati, quia antc videbat, sed ad disccr-

iienduni,

quia vetita loligerat.


sicut et

Tune enim
altentum et

casus

ille,

Adam
Quo

fecit

reddidit confusum.

facto

admonemur
nitilur mili-

omnes
tare.

illecebras

voluplatum

in seculo de-

<

berc contemnere

eum

qui

Deo

<

Nam non
harum

parabilem. Sinceros animi sensus exprimit Jonathas, cui tamen patris nomen ac dignitas, regalisque dignitas verenda erat. Jussiones principis palam arguere non licet. Vers. 31. A Machmis usque in Aiai.on. Aialon sita erat in tribu Dan, circa fines Philistscorum abesse autem poteral Machmis, tribus vel (piatuor leucis. (Calmet.) Volvite ad me nu.nc saxum (2) Vers. 33. grande. Jussit Saiil, ait Abulens., ut elevarelur magnus lapis super quem occiderentur omnia animalia , militbus comedenda ut ex eo

polest

contra

Allophylos

pendente capile rnjuscumque jugulali pecoris,


sanguis uni versus slatim elllueret in terra plana illa jugulabanl,
pris autem ubi sanguis gr, nec nisi lente tardque eflluere poterat, quod ipsi pne lestinatione et fam exspectare (Corn, Lap.} uequibant. lia Cajet.
;

spiriluales, id est,

adverss principes tene-

n lirarura

viribus armisque pugnare,

(|ni

ndliuc hujus

mundi

negligit diilcedincm
il

decliiiaie.

Mcl ejuim

desiiilan.t labia uicreiri~

S45

COMMNTARIUM. CAPUT XIV.


illi

846
Ita

Vers. 35. jEdificavit autem Saul altare

foret

gratum.

Glossa et Angeloraus, et

dojhno

(1)

tunc primum coepit ^dificare al-

probat Lyra et Hugo. Hieronymus in Trad.


hebr., ex
dicit
alia

TARE Domino. Cur dificare voluerit Sal altare


iHud, Scriptura non tradit, sed est verisimile,
ibi offerre

quo etiam sumpsit Angelomus; ide


qu&
licet

tune primum aedificatum esse aitare, quia


contra obedientiam sedilicata sunt
;

voluisse sacrilicia pacificapro re

fli-

citer gest, et ut in

posterum ben res cederet

autem suntejusmodi, neque Deo placent,


sacra sint sicut sacrilicia
,

cura hoste Palslino, et ut


tentavit,

Deum, quod

statim

quae exprobravit
viris

de reliquo consuleret,
et for tass

cm

sacerdo,

Samuel

Sal.

Quod

religiosis

maxime

tem haberet secum,


fuisse in

arcam

quam
q. 28,

commendalum

oportet,

quibus nihil est saaltare, si stet contra

Hebrorum

castris

nuper ostendiraus.
sta-

crum, neque ipsum quidem


inagis,

At

cert, ut

optim conjectat Abulensis,

Iegitimum superiore mandatum. Sed placet

ut illius Victoria; tanlae


ret aliquod
illustre

tamque insperatae

quod Lyrae etiam atque Hugoni proba-

casu

non

dissimili,

monumentura. Sicut in c. 7, fecit Samuel, qui

tur magis, et tenent oinnin Abulensis et Ca-

jetanus, qui dicunt pris sacrificsse

Sauem

lapidem

statuit,

navit, eo in

quem lapidem Adjutorii nomiloco ad qucm usque inseculus est


:

non su, sed Et quidem in Galgalis


in allari

alina oper constructo.


offerri

populo sacrificia

fugientes inimicos, et dixit


liaius est nobis

Hue

usque auxi-

vidimus supra,
tabil

c.

H,

v. 15.

Unde nemo dubi-

Dominus. Neque defuerunt Sali majorum et illustria exempla, qui in successu non dissimili allaria conslruxerunt, quse essent posteris oblali Domino benelicii terno monumento. Sic Moyses Exod. 17, v.
antiqua
15,

ibidem ab

aliis

aras esse excitatas. Pri-

mum

ver dicitur fuisse hoc altare, aliorura

comparationc, quse aedih'cata fuerunt Saule,

quorum tamen Scriptura non meminit.


putat Abulensis.

Ita

cm

Amalecilasbellosupersset, dificavit

Vers. 56.

Et

ait sacerdos

Accedamus

allure, et vocavit

nomen

ejus,

Dominus exaltalio

huc ad Deum. Sacerdos


pris

summus

hic erat, qui

mea. Et ipse Sal cap. scquenli,

cm

iterm

Amalecitas subegisset, fornicem extruxit, in

quo

illius victoriae

aeternam voluit conservari

memoriam. Cur primum dicatur hoc


Saule,
allari

unde etiam arcam , quam credo, sacerdos pro su religione ac munere non deseruisset. Hic ergo admonuit regem, ut
suspicor

Deo responsa ibi quoque

quaesierat,

fuisse

allare

conslructum
legamus in

anlequm
Dei

belli illius

persequerentur reliquias,
consilium
exploraient.

cm

capite praecedenti

voluntatem

et

alio

ab eodem sacrilicatum esse, quod


alio videtur esse

Quare adosse jubet populum ad aram excitn-

tamen non ab

constructum,
pri-

tam

rege, aut cert ad arcam,


(si

respondent aliqui, ide boc altare vocari

tune essel

forte esset in castris),

ubicumque unde suEt hoc

mum, quia
ficia

tara altare

qum
;

in eo oblala sacri-

mendum

esset

bellorum exordium.

placure

Domino

aliud ver in altarium

exlremum venus esse


erat, ut docet

arbitror, quia ad illum

numro atque ordine non censeri, quia neque pUcavit Deum, neque quidquam obtulit, quod
(i) Altare ver erectum l'crlur super eumdem lapidem, super quem populus victimas suas mactaverat; in quam inlerprelationem commode reddi posset Hebraeus JEdificavit altare Domino ; cpit erigere lapidem hune in allare (Calmet.) Domino. Ce fut l la premire fois que Saiil commena de btir un autel au Seigneur. Il semble que l'Ecriture marque obliquement par ces paroles le peu de reconnaissance de Saiil, qui ayant dj reu tant de grces de Dieu, ne com:

locum sacerdos multitudinera advocat, ubi ipse


adverbium hue; sed sacerdos non videbatur recessurus ab are. Applicuit

autem ephod, sicut sacerdotibus erat familiare, neque ullum habuit Domino responsum
;

unde suspicatus est rex aliquod esse in populo peccatum, quod solitam illam Dei familiarita-

tem impediret.
Vers. 38.

Applicate huc universos angu-

los populi, et scitote, et videte, per quem


acciderit peccatum hoc hodie. Didicerat Saul

mena nanmoins

autel. L'ingratitude a

un perdu le premier ange dans le ciel et le premier homme sur la terre, et c'est elle encore qui fait prir ceux que Dieu avait combls de ses bienfaits, et qui avaient paru long-temps dans une pit exemplaire, parce qu'elle fait mourir la racine de la vertu dit saint Bernard, et qu'elle sche < la source de l'eau de la grce qui ne coule que sur les humbles. > (Sacy.)
qu'alors

lui

btir

ex casu Acham, de quo Josue 7, unius hominis

peccatum

totius exercits

communeai

esse

labem, neque sperari posse aliquid, quod fu-

turum speraretur ex voto,


foret sublatus medio.

nisi

peccati reus

verbum
reus est.

horribile, v.

Notum 12 Non
:

erat illud Dei


ero ultra vobis-

cum, donec conleratis eum, qui hujus sceleris

Et

quemadmodm

Josue tolum popu-

547
luni divisit per tribus
Sefil
tri

IN

LIBRUM
dis-

REGUM
Vers. 41.

548

et familias, sic etiam

Si

in me,

aut in jonatha filio


'AllT

populum
in

in

unuin locum advocattim

MEO f XIQtlTAS
SI

H^EC, DA 0STE.NSI0.NEM (1);

buil, alio

Uuuen-

modo

totani

eniin multi-

H.EC MlQlJlfAs Sf N^b'i^ffL TOO/lTAkixCTI-

tudiucin
QJiuii

partem imam, se lame ipsum et


in altrai divisil,

tatei. flfcin odice feebrteo

non

fettri':
1

H6c

Jonalham separalim
.pmant

honeSHa videtur petiloi qllasisibi ac

filio riilii
rtilfij

Of;avilo{ue>DeuBV utjsceleris' auctorcm prodeneftit

optet rex clemens ac mite, populo ver

sUrinr. sceleris

fuit,

nullum esse

precetur duruni
det populo,

,'

feed

lantm ut

sanctitatrfi

redditu.ni .ad, inierrogaia

responsum. At^uU
;

id est; ut illi'ignbscat,
est,'

aut

VISn'

pQptilwum, dicuntur principes

ex proprio Ile-

OStendat qu expri, id

sanctftfcari posi."

bn!Um-idiomate^ quia sicut anguliconlincnt


et

Quidver de se atqueiilto suo "statut* Tpr'turque, satis ostendit,

sustentant ttanum, sic etiam .principes et

dm

diclt, si

so^S Jonailli

magiatralHSriCivitates;.
yi.de

De hooloquendi gnre quid^nosnad. illadt hai 50 Cim cecide*


:

lham
ull

sceleri coargut et damit,

bjrqti*

retracttione

fore

mri'endum

rmliiui'ret,iA\i

<

qliiblis
,

sibi ipsi eripil

temperandi supplicii facuftatehl

;"

iJ 19 Mt Via (W ^EIJS, ,39,.


IsR.vel' ia" si

Vivit Domines SALVATOR per Jonatiiam filium meom fairali siletitium),


i

'"''

,'.

cui supplicia se

ipsum

similiteraddikis'e' vidrT

poluit, siquid admisisse coiivricatur,' prop* ter*

CTtM est (loc'Dei

absque re-

quod
so

divin'-um silcat

oraculum. S^TorfasseU

TR^qrA'fW}iE.;;MoaiEfuni. 4ta Rom., iicet S. Cre. Jigat :iwji e relractipneniorjfui-, Uc\)v. est. inone mdriemr', u est, cert et nfallibiliier ra1)TieCoK ,lGtold:, occiderido oeidctur,d est,'
sto.e

suplplicio

no cogitabt, quia ex eo tem-

pbre, quo responsum


perat,
riihil

Domino

prb^irti ice-

videbat se commissurn esse, cur


solhi de'
filio

remiseionc <arl,;oceidelui\>; Guipai hoc Salisjuramentum S. Chrysost. honi,;14ciial;i, ut temerarium et parricidale, ideque diabolo
;

timeret,

atquc ideo auUacter non

rcliqu' niullitudine,

sed etiam d se ac
(2).

sggest\iife

utftote d.ui elinr in

filii
;

que innocenlis cdem impellerel

Yanli tamc Et pater,

Jonalham sortes consuluit

J,uqu,it, j'acius est (jliiarnit'ex,ct a^ite

exami-

haiioriem damhaiio'uis protulit sententiam. Addit Saie'm sti frc temrari j'ejunii sanctione multorum perjuriorum fuisse causam

et moribus ; quare long. utilior et pen neces-t sria erat ejus vita loti Israeli, qum mors ad

i
<

Jia,
j;

igilur.,,

Jnqmt,, nuincremus .comuussa


!
1

priurla.

Temeratum

est piintuni Saillis ju-

jfmhlnm'-a'lilio','

<

se'cundum 'rilrss, et tertium ipsius Saillis de iilii cde. Et visas est populu^ ,\ex. jurasse sed, si quis diligenter rem examinet, et bi rursiis oinnes perjurii
:

"c'rmMbus om'oxii' facti suiit. Ipsius enim cjonathae patrcin pejerare coegerunt, patri vides quoi liomincs,. .jUlium, non,, dtentes
:

<

lin volentes, tum. invites perjurio obnoxios

nmri'fedtjrauicnitim, quoi mala molitu'm

c<est,

^uotetedes pairavit?'' Verm S.

Am-

bros,., S, Hi,er,on.,Ab.ule,nS;,.Cajelan., Salianus, Serarus et alii hoc juranienium Saiilis ut re-

salnciendam disciplinam militarem. IJnde jura-' mentum hoc Salis de occidendo nen bliga^bat, quia vergebat in deteriorem parlerai, a& in nocumentumdamnumque grave toliusregni. Qliocfca meril populus Sali rgi'contradixit, nec permisit Jonalham occidi, illique tandem Saiil.assengus est. (Corn, Lap.) D QUOD NULLUS C0NTRAD1XIT El DE P0PUL., sive'dbsequio in reg'ein, sive qud nunqum putaverintj ea quae Jonalh gesta fuerant, indignationem Nu.minis provoesse. Specoeat hic novum exhibet Sal animi nimis temer sese jurjurahdo obstringentis; el populus suo 6ilentio probat ea omnia quas rexi pronuir^" tiat alque ad pronuntiatam ab ipso legem subo

cundam

se

obstringit.

Hinc nuncupatum

'

liglos'om vivCSim, 'sacrih'co suunp'fiWutt; Isaac' immolaTe


1

Abraham volenlis comparant. Fuit enii)i)i pro/eQtum ex-luagno ofl'ensi Dei placandi. studio et zelo. Fuit lamen incaulum.. Nain prmioY '^onatl'as comfedts mel c'oiitra sanctioneiu'->p9tri9',' ffullsw adtnlset'at cnlpam, quia sanclioHem ignorabal. Ergo juste oficididion

rege sacramentum commune universo populo (Calmet.) reddituri Ego cum Jonatha filio meo Vers. 40. ERO IN PARTE ALTERA. SaOI privilegio jui'is C\imere se et'filinrsum poterat (lisetimine
>

sortis. Gaiilib

enimab

ipso

Ia'ta

ut'tostinerent

immuius ,culp et innoceus. NqeVile'ruium'De' arguebl culpam esse in


poterat. utootfi

Jonaib, sed alias ob causas, qn3s fCens-ui, ou lingU. Secundo, miaula Joiulhas sanctio-

nem

patris sivisset^ lajiicn..traijsgrcssia .ejus,

ernevf et exlis", utpote guslus exigui mellis


in;,gfavrTFex'trema' nccssiiaie famis; 'nique sia#rgra,vi scaodalo; qua.reiips^. tiwf gustulu non merebatur mortem. Terti, Jicel daie.nms
i

cibo ndhhisl exercitum obligabaj,. Subjiri se cbmmuTii legi voluit, sive in exenTidum'c;' (CfaftneV.) lerorum, sive zclixcessil: Isral, d\ i^ii(1) Vers: 41. Domine Deus De pn)tate>n,We.\ ciri.'Hebrdeds'ad liltcram inlegrital'm. Exer''hc aiqnitalem jtidicidruiA tubrum; cllicd ut distinguanius omnia, sine favorc el accepiione persohaviitn, soniem ab' insonti. Aliter :'Pande nbbis quis sh itimem?

:
1

'

sive qu&ftua'sit sanclitas. Scptuaginta lgiste

Johtham mdrtaliter in 'hc' com'estiore pecss, tamen'adhucmelius erat peccahtipar-' ocre, qum.eitm ul runi puuive. ci occidere.:
Er^tjeijimj^Jonalhas miles forlssyuus , ,qui, causa victor* pari'e extil'erat". Erat (ilius rgis, illiTir negVnmr stti6e9s%Tu?. Erat regi indole

vidcnlur tliurtimim pro thainmiin; innimhrque^ coiIsuihmhisscUrimet'hii-niim. (Calhiet) 4^.'' CAPTTtEsVdNATH'AS. Puifir (2) V'ERS'. DrjsVohtt SaiiVm,;fcmr milieu pati sacra;mritl; reiihjp'p'ermi'rtens
licet,

MWatW
r

<s)rt*

'pra'sntissimuin vil* AK^n'inbl'i iutoirW.

549
VEBS. 43.
VIRC..1,

COMMENTAKIl.,3.

CAPU

XIV.
multi milita qurunt,

550

GuSANS
(1).

GUSTAVI IN SUMM1TATE
:

QV/E ERAT IN MANU MEA, PAULULUM MELLIS

st ec<je mOrior

Denuntial

filio

paier ine-

luctabilem moriendi necessilatem,

quam non
sanct, ut

rcust optimus et ingenuus hlius, ne pater

tum de nnocenti Jonathae, tum maxime de hc iimo* cenii per sortes et per Deum, qni temperaYit illas, condemnata; qu dere nos aliquid diximus supra ad v. 24. Neque puto aliquid aliud
Iloc loco
erit

juramentum temeret, quod neque


item
fecit filia Jephte, quse

necessarium, ut nihil injustum hoc loco

vidimus, neque prudenter interposuit.

Quod
votum

quisquain inveniat.
alios

Addam

tainen quid

pud

mortem constanter
stult

invenerim observatione non indignum,'


est.

uppetiit,'
violaret.

ne pater conceplum
Intrim
nihil

quia sullem ad mores opporlunum

tamen suam iunocentiam


hic

Quidam aliquod
Cajetanus duplex

in

Jon allia peccatum ngno-

probat; de ignoratione

Scriptura

scunt, atque ade morte non indignum ptant.


in

commmort oppositum
sit

Jonath, licet

non

Jonath peccatum depre-

verisimile illud fuisse omissum, in

quo spe-

hendil, licet in gusiato melle nullam inveniat

clabatur

maxime

criminis depuisio, et causse

culpam. Primm, quia audito patris


ratio. ie

cum

adju-

defensio; sed tantm culpam aut depellit, aut


levt
tenuitate
mellis erat,
inaterise.

atque execratioue mandate, factum


;

Primm,
potuit,

quia

suum
et

probavit

deinde quia ausus


,

est,

tacente
illud

paulm

quod

gustavit, quaiitin

non rclamante populo

mandatum

nimirm

virgae fastigio

adhrere

quam

imprudentise et tenicritalis arguere. Est qui-

gestabat in

manu
in

deinde quia ide

nihil le

dam hoc ad mores grave: neque enim


ttre

subdi-

contentione ac celeritate remisit iusequendi


hostes,

daronare superioris atque prlati consilia

quos

fugam impulerat, cm neque


sed tantm in
ipso cursu

dbet*, sed potins

ah omni vel suspicione, vel


viri

manum

demiserit, seque ipsum inilexerit ad

calumni vindlfear, quod


religione

spirituales

in

sumendum mel,
impedimento
rior, id est,

maxime commendant. Neque


,

proe1-

virgam extenderit, quod sine


iieri potuit.

ullo celeritalis

terea viri religiosi


cciii

qui pro suo instituto cruet

Et

ecce, inquit,

mo-

amant, ignominiam

quidquid catni

mortis judicor reus,


quae

aut morti
sunt, ut

sanguinique contrariuin, excusare debent objectas sibi 'culpas, ad Christi iniilationem, qui

destinor.
liant,

Quo modo
factis

jm proxima
alibi

pro

censeantmr,

nobis saep

dm

de se indigna milita et falsa mullisair-

notatum
et qui

est:

quo modo damnatusad mortem,


agit,

dirci, ipse

tamen tacebat. Hxctamn Cajetanj


neque enim hic
ali'

jam animam

aut naufragus luclatur


in mortuis...Sic, ut

soluiio salis est inlinna;


c.

cum

fluctibus,

numeratur

usa add.ucilur, quant violalum esse regiurrt


si

putavit Augustinus, Christus hor diei terti


crucilixus dicitur, quia e hor

ediclum guslalo melle. Quod


aliis

de peccalis

damnatus

est

esset qua^stio, quis dubitet in tant-mul-

ad mortem.

tiludinc

damnasse plurimos, urgente fam,

regiuin edictum, et alia mult graviora admi-

Documentum id datum est Saiili, ne temer juraret, et populo, ne principis sui edicta contemneret. (Galmel.) (1) Jonathae animum verbaque explicat Josephus 1. 6Antiq. c. 7, scilieel, Jonathani id diflisse-ex constanti et mortis contemplu Saul, inquit, jurt eum se ocisurum, pluris i -quant genus, aut naturam, aut affecius jus jurandum faciens. Ille mortis miuis non territus, magno ac generoso aninio se pra> buil. Nihil, inquam, deprecor, pater: libenc ter enim hanc mortem fero, quae te i eiigione soivt; dm pris tara magnilicam vicloriam
:

sisse flagitia?

Serarius ex aliorum
dicil aliquid in

ut opinor

senlenti

Jonath fuisse culpae,

cm

ali-

quo modo,

licet nihil

audsset de edicto regio,

ex aliorum tamen exemplo disce're potuerit.

Cm

enim

alii

per sallum incederent mananillo

tem melle, neque ex omnibus ullus ex


tsset,

gus-

conjectare potuit aliquod rege fuisse

prxceptum, quodillorumnemoauderetviolare.

Hxc
quid

ergo culpa

fuit

Jonathae, non qusesfsse

i <

'videre contigit. Maximum enim otihi fuerit solatium,- Palsestinomm insolentiam ablle-

causse fuerit, cur ab

omnibus melseso

hrseieessejperdomitam. His omnismuititudo ad dolorem et miserationem flexa est, ju Tantque non laturos se ut occidatur Jona thasaucror Victoria? atque ita cum diris < patris eripiunt, et vola Deo pro juvene fa ciunt, ut ipsum immunem pecealo facial. Verm solet Josephus suorum Hebrxorum gcsta dictaque ornare et phalerare ut ea Yespasiano et' Romanis ad pompam ostentet. Corn, Lap.)
; ,

spont offerens foret illibalum. Sed san ratio

non nimis premit Jonath innocenliam

primm non onmes


esset et acer
,

ipse vidit, quia

nam cm dx
;

aut pribat

omnes

aut

inter-

primos gradiebatur.

Deinde quia cnv, iose

muli ante lucem esset egressus, t incautos


aggrederelur hostes,' suspicri potuit relquum.
exercitum, qui subsecutus est, curasse priiu

551
corpora, neque in aciem

IN

LIBRUM

REGUM
Vers. 45.

$S2

prodiisse jjunum.

Vivit Dominus

si

ceciderit

c.v-

Aliam adducit causam Gregorius, sed omDin moralem, et in virg intinct nielle re-

PILLUS DE CAPITE EJUS IN TERRAM. Tulit pOpu'lUS

molest decrelum illud regium,

cm

capitale

ctorem, aut praedicatorem


lur in virg

intelligit,

qui

ex

indixisset supplicium illiqui ad illustrent illatn

praedicatione, aut correctione, quae significan,

victoriam et hostilem clademaditumaperuisset.

laudem captant, quam favorum


i

Quocirca regio juramenlo publicuin ipse jura-

suavitas umbrat.
i
< t

Virg
sernio

inquit, qu parvuli

menlum

opponit, juratque
,

nunqum

se

com-

soient corripi

correctionis

poteet

apte designari.

Praedicatio

ergo

et

opus

missurum ut quidquam inferalur mali illi quo compressi sunt Palaestinorum spiritus , et
confirmati Hebraeorum animi
,

bonum
nielle

virga et

manus
,

est.

Quid est igitur

et

ad quidvis

virgam extendere
revocare,

et

nisi

inanum ad os cum tam de prsedicationis

audendum
da
:

excilati.
,

Hic duo nobis observan,

alterum est

si

idem interdm valere,


:

verbo quin de studio boni operis vani favo-

quod non; Malach.


neque suscipiet.
quitas

c. 1

Si placueritei, aut
,

si

e i

guslum reoipere? Sed qui more electorum peccat, non virg, sed extremitate virgae, mel levare dicilur virgam quippe et
ris
;

susceperil faciem tuant, id est


Isaiae

neque placebit,
dimittetur
ini:

22

Si

hc

vobis, donec moriamini. Ps.


in

88

Se

manum melleplenam
juxla veritatis

ad os convertunt, qui
fa-

mel juravi
Jer. 38
:

sancto

meo

si

David mentiar.
te.

vocem omnia opra sua

Vivit

Dominus,

si

occidero

Hic,
,

ciunt, utab bominibus videanlur.


:

Et sla-

opinor

aliquid

subaudilur execratorium

ut

lim
<

Quid ergo

est

hacc virgae extremitas,

in aliis ssep jurisjurandi formis.

nisi

quia plermque et Dorninum glorificare


ipsi

Alterum

est,

capillum, proverbiali

specie

in

suo opre quidam volunt, et apparere

laudabiles
(1)

non refugiunt?

(1)

sumi non infrequenler, ut hoc loco, ad signilicandumaliquem ab omni prorss incommodo

Vers. 44. Morte morieris,

futurum
Jonatiia.
lus
,

immunem
,

est

enim

pitus

seu capilChristus

Duo
1

sunt
,

hic

animadversione

dignissima.

ut apparet
c.

res

vilissima.

Sic

Obsequium veterum erga sacramenli religionem et (ides praeslandis promissis null


2 Caecitas et pervicacia Saillis, damnantisJonalham lanl judicii feslinatione, quanta nuncupaveratsacramentum , repulanlisque , plurimm se honori
initigatione seu intcrpretalione.

Lucae
ibit,

21

Capitlus de capite veslro non per-

et Actor. c. 27, v.

54

Nultius veslrm ca:

pillus

de capite peribit. Dan. 3, 94

Et

capillus

capitis

corum non

esset aduslus.

Numinis

et rcligioni daturum, si lilium suum inierfceret. Rei utique gravitas poscebat, ut

Dominus iterm consuleretur, ulrm iilius morte damnandus esset. Id egerat Jonalhas, quod nullam inlulerat criminis culpain silentium Domini et sortium eventus laiilae res non erant, ut eum morte dignum probarent. Si Sal perspicacior fuisset mente, et animo demissior, collegissel utique, Dei furorem in se potisqum iu Jonalham exarsisse.(Calmet.) Accust S. Chrys. hom. 14, cital, Salem,
:

quasi parricidam excusant Abulens., Serarius et alii , ut religiosum Abrabae imilalorcm, qui
:

filium morli pro justili et disciplina militari (Corn, Lap.) sanciend devoverit. Sal lui dit Que Dieu me traite avec toute sa svrit, si vous ne mourez trs-certainement aujourd'hui. On voit dans Sal un grand exemple
:

de l'garement de l'esprit humain, depuis qu'il est sorti une fois de l'ordre de Dieu, et qu'il se conduit par son caprice et sa fantaisie. Ce prince fait une ordonnance qui est mme draisonnable, comme les saints nous en assurent, et il la fait sans en avoir consult personne. Jonathas son fils vient de faire l'action du monde
plusglorieuse.Dieuavaitvisiblenientcombattuparlui, et la dfaitede toute l'arme tait due uniquement sa pit et son courage. Nanmoins, parce que ce jeune prince louche du
la

bout de la canne qu'il tient la main, un peu de miel qu'il trouve , et qu'il le porte sa sans savoir que le roi son pre et bouche
,

dfendu toute l'arme de prendre rien jusqu'au soir, Sal veut qu'il meure sans rmission, comme s'il avait commis le plus grand de tous les crimes. 11 croit que Jonalhas, ayant agi contre son ordre, mrite la mort, quoique cet ordre lui ft inconnu ; et lorsque le prophte lui commande de la part de Dieu de l'attendre, alin de n'agir que par ses ordres, nous avons vu qu'il a fait tout le contraire, et qu'il a cru mme cette faute peu considrable. Mais nous allons voir dans la suite que celui qui veut paratre si religieux garder un serment qu'il avait fait avec une lgret indiscrte ne le sera nullement garder un ordre exprs qu'il avait reu de Dieu par la bouche de son prophte. Ainsi il faut ncessairement qu'un grand orgueil lui ait aveugl l'esprit, pour tre capable d'une conduite si cruelle et si peu raisonnable. 11 veut que la mort soit la peine du violement apparent d'une ordonnance qu'il a faite, qui taitinjuste, et il viole lui-mme l'ordre exprs que Dieu lui a donn qui tait trs-juste. Il sauve le roi des Amalcites ennemis de Dieu , contre le commandement formel qu'il a reu de le perdre , et sur un violement imaginaire d'une vaine protestation qu'il avait faite , il condamne cruellement la mort son propre lils chri de Dieu , et en faveur duquel il venait de faire un miracle presque incroyable, qui avait combl de gloire ce jeune prince et qui avait donn au peuple Je Dieu la vic(Sacy.) toire sur ses ennemis.
,

, ,

S53

COMMENT A WUM. uAPUT


addo quibusdam videri con-

XIV.

54

Ad ettremum
die festo, juxta

Conviolsse favo sumpto, mellieque sapore


lieu!

suetudincm illam diniittendi vinctum


est Pilato Barrabas

unum

in

mal gustato, regni dm blanda votuptas


,

quam poscente populo dimissus


,

Oblectat juvenem

jurataque sacra resolvit.

ex hc Jonalhae bistori

Sed quia pnituit, nec sors lacrymabilis

Ma est,

exordium

habuisse.

Ut enim Jonathas jam


,

Nec
tiam

tinxit patrias sententia

sva secures.

morte parente daninalus

contendente po-

In Scriptur
,

nullam legimus Jonath peeniten-

pulo liberatus fuit, quod omnis deindc probavitlaudavitque posterilas, sic eliameidem po-

sed tantm populi precibus et conspi-

piranti studio

morte

fuisse liberatum.

Minus
con:

pulo propter pium illum strenuumque conatum

mihi displicet, quod tradit Josephus,


jeclet potis
<

licet

concessum
vinctus,

est, ut

ad

illius

preces et votum

qum sumat ex

bistori sacra

quotannisad feslum diem Paschac solveretur

Jonathas, inquit, nec praesenti quidem periculo leriilus,

quem unum ex omnibus


c.

elegisset. Ita
,

magno ac generoso animo


quae te

putat Origenes tract. 35 in Matthaeum

Theo-

se praebuit. Nihil, inquit, deprecor, paler;


libenter

phylaclus in

23 Luc. Utcrque antiquam

i <

enim banc mortem fero


,

esse dicil in Judseorum gente consuetudinem


illam.

religione solval

victoriam

dmpristam magnificam videre contigit. Maximum enim

Quia cum Deo operatus est


exitum
liabet
,

iiodie.

Quidquid

< <

mihi fuerit solalium Palaestinorum insolentiam ab Hebris esse perdomitam.


,

secundum maxime cm aliquid apparet in illo, quod assequi aut nequit, aut non solet bumana facullas, id tribuunt Deo viri prudentes et pii; quale fuit ab uno Jonath

H;ec

Josephus
constanti
fide.

non quidem alina nescio tamen an ab

Jonalh
bistoric

cum armigero
tiles acies.

turbatas esse atque fugatas hos-

Vers. 46.

Recessitque Saul

nec peusecui

Atque ide optim conjectavit poesse Jonatham


, ,

tus est Philisthiim. Conjectavit Sal, et qui

111

pulus est,

cum Deo operatum


eliain

id

tune consiliis aderant, offensum esse

Deum

duce, atque auspice


conjectabat
in

atque

favente.
illo

cm nullum
neque
irato

dederitad interrogata responsum;

Unde

prudenter, ab

Deo exusu futurum

esse judicabat

sperari posse exitus

posterum

felices

cm

tain

babuisset

militiiE

rudimenia

se-

quidquam tentare prorss inauspicatum, maxime in re bellic, ubi si quid peccatum fuerit,
gravissima fiunt

cunda.
Chaldaeus aliter interpretatur bunc locum
et aliam adducit
,

rerum

inclinationes.
ulteris,

Quare
neque

statuit

non

esse

progrediendum
,

causam, cur dignus Jonathas

iovilo

Deo persequi oportere

quod reliquum

existimetur veni, quia ex Jonatha; ipsius confessione


,

erat victoriae.

aut ex verbis,
ipsi

qu

paul ante res-

Vers. 47.

Et

Saul comfirmato regno su-

ponderat his qui

regium obtenderunt manfuisse talis mandati,


illo

per Isral, pugnabat per circuitum adversus

datum, constabat ignarum


injuslum ac
inquit
,

omnes inihicos ejus


(I)

(I).

Hc

victori conlirma-

atque ide iniquum videri, exigi ab


crudele supplicium.
est
,

tam Reces Soba. Regio Soba


in Scriptur
,

Quoniam
quod per

sub
:

nomine Aram-Soba,

Syriae bellicae

coram Deo manifestum

nosckur

ignorantiam fecerit hodi.

excurrebatque adseptenlrioncuiTerrae sanelae, Emath magnat proxima. Adarezerrex Soba hl-

Prudentius in Psychomachi
xuriae
et
,

in

pugn luJonatham,

et

sobrietatis peccsse dicit

licet

subobscur, peccatum ortum esse in,

ium gerebatcum rege Emath; et regesRohob, Damasci et Maachse fdus cum rege Soba adversus Davidein composuerunt. Regio Soba seris dives erat, cujus metalli plurimm retuDavid post victum Adarezerum. Ibi ver siBete et Bcroth de quibus in libris Regum, et Thebath et Chun , de quibus in Paralipomenis; in eodem etiam tractu jacebat Aphec. Haec omniain eam nos persuasionem inducunt, Syriam Soba continuisse porlionem Ccele-Syriae ejusque alteram partem Rohob occupasse. Porr Rohob mult pro pior erat meridiei et propinquior Chanaanitidi, quam ad seplenlrionem definiebat urbs et regio Rohob; et Aram-Soba longis excurrebut, Emath vel Einesam versus. Urbs Chun, de qu in Paralipomenis eadem est aperlissim cum Cunna\in Itinerario Antonini, in via Damasco ad Emesam, et inter Eleulheropolim ac Laodiceam, sequis intervaljis, ab utrque scilicet
lit

dicat ex nimi confidenti

quia

cm

se filium
,

tas perhibet Scriptur

videret esse rgis


sibi existimavit,

et regni
aliis

haeredem

licere

quod

fueratinterdictum;

quare allectus favorum suavitate, quorum in


saltu

rnagnam videbat esse copiam, contempto


,

parentis edicto

de melle gustavit

quem

ta-

men cm
tinuit.

facti

postea pniteret, veniam obdicit

Sed rvera multa hic

Prudentius,
potuit,

quae ex Scriptur sacra


nisi aliter

sumere non

verba interpretere Prudentii, quod


est. Sic

cert

durum

autem

ille

Pnituil Jonatham jejunia sobria dulci


s. S.

IX.

, ,

555

IN
fuit

L1BRUM
I

REGUM
VERS. 52.

5(

tnm

Salis

imperium

ot

Hebraeonim

QUEMCUMQUE VIDEUAT SaUL VIRUM


,

animi ad bellorum pondus alacriores redditi.

FORTEM ET APTOM AD PR/ELIUM


su;
(1).

SOCIARAT EUU

Cm

j;im igilur

copiosum habcret exercitum,

Prseclarum

imperatoris

consilium,
rc
:

illumque ad
vicinos

pugnandum ardcntem et alacrcm, hostes, qui rem israeliticam aulaffligesubmovcndos atque subillius

quod

cii;mi irnperalores alit

cum magno
et ipsi

bellicae

bono

et glori

secuti sunl. Ut

enim

bant, autlurbabant,

timidi atque

im'belles

homines
,

plerm-

jngandos
et

statuil;

quod

consilium probavit
in

promovit Deus; quaincumque enim se

queimpedimento sunt et aliorum dbilitant animos nervosque dissolvunt , sic contra qui
,

pariera dabat,
referbat.

pracclaram ex hoste victoriam

streriui

sunt

et ad

omnem

belli

contenlionem

Cm

autem hostes essent

vicini, et
difficile
,

promptas baberct copias,


brevi spalio, scmeslri
belia conlicere.

non

fuit

rem promovent, et aliis ad rem prclar gerendam stimulos addunt et


inlrepidi, et ipsi

puta aut annuo

tt

ardorem.
sit,

ilinc Saul

prima

bella

secunda gesolini

Quare lev est, judicio mco,

brevique fmilinios populos graviter

argumentum, quod quidam sumunt ex hoc oeo, ut probent, Salis regnum fuisse diuliirniim.

incnsos
fregit.

Hbraeorum nomini

suhjugavit

et

Quod argiiinentum supra

nobis in-

Hoec Gregorius mystic, et ad mores accom-

lirinatum est. (I)

modat perbell tractt

dm
,

agit,

quomod

qui reprasurit ecclesiastic

urbe 52,000 passibus. Aphec siia erat inter Heliopolim et Biblon in monlibus Libani. FalSyriam Soba litur Josephus iminanissim constiluens in Sepl.ene, trans Euphratem, in Mesopotamr. rbitratur Cellrius, Syriam
,

sollicit investi-

gare debeant, quibus divini verbi prdicatio-

nem

id est,

arma quibus praecipu ulitur EcSed quia non soh'im fortes, sed
sibi socisse dicitur,

clcsia,

credere debeant. Sic igilur hoc loco

Soba

in boc tractu circa Euphratem jacuisse, contenlainquc in ejus sinu l'almyrain; in quam sententiam ne descendants, vtant ea quae (Calmet.) hc usque disseruimus. De quelque ct que Sal tournt ses armes , il en revenait victorieux. Le gouvernement de Sal parait d'abord tr: -heureux. Il est toujours et de prt combattre les ennemis de Dieu quelque ct qu'il aille il retourne avec avantage. Mais comme son lection n'tait point venue proprement de l'ordre de Dieu, qui n'avait fait en ceja que condescendre connue par fore la volont du peuple, et que c'est nour cette raison que Samuel a dit auparavant
; ,

Gregorius:
t
t

cliam aptos ad praelium

cautus doetor in eligendis Christi militibus

demonstratur. Fortes autem ad ferenda onera

<

quidam sunt, non ad

prajlia

exercenda, qui

pneliari de forlitudinesudm nesciunt, ne-

quaquin possunt. Viri ergo fortes et ad praelium apti sunl, qui sciunt pugnare,etvolunt.

c
i

Per voluntatem

itiippe fortes

sunt, et per

<

scicntiamapiiadproeliandum.iEt paulpost:

t
<

Qui ergo sunt fortes

et

non apti,

nisi

quos

que c'taient

les Isralites qui l'avaient

demand

videmus onera seculi


tiludinem

fortiter

ferre, et for-

et qui l'avaient choisi

pour leur

roi;

ces

commen-

suam

in

servitium

cements qui paraissent d'abord si avantageux ont eu une suite trs-malheureuse. Ces succs mme si pleins de gloire n'ont servi qu' lui faire oublier Dieu, cl lui donner de hauts sentiments de lui-mme. C'est de l qu'est ne
cette

condiloris

que Sal elegit Abner patruelem suum in principem milili. Porr Cis et Ner, utpoie fratres, eumdeni habebant patrem, nomine Abiel, ut palet de Ner hoc loco. de Cis ver cap. t.
(Corn,

prsomption secrte qui

lui

a obscurci

Lan.)

l'esprit et gt le

cur,
,

et qui l'a fait

tomber,

sans qu'il s'en apert dans celte dsobissance criminelle qui l'a perdu entirement et oui l'a rendu l'objet de la colre de Dieu.

(1) Aussitt que Saut avait reconnu un homme vaillant et propre la guerre , il le prenait au-

prs de

Percussit Amalc Beih iiuVers. 48. juscireumstantias in sequeuti capite descriptas legimus. Filii Saul. Nihil hic de Isboseth, Vf.us. 40. qud facile nimis juvenili adhuc esset relate neque hic recensentur nisi nomina (ilionnn quicum Saule in bellis hisce militruntj Jessui. Abinadad appellalur in 1 Paralipome(almet.) non 8, 55. nomen uxoris Saul Aciiinoam. Vers. 50.
(1)
:

(Saey.)

l'un lui. C'est l, selon saint Grgoire des principaux devoirs des ministres deJsusdont San! c'ait l'image! Ils doivent prendre auprs d'eux ceux qui sont capables soulager dans leurs fondions divines, et sur la sagesse desquels ils puissent se reposer d'une partie de leurs soins. Mais, pour tirer
. ,
l

Et

H.xc erat primaria uxor et regina. Rraeter banc Saul habuit concubinam , id est, seeundariam uxorem nomine Respha ex qu genuil Arinoni ctMiphiboceth, 2 l'.eg. 21. Arnfr filius Ner patrdelis Saul. Erat ergo it pater Salis frater Ner palus Abner ; ide,
,

de es personnes l'avantage que l'on en doil attendre, il faut, dit, ce saint pape, qu'ils aient eu mmelempset 'a science de la guerre et une bien combattre^ it" humble et forte pour c'est--dire qu'il fan" que chacun d'cu\ ait ['expression de saint Augustin ', une pit et une. science anime claire par la science par la pit: Scienter pins, et pi sciens. Ce sont l ceux qui peuvent combattre avec les premire ministres de l'Egl se, que saint Chrysoslmc appelle les gnraux de l'arme de J,
;

sus-Christ.

(Sacy.)

557
4

COMMENTARIUM CAPUT XV.


.

558

transferre nescirc?

Nam jugum hominum


,

et

< i

Christi agere levia et blanda

non possunt?
,

magnos

seculi labores forliter ferunt

sed ad

Sam eiiam

in monasteriis

convertuntur

et

<
<

servitutera Dei accedere velut infirmi per-

qui seculi onera fortiter tulerant, in parvis

timescunt. Quid ergo


apti

isli nisi

fortes, et

non
et
II

quaeaguct, quasi inter magnos labores sudant.

sunt, qui seculi magna CAPUT XV.


:

faciunt,

Vide reliqua.

CHAPITRE XV.

1. Et dixit Samuel ad Sal

Me

misit

1.

Aprs

cela,

Samuel vint dire Sal

Vous

Dominus
populum

ut

ungercm
:

le in

regem super

savez que c'est le Seigneur qui m'a envoy pour

vous sacrer roi sur son peuple d'Isral. Ecou.


cjus Isral

nunc ergo audi vo-

tez

donc ce

qu'il

vous

commande
dit le

ceni Domini.
2.

2. Or, voici ce
:

que

Seigneur des artout ce

Ha?c dicit Dominus exercituum


fecil
ei

mes:
sorte

J'ai

rappel en

ma mmoire

Recensui qucttmque
raeli
,

Amalec
in via

Is-

qu'AmaeC
il

a fait autrefois Isnl, et

de quelle
,

quomod

reslitit

cm
Ama-

s'opposa lui dans son chemin

lors-

qu'il sortait

de l'Egypte.

ascenderet de iEgyplo.
3.

3.

C'est pourquoi je veux que vous excutiez

Nunc ergo vade

et percute
:

maintenant l'arrt que je prononai alors contre


lui.

lec, et deruolire

universa ejus

non par-

Marchez contre Amalec


dtruisez

taillez

en pices
lut

cas

ei, et
:

non concupiscas ex rbus ipsius


sed inlerlice viro usque ad
et

et

tout ce
;

qui

esta lui; ne

aliquid

pardonnez point
lui

mulierem,

purvulum atque lactenlem,


et

ne dsirez rien de ce qui appartient, mais tuez tout, depuis l'homme


la

jusqu'

femme, jusqu'aux
la

petits enfants, et

bovem

et

ovem, camelum

asinum.

ceux qui sont encore 5


bufs, aux brebis,
nes.
4.

mamelle, jusqu'aux

aux

chameaux

et

aux

ti.

Praocepit itaque Sal populo, et re:

censuit eos quasi agnos

ducenta millia
et
il

Saul donna donc ses ordres au peuple

en

fit

le

dnombrement comme
Il s'en

le

berger

peditum
5.

et

deceni millia virorum Juda.

compte
mille

les

agneaux.

trouva

deux cent

hommes de
Il

pied, plus dix mille

hommes

Cmque

venisset Sal usque ad ci-

de

la tribu

de Juda.
la ville capitale

vitatem Amalec, tetendit insidias in torrente.


6.

5.

marcha ensuite jusqu'

d' Amalec. Il dressa des

Dixilque Sal Cinseo

Abite, rece-

le long torrent qui passe dans ta valle prochaine.

embuscades

du

6.

Il

dit

dile, atque descendile ab


forte

Amalec, ne

aux Cinens, descendants de Jet hro,


des
s'taient

beau-pre de Mose, lesquels, tant voishis


Aniatcitcs
,

cum eo tu enim fecisti misericordiam cum omnibus Gliis Isral cm ascenderent de Jgypto. Etreinvolvam
te
:

mls

avec etix /Allez,

retirez-vous; sparez- vous des Amalcites, de

cessit Cinseus
7.

de medio Amalec.
,

peur que je ne vous enveloppe avec eux car vous avez us de misricorde envers tous
;

les enfants d'Isral,

Percussitque Sal Amalec

ab He-

vila

donec venias ad Sur, quae

est re-

lorsqu'ils revenaient de Les Cinens se retirrent donc du milieu des Amalcites.

l'Egypte.

gioneiEgypli.
8.

7.

Et Sal

tailla

en pices

les

Amalcites,

Et apprehendit Agag,

regem Amainterfe-

depuis Hvila jusqu' Sur, qui est vis--vis de


l'Egypte.
8.
Il

lec,

vivum

omne autem vulgus

prit vif
le

cil in

ore gladii
passer tout

Agag, roi des Amalcites, el


fil

(it

peuple au
avec
le

de 'pe.

9.

Et pepercit Sal et populus Agag,

0.
il

Mais

Snii!,

peuple, pargna Agag;

et optimis

gregibus ovium et armenlo-

rserva ce qu'il y avait de meilleur dans les

ruin, et vestibus et arietibus, et univrsis

qu pulchra erant, nec volucrunt


:

dis-

perdere ea

quidquid ver vile


.

troupeaux de brebis et de bufs, dans les bdans les meubles et les habits, et gnralement tout ce qui tait de plus beau ; et prfliers,

fuit et

rant leur intrt l'ordre de Dieu,

ils

ne voulu-

reprobum, hoc demoliti sunt.

rent point le perdre

mais

ils

turent ou d-

559

IN LIDUUil

REGUM
trnisirent tout ce

bOO
qui se trouva de
vil

iO. Factum est auiem

verbum Domiconstiluerim

et

de

niad Samuel, dicens


11.

mprisable.
:

Pnitet

me qud

10.

Le Seigneur adressa
et lui dit
:

alors

sa parole

Samuel,
11. Je
qu'il

Sai rcgem, quia dereliquit me, et verba

me

repcns d'avoir

fait

Sal

roi,

parce

mea opere-non
est

iniplevit. Contrislatusque

m'a abandonn, cl
ordres.
le

qu'il n'a pas

excut
et cria

Samuel,

et clamavit

ad Dominum

toi

mes
vers

Samuel en
la

fut attrist,

nocte.

Seigneur toute

nuit

12.

Cmque de
iret

12. Et s'lant lev avant le jour,

nocte surrexisset Saest

pour

aller

trouver Sal au malin, on vint

lui

dire que
ta tribu

muel ut

ad Sal man, nuntiatum


in

Sal tait venu sur


Juda, o
et
il

le

Carme), dans

de

Samueli eu qud venisset Sal


lum, et erexisset
sibi

Carme-

s'tait

dress un arc de triomphe,


Galgala.

fornicem triumpha-

qu'au sortir de
vint

lem, et reversus transsset, descendisset-

Samuel

que

in Galgala. Venit

ergo Samuel ad

offrait au Seigneur un holocauste des prmices du hulin

l, il tait descendu donc trouver Sal, qui

qu'il avait

amen d'Amalec.
s'tant

Sail, et

Sal oflerebat holocaustum Doiniliis

mino de

praedarum qua? altulerat

13.

Samuel

approch de Sal, Sal


j'ai

ex Amalec.
13. Et
dixil ci

lui dit:

Bni soyez-vous du Seigneur:


la

ac-

cm
Sal
:

venisset

Samuel ad Sal,
:

compli

parole du Seigneur.

Benedictus lu Domino

14.

Samuel

lui dit:

D'o vient donc ce bruit

implevi verbum Domini.


Vi. Dixilque Samuel
,
:

de troupeaux de brebis et de bufs que j'en-

Et quse est haec

tends

ici,

et qui retentit

mes

oreilles?

qua? resonat in auribus vox gregum meis, et armenlorum quam ego audio?
,

15. Sal lui dit

On

les a

amens d'Amalec,

15. Et ait Sal

De Amalec adduxeimmolarentur

car le peuple a pargn ce qu'il y avait de meilleur parmi les brebis et les bufs, pour les

runt ea

pepercit enim populus melioriet armentis, ut


:

immoler au Seigneur votre Dieu


avons tu tout
le reste

et

nous

bus ovibus

Domino Deotuo
16. Ait

reliquaver occidimus.
:

autem Samuel ad Sal

Sine

16.

Samuel

dit Sal
le

Permettez-moi de
dit cette nuit.

me

et indicabo tibi

qu

loculus
ei

sit
:

DoLo-

vous dire ce que

Seigneur m'a

Dites,
17.

repondit Sal.

minas ad
quere.

me

nocte.

Dixitque

Samuel ajouta

Lorsque vous

tiez petit
le

17. Et ait Samuel

Nonne cm parDomi-

vos yeux, n'tes-vous pas

devenu

chef de

vulus esses in oculis tuis, caput in tribu-

toutes les tribus d'Isral? Le Seigneur vous a

bus Isral factus es ? unxitque


nus in regem super Isral
18. Et misit
ait
:
:

sacr roi sur Isral.

te

18.

11
:

vous a envoy cette guerre, et vous au


fil

te

Dominus

in

viam

et

a dit

Allez, faites passer

de l'pe

les

Vade

et interfice peccatores

Ama-

Amalciles, qui sont des mchants; combattez

lec, et

pugnabis contra eos usque ad in-

contre eux jusqu' ce que vous ayez tout tu.

ternecionem eorum.
19.

Pourquoi donc n'avez-vous point coul


au dsir du butin? Et pourquoi

19. Quare ergo non audsti

vocem
et

la

voix du Seigneur? Pourquoi vous tes-vous

Domini, sed versus ad prsedam es,


fecisti

laiss aller

malum

in oculis

Domini

?
:

avez-vous pch aux yeux du Seigneur?

20. Etait Sal ad


divi

Samuelem Im auet

vocem Domini,

ambulavi
et

20. Sal lui dit


in via

Au

contraire,

j'ai

coul

la

voix du

Seigneur;
il

j'ai

excut l'entreprise
j'ai

per

quam

misit

me Dominus,
et

adduxi

pour laquelle

m'avait envoy;

amen

Agag rcgem Amalec,

Amalec

interfeci.

Agag, roi d'Amalec,

et j'ai tu les Arnalciies.

501

COMME WAIUIJM. CAPIT XV.


aulemde prd populusoves
eorum quae
cassa sunt,
21. Mais
bis et des
le

502
peuple a pris du butin, des breles

21. Tulit

et boves, primilias

bufs qui sont comme


les

prmices

ut immolet

Domino Deo suo


:

de ce qui a l tu, pour


in Galgalis.

immoler au SeiSont-ce des holo-

gneur son Dieu


22.

Galgala.
lui

22. Et ait Samuel

Nuniquid vult Do-

Samuel

rpondit

minus holocausta
tis ut

et victimas, et

non po-

caustes et des victimes que le Seigneur


de, et

demanl'on

obediatur voci Domini? Melior


,

ne demande-t-il pas plutt que


vaut mieux lui obir

est

enim obedientia qum victim

et

obisse sa voix ? L'obissance est meilleure

que
auscultare magis

les

victimes; et

il

que

qum

offerre

adipem

de

lui offrir la graisse

des bliers;

arietum.
23.
est

Quoniam quasi peccatum ariolandi


:

23. Car la dsobissance aux ordres du Sei-

gneur est un crime gal celui de


la lui la

la

magie,

ei

repugnare

et quasi scelus idolola-

rsistance sa volont un crime gal ce-

iriae,

nolle acquiescere. Pro eo ergo

qud

de

i'idoltrie.

Comme donc
le

vous avez rejet

abjecisti

sermonem Domini,
sis

abjecit te

parole
il

du Seigneur,

Seigneur vous a reroi.

Dominus ne

rex.

jet, et

ne veut plus que vous soyez

24. Dixitque Sal ad

Samuelem

Pec-

24. Sal dit


j'ai agi

Samuel
parole

J'ai

pch, parce que


et contre

contre

la

du Seigneur,
dit,

cavi, quia praevaricatus

Domini

et

verba tua,
;

sum sermonem timens populum et


i

ce que

vous m'aviez
le dsir

par

la

crainte

du

peuple et

de

le satisfaire.

obediensvoci eorum

25. Mais pardonnez, je vous prie,

mon

ple

25. Sed nunc porta, quso, peccatum

ch, et venez avec moi afin que j'adore

meum,

et revertere

mecum

ut

adorem

Seigneur avec vous devant


26.

tout le peuple.
:

Dominum.
26. Et ait Samuel ad Sal vertar tecum, quia projecisti

Samuel

lui

rpondit

Je n'irai point avec

Non resermonem
:

vous, parce que vous avez rejet la parole


4

du

Seigneur, et que

le

Seigneur vous a

rejet, et

ne veut plus que vous soyez


27.
aller;

roi d'Isral.

Domini, etprojecit
super Isral.

le

Dominus, ne

sis

rex

En mme temps
mais Sal
le

il

se retourna
le

pour s'en

prit par

coin de son

27. Et conversus est Samuel ut abiret


:

mantteau, qui se dchira.


28. Alors

illeautem apprehendit summitatem


quae et scissa est.

Samuel

lui dit

Comme

vous venei

de dchirer
pallii ejus,

mon manteau,

ainsile Seigneur a dd'Isral, et

chir aujourd'hui le
:

royaume
le

vous

28. Et ait ad

eum Samuel

Scidit
,

Do-

l'a

arrach des mains pour

donner votre

minus regnum Isral


didit illud

le hodi

et tra-

prochain qui vaut mieux que vous.


29. Celui qui le triomphe est
ral

proximo tuo, meliori

te.

d dans

Is-

29. Porr iriumphator in Isral non

ne vous pardonnera point, et

il

demeurera

pnrcet, et pcenitudine non flectetur

inflexible; car ce n'est pas


:

ne-

un homme pour
mais honorezde

changer.
30. Sal lui dit
:

que enim homo


30. At
ille ait

est ut agat
:

pnitentiam.

J'ai

pch
les

Peccavi, sed nunc ho-

moi maintenant devant


peuple et devant
afin
Isral,

anciens

mon

nora

me coram

senioribus populi mei et

et

revenez avec moi,


le

coram

Isral, et revertere

mecum,

ut ado-

que j'adore avec vous


le

Seigneur votre
intelli-

rem Dominum Deum tuum.


31. Reversus ergo Samuel secutus est

Dieu, et que tout

peuple voie la bonne

gence qui est entre nous.


31.

Samuel donc retourna,


le

et suivit Sal, et

Salem

et adoravit Sal
:

Dominum.

Sal adora

Seigneur.

32. Dixilque Samuel Adducilead me Agag regem Amalec. Et oblatus est ei Agag pinguissimus et tremens. Et dixit

32. Alors

Samuel
Et on

dit

Amenez-moi Agag,
prsenta Agag, qui

roi d' Amalec.

lui

tait fort gras et tout tremblant.

Et Agag dit.

Faut-il

qu'une mort amre

me

spare ainsi de

Agag

Siccine spart
:

amara mors ?
Sicut fecit absque

tout f

33. Et ait Samuel

53.

Samuel

lui

dit

Comme

votre pe a

53

LN

LIBKUM

1.

KEGUM
ravi les entants

bu4
tant de mres, ainsi votre
enfants. Et
il

liberis mulieres gladius tuus, sic


liberis erit intcr mulieres

absque
lua. Et

mater

mre parmi
le

les

femmes sera sans

in

frusta concidit
in Galgalis.

eum Samuel coram

coupa en morceaux devant

le

Seigneur

Gai gala.

Domino

34. Abiit aulem Samuel in Ramatha

Saul ver ascendit in

domum suam
ultra

in

54.

11

s'en retourna ensuite

Ramatha,

et

Gabaa.
35. Et non
vidit

Sal s'en alla en sa maison Gabaa.

Samuel
;

Sal
35. Depuis ce jour-l,
Saiil

usque ad diem mortis su


lugebat Samuel Sailem
,

vermtamen

Samuel ne
;

vit

plus

quoniam Domi-

jusqu'au jour de sa mort

mais

il

pleurait

num

pnitebat qud constiluissel eum


Isral.

sur

lui

sans cesse, parce que

le

Seigneur se re-

pentait de l'avoir tabli roi sur Isral.

regem super
Vers.
1.

Et
,

COMMENTAMUM.
dixit

Samuel ad Saul
(1).

Me

tus gradus

non

est ab

onere solutus et vacuus,


est
,

misit domisus

ut ungerem te

houot

quod san e gravius


stas et dignitas. Haec

qu major

est pote-

regius
(I)

aut alius quicumque gloriosus et inclyvint dire Saiil


roi.

autem

Deo

qui rgna

envoy pour vous sacrer

: Le Seigneur nia Ecoutez donc ce qu'il vous commande. Il semble considrer ces premires paroles de Samuel Sal , que ce prince aurait pu se reconcilier avec Dieu et prouver dans lui les effets de sa bont , s'il avait tmoign un regret sincre de sa premire dsobissance , par la fidlit avec laquelle il aurait d excuter ce commandement nouveau que Dieu lui faisait, filais au lieu que s'il et mnag de la sorte celte occasion favorable , elle aurait pu lui obtenir de Dieu le pardn de sa premire faute , on peut dire au contraire, qu'elle n'a servi qu' justifier Dieu son. gard et faire voir avec combien de raison Samuel avait paru d'abord traiter ce prince avec quelque rigueur, aprs la premire faute qu'il avait faite en manquant un ordre exprs qu'il avait reu de lui. Gar si on s'imaginait que sa premire dsobissance ft excusable en quelque sorte, parce que le prophte ne lui avait pas exprim si fortement qu'il de-

Samuel

voyons que < le roi des Amalcites vint alors < avec toute son arme pour combattre le peu pie de Dieu que Mose et Aaron se retir rent sur une montagne en levant les mains i au ciel ; que Josu combattit les Amalcites < dans la campagne ; et que les ayant diaits, < un grand nombre au fil de il en fit passer l'pe. > Et l'Ecriture ajoute, que Dieu dit Mose : Ecrivez ces mots dans un livre : J'exterminerai Amalec de dessous le ciel ; et il y aura
;

une guerre de race en race entre

le

Seigneur et

Amalec. Ce dessein de Dieu est marqu encore plus expressment dans le Deutronome; et nous y voyous plus particulirement avec combien d'inhumanit les Amalcites traitrent Souvenez -vous , dit alors le peuple de Dieu Dieu son peuple, que les Amalcites, votre
:

sortie de

vait l'attendre tout

le jour et que le trouble o il voyait tout le peuple et l'approche des ennemis avait pu l'aire une impression vio,
,

lente sur son esprit

que mal fondes

toutes ses excuses quoicessent absolument dans cette dernire rencontre , qui a t la ruine entire de ce prince malheureux et la conviction de la malignit de Son coeur. Dieu lui dclare par son prophte sa volont, t;t il veut bien mme lui reprsenter les raisons de sa conduite. 11 lui l'ait dire par Samuel que les Amalcites taient les anciens ennemis de son peuple , qui t'avaient combattu aussitt qu'il fut sorti de l'Egypte et qu'ainsi il lui ordonnait de les tailler en pices , et de les faire passer au fil de l'pe , sans pargner ni hommes ; ni btes , et sans se rserver quoi que ce soit de tout le butin qui en pouvait demeurer aprs la victoire. de Ce que Dieu ne touche ici qu'en un m a haine ancienne des Amalcites contre son peuple, et de la rsolution trs-juste qu'il avait prise ds lors de les j^rdre , est marqu plus lu long dans le livre de l'Exode. Car nous y
; ,

l'Egypte, sont venus vous combattre dans votre chemin, et que vous trouvant abattus de faim et de travail, ils ont fait mourir crueltement\ et sans aucune crainte de Dieu ceux d'entre vous que leur extrme lassitude avait fait demeurer derrire. Lors donc que le Seigneur pous aura fait jouir de la paix dansla terre qu'il vous a promise, vous exterminerez le nom d' Amalec de dessous le ciel. Prenez bien garde de ne le pas oublier : Cave ne obliviscaris. 11 est iinj>orlanl de considrer toutes ces paroles de l'Ecriture, parce qu'on y voit d'une part combien Dieu est redoutable dans sa colre et de l'autre coinbien est inexcusable la dsobissancede Saiil. Les Amalcites venaient d'Iisaii et ainsi tant
,

enfants d'Abraham comme les Isralites, ils devaient se considrer leur gard comme leur tant unis par le lieii du sang. Cependant ils les traitent avec Une duret inhumaine. Dieu donc dclare Mose qu'il est rsolu de les perdre. 11 lui fait crire en deux endroits de ses livres cet arrt de sa justice; et voulant vrifier cette prophtie quatre cents ans aprs, volont dans il choisit Saiil pour excuter sa la ruine de ce peuple. Toutes ces circonstances marques dans les livres saints, et qui pouvaient ainsi tre connues de Saiil avec l'ordre exprs qu'il avait reu de Dieu par la bouche de Samuel , le de.

665
fcoiistituit,

COMMENTARIUM CAPUT XV.


reges dsignt, et pro suo arbitratu
,

566
,

Quis fuerit Amalec

et

unde ortum Amaleest.

libr
tilt.

qucurnquc voluerit
si

Iraducit et ven-

citarum genus
Strabi ad
illud

obscurum
Exod.

Glossa quyedam
,

Qu'are reges,
,

decet titulum
fidelitr

suum prstare volunt, refcrre Deo


sapiunt, et quod

c. 17,

de quo sujira

ex

gnre Israelitico fuisse pulat. Sed comniunis,


et
,

debent quod ab eo cementer aece-

ut credo, vera sententia est, fuisse ex Idu,

pcrunt. Atque idc Samuel in


cat Saiili
,

memoriam

revo-

maeorum gnie
Lyra
in

quod

tenet hic Abulensis et

quod

illc

sceum medilari perptu


,

capul citatum ex Exodo. Quod multa


1

debuit, Deo habuissc regnuin

neque aliud

probant.

Paralip. 1, v. 56,liphaz

lilius

Esaii
:

spectari oportere pris ac potis

qum quid
prae-

genuisse dicitur Amalec. idem Gen. 36, v. 12

Deus

in regni ac

rerum adniinislralione

Erut autem Tlianna concubina Eliphaz

ftlii

Esa,

cipiat ac velit.
tatis

Cm

crgo reges divinae volunSaiili

gu pe prit
lib.

ei

Amalec. Hoc idem tenet Josephus

atque justitiae adminislri sint, jubet


,

2 Ant.

c. 1, et

probant Hebraei

ut in co-

rgi, ut supplicium sumat de nialec

eujus
,

nnu

Traiiitionibus docet lieronymus. Et


lecisse

quod

peecalum

licet niullis

antea seculis admissum


divin

his locis dicitur

Amalec
,

idem ctiam
cap. 20. Ne-

non tamen exciderat


illius

mmori, neque
fecit
,

tradilur lecisse rex

Edom

Num.

fuerat remissa vindicta.


2.

Vers.

Recensui
,

que huic sentenlke quidquam incommodt,

(1) qi.eci;mque

quod

in fine capitis prcedentis

v. 47,
,

Edom
ut
ibi

AMALEC IsRAELI

QUOMODO RESTITIT

El IN VIA

separalim ponilur ab Amalec.


Abulensis, optim complexio
et colleclio

Nain

cum ascenderet de ^Egpto. Hisloriam Amalec


liabes

qudam

gonitur,
,

Exod. 17, ubi occurrisse dicitur Ahilc


castris
,

omnium rerum
bistoria.
,

Saule

gestarum

Hebraeorum

slatim

atque
;

silice

non continuatur
ibi

fdoyse prcisso iluxerunt


fuit

aqu

qu

Victoria

summalim
,

colliguntur

Eorum enim, qu* quxdam jam facta


,

non ab hominum industrie et robore, sed concessa divinits. Nam cm levaret Moyscs inanus
,

fuerunt

quaedam

cleinde gesta sunt

quae fu-

turum spectant tempus. Quare nunm Sal


subjugrat

vincebat Isral
,

sin

autem paululhm remi-

Edom

sed subjugavit cap. 15. Et


,

sisset

superabat Amalec.
:

Tune ver

v.

14,

quia hoc belluiu memorabile fuit

ide de

illo

dixil

Deus ad Moysen

Scribe hoc ob

monumenautem,
:

separalim dicitur per anlicipationem, congregato


exercitu
percussit

tum

in libro, et trade

auribusJosue: delcbo enim

Amalec

et

mit

Is-

memoriam Amalec
et

sub clo. Amplificat

ral, etc.

Quem autem
;

pris vocaverat
,

Edom,

pondrt Deus peecalum Amalec. Deut. 23


fecerit tibi
,

vocabulo
cat

emento qu

Amalec

in via

qianao

egrediebaris de JEggplo
et

quomodb

occurrerit tibi,

communi magis cumdem poslea voquod commune pulatur esse noquomodo Pbaraones Iduma men regum
Amalec
;

extrmes agminis
;

tut

qui lassi residebaut, ccet labore confectus


,

dicuntur yEgyptii reges

Arabes Aretae

Roqui
;

ciderit

quando

tu eras

fume

mani Csares. Et quidem non videntur


alii

etnontimueritDeum.

Cm crgo Dominas Dcns

tuus

esse poluerint Amalecita

nisi

Idumoei

dederit tibi requiem, et subjecerit cunctas per cir-

nain Judic. 3, v. 13, dislinctos esse constat ab

cuitum nationes in terra quant


delebis notnenejus sub clo.

tibi pollicitus est

Ammoniliset Moabitis; Jud.6, Madianilis. Et


2 Reg.
8, v. 12, Syris
,

Cave ne

obliviscaris.

Philisthinis, Sobis,

Moab
vaient rendre attentif faire trs-exaclcment dans une rencontre si impt tante tout ce qui lui avait t command , et n'agir pas dune telle sorte que Ton pt dire de lui que Dieu i'avait en vue quatre cents ans auparavant, lorsqu'aprs avoir command qu'on extermint Isral , il ajoute : Prenez bien garde de ne le pas oublier. ( Sacy. ) Recordatus sum; Orig. hom. l'j (1) Chalil. Recogitavi. Hebr. : Visitavi ; Sept. in Num. Niinc ego ulciscar. ( Corn, Lap. ) Quomodo restitit. Heoneus : Quid posuit illi in via , in ascendendo ex sEgypto ; velut bostis,
: : :

et

Ammon. Et

Psal. 82, v. 8, Tyriis,

Gebal

et Assyriis.

Neque unquin reperiuntur

Idumaei ab Amalecitis separati.

Recensui qu.cumque fecit

Deus juxta illorum


qui
in

Amalec Loquitur hominum consuetudinem


,

ephemeridas

seu annales referunt


,

quorum nolunl aboleri memoriam ut illorum memores suo tempore aut mercede compenser
ut fecit Assuerus Esther e. 6, aut suppli
cio afficiat. Scripserat

Deus Exod. 17, ubi pee-

vendens insidias. Septuaginla Ut occurrit ci tn via ascendente eo ex jEgypto. Armis illum ag: ,

calum Amalec scriptum esse traditur in libro, ut de illo postea sumatur supplicium. Quasi

callidi et prodiloaperl vi neque enim Amalecilae infestis armis petierunt nisi eos qui, reliquo exercitu divisi , tergo sequebantur. ( Calmet. ^
;

gressus est
ris bostis,

sed

more potis
;

humano more
, ,

locutus Deus dicat

Evolvi an-

qum

nales et inveniab Amalec mihi deberipnas, quas volo Saiil ita sever exigas ut quod
, ,

in

commentarios relatum esse recognovi

de-

, ,

507
leatur sub Blo
,

IN

LU3RUM

REGUJ1
gentum
v.

5t>8

neque quiaquara ex rbus


sit

et

aurum

esse voluit

quod aliquando
non

Amalec reliquuni
Vers.
3.

ferro

vel
ei
,

incendie
et non con-

deorum impireligioni
25
:

servivit. Deut. cap. 7,


;

(i)

Non parcas

Sculptilia

eorum ign combures

cupiscas ex rbus ipsius aliquid.


tet fuisse offensionem illam,

Gravem opornihil super-

concupisces argentum et
sunt
;

aurum

de quibus facta

qu

neque assumes ex eis


,

tibi

quidquam

ne

esse vult ex hoslili

prd

licet illa sil in

suo

offendas propterca

quia abominatio est Domini

ordine ac gnre preliosa. Et quidem

qu ad
pre-

Dei

lui.

Nec
fias

infres

quidquam ex
,

idolo in

domiim
:

hostem pertinent
hostium sunt

quanturncmqne
,

illa

tuam , ne

anatlwma

sicut et illud est

Quasi

liosa sint et grata


,

eo tamen nomine qud


et liorrenius
,

spurcitiam detestaberis

etc.

Quia ergo Deus


nihil

execramur

ade

Amalecitarum genus execrabatur,


offerri sibi

eorum
aut

non amamus aut cupimus. Exempta hoc quotidiana docent; abominatur uxor pellicis

neque

in

suorum usus
in

afferri,

speciosissimam
quia ab
ill

formain

quam

alii

su amant

etiam ferro et flamm vindicari voluit.

Sed cur tam Deus

Amalecitarum gentem
:

aninius

plurimm abborret. Coloaliis

infensus? Deus ipse docuil

Quia

restitit

in-

rum

varietatem mirificam admirabili digestam

quit, ei (id est, Israeli) in via,

cm

ascenderet de

ordine execramur in lacertis ac

serpen-

JEgyplo. Hic

summatim
locis

coinpleelilur mulla
explicuit,
et in

lium formis, quia

in illis aliquid
,

consideramus

qu

aliis

in

pluribus

squalidum et tetrum

et ab eis naturali quo-

dam odio dissidemus. Audiunt alii suavem aliorum voeem et cantum numerosum cum voluptate
,

qu dm recenset et recognoscit, mandalum hoc durum indicit Saiili, ut aboleat penils Amalec. Quomod
librum referri voluit;
per terminos suos Idumaci
,

et ut caatare

pergant

horlantur et ro-

qui

ut diximus

gant

at qui in illos duris sunt animati, au-

iidem sunt qui Amalecitx non permiserint


raelitas transire

Is-

dire se putant latratus

canum

aut

leonum

quibuscum commune habure


illis
;

fremitum. Pulchrum est aurum


auro Deus
illo

ad quod in-

genus, sed potis

occurrerintarmati, ha-

hiant inflammata studia per mille discrimina

bes Numer. cap. 20

quare defessos
se, et

illos

de

mortalium
voluit
,

at ex

offerri sibi nihil

viabegerunt procul
captare dispendium.

magnum

fecerunt
extre-

si

quando ex

conllata fuerunt deoin

Qud autem tune

rum
(1)

simulacra.

Im neque

suo populo ar-

mumagnien,

id est, eos qui fessi aut languidi

Amalec. Mystic, ex Origene et S. Grog.


:
,

qui transito mari Beda c Amalec inquit Rubro reslitil israeli ea peccala demon,
, ,

subsequi non poterant praecedentes, mal acceperit atque ceciderit, habes Deut. cap. 25,
v.

nobis post undam baptismi, ne ad promissa clestis patri rgna perveniu mus obsistunt quai omnia demoliri nc< que eis parcere jubemur. Porr Amalec Hebr. idem est, qud populus lingens; unde nott gulosos et carnales ; item dmoncs , ait < Nain eorum , inquit, estlambere, S. Greg. mentem ad peccandum carnis blan4 id est dimento delinire velut enim lingu lactu i < lambere ambiunt, cm levibus suggesiioni(Corn, Lap.) < bus mentem tangunt. > Demolire u.niversa ejus. Hebrus Anathematizabis omnia qu ci. Septuaginta Exlerminabis illum , et omnia qu ejus. Scitum est, ur

strat,

qu

18 Mmento qu fecerit tibi Amalec in via, quando egrediebaris de JEgypto : quomodb occur:

rerit tibi, et

exlremos agminis

tut

qui lassi resi-

debant, ceciderit, quando lu eras fam et labore


confectus, et non timuerit

Deum. Hc quidem
Hebraei tradunt,

gravissima fuerunt Amalecitarum peccala.

Estaulcm ridiculum, quod


ut in Tradilionibus hebraicis

refert Hierony-

mus, nempe ab Amalecitis defessos et languidos Hebrorum exlremos, sic esse acceptos
crudeliter et ignominios
,

ut abstulerint eo-

bem

supremo excidio

genteni anathemati subditam analhemate inusta, deleri ign ferroque vaslabaulur , incendio et cdc
,

regionem

rum circumeisionem,

id est,

partem circum-

complebanlur omnia nisi Deus vel ultioncm temperarct, vel aliquid exciperct. Porr Deus omnes un lue damnalione obvolvit; vel infantes ipsos ab ubere, et brla. Ejus jussioni ad amussim, nihil examinantes parccnlcs nemini obtemperare debebant Isralite, quibus Deus nihil nisi obedienti merilum relinquebat. Absolutus vil rcrumque omnium nostra,
,

cisam, illamque in Dei subsannationemeteontemptum in clum projecerint. Sed isti Hebrsei nihil

non audent, modo ad popularem


fortass ralione
,

plausum. E

adducti sunt

quia ubi Vulgatus cecidit


nab, id est, decaudavit.

Hebraic est vaiza-

Quod completum dicunt

rum

arbiter ila prcipicbat; ejusque jussiones

nihil nisi

sanctum juslumque continebant.


,

detruncatione. Aut cert in ill ignominios circumeisionem vehementer odequia Idumi ne quid harant, quam ipsorum pater Esa,

Non concupiscas ex rbus ipsuis aliquid. Dsuni hc in Hebro et Septuaginta alque


obclo prnotantur in
bus.
vctiistis Lalinis codici(

berent

Calmet.

gnre commune, in Epiphanius lib. de Ponseipso delevit, ut dicit Rabb. Salomon, der. et Mensur. ad mdium.

cum

lsraelitico

569
ut ait Abulensis in

COMMENTARIIM CAPUT XV.


locum cilatum ex Deuter.,
abstinere posse videor.

570

Sed

illud

non omit-

aliquid meditatur turpius et obscnius,

sum-

tam, ut lector habeat quid doleat aut rideat,

ptum ex
cussurn

cauda nomine. Sed dlirant omnes.

quod de Amalecitarum bobus atque ovihus occisis

Malt melis Yulgatus extremum agmen peresse dicit

somniavit Rabb. Salomon, ut refert Lyra.

ab Amalecitis

quia quae

Cyrcaeum hic aliquod poculum agnoscit, quo


bomines subil qudam metamorphosi mutantur in belluas. Ait

in quolibet grege

postrema sunt, cauda voantiquos parentum suo-

cantur.

enim Amalccitas
atque
alias

solitos esse

Sed neque
res

posteri

uti maleficiis; et alias

formas vel

rum deposuerant
pertinaciter

spiritus, sed

parentum mo-

assumere, vel inducere; quare in oves et boves

amplexi ad

longum

usque

mulabantur. Ne quis igitur illorum sub ovin


aut bovin specie odium effugeret
heslile, ips
,

tempus ab hoc rerum articulo plusqum hoslili

et l'errum

odio,

et

omnin

hscreditario odio perse in

quoque

belluae

occidi jubenlur.

cuti sunt. Sic san

probant plurima

bis
locis
1,

Neque

vidit

magnus
et

hic nugator, Amalecitas,

Regum
v. il
:

annalibus, quae nos suis quaeque


illud

cm
si

vidrent in oves et boves caedem grassari,

expendemus.Et probatoplim
Super tribus sceleribus

Amosc.

vim haberent

artem magicam

facile

po-

Edotn, et super
perscutas

tuisse deserere

speciem illam quam assumpsc-

quartum non convenant eum.


sit in

Eb quoi

ranl, et aliam assumere, qu abstinere vi-

gladio fratrem suum, et violaverit miscricjus


,

debant hostile ferrum. Neque videbat vir

iste

cordiam
et

et

tenuerit

ultra

furorem suum

etsuo et suorum judiciosapientissimus,


locis

aliis in

indignationem suam servaverit usque in

fi-

cum hominibus
est,

ipsa

quoque pecora occidi


civitatibus
v. 13,

nem.
Interfice a

jussa.

Quod praeceptum de
Deut. 13,

omnibus

vmo

usque ad muuerem
,

et par,

traditum
civilates

neque tamen

VULUM ATQUE LACTENTEM

BOVEM

ET OVEM

CtC

omnes

maleficiis fuisse deditas verisi-

Observt Abulensis, varias esse anathematum

mile est. San in

summoodio cum hominibus

formas pro deliclorum varietale

ac

modo.

interfecta fuisse jumenta, cognovisse potuit in

Primo

ita

proponebatur, ut ex

eis quae aliquo

Gaabitarum casu Judic. cap. 20.


Vers. 4.

modo ad
vel
fuit

illorum usus perlinerent, in

quorum

Pr/ecepit itaque Saul populo, et


illius

caput ferebalur, nihil esset reliquum flamm


ferro.

recensuit eos, quasi agnos. Accepit Sal lubens Dei mandatum, et ad

De quo Deut.
vitae

cap. 13, v. 13. Taie

expeditionem promet

hoc quo omnia quae Amalecilarum ornafuerunt, aboleri ju-

ptam

et

celerem se

quamprimm

populum
Id

menta, sive subsidia


bentur. In secundo

accingit. Prcipere, mandare, etsimilia, voces

gnre non

delebantur

sunt militares in Hebrseorum idiomate.


saep
valet

enim
:

omnia, sed tanlm ad ihesauros Domini.sa-

verbum

savah. Thren. 1, v. 17

cramque gazam, quae templo Dominoque


virent,

ser-

Mandavil

Dominus adversm Jacob

in circuitu

servabantur,aurum

videlicet,

etargcn-

ejus Iwsles ejus.

Amos. 9

Mandabo
:

gladio, et

genlum, quae nullus ad privatos ac domesticos


usus accommodare poterat. T;di anathemati
subjecta fuit Jricho,

occidet eos.

Isaiae

cap. 23

Dominus mandavit

adversitsChanaam.

Josue cap.

7.

In tertio
in

Recensuit eos quasi agnos. Chaldaeus


agnis Phase, quasi
,

legit,

gnre,

maledicto subjiciebantur et anatheipsa, et

tempus

illud fuerit azy;

mati oivitas
sexus;

omnis hominum
igni,

aetas

et

morum

ubi agni immolanlur


afferri

et per
,

agnos

ita ut civitas

habitatores ferro,
;

quos singulis

oportebat

collegerit

aut alio quovis

modo

sternerenlur

reliqua

quantus esset pugnatorum numerus. Sed mulla


videtur supposuisse Chaldaeus
sunt.
,

tamen erant pugnatorum


fuit civitas liai
,

exuvise. Qualia passa


8.

qu

incerta
in

de qu Josue cap.
in

Primum

est,

tempus esse vernum,


singulos,

quo
lot
;

Hic non

ncmo

tam severo mandalo

cle-

agnus immolatur paschalis. Secundum singulis agnos allatos esse


ita

mentiam, im
nihil

et aequitalem desiderabil,

cm

ut

caede eximatur

nemo; neque

illi

quidem qui
illud

agni numerentur, quot

numerantur

milites

admiserunt, cur supplicium

grave
la-

quod plan falsum


paschales

Bubire debuerint, quales sunt parvuli et


ctentes, oves et boves
slris
?

modo per agnos Judaeorum numerum collegit Joscest. Alio

Egimus e de

re in no-

phus

lib.

7 de Belio,

cap. 17, qui in quolibei

Commenlariis super Ezccliielem, ad illud cap. 9, v. 6 Senem, adolescentulumet virginem, parmlos , et mulieres interficite. Plura apud
:

agno decem numcrat cives. Sed neque hoc

modo

deprehendi

pugnatorum numerus potuit Saule cm non omnes illi decem, qui


,

scholasticos doctores invenies,

quibus

ego

uno vescebantur agno,

milites ensuit ,sed p;ir-

571

IN

L1BRUM

1.

REGUM
\ers.
6.

572

tim senes, partim pueri, pariim etium femina*,


qui oiunes sunt traclandis armis
dilficultatibus et
et

Dixitque Saul

Cin^o

Arite et

bellorum

receuite, etc. Cinxus bic per synecdoeben pro

molestas inepti. Legit siae


,

Cinis suiailur, sicutssep boslis pro hoslibus.

dubio Chaldauis
et

sicul alii etiam interprtes

Quare Vulgatus modo ad vocem, modo ad


bic
et siagulare

signi

nunc codices habent

bebraici batelaim; no:

licationem inteatus verbuai adbibet plurale, ut


,

ster ver interpres calelaim

unius ver

litterae

statim

Ne

forte

involvam
sa-

simililudo bujus tanta; varietalis occasio fuit,

te, etc.

Cinos prognatos esse ex Jelbro


filia

qu

fecit, ut

Vulgatus redderet, quasi agnos


lelaim

cerdote Madiarj, cujus


psit,

Sepbora Moysi nu-

Clialdxus, in agnis. Alii

nomen

exisli-

commuais est Hebr orum noslrorumquc


Indicat Judic.
c.

inant esse proprium, ubi coegitSaiil, et auaieravit


Galgalis.

scalcatia.

11, v. 1C

Filii
civi-

exereilum.

Septuaginta redduht,
verlerint,

in

autem Cini cognali Moysi ascenderunt de


tate

Car

ita

aoa

intclligo.

Vabnarum. Cinuin aulcai islum

Fuisse Jeita

Traaslalio Vulgati opiinia ebl, cl


cat,

modum

cxpli-

tbroostenduntSepluaginta, qui locum istuin

quo prfectis

et ducibusinirisolcl sine

convertunt

tio to eOp to Ktvaou tc irsvOepo

errore Humrus

enrum

qui subsignis sunt. Ut


,

tcj Mtoutxr,. Filii Jelbro

Cini

soceri Moysis.

Ci-

eaiai pastorcs ex caulis sic educuat agnos

ut

nos autem
ral
,

islos habitasse

simul
cap.
1

cum
,

filiis Is-

singulares exeant
collignat

perangustum exilum,

et ita

colligilur ex

Numcr.

v. 29, ubi

aoa

difficile

ialegriaa esse auinerum,


illud inierest, sin-

Ilobab RgUelis soceri Moysis

filins

adhsisse

sic ctiaia duces,

autquorum

dicilurisraeli.Qud ver Cini ia Israelitarum

gulares in suoordine procder e jubent milites,

sortem conlributi fuerint,et


sioais
illala,

in terra

promis-

suminatnqnc colligunt eonan quos deinde


suas digrant tribus et ordines.

ia

Quod de

pasto-

commorali, docet mors Sisar Jael uxore liaber Cini, Judic. 4; Ilabcr au-

ribus dixi, quolidiana nosliorum expericuliu


docet. INeque ia sacris litteris

tem
et

iste recessisse dicitur reliquis fralribus,

excmplum

deest.

cum Jabim Chanano habuissepacem. Ex


lit

Levit. 27, v. 32, ubi ratio decimaadi praiscri-

quo

vald verisimile,

Cinos

alios vixisse

bitur

Omnium decimarum
sanci.i/icabilur

bovis, ovis, et
,

capnc,

inlcr Israelitas(oos, inquam, qui ab


guclis
filio

Hobab Ha-

qu

sub pastoris virg transeunl


,

quidquid deci-

traxerual originem), et in ideai

mum venerit
consistere
,

Domino. Ex quibus

ipsis aliquo

modogenus

coaluisse. Ita

cum meo ju,

constat, pabtorcs ad caulu; osiiuia solitos esse

dicio manifest 1 Paralip. 2, in fine: Cognations quoque

cohibereque greges, ne coafusi ac


ita

scribamm habitanlium

in

Jabes

ca-

simul egrediantur, sed singulares,

ut deci-

nenles, atque rsonantes, et in tabernaculis

com-

muia quodque
tari

notari possit, illudque


sit

commn-

morantes.
patris

II i

sunt Cini, qui venerunt de calore


llechab.

aequeat, sive exile


et piague.

et aiacruai, sive

doms

Quomod Rechabit, de

adullum

Cm

autem boc

essel inter
simili-

quibus Jeremias cap. 35, Cini fuerint, diximus

Hebros
ludo
(1).

familiare

ab eo duci potuit

innostrisCommenlariisadillumJereinilocum.

Vers. 5.

Cumque venisset Saul


civitalem esse

usque ad
in

civ1tatem aimalec, tetend1t l.nsidias

torren-

Cm autem Sal illud accepisset Domino mandalum, ut Aaialecitas, et quidquid ad il'ns perlineret, exlingueret; non putavit ia illis
esse

te

(2).

Hanc credo

prcipuam,

aumerandos,

licet

in

edem cum

ipsis

etregai priinaai sedem, ubi luac Agag Aaialejitarum priacops


appellat

regioae iaorareatur, Cinos, qui aeque gnre


erant Amalecit, neque
peccalis implicuerant.

morubalur. Torrenlem bic


declivcai

eisdemsecum
illos
si

illis

profundum atque

locum

Quare

excedere ab

per

quem aqua

aliquaado decurrit. Sicul

al-

Anialecitarum coasortio jubet, ne


convivere conlingat,

cum

illis

veus appcllalur, qui flnvium aliquando coinplexus est,


lnslit.

idem omnes promiscu

licel lluvialis

aqua) aibil conlineal.

casus et cxiiium abripiat.

Unde docemur, ma-

de reruin divisione,

Qubd

si naturali.

lorum consuetudinem esse omnin evitandam,


ncquid malicontingatpropter vicinum mal dm.
Et eniai periculum est maximuai ne doms

Ducenta millia PEDiTUMi Septuaginta editioais Itomame Quadraginta millia ordinum


(1)
:

Flammam

corripiat, paries

cm proxims

arel,

velma/i/pu/orHm.Manuscriptiun Alcxaadriniaa: Dena millia; edilio Aldiaa et Compluteasis Ducenta millia manipuloritm v< ordinum ; Joscpbus, quadraginta millia Iwminum tribu Juda (Calmrl.) non uumerat. (2) Vel, si mavis, in valle, vox enim Hebrsea, "?rtt, utrumque signilicat. (Calmet.)
: 1 ,

et

Ne mata
et qui

vicini

pecoris conlagia ldant;


slcl.it
,

prop scopum

qu

tela sagitta-

rio destinanlur,

prop etiam est;

ut

telo
sic

prter

sagittarii

volunlatem configatur;

573

COMMENTARllM. CAPl XV.


tur illustrius, seu inagis ad

574

etiamsi Cini cum Amalccitis jam fcrro destinais pcrmixti vivant, san non procul absunt

portunum, ferro exemit

et

humanos usus opflamin. Cur Agag


adducunide putal

ab intrim. Urius Jonas, quo Dominus inobedientise

rgi parcere voluent, varit variis

pnas exigere
naufragii

voluit, connectores
conjecit.

lur raliones. Glossa interlinearis

suos in grave

periculum

Agag

fuisse

Saule servatum, ut tnumpbuiu

Unus Judas tempestatem


jactavit navini,
et vilae

illam cxcitavit,

quse

ageret regi person magis illustrera; bonoris

periculum ostenlavit
lib.

autem
quia

sui rationera

habuisse,

ex eo constat,

Apostolis, ut meditatur Anibrosius

4 super

iilius vicloriae

exlare voluit selernum ntov. l'i, in illustri at-

Lucain.

numentum. Ut enimbabes

TU ENIM FECISTI MISERICORDIAM CUM OMNIBUS nuis Isral, cum ascendekent de yEgypto.
Quid
in

que frequenti loco fornicem excitavit triumpbaleni. Josephus aliquid ibi pietatis agnoscit,

ascensu de yEyypto, id
lilii

est, in deserto,

cujus speciem videbat delusus prorss et caecus


et judicio

Ctiiset j
cii

nenipe Jetlno, in Israelilas benfl-

suo plus aequo assenlatus


et

Saiil.

Cm

contulerint, qua;rit Abulensisq. 16, et pu-

enini spcciosum viderei Agag,


gio

lorraam re-

tat

hanc niisericordiam, de qu nunc

Saiil,

de-

nomine

et majesiaie

dignam, alienum exi-

scriptam esse Exod. cap. 18, ubi Jethro dicitur occurrisse Moysi,
et

siimavit

iilius

sanguine

mucronem imbuere.
pro regi
;

magnani

illi

benevofuient

Lyra boc

avariliae Iribuit Saillis, qui

lentiam ostendisse.
in Israelilas

Quin ver aninio


aperi
ipse

person luculentain sperabat redeuiplionem

benevolo, illud

probat,

autcert occullos recludendos esse thesauros.


Huec fortass vera. Ego polis existirao, quod
visura est Abulensi, indulgenliain illam ex in-

qud non minus videtur, qum


de Israelitarum sainte
sollicitus. Tradidit enini

Moyses,

et felici

progresbione

Moysi genero suo cerquain in disceplandis

tempesliv qudametstult misericordia fuisse

tain aliquain

forniam,

profectm. Est enim


dere, et

durum queniquani
qui in

occite-

causis,

reque administrand public teneret,

eum maxime
sit.

edem fortun

quain Moyses ipse utpote publicis rationibus

cum

eleonditione

Adde qud

illorum qui

opporlunam amplexus
illuin,

est.

Obtulisse

autrui

ex alt cecidre fortun,

subitus et acerbus

cni gehtilis esset et sacerdos Madian,

casus etiam iniuiicorum animos ad niisericor-

liostias et

bolocausta Deo,

aut,

quod videtur
saciifi-

diam

intlectit (1).

veio propius,

tradidisse boslias, quas

Vers. 11.

Poe.nitet me, qud constituer!


Humane Dominus
in

caret Moyses in co altari

quod excilrat proxiin

Saul regem

(2).

loquitur

mo-

m, cap. 17,

v. 16,

non exigua videtur

Ue-

do; neque enini cadere

Doniinumpnitenlia

braorum populum
est verisimile,

misericordia collala. Neque


et potenlcm,

potest, qiuB culpain plernique, elnoiumuqiiui

virum copiosuui

ignoralionein

consequilur.

Ab

efl'ectu

lanien

ad generum quein per desertam et sterilem

regionem incedere cognoverat, venisse

va-

bocDomini consilium pniteulia dicitur, quia id fecit, quod bomines soient, quos facti, sive
consulti pnilet. Hi enini consulta

cuum, sed ex gregibus quds


sidium. Deinde Numer.
Raguelis,

in locis

proximis

mutant aut

copiososalebat, atlulisse aliquod non levesubcap. 10, Ilobab


iilius

constructa dissolvunt. Ilinc


nilere dicalur

lit,

ut

Ucum pterrain

cm

inducto

diluvio

qui et Jetbro, qui

regionem illam
,

opplevit, et exceptisadmodni paucis, univer-

probe noverat, coniilem videtur

ini

et

du-

sum animanliuni genus


(1)

extiiixit.

De quo Ge-

cem

viae se

prbuisse Ilebra:orum mulliltidini.

Vers. 9.

Et vestibus. Hebnvam vocem


:

De quo supra non dubitat Abulensis, estcerl


vald verisimile, liccl
textu. Ilaee
iiiliil

interprtes

quidam reddunl

Piiigitia pecoxi,

certum liabeamus

S. riroriymiis iiccepil

pro veste mutatori,

ferme Ilebr&i, Hieronymo teste in

seu vesliurii pari. Alii de bobus bimulis, vel de pecoribus quibiscj piiiguissimis et eximiis,
cibis. (Calinet.) repais d'avoir fait Saut roi. Dieu dit quilse re/?nf lorsque ses uvres changent, quoique sa volont ne chauge point Opra mutas, nec mutas consilium, dii saint Augustin ; il parle en homme pour se faire entendre ds hommes. C'est comme s'il disait , selon saint Grgoire J'avais fait Saiil roi, parce qu'a-

Tradilionibus.

seciindaros.
(i)

Seplua^mia,

Vers.

8.

Apprehendit Agag regem


fuit peccaluni,

Ama-

Je

me

lec vivum, omne autem vulgus interfecit.

hoc

secundum

quod admisit

Saiil,

propter quod regno judicatus est indignus, et

Deo reprobatus. Mandatum acceperat, ne


l'aceret,

quid ex Amalec reliquuni

quod diro

subjeclum erat anatliemati. Perdidit quod vel


in personis, vel in aliis sive inanimis, sive aniinatis
spoliis erat vilius
;

<

humble. Mais maintenant je rgne sur mon peuple, puisqu'il est devenu sJiperb, et qu'il n'a pas
lors
ii

paraissait

ne veux plus

qu'il

<

quod autem v ideba-

craint do violer l'ordre avais donn.

formel (pie je

lui

575
nos. 6, v. 6
:

IN
Pnituit cum,

LiURUM

I.

ULGDM
Vers. 12.

576

qu'on hotninem fealia est

(1)

Et erexisset

sibi

formceu

eisset in terra.

Quarc nulla
voluissc

hujus

loci

triumphalem.

Cm

ex Amalecitarum cde re-

senlentia

qum

Deum regnum, quod


transferre,
tribuit,

verteretur Sal, in Carmelo monte, in eo, in-

Saiili indulserat,

ab

illo

quia plus
divino

quam, Carmelo, qui ad funiculum pertinct


Juda, extare
voluit

judicio suo

aut studio
;

qum

aeternum aliquod partae

mandalo ac volnntati
giuin aut

cui qui se

non omnino

nuper

victoriae illustre

in re tant submiltuut, indigni sunt, qui re-

mirm, ex quo suo plus


divinse sententiae
,

monumentum. Jam nijudicio tribuit qum


victoriae

eximium

aliud

nomen

susiineant.
(1),

suo potis honori servire

Co.NTRISTATlSQUE EST SAMUEL

ET CLAMAVIT

maluit,

qum

divino,

cm
Id

gloriam,

ad Dominl'm tota noctb. Long aberat Samuel,


ut de casu Salis et depositione gauderet,

quam

divinae virtuti referre debuit acceptam,

cm

sibi potis adscripsit.

enim

valet illud

Et

gravis illum dolor de tant subit atque inopi-

erexisset sibi fornicem,

sibi,

inquam, non Deo,


bellicse vir-

nal mutatione perculserit. Quare


le nocte,

cm

ineunlicet

quasi
tuti.

su assentatus industrie ac
Et
ita

ut

ex ipso textu conjectare


accepisset,

putat Lyra. Abulensi aliter visum.

banc

Deo vocem

quod reliquum
et

erat noctis ad lueem usque

in oratione atque

clamore posuit, quibus lacrymas

gemilus

dubio procul adhibuit. Surrexil aulem de nocte, id est,

priusqum

illucesceret, ut,

quod

Domino mandatum
ret, et iJlum, si

acceperal, Sailli denuntiafacti

qu ratione posset, ad

veram pwnitentiam adducerct. Iloc poslremum conjectare licet, tum ex studio Samuelis in Salem, cui secunda oplabat omnia, tum ex
Dei clemenlissim natur,

qu

facile

movelur

potnitentium lacrymis, et ubi quis


tt, et facta

menlem mu-

pris malex animo rtractt, ipse

mu tare sentenliam. Quod Samuel non ignorabat, qui boc ex long cum
quoque
solet

Do
rat.

et familiari consuetudine, et ex

divinarum

Scriplurarum assidu commenlalione didiceSed, ut dixi, haec lanlm conjectura


est,

Volney, ou des Juifs de nos jours? Quant aux premiers, nous avons trop peu de donnes pour juger de l'effet que produisirent les paroles de Samuel qui parat ici raconter sa propre histoire, et tre, comme dit Volney, auteur, acteur, juge et partie. S'il s'agit des Juifs de nos jours, l'expression ne nous parat pas juste ; il y a aujourd'hui des hommes qui appliquent le raisonnement l'tude de la Bible ; d'autres croient qu'agir ainsi c'est chose dfendue; il y a des Juifs et des Chrtiens dans chacune de ces deux classes d'hommes. Illi, ut nobis videtur, ratione duce, studio biblico incumbunt, qui postqum invictissimis argumentis in id adducti fuerunt ut inspiratos esse biblicos libres crederent, ac proinde summ veraces, inbislibris non quod ipsis placet, sed quod Spiritus sanclus dixeril, investigant ; sed Volney et Cahen aliter faciunt. Non ratione, ut jactant, sed impietate aller, aller ver praejudiciis rabbinicis ductus, pessimiserroribus suis auctoritatem in Bibliis unic quaerit,
et mirum non est utrumquese reperisse, existimare. Non hoc semper evenire videmus, ut qui veritatem, non pris abjectis ex animo pravis opinionibus, sectantur, in majores qum antea tenebras praecipiles agantur.

qu

non abhorret Abulensis


:

(2).

Iratus est Samuel. Ad litteram (1) Hebr. Ejus vultus vel nares inflammatse sunt. ChalDurum fuit Samucti, molestura illi accidasus
: :

dit.

(Calmet.) Samuel en fut attrist, et il cria au Seigneur

toute la nuit.

Le prophte

s'attriste et crie

vers

Dieu, dit saint Grgoire, pour nous montrer de quelle manire les vrais pasteurs doivent pleurer la perte des mes. Ils poussent leurs vers Dieu, lorsque par leurs soupirs et cris ils implorent sa par leurs prires ardentes, < misricorde pour ceux qui sont tombs dans et ils crient toute la nuit lorsque < le pch, < leur charit les porte se charger eux-mmes i du crime des mes qui leur avaient t conlies, et qu'ils tachent d'en faire pnitence <
i

Carmelum, etc. Carmelum, et cccc coiistituil sibi maman, vel monumentum veilunt, alii Fecit sibi spatium, locum nempe liberum et spatiosuro, ut praedam inter
(1)

Quod

venissf.t

Saul
:

in

Hebraeus et Septuaginta
;
:

Venil Saiil in

et

de

satisfaire

Dieu

comme

si

c'taient

eux-mmes
(2)

qui l'avaient commis.

(Sacy.)

HicCahen.{Bibl.

7, p. 57), Volneii (Vol-

ney) sentenliam refert, cuisuam adjungit. Sur Encore une ap< cette apparition Volney dit parilion, un colloque, un repentir de Dieu! Pensez-vous que nos ngres et nos sauvage i pussent entendre de tels contes sans rire? < Les Juifs digrent tout! Est-ce des Juifs du temps de Samuel, des Hbreux, que parle
:

suos dislribueret, ait Jonathas. Constat inique in Hebraeo manum usurpari frquenter de loco spatioso, uti in Psalm. 103, 25 Hoc mare magnum et spaliosnm manibus. Denique reddi posset. : Fuit in Carmelo, cl ecce ibi constitua praesidium pro c regione. (Calmet.) On oint dire Samuel que Saiil s'tait dress un arc de triomphe. L'orgueil est plein de tnbres, dit saint Augustin, tenebrosa mperbia. Dieu seul avait donn la victoire Sal contre une si grande arme, et ce prince ne pense qu' s'en attribuer toute la gloire. Il n'avait proprement de part cette action si clatante qui tait l'ouvrage de Dieu, que la dsobissance qu'il y avait mle, qui tait toute lui, et qui aurait d le couvrir de honte. Et cependant il s'occupe lever des trophes de sa vanit, lorsqu'il est tomb devant Dieu d'une chute effroyable, et qui devait tre sans res(Sacv.) source
:

S77
Excilrunt quidem
ces, aut alia
alii,

COMMENTAMUM CAPUT
aut triumphales forni;

XV.
valle rcais.

678
bixerat

viveret, titulum, qui est in

qu

instar haberent illorum


sibi

sed

enim

Non habeo
,

filium, et

hoc erit monimentum


titulum nomine
in

excilrunt,

non tam ut inde

nomen

para-

nominis met
et

vocavilque

suo,

rent in

omnem

posteritatem gloriosum,
beneficii

qum

appeltatur

Manus Absalom usque

prsentem

ut accepti

Deo

varent. Sic Moyses

memoriam consercm ex boc eodem populo


:

diem.

Ex boc Absalomis
numentum
rat,
set,

consilio atque opre

non

vicloriam rctulissetcximiam, Exod. 17, v. 15


/Edificavit allare, et vocavit

inepte conjectare videor, excitasse Salem moillud

nomen

ejus,
nisi,

Domi-

nus exaltatio rnea. Hebraic

Je/ioi'a/i

quod
au-

ptione victori

cum inscriptione aut descriquam ex Amalecitis reportavesi sibi ipsi

idem
si

valet atque,
:

Dominus vexilium meum, ac


in

perinde atque
quoe vocaretur
;

statuam erexis-

dicat

Dominus
;

bc acie dux

fuit et

Sail,

vincens

nimirm, aut

spex, non ego


signo,

ille

vexilium extulit; sub


victrices

illius

triumphans

quomod Absalom ex Hebrseorum

non sub meo

Hebrorum

acies

opinor, consuetudine, erectum

monumentum
Alii aliter

nnlitrunt. Josephus lib. 5 Antiquit.


illam

cap. 2,

ex suo nomine Absalomem vocavit.


verlunt. Pagninus
rina
: :

aram Deo

victori

consecralam esse dicit;

Constituit sibi locum. Tigu:

non

aliter

qum

gnies

eam ob causam

diis suis

Siatuit sibi
sibi

trophum. Chaldus
,

Prfasia

quibus profectam putant esse vicloiiam,

cum

purat

locum

ut

dioidat in eo

prdam.
Que

hc aut simili inscriplione aram construunt et


dedicant
toriJovi.
:

Translatio antiquissima

hispanica

Victori, aut statori,


lib.

seu, triumpha-

ende alarde.

Unde
:

hi

ex hebraico textu trans-

Qud ver Simon

Machab.

1, c.

lationes hasce exprimere potuerint, longi essel

13, illuslrissimum excilrit


tatis fuit,

monumentum,

pie-

operis
striclim

exponere
notasse.

sat

sit

in prsesenti

illas

non ambitionis opus. Extare enim


egregiam illam et operoperiret parentis optimi et fra-

voluit in suo populo

sam molem, ne

Neque enim Yulgat ullo modo nobis recedendum est. Hebraei, uttradit Hieronymus in Qustionibus hebraicis, quos
sequitur hoc in locoLyra, ex palmis, myrlis et
olivis

trum optim de patri ac religione merilorum procclara memoria, in quam intuentes posteri
scipsos ad

fornicem illum putant esse contextum,

arduum atque gloriosum

virtutis

e,

opinor, adducti ratione, qud tam brevi


et

opusexcitarent. Sed in boc fornice nibil lego,

tempore

quasi

in

transcursu

firmior alia
ita for-

quod divinam spectet gloriam. Tantm lego Salem arcum sibi triumphalem erexisse ; neque san, quae sequuntur pen omnia, aliquid aliud cogitare nos sinunt. Omnia enim ambitiosi

moles saxo excilari non poterat. Et


tass accidit.

animi, et inanem populi plausum, et exi-

Yerumtamen cm copiosum secum adduceret exercitum, non videtur didcile tt manibus, et magno eliam studio, quo victores milites suo rgi placere vellent, rudem
aliquem et impolilum fornicem fuisse constru-

siimationem captantis argumenta

sunt,

ut

qud tantoper

oplrit bonorari se

Samuele

clum.

Qum

porr fuerit usitatum in saxis,


aliae

coram populo, qud ad rabicm et furorem insanierit, qud se vivo atque rgnante, tantum
sibi

quales sunt statua;, column, obelisci et


barbarae atque insana moles,

rerum gestarum

nomen David

occiso gigante compara-

monumenta
tus,

defigere,

omnes pen naliones,


polilioris disciplinai cul-

nt.

in quibus aliquis est

Ubi Vulgatus, fornicem triumphalem, hebraic est Masib


lo iad, id

abund docent

quales fuerunt

.i-Egyptii,

est

Excitavit sibi

maman.

Grci, Babylonii, Romani, de quibus scriptores

Sed

est

omnin idem,

licet

verborum forma

exlerni salis multa; et nos aliqua

nunc

nonnihi! diversa.

Est enim manus idem qud

ejusmodi monumenta videmus, quee


ga,

licet lon-

opus, seu

monumentum, per metonymiam,


;

non lamen omnin confecit

vetustas.

Qud

quae causam adhibet pro effectu


nent aut scripturam,

sicul imagiartificis.

ver in his triumphales fornices,

sive arcus

manum dicimus
aut

numerenlur, testant ur Romai pluresalii; sed


ille

Qud manus
quoe alicujus

illud

opus aut fabricam

significet,

prcipu, in quo adhuc visuntur debell-

nomen

memoriam

conservt,

toe

Jerosolym

illustres exuvisc,
aliis

aureum vide-

docet

illud

Absalomis consilium, qui

cm

filiis

licet
ctili

candelabrum, cum
ornamentis,

sacra supelle-

careret, in

quibus parentis viveret memoria,


excitavit

monumentum
pro
uliis

marmore, quod

sibi

ad lernam

qu ibidem duo imperatores memoriam insculpserunt.


transi isset, descendissetque in
sibi

esse voluit, in

quo

ipse viveret, quan-

Et reversas
Galgala. Ubi
triumphali

do in suscept sobole non poterat, 2 Reg. cap.


18: Porrb Absalom erexerat
sibi,

ternum monumentum
excitavit

in
ill

cm adhuc

fornice

Sal, quasi

579

IN

LIBRUM

KEGUM

580

prima omnium cura esse debuerit, descendit


in Galgala, ut pacilicas victimas

tura prnoscat, quod non dubi conjectura ex

Deo

in giatia-

hoc eventu colligeba' Sal, aut magno apud

rum aclionem immolarei. Porr,


cap. 11, v. 14,
et
ibi

ut vidimus

Dcum
nunc

in lot

honore

esse,

quem
sit.

et antea s;ep, et

janiexcilatum fucrat allare,

modis ornril,

et tt

tamque profusis
os-

ibidem jam iterm sacrificium obtulerat,


15,
v.
9,
ibi

beneficiis

complexus

Et ut aliquis accede-

cap.
dit.

eum Samuel

deprehen-

ret ad gratulationcm olliciorum cumulus,

tendit et ita
INITIIS
sunt-.

rem Amalecilidem

conligissc, si-

SAUL OFFEREBAT SACRIFICIUM DeO, DE


pr/edarum.

cul ipse preeviderat, et se id cumulal praesiitisse,

Hskc in hebraico lextu non

quod Dei nomine per Samuelem fuerat


;

nequein quibusdamLatinornni codicibus rcperiuntur, ut in Complutensi.


illa

imperatum
fuisset
aliter

sed Samuel, qui jam Deo, quid

Prdarum
sunl,

initia

Saiile

peccatum

didicisset

long

dicuntur,

qu* pracipua qu

qusequc

rem

est interpretatus,

qum

ipse puta-

primo constituuntur ordine, qua3


lari

etiain appel-

bal.

possunt primilix,
et

ide dcbcnlur et

Vers.

14.

Et qb*
m

est h/ec vox cregum,

redduntur Deo, quia

prima sunt, et co noin rc cni alia

qu/e uesonat

auribus meis? Coarguit Said in

mme

plermque meliora. Qu
et

muel regemmanifesli mendacii, cui


datis

man-

stull et kreligios fecerit Saiil, in

hoc tamen,

dalum erat

Domino, ne quid reliquum

qud prima

optima Domino consecravit, raoflicii religiosi,

facerct

eorum

quae possedisset Amalec. Contra


,

ticnem habuil

quo Dcum

opti-

mis quibusque rbus bonorarc voluit. Qud


ver
initia

quem clamabant ovium balatus armentorum mugitus, quibus rgis ac militum aut obtenta rcligionis species, aut
tiiis

idem aliquando valeanl qud prci:

immoderata potune
tem-

pua, docet illud Eccli. 29, v. 28

Initinm vii
do-

cupiditas ignoverat.

liominis aqua, et panis, et vcstimenlum, et


rmis
tet,
vitae

Samueli fuisse
pore in
illius

Quem animum exislimemus, cm eodem

protgeas lurpitudinem.

Hc enim,

ut pa-

auribus et Salis vox adulatoria

non prima sunt, sed prcipua humanae


subsidia.

etmendax,

et lot verse

gregum etarmentorum

Vers. 13.

Dixrr

voces rcsonarenl? Sic plan in re morali mulei

Saul

Benedictus tu
Occurrit

ti

sunt, qui se pios esse verbis profitentur, at


illos

Domino

(1).

Implevi verbum Domini.


et gratulabundns

contra obslrepunt plurima, quae


tis

impieta-

Saiil Iaetus

Samueli, quasi

et

mendacii convincunt.

Quorum

simula-

allaturus esset aliquid


Toluptali.

quod

illi

futurum esset

lam continentiam prodit aut lascivus oculus,


aut vox mult
incessus,

Et primm illum excipit gratulatori


et ut reor,

qum deceret

petulantior, vagus

qudam,
tavit

usital inlcr Hebrocos sa-

dissoluti mores,

quos ncque pudor

htlalione. Sic san

Luc

cap. 1, anglus salulu in innlieribns.

temprt, ncque honestatis ulla ratio compescit.

Mariam

Benedicta

Bc-

Multi justos se esse clamant, quique ra-

nediclus porr felicem et

omni ex parte

fortu-

pin non solm manus, sed etiam oculosetcu-

natum

significat.

Quare hujus

sive saluiationis

pidilaiem

continent,

cm tamen

clament et

sive gratulalionis sensus est, ver felicem esse

vehenienter accusent pupillorum ac viduarum


praedae,

Samuelem, cui

id

Doo concessum

est, ut <u-

quae sceleratam et avaram

domum

instruunt et exornant; contra quos lapis de


(1) Bni soyez-vous du Seigneur. J'ai accompli la parole du Seigneur. On voit dans Saiil l'ima-

pariete clamt, et

illis

lignum, quod intrajunclu-

ge d'ilri me qui du pch tombe dans l'aveuglement, sans que l'on remarque en elle aucune trace d'un retour sincre vers le mdecin qui la doit gurir. Aprs avoir dsobi si fornon seulement il ne conmellement Dieu nat pas sa faute, mais il croit mme qu'il a fait tout ce que Dieu lui a command. Et lorsque le prophte lui fait entendre que sa faute ne lui est pas inconnue , il la dguise avec adresse ; et il vent lui faire croire qn'enrservant les troupeaux des Amalccites, contre l'ordre exprs de Dieu, c'a t pour l'honorer, et pour les lui offrir en sacrifice. Il n'y avait que le dmon, qui aprs lui avoir fait commettre le crime qu'il avuit commis, lui pt inspirer ces sortes d'excuses, qui ne pouvaient servir qu' envenimer sa plaie et la rendre encore
,

ras dificiorum est, respondet, Habac. 2.

San

infirma est orantis deprecatio,

cm
,

ex adverso

clamt aut fraudata merces, aut violenta praedalio, aut

innocentium injuria

aut

afflicta

pauperum conditio. Grcgorius in gregum armentorumque vocibus, famam intelligit, quae

hominem
vincit et
<

qui se justum appellat, seeleriscon-

<

< Vox, inquit, gregum et armenlorum Amalec fama turpitudinum est. Quando de minoribus luxurix culpisquilibet difamalur , vox gregum resonare dicitur.

damnt.

Quando item de criminosioribus


aub
falsae virtutis sua*,

et

obsc-

nioribus accusalur, vox armentorum. Quasi


simulai ione recond^

plus incurable.

(Sacy.)

581

<

COMMENTAI!! UM. APUT XV.


pectus, dicens
,
:

5S2
est
,

tum dnudt

Tu

te proprio

<

cati,

quod quartum

et bic nullus veniae


:

ore justicas

sed immunditiarum tuarum

<

locus est.

Nam

et

per propbelam Deus dicit


et

turb per omnium ora clamant. > Et ait Saul De Amalec adVers. 15.

<
<

Super tribus sceleribus Damasci ,

super quar-

tum non convertam cum. Igitur

tantis exncer-

duxerunt e\
bus

pepercit enim populus melioriet armentis


,

batus contumeliosis injuriis Spiritus Domini


recessit Sal
,

ovibus

ut

immolarentur

et exagitabat

eum

spiritus

Domino Deo tuo. Hic mulla peccat Sal,


depellere

dm

nequam

Domino.

se

studet,

aut elevare crinaen.


in

San quamdi patet reprebension locus,


aures dantur reprehendenlis culeis
vitaj
,

et

Primm, culpam removet


se invito aut ignorante
,

populum, quasi
illotractu,
,

spes est

optimis quibusque
qui

sicut grotanti
si

ad mortis usque pericu,

peperccrit,

cm tamen
et

toto

lum
cn'a

modo non
et

respuat

quod

est in

medivit

mdius est inter Amalec et Galgala


illi

grcges

durum

amarum. Ut enim de

illius

armentorum

ovium
et

trajecti sint;

quod

actum existimatur, qui

efferatus in

rabiem

tamen sine long mor


fieri

magno impedimcnto

horret medicinam, et caplus phrenesi forluna-

non potuil; quare

nisi populi studia ipse

tum

se pulat et

sanum

atque ide furit et


,

probaret, aut aliquid ad seperlineret ex pra-

stomncbalur in mcdicnm
spirituali salute

sic
,

eliam de

illius

non san paleretur agmen tardis


,

ince-

despcralur
,

qui

cm morbo

dere
cils

aut ad gregum custodiam partem exer-

laboret spirituali

correctionis salutare remeIta

non exiguam

divelli.

Deinde aliquam
,

dum non

admitlit.

Clirjsostomus Homil.
illo

oblendit excusationis

umbram

dm

ait illam

de fcrendis Reprebensionibus. De

qui du-

praedam opimam et pinguem pieatis esse,

risreprehensionem accipit, et in medicum,


id

non

avaritiae

neque ad domesticum commosed ad


al taris

est,

reprcbensorem indignalur
:

est illud
,

dum esseservatam,

religiosum

Ecclesiastici 21

Qui odit correctionem

vesti-

usum. Sed banc vocem, quce aliquam babet pietatis atque honestatis speciem apert con,

gium

est

peccatoris.

Quod plan

borribile ali-

quid et cxecrandumsonat. Peccator enim idem

futat,quod dictum ante fuerat


percisse dicitur populus

v. 9,

ubi pe,

interdm

est

qud diabolus
,

qui antenomastic

connivente, im

ut

peccalor dicitur
est. Sic aliqui

quia

peccatorum maximus
:

videturnon improbabile, jubente rege Agag


rgi

explicant illud Psal. 108


,

Con-

Amalec, et

vesti pretiosse

et

universis

stitue super

eum peccalorem

et diabolus stet

quse in suo gnre atque ordine pulchra vide-

dextriscjns.

Vox, diabolus, quac pracessit, quo


impressa oslendit ani-

bantur

cm tamen horum
,

pleraque

altari

mi-

sensu peccator sumi debeat, ostendit. Qniergo

nus essent idonea. Sunt aulem bic maxime notanda verba Gregorii qui bic reproborum

correctionem odit

ille

mo

suo diaboli vestigia. Seu quia diaboli notum

ingenium agnoscit,

et reprobationis captt
c

non

est et familiare

domicilium

atque ide
,

ibi

ap-

obscura prognostica.
i

Quandoreprobi, inquit,

parent

illius

non obscura notae


,

sicut juxta

arguuntur, culpas aliquando negando tegunt,


aliquando in alios transferunt. Tegunt qui-

leonum cubilia

Iconum apparent impressi pe-

des, et juxta spidum serpeniumque foramina,


repianlis corporis sulci visuntur.
stat,

i < i

dem negando, cm
negare nequeunt,

latere possunt

sed

dm
Dixit

Aut quia con,]

quasi in aperto deprebensi lenentur, quod


aliis

cm animus

est

ad correctionem dur

adscribunt.

>

et indocilis, aliquod ibi esse diabolicne frj, )Cii s

hoc idem optim Rupertus, qui


cata Saiilis relulisset
jecisset
,

cm

alia

pec-

machinamentum

ut quod impositum ab-

imperium, suoque judicio magis indulputaverit


<
,

gendum
subdit
i
:

qum

divino

tandem
dicentis

et opus. Quomod di'jnins cm cinerem inluemur grassatum es ^e inem, cm slratas segetes, grandinem aut nimbum pervasisse, cm disjectos mnros, subversas
, r ,

Praterea, quod nequissimum est,


in

domos

saxorum acervos, boslile^praecessisse

rcdargutus

sermone Domini
esses, etc.
,

<

Nonne cm parvulus
mini,

refellere au-

machinas et impressiones conjp^ctamus. Ha;c enim omnia ignis , grand'.nis et hostilis


impels vestigia sunt. Aut ccrl prop jam
esse

<

sus argucntem se de

peccato Spiritum Do-

t <
i

cum superb

despectione dicit

Imb

diabolum qui
esse,
ut

domum
illam
,

audivi vocem Domini, etc.

Hoc enim

nequissi-

procul
et

mum est, cm post voluntatem peccati, quod


primum
est
,

dominus ingredialur

ambit neque tanqum possessor quando proxim iilius


,

<

et post affeclum
,

operis

quod
,

sese ostentant vestigia.


lus sit

Et quidem cm diabcin

<

secundum

est

atque post
,

usum perversum

usque ade superbus, ut neque


ei

su

quod tertium

est

additur et defensio pec-

rmser,

in

despectu atque odio angelorum

, ,

583
et

IN

LIBRUM

I.

REGUM
quem alienum
quem deum suum
fidelis,
,

584
se
,

hominum

antiquos spiritus insanos et inso-

et propter

\iolatum Do-

lentes

abjecerit, et sic in peccatis obstinat

mini prsecep'iim offensum videbat, servus Dei


aniabat ut palrem et ut
et colebat

haereat, ut neque illuni pnilentia subeat, neque aliquid se mal factum esse cognoscat,

regem

et

ex animo, et religiosa
bi-

plan diaboli in se vestigia, id est, signa at-

prosequebatur observanli. Quare audiebat


lans et gralus
,

que argumenta circumfert, qui neque pecca-

si

quidpiam ab aliquo
susceptum.

in

ejus

tum agnoscit suum


mittit aculeos,

neque reprehensionis ad

honorem
id

esset religios

Cmque

sed obstinat
ipsius

autamat.aut
et arnica in

probat

quod ex

animo prudens

non posset ignolum esse Sali, Samuelis Deo servata esse dicit ex Amalecitarum exu-

sedulitas

expungere conalur. Hoc ipsum

viis

non

vilia

aut quse Deus ab altari rejiceret,


,

Saille citato

proxim loco observavit Rupertus.


in

sed pulcherrima

qu Deus

et gratis acciperet

Cm

enini alia

Saule pertulisset Deus, ubi


est, ut

oculis, et lubens admilteret ad

animum. At-

tamen e progressus
obduresceret

peccalum excureprehensionem
Spiritus Domini
Igi-

que ide

dicit

Ut immolarenlur Deo tuo,


,

quem

saret, et contra impactara sibi


,

tu colis et

recessit

ab

illo

amas aique ide non potes non probare, qud in ejus obsequium tol praed
electa atque servata fuerint.

bonus

et spiritus

eum

nequain exagitavit.

tur tantis exacerbatus contumeliosis injuriis Spiritus

Heliqua vero occidimus. Ea videlicet, quae


nulli erant usui

Domini

recessit Sal

et

exagitabat

eum

populo futura

et quia plus in

spiritus

nequam Domino.
tuo. Hic Gre-

via allatura fuissent moleslia?


ditatis,

qum commo-

Ut immolvrentur Domino Deo


consilia veheinenter

gorius vocemagnoscitpnitentisanimi.suaque

damnanlis,

in

qu tamen
qui

Tune autem satisfactumesseputabat divinomandato. Quo quid alienum magis ?


esset in patriam.

ubi

ventum

aliquod videl peccatoris artilicium,

dm

videlur se ipsum accusarc, ac suas exlenuare


virtutes, callid

Vers. 16. Sine me, et indicabo tibi, qvje locutus sit Dominus. Quidam ex observanti

tuneseac sua

arlificios
tuo.

mendat.
<

<

Domino, inquit, Deo

comNon meo,

banc Samuelis voeem natam esse putant

quasi

venlam rege

et facultalem

loquendi petat.
,

sed tuo

quia ego peccator, tu singulariler

sanctus es. Sed mirabili usu fraudis fallaces


siese tegunt, ut profrant,
et justificent,

Quod merit improbat Abulensis et potis videtur existimare , vocem ejus esse qui eum
fastidio audit
falsa, et

<
t

verba quae manifest novit esse

ut accusent. Accusationisquoque

modumsic
appareant,

os studet obstruere illius cujus in diet

t
<

temprant, ut accusando

jusli

cendo futilitatem
dicat
:

falsitatem damnt. Quasi


,

ne excusando innotescant.

Dm
dm

enim suum
adducta ab

Sine

me

dicere

id

est, tace, et

isla

<
i

Deum

dicit

(nempe Samueli) iilum qaidem


minuit, sed
quae

verba nugatoria mille, et audi,

qum

ipse

extollit,

se

Deus
diris,

de cujus de
te ac

sacrificiis

tam

tibi

temer blan-

Amalec

asserit,

Domino immolenlur,

tu religione diverse judicet.

tacite profert,

non unde reprehendi debeat,

Et qu magis

Uc Gregorius. Ego aliud hic agnosco human solertiae callidum artifteium.

sed laudari.

sibi regem reddat altentum, illa omnia accepisse se dicit ab ipso Deo. Cmque

Tuic peccalum alicui nullum existimatur, aut


lev,

rex non posset contra divinae vocis majestatem quidquam moliri respondet, per se non stare,
,

cumin
esJi

illiu&usum, aut obsequium


aut
colit.

fa-

quomins

proplieta

quae

Domino

accepit

ctum
quod

quem amat
admisit,

Filius

neque

libr loqualur.

Loqueretur autem

sine dubio

horret, neque cogitt


alius

ullum esse peccalum

Samuel
et

etiamsi contra aliquid molirelur rex,


,

ut parentem eximeret

minas intenderet

si

molestus esse pergeret,

vinculis, aut vindicaret

morte, etiamsi

in

ipso libertatis
iajuria.

modo

fraus intercessissel, aut


et

cm divinum urgeretprceptum, et plus apud ipsum divina qum regia majestas ponderis
baberet.

Et

si

quispiam contra (idem


,

pactum

aliquid esset aggressus


libertatein

quo regein captum in assereret, ille apud eos qui rgis


nihil

Vers. 17.

Nonne cum

parvulus esses

(i).

causa

laborarent,

videretur admisisse

grave, aut supplicio dignum, quia patris regisve libertas, et ex e orta in


laetitia, si
filiis

populoque

quid est in
lollit,

illo

conalu indignum cl
Erat Samuel,

lurpc, aut
cujus

aut levt.

animum

conciliare sibi sludcbni Sal

(1) Lorsque vous tiez petit vosyeux, n'les-vous pas devenu le chef d'Isral? Sal avait parl Samuel d'une manire soumise et obligeante, selon la remarque de saint Ggoire et Samuel, sans perdre le respect qu'il lui devait, le reprend avec une sagesse pleine de force. Les grandes < mes ne se laissent point blouir par la flat terie. Ils ne considrent dans les hommes
;


COMMENTARUM. CAPUT XV.
,

>85
Cresclt pcccati gravitas

586

qu majora sunt bevcr e plus liabent

aliud

qum

aperuit

Dominus, cm illum prr


et

neficiorum momenta.

Illa

mm

ad religiosum inslitutum vocavit. Tune


accipit
, ,

ponderis, qu neque petita, neque expeclata


veniunt. Long erat
stimaret
,

mandatum
retineat

san severum

ut perdat
sibi
,

ut se

rcgno dignum exiali-

fundits Amalec

neque ex eo quidquam
est

qui neque in su famili ac tribu

quod jam

anathemati subjectum

quid nomineregio dignum agnoscebat; quique


ut illum honorcm, seu vcris onus,
ret
,

quia
,

illa sic

sunt in religiosi potestate odiosa

declina-

latebras qusesierat

et oculis se

tam avide
et lal

quaerentium sludios subduxerat. Hune tamen


vocavit ad

Deo ut sibi nolit ex illis ofFerri sacrilicia. Lex autem religiosis imposila et ostensa, vera Religionis via est Malth. cap. 19, v. 29, ubi tam
,

regnum,

et

populo copioso
illi

parentes et omnes cognatione conjuncti


agri
,

qum

dominanli praeposuit.
in

Cmque

hoc primm

id est

quidquid in bonis numerat hu,

mandatis darel, ut deleret fundits nomen


aliis

mana

cupiditas
illa

dicuntur esse relinquenda. At


,

Amalec, ipse tamen


alio se et

rationibus abduclus,

qui ad

converlitur
,

quibus Deus bellum

sua consilia insipienter avertit. Use


,

indixit implacabile

et praedae sibi esse vult

aperla sunt. Illud observandum


misisse dicitur

qud Deus
,

quae potis esse debuerunt fastidio atque odio,


ille

Salem

in

viam

id est
,

viani

rservt sibi aliquid ex Amalecitarum bo,

ostendisse

per

quam rex
muneri
satisfacere
,

incederet
,

si

modo

nis

quae

Dominus

diro percussit anathemate,

vellet aut dato sibi

aut imposito proille

et in illam incurrit

reprehensionem

quam

in

xim manda to
propria
let
,

tamen aliam

Salem Samuel
Vers. 20.

intorsil (1).
(2), etc.

viain ingressus est

conversus ad praedam et
quae
,

Im audivi vocem Domini


,

commoda

si

in oflicio esse vel-

Long aberat

ut se peccali

reum agnosceret

contemnere debuit,

et

ad internecionem

Sal, quando tam libr prophetoe conlradicit,

optimum habet documentum, reprehensionemque non leviorem


usque delcre.
Ilic religiosus

dm

negat

sibi

quidquam

divino praecepto

fuisse praetermissum. Hepetit

autem ea ferm

qum
<

habuit Sal,

si

forte iter

ingrediatur

omnia quae supra,


ilerari

v. 15, quae rurss nobis


(3).

que l'ordre de Dieu. La crainte de ce souverain Juge occupe toute leur pense. La vrite qui l'orme leurs

necessarium non est

VEKS. 22.

IXUMQUID VULT DOMINUS II0L0CAUET NON POTIUS UT OBEMATUR


,

sentiments conduit leurs

paroles; et de quelque manire qu'elles puissent ire prises par les hommes, il leur i < sullit de dire ce que Dieu leur a command, et ils ne sont en peine que de lui plaire. Le prophte rappelle Sal au premier tat d'a-

STA ET VICTIMAS,

voci Domini ? Illustris est ista


tribus iterata senlentia. Quae
cuivis
alii

et saep

Pa-

hoocausiis, et
,

maleriato sacriiicio

obsequentem

baissement o Dieu
alors
,

l'avait pris.

// tait petit

animum
lis

et obedientiae

internam oblationem
,

ses yeux. La tribu d'o je suis, dit-il Samuel, est la dernire dans Isral, et ma famille est la dernire de ma tribu.
et
il

t'tait

anleponit. Lege Gregorium

qui in hoc Samue-

de obedienti
,

illustri

teslimonio mirificus
sit

11

se croyait peut-tre encore lui-mme le dernier ou l'un des derniers de sa famille, et il se

est

et

quomodo ab

obedienti polior
aliis

qum

ab hoocausiis et victimis

oblatio variis

cacha lorsqu'on voulut

le faire

roi.

On peut

donc dire qu'il tait alors assez humble pour vivre sagement dans une condition particulire. Mais lorsqu'il se vit tout d'un coup lev au comble de l'autorit souveraine, il ne put porter le poids de sa gloire. Car un fondement mdiocre peut sullire pour une petite maison mais si on lve dessus un grand difice, le fondement s'branle, et la maison tombe.
;

modis exponit

et amplificat.

Pauea hic addu

cam

tu ex
,

illo

sume

reliqua.

Per

alias

in-

quit

virtutes

nostra ei impendiinus, per

C'est ce qui a fait craindre les plus grands


saints, lorsqu'on leur a

voulu imposer une di-

gnit dont celle de Sal tait la ligure. Ils savaient que jusqu'alors ils taient humbles, au moins dans le dsir ; mais ils ne savaient pas s'ils l'taient assez pour ne point cesser de l'tre, lorsqu'ils se verraient levs au-dessus de tous les autres. Et ainsi ils apprhendaient avec raison que Dieu ne leur dt comme il Lorsque vous dit ici Sal par son prophte tiez petit vos yeux, je vous ai rendu grand ; mais votre grandeur vous a fait oublier votre petitesse ; et vous vous tes lev contre moi, parce que je vous avais mis au-dessus des au(Sacy.) tres.
:

(1) Interfice peccatores Amalec. llebr. : Anathemaiizabis, delebis peccatores islos, AmaExtermina Amalec, lec islum. Septuaginta qui peccaverunt in me. (Calmet.) Audivi vocem populi. (2) Septuaginta (Calmet.) Sal lui dit /'ai cout la voix du Seigneur Sal continue s'excuser. 11 a fait le contraire de ce que Dieu lui avait dit, et nanmoins il prtend qu'il lui a t fidle. Si l'on a rserv quelque chose du butin, c'est le peuple, dit-il, qui en est cause, et on l'a gard pour l'offrir Dieu. Ainsi il dispute contre le prophte, et le malade se croit plus clair que le mdecin. (Sacy.) Tulit populus primitias (3) Vers. 21. eorum qvje ccsa sunt. Hebraeus Initium ana: :

thematis, quidquid

pulcherrimum

et

optimum

eorum qu

interficienda fuerant.

(Calmet.)

s. s. IX.

19

S87
t

IN

LIBRUM
>

I.

REGUM
Cur
nor, nuper ostendiinus;
dociierat, aliis etiam
cat. Confert
varia? sunt,

588 nunc Deus quod ante comparationibus ampliftjain

obedientiam nosmetipsos exhiberons.


:

El

victimis praeferatur obedieniia, satis, opi-

iufra
<
i
i

<

QtnJ enim smit bona electorum liomopra,


nisi

nu m

viclim el holocausia
et victimas per
,

Cin ergo holocausia


offerri

legem

enim non
et in

cum

viclimis, quae

i
i i

Dominas proecepisset quid esl quod Dominus holocausia clviclimas nulle diciiur,
velle
nisi

quibus mulia lex damnt


in

mulla

rejicit,

multa

hoiiiinum usus conver-

aulem
,

ut ei obedialur

pollicctur,

tuntur; sed

cum

adipe,

quia

qua praeler obedientiam Sont,

docet et lgitimant hosliam,


sibi uni iininolari et
diuiiis

quem pinguem esse quemque Dominus


15
:

holocausia et victimoe non sunl? Quasi dical:

consecrari vult, ut ostenv.

Tune bona sunl bona opra

quaudo

prae

ad

illud cap. 2,

Antequm ado-

<

posiiorum conscienti non discordant.


1.

Use

Icrent

adipem. Si adipem in propri signilica-

eadem Gregorius perqum oplim


cap. 10, ad illud Job.
c.

33 Moral.

tione sumas, sensus est,

non tam esse gratura

4V 2

Et inaurem auream
,

adipem,
cat

unum. eObcdientia, inquil


<

victimis jure prae-

quem ex tol viclim uni sibi vindiDeus, qum obedienli sacrilicium. Et hoc

ponilur; quia per viclimas alina caro, per

obedientiam vero volunlas propria maclalur.

Tant igitur quisque Deuin

cilis

plaai,

<

quanl ante ejus oculos

repress arbitrii

sui superbi, gladio preepti se immolai.

Porto haec volunlas, quse per obedientiam


maclalur, non alio occiditur
gladio
;

qum

superioris

non

alio

cremalur ign qum quem


;

superior accendit et supponil

aut in alio im-

molalur
excitt.
est,

allari

qum

in

eo
ignis

quod

superior
sacer
sinnl-

Alius

quippe

neque

neque legitimus,

sed

ilh
lilii

qum

limus,

quem duo Aaronis

adhibuerunt

ad altare, quo non tam

sibi

divinam demein

ruerunt misericordiam et graliam, qum

suum capul diviuum furorem inslimulrunt et eodem quem accenderanl ign, quomque
j

nous a dclares par l'Ecriture, nous prtendons deviner en quelque manire ce qu'il dsire, et qu'au lieu de consulter son oracle dans sa parole et dans ceux qui en sont les interprtes, nous consultons en quelque sorte les oracles du dmon, en nous faisant un Dieu de noire volont propre el des raisons fausses que nous avons nous-mmes inventes? Nous i voyons aujourd'hui, dit. saint Grgoire, beaucoup d'imitateurs de Sal. Ils croient obir ceux qui Dieu a donne la lumire et l'auloril pour leur Commander >, et nanmoins ils retranchent des ordres qu'ils ont reus, ou y ajoutent ce qu'il leur plait, afin qu'il ne s'y trouve rien qui ne soit conforme aux dsirs et aux inclinations de leur cur. Ainsi en s'imaginant obir Dieu el ceux qui tiennent sa place, ils n'obissent en effet qu' euxmmes. Ils croient qu'ils s'gareront dans la voie o ils marchent, si leur propre esprit ne les claire; et au lieu de suivie la ryle qui
leu: a t prescrite,
ils

gralum fore

sibi

persuaserant, combusti sont,


1. Dixit,

se ion luisent par celle

Levit. cap. 10, v.


Basilius in Conslit.
i

licet
c.

subobscur,
:

Monast.

23

Niliil est

aliud autistes,

qui

modo

diligenter
est,

munus
vi-

exequalur, cui prreposilus


delicet,

pietatem

qum

is

qui personam Christi

sus-

tinet, et sequester est inter

Deiim

et

homi-

<
i

nes.eorum qui
sacrificans.
>

in ipsius olficio sunt, salutem

MELIOR EST OREDIE.NTIA QUAM VICTULG

(1), ET

AUSCULTAREMAGIS.QUAM OFFERRE ADIPEM ARIEUM.


(1 )Dien demande C obissance plus que les victimes, et c'est une espce de magie de ne vouloir pas lui obir. Tout ce discours de Samuel Sal fait voir avec quelle solidit il faut servir Dieu. Le |dtis grand culle qu'il exige de nous, c'est l'obissance, el c'est lre idoltre que d'tre dsobissant, comme dit le prophte, parce que celui qui ne veul obir qu' luimme, s'tablit liii-niine son Dieu, et se lait une idole de sa passion. Que sert d'offrir Dieu un culic extrieur, si on ne lui sa< lie pas sa volont propre? lu quel tat Dieu peutil faire de celle pit apparente lorsque nous tombons dans le crime des devins, puisqu'en quittant la certitude des volonts de Dieu qu'il
i

que leur volont propre leur a impose. On peut comparer, selon les sainls, ce sacrifice prsomptueux que Saiil prtend faire Dieu du fruit de sa dsobissance, celui que quelques mes superbes prtendent faire Dieu de leurs larmes, lorsque demeurant opi maires dans leurs sentiments centrai res l'humi lue et la raison, et croyant qu'on leur fait tort de leur reprsenlerce que l'on trouve de mauvais dans leur conduite, elles disent dans leur cur en se justifiant, en secret Je souffrirai ces contradictions; j'oublierai le mauvais trailement que l'on me l'ait j'en ferai un sacrifie Dieu. Geserflitl'Ange superbe qu'il faudrait faire ce sacrifice, et non pas Dieu. Celte peine que vous ressemez lorsqu'on vous d:
;

couvre

la

plaie de votre aine, afin

de

la

gurir,

malheureux d'une prsomption opinitre, qui vous porte har le remde (pie l'on vous prsente, parce que vous aimez votre maladie. Ainsi c'est plutt un serpent que vous devez touffer, qu'une hostie qui soit digne d'tre offerte Dieu. Soyez doux et humble
est le fruit

envers ceux qui l'ordre de la providence vous a soumis, et celle dfrence paisible que vous leur rendrez sera le sacrifie vritable que Dieu demande de vous, comme le culle souverain qui lui esl d. (Sacy.)

589
mihi prae cteris placet. Qud

COMMENTARWM CAPUT
I.

XV.
non omnino gratam, quia
offerat; illud

590
ipse eligit

si

adipem su-

rem

offert

mas pro

victimis adipalis et pinguibus,


lalinus
saep,

sermo lam hebraicus qum


spuit, sed per

quod non reid

donum quod
offerebant

tamen

negligii quoi'

sibi praeter caetera


illi,

Deus

offerre jubel.

Adipem
:

synecdochem

neque

de quibus Isaias cap. 58

Quare

ineleganter usurpt (quomod caro et sanguis

jejunaiimus, et non aspexisti ? Iiumiliavimus ani-

pro bis sumuntur quae carne constant et sanguine)


,

mas
dit,

noslras, et nescisti ?

Quibus Deus respon-

sic etiam
est
,

adeps pro eo suini potest,


et adipis

sibi,nonplacuissejejunia, id est, ingratum

quod crassum
continet.

in se

plurimm
alia

esse adipem,

quem

sibi

jejunando

et affligendo

animas, detraxeraut. Quia in die jejuuii vestri


invenitur voluntas vestra.

Gregorius devotionem et orationeni, et

quae an imam impinguanl et recrant, in adipe


considrt, quibus praeponit obedientiani, quae

Vers. 23.

Quoniam
(i).

quasi peccatim aiuo-

landi est repugnare

Mira inobcdicutiae

am-

deserenda nuniium est

etiamsi interna anisint.

plifieatio, quae satis indieat illius iiaturain, et

mi devolio
perrar,
quae

et orationis

otium deserenda

Quod tamen
si

conlingit

nunqum, aut nonnisi


obedientia,

vera est et ingenua


oculos et

nunqum

menlem dimovet ab
alia

eo quo suscepit imperium. Neque


vulgus

quae

(1) Hebraeus ad lilteram Rebellio, contumacia, inobedieniia, est peccatum ivinationis, vel magiae et resistentia, vel oppositio, sunt vanitas et Theraphim. Juxta Svinmachum Irritaiio Dei est peccatum, et inobtdientia est
:

hominum
fructu

pluriini facit, Licet

durumvi-

injustitia idolorum.

deantur atque cruentum sacrificium,


dientia?

cum

obe-

conferenda sunt. Victimam


austeritatem
,

Gregorius ad

vitae

holocaustum

ad compunctionem

vitae secreiioris refert, adi

pem
< <

ver ad orationeni et devotionem.


altioris

Quia,

inquit, long

meriti est, propriam

voluntaleni alicui seniper voluntati subjice-

Theraphim genus fuisse idoli, origine Chalarbnrainur. Theraphim Labani et iN'abuchodonosoris, nomen Theraphim quod ex edem radice derivari poiesi ac Seraphim in Hebraeo, sonatque ardentes, ignem et solem nuuien Persis culiuin; haec tiqua omni nostram conjecluram juvant alque confirmant. Oraculorum responsa ipsis Theraphim Iribuuntur: sed ipsorum figura ignratur. Tradlt
daci,

t c t
i

re

qum magnis
aut per
sacriiicio

jejuniis

corpus altereseere-

re,
tiori

compunctionem sein
mactare.
nisi

Maimonides, Zabiis fuisse imagines aureas solis, etargenteas lunae, quae in loeulis conslitutae vnn futura pandendi ex occullo aslronim
iniluxu habuisse dicunlur. Rabbinorum plerique Theraphim talismannicis et sieferatis imaginibus non dislinguunt. Interpres Persa Theraphim reddidit asCrolabium ; et R. Moses

Quid

est

enim
of-

adeps arietum,
votio
fert,

pinguis et interna de-

electorum? adipem ergo arietum


qui in
studio
secretae

Nachman

<
< < <

conversationis

devotae orationis affectum babet. Mclior est

sighificari putat genus quoddam horologu, quo snnul et horae et futuri evenlus

monslrabantur.Ludovicus de Dieucenset, deos


vationem rerum familiarium colerentur Arcessit autem nomen Theraphim Tarapli quod arabic et ^thiopie est copiosum reddre Kachel e quidem ratione Theraphim patiis sui Labani arripuit, quia felicilaleni omnem domus ad se ita translaiuram existimabal
iort
fuisse Pnates, qui ob increnieniuin et conser-

lamen obedientia qum victimee, et auscultare magis qum offerre adipem arietum,
quia qui perfect voluntaleni praeceploris
sui implere didicit, in clesti

t
i

regno
i

et absli-

nenlibus, et flentibus excellit.

Optim haec Gregorius, sed tu vide an expomoralis locum habere possit quae adipem ab illo offerri medilalur, qui se laborisitio alia
,

qu*

persuasio

Labanum

solliciiavii

bus

conficit, jejuniis

macrt,

et

severioris

disciplinai assiduis vexalionibus attnuai; ille

amissos deos diligentis requirerct. Pererius Bonfrenus, Rivetus aliique plures, censent e nomme idola frquenter innui, vel imaginum quodhbel genus, quam nos quioreiu esse sententiam arbitramur.
il Unde moral.
,

ut

adipem

offert,

non quidem quem babet, sed


si

quem habere
quae

potuit,

suo indulgeret genio


illis

<

tenus,

serviret abdomini,

et

S. Bern. 1. de Ordine vitae inquit, quantum malum, quod ido

(Calmet.)

indulgeret

epulis

pinguem reddunl aqualiculum, et augent omenlum. SicutPetrus ait Matth. cap. re19, liquisse se omnia,
buit,

non quidem quae tune ha-

sed quae habere potuil,

dm

sibi

rem

<

augendi domesticam facultatem praecidit. Si


quis igitur eo
secfcetur
vilae

modo adipem

offeral, id est, illud


alit,

genus, quod adipem non


virtus,

unde ni.seri proficere debuerunt. > Causan deinde subjicit Hoc autem vult Deus ut < homo per hominem doceatur, et minor
:

olatiiaeinagicisquecomparaturartibus Adoqui tali repleti sunt malo, subdi seinonbus dedignantur facta ver eorum aut dicta, luiiud et erect cervice non observant, sed dijudicanl; non venerando exallant, sed spernendo subsannant, sed non impun. Inde enim evidenter deiiciunt
lescentes,
;

ma-

absil

tamen obedienliae

san

ille

Deo

jori subdatur. Si enim aneelus rat, et mler jubentem et

angelo impe-

obedientem

summa

591

IN
st invisa

LIBRUM
y

REGUM
tur.

592

qum
Deus

atque execrabilisDeo. Estaulem

ariolatio el itlololatria,

de qu slalim, res quam

et proliibet severc, et punit acerbe.

Quare

Quod in omn hominum ordine turpissimum est, cm Dei oracula jamdudm habcant, quibus su vilae ralionem instituant, el Dcum
habcant ubique
sibi familiarem,

inobedientiam

cum
ill

re long turpissim et exe-

quo possint

craDiiivcliementer componit. Aut quia in Iic

precando lucem accipere,


negare non
est

quam

ipse ver hu-

non estqumin
to,

minoroffensio, quod non pu-

milibus, etdivin volunlatis explendae studiosis

quia hic aliquid hyperbolicum,utinaliissaep

solet.

Sed hoc

in religiosis pla-

locis intueor, autcert quia inter ariolum, idolo-

ir.tolerabile,

qui domi habentdivinse

latram et inobedientem, non Ievisest similitudo. Hebraic


palet,

voluntalis inlerpretem,

quem

sui

loco

Deus

Kesemad omne genusdivinalionis


latine ariolatio.

vicariuni sufFecit, et sicut se ipstim audiri voluit, nisi


lati

sicut etiam

Sed cm
,

quando, quod perrar contingit, prasit

nu

sint divinandi, seu

ariolandi formae

responsio divin
ac voluntati

responsioni, idest,

certae
est.

lamcn

alicui

arioli

nomen attributum
1.

legi
lib.

contraria.

Vide Bernardum

Est autem ariolus, ut tradit Isidorus


c.

de Dispenst,
est

et Prceceplo.

Vox

pralali

Etymol.

9, qui

falsos

consulit

deos, sicut

vox

Dei,

atque ide

Deus

praelati

voas-

etiam augur et aruspex, sed speciali

quodam

cem, quam suam

esse docuit,

interdm

modo, unde nomen


<

traxit

Arioli, inquit,

sumit. Basilius in Constitut. Monast. cap. 23,


antistitem Dei personam sustinere hoc

vocali

propterea qud circa aras idolorurn

modo
qui vos

nefarias preces enttunt, et funesta sacrifi-

confirmt
c
t t

Qui vos audit, me audit


spernit.

ciaofferunt, iisque celebritatibus

dmonum
autem inde
:

spernit,

me

Quod

Apostolis dixit,

responsa accipiunt.

Cujus scntenliam poQuia qui

intelligendumest in communisanxisselegem
in posteros, qui

slea plurimisecuti sunt; similitudo


petilur,

<

aliorum futuri erant mode-

ut ait hoc loco Gregorius

<

ratores.

>

rpugnant pra;lalorum imperiis, ide uliquc


rpugnant, quia divinam volunialemsescire
nielis aeslimant. Quasi ergo

Quia ergo Deus regendo atque instituendo

Samueli Heli sacerdotem praeposuit,


sumpsil vocem, et

illius as-

peccatum

ario-

< c t
<

landi est rcpugnarc, quia,

velut contcmpto

lem vocsset,

cm semel et tertio Samuead Heli quamprimm advolavit,


vocem
audiebat. Consuleilla-

divino altari, ad aras

dacmonum responsa
sui prstigiosis

quia Heli sacerdotis

percipiunl

dm

cordis

bant gentes idola, minus lamen Deus in

ac superbis adinventionibus crcdunt, et salubribus prlatorum consiliis contraria senticndo refragantur.

rumerrorem
quod
in

et stultitiam indignabatur, quia


,

neque tabernaculum habebant aut oraculum


Israelitai,

Vide quid prlerea in

rbus duris aut ambiguis adirent, sicut

hancsentenliam dicat Gregoriuslib. 55 Moral,


cap. 10. Vide item

quibus hoc plan cleste perfugium

Bernardum

serai. 3 de

Rc-

benignus induisit. Quare


Reg.
c. 1,

cm

Ochozias,

lib.

surreclione, et

1.

de Ord. vit.
est, et

graviter casu foret alllictus, nun-

Quia hic locus illustrissimus

pro

re-

tios misit, qui

de morbi successu consulerent


;

ligios observanti plan gravissimus, libuit in

Beelzebub deum Accaron


lus mandatis misit

ad

quem Deus cum


misisti nuntios

ejus explicatione immorari plusculm. Ariolari,

Eliam

Quia

ut diximus ex Isidoro, ex eo dicitur qud


superstitiosi atque impii aras

ad consulendum Beelzebub deum Accaron, quasi


non
re
esset

homines

adcunt

Deus

in Isral, quo posses interrogalectulo, super

damioni consecratas, ut inde sumant oracula,

sermonem, ideb de

quem ascen-

quinrcrumsuarumadminislrationectmorum
conomi, quasi
vise

disti,

non descendes, sed morte morieris.


facile

duces et magistros sequan-

Ex hc metaphor
get,

religiosus intellivult,

prudentiam suam, quam consulere


idolorum obtinere pondus
aliter esse

manet semper concordia

videat

ille

qum

ubi superioris, id est, Dei volunlas sese prodit,

c c

graviter peccat, qui debitam exhibere suis majoribus reverentiam non curai, i Et plu-

et

nomen

ne-

ribus inteijectis, hancobedientiae palmaro assignat : t Solaobcdicntia est, qua (ideimeiitum < possidet, sine qu quisque infidelis convint cilur, etsi fidelis essevideatur. HincperSac lomoneni dicitur in ostensione obedientiai Vir obediens loquetur victorias. Vir quippc obediens victorias loquitur, quia dm alie< na; voci huniiliter subdimur, nosmctipsos in
:

que

existimandum rcligiosum, qui


consullandi

superioris

mandato ac voluntate, ad suam


transfugit
grati,

prudentiam

qum qui rum aras

divino oraculo,

ad impias idolo-

consilii capiendi grali se convertit,

quod ariolorum proprium

esse diximus.

Unde
alias

corde superamus.

>

Gregorius in co putat laborare (idem, qui divin voluntate proposit, rationes quaerit

(Corn. Lap.)

595
et alina consulta.

COMMENTARIUM CAPUT XV.


.

594

Sic autem

ille 1.

35 Moral,

oracula consulit, neque aliud agit


dubiis lueem, et futurarum certos ac ratos divino
illi

qum

ut in

cap. 10: Si enim quasi ariolandi peccatum est,


repugnare, et quasi scelus idololatri, nolle acquiescere, sola est (obedienlia)

responso

rerum multo antea (sic enim

qu

fidei meri-

fallaces

dmonis

voces, aut signa vocant)

tum

possidet, sine qu quisque infidelis esse con-

exitus inveniat. At idololatra ad hanc impie-

vincitur, etiamsi fidelis esse videatur.

tatem aliquid addit, idque non lev


juxta prsi

adort

Nunc videntlum, quo modo Sal


Dci ar, qu verum accepisset

enim

idola, quasi in et

illis

aliquid putet esse di-

dicta judicari possit ariolus, id est,

relict

vinum,

honores impendit, qui uni debentur

responsum,
oracula.

Deo. Consulit quidem ariolus exta, et anima-

ab impiis idolorum

aris

sciscitetur

lium viscera rimatur, avium cantus observt,


pythones consulit, et diabolico vexatos spiritu,

Jam sp Deus quid de Amalecilarum rbus


slatuisset ostenderat, et

quemadmodm
ita

illo-

non tamen hc qui consulit adort. At

runi vellet extingui

memoriam,
19,

ut ex eo

idololatra supplex accedit ad

dmonum

simu-

gnre nihil esset reliquum. Primm, Exod.


17,
v.

lacra

thura libat, odores incendit, victimas

14, et Deuter. 25, v.

deinde hoc

immolt, et se denique gratum et obsequen-

loco verbis ade disertis, ut quid se factum

tem prbet.
cium suum

Id ver suo

modo

facit, qui judi-

Dominus

vellet,

dubitaie non posset. Sed


,

ille

divino

ant superiorum
suis

judicio

quasi conlemneret

aut non probaret divina

prferendum putal;
hune locum slatuit tram differentiam
<

etenim

consilits ob-

consulta, quia aut iniqua essent, aut Israeliticis

sequilur, alina respuit.


inter

Hanc Gregorius ad
ariolum
et,

conimodis importuna, ad

alias aras

sese

idolola-

convertit, alia petit oracula

su suorunique
esset lucis,

Arioli,

inquit,

divina

prudenti, quasi in
ofl'enso et

ill

quidquam

cognoscere, atque absconsa divinare nitunlur; idololatr autem


(igmentis
se

rpugnante Deo. Jubet Deus, utper,

venedici
:

eat

Amalec

sed contra
esse et

judicat

durum
illud

humana prudenti prorss inhumanum,

rando subdunt.

Deinde cur idololatra

debeat, qui suo se judicio submitlit, edocel


< c

anliquum
rio

genus extingui; perire regem

Nolle, inquit, acquiescere idololatri sceleri

luculentuin et nobilem, et
species

quem digna impeNeque prudentis

commendaret.

simile dicitur, quia nimirm inobedienti su obslinatione nemo persisteret, si propositi sui

esse consilii preliosas vestes,

qu ornamento
carere exuviis

Cgmenlum
Et

in

corde, quasi idolum,

esse possent Israelitidi genli, abolcri flammis; ne(|ue


milites,

prterea

fas

esse

illis

quorum studia atque labores non alio modo compensari poterant. Deinde non satis
videri religiosum ac pium, ut oves pingues et

<

mentis propositum se acturum dlibrt, quasi ad adorandum simulacrum se inclinai. Vide


Ubi Vulgatus
Quasi scelus idololatri, nolle
:

non

gestaret.

dm conceptum

reliqua.
:

arment; crassa atque nitentia concisa

ferro

acquiescere, hebraice est


pesar,
et id est, ut

Ve aven uteraphim
:

lia

bumi putrescerent, aut canes alerent et corvos, et non potis sacras aras suo imbueaut

exponit Pagninus

Et idolum
:

therapnim

transgredi.

Tigurina

Offirmare
:

rent sanguine, et holocatista ex

illo

grege sucolerent

animum peccatum
cunt. Chaldus

est idololatri.

Septuaginta

merenlur

et

victim qu

et

Deum

Injustitia, et teraplu'm labores


:

et dolores

indu-

ign sacro combusta, aut

tabernaculi

mini-

Sicut peccata hominis, qui er-

stres alerent. Sic meditabantur liumana judicia contra

rt post idola, sic est peccatum hominis qui addit

divinum, ac tandem ex hc ratiocivocari polest idolorum respomio,

ad verba prophetarum. Et Rabbinus,


et

quem
:

nalione,

qu

doclorem

ducem

habuit Cajelanus

Int-

concluduut

isli

impudentes

arioli

contra

quitas, et teraphim cogre.

Tt adduxi versiones,
habet ad

qum

esset
,

Domino constitutum, parcendum

quia illarum quaelibet

aliquid

rem

esse rgi

pretiosis ornameniis et vestibus, et

moralem opportunum

et grave. Milto explica-

ex gregibus optima quque servanda, et satis

tiones alias; illam tantm

expendo quam SeIlli,

prcepto satisfactum esse divino, si quidquid esset reprobum ac vile, ferro ac flamm perderent.
videri

ptuaginta et Cajelanus adducunt.


et labores
let pasar.

dolores

reddunt;

iste,

cogre;

utrumque va-

Et
cere.

quasi scelus idololatri/E, nolle acquies-

Eadem pen
aliquod

est, et

quia vald notabilis,


licet

rurss iterata senlenlia. In en tamen,

perlenue,

video

discrimen. Ariolug

qum sint inqu exiernam tantm objiciunt pietatis speciem, cm tamen absit ab illis qum Iongissim pietas, et qu appellari religio posset; qu si vera est, anioslendit
grata simulata obsequia,

Quod san

895

IN

L1BRUM

l.

REGUM
vocem
illam

596
pcenitenlise

mum
bent

qnoque cum muneribus donat,


sacrilicia et

quo ha-

indicem

expressit

mimera, ut grata

sint. Talia

Propbela ex oreSalis, lune

fuerunt haec quae


quae
teni
vit

rege victore producta sunt,

quando neque factum negare potuit, aut prsecepti ignovidelicet,

cm

ad allare cultro subjiceret, volunlasibi retinuit,

rationem oblendere. Neque tamen


vi,

illud, pecca-

tamen

cm

plura sibi serva-

vox est

attirai

ver pnitentis, sed ejusqui

ex prred,

neque judicium suum divino


esl

pnitenti simulatione atque umbr aliqnod

subjecil,

quando suo potisabductus


sunt Deo,

arbi-

semalum removerestudet. Cujus argumenium


est, quia se

tritu

qum regendum
volnptati.

se divino permisit. ILec


et hibori
ptrts

culpam

in

populura drivt, cujus

sacrilicia dolori

obniii

studio atque

petitioni

non

potuit,

et

qum

Quod Deus

ipse salis ostondit

conservare cupil suam apud populum

aeslinia-

aperl,

cm

dixit Isai* c. 1, v.

loloransta

tionem
plici

idque ut per Samuelcm obtineal, sup-

arietum, et adipem pinguium, et sangninem vitutorutn, et

volo aiquc obsecrationc contendit. San

agncrum,

et

hircortm

nolni.

Et stalim
susti-

quem

ver pnitet, neque de bonore retinendo

v.

14

Fucta sunt mihi molesta, laboravi

salagit,

neits.

Ikec non invitant ant alliciuniDominum,


;

neque umbram

quem peccando videlur jure prodidisse, quoerit, quam obtendai clpae


Ita

sod cogunl et vexant


delicaliim

quemadmodm

si

quis

quam
tanus,

execratur et odit.

putat Lyra, Cajealii

slomachum compellal poculum banrire ex absvnthio et felle, aut cibum sumere, ad quem magno faslidio nanseat. Haecomnino faciunt
sacrilicia islhrec simulata,

Angelomus,

et

communiler
audivit
tara

cum
ali

Gregorio. Qai prudenter nott non pris Saiileni dixisse, peccavi,

qum

regnum

quibus

esse

translatiim.

Quare non

de peccato

abest animus, et tantm apparet externa sanctitatis species, qnre

doluit,

qum qud

ide mulctandus esset regni

internam celet maliliam

jactur.
i t

Sal obedire Deo rfugions, perdere

et lurpi
cliiatis.

qnodain lenocinio fucum obdncat sanUbi


Isai. c.

Gl

Quasi

pamms
:

Atti&trtfa-

regnum timens, quid aliud nobis, qum superborum raores insinut? Qui cm prprimam,
ait, reliquil

t omnes justiti nostr; Chaldaeus


sta panni,

Sien/ frui

qu ponuntur super plagm. Qure Bersplennium aut pannum quibus


san vim

Sal, neque pniten:


:

nardus nppellat velamcn malili. Qui ergo Do-

mino

oH'erret

saniosa leguntur ulcra putri infecta et fretulenlo bnmore, ex virulent plag,


ille

faceret invilo et fastidienti stomacho,

non

alli-

ceret aut permulcerel avidum et appetehtem.

liam egit, dixit quidem Peccavi; sed non bunr.iliter dixit aut sensil. Addit enim Sed nunc honora me; honorera ergo vel gloriam non Dei, sed suam isl confessione morcari voluit, dicendo: Peccavi. > Et S. Bern. serm. Numquid, ait, profuit Sali, 46 in Gant. i qud se ad increpationem Satnuelis peecsse confessus est? Culpabilis procul dubio fuit i illa confessio qua culpam non diluit. Quoi
:

Pro eo ergo, qud

abjecisti sermones Domimi,

aiuecit te Dominus, ne sis rex. Hic

jam apert

donunliat Propheta inobedienlia: accommoda-

tam

et quasi legitimam

pnam; neque enim


et

imperare aut dbet, aut potest prndenter


uliliter,

qui parre nescit aut rcust. INeqnc

imperio digntis est qui voluntalem suam alque

judicium non subjicit divino. Qnocirca reprobationis

eam causam

dicit esse

Samuel, quia

Dei prapceplum reprobavit Sal,


suit

dm

antepoet

suum, neque soim Amalecitarum opes


ca'diciiie

personas anathemali
lcvit,

devotas non de-

modo enim bumilem conlemneret eonfe&sionera humilitalis magister? et cui humilibus dare graliam cert ingenitum est, omnin non poterat non placari, si quae in ore i sonuit, in corde radissel humilitas. > (Corn, Lap.) Saiil dit Samuel: J'ai pch. On ne voit plus dans la suite de tout ce qui esl dii de Sal que le malheur d'un bommequi tombe de prcipice on prcipice, et qui est devenu mprisadepuis qu'il est devenu ble aux veux de Dieu grand aiix siens propres. 11 no pense qu' excuser son pch, tant que Samuel ne pense qu' lui reprsenter sa faute. Mais aussitt qu'il lui dclare que Dieu l'a rejet du trne, et qu'il
i

sed

etiaiti

armenla etpecudes, qu Deus


s,

n'est plus roi,

il

commence

dire qu'il a petite,

et

fuerat excrai

ad altare produxit. Quasi

sceleralorum bona, maxime


set obsequentis aninii,

cm

affectas abeset

Samuel de se charger de celle faute. La perte d'un honneur temporel lui est plus sensible que la perte de son me, et c'est le
il

prie

gratum esse possit

acceptum obsequium.
Vers. 24.

Peccavi, quia pr.evaricatus 6cm


vf.rba tua
.

seul rabaissement qu'il craint devant les hommes qui le porte se rabaisser devant le prophte. Aussi il a soin d'ajouter l'aveu qu'il lui a fait de son pch, une prire par laquelle
le prie de l'honorer devant le peuple. Les saints Pres ont dtest cette confession prsomptueuse etinlresse, qui se sert de paroles humbles comme d'un voile propre couvrir l'oril

sermonem domini et
LL'M,

time.ns popu-

et obediens voci eorum


in

(1).

Vix tandem

(i) Rupert.

Apoc.

c.

Humililalem

gueil.

(Sacy.)

697
<

COMMENTARiUM CAPUT XV.


.

598

valent,
tant;

videri

pnrvi

ant

peecatorcs

vi-

mas,

petit Sal id

quod srpp

accidit

illis

qui

<
t
<

cm

cogunlur, humililatis

vin utero

aliorum peccata aut excusant objecta honestatis

simulant. Sed

cm compulsi

confitentur,pec-

specie, eosque dlcunt irnpcrio,

sacerdotio,

catum quod accusant, toquendo mnuunt. An ver populi melu optimum quodque ex
Amalecitarum
praed
reservrit,
ipse

aut aliquo magistratu

ac pnefeclur dignos.

vide-

Ex quo grave sequitur reipublicae atque communi detrimentum. Illi ergo quibus publica
comrniltilur cura,

nt Sal; cerl non ade timuisse populiim


visus est,
occisis

dm

vilia qua?.

indignosalios
illorum por-

cm

in ipso statim
toli

regni principio

magistratu reddunt,
tant peccata, quia

occultant,

bobus edixit

populo, ut armalus adnisi inallet

eorum summo rerum guberrationein reddent et peenas

volaret ad rgis

imperium,

boum
ipse in

natOri ac

Domino

suorum talem speclare caedem, qualem


suis edidisset. Et

exolvent. Peccata etiam portant sacerdotes qui


alienis

cm

ediclo cavit imperatorio,

connivent peccalis, qune sever corre-

ne quis

nisi dcletisliostilms

panem comederet.

clione exurere debuissenl.

San qud rgi Agag pepercerit, nullam habet honestam excusalionem. Neque enim laborabat
populus pro rgis sainte, ex qu ad ilium nulla
6perabatur commoditas. Quare hic nmlta apparent,
qua?
rgis

contingitin principibus,

Quod plermque quorum animos exulconfessarii

cerare aut contristare timidi

non
Ecce

audent, quibus magna sacerdotibus impendent

incommoda, de quibus
i

hic Gregorius

puiienliam

fals.im

esse

vacuamque convincunt. Vide Abulensem


29, 30.

q. 28,

propheta refugit suscipere omis regalis peccali, utsacerdos Ecclesioe timeat, et pecforlis

Vers. 25.

Sed nunc porta,

qu.eso, pecca-

<

catorum impor tabilium pondra subirc perlimescat. > San horrendum est regum ac
peccata
illis

tum meum

(1),

et revertere mecum, ut ad0reji

principum

portare;

quare

videant

Domi.num. Si porto in propri signification su(1) J'ai pch , dit Sal , mais portez, je vous prie, mon pch. Ce prince s'est justifi tant

quid faciant, qui

confessionibus esse aut

studentaul cogunlur.

Sed communiter
ficari

alii

eodicendi gnre
illa sibi

signi-

de reconnatre la grandeur du crime qu'il avait commis. Mais enfin voyant la fermctede Samuel, qui lui dclare que Pieu lui va ier son royaume cause de sa dsobissance, il confesse qu'il a pch; mais il ajoute Portez, je vous prie, mon pch. t C'est l 1 image, dit saint Crgoire, d'un c grand nombre de personnes dont la vie est Dieu, et dont la CQnv.gr< criminelle devanl c sion n'est qu'apparente. Ils sont forts pour oser commettre les plus grands crimes, et ils sont lches pour les pleurer. Ils ne craignent
qu'il a pu, bien

loin

putant, optare regem, ut

culpa

reniitteretur Deo,

quod per Samuelem, quem

rituel, qui est trs-utile pour la conduite des mes. Dieu commande aux pasteurs d'exterminer les Amaicitts qui .son/ les ennemis du peuple de Dieu, c'est--dire d dtruire tous les pchs par le> remdes d'un/ p ; ~^ ^m^mc et

vritable,
li

comme

tant les ennemis irrconci-

pas de percer leurs mes par des plaies inortelles; et aprs cela ils ne peuvent se rooui die souffrir des remdes proportionns la profondeur de leurs blessures, et chercher i leur gurison dans la douleur salutaire de la pniience. Ils ne pensent qu' se dcharger i par la confession du souvenir de leur pch, pour en charger la conscience des autres. Mais Samuel ne se rend point cette hnmic lit apparente de Sal. Et sa fermet, dit saint Crgoire, est d'une grande instruction < i pour les ministres de l'glise, dont la cou< duite est souvent hardie, lorsque leur vie est < trs-molle et trs-relche. Ils sont si faibles qu'ils ne peuvent presque se porter eux-m i mes; et ils sont en mme temps si tmraires < qu'ils osent se charger du poids des pchs des autres. Qu'ils imitent donc la conduite de Samuel qui ne veut point prendre sur lui la faute de Sal, voyant que lui-mme n'en tait point vritablement touch et qu'ils ne prtendent pas tre plus forts ni plus charitables que ce saint prophte. On peut ajouter ce que nous venons de dire, que le pch que commit Sal dans cette action, renferme, selon le^ saints, un sens spi

<

de Dieu, qui combattent sa saintet et qui tuent les mes. Mais il arrive souvent que, se conduisant par l'esprit humain qui est un esprit de mollesse et de complaisance, au lieu de se conduire par celui de Dieu ils s'entendent avec le peuple contre l'ordre exprs de Dieu comme Sal fit dans ce combat. Ainsi ils ne dtruisent de ces ennemis invisibles et
ibles
, ,

intrieurs que ce qui est le pins grossier et le plus sensible; qidquiu vile fuit ac reprobum; mais ils pargnent le vice dominant dans l'me, un orgueil ou un intrt scciei qui est comme le roi de ce peuple de pch ([ui se. nourrit de la substance de l'ame, et qui t'engraisse non seu-

lement des vices, mais des vertus mmes, parce que celte complaisance extrieure rend les mes qui paraissent chastes aux hommes, impures et criminelles aux yeux de Dieu. C'esi l la cause la plus commune de la perte d'une infinit d'aines. Leurs mdecins les trompent et elles conspirent avec eux pour tre trompes. On retranche au dehors tout ce qui pourrait blesser les sens et l'honntet; et on entretient an-dedans une passion dominante qui empoisonne le cur, et dont le venin est d'autant plus invitable qu'il donne la mort au
,

milieu des signes et des appareil,

ejs

ce la vie. Sacy.)

, ,

59!

IN LIBIIUM

REGUM
oratio.

600

sacerdoiem noVerat et prophelam, quemque


gratiiin es c

54, ubi post oblationem additur sacerdolis

Deo non obscure

didiceral, impeest aliquan-

Hc

mihi

facilis

videtur explicatio; ne-

irare sludeliat. Portare cnini

idem

que ut suo loco accuratisexpendemus, quid-

do, qnd toltere, id est, auferre. Sic mulli accipiiint

quam
jecisti

ofiieit,

quod deindc subditur

v. 51.
,

illud Matlh. 8, v.
et

17

Ipsc infirmitates

Vers. 26.

Non revertar tecum

quia pro-

noslras accepit,

grolationes porlavit.
et

ut

sermonem dojiini, et projecit te domi-

peut, ul ipsc ignoscat Samuel,


illud

decretum

Nus

ne sis rex. Facile cuivis conjectare

Domino supplicium suspendat, neque


reprobatum
et

spectarct

qu acutum hoc callidumque consilium,


,

evulgel ad populum, ne quid de ipso duris


cogilet, et quasi
jiti.it.

nempe

ut eo

modo

conservaret

Saiil

regiam
re

indignum ab-

polestatem et nomen,

cm ad suum de

Et boc fortass est, quod slatim addi-

Amalecitic judicium accessissc videretur Sa-

lur

Sed nunc honora me coram populo, quasi


:

muelis auelorilas,
facto

quem

baberet socium in eo

dical

Ne

inhonores me.

Hoc plan

sentit

Gre-

gorius.

Corrigibilia , inquit, peccata portan-

quod mulli fortass popularibus improbarent. Quod cm acut Samuel praevidissel,


negavit

tur, quia

postqum delinquenlis volunlate

secum Saule ad

inlermissa sacra, vel


rei
il-

discedunl, purgori satisfactione salubriter


possunt.

ad

alia illius cogilata

reversurum. Cujus
Saiil

rum nem

in

Non autem portanlur peccala coquorum mentibus per impnitudiUnde


et

lam reddit rationem, quia jam

Deo

re-

probalus fuerat, et abjectus regno; quare non


puiabat rc futurum esse publie,
si operam regnum oblineret, ex

inviscerata sunl.

Joannes

ait:

Est peccatum ad mortetn, ne pro

Mo
est,

oret quis.

aliquam

illi

daret, quo

Peccatum quidem ad mortem


eo commiilitur,
potest.
>

quod ab

quo Deo judice, reprobatus exciderat. Atque


ideo

qui

resipiscere

nunqum

eam adducit rationem, ne moiestus


preeiiuis

sit

<

Quod
aut

nimirm

peccatum

rogando

odiosis

et

injuslis,

quia

praepositis

non porta tur, quia sacerdotum


obligalionibus

jam

esset

regno Domino depulsus.

Et

orationibus
tur.

non

dele-

cum
bal.

diclo, con verso ad

regem dorso, recedeapprehendit summi-

Re\ERTERE MECUM
mueli
ut

UT

ADOKEM

DoiMINUM.
fuerat

Vers. 27.

Iixe autem
iri

Progressif, ut apparet, obvim


Saiil,

Salu-

TATEM

PAI.LII

EJUS, QV/E ET SCISSA.EST. Videbat

illum venientem ltus

Sal vald obscuratum

suam apud populum

bensque exciperet. Quare omisit sacriiicium

sestimationem,si offensus Samuel et indignatus

quod ex Amalecitarum prsed tune immolabat,


et.

ab ipso discederet
t.iicrii.

quare pallium abeunlisar-

nlinuantuliiin

aberat ab allari cui operam


,

ripuit ita violenter, ut


:

magnum

ex eo frustum

dabat sacrificalem. Neque esi uuyrwahh

de

.i>:

Historiens sensus

obseurus non

nunliat Sali reprobalione regnique jactur

est; moralis varius.

Unumaccipe, sanctorum

aut discessisse Samuelem.aut praebuisse discedentis speciem.

Quod probat pallium


voluit.

discis-

sum

Saule

dm

illum abeuntem aut abire

illis prodosse quos neque peccali pnitet, neque aliquod faiunt pnilentia: aut pielalis opns, quo apud Deum

intercessionem parm

paranlem
Saiil ut

retinere

Dm

ergo petit

aliquid ineant gratine, aut

divinum

se furo-

secum Samuel ad adorandum Deum revertalnr, id agit, ut secum redeat ad instaurandum aut continuandum victimarum officium.

rem avenant.

sed id totum sanctorum inier-

cessioni permiltunt, quasi otiosis in sinum, et dormientibus omnia elils bona Ventura forent. Oliosus plan erat Saiil in
goiio,
spiritual) ne-

pheta gratum esse Deo

Qu su prsenli ostenderet Promunus illud ex spoliis


et in

neque lam

ille

dolebat qud divinum

Amalec,

eo in quo secret accusalus

contempsisset mandat uni,

qum qud

Israeliti-

oral, nullum inlercessisse peccatum, quo bo-

cum

amissuriis essel imperium. Salutem et ho

num apud populum

oblineret

plenc viderelur implsse quod

nomen et Domino man,

norem regium sperabal


essel in e reruni

Samuele, sed frustra


in ill

apprehendit laciniam, quasi

babiturus

datum acceperat de spoliis et rbus Amalec. Adorare autem Dominum idem esse pulo,
qud supplicem orare, quod peracto
lieri

adversitale perfugium, sed

discidit vestem, et

spem suam

in ipso articulo

sacriiicio

cadentis imperii sensit esse delnsam.


aliter accidit
'.

Long

solitum mulla probant, qui' posl oblalum


docenl,

bis qui supra, cap. 7,

oraverunt

jacrificium adhibitas esse preces aut

Samuele, ul suas ad
.

Deum

preces pro ipsis

aut indicant.
cap.

Vide Levit. cap. 5, v. C et 18,


14, v. 53, cap.
10'

offerrel
3!

quae usque ade potenles fuerunt


illustrera

apud

12,

v. 7, cap.

6 et

Doiuinum, ul

victoriam oblinuerint


COMMENTARIUM. CAPUT XV.
ipsis

601

C02
Porro triumphator
in

ab hoste potcntissimo, Deo pro


dimicaiile.

de clo

Vers. 29.

Israelnon

Sed jam ante

filii

Isral

pniten-

parcet

(1),

et poenitudine non flectetur. ccr-

tioro egerant,

Baalim absiulerant et Asiaroih,

lissimum

dicit fore, ut

regnum

Israelis transille

et uni

Deo

se lotos gubernandos et formandos

feratur ad alterum, licet quis alter


sit,

futurus

addixerant.

Quod

si

fecisset Sal,

forlassc ne-

ut ex sequenti capite manifest liquet,


in Isral dicitur

que

discidisset Samuelis iaciniam, id est,


illius

non

adhuc ignoret. Triumphator


Dcus, quia arbitrant suo
agit et verst Isral.
spoliis

pracidisset sibi

subsidium

neqiie illum

in

oainem partem
victoriis

habuisset ad sua postulata diflicilem.

Interdm enim auget


ornt
ac

VEHS. 28.
hodi.

SCIDIT DeUS REGNUM ISRAL A TE


eventu, aut verbo, quod videri
in

atque provinciis,

Ex aiquo

triumpbis; neque enim tam su quni divin

posset factum diclumve fortuite, occasionem

interdm arripiunt prophet, ut aliquid


et schini,

manu obtinuit Isral contra Chananos regionem uberem et amplam, in qu tune lat dominabalur, aut viclorias
et
alias,

posterum futurum praedicant. Sic ex voce prini


sub quaruni umbr luxuriosi senes
se vidisse

quas antea saep,


Phili-

nunc proxim contra Ammonitas,


est.

Susannam cum juvene concubuisse


teslati sunt, conjecit

stbos et Amalecilas conseculus

Et idem

Daniel dissecandos esse

Dominus
sibi

et triumphator

de inimicis, Israelem
ille

medios,
nas
23,
,

et teslimonii falsi
sic

daluros esse
Actor.

pcap.

alien dominationi subjecit, quoties


lege et palri

data alina

Dan. cap. 15;

Paulus

religione deficiens,

Pauli maxillae

percutiendum esse pontificem, ex eo quod colaphum jussisset inipingi. Sic


lacini disciss,
Saule, et

atque impia sacra et cullum idolorum nefaVictor in Israele jioi mentietur sese non exhibebit, data; fidei stabit, non recedet sententi) et non pnitebit; quia non hunw ipse ad peeuitendum. Long aliter Septuaginta Dividelur Isral in duo ; et sunctus Isral non revertelur, neque pnitebit eum ; quo(1)
:

Hebrus

modo Samuel ex
affirmt

discindendum

(vt'l

mendacem

regnum

ad alium transfe-

rendum,

sicut discissum veste frustum fuit


in alterius
haesit

Samuele, et

manu, qui

illius

tune videri recens domiuus poterat.

lllud bic

niam non

est sicut

observandum,
esse
dies

haec sententi
dici

in

Prophet bodi scissum

Iwmo, ut peenfteat. Postrema reprobalionem Salis lata,

regnum

Saule, cni
fuerit,

tamen aliquot post


juxta

lis

irrevocabilis fuit, etefieclu non caruit. Samuelaeiymse veniam et reconciliationem Do-

cum

potestatc

Scriplura
cin de-

usum, qu aliquid factum esse


cretum
-ustini,

dicit,

est ut bat.

Quomod
lioi

ex sententi Aucrucitixus est,

Clirislus

lerti

quia

ill

bor damnatus est cruce; et qui viain


qntt

aperuit expeditam ad regnum,

aoad
quo
Saiil

tamen obtinuerat, eo tamen dieregem sepuial,


et dicit esse factum. Quia ergo eo die

indictum

sibi

pnccepium transgressus
illo

est, de-

cretum

est

ul&regi exciderel potestateetloco,


discissum esse regnum.

eo die dicitur ab

mini cum principe reprobato impetrare non valuerunt. (Calmet.) Cbald. Decretum est super te Domino victoriarnm Isral, q. d. Lata est absolula et irrevocabilis Dei sententi super le, ut priveris regno. (Corn, Lap.) J Celui qui triomphera <//" '<'' putru. h semuie (pie le prophte par ces mots reproche secrtement S a ce qui a t son plus grand crime, et ce qui a combl son gard la mesure de la justice de Dieu. Car nous avons vu auparavant qu'aprs la dfaite des Amalcites, au lieu de reconnatre qu'il avait viol le commandement de Dieu dans la
:

Hic lubet adjicere, quod ex Hebrajorum sententi tradil Lyra, qui putant his verbis

daium

esse Sali

Samuele signum,

ut

cognosceret

il avait us de cette victoire, il dresser un arc de triomphe, comme un monument de la gloire qu'il croyait s'tre acquise en cette bataille. Lors donc que le

manire dont
s'tait fait

l>rnnble lui
s'il

lit

que celui qui triomphe dans

quisnam

esset ille ad

quem

esset sraclis reali-

Isral ne se laissera point flchir, c'est


lui disait
:

comme
ds-

gnum

transferendum, illum videlicetj qui

Non seulement vous avez

quando regi chlamyde partem


sicut ipse Samuelis pallio

abscidisset,

obi Dieu, mais vous avez ajout

partem absciderat.

insupportable un si ravi Dieu sa propre gloire; vous avez voulu


faire croire

un orgueil grand crime. Nous avez


vous qui aviez rendu

Quare ctn

infra, cap.

2i, David orain praeciin

que

c'tait

disset rgis

paludamento

spelunc, ad

quam

venlris levandi grati turb secesserat,

idque ipsius Davidis voce cognovisset, hnjus Samuelis propbetici verbi

memor
:

son peuple victorieux de ses ennemis. C'est pourquoi celui qui triomphe lui seul dans Isral, et qui cette victoire est due uniquement, ne se flchira point votre gard, et ne se repentira

respondit
sis, et

point

du juste arrt

qu'il

prononc

Nunc

scie

quod certissim regnaturns

ha-

bilurus

inmarm

tua regnum Isral. Minus abs re


aliis saii

boc loco, qum

locis

conjectant

Hebraei, conjectant tamen.

contre vous, |aree que Dieu est sans misricorde et shus repentir l'gard de ceux qui sont inflexibles dans le mal, qui s'lvent dans leur chute mme qui ne se convertissent qu'en apparence, et qui ne se repentent point du fond du cur. (Sacy.)
,

603

IN
est, ut
i

LIBRUM

REGUM
t
<

60i
grseco sono pnitentiae

ruim amplexus

probat totus liber Judipropter peccnta tradito

Nam

et in

nomen

cum, ubi populuS

lie

non ex

delicti

confessione,
est.

sed ex
i

ammi

esse dicilur externae potestati.

Quod quia
Vide

fre-

dcmulalione eompositum

Hxc

Terlul-

quens erat atque vulgare,


religionis
assecla;

ipsi

quoque alien
quid

lianus.

cognoverunt.
in

tiam significat,

Graecum porr nomen, quod pniten|fv6(a>. est, quod p-travou

Acbior
phalor
facit,

bomo

genlilis

banc sententiam,

derivatur, quod

non

delicti

confessionem aut

dixerit, Judilb. cap. 5. Est igitur


in Isral
,

Deus triumtriumpbare

dainnalionem importai, sed mutationem animi,


licet nulla inlervenerit

quia

Israelitas

imprudentia aut culpa,


aut mutata rerum

dm
et

pro

illis

pugnat, cuiquc adscribi


illi

quia sic

nimirm

exigit,

debent omnia quae populo


ter,

conligre

flici,

condilio, aut nova causa, aut


lunlas.

amicorum vo-

de Israele pcccatore triumphat


et alina;

cm

deprimit ac frangit,
mitlit.

potestati subid

Neque enim homo


est,

est, ut agat pnitentiam,

Hoc ver nomine usus videtur Samuel


illius

ul mutet deerctum quod anle delinit

ad Salem, ut
tus,

dprimt insolentes

spiri-

placuerat, quale fuerat de Salis regno ali

quos proximre victori

attulisse videban-

transferendo.
Vers. 50. Peccavi, sed nunc honora me coram senioribus populi mei, etcoram israel(l).

tur, et ut Dei

metuat potentiam, qui rgna suo


et transfert,

arbitralu

commutt

quique quod
est,

nunc de transferendo regno comminatus


null dificullate lemporis

momcnto

perliciet.
sit

ille

Et poenitudine non flectetur. Qua Deo pnitentia, diximus paul anle ad


Pnilet me, quoi constituerim Sal regem.
nibil est

in

coram reliquo Israelis populo, ne sprelum spernat et regno spoliet. Vides hic pnitentiam Salis fuisse bumanam,
(1) Id est, te

me

illud;

Quod

aliud

qum

staluisse

Deum mntare
quod ante

metu regni perdendi extortam. nde S. Bern. in Dclamai, versus lineni < Ad quid, ait, tibi ha;c bonoratio miser? Haeccine
et
:

tola erat illasupplicatio

factum, et regnum cripere


concesserat.

Saiili,

c <

num

Nunc Propbeta

affirmt,

Deum

Peccavi, ora DomiMerii san non pepercit, qui intuebalur cor, fals non poterat supplicalione moveri. Vix adhuc dixerat David
:

pro

me?

non esse fleelendum pniludine, id est, non essemulaturum sententiam, autjudicium quod de Saule deponendo et exauctorando pronunj

Peccavi, et
tulit

responsum

illi

est:

Dominns

traits-

< c

tiral.

Ex hoc
c.

peccatum tunm te. Sic nimirm , sic usque bodi dileciissimi, cujus ad alias consolationes mens inhiat, etpenitsin caducis
et transiioriis

loco Terlullianus

1.

2 contra

Marcionem
.

24, docet, qualis dicatur in


:

pnitentia, seu pnitudo

Deo Qu san non

n iiomine, ex recordalione delicti, aut ex alicujus operis ingrati (verba


ci,.,,!
;

-,:.

t <
<

In quantum enim Deus nec malum admiltil, nec bonum damnai, in lanlum nec pnitentia; boni aut mali apud

sunt Tertulliani).

non renuit cohsolari, ipsesibi profecl clestis subtrabit gratiam consolationis. Quani si dign devoiione, pleno affe clu, desiderio vebemenii petere, qurere t pulsare satageret , sine dubio petens acciperei, ipnrrens invcnirei, pulsaiili aperiretur Audi S. Greg. hic I. 6, c. 2: , Liquel quain
<

pniludinem

<

sdert.
rari
:

Nam

gerat, qui adhuc houorari desi sui peccati hune veraeiler

eum

locus est.

Nam

et

boc

tibi

eadem
de

Scri:

ptura dtermint, dicente Samuele Sali


Discidit

Deus regnum
illi

qum honoconcupiscent, etc. Angelomos quoi que In eo quod ait: Honora me coram senioribus populi mei, vereeuudiam passus,
j

pnitcret, inhonorari polis,

Israelis

manu

tn

i
<

hodi, et dabit
le.

proximo tuo optimo super

Et

<

scindetur Isral in duas partes, et non

<
t

convertelur, neque pnitentiam aget, quia non


sicul

i
t

homo

est

ad pnitendum. Ha&c ilaque


divinai

ac superbi detontus loculus est quia limebat honores amiitere, et ide non obtinuit quod peliil, dicens Peccavi. Qnisquis enim sub specie confessionis humanos adhuc honores amiitere limct, isie indulgentiam quatn ficia humiliias postulat, Deo adipisci
: :

definilio in

omnibus aliam formant

pnitentise slatuit, qua neque ex improvidenti, neque ex levilate, neque ex ull boni aut mali operis damnatione reputatur,
sicut

bumana. Quis ergo

erit
si

mos pnitenli*

divin? Jam relucet,


conditiones
intelligitur,
lise

non ad bumanas

prioris,

eam referas. Nibil enim aliud qum simple* conversio sentenqu eiiam sine reprehensione

etc. (Corn, Lap.) mais honorez- moi devant tes anmon peuple. Il esl ais de voir quel est le repentir de ce prince. Il confesse son pch; et en mme temps, au lieu de s'humilier et d se confondre, il ne pense qu' retenir le rang de sa dignit, et qu' se. faire honorer des hommes, aprs qu'il s'esi Im'-mme perdu devant Dieu. < Combien yen a-i-il aujourd'hui, dit S. Grgoire, qui" se trouvent dans ce mme et, et dont Sal tait la figure Ils
<

non

valet,

J'ai pch,

ciens de

sont

ejus possit admitti eliam in homine,


in

nedm

Deo,

eujus omnis sentenlia caret culp.

mmes par des crimes honteux, et que Pordre de Dieu et de l'Eglise les loignerait de

rois le la royale prtrise de JsusChrist, et lorsqu'ils se sont dshonors eut*

605

COMMENTARIUM CAPOT XV.


,
,.

606

Discedere voluit Samuel, ut vidimus, Saule,

quem, quia ad

siiaiu

sestimauonem

B I

non

ut adoraret, id est, simul sacrificaret

cum

referre

Saule, nain et Sal adora se diciiur, videlicet


solus,

existimabat, reiiuere secuni voluit, ne populus

neque enim quidquam audimus de Sa:

ex cjus discessu conjectaret, Dei ipsuin ba-

muelis adoratione, sed alias ob causas

tum

muelique judicio fuisse reprobatum. Quare


lioc

ne omnin videretur dignitalera regiam contempsisse et confudisse duris, atque afllixisse


Salis animiim, de cujus casu ac depositione

Samuele

salteiti

obtinore sludel,

ut segrali,

cuin revertatur,

dignitatis, ut opinor,
,

ne

si

statim abiret
rejecius

cm noudm
illi

advenisse

dolebat; tum ut

qu

Sal divini mandali im-

videretur,

cuin fastidio alque odio

memor

omiserat, ipse perageret.

putaretur populo, quod


esse

non poterat non

Vers. 32.

Dixitque Samuel

Adducite ad

odiosum

et

turpe.

Neque alium, credo,


qui

me Agag. Hoc erat negotium quod cum Saiiie

honorera exigebal

Samuele, neque aliud


,

sperare fas esset Prophet sanctissimo


nullo probaret autlandaret
judicio

improbalum
oral
ut

sciebat, et

modo quem divino quem Dei noId-

ctumque liliopnas ab Amalecitarura rege jam olim dbitas exigeret. Quare cura primm
revocavil ad castra
rura Isral, ut

Samuelem

ad illum locuin pervenit, ubi castrensis


nmltitudo
illum,

illa

mine sever
circ lioc

reprebensione percusserat.
,

consederat

oi'erri

jussit

regera

secum revertatur

quia

non ignarum, ut apparet, quisnam illum

necesse erat ut sacrilicium quod jamjam ineboaverat, absolveret; ut ipse, quod erat in eo

exitus expectaret.

Et odlatus est
treme.ns (\).

ei

Acag pimguissimus, et unde

opre extremum, ad

socium haberet

in

Dominum oraret, non ut orando, cm oratio foret


dam-

Hebraic, maadanoth, quae vox

vari ab inierpretibus assumilur. Radix,

ingrats Deo, quae pars esset iniqui atque


nati sacrilicii.

Vers. 31.

Reversis
ET

nomen deducitur, delicias indicat. QnareChald&us delicatum cl nwltem exponit. Sepluaginta


trementem, ide fortass, quia qui pinguissimi

ergo Samuel secutus

EST SaULEM (1),

ADORAVIT SAUL DHINUM.

sunt et nimim delicati ac molles, non lirmo

Reversus
<

fuit

Samuel, quod an le negaveral,

incedunt et recto gradu, sed molli ac vacillanti,

son sanctuaire qui ne souffre rien que de < ils ne peuvent se rsoudre trs-pur i s'humilier dans leur chute, et ils ne donnent < aucune marque nue ce soit Dieu qui les ait i touchs. Car quand la |<nilence vient de Dieu, elle n'a rien de feint ni de dguis, et quand elle est sincre, elle est toujours humble. C'est pourquoi saint Augustin parlant des plus grands crimes, dit que ces plaies mortelles se gurissent par l'humilit de la plus grande pnitence: Majoris pniienti humilitate sanantur. Il considre l'humilit comme l'me de la pnitence , et il suppose qu'elle doit tre d'autant plus grande que les blessures du pcheur ont besoin pour gurir d'une pnitence
,

ut
in

videmus

in feminis, quae teneritudi*

nem

ejusmodi incessu arte moliuntur. Ut


:

de Esther cap. 15, diciiur


fumulas, et super

Assumpsit duas
innitebatur, quasi

imam quidem

pr

deliciis et iiimi

teneritudiue corpus

suum
esse

ferre non snstinens.

Hune puto tremorem

rgis,

qui ex deliciis atque mollitie nascitur,


ipsa indicat

non ex horrore morlis, ut vox


hebraica
;

et ita

omnes pen

Vulgato conver-

lunt, ut nulla expositio juxta hebraicae vocis

vim videatur adhiberiposse connnodior. Pagninus


:

Ibat ad

eum Agag cum

deliciis.

Tigurina
:

(Sacy.) plus ausiere. (1) Cessit Samuel Saillis ptition!, ne enm in desperationem vel furorem adigeret; al ut ejus honorent coram populo tueretur, ne is

Delicatus.

Cajetanus ex suo Hebrao

Agag
de las

deliciarum.

Quod item

sensit
:

anliquissima
el

qusedam hispanica translatio


junxit, dura

Agag

enm

sp'erheft et rgho pilret, hoc modiciim consolaiionis Sai induisit, ut regni privaiioncm lenis l'erret, et ne ad pejora delaherelur.
Forlass si bjectus Nain, ut ait S. Creg. rex secum ad adoranduin Dominum rever tentem propheiam non cerneret, diemonum
: ,

delegtaciones. Noster interpres ulrutnque con-

illum pinguissimum et trementem

appellat, quia qui deliciis atque otio diflluunt,

pinguessunt,

quam

corporis dissolutam

molem
tarditas

i
i

<
i

<

<
e

simulacra dofrfet. El projicit ergo eum, et cum eo revrttr, quia in potentilius hnjus seculi sic est damnanda iniquiias, ut bonum quod habent, exasperati non perdant. i Unde colligil Be'n ergo Samuel cum abjecto rege reveriimr, quia elcti praedicaiores. seculi poternes, et pro iniqnitate percutiunt, et pro exemplo bona ..gre
:

treraor in incedendo
mollior.
Alii

sequitur,

et

vocem

illam, catenas significare


et ita

putant. Ita Rabb. David et Cajetanus,

dicunt vinctum adductum esse regem illum ad

Samuelem.

Alii in

voce TnTQ gaudinm agno-

scunt et voluptatem,
In eo

quam pr

se ferebat rex
,

S. Hieron. Samuelem pfiinum locuni Saiili, quasi rgi honoris causa dedi se; sed Joseph us ait

quaedam sinunt.

Addunt nbri apud

tanlm Sailli detulisse honorera qud (Corn, Lap.) eum non desernerit. (1) Trementem non legimus m textu.

C07
llle

IN

LIBRUM

I.

REGUM
Agag, qui jam cert noverat
sibi esse

608

superbus, atque ide, ne regios animos

abjecissc videreiur,

rcgium moliebatur inceset gravent. Quasi

quamprimm moriendum. Dicit autem amaram esse


sibi,

sum, tardum videlicel

neque

prsertim quo separanda erat fortuna


patri delici, quibus ad
satietatem

morlem
rior.
il

tinieret,

et

omni

foret fortun supe-

regia,

Hic multa sunl quae

hdem habent

diffi-

abundabat, et

qum
est,

mollissim atque suavis-

cm. Minus

milii displicet explicalio prior.

sime fruebatur. His auiem, qui pacem habent


super lerram, id

SlCClNE SEPARAT AMARA MORS (1)? Yeiba SUIlt

quibus omnia contingunt

Ver recessit amaritudo mords; inepte jaclabundus teslarelur, morlem sibi esse nec lerribilem ncc amaram seu potis blandiens sibi, fore ut Samuele sibi vita permiltcretur, ullcris non timere se iuortem dixil. Sunt qui rcddant Amaritudo mortis lola in caput meum effusa est. SeptuaSi sic amara mors. Chaldaeus Obsecro, giuta domine , quai est amaritudo mortis ? (Calmet.) Recens conversi, Tropol. S. Greg. ait, di'iin solitis suis voluptalibus separanlur, t dolorem instar mortis senliunt; unde lic Siccine me sparai leiiiatione pulsantur m i^ deliciis amara mors pnitenli et sanetc vilae? i Quia in cis, inquit, carnalitas sine magn tribulatione minime necatur. Quasi t eiMin visis austeritatibus , quibus subdenda est, dicit menti sensualitas sua t La; la pro (Corn, Lap.) i tam tristibns spernis? Alors Samuel dit : Amenez-Moi Agag roi d'Amulcc. Nous avons dj fait voir que tous les Amalcites avec leurs rois taient une race d'hommes barbares et criminels, qui avaient mrit trs-justement que Dieu exert sur eux sa vengeance, en la manire doni, il a t parl auparavant. Ainsi Samuel en taisant mourir ce prince n'est que le ministre de la jusiice de Dieu, et il fait par son ordre ce que la dsobissance de Sal avait refus de faire. M lis comme le Saint-Esprit nous a appris par la bouche de saint Paul que ce qui se passait alors dans le peuple Juif, et principalement ce que faisaient par l'ordre de Dieu les plus grands prophtes, comme tait Samuel, a t crit pour notre instruction particulire; nous pouvons dcouvrir une grande vrit qui est cache sous le voile de cette histoire. Les Amalcites, qui taient les ennemis de Dieu, sont l'image des pchs. Leur roi est la figure du peiie qui rgne dans l'me, et qui tant qu'il subsiste se la tient assujettie. Samuel donc nous apprend par la svrit qu'il exerce envers ce roi barbare, que nous devons touffer sans misricorde la passion dominante dans nous par laquelle le dmon s'acquiert et se conserve l'empire de noire cur. Plus nous serons durs envers cet ennemi intrieur qui nous attire la haine de Dieu, [dus nous serons tendres et charitables envers nous-mmes, et
(1)

ex voto, amarus est mortis jarnjam advenientis


aspectus, im et solin

Hebraeus

uasi

Agag
,

ulcmque oblata meDe qu est illud Eccl. 41, v. i mors, qum amara est memoria tua homini pacem liamoria.
:

benti in substantiis suis, viro quieto, et cujus vi

direct sunt in omnibus, et adhuc valenti acci-

pere cibum. Ilaec habebal omnia Agag,

cm

illi

extrema advenit moriendi ncessitas. Quare mortem appellat amaram, qua tt spart
commoditatibus, tt aufert honoris ornamenta
et vitae delicias. At

miseri

qui

vitam agnnt

gram

et

miseram, quibus emergere ex quoilli

tidianis aerumnis in votis est,

non gravat

feront, neque ab bc luce,

hominumque consortio, neque tam incommoda vit separari, qu.ie miseris non tam videttir vita qum prolixai

mortis dura condilio. San


felix,

ille
,

exislimaexcidit

tur

qui tune c vit cecidit


meliori.

cm
in

fortun

Sic

Seneca

Hercule

jElhneo:

Par
Et

ille est

superis, eni pariter dies

fortuna fuit. Mortis habet vices,


lenlis trahitur vita gemlibus.

Cm
dixit

Ex hoc bominum communi


apud Virgilium iEneas

ac naturali sensu
I.

1
:

^Eneid.,

cm

mors obversarelur ante oculos

terque quaterque beati,

Quels ante ora patrum Troj sub mnibus


Confiait oppetere
!

allis

Et Andromachc apud

eumdem

libro SJEne.idos,

cm

spirilum tristem tralieret, felices appel-

lat illas

qu occupat morle

servilcm stalum

effugerunt.

homme
Faut
il

s'crie dans nous comme cet Agag qu'une mort amre me spare ainsi de
:

loul ce que j'aime'.' Siccine spart J'avais bien de la peine, dit saint dcrivant sa conversion me
,

amara mors? Augustin en

il n'y a point de plus vritable cruaut que de vouloir user de douceur en celle rencontre. La grande diffrence qui se trouve entre la figure et la vrit, c'est que cel Agag que nous devons sacrifier Dieu, n'est pas hors de nous comme tait ce prince l'gard de Samuel, mais qu'il esl en nous, et qu'il l'ait une partie de nous-mmes. C'est pourquoi cette spara-

tion d'avec ce qui esi corrompue, et cette


tuelle,

doux noire inclination mort intrieure et spiriet

nous parait pnible,

souvent

le vieil

rsoudre de mourir la mort pour vivre la vritable vie.. Mais lorsque Dieu nous louche par l'impression de celle grce, qui peut tout dans notre cur lorsqu'elle l'a persuade de son impuissance, nous dtruisons dans nous ce corps de pch, non d'un seul effort, mais peu peu et diverses reprises. Comme ce prince qui en tait la ligure fut coup en morceaux par Samuel. Et tout cela se l'ail devant le Seigneur, afin qu'il reoive le sacrilice de nous-mmes que nous lui offrons, et que mourant tout ce qui peu! lui dplaire en nous, nous ne vivions plus que pour lui seul. (Sacy.)

609
felix

COMMENTARIUM CAPUT XV.


,

610
ejus orpliani, et uxor ejus vidua.

una ante alias Priameia virgo,


altis

chut Fiant
:

filii

Hostilem ad lumulum Troj sub mnibus


Jussa tnori!

Jerem. cap. 15,


vidu
v. 7 v.
:

v.

Mulliplical sunt mini


c. 19,

ejus super

arenam maris. Et Ezech.

Neque

in Scriptur sacra teslimonia desunt,

Didicit viduas facere. Et iterm cap. 22,


:

aut exempla. Levius existimavit

Sal mori,

25

Viduas

ejus

multiplicaverunl in medio

qum apud

Philislhaeos vilain agere captivam

illius.

De matribus
3

orbatis fdiis,

quarum

or-

et ignobilem, aut ferre

quam paratam

esse vi-

biias fiiiorum ostendit caidem, est illud


5, v.
:

bren.

debat ignominiam; atque ide ne quis jaclare


se posset insolenter
ipse sibi diro
puit.

Matres nostr quasi vidu, quia maires

quod Salem
ob

occidissct,
eri-

orbal fiiiorum subsidio, quasi viduse censentur.


loci

vesanoque consilio vilam


aliam

Quare nullam aliam esse arbitrer hujus


senlentiam,

Neque
sibi

causam

Acliitopbel

qum Agag

sive gladio, sive

laqueo

spirilum praeclusit, nisi quia de-

imperio homines plurimos esse sublatos. Multa


hic qurit Abulensis,
quibus ego sine uli

spect sententiae ignominiam sustincre non


poluit.

Teslimonium

illud

accommodatum
dixisset,

est

mei

inslituti incuri abstinere


in

posse videor.

vald,

quod

cilatis

ex Ecclesiastico vcrbis pro-

Et
dicit

trusta concidit eum Samuel coram


Galgalis(I). Josephus occisum esse
gladio, sed imperio.

xim

subjieilur.

Nam cm
illi

amaram
liabet in

Domixo

esse mortis

memoriam

qui

paem

Agag non

Quod san
illum

tcrren substanti, statim addidit,

illi

oplabi-

duris admillit textus. Neque Samuelis ingenio aut pietate abhorret, su


interimere,
et

lem esse mortem, cui res sunt angustae, et


spiritus a;gcr.

manu

mors, bonum est judicium tuant

in partes concidere

minutas,

Itomini indigenii, et qui

minoratur viribus.
17
:

Et

quem
et

divino judiciosciebat esse morti


esse illorum

devolum
sacerdovis-

claris Eccl. c.

30, v.
et

Melior

est

mors,
lan-

nrat sanctificalas
in

qum

vila

amara,

requies terua,

qum

tum manus, qui

conlribulium suorum

guor perseverans. Ita exislimabat Job. cap. 5, v.


20, qui

cera gladium adegerunt, quos Deus caidis reos


ostenderat, et morti deslinrat. Ponat (inquit

tam putabat esse dulce

tristibus

mor-

tem
est

et sepulcruin invenire,

qum

avaris, qui

Domiuus per Moysein)


suum,
etc., et
cl

vir

gladium super fmur

thesauros inveniunt. Quare, inquit, misera data

occidat anusquisque fralrem, et


filii

hwc

lux, et vita his qui in amaritudine aniet

amicum,
Levi juxta
ili

proximum suum. Feceruntque

ma; sunt? Qui expectant mortem,


quasi effodientes

non veuit,
velie-

sermonem Moysi, cccideruntque

in die

thesaurum.

Caudentque

quasi triginta tria millia hominum.


:

Et
7,

ait

menter,

cm

invenerint sepulcrum.

Moyses
illi

Consecrslis
fecil

manus

veslras

hodi Dov.

Erat, igilur Ag:ig

amara mors, quia ben


et

mino.

Idem

Phinees

Nom.

25,

et

cuni opibus atque deliciis,

cnm
erat

pingui atque

Elias 3 Ileg. 18,

neque tamen aliquid

lecisse

nitente corpore conveniebat, quodisccdere


erat prorss horrihile.

existimantur indignum sacerdotali aut prophetali

At non
vit,

mors amara
nihil

nomine.
ipso dicendi

Job, quem
erat

taetlebat

cuique

jam

Ex

modo

ac loco, ubi occisus

reliquum

in

imindo,

quod voluptarios

esse dicitur Agag, aliquam

speciem

invenio

caperet sensus, aut spirilum gruin recrearet.

immolatse victim.

Nam primm

rex in frusla
est.

Neque Pauio, qui humana oinnia repulabat ut slercora, cui lucrum erat mori, qui ver dieebat et prorss ex
Infelix ego

dicilur esse concisus,

quod victimarum
nisi in

Deinde coram Domino, quod


cali leri

re sacrili-

animo

Cupio

dissolvi.

Et

non

solel. Voluit igitur, nisi

ego

fal-

homo, quis me

liberabit

de corpore

lor, occiso

ante aras rege, ostendere Prophela


,

mortis hujus?

hc immolationis specie
SlCUT FEC1T AESQl'E LIBERIS MU-

quod ante dixerat

VERS. 53.

non jam obscuris, sed

disertis

omnin

verbis,

lieres gladius
rilo

mus. Non sine magno suo mediram ilara mortem subiit Agag, cm ipse

meliorem esse obedientiam qum victimam.

Cm

enim

arietes ac vituli,

opiim essent ac
sibi,

aut gladio suo occidisset plurimos, aut suorum


gladio jussisset occidi. Proverbialem arbilror

lgitima? victim,

homines ver immolari

non modo non postulet Deus, sed cliam damnet eos qui

esse liguram
interiisse,

cm significare volumus viros viduarum uxoruin, aut orbarum


,

humanas victimas immolant Mo-

matrum meminisse, quia fiiiorum, aut conjugum, seu maritorum nomine, omnes quos
virilis distinguit

sexus, continentur. Psal. 108,


di-

(1) Mortem Agag apertissimo oraculo ante quadwngentos amplis annos prardixerat arioTolletur lus Halaam iis ad regem Moab verbis pr opter Agag rex ejus, et auferetur regnum illius.
:

v, 9,

dura peccatori interitus denuntiatur,

(Calmet.)

811
loch,

JN
quia tamen qune alias lgitima
victima;,

LIBRUM
foi oui,

I.

REGUM
et

611
ante:i,

\\

earnem rebellem

eiim Chrislo

in

eo-

et

acceptas

contra

qum

Domino
Deus

dem

ligno erucifixam. Videtur itaque

Samuel

praecepiuni esset,
fii j ii ki
i

ofltenmlur, libentias

pro ingratisvicii uisaliquam voluisse immolare

ta

1 1 1

admittit victimam,
lgitimas alias,

dienlia,

qum

quam ofiVrtouein quarum immoet

Domino victimam gralam, Amaloc


regno depulsum, subjectum gladio
divisum; qui nalurae
vitiosae

videlicet
et in frnsla

lation e propria

lantm invenilur volunlas


Sed

aique corruplae
est,

divinae contemplus.

haec, ut dixi, victima

siguum quoildam hieroglyphicum

quique

propri non fuit; npque enim Prophela quid-

cum
set

Dei populo ad illud usque tempus seculo

qnam auderet quod Deus ne


rat, sed ut occiso
illuni

fieret,

ante vtue
est,

implacabile gesserat bellum. Quare dicere pos-

locum

ul)i

coram Domino, id proxim arietes ac

prop

quod Virgilianus Messapus


ignobilem

lib.

yEneid. 12,

vituli fue-

qui

pro victima, quam putabat

ingratam et
iminolavit,

rant immolati, rege Agag, quid Saule et po-

ini|)iam,

quemdam regem
arieium:

pulo factum esse mal,

illuslri illo

docunionio
dici pos-

cujus caedem magis putabat Deo fore gratatn,

damnarel. Qunmnd etiam immolati


sunt Domino
vitis

qum agnorum

et

Israclilse qui occisi

fuerunl Le,

Messapus regem, regisque insigne grent em


Tyrrlienum Anteslen, uvidus confundere fdus

qui sacerdolum
.

manus consecrrunt
oblali, sed quia ad

et

qui poslea
surit,

Phinees, deinde ab Eli interfecli


<li-

Adverse prolerret equo

mit

ille

recedens

non quia ad aras


et

El miser
Messapus
Desuper

oppositis tergo involvitur aris

vinum honorem
tur
victini

imperium

interfecli fuerunt.

In caput inque Immeros ; at fervidus advolat hast


,

Quomod Innocentes ab
,

Ecclesi Christi vocanssep

teluque orantem milita trabali


,

et

quidem

inimicorum

allus eqno graviter ferit


,

atque ita fatnr

Dei casdes vocal ur victima, ut ldumieorum,


Isaiae
,

lloc'habet

haie melior

maquis data victima


,

divis.

cap. 34

Victima enim Domino de Bosra,


terra

et interfectio

magna de

Edom. Et yEgyp-

tiorum caedein victimam vocal Domini Jereinias


cap. 4G
in
:

Anlequm lune einergam libuil nolare qu.cdam, incerta quidem verm non alina quae pertinent ad hune Agag. El primm quod ex
,
,

Victima enim Domini Dei exercituum


aquilonis.

illius

gnre natus esse dicitur

Aman

qui pri-

terra

Ezech.

cap. 21, vers.

9,

mo
10

cm
tur
:

esset

sermo de inimicorum

slrage, dici-

apud Assiieruni Persarum regem loco, ut videtur expressum Eslher cap. 3, vers. 1 et
fuit
:

Gladius, gladius exacutus est et limatus, ut

Tutit ergo rex


,

Assuerus
,

annulum qno

utefilio

cdat victimas.

Idem cap. 36, v. 16. Quare oplim vocari potuil Agag viclima Domini, quia
illius

batur

de

manu
,

sua

et

ddit
,

eum Aman

Amadathi

hostis

occisus

et quasi

immolatus
odiosse

est.

de progenie Agag hosti Judorum. Hune Agag regem Amalec putat esse Josephus

Voluisse igitur videtur

Samuel

Dco

vi-

lib.

10 Antiquit. cap.
dicit
;

6,

dm Aman
lib.
,

Auialeci-

ctima; ex Amalecitarum gregibus, aliam oppo-

tam esse
cap. 4
;

idem Kupertus
Cajelanus

8 de Vielor.
,

nere quse Deo muli graiior accideret, boslis

Lyra

Chaldams
,

ei

omnes
,

nimirm
solet, ut

interfeclus

corm

se.

Fieri

namque

pen llebraeorum doclores. Sed


vald est incertum
poluit esse
est
,

ul dixi

hoc

eorum qua? nobis odiosa sunt et ingrala, aliquid accdt non injucundum, si

quia

nomen
in

Ag.ig mollis

commune. Neque
sicut hoc loco
,

lexlu hebraico

modo

illorum aut interitum indicent, aut in-

Agag

sed

UJNH

id est

forlunium portendant.

Quomod inimicorum
horrorem incutiunt
;

films Agagi.
liniri.

Quare e

in re nil polest cerl de-

elevata et minacia vcxilla

Neque pauci

surit, qui conira senlianl,

et constcrnaiionem animorum eadem ver jam

pulentque illum Persam esse, vel Macedonem.


Illud
,

strata et raptata militari ritu ad

hostium dede-

quod nunc addam


,

plan fabulosum

cus ac ludibrium, voluptatem afferunl et gloriam. Sicut Goliath gladius, qui


illius

est et

ridiculum

et

imlignum cui
sine dubio
,

prudenli
est

dm

essel in
casiris

lides adhibealur.

Quod

sumpium

manu,

lerrori erat et ignominiae

ex illorum cerebro plan


ra m
,

ut inodesiissim di-

Isral, et oilio^us
-victus,

Deo, idem jam,


in

cm

Goliath

somniante qui ex
,

variis
,

mendaciis atque
,

suspensus est

tabernaculo, et fuit
et Israelitaruin

coiunienlis Thalmudicaiu

id esl

deliranlem

doniim Deo non injucundum,


oculis non ingratum.

scholam concinnrunl. Quod nescio quis audax


el indoclus suppOSUt Philoni Judaeoruin doc-

Qu ex

re discal, peccator,
offerre

habere

se,

quid quolidi possit


a,ocipiet

Deo,
;

tissimo
et

qno ligmento levissimo auctoritatem


cone.iliare voluil. Illud
,

quod

illo

auimo

bnigne atque

hilari

pondus

vero

in Anti-

peccaium nunii uni jam pni ton liai

gladio

ma-

quitalibus Biblicis invenilur

quaa scriplae di-

ctatuni, aut vilia noslra mortilicatione subacta,

cuulur Philone,

cm lamen ab illius

ingenio

615
aUjue dicendi charactere
sint. Ille igitur

COMMENTARIUM CAPUT XV.


.

614
,

qum
,

longissim ab-

regem invisere solebat


neret ut paler
,

ut illuin scilicet

admo-

non

tain Philo
,

qum Pseudo-

et ut vir

longo edoetns usa

philo

cm
,

dixisset

conservatuin esse A gag

alque experienli in reruin adminislratione dirigeret


,

Safile
se
t

quia poilicilus fuerat inanifeslalurum


,

et

in suseepto

pro religione negotio

thesauros abscondilos

addit

Et

dixit

confirmaret.

Deus ad Samuelein
regem Amalec
nocte hc
et

Vidisti

quomodb
,

in

mo-

muel
feram

vidit

Hoc modo nunqum postea SaSalem aliud est spectare oculis


; , ,

tnento corruptus est rex argento

et vivificavil

quomod imaginem speclamus


,

arborem aut
Et hoc modo
e appeleret

i
i

mulierem

ejus ?

Et nunc

perin
;

quod casu saep


vidit postea

contingil.
,

mitte ei , ut conveniat
,

Agag mulierem suam


quid hoe
)

Samuel
tune
dein

Salem

cm
,

<
t

et

ipsum

interficies in crastinum
(

Sal, ut Davidem occideret

ubi

Samueleni

nam mulierem
velit
,

ejus consuluerunt
,

sibi

i i i

neque assequor
El

neque euro

quous-

eum discipulis adesse contigeral. Et quihominum sermone vulgari qtio Scri, ,

que parit masculum, et tune etiam ipsa morielur.

plura sacra non abhorrel

ille

aliquem videre

qui iiatus fuerit ex e


>

fiet in

scanda-

negatur
,

eum quo nullum


:

habet familiarem

lum

Saili.

Et hoc extremum audivil SaAniiquilatum


Saillis,

niuele Sal. Et postea in fine

Biblicarum
addit
< c
:

cm senno

esset

de morte

usum eliamsi illum aliquando videre contingat. Unde illud frequens Ille non me videt hispan no me trala id est alienus est mc
,

Ipse
,

suam
se
,

et

aulem incubuit super romphaeam non potuit mori et respexit retr


,

consuetudine
domesticis
,

neque

in

meis aut amics

aut

aul clientibus uumeratur.


in

et vidit
,

virum currentem
:

et

clama vit ad
,

Porr hic Gregorius


bis qui

Samuele optimum
prabet.

eu m

et dixit

Toile

<

mortifica

me
:

adliuc

machram meatn anima mea in me


mortifies
:

et

prasunt documentum

Qui
,

ila

est.

in

< c i <

Et venit, ut morlificaret eum. Et

dixit

ad

reprehendendo debout esse severi et in legum divinorumque mandalorum observanii


constanies
,

eum
filins

Sal

Antequm
Et

me, nuntia

ila patriae

religionisque custodes
,

mihi quis

es.

dixit ei ille

Ego sum Edab


:

et vindices

ut

tamen errauies

ni

quos seve-

Agag rgis Amalecitarum, El dixit Saiil Ecce venerunt super me verba Samuelis , quomodo dixit Qui natus fuerit de Agag erit libi in scundalum. lla^c Pseudophilo. Tu illius
:
,

ritatis suae gladiuni

distringuni, ament,

eorum

casum
agunt
,

et errata lugeant,
et

neque cm judices
administros
et sedulilalem aliji-

divinoe indignalionis
,

paiernain curam
cianl.

amorem
, ,

insanam alque deliram nieiilcm aul ride


luge.

aut

Quid est, inquit

qud iuget, quem


quia et

Quomod non
,

fuerit
lib.

ab Ainalecil inter-

cernere dediguaiur
rectitudinis sancti

nisi

eum

zelo

feclus Sal

dicemus

2 Regum

cap. 1.

doclores habent zelum

Vers. 55.

Et non vidit Samuel ultra Saul


SU/E. PoSlqulll aClUIll est
,

im'gna; charitaiis? ipsa

aulem

charilalis

ma*

USQUE AD D1EM MORTIS

<
<

gniludo ostendilur, quia projeclum regem


plangere perhibelur. Quo ergo elleclu eleetorum subdilorum peccala plangunt qui pro
,

de rege Agag
superesset
,

neque jam plus negolii &amue!i


,

recessil Saule

reversas in Uama-

tham; neque ulieris, ut pris lacre consueverat , rediit ad Salem consilii aul benevolenti grati
,

< <

projectis reprobis

plangere tain affecluos

didicerunt

(1).

>

quia reprobatum sciebal Domino,

neque ab

illo

quidquam sperabat sanum


;

aut

(1)

Les incrdules ne se lassent pas de forlui re

ex usu reipublicae

servabat tamen antiquam


in

mer des accusations contre Samuel. Us


prochent
d'avoir t
la
;

animi leniiatem et studium

patriam
,

neque

tamen Sali aut cupiebat mal


invidebat impediebalque
;

aut

bonum

quin potis ipsius

inl'ortunium lamentabatur assidue, orabatque

Deum

ut illius miseresceret
,

et

quem

regno
,

dejecerat temporali

ad illud reducerel
admitteret.
,

aut

cause de la guerre que S.uil lit aux Amalciles < rien ne leur parait plus injuste que d'avoir engag ce prince < exterminer entirement ce peuple sous pr texte que quatre cents ans auparavant leurs < < anctres avaient refus aux Isralites sortant de l'Egypte le passage sur leurs terres. > Est< ce l vniablenienl tout le crime des Amalci,

saltem ad

ternum

Quaerunt hic

ex interprelibus aliqui

quomod Samuel ad
,

moriem usque

dicatur non vidisse Salem

ils avaient refus le pastaient tombs sur ceux des Isralites qui taient rests en arrire , puiss de faim et de l'aligne, les avaient massacrs

les ?

Non seulement
mais
ils

sage

cm
enim
cii

constet ex cap. 49,

Samuolc Salem
difiieilis.

esse visum.

Sed

est solutio
,

non

Aliud
ofii-

est videre

aut visitare, aut invisere

&eu amiciiiuj grati, quomod pr.s Samuel

sans raison el sans crainie de Dieu. Les Amaencore attaqu injustement une seconde fois les Isralites dans le dsert une troisime fois sous les juges; ils ne cessrent de renouveler contre eux les hostilits. C'taient donc des ennemis irrconciliables. Dieu
lcites avaient
;

GIS

IN

LIBRUM

I.

REGUM
CHAPITRE XVI.
1.

C16
Seigneur dit Samuel
,

CAPUT XVI. 1. Dixitque Dominus ad Samuelem Usquequ tu luges Sal cm ego projecerim eum ne regnet super Isral ?
:

Alors

le

Jusqu'
l'ai

quand pleurerez-vous Sal


jet, et

puisque je
qu'il

reIs-

que je ne veux plus

rgne sur

Impie cornu tuum oleo,

ral? Emplissez d'huile la corne que vous avez,

et veni
:

ut mit-

et venez

afin

que je vous envoie

Isa

de

tam

te

ad

Isai

Belhlehemitem

providi

Belhlhem; car je
ses enfants.
2.

me

suis choisi

un

roi entre

enim
2.

in filiis

ejusmihi regem.

Et

ait

Samuel

Quoniod vadam?

Samuel

lui

rpondit
il

Comment

irai-je?

audiet enim Sal, et inlerficiel me. Et ait

Sal l'apprendra, et

me
:

fera mourir.

Le

Seigneur

Dominus

lui dit

Vilulum de armento
dices
:

toiles in

du troupeau,
sacrifier
3.

et

Prenez avee vous un veau vous direz Je suis venu pour


:

manu tu, et Domino veni.


3.

Ad immolandum

au Seigneur.
Isa

Vous appellerez

au

festin

de la vic-

Et vocabis Isai ad victimam, et ego

time; je vous ferai connatre ce que vous au-

avait prdit qu'il les dtruirait. Si les Amalcites s'taient contents de refuser le passage sur leur terrain, comme tirent les autres descendants d'Esaii , Dieu , loin de les dvouer l'anathme, n'et pas mme permis aux Isralites de mettre le pied sur leurs frontires. < Sal aprs avoir vaincu les Amalcites et c fait prisonnier leur roi Agag, osa l'pargner,

en usage. 2 Josphe n'a pas entendu le mot scasaph dans un autre sens car il dit que Samuel ordonna qu'Agag ft mis mort sur le champ. 3 s^pco grec, est, de l'aveu des grammairiens une mtathse ou transposition des lettres de scasph; ce dernier mot a donc la mme signification que le premier qui signi,

ordres de Samuel le saint homme i lui en lit des reproches amers , lui dclara i que le Seigneur le rejetait cause de son i humanit, et finit par hacher en pices le i monarque captif. > Sal n'ignorait pas que Dieu avait prononc l'anaihme contre tous les Ghana nens cause de leurs crimes, et que les Amalcites y taient compris. Samuel lui ordonna de la part de Dieu de l'excuter contre ces derniers. Quand Sal eut dsobi, Samuel lui lit des reproches, non pas de son humanit niais de son avidit pour le butin de sa transgression de la loi qui lui dfendait de faire grce aux peuples vous l'analhme nous avons vu les motifs de cette rigueur. Sal reconnat qu'il a pch, non par excs d'humanit mais par complaisance pour le peuple; il prie Samuel de lui rendre en public les honneurs accoutums. Agag ne mritait point d'tre pargn loin d'agir par un motif de cruaut, Samuel veut le punir de ses cruauts. Mais un prtre couper un souverain en c morceaux !... Ce souverain ne l'tait plus; sans terres et sans sujets , il tait soumis l'anathme commun. A celle raison gnrale se joignait la punition que mritaient ses crimes, et l'abus qu'il avait fait de l'autorit. Puisque votre pe a ravi tant d'enfants leurs mres , lui dit Samuel , la vtre sera dsormais sans fils. Le traitement qu'Agag prouva fut donc en partie la peine de son inhumanit; c'tait non seulement le chef d'un peuple proscrit mais un tyran sanguinaire. Quant au mot hbreu , scasaph , que la Vulgate a traduit in frusta concidit , Samuel mit Agag en morceaux, les Septante l'ont rendu par laam, aoriste de cfo, je coupe le cou , je tue je mets mort. Celle version est prfrable celle de la Vulgate. 1 Elle est authentique ainsi que la Vulgate et elle a l'avantage sur elle d'avoir t faite dans un temps plus voisin de celui o l'hbreu tait ]
c

contre

les

fie, je coupe le cou je lue , je mets mort , et jamais, je mets en morceaux. La langue grecque est forme en grande partie du phnicien ou hbreu. 4 Samuel dit Agag Comme celte pe a ravi les enfants leurs mres , ainsi votre mre parmi les femmes sera sans enfants. On voit par ces paroles que Samuel veut traiter Agag de la mme manire qu'il a trait les autres ce qui , chez les auteurs sacrs , tait la loi du talion , et chez les profanes, la loi de Rhadamanthe. Or, il n'est pas vraisemblable qu'Agag et mis en morceaux ceux qu'il avait fait prir ce n'est pas avec une pe qu'on met les hommes en pices. Enfin l'ge de Samuel les expressions du texte le gnie de la langue hbraque tout porte croire que le prophte ne mit pas lui-mme mort Agag mais seule,
:

donna ordre de le faire mourir et c'est ainsi que .Josphe l'a entendu. Bien n'est plus commun, non seulement dans les auteurs hbreux et grees,"mais mme dans les latins que de dire que quelqu'un a fait une chose pour dire qu'il l'a tait faire. Au reste nous avons fait voir que Samuel n'tait pas prtre. Les incrdules ajoutent que ce fut un sat crifice de sang humain puisque l'histoire dit que cela se fit devant te Seigneur. Cela ne se lit point devant l'arche qui tait pour lors Gabaa, ni devant le tabernacle qui tait Silo ni sur un autel dress Galgala ces mots, devant le Seigneur, signifient donc seulement que Dieu fut tmoin de l'excution de
qu'il
, ,

ment

l'ordre qu'il avait donn.


<

Enfin il semble absurde aux incrdules que Dieu ordonne qu'on tue toutes les bre-

bis et tous les nes. > En n'pargnant pas plus les effets que les personnes , les Hbreux firent voir qu'ils n'agissaient ni par cupidit

ni

par ressentiment

mais uniquement pour

obir Dieu qui les chargeait d'excuter {'arrt prononc depuis si long-temps contre les Amalcites. ( Ductot. )

617

COMMEM'ARilJM
tibi

CAPUT

XVI.
;

618 que
je

oslendam

quid

facias, et
tibi.

unges quem-

rez faire

et vous sacrerez celui

vous

cumque monstravero
4. Fecit
ei

aurai montr.
4.

ergo Samuel sicut locutas est


,

Samuel
Il

lit

donc ce que

le

Seigneur

lui

avait dit.

vint Bethlhem, et les anciens de


le

Dominus

venitque in

Bethlem

et

la

ville

en furent tout surpris; car depuis


,

admirati sunt seniores civiiatis, occurrentes ei


,

rgne de Sal

Samuel ne paraissait gure en


au-devant de
la

dixeruntque
?
:

Pacificusne est

public. Ils allrent

lui,
?

et lui di-

ingressus tuus
5. Et ait
:

rent

Nous apportez-vous
leur rpondit
:

paix

Pacificus
:

ad immolandum

II

Je vous apporte

la paix.
;

Je suis venu pour sacrilier au Seigneur


rifiez-vous, et
la victime.

pu-

Domino veni

sanctificammi, et venile
Sanctificavt ergo

venez avec moi,


purifia

afin

que j'offre
fils
;

mecum

ut

immolem.
,

Samuel

donc

Isa et ses

Isai et fdios ejus

et vocavit eos

ad sa-

et

il

les

appela son sacrifice.


lorsqu'ils furent

crificium.
6.

6.

Et

entrs, Samuel vit


il

Cmque ingressi
:

Eliab,

fils

an d'Isa, et

dit

en lui-mme:

essent viditEliab,
est Chrislus

Est-ce

l celui

que

le

et ait

Num

Seigneur a choisi pour

coram Domine

tre son Christ?


7.

ejus?
7.

Le Seigneur

dit

Samuel

N'ayez d'gard

Et dixit Dominus ad Samuelem

ni sa

bonne mine

ni sa taille avantageuse,

Ne respicias vulium ejus neque altitudinem statur ejus, quoniam abjeci eum,
nec juxta intuiluni hominis ego judiec:

parce que ce n'est pas


je

lui que j'ai choisi, et que ne juge pas des choses par ce qui en parat aux yeux des hommes car l'homme ne voit
;

les

choses que par

les

dehors, mais

le

Seigneur

homo enim
8.

videt ea

qu

paient,

Domi-

voit le fond du
8.

cur.
le

nus autem inluetur cor.


Et vocavit Isai Abinadab, et ad-

Isa

appela ensuite Abinadab, et


:

prn'est

senta Samuel, et Samuel iui dit


point non
plus
celui-l

Ce

duxit

eum coram Samuele. Qui


elegit

dixit

que

le

Seigneur a

choisi.

Nec hune
9.
ait
:

Dominus.
Isai

9.

Il

lui

prsenta

Samma,

et

Samuel

lui

Adduxit autem

Sarnma, de quo

dit

Le Seigneur
fit

n'a point encore choisi ce-

Etiam hune non

elegit

Dominus.

lui-l.

10. Adduxit itaque Isai septem fdios

10. Isa
fils

donc venir

le

reste de ses sept


lui dit:

suos coram Samuele


Isai
:

et ait

Samuel ad
istis.
:

devant Samuel, et Samuel

Dieu

Non

n'en a choisi aucun de ceux-ci.


elegit

Dominus ex

11. Dixitque Samuel ad Isai

Numpa-

11. Alors

Samuel
lui

dit Isa

Sont-ce

tous

quid jam completi sunt


dit
:

filii?

Qui respon-

vos enfants? Isa

rpondit

Il

en reste encore

Adhuc reliquus

est parvulus, et
:

un

petit,

g de quinze ans, qui garde les bre-

scit oves.

Et ait Samuel ad Isai


:

bis.

Mitte, et

adduc

eum

nec enim discumbemus


ille

Envoyez-le qurir, dit Samuel; car nous ne nous mettrons point table qu'il ne soit
venu.
12. Isa l'envoya

priusqum hc

veniat.

donc qurir,

et le

prsenta

12. Misit ergo, et adduxit eum. Erat

Samuel. Or,

il

tait roux,

d'une mine avan-

autem rufus,
raque

et

pulcher aspectu, deco-

tageuse, et avait le visage fort beau.

Le

Sei-

facie, et ait
:

Dominus

gneur
:

lui

dit

Surge, unc'est celui-l.

Sacrez-le

prsentement, car

ge eum

ipse est enim.


>|| >|i

13. Tulit ergo Samuel cornu olei, et

13.

Samuel

prit

donc

la

corne pleine d'huile

unxit

eum

in

medio fratrum ejus

et diill

qu'il avait

apporte, et le sacra au milieu de ses

rectus est Spiritus

Domini die

in

frres.
;1]

Depuis ce temps-l l'Esprit du Seifut toujours avec David, qu'il remplit de

David,
abiit in

et deinceps.

Surgensque Samuel $\

gneur
force,

de sagesse

et

Ramatha.

de pit. Quant Samuel,

il

s'en retourna

Ramatha.
temvs, l'Esprit

\k. Spiritus autem Domini recessit


s.

14.

En mme

du Seigneur se

s.

ix,

M
Sal, et exagitabat

IN LIBR.UM

I.

REGUM
retira

eum

spiritus

nequam
j

de Sa fil

et

il

tait

agit

du malin
te

Domino.
15. Dixeruntque servi Sal ad

esprit,

envoy par le Seigneur pour

tour-

eum

menter.
;

Ecce spiritus Dei malus exagitat


16.
tui

te.

15. Alors les officiers de Sal lui dirent:

Vous voyez que


vous inquite.

le

Jubeat dominus noster,

malin esprit envoy de Dieu

et servi

qui coram te sunt qua?rent

hominem
psallat

scientem psallere cilhar, ut quando arripuerit te spiritus

Domini malus,

16. S'il plat notre seigneur, vos serviteurs, qui sont auprs de votre personne, chercheront un homme qui sache pincer de la harpe,

manu

sua, et levis feras.


:

17. Et ait Sal ad servos suos

Provi-

en joue lorsque le malin esprit envoy Seigneur vous agitera , et que vous en receviez du soulagement.
par
le

afin qu'il

dete ergo mihi aliquem ben psallentem,


et adducite

eum

ad me.
:

17. Sal dit donc ses officiers Cherchezmoi quelqu'un qui sache bien jouer de la harpe,
:

18. Etrespondens unus de pueris. ail

et

amenez-le moi.
18.

Ecco

vidi filium
,

Isai

Belhlehemitem,

L'un d'entre eux


fils

lui

rpondit
,

J'ai

vu

l'un des

d'sa
la

de Bethlhm

scientem psallere
re
,

et fortissimum robo-

qui sait fort

bien jouer de
trs fort,

harpe. C'est un jeune


la

homme

et

virum bellicosum,

et

prudentem
:

in

propre

guerre, sage dans ses


,

verbis, et
est

virum pulchrum

et

Dominus

paroles, d'une

mine avantageuse

elle Sei-

eum

eo.

gneur

est avec lui.


fit

19. Misit ergo Sal nuntios ad Isai,

19. Sal

donc dire

Isa

Envoyez-moi

dicens

Milte ad

me David

filium

tuum,

votre

fils

David qui est avec vos troupeaux.

qui est in pascuis.


20. Tulit itaque Isai asinum plnum
20. Isa aussitt prit

panibus, et lagenam
capris
lilii

vini, et

haedum de

de pain
vreau
,

un ne, qu'il chargea d'une bouteille de vin et d'un che


envoya Sal par son
fils

et les

unum,

et misit

per manurn David

Da-

vid.

sui Sali.
21. David vint

21. Etvenit David ad Sal, et stetit

donc trouver Sal,

et se prle

coram eo

at ille dilexit

eum nimis,
dicens
invenit

et

senta devant
fit

lui.

Sal l'aima beaucoup et

factus est ejus armiger.

son cuyer.
:

22. Misitque Sal ad

Isai,
:

Stet

David

in

conspeclu

meo

enim

gratiam

in oculis meis.

22. Il envoya ensuite dire Isa Que David demeure auprs de ma personne, car il a trouv grce devant mes yeux.
23. Ainsi toutes les fois

23. Igilur

quandocumque
,

spiritus

Do-

que

l'esprit

malin
,

mini malus arripiebal Sal

David

tolle-

envoy du Seigneur se saisissait de Sal

Da-

bat citharam et percutiebat

manu

su,

vid prenait sa harpe et en jouait; et Sal en


tait soulag, et se trouvait

mieux; car

l'esprit

et refocillabalurSal, et levis

habebal:

malin se
David.

retirait

de

lui

au son de la harpe de

recedebat enim ab eo spiritus malus.

COMMENTARIUM
Vers.
1.

Usquequ
ait

tu luges

Saul, cum

colligeremihi posse videor, quid hoc loco Sa-

ego projecerim eum, ne regnet(I)? Hinc plan


(1)

muel cret aut lugeat, cm illiuspreces Dominus

<

Cur enim, ut

S. Greg., projecti per:

sona plangitur, cni melior subrogatur? i Audi S. Chrys. homil. 5 de Pcenitenti Mul lm exhausit temporis beatus Samuel pro b Saule deprecans, noctesque mulias transegit i insomnes pro delinquentis salute. Deus auj tem repudians (non enim cum prophet orai tione peccatoris convenit pnitentia) dicit Usquequb tu ploras ? Usque ad prophetam (Htb ostewdit tempus ac perseverantiam de:

Deus tempus deprecaenim cum justi inter< ventu, rgis pnitentia stetit. > El S. Bern. serm.l2in Canl. i Samuel, ait, lugebatSuL, < qui se quserebat occidere, ad ignem charita<

precantis. Et repulil tionis prophetse. Non

incalescente pectore, liquefactus ints adeps foras emanabat per oculo*. * Subjicit Chrys. secs fuisse in Davide, qui Nathan correptus de adulterio ot homicidio , seri pnituit, ideque ab eo illico audivit

lis

<

pielalis

621

COMMENTARIUM. CAPUT
student,

XU
ut Saiil
regno non excidat,
:

62<2

lacrymasque sever hc repi vuensione cohibeal.

cu-

Laciymas hic ego cum preeibus adjunneque


alias

jus ipse

Deo jacluram denuntiral

alioqui

clas intueor,
hic

laciymas ac preces
exorarc

cur essent Samuelis lueluset oratio reprehen-

damnari arbilror,

nisi illas quae id

denda,

si

salutem oplrent aelcrnam Saiili,

aut alia quaevis

commoda, quae
?

sine

culp

2 Keg. 12. (Corn. Lap.) A lors le Seigneur dit Samuel : Jusqu' quand pleurerez-vous SaiU? 11 y a plusieurs exemples de la charit des saints envers les pcheurs ; Mais celui-ci est l'un des plus clbres. Samuel sait de Dieu mme qu'il a rejet Sal; il comil prend la justice de ce traitement de Dieu reproche lui-mme avec force ce prince son ingratitude; et cependant il le pleure tous les jours de sa vie. Plus il voit qu'il s'loigne de Dieu, plus il le pleure. // rpand des larmes, dit saint Bernard , comme David sur Absalon , qui taient inutiles ce prince mais qui marquaient au moins la pit de celui qui les rpandu,'.: Fandit lacrymas, ersi non profniuras , pias tamen. Il est ais de voir par cette tendresse de Samuel avec combien de tmrit les hommes jugent souvent de la conduite des saints. Ce prophte accuse Saiil de la part de Dieu. voir combien sa dsobissance est Il lui fait inexcusable. Il compare ce crime l'impit des devins et des idoltres. Il dclare ce prince que Dieu l'a rejet , qu'il en a mis un autre
Transtulit
,
; ,
,

Dominus peccatum tuum

proximis optare debemus

Ueprehendit itaque
Saiilis
:

Samuelem Deus, quia pro


cerim eum , ne regnet

retinendo
ego proje-

regno laborabat. Et ideaddit


.

Cm

Quasi dicat, vanas esse

preces quae aliquid contra Dei certa definila-

que
ill

consilia

contendant. Et qu illum spe

contentioneque depellat, jubet ut sumat


et

secum oleum,
deat.
Imi'le

regno de

wge

meliori provi-

cornu tuum oleo

(1). Qii'l sit

cornu,

des couvrent leur insensibilit pour le salut des pcheurs, et apprend aux mes saintes quelle doit tre leur occupation pendant toute leur vie. Elles doivent pleurc-r en secret devant Dieu les desordres dont elles ont la connaissance, au lieu de
les

les condamner devant hommes, principalement lorsqu'ils se trou-

ne sera plus roi. Il se rend inexorable sa prire, et c'est par une espce deviolence qu'il lui accorde enlin de paratre avec lui devant le peuple. A juger humainement de cette apparence on s'imaginerait aisment que extrieure cette fermet si extraordinaire vient d'un esprit austre et d'un homme dur, qui est sans piti, comme il est sans crainte qui se souvient trop de cette grande autorit que Dieu lui a donne comme son prophte, et trop peu de la qualit de celui qu'il reprend avec
sa place, et qu'il
, ;

vent en des personnes considrables par le rang qu'ils tiennent dans l'Eglise ou dans le monde. Et lorsque le respect les empche d'en parler, la pit les oblige les pleurer comme Samuel mais il y a peu de ces mes, dit S. Augustin Ecelesia in paucis gmit, et on ne marque ici que le seul Samuel qui pleure SaL Ces personnes sont trop consoles de leurs larmes, puisque Dieu, comme il le tmoigne eu cette rencontre, prend le soin lui-mme de les
;

essuyer.
(1)

(Sacy.)

tant de force. Et cependant nous voyons ici la fausset de ces conjectures. Samuel parle Sal comme un mdecin parle son malade. 11 lui reprsente la grandeur de sa dsobissance, parce qu'il ne la connaissait pas. Il lui fait voir combien cette blessure est profonde, aiin
qu'il s'abaisse

Vcteribus olim plurimo usui erant cornua, sive scilicet liquoribus continendis , sive pro poculis. Oleum sacrum tabernaculi in cornu servabautr : Sumpsit Sadoc sacerdos cornu olei de tabernacuto, et unxit Salomonem. Tradit Galenus corneis pellucidis vasis , duarum vel trium librarum capacibus, meliri consuevisse Romanos oleum, vinum mel , acetum. Horatius disertissim
,
:

Cornu ipse

bilibri

son pch, et mde. Mais lorsqu'il reconnat que ce prince demeure endurci dans sa faute, et Dieu infiexible dans la juste condamnation qu'il a prononce contre lui , sa charit s'abandonne sa douleur. Il pleure celui qui ne se pleurait pas

devant Dieu dans la douleur de que son humilit en soit le re-

lui-mme,

et

il

fait

voir que lorsqu'il a trait

ce prince avec une svrit apparente, il a fait, dit saint Grgoire, comme une mre i qui chtie son lils et qui ressent plus que i lui-mme tout Je mal qu'elle se voit force i de lui faire. Combien les vrais pasteurs, ajoute ce saint, doivent-ils avoir de charit de tendresse pour pleurer les foules de et < ceux qui sont dans la voie de Dieu, et qu'on doit esprer avoir part son ternelle lec< tjon, puisqu'ils dplorent avec tant de lar mes les chutes de ceux que Dieu a rejets, ci auxquels sa justice a ferm la porte de sa misricorde qu'ils ont mprise! > Cet exemple d'un si grand saint condamne bien les vains prtextes dont les pasteurs li,

Caulibus instillt, veteris non parais aceti. Vasa potatoria seu cornea erant cornu, seu mtallo in formam cornu. De incolis sylvae HercynuehaecJulius Caesar Hc (cornua uri) studios conquisita, labris argento circumcludunt, atque in amplissimis epulis pro poculisutuntur. Idem affirmt Plinius de barbaris septentrionalibus : Urorum cornibus barbari septentrionales potant , urnisque bina capitis nnius cornua implent. Hic mos di in iis regionibus viguit; affirmai enim Barlholinus, in Dani vel ipsos sacros calices , uti caetera potatoria vasa, corneos fuisse. Idem et de Thracibus Asiae atque
:

Europae, tum et de Paphlagonibus docet Xenophon. Ferunt , primum Bacchi calicem corneum fuisse. PoetaeveteresPindarus Mschylus, Sophocles, Hermippusviros heroas cornibus potantes exhibent. Philippus rex amicos suos convivio excipiens, bibebat in cornu. liges Paeonise boves alebant, cornibus instruclos ade immanihus, ut ex illis unum trs vel quatuor congios aequaret. Vasorum illorum labia argento ornabant, utebanlurque illis ad potum.
,

623
seu corneum vas
,

IN
et

LIBRUM

REGUM

624
esset, qui

quo oleo uiictus


Sal,

fuerit et

muni, cognoverunt qud Deus

nunc David
ad
olei.

et ante
:

diximus cap. 10,

<

hos quidem secerneret, illumvcr eligeret.

illud

v. 1

Tulit

autem Samuel lenticulam

Nam cm

etiam

sic fact electione

aperue-

runt fratres suam invidiam, fratrem conspicati in acie, quid

Peovidi enim in nuis ejus mihi regem

(1).

Do-

non

fecissent

si

non

facta

mum

indicat Deus,
occultt.

personam

unde rex novus sumendus, Cur autem id fecerit , do:

esset

hoc modo ?

>

Vers. 2.

Quomod
cm

vadam?
(i).

Audiet enim
colligo, quid

cet Theodoretus q. 37
i <

<

Si

enim ad Davidem
in

Saul, et interficiet me

Hinc

rect esset profectus, venisset

suspicio-

magis doluerit Sal,


id admisisse

dixit, peccavi,

nempe
do-

<

nem, qud hoc fecisset ex aliqu subornatione. Quoniam autem venit ad primum, secundum et tertium et deinceps ad sepli,

propter quod in ipso pen initia


illius

regnandi pellerelur regno. Neque


loris

aut curae obscura ddit documenta in ipso

Scyphi

veteres

Atheniensium

digressu,

argenteorum

cm

in

suam quisque palriam midi-

cornuum

instar erant, uti plurium scriptorum

nus, ul apparet, conciliati Samuel et Sal

testimonio probat Athenaeus. Porr cornibus hodi pariter in eamdem rem ulunlur Georgiani, cornibus, inquam, variae magniludinis,
et duorum latitudine, ubi lalissima sunt, nigerrimis et expolitissimis. Vulgaria bove et ariete paranlur. Sunt etiam qusedam rhinocerote aliisque belluis ornantur auro argentoque, quin et insertis etiam gemmis distinguunlur. Nibil est igitur, cur non ad litteram accipiatur, qnod bic legitur de cornu olei Samuele de:

stractidisccderent.Cm autem Israclisregnum

ad alium meliorem translatum esse dixisset

plermque tamen octopollicum altitudine,

Samuel, timebat non sine causa, ne homo jani


barbarus et regnandi cupidus,
et

su ipsius

impotens

cm

ex patri Ramalha excessisse

lato in
Vide,

etiam 3 Reg. cornibus bibunt.


(1)
<
i

Beiblehem, ut Davidem consecraret. 1, 39. Tartari in vaccarum


(Calmel.) dat S. Chrysost. in Psalm. 50
:

Causam
:

< i
t

Attende, inquit, diligenter. Non dixit ad Samuelem Vade, ac Davidem mihi unge ; sed Vade, unge mihi unum ex film J esse. Ne videlicet, idem Davidi accideret, quod pris Josepho ut enim fratres, cni regem eum fore intellexissent, insidias ipsi struxerunt, eodem
:

source de grce, et pour le pasteur et pour les peuples. C'est pourquoi les saints ont remarqu que Sal a t sacr avec une petite fiole d'huile, et David avec une corne qui en tait toute pleine, pour faire voir que ce qui paratrait d'abord d'clatant ci d'avantageux en la personne de Sal ne durerait pas , et qu'au contraire le rgne de David demeurerait stable, et qu'il serait accompagn des grces du ciel , comme il venait uniquement de son lection et de son ordre. (Sacy.) (1) VlTULUM DE ARMENTO TOLLES IN MANU TUA. Ad litteram juxla Hebrum Vitulam boum cco:

pies in

manu

tu. Hostiae

pacific

mares

vd

i c

modo periculum
me

erat,
>

ne

isli

quoque idem

femell
ducit.

dari poterant.

Samuel vitulam de-

facinus perpetrarent.

(Corn, Lap.)

Je

suis choisi

un

roi entre les enfants d'isa'i.

Les saints Pres nous reprsentent cette lection de David comme le modle de toutes celles qui sont dans le vritable ordre de Dieu , et qu'il accompagne de sa bndiction et de sa grce. On pourrait croire aussi que l'lection
Sal venait de Dieu, puisque c'est lui qui ht que le sort tomba sur ce prince. Mais nanmoins Samuel reprocha aux Isralites que c'etaient eux-mmes qui avaient choisi et demand un roi, parce que Dieu, dans le choix de la personne de Sal , ne ht que suivre la tmrit avec laquelle ils avaient os demander un roi contre le premier ordre que Dieu avait tabli pour le gouvernement de son peuple.
le

Ad immolandum Domino veni. ftineris sui in Bethlchem rationes alias exponit, silet polissimam.Sacrificaliirus Samuel contendit in Beiblehem, quanqum minime ibi erat sive arca, sive tabernaculum, quod tamen per eam tatem permissum fuisse videtur. Caeterm Samuel Dei jussionibus obseqtiens, legibus omnibus ritualibus mull superior est. < Auctoritas prophetae facit, ut sacrificium ubicumque is
,

adestel imperat, ril fit. Subsuntenim prophetae imperio leges rituales fatentibus He< lta Grolius hic. braeis. (Calmet.) Samuel rpondit Comment irai-je? Sal l'entendra dire, et il me fera mourir. Samuel a toujours eu grande compassion de Sal, et nani
,
:

moins
lui

Ainsi l'exemple de Sal nous lait voir que lorsqu'un pasteur n'est pas vritablement appel par l'ordre de Dieu, on doit craindre qu'il ne russisse point dans ce ministre ni pour son salut ni pour celui des autres, quoiqu'il puisse avoir aussi bien que Sal les qualits extrieures qui paraissent les plus propres pour les fonctions de celte charge. Et l'exemple de

David nous montre, au contraire, que quand c'est Dieu mme qui appelle un homme ce ministre divin, on sorte qu'il puisse dire comme saint Paul qu'il n'y a point t appel par tes hommes, mais par la volont de Jsus Christ et de Dieu son Pre, celte lection deviendra une
,

mchant pour en ait sacr un autre par l'ordre de Dieu; et il ne laisse pas de le plaindre et de le pleurer. Tant il est vrai que ces larmes nous doivent d'autant plus faire admirer l'extrme charit de Samuel que ce prince pour lequel il les rpandait en tait luimme toul--fait indigne. Ce que Dieu dit Samuel pour sa srel dans l'excution d'une entreprise aussi difficile, fait voir qu'encore qu'on ne doive jamais mentir, on peut nanmoins quelquefois cacher une vrit et en dire une autre, pour couvrir un secret qui doit tre, inviolablement gard dans les affaires de Dieu, afin de les faire russir. (Sacy.)
il

le craint.

Il

le

croit assez
qu'il

ter

la vie, s'il

apprend

6i5
:

COMMENTAIUUM CAPUT
,

XVI.
:

Crld
id est

%moscert

suspicaretur novi rgis inauguillius

occurrit

jubel enim ut ad victimam


Isai

gurandi grati foras esse profeetum, et de


vil,

ad cibos viclim paralos invitet


illo

ut

cum

tyrannico barbaroque decreto consuleret.

seorsm

reliqu

turb divina peragat

,hiod liomo
i

prudens ex bis quae viderat acut


:

mandata.
Vers,

onjectabat, atque ide dixit

Audiel Sal, et

i. Venitque

in

Bethlehem, et admi-

interfiiet

me.
IN

YlTULUM DE ARMENT0 TOLLES


dices
:

MANU TUA

ET

Cm domi &( multm conlincret Samuel, ex quo molestum


RATI SUNT SENIORES CIVITATIS (1).

opinor,

Ad immolandum Domino veni. Ferebat manu ligatum vituluni ad sacrificium


;

gubernalionis opusabjecit, nequc se in homi-

num conspeclum
primo erant
turbati,

offerret, nisi publica ratio

aut

Samuel hic enim


riosus scire vellet
profectio,

erat habitus, et quasi

signum

religionis causa postularel, admirali sunt, qui


in civitate

cjus qui sacrificaturus essct.


,

Quare

si

quis cu-

loeo,

et nonnihil per-

qu speclaret

illa

Samuelis

cm

vnlgare aliquid esse non puta-

non

erat cur id

Samuele requiresatis indi-

rent, quod virum tanlum tam procul patri


foras extraxisset.

ret,

cm

id ligatus
si

de more vitulus
,

Timerc enim poierant,

ne

caret.

Nequc
venisset

rogalus Samuel

cur eo lem-

quid annuntiaturus esset grave vel ab externe


hoste, vel

Bethlehem, responderet e se

etiam

Saille,

quem offensum

in

irofeclum sacrificandi grati, et

prxcipuum
causam

Samuelem
qud illum
rem,

esse suspicari
in

poierant, propterea
,

alium

lin

cm
;

tacuisset,

ide censereiur fuisse


protulissel
,

causa Agag duris accepisset

menlitus
lirel

veram enim

aut cerl ne fug declinare vellet rgis furoet

non omnem. De boc respondendi modo

cm

in patri

non possel,

in alina ciillo

disputant doctores scholaslici pluribus, quos


tu consule,

vitate latere maliet.

Quare advenlu
:

inopi-

apud quos boc Samuelis responsum

na!o perculsi dicunl

accuratis expenditur. Vide Gabrielem Yaz-

Pacificusque est incressus ruus (2)

Pax

in

quez in
c.

1 p. S.

Thomse

q. i, art. 5,

disp. 10,

hebraico idiomate

nonsolm

valet,

quod pro-

7 et 8.

Vers. 3.

Et vocabisIsai ad victimam
lev periculum,

(1).

Adhuc

erat

non

pri sonat, nempe vacuitatem et cessationeni perlurbatione et metu, sed etiam quidquid est

ne rgis novi
,

secundm hominum commoditatem


Quare
piunt
:

inauguratio permaneret ad

populum
;

et vola.

et inde

dm Hebri
Paxtibi
,

brevi ad Saiilis aures pervcniret


effugisset

Samuel

ex quo non qud Salis offensione

bc se salutatione exci:

aut

Pax team, omnia


illa

aliis

bona cupiunt, cujuscumque


Seniores igitur
isti
,

metuebat. Cui periculonovo consilio Dominus


VocabisIsai ad victimam. In sacrificiis pacilicis potior victim pars comedebatur cum amicis ita tarnen ut carnes omnes vel e(1)
:

generis sint.

dm de

ingressu Samuelis
illo sciscitari

pacifico rogant,

id

videnturab

an

illi

aliquid accident

adversum

et

durum

dem
erat.
t
i i <

sacrificii vel altra die

absumerentur. Si
(Calmet.)

vel aliquid
si

durum
,

et

adversum annuntiet. Ac
:

quid supererat, in tertiam diem igni tradendum


Vous sacrerez celui que je vous aurai montre. Ceci nous fait voir, dit saint Grgoire, que cette lection d'un ministre de Jsus-Christ appartient toute Dieu ; que les hommes peuvent sacrer un vque , mais que c'est Dieu qui l'lit , et que lorsque par des respects de la chair et du monde , on fait acception de personnes dans ces lections, au lieu de n'y considrer que la vertu et le mrite,

dicaiu illud

In virgne venis
tudinis?
;

quod postea Paulus 1 Cor. 6 ad nos, an in spiritu mansueerat ac

Utrumque enim illiscur


:

me-

jf
;

<
e < c
<

on

choisit ceux
et

mme,

que l'on se montre soinon pas ceux que Dieu nous aura
:

i|

<
< <

c
i

montrs. C'estpourquoi.ajoutecesaintPape, Dieu dit au prophte Vous sacrerez celui que je vous montrerai, alin que nul ne soit tabli pour voque dans l'Eglise, s'il n'est jug digne d'un si grand honneur par le tmoignage de l'Ecriture. Car c'est l que Dieu nous parle encore. C'est l qu'il nous enseigne quel et combien grand doit tre celui qui devient le conducteur et le matre de son Eglise. Ainsi on choisit celui que Dieu montre lorsque l'on prend pour pasteur celui qui est tel que Dieu a dclar dans son Ecriture qu'il devait
,

Il
'

\i !s
|

\l

Contremuerunt. (Calmet.) (1) Hebraeus < Electi doctores , inTropolog. S. Greg. quil, vix. aliquando videri in publico debent, < esse frquentes in secreto, negoliis civilibus t < vacui , spiritualibus pleni. (Corn, Lap.) (2) Les habitants de Bethlem disent SaViens-tu ici avec un esprit de paix ? < muel Bethlem n'appartenait donc pas Sal, et car Jrusalem , cela est trs- vraisemblable ( i qui tait tout auprs, ne lui appartenait pas.) Les Jebusens, il est vrai, du temps de Sal, possdaient la forteresse de Sion, mais ils ne possdaient pas Bethlem. C'est prcisment parce que cette place appartenait Sal que ses principaux habitants, informs de la msintelligence qui tait entre ce prince et Samuel, demandrent ce prophte s'il leur apportait la paix ils craignirent qu'il ne vint se rfugier chez eux, et ne leur attirt le courroux du
:
:

<

tre.

(Sacy.)

prince.

(Duclot.)

627
tui. In
,

IN

LIBRUM

REGUM
<

628

hune sensum credo, rogavil David de Absalom 2 Reg. cap. 18 Estw pax puero Ab:

pudicitia est; sanctilicatio mentis eharitas et

humililas.

salom? id est, acciditnc Absalomi aliquid ad-

Sanctificayit ergo

Isai,

et filios ejus, et

versum? Quibus respondit Samuel


esse nihil ,quare
se

adversuin
;

vocavit eos ad sacrificium. Alio sanctificantur

bono essentet securo animo


consilio, ut sacrificium
offerret.

modo

qui sacrificiis intersunt, alio qui


illis

cibis

enim co venisse
Vers. 5.

Do-

sacrificat victim vescunlur; de

egimus

mino pacificum

Sanctificamini,
qui adfuturi

nuper, de bis nunc agamus. Non poterant


et venite meciim,

rem

Deo

sacrilicatam ad niensam adhibere, qui imin cerlo aliquo

ut ijiMOLEM. Non erat aliqu lege deslinala sanclilas


illis

munditiam, quam

gnre con-

essent sacris operanti

traxissent, lgitima

qudam

ratione non expia-

sacerdoli, nisi forlass

cm tabernaculum

es-

rent; sacra enim impuris contrectare manibus,

sent aut

templum ingressuri, eo temporisarticulo, de quo tamen nihil certum invenio, lametsi id non nemo ailirmel, sed non probat, nisi forte de illo sermo sit, quem vcl morbus
legalis iinmundilia pollueret.

neque profanis erat


removet, deque
Levil. c. 22.

lege perniissum.

Dehc

porr immunditi, qu.x sacrilicatis carnibus


illius

peculiari forma, agilur


ibi

Cm

aulem

plurima ponantur

fdus aut aliqua

impedimenta,

alia qua;

Iongam exigant expia,

De quibus

Levil. cap. 12, 13, 14, 15.


erat,

Sed hic

tion cm, alia quae

brevem

ab

illis

expiati et eo

tabernaculum non

im neque

allare, nisi

modo

sanctificali dicuntur, qui ex

quod raplim Samuel pro temporis ac rerum


opportunilate conslruxit. Verumtaraen aequum
erat
,

sacrificatum
brevis est et

vitulum

sunt

domo Isai ad invitati, quorum


expiatio lgi-

paucarum horarum
ad

ut qui sacris interesse vellcnt, puri accin

tima. Quale est tetigisse reptile, aut aliquid im-

drent et mundi. Quod profani


ciis

suis sacrifi-

mundum
proxim.
si

aut etiam

uxorem

accessisse

impiis atque nefariis

cl

observabant stusacrificii

Ab

his igitur expiari facile poture,

dios, et ut

nemo,

nisi

mundus,

tem-

qui in Isai famili aliquam conlraxre


.

macu-

pre templum, aut destinatum religioni locum


iniret,
ciis

lam. Sanclificavit autem Samuel


filios Isai

ut opinor,

sever cavebant. Hinc illud in sacrifij'are

pridi ante

sacrificium, ut lgitim

quasi legitimum. x;, ln;

puXoi

id

die sequenti sanctificatis

vesei possent: pra>


,

est, procul, procul este profani.

Quod

expressif

sertim

si illa

fuit

immunditi contracta

quae

Maro

lib.

6 ./Eneidos

Procul, procul este profani,

usque ad vesperum mundari non poterat. Qua; immunditi ab esu pacifica; victimae removeat,
habes Lcvit.
7, v. 21.
filii

Conclamat vates , totoque

absislite luco.

El ne quid deorum oculis, ante quorum aras


slabanl, indignum, aut indecorum objicerent,
si

Vocati dicuntur ad sacrificium


sanctificali,

Isai

et
,

non quemadmodm

alii

de plbe

quid in nocie accidisset impurum, lavacro


,

qui ad viclimam invitati sunt, ut lantm intressent sacrilicanti, sed ut victim.ie essent alio

illud

quantum

fieri

poterat, cluebant.

Hinc

illud Pcrsii sat.

modo

participes,

nempe

ut

ill

vescerentur, ut

Hc

sancl ut poscas, Tiberino in gurgite mergis

doceni salis

quse proxim

snecedunt. Posse
famili pacificae

M une

caput bis terque et noctem flumine purgas.


vestibus, quas ad sacrificium
afferri aut lex,
lib. 2,

autem alienos sacerdotali


ab
aliis sacrificiis, id est

Idem dicendum de
puras et mundas

victim vesei carnibus, constat ex c.7,ubi


,

cm

aut pia con:

sacrilicatis

carnibus

suetudo jubebat. Tibul.

cleg. 1

arcerentur alieni,

pacifica

tamen victim

Casta placent superis, pur cum veste venite.

Hanc sanctitatem,

id est,

munditiam, qualis res

non excludunlur. Porr sacrificium pro re sacrificat sumi in Scriptur sacra infrequens
,

sacras addecet, videtur

commendare Samuel,

non
cia

est.

Psalm. 105,

v.

28

Comederunt

sacri/i-

ut qui sacris inlcresse vellcnt, externo saltcm


cullu diicrrent profanis. Sanclificari porr

mortuorum, id est,

victimas sacrificatas.

Levit. 10, v. 12: Tollile sacrificium quod remansit

idem esse qud parari


cap. 10
;

colligitur ex illo

Exod.
:

de oblatione Domini ,
Vers. 6.

et corne dite illud.

cm

eniin dixisselDeus Moysi


dixit iisdem
lia

San-

Cujique
:

ingressi

essent,

vidit

clifica eos in

diem tertmm,

Moyses:

Estote parat in diem tertium.


sis.

putat Abulen-

Num coram Domino est Christus EJUs(l)?Cupiebat vehementer Samuel mandaEliab, et ait

Quantum ergo

(dicit hic
,

Gregorius) puros
invitatse

decet esse pontifices

ubi

ad

sa-

atque ide
(1)
ejus.

lum implere quod impositum habebat 'Domino; cm altus jam essctdies, et ipse
Hcbrus
:

crilicium, nonnisi sanclificat

admittendne
corporis

Cert

coram

Domino unelus
(Calmet.)

sunt plbes?

Sanctiiicalio qnippe

, ,

639
jejunus sacrifcando rediisset

C0MMENTAR1UM CAPUT XVI


,

650
parvulus(I),

ut est

non

Vers.

H. Adhuc reliquus est


Non bn,

improbabile

et putat Lyra,

non tamen pris

etpascit oves.

ut apparet, Davidis
Isai,

accubuit mensae,
perficeret.

qum mandata et cogitata Cmque ex e domo sciret ungentamen


ille

ingenium atque virtutem nrat


et illum

quando

ad pastoritiam illam curam abjecerat,

dum

esse regem, quis

futurus esset,

et

indignum putabat qui Samuelis oculos sub-

ignoraret,

sciscitabalur
elegisset.

Domino, quem ex
Ingressus

iret. Dicit

autem superesse unum, illum tamen


illius

omnibus unum
aelate

primus

esse

ejusmodi, ut de

aspectu laborare

maximus

Eliab,

qui proceio erat cor-

propheta non debuerit. Appellat autem parvulum, non quia aetate esset puerili , aut corpnre
exiguo, quia statim v.18, vir appellatur fortis.
et nos

pore, etspeciem habebat dignam imper io,

quem

homines, qui externa tantm vident, neque


aliunde in judicando sumunt conjecturant, re-

supra, cap. 13, pluribus ostendimus

gem

salutarent.

Sed Dominus
su

qui cor penits

eetate esse

inluetur,

neque externarum rerum capitur

erat minimus. Fieri

jam provectum sed quia fratrum autem potest, ut qui alio,

specie, illum

cum
,

corporis

proccrilale

rum comparationc minimus


solut consideratus

vocatur, idem absit.

prorss abjecit

edixitque prophetse ne inlue-

magnus

Sicut Benjamin
v. 29, et

rctur clegantiam et formam, quae saep mentilur, et

parvulus appellatur, Gnes. 43,

tamen
ut

sub qu profundae latent et perniciosa:

eodem tempore decem susceperat


braic kalan, quae vox

fdios,

latebrae.
alios, qui

Et sicut primm Eliab, Et

sic

eliam sex

constat Gnes. 46, v. 21. Utroque loco est he-

deinde oblati sunt, regi unctione

non

signifleat absolul
;

et dignilate rejecit.

cm

Isai

parentem

in-

parvum, sed comparat minorent

qui autem
esse

lerrogaret, an ullussuperesset hlius, respondit


ille (1)
:

comparat minor
solet.

est, ille

absolut

magnus

Sicut luna luminare minus appellatur,


1, et

(1)

Vers. 7.

Et dixit Dominus ad Samue-

Gen.

tamen

magnum

est

corpus et egre-

gi illuminans.

lem

Ne

respicias vultum ejus (virilem, gran-

stature ejus(uU Sal rexab liumerosursm eminebat toti populo), quoniam abjeci eum. Hebr., measQuoniam conlihu, id est, reprobavi eum. Sept. tempsi eum. Chald., elongavi, scilicet regno, quasi dicat Abjeci Eliab, licet primogenitum, pulchrum et procerum, ne sit rex. Ita S. Greg., Abul., Hugo, Lyran. et Dion. Alii, quasi dicat: Abjeci eum, id est, Cliristum meum, quem scilicet te ungi volo in regem pula Davidem feci abjectum, id est, juvenem et minimum natu mter filios Isai. Homo enim videt ea que parent ; Dominus autem intuetur cor. Hebr. Homo videt (et videndo judicat) secundm oculos, (juxta apparentiam externorum oculorum) ; Deus autem videt (et videndo judicat) secundm cor. Quare homines saep falluntur. Oculi enim et vultus sp mentiuntur,e\ indicant mentemsapientem vel probam, quae insipiens est et improba. Cor autem, id est, mens et voluntas mentiri et fal: :
:

dem

et elegantem) neque altitudinem

leurs grandes connaissances, et sa mine avanlageuse, l'clat de leurs actions extrieures. Lors donc que Dieu te rejette par son pro< phte, c'est comme s'il disait Les hommes se portent aisment estimer tout ce qui parat le plus dans la conduite extrieure et i dans la science ; mais pour moi , je n'eslime < ni la science ni les uvres, lorsque je vois qu'elles ne sont pas fondes dans une vri table humilit. Homines soient magna opra i et scienti verba laudare; ego autem nec verba < nec opra taudo , qu in ver humilitate fun< data non video. (Sacy.) Vers, 10. Adruxit itaque Isai septem filios suos. Habuit ergo Isai , sive Jesse (ha?c

enim duo nomina apud Hebraeos que sunt), universim octo lilios.
:

unum Nam

idemDavid

nequil; quia aliud se esse qum rever sit, fingerenequit. Deus ergo est cordiagnostes id est, cordis inspector, im Dominus et possessor. Sensus est, quasi dicat Deus videt cor Davidis melius esse corde Eliab, esto vultus et forma Eliab melior etgrandior sit, qum vultus et forma Davidis ; hc de causa non Eliab, sed Davidi regnum assignabit. Hinc Sept, verlan t: Quoniam homo videbit in faciem; Deus autem in cor, puta arcana et intima cordis. Et Chald. Quia filii hominis vident in ocutis suis ,
lere
:

absens, erat octavus. Dices 1 Parai. 3, cum Davide numerantur septem duntaxat filii Isai sive Jesse. Resp. ibi non omnes numerari sed unum prsetermitli ob causam nobis incognilam forte c qud octavus genitus sit ex concubine, vel uxore secundari, sicut c. 14, 49,

Saillis

filii

numerantur

trs, et omittitur

quar-

et ante
dis.

Dominum

manifesta; sunt coijilationes cor-

(Corn, Lap.) Le Seigneur dit Samuel : Ne considrez pas sa bonne mine, ni la grandeur de sa taille, parce que je l'ai rejet. < Ce jeune bomme, dit saint i Grgoire, tait la figure des savants qui sont superbes. La grandeur de sa taille marouait <

de quo 2 Reg. 2. Aliter Lyran., Cajet. et Dion. ; dicunt enim nomen terlii filii fuisse Nathan, sive Jonatham;'eumque omilti, e qud lilius esset adoptivus, non naturalis. Verm de bc ejus adoplione nil uspiam legimus. Hinc liquet Samuelem rve-' lasse Isai Dei consilium de eliw.r." nno e 51iis ejus in regem, eoque un & endo. Ide en -ai omnes lilios ordine nativitatis adduxit ad Samuelem, ut videret quem ex eis unum Deus
tus, scilicet Isboseth,
eligeret.
(1) Vel
a&tatis

(Corn, Lap.) natu minimus. Agebat lune David


circiter

annos

tres suos erat natu

quindecim, et inter framinimus, {&lmet.)

, ,

631
Vers. 12.

IN

L1BRUM

REGUM
rint

32
;

Erat

autf.m rufus
(1).

et pllcder

Samuele Davidem

illud larnen
illa

non

ita

aspectu, decoraque facie

Facis describitur

certum,an
designaret.

intcllexerint, quid

tune unctio

imperionon indigna, lamctsi id Deus non admodm curet; verumtamen ncque rgi se
designato illud Deus abesse voluit. Ubi Vulgatus,

lum
<

oportuit;

Quod eo tempore maxime occultasi enim fratres nssent initiatum

pulcher aspectu, bebraic est , iephe hlieid est


,

naim,

pulcher oculis, seu

ut vertit Pa-

bcatum David sanctissimi meritum, quod laudat Deus, praedicatDominus, judex praefert summus! Dm enim David sanctissimus, homo est secundm cor Dei, quidquid Deus cogitt, geril; quidquid mente conci-

<

gninus, cum nilorc oculorum.

Quod aulcm
,

aspe-

ctus hoc loco oculos significct

probat, quod

<

statim scquitur, decorque facie,

quod omnin
si

viderotur oliosum

et

redundans,

aspectus

facim signilicaret, aut speciem. Vers. 15.


v.iv (2).

Et u.nxit eum in mmo fratrum Non dubium, quin fratres ungi vide-

(1) Alleg. David fuit typus Christi, qui fuit rufus, ait S. Greg., quia lance vulneralus ; rufus, quia ex passione rubicundus. Ur.dc et

Dm enim, inquam, David cordi Dei cor proprium jungit, et menti ejus mentem suarn annectit, hoc est, ut quae vult < Deus velit, et quse non vult simililer nolit sic eum Dominus individuo amore et con junct charitate dilexit. t Et paucis interjectis Hic ab ovibus ad regnum deligitur, ille regno ad gladium destinatur. Hune sancla c vita promovil, illum mandatorum despectio
pitperficit.
:

per prophetam

ei dicitur Quare rubrutn est indumentum tuum? Rufus quippe extitit, qui
:

<

candorcm
nis

tantre innocentiae pretiosi sangui-

rubore coloravil. Pulclier etiam aspectu fuit, quia et resurgendo immorlalitalis pul chritudinem induit, et mortales nos ex ma gn charilatc respexit. Et inferis Ru< fus ergo in seculo fuit, pulcher in paradiso, c decor facie perennis in clo; potest et omt nis haec trina pulchritudo in hc praesentis < vitoe ejus conversalione cognosci. Rufus quippe extitit, quia ferventer amavit eos pro c quibusanimam posuit; pulcher aspectu fuit, < quia omnia novit decor facie, quia omnia f bona fecit. (Corn, Lap.) (2) Samuel sacra David au milieu de ses frres. Samuel verse l'onction sacerdotale sur David au milieu de ses frres. C'est encore la diffrence de Sal d'avec David. L'un est sacr comme un tranger hors de la maison de son pre, et dans l'absence de ses proches, et David l'est dans la maison de son pre et au milieu de ses frres. Ce qui marquait que l'onction de la grce que recevait Sal ne se rpandrait sur personne, mais que celle de l'onction que recevait David se rpandrait sur plusieurs. II est remarquable aussi que Samuel ne dit rien David lorsqu'il le sacre, comme il avait fait Sal , parce qu'il voyait par sa lumire que Dieu qui avait dit de lui qu'il s'tait choisi un roi, l'clairerait assez par lui-mme, et que cette onction t'ins:

reprobavit. David adhuc pastor debellat leonem , interficit ursum; Sal contemnendo Dominum, malum in se provocat spiritum. Hegnat David sanctissimus, sed latenter ; Sal reprobus eflicitur cvidenler. Hic jam t rex est, ille putatur; hic jam obtinet , ille tanlummod dicitur; hic occultam possidet dignitatem, ille habet publicam regni imaginem. A Deo David sanclo Spirilu inunda lur, Sal ver Spiritu isto deseritur. Deni que Sal David persequitur innocentem David ver traditum sibi, illaesum exhibet peccatorem, ut et in David Spiritus sanctus mitesceret, et in Saule malus spiritus in in nocentem svirel, ut vita; diversitas diversa jam mrita demonstraret, et causai istae hominibus deputarentur, non Deo, qui mal vel ben gerentibus regnum aut tollerent aut conferrent. In graeciscodicibus Psalterii additur ps. loi, qui de hc unctione agit, ubi David de se ita canit : Parvus eram in fratribus meis, et junior

domo patris mei ; pascebam oves palris mei, etc. Ipse emisit angelum suum , et lulit me de ovibus patris mei , et unxit me oleo unctionis su. Fratres mei pulchri et magni; et non ben sensil ineis Domi nus. Tro[>o\. S. Greg. i Cornu olei tollitur, ait, ut in excellenti liquore magister Ecclesiae vir esse studeat magnse < misericordi. Oleo ungitur caput rgis, quia < lucere super candelabrum dbet per fiammam verbi. Cornu oleum recipit, utinerc
in
:

<

truirait de toutes choses. Unctio docebit vos.

i
<
j c

Aprs cette onction, Samuel se retire chez , sans se mettre en peine de la manire dont ce nouveau roi pourrait tre reconnu du peuple de Dieu. Il apprend ainsi aux vritables pasteurs qu'il leur sullit de suivre Dieu dans les affaires o il les engage, sans qu'ils voient bien encore les moyens humains de les faire russir. Ils obissent simplement mesure que Dieu leur dcouvre ses volonts, et ils sont persuads qu'il a mille voies pour les faire russir quand il lui plan.. sans qu'il soit au pouvoir* des hommes de l'en L^ucher.
lui
,

c e

pando purget, et miserando per blandimentum trahat. Cornu etiam recipit in sublimitate ordinis oleum ad fomenta vir tu lis. Sed pleno cornu ungitur, ut virtus ponlificis plena doceatur. Cornu namque plnum in unctione su habet, si tam in virtule misericordise,
est;

qum

charitatis et verbi perfectus

(Sacy.)

in unctione su habere cognoscitur, cujus omnis potestas < per misericordiam dispensatur. > Et post plura t Oleo quippe in medio aliorum ungitur, quia qui in aliorum cxemplum positus est , nullam su parlem habere obscuram dbet, i ut hune omnes aspiciant, et ab eo lucis pxemplum sumant. > Et paucis interjectis :
:

plnum etiam cornu

Audi S. Chrys. Hom. de David et Goliath Davidem cum Saule conferentein ctprajfercntem Inveni mihi David, virum secundm cor
,
:

<

Vel in medio fratrum. ungitur, ut

unelum

et

semper arbilretur. Agnoscat et vim dignilatis ergo dignitatem suarn

mdium

se esse

meum,

quifaciel

omnem

vylnntatem

meam

exerceat, quia unctus est

videat rc

mdium,

633
esse

C0MMENTAR1UM CAPUT
Samucle novum regem,
facile illud

XVI.
et

054
ty-

ema-

naret in vulgus, quod fratrum di siveinvidia,


sive benevolentia et gratulatio celare
set
;

quod timebat, furorem nempe Saillis, rannicam rabiem. Neque Sal Davidem
apparet v. 17,
audiisset.

prnci-

non pos-

pio tam amsset tractssetque familiariter, ut


si

atque ide effugere non posset Samuel

loco sui in

regnum suffectum

Deinde non ben

cum

ill

inaugura-

< < <


i i

et

communis

conditionis

hominem,

ut pares
sit

sibi esse

eos, quibus eminet, recognoscat.

tione regi conveniebat,

statim

ad rusticum

In
lis

medio ergo fratrum ungitur, ut

humi-

opus

et pastoritiam

curam

esse remissum.

Ne-

et sublimis, sublimis ordine, humilis aestimatione. In medio idem ungitur, ut se pri,

que tam

libr

esset

fratribus

objurgatus

vato amore non diligat sed ex omni quod preminet, lucra aliorum qurat. t Atque hic finit S. Greg. suam expositionem moralem

cap. sequenti,

cm ad

castra venisset, et de

prmio

victori proposito rogaret.


,

Ego hoc mihi

persuadeo, nemini
ante idem

prter ipsum Davidem,

in lib.
i

< <

c
< i

(Corn, Lap.) disent les incrdules, en possession de faire et dfaire les rois , suscita un concurrent Sal ; il sacra secrtement David ; il introduisit la cour ce tratre auquel Sal donna sa fille en mariage. Mais bientt les menes et les projets de David, appuys par le prophte, donnrent Sal

Regum.
,

Samuel

Samuelis consilium fuisse notum; sicut mult

Samuel occult

in

regem unxit
iniit.

Salem

neque cuiquam aperuit, donec puforma regnum


lib. C,

blic unctione ac

San,

si

Josepho credimus

cap. 9, Antiq.,

unus

ex omnibus hoc Dei Samuelisque consilium


novit
lsai,

<

un chagrin mortel

et le plongrent dans la

plus noire mlancolie. Samuel , de son ct, prcha la rvolte et le dsordre au nom du < Seigneur, et telle fut la source de la guerre presque continuelle, qui rgna dans la suite < entre les rois hbreux et leurs prophtes. Tous ces faits sont faux. Samuel n'a fait ni dfait les rois, puisque Saul fut lu par le sort , et conserva sa royaut jusqu' sa mort. Samuel ne lui suscita point un concurrent, mais il lui dsigna un successeur par Tordre de Dieu, et aprs la mort de Saul , ce choix fut ratifi d'abord par la tribu de Juda et ensuite par les autres tribus. David n'a jamais tent de s'emparer de la couronne de Sal ; il a pargn au contraire les jours de ce roi, devenu son perscuteur; il a laiss rgner tranquillement Isboseth , fils de Sal , sur dix tribus. Ce n'est point Samuel qui introduisit David la cour ; ce dernier y fut appel cause de son talent pour la musique, et ensuite cause de sa victoire sur Goliath. La haine de Sal vint de jalousie, et non du ressentiment de ses menes ; il avait t attaqu de mlancolie avant de connatre David, puisqu'il le fit venir pour tre soulag par le son des instruments. Enfin
i
,

qui id silere novit, et

filii

Samuein-

lisque vit silentio consulere.


j

Postqum,
,

quit, David, accitus ptre venit

adolescens

colore flavus, et Marlium

quiddam tuens, alioest, inquit,


si

qui liberali specic, tune Propheta ad patrem

versus submiss voce


regnare Deo visum
est.

Hic

quem
ut

Quod

ita

est,

plan videturverisiraile, salis constat, voluisse,


cavisseque diligenter Samuelem, ut

hc qum
,

occultissim firent; ostendisse patri


in periculo versaretur Davidis vita,

quanto
totius

et

su

familia? salus, si qua,

quod tune

esset in-

cceptum, ad Salis aures permanaret.Hoc ver

idem secret ad Davidis aures insusurrsse


slis est

te-

Josephus eodem loco.

Depromit,

in-

i t

sacrum oleum, quo delibutum Davidem aurem admonet Deum ita velle, ut regnum in populum oblineat, prcipitque, ut justitiam colat et operam det ne unqum
quit,

in

ce roi tait si peu mcontent de Samuel qu'il voulut encore le consulter aprs sa mort, et fit voquer son ombre par la pythonisse d'Endor. Jamais Samuel n'a prch ni le dsordre ni la rvolte; une preuve de son attachement pour Sal est qu'il ne cessa de pleurer sa perte ds

mandatis Dei discedat.

Cajetanus neque

ipsi

quidem

patri lsai
in

notum putat unctum

esse

Davidem
in

regem, sed tantm electum

Deo, puta

prophetam, aut in aliud sacrum

publicumve ministerium.

que Dieu tait rsolu de punir ce roi malheureux. C'est donc sur un tissu d'impostures grosle

moment

qu'il

sut

Priusqum ex hoc loco


i
c < <

me

expedio,

duo

Un

souffle

malin de Dieu, c'est--dire, un

sires et formellement contreditespar l'histoire,


les incrdules ont peint Samuel comme un fourbe et un sditieux qui a tout sacrili son ambition et au dsir de se maintenir dans un poste usurp; qui, dans le regret d'tre dchu de son autorit, a fait des eiorls continuels pour arracher le sceptre des mains d'un prince qu'il n'avait mis sur le trne que pour en faire son propre sujet. C'est ainsi qu'ils ont entrepris de persuader aux ignorants que tous les prophtes ont t des fourbes, que tous les ministres des autels sont des sclrats en

que

souille trs-malin, dit Voltaire, avait rendu Sal maniaque.... Riais il est prouv que les

un mot que tout homme et un homme odieux.

zl

pour

la religion

(Duclot.)

ne connaissaient point encore d'esprit malin, de diable qui s'empart du corps des i hommes; cette doctrine des Chaldens et des Persans leur tait encore inconnue , et i jusqu'ici il n'en est pas encore question i dans les livres saints. Le contraire de celte assertion est prouv par l'histoire de la magicienne d'Endor, rapporte dans ce livre mme, et dont nous parlerons dans une des notes suivantes. Cela est prouv encore par les lois de Mose contre les devins, les magiciens, etc. (Duclot.)
Juifs

655
libet observare
:

IN

L1BRUM

REGUM
Septuaginla converlunt
mini in David. Et hoc
noster
interpres,
:

63
Insiluit

alterum notavit Lyra, et ex eo

Spiritus

Do- T
est

Donysius et Hugo,
lilios

nempe
!ib.

liic lsai

oclo fuisse

sine

dubio
:

spectavit

assignalos, quia prtcr Davidein,


et

sepicm

cm

dixit
,

Directus

numerantur;
v. 13,

tamen

Paralip. cap. 2,
filii
,

Spiritus Domini. Dirigi

enim

quse vox est in

scptem tantm dicuntur esse

inter
nihil

Scriptur sacra mililaris, in alium aciem in-

quos ipse quoque nunieratur David. Ego


hic habeo

tendere aut impetum facere signilicat. Sed quia


ide
spiritus

quod

niihi satisfaciat

dicam tamcn
fuerit, qui,

in

aliqucm

insilit,

ut in

eo

quid bis quos

modo

citavi,

visum

requiescat,

Chaldus

transtulit,

requievit in

bus addo Magistrum


lib,

llisioriae

scbolasticae
,

in
in

David.

1 Reg. cap. 15,

et

Rupertum

lib.

Quis autem fuerit hic Spiritus Domini, incer-

lib. 1

Reg. cap. 4. Lector, ut volet, accipiat.

Dicunt enim Jonatham filium


autlitur

Samma

cujus

nomen 2 Reg.

cap. 21, v. 21, adoplasicut

tum est. Quidam spiritum esse propheti putant, quem ubi primm accepit, orsus est prophetare. Ita, Hieronymo teste in Traditionibus
hebraicis,

tum fuisse ab lsai; Ephraim et Manasses,


alios naturales iilios

duo Josephi

filii,

sentiunt Hebraei et Josephus. Alii


,

Jacob, atque idc inier


,

senliunl Spiritum illum fuisse fortitudinis


et

quo
,

ad Samuelem produclos
essent naturales

auderet adir pericula

et illa

superare

et

cm tamen septem tantm


qui
lib.

in perferendis laboribus

strenuum

se praebere
to-

Paralip.

numerantur.
magis
,

Conjectura

et

indomitum, quorum

salis

long laborum

salis infirma. Placet

quod pulat Abused

leranti et periculorum susceptione


ddit. lia putant Lyra, Abulensis,

documenta

Iensis q. 27, qui docet

non solere Scripluram


,

Hugo, Cajequibus

omnes ad unum complt numerare quando unum aut allcrum oniittere

ali-

tanus et Petrus Comestor. Ego Spiritum illum


plura existimo Davidi inspirasse dona
,

quia pa-

rm
in

aut nihil refert ad bistoriam.

Quod probat
filii

mirific in varia fortun vir ille tantus excelluit,

filiis

Saidis, quia supra, c. 14, 1res


1

nu-

sed pracipu daium esse Prophtise doet

merantur, et tamen
quatuor.

Paralip. c. 8, ponuntur

num,

raram quamdam

in

canendo numero,

sque componendo
est,
lsai

carmina peritiam

tum
in-

Alterum

Davidis palrcm mullino-

deinde audaciam et fortitudinem, illam nimi-

minem
et in

esse: dicitur

enim

Jessc, Isaioe cap. 11,


ssep.

rm quam Dominus
dicat
illud
:

abstulit Saule,

quod

novo Testamento
lib.

Dicitur eliam

Spiritus

autem

Domini

recessit

Naas,

2 Reg. cap.

17, v. 25;
cilato,

cm enim
dicatur

loco

Sal

eo nimirm temporis momento, quo un-

proxim ex Paralip.

lsai

ge-

ctus est David.

Hoc de propheti

et

music

nuisseSarviam, matrem Joab,

et Abigail,

qu

docent

illi

de

quibus proxim; docet item

du

sorores fucrunt David;


:

lib.

2 Reg. dicitur
filiam

Gregorfus Homil. in Ezechielem, ubi admirabilem et multiformem Spirils sancti virlutem

de Ainas

Ingressus est ad
fuit

A bujail

Naas,

sororem Sarvia;, qu

mater Joab. Idem tenet


lib.

edoect et confirmt exemplis

Implel ,inquil
facit.

Abulensis in caput proxim cilalum ex


Kcgiuii.

puerum cithurdum
qui pulent,

et

psalmistam
illo
:

Sunt

Psalmum 26 ab

statim post

Et directes est Spiritus Domini a


in

die illa

David, et deinceps. Sicut Sal

cm primm
virum aile-

natio

unctionem esse compositum Dominus illumimea et sains mea , quem timebo ? Sed arillius

unctus est in regem, mutatus


rum,
ita

est in

gumcnlum quod ex Psalmi


sumilur, aut nullum est
,

inscriptione

ut qui rusticus anle fuerat etindoctus,

aut vald infirmum.


aflerl

cum

doctis et urbanis prophctare cperil, sic

Quid enim ad banc cogitationem


menti
:

mo-

eliam David

cum sacra unclione spiritum q/ioque sacrum et novum accepit, quo aller seipso reddilus est. Dirigi
ptura:, fclix aliquid,
dicat.

Psalmus David priusqnm

linirelur ?

Quasi una tantm fuerit unctio Davidis in re-

autem ex usu Scriprosperum et optabile in:

gem

(trs

enim

fuisse constat,

primam, de qu

modo, secundam per

viros Juda 2 Reg. 2, ter,

Undc

l'requens

Dirige vias nostras, pedes

tiam per seniorcs Isral

2 Reg. cap.

5,

neque

nostros, opus nostrum, consilia, el similia.


niliil est

Quod

post unctionem dicitur Psalmus esse compositus, sed anle illam.

aliud quart) prosperari


,

illa

quai dirigi

San Josephus statim prounclione Davidem


,

poslulamus. Ubi Vulgatus


csl tislach
,

directus,

hebraic
;

phetssc dieit ab

nempe
af-

quod

aliquid signilicat prosperum

pangendo
alio

in

Psalmis et cithar, neque enim


illum proplielAssc.

quare quidam prosperatum intorprelantur


ritum
in

spi;

modo legimus
ubi eliam

Idem

David, id est, abundanter infusum


insilire et

est

firmt Pseudophilo in suis


blicis,

Anliquitalibus biaddiieit,

pratcrca idem qud

irrumpere, et i la

Tsalmum

quempri-

, ,

637

COMMENTARllM CAPUT
ab unctione cecinissc dicilDavidem.Sed
,

XVI.
Hnec Pseudophilo
,

638
in

mum

et occidit eos.

quibus duo

qualis sit illius libclli

et

qum

infirma fides,

vides,
ri;

paulo ante probavimus. San Psalmus ipse,

qu minus consenliunt cum sacra Hislouam tauros dicilur pavisse David, cmiaconstet ovium esse

quem

Davidi merus

ille

nugalor adscribit

sta-

men

pastorem

et

fund

tim ab unctione, et alius


nisse iraditur,

quem

siatim ceci-

occidisse

leonem

et

ursum, cm ipse faleatur


,

Saul,

salis

spiritu malo vexaretur neque illorum psalmorum indicant

cm

manibus

se fuisse prafocatos

neque illorum

praedarn tauros esse, sed arieles.

auctoreni esse Davidcm, et Pliilonem illum, aut

Yebs. 14.
a Saul;

Spiritus autem
Deus quod

Domini recessit

vanum

Philonis simulacrum et
,

umbram, Thal-

et exagitabat eum spiritus nequah.


et

mudisiam esse

et nierc

nugalorem, quia sua


,

Quia jam reprobatus erat Saul,


pulsiis, negavit
Jargiri solet
;

regno de-

soninia deliraque h'gmenta


oracula, proponit.

quasi vera forent

electis se regibus

spiritum
,

nempe

illum, qui regibus


,

quod visum est pluribus, ex eo temporeeas vires alque animos ut multa tentaverit inspiratos esse Davidi

De

spiritu fortitudinis, placet

necessarius est

eo maxime tempore
,

in

quo
dur

respublica est perturbata


et assidue lacessila. Ille

et ab hostibus

autem

spiritus sapien-

qu neque auderel pris, neperfeceriiquc que, si pris aggredeictur impavide, secundo


,

ti est

et fortitudinis

regni sui lempore Saiil

quem habuit meliori cm Samueli, et in


se praebuit. Ille
,

pernceret eventu, ad

eum modum quo DomiQuare ex eo tempore


et egregii Psaltac, et viri
ille,

Samuele Domino obsequentem


sori Davidi

nusanlea Samsoni
conseculus est

spiritus indidit audaces, e'

.autem spiritus datus est, ut vidimus


,

succes-

vires plan gigantas.

qui

cum

unctione propheti doet psalmis, acce-

nomen

num, quasi alligatum music


pit,

forlissimi, ut dicebal vir


v. 17,

de quo

infra,
belli-

ut indicat Augustinus de

Civitate 17,

quem scienlem
appellat.

psallere et

virum

cap. 14, et spiritum fortitudinis.


titudinis

De

spiritu foruiliil

cosum

Neque

est improbabile,

post

constat,

quia

ex hoc tempore

unclionem illam
Saiile narrt ipse

contigisse,

qu de

se

coram
salis

egit

egregium,

et ut apparet

ex capile sequenti,
totis castris,

David cap. sequenti, ut

timorem suum alque languorem


hominis vox homines
lis

ad pugnam se idoneum esse probet


Pakestino,

cum

hosle

quibus praeerat, infudisse visus est,


,

cm
,

unius
Sailet in

nempe qud
,

ex leonisetursi fauci-

quotquot in castris

bus praedarn eripuerit

qud

illos

inermis lan-

suberant imperio, timor concusserit


egerit,

lm manibus atque
licel

lacerlis sulfocaverit.

Quod,

ignominiosam fugam
spiritu

Cnique

bono

obscuris, docet August. serin. 2 Domi:

vacuum

invenisset

animum

spiritus ne-

niez primae post Trinilalem t Priusqum ve niret David, cm jam unctus essel beato
i

quani, illum quasi caducam possessionem occupavit

Samuele,
cl

sicut et ipse Sali rgi suggessit


et

quem exagitabat fd et dur, neque animo consistere aut corporc paliebalur, sed
,

<

lconem

ursum

sine armis
q. 29, cl

occidit.

hc alque
eo

illc

versabat lymplialico more, sui


ralionis

Tcnel hoc aperl Abulcnsis


lt

idem
lib. 1

pil-

omnin alque
,

impotem. Quo

nihil in

dcspirilu prophelia;, et Rupertiss

in

qui in excelso loco, aut

cum
sit

polestate

lib. 1

Heg. cap. 28. Qud


lidei

si

quidquam mre-

est, potest esse miserais.

relur

auctor

ille

Anliquilalum biblicarum,

Dubitant hic aliqui

quisnam
regem,
exercuit.
bili

hic spirilus

qui ingenii sui ignobilem partum Philoni snpposuit, salis


tise

ncquam, qui

insiliit in

ei tantam in illo

habemus ab eo dcspirilu prophursum, qum esset unctus


teslimonium. Ait cnim
Sa-

rerum melamorphosim

Quidam morin

ac fortitudinis, et qud non pris leonem

bum

esse putant ex

alr

natum, qui

occidisset et

furorem agit, et meule commovet affeclos,


quique non leviora in corporibus quae
afficit,

muele,

illustre

cm
se

psalmum
luisse,

cecinit recens ab unclione,


,

quo

qum daemon,
signa

qui obsidet, et ints agit, edit


lymphalicis molibus

psallem et prophetam agnovit

cxperiri vo-

furoris, aut

con-

an verus essel spirilus fortitudinis, quem

torquet et exagitat. lia Josephus, qui


in

Salem
Idem

in se ipso calere senticbat.

El cm adhuc ,
leo

in-

daimoniacum morbum incidisse

tradit, ita

quit,
et

David ioquerelur, ecce

amants de

sylv)
:

ut strangulari ac prfocari videretur.

ursa de monte rapuerunt tauros

David

cl

penCajelanus; quodsensisse eliam Hebros,


tenet

dixit David:

Ecce hoc sigtmm

erit in

fortissimum
eos,

Genebrardus

in

Chronico ad annuin

initium victor
et liberabo

me

inpugn. Et exeo post

qu

direpta sunt, et occido eos.

Et

mundi 30G6. Ali! per hune morbum dicunt Salem


vexaluiu. lia Marlinus de el Hio
lib.

esso

exics David post eos, accepii lapides de

sylv,

3DisquU.

059
magie, q. 4
,

IN

LIBRUM

I.

REGUM

640

ubi plures citt, docetque quo-

tentari permittit. Ide

idem

spiritus et

Do-

mod

variis

modis ac morbis daemon homines

mini appellatur et malus, Domini per Iicenliam justae potestalis; rnalus per desiderium
injustse potestatis.
>

possit ac soleat aflicere.


esset difficile slatuere,

Quod si ita esset, non quomod musica dica-

tur daemones expellere,


et

cm

exhilaret animos,
,

Vers. 16.

Et quando arripuerit
illas et

te spiri-

morbum immissum
Qu de
,

daemone frangat

aut

tus Domini malus, psallat manu sua, et levius


feras.
sicis

expellat ?

re lege Yallesium de sacra


,

Usu videntur Saulis

servi didicisse

mu-

Philosophie

c.

28

ubi hc de re lat atque

numerisvexationes

molestias leniri

optim.

qu
sit

sunt malo spiritu. Atque ide rnonent

Sunt qui hune spiritum bonum esse putant,


qui missus
et

regem, ut
deat
:

Deo, ut excruciaret Sailem,


violali praecepti.

pnas ab eo sumeret

Qud

sibi de opportuno remedio provineque aliud magis idoneum prsensque comperiunt, qum si vir accersatur undecum-

autem boni angeli aliquando


adrainistri sint,

divinae justitiae

que

canendi pulsandique peritus


,

qui furen-

communis est Patrum doctorumque sententia. Quod docuit Augustinus


pluribus ad
illud

tem sedet animum


su quasi sede

mrentem exhilaret, et commotum, ad suum locum


Quaerunt hic multi, quid

Psal.

77

Immissiones per
Basilius

statumque

restitut.

ungelos malos.

Ubi idem tenent


ille

et

contra daemones virtutis habeant numerosi concentus.


ille in

Beda. Quod ver spiritus

bonus sit, ex eo

Qu de

re multa Abulensis et Vallesius;


in sacra Philosophie

videtur probariposse, qud spiritus appellatur

hune locum, hic


;

Domini.

cap. 28

que sententia
id est
,

Verumtamen communis est Patrum doctorumenergumenum fuisse Saiilem,


,

hune locum Serarius. San vim ad sedandoscomponendosque animos in musicis numeris esse magnara antiqua et
neque pauca
in
,

obsessum

et

ints exagitatum daeet

gravia lestimonia

mone. Et quidem
gorius
lib.

invita trahitur

omnin

superque probant exprimenta. Plutarchus lib.deMusic


,

et quotidiana satis

contorta littera in aliarn sententiam. Ita Gre-

ad finem Terpandro music sedatum esse dicit

2 Moral, cap.
lib.

6, Isidorius in lib. 1

motum Lacedaemone
Spartoe

excitatum

et

Thaexitio

Kcgum. Rupertus

2 in cap. 1

Regum,

lete Cretensi musicae

praesidiocompressamesse

cap. 1 et 2. Eucherius hic, Lyra, Abulensis,

pestem, quae

cum multorum
3 de Ira cap. 9
:

Dionysius, Hugo, Serarius, Mariana, Vatablus.

grassabatur. Seneca
<

lib.

Py-

Et tandem Vallesius
ctavit

postqum vari rem

tra-

thagoras, inquit perturbationes animi lyr

medicam
Dicit

in causa Saulis,
;

Daemone ve-

coinponebat. Quis autem ignort lituos et


tubas concitamenta esse, sicut quosdam cants blandimenla, quibus

xatum esse
sephus.
<

dicit

et

idem tandem fatetur Jo:

hoc apert Theodoretus q. 38

mens resolvatur?
gentilium
:

i t

Cmdivinus, inquit, recessisset spiritus, sic locum est sortitus malignus spiritus cm apostolica gratia Judam reliquisset, in eum ingressus est diabolus. i Dicilur autem
:

Basilius
<

de legendis

libris

<

Opor-

tet, inquit,

necoculos speclaculis, nec vanis

praesligiatorum ostentationibus tradere, nec

per aures animarum corruptricem melodiam


haurire.

daemon
tione

spiritus Domini,

cm tamen

sit

malus,

Hoc enim musicae genus


,

servitutis
li-

quia ejus ministerio


,

Dominus ulitur. Qu raqui alienissimo sunt animo, et dominis


ini'ensi,

et ignobilitatis fructus parre

praeterea

bidinum stimulos acuere


musica long melior

solet.

Alia nobis

etiam hostiliter
dicunlur
:

illorum tamen esse

existit, et

ad meliora

quaes sunt Maliometani captivi qui


Ghrisliani qui

nos excitans sequenda. David, sacrorum can-

Christianis, aut

Mahometanis
mali

<

ticorum poeta

cithar ex insani Saiilem


et

dominis captivi serviunt.


vel inviti pareant sint,

Cm

ergo duamones
liect

regem

Jiberavit. Dicitur

Pythagoras in

Domini voluntali,

ebrios olim incidens jussisselibicinem convivio luxurioso preesidentem

Domini tamen esse dicunlur, quia


illi

servi-

mutare harmo-

lem

navant operam. De quibus optim


lib.

niam,acdoriumipsiscanere; alque hoc


melodiae
ejectis
illos

modo
,

Gregorius

<

2 Moral, cap.

6'

Diabolus, in-

ad sobrietatem reduxisse

qui

quit, licet aflliclioncm


petal,

juslorum semper apaccipit,

de capite coronis, san omnes erulib.

tamen

si

Deo potcstalem non

bure. > Hc dere non pauca Cassiodorus


:<

<

ad tenlationis arliculum non convalescit,

Variarum 40

Musica, inquit, tristitiamnoxiam

undc omnis voluntas ejus injusla. Ex se enim lentare apptit; sed eos, qui tcnlandi
sunt, et proul tentandi sunt, Deus juste

jucundat, tumidos furores attnut, cruen-

tam saevitiam

efcit

blandam, excitt igna-

viam.soporantcmquc languorcin vigilanlibus

,,

641
<
t

COMMENTARIUM CAPUT
saluberrimam quietem. Sanat mentis

XVI.

64
viru filium

redcit

Vers. 18.

Ecce

Ism Bethlehte-

taedium bonis cogitationibus semper adver-

MITjE scientem psallere,

et fortissimum ro-

sum.

Lege reliqua, quae multa sunt et

bore, et virum bellicosum, elc, et dominusest


(1). Hune virum quidam fuisse putanl Doeg Idumum, de quo cap. 22, qui multo-

pulchra.

cum eo
illud

Ego primum

cum interpretum

pleris-

que probo, captare daemonem, non solm ut

rum sacerdotum
enim hujus
in

caede

pollutus

est.

Aiunt

animum, sedetiamut corpus'subeat hominum;


aut cert ut extrinsecus assislens excruciet
ut animas gravi aliqu afliciatur et quasi ab-

Davidem odium esse maximum, et tantoper laudsse Davidem , ut Sal illura accerseret pascuis , et daemone stimulatus
occideret
;

sorbeatur intemperanli;qualis est furor,


ror, desperatio, libido

mId

sed neque probant , neque ostenillius odii

amens

et praeceps.

dunt

aut ostendi potest

aliquod ve-

probat lunaticus

ille

dsemon iacus, de quo Matth.


(1) Diflicultatis nonnibil inest quaerendo, utrni David ante an post relatam Goliath victoriam ad regem accitus venerit. Historiam hanc recitans hoc loco Scriptura, interpretibus pluribus persuasit, ante victoriam de Goliath, de qu nihil hucusque , esse constituendam. Neque enim ab ordine texts , nisi cogente necessitate, recedendum est; et Scriptura sequenti capite v. 15, affirmt: Abiit David et reversus est Sal, ut pasceret gregem patris sut.

cap. 17, qui tune

maxime spirilui malo videbaxaxoTraeiav aut lolleret,

tur obnoxius, quando gravius aliquid paierelur


lun.

Quare qui

aut

le-

varet in homine,

ille

aliquid diabolo in

bominem

potestatis adimeret.
levet griludinem
,

Cm ergomusicae suavitas

(quam necesse eratesse maxi-

mam cm id Samuele divinorum consiliorum


internuntio accepisset, quo ambitiosis et superbis animis nibil poterat

accidere molestius),

et

aliquo

modo daemoni aditum pracludat

Agnoscendum est igitur, bellum Philisthaeorum, et victoriam Davidis de Goliath, electionem ejus in armigerum rgis consecutam
fuisse.

nec quietem in corpore possessionem sinat; ex Samuele daemonem expulsisse dicitur David
,

dm

ad cilharae sonos vocem adhibet mo,

dulatam, quae mrorein delergit

et

regium

Sed adverss eam sententiam argumenta quaedam non spernenda opponuntur. 1 Cm David ad Salem venit cerlamen cum Philisthaeo initurus, Sal illum veluti ignotum
,

animum

in su facit esse potestaie.

habuit,
esse

et

Secundo puto, non hoc lotum negotium


numerosae melodiae
,

Quomod

cujus iilius esset, interrogavit. Sal ignorarepotuit nomen, patriam

sed aliquid esse tribuen-

dum

verbis quae in

numros

aptavit melicos
,

egregius Psaltes, et

omnium optimus

ex quo

unctus

luit

Samuele, et

spiritu afllatus

non

et notum sibi vultum , si coram se ludentem saepis cithar viderat, atque armigerum suum renuntirat. Unde petitur elogium , quo Salis familiares lue Davidem prosequuntur , virum esse fortissimum robore, bellicosum, prudentem in
verbis, piUchrum
,

et

Dominum

esse

cum

eo, si

prophetico solm, sed etiam poetico ac musico; ut non solm psalmos concinnaret , sed etiam

nunqum

Qud autem sacra verba vim habeant contra daemonum insidias et arma potentissimam docent adjuratiovoce ac plectro modularetur.
,

nulla virtulis ticis rgis exhibuerat ? Verm hisce reponimus , Davidem e tune tate fuisse, qu vultus lineamenta formantur altisque imprimuntur , et genae lanugine

Bethlehem egressus fuerat, et bellicae specimina coram domes-

nes sacrae et exorcismi, quibus quotidi ad


expellendos cacodaemonas utitur Ecclesia
his
;

in

autem verbis adhibentur quoque psalmi Daqui quoniam divinas saep continent
li-

vidici,

laudes quas daemon audire non sustinet,

bentis deserit obsessa corpora

qum

audit

vesliuntur quare nec novum est, necexlraordinarium, si tt curis Sal occupatus, juvenem primo aspectu minime novit. Unius anni absentia suflicit ut oris aspectus im mu tenir, atque alia prorss imago atque habitudo corporis adolescentis oriatur. Adde , Davidem antea Sali sese obtulisse indutum veste qualis musicum decebal; hic autem pastoritio amictu
:

verba divinas laudes


et

et Dei horribilia opra


in

velatur. Denique Sal magnis gravibusque rbus distractus, infirmatus etiam frequenti

admiranda magnalia resonantia. Quae

Davidisore, quod Dominus suarum

vocum

or-

ganum
flavit,

esse voluit , quodque spiritu divino innon lev pondus habure. Nam long

accessu manise, qu identidem afficiebatur Davidem vultu agnoscere facile non potuit. Ad alterum argumentum quod altinet , non

mentem inducimus Davidem viginti annorum aetate salis in regione, et inter pasaegr in
,

hinc abit Theodoretus, qui hoc divinae gratiae


attribuit,

Haec

quam David acceperat mihi in re maxime obscur

Deo, q. 39.
dici posse vi-

tores , ruisse,

qu strenuitate su, qu sapienti clapraesertim post regiam unctionem,


initiatus fuit,

qu per Samuelem
transmigrsset
ampli/avit.

Spirits infusionem, qui

cm

divinique Saule in ipsum

deutur, neque abs re, neque improbabiliter; alii

pura dicunt magis apta fortass, quibus ego

, un secum attulit gratin ruin ubertatem, et naturales acquisitasque dotes

prude ns abstineo.

(Galmet.)

645
risimile

IN LIBIIUM pulant Hebracorum

1.

REGUM
regiuoi tonspectum subire vacuum
,

614
co

fundamentum. Ita magistri, uttradit Hicronymus inTraditionibus


Hcbraicis. Sequitur Rupertusl.
1

ma

xhn tempore, quo


bat

filium inter suos admitte-

Reg. cap. 1;

doinesticos, qui
;

maximus
niisit

inter

hommes

Lyra

et nonnulli alii.
,

exislimalur honos

sed

pro su tenuiiaie

alia

Ego existimo ex quo David cum unctione quoque dona accepil plan raia multis ex
,

magnum, pro regi tamen majestalc exile munus. Quod tamen in castris, qu non semper
rbus abundantad vitam necessariis, contemni

his

quiproxim habitabant esse nutissimum et


,

in e fuisse

existimalione

ut

Dcum

baberet

non

solet.

Hoc tamen missum

arbitror ex

Ho-

propitium et faventem, quoesset instinclus.

runi teniporum consueludine,


diti

in quibus sub-

Neque

enirn vulgaris
,

erat aut

numerus, aut

obscrvanli et subjectionis ergo,

cm
;

spiritus

qui cernebalur in psalmis quos pan-

dominorum subeunt oculos, aliquod


sua;
fidei

ferunt

gebat; neque liumana ccnscbalur vocis suavitas, aut


rilia
,

alque observaniise leslimonium

modulatus sonus, aut organorum pein

quod

qu

modulandis canticis ostenlabat.


illud

non tamen lev censetur amoris argumentum. Nolum est, quo animo
elsi lev sit,

Accedebat, qud

eximium, quod allonita


Davide
,

lurba admirabalur in

non erai
ita

anli-

quum
ratuin

sed inopinalum et novum,


arlis aut naturac
,

ut non

magnus iniperator rtaxcrxcs aquam haustam Qumine rustici cujusdam manibus acceperit. Ad hune inodum, et ad banc, utopinor,
consuciudincm Jacob ad ^Egypli prfectum

opus exislimares
ceelits

sed" inspi-

Deo.
,

Cin autein occultum


facili

quem
wisit,

suuiu esse filium lune ignorabal,

donum

non possetesse di
negolio

leones cl ursos lam

exiguum quidem

sed

su

in illum ob:

audacique conalu ab inenni

fuisse

servanliae lestem, Gnes. 43, v. 11


resiii et mellis
bijnthi, cl
,

Modkum
,

suffocatos,
illud
(

quod perqum nruin est, tante leinpus uni forlass Samsoni concessum

et

storacis

stades

et terc-

amygdalarum.
id est,

mitto enini quod de suo Hercule fabulanlur


),

Asinus plenus dicilur,


bus.

onustus pani-

gentiles

non mirum
illo sibi

si

in illo supra hunialioiuines,


et

Ex hc

diccudi forma conjectat auctor

num
esse

aliquid suspicerent

Dcum

Histori scholasticaj, non lam oneralum pani-

cum

persuadrent.

bus asinum, qum ex asini pelle confectum


esse

notandum, hoc loco virum esse vocanonpuerum, qu vox lalem jam adultam tum, et confirmatam significat; neque ide vir apIllud

saccum, quem panibus plnum


;

attulit

David

sicut bovin pelle

fil

culeus, ex hir-

cin uter. Et favet huic conjecturae,

qud He-

pellatur,
illud

quia robustus

est,
,

ila

ut

nomen
;

braice non est plenus asinus panibus, sed tan-

habeat,

non ab
illa

a; la le

sed robore

tm
stra

asinus panis

quoniod dicitur saccus pu-

otiosa etenim esset

vox,

dm jam

pris et

nis, uter vini,

fortis robore et bcllicosus appellatus esset. Hobri inScder Olam cap. 13, viginti novem annorum fuisse tradunt cum unctus fuit Sa,

amphora aqu. Verumtamen notranslatio oplima est, cujus est sensus,


unus portare potest, quasi dicat

lantm esse missum panis, quantum communiter asinus

muele; Abulensis
tenent
alii.

viginti,

q.

quod cliam
qui

missum

Qu de

re

nos pluribus supra


erat,

pondus.

cap. 13.
factus

San puer non


Saule statim
5,

armiger

plnum atque Iegitimum asini Quod ut explicem, observo corum mensuram esse amplain tam aridorum qum
esse
v. 13.

est
v.

v. 21 cl paul post
viris

liquidorum, ut docet Ezechiel cap. 45,

cap. 17,
belli;

prpositus esse dicitur

Quo

loco ad versum

H,

nos e de re pluribus.

maluram,
fuisset

quod munus prudentiam dciderai jam et ingenium plus qum juvnile.


uon quia in
casiris
nisi

Porr corus Hebraic dicitur

im chmer; de

cujus mensur non eadein est interpretum


sentenlia.

Dicitur eliam bcllicosus,

aliquando, aut arma iraclsset,

capere putant, quantum camelus;


asinus portare possit
:

Quidam lantm frumenti, aut panis alii quantum


et ide

pastoritia ac rustica, sed quia


,

animum

osten-

putant asinum

derat audacem et impavidum et ad bdlorum discrimina strenuum etidoneum.

Vers. 20.

Tulit
(1),
:

itaque

Isai

asinum tlcfilium
,

Chmer

num panibus
(1)

etc. Noluit Isai

suum
et

chamor, quod asinum sonat. 298 pintas, hemi-pinlam, alquo gextarium; quod lObgfi aliuil est ac goest
,

pro

a quai

nor Sepluaginla.

Sepluaginla

Snmpsit Isai asimim

im-

Lagcnam

vini.

Hebraeus

gomor panis. Scilum est, gomor mensuram trium circitor pintarum rctulisse. Sed mult verius reputaverim cos interprtes legisse in Hebraeo chmer, quod measwc noposuit ci
,

pelle lrrcin

Vtrem vini-, saccum consutum paratumque vino


:

continendo, quem in usum Orientales famiim adhibenl. Apud Hispanos vinum in


u tribus hod pariter vehitur.

(Galmct.)

C45
dictum
est,

COMMENTAR11M CAPUT

XVI.

646

TOI

chamor, quia
est.

illi

chmer mis,

id

ide censet ad patriam et antiquam


esse remissum, quia

corus unus pondus

Quarc asinus plenus

jam Sal se

operam spirilu malo

plena mensura est,


asino solet;

qu communiter imponi
portt,
salis

solutum credebat, et slalui priori omnino restitutum.

quam dm

cenasi-

Ego aliam addo

quia Sal eo maxi-

setur esse onustus, non

quidem saccus ex

me
so,

tempore, quo ab spirtlu vexabatur adver-

nin pelle. Est autem cori, sive chmer mensura,

moroso
sicut

erat et mutabili

ingenio, atque
placebat, et

non

asini pellis in

saccum concinnata,
potuit;

ide

neque

sibi in seipso

sed asini dorsum et vires. Tantm igitur panis


imposuit asino
Isai,

suos etiam infensis et torvis spectabat oculis,


et ad

quantum porlare
illi

et ide dicitur plenus, quia nihil

de legitimo

pondre detractum
Vers. 21.

est.

mortem interdm cxpelebat (ut de Joquem lance transrerberare voluit, infra cap. 20, v. 55), sic etiam quem
nath constat,
antea amabat,

Et factus est

armiger ejus

(1).

secumque

in

perpetuum

reti-

Quia
vid,

liberali facie

alque iugenio visus est Da-

nere voluit, poslea odio prosecutus

est,

aut

neque ejus adverss frquentes dmone


inter domesticos retinere Sail. Quia
illa

minus qum anle libenter audiebat. Dedil volubilis

molestias inutilem operam experlus est, voluit

atque inconstanus ingenii in causa Daclara.

apud se

vidis

documenta

Nam cm sp
et

in il-

tamen parm honesta videbatur


quae prcipua fuit,

causa,

lum mitis

esset

affeclus,
filiuiu

bland
,

atque
paul

nemp

ut arreptilium re-

patern compcllatione

appellssel

gem

daemonis vexatione liberaret,

honestam

post converso repente animo. non minus

qum

quaerit speciem, ut opinor, ut illum familiarem

anlea hostiliter insectalus est. Vide infra cap.


24, v. 17, et
c.

habeat, et assiduum. Quare illum


sibi dsignt
;

armigerum

26, vers. 21.

quod tamen munus, quantum ex


conjectare licet
,

Has ego causas invenio ex parte Salis; ex


parte autem Davidis alia adduci posset
,

Scriplur sacra
exercuit, quia

nunqum
Philisthaeis

quia
in-

antequm bellum
ille

cm

in

eremo pascendis tantm ovibus

ingrueret,

jam

ad patriam et pastoritium
Sali necessarius David,
sit,

tentus, ab aulico strepilu separatus sublimia

opus reversus fuerat.

contemplaretur, ab eo prseserlim tempore, in

Cur cm tam fuerit


ab
illo

quo

divini

spirils in se stimulos et igniculos

discedere jussus

aut permissus, valib.

expertus est, neque inter aulicas curas et ambitiosa

riae

variis afferuntur rationes. Josephus

hominum
et

studia secessum haberet ad

0, cap. 10, et Abulensis q. 39,

remissum esse
in Israelitarum videri po-

divinas illustraliones

opporlunum supeijorem
,

tradunt Davidem ad patrem, quia bellandi tem-

amabat statum,
perio non

vitam regiis oculis, et imin

pus aderat,

et hostis

jam erat

semper aequissimo solutam,

qui

terminos ingressus. Noluisse


test in castris

autem

et sibi vacaret et

Deo, et quod divino haitse

habere citharistam et musicum


esset bellicis,
:

rat spiritu, servaret ac foveret.

Atque ide
illam exci-

cm armis opus tune


sicis et ludicris

non muadolc-

cm primm

nactus est occasionem anliqua

inslrumentis

lum ne

sludia et soliludinem repetendi,

scentulum quem amabat, et ineptum arbitrabatur rei militari, periculis objiceret. Serarius
(1) Saut fait David son cuyer. C'est encore en ce point que nous voyons une grande diff-, rene entre Sal et David. Sul passe en un moment d'un tat bas au plus haut degr d'lvation o il pt monter, et David n'y arrive que peu peu. C'est ce que Dieu pratique dans

dere passus non est

neque credo, ut erat rex

instabilis et varias, in aliquo arliculo

eum

dif-

licilem

non habuit

(1).

Vers. 25.

Quandocumque spiritis Domini


,

malus arripiebat saul

david toelebat
citharae

c1tiiv-

ram

(2), etc.

Quomod ad

sonum

et

Davidis cantum

recra retur Sal, et daenion

les

vritables pasteurs.

Il

les

tablit

et

les

recederet, supra nobis dictum est.


Misit Saul ad Isai. Verti (1) Vers. 22. posset Misit ad qurendum David , ut innuatur, initio et ante nuptias Micholis, Davidem
:

auparavant dans l'humilit. Il les cache comme David, non seulement pour les tenir en sret contre leurs ennemis, mais pour les rendre humbles. C'est l la rgle que l'Eglise a tablie si souvent dans les canons des conciles, et qu'elle a souhait que l'on observt dans tous les sicles, en voulant que ceux qui paratront destins de Dieu au gouvernement des mes ne fussent levs aux premires charges qu'aprs qu'on aurait prouv longtemps leur vertu et leur suffisance en les faisant passer par les degrs diffrents des orlosuie

dres sacrs.

(Sacy.)

sed ce- acci, rex morbo oppii(Calmet.) (2) Alleg. Cilhara reprsentt crucem Christi sicut enim chordae in cithar distendunlur; sic Christus distensus fuit in cruce. Audi Angelom. < Non enim illius tanla virlus erat sed mysterium crucis Christi per lignum ( extensione nervorum mystic gerebatur, in
vixisse

non semper apud regem


fuisse,

tum

cm identidem

meretur.
;

647

IN

LIBRUM

REGUM
CHAPITRE
XVII.
1.

648

CAPUT XVH.
i.

Congregantes autem
in

Philisthiim
in

Environ

huit ans aprs le sacre, de David,

agmina sua
Socho
2.

prlium, convenerunt
et castrametati sunt

les Philistins

assemblrent de nouveau toutes


Ils

Socho Jud,

leurs troupes, pour combattre Isral.

inter
et se

se

rendirent tous Socho, dans la tribu de Juda,


et Azeca, in finibus
Saiil et
filii

Dornmim.

camprent entre Socho

et Azca, sur la

Porr

Isral congregati

frontire de
2.

Dommim
les

Sal et

enfants d'Isral

deleur ct,

qu etiam passio canlabatur. Sic et Pro6per parte 2 Praedic. cap. 25. Im Angelomus, Eucherius et Beda censent, malum spiritum pulsum Saule virtute crucis Christ i'uturae,

qu procedebant de

ore ipsius. lia

Angelomus

cujus typus erat cilhara Davidis; sicut Hebraei liberati sunt ab angelo percutiente et ./Egypto per sanguinem agni paschalis, qui erat typus sanguinis Christi in cruce immolandi. Hinc S. Aug. serm. 3 de Tempor. docet cilharam rcpraesentare carnem Christi. Audi eum < Ad< hue citharam respiee, ut musicum melos i sonis dulcibus reddat tria pariter adesse vic denlur, ars, manus et chorda et tamen < unus sonus auditur; ars dictt, manus tan git, resonat chorda. Tria pariter operantur, i sed sola chorda personat quod audiatur, nec ars, nec manus sonum reddunt, sed ea cum i chorda pariter operantur sic nec Pater nec Spiritus sanctus susceperunt carnem , et c tamen cum Filio pariter operantur ; sonum < sola chorda excutit, carnem solus Christus accipit; operatio in tribus constat; sed quo< niam ad solam pertinet chordam soni reddi< tio, sic pertinet ad solum Christum carnis
:
;

sensus potentium, ait, per elationern in furorem vertitur, dignura est, ut ad salutem mentis, locutionis nostrae tranquillitate, quasi dulcedine citharae revocetur. Idem iisdem verbis habet Eucherius. Denique qui tam in adversis, qum prosperis Deum laudat, eique
gratias agit, hic Deo et hominibus citharizat. Audi S. Aug. in Psal. 32 Conhtere Domino in cilhara sivetibi abundet aliquid, gratias ge illi, qui ddit; sive tibi desil, sive forte damno tibi auferatur aliquid, cilhariza secu rus. Non est enim ille tibi ablalus qui ddit, quamvis tibi ablatum fuerit quod ddit. Etiam c sic, inquam, cilhariza securus, certus in Deo tuo, tange chordas in corde tuo, et die tan qum in cithar in inferiore parle ben so: :

Cm

nante

Dominus

ddit,

Dominus

abstulit; sicut

humanae susceplio.
illa
:

Idem Aug.

in Psal. 36,

ad
< i

<
<

t i <
c c
t <

Exurge, psallerium et cilhara : in psalterio, ait, chordae desuper sonum accipiunt, in cithar autem ex interiore parte; sic per carnem suam duo gnera factorum operalus est, miracula et passiones. Miracula desuper fuerunt; passiones de inferiori fuerunt; illa enim quai fecit miracula, divina fuerunt, sed per corpus fecit, per carnem fecit. Caro ergo divina operans, psaltcrium est caro humana patiens, cilhara est. Sonet psallerium, illuminentur cseci, audiant surdi,
:

stringantur paralylici, ambulent claudi, surgant aegroli, resurgant mortui isle est sonus
;

psalterii.

Sonet

et cilhara,

csuriat,

sitiat,

teneatur, flagelletur, irrideatur, sepeliatur. Hinc et sancti, i crucifigalur , qui vel martyrium subierunt, vel carnem mortificrunt et vitiis crucifixerunt, citharizant

dormiat,

nomen Domini benedictum. Porr, David Saule dimissus, ad patrem et oves suas rediit, non e qud immineret bellum Sali Philisthacis, ut ait Joseph, et Abul., sed quia Saiil jam curatus Davide non egebat, ac David magis caulam qum aulam, id est, vitam privatam qum aulicam diligebat. Tune ver, ail Chrys. Hom. in psal. 50 Da< vid adolescens civitates quidem ac lurbas aufugiens, per eremum ver philosophatus, nihil commune secularium habens, non nec gotiationes, non fnerationes, non aliquid difficile mundi hujus, sed et parv aetate in deserlo silentii habitabat et sicut in portu i Iranquillo, in eremo sedens et ovium curam i habens, regnum clesle meditabatur, ac non robore corporis, sed virtute fidei ursos t et leones gregem suum invadentes occide bat, > ut ipse ait c. seq. v. 35 et 36, (Corn, Lap.) David prenait sa harpe, et Saiil en tait souplacuit, ila factum est, sit

Domino

Deo

in citharis

suis,

Apoc.

14, 2. Vide ibi

dicta.

Symbol. Rupert. per citharam accipit dulcedinem prsedicationis Evangelii; hc enim


su suavitale ad se rapuit omnes gentes. Movit Amphion lapides canendo; mult magis saxea corda fregit Christus praedicando. Tropol. Spiritualis cilhara est sermo lenis et blandus ; ilem docta et pia concio vel exhorlatio; ad haec psalmodia et oratio, quibus leniuntur et lleciuntur ad pietatem durae, superbae, irat et avara hominum mentes, juxta illud Prov. 15, 1 et 4 Responsio mollis frangit iram, lingua placabilis, ligmtm vil. Vir niansuelus medicus est cordis. Et Kccli. 6, 5
: :

Le premier effet que l'onction de David semble produire, est de chasser le mauvais esprit. Saiil n'ayant plus l'esprit de Dieu, est aussitt saisi de l'esprit malin, parce que l'me de l'homme ne peut tre vide, et que le dmon remplit, comme disent les SS. Pres, ce que Jsus-Christ ne possde pas. Saiil tant donc agit de ce mauvais esprit, David l'apaise, pour apprendre aux pasteurs des mes que
lag.

leur principal devoir est d'apaiser les passions comme David, et de calmer les troubles par leurs cantiques divins et par la parole de Dieu.
Ils

les servir

ne doivent approcher des mes que pour utilement, et pour trouver des re leurs

mdes

peines et leurs faiblesses. Et

Verbum dulce mulliplicat amicos, et miligat inimicos. Sic de Judaeis Christum audientibus ait Lucas c. 4, 22 Mirabantur in verbis grati,
:

David eut besoin lui-mme ensuite, comme remarquent les saints, que le prophte Nathan prt la harpe pour chasser de lui le mauvais
esprit.

(Sacy.)

w
in

COMMENTAMUM CAPUT
vallera Terebinthi
,

XVII.
,

650
vinrent dans
la

vencrunl

et dij

s'tant assembls

valle

(ie

rexerunt aciem
Pliilislliiini.

ad pugnandum conlra super monsupra

Trbinthe, el y mirent leur arme en

bataille.

pour combattre
3.

les Philistins

3. Et Philislhiim slabant

En

sorte que les Philistins taient

d'un

tem ex parle hc,


montent

et Isral siabat
:

ct sur une montagne, et Isral tait de l'autre sur

une autre montagne;

et

il

y avait

une

ex altra parte

vallisque erat

valle entre deux.


4. Or,
il

inter eos.
U.

arriva qu'un

homme

qui tait bIl

Etegressusestvir spurius de castris

tard, sortit
lait

du camp des
;

Philistins.
il

s'appe-

PhUisthinorum noraine Goliath, de Geth,


aliiiudinis sex

Goliath
et

il

lait

de Geth; et

avait six

cubitorum

cl palmi.

coudes
5.

un palme de haut.

5. Et cassis acrea super capul ejus, el

avait en tte

un casque d'airain;

il

loric

squamal induebalur

porr pon-

lait
sait

revtu d'une cuirasse cailles, qui pe-

dus

loricae ejus

quinque millia siclorum

environ cinq mille sicles d'airain

riserat.
G.
Il
;

6.

El ocreas reas habebat in cruriet

avait sur les cuisses des cuissards d'ai-

rain

et

un bouclier

d'airain lui couvrait le&

bus

clypeus reus tegebat humeros

paules.
7.

ejus.

7. Hastile

autem hasl ejus erat quasi


:

La hampe de

sa lance tait

comme

ces

grands bois dont se servent

les tisserands

pour

licialorium lexentium

ipsum autem

fer-

rouler dessus leur toile; et le fer

de sa lance

rum hast
ferri.

ejus sexcentos siclos

habebat

pesait six cents sicles de 1er,

et son cuyer

Et armiger ejus antecedebat eum.

marchait devant
8.

lui.

8.

Siansque clamabai adversm pha:

Cet

homme

vint se prsenter devant


il

les'

langas Isral, el dicebat eis


nislis parati

Quare ve-

bataillons d'Isral, et

leur criail

Pourquoi

venez-vous donner bataille?


Philistin, et
la

Ne

suis-je pas

ad prliura

numquid ego
descendat ad

vous serviteurs de Sal? Finissons


Choi-

non sum Philisihaous,


eligite

et vos servi Sal ?


et

querelle sans rpandre tant de sang.

ex vobis virum,

sissez

un homme d'entre vous,


S'il

et qu'il

vienne

singulare certamen.
9. Si

se battre seul seul.

quiveritpugnaremecum,

et per:

9.

ose se battre contre moi, et qu'il


;

m'telavie, nous serons vos esclaves


si

mais
tue,

cusserit

me

erimus vobis servi

ausi

j'ai

l'avantage sur lui,

et

que

je

le

tem ego prvaluero


vos servi

et percussero

eum,

vous serez nos esclaves, et vous nous serez


assujtis.

erilis, et servielis

nobis.
:

10. Et aiebat Philislhus

Ego ex:

10. Et ce Philistin disait en


J'ai dli

s' applaudissant:

probravi agminibus Isral hodi


milii

Date
qu'il

aujourd'hui toute l'arme d'Isral,,


:

et je leur ai dit

virum

et ineat

mecum

Donnez-moi un homme, et

singulare

vienne se battre contre moi,


un seul qui

sans

qu'il

certamen.
11. Audiens autem Sal et
raelilse

s'en soit trouv

ait os accepter le

omnes

Is-

dfi.

sermones
et

rhilislhaei

hujusce-

11.

En

effet

Saiil et tous les Isralites,


la sorte,

en-

modi,stupcbant,
12. David
ibaui,

meluebant nimis.

tendant ce Philistin parler de

taient

frapps d'tonnement, et tremblaient de peur.


12. Or, David tait
fils

aulem erat filius viri Ephraest,

de cet

homme
,

d'E-

de quo supra diclum

de Belh-

phratha dont
ville

il

a t parl auparavant

de

la

lelicm Jada, cui

nomen

erat Isai, qui ha-

de Bethlhem en Juda, lequel s'appelait


qui avait huit
fils,

bebat oclo

filios,

et erat vir in

diebus

Isa,

et tait l'un des plus

Sal senex, et grandvus inter viros.


13. Abierunl autem 1res
jores post Sal in
S. 3.
IX.
fil ii

vieux et des plus avancs en ge du temps deSal.

ejus

ma-

13. Les trois plus grands de ses


suivi Saiil l'arme. L'an

fils

avaient
,

prlium

et

nomina

do ces

trois

qui

21

631
tri uni

IN

LIRnUM
ad

KGUM
second Abinadab, elle troisime Samnia.

653

filionim cjus, qui pcrrexerunt

taient alls la guerre, s'appelait Eliab, le

hlium, Eliab piimogeniius, et secundus

Abinadab, lerliusque Samnia.


11. David tait le plus petit de tous. Et les
l/i.

David aulem crat miniums. Tri,

trois plus

grands ayant suivi Sal,

bus ergo majorihus secutis Saiem

15.

Il

tait

revenu d'auprs de Sal,


,

et s'en
les

15. Abiit David, et reversas est Saiil,


ut pafeeret

tait ali

Bethlhcm

pour mener pailrc

gregem

palris sui in

Beili-

troupeaux de son pre, pendant que


occup celte guerre.

Saiil serait
,

lehcm.
10. Proccdebat vero Philislhams
ri et

1G.

Cependant ce
le

Philistin se prsentait
et ceia

an

ma-

combat

malin et

le soir;

dura qua-

vesperc, cl slabat quadraginla die-

rante jours, sans qu'aucun Isralite ost combattre contre


lui.

bus.
17. Dixil atttem Isai ad David filium

17. Tandis que cela se passait ainsi dans

le

suum

camp de Saul
:

il

Accipc fralribus
islos, et

luis ophi polenlae


fils
:

arriva qu'Isa dit David son

Prenez pour vos frres une mesure de eux jusqu'au

etdecem panes
fratres ttios
:

cuire

in castra

ad

farine et ces dix pains, et courez

camp.
formcllas casei
:

18.

Etdecem

lias

d-

fres ad tribununi
bis, si reel

cl fratres luos v'im'ia:

18. Portez aussi ces dix fromages pour leur mcslre de camp. Voyez comment vos frres

agant

et eu

quibus ordi-

se portent, et sachez en quelle compagnie


sont.

ils

nal! suiit disec.

19. Saiil aulem, et

illi,

et

omnes

19.
filii

Or, Sal,
dans

et les

fils

d'Isa, et lotis les

Isral in valle Terebinilii

pugnabani ad-

enfants d'Isral combattaient contre les Philistins


la

valle
s'lant

de Trbinlhe.

versm Philislhiim.
20. Surrexit iiaque David

man
:

20. David
,

et

donc lev ds

la

point*

du jour,

laissa

un
alla

homme

le

soin de son

connnendavil gregem cuslodi


sttis abiit,

et

onuEt vc-

troupeau, et s'en

charg au camp, selon


Il

sicul

prccpcral
et

ci Isai.

l'ordre qu'Isa lui avait donn.

vint au lieu

nit

ad locum Magala,

ad cxcrciium,

appel Magala, o l'arme s'tait avance pour

qui egressus ad pugnani vociferalus cral


in

donner
pour

bataille.

Et

l'on entendait dj les cris

le signal

certamine.
21. Dircxerai enim acieni Isral
:

du combat;

sed

21. Car Isral avait rang en bataille toutes


ses troupes; et, de l'autre ct, les Philistins
se prparaient les attaquer.

et Philislhiim
rati.

ex adverso fuerant prpa-

22.

Derelinquens

ergo David vasa


cuslodis adsar,

22. David, ayant donc laiss au bagage tout

quac atlulerat, sub

manu

ce qu'il avait apport

entre les mains d'un


,

homme
combat,
s'ils

pour en avoir soin

courut au

lieu

du

cinas, cucurrit ad locum ccrlaminis

et

et s'informa de l'tat de ses frres, et

inierrogabat

si

omnia reel agcrenlur

se portaient bien.

erga fratres suos.


23. Cuique adhuc
ille

loquerelur

eis,

23. Lorsqu'il leur parlait encore, ce Philistin

de Gclh

ce btard, appel Goliath, sorPhilistins


;

apparuit vir
liath

ille

spurius ascendens, Gotit


,

du camp des
les

et

David

lui

nomine, Philislhaous
:

de Gclh, de

entendit tenir
vant.

mmes

discours qu'aupara-

caslris Philislhinurum

et loquenle eo

ha?c

eadem verba, audivit David.

24.
dissent

Omnes aulem
virum
,

Israelilac,

cm

vili-

21. Tous les


fuirent

Isralites
lui,

ayant vu

Goliath,

presse devant

tremblants de peur.

fugerunt facie ejus,

mentes eum vald.


25. Et dixit unusquispiam
tic

Isral

25

Et

quelqu'un d'sra se

mit dire

653

COMMtCNTAU
vidistis virunt liunc qui ascendii
?

1*1.

CAPDT

XVII
cet

65*

Num

Voyez-vous

homme

qui se prsente au

ad exprobrandum enim

Israe!i scendil.

rex
ei
,

Virum ergo qui perussent eum ditabil divitiis magnis, et liliam suam dabit
et

combat? Il vient insulter Isral. S'il se trouve un homme qui puisse ie tuer, le roi le comblera de richesses, lui
riage, et rendra la

donnera sa

fille

en ma-

maison de son pre exempt*

domum

pairis ejus faciet

absquc

de tribut dans

Isral.

tributoin Isral.
26. Et ait David ad viros qui slabant
26. David dit

donc

ceux qui taient auprs

secum

dicens

Quid dabitur viro qui

de

lui

Qu'est-ce qu'on donnera celui qui

percusserit Philisthaeum hune, et tulerit

tuera ce Philistin, et qui vengera l'opprobre


d'Isral? Je m'offre
Philistin incirconcis,
le

opprobrium de Isral? quis enim

est hic

tuer; car qui est ce


ainsi l'ar-

Philislhaeus incircumeisus qui exprobravil

pour insulter

me du Dieu

vivant

aciesDei viventis?
27. Referebat aulem ei populus eum27. Et le peuple lui rptait les
ses,

mmes chorcompense

dem

sermoneni, dicens

Hc

dabuntur

en disant

On donnera

telle

viro qui percusserit

eum.
fraler
ira lus

celui qui l'aura tu.

28.

Quod cm
David,

audsset Eliab

28. Mais Eliab,

frre an

de David, l'ayant
se mit en

ejus major, loquenle eo


est contra
et ait

eum
:

aliis

entendu parler
vous venu, et

ainsi avec d'autres,


:

Quare venisri,
il

colre contre lui, et lui dit

et

quare dereliquisli pauculas oves

Pourquoi etespourquoi avez-vous abandonne

la

dans

le

dsert ce peu de brebis que nous avons ?


la malignit de que vous n'tes venu ici que combat, et vous faire honneur d'y

in deserto?

ego novi superbiam tuam,


lui
:

cl

Je sais quel est votre orgueil et


votre

nequitiam cordis

quia ut videres

cur,
le

et

praelium, descendisti.
29. Et dixit David
:

pour voir

Quid

feci?

num-

avoir t.

quid non verbum

29. David lui dit est ?


il

Qu'ai-je

fait

de mal? N'est-

30. Et declinavit paululm ab co ad

pas permis dparier?


30. Et s'tanl un peu dtourn de lui,
il

alium

dixitque
ei

eumdem sermonem
verbum

s'en alla d'un autre ct

il

et respondit

populus

dit

la

sicut

mme
aupa-

chose; et
ravant.

le

peuple

lui

rpondit

comme

pris.

31.Audita sunt aulem verba quae

lo-

culas est David, et annuniiata in conspeciu Saul.

31. Or, ces paroles de David ayant t entendues de diverses personnes, furent rapportes Sai.

32.

Ad quem cm
:

31
fuisset

Et bal l'ayant

fait

adductus,

venir devant
:

lui.

Da-

vid

lui

parla de celle sorte

locutus est ei

Non concidat cor cujus-

Que personne ne
puur
!,.

s'pouvante des insultes de ce Philistin; votre


serviteur est prt s'avancer
battre.
P0T,

quam

in

eo; ego servus tuus vadam, et

pugnabo adverss Philisthrcum.


33. Etait Saul ad
resislcre Philislhaco

David

Non

vales

33. Saul lui dit

Vous ne sauriez
lui,

rsister

isti,

neepugnare adaulem
vir

ce Philistin, ni combattre conlre

parce que

verss eum, quia puer


licllator est
2>h.

es, hic

vous tes encore tout jeune


et

et sans
la

exprience,

que celui

ci

ab adolescenli su.
:

a toujours t

guerre de-

puis sa jeunesse.

Dixilque David ad Saul


,

Pascebat
et venie-

34. David lui rpondit viteur menait patre


il

Lorsque votre serlion

servus tuus patris sui gregem

le

troupeau de son pre,

bal leo vel ursus, et tollebat arietem de


niedio gregis
:

est

venu quelquefois un

ou un ours, qui

emportait un blier du troupeau.

35. El persequebar eos, et percuticbara,

55. Alors je courais aprs


quais,
el

eux

je les atta-

nicbamqoe de ore eorum

ci

illi

je leur

arrachais

la

proie d'entre les

CS5

IN LlliHl! cl

il

Il

EG li M
;

656

consurgebant advcrsm me,,

appre-

dents

et lorsqu'ils se jetaient sur moi, je les


la

hendebam mcnlum
36.

eoruni, et suffocabam

prenais
tuais.

gorge

je les tranglais

et je le

interficiebamque eos.

Nam

etleonemet ursum
:

inlerfeci

36. C'est ainsi que votre serviteur a tu


lion et

un

ego servus luus

eril

igilur et Pliili-

un ours,

et

il

en fera autant de ce Phide ce pas, et je


;

sthseus hic incircunicisus quasi unus ex


ois.

listin incirconcis. J'irai

ferai

Nuncvadam, et auferam opprobrium


:

cesser l'opprobre du peuple


Philistin incirconcis

car qui est ce

populi

quoniam quis est


,

isie Philislhaeus

pour oser maudire l'arme

du Dieu vivant

incircunicisus

qui ausus est maledicerc

cxercilui Deiviventis?

37. El
r/.iede

ait

David

Dominus qui
de manu

eripuil

37. El David ajouta

Le Seigneur, qui m'a


de
la la
:

manu

lconis, cl

ursi, ipso

dlivr des grills


l'ours,

du

lion et

gueule de

me

liberabil de

manu
s'il.

me

dlivrera encore de

Philislluci btijus.
Philistin. Saiil dit

main de ce
Allez, cl

donc

David

que

Dixit autcm Sal ad David

Vadc, cl

le

Seigneur

soit

avec vous.

Dominus tecum
38.

El induit

Sail

David vcslimenlis

38.

Il

le revtit
la tle

ensuite de ses armes, lui


,

suis, cl

imposuii galeam seream super

mit sur

un casque d'airain

cl l'arma

caput ejus, et vcstivil

eum

d'une cuirasse.
loric.
30. Et David, s'lant mis

39. Accinclus ergo David gladio ejus

une pe au ct,
jusqu'alors. Et

super vestem suam, cpit tentare

si

ar-

commena
il

d'essayer

s'il

pourrait marcher avec


fait

matus posset incederc

non enim habead

ces armes, ne l'ayant point


dit Saiil
:

bat consucludinem. Dixitque David


Saiil
:

Je ne saurais marcher ainsi, par-

Non possum
Et

sic

incedere, quia nou


,

ce que je n'y suis point accoutum. Ayant donc


quitt ces

armes
bton qu'il avait toujours

usiirri

habeo. El deposuit ea
lulil

/i0.

baculum suum, quem semmanihus.


ci

40.

I!
il

prit le

la

per habebal

in

eiegit

sibi

main;

choisit

dans

le

torrent cinq pierres


qu'il avait
il

quinque limpidissimos lapides de lorrente,

polies, et les mil

dans sa pannetire,
la

et

misil cas

in

peram pastoralem

sur
,

lui

et,

tenant

main

sa fronde,

mar-

cha contre

le Philistin.

quam habebal
tulit
:

secura, et

fundam manu
41.

ctproccssitadvftrsiimPhilisthaeum.
Ibat

/il.

autcm Phlisihaeus indecens,


,

Le

Philistin s'avana aussi, et s'approcha


lui

et

appropinqnans advcrsm David


aille

et

de David, ayant devant

son cuyer.

afmigcr ejus
h'i.

eum.
,

Cmquc

inspexisset Pliilisihus
,

42. Et lorsqu'il eut aperu David


l'eut

et qu'il

et

vidissel

David
,

despexit
nifus
,

eum

crat

envisag, voyant

que
il

c'tait
le

un jeune
,

enim adolcsccns
peciu.
43.

et

pulcher as-

homme

roux et fort beau,

mprisa

Et dixit Pliilisthscus ad David


,

43. Et lui dit


tu viennes
dit

Suis-je un chien
? et

pour que

Numquid ego canis sum qud tu venis ad nie eum baculo? Et maledixil Philii'n.Tiis

moi avec un bton

ayant mau-

David en jurant par ses dieux,

David

in diis suis

hh. Dixilquc ad David


et

Veni ad me,
et

44.

Il

ajouta

Viens

moi,

et je

livrerai

da!)o carnes tuas volalilibus cli

ta chair

aux oiseaux du

ciel et

aux btes de la

terre.

besliis lerr.

45. Dixitaulcm David ad Philisthacum

45. Mais David dit au Philistin

Tu

viens

657

C0MMNTA1UUM CAPUT
nie

XVII.
l'pe, la lance
et.

638
le

Tu venisad
clvpco
:

cum

gladio, et hasi, et
te in

moi avec
au

bouclier,

ci

ego autem venio ad

DomiIs-

mets la confiance dans ces armes; usais je viens


toi

ne Domini exercitutim, Dei agminum


ral, quibus exprobrsti

nom du Seigneur

des armes, du Dieu

des troupes d'Isral, auxquelles tu as insult


aujourd'hui.

46. Hodi;

et

dabit te

Dominus

in

4G. Le Seigneur te livrera entre nies mains;


je te

manu me,

et

percutiam
te
:

le, et

auferam

tuerai

et je te

couperai
les

la

tte

et je

caput tuiun

et

dabo cadavera ca-

donnerai aujourd'hui
listins

corps morts des Phiet

strorum Philislhiim hodi volaiilibus cji

aux oiseaux du

ciel
la

aux btes de

la

terre, afin

que toute
Isral;

et bestiis

terra;

ut scit omnis terra

terre sache qu'il y a

un Dieu dans

quia est

Deus

in Isral.
lisec

kl

Et noverit universa ecclcsia

47. Et que toute cette multitude

d'hommes
,

quia non in gladio nec in hast salval Do-

reconnaisse que ce n'est ni par l'pe


la lance,

ni par

minus
vos
in

ipsius

enim

csl belluni, et iradet

que
de

le

Seigneur sauve, parce


lui

qu'il est

l'arbitre

la

guerre; et ce sera

qui vous

manus

noslras.

livrera entre nos mains.

48.

Cm

ergo surrcxissclPhilislhaDus,

48.

Le

Philistin s'avana

donc,

et

marcha

et veniret, et

appropinquaret contra Da-

contre David. Et lorsqu'il en fut proche, David se hta, et courut contre lui pour le
battre.

vid, festinavil David, et cucurrit

ad pu-

comen

gnam ex adverso
ft9.

Philislhaei.
49.
Il

mit

la

main dans
la

sa pannelire,

Et misit roanum suam in

peram

prit

une pierre,
le

lana avec sa fronde, et en

tulilque ununi lapidem, et fund jecil, et

frappa

Philistin

dans

le

Iront.

La pierre
il

eircuniducens pereussil Philislhaeum


fronte
:

in

s'enfona dans le front du Philistin, et

tom-

et infixus est lapis in fronte ejus,

ba

le

visage contre terre.

et cecidit in

faciem suam super terrain.

50.

Prvaluitquc

David

adversm
il

50. Ainsi David remporta


Philistin

la

victoire sur le
sente;

avec une fronde

et

une pierre
le tua.

Philislhaeum in fund et lapide, percus-

le

renversa par terre, et


,

Et

comme

sunupie Philislhaeum inlerfecit.

gladium non haberet


51. Cucurrit,

in

Cmque manu David


,

il

n'avait point d'pe

cl slelil

super Philila

51.

Il

courut, et se jeta sur le Philistin, mit


la tira

slhseum, et

tulit

gladium ejus, eteduxit


:

main sur son pe,


lui ler la

du fourreau,
coupant

et
la

acheva de
tte.

vie, en lui

cum de

vagin su

et inlerfecit

eum,

Les Philistins, voyant que

le plus vaillant

prseciditque capul ejus. Videnies autem


Philislhiim

d'entre eux tait mort, s'enfuirent.

qud mortuus

esset forlissi52. Et les Isralites et ceux de Juda,

inus corum, fugerunt.


5 2. Et

consurgenles
,

viri Isral et

Juda

s'le-

vant avec un grand


qu'
la valle et

cri, les

poursuivirent jus;

vociferali suni

et perseculi

sunt Phili-

aux portes d'Accaron


tombrent

et plu-

sthaeos

usque

dm

venircnl in vallem et
;

sieurs

des

Philistins
le

usque ad portas Acearon

cecideruntque

coups, dans

de chemin de Saraim, jusqu'


percs

vulnerali de Philislhiim in via Saraim,


et

Geth et Acearon.
55. Les enfants d'Isral tant revenus aprs

usque ad Gelh

et

usque ad Acearon.
fllii

53. El reverienles

Isral

postqum

avoir poursuivi les Philistins, pillrent leur

perseculi fueranl Philislhaeos, invaserunt


castra corum.

camp.

bk. Assumens autem David capul Philislhaei,

54. Et David prit la tte

du

Philistin, la porta

aUulit illud in Jrusalem

arma

la ville basse de Jrusalem, et mit ses

armes

vero ejus posnit in labernaado suo.

dans son logement.

(im
55.

IN

LIBKUM

I.

REGUM
55.

cm
Saiil vit
il

Eo autcm tempore, quo viderat


David ercdictilem contra Philiait

Lorsque

David marcher pour


dit

Saul

combattre

le Philistin,
:

Abner, gnral
est ce

slhseum,

ad Abner principem
liic

de son arme
militiae
:

Abner, de quelle famille


car
:

jeune

De qu
rex,
si

homme?
lui

il

ne

le

reconnaissait point.

Blirpe descendit
:

adolescens,

Abner

rpondit

Seigneur, je vous jure que

Abner ?Dixitque Abner


novi.
:

Vivit

anima tua

je n'en sais rien.

56. Et ait rcx


sit

nlerroga lu cujus Glius


il

56. Et le roi lui dit


est
fils,

Informez-vous de qui

siepuer.
57. Cinque

puisque je dois lui donner


revient victorieux.

ma

fille

en

mariage

s'il

rgressas esset David,

57. Et lorsque David fut revenu

perusse- Philislhaeo, tulil eurn Abner, et

aprs avoir lue

le Philistin

du combat, Abner remmena, du


Philistin

introduxit corarn Saule, caput Philisthi


liabentcni in

et le prsenta Saiil, ayant la tic


la

manu.
:

main.

58. El ait ad euni Sal

De qu pro58. El Sal dit David


:
:

genie es, adolescens? Dixitque David


Filius servi
s uni. tui

Jeune homme, de
lui
,

quelle famille les-voiis?

David

rpondit

Isai

Belldeliemila? ego

Je suis

fils

de votre serviteur

Isai

qui est de

Bethlhem.

COMMENTABIl'M.
Vers.
STI1IIM
1.

Congregantes
(l), etc.
:

autem

Phili-

Vers.

4.-

--

Et egressus

vin spurius de castris

agmina SUA

Quo Icmpore uc
est

PlIILISTIII.NORIIJI

N0M1NE GOLIATH

DE GeTII

(1).

acciderint, Scriplura silet


niile fuisse

tamen veridi;

Erat mdia inter duo inimica castra, qua:

in

non long ab eo tempore, quo

monlibus ex adverso consederaul,

vallis,

qu

vinits fuerunt ablsraclu Pala-sliui fugati

de

quo cap.
spalii fuit

li. Est

aulem

vcrisimilc, quidquid

ab

ill

fug et ignominios clade, in

comparando novo bcllo fuisse consumptum. Ncquccnim Palacslini liomines supeibi ctbcllic glori nobilitaii,

d patercnlur
,

suum nosed
eliani

men non apud Hebros solm


apud vicinos populos esse
scriplio locoruin,
Itebraei castra

ludibrio. Porr de-

ubisualam Pakcstini, qum metati sunt, obscura non est


:

neque video cur

in ill diulis nobis

commo-

randum

sit (2).

(1) Bellum hoc cpit oclo circiier annis post Davidis unelionem; etduodeeim post expeditioneni Amalecilicam. Admonuit superis Scriplura loio regni Salis lempore, Pliilislh.eos arma in Israelilas exercuisse; quare

novam hujus

belli
f.t

causam

hic frustra miseras.

Azeca, in fi.nirus Dommim. Socho et Azeca jacebant ad meridiem Jerosol\ma: et ail oecidenteni Bethlhem aberanlInter Sociio
,

que Bethlhem quatuor circiier leucis, et qninque ab Jerosolytnis. CertUS siius Dommim
ignoralur; perlinebat cert ad tribum Jmia, satisque prop Sociio et Azecam jacebat. (Jccurril in edem tribu Dimona, qu ad Dom.ttim

nominis

aflinitate

accedit.

Sepluaginla

legunt hic Aphes Dommim ; et lextus Hebrseus an Vulgata in 1 Parai. 11, 13, legunt Phesdomim : unde argumentum capere llcet, Aphesdommim, vel Phesdomim genuinum esse hujus ici nomen. !lis tamen argumenlis melis de cerlo ejiis sitH non inslrtiimur. (Calmel.) In vai.i.i.m Tereimntiu. \al {!) Vi:i;v. 2. uni banc cousiiiuuni recentiora Ilineraria
I

unic leuc, vel 5000 passibus ab Jcrosolymis So'l eorum teslimono parm in r(! pnesenti ererfendum est. Jacuisse vallen opus est inter Sociio et Azecam, ad meridiem, ci salis remoiam ab Jerosolymis. Reddi posset Ilibr.eiis Valtem quercs. Symmaebs Vallem Ela. Piiiustiiiim stabant super mosVers 5. TEJI IX PARTE HAC, ET ISRAL STAIlAT SUPRA jiontem ex altra parte. Media igiiiir inter ulrumque mnnlcm exeurrebat vallis Terehiuliii, cl torrens, ex quo David quinque illos lapides e'.egii. In banc vallem descendit uterque exercitus, ut se ad praelium pararet, obtulit(jiie sese Goliath, ut hostium aliquem ad singulare certamen inritaret. Eidem loco nomen Magala dare videtur S. Hieronymus in v. 20. (Calmei.) (1) Un homme sortit du camp des l'hilislhs, qui s'appelait Goliath. Le combat de David avec Goliath est tout rempli de mystres. L>avid, selon saint Augustin et plusieurs autres saints, est L'image de Jsus-Ghrist, qui est venu sur la terre pour tre le Pasteur et le Sauveur des hommes. Goliath est l'image du dmon, qui aprs ie pch d'Adam tait devenu le prince du monde. L'Ecriture donne souvent au dmon le nom de gant ; et il est dit dans le livre de Job, c. il, 14, qu'il n'iy a point de puissance sur la terre qui soit comparable la sienne. Le Sauveur, qui est le vritable David, a terrass cet ange superbe par l'humilit de sa croix, marque par le bton que David avait la main, lorsqu'il marcha contre Goliath. On peut voir danses saints cette explication plus tendue et nous nous contenterons ici de marquer le sens historique et moral. Le sens

Emmas versus.

de la lettre, qui est aussi celui de l'histoire, s'explique assez par lui-mme. Dieu ayant des-

601

COMMENTAUIUM CAi-U
importuna; in
!fl

XVII.

GG2
ut do-

cominitlendo bello erat non

Ilebrai spurium ideo appellan dicunt,


cet

quum
vif

quutitli
et

ex quorum caslris erumpebat

Ilieronymus

in

Tradilionibus

hebraicis,

quidam

mole corporis,
terribilis,

et

cxplorato

quia ex mixto gnre natus; ex paire videlicet


gigante, et ex

jampridem robore
ut foriissimum

nomine Goliath,

maire Gethc. Spurius autem

q-ienique ex Israelilide gente

illegitimus est, juxta


Alii

comnuincm
Ili

vulgi

sensum.

ad cerlamen singulare lacesseret. Cm* autem hic dicatur spurius, incerlum et obscururc est.
David la dignit royale, et l'ayant tenu longtemps dans une vie basse cl particulire, le produit enfin devant tout le monde d'une manire si clatante, que Saiil n'eut point de peine reconnatre que c'tait l cet homme dont Samuel lui avait parl, qui tait selon le cur de Dieu, et qu'il avait choisi pour tre roi de son peuple. Goliath parat comme un gant, d'une grandeur et d'une force plus qu'humaine. Toute l'arme d'Isral fuit devant lui. Saiil promet sa iille celui qui pourra le combattre et le vaincre. David se prsente pour cette action si hardie avec une fermet qui tonne tout le monde. 11 marche sans armes contre ce gant. Il lui coupe la tte de les Philistins fuient et sont sa propre pe dfaits, et le peuple de Dieu demeure victolint>
;

spurium dicunt, quia

ignofcis

parentibus

nalus, quasi sine ptre.

enim, quibus paillegitimo essent

rentes sunt incerli, quia

cm

concubitu ac damnalo concepli, parentes, ne

suam proderent inlemperantiam, prodidei ont


filium, et

aliorum supposure aul thalamo aut


ut pro suo aul suis cert sumplibus

nomini
alerent.

Ili

ver lus nolabantur

litteris, S.

P.

id est, sine ptre.

Cm

autem

Spurii, quae fa-

milia inter

Uomanos

erat antiqua et nobilis,

iisdeni notarenlur litteris, factuin est, ut pro-

pter similitudinem spurii quoque diceretitur,

qui essenlsine paire. Vide Plularehum in Probleni.

Romanis, ad

fineni. Sine ptre

autem

illi

dicunlur, quibus ignotum genus est et occulti


natales.

Quomod Melchisedcch ad

Hebraeos,

rieux.

Ce premier sens
cl

paratra dans toute la suite,

cap. 7, v. 3, sine ptre, sine matre, et sine geneatogi fuisse


traditur, quia de illius paren-

on en peut

ral.

un second qui est plus moDavid, selon les saints, est non seulement
tirer

tibus aut gnre in Scriplur

non constat. Et
spurii dicuntur,

l'image de Jsus-Christ, mais encore de tous ceux qui tant anims par son esprit et par sa grce, devaient combattre pour lui et pour son Eglise; et Goliath esl la ligure de ceux qui tant anims par l'esprit du inonde qui est celui du dmon, devaient lui dclarer la guerre dans tous les sicles. C'est pourquoi l'Ecriture s'tend nous dcrire les armes de Goliath et les insultes qu'il faisait au peuple de Dieu, et qui remplissaient d'pouvante tous les Hbreux. Car c'est l la conduite ordinaire de ceux qui combattent l'Eglise. Ils se servent de tout ce qu'il y a de grand et de redoutable dans le inonde pour intimider ceux qui sont rsolus de prfrer Dieu toute chose. Aussi l'Ecriture marque avec soin que tout Isral et Sal mme tait saisi de terreur. Et l'on peut dire en joignant la vrit la ligure, que cette crainte tait juste. Car si l'Eglise n'avail une ferme confiance en celui qui a dit lui-mme qu'il tait plus fort que le monde, elle dsesprerait de son salut en comparant sa faiblesse avec la force de ceux qui l'attaquent. Le dmon mme, qui est ligure par Goliath, et qui esl le prince de lous les perscuteurs de l'Eglise, travaille faire passer cet effroi des yeux au cur par des menaces toujours nouvelles, et par une ostentation de sa grande puissance, afin que cette vue pleine de terreur te aux plus hardis la pense de lui rsister. Dieu qui est l'arbitre de ce combat, et qui d'un clind'il le pourrait finir, souffre nanmoins que ses ennemis se fortifient de cette sorte, et qu'ils poussent de jour en jour leur insolence plus
loin, afin

juxta hoc
qui ex

nomen

illi

quoque

mullorum
;

pareil

lum confuso semine


quia ergo <j-cpa-

nati sunt

cm mater

videlicet vnale corpus


:

mullorum
iv,

libidini supposuit

id est, sparso multis

semine conceplus

est, vocari potuit spurius.

Ego acconunodat ad hoc nomen,


jus nominis notatione
erat Goliath, ut est
ips Scriptur

aliud hic

in Goliath inlueri videor illius natura;

ex hu-

accommodalum. Gigas communis sensus, et ex


:

non obscure constat


fitii,

gigantes

ver dicuntur aut terr

aut terra nati;


(ilii.

san poelisTellurisappellantur

Quo no-

mine vocanlur
parentes ignoli

illi,

quibus incertum genus et

ut traditin Apologelico ad ver-

sus gnies Terlullianus cap. 10, et Laclanlius


lib. 1,

cap. 11, adfinem; et repetunt frquen:

ter profani. Persius Satyr 6

Prslb
Progenics terr.

es mihi,

Manius, hier es,

Et ut doceat ibidem ignotos

sibi esse

majores,

neque se scire quibus fuerint


terr
illos filios appellat.

orli nalalibus,

de faire mieux comprendre ceux

Qure ex me,
Sit pater, aut

quis mihi quartus


;

servent que ce n'est point par une force humaine qu'ils surmonteront tous ces obstacles, et que c'est lui seul qui les soutient dans un si grand pril, et qui les fait vaincre.
le

qui

prompte dicam

tamen adde etiam


mihi

union,

Unum

etiam terr

est

jam (Mus;

et

ritu,

(Sacy.)

Manias

hic generis prope major avunculus exit.

663
Gigantes porr dicebantur ctiam

IN LliiKiJ U
terra: filii;

REGUA1
nothus, cujus
aliud
illi

664

nimirm paler ignoratur.

Alii

im

ea vox nil aliud sonat,

qum

terra natum,

genus atlribuunt, qui putant natum

quasi y^e-p?. Quare Salyr 4, Juvenalis


inCclices

cm

matre non Geth, sed Moabilidc. Dicunl enim

putaret eos
illi

quibus

clari

contigre

Orpham nurum Nomi

illius

esse

matrem quae
;

natales, quia

rare su, id

est, naturali

le decedunt, ait sibi inagis esse


los

moroplandum nul-

cm socrum
luisset,

simul
in

cum Ruth
patriam

comitari insli-

landem

rediit.

Cujus sunt

agnoscere parentes, et esse terrae filium,


invidiae

sententiae

auctores

Thalmud,

et

quidam

alii

qum

omnium

et insidiis patere.

Cm

Ilehraorum magislri. Pseudophilo, dequo supra in suis Anliquiialibus Biblicis, et Chaldasa


paraphrasis manuscripta, quae in Complulensi
Bibliotbec
servalur,
et
1

aulem genus

illud optt

ignolum

et

obscurum,

oplare se dicit genus gigantum.


Prodigio par
est in nobililale seneclus
;

quod mirerc magis,


Reg. cap. 2, et Pru;

Vnde

fit

ut

malim
spurius

[raterculus esse gigantum.


et gigas

Rupertus

lib. 1 in lib.

denlius in Ilamartigeni ad finem

licelhi

duo

Qud
uterque

si

idem sunl, quia


,

obscure loquantur,

ita

ut

non

satis

ostendanl,

filius

vocatur tcrr

dm

Vulgatus

an Golialb
genic.

filius fuerit

Orphnc, an ex ejuspro-

cgressum esse

dicit spurium castris, gigan-

Qu

senlenlia mulla peccat, eaque ad-

tem utiquc

prodiisse dicit,

qui fortissimum

modni

infantiliter.

Primm, quod lam Rulh,


puellae
;

quemqueadsingularecertamen ex llcbrxorum agmine laccssal.


Ubi Vulgatus,
abenaim.
vit

qum Orph),
quod qum

quae sorores dicuntur,


lili;e

narranlur esse regiae, et


sit

rgis jEglon

spurius,

Hebraic

est, ish

absurdum, nemo non vidd.

Quod
:

vari ab exposiloribus vertilur.

Quam

nos fabulam, neque enim audeo senvocare, refutavimus in noslris

Cajetanus
norum.

Vir de medio de castris Philistliialii

lentiam

Com-

Eodcm ferm modo


mdium

recenliores,

menlariis in Isaiam, cap. 1G. Secundo dicant


Thalmudislae,

Pagninus, Vatablus, qui omnes indicant sletisse Golialb

Orpham usque ade


rgressa
est,

fuisse sala-

inter duas acies.

Tune

cem

et

virorum appetentem, ut e

ips noclc,

aulem
ras

ben, procpositionem

esse pulanl, quae


inler duas lilte-

qu Nocnii

domum

cum centum
solm, sed

signifcat inter; et iod,

quod

robustis ac volantibus viris prostituta corpora

mdium esse dcbuit, expunctum arbiirantur. Ex hc ver praepositione dualem formant


nunierum benaim
;

miscuerit

quo quid non

efitu

cogilalu turpius? Hinc aliud non

minus absur-

quod

inter

duos signifcat,

dum, qum turpe commentum somnirunt


Hebraei
:

nempe montes
tuas,

aut exercitus.

Quod

si ila sta-

dicunt enim Golialb fuisse lilium


et

non

est explicatio difficilis;

et san rcest.

centum virorum
lior.

unius canis. At ralio metantae

centiorum interpretum communis

Negant enim

molis
;

bomincm ab
sed necessa

Alii ben filium interpretanlur, et vari

expo-

uno parente generari poluisse


rium
fuisse,
viris esse

nunt, vel esse

duorum

filiorum

id est, viro-

seminalem maleriam
ex eo

cenlum
illuru

rum

scu parentum filium,


illius

quia duobus, aut

decisam. Qud ver (ilium canis


sibi

pluribus viris mater

succubuerat; alque

esse putent,
dixit
:

persuadent, quia ipso


tu

ide spurius, id est, confuso semine conceplus.


Alii

Numquid ego

canis sum, quia

venis

unum

Golialb instar esse

duorum

exisli-

ad me cum baculo? Decepit, opinor, hos nominis similitudo, quae ter

mant, aut plurium, quia

in re bellica utilioalii

non

levis esse videtur in-

rcm navabal operam, qum


nibus in
ferior. In

multi simul

Arapha matr,cm Goliath,

et inter

Orpham
he-

aut quia corporis gigantae mole duobus bomi-

nurum Noemi. Sed neque magna


braico textu similitudo, neque

est in

unum

compactis corpus non erat in-

parm tempo-

hc significatione videtur sumpsisse

rum

ralio
;

rpugnai. Mater enim Goliac ~2V

noster interpres,

dm

spurium, id est, gigan-

tem

reddit.

Quod etiam fecerunt Septuaginta,


id

Noemi ver nurus nsi". Orpha codem cum Ruth tempore


dicitur

Cm

aulem

vixerit, ejus-

dm
st us.

reddunt Suvard,

est

potens, robu-

dem cum

ill,

ut videtur,
1res

actalis, et

indc ad

hune articulum
Goliath gnre atquc parenlibus
nisi fuisse
v. If),

De bujus
niliil

seiint, necesse est,

hominum xtalcs inlerccsGoliath, cm ad singulare


setalis

habemus,

Gethseum
et
1

cl filium

certamen Hebrseos provocabat,

fuisse

Arapha, 2 Reg. 21,


20, v.

Paralip.
ibi

cap.

jam grandis et exhaustae, cl long cenlcnario

4,

si

modo de hoc
ide

Goliath

sermo

(M, quod non pulo. Et quia nomen lantrn


nia tris auditur, svurius

majorem. Quare neque suslinere posset milili pondus, neque juvonilis esset honorisambitio; et si

exislimatur

cl

qua

esset, qusc

non omnin

frigot

6G5
in scnibus,

COMMENTAIUUM GAPUT
mililaris prudeniia, regerel alios est consilii, quni per sesc belli,

XVII.

GGG
millia, quae pendebaf.
sicli

lat esse

quinque siclorum

polis,
ciiin

quod

Golialh squamata loriea, Magis exaclum

obiret minislerium

quod

est juvenilis

pondus Iradidimus nos


iis

in noslris

Commenla-

ruboris el audaciac.
Al'ITUDINIS SEX CUBIT0RUJI ET PALMI. Gigantsea

in

Ezechielem cap. 45, ubi dixinws, ex


teslimonio, viginli obolos

Ezechiclis expresso

moles ha3c

est, quse

pen communera duslaturain.


:

esse in uno siclo; et in un


cloa sexaginia.

mua, seu mina

si-

plicat celaiis noslrae

hominum

L'bi

El ne quid esset

nudum

et ex-

Vulgalus patmus, Hcbraic est

zeretli

quae vox

positum vulneri,

tibias ferreis ocreis inclusit.

pahnum majorent
digiiis,

valet,

qui duodceim constat

id est, tribus rninoribus palmis,


laliluclo

quos

Clypcum ad humeros rejecerat, ut illisuo lempore bracbium insereret, cm ventum esset


ad pugnam. Hase fure tcgunienta corporis,
quae illud vendicarent vulnere. Alia fuerunt

palmae
ta

mensural

pro quo Sepluagin-

<j7ri0au.r,v

redduul. Sepluaginta quatuor red;

didre cubitos

ileni

Josephus

lib.

G, cap. 10.

arma, ([me adversarium peterent. De gladio


hic nihil; sed de
illo

Nescio unde sumpserint. De

cubitis

egimus nos

post agitur, v. 51, ubi

pluribus in aostris Commenlariia in Ezechieleni,

Goliath caput suo ipsius gladio narralur abeis-

cap.

40,

ubi

disimus quadricubitalem
;

sum.

llasiae mirabilis

magniludo et pondus

esse
lialh
gilis

hominum slaluram
diniidio crat
,

quare stalura Godi-

haslilc sequabat

crassilie liciatorium, seu ju-

et

insuper duodceim

gum,

circa

quod texiores telamcircumvolvunt,


loin.

major communi honiinum mensur.


5.

sexcentorum siclorum mucrone praeferratum.


Chrysostomus
lialli,
c

Vers.
TUtt
(1).

Er lorica squamata induera-

1,

homil. de David et Godescribil


:

Ad

vaslilalem prodigiosam corporis,

hune

in

modura Philisthaeum

roburque ingens, longumque usum praeliandi


cl artis periliam singularem,

Prosiliit, inquit, in

mdium de Allophylorum

quae audaciam

c
<

castris vir

corpore iramani vastissimus, hor-

alunt,
la,

accedchanlquoque armorum munimen-

rendus slalu, mirabilis visu, cristato verlice


galeatus, coruscus armis,

quse tegerent, el aliorum quae adversiscor-

fulgens

gladio,

poribus vulnus infligrent. Erat


lis

primm

capi-

<

umbone
liaili.

texlus, Ioric veslitus,


Ilaec

nomine GoVi-

egregiuni

legumcntum ex re;

erat thorax

singulalim

sacro scriplore

ferreis laminis squamalm contextis, quas

proponunlur, ut Davidis magis attollatur


ctoria, qui tantam

llispanorum vulgus corazas vocat

qui ejus

tamque robustam molein

erat maguiiudinis, ut quinque penderel siclo-

tanto studio alque arte


tuit

mnnitam sternere
(1).

po-

nuu

niillia.

Quod

si

siclum idem esse putes,

temporis

momento

quod slatcrein, plan imporlabile videlur pondus, quod ab homine (|uanimcuinque robusto
suslineri vix
possil.

Siclus enini, son slater,

ui llieronymus pulalad cap. Ezec. 49, drach-

plicatus

mas pendet quatuor, id aulem unciam


lus

est,

semunciam; duEst aulein

intgral.

sn

duplex, aller major, de quoniod; aller

diniidio minor. Sicut

doceiEpiphanius

lib.

de

Ponderibus, cm siclum quartam esse

dixit

G. Ocreas .ereas habebat in Ueddi possel Hebrseus Frontale neum super pedes. Non hic agitur de ocreis anleris Ioric pendenlibus ad femora, sed de aere qudam lamina partein anleriorem crurium legente, et genibusad pedes usque porrect. Justus Lipsius exhihuit, deductos velustis monumentis, Romanos milites, hoc armorum gnre proteclos observai auiein uno lantm crure ocrealos fuisse. Vegetius:
(1)

Vers.

cruridi's.

parlem unci;e, etdimidium


Mariana nosier
lib.

slaleris, utnolavit

de Ponderibus etMensuris,

cap. G, ubi eliam putat,


riini,

quinque

millia siclo-

quae Demetrius remisisse dicitur Judaeis,


fuisse ininoribus siclis
;

Pcdites sattati etiam ferreas ocreas in drxtris cruribus cogebantur accipere. De Samnitibus scribit Livius, ocreas gessisse in sinistro crure ; quod et de Sabinis affirmt Silius : Vcrtice et implumes et lvi tegmine cruris,
Ibant.

Machab. 10,
lib.

cm

Josephus
Vtcloruni

13 Antiq. cap.

5,

pro quinque

millibus,

supposuerit.
i

decem drachniarum millia Ex liorum siclorum pondre pu-

(1) La lin quidam codices vertu ni cum Septuaginta: Loricam hamatam. Sed Hebrsea vox sonat squamas piscis. Lorica hujus pondus erai quinque millium siclorum, id est, librarum cenlum quiiiquaginla cum quadrante, hemiun-

ci

in

assignalis.

siclum, et unciis sexdecim in libram (Calmet.)

Haec autem omnia long alia erant ab ocreis mciallo Grnecorum Trojam obsideniiu.ro. quorum pariter exempla occurrunt plura in iota auliquilalc; ong etiam sunt alia ab Mis quae Galli noslraies appellant {/rves. ClPEUS .EREl'S TEGEBAT HUMEUOS EJUS. Clypeos suos ila gcslsse velers, in dissertatine de Ke militari veterum Hcbraeorum nobis dcinonslratuin est. Docent Rabbini vocem originalcm designarc quoddam armorum gmis, quo humeri prolegebanlur. Sed quas eaulionis liujus ncessitas ei esse poterat, qui aene Ioric induebalur ?Bochartusexplicatde

607
Vers. 8.

IX LIL^I- >1

I.

KLGUM
1,

068

Stansque clamabat

(1).

Quid

homil. de David et Goliath, verba

dixerit stenlore voce prodigiosa


bellua,

illa

et vasia

qu

apertum

refert in lacessendo videri poluit effutiisse, que

est,

neque

ull inlerpretis in,

diget oper.

Eam enim

totius

ut apparel,

tu vide (1). Vers. 11.

Audiexs

autem Saul, et omPlIlLISTII.EI

provinciae

nomine conditioneni

offert, ut lon-

NES ISRAELIT/E SERMONES


modi, sruri:ti\.NT.

IIUJUSCE-

gum
est,

bellum, in quo tanto civium sanguine,

He quoque

ad gloriam per-

rerumque communium dispendio dirnicalum


unius capilis discrimine finiatur. Si enim,
inquit, conlingat superari illuni, qui
lisihinis et

tinent David, qui unusmullis non limuit; et ut quivis inlelligat, quantus esset vir ille spurius

pro Phides-

cm unus

Palaestinorum exereitu

tt

illorum nomine ta

arenam

cendit, subituros Pliilistliinos

Ilebrorum juIle-

Ilebrorum millibus non timorem solm, sed etiam stuporcm incusserit. Quod ide illiserat
gravius, quod

gum;
alia

si

contra accidertt, non recusaturos

unus muftis ad singularem

bros Pbilislliinorum imperio subesse. Dixisse


plurima arroganti plena
,

quasi

pr

se

cum gigante congrci,sum vocabatur, in quo de summ rerum agebatur indicebuturque aut
petuus
universalis, alquc perptua servitus, aut perin ulrunilibcl populum domintes.
illud
,

nullo essent aut

numro aut
Ita

loco Ilebrorum

phalanges, verisimile est.

san indicat illud


:

Eccli. cap. 47, v. 5, ubi sic de David

In tol-

Neque contra monstrum

hominis; tamque
sive ad inferen-

lendo manuin in saxo fundic dejecit exullationem


Goliaj, id

egregi sive ad declinandam

est,

exullanlem, quasi omnetn jam

spe victoriam devorsset. Chrysostomus tom.


, vel jaculo, minus longo qum basta ejus, vel lancea. Caslalio reddit, lanceam; alii cavam, vel gladium. Verm nihil est, quo cogamur deserere Scpluaginla et Vulgatam, exponenles de clvpeo. lASTILE IIAST<C EJUS ER AT QUASI VBS. 7. LiciAioitiuM texentiusi, cui circumvolvitur stamen in usum lexendi. Ilcbrneus llastile lancea; ejus tanqum jnguni lexentium. Vel Sagitta lunce ejus, tanqum liciatorium texentinm. Expljcant alii de jugo, circa quod tela volvitur; alii verdejugo, circa quod torquetur slamcn. Porr lignum, vel basla lance crassi-

spiculo

se obvium minaces alquc superbas voces quidquam mutire audebat. De quo ver
offerre, aut contra

dam plagam inslructum, quisquam

dicas

quod de Darete fabulosc Maro

lib.

yEneid.

Nan cm

vaslis

se viribus

efferret
:

iatosque ostenderet humeros, addidit

Quritur huic alias


tanto

nec quisquam ex aqmius

Audet adir
Vers. 12.

virnni,

manibusque induccre cslus.


vir
i\

Et erat

diebus Saul

SE.NEX, ET C.RA.ND/EVUS INTER VIROS (2). Hic di-

liem Irabis illius quabat, Iongitudinem ver plurimin superabat. Aquila et Tbeodotion tanqum mal, un navis. Symmachus, tanqum vlum navis. Porro de crassilic et longitudine
liujus hasta:

modus jam vald progressum im et confectum late docel Davidis patrem Isai, quofortass eo tempore nullus erat natu macendi
,

argiiniciilum capi

non potest ex
;

instrumentis le\trin Imjiis ialis velerijm lexiorum artificium,


Fl.IlllUM

aliud erat

IUSI/C EJUS REXCK.NOS SICLOS IIABEBAT


:

FEitui.

Id est,

Flamma

foi libras viginli. Hebraeus (cuspis) tance ejus erat sexcentorum

Ex quo duo colligo altemm, qum sil fafeitm Goliath h'Iiinn fuisse OrpfaSe cm liuth, qu soror dicitur Orph, saftem qu illi cova fuit, avia fucrit Isai alteium,
jor in Isral.
:

siclorum. Scriplor

quidam accural scruialus

Condiis armorum Goliath, dato singulis partius illa componcnlibiis aequo pondre, colligit, quasse ducentas sepluaginla duas libras, et (Calmel.) uncias tredocim.
(1)
<
i

quo tempore congressus Philistho, adult jam esse late


,

Davidem

est
et

cum

supra

j u vert

Hem

neque enim verisimile


!).

est,

virum

(1) Yix.s.

Si

Audi

S.

Ambros.
nisi

Nunqum David

de Ollic. lacessilus be!!um


lib. 1

c.

35

vom.s m:kw. Conditio


it'

percussekit me, EftUHJS baie ulrinque accepta

intulit.

mi

rni-.se

viiictiir.

Pbilislhsei, interl'ccto

Go-

<

<

Itaque prudentiam forlitudinis comilem hahuit iu prlio. Nain et adversus Goliam immani mole corporis viruiii singulari certa-

liatb, cniiditioni

minime

.iiinis illos iiisecuii l'nderunl, nihil

steierunt, et llchrai ca curantes

mine dimicaturus, arma quibiis oneraretur rospuit. Virtus enim suis lacerlis magie qum
alienisinlegumcnlis nilitur. Ueinde cmins, qu gravis feriret ictu lapidis hostem inleremit postca n un qum nisi consulto Doniino bellum adnrsus est. Ido in omnibus victor pra-liis tisqufi ad suniniam seneclam manu promylus, bello advcrsm Tiianas suscepto, ferocibus hr-Hator miscebatur agminibus, glori cuoidus, incuriosus salmis. > (Corn, Lap.)
:

<
i i

<
i
<

qua: gitfas proposueral. Thrasonica forte luerat niilitis gloriosi jactantia, vel si m pi ex nropositio cui neuira pars assensil Porro scrvkus et subjectio consueta erat vict.iiimi gentiam conditio. (Calmel.) Senrx et reniens inter hnmims (2) IlebrseuS diebus Saul. Dies inler (tontines viderai inulios, tuiem suam exegerat. Sepluaginla Vir crut
.
: :

senex et annis prevectus. Chaldus Senexmtmeralur in juvenibus. vel inter selectos. Jam senior, sed cruda seni viridis que smccliis. (Calmel.)
:

, ,

669
usque
ade

COMMENTAIUUM. CAl'UT XMi.


gravcm annis
filium

670

habuis-

c dimidium, sex nempe xelemines, aut niodios 1res.

nonse eo lemporc adolescentulum, qualis postea (1). nullis existimalur. De quo aliquid
VERS. 17.

Vers. 18.

Et

decem formellas casei RAS


,

ACCIPE FRATRIBUS TUIS

El'lU

dfres ad tribunum. Multa ab bis


sunt
,

qui prje,

POLENTA, ET DECEM PANES ISTOS. Ut Olim Ja-

dura atque indebita patiuntur milites

cob

filium

suum Josephum,

et

nondm

pa-

qui non minus liccre sibi putant in mililum

scendis gregibus propler talis inibccillitatcm idoneum, misit ad fratres, ut vident si cuncta
prospra sint erga fratres,

quam

in

hostium corpora. Atque ide non misaluli consuluit

nus Iiliorum

bonus pater
tribunum
,

Isai

Gnes. 57,

sic

nunc

cm
si

casei formellas misit ad

quam
qui ex

bonus pater

Isai

de iiliorum salute

sollicitus

ad filiorum viclum destinsset. Sunt autem


,

minimum

filiorum

suorum

pascuis evocat,

formelt exigui atque rcentes casei


vasis
,

illumquc onustum panibus cibisque castrcnsibus ad fratres mittil, ut

in

quod compacti sunt


Virgilius in
,

cavitate ac

modo
,

quo

in statu res
illis

il-

figuram cl formant acceperunt.

De quibus
siccat.
illi

ut

lorum

sit,

accurat exquirat, et quid

ne-

opmor,
Sunt

Coppa

ccssarium esse didicerit, renuntiet. Ephi poIcnl millit et panes dccem. Polenta cibusest
iis

et caseoli

quosjuncea fiscina

junce fiscin formam acceperunt


,

Maro-

qui in caslris agunt, aut ruri di ab

homi-

niani casei

neque ex

ali

accepisse reor for-

mim ctu separali comniorari cogunlur, maxime accommodalus, ex quo varios sibi reccntcsque cibos quotidi parare soient milites
in castris, pastores ruri, et qui

mellas Iribuno deslinatas. Tigurina et Pagni-

nus caseos reddunt


taelis.

lacteos.

Septuaginta, caseos
,

Quare arbilror non aliud esse


lac pressura,

quam

longam ingre-

quod Lalini vocant

seu pressi coa-

diunlur

vmm, quocumque

loco consliterint.

gula tactis. Hispani vocant requesones.

Polenta HebraicvSp

kali,

radie

nSp

kalah,

ET CUM QUIBUS ORDINATISUNT, DISCE


refert
,

(1).

MulllU
,

qu

torrere significat.

Rab. Salomon dicitesse

maxime

in acie
,

quos habeas duces

farm.im ex spicis pienis virentibus, postqum


exsiccat sunt, et
patentant rcddidit
;

quibus obsequare
et

quibus accipias stationem

tostse in

furno. Hieronymus

pugnandi tempus ac

modum

et quos fueris
,

haec ver est

hordeum ma-

sortitus socios

et commililones

qui tecum
igitur jubet

dcfactum, deinde siccatum et tostum, molisque

labores et curas parliantur.


Isai
,

Hoc

coniusum, et

in farinae
est

modum comminutum.

ut David exquirat, et ad se rfrt. Juxta


est explicatio

Ephi mensura
nostris

aridorum, de qu nos in

hanc Vulgatam translationem non


dilicilis.

Commentariis super Ezechielem cap.

Non lamen
,

ita

si

textum consulas
alias,

45, quae idem apud Hispanos capit quod/ane-

Hebraicum
qui
ita

et

recentiorum translationes
,

Abierunt trs filii ejus majores post Saul in pr^lium. In ejusmodi expeditionibus, nemo ad arma idoneus, nonnisi per summam ncessita tem bello abslinebat.
(1) Vers.

13.

reddunt

aut non long secs

Et

pi-

gnus eorum

toiles.

Hebraeorum sententiam
,

tradit

Hieronymus
loco

in Tradilionibus Hebraicis
:

juxta

hanc translationem
i

Pignora

inquit

in

hoc

tait le plus petit de grands de ses frres avaient suivi Saiil. La rencontre de David qui s'offre combattre Goliath lorsque tout le monde tremble de peur, doit consoler l'glise, qui voit dans cet exemple qu'en mme temps que Dieu lui prpare des ennemis pour l'exercer, il lui prpare aussi des dfenseurs intrpides pour la dfendre. Il suscite quand il lui plat des personnes quelquefois inconnues et caches, comme l'tait alors David, qui font ce que les chefs du peuple, marqus par Saul,
tous, et les trois plus

Vers. 14.

(Calmet.)

David

Hebri

libellos
illius

repudii

intelligunt.

Siquidem usum

gentis fuisse ferunt,

ut quando ibatur ab eis in

pugnam
,

libellos

repudii uxoribus suis darent

ut

si

contigis-

n'oseraient faire.

Vers. 15. David reversus est a Saul , ut pasceret gregem patris sui. Ante beilum hoc, David apud regem non vivebal, nisi cm identidem rex novo morbi accessu lorqucrctur. Mitigat morbi vi, David ad pristinam vilae professionem redibat: quam ver excrccbat, ars paslorilia, non unam pnebebat occasionem virlulis sua; excrccnda: in nrsos ac leones, eoque veluti tirocinio assuoseebat bcllo quo deinde claruit. (Calmet.)

(Sacy.)

(I) Alleg. S. Aug. serm. 197, qui est de Davide et Goliath , totum hoc caput et duellum explicat de Christo duellante cum diabolo Isai innuit gessit typum Dei Patris. Isai t misit David ut requireret fratres suos ; et Deus Pater misit Unigenitum suum, ex cujus j Narrabo nomen tuum person scriptum est < fratribus meis. Ad requirendos enim fratres suos venerat Christus , quando dicebat Non sum missus nisi ad oves perditas donits t Isral, t Et paul post Venit ergo David cum tribus mensuris et decem forraellis i casei ut fratres suos in prlio positos visit laret, quia venlurus erat Christus cum De calogo logis el myslerio Trinitatis , ut genus t luituamim de potestate diaboli liberaret. > ( Corn. Lap. )
: , ,
:
:

671
t

UN

LIBIUM

KLGUM
est aut lucri

(572

set

virum

in

prlio capi cl in caplivilalem

commodilas aut
35

vit;e

periculum.

diici,
si

mulier ejus, expc'ctalis tribus annis,

San pro socielale


sumilur, Psa!. 10o,

familiariquc
v.
:

conimercio
sunt iu~

<
<

vir ejus

non

rediissci

alium ducerel

vi-

Commixti

rum.i

Cum
;

Hebris sentit magister Historie

ter gentes, et didicerunl opra eorum.

Proverb.
et

scholaslie
iysius
,

nccjue improbat Hugo, neque Dio-

20

v.

19

Et, qui rvlt mijsleria

ambucommi-

qui biijus sententias dicit esse Jose-

lat fraudulenter , et

dilatt labia sua, ne


:

pbum, apud
Iculhn

quein ego non invenio. Cui senratio


,

secaris; el cap. 21, v. 21

Cum

detractoribus ne
illis

neque
,

neque Scriptura

favel.

commisceuris
liabeas
'Palis

id est

ne cum

vivas, aut

Primm quia comraodis scriptura in urhe qum in acie potuit neque ita urgebat (ici
i ,

consuetudinem , aut familiarem usum.


est
illa

omnin

consuetudo

sive consen-

boslis
rite

ut non

salis

teinporis libello

repudii

sio

quam babere
,

soient milites

qui sub co-

scribendo in urbe relinquerct; neque, ut

ferebat

Hebrxorum consuetudo
libelli
,

ex castris

dem signo aut in eodem conlubernio degunt. Quod ver np^ lacah quod accipere signilicat,
,

miltebantur
lites

sed cinn se ad beilum mi-

accingerent. Neque lex peiniilteb.it libelconscribi repudii


,

quod cognoscere, Lalinorum usus salis OStendit apud quos frequentissimum est; hoc
idem
sit
,

lum

nisi

cm

propter

ali-

accepimus majoribus, philosophis , id est, di-

quani fdiialemviro foret uxorodiosa. Dnier.


2, v. 1
:

dicimus

et

cognovimus. Qui dicendi modus


,

Si acceperil lionio

uxorem

et habuerit

licel Iebraeis
sit
,

quod ego viderim

in

usu non

ean,

et

non invenerit gratium ante oculos ejus


,

tamen
illis
:

ipsa translalionis expedita ratio sua-

propter aliquam fdilalem


pudii.

scibet tibellicm re-

det

non esseinusitalum.

Erit ergo ad ver-

At

lire

nulla in uxorc fdilas accusatur,


fasli-

bum

Accipies illorum comniercium, consensio-

aut
dio

id
;

propter quod uxor viro possit esse


,

neni, et coordinationem, id est, disces

quos ba,

sed tantni quia vir est absens

neque

beant socios in acie

in

qu sint cohorte

quem

inter conjuges esse polest connubiale comnier-

babcant ducem,
llinc

et

quomod
et

sint coordinali.

cium.

nonnulla 'conjectura sumilur, ut qualens


,

Quod
raur
,

si

recenliorum translationem sequa-

Salis lempore

im

primis regii imperii

alius est sensus, quein indicat Septua,

temporibus suis

Israelilas stipendiis militasse,

ginta Iranslatio

qu

ita

babet in Coniplulensi
indigeant, cognosces.

editione

Et quibuscumque
in castris
,

cm Isai ad lilios alimenta miserit, qu nimirm non videnlur regio sumptu mililibus
impensa. Secus est de Macbabxorum tempori-

Fieri solet in bis qui mililaie studium profiten-

tur

dm

sunt

egere rbus ad
,

vi-

bus et deinceps

in

quibus stipendia regi1

ctum necessariis namcnla


piguori
,

quas interdm

idque non

bus videnlur conslituta mililibus.


14, v. 52,

Macbab.

inf'rcquenter, ita parant, ut vestes elaliaor,

Simon
,

mililibus gentis suae dicitur


el

aut muninieiila necessaria dent

illis

stipendia merilus

Paul. 1 Cor. 9, v. 7,

quibus acceperunt.

Quare

verisiniilc
,

nemincm

dicit suis stipendiis militare. Si

quando
,

est Davidi paire datas esse pecunias

ut fra-

ver milites dicuntur mercede conducti


exlcrni sunt
, ;

illi

truin pignora soluto pretio ereditore redimeret. lia

putat Abulensis

Cajelanus, Vatablus

et inagis est

recenliorum translalioni consen-

non ver illorum imperio subsub quorum signis pugnant qualcs fucdili runl illi qui ab Amasi rege Juda ex Israclc
;

taneuni.

Sed nosler interpres absque dubio

conducti sunt,
Vri'.S.

lib.

2 Paralip.

c.

25, v. 6.

opiini reddidit texlum Hebraicum.

Quod

sic

20.

SURBEXIT

ITAQL'E

DAVID
,

MANfe

babet

npn Drany

arubatham

tieah.

TIS arab

ET COJIiMENDAVlT G11EGE.U
abiit.

CUST0D1

ET ONUSTUS

cm

inulla signilicet, ea lanien oninia ad coin-

Mon

pigritavil David paierais satisfaccie

inixtioiicm, consensioneni,

conventionem et comniercium referunlur. Ul cm aliqui com-

mandatis, quia pareil lis imperio aliquid inlerponi moroe non putabat
rentes
illius

esse, qui in pa;

mera

grali

res

rationesque
,

conjungunt
ut fidei bomi-

bonorem

et
,

observanliam coleret

et

cm
ncs
,

pignus dant et accipiunt

quia Fratres amabat


esse suspicabalur

quibus in castris viclum


,

atque promississtent

cm

societalem in
aliquo Vi,

angustum

illos

egere

aut

rbus contrahendis ineunt

aut in

laborare diulis passus non est.

Quare cm
sarcinulis
,

vendi gnre res babent, rationesque

comsi ita

gregis custodiam socio commisisscl, anlcverlit

modiiates jacturasque communes. Quod


est
,

solem

el

mullo manc

cum
ut

iis

optim hc voceexpliiaii polest


,

illa

socie-

quas paternum praccplum imposuerat


navit ad castra.
lilira
.

fest

tas militum in

qui sub eisdem merentur signis,


,

An ver,
i<Mit

proxini sonat
sibij

eodem sunt conlubernio quibus ommunis

pnystus

David,

id est, suis

073
Immeris omis imposuerit,
rio
et fratern charitatc et

COMMENTAMES CAPUT
paterno impeoneratus, laborem

XVII.

G7i

ubi fulurura eral aut miliium

omnium,

aut

duorum virorum
scendu, ex usu

singulare certamen. Sed, ut

illuin susceperit, loci

neque lenem, ncque ad brve


,

supra diximus cap. 14, tam ascendo,

qum

de-

aut temporis spatium


si

nihil est

certum.
nobis

Scriptur, venire

significat,

San

oneratus incedebat,

magnum
si

aut moveri.
DOMU.'.I

prbuil et observanti patern et fraternae

PATRIS

E.IUS

FACIET ADSQUE TRIBUTO IN

exemplum, Qux duo reddunt jugum, et onus lev;


charitatis

adsint, suave
iis

Isral, llxc verba, quai tune erant in mullo-

licet

qui in

rum

oie, audivit casu David, et exeitalus

tum

amorc

frigent, et de obedienti

non quo ac
illud

studio bravii viclori propositi, et depellendi ex

sanct cogitant, intolerabilia et prorss indi-

Hebrxorum nom in e
tis nosset,

tan tum dcdecus.-quocer-

gna videantur. Sed puto Davidem


imposuissc jumento;
ita

onus

an

illud

certum esset, quod casu


semel atque ilerm

pulat Abulensis; ne-

et Icviler arceperat, rogat

que

si

David

illud vellet

Immeris pondus impoIsai


,

ab

aliis,

quibus

illud

ignotum esse non pula-

ncre, paleretur bonus pater


iriiim

qui non

ita

bat, an iia se res kaberet, et

qu

esset
illo

merces
Pala:-

fratrum

qui erant in castris, suscopeest v;dd

proposita
slino,

illi

qui sublato monsiro

rat

curam, ut Davidis abjiceret. Sed

fdam

suo gnre maculant abnlcrct.

Davidis laudanda sedulilas, qui aliquid sibi de

Neque

aliud audivit ab aliis,

quam quod ab
merces
illud

nocte

soninoquc detraxit, ne fralrum com-

obvio milite

primm
nisi

accepisset. Porr

nioditali deesset.

erat ejusmodi, ut mullos ad

certamen

Et VEN1T

Ail

LOCUH MaGALA, ET AD EXERCITtIM,

impellcret
rgis, cui

aut tangurent animi pTopier


,

QUI EGRESSUS AD PL'GNAM VOCIFERATIIS ERAT.

Ma-

suberant

inobedienii;e

crimen

gala aut nouien est proprium loci

ubi conse-

aut nisi Dcus illam


stinrat

gioriam Davidi,

quem

de-

derat lebrorum exercitus; aut

cen com,

regno

reservaret.
illas

Divitias

porr

mune, quo

significalur
rei

nalura locoruni
periti

in

quas rex promisil;

esse arbitrer,
in

qu
bo-

miibus castra

militaris

opportune

communiter ab hominibus numerantur


nis
;

mclantur. Magala enim circulum significat;


opiinia

qualos sunt agri, armenta


in

argentum et

autem videbatur
alias

iila

ineialio, in

qa

auiuin;

uxore, et ab

omni

tribulo

immuni-

vallus et agger circulari

ambilu militum agmicaslrorum formas ab

taie, ingciiuitalem

ctiam

video, qu quis
,

na concludunt. Scio
aliis

vulgari statu
ascendit,

ordineque plebeio

ad

locmn

probari
si

vcrin non improbatur hsec ro-

quem

conditio melior et magis pr-

lunda, aut

non oinnin rolunda, qu tamen

clara fortuna nobilitat (2).

prop ad circuli liguram accedit. Vide Vegelium


lib. 1, c.

Vers. 28.

Quare ve.msti

et quare dere-

pulit David,

Quo aulem tempore e appopulus cum militari strepitu, ac


23.

L1QUIST1 PAUCULAS OVES ILLAS IN PESERTO ?

EGO

liluorum clangore in ccrlamen prodierat; et


contra Pahiislinorum acies ex advers slatio-

Quis enim est hic Piiili(1) Vers. 20. STH EUS INCIRCU.UCISUS OUI EXPROBRAV1T ACIES Dei viventis? Ecce jam spiritu Dei impellente
,

nc progrediebatur. Quain pugnam ut videret

novus bospes

bellicosus et audax, sarcinulas

David parturit monomacbiam cum Goli, ut lionorem tum Dei, tum fsraelis tueatur. hde S. Ambr. in Psal. 118, serin. 17 < David,
:

custodi commendat, ut

qu

esset

pugnatorum
tamen ap-

conlentio, quis ardor quis denique certaminis exitus, propis speclaret.

Cum

paruit

Hebrorum

terror, et Palstinorum

propngnaculum

Golialli, ceciderunt Hebraeo-

omnibus, allophgli impetum lut sit, et singulari certamine summum betli et totius prlii pondus cxrcpit, virtule sud soins t commune crimen refellens et totius retorijuens in hosrem plebis opprobrium. t Et serin. 18, docet Davidem hic prnelusisse Cbristo : Gef rebat enim lypuin ejus, inquit qui nnasi
i

ait, perterrilis

rum animi: et qui pris in conspectum se inimicorum dederant, confestim ignobili fug inIra

i c

sua
(1).

se

castra

et

munitionem

recepe-

runt

Xr.ns. 23.

Ad

exproerandum enim Isral


Goliatb, sed polis

c <

ascendit.

Non ascendit

loco eminenliori descendit ad medi;nn vallem,


(1)

i
<

Vers. 23. De castris Phtlisthixorlm.


:

despeclus venturus esset in terras, et sine legato, sine adjuiore, sine nuntc totum populum mundi hujus erucis su prio liberaret cui applauderent anim sanciorum per baptismalis sacramentd rnova! se, quod verum illuin Goliam rcvelaium nobis ac proditum verbi sui glado trucidsset. Jacet igilur verus Goliashumililale Filii Deistratus; aniisii capui quod in mullas arirs verteint et fraudes. Psallunt secur jam ani; ,

nia-,

qu

a:, ie

De agmlne. Ex ordinibus suis procedens, constituit se mdium inter utrumque agmen.


Hcb.
(Calmet.)

peccaterum suorum lormenla


:

e < i

dellebant. Dicunl tympanis, boc esl, corporibus suis pecealo morluis rsultantes Sail
irumpliavil in millibus,

David

in

decem

milli-

,, ,

rts

in i.mniiM
e'JPinr.iAM
,

I.

ftF.f.UM
M'Aiyuii)

(170

son

tuam

(I).

Verba sunt Eliab

fr-

non

vr.nriM

est (1)7

Suspicabamr
alii,

tris Daviilis

qui nondui acocpcral palerna


,

Eliab, ul
voile

cum

Abulensi senliunlcomplures
singulari
;

mimera
tati

ul apparci

quando

fi

atris
,

advcntum
non chari-

Davidem

cum

Philislha'o cerla-

supcrbioc allribuit atque nequitix

inine congredi

quod ex co conjcctarc poluit,

atque observanliae.
,

Cmqnc
:

lic verba sint

quia tara avide illum de vicloris pramiio rogan-

ab iraio
et

non

est

cur de illorum significalione

tem audierat. Quarc illum Stlperblx reprehendit


,

causa anxi laboremus


,

dia

qnae prceps est

ncquccnim iracunsemper habet causas


,

cm majora

cflgiel,

qtim vires et in belel

lande, peritia Sperare

jubeant

subiie audeat
prftabal.

cur aliquid molialur aut dicat


rapilur
,

quia tmer
I

quod Hcbraeorum nemo lulum

Ad

ncque consilio relinquil aut ration


ut bcllum videret
illo

quem David cm honeslam


roddere
,

posset rafionem

locuni. Suspicalur

aulem Eliab co aninio e


,

ac

respondere
,

missinn se fuisse

venisse fralrem
rasse
,

neque cu-

communi parente
esset, ut
afferret

cui velle

repugnarc impiutn

quid de exiguo

grege
;

fieret,

quem
,

tam

illi

qum

fratribus aliis victutn

ipsius eufa paler

crediderat

aut cert

ut

atque pecunias; quia lanien brcviler


longis se
colloquiis expedire
,

dicemus stalim
Vers. 29.
bus.

vclle singulare

cum

liosle

oplabat
leii)|)us

ne

coimnitterc ccrtanien.

Et

elaberelur
,

cum

hostc pugnandi

nibil

Dixit David, quid feci

de viclu dieit
in sua;

nibil

de pecuniis, sed lanlin

reprebensionis excusalionem adducil


essel

< < <

< < < i

Hex ille durus indignatnr , et irascitur diabolus, e qud cancrcnl juvonculx quia dunlise Clius paucos decepit Cbn'stus (Corn, Lap.) lolum mundum redemit. t Fraier (i) Alleg. S. August. serin. 11)7 ipse senior, inquil qui David typum Chrisli gcrenlem per maliliam increpavit significavit popnlum Judicorum qui per invidiain Clirislo Domino qui pro salule bumani geet multis Ireneris vencral delraxerunt queuter injurls affecerunt. Quare , inquil,
, : , , , ,

quod

illud

verbum.

Cujus
alii
,

signiflcalio

paul obscurior. Conimuniler

qui obje-

ctum

esse pulanl Davidi fralre superbi no-

men, putant respondisse Davidem, nibil adhuc se tentasse sed tantm esse verbum quo nibil est periculi neque se arma sumpsisse,
,

ut

cum pugnatoribus aliis


il il
i

in

acicm procederel
,

et ide

i 1

se admisisse

dignum

quod

lan-

dimisisti oves

itlas

el

venisti

ad prlium

loper

frater

lamque

illiberaliter argueret.

Quasi

< i

videtur per os ejus saluli hominum invidens diabolus Ioqui tanqum Quarc dimisisti nonaginta si diceret Cbrislo et novem oves qua.* n-on erraverunt , et venisti ut unam requireres qua; perierat , et
tibi
:

non

Quam

ego explicationem non improbo. Sed


,

pnlo responsionem esse expeditam magis


dicat David
quiiia
,

si

nullo suo merito fratre sibi nc-

atque superbioe

eam de manu

nomen opponi
,

cm de
mi-

spirilalis Goliae , id est , de potestate diaboli per crucis baculum liberatam , ad ovile proprium revocarcs? Quare

re

ill

loqualur ac roget

qu nulla

est in

litum sermonc communior. Porr verbum idem

inquit

dimisisti oves paucas illas ?


(

interdm esse
)
:

quod proverbium,

id est,
,

quod
dixi-

Corn, Lap.

Eliab

frre an de
;

David,

lui dit

quel est votre orgueil

vous n'tes venu

Je sais ici que

in familiari
iius

hominum sermonc
mea
?

versalur
:

ad illud Zachar. 7, vers. 7

Numquid hou

pour voir le combat. Ces personnes gnreuses qui s'exposent ainsi pour les intrts de Dieu trouvent souvent des oppositions dans ceux mmes dont ils devaient moins les attendre et comme David en dans leurs propres frres reoit de son frre aine qui le traite mme avec beaucoup de mpris. On attribue aisment orgueil ce qui n'est dans ces personnes que 'eliel du zle dsintresse qu'ils ont pour l'Eglise el l'on croit qu'il y a de la prudence
, , ;

luvc sunt verba

Vers. 30.
;

Et decli.navit

paululum ab eo

ad alii m. Non potcral sibi lemperarc David ab eo scslu


,

quo flagrabat animus dcpellenda


,

ignominiai ab Ilebrseoruni nominc


cand;e divinaj glori;c ab e nota
sisse videbalur

et

vindiinus-

quam

blasphma lingua
dolori
fuisse
,

Dhilislhoei.
et

les

empcher

d'agir et les faire taire.

On s'op-

Hoc

eniin

illi

maximo,

eam

pose eux et on ne les coute presque point parce que ceux qui les contredisent semblent avoir quelque avantage au dessus d'eux comme le frre an de David en avait au dessus du plus petit de ses frres. Ainsi les reproches qu'on leur fait et qui ne viennent souvent que d'une secrte envie ne laissent pas d'avoir un prtexte spcieux et qui blouit ceux qui ne connaissent que la surface des choses. Mais David s'arrte peu ces paroles injurieuses de son frre. Il se justifie en un mol el il attend que l'vnement des choses fasse voir par quel (Saey.) motif il les avait entreprises.
,
,

pra'serlim ob eaiisam

velle

cum

vilae discri,

mine causant suscipere communem


(icavit

ipsesigniPliili-

supra

v.

2G

Quis enim est hic


in

Vide , ait, hujus prudenliam et inaiisueludinem uiliil lemeraiium vel asperuin iis loquitur, sed reprimens eorum Hammam et demulcens invidiam inquit Numquid vidislis me
(I)

S. Chrysosl.

hom. A6

Cen.

arma arripere
inlcirogare
,

'.'

numquid

vidistis

me

adordi-

nari cielcris in acie ?

ianlm videre volui et undc tantm bute insaniir..


(Corn, lap.)

, ,

077
sthwus incircnmcisus
vivcntis ?
,

COMMGNTAIUUM CAPUT
qui exprobravit acies Dci
,

XVII.
et

m
merilis

qualitalc

compulari

solet.

Quare

Atque
fralre
,

iile

crupit

qum

potuit festiinstituerai,

ignoranlem aul slullum senem puerum appellamuS, quia


qui
ii)

nanter
ab
alio

et

quod anlc agcre

pueris slullitia est,

et

eum

de proposit certaniini conditione sci-

parm

esl

facundus et inconsideratus in

scitalus est. Quid


spiritu qusierit
,

autem David lanloanimo ac


quid prae se velle vidcatur,

loquendo, inlaniem; sicuteliam


grandis
sit

eum

qui licet
,

relate, innocens tamen est

quia
in-

quid ex illius alacrilale atque ardore sperari


posset
esset
alacri
,

cum

infanli conjuncla

quoque reperitur
lilius

relatum est ad Saiilem.


,

Ad quem

cin

noceniia. Quoniodo Saiil cap. 13,

dicilur
rc-

adduclus
,

eodeni vuliu gencroso atque


reliquos de turb,
,

uniusanni,

id

est

infans

cm primm

codcni

modo, quo ad
se eiiim

gnum

iniit,

quia

neque dolum nrat,


:

neque

ad rcgem quoqtie loculus est


onines
esse jussil
,
:

el

bono aninio

sublimia cogilabat

el

lamen erat supra quin-

paralum esse cum


,

quagenarium. Quia pueri


voluntati parent, et e

plerumque

alienre

hostc conlligere

et sperare
,

favenle

Deo
sic

tate plurimm sunt


mini-

cujus agilur ca\isa


hostis

cxullantis ac lerocicntis

qui ex aliorum imperio servilia obeunt


slcria,
fit

frangcndam audaciam. Ad quem


:

ut qui ejusmodi vacant oprions,

rex(!)

qucumque lalc

fuerint,

pueri

vocentur.
aHatis erat

Vers. 33.
sth/eo, cic.
,.

Non

vales resistere
;

Piili-

Quomod

servus

Abraham, qui
in locis

ql ia puer es

hic autem

viii

celleill-

jam grandis, quique Genesis cap.


nior appellatur,
ut ibidem v. 52,
aliis

24, v. 2, se-

LATOR AB AD0LESCENT1A SUA. Non Oral CO


pore David usque ade puer
,

appellatur puer;

ut traciarearma
,

51, 05. El Jsus jam supra


v.

non poluerit

cl cerlainen subirc

quod ad

aeta-

tricennarium puer vocatur, Aclor. 4,


Convcneruiit verb in civitate isl

27

lem

attinet et corporis
,

molem. Ut enim ex
in

loto

advenus sanetum
et

boc libro constat


virile, neque.

nil egil

ab boc lempore non


eo deside-

puerum tuum Jesum, quem unxisti, Ilcrodes


Poutius
dicitur,
Pilatus,
id

quisquam latem

etc.

Sic sacerdos, presbijlcr


illi

ravit, cni

mulla suscepeiit, poregerilque


virile

est, senex, quia senilis

dbet
se-

quae robuslum corpus et

robur alque

esse maturilas.

Eodem

aiiciunlur

nominc

constanliam desiderant. Cur ergo puer appellalur rege


,

natores,
conciliis
,

seu seniorcs, qui publicis inlersunt


quia senectus senile desiderat inge-

c puto de causa

quia rudis erat

in e arte, cujus

lune studebat spcimen redpasloritio

nium.

Cm

ergo prudenlia aut rerum cognilio

dere

quod ex babilu conjeclabat

canos homini, et moralem afierant a;latem,


san mirum non est,
tari
si

quo procul abesse


de

solet usus et disciplina


,

cm

illam in re

milisolet

militaris.

Quod ex eo mihi persuadeo quia Dasi ill

periliam baberet David,


,

quam babere

vidis aplati,

loqueretur Sal, la,

lyro
el

quando primm ad

rei militaris

pondus

lem opponcret Golialb


es,
esse

dicerelque

Tu puer

Me

Sed addidil illitm bellatorem ab adolescenti su. Quarc aliquid tune conautem
vir.

usum excolilur, si puer nominelur Saiil, maxime comparatus cum illo qui ab adolescenti bellator est. Long major erat David
, ,

siderabat in

David, cui opponit in Philisthceo


in re militari.

cm domum
riis

dificaverat, et pra;claris vicloslabilierat,

periliam et
dedisset

usum
,

Neque

illi

sua

regnum

et
:

tamen puer appelos

arma

si

exiguam

in illo

slaturam vi-

latur, Aclor. 4, v.

25
:

Per

palris nostri

derel,

cm

ipse

procero esset corpore, et ad


gestarct.

pueri lui David dixisti


ies?
lui.

Quare fremuerunt gnIn domo David pueri

corporis

mensuram arma

Facit ad

clc,

et

Lucre 1

boc, quod ex usu Scriplur lam sacroe qum


profana;
,

tas non tam ex annis,

qum

ex

Vers. 34.

Pascebat servus tuus patris sui


,

Audita sunt autem verra Vers. 32. qvjs. Locinxs est David inquirens de proemio vincenlis Goliam; unde illa audienles cognoscebant cjus animosilatem et desiderium duellaiidi eu m Golialb illi Deo immissum; ideque rem totam annuntirunt Sali, qui Davidem videns et audiens lanto animo ad duellum cum giganle se ofl'erenlem agnovit in eo aliquid inesse c<i;!esic et divinum.Nam, ut ! S. Cbrysost. llom. de Davide el Saule David non ex superbi vel tcmcritale sed aceensuszeloet pal rire char i la le ad barbaram f ci.'currit. t (Corn, Lap.)
(1)
,

grecem, et veniebat leo

etc.

Suadet Davil

rgi, qui timide- eral aninio,

neque rem banc

arduam
quirerel

qute giganlcas vires et audaciam re,

inexperlo

belli

et impeiilo omniii

commiltendam pulabat, desperandam non esse vicloriam. Quia rem lenlaverat, et felici sp successu confecerat qu;c non minus roboris et audaciaeexigebai, quando
rei militaris
,

inermis occurrit leonibus atque ursis


aul suffocavil
elisis

illosque

faucibus, aut manibus in


ipse loqiicndi

frusla concerpsit.

Modus autem

(,7'l

!>i

L1BRUM
repor-

REGUM
didisset Sal verbis Davidis,

680

non scmel aut bi&,


comparants esse
ci luduin,

scd

sp de

feris

cm

sciret ju-

laas iiidicat esse victoiias.

Quas sine laborc

venibus limita de suis rbus superbe praedicari,


qua; non facile credunlur ab bis qui

David

sed quasi per jocum

juvenum

ul ludenlo vcnalore venabulo con-

agnoverunt

cl igniculos

ad gloriam et sonilus
vacuos; sed aecesse,

ftciunlur fera",

habemus Erclcs.
,

cap. 47, v. 3:
cl in

persp
runt
,

(ide et verilate
,

Cutn tconibu

lusit

quasi

cum agnis;
vvium

ursis

ojiinor

aliorum leslimonia

qui illud
aliis

similiter fecit , sicut in

ajiiis

in juvnilit

ipsum dicerentaui vidissese, aul ab


viderant, accepissc.

qui

sua (i).

Vers, 37.

Dixrr autem

Neque enim

ignorari po-

Saul ad David

lerat,
liage

cm

proxini abesset Bellilehem, ubi

Vade, et Dominus tecum sit.


Vers. 36. Probrium popi.i
(1)

Non

pulo

cre-

accidisse narrantur, et rcs esset ejusmodi,

et auferam opquoximj QUis est isn l'im.i8T/Eus isciRCUiiGtsuB? Dsuni haec in Hebraeo
:

Nnc vadam

ut facile remotas eliam provincias propter sui

magniludinem pervadere potueril. San noverat


ille,

qui cap. 16, v. 17, fortissimum ro-

Scpluaginta, el lanqum additamcnlum in (Calmct.) vclusiis manuscriptis notanlur. NAM ET LEONEM ET IT.sUM INTERFECI. Allegor. David, id esl GhriS. Augusl. serin. 197 unie Iconem ci ursum slrangulavil, t stus quando ad inferna descendens onines de i eornm faucibus liberavit. Deniqu audi Proex person Domini supplicanlem < phetam el de manu ca< Erue frame animant mcam i nis niiiaim inetim libra nie ex ore tamis. El quia ursus in manu forlitudiriem habt, cl in isiis duabus besliis idem dialeo in ore < < bolus figuratus csl. Hoc ergo ex person Chrisli diclum est, ut unica ejus Ecclesia de t manu, id esl, de potestate, vcl de ore diacl
:

borc et viriim bellicosum appellerai; propter


Icnes scilicet domitos et exlinclos, et pr-

dam

ex illorum faucibus extractam.

Vers. 58.
tis suis
,

Et induit Saul David vestimen-

Et imposuit galeam .eream super c\put

Ex hoc loco nuper colligebamus, procero esse corporc Davidem, quando proceri
ejus (1).

boininis vestes et

arma

illi

sunt oblata. Qnce

David non ideo deposuit, quia corporis


viderentur inepla
,

modo

sed quia

neque ejusmodi

armature
set

esset assuctus,

neque incedere posquasi ferreis quibusi!li,

<

lioli

lollerettrr.

>

eoarmorum pondre,

abbas Pa3m.cn rog.ilus quodam tonut daret sibi remeUito spirilu fornieationis dium, respondit illud David 1 Keg. 17 Quia temiem qu'idem percatiebam nam et urmm frl'ropol.
,
:
,

dam
sic

vinculis impedilus. Hic

qui

asiate*

etiam corpore exiguum esse pillant Davioxisti-

Hocaulem iia inlelligilur , quent sujfocubam. ijuia lurorem ab aniino mco abscindebam,
<
<

mat

dem, mulla medilanlur. Primrn, Lyra illa arma non esse, quibus indui
regio, ubi pro varia

soliius

esset Sal; sed alia quoedani de

armamentario
,

loniicationeni
lufrinus in

lu

autem inlaboribusaffligebam.i Vins Patrum lib. 3, num. 16.

corporum mensur

ne-

(Corn, Lap.) C'est ainsi (pie j'ai tu un lion et un ours ; et ce Pliilislin sera comme l'un d'eux. David semble se louer devant Sal: mais ces actions avantageuses qu'il rapporte de lui-mme nous sont mie grande leon d'humilit. Car nous ne pouvons assez admirer qu'il ait fait des actions si extraordinaires, et que jusqu'alors personne n'en et rien su. 11 les tenait secrtes comme avait laites dans le secret; el il ne les il les aurait pas mme dcouvertes Sal, si ce prince ne l'et forc en quelque sorte de le faire. Car il fallait quelque chose de grand pour persuader Sal qu'il pouvait sans tmrit entreprendre ce combat et ce n'est que dans celle vue que David se rsout lui dire ce qui lui tait arriv lorsqu'il paissait le> brebis. Mais lorsqu' ne considrer que le dehors de ses paroles il parat moins humble, il l'est, en effet, puisqu'il ne pense qu' s'abaisser lui-niuie, et rendre gloire Dieu. I.e Sei;
,

cesse csl variam esse cliam

armorum
illis

quanli-

lalem et

modum. Sed

ut in
cl

caslris

arma-

menlarium

esset Saillis,

in

eo arma qua

David de ses armes. de ses armes, mais David les rejette. Il nous apprend par l, selon les saints, une vrit Wen importante, qui est que, pour soutenir l'Eglise contre ses ennemis, il ne faut point avoir recours aux armes des princes et des sages de ce monde, mais qu'on ne leur doit opposer que la simplicit des armes de Jsus-Christ, parce que la parole de Dieu, qui a l claircie et soutenue par les saints, est en mme temps la vertu de Dieu ,
selon saint Paul
,
:

(1) Sal revtit ensuite Saiil veut revtir David

In verbo veritalis; in

virilit

gneur,

m'a dlivr des griffes d'un lion, me dlivrera de la main de ce Philistin; Dieu qui m'a dj CMnnic s'il disait Sal soutenu, me soutiendra dans ce Combat. Le vainqueur (1rs lions h; sera encore <!es gants. Vous avez raison le ne rien esprer de ma faiblesse mais vous devez aussi bien que moi attendre tout de la protection du Toul-Puisdit-il
,

qui

Dei 1 Cor. 6, 7. David aurait pu paratre tmraire d'aller ainsi sans armes combaltre contre un gant. Mais il tait d'autant mieux arm qu'il ne l'tait que par la confiance qu'il avait en Dieu. C'est ainsi que les vrais serviteurs de Dieu rejettent tous les moyens humains contraires la foi, pour se retirer des prils o sa Providence les a engags, parce qu'ils savent que Dieu n'abandonne jamais ceux
,

'

gant.

(Sacy.)

qui n'ont point d'autres intrts que les siens, cl qu'ils attendent tout de celui-l seul sans lequel ils sont persuads qu'ils nepeuventrien, (Sacy.)

, , .

C81

COMMENTARIUM CAPDT
inler lot

XVII.

non essenl

pugnatorum

millia distri-

Vers. 40.

Et tulit baculum suum, quem


in

bua,

quod non pulo, in tanl praescrtim arinopi

semper iiabebat
Salis

MAMBUs.

Cm
sibi

videret David

morum
ad liane

tamen modus ipse loquendi cxplicalioncm nimim est durus, ne;

arma impedimento
usui
, ,

magis fore,
pastor videri

qum
mallct

abjecit

illa

et
si

cm

que

trahi potesl ad liane senlentiam


iiic

nisi

vim

qum

miles, ut

quid gloriosum ex

afferas. Alii prodigiosum aliquid

intuentur,

eo certamine contingeret, divinae videretur,

et hi sunl Ilebri

ut tradit Abulensis q. 21

non humanae

virtutis,
,

baculum assumpsit pa-

qui suo more, ut aliquid afferant populare,

storum insigne

cujus in eo certamine usus


:

quod vulgares aures permulceat et curiosos aninios obleclel, somnirunt vestimenta Saiilis,
licet

nullus esse poterat

quae

enim

lignei baculi

contra aeream cassidem et ferreum corporis

pris

ingenti

ipsius

moli

accommopro
illius
lise,

tegumentum
sibi, in

ulilitas?

Ide autem sumpsit, ut

dala, ubi accepta fuerunt David, sic fuisse


illius

eo etiam duro rerum articulo, vide-

altcmperata

corpori

ut

mensur concinnata viderentur. Sed


apparet
,

ut

stabat in

mer nug
nempe
,

sunt.

Ego

quod prinet

cipe dixeram, pulo primm arma


militares
ient
,

vestes,

quaeque armis adhiberi so,

enhn baculum gemanu, etiam cm ex agro rver teretur in urbem et in urban contribulium suorum turb versaretur; neque enim turpe putabat aut indecorum prae se ferre illud ministerium
,
,

retur esse similis; semper

ad Salis usum
et tradita

et ejus

mensuram
illius

esse

aut artem

in

qu ipsum paterni imperii obseret

fabrefacta,

Davidi, quae
,

cor-

vantia posuisset. Praeclarum san filiorum

pori non ade fuerunt inepta

ut

si

armorum

aliquem baberet usum, illanon gestaret.

Eam

eorum qui religiosum inslitulum profitentur exemplum qui nihil censent indignum quod
, ,

enim rationem adduxit


lare
,

neilla ferret ad singu-

parentes aut superiores


esse putant
olet

injungant; et illud

certamen non quia habile non esset corpori

maxime honestum, quod maxime


virtutem.

illud

armorum genus, sed


1,

quia inusitatum.

Hoc

obedientiae

In

hoc

baculo
intelli-

tenet Abulensis,Dionysius, etHugo, imet Chry-

communiter Patres Christi crucem


gunt
;

sostomus tom.

homil. de David et Goliath.


,

sicut in David, Davidico gnre

na1

Hic ad mores multa Patres, qui in Davide


qui

tum Christum. Vide Augustinum Dominic


post Trin. serai. 2
;

monomachiam

apptit, et
Isral,

occiso giganle

Rupertum,

lib.

2 in

lib. 1

delere vult infamiam

Christum agno-

Reg. cap. 5 et

6.

scunt. Qui adducere noluit Salis


illa,

arma, sed

Et elegit

sibi

quinque limpidissimos lapides

quae palris obedientia dederat. Ddit Dafilio curam pascendiatque tuendi grecumque hoc munere fundam ddit et

vidi Isai
gis
;

de torrente. Lapides de torrenle dicuntur lapides, quibus nihil ests.cabrum, nihil aspe-

rum, qui
tem
letis

facile

possunt excuti

de fund, et
ferri.
,

baculum, quae paslorissunt arma


illius

et familiaria

ad deslinalum scopum certis

Sunt au-

rusticimuneris insignia. Haecarma, quae

lapides torrentis, seu fluvii

qui in sabu-

homini obedientia ddit, polentissima sunl;


et licet infirma

jux ta naiuram suam videantur,


et quae lerrori

paul qum alii majori inveniuntur mole. De quibus multa suo more Thalmudistae ex
,

magnas tamen slernunt moles,


sunt populo Dei
slravit
,

quibus, ut opinor, sumpsit

ille,

qui Philoni

potenler expugnant. Pro,

David gigantem lapide et fund

quem
stra-

supposuit alienum partum, et Scripturae sacrae multa addidit plan fabulosa. Ait enim

gladio et arcu, alienis videlicet armis


visset
;

non

sumpsisse Davidem seplem lapides


scripsisse

et in

illis

neque

utiliter fortass
si

cum

ursis leoni-

busque pugnsset,

armatus procederet ad

ham

parentum suorum nomina, AbraIsaac Jacob , Moysis, Aaron et suum


,

certamen

illud aliis

armis,

qum

quae pa-

et fortissimi,

nempe

Dei.

Sumpserunt, credo

rente, id est, ab obedientia, ad curam pasto-

ralem accepisset. Neque ver tantm bonus


pastor
quae

qui ista somnirunt, exaliarum gentium consuetudine, quae aut ominis grati , aut alias ob

arma

rejecit,

sed etiam vestimenta,


et

causas aliquid consueverunt armis inscribere.

milites

magis tegunt

ornant,

qum

Qu de

re nos super Zachariam cap. 5. Tradit


in
vit

paslorem. Neque fortass Deus


ret

suum agnosce-

Plutarchus

Marii in bello Cimbrico

Davidem
si

illique

patronus et vindex ad,

fuisset,

bellicis vidisset

non pastoralibus

indumentis instructum; pastori enim polis

qum

militi faveret (1).

(I) Vers. 59. s


S.

Coepit tektare

si

armatus

posset incedere. Hebraeus : Voluit ire, quia-wn expertus erat. Symmachus et vtus abus interpres Claudicabat incedens, quia non Iiabebat consuetudinem. Sepluaginta : Laboravit , cri ambulsset semel et bis. (Calreet.)
:

IX.

22

083
ftarii

IN Llliruii
et

HEGUM
mulclram esse
iius
i

GS4
pillant. In

Gatulli

suorum ducum
.

in

telis

in-

quibus est Angusti:

ttcnlpsisse

iiouii lia

insnihi solitos esse gladios


,

hnmil.

"1

de Monomaehi David

Tuli
et po-

Cradit

Posait
ille,

Hugo in illud Isai* 49 in morali sensu: osmeum, ut gladium uculum. Sa ne miles


suae
lib.

quinque lapides de lorrenle delluvio,


suit in vase pastoris,

<

quo

lac

mulgcri solcl.i
:

qui l'hilippo Macedoni ocuiuiu exculpsit,

Chrysoslomus, Ilomil.
i

de David et Goliath

s:git lai

hoc ipsum inscripsit, ni refert


7,

Quinque lapides

eligit,

fundam sumit,
i

situlib.

Justin os

ad iinem. Solinus cap. ii.

lam pasloralem corripuit.


I

Rupertus

Ilinc fortass occasionein

sumpsit

quicumque

in lib.
c

Kcg. cap. 5
,

Misit eos in

peram
lac

pa-

Aniiquitatum

illaruiu

Biblicarum auclor luit,

sloralem

quam habebat secum; pera namin

ut lapidibus, quibus David pro telis utebatur,

que vas pastoritium est,


solet.

quo

mulgcri
in

Patriarcharum non.ina inscripta somnirit.

Idem Angelomus. Induxit

eam

Sed illud inagis ridiculum, quod ex eodi m fhalmudistarum cerebro sumpsit manuscripta
quiedam paraphrasis
plutensiservalur
et
,

cogitationem viros hosce tantos Sepluaginia


translalio, qui ubi noster, in
ipsi

peram pastoralem,

quoe in bibliotbee

Com-

convcrterunl KJiov, quod vas signilical


,

quam ego apud me

b.ibeo,

ligneum, aut luteum

aul ex

qucumque
,

alia

ex qu multa susluiil Arias Montanus, cinn

maleri dura solidque


vin mil aut

confeclum

in

quo

Regiis Bibliis nuper illam inscruit. Fingitenini

liquidus alius

humor

continelur.

Goliath relulisse Davidi idquod Piiilislliinorum

Sed rever vox hebraica


signilicat vas pastorum.

lalis palet et

tantm

vulgo in castris ferebalur


ls triste prognosticuni.

quasi

futuri even-

Sic aulem Goliaib ad


,

Vasis porr
h'giiram

nomen omnem materiam atque


,

David
c

Vox audita
certabat

est in Philisthaeis

quod

comprehendit

et juxla rei
est.

naturam

agnus

cum

lupo

conlenlioque

de qu loquiinur, exponendum
nil

Hic ver

magna

orta est inter quinque lapides; quia

videtur esse aliud

qum

sacculus, qui ex
(ieri

< i
<

hic dicebat, ego ascendant primas.

Nomen
:

linteospc, ex pelle plermque

solet,

Abrahae
et
in

justi

scriptum eral

in

primo lapide

quem

Latini peram,
;

Ilispani

mochila vocant
est,

nomen

Isaac, qui ligatus fuerat in aliari,


in

aut zurron

quod pastorum insigne


Ut

sicut

secundo; et nomen Jacob in tertio;

baculus et funda.

quid en un David vas

quarto et quinto

nomen
:

Moysis et Aaron. Et

mulctrale secum ad certamen illud singulare


porlaret? Atdices, in vas inierdm eoriao
lacsoliluin esse mulgeri;
at

<
<

nomen Abrahae

dicebat
,

Ego ascendam
praeputium ejus

pri-

mu
:

mum

in

fundam

et

perculiam Philisthaeum
,

quod ego non nego

istum incircumeisum

in

et

quem haberet usum

coriuin illud muletrale

<
<
i <

auferam opprobrium de doino


hor levavit David oculos suos
et vidil angelos
,

Isral. In ill
in

in ill Davidis ad
illo

fratres profeclione,

aut in

excelsum

reruin arliculo? Nisi fortass ad IVrendos

qui consilium inibant contra


ill

cibos et caseolos
Hiiitebaniur.

Goliath Philislhieum. In
tas facie

hor

fuit

volun-

decem qui dono tribuno Atjam dictum est, vers. 22, ea


,

<
<

Dei

ut lapis qui erat insoriplus


,

omnia sub manu cuslodis ad sareinas esse


licta.

re-

nomine Aaron

ascenderet in fundam et
ill

Nimis ver obsolelus et sordidus esset


si

percussit PhilisliKCiim in fronle ojus. In

David,

vas illud olidum et

immunduni secum

<

hor splendor vulls Philisthsei mutalus


et coinpages

est,

circuuii'erret.

<
c

lumborum
cecidit, et
est.
i

ejus dissolutae sunt,


,

Quare dicendum
pretem

est,

oplim nostrum inter-

elgenuaejus ad invicem collidebantur


gladius ejus

et

convertisse peram; neque de priori

lignum hastae ejus


paraphrasis nuga-

parle, id est, de vase pastorali curasse.

Quam
Scri-

confractum

Ilaecilla

ad rem observo

conjnnclionem

et,

in

tur in re tant,

qu, quia fidem merentur


PERAM PASTOKALEM QUAM
, :

ptur sacra non semper copulare extrema, sed

nullam

confulalione non egent.


1IABEet in

interdm exponere

quod dubium
id

erat el obest.

Et
per.

M1SIT EOS IN

scurum,
renos
in

et

idem valere quod

Qu de

bat secum. Hebraic

In vase pastorali

nosirisGommenlariissuperJeremiam,

Quidam

hic

duo vasa, idest, instrumenta


et lac

ubi hune

pastoralia dislinguunt, allerum est mulctrale,


in

sententiam
cap. 22
:

ipsum locum expHcuimus in illam quam nunc amplectimur, ad illud


,

quo mulgentur oves


;

expressum ex,

In

cipitur

alterum est saccus ex pelie


et

quem

lonis, et in

manu ISaburliudonosor renis Babymanu Chaldorum; pro, id est, in


alioqui posterior pars
,

peram appellamus,

ferendo cibo

aliisque

manu Chaldorum;

ibi

rbus ad curam pastoralem necessariis accom-

esswt otiosa. Et Aclor. cap. 7

ad

illud

Sed

modalum. Neque paucisunt, qui vas primum

rpmumsit dure illam

in possessionetn

(Abrafa)

C85
et

COMMENT ARUJM CAPUT


:

XVII.
41.
Ibat

G88
autem Philisth^us ince-

semini ejus post ipsum

pro, id est, semini ejus.


,

Vers.
de.ns.

Neque enim Abrahae dau


fuerat

est

terra promissio-

Superbus signilicatur incessus ab honihil tinieret, et

nis possessio, cin in ill, ut


,

pioxim d'ctum

mine, qui
spiccret,

prx
in

se rcliqua deet

neque passuna pedis habuerit. Quare sensus erit lu vase paslorali, id est, seu nempe
:

quasi ad nuplias progrederelur


,

triumpbuin, non ad agonem


et vit

quo de

capile

in per. Sic exposuit Vatablus (1).


(i)

certandumesset. Quid tune egerit David,


illamcarnismoveri sensit
in
(sic

Et prockssit adversum Philisth,eum.

cm molem

enim

videbaur inennis, sed gladio divinitatis erai armalus, i ail S. Ainbr. < serui. 88. Alleg. S. August. serin. 197 Stabant i ergo filii Isral contra advirsarios quadra< gin ta chenus. Quadraginta dies propler qua< tuor tempora et quatuor partes orbis terrae, vitam prsentent signiflcnt, in qu contra Goliath et exereitum ejus, id est, contra < diabolum et angelos Chnsiianoriiiu populus < pugnare non desinit; nec lanien vincere pos< sel, nisi verus David Christum cum baeulo, cuni crucis mysterio descendisse!, i id csi ElEGIT SIBI QUINQUE LI.UPIbISSIMOS LAPIDES. Vox llebriBa 'pSn alibi non invenilur. Porr 2 mollem, 1 parliri calaq duo significal tewm,<7/a6nroime.Posterioreinsignifcalioneni Omtes quos vidi interprtes bic sequuutur; et quideiu volunt esse adjeclivwm lves lapidum,

David houmibus

appellatCbrysostomus, homil. 46

Genesim),
gsal-

non constat. Quidam dicunt, tune illuin muin composasse, aut rcitasse, qui est
Psalmos apud Hebraeos 144, apud Laiinos

inter
1-43.
illi

Ducuntur autem e conjectura, tum quia rerum articulo accommodalus est in quo
,

vi-

res et auxilium contra hostes implort,

tum

quia titulus

quem

Septuaginta

praefixerunt
disertls indi-

hoc ipsum videtur verbis omnin


care. Sic
Goliath.

enim babet
Vulgatus:

Psalmus David adverss


illud

Et Chaldtts

ejusdem psalmi

v. 10, ubi

De

gladio maligno eripe me,

legit

De

gladio Goliath eripe me. Mihi certuin

est, in eo periculo otiosum, aut inerlem


fuisse Davidein,

ex lapidibus lievibus (sed lege levibus, quia graic lt; , non Xsa), qualis syntaxis est in illo, nigr lauarum : geuilivus lolius, seu partitive posilus. Alii Lires lapides, glabrus, invittes politus; alii substantivuun fa,ciunt, lapidum, per hypallagen, pro lapides lvitaid est,

cm

illustralus, et sciret

non Deo jam ante fuerit certamen non esse de ni

bilo sed in
taie
,

eo de suo capite, de populi liber-

et

de divino honore futuram esse cer-

Lubricitales lapidum, nani prius substantivuu) ex duobus in regiuiine positis s;ep loco adjectivl est. Sic Is. 57, 24, succidam procerita-

rum,idesl,
,

laevissimos.

tamen.

id est, lubricos lapides

Quid autem dixerit Philisihaeus ad David


mudisia3 fingant, non tant ad verilalcm,

Scriplura salis apert narrt; quid ver Tbal-

tem cedrurum ejus, delectum abietum ejus, hoc est, proceras cedros ejus, leclissimas abieles ejus. Nemo non videl hase esse duriuscula ; pra>
lin

qum
dicam
neuio

ad populi plausum

licel

ridiculum

sit,

poiiti,

qud glabri lapides, non tam ad banc rem

cl

undequque

lamen, ut quale
illorum

sit

illorum judicium, et quae


,

apti videntur,

commentariis habenda Cdes

quant asperi, dirupti et acutas babentes prominentias, qui long facilis et ceriis fronli innguntur non video cur non primant potis
:

non

videat. Sic
.

autem paraphrasis
infans
,

illa

de qu

nuper
c

Vade

et

miserere iufautiae

verbi significationein sequamur et vertamus, partes vei potis partitiones, seu dii'isiones lapidum; id est, quinque divisos lapides, non
inirgros.

tuae;

quare tu committis bellum conlra lilium


>

<

leonis?

Et plura
:

alia in

hune modum. Et
si

post pauca
i

Bealus

es,
in

puer,
te, et

abieris facie

Tropol. S. Bern. serin, in Dominicain 4 post Pentecosten, per quinque lapides Davidis accipit

me, ne expuaiii
saliva

submergaris in
,

<

me. In die mal egressus es


tutis
!

et in

quinque virtutes quibus proslernimus Goliaih, id est, mentis elationem niinirin conuuinalionem pnarum, promissjoneut pneuiiorum, dilectionem Dei, imilationem sanctoruui et orationem. Hinc rursin S. August. in David, ait, prostra Qud psal. 33 ronc. 1
:

malo sidre. Pater


tua ulult
,

exclamt, et mater
:

vae

va

>

Et iterm

Aperiam

<

os meuin, et gluliam

te.

Deinde refert, quod

paui ante de quinque lapidibus patriarharum

Christus est, qui occidil diaboi luni. Quid est autem Christus, qui diabolum < occidit? humililas occidil Superbiam. > lu < Viani enim nobis fecil per buinilitainox < teui quia per superbiam recesseranius < Deo, redire ad Deuni nisi per humilitatem

vil Goliath,

nominibus notatis dicebantus, neque minus


abs re ex Thalmudistarum
libello

sentenli
,

in

eo

Antiquitatum Biblicarum
,

qui Philoni

Judao fals tribuitur


ubi
dicit

locutus dicilur David,

genus
:

sibi

cum

Philisllneo

fuisse

<
i

non poieramus,elqueiu nobis pr&poneremus ad iiiiiianduiii non habebamus ; onmiseniin morlalilas bominum superbi tumuerat. Et
si

commune
c

Profectus est, inquit, David ad


:

Goliath, et dixit ei

<

existeret aliquis bmniiisvir in spirilu, sicut

moriaris

Audi verbum antequm nonne sorores erant duai mulic-

t
i

erant prophte, pairiarch.se , dedignabattir genus humanunt iinitari humiles hommes, Ne ergo dedignaretur honio iiniiari honii-

<

vel sic superbi

nem humilem

Deus

i'actus etl

humils

ni

generis hiimani non dedignarelur sequi vestigia Dei. (Corn, Lap.)

,,

G87
c

IN

LiBRUM
Ruth.

REGUM
baculum. Sed plan sicut Judic. 5
Dcbborae
, ,

6*8

rcs,

unde natus
sibi

es
et

lu

et

ego? Et erat

temporc
Do-

b
i

mater tua Orplia, Et elegit


et vias
abiit post

mater mea

sic

eliam

modo

nova bella

elegit

Orpha deos Allophylorum


cos;
et

minus, et portas
cat

mords

ipse subvertit. Ampliii-

<

Ruth autem
ambulavit

elegit sibi

fortissimi,
nali

in

eis.

Et
tui.

s
i

nunc

sunt de Orpha tu et fratres

hc Goliath verba elegantissim Chrysostomus, homil. 4G in Genesim Postqum, in quit, vidit Davidem pastorali per contra se
:

Et quia exurgens hodi venisli devaslarc


Isral,

<
t

conlendenlem
ad hune ferm
tsti te

et lapides

solm afferenlem

natus de cognatione lu ecce veni et

modum
ila

ad

eum
,

dicebat

Pu-

ego vindicare populum


fratres
tui

meum.

Nain et trs
in
:

<

adhuc apud oves esse


contra

et

canes quosquasi con-

<

post

niorlem tuam incident

<

dam
tra

persequi? et

me

manusmeas. Et tune diectis matri vestrse Non pepercit nobis qui natus est de sorore lu. > IIa:c ille, qui san non solm in bc lici narrations mendax sed eliam fatuus est, qui non vidit, quid rerum natura et articulus
<
, ,

cancm instrumenlis illis instructus n pugnam venisli? Statim experienti disces, non tibi cum homine vulgari bellum esse. Et maledixit Philistii/EUs David in dus suis.
apud gnies, quibus
,

Solitoe erant execrallones


aliis,

ille

dunis poslularet. Quis enim moras necte,

quibus essent ofinsi

diis suis diras,


illud
!

ret

et

sermones sercret familiares

et longos,

et

omne malum impreeabanlur. Unde


:

praesente morte,
lus

cm

spectaret utrinquepopu-

tritum comicorum
Jupiter le perduit.

Dii
Dii

le

dea^que

perdant

de

dubio certaminis cvenlu sollicilus?

te

infelicitent: Dii te

MuU

san ex rerum natur verisimilius est

eradicent!
diis suis

Et

similia.

Cm
,

ergo Goliath
aliquid,

in

quod Scriptura sacra de utriusque orationc


narrai; alteri datverba

maledixit Davidi

opinor,

minarum atquecontem-

dixit bis exccralionibus simile.

Nempe: Dagon
ex-

pls plena
giganti;

accommodata superbo ac barbaro alteri verba minanlia quidem, mo,

tePhilisthinorum Deuscnecel! Dciceto Pais-

tinorum atque Syrorum dea


oculet, cradicet
!

te evisceret,

desta

tamen, quique victoriam non suis

viri-

Adigat te Daal ad infernas


luis

bus, sed Dei auxilio et inviclae dexter, in

umbras, aut Mars exsaturet


nes et corvos
Vers. 46.
(1)
!

carnibus ca-

qu spem totam collocat, et cui felicem certaminis exilum altribuit Vers. 43.
(I).

(2)

Et dabit te Dominus

in

manu

Numquid ego canjs

sum? quod
in

mea.

Non curabat

David, quid

deorum suorum
Goliath,

tu venis ad me cum daculo. Miratus est Philislhoeus

offensione et ira imprecaretur


(1) Vers. 44. tuas volatiubss

cm

novum pugnandi modum, cm


homines armati ferro,
,

cas-

liis, ubi

stricto gladio

et basl rem aggrediuntur

appareat liomo

eleelus mullis, qui quasi rem esset

cum

ca-

nibus ac lupis habilurus, fundam ostentaret et

erat enim Despexit eum (t) Vers. 42. ADOLESCE.NS RUFUS ET PULCUER ASPECTU. Despexit Goliath Davidem , quia ipse erat adolescens , ac pen inermis et pulcber. Despexit ergo ejus
:

pulchritudinem. /Estimabat e qud essel lam pulcber. Rellicosi enim soient esse vultu marlio et feUnde Isidorus roci, non elcganli et pulchro eum qud non < Despexil, inquit, Clarius esset vir bellicosus et pugnis assuelus j nam cernebat eum juvenem lubicundum quales martiales bomiet pulchro aspeciu
setalem,

arma

et

eum imbellem,

soient, quos radii solaresct assi< dua defatigalio dformes reddunt. Hinc Tertull. bellum Messise de quo dicitur Ps. 44, 4: Accingcre gladio tuo super fmur tuum, potentis

ni's

esse

non

ad me, et daro carnes c.OELi. Colloquium hoc Davidem inler et Goliath. Davidis religioncm Tlirasoiaca; Goliath jactanti.% oppositam, spem divinae opis solam onponentis, illustrt aique commendat; id obtinebat apud veteres heroas, ut ante certamen paucis verbis grandes minas in adversarios jaciarent, et militaria facinora sua oslentarcr.t. Alius placet usus hc aeiate; neque enim ultionem suam eferetquisquam, ut adversarii cadaver exponat prdam canum et avium. Modestis senlimus, saltem specie (Calmet.) tenus. Dixit autem David ad PiiilisVers. 45. Tu ve.nis ad me cum gladio et hasta et tii.t.um CLYPEO, EGO AUTEM VENIO AD TE IN NOM1NE Domim exekcituum. Hinc palet Davidem Deo impulsum suscepisse hoc duellum; alioqui enim temer juvenis giganli, inermis armato, imhellis bellicososeopposuisscl. lia Joseph., Theod. et alii. Deus ergo illi animos aequ ac vires indidit, ac spem certam Victoria;. Unde subdit

Veni

David

4 contra Judaeos c. 9, probat fore spiriluale, non corporale, equd prxcessit v. 5 : Speciosus forma pr filiis liominum. Vald au tem , ait Terlullianus , absurdum est, si

sime,

1.

(2) Vers. 46. Idcirc mea, q. d.


:

Et

dabit te Dominus in manu plan inermis tibi armato

i
<

quem

ad

pestivitate decoris

bellum ense cingebat ei de temet labiorum grati blan,

<

diebatur.

>

(Corn.

;'i

Lan.1

occurro, ut oslcndam me uno Deo niti, et in eo oninem Victoria; spem reponere, qud scilicet ipse te ade elatum me manu percutiet et occidet, Sic, sic, ait S. Aug. serm. 5 de non verbis Aposloli, aliter non, omnin aliter prosternilur inimicus. Qui pugnat viribua <

, ,

639

G0MMENTAR1UM
vini

CAPU
Vers.
ilec
,

XVII.
47.

C90
Ecclesia

sciret Palstinos deos, sicut gentilicos alios,

Et noverit uni versa


sit
,

neque

habereullam ad salvandum

neque

quia non in gladio, neque in hasta sau-

iacultalem ullam ad nocendum; sed omni potius sensu ac

VAT Dominus. Ecclesia congregat;o est, et convenlus populorum sive in agris


extra civitatem, sive intra
finito

motu

carere.

Ne tamen aliquem

et caslris

ostenderet

melum
,

ex giganlis comminaiione
;

mnia
filii

certo ac deIsral,

conceptum
sic

illi

ex adverso maledicit
sicut sperari

Deo

ambitu conclusa. Sic

dm

tamen vero, quo


futurum

omnia possunl,

adhuc essent
et

in deserto, Ecclesise

vocantur,

etiam timeri. Maledicit tamen modesl, per


,

quicumque conventus, ubicumque locorum

ut non tain optare

qum prxdiDeo

esse contingat,

eodem

afficiuntur

nomine.

Ab

cere adversarii

mortem

videatur. Illani vero


,

exemplis

abslineo, quae
,

nusqum non occurnon ul ex hoc certa,

gloriam

de qu non videtur ambigcre

runt. Optt igitur David

tantm adscribit/cujus admirabilem polestatem

mine aliquid

sibi

dignitatis accrescat

sed ut

commendat. Et boc
dicat, ut

se

vehementer optare inesse in Isral pro-

omnes cognoscant

tectorem

Deum,

qui neque gladioindiget, ne,

omnes Ecclesi, id est, omnes populi et lingu, sive in sylvisdegant, sive civili cultu sesc intra septa contineant, cognoscant , Deo ut
amicos salvet, et inimicos fuudils extinguat,

que

sere casside

aut squamat loric

ut

instructissimas inimicorum acies temporis

mo-

non opus

esse ferro,

non bellandiperiti, cui


et

menlo conficiat. Et dabo cadavera castrorum Philisthim hodie volatilibus coELi. Non salis sibi liabet novus
miles David
,

per inermes atque in bellando imperitos


j

rudes, maximas possit et soleat comparais, victorias (1).

tel
j

qu

est in

Deum
,

spe

unuin ster-

Vers. 49.

Er misit
et

manuaj suam in pram,

nereGoliatb; sed etiam sperat futurum, ut


dissipenlur castra Philislhiim
et

tulitque u.num lapidem.

Non

dilicile est

conje-

eorum cadaprvidisse
:

ctare, unuin tantm esse lapidem,

quo David

vera vultures alant, et funestas alias cli volucres, et sylvestres feras.

ingentem illam
terram;
in

vastam molem dejccit in

Quod

cum

id

aperi Scriplura doceat,

cm

videtur prophetic luce, ut putat Lyra

nam
ipse

eo congressu unius tantm lapidis meiine-

rvera

eodem prorss

accidit

modo quo

rit.

Sed sunt, qui tribus lapidibus appelitum


san

prsenserat, et

modo

praedicit.

Cni eniiu ce,

esse dicant et confeclum gigantem. Ita

cidisset Goliath lapide percussus

etiam cecivivus omnia

quaedam Glossa ad hune locum

qu eodem

derunt aliorum animi, quibus


expedita
,

ille

modo

dicit Chrisio, Matth. 4, viclutn esse Sa-

atque secunda promittebat;

unde

contigit, ut illorum plurimi strali jacuerint in

lanam tribus lenlalionibus, quo Goliath Davide tribus lapidibus. Idem tenet Magister
Hisiori scholaslicce et Hugo. Sed
tatio

viisquas fugientes impleverant.

horum

cogi-

long aberrat

lilter.
in

suis,

antequm pngnet

ipse prosternitur.

Et infixds est lapis ejus


ditin faciem suam
(2).

eronte

et ceci-

voces Davidi inermi vicloriam et regnum pepererunt. Unde Basil. Seleuc. orat. 15, explenas amoris divini voces, vel clamt i ame vicloriam potitas victori qui palam < fecisli (idem ad pugnam armisnon indigcre! < qui in le ipso palam fecisli fidei vini laies < animas lgre novit gratia quare et cura gregis disienlum vocavil ad regnum. Audi S. Chrys. nom. de David et Goliath David Tu venis ad me fidens in gla dixit ad eum < dio , ego in Deo; ul terrenis dimicas, ego clestibus pugno tu in lance , ego in iide tu in clypeo, ego in pace; tu venis ad me in i armorum viriute, ego in poleniissimo genit tore. Denique in le tua arma verlentur, in te tuus gladius exeretur, Dei est enim hase < pugna, Dei erit et ipsa Victoria. > PorrJoseplius 6 Anliq. c. 10, Davidem Golias dixisse ait ( Tu me invadis bast tu confisus, el tho* race et gladio mihi vero pro armature Deus est, qui te ac tuum exercitum hodi nostris i manibus delelurus est. Nota to mihi vero pro armature Deus est. Si enim Deus pro nobis
:

Joscphus ad cerebi'um us-

(1)

Vers. 48.

Cum
'.'

Tii.ns.

An adversarium

surrexisset Philissedens opperieblur

ut in lextu innuilur sese prodit. Galli , et


triarii

Mos iste apud veleres Romanis militibus, qui appellabantur, certamen sedentes ex-

spcciabanl. Ilirlitis lib. 8 de Bcllo Gallico : i Fasccs, ubi consederant ; nam in acie sedere t Gallos consuevisse , superioribus commentariis < declaratum est. > (Camet.) ("2) Mystic S. Aug. serm. 197 de Tempore: ubi David Goliath per Videte, ait, fratres c cusserit,in Ironie inique, ubi crucis signaculiini non habebat. Sicut enim baculus crucis < < ty puni habuil , ita etiam el lapis ille de quo
,

<
( i

percussus est, Christum


Ipse
est
:

Dominum

iigurali.it.

enim lapis vivus, de quo scriptum Lapidem quem reprobaverunt adi/icantes


est
:

quis contra nos?

Kom.

8.

(Corn, Lap.)

est in caput angnli. > Et inferis < Quod vero inquil , in tropologiam afferens t fronte percussus est hoc signilicat, quod t modo in nostris cmpetentibus exercetur, < quia quando catechumenus in fronte signa-

hic f'actus

C91

IN
aicil pntrasse lapident.

LIBRUM
alii

REGUM
texlu sumitur
,

692
ad lapidis vulnus non statim

que

Hebrorum

afiirniant

pnmum

lapident pervenfcse ad cere-

rbiisse Golialh.sed eecidisse

pronnm moribunil-

brum;
tio

secundo lapide illum eo adactum, ut


ci cerebri

dum,
lius

et

tune

demm

egisse spiritum, cinn

ad capUis

mdium

pervcniret;

ter-

caput arnputatum est. Hic quoque miii


Ilebra-i,

ad cxtremani et oppositam fronli parlent

sunt

quorum jam pudel


,

referre nugas;

esse

compnlsum. Sed quid

isli
'!

non audcnl,
eliani ad-

sed devorentus has ineplias

ut illorurr. inagis

niod ad popularcm piausuni

Quin

calleamus ingenium. Refcrunt Aniiquitates Dib!ica

dunt, ex eo tempore
ileret lapideo
,

cm

circumcisio gladio
esse forreo.
illis

deinde

fier

cptam

cnn

quarum auctor Taise- traditur esse Philo, jam districtum ferrum ipsius faucibus
,
,

Neque necesse

estillius mulalionis ab

caunisi

itnmineret
< <

dixisse Davidi Goliath

<

Fcsiina,

sant quacrerc, cni

reddere non possint

et inlerfice

me

et exulta.

Et

dixit ei

David

ridiculam. Dicunt praelerea, nielalliim

durum
reli-

Anlequm

moriaris, aperi oculos

luos, et

ex aere casside cessisse lapidi

et

locum

vide interfectorem

tuum

qui te interfecit.

quisse aperlum ad fronlem, quasi

omnin

Et respicieus Allophylus vidit angelum, et


dixit
:

tegumenlo nudam. Ego potis dicereni, datant

Non

solus occidisti

Deo

et

Davidis dexter eani firmilalem

et

aderat, cujus species


liominis.

me, sed qui tecum non est sicut species

excusso lapidi eani duraient alque impelum,


ut cassidctn perfringeret
,

< *

seu, ut

alii

volunt,

ab eo.

Et tune David abstulit caput cjus Deinde additur aliquid aliud non

non curasse Goliath


David,

quid contra

moliretur

minus
< <

veritale et san

mente alienum

An-

quem

utpote inerniein et iiiexpcriutn


p;!r

gelus, inquit, Domini erexit faciem David,


et

belliconlemnebat: alque ide non curasse

tem
lapis

illam apcrtam relinquere,

cui infixus est


lapi-

vid

nemo agnoscebat eum. Et videns Saiil Dainierrogavit eum, quis esset? Et non
eum.

ad quant Deus excussum Davide


direxit.

erat qui cognoscerel

dem

Cur vcr

in faciem potis, id est,


,

Philisthaeum Davide percussum


esse dicunt

symbolum
,

pronus ceciderit Goliath, quant supinus

ratio:

communiter Patres,
1 1

diaboli

quem

nes etiam afferunt suo cerebro dignas


si

nam

Christus in su humilitate devicit. Sic Augusti-

supinus caderet, caderet ulique longis


et

nus Dominic
lib.

post Trin. serm. 2

Rupertus

Davide,

propis Palaeslinoruin castris, ad

2 in cap.

Reg. cap. 5 et 6, ubi multa


:

quae cadendo caput convertisses

Tune autem
ali-

praeclar.
<

Tu pauca hc sume ex Augustino


Hebraei, et

non auderet David caput abscindere, cinn


esset adversarii caput.

Slabant, inquit,
adversariis

pugnare

cum

quid ab hoslibus tinteret, quibus propis lune

non audebant. Quare non aude-

banl? Quia David qui Chrisli lypum gerebat,

vers. 50.

pryevaluitque

david adversus

nondm
polerat
,

venerat.

Verum

est,

fratres cha-

Philisth^um in funda et lapide; percussumque


Philisthaxm interfecit. Non obscure ex ipso
tur, spiritalis Goliath percutitur et diabo< lus effugatur. Idem Aug. bom. 31 interal), i Golias, inquit, de virihus suis superin line < bus, elatus, inflatus, primo totani victoriam

rissimi; quis

enim contra diabolum pugnare

antequnt Christus Dominus genus

c
c

humanum

de potestate diaboli liberaret? Da-

vid enim inlcrpretatur, Manufortis. Quis eo


forlior, fratres, qui
cit
:

universum

mundum

vi-

<

armatus non
<

ferro, sed ligno?

Etpaul

<

univers* partis sure in seuno constiiuit. Et quiaoninissuperhiahabet inipudenliam frontis,

post
<

Aille

advenlum
quod
in

Chrisli

fratres charis-

in ips fronte lapide venienie dejectus est.Evacuaia est Irons qmciiahebai impiidcn tiam superbise su:r-, et vieil fronsquoe habebat < huinilitalem crucis Chrisli. Propierea et nos < signum ipsuin crucis in Ironie portamus, < quia illud intelligimus. lia S. Aligust. de Monomachi ist homil. cujus liulus est Davidis et Goli. Tropol. duellum Davidis cum Goli reprsentai luctam spirits cum carne, qui scilicet
i
<
:

simi, solutuserat diabolus: veniens Christus


feeit

de eo
:

Evangelio diclum est,

Matih 12
et

A'emo polcst intrarein


,

domum partis,

vasa ejus diripere

nisi pris alligaverit for-

c
<

tem. Venit ergo Christus, et alligavit diabo-

lum. Sed dicet aliquis,


adltuc

si

alligatus est,

quare

<

tanlm prsvalet? Verum


,

est, fratres
:

c c

charissinii
dis et

quia

multm prvalet

sed tepiveritate

caraem suam

lapide austeritatis

dejicit, et

negligentibus, et

Deum

in

gladio morlificaitonis caput illi abseindit ne pra;sit, sed snbsil. Unde S. Chrysost. Goliath vocat : Turrim carneam. Rursm subigit sibi fronlem, quia in Ironie anirni indoles et passiones, ac pracseriim superbia, impudeniia et feritas cernitur. (orn Lap.)

non timenlibus, dominatur. Alligatus est

<

<

enim tanquin innexus canis catenis, et nenisi eum qui se niinem potest mordere
,

<

illi

mortifer securitate

conjunxeiit.

Jam
iilc,

\idelc, fratres, quant slullus est

homo

695

COMMENAIUUM
canis in caten positus mordel.

CAPUT XYH.
<

o!!i

quem
i

Tu

te

quaesola restt, orationem; et eontinuquom

11

per voluplales et cupiditates seculi noli

elevalum viderasel exaltatumsicutcedrosLibanij subversus

conjungere, et
cedere.

Me ad

le

non praesmet

ac-

<

impie jam non

erit.

Sed qusegladio
tibi

Latrare polest, sollicitare polest* oninin non polesl nisi volentem


;

ras (liasse,

quemadmodm suo ipsius


caput?
Id

mordor

<

Golioe possis abscindere

enim

non enim cogendo, sed suadendo nocet, ne extorquet nobis consensum, sed petit. Venit

tant jucundius,

quanta

moleslius hosti.

Quoties

te

provocante vanitate, ad recorda-

< i
i

ergo David, ci invenil Judaeorum popucontra diabolum pneliantem


;

<

lionem comminatie-nis divinae, seu promissionis,

luin

et.

cuii

aut ca^lcrorum, quae supra diximus,


,

nullus cssel,

qui pr&sumeret ad singulare


il

eonfundi cperis et erubescere


est

devictus
vivit.
;

cerlainen accedere,

le

qui figura

Christi

quidem

Golias, sed forsitan

adhuc

gerebat, processitad prJium, luiil


in
il

baculum
in Do-

<

Accde itaque propis, ne


et stans super

forte resurgat

manu sua,
Jesu

et exiit

contra Coiiaili. Et in

< i

eum mucrone
e

proprio caput

lo

quidem lune liguralum est, quod


Cbristo

ejus abscinde, de
vanitate,

ips quae te apptit,

niino

completum
est,

est.

Venit
sni-

perimens vanitatem. Elal siquisi

c i
<

enim verus David Christus, qui contra


ritualem
luin,
tavit.

<

dem

cogitatione pulsatus,

ex e ips

ma,

Goliath, id

contra

diabo-

teriam et

occasionem sumas humilitalis

pugnalurus, crucein suam ipse por

qu nimirm humilis et abjectis tanquni de superho homine sentias de te ipso; Goliam utique Goliae gladio peremisti.

Ha;c ide longis ex Augustino descripsi


quia multa,

Haec

qu ab
in
;

aliis,

et

al>

ipso eliain
his sunt

oplim Bernardus.
Vers. 51.

Augustino

aliis

locis

afferuniur,

Et tulit gladium ejus, et edu-

qum

simillima

de hujus histori aut niorali

aut allegorico sensu tractavit iterm Augusti-

nus Homil. 31 de Monomachi David et Goliath;

Nondm gladium exemeral Goliath, aut quia Davidis prompta celeriias non iili salis temporis reliquit ut ilium
xit eum de vagina (1).

Ambrosius
118, serm.

1.

OfliciorUm c. 55, et in Psal.


in

expediret

aut quia ex usu rei bellic pris

18; Chrysoslomus, Homil. 46

Gcncsim
le;

ci

ibidem Homil. de David et Sauhomili de victori

pugnatur emins hast, qum comins gladio, et hoc potis. Hinc ego colligo, Davidem vi-

et ali statim

David

centra Goliath. Et lat super Psal. 50, Ange-

rum esse robustum, quando gladio Goliath quem gravem et longum fuisse oporlel pro
,

lomus et Eucherius; Bernardus


post Pentecosten, ubi
in fine

in

Dominic 4

magnitudine corporis attemperat ad hasts


inaguitudinem, cujus ferrum sexcentornm siclorum pondus habuit, et hastile, quod instar liciaiorii lexentium erat, feminis crassitudi-

admirabile quod,

dam dociimentum

praebel contra superbiam

eujus symholuni videt in Goliath. In quinque


lapidibus totidem agnoscit virtutos,

autanim

nem. Adde, quod gladius


cap. 21,

iste

accommodatus

dimicantis arma, quibus cadit superb mentis

dicilur et viribus, et corpori

Davidis; alioqui

tuuiens elatio. IIxc ver sunt comminalio, prumissio, dilectio, imi/atio, oratio.
t

cm

illum Achimelec sacerdos Davi-

Quoties, insi

di reddidisset,

non

dixisset David v.

9: Non

quit,

vanitatis

cogitalio
ai'ectu

inentem puist,

est huic aller simiiis,

da

ntilii

eum. Quod idem

i
i <

intimo cordis

divinas expavescere

valet, ut

ego opinor; non est hoc aliusaccom-

cperis comminaliones, seu promissiones


ejus desiderare,

modatior. De quo suo loco pluribus.


(1) Pr.ciditque caput ejus. David ergo Goliam suo ipsius gladio peremit. E gloriosior fuit ejus vicioria licet enim Gobai lapide icl"s corrueril in lerram. non lamen illk morluus oceubuit, sed tune demm, cm David iili caput amputavii.
;

non sustinet Golias


sed

utrius-

c
c

libet lapidis jactiim,

repriroitur illico

tumor omnis. Qud si venerit in meniem dilectio illa lam ineiabilis, quam tibi Deus
majeslatis exhibuit, an

< < <

non

illico

inardes-

cens ad charitatem prorss abominari ineipis, et abjicere

vanitatem? Sic

et

exempla

por<<

sanctorum,

si

diligenti tibi consideratione

< i
i

proponas, erit sine dubio ad reprimendam


elationem cogitalio
si

ista perutilis.

Jam ver

forte

insurgenle subito elatione, nihil ex

<

his,

qua

diximus,

apprehendere quiverit
ad eam convertere,

<

<

manustua,

toto ferVore

Aihgoric D. Aiigust. serm. 197 de TemQuod. inquit, David non habens gla dium asendi! super Goliath, et eum proprio interfecit g'adio , designatum est, qud in adventu Christi, suo gladio dlaboius victus est, qui per rwquiliam suam et injusiam >nem, quam exercuit in Christum, omnium in eum credentium perdidit principatum. (Corn, Lap.)
: '

695

IN

LIBRUM

REGUM
nem
audiisset, fugit

696
mens
et consilium

VlDENTES AUTEM PlULISTHUM, QUOD MORTUUS


ESSET FORTISSIIII'S EORUM, FUGERUNT.

g|

ab en, et

Plurimm nioincnticstatlsecuiuluni bellorum cventumin


imperatorissalute,

solm tremore ac metu agitait (ug prsidium


sumunt. lia ut nullus loqueretur
suo
;

cum proximo

qu

si afllictari

cperit, et

sed inclinato capite, reliclis omnibus eva-

quod durius

est, in acie

caderccontingat, exaautliostili

dere festinabant Ilcbros, quos armatos super se


venire audiebant.

minai etiamstrenuos milites, eosque


ferro aut ignobili fug

quodammod

devovet.

Moralis sensus
polest opportune
iste,

ex hc histori informari
in

Exemplorum
sacra,

salis est

inutrque scriptur, tam

hune modum. Goliath

qum

profana. Lacedsemones, ut auctor

qui

nunc
est,

est Davide lapide percussus,

est Valerius

Maximus

lib.

cap. G, et ytlia-

superbi spirits et superbi viliorum reginae

nus

lib. 6, c. 6,

de var.

Hist.,

ad dissimulan-

symbolum
dicimus.
ral, cap.

ut ex Bernardo supra lal di-

dum
illc

et occultanduin vulneruin

cruorem, pucujus rei


illius

Ilsec, ut

Gregorius docuit

lib.

niceis in praelio tunicis utcbantur;


effectus est praecipuus,

31, regina dicitur viliorum

3 Moomnium,

ne aspcctus

quseque ut imperator in castris duces sub se


conlinet plurimos, quibus vires sullicil et ar-

sociis

terrorem

et aliquid fiduci

atque ani-

mi bostibus afferret. Neque l'orlass aliain ob causam Romanorum iuiperalores in acie vestibus ulebantnr purpurcis, ne videlicet concolor

ma

ministrat
alioe

qu extinct aut exanimat,

re-

liquat

pestes anirnorum
si

languescunt et

cadunt; qud
viliis
aliis

vivat vigeatque,
et

dcviclum cor
Iradit.

vulnere sanguis apparcret

et aliis,

qui

calcandum

subigondum

vulneraium vidrent ducem, animos adimeret.


lia Pliitarcbus
in Vil Bruli.

Sicut Josue cap. 10, principibus exercilus de-

Taie pallium ge-

victorum regum colla calcanda subjecit,

v.

2i

stabat Luciillns in praelio, ut idem refert Plu-

Et

ait

ad principes exercilus, qui secum erant

tarchus
in

in illius Vil

el

Marcus Antonius, ut

Ile et ponile

pedes super colla regum istorum.


superbia, de qu Gregorius cita:

Epodo

tradit

Horatius
in

Ode

9.

Et quidem

Eodem modo
to nuper loco
t

Plutarchus idem

Vil Pelopid,

tam Pelo-

<

Ipsa, inquit, viliorum

regi-

pidam ipsum, qum Marcellum, viros alioqui rerum gestarum glori celeberrimos, repreheudil, quod nimi temeritate seipsos cum
gravi exercilus delrimenlo pcrdiderint. Et de

na superbia, ciim deviclum plen cor ceperit,

< <

inox illud septem

principalibus

vitiis,

quasi quibusdam suis ducibus devastandum


iradit.

Quos

videlicet duces exercilus sequi-

nem ait, seipsum Pelopidam ac principatum suum prcipitasse. In Scriptur sacra exeinpla suntclara. Duo
Pelopid ad

tur, quia ex eis procul

dubio importuna:
orinntur.

vi-

tiorum

multiludines

Deinde
ducibus

exercilus
bit.

horum

ducum

singulatim descrialiis

habemus sub hoc ipsum tempus. Aliermn


Azaelis, qui

est

Ut ergo superato Goliath,

dux erat

el

princeps in exercitu
lib.

exciderunl animi et effluxerunt arma de manibus, sic etiam


si

David; qui ciim occisus esset ab Abner

superbia vitiorum regina

Reg. cap. 2, et exanimis jaceret in via, milites oinnes

dux

et altrix subacta

fucrit, tota concidel vi-

etiam in ipso ardore insequendi


el

tiorum inimica cohors.

bostes

morabatur

frangebat animos ala:

Aliam ego hic pugnam, aliud documenlum


invenio. Est

cn's, et ad victoriatn anbelantes

Omnes, qui

quidem

in Goliath,

homine

inso-

transitant per locum, in quo ceciderat Azael, et

lente ac stupido, superbi*


et

quoddam

spirans,
se fo-

mortuus erat, subsistebant. Alteruin Amasse 2

vivum simulacrum, qua; plurima sub

Reg. cap. 20:

Amasa

mitent conspersus sanguine


vir,

vet et conlinet vitia. Sed est etiam in bomini-

jacebat in medi via. Vidit hoc quidam


subsistebat

quod
et

bus singulis proprium quoddam et quasi nalurale vitiiim,

omnis populus ad videndum eum,


de via in agrum,
et

quod

alia

plura sustenlat et

amovit

Amasam

oprait

fovet;quod

si

sustuleris, alia etiam debilitantur

vcstimento,

ne subsistrent transeuntes

propler

et tanguent. In aliis

dominatur libido;

ir.

aliis

eum. Sed esl optimum exempluin Holofernis,


cujus mors exultantes victori

avaritia; alios invidia uril; alios emollil et fran-

militum ani-

gitiners quaedam et
alios rapit et

nimim

delicatamollities;

mos, et

nihil sibi

de su foriun alque virtute

prcipites agit iracundia. Qua;

non promillenles, sic debilitavit ac fregit, ut quos mures paulante vocaveranl, Ieones putaverint, et

instar Goliath
ciiuitque, ul

terrent

subjeclos animos,
viliis,

fail-

aliis

etiam

sine quibus

non inarmis, sed

in l'ug lurpissi-

m spem vitae posuerint. De


15
:

quibus Judith cap.

lorum egnuni stare non potesl, obsequantur. Tune autem viris strenuis, quique vicloriam
de Philislhinis,
id esl,

Cmque omnis

exercilus decollalum llolofer-

de his quse divinis con-

G97
siliis

COMMENTAIUUM CAPUT
et

XVII.

698

animarum commodis adversantur,

quaeopimis onerata spoliisdeseruerunt Assyrii,


Judith. 15.

comparare sludent, e6 enilendum est, ut vitiuiii illud, quod in suis animis dominari senliunt,

Vers. 54.

Assumens

autem David caput


(

omnin cxpugnent, adhibeantque


milili

lapi-

PlIILlSTim, ATTUL1T ILLUD IN JERUSALEM

1 ).

Fecit

des quinque de torrenle, et quidquid est in


spiriluali

David, quod aliifortassfeccruntantea; fecerunt

machinarum

et in

nomine

cert.sicredendum

fabulis; sed fecerunt postea

Domini

in

hostem illum familiarem


;

et intesti-

tamgentilesetexteri, qumIIebraei;quod eo fe-

num
que

inlorqueant
dejiciant,

quem

si

ex suo loco slatu-

cerunt consilio, ut de hostibus triumphum agerent


in
,

stravisse

existimabuntur, non
ille in

aut ut elevatis propositisque capitibus


praefixis, inimicis
,

unum, sed mullos bostes, quos

suo re-

conto

consternationem et
exultationem
et

gnoalienissumptibusalebat, audientquetriumphale illud Canticum, quod uno occiso boste

Uniorem afferrent
animos.
slinus

sociis

De Ptolomseo
14
:

Gallis occiso ita Ju-

cccinerunt Israelitides psaltri Davidi


cussit

Per-

lib.

Ptolomus multis vulneribus


;

David decem

millia.

San qui Absalomem


palris sedilione

saucius capilur

caput ejus ampulalur, et

bast

perfodit, qui

rcgnum

<

Iance lixum lot acie ad terrorem hostium

turbrat, totum exercitum,

quem

ipse contra

circumfertur.

Idem acciditPisoni

et Galba?,

palreni armaverat, edomuit. Qui Sebani,

quo

quos Othosuperavit, de quibus Cornlius Tacitns lib. 17 Annal.:


c
<

populus commotus
occidit,
ille

est, ut

Davide deliceret

Pnefixa coulis capila


>

belluni exlinxit et regni sediiio-

gestabanlur inter signa cohortium.


!)

Ex hc
:

nem
Dan.
quas
rant.

sustulit.
c. 4, ille illius

Qui arborem succidit, de qu

vulgari consuetudine Virgilius libro

cecinit

omnesvolucresac

feras fugavit,

Quin ipsa ar redis, visa miserabile,


Vrfigunt capita,
Euryali
et Nisi.

in liastis

arboris rami

atque umbra love-'

et

multo clamore sequuntur

Vers. 52.

Cecideruntque vulnervti de

Quod spectaculum
duros ante, id
idone perferendis

sic affecit

Trojanos, quos
illis

Philisthiim (1).

Cm primm
quem ducem

cecidisse videet

est, assuelos

laboribus, et
et

runi Philisthaei,

propugnacu-

salis

ab usu

forliludine

lum exercits putabant, quasi


relictis caslris,

in suo quisque

comparatos vocaverat, ut animum vullumque


demiserint.

capite vulnus accepisset, amenles et altoniti


in

De quibus

stalim

fugain

sese dant

in

qu

Stant msti, simul ora virm priefixa videbant

cm

sine ullo ordine atque consilio

fugerent,

Nota nimis

miseris, atroque ftuentia tabo.

magno numro liostili gladio ceciderunt. De numro nihil babemus ab Scriptur certum.
Josephus
lib.

De

sacris est illud Judilh. cap.

14, ubi caput


est.

Holofernis in

muro suspensum

Et caput

6 Antiq. cap. 11, triginla hoini-

Saillis infra, cap. 31,

eo prorss modo, quo

nuin millia periisse tradit, et dupl plura fuisse vulnerala.

caput Goliath

Davide, per civitates Palslinae


est.

Cm
et

autem Hebrai Pbilisthinos


Accaron essent persecuti,

circumductum

Et long poslea Nicanoris eo loco suspensum, ut


lib. 1

usque ad Geth

caput abscissum

est, et

reversi sunt ad castra, ubi bostes paul ante

Solymitanis videri posset,

Machab. cap.
David

consederant; et, quod consequens erat debi-

tumque
usus

victoribus, abstulerunt diripueruntibi

(1)

Merito S.

Chrysost. Homil. de

que quidquid

pretiosum

et

ad humanos

commodum

invenerunt.

Quod fecerunt

devicit, ei congratulans hoc Epinicium cecinit: Quibus ego te laudibus, quibusque gloriis praeforam, sancte ac reli
<

cm Goliam

poslea cives tielhulise, postqum occiso Holoferne,

exanimati milites fugae sese dedre

tune enim invaserunt ac diripuerunt castra


(1) In via

<
<

Saraim, et usque ad Geth, et usque ad Accaron. Urbs Saraitn ihter urbes tribus Juda recensetur apud Josue 15, 36. Quanqum autem certus ejus silus ignoretur, jacuisse tamen necesse est inter vallern Terebinthi, Geth, et Accaronem.Nequealiafortass fuit Sara, de qu apud Josue 15, 53. Gth et Accaron du;e sunt urbesPhilisthaeorum clbres, quarum prior meridionalior est altra. Geth inter urbes Philislhas maxime meridio-

<

qui innocenti pares, viriuie senes merito praevenisii; qui potuisti desistentibuscunctis immanem belluam vincere, hostem prosternere, inimicum populi deiruncare: Tu enim dficiente rege, rex ipse et dignitate et merilo extitisti. In defortes,

giose puer,

sislentibus forliter

in et

prlium

prosiliisti.

Tu formidanti populo

<

Goli saevitiam molienli, dm fortissimo geris, victoriam de hoste Dei populo tradidi>li. i Basil. Seleuc. oral. 15: c Sectum caput,
sectore gladio, vicloriae parenti cm quaj devicerat, Ueo offert, ei victoriam arrogat. O qui palam egisti (idem ad pugnam nullis egere armis ! O qui in te ipso palam fecisli hdei vim! (Corn, Lap.)
ail,

cum

<
i

donatum

offert, et

nalem

fuisse, alibi

demonstravimus.
(Calinet.)

58'J
7, :nJ fnom.

IN

LIBUUM

I.

BEGUM
bernaculo
illius

;oo

Qnibus

locis

abscissa principum

extare oportere non u\ suo, sed in divino lainsigne

capita in triumpho abhostibusaut hastis


fixa,

monumentum. Quaiuferi

aut in publicis frequentibusque locis sus-

di ergo duravit triumphus, et speclari po-

pensa mit.

pulo
in

licuit

immania

illa

hominis arma,

Attulit illud
hsthaei caput

Jrusalem. Circumtulit Phi-

fuerunl in tabernaculo Davidis, quia c convcuire debueruni, (|iiotquot vellent factum illud

David per piures alias civitates

perquas Iransibat vicior exercitus, ut constat


exsequenii cap.
v. 6.

egregium cognosecre, et immanes


monslri exuvias intueri;

illas

lanii

Nain ex urbibus dicnnlur

ubi atitein

sa?pis

egressae mulieres, et epinicium tain Sali

qnm

videndo curiosos animos expleverunt, ad Domini tahernaculum transmisse sunt.


Abulensis, Cajelanus,
lia putaiit

Davidi caillasse. Sed cur prsecipu Jerosoly-

mam

allatum dicitur vas tu m illud Philislhaei

nec displicet Hugoni.


stirpe descendit

caput, eo

maxime tem pore,

in

qaonondmerat
lationem reddit

Vers. 55.

De qua

me

sub Hebraeorum doiniiialu


Abulensis

ADOLESCENs(l)?Gur Sal Davidem ignoraverit,


(1) Quinque postremi versieuli liujiis capitis dsuni in Soptuaginta, ac leguntur tantin in unico manuscripto Graeco Alexandrino; sont

q. 57, quia licet


diflicilis,

arx Sion,

id est,

pars expugnatu
potestale,

esset in Jebusrcorum

quam ex
,

illorum

extorsit David, et suo


lavit

manibus poslea nomine civitatem appel-

lamen
Lalinis

in

Hebraeo, Chaldaeo, Syriaco, Arabieo,

David

laincn reliqua pars civilalis He-

braeorum doniinalum subieral. Et quidem ca-

ptum

esse Jerosolymae rcgein,

et

occisum

omnibus codieibus, ac legisse pariter in codieibus Gra-cis Theodoretum, constat ex ejus quaeslione 43 in hune libriun. Denique apud alios Graecos codices exlat in calce hiijus capitis longa quaedam additio, seu repetiho
cerlaminis Davidis cnm gigante. Vide Annolationes in edilionem Homanam, et novani editionem Hexaploruin. (Calmcl).

Josuc, babcs Josue 10, v. 23. Deinde captain


civitatem
ratio
iiliis

Juda, Judic.

I, v.

8.

Quare

non

crat, quae probiberet ^igan tac uni ca-

put in e parle collocari, in qu esset Jerosolynia

homme? On

maxime conspicuum,

quia

illa

nobilissi-

ina civitas fuit, atqueide

tam insigni tropho

nulla pars in hanaanitideregione

commodior.
obsti-

Deinde ut Jebusoei

qui civilalis arcem in su

potestate di retinuerant,

etnunceliam

nato consilio tuebantur, ex eo facto discerent

expugnari posse arcem illam arle atque natur

mnitam, favenle Domino Juda:orumvotis;sicut


terror Hebrseorum et arx Philislhinorum
iir-

missima Goliath, excusso pastorali fund


pide,

la-

dcjeclus

est.

Hoc

poslcrius

indicat

Theodorelus

q. 41.
i

Arma ver ejus posuit in tabernaculo suo. Quidam de tabernaculofderis accipiunt, quod eo sibi argumento persuadent, quia poslea, cap.
21, gladium Golialb,

Sol dit Abner : De quelle famille est ce jeune pourrait trouver trange que Sal alors ne connt point qui tait David, puisqu'il a t marqu auparavant tju'd l'avait eu auprs de sa personne, qu'il l'avait aim,e1 qu'il l'avait fait son cuyer. Mais les interprtes ont remarqu qu'il s'tait passe plusieurs annes depuis le temps auquel David avail quitt la cour pour retourner chez son pre, et celui auquel il vint l'anne, et se prsenta au eombat contre Goliath. Et comme il tait jeune alors, sa taille, son visage, ses babils mmes pouvaient tre fort changs, ayant paru d'abord comme un officier du roi, et dans celle dernire occasion, comme un berger qui venait de quitter son troupeau. Et de puis Sal pouvait connatre encore la personne de David, et avoir oubli de quelle race il tait, qui est la seule, chose qu'il demande, et qui lui importait beaucoup, parce que David devait pouser sa fille. (Sacy.) Comment Sal, dit Vollaire, ignore l-il

tradenle Acbimelec sasi ita

cerdote, sumpsit tabernaculo. Sed


set,

es-

cur historicus sacer addidisset,

Dei esset, et

suo, cm commune omnibus, non proprium

Davidis labcrnaculum ?

Mihi verisimiie est

aliquandi arma Goliath,

quorum supra ma-

gnitudoet pondus descripla sunt, posita pri-

quel est ce David comment ne reconnatpas son joueur de harpe, son cuyer il Nous ne savons point de solution cette difAcuit. Il n'est cependant pas difficile i d'en trouver. Ne peut-on pas, 1 en attribuer la cause aux absences d'esprit auxquelles Sal tait devenu sujet ? 2 David n'avait paru devant Sal que pour calmer sa frnsie; il s'i
i
'.'
i

mm

in

Davidis tabernaculo.

Nam

h:

buisse

iabernaculuin proprium, in quo militari

more
|

degeret in castris,
cl princeps, stralo

cm
tam

jain nobilis haberetur

insigni Victoria Phili-

slha^o,

nemo, credo,

dubilabil.

Deinde

arlii!!

tror ab
ris
D.-K

eodem Davide ad labcrnaculum f iefuisse translata, uteodono fateretur divifuisse viriutis vicioriam illam, atque ide

Bethlem pour mener patre les troupeaux de son pre, tandis que ses frres servaient dans l'arme. Quand il revint au camp pour savoir de leurs nouvelles, il n'y parut que dans le simple quipage de berger ; est-il surprenant que ni Sal ni Abner ne l'aient pas reconnu sur-le-champ. D'ailleurs, Quel est ce jeune Sal ne demande point homme? comme Voltaire l'a exprim dans sa traduction infidle, il demande seulement : est sa famille ? l'ait qu'un souverain ou
tait retir
:
.

701

COMMENTARIUM. CAPUT
illum

XVIII.

702
Et
illud hic

cm

sp canentera

audiisset,

diximus

cap. 13, probaveram.

observan-

supra, cap. 13. lNeque est, cur quidquam hic

dum propoho

morali alqne chrisliano philoso-

addamus. Si veniin

esset,

quod supra diccGoliath,


i

pho, quant levem gratiam pro suis behe'facts


sperare debeat ab homine mortali, qtiantmvis
i

bant anliquilates BibJicae Pseudopliilonis, drn


ferruni

jugule

excepisset

mulatam
ut nullo
si

le divitiis sit et

dignilate potens. Est

enim

in

esse fonnaiii

Davidis ab angolo,

la

potentibus
ulla
est,

maxime

infirma et

futilis, si
;

tamen
si

poslea cognoscerelur, niiranduiu non esset,

beiicficiorum meinoria
est,

ci

qua,

cm
illae,

rediret palaeslr, ab

Abner duce,

et

quod perqum rarum


illam vel tenuis
let.

aliquandi duravit,

Saiile rege

non agnosceretur. Sed Antiquitates


nullam tnerentur hprobo, quas ante,
famille parait ra-

offensiuncula obscurat et despiritu laxa-

ut saepis diximus,

Samis psallcnle Davide, ab


angoribus

dein.

Quare rationes quand

illas

batur maio, et ab ingenlibus animi ac corporis

blie facilement

cotte

Sal, et tamen ignort, quo


illud

Sal avait une raison toute particulire de demander de quelle famille tait cejeune homme qui se prparait combattre Goliath, parce que s'il tait vainqueur, il devait pouser la lille du roi. < On ne peut pas comprendre encore comt ment David porta la tte de Goliath Jeru salcm, qui n'appartenait pas au peuple de Dieu; c'est une anticipation, > etc. La ville de Jrusalem iaii divise en haute et liasse les tribus de Juda et de Benjamin s'taient depuis long-temps rendues matresses de la basseville; mais les Jbusens s'taient maintenus dans la haute, qui tait situe sur le mont de Sion. Il parait par le chapitre dix-huitime du premier livre des Mois que David aprs sa victoire parcourut plusieurs villes d'Isral, en ponant la tte de Goliath; qu'il la porta aussi Jrusalem o, de la ville liasse, il la ht voir aux Jbusens qui tenaient la ville haute, aiin de jeter la consternation parmi eux.
la cour.

rement

tam sam magnum


Et cm ignominiam

beuehcium acceperit.
etab Israe-

regio capite

litarum nomine depulerit, im et libertatein


pepererit,

quatn populus (H exanimaus et

pavidus videri perdidisse poteral, non propter

aliquam Davidis incuriam, aut arrogantiam in


lequendo, sed propter aliorum ingrats verba
in

triumphali plausu, sic illum animo insecu-

tus est hostili, ut alternas in

eum, eert ad

mortem usque

inimicitias aluerit.
si

Yivit anima tua, rex,

novi.

Hoc genus

est

jurisjurandi inter Hebraeos familiaris;

qued

idem

est,

ac

si

dicas

lia vivas, aut, per vilam


si,

luatn, rex,

Illud porro,

idem valet qud


:

non, ut pluribus ostendimus ad illud c. 14


Si ceciderit capillus de capite ejus.

(Duclot.)

1.

Et

CAPUT XVIII. facium est cm complsset


et dilexit

CHAPITRE
loqui
1.
\

XVIII.

Lorsque David achevait de parlera Sauf,

ad Sal, anima Jonalhae conglulinala est

l'Ame de Jooaihas s'attacha troitement celle

animas David

eum Jonalhas
et

de David,

et

il

l'aima

comme lui-mme

quasi animant suam.


2.

Tulitque

eum
ci

Sal in dieill,

2. Sait! depuis ce jour-l

voulut avoir touil

non concessit

ut reverterelur in do-

jours David auprs de lui; et

ne

lui

permit

mum

pains

sui.

pas de retourner dans


et

la

maison de son pre.


alliance
lui-

3. Inierunt

aulem David

Jonalhas

3.

David et Jonalhas firent aussi


celui-ci

fdus

diligebat enim

eum

quasi ani-

ensemble; car

l'aimait

comme

mant suam.
h.

mme.
4. C'est
la

Nam

expoliavit se Jonalhas lunic


et ddit

pourquoi Jonalhas se dpouilla de


il

qu erat indutus,
i

eam David

et

tunique dont

tait revtu

et la

donna

cliqua vestinienla sua, usque ad

David avec
{;la-

le resle

de ses vtements, jusqu'

son pe. son arc et son baudrier.


David
partout o Sal l'envoyait, et

diuni et
5.

arcum suuin

et

usque ad balleum.

Egrediebalur quoque
tnisisset
:

David ad
Sal, et

5.

allait

omnia quaecumque
prudenter se

eum

se conduisait avec

beaucoup de prudence. Et
sur quelques

agbat

posuitque

eum
in

Sal

lui

donna

le

commandement
il

gens de guerre;

tait fort

aim du peuple,
David

Sal super viros belii, elacceptus erat in


oculis

et surtout des officiers


6.

de Sal.

universi

populi,

maximque

Or,

cette tranquillit dont jouissait


,

consDectu famulorum SaL

ne dura pas long-temps; car

leur arrive,

703
6.

IN

LIBHUM

I.

REGUM
quand David
revint de
la

704
guerre, aprs avoir
sortirent de toutes
roi Sal
,

Porr

cm

reverterelur percusso

Philisihaeo David, egressae sunt mulieres

tu le Philistin, les
les villes d'Isral

femmes

au devant du

de universis urbibus Isral


chorosque

cantantes,

en

chantant et en dansant, tmoignant leur rjouissance avec des tambours et des timbales.
7.
,

ducentes in occursum Sal


laetiliae el in sistris.

rgis in tympanis
7. Et

Les femmes, dans leurs danses et dans


Sal en a tu mille

prcinebant mulieres ludentes


:

leurs chants, se rpondaient l'une l'autre,


et disaient mille.
: ,

alque dicentes

Percussit Sal mille, et

et

David dix

David decem

millia.
8.

Cette parole mit Sal dans une grande


lui

8. Iratus est

aulcm Sal nimis,

et dis-

colre, et

dplut
dix mille
lui

tonnamment.

Ils
,

ont
et

plicuit in

oculis ejus

sermo

iste

dixit,

donn,

dit-il,

hommes

David

que

Dederunt David decem


dederunt
:

millia

et

moi
9.

mille.

Que

reste-t-il

aprs cela, que

milii mille
nisi

quid

ei superest,

d'tre roi?

solum regnum?

Depuis ce jour-l, Sal ne regarda plus

David de bon il.


10.
lin

9.

Non

reclis

ergo oculis Sal aspicieill et

Le lendemain,

il

arriva

que

l'esprit
:

maet
il

bat David die

deinceps.

envoy de Dieu se

saisit

encore de Sal

10. Post diem autem alteram, invasit


spiritus Dei
in

tait agit

au milieu de sa maison,
le

comme un
accoutum
main
,

malus Sal,
suae
:

et

prophetabat
psal:

homme
la

qui a perdu
lui,

sens.
il

David jouait de
avait

medio doms

harpe devant

comme
la

David autem

dfaire; et Sal, ayant

lance

la

lebal

manu

sua

sicut per singulos dies

11. La poussa contre David, dans le dessein

tcnebalque Sal lanceam


11. Et misit eam,
figere

de

le

percer d'outre en outre avec


,

la

muraille

putans qud con:

mais David se dtourna

et vita le

coup par

posset

David cum pariete


facie ejus

el

deux
12.

fois.

declinavit

David

Sal

commena donc d'apprhender


le

secundo.

David, voyant que

Seigneur
de
il

tait

avec David,

12. Et limuit Sal David, e qud Do-

et qu'il s'tait retir

lui.

minus

esset

cum

eo et se recessisset.

13. C'est pourquoi

l'loigna d'auprs
le

de

13. Amovit ergo


fecit

eum

Sal se, et
mille viros
:

sa personne, et lui

donna

commandement de
le

eum tribunum super

et

mille
la

hommes. Ainsi David menait


le

peuple

guerre, et
14.

ramenait.

egrediebalur et inlrabat in
populi.

conspeclu

David aussi se conduisait, dans toutes

ses actions, avec


le

beaucoup de prudence;
avec
lui.

et

14. In omnibus quoque viis suis David

Seigneur

tait

prudenter agebat, et Dominus erat


eo.

cum

15. Sal voyant qu'il tait extraordinaire-

ment prudent, commena de


de garde.

s'en

donner

plus

15.

Vidit itaque

Sal

qud prudens
Juda

16. Mais tout Isral et tout Juda aimait David, parce

esset nimis, et

cpil cavere cum.


Isral et
dili-

que

c'tait lui qui allait

en campales

16.
;;ebal

Omnis autem
David
:

gne avec eux, et qui marchait

leur tte,

ipse

enim ingrediebalur

el

conduisant toujours avec beaucoup de sagesse et

egrediebatur ante eos.


17. Dixitquc Sal ad David
:

de succs.
17. Alors Sal dit

David

Vous voyez Mque je vous don-

E<-ce fdia
rob,

ma

fdle ane

c'est elle

mea major Merob, ipsam dabo libi uxorem tantummod eslo vir foriis, et prae;

nerai en mariage, pour accomplir la promesse

que

f ai

faite;

soyez seulement courageux


le

et

liaTe bella Doniini.

Sal aulem repula-

combattez pour

service du Seigneur. Et en

bat, dicens

Non

sit

manus mea

in

eum,

mme

temps,

il

disait

en lui-mme
:

Je ne veux
qu'il

sedsit super

eum manus

point le tuer de

Philisthinorum.

ma main

mais je veux

meure par
quelle

les

mains des

Philistins.
:

18. Ait autem David

ad Sal

Quis
I

18. David rpondit Sal


est la vie

Qui

suis-je,

moi?

ego sum, aulquae

est vita

mea, aut co-

que

j'ai

mene?

et quelle e6t

705

COMMENTARIUM CAPUT
dans

XVIII.

700

gnalio patris mei in Isral, ut fiam gner

Isral la famille de

mon

pre, pour deve-

rgis?
19.

nir gendre

du

roi ?

Factum

est

autem lempus
filia

cm

19. Mais le temps lant venu

o Merob,
,

fdle

dcberet dari Merob

Sal David, da-

de Sal

devait tre

donne David

elle lut

donne en mariage Hadriel, Molathite.


20. Michol, seconde fdle de Sal, avait de
l'affection

ta est Hadrieli Molathit uxor.

20. Dilexit autem David Michol fdia


Sal altra. Et nunliatum est Said
placuit ei.
,

pour David
il

ce qui ayant t rapaise

et

port Sal,

en fut bien

21. Dixilque Sal


fit ei in

Dabo eam
sit

illi

ut

21

Et

dit

Je donnerai celle-ci David, afin

scandalum, et

super eum

qu'elle soit la cause

de sa ruine,

et qu'il

tombe

manusPhilisthinorum. Dixitque Sal ad

entre les mains des Philistins. C'est pourquoi


il

lui dit

Vous serez aujourd'hui

mon

gendre,

David
Iiodi.

In duabus rbus gner

meus

eris

deux conditions.
22.

Et

sans s'expliquer

davantage
:

Sal

22.

Et

mandavit Sal servis suis

donna cet ordre


vid

ses serviteurs

Parlez Da:

Loquimini ad David clam


tes
:

me

dicenservi

comme de vous-mmes,
le roi

et dites-lui

Vous

Ecce places rgi


diligunt
le.

et

omnes

voyez que

a de

la

bonne volont pour


vous aiment.

ejus
rgis.

Nunc ergo

esto gner

vous, et que tous ses

officiers

Pensez donc maintenant devenir gendre du


roi.

23. Et loculi sunt servi Sal inauribus

23. Les officiers de Sal dirent tout ceci

David omnia verba

haec.

Et

ait

David

David. Et David leur dit


soit

Croyez-vous que ce
le

Num parm
nuis.

videtur vobis

generum
pauper

esse

peu de chose d'tre

gendre du roi?
n'ai

rgis? ego aulem

sum

vir

et le-

pour moi, je suis patavre; je


bien.

point

de

24. Et renunliaverunt servi Sal, diceirtes


:

24. Les serviteurs de Sal lui rapportrent


ceci, et lui dirent
;

Hujuscemodi verba locutus

est

David nous a

fait

cette r-

David.
25. Dixit autem Sal
:

ponse. Sic loquimini


25. Mais Sal leur dit
:

Voici ce que vous

direz David

Le
fille
:

roi n'a point besoin


il

de

ad David
cesse, nisi

Non habet

rex sponsalia ne-

douaire pour sa
cela

ne vous demande pour


afin
le

tantmcentum praepulia Phifit ullio

que cent prpuces de Philistins,

que
des-

lisihinorum, ut
gis. in

de inimicis r-

le roi soit

veng de ses ennemis. Mais

Porr Sal cogilabat tradere David

sein de Sal tait de faire


les

tomber David entre

manus Philislhinorum.
26.

mains des

Philistins.

Cmque

renuntissenl servi ejus

26. Les serviteurs de Sal ayant rapport

David verba quae dixerat Sal, placuit sermo


rgis.

David ce que Sal leur avait


dre du roi.

dit,

il

agra

la

in oculis

David ut

fieret

gner

proposition qu'ils lui firent pour devenir gen-

27. El post paucos dies surgens David


27.
abiit

cum

viris qui

sub eo erant. El perducentos viros


et
,

gens

qu'il

Peu de jours aprs il marcha avec les commandait et ayant tu deux


,

cussit ex Philisthiim
allulit

et

cents Philistins,
roi, qu'il lui

il

en apporta

les

prpuces au

eorum

praeputia,

annumeravit

donna par compte,

afin de deve-

ea rgi, ut esset gner ejus. Ddit itaque

nir son gendre. Sal lui


fdle Michol.

donna en mariage

sa

Sal

ei

Micbol filiam suam uxorem.

28. Et vidit Sal, et intellexit

qud
28. Et
tait
il

comprit clairement que

le

Seigneur
fille,

Dominus
filia

esset

cum David. Michol aulem

avec David. Quant Michol, sa

elle

Sal diligebat eum.

avait

beaucoup

d'affection

pour David.

707 29. Et
vid
;

IN
Saiil

LIBRUM

1.

REGUM
29. Sal

708

magis cpit timere Da-

commena de

le

craindre de plus
lui croissait

faclusque est Sal iuimicus David

en plus, et son aversion pour


les jours.

tous

cunctis diebu.

30. Et egressi surit principes Philisllii-

30. Les princes des Philistins s'tant mis en

nortim.

principio

autein

egrexsionis

campagne, d'abord

qu'ils

parurent, David

fit

eoruiu prudenlis se gerebal David qura


omtes servi Sal
,

paratre plus de prudence que lous les officiers

et clbre

faclum

de Sal, de sorte que son


est
lbre.

nom

devint trs-c-

nomen
Vers.

ejus nimis.

COMME NTARIU.Y1.
1.

Anima
(l).
:

)onath/E conglutinata est


et lilium

Aller

laudem

et victoriam

Davidis

suam

sibi sibi

anime David

Parenicm Salem,

injuriam et ignominiam esse duxit; aller


illius
si

Jonalham dissimillimo ingnie


(1)

Cuisse oporlot.

laudem

Hebracus

Ligata est cum Ma.

ad se

triumphum perinde accepit, ac totum illud omnin pertineret. Neque


et

L'me

relie de L'action de David dont on pouvait dire qu'ayant tu Goliath il avait vaincu lui seul et sans armes tous les Philistins, tait la chose la plus glorieuse, non seulement qu'un homme pat faire, mais mme que l'esprit humain pourrait inventer. El nanmoins nous voyons (ju'clle produit des penses bien diffrentes dans Sal et dans Jonalhas. Sal en conoit une haine mortelle contre David, et Jonalhas une affection incroyable envers la mme personne. Il est ais de voir que c'est l'envie seule qui avait excit une aversion si injuste contre David dans le cur de Sal. Il s'en expliqua luimme ouvertement, lorsqu'ayant vu que les filles d'Isral avaient mle ces paroles aux cantiques de rjouissance qu'elles chantaient pour honorer celle victoire Saut eu a tu mille, et David en a tu dix mille, il dit dans le transport de sa colre Elles m'ont fait vainqueur de mille ennemis, et DuriU de dix mille. Que lui reste-l-il aprs cela que d'tre roi ? Lorsque Samuel dit Sal, comme nous avons vu auparavant, que Dieu l'avait rejet cause de sa dsobissance, il ajouta que Dieu avait donn sa couronne un autre qui valait mieux que lui. Celte parole demeura grave profondment dans le cur de ce prince superbe. Et aussitt qu'il vil que David , dans le combat de Goliath, avait fait lui seul, par le plus grand de lous les miracles, ce que toute
:
:

(Calinet.) de Jonatlias s'attacha troitement David, et il l'aima comme lui-mme.

enim Davidis animam


versam,

su cogitabat esse diin Davidis corpore


:

cm non minus

qum in suo viveret, juxta illud Platonicum Amans in proprio corpore moriuus est, vivil in
alieno.

Hinc

fit,

ut qui ver

amant, aliorum
suis

graviter feranl

incommoda, de
vulnus, quod
intulerat

non labonon
vi-

rent. Sic Arria morilura

dixisse fertur,
sibi
;

grave
secra

sibi esse
l'erro

adaclo in

amens

futurum lamen
sibi
ita

esse gravissimum,

quod eam oh ausam

conjux Paetus essel illaturus. De quibus


Martialis lib. 1, epigr. 14
vid. Mais
:

nous voyons en Jonalhas un admiraexemple de ce que peut dans un homme l'esprit de Dieu, lorsqu'il s'est rendu matre de son cur. 11 l'ail plusieurs sicles avant Jsus-Christ, ce que les saints nous ont depuis ordonn de faire comme, la perfection de l'Eble

vangile, qui est d'aimer Dieu dans le prochain et le prochain en Dieu. Il rvrait en David ce que les autres admiraient comme lui, un courage plus qu'hroque qui venait du ciel et non de la terre; et une confiance en Dieu plus ferme que le diamant, qui lui avait fait faire

avec une hardiesse incroyable ce qu'une arme entire n'osait entreprendre. Mais ce qui
paraissait sans comparaison plus extraordinaire en ce jeune homme, laii cette grandeur d'me soutenue par une foi humble, qui
lui

l'anne d'Isral n'avait pu

l'aire, il ne. douta nullement que ce rie ft l cet homme choisi de Dieu dont le prophte lui avait parl, et il ne pensa plus qu' le perdre. Jonalhas fait voir une disposition toute diffrente, parce qu'il agissait par l'esprit de Dieu, au lieu que Sal tait emport par l'esprit d'orgueil qui est celui du dmon. L'envie de Sal tait d'autant plus inexcusable, qu'encore qu'il crt que David ft destin tre roi, il savait nanmoins que ce ne devait tre qu'aprs lui. Celle de Jonalhas, parler humainement, aurait pu tre pins aisment excuse, par e que ne devant tre roi qu'aprs son pre, c'lail proprement lui que David enlevait la couronne, que sa u.nssam e semblait lui avoir acquise. Et c'est ce que Sal lui reprsente dans la suite, lorsqu'il lche d'allumer dans son iils la mme haine qu'il avait contre Da-

lui

inspirait

un mpris de lui-mme parmi

toutes les louanges qu'on lui donnait, comme tant trs-persuad qu'elles n'appartenaient qu' Dieu seul; et qui l'levant au dessus de
l'lvation
le

o
le

l'avait

rendait

mme

port ce comble de gloire, aprs la victoire qu'il avait


si

t avant le combat. C'est pourquoi il ne faut pas s'tonner

Jo-

nalhas tmoigne David un si grand transport d'amiti, et s'il lui donne son pe et une grande partie de ses habillements, aprs lui avoir donn son cur. Il ne se souvient point qu'il est (ils de roi, et qu'a ne considrer que les qualits humaines, celui dont il estimait tant l'amiti semblait n'tre rien au prix de lui. Il admire en David la grandeur de Dieu ei ies dons du ciel, et il croit qu'un mrite si extraordinaire
est plus estimable

qu'une couronne.

(Sacy.)

709
Casta suo gladium cm

COMMENTARIUM. OAPUT
trader et Arria

XVIII.
feedus amiciti luit,

710

Pto,

dus.

Hoc

quam duo

isti

Quem

de visceribus traxerat ipsa

suis.

principes inter se volucrunlhabcre perpeluam.

Siquaftdes: Vulnus,quodfeci, non

dolet, inquit,

Sed quod

tu (actes, hoc milii,


illius

Pale,

dolet.
est,

stea, cap. 20,

Hic vis amoris et


qui amantis

nalura expressa

animum

et sensus in eoruin qtios

Quod autem fdus hoc fuerit, explicatur pode quo nos eo loco pluribus. Sed quaeret aliquis cur illud pactum tam arctum lamque lal patens inire voluit homo nobilis,

amat corpora quod


rius

transmittit, seu

animam suam,

potens et regio semine,

cum homine

fecisse hic dicitur Jonathas,

cum

alledi-

lune ruslico, incognito, et cui nulla erat na-

anima conglutinat. Unie

illi

usitali

cendi modi, qu amicus

amalum

dicit esse al-

terum
noslr.e

se.

Hinc amicos appellamus animae


;

dimidium

sic

aniruain

nosti

am,

sic

suam illi commendat? Sed est prompla facilisqueresponsio.Nam primm ubi Deus est, qui suis addit ad amorem honeslum
posteritatem tantopei

talium nobililate commendatio, cur

cor nostrura et a!ia hujusmodi. Sic quia in


amicis vivere, aut vivere in nobis amicos voluinus,

ardentes faces, et virtus, quae ad se trahit etiam


aversos iuimicorum animos, quai duo procul

morientium amicorum spiritum hauri-

dubio spectabat in Davide Jonathas, non est


cur pluies investigemus amandi causas. Aderat praterea

mus
ore

ore hianli.
excipere

Unde apud profanes usiiatum,


animam,
sive

alicujus

spiritum.

Quant consuetudinem optim

in oratione

de

morum studiorumque similitudo maxima, quai arclissimo modo conjugatamiciUterque erat


forlis et

Satyro fratre explicuit Ambrosius. Nihil, inquil, mihi prufuit uttimos hausisse anlielitus, nihil flutus

tias.

strenuus; uterque

pairiai religionis et Israelitici

nominis

stiulio-

meos inspirasse morienti. Augustin us,


lib.

sus; uterque ingenio

minime invido ac malo;


in altero

juxla lloratianuin illud

Carm. ode

uterque habuit quid


suspiceret.

amaret atque
in
i

Et

serves

anim dimidium
lib.

meju,

amicum

su
:

Nuque
et

saep

amor causas

amante
ultr.

dimidium appellavit
i
<
t

i Confess. cap. G
:

considrt, sed natur su libral

ac nobiii

Ben quidam dixil de amico suo Dimidium anim rne. Nam ego sensi animam illius et
animani nieam

ad

amandum

benefaciendum incilatur

unam

fuisse

animam

in

duovita,

Neque duhitabat fortass Jonathas Israeliticum regnum suo ptre atque famih', ad Davi-

bus corporibus.El ide mihi horrori erat

dem ejusque
qui

posteritatem esse traducendum,

quia nolebam dimidius vivere. Et ide forte

jam ante

Samuele cognoverat reproba-

mori metuebam, ne totus

ille

moreretur,

tum

esse pat rem, et illius loco ad

regnum

illo

quem multm amabam.


in

>

Gregorius Nazian:

meliorem esse suffectum.


Vers. 4.
nica,

zenus
<
i

Oratione funebri Basilii

Una
est,

ulri-

Nam
facil

spoliavit se Jonathas tu-

que anima videbatur duo corpora ferens.

qvk erat

indl'tus. Sicut mairimoniuiii,

Quod
omnia

si

minor

ides iis

habenda

qui

quod duos

unum

esse corpus,

conjuges
si

<

in

omnibus

posita esse dicunt, at no-

aut invenit, aut facit aiquales; sic amicitia,

i
c

bis cert

altero et

credendum est, qud uterque in apud alterum positi eramus. Hic

vera est, similem reddit, et aequalem amicum,


cui sua

omnia

ita

communicat

liberaliter, ut

amor significatur inter Davidem et Jonalbam, dmillorum animai in unam coalitae,


igilur

eis velil uli

pro

suis.

Non
et

satis apta

videhatur

esse, aut (irma fidaque societas

inter

regium
il-

seu conglutinatae dicuntur. De hoc amore quid nobis dictum est ad illud Cant.
culetur
1
:

ali-

ac nobilem principem
luin

adolescentem ad
;

Os-

usque articuluni ignoium

inter aulicum

me

osculo oris sui. Qti

de re

alii

dispuinsti-

et militem, et

rusticum pastorem, quem non

tavre latissim, et nos hic pro nostro


luto
satis.

cassis et gladius,

Quid porr

sit,

animam
dilexit

Jonathae

bant.

sed funda et baculus armaQuare cm primm cum Davidis anima

cum

Davidis anima esse conglutinatam, slalim


:

Jonathae

anima conglutinata
et

est,

militarem
largi-

declaratur, cmdiciiur
thas quasi

Et

eum Jonanon
est

habitum

regium,
;

seipso

detractum

animam suam. Ubi

illud, et,

tus est Davidi

et

quod

ipsi in illo

copulativa, sed ex positiva parlicula (1).

Vers.

3.

erat speciosum et utile

rerum statu munimentum, orna-

Lnieru.nt

David et Jonathas foe-

mentum
nibus

ilhus esse voluit,

quem
et

sibi prae

omne

amicum

adoptavit. Ddit ergo militarem

(1) Vers. 2. Tcliteum Saul ix i.ieh.la. E usque Davidem non vocabat Sal, nisi cm novo morbi accessu laborarel; sed post vicloriam de gigante Davidem rex apud se retinuit.

chlamidcm, gladium, arcum

balteum,

quid deesset ad spesiem ejus qui studium prolitereiur bellicum.

Et quia hoec non api caiadu

(Calmet.)

dunt super

pellicea et sordida jastoris

711

IN LIBRIJM
ita

I.

REGUM
in usu,

712

menta, reliquas eliam vestos impertitus est,


ut exuissc

nempe

ut pretiosus esset balteus, et

videretur paslorem et agreslem


et induisse

regni, aut eximiae alicujus potestatis insigne,

personam,

principem.

quo discingi gravis censeretur ignorainia


indical Job, cap.
dissolvit, et

Scd quaerat hic cuiiosus, cur post gladium


et

12, v. 18

Balteum regium
;

arcum,

et reliqua tanti principis

ornamenta,
?

prcingit fune rens eorum

ducil

extremo loco numeretur balteus


rationem esse puto, quia
esset insigne,
ille

Ego eam

sacerdotes ingtorios, et optimales supplantt.


dignitate alque usu baltei
guli sunt in antiquo jure
,

De

cm

balteus militum

seu militaris

ciri-

exauctoratus censebatur, et

multa lectu digna.


1. 1.

honeslo militis nomine indignus, cui ablatus


esset aut excidisset

Vide

1.

penult. de castrensi Peculio, et

Si

balteus, et

magnum
si

in re

quis in eonscribendo, cod.


nal,

de Pactis, et

Fialiis

castrensi supplicium censebatur,

quis balteo,

de Apparit. Magist.

milit. lib. 2,

cum
num.

id est, militari cingulo privaretur.

Unde

ssep

pluribus, quse congerit Petrus Gregorius syntag. juris

legimus

tyrannis

detracto balteo exauctoraquia

p., lib.

31, cap. 30,

11.

los christianos milites,

noluerunt chri-

Cm

ergo Jonathae balteus pretiosus esset,

stianam abjurare religionem. Et quemadmo-

et insigne gloriosai mililiae,

cm

filius

esset

dm
sis

quidquid erat preliosum olim, ab

bis,

rgis, et in illius exercitu

dux eximius, donum

qui militarem prolilebantur artem, non in vaaut supcllectili domestic ponebalur, sed

videlur Davidi ddisse

omnium maximum

stellatum fortass, et radiantem scintillanlibus

in his

qu

ad militarem instructum perline-

gemmis, quo distinctus speciem prae se ferret


ejus

bant, sic quia balteus

ornamentum
illo

erat mili-

quem

aliquod indecorum factum exauctoveluti

tare et militum insigne, in

aliquid specta-

rsset.

Atque ide ut oratio per suos

batur preliosum et

illustre.

San praecipuum
bullae quibus,

gradus assurgeret, in donorum

omnium

ex-

balteorum ornamentum erant

tremo numeratus
Vers. 5.

est.

Varrone

teste, balteus
dici,

nomen

accepit.

Pulat

Egrediebatur

quoque David ad

enim balteum
lis

quasi bullatum, id est, bul-

omnia qu^cumque misisset eum Saul. Jam inde

dislinctum.

Cm

aulem balteus omnis


,

dis-

ab eo tempore, quo sublato gigante, abstulit David ab Hebraeorum populo dedecus et op-

tinctus

esset bullis

hispan tachonado

pro

personarum tamen dignitate varia erat

bulla-

probrium,
sibi

omnium
;

gratiam et benevolentiam

rum

materia,

modo

aurea,

modo

argentea,

demeruerat

auxit

tamen plurimm,

cm

interdm

ver prelioso lapide. Trebonius

datosibi muneri
verit, in

ita satisfecit,

ut nihil tenta-

Pollio in Salonino, auro


dicil

gemmisque
balteos

distinctos
:

quo quis desiderrit studium atque


;

quorumdam militum

<

Cm

prudentiam

nihil susceperit,

quod non

fuerit

cingula, inquit, sua plerique

militantium,

secundus evenlus conseculus. Quare cm omnibus esset gratus,


illis

qui ad convivium vnrant,


convivii,

ponerent hor

tamen maxime, quifa-

Saloninus puer auratos conslella>

miliaria Sali atque domestic ministeria prae-

tosque

balteos rapuisse perhibetur.


in Gallieno, cui

Cla-

stabant.

Hase porr videntur ante


narratione

suum temneque

ris

idem

gemmatum balteum
lib.

pus anticipat

praedicla;

attribuit.

Et Parthicos balteos Claudianus


dicit.

enim

fieri

potuerunt, antequm virgines

2 de Raptu, gemmis baccatos esse

Acce-

tympanis egressae cecinerunt Davidi,


ctor palaestr
le,
I

cum cm Vi-

debat ad materiae preiium arlis prslantia, et


in

rediret

Percussil

Saul mil-

argumento mira

varietas, quae
lib.

Homerus

in

etc. Post lias

ver acclamaiiones conslitu-

balteo Herculis, Odyss.

11, et Iliad. 4 in

tum
facta

esse

Davidem rege tribunum super mille

Menelai cingulo describit. Utrumque Virgilius


in Pallanlis cingulo conjunxit, ubi

viros, constat, ex v. 13, ubi hase

eadem ab

illo

auream ad-

narrantur, quae hoc v. 5 conlinentur.

hibuit materiam, et in e

bistoriam

argumentum illustre, nempe Danaidum clo Eurytionis.


ille

Prolepsin autem, seu anlicipalionem usitatam


esse in ScripturA,

nemo

in e mediocriler ver-

eleganter expressam. Sic autem

lib.

10

satus ignort.

/Encid.

Vers. 6.

Egress/ sunt mulieres de univeucantantes


(1).

Rapiens immania pondra

baltei,

sis urbibus Isral,

Ex

valle

Te-

lmpressumque

nefas,

un sub nocle jugali


cruenti,
(1)

Csa manusjuvenumfd, thalamique

Cum reverteretur percusso

Qu

Goliath. Ignorare

me

Piiilisth.eo fateor, cur interprelum

bonus Eurytion mulCo cwlaverat auro.


in

Hoc ver ante hoc Jonathse seculum

po-

quidam hocalis contigisse censeant, posilumque Philisthum pro Piiilisthiim arbitrentur.


Cantantes chorosqueducentes...
in tympanis

pulo Israelitico regionibusque proximis fuisse

713
rebinti, ubi

COMMENTARIUM
commissum
fuerat singulare cercastris,

CAIM/i' XVI
ut

I.

71 i

eadem
in

rptant, qui secundas partes obliilli

tamen,

direptis

jam Palaestinorum

nent

cantando, quae
et

qui primas partes


in

redierunt viclores

tum ad urbes
ubi quasi

alias,

tum
urbi-

habent,

principes

vocantur

psalmis,

maxime ad Jrusalem,

illustre tro-

praecinuerunt, licet de hoc nihil certum ha-

phum

constituerunt caput Goliath.

Ex

beam, aut possim affirmare.


Deinde videndum, cur cm David
cident Goliath,
dicantur lamen ab
est,

bus autem quae in ipso trajectu erant, egrediebantur virgines obviae Davidi alque Sali
onustis opimis inimicorum exuviis, quae de
patrio
erat

unum ocillo

occisa

decem

millia.

Communis
millia

et

meo

judicio

more cecinerunt epinicium.


si

Id

enim

vera facilisque responsio, ide Davide de-

proprium virginum,

quid erat laetum,

cem hominum

interfecta censeri, quia


,

sicut nuptias et victoriam, aut triste, sicut fu-

multa hominum millia, sublato gigante

de-

nus, et acceptam cladem, aut lugubri, aut bi-

sponderunt animos,
subdidre jugulum,
et

et

pen ultr victoribus


vires ad resistendum
defuerit.

lan cantu celebrare;

illa

epithalamio, aut epi-

cm

nicio, hsec epicedio et naeniis.

ad inferendam plagam audacia

Vers. 7.

Percussit Saul
(1).

mille, et David

Quemadmodm
mos
qui
ille

excidisse multos arbor.is ra-

decem millia

Hoc

fuit

psaltriarum canti-

dici potuit,

qui

truncum
aluit.

succidit,

quo non pauca nobis excutienda sunt. Primm, non probo, quod Magister Historiae

cum,

in

illos

antea sustentavit et

Im

et ali-

quid majus cantare de Davide jure poterant

scholasticae asserit, praeiisse in cantico mulieres,

optimo puellae
multis

psaltrise,

nuptas videlicet, dixisseque

Percussit
:

hominum

millibus ademisse

nempe non solm animum,

Saul mille; respondisse ver virgines

David
col-

sed etiam millibus sociorum plurimis spiritual


et vitam revoesse, et ide illorum fuisse in-

decem

millia.

Neque enim hoc ex Scriptur

ligitur,

neque necessarium videtur, aut conhoc demus (nam saep


id ac-

teritum,

horum

vitam, ut ex cap. 17, v. 24,

sentaneum, ut diversi constituerentur psallen-

non obscure

constat.

tium chori. Et
cidit in

si

dramatico cantico), magis est usitatum,

Ego hoc canticum, aut formam proverbialem esse

cert hHj'us cantici

arbitror in Hebraeo-

latiti^, et in sistris.

Reddi Hebraeus posset

rum
:

canticis, sive

lugubre aliquid, slve laetum

Gantantes in tibia , in tympanis et in instrumentit tricordibus. Hebraea vox, quae choreas, eadem
et tibias vel id
significat.

atque triumphale, sive nuptiale sonent.

Cum

enim

aliquid quasi

eximium celebrare volunt,

genus pneumatica instrumenta

Agilur hic de tympanis veterum, quae nos descripsimus in dissertatione de muinstrumentis Hebraeorum in Psalmos. sicis Schalischim instrumentum fuisse ferunt tribus lidibus instructum, Assyriorum inventum. Septuaginta reddunt cymbala. Sistra , de quibus in Vulgat, instrumenta sunt yEgyptiis familiarissima, constantque ex manubrio et lamina aene curvat, per cujus foramina ex codem mtallo virgulae trajiciuntur, quae, agitato sislro, in iis forulis pariter agilatae acui stri(Calmet.) dent. Saul percussit in millibus, et (2) Hebraeus David in dnis millibus. Valet Saul pro mille, David ver pro dnis millibus; vel, Saul aggressus est hostes cum miliibus, et David cum dnis millibus. Sed Vulgalae interprelatio me(Calmet.) lis cum Hebraeo congruit. Allegor. S. Aug. serm. 197 de Temp., et ex eo Rupert. 1. 2 in 1. Reg. cap. 6 David, ait,
: :

aliquid

assumunt in eo gnre praeclarum, eut


laudare student, anteponunt, ut ex
illius praelata, et

eum quem
eo

e compositione magis emicet

modo commendata
Idyll. 8,

virtus.
;

Apud profanos
pauca accipe.

exempla sunt plurima


Theocritus
ginis

ex

illis

cm

significare vellet vir-

amorem tanqum pestem vitandum


illa

esse

juveni,

idipsum comparationibus explicuit,


quae rbus

adducens

aliis

noxia, atque ide


inquit,

vald metuenda.
< <

Arboribus,
,

tempe-

stas

metuendum maltim
virginis

aquis

cnum
mult

avibus laqueus, feris agrestibus relia; viro

autem tenerae

amor,

id est,

magis fugiendus amor adolescenti. Et

Idyl. 9,

cm edem comparatione
tem commendat:
<

vocis suae

suavita;

id est, Christus, maledicti hostis (peccati et diaboli) caput amputavit, id est, principatum

Dulce vitulus mugit dulce


fistula,

etiam bos, dulce

dulce pastor

et

exinde resurgens ex mortuis in Jrusalem clestem victor ascendit. Hoc auditu excitatae per fidem occurrunt animae nostrae Victori publie et privatim cantantes et ducentes choros laetitiae. Quid canimus, quid confitemur ? Percussit Saul mille, et David decem millia in millibus suis, id est, universitatem peccati destruxit in suis virtutibus, suis, humain, quia non aliunde pe(Corn. Lap.) titis.
abstulit, et
s, s. IX.

ego dulce,

>

supple magis. Quae

enim po-

strem dicuntur, primum in commendatione


obtinent

locum.

Quem

in

eodem laudandi
:

modo

imitatus est Virgilius eclog 3


stabulis, maturis frugibus

Trkte lupus

imber

Arboribus venti, nobis Amaryllidis ira.

Et statim

Dulce satis humor, depulsis arbutus hdi$

23

715

IN

LIBRUM
alleri

REGUM
virginum chori, omnes tamen camdem

710
canlile-

Lenta salix fto pecori, mihi solus Amyntlias.


Ubi, ut vides, ex comparalione,

mullm

nam

cecinisse
in

traduntur.

Convenisse auiem

extremo laudis accrescit. Similia sunt


via
:

illa

ob-

omnes

eadem verba

et melicos

numros

in

Prae

hujus facuncii oratorem

summum
ignem

Davidis triumphali pompa, non est verisimile.

jmfanlem videri, lusciniam alioqui maxime vocalem, esse

Quare sumpserunt ex e consuetudine


Hebraeis eo tempore familiaris fuit,
lit

quae
in

mulam; atram

esse nivem,

enim

frigidum, el similia.
In sacris exempla sunt neque minus
fre-

luctu familiarem

formam habuerunl, autqui ex


et amici,

animo plorabant, qualeserant cognati


mentatores, aut praefiese,
pho.
sic

quentia, et magis ad banc nostram cogilalio-

aut qui lacrymas habure vnales, ut sunt laeliam in trium:

nem accommodata. Primm,


extremum.qusemultm
adjungunt, ut est
Tria sunt
gnoro
;

illa

omnia

testi-

monia, quae multa praemiltunt eximia,


in

et

ad

De

luctu constat Jerem. cap. 22, v. 18

eo gnre excellunt,
v.

Non

plangent eum, v, (rater, et v, soror ; non


ei
:

illud

Proverb. 50,
et

18:

concrepabunt
cap. 34, v. 5

difficilia

mihi,

quartum penilks

v domine, et v, V, Domine, plangent


, ,

inclyte
te.

et

viam aquil

in clo,
in
si

viam

colubri super
et
illa

Vers. 8.

Iratus est autem Saul nimis.

petram, viam piscis


in adolescenli.
dillicilia, illud

medio maris,
dicat
:

viam

viri

Haec puellarum gratulaloria cantilena


Salis
illam

magno

Ac

Licet

tria sint

animum
non tam

affecit

dolorc, quia victoriam

tamen quartum

dificilius

est.

suae prudentiae alque virtuti,

Similia habes statim v. 15, et v. 29, et

Amos
el

cap.

1 et

Super tribus sceleribus Damasci,

qum Davidis audaci robori adscribi videbat; el cm jam inde Samuelis minaci vaticinio,
de regno transferendo ad alium non sine for-

super quarto non convertam eum.

Sed sunt, qux


teslimonia.

sequuntur,
Psal.
:

magis

accommodala
in circuitu ejus, et

midine atque dolore cogitaret, graviter commolusest,

124 Montes
praesidium
;

Dominus
sit

in

cm

publica psallentium, id est, totius,

circuitu populi sui, id est, licet


vitati

magnum

ci-

ut ipse interpretari poterat, populi voce, prio-

montium

altitudine

el

res

in

triumphali plausu

partes Davidi sunt

ascensu arduo

majus tamen

est Dei custodi,


v.

datae, sibi vero posteriores.

Quare prudenler
posterum
reli-

qui civitatem circuit. Proverb. 27,


est

Grave
stulli
stulli.

meditabatur, illud tantm in


il II

saxum,

et

onerosa

arena; sed ira


:

ulrque gravior.
lsaiae

Hebraic est
:

Et

ira

quum videri, ut loto populo, qui cum verba, triumphalemque plausum


videbantur,

cantatri-

probsse

cap. 62, v. 5

Habilabit juvenis
fitii

cum

vir-

regnum

traderetur. Qnocirca toroculis spectabat

gine, et habitabnnt

in te
et

lui.

Et gaudebit

vis ex illa die, atque infensis

sponsus super sponsam,

gaudebit super te Deus

Davidem, quia
lari

praeferri sibi

quemquam

popu-

tuus, id est, suaviter vivet juvenis

cum

virgine
te,

turb

et regni

successorem jam habere

sibi

desponsal

sed long suavis vivent in


tui.

ferebat iniquis (1).

Jrusalem,

lilii

Magnum gaudium

capit

Vers.

10.

Invasit

spiritus

Dei malus

sponsus ex spons

in genialibus deliciis;

sed

Saul. Hinc constat, quod supra dicebamus,

majus ex

te, Ecclcsia, seu,

anima san-

perturbationem

aut aegritudinem animi


et

ma-

cta, capiet Deus.

Ad hune ergo modum hoc


:

gnum

spiritui

malo ad corpus

ad animam

psaltriarum canlicum interpretor

Fortis fuit

item hominis auditum aperire. Quando post

Sal, qui mille occidit viros, sed mult David


fortior, qui

gravem

illum dolorem

et cogitationem

doli

deeem hominum millia percussit. Quo dicendi gnre plurimm eliam commendalurSal; nam
in

atque furoris plenam, spiritu ncquam, quo


aliquandi laxatus videbalur
,

exagitari cpit.

commendalione, ut

dixi-

Sed fucrunt etiam nova crimina ex eo die contra

mus, quae ex comparalione nascitur, aliquid

virum Deo gralum

deque re

Israelitic

semper assumitur

in

eo gnre praeclarum.
,

Quomod

paul

ante gaudium sponsi

quod
ut
ani-

exislimatur esse

maximum

sumplum
capit
el

est,

gaudium explicarclur, quod

Deus ex

ma sibi
ror,

mystic desponsat

ad explicandum
slulti fu-

molestum pondus quod

aliis

imponit
et saxi.

pondus assumitur arenae


isle

Qud autem modus


quia

cantandi in epiniciis

familiarisfuerit Hebrais, ex eo mihi persuadeo,

cum

ex variis urbihus varii procdrent

Non rectis oculis aspiciebat (1) Vers. 9. David. Hebraeus et Sepluaginta Fuit Said aspiciens David; virum observabat, oculos habcli.it in illum utpote suspectum, et cujus gesta omnia ipsi essent suspecta. Chaldaous Fuit Saul omnia insidiam Davidi ; explorabat homincm observans, si quam nancisci posse-t occasionem virum perdendi. Denique reddi po-set textus Said injustitiam committebal in Daviitcm, ratus, virum esse, qui temeraria et ambith^a meditans, regnum ad se avocare cogitaret. (Galmei.)
: :

717

COMMENTAIUUM. CAPUT
qu tkemonem adet
.,

XVIII.
:

718

optimc mei-ilum concepta,

nibusaccipeTheodorelum
f

Pseudoprophetoe,

vocrunl tam iniqusc mentis


lionis vindicera.

barbnr cogila-

inquit, agilati

malo

spiritu suntsimiles fu-

rore percitis Corybantibus.

Hoc passus
>

est

Et propiietabat

(1).

Prophetare hoc loco est


j

etiam Saiil vexatus


,

dmone.

Chaldam&

non Spirituafllaridivino,eteo inspirante futura


praedicere sedat, et

pro, prophetabat

reddidit, insaniebat.

cm

ill

reruin cognitione,

Quid
reptitio

Saiil arreptitius,

aut quid potis in artradit

qu carere non

soient, qui veri

prophet sunt,

Saule locutus

sitdmon, non

sed malo exagitari spiritu et verba fundere

Scriptura; neque alius bonus auctor divinat


aut conjectat. Solus auctor Antiquitatum
Bi-

inlerdm vera, sed fanatico more. Quo modo


loqui

energumeni

soient, qui

non tam

ipsi lo-

blicarum, quid ab insano Saule praedictum


fuerat, insanus ipse divinavit.
<

quunlur,

qum per

ipsos

omnin rerum
i-na.aTplu.vfoi,

inscios

Mansit, inquit,
:

loquuntur daemones; autquomod loquuntur,


qui vocantur Gra3cis
ventriloqtti,

spiritus in Saiil, et prophetavitdicens

Quid

id

est,
ali-

seducers

Saiil? aut

quem
est
;

persequeris in

quia in ventre habere videntur


,

vanum? Completum
Perge
in

teinpus regni tui.

nant aliquam naluram

qu

per hominis fau-

locum tunin
et

tu eniin morieris, et
lilius

ces spiritus effundat, et voces quas alienis organis ad certain aliquam significationem formeL

David regnabit. Nonne tu, et

tuus simul

moriemini

lune

apparebit

David

re-

Qualcs Fure feminac, quce spritura dicuntur


habuisse Pythonicum; ut
Virgilius lib.
G,
illa

Sybilla,

do qu

gnum ? In eo quod subjecit postea, nobiscum sentit, quipaulo anlediccbamusobsessum


c

qu

sic

jaclabatur ab alina

esse

Salem
illas,

daemone,

et illo exagilante,

vo-

et inleiiori vi, ut varias acciperct et liorribiles

ces

ipso prorss
fuisse

neque

intelligente,

neque

formas, unde furere dicebalur, et insanire. Sic

senliente,

autem de

ill

Maro

Saiil, et nescivit

formatas. Et qua propkelavit.

abiit, inquit,

Qui talia

failli

David autem psallebat manu sua. Sicut can-

Anle

fores subito non vullus, non color unus,

Non compta manire com,


Et rabie fera corda tument.

sed pectus anhetuni,

non solm humanx vocis est ; sed etiam instrunienti, sive inflatu resonet titare aut cancre
binicis, sive pleciri

Majorque

videri,

percussu (unde apud Lati


tibiis,

Nec mortale

sonans, afflata est numine quando

nos frequens est canere


etc.), (sic

cancre ftdibus,

fam

propiore Dei.

etiam psallere sic est

accommodatum

voci,

Pylhonissam eodem pen modo describit in

transferalur.

Agamemnone Seneca.
su,

etiam interdm Unde David psallere dicitur manu quia musicum manu pulsabat instrumenlicel
illi

ut

ad instrumentum

Creberque totum possidet corpus tremor.

tum,

Anhela corda murmure

incluso fremunt.

Vers. 11.
MISIT EAM
vid (1).
,

Incerta mitant lumina, et versi rtro

Torquentur

oculi, rurss inimites rigent.

Saul lanceam, et PUTANS QUOD CONFIGERE POSSET DaExperienli compertum est, idque
-

Tenebatque

etiam vocem associaret.

Plura in liane sententiam occurrent apud


profanos. Et quia apud
illos

ejusmodi plerm-

<

(1) Audi S. Chrys. nom. de David et Saule Per illum vieil rex ac principatum obtinuit

queedebantur oracula,
tibus vaticinia,
(iebat,

et furiosa, seu furcn-

i
i
i

ut vaticinor scep in e

sumatur

significatione, in

qu

deliro et bacelwr.

i
<
i

San pro insanire


Cicero.
dixissc

et furere

sumpsit aliquando
id est,

Hoc modo prophetsse Salcm, futuros rerum eventus malo


nihil aut

spiritu

et quam reposuit gratiam ? Nam si quis pet pendat praeclar gestorum magnitudinem. etiamsi rex suo capite detractam coronam David capiti imposuisset, nunqum parem retulisset gratiam, sed ampliorem debuisset. Hic enim et vitam et regnum illi donavit ; ille ver huic regnum lantm erat cessurus. Alleg. sicut David lance Salis, sicChristus

correptum, cm ipse
nosse*, docent

sentiret, aut

communiter omnes, Abulensis, Hugo, Cajclanus, Theodoretus, Lyra. Pro om(1) Id est,

in cruce lance mililis fuit appetitus; sed David illsus aul'ugit, Christus vere transfixus

more prophetantium, carmina


,

psalmos, seu sacros, seu profanos sibi aonec notos, necauditos, forte etiam lingue ignol et gestibus inconcinnis, decaniabat, ut soient insani et energumeni nunc cantores, nunc concionatores nunc comdos agerc. Unde Chaldaeus vertit Et insaniebat Saiil.
tea
,
:

ad regnum perrexit. lia Kupert. 1. 2 in I. Reg. cap. 7 Nam iste quidem, inquit, in figura < patiens, non conhxus fugiendo evasit; ille < autem cujus passiones prfigurantur, lan
:

(Tirmus.J

ce clavisque confixus quidem est, sed resurgendo evasit. ^ Use est prima persecutio Salis contra Davidem, quam multae alise, sed prcipuae sex conseculsesunt, quas hocordine receaset hic Uupert. lib. 2, c. 8 Prima est, inquit, ubi nunc mittente Sal lanceam, ut
t
:

, ,

719

IN

L1BRUM

REGIM
agi

7o
ita

daemoniacis spis audivimus, interdm sic se

tamen

vehementer

in

rem aliquam

inde-

dmonibus

esse correptos, ut nihil nrint,

autsentiant; interdm

cum

integris sint scnsi-

coram et turpem, ut quasi impotes su ferantur ad ea quae proponuntur animo, prcipites. In


re venere infinita pen ubi per magicas artes

bus; et rationis ac mentis omnin compotes,

occurrunt exempla,
et virgt-

configeret

eum cum

homines etiam

pariete,

f <
< i

<

4
i

fugit. Secunda, ubi poslqum lisihos plag magn , itidem psallentem nisus est Sal contigere; et eo dclinante, lancea casso vulnere perlata est in parietem. Tertia, ubi cm fugisset David, et venisset ad Achis regem Geth, interfecit Saiil propter illum sacerdolcs Domini. Quarta, ubi nuntiaverunt Zipbei, dicentes: Ecce David laiitat apud nos, et surrexit Sal, et perse-

declinavit et percussit Plii-

nes honeslissimae continere se non possunt

quomins amentes
qua; proxim

et

cci rapiantur ad
Id

illa

vehementer oderant.

ex eo

quod frquenter

accidit, expresserunt poetae

in suis pbarmaceutris,

neque pauca occurrunt

in sacris scriptoribus exempla.

Quod etiam

in

furore sludioque vindictae passim experimur,

cutus est David in desertum Maon. Cmque desperaret David se posse evaderc, nunlius venit ad. Sal, dicens Festina et veni, quo:

cm

spiritus

hominum

,qui miti sunt ingenio

atque sedato, subit qudam rapiuntur insani, et exsorbere cupiunt illorum sanguinem

i i

niam infderunt se Philisthi super terram. Quinta in deserto Engaddi, ubi cm ingressus speluncam fuissetSal, ut purgaretventrem, surrexit David, et
praecitlit

contra quos nihil pris hostile cogitrant. Hoc


est illud,

quod

ap^id poetas spis


et

audimus

oram

chla-

<

<
i

s <

<
4

iterm nuntiaverunt Zipbei dicenirs Ecce David abscondilus est in colle Achile, et surrexit David et descendit in desertum Ziph, ubi cm dormienle illo dixisset Abisai Conclusit Deus liodi inimicum tuum in manns tuas; mine ergo perfodiam eum lance in terra semel, et secundb opus non erit ; dixit David : Ne interficias eum. Ac deinceps propitius sit mihi Dominus, ne extendam manum meam in Christian Domini. Nunc igitur lotie hastam qu est ad caput ejus, et scyphum aqu, etc. Seplima qu et tiltima, ubi ait David in corde suo Aliquando incidam in uit die in manus Sal. Nonne
silenter. Sexta, ubi
:
:
:

mydis ejus

homines ad vindictam

cdem

aliorum ar-

dentibus furiarum taedisagitari. Hinc illud Eu-

menidum commentum.quae furorem dicuntur


inspirare hominibus,

neque sinunt ullo aut tempore aut loco esse quietos nisi animos expleant vindictse silientes.
Virgilianus

Hanc vim

expressit

Turnus
est,

lib. 7,

^Eneid., cujus ubi

Alecto,
ris,

id

diabolus, aut spiritus furo-

animum

et pacis

omnem illi quietem sludium ademit, et totirm abripuit atinvasit,


et

que convertit ad caedem

arma. De quo

sic

melius est ut fugiam, et salver in terra Philisthinorum, et desperet Sal, cesselque me qu4 4 rere in cunctis finibus Isral? Fugiam egoma4 nus ejus. Et surrexit David, et abiit ipse et Achis filium Mahog sexcenti viri cum eo ad 4 regem Geth. Prima persecutio recensetur hic. Secunda C. 19, 10. Tertia c. 21, 1 et seq. Quarta c. 23, 19. Quinta c. 24, 3. Sexta c. 26, 1. Septima c. 27, 1. Porr idem Rupert. 1. 2, c. 10, ostendit Deum singulas persecutiones in Davidis bonum convertisse, ut ex singalis ipse fortior et gloriosior evaserit, ut patet bic ea qu singulas persecutiones consecuta sunt legenti; passionis cniin cornes et assecla est gloria. Aliegor. ver Kupert. c. 8, jam clicto ostendit bas septem Davidis persecutiones reprsentasse septem persecutiones, quas diabolos excitavit contra Christum. Prima fuit, cm Herodes cum cum caeleris infantibus in Bethlchem quaesivit ad necem, Matth. 2. Secunda, cm David citharizans, id est, Christus prdicare incipiens in Nazareth cives offendit, qui eum ejecerunt extra civitatem in monlem ut prcipitarent, Lucae 4, 29. Tertia, cm Judaiis commendans esum carnis su, ab eis audivit Durus est hic sermo , ideque ab eis desertus fuit, Joan. 6, 67. Quarta, cm principes miseront suos ministres, ut eum apprhendrent. t'illi eo inlacto reverlentes dixe<
:

Maro

Sic ejfata (Alecto) jacemjuveni conjecit

et atro

Lumine fumantes
Olli

fixit

sub pectore tdas.

somnum

ingens rupit pavor, ossaque et artus

Perjudit toto proruptus corpore sudor.

Arma amens frmit, arma

toro tectisque requirit

58. Sexta, cm Christo asserenie : Ego et Pater unum sumus, Judi iterm voluerunt eum ut blasphemum lapidare, Joan. 10, 30. Septima , cm eum ceperunt et crucifixerunt Matth. 26 et 27. (Corn, Lap.) Sal lana son dard contre David. Voil la suite funeste des passions qui naissent les unes des autres, lorsqu'on n'a pas soin d'touffer d'abord celle qui tait comme la mre de ces serpents qui rongent le cur. Sal tait superbe; sa qualit de roi l'avait lev. Cet orgueil lui avait donn de l'envie, parce que ces deux passions sont insparables. L'envie avait allum en lui la douleur et la colre de voir

David si grand aux yeux de Dieu et des hommes. Et il a conu ensuite contre lui une haine violente, qu'il a conserve jusqu' la mort. C'est pourquoi il a vrifi la lettre la parole

runt
Joan.

Nunqukm
7,

loculus est

komo

sicul hic IwtPo,


: i

Chrislo dicenle Anlequm Abraham fierel, ego sum, Juda lulerunl lapides ut jacerunt in eum, Joan. 8,
40.
i

Quinla,

cm

du Saint-Esprit : Que celui qui hait son frre est homicide. Le dmon qui l'agile est le dmon de l'orgueil et de l'envie, qui est en mme temps un esprit de sang et de meurtres. Il inspire ce prince cruel de percer David avec son dard,
mais Dieu
miracle.
le

sauve de ses mains

comme

par

(S^y/-)

7'2i

COMMENTARIUM. CAPUT XMH.


ferri, et scelerata

722
bis

Svit amor
Ira super.

insania belli;

sarium non erat, ut

lanceam Saule con-

Magno

veluti

cm (lamma sonore
undanlis aheni.

torlam declinaret. Facit ad hoc conspirans

Virgea suggeritur

coslis

Ex

his

duos ego

in arreptitio

Saule status

omnium pen interpretum in hanc nem consensio. Sic Abulensis q.


scholast. Bis

cogitaiio-

18, Lyra,

invenio.
tur, erat

Nam primm cm
omnin
nialo

prophetsse dici,

Hugo, Cajetanus, Dionysius, Magister Hislor.

dsemone

qui supe-

autem

dicitur David dclinasse

riores honiinis parles, id

est, rationis

sedem

Sal, et

illius

domum

atque consuetudinem.

praecipuam

occuprat, mente commotus.

Primm cm
tune,

paui anle bellum reversus est


;

Atque ide quid faceretaut dicerel, ignorabat.

ad patrem et pastorale ministerium


ut verba hsec indicant,

Cm

confgere hasl voluit Davidem (in

quem

recessit

quo non

pridie illius diei,

cm nondm

in illum spiri-

invitus.

Iterm modo,
,

cm ex

torvo Salis

lus malus irrupisset, graviter erat


sic

affeclus),
,

aspectu

quem spis

observrat,

tum ex

alliciebatur ab obsidente

damione

ut

la-

hasla? conjectu

prudenter conjectaret, se apud

raen liberum haberet rationis usum.

Quod ex
in

eo patet

quia

intorsisse dicitur
trajici

liaslam

periculo commorari.

Salem non posse di sine manifeslo vil suae Ita omnes pen, quos
proxim
cilavi.

Davidem, putans

illum posse, etconfigi


cogitatio salis indicat,

cum
non

pariete. Hsec
fuisse

autem

Libet hic adjiccre, quod Chrysostomus meditatur de hc Salis invidenli in


et ipse speciatim,
ritu, et

tune temporis illum mente comagitari

eum, quo

molum, sed
noverat,

ints ardcnlibus furiarum

cm

malo vexaretur spi-

laedis, id est, instigari

malo

spiritu, qui

jam

populus

Israeliticus, occiso Philislhaeo,

qum

sibi

David futurus essel adverde medio sublalum amo-

singulare accepisset beneficium.

Primm, non

sarius, ut illum hast

omnin
;

in

puellarum cantu contemnebalur

verct

regno. In

hanc sentenliam inclint

Abulensis q. 17.

Et

DECLINA.V1T
est,

DAVID A FACIE EJUS SECUNDO.


in

Sal sed ille bellator praidicabalur maximus, quando ex eo sumebalur comparatio ad explicandam fortiludinem illius qui secum ferebat

Dubium

an David lance

suum

exi-

gigantaeum caput, et cujus causa sumebalur


triumphalis
ille

lium deslinat declinaverit,


illud, facie, cogit

vcl Saule.

Neque

plausus. In

quo
esset

is,

cujus grati

nos haie ad Salem referre;

sumitur, quasi

omnium

princeps, et
;

nam

etiam facis

aliis

abanimali naui juxia

maxime de republic
alioqui

merilus, celebrari solet

liebraici

sermonis proprictatem accommodari

inurbana esset et indecora laudatio.


illi

solct. Sic

enim dicimus

facic famis, frigoris,

Neque aliud
additum
,

detractum est, im aliquid


illius

avais, gladii, id est, fam, fiigorc, arcu, gladio.

quod ab

meritis fortass videtola allribu

Quarc optim

dici potuit

David ab baslx
esset,

batur alienum.

Cm
,

enim laus

facic dclinasse.

Tune ver sensus

moin

debuisset David, qui animos ademit adversariis, et

dico corporis flexu elusam esse Salis pclitio-

addidit suis
,

quos unius hominis aspeut


ill

ncm,

etirrito jaclu delatam fuisse

lanceam

clus sic affecerat

censeri potuerint pro


aliquid

parielem, idquc conligisse bis, quia bis Saul

mortuis, tamen ex

Davidi detraoccisi

eodem lemporc

hast peliit Davidem, et

bis

clum videbalur, cm homincs mille


cap. Gnes. 21 Homil. 4G

David inlentum ab hast vulnus declinavit. Et Ha putal Rupcrlus lib. 2 in lib. I Keg. cap. 7.

dicuntur Saule. Sic autem Chrysostomus in

Sed puto ab
potis

illo

pronomine

ejus

Salem
quia

hic,

Jam vide, inquit, qum absurda operatus sit invidiae mor:

<

qum

hastani referri.

Primm,

< i

bus.

Postqum enim rex

vidit

juslum hune

;iilixum ejus generis est masculini mipanau.

At

lant glori celebrari, et tripudiantes cla-

chanith terminationeni habet

femineam quare
;

mare

Vieil Sail in mitlibus,

David autem in

cum

basl

convenire non potest. Non

sum

decetn millibus (sic

enim legunt Septuaginta),


niagis

nescius chanith semel in gnre reperiri inasculino; sed nobis favet et usus frequentior, et

non ferons mansuel qua? de hoc dicebantur


(quamvis juxla rationem jusiam
tribuerant, nefactori
ci

<

terminatio feminca. Dcinde quia non est verisimile,

aut eos, qui aderant,

cm

vidrent

qum David), victus invidi bemalum rependit. El quem oportcinterlicere quajrehat.


!

furere Salem, permissuros esse,

ut iterm

bal ut salvatorem et benefactorem agnoscere,

resumeret lanceam; aut Davidem,


Salis

qui
,

jam

cum

excellen!

sensum

et

furorem agnoverat
ille,

mansu-

tem insaniam

stuporis magniludinem

rum

ibidem, quamdi furor


;

et spiritus

Eum

qui vitam sibi servrat, et

omnem suum
libe-

vesanus non defenesceret

atque ide neces-

exercitum ab alienigen Goliath furore

, ,

1.

723

IN LIIJKUM
ut

REGUM
serat David
,

724

rrat,

hostem despcxit

et

iminemor

FECIT ILLUM TniDUNUH SUPER MILLE V1R09. Recesut diximus


;

beneficii ab affectione vincebatur; sed

mente

Salis consuetu-

<

su obtenebratus ab invidi, perinde ac ab


ebrietate

dine et aul

revocavil

tamen illum Saj,


quo Davidem
,

qudam, benefactorem ut hostem


>

quia non aliter fortass existimabat salisfieri

spectabat.

posse populi votis

et

amori

San ubi
rationis

in

unius

animum duo
hostes
apptit
,

conspirrunt
potentissimi
et
,

quo summa sperabat omnia


speciem praetenderet

prosequebalur.

atque consilii
,

Ut tamen honeslam odio suo atque invidiae


,

ambitio

quae honores
,

invidia
,

si

suo conspeclu sub-

quae aliorum gloriam

suam ignominiam

et
,

moveret Davidem
tua
,

ebiliarebum illum consti-

alina lucra sua arbilralur esse detrimenla


, ,

id est

mille viris

ducem

praeposuil.

Quid
,

mente coinmovent et ad illa rapiunt quae neque in amentes et caccos videbantur caderc
poluisse.

autem

in

hc prfectur speraret praecipu


,

slatim ostenditur

nempe

ut dro in bellis pro


,

Quid magis
,

san meule alienum

suo rnunere ac

lide

continenter versatur
,

ut

qum

dolore
,

qud res

tuae felieem sorlianlur

est fortuna belli varia

aliquando caderet.

exilum

quia ex luis commodis alteri aliquid

Et egredieiutur
populi.

et intrabat in co.nspectu
signiti-

Hoc accidil olim IMiilippo Macedoni de quo Demoslbencs ait usque ade gloriae fuisse cupidum ut omnia
accedit nobilitatis et gloriae?
,
,

Cm

alia

mulla apud Hebraeos


,

cel hic dicendi


in noslris

modus

ut pluribus ostendimus
illud

Commentariis super Acta ad

praeclara facinora

sua esse videri vellet

el

cap.

In omni lempore, quo inlravit et exivil


,

magis indignaretur ducibus ac praefectis qui


prospr
et

inter nos

tum maxime liberam


,

summamque
velit,

laudabiliter

aliquid

gesserant

poteslatem
faciat
,

qu quis quidquid

impun
est
vi-

qum

bis qui infeliciler et ignav. Cui


filius
c

qum

et

suo res administrt arbitratu. Sic

simillimus fuit

Alexander

qui

ut refert

san Moysis
Deuter. 31
,

summa
ubi sic
,

potestas explicata

Curlius

lib. 6,

vinci

quidem hostes volebat


,

ille

de seipso

Centum

Antipatrum
suae

vicisse re tacitus indignabalur


gloriae

ginti

annorum sum
,

non possum ultra egredi

el

demptum

existimans

quidquid

ingredi

id est

populum islum moderari. Nain


,

Habemus Saillis ambitioso, invidoqueconsilio exemplum qum simillimum in quodam Assyriorum rege, de quo Xenophon lib. 4 Cyropdi cui propter qui Gobriam egregias corporis animique dotes filiam suam
cessisset alienae.
, ,

qui ingredilur egrediturque


libet
,

quandocumque
Provideat

ille

non ex
etc.

alterius praescripto ac volun-

tate pendet.

Et idem
,

Num.

cap. 17

Dominus

hominem

qui sft super muttitudi-

nem

liane, et possit exire et inlrare


fit
,

ante eos.

desponderat

<

Cm
,

igitur illum
illi

secum vena-

Unde
rit et

ut clavis pro dominatu ac sunini


,

tum

invitaret

ratus se

long eqnilatiotie
,

polestale sumatur aliquando


claudit
,

quia clavis ape,

praestare. Ursa ver oblala est

cm

utique

et qui

clavem obtinet

ille

cm

illam persequerentur

niisso rex jaculo illarn

libuerit

pro su voluntale ingredilur et egrecap. 1


,

frustratus est; at Gobrias spiculnm vibrans


illam proslernit. Quain

ditur.

Unde Apocnl.
est,

audimus

luibere


<

rem

regr

molesl-

Chrisium clavem morlisct inferni, quia uirius-

que rex

tulit

invidiamque clam recondit.


,

que Dominus
Vers. 15.

et

ad ulrumquc homines
(1).

Sed

et objectus est leo

quem

itidem rege

mittere, el ab utroque liberare potest

irrito
fcit.

conalu insecutum idem Gobrias conHic rex secum aliquid mussitans ar-

Vldit itaque Saul.qud prudens


qum
est,
et

esset nijiis, et coepit cavere eum. San

rept
brise

quodam

ministro lance pectus Go,

verissimum
(1)

quolidianis

comportum

<

transadigit

atque

ita

adolescenlem
oculis

cujus

strenuitatem
i

cegris

tulerat

vit spoliavit.
,

Miramur

rgis

slupidam

in-

vidiam

et

ambilionem
:

san mente omnin

prcipitem
in

sed san mult magis miranda est

Saule
,

in

omnem

partem excors et prceps


re

ambitio
in

cui dolori est in

long graviori

qu de rgis regnique

libertate

certamen

eral.sibi
in

rem

cecidisse fliciter, et

eam on rem

ben de patri meritum civem consilium

inortis iniisse.

Yebs. 13.

Amovit ergo eum Su

David se conduisait dans tontes grande prudence. Samuel dil Sal la premire faute qu'il fil: Vous avez agi follement. L'Ecriture au contraire dil ici de David qu'il se conduisait avec une grande prudence dans toutes ses actions; el elle ajoute Parcequela Seigneur tait avec lui. Ainsi on voit dans David une sagesse pleine de lumire, qui est toujours accompagne de justice et de vrit, et <j u est l'ouvrage de l'esprit de Dieu. Et l'on voit, mi contraire, dans Sai, une prudence f.6v.breuse, pleine de mensonge et d'iniquit, qui hait sans raison celui qui n'est digne quo de louange, et qui s'efforce de le perdre sans la
Vers. 11.
ses actions avec
;

l a

si;

et

moindre apparence de justice.

(Sa

, ,

72S
ti.cinplis
,

COMMENTARIUM CAPUT
conscientiam roalam timere oninia
,
,

XVIII.
,

726
Goliath quolidian provoca,

ante Sal

cm
,

neque habere duriorem


carnificem
,

aut magis assiduum


,

tione et exprobratione lerreret


ret Hebraeos

et

pudefaceilli

qum seipsam
est
,

quae

nunqum

daturum

se fdiam

suam

qui

melu vacua
nain
,

et ipsam
,

non solm

niedici-

genlis
liliam

opprobrium de medio

sustulisset.

Nunc

sed salutem horrct


,

maxime

ut supra

suam majorem

et eo
,

nomine dilectam

dicebamus
dit

cm

ad conscientiam mali acceex invidi. Sic Can peccati


et vanis

magis Davidi despondet


vat fidem
sive ut

sive ut regiam exol-

quoque

livor

pris obligatam
,

conscium perturbabat multis modis,


saep

gner rgis

et eo

quod non reor nomine apud omnes


, , ,

terroribus exagitata conscienlia.


lib.

Vide
9, ubi

magis qum ante nobilitatus


titulo

suo nomini ac
;

Ambrosium
lic

2 de Can et Abel cap.

debere se mull plura existimaret

at-

de re optim. Sed babes hoc apert Sap.


:

que
et

ide;> in

majora se discrimina conjiceret,


sta-

17, v. 10

Cm

sil

timida nequilia, dal lestimo-

inimicorum ferro conficerelur. Id quod


,

nium condemnationis ;

semper enim prsumit

tim v. 21
ut

cm

loco

Merob despondet Michol,

sva perturbata conscienlia. Recreare polisdcbuit

animum

Salis sollicitum

et

timidum

Philisthseis

majorem habeat occasionem conserendi eum manus patefecit. Quare quaecum,

Davidis in rerum administratione prudentia


et in

que
pa

illi

bnficia
,

praestitit
,

fuerunt

&upa

bellorum eventu secundo ac


;

facili

explo-

id est

dona non dona qualia videri pos,

rata flicitas
et contra
et

sed Jiausit medicin venenum,

sunt dulcia pocula


porrigitur
in
;

in
,

quibus simul venenum

se armari putavit prudenliam illam

aut esca

quae objicitur piscibus,

robur

quae pro ipsius


;

suique populi salute


sibi

qu

lalet

hamus. Apert pris nixus fuerat


;

ac glori laborabant
vide

neque minus

Da-

perforare hast
tus, insidiis
constiluit
,

sed

cm
illi

jactus
,

ille

foret irri-

qum ab

infenso Palaestinorum agmine

rem aggreditur dm chiliarchum


et

cavendum

existimavit.

noxia

obtendit uxoris blan-

Vers. 17.

Ecce

filia

mea major Merob


Pollicitus

dimenta. Et tandem ubi his callidis consiliis


ipsam dabo tibi uxorem

(1).

fuerat

(1)
stitit,

Promisit
:

eam Sal

Davidi, sed non prae-

peremplo, sentiendum non est, nullam justi rationem, nullam Davidis curam Deum habuisse. Sic enim et Nabal sustulit Deus, Davicl<

vel quia iicl promisit, vel quia

eum p-

gratificalurus,

dm

ejus injurias

morte

enim ne per filiarn regiam uxorem David ad regnum evaderet. Symbolicam causam dat S. Gregor. lib. 5 in lib. 1 Reg. cap. 1 Quid est, inquit, qud Jacob utramque sororem habere licuit, David autem ad majoris thalamum non pervenit ? nisi quia David rex fuit, Jacob ver rex non fuit. Qui ergo regimen animarum suscipit hune censura ecclesiastica gregem dferre, et remotae vit otiis vacare non sinit. Merob enim idem est qud magistro, ait Pagnin.; unde
nituit

timuit

vindicavit.Sicab Absalone commotae mentis

<

< i

men

patrem pnas exegit Deus Davidem taSalis moribus obluctari permillit Deus, ut athleta ope divin invidenliae victor evadat. Ut infirmos Deus no,n permitlit invidi, sic fortes et strenuos vocal in stadium, qu possint de invidi ips Iriumphare. Aufert iniirmum ab invidorum rabie, at fortissimos
in
;

nott vitam contemplalivam, cujus magister est Deus et Spiritus sanclus. Michol idein est qud rivus, vel decursus aquarum; unde nott vitam communem, qualis est activa utramque egit David, unde contemplans edidit prophetias et psalmos tain divinos. Sed ut signiliearetur reges alios et ordinarios debere polis activae vitae intendere qum contemplative, bine Davidi Michol obtigit, non Merob. Vide
;

e deducit, ubi invidenliae victores vadant. Hinc Jacob extollit praestanliam Joseplii c. 49 Fitius accrescens Joseph, filius accrescens et decorus aspectu; fi liai discurrerunt super
:

sed exasperavenwt eum, et jurgati illi habenles jacula. Sedit i arcusejus, etc. Simili modo Deus exercuit, promovit et perfecit Jacobum per Esa, Moy

murum;

sunt, invideruntque

hic ut David continua et implacabili Salis invidi fuerit exagilalus, et assidue ad neceni

deslinatus; idque duravit toto reliquo vit Salis tempore, pula per integros octo annos; tt enim sunt decimo Salis anno, quo David Goliam superavit, usque ad annum Salis

quo ipse in praelio miser occubuit. Quaeres Cur hoc permisit Deus ? Resp. ut Davidis palientiam et virtulem exerceret, acueret, solidarel, perficeret, itque eum ad regnum disponerct. Audi Basil. Seleuc. oral.
18,
:

si

15

<

Ne

tibi

paradoxum videatur,

David

sen per Pharaonem, Isaiam perManassen, Machabaeos per Antiochum, S. Alhanasium pet Constanlium, S. Chrys. per Eudoxiam, S. Ambr. per Justinam imperatricem. (Corn, Lap.) Sal dit David Je vous donnerai ma fille ane en mariage. Sal avait promis sa fille ane celui qui aurait vaincu Golialh, et ainsi elle tait due David. Il la lui promet d'abord; et David lui rpond trs-sincrement, comme il paratra plus dans la suite, o il le fait tenter sur ce point, qu'il se croyait tout--fait indigne de cet honneur; et aprs cela il la donne un autre, sans qu'il paraisse de raison vraisemblable dans ce parti qu'il choisit pour sa fille ane, sinon qu'il prfre un homme sans mrite et qu'il

tantae

esset gratiac, Deoque in deliciis, invidise jaculis fuerit expositus. Nam cm in-

cm

ne

hait

point, celui

qu'il

hait

vidiam perimerc Deus potuisset, invidente,

d'autant plus qu'il a un plus grand mrite. (Sacj.l

,, , ,

727
nihi!

IN

UURUM

1-

KEGUM
qum
avertunt oculos
,

728

promovet

seipsum apert

et

exercitum

neque

sic

illos
,

inllat

armt

in illius exitium.

praesentis status splendida conditio


,

ut non

Vers. 18.
rgis (1)?

Quis ego sum


Long

etc.,
,

ut fiam gner
qui majus
ali-

etiam prions

memoriam
siats

retineant.

Neque
David
ut ben

erat David

credo

prioris

obliviscebatur

quid spectabat,

dm
,

vitam suam in apertum


ut

periculum conjecit

praemium
,

victori

cm rex erat plenus quem amabant sui


,

victoriis, onuslus exuviis,

horrebant alieni

Saule promissum exigeret

quando

ultr obla-

tum

tara

ingnue rcust. Non qud in uxore

secum aclum existimarent, quibuscum ipse sociale pactum iniisset. Neque alienum aliquid
Davidis

aliquid aut

damnet aut improbet


, ,

quam nun-

ingenio atque modesti cogilaret,


antiqui status

qum

fortass viderai

sed quia se tanto no-

qui existimaret

instrumenta
,

mine indignum arbitrabatur. Atque ide et suam vitam id est vivendi modum extnut,
, ,

lanqum monurnenta
fuisse conservata
,

prioris forlunae

ab ipso

ut

cm

videret se
,

regem

cm

majorera

vitae
,

partem

egisset ruri

et co-

pastorem se fuisse meminisset


occurrerent deliciae et

gnationcm suam
gilabat

quae long aberat, ut aliquid

cm regiae ornamenta ad memoet


, ,

ambire aut meditari posset eximium. Nec co-

riam reduceret sylvestrem cibum

cibarium

modestus

et

ingenio

plan liberali

panem

sycomoros quos in Thecuano campo


,

adlescens, cognationem Salis mult fuisse


ignobiliorem
,

vellicrat

pelles et saga quae

non lam ornant


,

ex tribu nempe Benjamin

quae

qum indecor
inler

tegunt afllictum corpus

quod

propter infandum scelus ad paucissimos redacta fuerat


,

medios cleros noctes duxit insomnes,


a-stus urebat et gelu.
,

et

tantm non extincta


,

et uxo-

quod

Habebat tamen

ali-

rem

quae tune oflerebatur

illius

esse filiam,

quid in memori

quod vanis blandisque co-

qui non antea

dudm

pascebat asinas. Quid


,

gitationibus opponeret.
faceret David
Siciliae
,

Neque mirum,

si

id

ergo tantm horreret pecuarius


rait virtus regno
illius
,

quem
,

explo-

quod

fecisse dicitur Agathocles

dignum ostenderat, nuptias


et quae

rex

qui ut antiquae forlunae recorda,

quae asinario ptre nata est

relur

qui parente figulo natus fuerat

cm

juxta patriara consuetudinem ipsa quoque asi-

abacos argenteis atque aureis vasis onerare


posset, semper tamen fictilibus utebatur.

nariam vitam instituerai


dentes sunt
,

Sed san qui pru-

priori humilique fortun

nun-

Vers. 19.

Ciw deberet dari Merob David,


(1).

(1) Que est vita mea, aut cog.natio? Hebraeus et Septuaginta Qu est vita famili patris mei in Isral ? (Calmet.) Audi S. Chrysost. Ilom. in haec Davidis verba Quis ego sum, quis ego sum, domine mi, quod talem gratiam invenerim ante faciem tuam ?
: :

data est Hadrieli

Hicjam

se magis prodit

animas rgis

et

quanti fecerit
et

Davidem
alleri

cm oblatam
tradiderit
;

illi,

imo

debitam uxorem

quae san singularis fuit injuria

cm

illam

non jam

spe conjugii

sed ab ipso
esset

Ego enim minimus fui in tribu me et elegisti me ex ovibus, et assumpsisti me. Videte quo modo subjunxit humilitati innocentiam, ut < cm esset liomo, diceret Elegisti me ex
,
:

pen complexu
initias, si

distraxerit.

Ferendum

debitam negaret ; at oblatam auferre,

doior est et ignominia maxima. Quae quidem


in

Demonstravit quia hoc genus pecudis innocens est significabat enim illum pastoovibus.
:

casu non dissimili sic

affecerunt
,

atque
aliter

exulcerrunt Samsonis
censuerit
sis

animum
et

ut

non
,

< <

gui animam suam ponit pro ovibus suis; illum Agnum Dei , qui venturus erat ut tolleret peccatum mundi. Electus ego

rem bonum,

sumendam
,

esse vindictam
,

nisi

exu-

frugibus
,

olivetis

vineis

et ingenli

ex ovibus, ut pastorem ostenderet, et innocentiam non negaret dicit Ego enim minimus fui in tribu me. Qum suave est, qum dulce in auditione ver confessionis, ut diceret se minimum in tribu su Non erubuit
,
:

plag

quae Philisthinorum plurimos extinxit.

Vers. 20.

Dilexit autem David Michol filia


(2).

Saul altra
erant
sic

Sicut anima Jonathae con,

gltitinata fuerat
,

<

quod erat, ut
fessio ejus

quod non erat. Conadduxit ei non peccatum, sed


esset

gloriam et misericordiam.
hic gessisse

Subdit deinde

in quo mullae non vulgares amandi causae ctiam anima sororis ejus Michol. Quod

animas Davidis

illaequc

Davidem
dixit
:

typum

Minimus fui in tribu perfectam Domini humilitatem in mundum venientis. Quid humilius servo? tamen hoc Dominus esse dignatus est, ut ex servis i-

Christi : < Quod me, significabat

quidem

Sailli

non

displicuit

non quidem qud

(1) Et lieg. 20,

ex c quinque liberos harait. In 2 8, legilur pro Michol Merob, sed ibi racndum cubt in Hebraeo et in Vulgat.
(Calmet.)
(2) Latini

beros faceret, ut servilus ipsius nobis ingenuitaiem donaret. Hoc significabat quod dixit Minimus fui in tribu me. > Eia nunc crigitc mentes, genus electum, et nolite esse pigri(Corn, Lap.)
<
:

quidam codices conlrariam sen'.enliam exprimunl Dilexit David Michol filiam ISal altcram. ScdHebrus cl Septuaginta Vul:

gatae cohaerent.

(Calmet.)

720
ben Davidi cuperet
diabalur vitae
, ,

COMMENTAIUUM CAPUT
cujus multis modis
insi-

XVIII.

730

amor, qum patris observantia.Sicut accidit Antiocho


,

sed quia rationem qurebat


,

qui Ptolomaeo rgi filiam Cleopatram

qu illum honest aliqu specie et sine suo labore perderet. Fulurum enim putabat, ut
filiam in

conjugal! nexu sociavit consilio plan fraudulento, ut

aditum sibiadalienum regnum aperiret.


videri maluit Ptolomaei uxor,
lilia.

tem

prodendo conjuge haberet obsequenneque nescius erat feminarum blanditias

Sed Cleopatra

qum Antiochi
Et
et

Ita Daniel, c. 11, v.

17

ad quidvis persuadendum potentissimas esse. Quod ex casu Samsonis qui non antea dudra
,

filiam

feminarum dabil
neque
illius

ei, ut evertat illum

non

slabit,

contigerat,

quod non poterat


,

ipsi

aut cuilibet

trimonii

macausa venturum putabat Davidem in


erit.

Porr

illius

de populo non esse notum

sperare potuit

Philisthinorum manus, quia staluerat ab


dotis
tia

illo

queni sciebat unius Palaestinae blanditiis cap-

tum illusum
,

excascatum et mortuum. Atque

nomine centum Philisthinorum prsepupostulare quod lie sine magno capilis


;
i

ide addidit:

periculo tenlare

non

poterat. Ita

Hieronymus

Vers. 21.

Ut fit
h anus

ei in

scandalum

et sit

ex sentenli Hebraeorum in Traditionibus hebraicis. IN

super

eum

Philisthinorum. Hic
,

ego

formam
sum, ut
bris

similitudinis subaudio
sit illi in

in

hune senili illece-

DUABUS REBUS GENER MEUS ERIS HODI. InllOC

cxilium, et sic ab
,

loco varii sunt interprtes, in quibus hoc de-

amatoriis intereat

sicut

antea

Dalilae

sidero

quod admodm

pauci pro
;

nostrae

blanditiis

Samsondatusestin manus
ab
illis

Philisthi-

Vulgala; translatione laborant


gis miror,

im quod maita

norum,

et

talia

passus, qualia Davidi


aliter

quidam addunt

in hebraico textu

ab iisdem advenire cupiebat. Sed long


accidit; plus

tanlm esse duabus, et non rbus,


duabus person intelligantur,
lise

ut in
fi-

enim apud

filiam valuit conjugis

nempe

duae

seconde fille David , afin Je donnerai qu'elle soit la cause de sa ruine. Sal promet David sa secor.de fille, non pour s'acquitter ainsi de sa promesse, mais pour satisfaire sa
haine, en s'imaginant que sa fille Michol serait d'intelligence avec lui pour trahir David. Mais elle a tmoign dans la suite qu'elle aimait mieux tre fidle un mari si saint qu' un pre si cruel. 11 demande pour douaire David la mort de cent Philistins, dans l'esprai.ce que David tant expos les combattre y pourrait tre tu. Ainsi les grces de Sal sont des

ma

Salis.

Et in his variae sunt sententia;.


in

Quidam dicunt
se

duabus

filiabus

generum
est,

fuis-

Davidem, quia altra promissa

atque

ide

cum
;

ill

contractum intercessisse sponaltra ver


Ita

salitium
fuisse

cum

conjugali vinculo

conjunctum.

dicit

Lyra placuisse
ipse reprobat,

quibusdam Hebraeorum, neque


Alii illud,

quibuscum aliquo modo consentit Cajelanus.


in duabus, singulariter capiunt, in
,

grces meurtrires; et il veut que le mariage de sa fille lui tienne lieu d'un gage funeste
,

hune sensum
alibi
lib.

in

un duarum filiarum. Sicut


fit,

sp
Ut

in Scriptur

ut docet Pagninus

qui l'assure de la mort de celui qu'il prend pour son gendre. 11 est ais de tirer de cette histoire un sens plus spirituel. David, selon les saints, est l'image des vrais serviteurs de Jsus-Christ. Us sont attachs Dieu et l'Eglise, et c'est ce qui leur attire la haine du dmon et de tous ceux qui agissent par son esprit. Ils combattent le prince du monde figur par Goliath, non avec les armes d'une sagesse humaine et sculire, mais par la prudence de la foi et par la lumire de la charit. Les justes louanges qu'on leur donne sont insupportables aux imitateurs de Sal ; mais pour eux ils demeurent fermes

Instit. c. 15,

ubi aliquot adducit

exem-

pla.

illud Jud. 12,

de Jephthe

Sepuliusest
:

in civitate su
tibus

Galaad. Hebraic est


est, in

In civita-

Galaad, id

un civitatum. Ubi idem


in duabus, id est, in

hune locum

sic exponit,

altra duabus.

Eodem modo
sic

Yatablus.

Alii

hanc explicationem
praeferant,

admitlunt,

ut illam

qu nobisomninexistimatur

vera.

Hi ver

sunt auctor Historia;

scholastic,

Dionysius et Hugo.
Aliis placet, in duabus, res

dans l'tat o Dieu les a mis. Ils s'abaissent d'autant plus que ce qu'ils ont fait pour satisfaire leur devoir semble leur attirer quelque rputation parmi les hommes. Ils se consolent dans l'union qu'ils ont avec ceux qui les aiment, comme Jonathas aimait David. Ils prient pour ceux qui les hassent, et ils tchent,

essepotis intelid

ligendas,
titulos,
p/iella

qum personas,
matrimonio

est,

rationes,
illi

seu mrita Davidis,


regia

propter qurc

copulari dbitent;

licet

non eodem omnes modo dclarent. Hiein Tradit. hebr.


:

comme

ronymus
tiae
t

duas adhibet senten

David, d'tre tellement circonspects dans leurs actions et dans leurs paroles, qu'autant qu'il est en leur pouvoir, ils conservent la paix avec ceux mmes qui n'en iculent point avoir avec eux, et que leur conduite
soit

hujus explicationes
sibi

In duabus, inqnit,
dicit,

rbus generum
ei

futurum

quia jam

<

atlulerat

praeputia

Philisthinorum pro

approuve de Dieu

et des

hommes.
(Sacy.)

<

Merob,

quam

Sal ddit HadrieliMololhit,

<

et poslea

pro Michol ducenta. Et quamvis

751

IN

LIBRUM

I.

REGUM
dicere, in

752
hebraico textu non esse rebus, aut
latinae voci
si

a non apert dicalur pro Merob Saul praeputia lamen qui Philisthinorum David ddisse
,

quia hic viros doctos haererc video, et apert

praecedenlia et subsequcntia perlegerit, et

quod huic
dubitaret,
odi,

respondeat. Quasi quis


desidero,
res

perscrulatus fuerit,

inveniet

eum

bis Sailli

quis dicat, duo

aut,

Pbilistliinorum praeputia ddisse.

Haec est
t

an explicare possit, duas


igitur loca aliqua,

desidero.

prior ratio, deinde alloram adducit


t
<

Potcst

Adducamus

ubi

DTnu

sine

etiam, inquit, et aliter intclligi

In duabus

ullo adjectivo neutraliter ponitur, et

duas res

rbus gner meus cris Iwdi, quia ego quaesivi te ce n tu


obtulisli

sine ull dubitatione signiucat. Proverb. 30,


v. 7
v.
v.
:

praeputia Philisthinorum, et tu
*

Duo rogavi
:

te,

ne deneges mini. Isai. 51,


occurrerunt
tibi.

ducenla.

Cum

Hieronymo senHugo, Diony-

19

Duo

sunt,

qu
est

Job. 13,

tiunt auclor Hisloriae scholasticae, Rupertus,

20
:

Duo lanlum

ne facias milii. Psal. 16, v.

Angelomus, Glossa
sius,
,

interlinearis,

12

Semel locutus

Deus, duo hc audivi. His


et

Emmanuel Sa et ex parte Abulensis q. 33. Ego primm dico, de rbus hune locum exponenduin esse potis qumde personis; neque
quando
id apert Y-ul-

locis

nuda vox ex D'niy,

lamen duas

res,

seu duo neutraliter signilicat. Quid igitur mi-

reinur nostro interprte versum esse in duabus

aliter pi accipi potcst,

rebus?

Mirarer
si

ego potis,

si

verlisset
,

gatus expressit.
titulos,

Secundo, duas res


cujus

esse, seu

aliter.

Qud

nihil

haberemus aliud conversum


,

qum

quibus gner esse rgis meruit David,


occidit,

sic

Vulgato fuisse

hoc ipsum

et quia Philislhaeum

prmium
lta

erat regia puella, et quia

centum

Philisthoro-

movere debuit hominem pium ut aliam de duabus sororibus explicationem abjiceret.

rum
tiunt

capilibus
illi,

nuptias

illas

coemit.

sen-

Cum

nostro

interprte
:

consentit

Hispanica

quorum nomina modo produximus,

translatio antiquissima
seras oy

Con dos condiciones

uno cxceplo Hieronymo, seu polis exceptis


illis,

mi yerno.
miri sunt Talmudistae,

qui Traditiones aut scripserunl, aut colle;

Hoc

loco, ut alibi,

gerunt hebraicas, qnarum auctor ignoratur

qui in Chaldaic paraphrasi,

quam habet

Lati-

neque enim ccrlum


ronymi.
Ratio
est,

est,

opus

illud esse Hiealite

nam Complutensis
visse

bibliotheca,
:

quaedam hic

quia

explicalioncs

addunt omnin ridicula

nimis videntur esse contorlae, quia multa


gunl,
quae non facile sacer
facilis est,

fin-

textus admittit.

dicunt enim cognoDavidem in pacto de nuptiali dote, quod centum petebat Philisthinorum prseputia, craequabant pretium unius denarii

Hajc ver
los,

quac duos agnoscit tituin

rorern essegravem, quia

et

utrumque proxim
aulem miror, viros
hebraico textu

sacris

litteris

centum praeputia non nulla autem


:

expressum.
Illud

censebatur desponsatio valida,


alioqui hebraici
illud, rebut,

si

dos oblaia
si

minor esset denario.

Cm

nemo,
pro

centum

sermonisnon imperitos existimare

praeputia venalia prostarent,

illis

unum
:

non

esse in

et

ide in

eam

impenderet denarium, ducenta protulit

haec

sententiani

adduci,
qui

ut personas

intelligant,

enim pro canum

et

catorum Salis alimento

non res

mco

judicio in hebraic

gramgnre

unius denarii protium habere videbantur; ne-

matic infantilis est aut error,

aut inerlia.
qui

Notum
trum
Psal.

est

enim apud

lebraeos,

que enim plus carnis emeret denario Sal pro canum catorumquedomesticorum vilissimo
pabulo. Quis non
rideat

carent neulrali, genus femineum, sicut et neu,

tam aniles nugas?


in

substantiv

sumi.'

Quod Hfibraeorum
interpres,
liane

Aut quis non


Hic

doleat,

tantm esse

his,

qui

idioma aliquando servavil noslcr

sapientes existimantur, amenti?

Unam
aliis

pelii
,

Domino,

requiram, pro,

observandum, nuptias apud Hebraeos


fieri,

unum
nos

petit, et

hoc requiram.

Plura exempla

per coemptionem
afferat necesse

quam ad rem

aliquid

locis

adduximus.

Ilebraic feminca

est, qui alterius

ambit thala-

ponilur lerminatio setaiim, quae


neutraliter,
et

exponenda
,

mum,
vinea,

et

nuplias aut pecuniam, et quod peest

dicendum,

in duobus

id est

cuni prudentibus aestimari solet, ut

in duabus rebus. Sicut eleganter et

communiter
lebraeos,

qu

in

Canticis

emi fingitur sponsa,

Lalini faciunt, qui raro dicunt, duas res, sed

aut tritico,

frquenter

duo.

Et quidem apud

sponsa, aut labore et servilute,

quomod ab Ose cmpla dicitur quomod Jasi'plcnnio


pastoralis

cum
tur,

duo sine cerlo aliquo adjunclo su

cob
sibi

duiilici

curac

duas

tivo ponitur,
nisi

nunqum quod ego


,

sciam, ponifemine.
pigebit,

Laban uxores coemit, aut cort labore

DTV?
ici

in

lerminalioue

et sanguine,

quomod Christus

acquisivit

9-t-

Exemplis

conslabit, quoe afferre

non

que emit Ecclesiam sanguine suo, Actor. cap.

733
20. Sic

COMMENTAIS
modo David sanguinem
et

,i.

CAPiJT XVIIE
quibus
niliil

731
generos locupletare possint; se

yitam im-

et filias et

pendit pro lhalamo Michol,


rit

dm

centuin qua>

optare magis

qum

injurias ulcisci,

quas

Philisthinorum capita, quse sine sanguinis

Philisihe

gente Israelilicuspopulusaccepit.

ac vitoe periculo referre non potcrat.


Vers. 22.

Quare
:

salis

dotatam videri filiam,

si

centum
parenti

Et mandavit Sacl servis suis

Philisthinorum capita dotali nomine

Loquimini ad David clam me, elc, esto gner


rgis. Ilinc conjectare aliquis prudenter poslel
,

tribuantur. Id ergo Davidi per nuptiarum pro-

aubos rentintiari jubet, optare regem conjugium, quod quajsitae sanguine dotes conciliant,
reliqua alia non curare.

eadem nunc respondisse Davidem


spcndet juniorem
oflerret.
filiam,

rgi,

ilin

quae paul ante, familiam

Idm majorcm suam tenuem


ad
illud

Nempeneque

Vers. 27.

Et post paucos

dies surgens
illo-

et

ignobilem, neque rusticum

David. Annuit David et rgis imperio, et

usque tempus vivendi genus, aditum

rum

consiliis,

quos rex nuptiarum conciliato-

habere posse ad regium thalamum, et generi


nonien. Neque enim,
lalis rege,
si

res esse jussil;

neque di

dislulit offerre dotale

David annuisset postu,

pretium

nain post paucos dies cduxit

secum
du-

sequestros interponeret
illas

et quasi

viros, quibus prpositus fuerat chiliarchus, et

paranymphos, qui nuptias


lid conciliarent.

secrel et cal-

duplicato

numro pro centum

prsepuliis

cenla numeravit; quasi qui dotalem pecuniam


ESSE REGIS?
illius

NUM PARUM VIDETUR VOBIS GENERUM


Eadem, quae
et quse
Saiili pris,

ad nuptias numerare soient. Est qui pulel, non


occisos, sed circumeisos Davide fuisse Pbilislhseos, quia

respondet nunc

paranymphis, quibus suam obtendit inopiam,


ambftiosos etiani spirilus ab
ill

prputia tantm Sal, non capita


et id

cogi-

poposcerat
molestis,
Id indicat

tulisse
si
illis

Philisthae.os

niult

tatione

deduceret. Et tandem addidit,


illud

rem
aspi-

qum
Lyra.

vila foret

adempta.
ipse

niagnam esse ad gloriosum


rare, et

nomen

Sed plan textus

non

cum

regio sanguine rusticum et igno-

obscure

significat, occisos esse, et

non tantm

bilem commiscere;
eliamsi paterna

neque se

salis

habere,

circumeisos ducentos

illos Phijisthseos. Petiit

bona omnin conturbet,ut


aliquali dote

aulem Sal non illorum

capita, sed prputia,

tam nobilem sponsam


queat. Praeterea
jora

demereri

ut eo signo cognosceret, non Israclitarum esse

nomen illud regio affine masecum importare pondra, qum ut ab


enim locum
subli-

csedem illam, quibus erat caro primis annis


nmlata prxputio, sed aliorum, quibus naturale
illud
lot

ipso prxslari possint. Qui

inlegunientum ablalum non erat. Neque


capita afferri poterant sine mole-

nicm conseculi sunt, mullorum oculis et cogitalionibus servire debent, caverequc


ter,

hominum

vehemen-

sli,

neque ante regips oculos sine honore


id

ne quis corum, quibus tanqum vivendi

proponi. Alque ide


alieni generis ull

adduci jussit

quod
sine

forma proponitur, in illorum moribus aliquid


informe deprehendat. Im et praeire alios in
ollicio

signum

essel,

possetrjue

omnin molesti
im
ita

portail.

Auduci autem
est,

debent, neque

aliis

aliquid negolii im-

poluit,

fortass

factum
id,

ut puiat
se-

ponere,
illi

aut diflicullatis adir,

ad quod non
praeluierinl.

Abulensis, non

tantm

quod Judaeo

quasi duces praeviam lucem

mine circumeisione detrahitur, sed


illa

etiani pars

Id ver

arduum

est, et vires

ac spiritus plus-

quae praepulio tegitur.


:

qum giganteos desiderat. Quare qui magnum nomen apptit, perptuas apptit cxeubb.s, perpetuum laborem cm nullius periculi,
,

Ubi Yulgalus
est
:

Post paucos dies, hebraie


lit

Et non
quos

impleti sunt dies.

ver dies aut

sunt,

rex adducendis

Philisthinorum

nullius alse quanlmvis ancipilis exsors esse

prxputiis prxstituit, aut qui nuptiarum tempori dsignt! fuerant, sive rege, sive cou-

debeat.

Vers. 2o.
cesse,
EfISI

Non habet rex sponsalia ne-

suctudinc. Quasi velit historicus sacer signilicare nuptiarum lemporc


niliil

TANTUM CENTUM PR.EPUT1A PlIILlSTHlnouum. Extenurat David, ut apparet, genus

Davide fuisse

praelermissum, quod

nuptialia sacra aut nu-

suum, neque

aliquid

habere

dixeral,

quod

bentium consuetudo requireret. Ubi Vulgatus,

honest possct ad novae nuplae delicias et or-

annume ravit

hebraie est, implevit,

ubi

in

namentum afferre. Quod molesl ferunt virgines, maxime cm nuptiarum apptit maturitas.
Quocirca ad illam prsecipu parlem respondet
Sal, et ait regibus non esse necessarias
filia-

edein voce lusus videtur esse non inclcgans,


quasi dicat
:

Nondm

erat impie:

um tempus

promissionis, et jam ad

unum

fuerant implela

promissa.
II!

rum

dotes,

cm

ips satis

habeant diviliarum.

Vers. 28.

Et vidit

Saui., et iktellkxit

735

IN

LIBRUM
in

I.

REGUM
populum inveteratum,
cens Victoria,
ut

736
et quasi naturale dissi-

QflOD DONINUS ESSET CUM DAVID. MlCHOL AUTEM

filia

Saul diligebat eum. Id agebat Sal


illis,

dium. Quod fortass inflammavit et acuit re-

nuptiis

quas magis odium

qum bcnevosure blandi-

cum

injuria recenti,

fecitque,

lentia contraxerat, ut

Davide

liliae

omnes quamprimm

sese ad assuetum bel-

mentis

illecto,

aut Philisthinorum manibus,

landi ministerium accingerent.

quorum

munus esse volait, oeciso, amitlendi regni metum deponeret. nam sine ullo suo, aut Sed contra accidit
praeputia dotale
;

lPDIWXBKB
<

3>2S

IDft^IID*
mo-

suorum detrimento duplicavit dotem, unde


didicit divinae illum

Les Manichens, Bayle,

les incrdules
la

creditum esse custodiae

dernes, Tindal, Morgan,


;

Philosophie de

et hliae post nuptias

magis

in
est,

Davidem augeut

l'Histoire, les
les

Remarques de
l'article
les

Basile sur David,

balur amor. Unde factum

cm ab

ill

Questions de Zapata, l'Examen important

spe prorss excideret, timeret Davidem muli


magis, et ad linem usque vit* implacabili pro-

de Bolingbrooke,
sur

David des Questions


Rflexions
dcisives
la Bible

l'Encyclopdie,
le

sequeretur odio.
Vers. 30.
listhinorum.

sur le Judasme,
egressi sunt principes Phiegressi tune fuerint ad bel-

Tableau des Saints,

Et
Cur
,

explique, l'Esprit du Judasme, etc., tous ces

auteurs respirent

la

mme

fureur contre les

lum

Philisthsei

du

rationes

adducuntur,

principaux personnages de l'Ancien-Testamcnt,


et

quas notavit Abulensis

q. 37. Altra est, quia


,

spcialement contre David. Voici

le

por-

cm

circumeisionem" detestarentur

tulerunt

trait qu'ils font

de ce prince
les livres

gravissim aliquos suo gnre fuisse circumcisos; quare ut inustam suo nomini twn f-

gand rvr que

Dans ce brides Hbreux ont


:

<

appel par excellence un

homme

selon le

dam ignominiam exurerent

statim

se

ad

cur de Dieu,
encore

et

que

les chrtiens

regardent

bellum accingunt, et in Hebraeorum terminos

irrumpunt. Sed banc nos sententiam paul


ante rejecimus,

comme le modle des rois, nous ne voyons qu'un rebelle envers Sal, un usur-

cm

diximus non pris cir-

pateur de sa couronne, un voleur, chef de


brigands, un capitaine de bandits, qui court
les

cumeisos

qum
illos

occisos fuisse Palaestinos. Nisi

dicamus
suisse,

in

summo

ignominiae loco po-

champs avec une troupe de coquins, ne

qud suorum prseputia ad Hebraeorum

distinguant ni amis ni ennemis, pillant tout

nuptias allata fuerint ex pacto, et frequenti

ce qu'il rencontre; un adultre, un assassin,

ac populari turb habita Judibrio. Altra est


sunipta ex Hebraeorum sensu, qui dicunt ide

souille

un monstre de luxure et de cruaut, qui se chaque instant par les actions les
plus

statim Palaestinos de bello cogitasse, quia didi-

noires;

perfide envers Achis qui lui


retraite, infidle

cerant Davidem iniisse nuplias, et juxta legem


illi

avait

donn

son

ami JoNabal

uno sallem anno cessandum

bello.

Cm

nathas, cruel envers les Ammonites, aprs


les

autem eo tempore habituri non essent illum adversarium, quem vehementer timebant, ma-

avoir vaincus,

injuste envers
fait

aprs l'avoir pill et

prir au bout de

lurandum
ratio

esse sibi

existimrunt, et nihil

illi

peu de jours, laissant de violents soupons


en pousant sur-le-champ sa veuve; enfin
voluptueux dans sa vieillesse et vindicatif
l'article

curae praevertendum. Sic putant Hebri. Quae

parm apud
nisi
illi

Palaestinos habuisset

mo-

menti,

aliorsm legem accepissent,


111a

de
le

la

mort. Avant et aprs tre

quani voluit legislalor.


24, v. 5
:

habemus Deut.

c.

mont sur
tres,

trne par l'assistance des pr-

Cm

acceperit

Iwmo vuper uxorem,


absque

sa vie n'est
et

qu'un

tissu

de trahisons,
mot, dans

non procde t ad betlum,

neque id quidpiam ne-

de parjures

de

forfaits.

En un

cessitatis injungetur public, sed vacabit

un
un
t

tel

homme

nous ne pouvons apercevoir

culp domi su. Quae verba, ut vides,

non pro,

un ami de Dieu, mais un ami des prtres,

hibent

quemquam eo tempore militare tantm cavent, nequisquam cogatur sub


tempus dura
retur,
belli

sed
illud

homme

selon leur cur.

>

Telles sont les dclamations vhmentes,

ministeria subire.

Neque

les

reproches accumuls et

les hardiesses

des

David tune ad bellum novus maritus egredesi

accusations des incrdules contre David. Nous


qu'il nous y rpondrons le plus brivement sera possible. Avant d'examiner ces reproches,
il

contra slaret divinae logis sacrosancla

religio.

De hc
7.
belli,

loge vide Abtilensem cap. se-

quenti, q.

Neque pulo aliam esse causai

est propos d'observer

que

les

adorateurs

movendi

qum

illius

gentis in

hebraeum

du vrai Dieu n'ont pas Cl tous des modles de

,,

737
vertu
;

COMMENTARll'M. CaPUT XVH1.


qne plusieurs ont eu des passions
ils

738

et

lui a plu,

et qui lui obira mieux. Selon mot

des faiblesses, et que souvent

ont donn de

cur

signifie selon

ma
l

volont,

comme
lui

il

me

mauvais exemples. L'Ecriture rapporte avec


impartialit le bien et le mal qu'ils ont faits
;

plat. S'ensuit-il

de

que David a plu Dieu


plaisait

en toutes choses; que, puisqu'il


lorsqu'il
lui plaire

en rendant justice
elle n'a

leur foi et leur zle,

a t choisi,

il

n'a jamais cess de

jamais canonis leurs vices. De

mme

pendant toute sa vie? En abusant

que
Cois

les

hommes
le

les plus
le

impies ont quelque-

ainsi des termes,

on peut garer

les

ignorants

des retours vers

bien, les plus religieux

et les

hommes peu
ne
saurait

rflchis et superficiels,

ont pay

tribut l'humanit par des chutes

mais on

en imposer ceux qui modle des en

scandaleuses.

Ce

n'est point sur

un

fait isol

sont instruits.
<

que

l'on doit

juger du mrite d'un

homme,
est

David n'est point

le

rois

niais sur le total

de sa conduite

il

de

la

toutes choses, mais dans sa soumission Dieu,

justice d'excuser le mal, lorsque le bien pr-

dans sa pnitence aprs son pch, dans son


application aux affaires, dans l'ordre qu'il a
fait

domine, se souvenant

qu'ici bas

la

vertu est
est la

rarement porte sa perfection. Telle


reproches des Manichens contre

rgner parmi ses sujets, dans son zle pour

rponse que saint Augustin donnait dj aux


les

le culte

de Dieu, etc.
forfaits

person-

Voyons maintenant en dtailles

de

nages de l'ancien Testament.


i On homme

David. Selon les philosophes modernes, c'est


1 un rebelle, un usurpateur de la couronne de
Sal. Mais quel acte
fait ?

entend de nos jours par un saint un


qui a pratiqu toutes les vertus dans
et

de rbellion

a-t-il

donc

un degr hroque,

dans

la vie

duquel on

Quand

a-t-il

tent de s'emparer de la coucite

peut peine dcouvrir des taches lgres; le

ronne de Sal? Qu'on nous


fut sacr

quelque

fait
Il

nom de juste, de
selon le

serviteur de Dieu,

d'homme

quelque dmarche pour arriver ce but?

cur de Dieu, n'a pas toujours dans

par Samuel, sans l'avoir prvu et


fait

l'Ecriture

un sens
du

aussi

tendu;

il

signifie

sans avoir rien

pour

attirer sur lui le choix


il

communment un homme
donn
offert
le culte

qui n'a point aban-

de Dieu. Par sa victoire sur Goliath,


de
la jalousie

donna

vrai Dieu, qui n'a

point

Saiil; mais montra-t-il

aucun

d'encens aux fausses divinits, rien dala

dsir de remplir sa place? Sal attaqu de

m
sa

vantage. Sous

loi

mosaque un

tel

homme,

lancolie veut le tuer, aprs lui avoir


fille

donn
la

quoique sujet d'ailleurs plusieurs vices, pouvait

en mariage

David s'enfuit
fils

est-ce l se

prtendre aux bienfaits temporels, en


la

rvolter? Jonathas,

de Sal, blme

con-

vertu de
faite

promesse gnrale que Dieu avait


les

duite de son pre, et

demeure constamment

aux Juifs de

combler de biens lorsfidles

attach David

voil encore, selon les incr-

qu'ils

demeureraient

leur religion.

dules, un rebelle. Matre d'attenter la vie de

Ces biens temporels ne doivent pas tre envisags

Sal, qui le poursuivait

main arme,

il

l'-

comme

la

rcompense ou l'approbation
effet

pargne

et se justifie

Dieu ne plaise,

dit-il,

du crime, mais comme un


gnrale attache la

de

la

promesse

que je porte la main sur


Seigneur
!

mon matre

sur l'oint du

loi.

Dieu l'excutait

Sal confondu reconnat son tort


:

sans prjudicier aux droits de sa justice qui punit dans l'autre vie tous les crimes, lorsqu'ils

pleure sa faute, et s'crie


tes plus juste que

David, mon

fils,

vous

moi; vous ne m'avez


Il

fait

que

n'ont point t expis ici-bas par un

du

bien, et je vous rends le mal. rbellion, et n'est-il pas

n'y a point l
les in-

repentir sincre.
<

de

trange que

11

n'en est pas de

mme

sous

la loi

van-

crdules s'obstinent calomnier un

homme

glique; Dieu n'a point renouvel la promesse

auquel

le

plus implacable de ses ennemis est

des biens temporels qu'il avait faite aux Juifs.


Ainsi, sous la loi nouvelle, la prosprit tem-

forc de rendre justice? Si aprs la

mort de
n'y avait

Sal

David fut lev sur


libre

le trne,

ce fut par
il

porelle d'un

homme
la

ne prouve

ni ses vices ni

le choix

de deux tribus, et
le

ses vertus; sous la loi de Mose elle prouvait

aucune
< c

loi

qui rendit

royaume

hrditaire.

une seule chose,


dans
le

persvrance de cet
et

homme
la vraie

C'est par l'assistance des prtres, prtenles


>

culte

du Seigneur

dans

dent
trne.

incrdules, qu'il est


Cela est faux,
il

religion.

Dieu

s'est

Quand Samuel dclare Sal que choisi un homme selon son cur, cela
gnie de
la

y est

mont sur le mont, nous


ont conre-

le

rptons, par le choix libre de la nation


la

signifie, suivant le

langue hbratel qu'il

aprs

mort de Sal

les prtres n'y

que, que Dieu

s'est choisi

un homme

tribu en rien. La seule chose

que Sal a

739
proche aux
prtres, cri d'avoir

IN

LIBRUM

RLGUM
qu' son
sa
(ils
;

740
tous dans
la

donn du pain

maison de Nabal
Isral enfin

David et ses gens pendant sa fuite. Quoi-

femme, ses domestiques, tout

que ces gens ne fussent point coupables, ignorant la rupture survenue entre le gendre et le
beau-pre, Sal en
cinq, et passa au
fil

connaissaient l'innocence

de David, et ren-

daient tmoignage sa conduite irrprochable.


<

fit

mourir quatre-vingtles habitants

del'pe tous
et

Toujours poursuivi par Sal, David se


de Gelh
la
ville
,

de Nob. Cet acte de tyrannie


n'est pas

de cruaut
la

relire chez Achis, roi

qui lui ac

blm par
la

les

incrdules dont

corde pour demeure

de Siccleg.
la

I)

haine et

fureur ne tombent que sur David.

paie
la

selon les incrdules, par

trahison

David est un voleur, un chef de brigands,


etc.;
il

plus noire, les bienfaits de ceux qui lui

un capitaine de bandits,
vage galement
celles des amis,

exerce paril

fournissent
qu'il fait

un

asile

il

fait

accroire Achis

i i i

tout les brigandages les plus inous;


les

ra-

des courses contre les Isralites,

terres des ennemis, et

et c'est contre les propres

amis de son bien;

etc.

En

quoi consistait ce

faiteur qu'il fait ses courses sanguinaires


il

prtendu brigandage? Jusqu' sa fuite David n'avait ravag les terres des peuples voisins

c
i

extermine
dit-il,

tout
qu'ils

jusqu'aux enfants, de

peur,

ne parlent. Mais comment

ennemis
par
les

et en

guerre avec

les Isralites,

que

ce roi

pouvait-il ignorer

que David com

ordres de Sal, son souverain. Oblige


il

<

battait contre

lui-mme?

Les restes des

de s'loigner,
cents

se

met

la

tte

de quatre
;

Amalcites, des Gcrzens et des Gessurens, qui


habitaient le dsert qui spare la Palestine de
l'Egypte, et

hommes

qui taient sans ressource

il

emploie leur valeur contre

les Philistins qui


la

contre lesquels David

faisait

des

assigeaient Cela et dvastaient


il

campagne
Il

incursions
d'Achis.

n'taient ni les amis ni les allis


petits

sauve cette

ville et

bat les Philistins.

ser-

Ces

peuples,

dont l'origine
,

vait

donc

Saiil et sa nation,

mme

dans sa dis-

tait diffrente

de

celle des

Philistins

rava-

grce.
<

geaient et pillaient sans distinction toutes les

Il

enlve Abigal, aprs avoir pill cl

fait

terres cultives,

comme

font encore aujour-

mourir Nabal son mari. O est- il dit que Nabal avait t pill? Les domestiques mmes de
t

d'hui les Arabes qui rdent dans ce


sert. Ils n'taient pas plus

mme

d-

amis des Philistins

ce propritaire

intraitable

rendaient tmoilui faire

que des

Isralites. Si
s'il

David dguise l'objet de

gnage que David et ses gens, loin de


le

ses expditions,
qu'il les fait

persutde au roi de Gelh


les

moindre

tort, les

protgeaient continuelleles

contre

Hbreux,
lui.

c'est afin

que

ment eux
bes. C'est
l'ait

et leurs

troupeaux contre

Aralui

ce prince soit plus sr de


pas qu'un
tel

Nous ne disons
rprhen-

dans ces circonstances que David


la

mensonge ne
la

soit pas

demander de tueuse une petite

manire

la

plus respec-

sible, et l'Ecriture

ne l'approuve point; mais


conduite de David ne
ni

part aux largesses qui taient


:

nous soutenons que


doit pas passer

d'usage dans les ftes champtres

est-ce l le

pour une indignit


trompant.

pour

procd d'un brigand

Ce n'en

est pas

un non

une

perfidie, puisque

David servait utilement

plus que le parti extrme que prend David de


se venger;
vif

Achis,

mme

en

le

c'est celui

d'un guerrier piqu au

Enfin, ajoute Voltaire, voil David qui,


Saiil,

d'une rponse insultante jointe un refus

d'cuyer et de gendre de

devient for-

malhonnte. Nous
c'et t

avouons

cependant

que

<

mellement capitaine des gardes de l'ennemi


d'Isral.
Il

une

injustice; David en fut prserv


d' Abigal, et
il

<

est
le

difficile

de
>

justifier

celte

par

la

prudence

en bnit

le ciel.

<

conduite selon

monde.

Ne

voit-on pas

C'est bien faussement qu'on


fait

l'a

accus d'avoir

tous les jours des officiers qui, pour de simples

mourir Nabal; cet

homme mourut
le
la

de ma-

mcontentements,
scutions que Saiil

et sans avoir

reu de leur

ladie,

ayant t frapp par

Seigneur. David

cour aucun traitement qui approche des perfil

n'enleva point Abigal;


elle devint matresse

mort de son mari,


Voltaire
et

continuellement proule

d'elle-mme, et consentit

ver David, passent chez l'ennemi,

servent

pouser David. Les soupons de


la

contre leurs anciens matres, sans qu'on se

l'occasion de

mort de Nabal,
David,

du ma-

permette aucune censure cordre eux? Mais


fait

le

riage de sa veuve avec

n'ont d'autre

est

que David n'a

fait

aucun acte

rel

fondement que
tion et
la la

le

drglement de son imaginacaractre: tous


sa
fi!!.',

d'hostilit ni contre Sal ni contre sa nation.

malignit de son

David par une hypocrisie dtestable pleure

dans

maison dcSa!, jusqu'

jus-

la

mort

le

Sal,

qui faisait tout l'objet

de

741

< <

COMMENTAMUM. CAPUT
il

XVIII.
le

742
trne Isbo-

ses dsirs;

fail

mourir ceux qui


;

lui
fait

on
la

calomnie, dit que David ravit


SLili,
fils

apportent, la nouvelle

cependant
fils,
>

il

de Saul

mais comment peut-on ra-

guerre Isbosclh son

dont enfin une


David a pleur
et

vir le trne un roi tu ?


t

trahison le dbarrasse.
la

Les

incrdules

accusent David d'avoir


qu'il avait faits

amrement

mort de

Saiil

de Jonathas

viol les thas, son

serments

Jonaadjug

son accusateur dit que ce fut une hypocrisie dtestable; a-t-il donc pntr dans le cur de

ami insparable,

et d'avoir

un

vil

dlateur les biens de Miphiboseth,

David pour y dmler ses vrais sentiments. David fait mourir celui qui lui en porte la
nouvelle, parce que cet

fils

de cet ami.
les

Nous ne concevons pas


rougissent pas

comment

incrdules ne
telles
le

homme
Il

avoue

qu'il a

d'avancer de

calomnies. L'histoire nous


fut

achev d'ter

la vie

Saul, et qu'// a port sa

apprend que
s'informer
qu'il
si

premier soin de David

de
;

main sur Point du Seigneur.


les habitants

comble d'loges
la

Jonathas avait laiss des enfants


;

de Jabs qui avaient donn


,

envoya chercher Miphiboseth


les qu'il lui assigna
:

qu'il

le

spulture Saul et ses enfants

il

promet
roi

mit en possession de tous


mille de Saiil
;

biens de

la fa-

de
par

les
la

rcompenser. Aprs avoir t lu

une place sa

tribu de Juda, les autres tribus reconfils

table pour toute sa vie

est-ce l trahir ses


fils

naissent Isboseth,

de Saul. Cette division

serments? David

fugitif

devant son propre

met les diffrents ne un combat o


victoire. Mais

partis

aux prises;

il

se donla

Absalon est averti par un dlateur que Miphiboseth est un ingrat qui n'a pas voulu suivre
la

celui

de David remporte

David n'eut aucune part ce


fut

fortune de son
il

bienfaiteur

tromp par
les

tumulte

le

combat

engag pendant son

cette calomnie,

adjuge ce perfide tous


;

absence par deux


l'autre,

gnraux jaloux l'un de


Il

biens de
qu'il

Miphiboseth
le

mais dtromp, lorsil

Abner

et Joab.

est bien dit qu'il y

remonte sur
ainsi,

trne,

ne

lui

en laisse
;

avait dispute, rivalit,


tre la

combats d'intrts ende David


;

qu'une moiti, et rend l'autre Miphiboseth


il

maison de Saul
il

et celle

mais

en agit

parce que, cherchant contenil

pendant sept ans


ni de bataille.
<

n'est question ni de guerre

ter tout le

monde dans un jour o


il

conve-

nait d'touffer toutes les factions,

ne voulut
lui

Une trahison dbarrasse David de son

pas contrister Siba cause du service qu'il


avait

rival.

En

fut-il
il

l'auteur? L'approuva-t-il?
:

rendu dans son extrme besoin. La


fit

joie

Au

contraire,

la

punit

Isboseth fut tu par

avec laquelle Miphiboseth accepta ce partage,


l'offre qu'il

deux de ses propres


gitifs
;

ofliciers,

mcontents et

fu-

de cder

le

tout Siba,

la

premire nouvelle de cet attentat,

trent qu'il tait bien sr que David le

monddom-

David, saisi d'indignation, jure qu'ils en porteront la peine, et les


i
<

magerait amplement de tout ce que

la

ncessit

fait

meure

mort.
politi-

des conjonctures prsentes l'avait contraint

C'est, dit Voltaire,


la

une excellente
comparer

les assassins
la

de

lui

ter

et le soin
fils

que ce prince eut de


Micha,
la le

le

que, on pourrait
Csar qui
pe.>
Il
lit

celle

de

soustraire, et son

vengeance

mourir

de Pom:

des Gabaonites,
qu'il avait fait

par respect pour

serment

y a cependant bien de

diffrence

Jonathas

fait

bien voir que

Csar pour envahir


trance
la

l'autorit, avait fait oula

Miphiboseth ne
ainsi
,

s'tait

pas tromp en pensant

guerre Pompe et

rpublique

et qu'il
la

avait repris dans le

cur de

romaine. David, fuyant de dsert en dsert

David

place qu'il y avait eue d'abord.


les

devant l'pe de Saul, ne


centre ce prince
rosit
;

tira

point la sienne

Quand
mort,

Gabaonites demandrent David

il

se refusa avec
la

une gn-

tous les descendants de Saiil pour les mettre


ils

hroque l'occasion

plus favorable

taient rduits neuf:


et

aux deux

fils

de se dbarrasser de son perscuteur, et de


rgner;

de Respha, Armoni

Miphiboseth (que

les in-

observons encore qu'Isboseth avait

crdules, pour noircir David,

ont confondu
;

rgn paisiblement pendant sept ans entiers.

malicieusement avec
cinq
fils

le fils
fille

de Jonathas) de
Saiil
,

aux

Un
la

usurpateur, un ambitieux, qui les crimes


rien, aurait-il attendu si
rival ?

que Mrob,

avait eus
fils,

ne cotent

patiemment

d'Hadriel, et Miphiboseth et Micha, son

mort de son

cette poque, les tri-

dont

les

descendants sont dcrits pendant une


chapitre 8. Ces deux der-

bus viennent d'elles-mmes se soumettre


David
,

longue suite de gnrations, au premier livre


des Paralipomnes
,

et le reconnaissent

pour leur

roi

les

prtres n'y contribuent en rien.


i

niers descendants de Jonathas taient les plus


la

Un

autre philosophe, pour enchrir sur

considrables, et les

seuls qui

pussent avec

743
quelque couleur prtendre la
sept autres n'y avaient
droit,

IN

LIBRUM
;

REGUM

744
traita les villes

couronne

les

la

Bible, que David

des

Am-

aucune apparence de
Sal que par

<
<

monites.

La manire, ajoute Voltaire


ressemble
fai-

comme ne descendant de

dont David
la fable

traita les Moabites,

des

Mlles. Si

David et t un de ces politiques

qu'on a dbite sur Busiris, qui


la

souponneux qui croient qu'on ne peut prendre trop de


trne,
faire
il

sait
lit
;

mesurer ses captifs

longueur de son
qui d-

prcautions

pour s'assurer

le

<

on leur coupait

les

membres

avait l

une

belle occasion

de se d-

bordaient; on allongeait par des tortures les

de ses deux princes, sans encourir aucun


;

<

membres
les

qui n'taient pas assez longs.


le texte original

La

blme

mais ce roi observateur religieux de

Bible dit dans

que David con-

sa promesse et de ses serments, les dlivra de


la

damna
ves
,

mort

qu'ils

n'eussent

pu viter sans ses

la scie,

Ammonites aux travaux des escla couper et scier du bois


,

prires et sa fermet. Qu'on juge ensuite ce

traner les chariots

et les herses de fer, fa-

qu'on doit penser des incrdules qui imputent


David le crime
le

onner, cuire des briques. Nos versions ne

plus noir

non seulement

rendent pas exactement


la

le

sens du texte, mais

sans preuves, mais contre toutes les preuves

Bible n'est pas responsable de l'inexactitude

d'une conduite tout--fait oppose.


c <

des traducteurs ni de l'ignorance des incrdules.

Comment,
tel

disent encore les incrdules,


a-t-il

Voici le passage traduit


:

mot mot

et

monstre

pu passer pour un hros?


il

littralement

Et

posuit poptilum ad serram, et

C'est que malgr tous ses forfaits

trouva

ad trabes ferreas
ire fecit eos

et

ad secures
Il

ferreas, et transla

grce devant

les prtres;
fit
;

il

leur fut toujours


;

ad fornacem.
fit

mit ce peuple

i
<
i

soumis

il

leur

des largesses

il

fut zl

scie,

il

leur

tirer des traneaux

de fer (dont
grain
il

pour sa religion
cruauts contre
sans
piti.

il

exera les plus grandes


;

on se servait pour
pis),
il

faire sortir le

des

les idoltres

il

les dtruisit

leur

fit

couper du bois, et

les

occu-

Aux yeux du sacerdoce

ces titres
les iniles

pa faonner des briques,


11

et les faire cuire.

suffiront toujours
quits.
i

pour effacer toutes

n'y a rien l de cruel, rien d'injuste, rien


le droit

Si David a trouv grce devant

qui ne ft autoris par


traitait ainsi

des gens; on

prtres,
ils

pourquoi donc ces

mmes

prtres ont-

alors les esclaves

ou prisonniers

laiss subsister

dans

les Livres saints tous

de guerre. Cette explication est appuye par


les versions

les faits

peu honorables sa mmoire ? Pour-

syriaque et arabique. La premire


le,

quoi n'ont-ils pas dit un

mot des prtendues

rend

ainsi

texte

David

fit

sortir le peuple
;

largesses qu'il leur a faites, ni de la soumission


qu'il eut toujours

qui tait dans la ville de

Rabbatk
et les

il

leur fit
et
il

pour eux? Nous ne trouvons


haine de

mettre
les fit

les

fers

aux pieds,

enchana,
lit

point dans l'histoire ces anecdotes enfantes

passer par la mesure.


:

On

dans
le

la se-

par

la

calomnie et

la

la religion. Il est
la

conde

Les Isralites firent sortir tout


;

peuple

trs-vrai
et qu'il

que David fut zl pour


en a t lou par
les

religion,
;

de Rabbatk
des chanes,

David
il

les fit lier

avec des cordes et


lui,

prtres

mais

les fit

passer devant

ayant d-

cela a-t-il suffi leurs yeux pour effacer toutes


ses iniquits? Ont-ils dissimul

termin une certaine mesure,

apparemment pour
les

au contraire que

employer ceux qui taient


travaux pnibles, auxquels
faiblesse de l'ge
les autres.

plus grands aux


et
la

ce prince pleura et confessa ses fautes? qu'il

la petitesse

en demanda pardon Dieu


par
la

? qu'il

en fut puni

ne permettait pas d'assujettir

mort d'un

fils

adultrin, par le dsordre


la

qui rgna entre ses enfants, par

rvolte

Quant

la

manire dont David

traita les

d'Absalom, par l'outrage


par
la

fait

ses
,

femmes,
in-

Moabites, et que Voltaire voudrait assimiler


la

rvolte de plusieurs tribus

par les

fable de Busiris,

il

suffirait

de

faire

observer

sultes de ses sujets, etc.?


<

que ce prtendu tyran d'Egypte n'est autre


qu'il

Quant aux cruauts


quelles

exera contre les

chose que
pas

le

tombeau

d'Osiris; mais ce n'est

idoltres,

preuves en

donne t-on?
la
il

ici le lieu

de discuter ce point d'histoire


:

David, suivant les incrdules, ayant pris


ville
fit

ou de fable

nous demandons
il

seulement

de Rabba, en

fit

sortir les habitants,

quelle ressemblance

y a entre des cordes


la

passer sur eux des herses, des chariots


fer et

qu'on emploie donner

torture et des cor-

<
i

arms de
d'autres,

de tranchants, pour
;

les brifit

deaux destins marquer des partages? David


les

ser et les mettre en pices

il

en

scier
les

employa sparer ceux d'entre

les

vaincus

< i

un grand nombre
la

fut jet

dans

qu'il

condamnait
pour cultiver

la
le

mort de ceux

qu'il rser-

fours o l'on cuit

brique. C'est ainsi, dit

vait

pays charge de tribut,

748

COMMENTARIUM. CAPUT
<

XVIII.
fil

746
faire le

mais David n'exera ces rigueurs qu'envers


des ennemis pris
les

Mais David
il

dnombrement de

ses

armes

la

main, au lieu

<

sujets, et

est crit qu'en punition


fit

de cette

que

la fable dit

que Busiris exerait sa cruaut


tempte ou par quelque autre

faute.

Dieu

prir par la peste soixante et

sur des trangers aussi innocents que malheu-

, c
<
<

dix mille mes. Etait-ce

une faute de
le

la

part
ses

reux, jets par


accident sur

la

du
le

roi

de vouloir savoir
si

nombre de

les

ctes d'Egypte.
l'adul-

sujets? Et

c'en tait une, pourquoi punir


la

Les rflexions des incrdules sur

<

peuple de

faute de son roi? Ici les in-

tre de David avec Dclhsabe, et sur le

meurn'ont

crdules s'en prennent Dieu

mme

car ce

tre d'Urie, sont les seules qui soient fondes;

ne furent ni David, ni
phtes qui firent venir

les prtres, ni les prola peste. C'est

mais

ni les prtres ni les crivains sacrs

ce que

excus ces deux crimes. Vous avez mpris mes


ordres, dit le

saint Augustin rpondait


i

aux Manichens.
l'historien sacr

Seigneur

vous avez pris la

femme
l'-

Remarquons

que selon

d'Urie et vous avez

fait prir cet


;

homme par
le
:

la

colre du Seigneur continua de s'irriter con-

pe des Ammonites

je vous dclare que

glaive

tre Isral, et qu'elle excita

David faire ce dtait dj irrit,


il

ne sortira point de votre maison


pleuvoir les malheurs
;

je vais y faire

nombrement. Si
fallait

le

Seigneur

un autre ravira vos fem-

que

le

peuple ft coupable, quoique

mes
du

sous vos yeux, et les dshonorera la face

l'Ecriture ne nous
sa faute
;

apprenne point quelle

tait

soleil.

Vous avez cru cacher votre crime;


le

je le

il

ne

fut
la

donc pas puni de

la faute

de

rendrai public, et tout Isral

saura. C'est ainsi


la

son roi, mais de


texte

sienne propre. 2 Selon le

que

le

prophte Nathan menace son roi de


;

hbreu

et la version des Septante

Da-

part de Dieu devant


<

c'est ainsi

que David trouva grce


qu'aprs

les prtres.

Cependant

les

incrdules disent

dnombrer les jeunes gens au-dessous de vingt ans. Son intention avait donc t de les faire comprendre
vid ne vint pas bout de faire

"

les plus

grands

forfaits

David en tait quitte

dans ce dnombrement, et l'ordre

qu'il avait

pour danser devant l'arche, pour composer

c i
<

un psaume, ou pour dire au Seigneur


pch
;

J'ai

donn n'exceptait personne. Or Dieu avait dfendu de comprendre dans les dnombrements des jeunes gens au-dessous de vingt
ans. David semblait se dfier de la promesse

et les

prophtes l'assuraient aussitt

de

la

misricorde divine, calmaient les re-

saient

mords de sa conscience bourrele, et faitomber sur son peuple les chtiments


lui seul

que Dieu avait


ral

faite

de multiplier

la

race d'Is-

comme

les toiles

du

ciel.

D'un autre cc'est.

que

avait mrits.

David en

tait

t, l'orgueil

seul lui inspira ce dessein, et


lui

quitte!

et

La menace de Nathan fut-elle donc vaine sans effet ? Lorsque David confus s'crie
:

pour cela que Joab

reprsenta que

le

Sei-

gneur

serait irrit

de ce dnombrement. David'

J'ai pch contre le Seigneur, le prophte

rpond

s'obstina et voulut

que ses ordres fussent ex-

seulement

Dieu vous remet une partie de ta


:

peine, vous ne mourrez point

voil toute la r-

mission. Mais l'enfant de David meurt, malgr


ses prires, son jene et ses larmes;

Le savant Michalis, dans une dissertation sur les dnombrements des Hbreux, prouve par l'nergie du texte original et par
cuts.
,

Thamar
frre,

la

comparaison de divers passages, que

le

des-

sa

fille

est

dshonore par son propre

sein de David n'tait pas seulement de faire

et sche de douleur;

Amruon

est tu par

Ab-

salom; bientt celui-ci


veut arracher
la

rvolte le

peuple et
;

ler, soit

dnombrer ses sujets, mais de les faire enrpour porter les armes, soit pour leur
imposer des corves, d'o vient
cette
qu'il

couronne
;

son pre

David
;

donna

est oblig de fuir ses

il

est outrag par


;

Sm

commission Joab, son gnral, et non

femmes sont violes en public il essuie les emportements de son gnral aprs la dfaite
:

un

officier civil. Cet ordre tait un acte de despotisme qui dplut Dieu. 4 Si la Vugate
la

d'Absalom,
lui sera

il

est

encore incertain

si le

trne
Il

semble dire que

colre de Dieu excita David

rendu. Voil
faire

comme

il

en fut quitte.

commettre

cette faute, elle dit ailleurs

que

ne cessa de
vie.

pnitence pendant toute sa


faire

ce fut un mauvais esprit qui excita David

Les incrdules veulent-ils

un reproprophtes

dnombrer
au second

le

peuple;

en sorte que cette im-

che Dieu d'avoir pardonn au repentir?


c

pulsion fcheuse qui se trouve attribue Dieu


livre des Rois, est attribue livre

Les incrdules ajoutent que

les

Satan
il

faisaient tomber sur le peuple les chtiments que

au premier

des Paralipomnes

et

est

David avait mrits; disposaient-ils de sance divine et des lois de la nature ?


s.
s,

la

puis-

remarquable que dans l'hbreu

c'est la

mme

expression taseth, commovit, concitavit, dans

IX.

24

747
les

IN

LIBRUM
m

RE'JUM
<

748
le jurisconsulte
:

deux

textes

ce qui a donn lieu au pre


les copistes

Voici o

blasphmateur

Houbigant de souponner que


omis au
livre des Mois

ont

voulait en venir
i

Si le mariage de David et

celte phrase des Paralisait

de Bethsabe

tait

nul,

on ne peut donc

lipomnes, en sorle qu'on

originairement:

dire que Jsus-Christ est le descendant lgi-

La
les

colre du Seigneur s'alluma

encore contre
Is-

time de David.

>

Quand on

lui

accorderait
serait pas

enfants d'Isral

et

Satan s'leva contre

son faux principe,


juste.

la

consquence ne
lieu

ral, et excita David, etc.

La rptition dn mot
lieu cette omission.
le

Nous prouverons en son

que Jsus-

Isral peut avoir

donn

Christ n'est point descendu de David par Sa-

Cependant on peut observer que

dnombre-

lomon,

fils

de Bethsabe, mais par Nathan, n


il

ment
per
ni

d'Isral n'tant point

par lui-mme un

d'une autre pouse. Mais


faux que
le

est

absolument

mal, Dieu a pu y exciler David, sans particila

mariage de David avec Bethsabe


La nation juive a toujours reconnu
fils

malice du

dmon

qui y porta ce prince,

ail l nul.

aux mauvaises

dispositions par lesquelles

Salornon pour

lgitime de David. Adonias.


lui

David en l'excutant dplut Dieu.

qui prtendit devoir

tre prfr raison

Avant de rpondre aux autres griefs des incrdules contre David, nous ne devons pas

du droit d'anesse, ne contesta jamais son


frre la qualit de
(ils

lgitime.

Revenons aux

passer sous silence un raisonnement de Voltaire, devenu canoniste, sur la

reproches des incrdules contre David.


< < c

prtendue nullit

Ils

l'accusent de barbarie, de lchet et

de. la

du mariage de David avec Beihsabe.


c

Le m-

parjure, parce qu'il livra sept enfans de


famille de Sal

riage de Bethsabe, dit

il,

grosse de David,

aux Cabaomies qui


les

les de-

<
i < <
i i

est dclar nul par plusieurs rabbins et par

mandaient pour
vcs de
n'est dit

mettre mort, par venqu'ils

plusieurs commentateurs
cite

le

critique

n'en

geanec des vexations


la

avaient prou-

pas un seul)

parmi nous une fem-

<

part de

Sal.

Selon eux

il

me

adultre ne peut pouser son amant, as-

dans aucun endroit de l'criture


faille

sassin

de son mari, sans une dispense du


le

que Sal eut


nites;
il

moindre

tort

aux Gabaoi

pape. C'est ce qui a t dcid par


Clestin
III.

pape

<
Il

tait

mme

leur compalriote.
les

Il

n'est pas question

de femmes
III
;

est crit

que Sal avait exiermin


foi

Cahaopar

adultres
il

dans

la

dcision

de Clestin

niles contre la

du serment n

et

du

trait

est

question

de femmes chrtiennes qui,


t'adultre,

lequel

ils

avaient l conservs sous Josu.

sans avoir commis

avaient complote

Saiil n'tait point

Gahaon, mais
Si les

Gabaa,

avec des Sarrasins la mort de leurs maris, ce qui


fui

deux

villes

trs distinctes.

Gabaoniles

excut.

Beilisabe n'avait point concert


le

avaient l les compatriotes de Saiil, sa cruaut


srail

avec David

meurtre d'Urie. Ainsi cette d-

encore plus odieuse.


Saiil
il

Il

n'est pas vrai


la

que

cision ne la regarde pas.


a II est

David et jur

de n'ler

vie

aucun

pourtant vrai que parmi nous une


peut pouser son amant,
,

de ses enfants;

lui

avait seulement promis de

femme

adultre ne

ne point dtruire
son nom.
Il

sa race,

de ne point effacer
il

assassin de son

mari

lors

mme
a t

qu'elle n'a
la loi

fut fidle sa parole;

ne vou-

eu aucune part l'assassinat; mais


annulle un
tel

qui

lut point livrer


fils

aux Gabaoniles Miphiboseth,


petii-fils

mariage

s'il

contract
le

de Jonathas et

de Sal.

S'il

fut

sans dispense, n'est fonde que sur

droit

forc de consentira

abandonner aux Gahaonide


Saiil,

canonique
juives
ni

elle

ne se trouve ni parmi
le

les lois

tes les autres descendants

ce ne fut

dans

droit
le

romain; nous

tien-

point de son plein gr, mais pour faire cesser


la

drions pour valide


les qui se seraient
fait,

mariage de deux infid-

famine qui dsolait ses sujets, et


David
fit

il

est dit

pouss aprs un pareil forensuite,

qu'elle cessa en effet.

ce qu'il put

et s'ils devenaient chrtiens

on

pour engager

les

Gabaoniles agrer un dil

ne

les sparerait pas.


i

dommagement,

et

ne put l'obtenir.

II

est certain
il

que chez aucune nation poveuve de

Mais pourquoi envoyer une famine en pui

lice
celui

n'est permis d'pouser la


>

nilion (1rs fautes d'un roi qui n'est plus?

qu'on a assassin.
:

La raison en est
crime
est

C'est

pour apprendre aux souverains qui


les

simple

c'est que,

quand

le

connu,
;

oppriment

faibles

que,

si

leur

puissance,

l'assassin est

poursuivi et puni de mort

ce

tant qu'elle dure,


nit, la justice

semble leur assurer l'impu-

n'tait point la position


tait secret

de David

son crime
d'ail-

divine venge tt ou tard sur


les

quand

il

pousa Bethsabe, et

eux ou sur leur postrit


sont permises
,

violences qu'iis se

leurs sa dignit le mettait l'abri des poursuites.

et la foi

des conventions m-

749
prises. Les

COMMENTARIUM. CAPUT
embches que Sal
le faire

XVIII.

750

avait tendues

que ses habitants prissent par l'pe, que ses petits

David pour

prir, le

meurtre des
guerre

enfants soient crass, etc.


:

mais ce proph-

prtres et des habitants de Nob, sa perfidie en-

te ajoute

Convertissez-vous, Isral, au Seigneur

vers les Gabaonites, son avarice dans

la

votre

Dieu.

Or, Samarie
Il

tait la capitale

du

contre

les

Amalcites,

la

consultation
la

de

la

royaume

d'Isral.

serait

absurde de prten-

magicienne d'Endor, tout cela attira


de Dieu contre Sal et sa postrit.

colre

dre qu'Ose

ait fait

des imprcations contre un

peuple qu'il exhorte se convertir, et auquel


il

< c <

< Les censeurs de David disent que < les psaumes de ce monstre sont remplis d'imprcalions contre ses ennemis il y prie sou;

promet

les

misricordes de Dieu.
le

On prend aisment
,

vrai

sens de ces

passages

vent

le ciel
il

de se rendre complice de ses


le

fu-

quand on sait qu'en hbreu les temps des verbes ne sont pas distingus par
les

reurs;
le

y remercie

Trs-Haut d'avoir eu
le

des signes aussi marqus que dans


langues
;

autres

bonheur de rpandre
Ilots;
il

sang humain

que l'impratif ou
le futur.
le

l'optatif

ne dsi-

<
i

grands
ses
res.

souhaite que les enfants de


pierfaire

gnent souvent que


gue, au contraire,

Dans notre lan-

ennemis soient crass contre des


>

futur tient souvent lieu

<

Nos philosophes voudraient nous

de l'impratif, parce que nous n'avons pas,

rougir de ce que nous osons rpter tous ces

comme
lieu
rites
<

les

Latins, un futur de ce

mode
:

au

blasphmes dans nos prires. Ces imprcations


prtendues, que des critiques plus accoutums

de

ritus patrios colunto,

nous disons

Les

nationaux seront observs.

blmer

les

Livres saints qu' en acqurir

Lorsque

l'Eglise

chrtienne rpte dans

l'intelligence

ont cru voir dans

les

psaumes

ses prires les expressions des

psaumes

et des

de David et

mme

dans

les prophtes, sont des

prophtes, elle applique ses ennemis ce que


les

prdictions et
<

non des souhaits. Le psaume 108 parait tre une imprcation continuelle que David fait contre ses ennemis
;

auteurs sacrs disaient des ennemis du peu-

ple

de Dieu
faire

mais son intention n'est jamais


;

de

des imprcations contre eux


,

en prles

mais on voit par

le

verset 18 et les

disant leur chtiment

elle prie

Dieu de

suivants que c'est une prdiction des chti-

clairer et de les convertir, afin qu'ils puissent

ments que Dieu


Si
la

fera

tomber sur eux


fait

et

non

viter les
< c

maux dont

ils

sont menacs.
:

une prire que David

Dieu de

les

punir.

Les incrdules continuent

<

Ce prince
mourut de
et qui

on prenait ses paroles dans ce dernier sens,


plupart des souhaits qu'il semble former se-

dtestable,

donton vante

la

pnitence, aprs

< 5

avoir rgn

comme un

tyran,

raient
lin

non seulement impies, mais absurdes. homme de bon sens peut-il demander
la

mme.
quel
le
il

Ingrat envers Joab, son gnral, au-

dut

la

plupart de ses succs,

Dieu que

prire de ses ennemis soit un p-

servit jusque

dans ses crimes, en moufils,

ch; que leurs fautes ne soient jamais oublies, etc.,

ranlil

ordonna Salomon, son


des assassinats.

de

le faire

pendant

qu'il

implore pour lui?

prir; ses dernires paroles furent des perftdies et


>

mme

la

misricorde de Dieu

Quand on veut

Un

sujet qui

faire paratre

coupables les auteurs sacrs, on

sert
la

son souverain jusque dans ses crimes mrite


celte complaisance
ait
il

devrait du moins ne pas supposer qu'ils avaient


l'esprit alin.
f

mort par

mme
celle
les

mais

il

est faux
v. 9,
il

que David

ordonn

de Joab.
crimes de

Psaume 136,
:

est dit, en parlant

de

Vous connaissez, dit

Salomon,

Babylone
et les tie

Heureux

celui qui

prendra

tes enfants

Joab, meurtrier d'Abner et d'Amasa;je laisse


votre sagesse de le traiter

brisera contre les pierres!

L'en une prophIsae, lorsqu'il

comme

il le

mrite, et

rpte
la

mot pour mol dans

de voir

si

vous devez le laisser mourir en paix.


le tr-

prdit
celle

ruine de celle

ville clbre.
:

Ainsi

Joab conspire pour mettre Adonias sur


ne
;

parole signifie

seulement

Celui qui

Salomon

le

condamne

la

mort, non en

massacrera tes enfants se croira heureux de


pouvoir assouvir sa vengeance.
i

vertu de l'avertissement de David,


sa rvolte et

mais cause de

de ses crimes.

Il

en fut de

mme
David,

David, loin
le

de

remercier Dieu
lui

d'avoir

l'gard

de Sm. Je
le

lui ai jur, dit


:

rpandu

sang humain,

en demande par:

de ne pas

mettre mort

vous tes sage, vous

ion dans l'amertume de son cur


de sanguinibus.
<

Libra

me

verrez de quelle manire vous en devez agir.

En
de

consquence, Salomon dfend Smi, sous


lit
:

Dans

le

prophte Ose on

Prisse Sa-

peine de
passer
le

la vie

de sortir de Jrusalem
:

et

rnarie,

parce qu'elle a excit la colredu Seigneur;

torrent de Cdron

au bout d ,

troi*

751 ans Smc


mort.
sinat?
<

IN
viole la dfense,
i)

LIBRUM

REGIM
et les

752
Seigneur.
Celle
la

est

condamn

prceptes du

pro-

sont les traits de perfidie et d'assas-

messe fut rpte

Salomon sous
la

me
promis sa postrit un rgne ternel,
rgne ne passa pas
>

condition, sinon Dieu lui prdit des malIl

Dieu, pour rcompenser le zle de David,

heurs.

lui
le

renouvela
vit

mme
:

promesse,

avait et ce

lorsqu'il

livr l'idoltrie

personne

la

seconde gn-

n'a ses

ration.

Nous pourrions rpondre aux

donc pu y tre tromp. Dans ces promesle mot ternel ne signifie qu'une longue

incrdules que le rgne ternel promis David a dj eu et aura pendant l'ternit son entier

dure.
i

Nous demandons maintenant

toute per-

accomplissement dans

la

personne du Mes-

sonne impartiale qui n'est pas aveugle par


fanatisme irrligieux,
si

le

sie

que nous adorons,

et qui,

comme homme,
Nous ajoutons,

dans tant de repro-

est

descendu de ce prince.
le

ches sanglants que les incrdules ont entasss

sous
les

rapport d'un royaume terrestre, que

contre David, et que nous avons cru devoir


runir dans une
qui

promesses de Dieu ce prince ont t con-

mme

note,

il

y en a

un

seul

ditionnelles.

Le Seigneur avait promis de con-

puisse justifier

les pithtes
>

injurieuses
(Duclot.)

server le trne la postrit de David, sous

qu'ils lui ont

prodigues?

condition que ses enfants garderaient l'alliance

CAPUT
1.

XIX.
\.

CHAPITRE XIX.
Or, Sal parla Jonathas, son
officiers
fils,

Locutus

est

autem Salad Jonatliam

et

filium

suum

et

ad omnes servos suos ut


filins

tousses

pour
fils,

les

porter tuer David.

occiderent David. Porr Jonathas

Mais Jonathas, son

qui aimait extrmement

David,
2.
:

Sal diligebat David vald.


2
.

Vint

lui

en donner
le

avis, et lui dit

Sal
:

Et indicavit Jonathas David dicens


Saiil

mon
c'est

pre cherche

moyen de vous

tuer

Qurit

pater meus occidere te


te,

pourquoi tenez-vous sur vos gardes, je


;

quapropter observa

quaeso,

man,

et

vous prie, demain matin


lieu secret,

retirez-vous en

tel

manebis clam
3.

et absconderis.

o vous vous tiendrez cach.


sortirai avec

3.

Et pour moi je

mon

pre, et

Ego autem egrediens stabo juxta


fueris;
et

je

me

tiendrai auprs de lui pour dcouvrir ses

patrem meum, inagro ubicumque


et

sentiments, dans le
retir.

champ o vous

vous serez

ego loquar de

te

ad patrem meum,
libi.

Je parlerai de vous

mon

pre, et je

quodeumque videro nuntiabo


U.

viendrai vous dire tout ce que j'aurai pu ap-

prendre.

Looutus

est

ergo Jonathas de Da-

4.

Jonathas parla ddhc favorablement


lui dit
:

de

vid bona ad

Saiil

patrem suum, dixilque

David Sal son pre, et

Seigneur,

ad

eum Ne
:

pecces, rex, in servum tuum


tibi et

ne

faites

point de mal David votre serviteur,


fait, et qu'il

David
cjus
5.

quia non peccavit


tibi

opra

parce qu'il ne vous en a point

vousa
a

bona sunt

vald.
in
,

rendu au contraire des services trs-importants.


5.
Il

a expos sa vie
le

un extrme
a

pril

il

Et posuit

animam suam

manu
Is-

tu le Philistin, et
Isral

Seigneur

sauv tout

sua, et percussit Philisthaeum

et fecit

par ses mains, d'une manire pleine de

Dominus salulem magnam universo


ral
;

merveilles.

Vous

l'avez vu, et

vous en avez eu

vidisti, et laelalus es

quare ergo

de

la joie

pourquoi donc voulez-vous maintele

peccas in sanguine innoxio, interficiens


David, qui est absqueculp?
6.

nant faire une faute, en rpandant

sang in-

nocent et en tuant David, qui n'est point coupable


6.
?

Quod cm

audsset Saul, placatus


:

Sal ayant entendu ce discours de Jonalit

voce Jonathae, juravit


quia non occidetur.
7. Vocavit itaque

Vivit

Dominus

thas, apais par ses raisons,


tation
:

cette protesqu'il

Vive

le

Seigneur! je vous promets

Jonathas David, et
hrce. El intro;

ne mourra point.
7.

Jonathas ensuite

fit

venir David,
,

lui

rap-

indicavit ei

omnia verba

porta tout ce qui s'tait pass

le

prsenta de

duxil Jonathas David ad Saul

et fuit ante

nouveau
Sal

Sal, et David

demeura auprs de

eum

sicut fuerat heri et nudius terlius.

comme

auparavant.

753
8.

C0MMENTAR1UM CAPUT

XIX.
et

754
David

Molum

est

autem rursm bellum

8.
;

La guerre ensuite recommena,


en pices un grand nombre,

et egressus

David pugnavit adversm


,

marcha contre
tailla

les Philistins, les comhattit,

en

Philislhiim

percussitque eos plag

ma-

et mille reste

en

fuite.
9.

gna, et fugerunt facie ejus.


9.

Et faclus est spiritus Domini malus

Etant revenu du combat


le

il

arriva

que

le

malin esprit, envoy par


encore de Sal.
Il
;

Seigneur, se

saisit

in Sal.

Sedebat autem in
;

domo

su, et

tait assis

dans sa maison, une

tenebat lanceam

porro David psallebat

lance la main

et

comme
le

David jouait de

la

manu

su

harpe auprs de
de sa lance avec
s'en aperut, se

lui

10. Nisusque est Sal configere David

10. Saul tcha de


la

percer d'outre en outre


;

lance in parietc, et declinavit David


facie Sal
;

muraille

mais David

qui
l'a-

dtourna, ella lance, sans


la

lancea autem, casso vulnere,

voir bless
fuit

donna dans
et

muraille.

Il

s'en-

perlata est in parietem. Et David fugit,


et salvatus est nocle ill.

aussitt,

se

sauva ainsi pour

celte

nuit-l.

11. Misit ergo Sal satellites suos in

11. Sal

envoya donc ses gardes


matin. Michol,

la

maison
tuer le

domum David
terficeretur
sel

ut cuslodirent

eum

de
et in-

David pour s'assurer de


le

lui et le

lendemain ds

femme de Da:

man. Quod cm annuntis:

vid, lui rapporta tout ceci, et lui dit

Si

vous

David Michol uxor sua, dicens

Nisi

ne vous sauvez cette nuit, vous mourrez demain.


12.

salvaveris te nocle hc, cras morieris,

12.

Deposuit
ille abiit et

eum

per

fenestram.

Et

elle

le

descendit en

bas par une

Porr
est.

aufugit atquc salvatus

fentre. Ainsi David s'chappa, s'enfuit et se

sauva.

13. Tulit
posuit

autem Michol statuam,


posuit ad caput ejus

et

13. Michol ensuite prit

une statue,
;

qu'elle

eam super eam

coucha sur

le lit

de David

elle lui

lectum, et pellem pilode


,

mit autour
le poil; et

la lte

une peau de chvre avec


la

sam caprarum
operuit

et

sur le corps

couverture du

lit.

vestimentis.
14. Sal envoya des archers pour prendre

14. Misit autem Sal apparitores qui

rprent David
aegrotaret.

et

responsum

est

qud

David

et

on leur

dit qu'il lail

malade.

15.

Il

15.

Rursmque
;

renvoya encore d'autres gens avec oril

misit Sal nunlios ut


:

dre de

le voir, et
lit

leur dit

Apportez-le-moi

vidrent David

dicens

Afferle

eum ad

dans son

afin qu'il

meure.

me

in lecto ut occidatur.

16.

Cmque

venissent nuntii, inven,

16. Les gens de Sail tant venus, on ne

tum

est

simulacrum super lectum


ejus,
:

et

trouva sur

le lit

qu'une statue qui avait

la tte

pellis

caprarum ad caput

couverte d'une peau de chvre.


17. Alors Sal dit Michol
:

Pourquoi m'aMichol

17. Dixitque Sal ad Michol


sic illusisti

Quare

vez-vous tromp de

la

sorte? et pourquoi avez-

mihi,

et

dimisisti

inimicum Michol ad
:

vous

laiss
:

chapper
C'est qu'il

mon ennemi?
m'a
dit
:

lui
al-

nieum
Sal
:

ut l'ugeret? Et respondit

rpondit
ler

Laissez-moi

Quia ipse loculus

est

mihi

Dimitlc

ou

je vous tuerai.

me, alioquin inlerficiam

te.

18. C'est ainsi

que David

s'enfuit et se sau-

18. David autem fugiens salvatus


et venit
tiavil ei

est,

va
il

et tant

venu trouver Samuel Ramatha,


la

ad Samuel in Ramatha

et

nun;

lui
;

rapporta

manire dont Sal

l'avait

omnia qu fecerat
,

sibi

Sal

et

trait

et ils s'en allrent

ensemble Naoth,

abierunt ipse et Samuel


in Naioth.

et morati sunt

ils

demeurrent quelque temps.

19. JNuntiatum est

autem Sali di-

19. Quelques gens vinrent en

donner avis

755

IN
:

L1BRUM
f

I.

REOUM
Sal, et lui dirent
:

756
David est Naioth, auprs

centibus

Ecce David in Naioth in Ra-

malha.
20. Misit ergo Sal lictores ut rp-

de Ramatha.
20.

Sal donc envoya


;

des archers

rent David

pour

qui cni vidissent


et

cuneum

prendre David

mais

les

archers ayant vu une

prophetarum vaticinantium,

Samuclem

iroupe de prophtes qui prophtisaient, et Sa-

stanlem super eos, factus est etiam Spiritus Doinini in


il

mue), qui prsidait parmi eux,

ils

furent saisis

lis,

et

prophelare cpe-

runt etiam
21.

ip.si.

eux-mmes de l'Espritdu Seigneur, etilscommcncrentde prophtiser comme les autres, en


chantant avec eux
les

louanges de Dieu.

Quod cm nuntiatum
;

esset Sali,

21. Sal, en ayant t averti, envoya d'autres

misit et alios nuntios

prophetaverunt

gens, qui prophtisrent aussi

comme
fois

les
,

preet
ils

autem

et

illi.

El rursm misit Sal ter-

miers.

Il

en envoya une troisime

tios nuntios, qui et ipsi

prophetaverunt.

prophtisrent encore. Alors, entrantdans une

Et iralus iracundi Sal,


2 2. Abiit etiam ipso in

grande colre,

Ramatha,

et

22.

11

alla

lui-mme

Ramatha, s'avana

venit usque ad Cisternam

Magnam, qu
:

jusqu'

la

Grande-Citerne, qui esta Socho, et


lieu taient
Ils

est in Soclio, et inlerrogavit et dixit

In

quoloco sunt Samuel

et

David? Dictum-

demanda en quel On lui rpondit


tha.

Samuel

et David.

sont Naioth de Rama-

que

est ei

Ecce

in

Naioth sunt in Ra-

matha.
23. Et abiit in Naioth in
factus est cliam super

Ramatha
Spiritus

et

23. Aussitt
saisi
lui

il

y alla;

il

fut

en

mme

temps
il

eum

Do-

mme

de l'Esprit du Seigneur, et

mini, et atnbulabat ingrediens, etprophelabat usque

prophtisait durant tout le chemin, jusqu' ce


qu'il ft arriv Naioth, prs

dm

venirel in Naioth in Ra-

de Ramatha.

matha.
24. Et exspoliavit etiam ipse se vesli24. Alors
il

se dpouilla aussi lui-mme de

mentis suis, et prophetavit

cum

cteris

ses habits royaux, prophtisa avec les autres

coram Samuele,
ill et

et ceeidil

nudus totdie
proverbium
:

devant Samuel, et demeura nu par terre


reste

le

du jour
Sal

et toute la nuit, couvert seulement

nocte.

Undeel

exivit

de sa tunique; ce qui donna lieu ce pro-

Num

et Sal inler

prophetas?

verbe

est-il

donc aussi devenu prophte?

COMMENTARIUM.
Vers.
1.

Locutus est
,

autem Saul ad Josijos

tentata consiliis

non procederet,

in

apertum

natham fil1um suum

et ad omnes servos
(1).

erupit, quae latere di non poterat invidia, et

ut occiderent David

Cm
,

res fraudulenlis

ex e ortum odium implacabile. Quare non de Sal, il n'y en avait point ni qui l'aimt plus solidement que Jonathas, ni qui lui pt donner un avis plus utile que celui qu'il lui donnaitdene pas perdre un sujet fidle qui lui avait rendu de si grands services, et de ne pas rpandre le sang innocent. Quelque justice que Jonathas vil dans ce dessein ii ne laisse pas de s'y conduire avec une grande
le service
,

son fils , et tous (1) Sal parla Jonathas ses officiers , pour les porter tuer David. Jonathas est un admirable modle de l'amiti sainte que nous devons ceux qui souffrent injustement et qui sont en mme temps aims de Dieu et has des hommes. Ce jeune prince a besoin de toute sa sagesse pour ne point faire de faute en celte rencontre. Il voit d'un ct Dieu et la justice, que l'on attaque visiblement en la personne de David, el de l'autre il doit
,

craindre la colre d'un pre el l'autorit d'un roi. Mais sa lumire soutenue par la gnrosit que lui inspirait l'amour qu'il avait pour Dieu, ne s'blouit point de cette grande puissance qui menace son ami et il comprend tout d'un coup (pie l'on peut trs-bien allier le son de la conservation de David avec les vritables int,

rts

du roi. Car il se trouve, en effet, que de tous ceux qui taient prts d'exposer leur vie pour

modration. Il sait combien il faut mnagerie prince. 11 attend un temps favorable , el sans user d'aucun dguisement il ne fait que lui reprsenter avec une sage libert la vrit des choses , pour lui persuader qu'il devait aimer David, et que l'intrt mme de sa couronne el de son lat demandait de lui celte justice. donn Il lit voir alors combien un conseil propos el avec sagesse un prince prvenu , lui est quelquefois utile. Car il lit en effet revenir Sal. Ce prince parut oublier les ressen,

757

COMMENTARIUM. CAPUT XIX.


astu hostiles
et

758
RURSUS BELLUM.
Pbilislini, se,

jam

manus
et

sed domesticas insti-

Y IR s.

8.

MOTUM EST AUTEM


Isral;

mulat
igitur

annal contra Davidem.


,

Alloquitur

Cm jam

paululm respirassent

Jonatham

omnes servos, quorum


,

que superiori plag refecissent


ssbellumconlra

niovent rur-

lidem expertus fucrat virtutem et

et

illis

ma-

gnoper comhiendat, suam vicem


et oinni studio

ut doleant,
consiliis

Davidem, quem suis


,

quos iterm David cum plag alque ignomini non minori fugavit. Et ecce tibi in animo Salis ilerm invidia, iterm
odium, atque iterm
in Davidis interitum

nova

adversarium vocat
Vers. 2.

exlinclum curent.
Jonathas David.
,

Et

indicavit

Opus hoc

fuit divinae providehlise

utJonathae
Davidis,

machinatio. Iturssinvadit illum et exagilat maet cm David psallendo furiosum lus spiritus
;

anima conglulinata fueritciim anima


ut non de
illius

mins^um de

su sollicit

rabidum sedare atque recreare, sicut aniea s*p conarelur, in illum iterm iniorquet
et

est, allelaboraret. Quareslatim amicum, id qnammaxim se admonuit, sibi ut caveat rum


possil diligenter
,

haslam,quam cm David
man,
diar
,

corporis flexu ma-

a parenlis insidiis,

seu cerl

aperl vi, cujus potentiam declinare difficilliest, cm tt habeat manus quoi liabet

manebis clam (atque intrim) ego egrejuxta patrem meum (tu te absconses, inquain) in a gro ubicumque eris , et ego loquar de te al patrem meum. Non rare occuret et stabo

mum

runl
et

suorum eonsiliorum adminisiros. Se porr curaturum, ne unqum dscedal paterno latere, ubicumque locorum fuerit, sive dom, sive in agro, ut illius animum ad benevolenliam et
quiiatem traducat, ut illius consilia accurat de quibus Davidem quamprimm dispiciat
,

in Scriptural le.xlu persimiles interruptae (Calmet.) transposit narrationes. Kt posuit animam suam in manu Vers. 5. sua, hoc est, exposuit se suamque vitam evidenli munis periculo pro le tuoque regno ilm duellum tam impar el formidabile cum gigante Goli iniit. l'une enim Hebrseis vi-

debatur David animam,


in

id

manu

gesiare,

eamque

est, vilain suam offerre Goliae ut eain

admoneat. Neque minus

fuit

iidelis in

pr-

auferret.

gtand fldc.qum fucrat in promitlendo proDavidi, illumque lixus. Placavitenim parentem de meliori parentis animo docuit, ac tandem
perfecit, ut rediret in

aulam

et rgi, ut

ante

solitus, lamiliariter assisterez (1)

QUARE ERGO PECf.AS IN SANGUINE I.NNOXIO? Curpeccare proponiS? enr destinas et decernis elfundere innoxiiim im ade tibi benelicum sanguinem Davidis? rb ergo, peccas, significat actum destinai uni et inchoaium, sed necdm perl'eelum. (Corn, Lap )
quasi dicat
: ,

timents de sa colre. Il jura qu'il ne ferait point mourir David et il aurait t heureux s'il avait pu demeurer ferme dans ce sentiment. Mais sa passion tait trop violente pour pouvoir tre
:

touffe de celte sorte. Il s'y tait abandonn avec trop d'excs pour en tre encore le matre. Et si elle paraissait se modrer en certains temps elle tait nanmoins toujours la mme, et il n'y avait que Dieu qui pl la gurir. C'est pourquoi rien n'est plus dangereux, selon les Saints, que de concevoir une haine secrte
,

Placatus voce Jonath.e jiiravit. Vers. 6. Remiserai se ver Sal, an se remilii simulral? Proi'eet si quis aniniadverlat quid ille in Davidem egerit, staiim ac opportun u m lempus sese obtulit, ille reputabit, vulnus rgis plan non convaluisse. Si quis ver tolam Salis vitam eonsideret, agnoscet in illo pravum animum, et in bono inconslantiam et propositum consilii parm vel nihil lenax. A vero igitur non aberrat, virum ingenio ade incon,

stanti

statim

quidem sese

rconciliasse

cum

contre ceux qui ne cherchent que Dieu avec un cur droil, et de tonner ensuite le dessein de leur nuire, quelque innocents qu'ils puissent tre. Car on sait bien quand on commence de
les

har de la sorte
le

et

il

est libre

de

le faire

ou de ne

pas taire; mais on ne sait pas quel sera le progrs ni la fin de celte haine, ni de combien de plaies Dieu frappera le cur de ces personnes , qui en se dclarant les ennemis de ceux qui lui sont chers, l'attaquent, comme dit lui-mme, dans la prunelle de l'il: il Qui vos tangit, tangit pupillam oculi mei. (Sacy.) Stabojuxt patrem meum in (1) Vers. 3. acro, ubicumque fueris et ego loquar he te.

Admonuit Davidem Jonathas, ut incerloquOdam agro, quo Salem man alteriusdiei ventuiuiu nrat, lalitaret, ut scilicet ipse per se David audiret, quo pacto Jonaihas causait!

suam ageretapud Salem. Pr*stat lamen He-

braum

ila

riori versiculo

reddere, sentcnii hae cuin supeconjunct Observa te, qu&o


:

Davide, continu ver prima opporlunitale iu pariem contrariam transisse. (Calmet.) S. Chrysostomus Homil de David et Saule, adducens exempium niedici, qui pro a'grolo contra a>gritudinem pugnat, ideque phrenetico etiam eum convicianti et verberanli non irascitur, sed condolens satagit ut ei phrene Tu quoque igiita concludit sim eximat tur niedicus esio ei qui le la>sii; unuiu hoc t qure , quo pacto illi morbum adimas. Id < quod fecithic healus, egeslalem prse divitiis, solitudinem pr;e palri, labores periculaque i prse delieiis ac securitale, perpetuum exi lium prae terrarum orbe elegil, ut Salem t ab illo in ipsum odio malevolenlique liberaret. At ne sic quidem melior faclus est < < Sal sed persequebaur , sed uhique cir cumibat quajrens eum , qui non solm mhil IcCserat, sed qum esse laesus, lum maxima, lum innnmerahilia pro injuriis bona repen derat. Ac Sal imprudens posi incidit in i (Corn, Lap.) relia Davidis. i
,
:

759

UN

L1BRUM

REGUM
num,
ut

760

tur declinrat, elusit iterm petilionem illam,


et nocle
ill

Davidem occiderent, quorum industri

excessit ex aul, et in
;

domum

6uam

sese recepit

quia

cum

furioso atque in-

uxoris elusit conatus, et evasil incolumis (1). Tulit autem Michol statuay, Vers. 13.

vido, adde eliam

cum

potentissimo rege com-

et posuit eam super lectum. Ubi Vulgatus sta-

morari parin lutum pulabal.


Hic dubitabit quispiam
,

an David propriam

babuerit, habereve polueritdonium,

cm

ipse

De quo nos pluOse* 5 Et sine leraphim. Quod autem ad hune locum spcial, terapkim imatuant, hebraic est, terapkim.

ribus ad illud

pauper esset,

et

externus potis bospes, ex

gines sunt, aut signa,

qu

Aquila, ut Hiero-

alina civitate ac tribu

qum

illius civitatis in-

nymus

refert, (Aop<p(AaTa transtulit.

Quce ima-

cola, in qu regiam tune

sedem rex habebat.

gines, licetinlerdumaliquidsignilicentinipium,

Sed habuisse
egi suadent
,

domum

propriam separatam

quale est idolum, sicuj, Gnes. 51, v. 19, ubi

primm expressa hujus capitis erba et Hebrorum consuetudo apud quos queinadmodm nupta filia familiam mutabat
,

Racbel furala dicitur idola patris


leraphim, tamen

sui,

hebraic

non rar aliquid

signilicant

et nornen

ita et

ad

viri

familiam transcripta

putabatur, ut diximus in noslris Conimentariis

ad

illud Cant. 8

In

illud cap.

Soror

domum malris me , et ad mea sponsa. Sic relict pa-

domo, ad viri domum Iraducebatur. Unde ortus est dicendi modus, uxorem ducere. De mutai filiarum, quae viris nupserunt, fatenta
mili
,

docet illud Levil. cap. 21.


,

Isti

dicuntur
in

sacerdotes

prohibentur contaminari
,

fu-

nere civium suorum


et propinqui.

nisi

consanguinei fuerint

Et qui sint exislimandi cognati

statim explicatur,

dm
et
,

dicitur

Id est
,

super

palrem,

et

matrem,

cl filium, et filiam

fratrem
est

quoque, et sororem

virgiiwm,

qu non

Vers. 9. Factus est spiritus Domini im Saul. Iterm ad pristinum morbum, itormque ad prislinas inimicilias. Offendit illum facile prosper exitus, quo Deus Davidis armis in proxim Philisthaeoruin expediiione favit. (Calmet.) Vers. 10. Nisusque est Saul configere David lancf.a. Conatus est lance transligere Davidem. Vide qum varium et inconstans sit cor hominis, prsertim impii et invidi, qualis erat Sal hoc enim cm (elle rancoris et odii plan sl imbulum, estoad tempus nielle amoris oblinatur, illico eo vaporante ad felleas suas iras, invidias et noxas inolitas reverlitur. (Corn, Lap.) Vers. 11. Ut custoimrent eum, et interficeretur mane. Cur non slatim vespere'.' simili etiam cautione usi sunt Philisihaei erga
(1)

malus

nupta viro. El cap. 22

cm
,

permiltatur his

qui sunt ex famili sacerdotum, sanclificatis


vesci, etiam vernaculis

non tamen
,

permitti-

SaTisonem, quem clausum in urbe Gaza delinebant. Sub vesperam Pharao caslra Israelitarum assecutus, continuit sese ab armis c hor inforendis. Hodie piriler Mahometani, uti olim Parthi, nihil nociu aggrediuntur. An
stiperstitionis aliquid e in reinesset, ignoro.

tur

filiae

nuptae, nisi vidua

vel repudiala, et
patris.

absque

liberis redeat in
,

domum

Inter

Au

verebatur Sal, ne noctis favore David


'.'

Romanos
Mater

ut scribit Gellius,

lib.

48, cap 6,

manibus suorum elaberetur


suis plen die

An

ocuiis ipse

neeem

viri inlueri volebat, sus-

familis in
filiae

mariti sui familiam veniebat.

Qud ver
san Jud. 12
:

ex patern

copulalse excesserint,

domo matrinionio docet exemplum Abesfilios, et

Judicavit Isral Abessan de Detk-

lehem, qui liabuit triginta

tolidem
et

filias,

quas emittens foris maritis ddit,

ejusdem

numeri

filiis

suis

accepit uxores introducens in

domum
apud

suam.

Quod etiam

anliquis temporibus

alias

gnies in usu fuisse docuit Maro ex

commun!, utreor, consueludine, qui Priamum quas iiidixit retinuisse domi nurus suas
,

picaus nequis aller loco illius interhcereiur? moliebalur accusaliones in iilum struere atque judiciali sententi damnalum interlicere? (Calmet.) Micliol dit David : Si vous ne vous sauvez cette nuit, vous tes mort demain au matin. Saul avait donn sa fille David dans l'esprance qu'elle lui servirait pour le perdre, et c'est elle au contraire qui le sauve. Dieu se rserve toujours quelques personnes qui se rendent les protecteurs de l'innocence opprime, lorque tout le monde s'offre en foule pour seconder la violence de ceux qui l'oppriment.

An denique

tnirin in

suam familiam adopterai,

lib.

2
N

Vers. 12.

Deposuit

(Sacy.)

eum per fenestkam.


ut
:

Quia

satellites

Salis custodiebant oslia,

^Eneid.
Vidi

Davidem comprebenderent
Michol
lus

Hecubam, centumque nurus, Priamumque


per aras,

eum

et necarent hinc per fenestram dimisit. Sic S. Pau-

Sanguine fdantem , quos ante sacraverat igns.

Habuit ergo

juxta Hebraeorum consuetudi regi separatam, in


fuit

nem, David

domum

quam
banc

nupiiali jure

traducta

Micbol.

Damasci ab Areth obsessus per sporlam muro dimissus evasit, 2 Corinlh. 11. Nota !i!c fdelitatem, prudentiam et amorein Micliol iu nam 1 insidias patris ei Davidem maritum detexit; 2 consilium prudens ddit ut neetu aufugeret, ne man occideretur ; 5 op-ram
:

In

addidit demiitens

eum

erfc'odomum misit Sal armalam salclliium ma-

simulacrum posuit

in lecto.

per fenestram; A" ejus (Corn, Lap.)

761

COMMENTARIIM CAPUT
in)
;

XIX.
alii

702
candidi,
alii
;

honestum,

et

sacrum, ut palet ex hoc


aut dormienlem aul

alii alii

nigri sunt,

flavi

et fulvi,

loco et Oseae 3
in lecto, quse

posuit ergo Michol statuam


ibi

subfusci,

alii

maculosi

cur non colorem

Davidem

aliquem cerlum expressithistoricus, qui fulvam


Davidis csariem referret? Neque satis videlur
dixisse pilos, aut pellem fuisse caprarum, quia
fieri potuit,

grotantem simularet.
Addit Josephus, stragulis subjectum esse

caprarum jecur, quod aliquandi


excisum
est, palpitare solel, ut

postqum
iiius

ut pellis esset candida, vel nigra,

ex

niotu

quae long abesset ab aureae capitis cornai si-

regii satellites

cubare

ibi

suspicarenlur Daviviscera respiratione

mililudine.

dem,

et

sub stragulis

illius

Huic

dillicultati

salis,

moveri. Idem lenent Theodorelus et Magister Hislor. scholast. et Hugo. An d verum fuerit, cert ex Scriplur sacra non judicent alii
:

respondimus

in

nostris
:

ut credo, cumulat Commentariis super


Capilli tui sicut gre-

Canlica, ad illud cap. 4


gis

caprarum. Ubi rationem reddidimus, cur


qui regiae purpuras dicuntur

colligitur,

neque vox apparet

ulla in

hebraico

capilli sponsae,

textu,
ficet.
prir.i

quem nunc habemus,


jecoris

quai jecur signi-

esse

similes,

Galaaditidum

caprarum

villis

Neque prterea puto eam futuram capalpitationem sub stragulis


,

assimilentur, quia

nimirm
et in

caprae, quae pas-

ut

cuntur

in Galaad,

bis regionibus, qua

foras se proderet, et respiranlis seu stertenlis

non procul absunt


dere,

Jrusalem,

fulvas alunt

hominis speciem referret. Hoc idem

in aliqui-

lanas, atque ide necesse

non

fuit

colorem adhabeant

bus codicibus, et inter hos Syxtianis Septuaginta legimus, qui dicunt in involucro ex ca-

cm

caprai ilke

unum tantm

colorem fulvum. Neque id mirum cuiquam


videri dbet,

prarum pilis tectum fuisse jecur, quod suo molu aliquid ibi cubare vivum ostenderet. Sed
et

cm

in variis regionibus propler


,

aquarum pabulorumque diversitatem


etiam colores pecudes habeant.

varios

hoc

difficile,

neque ex textu hebraico desumi


xtvoTcpta

Ad

Betin fluarlis
1.

promplum.
Septuaginta pro statua

vium ab
supponunt
;

ips natur, et

non ab aliquo
100, et
:

lenocinio fulvas esse lanas docuit Plinius


c.

8,

unde

id

sumpserint, non assequor, nisi ex

si-

48, et Martialis

1.

12, epigr.

1.

14,

militudine

duarum vocum

quai

sono sunt

epigr. 133, ubi sic de lacern Betic

qumsimillimae, IX) Kabar, "Op cabar, qua-

Non
Idem
lib.

est lana

mihi mendax, nec mutor aheno,

rum

altra

T33

Kebir deducitur, quod stragu-

Sic placeant Tyriw,

me mea

tinxit avis.

lum, seu operimentum significat.

Ab

altra

"Dp
si-

Sibari et Crati fluminibus tradit Ovidius


et

Keber,

inulatum
est,

quod sepulcrum quod Graci


,

est seu

verum, seu
lib. G,

15 Melamor.

Xantho Plinius

1.

2,

c.

cenotaphiutn vocant, id

103, et Aristoteles

lib.

5 Hist. animal, cap. 12,

sepulcrum vacuum. Virgilius

tumulum
est.
fig-

ubi tradit in Antandro

duo esse flumina, quo-

inanem vocavit, quae cenotaphii explicatio


Hispani tumbum appellant. Dicilur autein

rum alterum candorem, nigrorem alterum pecudibus Iribuit. Et Scamandrum fluvium


ide

mentuin
(ttixc;

illud,

id est, statua

hominis xataxp&t-

Xanthum appellalum

esse dicit, quia fulvas

cenotaphiutn, ut inquit Theodorelus q. 48,

reddit oves.

Quod

si

Palaeslinae caprai fulvos

quia sicut cenotaphium dicilur sepulcrum, quod

habent

villos,

ut locus hic indical, et alius


fuit

cm speciem
imago

ostentet continentis
;

cadaver.

Canticorum, de quo supra, non

cur sacer

cadavere tamen vacuum est

sic statua

cm

historicus colorem aliquem adhibere debuerit,

sit hominis, cm lamen ibi nihil, praeler umbram, habeal humanum, cenotaphium vocatur, quia non magis hominem conliuet vivum qum cenotaphium hominis cadaver. ET PELLEM P1LOSAM CAPRARUM POSUIT SUPER

cm

caprai in e regione fulvum aliquid indi-

cent; sicut oves, quae ad Scamandri aut Belis


littorapascuntur.

Quemadmodm neque
corvi

cycnis

opus

est,

ut colorem candidum, corvis nigrum


,

attribuas

cm
varii

nunqum

reperiantur

caput ejus. Septuaginta

oTpou-j-jXujia Tpi-/>v,

candidi,
variis

neque cycni nigri; quemadinodrn


in

quod idem valet alque pilorum glomus, seu


globus, aut
,

locis
:

animalibus reperiantur
c.

quod idem

est,

pili in globi

aul

colores

videPlinium 1.2,
v. 20,

103.

capitis similitudinem coacti. Sive ergo sit pel-

Reliqua ad

obscura non sunt. Tantm


fuerit

Ms, sive

caprarum glomerati

pili,

eo loco posili

enim continent, quomod deprehensum


arlificium

sunt,

et

eam ob causam,

ut Davidis caput,

Michol

et

quo,

modo

sese

apud

quod ad cervical lecli stragulis extabat, simularet. Sed illud hic explorandum cur
,

patrem ab objecta suspicione purgaverit, quo


se profugus contulerit David,
II

nempe ad Rauaillc obstinato

cm

varii sint, ut constat,

caprarum

villi,

nam

tha. ubi tune agebat

Samuel, et

7G3
;

IN

LIBRUM

I.

REGUM
Vers. 20.

764

consilio satellites d miserit, qui iUuoi

omnin
consilii,

Misit erco Saul lictores, ut


qui

de medso

tolleren. Oeeasione hnjus Salis et


illius

rprent

David,

cum
,

vi dissent cgkeuju

apparitorum
h

improbi obstinatique

r-roimietarijm vaticinanium

et samuel stan-

qno

se fliciter exolvl, cecinit Psalmtim 58,


hic est tiiuhis
tittili
:

tem super eos, factus est etiam spiritus doVers.


1!).

cujus

In finetn, ne diaperdas,

Uavid in

inscriptionem , quando misit Sal,

matiia. Naiolh, ait

et cuModivit

domumejus, minier ficerenl eum(\).

Ecce David in Naiotii in RaAdrichomius, locus est in

Dimitte me, alioquin inter(1) Vers. 17. ficiam te. Mcndacium est olltiosum Mieholis. lu gravi hoc discrimine David dictasse fertur Eripe me de inimicit meis. Psalm. 58 (Calmet.) Vers. 18. David s'enfuit et se sauva; et il alla trouver Samuel David se voyant perscut avec tant de chaleur, fuit la colre du roi, et il nous apprend, comme l'Evangile a fait depuis, que nous pouvons l'imiter dans ces rencontres, et que ce n'est pas alors manquer de courage, mais que ce serait manquer d'humilit, que d'en user autrement. Dieu veut que l'on soit femme, mais sans ostentation et il veut bien que l'on vite le pril, moins aue ce ne soit lui-mme qui nous y engage. David fuit vers Samuel, pour apprendre aux personnes affliges que leur plus solide consolation se. trouve dans les vrais serviteurs de Dieu. Sal en est averti et il envoie par trois diffrentes fois des personnes pour le prendre. Il y va aussi lui-mme. Mais ces personnes aussi bien que lut prophtisent avec Samuel; c'est--dire qu'ils furent tout d'un coup saisis de l'Esprit de Dieu, en profrant des paroles
:

urbe (jaxta urbem) Ramatha sive Rama, tribus Benjamin, sex niilliaribus distans ab Jrusalem versus Belhel ubi David et Samuel manserunt, ac Sal prophetavit. Chald. pro,
,

Naivth, vertit, donius doctrin. liic enirn erat Ecclesia, ut aiunt Septuag. et Joseph, hoc est ctus et collegium prophetarum, id est, viruruin religiosorum Deo vacantium. (Corn, Lap.) Naioth locus erat prop Ramatham, ubi Samuel prophetarum frquente: cceium collegerat. Ibi pariter schobwn habuisse prophetarum fertur. De scholis hisce prophetarum agemus in Pnefatione generaliin Propheias, et dissertatione de Scholis Hebrreorum, Jeremi pnefix. (Calmet.) S. Aug. in Psal. 103, ex hoc loco docet etiam improbis (qualis erat Sal) in ipso subinde actu et stu improbitatis dari spirilum prophtise hic enim est gralia gratis data, non gralum faciens uti est chariias. < Sal, c ait, non cm persecutus fuisset, sed cm i actu persequerelur Davidem prophewc vit, etc. Impleti sunt spiritu propheii qui missi sunt, et prophetaverunt. Sed forte t bono illi animo vnrant, vel ob necessita;

louange qu'ils ne comprenaient pas, cl faisant divers gestes qui tmoignaient assez qu'ils taient transports hors d'eux-mmes, d'une manire qui, selon saint Augustin, tait
sa

t
i <

tem

ollicii sui, vel

non
hoc

facturi
in eis

quod jussum

semblable ce qui arriva au prophte BaJaam. Car il ne parat pas que Sal et t touch vritablement, puisque sa haine contre David a t aussi violente depuis, qu'elle l'avait t jusqu'alors. Dieu se dclara pour David par une merveille si visible, sans que la colre de son perscuteur en lt ralentie. < Ceci nous fait voir, dit saint Augustin, la vrit de celle parole de l'Evangile, que des perc sonnes que Dieu condamnera, lui diront en son jugement qu'ils auront prophtis en son nom, et avec combien de raison saint i Paul dit Que quand il aurait le don de pro:

factum est, et eorum hoc modo animum interprelemur. Cm illi tardarent, venit ipse furens, anbelans caedem, sanguinem sitiens innocentis sancti, qui etiam ingrains erat, et ipse imest. Misit et alios;
vit.

<
i

pleins est spiritu proplietandi et prophe.taNon ergo se jactent, qui forte sine charitate

<
<

sicut

habuerint hoc munus Dei sanctum sanctum baptismum; sed videantqua,

<
t

<
t t

lem rationem habiiuri sint cum Deo, qui sanctis non sanct utunlur; ex bis erunt qui dicturi sunt: In nomine tuo prophetavimus; non illis dicetur Menlimini, sed dicetur Non novi vos, recedile me qui operamini iniquitalcm ; quia si habeam omnetn prophetiam , charitatem autem non habeam,
: :

<

plitie, et
s'il

qu'il

pntrerait tous les mystres,


il

n'avait la charit,

ne serait rien,

on peut se sauver sans la ne saurait se sauver sans la charit. < Il parait < par cet exemple, ajoute ce saint, combien ces dons que les hommes estiment tant sont < inutiles, ils ne sont accompagns de l'a< mour de Dieu, puisque Sal reoit cette lueur passagre de l'Esprit de Dieu lorsqu'il est couvert des tnbres de sa passion, i lorsqu'il rend David le mal pour le bien, et qu'il est tellement endurci dans la malignit de sa haine, que celte merveille si surprenante qu'il prouve en cette rencontre ne lui donne point au moins pour quelque temps cette pense, qu'il tait bien malheureux de perscuter cruellement un homme pour la dfense si duquel Dieu se dclarait contre lui si visiblement. (Sacy.)
r,'

Car prophtie; mais on


i

sum, Prophetavit ail tem et Sal, sed operabalur iniquitatem. i Sic Balaam prophetavit in ipso actu impietatis, quo persequebalur Hebros. Numer. c. 22 et seq. ; aequo ac Caiphas persequens adigensque Christum ad necem, prophetavit oportere eum mori pro populo, Joann. 11, v. 50 Moral. Vide et mirare hic Dei in impios etiam ohstinatos polentiam, sequ ac clementiam et benelicentiam, ntpote qune eorum cor ila immutet et elevet, ul prophetent; itque eos immntat, ut ad se per pttitenliam redeanl; sed illi in su pervicacise obduranles, cum Dei clemenli su duritfo pugnant et certant. Sic enim fecit bic Ul Saule. Simiie et long amplis fecit in Saulo, dm eum adhuc spirantem minarum et cdis in discipulos Donihil
t

mini, in ipso perseculionis itinere et fe.rvore, clesli lues et voce siderans illico immutavit,

76fi

C0MMENTAK1UM. CAPUT XIX.


Vers. 23.

7C0
in

MINI ILLIS, ET PROPnETARK COEPEIUJNT ETIAM IPSI.

Et abiit

Naioth

in

Ramath,
j

Quomod
in

in

occasione non

admodm

dissimili

ET FACTUS EST ETIAM SUPER EUM SpiRITUS DoMINI.

proplielarum ctu prophetril Sal, dixisupra, cap. 10, neque aliud dicendum de
servis,

Mutavit illum Spiritus Domini, id

est,

pulsus

mus

quidam, et mens nova

inspirata

diviniuis,

Salis

quibus occidendi

aut

ligand

qua priorem rgi cogilationem excussit, quai

Davidis negotium

datum

est,

qui in eunodem

illum insano furore correptum in Davidis ex\-

prophetarum incideiunt cuneum, et repenl Spiritu incumbente muiali, ipsi quoque prophetare cperunt. Prophetare
ibi
,

tium prxcipilem agebat. Et quasi eo consilio


in

idem esse
neque hic
et

collegium venisset, ut laudaret

Ramatha ad Samuelem, prophetarumque Deum, hynmosin illorum

puiabamus, qud laudare


signilicalur aliud.
lein
illius religiosi

Deum
fuisse

que sacros
sic,

convenlu

rite concinerct,

Ibi etiain

diximus, Samue-

pulo, divino Spiritu in eo lantui arti-

cis

parentem,

culo mutatus, Samuelis atque Davidis

imme-

fortass primuin, qui religiosos viros in ununi

mor,

illa

cantando recitabat carmina, quai


didicisset,

coegit, et illorum societati praifuit. Id indieat


illud
:

nunqum
ram

im quae neque

ipse aul

Staniem super
illi-

eos,

quod

nihil est aliud,

adverteret,
daret,

qum

psallentium, seu vaticinanliuni choro

cm iHam carminibus sacris openeque cm ad se rediit, quidquam


ingrediens, et propuetabat,
in Naiotii.

fuisse praepositum.

Neque

est cur plura nobis


petat,

ejus se fuisse tenlalum recordaretur.

quisquam requirat; iude


derari possunt.

quai hic desi-

Et ambulabat

usque dim veniret


iratus iracundia Saul, abiit

Ex eo

loco, qui

Vers. 22.

Et
in

quodammod

sacer erat,

utpoie

sanctorum

etiam ipse

Ramatua. Tulit graviter Sal,


ob rem redire de-

pedibus assidue calcato, quique sacris hymnis


frquenter resonabat, prophetare cpit Sal,
id

cm

videret niisso loties satellitio nihil se pro-

fecisse.

Cm autem eam
si

est, divinas laudes personare,


et

antequim

buisset ad sanitatem,
tatis

quid in eo foret sani-

Samuelem

prophelanlium cuneum aspiceret,


,

et

mentis

mult amen

vehementis

quos verisimile est vidisse nunqum

cm

excanduit, et ipse in se recepil negolium, quod

extra se esset, neque quid faceret, cogitaret,

ab

aliis

frustra

suseeplum esse viderai;

et

aut nosset. Ubi qui


et loca

vitse

addicti sunt religiosae,

rect prolectus est in Ramalha, ubi

cum

Sa-

inhabilant divino cullui consecrala,


,

muele Davidem esse audierat. Unde verisimile


est, trs illas satellitum

documentum habent san gravissimum


discant sacro religionis, im Dei

ut

cohortes non rediisse

familiar

ad Saiilem, sed adhuc in Prophetarum ctu

contubernio

abesse

debere

quidquid

non
ibi

remausisse;

alioqui

rex

non ignoraret cum

ben cum inoruin sanctilale convertit; non


ihvidiae,

Samuele Davidem esse


venre satellites,
et

in Naiolh, ubi illos in-

spiritu meliori muiali

non iracundi fuiurum esse locum, neque ali dere nisi de divinis laudibus, deque

vaiicinati sunt. Nisi forte

dicamus, Naioth esse


et

oplim

morum

ac studiorum

conformalione

locuin civitati
iii

proximum,

quodammodosub-

kiiiuiii, in

grali

quem aul aniiui, aut meditalionis cum suo ctu Samuel solerel aliquando
urbem
et stativa do-

Quando rex impius, furore plenus, spirans minarum et coedis, et malo


esse cogilandum.

exagilalus spirilu, tolus se abit, neque prio-

secedere, et staiim se in
micilia referre.

ns

insaniai

neque

regii

status recordatur,
in loco fuit,

quia statiin

Quod ide mihi lit Naiolh in Ramalha esse


illius.

probabile,
dicilur, in
illi,

neque diu ac noctu, quamdi eo


divinis

laudibus

nunqum
nimis

cesst.

San

in

agro videlicet

Ecce

(inquiunt

loco sacro, qui sacris sludiis aliquid auderet


moliri

quibus rex de Samuele Davideque rogaveral)


in Naiotli sunt in

conlrarium

esset

inipudens
piis,

Ramalha.

neque solm

viris

reprehenderelur
in

sed

ex Saulo Paulum, ex persecutore aoosiolum, ex Pharisaeo doctorem gentium effecit, Actor. Num et 9, ut de eo, X",^ ;>c Saie diceretur Sautus iiiter pophets, im inler posiolos? H;ec KiUtatio dexter Excelsi; sed major in Saulo qum in Saule. Nanti in Saule mansit cor pravum, invidi et odio Davidis occcatum cum propheti; in Saulo ver cor ferreum, odio Chrisii et Christianorum accensum, illo Deo per miraculum exempto, factura est. cor sanctum, e'.esieet divinum, insatiabili Cliristi et Chrislianorumamore aesluanset flagrans. (Corn. Lap.)
:

etiam Saule,

quem alium
,

prophetarum

conventu ac loco

alium

in aul et in caslris

agnoscas. Illud, ambulabat ingredier.s, hebrais-

mus

est,

quem

imitalur Hispanus,

dm

dicil

Iba andando.

Vers. 24.

Et expoliavit etiam
hie,

ipse sb

vestimentis suis, et prophetavit cum c/eteris


I

coram Samuele. Duosignificantur


Sali, quae lictoribus,

accidisse

cm

propheiarent, non

aeciderunt. Alterum est, antequm propheta

767

IN
viderct

L1BRUM
alii id

1.

REGUM

768

rum

cuneum, prophetsse, cm

tantm

fecerint,

cm

se miscucre prophetan-

navigationc jejuni fuisse dicuntur quatuordecim dies; quia niniirm lolo illo tempore pertenui cibo

tibus; alterum, quia rgalions se spoliavit or-

famem

siislenlruni

nameniis, quod liclores passi non fuerunt.


significare videtur voluisse

Quo
in

Deus
,

qum non
quia datuin

Et ne pluribus cominemorandis long vager, bc edem voce aperla sunt exempta. G-

reprehendendi lictores fuerint


sibi

nes.

9,Noe nudatus
nudus
erat,

fuisse traditur, "quia ab e


aliis

Saule negolium non impleverunt, contra


ille

parte
buit.

qu se

irridendum prae-

quos
anle

vehementer exarserat, cm mull


illi,

Deinde quis credal David nudum sallsse


illi

qum

subierit Davidis
rit de,

mentem ipse mutaverit, neque nomen neque quidquam fue, ;

ante arcarn, ut

objiciebat Micbol,

maxime

cm

dicatur eo tempore indutus epbod lineo?

priori cogitatione reliquum

et

e pro-

2 Reg. G. Petrus cerl nudus non erat omnin,

cesserit spiritu correptus,

utornatu deposito

cm de
cum
se; erat

co Joannis 21 scribilur

Simon Pclrus

regio, se

regem

esse non meminerit.

Sed de

audissel quia

Domiims

est

lunic succinxit

veslibus, quas deposuit, inox.

enim nudus. Qud aulem tune vestes


:

ET CEC1DIT NUDUS TOTA DIE ILLA, ET N0CTE. Quidam legunt cecinit, sed mal, neque ullo

baberet interiores, docet vox Graeca


ni
.

u$vS''j-

quae non

quameumque

significat

veslem,

modo consentane
cipiunt.
ita

ad lextum bebraicum

qui

sed illam quae super alias inducilur, quale pal-

babet bs 1 ! vaiipol. Illud, nudus, varii vari ac-

lium

est,

aut toga. Ita putat Tbeopnylactus,

Quidam oninin nudum esseputant; putant aliqui, quorum Vatablusnomen silet;

Toletus et Maldonatus; et Eutbymius


fuisse

nudum

sequitur tamen sententiam, et ait ide regem

omnin negat. Erat aulem Petrus nudus abeo nimirm indumento, sine quo indecor
occurreret Chrisli oculis
Jtiv,
:

non esse verecundatum omnia ad unum vestimenla deponere, quia quos divinus arripuit spiritus, omnem ipsis adimit pudorem. Quod
sensissedicitur

quare accepit

ir.ii-

id est, pallium,

quod

breviori vesti et

ad

piscatorium studium

expeditae injiceret.

Aben Ezra, quem ego non vidi. Dixisset melis, si dixissel, nibil cuiquam pudori esse debere, quod ad divinam laudem pertineret. At quid ex nudo e ratione Salis corpore, aut bonoris Deo , aut castis prophetarum oculis
ulilitatis

Observt autem in illum locum Joannis Tbeophylactus miSmi, linteum esse, quo Pbnices Syrique piscatores amiciebantur, seu nudi
essent, sive vestiti.

loco

Ex quo aliqua lux afulget maxime obscuro, apud Marcum cap. 14,
Cbrislus in borlo coinprehenderelur,

accideret?
sententia, depoet

ubi

dm

Sed
suisse

est

communis aliorum

adolescens fugisse traditur amiclus sindone su-

Salem indumenta regia,

ab

illis

per nudum. Quae videtur esse piscatoris descriptio, qualis erat Petrus,

spoliatum quasi unus foret de turb,


nullo

cum

aliis

cm ad Cbristum
utebantur ha

modo

specie
Ita

insignibusque

superior

properavit navicul

et quali

prophetsse.

Hieronymus

in Tradilionibus

bitu aliqui ex discipulis,

quorum

numro

hebr., Theodoretus, Abulensis,


Histor. scholast.
tationi

Lyra, auctor
cogi-

multi piscatores erant.

Neque

incredibile est,

Neque nudi nomen buic


Isaiam ad cap. 20,
ille

cm Cbristum

sequerentur, familiare ac no-

incommodt. Utenim diximus


in

in nostris

Commentariis

nudus

tumsuaearlisindumentum nonabjecisse. Dm ergo adolescens fugisse dicitur cum sindone super nudum, id
est,
,

dicitur, qui sui ordinis ac digniiatis ornamenla

super breviorem et inlerio-

deposuit. Sicul

ibi

Isaias

nudus vocatur, quia


id

rem tunicam
aliquis

indicatur

meo

judicio fugisse

veslem abjecit propbelalem, idest, cilicinam,


sine qu incedere
est, extra

duobus

discipulis,

Joannes seu Jaco-

non posset non indecor,

bus, quia hi duo


pti

cum

Pelro reliquis assum-

dignitatem

nomenque prophelicum.

Cbristo fuerunt, et artem exercebant pi-

Quomod nudus ambulare dicitur, qui prter morem patrium, sine tog ac pallio foras egreditur. Quod ide mibi persuadeo, quia in Scriptur talis aliquis dicitur, cm parm
abesl forma qu propri et ver talis vocari posset.

scatoriam. Accedil, qud ea est loquendi consuetudo

etiam a;>ud externos

ab exemplis abstineo.
id

Unus

suliciet

Seneca, qui
lib.

verbis tradit et
:

docet expressis,
i

5 de Beneficiis, cap. 13

Quomod

Is-aioe

cap. 19, siccum

Qu;edam, inquit, eliamsi vera non


tatem)

sint, pro-

vocabamus Nilum, quando minus haberet aqua;,

<

pter siniilitudinem (adde tu et propter vicini-

qum

autea soblus, aut

qum

exigeret agri

eodem vocabulo comprehensa


non perductum

sunt.

/Egyptii ncessitas, ti jejunus dicitur, qui pa-

Sic illilteratum non ex toto rudem, sed ad


lilieras alliores
;

ncui comedil

sicut socii Pauli Acior. 27, in

sic qui

ma-

70
i

COMMENTARIUM CAPUT XX.


vestitum et pannosum vidit,
i

770
id
;

le

nudum
Deus

se

aliis

prophelasse dlcilur,
aliis

est,

ad aliorum

vidisse dicit.

Quid

claris,

magisque ad nosi

moremel cum
non
cecidissent,

simul

astalii nocte ac die


in

slrain

sentenliam? Accedit, quod

prio-

im neque
cap.

divinas laudes

ribus verbis oinnin prophetam futurum esse

cohtinenter incumberent.

nudum
caret

significsset, frustra a ddidsset, etdis-

Hic
citur,

existit

dubium ex

1!>, v.

33, ubi di-

calceutns,

pedum quoque integumento. Dcindc habitus quem assuquia omnin


liudu?.,

nunqum

Samuele visum esse Salem,

mere jubelurpropheta, designabat caplivorum


liabitum,
gyptii

cm cum

tanien hic venisse dicatur Sal in

eum

lo-

ubi erat Samuel. Huic dilicultati


est cap. citato.

salis,

quem

habiiuri erar\t yEihiopes et /E:

ut credo, factum

Sunt qui

di-

apud externos dominos

al caplivi

non

cunt, visum quidern Samuele Salem,

non
veri-

lam niuK erant, qum nial


induii brcvi atque astrict

vestili,

aut ccrt
et ad ser-

autem
schol.

Saule Samuelem.

Ita

Magister Hislor.

tunic,

et glossa interlinearis.

Quod mibi

viendum idone, qualem credo gestalam ab


Isai.

sirnile est,

cm

alienatus mente fuerit Sal,


in

quo tempore
tol die ac nocte

fuit

ctu prophetantium;
aliis,

et
si-

Cecidisse ver dici'ur

Sal

si

quand'- furore recepit se, non

qui

aut quia, ut dicunt aliqui ex Hebneis, viribus


et sensibus destitutus erat
sit
;

bi

ab ejus insani omnia metuebant,


invenire latebras, in quas se ab

diliiile

quod eliam sen-

fuit
lis

illius

ocu-

Vatablus; aut quia adorantium


;

more

saep

acl'uroresubducerent.
NlIM ET S,U!L INTER

procidebat in terrain

quidquid tllud fuerit in-

PROPHETAS? HiCC 00-

certum

est. lilud prius

magisplacet, quia

cum

bis supra, cap. 10, explicata sunt.

CAPUT XX.
1.

CHAPITRE XX.
1.

Fugic autem David de Naioth quse

Or David

s'enfuit de Naoth,

prs de
,

Ra
lui

est in

Ramatha
:

veniensque locutus est

matha;
dit
:

el ianl

venu trouver Jonalhas

il

coram Jonallia
quiias

Quid

feci?

qu

Qu'ai je fait? quel est

est ini-

mon crime?

quelle
l'o-

faute ai -je
in

commise contre voire pre, pour

mea,

et

quod peccalum meutn

bliger vouloir ainsi m'ter la vie?

patrem luum,
2.

qtiia
:

quaeritanimam tneain?
Al>sit
,

Qui

dixit ei

non niorieris

2. Jonatlias
;

lui dit

Non, vous ne mourrez


lait

neque enini
grande
rit

faeiet pater

meus quidquani
pater

point, car

mon

pte ne

aucune chose,

ni

vel
:

parvum

grande
,

nispris indicavecelavil
nie
?

ni petite,

sans m'en parler; m'aurait-il


contre son ordi-

donc cach

cette chose seule,

mihi

hune ergo

naire ? Non, cela

ne sera pas.

meus sermoneni tantumniod

nequa3.

qum
3.

erit istud.

Et

il

se

lia

de nouveau
lui dit
:

David par sersait trs:

Etjuravitrursm David. Et

illeait:

ment. Mais David


bien que
c'est
j'ai

Votre pre

Scit profect pater tuus quia inveni gra-

trouv grce devant vos yeux


il

liam in oculis

tuis; et dieet

Nescial hoc

pourquoi

aura dit en lui-mme


ceci,

Il

ne

Jonatlias, ne forte trisletur.


vit

Quinim
tua,

vi-

faut point

que Jonatlias sache

afin qu'il
le

Domiuus,

et

vivit

anima

ne s'en

allige
je

quia
Seigneur,
a,

point; car je vous jure par


qu'il
la

vous jure par voire vie


,

n'y

uno tantm

(ut ita

dicam) gradu ego

pour

ainsi dire

qu'un point entre

mort

morsque

dividiimir.

et moi.

k. Et ait Jonatlias

ad David

Quod-

4.

Jonalhas

lui

rpondit

Je ferai pour vous

cumque
tibi.

dixerit mihi

anima tua faciam

tout ce que vous

me

direz.

5.

David dit Jonatlias

5. Dixit

autem David ad Jonathan


et

premier jour du mois, et


seoir auprs
lui;

j'ai

C'est demain le coutume de m'asl avec

Ecce calendae sunt craslin,

ego ex

du

roi

pour manger ce jour

more sedere

soleo juxta

regem ad vesut

permettez-moi donc de
soir

me

cacher dans un

cendum
in

dimiite ergo

me

abscondar

champ jusqu'au
6. Si

du troisime jour.
vous
lui rft

agro usque ad vesperani


6.

diei lerli.

votre pre
:

me demande,

Si respiciens requisierit

me

pater

pondrez

David m'a pri d'agrer

qu'il

771
tuus, respondebis ei
:

IN

LIBRUM

REGUM
promptement un tour
parce qu'il y a
l

772

Rogavit

me David
ibi sunl

Bethlhem, d'o

il

est,

ut irel celeriter in Bethlehem civiiaicm

un

sacrifice solennel

pour

suani

quia viclimm solemnes

tous ceux de sa tribu.


7. S'il

vous dit

C'est bien,
;

se

il

n'y a rien

universis conlribulibus suis.


7. Si dixerit
:

Ben,

craindre

pour moi

mais

s'il

met en co-

pax

eril

servo

lre,

soyez persuad que sa mauvaise volont

tuo

si

aiitem fueril iratus,


est malilia ejus.

scito

quia

est arrive son


8. Faites

comble.
serviteur,

complta
8.

donc cette grce votre


le sois

Fac ergo misericordiam

in

servum

puisque, encore que je

eilectivement,

luuin, quia

fdus Domini me famulum


inirc fecist
;

vous n'avez pas


promissions

laiss

de vouloir que nous nous


l'amiti
la

l'un

l'autre

plus

tuuni

leeum

si

atitem

est

iroite. Si je suis

coupable de quelque chose,


la

iniquilas aliqua in
et

me,

tu

me

interfice,

lez-moi

vous-mme
lui dit
si

vie;

mais ne m'obligez
e.

ad palreni luum ne introducas me.


9. El ait Jouaihas
:

point de paratre devant votre p


9.

Absii hoc te
si

ne-

Jouathas
;

Dieu vous garde de ce

malheur

mais
a

je reconnais

que

la

haine

que

enini

tici'i

poiest ui,

cerl cogno-

que mon pre


vous

conue contre vous

soit sans

vero complelam esse patris mei malitiam


ronira
le,

remde, sojez sur que je ne manquerai pas de


le faire savoir.

non annuniiem

tibi.
:

10. Responditque David ad Jonatliam

10

David dit Jonalhas

S'il

arrive que
il

Quis renuoliabil mihi,


sponderit
tibi

si

quid fori re-

lorsque vous parlerez de moi votre pre

vous donne une rponse fcheuse, par qui


saurai-je?
11. Jonathas lui rpondit
:

le

paler tuus dur de

me?
:

)1. Et ait Jonallias ad


et

David

Veni,

Venez, et sortons
sortis

egrediamur foras

in

agrum. Cmque
,

dans

la

campagne. Et tant tous deux

exssent

ambo
si

in

agrum

dans

les

champs
:

12. Ait Jonalhas ad David:

Domine

12

Jonalhas dit David


si

Seigneur Dieu

d'Isral!

je puis dcouvrir le dessein de


si,
,

mon
je

Deus

Isral!

invesligavero sententiam

pre demain ou aprs demain, et

voyant

patris mei crastin vel perendie, et ali-

quelque chose de favorable pour David


le lui

ne

quid boni fuerit super David,


tim misero ad
le
,

et

nonslafeeero
,

envoie pas dire aussitt et ne

le lui fais

et

notum

lil)i

pas savoir
15.
Traitez,

13. Haec faciat

Dominus Jouatli

Seigneur, traitez Jonathas


si la

et

avec toute votre svrit. Mais


volont de

mauvaise

hc
tris

addat.

Si

aulem perseveraverA pate,

mon

pre continue toujours contre

mei malitia adversm


et

revelabo

vous, je vous en donnerai avis et je vous renverrai, afin

aurem tuam,
ptre meo.
14. Et
si

dimillam

te, ut

vadas
fuit

in

que vous

alliez

en paix et que
il

le

pace, et sit Dominus lecum, sicut

cuni

Seigneur

soit

avec vous,

comme

t avec

mon
vixero, facis mihi misericor;

pre au commencement de son rgne.

li. Si je vis, vous


la

me

traiterez avec toute

bont possible,
15.

et si je

meurs,

diam Domini
15.

si

ver morluus fuero

Vous ne cesserez jamais d'en user avec


et

Non auferes misericordiam tuam domo me usque in sempiternum, quandoeradicaverit Dominus inimicos David,

bont

compassion avec

ma

maison, quand

le

Seigneur aura extermin

les

ennemis de Da-

vid de dessus la terre jusqu'au dernier. Si je vous

unumquemque de terra. (Auferat Jonathan de domo sua et requiral Dominus de manu inimicorum David.) 16. Pepigit ergo Jonallias fdus cum domo David et reqnisivil Dominus de manu inimicorum David.
, ;

nalhas de sa maison, et que

manque de parole, que Dieu retranche Jole Seigneur venge donc alliance avec
maison

David de ses ennemis.


16. Jonalhas
fil

la

de David
pince que
dants de

mais cette alliance


le

n'eut pas de suite,


les

Seigneur voulut punir


qu'il traita

descen-

Satil,

tous presque

comme

ennemis de David.
17. Jonathas conjura encore David de ceci

17. Et addidit Jonalhas dejerare Da-

774
qu'il lui portait, car
:

773
vid, e

COMMENTAI* IUM CAPUT XX.


.

qud

diligeret illum
ita

sicut

enim

pour l'amour

il

l'airnat

animant suani

diligebat euni.

comme
:

sa vie
il

18. Dixitque

atl

eum Jonathas
;

18. Et

dit

David
;

C'est

demain

la fte

Cras

de

la

nouvelle lune

et

on demandera o vous

calend sunt,

ci requireris

serez
19.

19. Requirelur enim sessio tua usque perendie. Descendes ergo iestinus, et venies in locuin
ul)i

Car on verra voire place vide ces deux

jours-ci.

Vous viendrez donc promplement


la fle
;

le

celandus es

in

die

qu

jour d'aprs

vous vous rendrez au


et

lieu

o vous devez lre cach,


operari
licet,

vous vous tien-

etsedebis juxta lapidem cui

drez prs de
20. Je
pierre,

la

pierre qui s'appelle Ezel.


trois flches prs
si

nonien est Ezel.


20. Et ego 1res sagittas miitam juxta
tirerai

de cette
tirer

eum

et

jaciam quasi exercens

me ad

si-

comme

je m'exerais

au

blanc.

gnum.
21. Miitam quoque etpuerum, dicens
rai

21. J'enverrai un petit garon, et je lui di:

Allez, et apportez-moi

mes

flches.

ei

Vade,

et affer

mihi sagittas.
:

22. Si dixero puero

Ecce sagill

2-2.

Si je lui

dis

Les llches

sont,

en-de

inlratesunt,

toile eas

tu veni

ad

devons, ramassez-les, venez me trouver, car


tout sera en paix pour vous, et, vive le Sei-

me, quia pax tibi li, vivit Dominus


!

est, et nihil est


Si

ma-

gneur

autem

sic

loculus

vous n'aurez rien craindre. Si je dis


:

l'enlant

Les llches sontau-del de vous,

fuero puero

Ecce

sagittse ultra te sunt,


te

vade
minus.
2 3.

allez-vous-en en paix, parce que le Seigneur

in

pace, quia et dimisit

Do-

veut que vous vous reliriez.

De verbo autem quod


et lu, sit

locuti su-

23.

Mais

pour

la

parole

mus ego
usque
24.
agi o
;

Dominus

inler

me

sommes donne
et le

l'un l'autre,

que nous non que le Seigneur


et

en
in
le

soit le dpositaire

pour jamais entre vous


le

in

scmpiternum.

moi.

Absconditus est ergo


et venerunt calendae
,

David

2 k David donc se cacha dans mit table pour manger.


25. Et tanl assis selon
la

champ
,

et

et sedil rex

premier jour du mois tant venu

le roi

se

ad comedendum panem.
25.

Cmquc

sedisset rex super cathe-

coutume, sur son


,

sige, qui tait contre la muraille

Jonathas se
,

dra m suani (secundm consuetudinem)


quae erat juxta parietem
llias, et sedit
,

leva,

Abner

s'assit

cte de Sal

et la place

surrexit Jona-

de David demeura vide.

Abnerex

latere Sal, va-

cuusque apparuit locus David.


26. Et non est loculus Sal quiciquam
in

26. Sal n'en parla point ce premier jour,

ayant cru que peut-tre David ne se serait pas


trouv pour ce jour-l, ou qu'il n'aurait pas
t purifi pour

die

ill

cogitabat enim qud

forte

evenisset ei ut non esset


rilcaus.

mundus nec

pu-

manger des

hosties pacifiques.

27.

Cmque
,

illuxisset dies

secunda

27.

Le second jour de

[a fle

tant v^nu, la

post caendas

rurss

apparuit vacuus

place t David se trouva encore vide. Alors

Sal dit son


il

Jils

Pourquoi

le fils d'isa

nVst-

locus David. Dixitque Sal ad Jonathan


filium

point venu

manger

ni hier ni

aujourd'hui?

suum Cur non


:

venil filius Isai nec

heri nec hodi ad

vescendum?
:

28. Respondilque Jonathas Sali


gavit

Ro,

28. Jonathas dit Sal

Il

m'a pri avec


qu'il
aiit

me

obnix ut
:

iret in

Bethlehem
,

beaucoup d'instance d'agrer


Betlilhem,

29. El ait

Dimitle

me

quoniam
;

sa\l

29.
prie,

En me

disant

Laissez-moi

aller, je

vou

crificium solemne est in civitate

unus

parce qu'il y a un sacri/ice solmnel en

775

IN

LtBRUM
nunc
va-

REGUM
notre
ville, et l'un
si

776
de mes frres est venu

de

fratribus meis accersivit


si

me

me
un
cela

ergo,

inveni gratiam
el

in oculis luis,

prier d'y aller;

donc

j'ai

trouv grce defaire

dam cit,

videbo fratres nieos.

Ob liane

vant vos yeux


tour pour voir
qu'il n'est pas

permettez-moi d'y

mes

frres.

C'est pour
le roi.

causam non venit ad mensam

rgis.

venu manger avec


Fils

SO.Iratus autem Sad adversm Jonathan, dixit ei


rapientis!
:

30. Alors Sal se mettant en colre contre

Fili

mulieris virum ullr


diligis

Jonathas
est-ce

lui dit

de femme prostitue
tu aimes le
fils

numquid ignoro quia


tuam et

que j'ignore que

d'Isa,
,

la honte et la honte de ta

mre infme

de

filium Isai in confusionem

in con-

qui seule tu peux tenir ton mauvais caractre ?

fusionem ignominios malris tuae?


31

Omnibus enim diebus quibus

filius

31.

Car tant que

le fds d'Isa

vivra sur

la

Isai vixerit

super terram, non stabilieris

terre, tu
vie, ni

ne seras jamais en sret ni pour


le

la

lu,

neque regnum luum. Ilaque jam nunc

pour

droit

que tu

as la
le

couronne.
et

mitte, et

adduc eum ad me

Envoie
,

donc prsentement
il

chercher

quia

fllius

amne-le-moi, car

faut qu'il

meure.

morlis

est.

32. Respondens autem Jonaihas Sali


patri suo, ail
cil?
:

32.

Jonathas rpondit Sal, son pre:


qu'a-t-il fait ?

Ouare morietur? quid

fe-

Pourquoi mourra-t-il?

33. Sal, irrit de celte rponse de Jonathas,

33. Et arripuit Sal lanceam ut percuteret

prit

une lance pour

l'en

percer. Jonathas refaire

eum. Et

intellexit

Jonathas qud

definitum esset ptre suo ut interficeret David.

connut donc que son pre avait rsolu de mourir David.


34. Et

34. Surrexit ergo Jonathas


ira furoris, et

mens

in

il

se leva de table tout en colre, et


la

non comedit
;

in die calen-

ne mangea point ce second jour de


parce qu'il tait
afflig

fte,
et

de

l'tat

de David

darum secund panem


enim super David
,

contristalus est

de ce que son pre

l'avait

outrag lui-mme.

e qud confudisset
33.

eum

paler suus.

Le lendemain, ds
et

le

point du jour, Jo-

nathas in
et

Cmque illuxisset man, venit Joagrum juxta placilum David puer parvulus eum eo,
35. 36. Et ait ad

nathas vint dans le champ, selon qu'il en lait

convenu avec David,


tit

amena avec

lui

un pe-

garon

puerum suum

Vade

et

36.

Auquel

il

dit

Allez

et

rapportez-moi

affer

mihi sagiltas quas ego jacio.


jecit

Cm-

les flches

que je
tira

tire.

L'enfant ayant couru,


loin.

que puer cucurrisset,


irans

aliam sagiitam

Jonathas en

une autre plus

puerum.
la

57. L'enfant tant


flche

donc venu au

lieu

tait

37. Venit itaque puer ad locum jaculi

que Jonathas avait


:

tire,

Jonathas

quod miserat Jonathas

et

clamavit Joail
:

cria derrire lui, et lui dit

Voil la flche qui

nathas post tergum pueri, et


ibi est sagilla

Ecce

est au-del de vous.

porr ultra

te.

38.

Il

lui cria
;

encore et

lui dit

Allez vite;

38. Clamavitque iterm Jonathas post

htez-vous

nedemeurez

point. L'enfant, ayant


les

tergum pueri, dicens


ne
steleris. Collegit

Festina velociter,

ramass

les flches

de Jonathas,

rapporta

autem puer Jonalha;

son matre,

sagitlas, et atlulit

ad dominum suum,
39. Sans rien

39. Et quid ageretur penits ignora-

comprendre

ce qui se faisait,
et

car

il

n'y avait

bat
vid

tantummod enim Jonathas

et

Da-

que Jonathas

David qui

le

sussent.

rem noverant.
Ddit ergo Jonathas arma sua
40. Jonathas

hd.

donna ensuite

ses

armes l'en.'

777

COMMENIUii.
ei

UT XX.
faut,
ville.

778
dit

puero, et dixit
vitatem.
31.

Vade,

et defer in ci-

et

lui

Allez et reportez-les

la

Cmque

abiisset

puer, surrexit
;

41.

Quand l'enfant
o
il

s'en fut all, David sortit

David de loco, qui vergebal ad austrum


et

du

lieu

tait,

qui regardait le midi.


la terre,
il

Tomen

bant prostern sur

adora par trois

cadens pronus in
:

terrani

adoravit
fois

Jonathas

et s'tant salus l'un l'autre,

tertio

et osculantes se

alterutrum fleve-

se baisant,

ils

pleurrent tous deux, mais David


Allez en paix.

runt pariter, David autem aniplis.


62.
Dixit ergo Jonathas ad David
in
:

encore plus.
42. Jonathas dit donc David
:

Vade

pace

quaecumque juraviraus
,

ambo
minus

in

nomine Domini
inter

dicentes

Do-

Que ce que nous avons jur tous deux au nom du Seigneur demeure ferme, et que le Seigneur,

comme nous
et

avons

dit, soit

tmoin entre vous

sit

me

et te, et inter
in

semen
sempi-

moi

et entre votre

race et

ma

race pour

nieum

et

semen luum usque

jamais

ternum.
hZ. Et surrexit David, et abiit
;

sed et

43. David en

mme

temps se
ville.

relira

et Jo-

Jonathas
Vers.
1.

ingressus est civitatem.

nathas rentra dans la

COMMENTARIUM.

Fucit autem David de Naioth


Sali

(1).

Vers. 3.

Vivit

Dominus, et vivit ani(

Non putabat David manere, quem jam


qua clestis
et

tutuin sibi fore eo in loco

ma TUA

QUIA

UNO TANTU.U

UT
(1).

ITA

DICAM

notum

esse sciebat,
ali-

gr\du ego morsque divdimur

Hc

verba

cujus manibus elabi non sperabat, nisi vis

major intercederet. Quare actulm fugit ex Naioth, et cm fug locum ceIatum esse maxime expediret, illum tamen Jonatbae,

cujus

lidei

aique amiciti credebat

omnia, celatum esse noluit. Apud quem de pairis


illi

Naioth: animum patris sinceritate animi sui dimetiebalur; fidemque habebat promissioni, qu pater sese obstrinxerat, nihil scilicet mali sese molilurum in Davidem. Rebatur facile, ea quae ad id usque gesserat pater, morbi malignilate potis quni meditatione et consilio denique persuadere sibi non poterat, gessisse
:

inclementi

conquestus est
,

qui

omnia

Salem rem adeo gravem molilurum, se


scio, uli in eaeteris consueverat.

in-

prolixa pollicitus

meliori

animo
est,

esse jus-

sit.

Tolumcaput obscurum non


illius

alque ide
:

in

explicalione multi

non erimus

sed

illatantmbreviter attingemus,
tis

qu

interpre-

desiderant lucem et industriam (2).

et

il

mme temps David s'enfuit de Naioth, (1) vint parler Jonathas. David, perscut si

En

cruellement par Sal, se plaint Jonalhasde de son pre. 11 nou^ apprend ainsi que la consolation de ceux qui sont affligs dans l'Eglise se doit trouver dans le sein de leui vritables amis. C'est l qu'ils peuvent en assurance rpandre leurs larmes et dplorer leur tat. C'est avec ces personnes qu'ils peuvent se justifier et faire voir leur innocence, comme David le fait avec Jonathas, afin que le tmoignage de leur conscience les soutienne et les soulage dans leurs maux. On peut remarquer que ce n'est qu'en secret que David
l'injustice
dit ce qu'il dit Jonatbas. Il sait ce qu'il doit

(Calmet.) Jonathas dit David Non, vous ne mourrez point. Jonathas tche de persuader David de se remettre encore une fois sous la puissance de Sal. Mais il fait voir en mme temps aux amis qu'ils ne doivent pas tellement s'couter euxmmes, qu'ils n'coutent aussi leurs amis dans des choses qui les regardent de si pies. Quelque lumire et quelque bonne intention qu'ils aient comme Jonathas, il est visible nanmoins
:

qu'ils

peuvent se tromper

comme on

voit

que

les

ne publie point son injustice devant 11 a mme la rserve de n'en point parler devant son aini intime, et il se contente de lui faire voir que c'est sans sujet qu'il est
Sal.
11

ce prince se trompait dans le conseil qu'il donne ici David. Aussi quoique Jonathas dfende d'abord son sentiment, il laisse nanmoins David luimme, et il dsire enfin de savoir de lui tout ce qu'il doit dire et faire pour son service. C'est l le caractre d'un esprit sage et d'un ami vraiment fidle, de ne prendre point d'empire sur l'esprit de son ami, et de ne vouloir point que ses propres conjectures soient l'unique rgle de ses penses.
,

hommes.

(1)

Uno tantuji gradu ego morsque divdi-

mur.

Ad

litteram

Pas'sus inter
:

me

et

inter

rduit ce misrable tat. (Sacy.) quid(2) Neque enim faciet PATER meus quam, me inscio ; vel potis : Nihil me inscio facit. Facile Jonathas nihil eorum noverat, quae Aste aliquot dies contigerant, de apparitoribus
niissis

jussionibus Saule
. s.
IX.

ad capiendum domi Davidem ; nec de datis, ut caperelur in

mortem. Septuaginta Implelum est inter patrem tuum et me, usque ad mortem meam. Sed Vulgata melis reddidil sensum originalem. (Calmet.) Je vous jure que pour ce qui est de moi, il n'y a qu'un point entre ma vie et ma mort. Cette expression est admirable pour faire voir l'tat o David tait alors. Et elle nous marque en-

28

779
bti

IN

LIBRUM

REGUM
cet hoc

780
id est,

ostendunt, quanto in periculo ac nietu

anim me,
,

mihi; hoc odit ani-

fuerit David,

cm hostem

liaberet potentissi-

ma mea

id est, ego odi.

Sed habet hoc loco


;

mum,

in cujus ditione versabalur, cujus tt


illius potestati

erant lictores et manus, quot


ac voluntati suberant. Atqoe

ide uno tan-

suam epitasim haec dicendi forma significat enim Jonathas facturum se quidquid Davidi colquodeumque illud sit, et ipsius volibuerit
,

lm

morte

dicit se abesse

gradu,

quia

si

luntatem

sibi

futuram esse pro rgula, etiamsi


,

quid ab illo minus caot susceptum sit, aut bscrvatum negligentis, eifugere non poterit
rgis arma'.as

contra stet Saulis, id est


auctoritas, et
riculo.

rgis et parentis

cum

vitse

suae

non incerto pe-

tum

invidi.

manus aut furorem inllammaQuia quocmque se converterit,

Anima enim pro desiderio sumitur, ut Ezech. cap. 7, v. 19 Animam suam non satura:

occursabit Sal, aut in illius servis Saulis in-

bunt. Job. cap. 39, v. 1:

Numquid

capies

len
id

fensaet ineluctabilis potentia.


est pcriculum,

Cm proximum

prdam
est,

et

animam calulorum

ejus implebis ?

proxim dicimus adesse morhabet, et

appetitum et desiderium.

tem

quare in mortuis numeramus illum, qui


cujus

Vers. 5.

(1).

Ecce calend<e sunt crastino


Calend
eaedem
sunt

collum laqueo jam insertum imminet jugulo hostile ferrum. Quatuor digitis

et ego ex more sf.dere soleo juxta regem

atl

vescendum

quae

dicitur

morte

distare,

qui

in

altum

mare ligneo inclusus vasculo

se ddit.

Qua.

re Juvenalis de navigantibus dixit Sat. 12


I

rame, et ventis animant committe, dolato

Con/sus ligno, digitis morte remotus

Chaldaeus ait fuisse calendas mensis seputa aprilis, et embolismi diem, quo proinde celebrabatur pascha ut David sic in eo Saule quaesitus ad necem, fuerit typus Christi inPaschate Judaeis occisi, sed mor(1)

cundi,

Quatuor, ac septem,
Ille

si sit

latissima tda.
illud instituit Vidivi-

te die terti glorios resurgentis.

autem qui periculosum vendi genus uno tantm gradu morte


,

(Corn, Lap.) Doctores Judaei tradunt, lunares menses


suis observalos fuisse ; illos aulem iniisse phasi apparentis lunae super horizontem. Momentum id primum apparentis lunae sedul observabant viri in eam rem destinati, et in montium spcula constituli, qui statim signum

ditur, quia

si

quid peccatum fuerit,

et

uno
il-

tantm gradu

navigio recesserit, excipiel

lum aquarum gurges, ex quo, si procul portu abesse contingat, non enatabit. Tali in statu
tune erat David,

micantis primum astri cornu, vel alio clangore dabant, ut statim ea res Jerosolymis nuntiaretur.

quem

incuria quaecumque,

Tune neomenise exordium. Ne quidpiam

aut error levissimus ad

mortem adigeret , sicut cervus, aut ursus, quem undecumque circircumsident aut casses, aut foveae, aut inten-

errarent, neve in festi observatione deceptio aliqua contingeret, duo succedentes dies festi habebanlur. Id autem apertissim probari hoc textu creditur: legimus enim, Salem per

ta venatorum hastae

et hic uno tantm gramorte discluditur, quia ubi primm in du utramlibet partem fecerit gradum, illi morien:

dum

est.

Vers. 4.

Qcodcumque dixerit mihi

ani-

ma tua, faciam tibi. Verba sunt Jonathae, qui sibi niliil facere, aut subire rcust, quod
Davide, quod ad ipsius incolumitatem pertincat, significatum fuerit. Modus ille dicendi
fauiiliaris est

duos conlinuos dies convivium prorogsse in cullum prima' diei mensis religiosum. Sed luec inter incerta sunt incertissima. David nihil curans ea quae speculatoribus in monte constitutis nunliari poterant, monuit Jonathan, alteram diem primam esse ineuntis Ecce mensis cras. Cermensis. Ad litteram tum id erat et exploralum omnibus. A Saule convivium per duos succedentes dies celebran:

dum

erat

nihil

eorum

latebat

Davidem

se-

Hebraeis, qui aliquem per illius


ita

an imam cirumscribunt. Et

dicunt

Pla-

cunda enim mensis dies tune festa erat, nempe sabbatum. Solemne autem rgi erat, ut sabbalo, non secs ac in ncomeniis, familiam totam et praefectosconvivas haberet. Quod autem demonstrat, secundam hanc diem in sabbatum incidisse, illud est, quod David die non
condicto in loco fuerit Die qu operari die scilicet altra sabbato. Hc ips die secessit ab Jonath; cmque pervenisset in
ferial
:

core excellemment celui o nous nous trouvons toute heure, parmi la multitude des prils et des ennemis qui nous environnent. Car si saint Paul s'crie lui-mme, qu'il sent dans lui une loi imprieuse des membres qui l'entrane comme captif sous la loi du pch, et s'il demande Dieu avec tant d'ardeur qu'il le dlivre de ce corps de mort, combien avons-nous plus de raison de croire qu'il n'y a pour nous qu'un point entre la vie et la mort, entre la libert des enfants de Dieu, et la servitude du pch, qui nous peut assujettir ejt un moment au joug du

licet,

SNobe , niliil cibi apud magnum sacerdotem prsesto habuit, qum ingentes panes propositionis, qui praecedenti die amoti fuerant ab altari ISeque enim erat ibi panis, nisi tantm panes propositionis, qui sublati fuerant facie Domini, ut ponerentur panes calidi. Panes autem illos singulis sabbatis amovendos esse, ut rcentes substituantur, lex edicit Per singteta sabbata mutabuntur. Venit igilur David ad
: :

dmon

Achimclechum man

alterius sabbalo diei

7 l

COMMENTAIUUM CAPIJT XX.


,

"782

neomcnise
nii

id est, primae lunaliones, siva pri-

est Hcbiaeis, ut

tonnai iSum. 10
80

Si qv.av.do

dies

singulorum mensium; nam lima suo


ver dies primus solemnis

habebitis epulum, et dies festos et calendas, etc.

ortu inchoat, et suo occasu, sive silentio termint menscs.


Ille

De quibus

est illud Psal.


in

Ducinatc in neo-

meni tuba,

insigni die solemnitatis vcslrw.


fieri

Eo autem
quare dies praecedens, qu cum rege cibum cum sabbato componebasumpturus erat
,

die sacrificia
:

solebant, ut liquet
est, in

Numer. 28
los

In calendis autem, id
offeretis

men-

sium exordiis

holocausium Domino, vitullis

tur.

singulorum

Religione buic Hebraicse persimili pagani mensium calendas consecrabant.

de armento duos, etc.

porr diebus, qui

aliqu sunt nota,


strui solet

aut religione nobilitati, in-

Apud Romanos,

ut idus otnnes Jovi, ita et omnes calend iunoni tribut. Festis ver insunt sacrificia, epul , ludi et feri. Neomeniarum

inter cognatos et amicos

solemne
fit

conviviuni. Sicut

eliam nostr

aetaie

in

Judaicarum meminit Horatius sub nomine


cesimi sabbati Hocli Iricesima sabbata. Vin' tu
:

tri-

prmcipumdomibus, quale

amicis,

cognatiset

....
:

principibus videtur condixisse Sal in proxicapite 12, 8, exprobrat locupletibus acniens super vcstimentis pignoratis, juxta omne altare. Eunidem morem ar;ruit EzeSedisli in lecto pnlcherrimo, et chiel, 33, 41 mensa ornata est ante te. Auctor Ecclesiastici, post captivitatem scribens, duo iadicat, et
lis,

Cwtis Judis oppedere? Ex MORE SEDERE SOLEO JUXTA REGEM. HeEgo sedendo scdebo cum rege ad vescenbraeus dum. Veteres olim mensae assidebant, lestibus Scriptur et profanis. ^Egyplii et Josephus assidebant mens ; sedebant et Hebraei quod eliam innuunt Proverbia Salornonis 23, 1 Quando sederis, ut comedas cum principe. Vete; :

cubitus in

res Graeci sedebant, non accumbebant, quod pariter et apud vetustissimas Italiaj gnies oblinebat. Perpetuis soliti patres considre mensis.

Assidebant alter post alterum mensis prolixis; qiiem morem illi Lacedsemonibus et Cretensibus adoptaverant, teste Servio apud Varro-

nem. Sed Persae accumbebant


tis

in leclis,

posi-

ante parvas humilesque mensas, uti non obscure Scriptur. De Assueri convivio narralur Lectuli quoque aurei et argentei super pavimentum smaragdino etpario stratum lapide disposai erant. Amanum convivam invitaverat Esther, ejusque proditionem regina in convivio delexit Assuero. Rex indignatus triclinio slalimque Aman cecidit ad pedes regiexiit Repenac, qu38 convivali in lecto accumbebat rit Aman super lectulum corruisse, in quo jacebai Esther. Reputaverim ego tamen, feminas apud Persas, quemadmodm et apud Romanos assedisse mensae favetque opinion buic mese Nehemias, qui reginam assidentem mensae juxDixitque milii rex, et la Artaxerxem exhibet regina qu sedebat juxta eum ; et in Hebro Eslheris, in textu mox laudato , non lcgitur reginam jacuisse, jacebat, sed tanim fuisse super lectum; fuisse autem non jacentem, sed assidentem, dfinit Chaldaeus. Quod autem af: :
:

sessionem inlerdm, et interdm etiam accubitum in mensis. Eadem et apud Grcos licet animadvertere. Quanqum mos lectulorm convivalium obtinebat aelate Platonis ei ante i.lexandrum memoriae tamen proditum est, principem illum etiam post victorias suas mensae assedisse. Jsus Christus in novissim cn un cum Apostolis accumbebat. USQUE AD VESPERAM DIEI ERTI<E. UsqUC d vesperam diei secundae mensis, quse, uti supra probavimus, tune incidit in sabbatum. Nefas
,

longum iter aggredi. Ante eam diem nsse non poterat David, quo Salanierat e die

mo

erga se esset. Tertia h;ec dies agebatur colloquio lwbito cum Jonith. Sed Jonathas continuit sese die sabbati, nec nisi manealterius diei, quae professa erat, Davidem allocu(Calmet.) tus est, v. 19. David dit Jonathas : Permettez-moi de me cacher jusqu'au soir du troisime jour. Le conseil de David tait sans comparaison plus sage que celui de Jonathas. Car ce prince exposait David se perdre, en se remettant de nouveau entre les mains de Sal. Et il se liait en vain sur ce que son pre ne manquerait pas de lui dire tout ce qu'il aurait rsolu dfaire, parce qu'un homme frapp d'une haine aussi violente qu'tait celle de Sal, ne cherche point de confidents dans ce que lui inspire sa passion, principalement lorsqu'ils lui peuvent tre suspects,
cl qu'il oublie aussi bien son propre sang, qu'il est prt de rpandre celui des autres. Le conseil de David, au contraire, donnait
lieu

firmavimus, ejusmodi lectulos positos fuisse ante humiles vald mensas, ex eo facile probatur, qud cm Atexander in regi Darii sella
sedissct, mullb excelsiore,

qum

habita corporis,
subdidit pedi-

adeque pedes cm imutn gradutn non atlingerunt, unjts


bus.

ex

regiis pueris

mensam

Ingenuus quisque hodi pariter apud Turcas mensam adhibct rolundam basi unius palmi imposilam, qu cibos capiunt stratis tapelibus insidentes. Mos assidendi in lectis convivalibus jam inde Salis aeiate obtinebat apud Hebros. Mtiler iHa Pythonissa, quam Sal consuluit in

de sonder le fond du cur de Sal, pour voir si sa colre durait encore ou si elle tait apaise, sans qu'il ft expos une mort presque invitable, si ce prince entrait en fureur en le voyant paratre devant ses yeux. Et l'vnement justifie la sagesse de cette conduite. Car
Sal voulut tuer mme son propre fils, en voyant qu'il prenait les intrts de David,

si

comment

aurait-il trait celui qu'il considrait

comme

ipsum lectulo insidere coegit. Hujus etiam vestigia deprehendunlur in Canlico canticorum 1, il Dm cssel rex in accubiu suo, uardus mea ddit odorem suum. Amos, sub
:

Endor,

grand ennemi qu'il et dans le inonde? Mais Dieu qui voulait sauver David,
le plus

pour dcouvrir
lence.

par son Esprit ce qu'il devait faire mauvaise disposition de la Sal son gard, sans tre expos sa violui inspira

Ozi, rege Jud, et

Jcroboamo H, rege

Israe-

(Sacy.)

785 mas calendas. Aut cert iderat


illi

IN

LIBRUM
illo-

REGUM
VICTIME SOLEMNES
ICI

784

solemneet

CELERITER IN BETHLEHEM CIVITATEM SUAM, QUIA


SUNT
,

quasi legitimum, ut singulis mensibus ad

UNIVERSIS CONTRI-

rum exordium

cognatis suis, regni exercits-

bulibus suis. Paul ante diximus ex cap.


28, ubi versu 11 usque ad 16,
illa

Num.

que principibus epulum instrueret, cui abesse

sacrificia

non poterat David, cm gner


egregius.

esset rgis et

numerantur, quae in calendis


bent, aut soient.

afferri

aut de-

chiliarchus, et prseter caeteros rbus belli ge-

Hanc

igitur

consuetudinem
cur regio

Sed

est verisimile, singulis etiam

in excusalionem adduci vult David,

iobus ad rcgiam

mensam adhiberi, eo maxime tempore, cm malo spiritu vexaretur


Sal.

convivio non interfuerit


trie

quia victimse in pasi

solemnes

fiunt,

quibus

ipse absit, qui

Neque enim
domesticus,

lionest

fieri

poterat,

ut

omnium

propter regiee conjugis nobilitatem

cm jam
Sali
nisi

esset propter

connubialem nexum
cognatus, et
illi,

princeps existimatur, iniquisaccipient, et superbise attribuent contribules sui.

cl quasi

Quae ratio
;

cm

graves inciderent casus, semper asut molesliam


,

speciem habet, non parm honestam

maxi-

sisleret,

quam
,

cacodaemone

me,
te

si

ad haec accdt ex viclimarum sanctilaviros qui in sublimi

patiebatur, psallendo levaret, eo tempore jus-

nonnulla quae apud

sum

esse ab aul

recedere
si filia

cm sumendus

sunt gradu, plurimm dbet habere


ti

momen-

esset cibus,

maxime

Michol, jam Davidi

(1).

nupta, adhiberelur ad mensam. Et idev. 27, non solm in calendis, sed etiam die proximo qui tamen solemnis non erat , desideratus est Saule David. Dixilque Sal ad Jonatkam :

Vers. 8.

Si autem est iniquitas aliqua in


;

ME, TU ME INTERFICE

ET AD PATREM TIJUM NE

IN-

troducas me. Hoc ferm

modo

explicare sole-

mus, qum feramus aliquid iniquo animo, aut

Cur non

venit filius
?

hai nec

heri, nec hodi

ad

vescendum

Et haec sententia magis probatur

Abulensi q. 9.
Vers. 6.

qum aliquem rerum eventum horreamus. Nemo est qui non horreat mortem, quam omnium terribilium terribilissimam dixit Aristoteles,

(1)

Rogavit me David ut iret

et

ipsa docet

natura
esse

quse ut vitam

tueatur, nihil putat


(1)

non

subeundum. At
judicio etiam
horribile.

tuus.

gem

Si respiciens requisierit me pater JEgr hoc intelligimus. Nrat David resuam necem moliri, quippe quem lance
;

in

morte aliquid

solet

interdm contingere
,

aut timeri, quod morte ips

missis militibus insecuquaesilum vtus fuerat, quin et ipse per se nrt usque Ramathan : nihil tamen secis Sal sperat, Davidem ultr se manibus suis commissurum, et David causaliones afferre sahaberi haec omtagit, nisi veniat. Forl Sal corporis nia volebat , tanqum affecti morbo facilitas illa, qu David in laulam reiransiigere tentsset
deliria;
diit,

prudentium, judicatur esse magis

Ut

si

ab inimicis mors

sit

inferenda, femine
ali-

seu imbecilli manu, ex qu morti accdt

quid ignominiae. Sic multi, ut morte aliquod

redimerent in mortis gnre ludibrium,

ma-

nus
pla

sibi anticipato

vulnere intulerunt. Exem-

postqum vibratae
declinavit,

in se hasta

ictum pri-

habemus apud profanos innumera, qui ne


vultum subirent,

mo

esse Davidem contigerant.

persuasit Sali, neglecturum ea quae praecedentibus diebus

vicloris hoslis poteslatem aut

aut illorum gladio cderentur,

mortem

ipsi

Rogavit me David ut irkt celeriter in dus est Bethleiiem. Non statim temer accusa n mendacii Jonathas neque enim constat Davi;

tardantem advocrunt,
illalam subierunt.

et

su ipsorum

manu
assumfilia,

Qu

in re

mulieres etiam,
spiritus

dem

quin Gabaa abea colligere videmur, abfuisse illum usqu cum Jonath collocutus erat, ad die eo non se contulisse
;

et

ex v.19

quarum inlirmus
pserunt

est animus,

viriles; qualis fuit

PorciaCatonis

que tertiam mensis, cm

scilicet

supremum
.

ditione sese illum vidit, ac deinde Salis subduxit. Vide v. 21. Victime solemnes ibi sunt. Hebrseus: bacriSacrilicium hoc ficium dierum ibi toti tribut. dierum indicat facile annuum sacrincium Davidis umveroviod tribus, seu polis familia deinde solemne sa afferebat in Bethlehem, ut

stri instiluerunt, idque c/iamf/a appellrunt cui praeter cognatos et affines nemo interpo-

nebatur. > (1) Vers.

7.

Scito quia complta est ma-

(Calmet.)

litia ejus.

epulum universis necessariis instrueretur. Jam ad regnum Saalibi animadversum est, usque
lomonis et usque ad
excilatum Jerosolymis

Hebroeus ad litteram : Scito, quia consnmmata est malilia cum eo: exitium meuni et ruinam decretam esse. Malum ejus animum ergame scruUiberis ex iis quae tune faciet. Si enim improbaverit factum, ita improbabit, ut ex indicio verborum arcanum cordis ejus intelligas. Si nihil

templum, censuisse populum fas esse offerre Domino sacrilicia aliquibus in locis, etiam ab sacnficia arc ettabernaculo procul. Charistta crant apud Romanos, Davidico huic perqum solpmiie majores nn< Convivium Bimillima
:

responderit, puta nihil illum de me cogitare, gralam illi accidisse absenliam meam. Si ver spont et non praemonitus de

me quril,
rus rgi

et amorem erga me suum teslatur, tune mihiomnia tuta sunt |iens illum, etsecu-

me

offeram.

(Calmet.)

785
parentis

COMMENTARIU.M. CAPOT XX.


excmplum
imilata
,

736
illis,

et Cleopatra.

Ex

riintur familiari, aliquid deterunt ex

quo"

hc hominum consuetudine familiari Virgilius

rum

frequens est et familiaris


,

usus. Qualia

Achemenidem
Polyplieino

inducit, qui

Trojanorum perire
niliil
:

sunt juramenla, execrationes

conventa, et

manibus lucrum dputt, dummod

homine smifero

taie patiatur

quorum cerla estalque lgitima forma. Exemplum est aptum hoc ipso loco, in quo nunc
versamur. Est enim verisimile,
suis
lat,

Pro quo
Spargite

si sceleris

tanta est injuria nostri,

mulla
si

sibi

ac

me

in fiuctus, vastoque immergite ponto,

imprecatum esse Jonatham,

fidem

fal-

Si pereo manibus hominum, periissejuvabit.

qu omnia paucis

bisce verbis ab historico


faciat

Idem prop
etc.

dicit

mine David
interfice, et
litteris

Si est iniqidtas

comprehensa sunt: Hc
et

DominusJonath
hoc
est

cliqua in me, lu

me

ad pat rem luum,

hc addat. Et

in juramentis

apud

Neque

in sacris

exempla desunt.
esset
decli-

Hebros frequens, qui prima adhibent formularum verba, cterasubaudiunt


in
:

Judic. cap. 9, v. 54,

cm Abimelech
:

Si introibunt

l'emin percussus, ut illam

ignominiam

requiem meam. Si dedero somnum ocidis meis.


;

naret, acceleravil nortcm

Vocavit citb armi:

Si David menti ar

et similia. Ubi subauditur,

gerum suum,
luum,
et

et

ait

ad
,

eiim

Evagina gladium

mendax habear
his affine.

et falsus,

dispeream, et aliquid

percute

me

ne forte dicatur, qubd

Apud

Latinos id est obvium';

l'emin interfeclus sum.

Sed

est

exemptant pro-

divinain fidem obtestantur, hoc faciunt

cm modo

pius,

accommodalum niagis in Saule, qui ne hoslium, quos maxime oderat, manibus perirct, sud sibi manu morlem conscivit. Infra
et

DU

vestram fidem,

nempe
juvet.

obtestar, aut imploro.

Melierctle.

Mecaslor. Mdius fidius,

ubi sub-

intelligendum amet,
loco, in

cap. 51, v. 4

Dixit Saiil ad armigerum suum:


et percute

quo

sine

meo judicio hoc dubio qudam concipilur


Sic

Evagina gladium tuum,


ventant incircumcisi
dentes mihi.

me, ne forte

jurisjurandi forma, aliquid

subaudiendum

est,

isli, et

interficiant

me

itlti-

Ad

liunc ergo

modum

mallet Da-

quod juramentis communiter adhiberi solet. Domine In hune igilur sensum hc accipio
:

vid

Jonalhse

qum

Saillis

manibus inier-

Deus

Isral,

tuam

lestor

fidem,

si fallo,

lu

me
si-

ire(l).

Vers.

12.

perfidi testis esto, tu

me perde ,

aut aliquid

Et

ait Jonatiias ad David


,

mile.

Tune autem omnia sunt perqum apt

Domine Deus Isral

si

investigavero
(2)

sen-

contexta.

TENTIAM PATR1S MEI CIUSTINO

VEL PEREND1E,
,

Vers. 13.

Revelabo aurem tuah,


sit

et di-

ET ALIQUID BONI FUERIT SUPER DAVID


stati.m misero ad

ET NON Davidi

mittam te. Quid

aurem,

sive auriculam re:

te

etc.

Promittit

velare, diximus supra cap. 9, v. 15, ad illud

Jonatbas fidelem de

illius

capite,

sedulamque
Davi-

Dotninus autem revetaverat auriculam Samuelis.

cuslodiam

et

curaturum
quid de
et

se cxpiscari ptre,

Et
meo.

sit

Dominus tecum, sicut fuit cum ptre


optt Jonalhas talem Davidi
indulgeri
,

quocumque

id artificio possit, et

quo

sit in

dem animo,

illius sive capite, sive

Non petit aut Domino sorlem

qualem eo temassidue vexabat

honore constitut;

tandem admonituruin
sibi

se

pore pater paliebatur,


sollicitudo ac

quem

mature de parentis

consilio, ut

ab

illius

metus; urebat invidia, et ex e

furore opportune caveat. Sin ver fidem da-

conceptus intolerabilis dolor; exagitabat dae-

tam aliqu ratione


scurius;

fefellerit,

omnia

sibi

ac suis

mon

et

prop desperatio et insania rapiebat


;

imprecatur adversa.

Hc

aperlasunt. Illud ob:

ad reslim

ac tandem in

nam

videtur illud

Domine Deus

Isral,

impunis exagitabat
,

spiritus.

suorum conspectu Sed optabat illi


,

esse aul otiosum, aut toto corpore divulsum,

regnum quod dalum


regno eventus
,

est parenti

et taies i
soi
-

cm non
nue
hi

habeat,

quoeum

contexi aut conve-

quos primo regni tempore

possit.

Ego

liunc dicendi

modum

familia:

titus est Sal,

priusqum su simplicii

rem, et quasi proverbialem arbitror Hebris

atque innocenti, id est, seipso deficeret

enim

ut conlingere solet bis quai usu te-

Absit hoc a te; neque ut si certe cognovero... non annuntiem tibi. Brevior senlentia in Ilebro Avcrtal Deus ab his, quia consummata est malitia ptre meo, et aliud non annuntiem tibi? (Calmet.) Juxta tempus, cras, terti die, (2) Hebrus id est, circa hoc icmpus, et cras, vel perendie, hc edem bor. Septuagiula : Interrogabo patron meum ter. (Calmet.)
:

(1) Vers. 9. enim fier! potest,

Tune enim omnia illi contigerunt secunda quibus et suorum animos conciliayit sibi, et
alienos lerrore concussit.

Vers. 14.

Et

si

vixero, facis

mni

mise-

ricordiamDomini(1).Si veromortuusfuero, etc.


(1) Me adhuc vivente, non facis mecum nv'serkordiam Domini : si moriar , non abscindes mi-

serienrdiam

tuamdomome. Jonathaeproposito
,

verba hc repugnare

et

mal inlerse cohs-

787
In
ill

IN

LIBRUM

ItEGUM

788
iriveniiinlur. Ut au-

promissione jurcjurando pcrsanct con-

quem nunc liabemus, non


tem aliquantulm
loci,

rmat, duo videntur ohseur conlineri, quae

lucis eapiat obscuritas hujus

nunc
rit

claris alque distinctis Jonathas expli-

addamus hic oporlet textum Hebraicum,.


,

cat et cvolvit.

Alterum

est, si (idem prstitc,

unde apparebit

quid

illi

Latinus addiderit,

religios interposilam

ut David

cm

ad
,

magisque de vero sensu, quem conlinet Vulgata translalio, constet. Hebraicus igiturtextus
sic

regnum parentis sui loco pervenerit, ipsum quamdi vixerit amic complectalur, et Dei in
,

hahet,
:

quemadmodm
in

illum Pagninus con-

illum misericordiam exerceat, id est,

magnam

vertit

Sed etiam non abscindes misericordiam


seculum,
nec

nam

quae

magna sunt,

illa

Dei esse dicuntur,


quia Dei
suis

tuam domo me usque


absciderit

cm

ut montes Dei , cedri Dei ; aut cert,


est misericordia propria inimicis

Dominus inimicos David unumquemque

quoquc

superficie terrai.

Eodem modo

reddidit in

benefacere, et

ubi se ad

illius

clemeniiam
:

Commentario Vatablus

et Chaldaeus, et Hispa:

supplices adjecerint, amanler amplecti


si

qud
poste-

nica translalio antiquissima, quae sic legit

ipse vi ta ftinctus fuerit,

eumdetn cum

que no corlaras tu merced de mi casa para siempre


ni

ris

animum
si

et misericordiam servet.

Allerum
arctis

qnando cortare

et

senor los enemigos de

Daal-

est,

fidem fefellerit,

quam nunc tam

vid cada uno de sobre la faz de la tierra.


ludit, licet
lalio.

Hc

benevolentiae ac religionis vinculis astringit,

paul obscuris, Septuaginta trans-

babeatur inimicorum numro ac loco, neque

Neque abludunt aliquot codices Vulgati


,

de

illo
,

ac suis leviores eapiat pnas,


quibus capitali dissidet odio
,

qum de
et

inier quos sunt Complutenses et Regii

qui

ila

aliis

quos
poste-

legunt

Non

auferes misericordiam

domo me

maxime

jactatos et cxtinctos cupit.


;

Hoc

usque in sempiternum, quando eradicaverit Dominus inimicos David

rius significatur obscuris

sed nulla nico ju-

unumquemque de

terra. Juxta

dicio inforroari potestexplicatio

commodior.

haec

sensus

diflicilis

non

est. Petit

y eus. 15.

qtjando

enim Jo,

eradicaverit dominus

nathas David,
sui

quem regnaturum
illius

putat

ut

inwicos David unumquemque de terra, altrt

suaeque familiae misereatur,

etiam

dm

jonatuam he domo sua, et requirat dominus de

Deus hostes sucs


de terra
tollat,

subjiciat potestati, et

MAMBUS INIMICORUM DAVID. PePICIT IGITUR JONATIIAS FOEDUS CUM D0WO DAVID ET REQUISIVIT
,

quod futurum sperat; in quibus ipsum quoquc intelligit parentem Saiilem,


quo nullum habuit David duriorem inimicum. Sed Vulgata
Cajetani et
translalio aliter habet, et
;

DOMINUS DE MANU INIMICORUM DAVID.


vald est impeditus etdubius, in

IIC

lOCUS

quo multa

nunc
facit

sunt addita Vulgato, quae in Hebraico texlu,


rere videnlur. rclinenda est.
Si je vis, vous

Syxto correcta magis probat

cum qn

Quarc interpretatio Yulgatae

Tigurina

translatio,

quae licet

paul

aliter, in

eamdem tamen
:

senlentiam con-

arec la bont que le Seiqneur demande. Jonathas parle David comme prvoyant qu'il devait tre roi au lieu de son pi et il le prie, quand ce temps sera venu, d'avoir de ta bont p< nr lui. On voit eu Jonatbas et en Sal deux caractres d'esprit bien diffrents. Ils voient l'un et l'autre que David doit tre roi. Jonathas est intress en cela autant et plus que Sal, comme on l'a marqu
traiterez
,

me

venant; neque
Quare sensus
promisse,
id

illam deserere ullo

modo

licet.

erit

Si lidelis fuero in pneslando


(ait

ahs te peto

Jonathas) ut

me

ac nieam familiam tueare; sin aulem


in

fallam,

bostium tuorum numro haberi volo, neque


illa

recuso

subire, quae tu

subactis bosiibus
sive

inferre vol ueris, sive

rerum jacluram,

auparavant. Cependant
sister

Saiil

s'opinilre r-

Dieu , et il lui dclare la guerre en quelque sorte, en s'eflbrant de perdre celui que Dieu avait choisi lui-mme, et qu'il avait rendu digne de commander son peuple. Jonathas, au contraire, qui l'ambition naturelle devait imprimer les mmes sentiments, et qui pouvait abuser de la confiance que David avait en son amiti, pour se dfaire de celui qu'il savait devoir rgner en sa place, bien loin d'avoir ces penses cde Dieu , se soumet ses ordres et honore dj celui qui est roi devant ses yeux quoiqu'il ne le soit pas encore aux yeux des hommes. Il ne lui demande pas mme d'tre dans les premires dignits de son royaume. Il se contente de le prier d'avoir
, , ,

honoris ac

vitae

dispendia. In liane sententiam

explicat Abulensis. Age,

jamad

hanccogitalio-

nem verba

texts

accommodemus.
AUFERAT JONATUAM
DE

QUANDO ERADICAVERIT DoHINUS INIMICOS DAVID


UNUMQUEMQUE DE TERRA
,

domo sua. Hinc incipit nova clausula. Quando


ab inimicis David dbitas Dominus exegerit

pnas;
de terra

et

illi

lanqum de
de

terra planta: eraet

dicatnc, quae
,

continu moriuntur
vit.1
,

arescunl)

id est,

quam cum hominibus


ita

in terris

agunt, auferantur, ego quoquc aufe,

rar de terra

cl

de famili me

ul iuaneat

de la bonne volont pour


qu'il est,

et

il

voit

oublie tout ce en esprit ce que David


lui.
Il

nemo

filiorum in domo, qui

mei memoriani

devait tre.

(Sacy.)

sustentet et renovet.

7g9

COMMENTARIUM- CAPUT XX.


eras
:

7U)
et

ET REUIRAT DOMINUS DE MANU ISIMICORUM


David.

Mal

sit tibi,

cm amicum
:

esse cogites,

Eadem

videtur iterata sententia, pau-

cohibes indignatum aninium cl jam erumpen-

lm saltem immutata. Requirere de manu alcusumere de Mo ius , idem est , qud vindictam
qui nobis injurius, aut inimicus est. Gnes. 9, Sanguinem animarum vestrarum rquram v. 5
:

tem vocem

et dicis

O O

mal

sit illis ,

qui

tibi

mal cupiunt. Vel quod magis est Hispanis in co ardore familiare


:

mal

sit

diabolo.

Im

interdm ne amicos
gnari offendamus
,

in

quos videbamur indi-

de

manu cunctarum bestiarum


22,

id est

ulciscar.

in caput
,

noslrum diras et
illos

Paralip. 2, cap. 24, v.

cm

ultionem im-

maledicta converlimus

quae in

impru-

precarelur Zacharias his quibus occidebatur, dixit Videat Dominas, et requirat. Quasi
:

dentes, aut effervescente


Sic Tibulius
Iib. 1
,

furore jactavimus.
:

eleg, 11

dicat Jonathas

Cm

tuis hoslibus
,

David,

Et mata
Seneca

si

qua
:

tibi dixit
,

dementia noslra
precor
, iila
,

pnas
cigat

exigal illat injuri

ille

quoque

me

Ignoseas

capiti sint

meo.
ait

pnas

violatae
,

lidei.

Sed videtur hic


qua-

lib.

4 de Beneficiis cap, 21
,

Mamarquo

optare Jonathas
injurias
lia ipsi
,

ut Deus Davidis ulciscatur


,

et talia Davidis rfrt hostibus

cum quemdam cm Bollionem dam verbo amar perstrinxisset


bis voluisse sibi

Iiberiori

illum his ver:

detrimenta Davidi moliebantur. Quasi

reddere benevolum
et capiti

Quidquid

dicat

Atque utinam

ita contingat
,

ut

hiimicorum
consilia

mali dixi , mihi


fanos
lib. 1

meo. Plura apud pro-

tuorum sive violenta


impunita non
sint.

sive fraudulenta

occurrent

exempla.

Vide Brissonium

Hanc ego explicationem


nostris
,

ger-

Forniularum.
est

manam

puto,

quam

id est, christianis

Sed

exemplum
,

quod hanc sententiam

interpretibus

communem
,

dicit esse

Lyra

ad-

optim confirmt

ubi ea desunt verba et ea,

ducit tamen aliam


brseis
,

quam

placuisse docet He-

dem persona

infra

cap. 25, v. 22
et

Uc facial
,

quae huic noslrae videtur omnin con-

Deus inimicis David,

hc addat, ubi cm
nisi

traria

quam

etiam hoc Ioco probat Cajelanus.


sic esse in
,

David aliquid sibi imprecaretur mali


de Nabal stipplicium sumeret
boni
buit,
,

grave

Putant enim hoc pactum

gratiam

pro seipso

Davidis conceptum Jonath


familiae suae

ut etiam sibi ac

ut reor

ominis grati
ipsi

inimicos adhierat contra-

Jonathas caveat

ne quid David
,

nempe quod
divino
,

maxime
citatis
,

poslqum ad regium nomen ascenderit


aut ipsius posteris mali moliatur. Et

ipsi

rium. Sicut locis supra

ne eialedictio
est

ita

locum exponunt
nathae

Requirat Dominus de
(

hune manu

cum

nomine jungeretur, adjuncta


quae maledictioni est
,

benedictio
traria.

omnin con-

inimicorum David. Sicut mihi


)

verba sunt Jo,

Addunt Hebraei
in

vim hujus execrationis

omnia adversa iinprecor


cavero
,

nisi Davidis

expertum esse

suo gnre Davidem.


filio

Cm

saluli fidelitcr

sic

de Davide Dominus

enim Miphiboseth Jonathae

dimidiam bo-

vindictam sumat
miliae

nisi milii

quoque alque
Dicunt autem
,

fa-

meae

fideliter caveat.

ini-

micos Davidis sumi pro ipso Davide

per euphe-

vocem illam quae aliquid sonat dirum et insubmovet faustum; quomod Deo removemus malequae figura ab aliquo
,

mismum,

norum partem ademisset, lib. 2 Reg. cap. 19, in pnas violati fderis Deus regnum divisit quod ereptum Roboam nepoti suo transtuliad Jroboam. De quo suo loco paul accurat
,

tis.

Haec Hebraeorum explicatio mihi non omnin


videtur abs re
;

dictionis

verbum

et

pro

illo id
,

quod laudem
et

sed placet

illa

magis
,

quam

aut benedictionem signiheat

adhibemus. Sic
,

superis adduxi.
statim
,

Quod probant

alia

de quibus

Nabolh acctisatur

qud Deo benedixerit

tamen arguebatur in Deum jactatae blasphemiae,


lii).

cohaerent.
bral i

5Reg. cap.
et

21, v. 13. Sic ergo ut

verbum
in

qu non ben cum hc cxplicatione Non enim convenit cum ingenio liJonathae et cum amore quo illum fjuasi
, ,

dirum

imprecatorium Davide removeret


,

seipsum diligebat
grave
,

ut

illi

aliquid precarelur
sietisset

Jonathas, ad hosles rejecit


iliisDavidcmintelligeret.
ips

cm tamen

etiamsi pactis

Exemplasuntaptaex
de-

studebat

cum

illo

, quae tune componere. Neque Davidis

non

quotidiani

sermonis consuctudinc

eo lempore

afllicta

condilio

qui rege tau lu


,

fiimtpta.

Cm

furoris impatientes alicui male,

studio quaerebatur ad caedem, patiebatur

ut

dicere volumus

cm

illum amarnus, aut alias


et

sever aliqu adjuravione Davidem urgeret et


astringeret.

oh causas observamus
illo

colimus

aliquid ab
,

Hc
Reg.

facit

quod statim subditur.


,

alienum,

et

iili

longti dissimile
in illum

nominamus

De

loco 1

cap. 25

dicemus
ibi
,

cm e

licet execratoria

verba

primm impo-

ventum

fuerit,

neque deerit

ut opinor,

lenler eruperint. Irasceris amico et dicturus

accomodata responsio. Vide intrim Abulen-

,,

791

IN
q.

L1BRUM

I.

REGUM
An
Saiil
,

792

scm

24, ubi hanc

Hebraeorum sententiam
j

cum

suis

convivis accubuerit
est
:

as-

optim confutat
Vers. 17.

Et

(1).

sederitve

incerlum

neque e de re video
;

addidit Jonathas dejerare

quoquam

esse disceptatum
,

David, e quod uiligeret eum. Cupiebat Jonathas Davidis


et

cert definire possim

neque ego quid quidquam exploratum


ante ingresassidere po-

animum ab omni
et ut
ollicia.

sollicitudine

habeo. Tantm dico

licet Hebraei

metu libcrare,
amoris

de se omnia speraret

sum
tis

filiorum Isral in

^Egyptum
lib.
:

fidei et

Atque ide cm omnia


eliam adjecit, quod

mensae

soliti

fuerint,

qum accumbere,
de Joseph
,

jam

proniisisset prolixe, quai ad illius incoluillud

ut doccl Philo

Judaeus

dm

mitatempertinerent,

explicat illud Gcnos. 43

Sederunt coram eo,

in ingcnuis Doique timentibus

animis pluri-

primogenitusjuxtaprimogenitasua; tamen non

mm

babet niomenti;
,

ncmpe

sibi

omnia imquasi se

mult post ex .dSgyptiorum consuetudine


clinia

tri-

precaretur infausta
liberaret. Id

nisi pacta

atque promissa

construxerunt et leclulos, ubi gentium

enim

valet dejerare,

juramento

et

execratione,

quae

juramenlis

more discumberent. Cujus Exod. cap. 12, extant non obscura vestigia, dm Deus formam
praescribit agni pasebalis

apud Ilebrxos abesse non

solet,

honorcm
de su
fere-

comedendi

illi

con-

omnem
leret.

et

bonam
ac

fortunain ejuraret et cxpelilerabat saep, quia


fide

trariam consuetudini,

quam ex
,

./Egypti con,

Hoc autem

tagionc contraxerant. Jubet enim

ut

agnum
et

benevolenti

Davidem dubitare
illum

comedant
lectulo,

i'eslinanter

non
,

per

otium

bat molest; neque

amor, quo
,

prose-

Iuxum cubantes
et

in triclinari

scu discubitorio
et calceamenta

quebatur
in illius

permittebat
,

ne quid sineret haerere

accingant rens,

animo

quod

illius

pacem

et quietem

iiabeantinpcdibus. Quia nimirm antediscincti


,

turbaret.

et

cubantes, et sine soleis comedebant,


,

Vers. 18.

Cras calendes sunt


,

et requi-

ex gentilium veteri sive disciplina


lilieet luxu.

sive

mol-

reuis; reqdirettjr
rendie. In calendis

enim sessio tua usque pe-

San Hebros

in lectulis
,

sub bc

scu neomeniis

ut dixi-

tempora
c.

solilos esse

discumbere

docet

Amos
ali-

mus, amici atque


ban
t .

cognati sesc vicissim invitaipsi

6, et Ezecbiel cap. 23, ubi

nos e de re
:

Quam

consuctudinem videntur
obiisse,

quid, etpluraad illud Gant. 1


in accubilu suo.

Cm

esset

rex

quoque regos
licet esset

ut

iocus bic indieat.

Ubi accubitum lectulum esse

Calendis autem aller adjiciebalur dies,

qui

diximus

triclinarem.
,

Ego c magis inclino,


calhedram
,

non

ita

celeber

lamen
,

in

eo inleramici

quia vox Hebraica

pro qu Vulgatus reddidit


ubi

dm communi

ac generali epulo

sesc

sessioncm, et postea v. 25,

familiariler excipiebant.

Unde

dicit

Jonathas
,

agilur de sede Sal in eo convivio, est aT^lQ

duobus diebus Davidem esse requirendum

mosab

quae vox sessionem

non cubalionem
parietem
quae

cm vacuus
tem
ille fuit

apparent in triclinio locus, ubi

aut accubitum importt.


Salis
dicilur
fuisse

Item quia catbedra


,

de more David sedere consueverat. Locus aulertius rege


:

juxta

ut

enim constat
ut

instralae

mensae dispositio magis assidentium


ostendit.

infra, v. 25,

Jonalbaset Abner ad latus conse-

qum accubantium ordinem


Vers. 19.

dre Salis. Posl

borum allerum accubuit


debucrit.

(1) In die, in

qua operari licet.

apparet, David. Neque ratio defuit, cur


prior locus assignari
filius

illis

erat rgis,

et

Nam Jonathas mull ante qum David


cbiliarchus,
toli

Haec verba dicta sunt Jonath pridie calendarum, ut constat. Cur ver lam urgeat Jonathas, ut

quamprimm David ad locum

illum

constitulus rege
cap. 13, v. 2.

ut

constat

secedat, ubi ipse

Abner

prerat exercitui, et
,

opportunum habeat latendi locum, rationem reddit, quia dies ille, quiproxim

erat Sali cognatione proximus


patruelis.

fraler

nempe

erco Jonathas focpus cum domo Davidis, et requisivit Dominus de manu inimicorum David. Saiil cieteriquc adversarii Davidis suo quisque tempore pnas dederunt, foedusque Davidem inier et Jonatbam composilum deinceps impletum est. Sunt qui Hebraeum ita exponant Iviit fdus cum Davide Jonathas, el adjurantis more adjecit : Puniat Dominus adversariot Davidis. Ali(1) Vers. 16.
:

Pepigit

(l) REQUIRETUR SESSIO TUA USQUE PERENDIE. Hcbraeus vulg aliter dividilur ; vers. 18 ViEl terti die dessilabitur tua sessio; vers. 19 cendes velox ; locus tuus vacuus apparebit , et prima die animadvertetur ; sed terti die hc ad locum condictum venies. Vertunt alii Lo: :

cus tuus vacuus cernetur; vent igitur post trs dies; terti die statim vent. Syriacus el Arabs : Ilor terti instanter postulaberis ad mensam ;

quretur
,

ubi es; venies igitur prompte.

Vcni

Ambo amici mutnam sibi fidem jurrunt alque exlremb omnia imprecati sunt Us qui malo rusent in Davidem unimo. (Calmel
ter
:
|

singus tribus diebus ; si nihil ego efi'ecero cras altor tandem die rgis animum vincam ; ne forte tibi veni iuitur singulis tridui diebus,

(Calmet.)

795

COMMENTARIUM CAPIJT XX.


i.
;

794

calendas antecedit, solemnis non erat


ide

atque

hebdomadibus lgitim redeunt, nullus sermo.

cm

lex ab

Mo

nullum opus servilc pro-

Unde cm sabbata celeberrima


non numerantur. At

sint festa
illa

hiberet, poterat tantm viae


ficere,

ambulando confcsti

quia saep iterantur in anno, post

verba

quantum

sabbali aut diei


colligo,

religio

dices, paul ante sabbati


,
:

permitteret.

Unde duo

necessari. Alterum est, contra

meo judicio qum nonnulli


esse solem-

quod ego non nego non tamen ide puto nostram vald debilkari
factam esse mentionem
sententiam
,

existimant,

primum diem mensis


illo

quia ad universalem illam clausu-

nem, neque
exerceri. Id

posse

servile aliquod opus

lam, non erat aliquid, quod neomeniarum recordari cogeret


:

net Davidem

omnin docet Jonathas dm moatque urget, ut eo die, in quo


agrum, ad lapidem
festo confici
dixit
spatii in die

ast post illam ea

tantm nualiquod
in

merantur
ribus

festa, quae

semel cerlis anni tempo-

operari licet, secedat in

repetuntur. Sed habemus

Ezel

tantm ver

Scriptura fundamentum, unde existimare pos-

non poterat. Quare non probo quod


Abulensis in cap. 28 Numer.
cet, offerri
crificia,

simus in neomeniis nullum esse locum


ministerio.

servili

v.

18, ubi do-

Tum

quia saep sabbata

cum neomaquia

quidem

in

neomeniis quaedam sacogi, ut servili

meniis, sive calendis conjunguntur, quae

non tamen homines

gno apud Hebraeos


licet

in

honore sunt.

Tum
dies

abstineant ministerio. Cui subscribunt Ribera


lib.

paul obscuris idipsum invenimus Nuv. 1, ubi

5 de Templo cap.

2, et

Cornlius Lapide

mer. cap. 29,


festivi,

numerantur

omnes

in cap. 28

Numer.

v.

10.
,

Sed quo tempore


vidcrat quid

haec tradidit Abulensis

nondm

hoc loco doceret Scriptura, atque ide hic contrarium omnin tenuit q. 24, sub finem, et
tis q. 9, ubi docet bis diebus
la-

mense septembri celebrantur, qui san plurimi sunt, et incipit die primo mensis, qui non aliam ob causam solemnis
qui
esse dicitur et venerabilis, nisi quia dies Clan-

vacandum

esse

goris

etTubarum

est. In

neomeniis autem, et

ab opre

servili,

sed ex speciali

non tamen Dei praecepto, populi devotione ac volo. Quod

calendis praeceptum esse, ut clangor


resonaret, nuper ex Psalmo 80

tubarum
;

audivimus
definilur,

et

item tenuit Augustinus ab Abulensi citatus

Numer.
epulum,

10, v. 10, ubi

tempus
:

quan-

Numer. 28, qui tamen locum, undesumpserit, silet, neque ego invenire potui. Ait igitur (ut
verba

do clangendum est tubis


et dies fcslos,

Si quando habebitis

et calendas, canetis tubis


;

sumam

ab Abulense) Augustinus

Me-

super holocaustis, etc.


illos intelligo,

dies

autem

festos hic

lius facerent

Jude

mulieres, si in neomeniis ne-

qui semel celebrantur in anno.

rent,

qum

in his

impudic saltarent. Et quidem

Colligo ex hoc loco secundo, lapidem illuni,

quae de neomeniis habemus in Scriptura, ejus-

ad

quem missus
lateret

est Jonath David,

ut ibi
nihil

modi
diem
aliis

sunt, ut facile probent celeberrimum esse


et
illi

tnmdi

quamdi de Salis animo

negandum non
Ps.

esse,

quod diebus
Bucci-

haberet exploratum, longis abesse urbe, tanlo videlicet spatio,

solemnibus religio concedit, nempe ut


80, v. 4
:

quantum

in die sabbati

servili ministerio vacet.

id est, in die festo

percurri non possit. Ide


illuni adi-

nate in neomeni tuba, in insigni die solemnitatis

enim admonuit Jonathas, ut locum


ret David, eo die, in
tio

vestr: quia prceptum in Isral


illud, quia

est.

Obser-

quo locum

servili

nego-

vo

prceptum.
sententiae
alios in

permitteret religio. Haec

ver sabbatino

Sed

est

quod huic

vehementer

progressu mille confici passus sinebat, ut est

incommodet, quodque

contrariam cofesta

communis

Hebraeorum opinio. Ego aliquid


docui in Commentariis su:

gitationem impulit, qud

cm
,

numera-

amplius arbilror lege seu consuetudine permitti, ut pluribus

rentur omnia Levit. cap. 23


loco

non tamen eo
calendarum
4
:

auditur neomeniarum aut


v.

per Acta ad illud cap. 1

Sabbati habens

iter.

nomen. At pris antecesserat


temporibus
suis.
,

sunt

Cui nomen est Ezel. Loca aliqu nota


vidimussupra, cap. 14,
esse pelrae,

insi-

ergo feri Domini sanct, quas celebrare debetis

gnia, certis etiam soient notari nominibus, ut


v. 4,

Ex hc

salebr facile se extri-

ubi duae dicuntur

cat Abulensis

hoc festum non esse inslitutum Deo, sed introductum populi dedicil

dm

quarum

altra

dicebatur Boses

altra Sene, quee, ut arbitror,

votione. Sed haec verba,

quae sine dubio re-

rant ab Ezel, de qu modo, quia

non long abe omnes erant


in quibus
;

ferunt, quae subsequunlur, solm


festa, quae

ostendunt

juxta Gabaa Benjamin, ubi tune agebat Sal.

semel in anno celebrari jubcntur,

Ex nomine Ezel conjectant


est Lyra,

aliqui,

ut facile quivis mediocriter attentus intelliget.

lapidem illum esse ambulatoriurn

De

his ver, quaesaep, singulis

mensibus aut

id

est,

qud viam oslenderet

iter

agentibus

795
qualcs
fortass

IN

L1BRUM

REGCM
10, ubi

W6
sacrificiis nonnill.

sunt

qui

lapides

dicuntur
,

de epulo

Et quia

Mercurii, aut qui viarum dislinguunt spalia

qualcs csjc ctiain apud Hcbraeos, sicul apud

hoc frequens, et fortass legilimum erat in Isral, ide banc tiniori suo ac fugse causam
prselendit David, quod eodie calendarum viclim essent in Bethlehem, et ibi sine dubio cognalorum epuluin, ad quod ipse esset invijatus fratribus.

Romanos, diximus ad
bali habens iter.

illud Actor. cap.

Sab-

Vers.20.

Et ego trs sagittas mittam. Quia


pat rem, cujus offensiosibi

timebat Jonallias, ne forte solus non posset in


locuni prodirc, ubi latebat David, atque ide,

Ncmo autem immundus

ad

sa-

cras

illas

epulas accedere poterat, nisi pris

nequa permanaret ad

foret expiatus.

nem
esse

et

iram timebat,
,

cum

Davide aliquod

cra

Cm autem maculae, qu samens removent, plurimae sinl, ab illarum


putabat Saiil Davidem esse pollulum.

pactum

signum

constituit,

quo

Saillis
,

aliquft

animum
in

posset

cognoscere

absens David

Vers. 27.

Cur non venit filius Isai?


animo dissidemus
hostili,

Illo-

etiamsi multi simul

cum Jonatb egrederentur


fuit,

rum,

quibus

no-

agrum.

Illud

autem

aulsagitt jactus,

aut de sagilt referend ad pucruin Jonatluc


vox. Si
esse

men nam

audire recusamus, sicut eliam imaginem:


et

enim ad pucrum diceret, cilra ipsum sagittam, signum esse placati Saiilis ani,

atque ide

mi, et mitius aliquid de Davide cogitantis

si

nomen elligies quaedam hominis est nomen potis alienis nolis, aut vocibus circumscribimus, qum proprium assumimus. Quod tune praesertim fit, cm in parentibus atque cognatis aliquid videmus haeet
;

ver esse ultra puerum,

nibil esse

boni speali coni-

randum

Saule

atque ide stalim


(1).
,

sisse

indecorum

turpe.

Hoc passim apud


in

migrandum, Csetera aperta sunt


Vers. 26.
evenisset
catus. In
et,

Cogitabat
est

profanos audimus

sed

neque apud sacros


hoc capite
;

enim

quod forte

exempta desunt. Duo habemus


alterum est hoc,
in

ut non esset mundus, nec purificaiendis neque quassivit Sal,

quo nunc explicando vernihil invenieba-

ipsis

samur, ubi pro Davide, in quo


lur humile ac mdiocre,

neque questus

de David, qud non interquia suspicalus est aliquid


illc

cm vir

esset tt vicchiliar-

fuisset convivio,

toriis illuslris, et constitutus

in acie

intervenisse causse, cur

sanci

ad

illud

chus, palris

illius

adhibetur nomen, quivitam

epulum accederc non


iuas nonnisi
constat

posset. lllo ctenim die

egerat, quasi unuspopulari turb, rusticam, pastoritiam, et in quA nihil

oblaliones fiebant luculenta; et plurimae,

ad
ut

agnoscebatur exi-

mundi

assidere
v.

poterant

mium
hil

allerum

in

Jonath, cui patercm ni-

Numer. cap. 28,

H,

et cap. 10, v.

objicere posset ignobile, nisi seipsum tur-

( 1 )

Vers. 22.

Ecce sagitt.e intra te sunt.


Davidem necesse
est
,

piludinis vellet arguere, maternas objicit sor-

des, et non illum Jonatham, sed filium appellat mulieris

ubi verba Jonathan nudirc posset. Convenlum autem fuerat inlcr cos, ut si Jonallias niandaret ad colligendas emissas sagittas pucro suo eunti Sagilt intra te sunt , tulle eas, eo indicio oilit,'eret David , rediturn sibi lutum esse si ver puerum mouercl Sagitt ultra le sunt, tune fug saluti suae consulerel David ; regem etim exilium ejus statuisse. AbsconiuTts f.st David in agro. Vers. 24. Si ab e die lbi delituit, mendacii arguendus est Jonallias , asscreiis Davidem |x;liisse Bellilehem. Sed forte lerii die latebras in qusivit David , pstqum praecedentibtis aielbi se conslituissc
,
:

ultrb rapientis virum.

Juxta hauc
filii

consucludinem prophetae dicuntur

homi-

num;

et

Jrusalem Micheae cap.

5, v.

1, latro-

nis appellatur filia (1).

Vers. 50.
pientis
(1)
(2).

Fili

mulieris virum ultr ra-

Ut proxim ignominiae causa voca-

Rogavit me obnixe ut iret Vers. 28. Bethleheh. Mentitur Jonathas sed officioputans id sibi licerc ad excusandum Davis (Corn, Lap.) dem amicuni suum. Sacrificium SOlemne. Ilebrus Vers. 20.
in
,
,

bus subsiilil in Bclhlehem.


Vers. 25. Super catiiedram suam, qu,e erat juxta parietem. 1s eratlocus dignissimus. Surrf.xit Jonathas sive honoris ,'rali venienle rege; sive tantm ui loeum ingrdient! et. Verm postea assedil inens , uticolligitur ex v. 3k Septuagnta Prvenit ipse Jonathan et Redit Abner latere Saiil. Legit Arabs Jonathan sedisse ad dexteram rgis et Abnerum ad sinislram. Rex discumbebal in capitc succedebat Jonathas secundus , \l r
,

vel cognutni. Sacrificium erat tolius familial , cui necesse cral omnes famili interesse. ( Caluiet. ) (2) Fili mulieris prostituta?. Hcbrxus : Fili

Sacrificium famili

pervers rebellionis ; lili rebellis et in patrem Fili puellarum luum perducllis. Sepluaginta desertriann, seu poiiiis, fili impudentium illa:

rum feminarum qu ultr vnos qurunt. Congruit id cum interprelatione Vulgalac. Cave
,

lamen hoc accipias Saule dictuin de matre Jonathsa. Convicium est palris in filium irali.
(Calmet.)
Sal dit Jonathas
vous

tertius.

ferens

Quare gefmana est leciio Sepluaginta, regem prxcessisse Jonathan.


(

almet.

uimei

le fil

Est-ce que j'ignore que d'hu'i h voir.' hoHtet On no


:

,,

797
vit

COMMENTARIU'.I. CM'!
Davidem
filium Isai, sic

X\.
imperio polirclur
,

798
respondit, non
,

niod Jonatliam
;

Ncro

lilius

vocat filium mulicris ultrb rapientis virum

quae

esse sibi ullam aut censervandae vit


tis

aut mor-

descriptio est feminac meretricis et vagae,


viros appelit,
et
ilios

qu

declinandae

curam

ad prostituti corporis
sordibus

ratorem salutaret.
illius

dummod filium impeQuare dm Saul Jonalhae et


,

commercium
maternis

invitt.

Quo significat,

matri

Davide sospite

ignominiam de-

ipsi aliquid

adhaesisse sordidum, et

maternum potis in suis moribus expressisse , qum paternum. Aut cert indicat, non se illum habere filiorum loco, sed ab aliquo nebulone et diabolari homunculo ex adultra matre
fuisse

nunqum ad illum venturum esse regnum, et ipsius matrem eo honore, qui (ilio rege provenit, carituram, cm canuntiat, significat,

surus

sit

regno primogenitus Jonathas

et

alius ex ali sive

uxore

sive

pellice filius in

susceptum,

et

appellari
;

debere,
qui

non

regnum successurus, quod majori matri

futu-

Salis, sed terr

fdium

cm

ille,

exme-

rum

est dolori atque ignominiae (1).

rctrice nascitur,
apptit, ut

et e meretrice,

quae viros

Vers. 54.
in ira

Surrexit ergo Jonathas a mensa


(2).

profundam exsaturet libkiinem, non


et,

furoris

Cm

e patris iram pro,

possit

certum agnoscere parentem. Hic comest


,

gressant videret Jonathas

ut in filium auo

munis

ut arbitror, germanus sensus.

quia Davidis causam usque ade mocesi tueretur


,

Alii aliter transferunt,

nempe

mulieris rebellis,
licet

hastam conjiceret

despem' jam re,


,

contumacis, transfugae. Sed omnia haec

et ipse

quoque

ira
,

succensus gravi

erupit

voce diversa, in

eumdem

tauien

sensum moet

convivio jejunus

ut

quod antea promiserat


altero die calendis
in

dico discrimine consentiunt.


Diligis filium Isai in confusionem tbah
IN
,

de rerum statu Davidem admoneret. Egressus


est igitur in

agrum

CONFUSIONEM IGNOMINIOS/E matris tu*:. Susilla

quo conheere ambulando poterat spatium supra sabbatinum


plevit
; ,

picor Saiilem, ut

ferebat aetas, plures hafilios

buissc uxores, et plures item

diversis.
stisce-

quae ego

et ad unum promissa comnunc expliare supersedeo


,

San Respha concubin duos Saule


ptos esse
v. 8.

quia obscura non sunt. Illud

in ira furoris
,

>

ex

filios habemus lib. 2 Reg. cap. 21 Certum porr est, matrem illam existililio

Hebraeorum diomate epitasim habet


significat ingentem. Soient

et iram

enim Hebraei gemi,

mari gloriosam, cujus

regium, aut aliud

nato ejusdem signilicationis vocabulo


,
,

sive in

quodque nomen
tendit Salomonis

illustre contigerit.

Quod

os-

regnum, quod tanto sludio


;

eodem sive in diverso casu magnum aliquid in quoeumque gnre significare. Sic Gnes. 2,

qusivit

mater Rersabee
inde

unde

illa

quoque

Adam
est
,

formalus esse dicitur de limo terr

id

magnum
citum,

nomen consecuta

est.
,

Excm-

de limo purissimo. Psal. 39, ubi Vulgatus

plum liabemus
lib.

in profanis illustre

apud Tasibi
si

14 Annal., ubi

cm

Agrippina Ne,

ronis mater Chaldaeis accepisset

miser

pereunduui

non

ali

qum Neronis oper,

peut s'empcher d'admirer dans Jonathas jusqu'o va la parfaite amiti. 11 souffre de tomber dans la disgrce tout ensemble de son pre et de son roi. Il entend les derniers outrages qu'il lui dit devant un grand nombre de personnes les plus considrables du royaume. Cependant cela ne l'empche pas de parler encore pour son ami et de le juslilier devant un prince qui la colre lait la raison. Et lorsque toutes ses paroles sont inutiles et ses remontrances sans effet , il est perc d'une vraie douleur. Il passe les jours et les nuits sans manger , cause du malheureux tat de David.
,

Filius jiortis est; dcrta est usurpari potest filius gehennae , furoris , luminis , tenebrarum, Belial , forlitudinis , perditionis , diffidenliae , adoptionis , incredulitatis , promissionis , carnis , obedientiae. Totum autem Davidis crimen illud erat , quod virtule et fam nominis ex-

(1) Vers. 31. viri mors. In

eumdem sensum

celleret.

Filius mortis est

dignus est morte

( Calmet. ) reus mortis est ideque me morti desli,

id est

Il

croit

que

les affronls qu'il


,

reoit

pour une
le

si

juste cause
;

l'honorent au lieu de

dsho-

du temps prsent o les hommes sont toujours pour les plus forts il ne doute point qu' l'avenir on ne lui fasse justice et que ce ne lui soit une plus grande gloire d'avoir t ami de David dans son malheur que fils de Saul parmi tout
,

norer

et dtachant sa pense

natus. i David , inquit, absAllogor, Angclomus condilus in agro est ; Christus celatus. In < mnndo , inquit Joannes , erat , et mwidus cum c non cognovit. Juxta lapidem sedebal, quia in < tabulis legis scriplus erat. Eum Saul odio i habens et inter epulas sedens filium mortis iudicabat et Judaica plebs ,in Paschae epu< lis convivans , de nece Chrisli traclabat. ( Corn, Lap. ) (2) EO CjUOD CON'FUDISSET EUM PATER 9UUS. Referri hxc verba in Hebraeo possunt aequ ad
:
:

Davidem a'.que ad Jonathan. Insigni contumeli ulrumque Saul affecerat, Davidem arguens Jonathan ver proditionis in regem suum
,

l'clat et toute la

puissance qui l'environne. (Sacy.J

filium prostitutae appellans. Septuaginta Quo~ niant valer situa statuerai illum eontummare.
: I

Calmet.

, ,

799
habei, de
est
,

IN
luto fcis
,

LIBRUM
titulis

REGUM
;

800

hebraic de luto cni, id


in

copioso.

Quo sensu

Psalmorum
,

Etosculantes se alterutrum, fleverun pariter David autem amplius. Osculum superioribus seculis

saep ponitur canticum psalmi


tici ;

et psalmus can-

tum apud nationes

alias,

tum

quo

ut ben Genebrardus in titulo Psal.


talis

apud Hebraeos maxime familiare

fuit et

prirnum

107, praestanlia

psalmi significetur. Sic

benevolenti signum, quod libabant alteru-

nunc

irafuroris, iram indicat

gravem

(1).

trum amici
aut

aut

cm

se

primm

exciperent
id

Vers. 41.

(2)

Et cadens pronus
Adorare non

in

terram

cm

aller distraheretur

ab altero. Quare
,

adoravit

tertio.

significat id

fecerunt duo hi amici maximi


patria consuetudo
:

quod

ferebat

quod Latini
sed.

familiariter eo verbo signieant

addiderunt autem lacry,

tantm reverentiam
,

quam homines

his

mas

quas non prscripsit consuetudo

sed

praestare soient

in

quibus aliquid excellerc


lit

expressit dolor.

Cm

ver utrinque lacryma-

arbitranlur
inclinato

quae observantia plcrmque

corpore. Et ide millies audis in

Scriptur aliquos in terram cadentes adorasse.


Fecit hoc autem tertio David
,

rum abund profusum esset, abundantis tamen tlcvisse dicitur David quia plures erant cum illi dolendi causae,Nam primm videbat
, ,

quia multa ha,

rege aequ polenle ac furioso


sitientissimo
sibi
,

et sui

sanguins
,

buit quai in Jonath laudaret amaretque


dignitatis

seu

fulurum esse certamen


in Israeliticis finibus
,

neque

ornamenta
filius

seu charitatis

oflicia.

lulum fore

qui Sali

INam primm

erat rgis,

quo nomine

parebant, commorari. Videbat sibi deserendam


esse patriam atque cognatos
,

aliquodilli debebat et agnoscebat obsequium.

et

ad externas

Deinde
quae

vir erat
,

qui licet parente rege nihil

rogiones

ad quas non perlineret Salis impe,

eccepisset
ipsi

se

tamen

ipso habebat multa

rium
duris

esse transmigrandum
,

quibus etiam

rent et
vit;*

apud omnes observanliam conciliagraliam. Accedebat qud pro ipsius


,

timere posset

cm

illas

aut illarum aliquas

non semel
,

plagis confecisset.
,

Timebat
et pater

apud patrem

tolies laboraverat

et

qud
Eas

prterea

ne quid su causa

licet

null su
,

eodem summo man ad ipsum


igilur ob res pronus
in

advolrit.

culp paterentur fratres et sorores


Isai

terram adoravit tertio,

extrem jam senectute confectus

cui scie-

ut gratum se et observantem ostenderet.


licet aniieilia

Nam

bat, quidquid foret reliquum aetatis, non futuruiri

pares faciat

quos impares inveaccepe-

metu atque dolore vacuum. Videbat


,

nil

tamen multa

Jonatli benelicia
;

prseterea viam illam

quam

necessari sibi sus,

rat

nulla relulerat

vol quia

pro su tenuitate

cipiendam pulabat
Israelitico

e tendere
,

ut quasi ab

non polcrat, vcl quia nulla se eatens obtulit occasio. Quare causas invenit vir beneliciorum non immemor
abjiceret
, ,

gnre separatus

cum

genlibus vi-

veret

et in specie vitam crederetur agere gen-

ut

pronum

se tertio in terram

tilicam. Hacc oinnia religiosum

et large de se

merilum Jonalham

tem

patriam sic afhciebant

ut

virum et amannon potuerit in

adorarct.

ipso patri et Jonathas

discessu continere

ECCE IDI EST SACITTV P0RI10 (1) VtRS. 37. iiLTRATE. Ilevocandum est iu mentem signum, de quo inter ipsos convenerat utrm Davidi
,

lacrymas.

Vers. 42.

Dixit ergo Jonathas ad David

id fugienduin esset verbis illis Sagitt ultra te sunl : vade in puce. Cm igitur venisset Jonaihas ad agruin ubi lalebal David , cniisit statim sagittam , adinonuilque puerum , ut emissam quaereret ; cm autem puer non long esset ab ill clamavit : Sagiltd ultra le est ; quo indicio , juxla eondiclurn ,amicum admonuit. Auclor Vulgaire censuit, duo jacula emissa fuisse at uiium lanlummod agnoscunt , vel saliem indefinit loquuntur, alteram ab altra non dislinguentcs, llcbrxus GhakUeus et Sepluaginta. (2) De loco qui veugedat ad U9TRUM. Unum et eunidein esse locum censuil Chaldreus ac illum , qui in Hebnco v. 19 Ezel appellatur.
: , , ; ,

enim indicandum fuerat

Vade

in pace.

Timebat Jonathas, ne exorto

'jam
de

die,

ab aliquo deprehenderetur David, qui


fug Sali nuntiaret; atque ide ur-

illius

get Davidem, ut statim ex eo loco ab


oculis aliqu se corripiat; precatus

omnium
illi

tamen

pacem,
ex voto.

id est,

bonam fortunam
IN

et

successum

QU/ECUMQUE JURAVIMUS AMBO


etc. Petit
rit,

NOMINE DOMINI,

Jonathas Davide pacti ut memine-

runt,

Keddit
lerain
di'in

ille
)

est Ezel
:

Surrexit de latere petr Allia ( ipsa regione austri. Hebrxus ad lilSurrexil ex Ezel Austri. Nomen qui:

qu

quod sempiternum jam ante esse voluetum inter se, dm viverent, tum inter jpsorum posteros; quod pactum juramento hrmatum esse dicit. Hoc pactum initum esse

Etel hic aliter scribitur qum in v. 10 ; soi discrimen est minimum; constat autem tonvenisse n 1er cos, ut David l.itoret in Ezel. (Calmet.)
,
i

pulo in hoc capite, licet nulla in eo verba juratoria Davidis audiamus sed est verisimile , in
:

Jonathae

verba

Davidem

quoque

jurasse

nempe

jurasse, facturum se,

quod

in

suum

ge-

801

COMMENTAIUUM. CAPUT XXI.


fieri voluisset. Illud sa:

nus Jonathas Davide


tis

damia;, ubi
retur,
ait

cm
pra;

Protesilai amplexu divellcdolore non potuisse inchoa:

indicat,

quod

dicitur v. 16

Pepigit

ergo

Jonathas fdus cum domo David. In fdere au-

tam orationem absolvere

tem utrinque promissum, utrinque juramentum praestatur.


Illud hic

Solvor ab amplexu, Protesilae, tuo,

Lingnaque mandatis verba imperfecta

reliquit

observandum, hanc clausulam im-

Vix

illud polui dicere triste

Vale.

perfectam et suspensam videri. Quod ide fa-

Eodem modo
tercluso

discedens Jonathas imperfecta


illi

ctum

existimo, ut ostendatur,

qum

fuerit in

Davidi mandata ddit; quia vis


spiritu

doloris in-

ipso discessu

Jonath animus segr commolus,

loquendi facultatem ademil.


illse

qui singultanti pectore non potuerit inchoatura absolvere sernionem.


affectu, ubi

Hujusmodi sunt frquentes


Si David mentiar;
si

locutiones

Quod

in

quocumque
non
in

si introibunt in

requiem

meam;
v.

paululm

fuerit concitatus,

dedero somnum oculis meis, et similia. His af-

profanis solm, sed etiam in sacris scriptoribus

fine est in

admiratione illud Psal. 22,


:

reperimus. Quare ad turbidos, seu aegros, aut


subitos affectus exprimendos, inventa est

Calix meus inebrians


tur,

nam

illud,

quod sequi-

qum prclarus
est,

est,

non

est in Hebraeoj

rhetoribus
<"?,

illa

figura, quae Graecis Troaiirfl-

sed claritatis grati additum est ab interprte.


Taie
dixit

Latinis reticentia vocatur.


:

Unde

saep au-

quod Christus
:

liens

Lucse 19, v. 42,

dimus

DU vestram

fidem, et similia. Est optiepist. 13,

de Jrusalem

Si cognovisses et tu.

mum

exemplum apud Ovidium

Lao-

CAPUT
1
.

XXI.

CHAPITRE XXI.

Venit autem David in

Nobe ad Achiet dixit

1.

Aprs cela David

alla

Nob, o tait

le

melech sacerdotem. Et obslupuit Achimelech e quod venisset David,


ei
:

tabernacle, vers le grand-prtre Achimelech.

Quare
Et
:

tu solus, et nullus est

tecum?

Achimelech (nomm aussi Abiathar ) fut surpris de sa venue, et lui dit D'o vient que vous venez seul, et qu'il n'y a personne avec vous?
:

2.

ait

David ad Achimelech saceret

2.

David

lui

rpondit
:

dotem
dixit
:

Rex prcepit mihi sermonem

ordre, et m'a dit

Le roi m'a donn un Que personne ne sache


:

Nenio scit rem propter

quam

mistibi

pourquoi je vous envoie, ni ce que je vous

ai

sus es

me,
;

et

cujusmodi prcepta

command. J'ai mme donn rendez-vous mes gens en tel et tel lieu.
3. Si

dederim

nam

etpueris condixi in illum

et illum locura
3.

ger,
si

quand ce ne
soit,

donc vous avez quelque chose manserait que cinq pains ou quoi
donnez-le moi, car nous en avons

Nunc ergo

quid habes ad

manum,

que ce

vel quinque panes, damihi, autquidquid


inveneris.

grand besoin.
4.

Le grand-prtre
ici

lui
le

rpondit
;

Je n'ai

point U.
ait

de pain pour

peuple

je n'ai

Et respondens sacerdos ad David


:

que
ce-

du pain qui

est saint et rserv

aux prtres;

illi

Non habeo
pueri,

laicos panes

ad masi

num, sed lantm panem sanctum;


mundi sunt
dixit ei:

pendant je vous en donnerai, pourvu que vos gens soient purs, particulirement par rapport

maxime

mulieribus ?
et

aux femmes.
5.
dit
:

5. Et respondit David sacerdoti,

David rpondit au grand-prtre,

et lui

Equidemside mulieribus agitur,


et

Pour ce qui regarde

les

femmes, depuis
partis

hier et avant-hier

que nous sommes

continuimus nos ab heri

nudius tertis,

quandoegrediebamur,etfueruntvasapue-

nous ne nous en sommes point approchs, et nos vtements aussi taient purs. Il est vrai qu'il
y est arriv quelque impuret lgale en chemin
\

rorum

sancta. Porrvia haec polluta est,

sed et ipsa hodi sanctificabitur in vasis.


6.

mais
qu'ils

ils

en seront aujourd'hui purifis avant


les

Ddit ergo

ei

sacerdos sanctificaerat ibi panis


6.

mangent

pains que vous nous donnerez.


lui

tum panem; neque enim

Le grand-prtre
,

donna donc du pain


l

sanctifi

nisitantm panes propositionis qui sublati

car

il

n'y en avait point

d'autre

que

les

pains de proposition qui avaient t

fuerant facie Domini ut ponerentur


calidi.

ts de la prsence

du Seigneur

pour y met-

panes

tre des pains chauds.

803
7. Erat

IN

LIBRUM
servis

I.

IGUM
7.

804

aulem
die
ill

ibi vir
,

quidam de

Or, un certain

homme

des officiers de

Sal

in

ints in

tabernaculo

Domini;

et

nomen

ejus

Doeg Idumus,

Saul se trouva alors au dedans du tabernacle du Seigneur. C'tait un Idumen, nomm

Dog,

et le

plus

puissant

potentissimus pastorum Sal.


8. Dixit
Si

des bergers

de

Sal.
:

autem David ad Achimelech

manum hasiam aut glaquia gladium meum et arma mea dium non luli mecum sermo enim rgis urhabes hic ad
,
;

8.

David

dit
ici

encore Achimelech

N'avezje

vous point
n'ai ni

une lance ou une pe? car

armes ni pe avec moi, parce que

l'or-

dre du roi pressait fort.

gebat.
9. Et dixit sacerdos
:

Eccc hic gladius


percussisti in
pallio

9.

Le grand-prtre

lui

rpondit

Yoila l'-

Goliath Phlisthaei
valle

quem
est

pee de Goliath

le Philistin,

que vous avez tu


;

Terebinlhi,
;

involulus

dans

la

valle

du Trbinthe
si

consacre au

Seigneur, elle est enveloppe dans

un drap
ici.

der-

poslephod

si

islumvis lollere,lollc, neest alius

rire l'phod

vous

la

voulez, prenez-la,

que enim hic


:

absque eo. Et

ait

parce qu'il n'y en a point d'autre


lui dit
:

David

David Non est huic alter similis, da mihi

11

n'y en a point qui vaille celle-l,

eum.
10. Surrexit itaque David
,

donnez-la-moi.
et fugit in
10. David s'enfuit

donc alors pour

viter la

colre de Sal,et se rfugia vers Achis, roi de

die ill facie Sal. Et venit ad Achis

Gell, croyant qu'il y serait fort en sret.

regem Geth.
11. Dixeruntque servi Achis ad

eum
iste

11. Mais les officiers d' Achis, ayant vu David


,

cm
est

vidissent David

Numquid non

dirent Achis

N'est-ce pas l ce David


le

qui est

comme
dans

roi

en son pays par

erdit

David rex terra?? nonne huic canla:

qu'il s'y est acquis ?

N'est-ce pas pour lui qu'on


:

bant per choros, dicenles


mille, et

Percussit Sal
?

a chant

les

danses publiques

Sal en a

David decem millia

tu mille, et David dix mille?


12. David recueillit ces paroles en son cur,
et
il

12. Posuit autem David sermones islos


in corde suo, et extimuit vald facie

commena de craindre extrmement

Achis rgis Geth.


13. Et immutavit os
et coliab^batur inter

Achis, roi de Geiii.

suumcoram

eis

13. C'est pourquoi


:

il

se contrefit le visage se laissait

devant les Philistins

il

manus eorum,

tomber en-

et

tre leurs

mains
la

se heurtait contre les pola salive lui

pingebat in oslia porta;, defluebant-

teaux de
barbe.

porte, et

coulait sur la

que

salivsc ejus in

barbam.
:

14. Et ait Achis ad servos suos


stis

Vidi-

1-1.

Achis

dit

donc

ses officiers
tait fou
;

Vous

hominem insanum, quare


nobis furiosi

adduxistis

voyiez que cet


l'avez-vous

homme

pourquoi

me

eum ad me? 15. An desunt

amen?
celui-ci

qud

15. Est-ce que nous n'avons pas assez de

in-

fous, sans

nous avoir amen

pour

faire

troduxistis islumut fureretme prsente?

des

folies

en

hiccine ingredietur

domum meam ?
in

trer un tel

ma prsence? Doit-on laisser homme dans ma maison?

en-

COMMENTARIUM.
Vers.
1.

Venit

autem David

Noue

(1)

vid Jonath discessit, sohl6, sine victu et gl

>-

AD ACUIMELECU

SACERDOTEM. C111

piimIU Da-

dio viam inslituit ad iiium iocum, ubi tune erat

(1) Nobe inter urbes sacerdotales non recensetur in Josuc 21, nihilque tradit Sci iptura de occasione qu labernaeulum Silo ad eam urbem translatum fuerat. Constat utique, arcam mansisse in Cariathiarim, et Nobe dein-

Et post eaplivilalem Nobe una fuit ex urbibus Benjamin, quae Levitis cesserunt. Ad Achimelech sacerdotem. Abiatliar appel-

ceps in sacerdotalem urbem transisse. Idenim Nobe audocel capulproxim sequeus v. 19


:

tem civitatem saccrclotum

percussit in orc gladii.

Marcum 2, 2G, et Achias superius denique Abimelech apud Septuaginta. Creditur autem duo gessisse nomina. Safl in Paralipomenis recensentur nomina summorum sacerdolum sub Davide; ac illa modo scribunlaur

ap.ud

14, 3;

80 jj
tabernaculum, et qui
illi

COMMENTARlll CAPUT XXI.


praerat Achimelecii
^
test,

806

hoc Davidicum tabernaculum diversum


illo

sacerdos, ut inde victum sumeret et gladium.

esse ab

quod Moyse constructum


in

est,

Eo aulemtempore tabernaculum

cr^i in

Nobe
|

quodque eo tempore erat

Gabaon, ut ex

urbe sacerdotali, n-on procul Gabaa, unde


profectus est David, ut Salis declinaret fanaticum furorem. Quando ver e translatum fuerit

hoc ipso capite plan constat, in quo eodem

tempore tabernaculum David


fuisse dicitur, et

in

Jrusalem

tabernaculum Moysis in Ga-

tabernaculum, non constat

est

tamen ve-

baon. Porr ad tabernaculum, quod Davide


Jerosolymis constructum est, confugeruntAdonias, 5

risimile,
stinis

non di postqum capta fuit Palaiarca, vacuum jam ab arc tabernaculum

Reg. cap.

1, et

Joab cap. 2, quos

ibi in

mutasse antiquam sedem, et ex Silo, qu erat in EpJiraimitarum sorte, in Nobe, quse ad Benjamin, seu Judae funiculum pertinebat, immigrasse.

regni sui exordio inlerfecit Salomon.

Ad hoc

igitur

tabernaculum Moysis, quod

erat in Nobe, appulit David, quia rbus omni-

Quod neque diuturnam


quando

ibi

sedem ha-

bus ad victum vitamque necessariis indigebat


et nullo melis aique

buit;

nam non

long posl haec tempora erat in

commodis, qum
Heli, ex

Gabaon,

nimirm David numerato gravem in populum pestilentiam inpopulo


vexit. 1 Paralip.

sacerdote
bat. Erat

sibi

non inimico postulamlum puta-

autem Achimelech pronepos

cap. 21, v. 29

Tabernacuin d-

famili Ithamar.

lum autem Domini, quod fecerat Moyses


serte-, et

altare holocaustorum, e lempestale erat

in excelso

Gabaon.

Duravit autem usque ad


:

Et obstupuit Achimelech, eo quod venisset et dixit ei Quare tu solus ? Miralus est sacerdos, qud e vir tantus appulisset,
David
;
:

tempora Salomonis, 2 Paralip. cap. 1, v. 3 Abiit autem (Salomon) cum univers multitudine
in excelsum
ris

distraclus rege,

cujus opra ipsi ac regno

magnos

afferebat usus, sine satellitio, aut ullo

Gabaon, ubi erat tabernaculum fde(ecit

comitatu, qualis chiliarchum, aut rgis genc-

Dei, quod

Moyses famulus Dei


loco

in sotitu-

rum

decebat

non enim

fieri

posse videbatur,

dine.

Ex eo autem
Non

Salomone
lib.

in tem-

ut casus esset levis, aut vulgare negotium, quod

plum translatum
cap. 8, v. 4.

est,

ut constat

3 Reg.

tantam adduxisset subito rerum mutationem. Cujus interrogalioni respondit David, dalum
esse sibi rege negotium,

disputo in praesentia pluri-

bus, an hoc su tabernaculum illud, quod di-

quod neque moram


esse

licatum esse dicituf in civitate David


Paralip. cap. 1, v. 4.
tur,

lib.

paterelur, et oportere

maxime omnibus

Neque dubium

esse po-

celatum

neque se e usque venisse solum, sed

Sadoc et Abiathar, modo ver, Sadoc et Achimelech. Malunt alii, S. Marcum appellsse sacerdotem hune ex nomme patris sui Abia-

socios condict certis


lictos, et

qurbusdam

locis esse re-

omnes

sic esse

ab urbe raptim, festina-

tque profectos, ut nihil ad viam necessarium


attulerint.

tharum, qud scilicet Abiatliari nomen esset Achimelecho celebrius, atque versaretur in (Calmet.) Nobe, cm David e pervenit. Aprs cela David alla Nob vers le grandprtre Achimelech. Le Fils de Dieu autorise lui-mme cette action du grand-prtre Achimelech , qu'il appelle Abiathar dans saint Marc, parce qu'il avait ces deux noms, comme il parat par quelques autres endroits de l'Ei\''acriture; et il la rapporte en ces termes
:

Quare magno

sibi

fulurum esse be-

neficio, si aliquid sibi ac sociis alimenti porri-

gat; vel saltem quinque panes, quot in donio


vel insiruct mediocriter abessc

Vers. 2.
braic est

non

soient.
IIc-

(1) In

illum et iixum locum.

Peloni almoni; quod nihil

signifi-

vez-vous point lu ce que fit David, lorsque lui et ceux qui l'accompagnaient, furent presss de la faim ? comme il entra dans la maison de Dieu, et mangea les pains qui y taient exposs, qu'il
n'tait

(1)

Rex pr^xepit. Per mendacium hc om-

nia asserebal David. Is erat David, qui et fallcrc et falli posset. Censuit facile, quod summis

permis de manger ni lui, ni ceux qui taient avec lui, mais aux prtres seuls ? Achimelech, par une prudence sacerdotale, connut qu'il ne fallait point s'attacher judaquement des observances lgales, et que tout devait cder la charit qui est la principale rgle, comme Jsus-Christ lui-mme le conclut de cet exemple J'aime mieux, dit-il, la misricorde que le sacrifice. Mais c'a toujours ci !e malheur de l'Eglise, d'avoir eu de faux frres qui ont envenim les actions les plus saintes. litoeg accuse devant Sal ce que Jsus-Christ loue dans l'Evangile; et un sclrat ose condamner ce que la vrit mme a autoris. (Sacy.)
:

crimine

succurrit, fas esse vitam dismendacio liberare. Verm quod reips malum est, null rerum circumstanti licilum eilicitur. (Calmet.) Allegoric Angelomus : David, ait, ad Achimelech solus venit, et Christus i:i sionesu, solus relictus est. Quod

etiam

aliis viris

ofcioso

'

ait

David Illo et illo in loco condixi pueris meis, hoc in*Jicabat quod Dominus Apostolos suos ante passionem suam informans ait
:

Postqum resurrexero, prcedam vos in Galilam. David ab Achimelech quinque panes quaesivit, sed unum accepit, quia in quinque
libris Mosaicae legis unitas retinetur.

(Corn, Lap.)

807
cat certum, quod Latinus diccret
,

IN
in

L1BRUM
certa

I.

REGUM
cm
lali

808

sacerdos non esset, et ejus socii sacerdo-

qusedam

loca, quae

nssc tu

non

interest,

vesci

pane potuerint,

et sacerdoti

panes

aut in talem et talem

locum

aul in nescio

qui de propositionis

mens

sublati

fuerant,

quem locum
Hispanus

qu

voces accommodantur r-

esurienti porrigere licuerit.


potuisset,

bus et personis.

Cm

de personis est sermo,


Eginius

etiamsi
vita;

Quod ctiam facere immundi forent, urgente


,

sic cxplicat, futano y zutano.


:

fam, seu

periculo; quale tune Davidi


nisi

e de re latis ad illud Dan. 8, v. 13

Etdixit

Saule paralum videbatur

quantocis se

unus sanclus alteri, nescio

cui.

ex

illius

regno et hominum conspectu subdu-

Vers. 4.

Non habeo laicos panes ad mancm,

ceret. Ita
in

communiter doclores. Vide Toletum

sed tantum

panem sanctum (1); si mund1 sunt pueri, maxime a mulieribus ? Optare se indicat
atquc viatico comdicit sibi in prsesenti
,

Lucam cap. 6, Salmeronem tomo 8, tract. 14. De hc re latc Abulensis q. 8. Plura scholastici in

sacerdos Davidi de victu

materi delegibus.
dilcultas gravis,

modare; vcrm
suppetere
,

nihil

Est prseterea

quia

si

tex-

prseter

panes propositions

qui

tum

capitis

attent considres,

non apparet
mult

proxim, ut eorum loco rcentes supponercntur, et calidi sublati fuerant.

Davidem
minus

in ill fug liabuisse socios, et

Quos e lege dacomesturi sunt,


sint,

illis

datos esse sacros propositione pa-

turum

se dicit,

si

qui

illos

nes. At contrarium videtur

omnin docuisse
legistis,

maxime

nocturno concubitu mundi


illi

Christus Matlh. 12, Marci 2, Lueae 6, qui haec


Christi verba refert
cit
:

cm
alia,

ab immundis panes

sacri, sicut

neque

Non hoc
ipse,

quodfe-

qu Deo

sacrificata sunt,

sumi non pos-

David, cm esuriisset

et

qui

cum

Mo

sint.

San capite quod

prcedi'iiti illam esse

causam
quia

crant ?

Quomodb
cum
ipso

intravit in

domum

Dei, et panes

suspicabatur
venisset,
ille

Sail,

quomins David ad epulum


calendis instruxeral,

propositionis sumpsit, et
eis qui

manducavit, et ddit

in

erant, quos non licebat


?

mandu-

pollutusesset, aut alias ob causas, aul quod

care, nisi

lantkm sacerdotibus

Varii hic propo-

non abslinuerit ab uxorio congressu. Sed est boc difficile, quia Levit. cap. 24,
9,

nunlur dicendi modi.


v.

Lyra putat Davidem non venissc soluni, sed

non

licebat aliis vesci panibus

illis,

nisi qui
et

cum
gis,

tribus qualuorve sociis, qui pro tanti viri

essent de famili
filiorum ejus, ut

Aaron
est

Eruntque Aaron
in loco sancto
,

dignitaic,

cm
et

chiliarchus esset, et gner r-

comedant eos

quia

cxiguus videbatur. Idem tenent Dionysius

sanclum sanctorum

de sacri ficiis Domini jure

et

Hugo, im

Atbanasius Hem. de Semente,

perpetuo. Et claris id docuit Cbristus Mattb.

Abulensis q. 3. Pro

quorum

sententi est, quia

12, v. 5

esuriit, et

Non legistis quid fecerit David, quando qui cum eo crant? Quomodb inlravit in
cum
co crant,

juxla quotidiani sennonis usum,

cm

pauci ex

magno numro supersunt, omnes

sublati, aut
est,

domum
non
nisi

Dei, et panes propositionis comedit, quos

non adfuisse dicuntur; aut quod idem


illum, qui

su-

licebat ci edere, neque lus qui


solis

peresse aut adfuisse nullum. Jjunum dicimus

sacerdotibus

Disputant baec Patres


Matlliaei et

et interprtes

ad bunc locum

Marci
neces-

modico cibo jejunium solvit; nudum, qui mal veslitus est. Cm ergo David

2, Lucoe G. Et

communiter dicunt, quod

multorum ante clu


vocari potuit,

stipalus incederet, solus

sarium

est,

cm

id didiccrint Cbristo,
fieri

pro-

cm duos

tresve servulos

secum

pler ncessitaient posse


ill

mulla quac sine

adduxit. Sed san hanc sentenliam Lyree multa


convellunt.

non possent culp


est,

liberari.
si aliter

Quomod
tibi

vesci cibis lege prohibitis,

per-

consilium solus
cavit,

Primm, quia David ad Jonalhsc latuit, et magno artificio sibi


illius

eundum

aut grave aliquod detrimentum


si

ne ullus

fugam

intclligeret.

Deinde,

subeundum. Quare
carnibus vesci
et

nullus alius suppetat


,

quia ex Nobe solus in terram Philistinorum ingressus est. Praeterea, quia non est verisimile,
si

cibus lege permissus


,

licebil sextis

feriis

bominem

qui in
si

le

consi-

polestas esset adducendi servos,

illos

ita

lium mortis meditatur, occidere,

nulla alia

venturos ab alimento vacuos, ut illud pro se,


ac servis David ab
aliis

se ostendat via, qu capilis periculum effugias.

emendicare cogeretur.
et occultanda: fugae

Hanc Christus rationem reddidit, cur David,


Hebrus ad litteram Non panis profanus quinimb panis sanctificatus. manu me Sermo est hic de panibus propositionis, die praecedenti wens aure rcniotis; quibus
(1)
:

Im

fuisset

mult aequius,
si

magisopporlunum,
panis quareretur.
Alii

non

Davide, cujuserat

iub

occullanda fuga, sed servis quoeumque

modo

vesci laicis nefas, sacerdotibus lantiim faserat. (Caliuct.)

credunl, neque comedisse ullos Davidi

socios

panem, im

ncipie ullos fuisse, qui co-

809

GOMMENTAR1UM. CAPUT
niirum,cm

XXI.

80

mederent, sed omnin Davidem venisse solum.

mente, Ambrosius, Tolelus in Lucam, Maldonatus in Matthscuin, et quotquot supra dixi-

Ua communiterHebraei; neque
illi

id

neque Evangelium habeant, neque de illius iide ac sanctitate curent. Sed tencnt ex junioribus Jansenius cap. 57 Concordi, neque
displicet

mus
esse

sensisse,

Davidem cum paucis ingressnm

tabernaculum. Qud autem


fucrit,

nemo cum

Davide profectus

ingressusque taber-

Salmeroni tomo 8

tract. 14.

Neque

naculum, ut supra ostendimus, neque ullus


dubitare potest, nisi textui ac sibi ipsi vim
ferre velit.
af-

putant banc expositionem urgeri vald Ghristi


leslimonio. Id enini agebat Christus, ut disci-

pulos

qui spicas in

sabbalo

manu

confrica-

Quomod autem
sibi

ha;c duo,

qu non ben

bant

temerat sabbati religione defende-

cohacrere videntur, componi possint, exest.

ret; quia fieri


late,

multa sanct, premente necessi,

plorandum
tos

Et primm piacet, quod hoc

possunt

qua; absque

ill

nefas esset

loco meditatur Abulensis q. 5,

nempe advocainvenisset, et

tenlare.

Ad hoc autem parm

intererat, Davi-

Jonath aliquos servos David, in quibus

dem cm

et socios

comedisse sanclilicatos panes


Davide, et
fa-

plus (idei et in

dominum amoris
et

satis esset illos esse petitos


,

ab eo edoctos fugisse Davidem, quo Salis fu-

suramo sacerdote porreclos quod neuter


si in

rorem declinaret,

quem

in

locum fugam

ceret,

petitione, aut porrectione

ullum
fa-

alque perfugium destinsset (neque enim credibile est id Jonathae

putarent intercedere potuisse flagitium. Et


cit

Davide fuisse celataui),

pro horum cogitatione, quod quotidiano

ut e profecti amici atque fidles servi, Davidi


[j

loquendi

modo non

abhorret,

id

dici

fieri,

sedulam ac fidelem operam prstarent, cura,


rentque, ne aut in urbibus, aut in solitudine

quod

fieri

consuetudine, seu religione per-

miltitur; aut aliqua est, ut illud fieri possit,

ad

vitam

physica

facilitas.
:

Quomod

diceret Carthusiacarnes,

deessent.

Cm

utcumque tolerandam necessan'a autem oneratus panibus egre


,

nus monachus
nulla
illi

Ego non comedo


Et qui
illa

quia

deretur tabernaculo David

illos

invenit

conceditur lege, et voto carnes cofaculias.


sic aflectus est

defessos fortass, neque minus

qum ipsorum
sibi ali-

medendi
diat,

stomafasti-

dominus, fam laborantes; ut qui studio asse-

cho, ut haec, aut

eduliorum gnera

quendi et comitandi domini sui nihil


tabernaculo panibus levavit.

hoc communiler modo stomachi sui


fastidium significat
:

in-

menti paraverant. Illorum ergo famem sumptis

frmitatem et

non comedo. Sic san B. Virgo dixit,


1
:

Ego hc Luc cap.

Quod Chri-

stus ipse significsse videtur Lucae cap. 6,


ait

dm
et

Ego virum non


viri

cognosco, quia voo sibi co-

de Davide

Panes propositions sumpsit,

gnoscendi

facultatem ademerat. Sic ergo


eis qui

manducavit,

et ddit eis qui

cum

ipso erant. Haec

David manducsse dicitur, et ddisse

mihi videntur non


et

difficilia, et salis

consentanea

secum

erant, panes sacra

mens

sublatos,

amori.quoserriprosequebantur Davidem, et
angustiis, in quas illum potentissimi ac

quia et ipse comedere potuit, et sociis suis


sine ull culp

rerum

modo
juniis

rex

si

comedendos porrigere. Quo facultatem habeat comedendi carferiis,

furiosissiini rgis invidia

compuleral.
habuit David,

Al dices

Si

servos secum

nes in sextis
,

quadragesimalibusve jeliliis

et illas etiam

aut

aliis

quos ad re-

quomod solus in lerr Palstinorum inventus? Quomod servulorum in ill fug nullus
auditus? Respondeo, non visurn esse Davidi
satis

giam mensam invitaverit, imperliendi, optim


de
illo

diceretur

Rex carnet comedit,

et suis

lutum, in

hoslili terra

comitatum habere

filiis,

aut invitatis porrigit. llaec ratio facit, ut

peregrin gente,

cm eam ob causam, quod


non
posset.

haec sententia sic explicata


probabilis videri debeat.

non omnin imesse pulo, servos


;

maxime
los,

studebat, latere

Quare

il-

Verumiamen dicendum

unde egressi fuerant, redire jussit, ut apud Salem suam, si opus esset, causam tu>

quoque Davidis panes comedisse

quod Chri:

rentur, et quid

rerum

fieret,

frquenter adDavidis
si sci-

stus indicat, aut potis apert docet

et

tamen
indi-

monerent.

Neque

fortass Jonathas

neque cum Davide ingressos esse tabernaculuni,

servos subsecuturos
ret

dominum

curaret,

neque socios

illi

fug

fuisse

quod

illum

apud hostem

statuisse divertere.

cat,

im

et fateri cogit

caput istud. Quod co-

Tantm enim
et

fortass noverat, velle

Davidem
de

mederint, docent omnes pen, quotquot in

adir tabernaculum, ut consulcret

Dominum,
:

Matlhseum

et

Evangelistas

alios

Commenta-

ab

illo

disceret

quid esset opus facto

rios ediderunt. Ita


in

Hieronymus, et S. Thomas

Palxstin ver nihil fortass cogitrat.

Hoc
aliter

Matin., Hilarius, Athanasius homil. de Ses. s. IX.

modo

conciliari

posse videntur,

qu
2C

811
existimari possnnt

IN

LIHRUM

I.

REGUM
i

812
viam propositam neces-

non
;

salis apte eonsentire.

castns esset, dixit, tr^s dies fuisse castum,


Etac'jecit, propter

Sic ego conjectabam

si

quis,

quod non du'

c t

bito, aliquid attulerit melius, gratus ampleetar.

Vers. 5.

Etrespondit
:

sari erit particeps sacri alimenti, ut ab eo

David sacerdoti,

roboratus, quae sunt ci proposita rect gerat.

ET DIXIT El

EQuIDEM

SI

DE MULIER1BUS AGHUR,
ET

Abulensis q.

16"

Si quaeris de imist

CONTINUIMUS NOS AB

HERI

NUDIUSTERTIUS

<

mundili, manifeslum est, qud in via

QUANDO EGREDIEBAMUR, ET FUERUNT VASA PUEROrijm

nos coatraximus aliquas immunditias, sed


sanctificabitur liodi in vasis nostris. Id est,

sancta

(1).

Qu
illa

de omnibus videlur

affir-

masse David,

de se ipso assercre potuit


egressus Ga-

panis iste erit sanctus in vasis nostris, id


est,

qum

verissim.

Ex quo enim

corporibus, quia non contrahet

baa, et statuit non jani amplis


rgis aspect uni,

subeundnm
bi-

< <

ditiam propter nos, qui


quia
ncessitas

abstinuit sese ab uxoris con-

immunimmundi sumus, excusabit nos ab omni imsi

suetudine; et ut vidimus, ad lapidem Ezel

nounditi, et ita esset, sicut


iste

comederetur
praecipuae

du ab omni consortio separatus


tero deinde, id est, tertio die, ut

dlitait; al-

panis nuimiis.

>

Hae sunt

minimum, ad
parte

interpretum sententiae. Ego quid hic aut pro-

saccrdotem

pervenit.

Qnare ex hc

be, aut conjectem, paucis exponam.


Et priinm observo viam apud Hebraeos patere lalissim;
in re

nulla fuerat contracta labes, quae sacri panis

esum impediret. Vasa aulem snnt


sancta dicuntur e sanctitate,

corpora, quae
in

modo enim

vitae

rationem, aut
si-

quam
illa

come-

gerend niodum, aut circumstantiam

dentium membris
ex Hebraeis
alia

sacrificia requirunt.

Quidam

gnificat;

modo consuetudinem
res.

et

opra

deni-

agnoscunt vasa,

videlicet,

que idem pen qud


appellari

Quare
,

via polluta

quse panes excipiunt sacerdotis


lia

manu; quanugse sunt,

potest ipse panis sacer

aut

modus

stmt cnistra et phialae


lire

aut eliam vestes

petendi, quo David est usus, aut interrogandi,

purae et sine labe. Sed

mcr

quem

sacerdos adhibuit; aut cerl Davidis in-

neque

in illis confntandis aliquid nobis operse

stitutum militare; aut cert negotium, quod

aut ponendum, aut perdendum est,

tum administrandum
servo secundo,
i'as

Saule susceperat. Ob-

PORR VIA

H.<EC

POLLUTA EST, SED ET IPSA nO-

aliquando sumi pro cor:

die sanctificabitur in vasis. Haec verba obscura


sunt, et quae in varias explicationes abduxe-

pore

ad Thessal.

4, v. i

Ut

sciai unusquisque

vestrm vas suum possidere in sanctificatione et


honore.

runt interpretum ingnia. Hieronymos sic ex

Hebrreorum scntenti,
<

in

eorumraditionibus:
ficec

Quod ad viam
modo,

altinet

quocumque
non
,

accipias
dillicilis.

Quod vcr
in
sic est
si

ait

Porrb via
:

polluta est,

et
est,

explicatio adhiberi potest

Hebiieo legitur

Porrb via hc laica


:

Si via sit panis ipse eo

modo

sacer

quia ante
est
:

intelligendum

Via haec laica est; ac

Deuni aliquandi propositus, sensus


nis iste sacer in

Pa-

c
<

diceret, in lege praeceptum est,

ne extra-

hc necessitate, quam

modo
non

<
< <

neus comedat ex eis, et tuinterrogas, utrm mundi sint pueri, qui etiamsi mundi essent, nequaqum eis vesci deberent? Idcirc via
ha;c est laica, quia tu laicaliter
interrogas.

patior
lev

et quia

si

aliquid intercdt morse,

imminet susceplae profectioni periculum;


si

perinde habendus est, alque

pollutus foret,

et laicus,seu profanus panis. Solet

autem apud
alibi

Quod ver sequitur


ficabitttr in

Sed

et

ipsa hodi sancti-

Hebraeos nota omitti simililudinis, ut

<

vasis mets,

ipsa utique in vasis,

nobis saepis obscrvatum est. Sic igilur accipe:

id est, in

mente su

sanctificari dicitur, quia

Panis
est,

iste,

quia excipicndus est in vasis,


,

id

necessitaie corporis et periculo vitae urgente,

in

corporibus fanielicis
illis,

quasi

profanus
sit,

mus
i

nequaqum vescerelur ex Hebris. Long

eis.

Haec Hierony-

existimatur, neque in
ullo

etiamsi sanctus
valet
:

aliter

Tbeodoretus
illo

modo

polluelur. Id

enim

Sanctifi-

Cm

rogaret, inquit, sacerdos, an

die
ait,

cabitur in vasis,

utdicemus postea.

(1) Allegor.
<

Idem Angelomus

David,

Polest item via sumi pro petendi

modo quo
, ;

.
i

per viam pollntam se venisse ad Achimelech processus est, quia et Ciiristus Dominus inter immundas Jud3eorum actiones, impollu:

usus est David, quia sic petiit proposilionis


panes, quasi
laici

forent, aut profani

aut pro

tus periransivil. Quod auteni ait .Serf et ipsa hodi sanctificabitur in vasis mets, hoc c.indicabat, qud sancti Apostoli, qui Dominl vasa erant, contagione Judaeorum, hde > i purgante corda, sanciiiicahuntur. (Gorn. Lap.

interrogalione sacerdotis, qu scirc cupit, an

mundi

furiinl

David et ejus socii, quasi

laicis eliain

mundis comedi potucrint. Tune


erit

autem bic

sensus

Haec via polluta est,


ita

quia panes hosce sacros

petit aut largilur

813
atque
si

COMMENTARIUM. CAPLT XXI.


laici

814
Mensus
,

forent;

verumtamen

in

vasis

Et 2 Reg

8:

est

David duos

funiculos

noslris non polluenlur.

unum ad occidendum
,

et
,

unum ad

vivi/icahdum

Via tiam appellari potcst

aut negotium

id est

dillinivit
,

David

quinam essent
:

vel ocAfjixit
,

quod
tur

sibi

Saule roandtum simulrat David

cidendi
patres

vel servandi.
,

Aclor. cap. 7

aut cerl instilutum militare, quod proliteba:

nostros

ut exponerent infantes suos

ne

ulrunique immundiliae
erat

legali

contrahendae

vivificarentur , id est,

ne servarentur. Sic etiam


panes
illi

salis

obnoxium. Quare

dicit

David

viam

sanctilicari dicuntur in vasis

sacri,

illam, neuipe militarem, quse

sanguinem meejusmodi

qui

ibi

non amittunt, aut, quod idem

est,

non

ditalur et

cdem
polluta

pollutam

id est,

polluuntur, quia fams et ncessitas profane


alioqui vasis sanctitatem concilit.

ut facile pollui possit;


esse

non

im quce rar possit verm eum esse staluin


,

Hic occurrit

difficile

dubium
in

in

quo

qui

urgente fam
censeri
possit

atque periculo
et

ut

impolluta
explicatio

Commentarios ediderunt
melec, Marci cap. 2

Marcum, non mo-

sancta.

Haec

dic laborant. Nain qui hoc loco vocatur Achi,

jam

oliin

mihi vald placucrat, et mine om,

vocalur Abiathar. Sic


legistis, quid
liabuil
,

nium quas hucusque adduxi


cet.

maxime

pla-

enim
cerit
riit

ibi

Christus

Nunqum
eo erant

fe-

Addam tamen extremam,


non
displicebit, et in

quae alicui for-

David, quando ncessitaient


ipse, et qui

et esu-

tass

qu minus mihi

cum

quomodb

intravit

ipse displiceo.

in

domum

Dei sub Abiathar principe sacerdotum,

Statuerat David non amplis sibi


litis

cum

Israe-

et

panes propositionis manducavit? Varii sunt


Ille

esse
,

vivendum, dm
sine causa

in

vivis

ageret

bujus nodi solvendi modi.

pluribus com-

Sal

quo non

meluebat omnia,

muniter probatur, qui meditatur palrem et


filium,

neque sperabat in ejus ditione aliquem fore locum vacuum periculo. Quocirc proficiscebatur ad Pal* stinos quibuscum quasi alie,

Achimelec videlicet et Abiathar

esse

binomios; atque ide


ut Marci cap. 2,
Ita

modo

vocari Abiathar,

modo

Achimelec, ut hoc loco.

nus ab
ret;
illo

Israelitico

gnre et professione vivei

tenent Jansenius, cap. 37 Concord.; To-

cm tamen
melis

verus esset Isral


constantis
,

la,

et

nemo

letus in cap.

alque

Israelitarum

Tract.

14.

GLuc, not. 5; Salmeron tom. 8 Quod ex eo fit verisimile; nam 1


Sadoc
Et cap.

leges et sacra servaret

ait

ergo David viam


niliil

Paralip. cap. 15, v. 11, Davide rgnante,


et Abiathar dicuntur esse sacerdotes.

quam

ipse instituisset,
,

de qu tamen
,

ad

sacerdotem
Pala;stinos
,

esse pollutam

quia tendebal ad

18, v. 16, hoc idem dicilur de Sadoc et Achi-

ubi ipse speciem prae se ferret


:

melec. Item 2 Reg. cap. 8,

v.

17, ubi Achi-

quasi ab Hebr.T.is sacris esset alienus

externis

melec dicitur esse


1 Reg. cap.

filius

Abiathar. Sicut etiam


filius.

autem non

licebat oblatis

Deo vesci

sacrificiis,

23, v. 20, Abiathar

esse di-

quomod supra ex Hebrseorum


polluta est,
sidres;
si

tradilione refe:

citur Achimelec.

Multos autem in Scriptur

rebat Uieronymus. Est ergo sensus

Via

hsec

sacra fuisse binomios, res est satis nota. Et qui

speciem tantm externam con-

Achimelec pater vocatus dicitur Abiathar, idem


etiam cap. sequenti
Vers. 6.
v. 9, filius

tamen vasa sancla sunt, quia persona,


long est, ut

quai veram colit religionem,


alina? adhaireat disciplina;
;

Ddit ergo
(1).

vocatur Achitob.

ei

sacerdos sanctifi-

et alioqui is urget

gatum pamem

Cm

nsset sacerdos in eo

necessitatis articulus,

ut profano et laico

articulo sanclificatos panes laicis


(1)

sumi posse,

sacer iste panis sumi possit.

Sed et ipsa hodie sanctificabitur


Propri panis
gnificari
,

in vasis.
si;

aut quidquid
,

vice

nomme

diximus

non

sanclilicatur in vasis

id est,

in

comedentium stomachis, quia jam


,

panis ex Dei conspectu

ante

qum

fueral ante

compositus,

sanclitatem
,

acceperat.

Dicitur
,

Le grand-prtre donna David du pain sanctifi. Les saints ont remarqu que lorsque David a mang ainsi avec ses gens du pain su, ri qui avait t expos devant Dieu quoiqu'il ne ft que laque, il a t la ligure du Sauveur, qui devait former sur la terre une nation sainte, parce que les moindre? de ses membres tant devenus enfants de Dieu par une renaissance divine, ont part dans un sens la dignit sa,

autem

sanctificari

quia non polluitur

aut

lit

cerdotale,
qu'ils

comme

parlent

les

saints,

quoi-

profanus, juxla Hebrseorum consuetudincm,

apud quos

illud dicitur aliquid accipere,

quod

demeurent toujours au rang des laques. Car ils se nourrissent du mme parti dont les
prtres se nourrissant, avec celte diffrence, nanmoins, qu'il n'y a que ceux qui ont ce caractre divin du sacerdoce de JsusChrist , qui puissent consacrer ce pain adorable et le dispenser aux fidles aprs l'avoir offert Dieu sur l'autel comme un sacrifice
,

non
non

amiltit. Sicille dicilur vivificatus latrone


,

vel boste
est.

qui ab iilorum alterutro interfectus


:

Infra,cap. 27

Yirum

et

midieran non

vivificabat

David,

id

est,

omnes occidebat.

, ,

815
ddit
illi,

IN
di.

L1BRUM

I.

REGUM
dignitatis

81G
ac

Qui sint panes


sacri,

neque invitus neque proposiiionis , qu religione

moratus.

nominis ratonem
,

haberent,
filii

neque
et ide6

aliter viverent
illos

qum
,

olim
et

lleli:

quo pondre ac mole, habes Levit. c.24, et apud Josephum lib. 3 Anliq. c. 10. v. 15 Neque enini mihi otium est, aut ncessitas de
,

Saule jubente

Doeg

dela-

tore et vindice, fuisse sublatos, et hoc

Deo ju-

bente. Sed ista niera sunt Hebraeorum somnia.

hoc

sacrilicio plura disputandi.

Tantm

dico,

Vers. 8.

Quia cladium meum, et arma mea


fuit

duodecimesse panes, jxta numcrum filiorum


Isral
,

non tuli mecum. Ex quo David

ab uxore per

habereque singulos duas dcimas ephi


:

fenestram emissus, quo tempore, quia perieuluni

quae est dcima pars cori


triginta

cm autem
,

corus

urgebat

neque cum

gladio

commode
fuit

capiat

modios

fit

ut ben Ilibera
fer-

exilire poterat,
tuit; quia

gladium secum afferre non po-

compulat, utsinguli panes pondus habeant

ex eo tempore tantm

cum

librarum octo. Hi porr panes cm in mens


,

Samuele, et pacifico prophetanlium choro;


neque deinde ullum habuit,
ciperct.

proponerentur die sabbati


dies septem tollebantur
,

et in

eodem die post usum cedebant


succedebant

quo ferrum acgladium


sibi,

Cm

ver parm se lutum fore exis,

sacerdotum

et

eorum

loco

alii

limaret,si inermis incederet

rcentes et calidi.

aut hastam sacerdole pneberi voluit.

Cmin ta-

veks.

7.

elut

autem

1bi

vir quidam

.'je

que nullutn sacerdos gladium haberet prteicr


illum,

servis Saui. in die illa intus in taber.vaculo

quem David
illustre

ipse

non mult ante


illum

DoMINI

ET NOMEN EJUS

DOEC

lDUM.US.

Licfil

bernaculo posuerat, ut extaret


ctoriae

ibi tantae vi-

omne studium atque


ret, evitare taraen

artificium adhibuerit Da-

monumentum,
ille

Davidi

vid, ne cui consilium

suum
potuit,

et fugain prode-

Iradidit,

quem

lubens et gratus accepit,

non

quomins Doeg

quiaadobvios quosque casuserat opportunus,


et qui Davidis lacertis

quidam ldumaeus
vahat pasloritiam

qui Sali rcgi operam na,

lanqum habile

instru:

quique pastorum

omnium

menlum
fuisse

versari posset.

Ex quo duo observo

prcefcctus erat et princeps, etillum videret, et

alterum est robusto atque procero corpore

quid tune rerum

lieret,
,

observaret. Erat autem

Davidem
gladius

cui neque inutilis neque inhaille


,

inlra tabernaculum

sive ut solveret

votum

bilis fuit liath

quem giganle

molis Go-

pro salute, aut secundo aliquo rerum eventu ante conceptum, quod putant Hebrai.ut docet
in

ante gestaverat. Neque Sal, qui ab nuet

mro
illi

eorum Tradilionibus Hieronymus, etPetrus


;

tradidisset

sursm supra rcliquos extabal, sua arma nisi corpore esset etiam
,

Comestor

sive, ut volunt alii

cum Thcodorelo

procero, cui

illa
,

convenienter inciderint. Unde

q. 53, quia vexabatur a

daemone, aut teneba-

etiam colligo

aetate

magis esse provectuna

lur aliquo morbo, propter quod assiduus erat


in tabernaculo.

Hebri.
esse

De hoc Doeg multa fabulantur Primm, hujus consilio adduclum


pascuis, et

qum magni etiam interprtes communiter accipiunt. Qu de re nos pluribus supra cap. 15
ubi de Saiilis regno et Davidis aetate salis

Davidem

inductum

in

aulam,

multa produximus. San Ambrosius


cap. 15,

lib 1 Oflic.

ut furioso rege,

quem

haberet farniliarem et

Jonatham

setate
,

minorem

dicit sse

proximum

occideretur.
:

Qu de

re nos supra

Davide
|

qui tamen
,

antequm David cum


erat chiliarchus, et
,

cap. 16, ad illud

Ecce vidi

filium lsai.

Deinde

gigante confligeret

jam

dicunt, utrefert item Hieronymus ex

HebroSaiilis

multa per seipsum praeclar gesserat


poterant. Sic autem ibi Ambrosius

quaj

rum Traditionibus, hune Doeg fuisse iilum


atque ide exemplum domini secutus, in

nonnisi robust et confinnat aetate sperari


:

armigerum, qui noluit esse rgi suo superstes,

David,

suum

cm

esset prudentior

Jonalhae tamen ju

gladium moribundus incubuit. Sed hoc aequ


atque illud fabulosum
est.
,

<

nioris consiliis acquiescebat.

Alterum ex quibus sine


cala sunt
,

est,

non perire

nobis, quae

Deo

di-

Dicunt praeierea Hebraei


sacerdotes,

sed lune nobis Deo sive rese vari,

dubio sumpsit pseudo-Philo in Antiquitatibus


Biblicis
,

sive reslitui,

quando majori

im

et necessa-

qui tune morabantur

rio nobis usui

futura sunt. Habuit David, ut-

in

Nobc

civitate sacerdotali, vitam

tune egisse
,

pote praeclarus
praefectus,

dux

et

mul'orum mililum
plus
foi

long

sacerdotum moribus alinant


,

qui
sua;

armorum domi

tass satis,

neque pudori parcerent

neque illam

quae ex inimicorum acie ssep concisa referre


potuit
;

sed in gravi hc necessitate nullum

illi

d'agrable odeur, qui est la vrit dont ces pains que l'on exposait alors dans le temple taient la ligure. (Sacy.)

prgebuerunt

usum

im

illa

Salem inimicum
ille

armrunt,

et illos,

quos rcx

inimicus et

817
barbarus secum
tulit
,

COMMENTARIUM. CAPUT XXI.


cm ad necem
si

818
David, et fc facie Sa-

Davidera

Ver.

10.

Sirrexit itaque
nunc

tam ardenter
domi aut

expeteret.

Plus Davidi attulit


ille

cit in illa die a facie saul, et venkt ad achis

gladius dicalus

Deo, qum

cum
?)ia
,

aliis

regem Geth.
lir>

Cmjam ante se David

in armentario
;

profano ad bellicos

subduxisset, cur

dicitur fugisse facie


dici-

usus scrvaretur

im qum arma
,

ipse aut ab aliis acceperat oblata


sibi studio

aut

qu magno

Saiil?

Respondeo, quia sicut rex multas

laboreque qusierat. Inermis enim


,

incederet in solitudine

ubi et leones occurre-

manus , quia ubicumque locoruro ministros habet, quorum manibus ad oinnia , quae animo collibuerint, utitur pro suis: ita
tur habere

rent et ursi; homines item adversarii, qui nihil

eliam ubique dicitur esse prsesens

quia scr-

sunt leonibus atque ursis mitiores, nisi Deus

vorum ubicumque sunt


est

oculi, qui oculi

cen-

oblatum

sibi

gladium in angusto

illo

rerum
dicatus
ibi

sentur esse regis, per quos ubique prsens


,

articulo reddidisset.

quia per

illos

oculos, quos habet pro suis,

Dubitant hic aliqui

an gladius
,

ille

omnia speculatur. De regum manibus, qu


totum regnum amplectuntur
Sic meus liinc vir abest, ut
et cohibent
:

Deo

fuerit in tabernaculo

vel

tantm

ad

est

tempus repositus, ut inde, cm usus aut ncessitas posceret, repeteretur. Athanasius, in

illud Ovidii in epistol Helense

me

custodiat absevs

custodiam
hic Lyra
;

dicit

datum Achimelec
si

idem putat

An

nescis longas regibus esse

manus ?

quia

consecratus esset

Domino

Quod autem reges multos habeant oculos,


multas aures
,

non posset ad profanos usus postea converti.


Cujus
q. 21.

ita

ut quaecumque dicuntur ac

rationem

optim confutat

Abulensis

fiunt videant atque audiant, atque ide nullibi

Et quidcm magis erant sacri panes pro,

non

sint

praesentes

probat

ille

loquendi

posilionis

sent

quorum usum lex ubi sublati fuisde mens tantm permisit sacerdotibus
,
, :

modus,qud
bium
regis.

qui exploratum mittuntur

ab

imperalore, oculi vocantur imperatoris; urpraefecli,


consiliarii

at in

necessitate porrecti sunt Davidi

quod
,

et judices,

oculi

nequc alienum

religione putavit sacerdos

San apud Persas magistratus erant, qui


regis.
,

et probavit Christus legis illius interpres opti-

dicebantur oculi
PciX; SaX^o';
P<x<nXs<d;.

Vide Ha?sycliium

in

voce

mus

et auctor.

Quod nemo

in lege

nova con-

et

Suidam

in VOCe

ifyDaXp.cx;

demnaret, quandoin gravi necessitate conflari


possunt sacra vasa, et ad pauperum levandam

Et

alii

qui dicebantur TxouirTa, sive


,

PaatXu; Ta, id est


:

regis aures.

Undeprover,
:

inopiam religios conferri. Est e de re pulcher


locus apud

Ambrosium

lib.

2 de

Olciis cap.

bium xa za (pTaX|/.ol fWiXs'wv ivoXXo id est Regum mult sunt aures et oculi. Jure igitur David,

28, qui citatur q. 12, cap. 2, Aurum, ubi docet, in gravi aliqu necessitate
,

cm

egressus est regno Sal

et

ad

ubi

pauperum
ini-

alienum Palstinorum regnum commigravit


Salis facie fugisse dicitur
foret in Israelis regno
,
,

salus
tiata

aut vita laborat, licere vasa etiam


conflare,

quia ubicumque

confringere
,

vendere. Qualis
haberet

Salis occurrent au-

sine dubio fuit Davidis

cm nullum
17
c.

res, oculi,

manus,

et

omnin qudam

Saulis

locum ab hoste
sanct Eccles.

seu periculo vacuum. Idem

torva et inimica facis.

statuit Justinianusl. Sancimus,

de Sacro-

Et venit ad Achis regem Geth. Hic


multis existimatur esse binomius
,

AcJiis

et simul

Non est huic alter


Abulensis putat
Davidi
ret
,

similis.

Placet
ita

quod

appellatus Achimelec.

Quod
illis

ide sibi persua-

gladium Goliath
alii
,

probari

dent

quia id non obscure indicat titulus ps.


in

ut

si

multi essent

illum prfer-

plorum arma omnia

appensa

persua-

omnibus. Ex quo antea colligebam, quaninesset Davidi proceritatis et roboris (1).

tum

sitque militibus, haec sibi deos sumpsisse , ut illis opem laturi venirent. Cmjustum bellum
geritur, fas est ad parandam defensionem ornamentis suis templa nudare. Pro repubtie ple-

ECCE HIC GLADIUS GOLIATH EST INVOLUTIJS pallio post ephod. David consecraverat Domino gladium Goliath ut relalam de illo victoriam hoc monumento demonstraret. Usus autem in templa inferendi capta ex hostibus arma apud paganos sequ et apud Hebraeos vetustissimus est. Fnterrogatus Spartanus quidam, cur id pariter apud suos, quemadmodm apud caeteras gentes non obtineret, respondit, spolia haec esse hominum ignavorum, nec
(1)
,

rmque templa nudanl


Chaldaeus

,
:

ait

Seneca.

Dixit: Gladius Goliath Philisthi... post qum qusivit illi in ephod. Hanc facultatem Davidi non permisit sacerdos, nisi consulto pris Domino. Equidem Doeg renuntiavit Sali, utijam monuimus, summum

ita rertit

sacerdotem consuluisse
:

Dominum pro
(Calmet.)
, ,

Davide.

diis grata

nec juvenibus admonitioni ad

vir-

tutem bellicam iutura. EpaminondasThebanorum imperator deponi jussit parietibus tem-

Allegor Angelomus < David ait Golia; gladium sustulit, quia et Christus Dominus
diaboli

arma

abstulit. Fortis

enim

ipse spo-

lia diripuit.

(Corn.Lap.)

819
33, qui sic habet
:

IN

L1MUM

REGUM
Deum
:

820

Davidi, dm

immutavit vul-

sed aut non consuluit, quod est non


,

tum suum coram Ackmelec. Quorl statim v. 13, fccisse dicit connu Achis. Consilium autem
sumpsit David temeritatis prorss cl adaiae

improbabii
pondil. ut
illius

aut cert consultus Deus non resfuit

Neque enim successus


v. 5,
,

ejusmodi,

auctor Deus videri possit,

maxime cm
Juda

plnum

quod nonnisi ncessitas dira vendi,

statim capite sequenti

Deus Davidem per


in terram

care posset ab amenti


prudentiae

si

humanae tantm

prophelam Gad admonuerit ut


et 24.

momenta considres. Ingressus est in regionem illain quam multis antea ricommodis attriverat, quam insigni nuper affecerat
,

rcverterelur. Uationes Abulensis vide qq. 23

contumeli,

cm

ducenta Philisthinorum prae,

Qu de re nos capite sequenti pluribus. Ego unarn esse puto necessitatem quae inierdm bomines plnum desperationis consilium
,

pulia frcumcidit
nieravit.

quae dotis

nomine Sali nu,

amplecti cogit
praesidium
;

et

uiinorum hostium ambire

Neque ignotus
tara fliciter

esse poterat

quein

gens

illa

dimicanlem viderai.
laestinos latcre voluit

acsp non Adde, quod


,

sine stupore
si

apud Pa-

quod etiam in feris observamus. Fugit ad Achis, qui non tara illum, quiu Salem limebat, apud quem sperabat se aliquandi latere posse
;

et

ab
,

illis

aliquam inirc

cujus maluit

si
,

quid acciquni rgis

graliam

sicut ante fecit


,

ai sibi

maxime

derct adversum

perire manibus

Gethaeis cavere debuit

quorum
mortem

interfecerat

Isral, sicut praecedenti

capite dixerat v. 8,
,

principem et columen

et ubi

non deerant coulcisccrenlur

Jonathau

Tu me

interfice

et

ad patrem luum

gnati et aaiici, qui illius

ne introdcas me. Deinde occultare potuit gla-

avide

et

quam

Davidis

manu ignominiam
sani esse con-

acceperant, in Davidis capite expiandam pularent. Illud praeterea


silii
,

dium, nequisquam Gclhaeorum agnosceret; et cm aliae linitimae naiiones Sali eo tempore


non
esst'nt infensce
,

non videtur

in

quibus mullos esse

Is-

gestsse ad Gthaeos contribulis sui

mor-

raelitarum oportuit

quibus David ignotus esse

lis

insigne
,

monumentum

et pii

ut ipsi cre-

non poterat,
nos potis

tutius essepulabal
alios

apud

Palaesti-

derent

irritamentum furoris. Cui enim igno,

quam apud
(lj.

commorari. Sic

lum

esse poterat Goliath esse gladiuin


,

quem

necessario David ab insani consilii suspicione

geslabat David

cm propter magnitdnem cl omnessp cum admiratione essent contcmplati ? Et quis tain esset immemor aut
forniam,
amici nuper interempti
qui hostem vivere
,

defenditur
(1)

YehS. ti.
'.'

NtJMQUID NON ISTE EST DAVID


liabilns

uex tehr.e

Ceu rex
in

in

su regione.
salis fortass

aut patriae gloriae

Designatio Davidis

regnum non
;

aut abire pateretur incospoliis

comperta erat

luniem

quem suorum

accinctum et

ornalum vidrent? San ex hominum sensu


Virgilius lib. 12.-Enfiid.

hominem

iuducit nafle-

tur

pium
,

qui

cm jam

ad misericordiam

clerelur

et

manum

suspenderct ab inferend

plag

tamen cm

in hoste vidit Pallanlis spo,

lium

sic exarsit

subito

ut

omnem

prorss

misericordiam exueret.
Stetit acer in

armis

Mneas volvens oculos, dextramque rpressif Etjamjamque magis cunclantem (lectere sermo
Cperat
:

nrant tamen post si forte lot virlulis et prudentiae specimina contingeret ut regnum Saillis doino in aliam cert in Davidicam concessurum. migraret Facile cliam Salis reprobatio et electio Davidis sensim per regionem sese diffuderal, ac denique ad Pllilisiaeos Iransivcrat. Forte etiam h:ee verba ipsa Numquid non iste est David rex terr? innuunt tantm Salem nec regnum nisi Davide ministro nec praelium gerere quem proinde Davidem ceu regem suum tota regio suspiceret. Sunt qui aliter exponant ISumqnid non est rex terr? urbis Geth regionis Pbilistieac ; cui jus est in hanc regionem post relalam de Goliath victoriam. Verbis gigantis
Philistaeis
, ,
:

lidein

suam obligaverant

Philistati

jugmn

se

infelix

humera cum apparuit

alto

vicioris subituros.

Dalteus , et notis fulserunt cingula bullis

P allant is pueri
llte oculis

victum quem vulnere Turnus

Stravcral, atque humeris inimicum insigne gerebat.

postqum svi monimenta doloris


,

Exuviasque hunsit
lerribilis
:

furiis incensus et ira

(Galmet. ) Vers. 12. Posuit autem David sermones istos in corde suo. Gogiians modum et raiiovel declinein accusalionem banc refellendi nandi etevadendi tam praesensvilae periciiluiu, unde tum oravit et composuit psalmum 55, in quo petit ab boslibus maledicis liberari , et paul post dictavit psalmum 33 ; illius enim

Tune

liinc spoliis

indute tneorum

hic est titulus: Davidi,

Eripiare mihi

? ['allas te

hoc vulnere, Paltas

snum coram Arhimelech


(

1 Ile;;.

21.

cm immutavit vultxm eum et abiit, Unde videtur David psalmum


,

eldimisit

Uo

et

pnam

scelerato ea
,

is

et pericii-

Abulensis excusarc conatur Davidem

quod

san

facit pi,

maxime

si

quod explorabimus

postea capite 23,

per sacerdolem consuluil

sed postqum ab Achis dimissu^ liber evsit. Nain Deo pro liberatione gratias agens cecinit Benedieam Dominum in omni tempore. David enim Goliath Gwhaeum multosque alios Ge
li
.
:

821

C0UMENTAK1UM CAPUT
cqllabebatur inter man'us eorum
(1).

XXI.

822

Vers. 13. Et immutavit os suum coram eis,


et yix
co-

loco esset apud

Hebros

et

quod de

se vir-

dm

David pedem in urbc posuerat


,

cm
,

ginum horis epinicium audierit. Cmque id secum obmurmurarent neque ita obscure aut
,

gnitus fuit Gethis


ttoeos et Philistaeos

qui optini nrant

quo
erat

tacite

ut

non

illud audiisset

David

consilium

occiderat

unde

eis

<
<

odio ac terrori

Geth cuini oral una ex

quiii,

in sacrificium cucharislicum corporis et sanguinis siii. Ita et S. August. in titulo psal.


:

qut: satrapiis Philistinoruin cnjus sa t rpa

sive

regains, erat Achis. Geth Hebr. idem est quod torcular idque hic appositum est. David eiiim metu Saillis coactusfuit ingre ad Plnlislteos conjura tos IsraeliS et suos hostes; unde ibi quasi in toreulari pavoris et angoris pressus fuit. Geth teiupore S. Hieron. Diocaesarea dicebalur. Sita est juxta Gazam et Accaron. lia Adrichom. ( Corn, Lap. ) David commena craindre Acliis roi de Geth. David fuyant et venant Achis , y trouve un perd plus pressant que celui qu'il venait d'viter. Il marque ainsi les divers vnements dont la vie des vritables Chrtiens est traverse. Car il arrive souvent qu'ils ne sortent d'un mal

rex

id est

Insanire Christus videba53, qui et addit Ni manducavei tur Judaeis , dm diceret


:

ritis

carnem
:

meam

et biberitis

meum

sa-ngui-

que pour tomber dans un autre. Et Dieu les conduit de cette sorte pour les empcher de s'lever ou de se relcher aprs quelque marque visible et clatante qu'ils ont reue comme David , de sa protection et de son secours. David se sauve de ce pril d'une manire
,
,

non habebilis vitam in vobis. Unde dieebant Durus est hic sermo, et quis potest eum e audire? Joan. 6. > i ET COLLABEBATUR INIER MANUS EORUM. AlegOT. Christus coljapsus est in manibus Judaeorum quando ab eis crucilixus fuit. Ita Angcl. Glos^a, et ex e S. Thom. 2-2, q. 111, art. 1, ad 2. Sept, vertunt : Delirabat, id est , dlira faciebat, et detirum se fingebat in manibus suis; ut David hic repi cesentet Christum , qui Judaeis habitus esi ut delirns et daemoniacus , ac ab Herode veste alb , quasi stultus , indutus est. Unde et S. Aug. in ps. 33, qui est de bac re
t

tient,

<
<

Psalmus

inquil

bien particulire
(ou. S.

tant rduit contrefaire

te

ehrictatem. Ferebatur in manibus suis, i idque aptat Christo qui in ultim cn instituens Eucharistiam , eam gestans manibus suis portabat. Ferebatur , ait S. Aug., Christus in manibus <
: ,

sanam et spbrjam Idem tamen ibidem vertit


,

ostendit

Augustin a marqu le mystre de cette folie apparente , qui tait une ligure de ce qui devait se voir ensuite avec tant de magnificence dans le vritable David , qui a sauv le monde par la folie de la croix et dont les Aptres ont dit qu'ils ont paru des insenss aux sages du
, :

j <

quando comedens ipsam corpus suum Hoc est corpus meum. Ferebat enim illud corpus in manibus suis. > ET 1MP1NGEBAT IN OSTIA PORTEE. AllegOT. S.
suis
ait
:

August. idipsuradeChristo crucifixo explicans

Affectavit

inquit

monde Nos stulti propter Christian. Mais, sans entrer dans cette explication, nous remarquerons en un sens plus moral , que souvent les vrais Chrtiens n'ont point d'autre moyen de se sauver des piges du dmon qu'en faisant des actions qui passent pour des folies dans l'esprit des gens du monde qui diront un jour, en Vitam illorum stimas'accusant eux-mmes bamus insaniam; leur vie nous paraissait une folie. C'est la disposition o tait saint Paulin, qui ayant prfr la pauvret de Jsus-Christ des richesses si grandes qu'un auteur du mme temps les appelle des royaumes, Paulini rgna, tmoigne une sainte joie de ce que son vritable retour Dieu l'avait expos au mpris et aux railleries des sages du sicle. < Qu'on nous fasse passer pour des insenss , < parce que nous sommes rsolus de vivre < comme Jsus-Christ us l'a ordonn , nous < aimons ces insultes, et nous en faisons no, ,
:

<
<
i

miseratus est

compassus et nos supremis ; et quoniam


,

id est

qui crucifigitur

ut au; , caro , id est , coriuin in ligno extenditur; dictum est Et lympanizabal, id est , crucihgebatur , in ligno ex,' tendebatur. Affectabal , id est affectum in nos habefjat, ut animam suam poneret pro
,

in ligno extenditur

lem tympanum

fit

Ire gloire.

Que les hommes la bonne heure nous traitent de fous, pourvu que Dieu nous
>

croie sages.

Tympanizabat quomodo? ad Ostiumnobisest, quodapet ritur ut credamus in Deum. Clauseramus t ostia contra Christum, et aperueramus diabolo < contra vitam aeternam ; clausum cor habebamus ille autem Dominus Deus noster, quia clausum cor habebamus homines adver i sus vitam aeternam nec poteramus videre < verbum quod vident angeli , cruce aperiebat corda mortalium , hoc est , tympanizabat ad ostium civitatis. i Defluebantque saliva ejus m barbam. AHegor. id de Christo explicat S. August. in titulo psal. 33, in fine : e Quid inquit sunt ? Salivae t enim currunt inl'antibus. Nonne erant tanqum infantilia verba Manducate carnem
suis.
;

ovibus ostium

civitatis.

Errorem mentis credant

Christo Ut Christus sanxit , juvat hoc, nec pnitel liujus Srroris; slultus diversa sequentibus esse
sic vivere

NU moror,
Sit sapiens
(1)

terno mea

dm

sententia Rgi

Sacy.

Alleg. Angelom. : David , ait, id est, Christus, nmtavit ossuum, dm aliam legem,

aliud
iifiiit:i

tes^amentum

alia
I:

<iu;mi fueranl

gis veteris

proecepta et sacra, in lege

nova
tavit

insiilut, praesertim

Eucharistiam:

mu-

enim

ipse sacriiieia ho'um et

taurbram

sanguinem meum? sed ista in< fanlilia verba tegebant virtulem ipsius. Viri tus enim in barb intelligitur. Salivae igitur decurrentes super barbam ejus quid sunt, nisi verba infirma virtulem ejus tegentia ? > Sic quoque Beda, Eucherius, Angelom. et Rabanus, qui more suo S. Augustinum sequuntur. Quceres an David peccrit fingendo se stultaffl ? Affirmant n*hnlli ; ratio est quia, ut , docet S. Thom. 2-f, q. 111, art. 1, ad 2, fictio est mendacium non verbi sed facti mendai

meam,

et bibite

, ,

823
subito sumpsit
,

IN
licet

L1BRUM

I.

REGUM

r4

minus dcorum

maxime

tamen opportunum. Finxit enim se excidisse mente quod facile ex oo sibi persuadere po;

cor ac rustice ex labis eflluere sinebat. Haie amentis horninis argumenta sunt. Addidit

eiiam

alia

nam

inter

manus illorum

qu;

tuerunl hostes

quia

non putabant bominem

comprehensum
labcbatur,
posset incedere

illum ducebant ad Achis, col-

qui tanto in loco ac glori inlcr suos fuisset,

quasi pedibus nesciret


:

aut non
,

venturum
tis sibi

esse solum in

eum locum quem mul-

aut cert labebatur mente

modis infensum reddiderat. Ergo quia


illis

cm

ea diceret in via quae nonnisi ab

insanis

illud consilium in

rerum angustiisunictim
amenliac atque

et temulenlis audiri soient. Ubi Vulgalus cotla-

videbat
furoris

omnia

in seipso edidit

bcbaur, Hebraic est

SS'nm

iitholel.

Quod non
qui estab

argumenta.
distorsit os,

Immutavit enim faciem


crebro atque
,

tam casus
animo
pauci. Et

qui est corpore,


,

qum

suam
ore

multiplici
in

significat

ut exponunt interpretum
halal
,

non

conjectu vibravit oculos


,

spumas agebat
,

quidem Sbn
Septuaginta

in hithpael

hanc

et

quod

stupidi est ingenii

salivam inde-

saep significationem habet. Sic exponit Chal-

cium autem est peccatum. Unde S. Thom. ibidem ad 2, Davidem non aliter excust qum qud (ictio haec fuerit figuralis fuit enim ligura
, ;

dus,

sic

qui legunt iraptcppero,

quae vox saep errorem indical animi et mentis

excessum
novae
,

delirantis. Sicexponuntlranslationes
,

Christi,qui cm esset Deus, alium se esse quasi simulavit , cm carnem nostram assumpsit , et in e tt labores et dolores ipsamque crucem subiit. Mitis verisque Abulens, et alii censent , Davidem non peccsse , tum quia videtur ad hoc motus Deo; unde et paulo post recedens ab Achis , Dei instinclu composuit

Tigurina et Pagnini

et antiqua Hispa-

nica olim Judaeis ex Hebraeo conversa.

Et impincebat
importt
,

in ostia. porte.
,

Impingo duo

alterum propri

alterum figurat.
,

Figurat est cadere, coltabi


faciunt
,

offendere, sicut

elegantem psalmum 33 : Denedicam Dominum in omni tempore ; tum quia David impingcns in
actiones dliras faciens, ipso facto non dicebat se esse stultum , sed 6e id duntaxat simulare ob instans periculum ; hoc autem erat verum. Porrsic simulare non est mendacium sed silentium duntaxat verilatis, sive dissimulntio qu: quis aliam quasi personam , alios gcstus moresque induit jusl de causa , ut tegat veritatem ad evadendum periculum. Sic Samuel finxit se ire ad immolanoslia, aliasque
,

qui vertiginc aut ebrietate laborant


,

aut qui caeci errant

et vacillante
,

gressu

si

quod

se offendiculnm objiciat
,

ridicule labun,

tur. Propri ver

aut lineas ducere

litteras

formare

rerum imagines seu calamo

seu pe-

nicillo describere. In priori significatione vide-

tur sumpsisse Vulgatus interpres


dft
,

dm

reddi-

impingebat.

Nam

haec

apud Latinos magis


;

Belhlehem cm iret ad ungendum Davidem in regem, cap. 16, 2 sic Josue c. 8, ut eos 5, finxit se pavidum fugere cives Mai ex urbe eliceret etmactaret. SicGedeon Judic. 7, 20, cum trecentis, complosione lagenarnm et elfulguratione lampadarum finxit se magnum

dum

est nota atque usilata significatio

im, ut arillud

in

bilror,sola

neque enim video pingo


,

verbum componi
existimrunt

sed pango. Et
,

ita

etiam

Septuaginta

qui
alii

reddiderunt
tympanizabat

Wtev

quod

aliqui cadebat,

habere militum

numerum, utMadianitas innu-

converterunt. Et in his Augustinus in expositione Ps. 33.

meros consternaret. Idem sensre et fecre gcntiles. Unde Horatius lib. 4 Car m. Ode 12
ait
:

Cmque tympanizo duo


manu aut
,

significet,

et pulsare portas

bacillo

quemadmo;

Misce stultitiam

consiliis

brevem.

dm tympanura
tis
,

tympanist verberatur

et

Duke
Et Cato
:

est desipere in loco.

collidere, et percutere,

allisione videlicet capi,

cm tempns postulat aut res, Stultitiam simulare loco prudentia summa est. El Ausonius lib. 2 Distichorum. Sic Solon untis
Insipiens eslo,

aut alterius partis corporis


:

ulrumque
et

amentis est

sed hoc posterius magis videtur


,

ad textum Graecum

unde expressum est,


qu usus
est

septem Graccorum sapientibus et Athenit'nlegislator finxit se delirum , ut Aheniensibus persuaderet recuperare Salaminam insulam. Capitale enim erat e de re loqui. Ita Plularch. in Solone. Deniquc S. Simeon cognomento Salvis, id est, stultus; S. Franciscus qui se nominabat fatuellum mundi ) multique ( alii sancti simulrunt se stultos , tum ad insignem hnmilitatem , tum ut docerent honoris mundique contemptum , ac mundi sapientiam meram esse stultitiam. Unde S. Paulus 1 Corinth. 4 : Nos, inquit , stnhi propter Christum. Et noster S. Ignatius : Sis, ait, mundo dmens, ut sapias Domino ; quia quod stultum est Dei , snpientius est hominibus, 1 Cor. 1, 15.

sium

ad formam dicendi

Vulgatus

dm
latio

vertit

In ostia port. Hispanica trans-

habet

Tendio se sobre
,

las puertas.

Textus
;

Hebraicus habet vailhau

radice tauah

quae

scribere, aut signare significat.

Et

ita

quidam.
rd pro-

recentioribustranstulerunt.

Etquidem
excidit
,

prium
gere
,

est

ejus qui

mente
,

aut pin,

aut lineas ducere


;

sive in terra

sive in
,

parietc

et

manibus

quae rar sunt otiosae

aliquod edere signum desipientis animi. Chaldaeus aliquid illum dicit incidisse aut notasse

Corn,

Lap.

unguibus in porta.


COMMENTARIUM. CAPUT XXII
Quare adduxistis eum ad me?
ista
r

825
Vers. 14.

826
,

Primm
lis

quia inimicus erat Salis Achis


illo

Non
luit.

fuit

vana sapiens
,

amendai atquc

stu-

atque ide ab

potis esset fugitivus Sa,

poris simulatio

quam Deus

effeclu carere no-

imperio receptus

qum
,

Salis rogatu ad

Nam
,

Achis graviter in

illos

indignatus est,

propria rernissus. Deinde


gnovit, qu fugisset
,

quia non pris co-

qui furiosum et desipientem

hominem adduxedomui,
illud

aut ubi moraretur David,

runt

quasi dedecori fuerit regiae

in

qum ad
lluxit

illum

magna hominum multitudo con:

illam stolidum et insipientem

hominem
,

induci.

ad desertum Haret
,

quod aliquot diebus

$uare procul illum inde


,

arceri jussit

ad

accidit

ex quo se subduxit Palstin.


,

esse in Palstin

imperium adjiciens satis stultorum hominum neque stultos foris adscisci


,

Porr stultitiam in tempore simulare

mafuit

gna interdm prudenlia

est

qu usus

oportere. Explicationem

moralem

et allegori,

quondam
Solon

Ulysses
,

ne obire cogeretur durum

cam hujus

Davidis

insani simulatae

vide

Trojani belli
,

longumque negolium. Hc usus


id in

apud Augustinum

in Psal. 33, qui scriptus vi-

ut quod sanus et prudens sine capitis


,

detur'aut hoc tempore, aut ob hanc occasio-

periculo consequi non poterat


stultns oblineret.

speciem
,

nem
vil

cujus inscriptio est

Davidi cum immut ci,

Idem

fecit

Junius Brulus

vultum suum coram Abimelec

et dimisit

eum,

qui ab

stultiti

simulat illustre Brutorum no-

et ab'iit.

Hic porr Abimelec Achis esse credi-

men
mi
et
,

in

suam

faroiliam

primus induxit. Id de-

tur

et.Abimelec

commune Gethorum regum


55 de hoc
,

nique in Evangelii tempore fecre quampluri-

nomen
ipso

existimatur. Psalmus item

dm humanos
,

declinare student honores,

argumento videlur conscriplus

ut prafi-

magistratus
alii

quos
,

non minus horrent,


(1).

xus indicat titulus.

qum
,

crucem

et

ignominiam

Antequm hinc emergo


subscribit

duo observo
,

Ma-

(1)

Vers. 15.

Hiccine ingredietur domum


,

gistrum Historiae scholastic


,

cui
alias

Dionysus

meam

existimare

inter
,

timendi

causas

quas habuit David


,

dm
,

sensit se
,

? Furiosum inter domesticos recipiam ? Familiares Achis gravissim ferentes adventum Davidis, animum rgis in illum sollicitant. Pravum eorum consilium intelligens David insani

Gethaeis agnitum

illam fuisse

gravem

quia

personam ementitus
,

est

ut

manus

rgis

et

Achis Miteras acceperat Saule


ret fugitivum

ut sibi reddese relineverisimile.

hominem, quem apud

bat.

Quod mihi non omnin videtur

laqueos aulicorum vitaret. lniprovisum morbum qui Davidi acciderat mfatus Achis , cavere se plurimm dixit, ne talem hominem domi su reciporct. (Calmet.)
.

CAPUT
1. Abiit

XXII.
,

CHAPITRE
et fugit in
1.

XXII.
et se retira

ergo David inde

David
la

sortit

donc de Geth,
la

speluncam Odollam. Quod cm audssent fratres ejus et omnis


ejus,
2.

dans

caverne d'Odollam, au pays de Juda.

domus

patris

Ses frres et toute

maison de son pre,

l'ayant appris, vinrent l'y trouver.

descenderunt ad

Et convenerunt ad

eum illc. eum omnes

qui

2.

Et tons ceux qui avaient de mchantes


et

erant in angusti constituti et oppressi


are alieno et

affaires,

ceux qui taient ou accabls de


se trouva avec

amaro animo,
;

et factus est

dlies ou mcontents, s'assembleront auprs

eorum

princeps

fueruntque

cum eo

de
lui

lui

il

devint leur chef, et

il

environ qualre cents hommes.

quasi quadringenti viri.


3.

Et profectus est David inde in

Maj

3.

Il

s'en alla de l Maspha, qui est au pays


,

splia quae est


:

Moab

et dixit

ad regem
|

de Moab

el dit au

roi

de Moab pre et

Je vous prie

Moab Maneat, oro, pater meus et mater mea vobiscum, donec sciam quid faciat
mihi Deus.
U. Et reliquit eos ante

de permettre que
I

mon

ma mre

de-

meurent avec vous jusqu' ce que


que Dieu ordonnera de moi.

je sache ce

faciem rgis

I.

Il

les laissa

auprs du roi de Moab, et


le

ils

Moab
5.

manseruntque apud eum cunclis


fuit in praesidio.

y demeurrent tout

temps que David

lut

diebus quibus David

dans cette forteresse.

Dixitque

Gad propheta ad David:


5.

Alors

le

prophte Gad dit

David
,

Ne

Noli
et

manere
in

in prsesidio

proficiscere,
J

restez point dans ce fort; sortez-en

et allez

vade

terram

Juda. Et profectus

dans

le

pays de Juda. David partit donc de ce

, ,

827
est

IN

LIBRUM

I.

REGUM
lieu-l, et vint

823
au bois de Haret, au couchant ae

David

et

venit in

saltum Haret.

6.

Et audivit Sal quoil apparuisset


et viri qui erant
in

Jrusalem*
G.

David
tem,

cum

eo. Sal auet esset in

Sal aussitt fut averti que David avait

cm maneret

Gabaa,

nemore quod
rent

est in

Rama, hastam manu

les gens qui raccompagnaient. Or, pendant que Sal demeurait Gabaa, wn jour qu'il tait dans un bois prs de

reparu avec

tenens, cunctique servi ejus circumsla-

ayant une lance


tous ses officiers
7.

la

Rama, main, et environn de

eum
ad servos suos qui assistebant
Audite nunc,

7. Ait
ei
:

lui
filii

Jemini

numquid
agros et

Il dit tous ceux qui taient auprs de Ecoutez-moi, enfants de Benjamin, vous

quites de
ra-t-il

ma

tribu; le

fils

d'Isa
et

vous donneet

omnibus vobis dabit


riones
8.

filius Isai

tous des

champs

des vignes,

universos vos faciet tribunos et cenlu-

vous

fera-t-il tous

tribuns et centeniers

Quoniam

conjurstis

omnes adver-

sm me, et non est qui mihi renuntiet, maxime cm et filius meus fdus inierit cum filio Isai ? Non est qui vicem meam
doleal ex vobis, nec qui annuntiet mihi,

8. Pour que vous ayez tous conjur contre moi, sans qu'il y ait personne qui me donne aucun avis de ce que (ait David, surtout voyant mon fils lie d'une troite amiti avec le fils

d'Isa?

Il

n'y en a pas un d'entre vous qui soit

touch de

mon

e qud suscitaverit

filius

meus servum

ce qui se passe;

malheur, ni qui m'avertisse de et mon propre fils a soulev

meum adversm me,


usque hodi.
9.

insidiantem mihi

aujourd'hui de

contre moi l'un de mes serviteurs, qui ne cesst me tertre des piges.
9.

Respondens autem Doeg Idumaeus,


et.

Dog

Idumen, qui
vu

tait alors prsent,

qui assistebat
Sal
:

erat
,

primus inter servos


filium Isai in
,

et le

premier d'entre
:

les officiers

de Sal

hii
le

rpondit

J'ai

Vidi

inquit

Nobe,
sacer-

le fils d'Isa
fils

Nob, chez

grand-prtre Achimelech,

apud Achimelcch

d' Achitob,

filium Achitob

dotem
10. Qui consuluit pro eo
cibaria ddit ei
Philisthsei ddit
,

Dominum,

et a

10. Qui a consult le Seigneur pour lui, lui

sed et gladium Goliaih


illi.

donn des vivres

et l'pe

mme

de Goliath,

le Philistin.

11. Misit ergo rex ad accersendum

H. Le
tre

roi

envoya donc qurir


fils

le

grand-pr-

Achimelech sacerdotem
et

filium Achitob,

omnem domum
,

palris ejus,

sacerdouniversi

d'Achitob, avec tous les prtres del maison de son pre, qui taient

Achimelech,

lum

qui erant in

Nobe

qui

Nob, et

ils

vinrent tous trouver

le roi.

venerunt ad regem.
12. Et ait Sal ad Achimelech
fili
:

Audi,

12. Sal dit alors Achimelech


fils

Ecoutez,
:

Achitb. Qui respondit

d'Achitob. Achimelech
plat-il,

lui

Praest sum,

rpondit

Que

vous

seigneur

domine.
13. Dixitque ad
jurstis

eum Sal Quarc


:

con-

13. Sal ajouta

Pourquoi avez-wvs oonle fils d'Isa?

adversm me,

tu et filius Isai ? et
,

jur contre moi, vous et


lui

Pourquoi

dedisli ei panes et
luisti

gladium

et

consu-

pro eo
,

Deum

ut consurgeret ad-

avez-vous donn des pains et une pe? et pourquoi ave'z-vous consult Dieu pour lui, lui
qui ne cesse jusqu'aujourd'hui de chercher des

versm me

insidialor usque hodi per-

moyens pour

me perdre ?

manens?
14. Respondensque Achimelech rgi,
at
:

li. Achimelech

rpondit

au

roi

a-t-il

Et quis in omnibus servis


fidclis, et

luis, sicut

quelqu'un entre vos serviteurs qui vous


aussi iidcle

soit

David

gner rgis

et

pergens

que David,

lui

qui esl le gendre da

829

COMMENTARIUM. CAPUT

XXII.

8o0
et

ad

impenum tuum,
15.

et gloriosus in

domo

roi

qui marche pour excuter vos ordres,

qui a tant d'autorit dans votre maison?


15. Esl-ce d'aujourd'hui

tu?

que

j'ai

commenc
bien

Numhodi cpi pro

eo considre

de consulter

le

Seigneur pour
l'aire

lui ? J'tais

Deum?

Absit hoc me, ne suspicetur rcx

loign de prtendre rien

en cela contre

adverss servum suum rem httjusceraodi


in univers
scivit

votre service. Je prie le roi de ne pas concevoir


ni

domo

palris

mei

non enim

un soupon
la

si

dsavantageux ni de moi

servus tuus quidquam super hoc

de toute

maison de

mon

pre, car pour

ce qui est de ce que vous dites prsentement


contre

negotio, vel

modicum

vel grande.
:

David , votre serviteur n'en a su quoi


soit.

16. Dixitque rex

Morte morieris,

que ce
16.

Achimelech, tu etomnisdomuspatris lui. 17. Et ait rex emissariis qui eircumstabant

Le

roi lui dit


,

tement, kchimlech

vous et toute

Vous mourrez prsenla maison


l'envi-

eum

Convertimini

et interli-

de votre pre.
17. Et
il
:

cite sacerdotes

Donnai
est
,

nam manus
qud

dit ensuite

aux archers qui


armes contre
ils

eo-

ronnaient
tres

Tournez

vos

les

pr-

rum cum David


jset,

scientes

fugis-

du Seigneur,
ils

et tuez-les, car
ils

sont d'in-

et

non indicaverunt mihi. Noluerunt


servi rgis extendere

telligence avec David;

savaient bien qu'il

autem
in

manus

suas

s'enfuyait, et

ne m'en ont point donn

sacerdotes Domini,
18. Et ait rex ad

avis. Mais les officiers

du

roi

ne voulurent point

Doeg

Convertere,

porter leurs mains sur les prtres du Seigneur. r Dog, \ ous, 18. Alsrs le roi dit Dog
:

Lu, et irrue in sacerdotes.

Conversusque
,

allez, et jetez-vous

sur ces prtres. Et Dog

Doeg Idumaeus
viros vestitos

irruit in sacerdotes
ill

cl

l'Idumen, se tournant contre les prtres, se


jeta sur eux, et tua

trucidavit in die

octoginla quinque

en ce jour-l quatre-vingt-

ephod

lineo.

cinq

hommes
Il

qui portaient l'phod de lin.


ensuite Nob, qui tait
fit

19.

Nobe autem,

civitatem sacerdoet

19.

alla

la ville

lum, percussit in ore gladii, viros


lieres, et

mu-

des prtres, et

passer au

fil

de l'pe
les

les

hommes
tits

et les

femmes, sans pargner

pe-

parvulos et lactentes, bovemet

enfants ni ceux
,

mmes
ni les

qui taient la

ma-

que

et

asinum

ovem

in

ore gladii.
filius

melle

ni

les

bufs
fils

nes ni
,

les brebis.
fils

20.

Evadens autem unus


fdii

Achi-

20. L'un des

d'Achimlecli

d' Achi-

melech

Achitob, cujus nomen erat


,

tob, qui s'appelait Abiathar,

chapp de ce
tuer

Abiaihar, fugit ad David

21 Et annunliavit

ei

qud

occidisset

carnage, s'enfuit vers David, " 21. Et vint lui dire que Saul avait
les prtres

fait

du Seigneur.
:

Sal sacerdotes Domini.

22.
:

David rpondit Abiathar

je savais
l

22. Et ait David ad Abiathar


in die ill

Soiebam
Idu-

bien que Dog l'Idumen,

s'tant trouv

qud,

cm

ibi esset

Doeg

lorsque

j'y tais,

ne manquerait pas d'avertir

mseus,

procul dubio annuntiaret

Sarii.

Sal. Je suis cause de la mort de toute la mai-

E"OSumreusomniumanimarumpati-istui!

son de votre pre


23.

Demeurez avec moi,


la

et

ne craignez rien

Mane mecum, ne limeas si quis qusierit animam raeam, quaeret et animam luam, mecumque servaberis.
23.
;

si

quelqu'un entreprend sur

ma

vie,

il

entre-

prendra aussi sur


avec moi.

vtre, et vous serez sauv

COMMENTARIUM.
Vers. 1.
in

Abiit

ergo David inde, et fugit


(1).

est David, sed

alias sibi latebras


civitatis

qusivit in
,

speluncam Odollam
(1)

Non diu

ibi

moratus

speiunc qudam

Odollam

quae

in

Odollam, vel Adullam, vel Adollam, urbs

Symbol. Angelomus et Eucherius

speiunc

est tribus Juda, 10000 passibus ab Eteulheropoli, ad orientera. In speluncam agri ejus urbis David seeessit. Palaeslinae montium plerique

ha-c, inquiunt, repraesentat carnem Christi in qn quasi in speiunc abscondita delituit divinitaa Christi. Aut sepulcrum Christi, quod

frequenlissimis vasiisque speluncis dissemiiian(Calmel.) lur, tuto in bellis perfugio.

tes timon ium (hoc

euim hebr.

significat Odol-

lam,

ait

Beda)

fuit

Christian esse

Deum, cm

831
Scriptur sacra notissima est;

IN

LIBRUM
ibi

I.

REGUM

832

tm quia

trem, cjusque familiam, qui doceret, quo in


statu ac loco ipse tune esset, qui e vestigio e6

primum habuit diverticulum David, ex quo lm quia aliis etiam egressus est Palaestin temporibus, tara ipse qum alii consederunt
;

profecti sunt.

Quos etiam comitati fuerunt

illi

quosangusta fortuna, polentiorum injuria


aeris

et

ibidem. Vide
lip.

lib.

2 Reg.
10;

c.

25, v. 13; 2 Para12,


v.

magnitudo, ac denique cordis mror ac

cap. 11,

v.

2 Machab.

38.

desperatio premebat,

quorum numerus ad quapruden(1).

QUOD
c. 14,

CUM AUD1SSENT FRATRES EJUS, CtC, DEait lib.

dringentos pervenit, qui omnes sibi Davidem

scenberunt ad illum. Josephus

5 Ant.

cujusjamnota
tia,

militaris virtus alque


et

missum

fuisse
illo

Davidc nuntium ad pa-

ducem praeposuerunl
Vers. 2.

principem
in

ipse tertio die ex

corpus suuin redivivum (Corn, Lap.) et gloriosum suscilavit. David sortit de Getli, et se retira dans la caverne d'Odollam. David est oblig de s'enfuir dans une caverne et non seulement ses frres et ses parents, mais encore tous ceux qui se trouvrent incommods dans leurs ailaires, ou accabls de dettes, l'y vinrent trouver. Toutes ces personnes, jusqu'au nombre de quatre cents, dont David tait le chef, formaient ensemble une socit, non de criminels," comme les flatteurs de Sal le publiaient sans doute, unis de malheureux. Car il est visible que David n'a contribu en aucune sorte pour empcher que ceux qui auraient pu s'acquitter de leurs dettes, s'en exemptassent par la liaice qui aurait t son qu'ils avaient avec lui visiblement contre la justice. Mais il a pris seulement avec lui pour compagnons de sa vie errante, et toujours expose mille prils, ceux qui ne savaient o se retirer. Et quoiqu'ils fussent rduits une extrme ncessit, il a eu un trs-grand soin qu'ils ne fissent tort qui que ce soil, comme nous le verrons clairement dans la suite, par ce qui lui arriva l'gard de Nabal et d'Abigal. Les saints ont tir un sens spirituel de ces paroles, et ils ont remarqu que comme David est certainement la figure de Jsus-Christ, il l'est encore en ce qui est dit ici, qu'il devint
; ;
.

(1)

Qui

erant

angustia com-

stituti et oppressi ^ERE alieno. Si David asylum exhibere voluit omnibus seditiosis hominibus, non sine dispendio regiae auctoritatis, obaeratisque creditorum ineommodo , null

san ratione excusatur crimine violatae aequitatis,

juslitiae,

et

charitatis

in

proximum,

atque in legitimum principem perduellionis. Reputandum tainen est, in clientelam suam

non accepisse

nisi

quos iniquitas et

vis rgis

coegerat safutem fug quaerere, et obaeratos, quorum egestas tanta erat ut nec solvere crditerions possent, nec tut manere in patri, nisi vendil liberlate. Modestia et disciplina, qu David copias suas conlinebat, obsequium quod ipsos semper docebat erga remputdicam et regem, salis probant, alienissimum gessisse animum detectione. Obaeratos ver cm ab iniquis vexationibus tuebatur, vel liberabat servitnte , illis etiam sese praestiturum opem pollicebalur, cm primm rbus suis melior fortuna arrisisset; ac modo illo ducebat, ubi juste acquirerenl, quo creditoribus solverent, qnippe quos in hosies Domini et reipublicae duceret. Neque ambigendum est, utrm illi fuerit jus gerendi bellum, cm certum habe(Calmet.) ret et assertum jus ad imperium. Allegor. David fuit typus Christi, ad quem

le

chef de ceux qui taient pauvres et accabls de dettes. C'est ce que David lui-mme a exprim

dans ses Psaumes, en nous reprsentant les grandes choses que le Messie devait faire dans
le

monde
il

//

pardonnera au pauvre
les

et l'indiIl les

gent,

sauvera

mes des pauvres.

ra-

chtera des dettes qui les accablaient et de leur iniquit , et leur nom sera en honneur devant ses yeux. Nous voyons dans le premier livre ries Paralipomnes chap. 12, v. 8, que lorsque David tait cach dans le dsert, il vint lui des

hommes

trs-vaillants de la tribu de Gad, dont l'Ecriture dit que leur seul aspect tait terrible comme celui d'un lion, et qu'ils taient vites comme les chevreuils qui sont sur les montagnes. Ceci

confugiebanl omnes aegri, afflicti, pnitentes: Unde ipse eos advocans ait Venite ad me omnes qui laboratis et onerati eslis, et ego reficiam (Corn, Lap.) vos, Matth. 11. lia Angelomus. Hoc Davidis exemplo utitur minister Jurieu ut probet licitum esse vitam, eque magis relfgionem et vitam simul armis adverss principem defendere, Pourquoi, inquit, David assembl autour de lui quatre ou avait-il cinq cents hommes, tous gens Draves et bien arms? N'tait-ce pas pour se dfendre, pour la violence par la force et pour c rsister roi qui voulait le tuer? Si < rsister son Sal ft venu l'attaquer avec pareil nombre s'en serait-il fui? N'aurait-il pas i de gens,
:

combattu pour

sa

vie,

quand
la

mme

c'aurait

nous fait voir que Dieu n'abandonne point ceux qui ne soutirent que parce qu'ils lui sont fidles. David avait pour perscuteur un prince dont la colre tait autorise par le respect qui lui tait d, et soutenue par une puissance formidable. Et cependant des hommes, dont le Saint-Esprit rapporte les noms, et dont il relve si fortle courage, viennent d'eux-mmes
suis amiti et leur protection antre dessein que de rvrer en sa personne un homme ha de quelques-uns, mais chri de Dieu, etqui n'tait devenu l'objet de l'envie que parce que sa vertu et son mrite l'avaient trop lev au-dessus des autres. (Sacy.)
lui offrir leur
,

de Sal lui< mme, parce que dans le combat on ne sait < pas o les coups portent? David savait son devoir; il avait la conscience dlicate, il l'onction de Dieu dans les rois; respecte soit toujours ill mais il ne croit pas qu'il gilime de leur rsister. Et mme David tait cas o nous ne voudrions pas per dans un de rsister par les armes un sout mettre verain; dans le fond, il tait seul, et n'tait n'entendons pas le qu'un particulier. Nous un souverain jusque pouvoir de rsister !l; mais celui qui a cru qu'un particulier violence par la force. pouvait repousser la

t avec quelque pril de

vie

835

COMMENTARIUM. CAPUT XXII.


effet

que tout un peuple a cru plus forte raison < le pouvait. rapporte J ai Ilis respondet Bossuetius exprs tout au long le discours de M. Jurieu dtruit luialin qu'on voie que ce ministre mme son propre raisonnement ; car en effet plus qu'il ne voudrait. il sent bien qu'il prouve un peuple c esl-aIl veut prouver que tout
. : , ,

de droit, et que Sal ne ril tait roi gnait que par tolrance ou en tout cas par prcaire et comme usufruitier, pour honorer en sa personne le titre de roi qu'il avait eu, quand il ne faudrait regarder dans le sacre de David qu'une simple destination la couronne, toujours faudrait-il dire, puisque cette destination venait de Dieu, que Dieu, qui lui avait donn ce droit , tait cens lui avoir donn en mme temps tout le pouvoir ncessaire pour le conserver. Car , au reste , le droit de David tait Jonathas, Ois si certain, qu'il tait connu de
et de Sal lui-mme de l vient que Saiil Jonathas demandait pour toute grce David d'tre le second aprs lui. Le peuple aussi tait bien instruit du droit de David, comme il papersonne rat par le discours d'Abigal; ainsi ne pouvait douter que sa dfense ne ft lgitime, et Sal lui-mme le reconnaissait, puisqu'au lieu de le traiter de rbelle et de tratre, Vous tes plus juste que moi, et il il lui disait

mais dire , non seulement tout un royaume , encore une partie considrable d'un royaume , ebrtien dans l'emtel qu'tait tout le peuple Protestants, pire romain, ou en France tous les ont pu prendre les armes contre leur prince.

de

preuve Voil ce qu'il voulait prouver : mais sa porte plus loin qu'il ne veut, puisqu'elle dmontrerait, si elle tait bonne, non seulement que tout un grand peuple , mais encore tout particulier peut s'armer contre son prince, lorsqu'il lui l'ait violence , ce que le ministre
rejette

non seulement

ici

comme il
lire,

les paroles

qu'on vient de

parat par mais encore eu

C'est nanmoins ce qu'il prouve , et par consquent selon lui-mme sa preuve est mauvaise , n'y ayant rien de plus assur que cette rgle de dialectique Qui prouve trop ue prouve rien. Cela parat encore plus videmment , en ce qu'il attribue David d'avoir cru qu'un particulier pouvait repoussera
d'autres endroits.
:

main arme

ce qui est lui attricar c'est de buer une erreur grossire et insupportable^ et par consquent condamner toute l'action qu'on fflde sur une maxime si visiblement errone : en quoi, non seulement M. Jurieu blme en David ce que l'Ecriture n'y blme pas , mais
,

la violence, quoi il s'agit

mme

celle

de son roi

encore il se confond lui-mme, en nous allguant un auteur qui selon lui est dans l'erreur, qui et nous donnant pour modle un exemple est mauvais selon ses principes.
lui

Je n'aurais donc qu' lui dire si je voulais fermer la bouche par son propre aveu , que David qui agissait sur de faux principe?, ne mais la doit pas tre suivi en cette occasion vrit ne me permet pas de proiiler ou de l'ignorance ou de 'inconsidration de mon adversaire. Toute l'Ecriture me fait voir que dans cette conjoncture David agit toujours par l'esprit de Dieu que dans ses entreprises qu'il il attendait la dclaration de sa volont ; consultait ses oracles; qu'il tait averti par ses prophtes, qu'il tait prophte lui-mme, et que l'esprit prophtique qui tait en lui ne l'abandonna jamais. Tmoins les psaumes qu'il fit dans cet tat , et mme chez le roi Aehis, et au milieu du pays tranger o ils'tait psaumes que nous chantons tous les rfugi jours connue des cantiques inspires de Dieu. J'avoue donc qu'il n'y a rien blmer dans la conduite de David , et ce qui a tromp M. Jurieu , qui abuse de son exemple , c'est qu'il n'a pas voulu considrer ce que David tait alors. Car s'il avait seulement song que ce David , qui n'est selon lui qu'un particulier, en effet tait un roi sacr par l'ordre de Dieu il aurait vu le dnouement manifeste de toute la mais en mme temps il aurait fallu Jillicull renoncer toute sa preuve; car on n'aurait pu nier que ce ne ft un cas particulier, puisque celui qu'on verrait arm pour se dfendre du et sans vouloir roi Sal est roi lui-mme examiner si on ne pourrait pas soutenir qu'en
i
, , , , ; :
, :

avec lui comme d'gal gal, eu le priant de conserver sa postrit. que Dieu t II ne faut pourtant pas s'imaginer ait voulu se servir de David pour diviser les forces de son peuple, ni que ses armes toujours dussent jamais se tourfatales aux Philistins ner contre sa patrie et contre son prince. Car premirement lorsqu'il assembla ces quatre cents hommes, son intention n'tait pas de demeurer dans le royaume d'Isral, mais avec le roi de Moab, avec qui il tait d'accord pour sa sret. S'il campait et se tenait sur ses gardes, cette prcaution tait ncessaire contre des gens sans aveu qui auraient pu l'attaet au surplus il tenait son pre et sa quer mre entre les mains du roi de Moab jusqu' ce que la volont du Seigneur se ft dclare. Loin donc de vouloir combattre contre son pays, il allait chercher la sret de sa personne sacre dans une terre trangre. Que s'il en sortit enfin pour se retirer dans les terres de la tribu de Juda, qui lui tait plus favorable cause que c'tait la sienne ce fut un ordre exprs de Dieu, port par le prophte Cad, qui l'y obligea. Lorsqu'il fut dans le royaume de Sal, il qu'au cony fit si peu de mal aux citoyens traire sur le montCarmel, l'endroit le plus riche du royaume, et au milieu des biens de Nabal , le plus puissant homme du pays , il ne toucha ni ses biens ni ses troupeaux On ne trouva jamais dire une seule de ses brebis, et au contraire les gens de Nabal rendaient tmoignage aux troupes de David, que, loin dcles vexer, elles leur taient un rempart et une dfense assure. Pendant qu'on le poursuivait toute outrance , il fuyait de dsert en dsert, pour viter la rencontre des gens de Sal, et pour assurer sa personne dont il devait la conservasans jamais avoir rpandu le tion l'Etat sang d'aucun de ses citoyens, ni profit contre eux ni contre Sal d'aucun avantage mais au contraire il tait toujours attentif au bien de son pays, et contre i'avis de tous les siens il sauva la ville de Ceilan des Philistins qui allaient la surprendre, et qui dj en avaient ainsi dans une si grande pill tous les environs oppression il ne songeait qu' servir son prince
traitait
, , , ;
,

et son pays. ter avec


la

Lorsqu enfin il fut oblig de traiennemis ce fut seulement pour sret de sa personne ; il ne fit jamais de
les
,

835
pillage

IN

L1BRUM

1.

REGUM
la
;

85G

Amalcites et. les autr nemis de sa patrie; de celle sorte la neo il se voyait rduit ne lui (it jamais rien entreprendre qui ft indigne d'an Isralite ni d'un

que sur

les

main sur al car qui pourra tendre sa main sur Point du Seigneur, et demeurer inno~
cent? Vive
et
le Seigneur! Si le Seigneur ne te frappe que le jour de sa mort n'arrive , ou que venant une bataille il n'y meure (comme Sal mourut en effet dans une bataille contre les Philistins), il n'a rien craindre, et ma main ne sera jamais

fidle sujet
vit la fin
.1

le

trait qu'il
,

lit

l'tranger ser-

incorpora au peuple de Dieu la ville de Siceleg, que les Philistins lui avaient donne pour retraite. Si M. Jurieu savait ce que c'est que d'expliquer l'Ecriture, il aurait pes toutes ces circonstances, et il se serait bien gard de dire nique David fut un simple particulier ni qu'il ait jamais rien entrepris contre la puissance publique; au lieu de peser en thologien et en interprte exact les circonstances importa il se met raisonner en l'air, et il nous demande pourquoi David tait arm, si ce n'tait pour se dfendre contre son roi ; comme s'il n'et pas eu craindre cent particuliers qui, pour l'aire plaisir Sal pouvaient l'atta ou que sans aucun dessein d'en venir avec Sal aux dernires extrmits, il n'et pas pu avoir en vue de faire envisager ce prince ce que la ncessit et le dsespoir pouvaient inspirer contre le devoir le braves gens pousss bout. Mais M. Jurieu pafose plus avant, et il ne v pas qu'on croie que David avec des forces ingales s'en serait fui devant Sal. Pourquoi non, plutt que d' re forc combattre contre son roi? Mais le vaillant Jurieu ne peut comprendre qu'on fuie; qu'il permette du moins David de l'aire devant l'ennemi une belle et
sa patrie
et
il
,
,
I

sur lui

propice'. C'est ainsi

comme

Dieu m'en garde , et ainsi me soit-il que David arecours Dieu son unique vengeur. Encore lors-

de cette vengeance , c'tait pour montrer Sal ce que ce prince avait craindre et non pas pour lui dclarer ce que David
qu'il parlait
,

lui souhaitait

puisque, loin de souhaiter

la

mort Sal, il la pleura si amrement, et en fit un chtiment si prompt lorsqu'elle lui fut
annonce. Un homme qui parle et agit ainsi, est bien loign de vouloir lui-mme combattre contre son roi, ni attenter sa vie en quelque

manire que ce

soit, et en effet , s'il et cru l'attaque lgitime, ou qu'il pt avoir d'autre droit que celui de s'empcher d'tre pris

comme
aussi

il faisait, en se cachant, il aurait pu bien attenter contre son roi dans une Surprise que dans un combat. Le mme droit

de

la

guerre permet galement l'un

et l'autre,

et s'il voulait pargner Je sang de Sal, il pouvait du moins s'assurer de sa personne. Mais
il

savait trop qu'un sujet n'a ni droit


la

ni force

contre

glorieuse retraite. Non, dit-il, il faut donner; et David aurait combattu, au hasard, dit notre ministre, de mettre en pril la vie du roi son beau-pre ; car ces titres de roi et de beau-pre ne lui sont rien. Comment n'a-t-il pas frmi

personne de son prince; et le ministre le met en droit de le faire prir dans un combat! il a oubli toute l'Ecriture; mais il a oubli les devoirs d'un sujet. Il ne songe plus ce qui est d la majest ni la personne sacre des rois, ni la sainte onction qui est
sur eux.

Concluons

qu'il n'y a rien

de plus mal
,

al-

en crivant ces

David rencon Sal son avantage, aprs lui avoir sauv la vie malgr les instances de tous les siens, se sentit saisi de frayeur pour lui avoir coup seulement le bord de sa robe et avoir main, quoique d'une manire si innocente, sur et celui qu'on voit si sa personne sacre frappe d'une ombre d'irrvrence envers son roi, ne luirait pas un combat o on aura attentera sa vie! Voil comme les ministres enseignent mnager le sang des rois. Ci dant M. Jurieu, comme nous verrons, fait semblant d'avoir en horreur les attentai
paroles'.'
,
.

lgu que l'exemple de David


loin qu'il ft

permis de le simple particulier, Dieu, qui l'avait sacr roi, voulait qu'on leregardtcomme un personnage public, dont la conservation tait ncessaire l'Etat et qu'aprs tout, il n'a fait que pour;

puisque bien regarder comme un

les souverains; et ici, contraire

veut

qu'un particulier
roi prsent,

ait

lui-mme il droit de donner


,

ombat son

au hasard de
:

le

tuer

dans la mle. Mais David tait bien krig < Dieu me ce sentiment impie, lorsqu'il disait garde dmettre la main sur mon matre, l'oint i Ne et du Seigneur! et il criait Sal
:

calomniateurs qui vous disent qui vid veut attenter sur vous ; vous le voyez, de vos yeux, que Dieu vous a mis entre mes mains dans la caverne. Mais j'ai dit en mon cur A Dieu ne plaise que j'tende la main sur l'oint du Seigneur! Que le Seigneur juge entre vous et moi, et qu'il me venge de vous comme il lui plaira mais que ma main ne soit passurvous! Il ne reconnaissait donc puissance que celle de Dieu qui pt lui justice de Sal. Ce qu'il expliqt clairement, lorsque devenu une seconde lois matre de la vie de Sal , il dit Abisa, qui l'accompagnait : Gardez-vous bien de mettre
pas
les
: ;

comme il y tait oblig, non , seulement, sans rien attenter contre son roi ni son pays, mais encore sans jamais cesser de les servirait milieu d'une si cruelle oppression: voil ce qui est constant dans le fait. Aussi M. Jniieu, qui n'a pu trouver aucun attentat dans les actions de David n'a de refuge qu' des questions en l'air ; et il est rduit rechercher non ee qu'il a fait, car il est dj bien Constant qu'il n'a rien l'ait de mal contre son prince, mais ce qu'il aurait fait en tels et tels cas qui ne sont point arrivs. Que s'il faut colin lui repondre sur ses imaginations, nous lui dirons en un mot, que ces grands hommes abandonns aux mouvements die leur foi et la divine providence, apprenaient d'elle chaque moment ce qu'ils avaient faire, et y trouvaient des ressources pour se dgager des inconvnientso ils paraissaient invitablement
voir sa sret
,

envelopps, comme on le voit en particulier dans toute l'histoire de David de sorte que s'inquiter de cequ'auraieni laitees grands personnages dans les cas que Dieu dtournait par sa providence, c'est oser demander Dieu ce et craindre que sa sagesse qu'il aurait inspir e Bossuet , 5 averiiss. 27, ne ft puise.
;

837
Vers. 3. Et profectus

COMMENTARIUM. CAPUT XXII


est David inde in
(1).

838

na, aut niqua potentia, convenerat. Quare


siatuit
aliter

Maspha, qu-e est Moab


vidi inullitiulo
illa,

Addidil ;inimos Da-

qum

antea

suscipere vivendi

IJU3E

ad ipsum,

tm

co

modum.
quae

Kelardabal illum parentum a>las labo,

gnatis,

tm ex

aliis,

quos mala urgcbat fortu-

ribus perferendis neque idonca

neque digna

cum

tantisconfliclarelur incommodis, quae

(1)

Agi hic crcdimus de urbe Maspha, patri

in

illo

vitaa

Jephte, in montibus Galaadilidis. Id si aduiittamus, constituants necesse est, reges Moab banc urbem post obiluni Jepbte rcuprasse. Maluerim igitur, nomeu Masplta Moab usnrpari long alio hic de loco situ et natur munilo Masph Galaad. Porr Maspha sonat locum ediliim, in quo spcula constiluitur, vel locum
,

gnre recusari

Quare

illos se

mittendos ratus,

non poterant. omnin in tutiora loca transne quod in filium furorisvein

nenum
abiit in

rex conceperat, in parentes evomeret,

Maspha,

qu

regionc est Moabitide,

ut parentes suos rgis

Moab

fidei

tutelaeque
est, in

inunituin. Eadem est fortass Maspha, quae inferis, v. i, appdlatur praesidium, ubi etiam praesidiarii milites constituuiilur. Caeterm David perl'ugium apud regem Moab eligit, qud princeps csset Saiilis inimicus,
siiu

commilteret, quibus in Bethlehem, id


Saillis

regno, non putabat vitam fore pacificam.

quippe cujus arma experlus fuisset. Neque sane apud eum principem incidil David in discrimen quod antea apud Acbis regem Geih ; facile enim minus invisum habebant Moabitse , quibus minus qum Philisthaeis nocnerat.

Annuit rex Moab, retinuitquc apud se, quamdi David perfugus munsit in prsidio; in illo,
inquam, praesidio, quod rege acceperat in terra Moab ; ad illam , opinor, plagam , quae

non procul abest ab

Israeliticis finibus.

Quod

(Calmet.)
II

ORO, PATER MEIS ET HATER MFA VOrisclm. ilinc collige Salem non soium Davidem, sed et ejus parentes et cognatos persecutuin fuisse, vel cert illos persecutionem Salis metuentes extra Judaeam in Moabitidein pro(Corn, Lap.) fugisse. David s'en allaensnite la forteresse de Maspha, qui est au pays de Moab. David prie le roi de Moab de retirer son pre et sa mre, afin qu'ils fussent en sret dans ses tals. Cela nous apprend qu'on ne doit jamais, sous quelque prtexte que ce soit, perdre Je soin qu'on doit un pre et une mre lorsqu'ils ont besoin de notre secours et quand nous sommes perscuts des hommes, nous devons tcher de mettre les choses en tel tat que nos maux ne retombent point sur eux, et qu'ils soient en paix pendant que nous sommes dans le trouble. Il est marqu dans le premier livre des Paralipomnes, que lorsque David tait dans la t forteresse (ce qui semble marquer celle de Maspha), il vint lui des hommes de la tribu de Benjamin et de celle de Juda ; et que David tant all au devant d'eux, leur dit < Si vous venez moi comme amis afin de mon cur sera toujours uni me secourir, avec le vtre; mais si vous venez ic? me i dresser des piges pour me livrer mes en< nemis, quoique mes mains soient pures et innocentes, que le Dieu de nos pres soit le i tmoin et le juge de ce qui se passe entre i vous etmoi. El qu'alors Amasa, l'un d'entre i Nous sommes vous, eux, lui rpondit < David, et nous voulons tre avec vous, fils < d'isa! La paix, la paix est avec vous et t la paix est avec ceux qui vous soutiennent, c parce que votre Dieu est votre soutien. Ces paroles sont pleines de feu, et il est visible, que Dieu remuait le cur de ces personnes, pour les rendre les admirateurs et les protecteurs d'un homme rduit a chercher sa su ret dans le fond des cavernes et des dserts. Car la haute ide <le li venu de David qu'ils avaient reue du ciel, leur persuadaiiquc ce leur serait une plus grande gloire d'avoir part son malheur et d'tre errants et vagabonds avec
;
:

MANEU\

Dcneb'cium tamdi sibi suisque parentibus impendi voluit rege Moab, quamdi Dens aliter

de suis

rbus
illa,

atque

rationibus

statnbset.

Quare mora
fuit
:

seu commoratio diuturna non

nam

paul postqum parentes suos atque


fidei

familiam evocavit palri, et alienae

cu-

stodiseque concredidit, admonitus fuit

Cad

prophet, ut praesidium desereret Moabiticum,


et Judae fines repeleret, quibus se fugitivus

abduxerat.

Ad

illud

porr tempus paTentibus


:

suis orrat hospitium

sic

enim

ille v.

Ma-

neat, oro, pater meus et mater

mea

vobiscum,

donec sciam quid faciat mihi Deus. Quis autem


fuerit rex iste

haec

exploremus

Moab, incertum est; neque, ut certum habemus aliquod in ,


eliam in Moab plurcs fuisse

Seriplur vesligium. Mihi verisimile est, sicut


in Palaestin, sic

regulos.
ret

Sed hc de re comniodior alibi succurdisputatio. Porr Maspha duplexest, altra


Juda, ubi Samuel et conventus habuit,
7.

in tribu

et

judicium exereuit. De qui supra cap.

Fuit

avantageusement dans le pu attendre de la faveur et de la puissance de Sauf. C'est ainsi que les martyrs, dans les premiers 5, et que ces deux grands martyrs de la paix de l'Eglise, saint Athanase et saint Chrysostine, ont trouv des hommes pleins de Dieu, qui ont fait leur gloire de les protger
lui,

que de

s'tablir

monde, par tout ce

qu'ils auraient

lorsque toute la terre avait conjur leur perle. Ils les ont vus couronns d'honneur, lorsqu'ils paraissaient couverts d'opprobre; et ils ont t prts sacrifier mille fois pour eux, non seulement leurs biens et leur libert, tuais leur sang et leur vie. Car ils disaient en eux mmes de chacun de ces saints ce que l'Ecriture a dit du prophte Elie Heureux ceux qui vous ont vu, et qui ont t honors de votre amiti ! Bealt
:

sunt qui te viderunt sunt


!

et in amiciti tu dcorait

(Sacy.)

839
illa in terra

IN

L1BRUM

I.

REGUM
quos impia imbuit
lenetque religio,
fides,

840

Moab, de qu modo. Utraque vide-

parm
raiioreli-

tur sumpsisse

nomen

situ praallo;

Maspha

est constans et secura


lit

quam

transver-

eniui spculum sonat (1).

sive

cupidilas,

sive ambitio,
sint

sive

Vers. 5.

DixitqdeGad prophet ad David.


prophctoc iiomenaudimus.

nes

alise,

qu

licet

pondre et

Nunc primm hujus


Hic ver
fuit,

gione vacua;, aliquid lamen ab infidelibus habere ponderis existimanlur. Potuit occiso, seu
prodito Davide, aliquid gratiae inire Saule,

quo res Davidicai tradit sunt


lib.

monumeatis, ut habes
v. 29.

1 Paralip. cap. 29,

Hic autem unus fuisse videlur ex illorum


secuti sunt, aut quia co-

quorum

intererat plurimi

fdus pacisci sociale;


rege potenle atque

numro qui Davidem

poluit evitare invidiam etodium, quod, recepto


supplice, in

gnatione proximus, aut quia mal fortun,


sive potentiorum injuria vexatus; seu,

suum caput

quod

furioso excitare polerat. Potuit captare gloriam

magis apparet verisimile, quia Davidi Deus

ex

illius

ccede,

quem tam

videbat non solm


bellic glo-

prophelam illum adesse voluil ut per eum quid opus esset facto, mature prdiceret.
,

apud suos, sed eliam apud alienos


ciliare aut

ri nobilitalum. Potuit sibi Palaestinorum con-

NOLI MANERE
de
in

IN PRAiSIDIO;
(2).

PROFICISCEKE, ET va-

demereri gratiam

cm

ultor existcet illius

terram Juda

Praesidium, quod jubclur

ret Palstini sanguinis toties

effusi,

prophet deserere David, erat illud,

quod

in

cadis qui su virtule contribulibus suis adde-

regione Moabitide ab alienis acceperat. Cur

bat animos, adimebat alienis. Propler haec mrit sibi

autem ab

illo

excedere oporteret, non indicat

David ab idololatr rege cavere poterat,

prophet. Ea fortass ratio est, quia eorum.

et

prophet ad patrium et natale solum re-

vocari,

maxime cm

ibi

plurimos haberet, qui


et

Quibus David fuit in prjsidio, id est, iu arce vel loco munito terr Moab. Hune enim (Corn, Lap.) signifieat Hebr. metsuda. (2) Vknit in saltum Haret. Haret nomen est loci, noli Eusebioet S. Hieronymo, ad occidentem Jerosolym. In iuco piop Haret David
(1)
latuit.

ipsius faverent

commodis,

ad quos haberet
inscio,

tulum paratumque perfugium, qui aut


aut etiam non ignorante rege, in cujus

nomen

duris erant affadi, fidelem atque benevolani

Patrem

et famliares, qui inepti essent

operam laborann prstarent. Il videntur non


levs causas, propter quas David

ad fugam, in Maspha Moab reliquisse videtur David. Septuaginta pro saltum Haret, legunt (Calmct.) it wo'Xm Xapv., in urbe Chareth, Et venit in saltum Haret, qui locus desertus
crat, invius et incultus, nonnisi sentibus et vepribus perborrescens. < Nihilomins, inquit c Kabbi Salomon, divin virtute factus est idem locus abundans fructibus, et animali bus, et irriguus fonlibus, ut Davidem et vi ros ejus non solm sustentaret, sed etiam mirilic reercaret. > Qu alludens David < Dominai, inquit, rgit me, seu,utestinIiebiaeo,
:

Moabitarum

pra;sidio abduci potuit; alias fortass

Deus

in-

tuebatur, aliud spectabat, quod nos ex Scri-

ptur sacra non assequimur.


Vers. 6.

Et audivit Saul, qud apparuisubinam gentium ageret David

set David (1). Hinc constat, multis diebus ignorasse Salem,

ex eo, opinor, tempore, quo

cum Samuele

fuit

primm

in

Ramatha, deinde in Naioth. Ex quo


mira solertia Davidis, qui latere po-

pascit

me ;

in loco

pascu

ibi

me

cotlocavit

su-

intelligilur

per aquam refectionis educavit me; psal. 22, 1 : ubi vides aridas et spinosas vias amantibus

tuit tanti principis

tam perspicaces oculos, tam


in illius inda-

commutari

in iloridas

et

amaas.

vigiles excubias,

tam pertinacem

(Corn, Lap.) Le prophte Gad dit David : Allez en la terre de Juda. David ne pense qu' sauver sa vie sans faire aucun acte d'hostilit contre Sal, comme il l'aurait pu aisment s'il et
,

gatione diligentiam.

Hastam manu tenens. Hic ergo in hast sce-

ptrum

intelligo,

maxime

si

pura

sit, id est,

sine ferro, qua; nostr atate imperatorium est


insigne, et

propres lumires, et s'il se ft appuy sur sa propre force. Mais lorsqu'il est dans ces penses, Dieu lui donne or ire par un prophte d'aller dans la terre de Juda; David ne rsiste point Dieu ni son prophte , et quoiqu'il prvt aisment les nouveaux troubles o il allait tre expos, il ferme les yeux toutes sortes de considrations pour suivre Dieu parsuivi ses

Hispanorum vulgo dicitur


esse puto hastam,

baston.

Neque aliam
pho
linctam ab

sustulit

quam cum Saule David C3p. 26, quam


fuisse oportet, et regni
,

scydisnisi

aliis

fallor, insigne.

Qud autem olim

multis in locis

hasta pro sceptro fuerit, doeet Alexander Nea(1) Cum maneret in Gabaa , et esset in nkmoke, quod est in Rama. Ea nobis sedet per-

tout o
Il

il

l'appelait.

sret

apprend aux pasicurs que les raisons de ne sont pas toujours celles que Di^u

veut qu'ils suivent; et qu'encore qu ils prvoient les maux qui les menacent, ils doivent croire qu'un lieu plus expose au pri! est le plus sr pour eux, si c'est l l'tat o Dieu les

suasio,

demande.

(Sacy.)

vocem Rama non certi loci nomen esse, tantummod editum locum, ut reddendum Saiil sedebat in Gabaa, snb arbore, qu est sit in exceUo. Editum fuisse locum in urbe Gaba, (CaJmet.) compertum tenemus.
sed
:

841
politanus
lib.

COMMENTARIUM. CAPUT
1 Gnial.,

XXII.

842

cap.

28. Et quidem

te et gladium acceperit; ut denique pro Davide

hasta non semel apud antiquos pro sceptro po


nitur. Sic Argivi reges, teste in Boticis Pausani, sceptra sua
liastas

divinum scisciiatus fueritoraculum. Quas omnia


rgis

stuantem invidiam

et

mal sanum aniin

appellant. Et
alios hastas
iib.

quidem
habuisse

mum

e perpulerunt, ul lalem

populo ac

sub hacc tempora reges

statu sacerdolali stragem ediderit. qualis

neque

pro sceplris tradit Juslinus


ageret de primis

cm enim Romanorum temporibus, qu


43;
c

ab hoste quantmvis alieno, im qualis fera


timeri non posset.
Quaerit hic Abulensis, q. 18, an
rit
,

in hase tempora Salis inciderunt, ait:


<

Per

verum

fue-

ea

adbuc tempora reges hastas pro diade-

quod Doeg

objecit sacerdoti

consuluisse

mate habebant, quas Grseci rx^irrpa dixre. Adde, qud Hebniei talem Samuele petire regem quales et reliquse nationes haberent
, ;

Deum pro Davide? Quidam hoc falsum dicunt commentum Doeg Idumi, ut magis rgis animum aut sedaret, cm aliquid certum sciesse
ret de Davide,

quare

si

reges

alii

sua? potestatis insignia gesta-

quod audire sludebat, aut

ac-

bant hastas, verisimile est, Salem pro regiae


dignitatis insigni hastas habere voluisse.

cenderet contra sacerdotes. Hoc Hugoni placet.


Alii

Quare

e magis inclinant, ut putent rvera


Davidis sacerdote

Deum

domi
citur,

et in conviviis

/mstam secum habuisse diet

in

causa

consuhum. Et

qu

Davidem

Jonatham configere
ut ubique loco-

san hoc innuunt verba Achimelech, de quibus


statim,

voluit. Et

eamdem ob causam,
grali

dm

causas adducit, cur pro Davide

rum speciem
non
dimisit.

retineret regiam, in

quod animi levandi


Vers. 7.

nemore, in hastam secesserat


,

Deum

consulere potuerit, sine ull rgis aut

alterius cujusvis offensione.

Neque

ratio, quae

hanc cogitationem convellcre posse videbatur,

Auditenunc,
Jemini idem
,

filii Jemini.

Quoqui

admodm

premit.

Non

illa,

qud cupiebat
celari.

mod

fi liut

sit

qui Benjaminita,

David fugam suam sacerdoti


null posset

At hoc

diximus

alibi

et

probat

Mardochaeus

ratione

fieri,

cm

futura esset

Esther capite 2,

v. 5.

vocatur vir de stirpe Je-

null ali de re, nisi de fug consultatio.

Hc,

mini; et idem capito. il, v. 4, dicitur esse de

inquam, ratio
generali

Icvis est

quia hoc ipsum sub


inlerrogari posset,

Tribu Benjamin. Vocataulem

filios

Jemini, quia

qudam specie
:

cognatierant, autsaltem contribules, ex


videlicet tribu,

edem
tribu
|

hoc nempe modo


David,

an quod tentare cogitabat

qu

iilos

pro cognato sanguine


,

felicem habilurum esset eventum; an

adverss hominem alienum

nempe ex
ait,

declinare posset periculum, quod

timebat?

Juda, et inopem accenderet. Sumit autem ar-

Hinc etiam solvituralia ratio, quia non videbatur Deus responsurus id quod

gumentum ab honesto, dm
neis esse
alieno,
nihil

pro consan-

omnin

nul-

guineo principe adverss alienum consangui-

lam Davidi utilitatem


et stupore simulato,

attulit,

et illum coegit

laborandum

et

ab

utili,

cm ab

primum adir periculum, deinde mutat forma,


insignem

eodemque rerum omnium egenosperari possit, neque ad honorem grave, neque

cum inimicorum
fieri

risu
ali

ignominiam subire.

Nam

potuit,ut

ad vit subsidium opportunum.

Quam enim

de re divinum fuerit oraculum consultum.


videlicet venturus esset in Salis

vineam, aut quod olivetum accipiet aliquis ab

An

manus;
in pa-

eoqui inops errt, exul, et cui praeter animam,


illamque
est

an aliquando quietam sedem habiturus


tri,

admodm jactatam et aegram nihil reliquum? Quem honorem ab illo qui vi,

quam tune

necessitate cogente relinque-

bat invitus? Quare verior est sententia

tam

agit

agrestem et indecoram in

sylvis,

ubi

amplectuntur communiter

alii

quam nempe Davi:

nec nomen tribuni, aut centurionis auditur?

Ad extremum accommodal ad tt'Ao queritur, omnes in suum exilium conspirasse, et in his


filium

dem per sacerdotem consuluisse Deum im hanc reor praecipuam esse causam cur David
,

adir voluerit

tabernaculum et sacerdotenr

suum, neque ullum


sit,

esse, cui

suusdolor

convenire| (1).

dolori

cm

hostis vivat, qui assiduas vit

suae moliaturinsidias;

neque tamen, ubi lateat, quisquam renuntiet. Quae oratio sic permovit
assistentium animos,
ut Doeg, qui ad iilud usque tempus siluerat, tandem aperuerit, quod,

cm esset in tabernaculo, attentis observrat: quemadmodm David, quem hic assentalus domino suo
filium appellat Isai, panes sacerdoS. S. IX.

(l)VERS. 8. Eo QUOD SUSCITA VERIT FILIUS meus Calumni! Jonathas nexu quidem amiciti junx^rat sese Davidi; nihil tamen illa duorum amicitia obsequio in patrem derogaverat. Recusavit il le quidem venire in consilium Salis, amicum scilicet vexandi affligendique; at ne-

que potuisset titra crimen et iniquitatem. Hinc non obscure patet, Jonatham rcpiss sese ex aul, ut gravi ade verborum injuria, strict-

27

843

IN

LIBUIM

I.

REGUM
quam
rgi suo intgrant servarc
insidias

Vers. 13. Quare conjurastis ai>vkrsum me

dehuil

et

tu, et filius

isa*,

et dedisti el panes?

hsc

regise vita;

instruere, et tatn nefaril

est Salis accusantis intcnlio, qua; tinet parles,

duas con-

consilii sociuni se

sacerdotem addidisse. Idque


illi

nempe Davidem

prodidisse fidem

e ratione

probal, quia cibum

ddit in
in re vul-

viam, et gladium porrexit

et

quod

que in se hast ptre ollensus

fuit.

Sal dit ses officiers : avez tous conjur contre moi? Dieu nous trace dans Sal une trange image de cette justice secrte qu'il exerce sur les hommes et sur ceux que leur grandeur a mis au-dessus des
lois,
le

(Calinet.) D'o vient que vous

en faisant que

le

pch

mme

devienne

supplice du pcheur. L'envie dont ce prince est possd, est comme une furie qui l'agile jour et nuit. Elle lui trouhle l'esprit; elle lui dchire le cur et elle le rend l'ennemi de ses serviteurs, de son propre lils et de son repos. I! s'imagine que hassant David sans aucun sujet, David a la mme haine conlre lui au lieu qu'il n'avait pour lui que des sentiments de respect et d'affection ; el il se figure ensuite que lout le monde a conspir contre lui, parce qu'on n'a pas autant d'ardeur qu'il en avait perdre David. Ce prince malheureux veut qu'on le plaigne, et il eslhien plaindre en effet, non de ce qu'il ne peut excuter ce cruel dessein, mais de ce qu'il ne peut trouver sa paix qu'en satisfaisant sa passion criminelle par le meurtre d'un innocent. (Sacy.) Vers. 9. Qui assistebat, et euat primus
,

Les grands vqucs ont imit dans tous les celte conduite d'un pontife de l'ancienne loi, el l'ont juge trs-digne de la gnrosit sacerdotale, et del saintet de Leur ministre. Ils ont laiss aux counisans le soin de flatter ou d'envenimer mme la mauvaise disposition dont on s'lait efforc de prvenir l'esprit du prince conlre des personnes d'une veru rare et d'un grand mrite; et ils ont soutenu l'innocence de ceux qu'on avait rendus odieux aux grands du monde, comme il est arriv saint Athanase, saint Chrysostme el plusieurs autres, avec une fermet digne de la vertu de ces saints perscuts, et de la gnrosit de leurs dfenseurs.
sicles

vers. 10.

Qui consuluit pro eo Dominum,

(Sacy.;

per ephod in quo erani Urim et Thummim, de quibus dixi Exod. 28, 30. Hinc palet Achimlech pro Davide petiisse et accepisse Deo oraculum, qu via pergere, etquid agere deheret David, et quis rerum suarurri futurus esset exitus, prosper, an adversus; licei Hugo

iram

pulet Doeg id lingere el mentiri. ut majorem Sali contra Davidem et Achimclech

servos Saul. Legimus supra, priinum tenuiss. inier pastores Salis. Septuaginta feront hic, praefuisse llum mulis Salis. (Calmet.) Doj dit Sal: J'ai vu le fils d'Isa chez le grand-prtre Adiimlech. L'Eglise a gmi dans tous les siles de voir des imitateurs de Dog, c'est--dire des pasteurs trangers , qui ont lch de perdre auprs des rois ceux qui
i.nter

concitel; nec

enim eum pro Davide consuluisse

locum

Deum.
(Corn, Lap.) eo loco, ubi Iktc historia recilatur, nihil legi de consulto Domino per Aehimelechum; sed eam accusationem non amovet se summus idem sacerdos, quin

Falemur equidem,

in

taient

le

plus affectionns leur service.

Ce

Dog
nes.
rat

est
Il

une image admirable de ces personflatte ce malheureux prince, et il pa-

disertissim admittit; fateiur enim Num hodi cpi pro eo consulere Deum? Familiare est Scripturse in uno loco supplere quod in allero omissum est.
el
:

(Calmet.)
Alleg. ergo David reprsentavit Cliristum, qui praedicans, hominesque morbis aniinae et corporis liberans, assiduas perseculiones, contradictiones, convicia, blasphcmias scriba-

touch des plaintes qu'il fait. Il lui dguise l'action du grand prtre, qui tait Ifs-lhn'ocente en e'ie mme. Bien loin de lui dire; que c'tait Sal mme que le prlre Achimclech avait considr dans le secours qu'il avait donn David, et qu'ainsi cette action ne blessait en aucune sorte le respect qui lui tait d il supprime cette vrit, et il ne dit qu'un l'ait que les circonstances dont il tait accompagn auraient rendu trs-favorable, mais auquel la mauvaise disposition de ce prince pouvait aisment donner une face trs-odieuse. Saut entre aussitt en colre conlre Achimlech, et
;

pontilicum, in vicia consequ ac benignilaie sustinuit usque ad mortem crucis; ideque gloriam et regnum auernum in clis non tantm sibi , sed et omnibus fidelibus sanclisque suis peperit et
,

rum, Pharisaeorum

stanti,

acquisivit.

Tropol. Chn'stum et Davidem imiletur Christianus, ut sibi persuadeat

edem

via, scilicet

l'envoie qurir. Il l'accuse d'avoir conspir avec David conlre sa personne. Achimlech se dfend, et Sal ne peut rien trouver redire dans sa rponse. Cet homme sage et sans intrt conserve en mme temps tout le respect qui tait du au roi, et le zle qu'il devait avoir pour la dfense d'un innocent. Il n'ignore pas qu'en parlant de la sorte il ne flatte pas, mais qu'il aigrit au contraire la passion du roi, et qu'il s'expose mme se perdre. Mais il crojt quedans une occasion si importante il est obli g de satisfaire Dieu sa conscience, la
il
,

perseculionis el crucis, sibi incedendum, si ad culmen sanclitlis, gloriueet felicitatis aeterna; pervenire velit. ^Etern enim Dei lege sanci-

tum est : Omnes qui volunt pi vivere hi Cliristo Jesu, persecu'.ionem patientur, 2 Timoth. 3, 12.
Sic S. Athanasius per 46 annos perseculiones assiduas ab Arianispassus, vaguselerro toluin quasi orbem fugiendo obivit; sed su heroic virtute de omnibus victor triumphavit. Si ergo ob lideni, pietalem, virtulem, pateris, cogita te esse Davidem, et cum eo auimos non demitte, sed allolle, sciens tuum Salem, tuum perseculorem tibi fabricare coronam gloriae et diadema regni seterni. Si hmocenti es AbeJ,

vrit et la justice.

845
gari
fieri

COMMENTARIW CAPUT
non
solet,

XXII.

84G

pro

illius

sivesalute

sive

,gi

limeri possunt omaia,

quantumcwnque
cogitaiione

san

secundo rerum eventu oraculum consuluit.


Quae duo non tam crimina,
,

im

et

ab

hominum
,

alina.

Non
su
-

qum criminum

expendit pris

aut explort insanus et impos

commenta sacerdos eodem quo objecta fuerant, ordine depellit. Et primm Davidem ab
insidiarum
suspicione

omnin
rat

sui

rex,

an verasint, qu

in

defensionem sacerdos adducil, neque considc

e ratione

vindicat,

sacrosanctam illam dignitatem non ^bere


;

quia in ejus mores

nulla videtur ejusmodi

ferro temerari sacrilego


tali

neque

in e saccrdo-

suspicio cadere potuisse; quia fidelis


in regeiK fuit
,

semper

cognatione esse non paucos, quos vitx indecreto vindicaret.

et

pro

illius

salute

et patriae

nocentia tam crudeli

libertatenullumunqum periculum exhorruit;


quia

Omnia

prosternit furor,

omnia dvort

et per-

nunqum regium

detrectavit
,

imperium

quia nihil est aggressus

quod non

insignis

mentem excaecant, et an hominum animis omne consilium cl humanitatem


dit invidia,

qua;

consequeretur gloria

quia denique ipsi etiam

expectorant. Neque di dislulit decrelum im-

rgi dignus visus est, cui iiliam

suam desponaliis

pium instimulatus

furor.

Nam

statim edixit

deret uxorem.

Quare regem ipsum suo

emissariis ac satellitibus, qui ipsum de

prscripsisse judicio, quid de Davide sentire

circumstabant, ut decrelum regium

illico

more com-

ac judicare debeant. Deinde ait,

nihil se

de

parent, et sceleratum imbuerent ferrum sacerdotali sanguine. Qui

Davidis consilio aut insidiis in regem audiisse,


ut iiaberi polucrit majeslatis reus: atque ide

lamen

licct

rex ur-

geret, et sibi limere possent exitium

quod

non spectsse

in

Davide rgis callidum insidia-

jubebantur inferre sacerdotibus,

continue,

lorem, sed fidelem servum. Qud ver pro Davide divinum inlerrogrit oraculum, non
deberi
aliis

runt tamense, et subire maluerunt


sacrosancto

qum
com-

sacerdotum ordini

tam dirum

sibi

crimini aut perfidia verli,

cm
vi-

impingere supplicium.

Hos

satellites

sa;p

lemporibus idem antea fecerit,


;

mendat Theodoretus,
jussus Saiil
tinerent ad
ferro

et illud

admiratur, cur

denie atque approbante rege

quare

quod

aniea rgi gratum accidit, non putabal

modo
,

Dco perdere quaecumque perAmalec oplima quaeque noluit


et

futurum offensioni
Vers. 16.

(1).
:

incendioque subjicere,

impio rgi

Dixitque rex
0m.nis

Morte morieris
et

vitam,

achimelech, tu, et

domus patris

tui.

quam eripere dcbuit, induisit, et illos, quorum vel levissim injuria abstinere deuno decrelo
nemini,
ita

Ecquod judicium barbarum magis


Ecquid admisit

insanum?
pro-

buit,

deleri voluit,

ut ignoimbelli

tola sacerdotis cognatio,

verit

neque

feminarum

ptcr quod tam dirum exitium subire debuit

sexu, neque ab innoxio parvulorum sanguine

San ab eo qui derelictus


que malus
exagitat
et

est

bono

quem-

temprant, et in ipsa quoque muta animantia


bacchatus
sit, et civitatem ipsam sacerdotaiem ab imis quoque fundamentis everterit. Ex quo

moderatur spiritus,

necesse est ut eam probet et exerceat invidus Can. SisimplicitateesJacob, oporlet ut hirsulus Esai te stimulet. Si caslitate es Joseph, oportet ut impudica liera te tentet. Si mansuetudine et generositate es Moses, convenit ut tuus le Pharao exagiiet, attollat, perficiat.
(1) VE!\S. 14.

quivis intelliget, in animis et vilibus et mal

constitulisplusvalereineffrenalosanimimoius,

quicumque
imperium
illorum
;

illi

sint,

qum

Dei voluntatem et
suae obsecutus

quando Sal

ir*

FlDELIS ET

(Corn, Lap.) GENER REGIS

taniam edidit stragem sacerdotalis ordinis, et

quorum

vita

videbatur innoxia; neque

et gloriosus in domo tua. Nomen fidelis, in Hebraeo JSeeman, accipitur sp pro quodam

apud regem munere. Nomen

gloriosus,

jubente Deo voluerit in nocenlissimum populum necique jam antea devotum , gladium
,

vel

Iwnoratus in domo, indicat etiam cximiam viri

dignitaiem, quam nos non salis exprimimus voce gloriosus. Ita, e. g., legimus de Sichem
lilio

Hemor
;

patris sui; et
nobilis

Ipse erat inclytus in omni domo de Samuele : In civitate hc vir de viris strenuis Davidis Erant inter
:
:

multorum scelerum vindicem adigere (1). Vers. 18. Et ait rex ad Doeg Convertere tu, et irrue in sacerdotes. Non sine causa

tnginta nobiliores; denique de Jabes

pr

Inclytus

fratribus suis.

Vers. 15. Num iiodie coepi pro eo consulere Deum? Reddi poiest Hebrams absque interrogalione Hodi cpi pro eo considre Deum. Nunqum^alis hoc praestiti modo ver id ausus sum, ignorans invito rege me id facere.
:

(Calme t.)

Vers. 17. Emissariis. Hebraeus Cursopedissequis, vel custodibus corporis. De cursoribus ante regem gradienlibus sermo frequens recurrit in Scriptur. Absalom, et postillum Adonias, ad regnum inhiantes, feeerunt sibi quinquaginta viros, qui mirrent ante eos. Quos sibi constiluit'Hoboainus, pergenli ad templum rgi prcdentes, clypeos aneos ferebant. Samuel edixerat Israelitis fulurum
(1)
:

ribus,

847
scriptor sacer observavit gnre

IN

LIBRUM
fuisse

REGUM
qui ad illud
in illud

848

Doeg

Idumaeum
leris

ut Israelitidem gentem tanti sce-

immane facinus ullr ferebatur hominum genus, quod prcipuo erat


,

turpitudine liberaret. Neque enim ullus


,

loco apud Hebraeos, gladium distringere

et

ausus esset ex Hebrorum semine

saceraotali

totum

si

fieri

posset

delere sacerdotale no,

sanguine sacrilegum ferrum


tas

et

manus

scclera-

men. Sunt qui putent

duos Salis
in

filios

ex

imbuere. Et
,

cm

IdumGei ab aetate usque

Resph concubina susceptos

illam

impiam

parentisEsa

intestino ac pen naturali odio

ab

Israelitis dessiderint,

non recusavit Doeg

cxdem manus quoque sacrilegas armasse. Ita ex Hebrorum Traditionibus Hieronymus in


lib.

2 Reg. 21

quod item placuit ibidem Anfilios

postulabant, filiis illorum assumeretprcursoresquadrigarum suarum. Cursoribus suum erat in atil doniiciliurn et digniut rex,
sibi

quem

gelomo, Et ide credunt, bos duos


sphae,

Re-

latem gerebant amplissimam. Interficite sacerdotes Domini... Noluerunt autem servi rgis. Laudabilis est, nedm licila,
transgressio mandaloruni principis , cum iniet aperlissim injustas res imperat. Parendum est Deo potis qum hominibus. Quam debemus principibus oDedientiam, ea inlerior est altra , qu Deo obstringimur. Neque casu Scriptura non semel docet, Doeguin Idumaeum luisse gnre; iia enim leclorum aninios veluti

quas

Armoni et Miphiboseth actos fuisse in crucem David. Sed non, pulo, haec historineque quod putat Lyra, cus sacer siluissset habuisse Doeg ad illud crudele facinus plures adjutores. Quod etiam tenuit anlea Josephus
;

lib.

6 Ant. cap. 14.


in die

Et trucidavit

illa octoginta quin-

que^) viros vestitos ephod


inspirent

lineo.

De numro

praparal ad excipienduin quis infme boc facinus ab illo in ca;de sacerdotum Domini perpelratum.
.

et

la violence jugeraient sans doute dignes de leur bienveillance et de leurs greps ,

une aversion naturelle de


,

de

l'injustice

ils

(Calmet.)
Saiit

dit

ses archers

Tuez

les

prtres du

Seigneur.

mourir

n'est pas assez Saul de faire grand-prtre Acbimleeh, quoique selon l'intention qui l'avait fait agir en cette rencontre il lt plus digne de rcompense que de supplice, mais il condamne tous les prtres la mort aussi bien que lui. Lorsque Dieu commande expressment Saul par la bouche de Samuel d'exterminer tous les Amalcites, et que ce prince contre ce commandement si exprs en pargne le roi et tout ce qu'il y avait de plus prcieux dans son arme, il croit ou que s'il a fait en cela avoir obi Dieu quelque faute, elle est trs-lgre et trs-excusable; et lorsque les pontifes du Seigneur

Ce

ceux que l'on s'efforce de dcrier devant eux, et qui ne paraissent ou coupables ou suspects, que parce que l'on juge d'eux, non selon
ce qu'ils sont en effet , mais sur le rapport de personnes, ou ennemies, ou mal infor-

le

mes.
(Sacy.)

Pro, octoginta quinque viros, legunt Septuaginta: Quinque et trecentos. (Calmet.)


(1)

Doeg, ait Eucherius et Angelomus, fuit typus et praecursor tum Judac proditoris, tum
Antichristi

manquent

satisfaire sa passion, quoiqu'ils

n'eussent reu de lui aucun ordre sur ce sujet, il les condamne tous la mort avec leurs fem-

mes

et leurs enfants,

et

il

croit

que cette obis-

sance prtendue qui ne subsiste que dans son imagination, doit tre punie par le meurtre de tant de personnes que leur dignit rendait sacres , et par le carnage de toute une
ville.

qui sacerdotes Chrisli maxime , persequetur, eosque martyrio alliciet. Hi sacerdotes et Levita Saule per Doeg interfecti, videntur evasisse martyres, quia occisi sunt pro virlute misericordise et charitalis, quam exhibuerant sancto, sed misero, prolugo et famelico Davidi, dando ei panes. Sicut enim qui pro castitate occiditurlit martyr, sic et qui pro charitale alique virtute trucidatur, martyr est. Unde S. Bachiarius tomo 1 Biblioth. SS. Patrum, sacerdotes hos pro innocenti Davide occisos in marlyrum ca-

talogum
;

refert,

et

Beda
et

in Allegoriis

Cet exemple est terrible


incroyable
si

et

il

serait presque

lm sacerdotes, sed

omnes

cives

non tanNobe ob
:

le

Saint-Esprit n'tait l'auteur

de l'histoire o nous la lisons. Dieu Ta voulu donner tous les princes, pour leur apprendre combien ils doivent apprhender de se laisser surprendre leur propre passion ou celle dos autres, puisqu'une pense forte, dont ils se sont laisss prvenir, peut les porter se dclarer contre des innocents qui ne pensent qu' vivre en paix sous leur rgne, en rendant' Dieu et aux puissances qu'il a tablies toute
vnration qui leur est due. Que si les princes considraient en ces rencontres l'minence de leur dignit qui les lve au dessus de tous les intrts et de toutes les liassions des particuliers, pour les rendre les arbitres et les pres communs de tous leurs sujets, et s'ils consultaient leurs royales inclinations qui leur
la

Davidem trucidatos inter martyres collocat Nobe civitas, inquit, propler susceptum Dai videm cum suis omnibus martyrium passa
<

est.

Le

roi dit

Dog

(Corn, Lap.) Jetez-vous sur ces prtres,

Saul, tout roi qu'il est, ne se peut Il ne se trouve personne qui croie se devoir rendre aveuglment le ministre de sa passion et de sa fureur. Le seul Dog, apr avoir commenc ce crime, est capable de l'achever. Sa trahison ne peut tre mieux punie que par ce grand carnage, qui est en mme
et tueztes.

faire obir.

temps et l'accomplissement et la peine de la malignit de son cur. Il est bon d'envisager ces exemples si effroyables, afin de s'accoutumer 5 har et dtester le vice de plus en

849

C0MMENTAR1UM caph xxn.


sed vel Sal stipatus vilium

850

omnes aequo conveniunt, prter Josephum,


qui supra occisorum

hominum

et sic-

numerum

tercentos oclo-

cariorum manu, vel

alii,

quibus in negotium

ginta quinque fuisse dicit, fortass de omni-

bus qui erant cognatione Achimelech, hune

peragendum commisit, qui minus illud horruerunl facinus, quia non erant sacerdotum
ferro

numerum
qui ex

composuit, ex

illis

nempe, qui cum


et

temeranda corpora; sed profanus,

licet

Achimelech ad regium imperium vnrant,


talc remanserant.

innocuus atque ferinus effundendus sanguis.

edem cognatione in sacerdotali civiQuod si ita est, etiamsi quid nihii tamen addat llisloriac sacra? Josephus
,

Laudandi sunt hoc loco Salis


sacerdotum abstinuerunt caede
,

servi, qui

etiamsi rgi

aflirmat Scriplurae contrarium. Porr


lionoris grati

illi

viri

maxime vidrent esse in votis sed bi non omnin liberantur culp, quia nullum ad;

pontiheem comitati sunt,

vestiti

hibuerunt studium, ut

si

minus placare

et

ad

ephod lineo; aut quia eo familiari sacerdotum


habitu pontificiam
runt,

sanitatem traducere regium


at cerl ita

animum

possent,

majestalem ornare volue-

temperarent, ut aliqud remiiteret

quem non

sine causa gravi accersiri pu-

de severitate decreti. Quod Chrysostomus miratur et reprebendit super


observt,

labant; aut cerl vestiti dicuntur,

quia aut

Psalmum

134, ubi

jure poterant,
i

aut

soliti

ante fuerant lineum


illud in

quo lempore damnalus


iniercessisse

est ad

morreddi-

1 1

14-I

induinenium portare. Est aulem

tem Jonathas,

omnes, neque con-

omni
teriti

litteratur frequens, ut participium prae-

quievisse, donec illum capitali

pn

consuetudinem, facultatem ac dignitatem


id

deruni incolumem. At hic


innocentes
,

cm

vidrent tt

importet, et
bilis.

significet

quod nomina

in

eosdemque tabernaculi addictos


nullus talateri,

Quomod appellamus incorruplum

judisolet,
in-

minisierio, ad caedem rapi, et Idumaei, id est,

cem, qui corrumpi largitionibus neque


fractum,
vincere
;

execrandi hominis ferro permitti

uequepotest; imperatorem invictum, aut

men

fuit

ex bis, qui regio astabant

qui

quem

vis nulla

queat frangere
,

aut

locum inaccessum

ad quem nemo

causam susciperet innocenlium , et funestam illam cladem aliqu ralione suo patrocinio
levaret.

i

accedere, aut aspirare possit. Sic ergo hi vestiti

Sic

autem Chrysostomus

dicuntur ephod, quia aut jus habent


utpote sacerdotes; aut cert
,

illud

Salis filium eripere oportebat,

< Quando omnes com:

portandi,

dm
illud

muniter assentantes regem


gessisset,

licet se

inique

tabernaculo lgitimant navant operam

eripuerunt.

portare consueverunt. Porr qud fuerit istud

bat occidere tt

Quando autem volesacerdoles, ne vocem qui-

ephod Itneum, et quomod ab

alio
,

pontificio
v.

< <

dem
si

emiserunt, nec eos defenderunt.

Qud

separetur, diximus supra cap. 2


illud
:

18, ad

tune habebant naturam, quae pro eis

Samuel aulem ministrabat ante faciem

faceret, hic etiam

habebant

justi

naturam.

Domini, puer accinctus ephod.


Vers. 19.

Nobe autem civitatem sacerdoin

Erant enim sacerdotes,


ria,

et erat caedes nefa-

quae ex

ira,

non ex recto judicio

arie-

tum percussit

ore GLADii. Quasi anaiheiuati

batur. Sed hujus rei causa erat socordia, et

foret sacerdotalis illa civitas addicta, sic illam

delendam existimavit Sal, ut


luerit esse

nihil

ex e vosans
sibi

qud sacerdotum vicem non vald dolebant. Ego hic aliam causam invenio quia
,

reliquum. Atque

cm non
sustulisse

cm
illi

vidrent rgis

filii

vitam in

discrimen

habuerit

illius

furor sacerdotes purimos, im

adduci, quod rex ipse non minus dolebat

qum

et sacerdotale

nomen pen

delevit

qui pro

filii

causa laborabant, non putaban'


si illius

muliebre et infantile genus, neque pecudum


atque armentorum gregibus censuit esse par-

offensuros se apud regem,

se jurato

decreto opposuissent; atque ade neque subituri

cendum. Haec autem non perfecit unus Doeg;


plus.

periculum, neque rgis gratiam amissuri

videbantur.

Nunc

ver,

cm

Car il s'est trouv autrefois des vques qui n'ont pas craint de tenir lieu de Dog
l'gard de quelques grands saints, saint Ghrysostme ; puisqu'encore
l'aient

causa ageretur

comme de
qu'ils
ils

sacerdotum, in quos mal erat affectus rgis animus, et cm rex praecipili fureret insani,

pas

fait

mourir eux-mmes,

ne ont

maluerunt obsequi, aut etiam assenlari barbaro atque


injusto rgi,

prt nanmoins leurs fausses accusations et leurs calomnies la passion de ceux qui avaient rsolu de le perdre, et qui ont termin son long exil par une mort cruelle et prcipite, qui lui a donn devant Dieu la couronne du

qum miserorum,

quique long aberant culp, occurrere periculo.

De hoc Doeg Idumaei


ut
illius

facto est

Psalmus 52,
:

martyre.
(Sacy.)

indicat tilulus, qui sic habet

In finem
et

inlellectus

David,

cm

venit

Doeg Idumceus,

S51
annuntiavit
Satti,

IN
et dixit
:

LIBRUM

RLGUM
secum
rbus
(1)

852
ephod, in dubiis quibusque
consuluit (1).

Venit David in doBiblicse,

altulisset

mnm

Acliimelech.

Addunt Antiquitatcs

Dominum

ex scriplis, opinor, Talmud, eo tempore Doeg

hoc durum accepisse vaticinium. Ad Doeg Syrum hoec dieit Dominus Ecce dies ventent
:

Vers. 22. Ego sum reus omnium animarum patris tui. Hebrasus ad litteram Ego
:

converti

omnes animas doms patris


gladio in
illos

tui.

Ego

citb; et ascendet
et

vermis igneus in tinguam ejus,-

quodammod
:

saevii.

Spectare

tabescere faciet

eum,

et erit habitatio

ejus

cum Gain
melech.

in ign inexlinguibili semper.

Vers. 20.

Evade.ns autem unus filius


tot, ut apparet,
fuit

Aciii-

Ex

cognationc Aclii-

melech unus superstes


in Salis

Abialhar, qui

cm
,

hic videlur David verba illa Salis jubentis v. 17 Converlimini, et inter/icite sacerdoles Domini. Vertunt alii Ego causam prbui morti omnis doms tu. (Calmet.) David dit Abiathar: Je suis cause de la mort de toute la maison de votre pre. La tendresse et l'humilit que David tmoigne lors:

regno

nihil putaret esse

tutum

ad

illum locum se niatur corripuit,

ubi videbat

contra Salis potentiam et insidias aliquod paratuin esse praesidium. Narravilque,

quemad-

modm
dsset,

Sal terrain sacerdotali sanguine f-

neque quidquam

fecisset

reliquum ex

e civitate,

ubi sacrum aliquandi hserat

tabernaculum, et ubi sacerdotum fucrat familiale

domicilium. Accepit, ut par erat, David


et dolens

mstus
et
lat

tam crudele

et

lamentabile

nunlium,seque

tantae cladis licet

nonauctorem

causam, occasionem tamen


;

et

reum appelet

quia nisi saccrdole

panem

gladium

postulsset,

nunqum rex
et

furore caecus tam

insipienter
exarsisset.

barbare in sacerdotale genus

Neque ver se dubitsse, cm in tabernaculo vidit Idumaeum illum, quin proditurus esset Sali id quod maxime studebat
esse celatum. (Gavisset credo et suae, et sacerdotis saluli,
si

qu'on lui apprend la nouvelle de la mort d'Achimlech est admirable, et un grand modle pour tous ceux qui peuvent voir dans l'Eglise ce que des innocents souffrent cause d'eux. Car il n'accuse ni la cruaut de Sal, ni la perfidie de Dog. Il ne dit point qu'il n'a point de part cela, et qu'il a fait la chose du monde la plus innocente, en allant trouver ce grandprtre dans l'exlrmit o il se voyait. Mais il dit qu'il est la cause de ta mort de tant de personnes. < C'est le propre des mes tendres, dit saint Grgoire, de se croire coupables en i des choses mmes o elles sont trs-innot erntes. i Botutrum mentium est, ibi cutpam agnoscere ubi culpa non est. David pleure Achimlech i|iii tait son ami, et il promet de n'abandonner jamais Abialhar. Il tmoigne sa pit envers les morts et sa reconnaissance envers les vivants. Il est remarquable, que Dieu abandonnant Sal la fureur de sa passion dans ce carnage des prtres, qui taient les enfants d'Hli et doses deux fils Ophni et Phins, qui avaient dshonor le sacerdoce par des actions honteuses, a vrifi ainsi ce qu'il avait fait dire
llli

antequm quidquam

par

un prophte,

qu'il couperait

le

bras

peteret,

astare

tam importunum testem cognovisset.) Quare Abiatharem qum potuit amic consolatus,

droit de ceux de sa race, et qu'ils n'arriveraient point jusqu' ta vieillesse. Car Dieu qui n'a jamais

bono illum animo esse jubet; hortatur

apud se ut maneat, seque promittit non minus de


illius

qum de
Quod

su suorumque salute
Abialhar,

fore sollicitum.

fecit libenter

neque exiguo

fuit usui Davidi,

pro quo,

cm

de pari la malice des hommes, mais qui leur donne, comme dit S. Paul, le pouvoir d'agir, mle ainsi souvent un ordre secret de son quit suprme parmi les plus grands dsordres qui arrivent dans le monde; et il se sert de ceux-l mmes qui ne pensent qu' satisfaire leurs passions criminelles, pour signaler quand il lui plat la svrit de ses jugements. (Sacy.)

CAPUT XX1H.
1.

CHAPITRE
:

XXIII.
tait

Et annuntiaverunt David dicentes

4.

Aprs cela on vint dire David, qui


Haret
,

Ecce Philisthiim oppugnant Ceilam


diripiunt areas.
2.

et

toujours dans te bois de

Voil les Philis-

tins qui attaquent Cila

ville

de la tribu de

Juda, et qui pillent les granges du pays.

Consuluit ergo David


:

Dominum
Phili:

dicens

Num
istos ?

vadam, etpercutiam
Et
ail

2.

Sur quoi David consulta

le

Seigneur, et

sthos

Dominus ad David
et

lui dit:

Marcherai-je contre les PhiUsiins, et

Vade, etpercuties Philisihos,


salvabis.

Ceilam

pourrai-je les dfaire?


dit
:

Le Seigneur

lui

rpon-

Allez; vous dferez les Philistins, et vous

sauverez Cila.
3

Et dixerunt viri qui erant


:

cum David
3.

ad
tes

eum Ecce
timemus
;

nos

liie in

Judae consislensi

Les gens qui taient avec David


:

lui di-

rent alors

Vous vovez qu'tant


que sera-ce donc

ici

en Jude,
pas

quant magis

ierimus in

au milieu de notre pays, nous n'y


sans crainte
;

sommes

Ceilam adversm agmina Philisthinorum ?

si

nous allons

853
k.

COMMENTARIUM. CAPUT

XXIII.

854

Rursm ergo David


qui respondens
in

consuluit
ait ei
:

Do-

Cila attaquer les troupes des Philistins tur


leurs frontires ?

minum;
et

Surge,

vade

Ceilam

ego enim tradam


tua.
et viri ejus in CeiPhilistliseos,
la

4. David, pour rassurer ses gens, consulta

en-

core

le

Seigneur

et le

Seigneur

lui

rpendit:

Philisthaeos in
5.

manu

Allez,

marchez Cila, car je vous

livrerai les

Abiit ergo David


et

Philistins entre les mains.


5.
;

lam
et

pugnavit adversm

David s'en

alla

donc avec ses gens Ciles Philistins,

abegit jumenta eorum, et percussit eos


;

il

combattit contre
,

en ht un
,

pag magn
res Ceilae.

et salvavit

David habitato-

grand carnage
sauva

emmena

leurs troupeaux

et

les habitants

de Cila.

6 Porr eo tempore quo fugiebat Abia.

6.

Or, quand Abiathar,

fils

d'Achimlech

thar

filius
,

Achimelech ad David

in Cei-

se rfugia vers David, avant qu'il allt Cila


il

lam
7.

ephod secum habens descenderat.


Nuntiatum
est

apporta avec
7.

lui

l'phod du grand-prtre.
tait

autem Sali qud


;

Lorsque Sal eut appris que David


il

venisset

David

in

Ceilam
in

et ait Sal
;

venu Cila,
les

dit

Dieu

me

l'a livr

entre

Tradidit

eum Deus
est,

manus meas

con-

mains;
ville

il
il

est pris, puisqu'il est entr

dans

clususque

introgressus

urbem

une
in

qu

y a des portes et des serrures

porta? et ser sunt.


8. Et praecepit Sal

omni populo ut ad
Ceilam
,

8.

Il

commanda donc

tout le peuple de
,

pugnam descenderet
9.

in

et obsi-

deret David et viros ejus.

marcher secrtement contre Cila siger David et ses gens.


9.

et d'y as-

Quod cm David
ei

rescsset quia prae-

David fut averti que Sal se prparait se le

pararet

Sal clam
:

malum

dixit

ad

crtement
thar
:

perdre, et

il

dit

au prtre Abia-

Abiathar sacerdotem
10. Et
audivit
ait

Applica ephod.

Prenez l'phod, pour

consulter le Sei-

David

Domine Deus Isral,


luus qud dispo-

gneur. 40. Et David dit


:

famam servus

Seigneur Dieu d'Isral,

nat Sal venire in Ceilam ut evertat ur-

votre serviteur a entendu dire que Sal se prpare venir Ciia pour dtruire cette ville

bem

propter

me

cause de moi

il. Si tradent
ejus? et
si

me

viri Ceilae in

manus

11. Les habitants de Cila

me

livreront-ils

descendet Sal, sicut audivit

entre ses mains


votre serviteur

? et
l'a

Sal y viendra-t-il,

comme

servus tuus?
servo tuo. Et

Domine Deus
ait

Isral, inciica

ou dire? Seigneur Dieu

d'Isral

faites-/e

connatre votre serviteur.


:

Dominus
:

Descendet.

Le Seigneur rpondit
vreront-ils

Sal viendra.
:

12. Dixitque David


viri Ceilae, et viros

Si tradent

me
in

4i. David dit encore

Ceux de
Ils

Cila
les

me

li-

qui sunt

mecum,
:

avec mes gens entre


:

mains de
livre-

manus Sal? Et
dent.

dixit

Dominus

Tra-

Sal? Le Seigneur rpondit


ront.

vous

15. Surrexit ergo David et viri ejus


quasi sexcenti
,

13. David se disposa ses gens, au

donc

s'en aller avec


six cents
ils

et egressi

de Ceil
:

hc

nombre d'environ
partis

hom-

atque illc vagabantur incerti

nuntia-

mes

et tant

de Cila,

marchaient
sans sa-

tumque

est Sali

qud
;

tantt d'un ct, tantt d'un autre,

fugisset

David de
dis-

voir o s'arrter. Sal, ayant appris


s'tait rtir

que David

Ceil et salvatus esset

quam ob rem
in

de Cila et sauv

ne parla plus

imulavit exire.

d'y aller.

14. Morabatur autem David


in locis firmissimis,

deserto

mansitque

in
;

monte
quae-

14.

Or, David demeurait dans


;

le

dsert,

solitudinis Ziph

in

monte opaco

dans des iieux trs-forts

et

il

se retira sur la

rebat

eum tamen

Sal cunctis diebus,

montagne du dsert de Ziph, qui tait couvert d'arbres. Sal le cherchait sans cesse:

855
et

IN
in

LIBRUM
ejus.

REGUM
mais Dieu ne
le livra point entre ses

856
mains.

non tradidit eum Deus


15. Et vidit David

manus

qud egressus esejus; porr

15. David sut

que Sal

s'tait
le

mis en camperdre
;

set Sal ut qusereret

animam
Ziph

pagne pour trouver moyen de


pourquoi
il

c'est

demeura
la fort.
fils

toujours

au dsert de Ziph,
vint l'y trouver,
:

David erat

in deserto

in sylv.

cach dans

16. Et surrexit Jonathas Dlius Sal, et


abiit

16. Jonathas,
et le fortilia

de Sal

ad David

in

sylvam

et confortavit
:

en Dieu, et

lui dit

manus
17.

ejus in Deo, dixitque ei

17.

Ne craignez

point, car Sal

mon

pre ne

Ne

timeas, neque
patris

enim inveniet
:

vous trouvera point. Vous serez


te
et je serai le

roi d'Isral,

second aprs vous en dignit:

et

manus Sal

mei

et tu regnabis
tibi

mon

pre

le sait

bien lui-mme, tant inform

super Isral, et ego ero


sed et Sal pater

secundus;

des desseins de Dieu sur vous et de l'alliance que

meus

scit

hoc.

nous avons contracte ensemble.


18. Us firent
le

18. Percussit ergo uterque fdus co-

donc tous deux

alliance devant
la

ram Domino
suam.
19.
Sal in

mansitque David

in sylv,

Seigneur; aprs cela David demeura dans


Jonathas retourna dans sa maison.

Jouathas autem reversus est in

domum

fort, et

Ascenderunt

autem Ziphaei ad
:

19.

Cependant ceux de Ziph vinrent trouver


lui

Gabaa

dicentes

Nonne ecce

Sal Gabaa, et

dirent

Ne savez-vous pas
la colline ?

David

latiiat

apud nos
Hachila
,

que David
in locis tulissimis
le

est

cach parmi nous dans l'endroit


la fort,

plus fort de

vers

d'Ha-

sylvae, in colle

quae est ad dex-

chila, qui est la droite

du dsert

teram deserti?
20.

Nuncergo,

sicut desideravit ani-

20. Pufs

donc que vous dsirez de


entre les mains.

le

trouver,
affaire

ma

tua ut descenderes,
erit ut

descende; noin

vous n'avez qu' venir, et c'est notre

strum autem

tradamus eum

de vous

le livrer

manus

rgis.
:

21. Dixitque Sal

Benedicti vos

21. Sal leur rpondit

Bnis soyez-vous du

Domino, quia

doluislis

vicem meam.

Seigneur, vous qui avez t touchs de mes

maux.
22. Allez donc, je vous prie;
sorte de diligence
;

22. Abileergo,oro, et diligentisprae-

faites toute

parale et curiosis agite, et considerate

cherchez, furetez, considl'avoir vu;

locum ubi

s'il

pes ejus vel quis viderit

rez bien o

il

peut tre ou qui peut

eum

ibi

recogilat

enim de me qud

car
cal-

il

se doute bien

que

je l'observe et

que

je l'pie.

lid insidier ei.

25. Considerate et videte omnia latia

23.

Sondez

remarquez tous
;

les lieux

il

bula ejus in quibus absconditur


vertimini ad

coutume de

se cacher

et lorsque
,

vous vous

et re-

serez bien assurs de tout

revenez

me
il

trouse se-

me ad rem
si

certam, ut vadam

ver, afin que j'aille avec vous.


rait

Quand

vobiscum.

Qud

etiam in terram se

cach au fond de

la terre,

j'irai le

cher-

abstruserit, perscrutabor

eum

in cunctis

cher dans toutes

les familles

de Juda.

millibus Juda.

24. At

illi

surgentes abierunt in Ziph

24.

Ceux de Ziph
,

s'en retournrent ensuite

chez eux

avant Sal. Or, David et ses gens

ante Sal. David autem et viri ejus erant


in deserto

taient alors dans le dsert de Maon, dans la

Maon

in

campestribus

ad

plaine qui est au midi de Juda,

la

droite de

dexieram Jesimon.
2 5. Iv il

Jesimon.

ergo Sal et socii ejus adquae45. Sal,


;

rendum eum

accompagn de tous

ses gens, alla

et

nuntiatum

est
,

David

donc

l'y

chercher; David, en ayant eu avis, se

ktalimque descendit ad petram

et ver-

retira au rocher

du dsert de Maon, dans


il

le-

sabatux in deserto Maon. Quod

cm au-

quel

il

demeurait. Sal en fut averti, et

en*

857
dsset Sal, perseculus est
serte-

COMMENTARIUM. CAPUT
David
in dvre.

XXIII.

838

tra dans le dsert de

Maon pour

l'y

poursui-

Maon.

26. Et ibat Sal ad latus moniis ex

26. Sal ctoyait la

montagne d'un cl,

et

parte un, David autem et viri ejus erant


in latere montis ex parte altra.

David avec ses gens

la

ctoyait de l'autre. Da-

Porr

vid dsesprait de pouvoir chapper des mains

David

desperabat se posse
:

evadere

de Sal sans une protection particulire de Dieu;


car Sal et ses gens tenaient David et ceux qui
taient avec lui enviionns
cercle,

facie Sal

itaque Sal et viri ejus in mo-

comme

dans un

diim coron cingebant David et viros


ejus, ut caperent eos.

pour

les

prendre.

27. Et nuntius venit ad Sal dicens


FeStina, et veni
,

27. Mais en dire Sal


listins
:

mme

temps un courrier vint


les

quoniam infuderunt

se

Htez-vous de venir, car

Phi-

Phiiisthiim super terrara.

ont

fait

une irruption dans

le pays.

28. Reversus est ergo Sal desistens

28. Sal cessa donc de poursuivre David, et

persequi David, et perrexit in occursum


Philisthinorum. Propter hoc vocaverunt

marcha contre
tion.

les Philistins.

C'est pourquoi

l'on a appel ce lieu-l le

Rocher-de-Spara-

locum illum Petram-Dividentem.


Vers.
tes
:

COMMENTARIUM.
1.

Et nnuntuverunt David dicenCm


nssent Palaestini
auspiciis

ranti populo

obtendebant

socii
,

rem
si

esse

mi-

Ecce Philistuiim oppugnant Ceilam, et

nus ex suo
Palaestinae

atque suorum usu

in
,

urbem

diripiunt areas (1).


Saule discessisse

Davidem, cujus

Judae vix se tut

proximam proficiscerentur cm in commovere possent. Quare


,

omnia videbantex Hebraeorum votis contigisse, ausi sunt rurss Hebraeorum fines praedabundi
repetere
,

iterm oraculo consulto


ut Palaestinorum

cm

didicisset

fore

agmina

subigeret

deleret-

et

qum

possent acerrim

illorum

que,statim e se magnis itineribus contulit,


perfecitque, quod ex oraculo futurum
esse

vires et facultates atterere.

Quare acies suas


sita erat Ceila,

effundunt in

eam partem uni


acriter;
,

cognoverat

(1).

quam oppugnabant
erat

et quia

tempus

messis

diripiebant areas et maturas

jam
,

segetes aut equoi

um

siernebant ungulis
,

aut

inunissis flammis populabantur. Id


tr aetate, sic etiam olim in
liare fuit,

sicut nos-

hoc populo fami-

conculcare sata, et necessaria po-

pulis alimenta

corrumpere. Sic Judic. cap. 15,


ad vulpinas caudas facibus
,

Sarnson

alligatis

Philisthinorum messes inilamniavit. Sic Absalon 2 Reg. cap. 14, v. 30


,

segetes Joab incen,

dio vastavit. Sic Judic. 6

v.
,

4, Madianitae et
sicut erant in

Amalecilae Israelilarum sata

(1) Vers. 2. Consuluit ergo David Dominum. Consuluit Abiatharum, qui ephod secum tulerat. Oraculum illud in eo in quo versabatur, rerum statu Davidi plurimm profuit deinceps enim majoris momenti nihil nisi consulto pris summo sacerdote, aggressus est. (Calmet.) David dit au Seigneur Marcherai-je, et pourrai-je dfaire les Philistins? David apprend aux personnes perscutes quelles ne doivent pas s'abandonner l'oisivet dans le lieu de leur retraite. Sal le perscute cruellement, mais bien loin de se plaindre de son injustice , il ne pense qu' le servir en exposant sa vie pour combattre les ennemis de son tat. Et
,
,

agris, cuncta vastabant. Id ergo

nunc
,

in Cei-

laitarum agris

fecre

Palaestini

cmque

Saule nil sperarent remedii Ceilaitae, confugiunt ad Davidem


,

cujus

animum audacem

et

pour nous apprendre qu'il ne faut rien entreprendre humainement, principalementdans un temps d'affliction il consulte Dieu pour savoir ce qu'il doit faire. Dieu lui ordonne d'aller Cila et il lui promet la victoire.
, ,

promptum,
tus,

et singularem in re militari prunihil cuncta-

dentiam agnoverant. David autem

qui l'accompagnent s'opposent celle rsolution , comme tant pleine de tmrit. La raison par laquelle ils la combattent tait

Ceux

Deum

per sacerdotem consulit, qui secum

ex tabemaculo attulerat ephod.


oflirmsset

Cmque

animum

ut suppetias ferret labo-

(1) Ceila urbs erat tribus Juda, id est ; tribus leucis et semis
,

8000 passibus, ab Eleuthero(Calmct.)

poli,

Hebronena versus.

trs-conforme au sens humain. David avait lieu de ne les point couter, et de rejeter leur avis avec quelque force, puisqu'il savait que Dieu mme tait l'auteur de la rsolution qu'il devait prendre. Et nanmoins, bien loin de prtendre que sa seule autorit aurait d leur imposer silence, comme font souvent ceux qui s'attribuent un empire sur l'esprit de leurs amis, ou qui s'imaginent que le r ang avanta-

859
Vers. 7.

IN

LIBRUM

REGUM
populo
,

800

Nuntiatcm est autem Sauli, quod


in

im

et toti

regno regique
,

ipsi in

tam

venisset David
Palaestinos

Ceilam. Non lam

Sail in

angusto rerum articulo navatam

venisse regratias

qum

in

Davidem

hostili afficieba-

gem

ut ben de

re

communi merito

tur animo.
noluit,

Quando

Ccilanis suppetias aflerre


Palstinorum

ageret, ut tam
saret liberalitate

fidle
,

cm cxtrema omnia
et

studium regi compenac denique secum plaudente

agmine mctuerent,

tamen edem vim homi-

populo, et concrepante symphoni triumphan-

num maximam eduxit, ut obsideret Davidem, quem mnibusclausumevasurum mortcmnon


putabat
,

rem exlingueret
afliceret dolore

tem reduceret? At venit ut populi servatoet servatam urbem ingenti


,

quis non crederet, post operam illam


lidelcin
,

Davide tam

atquc utilem

alllicto

et inimicum populum, cui unus David erat terrori, inopinat voluptate


,

perfunderet.

geux o Dieu les a mis, les lve autant audessus de la raison que de la personne des autres; non seulement il les coute favorablement, mais il se rabaisse mme jusqu' vouloir bien consulter Dieu une seconde fois quoiqu'il st dj ce qu'il demandait de lui en
cette rencontre,
(ju'il
fl

Non

latuit

Davidem quid animo suo designssibi

setSal, atque ideo cpit


providere consilio. Sed

ac suis maturo
,

primm

quod

in

re

tanl videbatur necessarium,


,

Deum

consuluit;

voulut ainsi leur faire voir

ne prtendait pas les conduire par sa propre lumire, mais par celle de Dieu, alin qu'en leur tmoignant celte modration, et les assurant avant toutes choses de la protection du ciel, ils en devinssent plus affectionns sa personne, et plus hardis dans leur entreprise. Car l'on peut dire qu'il est impossible que tout ne succde heureusement, lorsque ceux
et modrs , que ceux qui obissent ont une docilit pleine de respect, et que la volont de Dieu est l'unique

quod facere potuit cm apud se haberet sacerdotem portantem ephod. Et primm rogat, an quod incertus disseminrat rumor, venturus esset Sal in

urbem

et

an Ceilani parm

memores
mico rgi

recentis beneficii
tradituri.

ipsum essent

ini-

Quod cm utrumque Deus


,

afirmando respondisset

extempl

ille

profe-

qui

commandent sont sages

ctionem adornat, e Ceilani incaulum per iasidias opprimant, aut ipsius fugam anteverut
et occupet Saulis adventus. Illinc

rgle

que veulent suivre

les

uns

et les autres.

autem egres-

(Sacy.) Vers. 3. Ecce nos uic in Juo^ea consistenTES TIMEMUS : QUANTO MAG1S SI IERIMUS IN CeIlam ? An Ceila extra ditionem Judse sila erat? Minime omnium; constat enim inler omnes,

sus
ris

cum

sexcentis viris, quos habebat labo-

atque fortunae socios,

vagus et profugus

incertis sedibus errabat.

Cm

autem Sal ex
lexit

urbe illum excessisse cognovit, consilium

Oilam.urbem

fuisse ditionis

qum Haret

in

Juda non minus qu tune versabantur. Sed Da-

suum,

et ita se gessit

quasi de Davide
cogitsset (1).

ac

tanlmmod innuebant, si lune metu Phili^linorum penils non vacabant, quant masi Ceilam proficiscegis timendum sibi fore
vidis milites id
in ipso Judaeae meditullio versantes
,

profeclione Ceilan

nunqum

(I)PrjECepit Saul omni populo. Facile vicinis omnibus, neque enim credibile est, universum Israelem commovisse, ut unuin hominem insectaretur.

renlor , quam exercitus hostium obsidebat? Seu potis Si minime tutus est nobis hic saillis et loca scrta quid si petierimus Ceilam
:

Verm

haec

omnia

irrita reddidit so-

regionem planam et apertam urbem muralam, qu Saul actutm se conferens, cingere undique nos facilis poterit ? Vers. 4. Rursum consuluit, qu erat erga suos indulgenli, quippe quos nsset minus libenter commiltcre se ilineri Ceilam. Consuluisse autem videtur nunc secundo, ipsis pra>
,

sentibus.

Vers. 5.

Abegit jiimenta eorum

jumenta

scilicet, vel onerarias bestias, vel

grges, asinos et camelos Philisthinorum. Hebraeum acci pi potest requ de gregibus utcumque, vel de rbus et lundis. Vers. 6. Epiiod secuji iiabens descenderat. Pervenerat illc anlc expeditionem Ceila?. Animadversum autem est habuisse pens se ephod, ut ea inlelliganlur, quse slaiim narran-

(Calmet.) Saut commanda tout le peuple de marcher contre Cila, et d'y assiger David et ses gens. La dfaite des Philistins, qui devait rconcilier Saul avec David, l'aigrit encore davantage. Lorsqu'il sait qu'il est dans Cila, qu'il venait de dlivrer, il y va pour l'y assiger. Il ne s'tait point mis en peine de repousser les Philistins qui la voulaient prendre, et il remue tous seslats pour y aller assiger David alin que sa mort ft le prix de ce grand service qu'il venait de lui rendre, en sauvant cette place avec tant de courage et si peu de monde. Peut-on voir plusclai,

lers Davidis cautio.

rement jusqu'o peut aller l'excs de l'envie"? Elle persuade ce prince qu'il doit changer la nature des choses, et qu'afin que sa passion soit satisfaite, il faut qu'il punisse en David les vertus les plus clatantes, comme il a rcompens en la personne de Dog les crimes les plus normes. (Sacy.) Applica ephod. Hebneus ProVers. 9. pius admove ephod. Inferis 30 7 , jubet Applica ad me ephod, indue me ephod. Docti quidam critici censeni, Davidem rever sacerDominum per se dotali hc veste indutum

Davidem scilicet Dominum consuluiy.se. Hebrus Ephod incidit in manus suas. Feliciier Pcrmisit accidit, ut ephod apud se haberet Deus ut ephod in manus ejus vemrel. Comtur,
:

mode etiam

relineri
:

pluaginta et Vulgatse secum.

potest interprelalio SeDescendit, Iiabens ephod (Calmet.)

consuluisse. Quin et sequenti versiculo induci-


861

COMMENTARICfM CAPUT

XXIII.

862

Morabatur autem David in deVers. 14. 6ERTO IN LOCIS FIRMISSIMIS, MANSITQUE IN MONTE solitudinis Ziph. Duo spectare potuit David,

tem ipsum ab ascensu deterreret scopulorum


asperitas.

Porr Ziph ad tribum Juda pertinet,

ut auctor est Hieronymus, de Locis hebraicis,

dm

in solitudinem

Ziph loca

sibi

ad fugam

elegit,

confragosa et aspera, tum ut locum


natur

quem dum,
potest

esse dicit

montem nebulosum
exerceri

et squaii-

propter asperitatem, opinor, quae null

teneret

munitum

ubise,

si

qua

vis

agricolarum

solerli

et

incesseret adversa, ab hoste tueretur, et hos-

eamdem ob causam obscurum

et

opacum
;

propter densos frutices et sylvestres arbores


tur loquens verba, quibus interrogat. communis interpretum opinio docet,
sacerdotis tantuinmod
fuisse,

Verm summi

quare statim mons dicitur opacus.

Ibi

autem
;

tutus aliquandi fuit Salis odio perlinaci

vestem illam sacram induere adeque etproniere oracula. Ait David. Ipse per se DouiiVers. 10. num consuluit, inlerrogationenisuamformavit;

nam cm perstudios quaesiisset, nunqum cm maxime cuperet, invenit (1).


Vers. 16,

Et surrexit Jonathas
(2).

filius

sacerdos Abialliar Dei nomine respondit. Sunt qui CFedant, Davidem haec verba dictasse sacerdoti, quae deinde illeindulusepliodpronuntiaverit, euindeinque sacerdoteui Dei nomine
respondisse. Si tradent me... et si descenVers. 11. det Saul. Duo simul quaerit ; sed cm Deus priori tanlm respondisset, coactus estiterm interrogare, ut oraculum plnum relerret. Monuil igitur Deus futurum ut viii Ceilae illum proderent, etSal in potestatem ipsum haberet, si tamen ibi maneret, et satis spatii rgi daret, ut e venirel. Hic oraculi sensus est. Loquitur Deus pro habiludine animi virorum principum (Calmet.) Ceilae et Salis. Vers. 12. Si tradent me viri CeiljE, etc., Tradent in manus Saul? et dixit Dominus cerl et infallibiliter Talis enim estDeiscientia et praescientia, cm bominum sit incerla et fallibilis, ideque reipssaep fallat. Hinc colligunt Suarez, Vasquez, Molina et alii insignes theologi, Deum cognoscere futura contingentia non tantm absoluta, sed etiam conditionata, v. g., quid ego facturus essem si forem Jerosolymis, Alexandriae, Antiochiae, etc., posilis talibus et talibus circumstaniiis et conditionibus, etiamsi illaj nusqum ponendae sint reips. Sic enim hic praescivit etpraedixit Deus, qud Ceilani tradituri essent Davidem, licet contribulem et liberatorem suum, Sali, ex melu ne ab eo occiderentur uli occisi fuerant ciyes Nobe, etsi de fatto euni non tradiderint, quia David audiens Deo se abeis tradendum, traditionem praevenit et aufugit. Le Seigneur rpondit David : Ceux de Cila vous livreront Saul. David quitte Cila aprs avoir consult Dieu sur ce qu'il avait faire. Il nous apprend qu'il ne faut jamais avoir plus de soin de connatre la volont de Dieu chaque pas que l'on fait, que lorsque l'on est

Saul

et abiit'Ad David in slvam


,

Non im-

mrit dubitat Abulensis

quomod

potuit co

gnovisse Jonalhas, quod ipsius pater ignorabat;


ubi

nempe ageret David

et

quomod ad

illum

inscio parente pervenire vel potuerit vel ausus


fuerit
vidi
,

cm non minus
esset

ipsi

parente qum Da-

malum; quod non mult an teaexperienti didicerat. Egohanc exmullisraparalum


tionem esse puto. Certus erat David de Jonathse
fide
,

incertus de Salis eo

consilio. Intererat

lempore definito autem plurimm, nsse quid

rex designsset animo, ut ad ejus consilia suas

quoque rationes attemperaret. Erg cm ex


sexcentorura

numro

facile potuerit explorato-

res habere, qui ignoti essent multiludini, per

quos investigaret quo in statu ac loco res esset


hostilis,

commodissim ex Jonalh
,

expiscari

poterat
aliis

cui paterna consilia magis esse

qum

comperta existimabat. Per exploratores igitur illum admonuit ac docuit , quo ipsum
ac tempore expectaret, ne longus esset
et inutilis via. Statim ergo
:

loco

et molestus error

servi

et dans le pril. Aprs s'tre lumire de sa sagesse pour dcouvrir les desseins de Sal , il remet toute la disposition de ses affaires entre les mains de Dieu , sans s'arrter se plaindre de Saul ou des habitants de Cila , qui lui tmoignaient tant d'ingratitude , aprs leur avoir rendu un si grand service. 11 part aussitt que Dieu le lui dit. // erre c'a et l, sans savoir oh il irait. Et il marque ainsi admirablement quelle devait tre la vie des Chrtiens et des hommes apostoliques, qui auraient un jour pour perscuteurs ceux qui ils auraient donn des marques de l'amiti la plus (Sacy.) tendre.

dans

l'affliction

de

la

In svlva. Septuaginta (1) Vers. 15. In nova, vel in nova dsert o Ziph. S. Hieronymus, vertens, in sylv, Aquilain seculus est. Montem Ziph appellat Eusebiusin Locis Montem sterilem et arentem, S. Hieronymus Montem squalidum , vel caliganlem, sive nebulosum , quod desumptum videtur ex vetusto quodam Graeco interprte. Hebraeum, chareschah innuit silenlium quod in densis lucis rgnt. (Calmet.) (1)Jonathas vint trouver David , et lui dit: Ne craignez point. Lorsque David pour se sauver de Saul se retire dans le dsert de Ziph, Jonathasl'y vient trouver. Ce prince est toujours
:
:

unmodleadmirabledelaparfaiteamiti.Plusla haine de Saiil son pre s'emporte contre David, plus il sent que son amour se renouvelle envers lui. Saul cherche David pour le perdre, et il ne le trouve pas ; Jonalhas le cherche pour lui donner des assurances de son amiti , et il le trouve. Dieu qui le cache l'un le dcouvre l'autre. La rcompense de l'amour que nous avons pour Dieu, est d'tre aim de ceux qui sont ses amis. Soyez bon , dit S. Augustin , et assurez-vous que vous trouverez les bons : Bonus
,

esto, et bonos inventes,

(Sacy.)

863
surrcxit Jonalhas,

IN

LIBRUM

I.

REGIM
latitat apud nos? Redierat S.il in Gabaa
natale videlicet solum,

8G4
,

qum

potnit occultissim, et

ad

ad condictuni Iocum pervenit, ubi proui temporis ratio postulabat,

fortass desesperans
voti
,

opportunum

liabuit

cum

futurum se compotem tam ardenlis


nullus ipsius conatus ad
illud

cm
,

Davide colloquium. Et primm illum bono esse

usque lempus
in

animo jubet,

et

tantisper contra parentis in-

successum habuisset. Tune ver Ziphaei

jurias, et locorum incommoditates obduret,

quorum
vid
,

se sylvas praesidii grati abdiderat Daillique

ferendo, superandam esse fortunam


rato

et

spe-

adeunt regem,

studium suum pro-

rerum eventu

et exitu
si

secundo levandum
longior esset mora,

esse Iaborem, qui tune

non videbatur esse

tolerabilis.

Neque

dubitaret,

cum manu, neque de eventu dubilet, suarum essepartium, etfidei, quam tune persanlixe pollicentur,

rogantque, ut descendat

idone

se parenti successurum in regno, cujus spes


in

ct obligatam esse volebant. hoslem in ipsius

arduo quantmcumque rerum confliclu condbet languentes animos


;

manus tradere, remque


negotio transigendam.

fore facili, aut nullo

firmare

neque

id

Laudat

illos

Sal, et

ignorare parentem suum, quod apert quondam

pro illorum animo


agit,

fideli

alque alacri graiias


ipsis

Samuele didicerat,

et ex multis rbus
fuit

dubi conjectabat.

Haie

non eorum surama,


;

cm dolorem suum
ill

dolori

fuisse

spontane

promissione docuerint. Quare

quai in eo congressu locutus est Jonalhas

et

jubet eos callid investigare,


ierit,

quem Iocum

sub-

cm

petiisset

ut

cm rerum

lsraelilicarum

ubi lateat, idque iterm atque iterm accu-

poliretur,

ipsum haberet

in regni administratio-

rat provideant.
nihil

Cm

enim, inquit, suspicetur

ne secundum, fdus, quoderat


percussum, adhibit iterm
Vers. 19.
,

inter illos ante

ipsum omissurum, velvirium, velsoleniae,

ut est verisimile,

jurisjurandi religione firmatum est (1).

Ascenderunt autem
(2)
:

qu tandem illum inlaqueum etinsidias trahat, mutabit saep Iocum et alias atque alias in,

Ziph<ei ad

stahili

et

erranti

gressu

latebras

subibit.

Saul
(1)

in

Gabaa, dicentes

Nonne ecce David

Quocirca videant ubi ad extremum


ticulum
parrit, et tune

sibi diver-

tibi secundus. Adjuobsecundabo pro viribus seu polis: Secundus ero in regno tuo. Secundus ero te; scio enim tibi primas, seu regnum Ero tibi socius. Postedeberi. Vel denique riorem banc interpretationem praeferre malim, cui fer geina occurrit alia in EcclesiasUnus est , et secundum non habet, te 4 8 non filium, non fratrem, et tamen laborare non cesst; et v. 10: V soli,quia cm ce-

Vers 17.

Ero
:

admoneant

qum

mento ero

tibi, tibi

ocissim, ut non proficiscatur in incertum, et

iterm assumpti conatus, sicut anlea sa;pe,

cum

ignomini

et dolore suo

excidant ina-

nes (1).
Vers.
serit,

23. Quod

si

etiaminterrahseabstruin

perscrutabor eum

cunctis m1llibus

Juda. Sicut qui miseri sunt, et poteniioribus

ciderit

non habet (secundum) sublevantem


;

se.

urgentur hostibus

optant ad ipsa usque ter,

Sed et Saul pater meus scit hoc


rt

non igno-

rarum viscera descendere

si

quo modo

oeulis

nosconjunclionem.(Caln:iet.) (2) Ceux de Ziphvinrent dire Sal : Vous dsirez de trouver David, et nous sommes prts vous le livrer. Ces habitant de Ziph ont t regards par les saints Pres comme la figure de ceux qui ne sont qu'trangers dans l'Eglise , et qui comme de faux frres trahissent les innocents par les secrtes intelligences qu'ils ont avec ceux qui les perscutent. Saul les bnit de cet avis qu'ils lui donnent. 11 les loue comme tant les seuls qui eussent compassion de sa peine, parce qu'ils s'taient mis en tat de l'adoucir, en lui procurant une consolation aussi cruelle qu'tait celle de lui faire rpandre le sang de David. C'est ainsi que l'on sanctifie les passions les plus criminelles, et que l'on attribue Dieu le dessein que l'on a form de perdre ceux qui lui sont les plus chers et les plus fidles. Depuis que l'on a fait une fois un crime de la vertu en la noircissant par les accusations les plus atroces, on fait encore par une suite ncessaire une vertu de la combattre, et un crime de la soutenir. C'est pourquoi, dans l'esprit de Sal ceux de Cila et ceux de Ziph qui avaient trahi David, taient lesseuls qui fussent bnis de Dieu et fidles au roi; et Jonathas,
, ,

mutuam inter

se vigilantibus subducant, et intenta ab hostili

manu

tela

dclinent

sic

etiam qui odio alios

insano persequuntur,
avidis,

neque aliud expeiunt

qum illorum exsorbere sanguinem , eodem utuntur gnre loquendi dicunt enim
:

nullum fore lapidem non movendum

perscru-

tandas esse abditissimas quasque terra; latebras, et


si

se ad ipsos terras penitissimos sinus

all demittant, inde esse eruendos.


:

Sic san

apud Maronem ^Eneas lib. 12 Opta ardua pennis


Astra sequi, clausumque cav
lui,
te

condere terra.

parce qu'il avait ot se conspir contre (Sacy.) dclarer ami de David. Recogitat enim de me, quod (1) Vers. 22. callidb insidier ei. Hebraeus Quia dixit ad me:

allendo callid aget. Septuagmta Dixit eis Saul : Ne forte versut agat. Pra*sagn mihi animus meus futurum, ut vulpes ista nunc p;iriter vadai , nisi versuliam ejus omnem sedul prvertam. Syriacus Dixerunt enimmihi, as:

au contraire, quoique son propre

fils,

avait

tutissimum

eum

esse.

(Calniet.)

,,

865

COMMENTARIUM. CAPUT
Ait

XXI11.

86
ncntius venit ad Saul (1).
eu
solitudine,

Nihil Saiil hoc loco mitis, aut segnis de

Vers. 27.

Et

Davide.

enim

etiamsi in
,

ahdilissimas
qu.i'siluruni

P Cm

nihil

haberet David in

terra: latebrasse abdideril David

quod Salis

castris utrinque disposais utiliier


illius

se

illum perlinaci sludio ,


se esse quielis,

neque aliquid sumei

opponeret, misit Deus ad

subsidium ar-

plurum

donec illum subler-

matas Palaestinorum manus;qui, quo lempore,


ut

raneis exirahai

lalibulis;

cm

mille sint

hostem suum Davidem opprimerei


militari praesidio

Saiil

oppida, id est

quampluriuna inJudae l'uniculo,


,

regnum totum
eruperunt
fines
ipsi

nudavert,

ubi orlus est David

nulluni lamen se illorum


et evolest.

de finibus suis, ut Hebraeorum


,

ouiissurum

quod non perscruletur non

lat depra3dati

copiosas

in

regionem
licet in-

vat. Haec mihi sentenlia dillieilis

Ne-

suam reportarent
vilus Saiil,
blica,

exuvias.

Tune vero

que lamen illam improbo, quae


oppida
inielligit, sed
,

in millibus

non
as-

cm

res

laboraret, et urgeret pu-

eos qui ex e tribu

ueque populi precibus possei non ac-

Sueli sunt ariius


,

et militare
dicit
,

profitentur stuillisque id

quiescere, relicto Davide,

quem jam

tenere se

dium quos assumendos

man-

manu

arbitrabatur,

aciem abduxit, quam Paad dexteram, vel ad

danduni esse negolii.ut Davidem undecumque


patebant.
locoruni extrabani, et ad
se

Maon

sita erat

perducant. Meilla

minit autem prsecipu Judse, quia tribus

bomines

aluit

qui et multiludine alias,

et

virlule excellrent.

Quare cm Iiomincs evoviri

cantur, et conscribuntur ad arma,

Juda
illis

seorsm ab

aliis

numerari soient

quia in

ad secundos bellorum exitus plurimm existi-

meridiem Jesimon. Si Jesimon Asetnon sit, Maon intra Arabiam Petraeam continebatur. Minime ambigo, quin ipsissima sit urbs Menois, quam Eusebius in Locis vicinam Gaz conslituit, et Menmi castrum, quod Codex Theodosianus collocat prop Bersabee. Porr M enois lib. 30, metropoliscensenda videtur Mseonum, quorum frquenter meminit Scriptura. Vers. 26. Desperabat se posse evadere.

matur esse momenli. Supra, cap.


autem Juda triginta

11,
,

v.

Hebraeus vari reddiiur


dere Saule; vel

Fucrunt filiorum Isral trecenta milita


millia.

virorum
v.

Et cap. 15,

Festinabat Darid evaaegr sese ejus manibus eripuit. Sepluaginta : David fuit tegens ,\e in eundo
:

facieSat.

(Calmet.)

Ducenta millia pedilum,


Juda.

et decetn millia

virorum

Tune vero

Ziphaei reversi sunt

quamprimm
in deserto

in patram, ut

mandata facesserent. Erat au-

lem David cum suis eo lempore

Maon, ad illam pariem regionis campestris,

quam
nim
e

habet dextris Jesimon. Quod ubi priSaiil Ziphseis

exploraUiribus accepit,

cnm

deleci milituin

manu

convolavit. Nelocis demissis,

que
ad

id latuit

Davidem; quare
,

David dsesprait de pouvoir chapper des mains de Satil. David commenait perdre, non absolumentl'esprance qu'il avait en Dieu, mais celle qu'il avait eue jusqu'alors , que Dieu le sauverait des mains deSal. Car il voyait le pril si grand et sa perte si invitable, qu'il semblait avoir lieu de croire que Dieu le voulait abandonner la violence de ce prince. Mais parce que Sal combattait encore plus Dieu que David, en ne le voulant perdre que pour s'opposer la volont de Dieu qui avait rsolu de l'lever sur le trne, Dieu se joue de la puissance et de la malignit de ce prince.
Il lui

alque campestribus

siatim ad petram,id est,


fasiigia

fait

donner un

avis

que

les

Philistins

mon Us commnda
reliquil
illius

conscendit

ne-

que

locum illum, quem apud


deserto, quasi
In

entrs en armes dans ses tals, et il sauve ainsi David par un grand miracle, qu'il
taient

Ziplianos
in

elegerat, sed in

quo-

dain

pnesidio morabatur.

eum

igilur losic

cum

lotain acieni corripuit Saiil, qui

ac-

cessit

prop, ut tantm montis interposita

moles utrumque divideret.


corona?
in

Cmque
illum

viri Salis
,

modum montem
sociis

et in eo

Davidem cum
esse de se

undequque cingerent,
crederet. Sed ubi hu-

cache sous une rencontre semblable celles auxquelles on donne d'ordinaire le nom de hasard. Ceci nous fait voir qu'un homme est heureux, q lelque faible qu'il paraisse lorsqu'il n'espre qu'en Dieu, et qu'il n'y a point de puissance sur la terre qui ne cde l'ordre de ses desseins ternels. (Sacy.) (1) Audi S. Chrysost. hom. 49 in Gnes. i Maxima securitas et inexpugnables munis c est gratia Dei. Videamus quomod David de
, :

e desperalionis adductus est David, ut actum

c <

loco

in
,

locum transiens,

et quasi erraiieiis
;

jam omnin

vagans
aulera
lites

manu supern munitus fueril Sal cm esset in mediis civiialibus, et

manae defiemnt vires,


solerlia,

et nihil prslat

humana

i c <

admit
,

Deus, qui cuncla turbavit


et

Salis consilia

Davidem jam pen haustum


(1)

tanium secum duceret exercitum, et satelhahens et armigeros, quolidi thnebat et tremebat inimicorum insidias, 1 Reg. 18,
12 et
2!l.

ex hoslium faucibus incolumem eripuit.

<
< i

(1)Vbrs. 24. In deserto Maon. Urbs et deserium Maon intim in plag meridionali Juda
iacebat. Tot e in regione t'requentissinii erant montes, in quibus vastissimi et crebri specus
1

qui solus erat , proesidio ; hic ver coronatus, purpura indulus, illiusauxilio indigebat; et rgi opus erat pastoris opra, el diaueinate rediraito, privati adjumenv.
ille

El

quideni

non indigebat humano

tum.

>

(Corn Eap.)

867

UN

L1BRUM
res

I.

REGUM
talem
nacta fuerit compellationem
est
,

8G8

laeslinorum viribus opponeret, et locum reliquit milite atque litnore vaciium.

meo
illa

juin
di,

Quoe

dicio, illa

non

levis

ratio,

quia

plan mirabilis, et singulari, atque benevol


providenti
profecta
,

medio duorum caslrorum interjecla


videbat.

ea

argunientum

prxbuil

Cm

autem

res

esset

gravis

et

Davidi, ut
piuni est
:

Psalmum caneret
Intellectus

53, cujus princi-

duorum principum

in re

usque ade ancipiu*

Deus, in nomine tuo salvum


:

me

fac.

Et

nolata nominibus, satis habuil nobilem causam,


ut petra vocarelur dividens
:

prxfixus tilulus
sent

David, cm mus:

seu, utalii plures

Ziphi

et dixissent

ad Sal Nonne David


vocaverunt locum
est, ut

docent, quia eo loco Sal

destitit insequi

Da-

absconditus est apud nos?

Vers. 28.

Propter hoc
illustria

videm

et

cm jam

coronato monte mililibus

circumcirca dispositis, parm abesset, quin


illum comprebenderet
,

illum Petram dividentem.

Non novum

ab eo tamen consilio

ex aliquo eventu

quxdam

loca

nomen
vo-

ac loco separatus est

et qui

jam prop erant

accipiant. Sic supra, cap. 7, v. 12,

quidam

ut signa conferrent, divisi sunt.

catus est Lapis adjutorii.

Cur ver hxc pelra

CAPUT XXIV.
1.

CHAPITRE XXIV.
1.

Ascendit ergo David inde, et habi-

David tant
la

lavit in locis tulissimis


2.

Engaddi.

Engaddi, prs
srs.
2.

sorti de ce lieu-l, demeura 5 mer Morte, dans des lieux trs-

Cmque
ei

reversus esset Sal post-

qum

persecutus est Philisthaeos, nuntiadicontes


:

Et Sal tant revenu aprs avoir pouron vint


lui

suivi les Philistins,


tait

dire que David

verunt

Ecce David

in deser-

dans

le

dsert d'Engaddi.

to est Engaddi.
3.

Assumens ergo Sal

tria millia ele,

5.

Il

prit

donc avec
,

lui trois

mille

hommes
campa-

ctorum virorum ex onini Isral


rexit

per-

choisis de tout Isral

et

il

se mit en

ad invesligandum David et viros


abrupiissimas petras

gne, rsolu d'aller chercher David et ses gens

jusque sur
n'y a

ejus, etiam super

les rochers les plus escarps, o il que des chvres sauvages qui puissent

qu

solis ibicibus

pervi sunt.

monter.
4.

U. El venit

ad caulas ovium quae se


;

Et tant venus des parcs de brebis


il

qu'il

offerebant vianti

eralque

ibi

spelunca

rencontra dans son chemin,


caverne, o
relle;
il

se trouva

une

quant ingressus est Sal ut purgaret ven-

entra pour une ncessit natuet ses


la

trem

porr David

cependant David
le

gens s'taient
caverne.
Voici ce
dit
:

et viri ejus in inte-

cachs dans
5.

fond de

mme
lui

riore parle speluncae laiebant.


5. Et dixerunt servi

David ad eum
est

Les gens de David


le

dirent

Ecce dies de qu loculus


te
:

Dominus ad
,

jour favorable dont

Seigneur vous a
,

Je
le

Ego Iradam

tibi

inimicum tuum

vous livrerai votre ennemi


ut
traitiez

afln

que vous

comme

il

vous

plaira, David,
le

s'tant

facias ei sicut

placueril in oculis luis.


,

donc avanc, coupa tout doucement


la

bord de

Surrexit ergo David

et prcidit

oram

casaque de Sal.

chlamydis Sal silenter.


6. Post

hc

percussit cor

suum David,
Propitius

6.

Et aussitt

il

se repentit en

lui-mme de

c qu abscidisset oram chlamydis Sal.


7. Dixitque
s'il

ce qu'il lui avait ainsi coup le bord de son

vtement, comme ayant en cela manqu de


pect au roi.
7.

res-

ad viros suos

mini Dominus, ne faciam hanc rem


christo Domini, ut miliam
in

Et

il

dit

ses

gens

Dieu

me

garde de

domino nieo,
nianum
mini
8.

traiter

comme
lui,

vous dites celui qui est

mon
la

meam

eum, quia

clirislus

Do-

matre et l'oint du Seigneur et de mettre

main sur
est.

puisqu'il est l'oint

du Seigneur.
la

Et confrpgit David viros suos ser-

8. David,

par ses paroles, arrta


les empcha
la

violence

de ses gens, et

de se jeter surSal.

monibus, et non permisit eos ut consurgerent


in Sal.

Sal tant sorti de

caverne, continua son

Porro Sal, exsurgens

chemin.

8G9

COMMENTAKIUM. CAPUT XXIV.


ilinere.
;

870
suivit, et tant sorti
:

de spelunc, pergebat cpto


9. Surrexit et

9.

David
,

le

de

la

caseiiui
;

autem

et

David post euni

verne

il

cria aprs lui, et lui dit

Mon

gneur

et

mon

roi.

Sal regarda derrire

egressus

de spelunc claniavit post


:

et David, se baissant jusqu' terre, l'adora,

tergum Sal, dicens


respexit

Domine mi
;

rex. Et
10. Et lui dit
roles de
:

Sal post se

et

inclinans se

Pourquoi coutez-vous
:

les pa-

David pronusin lerram adoravit


10. Dixilque ad Sal
:

ceux qui vous disent

David ne cherche

Quare audis
:

qu'une occasion de vous perdre?

verba hominum loqueniium


ril

David quas11.
le

Vous voyez aujourd'hui de vos yeux que


livr entre
la

malum adversm

le ?

Seigneur vous a

mes mains dans


j'ai dit

11. Ecce hodi viderunt oculi lui


tradiderit te

qud
in
,

la

caverne. J'ai bien eu


l'ai

pense de vous tuer,


car

Dominus

in

manu me,
occiderem
;

mais je ne

point

fait,

en moi-

spelunc

et cogitavi ut
libi

te

mme
:

Je ne porterai point

la

main sur mon

scd pepercit

oculus meus

dixi

enim

matre, parce que c'est l'oint du Seigneur.

Non extendam manum meam indominum meum, quia


chrislus

12. Voyez

vous-mme,

mon

pre, et recon-

Domini

est.

naissez

si

ce n'est pas

l le

bord de voire caet qu'en coun'ai

12.Quin potis, pater mi, vide,


gnosce oram

et co-

saque que je tiens dans


pant l'extrmit

ma main,

chlamydis

tuae in

manu

de votre vtement, je

me, quoniam, cm praescinderem summilatem chlamydis


tuas, nolui

point voulu porter la main sur vous. Aprs cela


considrez, et voyez

vous-mme que je ne
ni

suis

extendere
et vi-

coupable d'aucun mal


et

d'aucune injustice,

manum meam
neque

in le.

Animadverte,

que je

n'ai point

pch contre vous; et ce


les

de quoniam non
iniquitas,
insidiaris

est in

manu me malum
in te
;

pendant vous cherchez tous


1er la vie.

moyens de m'-

neque peccavi

tu

autem
eam.

anim meas
inler

ut auferas
13.
et

Que
;

le

Seigneur de

soit le juge entre

vous

moi

c'est lui

me

faire justice votre

13. Judicet
et ulciscatur

Dominus

me
le
;

et te,

gard, mais pour moi je n'attenterai jamais

me Dominus ex
s'il

manus

votre personne.

autem mea non


i.k.

in te.
14. C'est

Sicul et in proverbio antiquo di-

aux impies

faire des actions im-

pies, selon l'ancien proverbe.

Ainsi Dieu

me

cilur

Ab

impiis egredietur impielas


sit in le.

garde de porter jamais

la

main sur vous.

manus ergo mea non


15.

Quem

15. Qui poursuivez-vous, roi d'Isral ? qui

persequeris

rex Isral?

poursuivez-vous? Vous poursuivez un


qui est votre gard

quem persequeris ? Canem morluum persequtnis et pulicem

homme comme un chien mort et


soit le juge, et qu'il
;

unum.
et judicet in-

16. Sit
ler

Dominus judex,
;

comme une puce. 16. Que le Seigneur en

me
17.

et te

et videat

et judicet cau-

juge lui-mme entre vous et moi


dre ce qui se passe, qu'il prenne

qu'il consila

sam meam,

et eruat

me de manu

dfense de

tu.

ma
:

cause et

me

dlivre de vos mains.

Cm autem
:

complsset David lo-

17.

Aprs que David eut parl de celte sorte


:

quens sermones liujuscemodi ad Sal


dixil Sal

Saiil, Saiil lui dit

N'est-ce pas l votre voix


(ils

Numquid vox

haec tua est,

(ili

que j'entends, mon


larmes.

David

?
il

En mme
versa des

mi David? Et levavit Sal vocem suam,


et flevit.

temps, jetant un grand soupir,

18. Dixilque ad David

Juslior tu es
niihi

18.

Et

il

ajouta

Vous tes
fait

plus

juste

quant ego; tu enim

tri!)uisti

bona,

que moi, car vous ne m'avez


et je

que du bien,
;

ne vous

ai

rendu que du mal

ego autem reddidi

tibi

mala.
19. Et vous m'avez

19. Et tu indicsti hodi quae feceris

doun aujourd'hui une

871

IN

LIBRUM

REGUM.
grande preuve de
moi, puisque,
le

879
l'affection

mihi bona,

quomod

tradiderit
,

me Do-

que vous avez pour


livr entre
la vie.

nnnus
ris

in

manum
enim
,

tuani

et

non occide-

Seigneur nf ayant

me.
20. Quis

vos mains, vous m'avez conserv

cm iavenerit inimicum suum, dimittet eum invibon? Sed


Dominus reddat
tibi

20. Car qui est celui qui, ayant trouv son ennemi sa merci, le laisse aller sans lui
faire

aucun mal

Que

le

Seigneur rcompense

vicissitudinem hanc
in

lui-mme celte bont que vous m'avez tmoigne aujourd'hui.


21. Et

pro eo quod hodi operatus es


2 1

me.

El nune, quia scio qud cerlissim


sis et

comme
d'Isral

je sais trs-certainement

que
le

regnaturus

habiturus in

manu

tua

vous

rgnerez et que

vous

possderez

regnum

Isral
in

royaume

22. Jura mihi

Domino ne
patris mei.

deleas

22. Jurez-moi par le Seigneur que vous ne

dtruirez point

ma

race aprs moi, et que vous

semen meumpost me, neque auferas no-

n'exterminerez point

mon nom

de

la

maison

men meum de domo


Sail in

de

mon

pre.

23. Et juravit David Sali. Abiit ergo

23. David le jura Sal. Saiil retourna dans


sa

domum suam,

et

David

et viri

maison

et David et ses gens se retirrent

ejus ascenderunt ad tutiora loca.

I COMMENTARIUM
,

dans des lieux plus srs.

Vers. 1.

Ascendit ergo David inde

et

cipites,

ut tantm

essent capris et

ibicibus

HABITAVIT IN LOCIS TUT1SSIMIS ENGADDI. Engaddi,

perviae.

Tum

etiam quia

cm

ibi

hahiiarent

ut docet Hieronymus in

Locis hebraicis,

Ziphaei, qui sua sludia Sali prolixe detulerant,

juxta

mare Mortuum
ille,

est

ibi

enim

fuit civitas

quorum jam animos paul ante cognoverat,


non putabat
esset
ibi

qu ager

ac vasta solitudo vocata fuit


ille

futurum esse lalibulum quod

etiam Engaddi. Fuit autem locus


tis

amnita-

omnin
2.

periculo

vacuum.
REVERSUS EST
,

eximiae,

ubi frutices

quidam nascuntur,
stillant

VER6.

ClJMQUE

SAUL.

quos cypros appellamus, qui balsamo


pretiosissimo.

Vixdm reversus
stinis latrunculis,

fuerat Sal

fugalis Palae-

Cm

aulem arbores
non

illae

vitium
licet

seu praedatoribus, qui

He-

multis
planta;

modis similitudinem rfrant,


illae

brorum

agros animosque turbaveranl,

cm
Da-

viniferae

sint, vir.eae

tamen,
vineae
illis

ad opus interruptum, eodem quo antea spirilu


atque ardore revertitur. Et

seu vineta dicuniur.

porr sunt
1
,

illae

cm
in

didicisset

Engaddi, de quibus Cant.


nonnihil.
sic

ubi nos de

videm ex Ziphaeorum finibus

Engadditanos
tria

De

his Plinius lib. 12, cap. 25,


illo,

ubi

commigrsse, e secum rapuit


millia ex praecipuo

virorum

de frulice

qui uni tantm


est.

Engaddi-

suorum Hebraorum roboillius

tano solo concessus


<

Haec, inquit, arbusmalleolis

re dlecta

neque

fregerunt stndium et

cula

vili

similior est,

qum myrto,
vitis
i

audaciam, acutissimi, atque praerupti scopuli,

seri dicitur les

nuper vineta, ut

implet col-

quisolm ab
Sunt autem
vestres,
8, cap.

ibicibus calcari possevidebanlur.


ibices dorcades

vinearum modo,

Et ibidem arbusculae

ca presque
Plinius,

syllib.

ramos sarmenla vocat, quae propria vinearum sunt. Ex hoc Engadditano tractu conjectura
sumitur de
illius

quarum
53:
f

species

numerat

Sunt, inquit, caprae, surit rupi-

regionis ubertate ac specie,

caprae

sunt ibices pernicilatis


capite

mirandae,

quam Deus demisso clits incendio consumpsit, quamque nunc aquae maris Mortui ftentes oppleverunt, quam Scriptura sacra Gnes. 15, similem fuisse dicit paradiso Dei, cm Engadditanus tractus conjunctus fuerit cum
agro Sodomaeo.

quanqum onerato
tormenlo aliquo

vastis cornibus

gladiorumque vaginis;

in haec se librant, ut

rotati in petras in

potissimm

monte aliquo

alium transilire quaeren-

les,

atque recussu pernicis, qu libuerit,

exultant.
slicis,

Et quidem de capris tam domeferis et agrestibus,

Ex

deserto igitur Maon, unde Saiil revocanecessari recesserat,


ille

qum

mira narrant

tus nuntio

migravit

historici,

quae interdm

non ambulare per

David ad tractum Engaddi, quia


el invius,

aspereiat

sropulos, sed ex scopulis potis pendere exi-

et vol ips specie deterrere poteral

stimanlur, quae tam pasloribus,

qum

venalo-

inimicum, quantumvis aspiraret ad caRdem,

ribus miras praebent voluptates et Iudos.

De
:

cm

vias liaberet sic arduas,

angustas et pr-

pastoribus est illud Yirgilianum Eclog.

,,

873
Ite,

COMMENTARIUM. CAPUT XXIV.


capeU,
ego vos posthc viridi projectus in anlro
procul de rupe videbo.

874

Non

plermque plana, cert non aspera, atque interrupta salebris, quae non horrent, im pluri-

Dumos pendere

De

venatoribus, Martialis lib. 13, Epigr.

100

min amant rupicapr et ibices. Tum quia in tum illis plermque sunt commodiora pabula
:

quia

ibi

Pendentem sumtn capream de rupe

videbis.

Casuram

spectas, decipit

Ma

labor.

tam pecudum, qum pastorum levior Primm ergo Sal ad pastorum caulas
neque
illis

canes.

venit, quia in locis erant campestribus,

Quod
vocat,

si

ibices sunt,

quos Sardinia Maflones


aliis

ad incessum arduis; tum ut aliquid ab


secret de David,
sligiis, si forte

di-

quibus prae regionibus


,

maxime
:

quem

incertis indagabat ve-

abundat
nain

vim habet majorem comparatio

pastores invenisset.

Caulas au-

cm hoc caprarum,

scu tragelophorum
sit al-

tem
bidis

esse puto speluncas aliquas, ad quas tur-

genus casum non metuet, etiamsi locus

temporibus sua pastores pecora coge-

tissimus, et cadentes capreas excipiant acutis-

bant.

simi silices, in omnia sediscrimina conjiciunl;


sic

ERATQUE

IBI

SPELUNCA

QUAM 1NGRESSUS EST


illa

tardam rgis molem per obvias quasque

sa-

Saul, ut purgaret ventrem. Erant

tempora

lebras, et praeruptas rupes agebat invidia,

nec

magis simplicia, qum quae deinde consecuta


sunt
tis
;

mirum
et

si

belluarum more per sylvas crraret,


vitae

aut cert furor


:

omnem

prodit majesta-

ferinum amaret

modum, cm
cauj.as

ferinus

illuni exagitaret

Vers.

4.

3.

furor (1).

curam et cm ambitio sit honoris sitientissima, tamen illa non verecundatur aut eflicere audacter, aut negligenter omittere, quae

Et venit ad

ovium

OU/E se offerebant vianti (2).Ovesloca

obeunt

honori minus, aut


olirn,

pudori favent. Solebant


aberant forlun regi
,

(1)

Vers.

qui long

eUam

Super bruptissimas pe-

portare in

reliquo instructu viatorio vas ali-

TRAS QU/E SOLIS IBICIBUS PERVI/E SUNT. IbeX est species caprarum sylveslrium, quae in rupes praeruptas aufugit. Unde taies venando insectans Maximilianus primus imperator, in rupes invias deductus cm descendere nequiret, duciu angeli, ut creditur, descensum reperit ideque crucem e loci in perenne monumentum erigi jussit. Extat hc crux juxta OEnipontem, ubi cm Romain pergerem, illa mihi ostensa fuit. (Corn, Lap.) (2) Sai'd entra dans la caverne o David s'tait rfugi avec ses gens. Sal entre dans la caverne o David s'tait cach. David et ses compagnons le reconnaissent, et pour lui, il ne les voit point. Car on sait assez que lorsque les yeux sont accoutums un lieu sombre, on y discerne les objets, au lieu que lorsqu'on y entre en sortant d'un grand jour, on n'y peut
rien voir. Les compagnons de David s'imaginaient qu'il lui ft permis d'assurer sa vie en l'tant celui qui ne cherchait que sa mort. Ils le font mme souvenir de ce qu'ils avaient appris sans doute de David mme, qui est que Dieu lui avait promis de lui livrer son ennemi

quod, quod ventris onus exciperet, et hoc in-

terdm pretioso mtallo, quod lasanum appellabant.

De quo

est illud

Horalianum

lib. 1,

Satyr. 6

Prtorem quinque sequuntur


Te pueri lasanum portantes, nopliorumque

Sed credo

illa

priora tempora,

cm nullum

Sal haberet regem in Isral, cujus sequeretur

statis ostenlalione,

exemplum, abstinuisse ab hc superb majeneque aiiquid fecisse inuaut ab


alto-

sitatum, aut priori vitae ratione,

rum principum exemplo.


Ubi Vulgatus, ut purgaret ventrem
est,
,

Hebraic

ad tegendum pedes, quod vocabulo honesto


potis tegit
,

rem

qum

explicat indecoram.

Aliqui putant ide opus illud naturae per oc-

cultationem

pedum

significari,

quia

cm

ven-

ter suo levatur onere, pedes operiuntur.

Ne-

entre

les

mains.

Ce

saint

homme

au contraire, qui

tait

que

id

mihi displicet, quia id facere autdebent


,

clair de la lumire du ciel, et qui la prenait pour l'unique rgle de toutes ses actions, tait persuad que Dieu ne lui avait pas fait natre celte occasion si peu attendue, pour couter dans lui-mme la voix de la chair et du sang mais pour lui donner la gloire d'avoir touff

aut soient

qui modestissim volunt naturae eo


:

onere laboranti subvenire


braeos,

maxime apud He-

non fuit, cmlongas haberent vestes, secs atque natioid praestare difficile

quibus

nes

aliae,

quae propter astrictas vestes, brevio-

dans son cur tous les ressentiments de la vengeance, et d'avoir sauv la vie au plus grand ennemi qu'il et au monde. Il coupe donc seulement le bord de la casaque de Sal, afin, dit saint Augustin, qu'il et entre ses mains une preuve convaincante qu'il n'avait tenu
qu' lui de
le tuer.

resque lacinias id
sunt.

commode
est,

praestare

non poshonesto-

Sed quia
facile

id

etiam neque perpetuum, im


tametsi id
;

neque

semper

rum maxime

exigeret modestia

ide arbitror
ill

pedes hic sumi figural, et pro re


(Sacy.

in virili

sexu honest usurpari,

qu non

nisi

inhone-

8. 6. IX.

28

, ,

875
st propri sgniDcari posset.

IN
id

LIBRUM

I.

KEGUM
esse patentem.

87G

est in Scriptur sacra, quse

Neque pedum nomine ob-

novum

indicat, et apert affirmt in pentiore sinu lat

Quare ex ipso ingressu

suspi-

scna
nos

et inverecunda signifient.

Exemplorum
Commentariis

cari potuit Sal ibi


f

non

latere sexcentos viros,

satis

adduximus

in

nostris
:

pro tant multitudine videret, aut forte

Et duabus velabant n Isaiam ad illud cap. G pedes ejus. Quod externis atque profanis scrlptoribus inusitatum non est. Hoc enim dicenHerodotus, im oraculum quoddam, quod Herodotus efert, pedem vendi

exislimaret
cat

non

fore capacem. Lyra

eam

indi-

esse

causam, quia cm

spelunca esset
caulis,

prop viam, et fortass una esset ex


quas pastores bybernis
,

ad

gnre usus

est

turbidisque tempori.
,

bus includebant pecora

non putavit

in locis

quod natura sub ventre verecunde celavit; et quam propri IsaiaB urinam appellaret, aquam vocavit pednm. Hc edem pbrasi idem natura opus in yEglone Moabitatris

appellat,

minus
tis

via,

et

hominum consuetudine remo-

Inbitalurum Davidem, neque ide de spe-

lunca perscrutand curavit, neque ulla tune


subiit
levis

de Davide cogitatio. Quae ratio apud


est.

me

rum
In

rege, Jud. 3, v. 24, explicuit Scriptur.


,

non

hoc autem apparet Scriptura rnodestia


ea, quae turpitudinis
siluit, et

llcbrnei

hoc
,

lor.o

mir nugantur
,

neque pu-

qud

aliquid

habere

vi-

debit referre
tis

quae ipsos fingere

et

monumen-

denttu,

inhonest nudari posset,


arlificio
,

removendo quod in eo opre rem honesto quodam declaravit neque quid attulit nsi
,

tradere non puduit. Dicam igitur quid q. G,

de illorum nugis dicat Abulensis, cui videre


aliquando
licuit

Rabbinorum commenta

qu

quod

in re turpi honesl fieri solitum est. Est

nobis hoc tempore permissa non sunt. Dicunl

autem usitalum ex actione


tem explicare.

aliqu, quae alicui

enim
cur

aliquando Davidem quaesiisse Domino,


,

operi aut arti familiaris est, opus illud, aut ar-

tria

quae prorss videbantur inania


:

in

Quo modo diimus aliquem pollinctumetunctum, quem funclumessevit


significamus. Et qui dixit apud Tullium
ali-

natura rerum esse voluerit


stultos,

nempe homines
res-

araneam

et

muscam. Cui Deus


prorss otiosa.

pondit

ipsum aliquando experienti cognitutria

quem

cnbito se

emungere, salsamentarium

rum

non esse hc

Quod

significare voluit, quia qui salsamenta curant

cubito soient nares emungere. Sic ergo quia


in
illo

Davidem expertum esse dieunt. Nam cm apud Achis stultum se esse simulsset
in seipso

opre, quae natura ciborum reliquiis


tegit,

mortem
ficio
,

effugit

quam

nisi

eo usus esset artiesse

venlrem exonrt, homo


,

quod esse nu-

necessari

videbatur

subiturus.
,

datum pudor vetat fit, ut pedes, id est, obsecena lgre, idem sit qud purgarc ventrem.

Deinde cm descenderet ad illum locum


in castris

ubi

noclu dormiebat Sal


illo

quando lan,

ceam ab
illud

sustulit

etscyphum aiunt Rabinter Abneris crura


; ,

Cur ad

opus natura; ingressus fuerit


,

bini incaut

Davidem

qui

speluncam Sal

mnlta

dieunt Hebraeorum

prop dormiebat, posuisse pedem


exlrahere non

quem cm
adver,

magistri, quae ego prudens omitto, et quia judick) falsa sunt, et quia
sit

meo
Abu-

posset nisi excitato Abnere

non video quid posVide.

quod Davidi

foret

omnin

exilio

cm

usus habere illorum cogilatio.


q. 5.

ss se universa excitaret castra Salis

re-

lensem

Ingressus est

autem speluncam
et sordi-

pente admit musca

cujus morsu explicuit Ab;

illam Sal, quia opus illud latebras araat et se-

ner crura nondm solutus somno

et e ratioeffu-

cessum

neque

ullus est

lam abjecuis

ne David prxscns
git.

illud capilis

periculum

dus, qui

rem

illam alioqui necessariam ab ho-

minum

oculis

non

avertat. Seneca, Epist. 70,

docet servo cuidam nullum datum esse sine

quod quisquam noctu mordentem muscam viderit nam non vidisse, neque sensisse ipsum Abnerem ipsi docent
est
,
:

Scd san mirum

custode locum,

nisi

cm

ad corpus exoneran-

Hebri

qui dieunt illum mordente

dum

secederet.
VIRI EJUS IN 1NTF.R10RI PARTE

tamen

fuisse

musc non somno sohitum. Quod de arane


id
,

PORR D\VID ET
spelunc.f. latebant.

fingunt,

minus quidem faciunt inepte, fingunt


ex Scri-

Magnam

fuisse oportet spe-

tamen; eert non habent, unde

luncam
atque

illam

quai sexccnlos admisil viros,

ptur saer conjectent. Dieunt enim

cm

pri,

illos ita celavit, ut rgis oculi,

quantum-

mm

speluncam illam ingressus

est David

in

vis Tigitentes

et avidi,

videre non potuerint.

orc interioris sinus aranearum telas esse pertexras, quare omnis recents latebrae suspicio
sublata est.
sacri

IIujus rei

causas varii varias adducunt. Joscc.

phus

iib. 6,

14, speluncam esse


in

dicit

longo

Quod de

S. Felice episcopo

Molano

recessu opacam, angustam

principio fuisse

produnt annales. Hanc

igitur dieunt esse,

,,

877

COMMENTARIUM. CAPUT XXIV.


,

878
fecit
,

causam
ts
id

cur

Saiil

cxislimare non debuerit in-

mydis praecideret, quod postea


illum securum et

an ut

quemquam

latere.
,

lolum attribuo

Ego divime providentiae qu Davidem in oo rerum


fuit, ser-

inermem
,

occideret. In hoc

posterius magis inclino


4, quia postea
v.

cum

Abulensi quaest.

vestigio,

quod san angustissimum


si

H,

ipsemet fatetur David sa


ille

vare voluit. Qud

rationes quaeras

humanas
,

de Salis interitu cogitasse. Sic enim

ad

non videntur omnin conlemnendse


Lyr supra
Vers. 5.
et

quas ex

Salem

Cogilavi ut occiderem te

sed pepercit

Josepho produximus.
dies, de qua locutus est

tibi ocutus
,

meus. Sed in medio cursu nnUavit


,

Ecce
:

dominus ad te

ego
,

tradam tibi inimicum tuum.


qui in penitiori speluncae
,

Verba sunt illorum


recessu lalebant

animum neque tam voluit regem occidere qum ostendere se facile occidere poluissc quod lune abund prstitit, cm fruslum ex
;

cum Davide
:

qui id, quod


illustra-

Saule fieretad ipsum spelunca3 aditum

aliquis

chlamyde desectum ostendit. Mirabitur autem quomod Sal neque viderit neque
,
,

tum

sole

intuebanl;ur

qui instimulabant
,

senserit

Davidem, im neque ullum hauscrit


,

Davidem, ut negotium illud moleslum ac perieulosum uno ictu transigeret. Quod non esse tantm utile, sed etiam honestum , et cum religione
ille, si

strepitum

cm tamen proxim,
Sed ubi de Dei
,

ut apparet,
speciali cura

accesserit David.

atque providenti constat

quam

hubuit in Da-

conjunclum; quandoquidem conalus


quid contra regem audacis teutaret,

videm

non

est cur

de reliquo laborandum puut nihi) audirc po,

temus. Abulensis Deo eo articulo inductam


surditatem arbitratur
tuerit.
,

auctorem

Deum

articulum esse

enim diem et interpretabantur qucm Domihabuit. Illum


, ,
,

ita

Neque hoc

displicet

sed addere posset,


,

nus ante promiserat

cm

dixit

traditurum se

immissam quoque
quandi post haec

fuisse opacav, id est


,

cci-

Salem in Davidis
ita

manus

quasi conslrictum
,

tatem, sicut fecit olim

ut de illius capite suo arbitralu

Hber

ac

cum Sodomseis et alitempora cum Syris in obsi,

sine ullo periculo statueret.

Quando haec promissa Domino acceperit David non constat, verum autem dixisse Davidis socios non est dubitandum neque res erat occulta quando
,
:

dione Samari. Et addit Abulensis


esse levilatem pedibus Davidis
,

additam

ita

ut

gradum

suspendere

et sine ullo strepitu


(ieri
illi

ad regem uspotuit, ut rex

que pervenire potuerit. Sed


deponeret chlamydem
,

illi

noverant

neque

ut reor
,

sicut alia de se
,

ut

naturse operi

plura ignorabat Sal. Haec


ciis

credo

David so,

comniodis vacaret
ret.

et se longiusc.il rejice-

aperuerat

uteorum

solaretur animos

et

Tune ver accedere commodissim


,

potuit,

ad dura tam inclementis ac barbari rgis consilia

et

neque vidente
Vers. 6.

neque sentiente rege cogi-

confirmaret. Facile enim homines obdu,

tata perficere.

rant contra omnia bellorum


bria
,

fortunaeque ludi-

Post lec percussit cor suum Da,

cm brevem
,

putant futuram esse inole-

vid, e qud abscidisset, etc. Cogitrat pris

stiam

et laboris propositam

mercedem. Sed
,

David

ut diximus, Saiilem occidere

sed ab

Domino praedictum incertum est. Quidam Gad alii iNatham Prophetis acceplum esse credunt. Ego e mult maid Davidi

unde

eo consilio
delerruit
,

compunctum animum
et illa elegit, in
,

conscientia

quibus aliqua appa,

rebat observantia

et nihil erat

quod

piet.as

gis inclino, ut

credam hoc Samuele


videret se Saule ad

fuisse

aut religio damnaret. Quare salis habuit, absciss

praedictum
est

quo tempore ad illum profectus

chlamyde

referre

secum
in
ill

servatae regiae

David

cm

mortem

vitse illustre

testimonium. Sed quia fidliserai,


,

inquiri. Est
didicisse

autem verisimile lune Samuele Davidem futurum aliquando tempus,


,

ac pius Davidis animus


li

tant conlinen,

aliquid habuit

quod non probaret

et

quo

cm

in ejus

manus rex

ille

inhumanus

iner-

laesam arbitraretur regiam majeslatem

cm

mis, et pen nudus, et quasi constrictus incideret.


fuit
,

decurlal chlamyde temeratam putaret regiam

Aut cert
idem hc

quia David etiam Propheta

personam

quam Deus

sacro delibutam oleo

Domino promissione
ET

confor-

ad regni culmen destinsset. Quare percussit

tatus est.

Davidem animus suus


,

id est, tristis

quaedam

SURREXIT ERGO DAVID


CHLAMVDis Saul silenter
xerit David
,

PU^CIDIT

ORAM
surre-

cogitalio,

etangor conscientise, quasi consilium

(1).
,

Quo animo

suum

ipse

damnaret ,

et infectum Yellet,

quod

incerhun est

an ut oram chlaCbrisluin Judxos non occidisse, sed eisglo riam regni abstulisse ; chlcmydis enim abscissio, regni est amputatio. (Corn, Lap.)

(1) Alleg.

seindens oram

Eucherius j David inquit abchlamydis Salis significat


:

, ,

, ,

879

IN

LIBRUM

REGUM
Vers. 8.

880

nimis praecipitato consilio fecisset imprudens.


Vers. 7.
tius sit

Et confregit David
,

Dixitque ad
Dominos
,

viros- suos

viros suos

Propi-

SERMONIBUS

ET NON PERJMISIT EOS, UT CONSURGE-

miiii
,

ne faciam hanc rem do(1).

rent in Saul.

Cm

vidrent viri sexcenti

qui

mino meo

cnRiSTO Domini

Sperabant

socii,

cm

suo' hortatu
,

ad Salis caedem Davidem in-

cum sum
et

Davide se in inleriorem speluncee seecsabdiderant,


,

nihil

gravius Salem esse

citassent

et

ille

suorum
iri

votis satisfacere velle

passum

statuerunt ipsi in Salem irruere,

signilicsset

,occisum
molesliis

regem

et illum

diem
finem
re-

quotidianis

atque periculis

quod David tentare non est ausus , rem totam temporis momento transigere. Sed represillorum effervescentes animos
,

allaturum.

Cm

autem illum sospite Saule

sit

et ad cae,

versum esse vident, rurss instimulant, ut regem conhciat , neque oblatam divinits occasionem perire
terposit
sinat.

dem

anhelantes David

neque permisit
prout

ut in

regem securum quidquam


Orationem

hostile molirentur.
,

Quod

ille

jurisjurandi in-

habuisse gravem

loci

et

religione

l'acturum se negat.

Ulud

temporis facultas patiebatur


confregit sermonibus.

indicat illud

enim
mihi

propitius

sit milii

Deus
si

absquc dubio
:

Cujus
,

illae

videntur gra-

juramenti forma est, ac


sit

dicat

Adversus
illo

vissimae fuisse rationes


et rex
,

quia dominus esset

Deus
,

neque quid mihi ab

succ-

pro cujus vit

omnem

deberent aleam

dt ex votis
lulero

si

manus
,

infidles et impias at-

subire
in

neque

fas esse

sacrosanctum corpus
aliquid ex oleo sacro
,

domino meo

et rgi uncto.

Adducit

quo rcdolerct adhuc

autem duas rationes, cur nefas esse pmet regiam illam personam violare. Altra est quia
,

subditorum hominum ferro temerari. Perfecit


denique suaucloritale, et verborum pondre,

ipsius est

dominus

atque ide lex ipsa jubet


,

ne quam

:i

servili

manu regium

corpus patere-

im
illud

et
,

rerum nalura

ut

illius

servet incolu-

tur injuriam.

mem

non adimat vitam. Deinde quia corpus


quod gladius confodcrct
;
,

Vers. 9.

Ecressus
,

de spelunc clamavit
:

sacrosanctum

post tergum Saul dicens

Domine mi rex. Post,

st ab unclione sacra

sacra ver violare relilib.

qum
David

deposito veniris oncre cpit

quam

in-

gio vetat. Propter quod

2, cap. 1, gladio
,

stituerai
,

viam

persequi Sal

egressus est

peremit illum

qui volenlem regem


,

et lioc

et quibus antea

modis ,

et fortass

mapie-

ipsum orantem
occidit. dis

im

et

jam agentem animam


satis

gis officiosis, et observantiae plenis

suam

Quae duae rationes


et

produnt Davi-

latcm et obsequium ostendit


nihil illum

etiamsi nsset

ingenium librale

pium.

amicum aut sanum cogitare. Quare suum illum regem et dominum salutat et in,

Vide bic et mirere clementiam Davidis quem liet reverentiam erga Salem regem cet inlensissimum persecutorem habens in manibus, laedere non vult. Unde gloriosior fuit haec Davidis de Saule Victoria , ill quam retulit de Goli. Audi S. Chrysost. homil. 2 de Davide et Saule < Sal egressus est spelunc li egressus est autem post illum et David t beris oculis clum intuens, ac tune temporis magis exultans , qum cm Goliath deje< cissel , ac barbari caput amputasse!. Siqui
Il)
, : ,

clinato corpore

et

prono in terram vultu supdenique


,

plex adort
fastus
,

nihil omisit

quod regius

et ambitiosa majestas

ab infim con-

dilionis servulo requireret. Hic porr loquendi

ac salulandi modus, hic habilus hominis supplicanlis et cernui


,

optima est ab offenso et

ambitioso principe benevolentiae comparandae


ratio.

Deinde

adliibet

orationem

brevem

qui-

<

dem hc

illa

munificentior erat Victoria

dem

quia id temporis exigebanl angustiae et


rgis
,

haec magnificentiora spolia, haeepraeda illustrior , hoc gloriosius trophaeum. > Cujus rei < rationcm reddit qud illa Victoria annis conslilerit,haec virtutibus; eteoncludit : c Ilaque rediil non barbari illius caput gestans, sed aninii c.oinmotioncm roortificatam, sed iram < enervatam ; neque haec spolia reposuit Iliei

animus
gnitalis

nondm

pacalus; sed plenam di,

plenam

spirits

in

qu oliosa rhe-

torum

et curiosa studia nihil desiderent. Pri,

mm

docet inanes esse


,

atque omnin fallaces

voces illorum

qui rgi persuadere studebant,

contra ipsius salutem et vitam aliquid hostile

rosolymae

sed in coelo

inque supern

ill

civitate ; nunc haudquaqum in choris obvim veniebant leminae , excipientes illum cum laudibus , sed angelicus populus sublimi applaudebat , admirans ejus philosophiam et humanitatem. Et paul post: lllnstriorem tulit victoriam servato Saule , qum si illum maclsset. Quod enim tanti prtii lucrifecisset prsemium occiso hoste ,

meditari Davidem.

Quod ab

effeetu probat
,

om-

nin dissentaneo. Quis enim credat

illum de
facile,

eorum morte
abstineat

iniisse consilium

qui

cm

ac tut illorum possit spiritum extinguere,

tamen manus,
rei

et abire patiatur inco-

lumes? Cujus
docet,

oblatam fuisse facultatem

quantum nunc

tulit

illi

parcendo? Corn, Cap.


(

cm
,

ostendat frustum chlamyde de-

seclum

et

qnemadmodm

illum sejwratum

,,

88
suis
,

C0MMENTAR1UM. CAPUT XXIV


et in spelunc

quodammod constrictum
ut occideuem te sed
,

vid ad
sibi ut

Salem dmisse
caveat
,

ut modeste admoneat,

invenerit (1).

vel ab

hominibus

si
;

injuste

Vers.

11

.Et cogitavi

illos

et obstinato odio persequatur


,

vel cert

pepercit tibi oculus meus

(2). lia loqiiilur

Da-

Deo

quipotenliorum calumnias et injurias


sinit.
,

Pourquoi coutez-vous ceux (1) Vers. 10. qui vous disent que je ne cherche qu'une occasion de vous perdre ? David est plein d'un profond
respect pour l'oint du Seigneur il le dfend contre la violence de ses gens il n'oppose qu'une douceur invincible cette cruelle rsolution que Sal avait faite de le perdre quelque prix que ce ft ; mais nanmoins il soutient son innocence , et il fait voir l'injustice et l'imposture de ceux qui ne travaillaient qu' nourrir la haine et l'envie que ce prince souponneux avait conue contre lui , en lui repr-. sentant David comme un sujet rebelle quoi, qu'il n'et pour lui dans le cur qu'un profond respect et une fidlit inviolable. C'est l selon saint Bernard , un des plus grands malheurs de la vie des princes , d'tre si t exposs se laisser surprendre aux artifices et la malignit de ceux qui les environnent. Et c'est ce qui les doit porter se tenir tou jours sur leurs gardes pour ne se rendre < pas par une crdulit indiscrte aux faux < rapports de ceux qui sont prvenus, ou < d'intrt, ou de passion, t Car comme on prend plaisir favoriser leurs peusees et leurs dsirs , parce que l'on trouve un grand avantage leur complaire , aussitt qu'ils ont t; ;
,

impunilas abire non


bat
ret
, ,

Quod
ut

seipso pro-

cujus
et

animum

subiit

Salem occide;

uno

ictu long se vexatione liberaret


,

nihilomins continuisse se
illi
,

et ddisse

vitam

cui sine periculo

et forlass
sit

non injuste

potuisset eripere. Quid

oculum alicui parcere,

diximusin nostrisCommentariis super Ezechie-

lem ad
lus

illud cap. 5, v.
et

11

Et non

parcet ocu-

meus,

non miserebor. Qui dicendi modus

in

Scriptur sacra frequentissimus est.


,

Ad

quod eo loco observabamus


opus
illi

solere aliquod

attribui

qui illud ab alio

quopiam

f'actum esse ostendit.

Quo modo
Ezechiae
,

sol Eccli. 48,

adjecisse dicitur dies


fuit vitse longioris.

quia signum

Quia ergo oculi animorum


,

sunt indices
lateat
,

dm produnt
est
,

quid in anno
,

sibi

etiam vendicant

id

quod animo,

rum proprium
hilares
,

nempe

misereri

dolere

parcere. Quare sicut oculi dicuntur dolentes

quia
:

animorum dolorem

et laetitiam
,

indicant

sic

etiam dicuntur misereri

ac par-

moign

le

moindre loignement contre des

cere

quia miseratione

commotum

et

pronum
anim
,

personnes trs-innocentes, qu'on leur a rendues odieuses par Ja fausse image qu'on leur en a trace on augmente encore ces mauvais soupons, et on leur fait croire qu'il n'y a que la raison et l'quit qui les engage dans une aversion qui est entirement contraire l'une et l'autre. C'est ce que David reprsenta Sal , parce qu'il le savait environn d'une troupe de flatteurs , qui lui faisaient croire que la mort de David tait un moyen ncessaire pour conserver sa personne et pour assurer le repos de ses tats. ( Sacy. ) (2) Ego quidem appetilum ultionis mese secutus, vitam tibi adimerepotuissem. Hebrajus: Dixie ad occidendum te, et pepercit super te, et dixit : Non mittam manum meam in dominum meutn. Modesli quidam et in re prajsertim odios David , ne uteretur prima person loquendo ca visse videtur Dixit ad occidendum te;
, , ,
:

ad veniam animum ostendunt.


Vers.
12.

Tu autem

insidiaris

mee

(1).

Cm animum suum
,

innocentem

et

percusso corde trepi( Corn, Lap. ) (1) Singula verba Davidis magnam habent emphasim , ejusque clementiam et virtutem adaugent. Ostendit enim se sua beneficenti

ejus veste prscidit davit. >

tamque

cum insidiis et maleficenti Salis se in ipsum esse benelicum , qum ipse in se erat savus et maleficus. S. Chrys.
certare
:

prater Homil. de Davide et Saule scripsit homiliam insignem , cujus titulus est Quod David maguificentis erexerit trophum parcendo
Sali
illa
,

qum occidendo Goliath; ubi repetens


,

Dixi intra me : Occidam illum. Aliter Non defuit qui me hortarelur , ut te occiderem sed ego respondi Non inferam manum meam in dominum meum. Sepluaginta Nolui
: : ;
:

non

qux citavi v. 7, addit Davidem hic insignem plagam diabolo qui non nisi cdes sitit
c Ascendit, inquit , hoste vulneribus innumeris sauciato ; ut qui licet servsst Salem , tamen illum rvera ho< i stem diabolum multis plagis confxit. Egres sus est ergo David spelunc dexteram il< lam totius orbis pretio parem , simal cum < capite coronatam gestans coron justitise et mansuetudinis, etc. Idem Chrysost. Homil. proxim sequenti docet Davidem hic martyrii lauream non simplicem, sed multiplicem rneruisse Illud , inquit considra , qud ex t insidiis Salis tripla quadruplque martyrii coron rediraitus est. Etenim qui servavit hostem , eum , qui semel alque iterm im frquenter lanceam in caput illius vibrrat cm esset occidendi potestatem nactus , ta< men pepercit. Idque cm sciret post eam pruisliiam clementiam fore ut denu ab illo

et suscitt, inflixisse.
c

te occidere, et

peperci tibi, et dixi


in

Non injiciam
(Calmet.)
in

manum meam
Dixi enim
:

dominum meum.

Non extendam manum meam


,

DOMINUM MEUM
stus

QUIA CHRISTUS DOMINl EST. Cliri-

unctus in regem Deo per Sa, muelem. Duas causas affert David cur non laeid est
,

serit

Salem
;

prior
q. d.
:

qud

ipse sit
,

suus

postenor , qud
,

sit christus

id est

Dominus un,

Mihi religio fuit tangere eum quem unctio Dei sibi sacravit. Rect S. August. lib. 2 contra Litteras Petiliani c. 48 : David Salem , inquit , propter sacrosan t ctam unctionem et bonoravit vivum et vindicavit occisum. Et quia vel panniculum ex
, ,

ctus Domini

, ,, , ,

8!tf

IN

LUMUM
,

REGUM
in saeris litteris valet impietas
,

884
sicut etiam im-

ab omni alicnum suspicione docuisset David

mine modeste

iniquilalis

coarguit Salem

quitus

malitia
,

peccatum

et similia. et

Altcrum

cm ab

illo

exigat

pnas
,

qui nihil

cur ve-

propri

nempe opus sceleratum


figurat,
scilicet

impium

xari tani acerbe debeat

in
,

regem

admiserit.

alterum
peccali

impielatis

atque

Quarc monet
id

ut

Deo

cui miserorum et
,

pnam. Ex hc

duplici signiucatione

innocentiuin tutela crdita est

tanqum

su-

duplex quoque eruitur sententia. Altra Davi-

atque universali
,

vindice suppliciura

dem
cato

peccato purgat
,

ab

illo

inquam

pec:

expfctet
il

cui ipsesuam causara integram com-

quo

regiae vit insidiatus arguilur

ab

itiit)
,

.oratque

ut illam

cum

Saillis sive in-

impiis enim egredilur


pietas egredilur piis.
raile
,

impietas

sicut etiam

juria

sive innocenti
,

componat;
,

et quid aut

probet
puniat

aut improbet

ipse judex

statut et

impium
,

aliquid

Non est autem verisiquempiam esse molitum


Mayius

neque aliquid Sal


:

Davidis

manu
te,

in

eum

quem

observanter et pi prosecutus
:

adversuni accipiat. lllud


ter

Judicet Dominus in-

est.

Cm
;

ergo dixisset proxim David


sit in le, id

me

et le, et ulciscalur

me Dominus ex
,

autem mea non


probat
in

ab ips rerum natur


,

non

est optantis, aut imprecantis

sed praedi-

neque enim impielas


ac regem
,

qualis esset

centis

futurum

ut

Dominus causam judicet,


,

dominum

insidias

instruxisse

et illatas Davidi injurias

et vexaliones ulcis-

egreditur nisi ab impiis


et

quorum

ipse

mores
omni
,

calur

etiamsi David

manus
enim
at

caede atque
:

imaginem horret. Et ha;c videtur proverbii


in

uliione conlineat. lllud

valet

Manus

au-

genuina sententia. Neque pauca sunt


lingu in

tem mea non


rex
,

sit in le.

Quasi dicat: Ego in


;

te,

6
,

edem

significatione proverbia
,

quae

nihil moliar hostile

Deus

sat scio

laies esse dicit cogilationes

et

opra

qualis

injuriarummearum judex
Vers. 14.
dicitur
i
:

et ultor existet(l).

est auctor.

Sicut et

in

proverbio antiquo

Si vero iniquitatem,

aut impietatem
,

pro

Ab

impiis egredietur impietas.

Duo

supplicio impietatis adhibeas

sensus erit

md

impeteretur , perspicuum est, qud millies coronam meruit animi proposito , miilies plurimas t autem interfectus propter Deum i tulerit martyrii coronas ; qui quemadmodm c et Paulus ait : Quolidi mortuus est propter Deum. Cm enim posset hostem sibi insi diantem medio tollere propter Deu;n noc luit; maluitquotidi periclitari, qumjust < cde tt mortibus liberari. ( Corn, Lap. ) Judicet Dominus inter me (i) Vers. 13. et te. Appellat David ad Dei judicium quia humanum non habehat. Nam Saul, qui debebat esse judex , erat ejus hostis et persecutor. Facit hoc , ut acriter cum Saule exposlulet oslendens perseculionis summam injustitiam utque euiu terreat et persequendo avertat minando Dei judicium et vindiclam. Sic S. Athanasius Constantino imperalori ab Arianis seducto jubentique ut iret in exilium, dixit
, ,

judicio proprius

et magis consequentibus ac-

commodatus
le hostile

Etiamsi manus

mea

nihil contra

moiiatur, neque alius quivis jussu

ineo de uliione capiend pro

me, aut de

tu

morum
pleat.

intemperanti castigand cogitet, non

dcrit aliquis impius, qui id audeat


,

et comQud si hic etiam absit tua tamen conscientia pnas abs te exiget scelerati consilii; im teipso lute pnas exiges, non alina manu ac ierro sed omnino tuo. Quod san
, ,

itaaccidit;

nam

paul post hune artieulum

rex ipse Palaestinis victus, ut ignominlam


et

ludibrium vitaret, in

suum

sibi

gladium

incubuit, neque de su vit minus consuluit


hosliliter
,

qum

consuleret hostis

aut qui-

cumque
nysiiis

Davidis injurias ulcisci vellet. In hanc


,

Judicet Dominus inter me et le , imperator quia calumniis inimicorum meorum credidisti. lia Sootates lib. 1 Histor. c. 25, et Baron, loin. 3,

sententiam inclinant Abulensis


et Valablus
;

et

Lyra

Dio-

et

mini omnin placet.

pag. 426. Et ulciscatur me Dominus ex te. Videtur David commotior ex passione petere Deo vindiclam de Saule, sed ex primo animi impetu et actu indeliberalo , ideque levitef peccat ait Abulens. Nam deliberat noluil Dei vindictam de Saiile; unde audit ejus morte, seri graviterque indoluit. Adde, Davidem videri ultionem hanc petere ex recto justitia zelo ut Deus tantum Saiilis scelus casliget ad aliorum exemplum , ne pios persequi audeant ut ;indalo quod Israeli dederal Sic enim Moyses Num. 10 , Jereinias cap. 17, et David in Psalmis subinde rect sancteque petunt Deo justam de impiis vindictam.
,

Istud proverbium in Scriptur sacra

non

in-

venio

fortass
,

sumptum
sit.

est

ex vulgi consucScriptur sacra

ludine

licet sententia illa in

inirequens non
Vers. 15.

Canemmortcumpersequeris, et

cuLictM unum(I). Minus decere indicat dignita roi d'Isral? Vous (1) Q poursuivez-vous, poursuivez un chien mort et une puce. David condu Seiyeur et comme mme .' iiduic Sal
'

'

le roi d'Isral,

et

il

se regarde

lui-mme

Corn, Lap.

un chien mort et comme une puce. Une. aussi extrme douceur que celle qu'il tmoigne en d'une cette rencontre ne pouvait natre que

,,

SS5

COMMENTARIUM CAPUT XXIV.


Quem modo
rem ram
,

886
,

tem regiam, bellum suscipere cum hostenequc


nobilinequc robuste, ex cuj us inscclationenihil
referre potest

quaerebat ad caedem

insidiato-

appellabat, et ut illum venaretur ut fe-

prater ignominiani

si

iiliil

vitam ipse ducebat ferinam

et

agre-

eorum, qu
quatur
:

captabat ex illoccruimine, conse-

stem , jam filium appellat paterno blandiinento,


et quasi

qud si ex votis cogitata succdant non majorern consequetur gloriam ex ill Victoria, qum siinorluuiu insectaretur canem, aut
pulicem unuui.

vocem

illius

suaviter .resonanteui au,

direl

de vocis auclore

seu moderatore ro-

gat

Hc

pars apud eos

qui ap-

ipse

esse vocem, quem amore deperiret ardenti. anta animi mu-

quasi

non credat ejus

petentes sunt glorise, et raagno in loco apud


alios

tatio facta est, ut

nunc cum
,

suavitale auclire

haberi volunt,

gravissima

est,

quam

videatur

illius

vocem

quam ante

quasi leoni-

rhelores ab honesto dicunt.

Est autem boc

num

fremitum borrebat.
,

Hebraeorum proverbium
alicujus conditionem

quod mir extnut

Et levavit Saul vocem suam


Davidis innocentiae
natae malitiae
,

et flevit. Fle-

miseram et vilem. Canis aliquid indicat odiosum et ftidum qud si addas morluum, nibil dixeris odiosius et vi;

tus iste Salis ortus esse videtur ex cognitioae


,

et suae
tt

jampridem

obsti-

qu illum

modis exquisiisset

lius.

Sic de

Semei homine impuro,


2 Reg. cap. 16
:

et vili

ad caedem. Maxime
illa

cm

accederet modesta

dixit Abisai,

Quare makdicil

atque humilis oratio, qu se canem ap-

canis hic mortuus domino

meo rgi? Talcm ergo

pellrat

mortuum

et

unum

culicibus

cm
;

se David appellat
solenlis rgis

ut vel e compellalione in-

tamen ipse experienti jam sp


illo in Israele

didicissel

ambitionem frangat.

toto robustiorem esse

neminem

Et

cuLiCEJi unum.
,

Hoc

eliani vilissiini ingenii

neminem

in re bellic

magis aut fortunatum


,

est, culicem venari

aut persequi. San vald


et charitatem in
:

apud posteros laboravit Domitiani nomen, qui in secessu separatus licet ab spectalorum oculs

eum ostendamus

juxta illud

muscas venabalur.

Usus est hoc eodem


:

Proverb. 15, 1 Responsio mollis frangit iram. < In nobis ergo, ail Chrysost. situmest, ut vel < extingualur ira inimicorum, vel ad majus
i

proverbio David infra cap. 26

irritetur

Egressus

est
t

incendium , invadamus. Probat

si

verbis asperis

eum

id

exemplo ignis quod

rex Isral, ut qurat pulicem unutn.

Vers. 17.

Numquid vox h^ec tua est,

fili mi

David (1)? En qum mutalus estSaul seipso!


profonde humilit. Il est lui-mme l'lu de Dieu et Sal est rejet de lui et visiblement possd du dmon. Et nanmoins il n'a pour ceprineeque des sentiments de respect, etpour lui-mme que du mpris. Tant est vrai ce qu'a dit un saint, que les mes les plus humbles sont aussi les plus gnreuses, et que plus elles sont petites leurs propres yeux plus elles sont grandes ceux de Dieu. (Sacy.) (1) Subdit Chrysost. exempla quibus ostendat qum potens sit vox piorum < Vox sani ctorum frquenter et elementa stare fecit, et potestates illorum immutavit. Loculus est i tanim Jesu Nave, et constitit sol et luna. i Sic etMoyses mare ingressus est, et cessil; i sic trs illipueriignisvim extinxeruntbymnis i illis suis, hc voce. Itidemet Saiil adeamdem < vocem incaluit, dicens Voxtuaista, filiDa< vid? Quid igitur David? Servus tuus, domine, heec certamen oritur , et cont mi rex. Post lentio uter alterum majore prosequatur lib nore. Saiil quidem ad cognationem ascivit filium appellans ; David autem dominum eum
, , , ,
:

subjicit: si enim i inlles in scintillant ignis, excitas incendium; contra si inspuas, extin< guis , et utrumque tibi in manu est; quoniam t utrumque, inquil, ex ore tuo proliciscitur.
( c i

Idem

fit et in inimiciti proximi: si inllatos ac vecordes ingras sermones, excitas ignem illi.is accendis carbones; sin mites ac moderatos admoveas sermones, priusqum exar,

descat, iram

omnem

extinxeris.

>

<

appellat.

Quod autem

inquit,

unum

dicit taie est : illud quaero , salutem

Unum
tuam
,

(Corn, Lap.) Saiil verse des larmes, et il dit David : Vous tes plus juste que moi. La duret de Sal ne peut rsister une si extrme bont de David. // rpand des larmes ; il l'appelle son fils; il reconnat qu'il est juste, et il se condamne luimme d'une grande injustice. Il admire la gnrosit avec laquelle David a pris plaisir conserver une vie qui n'tait employe qu' lui procurer la mort. Il admire celte action qui parat si fort au-dessus de l'esprit humain. 11 souhaite que Dieu la rcompense. Il prvoit que David rgnera certainement , parce qu'il sent bien que rien n'est plus digne de l'lvation du trne que cette grandeur d'me et cette douceur si hroque. Et nanmoins, aprs tant de marques, non seulement de sa rconcilation avec David mais mme de l'admiration o il est de sa vertu, il le quitte avec un cur qui dment, sa bouche et qui est toujours plein de
,

ac virlutis profectum; filium me appellsti ; f mihi ver satis est si me pro famulo habeas, < tantm ut iram ponas, tantm ut ne quid de c me suspicere mali, neve me ducas bostem i aut insidiatorem, > Inde colligit Chrysost. in no.- ira potestate esse inimicum nobis recbhliare, si cum Davide nos coram eo humiliemus,
,

de haine. C'est pourquoi il est marqu que David se retira en des lieux plus srs. Car sachant que la main de Dieu tait sur Sal , et que l'envie qu'il avait conue contre lui avait jet de profondes racines dans son cur, il tait persuad que sa haine durerait autant que sa vie et qu'il n'y avait que Dieu qui pt l'empcher de tomber entre ses mains. (Sacy.)
fiel

et

, ,

887

IN

L1BRUM

I.

REGUM
boni
,

888
illi

aut industrium. Est sanc humilitas maxime in

Deus

pro tant humanitate


officio
,

et

tam

eo, quem corporis

atquc animi ornamenta

ingenui pectoris

beneficium rependat.

commendant, ad domandos et iaclinandos animos, etfrangendum furorem potentissima


;

neque credo contra ingenuos


opponi posse potcnlins. San
ira sit

spiritus aliquid

Ac tandem obsecrat ut quando illum regium nomen atque poteslas manel, de quo ipse non dubitat et nunc certissim ex eo tandem di, ,

cm

ira rgis
,

dicit,

quia in
et

illo

regios spiritus, id est, in-

leonis,

neque

aliter in furore

qum
fregit
,

genuos

clmentes agnovit, ne semen suum,


sui,

leo

rugiat,
,

sermo tamen mollis iram

quod ipse ingenii


xium,
foveat
,

ac

morum

intemprie

rgis

sicut prostrata fer

furorem sedat

et
:

prodiderat, et juslae vindictae fecerat obno-

rabieni leonis.

De quo Claudianus oplim

perdat,
sicut

sed

potis

amplectatur

et

Qu
Nec
stravisse

Tonique

leones

de suo gnre

sollicitus

Jonathas

valent , ea

mox

prostrata relin-

sub edem jurisjurandi forma paulo anle caverat (1).

quunl
nisi beltantis

gaudenl cervice juvenci

Nobiliore fam.

Qu de

re graves passim

occurrent

in

omni

lilleratur

sententiae, quibus
;

ego comme-

morandis abstineo
liiicin capitis.

nonnihil tamen

addam ad
Justior es Davi-

(1)YeRS.20. QuiS ENIM CUM INVENERIT INIMICUM SUUM , DIMITTET EUM IN VIA BONA sillet eum abire salvum et incolumem? via enim bona est quae ducitad vitam, mala ver, quae ducit ad mortem. Loquitur Sal ex suo et smilium ho,

Vers. 18.

Dixitque ad David
Jam

quam ego

(1).

agnoscit fateturque

dem esse justum, se autem illum esse, qui omnem juslitiae modum abjecisse vldealur, cm in eum quo tt fuerit cumulatns officiis, sic fuerit injurius, ut pro grali, quam
,

mullis nominibus fuerat anle promeritus

in-

minum mundanorum ingenio, qui inimicos suos data occasione occidunt. Nam sancti contrarium faciunt, et vincunt inbonomalum, llti fecit hic David. Quem prae aliis imitatus est S. Joannes Gualbarlus, qui armatus occurrens inimico inermi, cm ille vitam sibi donari poseeret per amorem Christi pro inimicis suis crucifixi eidem pepercit. Unde ingrediens Ecclesiam oransque ante imaginem Crucilixi, vidit Crucifivum ad se caput inclinare , ac quasi applaudere et gratias agere, quod hosti su
,

juriam

odium

vcxationemque

retulerit.
affecti ani-

amore

pepercisset.
,

Quo viso commotus Joannes

Cmque
mi
ita

alibi saep

ben

in

regem

praeclara

documenta dederit, nunc tamen

ddit illustria, utvel caecis possint esse no-

et ordinem Vallis-Umbrosae sub annum Domini 1020. SEDDOMINUS REDDAT T1BI VICISSITUDINEM IIANC, PRO EO QUOD HODIE OPERATUS ES IN ME, q. d. :

seculo renuntiavit
instituit

tissima.

Cm
,

enim ed

esset

adductus
,

ut

Ego non possuni

effugere

non posset inimici manus

continuit

tamen justum rorem


,

et multis stimulis irritatum fu-

tibi retribuere par rtribut ergo illud tibi Deus. Causam dat S. Chrysost. Homil. jam citat dicens c Quid enim poterat Saul reponere dignum meritis, etiamsi re; ,
:

et abire

ex laqueo permisit incolumem.

<

Ecquis enim est, qui

cm

gnum dedisset cum omnibus oppidis? Neque enim oppida modo et regnum, verm et vi-

illigatum

vidcat
,

inimicum,

et

minarum adhuc spirantem cum


quando
se sperari nihil possit

bon

grati liberum atque intactum dimillat?


orat, ut

Quare

(1) Pergit S. Chrysost. : Vides ut suam ipsius damnt malitiam , ac justi virtutem

i
<

praedicet , nulloque cogente sese purgat. Idem tu facito cm hostis incident in manus tuas; noliaccusare illum, sed teipsum purga, ut illum perpellas ad su ipsius condcmnatio-

tamipsam donaret illi David; ille ver non habebat alleram vitam , quam rependeret ; eque illum relegat ad Deum , et ab illo ma naturis prmiis honort, pariter et hune laudans, et universos erudiens, qud tm c majora nobis apud Deum praemia reposita sunt, cm pro innumerisbeneficiis in hostem collatis, diversa recepimus. > lgitur David hic subditus, licet major fuit Saule rege ;

<

si nos accusamus , exasperatur ; nos excusaverimus illereveritusnostram < humanitatem , mox seipsum condemnabit. > Et nonnullis interjectis Neque enim sim< pliciter dixit Fecisti mihi bona, sed Re< tribuisti mihi bona, bocest, pro insidiis, pro < caede, pro malis illis innumerabilibus, magna < mihi rependisti benelicia. At ego ne sic quii dem Cactus sum melior, sed post illa tua bnficia perseveravi in maliti tu ver nec quidem es immutatus sed constanter < sic nos iterm atque < luuin obtinuisti morem, iterm tibi insidiantesbeneliciisprosequens. In hisce singulis verbis, quot coronis diguus apparuit David? (Corn, Lap.)
<

nem. Nam
si

enim ita magnum et magnanimum facit amor inimicorum et injurise condonatio. Audi Martinum Dumensem abbatem, et postea Braccarensem episcopum anno Domini 572 Nil aliud lib. de quatuor virtuiibus c. 2 < magnum in rbus humanis nisi animus ma< gna despiciens si magnanimusfueris, nun< qum judicabis tibi contumeliam fieri. De
nil

ut

< <

inimico dices:

Non nocuit
:

mihi,

sedanimum

nocendi habuit et cm illum in potestate tu videris, vindictam putabis vindicare potuisse; scilo enim honestum et magnum vindictae gemis esse, ignoscere. (Corn, Lap.)

Et nunc quia scio quod cerVers. 21. tissim regnaturus sis. Scj'o, ex singulari ill Dei erga te cura et providenti, qu te tutatur, measque insidia eludit , ac te in omnibus C>ro-

,,, ,

889
Vers. 22.

COMMENTAH1UM. CAPUT XXIV.

%%
11 de
,

(1)

Neque auferas nomen meum

fuit.

Cert id

satis ostendit Plato, lib.

de dojio patrismei. Duas hic ego explicationes


intucor; alleram
Salis
,

Legibus.

Si patres, inquit

velint lilium per


,

coramunem

qu

in

nomine
vult,

praeconem coram omnibus abdicare


plis

ne am-

quod de patern dorao


;

deleri

non

progeniem intelligit Salis qu stante, stare quoque existimatur Salis nomen, im pater
ipse
,

qui in

filiis

suis quasi in

imagine vivere

secundm legem sit flius. > Quod abdications genus non admisre Romani , de quo imperator 1. 6, cap. de patri Potestate. Quod item aliquando fecerunt alieni qui pro<
,
,

existimatur.
plicatio sunt

Quare haec verba superiorum ex,

pter filiorum delicta

illos

nobilium familialineis

neque

est diversa

sed

eadem
illa

rumstemmate, seu imaginum


gendos esse censuerunt.

expun-

omnin

iterata sententia.
,

Quam

egoexpositio-

San ex

illustriura

nem ita probo ut mihi non quam modo producam.


Certum
est, in
, ,

displiccat

familiarum imaginibus sublati sunt Cassius et Brutus, quia Julio Csari manus attulerunt
violentas. Tacitus lib. 3, in fine
,

omni ferm natione,

et

apud

cm

ageret

Hebros maxime filios qui dgnres parentum suorum nobilitate fuerint, aut aliqu
turpiori nota familiam obscurrint
,

deJun
soror
t i
,

funere qua Cassii uxor


:

fuit, et

Bruti

ad extremum addit

Viginti clarissi-

solere non
est usita-

marum

familiarum imagines antelatae sunt

solm ab haereditate

depelli

quod
;

Manlii, Quinlii, aliaque ejusdem nobilitalis

tum magis
Abdicare
,

et lege

permissum
,

sed etiam

i i

nomina. Sed prseTulgebant Cassius, atque


Brutus, eo ipso qud
effigies

expungi filiorum censu

et abdicari famili.
,

eorum non
,

vise-

inquit Nonius
;

est famili

abjicere.

bantur.

>

Et idem

lib. 2,

longiuscul ante

Idem censet Festus Quintilianus


abalienatus est.

lib. 3,

cap. 6,

mdium, prodit decretum

esse

ne imago Li-

abdicatum interpretatur , qui famili palris

Quod apud Graecos usitatum

bonis exequias posterorum comitaretur, quasi alienus foret nobili famili , et ne quis Scri-

sperat facitque hostibus omnibus superiorem aequ ac Israelitis omnibus amabilem et admirabilem ob tuam divinam patientiam et mansuetudinem, qu etiam mibi hosti tuo infensissimo vitam condonsti. Ita Abul. Audi S. Chrysost. Hom. jam citat < Die, obsecro, unde i istud scis? Pens te sunt pecunia , arma, c civitates, equi, milites, breviter universa hic contra desertus ac t vis apparats regii; < nudus, nec civitatem , nec domum, nec fa< miliam habens. Undeigitur, te quaeso, ista loqueris? Nimirm ex ipsis Davidis moribus. < Neque enim nudus et inermis ac desertus < me armatum , tantque circumvallatum pof tenti supersset, nisi Deum haberet adju< lorem. Porr qui Deum habet faventem c omnibus est potentior. Vides ad quantam Sal post insidias deductus < philosophiam < sit ? Vides qui fieri possit ut inimicus omnem < expuat maliliam, immutatusque ad meliora i sese recipiat? Ne velimus ilaque nostram < ipsorum salutem per iracundiam devorare. (Corn, Lap.)
:

bonius cognomentum

Drusi assumeret. Hoc


,

ver nihil videtur esse aliud

qum aliquem
fuit

ex nobili famili
Id ver magis
,

deleri.

opinor, usitatum

apud
alieni

Hebraios

nam quemadmodm
filios, sic

saep

adoptabantur in
lilii

etiam abdicabanlur

et abalienabanlur patern

domo tanqum
Deus
Sic quod

extranei. Sic ssep ad Hebraeoruin niorem


Israelitns dicit suos

non

esse

filios.

aliquo nomine, aut turpitudinis nota infaustum


est, et triste, inter
illa

qu

in

eodem ordine

sunt, non putamus esse numeranda. Sic Job


cap. 3, orat, ne nox, in qu natus est,

cum
:

numeretur, sed quasi damnata ex aliarum expungatur numro, etcursu Ne


noctibus
aliis

computetur, inquit
tur in mensibus.

in diebus anni, nec

numere-

Neque

alio

fortass sensu Ja-

(1) Jura mihi inDomino, ne deleassemenmeum. Vide qum Sal rex hic se submittat Davidi eique flat supplex. Unica ergo ratio expugnandi inimicos, eosque amicandi est , humilis et incensa in eos chantas. Audi S. Chrysost. Homil. jam citat Rex privatum rogat; qui diademate cinctus est, supplicem agit; pro * filiis suis obsecrat exulem. Et hoc ipsum arguit virtutem Davidis , qud hostis ausus i sit haec ab hoste petere. Nam quod jusjuran:

cob jam morilurus de Simeone, et Levi qui adversus


Sichimitas
:

arma sumpserunt

dixit

Gnes, cap. 49

Dividameos

in Jacob, etdisper-

gam eos in Isral. Qui ut hos abalienavit filiorum ccetu sic eliam duos in illorum numerum adoplavit, Ephraim et Manasse. Sic ergo
,
,

ex suis promeritis optime conjectabat Sal

autmeril timebat, ne

illius

nomen

patern

t i

dum
dis

non efacit, qud diflidatDavimoribus, sed qud reputet, quot malis


ftxigit,

famili deleretur, quia id illius exigebanl pec-

illum affecisset. Jura mihi te non abolilurum semen meum post me. Hostem filiis suis reiinquit tutorem, suasque proies in illius deponit dis

cata

ne ipsius nomen unqum audiretur in


:

Isral

an doletum fuerit
taincii

incertum est

ex-

manus, dm
>

punctum
illius

fuisse indicat,

qud cm ex

his verbis filiorum ac Davi,

manus apprehendens Deum sequestrum


(Corn, Lap.)

gnre natus fuerit Mardochaeus,

cm

jnducit.

illius

parentum audiantur nomina ad Cis usque

894

IN
pater fuit Salis,
locis
:

LIBRUM
sther
ciL'i-

REGUM
et relcta terra
,
,

892
ubi laqueis est
,

nomen, qui

hujus tamen
est.

et foveis

op-

nomcn duobus
cap. 2, vers. 5

praetermissum
vir

porlunus locus

altiora conscendit.

Erat

Judus

in

Susan

cumentum
dant his
,

viri

spirituales

Quod domaxime commendaenione

tate, vocabulo Mardochus, (Mus J air; filii Semei,

qui in agone

quem cum
,

filiiCis, de stirpe Jemin.

cap. 11, vers. 4.

Hoc idem repetitur Crn autem inter Semei et

habere debent assiduum, victoresesse student,

ne quid

sibi

ab oblatis induciis

aut fucat se-

Cis multi fuerint omissi ex Mardochi majoribus


,

non tamen videbatur praetereundus


nisi
ille

Sal

patern

domo ab

aliquo ex

Nunqum enim magis inimicus nocet qum cm blanditur, cm ltam ostentat frontem, cm de nostris votis magis
curitate promiltant.
,

Davidis posteris foret expunctus, crn regium


illi

videtur esse sollicitus. Exempla occurrunt plu-

nomen maximam supra

rcliquos famili

rima; ex hoc ips tempore,

in

quo nunc ver-

Cis auctoritatem concilisset (1).

Vers. 23.

Et jciuvit David Sauli

samur, pauca habeto.


(2).

Interfecit Joab

Amasam,

Pro-

cm

illi

magnum
,

benevolentia; signum osten-

misit David, sicutanlea Jonathae,

quod orrat

disset,

2 Reg. 20. Occidit Absalom fratrem


illum ad splendidam
insidiis

Sal.

Quomodo tamen
,

salv flde et juramenti

Amnonem cm
invilavit
,

mensam

religione, aliquot Saillis filios Gabaonilis tradi-

quando ab

magis videbatur

derit

ulagerentur in crueem

suo dicemus
lib.

foresecurus. Idem accidit Simoni.l Machab.

loco, ubi

ventum

fuerit

ad cap. 21

2 Re-

16
et

in convivio,

quod

illi

in amicitiae

fdus

gum.

signum Ptolomus paraverat. Taies sunt aut


aut
crocodili

Et David

et viri ejus ascenderunt ad


Saiilis

tu-

Syrenum cantus,
haec

lacrymae

tiora loca. Nrat David

ingenium,
;

maxime ex quo
nrat

illum malus exagitavit spirilus

enim dm aut suavilate dlectant aut dolorem nostrum ferre se simulant familiariter,
vilae noslrse

ineffrenatum

impetum

et

inconstanillo

magis insidiantur

hostiliter.

Haec

tem animum. Quare non putabat minus ab


,

de cap. 24. Nunc pauca ad extremum addenda


ex Patribus.

crn

cavendum esse cm promitteretomnia, qum omnia adversa minaretur. Atque ide

Gregorius 3 p. Pastoral, admon. 5, in Saule,


cui,

redeuntem videret, et ab spelunc recedere, ubi cum sociis proxime latuerat non tamen pulavit ibi se futurum esse
etiamsi illum
,

domum

dm ventrem

levt,

ima chlamydis ora


infe-

desecatur, superiore intelligit, qui ab


rioribus
fieri
i

reprehenduntur
,

ubi,
,

quo

id

modo
nisi

tutum quia daemonis


,

qui

jam Salein

obsi-

debeat

docet:

Quid

inquit, per Saul,

dere cperat
diis carere.

nullas credebat inducias insi;

nisi

mali rectores;

quid per David,


?

Tuliora igitur quaerit diverticula

boni subditi designanlur

Sal

Igitur ven-

trem purgare

est

pravos praepositos con-

(1) Subtilior est Sanctii interpretalio; nott enim, eorum nomina, qui probro familiae fuis-

ceptam in corde malitiam usque ad opra


miseri odoris extendere
,

sent, deleri consuevisse , quemadmodm imagines Bruti et Cassii coeteris illustrium majorum imaginibus aniolae sunl. Si in genealogi Mardocliaei Sal omittitirr , alii pariter

<

et cogitata

apud

se noxia factis exlerioribus


strare.

exequendo mon-

Quem tamen

David ferire metiilt,

promerueneglecti sunl, quiutique runt; in ill enim genealogi Benjamin ad usque Mardochamiii, quatuor tantm recensentur. Generationum gradus non semper aceunihil taie

quia

piae

subditorum mentes ab omni se

peste obtrectationis abstinentes praeposilo-

rat

(2)

omnes recitantur in Scriptur. (Calmet.) Nec tantm juravit sed et plura qum
, ,

rum vitam nullo linguae gladio percutiunt, i etiara cm de imperfectione reprehendunt. Vide reliqua. Idem lib. 12, Episl. 31 maxime
,

juraverat praestilit. lia S. Cbrysost. Quid igi tur inquit, David? Num vol leviler dissi< mulatione et ironi ad haec usus est ? Nequa

commendatsubditis Davidis exemplo

ne quid

quin,sedprotinsannuit,quodquepetebatur cbneessit; ac mortuo Saule non modo non occidit illius posleros, sed luin plura praestilit qum erat pollicitus, siquidem filins ejus cm esset claudus ac debilis cruribus.in suam ipsius domum induxit , suaeque menssa fecit parlicipem, suinino illum honore dignalus, nec erubuit, nec occultavit, necarbitratus est regiam mens:m claudicatione
pueri dehonestari sed decorari polis c lautiorem ficri. Quottjuol eiiiiu cum illo discumbebant, abibant magnaiu philosoplii:e doctrinam consecuti. > (Corn, Lap.)
,

de superiorum existimatione detrahant , quia illorum detractio , sjve vexatio ad Chrislum


pertinet et ejusEcclesiam.

Nec minus graviter, aut


Chrysostomus tomo
Saule
rgis
,

utiliter

ad mores

1,

Homil. de Davide et

ubi Davidis oratione

mutatum

esse dicit

animum. Tanta liantis se, quque


nihil

vis est orationis,

humi-

nihil

sonat iracundum,

i
i

optare

minax, sed potis hostibus omnia se dicit secunda. San verum est iilud
:

Proverb. 5

liesponsio

mollis frangit tram.

Et

, ,

893

COMMENTARIUM. CAPUT XXV.


,

894

quam Deus bone iram


,

Iram rgis

de qu

iracundi* multoimplevitrore, quique tem-

Proverb. 19,
ira rgis;

v.

12

Skut fremitus
:

leonis, ila et

pestatem vertit in tranquillitatem

quique

et 16, v. 4

lndignatio rgis nuntii

<
i

tumorem omnem
slinxil?

ira exaestuantis

animi reiii

mortis

et vir
,

sapiens placabit eatn.

San

sa-

Verba

quippe Davidis ingressa

piens David
et

qui indignationem placavit rgis,

animum

istius efferati
:

totam hanc perfece-

ex

ej

us

lacrymas exeussit

animo duriore silice dolorem et cm tamen illam indigna,

c
c

runt immutationem

deprehendas

licet.
,

quod Salis verbis Neque enim dixit ser, ;

tionem inflaramaret invidia, urgeret diabolus,


et instimularet

<

mones
fili

tui isli
?

fdi

David

sed vox tua ista


inca-

ambitio, quse rgi um

nomen

<

David
>

ade

mox ad vocem ipsam


,

ad alium transferendum timebat.


i

Quanta

luit.

Vide reliqua

quse perbella sunt, ubi

inquit Chrysostomus
tio? Qui

subito facta est inula-

prseclara
tur, quse
et

Chrysostomo documenta traduniratos

nunqum

sustinuerat

illum

vel

plurimm valent ad sedandos


honore
praevenias

simplici vocare

nomine, ipsam etiam appel-

offensos

animos; ut quo offensus es,


, ,

lationem habens exosam, nunc adoptt euni


in

ofliciis

occupes

prior

<

cognationem, appellans
Davide
,

eum
,

filium.

Quid

salules.

Quee omnia sic tractt luculenter


si

igitur
fecit

felicius,

qui

ex homieid
qui fornacem

ut hic,

uspiam

maxime Chrysostomuin

palrem

lupo ovem

agnoscas.

CAPUT XXV.
1
.

CHAPITRE XXV.
;

Mortuus

est

autem Samuel

et

con-

1.

Or, Samuel mourut; tout Isral s'assem-

gregatus est uni versus Isral, et planxerunt

bla

pour

le

pleurer, et

il

fut enterr dans sa


relira

eum

et sepelierunt

eum

in

domo

maison de Ramatha. Alors David se


le

dans

dsert de Pharan.

sua in Ramatha. Consurgensque David


descendit in desertum Pharan.
2. Erat
2. Or,
il

y avait un
te

homme

dans

le

dsert de

autem

vir

quispiam

in solilu-

Maon, proche

dsert de Pharan, qui avait son

dine Maon, et possessio ejus in Carmelo,


et

bien sur le Carmel.Cet

homme
fit

tait

extrme-

homo

ille

magnus nimis

erantque

ment riche
ei

il

avait trois mille brebis et mille

chvres.

Il

arriva qu'il

tondre alors ses breJuda.

oves tria millia et mille capr. Et acciditut tonderetur grex ejus in Carmelo.
3.

bis sur le

Carmel, de

ta tribu de

Nomen autem
nomen
illa

viri illius erat

Na-

3.

II

s'appelait Nabal, et sa

femme

Abigal.

bal, et

uxoris ejus Abigail; erat-

Abigal tait trs-prudente et fort belle, mais

que mulier
sa
:

prudentissima et specioet

pour

lui, c'tait
il

un

homme dur,
la

brutal et trs-

mchant;

tait

de

race de Caleb.

porr vir ejus durus


;

pessimus

et
4.

malitiosus
h.

erat autem de gnre Caleb.

David

ayant donc appris dans le dsert

Cm

ergo audsset David in deserlo

que Nabal

faisait

tondre ses brebis,

qud tonderet Nabal gregem suum,


5. Misit

decem juvenes

et dixit eis

5.
:

Lui envoya dix jeunes hommes, auxquels


:

il

dit

Allez-vous-en sur le Carmel trouver


saluez-le de

Ascendite in Carmelum, et venietis ad

Nabal

ma
Que

part civilement,

Nabal, et salutabitis
pacific
6. Et dicetis
:

eum

ex

nomme meo
G.

Et

dites-lui

la

paix soit avec


la

mes

St fratribus

meis

et tibi

frres et

avec vous, que


la

paix soit dans

pax, et domui tuse pax, et omnibus quse-

votre maison, que

paix soit sur tout ce que

cumque habes
7. Audivi

vous possdez.
sit

pax.
tui,
7. J'ai

qud tonderent pastores


:

appris que vos bergers, qui taient

qui erant nobiscum in deserto

nunqum

avec nous dans le dsert, londenttiosre/s.Nos

eismolesti fuimus, nec aliquando defuit

ne leur avons jamais

fait

aucune peine,

et ils

quidquam

n'ont rien perdu de leur troupeau pendant


eis

de grege
in

omni tempore

tout le

temps

qu'ils

ont t avec nous sur

le

quo fuerunt nobiscum


8. InterrOga

Carmelo.

Carmel.
8.

pueros tuos, et indica-

Demandez-le vos gens,

et

ils

vous

le di-

895

IN
tibi.

L1BRUM

1.

REGUM
ront.

896
serviteurs trouvent donc main-

bunl

Nunc

ergo inveniant pueri tui


,

Que vos

gratiam

in oculis luis
:

in die

enim bon

tenant grce devant vos yeux, car nous venons


rous dans un jour de joie
:

donnez vos sertout ce qu'il vous

venimus
tua,
9.

quodcumque

invenerit. nianus

viteurs, et David votre


plaira.
9.

fils,

da servis

tuis et fdio luo

David.

Cmque

venis&ent puer David, lo-

Les gens de David tant venus trouver

cuti sunt

ad Nabal oninia verba haec ex


et siluerunt.

Nabal, lui dirent ces

mmes

paroles de la part

Domine David,
10.

de David,

et attendirent sa rponse.
:

10. Mais Nabal leur rpondit

Qui est Da-

Respondens autem Nabal pueris


ait
:

vid, et qui est le fds d'Isa, pour que je lui fasse

David,
lius

Quis est David? et quis est

fi-

des prsents ?

On ne

voit autre chose aujour-

Isai?

Hodi increverunt servi qui

d'hui que des serviteurs qui fuient leur matre.

fugiunt dominos suos.


11. Tollam ergo panes

meos

et

aquas

11. Quoi! j'irai prendre

mon

pain et
fait

mon

meas, et carnes pecorum quae occidi tonsoribus meis, et dabo viris quos neseio

eau, et la chair des btes que j'ai

tuer pour

ceux qui tondent mes brebis, et je


des gens

les

donnerai

que

je

ne connais point!
tant retourns sur

unde

sint?
12. Les gens de David
,

12. Regressi sunt itaque pueri David

per viam suam


nuntiaverunt
13.
ei

cl reversi

venerunt, et

leurs pas, vinrent le retrouver, et lui rappor-

omnia verba quai dixerat.


David pueris
suis
:

trent tout ce que Nabal leur avait dit.

Tune

ait

Ac-

13. Alors David dit ses gens

Que chacun
,

cingatur unusquisque gladio suo. El accincli sunt singuli gladiis suis, accinclus-

prenne son pe. Tous prirent leurs pes, et


David prit aussi
la

sienne, et

marcha
et

suivi

que

est et

David ense suo

et secuti sunt
viri
:

d'environ quatre cents

hommes;
le

deux cents

David quasi quadringenti

demeurrent pour garder

bagage.

porr
14. Alors

ducenli remanserunt ad sarcinas.


14. Abigail autem, uxori Nabal, nuntiavit

un des serviteurs de Nabal


:

dit

Abigail, sa

femme

David vient d'envoyer du


les a

unus de pueris

suis,

dicens
al

Ecce

dsert quelques-uns de ses gens pour saluer

David misit nuntios de deserto

bene-

notre matre, mais


desse.

il

rebuts avec ru-

dicerent domino uostro, et aversatus est


eos.
15. Ces gens-l nous ont t trs-utiles, et
isti

15. Homines
bis, et

boni salis fuerunt no;

ils

ne nous ont

fait

aucune peine;

tant

que
il

non molesli
periit

nec quidquam

ali-

nous avons t avec eux dans


s'est rien

le dsert,

ne

quando

omni lempore quo


:

fuinius

perdu de nos troupeaux.

conversati
16. Pro
cle

cum eis in deserto muro erant nobis, tam

16. Ils nous servaient

comme

de muraille,

in

no-

tant de nuit que de jour, pendant le temps que

qum

in die,

omnibus diebus quibus

nous avons t au milieu d'eux avec nos troupeaux


;

pavimus apud eos grges.


17.
gita

ils

nous ont mis couvert des courses des

Quam ob rem
,

considra et recoest

Philistins.

17. C'est

pourquoi pensez-y bien , et voyez


,

quid facias

quoniam complta

ce que vous avez faire

car quelque grand

malilia

adversm viruni luum

et adver-

malheur
un

esl prs

de tomber sur votre mari et

sm domum tuam, et ^3e est filius Belial, ita ut nemo possit ei loqui.
18. Festinavit igilur Abigail
,

sur votre maison, parce que cet


fils

homme-l

est

de Blial; et personne ne saurait plus


il

cl lulit et
j

lui parler, tant

est violent et

emport.

18.

En mme temps
moutons prts
,

Abigail prit en grande

ducenlos

panes

et

duos ulres vini


et

hte deux cents pains,


vin, cinq

deux vaisseaux pleins de

quinque arieles coctos

quinque sala

manger, cinq

bois-

polentae et centum ligaiuras uvae pas*.

seaux de farine

cent paquets de raisins secs

897

COMMEN^ARIUM. CAPUT XXV.


,

8!) 8

etducentas massas caricarura super asinos.


19. Dixitque pueris suis
:

et posuit

et

deux cents cabas de

figues sches. Elle mit

tout cela sur des nes,

Prcedite
vos.

19. Et dit ses gens

Allez devant; je vais

me, ecce ego post tergum sequar


Viro autem suo Nabal non indicavit.
20.

vous suivre. Et
Nabal, son mari.

elle

ne

dit rien

de tout cela

Cm

ergo ascendisset asinum et

20. Etant donc


elle

monte sur un ne, comme


la

descenderet ad radies montis, David et


viri ejus

descendait au pied de

montagne,

elle

descendebant in occursum ejus;


illa

rencontra David et ses gens qui venaient dans


le

mme

chemin.

quibus et

occurrit.
:

21. Et ait David

Ver

frustra servavi

21. David disait alors

C'est bien en vain

omnia qu hujus erant


periit

in deserto, et

non

que

j'ai

conserv dans

le dsert tout

ce qui

quidquam de
;

cunctis quae ad eura

tait cet

homme, sans qu'il


il

s'en soit rien per-

perlinebant

et reddidit

mihi

malum pro
et

du, puisque aprs cela


le bien.

me

rend

le

mal pour

bono.
22.

Hc

faciat
si

Deus inimicis David

22.

Que Dieu
si

traite les

ennemis de David
y ajoute de plus

haec addat,

reliquero de omnibus
,

qu

dans toute sa svrit, et


grandes peines,

qu'il

ad ipsum pertinent

usque man, min-

gentem ad parietem.
23

Cm autem vidisset Abigail David,


de asino,
et

en vie demain au matin de tout ce qui appartient Nabal, homme ou bte.


je laisse rien

23. Abigal ayant aperu David, descendit de

festinavit, et descendit
cidit

proet

dessus son ne, et

lui

fit

une profonde rvvisage contre terre.

coram David super faciem suam,

rence en se prosternant

le

adoravjt super terram


24. Et cecidit ad pedes ejus, et dixit
In
24. Elle se jeta ses pieds
: ,

et lui dit

Que

celte mchante iniquit,

me sit, domine

mi,

hc

mon

seigneur,

tombe

iniquilas

lo-

quatur, obsecro, ancilla tua in auribus


tuis

sur moi. Permettez seulement, je vous prie, votre servante de vous parler, et ne refusez pas

etaudi verba famula? tu.

de l'entendre.

25. Neponat, oro,

dominusmeus rex
25.
roi

suum super virum istum iniquum Nabal, quoniam secundm nomen suum
cor
stultus est, et stuliitia est

Que

le

cur de mon seigneur


insens
et son
;

et

de

mon
qui

ne

soit point sensible l'injustice


qu'il est
,
;

de Nabal,

parce

nom mme,

cum

eo

ego

signifie fou

marque

sa folie

car pour moi,

autem

ancilla tua

non

vidi pueros tuos,

mon

seigneur, je n'ai point vu les gens que

domine mi, quos


26.

misisti.
vivit

vous avez envoys.

Nun^ ergo, domine mi,


vivit

Do26. Maintenant donc,

minus (et

anima tua

mon

seigneur, vive
le

le

) qui prohi-

buit te ne venifes
vit

m sanguinem, et salvanunc
fiant sicut

Seigneur, et vivez vous-mme, puisque

Seile

gneur vous a empch de venir rpandre


sang, et qu'il vous a retenu
la

manum tuam

tibi! et

Nabal inimici

tui, et

qui

qurunl domi-

voyant au-devant de vous


qui cherchent les

et

main en m'enque vos ennemis

no meo malum.
27. Quaproptersuscipe benedictionem

moyens de vous nuire, de-

viennent semblables Nabal.


27. Mais recevez, je vous prie, ce prsent

hanc,

quam
et

attulit ancilla tua tibi

dote

mino meo,

da pueris qui sequuntur

que votre servante vous apporte pour vous, mon seigneur, et pour en faire part tous vos
gens.

dominum meum.
28. Aufer ioiquitatem
faciens

famulae
tibi

tuaej
28. Remettez l'iniquit de votre servante;
ce

enim

faciet

Dominus
,

domino

pardon

si

gnreux est digne d'un

homme

sur

meo domum

fidelem

quia praelia Domi-

qui Dieu a de grands desseins; car le

Seigneur

899
ni,

IN

LIBRUM

REGUM

5)00

domine mi, tu

procliaris
in le

malitia er-

trs-certainement tablira votre maison, parce

go non inveniatur
vilae tuae.

omnibus diebus

que vous combattez pour lui. Qu'il ne trouve donc en vous aucun mal pendant tous les jours
de voire
vie.

29. Si enim surrexit aliquando

homo
tuani,
in

29. S'il s'lve

un jour quelqu'un qui vous


prcieuse au Seigneur
celles des vi;

persequens
erit

te et

qurens animam

perscute,
ler
la vie

mon
, ,

seigneur, et qui cherche vous


,

anima domini mei custodita quasi

votre vie
sera

fasciculo viventium

apud Dominum Deum

votre Dieu vants


celle
,

du nombre de

tuum
30.

porr inimicorum tuorum anima

qu'il lient

comme

en sa garde

mais

de vos ennemis sera agite et jete bien

rotabi tur quasi in impetu et circulo fund.

loin,

comme une pierre


que

lance avec effort dans

Cm

ergo fecerit Dominus

tibi

do-

une fronde.
30. Lors donc
fait les

mino meo omnia quae locutus


de te, et constituent
31
.

est

bona

le

Seigneur vous aura

le ducem

super Isral

grands biens

qu'il a prdits

de vous,

Non erit

tibi

boc

in

singultum et in
ef-

et qu'il vous aura tabli chef sur Isral,

31.

scrupulum cordis domino meo, qud


fuderis

Le cur de mon seigneur n'aura point


et

ce scrupule ni ce remords, d'avoir rpandu le

sanguinem innoxium, aut ipse

te

sang innocent et de s'tre veng lui-mme;


vous souviendrez,
vante
et

ultusfueris; et

cm

benefecerit

Dominus
Benedi-

quand Dieu vous aura combl de biens, vous

domino meo, recordaberis ancilte tu.


32. Et ait David ad Abigail
ctus
:

mon

seigneur, de votre serose aujourd'hui vous

du conseil

qu'elle

donner.

Dominus Deus

Isral, qui misit ho;

32. David rpondit Abigail

Que

le Sei-

di te in occursum

meum

et

benedictum

gneur Dieu d'Isral

soit bni

de vous avoir en-

eloquium tuum

voye aujourd'hui au-devant de moi; que vo-

33. Et benedicta tu,

qu

prohibuisti
et ulci-

tre parole soit bnie,

me hodi ne irem ad sanguinem scerer me manu me


:

33. Et soyez bnie

vous-mme de ce que
le

vous m'avez empch de rpandre

sang et de

me
Is-

venger de

ma

propre main

34. Alioquin

vivil

Dominus Deus

3i. Car, sans cela, je jure par le Seigneur

ral, qui prohibuit

me ne malum

face-

Dieu d'Isral, qui m'a empch de vous

faire

du
en

rem

tibi

nisi cit venisses in

occursum

mal
vie

que

si

vous ne fussiez venue prompteil

mihi, non remansisset Nabal usque ad

ment au-devant de moi,


ni

ne
la

serait rest

demain au matin dans

lucem matutinam mingens ad parietem.


35. Suscepit ergo David de

maison de Nabal

homme
35.

ni bte.

manu
:

ejus

David reut donc de sa main tout ce


avait apport, et lui dit
;
:

omnia qu
de pacific

allulerat ci, dixitque ei


in

Va-

qu'elle

Allez en paix

domum luam
et

ecce audivi

dans votre maison

j'ai fait

ce que vous m'a-

vocem luam,
ecce erat

honoravi faciem luam.


;

vez demand, et c'est en considration de votre

personne que je

l'ai fait.

36. Venit autem Abigail ad Nabal


ei

et

36. Abigail ensuite retourna vers Nabal, et


elle

convivium

in

domo
et

ejus

trouva qu'il
;

faisait

dans sa maison un
la joie,

fes-

quasi convivium rgis, et cor Nabal ju-

tin de roi
il

son cur nageait dans

car

cundum

erat

enim ebrius nimis

non

avait tant

bu

qu'il tait tout ivre. Abigal

ne

indicavit ei

verbum pusillum aut grande

lui parla

de rien juqu'au malin.

usque man.
37. Dilucul autem,

cm

digessisset

37.

Le lendemain

lorsqu'il eut dissip les


lui

vinum Nabal
ba hc,
et

indicavit ei uxor sua verest cor ejus intrin-

vapeurs du vin, sa femme


qui s'tait pass
;

rapporta tout ce
fut

emortuum

et son

cur
et
il

comme frapinsen-

secs, et factus est quasi lapis.

p de mort en lui-mme,
sible

demeura

comme une
il

pierre.

38.Cmquepertransssentdecem
percussit

dies,

38. Dix jours aprs, le Seigneur frappa Nabal, et

Dominus Nabal,

et

mortuus est.

mourut.

901

COMMENTARIUM. CAPUT XXV.

90S
appris
la

39.

Qu6d cm
ait:

audsset David

mor!

39.

David ayant
:

mort

de Na-

tuum Nabal,

Beuedietus Dominas,

bal, dit

Bni

soit le

Seigneur, qui m'a ven-

qui judicavit causam opprobrii mei

de

g de
vait

la

manire oulrageuse dont Nabal m'a,

trait

qui a prserv son serviteur

du

mauu Nabal
malo,
et

et servura

suum

custodivit

mal

qu'il tait prs

de

faire, et a fait
tte, sans

retomber
j'y aie

maliliam Nabal reddidit Do-

l'iniquit

de Nabal sur sa

que

minus

in

caput ejus. Misit ergo David,

eu part!
et lui
lit

Cependant David envoya vers Abigail,


parler pour
la

et locutus est
sibi in

ad Abigail ut sumeret eam

demander en mariage.

uxorem.
ad eam

40. Les gens de David vinrent la trouver

40. Et venerunt pueri David ad Abigail in

sur

le

Carmel, et

lui

dirent

David nous a en-

Carmelum,
:

et Iocuti sunt

voys vers vous pour vous tmoigner qu'il


souhaite de vous pouser.

dicentes

David misit nos ad


uxorem.

te ut acci-

piat te sibi in

41.

Qu

consurgens adoravit prona


:

41.
in
terre
,

Abigail
et dit
:

aussitt

se prosterna jusqu'

Votre servante serait trop heu-

terram, et ait

Ecce famula tua

sit in

reuse d'tre employe laverfes pieds des serviteurs de

ancillam ut Iavet pedes servorum domini mei.


42. Et festinavit, et surrexit Abigail,
et

mon

seigneur.

42. Abigail ensuite, se levant promptement,

monta sur un ne;


de David, et

ascendit super asinurn

et

quinque
:

et cinq filles qui la ser-

vaient allrent avec elle.


elle l'pousa.

Elle suivit les

gens

puell ierunt

cum

e, pedissequae ejus

et secuta est nuntios


illi

David. Et facla est


43. David pousa aussi

uxor.

Achinoam, qui

tait

43. Sed et Achinoam accepit David de


Jezrael; et fuit utraque uxor ejus.

de Jezral

et l'une et l'autre furent ses

fem-

mes.

44. Sal autem ddit Miehol

fdiam
Luis,

44. Sal, de son ct,

donna Miehol,
fils

sa

fille,

suam, uxorem David, Phalti


qui erat de Gallim.

filio

femme de

David, Phalti,

de Las, qui

tait

de Gallirn.

COMME?
Vers. 1.

Mortucs est autem Samuel

(1).

ante Salis

obitum quatuor tantm mensibus

Quoto anno regni Salis decesserit Samuel,


incertum
tas, est, et tanta in

fuisse

defunctum.

eo assignaudo varie-

quanta in constituendospatio regni Salis.


in re nobis

Et congregatus est universus Isral, et planxerunt eum. Scriptura sacra, quae quotidiani sermonis usu

Qu

Jaborandum non

est,

qui supra

non

recedit, universali vo-

statuimus,

Salis

regnum non

fuisse produ-

ce significat ea, in quibus multitudinis potis


est, et frequentice,

ctum

ultra

biennium. Quocirca

cm

paul

qum

propria universalitatis

ante Salem defunctus fuerit Samuel, non est

ratio.

Sic tolus Isral dicitur secutus Absalolib.

dubitandum sub finem anni secundi regni decessisse.

meni

2Reg. cap. 25,

et totus

mundusabire
abiisse

Seder Olam traditcap. 13, Samuelem

post Christum dicitur, Joannis cap. 12, v. 19,


et

lamenscimus, nequetotum

mundum

ce temps-l Samuel mourut, et tout Isral te pleura. Samuel meurt, et tout le peuple s'assemble ses funrailles. Un prophte qu'ils avaient comme rejet pendant qu'il vivait, et qu'ils laissaient dans une vie particulire, sans le prier de prendre part au gouver(1)

En

post Christum,
sisse

neque tolum Israelem adhIsraelis interfuerunt

Absalomi. Sic ergo quia frquentes ex

omnibus tribubus
lis

Samue-

exequiis, ide universus Isral ad illius fu-

nement, les touche de regret sa mort par le souvenir de sa vertu. Et l'on voit ici ce qui arrive presque toujours aux grands hommes, qu'on les mprise ou qu'on ies considre peu durant leur vie, mais qu'on ne laisse pas enfin de rendre leur mmoire la vnration et les louanges qui lui sont dues. Memoria justi cum
laudibus, dit le sage.

nus et planctum congregatus dicitur. Porr


quid
sit

apud Hebraos plangere

in

alicujus

funere, docuit Hieron. Epist. 25,


adPaulam:
i'ra-

Stephano, inquit, fecerunt Hierosolym


trs

planctum magnum. Et utique planctus


in

magnus non

plangcnlium exanimatione,

(Sacy.)

ut tu putas, sed in

pompa

funeris, et exe-

0S
c
i

IN
est.

LIBRUM
Dcni:

REGUM
solitudine Maon. DiximuS,

904

quiarum frequenti intelligendus


que de Jacob Scriplura
ascendit Joseph
sic

Carmelum

proxi-

loquitur

Et
:

mum

esse soliludini

<

<
i i

ascenderunt
et senores

sepelire patrem suum et cum eo omnes pueri Pharaonis,


ejus,
et seniores

reor, finibus.

Maon, in Ziphaeorum, ut Eo autem loco vir erat polens


res erat

nomine Nabal, cui


rustica,

ampla pecuaria, et
et

doms

omnis

bomo

ingenio illiberali, distorto

terra jEgypt, et omnis domus Joseph, et


fratres ejus.

duro, ex gnre Caleb, cui uxor erat ingenio,

Et post paululm

Et ascendefacta
:

moribus diversa
Vers. 4.

tum etiam

eleganti forma

runt

cum eo quadrig eum

et quits, et

et prudenli singulari,

nomine Abigail(l).
in de-

t i

sunt castra grandia nimis. planxcrunt

Ac deinde

Et
ni-

Cum ergo audiisset David


cm
et vineis, sive

planctu magno, et forli

serto, quod tonderet Naral gregem suum.

Com-

mis. Planctus istc solemnis non longas


ptiis

Mgy-

mune
hetos

fuit Hebraeis,

fructus perciperent

impcrat lacrymas, sed funeris monslrat

sive ex agris
et

ex pcore, habere
est
illud

<

ornatum. Juxta quem


et

modum Aaron
manifestum

quoque,

gniales dies.

De messe

Moysem

flelos esse

est.

Isaiae c.

Llabuntur coram te,

sicut qui l-

Sepultus est aulem in Ramatha, natali videlicet solo;

tantur in messe, sicut exultant victores capta pr-

indc lamen

illius

ossa long post

d.
v.

Hoc idem de vindemi


:

dicit Isaias, cap. 16,

Constantinopolim fuisse translata, magnque


haberi in veneralione tradit Hieronymus contra Vigilantium;
Ibi

10

Auferetur ltitia et exultatio de Carmelo,

et in vineis

non exultabit, neque jubilabit, vinum

Nicephorus,

lib

14, capiie 10.


fuisse

in torculari non calcabit, qui calcare consueverat;

autem

in illius

honorcm templum

vocem calcantium

abstuli.

Pro voce calcanlium,


cap. 48, v.

Jusliniano constructum, auctor est Procopius


lib. 5,

cm
tor

haec

eadem repeteret Jerem.


cantabit.

de vEdificiis Justiniani.

33, celeusma posait. Nequaqum, inquit, calca-

CONSURGENSQUE DAVID DESCENDIT IN DESERTUM

uv solitum ceteusma

Eodem modo

Pharam. Pharam oppidum

est,

de quo Hiero-

in

ovium tonsione, quando major pecude

nymus

in Locis hebraicis, v.

Faran. Quod esse


in

capitur fructus, dies genialibus celebranlur

dicittrans Arabiam

junctum Saracenis, qui


:

solitudine vagi errant


filios

et per

hoc

iter fecisse

quod plan docet hic locus. Neque enim nsset David conviviis indulgere splendiconviviis
;

Isral,

cm de monte Sina

castra movis-

dis Nabal, nisi experientia nsset

(maxime cm

sent.

Sed

est eliam desertum Sinai

monte

usque ad illam partem terr promissions, quai


attingit fines Juda, in

vitam aliquandi pastoritiam egisset) dm tondentur grges, dies sumi hilares et splendidos.

quo deserto habitrunt


hoc tempore David.
ipse
dicit Psal.

Ismaelit, quiet Saraceni, ut docet supra Hie-

Quod etiam docuit Absalom nam cm tonderet gregem invitavit Davidem regem ad con: ,

ronymus;

et descendit

Quod
tnihi,

ipse indicat,

im meo judicio docet

David non obscure,

cm

19

Heu

vivium; neque aliam adduxit causam, qum qud eo dio grges tonderentur. Sic autem Absalom ad patrem, c. 13, v. 24 : Eccetondentur oves servi lui; veniat
,

quia incolatus meus prolongatus est ! habihabitanlibus Cedar.


in

oro,

rex cum servis


:

suis

tavi

cum

Cedarenos autem
,

ad servum suum. Et
igitur

v.

27

Fecerat Absalom

habitasse

deserto

Pharam

nemini credo

convivium, quasi convivium rgis. Juxta patriam

autem David ex spelunc, quai erat in montibus Engaddi, migrasse dicitur ad tutiora loca, ad Pharam, ut apparet, produbium.
feclus est; ad illam,

Cm

consuetudinem

Nabal

homo

potens,

splendidum amicis et famulis convivium adornrat, quod v. 36, quasi convivium rgis fuisse
Opus
ejus in Carmelo ; negotia et possessions. yEtatis illius census omnis et opes in grcgibus

inquam, partem
bis locis
,

deserli,

quai

non long abest ab


et illius socii

ubi antea
;

David

habure latibulum

nem;

pe Ziphis, Maon, et Carmelo, de quo statim


quai omnia proxima sibi sunt
,

et pertinent

ad
v.

erant; et montes Palaestinae plerique divites erant pascuis; quare non semel meminit Scriptura fni et herbarum montium. Opus valet

interdm

divitias,

tribum Juda, ut liquet ex Josue cap. 15,


55.

censum

Qui mollis

et disso-

Mon lamen constat, quo

in loco

primm

consederit David,

postqum ex Engadditano

sua opra dissipants, id est, frater prodigi, cujus res omnes brevi dilapidabuntur. (Calmet.)
est hic de CaJephone, su in Deum fide celebri. Septuaginta et Arabs Homo es! caninus, cynicus, impudens, frus, brutnlis. Syriacus Habidus. Innuere videtur Josephus, illum Cynicorum vitse genus secutum fuisse; quod inter absurda est absurdissimum. (Calmet.)
(1)
lflbo lilio
:
:

lutus est in opre suo, frater est

secessu profectus est. Videlur autem elogissc


sibi

De gnre Caleb. Sermo

collem Hachila, ut indicat cap. 26,

in re-

gione Ziphaeorum. Vers.


(1)

2.

(1)

Erat autem vir quispiam

in
:

Possesuio

ejus in Carmelo. Hebraeus

905
traditur.

COMMENTARiUM. CAPl XXV.


Quam
occasionein David perire noluit,

9U(j
David'.'

Vers. 10.
IILIUS ISAI?

Quis est

et quis
,

(1)

est

sed decem ex sociis, quos secum habuit in de6erto,

HODIE INCREVERUNT SERVI

QUI FUtradidit

cum hismandatis
ipsi

mittit

ad Nabal. Jubet

giunt dominos suos.

Non solm non


legatos supplex

primm,

ut illum verbis salutent humanissimis,

Nabal id

quod per

oraverat

precenturque non

solm, sed etiain

toli

David, sed etiam

illos, et

Davidem ipsum conQuis

famili, et his qui cum ipso aderant, quos

tumeliis oneratos dimisit. Et


se dicit

benevolentiae grati

fratres

appellat;

rbus

Davidem,

dm

ait

primm ignorarc est David? Quo


signifi-

denique omnibus, quae ad ipsum quoquo modo


pertinerent,

dicendi gnre lune utimur, quando aliquem

pacem
illis

id est,

fortunam bonam

contemnimus, aut

nihil

illi

nos debere

ne
et ullo

videlicet

aliquid

conlingat adversum;

camus

quasi

ille

nullo ad nos

modo, jureque

doceant tandem, quo

in statu sit illorum sine


:

pertineat.

Quomod Pharao cm mandatum

suo merilo vexaia conditio

quemadmo-

per Moysem accepisset Domino, quasi

Deum

dm cm

extrema paterentur

in e solitudinc,

nullam tamen ipsius pastoribus attulerint molestiam; cujus rei

neque revereretur, neque curaret, dixit, Exod. Quis est Dominus, ut audiam vocem ejus, 5, v. 2
:

paslores ipsos testes accer-

et

dimittam Isral? Nescio Dominum,

et Isral

sere non esset


venerint,

difficile.

Quare cm
tant

in die

bon

non dimittam. Deinde appellat fiumlsai, quod,


ut diximus cap. 20, genus est convicii.

quando

dies sunt abundantes et hiill

rerum abundanti ad homines inopes, neque mal de grelares, orare se, ut ex

Hodie increverunt servi. Haec non ad Davi-

dem solm
cios,

spectant, sed etiam ad Davidis sofugitivos,

gibus pastoribusque meritos pars aliqua pertineat.

quos servos appellat


aliis

et

tamen
sibi

Ad

hsec mandata, quae, ut erant Davide

reges videri volunt et

imperare, quae

praescripta,

decem

legatis

delata sunt, sic

ad victum, vitaeque subsidium necessaria sunt;

respondit

homo durus

Sit fratribus meis et tibi pax. Hebraeus : Et dices illi : Ad vilam, et tu pax, et domus tua pax. Opto tibi valetudinem et vitam ; tu et familia tua tranquille, prospr ac quiet vivatis. Chaldaeus Et dicetis sic : Per vilam tuam, et tu pax et domus tua pax. Septuaginta Et dicetis hc : In horas et tu salvus, et domus tua, et omnia tua salva. Pergas facere in multos annos id quod hodi fecisti. (Calmet.) Nunquam eis molesti fuimus. Id Vers. 7. utique salis erat, ut Nabalem sibi promererenlur, atque modestia; suse praemium ab illo referrent. Beneficii loco habendum est, si armati homines, potentes simul egenlesque, potenti su non abutuntur, ut vi non rapiant ea quae nemo ab illis lueri potest. Cm illis libra sit facullas mali impun patrandi, beneficii loco habendum est, si malo abstinuerint. Sed David ejusque milites nedm sua erga Nabalem
(1) Vers. 6.
: :

et agrestis (1).

quod

intolerabilis est

non arrogantiae solm

sed etiam impudentiae. IMud, increverunt servi,

bnficia verbis

non amplificant, potis mi-

nuunt, nec nisi minimain partem

commmo-

rant. Non enim tantummod hostile nihil servis Nabalis intulerant, sed et amic illos non semel juverant Boni satis nobis fuerunl, et non molesti, fatentur servi illi cum Abigail loquentes ; adduntque : Pro mu.ro nobis erant (adverss hostes) tam in nocte qum in die. Nihilne praemii haec merebantur? (Calmet.) Vers. 8. lu die enim bona venimus. Oppor:

Nabal rpondit: Qui est David, et qui est d'Isa? La duret de Nabal doit pouvanter les riches, et leur faire craindre qu'ils ne manquent la charit qu'ils doivent ceux qui sont dans le besoin ei principalement de ceux qui sont perscuts injustement. Nabal devait avoir de lui-mme prvenu David. Celte exacte discipline des gens de David, que ses serviteurs mmes avaient admire, devait lui avoir ouvert les yeux, pour trouver les occasions de lui tmoigner quelque reconnaissance en un temps o il pouvait juger que David ne prenant rien pouvait avoir besoin de tout. Mais ce riche malheureux de l'ancienne loi lait voir aussi bien que celui de la nouvelle, que la folie est d'ordinaire jointe aux richesses, ei que peu de ceux qui ont de grands biens, ont en mme temps assez de sagesse pour en bien user. Bien loin de prvenir la ncessit de ceux qui souffrent, ils rejettent mme leurs demandes lorsque l'extrmit o ils sont r(1)
le fils
,

duits

a forc leur

home

et les a contraints

de dcouvrir leurs besoins. Leur avarice est ingnieuse pour se couvrir de prtextes spcieux, et pour faire voir que c'est la raison

mme

qui

les oblige se

dpouiller des senti-

tune venimus, quo tempore domus tua omnis gaudet. Moribus receptum erat, ut cm oves tondebantur, festi et laeti dies agerentur. Per idem tempus Absalom Davidem patrem suum et fratres sororesque suas invitavit, ac neci tradidit Amnonem, utinjuriamsororisuse Thamari
illatam ulcisceretur. Da filio tuo David. lia loquitur sive ob aetatem Nabalis, Davide senioris, sive qud Nabal

aujourd'hui de serviteurs qui fuient leurs mailres. Nabal joint l'insulte la durel, et il est l'image de tant de

ments de l'humanit. Tout le monde est plein

ad eamdem tribum Jud? ad quam et David, pertineret. (Calme i.)


. s.

personnes qui, au lieu de se dclarer pour les affligs, et de secourir ceux qu'on voulait opprimer injuslemcni, prennent le parti des plus forts, et traitent d'ennemis publics ceux qui ne pensent, comme David, qu' vivre dans l'innocence sans faire tort personne, et qui conservent toujours des sentiments d'affection et de tendresse envers ceux mmes qui les hassent sans aucun sujet,

(Sacy.)

IX.

907

IN

L1BRUM

1.

REGUM
Licet superbus ambutes pecuni,

sic accipiunt communiter interprtes, ut pu-

tent significari rnultiplicatos esse servos do-

Fortuna non mutt genus.


Videsne Sacram metiente te viam

minorum suorum dominatu


conllatum esse latronum
suni

fugilivos, et ex

illis

infensum et copio-

Cutn

bis ter

ulnarum tog,

agmen. Quod mihi placct, maxime cm


rabbu, pro

Ut ora

verlal hue et hiic euntium


?

verbum

quo noster

interpres, incre-

Libcrrima indignatio

verunt, reddidit, id frequentis significet.

Sed

Cum edem
Nota
loquor,

indignatione, atque offensioneTi

san verbum illud non solm

in

quanlitate et

bul. lib. 2, Eleg. 3.

numro, sed etiam


valet.

in

qualitate

incremenlum
et dignitate,

regnum

ipse tenet,

quem spe

co-

Quare qui honore augetur,


Job 52,

egit

ut magister et doctor, rab appellatur, seu rabi.

Barbara gypsatos
Vers. (1) 12.

(erre calusta pedes.

San

illud

v. 9, lorabim iechamu,

pro quo

Regkessi sunt itaque pueri


duris essent accepti, re
il-

Y ulgatus :Non sunt


biles converliinl,

longvi,sapienles,n\ii honora-

David.

Cm

ergo

utPagninus;

Mi magntes,
verbum

ut

prorss infecta servi Davidis redierunt ad

Tigurina, et Yatablus. Et quidem


iiuni incresco,

lali,

lum, et
excepli,

quomodo
,

barbaroillo

homine forent
verba sic

non tam quantitatem discretain

retulerunt.

Ad quorum

augmentum in mullitudine, qum incremenlum in quanlitate continua, aut dignitate


id est, valel.

exarsit David

ut statim

decreverit de tam

inurban

atque ingrat responsione sumen-

Quare ego
et

in

hanc cxplicalionem magis

dam

esse vindictam.
;

Quare

edicit

omnibus, ut
fecit, et

propendeo,
cipio
:

Nabal verba in hune


vilissimi, qui

modum

ac-

accingant se ferro
relictis

quod etiam

ipse

Hodie servi
,

propter sua aut

ad sarcinas ex eo numro ducentis,

flagitia

aut aeris alieni, quod dissolvere

possunt, grave pondus, dominis

non quorum im-

quadringentos alios armatos eduxit, et reel


telendit ad locum,

unde supplices fucrant surepulsi (2).

perio suberant, effugerunt, increverunt, id est,


spiritus arrogant sibi regios,
dignitalis

perbe

et

inhuman

ad aliquod quasi ab
aliis,

Vers. 14.

(3)

Abigail autem uxori Nabal

incremenlum

sublali, ita ut

quasi vectigalibus et subditis,


sibi

victum suo

Toixam aquas meas, ut ejus(1) Vers. 11. modi hominibus tradam? Aqua hic ponitur
pro quoeumque potionis gnre, ut panis pro annon. Septuaginta vertunt, vinum meum. Syriacus et Arabs, potum meum. Vino utique non carebat Nabal, quippe qui turpissim
ebi ius e die fuit, v. 36.

jure imperios exigant. Sed neque id ex-

torquebunt

me, neque commiltam,

ut qua;
illa

lonsoribus meis, ac domesticis paravi,

d-

vorent, quos neque novi, neque nsse velim.

Mentitur hoc loco plan Nabal

neque enim

paravi.

hoc loco David quasi dominus imperat, sed


quasi rerum omnium egenus supplex orat, quodeumque porrigere voluerit alimenlum.

Quodcumque,
servis luis.

inquit,

inveneril

manus tua, da
Theodore-

Quid

differunt, inquit

tus, haec

verba verbis, quibus utuntur mensi

dici?

Sed san
objicit

verumesset, quod Davidi,


,

et

sociis

Nabal
est

salis

haberet

gravem

olFensionis

causam;

enim

intolerabile, eos,

qui

cm exhumili

sinl, et

obscuroloco, videri

tamen volunt principes,


in

et aliis jus dicere, et

aliorum non solm opes, sed corpus plenam

habere potestalem. Qu de re acuta sunt sapienlium virorum, et amara convicia. Duo, aut
tria

producam tu plura invenies. Horatius in Epodo ode 4, ad quemdam, qui servili condi,

tioae ad

magistratum evectus

inflatus

ince-

debat

bipis et agnis quanta sortiib obtigit,

Tecum mihi discordia

est,

ibericis peruste funibus lattis,


fit et

ura dura compede.

quas pro messoribus meis Victimam meam, quae mactavianimalia. Porr edem voce significanlur non minus animalia ob convivium mactata, qum qu Domino immolantur. (Calmet.) Alors David dit ses gens : (2) Vers. 13. Que chacun prenne son pe. David commande ses gens de s'armer pour dtruire la maison de Nabal. C'est une vengeance excessive, et que nous ne devons pas nous mettre en peine d'excuser en David, puisqu'il la condamne ensuite lui-mme, et qu'il rend grces Dieu de ce qu'il ne l'a pas abandonn la chaleur indiscrte de sa colre. H est pourtant vrai que cette action de Nabal tait trs-digne de la haine, non seulement des hommes, mais de Dieu mme, comme il a paru par la manire si prompte et si extraordinaire dont il l'a punie. Ceci nous fait voir qu'il ne suffit pas de n'avoir point de bien qui soit mal acquis, et de ne point dsirer celui des autres, si on use de celui que l'on a reu de Dieu pour satisfaire son luxe ou son avarice, sans se mettre en peine d'en faire part ceux qui souffrent, principalement lorsqu'ils sont aims de Dieu, et qu'ils ne sont tombs dans la disgrce des hommes que pour avoir tch de suivre ses ordres avec une exacte fidlit. (Sacy.) /3) Aveusatus est eos, dur illos repulit. Involavil in illos, lanllebrseus ad litleram qum avis qua; in prxdam mil Iralus est, vcl
,

Carnes pecorum

Hebrus

,, ,

109

COAi.jkM/iUllJM.
t||
j

CAPUT XXV.
existimabat.

010
omnia,
ul apparet,

NUNTi.wiT UNCS de pueius suis. Facile servi, qui

Qux

pro

se,

hinc adorant,

cm dur

Nabal, et contumelio,

suisque Nabal ad splendidum illud lonsorium-

se supplices jussit

long facesscre

conject-

que convivium abundanter paraverat. Sumit


itaque

runt,

quo animo responsum

iilud esset aflccioillo

ducentos panes, et utres duos vini

ptii-us "DavnJ,

cujus spiritus et ingenium

plenos, quinque arieles coctos, etidone cor

verant ex long consuetudine,

quam cum
Davidis

paratos ad
tes coctos,

mensam. Ubi Vulgatus, quinque ari>


Hebraic
est,

habuerunt in solitudine Maon. Quare ocur-

quinque arietesfactos;

rendum censuerunt
gnationi,

justissima;

indi

id est, paratos

ad mensam; Hebri enim ca-

quo

tara Nabal,

qum

illius familial

dein interdm sensu acci[)iunt facere, ac pr~


parare. Sic Gnes. 18, v. 7
xit illnm.
:

paralum videbant esse malum.


iiemo Nabal propter
iilius

Cm

autem
oppor-

Festinacit, et co~

in maie- consilio ofillo nihil

Hebraic
:

Festinavit facere Ulum. El

lirmatum animum, et quia ab

Joan. 13, v. 2

lunum exorari posse existimabant, admonere non auderent de periculo, quod jamjain imminere suspicabantur, adeunt illius uxorem
Abigail,
iri

Cna facta, id est, parafa. Et quinque satv polent.e- Salum mensura


Hcbrseorum, qu, ut
13,
v.

est

dicit

Hieronymus ad

illud Matth.

33: Quod acceptum mulier

cujus

prudenti credebant sedatum

abscondit in farin salis tribus,


net, et

modium

conli

Davidis

offensionem. Illorum igitur unus


illius

semissem. Ubi Vulgatus polent, He,

edocet, quid orrit David, etquid fueril


petitioni

braic est keli

id

est, farina

spicarum tosta:

responsum

Nabal;

indignum videri

rum. llispanica iranslatio vertit


lostado. 17,

Trigo verde

lauto viro, quo nihil gregibus esset allalum


mali,

Quid

sit

polenta, diximus supra, cap,


fralribi's

im

quo grges mullm ommoditatis


bencficiis

ubi

David dicitur ephi polent

babuerint, tam fuisse rustic ac barbare res-

suis attulisse,

neque aliud esse arbitror, quod


uv.c pass.e. et ducentas

ponsum, ut pro
serit.

contumeliam exlor-

Uic allatum est ab Abigail.

Quare considre! iterm alque ilerm,


sit, nisi

Et centum ligaturas
rum,

quid facto opus

prorss de ipsius viro,


velit.

massas caricaruh. Ligalur uvarmn jam sicca-

totque famili actum esse

Accessit enim
ul-

quque

passe

sunt

solem, et ad anliut opinor,

cxtremus

malitise

cumulus, neque videtur

quitatem servantur, sunt,


alligali funiculo,

racemi
so-

teris difierendum esse supplicium,


ta viri

quod tanut

quse appellari

commode

intempries accersit

neque ejus esse


et

ient fascicuti, qui certum, ut opinor,

modum

ingenii

hominem ferocem
illi,

slolidum,

aut pondus habent; alioqui nihil certum dixisselsacer historiens,

proponi

aut ab

illo

sperari possit aliquid

cm

ligatura; ill esse

opporlunum. Quare
mili suscipiat
Vers. 18.
hil

ipsa viri parles atque fa-

possenl vald

inter se dissimiles. Translatio


:

(1).

llispanica vertit
tas de higos.

Cien seras dposas, y docien;

Festinavit igiiur Abigail. Ni-

Rab. David tortas interpretalur


caric,

cunctala Abigail, quia nullam vis morbi me-

soient

enim

seu

ficus, sic

comprimi
libras;
tortse

dicinae

rnoram patiebatur,
illis

illa

paravit omnia

ut ad tortarum similitudinem conformentur.

quae Davidi in

rerum

angustiis usui futura

Hispanus

dicit,

pan de higos; Chaldaeus,


massae;

omnes
Chaldaais Abominants est Declinain cos, contempsil illos. Septuaginta (Calmet.) vit ab eis, ab illis sccessi. Ces gcns-l nous ont t trs(1) Vers. 15. commodes. Ces paroles nous font voir ce que nous avons marqu un peu auparavant, qu'encore que David et auprs de lui une troupe de gens pauvres et qui taieul accabls de
invectus est in
illos.
: :

fortass ver, quia

seu

libram

unam pendunt.

Vers. 19.

Dixitque

pueris suis
asinis

Prece-

dite me. Imposuil haec

omnia

Abigail

jussitque servos anteeedere, ut oblatis


ribus occupent
et illum psit
illa,

muneDavidem ad csedem intenlum , sumend vindict remorentur.Sumregiis oculis gratior appare-

vivre nanmoins parmi leur extrme indigence dans un trs-grand ordre qu'il leur avait persuad les sentiments ( i
dettes,
il

les faisait

opinor, aliquid morse, ut se honesl

componeret, que

lui-mme, qu'il vaut mieux souffrir le mal que de le commettre, et qu'une pauvrel innocente est prfrable sans comparaison des richesses in'iiisics. (Sacy.)
qu'il avait

ret, sicut eliam aliquot post seculis fecit Judith.

Salis

enim notum
et

est

speciem valere

piurimm ad capiendos
ut docuit

movendos animos;
judicio vi-

Vers. 16. Pro muro er.vnt nobis, id est, nos defendebanlabincursu hostium. Jureergo annonain ab eis poscebat David; cives enim alerc debenl milites praesidiarios, qui eos eorumque bona contra hostes tiitantur et propugnant. (Corn. Lap.)

Phryne famosa meretrix, quae cm

causa laboraret, et

damnanda jam

derelur, su tamen pulchritudine perfecit, ut


mortis, aut
infamiae periculum effugerct. Sia-

tim ergo subsecuta est servos, neque viro suo

911
consilium aperuit, ne
forte

IN

L1BRUM
il,

I.

REGUM
Deus
133
,

912

profectionem

ut sint in acie superiores, ut

me

de

vi-

lam impediret

aut quia

mor

aliquid inter-

statu dejiciant, ut

qu ego
est,

glorios fecisse

ponere, cm res rum ex usu non


vidi

esset agenda festinat, futu-

videor, illorum obscurentur meliori successu.

putabat. Occurrit

autem Davideli-

Hc quidem imprecatio
apparet, extorta
;

neque

litter,

ut
in

ad ipsas

rafbntis radies,

non long

qu

aliquid indicat,

quod

cet ab co loco, ubi daturus ingraliludinis atque stulliti

esset Nabal

su

Davidis caput duris inlorquetur.

pnas

(1).

Mingentem ad parietem. Vari hic locus variis

Vers.

21. Et
Qii/E

ait David

Ver frustra ser-

exponitur.

Quidam

intelligi hic

putanteos,

vavi ominia,

hujus erant.

Quo tempore

oc-

qui ex rationali natur firmo jam sunt et adulto corpore,

currit avidi

Abigail,

loquebatur

David aut

quique jam ad parietem possunt

secuin, aut

cum

sociis, injuriam repetens, et

levare vesicam. In his est Abulensis, et Chal-

ignoniiniam,

quam nullosuo
interea

inerito acceperal
illius

dus,
Alii
ille

dm

reddit cognoscentem cognitionem.


ista

Nabal. Dicebat frustra servatos esse


et

grges,

ad virilem sexum

contrahunt, quia
fc-

cm

ii j Ii il

dm

ipse ageret in e so-

loquendi modus minus convenit generi


illa

litudine passi fuerint, nullam ab


Jesto

homine

sce-

mineo. Communior est


verbis

sententia,

qu

his

receptam esse gratiam, impotis singu-

canem

describi putat.

Quod mihi om-

lareni exlortam esse conlunieliam.

Vers. 22.

nin placet; et favet huic sententi, quod vox


hebraica
,

Rc

faciat Dominus immicis


(2).

pro qu Vulgatus reddidit, mingenest mastin:


significat

David, et ilec addat


precalionis est apud

Hc sinedubio im-

tem ad parietem,
Hispanos canem

qu vox apud

Hebros frequentissima
et

forma
Ci.i

sed omnin novus imprecandi modus.


facial,

Sunt autem apud Hispanos voces non pauc ex Hepastorilium.

enim hc

hc addat, aliquid
nihil

brorum

fonte, sicut malsin, huic similes,

qu

significent infaustum et
sibi
illa
,

dirum,
si

videtur

detractorem, seu delatorcm valent, et complures ali.

David imprecari mali,


quai liarum

hostibus eveniant

vocum usitata significatif) porlcndit. Explicuimus hc ad illud c. 20: Requirat Dominus de manu inimicorum David.

Secundo opinor hanc esse proverbialem hyperbolem, qu furoris elTervescentiam


signifi-

camus, et studium vindict. Quod


indicat, et ali proverbiales

et res ipsa

Qa

tu vide; et insuper adde bis verbis

ali-

form

his adjun-

quid videri significatum, ltum quidem hosti-

bus Davidis,
trariuin.
(1)

ipsi
si

tamen Davidi maxime conDavid


:

ct non obscure probant. Lib. 3 Reg. 14, v. 10 Percutiam de Jroboam mingentem ad parie:

Ac

dicat

Det hostibus meis

tem,

et

clausum, et
reliquias

novissimum in Isral
sicut

et

Vers. 20. Cum descenderet ad radices


,
:

mundabo
quin

doms Jroboam,

mundari

montis David et viri ejus descendebant in ocCm desiursum ejus. Hebrus ad litteram cenderet illa in obscuritate montis, ecce David et viri ejus descendentes in occursum ejus. David montibus Pharan, Abigail Carmelo descendebant. Obscuritas montis innuere potesl iter arboribus umbrosum. Chaldus In lalere montis. (Calmet.) (2) Quid jurai David ? an gr lalurus erat, si Deus district adversarios suos puniret? Septuaginta aliter explicant Hc faciat Deus ipsi David, et hc addat, etc. Sed Heitfus, Chaldus, Vulgata, et ipsi pariler Septuaginta in Hc faciat Deus inimialiis codicibus legunt cis David. Reputandum est igitur hc jurandi formula David imprecari quidem sibi mala omnia, nisi de Nabal exigat ultionem; sed mali ominis evitandi grati nomine suo omisso, ini:
: :

usque ad purum. Non dubium est hc hyperbolic dicta fuerint neque enim omnes usque ad novissimum percussi sunt in Isral, neque domus Jeroboarn sicut fimus ad purum usque mundata est. Esse ver banc proverbialem formam docet ipse loquendi modus spis iteratus. Quod si ita est, prslitissolet fimus
:

set,

quod juramento minatus David fuerat

si

grave aliqaod

damnum

inlulisset Nabali.
ilie

Id

enim

valet proverbialis

dicendi modus,

eliamsi nullum attigisset

canem, autnonade

graviter illius familiam deformsset.


ita

Quod

si

est

roi

est cur tanloper laborent alii,

ut DavidfMu peccato vendicent

micorum suorum nomen


:

substituisse.

Syriacus et Arabs Si quidquam ex his qu imbct, relictum fuerit usque ad tnatutinum, appensumad parietem. Omnes trucidabo; quin et in domo Nabalis, si quid ofl'endam, omnia raejus

hoc diOMtdi modo


esset, et
ille

significare
,

qum

jure offensus

cm tantm qum cm non solm


,

voluerit,

Si reliquero in domo hominem quemcumque cognoscentem qui bonum inalo per talcin dignoscat. Sed neutra inlerprelalio vertim bujus loci sensum panrlere nobis videtur. Quarc alieruira relatis

piam. Chaldus vertit

miserorum non sublevaret inopiana, homo cm ab illis magnum spc beneficium accepisscl
;

rsset.

sed etiam gravibus illos conviciis oneSuccensebat itaque uni Nabal, quia il,

milio rc'iiu'nda esl.

(Calinei.)

lum tantm habuit injurium qucm. ut opinor, et cos qui se pro domiuj sustulisset medio
,

915
sui defensione opposuissent,
si

COMMENTARHJM CAPUT XXV.


qui forent; atdissi-

914

nomen

Nabal, in cujus vesanam intemperiem


;

que etiam ejusdem bona, quae negrat,

totus excanduerat

quare de Nabal

in

princi-

paret etperderet, ab innocenlibus autem abstineret.


fuit,

pe
qu

nihil,

sed de se ips loquitur Abigail, in


apparebat,

Quare

si

quod

ibi

peccatum

lev

nihil

quod videretur aliqu

de quo paul accuratis ad (inem

capitis.

vellevissim vexatione mulctandum, et in


caput,
tatis,
si

suum

Vers. 23.

Cum autem

vidisset

Abigail

quid est Davide conceptum acerbi-

David, festinavit, et descendit de asino, et


prociditcoram David superfaciemsuam(I). Des-

drivt, quasi seipsam

ream admissi
:

conjuge sceleris constitut. Quasi diceret


quid contra te peccatum
est,

Si
in

cendebat absque dubio David pedes de monte;

ego luam

quare

cm

illum placare vellet Abigail, ipsa


adir, et supplicare voluit.

meo
piato.
tur,

capite,

quodeumque

fuerit sceleris,

ex-

quoque pedes illum


Desiliit igitur

Quae ratio

dm

ab innocente proponi-

Davidis faciem
tain
;

quamprimm ex asino, et ante pedes Hebraorum more procubuit in


illo rite

plurimm habet ponderis ad veniam. Sic

Paulus de Onesimo fugitivo servo ad Pliile-

et

atlorato orationem

habuit
,

altemperat, ac sapienter
in

instructam

monem, quem servo suo placare studet Si ergo habes me socium, suscipe illum sicut me; si
:

qualem
In qu,

summo etiam

oratore admiraremur.
utilitalis

autem aliquid nocuit


imputa.
scere
,

tibi,

aut

dbet, hoc mhi

proposit

honeslatis atque

An
aut

dubitaret Philemon Paulo


illi

igno-

specie,

stuantem refrigeravitanimum,

et vin-

negare quod orabat pro Onesiin se

diclam inhianlem compescuit.

Totam autem

mo, cm causam

totam rcpiss!. Onesi-

orationem habuisse videtur ad Davidis pedes

mi? Mira haec


minor

fuit eloquentia Pauli; sed

neque

adorabunda.
Vers. 24.

fuit Abigail,

In

me

sit,

domine

mi, uec ini-

totam recepit. Sic

cm causam in se conjugis ego cum aliis hc prima


fortass

quitas. Mira exordiendi, seu insinuandi ratio,


qualis in causa turpi adhiberi solet ab oratore,

orationis verba interpretor.

Sed addo exp'icationem aliam


ram,
ita

ve,

qui

personam removet lurpem,

et

honestam

ut iniquitas non signilicet peccatum

inducit. Audiret

quidem cum offensione David

sed peccati

pnam, quod
nisi

in Scriptur

sacra

familiare est. Audierat Abigail, quid sibi maii


(l) Abigail fit une profonde rvrence David, et elle se jeta ses pieds. Les femmes chrtien-

imprecaretur David,

ex rbus Nabal usque


,

nes ont dans Abigail un rare exemple de leur conduite, lorsqu'elles se trouvent engages par l'ordre de Dieu avec une personne, qui ayant l'autorit sur elles, n'a pas assez de raison pour se conduire elle-mme. Elles doivent mnager extrmement leur bunieur,conime'cettc femme admirable, et ne leur point donner d'avis contre-lemps, mais attendre les occasions favorables de leur inspirer ce qu'ils doivent faire. Quand ils sont tombs dans quelque faute considrable, comme Nabal, elles ne doivent point perdre inutilement le temps des reproches qui ne serviraient de rien, mais travailler promptement comme Abigail y apporter le remde. Nabal s'tait expos, par sa duret et par ses paroles offensantes se perdre avec toute sa maison et Abigail rpare aussitt par sa prudence une faute qui aurait pu avoir des suites funestes. Elle croit quece serait une bassesse ou une malignit indigne de la grandeur et de la puret de son me, d'avoir moins d'estime d'un aussi grand mrite qu'tait celui de David, parce quesa vertu lui avait suscit de? perscuteurs, et qu'il tait ha pour les mmes raisons qui auraient d le faire aimer et respecter de tout le monde. Eile le rvre comme ayant t choisi de Dieu pour tre roi de son peuple, et pour donner aprs lui une race de princes la maison d'Isral, et elle l'exhorte ne pas ternir sa gloire par une action de vengeance indigne de ce qu'il tait et de ce qu'il devait lre un jour. Puisque vous combattez pour le Seigneur, dit-elle, qu'il ne se trouve en vous 'iucun mal tout le temps de votre vie. (Sacy.)
,
;

ad mingentem ad parietem disperderel


religiosum principem adducere potuit
illo
,

quod
ne ab

desisteret consilio,

quod juramento atque

execratione firraaverat.
librt
vt,

Ab hoc

itaque

metu

Davidem

Abigail,
ille

dm

in

seipsm dri-

quod limere
:

poterat perjurio. Quasi

diceret

Quod

tut tibi imprecatus est

mali,

id, te sospite, in

caput

meum

Deus converlat.

Quod optimum etiam comparandae benevolenHanc explicationem non tiae artiucium est.
improbat Hugo
:

cui similis est


v.

illa

Rebeccae

Gnes, cap. 27,


etio, fili mi.

13: In

me

sit

isla

maledi-

LOQUATUR, OBSECRO
tuis.

ANCILLA TUA IN AURIBUS

se

Hoc etiam ad benevolentiam facit, dm ejus, quo aliquid inire vult graliae, famuet orat, sibi ut permittat loqui
illius est,

lam appellat,

quod

qui se fatetur subditum, et ad

alteriusarbitralum se comparare.
Vers. 25.

Ne

ponat, opo, dominus meus

REX

(1)

cor suum super virum istum

iniquum

(1)

Nomen

rex neque in Hebrseo, neque in

Chaldieo, neque in Septuaginta legitur. Non-

dm
ql

rgis litulo

David ornabatur.
ini-

Ne ponat cor suum super vrum istum

tm nab\l

srui tus est.

secundum nomen suum Hebrus: ISe ponat dominus meus,


:

cjuoniam

915

IN

LIBRUM

I.

REGUM
tati in
,

9ie

Nabal, quoniam secunuum nomen suum stultus

aut aincntiam in excusationem attule-

jam nominal odiosum liominem Nabal, quod omnin prxtcrire non poterat, ni tamen at si non ab errore illuni aliqu ralione
est. lia
,

runl. Sic ergo

nunc Abigailnon negat


,

aliquid
dicit

iniquum
esse

fecisse Nabal
,

illi

autem veniam
stultus est,

concedendam

quia juxla
)

nomen suum
neque

cerl gravilale sceleris excuset,

cm

illum

(Nabal enim stultum valet

liominem appellat slullum, quique errore polis,

rerum momenta perpendit.

el

stupare mcnlis lapsus fueril,

qum

Ego autem ancilla tua non

vidi pueros tuos.

consilio,

cm

nihil considerat

responderil.

sceleris gravilale aliqu

ex parte tuetur Na-

Iniquum san

fuisse conliletur, ita

tamen ut
est,

bal mentis slupor, et ingenii tarditas; Abigail

stullili praecipu ill,

quantacumque

mailla

autem, quse prudens erat,

et quid observanlia,

nant

iniquilas.
est,

Ut autem depulsio culpae

pudor, et recla exigeret ratio, probe noverat,

optima

qu ignoranliam

causatur, sic qui

qu
rat
,

in se quicquid erat culpae ante derivavealio

stullitiam adducere

potesl in excusationem

modo

se totam

removel culpam.

Au

magnum
tas,

Iiabet supplicii,

atque adeo sceleris

enim, neque vidisse se servos, quos ante miserat David,

effugium. Stultitia enim, atque mentis tardi-

neque quicquam eorum quos gesia


abiissent, re infecta, servi, cogno-

quocumquc modo impeditus usus magnam habet cum ignoranti cognalioncm. Quare multi cm de niinisermonissive
aut ralionis
licenti.sive inverecundi accusarentur, ebrie-

sunt,
visse.

donec

Quocirca levm in conjuge, et in se

nullam hsisse culpam ostendit.


Vers. 26.

IN

Nu.sc ergo,

domine

mi,

vivit

suum ad virum hune Belial , quia secundm nomen suum sic ipse. Porr Nabal est slutlus. Punere cor suum super aliquid, vornacul Ilecor

DOMINUS, ET VIVIT ANIMA TUA, QUI PROH1CUIT TE,

NE VE.NIRES

SANGUINEM, ET SALVAVIT ANIMAM

brrum pnrasiestsollicitum

esse pro aliquo.


slultus.

tuam

tiri.

Juramento confirmt Abigail, qu;c

Homo

Belial est impius, et

Nabal

pris simplici

qudam narralione

atlirmrat,

(Calmel.) Que le cur de mon seigneur et de mon roi ne soit point sensible l'injustice de Nabal. Tout ce qu'Abigal dit David est un excellent modle de la manire pleine de respect dont nous devons parler aux grands du monde, principalement lorsqu'ils sont irrits contre nous. Car encore que ce ne soit qu'une femme qui parle, il est ais nanmoins de reconnatre que c'est Dieu mme qui remue son esprit et qui luimct dans la bouebe des paroles sivives
et
ni si mosi touchantes. Rien n'est sihumble dr, et en mme temps rien n'esl si sage et si lev que ce qu'elle dit. Elle reprsente David qu'il n'esl pas moins lui-mme intress qu'elle lui accorder la prire qu'elle lui fait, el que s'il obit sa colre qui lui persuade de sacrifier Nabal et toute sa maison au ressentiment de sa vengeance, il se ravira lui-mme sa plus grande gloire. Elle l'exhorte ne pas faire dans la chaleur de sa passion ce qu'il condamnerait

se videlieet nihil

cognovisse de nuntiis.

De

signilicatione autem, et

pondre hujus juraIsaiae

menti
62,

alibi

nobis pluribus dictum est,

num.

92.

Nunc

breviter dico, banc esse


vivit

juramenli vim. Sicut

Deus, aut sicut

vi-

vus est Deus, et non morluus, sicut lignea


gentilium simulacra
,

ita

verum

est

me

de

tuorum servorum
nihil agnovissc.

petitione, aut etiam adventu

Illud, et vivit

anima tua, eohoc verum


in

dem

etiam

modo

explicari potest, sicut cerlum


est.

est le vivere, aut, ita vivas, sicut

Qui proiiibuit te, ne venires

sanguinem.

Hic locus in duas patet explicationes. Altra est, prohibitum esse Davidem Domino, ne

sanguinem effunderet Nabal,

et illorum,

quos

aussitt qu'elle se serait un peu ralentie, et de ne pas souiller du sang de tant d'innocents , ses mains destines porter l sceptre de la maison d'Isral. C'est l l'ide de la grandeur vritable que les princes dviaient toujours avoir

ad caedem animo designsset; et eo modo salvavit Deus animam ejus, quia aliter peccato foret inquinata. Ita communiler interprtes,
Abulensis, Lyra, Dionysius, Hugo, Cajetanus. Et haec explicalio mihi potior. Alia est, prohi-

dans

l'esprit. C'est tre roi

que d'tre an-deshula


,

sus des emportements et des faiblesses maines, et de commander aux hommes cil

bitum esse Davidem, aut poilus liberatuin Deo, ne veniret in sanguinem , id est, ne occideretur, aut percuterctur ab hostibus,

quos

mme

manire que leur commandent les lois qui ne sont sujettes aucune impression trangre, et que l'on peut appeler la voix le l'quit seule et de la raison. Ld justice, la bont et la modration sont les bases du trne des princes, selon la parole du Saint-Espril, et
coules pierres les plus prcieuses de leur ronne. C'est quoi se rapporte toute celle prire d'Abigal, qui parait si simple, et qui
si enlecsi en mme temps si artificieuse et (Saey.) vante' dans sa divine simplicit.

corhabuit potentissimos , ita ut ex ipsius manu ; effusus fuerit sanguis ab hostili pore
toties appetitam liberatus quoque, nequisipsi periculoeripueril animam. Nolum est, qum

sus fuerit Davidis

cum
illius

giganteae molis hosle

congressus;
Saule;

quotics ad

mortem

quaesitus

quolies ab

sive aperl vi,

sive

occultis insidiisHbfatus.

917

COMMENTARIUM CAPUT XXY.


fiant
sictrr

918
illius

Et nunc
cationcm

Nabal

inimici tui, et qui

deeere Davidem, aut ex

usu fore vindi-

qujsrunt domino meo malum. Si pi iorem expli-

amplectare

sic

commode locum
Nabal, cujus

ctam sumere de Nabal. Altra, quia ille futurus est rex Isral, quod credo jam vulg notum
erat, et frequenti

istum expones. Facile

tibi fuit

sermone diffusum

et

illa

sanguine Deus tuum, David, gladium, et fu-

prudenter ex eo conjectabat, quia David prselia

rorem conlinuit
disperdere
:

et

ejus

familiam omnin

sp

iniit

pro Dei glori, neque ullam resi in

atque ulinam reliqui, qui nunc

cusavit molestiam et aleam,

eo agi divi-

oppugnant
f;icil

te, et

tuum

sitiunt

sanguinem, tam
poluit Nabal
;

nam

gloriam, et populi

salutem intelligeret.
,

abs te deleri possint,

qum

Minime ver decet regem

aut illum qui

cum

nihil san timeres ab illorum potenti, neque

potestate fuerit, privalas persequi inimicilias,

in

illis

ad

unum
illi

extinguendis quicquam assu-

aut injurias ulcisci proprias

et

hoc

est et vetesli

meres negotii. Si ver magis posterior placeat


explicalio,

rum,
ni

et

externorum etiam scriptorum

commode banc

explicationem
insi-

monio commendatum. Notum


,

est illud Adria

attexes
dias,

Utinam hostes, quorum tu modo

qui renuntiatus imperator, vindict de-

atque arma fugis, et quorum causa per

stitit illius,

quem

privatus insectabatur
dixit, evasisti;

quare

scopulos et salebras incertis sedibus vagaris,


tali

cm
ceret

illi
:

occurrisset,

quasi di-

sint ingenio

atque consilio
!

quali

nunc

Hoc unum

perficere polui, ne mini

p
Ira

est
tibi

homo amenlissimus Nabal


tam arentem
et

neque enim
sed

nas dares,

cm
non
:

imperator injurias suas perse


possit.
est

necessarium foret subire latebras, habitare

qui honest
capite 25

Seneca

lib. 3,

de

solitudinem

asperam
,

Proprium

magnitudinis veree non

ubicmque locorum esses sine metu


neque
vis esset in hostibus

cm

se sentir e per cussos. Sic immanis{'eraad tatratum

ad pugnandum,

canum
fluctus

tenta respexit. Sic irritus ingenti scopulo


assultat.

neque ad investigandum aliquid industrie.


Vers. 27.

Qui non
:

irascilur,

inconcussus
est.

Quapropter suscipe benedictioest orationis

injuria perstitit

qui

irascitur,

motus

Et
qui

nemuanc(I). Conclusio
long,

qum

prudentis, et

non tam ad placandum of-

quidem vix princeps videtur


ab
ira rapitur, et furori

lolerabilis,

succumbil. Denignidiilicile
,

fensum animum epportunae.


Nabal nihil
nisi stullitia,

Cm

itasit, ut in

tas; et clementia

concilit animos;
sibi

et stupor

reprehen-

inexorabile,

quodque

non temprt inge


est

denda

sint (neque

enim

hsec fecit odio tu,


;

nium, alint. Qui sententia ssep apud profanos invenilur. Quare


silium

sed quia ingenio est inurbano et duro)

et in

optimum

hoc conpopuli

me

nihil invenias

nire possis, nisi

quod damnare atque puforte mulctandam utes igno,

datum ab
si

Abigail, ut

cum bon

grati iniret David, et conservaret

reguum. Et

rantiam

fac

tandem, ut jam benignior atque

quidem

propri vindex injuriae David ex


,

placatior hoc
accipias,

xeniolum
te,

et hospitale

munus

Israelitide gnie occidisset Nabal

et illius fa-

quo

sociosque tuos supplex, lu-

miliam deformsst, difficilem habuisset, aut


cert

bensque prosequor.
Vers. 28.

Aufer iniquitatem famuL/E


et si

minus faventem populum, quem regio

7vje.

erat moderaturus imperio.

Se Abigail
lii

illat injuriae, aut illiberalis hospi-

Malitia ergo non inveniatur in te omnibus


diebus vit. Tuai. lia in Davide ajquitatem, et
fidelitatem

ream appellrat;

quod

in conjugis ca-

put supplicium

esset

conslitutum, eidem se

tam

in

Deun, qum

in

populum
sibi
,

obnoxiam, futuram esse dixerat. Nunc ergo


orat, ut

commendat, propter qua; omnium


tjam, benevolentiamque promeruit

gra-

immemor
;

Nabal, sibi uni remittatur


in

ut etiam
institut!

haec noxa

neque

suo capite, quod tantm

hortelur, ne

perpetuum illum ben

obnoxium
Faciens

esse vult, iniquitatem puniat.


EiNiM

faciet
,

Dominus

tibi

domino
DO-

animi cursum interrumpat, ne qusesitam populo gratiam, et sequilatis opinionem novo


aliquo, et inexpectato errore contaminet.
illi,

MEO DOML'M FIDELEM

QUIA PR*XIA DOMINI,

Quod

MINE mi, tu pr^liaris.

Duo

adducit argumenta,

si

toto vit

tempore

religios servaverit,

eaque gravissima Abigail, ut doceat minime

magno
Vers.

usui fulurum est.


29.

Hebrai appellant ea quse largiuntur munera, quod forte non sine benedictionibus et gratiarum actionibus acciperentur, necsine
(1) lia

Si enim surrexit
TE, ET

aliquando

HOMO PERSEQUENS
culo viventium
(1)

QU^RENS ANIMAM TUAM,

fuustis imprecationibus verbisque ofiieiosis darentur. Eulogias vel benedictiones appellat S. Paulus datam pro egenis stipem idemque nomen eodem sensu usurpalum non semel apud
;

ERIT ANIMA DOMINI MEI CUSTODITA QUASI IN FASCI(1).

Haec est alia ratio plan


textns lnijns Hesensu sententia reddilur
:

Levi

qudam mutatione

ecclesiasticos scriptores recurrit.

(Calmet.)

braci

commodo hoc

919

IN

LIBRUM

I.

REGUM
in

gravissima, quse adduccre debmtinllarnmaturn

ipsum

hostilis furor, aut qusevis alia

durior
;

Davidis

animum ad

sequitalem cl clementiam,
ille

fortuna

consurgat.

Et

ita

omnin

accidit

quia qui in alios clemens est,

divinam
si

sibi

nam cm mulla ab
omnibus

ext-raneis,

vindicat clementiam etpatrocinium,

quando

domesticis passus fuisset

neque pauca David, ab illis tamen

liberavit illum Deus.

Neque ignora-

Anima domini mei custodielur quasi petra viva apud Dominum tneum; sed anima inimicorum
tuorum erL quasi rotata in fund. Justorum et impiorum animas inter sese opponil, ut lapidera vivum lapidi fund lapidem probatum, solidum, ulilcm, lapidi rcjecto et inulili, omnibus usibus, prxlorqum fundce, inepto. lia san duo comparationis membra directe inter se opponunlur, eadenique lapidis allegoria re;

batille, clementi et mansuetudine divinum


parari patrocinium, lione
tat.

quando in illius implorasuam Domino mansuetudinem reprsesen151


:

Psal.

Mmento, Domine, David,


ejus.

et

omnis mansuetudinis

Quasi in fasciculo viventium. Scnsus


lis

diffici-

non

est, translatio

paul obscurior.

linetur.

Quidam

Vel aliter Anima domini mei crit quasi petra viva conservt a in canistro domini mei ; vicissim autciii anima advcrsariorum tuorum
:

melaphoram tractam esse putant ab arborum


ramis, qui in fasces colligati scrvanlur in aquis

aut humenlibus locis, donec in locum

trans-

eril ceu petra agitata in fund, et procul jacla. Petra viva hic est petra solida, la:vis, apta
pcriti funditoris. Comparationcm banc nobilem ot argumento aplani reddit summa Ilcbrseorum opinio de fund, et usus Davidis in Victoria de giganle relata. Petra viva, vel vil, phrasis est non Scriptur modo, sed

planlcntur, ubi firmas agant radies et diuturnas. Et juxta hanctranslationcm sensus


erit
:

manui

Intrim
et

dm

in

alieno degis et peregrino


eo, in

loco,

remotus ab

quo

es aelernum

habiturus domicilium, servaberis Deo, sicut


rides cum suo succo quorum in suo postea
vi

probatissimis eliam scriptoribus familiaris. S. Pelais Jesum Christ um lapidem 17'vumappcllat, monclquc Ad quem accedentes lapidem vivum et ipsi tanqum lapides vivi superdificamini. Lapides in usum sedificii appellanlur lapides vitae ; etdare vitam est interdm diftcare. Joub vivi/icavil residuum urbis, id est, aedilicavit. Samarilani insultantes interrogabant Judseos possentne vivificare lapides uslos veleris Jerosolymae, an scilicet iis uti lapidibus
:

ac vit scrvanlur rami


loco futurus est in

om-

nem
Ita

aeternilatem uber et jucundus proventus.

Lyra, Dionysius, et Hugo,

cum

Petro Co-

< c
i

uno eodemque divino


gitur.
>

praesidio

undique cin
flo-

Terlia,

<

quia sicut fasciculus

possent. Denique culiiori eloquio scriptores phrasim banc familiariter adhibent. Virgilius ./Eneidos 1, vers. 171 .... Vivoque sedilia saxo. ./Eneidos , v. 688 .... Vivo prtervehor Iwstia saxo. Ovidius in Fastis libro 2 Antra subit tofis laqueata et pumice vivo.
:

<
t

< t
i

oblectationem gcstalur, ita electos omnes Deus in manu su gestat, et virtutum odore, qui ex illis afflatur, continu delectatur, juxta illud Sapient. 3 Justorum animai in manu Dei sunt ; quamvis sit ibi propri sermo de protectione qu Deus Non tanget sanctos tuetur, unde subditur illos tormentum mortis. > Quarta, quia sieut fasciculus non nisi ex certis iisque lein
:

rum

manu ad

Et

5 Hactens ut Antra.
libro
:

<

subiit vivo roranlia

saxo (Calmel.)

<
i

ctissimis floribus conlicitur, ita preedestinatorum numerus ex certis, iisque charitatis,

Allegor. et tropol. : Fasciculus viventium, est catalogua vel potis ctus et concilium sanctorum Dei amicorum et electorum ad vitam aeternam (vice versa fasciculus morientium,
est catalogus

virtutum([ue cterarum odore ac suavilate redolentibus, existit. Quint fasciculus no-

tt

ordinem gradusque
flos

glorise

sanctorum

si-

damnalorum ad mortem

aeter-

nam. Hi enim.ait

Isaias c. 2i, 22, congregabun-

tur in congregatione unius fascis in lacum) ; lapis ver in fund rotatus, sunt impii et reprobi

ejiciendi in

gehennam et mortem aeternam. Ha Eucherius, Angelomus, Glossa, idque pro-

pter quinque analogias. Prima est, quia, ut ait Eucherius, i fasciculus astringitur ut conscr vetur; sic enim elecli pressuris tribulatio num constringuntur, ut iis admoniti per ma< <

uni alleri ordinale inseritur, et unus pra alio emicat, sic et in clo sancli pro merilis suuni lenent locum cl ordinem, unusque pra alio dotibus grati et gloStella enim slell differt in rise respleudet claritate; sic et resurreclio mortuorum, 1 Cor. 15, 41. Hc et plura dixi Amos, c. 9, v. 5, ad Fasciculum suum super terram fundavit. illa Fasciculus ergo viventium, idem est qud Uber
:

cut enim in fasce

vit.

nus Kedemptoris in perpetuum conservenlur; quia ver reprobi, qu lautiores in vit

sunt, e longis divinse visionis glori projiciunlur, ideirc lapidi fundae compa< raniur; qu videtur allusisse regius vates i Ipsi vero de manu tu repulsi sunt. > psal. 87 Sccunda, quoe est ejusdem, quia sicut fasci:

Porr Sebast. Munsterus, licet hserelicus, quippiam notatu dignum affert pro suffragiis defunctorum, veterique ritu orandi pro Per fasciculum, inquit, viventium, mortuis intelligunt Hebrai solium majeslalis, sub t < quo aiunt justorum animas in seculo alio quiescerc. Hinc etiam est, ut in tuinhs Anisuis passim insculpant hanc sententiam
hic
:
:

<
s

culus vinculo
ita

quodam

et

ncxu
(ide,

colljgalur,

ejus sit in fasciculo viventium; siculi, requiescat anima ejus, etc., de quibus liber qui in-

ma

sanctorum ctus edom


charilalis

edoni spe,

sciibiltir

Vrecationes

Judorum pro

defunctis,

eodem

vinculo coiislringitur, et

quem

verlit

Genebrardus.

(Corn, I.ap.)

921

COMMENTARIUM CAPUT XXV.


lii

922

mestore; et

duo postremi vilium legunt; sed non video.

qui hostile aliquid contra Davidem moliuntur,

cur

ita legerint,

omnia minatur,
lapis,

Ego hic licet metaphoram in fasciculo cognoscam , alium tamen esse sensum existimo. Fasciculus congregationem significat, eorum
maxime, qui eodem vit
instituto, et

aut

et praedicitinfausta Ut enim plumbum, quod exfund torquetur,


:

antequm procul excutiatur, circumagilur, rotaturque vehementer


fundibularii
;

quare

cm adhuc est in

morum

similitudine conveniunt. Sic reprobi, quia in

morum studiorumque similitudine consenseunum fasciculum dicuntur colligandi, et in eumdem suppliciorum locum extrudendi,
runt, in

manu, rnotum habet vehementem, et dm excutitur, vehementiorem mull ; ac tandem procul amandatur, neque ad ejus,

quo missus

est,

manum

revertitur. Sic etiam

bonorum
ex quo

hostis

nunqum

habet requiem, quia

Matth. 13
ciculos

Colligite zhania, et alligate infasIsaise

eum

bonis inimicitias suscepit, in fund


incipit,

ad comburendum. Et

24

Congre-

locatur, et lune aut rotari

aut adig

gabuntur in congregatione unius fascis in lacum,


et claudentur in

longis.

carcerem. Quare custodiri in


nihil est aliud,

fasciculo viventium,

qum

in-

Duo hie observanda in fund et lapide quorum seorsm meminit Abigail alterum est ro;

ter vi ventes numerari, et

morte eximi, quae

tari,

quod

in circulo fundae

expressum

est

al-

hominem

viventium fasciculo dissolvit.

De
9
:

terum excuti, quod signilicatur


constat. Vegetius lib. 3, cap. 14

in impetu. D<

fasciculo diximus

non pauca ad
facilis, et

illud

Amos
aliis

circulo, seu rotatu ex disciplina


:

veteri
<

satis

Fasciculum suum super terrant fundavil.


ergo sententia et
pluribus

Elit
Scri-

Fundito-

res sunt, qui fundis ex lino, vel setis factis


(lias

ptur sacra?

locis

consentanea, futurum esse

enim dicunt esse meliores) contorto


brachio dirigunt saxa.
i

Davidem
illorum,

in fasciculo viventium, quia

nemo
optata
vi, at-

circa caput

Quod

qui ipsius insidiantur vil,

esse funditoribus usitatum, docet illud Ovid.


lib.

consequetur, quia illum Deus ab omni

4 Metamorph.

quebostili machinationepraestabitincolumem.

Deque sinu matris ridentem,


Brachia tendentem rapit,

et

parva Learchum
terque per auras

Quod de misricorde

saepis audimus, cujus

et bis

pars esse videtur ab ulciscendis injuriis abstinere. Et clar cecinit David, Ps. 40
vir,
:

More

rotat fund.

Beatus

Virgilius lib. 9

^neid.

qui inteltigit super egenum, et pauperem; in

Stridentem fundam positis Mezenlins armis,


Ipse ter adduct circiim caput egit haben.

die

mal

liberabit
et

eum Dominus. Dominus coneum,


et

servet

eum,

vivificet

beatum faciat
ini-

Et iterm

lib.

eum

in terra, et
ejus.

non tradat eum in animant


ita contigit

Et fundam

tereti circitm

caput egit haben,


dejecit olorem.

micorum

Et quidem

Davidi;

Strimoniamque gruem, aut album


Qualis ver
sit

nam cm innumeris

se praeliis implicuisset, et

impetus, quo ex fund lapis,


excutitur
(

varias varii molirentur insidias,

longam

ta-

aut

plumbum
pilae,

men

traxit aetatem, et senectus illum potis,

fund

seu glandes excutiuntur),

ac natura ncessitas,
aut oblata vis.

qum ferrum

nam plumbece ex mox


mali-

exlinxit,

constabit. Is igitur est impelus glandis


teri

Hanc porr metaphoram, quae

plumbe, fund

vibratae, ut in are

statim huic ex adverso respondct de inimicis

David, satis apte dclart.

quescat, ardore violento nimis impetu concepto. Id docet Virgilius lib. 9, de quo proxi-

PORR INIMICORUM TUORUM ANIMA ROTABITUR,


quasi impetu et circulo fund^:. Quae in fasci-

m, ubi cm ageret de glande, quam excussit


funda, subdit
:

culo sunt, nec dissoluta, ac dissipata, ipsa se

Et mdia
Diffidit.

adversi liquefacto tempora plumbo

ab injuria, et interitu colligatione tuentur;


et

dm

intgra sunt,

dominorum custodiam
et qui

Lucretius

lib.

non amittunt. His comparatur David,

Plumbea verb
Glans etiam longo cursu votvenda
tiquescit.

dm

operibus student pietatis, divinam sibi tntelam promeruerunt. His ver contrarii sunt,
qui bonos persequuntur, et quos su custodi,

Ovidius item Metamorph.

Non

secs exarsit,
:

qum cm Balearica plumbum

curque patern Dominus abjecit.


rotandos esse
dicit,

Hos

Funda jacit

volt illud et incandescit eundo,

igitur

sicut

lapides ad

emissiones circumaguntur, et rotantur in fund;


et

Et quos non habuit, sub nubibus invenit igns. Quod item Aristoteles docuit lib.l 2 de Clo
et

eo impetu excutiendos, quo lapidem

ejaculantur fundilores.

Qu

similitudine his,

2 naluralium Quaestionum : Ara, inquit, motus extnut, et extenuatio


lib.

Seneca

WS

IN LlBR(jM

KEGUM
quod publica poleslas pro alina
in su

924
injuria vindisi

acccndit. Sic liquescit excussa glano fuiid,


et attrilu aeris velut ign distillt.
sit

Ex

bis

cand facere potuisset non inique, id


causa su

qms

constat qualis
tio,

illorum status atque condi-

manu

atque judicio faceret,

qui justis, seu veris

Deo contradicunt.
in

non esset non iniquum. Porr David eo tempore


licet

Ut enim lapis aut excutilur ex fund, aul in


e rotatur,
et

esset unctus Samuele, et rex ali,

susdeque volvilur

circulo

quando fnturus designatus


tionem illam omnes, sed

at

tune neque

fund,

sic

impius in jugi qudam sollicituet

populus illum regem admiserat, ne^ue designa-

dine ac turbine versatur,


citur, ubi

tandem e

proji-

admodm

fortass
,

mortem subcat sempiternam. Vers. 30. Cum ekgo fecerit Dominas tibi do.mi.no meo 0mnia, que locutls est b0nadete,

pauci cognoverant. Quare neque juste

ne-

que lgitim suas tune poterat


qui.

injurias perse-

non erit tibi hoc en singultum, et scrupulum


cordis.

Non dubium quin bomo prudens,


aliis

quisi

RF.CORDABERIS ANCILL/E TUE.


posiliones inlueor.

Et cum benefecerit Dominus domino meo, DuaS llc egO exAltra est orare Abigail
,

que ab

olservari et aniari cupercl,

in

altiori loco sederet,

qualis est regius, dolerel

graviter,

cm

se reperiret admissum aliquid

ycl crudele,

vel

injuslum,

maxime

in suos

regnum obtinuerit, ad quod jam anlea Domino designatus est ipsius recordetur, et regiam in ancillam suam liberaut quando David
,

scr enim
est,

illa,

in quibus aliquid turpiludinis

liiatem ostendat.

Ita

Abulensis et Dionysius.
esse

exuri possunt ex aliorum memori,

qui

Im quidam ex Hebrseis putant banc


proplietiani

non omnin fidendum esse pulant illi, cujus ingenium aut nimim pi;eceps esse noverunl, aul par dm clmentine et sequitatis amans. Hoc

Abigail,

quasi

prsesenserit futuvivis, et ipsa

rum, ut brevi Nabal excederet


advocanda
posterius

ad

regii

thalami socielatem. Hoc


Abulensis. Altra

ergomonet

Abigail, ut

apud se ilerm

et sse-

confutat merit

pis reputet David, ne aliquid mine,

dm

suo

exposiio est,
video,

cujus ego

neminem patronum
fuerit,

nimim obsequilur
in

furori, inligataninio,

quod

tune cogniturum esse Davidem,

ceternum

cruciet,

et incessanter plorct.

ad regiam sedem sublatus

cm qum boc

Illud est

enim

esse in singultuui,

quia cliuturet in scru-

documentum
neque enim

fuerit

opportunum, quo nunc ab


revocatus est
;

nam

plorandi suggrt materiam;

effundendo innoxio sanguine

pulum, quia
crudelilatis
agitet.

nunqum deerit quod conscium animum semper compungat et ex,

lam haberet gratum populum,

quem
rat
;

in regiam fidem, tutelamque suscepeneque ab illo jus acciperet regium, quem

QUD

EFFUDERIS SANGUINEM INNOXIUM


SilIgullUS

AUT

tam innoxii

et

fraterni

sanguinis

effusione

IPSE TE ULTUS FUER1S.

Cl SCriipuluS

graviter offendisset. Quis

enim

dubilat,

cm

animum, qud innoxium sanguinem su manu, et privat auctoritate profuderit. Lanoxium ver sanguinem appelide vexaient Davidis
lat Nabalis,

tamdiu Uria; caedes, et violatus thalamus Davidis

animum acerbe compunxerit, natareque


in

fecrit nocturns lacrymis iectum,

quo

de-

quia etiarasj ingiatus fuerit et

ini-

cumberet

ploraturum quoque, laturumquu

quus, intemperantis et maledicre lingual, nihil

molest Nabalis eaedem, et familiae innocentis

tamen admiserat, cur


poleslate

capitali

pn, neque

juratum exitium? Quare recordaretur hujus

public

mulctari debuerit. Neque

tam opporlunidocumenti, etgratias ageret


cujus

ei,

enim alienum rapuit, sed suum liomini supplici

occursu

admonilioneque

prudenti,

negavil

in

quo

licet

reprebendi possit

niaiius suas

revoesset impollutas sangui-

inclcmenlia eUsermonis inurbani libellas, non

ne

(1).

tamen ea

fuit

utriusque gravitas, ut

cum lam
licet

Vers.

32.

Et

ait

David ad Abigail
qui

severo suppliciocomparata, Nabalis sangig judicari

Benedictus Domi.nus
iiodie

Deus Isral,

msrt
David

non

possit inuoxius.

Addc, qud

te

in

occursum

meum. Ilcsipuit

proverbialis esset

diccnJi forma,

qu suam

ad banc tam gravent et attemperatam oralio-

offensionena et iram expresserat David, verba

nem,

et recepil se

ab eo furore,

quem

ante

tamen aliquid significabant majus, nempe omnium, qua; ad illam familiam peilinebant,
teritum, usque ad canem, et
lius
:

invi-

si

quid cane

quare

fieri

non

poterat,

ut aliquis ex

ta n ta

multiludinesanguis non cssel innoxius.

Altra causa esset singulls, et scrupuli, quia

Et cum benefecerit Domi(1) Vers. 31. nus domino mf.o scilicet tibi, ut te ad regnum cvchai, Becordaderis ancill-e tvm, ut scilicet mibi benefacias; vulelur prsagire et tacite petere Abigail, ut asciscatur in uxorem Davidis, eique rgi fit regtna. (Coftl. Lap.)
,

y25
concepcrat
,

C0MMENTAR1UM CAPIJT XXV.


et gratias agil

026

prmm

Deo, qui

Vers. 35.

Honoravi faciem
,

tdam

(1).

hanc menteni ddit

Abigail, ut se ofl'erret ob-

Sjcut confundere faciem alicujus

est facere

viam, et stuantem

animum ardore

vindictae

ne quod orat, exoret, sed repulsus abeat re

quasi gelida irrorata restingueret. Deinde Abigail, quae

non impetral,
est

sic

honorare alicujus faciem,

tas

sermone usque ade prudenti armamanus, et spiritus ad caedem anhelantes

postulata

concedere. Utriusque exempla

obvia sunt in Scriptur. Lib. 5 Reg. cap. 2, v.


16,
divil

inbibuit.

Nam

si

non

se

mediam

interposuis-

Adonias ad Bethsabee
te,

Petitioncm

set, statuerat

jam oninin ex

famili,

rebusque

utiam precor
ibid.,

ne confundas faciem

meam. El
fi-

mingentem ad parietem esse relinquendum, idque antequm matutinse lucis


Nabal, neque
"sese radii diffunderent. Accepit igitur hospitale

v. 20, sic
:

Bethsabee ad Salomonem

lium
te,

Petitionem

ne confundas

unam parvutam ego deprecor faciem meam. Revereri alicuest,

raunus, quod altulerat, atque illam do-

jus faciem, vel suspicere, aut erubescere, fre-

nium cum
sit (i).

bonore

ac

bon grati dimi-

quens

est.

Hoc ver idem

quod honorare

faciem; quse
:

cm ad

alia

etiam multa pateant,

(1) Benedictum eloquium ti:um. Hebraeus consiliuni tuum, saDenedicta discretio tua pientia tua, esto benedicta. Sepluaginta: Benedictus modus luus, agendi ratio. Que le Seigneur soit bni, lui qui vous a envoye aujourd'hui au-devant de moi ; et soyez bnie vous-mme, de ce que vous m'avez empch de me venger de ma propre main. David reconnat que Dieu lui a fait la plus grande grce qu'il lui pouvait faire , et que cette femme si sage lui a rendu un service qu'il ne peut assez estimer, qui est de l'avoir empch de ternir par le sang l'innocence de sa vie, et de dshonorer sa puissance en l'employant perdre les hommes, au lieu que sa gloire devait tre de les conserver. Il ne faut pas douter que plusieurs des gens de David ne fussent ravis de le voir ainsi arm pour se venger lui-mme, et qu'ils ne contribuassent de tout leur pouvoir allumer encore qui lui allait et justifier son ressentiment faire recueillir des dpouilles sanglantes d'une entreprise qui tait trs- violente en elle-mme, quoiqu'elle et les apparences de la raison. On peut dire qu'ils avaient alors dans le cur Tout celte pense qu'un paen a dite depuis est permis des gens arms, aprs qu'on leur a
,

ad usum, de quo proxhn, frquenter adhibetur.

Nunc videndum, an dm injuriam suam


persequitur David, et de Nabalis exitio tam
seri cogitt
,

idque inlerposit jurisjurandi grave aliquod peccatum


in quibus

religione confirmt,

admiserit.

Quidam negant,

estTheofuerat
;

doretus q. 57 et 58, quia

magno
esset

usui

David gregibus Nabal,

cm

in deserto

neque supplices Davidis preces in tant rerum


angusti repuisam illam contumeliis plenam
pati

debuerunt. Quare q. 58, affirmt jusjurande delend Nabalis famili fuisse


;

dum

irae

non

injustae

pepercissc autem, sapientis et mode-

ratae cogitationis.

Neque deesl aliqua


abfuisse peccatum.

vel ratio, vel indicium,

quae suadeanl ab hoc consilio atque juramento

Neque enim ide irascebaillud vitae


sibi

tur David,

qud Nabal exiguum

sub-

sidium praecis negavit, sed qud


ciis

ac sofugi-

turpem irrogsset ignominiam, dm


,

refuse

ce qui est juste.

tivos appellat serves

quae vox ingenuis ani-

Arma
Omnia
dut, qui justa negat.

tenenti,

mis gravem inuril conlumeliam. Qud autem

Et cependant David reconnut trs-bien que ceux qui lui taient les plus fidles en toutes
sortes d'occasions, et qui exposaient tous les jours leur vie pour sauver la sienne, lui donnaient en celle-ci un mauvais conseil. 11 vit, au contraire, qu' Abigail qjui s'opposait au dessein qu'il avait form, et qui lui en faisait voir l'injustice et les suites dangereuses, lui parlait comme si Dieu mme lui et parl, et lui donnait lieu de reconnatre qu'il se rendrait l'ennemi de sa propre gloire, s'il se vengeait ainsi de l'insolence et de la duret d'un seul homme par le meurtre de tant d'innocents.

hanc notam ex suo, suorumque nomine delere volueril David, ipse docuit v. 39, qui

cm

les condamne d'injustice et de violence. Car ils doivent toujours se souvenir que quelque grands qu'ils soient, ils sont hommes, et qu'ainsi ils peuvent tre surpris, ou par leur propre mouvement ou par des impressions

Dieu

trangres. Mais ils doivent esprer qu'ils trouveront des personnes qui les empcheront de tomber dans ce pril et qui leur diront
la vrit,

comme

lil

alors celte

femme

claire
le
la

de Dieu, s'ils sont aussi disposs que David fut en celte rencontre, la recevoir et
suivre.
(1)

Les rois seront heureux, s'ils imitenti'exemsi grand prince, s'ils modrent leurs ressentiments lors mme qu'ils auront t offenss et s'ils apprhendent sur toutes choses de se laisser prvenir contre des gens innocents, de ternir la gloire de leur rgne par des actions auxquelles oh peut donner souvent des louanges fausses et intresses, lursque
ple d'un
,

(Saey.)
:

Honoravi le, vel aspeclum tuum. He:

Suspsxi Tuli facis tuas. Septuaginta braeus faciem tuam. Nimis leviler et lemer David juraveral. Quare sentenliam sapienter mutt; Esl contra oEtieium Docct S. Ambrosius nonnunqum solvere promissum juramen(Calmet.) tum cuslodire. j
:

927
audiisset
ctus

IN

LIBRIM
Benedi-

l.

UI.GUA1
tanus.

928
solutio aliis fortass merit, mihi
satisfacere potuit.

mortuiim esse Nabal,

dixit

Qu
modo

Dominus, qui judicavit causant opprobrii mei

nnllo
alias

Quare tentai

manu Nabal. Hanc ver tam turpem, lamqnc ab ingenuis animis alienam notam cxpiarc
de
videtur poluisse David in capitc Nabal.

adhibere solutiones, ex quibus lector,


volet, eligat, nisi

4)uam

omnes omnin repro-

Addc

bandas putet.

qud

lib.

5 Reg. cap. 15, v. 5,

unum tantm
:

peccatum dicitur dmisisse David


fecisset

Eb qubd
et

Et antequm ad illarum vim et pondus explicandum aggredior, observo usilatum esse


in Scriptur sacra,

David rectum

in

oculis

Domini,

non

ut

qudam proponal

eo
in-

declinsset ab omnibus,
ctis diebus
tlti.

vit

qu prceperat ei cunsu, excepto sermone Uri Ueopinio,


in

modo,

ut de

omnibus generibus ac modis


,

qu lamen de uno tantm gnre, aut ordine explicari debtmt


telligenda esse videantur

Sed

est

commnnis aliornm

hoc

necessari

aut

cm de omnibus aliquid
aut

aflir-

consilio atque conatu peccsse

non

leviter

Da-

met, aut neget, aliquid tamen addit, quod cx-

videm. Quod tcnent Abulensisq.


Dionysius. Neque est
ficilis,

5, Cajetanus,
dif-

cludendum
gno.

sit,

illius

sentcnli ratio

Ose

cap. 9,

addendum universali siomnes filii Ephraim aut


,

quia, ut paulanle diximus,

tam

severi

extinguendi dicuntur in
partu perituri
gloria
:

utero,

aut statim
avolabit

supplicii

comparationc Nabalis sanguis erat

Ephraim
et

quasi avis,

innoxius,cm neque grave videretur delictum,


sive negata ab
illo

eorum partu
:

ab utero et ab conceptu.
etsi genuerint filios suos,

alimenta considres, sive

Et statim addit
cap.

Qubd

irrogatam abimmoderat lingu contumeliam.

absque tiberis eos faciam in hominibus. Jcremi


44, v. 27
:

Neque
tune

si

scelus esset capitale

puniri debnit

Consumentur omnes viriJuda,

nisi public

atque lgitima potestate, qualem


acceperat David,

qui sunt in terra JEgypli, gladio et fam, donec


penitits

nondm

esset constitutus et admissus populo,

cm non tam qum


Qnd
si

consumantur.

ro

numro

aliquot fore

Sed statim dicuntur ex non consumendi Et


:

unctus et

designatus ad

regnum.

qui fugerint gladium, revertentur de terra


pti viri pauci.

Mgg-

etiam innocentes delere constituerai,

cm

us-

Et

in

hoc ipso argumento sunt


illustria.

que ad canes grassaturum diceretferrum, quo


se ac suos ad illud hostile
rat
,

exempla
vid

admodm
13, v. 22,

negolium accinxc-

facturus dicitur
et

Hic enim ipse Daomnes Dei volun talcs,


in

quae

ulla

crit

honestalis species,

qu

Actor.

tamen

varbo Uriae

tanl crudelitati possitobtendi? Accedit, qud


ipsemet David,
v. 34, fatetur in

Dei volunlate declinavit. Quare necesse non


crit,

e cde

quam

ut

secundmScripluram bc verbaquam

animodesignaverat, intervenlurum fuisse pec-

verissima sint, ut nullo

modo

in aliquo pecca-

catum
lilas

nisi

prudens Abigail, ac

festiva sedu-

arma

extorsisset manibus.
fieri

torum gnre peccaverit David. Quod autem genus peccatorum negetur explorandum
,

At qui, dices,

potuit, ut semel

tantm
lib.

est.

peccaverit David, ut nuper dicebamus ex

Qudam

admisit peccata David, antequm

5 Reg. cap. 15, nimirm quando Uri thala-

mum

adulterio et manus sanguine fdavil? Hoc ipsum ego dicerem de numerato populo, illudque non lev, in quo fuisse peccatum
, ,

regnum iniret Isral, qudam, ubi regni sceptrum consecutus est; alia, qu ad privatam
alia,

qu ad publicam conomiara
ac

dissolvenSi

dam

corrumpendam primrent.
in

verum

probant multa

hominum

millia,

qure in

illius

esset,

quod putat Abulcnsis,

numeralione

sceleris expialionem exlincta surit,

2 Reg. 24.

ac censu populi, de quo 2 Reg. cap. 24, non


peccsse Davidcm, sed potis peccatum illud
esse populi, solutio
cilis
:

Hoc autem peccatum ad verbuin Uri non


pertinebat,
ut vides. Huic igilur ralioni re-

hujusmodi non esset

difli-

spondeamus oportet.
Interprtes

dici

etenim posset, nunqum peccsse

non aliam adhibent solutionem,

Davidem, excepto verbo Uri, ex quo regnum


obtinuit.
iniit,

qum

alia

peccata, quae falentur Davidc pa-

Nam cm

de cde Nabal consilium

trata, ejus esse ordinis ac grads, ut

cum hoc
loco de

nondm
:

Israelitici regni

gubernaculum

peccato de Uri cde comparata, peccata exi6timari

sumpserat. Sed quod Abulensis putat, nemini

non debeant. Quare pulant eo


qualia, prter Uri&

probatur

cur enim

tam grave supplicium


peccatum

peccatis, ut ipsi loquuntur,

enormibus tantm

subiisset populus, nisi grave aliquod

esse

sermonem,
q. 3

verbum,
cap. 15

prcessisset? Neque ignorabat Joab illam nu-

non fure
lib.

reliqua. Ita
;

Abulcnsis

in

morationem non fore

sceleris

expertem,

cm
Et

3 Reg.

Hugo, Dionysius, Lyra, Caje-

illum ab ejusmodi facto delcrrere voluit.

929
ipserex apert confessus
est,

COMMENTARIUM CAPUT XXV,


cm
dixit v. 10:

930
diffleilis, in

Resestsan

qu laborrunt plu-

Peccavi vald in hoc facto, sed precor, Domine,


ut transferas iniquitatem servi tui, quia slult egi

rimm
csse

interprtes, qui ferm omtes e incli-

nant, ut putenl in uno tantm Uriae verbo pec-

nimis. Quae
tas,

autem

fuerit

hujus peccati gravi-

Davidem, quia hoc


illius
,

fuit

norme; reliqua
,

dicemus suo loco.

ver

comparatione exigua

sive

genus
ego

Dici fortass posset, tantm in Uriae verbo

illorum

seu durationem spectes.


:

Quam

peccsse Davidem, quia illud tantm peccatum

sententiam sic explico

In Scriptur sacra usi-

publicum

fuit,

cm

re ips Uriae

thalamum
in

tatum est, ut

si

pauca desint ex magno nu-

adulterio fdaverit, et Uriam innocentem occiderit


;

mro,

nihil existimetur defuisse.

reliqua ver peccata

neque

actum

multis unus peccavit


dicitur,

prodierint, neque fuerint

omnin manifesta.
dicuntur esse, quae

Unde si ex homo, nullus peccsse etomnes dicuntur non peccsse. Sic


laudabiliter et

In Scriptur ver sacra


facta
lur,

illa

quia David multa edidit opra


sanct, etiamsi aliquando
fuit

cognoscuntur

et ilia facta esse negan-

peecverit, quia id

quae ignota sunt. Sic Melchisedech ad


7, sine

perqum
Sic de

rare,
,

Hebr.

ptre esse dicitur, sinematre, et

aut quod idem est


tes.
illo

nunqum peccsse traditur, omnes Dei fecisse volunta:

6inegenealogi, quia de ipsius gnre atque natalibus nihil est Scriptur sacra proditum.

Actor. cap. 13, v. 22


,

Inveni

David
qui

filium Jesse

virum secundm cor tneum,

Hoc sensu
notantur

spurii sine ptre dicuntur,

et

liis

faciet

omnes voluntates meas. Et Eccli.

litteris

S. P.,id est, sine ptre, quia

cap, 49, v. i, dicitur

non admisisse peccatum.


atque Ezechi
,

incertis sunt nali parentibus. dis

Cm
non

ergo Davifuerit con-

Et idem aflirmatur de Josi


qui
licet

animum atque

consilium

aliquando peccaverint
,

id

fecre

secuta caedes Nabal, et quid ipse cogitaverit,


il l

perqum rar

et

innumeris benefaclis, pec-

tantm missent, quorum ipse manus


;

in et

catorum suorum nomen atque memoriam obtriverunt. Prter David, et Ezechiam, et Josiam,

Nabal, illiusque familiae exitium armsset

hominum
videat,

vulgus cogitationes
illud

hominum neque

omnes peccatum commiserunt


legem altissimi reges Juda,

nain

reliquerunt
ti-

neque curet,

tantm esse pecca-

et

conlempserunt

tum

judicat,

quod exitus probat. Quare apud

morem
facta

Dei.
,

vulgares hominesimperitamque multitudinem,

Ut ergo peccata numro pauca

ubi recl

quorum loquendi consuetudine Scriptur


,

occurrunt numro plurima


sic

nulla existi-

sacra recedere non solet

non

sat est, pecca-

mantur,

etiam peccata, quai aut levia sunt,

tum
tum,

voluisse,
nisi

aut aliquem adhibuisse cona-

aut quae brevi fuerunt ab animo beu couslituto detersa,

voluntatem et studium consequatur

neque di insederunt, obstinatae


:

evenlus. Idcirc hoc peccatum esse vulgus non putabat,

quia

neminem
fuerit

videbat

extinctum,

non fuisse non existimatur, qui ubi primm


conscientioe, censentur
terio natus ex Belhsabee
liis

sicut nains

est

exceplus

neque quo sensu


ditabatur.
rati populi

David profectus, me-

inlucem, slaliminleriil. Quomodpuer exadul.

Sed huic expositioni obslat numemanifestum peccatum


,

non numeratur
natus
interiit.

in

li-

illudque

David

quia vix

dm
,

Et

cm

septuaginta mille
Alio

hominum

intrim punitum.

fdia

Arcbisynagogi ver mortua fuerit, Chrislus


cap. 9
dixit non
esse puellam

modo

dici posset

David tantm semel

tamen, Matlh.
tura. Et
esse in

peccsse in casu Uriae, quia tune ut


vatus,

homo
;

pri-

mortuam , quia nempe


mundo, quia
cit

cit crat ad vitam redi-

suae obsecutus libidini peccavit

si

qua

idem Christus Joan. 17,

dixit se non

ver

alia
,

fuerunt peccata

admisit ut publica

eratabiturus mundo.
si

persona

quale fuit numersse populum, aut

Sic.

1.

3 de Divortiis, uxor
divertisse.

brevi est reversa,

aliquod tulisse judicium non aequum, aut cert hoc,


tio.

non dicitur

Id

quoque Hieronymus
,

de quo nobis in praesenti commenlaullo

docet Epist. ad Rusticum


Septies 23, de Pnit. d. 3
<
:

et

habetur in cap.

Sed neque hoc


aliis

modo

satisfacit,

quia

Septies cadit jus-

etiam in
tus est
ctae,
:

peccatis suis affectibus obsecu-

tus, et resurgit. Si cadit,


si

quomod

justus;

furori

nimirm, aut studio vindi;

<

justus,

quomod
i

cadit? Sed justi vocabu-

tioni,

cm ad Nabalis caedem anhelabat cm populi censum haberi voluit


avaritiae.

ambi;

<

lum non

amittit qui per pnitentiam

sem-

aut,
er-

<

per resurgit,
,

Cm

igitur

in
,

verbo Uriae,

ut nonnulli volunt,

Quare non

id est

in peccato contra

rore lapsus est in public causa procurand,


sed privat maliti,
affectibus indulget.

David

quia

dm

plus satis suis sibi

quando
puit
,

Uriam diu haeseril jam natus erat ex adulterio filius, Natham prophel reprehensus resipnitentiam
,

et egit

illud

solum pec-

03
catuir admisissc narratur. Caetera

EN

LIBRUM
,

REGUM
, ,
,

032

omnia

staliin

execratus est, ut
fuit

primm

ail

se rediit, quale
j

hoc

quod ad orationem Abigail confestim


,

emortuum quia sic obstupuit ut oninem amiserit sensum quod sp in metu atque dolore contingit. Legimus enim et vidimus
,

damnavit

et gralias egit

qnd ab

ill
,

prohiet

saep multos sic fuisse exanimatos dolore, ut


babili etiam fuerint pro morluis.

bitus gladium in

vaginam reconderct

maScri-

Quare

in gravi

nus referret csede puras. Qtiocirca optim


juxta

stupore, atque aegritudine animi, et


cidisse
,

mens

ex-

communein hominum sensum

et

et oculis lux sublata

quibusdam
lib. 1

fuisse

ptural consuclndinem,

excepto vcrboUrise,

dicitur. Sic san Ovidius

de se
aliis

de ris-

nunqum
diit.

dclinasse dicitur David viis Do,

tibus eleg. 3, ex eo

quod

contigisse vi-

mini, quia vel modicc deilexit


Quae

vel staliin re-

derat

ver

ila

fiant,
et

vulgus

hominum
lib-

Non

aliter slupui

quant qui Jovis ignibus ictus

peccatorum

nomine

lurpitudine

Vivit et est vit nescius ipse suce.

rt.

Ut lamen
violato ad preces Abigail ju-

liane

animi nubem dolor ipse remvvit,

An ver David

ramento peccaverit, cm Nabali pepercerit, cui extrema omnia fuerat minalus, non est
quaestio
dil'iicilis,

Et tandem sensus convalure mei. Nequc aliud significant illa poctarum commenta, quae fingunt Niobem cm
,

fabulosa
fiiiorum

quam
festo

diluit

Auguslinusserm.
et

caedem audisset, conversam

fuisse in lapidem,

in Decollatione Joannis Baptistae, mil.

Beda hoibi

qum

illain pr;e

nimio dolore amisisse sensus


lapidis obriguisse.

44

in

eodem

ubi negant

inter-

omnes, et instar
accidit Nabali
,

Hoc omnin
pein-

cessisse

peccatum, sed potis grave


,

in

execu-

ubi

tione fuisse liulurum. Vide 22

q. 4.

riculo fuerit, et

primm didicit, quo in qum abfuerit parm ut


,

Vers. 56.

Venit autem

Abigail, ad

Nabal,
,

ler epulas et

clus ebriorum

ebrius ipse et

et ecce erat el convivium in domo ejus

quasi
,

convivium rgis. Rediit

domum

Abigail Iseta

qud conjugis juguloDavidis ferrum


set,

avertis-

amens occideretur. Hc fuit sine dubio causa, cur cor mortuum esse dicalur interis, Est enim ridiculum quod docent quidam Hebraco,

quem

invenit

hilarem,

et

mullitudine
convivii.
,

rum

magistri

ide in lapidis simiiitudinem in-

convivarum, et splendore genialis


Erat enim regio instructum apparalu

duruisse cor

quia vehementer doluit Nabal

id est,

oblala Davidi ab uxore

munera

suis facullati-

abundans

et

splendidum

quale regibus exet

bus fuisse detracta.


Vers. 38.

hiberi solet. Est

autem usitatum,

pen pro-

Ccmque

pertransiissent decem

verbiale in Scriplur, ut quae

eximia sunt,
,

DIKS, PERCUSS1T

DoMINIS NaCAL, ET MORTDCS EST.

regum

esse dicanlur.

Sic Cantic. 7

spons
id est

Decem
ni

(lies

transegit Nabal alienus se ipso, ita

capilli purpura!

assimilantur regiae

lapidem potis, autcaudicem,


:

pretiosae.
sia

Et

Isai.

60, lactanda dicitur Eccle-

vocares

quibusexactisinteriit
,

qum homincm Domino peraliquid

Et magnae
:

regum mammill, id est, suavi ac nobili. deliciae regum esse dicuntur, Gnes 49 Prwbebit delicias regibus. Cm autem
et

cussus, an nova aliqu plag

ve! ingravesccnle
:

magis eordis duritie, incertum est

tamen accidisse

sensuum stupore
,

et eordis

conjugem jucundum
nihil
illi
,

obvium invenisset,

induralione diversum

verisimilius

quia post
,

eorum qu gesta l'uerant, aperuil lum ne nocturnum illud convivium intempestum quia in temutiv narratione lurbaret lentis cominola mens est, et parm rbus
,

decem
videlicet

dies

percussus

esse

dicitur

nova

plag,

sicut indicat

ipsum dicendi

genus.
Vers.
vit
51).

Be.nedictus Dominus, qui jubicaopprobrii mei de manu nabal


,

percipiendis aut considerandis idonea. Expeetavit

causasi

et

igilur

matulinam lucem
,

ut

cm vinum

servum suum custodivit a malo. Hinc colligiv


bat Abulensis
,

per olium edormsset

rem totam cognosceret,

ut nos supra notavimus

non

etquid prsens

ille

rerum articulus exigerel,


est cor ejus exllis

accuratis expenderet.

tam Davidem succensuisse Nabali, qud rogaluin vit subsidium denegsset, qum qud
legatos oncrsset conviciis, et Davidis socios

Vers. 37.

Et emortuum
,

TRINSECUS, ET FACTUS EST QUASI LAPIS,


bis grandis signiiicatur slupor
,

VCr-

fugilivorum ignobilem turbam appellsset. Ego


in

qui ex subito

opprobrio utrumquecognosco, et irrogalam

quodam horrore

et ex

duro atque inopinalo


qui solet sic

iguotniniam Davidi ac sociis, et negatum esse

successu ac nunlio concipilur,

homincm vehementer

allie

rc, ut

exsanguem

quod petebatur, alimentum; repulsam enim piii opprobrium quoddam est. Unde qui non
exorat
,

reddatet exanimem. Bleitur autem corNabalis

quod oral supplex, confundi

dicitur,

933
aut erubescere, ut

COMMENTARHJM. CAPUT XXV.


paulame dicebamus. Agit
permiserit

934
,

retbeneficium, procubuitin facieni


tent

et

absen-

ergo gralias David Deo, qud non


vindictam
opprobrii
ipse
illius

Davidem
,

ex Kebineorum opinor consue-

sumi

morta'.i

tutlinc

supplex adoravit. Et insuper addidit,


,

manu;
illius

sed

inclementiae atquc injuria?

existimare se ben secum agi


in

si

modo

liceat

vindex esse voluerit. Quibus verbisagnoesse

domo David
Vers. 42.

servulorum pedibus sordes


(1).

scit

conatum illum non


,

futurum

sceleris

abluendo detergere

expertem

quando se

malo servatum esse


ca-

Et festinavit, et surrexit Abiet vasla


solitiulo,

profitetur.

Et malitiam Nabal reddimt Dominus


put ejus. Malilia Nabal
fuit ingratus

in

gail. Non distulit Abigail postulata complere, neque deterruit nuptiis aut Davidis inopia,

animus,

aut
el

sterilis

in

qu vagus
;

inclemenlia, verborum libertas, etlinguae im-

profugus incertis semper sedibus errabat


Saiilis
,

moderaia procacitas

quae luit

homo

ille

rus-

nequc

potentia, qui nullum non


ut

move,

licus elbarbarus capitali

pn. Etlicetejussoleat leviori


,

bal lapident

quem

arnbibat

conjugem

op-

modi
veniali

supplicium irrogari

ac

primerez

Sed

confestim

assumpsit

secum

culp

qualis fuit uxoris Lolh

quae in

puellas quinque pedissequas et bonorarias, et

statuant salis conversa est, Gnes. 19, el Proplietse, qui occisus fuit leone,

secuta nuntios,

seu

veris paranymphos et

3 Reg. cap. 13,


Nabale

pronubos, ad Davidem abiit, et


Abigail,

cum

eo con-

tamen improbabile non


benque de se meritis
abundaret omnibus
pter
,

est

aliquid

nubiali vinculo sociata est. Quid deinde fecerit

commissum essegravius, cm
,

indigentibus,

dm

vagus

et extorrls
,

in sylvis
Ira-

quo tempore rbus


,

vagaretur novus maritus


dit
;

Scriptura non
rediisse in

subvenire noluerit
in illius

pro-

est
,

tamen verisimile,

Carme-

quod lam severo decreto


est.

caput

lum

aclum

Vers. 39.

Er locutus est ad Abigail,


sibi in

dm
ut

ut rem familiamque curaret, intrim David incertis per sylvas sedibus errarel:
est, haberc

neque enim verisimile

voluisse

sumeret eam

uxorem
Abigail
,

(1).
,

Placuit Davidi

Davidem secum
sitis

in

confragosis locis, et expo-

plurimis de causis
esset
,

et

qud speciosa

Salis
,

insidiis,

l'eminam delicalam et no-

ac liberali forma

qud cloquio pruillius

dens, et optima mater familis, et qud

cum suo comitatu femineo militibus impedimento maximo. Abbilem


et

qu

futura erat

opra manus suas servsset innoxias, et com-

sens ver prsestare poterat

varios

usus

illi

munem
clinsset

lotius
,

populi invidiam el

odium de-

exulum

turbce,

cm

prsebere posset ad viclum

quam non effugisset, si contribulem suum Nabal propter ncgatam alimoniam occideret. Quare illam uxorem sibi assumerc decrevit
illa
,

necessaria, commodare bospitium, si quando ad Carmelum, qui non procul aberat, diverteret.

Cm

autem jam

liabuit

certain

sedem

deque e rc legationem
lubens
,

misit.

Quam

acce[it

et quasi

magnum

agnosce-

extra Salis regnum, in terra Pbilislhinorum, incivilate Siccleg, ibi secum liabuit Abigail,
ut constat cap. 50; nain inde ab Amalecilis abducta dicitur captiva , et in civitate Gelh
cap. 27.

Abigail , reprsenavit (1) Clirislum , qui sibi Ecclesiani ex gcntibus despondit. 4 lc enim amisso viro, cui ante junf eta fuerat, transivit ad Ciiristum, censu pio

David

ducens

misericordi quocui sponsus < jucunditatemconfert el gratiam, emundans eum ab omnibus pulchritudinis ejus dimentis, > ait S. Ambros. Episl. 55 ad Iren. < Qui et subdit Achinoam altrant Davidis uxorem signficsse synagogam Judorum. Achinoam enim, inquit Ambrosius, Hebr. idem est, qud frottis mei commotio; talis aulem < fuit synagoga, quam nutantem inveniens euabolus, sicut leodiruit et jucundit

dives, huinilitatis et fidci

Haec autem Abigail meliori,


(1)

qum

ali uxo-

que dotala patrimonio,

etc.,

Vers. Al. Ecce famula tua sit in ancilL\M,UTLAVETPEDESSERVORl!JI DOMINI MEI. Abj absentem Davidem, quasi prsentem in !; ab eo missis alloquitur, ejusiiue se vocal l'amulam et ancillam atque hc suA humililate meruit h'eri ejus uxor et regina sraelis. Unde ipsa typus fuit B. Virginis, qua; elecla Deo ni sponsam , et Verbo in e incarnando in
;
.

ejus abstulit, et arescere fecit fructus ci us juxla iliud psalm. 45: Posuisti nos in parabolam gentibm, commotionem capitis in popu,

Aptis tamen Pagnin. in Nom. liebr.: Achinoam, inquit, Hebr. idem est quod (rater jncunditatis, sive pulchritudinis; aut, {'rater meus dcor, sive jucunditas; t quod Judteis ad Christum conversis apte congruit. (Corn, Lap.)'

lis.

arcliangclo Ecce an, dixit Gabrieli Domini : fit mihi secundm verbum tuum. IdequeipsaanciilaDei facta est mater Dei. \er Eccles. c.26, v. 1 Mulieris bon, inquit, beatus vit, numetus enim annorum illius duplex ; mulier fortis obtectat virum suum , et annos vit
:

matrem
cilla

illius

in pare implebit; pars bona, mulier Oona, etc. ; et v. 16 Gratia mulieris sedul dele:

virum suum. Gratia super gratiam, mulier sancla et pudorala. Talis enim fuit Abigail. (Corn, Lap.)
clabit

935
res
,

IN
loco spuri

LIBRUM
,

REGIM
est David,

93G

Dvidem

esse

dcbuit

tu

non long

Maon, Ziph, Carmelo

propter alia ingcnii libcralis ornamcnla, tuin


quia illum si/bsidio juvit
quia
,

bas enim simul numerat Josuc, cap. 15, v. 55.

aique consilio;et
,

Vers. 44.

Saul
,

autem ddit Michol

fi-

co

illi

nupsit

temporc

quando inops
Alia

LIAM SUAM, UXOREM DaVID,PhALTI FILIO LAIS (1).

erat, extorris et vagus, et potenlissimi rgis


insidiis

Hinc

et

arniis appelilus
illius

ad caedem.
sociali

Sal,

uxorcs tune in

lhalamum

fdere

qum esset ingenio instabili apparet cm uxorem abslulerit, quam antea tradiderat Davidi, cm pris illum futurum esse
regem agnovisset
haberet.
ut ablat
citiae
;

venerunt, un excepta Acbinoam, quando aut


rcx erat renunliatus, aut ccrl eo apud omnes
liabitus

quo precibus oblinuit

et

lacrymis, ut sui generis ac nominis rationem

loco, ut in exercitu
illo

Salis princeps

Jam ver
fili,

sic est in diversa

mulatus,

haberetur, et ab
oinnia.

cuncti

summa

sperarent

quae servandae fidei atque ami-

Quarc
ille

ipsa,

cm

Davidi nupsit, mult

vinculum esse poterat, ruperit nexum


illius,

qum

erat

locupletior. Cui dicere potuit

qui fderis

aut solus,

autmaximus

esse

mult vcris, qum

none

Paridi, cui servo

deruit. Multa hi quaerit Abulensis, an videlicel in his nupliis aut dissolvendis, aut contra-

alque paslori nupserat, quo tamen,

cm

regio sanguine ortum se esse cognovit, derelicla luit


:

hendis peccaverit Sal, et David, Michol, et


Phalti
;

ad quem
:

illa sic

graviter

merit-

quas ego qustiones prudens omilto,


esse

queconquesta

quia

mearum partium

non puto. Videat


(2).

Nondm

tanhis eras,

cm

te

contenta marito

apud Abulensem, qui plura volet


(\)

Edita de magno (lamine Nympliafui.


Qui nunc Priamides (adsit reverentia verb)
Servus eras, servo nubere

Nympha

tuli.

Vers. 43.

Sed

et Achinoam accepit David

Tradunt, vel potis more suo fabulanlur Rabbini, Plialti non cognovisse Michol, e qud gladius inter ipsum et Michol interjaceret, ideque ipsum mansisse illiberem sine filiis. Aliiasserunt id eum fecisse ex studio pielatis et

ex Jezrael. Eodem lempore, quo duris vexabalur Saule, alteram etiam duxit uxorcm,
ex qu primogenitum suscepit Adoniam
;

castitatis.
ipsi

sunt enim
(2)

Alii alia comminiscuntur non vasorum, sed opinionum et


;

somniorum

quam

etiam secum habuil in Siceleg, utliabcs infra,


cap.
in co

50.

lirai

aulem Jezrael
in

in

tribu Juda,

figuli. (Gorn. Lap.) Qui erat de Galmm urbs erat facile Benjaminitica, quippe qu ab Isai 10, 30, cum urbibus ejus tribus, Laisa et Anathoth,
;

ipso loco,

quo aliquandi

vagalus

recensetur. Se|)tuaginta edilionis Romanae legunt Romma; Complutenses, Gatlim. (Calmet.)

CAPUT XXVI.
1.

CHAPITRE XXVI.
1

El vencruni Ziplisei ad Sal in Ga:

Cependant ceux de Ziph vinrent trouver


,

baa dicenics

Ecce David abscondiius


,

Sal Gabaa

et lui dirent
,

David est cach

dans
est in colle Ilacbila solitudinis.
2.

la

colline d'Hachila

quae esi ex advorso


dsert.

qui est vis--vis du

El surrcxil Sal, et descendit in deet

2.

Sal prit aussitt avec

lui

trois

mille

serlum Ziph,

cum

eo

tria millia viro-

hommes choisis de
David dans
le

tout Isral, et alla chercher

rumde
3.

electis Isral, ut

qusererelDavid

dsert de Ziph.

in deserto Zipli.

3.

Il

campa sur

la colline

d'Hachila, qui est

Et casiramciatus est Sal in Gabaa-

vis--vis

du dsert, sur

le

chemin. David de-

Hachila, qua) erat ex adverso solitudinis in via


;

meurait alors dans ce dsert; et


dit

comme on

lui

David aulem habilabal

in de-

que Sal venait

l'y

chercher,

serto.

Videns aulem qud venissel Sal


4.
Il

envoya des gens pour

le

reconnatre,

post se in deserlum
U. Misil

et
,

il

apprit qu'il lait venu trs-certainement.

exploralores

cl didicil

qud
donc sans
bruit, et s'en vint
Il

illc venisset cerlissim. 5.

Et surrexil David clam, et venit ad


;

5.

Il

partit

au
le
fils

locum ubi cralSal

cmque

lieu

vidissel lolieu

o
o

tait la tente
tait la tente

de Sal.

remarqua
d'Abner
,

de Sal

el
;

cum

in

quo dormiebat Sal,

el

Abner

de Ner, gnral de son arme


le

et voyant, par
le

fdius Ner, princeps niiliti ejus, cl Sa-

profond silence qui rgnait dans tout

camji,

, ,

937

COMMENTARIUM CAPUT XXVI.


in tentorio, et reliquuni

93?
,

lem dormientem

que Sal

dormait dans sa tinte


lui

cl tous se&

vulgus per circuilum ejus


6.

gens autour de

AiiDavid ad Achimelech, Hethum,


6.
Il

dit

Achimelech, Hthen, et Abisa


:

et Abisai

fiiium Sarviae

fratrem Joab,

fils

de Sarvia, frre de Joab


le

Qui veut venir


Abisa lui dit
:

dicens

Quis descendet

mecum
:

ad Sal

avec moi dans


J'irai

camp de Sal 7

in castra?

Dixilque Abisai

Ego descenet Abisai

avec vous.

dam
7.

tccum.

Venerunt ergo David


,

ad
mi
et

7.

David et Abisa allrent donc

la nuit

par-

les

gens de Sal, et trouvrent Sal couch


;

populum nocte
centem
el

et

invenerunt Sal jain tentorio, et ha;

dormant dans sa tente


,

sa lance tait et

son

dormientem
in terra

chevet

fiche

en terre

Abner

et tous ses

stam fixam

ad caput ejus

Abner

gens dormaient autour de

lui.

autem
ejus.

et

populum dormientes

in circuitu
8.

Alors Abisa dit David

Dieu vous
les

li-

vre aujourd'hui votre 8. Dixitque Abisai


sit

ennemi entre
le

mains;

ad David

Conclu-

je vais

donc avec ma lance


coup
,

percer jusqu'en

Deus inimicum luum hodi


:

in

manus

terre d'un seul

et

il

n'en faudra point

tuas

nunc ergo perfodiam eum Jance


semel, et secundo opus non
:

un second.
David rpondit Abisa

in terra 9.
ficias

erit.
9.
:

Et dixit David ad Abisai

Ne

inter-

Ne

le

tuez point;

eum; quis
in

enitn extendet
,

manum

car qui tendra la main sur l'oint du Seigneur,


et sera

innocent?

suam
erit?

Christum Domini

et innocens
10. Et
il

ajouta

Vive

le

Seigneur

moins

10. Et dixit David

Vivit

Dominus
,

que que

le
le

quia

nisi

Dominus perussent eum

aut

Seigneur ne frappe lui-mme Sal , ou jour de sa mort n'arrive , ou qu'il na

soit tu

dans une

bataille,

il

dies ejus venerit ut nioriatur, aut in prae-

ne mourra point.

lium descendens perierit


11
.

Propitius

sit

mihi Dominus, ne exin

11. Dieu
l'oint

tendam
mini.

manum meam
igitur toile
ejus,

Christum Doest

me garde de porter la main sur du Seigneur! Prenez seulement sa lance


,

Nunc

hastam qu

qui est son chevet et sa coupe

et allons -

nous-en.

ad caput
mus.

etscyphum aquae,

et abea-

12. Tuit igitur David hastam et scy-

12. David prit


tait

donc

la

lance et
et
ils

la

coupe qui
Il

phum

aqua? qui erat ad caput Sal, et


;

au chevet de Sal,

s'en allrent.

abierunt

et

non erat quisquam qui

vi-

n'y eut personne qui ls vit et st ce qui se


passait,

ou qui
le

s'veillt

deret et intelligeret, et evigilaret, sed

mais tous dormaient,


d'un

parce que

Seigneur

ies avait assoupis

omnes dormiebant, quia sopor Domini


irruerat super eos.

profond sommeil.
13. David tant pass de l'autre cte, s'arrta

13.
verso,

Cmque

transsset

David ex admontis de

et stetisset in vertice

sur

le

haut d'une montagne qui

tait fort loin,


lui

long, et esset grande intervallum inter


eos,
14. Clamavit David ad

y ayant un grand intervalle entre

et

le

camp

populum

et

ad
reii.
11

Abner,

fiiium

Ner, dicens: Nonne

appela de

haute voix les gens de


lui cria
:

spondebis, Abner ? Et respondens Abner,


ait
:

Sal, et Abner,

fils

de Mer, et

Abner,
lui rla

Quis es tu qui clamas

ne rpondrez-vous donc point? Abner


et inquitas

pondit

regem ?
S. S.

Qui tes-voiis, vous qui criez de


repos du roi?

sort?, <n troublez le

IX

30

939

IN
ait

L1BKUM

UEGUM
15. David lui dit
:

940
N'tes-vous pas un brave

15. Et

David ad Abner

Numquid

non

vir tu es? et quis alius similis lui in

homme?
gard
le

et y a-t-il

quelqu'un dans Isral qui


n'avez-vous pas
car
il

vous vaille?

Comment donc
le

Isral? quare ergo non cuslodistt donii-

roi votre seigneur?

est

venu
le roi

num tuum regem?

ingrcssus est enim

quelqu'un d'entre
votre seigneur.

peuple pour tuer

unus de turb ut inlerceret regem do-

minum tuum. 16. Non est bonum hoc quod


Vivit

l'ecisti.

16.

Ce

n'est pas l bien faire votre devoir.


!

Vive

le

Seigneur

vous mritez
si

la

mort, vous

Dominus

quoniam

flli

morlis estis
ve-

autres, qui avez

mal gard rotre matre,

vos qui non

custodstis

dominum

qui est l'oint du Seigneur. Voyez donc main-

struni, christum

Domini. Nunc ergo vide


sit

tenant o est
tait

la

lance du roi, et la coupe qui

ubi

sit

hasta rgis, et ubi

scyphus aquaj

son chevet.

qui erat ad caput cjus.


17. Cognovit aulemSal
cl dixit
:

17. Sal

reconnut
pas
l

la

voix de David, et

lui

voeem David,
,

dit

IN'est-ce

votre voix que j'entends,


dit
:

David

Numquid vox ha?c tua fili mi El ait David Vox mea, domine
:

mon fils David ? David lui mon seigneur et mon roi.


18. Et
il

C'est

ma

voix,

mi

rex.

18. Et ait

Quam ob causam dominus


est

ajouta

Pourquoi

mon

seigneur

perscute-t-il son serviteur'.' Qu'ai-je fait? de

meus persequilur servum suum? quid


feci? aut

quel mal

ma main

est-elle souille?

quod

malum
Si

in
,

manu mea?
domine mi
incitai
j

19.

Nunc ergo

audi, oro
:

19.

Mon

seigneur et

mon

roi, souffrez
:

que

rex, verba servi lui


le
si

Dominus

votre serviteur vous dise cette parole

Si c'est
qu'il

lebeigneur qui vous pousse contre moi,

adversm me, odorelur sacrificium


utern
filii

reoive l'odeur du sacrifice


les

mais

si

ce sont
le

liominum, maledicti suntin

hommes,

ils

sont maudits devant

Sei-

conspectu Domini, qui ejecerunt


di ut non habilem in hsereditatc
ni, dicentes
:

me

ho-

gneur de
sant

me

chasser ainsi aujourd'hui de son

Domi-

hritage, afin
:

que je n'y habile point, en me


adorent.

di-

Vade, servi

diis alienis,

Allez, servez les dieux trangers

parmi

les nations qui les

20. Et nunc non effundaur sanguis

meus

in

terram coram Domino,


est

quia

20. tiue

mon

sang donc ne soit point rla

egressus

rex Isral ut quaeral pulisicut persequilur perdix in

pandu sur
fallait-il

la terre

vue du Seigneur. Et
se mit
,

cem unum,
montibus.

que

le roi d'Isral

en campa-

gne pour courir aprs une puce


:

comme on
?

21. Et ait Sal


tili

Peccavi

revertere,
ultra
lii)i

court par

les

montagnes aprs une perdrix


pch

mi David; nequaqumenim
oculis luis hodi;

21. Sal lui rpondit

J'ai

revenez,

iialel'aciam,

e qud pretiosa fuerit ani-

mon

fils

David, je ne vous

ferai plus

de mal

ma mea

in

apparet

l'avenir, puisque

ma

vie a t aujourd'hui pr;

enim qud

stult egerim, et

ignoraverim

cieuse devant vos yeax


agi

car

il

parait
j'ai

que
l

j'ai

comme un

insens, et que

mal

limita n'unis.
22
.

inform de beaucoup de choses.


:

El respondens David ait


;

Ecce ha22. David dit ensuite


:

sia rgis
< t

transeat imus de pucris rgis,

Voici

la
,

lance du roi;
et qu'il l'em-

tollat

eam.

que l'un de ses gens passe


porte.

ici

23.

Dominus autem retribuet unicuiet fidem


in
;

que secundm justitiam suam


iradidit

23.

Au

reste

le

Seigneur rendra chacun


il

selon sa justice et selon sa fidlit; car


a livr aujourd'hui entre

vous

enim

te

Dominus hodi

ma-

mes mains,

et je n'ai

man meam, et nolui extendere manum meam in christum Domini.

point voulu

porter

la

main sur

l'oint

du Sei-

gneur.

Ml
hodi in oculis meis
sic

COKMENTARIUM CAPUT XXVI.


anima tua
24.

9i2

24. El sicut magnificat est

Comme
soit

donc votre me a t aujour-

magnificetur ani,

d'hui prcieuse devant

mes yeux,

qu'ainsi

mou

ma mea

in oculis

Domini

et liberet

me

me

prcieuse devant les yeux du Sei-

de omniangusti.
25. Ait ergo Sal ad David
ctus tu,
facis,
fili
:

gneur, et qu'il

me

dlivre de toute angoisse

Benedifaciens

25. Sal rpondit a David

mi David

et

quidem

Bni soyez- vous,

mon

fils

David

vous russirez certainemen!


,

et

potens poteris. Abiit aulem


et Saul reversus est

dans vos entreprises


retourna chez

et votre puissance sera


,

David
in

in

Viam suam,

grande. David ensuite s'en alla


lui.

et Sal s'en

locum suum.
Vers.
1.

Et venerunt Zjpilei
illius

COMMENTARIUM
ad Saul in

regi dignitatis insigne,


significabatur

et

e fortass nota

Gabaa. Facile nsse potuerunt Ziphi adhuc Salem esse mal in Davidem animatum

regium illum esse tabernaculum.


,

Cmque
vid ad
rat,

Abisai

alter
illud

quando

abductam ab
,

Ibalamo
lolo

filiam

noclurnum
in

dudbus, quos sibi Daopus socios assumpseesse statu, ut facile res

aliano tradidisset

quod

in

regno non
et

cerneret

eo

rem

potuit esse, propter rei ipsius

gravitatem

tota

uno tanim

naturam, non manifestum. Quare quod anlea i'ecerunt, iterm nunc aggrediuntur. Dorent
igitur

ictu posset absolvi, licerc sibi et

petit

David, ut regem occidal,

sme]

et

regem

in colle Hachii

suum

sibi

com-

militonibusque perfugium

rege pericula dclinent. Kega David polluendasesse regio sanguine sacrilegas


nianus, neque fas esse, ul qui
delibutus,
s'c'r

tolies inienia

posuisse Davidem.
,

Quam

occasionem perire noluil Saul

est oleo

et

assum-

excipiat ferrum
;

ptis ex Israelis

quoquam

suo

num
est.

millibus

prsecipuo robore tribus homie se qum celerrim conlulit,


Davidis slatione

et castra

non long

melatus

neque defuturas esse causas, quae illum possint regno ac spirilu privare esse enim Deum injuriarum vindicem, qui causam
:

contubernio

lueturet ulciscitur innocentum

In Gabaa Hacuila (1).


chila, est,

esse

natu-

Idem
;

est

Gabaa Ha-

ralem aliquarn vim,

quod

collis

Hacbila

qu mortalem naturam
alios hostes

Gabaa enini idem


7,

moititrdat;

quod

neque defuturos
fines
illi

collis,

utpluribusostendimus cap.
illud v. 1
:

qui Hebraeorum

assidue

in principio,
in

ad

in

domum Aminadab

populantur et

turbant
esse
;

si

ab his

mors

Gabaa,
Vers.

afferatur, feVndtlm

Non
sit.

Videns ahtem quod venisset Saul. potest di celariprincipum incessus, cm

3.

nullo ver

modo

se, vel suis regio


(1).

corpori afferendam esse vim


(1) Vers.
4.

ac strepitu fieri non posQuare accepit David sive rumore incerto, sive nuntio ab amicis occult deslinalo appulisse Salem ad illum locum qui proximus
,

sine niagno luniultu

Quod
,

illuc venisset certis-

erat ipsius latebris;

certum esse

quod ubi per exploratores cognovit ipse clam ingressus ca,

Heb. Quod venisset ad certum locum Cerpnm iactus est Salem iler ad sese quaerehdum suscepisse; tum per submissos viros explorasse certum, ubi versabatur, locum Sepluaginta Vidit David , quia venu Sal post
sim.
tior
:

se in desertum. Chaldus vere. Reddunt <;uidain

stra, bservavit diligenter

locum

ubi regiuin

quid certum prstandum.

Vidit quia venu Saul Quia vnrai ad ali-

Hanc oamdem vocem


:

erattentorium. Reversus igitur ad suos, duos elegit socios, quos ad opus, quod destinant animo, secum adduceret.

supra, 23, 23, auctor Vulgat iia reddidit vertimini ad me ad rem certain.

Re-

Cmque

aliis

dor-

v VERS.

~
5.

(Calmet.) CUMQUE VIDISSET.... SAULEM DOU-

mientibs, ad Salis tentorium accessissent invenerunt illum decumbentem,


et

profundo

quodam sopre captum

mientemintentohio, seu potis dormire butasse*, neque enim certid nsse poterat, m castra nondrn venisset. Quse Hebra cm vox
vertitur hic tentorium, significare poterat curre credimus, Salem instructum fuisse tecto curru Arabibus et caeteris aliis

qualts reliquam etiam

multitudinem occuprat. Erat autem ad ejus caput hasta defixa, quia, ut supra vidimus, erat
(1) hujus sltus ignoratur, sed Ziph non procul constituendusest. Docet Scrip;ura

rum; necabs

Collis

rani desoii, forte Ziph,

laisse illum exadverso solitudinis, vel ad dexte-

cm

hic Ziphi foqnan-

et

Jelinwn

^aaghito: Ad

dm

ft-an.

Justinus libro 1 de Scythis Uxores Jiberosque secumin plaustris vchunt, quibus coriisim brium hiemisque causa iectis, pro domibus < utuntur. s Sepluaginta exponunt pariter < de plauslro, vel de lampene ; quod aulem l'ave: lampenae, vel tentorio gestaiorio illud est quod Saul cubucrit, deiix humi et ad caput
fauiliari.
: ,

puhs erraticam vitam agentibus

i;o-

, ,

943
Vers. 12.
6CYP111 m.

IN LIBIULM

I.

REGUM
cognosceret
,

Tlxit

g44
sic

icmm

David hastam

et

Quemadmodmprisaliquid ex
vitaj

Saiilis

ctiam nunc Salis tentoi b hastam et scyplium sustulit David , ut ab illo

jhlamyde sustulerat, qu suae


'et

pcriculum,

hostis

sui

clementiam atque observantiani

iterm suam servatam esse vitam apert cognosceret. Hasta, ut diximus, regium erat in

hast ; quod vix ac ne vix quidem de plaustro intelligi polest. Verttmt alii Sal dormiebatintra septa caslrorum. Censent 11 , totnm
lectuli
:

courage invincible , et qui exposait tous les jours sa vie pour lui donner des preuves de sa fidlit et de son zle. >
;

vallum ambiisse disposita circum plaustra et impedimenta, et in centro hujus septi Saillis tentorium constitutum fuisse. Aquila v oTfofYuXoet, Inroiunditate. Lucifer Cularitanus
:

\ers. 9 Quis extendet manum suam in Christdm Domini , et 1NN0CENS erit? In Salem,

(Sacy.)

principem

licet

iniquum

quem etiam merit

apud Nobiliuin
Vers. 6.

//(

stragulis pretiosis.

Achimelech Hetii.eum. Quis


,

(Calmet.)

exsecrari poterat David , nefas tamen David ipse reputavit manus injicete violentas, privaiste

fuerit Acbimelech, ignoralur. Facile virerai Judaeus, ulc forte Hethacus appellalus, quod apud

Helhrrns degeret, uti Galeb Cinaeus dicitur sive Helhseam originem referens ad Judaeorum sacra transiisset. Abisai filius erat Sarvise sororis Davidis, in cujus aul primas deinceps adeptus est, et parti copiarum ipsius prfuit. Appellatur seniper filius Sarvi ; patris nomen ignoralur. (Calmet.) David dit Abisai Qui veut venir avec moi dans le camp de Sal ? et ils trouvrent Said dormant dans sa tente. David nous donne encore une fois, dans ce chapitre, un exemple parfait de l'amour sincre que nous devons avoir pour nos ennemis. Car ce n'est pas les aimer comme il faut que de se vaincre soi-mme en quelque occasion passagre, et leur tmoigner de l'affecquoique plusieurs s'estimeraient dj tion beaucoup s'ils en taient venus l. Dieu veut que nous ayons un fonds de douceur et de tendresse leur gard, comme David , et une prparation de cur pour leur faire du bien qui se dcouvre aussitt que l'occasion s'en prsente. Il veut que nous conservions cette disposition envers eux lors mme que nous avons reconnu , comme David, que cette modration est inutile pour gagner leur cur, et qu'ils demeurent aussi durs aprs des tmoignages si sensibles de notre amour, qu'ils l'taient auparavant. Nous devons donc imiter en quelque sorte nos ennemis, en faisant le contraire de ce qu'ils font. El comme ils sont opinitres dans la haine qu'ils ont contre nous, malgr toutes 1rs raisons qui les obligeraient de l'touffer, nous devons aussi tre opinitres en quelque sorte dans l'amour que nous avons pour eux, perlinaci fidei , dit saint Cyprien, en surmontant l'aversion qu'ils nourrissent contre nous, par la bonne volont que nous conserverons toujours pour leur personne, selon la parole de Ne vous laissez pas vaincre par le saint Paul mal ; mais surmontez le mal par le bien. Saint Grgoire ne peut s'empcher de gmir, et il nous apprend gmir avec lui, lorsqu'il fait rflexion sur celte histoire. Il dplore l'enchantement qui se trouve dans les prosprits de celte vie, et il plaint l'aveuglement des hommes, qui en craignent tous les maux, oiqu'ils nous soient si avantageux pour noire dit-il fait t. < David afllig et perscut, i paratre une tendresse incroyable pour ses ennemis. Et lorsqu'il sera paisible dans son t royaume, il fera mourir cruellement un homme admirable, qui le servait avec un <
; : ; , , : ,

tus nempe in regem. Maxime observanda semper est principum auctoritas, et rgis persona babenda est inviolabilis quamvis tyranno, usurpatore, injuslo, et viro Saiilis moribus simili geratur. Erga reges suos tanto obsequio leneptur Orientales, ut jubentibus illis caeco modo pareant, nihilque apud illos raris oc, ,

qum defecliones et cdes regum, quacrebra ade exemplain histori Homan, Anglic et Gallic suppetunt. (Calmet.)
currat,

rum

Davide,qum praelatos improbos cl nobis adversantesrevereri debeamus, quasi Christos Domini nec eos verbo mull minus verbere laedere. Rursm quanlopcr Dens eos quos part ad magna, ut alios regant, exerceat adversilalibus et persecutionibus. Sicenim per Salem exercuit Davidem, ul ejus virtutem acueret , dignumque regno elliceret. Qijare hae perscutmes Saiilis non fuerunt aliud Davidi qum
Moralitcr, disec hic
et principes etiam
,

exei cilaiioncs, prauparationes, et disposiliones

ad regnum, idque Sal agnovit dicens

v.

15

Faciens facis, et potens poleris. Simili modo soient principes, episcopi, redores subditos quos adregimen parant, variisgravibusqueimperiis, oneribus, increpationibus, mortificationibus excrecre , ut eorum virlutem probent , augeant, perficiant, ulque ipsi discant in regimine subditis compati. Nemo enim rect imperat, nisi qui reel parel. Nemo sentit jugum obedientiae quod aliis imponit nisi qui pris illud subiit ei expertus est; qui enim illud non subiit, imperios rgit et dominatur in cleris ail S. Petrus. Bibentes vinunrinphialis.et optimo ungnento delibuti, inquit Amos c. 6, G, et
,

nihit patiebantur super contritione Joseph.

(Corn, Lap.) Vers. 10. Yivit Domi.nus.... nisi dies ejus venerit; supple, nunqum in animum inducam, ut vitam illi adiniam. Dies ejus est dies obils naturalis. Usurpari solet , hominem obire anle diem suuni non absolvere dies

suos, non complsse dunidiumdierum suorum, ut acerba cujuspiam mors innuatur. Animadverlit non semel S. JoannesEvangelista, Jesum Christian captum non fuisse ab Judajis , quia nondm roterai hora ejus.

(Calmet.) Scyphum \qvje. Hebrams ad lit Vers. 11. Vas aqu potabilis , ul se pro more terain ferventium rgion um refrigeraret , vel lotione purgaret. Vox originalis usurpatur de vasis, itbi aqua, vel oleum continetur. Suntqui indicari bis verbis credant vas, ubi venter exoneratur; quod inutile prorss erat in cast^,

, ,

945
signe,
sicut
aliis

COMMENTARIUM CAPUT XXVI.


sceptrum. De scypho niulta
ta viro Dei,

94S

meditantur interprtes. Quidam matellam esse


putant, id est, vas,quod

duxerat,

quem ad mensam hospitalem adaquam tantm, et panem fuisse porIsaiee cap.

urinam

excipit. Et

recium ?
6

Auferam Jrusalem
4

quidem urinam aquam


illud

nppnllari

apud Hebraeos,
Et

omne robur
:

panis, et
et

amne robur aqu. Et

Reg.

res est nota, ut nos pluribus ostendimus ad

Pone panem

aquam coram

cis

ut come-

Ezech. 7
:

Omnia genua

(luent

aquis.

ilant et bibant.

Et statim indicalur aliquid es c e


:

Jerem. 9

Quis dabit capiti meo aquam? Kxisti,

apposilum praeler panem et aquam


taque est eis ciborum

Apposi-

mare

praeterea aliquis posset

hoc pertinere
lotionem

magna prparaiio. Haec


;

ad genus aliquod purificationis. Satis enim

mihi verisimilia sunt


inclint animus,

nihilomins
in

e magis

notum

est purificationem,

id est
,

ut

putem

regio

scypho
et
,

Judaeis esse vald familiarem

quia facile exi-

aquam

esse

tantm, quia

id sonat

littera,

stimabant

maculam conlrahi contaclu rei eliam naturae non immundae. Quare, ut constat

aqua eo loco ac tempore plures habuit usus

qum vinum.
OMNES DORMIEBANT, QUIA SOPOR DoMINI IRRUErat super eos. In tant multitudine
in Salis castris,

ex Joan. cap.

2,

hydrias habebant in pri-

vatis
labe.

domibus

quibus se ab omni mimdarent


,

Quod etiam faciebant si quid in somnis accideret impurum. Quare in nocte sp Iavabantur, quia huic immunditiae nox erat magis

nemo fuit quem non occupaverit proet

fundus sopor. Dominusenim, qui Davidis ca-

sam

et

vitam ab iniquo

barbaro rege tue-

opportuna.

Ita
:

Clemens Alexandrinus

lib.
,

4
ut

batur,

somnum

immisit usque ade altum, ut


nihil,

Strom. cap. 7
i

Hic erat

mos Judseorum

eo quasi sepulti, quotquot erantin acie,


aut

etiam sp in lecto tingerentur.

Quaproe in re

parm

distarent

morte. Sopor Domini

pter

mirum non

est, si rex, qui aliis


,

aut ide dicitur, quia infusus Deo, aut quia


gravis fuit
;

exemplo esse debuit scyphum habet paratum ad illud familiare ac frequenspurgationis genus.

quse enim in quolibet gnre

ma-

gna sunt,
tur (1).

illa

Dei esse specieproverbiali dicun-

Ego scyphum ad Salis caput fuisse puto, ad sedandam sitim, aut ad ardorem, qui ex aeslu,
laboreque concipitur
,

Vers. 14.

Clamavit David ad populum, et


cum
hast et scy-

refrigerandum.

Solet

ad Abner. Discessit David

enim noctu
in

sitis

et calor urere eos, qui sunt


illa fuit,

pho

idest,

cum

suae innocentiae ac lidelitalis

in via, prsertim sestuos, qualis

quia

testimonio.

Cm

inde procul in locum subli-

tempus

incidit,

non procul distat autem scyphus aqu, quia in illo aqua portabatur; quod nomen, ut reor, non amisisset
etiamsi vinum,
portaret. Ut

quo londentur oves, quod tempore messis. Dicitur

mem

, unde si quid e nocte Sal contra moliretur adversum, paratum haberet effugium , hanc ad populum, sed

et

tutum ascendisset

aut aliquid aliud poculentum


in

enim

pane, ex

Hebraeorum
,

prcipu ad Abner militi principem habuit orationem Ecquid, Abner, habes, quod pro te ad objecta perfidi crimina respondeas ?
:

idiomale, quodcumqueesculentum sic in aqu quodcumque poculentum intelligitur. San in Hebraorum mensis saep panis et aqua? no-

men tantm

auditur,

cm tamen
1

fercula sint,

(1) Vers. 13. Cumque transisset David EX ADVERSO ET STETISSET IN VERTICE MONTIS DE longe. Prudenter id fecit David ne si in castris Salis mansisset, ab aliquo militum ejus
,

etpoculadiversa. Lib.

Reg. cap. 13, spis

auditur panis, et aqua,


sit,

cm tamen

verisimile

aliquid praeler

fuisse

aquam, etpanem adhibilum ad mensam. Quis enim credat prophe-

Alii sublilis

rem

hic esse credunt de clepsy-

dr

vel horologio aquatili, quasi scilicet , tum in belli usum obtineret.

omnes formas se transforme! ad Salem placandum sanandum et salvandum. Ver Comicus Illud nimirum est sapere, si ubicumque opus sit animum possis flectere.
in
,
, :

occideretur. Secessit ergo in monlem, ut fugere posset si quis eum insecutus fuisset, ut eiiiuis monte damans per tota Salis castra monl subjecta audireiur. Vide hic ut David

jam
< <
c

lurcas, ut nunqum itineri se commutant quin nec dambulent oblectamenti grati absque praeeedenti phial aqua- pur* ad potum

Prsterat Sali scyphus plenus aqu ad caput lecli positus. Mos obtinet apud magntes

"

Kona non deerat. loin. l,p.3C9.

quod inter necessaria viatica poniint. !)cr!ucAnecdoct. Poloniai tom. 1, p. 500- inter munera: legatis Holstheiu data, plenaaqu laparatae,
Itin.

<

Moschov.

in

Per

[met- ,

gm scilicet potestatem, quam pro magno habebant, et unde se jjrolegebant temporaliter, et quam adverss Deum per incredulilalem gerebant. Deinde victor noster David de castris eorum regressus, transcenda in alutudinem monlis clorum. (Corn, tap.y

< Venit , ait , David, id Christus ad Judajos hostes suos dormienles in su inlidelitate; non eosoccidit, sed tulitabeis scyphum aqu, id est, gr.-tiam legis ; lulit et sceptrum rgale ro:

Alleg. Eucherius

est,

947

1-N

LID^iUM

IUX.UM
Vers.
17. Nuuquid

948
vox use tua fim mi

Cniquc Abner nomen

illius, cirus

accusaba-

tur voce, audirc studeret, et

quod dormienti

David Y Advocein David, qui procul, et Abner,


qui prop loqucbatur, expergefactus est Sal,
et subito seipso

rgi obstreperct, increparet, respondit David,

dignos esse morte omnesquotquotessent in castris,

mutalus. Qui

cm humanis
benevo-

quia pro rgis capite fidles excubias non

illuni compellsset,

suamque
,

in illum

egerurit; sed

praecipu
,

Abner

quia

cm

vir

lentiam ostendisset

suam causam apud benererum


ageret
species,
;

esset mititise ptinceps

et vir fortissimus, cui

volum,

et ut erat eo articulo

crdita fucrat et salus publiea, etregii corporis


vigilaris

apud judicem
quaenain
sit
de.

non iniquum
illius

rogat
su-

ac fida custodia, minus lamen fideliter


,

causa, quse

animum ad

datas sibi partes obiisset

cm

ingredi potucrit

inendum

innocente supplicium tau? acerbe

ad rgis usque tabernaculum unns turb, ut

ac pertinaciter impellat?
Vers. 19.

regem occideret, quod quidem per


piis

regii ca-

Si Dominus incitt tgadveksum


Ex tribus causis protam dura atque diulurna ben Abulensis qust. 22. Aut
,

custodes perficere lut ac facile potuit


bi illius

me, odorf.tur sacrificium.

cm

audaiae

neque

latus
,

opposas-

venire potuit hacc


vexatio
,

sent suum, quod facerc debuerant

neque

ul-

ut

lum ddissent
fiutem hoc
fieri

fidelis

animi testimonium.

Ut

quia Deo movebatur Sal, ut Davidem tolle-

potuisse,

im

et fuisse

factum

ostendat, jubet Abner, ut videat, an regio

reldemedio; aut quia e regium animum invidorum hominum fallaccs et inimicaj voecs
impellebanl; aut quia suo 6ive genio
spirilu rex
,

tabernaculo sublatum

sit

aliquid,

et ubi sit

sive

haslaregiae dignitalis insigne, etscyphusaquae,


qui ad rgis caput crat, et indc intclligat eo-

instigabatur,

ut

Davidem oppri-

merel.

dem modoregium
tuisse,

caput ab liumeris

tolli

po-

verissima,
objiciat

De hc exlrcm, licet esset omnium non loquilur David, ne rgi aliquid


indignum
et turpe
,

quo

illa

tabernaculo, etab ipso prop

quo regium

vul-

capite rgis sublala sunt.

tum
LCet

pudefaciat, et ut

suam

in illum

obseivan-

Vers. 15.
BA
,

Ingressus est enim unus de tub nOU eO David, ut Salem occide- 1

tiam ostendat. De prima agit libentis, et docet se


si ita

UT INTERFICERET RECEM.
ingressus fuerit

non recusare, quomins mortem subeat,


de se Dominus per regem de suo capite

mo

ret, nihil tamen

commentus

est falsum

quia

statut.

Quare sicut victima neque obluctans


,

rvera Abisai occidisset regem, nisi ab eo co-

neque damans ad allure ducitur


regio ultro

sic ipse pla-

nalu foret Davide prohibitus. Aut cert

ibi

caturus suo sanguine divinam offensioinni

subaudienda

est conditionalis aliqua parlicula,


in

non

invilus
fit,

jugulum subinillei,

sicut in Scriptur saep,


is

hune sensum

Si

ut ex suo corpore

exigente atque appro-

turb vellet

regem occidere,

fecisset
vigila-

bante Deo, suavissimi odoris holocauslum. id

lio

facile,

cm

ex tanto numro

nemo

enim

esse puto,

odoretur

sacrificium.

Cm
exigii,

ret. Ita
:;t
:

Abulensis, qusest. 19,

dm

sic cxpli-

enim quod Deus ab homine sacrificium


gralum existimetur,
minus,
sic

Potuit ingredi aliquis de turb, ut in-

eliam exislimalur Do-

terficcret

regem.

>

Et

in

cumdcm sensum
:

quem accensa

viclima odoreni exhalt,

lrans{uUt hispanica

transialio

Pudiera

ve-

libenter excipere, et odorari suaviter. Qui di-

nir alguno de el pneblo.

Et quidem domesticis

cendi niodus usitatus est in

Scriptur.

Sic

quoque principilp caput cuslodienduin est, iini bi eliam inlerdm non minus sint infensi,
<

Gnes.

8,
,

odoralus dicitur Dominus


id

sacrifisacrifi-

cium Noe
cium
,

est,

gratum babuisse

mextern, maxime cm duro sunt ingeet iu subditoshostiliter affecli. Neque mii

et millies

audimus sacrificium esse aut

offerri

Domino

in

odorem

suavilalis.

Quare

ni-

dubium

est plurimosin castris magis esse in


in

hil aliud dicit

hoc loco David, qum se libenter


si

Davidem qum
cuperent
(1)
(1).

vivere ac vigere,

qui illuni Salem affectos hune autem extinclum esse


,

fulurum esse victimam,


id Salis

Deus

ita velit, et

ad

animum tam
fh.ii

urgeat vehementer.
in

Si

autem

hominum, mauedicti sunt

Vers. 10.

Fau

Sconspeciu

Domini.

Haec est altra causa, cur

mortis estis vos qui

lamobslinaloodiovideri Sal potuit persecutus

NON CUSTODISTIS DOM1NUM VESTRUM. Eratlt ClIStOiles bi dormientes excusabiles et extra culpain, (juia vigilare non erat in connu polc.tate el libertate. Nam Deus sopore immisso jhal eos (lormire, ut diclum est v. 12. David autem voeat eos filios, id est, reos mortis, quia aclus hic donniendi sccundm se specta-

dignusque morte; unde tus (Japjnabijis crat vigiles qui in castris noclu excubanl,si ra,

pitaneo dnrmicnls inveninnlur, Inieidanlnr, quia illorunj somnus crt tericuluni evidens lotis castris, ne ab hoste invadantiir et ever(Corn, a Lap.) lanlur.

949

COMMEM'AKIUM CAIMUT XXVI.


,

950

Davidcm

quia

alii

ardenti Salis

animo

faces
,

excedere compellant, quibuscum sine verse religionis injuria, pietatis

admovehant; bosautem invisos esse


execrabiles

dicit

et

ac sine periculo abjurand


potest.

Domino

quia innocenlem homi-

commorari non

Perinde igitur
,

nem non solm


solo, sed

ex patern domo, natalique

est, dicere Sali, persequere

Davidem ac
fines, et

di-

etiam ex Israelitide terra abire com-

cere Davidi
cole

Vade ad gentilium
(1).

illorum

pellunt,

cm

in ill,

dm

regius

improborum
honii-

impia simulacra

halitu igneseit furor,

stabile

habere domici-

lium aut hospitium non

liceat.

Ex qu

num
lum

invidi, orationeque malevol id consecuest,

ut dixisse videantur

non solm

ut

patriassedesexul.sed ut palriam religionem re-

linquam; idenim valet quod statim subjicitur

Vade, servi dus alienis. Quia in fnibus


ral David tutus esse

Is-

non

poterat,

cm regum
coactus est

plurimi sint oculi, et

manus long,
coluntur

in alienis regionibus, in

quibus impia impur;ie


,

religionis

simnlacra

commorari.
abiit re-

Qnare, ut vidimus cap. 21, ad Achis

gem
rium

Geth, etilerm cap. 27. Fuit

autemapud

Moabitas, cap. 22.


esset

Cm autem
,

Hebraeorum vain banc,

ingenium

et

modo

modo

in illam,

tanqum
fiebat, ut

hospites, religionem diver-

terent

ad illam se religionem apin

plicarent,
illis

quam

bonore esse videbant

in

regionibus, ad quas immigrare contigis-

Quare in ^Egypto coluerunt idola, licet non indigna solm, quse nllum apud cordatos
sel.

sed etiam omninridicula, ut nos pluribus ostendimus ad iiiud Ezech. cap. 16 Fornicata es aim filiis
,
:

bomines bonorem obtinerent

ASgypti vicinis
idolis

tiiis.

Et cap. 20, ad
pollni.
:

illud

El

in

Mgypli

nolite

Et probaf

illud Jo-

sue cap.

ult., v.

14

Anferte deos, quibus ser-

vierunt patres vestri in Mesopotatni et in


pto.

Mgyfe-

Et Isai cap. 2

In die

itl projiciel liorno

idula argenti sui, et simnlacra auri sui,

qu

ceral

sibi,

ut adoraret

talpas et vespertiliones.

dit Sal : Si c'est te Seigneur qui vous pousse contre moi , qu'il reoive Codeur du sacrifice que je lui offre. David nous fait voir admirablement par ses paroles l'humilit sage et claire avec laquelle les saints se sont tellement soumis l'ordre de Dieu, .qui les chtiait dans les perscutions qu'on leur a suscites, qu'ils n'ont pas laiss de dcouvrir l'injustice et la violence de ceux qui ne travaillaient qu' les opprimer. Il reconnat que c'est Dieu qui est la premire cause de ce qu'il souffre. Il adore celte main souveraine qui le frappe, non comme un juge qui punit un criminel, mais comme un mdecin qui veut gurir son malade , et il le prie de recevoir cette douceur avec laquelle il pargne son plus grand ennemi, et cette patience invincible qu'il conserve dans tous ses maux, comme un sacrifice d'agrable odeur. Mais en mme temps il s'lve avec force contre ceux qui lui rendaient de mauvais offices auprs de ce prince, qui donnaient des interprtations malignes ses actions les plus innocentes, et qui, au lieu d'adoucir la mauvaise volont que Sal avait conue contre lui, s'efforaient au contraire, de l'aigrir et de l'envenimer de plus en plus. S ce sont les hommes dit-il, qui vous irritent contre moi, ils sont maudits devant Dieu, de me chasser ainsi aujourd'hui de l'hritage du Seigneur, afin que je n'y habite point, en me disant: Allez, servez ces dieux trangers. Ces perscuteurs de David ne lui disaient pas de bouche ces mmes paroles; mais ils les lui disaient par leurs 'actions, en le contraignant en effet, autant qu'il tait en leur pouvoir, d'aller servir les dieux trangers, puisque, lcbannissant, par la perscution qu'ils lui suscitaient, do toutes les terres du peuple de Dieu, ils le foraient, en cette extrmit o ils l'avaient rduit, d'aller chercher sa sret

(1) Vers. 19.

David

Quod

etiam,

dm
in

essent Babylone, Chaldoeo-

rum deos

adoraverint,

docuimus

in

nostris
illud
:

Commentariis
Fornicata es
1G, v. 13,

Ezecbielem cap. 16,ad


filiis
:

parmi les Philistins et les idoltres. Car la jalousie que Sal et ceux qui flattaient sa passion avaient forme contre David tait si injuste et si furieuse, qu'ils auraient t ravis

cum

Assyriorum. El Jorem.
diis alienis.

ad

illud
aliis,

Servietis ibi

El idem accidit

qui ad regiones alias non

captivi, sed peregrini et bospiles appulerunt.


Psal.
ies, et

105

v.

35

Et commixti
factum

sunt inter gn-

didicerunt opra eorum, et servierunt scul-

ptilibus

eorum,

et

est illis in

scaud aluni.

Cm
aut

aulem Deusiilorumcognovissetingenium,
ne

vetuit,

cum

gentibus miscerent connnbia

res

haberent,

rationesque

communes,
rcli-

abandonn aussi bien le culte que ie peuple du vrai Dieu, et qu'il et t dshonor publiquement comme un aposlat et un adorateur des idoles. C'est ce qui a paru quelquefois en l'Eglise mme dans la haine que des personnes injustes ont conue contre les saints. On les a retranchs de la communion des fidles on les a dchirs comme s'ils eussent t les ennemis de la vrit, et on a souhait qu'Us se fussent jets dans le partj des hrtiques, par h mme passion qui les avait fait dcrier publiquement comme les partisans de l'erreur et de l'hrcqu'il eut
;

quia futurum videbat, ut abjurat patri

gione

sequerenlur alienam.

Dm

igitur bi

Salem

instigant, utDavidesn persequalur, id etiam cfiiciunl, ul illumad gentilium regiones

il est vrai qu'il n'y a rien de si injuste cruel que l'envie, depuis qu'elle sY-, une fois empare du cur des hommes. Il n'y a point (! vrit si sainte qu'elle ne soir prle violer", pour dtruire la rputation de.

sie.

Tant
si

ni

de

celui qui est l'objet de sa haine. Elle lui impose

!51

IN

MRRUM

REGUM
sibi

95*

Vers. 20.

- Et

nunc non effundatur SAN-

noster inlerpres,

qum

in aliis

etiam vc*

GUIS MEUS IN TERRAM

CORAM

DOMINO. VidetUr

borum aut

signification ibus, aut forniisassmu-

David signilicsse, non incitari Domino Sa-

pserunt antiqui.
Vers. 21.

lom

sed ab hominibus invidis,

qui Davidis

Et ait Saul
mi David.

Peccavi. Revebt

ipsius extinctam gloriam cupiunt, aut veris,


licet ipse

tere

fili

Compuncius Sal
,

un

honoris grati laceat, seipso,


invidi, et urgente

insli-

modest

et gravi Davidis oratione

ab errore

mulante
orat,

diabolo.
in

Quare
,

simul ac furore resipuit.

Quare su uni pnet

ne suus effundatur sanguis


quae coram
in

terrain

mm

peccatum contitetur,
,

quem

tiosiem
cl ut ad

sicut victimne,

Domino ad aram
ex quo nullus

pris 3ppellrat

filium

couipeilat,

immolatur. Illud

lerram proverbiali figura

anliquum locuro

et

ordinem reverlatur invitai,

aliquid indicat inutile, id esl,

promitlitqiie depositurum se

provenit fructus.

Quod etiam Latinus edem


lib.i),

mum

piiorem, neque

cum errore auiunqum admissurum, ut


atque itcrni
Davidi vilain

dicendi forma significat. Sic sanCicero

aliquid

morilo regi potcnli et offeusione

Epist. ultim. Vide plura supra cap. 3, ad illud:

limere possit,
reips

cm jam semel
,

Et non

cecidit

ex omnibus verbis

ejus in terrain.

cognoverit

debere se

Ethuicsignificationiaccommodaisubjungitur:

suam, quam tuto et

facile potuissel

adimere

Quia egressus est rex Isral


pulicem unum,
sicut

ut qu.ciut

unde etiam
satus
sit,

intellexerit,

quanto

in errore ver

persequitur

perdix

in

et

qum

alina susceperit ab

huma-

montibus. Yerc in

terram deflueret
fuisset

sanguis

nitaiect pradenti ratione consilia.


Vers. 22.

David,
usui,

quia

neque

effundenti Saii
si

Ecce uasta rgis

tuansevi

neque glori. Non magis, qum

rex

unus de pceris rgis.


tulisset,

Ad

huec David

cum

ob-

tanlus
l

unum

captaret pulicem

et in re tantu-

quam

in fidei suae

leslimonium absiu

lantm

olii

viriumque consumeret. Quod


v.

lerat

hastam, quod pris oratione signifiave-

paulo ante dixerat, cap. 24,


sequeris, rex Isral ?

15

Quem
et

per-

rat simplici, interposit jurisjurandi roligione

canem mortuum,

pulicem

confirmt. Judicem

enim implort,

teslaiur-

unum. Aut cert

persequitur, sicut auceps

pordicem sequitur, avem innoxiam, facilque


illam pavitanlem et fessam in
re. Ubi

que Deum, ut talem se ulrilibet eorum pra> beat, qualcm alter in alterum sequiialum fi-

montibus erra-

demque
permisit

praestilerit

et lanti facial

Deus

ipsius

David

cm

pris seipsum comparatio-

vitam, quanti ipse fecit vitam Saulis, cui non

ne
et

culicis

extcnuaiet, nunc

suum angorem
signifient.
Il-

nocerequemquam, cm tamen mulillum incilaretur furor


:

meluni perdicis similitudine

torum
sicut

in

et liberct
,

lud, persequitur, passive

hoc loco ponitur,

cm

ipsum ab omni vcxalione, vitxque periculo


ipse Saillis
vilani

lamen activant polis significationem habeat.

ab

imminente jam

Neque
tici

est,

cur ide

fastidiosi

quidam gramma-

morte

liberavil (1).

plus satis suo indulgentes genio, ne dicam

Vers. 25.

Et quidem faciens facis, et roEx


Davidis clementi et fide in
preesagit

ingenio, nostrum inlerpretein reprehendant

tens poteris.

qud abusus
buii.

fuerit vi significationeque voca-

regem suum,
illum in eo,

quodammod
vita

Sal, quis

Ut enim observavit oplim Serarius suillud


:

quod

erit

rcliquum, exitus

per cap. t Judith, ad


lios

Prdavit omnes

/V,

Tharsis

hoc etiam

in

verbis deponenti-

Domines retribuet unicuique (1) Vers. 23. secuvdum justitiam suam r.T fidem. Nunqum

bus fecerunt antiqui, neque ide posteris


sunt improbati. Dixit apud Nonium Ennius
,

non justns
sivf

est

Deus

fidelis,

sincerus, aequus,

cm

praemia largitur, sive


;

cm pnasin

mminal/Accras, miserarent,
pilius, proficisceret
;

cl,

conlempta;Ti\r-

Pacuvius,

modrant. Sic

apud

alios ait

inveniri, mi?Yo, osculo, tuto, po-

pulo, perscruto, et plura alia, quai

longum

cs-

set numerare. Quae voces in lerminatione passiv passivam

quoque significationem videntur

habuisse.

Neque majorent licentiam assumpsit

de faux crimes; elle lui en souhaite de vritables elle ne craint ni les menaces de Dieu, m les jugements des hommes; et elle efface du <eur de celui qui ?n est possd, tous les liments, non seulem istianisme, mai mme do l'humanit la raison. (Sacj .)
;
I

Deus praeiuia sua ac pnas Vel potis hominum meritis aptat nunqum non illorum justitiai et inconstante in bono rationem ha(Calmct. ) jiet, Et sici:t magnificata est anima Vers. 24. quasi dicat Sicut tua hodie in oculis meis viia tua magn aestimata fuit mihi.ut illam langere et lldere noluerim, cm illam haberem in manu et potestate roe, sic sugnificeTUR ANIMl WEA IN OCULIS DOMINI, Ut DeUS IlilIlC meae clementiae congruani mercedem et taliorependat, ut vitam meam contra tuas nique et hoslium caeterornm insidias m conservet, ilque ostendat se eam aeslimare et magnifacere, et liberet me Corn, top.) mit anguslit
fligit.

953
maneal. Et quasi Dei
,

C0MMENTAR1UM CAPUT

XXVII.
liabet epitasim.

954

quo David su

fidci

nalio

magnam
facis

F ariens facis
facile,

atque aequitalis judicium ac testimonium oplaverat,

id est,

omnia expcdit

et

neque

qualia a

vocem assumeret, respondit lalia Deo summo judice ac teste sperari po,

studiis tuis deerit


id est
,

successus. Potens poteris,


,

polentissimus eris
fueris,

in

omni negotio

terant, et qualia postea satis cumulat confir-

quod aggressus

quicquid se

difficultatis

mavit evenlus.

111a

porr ejusdem vocis gemi-

objecerit, superabis.

CAPUT
1. Et ait

XXVII.

CHAPITRE XXVII.
:

David

in

corde suo

Aliquan;

Aprs cela David

dit

en lui-mme Je tom:

do incidam un die

in

manus

SaiU

non-

berai l'un de ces jours entre les mains de Sal.

Ne

vaut-il pas

ne meliusest ut fugiam,

et salver in lerje

mieux que
le

je m'enfuie,

et

que

me me

sauve dans

pays des Philistins, afin


trouver, et qu'il cesse

r Philisthinorum, ut desperet Sal ces-

que Sal dsespre de me


de
chercher,
les terres

setque nie qurere in cunclis inibus


Isral? fugiam ergo
2.

manus
eo

ejus.

comme il fait, dans toutes d'Isral ? Je me retirerai donc loin

Et surrexit David,
viri

et abiit ipse et

de sa domination.
2. Ainsi David, aprs s'tre assur de la bonne

sexcenti

cum

ad Achis filium

disposition des Philistins son gard, partit, et

Maoch, regem Geth.


3.

s'en alla avec ses six cents

hommes chez

Achis,

Et habitavit David

cum

Achis iu

fils

de Maoch, roi de Gelh.


II

Geth, ipse et viri ejus(viretdomus ejus),


et

3.

y demeura avec ses gens, dont chacun

David

et
,

du

uxores ejus

Achinoam

Jezraelitis

et Abigail

uxor Nabal Car-

et il y amena ses deux fem; mes, Achinoam de Jczral, et Abigail, qui avait t femme de Nabal du Carmel.

avait sa famille

meli.
h.

Et.nuntiatum est Sali qud fugisin Geth, et

4. Sal fut averti

que David

s'tait retir

set

David
5. Dixit

non addidit ultra

Geth, et

il

ne se mit plus en peine

d'aller le

quaerere eum.

chercher.
:

autem David ad Achis

Si in5. Or, David dit Achis Si j'ai trouv grce devant vos yeux, donnez-moi une des villes de ce pays o je puisse demeurer ; car pourquoi
:

veni gratiam in oculis luis, detur mihi lo-

cus in un urbium regionis hujus ut hu-

bitem

ibi

cur enim manet servus tuus

votre serviteur demeure-t-il avec vous dans


la ville

in civitale rgis 6.

tecum?
ei

royale?

Ddit iiaque

Achis in die

ill

Si6.

Achis

lui

celeg; propter
Siceleg

quam causam
in

facta est

leg; et c'est de cette

donna donc ds ce jour-l Sicemanire que Sicleg est


de Juda, qui
la

regum Juda usque

diem hanc.

venue aux
7.

rois

possdent en-

7. Fuit

autem numerus dierum quibus

core aujourd'hui.

habitavit David in regione Philisthino-

David demeura dans

les terres

des Philis-

rum, quatuor mensium.


8. Et ascenclit

thins pendant quatre mois.


et viri ejus,

David

et

8.
lait

Il

faisait
,

des courses avec ses gens, et


Gerzi et les Amalciles
;

pil-

agebant prdas deGessuri et de Gerzi et

Gessuri

cur ces
ces peu-

de Anialecitis

hi

enim pagi habilabantur


,

bourgs taient autrefois habits par


ples,

in terra antiquits

depuis

le

euntibus Sur usque

chemin de Sur jusqu'au pays


ces peuples taient

d'Egypte.
9. Ei,

ad terram iEgypli.
9. Et percutiebat

comme

au nombre de
il

David

omnem
et

teret et

ceux que Dieu avait anathmaliss ,

tuait tout

ram, nec relinquebat vivenlem virum

ce qu'il rencontrait dans le pays, sans laisser

mulierem; lollensque oves

boves

en vie

ni

hommes
et

ni

femmes;

et aprs qu'il

asinos et camelos et vestes revertebatur


cl

avait enlve les bufs,, les brebis, les nes, les

chameaux
veniebal ad Achis.
10. Dicebat auteot ei Achis
:

les habits,

il

revenait trouver

Achis.

n qu'ciu

10. El lorsqu'Achis lui disait

Sur qui avez-

95
irruisli

IN LIUKUM.

REGIJM
vous couru aujourd'hui? David
lui

95G
rpondait
:

hodi? Respondebat David


et

Con-

tra

merdiemJud;
;

contra nieridiem

Vers

la

partie

mridionale de Juda, vers


le

la

Jerameel
11.

et

contra meridiem Ceni.


et

midi de Jramel et

midi de Cni.

Virum

mulierem non

vivifica,

11. Or,
ni

David ne
et
il

laissait

en vie

ni

homme

bat David nec adducebat in Geih

di-

femme,

n'en amenait pas un Geth, de

cens

Ne
fecil

forte

loquaniur adversm nos.


et

peur, disait-il, que ces gens-l ne parlent contre nous. C'est ainsi

Haeo
illi

David,

hoc erat decretum


in

que David se conduisait,

omnibus diebus quibus habilavil

et c'est ce qu'il avait

accoutume de
qu'il

faire

penles

dant tout
Philistins.

le

temps

demeura parmi

regione Philislhinorum.
12. Credidit eryo Achis David
,

di12. Achis se
fiait

cens

Multa niala operatus


Isral
:

est

contra

donc

tout--fait

David,

disant

Il

a fait de grands

maux

Isral,

son

populum suum

eril igitur

mihi

peuple

c'est

pourquoi
service.

il

demeurera toujours

servus sempiternus.
Vers.

attach

mon

COMMENTAKIUM.
1.

Et ait
tamen
in

David
in

in

corde suo, ali(1).

sperato, consilio

illo

jampridem obstinato desi-

quando incidam una die


tis

manus s\ul

sa-

steret.Quare surrexit statim cum sexcentis viris,


et profectus est

videbatur cautum esse Davidis saluli re,

ad Achis, qui tune imperio Geth

gi fide

si

Saule aliquid regia

(ides

nobilem

in Palaeslin civitatem obtinebat (1).

haberet firmamenti. Sed quia


satile Saiilis

qum

esset ver-

ingenium, multiplici experienli

cognoverat David, maxime

cm

illuni

invade-

retatque agiiaret daemon

non putavit, post

orationem, quae plena videbatur humanitatis


et oficii,

magis se esse tutum periculo, qum


spiritus habebat hostiles, et

cm maxime

mi-

nacibus verbis omnia compleret. Quare statuit


ad alina se rgna subducere, ad quae non se
porrigeretSalispotentia, ut tandem eventude(1) David dit en lui-mme :Je tomberai entre les mains de Saiil. David avait reu de grandes assurances de la p:>rl de Dieu, qu'il le protgerait contre Saiil, et qu'il rlverait ensuite sur le trne. Il savait qu'il avait t sacr roi.

Abiit ad Achis fiuum Maoch (1) Vers. 2. regem Geth. Achis appellalur filius Maacha in 3 Regum 2, 59. Ante aliquot annos receperat sese David ad Achis regem Geth; at praesentissimum vitae discrimen nonnisi simulat stulVerisimillimum est, ad hune liti evilavit. eumdem Achis nunc rediisse Davidem. quocum post fugam suam de reditu per amicos egerit, ac securitatis sponsionem acceperit. Nec ingratis auribus haec excepit Achis, quippe qui Davidem et strenuum esse per se militem,
et selectissimam

haberesecum inanum nsset;

quare re esse Philisthaeorum censuit, si cum virum ab hostibus ita averteret, ut pacem iterm cum rege et populo suo componere vix ac ne vix quidem posset. Quod attinet ad (idem Davidis, facile intelligere poterat Achis futu-

rum, ut sanctis
et patrocinio

illam erga

regem

sibi feedere

Samuel

confirm cette vrit; et cette force si extraordinaire qui venait, du ciel, et qui l'avait rendu vainqueur des lions et des gants, en tait un gage. Jonatbas et Saiil mme lui avaient tmoign tre persuads de ce choix que Dieu avait l'ait de sa personne et ils lui avaient dit en termes formels, qu'ils savaient trs certainement qu'il serait un jour roi d'Isral. Il ne pouvait donc pas douter que la parole et \r dessein de Dieu ne dt avoir son effet. Mais comme il ne savait pas de quelle manire Dieu devait excuter celte volont, il se croyaitoblig d 'agir avecpnidence,afin de pourvoir la srtret de sa personne et de ses gens, en se mettant couvert de la violence de Sal. Car, comme remarque trs-bien saint ChrysoSl me, le dessein de Dieu n'est pas que ses servilui avait
;

hoste cruac inimico rege tueretur. Porr Achis et David fdus illud commodum uterque sibi diicebat; David enim sese molesli penits liberabat, impediepatque Saiilem, ne sese insoct:<ri pergeret ; Achis ver vires Israehs non niodic minuebat, tantum virum ad Philislhos convertens. Atenim jurene David transigere poterat, et
delissimo

junclum, qum

cum

fdus componere cum hostibus populi et reliilli absque imprudenti iiot crederese Philistha-.is? quara enim salis lulam sponsionem nancisci poterat gnie perlid, et Judaeis nunqnm non infestissim ? Quanlo
gionis? Licebatn
diserimini et bc p'ariter et rcligionem objiciebat? Nonne perinde id erat. ac si, hgereditale Domini abject, consilia hoslium jnvaret, ho-

demeurent oisifs, et qu'ils attendent tout du secours extraordinaire de sa providence. Il veut qu'ils se rabaissent dans les moyens humains, et qu'ils se servent de la raison et d<' la lumire de la foi qu'il leur a donne, pour viter les prils qui les menacent, et pour se dfendre des ennemis qui les veulent perdre
teurs
(Sacy.)

stinm, inquam, id molientium, ut Davidem ad cultum deoruin prfanorum convertrent, qu reditum sibi onnm prbcludeYetf, et exilium
repai aiiilum parcrc.t'J Actum est de fidcia prohi Isrelitx fn Dem, qae smpr qu in re si hunianae poin Davide exe 'Huit suliiices rgulas secutus dicatur, qnid in illo

minime

ererl,

quod virum sccundtn cor Dei exhi-

957
Vers. 3.

COMMENTARIUM CAPLT

XXVII.
ejus,

958
est,

Et

uabitavit David cum

Aciiis

donms

id
vir

quilibet,

et ejus familia.
si-

in Getii, ipse,

et yiRi ejus, vir, et domus ejus.

Qud enim
gnuin, et

aliquando valeat universale


quilihet,

Obtinuit David ab Acbis Israelitarum hostc, et

s'il

idem qud
alii

satis est

no-

qui tune, ut est vald verisimile,


Israelitas nieditabalur hostile,

aliquid in

tum. Et sicut
res et

suas secum haburrunt uxo-

aliquem locum,
,

lilios, sic

efiam David edem transtulit


et

ubi

cum

suis habilaret

pacifie

cm tamen

duas uxores Abigail


50,
y. ,

Acbinoam. San cap.


illi

aniea, ut vidimus cap. 21, quasi stultum one-

ex Siceleg,

ubi exules

consede-

ratum conviciis excedere jussisset. Quia salis tam long fug, et tam pertinaci Saillis odio, insectalioneque cognoverat, non ben inter

runt, adductae esse dicuntur ab Amalecitiscaptivse uxores,


lilii

el

filial

iilorum

qui

nunc
Si

ad Pbilistbinos commigrsse narrantur.


Vers. 5.

utrumque convenire. Quare cm congrediendum esset Philistliinis cum Saule, comniodum


putabat babere secum Davideni, de cujus in re
militari virtute eximi,

Dixit autem David ad Achis

INVENI GRATIAM IN OCL'LIS tuis, detur mihi locus


in

una urbium (1).


sociis in

Aliquandi videtur David

prudentique mirabili

cum

urberegi consedisse; quod

cm

mulla audierat, videratquc, qui non inutilem videbatur, si socius adderetur, navaturus operam.

minus viderelur opporlunum et sibi ac suis commilitonibus, cm, ut deslinrant animo,


prcedns secur
sent,

Cm

autem ad

illud

usque tempus, qui


alibi

ac

commode

agere non pos:

secuti fuerant
lios, et

Davidem, suas

uxores,

fi-

familiam reliquissent, quia niagno puet

gnaluris

per scopulos salebrasque pen

tum eliam uxoribus, et liberis nam illarum pudor non videbatur tutus Pbilisthinorum petulanli cl horum mores aliquid
,

continenti fug gradientibus impedimeuto futura videbanlur,

merit

limere

polerant

vicinorum

labe;

nunc jam cm

stabile babesi

quare oravit David ab Acbis, ut suam benevolentiam


gralise,
,

rent domicilium, visum est ex usu fore, cum uxores liberosque traducereiH#

se-

et

quantum
si

obtinuisset

apud ipsum
aliis,

cm
fi-

hoc uno argnmenlo et probarct

oneri jam amplis fuluri non essent, et in

et sibi ostenderet,

una ex omnibus assigna-

nibus Hebraeorum,
sent,

si

in

illis

fortass relicti es-

retur civitas, ubi ipse


aliis

cum

suis separatus

ab

parm
in

essent

tuli Saillis insidiis,


(ilios

qui

seorsm babitaret. Quasi non deeeretaut


ibi

commode
posset

uxores et

acerbitatis virus

regium nomen, aut regise sedis majestatem

evomere, quod

in iilorum

parentes et
vir, et

commorari peregrinos
vit

et exules,

ubi rex vive-

conjuges concepisset. Illud enim valet,

ret, et regni roagistratus, et proctres.

Acquie-

beat?- Si Dei spiritu jure sese discrimini deficiendi lide objicere ipotuit ? Profect vix apud Achis fuit, cm sol tum agendi morem plurinim mutavit; dolo enim malo ususest in Achis, qui sp'ej pjurimum in illo posuerat; privai auctoriiale bostilia exercet in Gessuri, Gerzi, et Amalecitas; vires Salis gravissini minuit, coact. ad se ingenti selectissimorum hominum manu; (Ioni-

ducente agebatur, quo

rex Davidis postulalis, deditque civilatem

Siceleg,

qu

quia ab
fuit, in

his,

qui erant tribu

Juda, habilala
tribula est (2).

Judue

funiculum con-

Vers. 7.
(1)

Fuit autem numeuls


:

dieiium, qvi-

que jungens sese copiis Pliilislhinoriim, part se in principem et in populum suum certamini. Appendices hae sunt consilii Davide inili, quod nos in praesenli expendimus. Ingnue fatendum est, segre aqmpdm Davi-

In una urbium agii, ul ab urbibus maritimis, magisque frequentati disiingualur. (Calmet.) Ddit ei Siceleg, nrbem si(2) Vers. 6. tam maxime ad meridiem tribus Juda, nec

Hebraeus

dem

excusari in iisquse gessit toto eo ieirised iniquum pore, quo apud Philisthxos fuit pariter est, virurn damnarein rbus, quasnec reprobat Scriptura, neque habemus undique exploratas. Profect si David privato consilio suo, et inconsulto Domino ad Acbis fpgit, grande san discrimen religionis ac vita; adivit. Quis ver credat, virum prudcnlem ade et pium, qui nihil Domino inconsulto aggredicba'tur, sibi in re tanli monienti defuisse, opportunisquecautionibus ccrlsibi priusde fide Acbis non spopondisse ? Alibi x-v expendemus ea quae bic objiciunlur de oins simtilalione, de armis in Gessuri et Gerzi motis, luni Pliiliel de animi praeparatione arma cum sliuvis in expeditione sraelilic sociandi. (Calmet.
:
1

long absentera ab Horm, vel Harnia, loco Israelitarum cde, iter habenlium per desrlinn, ci'lebri. Transiit deinde in ditionem regum Juda, successorum Davidis, sive qud tolumejus impcriuni ac jus in illum translalum fuerit, sive qud cm illam haberet, cm bl-

lum

Pbilislhaeos inler el Israelitas cptm est, Israelitaeea retinuerint, quse bolli initio possidebanl. Militari enim lege sancitum est, ut qu* in bis rerum evenlibus quis tenet, Jixc

deinceps possideat. Siceleg primm quidem tribui Juda assignata, deinde transiit ad Simeonitas. Sed Pliilisthatis denique cedens, illis ad Davideni usque pamil. Tune tribui Juda reddita est. Quod autem lue addil scriptor, urbem banc ad xtalem usque suam regibus Juda parisse, id probat vixisse illum di post Samueleuo, qui diein jamobierat, cm ba-c acciderunt.
(Calmet.
)

959

l:>

lUUi

1.

REGIM
menses.
Solet

960

BUS UABITAVIT DAVID IN REGIONE PlIILISTIIINOrum, quatuor mensium (1).

autem Scriptura, cm eerluui

Modus dicendi obDies et quatuor

aliquod tempus dfinit, praemiltere aies, qin-

servandus

est.

Ubi Vulgalus, numerus dierum


,

bus amplior aliqua


19, ubi Yulgatus
:

summa
:

completur. Judic.

quatuor mensium

Hebraic est

Mausitque apud eum quatuor


Diebus quatuor menvitic

mensibus,

Hebraic est
:

Achis donna David Siceleg pour sa demeure. Il est marqu dans les Paralipomiies que lorsque David tait Siceleg, plusieurs vaillants hommes qui devaient tre plus attachs que les autres aux intrts de Sal tant comme lui de la tribu de Benjamin, vinrent se rendre David. Dieu donnait ainsi David de temps en temps des marques de sa protection, et du respect qu'il imprimait dans (e cur des autres pour son mrite et pour sa personne, parmi les traverses de ce misrable tat o la haine de Sal l'avait rduit.
,

sium.

2 Reg. 19

Quoi sunt dies annorum

me. Et Ps. 89
ipsis septuaginla

Dies annorum vostrorum in

anni.

Quare numerus dierum

quatuor mensium nihil est aliud,

qum quatuor

menses. Aut cerl

si

verba in Hcbraico lextu

accuratis expendas, quae sic habent, dies et


quatuor menses, sensus
erit,

aliquot dies supra


ill

quatuor menses Davidem fuisse in

civilale

Car

c'est ainsi qu'il a

vers les saints, selon

la

accoutum d'agir enremarque de saint


;

commoratum, qui dies pauci fuisse videntur, nempe duo, aut quatuor. Qud si illud et, ex,

Chrysostme. < 11 ne les laisse pas toujours ni t dans les prils ni dans l'assurance mais il mle les consolations avec les peines qu'ils souffrent, et il fait de la suite de leur vie comme un tissu et une chane admirable de < biens et de maux. (Sacy.) Dies et quatuor mmes; quod (1) Hebraeus inlerpretum plcriquo accipiunt de anno et quatuor mensibus. Nec sau minori lemporc opus eral, ut haec omnia, quae David apud
:

positiv sumas, ita ut

idem
,

valeat,

qud

id est,

ut in Scriptura frequens

sensus erit
:

facilis, et

noslr translationi consentaneus


ibi

Fuit David

aliquot dies, id est,


dies,

aut

nempe quatuor

menses, seu

quibus quatuor complen im-

menses.
Vers. 8.

Et ascendit David, et viui

ejus,

Philislhos gessit,

implerentur. Distinguenego maluerim tempus morae Davidis inler Philisthaeos in Geth, mor in Siceleg. Quatuor menses illum subslitisse crediderim in Geth, per annum et amplis in Siceleg. Quai in hoc capite narrantur, ea pertinent ad tempus mor Davidis in Geth, uti ad sensum demonslrant v. 9, 10 et 11, ubi legimus, Davidem ab expeditionibus suis reducem, regem convenisse, eumque cerliorem de rbus se geslis fecisse; neininem ver eorum qui sibi occurrebanl, vivum reliquisse, ne adverss sese aliquid rgi proderent. (Calniel.) David demeura dans les terres des Philistins pendant quatre mois. 11 ne faut pas douter que les ennemis de David , aprs sa retraite vers Achis, ne l'aient fait passer pour un ennemi dclar du roi et de l'tat; et nanmoins il est vrai de dire qu'en cette rencontre l'accus, qu'il semblait difficile de justilier, tait trs-

dum

au peuple de Dieu. Il parat au dehors ennemi des Isralites, et nanmoins il n'aime en effet que ceux que Dieu aime, et il hait ceux que Dieu veut que l'on perscute comme les ennemis de son nom. Cel homme de Dieu a t, dans cet tat si fcheux o il se trouvait alors, l'image de quelques saints, qui sont tombs dans une disgrce qui a beaucoup de rapport avec la sienne.

Car on les a bannis, non du royaume d'Isral, mais de celui de Jsus-Christ, qui est son Eglise. On leur a reproch qu'ils taient les ennemis de la vrit, eux qui auraient voulu donner mille fois leur vie pour la soutenir; et on les a traits non seulement comme suspecls, mais comme coupables d'erreur et
d'hrsie, quoiqu'ils fussent les dfenseurs invincibles de la foi orthodoxe et du dpt de la tradition sainte qu'ils avaient reue de leurs pres. Mais en quelque tat qu'ils se soient trouvs, et en quelque extrmit qu'on les ait rduits, ils ont toujours tmoign qu'ils n'avaient jamais eu d'autres intrts que ceux de Dieu, et ils sont demeurs attachs inviolablement cette mme Eglise, de la communion extrieure de laquelle on s'tait efforc de les sparer. Saint Augustin nous assure que de grands hommes ont t perscuts de cette < sorte, et que ces exemples ne sont pas si rares

t <

innocent, et que ses accusateurs, au contraire, qui faisaient les zls pour les intrts de Sal, taient trs-coupables, puisqu'ils ne pouvaient reprocher David que son malheur, dont leur imposture tait la premire cause. Car il n'avait t rduit celle malheureuse ncessit de chercher un refuge parmi les Philistins, que parce que ses calomniateurs le reprsentaient sans cesse Sal comme l'ennemi de sa personne et de son royaume, et que ce prince, bless par sa propre envie, et aigri encore par celle des autres, ayant effac de son souvenir les services que David lui avait rendus avec tant de fidlit et tant de gloire, tait rsolu de le traiter comme un homme digne des plus grands supplices, quoiqu'il ne mritt que des

que

traire

l'on se l'imaginerait, mais qu'au conplus que l'on ne pourrait il y en a

croire.

ment

la foi

El aprs avoir dpeint admirablehumble et la charit invincible de

rcompenses. David cependant conserve dans son exil une affection inviolable pour ceux-l mnips qui le hassent si injustement. Sa personiu! est malgr lui parmi les Philistins, mais Bon cur demeure toujours U iuspar^blcmeul

ces innocents perscuts, qui ont toujours conserv une affection sincre envers ceux mmes qui les avaient traits avec tant d'injustice et de violence, il ajoute, que Dieu, qui voit dans le secret, couronne, ces personnes dans le secret -tios coronat in occulto Pater in occulto vidais,

(Sacy.)

961
ET AGEBAT PR^DAS DE GESSURl

COMMENTARIUM CAPUT
(1).

XXVII.

062
illos

Ex eO

lOCO

hilare!, ipsi

quoque vicos

exiguos habita-

egrediebatur David ad vicina loca Israelitis et


Palaestinis, qnae

bant.

Neque enim sexcenti

viri civitates illas


,

neque ad hos, neque ad


ad

illos

oppugnare aut possent, aut auderent


ad resistendum virium.
ullus aut mulier

quae

pertinebant, ex quibus agebat prdas, quibus


sibi

essent civibus frquentes, et aliquid haberent

ac suis

parabat

vitam necessaria.

Cm autem

neque vir
grges

Quondam enim, id est, sub hoc tempus, quando nondm regnum inierat David, Gessuraei,
Gerzaei et
religione
,

superesset, insuper
abducti,
illos,

omnes inde
tm mapalia
ptore sacro

essent

verisimile est

Amalecitae, alieni ab Hebraeorum

eversos fuisse pagos

et in

pastorum tan-

regionem incolebant Israelitarum


porrigitur.
sive

fuisse conversos.

Quem
tradita

statum

(imbus vicinam ab e parte, quae Syri ad


vEgypti
scriptis

videntur habuisse, quo lempore haec scri-

lerniinos

Quando ver
Gad, sive Na-

monumentis sunt
fuerant ctus

nam

mandata sunl,

ante illum

ibi

hominum, qui

than, jam erant hi pagi vel subjecti regibus


Isral, aut facta in
illis

civilibus legibus et civili- congregatione vive-

gravis aliqua mutatio,

bant. Haec
relicli

maxime videntur expedita..Quare

propter

quam
lili

nulla

fuerit inter illos, atque

sunt postea Amalecitae, Gessuraei, et


,

Israeliticum

populum
c.

concertalio.

San David

Gerzaei

licet illorum aliqua pars esset occisa,

ex Maach

rgis Gessur suscepit Absalo3,

quam

debellare postea, aut sociali fdere adsibi [possent reges Isral.

mem,

1.

2 Reg.

quod argumentum

est,

jungere

Gessuraeos aut subjectos esse, aut


Davidi.

fderalos
af-

Vers. 9.

Et veniebat ad Achis. Post,

Hieronymus in Tradit. Hebr. aliam

qum
ab
ut
illo
illi

vicos habitatoribus

gregibusque vasta-

rertsolutionem. Ait enim primiu hos populos

verat David, veniebat ad Achis, ut quid esset

non

perlinuisse ad

regnum Achis

dici

autem

tentatum, peractumque referret


aliquid impertiretur praed,

tum
illius

habitatos anliquits in terra, quia quieli et securi habitat! fuerant, et nullius hostis deprae-

qu

gratiam et benevolentiam conservarel.


Vers. 10.

dationem perpessi. Quai explicatio indieat


aut statuit habitati importare securilatem
et

Dicebat autem
HODIE
?

ei

Achts

In

QUEM

IRRDISTI

ReSPONDEBAT
(1).

DAVID,

otium. Sed quomins haec expositio placeat,


facit,

contra meridiem Jud^


(l)

Putabat Achis prae-

quod cuin Gessuraeis

et Gerzaeis nuuie-

Hebrseus
:

rantur eiiam Amalecitae, qui paul ante hoc

planis

In quem effudisti te hodi? vel Excurristine hodi ?

tempus non solm


leti

spoliali bonis, sed

pen de-

fuerant Saille.

Contra meridiem Jerameel. Jerameel modica est regio, ditionis Juda, jacens maxime ad meridiem, quam possidebant posteri Jenr
;

Chaldceus pro antiquilhs translulit seculo,


et tune sensus erit
tes illas regiones

non alienus, ab
novis

initio

gen-

occupasse in finibus Isral,


illis

quia

nunqum ab

legitimisque

dominis deturbati sunt.


Mini verisimilis est, vicos aliquos expu-

gnatos Davide exiguos, ubi agebantprcipu


viri,

qui grges alebant,

remque tractabant

pecuariam et rusticam, qui, antequm David

datam

sibi

Palsestinorum rege civitalem ha-

(1) David faisait des courses avec ses gens, et il tuait tout ce qu'il rencontrait dans le pays.

Nous avons vu auparavant que David dans ses disgrces mme a toujours continu de combattre les Philistins, qu'il considrait comme les ennemis irrconciliables de Dieu et de son peuple. Ceux de Gessuri et de Gerzi, dont il est parl en ce lieu, taient des restes des Chananens,

comme
Tune de

il

est

marqu dans

le livre

de Josu

et

ces nations que Dieu avait command d'exterminer sans misricorde. Car ils avaient commis autrefois des crimes dtestables, comme il est marqu dans le livre de la Sagesse. Ainsi c'tait par une svrit pleine de justice que Dieu avait ordonn que l'on les traitt de celte
sorte.

Hesronis nain majoris. Contra meridiem Ceni. Regio est haec Cinaeorum, unde Jethro originem referebat, quam ' deinde Cinaei ex Jethro nati, et un cum Israelitis Terram' promissionis frquentantes, obtinuerunt. (Calmet.) Lorsqu' Achis disait David : O avez^vous couru aujourd'hui? il lui rpondait : Vers la parlie mridionale de Juda. David rpond d'une telle sorte Achis, qu'il lui fait croire qu'il pillait les terres d'Isral et qu'il y tuait beaucoup de monde,- quoiqu'il ft loutle contraire, et qu'il n'exert ses violences que sur les ennemis du peuple de Dieu. Ainsi on ne peut pas excuser ces paroles de mensonge ; nanmoins cette conduite de David ne diminue en rien la certitude de cette rgle de notre religion que saint Augustin a tablie avec tant de lumire; qu'il n'est jamais permis de mentir. Car toutes les actions des saints ne sont pas saintes. Ils taient grands devant Dieu, mais ils taient hommes; et s'ils sont tombs quelt quefois dans des fautes lgres, comme est celle-ci, ou mme dans les plus grandes, comme il est arriv David l'gard d'Urie et de Jethsabc, ils les ont rpares ensuite par le mrite d'une vertu extraordinaire , et par les fruits d'une longue et sincre pnitence.
lis, lilii

(Sacy.)

relie conduite de David, c'est

Ce que nous pouvons donc apprendre de que nous devons

963
dasillas

IN

LIBRUM

I.

REGIM
dio laciuora inicr illius

904
peccala non connume-

quarum ad ipsum pars pervenicbalnoa


:

exigua, ablatas esse de lerr Jud

quia Salis

rat. Deiiide, qai.> lieebal lsiaelilis alienos po-

Judorumquc omnium,
quasi ab
illis

in

quos

summam

ha-

pulos, qui in assfgnar sibi regione consedissent,

bebat poiestatein Sal, hoslem seprofitebatur,


inultis esset incomniodisaffectus.
illi

occiderc. Deuter.
esset de genlibus,

sermo
nitide

Quare solebat, cm
inierrogare, ex

primm
region-m

occurreret,

consederant,
:

quo populo abduxisset pra>


et

occupaturi, dicilur
bunlur
libi,

c. 20, v. 1G, cm qu in lerr Cbanaaquam filii Isral essent De his civilatibus, qu da,

dam

quam

invasissel

gentem.
ali-

nullum omninb penniltes vivere


ore gladii.

sed

Gui David, ne sua proderct consilia, aut

inter/icics

in

Idem Numcr.
in (inibus

33, v.

quose mendacio constiingeret, siccallidmoderabatur responsum ut Achis intelligeret


,

55. Gessuri autern, et Gerzi, qui aliter exi-

stimantur dici Machali


Isral,

habitabant

tentaios esse
aciain

Hebrorum

fines, et

ab

illis

ab-

Josue

c. 13, v. 13.

Et

licet

Amalecit
acce-

esse
n

prdam. Dicebat
non

igitur, se prol'e,

extra fines habitarent Israeliticos, quia crant


Iduniaji,

etnm

rrgionem Jd meridionalein

cm

tamen reges

Isral

mandatum

l;aiien Juda: fines

atligisscl, quia pars illa,

perant Domino, ut
rent. Vide

illos

ad
c.

unum
15.

interficc-

quam prdabundusinvaseratadpariem Jud


meTldloftalem peVtitiebat. Sic ergo dissimulabal,

qu nos

supra,

Cm

autem

David rex esset designalus,

et Saule rege

ventaient, ut niliilveritati falsnmaflingeret.

chiliarchus prpositus, publicam

quodammod

Y LUS. 11

YlRUJI ET MULlEIlKM
IN

.NON V1V1II:

potestatem habebat, ut cos, qui alinas occupaverant sedes, inde pellercntur, non solm
bonis, sed cliam vit mulctati, sicut fueral anie

CVUAT DAVID, NEQUE ADDUCEBAT

GETU, DU UNS

Ne foute LOQLAMiit adveusum


vid,

nos.

Timcbat Daquare ex

Domino

ne qu a illarum
ad

ge'n'fhtfn

caxles et deprae;

prceplum.

t'utio

i'alslinos

peimanarel

Illud miruin,

quomod tamdi
non esse ab
,

celari poluii

tanl inultiliidine nlTn'tn voluit esse superstii

Palstinis, prdas, quas frquenter videbant Davidc


referri
,

mu

ne

sibi

ac

suis,

si

res

esset

delccta

aliis

qum ab

grande maluniinducercl.

lllud, non v'nificuba!,

Hebris deportatas

cm

caedes tt virorum

idem
carc,

valet,

qud

occidebat,
pottuere,

sicul non saticli/i-

ac mulierum, et expugnati atque vastati habitaloribus pagi magisiratus excitare debueiint,


ut lant slragis

idem qud

et sanctificare

idem

qud non

polluere.

De quo loquendi gnre


iliud
c.

investigarent auctores, qui

cgiinus pluribus
Sancti/icabitur in

ad

21

vers.

san,

si

vel mediocris adhiberetur inquisitio,

vusis.

Quam cnusueludinem
David,
est.

occultari

non possent.

Si causas considres

servavit vigilanlissim
talitstinos

quamdi
pi

inier

commoratus

Ex quo

udeuter

conjeciabat Acbis, habilurum se Davidein per-

petuum atque

lidelein sei

vum, cm nunqum

videretur reversurus ad populum suum,


sic concidisset plagis, et
sariis totics exuisset.

quem

nempe Davidis solertiam, locorum dislantiam, qu illa interdm qu magna sunt, in hominum cognitionem venire non sinit, omiies levissim sunt. Nain licet ea qu magna sunt, aliquando premantur, non tamen
hiimanas,

rbus ad vilain neces-

opprimuntur: erumpunt enim tandem,

et

ru-

Hic mulla qurit Abulensis


lcclor ab
illo

quai curiosus
q. 10,

more nunlio aures etiam implent long distantes. Neque ill qu gesta sunt Davide,
usqe ade fure interjecto spalio separala, ut

petet. Quaerit

primm,

an

David contra

basce

gentes pugnare,

et tt

non

l'alstinis videri oculis,

ac

manu
sic

etiam

atterere delrimentis poluerit?


illuui

El respondet,
biec Davile

contreclari poluerint. Quare

bc uni divin

non peccsse, quia Scriplura

providenli

tribuenda

sunt,

qu

favit

beaucoup craindre de tomber dans

menson-

Davidis consiliis et votis, ut liberrit, ut vidi-

ge, puisque les saints mme n'ont pu l'viter entirement dans les ncessits fcheuses o ils

mus, non semel

Saule, et res basce,


ila

qu

natur su celari non poterant,


est,

moderalus

ont t rduits. Ainsi nous devons faire souvent avec saint Augustin cette rllexion si dignedelasaintet du christianisme, que celle vie est malheureuse en cela mme qu'il est quelquefois ncessaire pour la conserver de blesser la vril, qui nous devrait tre aussi sainte (Sacy.) et aussi inviolable que Dieu mme.

ut nec in suspicionem ac

mentem Pal-

slinorum venire poluerint


(1)
lo.

Hebrus

Multa. mala operatus est. Vlere faciendo fecil ftere in popuSepluaginta Abominans, abominatus est in

Vers. 12.
:

(1).

populo suo Isral.

(Calmet.)

t>65

COMMENTARIUM CAPUTXXUll.
CAPUT
XXVIII.
illis,

866
XXVIII.

CHAPITRE
1.

1.

Factuni est aulein in diebus

En ce temps-l,

les Philistins ssemfc-

congregaverunt Philislhiim

agmina sua

rent leurs troupes, et se prparrent combattre contre Isral. Alors Achis dit David
:

ut praepararentur ad hlium contra Isral. ^Dixitque Achis

Assurez vous que je vous mnerai avec moi


la

ad David

Sciens
in

guerre, vous et vos gens.

nunc

scito

quoniam uiecuui egredieris

castris, tu etviri tui.


2.

2.
:

David

lui

rpondit

Vous verrez mainte-

Dixitque David ad Achis

Nunc

nant ce que votre serviteur fera.


lui

Et moi
la

dit

scies quae facturus est servus luus. Et ait

Achis, je vous confierai toujours

garde de

ma

personne.

Achis ad David
lis

Et ego custodem capicunctis diebus.


est, planxit3. Or,

mei ponain
3.

le

Samuel
il

tait

mort: tout

Isral l'avait

Samuel autem mortuus

pleur, et

avait t enterr dans la ville de

que eum omnis Isral,


in

et sepelierunt
;

eum

Kamatha

lieu

de sa naissance

et Sal,

par son

Ramatha urbe su
et ariolos

conseil, avait

et

Sal abstulit

chass les magiciens et les devins

de son royaume

magos
U.

de terra.
et
4.

Congregatique sunt Philislhiim,


,

Les Philistins s'tant donc assembls, vin-

venerunt

et cstrametati

sunt in Su-

rent camper Sunam, dans la tribu d'issachar;

nam
sum
5.

congregavit autem et Sal univ'er-

Sal de son ct runit toutes


ral, et vint

les

troupes d'Is-

Isral, et venit in Gelboe.


5.

Gelbo.
Philistins,

Et ayant vu l'arme des


nombreuse,
il

qui

Et vidit Sal castra Philisthiim

et

tait fort

eut peur, et son cur se

tlihuit, et

expavit cor ejus niniis.


;

troubla.

6.

ConsuluilqueDominum
ei
,

et

non

re-

6.

11

consulta

le

Seigneur; mais

le

Seigneur
prtres

spondil

neque per somnia neque per

ne
ni

lui

rpondit ni en songes ni par


les

les

sacerdoles neque per prophetas.


7. Dixitque Sal servis suis
:

par

prophtes.

Quaerite
il

7. Alors, entrant

dans une espce de dsespoir,


:

mihi mulierem habentem pylhonem, et

dit ses officiers


ait

Cherchez-moi une femme

vadam ad em, et sciscilabor per illam.


Et dixrnt servi ejus ad
lier

qui

un

esprit de python, afin

que

j'aille la

eum

trouver, et que par son


sulter
le

Est

mu-

moyen

je puisse conlui dirent


:

dmon. Ses serviteurs

11

pythoneni habens in Eudor.

Endor une femme qui a un


Sal se dguisa donc

esprit de py-

8.

Mutavit ergo habilum suum,

vesti-

thon.
8.
,

tusque estaliis vestimentis, et abiit ipse


et

changea d'habits,

duo

viri

eum

eo

veneruntque ad muilli
:

et s'en alla,

lierem nocte. Et ait

Divina mihi in

accompagn de deux hommes seulement. Il vint la nuit chez cette femme, et lui dit Consultez pour moi l'esprit de python, et
:

pythone, et suscita mihiquemdixerolibi.


9. Et ait
$>ti

voquez-moi celui que je vous


9.

dirai.

mulier ad

eum
,

Ecce tu nera-

Celle

femme

lui

rpondit

quanta fecerit Sal

et

quomod
:

Vous savez
il

tout ce qu'a fait Sal, et de quelle paniers

serit

magos

et ariolos

de terra

quare

a extermin les magiciens et les devins de toutes ses terres


:

ergo insidiaris animas

me

ut occidar?

pourquoi donc
?

me

tendez-vous

10. Et juravit ei Sal in

Domino

un pige pour me perdre


di10. Sal lui jura

cens
tibi

Vivit

Dominus

quia non eveniet

par
il

le

Seigneur, et

lui dit

quidquam mali propler hanc rem.


:

Vive

le

Seigneur

ne vous arrivera de

ceci

aucun mal.
11. Dixitque ei mulier citabo tibi? Qui ait
scita.
:

Quera susci11.
Il

Samuelern mihi su-

La femme
rpondit
:

lui dit

Qui voulez-vous voir?

lui

Faites moi venir Samuel.


tout d'un

12.

Cm autem

vidisset millier

Samue-

P2.

La femme ayant vu

coup parai-

&67

IN

LIBRUM

KEGUM
tre

<)(J8

lcm, exclamavit voce magn, et dixit ad


Sal
Sal.
:

Samuel, sans

qu'elle et fait

aucun enchan-

Quare imposuisti mihi

lu es

enim

tement,

jeu un grand

cri, et dit
?

Sal

Pour-

quoi m'avez-vous tromp

car vous tes Sal.

13. Dixitqueei rex


vidisli? Et ait mulier

Noli limere; quid


:

13.

Le

roi lui dit:


J'ai

ad Sal

Deos

vidi

vez-vous vu?

vu, lui

Ne craignez point. Qu'adit-elle, comme un

ascendentes de terra.
h. Dixitqueei
:

dieu qui sortait de


14. Sal lui dit
C'est, dit-elle,

la terre.

Qualis est forma ejus?


,

Comment
donc que
il

est-il fait?

Qu

ait

Vir senex ascendit

et

ipse

un

vieillard

couvert d'un manc'tait

amictus est pallio. Et intellexit Sal qud

teau. Sal reconnut


et
,

Samui

sans qu'il

le vt ,

lui fit

une profonde

r-

Samuel

esset, et inclinavit se

super faciem

vrence en se baissant jusqu' terre.


15. Alors

suam

in terra, et adoravit.

15.

Dixil

autem Samuel ad Sal

Samuel

dit Sal

Pourquoi avez-

Quare
ait

inquietsti
:

me

ul susci tarer? Et
;

vous troubl
Sal
lui

mon repos en me faisant voquer?


:

Sal

Coarclor nimis

siquidem Phi-

rpondit
:

Je suis dans une extrme

angoisse

les Philistins

me
il

lislhiim

pugnant advcrsm

recessit

que

in

me, etexaudire manu prophelarum, neque per

me et Deus me noluit, ne,

font la guerre

et

Dieu

s'est retir

de moi;

ne m'a voulu
:

r-

pondre

ni par les

prophtes ni en songes
ai fait

c'est

pourquoi je vous

voquer, afin que vous


faire.

somnia

vocavi ergo te ut ostenderes

m'appreniez ce que je dois

mihi quid faciam.


16. Et ait Samuel
:

Quid interrogas
et trans-

16.

Samuel lui

dit

Pourquoi vous adressezdit positivement


,

me, cm Dominusrecesseritte,
ierit

vous moi, puisque je vous ai que


le

ad aemulum tuum
Faciel enim

Seigneur vous a abandonn

et qu'il est

17.

tibi
,

Dominus

pass du ct de votre rival?

sicut

17. Car le Seigneur vous traitera

comme

je

manu me gnum tuum de manu lu


loculus est in

et scindet reet dabit illud

vous

l'ai

dit

de sa part

il

arrachera votre

royaume de vos mains, pour


votre semblable,

le

donner

David

proximo luo David

18. Quia non obedsli voci Domini, ne-

18. Parce

que vous n'avez point obi

la

que

fecisti

iram furoris ejus

in

Amalec

voix du Seigneur, ni excut l'arrt de sa co:

ideirc

quod

pateris fecit tibi

Dominus

lre contre les Amalcites; c'est


le

pour cela que

Seigneur vous envoie aujourd'hui ce que

hodi. 19. Et dabit

vous souffrez.

Dominus eliam
;

Isral te-

19.
les

11

livrera
i

mme

Isral

avec vous entre


serez
lils
;

cum
et

in

manusPhilisthiim

cras autem tu
Is-

mains des

hilistins.

Demain vous

fllii

lui

mecum

eritis,

sed et castra

avec moi, au rang des morts, vous et vos


et
le

ral tradet

Dominus in manus

Philisthiim.

Seigneur abandonnera aux Philistins


d'Isral.

le

camp mme
sur
la terre,

20. Statimque Sal cecidit porreclus


in

20. Sal tomba aussitt et car les paroles de


les forces lui

demeura tendu
Samuel
l'avaient

terram

extimuerat enim verba Sa-

muelis, et robur non erat in co, quia non

pouvant, et
qu'il n'avait

manqurent, parce

comederat panem totdie

ill.

point

mang de tout ce jour-l.

21. Ingressa est itaque mulier

illu

ad
21.

Sal (conturbatus enim erat vald), dixit-

La magicienne vint
tait, et lui dit:

lui,

dans

le

trouble

que ad eum
voci tua3
,

Ecce obedivit ancilla tua

il

Vous voyez que votre


j'ai

etposui

animam meam

servante vous a obi, que


in

expos

ma

vie

ma-

pour vous,

et

que je

me
:

suis

rendue ce que

nu me
22.

et audivi

sermones luos quos

vous avez dsir de moi

locutus es ad

me

Nunc

igitdr audi et tu

vocem an-

22. Ecoulez donc aussi

votre servante

et

COMMENTAIliUM. CAPLT XXVIII.


cill tu, et

97

ponam coram

le

buccellam
et possis

souffrez que je vous serve

uu peu de

pain, aiin

panis, ut

comedens convalcscas

qu'ayant mang, vous repreniez vos forces, et

iter agcre.

que vous
:

puissiez vous mettre en chemin.

23. Qui renuit, et ait

Non comedam.
et mulier,
,

23. Sal
point.

le

refusa et lui dit

Je ne mangerai

Coegerunt aulem eum servi sui


et

Mais ses serviteurs et celte

femme

le

tandem, audit voce corum


terra et sedit super leclum.

surrexil

contraignirent

de manger;
il

et

s'iant

enfin

de

rendu
le lit

leurs prires,

se leva, et s'assit sur

de la table.

24. Mulier autemilla habebat vitulum

24.

Or

celte

femme
alla

avait dans sa maison

un

pascualem in domo,
dit

et festinavit et occi-

veau gras, qu'elle

tuer aussitt; elle prit

eum, tollensque farinam miscuit eam,

de

la farine, la ptrit, et

en

fit

des pains sans

et coxit

azyma

levain

25. Et posuit ante Sal et ante servos


ejus.
et

25. Et elle servit devant Sal et ses serviteursjce qu'elle avait prpar.

Qui cm comedissent, surrexerunt


illain.

Aprs donc

qu'ils

eurent mang,

ils

s'en allrent et

marchrent

ambulaverunt per tolam noctem


Vers. 1.

toute la nuit pour se rendre l'arme.

COMMENTAR1LM.
Factum est autem
in

diecus illis,

et alia, quse inter hostes soient sanct servari.

CONGREGAVERU.NT PhILISTIUIM AGM1NA SUA.

Cm

Quod quidem mirabile non

est,

cm maligno

jam ferm quartum mensem


sthinorum
complevisset
Philisthini, sicutantea ssep,

in
,

terra Phili-

David

habuerunt

ageretur spiritu, utpote arreptitius, et saep quam dederat Davidi fidem, violrat. At ex
parte Davidis, quia
ille jus habebat ad regnum, quod Salinjustus possessor occupabat. Quare

maximos militum
fines
.

delectus, quos in

Hebrorum

educerent.

Tune chis admonuit Davidem

ut se ac suos

ut illud sibi ab injusto possessore vindiearet,

ad expedilionem illam compararet; cui David

bellum inferre potuit, et ad


adjuloribus,
sibi

illud uti Palstinis

suam prolixe promisit operam


illustre

quasi sui in

Qud aulem

Palaestini subjugare
illius

regem animi, atque virtulis editurus esset documenlum. De cujus fide, atque
bellic
illius

noluerint Hebraeorum imperium, et

compellari reges, ex
caeso, et

co probat, quia Saule


exercit.u prolligato, nihil

virtute

cm
suo

nullo

modo

dubilaret

Hebraeorum
;

Achis,

cohortem sui

capitis voluit esse

currunt amplis

im Isboseth

Salis

filius

custodem. Quare
jussit.

lateri

semper adesse

rex ab exercitu et populo appellatus est. Haec Lyra , in cujus senlentiam Glossa interlinearis
inclint, quae
est

Hoc
prtes.

loco multa dubitant et

qurunt
dixerit

inter-

ad illud
addit

Primm, quo sensu


in ipso

David,
facturus

servus

tuus,

Nunc Pro

scies
te

qu

facturus

contra hostes

tune cognituruin esse Achis, quid


esset,

nempe

pugnse congressu. Yerba

luos. Neque aliud videtur sentire Yatablus, qui verba proxima in hune moduin exponit Si ita
:

enim

nihil cerl definiunt,


,

neque magis Phiralionibus" fa-

decreveris

(nempe ut tecum, Achis,


,

in prse-

listhinorum
vent. Lyra

qum Hebrorum

lium egrediar)

vide quid

me

velis facere.

pugnaturum pulat fuisse Davidem contra Salem pro Phiisthaes quod e ra;

Contrarium omnin placet

Cajetano

in

quam

cogilalionem

bis

maxime
illius

conjecturis

tione probat, quia aliter infidelis esset Phili-

adducitur.

Quia tam long erat, ut Salis


caede vestem

sthinorum rgi Achis, quo multis fuerat non solm tectus, sed etiam ornatus modis, cui
sui capitis custodiam crediderat,
et

optaret interitum, ut audit


disciderit,

quod

in

dolore

summo

faciebant

de cujus
;

Hebrsei, et in illum egit capitali

pn, qui de

summa. sperabat omnia quem in fraudem et periculum impulisse sine gravi peecalo non posset. Neque desunt graves aliquot causse lum ex parte
virtule ac fide

occiso Saule pretiosa ab


geiia.

illo

expectabat evan-

securum

et

incautum

Addo

ego, quia

cm

aliquando illum
,

tut ac facile interlicere potuisset

ab

illius

tamen caede manus


fraudulcnd's,

abstinuit.

Qud aulem proagere


difficile,

Salis, tum ex parte Davidis, qu ipsum ab omni eximerent suspicione ihigiiij. Ex parte quidem Salis, quia fieri potuit, ut aliqua pacta

dere voluerit Achis, et

eum

illo consiliis

non putat creditu

cm

eum

ingratus fuerit Jonalhsc, privando filium ejus

Philisthis inita lgitim violaverit

qua-

medieiate bonorum
Uriae
,

et ingratus et proditor

les essent induciae ad certuir -liquod


s.
s.

lempus,

quem

fraudulentis consiliis interemit.

IX.

31

971
Ihcc Cajetanus
quil
si
,

IN LIBRU:.!
cujuS Uffl sententiae favet

REOUM
Vers. 3.

972

Samuh. autem mortuus st,


sacer historiens,

pla:j-

David pro Palstinoruiu rege pugnar

eum bonis Isral. Accommodat ad hoc

contra Salero voIuisset,dixissethoc verbisnon


obscuris, quaeque in conlrariam possent detor-

tempus

itrt

quod

c.

25

anlc narraverat de morte Samuelis,

quia in

qucri senlentiam, scd


definil significaniibus
,

expresse aliquid,

ac

quo majorera

sibi

summis rcrum angustiis, cm ad manum ut antea solitus, Samuelem non haberel, spirilum
consuluit pylbonicum, et venefici feminse

rege gratiam iniret. (Juin Cajetano consentit

ma-

Abulensis q.

5.

giciscarminibus Samuelem sibi exeilaristuduit.

Burgensismediani
et

quamdam ingrediturviam, primm arguments l.yrse, mull firniiora


lacit

Porr hic praterilum perfectum proplusqura


perfeclo positum est,
est infrequens,

quod apud Ilebros non

opponit argumenta; quod eLi.im


sis q. 5, et

Abulen-

tandem

dicit,

profecturum quidem
prohibuissent
ibi

perfeclo.

careanl plusqum Exempla babes non pauca apud Sal4. Elit


:

cm tempore

fuisse

Davidem cuin

Aeliis, nisi

nieionein proleg. 25, rgula


sus

ergo sen-

Palaeslinorum salrapse. Quid autem


rus fuerit,
divinse
sisse.

faelutolain

minus obscurus,

si ita

legas

Samuel au-

nondm

statuisse, scd

rem

tem morlws fueral, planxeratque eum ornais


Isral.

voluntati

alque providentiae perminil

Atque ide consult


adforet

affirmasse certo,

Kr
terra.

SaUL ABSTUL1T

MAGOS

ET

AR10LOS
liect

)E

sed tantm visurum esse regem, quid ipse,

Hoc etiam

bic

tradiltir,

alieno

cm pugnandi
esset.

arliculus
et
,

facturus
et

loco, quia id exigil hisloria. Dicilur

enim Py-

Qu ver ralione Deus


Davidis consuluerit

fam,
capile

con-

thonissa

mulier ide limuisse magicas artes


Saillis

scenti

statim

exercere, ne ad

aurcs aliquando per-

proxim consiabit. Neque enim pugnavit contra

Salem, neque quara alligrat Palslinorgi prodidit (idem


;

manaret. Quo tempore perniciosum hoc hoininum genus regio edicto sublatum fuerit
Saule, incertum est. Potuit san lioc curasse
Sal,

rum

haec sentenlia

minus

mihi videtur impedila

(1).

cm primm reguum

iniit,

ut sublalis

Nunc scies qu,e facturus est (1) Vers. 2. servis iuus. Argumenta lidei inea; et servitutis
apertissima
in'ii
tilii

daemonum
nunc dabo et mei in te
nt

oraculis, seu fallacibus, callidisque

responsis, ad
,

Deum omnes consulendum


,

ac-

exiiibcbo;
bellica,

specisludii.

resque publica magis ex divin,

virlutis

mee
est

verbcum sensns; nec aliter aecipiebat Acbis, neque aliter quisquam aceipiet, qui animum prsejudiciis vacuum servabit. Quis autem aljirmct, bc speclsse Davidem,
Promis bic
bc rc intimos animi sui sensus sincre expressisse? Proecl si ille verlionim ambagibus ulendum sibi censuit,, si incerto hoc et ambiguo sermone rgi niliil polliceri, sed tanet in
l'allcre bominem otliciosis verbis moliebatur, animo tamen cerlus nihil eoium prSestandi, qua: ex ipso exspectubantur, slaluitque opporlunum tempus oppeiiri, quo Numinis providentia siiam ipsius lidem s'olveret, intgra commis sui fam et conscienti ; si bc, inquam,, speclabant Davidis verba, actum est de ejus sincerilate et asquitate. Si ver arbitreris, sponsiohe bc su, fore ut qualis futurus esset, chitierct, nibil aliud tntellexisse, qum quod partes gentis sua;, rclictis Philisthseis, propugnaturus esset, vel denique quod otiosus inter utrosque mansurus esset; lune utique Davidi aliquid probo viro indignnm tribuatur, illum

qum diabolic voluntate regerelur maxime bonorum alque prudentium


liai

quod
conci-

o potuit voluntates.

Seu cert

poslerioii

bus diebus,

cm

jani frquenter

yexatus, minus apud alios esset in


prelio, quasi

daemone amorc ac

minus haberet

religionis,

cm
et in

minus

in

rerum administralioncconsilii,
lide

tm

servand

Constantin minus

im

et fer

nibil habuisset.

Quoeirca

ut religiosi animi

aliquod

ederet publicum et illustre teslimo-

niuin, edicto cavit,

ne ullus deinceps

in

suo
arli-

regno permilteretur vivere, qui magicis

bus, et fallacibus responsis, niinis credulum


et stultiim
tyr, q.

populum deluderel. Justinus Mar:

52 ad gnies, aliam adducit causam

Divinatrices, inquil, abslulit Sal, eo facto

maxime

naturales, ut ullioni suai satisfaciat

iiempc
iilo
ciline

iia

se gessisse, Utseterna invidia lut


li

a!)

egregi gestis creetur. Ljberalil:

et
i

ami-

fuisAcnisadene mal respondendui sel? Si deniqu" repntemus, bavidem statuisse arma juiigcre cum Philisthaeis adverss popusiiii;e lum suumi, eque in re nibil in leges
j

servatque ejus fide erga regem fderatum, oflidum in patriam, fratres, regem, ac ue in conscientiam suam pessumdabilur. Ut igiiur David exeusetur, id solum suppetil, quod nimis proper atque imprudenter lidem ad socianda cum Acbis in e expediiione

deliquisse, quippe qui justo bello decertaret pro rege sibi ldera'o, qui sua ipsius ,ju a in

arma

obligaverit.

iniquum usurpalorem cl inimicum, Lueretur; bac, inquam, si repulemus, reus agetur David in leges
rrgniim Israelis adverss SAiilem,

CUSTODl M CAPITJS MEI PONAJI TE CUNCTIS DIEPrfncipein custodi corporis u'bus. Argumentum, quan(Calmct.) tum Acbis Davidi (ideret
, :

973
i

COMMENTARIUM. CAPUT
Deum
conciliaturum sperans, ut suam
senientiam, qu
,

XXVIII.
est.

974

se
ille

xim cuperct, concessum non

Ex Hebro-

<

cum

ut

regno indignum

rum

sententi tradit Hieronymus, solere Jui

<

repudiavcrat

mutaret.
,

Non ariolorum odio


consiliuin

dos, cm per somnia aliquid Deo


sibi volunt,

habens impieialcm
niinistralionem.

sed rcgni adanians adquia


ejus

jejunare pris, et orationi vacare.


,

Et

Unde hoc sumpserint


tamen
,

ipsi viderint.

Dicunt

Deus non probavit, proplerca cum


quit, ut illos
is

ila reli-

Salem

cm Deum
id

per somnia con-

requireret,

quorum non bono

sullum esse

vellet,

omisisse, atque ide

<

instituto patraverat caedem.

nullum per quietem accepisse responsum. NeSU.NT PlIILI-

VERS.

4.

CONGBEGATIQUE
Palaeslini

que per sacerdotes

quorum nonnullos
:

fuisse
licet

6T1111M, etc.

Eduxeruni
Jios

exercitum in
poluit

cum

Saule non est improbabile

nam
,

Sunam; contra

Sal

qum maximas

omnes sacerdotes, quotquot erant


alii

in

Nobe, ubi

copias armavit, produxitque in montes Gelboe.

tune erat tabernaculum, occidisset

tamen
variis

Cmque
cerel,

Palaestinoruin castra attent prospi-

plurimi erant sub id Icmpus in

eorunique et numeruui, et otdinem,

Israeliticaj

terr iinibus dispersi, quos nullo


Sal
,

lolunique militarem instruclum esset contemplatus,

modo

tetigil

quia

cm

procul essent

vehemenler expavit

VtS. 6.

Co.NSULUITQUE DOMINUM,
,

(1).

Nobe, neque consilio, neque auxilio adjuvre


ET NON
I'ER SA1)10-

Davidem. Fuisse aulem eo tempore plurimos,


ex eo liquel
est,
,

RESl'O.NDIT El

NEQUE PEU SOMMA, NEQUE

quia David
hatic

Paralip. c. 24, id

CEKDOIES, NEQUE PEU PROPUETAS (2). Mllltis


dis

paul post

tempora, sacerdotes in

consuevit Doniinus
et

suam hominibus volunsigniiicare.

sedecim

classes, scu ordines divisit.

tatem

futuros

rerum eventus

Sed
dotes

dices,

non

alio

Per somnia, ut

fecit

Nabucliodonosori, Pha-

Deum
non

consulere,

modo solitos esse sacerqum per ephod quod


,

raoni, Laban, utrique Joseph, sponso videlicet


Virginis,
et Patriarchae, qui

cm secum
v. 6
,

abstulisset Abialhar supra c. 23,

yEgyptum fam
Saiili,

erat per

quod sacerdotes

alii

Deum

et inopi levavit.

Quod lamen

cin ma-

(1)

Vers. 4.

In

consulere potuerint. Respondet Abulensis, q. 14 et 15, non fuisse in tabernaculo, aut inter
sacerdotes
sicut alia

Sunam. Urbs est tribus


et

unum tantm

ephod, sed plura,

Hieronymus coilocanl 5000 passibus ab ilermon, meridiem versus. Procul non aberat lorrente Cison,
Issachar,

quam Eusebius

S.

sacerdotum ornamenla non fur


,

simplicia

sed pro majori minorive dierum


alia

qui in valle Jezraelis lluebat.

solemnilate
potuit esse

Gelboe. Montes sunt ad meridiem vallid, in qu Sunam. (Calmet.) (2) Saul consulta le Seigneur; muis il ne lui rpondit, ni par les songes, ni par les prtres, ni pur les prophtes. Nous voyons en plusieurs endroits de l'Ecriture, que Dieu avertit les hommes en ces troisniaiiie.es 1 Il leur parle en songe, comme il a parl a Jacob, Salomon, saint Joseph dans l'Evangile, cl beaucoup d'autres. 2 Il leur parle par les prtres. C'est ainsi que nous avons vu auparavant qu'il a parl Sal ou David, qui a dit souvent Abialhar qu'il se revtit do l'phod, pour apprendre ce que Dieu dsirait de lui. 5 11 leur
in
:

Vemt

adhibebantur. Quare antequm Abialhar ad Davidem confugeret vel cerl quod postea sacerdotibus concinnatum est, ne ad similes
alia

atque
,

ephod

vel
,

casus hoc divini oraculi

magnum

instrumenfuisse

tum

deesset.

Et

quidem adhibitum

ephod ad hanc
constat
tes,
:

Saiilis

interrogationem, ex eo

nam

ubi Vulgatus habet per sacerdo-

Hebraic est D'IINU ba urim, id est, per

splendores, aut illustraliones.

Urim aulem

fuisse

in ephod, res est salis nola. Fuisse

quoque

in

pari' par les prophtes, comme il a fait savoir a Saul sa volont par Samuel, et depuis David

Salis exercilu Prophetas,


cile,
ille

non videtur
quo Sal

diffi-

cm prop Gabaa

patriain Saulis fuerU


in

par le prophte Nathan. Sal tacha pour lors de reconnatre la volont de Dieu en quelqu'une de ces trois manires mais Dieu ne lui rpondit point. Samuel pendant sa vie avait fait savoir Sal les ordres de Dieu, et Saul les avait violes. Ce prince tmoigne maintenant les vouloir connatre, et il ne se trouve personne qui les lui dcouvre. Car il est juste que Dieu, dans celte vie, o il dissimule avec une si extrme douceur Ks injures qu'il reoit des hommes, se au nioiii!, d'eux par son silence et qu'aprs qu'es l'ont mpris lorsqu'il leur parlai!, il tes mprise lorsqu'ils semblent vouloir encore entendre sa voix, et qu'il ne leur parle
;
;

Prophctarum chorus,
tenlsset Sal,

ipse ante

prophetaverat, supra c.

10.

Cm
illi

ergo nihil
alij.

non

ut

Deo responsum
queni

quod exprimeret, Deus tamen


tanqum indignum

regi sede,

im ab horeddidit

minum

societate

dejecerat, nullum

ad interrogata responsum.
Vers. 7.

Qilerite
(1).

miiii

mulierem uabenApoliinis

tem pthonem
est, seu quia
(1)

Pijthius

noaien

pylhonem serpentem
:

interfecit,

Ilebrams ad lilleram
,

Qurite mihimualibi legitur,

plus.

(Sacy.)

lierem habentem ob

vel, ut

A-

,, , ,

rs
seu quia
i'.liusinter
ici

IN

LIBRUM

I.

REGUM
eognitione,
pythii dicuntur, aut pythiae
,

076
seu

gentes prcipua existimaindicat

banlur oracu'.a;

enim

verbum Gra>

pythonissae, qualis fuit Sibylla

Cuma;a apud
puella, de

cum

7rjv9avG(;.at.

Uiulc qui ab hoc exislimanlur


impleri, seu aliqu, iliustrari

Virgilium

1.

G /Eneid., et

illa

qu

afllari, cxagitari,

Aclor. 14. Species plurimas pylhonici spirits


Juifs furent en commerce avec les Grecs aprs Alexandre. > Ces prtendus savants devraient aussi conclure que le Deulronome et le Lvitique sont postrieurs Alexandre. Ecoulons l-dessus le mme incrdule On ( peut remarquer encore qu'il est bien trange que le mot Python se trouve dans le Deui< i ronome, long-temps avant que ce mot grec < pt tre connu des Hbreux aussi n'est-il i pas dans l'hbreu. Quoi il est trange et bien trange qu'un mot grec qui ne pouvait lre connu des Hbreux ne se trouve pas dans
<

:
: !

obotli. Poslrema haec vcrba usurpanlur interdm de utre vel sacco ex corio, liquoribuscontinendis quasi scilicet innuerelur, fennas divinatrices in ter loquendum intumuisse,

bentem

in ventre continerent. Septuavelut a [ui ginta Q lrite mihi feminam ventriloquam, vel ex imo ventre loquentem. E.ndor, urbs est in valle Jezraelis , ad radies montium Gelboe, in quibus exercilus Salis castrametatus erat. (Calniet.) Said dit ses officiers : Cherchez-moi u le femme qui ait l'esprit de Python, c'est--dire un esprit de divination et de magie. On peut
',

remarquer danscel exemple deSal un i renversement de l'esprit humain. Quand Samuel est venu dire Sal de la part de Di< u qu'il combattt les Amalci tes, qu'il ['assurait de la victoire, mais qu'il extermint toute
celle nation, parce qu'elle avait mrit d'tre traite de la sorte, il n'a obi ni Dieu ni son prophte, cl il a fait tout le contraire de ce qui lui avait t command. Et maintenant, aprs avoir rejet les avis de Samuel pendant sa vie, il a recours au dmon cl la magie pour le ressusciter aprs sa mort afin qu'il apprenne de lui ce qu'il peut esprer du secoursdeDieu dans l'extrme pnlo il se trouve. Cet garement d'esprit qui parat en ce prince a quelque rapporta la conduite irrgu,

Il nous parait qu'il n'y a rien ici d'trange, que celte trange faon de raisonner. Le mot, qui dans l'original rpond pyihoni-

l'hbreu!

eus spirits, est ob. C'tait

un

esprit ou

dmon

lire

de quelques-uns, qui ayant eu

le

bonheur

d'tre clairs par quelque grand serviteur de Dieu, sans qu'ils aient cess pour cela de faire leur propre volont, aprs que Dieu a retir lui ces personnes, et qu'il en a uns d'autres en leur place, qui sonl animes du mme esprit, quoiqu'on un degr infrieur celui de ces

premiers en appellent toujours la mmoire des morts, et se servent de l'estime qu'ils tmoignent avoir pour une excellente personne qui n'est plus, afin de justifier le peu de soumission qu'ils ont pour ceux qui remplissent leur place, et qui les pourraient servir trsutilement s'ils les considraient comme les organes que Dieu a eboisis pour leur apprendre sa volont. On peut dire alors que c'est en quelque sorte vouloir ressusciter Samuel aprs sa mort, sans considrer qu'on ne lui a point obi pendant sa vie. Et c'est parler comme le SaintEsprit que de dire que cette action tient quelque chose de la magie laquelle Saiil eut
,

qui parlait voix basse de la tle , des aisselles, ou des parties de la gnration du devin ou du mort. Au troisime livre des Rois, ob parle par la parlie de la gnration de la pylhonisse. L'original l'appelle femme qui aunob ; les Septante, gunaika engastrimutlwn, femme qui parle du venue, ou qui a dans le ventre un dmon qui rpond ceux qui l'interrogent. Au verse! suivant ob est appel spirits venlriloquus esprit qui parle par le ventre. Observons que les Septanie et les Pres de l'Eglise grecque, en parlant de la pylhonisse ne se servent jamais de ce terme Python, mais toujours de celui d'engastrimuthos. Le terme de Python est des Grecs postrieurs, comme le regarde Hsychius, au mot enyastrimuthos. Nous savons bien que des gens ne veulent pas croire qu'on puisse parler, en rpondant d'une voix sourde qui parait sortir du creux du ventre, et comme de dessous la terre. Mais divers savants modernes, entre autres EuguCceiius Rhodiginus, Oleaster, etc., attestent qu'ils ont vu des hommes et des femmes ventriloques ou engastrimuthes, qui rpondaient du ventre. 11 y en a mme des exemples plus rcents. L'auteur du Dictionnaire de Trvoux, art. Ventriloque, raconte qu'il a connu un ollicier ventriloque qui, l'arme, s'amusait quelquefois donner l'alarme ses camarades en parlant de cetle manire. M. l'abb de La Chapelle a donn un trait sur les ventriloques, o il raconte en dtail ce qu'excute le ven,

et celui de Sainl-Germain-en-Laye. Enfin nous avons vu nous-mmes un ventriloque genevois, nomm

triloque de Vienne en Autriche

alors recours,

puisqu'elle n'a point d'autre principe que de ce qu'on ne veut passe soumettre l'ordre de Dieu, et de ce que l'on prfre sa propre volont la sienne, qui est un drglement auquel Samuel, en reprochant Sal sa dsobissance, ne craint pas de donner le nom de maijic. Quasi pecculum ari (Sacy.) est, nolle acquiescere. i La pylhonisse d'Endor, qui voqua l'om
<

Comte, qui

faisait partir sa voix d'endroits diffrents, sa volonl, tantt d'une cave, tanil d'un galetas, tantt du milieu del rue

o il n'y avait aucun passant, etc. D'o nous pouvons conclure que la plupart des ventriloques anciens n'taient que des imposteurs. Revenons Voltaire. < La rputation de l'oracle de Delphes ajoute l-il, pntra jusque dans l'Asie-Mi<
i t

bre de Samuel, est assez connu.;. Il qu'il est fort trange que ce mot Python, qui est grec, ft connu d-s Juifs du tec Saiil. Plusieurs savants en o:;t. conclu que cette histoire ne fut crite que quand les
i

neiire,
la

dans

la
il

Syrie, et enfin jusque dan?


est trs vraisemblable

Palestine;

que

fi

<
<

Pylhonisse d'Endor est une de ces gueuses qui tachaient de gagner leur vie imiter, comme elles pouvaient, la Pythie de DeJ

977
cnuuierat Abulensis
,

COMMENTAIUUM. CAPUf
q.

XXVIII.

178

22, quas hoc loco


,

hoc loco meminit saccr historicus. Quidam


sunt
,

referre longi esset negotii

et

ad nostrum

in-

quorum corpora
id est,

obsidet et implet

py-

slituium

non admodm

necessarii.
,

dico, duo esse pythonum gnera < plies. Tous les savants avaient cru jus-

Tanlm quia eorum

thius,

daemon
fiindit

et per horninem sic


qualis erat Si-

ctum sua
bylla

oracula;
1.

apud Virgilium
Qui ver

6, et

puella, de qu

que les Grecs avaient tir de l'Orient, surtout des colonies phniciennes, leurs usages, leurs fables, leurs superstitions et en particulier l'art del divination pratiqu de toute antiquit chez les Egyptiens ei les hananens.
qu'ici
,

Act. li.

talia

pythonico spiritu
,

patiuntur, i^aaTou:jOu vocantur, id est

qui

de ventre loquunlur, aut


halitu, et
in illorum

quorum spiritu, seti orc, dxmone, qui in

Le critique lui-mme est convenu que les Phniciens ont clair la Grce -et lui ont donn l'alphabet. Aujourd'hui ce sont les Grecs qui, mme avant le temps de Sal enseignent l'art de la divination aux habitants de Ja Palestine. Laissons ce paradoxe dnu de preuves et contraire l'histoire, mais remarquons que l'histoire de la Pythonisse d'Endor est une preuve irrfragable qu'au temps de
,

ventre, aut vseeribus latet, verba formantur.

Hi Saule cxlerminati dicuutur, ut haltes in


aliquot
latinis
,

vulgatisque
:

translalionibus

qu

v.

3 habent

Et

interfecit eos, qui

pytho-

nes habebant in ventre.


Alii

sunt pythones, quia in assumplis corpo-

ribus loquunlur, et quia diabolo per assumpta

Sal l'existence des esprits invisibles, et la subsistance des mes aprs la mort, taient des dogmes constants chez les Hbreux. Nous ne pensons pas au reste, que ce fut en vertu de rvocation de la magicienne que Samuel apparut et annona Sal sa destine; ce fut en vertu du dcret de Dieu qui voulut que son arrt lui ft prononc par le prophte dont il avait tant de fois mpris les avertissements. < Mais pourquoi Sal livra-t-il le combat? * C'est qu'il n'tait plus en son pouvoir de l'viter. Aprs avoir entenducet arrt foudroyant, il marche toute la nuit pour arriver son camp qui est attaqu le lendemain la pointe du jour. Il est clair que le combat fut de la part de Sal un coup de dsespoir.
,

corpora responsa captant

spirilum dicuutur

habere pythonicum. Hi ver existimanlur evocare

morluorum animas, qu e mnes


illis

appellan-

tur, ut ah

aliquid,

quod morlalium assequi

non potest
animre
illae

intelligentia, sciseilentur.

An

ver

ver*

sint

morluorum

aut ccrl

species quaedam, et inanes umbrae

dsemone

objecl

qui

callidissimus

harum fraudum ac speclrorum est et maximus archiicclus, alia

quaestio est, de qu
sic

mox

aliquid. lllud

certum,
,

existimari

non

gentilibus

modo

se"d

eliam ab Hebraeis,
stimsse,
et
illi,

ut san videtur Saiil exiet

< L'ombre de Samuel tait venue de l'enfer avec son manteau a-t-on des manteaux, en i enfer? Samuel apparut sous la forme sensible, sous laquelle Sal l'avait vu sur la terre, afin qu'il sut tout d'un coup que c'tait lui. Sal ne vit point Samuel, puisque sur le portrait que la Pythonisse lui ht du person nage qu'elle voyait, il se prosterna la lace f contre terre. > Le texte porte formellement que Suil connut que c'tait. Samuel. 1! ne pouvait d'ailleurs mconnatre Tair et la voix du prophte c'est (loue parce qu'il le reconnut trsbien qu'il se prosterna par frayeur et par res-

quos ipse in bonsilium

societatem adhibuit Pylhonissae quaerendoc.Dc

hc nianium evocatione, scu excitatione,


(Jiuxop.MTia,

qu

su

vexpojiavTta,

id

est,

per mor-

tuos

divinatio,
:

multa

gcnliles.

Virgilius in

Pharmacculri

His eao sp lupum

fieri, et se cornire suivis

Mrin, sa'p animas


Atque salas

irhis

excire sepulcrk,

alib vidi tradneere messes.

Et

lib.
:

4 /Eneid.,

sic Didoi

ad sororem de ve-

pect.
.

nefic
dit Sal
:

<

Samuel

Tu

seras

demain avec
Noclurnosque
S-ib
ciel

sauv? sera-t-il damn? Samuel est en' enfer, mais il n'est pas probablement dans l'enfer des damns; if est dans
moi.
Saiil sera-t-il

mnes, nmgire videbis

pedibus terrant.
:

Horatius satyi 8

l'enfer des lus. Le mot enfer ne se trouve pas dans tout le chapitre qui contient celle, Vous serez liistoirc, et ces paroles de Samuel demain aec moi, signifient Vous serez au nombre des mris comme moi. < Dieu n'avait pas besoin dfaire un miracle pour apprendre Saiil qu'il serait battu par
:
:

Cror infossam

conftisus, ut in
n'attiras.

Mares

elicerent,

animas responsa

Longum

esset recensere

omnia, qu hc de

re prodidernl anliqui. Quis porr ritus, qune

cseremonise adhiberi solerent ab his vei

eficiis

etqu ilpriraitdanslabataillo. Si Dieu ne faisait des miracles que quand il en

lesPhilistins,

ad evocandas animas, tradil Horatius supra,


Le trouble dont la Pythonisse en apercevait ce prophte fut plus quesullisant pour dmontrer qu'il n'apparaissait pas en vertu du pouvoir de cette, femme, puii qu'elle Fui tonne elle-mme du succs de n'y oui donc aucun danger il

a besoin,. il n'en ferait jamais, {puisqu'il. est le matre de faire agir les causs physiques connue il lui plat el-sansquC le cours de la nature paraisse drang ou interrom c Enfin faire paratre Samuel en cmis quence de l'vocation de la Pythonisse, c'tait convaincre les assistants de l'efficacit

de son

art.

fut saisie

d'erreur pour les assistants.

(Duclot.)

IN

LIBRUy
plnra
c. 2,

I.

REGUM
lis

980

Seueca in dipo, Lucanus


vide apud Marlinum del Rio
q. 6, sect. 2.

lib.
1.

6.

Tu

anima apparuit Sali. Quare aut mutavit


illae

4 Magiae

sententiam, au! quaestiones


nonnullis placet, Justino

ad Gentes, ut
Basilius

non sunt.

Hi ver mnes,

seumorluorum animas non


arle, sive potenti

Epist. 80; S.

Thomas

1 p. q.

89, a. 8, ad 2, ait

excitantur verborum, seu characterum efficacilatc, aut ull

negari non posse non esse

umbram, sed

ani-

daemonum

mait) Samuelis, quai Sali praedix.it, quisillum


in

daemonum; scd quaedam finguntur mortuorum imagines, seu inanes umbra, quibus vivorinn
oculis specie van

diem crastinum exitus maneret,


admittatur auctorilas
illi

dummod
:

Ecclesiastici

at

hoc

daemoncs illudunt. ItaTerc.

tempore S. Thomas canonicam


rilatem

libro aucto-

tullianus

I.

de Anima
ibi

57.

Lat hc de re

non negaret. Idem tenent omnes


in libros

26, q. 5, c. 14, et
paret, nullo

Augustinus. Ex quo ap Pytboniss

quorum

Regum

extant Commenlarii

modo excilatum

Sa-

Abulensis, Cajetanus, Dionysius, Lyra, Hugo.

muelem.
Hic porr gravis est quaeslio
,

Rem
an ver ac
11;

Franciscus Suarez in 3

p. S.

Th.
t.

t.

2, q.

52, disp. 42, sect. 2; Bellarminus

1, 1. 4, c.

propri excitai us fuerit Samuel, vel tantm


illius

Martinus del Rio

1.

2 Disquis. magie, q.
6 Ant. c. 15.

Saiiii

ac

Pylhonissae apparucrit phan-

6, et q.
plii c.

2G,sect. 4; Vallesius de sacra PhilosoT>.

tasma.

Ex

anliquis Patribus nonnulli credide-

Adde Josepbum

1.

runt, non veruni

Samuelem, sed
,

illius

umbram

Neque

ratio

deest gravis ex sacrae Scriplurae


:

apparuisse
nulla
sit

Saiiii

eo argumento persuasi, qud

testimonio desumpta
translationeml.

nam
:

juxta Septuaginta

magica, aut

cilitas,

quae possit

bumana seu creata faex dcslinato Domino loco


;

1 Paralip. c. 10, in fine,

apert

dicilur visus esse

Samuel

Inlerrogavit Saut in

mnes, seu animas evocare


eas quai sunt in justorum

et

mull minus
,

venlriloquo ad qurendum, et respondil ei

Samuel

sinu
lib.

et

Domini
c.
1.

propheta.

complexu.

Ita

Tertullianus

de Anima

Sed

est locus illustris, cui

si

antiqui Patres

57; Justinus q. 52, ad Gentos; Augustinus


qq. veteris Testament! q. 27, et
cjiristian c.
q.
1.

fidem inesse canonicam cognovissent (anliquis

2 de Do-

enim temporibus

nihil erat

de bujus

libri

au-

5,

c.

ISec

utrumquc habclur 2G, mirum. Hieronymus Matlh. G, 23


;

ctorilate definitum,

ut constat ex S.

Thom

supra citato ), aliter sinedubio fuissent loculi.


Est nulein hc de re illustre testimonium Ecclesiastici c. 46, ubi illa

vocat Samuelis pliautasma. Basilius in

c.

Isaiae,

ascendcntes deos, daemoncs esse

dicit,

qui
dicit
c.

de Samuele narranlur,

tamen mulat
17; Isidorus

sententi, cp. 80,

animam

quae nullo

modo

in

Samuelis

umbram
Illa

et spe-

fuisse Samuelis.
1.

Rupertus

in

bunc locum

ciem inanem ronvenire possunt.


quae de

porr,

8 Orig. c. 9. Inleralia,

quil)iis

Samuele dicunlur, oninia propriam


et

suam sententiam
Rupertus,
taujus

confirmapl Augustinus et

habent,
et

historicam fidem,
et

non figuratam,

boc addunt qufji non inlirmum

secundm nudam
Et
post hc,

externam speciem;

cogitatipnis
ipsi

argumentum
Salem

quia

Sadixit

quare hoc etiam hisloricani babeat fidem oportet.

muel, aut, ut
Saiiii
,

putant, Samuelis

umbra

inquit (dixerat

aulem qu

die crastin

et illius filios se:

non ad speciem
ad
vit,

et figurant

sirnulata, sed quae

cum
derai

esse futuros, id est, codent loco

at co-

rei

vertatem historie conti^erunt), dormiilli

loco non f'uerunt Samuel ci Sal,

cm

et nolumfecit rgi, et ostendit

finem vit

long diversa fuerit illorum vila, diversa mrita.

suce, et

cxaltavit vocem ejus de terra in prophe-

ti delere
,

impietatem gentis. Locus hic

illustris

Nihilomins vera est


posteriori

et

pen commnnis

lotus in

laudando Samuele eonsumitur


usqne
capilis, ubi

v.

seculo sententia,
-

muelem,
si:ie

quo

Saiil

verum esse Safuturos rerum evenlus


didic.it.

1G, ad finem

brevi

qudam

eomplexione oninia ferme Samuelis gesta narranlur.

ullo errore.

alque illusione

Ita
e.

At
et

si

tantm apparuisset Samuelis


veteratorio daemonis artificio

A.U

ustinusl
et 1G, ubi

de Ciir pro mortuis agenda

umbra,

hc

15

priorem sententiam apert mu1 in

simul acta, quae esset Samuelis tanta

commen-

lavit,

Ambrosiusl.
:

Lucam

c.

de Zachari
se-

datio? Turpi potis pars hnec extpema Samuelis

turbato
<

Samuel, inquil, post morlcm


tinus Martyr Dialogo eu;

vitam obscuraret nota,


n- o. Qiijs
;

qum
pi

illustraret eneo-

cundm Scriplura testimonium


i!

futnra non

pin
i,

persuadeat. e figu<

rataul pbantastic Samuelis oratione

phone, ex eo probat animas relicto ac dissoi i

quam

ipse

imluxerat,
,

et

omni

corpore manere supersiites, qud S

st"i!'o

firmare

laborabat

aliquid

diabolum

981
fuisse

COMMENTARIUM. CAPUT XXVIH.


molitum? Prophelia prtorea non
est

982

qu

lege

ncessitas sortilur insignes et imos;


est exitus
:

ab inani

umbr

neque

aliquis

prophetsse

omnium idem
gentiles

et similia,

de corpore
ipsi

dicitur, nisi propri loquatur voce,

qualshc

tar.tm loquunlur;

nam animarum

etiam

fuisse dicitur.
si

Non autem vox


ostendisse

essel Samueis,

magnam agnovre
parentes suos, aut

diversitatem.

Et

diabolo

l'uisset

in Sanuielis

imagine for-

in Scriptur sacpis

audimus aliquos appositos

mata.
rgi

Prseterea

dicitur

Samuel Samuel
;

esse ad

cum

parentiBus
dissi-

finem

vitae

su, quod

san

dormiisse,
milliini.

quorum

vita et

mores fure

alibi fecisse
si

non

legitur, nisi

hoc lcco

q-jare

hune

esse

verum Samuelcm nos pute-

Quod ver

hic videtur esse

difficillimum,

mus, nullum inveniemus locum hujus prophtise.

quodque plurimos e perpulit, ut non veram Samuelis animam, sed prsligiosam umbram
esse putaverint,

Jam reliquum est, ut illis tandem occurramus, quae nostrae communique ser.ter.ti ab aliis opponuntur. Et primm falemur aliquando contingere, ut
figuratae
figurae

bet
esse

non

difficilem.

suam quoque solutioncra haDicunt enim hi excitatum


Pythoniss

Samuelem

necromantide,
et impium animam d,

atque umbrae, rei


trituantur.

ut satis lilter signiHcari putant esse existimari viri sanctissimi

partes
in

et

proprietates

Sic qui
Christi,

somnis speciem

vidii Pav.ii,

aut

monis

imperio

et

evocatione

mulierculse

Chrislum

se vidisse dici. Sar.

Pha-

rao neque spicas viderat,

neqae vaccas ad
vidissa sedicit

ripam

JNili,

aut Nabuchodonosor pris statuam,


ille

deiude arborem; et tamen


in

suam relinquere quietem, et piorum consortium, imo Dei manu reluctantis, et ipsam quoque reluctanlem divelli .Justorum enim anim in manu Dei sunt. Si excivilissimee,

quicle spicas et vaccas, et hic arborem et

tatum esse dicamus Pythoniss, idem ego,

statuam. Sed plan, ut vides, multa hic dicuntur,


et c.

quod
dens

isti,

Iubens confiterer; neque enim pruopinor, admilteret, veram ali-

46 Ecclesiaslici, quae non ben in


;

aliquis,

umbram conveniunt
lem sonent, neque
aliquid videatur

et

cm verba Samue-

cujus animam, viri praeserlim sancti magicis


incantalionibus suis sedibus, in

in

verborum proprietate

quibus

absurdum, verborum omni-

divin supremque poteslate collocata fuerat,

proprietas deserenda non est. Neque illud plus habet difficultatis, quod dixil Samuel Cras tu et filii tuimecum eritis:
:

moda

evocari posse. Dico igitur Samuelis

animam

evocatam Deo, non necromantide, neque magicas artes in evocationeni illam quicquam
operalas.

quibus verbis signilicare vjdetur Samuel, eo-

Quare

si

tune

artis

magiese vires

dem fulurum

esse loco Salem,

quo

ipse fuis-

omnes exprompsit Pythoniss,


non tamen virlute aut
excitata est, sed
sse

et ill

exercente

set, id est, in Abiahoe sinu,

justorum nimirm

necromanticas loges anima Samuelis apparuit,


potenti carniinum
in Pythonis-

receptaculo. Sed est


sententia
:

alia

nihil

enim

aliud Saiili

omnin hujus loci Samuel sivivisesse


et

Domino missa

gnifcare voluit,

qum excessurum

atque Salis oculos emersit.

Salem, sicut ipse excessit,


esse

aggregandum

Sed, ut verum fatear, persuadere mihi nun-

defunctorum numro. Qui loquendi mo-

qum

potui ad

evocandam Samuelis animam

dus usitatus est Hebraeis, qui

dm

aliquem

aliquid operatam esse Pythonissam,

auleorum

mortuum

esse significant,
:

hoc ferm modo

aliquid, quae leges praj scribunt necromanticae

explicare soient

Appositus est ad parentes,


esse, aut, re-

tentasse

quod putavit supra Bellarminus sed


;

seu aggregatus est cum mortuis;


quiescere,

antequm expediret appiicaretque


illius artis

veteratoriae

quod non tam ad animam, qum ad


atti-

instrumenta, et carmina proferret

corpus pertinet. Quod etenim ad corpus


net
,

in

hoc seculo eadem pen sanctorum et


est,

necromantica, excitalam fuisse Domino Samuelis animam, et eventu ipso subseculo,

impiorum condilio

ini

hominum

ae bel-

praevenlum

et

occupatuni fuisse magicum


:

luarum, ut considerabat Ecclesiastes c. 5, v. Unus interitus est hominum et jumentorum, 19


:

studium. Quod his mihi rationibus persuadeo

Primm, quia simul atque aHocutus

est

Sal

et

qua utriusque

conditio

sicut

moritur Homo,

magam
rat,

illam

liberavitque

metu, quem ex

et

Ma

moriuntur.

Samuel

igilur nihil hic

de

ipsius Salis contra maleficos edicto concepe-

loco animabus destinato affirmt,

sed de se-

apparuit Samuelis anima. At sacra


et

ijla

pulcro et pulvere, in

quem

dissolvenda erant

necromantica,
ritus,

qnr

golemnes

et legjfii

Salis ac (iliorum corpora. Et

loquunlur

quidem qui ita Omnes metam veniemus ad unam;

mukm

desiderabant temporjs;

quos

ego

nunc omitto, quia

res est ippjcsta, et

983

IN LIBRl'M
fortnssc necessaria.

I.

REGUM
falsum fulurum diaboli responsum
;

98i

minus

qu apud Scn^cam,
est,
lias

ut

Tantm adducam mancs cvocarct Laii,


,

videbat aut gratum, aut dubium, ci omnin


illius frau-

fecisse dicilur Tiresias;

neque mihi dubium

des prvertere voluil oraculo verissimo, quod


liect regiis

leges impositas diabolo

omnibus
OEdipo

auribus minus accideret jucundum,


illi

ubiquc necrmnticis et omnibus ubique regionibus esse communes. Sic autcm


in

erat

tamen magis
morte

rerum

arliculo conve-

niens, ut cognito pris craslino inforlunio, el


inevitabili
,

Sencca

aut aliter res disponcrel


verius est, ul

Tune fossa

tellus, et

super rapti rogis

Israeliticas,

aut quod mull

Jaciuntur igns. Ipse funcslo integit

grandia,
;

et

jamdi peccala cohoerentia, ma-

Vates amiclu corpus, et frontem quatil


Lugubris imos palla perfundit pe/lrs
Mortifera
;

tur pniienti deleret. Hacc


est,
;

mea conjectura
non abhorret.

qu;c Dci natur mitissim

canam taxus

astrngit

comam

Jam ad lextum.
Dieunt Hebrae
Tradit. Ilebr.
, ,
,

Nigro bidentes

vellerc, algue
;

atr bores

ut tradit Hieronymus in

Retrb trahunlur

flamma prdalur dapes,


ferali pecis.
rgis,

banc Pythonissam matrem esse


viri et principis mililiae

Vivumgue trpidt ign

Vocat inde mnes, tegue qui mancs

Abner et tanti non fuisse cum


qui
id

causa

reliquis veneheisoccisam.
,

Sed non

Et obsidenlem claustra lethalis lacs. Carmenque magicum volvit, et rapido minax


Dcantt
ore, qniegnid aut plaai lercs,

conjectura cognoscere potuerint

video. Ifiud video minus

cum hc

opinatione

Aut

cogit timbras. Irrigal sanguis focos,

congruere, qud ut Abner erat ex tribu Benjamin , sic etiam illius mater in cdem tribu

Sotidasgue peendes urit, et multo specum

commorari debuit
Pythonissa
quia
,

at

Endor

ub

illa

vivebat

Saturt cruore. Libat,

et

niveum insuper

erat in tribu Issachar. Deinde


esset

Lactis liguorem fundit et

Bacchum manu

cm

illa

uxor Ner

Saiilis

fratris

Lv, canilgue

rursns, et terram intuens


et attonit ciel.

(Ncrenim
agnovit

filins

erat Gis, supra cap. 14, v. 16),


;

Graviore mancs voce

non poleral ignorare Saulem


,

at illum

non

Ncc pauciora ad opus idem necromanticum adducit Lucanus 1. C, et Horatius saiyr 8,


eosdem pen
ri tus

nisi

postqum apparuit Samuelis ani-

ma

qu

didicit

Saulem

esse illum
,

quem,

et leges

in

femin qu-

quia vulgnrem habitum assumpserat


vulgo fuisse credidit.

aliquem

dam venefic ac necroinantide doscribit. Quantum putas temporis in bis parandis atque exbibendis bc femina Pythonissa eonsumeret? At statim, absque
tur Samuel.
ull

Adde

qud ex He,

brorum
cere

sententi

ul dicit Lyra

unus c duo-

bus Salis
,

sociis fuit

Abner

ex quo ipsa dis;

mor,

et

aut conjectarc potuit illum esse Saulem


militiae

absque hoc magico apparatu, apparusse

dici-

neque enim
alium
(1).

princeps

comitaretur

Secundo, quia turbata

est

vebementer Py-

Vers. 12.

Cusi autem vidisset muliekSa(2).

thonissa, quod ex eo videtur contigisse, quia

mueleh, exclahavit
(1)

Vidit ulique statim

non eo modo atque babitu egressa est Samuelis anima, quo reliquae, quae magicis
evocanlur carminibus, seu potis, quia pris
apparuit

Vers. 8.
,

feminam terreret
ponderenl
si

Mutavit habitum suum , ne neve exercitus animis desforte absenliam suam , hc pr, ,

qum

adhibiti essent et
vis.

necroman-

tici rilus, et

magica

diflicilis

Al dices: Si Deusapeiire voluitSali, qum illum manebat exilus, cur in tempus


in

illinl distulit,

quo

videri

potuit factum

Pythonissa

adspirante atque favente diabolo?

Rcspondeo primo, Deiun expeclsse tempus, quod maxime yidbatur opportunum, ut illud
etiam peccatum lueretSal, quod eonsulto

Pythone recens admiserat. Et quia tune ma-

sortim de causa asseeuti fuissent. Sahuelem mihi suscita. AgnosVers. 11. cimtis hic vetustatem oecromantiae, qua; dogde immortalttate animai conseculio eslel appendix. Gloriabantur magi, se e .virilit evocandi ex inferis animas pollere, constiliquemorlalibus prsentes, ad futurorum arcana reseranda. Horatius libio l,satyr 8: Cruor infossam confusus, ut inde Mnes elicerent, animas responsa daturas. (Calmcl.) (2) La femme ayant vu paratre Samuel, jeta un grand cri. La surprise si extraordinaire que

cette

xime ad angoris atque curarum levamenlum quid fulurum, autquid facto opus essel
cupiebat.

femme tmoigne par


(Je

ce grand cri, fait

voir qu'elle ne crut nullement que celte apparition

Ad

illud igitur

tempus servavit

re-

gique,

sponsum

illud

durum, quando videbatur

fore

gravissimum. Deinde quia futurum

forsitan

un effet de son art mapersuade au contraire que ce qu'elle voyait devant ses ye;i\ venait (l'une cause pins qu'humaine dont la verlu tait inconnue celte noire science dont elle

Samuel

ft

mais qu'elle

fut

98*

COMMENTARIUM. CAPUT XXVIII


species
,

986
,

antequm expectaret illum esse venturum quia illa nondin leges implrat necromanticas, neque Thessalicis carminibus.evocaverat;

quo apparere soient animae

quse

ma-

gicis eliciuntur canlibus.

Ex quitus

intelligitur

ab alio,

qum

Pythoniss evocatam esse Sa-

aut quia non


faisait

illo

modo apparebat

illa

animala

muelis animam.

profession. Aussi les interprtes de l'Ecriture demeurent d'accord que cette apparition de Samuel se fit par un ordre particulier de la justice de Dieu; et ils l'expliquent

Tu

es enim Saul.

Queritur saga
,

illa

se

Saule fuisse deeeptam

cm

agere se putaret

cum

aliquo de turb
,

ac tandem Salem esse


timebat.

en deux manires. Les uns croient, selon le sentiment de saint Augustin, que le dmon qui se transfigure en ange de lumire, se prsenla alors Sal sous la forme de Samuel. Il lui dit nanmoins des choses trs-jusics et trs-vritables, parce que Dieu le lui avait command. Ainsi nous voyons dans l'Evangile que les dmons rendent tmoignage la divinit du Fils de Dieu, et qu'ils dclarent dans les Actes par la bouche d'une possde qui avait l'esprit de Python aussi bien que cette femme, que saint Paul et' saint Barnabe taient les serviteurs du Dieu vivant qui , annonaient aux hommes la voie du salut. Car Dieu agit avec un pouvoir souverain, non seulement sur les hommes les plus mchants, comme il a prophtis autrefois par la bouche de Balaam et de Caphe, mais par les dmons mmes, et il est si grand que les ennemis ternels de sa vrit et de sa justice en deviennent les triioins et les interprtes quand il
lui plat.

cognovit

quem omnium maxime


,

Sed

quomod tune illi notus Sal ? Hebri multa hic suo more dlirant finguntque quod ma.,

gis

futurum esse putant ad populi plausum.


pedibus

Dicunt enim, ut refert Magister Hist. scholast.,

mortuum magic suscitatum


moveri
,

primo

et surgere

nisi

ad rgis votum susci-

tetur; tune

enim

capite surgit. Alii dicunt

Prophetam

nisi sciscitante
,

rege

suscitari

non
re-

posse. Mihi verius videtur


fert,

quod Josephus
,

Samuele

didicisse veneficam
,

Salem

esse

cujus votis esset obsecuta


,

aut cert

dmone quem
buit.

sibi

mulier

illa

familiarem ha-

Sed

nihil est

certum.

Deos vidi ascendentes de terra. Hic quoque


Hebraei miri sunt
tus refert
<
i t
,
:

dicunt enim, ut Theodore

q.

62

Qud

quse

per ventrilo-

y en a d'autres qui croient que ce fut l'me mme de Samuel qui apparut Sal, non par quelque secret de la magie, puisque cette femme lut pouvante de ce qu'elle vit alors mais par un ordre cach de la justice et de la toute-puissance de Dieu, qui fit que le pch mme de Sal devint son supplice. Car s'tant voulu soustraire en quelque sorte au souverain empire de Dieu, dans le dsespoir o il tait de ce qu'il n'avait 'pas voulu lui rpondre, et ayant recours au dmon, qui est son ennemi, pour apprendre quel serait le succs du combat qu'il devait donner le lendemain, Dieu se sert contre lui de la magie mme par laquelle il avait tch de dcouvriras secrets de l'avenir, et ce prince malheureux trouve marqus dans cette cole mme de l'enfer les ordres du ciel. Dieu fait que l'me de Samuel qu'il avait dsirT- de voir se prsente lui, et qu'elle l'assure que David. contre lequel il brlait d'une si cruelle envie/allait monter sur le trne, et que pour lui il perdrait le lendemain en un mme jour, la bataille, ses enfants, la
Il
,

quas reduci videntur animai, reducebantur


pedes sursm habentes
;

alii

autem qud su-

pinse, ut qui sepeliuntur. Et ide ventrilo-

<

qua cm

vidisset

dentem
deos.
i

obstupuit
si

Samuelem rectum ascenet dixit , Ego video


: :

Ac

diceret

Majus aliquid video


,

et divino similius in eo

quem ascendentem
,

de terra video,

qum

in aliis

qui magicis

eli-

ciuntur carminibus; quare opus Dei hoc esse puto neque enim in hoc hominum genus ulla
:

im talis est splennon aliquem mortalium numro, sed Deum jpsum immortalem esse putem. Neque
;

esse potuit magica potestas

dor

ut

mirum
falsis

si

ita

senserit muliercula rudis


,

et

soupe imaginibus delusa

cm

rbus sor,

dklis, et S|ieciebus assueta deformibus

nihil

unqum

vidisset aut

augustum

aut aliqu ra-

couronne

tione venerabile.

et la vie.

Est autem usitatum inter

qu il croie la seconde aussi vraisemblable que la premire, parce qu'elle est beaucoup avonsee par ce qui est dit dans
ble

Saint Augustin, en rpondant Simplicien, eveque de Milan, sur ce qu'il lui avait propos louchant cette apparition de Samuel, explique plus au long la premire opinion, et il marque seulement. la seconde, qu'il laisse douteuse, sans vouloir alors la dcider. Mais nanmoins, crivant a Dulcitius sur le mme sujet, il sem-

gentiles, ut quidquid

eximium

est, et natu,

ram

aut statum

hominum
,

videtur excellere
;

Deum esse dicant rum ingenio non


Hebrseos
lium.
,

aut divins siniile

quo-

long aberrant, qui inter


aut artes expressre genti-

mores

l'Ecclsias-

tique

la

louange de Samuel

Samuel rendit

tmoignage la vrit devant te Seigneur et devant son Christ. Il ne reut rien de qui que ce soit, ri personne ne lui put rien reprocher. Aprs cela il s'endormit du sommeil des justes, et il fit

connatre au roi la fin de sa vie. Sa voix s'leva la terre, pour prophtiser la ruine des impies. Saint Augustin ajoyte'encorc que l'me

du fond de

de Samuel a pu se prsenter Sal, puisque nous voyons ('ans l'Evangile qu-e Mose aprs sa mort a paru vritablement avec Elie sur la montagne de Thabor. (Saey..)

mme

,, ,

987

IN
,

L1BRUM
elo;

REGUM
cap. 21,
v. 9.

988

Ubi Vulgatus deos


him;

hehraic est

Wiha

Quare

nihil hic

novum

fecit

qu vox plermque Deum


,

signifieat
,

ali-

Sal

sed quod

homo
,

supplex ante majorem

quando autcm
angeli

aliquid eximiuni
:

qualcs sunt
sit

aliqnam potestatem
ire

seu excellentiam praeter-

etjudiccs, et heroes

et

cm

forma

non poterat.

pluralis, aliquando

tamen vcrbuni
sive usa

sibi asciscit

Vers. 15.

Quare

inquietasti

me? Quies
,

singulare. Quare nihil hic dicerct alienuni vocis sive proprietatc


,
,

dicitur locus, ubi quis quielas sibi sedes


siabile

et

qui in elohim
et

atque pacilicum domicilium

nactus.

virum aliquem eximiuni agnosceret;


Clialdaeus angelum reddidit.
plurali

quidem
in
,

Unde ferarum
tius lib.
1
:

cubilia quicles appcllavit Lucre-

Qnd vcr

hc
pro-

forma res intelligalur singularis


,

1S umgue canes ut

montivag persp ferai

bat Saillis interrogatio

quae rclalivum subdi,

Nuribus hivernant infectas fronde quites.

dit singulare. Qualis est

inquit

forma

cjus ?

Quare qui educeret aliquem su quite


loco

aut

Theodorelus supra probabile censet volujsse Deum potcslatcs sanclas ascendere cum Sa-

jam

stabili

et certo
,

ille

inquielare

dice-

retur quiescentem
littrature

maxime cm
est

in utrque
,

muele simul, tum


lis

ut clarior apparerct
,

Samue-

requiesecre

dicantur mortui
,

aut

gloria
,

tur

tum ut ea qune ab illo prsedicerenet majorem haberent auctorilatem


,

quod

idem ferm

dormire

et jacere.

Quasi ergo gr ferret Samuel ad auras redire,


et

(idem

(1).

communem

hanc lucem

Vers.

il.

quam habebat
illius

in,

Vir senex ascendit


Talis

et ipse

visam, de Saule queritur, qud


aut cert ad
illius

oper

AMiCTtis est pallio.

apparuit Samuel

qualem illum extremo vil temporc agnoverat Sal crat enim senex judex et Propheta
:

inqu suam

sibi

votum deseruerit sedem quielem jam ngere incamerat.


,

COARCTOR NIMIS, SIQUIDEM


gnant
,

PlIILISTIIIIM PU-

et licet

vilico

non ex sacerdotali gnre scd ex Lcsacerdotali tamen minire funclus est.


,
,

etc.

Rationem reddil Sal, eur consi,

lium illud extremum ceperit


ril

et illa

tentave-

Ut eatn ob causam arbitror habuisse pallium ex quo Saiil


nota
,

per maleficam

illam

feminam serntari
non
est
sinit
,

tanqum ex propri ac Samuelem esse cognovit.


,

J'amiliari

quae lex eo
eas

modo

sciscitari

quia in

rerum angustias adductus


,

ut non condefeceIsraelisibi

ET INCHN'AVIT

SE SUPEU FACIEM SUAM IN TERRA,

silium solm
rit.

sed etiam

mens omnin
in
,

et ADORAVIT. Ubi ex relalionc Pythonissae didicit Saiil adslare sibi Samuelem , cujus sancti-

Palaeslini

enim magnas
,

genlem
quibus

tidem

instruxre copias

et

tatem

et

qum

fuerit

populo necessarius
,

populo omnia timet extrema

cm

recessisse

non semel fuerat expertus


in supplici

inclinavit se

quod

Deum,

quo uno sperari poterat salus, con-

majorum observanli penc


,

lcgiti-

jectura multiplie! didicerit,

cm
,

varia ratione
sicut antea

mum

erat Hebraeis
:

et

procumbens
2.'5
,

in faciem

consultas respondere noluerit

illum adoravit
\bigail ante
(1)

sicut capite
,

v.

23,

fecit

neque per somnia,

neque

per

Prophetas.

Davidem

et

David ante Saiilem,

Quare

lot

urgentibus in e desperatione malis,

Vers. 13.
, ,

Dos vidi
,
,

terra. Deos

id est

ascendentes de Deum. Hebr. enim est


,

coactum

se fuisse ad illum
,

denique confugere,
lidelem et v;,iura

quem magistrum
in
illo

et

dueem

Elohim

id

est

Deum
,

quemdam divinum
enim duntaxai.

hominem Ininc puta Samuelem


id

est

bellorum administrationecognoverat, ut ab
in

vidit, ut patet, ex seq. Fabulatur ergo K. Kimclii , dm ail illam duos vidisse , scilicet Mosen et Samuelem ; sic et alii Rabbini

e rerum concursalione discat

quid

opus

sil facto.

Vers. 1G.

Quid interrogasme
est niala
,

cum Domi-

ascendisse Mosen , qui eodeni careere clausus morabatur ; unde in

docent

cum Samnelc

in
li-

nus transierit a te? Hoc uno verbo omnia

bro Jalcul

Deos vidi ascetfdentes i de terra. Hinc habetur non fuisse soh'nn Sa< muejem qui ascendit, sed duos fuisse, unum Samuelem alterum Mosen, cui Simuel dixii orsitan ad judirium vocor; vem t < ergo mecum, ut testificeris nulhnn esse verbum inlege scriptum, quod nonservaveritn. > Ven'nri bic est Judaismus. Jam enim in niorie su
sic dicitur
:

Samuel eomplexus
sunt
in

qu homini
,

pos-

<

omni loco

ac tempore

et

causarum

omnium

iniquitale contingere. Quid

enim hoAut quod

mo

non metuat dereliclus


aut
pestis

Deo

infortunium

non invadat cum

quem

divinac

mans

custodia non piotegit?

Samuel ptcaeleri homines judicatus acc< suam senteniiam cerlusque eral de su


,

feli-

Quare optim Samuel derelictum ab omni spe solatioque


,

Domino
depelljt,

citate

sicut et

alii pair'

erfabantur. Rursm
dicitur
:

in
i

Multi jutli ascenderunt nm>


(

,<.

cm dicil inanem e8se consuJlationem omnem, omne consilium ac subsidium humanum


,.i

Corn,

Lap.

esse fulile

si

contra stet divina severilas, et

989
oflensio

COMMENTARIUM CAPUT
.

XXVIII.
filii
,

990
in

hominum
,

injuriis provocata.
,

Et quid

illius

quos

aciem eduect

hanc auram
ad mortuo-

non sperct David

contra

odium concepil
illuin
se.

ac di

quem immortale cm ad fovit Sal


,
,

deserent et viventium

clum

et

rum, quorum Samuel


accdent.

ipse

unus est, numerum


an una tantm Py,

convertcrit Deus

illiusque
?

causam
sicet

patronns et vindex tueatur


Vers.

Hic nobis explorandum


,

17. Faciet

enim tidi Dominus

LOCUTES EST IN MANU MEA

(1). N()ll IllUtavit


,

DdlS,

Samuelem vident ascendentem et unus tantm Sal loquentem audierit. Quod ad


thoniss

quod ante Sali


audierat

fuerat minatus

ncque semel

priorem partent altinet


29
,

putant Abulensis q.
,

Samuelis ore. Quare hoc

ipsum
et

Lyra hic

et Dionysius

uni tantm ve-

modo gnum
sit

itrt

Samuel

et ait ereptura Sali re-

neficae feminae

visum esse Samuelem. Quod


quia
si

traducenduin
repetit
,

esse

ad

Davidem

ide probant

Sal spectrum illud anividisset


,

causam
,

cur eo supplicio mulctandus

matum quodammod
Pythoniss,

non

quaesiisset

quia videlicet divinai voci obsectus non


,

qualis esset forma;


,

ipse

enim

est

neque in delendo Amalcc


,

quem Deus de

spectare poluisset singula


geret oculis ac voce.

neque

alienis indi-

terra

im de hominum memori exterminatum esset voluit, divino furori satisfecit. Addit porr prioribus minas aliquol novas, dicitque
Isracliticum

Sed

objiciet hic aliquis, Pythoniss videri


,

evocatam Samuelis animam

quamlo
,

illi

uni

populmn
opponat
,

et

castra

quae

tantm apparuit. Respondeo


causa
illius
illi

non

sine gravi

nunc habei eo
casiris

consilio comparata, ut hostium


,

prter cleros oblatam


nsset
,

esse,

ut

et viribus

subactum
lucem
tara ipse

iri
illi

Pafu-

testimonio et ipsa
,

et alii

ab e
Sa-

laestinorum

manu

et crastinam
,

discerent

quanta esset, qumque

illustris
,

turam esse postremam

in

qu

qum

muelis anima comparalione aliarum

quas ipsa

(1) Le Seigneur vous traitera comme je vous l'ai dit de sa part , parce que vous n'avez point excut

cantionibus magicis solita esset in lucem evocare.

Nam primm
,

videre se dixit ascendentes

l'arrt

de sa colre contre
,

les

Amalcites.

La

manire dont Samuel prononce Sal l'arrt de sa condamnation est bien remarquable. 11 lui dclare (pie la cause de tout ce qu'il souffre, est parce qu'il et des maux o il allait tomber pour perdre les Aman'avait pas obi Dieu
,

terra deos

id est, aliquid

humano majus
At pris

cujus majestatc deterrita est.

licet

arlem illam necromamicam di exercuisset,


et saep
,

nihil

ejusmodi unqum viderai


,

reli-

lcites.

quat enim anima?

quae magicis elici carmini-

Ce prophte si clair semble oublier en quelque sorte les autres crimes de Sal. 11 ne lui reproche point le meurtre le plus de quatrevingts prtres revtus de leurs habits sacrs , ni la dsolation plus que barbare de toute la ville sacerdotale de ISiob. 11 ne lui reproche point cette haine si injuste et si cruelle dont il tait anim contre David qui n'avait que du respect pour lui, et qui lui avait sauv deux fois la vie lorsque Dieu le lui avait livr entre les mains. Le prophte ne lui parle point de toutes ces choses. Mais il remonte tout d'un coup la source de tous ses dsordres et il ne lui parle que du pch de sa dsobissance, qui fut comme le premier anneau de cette longue chane de crimes qu'il commit ensuite, et la principale cause de sa rprobation. Car comme ds lors il abandonna Dieu par cette dsobissance prsomptueuse, Dieu aussi l'abandonna lui-mme et il le livra au drglement de son cur. C'estpourquoion doiteraindre extrmement de manquer Dieu en quelque occasion qui est grande devant ses yeux , quoiqu'elle puisse paratre moins considrable notre, imprudence et notre orgueil. Car alors Dieu , par un juste arrt, relire de l'me -a lumire qu'elle a mprise, et elle marche dans ses propres tnbres sans savoir o elle va. Elle tombe sans s'apercevoir qu'elle est tombe, et elle se blesse mortellement sans reconnatre mme ses blessures, bien loin de les ressentir.
,
, ,

bus existirnanlur

obscurae sunt

et ide
,

com,

muniter vocantur umbrae

tristes
,

squalidse

quarum
clet
,

te potis species terreat

qum

dele-

potis

contemplum

qum dignitatem
ferat. Sic

ullam et venerationem prae se


poelae ex eo
,

san

quod usu frquenter evenit,


,

cm evocanlur mnes
dormientium
,

aut

cm

ullr sese

aul eliam vigilantium oculis ob,

jiciunt, obscuri finguntur

et nubili

quosque

vix aut agnoscas

aut audias. Sic san de Di:

done

Virgilius lib. 6

Quant

Tro'ius hros

Ut primm juxla

stetit

agnovilque per

umbram

Obscuram

(
,

qualem primo qui snrgere mense


aut vidisse pu/at per mibila lunam
).

Aul

videt

Primm merisem
quamlo neque

vocat

primm diem mensis,


evocatas ani-

lyncei oculi discernere possunt

iiascenlem lunam.

Eodem modo

mas exsangues et nubiias describit Seneca in


OEdipo
act. 3
:

Convocai Ditis

feri

Exsangue vulgus
Volitanl
,

:illicb ut

nebul levs

el

auras libra clo tranait.


el

Cm
illud

ergo aliquid pbscurum

informe ad
et

Sacy.

usque tempus vidisset Pythoniss,

991

IN LIBR1JM
et illustrius, idque significsset
,

REGUM
q.

!)"<2

nunc aliquid videret majus


admirabunda non obscure
ostendit aliquid esse
rat,

paruisse dicnnt in corpore aereo. Ita Abulensis

plan

35,

et sicut

Moyses

in transfiguratione, et

magnum, quod apparuequod aliorum nemo discernere ac judicare


unde
et

angeli,

cm

apparent,

corpus

sibi

formant
in capile

et aptant ex acre, ut dicit S.

Thomas

poieral;
gloriae,

et

Samueli aliquid accrescebat


verbis

17 Matth., sic ctiam Samuel non corpus resumpsit

illius

magna

conciliabatur

proprium, quod jam extabuerat, sed aliud


ex alina materi
(1).

auctoritas. liane
fuisse

ob causam opinor oblatam Samuelis animam.

sibi fiuxii

Pythonissae

Quod

Vers. 20.

Statimque Sacl cecimt porSanuiele

quispiam dicat, vidisse quoque Salem, neque

rectus in terram. Non poluit Sal

tamcn,

cm

severus esset, et lorvus Samuelis

tonante ac fulminante subsistere, atque ide

vultus, singula notare potuisse, atque ide e

quantus quanlus
porr cass

erat

collapsus

est.

Hujus
illum
deji-

de rc maleficam rogssc, in

qu plus esset

du

assignanlnr causae, et quia

animi

non

me

ad suam cogitalionem difficilem


timid us atque turbatus
,

gravissinue fure Samuelis mina?,


inlegris viribus et

qu

liabebit.

Quia rever

ben pastum omnin


vicinae mortis

animus, quique rbus horribilibus qualcs sunt


illorum anima?, qui ex vivis abierunt, et larva-

cerenl, qais
(1)

enim ad

nonicn

l form, videndis assuefaclus non


quil de rbus judicare,

est,

ne-

im neque res

ipsas

inlueri libre.

Quod ad secundam qustionemattine.communis


fuisse
est scnlcnlia
,

uni lanlm Sali audita


Ita

Cras tu et filii tui mecum hoc lextu quaerenlur 1 An pralium iliud, in quo Sal interfectus est, mane allerius dici ab hc visione contigorit; 2 an Sal lern damnation e reprobatus fuerit, deductusque ad inferos cum dsemone, qui verba ad ipsum fecisse creditur. Ad primum
Vers. 19.
eritis.

Duo

in

quod

Samuelis vcrba.
et
alii.

Abulensis, et Lyra
ide
sibi

Dionysius,

Quod

persua-

attinet, constat, voceni cras non semper propri usurpari sed et indicare frquenter lempus futurum et indefinilum, uti Cm in ,
:

dent,

quia

cm
,

Sal exanimatus cecidit ad

terrogaveril
est

te

filins

tuus cras,

dicens
jbrti
:

Qttid
in-

verba Samuelis

Pylbonissa

ingrcssa

est

ad

hoc? Respondebis ei : In manu nos Dominus de terra Agypti. Et

eduxit

Quando

illum, ut releyarel

lapsum

ciboque reficeret.
,

Neque enim ingrcdcrelur locum ubi Salem Samuel allocutus fuerat in quo sine dubio
,

cecidit Sal

nisi pris

fuisset egressa. Sal

porr, ut soins futuros


ret, cxclusil foras

rerum cventus accipesecum


altu-

non solm. maleficam femi-

lerrogaverint vos filii vesiri cras, dicentes : Quid sibi volant isti lapides? respondebitis eis : Defecerunt acpi J ordanis ante arcam fderis Domini. Sed in hoc, queni versainus, loco, maxime prohabile est, vocem cras ad litteram usurpari oportere; niliil enim nos cogil aliter dictum accipere. Sal itineri se ddit vespere, ut veniret in Endor, lorum castris suis salis viciiiuni.

nam,
lerat
;

sed eliam duos socios, quos

qui san
,

si

durum

audiissent Samuelis
,

aptul illam

Consulere potuit commode Pythonissam, cnare, et ad castra regredi, ante-

oraculum

bortarentur illum

aul ne rurss

repeterel castra, ubi sibi crasl'ino die pereun-

dum
ter

audicrat

aut ccrl, quando tradend


ali-

erantin boslium manus Hebrxorum acies,


de
il

lis

qum

anlea dccerneret. Hanc fuisse

dies adolesceret. Philisihne prnelium iniverunt, in quo Sal victus cessil; fuso autem fugaioquc exercilu, gladio se transfoclit. Ihec omnia absolvi commode poterunt mane allerius diei ab e die vel nocte, qu Pythonissam consuluit. Aliter tamen Usserius explicat, cm aliquot dies consul! aiione Pythonissse ad pr-

qum

causam arbitror, cur unus Sal loquentem


Samuelemaudierit. Non nego aliosetiam interesse potuisse
disse
et
,

neque tamen audiisse

aut

vi-

quidquam. Quod

in similibus visionibus

lium Gelboe flnxisse arhitretur. Altra qusstio de sainte rgis nihil majori difficullalesolvitur. Si enim Sal necemsibi violentam intulit, uti docetScriptura capiteSI, 4, quisde setern ejus reprobatione amhigat? IIlata

audimus temporibus nos! ris,

et antiquis

enim

sibi violenta

aelernis supplieiis

mors crimen est Deo puniendum. Si rex interlinihil

non semel contigissc legimus.


v. 7, solus vidit

I);miel capile 10,

ciendum
illo

se tradidit Amalecil, uti ille gloria1

visionem, etsermones audivit,


,

lur capite

libri

sequentis,
est; paris est

aequius de
cri-

qune l'uerunt ejusmodi

ut nihil in

eo virium

statuendum

enim ferm

reliquerint, et in terram exanimatus ceciderit,


sicul

modo

Sal.

Idem pen de Pauli

sociis di-

citur, Aclor. cap. 9 et 22.

Ulro horum modo-

rum

contigerit, incertum est; audiisse pra;ter

Salem nennem, magis probabile.


Dubitari praeterea posset
,

minis, necem sibi per se ac per alium consciseere. [laque sententia, qu Salem ad reprobos et damnatos rejicit, communi Patrum atque interpretum suffragio admitiiliir. Ne vern in longm examen quaestionis hnjusce de sainte vel reprobatione Salis veniamus, repulandnm est, verbis illis Samuelis vel daemonis Cras tu
:

an Samuelis anialieno corpore se


ap-

et filii tui

ma assumplo
videndam

prprio

vel

ram ejus mundi plaaas, ad mortuos

mecum eritis, nihil mortem designari

aliud
:

qum

fulu-

Cras ad altras
(Calmet.i

scilicet, venielis.

obtulerit.

Communiter auctorcs

995

COMMENTAIULM. GAPIT

XXVIII.
esse periculo; sicut
illa

994
conservari non

non exhorruit? et quia totam illam diem, et nociem jejunus transegerat. Hebraus habe,
tot die,
et tot nocte.
ille

ximam
alia

pessunt di, quae gestantur in manibus. Long


sors est illorum,
;

Unde necesse

erat, ut
ai)

quorum animae sunt


3, v. 1
et

in
:

languorent vires, et

non procul abesset

Dei manibus

de quibus Sap. cap.

eianimi.
Vers. 21.

Justorum anim in manu Dei sunt,

non Sanget
v. 4,

Ingressa

estitaque mulier ad ne conseil

t'Uos

tormentum morlis. Et Deut. 53,


:

de

Saulem. Egressa fuerat, ut apparet, minier,


sicul
alii

Deo
Oves

Dilexit populos,

omnes sancti

in

manu
28:

eliam Salis

socii,

esser.t

iilius sunt.

De

his dixit Christus Joan. 10, v.


et

eorum, quae ipse Samuele doceri aut voiuit,


aut potuil. Quare ut

me

non peribunt in ternum,

non rapiet
potest ra-

primm

in terrain exani-

cas quisquam de

manu me. Et nemo

matus cecidit Sal, quem casum, ut


venefica mulier,
et statim accurrit,

est veii-

pere de
est

manu

Patris mei. Qui locus miriiieus

simile, consecutus est gemitus, eo excitata est

pro obedienti, per

ut ilius

animam suam etseipsum


stituit,

in

quam vir religiosus manu Domini con-

languorem

et

deficienlem anioium aliqu ra-

lione revocaret.

Quaproplcr hortatur ilium


propocerluai
iilius

ut vel cibo se modico reficiat, et qu eur.i ad

ut de se suo tantm arbitratu disponat. Et ponam couam te buccellam panis. Hoc pen proverbiale est apud Ilebrceos, ut cm parcum

suam volunlatem etstudium


Dit,

pelliciat,

aliquod et tenue alteri convivium offerunt

quid suae voluntati debeat,


vitaeque

cm

medestiae grati buccellam appellitent

panis,

adierit famae

periculuni,

dm

quia bac
sit

maxime

causa artem exercet necromanticam, cui in-

buccella, aut
in

est frugalis et tenuis. Quid cur panis dicalur buccellatus,

dictum esset capitale suppliciurn.


Posui animam meam in MAND mea.
est

diximus

nostris

Commentariis super Acta,


:

Hebrorum
viae

capile 2, v. 40, ad illud

Frangetes circa do-

proverbium, quo certum signilicatur

mos panem.

Qu* hune
re,

in

locum transcribere

discrimen.

Quo usus

est Jonatlias ad
:

patrem de
in

non
iliic

erit abs

quia non

minus
1

hic

qum

David supra, cap. 19

Posuit

animam suam

necessaria.

manusu,
v.

et percussit Pltilisthum.

Job. cap. i3,

Hc de re optim Baronius
anno 58, ubi
Judaeos panes
in
dicil,

lomo Annal,

14

Animam meam
:

porto in manibtts meis.

accepisse se Rabbino ju-

Ps. 118, v. 109

semper.

Anima mea in manibus meis Unde sunialur metaphora non est


,

daicae anliquiiatis perilissimo, solitos esse olim


ita

(ingre, ut profundae linece

conjectare
inus,

dillicile.

Nain quae manibus teae-

decussim

trajeclae illos ita distingurent, ut

illa variis

sunt exposita periculis,

nempe

crebise ac minuta;
lineis

tanqum

areolaa

conclus

ut excidant, aut eripianlur manibus; quia


alia,

per totam panis faciem relinquerentur,


vocantiir.

quae gestantur omnia, alligata sunt cor-

qua; buccell

San apud Romanos

pori, ut patet

de veslimentis

et

ornamealis
capilis e-

panes

in

quadras distingui notum est, et pio,

omnibus

(nain Hebraeis

nullum esse
:

gumentum,

res est nota)

quare

difficile

ex-

cidunt, aut detrahunlur corpore.

At quae

manu

gestantur, soluta sunt, et

si

compressam

manum

explices, continua excidunt.

Cmque

manus, quae omnium operum administre sunt,


expeditas esse oporteat,
bis
si

moretum ubi in hngendis hune ordinem servsse dicitur. Non lamen credo quadram dici quartam partem panis, ut est communis ferm hominum existimalio sed quadratam illam buccellam quam lineis transversis descriptam
bat satis Virgilii
placentis rustica mulier
, ,

quando
quod

aliquid no-

esse

diximus.

Idque

mihi

persuadeo,

quia

faciendum occurrat,

nibus, confeslini

maabjicimus, quare proximum


id,

erat in

(3Xc(mXio

est panis juxta

rationem nominis,
:

qui buccellatira

distinguilur

at

nemo
;

buc-

est ut pereat, ut ipsa docet experienlia.

Adde,

cellam dicet quarlam partem panis


lius,

sed blomi-

qud
facile

aliis ea,

quae in manibus sunt, quseque

porrigi
oculis

possunt, facile
,

appetuntur
,

ut inquit Athenus lib. 3, est quem Romani quadratum appellant. Item quia plurimas
esse quadras in placentis tradit
Martialis
li-

curiosis
belli

facile

ab

bis

qui
et

minus
nisi

sunt et urbani,

peluntur,

non

bro9, epigram. 92:

difficile

negantur. Quare quae

manu
si

geris,

per-

inde

habere debes, alque


est,

alina

forent.

Haec ratio

ut opinor, hujus proverbialis


alias

metaphora;;
in

alii

adducunl. Qffcirca qui

Et plurima secta quadra de placenta Quod de quatuor partibus dici non solet. Et idem lib. 6, epig. 74, quadram aliquid esse minutum , ac vile indical.

manibus

dicit

aliud

significare

animam suam portari, nil vult, qum vitam suam pro-

Cm

miltis lurdumve mihi,

quadramve placent,

Sive fmur leporis , sioe quid his simile

, ,

995
Buccellas misisse tuas te
jCCC
,

IN
Ponlia,
dicis.
,

L1BRUM
buc-

1.

HEGU.U
consolalionis genus,
adiiiisissel.Sic

996
nullam
eonsolationem
in

quomod qu
sit
,

pris quadra
ciini

nunc

apud Senecam OEdipus

The-

cellu dicitur.

Accedit, quod

panis rotun,

baide Act. 1

Unicadipo

est

salus, non esse

dus

ut in morcto docet Cybele


:

de qu

salvum. Coactus tamen

mulieris et socioi uni


terra,

Virgilius

preeibus,

surrexit de
,

ubi proslratus
,

Jamque subaclum
Format opus, palmisque suum
dilatt in

ante jacuerat
triclinarem
,

et sedit super lectuni

rterhpe

orbem,

ut

mos

illius

temporis ferebal

Et nott impressis quo Non bon quarta pars

discrimine quadris,

quem ab yEgyptiorum

convictu, apud quos di


ibi

appellarelur quadra,

inveterrat, traxerunt Hebraei, ut


Pythoniss cibos acciperet (1).

oblaios

quia quarta pais circuli quadrari non potest.

Et quidein instrumenta

mensarum, quibus
lune
si

Vers. 24.

Milieu autem

illa

habebat

vi-

suppositis uiinuliin epuius concidimus,

tilum pascualem
aliter

(2). Pascualis vitulus est,

qui

quadra: dicunlur,

si

quadralai fuerint

ro-

vocatur saginuius, Haltilis,

quem

ad de-

lundae
lib.

dicunlur orbes. Adde qud liesiodus 2


et Dieruin
,

Iicias,

seu similes usus alunt domi viri, qui

Operuin

memiiiil panis In
priv

tri-

sunl paul lautiores; qualis videtur esse luec


venelica mulier
,

ginta duas buccellas dissecti,


TETparpu^ov
d/.T>,o)[j.Gv.
,

iutnrnaa
ibi-

cm
ille,

eliani

lectulos babuisse

Quod Joannes Zezes

videalur discubitorios, seu triclinarcs. Talcs


cert babuit pater
filium, qui

dem

iia

explicat

ut panis quatuor babeat in-

qui apud

Lucam
sua

cap. 15,
dorauffi

cisiones, easque in
jeelas,
ila

crucis similitudineni tra-

dissipal substanli
admisit.
,

ut quaelibel octo buccellas hbeat

reversus est,

in

cujus
et

advenlura
oc-

quic elliciunt triginta duas buccellas. Errant


gituf , qui putanl

vitulum alium pascualem


cidit.

saginatura

apud Hesioduin, panera

in

octo buccellas

aut quadras esse divisum; nelilieas in

TOLLENSQUE FARINAM MISCUIT EAM


azma. Hic cibus facile parabilis est
fecisse tradilur
;

ET COX1T

que enim quoeuinque modo quatuor


solido describas
Buccellati panis
,

quod item

octo possunl

ellici

partes.

Abraliam

Gnes, cap. 18,

dm

meminit Annnianus Marcelliet

pro trium angelorum


dil, et dixit Sarae
:

convivio vitulum occi-

nus

lib.
,

7;
et

Spartianus in Pescennino,
1

Acclra tria sala simil

Paulinus

berasia in Epis t.

30'

inler epi,

commisce ,

et fac subeinericios panes.


ii

stolas Augusiini.

Panis aulem
,

ille est

qui ad

appellat Abraliam subeinericios,

Quos bic nunc dicuna:

diuturnitatera excoquitur
dicitur, aut naulicus
tinclus est,
:

qui vulg

bis cuctus

lur azymi

qui ideo in buccellas dis-

; neque enim neque adbibcri poterat

bis fermcntuin additur,


,

quia omnis moi

crui

ut sulci in pane allis iinpressi

Sal impatiens

et fermentatio

non brevem

intima eliani nuda

atque aperta lorrentibus

morara exigebat.
Vers. 25.

flammisexhlbearit. Nequealimob causamputo

Et

amrclaveru.nt per totam


ill

panem
incidi.

Romanis
in

trajectis in

adversum

lineis

noctem
psisse

Pluimm ex videbatur noclurnum


illaji.

nocle absuin-

illud

negolium

Idem etiam
cat

usu esse apud llebrieos indi:

quod san brevi tempore absolvi non


Quare quicquid erat
conliciendum
spatii

potuit.

modus

ipse loquendi

nain frangi panis diet buccellw

ad caslra usque, ex
i

citur,

fragmen,

M fragmentant panis,

quibus paul ante discesserant, magna


laie
fuit.

nomen
iiangi

frequens.

Quod vero manu tanlm

Hic Hebraei

limita

de

potuerint supra dcli panes, faciebant


illse,

Salis fidelissim consianti, qui


(1)

cm

vidi-rel

incisiones
cellas

seu linese piol'und, quac buc-

quadrabant.

ressuper leuios
renuit, et dixit
:

Vers. 23.

Qui
et

Non coill

Sedit super lecil.m. Sedebant olim velein cubiculo, uti nos hodi super cellas. Lectis bisce ulebantur vel Unlin modo utquielem, vel ulcibuui caperent. Lecius
forlass convivalis erat. insidentem, convivali lecto

medam.

Eo adduclus

est baiil sever

Sa-

autem

Pium /Eneam
narranimque

mueiis denunliatione, ut iibenter videretur


cura

bonest

voirai tar

morte

fuluram
,

ignominiara et

moriem

coiiunutaturus

quam
inu-

evenluuni suorum bistoriam, exbibet Virgilius dEneidos 2 Inde toro pater JEneas sic ortux ab alto.
:

ab

bosiili ierro ineluebat.

Quare cm ab

di mallct perire,

mendum
illo

esse

qum ferro, negavit sucibura, cm lamn neque toto


est in

die,

neque noetc, ut
ac desperalione

Hebraico textu,
,

qtlicquam gusiasset. Seu ccrlc


dolore

quia in

summo

aliquod

exislimatur

(Calmt.) .unt Septuaginta pro vit Vitulum lactentem, Auctor Vulgata; non ai Vitulum dearmento. Uocbarreddit Hebraram tus, vitulum ligamini, vitulum in slabulo detoiiium ut saginetur qua; genuina est origiVitulum altinale interpreutio. Malunt alii (Calmet.) gatum ad triturant.
(2)
, :
:

997

COMMENTARIUM CAPUT XXIX.


hostili ferro

998
esse

oppetenBb eodem, quo appulisset, die, dam esse morteiu desse amen sibi maluit,
,
1

suum devotum

jugulum, non
in

tamen

sic iiiudexhorruit, ut

non audacter

qum
1.

suis,

rcique publica;

et

cm

nsset

inedios iniinicorum cuneos irruperit.

CAPUT XXIX.
Congregata
sunt ergo Philislhiim
;

CHAPITRE XXIX.
1.

Cependant loules

les troupes

des Philis-

universa agniina in Aphec

sed

et Isral

tins s'osseuiblrent

Aphec,

et Isral de son

cusirainetaus est super foniem qui erat


in Jezrael.
2.

ct vint camper la fontaine de Jezral.

2.

Los princes des Philistins marchaient

El salrapae

quidem Philislhiim
;

in-

la tte

de leurs troupes, de leurs compagnies

cedebanl

in centuriis et mill.bus

David

el

de leurs rgiments; et David, accompagn


tait l'arrire-garde

auleni et viriejus erant in novissimo ag-

de ses gens,

avec Achis.

mine cum Achis.


3.

Alors
:

les

princes des Philistins dirent


?

3. Dixerui.lque principes Philislhiim

Achis

Que veulent ces Hbreux


roi

Achis leur

ad Achis
El
.Nu
ait

Quid

sibi

volunt Hebraei

isli?
:

rpondit: Est-ce que vous ne connaissez pas

Achis ad

principes Philislhiim
qui
fuit

David, qui a servi Sal,

d'Isral?

11

y a

m ignoralis David,

servus Sal

nombre de jours ou mme quelques annes


qu'il est

rgis Isral, et est


vel annis, et

apud me multis diebus


in

avec moi, et je n'ai rien trouv relui

dire en

depuis

le

non inveni

eo quidquam

jour o

il

s'est

rfugi

auprs de moi jusqu'aujourd'hui.

ex die qu iransfugit

admeusqueaddiem
4.

hanc?
U. Irati sunt

Mais

les

princes des Philistins se mirent


lui, el

autem adverss eum prinei


:

en colre contre

lui

dirent

Que cet
lieu

cipes Philisthiim, et dixerunt

Rever-

homme-l

s'en retourne, qu'il

demeure au

o vous
lalur vir iste, el sedeal in loco suo in

l'avez mis, et qu'il


la bataille,

quo

ne se trouve point
qu'il

avec nous

de peur

ne se

consliluistieum, et non desccndal nobis-

tourne contre nous au milieu du combat; car

cumin

praelium, nelialnobisadversarius
;

comment pourra

t-il

autrement apaiser son

cm prseliaricperimus qomodenim aliter poleritplacare dominum suum nisi


in capilibus nostris?
5.

matre que par notre sang?

5. N'est-ce pas l ce

David qui ceux qui

dansaient disaient dans leurs chants de r-

Nonne

iste est
:

David cui caniabant

jouissance
mille?

Sal en a tu mille

el

David dix

inchorisdicentes
libus suis, et

Percussit Sal in mil-

David in decem millibus


6.

suis?
6.

Achis appela donc David, et

lui dit

Vive

Vocavil ergo Achis David, et

le

ait ei

Seigneur! pour moi je ne trouve ca vous


sincei il et fidlit
;

que
Vivit

j'approuve

la

manire

Dominus

quia reclus es tu et bo;

dont vous vous tes conduit l'arme; vous n'avez point


fuit

nus

in

conspectu nieo

et exilus luus et
;

de dmarche dans

mon camp

qui

inlroitus

mecum

est in castris
inali

et

non

ne m'ait agr, et vous ne m'avez donn aucun


sujet de plainte depuis le

inveni in te
venisii

quidquam
usque
:

ex die qu

temps o vous tes

ad

me

in dieui

hanc

sed

salrapis
7.

non places

venu auprs de moi jusqu'aujourd'hui; mais vous n'agrez pas aux princes.
Retournez-vous-en donc, et
allez

Revertere ergo, et vade in pace,

et

7.
afin

en paix,

non

offendas oculos satraparum Phili-

que vous ne

blessiez point les

yeux des

sthiim.
8.
feci
,

princes des Philistins.


:

Dixitque David adAchis


et

Quid enim
servo tuo,
Qu'ai-je donc fait, et 8. David dit Achis qu'avez-vous trouv dans votre serviteur, depuis le temps o j'ai paru devant vous jusqu'
:

quid invenisli in
fui in
,

me

die
in

qu

conspectu tuo
ut

usque
et

diem hanc

non veniam

pu-

ce jour, pour ne pas

me

permettre d'aller avec

999

IN

LIBRUM

I.

REGUM
vous et de combattre contre
les

1000
ennemis de

gnem
9.

conlra ininiicos domini mei rgis?

Respuiidens aulem Achis loculus


:

mon
9.

seigneur

et

de

mon

roi ?
:

est

ad David

Scio quia bonus es tu in


;

Achis rpondit David

Je sais que vous

tes

un homme de bien

vous tes mes yen*

oculis nieis, sicut anglus Dei

sed prin:

comme un ange
riez point

de Dieu; mais les princes des

cipes Pliilisthinorum dixerunt

Non

as-

Philistins ont dcid

que vous ne vous trouvele

cendet nobiscum in prlium.


10. Igitur con.surge
vi

avec eux dans

combat

man,

tu, et ser;

10. C'est pourquoi tenez-vous prt

demain

domini

lui qui

vnrant tecum

ds le matin, vous et les serviteurs de votre maet


tre qui sont

venus avec vous levez-vous avant


;

cm de
11.

nocte surrexcritis, et cperit


,

le

jour, et sitt qu'il

commencera de

paratre,

dilucescere

pergite.

allez-vous-en.
11. Ainsi David se leva avec ses gens pen-

Surrexit ilaque de nocte David

ipse etviri ejus ut prolicisccrenlur nian


et

dant

la

nuit pour partir ds le malin et retourles Philistins

reverlcrcnlur ad

tcnam

ner au pays des Philistins; et

Philisthiim

mar~

chrent sur Jezral.

Philislhiim autem ascenderunt in Jezracl.

COMMEN'JAKIUM.
Vers.
1.

Co.ngregata
(1).
illa

sunt

ergo PHILIliarfeC

Yers. 3.

c.

(1)

Et est apud me multis diebus


David
in terra Philisthiim

STHIIM CN1VERSA AGMIN'A

Qu33 llOC loCO


,

vel annis. Quatuor tantni menses, et aliquot


praeterea
nt
(lies fuit
,

rantur, antecesserunt

quae de Saule

Pythoniss

proxim

nobis expiicata

sunt.

habemus

27, v. 9. Quid ergo

nunc

allir-

Nam

quae de Pythoniss tradila proxim, pridie

teram

contigerunt anie extremam

ccedem
listi

at hic

pugnam Salisque continentur quomod se Phisit

ad bellum comparaverint, et quai

ag-

minis, ordinumque descriptio. Prsecedebant in


acie salrapae, id est, principes Philisthinorum,

qui centenis millenisque praeeranl

extremum
erat

claudebat gmen rex Achis, cui

summa

in bellie administratione potestas. Iluic aderat

Principes Philisthiim transeuntes ad : centena et millena. Luslrabanl copias per centenos et millenos, ante se transeuntes. Eamdem facile dislribuendi exercils disciplinas quam Ilebraei, servabant pari ter Philisthsei, ut dividerenl per quinquagenos, centenos ci millenos; singulis autem hisce agminibus suus erai prfcctus, principibus vel satrapis subditus; David cum suis posirema exercils cum Achis tenebat. Hebrauis Iegit Transeuntes in novissimo cum Achis; transeuntes ad luslrum
:

David,

cum

sexcenlis aliis, quos prtoiianos

postremi

cum
,

Achis; vel tantm

principes

Philisli agebant copias suas,

Achis, et sui capitis custodes ex omnibus elegerat.

nora agmina

divisas in miex centenis vel millenis. David

Quod non probrunt Philisthinorum principes, cm parm tula viderelurilla societas,

quae ex inimicorum gnie, conlra quos


illa

erat

lanla molilio comparata, foret ascita.


salis sibi

ejusque agmen transierunt novissimi, post copias Achis, sed ab illis segregati et dislincti. ( Calmet.) (1) David... est apud me miltis diehus vel annis. Textus ad lilteram David fui', mecum
:

Ad quos Achis

jampridem expioralani

jam

istis

diebus, vel

jam

istis

annis;

jam aliquo

fuisse dixit Davidis fidem, in

quo

nihil lot

sibus, aut annis, deprehensuro aflirmat,


in

menquod

dubium vocare possit illius animuin; alque ide non videri ex usu fore illum su sociclate
dimiltere, cujus ipse virlutem et militarem

abhinc tempore vel etiam annis vinim hune niccum habui. Sepluaginta Fuit mecum hune secundum annum. Edilio Romana Fuit nobiscum dies hune secundum annum. Syriacus Mansit apud nos duobus annis et meusibus. Arahs
:
:

industriam totiesesset experlus

(2).

(1) In Aphec. Hic Aphec locus est long alius celebri ejusdem nominis altero. Jacebat hic inler montes Thaborcm et Gelboe, in valle Jezraelis. Collatis inter se v. 4 et 11 hujus capitis, intelligimus, Philistaeos primm Sunam verquidem substitisse in Aphec, lu

sus processisse inde ad Jezraelem esse progressos. Saulis castra consederant ad fontem
,

Jezraelis , id est , prop fontem vallis sive urbis Jezraelis, atque ibi facile prlium ini-

tum

est.

(2) Vers. 2. bant in centuriis

Satrape Philisthiim incedf.et millibus. Hebrus ad


lit-

(Calmet.)

mensibus aliquot. Commentariorum scriptores quidam censent, fals id asseruisse Achis; auxisseenim aiunt data oper tempus morse Davidis apud se ad annos, cm nonnisi quatuor mensibus fuisset, uli constat ex cap. 27, 7. Maluiiius tamen, Davidem ferm biennio mansisse apud Achis; cujus tempois quatuor menses egerit in Geth, reliquum in Sicc(Calmet.) leg. Les princes des Philistins dirent Achis : Qu'est-ce que c'est que ces Hbreux-l? Dieu vei Ile toujours la garde de ses saints, et c'est av< c grande raison qu'ils se reposent sur lui de tout ce qui peut leur arriver en ce monde de plus fcheux, et qu'ils lui disent avec le mme David, qu'il protge si divinement en cette renToutes mes aventures sont entre vos contre
et
:

Anno

400*
(lies, vel

CO.MMENTARIUM. CAPUT XXIX.


annos apud se comfuisse

001

mat Achis multos moratum esse Davidem? Ego si mentitum


more, quibus non tam
:

ratio gravis est.

mirum, cm sub id tcmpus inveniamus non semel Davidem etiam

Neque

id

dixero Achis, nihil alienum dixero gentilium


veritatis,

fuisse

mentitum, tum cm loqueretur cuni


sacerdote

qum

utililatis

mains In manibus tuis sortes me. Cet homme de Dieu se trouve dans l'tat du monde le plus embarrassant , isans qu'il paraisse aucune ouverture pour en sortir. 11 tait persuad qu'il ne pouvait nullement combattre contre Sal qui tait son souverain, ni contre le peuple de Dieu auquel il tait insparablement uni, et dont les Philistins taient les ennemis mortels. Il savait de plus qu'il avait t sacr roi des Hbreux, et qu'ainsi c'aurait t combattre contre lui-mme, que de contribuer par sa valeur et par celle de ses gens la dfaite de l'arme d'Isral et la victoire des Philistins. D'ailleurs il avait de grandes obligations Achis, roi de Gelh, et il ne pouvait se dfendre contre la haine et la violence de Sal, que par le secours qu'il recevait de ce prince, qui se persuadait que David lui avait t et lui
serait toujours tis-hdle. Dans cette extrmit o il se trouve, il accompagne le roi Achis lorsqu'il va joindre ses troupes celles des Philistins, et il parat dans

et pris in Nobe summo. Hanc ego solutionem optimam omnium, et expeditam maxime esse arbitrer quam aliis in locis adhibere necesse est, cm aliquid audimus ab his, quorum ne-

Achis tribus hisce capitibus,

cum

que canonica

est auctoritas
:

neque probata

fi-

des, licet probati

mores Scriptura etenim sacra


refert,

non omnia probat, quae exalioruni ore


et

quia aliorum inlerdum mendacia commmort,

tantm habemus ex canonica Scriplurarum


narrata,

fide, illa fuisse

non tamen

illis

veram,
t^

aut etiam historicam inesse fidem.

Qu de
:

nos pluribus ad illud Miche cap. 5


es inmittibusJuda.

Parvulus

cio, licet ego

Sed fortass excusari Achis posset mendanon pulem admodm esse labo

randum, ut illum
quia hic dicendi
bialis

mendacii labe vendicemus,


in e regione prover-

modus

leur arme comme tant trs-rsolu de combattre contre Sal et contre le peuple de Dieu. Il ne faut pas douter qu'ayant des sentiments si contraires ce qui paraissait de kii au-dehors, il ne crit Dieu au fond de son cur, afin qu'il le dlivrt de ce pril, dont il n'y avait qu'une main toute-puissante qui le pt tirer. Car encore qu'il ne part alors aucune trace par o ee secours du ciel aurait pu venir, il savait nanmoins que Dieu se plat se dclarer en faveur de ceux qui ont mis leur esprance en lui, lorsque tous les moyens humains pour les sauver leursont ferms, et qu'il n'y a plus que Dieu qui soit assez grand pour les dlivrer. C'est ce que nous voyons arriver en cette rencontre. David se trouve au milieu de ses plus grands ennemis. Ils sont les matres de sa personne et de sa vie, et ils en peuvent disposer comme il leur plaira. Us savent mme qu'il est leur ennemi le plus redoutable, comme
ils le

esse

potuit ad

significandum

aliquid,

quod

elsi brevi
ej us

tempore factum, aut observa-

lumfuerit,

tamen

esset nalurae, ut haberi


si

possit pro diulurno.

Quomod

dicas

Ded

amico meo Petro decem

et mille,

cm tantm

decem
illi,

illi

tribueris

quia ea est amoris vis, ut

si

peteret, aut egeret, mille non negares.

Et de firm domo, quam post decem annos


aequsti solo, quaeque aliter videbatur in milita

secula permansura, ver diceres durasse

decem

annos, et multa secula, quia contra multorum

seculorum injurias extaret,

si

non

esset ante

suum tempus

sequata solo. Sic igitur, quia fideait se

lissimum putabat Davidem rex Achis,


aliquot mensibus illius fidem explorasse
aliud
in
;

neque

eo deprehensurum,
:

etiamsi inultis

tmoignent en termes

clairs, et

que

les

secum annis illum haberei


habere multis annis,
retur nihil.

vel retinuisse illum

Isralites l'ont lev par leurs louanges au-des-

apud se aliquot mensibus, neque dubitaturum

tout roi qu'il tait. Et nanmoins ils ne concluent pas, que le plus sr pour eux serait de se dfaire d'un homme qui leur avait fait et qui pouvait leur faire encore tant de maux, mais seulement qu'il faut le renvoyer avec ses gens de peur que, ne pensant qu' faire sa paix avec son prince, il

sus de Sal

mme,

cm de

illius fide

suspica-

Vers. 4.

Irati sunt

autem adversus euh

principes (I).

Non

satisfecit

prlncipum cogitaquia Deus ita

tioni, ac voto, rgis

excusatio,

tourne ses armes contre eux lorsqu'ils seront engags dans le combat. Ainsi, par un admirable effet de la providence de Dieu, David ne se voit point rduit malgr lui combattre contre Sal en se rendant coupable de dsobissance et de rvolte, ni passer aussi pour un ingrat envers Acliis, auquel il avait de trs-grandes obligations. Mais Achis le conjure lui-mme de taire ce qu'il dsirait de tout son cur, qui tait de se retirer avec ses gens et de retourner Siceleg, sans qu'on pt l'accuser d'avoir manqu aux rgles, ou de l'honneur, en fuyant le comS. S. IX,

Palaestinorura consilia, ad Ds.vidis studia tem-

perabat, ut neque

datam rgi

violaret fidem

neque contra Dei populum, cognatumque genus


ou de la reconnaissance, en n'assistant pas un prince qui l'avait protg dans son mal(Sacy.) heur. (l) Revertatur.... nefiatnobis adversaiuus. Hebraeus Hevertatur, ne fiai nobit Satan, idest, adversarius, calumniator. Usurpatur id etiatr sxp de malo dsemone, qui communis est ho(Calmet.) minum adversarius.
bat,
:

52

, ,

J003

IN

LIBRUM

1.

REGUM
egressu, sive in exila, alque introitu,

1001

arma versarel. Quare indignali graviter contra regem Achis, moncnt, aut veris cogunt, ut
nullo

omnia

ali-

cujus opra signilicantur. Sic 2 lleg. 3, v. 25,


dixil

modo

Davidern in suis castris versari pa-

Joab ad David de Abner


,

Venit ad
et

te,

ut

liatur, scd reducat in

locum, ubi

il

le slabile

deciperet te

et sciret

exitum luum

introilum
:

ac proprium domicilium assignrat. Nihil enim


fore tutum ab hoste domestico, qui possit,

twan.

Quod

explicuit stalim,

cm

addidit

El

cm

nsset omnia

qu
:

agis.

Et 3 Heg.

3, v. 7, Salo-

signa collata fuerint, ad hostem transfugere,

mon
et

de se ipso

Ego autem sum puer

parvuhis,

aut in medio castrorum bostibus navare non


inutilera
sic esse

ignorans egressum et introitum meum. Psal.


:

operam. Neque esse verisimile, illum

120

Dominas custodiat introilum luum


erit,

et

exi-

animo

in suos populares

infenso, ut

tum luum. Juxta hc sensus

quem supra
futurum

non optet
in

inter illos agere, et

apud regem suum


re melis gentis ho-

expressit, exilum et ingressum Davidis,

gratiam redire.

oblinere posset,
stcs

Quod null ali qum si Israelitic

mal mulctaverit. Quidvis autcm ab illo timeri posse, cm vir csset audax et streniiiis, cui

publico plausu, et puellari cantico


,

cum Achis ingressu atque exilu, id est, nunqum Davidern regio latere recessurum; vei in omnibus, qu facturus esset David, habiturum auxiliatorem et patronum regem ipsum qui nunqum Davidis conatus et consilia deserct (1).

plus in re militari gloriae


est.

qum

Sali

dalum

Vers. 6.
ei.

Voc.wit
tnlit

ergo rex David, et ait

(1)

Vers. 6.

Vivit Dominus.
,

Juravit Achis
.

per
sese
sua?,

Deum Jebovah,
daret, sive

Moleste

Acbis principum cxercils ob-

stinata consilia.

Vocat ergo Davidern

cui

id

etiam futurum esse moleslum cxislimabal, et


captat pris benevolenli, quid constiiiitiim
esset satrapis et

accommodaret quod agnosceret Deum Jebovah non unicum quidem numen, scd caeteris uniini, iis persimile, quorum grges maris profanorum colebautur. Lxprohrat Sophonias
1, 5, Judaeis

sive ut religion! Davidis ne tutus illi pignus (idei

principibus, ostendit. Ait

igitur, sibi Davidis fidem esse


illius

perspeclam

et

et

mores et ingenium, et placuisse semper, nunc etiam vehementer probari et quod ad


;

se attinet
fuisse
ipsi,

nibil

de priore voluntate ac sensu


est, alque
si

mutatum. Quare priode


suo discederet
,

ut ante convenerat, assidue baereret, ne


latere,

que

quoemque

ferret

pedem
tarct;
ipsi

sive

egrederetur, sive ingrcderelur,

sive aliquid etiam

occultum et insidiosum lenill

neque de re

dubilanduin esse,

cm
apud

caput suum, vitanique crediderit. Neque


loto

id

mirum, cm

tempore, quo

vixit

ipsum, nihil invenerit, quod ullus jure qucat

reprehendere
aliter,

verumtamen
illum habere

satrapis visum

ess<^

qui

aliis
,

de causis ex usu suo futurum

esse negant

scum commililo-

nem. Neque
sententi.

fieri

posse, ut ipse contra nitenti-

bus illorum studiis aliquid molialur ex su

Quare ne

in se concitet

salraparum

odia, et oculos offendat, recdt fliciter in

designatara
in

sibi

civitalem,

ibique

pacilic
sociis

bellorum

strepilu

securus

cum

agat.

sacraruenta per Jehovah et per nuncupata. l'orr Melchom numen erat mmonitarum. Jurabant s;rp profani |>er numina eorum qiiibuscum agehant. Forte etiam Scriptura , narrans hic jusjurandum quo se Achis obstrinxit, illud hisverbis expressit Vieil Jehovah, ut iunueret, eum principem suo more jurasse, sacramento ade inviolabili et relijiioso, ac si Hebrus quispiam prolato nomine Jehovah dejersset. (Calm. I.) Achis dit David Je n'ai trouv en vous qu'une fidlit tout entire, mais vous n'agrez pas aux princes. Achis tmoigne David qu'il lui avait paru le plus fidle de tons Us homjnes, et qu'il le considrait comme un ange de Dieu et nanmoins il le supplie de se retirer, parce qu'il n'agre pas aux princes des Philistins. C'est l la manire dont les grands du monde aiment d'ordinaire les vrais serviteurs de JsusChrist. Car encore qu'ils rvrent leur vertu et qu'ils soient irs-persuadsde leur innocence, nanmoins, lorsqu'ils reconnaissent qu'ils sont devenus suspects ceux qui tiennent les premires places dans le monde, ils sont bien aises de ne paratre point lis avec eux, et ils semblent leur dire par leurs actions ce qu'Achis dit David en celte rencontre Pour moi je vous considre comme un ange de Dieu ; rien n'est plus pur que votre foi et votre vertu, mais vous avez le malheur de ne pas plaire ceux auxquels nous sommes obligs de ne pas dplaire: Bonus es in oculis meis sicut anglus
ilelchotn
: :

ExiTUS TUUS ET 1NTR6ITUS TUUS MECUM.


dicendi

HoC

Dei

sed satrapis non places.

modo explicari solct summa principum,


qualem habuisse dicitur David,
1

aut plena principibus alleri communicata potestas,

Reg.

18, qui

cm

factus esset cliiliarchus

egredie-

les Paralipomcnes que, lorsque David quitta l'arme d'Achis, cl qu'il revint Siceleg, plusieurs vaillants hommes de la tribu deManass vinrent se joindre lui, et qu'il venait chaque jour un si grand nombre

Nous voyons dans

batur et inlrabat in conspeelum popnli. Vide

quid nos ia illum locum. Porr

in ingressu, cl

pour le secourir, qu'il s'en forma une grande arme. Dieu montrait assea par cette protection si particulire de David
d'Isralites

enlin

1005
Vers. 8.

COMMENTARIUM. CAPUT XXX.

1006

Dixitque David ad
Cm
iliil

Achis: Quid

est

dominus meus rex, ut nec benedictione, nec ma:

enim feci?
tis,

Davidi magis esset in vo-

ledictionemoveatur. Et iterm, v.20

Tu autem,

qam neque pro

Philislliinis,

neque contra

domine mi rex, sapiens

es, sicut

habet sapientiam

Dei populum, sibiqne cognatum dimicare, dissimulavit tamen


sibi

anglus Dei. Et cap. 19, v. 27, sic ad


dixit

eumdem

videri,

animum suura, et fmxit grave cm nihil commeruisset, expelli


indignum censeri

Miphiboselh

Tu autem

domine mi rex

sicut anglus

tamen se

regio comitatu, et

qui in Palaestinorum acie numeretur.


Acliis sibi illius fidem salis esse

Ad quem
qum

Dei es. Cm autem provcrbialem hune dicendi modum ssepis, ut est verisimile, audiisset Achis, eodem usus est ad explicandum

probatam, neplacere,

quid de Davidis

fide

ac bonitate sentiret; et

que Dei angelum magis


Davidem, sed

sibi

cm

ageret

cum

Hebraeo, Hebraeorum prover-

aliter satrapis esse

visum. Quare

omnin
faciat,

illi

esse abacie disccdendum,

quod ut

bium usurpavit. San Assucrus Hebraici proverbii usum non ignorabat, quando Esiher prudentissima femina
illius

ubi

primm

illucescat, hortatur;

quod

majestatem et gloriam,

fccit

David non gravat. Et eodem tempore,


est ad suos
,

angeli Dei comparatione significavit. Sic


illi

enim

quo David reversus


verant.

Palaestini rao-

ad regem, cap. 15, v. 16

Vidi

te

domine,

veruntin Jezrael, ubi sua Hebri castra locaQuaerit Abulensis, q. 9, cur Achis

quasi angelum Dei, et conturbatum est cor

menm

pr

timor glori tu. Ilac mihi propria est,

homo

pa-

atque germana solulio. Afferam tamen aliam,


quae mihi
dillicilis

ganus, qui de angelorum natur nihil fortass


nrat, aut audierat, dixerit angelo
esse similem.
causas.

non

est.

Davidem

Cm

aliquid

magnum

esse, et divino simile

Ego hujusce
est
,

rei

trs invenio

significare

volumus, Deo missum, aut de clo

Prima
,

audivisse

quidem Achis ab
et

lapsum esse dicimus. Esse porr apud gentiles

Ilobraeis

quos habuit vicinos,


pacificis
,

quibuscum

deorum

nuntios, ros est nota

sic Jovis

Mer
et le-

lemporibus maxime

consuetudinem

curius, Junonis Iris

mandata perferunt,
labe, in

habuit, angelos esse divinse voluntatis nuntios


et interprtes, qui sicut Dei fidelissimi essent
niinistri, sic

gaiiones obeunt. Denique de clo dicuntiir


venisse, qui

omni carent
:

quibus sum-

nemo de

illorum fide dubitabat.

ma

sunt omnia

nam

qui de terra sunt, et

cum

Et

cm

in eis scientiam esse nssent praestan-

terrenis

habitant,

aliquid

semper trahunt
Quare

tissimam, et majestalem magnam, et speciem

terrenmole,
pen divina
lapsus
,

et concretione mortali.

augustam, utpote divin libatam, fiebat, ut


qune in

Cato, cujus apud Romanos gravissima fuit, et


fides et auctoritas,

quoeumque gnre eximia sunt

pro-

de clo potis
natus esse

verbiali specie significarentur

angelorum comcap. 14,

qum de huraano conceptu

paraiione ac nomine.

Unus David mulla nobis


v.

dicilur. Sic san Juvenalis satyra

suppeditabit exempla. Lib. 2,


sic

17,

Tertius clo cecidit Cato.

Thecuilis femina

Sicut

anglus Dotnini, sic

Aut

igitur

hc aut

ill

ratione laudalur David

Pala;siino rege.

qu'il tait

prt achever

faire enfin

monter sur

le

son ouvrage, et trne cet homme qui

Utraque gravis videtur ad


(1).

laudem, utraque non alina


(1)

pour couronner l'humilit en sa personne, et pour l'aire voir en mme temps toute la terre un exemple effroyable de la punition des supirbes, dans la chute et dans la mort funeste de Sal. (Sacy.)
tait selon son cur,

Bonus es tu in oculis meis, Vers. 9. sicut anglus Dei. Ne minimani quidem suspicinnis umbram in te nactussum; tam long te al>esse puto perfuli ac perduellione, ut anglus clits lapsus mihi videare. (Calmet.)

CAPUT XXX.
1.

CHAPITRE XXX.
1. Trois

Cmque

venissent David et viri ejus

jours aprs, David, arrivant avec ses


,

in Siceleg die terti,

Amalecitaeimpelum
;

gens
ayant

Siceleg

trouva que les Amalcites,

fait

fecerant ex parte australi in Siceleg

des courses du ct du midi, taient


et y avaient

et

venus Siceleg, l'avaient prise


mis
le feu.

percusserant Siceleg,

et

succenderant

eamigni,
2.

Etcaplivas duxeranl mulieres exe,

2. Ils

en avaient

emmen

les

femmes

capti-

minime- usque ad terfeoerant

magnum

et

non

in-

ves et tous ceux qu'ils y avaient trouvs, depuis


le

quemquam, sed secum duxe-

plus

petit jusqu'au plus


,

grand;

ils

n'avaient tu personne

mais

ils

emmenaient

rant
3.

etpergebant itioere suo.


Ciu ergo vtnissenl David et
viri

tout avec eux, et s'en retournaient.


5.

David

cl sos

gens, tant doncarrivs Si-

1007
ejus ad civitalem, el invenisscnt

IN LIIHLM

HEGL'M

1008

eam suc-

cleg, et ayant trouv la ville brle, et leurs

censam

igni, et uxores suas et filios suos


,

femmes, leurs
ptives
,

fils

et leurs filles

emmenes

ca-

et filias ductas esse captivas


U.

Levaverunt David

et

populus qui
planxerunt

4. Ils levrent tous la

voix et pleurrent

erat

cum

eo voces suas,
in eis

et

jusqu' ce que leurs larmes fussent puises.

donec deficerent
5.

lacrym.
uxores David ca5.

Siquidem

el duae

Les deux femmes de David, Achinoam

le

ptiva?

duct fuerant, Achinoam JezraeAbigail uxor Nabal Carmeli.

Jezral, et Abigail,

veuve de Nabal du Garmel,

avaient aussi t
litis, et

emmenes captives.
d'une exlrme
le

6. El contristalus est

David vald, vo-

6.

David fut

saisi

affliction

lebal enim euni populus lapidare, quia

car le peuple

voulait

lapider, tous tant

aniara crat anima uniuscujusque viri su-

dans une douleur anire d'avoir perdu leurs


fils

per

filiis

suis et Cliabus
in

confortatus est
suo.

et leurs filles;

mais

il

mit sa force ei sa

confiance dans le Seigneur son Dieu.

aulem David
7. Et ail

Domino Deo

ad Abiatharsacerdolem filium
:

7.

Et

il

dit
:

au grand-prtre Abiathar,

fils

Achimelech

Applica ad

me

ephod. Et

d'Achiinlech

Prenez pour moi l'phod. Et

applicavit Abiathar ephod ad David.


8.

Abiathar se revtit de l'phod pour David.


di8.

Et consuluit David
:

Dominum
ei

Et David consulta
:

le

Seigneur en

lui di-

cens

Persequar latrunculos hos, et com?

sant

Poursuivrai-je ces brigands, el les pren-

prehendam eos an non


minus
:

Dixilque

Do-

drai-je
lui

ou ne

les

prendrai -je pas? Le Seigneur

Persequere, absque dubio enim


eos, et excuties prsedam.

rpondit:

Poursuivez-les, car indubitales

comprehendes
9.

blement vous

prendrez, et vous retirerez

Abiit ergo David ipse et sexcenti

de leurs mains tout ce qu'ils ont pris, David marcha aussitt avec les six cents
qui raccompagnaient
,

viri qui eranl

cum

eo, et venerunt usque


ei lassi

9.

ad torrentem Besor;
slilerunt.

quidam sub-

hommes

et

ils

vinrent

au torrent de Bsor, o quelques-uns d'entre

10. Perseculus est autem David ipse


et

eux s'arrtrent tant

fatigus.

quadringenti viri
,

subslilerant enim

ducenti

qui

lassi transire

non poterant

10. Et David poursuivit les Amalcites avec

quatre cents

hommes de

ses gens, y en ayant


le tor-

torrentem Besor.
11. Et invenerunt virum

eu deux cents qui n'avaient pu passer

gyptium

in

rent de Bsor parce qu'ils taient

las.

agro, et adduxerunt

eum ad David;
ut

de11.
Ils

deruntque
biberet

panem aquam
ei

trouvrent en chemin un Egyptien


David, et auquel
ils

comederet

et
qu'ils

amenrent

donn-

rent du pain manger et de l'eau boire

12. Sed el fragmen massae caricarum


et

duas ligaturas uvae passa?


est

Quae

cm
ejus
et

12.

Avec une partie d'un cabas de

figues,

comedisset, reversus
et refocillatus est
;

spiiius

deux paquets de raisins secs. L'Egyptien


lui,

ayant mang reprit ses esprits et revint

non enim comederat


tribus die-

car

il

y avait dj trois jours et trois nuits qu'il

panem neque biberat aquam


bus
el tribus noclibus.
.

n'avait ni

bu

ni

mang.

1 3

Dixit ilaque ei David


,

Cujus es lu
ail
:

vel

undc

et

qu pergis? Qui
viri

Puer

13. David lui dit

A
lui

qui es-tu? d'o viens-

gyptius ego sum, servus


tae
;

tu? et o vas-tu?

Il

rpondit

Je suis un

amalcci-

esclave gyptien, qui sers un Amalcite;

mon

dereliquit

aulem me dominus meus,

matre m'a laiss


lade avant- hier.

parce que je tombai ma-

quia pegrotare cpi nudiusiertis.

j 0o9

C0MMENTAR1UM CAPUT XXX.


14.
la

lOit)
fait

1/i.Siquidemnoserupimusadaustralem

Car nous avons

une irruption vers


avons

plagamCerethietcontraJudametadmeri-

partie mridionale des Crthiens, vers Jule

da et vers

midi de Caleb, et nous

diem Caleb,

et Sicelegsuccendimusigni.
ei

brl Sicleg.

15. Dixitque

David

Potes
ait

me du:

cere ad cuneum istum? Qui

Jura

15. David lui dit

Pourras-tu
lui

me mener
:

mihi per Deura qud non occidas

me

et et

ces gens-l? L'Egyptien

rpondit

Jureztue-

non tradas
ego ducam
vit ei

me
te

in

manus domini mei,

moi par
entre
rai

le

nom de Dieu que vous ne me


et

rez point

que vous ne nie livrerez point

ad cuneum istum. Et jura-

les
ils

mains de

mon

matre, je vous

mne-

David.

sont. David le lui jura.


,

16. Qui

cm

duxisset

eum, ecce

illi

16.

L'Egyptien l'ayant donc conduit


les

ils

discumbebant super faciem univers terrae,

trouvrent
sur
la terre

Amalcites, qui taient couchs


la

comedentes etbibentes,

et quasi fe-

par toute

campagne, mangeant
fle

stum clbrantes diem pro cunct praed


et spoliis quae

et buvant, et faisant

une espce de

pour

tout le butin et les dpouilles qu'ils

avaient

ceperant de terra Phili-

prises sur les terres des Philistins et


17. David les chargea et les tailla

de Juda.

sthiim et de terra Juda.

17. Et percussit eos David vespere

en pices

usque ad vesperam alterius diei


evasit ex eis

et

non

depuis ce soir-l jusqu'au soir du lendemain,


et
il

ne s'en chappa pas un, except quatre

quisquam

nisi

quadringenti

cents jeunes

hommes

qui montrent sur des

viri adolescentes, qui


los et fugerant.

ascenderant came-

chameaux

et s'enfuirent.

18. David

recouvra donc tout ce que


il

les

18.

Emit ergo David omnia qu


Nec
defuit
,

tule-

Amalcites avaient pris, et

dlivra ses

deux
le

ranl Amalecitae, et duas uxores suas eruit;

femmes.
19.
Il

19.

quidquam
ta

parvo us-

ne se trouva rien de perdu, depuis

que ad

magnum

de
et

filiis

qum de
ra-

plus petit jusqu'au plus grand, tant des gar-

ons que des

filles,

ainsi

que toutes

les d-

filiabus et

de spoliis,

qurECumque

pouilles

et

David ramena gnralement tout

puerant omnia reduxit David.


20
la, et
.

ce qu'ils avaient pris.


20.
Il

Et

tulit

universos grges et armenreprit tous les troupeaux de


les
fit

moutons
lui
;

minavit ante faciem suam


:

dixe-

et

de bufs, et

marcher devant
:

sur

runtque
21.

Haec est praeda David.

quoi ses gens disaient


21.
Il

Voil le butin de David.

Venit autem David ad ducentos

vint joindre ensuite les


qui, tant
las,

deux cents
arrts et

viros qui lassi substilerant nec sequi po-

hommes
n'avaient

s'taient

tueranl David, et residere eos jusserat in


torrente Besor
;

qui egressi sunt obvim

pu le suivre, et auxquels il avait ordonn de demeurer sur le bord du torrent de


Bzor.
Ils

David

vinrent au-devant de
David,

lui et

de ceux

et

populo qui erat cum eo. Acce-

qui

l'accompagnaient.
fit

s'approchant

dens autem David ad populum, salutavit


eos pacific.

d'eux, leur

bon

visage.

2. Respondensqueomnisvir pessimus
et iniquus

22. Mais tout ce qu'il y avait de gens

m-

de virisqui ierantcum David,

chants et injustes
crent dire
:

la suite

de David

commen-

Puisqu'ils

dixit

Quia non venerunt nobiscum, non dabimus eis quidquam de praed quam
:

ne sont point venus que chacun se conet ses enfants,

avec nous

nous ne leur donnerons rien du


;

butin que nous avons pris


tente qu'on lui rende sa

cruimus, sed
et
filii
;

sufliciat

unicuique uxor sua

femme

quos

cm

acceperint, recdant.
:

et aprs cela qu'il s'en aille.

23. Dixit
tis, fratres

autem David
mei, de his

Non
nos

sic facie25. Mais David leur dit


:

qu

Ce

n'est pas ainsi,

tradidil
,

no-

mes
le

frres,

que vous devez disposer de ce que


les

bis

Dominus,

et custodivit

et ddit

Seigneur nous a mis entre

mains,

puisque.

ton
latrunculos, qui eruperant
in

UN

LIBRUM

I.

REGUM
c'est lui qui

1012
nous a conservs
,

adversm nos,

et

nous a

livr

manus
24.

nostras

ces brigands qui laient venus nous piller.

Nec

audiet vos quisq'iam

super

24. Personne n'coulera cette proposition

que vous

faites;

car celui qui aura combattu et


la

sermone hoc; tjua enim pars erit descciiilentis ad prlium et renciancntis ad


sarcinas, et siniililer dtvident.
25.

celui qui sera

demeur au bagage auront


et

mme part
jour-l; et

au butin,

partageront galement.
pratiqu depuis ce

25. C'est ce qui s'est


ill,

El factum est hoc ex die

et

il

s'en est fait ensuite

une rgle
qui dure

deinceps constitutum et prrinitutn, et


quasi lex in Isral usque in diem hanc.
26.

stable dans Isral et

comme une

loi,

encore aujourd'hui.
26. David, tant arriv Sicleg, envoya

du

Venit ergo David in

Sicleg,

et

bulin

qu'il avait

pris

aux anciens de Juda qui


:

misit

dona de
,

praed

senioribus Juda
Aecipite benedi-

taient ses proches, en leur faisant dire

Rece-

proximis suis

dicens

vez ce prsent des dpouilles des ennemis du

ctionem de prd hoslium Domini,


27.

Seigneur.
27.
//

His qui erant in Bethel

et qui in

en envoija ceux qui taient Btlicl,


le

Ramoth ad meridiem,
molh,
et qui in
[in

et qui in Jether,

ceux de Ramolli vers


ther,

midi

ceux de J-

28. Et qui in Aroer, et qui in Sepha-

28.

ceux d'Aror

de Sphamoth

d'Es-

Esthamo,
Rachal, et qui in urbibus

thamo,
29. Et de Rachal; ceux qui taient dans
les villes

29. Et qui

Jeramcel, et qui in urbibus Ceni


30.

de Jramel et dans

les

villes

de

Et qui in Arama, et qui

in lacu

Cni;
50.

Asan, et qui in Athach,


31.

ceux d'Aram, ceux du lac d'Asan, ceux d'IIbron, et tous


ses gens.

ceux d'Alhach,

Et qui

in Hebron., et reliquis qui

31.

les autres

erant in his loois in quibus commoratus


fucrat David ipse et viri ejus.

qui laient dans les lieux o David avait de-

meur avec

COMMEMTAltlUM.
Vers.
1

Cumque ve.nissent Davi


IN

et vIri
1

Noverant, ut

ait

Lyra, Amalecitae abesse Davi-

EJUS IN SlCELEG DIE TERT1A (4), AjlAl.EC1 Ai IM-

dem

et sexcenlos alios ab urbe evocatos


,

ab

PETUM IECERUNT EX PARTE AUSTRAL!


(1)

SlCELEG.

Achis
(}uare

et in Palaeslinorum caslris

commorari.

cm

a Saule pris passi fuissent


,

non

Tridu post discessuw ejus b Aphec. Leucis amplis trigenla Aphec Sicleg dislabat.
lcites l'avaient prise, et qu'ils
les

lev
quiai

detrimentum

deinde

illius

gentis reli-

(Calmcl.)
les

variis excursionibus

et

praedalionibus

David arrivant Sicleg, trouva que

en avaient

Amaemmen

essenl Davide concisae, studio vindicte et ut

femmes captives. Dieu prouve long-temps ceux qui sont lui et souvent il les rejette dans la tempte lorsqu'ils sont tout prs d'entrer dans le port. David allait ire roi d'Isral par la mort de Sal, son ennemi; et cependant c'esl en ce moment-l mme qu'il tombe dans lo plus grand pril o il se soit trouv de sa vie. tant retourn, lui et ses gens, Sicleg, ils la trouvent en cendres, et leurs femmes,
,

gravem suarum rerum jacturam aliqu ralione repararent, ipsi quoque de hostibus, cm

commode

possent

praedas agere; et injuriatn

ac vicem rependere statuerunt.

Cm

ergo, ut
,

yEgyplius Amalecitarum servus relulil infra


v.

14, varias Juda; partes pnedabundi lustra,

renl Amalecit
vissenl

et ibi

rumore

niintio

cogno-

leurs enfants
Celte,

et tous leurs biens enlevs par

vacuam

propugnatoribus urbem Si-

les Amalciles.

cleg, e irruperunl, abduxeruntquepraedas:


et

dernire preuve fit ce que les autres n'avaient pas encore fait , c'est--dire, qu'elle branla la fidlit des gens de. David. Ils mon trrent alors qu'il est diflicile d'lre toujours ami des personnes opprimes el que la longueur de leurs maux lasse enfin la constance de ceux qui les suivent, et les tentent de les traiter comme s'ils taieni coupables de leur malheur, quoiqu'il n'ait point il', mue cause que leur vertu mme. Ainsi David, aprs avoir perdu tout ce qui lui tait le plus cher au mon,

cm

feminas et imbelle vulgus caplivum


;

abduxissent
de, a
lui

nulluin

lamen illorum occide-

la douleur encore de voir soulever contre ceux qui devaient le consoler dans celte affliction, et qui semblaient tre toute sa force. Mais s'il tait alors sans appui de la part des hommes, il savait que Dieu ne lui manquerait ii ce besoin et qu'il est toujours ;e souP lii de ceux qui n'en attendent que !e lui
,

.i

seul.

(Sacy.)

1013
runt.

COMMENTA1UUM. CAPUT XXX.


Tandem cm urbem animabus
opibusspoliis

1014

infixus

tamen pectori hret dolor.

Hoc modo

que vastalam incendio dformassent,


onerati ingenlibus, in patriam,

puto Davidi ac sociis suorum fortunam deploranlibus defecisse lacrymas, quia eliam
ille

quam ornare

bumor

se posse puiaverant, gradnin referebant. Hase,

defecit,
0.
(1).

quo

slilianloculi.

aut bis similia Lyra, cujus opinioni illnd in-

Vers.
pidare

Volebat enim eim populus laet

commodt, qud

statim, v. 10,

non solm ex
di-

Multae Davidi fuerunt dolendi

terra Juda, sed eliam ex terra Pbilislbim

lacrymandi causas. Prima, quia commuais erat

cunlur abegisse praedas Amalecioe. Quare vcrisifflilius

neque instauranda videbatur

illa

calamilas.

est,

eo aninio ex patri prodiisse

Dcinde quia duas uxores abactas esse viderai,

latrunculos, ut undecumqtic sibi praedas ab-

neque nrat, an prdonibus essent


ctae.

interfe-

ducerent, et idc praeserliin in Siceleg fuisse

Tandem

quia

debacchatos, quia

cm

ibi nulli

forent pro-

sic videbat esse

populum suorum desiderio commotum, ut non se putaret

pugnatores
gnarent
runt
,

qui pro uxoribus laribusque pu,

ab

illius

lapidatione securum.

Cm

ver popu-

tut id

ac facile praeslare potue-

lus sic effcrvesceret in

iram

ut suo

duce ac

(1).

principe,

quo nullam accepisset injuriam,

Vers. 4.
lacrym..

Et planxeiuint, donec deficerent


,

exigere voluerit suae calamitalis pnas, nulla

Pervenit David tertio die, ex quo


in

apparet gravior causa,


auleni et deliberandi

qum

quia dolet

dolor
,

dimissus fueral ab Acbis


civitatem invenissent

urbem, cmque

facultatem adimit

et

vacuam filiis et uxoribus, contemplarenturque non civitatem sed civilatis triste quoddam et immane bustum,
,

novas excogilat causas, quas fuisse


rissimas putat,

qum

ve-

cm tamen

loto

clo aberrent

veritale. Alia est


pria,
facili

prlerea hujus populi pro-

lacrymati sunt

omnes usque ade dolenler

et

qui levissimus erat, et hc atque illc

prolixe, ut exhaustae

lacrymae deficerent, ne-

que quidquam jam humoris superesset, quod


aut dolori suo, aut snorum funeribus impenderent. Illud, deficerent lacrym, aliquid habet

flectebalur. Amabat quidem Moyscm, sequebalurque ducem datum Deo, et quasi de clo lapsum sed ubi primum egere
:

momento

cpil, et
sit,

siti

laborare, sic in illum

amens exar-

observalione dignum. Deficiunt lacryma3,aut

cm homines slupent,
adimit, ut rigere facit

et

nimius dolor mentem


instar
saxi.

tantm non oppressent. De quo Moyses ipse ad Dominum, Exod. cap. 17, v. 4 Quid
ut
:

hominem

faciam populo
bit

liuic?

Adlinc paululum, et lapida,

Quod

explicure poetae in fabulos Niobe, quae


acerbitate, et assiduilate

doloris

plorandi in

se

me. Sic eliam nunc in Davidem quein de non mal merilum cognoverat, quia illi ali-

lapidem dicilur fuisse conversa. Idem de se


cecinit Ovidius lib. de

quid, sine ullo Davidis merito, duris acciderat, sic est

Ponto Eleg. 2

affectus, ut facto in illum

impetu

pen lapidibus oppresserit.


Fine carent lacrym, nisi cm stupor
obstitit Mis,

Hc

praeterea vi-

Et similis
Exsiccari
ut nihil
sit

morti corpora languor habet.


fonles,
ita

iriterdm lacrymarurri

reliquum

saisi illius iiumoris,

quod

per oculos eliquat et effundil dolor, indicat


Basilius
,

homil. 2 de graliarum Aclione, post

mdium, et Ambrosius de Obitu Valentiniani. San Jeremias consnmplas lacrymas sibi esse
dolebat,
et

fontes

lacrymarum optabat, ut

populi lamentabilem

tem

ille

cap. 9

casum deploraret. Sic auQuis dabil capiii meo aquam, et


,

(1) David tait saisi d'une extrme affliction ; car tout le peuple voulait le lapider; mais il mit sa confiance dans le Seigneur. Il a t marqu auparavant que lorsque David laat cacb derrire une montagne tournait d'un ct, et que Sal avec ses gens le poursuivait de l'autre, il n'esprait plus pouvoir se sauver, et qu'il se croyait prs de tomber entre les mains de son ennemi. Mais dans celle rencontre o il semblait avoir tout perdu, jusqu' l'affection de ses gens mmes, qui le menaaient de le lapider pour se venger sur lui d'un mallieur qui lui

tait

commun
et qu'il

qu'il se fortifia

avec eux l'Ecriture marque dans la confiance qu'il avait en


,

oculis

meis fontem lacrymarum


filii

et

plorabo

die
in-

Dieu,

espra contre l'esprance


le dit

mme,

ae nocte interfeclos

comme saint

populi

mei? Cui, ut

Paul

d'Abrabam.

quit supra Basilius, nalurse lacrymae

non

salis

erant. Et Cicero, lict fortass fals, ad rei

C'est ainsi que les saints s'avancent dans la vertu, et que les preuves les plus rudes que D;eu leur envoie et dont il les tire, les affer-

tamen naturam accommodai dixit Oral. 2 in Antonium Heimihi, consumptis enim lacrymis,
:

(1) Vers. 2. Non interfecerant quemouam. Cives servrunt, vel ut vcnderent, vel t in

Servitiiusumhabcreni

(Calmet

missent de plus en plus dans la foi et dans la patience. L'exprience des secours qu'ils ont dj reus de Dieu les assure de ceux dont ils oui besoin l'avenir, et ils esprent toujours qffi'il leur fera misricorde, parce qu'il la leur a dj faite en des remontres trs dangereuses, par une bont toute gratuite.

1015
deri potuit gravis causa, cur populari

IN

UBRl.U

I.

KEGUM

1016

motu ad
tanlm

niorlem appeti debuerit,

quia submovit ex
imbelli

urbe propugnatores omnes,


turb in e relicl
Vers.
7.

incplam viamvelociori cursu perseeuti suiu. Commodum illis accidit, ut puerum quemdaiu ^Egypliuni Amalecilae cujusdam servum olfenderent, qui
illos rect

(1). (2).

perducere potuit ad

la-

Applica ad me Ephod

Cm

omnium

re desperai et languerenl studia, et

tronum cuneuni (nam ad iilum usque locum nullum habuerunt indicium praeter vesltgia,
ut ail Josephus, quae
illi

frangerentur animi, erectus est tamen Davidis

recedentes impressecelari

animus ad ben sperandum. Quare quampri-

ranl,

qu, utpote

magn muliitudine

mm

advocat Abialhar, et jubet, ut de rerurn

non

poterant). Reliclus hic fuerat

domino

eventu, per Ephod, quod secum tabernaculo


tulisse diximus,

Deum

consuleret.

An ex usu
;

cm aeger esset, properantium gressus assequi non poterat. Quare affe


Amalecil, quia
ctus aegr, et extrem pen fam consumplus

foret praedalores illos,

quibus abducta fue-

rat praeda, et civitas exusta, persequi

ventu-

jacebat

rive essent in
spolia

ipsorum manus, et rcfercnda

creatus fugientem revocavit

humi moriturus. Qui posiea cibo reanimam neque


;

ab hoslibus ablata. Quibus respondit


ullo dubio

enim

tribus diebus ac tolidem noelibus quid-

Deus sine
nil)us

deprehendendos

esse, ac

quam

gustaverat.

Rogatus deinde de via ac

subigendos hostes,

et

praedam ex illorum ma(1).

gnre, itgyplium se esse dixit patri, cond!tione servum, qui

extorquendam

Vers. 9.

cum Amalecil donimo,

Abiit ergo David ipse.

Nihil

quo

ibi foret

aeger relictus, Arnalecitarum agest, in

ergo cunctatus David assumpsit secum sexcentos viros, qui

men

secutus

qui civitates aliquot prueda-

magnis, ut res ipsa postulabat,

bundi obierunt

Judae ac Palaestin, ex qui-

itineribus simul

usque ad

torrentem Besor
fessi

bus ad extremum invasre Siceleg, eamque

omnes pervenre.

Cm

ver eorum aliqui

nudatam civibus incendio denique vastarunt.


Quid
sit

de via progredi non possent uheris, ad tor-

Cerelhi, cujus auslralein plagam opin

rentem illum subsistere coacti sunt. Hi autem


fure
stodia

pugnaverunt Amalecilae, diximus


Commentariis
in

noslris

numro

ducenti, quibus sarcinarum cu;

Sophoniam ad

illud cap.

crdita est
6.

alii

porr magis expediti


est

(1) Vers.

Confortatus
id est,

qui habitatis funiculum maris,

gens perdito-

David

in

rum!
In libro de Traditionibus Hebraeorum,

Domino Deo suo,


jec.it

resumpsit

animum

qui

fretus spe ac liduci in

Deus hoc robur

et

Deum, ait Valabl.; inhanc spem animo Da-

Hieronymo adscribitur,
braicis, aliter in

aliter dicitur

in

He-

sperans se Amalecitas caesurum, eos insequeretur, eisque praedam ex Siceleg abaclam extorqueret. Quare David animum tain suinn quam sociorum, ad eos insequendum erexit. (Jbi ex hebr. verlas: Confortavit seipsum
vidis, ut

Latinis codicibus haberi, in


translatio.

quo minus videtur probari Lalina

Unde meo

judicio

non lev sumitur argumensentiunt,


licet ista:

tum, ut credamus, quod plerique


hoc opus non esse Hieronymi.

David in Domino Deo suo, sperans scilicet in Dei ope se per illam hostes assecuturum et debellaturum. Unde enim humana desunt prsidia, ad divina confugere oportet.
(2)

Nam

Hebraeorum dicantur esse Traditiones,

non

tamen Hieronymus
iliaque

illas

hic sine su censura,

(Corn, Lap.) Abialhar se revtit de l'phod, et David

non

levi,

abire permitteret,

cm suam

translationem videret improbari, neque omni-

consulta le Seigneur, en lui disant : Poursuivraije ces brigands? David tait prophte. Il avait

no cum textu conveniret Ilebraico. Sic autem


illae
<

reu une lumire extraordinaire de Dieu, et nanmoins il ne fait rien sans le consulter, alin de n'agir que par son ordre. Nous apprenons par un si grand exemple que l'essence de la pit et de l'humilit chrtienne est de vouloir dpendre de Dieu en toutes choses et de prendre plaisir soumettre notre vulonl la sienne. C'est ainsi que nous rendrons Dieu le culte souverain qui lui est d, et que nous reconnatrons qu'tant le crateur de l'tre indpendant de tous les tres, c'est lui proprement a rgler tous les moments et toutes les circonstances de notre vie, et que pour nous qui avons tout reu et qui attendons tout

Traditiones hebraicae

<

Cm

in

Latinis

codicibus legatur, lassos quosdam substitisse

ad sarcinas, et in Hebraeo habeatur, jussos


esse ut rsidrent ad

<
i

sarcinas

locus

hic

monslrat Hebraicam veritatem


sequi debere, quae

in

hoc loco

non

lassos, sed jussos refuisse. Ait

mansisse ad sarcinas dicit


ita
:

enim

jEqua pars erat descendentis ad prlium,


ad sarcinas
nulla
ibi,
;

et

remanentis

quia

si

lassi re-

<
i

mansissent,
porlio.

eis

deberetur de praedis

llc

quae salis se suis

compun-

de

dsir de le suivre en toutes choses, et la gloire de lui obir. (')) Vers. 8. Latrunculos uos. Ilebraeus
lui,
il

ne nous reste que

le

gunt acuminibus(l).
(1)

Ad torrentem Besor. Torrens


ducebat,

6te ori-

Pertequar agmen istud ?

ginetn

seu

polis

colligebatur

ex

1017
Vers. 15.

C0MMENTA1UUM. CAPUT XXX.

1018

Potes me ducere ad cuneum


ille

is-

facturum se promisit,

dummod David

juratus

tum? Rogatus yEgyptius


cere posset ignaros
loci

servus, an
vise,

dedulo-

afhmaret, ne ipsum niorti dederet, aut domini sui potestati traderet;

ac

ad illum

quod tandem

fecit,

cum

ubi praidones Amalecitae

constilissscnt,

postqum
sibi cavit.

Davidis obligat juramento fide

aquis, quae montibus


in

Munuese

fluunt, aique

Medilerraneum supra Gazam devolvebalur. Idem est facile torrens deserti, fals nuncupatus lorrens ^Egvpti. Utrm pleno semper amne ftueret, ambigilur tune autem aquarum
;

Qu;ret hic aliquis,

quomod

servus,

qui

tridu aberat, nsse potueril quo in loco


lecita; constitissent,

Ama-

cum

triduano cursu longa

potuerint peragrare spalia, et variis locis considre,


si

copia tumebat. Qui lassi transire non poteVers. 10. Qui segnes fuerant. Keddi posset Hebraeus runt ad transeundum. Septuaginta Qui sederant Qui prohibai sunt trans lorrentem. Chaldus

forte citatum illum

cursum intermitq. 12.

tere placuisset.

Hc de re Abulensis,

Sed
tidie

est solutio

non

diffieilis,

quia ut nos quo-

transeundo. Vox originalis piger, sonat ad litterani cadaver, anima et sensu destitutum : usurpatur etiam de pigris et inerlibus, ac de iis qui ver lassi sunt et viribus destituti. Sy-

audimus, quodque omnibus regionibus


esse didicimus, latrones certa soient

commune

designare loca, in quse confrant, quse furto


sustulerunt,
ritis

censent, substitisse illos ad ripam torrenlis, ut vadum prohibrent. Quod privare si cum veritate constaret, cur alii illos exuviarum parte voluissent? (Calmet.) trouvrent en chemin un /As Vers. 1t. Egyptien qu'ils amenrent David, qui ils donnrent du pain manger. Dieu avait rsolu de sauver David et de lui faire recouvrer tout
riacus et Arabs

utea pro cujusque laboreac meubi suos agant couventus,


oblectent. ut in

distribuant;

aut ubi se

commodis ac securis

Sic puto inter Amalecitas

convenerat,

certum aliquem locum ahsolulo praedandi negotio convenirent, ut laxarent del'essacorpora,


et

fatigatos remitterent

animos,

et

ce qu'il avait perdu dans


Il

le pillage

de Sicleg.

caperent laboris fruclum. Quod audierat


ptius
ille

primum ^gyquod

se sert pour cela de la charit qu'a ce saint pour un pauvre esclave, et de la duret qu'avait eu son matre de l'abandonner dans un chemin sans s'en meure en peine, parce qu'il tait devenu malade. tmoigner sa bont et Il faut tre attentif sa compassion dans les moindres rencontres que Dieu nous fait natre, parce que celui qui
est fidle

servus,

cm unus

esset

pratdonum

numro; atque ide promittere


complere.
Vers. 16.

potuit,

optabat David, et sine ullo errore promissa

Et ecce

illi

discumbebant super

faciem univers/eterr^. Securos rcddebat


lecitas et

Ama-

dans

les plus petites

choses, selon la

qud jam essent

in patriis finibus,
,

parole de Jsus-Christ, le sera aussi dans tes plus grundes : et l'on peut dire mme que ces* choses qui paraissent petites ne le sont point eu effet, puisque les plus grandes en dpendent, et que souvent elles en sont le fruit et la rcompense. Ainsi cette bont que David tmoigne envers un homme misrable et demi-

in

quibus ab hostibus nullam metuebant vim

<

mort, fut

le

moyen dont Dieu

se servit pour

entre ses mains les Amalcites, et pour passer en un moment d'un tat misrable et presque dsespr, un bonheur qu'il n'aurait os attendre, qui fut le commencement de cette grandeur souveraine laquelle

meure

le faire

mercenarii palris mei abundant panibus ! i El pluribus interjectis < Quein lamen David invenit, eique cibum elpotum prbuit, quia < manu fortis Dominus abjecta mundi non de spicit, et plermque eos qui mundum sequi < minime valentes quasi in via rmanent, ad amoris sui graliam convertit, eisque verbi sui cibum porrigit, et quasi duces sibi in via < dirigit, dm suos etiam prdicatorcs facit ;
:

< c < <

dm enim Christum peccatorum

cordibus

la

Providence
'

fallait lever.

Vers. 12. Septuaginta Duos racemos siccos.


:

(Sacy.) Duas ligaturas uv.e passe.

inserunt, quasi David super hosles ducunt, qui convivantes Amalecitas , velut David gladio feriunt, qui superbos quosque qui se
in

Hebrseus

Duoszimmukim.

(Calmet.) Dereliquot autem me dominus Vers. 13. meus, quia ^grotare coEPi. Tropol. Eucher. i yuid est, ait, qud yEgyptius Amalecita puer

c
i <

in itinere lassatus residet, nisi

qud amator

t
<

<
<

<
(i

prsentis seculi peccati sui nigredine opertus saep ab eodem seculo infirmus despeciusque relinquitur, ut cum eo nequaqum currere valeat, sed fraetus adversitate torpescat? Hos ergo eligit Deus quos despicil mundus, quia plermque ipsa despectio homineni revocat ad semetipsum is enim qui patrem reliquit, et parlem substanth quam perceperat, prodige expendit, poslquni esurire ecepil, in se reversus dixit Qum multi
:
:

despexerunt, Domini virtute pro(Corn, Lap.) Ad australem plagam Cerethi. Cert credimus, nomen Cerethim usurpari hic pro synonymo nominis Philisthiim. In 2 Reg. 15, 18, legimus Davidem habuisse legiones Cerethi et Phelethi, et ovines Gelhos, pugnatores validos, qui secuti eum fuerant de Geth

mundo

sternunt. Vers. 14.

>

ex quo rect inferas Cerethim Phili; sthos fuisse. Ad meridiem Caleb. Non procul Cariain Arbe, vel Hebrone, et Cariath Sepher, urbibus, quas tenebant posteri Calebi, ac Olhonielis generis ipsius, in tribu Juda. Amalecitae commode omnem eum tractum excurrerunt, incolis absentibus, ac bello Philisthaeorum oo
pedites
cupatis.

1019
quia et
illi

IN

LIBRUM

1.

REGUM
propria,

io?0
quando vesper,
id est,

nullam contra pararent aciem ad

repugnandum idoncam, et tam Palaestini,qum Hebraei, in quorum finibus luculentas ipsi


praedas abegerant, mutuis inter se diffidebant
odiis, et acies

nocturnus lucifer primm apparet. Hoc probat Exod. 12, v. 6; nam ubi Vulgatus habet Immolabit eum
:

universa multiludo filiorum Isral ad vesperam

habcbant utrinque paratas


instaret

ne-

Hebraic

est,

ben

lia

arbaiim, id est, inter duas


Bello
lib.

que,

cm jam

pugnandi ncessitas,

vesperas. Et

quidem Josephus de

7,

distrahere poterant vires, quas in

majorem
laut,

cap. 17, et iEgesippus in Anacephaleosi

non

hoslem

undique collegerant.

Quare securi

long principio tradunt, ad Pascba ab hoi

discumbebant in herb, comedebant


bibebant largiter
illos
,

non usque ad undecimam hostias

caedi, id est,

gniales denique ac hilares


sibi vicissim gratulali,

ab un usque ad alteram vesperam.

agebant dies,

qud

Hinc igitur dubitare aliquis posset, an tota


haec pugna, ac caedes Amalecitarum conligerit

excursionera illam tam habuissent fortunatam


et facilem.

Vers. 17.

Et percussit eos David a


fuit difficile

priori vesper, id est, ab hor non, quando


ves-

aut epulis dabant operam


gravaii sorano

aut temulenti atque

per usque ad vesperam. Non


vid tantam

Datur-

decumbebant,

ad

nocturnam

Amalecitarum multitudinem

vesperam, id

est,

ad undecimam horam, in qu

bsse pris ac dissipasse,

deinde peremisse.
lit

nondm

edormiissent vinum, et minus essent


et

Quam

fuisse

ingentemex eo
fuisse

verisimile,
et hae

cm
qua-

ad deliberandum
cerl vesper,

pugnandum
priori
,

idonci. Vel
est,

ipsius reliquioc

tantm evaserint,

nempe

id

pranita

dringenti viri

commemorantur. Hanc
confirmt

dio ad vesperam usque

subsequentis lucis,

aulem exiguam

esse illius multitudinis parlem


:

ut Amalecitarum cxdes
lern abstulerit.

unum diem
inquit
,

natura-

modus
ex
eis

ipse dicendi

Et non
viri.

evasit

Josephus priorem cogitationem


Duravit,
ea cxdes

quisquam,

nisi

quadringenti

Hanc
lor-

amplectitur:
i

<

ver multitudinem tantam quadringenti tan-

prandio usque ad vesperam.

Neque

ratio

tm

viri

deleverunt
lassi,

nam

ducenti

alii

ad

deest ad rem conjecturalem non infirma.

Nam

rentem Besor

sarcinarumque custodes

priori vesper satis spatii


viri

fuit,

ut quadringenti

substiterant. Accessre

quidem ad Davidem,
castris
alii

audaces et strenui, in populo securo, et

poslqum ex Palaestinorum
viri

excessit,

ad subitam illam irruptionem imparato, tan-

quidam

nobiles, quibus

se fortass
:

tam casdem ediderint. Deinde, quia


tercessisset, quae vias

si

nox in-

commilitones ac servi socios addiderant


illi

at

ad fugarn aperire solet

fuerunt usque adeo pauci, ut non videan-

expedilas et varias, non videbatur futurus ullus, qui

tur niomenti
lib. 1

plurimm
:

atlulisse.

De quibus

cm

fugiendo posset declinare pericu-

Paralip. cap. 12

Porrb de Manasse Iransvenicbat curn Philiditni-

lura, hostile

ferrum inermis expectaret

atque

fugerunt ad David, quando sthiim adverss


cavit
Saiil, ut

ide pugna in crastinum diem producenda non


fuit.

pugnaret;et non

cum

eis

quia inito consilio remiserunt


:

eum

Verumtamen non

est

dubitandum, in seesse caedera,

principes Philisdnorum, dicentes


tis

Periculo capiSal.

quentem diem productara

cm

id

nostri reverlelur

ad

dominum suum

apert dicat Vulgata translatio, neque aliquid


Iiabeat contra textus Hebraicus.

Quando
runl

igitur reversas est in Siceleg, transfuge-

Neque nimis
noclu puvel potis
,

ad eum de Manasse Edinas,


viri

etc. (octo

urget

opposita ratio
est,

nam

etiam
,

numerantur
in

principes). Principes militum


la-

gnatum

et qui ex castris

ex

Manasse

prbuerunt auxilium adverss

ebriosorum convivio se subduxerant


saltu se locisque desertis abdiderant,

et in vi-

Cmergo illud copiosum Amalecitarum agmen essel tune imparatum et inerme,


trunculos.

cm

drent hoslium vigilantes oculos, et attentas


aures,

et partim vino, partira soinno sepultum, facile

commovere

se

non audebant, ne ad

se

subito

Hcbraeorum impetu turbari ac


,

dissi-

aut molu aut strepitu traherent Hebrxos, qui

pari potuit

cm neque tempus haberent liberum, ut arma sumerent, quae habebanl in sarvasisque viatoriis involuta, et qui se
intrim armare potucrunt, ut tradit Josnplius,

cinis,

omnem partem, tanqum ad conclusam prdam excubabant. Cm igitur illuxisset, oinues scrutabanlur latebras, quemadmodm venatoin
res, qui

praedam odorati, tune maxime ardent,


vident septis esse conclusam.

non mullo quam

alii

diilicilis

cdebanlur.
Du32
SUIlt

cm praedam
Illa

VESPERE USQUE AD VESPERAM.

itaque venatio, quia multis in locis dispersa

vesperae diebus singulis; altra, quando sol


notabili

fuit,

craslin lucis

maxim un

sibi

partem vin-

jam flexuad occasum incumbit,

altra

dica\it.

1021
Vers.

COMMENTAK1UM CAPUT XXX.


18. Emut ergo David omnia.
praeter quadringentos
,

1022

Cm

viros. Antequni David ad viros accederet, qui

omnes

qui usi came-

ad torrenlem Besorlassi, sarcinarumquecusto-

lorum perntcitate mortern effugerant, cssent occisi, neque qui mortern evaserant, aliquid
possent secum
asportare de praed, quia hosiis

dessubstilerant,jamipsinoverant,abaIiquoqui

boni nuntii grati alios anteverterat,


liciter suis res esset confeela.

qum
il
1

f-

Quare

Da-

urgebat, quaecumquc abstulerant Amalecilae,


intgra Davidi, el recepit David
salva

vidi tque

victori

populo prodierunt obviiu

reliquerunt. Quare

gratulabundi; quibusarridens David, bonoani-

duas uxores,
fuit,

neque unus de

sociorum famiHis
receptus;

qui non fuerit ab hosle

mo esse, et se omnia pro votis sperare jussit. Cm autem alii, qui iniquo erant, et illiberali
animo, quid
ill

non filius ac filia, non uxor, non servus, non denique quidquam de spoliisant
gregibusquae ex urbe vastat sublata fuerant.
Rediit iiaque
vicior

salulione sibi vellet, non duodorati, dixre sub


illis

biis signis essent

amaro

murmure,
sed satis
ri, si

nibil

deberi de praed, in qu

David

cum pecudum
cogc-

eruend de latronum
illis

manu

nihil laborssenl;

atque annentorura gregibus, quos ipse pasloriiiae artis

victore

cuneo concessum videblios recipiat

non

iniperiius, praecedentes

quilibet
esse,

uxorem suam, ac

bat.

neque
20.

quod prseterea ab aliorum, quo-

Vers.

(1)

H/ec est pr/EDA David.

rum oper
derent
(i).

parla Victoria est, liberalilate desi-

Sicut Israelitides virgines,


sthaeo victor ex acie

cm

sublato Phili-

reverteretur, triumphale

Vers. 23.

Dixitoue David

Mon

sic facie-

cecinre carmen, illud ilerm ac saepis itrantes


:

tis, fratres.

Horum vocem humana quidem,


;

Percussit Sal mille, et

David decem

gravi

tamen reprehensione compescuit David

millia, sie

nunc

victor

ille

Ilebraeorum cuneus
auctori atdixit-

dixitque indignam illam

vocem

videri, quae in

Davidi duci suo,

et tantae vicloriae

vulgus exeat,
ctoria
illa

hominumque

notiliam,

cm

Vi-

que auspici, festivum cecinit epinicium,

Deo poiis

liberali

manu

concessa,

que saepisiteratocanticoet triumphali plausu:

qum human
ra ta
si t.

virlule atque industrie

compa-

Hc

est

prda David. Nolum est autem

in

triumpho
accini,

fesliv el gratulante turb aliqnid


etla-titia significaretur.etgeneralis

Vers. 24.

JEqvk

enii

pars eritdescenden-

quo

tis adpr,lium. et remane.ntis ad sarcinas (2).

gratulalio, et ducis in

dimicando

virlus, et in
illud
:

Ex hoc tempore
(1) Vers. 22. quus. liebraeus
(2)

lex fuit in Isral, ut aequaru

hoste debellando
Io Iriumphe,
io

flicitas.

Unde trilum
:

Pan. Ovidius

Omnis
:

vir pessimus et
(Calmet.)

ini-

Omnis

vir pessimus et Belial.

Omnia

te

meluenl, ad te sua brachia tendent:

Vultjus io, tnagn voce, triumplie canel.

Et idem iierin
Dicite io

Pan,

et io bis dicite

Pan,
soient
in

Decidit in casses

prda

petita meos.
ligi

Et

qua;

in

labulis,

quae

Celui qui aura combattu et celui qui sera demeur au bagage, auront la mme part au butin. Comme la charit de David envers ce pauvre esclave avait t en quelque sorte le principe de sa victoire, il veut aussi que la mme charit en partage les d:

David

dit ses gens

triuinphis,

aut in triumphanlium
illa

nummis
in

in-

scribuntur,
rio, et
sti

cantari etiam

pulo gralulalo-

triumphali cantico.
:

Quomod

Augu-

nummis legimus Rempublicam


Quis dubitet lise, et similia,

conservatam,
ci-

captam JEqijptum, Asiam receptam, servatos


ves.

in

triumphali
?
:

plausu

populari voce esse ca*nlala

Sic ergo

puto benevol turb canlatum esse

Hc

est

prda David,
na! Protegat te

et alia quasi lgitima, et usitata

in gratulationepublic, ut: Vivat David, hosan-

nomen Deil

et alia, quae in Scri-

ptur sacra frquenter obvia.

Venit autem David ad ducentos MlNAVlT ANTE faciem suam, dixeruntque... Ilehraeus ad litteram : Duxerunt ( ea quae voeperant mue res alias asquitas (quas nempe ov hosiibus receperanl), et dxeruni duc spo(1)
)
.

Vers. 21.

lium David.

(Calmt.)

ne peut souffrir que l'on fasse de ceux qui il avait command de demeurer au bagage, parce qu'ils taient trop las pour le suivre, et ceux qui avaient Combattu effectivement. Tout ce qu'il y avait de mchants et de corrompus p;irmi ses gens, s'opposent un ordre si juste, parce qu'ils mprisaient ceux des deux cents hommes qui ne s'taient point trouvs en tat de combattre, et qu'ils s'imaginaient qu'un succs si avantatageux tait l'ouvrage de la force de leurs bras. Riais David en jugeait d'une manire plus humble et plus vritable. Il 'ait persuad que c'tait Dieu mme qui avait combattu pour eux; que celte victoire lui appartenait uniquement, et que toute )a gloire lui en tait due. Ainsi il ne voulait point faire de diffrence entre ceux qui n'avaient pu le suivre, parce qu'ils taient abattus de lassitude, et ceux qui s'taient trouvs au combat, parce qu'ils taient tous galement redevables la toute-puissance de Dieu, qui s'tait si ouvertement dciare pour eux; il tait mme persuad que ceux qui
pouilles.
Il

(iisiinction entre

1025
partem ferrent ex prd, seu

IN
victori,

LIBRUM

REGUM
neque se bellorum objeore
licet

1024
periculis; ni ver,

quicutu

hoste confligerent, et qui ad servandas sarci-

manuscum hosle non

conseruerint, egressi

nas essent ab imperatore designati. Taniaenim


fuit

tamen sunt ad pugnam,

neque animus, aut


viae conficien-

apud omnes Davidis auctoritas, tanta

le-

studium, sed vires ad reliquum

gislatoris

ac legis humanitas, ut deinceps in

dum

defucrunt.

Nihilomius aliquod hic opi-

eo populo egregium illud factum decreti publici

nor exemplum hahuisse Davidem, quod sequeretur,


si

vim et pondus obtinuerit; aliquid simile

attentis

verba texts expendas

accidit

Numer.

cap. 31, ubi

cm

lilii

Isral

prsedam ex Madianitarum victori retulissent


ingentera, dixit ad
Tollite

eodem numerantur ordine, qui ingressi sunt pugnam et qui ad pugnandum egressi si
,
,

Moysem Dominus,
tu, et

v.

26

modo
hi,

casibus impedili necessariis atque legi-

summam eorum qu
ad pecus,

capta sont, ab

/to-

limis, interesse praelio

non poture. Quo modo


navrunt non
Divides ex quo
,

ntine usque

Eleazar sacerdos,

et

qui

lassi

ad lorrenlcm subslilre, qui tamen

principes vulgi, dividesque ex


ter eos qui pugnaverunt,

quo prdam

in-

aliquam operain pugnantibus


verba texts
qui

egressique sunt ad bcl-

inulilem,dm sarcinas custodiunt. Expcndemla


porr sunt
illa
:

lum, et inter

omnem

reliquat muliitudinem.
est,
sit

Sed
illis

neque hic lex ulla constiiuta tanlm Madianitarum spoliis

cm de
illic

prdam

inter eos

pugnaverunt

egressique

sermo;

sunt ad bellum.

Ubi duo consliluunliir, ut ap-

neque

ibi

singulis pars oequalis ex e spolio-

paret, militum

gnera

eorum

videlicet, qui

rum

divisione tribuatur.

Pugnrunt etenim ex
millia
,

omni populo duodecim

ex singulis

cum hoste contulre manus; et eorum, qui ad pugnandum egressi, quomins lamen cum
hosle
confligerent,
impedili
porlio.

nempe

tribubus milleni, uthabes ibidem, v. 4,


in castris ibi, v.

sunt;

quibus

remanserunt autem
centa millia,
et

50, sex-

qua debelur spoliorum


David querulos socios

Neque puto
li-

mille

septingenti triginta;

tain reprehendisset

quare ad borum singulos aliorum comparalione pars

br, dixissetque his qui remansissentad sarcinas,

minima pervenit. Adde, quod maquos Madia-

aequam deberi spoliorum partem,

nisi

gnum

est discrimen inter illos ad

anliquum hoc habuisset

exemplum, exemex hoc faclo ac tem-

nitarum, et hos ad quos Amalecitarum spolia


pervenre.
Illi

plum tamen

nam

lex

enim remanserunt

in

casiris,

pore primin inducla

esl in Isral.

Hanc

le-

gem
prendraientle moins de part la gloire de cette action, y en auraient le plus devant Dieu, et qu'ils seraient les plus dignes de partager avec les autres le butin de la vicioire. Cet exemple est d'une grande instruction pour ceux que Dieu appelle la dfense de sa
vrit et de son Eglise, et d'une grande consolation pour ceux qui soulagent autant qu'ils peuvent ceux qui sont destins une fonction si importante. Car les premiers doivent considrer que c'est encore plus par la charit et

post haec tempora videntur aut accepisse

Romani, aul adducti ingenua; satura bonilale


idem probsse quod Davide
stili

in

dividende ho-

cautum est ut enim auclor est Polybius lib. 10, idem quod David fecisse trai Triditur Scipio expugnat Canhagine
praed
:
:

buni, inquit, acquis porlionibus inter milites

pecuniam dividunl:non solm


sidio

his qui insub-

mansernnt, sed
ad muneris

his

quoque qui tento-

par l'humilit que par la lumire et la science que l'Eglise veut tre soutenue contre les erreurs de ceux qui la combattent. Ainsi, lorsque Dieu bnit en quelque sorte leur travail, ils doivent croire que ce succs avantageux est plutt la rcompense de quelques mes caches, qui ne cherchent que Dieu et qui ne dsirent
fruit

ria et sarcinas uslodicruut.

Im

et aegrotis,

t
<

et his qui

alicujus

curaiionem

fuerant ali missi

(1).

que

sa gloire, qu'il n'est l'ouvrage et le

de leurs explications et de leurs travaux. Et ceux qui ne sont pas en tat de servir Dieu dans la dfense de sa vrit et de ses mystres, doivent se consoler dans celte impuissance, puisque s'ils ont une grande charit pour l'Eglise et pour ceux qui la soutiennent, elle leur donnera une grande part aux grces qui sont attaches ce ministre si divin. Car Dieu ne regarde dans nos actions que ce qui les rend proprement pures et saintes, qui est l'amour que nous avons pour lui seul, et il rserve les plus grandes rcompenses pour ceux qui auront eu plus de zle pour sa vrit et pour sa
"loirs.

fSaev. (Sacy.)

(1) Il s'est fait ensuite (de cette conduite do David) une rgle slable en Isral, et comme une loi qui dure encore aujourd'hui. Abraham, aprs la dfaite des cinq rois, et Mose en certaines occasions, ont fait quelque chose de semblable ce que David fait en celle ci. Mais ce sage prince a eu cet avantage, qu'ayant imit le si grands saints dans la manire dont il s'est conduit alors, son exemple a pass depuis pour une loi, qui a l observe inviolablemeni dans Isral. C'est ce qui doit porter les grands rois faire avec plaisir des actions de gnrosit et de justice, parce qu'elles peuvent Oevenir aprs eux comme des lois et des rgles stables, fondes sur leur autorit et sur leur exemple, qui survivent leur personne, qui leur attirent mille bndictions dans les races suivantes, et

1023
Vers. 26.

COMMENT ABIUM. CAPUT XXX.

1026
;

Venit erco David

in Sicelec, et
(1).

officiorum

immemorem

deinde ut muneribus,

misit dona de
diit

pr/eda senioribus jljda

re-

quae etiam alienorurn animos expugnani, suo-

David
et

rat,

in urbem, quam vasiatam reliqueAmalecilarum incendio defonnaiam,

rum

contribuliuni, id est,
sibi

eorum, qui erant


ut si

cognai

iribu, conciliaret gratiam,

ubi

cm

aliquot diebus cominoratus esset

quam
liari

in

adeundo regno, ab adversariis atque


superaret.

reinque constituisset ab lioste paul anlelur-

invidis oriretur diflicultas, illam suorutn auxi-

baiam, statuilsenioribus Juda, sihique aut sanguinis

manu

Hac mini cogitalio ne-

communione

cognatis

aut studioruin

que alina videtur


ab
illo

Davidis prudenti,

neque

ofliciorumque necessiludine conjunctis, partent

temporis artieulo, in quo nunc nostra

aliquam mittendam ex prxd


colligitur, illam fuisse

difficile

unde non non exiguam,


:

versatur commentatio (1).

quando
et
est

nter lot viros,

quot statim numeran-

tur, distributa est. Voluit

autem

videri gratus

In Bethel. In urbe Bethel (1) Vers. 27. Eidiraimilic, vel in domo Uei, id est, in Carialhiarim, ubi eratarca, vel Gabaone, ubi la-

memor

olliciorum

qua: in suo exilio, ut


variis excepit.

non improbabile,

Quare

bernaculum. In Ramoth ad meridifm,


ridionale,
ut disiinguaiur

vel in

inter bos viros,

quos proeda; voluit esse non


,

Ranioth me Ranioth Galaad,

exories,
locis, in

illi

numeranlur

qui

erant in his
viri

quibus conunoralus erat ipse et

ejus.

Haec praedae

distributio

facta est,

opinor,

postqum David nuntium accepit cerluin de

morte
v. 2,

Saiilis;

nam

ut habes lib.

2 Reg. cap.

1,

tertio

die postqum ob

Amalecilarum

csde

rediit in Siceleg, didicit

mortuum

fuisse

Quare non dubilabat ad ipsum venlurum esse reguuiii, ad quod jam


et illius
filios.

Salem
ante

urhe Iransjordanin. Ramolli meridionalem tribui Simeonis josue ddit. Jether. Eusebius ei S. Hieronymus in Locis meminerunt Jethir. in plag meridionali Palestina , prop Uulathum 200UO passibus ab Eleuiheropoli. Urbs erat tribus Juda, el sacerdotalis, quae Etlier appellatur apud Josue 15, 42. In Aroer, urbe Iransjordanin, Vers. 28. ad lorrentem Arnon, in tribu Cad. David moram aliquam duxerai in regione Moabilic, salis proxim urbi Aroer, ubi lort:.liquos a ne-

cessariis suis reliquit, et unde pariter benelilicia iionniiili reluleral. Fori ulerque Davidis

Samuele designatus atque unautem illo tempore, id est, biduano, aut triduano spaiio, non potuii ins tau rare
fuerat
clus. Brevi

paens aliquandi

in

regione

Moabiiic sub

rgis palrocinio subslileral. Vide capul 22, 3,

4,5.
Sepiiamoth
,

eadem
,

facile

collapsa, aut dissolula

compouere, ac tandem

qu

Numris 34

10

ac Sephama de sed lougissim in


,

per

otium

illa

dispensare,

qu primm
largilione

in

6uos, deinde in toi oppida ac viros partiri cogilabat.

Hc ergo tam
:

libeiali

duo

agebat David

primm oslendebal

se

non esse
immoraux

qui rendent leur gloire et leur vertu


telle.

(1)

David envoya du butin

qu'il avait pris

anciens de Juda. Rien n'est plus gnreux ni plus reconnaissant que la vertu qui vienl de pieu et qui tend a Dieu, parce qu'elle est toujours sans orgueil el sans intrt. David avait reu dans sa disgrce des assistances de diverses personnes, elaussili que Dieu l'a favoris d'un heureux succs, il ne pense plus qu' leur

transjordaoinis aberat. Esthamo, urbs iribs Juda, et sacerdotalis s in limbus Eleutheropolis. Vers. 20. Rachal. De hc urbe nihil scimus; Sid enini lanluminodo occurrit. An eadem censt nda est ciim Haehil in de&erto Ziph, qu David semel aique iierm venu? Jerameel. Vide supra, 27, 10. Ceni. Angusta Cinaeorum regio, ad mridien maris Moriui. Arama. Urbs est Ilorma, ubi Vers. 30. totain dilionem Aradi anathemati devoveruiii

Hebnei. In Clwr-Haschan. In lacu Asan. Hebrneus Vide Josue 15, 42, el 19, 7, ubi Asan taniuni appellatur. Tribui Juda primm assignala, de:

son bonheur. Ainsi il se conduisagement dans la prosprii, parce qu'il avait t long-temps dans l'adversit. Ses longues traverses lui avaient appris combien il avait eu besoin de la protection de Dieu et (le l'assistance des hommes. Et aussitt que le calme succde une tempte o il avait t tout prs de prir, il tmoigne son extrme reconnaissance, premirement envers Dieu,
faire
sait trs

pan de

inde transivil ad Simeonilas.

qui en tait la vritable cause, et ensuite envers les hommes, qui en avaient t les organes et les instruments. (Sucy.)

eadem forte cum Athar, Josue If), quaj urbs Josue cum Asan jungitur, quern admodm hic Asan cum Alhach Vers. 51. Heuron, Locus est notissimus. Ex hoc locoruni censu magnanimilas Davidis denionstratur, quippe qui, exul licet et omnium indigens, grandia tamen liberalis animi sui specimina exhibet. Nullum loeum ex iis, quibus excepius fuerat, seu beneficii aliquid
Atiiacii,
7,

retulerat, negligit.

Ingentem san praedam X


(Calmet.)

Amalecilis reluerit, opus est.

1027

IN LIBHUil

REGUM
CHAPITRE XXXI.
1.

1028

CAPUT XXXI.
1. Philisthiim

autcm pugnabant adet fugerunt


viri

Cependant

la bataille se

donna entre

les

versm

Isral

Isral

Philistins et les Isralites.

Les

Isralites furent
il

mis en

fuite

devant

les

Philistins, et
la

en fut

ante facieni Philisthiim, el ceciderunt


iulerfecti in
2.

tu un grand

nombre sur

montagne de Ccici

monte Gelboe.
in

bo.

Irrueruntque Philisthiim

Sal et

2.

Les Philistins vinrent fondre sur Sal


;

in filios ejus, et

percusserunt Jonathan
filios

sur ses enfants

ils

turent les

(ils

de Sai,

et

Abinadab
S.

et

Melchisua,

Sal.

Jonathas, Abinadab el Mclchisua.

Totumque pondus
;

praelii versuni est

3.

Et tout

l'effort
le

du combat tomba sur

in Sal
tarii
,

el consecuti sunt

eum

viri sagit-

Sal; les archers

joignirent cl le blessrent

etvulneratus est vchementer

sa-

dangereusement.
Alors Sal dit son cuyer: Tirez votre

giltariis.
U.

Dixitque Sal ad armigerum suum


,

i.
:

pe, et tuez-moi, de peur que ces incirconcis

Evagina gladium tuum


ne

el

percute me,
isti
,

ne m'insultent encore en m'lant

la

vie.

Mais
,

forte veniant incircumcisi

et in-

son cuyer, toui pouvant de ces paroles


voulut point
le faire.

ne

terlicianl

me

illudcnlcs niihi.

Et noluit

Sa! pril donc son pe,

armiger ejus; fueral cnim nimio lerrorc


perterrilus. Arripuit itaque Sal gladium,
et irruil
5.

et se jeta dessus.

super eum.
vidisset

5.

Son cuyer, voyant

qu'il

tait

mort, se

Quod cm

armiger ejus,

jeta

lui-mme sur son pe,

et

mourut auprs

videlicet

qud morluus

essel Sal, irruit


et

de

lui.

etiam ipse super gladium suum,


tuus est curaeo.

morC. Ainsi

Sal mourut en ce jour-l, et avec


lils,

6.

Morluus

est

ergo Sal, et 1res

filii

lui trois

de ses

son cuyer et tous ceux qui

ejus, et armiger illius, et universi viri


ejus in die
7.
ill

se trouvrent auprs de sa personne.

pariler.
viri Isral

Videntesautem

qui erant
fu-

7.

Or

les Isralites qui taient au-del

de

la

transvallemel Lrans Jordanem, qud


gissent viri
essel Sal
tales
cm

valle deJesralel au-del

du Jourdain, ayant

appris
israelitae
iiiii

la

dfaite de l'arme d'Isral et la

mort

et

qud morluus
venerunlquc
ibi.

de Sal et de ses enfants, abandonnrent leurs


villes, et

ejus, rcliqucruiil civi-

s'enfuirent

et

les

Philistins y vin-

suas,
,

et et

fueerunt;

rent et s'y tablirent.

Philistiim
8.

habiiaverunt

Fada aulcm

die aller venerunl


,

8.

Le lendemain

les
ils

Philistins vinrent d-

Philisthiim ut spoliarent inlerleclos

pouiller les morts, et

trouvrent Sal avec

cl
ses trois
(ils

gisant sur la

montagne de Gelboe.

invenerunt Sal tires


les in

filios

ejusjacen-

monte Gelboe.
praeciderunt caput Sal,
et

9. El

fpo-

9.

Us couprent
ils

la tte

Sal et

lui

lrenl
le

liaveiunl

eum armis;
in

et

miserunl

in ter-

ses armes, el

envoyrent par tout

pays
et et

rain Philislhinorum per circuitum

ulanin

des Philistins pour rpandre cetle nouvelle


pour
la publier

dans

le

temple de leurs idoles

nuntiaretur
populis
;

templo idolorum el

parmi

l"s peuples.

10. Us

mirent

les

armes de Sal dans


et sa tte

le

10. Et

p<
;

suerunt arma ejus

in

templo

temple d'Astaroth, et pendirent son corps sur


la

Aslarolh
in

corpus vei ejus suspenderunt

muraille de Beihsan

dans

le

temple

muro Beihsan.
11.

de Dagon.
1 1
.

Quod

cura audssent habitatores

Ceux de Jabs do Galaad ayant appris

le

1029

COMMENTARIUM CAPUT XXXI.


traitement
Sal,

1030
les Philistins

Jabes-Galaad quaecumque fecerani Philislhiim Sal

que

avaient

fait

12. Surrexerunt omnes viri fortissimi,


et anibulaverunt tot nocte
,

12.
tirent,

Tous

les plus vail'ants


la

d'entre eux sor-

et tulerunt

marchrent toute

nuit, et ayant enle-

cadaver Sal

et

cadavera filiorum ejus de

le

corps de Sal et ceux de ses enfants, qui


ils

muro Bethsan; veneruntque Jabes-Galaad, et combusserunt ea ibi


;

taient sur la muraille de Belhan,

revinrent

Jabs de Galaad, o

ils les

brillrent.

13. Et tulerunt ossa eorum, et sepelie-

15. Us prirent leurs os, les ensevelirent dans


le bois

runt in nemore Jabes, et jejunaverunt

de Jabs,

et

jenrent pendant sept

septem diebus.
Vers. 1.

jours.

COMMENTARIUM.

Philisthiim autem pugnabant

adversum Isral, et fugerunt viri Isral.

gentium more regnum administrabat Sal,


etiam gentilium imbiberat spiritus

sic

et sensus.

Qu

hic narranlur,

omnia eodem pen modo


1.

Sic enim fecisse legimus illorum aliquos, qui


inter gentes
dentiae

repetuntur postea,

1 Parai, c.

10, ex quo

magnum

sanctitatis
,

atque pru-

sumemus,

si

qua ad historiam plenam atque

dilucidam necessaria fore vibebuntur.

Hc

pu-

nomen consecuti sunt ut ignominiam fugerent quam vivi et sospites non videban,

gna accidit paul postqum David Palstinorum acie digressus est , in qu ex Israelitide

tur declinare posse.

Pleni sunt antiquorum


,

Annales illorum exemplis

qui ignobilem vi-

gentenemo

fuit,

qui non fuerit abhoste csus

tam eum voluntaria morte permulrunt, aut


servitutem
,

aut fugatus. Csedes autem

maxim ex

parte
filii

quam timebant,

aut gaudium de

contigit in Gelboe. In his ceciderunt trs

su calamitale hostium suorum occupaverunt, adacto in sua viscera mucrone. Quos tandem
ideirc ita celebravit antiquitas
,

Sal

quem deinde tota Palaestinorum moles quem cm tandem assecuti essent sagitlarii, ad mortem usque vulnerrunt (1).
,

in

incubuit;

ac

si

aliquod

ddissent invictae fortitudinis et animi supra

Vers. 4.

Dixitque Saul ad armicerum


,

hc humana

sublati

documentum.
occidat

Stultitia-

suum
(i)

Evagina gladium tuum

etc.

(2).

Ut

est

inquit Seneca Epist. 70, timor mortis

mori.

Veni, qui

expecta,

quid

Percusserunt Joyvtham et AbiVers. 2. nadab et Melchisua, filios Saul. 1*1 Dei consilio faclum, ut omnibus filiis Salis occisis, Davidi viain ad regnum complanarel et sterneret; namlsboselh, quarlus Salis lilius, domi desidens, minus videhatur bellicosus, etregno (Corn. Lap.) lot hellis implicilo inidoneus. Consf.cuti sunt eum viri sagitVers. 3. tarll, et vulneratus est vehehe.nter a sagittariis. Sagitlarii illum assecuti, leihaliter vulnerrunl; seu potis, sagittarii aggressi suiitejus agmen, quod nondiun fugerat et Sal vulnere Sagittarii inlethali confossus est. Hebrus venerunt eum jacientes in arcii, et vatd vulneraSagittarii agtus est jacientibus. Seu potis gressi sunt eum, et ipse territus est vald ab illis. Posieriorem hanc versionem probant frquent! numro interprtes, accipientes ad litierani verba illa Salis, relata ab Amalecil Davidi

occupas? Quare suscipis alienae crudelitatis

procurationem
an parcis?
,

? ulrm invides carnifici tuo, Hoc postremum spectsse vide-

tur Sal

ne gaudendi Pahpstinis occasionem


,

prseberet

ne illuderent capto
et

et iractalo per
vile

ludibrium

ignominiam rege

haberetur

Hebraeorum nomen. San


vitareque studebat David,

hoc
1.

intuebatur,
c.

2,

1,
:

cm
Nolite

dicehat de Saule ac Jonath peremptis

annunliare inGelh, ncque annuntietis in compitis


Salis

armigerum ageret, credunt interprtes.


(Calmet.)
fuit

Tota anima mea in me est; quarenullo vulnere affectum fuisse regem creduni, cm sibi gl.idio necem intulit sed nullaui meretur fidem lesti-

monium Amalecit,tamniuliisundiquemendaciis

refertum. Vero igitur propius repulamus, sibi inferre decrevisse cm se lethaliler vulneratum et privaium spe Vivendi post vulnussensit. Sepluaginta reddunt Invenerunt eum jaculatores viri sagitlarii, assecuti, aggressi suni; et vulnerrunt in hypoclwndria, seu in inferiori ventre, Theodotion pariter In regione prop jecur. (Calmcl.) (2) Verba h*c l'acta fuisse ad Doegum, qui

Salem necem

hoc Dei judicium, ut Sal gladium queiM injuste strinxerat in Davidem, converteretin seipsum. i Gladio, inquit Hugo, Amalecitis contra praeceplum Domini quo pepercerat, c. 15, meril seipsum occidit; i sic qui poteslate pro communi utilitate ac cepl, aut non ulitur, aut abutilur, suo se nimirm gladio confodit, quo ab hoste de< c fendi debuerat, hostem potis juvat. Unde et coram Amalecit cui pepercerat, occidit se, et Anialecites ipsi diadema abslulit, tulitque ad Davidem. Ita tropol., in hor mortis fiassionesetvitia, qua' in vit occidere etmornficare negligis la allligent , tibique decus pacem, vitamque prajsentem et aeternam auferent; hi enim sunt noslri Amalecit. (Corn, Lap.)
,

Justum

1031
Ascalonis
,

IN

L1BRUM
,

I.

KEGlM
ihijm
,

1032
,

ne forte ltentur fiti Pliilislliiim

ne

et iRRiitT siPEa eum. Instabant


,

credo

exultent fiti incircumcisorum.

Quare ne hanc

Palsestini

et

jam prop aderant

et nisi sta,

quain animo ignominiam conceperat, subiret,

tim tnortem properantem ascisceret

acciperet

domeslico inaluit

qum

alicno gladio jugulum

pris hostile ferrum,


liosle

qum

acceptis

jam ab

prabere, quasi hoc moriendi genus foret honestius.

vulneribus interiret. Su igitur


,

manu
,

Meminerat credo
Sanisoni

Saiil
,

quomod gens

peragere voluil

quod impetrare non potuit


gladium
et

eadem

illusisset

cui eiroderunt ocu-

ab armigero

incubuit igitur in
,

los, et alligatum pislrino molere fecerunt, et

ut exhalaret infelicem animant

alieno vulnere

denique

in

Dagonis templo ben pastis et

non

indiguit.
,

polis ludus et jocus fuit.


ret, anlicipat

Hoc ne

sibi accide-

Hic dubium incidit non lev

quod expedia-

morte praevenit Sal.


itaque Saul
(I)

Vers. 4.

Ahiupuit

mus
gla-

necesse est, an ex suo vulnere extinctus


,

fuerit Saiil

vel alinant sibi Amalecitae


illud

manurn
levis

mort de

(1) Sal prit son pe et se jeta dessus. La Saiil est semblable sa vie. Il avait irrit Dieu, non seulement par sa premire dsobissance , niais encore par les meurtres et
les sacrilges qu'il commit ensuite. Et au lieu de s'humilier devant lui pour flchir sa colre, lorsqu'il ne voulut point lui rpondre sur l'vnement de la bataille qu'il devait donner, il alla

ad exlremum

opus asciverit. Neque


,

est dubitandi ratio

cm 1. 2, c. diamus, cm jam essel animam


peremptus
fuisse

1, slatiin

au-

acturus Sal,
,

advocatum esse adolescentem illum


est
,

quo

manus adductas ad Davidem coronam et armillam


et per illius
,

consulter les dmons par cettcscience infernale de la magie, qu'il avait lui-mme condamne dans tout son royaume. Ainsi, ayant appris de Samuel qu'il (levait le lendemain tre tu avec ses enfants, cet arrt fut vrifi dans cette bataille qu'il perdit, et qui fut aussi glorieuse aux idoltres que funeste et honteuse au peuple de Dieu. Ce prince avait dj tu son me par une infinit de crimes il tue encore son corps, de peur d'tre expos aux insultes des infidles. 11 avait t le meurtrier d'un grand nombre de prtres et d'innocents; il devient l'homicide de lui-mme. Il avait vcu comme
;

qu fidem facerent illius orationi et mulo regiae necis debitum et non


pretium obtinerent.
Ita

Salis
vulgare

Josephus

et nonnulli

ex Hebraeorum magistris.

Verumtamen communis

est scnlentia,

suo

un
tre

homme
de
sa

rebelle Dieu et comme un idolpropre volont, selon l'expression


,
;

lme de leur qualit, qu'ils considrent au moins cette fin funeste du premier roi du et qu'ils applus illustre peuple du monde prennent de cet exemple terrible craindre les jugements de celui qui leur a mis la couronne sur la tte, et qui la leur redemandera avec leur vie au moment prcis qu'il a marqu dans l'ordre de sa providence et de sa
;

de Samuel

meurt comme un paien et comme un dsespr. Le Saint-Esprit n'a pas voulu mme qu'il nous ft libre de porter de
il

justice. Qu'ils considrent dans Sal ce qu'ils doivent fuir, et en David ce qu'ils doivent

sa

mort un jugement mle de doute

et

d'in-

certitude, aprs celui qu'il en a fait en termes formels dans les l'aralipomncs, o il parle de Saul donc mourut cause de lui de cette sorte
:

ses iniquits,

ou dans

ses iniquits,

comme

le

texte original, parce qu'il avait viol le commandement qu'il avait reu du Seigneur, et qu'il devait observer ; qu'il avait de plus consult cette femme qui avait un esprit de divination , et qu'il n'avait point espr au Seigneur. C'est pour

porte

le

cela que

Dieu

l'a

tu,
fils

et qu'il

a transfr son

imiter. El si l'clat de la majest qui les environne, et qui les expose une infinit de prils, les pousse dans le prcipice o David lui-mme, tout saint qu'il tait, n'a pu s'empcher de tomber, qu'ils ne perdent point l'esprance en Dieu, comme Sal la perdit, et qu'ils imitent ce sage prince qui couta les remontrances du prophte Nathan, lorsqu'il lui dcouvrit la profondeur de sa plaie, et qu'il se rendit ses avis comme s'il les avait reus de la bouche de Dieu mme. Car on peut dire de ce prince si grand et si humble dans sa gran-

royaume David,
Telle fui
la fin

d'ha.

de ce premier des roisd'Isral. Dieu a vrifi en sa personne ce qu'il avait dit au prophte Samuel Je mettrai en honneur ceux qui m'honorent, et ceux qui me mprisent tomberont dans le mpris. Les princes du inonde ne daignent pas d'ordinaire faire attention ce qui regarde les particuliers. L'ide qu'ils ont conue de leur grandeur les met tellement dans leur imaginai ion au-dessus de tout le reste du monde, qu'ils se persuadent aisment que ce qui arrive au commun des hommes ne les touche pas. Cette pense nanmoins est aussi fausse qu'elle est pleine de prsomption, puisque Dieu dclare qu'il a fait les petits comme tes grands, et qu'il est galement le pre et te juge des uns et des autres. Mais s'ils ont si fort accoutum leur esprit se repatre de ce fan:

deur, ce que l'Eglise dit du premier homme, que sa faute, quoique si criminelle en ellemme, est devenue bienheureuse, puisqu'il l'a rpare avec tant de larmes et par toute la suite d'une vie si pure et si exemplaire. Ainsi auront prouv il est bien juste que ceux qui comme lui dans leur chute combien est grande
la fragilit humaine, l'imitent aussi dans celle manire admirable avec laquelle il est retourn Dieu de tout son cur, et s'est humili profondment sous sa majest suprme. C'est ce que S. Ambroise dit l'empereur Thodose, qui lui reprsentait que David, qui tait si saint, n'avait pas laiss de tomber dans un grand crime Si vous l'avez suivi dans son
:

dans sa il, imitez le encore pnitence. Qui seculus sis erranlem,seqnerepni(Sacy.) tentem.
garement,
lui dil

10 33
sibi ferro

COMMENTARIIM CAPUT XXXI.


Salem
altulisse
1.

1034
;

mortcm, non
c.

alic-

no. Ita
dicit,

Abulensis in

2 Rcg.

1, q. 5,

ubi

hanc esse sententiam conimunem. Quod hoc modo probat quia non pris armiger se:

proposita, succumberent sive ut rcmpubhcam aut augerent commodis, aut ab infortuniis liberarent, ut Samson Judic. c. 16. Vide Augu-

stinum
causa

lib. 1

de Civit.

c.

26
pia

et 27.
,

At quae

ipsum interemit,

qum dominum suum

occisuin

fuit

tam gravis ac

quseque Deo

esscvidil; vidit autem occisuin, statim alquc


in gladium oiirmalum incubuit, v. 4 et 5.
inter

potucrit esse grata, quae rei, qu tantoper


recta ratio et ipsa natura

At

rerum abhorret,

ali-

hune Salis
si

in

gladium incubitum, et
Amalecit, aliquid

quam

posset

speciem honcslatis obtendere'f

adventum,

quis fuit,

morse ex ipso dicendi gnre interjectuni oporadtuit. Deinde, quia si viveret armiger, cm
vocatus
fuit

Oppugnant hanc Hebraorum Lyrseque sentenquorum tiam Burgensis et Abulensis q. 10


,

rationes omitlo, ne longus sim


las

sicut et

il-

Amalecita, non sincret ab


occidi.

illius

quas pro Ilebroruin sententi produxit

manu regem

verberavit viscera,
neque', credo,
id

Adde qud si gladio transnon potuit di differri mors,


Scriptura sacra tacuisset,

Lyra. Utrasque tu apud auctores suos vide,

quando ad inanus habes. Ego duo dico Alterum, ex quo Sal in ferrum incubuit, satis
:

cm de
derit.

Saule

alia

minutiora long tradi-

esse potuisse spatii, ut retractaret animostul-

tum sceleratnmque consilium


ad verba Amalecita?? Nihil san
egregi fuisse mentitum, ut Daartificio

ot

peccatum

Quid ergo
aliud,

illud

ingens induct pnitenti deleverit. Hoc


est,

qum

certum
id

neque

ull eget confirmatione, quia

vide gratiam eo

ac simulato studio

Scriptura clamt
v.
,

ssep
:

et

apertissim.
egerit

communiter interprtes, Theodoretus inl.2Reg. q.l, Angelomus, Lyra, Dionysius, Serarius. Et quidem ipsa narratio
melis
iniret.
Ita

Ezecli. c. 18,

21
et

Se autem impius

pnilentiam, etc.

clamant sp doclores

ac Patres. Vide Abulensem, q. 10. Yerumta-

Amalecitse probat, ab

illo

non abfuisse mendagladii, in.


id,

men quando
lis

hic conjecturis agimus, et Sain

cium, quando neque meminit


Saiil

quem
quod

peccatum
de
illius
,

extremo

vitae articulo

legimus,
incli-

morilurus incubuit

im negat

et

pnitenti nihil audimus, e

apert Scriptura sacra docet, super gladium

suum

incubuisse

Salem.

Cm

ergo con-

qu omnes pen Patres et doctores incumbunt, Salem adacto in viscera mucrone


,

namus

stet illum in

re tam apert fuisse mentitum,


orationis tuend flde laborare

non

lemporariam solm, sed aeternam


incurrisse. lia

quid de

illius

etiam
cap.

mortem

Ambrosius

in

necesse est? Neque

novum

est in Scriptura sa-

9 ad Roman., Hieronymus in Ezechie;

cra viros etiam justos aliquando menliri.

Quod
et

lem cap. 20
lam.

Bernardus serm. 26 in Cant.,


dicit

sub haec tempora


Acbis, ut
c.

fecit

non semel David,


aliis

resurreclurum

Salem, sed non ad vi-

29 dicebamus.
illa,

Neque Scriptura
narrata com-

semper probat
fides est

quae ab
illis

Et quidem gravissimum hoc esse peccatum

mmort, quse san ab


;

esse dicta canonica

non noslri solm, sed etiam exlerni


tiunt,

et sen1.

at esse vera, long abest etiam ab

et

docent.

Vide Augustinum

de

historic fide.

Civit. c. 17, per alia plura. Cicero in


,

Somnio
in

Secundo dubitari posset


quoque mortem
cerit
fidei

an Sal seternam

Scipionis docet, retinendum


slodi

animum

cu-

subierit.

Negant quidam He-

corporis,

nec injussu ejus, quo est


vit esse

braeorum, qui etiam laudant, quasi aliquid fe-

datus, ex

hominum
ut

migrandum. Qu
sic

magnum, cm pro

republic su crdita

de re

ibi

multa Macrobius. Quod scelus

de-

egregi pugnaverit, neque in hoc extremo

testabantur,

qui sibi n;anuS intuJissent,

facto

peccatum intervehisse putant

quibus

indignos putarent honore sepultur. Sic Plato


lib.

aliquo

modo Lyra

subscribit, et adducit ratio-

9 de Legibus

Aristoteles, Ethic.
suis fabulis

1.

5, c.

nes^et exempla.
haec

Illae salis

videntur infirmas

ultimo.
poetae,

Quod

in

expresserunt

non admodm faciunt ad Salis excusandum peccatum, quia qui seipsos occiderunt,
et in

dm

illos,

qui voluntariam

mortem op-

petierunt, sic in inferno constituunt, ut nulla

Sanctorum habentur numro, fecerunt


et

inde emergendi potestas detur, aut spes relinquatur.

illud vel divino aspirante alllatu, ut saep do-

De quibus

sic

Maro,

lib.

6 /Enei-

cet Augustinus
atrociter,

cur

in seipsos

tam svirent

dos

honestam causam habuerunl; neque

Proxima deinde tenent msti

loca

qui sibi te-

tam

id

egerunt, ut privatam eflugerent ignosibi

thym,
Insontes peperre manu, lucemque perosi,

miniam, qum ne peccatis, qu videbant


s. s. IX.

33

,,

1055
Projecre animas.

IN

L1BRUM
in alto
j3j

REGUM
blica

403G

Qum

relient

lhere

commoditas. Exempla occurrunt mulia


,

Nunc
Fata

et

pauperiem,

et duros

perferre labores!

eorum

qui ide

obstant, tristique palus innabilis

und

rima commendantur

nunc etiam post secula pluet vivunt qud amicis,


,

Alligat, et novies Styx interfusa coercet.

aut conjugibus mortuis noluerunt esse superstiles.

San contra hos

a-ro'xeipx;

gravissimse sunt ab

Hos omitto

quia non
,

dificil sludiosis

imperatoribus indictae leges, et ab Ecclesi

occurrent. Illud dicam

quod ex eo quod com,

non minus graves, quae hosjubet ccclcsiastic carere sepultur, et non aliter sepelire, qum
canes aut asinos.
Vers. 5.
videlicet

muniter aut accidit, aut existimatur

dixit

Maro

1.

9 de Euryalo et Niso

Turu super exanimem sese projecil amicum


ejus,

Quod cum vimsset armiger


quod
mortuus esset saul,
in

Confossus, placidque ibi

demm

morte quievit.
possunt,

irruit

Fortunati ambo

si

quid

mca carmina
incertum

ETIAM IPSE SUPER GLADIUM SUUM.

Eodem qUO
morte

Nulla dies tmqum memori vos eximet vo.

Sal spiritu, ne videlicet aliquam

Quis fuerit hic armiger

est.
,

Qui-

subirct ignominiam, rogavit Judic. c. 9, Abi-

dam audacis

qum

littera permittit
,

Doeg

melec, ut idem faceret, quod suo item armigero Sal Evagina, inquit, gladium tnum, et
:

Idumseum esse putant


22, Sali aperuit,
fuisset

qui

ut diximus cap.

quomod

sacerdote David
tt

percute me, ne forte dicatur, quod femin interfectus

exceplus, cujus grati

fuerunt ex-

sum. Sed fuit eventus long dissimilis:


interfecit

lincli sacerdotes.

Ide autem exislimant Saule

nam

ille

regem, et infensas manus

mortuo superstitem esse noluisse, quia patrono


caruit
,

seipso vulnerando continuil; bic

tamen huma-

cujus auxilio evadere se posse credebat


,

nior abstinuit suo rege crudeles manus, et

Davidis gladium

que ni propter sacerdotum

ne rgi suo superstes esset, quod rege continuil, in seipsum ferrum crudele convertit.

csedem offensum
trabatur.

sibi

Quare occupavit mortem

magno suo merito arbiquam


,

Pium boc
non

alicui videri potuil;


:

at cert scelere
et

caruil

et

quod laudrunl tune,

nunc

etiam mal non accipiunt, qui res expendunt,

manu jamjam impenderc sibi existimabat. Hsec ex traditione Hebraorum Hieronymus in Tradit. Hebraicis. Sed haj merue sunt
Davidis

non divin , sed human atque vulgari trutin illud Deo gratum non fuit, quia injussu suo
an imam de corpore et de su custodi emigrare non vull. Neque ulla apparet causa gravis et

Hebrseorum nugse
gis

neque video cur haec ma,

de Doeg

Idumo

qum de
,

alio
nisi

quovis ex
quia hujus

Hebrseorum gnre confingant

nomen ex

Scriptur noverant

aliorum prseter

bonesta

quam

in

boc casu plan funesto

admodm
spectat
,

paucos ignorabant. Ego Doeg istum


,

spectare potueril hic armiger, nisi fortass


ut regium

non militem

aut armigerum
;

quod edem
,

oppeteret interilum
et

et

laudem

fuisse lego

sed rei pecuari


c.

seu

apud suos,

immortalem gloriam oblineret,


pie-

armenlari prsefectum, qui

21, v. 7, po,

qud vitam
esset, et

rgi suo, reique publicae largitus

tentissimus pastorum Salis esse dicitur


ut
alii

aut,
;

qud ad mortem usque servssel

legunt

Salis

mularum custos

hoc

tatem etfblem,

quam

in vit constanler e
.

ver ministerium long abest militari negotio.


Vers. 6.

usque servaverat. Sed san haec omnia fure vanissima quse neque spectare potuerunt di,

Mortuus est ergo Saul et trs


,

filu ejus, et armiger illius


ejus
(1).

et univers! viri
tota Salis

vinum

aliquid,

neque laboranli,
vivus,

et

jam

inclisi

Prop deleta

est

n die

natse reipubliese subvenire, esset spes


ulla salutis,

cmmagis,

qua

domus,
tuor

et universa progenies,

quando ex quastfsceptis
,

qum

rnorluus

filiis

ex regi conjuge

unus
ex
2,

prodesse posset

occumbenti

patrise.

Quare

lanlm

fuit csede rcliquus Isboseth.


alii

Nam
I.

oplim concludit Abulensis, q. 11, grave ex


ill

concubfn Resph duo


c.

fuerunt, qui

voluntari esede armigerum illum admi-

21, in

crucem

acti sunt.
,

Dicuntur autem

sisse

peccatum.

mortui universi
,

viri Salis
;

non quidem quot-

San
illorum

hominum judicia consulas arbitratu rem totam expendas


si

et ex
,

quot in exercitu fuerant


dicuntur fugisse
,

nam ex
,

his

mulu

dices

sed

omnes

qui erant do-

hoc opus

teriis esse

celebrandum encomiis
aeternis

sicul alia ob

eamdem causam

videmus

(1) Et universi enim populus iug

viri ejus, comits. Reliquus dilap>-us fuerat. Auctor libri

prconiis commendari. Sed aliud prscribit,


qui auctor est et conditor vitse
,

quam impendi
aut pu-

non

vult

nisi

ipsojubente; neque tune jubet,


,

cin nulla intervenit honestatis ratio

primi Paralipomenon 10, 6, ubi banc ceedem narrt , scribit Interitl ergo Sait , et 1res (ilii id ejus , et omnis domus illius pariter conduit est , famuli, custodes corporis, domestici, etc (Calmct. )
:

,,

1037
mestici Salis
assidui
,

COMMENTAMlM. CAPUT XXXI


,

1038

ut viri aulici
latere

qui

illi

erant
:

poni, deseruerunt urbes, quas in valle coluerant, et in tutiora loca commigrrunl, in quas
statim, quia

cl

regio

non rccedebant
,

milites praelerea praetoriani


circa regiam

quibus denique
,

non long aberant,

Palaestiiii
,

suc1

pcrsonam

vel

custodiendam

vel

cesserunt. Ubi hoc loco, trans vallem


Paralip. cap. 10, est, in campestribus.

lib.

ojrnandam
Vers.
7.

aliquid erat negotii

commendalum.
,

Sed

est

Videntes autem viri Isral


Ruben
, , ,

qui

prorss idem.
Vers. 8.

erant trans vallem, et trans jordanem


erant ex tribu

(1).

hi

Facta autem die altra


,

ve.neru.nt

tribu Manasse, qui


stat
,

ut

Gad et ex dimidi ex Numer. c. 52 con-

PhILISTHIIM, UT SPOLIARENT INTERFECTOS. TotUIU

illum diem posuerunt Philisthini in caedemis

trans

Jordanem

in Galaadilide et Basa-

fugandisque contrariis

quorum multi

noctis

nitide regione consederunt. Qui eliam trans


vallein habitasse dicuntur, quae propler cxcel-

beneiicio evaserunt incolumes.

Ubi ver pri-

mm

illuxit

conversi sunt ad castrorum et

lcntiam wjaoiotoh
lis

vatlis

appellalur

quia valvallis
,

caesorum exuvias.

Cm

autem caesorum cor-

omnium
,

nobilissima.
,

Est autem

ut

poribus spolia detraherent, Saillis invenerunt,


et

suspicor

Engaddi

quae balsami est nobilitata


illustris (quae

trium liliorum sirata cadavera, quoe quidem


aliis

provcntu, et eo nomine maxime

ab

internoscere
,

difficile

non

fuit,

propter

proxima

est

mari Mortuo
,

in

quo olim fure

ornamenta
runt

quae

cum

vulgaribus non debue-

quinque civitates
xima? dclicite
)
,

et in

illis

totius

mumli ma-

runt esse communia. Et quia aut aliquot fueIsraelitae


,

et quia
illae

hic Iocus vallis erat

qui in Palaestinorum castris

antequm
incendio
vallis
,

civitates

clesli dellagrarent
;

militaverant, sicut supra, cap. 14, v. 21, fue-

et aquis opplereniur mortuis

et

eliam appellabalur, ut constat Genesis

cum rum non


runt

Palaestinis contra Israelitas Ilebraeo-

pauci

et lus Sal

et ejus
;

lilii

ut

cap. 14, ubi saep vallis nominatur sylvestri.

est verisimile, ignoti

non erant

aut quia Pa,

Hoc ergo noiuen credo

retinuisse, eliam post:

laestinorum multi
litis

ulpote vicini

cum
,

Israe-

qum fuit clo percussa sicut alia multa nomen retinuerunt antiquum.etiamsi nominis
causa omnin perierit.
Isti igitur,

familiarem
,

habuerunt usum

qui

tam

Salem
Vers.

qui trans Jor-

qum illius filios de facie nrant. Et pr^eciderumt caput Saul et 9.

danem, trans illam nempe regionem Jordanis,


quatn
vallis

spoliaveru.nt eum arjiis, et miserunt in terram

occupabat sylvestris, quia videbant

Philisthinorum.
praefixa

Quomod inimicorum
c.

capita

Israelilarum castra aut caesa fuisse aut fugata

contis circumferri soleant


,

ab hoste

neque utlam tune

in Israele

vim esse tantam,

victore

diximus supra, ad

17, ubi David


,

quae possel Philisthinorum viribus utiliter op-

idem

fecisse dicitur

cum

capite Goliath

ad

vldentes autem viri isral , qui erant trans vallem et trans Jordanem... reliqueru.nt civitates suas, et fugerunt ve.nerlntque puiLISTHIIM , ET HABITAVERUNT IBI. Rei UliiJUC 11.1(1)
:

cujus fortass exernplum idem fecre Palsestinl

cum

capite Salis. Circumlulerunt igitur ca,

put per populos

ut

illos

exhilararent

cm

lura poscebal, ul Israelitae, qui erant trans vallon Jezracl ad mridien) et septentrionem ejusdem vallis, sibi metuenles, urbibus sedibusque suis desertis, fug se proriperent. Quae tune vigebat beili disciplina non permitlebat, ulibi nonnisi cumvitsevellibertatis discrimine snorarentur. Sed cur et transjordaninus populus urbes suas deseruit? Neque enim Phili,

extinctum vidrent hominem Palaestini nominis

inimicum. Quod ilem attulerunt ad templa,

ubi major erat

gratulabundi pro Victoria


frequenti confluxerant.

hominum concursus qui et magno studio atque


,

Primo

libro Paralipo-

menon addilur, caput


Israelitarum rege

Salis in templo Dagonis

Jordanem iransmisisse novimus; quin nec tutus illis fuisst transitas. Reputandumest igitur, runiorem victi fugaiique Saulis tantum animis injecisse terrorem , ut vel feraelitae tranjordanini minus tutam in regione su ruoram arbitrarentur. Panico terrore correpti sunt, neglectoque amnis vado in naontem evaserunt. Neque unicum est hoc ejusmodi terrons exernplum. Populus metu consternatus, primos timoris impelus sequitur. Alii reddunt Hebrneum, cis Jordanem, vel, gui erant ad vada Jordanis. Alii malunt, verba hc, trans Jordanem, accipi oportereut ad Jabitas, de quibus in exitu hujus capilis , relata quare hos transjordaniuqs, si cum Saule et Davide consthaeos
,
:

esse propositum, ut triumpharet videlicet de


;

quemadmodm

Dei arca

de Dagone dejecio saep, atque confracto, cum

magno Palaestinorum

dolore atque ignomini

ante Iriumphrat. Et quia praecipuus erat Palaestinorum deus, praecipuo dono, capile videlicet

regio

ornare voluerunt. Sic olim idem

populus in Dagonis templum


duxJt, ut quant pris
ille

Samsonem
,

in-

concisis Philisthicontrisirat
sic

norum

plurimis

Dagonem

etiam postea captivus, caecus, et variis illusus

modis oblectaret. Fecit poslea Machabsius


1,

iib.

ferantur, rvera cisjordaninos fuisse. (Calmet.)

oD. 7, v. 47. aliquid simile

eu

1059

IN

L1BRUM

I.

REGUM
rum
aliquid

1040

dextramque Nicanoris suspendit contra Jrusalem, sicut David Goliath caput ante suspcnderat, cap. 17, v. 54.

Salis staturent et consecrarent arma

etiam

fecerant
viclrici

non

dissimile Bupra

Vers. 10.

Et posuerunt arma ejus


fuit
,

in

tem-

plo Astaroth. Mos antiquus

non solm
numeranlur
,

apud gentiles
Palaestini
,

in quibus etiara

anos et mures auHoc aut aliquid simile prceperat Dominus Numer. cap. 31, v. 28. Quod prstiterunt deinde victores Hebri
reos consecrrunt.
,
,

cap, 6, ubi

Arc

sed etiam inter religiosos

Deiquc
suspen-

ibidem

v.

40

Nos

servi lui recensuimus

numenoslr:
offe-

veri cultores, spolia

qudam

in templis

rum pugnatorum, quos habuimus sub manu


et

dcre

qu perptu
libertatis
,

prxdicarent aliquam
:

ne unus quidem defuit. Ob hanc causam


,

Deo concessam
acceptx

esse victoriam

sicut eliain
,

rimus in donariis Domini

quod

in

prd auri

instaurt valetudinis

et

potuimus invenir e; periscelides , et armillas, annules, et dexlralia, ac murenulas.

conservt vit extare voluerunt in templis,


in votis

ac muneribus

ternum monumen,

Corpus ver suspenderunt


SAN
(1).
:

in

muro Bethsublimi

tum. San quod ad gcntcs pertinet mille habemus exempla. De bis qui vcl morbis
, ,

Hoc

regii cadaveris fuit insigne ludifuit in loco

brium

proposilum enim

vel tenapestatibus

aliisque vit periculis

ac publico, ubi non civibus solm, sed etiam

dcorum
liberati

ut

ipsi

sibi

persuaserant
Tibull.

auxilio
1

prxtereuntibus spectari posset; quod

cm

sunt, est
:

illud

eleg.

ad

esset examine,

Isidcm

solulum
tnihi
;

fdum, borridum, et tabe jam ac deflucns non poterat esse regio


,

Nunc, dea, nunc succurrc

nam possc mederi


tuis.
:

nomini ad conlumcliam et

loti

populo Hebro-

Picta docet templis multa tabella

Cicero

lib.

2 de Natur deorum
,

Tu

qui

deos pulas bumana negligere


vertis ex tt tabulis pictis
,

non animadmulti vim


s^.lvi^

rum ad dolorem non gravissimum. Hc summa est suppliciorum ignominia, et quasi dedecorislcgeconstitutus cumulus , cm sicarius
aut latro, poslqum actus est in patibulum, in
triviis

qum

tempestalis effugerint, in portumquc

proponatur, ut

illius

ab omnibus specteet sclrat

advenerint

>

De

spoliis in
,

deorum templis
auctores et aus,

tur

lurpitudo

et vilitas,

vil

eo nomine suspensis
quasi sacra qudara

ut

illi

pices existimentur esse victori

et illa sint
,

habemus

testimonia.

monumcnta innumera Est apud Demosthencm


,

memoria renovelur. Cum Salis cadavere suspensa quoque fuisse filiorum corpora ex eo liquel, quod statim viri Jabes de muro Bcthsan
deposuisse dicuntur non
Salis

solm

sed

oratione in

Neram hoc carmen quo Pausaeorum


spolia
:

fdiorum corpora.
Vers. 11.
(1)

nias Victoria de Mdis rcportat,

Quod cum audiissent

viri Jabes

consecravit Apollini

Grcorum ductor Medos qui perdidit hostes Pausanias Phbo consecrat exuvias.
Livius

Corpus ver suspenderunt in muro Bethsan. Legimus in Paralipomenis caput Salis affixum fuisse in templo Dagon , id est in templo urbis Azoli. Truncum ver cadaver ap,

lib.

10

<

Tanta spoliorum mullitudo


,

pensum

fuit

meenibus, sive in patibulo super


,
:

fuit

ut non
his

templum tanlm Quirini

fo-

rumque

ornaretur, sed sociis etiam,

mnia Bethsan suspensum vel teste libro 2 Regum 21, 12 In ptate Bcthsan. Ut opposita hc inter se conciiienlur cadaver istud sus,

coloniisque finitimis ad templorum ornatum

dividerentur.

Appianus in Annibalicis
affixa templis spolia

pensum tandum

fuisse
est,

primo ad

itiiiia

urbis repu-

tum

in plate,

unde deposilum

Cm

armis egerent Romani, qusita

aliis

bellis, et

ad decus
i

de-

traxerunt.

Hanc consuetudinem
,

genti-

Jabil rapuerunt; seu potis plateam urbis jacuisse prop portas ac mnia , ex consueto regionis more; quare Salis cadaver, mnibus intra urbem suspensum , simul etiam ints in plate erat.
bore

bus familiarem indicavit Maro


dos
:

lib.

7 ^Enei-

Multaque prterea sacris

in pottibus

arma,

Sepelieuunt in nemore. Hebrus Sub arin 1 Paralipomenon , vel sub arboribus Sitb quercu. Locus erat facile prop 10, 12
:

illorum
Captivi pendent currus, curvceque secures,

urbem celebris. Utrm victori hujus Philisthorum appensit


,

Et

crisl capilum et portarum ingentia claustra,


,

Spiculaque

clypeique

ereptaque rostra carinis.

Ex

sacris

est,

habemus exempla non pauca. Notum quomod David gladium Goliath, et Judith

llolophcmisconophximi Domino dedicaverint,


ille

deditio Bcthsan, urbis ad Jor Philistxormn ditione long distabat, ignoro. Jacebat illa in extrem valle Jezraelis , eamque,Chanani ad usque judicum xiatem occuprant. Hic autem usur patam Philisthis crnmus ; quo autem

dix censenda

danem

qu tamen

in tabernaculo,

hc
,

in templo.

Et quod

tempore

illis

cessent, non legitur. David

i'bi-

listhaeos depulit,

cm Salomone rerum

po-

tt""^

fecerunt Philislini

ut in templo idolo-

tiente Bethsan regibus Juda parcrct.(Calmet.)

1041
Galaad, Hi 6unt, quos

COMMENTAHIUM CAPUT XXXI.


in principio regni sui

1012

Haec Abulensis cogilatio non


est,

omnino
exemplo,

soluta

duobus ante hune articulum annis


Sal Naas
licii

liberavit

quae

maxime

nititur Salis

quem

Ammonitarum rege
illi
,

cujus bene,

sepultum esse constat, atque combustum. Quod


ego neque negare possum
,

cm
el

grata esset recensque

memoria

ut

neque videor quoest in Salis lilio,

vicem aliquam rependerent

quo

liberta-

modinficiari quisquam possit, contra nitente

tem

vilam accepissent
,

surrrexerunt ex e

atque clamante

litter.

Sed

civitate viri fortissinii

et null tolius noctis

rumque cadaveribus nova

ratio

ex qu nullo
atque

assumpt quite, antequm per lucem aliquod


ab hostibus impedimentum oriretur
corpora tulerunt in Jabes
ex ossibus carnes,
;

modo

conjectare licet solemne fuisse


,

sublata

legitimum

comburi carnes
cadavera

et

ossa sepeliri.

et

cm
,

detractas
tolerare

Nam cm
ex

aliquot dies, ut necessarium videtur


,

quarum ftorem
combussissent
,

histori

illa

pependissent

in

non poterant,
in

ibi

ossa nuda,
sepelierunt

muro, aspirabant jam gravem aliquem


tolerabilem halitum
,

et in-

quibus odor ade teter non erat

quem nec

ipsi

qui ex
alii

nemore

Jabes. Additur

lib.

1 Paralip. cap.
,

muro
tridas

sustulerant, ferre possent,


illas

neque

ad

10,

sepultum subter quercum


;

quae erat in

carnes
,

regii cadaveris

ftentes et pu-

Jabes

quae videtur esse aut magnitudine, aut

exequiales honores obire sustinerent.

specie nobilis; quasi speciosissimus locus in

Quare
rium
regio
,

commodum

visum

est
,

im

et necessa-

eo nemore electus esset pro regi sepultur.

nudare carnibus ossa

quibus in patri
incendio

Ubi absque dubio erecta

fuit
,

aliqua aut su-

more parentarent
quod
rgi

et carnes

perba

aut speciosa moles


,

qualis et regium
,

consumere, ne quid secum tetrum


adducerent
niae.
,

et feetidum

nomen

et

gratos Jabensium
,

ac

librales

futurum esset ignomisimile

animos decebat
sacra tradat.

licet

de his nihil Scriptura

Exemplum habes

Amos

cap. 6,

Illis

porr temporibus, antequm

v. 10, ubi

cremata dicuntur corpora, ut ossa


ibi.

pro regiis corporibus instituta essent pro regi


dignitate

efferrentur. Vide quae nos

Nam

haec

pulcra

magn mole ac opre magnifica sehoHeslissimus locus pro regum ac


et

ostendit verbis

ita clar significantibus

eadem Amos,

ut

nemo

meo

judicio

de hc nostr cogita-

principum sepultur videtur esse in nemoribus ac lucis, im sub quercubus, quemad-

tione dubitare possit.

Cm
,

enim ageret de
,

hominibus
perierunt
,

qui in domibus aut fam

aut tabe

raodm
nutrix

Salis cadaver aut ossa potis

nuda

quos amici

aut cognati mandare


pietatis

Jabesitis condita sunt.


,

San Debbora Rebeccae


:

vellent sepullurae,

quod

ac funeris

Gen. 35,

v.

Sepulta est ad radies

officium graviter olenti cadaveri praestare

non

Bethel subter quercum, vocatumque est nomen toci


illius

poterunt, nudabunt pris carnibus ossa, quas


ign comburent
,

Quercus
solita,
,

flets.

Et

in

lucis ac

montibus
et

ut deinde ossibus nudatis


ibi

condi
titulos

ibique excitai i

monumenia
lib.

honores impendant parentales. Sic autem

qualia Jabesitis videntur ad Salis


excitata
: ,

Amos Quod si reliqui


:

fuerint

decem

viri in

domo

memoriam
cap.
sepulcra

docet illud

4 Reg.
ibi

un, et ipsi morienlur.


suus, et comburet

Et

tollet

eum propinquus
Ubi plura
et

23, v. 16
,

Et

conversus Josias vidil


,

eum,

ut efferat ossa.

qu

eranl in monte, misitque


:

et tulit

adduximus

in

hanc sententiam,
quae in

hune locum,

ossa de sepulcris, etc., et ait

Quis est

titulus ille,
illius:

quem modo versamus,


Alia exempla
,

pluribus exposuimus.

quem

video ? Responderuntque ei cives urbis


est

Sepulcrum

hominis Dei.

Vers. 12.

Et combusserunt

ducit Abulensis,

suam sententiam adminus habent negotii nam,


:

ea

ibi.

Con-

ut ipse de illorum nonnullis arbitratur

alios

tendit hoc loco Abulensis ex sententi Rab.

habent explicalus non

difficiles.

Quse ante,

David, carnes principuiu virorum (nam de


vulgaribus cadaveribus alia ratio est) comburi
solitas
,

qum

explicare

atque infirmare aggredior

observo, usitatum esse, ac pen legitimum, in

ns putrescerent
;

et

gravem ex se f,

funere maxime nobilium

ad

opprimendum

torem emitterent

ossa ver

quae tabe et

molestum halitum, quem ex se caro exanimata


reddit
,

vermibus libra sunt,

mandari sepultur.
Salis filiorum-

ungi solere liquore nobili ac pretioso

Quod probari posse putat ex

cadaver, et
cremari.

cum

illo

pretiosa

quoque aromata

que cadaveribus, quai ign ita dicuntur fuisse combusf ut tamen ossa fuerint sepulta, quae
,

deinde ex Jabes Galaad in paternum sepulcrum in terram Benjamin translata fucruut David,

De utroque exempla occurrunt pen innumera tam in sacra qum in profana litteratur. De profana est illud Virgilii de Miseno
lib.

2 Reg. cap. 21, v 12.


.

Congesta cremantur

1043
Tlmrea dona, dapes
Apuleius
1.
,

IN
fuso cratres olivo.
:

LIBRUM

REGUM
Quomod dicimus
honorent
tt

ioi4
bibere aliquem
, ,

in

cujus

-iFlorid.

Jammiseri

illius

membra

hauriuntur cyathi

quoi syllabis

omnia aromalis perspersa :jam

os ipsius unguine

ejus constat

nomen. Accipe ex multis unum


lib.

odor delibutum. Statius 3 Sylv.:

aut alterum exemplum. Martialis

Epi-

Quis carmin longo

grammatum epigram. 39
Nvia sex

Exrquias
Perlegat
?

et dona,

mule ferulia pompa:


iltic

cyathis, septem

Faust ina bibatur,


tribus.

Omne

stipatum examine longo


(luit,

Quinque Lycas, Lgde quatuor, Ida

Ver Arubum Ciltcumque

floresque Sabi,

Idem esse credo de

ferali

cn, quae
iis,

in

moro.'licii

Indormnque arsura
Thura.

seges,

prreptaque (emplis

tuorum exequiis porrigebalur

qui

atque honoris grati funus obibant. San

ita

Juxia liunc

morcm
ait
:

PersiuS satyr 6

de hoc-

olim loqueliantur Hispani, qui comedimortuum

rede offenso

tune dicebant, accumliebant


:

cm
sic

feralibus, de

more, epulis

Sed cnam funeris hres


Tfegliget iratus
,

ergo nunc

comburi

dici

qubd rem curtaveris

um
v.

possunt mortuorum cadavera,


inferiis

cm

in illorum

Ossa inodora dabit.

aromala cremantur.

De
39

sacris est in primis illud Joan. cap. 19,


:

Vers. 12.
In funere

Et jejunaverunt septem diebus.


in

Venit autem Nicodemus, qui venerat ad Je,

suorum, aut eorum,


grati, solebant

quos benofici
alias

sum nocte primum

ferens

mixturam myrrh

et

esse vellent et

Judxi ad

aloes quasi libras centum.

Quod

esse quasi legi-

plures creremonias pen legitimum adhibere

liinum Judaiis, docet statim,

dm

ddit

Sicut

jejunium, tum ut aliquod doloris argumenlum


ederent, tum ut ea corporis
afictio

mos estJudis
v. 4
:

sepelire.

Et deAs, 2 Parai. 1G,


in sepulcro suo
;
,

mortuo-

El

sepelierunl

eum

quod

rum animabus
illorum
1, et

aliquod esset levaraentum. Sic


,

foderat sibi in civitate David

posuerunlque eum

san fecit David pro Saiile et Jonalh

cm

super lectum

suum plnum
,

aromatibus

et

un-

gucnlis meretriciis

qu erant pigmentariorum
eum ambiMorposse videtur
:

mortem primm accepit, 2 Reg. cap. iterm pro Abner 2 Reg. cap. 3. Cur

arte connecta, et combusserunt super


tionc

ver septem diebus Jabesitae prter aliorum

nimi.

Ex

lus explicari

consuetudinem jejunaverint, ea videtur esse


ratio, quia

illud Paralip. 2, c. 21, v. 19,

de Joram
,

multa videbant regium


,

illud ca-

tuus est in infirmitate pessim

et

non

fecit ei

daver passum esse ludibria

qu
,

illorum ani-

popidus secundum
sicut fecerat

morem
et

combustionis exeqnias,

mos

aegr
illo

admodm

afi'ecerant

atque ide

majoribus ejus. Usitalam esse dicit


,

honore

funebri et septemdiali addito jeju-

combustionem

quasi

novum

aliquid

ac

nio refieere voluerunt, quae illatanta,

tamque
quia

noviun indicatur, quod non in regiis exequiis


combustionis niodus servatus sit,
reges ferm

publica ignominia delraxerat.


illius

Tumetiam

cm tamen
combunon

studio singulari acceptum referebant


liberi

omnes

constel non fuisse

qud

et

quod

salvi

viverent,

neque

slos, sed terrae mandatos. Hinc, credo,


difficile

oculi dextri ab
l'ossi.

Ammonitarum rege

forent cf-

constat, quid sibi Jeremias velit,


:

cm

denunliat hoc loco Sedeciae


busliones
id est,

Secundum com-

llic finis

est libri primi

Regum, quem

ler-

patrum suorum,

etc., sic comburent te:

minavit

qui

animalis

vitse

terminus est

comburentur
,

in tuo funere, regio


,

more

nernpc mors rgis, qui quanuli divino imperio obsecutus est, nihil tentavit

ac magnificenli

aromala varia

et

cadaver

tuum delibutum unguentis


N^que "p
lacli

inferetur sepulcro.

succederet ex voto

quod non illi quando ver suo se cpit


difflnitioci

illud

comburent te,

admodm
:

urget

arbitratu regere, et suae prudentise

quia Hebraic, ubi Vulgatus reddidit, te, est


,

nique conidere, infirmatae sunt vires,

opta

in dativo

quasi dicat

Comburent
aliis

mens,

et qui divino

ducebatur, diabolico ca^pi


infortu-

libi caplivi Judaei,

aut jam magis pacati alque

exagilari spirilu, et ex alio in aliud


,

benigni Bahylonii varia


regibus
,

aromata sicut
,

intgra

republic

Judi cremare

consueverunt. Quarc non cremantur Judaeo-

nium et dedecus praceps abripi donec tandem, quo nihil est in hoc mortali statu miscrius, in scipsum crudelior Iuit,qum ullus

rum
ver^

cadavera, sed in eorum exequiis et futhura

unqum antea
cap.

juratus hostis. In

lib.

Paralip.

cremanlur

cl

sufimcnla

alia.
illa,

10, in fine, hujus extrema


:

calamiuiis
,

Deinde, quia non rare

alicui

tribuuntur
,

caus assignaniur

illae

videlicet
est
,

propler

quae magis in illud, quod ejus causa


jus

aut in
f

quas regno delurbalus

quia videlicet

honorcm

et

gratiam fiunt, conveniunt.

quod

illi

Domino per Samuelem injunctum

1015

COMMENTARIUM. CAPUT XXXI.


,

1046

fueral negotium, non implevit. Et addit extre-

etsacerdos, annos quadraginta, 1 Rcg. 4, v. 18,


licet

muni

illud

peccatum

quod proxim

pridie

Septuaginta

illius

praefecturam annis tan-

vidolicet antc niortem, adniiscrat Pythoniss

tm

viginti definiant.

Annis totidem Samuelis

consuli.
fuit
,

Quod genus quoddam


quia id

idololatriae

et Saiilis

imperium circumscriptum est, ut


sit,

propter quod dicitur non spersse in


, ,

docet Paulus, Act. cap. 13, v. 21. Craque


Salis morte primus iste liber tonclusus

Domino
culum

quod diabolo spirituque


publies futurum arbitra-

pylhonico accepisset, quasi divinum foret ora,

constat octoginta

annorum

spatio

dfinira

sibi reique

batur ex usu.

Postremum hoc peccatum niortem videtur


acclrasse,

Nunc ergo videndum, in quod tempus aut sacrum, aut profanum quae hic tribus hisce principibus facla commemorantur inciderint.
, ,

quam

in aliud

forfass

tempus

Id

quod

fecit Magister histor. Scholast. et

Abu-

Deus
hic

distulisset,

nisi

peccatorum accessisset

lensis,

cm

hujus primi

libri

expositionem

cumulus, qui segnis obrepentem mortem

absolverunt. Video hc in re multa esse incerta,

adaclis instimulssct aculeis, et ad crastinum

obscura vestigia, dubias conjecturas, atque


ide in hc

pythonic consultatione diem invilsset. Quod


indicat littera
;

temporum

srie

regnorumque
,

indicat,

inquam, non suadet,


:

dm

ait,

enumerato hoc extremo scelere

Propter hoc interfecit eum. Cert


admisisset simile

cm
,
:

aliud
illud

certum asscrimus nihil quasi iudubitatum defiuimus; sequemur tamen eos, quibus in hc re chronologic major habetur
concursu
nihil
fides, in

peccatum Ochosias

quorum numro primus

erit

Eusebius.

Dominus morte
vit

mulctavit, 4 Reg. 1

JEqrota:

Cepit Heli

judicandi populi praefecturam


in

(Ochosias), misitque nuntios, dicens ad eos

anno ab orbe condito, ut numerat Abulensis


fine

lie, consulile Beelzebub


vivere

deum Accaron, utrm

hujus

libri

primi, 2866. Joannes Lucidus

queam de

infirmitate

pondit Dominus per Eliam

me hc. Cui resNumquid non est


:

2810. Genebrardus 5026. Jacobus Gordonius


2838. Tornielus 2900. Eusebius 4045.
Quis,
?

Deus

in Isral, ut eatis

ad consulendum Beelzebub

quso, spatia tam disjuncta componat

Quis

deum Accaron? Quamobrem hc dicit Dominus : De lectulo, super quem ascendisti, non descendes,
sed morte morieris. Descensurus erat Ochosias

judiciatolo, utaiunt, clo dissidentia conciliet? Illorum judicia attigisse sat fuerit, conciliare
illud

longi esset diflicilisque negotii;

neque

sanus lectulo, ut verba haec non obscure docent, et mult claris statim.vers. 16; sed
quia de valetudinis eventu ab daernone sciscitatus est

mihi in prsenti assumo;


,

alio fortass

tempore tentabo. Tantm dico


tempora in hoc sacrum, ut
incurrerint.
ita

quae profana

dicam, tempus

oraculum
vit,

hujus impietatis, erepto


ddit. Sic arbitror vic-

regno ac

pnas
fuisse,

Quo tempore
in Itali.

judicavit Heli, Ascanius, et

regnumque habiturum esse diutis sed quia ad omnia peccata hoc extremum adjecit, interfecit eum Deus, etlransturum Salem
;

ejus frater ;neas Sylvius rgnasse creduntur

Nam

paul ante e appulerunt Tro-

jani evers Graecis Troj, quae sub

tulit

regnum

ejus

ad David

filium Isai.

judioe tota periit.


fabulosa
illa
,

Samsone Hoc tempore contigerunt


fabulis

quae antiquorum impleverunt

Qiiee

profana lempora eum hoc lempore


sacro concurrerunl.

historias, vel potis

poetarum

materiam

praebuerunt; qualia sunt, quae de ^Eneae in


Italiam appulsu, de erroribus Ulyssis, de Oreste ao Pylade, de mille aliis

Hoc primo
sacerdote et

libro ea continentur, quae ab Heli

Graecorum Troja-

Samuele

qui

illi

proxim

in

norumque

principibus

qui Trojana tempora

populi praefectur successit, ac denique quae


Saule, qui primus

consecuti sunt.

omnium regium nomen

et

Sub Samuele
tio

et

Saule contigre fabulosa

dignitalem obtinuit, gesta sunt.


Heli sacerdotis et judicis alibi

Cm

autem

plurima, quae proxima fure Trojanorum exi,

non inveniatur

quibus plena poetarum scrinia. Desinit


incipit

memoria,

licet

ad judices pertineat, in
est,

Regum

Sycionium ef Micenaeum regnum,

Co-

tamen librum coactus


limi loco

quia
et

illius

hoc tan-

rinthium. Varia /nter Peloponnenses Athenien-

nomen, mores

institutum audi-

sesque certamina. Codrus pro patri


victricem fore didiccrat,
si

quam
mor-

mus

sic etiam illius prfecturae

annos,

licet

ipse caderet,

de plerisque eorum nihit hic aut


tura tradiderit,
in

alibi Scrip-

tem ultr
putant

oppetiit, et

moriens

aliis salutis fuit.

hune librum

et

ordinem
jndex

Quidam sub
;

haec

tempora

vixisse

Honierum

conferemus. Judicavit autem Heli

Isral,

sed long videtur fuisse posterior.

ra
quae ad

MMra
tempora compleclitur,

mu trerai
trahant piarum

COMMENT ARIUM.
Liber hic sccundus meliora Israelilici populi,
id est, Davidici imperii

mentium

et sublilium ingenioIlla

rum avidum

atque ardens studium.

nos,

extremam Davidis diem , ad extremam

sallem senectutem, et morti proxima limina


deducit. Ut enim

primm

extinctus est Sal,

Deo utinam probante, explicare aggredimur, ad quorum cognitioncm etlucem, divini Spirits cleste lumen imploramus advocarnusque B.
,

delalum est regnum ad Davidem, qui jampri-

Virginem

quam

nobis ad lam
et
,

arduum

lon-

dcm

ad illud per Samuelem Domino desi-

gumque negotium tutelarem


plicandis
consiliis ac
;

patronam opin cujus ex-

gnatus fuerat, et oleo sacro ad sacrum illud

tamus, necnon Davidem ipsum


gestis

nomen

delibutus.

Quare

in

hoc

libro, qui
,

quanihil

nostra versalur

draginta

annorum

spatia compleclitur
,

Commentalio beatamque Patrem meum Ignatium, et socium ejus, itemque Patrem


B. Franciscum

audimus prter Davidem


occurrunt et auditu
utilitate praeclara
,

aut quae ad Davidis

meum

pertinent cogitationes et opra. In quo multa

Xaverium

quorum

in labori-

lectuque

jucunda

et

bus
et

aliis

expertus

sum

et

benevolum animum

digna denique, quae ad 6e

paratum auxilium.

CAPUT PRIMUM. Factum eu autem postqum raortuu


, ,

CHAPITRE PREMIER.
1.

Aprs

la

mort de Sal, David, ayant d-

est Sal

ut David reverteretur csede

fait les

Amalcites et tant revenu Sicleg,

Amalec

et

maneret

in Siceleg

duos

dies.

y avait pass deux jours.

2. In die

autem

terli apparuit
,

homo

2.

veniens de castris Sal


et

veste consciss,
;

venait du

Le troisime jour il parut un homme qui camp de Sal. Ses habits taient
il

pulvere conspersus caput


,

et ut venit

dchirs, et

avait la tte couverte

de pousen

ad David
adoravit.
S
.

cecidit super faciem

suam

et

sire. S'tant

approch de David,

il

le salua

se prosternant jusqu' terre.

Dixitque ad

nis?
fugi.
U.

Qui

ait

ad eum

eum David Unde veDe castris Isral


:

3.

David

lui dit:
dit-il,

D'o venez-vous?

Je

me suis
4.

sauv,

de l'arme d'Isral.

Et dixit ad

eum David

Quod

est
le

David ajouta
Il

Qu'est-il arriv? dites-le:

moi.

lui

rpondit

La

bataille s'est

donne

verbum quod factum


Qui
ti

est? indica mihi.

peuple a fui; plusieurs sont morts dans


;

ait

Fugit populus ex prlio, et mul;

cette dfaite

Sal

mme

et Jonathas son

fils

corruenles populo mortui sunt

sed

y ont t tus.

et

Sal et Jonatbas filiusejusinlerierunt.


5.

Dixitque David ad adolescentem qui


ei
:

5.

David

dit

au jeune
:

nuntiabat

Unde

scis

quia mortuus est

tait cette

nouvelle
(ils

homme qui lui apporComment savez-vous que

Sal et son

Jonathas sont morts?

Sal et Jonathas

filius

ejus?
:

6. Et ait adolescens qui nuntiabat ei

6.

Ce joune homme
vu

lui
la

rpondit

Je

me suis
;

Casu veni in montem Gelboe

et Sal

trouv par hasard sur


et j'y ai
et

montagne de Gelbo,

incumbebat super hastam suam. Porr


currus et quits appropinquabant
7. Et
ei.

Sai'H, qui s'appuyait sur sa lance

comme des

chariots et des cavaliers s'appro-

conversus post tergumsuum, vi-

chaient,

densque
dissem
:

me

vocavit. Cui

cm

respon-

7.

Il

Adsum

appel. Je lui

m'a aperu en se retournant, Me voici. ai rpondu


:

et m'a

1049
8. Dixit

IN

LIBRUM
es tu
?

II.

REGUM COMMENTARIUM.
8.
Il

1050
et je lui ai dit

mihi

Quisnam
mihi

Et aio

m'a demand qui j'tais,


Amalcite
a ajout
:

ad eura

Amalecites ego sum.


:

que

j'tais

9. Et locutus est et interfic

Sia super me,


et

9. Et

il

Approchez-vous de moi
de

me

quoniam tenent me antota

me

tuez, pa-reeque je suis saisi de dtresse,


suis encore plein
vie.

gustiae
est.

et

adhuc

anima mea

in

me

et

que je

10. M'tant

donc approch de
lui ai l

lui, je l'ai"

10. Stansque super

eum

occidi illum,

car je savais bien qu'il ne pouvait pas sir ivre


sa ruine; et je

sciebam enim qud vivere non poterat


post ruinam
;

son diadme de

et luli

diadema quod erat


il-

dessus

la tte et le

bracelet de son bras, et je

vous
in capite ejus, et
lius, etattuli

les ai apports,

armillam de brachio
te

vous qui tes

mou

sei-

gneur.
11. Alors David prit ses

ad

dominum meum

hc.
vestirent, la

11. Apprehendens autem David

vtements, et
lu*

les
di-

dchira; et tous ceux qui taient avec

menta sua

scidit,

omnesque viri qui erant

mme

chose.

cum

eo.
12. Us s'abandonnrent au deuil et

12. Etplanxerunt et fleverunt, etje-

ux

lar-

mes,

et

ils

junaverunt usque ad vesperam

jenrent jusqu'au

super

soir,

cause de
et du

la

mort de Sal et de Jonathas son

fils,

Sal et super Jonatham filium ejus, et

malheur du peuple du Seigneur et de


son d'Isral
,

la

maitait

super populum Domini et super


Isral,

domum

dont un

si

grand nombre

e qud corruissent gladio.

tomb par

l'pe.

13. Dixitque David ad juvenem qui

13. David dit

au jeune
:

homme

qui lui ap? Il lui

nuntiaverat
dit
:

ei

Unde

portait cette nouvelle

es tu? Qui respon-

D'o tes-vous

rpondit

Je suis

fils

d'un tranger,

d'un

Filius hominis

adven, Amalecita,

Amalcite.

ego sum.
lk. Et ait ad
timuisti mittere

eum David

Quare non

14. David

lui dit

Comment
main sur

n'avez-vous
l'oint

manum
?

luam, ut occide-

pas craint de mettre gneur, et de le tuer?

la

du

Sei-

res Christum

Domini

15. Vocansque David


suis, ait
:

unum de

pueris

15. Et appelant

un de

ses gens,

il

lui dit

Accedens irrue in eum. Qui

Jetez-vous sur cet


il

homme,
mourut

et le tuez. Aussitt

percussit illum, etmortuus est.

le frappa, et

il

16. Et

ait

ad euro David

Sanguistuus

16.

Pendant que David ajouta

super caput tuum, os enim tuum locutum


est

seul qui tes la cause

C'est vous de votre mort, parce que


:

adversm

te dicens

Ego

interfeci

votre propre bouche a port tmoignage contre

vous en disant

C'est

moi qui

ai

Christum Domini.
17. Planxit autem David planctum
hu<-

tu l'oint du

Seigneur.
17. Alors David
et Jonathas
fit

cette complainte sur Sal

juscemodi super Sal et super Jonathan


filium ejus
;

son

fils,;

18. (Etprcepit ut docerent

filios

Juil

18. Et

il

ordonna qu'on enseignt aux en-

da Arcum,

fants de Juda ce cantique, appel l'Arc,

sicut scriptum est in libro


ait
:

comme
il

est crit

dans

le livre
,

des Justes. Et

dit

Justorum,) et
his

Considra, Isral, pro

Considre, Isral
et qui sont

ceux qui ont t blesss


tes collines.

qui mortui sunt super excelsa tua

morts sur

vulnerati.

19. Inclyti Isral super montes tuos


interfecti sunt.

19. L'lite et la gloire d'Isral ont t tus

Quomod

sur tes montagnes.

Comment

les forts sont-ils

ceciderunt fortombs?
N'annoncez point cette nouvelle dans

tes?

20. Nolite annuntiare in Getb, neque

20.

1051

IN

LIBKUM

II.

REGUM
Geth, ne
la

1052
publiez point dans les places pufilles

annuntietisincompitisAscalonis, ne fori
Iseienlur
filiae
filias

Philistliiim

ne exultent

bliques d'Ascalon, de peur que les


Philistins

des

incircumcisorurn.

ne

s'en rjouissent, et

que

les filles

21. Montes Gelboe, nec ros nec pluvia

des incirconcis n'en triompheut de joie.


21. Montagnes de Gelbo,

veniant super vos

neque

sint agri pri-

pluie ne

que la rose et la tombent jamais sur vous, qu'il n'y ait

mitiarum
fortium
,

quia

ibi

abjeclus est clypeus


,

point sur vos coteaux de

champs de prmices

clypeus Sal

quasi non esset

parce que c'est


forts,
le

qu'a t jet le bouclier des

unctus oleo.
2 2.

bouclier de Sal,

comme

s'il

n'et

A sanguine

pas t oint d'huile.

inlerfectorum, ab adireest

22. Jamais la flche de Jonathas n'tait re-

pe fortium sagitta Jonalh nunqum


diit retrorsrn
;

tourne en arrire, mais


teinte

elle

demeurait toujours
la

et gladius Sal

non

du sang des morts, de


;

graisse des

reversus inanis.
23. Sal et Jonathas amabiles et decori in vil su
,

vaillants

et jamais l'pe

de Sal ne demeura

sans

effet.

in

morte quoque non


,

23. Sal et Jonathas, qui pendant leur vie


taient
si

aimables, sont demeurs inspara-

sunt divisi, aquilis velociores


fortiores.

leonibus

bles dans la

mort mme. Us
d'Isral,

taient plus agiles


les lions.

que
,

les aigles et plus

courageux que

24. Filise Isral


vesliebat

super Sal

flete,
,

qui qui

2i.

Filles

pleurez sur Sal, qui


faisait vivre

vos coccino in deliciis

vous revtait d'carlate, qui vous dans


les dlices, et qui

praebebat ornamenta atirea cultui veslro.


25.

vous donnait des orne-

ments d'or pour vous parer.


25.
le

Quomod6

ceciderunt fortes

in

praelio? Jonathas in excelsis tuis occisus

combat

Comment les forts sont-ils tombs dans ? comment Jonathas a-t-il t tu


:

est? 26. Doleo super te, frater mi Jonatha,

sur vos montagnes


26. Votre mort
thas
,

me

perce de douleur, Jona-

dcore nimis et amabilis super

amorem
amat

mon

frre, si beau, plus aimable

que

les

mulierum.
lilium

Sicut
ila

mater unicum
le

plus

aimables des femmes. Je vous aimais


fils

suum,

ego

diligebam.
,

comme une mre aime son


et

unique.

27.

Quomod
arma

ceciderunt robusti

perierunt

bellica ?

27. Comment les forts sont-ils tombs? comment la gloire des armes a-t-elle pri ?

COMME1NTARIUM
Vers. 1.

Factubi est
,

autem

postquam

tabat de

hoste

Amalecit, redibatque
hilari et

cum

mortuus est saul

ut david reverteretur a
in

populo jam libero, atque

triumphali

cde Amalec, et maneret


dies.

Siceleg

(1)

DUOS

voce personante
llc
est

Io viclor David, io trhtmphe.

Eodem tempore, quo

Sal postquam

prda David. Vide qum consilium

pylhonico spiritu oraculum rograt,


famili, et su, et Palaslinoium

cum

tot

dissimile,

qum
laetus

dispar exitus. Terti igltur die


et

manibus ocalia

postquam
Siceleg,
attritae
si

oneratus praed rediit in


triste

cubuit, subiitque

cum

ignominios morte

nuntium accepit,

quidem, quia
,

plurima triumphanle atque illudente populo

cum

ignomini fuerant vires Isral

at

Domino David, et illo responsa reddente per Ephod victoriam reporludibria, consulto
,

privatam commoditatem specles, non injuesset


bostis
,

cundum, cm sublatus
metu
sylvestrem et horridam
Israelitici

cujus

mort de Sal, David tant revenu Siceleg, y passa deux jours. David a t jusqu'ici perscut et malheureux. Il va maintenant monter sur le trne. Mais si sa condition est si prodigieusement change, son me ne change point et il est le mme dans tous les H regarde Dieu dans les biens comme dans les maux qui lui arrivent, et il est persuad qu'il a encore plus besoin de la grce du
(1)

Aprs

ta

extorris ipse patri vitam agebat aut


,

aut inter genliles et

nominis inimicos, et oblatum reinfensissimi hostis impurissima

gnum

quod

vita in alios atque alios dies differebat.

Vers.

2.

Afparuit

homo veniens de casvarie sentiunt auc-

tris Saul veste conscissa, et pulvere consper-

ciel

pour soutenir

la prosprit, qu'il

n'en avait sus caput.

eu auparavant pour n'tre point abattu par


l'adversit.
(

De hoc nuntio

Sacy.

tores, aut potis varia Thalmudistae

sommant,

1053
et

CQMMENTAR1UM. GAPUT
magistri. Auctor Antiquitatum
||

I.

1054
venire, qui

Hebrorum
Agag

eventus, quivis intelligeret,


tiaret Iseta,

nun-

Biblicarum, qui fals Philo fuisse dicitur, filium


dicit

cum.lauro, seu, quod idem est,

rgis Ainalec, qui Saille prisrescr-

cum

laureatis litteris, res est notissima.

Exem-

vatus, deinde Samuele interfectus est, supra, cap. 15. Ad quem Saiil jam excepturus ferrum
sic

pla habes plurima

apud Alexandrurn NeapoliPlinius lib. 15


:

lanum

lib. 1

Gnial, cap. 27.

locutus traditur

Antequm
es.

mortifies
ei
ille
:

Laurus Romanis pracipuoe

ltiliae, victoria>

me, nuntia mihi quis

Et dixit

rumque nuntia additur


<

litteris.

Julius Calau-

Ego

siiiu

Edab
dixit

filius
:

Agag

rgis Amalecita-

pHolinus in Maximino:
i
i

Statim

Romam

rum. Et
fuerit

Sal

Ecce venerunt super me


dixit
:

realas liltcras misit

quai in urbe ingentem

verba Samuelis, quomodo

Qui nalus

lxtiliam fecerunt
,

Lucullus laureatam naSic etiam

de Agag,
et die et

erit libi in
:

scandalum. Vade
occidi inimicum
dicit

vem

post devictum Mitbiidatem.

autem,

David
:

Ego

qui triste aliquid nuntiaturi aut ultr venie-

tuum,

dices ei
odii mei,

Ilec

Sal

Non

bant, ob ab

aliis

miltebantur, aliquod secum

memorsis
ille

neque

injustitise

meae. 1

afl'erebanl tristitiae

docunienlum. QualeThessei
jussit

Ilc

Pseudo-Philo, ex Thalmudistarum

pater ^Egeus proponi


reditur,
si filio

in navi ex Crel

ut opinor,

commentis. Alia plura


illius filio,

dicit

tum

aliquid accidisset adversi, v,

de Agag, tum de

quae nos supra ad

lum nempe nigrum


de uxoris morte
gressus est ad
lib. 4,

ut docet Plularchus in

cap. 15 produximus, quoo lu vide.

Ex

Ilebrceis
;

Thesseo. Sic Tyriotes

quidam cm ad Darium

^quidam Doeg Idtinium esse putant


ali
,

neque
quia

triste
,

nuntium

afferret

in-

opinor, adducuntur ratione,

nisi

illuni

ut auctor est Curlius

liujus
Alii

ex domeslicis Salis, nomen agnoscunt.


filium
,

cum

veste disciss.

Hoc idem

fecit

apud

Doeg

cui paler,

quem armigerum
sibi

Hebraeos

ille

qui supra
filios
,

cap. 4, nunliavit Heli


;

fingunt esse Salis,

antequm cruentas

occisos esse

et
:

captam arcam

venisse

manus
drent
qui
illa

afferret,

armillam tradidit, et coronam

autem

dicitur, v.

12

Sciss veste, et conspersus

rgis, quae,
ipsi

utpote Davidi ben nola, persua-

pulvere caput. Nnat

banc llebrxorum consueverus aut simulalus

ab

illo

interfectum esse Salem,

tudinem veleralor
clade,

iste, et

referebat castris. Qui Amalecitam se

Amalecita, qui dolere se simuiat de Israelis

esse dixit,

ne agnosceretur

non Idumseum, aut Idumasi filium, filius esse Doeg, et majorem


laHum nuntium gratiam
ini-

cm

fortass

illi

nihil

posset accidere

jucundius.
Vers. 6.

Davide propter
ret.

Casu veni
,

in

monteh Gelboe, et
suaji.

Hc

illi.

Vide Hieronymum in Traditioni-

Saul incusibebat super hastam

Jam

sese

bus hebraicis.

produnt hujus seu veri seu pseudo-Amalecilce


sive

Ego hune virum,

Amalecita

sit, sive

mendacia. Ait enim inventum fuisse Salem

Idumaeus, aut etiam Palstinus (quisenim ho-

incumbentem hast,
erat hast, quia

id est, ut explicant
alii,

Caje-

mini de patri credat, quem


dit esse

in aliis

deprehen-

tanus, Dionysius, Interlinearis, et

innixus
,

mendacem?)
puto,

in

tot

hc narratione

neque se movere poterat


saan,

ne-

nihil dixisse
tificios

nisi

ad suam utililatem ar-

que pedibus consistere. Quod

propri valet

confictum. Qui forlass in Palaestino-

verbum bebraicum
ficat,

quod

sustentare signi-

rum

castrismilitabat, et se Hebraeorum siura-

eo

modo quo
baculus.

quis sustentatur baculo:

labat adhsesisse parlibus, ut evangeiia Davide

unde misaan,

Et idem omnin valet vox


usi sunt Septuaginta.

extorqueret splendida
credebat esse egregi

de cujus glori sese

greeca i-niori^ro,

qu

At

meritum. Cmque ne,

constat Saiilem corruisse super gladium suum,

que huic de se ipso


caacis

neque Hebraeis qui


de hujus gnre ac
id vald didicisse

errant

vesligiis
sit,

et

neque poluisse eo tempore firmare languidiim vulneratum corpus super hastam quaudo
,
;

patri

credendum

neque

inlersit, nihil hic affirmo, affirmarique

posse

non su se, sed alina manu peremisset, quando aderatille,


venil hicadolescens
alioqui

credo, in quo possit studiosus leclor acquiescere.


lllud bic

qui
ret.

quod armiger

noluit

non graval

praesta-

iNeque prterea minus esset Sali turpe


,

observandum, antiquissimum esse


nostra etiam tas ubique pen
afferri nuntiis

ab Amelecit

qum

Palaestino perimi

cm

morem, quem
quod, sive

ulraque nalio inimjca esset Hebraeorum genti

gentium servat,

signum

ali-

etulraque incircumeisa; ab incirnimcisis au-

in litteris sive

in

eorporis habitu,

tem occidi horrebat Saul, ut supra vidimus^


cap. 51, vers. 4
(1)
(1).

ex quo ante datas Hueras, aut rem tabellario, ^eu nuntio narratam qnalis fuerit rerum
,

I'ORRO CURRIISET EQUITES APPROP1NQUABANT

, ,

1055
Vers. 8.

IN LIBRUM

II.

REGUM

Et
:

1056

dixit

miiii

Quisnam es tu?

Et

aio ad eum

video,

quae

Amalecites ego sum. Hic duo non vald hune adolescenlcm


si

anima mea in me est(1). Sta super me, idem est atque irrite in me. Facit Amalecites iste men-

dacium suumverisimile,

dm

in

eo statu re-

librant mendacio. Primo, quia

urgebant
hoslili-

gem
illi

consliluit, in

quo mors

alioqui horrihilis

prop hostes, et currus et quits ex

esset optabilis, quia doloribus cruciabalur


illius

bus caslris appropinquabant, non substilisset Amalecites , qui fug sibi salulem quaerebat

ingentibus, et angores

torquebant. Illud

Tota anima in

animum maxime me est, sequo


ille

cm
vit

vocareiur ab honiine, co fortass tempore

cundm

vulgi cogitalionein eterrorem, in

ignoto, neque fugam intennitteret, in qu de

fortass erat Sal, diclum est, quia

putabat

non minus agebalur, ut armillam


acciperet. Deindequia,
si

et coro-

animain, quasi magnitudinem haberet et partes,

nam

Sal appropin,

non lotam simul,


belli

et in

momento temporis
,

quare videbat currus et quits

nolletque ab

hosteincircumeiso opprimi, non sollicitas esset de illius gnre ac patri cui esset jugulum
,

porreoturus
subiiiitteret

neque

facile

Amalccit ferro se
,

qui neque minus erat odiosus


Philislhaeus.

familiarissima erat apud veteres. autem texebantur et coquebatur ex acelo linum vel lana, quo conficiendae erant ut vulnere penetrari non possent. Porr levitate su mult aptiores erant ad usum qum loricic ex mtallo. Nornt id generis arma nosin

usus

Spissae

aul

vilis,

qum
in

Haec minus belle

conveniunt
licet

hujus adolescentis narralionem,

non

desit quid huic objection!

non incom-

mod responderi
Vebs. 9.

posset.

Sta super me,

et interfice me
(1),

quoniam tenentme angusti/e


ei.

et adhuc tota

tri etiara Galli, qui et usum illorum et nomen etiam ab Orienlalibus in itineribus suis transmarinis accepisse vidcnlur. Appellabanl enim gambison, vel gambais, quae vox non dislat chabaz Hcbraeorum. Erat haec lorica acu interpuncta, lan ex acelo coacl sufferta, cujusmodi genus apud nos feltro, apud Ulpiannm coactile appellalur. Olim Macedones loricam ex triplical tel compaclam ferehant. Loricas fer-

Hc usquesolmsagiltarum jaclu emins pugnatum fuerat ne nisi sagiti vulneratus fuerat Sal. Hebrsuis Et ecce currus, et do;

mini equitum , qui jungebant se eis. Accipi haec possunt de curru cum aurig. Utrm adhuc quits in usu essent ignoro. Curruin aulem ascendebat bellator unus, atque ipse auriga,vel dominus equorum belli peritissim ns erat.(Calmcl.) L'Amalcite qui vint annoncer David la mort de Saiil lui en lit un rcit diffrent quelques gards de celui qu'en fait l'auteur du premier livre des Hois. Sur quoi Voltaire demande c laquelle des deux leons on doit adopter? Il n'y a aucun doute qu'on ne doive s'en tenir au rcit de l'historien sacr , par prfrence celui du jeune Amalcite , qui cherchait se faire valoir auprs de David, en changeant quelques circonstances. Mais, ajoute le critique l'auteur du second livre des Rois donne une autorit pour la seconde c leon, il cite le livre du Droiturier. > Ce n'est point pour autoriser le rcit de l'Amalcite que l'auteur du second livre des Rois cite le livre des Justes, c'est uniquement par rapport au cantique funbre que David composa sur la mort de Sal et de Jonathas. < Tout, dit encore Voltaire, rentre ici, pour la premire fois, dans le train des choses ordinaires l'intervention du ciel ne dispose i plus du gouvernement. Le ciel ayant fix l'autorit royale dans la maison de David, il n'intervient plus pour l'y conserver. On voit cependant dans la suite des miracles en faveur de David de Salomon et de plusieurs de ses successeurs. (Duclot.) confeclusque (1) Confossus erat vulnere mrore fusi fugatique exercits sui atque in imminenli discrimine, ut ab hostibus caperetur. Hebraeus Quia lorica me retinet. Gladio me ferire non possum, prohibente loric. Lorica aulem armatus fuisse creditur line, quae
,

reas vel aeneas alio nomine qum quod hic legilur, dsignant Hebraei. Septuag. Quoniam occupaverunt me tenebr graves ; quasi scilicet mortis horrorem innueret. (Calmet.)
:

Secundo, alii exponunt de loricis hostium, d Cinguntet conslringunt meloricati hostium quits; unde et Tigur. verlit Appreq.
:
:

hendit
in

corona, scilicet equitum. Tertio, alii Midras explicant de ephod pontificis, q. d : Tenent et terrent me sacerdotes, et ponlifex Achimelech quos injuste , cap. 22, occidi; hi me pnas exigunt, quasi Saiil ex scelcris conscienti cognoveril se adigi ad necem , ob caesos sacerdotes. Addit Abulensis , quaest. 5 Saiilem vidisse umbras et spectra sacerdolum vestibus sacerdotalibus indutorum, quaeipsum lerrebant; verm planis nosier scabats vertit, angusti , unde ei consentit Cliald. et Sept. ; bine et Valabl. vertit Appreliendit me tremor, (Corn, Lap.) vel trepidatio. (1) Saiil m'aijant dit : Appuyez-vous sur moi,
:

me

et me tuez, je me suis mis sur lui, et je t'ai achev. Quelques-uns croient que tout ce rcit de la mort de Saiil que l'Amalcite fait ici

David, en

lui faisant

a contribu sa

croire que c'est lui qui mort, selon le dsir de ce

prince, est vritable. Et cette opinion se peut accorder avec le dernier chapitre du premier livre o il est dit quo l'cuyer de Sal se tua lorsqu'il vit que Sal s'tait perc de son pe, eu disant que cet ccuyer crut en effet que Sal tait mort, comme il est rapport en ce lieu-l quoiqu'il ne le (t pas effectivement. Si ce que rapporte cet Amalcite tait vri,
,

table, le doigt de

dent mme de

la

Dieu paratrait dans cet incimort de Sal, puisqu'ayant


,

'sauv le roi des Amalecites et rserv tout ce qu'ils avaient de plus prcieux, contre l'ordre formel qu'il en avait reu de Dieu, il serait arriv, par une juste punition , qu'un homme de ce peuple-l mme lui aurait t la vie.

, ,

liS7

COMMENTARIUM. CAPUT
turae

I.

1058
,

exccdcre de corporo, sed corporis partes ab


partibus alio atque alio teniporum

symbolum

aut insigne gestaverat.


,

Cm
im-

mo-

ver mutata est reipubliese forma

et sublatis

menlo

destitui; in

hoc saltcm errore

fuisse vi-

judicibus reges introducti, juxta id quod

detur Amalecita, qui Sali hsec verba mendaciter attribuit, et juxta

portunisprecibus populus expresserat, rex instar aliarum

suam cogitationem

et

nationum regum rem Israeliticam


et ut vicini reinsi-

sensum locutum

dixit esse

Salem. Et hoc

publicam administrare cpit;


ges

mihi probabilius. Aut fortass dictum est


Saule tolam in ipso

su

potestatis ac

nominis habuerunt

anim

id

est,

animam esse quia niliil eorum qu ab anima corpus


,

gnia, sic ipse quoque ad illorum exemplum,


ut optabat populus, certis reliqu multitudine

habet, slupor aut

metus

abstulerat.

Sed acer
Quocirca

distinguebatur insignibus.

Madianitarum re-

erat sensus doloris,

quem augebat dedecoris ab


ab gro animo abesse

ges (quodetiam vicinis populis reor fuisse

com-

illudente turb acerba cogilatio.

mune) habuisse dicunlur aurea


cap. 8, v. 26. In monilibus

monilia, Judic.

vulnerato corpore et

autem armill nuvicini

non poterant
Vers. 10.

angustiae.

merantur.

Qud autem reges


,

coronam

Sciebam enim,
,

qud viveue non

in capite gestaverint

spis audimus. Habuit


in capite, et

toterat posTRi'iNAM. Juxta ea


rat
liic

qu

fals dixe-

itaque Sal

coronam

armillam in
diximus

Amalecites

nondm

in terram cecide-

brachio

sicut etiam supra habuisse

rat Sal, sed innixus erat hastae, quasi qui la-

hastam in manu tanqum sceptrum regi potestatis insigne.


lit

tnmen
ipse
,

bentem corporismolembaculosustentat; ruisse quia tam dicitur aut subiisse ruinam


,

Qu duo dm
,

Amalecites attumanifeste mor-

ad Davidem

salis ostendit

qum

res Israelitica

in

illo

diro atque

fatali

certamine irreparabili vulnere


TULI DIADEMA (1), QUOD

percussi

tuum De
an

esse regem.
armillis et coronis dubitare aliquis posset,

collabebantur.

satis prsebere potuerint Salis

mortis effcax

ET

ERAT IN CAP1TE

aliquod argumenlum.
tionibus
millas
,

Nam

etiam milites in na-

EJUS, ET ARMILLAM

DE BRACHIO

ILLIUS.

Ad tempUS
regi pote-

aliis

habuisse dicuntur coronas et arIsraelitoe

usque Salis
state ac

qui primus

omnium

quibus non videntur caruisse

nomine Israelitidem gentem moderatus est, nullus, quod ego viderim, coronam,
aut armillam, aut ullum publies
illius praefec-

milites,

cm

ad genlium

morem

in illum

popu-

lum gentilium essel inlroducta

sicut Vivendi, sic


at-

etiam nova militandi ratio. Qud ver armill


,

Thodoret nanmoins , et plusieurs autres croient que cet Amalcite avait invent tout ce qu'il dit ici David , et que, ne se contentant pas de lui avoir rapport le krasselet et le diadme de Sal , il crut qu'il se ferait un grand
mrite auprs de
lui
,

que coron aurese militum saltem apud R<nnanos,

ornamenta fuerint, res

est notissima, et

nobilibusscriptoribusprodita,

eorum maxime,

qui egregium aliquod facinus edidissent. Vide

s'il

ajoutait qu'il lui

Plinium

lib.

33, cap. 2; Livius 1 decad. cap. 10,

avait i la vie en la manire qu'il le rapporte, et qui paraissait assez innocente. Mais soit que cet Amalcite et du vrai ou faux, David le fait mourir trs-justement, on lui disant: C'est vous seul qui tes coupable de votre mort, parce

Spurium Papyrium, et quatuor cenluriones, manipulumque hastatorum armillis aureisque


coronis donatos

esse tradit consule. Et ut


lib. 3,

auctor est Valerius Maximus

cap.

que votre propre bouche a port tmoignage contre vous , lorsque vous avez dit ; C'est moi qui ai tu (Sacy.) le christ du Seigneur. Coronam qu (1) Tuli diadema. Hebroeus super caput ejus. Yitta erat linea, alba vel colorata , qme genuina est signiiicalio vocis diadema. Obtinebant tune quidem mtallo coron ; sed tune Sal nonViisi diadema'.e redimitus erat. Ex aliis Scripturae locis patet, reges in prlium profectos regiis, quibus dislinguerentur , insignibus non caruisse. Sunt qui credant, Amalecilam hune, quem filium Doegi gratis prorssesse aiunl, accepisse paire suo diadema Salis, deferendum Davidi cujus indignationem merit verebatur. Conlendunt, nonnisi per mendacium asseruisse illum, se regio cadaveri diadema detraxisse. Sed nihil prohibet, quin tum Sal diadema suum liabue:

Lucius Sicinius Dentatus coronas aureas consecutus dicitur octo,


et armillas

mult plures,

Sed huic objectioni non

est difficilis responsio.


,

Nam
nisi

haec consuetudo

quod ego viderim


;

non

neque eo tempore fuerat in illam rempublicam introducta

apud Romanos invenitur


Israelitico

quod huic

seculo respondet

cm

hoc tempore nondm essent romanae urbis

necdm romana;
plinai

militiae,

et

bellicae
si

disci,

jacta

fundamenta. Qud

demus

omnes
tos
,

milites iisdem esse

ornamentis insigni-

quis dubitat regias armillas atque coro-

nas vulgaribus esse long dissimiles, aut Davidi

rit.

ts

Porr Philisthaei in medio bostilis exerciregem agnoverant asseritque Seriptura


;
:

ignotum esse rgis ornamentum?


Vers. 11.

Apprehendens autem David ves,

Totum pondusprlii versum

est in iJa/.(Calmet.)

timenta sua scidit

qmnesque viri

quieiunt

4059
cum eo. Notuin est,
in tlolore

JN

L1BUIM

II

REGUM
dus hic loquendi familiaris
est,

1060

disrumpi solcre
nuntiant, ut
sive

quosanguinem

vestimenta, sive ab his qui

trislia

sumunt pro sanguinis


injuste effusus
,

pceiiil,

qui vel abaliquo

modo de hoc Amalecit dicebamus;


illis,

ab

vel qui ab aliquo effundilur in


efl'usi

qui trisle accipiunt nuntium de domesli-

pnam
nis,
et

vel admissi sceleris, vel

sangui-

cis malis.

Quod hoc

loco fecit

non solm David,


:

hoc frequentius. Quare quod dicilur


:

eu jus inagis erat animus pius, sed etiam socii


quia ut
illis

Maith. cap. 23

Ut veniat super vos omnis san,

non ingratus fucral Salis


illi

inte-ri-

guisjuslus qui effusus est

et cap.

27

Sanguis

tus, cujus grati extorres

errarent patri,
,

ejus super nos, et super filios nostros,

hune haprophe-

lamen non poterat

illis
,

videre ruinam patrice

non esse Iuctuosum amicorum cdem et


,

bet sensum,

luendum

esse scelus

eflfusi

tarum sanguinis Judaeis, qui prophetas occiderunt et Christi sanguinis,


hic est sensus

Israeliticam gloriam ab hoste Palsestiuo fuisse

quem

Pilato

subactam. Quare quod


funere,

fieri

solet in

amicorum

praeside effundi postulabant. Hujus ver loci


:

plorrunt omnes, et jejunrunL, et


potuit ab his qui in regionihus ha-

Sanguine luo effuso super

te,
,

quoad

fieri

bitant alienis, Saliac (iliisac loti populo,


et reipublic
loti,

im

qu eo vulnerc

corruisse

pnas dabis effusi sanguinis regio corpore quod impio alque sacrilego ferro violsti. Notum prterea est per caput, et id , cujus est
,

videbatur, religios ac pi parentrunt.

Vers. 13.
nuntiaverat.

Dixitque David ad juvenem


Cm

caput, animal circumscribi. Quare idem est


,

qui

caput canis, caput colubri, caput

meum, aut
Ltitia semest,
su-

paululm David intennisisde gnre ac patri;

luum, qud

canis, coluber, ego, tu, ut pluribus

set fletum, rogavit nunlio

docuimus ad

illud Isaise cap.

35

cmque

illum reprehendissetacriter, quod sa-

piterna super caput corum.

Quare idem
te.
,

cro delibutum oleo, et ide Christum Domini

per caput tuum


vid
,

atque

super

temerare ferro,

et

occidere voluisset, quia

suo se testimonio jugulrat, in illum jubet agi


lege; quare

supplicio

non egere se testibus damnet capilali, cm

autem Daut Amalecitam


Ait
ipse suo se

codem momento, cm neque

ad-

testimonio configat.

missa esset, neque fortasso ulla excusatio proposita, interfectus est.

Vers. 17.

Planxit David planctum

hujus-

cemodi
isle

(1).

Elegantissimus est threnus iste,

Hic tu observa,

quomod adolescens
laesae

Amalecit non tam homicidii ac


tis,

majesla-

qum mendacii dederit non immeritas pnas. Non enim, ut vidimus, ille regem occiderat, sed ut Davidis sibi conciliaret gratiam
,

cm nondm esset rex, nec haberct aucloritatem regiam. Resp. affirmativ; habuit enim hanc potestatem, quia sciebat post mortem Salis regnum ad se pertinere ex dispositione Dei. Ab hoc enim in reoccidi jusserit,
erat Samuele, ut Saiili Deo rejecto, vel adhuc vivo, ut volunt nonnuHi, vel potis morienti, in regno succederet. lia Abulens. , Cajet. , Serarius et alii. Adde Da-

gem unelus

quem
rat.

Saiili

successurum

in

regno existimabat,

illam sibi sive

laudem

sive officium arrogaveest

Sed

illi

neque spalium
sibi

dalum ab eo

videm

Saule fuisse

auctoratum belliducem,

quem futurum

putabat patronum et ami-

cum, ut homicidii que si datum esset,


et

se

culpam removerel; ne,

ut reor

habuisset pudore

metu loquendi facultatem, cm in re usque ade gravi non Ievior videretur homicidii qum mendacii culpa cm mentiendo ant probaret
,

caedem quoeumque factam, aul sfgnificaret cupere se, se potis qum ab


deT.
alio l'aetam vi-

ut contra hostes lsraelis pugnaret. cosqne occideret ; hoslis autem erat hic Amalecit , quia regem lsraelis se occidisse falebalur. Ac reus ipse Davidem pro rege et judice agnoscebat, utpote ad quem diadema, regi dignkalis insigne, delulerat. (Corn, Lap.) (1) David fit cette complainte sur la mort de Saul et Jonathas son fils. La douleur que David tmoigne la mort de ces deux grands princes, nous apprend rpandre comme lui nos

Omnis porr iniquilas oppilat os snum. Unde neque mutire ausus est, cm videret
ferrum ab inlcns manu
tringi (1).
in sua

viseera

dis-

Vers. 16.

Sangcis tuus super caplttuum


(2)
.

08 enim tuum locutum est adversum te

mo-

Ut occideres ciristim Do(1)Yers. 14. puta Salcm qui Domino per Samuemini lem chrismate, sive oleo, unctus erat in regem lsraelis, ideque quasi sacer erat et in(Corn, Lap.) violabilis. (2) Qurcs an licite David Amalccitam hune
, ,

larmes dans les malheurs que nous voyou river pendant notre vie ceux qui tiennent les premiers rangs dans l'ordre du monde. La duret du coeur en ces rencontres est une chose que Dieu condamne, puisqu'il veut que nous pleurions avec ceux qui pleurent, et que nons rpandions des larmes sur ceux qui n'en peuvenf plus verser sur eux-mmes: Pleurez sur 1rs morft, dit le Sage Super morluumplora. 11 ne faul poSnt chercher le prtexte notre insensibilit, il ne faut point duc que c'taient pies, et nue leur mort est Peffcl de la justice de Dieu. C'est ce que l'on aurait pu dire de Saul. Si leur vie a t criminelle, nous ne devons pas pour cela moins d,
:

10<il

COMMENTARHJM. CAPUT
,

I.

06
Lucae cap. 22, v. 56, dixit Chriet

qucm composuit David


singularis

doloris ac pietalis et

triant- Sicut

cujusdam benevolenliae plnum. Qui


et pro-

stus

Vendat lunicam suam ,


:

emat gktdium.
,

usque ade probatus est et acceptus,


pler materise gravitatem
,

Quasi diceret

Persecutiones manent vos


;

et propter singulare
ori

discipuli, et dura cetiamina


gladii, eliamsi

necessarii sunt
est

dicendi genus
rit

ut

omnium

ac seculo fue-

desit

lunica; et vobis sic

familiaris et frequens in cantu.

San Jose-

instituenda vita et comparandi animi,


vobis perpeluus futurus
llictus.
sit

quasi

phus ad suam usque tatem


majus

dicit canlari soli-

cum

hoste con-

tum. Et rever aliquid habet humanis nunicris


et
artificio
alii
,

neque

mirum

qud

Si lectionem sequaris Septuaginta, alius vi-

tam

arripuerint avide, et conservrint di-

detur esse sensus. Sic enim habent


tants
est

Et lamenetc.

li-genler.

Vers. 18.

Et rn/ECEPiT

David lamentationem
fitios

liane,

ut docerent

fi-

dixit

ad docendos

Juda, ubi arcs

Et nomen

lios Juda arcum (l).

Duo simul

curasse videtur

David
et

ubi exlinctum andivit Salem regem,


Jsraelis castra
:

non auditur. Quorum verborum hic videtur sensus Scripsit David hoc feraie canlicum,
:

csa aul fugata

alterum

ut doceret, quid

filii

Juda in parcntalibus sa-

ut se compararent, qui ex reliquis e erant

cris cantare debeanl.

Sed de hoc plura statim,


Justorum.
fuit,

tate,

ut belli

pondus sustinere,

et utiliter

cum agemus de
ac

libro

magna deinde futura essent cum hoste certamina. Quare monet, utomnesartem discant sagiltariam, quia
possent arma tractare, quasi
ejus artis scientissimi erant Palstini
,

Alterum, quod curavit David,


acie ceciderunl, sed
tbse,

ut

pium

funbre olficium exbiberetur bis qui in

prcipu Sali ac Jona-

qui-

de quorum prcipu laudibus prclarum


instiluit

bus percussum esse Salem

lib.
:

cap. 31

hoc
lia,

epicedium.

Hc

vidcntur faci-

didicimus. Hoc fortass verum

sed ego potis

quque primm

ubi lecla

hc

fuerint,
ali-

'crediderim, arcum hoc loco per synecdochen

occurrunt cogitationi lectoris. Sed sunt


oportet.

pro omnisuini
ptur sacra

armorum gnre quod


,

in Scri-

qua non parm impedita, quae expediamus


Et primm videndum, cur Septuaginta neque arcs meminie, neque arcs loco in su
translatione

infrequens non est

quia etiam
in

sagittarum usus

maxime frequens;

Scri-

ptur etenim sacra arcs et sagittarum

nomen
et quid
,

miilies auditur, ut constat mediocriter attento.

Quomod autem docendi


sit in

sint tironcs

hoc tantm habemus

quidquam addiderunt. Apud quos Et dixit ad docendos


:

hc sagittari disciplina prcipuum


1

do-

cet Vegetius lib.

de

Re

militari cap. 15.

Hoc

/UiosJuda. Hujus omissionis duae possunt assignari causae. Fieri etenim potuit, ut arcs

itaque dicendi gnre indicat David


bella
,

imminere

nomine lolum
citur,

intelligalur,

quod statim subji-

alque ide comparari oportere unde,

cmque bellorum instrumenta

et

curandam

epicedium, aut feraie canticum. Potuit autem hujus epicedii tilulus esse Arcus, quia
:

ad successus bellorum utiles militarem indusplorer le malheur de leur fin tragique comme David dplore celle de ce prince. Le juste , selon l'Ecriture, lave ses mains dans te sang des pcheurs, non par une joie cruelle de les voir prir, mais par cette humble rflexion qui nous t'ait avouer que le principe de tous leurs dsordres est vivant dans nous, et que nous aurions t comme eux, et peut-tre plus coupables qu'eux, si Dieu ne nous avait prvenus par une grce toute gratuite. (Sacy.) (1) Tropolog. S. Hieron. et ex eo Huperl. David, inquit, dixit ut Doniinus docerel /itios Juda arcum, id est, reges Juda doceret fortitudinem, ut fortes et intenti essent in timor Domini, et in praeceptis Dei, ne per inobedientiani reges Juda fortitudine et timor Domini, sicut Sal, recdrent, et eo modo quo ipse perierat , prirent. Fortitudo enim deest omnibus qui tentationibus cedunt et in peccata corruunt; si enim foriiter iis rsist,
:

arcus
Tiluli

hic Salis et

Joiuahac commendatur.
initiales voces,

autem, sicut et operum

apud Hebraeospro

loto libro atque opre inter-

dm

adhibenlur. Sicut Genesis prima voce


alii

dicitur Bercsith, et

omnes
sibi

libri,

qui sunt in

Pentateucho, prima
pserunt.

voce

nomen assumac canticis

titulo
,

san multis

libris

dalum

nomen quod sumplum est materi. Id probant poemata plurima, et omnes peii tragdi, tam gra3C, qum latinae. De cantiest
cis

in vulgari

poesi exempla sunt plurima.

Apud
dii,

Graecos ode quaedam

Harmodium

dice-

batur, quia laudes et gesta continebat

Harmo-

lib. 27, cap. 26; et quD3 ad numerosos saltus canebantur, Niobe vocata? sunt, et Daphnis; nam ut

Clius Rhodiginus
aliae,

odae

maxime eget fortitudine, quam precibusimpetrare debetDeo. (Corn, Lap.)


,

rent,

non peccarent. Quare qui tentatur

epigrammate quodam grseco, si satis saltsse quidam dicitur Niobem et Daphnim. Sic pulo improbabile non esse, sive
est

in

memini,

1063
ex
titulo, sive

IN

LIBRIM
r

II

REGUM
justi,

10G4
;

materi hoc epicedium vocatum


ali-.

ut dicebamus nuper

atque ide non de

esse

Arcum. Sicut etiam verisimilejudico

multis justis, sed de uno justo actum oportuisset,

quos Davidis Psalmos

prsfixo titulo accepisse

quod neque

nomen; veluti Psalmum 44, liliis, et Psalmiim 21, cerv matutin. Quare dim Septuaginta su translatione indicant lioc epicedium

excogitavit.

est verisimile, neque ullus Quare de justo ac recto, aut de


officio, id est,

jure ac lege, aut de


quolibet in suo

de eo quod
debuit,

munere prstari

datum esse

Israelitis

Davide ,

cm

epicedium

hune librum
ille

egisse fateamur necesse est.

arcus etiam vocetur,

idem omnin dicunt quod


;

apert dixit Chaldaeus et Sepluaginta,

Quod quorum

hebraicus textus et vulgata translatio

doceri

reddidit, librum Legis, hi librum Recti, sicui


alise

etenim arcum, et canticum hoc funbre, idem


est.

etiam recentiores

translationes. Hispaillud,

Et favet huic
9, v.

explicationi,

qud etiam

nica, en el libro Justo.

Neque
;

Justorum,

Jcremias cap.

20,

cm

instarent Judaeis
lilias

quidquam incommodt
intcrdm
valet,
lib.

nam
,

etiam justa ideir


officia.

infortunata tempora,

monet parentes, ut
illis

qud

jura, dbita, seu

suas lamentari doceant, quia non

dcrit
veslras

Sic Cicero

1 Olfic.

justa appellat

quai

plangendi inateria

Docete, inquit,

filias

servis ac mercenariis debentur.

Et quia de-

lamentum,
ctum.

et

unaquque proximam snam planloco funbre


,

functorum manibus plurimm dbet vivorum


pietas,
fit

Lamenlum autcm hoc


esse canticum

ali-

ut

illa

sacra, aut

cremoni, quje

quod videtur
Justorum
mus, aut
locus
riis,

hoc nempe Da-

ad mortuorum funus exhibenlur, nominentur


justa. In

vidicum, aut aliud simile, sumptum ex hoc


libro,

hanc sentenliam inclint Arias

in .

quem

direclorium videri dixi-

10 Josue.
Erit igitur liber Justorum, in quo leges, aut

rituale.

SlCUT SCRIPTUM EST IN LIBKO JlISTORUM. HC


difficilis est,

ordo,

directofium, et ritus continentur,

quippe vari versatur va-

cseremoniae, quse in quolibet officio

docenx
de-

tam hoc
libri

loco,

qum Josue
est,

cap. 10,

ubi
pri-

quid

fieri

lgitim, et

quo ordine

et

modo

etiam

Justorum nomen auditur. Et

beat, sive in nuptiis, sive in conventibus, sive


in bello

mm

quaerendum

quisnam

sit liber iste

administrando, sive in mortuorum

Justorum. De quo multa hic Abulensis,


cap. 10 Josue
rius,

et in

exequiis, sive in aliqu ali public functtone,

omnes

fer interprtes, Sera-

quae

in

ben constitut republic exerceri

Arias,

Masius, Magallianus, apud quos

solet. In H!o itaque rituali libro, sive direclo-

invenies tt sent^ntias quot pen sunt capita.

rio

(id

enim

significat,

aut indicat vox he-

Quidam hune librum Genesim


quia
vita.
ibi

esse putant,

braica 11' jasar) continebantur,

sanctorum Patriarcharum continctur

populusaccepisset, et quo
gratis Deo pro
in libro
illis.

qu bnficia modo agend essent

Alii

Pentateuchum, in quibus

est Chal-

Ide puto Josue cap. 10,

dus,

dm

reddit librum Legis. Alii dislinclum


illis

Justorum scriptum esse, quomod ad

esse librum arbitrantur ab

quos nunc haaut,

bemus, qui de
in

recto ac justo
,

disputaret,
,

in plurali de redis etjustis

id est

de summis

nos Dei beneficiis, et de

officiis

ac crcmobenignifavet,

niis,
tati

quibus nos illum colre et

illius

respondere debemus. Cui cogitationi

vocem Josue stetisset sol, et quibus verbis cognoscendum esset illud beneficium, el quod carmen gratulatorii cantici futurum esset fundamentum cm enim verba quaedam numeros composita praecessissent statim Nonne scriptum est hoc in libro Juadditur
;
, :

qud hebraic non


est, justorum,

est in plurali jasarim, id

storum? Ubi
Justi.

alii

legunt,

in

libro

Recti,

aut

et

rectorum, sed jasar, id est,

recti ac justi. Hebrsei, ut tradit

Hieronymus

in

Sed

est

adhuc dubium, quidnam


scribendum
sit;

in

hoc

Traditionibushebr., hune librum essecensent

Justorum

libro

an docendos

primum

et secundum Regum, qui Samuelis nomine notantur. Ego sic opinor, primm hune librum non

esse milites arcum, vel


Salis funere

epicedium, quod in compositum est? Ego utrumque

in librum illum relatum esse arbitrer, et do-

extare, sed

cum

aliis

multis,

quorum non

se-

cendos esse milites artem sagittariam,


dixerit David in Salis et aliorum qui
in acie cecidre, parentali planctu.

et

quid

mel Scriptura sacra meminit, excidisse. Hgec


est

auctorum maxime

communis
illud,

opinalio.

cum illo De utro-

Dcinde mihi certum


neutrali esse,

est,

justorum, in

que

nihil

habeo certum, sed conjecturis tanin rbus

non

in masculine

gnre, quod

tm ducor, quod
rium
est.

hujusmodi necessa-

ex recentioribus nonnulli sequuntur. Et patet,


quia in hebraeis codicibus non est justorum, sed

Est enim satis verisimile, in libro

Recti, seu ofliciorum,

tradendum esse principi

IQliS

COMMENTAIUUM CAfUT
cl prsecepla,

I.

modum

ui honest, utililer ac

carmina, quia neque


l'iiin
r,

cum Deo

loquunlur, nealiquid

pacat rem administret publicam. Videlurautem maxime necessarium, ut cives instruat


militari disciplina, ut habeat quid militer ho-

laudanl, neque
;

Deo

prein

sh m.

irl

ssc alia

non pauca, qu

volumen
in

illud coacia fuerant, ide i'salierio,

stibusopponat, siquandovis aliqua extrinsecsallata

quo laudes conlincnlur


illa loi

el preecs,

rejecia

tentaverit. ota

rem commun em et publicam turbare aulem haec disciplina arcs


in

sunt. El quia
!io in illo

Canlica perire, neque


reperiunlur, sed in

libro

modo

iiomine significalur.

suis
l<

quodque

historiis, ide liber Justorum in-

Qud ver hoc etiam Davidis epicedium


Justorum librum relalum
sil,

riisse dicitur.
aliis

Hsec ego postrema neque

allir-

probant ea qua;
,

mo, neque

peisuadere studeo

sed quia

superis nobis adducta

sunt

ubi,
est,

juxta

res est obscura, et vari ab aucloribus accepta,


licere mihi existimavi

Septuaginta editionem, arcus idem


Davidis feralc canlicum, aut quia

qud

banc etiam

aliis

exposidispli-

illius titulus

tionibus adjungere; forlass alicui


cebit.

non

oral arcus, aut quia illius carminis bona


lerise

ma,

pars fuit Salis arcus et Jonathce


illo

in

Et

ait

Considra, Isral, pro hisouuiortui

exlremo

cerlamine confractus. Sed


illa ratio,

fuit

sunt (1). Aggreditur

jam egregius

Psaltes, et
p-arti-

prseterea gravis

qud

in

hoc car-

eximius poeta, singulare hoc et omnibus

min oplim proponitur

epicedii

componendi
lib.

bus in su brevitale perfectum epicedium. Et


docet ipso exordiendi

forma. El san hoc carnien legi solitum ad

modo non

esse eos qui

suam usque
Ant. cap.
1.

sclaiem,

docet Josephus

cecidre, medi turb, aut acceptam plagam

Et ad

illius

exemplar
Michseae

alia

Cuisse
1,

esse vulgarem, aut ejusmodi, ut

facili

possit

composila indicat
10
:

ilhul

cap.

v.

sanari medicin. Jubet ergo, ut Isral singula

In Gctli

nolite

anmntiare. Neque enim

accurat consideret, quasi cert sciai in

illo

ulla apparet

ratio,

cur Michaeas

Israelis cla-

vulnere reperiri causam,


alere in

qu iernam

possit
afl'eclo

des Geihis potis

qum

aliis Israelilici

no-

animo ben in rempublicam

minis inimicis celari voluerit,

nisi

ad hoc

lugendi maleriam,
et

cm

rex et regia soboles,


,

Davidis parentale canticum esset allusum.

praestantissimi quique

cum magno

reipu-

Hc

rnihi

magis videntur expedita.

Sed
pia

blicae

delrimento, et Israelitici oominis igno-

forlass liber fuit

apud Hebraeos,

in

quo

niini occubuerint.

describebantur carmina,

qn

vari pro tem-

Vers. 19.

Hoc
:

Inclti

Isral super montes

porum occasionibus
collati

variis canerentur, in

quem

tuos

interfecti
(2) ?

sunt.
est
,

fuerunt Psalmi variis compositi et ad

foutes

quomodo ceciderunt quod Israelem conside-

divinas laudes accommodati, ex quibus con-

cinnatum
olini

est Psalterium,

quod

et

habuerunt
in

Hebrai, et nunc etiam habet Ecclesia


religione;

magn

quod non unum auctorem habuisse Davidem, licet hic fuerit omnium
princeps, sed pluresalios, censent Hebrseorum
magistri, et ex"noslris non pauci seculi Hiero-

ait Considra, Isral, pro his qui sunt super excei.sa tua vulnerati. desunt haec in Hebraeo et Chaldaeo, nec leguntur in textu versonis S. Hieronymi, atque in Septuaginta. Versio sunt eorum qu legimus iiiiiio versiculi sequentis. (Calmet.) Dcor Isral, vol gloria Isral, (2) Hebraeus velhinnului Isral, vulneratus est, seu confossus,
(1)
moi'.tci
:

Et

nymum
res,

qui illos esse dicitPsalmorum aucto-

guntur.

quorum nomina Psalmorum initiis praefiIn hune igitur ordinem sicut alii
est,

super excelsis luis. Quomodb ceciderunt patentes? Nomine hinnuli Israelis indicantur hic Saiil ejusque liberi, qui in monlibus Gelboe ceci-

Davidis Psalmi, sic etiam hoc ferale canticum,

quod etiam Psalmus quidam


esse arbitror
,

collalum

derunt. Aquila Et ait : Considra, Isral, super mortuos , quos amisisli : quomodb ceciderunt fortes? Septuaginta Erige monumentum, vel columnam, in memoriatn defimetorum tuorum, qui
: :

sicut

illa

etiam verba Josue cap.

10, quae etiam in libro Justorum scripta esse

narrantur.
licis,

Nam

et illa

numeris constare poe-

auctor est Arias et Masius, uterque in

in excelsis tuis occisi sunt. Quumodb ceciderunt patentes? Commode etiam redditur Hebraeus decus Isral! princeps super excelsis luis vulneratus est. Quomodb ceciderunt potentes? Alloquitur per aposlropben regionem, vel iilias
:

illum Josue locum. Et

quidem sonus

ipse

et
ibi

Israelis.

numerus
esse
et qui

syllabaruni satis indicant aliquid

per

numerosum. Auctor itaque libri Josue, hune secundum librum scripsit, hase canlica duo ex libro Justorum transcripsre
'

Steterunt super Isral; sufortitudinum vestrarum elevati sunt occisores; quomodb occisi sunt fortes? Denique
:

Chaldseus

domum

atque ide librum illum allegant. Haec porr


s.

exponi polestcum Syriaco et Arabico cerve Isral! super colles tiws occisi sunt. Cervi seu hinnuli similitudo apud veleres honestissima e?t. Ipse David gratias Deo agit, qud levilatem ac pernicitatem cervi sibi concesserii.
:

IX.

3i

1067

iN

L1BRUM

REGUM
celebrrunt
ibi.

1068
supra, cap. 18. Vide quae

rare jubet, neinpc munies Isral Israelitarum

nos

sanguine commaduisse; eurum, inquam, sanguine, qui et nobilitale principes, et fortitufline praeclari inter reliquus

Vers. 21.

Montes

Geleoe, nec ros, nec

habebantur. At-

que ide plorare ipse


usitalam
illam
in

incipil,

dum

adbibet
:

pluvia veniat super vos. Gravis est furor, aut dolor, quicuniquc cogit in res inanimatas saevire,
et
illis,

tbrenis lugendi
?

formam

cm mereantur

adversi

niliil,

Quomodb
ribili

ceciderunt fortes
tain brevi

Quasi miretur

t;in-

adversa imprecari omnia. Sic mercator,

cm

tam virlulem

tempore, et tam hor-

rerum jacturam naufragus


cratur, et pelagus, et
illis

fecit,

venlos exe-

strage potuisse confici. Porr in planctu

indignatur, oplat-

haec est inter

Hebrxos

famiiiaris exordiendi
1
:

que, quidquid bostibus

alii.

San Xcrxes non


et

forma. Sic in Jeremise Tbrenis cap.

Quo-

solm mari verba


precatus est
illi

dixit contumeliosa,

im-

modb
tnm

sedet sola civitas? Et cap.


caligiiie?

2
14

Quomodb
obscura-

ac ventis pusl tempestatem et

obtexil
est

Et cap. 4

Quomodb
:

aurunt? Sic Isaire cap.

Quomodb
in

naufragium.qualia mari ac ventis possunt esse contraria, sed pr nimio furore atque dolore
taies

cecidisti, bteifer?

de rege Babylonis.
anniintiare
Getii.

Vers. 20.

pnas exegil ab
lib.

ulrisque, quales

nemo

Nomte
est

nisi

ab amente speclare possel. Audi Herodo7


:

Grave
bostili

est

bonore aut comniodis privari ab


interdm ingenuisani-

lum
t
c

Cm

audsset Xerxes

classent

manu; sed

adort lempestale fuisse disruptam) indgn


ferens jussit lercenla Hellesponto verbera
infligi, et

mismult durius, speclare hosle^ triumpliare


in

ipsorum infortuniis,

et

tuneexultare magis,

in

ejus pelagus par

cm maxime
etiam sancti

dolent; lavare denique in n.isesuas.

demitli.

Jam

audivi migisse quoque

compedmn cum bis


;

rorum sanguine rnanus

Quare boc

viri

<

eliam, qui sligmata Hellesponto inurerent


cerl mandavil
,

et palientissimi, aut postulant


si

ut

colaphos

Hellesponto

Deo, ne aliquando conlingat, aut


contigit,

quando
irri-

inculerent, dicentes barbara verba ac vesana.

amar

lugent. Psal. 24 met.

Ncque
Psal.
:

Addit Valerius

lib.

3,

cap. 2, mi-

deant
quasi
ficsli

me

inimici

Quod item
ejus.

88,

naiiim fuisse quoque clo tenebras. Juvenanalis

acerbum

aliquid queritur David

Lti2,

Satyr

10, addit

in

ventos

quoque

omnes inimicos
:

Et Tbrenoruin

flagellis saeviisse,

qud

acriori spiritu lurbs-

v. 17

Ltificavit

super te inimicum.

Hoc auforiass
1, v.

sent

mare

lem ipsum, quod modo David, ad cjus


9
Desperata
est

In Corum, atque

Eurum

solitus scevire flagellis

imitationcm fecit Michaeas, supra cap.


:

Uarbarus JEolio nunqum hoc in carcere passos,

plaga

ejus, etc. In Getli notite

Ipsum compedibus qui vinxerat Eunosigum.


Sic agricola,

annunliare, mici.

ne videlicet nostri exultent

ini-

dm

fruges videt exustas ab ure-

dine, el noxio vento spem,


Filia-

qu

se ostenta-

Ne foute l^tentur fili^e Puilisthiim. rum meminit potis, quia haruni opus
canlu
cre
et

bat segetum viriditate,

vanescere, mille in

est et

ventos jactat convicia, mille precatur inforlunia.

choro victorias celebrare


qusc

sicut fe-

Qu de re

vide

Senecam

lib.

2 de

Ira, cap.

illae

Davidis

de gigante vicloriam

16. Dixit

hoc optim Auguslinus,


:

si satis

me-

mini, licet locus non succurrat

Sponsa non rar sponsum comparai hinnulo


(Calmet.) Sta, Isral, Septuaginta Romana babenl super mortuos luos, in excelsis vulneratos; quoeervorum.
:

Plermque,

inquit,

non hominibus tantm, sed calamo

irascimur in scribendo,

eumque
Quod

collidimus,

<
i

atque frangimus; el aleatores tesseris, et


pictores penicillo,
>

modb

a-nixaaov, q. d.
I.NCL

ceciderunt poientes? Insiste et


:

Pro sta, Grc est incumbe lix in banc

etc.

facit in

animo

considerationem.

caecus et praeceps furor, hoc idem etiam facit


et patitur,

n lsKAEL SUPER MONTES TUOS INTERFESUNT QUOMODO CECIDERUNT FORTES? Hic versus in re et sensu idem est cum priore. Unde pro bis duobus versibus, unus duniaxat est in Hebraeo, Septuaginla et Ghald. Quare duplex hic versus ortus est ex duplici versione texls Hebraiei. Prior ex versione Aquilae (quam sequitur Procopius), ideque eum nonn'iMi codices Vulgatae editionis, ut Regii omillunt; posierior ex versione S. Hieron. Hebr.Ta ad verbum babent Decus Israelis in excelsis luis vulneralum est; quomodb corrueriml heroes? Ita Valabl. (Corn, Lap.
CTI
: :
I

cm

occupavit

animum veuemens
:

dolor. Sic san Tbeodoretus quaest. 6


i

Hoc,

inquit, indicat

summum

dolorem.

Quomod
af-

enim qui aliqu parte corporis sunt mal


fecti,

aut parieti, aut lecto iuanus allidunt


ita

propter stimulos doloris,

eliam vir divi-

nus nimi ardens animi segritudine mal


precatur inanimis montibus.
>

Sic Job cap.

5,

eadem pen imprecatur

diei,

in
:

qu nalus
Ptreot
dies,

est,

qune David montibus Gelboc

1069

COMMEN1ARIU9I. CAPUT
ille

I.

1070
post toi secula.

m
[d

qu natns sum, etc. Dies

verttur in tenc-

srum

cssel supplicium

Deinde,

ras; nocltm illam tenebrosusturbopossideat, etc.


ni

quia eo lempore non solm longam illam sitim


passi sunt
Alii alias

penc Jeremias cap. 20. Petit ergo David

montes

illi,

sed terra tota Isral.

quasi pfSB nimio dolore su ipsius impos,

non

adducunt soutiones, quas hic enuinc-

quia id velit factum, sed ut doloris magnitudiieni

rare necesse non est. Sed illud est sine dubio

ostendat,

usitato,
ilii

opinor,

Hebraeorum

staraendum cum Abuleivsi, qui


se nsse, super quos in eo
cidit pluvia.

ait,

quosdam

more, ut montes

striles

perptu sint, ne-

monte

clestis de-

que ex cio aliquid accipiant, nisi aut sitm perptuai]), aut sempiternam hyemem, ita ut
nuiras ex
fructus,
illis

Neque

erat cur Davidis voto eo


ipse

modo responderet Deus, cm


optaret id advenire monlibus,

non

tani

ad

hominum usus
uilae

proveniat

qum

vellet

neque inde

primitiae ad tenipli

suum
dere.

in defunctos

animum

et

studium osten-

quotidianos sumptus
bus, quas

offerantur, sive ex frugistrile ac

non pariet

maledictum so-

Hic ad mores aliquid adducunt Patres, qiuod


hic paucis perstringere

lum, sive ex pecoribus atque armenlis, quse

non

erit

abs re.

Am-

non

alet infelix illa regio

opportunis destituta

brosius

lib.

3 de

Olficiis cap. 9,

optim expen-

pabulis.

dit Davidis

ingenium

et

clementem animum,
et

Hic dubitat Abulensis, quaest. 16, an peccaverit David,

qui

cm

toi

ab ingrato

malevolo rege

affe-

montes patrios diram islam maledictionem intorquet, quae si quod


in

dm

ctus esset injuriis, cujus lune causa tuiis inter

hostes,

qum

inler

suos ac domestieos

optarc videtur, obtineret, gravi illorum

monaf-

ageret, plangit

tamen

illius

morlem, etvesliodit,

tium possessores, qui


liceret

nihil

commeruerant,

menta

discindit, et

montes execratur et
ad

incommodo. Ac tandem docet optim,


etiam lenent interprtes, hoc ex anidi-

in quibus illum cecidisse cognovit.

Bernardus
:

quod

alii

serm. 54
siliens

in Cantica,

illa

verba cap. 2

Tran-

mo

non precatum esse Davidem, sed ut eo


ostenderet,

colles,

in

montibus Gelboe, quibul


alios visitet ailuenter, dae

cendi modo, qui lus, quos gravis excruciat do!or, familiaris est,

transit Deus,

cm

qum
est

ipse gra-

mones

intelligit,

quos non

visitt

Dominus,

viter

de tant Salis ac illuslrium virorum

cm tamen

strage condoluerit. Quare

non

frustratus

fcundet. Deinde, quia superbus diaboli in se

alios clesti rore exhilaret et

suo desiderio, quia non sterilitatem optabat

montibus, sed tantm cupiebat

aliis

esse no-

characterem et imaginem portt, ab illo quoque Deum transire dicit, quo tempore in alios
liberalem se et munificum praebet

tum, quid

ipse ex

communi

Israelitarum in-

Super-

commodo

sentiret.

bia, inquit, inventa est in

me,

et

Domimis deita

Dubitari hic secundo posset, an diram hanc


Davidis imprecationem montes
id est,
fusi, et
isti

clinavit in ira servo suo.

Quomodb
?

exa-

subierint,

mit cor meum, coagulatum


ctum
est sicut terra sine

est sicut lac, fa-

an

nunqum

clesti rore fuerint per-

aqn

Nec compung

neque ferendis frugibus aut pascendis

<

gregibus idonei. Tractavit quaeslionem istam

ad lacrymas, que tanta est durilia cordis. Kon sapit Psalmus, non lgre libet, non
orare delectat, meditationes solitas non invenio.
tis

Abulensis supra, quaest. 16, et


existimare in montes
illos

ait,

quosdam

Gelboe aereos fuisse

L'bi illa

inebriatio spirits? ubi men*.

clos, cujus sententiae dicit fuisse

Rabanum
citt

serenitas, et pax, et

gaudium

in Spiritu

etGlossamordinariam, quos etiam

Hugo,
hsec

sancto? Ide ad opus


vigilias

manuum

piger, ad

quorum

sententi

non

abjiorret.
in
lib.

Sed

illi

somnolentus, ad iram praeceps. ad


,

tantm videntur asserere


san indicat Ambrosius
9
<
i
:

morali sensu. Ita

c
< <

odium pertinax

lingu et gulae indulgenad praedicationem.

3 de

Olliciis

cap.

tior, segnior obtusiorque

Aruerunt,

inquit,

montes prophetico

maledicto, et divina vis sententiam maledicentis implevit. Itaque pro regiae necis spe-

<

Heu! omnes montes in circuitu meo visitt Dominus, ad me autem non appropinquat. Nam alium quidem intueor singularis abstinentiae
daj,
>
,

ctaculo
Alii

pcenam elementa solverunt.


Elise

alium

ver

patientiae

admiranin

tune impletam dicunt esse maledictio-

etc.

Ego autem, qui horum

me

nem, cm
pluit super

temporibus

3 Reg. 17, non


menses sex. Ita

invenio nihil,

lerram annos

trs, et

<

quem me alium putem, qum unum de montibus Gelboe, quem praeterit


ira et

refert Historia
illitis

Scholastica, et Abulensis, et
citt

in

indignaiione su

ille

caeterorum
>

auctorem

quenidam Andraam. Sed

omnium benignissimus

visitalor ?

Grego-

baec opinio seipsam facile confutat, quia nimis

rius lib. 3 Moral, cap. 3, in

montibus Gelboe

1071
superba
lcsli

IN
intclligit

LIBRUM

II.

REGUM
se dicebat exire de vit.

1072

Judorum

corda, quae c-

ltum

Hanc ergo

in-

gratis rore siccanlur.


ibi

famiam doletDavid, qud mnlta scuta


llaec

in Pala:-

Quia

abjectus est clypeus fortium.

slinorumpoteslalemvenerunt, maxime illorum


qui- ut

gravis est dolcndi materics,

qud defucrit

pa-

evadere possenl fugiendo hostes, quos

tri clypeus et

murus,

viri

nempe
est,

fortes, qui

elatos vietori instare videbant,

utmagisessent
facit ille

impavidi pectoris oppositu arcebant hostilem

ad l'ugam expediti, ut verisimile


arlieulus, clypeos abjecre.
tio

rerum

vim.

Ille

ver clypeus abjectus

quia slrati

Sed prior mihi raperierint.

jacent gtrenu patri propugnatores, quibus-

magis probalur, quod nempe exlinclis for-

cum abjeclum quoque videri potesl Hebraeorum nonicn, cl gens parentum glori ac virtme nobilis, ad ignobilium bominum redacta
servitutem. Similc in Hectoris planclu,etquasi
parentalibus cecinre apud Trojanse fcmin
:

tibus

magna

reipublicac

munimenta

Clypeus Saul, quasi non esset unctus oleo.

Quidam
lablus,

illud unctus

ad clypeum referunt, non

ad Salem. In bis sunt Rabb. Salomon et Vaqui pulant ungi solitos clypeos, quia
lela,

Senecam

in

Troade

eo modo aptiores iinnt ad exentienda


propler lubricam olei naturam.

Columen patri, mora fatorum,

Quorum

sen-

Tu praesidium Phryyibus fessis,

tentiam oplim Abulensis

refellil,

quia aliquid

Tu murus
Stetil Ula

eras, humerisque luis

prxcipuum
dicilur oleo.

dicitur esse in Saiile,

dm

unctus

decemfulta per annos;


,

Sed

si

ad rei

bellicae

commodita-

Tecum

cccidit

summusque

dits

lem conferrel aliquid oleum clypeisaspcrsiim,


aliorum etiam clypeis non esset
las ablala.
illa commodiQuare Abulensis cm in e etiam sit

Hector ii idem, palriqucfuit.

llc eadem videlur de forlibus occisis cecinisse David,

dm

opinione, ut de unelione potis clypei


Salis

qum

abjectos esse dit

It

illorum,

sermonem
esse

esse statut, alias

im veris

patriae clypeos, quibus sublalis ex-

lamen ob

posiia videbatur

ludibrio

ac

prd

causas putat de Salis clypeo oleo delibulo in-

Palsti-

ductum

sermonem.
quain

Significatur

iiorum, et vicinorum hostium, quicumque vellenl in

enim aut

Hebraeorum lerminos irrumpere; quod


illo

Salis in acie fortitudo, aut illius prcipua

facere tut posse credebantur,

patri pro-

qudam dignitas, cum importabat.


pris ex

illa

clypei
,

unctio se-

Virtus quidem

quia

cm
tasic
,

pugnaculo direpto.

Sed

est ab abjecto ctypeo aliud etiam vulnus

more unctus esset oleo, sanguine men multorum, quos Sal interfecerat
erat respersus atque oblitus, ut nullum
ctionis

ad ignoininiain grave, quod fortass etiam spectabat David in hoc ferali planclu.

un-

Notum

est,

qum

milili

ignoininiosum fuerit, aut in fug

antiquse vestigium appareret. Sed banc explicationcm ncque ipse videtur omnino

et nictu projecisse

clypeum, aut illum quoquo


pt<]ioirt,

probare,
si

cm

alleram inducat. Et san meril;


regius clypeus
oleo,

modo

in

pugn perdidisse. Unde vox

enim, ut ipse stalim addit,

quje hojninem sonat, qui clypeum abjecit, plena


est ignominiae. Maluit Laraena

linilur et quasi consecratur


ipse, ut

sicut

rex

quaedam

filium

major aliqua dignitas clypeo addatur,

exanimem, qum sine clypeo, quem domo extulcrat, ex acie redire. Quare cm filio cly-

sicut regise personae conciliatur ab oleo,

non

necesse

est,

ut clypeus lotus ab oleo


est,

commaleviter
,

peum

traderet ad bellum profecturo, bis illum

deat, sed satis

ut in aliqu parte

verbis ad virtulem et patriam gloriam adhortala est:


ft

intingatur

sicut etiam rex et sacerdos

cm
loli

xvYi wlr, id est


tibi

Velhunc redde
reverlere,

sacra unctione lgitim sacrantur,


illinuntur, sed

non

clypeum, quem
quasi dical
:

trado,

vet in eo

illorum exigua
clypei,

qudam
regii,

pars.

Excipiam

te libentis

anima qum
portarentur

Neque prtcrea
sunt materiaj
eis
, ,

maxime
olei,

ejus

clypeo privatum. Mos enim

erat, ut milites oc-

ut

oleum bibant, aut non ex


non delergatur

pro feraff pheretro, in suis

siquid inspersum est

sentis; sicut de Pallante, ex veteri consuetu-

facile.

dine, dixit Virgilius

lib.

10 yEneidos

esset

Quare etiamsi inimicorum sanguine non nullum inspersus regius ille clypeus
,

At

socii

multo yemitu, lacrymisque


frquentes.

esset relictum in

illo

olei

vestigium.

Quare
bostili

Impositum scuto referuut Vallanta

magis

ille

placet

locus accipiatur non de

Gelebrat fama illud Epaminond, qui elalusex


acie semianimis,

fortitudinc Salis, qu

clypeum imbuit
,

non tam dolebat, quod mors


acie
rec<

sanguine,

qum

de regi dignitate
,

qu non

jam immineret, qum qud in d-us clypeum amisisset. Quare

moribonlo
ri

solm uncto capite

sed etiam clypeo significa-

lugebat, qud Sal sic esset in

l, ,

1073
acie

COMMNTA1UUM. CAl'UT
peremptus
,

I.

107

quasi

unus lurb

et cujus

nihil addas,

conatum

significant, cl petitionem
si

clypeus sacro non esset oleo delibutus.


peis oblitis oleo diximus in noslris
lariis

De clyCommenSurgi te

irritam

mull magis

addas aliquid

quod

inutilem indicet fuisse petitionem illam. Isaiae


cap. 45, vers. 25 :Egredietur deore meojustiti

super Isaiam ad

illud

cap. 21

principes, arripite ctypeos; ubi Hebraeus textus

verbum,etnonrevertetur; quod explicuit poslea


cap. 55, vers. 1
egredielur de ore
1
:

babet

Ungite clypeos. Ubi de hc clypeorum

Sic erit verbum meutn


:

quod
va-

unctione pluribus.

meo

non revertetur ad
volui.

me

Sed
unclus

est

communis,

et vera sententia, illud

cuum, sed faciel qucumque


vers.

Ezech. 21

rfrendum.

non ad clypeum, sed ad Salem esse Illud enini David hoc loco main ,SaIe
,

Ego Dominus eduxi gladium


lo

m eum

de

vagin irrevocabilem. Ilebraic

thasub, id est,

xime dolet

qutl

cm

Christus esset

non revertetur, scilicet


vers. 9
:

inanis.

Jeremiae 50,

Domini,

id est,

unclus,

non

aliter fuisset

ab

Sagitta ejus quasi virifortis interfectoris

hoste tractatus,

qum

si

vulgare foret atque


ipsius

non revertetur vacua.

Sic ergo neque Salis

profanum corpus. Haec enim una res


dexteram regio corpore continuit,
Christus esset Domini. Sic
lib. 1
,

gladius, neque Jonathas sagitla ullam habure

qud

petitionem vacuam ab hostium sive coede

sive

cap. 24, vers. 7:

sanguine, etiamsi adversarii sese contra objicerent bellatores strenui et roborepraestantes.


Id

Non mittam manum meam


tus

in

eum, quia Chris:

Domini

est.

Et cap. 26, vers. 8


in

Quis extenet

enim

sibi velle

videtur illud,

ab adipe for-

dct

manum suam

Christum Domini ,

inno-

cens erit ? Et

proxim ide mal accepit Ania-

lecitam, et interfici jussit.quia Christo Do-

non solm sanguinem eft'uderint horum principum arma, quod contingere solet etiam dm leviter cutis

tium. Nisimavis ita haec accipere, ut

mini manus

attulisset.

Hoc

igitur

nunc

dolet,

summa
quod tune

perstringitur
accidit,

sed

etiam

qud

Christi

Domini abjectus

esset

clypeus,
;

adipem

cm

ad ipsa etiam

id est, quia Chrislus

Domini

cecidisset
et

aliter

prcordia

telum adigilur. Hoc porr strenui


te-

enim non

abjecisset
illius

clypeum,

quod idem
curae atque

atque robusti militis est, nullum torquere

prop est, non

clypeo, id est protecregiae

lum, nullam conjicere petitionem, quae non


adversarii aut efl'undat sanguinem, aut

tione caruisset respublica


tulelae

commissa.

Vers. 22.

hauriat lethali vulnere.

animam Hoc de suo yEne ce:

sanguine

interfectorum

ad

cinit

Maro

lib.

10 /Eneid.

ADIPE FORTIUM SAGITTA JoNATH.E NTNQUAM REDIIT


RETRORSUJI, ET GLADIUS SaUL NON EST
inanis (1). Redeo, rver tor
,

REVERSAS
etiamsi

Fi'lum JEneas affalur Achalem

et similia,

Suggre tela mibi, non allum dextera frustra


Torserit in liutulos.

(1)

La

flche de Jonathas a toujours t teinte


,

du sang des plus vaillants et Cpe de Saul n'a jamais t tire inutilement. Cette complainte de David est digne du Saint-Esprit qui la lui a inspire. Elle est vive et ton liante, parce que c'est la douleur qui s'explique, elle cur qui parle. Et nanmoins celte effusion de penses si naturelles et si conformes aux pleurs qui les accompagnent, est conduite par une trs-grande sagesse. David fait l'loge de. Saul. 11 rend ce devoir sa souveraine dignit. Mais il le (ail sans blesser, ni la vrit, ni la justice. Jl relve on lui ce qui mrite effectivement d'lre lou ces qualits extrieures cl clatantes qui donnent le plus de rputation aux princes; sa magnificence envers son peuple; ses succs heureux dans la guerre et cette
:

Vers. 23.

Saul
,

et Jonathas amabiles et

decori

in

vita sua(1). II.xc verbasolemnia fuisse

suspicor, et quasi lgitima funebri sive lamento,


sive cantico

quibus aut amicorum veri

aut
In

praeficarum simulati planctus utebantuf.


bis

autem duobus verbis mulla continentur, quae non nisi oratione long explicari possunt,
Quibus respondent solcmnia
et
illa
:

V,

[rater,

v,

soror

v
;

inclyte, et
,

v , Domine,

Je-

rem. cap. 22

et ileriim

c. ,">6,

amabiles et
vil su

decoros fuisse duos hosce principes in

non dubilo. De Jonath certum


cap. 14

est,
,

cm

id
,

grandeur d'me

de courage qui l'a rendu digne d'lre compar aux aigles et aux lions. Mais en mme temps il cache sous le voile du silence tout ce qu'il n'aurait pu ou louer ou excuser sans se rendre coupable , ou de mensonge ou de flatterie. Ce mnagement qu'il garde avec tant de circonspection et de prudence, est un excellent modle pour ceux qui sont obligs de parler aux princes pendant leur vie, ou de faire leur loge aprs leur mort.
et
, ,

probaverit totius populi publica vox


,

lib. 1

qui ut illiun liberaret morte, Salis

Symbol. Ecclesia in officio Ercies. hnec SS. Apostois Petro et Paulo qui eodem die, mense etanno Kerone mar(1)

verba adaptt

tyrio iaureati sunt

Gloriosi, inquit, principes


,

terr
in

quomodb

in vil su dilexerunt se

sic et

morte non sunt separati.


(Corn, Lap.)

(Sacy.)

1075

IN

LIBKUM
De
quo

II.

REGUM

1076

se minis jurainento conlTrmatis opposuit.

nialiplausu lraducerenlur,*ic etiam a regibus


et ducibus Isral

Saule idem credo, co saltem tempore,

in

parafas esse vestes egregiis

alienam dolo vitam egit, et juxla divinum


imperiuin comniissiim
est.
sibi

quibusdam
quibus
in

et bieroglyphiois

symbolis

illustres,

regnuni moderatus

nuptialibus

sacris

ulerentur; nec
maritis,

Nam poslqum

suo se polis

qum

divino

enimtantum onusimponi debuitnovis


ul

arbitrais rexit, ut displicuil Sainueli et Deo,


Bic

magnos

et

supra facultatem fortasssumplus

etiam pulo hominibus displicuisse, qui non

facerent in concinnand hieroglyphic veste,

tara illum benevolr ac studiosis, quniinvitis,

auro gemmisque distinel, qualis in Canlicis

atque coactis metu animis sequebantur.

Sed
in

canlicorum
de6cril)ilur.

Salomone,

et in Psalmis

Davide

usitatum

et quasi legitimuin

apud Hebros

funere lamntum

salis gravis fuit causa, ut

hoc
stu-

Vers. 2G.

Doleo super
,

te, frater mi Jo-

David de Saule, ingenuo adductus et pio


dio, canticum ediderit, in
ritate

NATnA

DECORE NIMIS

ET AMAEILIS SUPER AMOREM

quo

nihil est 5 ve-

mui.if.kum (1).

Qua? prrccesserunt proxime Saii-

alienum

si

meliora Salis tempora conin


(1)

sidres.

Dn) autem duos bosce principes


dicil

Hcbrocus et Septuaginla
lims mihi

Mirabilis fuit
:

morte quoque
dit in vil,

non

fuisse divisos, osten-

amor

quicumque incideret
esse.

casirs, aut

negolium, separatos non

Aquilis velociores, leontrus fortiores. Haec

pr amore ?nu//en(i.Chaldsus Mirabilis fuit dileclio tua mihi pr dileclione duarum uxoiaim. Tenero magis amore te diligo, pluiis slimo; amor quo me diligebas, me pariter in te rapil ac transfert; ad quem nunquro

byperbolic de Saule et Jouath dicuntur

ne-

animum converto,

quin ingenuitatem

que enim aquilarum volalum pernicitatc, neque fortitudine leones assequunlur, nedmsuperant. De aquilarum velocilateetleonisrobore

aimi tui admirer.

multa ab scriptoribus profanis; neque

SlCUT MATER UN1CUM AMAT FILIUM SUUH, Il A EGO tediliceram. Exposilio est praicedentis deest autem in Hebrneo in Grco, Septuaginla et versione S-. Hieronymi.
;

in Scri:

Si

quis

lidei

oculis
in

Salem intuealur,

ex-

plura sacra pauca. Jerem. 4, vers. 13


ciores aquilis equi ejus.

Velo-

pressum videat

Saut tremendum Dei juste


,

Et Thren.

4, vers.

19

V elociores fuerunt persrcutores noslri aquilis cli. De leone Prov. 30 vers. 30 Lo (oriissimus bestiarum. Judic. 14, vers. 18: Qui d (or dus
,
:

leone?

Vers. 24.

Fili-e Isral, super Saul flete,


filiabus Isral
,

punienlis exemplum vivamque imaginem Judaicae reprobalionis. Electus Deo Saiil in pfincipem populisui, frophelae manu consccratus, idemque pariter aliquandi Spirilu Dei alflatus, prophtise dono pneditus, pluribus victoriis gloriitstis, denique Deo deseritur tolumque se pcnnillit ambilioni, superbise, crudelitati; Davidem, cujus plurima erant in
se bnficia

QUI VESTIF.BAT VOS COCCINO IN DEUCIIS. PlailCllIin


indicit

prxcipu
est,

quia illarum

negolium
ci

ut triumphale

carmen cantent

gencrum suum, Israelis propugnaculum, hostium terrorem, ita insectatur, ut vel universum Israclem in miserum armet, ac propriis illum mnibus conligere eonetur.
,

nuptiale canticum, et quidquid donique fessic

Quin" ver hisce coloribus

tivum est;

etiam epicedia, et quidquid po-

pulis accidit

adversum et lugubre. Causant auest, et eleganti

exhibelur, nisi ea quae Hcbraei Jesu Christo intulerunl? Illi, geni et Deo in deliciis habita pr oscleris electa orbis nationibus, prophetis edocta, deposilo
,

tem proponitaccommdatam feminarumsexui,


qui
tpiXo'xftXo;

sacrorum mysteriorum
aliis

studiosus, qui

gr

fert

admodm

his

privari

ornamentis,

que nunc dicuntur


nor,spoliis ad
fuisse

Saule ex hostium, utopidelicias


vicinis
lib.

muliebrem cultum atque

comparata.

Cm

autem sap de
,

hoslibus triumphssel Sal


cap. 14, vers. 47,

ut habes
est
,

non dubium

quin inde

ad

mundum muliebrem

reportata fuerint ex

donala, plurimisque nominibiis illustris, merilo tamen pervicaciae et ambitionis suoe Domino reprobantur, ac desernntur. Jsus Christus, Davidis imagine expressus, vix inter boulines fuit, prodigiorum virtutipque suxglori ejuspopuli admiralionem pariter et invidiam excitavii. Mal hc smulatione stimulante, divinum hune homnem infestissimo odio insectantur, nec Cessant, donec cruci suspendant. Quemadniodm autem Saiil quielus vixit ac volormn
,

suortun

auro

et coccino, et ali prelios materi, orna-

compotem se e^c credidit, cm oxiorrem egt Davidem patri, et apud alienos perlugam; ita pariter Judaii neci tradilum ,lesum ChriStom cmentes, ejeclosque disf-ipulos, ivgioniS ci Ecclesi suae exitium non verebanlur;errorisilIorum perpetui atque aciernaedeaperationsargumenium. Itomani Deoarmali, horrendum illorum crimen nlturi, innplum everlunt, tolamque lat dissipant genteu, ac dissipais rcliquias in eam conditioncm redigunt,ut nemoiis miserior viliorque inter homi-

menta plurima. Et hoc credo


llisplicel,

vernis.

Neque
illml

quod

milii

visum estprobabile ad

Cant. 3: Propter

filius

Jrusalem, sicutSatomon

ferculum conslruxit ad nuptialem


liieroglyphicis

pompam
I

quibusdam

signis illustre, quae


ei

docerent quale deberet esse castum


bile conjiigium, et

venera-

quo novi conjuges cum gc-

1077

COMMLIN lARiUM. CAPU1


,

lois

lem spectabant
ter,
ferait

qui utpot rex et Jonath pa-

fratris

assumit.

Diximus enim
:

if
,

planctu fuet

priorem loeum obtinere debuit in hoc

nebri usurpari saepis


Illud
,

{rater

soror.

carmin

nunc canticum ad Jonatham

super

amorem
ita

mu/t'erum, dupliciterexpliille

traducit, et ex solemni Iugendi formula

nomen

cari potest.
tiv

Aut enim amor

mulierum ac

sumitur,

ut tantm ametur Jonathas,

habeatur. In exilio suo David regnum assequitur, ejusque adversarius Saiil Deo aequ et suis desertus , necem inferre sibi cogitur ejusque posteri Davidis clementiam imploratum vel inviti veniunt.

ns

quantum mulieres amant filios suos, autviros, quarum amor vehementissimus est aut pas;

sive, ut
viris

tam ametur ardenter, qum amari


Comparatio quoeumque

veteris Testamenti historise fer omn.es duplicem rfrant imaginent, altra ad vtus, altra ad novum pertim't; illa typtts est Jesu Christi , hase ver Judaeorum. Saiil quan,

Cm autem

feminae soient.

qum

potissimtn

referre videtur
,

reprobat

synagog

vestigia
collegit

imaginem lamen offert

norinullasimilittidiniscum Jesu Christo. Linea-

menta hc omnia sedul


bilis. Misstts

Beda Venera-

paire Saiil, utasinas quaeral, rex gentis sttse eligitur ; Jsus Cltrislus inter homines nascitur , ut hommes crimine et errore palantes reducat; accipit autem Deo

verberant quod suprema prorss amentia est seipsum percutere, et hoc ipsum nes< cire, sed cm alium injuria credai afficere , < tm ver seipsum omnin jugulare. Id deinde demonstrat exemplo et antithesi Salis et Davidis Nonne hic molesti et iniquo daemone agebatur ille autem vel sole cla rior eral in trophseis, et qu Deum praecipu i colebat, ingenti pietate super aethera notus ? i Nonne hic labescebat invidi ille ver cm

imperium
ex

in

omnes

totius

mundi

saain ter coeteros gentis suae toto capite eminet ; Jsus Christus mult superal filios hominum , quorum naturam sumpsit. Denique Saiil animi modesti fugiens laluit , cm in regem salutandus quxreretur; Jsus Christus, cm Judaei regnum illi dferre vellent, deliluit, ac fug sese il lis subripuit, cm mult potiori ac minime huinano regno poliretur. Amabilis Jonath indoles in ejus amorem omnes rapiebat, qui virum nssent ; nihil liber;thus, nihil conslantius, nihil sanctius, ardentius nihil, quant ejus erga Davidem amor. Nemini magis qum illi utile fuisset Davidis exitium, aemuli sui ad regnum ut Davidis res augebantur , ita Jonathas decrescebat. Vix agnit Davidis virlute, illise inviolabili amiciti; nexu adstrinxit. Quin et certior factus, deslinari illum Deo in regem, rerum suarum slatim obliviscitur , nihilque vel minimum molitttr, ut oemulum suum excludat; et cm tain gravis tantique momenti res versaretur inter ipsos, nihil tamen de pristino erga Davidem amore remisit. Nec deerant Jonathx dignae rege virtutes, magnanimitas, slrenuitas; sed hisce omnibus prvaluit viri quitas et religio. Humanitate et comilate vicit otnnes, alque omnia pariter implevit officia erga palliant, patrem , amicum, religionem. Grotius paucis
:

quibus Ecclesiam

gentes, cogit. Sal in-

sibi charitate vinciebat ? > Causam subjicit Quia hic < (Sal) milites tremendos armis ille (scilicet David ) ver justiliam innumeris legionibus < validiorem , sociam sibi et auxiliarem asci verat. Idem Chrysost. hom. 2 de Saule et Davide Si mille, inquit, habuissent vitas

tacite

omnia

ferret

omnes

c
i

annon prompte impendissent pro suo duce tam ex reverenti quam hosli praestilil, reips perspectum habentes, qum benevolum gereretanimum ergasuos? Gaeterm, qui miaffeclus est,

tisacmansuetus est in eos quibus molesti mult magis eriterga benevolos


affeclum gesturus.
ilii

i <

eum
fuit

Qu
,

prol'ect

res
i

maximum
:

securitatis

pignus.

Et

vin elogium compl^clitur Jonathas fortis,comis, minime ambitiosus. Talis ferm Germani:

cus.

(Calmet.) Moral. Vide hic, mirare et imitare, quant

David tt injuriarum Salis fuerit immemor, quinque de ejus licet sibi inimicissimi morte non sit gavisus, sed eam tam seri luxe,

rit, et

tamelegantiepicediohonestrit,ideque meruit ci in regnum succedere, ac favorem ttibs Juda sibi conciliavit, quac illico eu m in regem suum unxil.Quocirca S.Chrysost. nom. de virtut. et viliis docet invidiam Salis nocuisse ipsi Sali non Davidi ipsa enim Saftli infamiam et necem Davidi ver gloriam et regnum peperit: i Vulgus, inquit, nescitquant cleris miseriores babendi sunt, quidam <
,

paul post Davidi, inquit non jatn ut hoi mini, sed angelo parebant. (Corn, Lap.) Votre mort me perce de douleur, Jonathas, digne d'tre aim d'un amour plus grand que celui qu'on a pour toutes les femmes. David s'tend avec plus de libert sur l'amiti sainte qu'il avait pour Jonathas. Ce qu'il dit de lui, que ce prince tait digne d'tre aim d'un amour plus grand que celui qu'on a pour tontes les femmes, est une comparaison qui marque seulement la grandeur de cet amour et non le drglement qui s'y peut trouver. Ainsi lorsque le Sage nous exhorte aimer la sagesse comme les hommes aiment l'argent , il veut seulement que notre amour pour Dieu soit aussi ardent qu'est celui des avares, sans tre nammoins aussi drgl que cette passion, qui les rend idoltres de Cor, comme saint Paul nous en assure. CVsl pourquoi David ajoute qu'il aimait ce prince comme une mre aime son fils unique. Il explique son amiti par celle qui est la plus tendre et en mme temps la plus juste qui soit dans le monde. Les hommes attachs leurs sens ont peine comprendre ces expressions de l'Ecriture. Mais nous devons considrer que comme il y a un amour criminel et tnbreux qui vient de l'enfer et dont le dmon est le prin, , ,

cipe , il y a aussi un amour cleste et plein (Te lumire, que le Saint-Esprit allume dans nous, qui fait que nous aimons les hommes en Dieu,
et Dieu

dans

les

hommes.
(Sacy.)

aliis

nocereexistimant, seipsos gladiis trans-


1079
IN

LU
in

REGUM
tur
:

4080

modo
et

siimas,

gravis est, quia

et

virorum

film Iwminum. Psalmus 117 bis verbi. inchoa-

ieminas ardenlissimus est'amor natur

ips,

ConfUemini Domino, quoniam bonus, quoin seculum

feminarum inult iti viros ardentior, et intcrdm impotens. Sed quod slatim sequitur,

niam
lur.

miserkordia

ejus, et

eisdern fini-

InCanliciscanlicorumsaepitcratsponsus:
vos, filiSion.

non obscure indical,abactivo feminarum amore


simililudinem duci,

Adjura

Et sponsa illud :Lvaejus


est

nempe dignum
(ilium.
:

fuisse Joaffeclu,

sub capite meo.

Apud profanos hoc


:

mull

nalham
quali

ut

tali

ab omnibus amaretur

frequentius. Catullus in epithalamio Juliae et


Manlii illud solemne repetit

mater amatunicuni

Et ide subSicut mater

ditur

accommodat ad superiora
amat
filium suutn.

ymene Hymen, Hymen Hymene.


Et

ttnicum

eadem paululm

immutata
epithalamio

in

sequenti
et

Hc
orlum

porr comparalio de amore unici

fil

epithalamio. Et in
Pelei:

Thelidis

familiaris est ta
est

sacris
,

qum
unice

profanis.

Unde
,

illud tritum

amar

id cri

Cumte
Alios
Idyl. 1

ducentes sub tegmina, currilefusi.

amore
fit,

ingenti, qualis est unigenili.


iilius

Unde eliam

quoque versus Theocritus intercalt,


et

ut de

morto gravissimum mater caabiit in

19, et

eum

imilalus

Virgilius in
,

piat

dolorem, qui aut

proverbium, aut
Jcrem.
plan-

Pharmaceuiri. In rc non dissimili


re luctuos et funebri ficium Catullus,
in
:

id est

ia

ccrl proverbialem obtincl peciem.


cap. 7, vers. 2G
:

Luclum unigenitifac
c;ip.

tibi,

idem adhibuerunt Elegi ad Manlium

arti,

ubi

clum amarum.

Amos

8,

v.

10

Ponam eam

aliquoties inlerponit

misero, (rater, adetnpte

quasi luclum unigenili. Zachar. 12, v. 10: Plaa-

mihi! et Ovidius Episl. Dejanirae ad Herculem,


qua?

gent eumptanclu quasi super unigenitum. Cicoro

cm
:

suspicarelur illum intcriisse,s3epis

pro Roscio Amerino, et Philip. 0, eo se


dixit

modo

itrt

luxisse

rempublicam

quo mater amat


et
ar-

Impiaquid dubitas, Dejaneira, mori?

unigenitum
Vers. 27.

filium.

Eodem
,

artificio

exiinius pocta

David hoc
v.

it-

Q_uomodo ceciderunt robusti

rt intercalare
v.

carmen. Primm
,

19

deinde
In

perierunt arm.y jllica? Poeticum est hoc


tificium,
et

23, ad extremum

in

fine

capitis.

quo

carmen

lioc

spis iteratum ma-

dictorum ferm

omnium

brevis complexioest.

gnum
ctum.

habet

momentum
est

ad excitandum

affe-

Est enim quod anle


periisse fortes
,

pluribus explicuerat
esse proje-

Quo usus

David ipse sccpis

in

cl illorum clypeos

Psalmis, ubi ex intervallis reditversusinterealaris.

ctos

et

populum

suo praesidio et

tegumento

Psalm. 10G, sxp inlerponit

Confitcan-

nudatum.

tur

Domino misericordi

ejus, et mirabilia ejus

CAPUT
1.

H.

CHAPITRE
1.

II.

Igilur post haec


:

consuluit David

Aprs cela David consulta


:

le

Seigneur,
villes

Doniinum dicens

Num

ascendam

et lui dit

Irai-je

dans quelqu'une des


lui

in

de Juda
lui

Le Seigneur
:

dit

Allez.

David
lui r-

imam de civilalibus J:ida? Etait Dominus ad eum Asccnde. Dixilque David


: :

demanda
:

irai-je?

Le Seigneur

pondit

Hbron.

Quo ascendant?
bron.
2.

Et respondit

ei

In

He2.

David y

alla

donc avec ses deux femmes,


veuve de Na-

Ascendii ergo David et


,

du
,

uxores
Abigail

Achinoam de
bal

Jezral, et Abigal,

du Carmel.

ejus

Achinoam
Sed

Jezraelites
;

et

uxor Nabal Carmeli


3.

3. David y

mena

aussi les gens qui taient


;

et viros qui crant

cum
;

eo duxit
et

avec
et
ils

David singulos cum domo su


serunt in oppidis Hebron.
h.
ibi

man-

dont chacun y vint avec sa famille demeurrent dans les villes d'IIbron.
lui,

Veneruntque

viri

Juda, et unxerunt

4.

Alors ceux de

la

tribu de Juda vinrent et

David ut regnaret super


est

domum

sacrrent David de l'Imite sainte, afin qu'il r-

Juviri

gnt sur

la

maison de Juda. En

mme

temps

da. El nuntiatum

David qud

on rapporta David que ceux de Jabs en Galaad avaient enseveli Saiil.


.";.

Jabes-Galaad sepelssent Sad.


5.

Misit ergo David nuntios ad viros

1!

envova aus^iit des gens pour leur dire;

1081

COMMENTARIUM CAPUT
:

SI.

1082

Jabes-Galaad, dixitque ad eos

Benedi-

Dnis soyez-vous du Seigneur de ce que vous

clivos Domino, quifecistismisericordiam

avez us de celte humanit envers Sal, votre


seigneur, et que vous l'avez enseveli.

hanc cuni domino vestro Sal


stis

et sepel6.

eum.
Et nunc retribuet vobis quidem
et

Maintenant donc
et

le

Seigneur vous rendra


fidlit,

6.

voire misricorde

votre

et moi-

Dominus misericordiam
et

veritatem, sed
fecistis

mme

je vous rcompenserai de cette action


faite.

ego reddam gratiam, e qud


istud.

que vous avez

verbum
te
sit

7.

Ne vous

laissez

point abattre, et soyez

7. Conforlentur manusvestrse, et estofilii

gens de cur; car, encore que Sal votre roi


soit

fortitudinis

licet

enim mortuus

mort, nanmoins

la
,

maison de Juda m'a


et je

dominus vester Sal, tamen me unxit


in

sacr pour tre son roi

vous mettrai

domus Juda
8.

regem

sibi.

couvert des insultes de vos ennemis.

Abner aulem

filius

Ner, princeps
8.

D'un autre cl, Abner,

(ils

de Ner, gfils

excrcilsSaI,
et

tulit

Isboseth flium Sad,

nral de

Tanne de Sal,

prit Isboseth,

de

circumduxil
9.

eum per castra Regemque constitua super Galaad


et

Sal

et, l'ayant

men par

tout le camp,

et

super Gessuri et super Jezrael


et

super

9.

Il

l'tablit roi

sur Galaad, sur Gessuri, sur


et sur

Ephraim

super Benjamin etsuper Isral


;

Jezral,

sur Ephram, sur Benjamin

tout Isral.

universum

10. Quadraginla
seth filius Sad,

annorum

erat Isbo-

10. Isboseth,
lorsqu'il

fils

de Sal, avait quarante ans


Isral, et
il

cm regnare

cpisset

commena de rgner sur


deux ans.
11

super Isral
Sola aulem

et

duobus annis regnavit.

rgnait dj depuis

n'y avait alors

domus Juda seqaebatur Danumerus dierum quos comDavid imperans


Juda
,

que

la

feule maison de Juda qui suivit David.

vid

11.

Et celui-ci demeura Ilbron sept ans


n'tant roi que de celte seule tribu.

11. Et fuit

et

!i?i!ii,

moralus
super

est

in

Hebron
cl
12. Alors

domum

septem annorum

Abner,

fils

de Ner,

sortit

de son

sex mensium.
12. Egressusque est Abner,
et pueri Isboseth,
filii

camp,
seth,
filius

et vint

Gabaon avec

les

gens d'Isbo-

fils

de Sal. de Sarvia, marcha contre


;

Ner,
13. Joab,
fils

Sad, do castris ia

lui

Gabaon

avec
filius

les

troupes de David
d<i la

et

ils

se rencontr-

13. Porro Joab

Sarvia3 cl pueri

rent prs

piscine de Gabaon. Les armes

David egressi sunt

s'tant approches s'arrtrent l'une devant

et

occurrerunt

eis
l'autre
;

l'une tait d'un ct de la piscine, et


l'autre.

juxla piscinam Gabaon. El

cm

iu

unum

l'autre

de

convenissenl, regione sederunt, lu ex

un parle piscinrc

el

i 1

11

ex altra.
:

14.

Abner

dit

Joab
et

Que quelques jeunes


nous.

lk. Dixitque Abner ad Joab

Surgant

gens s'avancent

s'exercent devant

pueri, et ludant coram nobis. Et respondit

Joab rpondit

Qu'ils s'avancent.

Joab

Surgant.
,

15. Aussitt douze

hommes de Benjamin,
de Sal, parurent
et se

15. Surrexerunt ergo

et transieruni

du cot

d'isbosetii, ls
;

numro duodecim de Benjamin, ex parle


Isboseth
filii

il

on

vint aussi

douze du cl

Sal, et

duodecim de pucris

de David.

David.
16. Apprehensoque unusquisque capile
1G. Et,
lui

chacun d'eux ayant

pris par la tte


lui,
ils

comparis

sui, delixit

gadium

in la-

qui se prsenta devant

se pass-

!083
tus contrani, et ceciderunisimul

IN
;

LIBRIM
voca-

II

REGliM

108 i

tumque
slorum

est
in

nomen

loci illius

Ager Robu-

rent tous l'pe au travers du corps, et tombrent morts tous ensemble; et ce lieu s'appela le Champ-des-Vaillants en Gabaon.

Gabaon.

17. Et ortum est bellum in die


il

durum

satis

17.

Il

se

donna

aussitt

un rude combat;
d'Isral
,

et

fugatusque est Abner etviri

Abner

fut dfait, avec

ceux

par les

Isral pueris David.

troupes de David.
filii

18. Eranl autem ibi trs

Sarvi,

18. Les trois

fils

de Sarvia, Joab, Abisai et

Joab

et Abisai et Asael

porr Asael cur-

Asal, taient dans ce combat.

Or Asal
la

tait

sor velocissimus fuit, quasi unus de capreis

extrmement
quoi
bois.
il

agile

et lger

course, en

qu moranlur

in sylvis.

galait les chevreuils qui sont

dans

les

19. Persequebaur autem Asael Abner,


et

non declinavit ad dexleram neque ad

19.

Il

commena donc
quitter jamais,

poursuivre Abner

sinistram oniiilens persequi Abner.

sans se dtourner ni droite ni gauche, et

20. Respexitilaque

Abner post tergum


es Asael? Qui re-

sans

le

suum, tait: Tune


spondit
:

20.

Abner

regardant derrire
Il

lui
:

lui dit
,

Ego sum.
ei

Etes-vous Asal?

lui

rpondit

Oui

je le

21. Dixitque

Abner
,

Vade ad dexet

suis.

teram sive ad sinistram

apprhende

21.

Abner
;

lui

dit: Allez ou droite

ou

unum

deadolescentibus, et

toile libi spo-

gauche

attaquez quelqu'un

de ces jeunes

lia ejus.

Noluit autem Asael omitiere quin

gens, et prenez ses dpouilles. Mais Asal ne

voulut point cesser de le poursuivre.

urgeret eum.
22.

Rursmque

locutus

est
,

Abner ad
ne comet Ievare

22.

Abner

lui
;

parla donc encore, et lui dit

Asael

Recde

noli

me

sequi
,

Retirez-vous

ne

me

suivez pas davantage, de

pellar confodere te in terram

peur que je ne

sois oblig

de vous percer,

et

non potero faciem


Union

meam

qu'aprs cela je ne puisse plus paratre devant

ad Joab fralrem

Joab, votre frre.


23. Asal, mprisant ce qu'il lui disait, ne

23. Qui audire conlempsit, et noluit

declinare

percussit

ergo

eum Abner
;

voulut point se dtourner. Abner donc,

re-

tournant sa lance,
pera, et
il

le

frappa dans l'aine et le


la place.

avershast, ininguine,

et transfodil
;

et

mourut sur

Tous ceux

mortuus

est in

eodem

loco

omnesque qui

qui passaient par ce lieu o Asal tait tomb

transibant per locum illum in quo ceci-

mort, s'arrtaient

le considrer.

derat Asael et
1h.

mortuus

eral, subsistebanl.

Persequentihus

autem Joab

24. Mais Joab et Abisai continuant de pouret

suivre Abner, qui s'enfuyait,

le soleil

se cou-

Abisai fugientem Abner, sol occubuit; et

cha lorsqu'ils arrivrent


duc, qui est vis--vis de

la

colline de l'Aque-

venerunt usquc ad collem Aquae-ducts,


qui est ex adverso vallis ilineris deserti
in

la valle,

sur

le

che-

min du dsert de Gabaon.

Gabaon.
25. Congregalique sunl
filii

Benjamin

25. Et les enfants de Benjamin se rallirent

ad Abner;

et,

conglobali in
in

unum

cu-

auprs d'Abnor

et,

ayant

fait

un

gros, de-

neum
unius.

stelerunt

summitale

tumuli

meurrent sur

le

sommet d'une minence.

26. Et exclamavit
ait
:

Abner ad Joab,

et

Num
sil

usquc ad internecionem

mus

26. Alors

Abner

cria

Joab

Votre pc
?

ravagcra-t-elle

donc jusqu' extermination

mucrodesa)viet? an ignoras qud periculosa

Ignorez vous qu'il est dangereux de jeter son

desperatio? Usquequ non dicis

ennemi dans

le

dsespoir? N'csl-il pas temps

1085

COMMENT AIUUM. CAPUT


ut omiliat persequi fjatres
:

11,

1086

populo

suos?
!

enlin de dire au peuple qu'il cesse de poursui-

27. Et ait Joab


locutus fuisses,

Vivit

Dominus

si

vre ses frres?


27. Joab lui rpondit
:

nian recessissetpopulus

Vive le Seigneur

si

vous l'eussiez plus tt

dit, le

peuple se ft retir

persequens fratrem suum.


28. Insonuit ergo Joab buccin,
stetit

ds le matin, et et cess de poursuivre ses


et
frres.

omnis exercilus, nec perseculi

surit

28. Joab

fil

donc sonner

la retraite, et

toute

ultra Isral,

ncque inire certame,

l'arme s'arrta, et cessa de poursuivre Isral


et

29. Aimer aulem et viri ejus abierunt

de
29.

le

combattre.
ses gens

Abner avec

marcha par

la

cam-

per campestria lot nocte


ieruut

ill

et trans-

pagne toute cette


revint au camp.

nuit, et, ayant pass le Jourle

Jordanem

et,

luslral

omni Be-

dain et travers tout

pays de Bthoron,

il

thoron, venerunt ad castra.

30. Porr Joab reveisus

omisso Ab;

30. Joab ayant cess de poursuivre


et tant

Abner

ner

congregavit

omnem populum
David decem
:

et

revenu, assembla toute l'arme, et on

del'uerunt de pueris

et

no-

ne trouva de morts du ct de David que dixneuf hommes, sans compter Asal


;

vem

viri,

excepto Asaele

31. Servi autem David percusseiunt

31. Mais les gens de David turent, de Ben-

de Benjamin

et

de

viris qui

erant

cum

jamin

et

de ceux qui taient avec Abner, trois


la

Abner trecentos sexaginta, quiet


sunt.

inorlui

cent soixante hommes, qui demeurrent sur


place.

32. Tulerunlque Asael, et sepelierunt

32.

On emporta
le

le

corps d'Asal, et on

le

mit

eu m in sepulcro patris sui

in

Beihlehem.

dans

spulcre de son pre Bethlhem.


la

Et ambulaverunt tot nocte Joab et viri


qui erant

Et Joab ayant march toute


gens qui taient avec
point du jour.
lui
,

nuit

avec

les

cum
in

eo

et in ipso

crepusculo

arriva llbron au

pervenerunl
Vers. I.
mijujm (1).

Hebron.

COMMENTARIUM.

Post mEC consuluit


Pstqum ulius
fuit

David Do-

terra alina potuit, illius

David Salis
in

cogilare coepit apud se,


statu
facto

manibus parentavit quidnam in eo rerum

caedem occiso Amalecit,


(1)

et

qu ratione

opus

esset.

Neque enim putabat

indutum Bationali, mim.

Per Urim, puta per Abialhar pontificem in quo erant Urim et Tum-

In Hebron. Jubet Deus David! ut eat in Hebron, quia ibi, ait Procop., vixerant et sepnlti erant patriarcha.', eratque tum Hebron melropolis tribus Jtida ; ut scilicet in e David consecrarclur rex, in eaque consecratus tot deinde tribu facile ut rex acceptarelur. (Corn, Lap.) Hebron erat urbs lune munilissima, et inter amplissimas in tribu Juda, in ipso veJuti medio ejusdem tribus sedens. Jrusalem adhuc ab (Calinet.) Jebusis tenebatur.

assez voir combien il est prt faire ou ne pas faire tout ce qu'il lui plaira de lui ordonner. Mais si nous admirons la soumission de David en celte rencontre, nous ne devons pas moins considrer la raison qui le faisait agir de la sorte. Car il tremblait sans doute, en voyant la fin malheureuse du prince dont il devait tre le successeur. Et comme il savait que la source de la ruine de Sal tait d'avoir nglig les ordres de Dieu, et d'avoir prfr les rai-

sonnements prsomptueux de son propre


prit

Aprs
dit
:

cela

David consulta

le

Seigneur, et

lui
?
!1

esdevait rendre; c'est principalement contre cette tentation qu'il s'affermit d'abord. C'est pourquoi il apprhende de faire un seul pas sans consulter

l'obissance qu'il

lui

Irai-je en quelqu'une des villes

de Juda

est difficile

de trouver un plus grand exemple que celui-ci, de la soumission qu'on doit rendre la volont de Dieu. Toute la lumire naturelle faisait comprendre a David qu'il ne fallait pas donner le loisir aux gens de Sal de choisir un autre roi, et qu'il fallait promptement se faire voir, aun d'arrter les esprits, et de prvenir les soulveniems. Cependant lorsqu'il s'agit d'un royaume, il est aussi trnnauille que si reUo fffla.'r'c ne le touchait ji:is. consulte Dieu, et d'une manire qui fait

que son humble soumission celui couronne, rendt son rgne aussi heureux que celui de Sal lui avait t funeste, cause du peu de dfrence qu'il avait rendue aux ordres du ciel. Voil l'instinct de l'Esprit de Dieu, de nous faire tirer avantag des fautes des autres. Et comme on peut dire qu'il n'y a point de plus grande sagesse que celle qui s'instruit du malheur d'autrui, il n'y a rien aussi qui irrite Dieu davantage que. lorsque la punition que les hommes se sont attire par leurs drcgleDieu dont
,

afin

il

tenait la

1087
suo se muneri,
facere, nisi his

!N

L1BRUM

II

REGIJM
in

1088

aut optimi civis offieio satis-

regem

Samuele Davidem

neque ipse rlitrtio in-

incommodis, qu mal
haberet

jaciatoc

bus adminislifandis eo se nomine ac

reipublic imminerc videbantur, occurrcrct.

Quare ephod
,

cm secum
consultum

sacerdotem

et

dignum ostenderat. Quod cm praserlim optaret tribus Juda ut regem haberet sibi
,

Dcum

esse voluit, an re-

contribulem, venerunt e
proceres, et nova

viri

ex c famili

lict Siceleg, qua: erat in

regione Philisthinopublico ad
ali-

rum, ex usu

foret privato ac

quam
Juda.

civitatem proficisci de su tribu,

nempe
e se

qudam unctione, per saccrdotem haud dubi, illum super Judam regem conslituerunt. Tune secundo unetus est David,
et deindeterti.utdicemussuoloco,

Cmque Deus
Ilebronis

ita fieri

oportere responassignasse!
,

super Isral.

disset, et

sedem

Et nuntiatum

est David, quod viri Jades

quamprimm

recepit,

assumptis secum uxo-

Galaad sepeliissent Saul. Hactens tanlm


audicrat David ab Amalecit Salem occisum,

ribus, quas pris in

regionem Philislliinorum
viris,

adduxerat. Edixit quoque

quos habuitin

ignorabat reliqua. Postea cognovit,

qum

viri

suo exiiio ac pcregrinalionc socios, ut suas

Jabes audacter ac pi Salis filiorumque ca-

edem uxores
Vers. 4.

et familias

transcriberent

(1).

davera suslulissent

mnibus

ubi suspensa

Veneruntque vim Juda,


David
,

ut unxe-

fuerant Palaeslinis, et bonest ac regiae sepulturse mandassent. Illorum igitur pietatem


collaudat,

runt

iri

ut

regxaret super domum


Isral,

Juda

(2).

Nrat totus pen

nnctum

esse

suumque
in

il

lis

studium promiltit,

et

ments, ne nous empche pas d'y tomber nousmmes. C'est cela sans doute qui rendit depuis plus abominable aux yeux de Dieu l'abandon-

pro singulari

regem observanli omnia su

nement o Salomon

se laissa aller

l'gard

des femmes. Car l'exemple de la chute de David son pre l'aurait d tenir dans une crainte continuelle, et il n'y avait point de tentation contre laquelle il dt se fortifier davantage que contre celle qui avait fait tomber un roi si saint, et qui l'avait expos pendant toute sa (Sacy.) vie une si longue suite de maux. Et manserunt in oppidis 11e(1) Vers. 3. bron, pula in urbibus Hebroni vicinis, et ab Hebrone dependentibus qua; alibi vocanlur (Corn, Lap.) fili. (2) Cseteros aliarum tribuum prvcnicntes filii Juda Davidem salutrunt in regem, quae causa fuitcivilis belli in Israele Davidem inter et Isbosethum. Quanqum David amplissimo in regnum jure instruebatur, null tamen ra-

Neque despondeant animum, quem ostenderunt in egregio illo facinore strenuum et acrem, licet rex Sal in acie ceciderit se enim illius loco unelum esse
liberalitate sperarc jubet.
;

regem,

et

tribu

Juda

in illius
ita

partes esse

vocatum. Quibus verbis


et

Jabensium animos

studium commendat atque confirmt, ut

ctiam ad suas partes videatur allicere. Fuit

autem hoc Davidis consilium prsenti rerum stalui opporlunurn vald. Cm enim tanlm
contribulibus suis esset ad
tus et unetus, alique

regnum

accersi-

essent Isral

undecim tribus superquae aut nollent, aut non posillo

sent regiam

in

majesiatem agnoscere,
est

tioneVir S ar i

potest hoc ejus tribus facinus, nisi forte repulemus, salutsse illam Davidem, postqum ctcroc tribus Isbosethum prtulcrunt; quod tamen historia nullibi docet. Exspectandus erat assensus tolius Israelis , ut

commodum visum
ipsum innicc
quos

ostendere

nunqum
ut
illos

fuisse in

Salem animo,

qui Salts nartibns studebant, conciliaret sibi,


sir'

liubio averteret

quem Deus ad imperium populi sui destinaveral. Prospero licet successu faclum hoc filiorum Juda donatum sit, fatendum est tamen, pernicioso illud esse (Calmel.) exemplo in republic. Cex de la tribu de Juda tant venus Hbron,
consecrarelur in regem vir
sacrrent David, afin qu'il rgnt sur la maison de Juda. Celle conspiration de toutes les
villes

traria voluntate suspicio.


ret,

qusecumque de conQuare cm consta-

quid Jabesila; pro regio cadaverc laboris


illis

assumpserint,
si ipsi

gratias agit, perinde atque

lantum

illud

odicium foret impensum.


fuit,

Qu
dem

rcs satis
in

argumento

non mal Davilanti fecit

Salem animatum, quando

de Juda pour mettre David la place de Sal, nous fait voir que lorsqu'une chose est dans le dessein de Dieu, toutes les difficults

sublalum illum de ignominioso loco,

et

honesl

conditum esse sepultur.

Hacc autem long

abstint ab eo, qui hostiliter in

alterum anima-

tombent devant lui, et qu'il en surmonte les obstacles avec une incroyable facilit. il est bon aussi de remarquer que cette multitude de prsents que David venait d'envoyer h tant de personnes de la mme tribu de Juda, du butin qu'il avait remport sur les brigands de Slcleg, avait beaucoup contribu ce consentement gnral de tant de villes. Ainsi l'extrme accablement o David s'tait trouv
alors,

tus est (1).

bution si gnreuse de ces dpouilles, fut ce qui donna' lieu aussitt aprs au comble de son lvation; et tout le monde admira ces marques si clatantes qui parurent en mme temps, non seulement de sa sagesse et de son courage, mais encore de sa reconnaissance cl

avec l'usage qu'il lit traordinaire qu'il reut de

< i < i

secours

si

<

.-

de sa bont.
(

(Sacy.)

Vers.

5.

David

fit

dire ceux de Jubs

1089
Y ERS. 8.

COMMENTAIUIJM. CAPIT H

1090
lib.

ABNER
SAUL
(1).

AUTEJI FIL1LS
,

NER

PRINFIL1UM

lis,
iiiii

ut vidimus

1,

cap. 14;

ambo enim

CEPS EXERCITUS

TULIT IsBOSETII

tant

duorum fratrum,
et fortem,

et ut gnre, sic

SAUL, ET CIRCUMDUXIT EUM PER CASTRA, REGEMQUE

eliam opinor selate pares. Ilunc, ulpote virum

coNSTiTun

Abner

fratcr erat patruelis Saii-

prudentem

principem Sal consti-

tuit exercils,

qui ut gratum se ostenderet

Bnis soyez-vous du Seigneur, de ce que vous avez


matre. David commence son rgne par une action d'humanit et de gnrosil envers Sal. 11 fait tmoigner ceux de Jabs en Galaad combien il leur savait de gr du service qu'ils venaient de rendre Sal. Car ces peuples de Galaad se souvenant que ce prince les avait sauvs des Ammonjtes, ne purent tre empchs par toute la puissance des Philistins victorieux, de venir comme leur arracher des mains un corps auquel ils insultaient avec tant d'insolence, pour lui rendre les honneurs de la spulture. Ainsi David met toute sa grandeur, qui ne faisait que de natre, ne manquer rien de ce que la justice et l'honntet peuvent demander de lui. 11 vient de venger la mort de Sal, en faisant mourir celui qui se vantait de lui avoir t la vie: il donne maintenant de grandes
enseveli
Sol, votre

Salis beneliciis,

tum etiam ne

suo gnre

regium nomen excideret, assumpsit Isboselh,


qui ex Salis
filiis

unus supererat,

fecitque, ut

parenlis loco rex appellarelur rcliquis.

Qu

ver id facilis et lgitim


per castra
,

fieret,

circumduxit

egitque ut militari

laretur ab omnibus.
illi

more rex saluQuod minus e de causa


utpole exercils
illo for-

difficile fuit,

quia illum,

principem, observrant antea, et ab


lass fuerant ornati liberalis.

De

castris,

per quse circumductus fuisse


dubilant interprtes. Quiesse civitatis, quae vocatur
valet,

tradilur Isboselh,

dam

dicunt,

nomen

Machanaim, quse latine idem

qud

castra.

louanges, et il promet une rcompense ceux qui s'taient exposs un extrme pril pour dlivrer le corps de ce prince des outrages de
ses ennemis, et pour le mettre en tat d'tre enseveli avec les marques d'honneur qui lui (Sacy.) taient dues.

Quod

illi

nomen impositum
Fuerunt
ei

est Jacob,

G-

nes. 32

(Jacob) obvim angeli Dci,


:

quos cm vidisset,
appellavit
I

ait

Castra Dei sunt lic. Et

nomen

loci illius

Machanaim,

id est,

Vers. 6.

Et

Castra.

Hc aulem

civitas, sive

campus (ncque
seu deserli

niinc

retribuet vobis quidem


llebr.,

DOMINUS MISERICOKDIAM ET VERITATEM.

enim constat an nomen


26. Ita

sit civitatis,

pietatem et fidelitatem, ut scilicet sicut vos utramqueexhibuistis Saiili rgi vestro in aulerendo etsepeliendo ejus corpore, sic et ulramque vobis rependat Deus, ac vobis se pium et misericordem aequac fidelem in remunerand Misericordia et vestr virlute exbibeat. Nota
:

loci) data est tribui Gad.

Josue cap. 13, vers. communiter Hebri, nt in eorum Tra7 Ant. cap. Magisler Historise
est

ditionibus Hieronymus, Theodoretus qusst. 8,

Josephus

lib.

scholasticae,

Cajetanus,
sententia,

Angelomus. Sed

veritas

significant

omne opus

virtulis

tain

librale ( qualis est misericordia) qum debitum (qualis est veritas), id est, tequilas et li(Corn, Lap.) delitas et justitia. Vers. 7. Me unxit domus Juda i.n regem sibi. Num ita alloqueretur David Jabitas, si quidem illi regem suum lsbosethum salutssent? Vix igitur rex consecratus fuit Hebrone, hoc verborum olcio Jabitas proseculus est, allicere illos volens in suas partes, ratus fulurum ut si illos domui Salis addictissimos semel adduceret, ut sibi parrent, facile e or um exemplum cterae transjordanina1 gentes sequerentur. Molimina haec omnia Davidis irrita ceciderunt in Mahanaim, prop Jabcs, Isboseth regnisuisedem constituit, cui Jabitae sese inter primos addixerunt. (Calmel.) (1) Abner alors ^prit hboseth, fils de Saiil, et rtablit roi sur tout Isral. Dieu souffre qu'un royaume qu'il avait promis entier David, soit partag d'abord. Il veut qu'il n'entre que peu peu en possession de la puissance qu'il avait rsolu de lui donner, afin qu'il s'y accoutume et qu'il l'envisage sans s'blouir. 11 se sert pour cela d'Abner, qui tant prince du sang de la maison de Saiil, avait conu d'abord de l'envie contre David, lorsqu'il commena paratre dans le monde avec grand clat. Ce prince, qui tait grand et par sa naissance et par son courage, et qui commandait l'arme d'Isral, fait rgnr sur les onze tribus Isboseth, liis de Sal, et lui donnant le nom de

communior
ut rgis

Machanaim non

esse r',

vilatem, sed castra Isral. Ut quid enim Abner,


filium

regem conslitueret
adduceret,

in in

illam
alias,

potis civitatem

qum

maxime cm non

constet illam esse civitatem,

sed videalur potis deserlus ager, ubi tune


angeli apparuerunt Jacob,

quando eu m

gregi-

bus lolque famili revertebatur ex Mesopota-

mi? Tune autem,


in

ut

textus ipse,

iilumque

narrationis indicat, in agro potis erat,

qum
ma-

urbe. lia Abulensis, qusest. 10, et hc

gis inclinant

Magisler Hist.
opinor,

Hugo, Dionysius.
dissipatas acies,

Collegerat,

Abner

quod ut imperator
tris

et potuit, et debuit. In cas-

porr, ubi lotius regni constitucbalur ro-

roi, il en avait lui-mme toute la puissance et l'autoriic. David, qui tait trs-sage et trs-pru-

dent, comme l'Ecr ;< ure l'a marqu en ternies exprs, voit cette conduite d'Abner conforme aux intrigues et l'esprit du monde, sans se mettre en peine de la traverser. Il considre son lvation comme l'ouvrage de Dieu. Il attend qu'il achve ce qu'il a commenc depuis si long-temps, et il ne veut tre redevable de sa couronne qu' sa providence et sa (Say.)

1091

IN

LIBRUM

il.

REGUM
uni rex acclamalus fuerat
Isboscib.

1092
propiores erant castris,

bur, et ex omnibus tribubus erant congregati quamplurimi, et eligi potuit, et conclamari rex
iilius

tates ac tribus quae

Delnde

Salis, cui

apud omncs recens mortui

i'ium est ail tribus alias,

et per eas circum-

patris niemoria

atque coininiseralio conciliare

ductus Salis

filins,

potuit

benevolenliam. Qmire

dm

in

castris

pta tribu Juda, ab

donec tandem, un exceomnibus salutatus fueritrex. annorum erat


Is-

rex appellalur, loto Israele appellatus esse


cxistimalur. San in profanis non semel audi-

Vers. 10.

Quadraglnta

boseth FtLius Saul, cum rcure coepisset super


Isral, et duobus anns regnavit. Haec setas

mus, ab exercitu imperalores

fuisse creatos,

neque

ullam

in republic

fuisse

potenliam,

Isboseth

aliquanlulm premit nostram cogi,

quse quod visum esset, probatumque militibus, abrogarcl.

tationem

de tempore, quo regnavit

Saiil.

Vers. 9.

Recemque
,

constituit super Ga-

Nam cm

si

quadraginla annorum erat Isboseth,


illius interiit,

pater

necesse

est,

Salem

LAAD, ET SUPER GESSURI

ET SUPER JeZRAEL, ET
civi-

aul plus duobus annis oblinuisse regnum, aut

super Ephraim, etc.

(1).

Pris noininantur

prop sexagenarium regnarc


nos dilicultatem
salis,

cpisse.

Hanc

ut credo, sufficienler

(1) Super Galaad f.t si:per Gessuri. Gaiaad usurpalur spo. neque hic facile aliter accipiniiluiii est, quin pro tot regione transjordanin. Gessuri Israelilis non parebat. Dune sunt bujus nominis regiones, alii quidem, de qu supra actum est, ad mridien) Palasslinae, interditionem Isracliticani et/Egyplum mdia; altra ver trans Jordanem, circa montes Ilermon, qua; inlcrdin Syriee, regioni proxiime, accensetur. David uxorem habuit (iliam rgis Gessuri, ex qu nains est Absalom. Postrem hujus regioms inenlio facile est in psesenti. Rex Tbolmai tributuin facile Isbosetbo pendebal, a cujus parbus fori principern illuin rediilurus David, unam filiabus ejus duxit

exolvimus

1. 1, cap. 13, ubi de Salis regno longam instiluimus dispulationem; neque hic

aliqnid

addendum

occurrit.

Hic ver discutiendum occurrit, an duobus

lantm annis regnaverit Isboseth. Neque


rst dubitandi ratio
;

levis

nam quamdi super

Israe-

lem dominatus

est Isboseth, David super

unam
at

lantm tribum Juda imperium exercuil;


rgnasse dicitur slatim in Hcbron super

Judam

seplem annos
contra locus

et

sex merises

lolidem igilur

anni Isboseth regno sunt assignandi. Sed slat


iste,

uxorem. Pro Gessuri Hebrams legil 'Tl/Nil, Asturi, quod pro ditionc tribus Aser posilum aliqui arbitrantur; occupabat autem Aser maximam
plage septentrionalis terrae sanclne porlionem. Alii exponunt de A.-syiiis, de quibiis actum est jn Genesi 25, j, Arabise desertse regfonem tehentibus. Septuaginta leguntAserc,
ir.icts

qui Isboseth

regnum duorum
Abidensis q.

lanlm annorum spatio


12,

dfinit.

plures annos tribuil regno Isboseth, ne


tribus quinque annis

undecim

cum

dimidio

dicantur caruisse
annis anlequm

rege.

Quarc aut quinque


iniisset Isboseth,

regnum

du-

vel aaipt Thtniri, ni in editione Roman. Jezrael indicat facile lolain vallem luijus

ravit interregnum, aut totidem


cisus.

postqum oc-

nominis, cura vicinis nrbibus. Et super Isral umversum. Non loi us forte Isral continu paruit Isbosetbo. Sed Abner rationcm denique inivit, ut omnes il tribus, un excepta tribu Juda, submitteret. Intrim Philisthi victori su fruebantur, pluribus idque forlassc IsIsraelis urbibus occupalis
1 i ;

posse concedi.

Utrumque aulem videlur nullo modo Non prius, quia simul atque
cecidisse Salern, circumduxit
illa,

Aimer cognovit

Isboseth per castra, per

inquam, castra,
,

qua; Sal contra Palaestinos conscripserai

et
;

quibus Abner ipse fuerat Saule praefeclus

bosetbo persuasit, ne sedem suam


eligeret.
,

cis

Jordanem
,

qu

post cladem acceptam, ctiamsi fug forent

(Galmet.)

vari dilapsa, sollicilo


ligere dillicile

tamen imperatore
;

col-

Porr Abulens. Serarius et alii excusant Isboseth tyrannide et invasione regui, e quod illud ipsi hreditai'io jure deberelur liect enim David unctus esset Samuele in regem, tamen illa unclio occulta erat, nec
:

Neque posterius nam cm primm duorum latronum manibus cecicongregatee sunt undecim tribus, dit Isboseth
non
fuit.
,

publicata authenticc, ita ut Isboseth lenereiur credere, et Davidi regnum paternum ceilli dere. Unde et David cap. 4, 11, eum vocat virant innoxium, et ejus c;edem ultusest. Siiniliter excusant Abner, cujus pariter necem vindicavit David morte Joab; alioqui enim Abner graviter peecsset procurando Isbosetb regnum, si scivisset illud Davidi Deo esse

qua Isboseth adha-serant, ut regem salutarent

Davidem

tolius Isral.
illa

Quarc non apparet, quoIsraeliiici regni capite

mod

pars

maxima

ac moderatore tamdi caruerit, eo


probril
35, 18,

maxime

datum, im

si

postea id rcscivissel, licite non

potuisset Isboseth regem l'overe et defendere, sed debuisscl eum monere ut Davidi cederet regnum. Porr fabula est R. Salomonis, qud,

Isboseth cleberi regnum ex Gnes. ubi Jacob lilium Kacliele in parlu moriente vocalum Benoni, id est, lilium doloris, nuncupat Benjamin, id est, lilium dextera?.

cm ppns Davidcm

vellct

regem,

&bnci

Dexleia enim symbolum est rgis et regni. Isboseth enim et Saiil erant prognati ex Dcn(Corn, Lap.) David ver ex Juda.

1093

COMMENTAR1UM CAPUT
.

II.

109V

tempore

quo victorem habebat

et exultantem

blic,

vicinum hoslem, quo omnia timere poterat


infortunia.

cm unus tantmrex in e prcessisset, maxime cm jam esset Deo per Samuelem


rex designatus, cujus
rant, et

omnes

et virlutem

n-

Abulensis e inclint, ut duobustantm annis regnrit Isboseth,

eximiam

in re

militari

prudentiam.
illis

hlium,

nempe pacific usque ad de quo slatim. Ex eo auteni nullum fuit


seu timor vacuum, quod longum
:

Multos autem, eosque seniores, in

comitiis

ad Davidis causam fuisse propensos, docuit Abner cap. 3, v. 10,


ribus,

tempus ad niortem usque Isbosetb bellorum


strepitu,
fuisse docet illud cap. 3, v. i

dum

ait,

visum esse seniotribubus

non ad Isbosetb, sed ad Davidem regnum


rever ex
aliis

Fada
David,

est ergo
et inter

esse deferendum. El

longa concertatio inter

domum

ad Davidem,

cm
,

esset in

Hebron, non pauci


le-

domum

Sai'is.

David

profitions, et

semper seipso

transfugerunt

de quibus suo loco. Neque

robustior,

domus autem

Saiil decrescens quolidi.

vior fuit concerlatio,

postqum latronum
rege deligendo,

insi-

Ula porr concertatio non fuit bellorum tan-

diis periit Isboseth, in

quem
Quare

tm, nam bella pauca memoranlur, sed animo-

Iribus aliaeJuda divulsae sequerenlur.


si

rum

et

studiorum

cm

alii

deberi regnui
filio,
alii

hase

duo tempora ex septennio reseces,


in

dicerent Isbosetb,
tass Miphibosetb

utpole rgis
lilio

for-

quod posuit David

Hebron,

salis videtur assi

Jonatliae, cui

pro ptre

signats temporis regno Isboseth,

biennium

Jonath primogenito regnum hredilario jure

tantm rgnasse fateamur. Hsec pro Cajetani


senlenii,

tradendum videbatur;
sisse

plures

Davidi

cm
sen-

constaret electum esse Domino.

Quod

illorum

plurimos

qui

agente Abnere

explicata modo non videNeque mirum, si duobus annis cum dimidio undecim Iribus rege caruc-

qu hoc

tur esse

difficilis.

deinde secuti sunt partes Isbosetb, ipse docet

rint,

cm haberent Abner,
,

cui in

re bellic

Abner, cap.

3, v.

16,

qui

cm jam

faveret

obsequebantur omnes

neque praelerea ullum

Davidi, sermonem inlulil ad seniores Isral, dicens: Tarn heri,

urgeret ab inimieo bellum el lolidem annis ab


occiso lsboselh,

qum

nudiustertiks qurebatis

cm

pacata essent omnia, nein

David, ut regnaret super vos.

que quid turbarcl David, cm esset


aliter

Hebron,

Cajetanus in caput 3 proximum


stituit

con-

nisj

lacessilus.

Utraque mihi tam Abulensis

biennium istud regni Isbosetb. Ait enim,


simul atque
cecidit

qum

Cajelani sentenlia probabilis est; magis

non cpisse

Sal

et

lanien in posleriorein inclino, quia simpliciler

regnare incpit David, regnum Isbosetb; ne-

doiet id quod simpliciler proponit texius ipse


sacer,

que co occiso super tolum Israelem cpisse Davidisdoniinalum, sed plurimm iniercessisse
morse Salis interitu ad regnum usque Isboseth, et ab hujus
vidis universale

dm

ail,

Isboseth duobus rgnasse annis

super

Isral.

Puto tamen plus long interjeinter Salis


inter

ctum esse temporis

morlem

et re-

morte multm item ad Da-

gnum

lsboselh

qum

cdem

lsboselh

regnum

ad

mdium autem
in
fuisse

el David/s universale

regnum, quia poslerius

septennii,

quo David regnavit super Judam


interjectum
dicil

hoc lempus minus habuit impeditam deliberationem,


posset

Hebron
illud
,

biennium

in

quo super reliquas tribus regnavit

cm nullus esset reliquus, cui esse cum Davide de regni titulo atque admi-

Quod ver plurimm temporis intermorte usque ad filii regnum videtur certum, quia non parm temporis consumendum fuit in congregandis illis qui
Isbosetb.
cesserit Salis
,

nistraiione conlenlio.

Vers. 11.

Et fuit numerus annorum,


1

elc.,

SEPTEM ANNORUM, ET SEX MENSIUM.

NotUm

CSt

apud
addi,
est

Ilebrseos,

numros, qui perfeclum exceut opinor, linguis

fug fuerant post Salis caedem vari dilapsi,


ita ut

dunt, aul perfeclo defieiun ., aut omitii, aut

ad castra redirint, per quse Isbosetb ab


fuerat circuraduclus. Deinde in cond-

quod

eliant,

omnibus

Abner
non

commune.

Si:

(iieimus habitarc mille ci-

uis de rege deligendo

non poluit longa niora


,

ves in urbe,
et

cm

sinl in ili habitalorcs mille


isti

esse

consumpta
Isbosetb
fuit
,

cm neque omnibus
ide
,

quinquaginta, quia

millenar ium

numerum
qui
ta-

placcret
placet,

qui

ut

quibusdam

parm excedunl, qui perfeclus

est,

non

cum

Saule paire et fratiibus

men inlerdm, neque


munlur.
apparet.
Id

id infrequenter,

cxpii-

reliquis in

acieperemptus, quia ut imbellis et

nunc,

si

usqum, clarissimuni

ignavus relictus est doini.

Neque prlerea
regno parenti

Nam cm

hic

commoratus dicatur
et

certum

erat,

an deberel

filius in

David
libro

in

Hebron septem annos


v. 11,

menses sex,

suceedere,
set,

cm neque

legibus conslltutum esin


e.*<

tamen 3, cap. 2,

rgnasse dicitur

neque idlum essel exemplum

repu-

in

Hebron eptem annos.

1005
Vers. 12.

IN

LIBKUM
ij

REGUM
Isral trecetila milita, virorum
ta millia.

1096

Egressusque

est Abner filius

autemJuda

trigin-

Ner, et pueri Isboseth filii Saul, de castris


I

Eodem modo

toto Israele viri Juda


15,
v. 4.

jn

Gabaon. Quo animo egrcssus fuerit Abncr


castris, ubi

numeranlur seorsm cap.


qud
socii

Accedit,
vi-

de

compellatus fucrat rex Isboseth,

David jampridem erant assueti

non
seth

est conjectare difficile, nenipe ut

quemad-

ctoriis,

atque ide iliorum ariimus erat ad quodbelli

modm undecim
regem
sibi

tribus e adduxorat, ut Isbo-

cumque

pondus

alacrior.

Denique quia,

ex omnibus asciscerent, sic

ut constat ex lib. 1 Paralip. cap. 12, ex singulis tribubus multa bellalorum millia, deserto

etiam

tribum Juda, quae ad Davidem, Salis

derelicto gnre, defecerat, ad aliarum tribuum

Isboseth, transierunt ad David

conspiralionem adjungeret. Quare ex Macha-

seplem millia centtim

v.
v.

26.

De filiis Simeon De filiis Levi


tria

naim, sive sint castra, ut veris putabamus,


sive
civitas,
,

quatuor millia sexcenli,


millia septingenti.
v. 29.

27. Et deinde,

ut

alii

volunt, exercilum eduxit


fore

copiosum
tura,
liter,

sperans

ut

tribus

Juda

De

filiis

De (iliis Benjamin tria millia, Epkraim viginti millia oclingenti,

quae undecim tribubus videbalur inferior fu-

v. 50.

Ex
53.

dimidi tribu Manasse decem et octo

nequc habitura quid

aliis

opponeret

uti-

millia, v. 31.
lia, v.

ad castra rediret, qu paul antea dese-

De filiis Zabttlon quinquaginta milDe Nephtali triginta et septem millia,


octo millia sexcenti, v.35.
millia, v. 56.
et

ruerat.

Neque David

cm

pris unctione
sibi

designatus est rex Samuele, sciretque

De Dan viginti De Aser quadraginta


v. 54.

TransJor-

deberi regnum, vel ipso Saule teste, quidquam

dancm de

filiis

Ruben,

de

Cad

et

dimidi parte

tamen molitus
hoste
ultr

est,

donec ad pugnam ab ipso


evocatus
fuit.

lacessente

Quod

observavit et commendavit Ambrosius'in Apologi pro David, cap. 6

i
:

tribus Manasse centum viginti millia, v. 57. Quare non sic erat David prsidio nudus, ut non poluerit cum instructissimis inimico-

Inimici, inquit, ul-

rum
pueri

copiis signa conferre.

tus est

mortem,
:

flebiliter salis

deploravit

Vers. 14.
,

Dixitque Abner ad Joab


(1).

Surgant

interitum
distulit,

et

debilum

sibi

imperium di

et ludast coram nobis

Existimat

i
i

Quo

solo doeuit

quod sciebat Deo auclore deberi. omnes homines ad non pra>


ut

Abulensis, q. 15, hos duces non eo animo ad


illum certaminis locum convenissc, ut pugnarenl, scd ex iliorum

ripiendum regnum, etiamsi debeatur, sed

puerorum

ludo, qui

mu-

c i i c

expeclandum

suo tempore deferatur.


imitati

tuis sesc confecre vulneribus,

ortam esse oc-

Utinam hune virum

esscnl posteri

casionem pugnandi. Quod nemo mihi persuaserit,

non lantas bellorum pertulissemus acerbitates.


i

quia neque

illa

occasio gravis

fuit,

cm
ma-

nulla pars castrorum accepisset injuriam,

Vers. 15.

Porro

Joab filius Sarvi/E, et

xime
stes
,

si

ex utrque parte nullus evasit superludicrum

pueriDavid
fortis,

f.gressi sunt, et occurreru.nt eis. et

neque tantus bellorum apparatus conillud

Erat Joab, ut ex tolo hoc libro constabit,

scribi debuit ad

spectaculum

atque acer ad res aggrediendas, et acusolerti

aut ob alias causas, veluti ad conditiones pacis, aut decidenda regni jura
,

to

atque

ad

deliberandmn judicio

aut constituenda

quare hune prseposuit exercilui, quem David


collectis ab

communi
proxim
fieri

studio,

qu
his

contra Philisthinos, qui

Abner ex

toto Israele viribus op-

Israelitici

regni partem occuprant

posuit.

Scd

hic quaeret aliquis,

quomod ausus
alii

oportet.

De

enim melis

pacatis et
ar-

fucrit David,
illius

nequc formidaverint

qui sub

inermibus in seniorum consessu,


niatis in acie deliberalur.

qum ab
haec,

signis militabant,

essent tribu conscripli,

cm ex un tantm lot bominum millibus


omnibus
solutio
est

Convenerunt

igitur

duo castra Davidis

et Isboseth;

ut

vim

occurrere
Israelis
facilis.

quos secum Abner ex

affermit, et eos qui Davidis partes amplexi


fucrant, ad Isboseth adducerent;
illa,

tribubus adduxerat. Sed

ut vim
quicl

Nam

tribus Juda et robore, et

numro,

propulsarcnt, et oblatum Davidi


retinerent.

regnum

erat aliarum qulibet long prslantior, ade

ut cm militum numerus ex aliis tribubus simul censeatur, seorsm tamen sp ponitur,


qui collectus fuerat ex tribu
aliquid, in

Juda, lanqum

quo ad

res bellicas

nnihm putain

rctur esse momenli. Hoc occurrit sp. Sed

habemus

aliquot

exempla

lib.
:

castris

Sal de quibus cap. 11, v. 8

Fuerunt (iliorum

(1) Alors Abner dit Joab : Que quelques jeunes gens s'avancent, et qu'ils s'exercent devant nous. Abncr appelle un exercice ou un jeu, le combat fle douze hommes qui s'entretuent. C'est lui qui commence la bataille par une vaine ostentation du courage de ses gens; et c'est lui aussi qui fuit et qui est vaincu. (Sacy.)

1097

COMMENTARHJM . CANiT
Qud
si

ii.

4098
vos, stemits in loco nostro, etc.

Sed quid spectrit Abner, dm pugnam iiam paucorum, scu ludicrum certamcn indicit, satis est obscurum. Neque enim verisimile est, cm

donec vemamus ad

verum

esset,
lib.

Abner
cap.

lilium esse Pylho-

niss, de qu

1,

29,

ut pulabant
diflicilis
;

jam castra essent exiguo taulm spatio disclusa, et tantm non expectarent tub sonum, tantin fuisse otii aut inertie ducibus, ut obleclare

Hebri, minus esset hc cogitalio


ill

ah

enim doceri potuit bujusmodi signa,


,

quae,

quid evenlurum esset

ex eo certamine pordivi-

se voluerint

pucrorum ludo, sic enim vit Abner, et non potis omnia ad congressum quando nullus inertiae atque otio disponere
appella,

teuderent. Hoc san habuisse Germanos

nandi genus, tradit Gornelius Tacitus, de Moribus Gcrnianorum


<
,

non longe

principio

locus est.

Ego

in bcllis

video fuisse quasi

maxime longis multa prxludia, qu velitationes


aliqui experiendi suas, aut

Est, inquit, et alia observalio auspiciorum,

qu gravium bellorum eventus explorant,


ejus gentis,

dicuntur

quando

cum qu hlium

est, captivant

hostium vires desiderio, aut gloriol mililaris studio, antequm signa conferantur, alios ad

<

quoquo modo interceptum cum


larium suorum patriis

electo popu-

quemque armis cou>


illius

certamen singulare
sed eliam optant,

aut definito

numro

la-

miltunt; Victoria hujus, vel


judicioaccipitur.

pro prap-

cessunt. Id ver non solm permiltunt duces,

Ab

Iiccogitationealienus
1.

tum

ut

suorum explorent
si

non

est Martin us del

Rio

4 Mag. cap.

4, q.

animos, et hostium vires, tum praeterea, ut

4, sect. 2, elNicolaus Serarius hic. Mihi supe-

minus

se paratos viderait,

publicum certamen
Csesar, ut ipse de
:

rior explicatio potior est.

vitent. Illud faciebat

sp

Vers.

16.

Aprr.EUENSOQiir:
Sl'I,

unusquisque

se prodil
i <

lib.

2 de Bello Gallico

<

Quotidi

CAP1TE COMPARIS

IjEFIXIT GLADIL'M IN LATUS

equestribusprliisquid hoslis virtuteposset,


et

contrarii. Hic nobis aliqua sunt cxploranda.

quid nostri auderent


et

periclitabatur.

>

Primiim, an duces paucorum horuni militum


Victoria aut

Idem quoque,

eodem
1.

consilio fecisse Maxi-

cde voluerint
,

tolias cxercils re,

mum,

auctor est Appianus de Bello Hispanico.


3 de

dimi periculum

et

causam

de qu tune vide-

Hoc monel Vegetius


ubi hoc ducibus
<
< <

Re
dat

militari c. 9,
:

batur orta controversia, illorum sanguine decidi. Aflirmat

documentum

Si adver-

unus, quod ego viderim, Mascho!. in lib. 2

sarium
blicum

intelligit

polenliorem, certamen pupugnae, ait Godevelitalio.


>

gister

Histor.

Reg. cap. 3

vitet.
,

i Public

Convenit inter cos (nempe Joah et Abner) quod

scalchus

opponitur fer

Hacc,

duodecim tanlhm ex utrque parle pitgnarent.

credo, ratio adduxit Abner, ut

pugnam hanc

Hoc porr

lieri

solere

em

res aliqua

magna

paucorum militum indiceret, ut illa diem illum aut bonam ejus partem extralieret, ne
,

aut publica in discrimen adduciiur, non anti-

qua solm, sedeliam recentia tempora teslantur. Sic

hlium posset

tolis viribus

ab hoste committi,

et ipse nocturnis usus tenebris,

suorum

cae-

lingit voluissc

Homcrus ex illius seculi consuetudine tam grcos,qum Irojanos prin,

dem, quam ah hoslo potentiore metuebat, ut opinor, putabat fugeret. Neque enim
,

eftt

cipes

causam Helencc

Menelai ac Paridis con-

gressu definiri. Sic ad hujus imitalionem Virgilius

ad Davidem ex omnibus tribubus auxiliares


convenisse copias, quas paul anle ex cap. 12,
lib.

eamdem ob causam

singulare

yEneae
in

Turnique certamen inducit. Sic Romani

Paralip. relulimus.

Eo

igilur

consilio

Horaliorum Curialiorumque viclori commu-

distinere potis voluit alacres, et ardentes ini-

nem causam
qui

statuerunt. Sic Argivi et Lacedae-

micorum animos, qum paucorum ludo speclantium utrinque animos obleclare.

monti tercentos utrinque viros commiserunt,

communem causam
tucrentur.

pro su quique repuValerius


lib.

Neque

fortass aliquis mal conjectaret,

boc

hlic

De quibus

3,

ab Abner sumplum esse quasi prognosticum


aliquod, seu prjudicium victoriae, ita ut inde
colligcret, qualis fulurus esset illius certaminis

cap. 2, et in Parallelis Plularchus. Et paul

ante

hc tempora hanc
Israelilico

Goliath gentis sua; no-

mine

populo condilionem obtulit


8
:

evenlus, quod jam imminebat. Satis enim com-

lib. 1, c.

17

v.

Eligite ex vobis virum, et


si quiverit

pertum

est, esse

hoc Hebrceis usitatum vald,

descendat ad singulare certamen;

pu-

ut certa sibi signa constiturent, quibus de fu-

gnare
servi
;

me cum
si

et percusserit

me, erimus
,

vobis

turo rerum successu conjectarent.

Qu de

re

autem ego prvaluero

et

percussero

nos pluribus

lib. 1,

cap. 14, ad illud Jonathse,

eum
lis

qui hoc sibi signum exits fortunati prxscripsit


:

Neque posterioribus secucxcmpla desunt eorum qui paucorum con,

vos servi erilis.

Si taliler locuti fuerinl ad nos


6.
S.

Venile

gressu

communes deciderunt

controversias,

IX.

35

i099
et

IN

LIBRUM

H.

REGUM
,

li0(>

multorum capita ab impendente periculo

quemlibet ex acie Joab


et in

redemerunt.
del
sect.
laris

Quorum
4
disquis.
lu

aliqna refert

Martinns
4,
q. 4,

compatis sui caput ejus latera adegisse ferrum, el qui erant


id

Rio
2,
est

1.

Magic, cap.

ex exercitu Abncr, simul,

est,

ad

unum

quem
isla

adi.
,

Verumlaincn singusi ita

omnes

senleiilia

censet (neque

euim

salis loquitur apert) et

snccessus illam
conjecturai

aut erroris, aut infirmai saltem


convincit.

Adde, qud non apparet, quo modo concertalores il li poluerint omnes sic esse conslricti, ut mutu se capile tenuerint, et manus babuerint sic expeditas, ut eoperiisse.

Neque enim post

illam pugnain,
;

dem temporo mutuo


De uno aut
non
est

se vulnere confoderint.

vestigio totis foret viribus

pngnalum

sed dis-

altero id existimare

mibi

difficile

ceptatum essel pris, quis omnium poslre-

esset; de

omnibus simul
facile.

ita

siatuere,

non

mus

cecidisset;
,

stetisset

enim pens illum

admodm

Victoria

et

aliquid ante universale prailium

inle.icessisset morae.

est

Secundo videndum, an omnes ex utrque


parte milites ceciderint.

De boc congressu virorum duodecim non adhuc quoquam definilum, an pugna tantm fuerit, quai id unum expeclat ul ad,

Nam

textus tant be-

versarium quoquo
gladiatorius

modo
lex
,

conficiat,
in

an ver

braicus

biguus
ex

qum lalinus in utramque partem ainCommunis est sententia, nullum eo numro fuisse superstilem quam ego,
est.
,

aliquis ludus,
et in

certa proponitur

quo pugnandi quo non solm

quia pluribus placet, vcriorem pulo. Nibiloniiniis

non omnin
in eo

displicet mibi,
et

quod cum
illos,

robur ad vulnus inferendum, sed etiam palseslra, ut non solm ulilissit, sed etiam clegans vol pelitio, vel declinalio plagne.

spectatur

Josepho sentit Angelomus


videlicet

Rabanus, tantm

Cmque

bac

in re nibil

appareat certum

ne-

certamine periisse
tribu

quos

que aliqua

se ostendet conjectura gravis, ta-

ex

Benjaminitic

produxit Abner,et

men

e magis inclint assensio, ut rvera ludus

omnes
fit

alios, qui ex parte Davidis protiicrunt,

fuerit, sed barbarus et gladiatorius, cujus est

extitisse victores

etincolumes. Quod idemihi

ala coHusoris

vita.

Quorum apud Romanos


in

verisimile, quia videtur

non omnin crediut singula

fuerunt mulla gnera, de quibus


nostico Pelrus

suo Ago-

bile

tam aequales
in

fuisse

singulorum vires, lam


,

Faber

et in Saturnalibus Li-

sequalem

pugnando peritiam

psius. Ubi cerise constiiuuntur leges, et

armo-

antagonistarum paria eodem prorss modo ac

tempore perierint.

Deinde, quia ratio

illa,

rum alque habiluum gnera, et cerla qua:dam pugnandi forma, quam qui in pugnando non
servaverit,
Islae

quam adducunt inlerpretum plerique, iniiae eodem die ab universo exercitu pugnae, infirma est. Dicunt enim voluisse ulriusque partis

non censetur pugnsse lgitim.


ludi,

quidempugnai dicunlur
sernper

cm lamen
in castris

fer

collusores de vit et sanguine

exercitus, qui spectalores aderant,


ulcisci,

suorum
sed

certent. Quia exhiberi soient,


et acie

non

commilitonum inleritum
conserere voluisse non
etiam signa,
firma.
llaic
,

alque ide
,

pro
,

tucnclis

aut amplificandis
,

imperii

soim nianus
,

linibus

sed in tbeatris
si

ad celebrandos princiquid contigit


publicis

inquam

ralio valdc est in-

pum

triumphos, aut

Nam

salis qui in e

congressione ceciulii,

aut privatis commodis ojiportunum. Sic videtur exislimsse Abulensis, q. 14, dmait, viros
illos in

derunt, suuinque casum sunt

cm vitam
confecti

ademerint
sunt.

illis

quorum

psi gladio
alii in

stadium quasi inermes prodiisse


si

Ncque

erat, cur
,

eos ssevire, ac

cert

non facerent,

quod tantm qurerent col;

dimicare debuoiint

qui in illud stadium non

lusorum interitumjatlulissenlenim tegumenta,


qualia afferri soient in acie, et clypeos ad exoi-

sunt egressi, neque aliquid adaliorum

cdcm
concla-

contulre subsidii. Mult ver magis excita-

piendos

iclus,
allcr

quos san

non babuerunt,
in

renlur ad bellum
trarios

qui suos esse

victos
,

quando

manu dicunlur apprebendisse


eorum
la-

autem

victores aspexissent

cm

antagonistarum capita, et altra


tera adegisse

maret effusus
et

cl inultus

commilitonum sanguis,
et triumpbalis

ferrum.

San non videntur ha-

bostium proclamata Victoria

buisse aliquod capitis


ul Abulensis putat
,

tegumentum, quando,
apprehensi sunt.
illius

gratulatio mccrentes

animos in furorem amen-

crinibus

drent. Hsec mibi non levia videntur pro Joseph' sententia, neque translatio Vulgata magis
in bano qum in illam expositioncm propendet. Hune enim sensum neque obscurum, neque

Hoc vero videbantur prscripsisse

certa-

minis gladialorii leges; sicut illud, ut caput


quisque apprebenderel adversarii. Neque euim
verisimile est
l
,

omnes involaturos
,

fuisse

in

contortum admiltit, videlicet, apprehendisse

aliorum capita

nisi ita praeciperent thcatralej

iio*
leges.

COMMENTARIMUM CAPUT
.

II.

UO
vel quia

Quod
ut

ubi

primm
,

essent assecuti, sia-

tim,

opinor

perinillebantiir

rem agere
,

suraendum non putabat ab hoste consilium. Dm autem Asael fugienti


lore

palmam,

ferro, ut docent hi

ones

collusores

qui non
,

haereret obstinat,

Abner aut

perliuaciae illius

prias dicunlur apprehendisse gLadium

qum
Quod

juvenilis impatiens, aut quia ad

concortaloruin sqjprehendisseat capila.

pertinere existimabat adolescentem illum

suum honorem mo-

sanc non videntur lacre poluisse,

si

alleram

lestum abigere, quod suadendo non poluit

numuiii habeivnl impedilam gladio. Accedit,

quod
luttant

hi

lusuri dicuntur polis, quni

pugna-

pugnando consecutus est. Avers etenim hasl, non mucrone, sed couto (quod arguineiitum
fuit,

luri; sic eniin

de

illis

Abner

Sur gant pueri, et

qum

invilus ad

extremum

illud et de-

corum

nobis.

Verbuin hebraicuin est,

cretorium consilium esset adductus) transverberavit illum, reliquitque

sacliac,

quod nunijuin piignandi conatuin im-

poiat, sed risuin et luduin.

eodem loci vestigio, momento temporis, examinent. Yulgalus ait,


Asaelem percussum
dixre
in

Quoiuod quisque comparis apprelienderit


captit, eliain incertum. Abulensis appreliensos

inguine,

sicut etiam

Septuaginla.

Hebrus babet chmes,


:

dieitesse bosce eoncertalores capiliis;

unde

quod ijuiutam
gionem, ubi

valet, quasi dicat


,

Percussit ad

eliam coiligo

hune luduin

fuisse gladiatorium.

quinlani coslain

quae est ad ilia, ad

eam

re-

Quis enini
eertanu-n
,

si

ad vulgare prodiisset, et hostile


texisset caput gale
:

fellis et

jecoris sedes est. Et qui-

non

aut non
his

dem

quinta costa non long abest ab inguine,


in

etiain muuiissct

peelus et latera

At

ca-

quod aliquam
babet
(I).

humano corpore

latitudinem

ruisse videnlur gladiatores isli,

quando

cri-

nibus apprehensi sunt

et

prima gladiorum

Vers.

petitione confos&L Totuisse autein crinibus


teneri suadel illius gentis consueludo
,

quae

(1) u.nus de capreis. luler mililares

Et levare mon potero faciem Vers. 18. Velocissisius fuit, quasi


22.

iongain aluit

coinain

qualem eodein pen


,

dotes non inlima erat cursus pernieitas. David Saulem et


velociores

Jonatbam eo

lempore habuit Absaloni


quereu ab
hostili lanie
,

qu suspensus
fuit.

transvetberalus

Addil Abulensis

onines uno tanlin vuinere

conmiendat, quod aquilis Acbillem beroem suum, hoc epitheto non semel donat Homerus, pede tevis Achilles. Milites suos ad
essent, leonibus fortiores.

nomme

fuisse confectos,

neque opus

fuisse

secundum
ut id
alfert

cursum veteres Romani exercebant.


(Calme t.)

addere; quod quidem

dillicile est,
,

neque
ullani

verum
textus.

esse

exislimemus

vini

Porr Asael cursor velocissimus fuit. Joseph, ait Asaelem ade fuisse velocem, ut non tantm homines, sed et equos cursu superaret,
quales etiamniun sunt in Hiberni et lndi. S. Bachiarius Epist. de Lapsis < Asael, inquil, velox sicut cervus Scriptur esse perhibetur, ob hoc credo, quod incoinquinati < corporis purilas donum ei velocitatis indul< serat; corpus enim quod corrumpitur aggravt < < animant, Sap. 9, 15, et colligit banc Asaelis purilatem ex eo qud cum cervo, ut ipse legil, comparetur: Velox, inquit, erat sicut cervus, id est, qui non solm perspicaci mentis, < inimici laqueos evitabat , verm etiain ser<
:

VoCATl'MQUE EST NOME.N LOCI

ILLIUS
,

AgER
non
in

robustorum

in

Gabvon. Frequens est

<

Scriptur solin sacra, sed etiain profana, ut

ab aliquo successu loca noinen accipiant


observavinius
lib. 1,

ut

cap. 7, ad illud

Vocavit

nomen

loci illius, lapis Adjutorii.

Vers.

17.

Et
illa,

orium est bellum durum.


il

Concertalio

et gladiatorius

le

paucorum
seque-

ludus inagui praeludiom fuit, atque cruenli


bel
I

<

penium,

id est,

<
i
.

terl'ector extiiit.

In

quo

lain
,

Abner qum qui

illius

mine

excellit

adversariarum virtutum in> Nain cervus et viss acuet perptuas cum serpenlibus

bantur signa

re de^perai conversi sont in

inimicitias exercet.

ftnram. d'inique Asaelisea esset in cursu velociias,

u! sylvestres

capreas

pedum

pernicilale

praeverleret, ex

omnibus unuin

elegil exercits

prineipein Abner,

quem

perse([ueretur fugien-

lem, ui iniperatoriis oneratus exuviis gloriam


obliuerel
i

Tropol. Asaeles sunt, qui procurrunt alacres ad quaevis charilalis officia, qualis fuit Cardamas , quem S. Paulus epist. 5 ad Amandum, Asaeli comparans ei dat pedes cervorum c Nam positns est, inquit, in lantae ministeno < charitatis,utinlibertateserviat,in senectute
,
:

iiiler alios

eximiam

ad

quam

juve-

.ilisardoraspirabat.

Cmque

seinel atque itesibi

r s'ira

admonilus esset ab Abner, ut aliunde

discurrat , et requiem vacalionis emerjtse malit in peregrinaiionis labore qum in domeslic sedeconsumere; quia pigroruin vias spinis slralas calcare dclint, ne convertatur in rumnam, dm ei de inertiae infrusollicitudinis spiua eonlilaque impiger ad currendam via m, ne illi segne oiium conteront!, pedissequa pigrorum inopia lanqum bonus cursor occuri'ii. (Corn, Lap.)
gilur. Exullat
i

iiiilitan'in

aucuparelur gloriam, ni vellet luere

cliioso olio

miser*

liasl
ille

confossus juvenilem audaciain, persiitit

nihilomins in

eoilem studio,

vel

quia

e.eco feiebatur impelu ad nobilem de impera-

<

1103

IN
tuu.m.

LIBRUM

II

REGUM
TER LOCUM
II.LUM

\m
IN

meam ad Joab fkatrem

Non

dubilab.it

QUO CECIDERAT As\EL ET

Abner venturum aliquando totuni Israclis impcrium ad Davidcm, quia illum sciebat ad regium nomen jam antca Samuele designalum.

mortuus erat, subsistebant. Magno aniuiorum


ardore, et incilato cursu suos insequebantur
hoslcs, qui Davidis sequebanltir signa; at
illo-

Cmque futurum prsagiret ut primum locum apud illum habiturus esset Joab, quem
,

rum
viri

fregit

animos

et retardavit gressus in

medio cursu exanimatus Asael. Ex quo discent


polentes , si illos cadere contingat (cm non possunt illorum casus non esse conspicui,

vidcbat tune exercitui

loti fuisse
,

prpositum,
forte propter

su

incolumitati cavebat

ne

Asaelis

mortem

aliquid sibi ab illius fralre obest

cm

in loco sint excelso, et quasi in


alii in illos

medi

via,

veniret mali. Cevare faciem ad aliquem,

alque ide non possint

non

offen-

illiusvultumintueri; quod facereneque soient,


nerue audent, nisi frontera perfricure, qui in
alios gravius aliquid

derc), quanlo aliis possunt esse

nocumento,

cm

rever aliorum incitant ad egregios cona-

admiscrunt

quale est

tus animi nervos, et in


in ipso

maximo etiam conalu

alicujus fratrem occidisse.

Quarc

is,

quem

facli

ad virtutem cursu subsistere faciant.

pudet, dicitur vullum demittere, dejicere oculos,


in

Fecit hoc idem postea (lux Amasa, c. 20, qui

terram
:

intueri.

Hispanus

in simili affectione

cm

jaceret interfeclus in via, remorabalur

dScit

No

se atreve mirarle al rostro.

Vers. 23.

properantes. Quare fecit quidam prudenter,

(1)

Omnesque

qui transibant

quicm
dimento

observaret
:

quanto

aliis

foret impe-

(1) Percussit eum Armer avers iiasta. Creditur percussisse virum non hasl cuspide,

Atnovit

Amasam
Amoto

de via in agrum,

operuitque

eum

veslimenlo, ne subsistrent trans-

sed avers hastai parte, quse ferro praefixa erat, Minus tamen qum cuspis acuto. Favet huic
interpretationi
ribus lance.

euntes propter eum.


ibal

ergo

illo

de via transcelari

Hebrus

Percussit in posterio-

omnis

vir, etc. Si

principum peccala

possent, et amoveri de via,


feriori

magnum

san in-

In incuine. Hebraeus ad lilteram : Ad quinid est, ut creditur, ad quintam coslam, vcl ubi costas excipit stomachus infra diaphra-

turbae

sublatum

esset

ad virtutem
et

tam,

scandalum.

Sed quis

erit
,

tam prudens

gma,

regione infrions venlris vcl sub ventriculo et jecore. Septuaginta In lumbis,


in
,
:

constans, qui aut nrit

aut audeat amovere ac denique facerc ne

de via

et tegere pallio,

(Calmet.) In incuine. Hebr., in quint, sciliect cost, ubi residet jecur et fel. Tropol. Asacl reprsentt nimis ferventes, prcipitantes cl furentes, qui non directe, sed indirecte et ex obliquo reprimendi sunt nam, ut ait S. Gregor., 3 p. Pastor. admonit. 17, et ex eo Angelomus et Eucherius : Ex mucrone (directe) percuterc, est impetu apertse increpationis obviare;
in cost.
:

omnium

oculi in illorum

Vers. 24.

ruinam

intenti sint?

(1)

Persequentibus autem Joab,

et Abisai fugientem Abner, etc.

Cm

ad occifu-

dentem usque solem Joab persequeretur


gientem Abner, eumque ad edilum

quemdam
resisten-

locum compulisset, qui commodior ad

dum
in

videbatur, ad illum ex viris Benjamin

<

Iiasl persequentem ferire, est furenlem tranquille ex quibusdam tangere et quasi parcendo superare. Asael autem protins occubuit, quia commot mentes dm parci sibi sentiunt, et tamen responsorum ratione in intimis sub tranquillitate tanguntur, ab eo, qud se erexerant, statim cadunt. Unde Abner Hebr. idem est qud

avers ver

convenre non pauci, qui ex militari disciplina

cuneum

conglobati

excipere posse vide-

bantur irruentes hoste.


tant tous enfants d'Abraham et de Jacob appel Isral , dont le nom fut donn tout le peuple. La discrtion , selon saint Bernard, est la rgle et comme l'me de tout ce que nous pouvons faire de juste et de louable en cette vie. Sans elle la vertu dgnre en vice, et l'on se prcipite sans y penser dans des engagements dont les suites sont funestes, parce qu'on n'a pas eu assez de prvoyance et de prcau(Sacy.) pour les viter. Venerunt usque ad collem Aqu.eductus. Hebrus Venerunt usque ad collem Amah, ad facis Giach , in via deserti Gabaon. Desertum hoc Gabaonis ager est incultus, ad pascua
tion
(1)
:

palris

lucerna

qualis est prudentia lenis et

(Corn, Lap.) mansueta corripientis. Abner lui porta un coup dans l'aine, et le tua sur la place. La mort d'Asnl qui fut l'effet de

son excessive hardiesse cl de sa passion trop violente contre Abner, peut servir d'exemple ceux qui s'emportent avec une chaleur indiscrte dans la poursuite d'une bonne cause. Car il soutenait le parti de David qui tait celui de Dieu. Mais il devait tre plus modr dans la victoire, et se contenter de la fuite d'un prince si vaillant qui commandait l'arme ennemie, sans s'acharner ainsi le vouloir tuer de sa main. Joab fut plus prudent que lui, et il se rendit aux paroles sages d'Abner, qui l'exhortait ne pas tremper davantage ses mainsdans le sang'de ses ennemis, qu'il appelle ses frres, parce que le peuple Hbreu n'tait compos que d'une seule famille comme
, , ,

gregum

relictus.

Neque enim reputandum

est,

deserti nomen occurrit, designari semper locum sterilem, sylvestrem, desertum. Dserta appellant Hebrsei loca non culta, in quibus ta-

cm

men rum

spont arbores et hcrbsc


crescunt.

in

usum pascuo(Calmet.)

1105

COMMENTAR1LM. CAl'UT

II.

HOC
sibi licerc

Num (1) ad interneionem tuus Vers. 26. hucro deS/EVIet? Ex eo loco Abner, quos arniis non poterat, oratione voluit ab impelu ulleriore.
reprimere. Cmare conversus ad Joab, qui magis acuebat insequentium animos, edocct non expcdirc duris urgere despcrantcs, salis esse

<

6ciunt aliud

non posse.
:

Et ad-

ducit Virgilianum illud 2 /Eneidos

Una

saius viciis, nullam sperare salutem.


lib. 4,

Et ilerm e de re
praeelaruni
illud

cap, 23, ubi adducit


:

apophthegma
est

Ncessita-.

qudam
Seneca
1.

virtutis

desperatio.
c.

Idem docuit

factum

illo die,

cni ad

illuin

Iocum

sint liostes

2 Nalural. Q.

59

Nullus, ait,

adaeli, neque pauci aut in acie, aut in fug


sini extiucti;

perniciosior est hostis,

qum quem audacem


virtute corrigi-

neque decere, ut oinnes subeanl

angusli faciunt; longque violentais semper ex necessitate,

hostile feiTiim,

cm eodem

sint prognati pa-

qum ex

rente

et

eisdem sacris ac

religione

con-

juncii; id

enim totum fatrum nomine


sit

signifi-

mur. Majora, aut cerl paria conatur animus magnus et perditus. loc porro prap.ceplum
in

catur.

magni
desperatio?
licet hoslis, aniic et sapieuter,

omni

secolo imperatorcs servrunt,

An ignoras qud periculosa


Monet Abner,

ut fugerc sinerent hostes in

magnas

aliquas

angustias, et in cxlremain pugnandi necessi-

non

esse duris
,

urgendos eos qui pro

ca-

tatem adactos. Plura invenies exempla apud

phe certant

quando spes tantni

posila est

Fronlinum
est
:

lib.

2 Stratag. cap. 6, cujus litulus


Iwste, ne clausus

inarmis; tune enim luctuosa solet relinqui


Victoria et paucoruni mors multorum sanguine conslare. Quod pneceptum maxime
,

De emittendo

prlium ex

desperatione redintegret. Noluui est illud pro-

verbium, Osculana pugna, quo signiCcaiur,


tores aliquando viciis superari soliios.

vic-

olim
bus,

commendatum est, et ab strenuis duciem maxime cuperent hosles esse deletos,


diligenler. Sic san docuit Vege:

Vers. 27.
si

Et ait
,
,

Joab

Vivit Domuxcs,
(1).

observatum
lius

locutus esses, mane recessisset populus

lib.

3, cap. 21
ignari

<

Pleique,

inquit, rei

Uinc constat
sisse copias
tris fuisse

provocatum Davidem conscrpcoactum cum adversariis


;

militaris

pleniorein vicloriam

cre-

et

cas-

dunt,
aut

si

adversarios aut locorum angusliis,

congressum

cm tm
;

facile

Joab

armatorum

mullitudine

cireumdede-

ab hoste persequendo et destiterit ipse, et


alios

i
i

rint, ut

aditum non inveniant abcedendi.

buccime clangore cohibucrit quod credo


mandatis habuisse. Neque
levis

Sed

clausis ex desperatione crescit audacia,

rege suo in

et cni spei niliil est, suniit

arma formido;
scit

hinc conjectura sumilur.ex viiis


tantni cecidissc duodecim, et ex
illo

Benjamin
collusorio

libenter cupit

commori, qui sine dubio


Ideque Scipionis

se moritururn.

laudata

scu gladiatorio certamine tolidem ex Davidis


acie fuisse supersliles; et nos

<

sentenlia est, qui dixit viam bostibus, qu


fugiant,

quod putabat Josephus,


qui

muniendam.
:

>

Ikec Vegetius, qui

supra censebamus non improbabile.

ad nnemcapilisaddit
i

<

Cselerin clausi.licct

Ortum enim videtur prlium ab Abner,


ulcisci voluit iilorum

exigui

numro,

et infirmi viribus,

hoc ipso

caedem, quos ipse ex loto

tainen sunt bostibus pares, quia desperanles

exercitu ad singulare certamen elegerat.

Tam

enim aberat Joab, ut hostes cunctantes ad


(1)

Num usque ad internecionem tuus mucko


llebraeus
:

confliclum lacesscret, ut man, quando fortasse

df.s.eviet ?

muera devorabit semper? Sepluaginta Numquid ad vicloriam comedel gladius? An bellum est hoc apertum An prosecuturus es rem usque et cruentum ad deleios peniis hostes'? Chaldseus Num ad separationem occidet gladius? An saevire in nos omtes cupis? An in aperlam iuimiciliam erumperc? An ignoras qud periculosa sit desperatio?
:
.'

Num

nondm
sibi

erant signa collala;

si

modo

id

Abncr

gratum aut conunodum esse

signi-

iicaret, milites

suos neque paucos, neque igna-

vos contineret in caslris, neque contra fratres

suos quidquam moliri pateretur. Quod, credo,

non faceiel Joab,


viri cecidissent.

si

ex suis duodecim quoque


constat,

Hehrams

Ex quo ctiam

quod (gladius vel belIles quse per ludum cpit, an desinel in odium et inimiciiiam ? Aliter: Nonne nsti, amarituUinem venturam in novissimo? Si
:

Nonne

man,

nsti,

lum) amarus?

id est

ante meridiem statim atque gladiato-

(1) Si citis ita

monuisses, populus jam inde


:

perrexcris

animi

instare , irritabuntur noslrorum et in vestros svient. Si autem eo de-

primo man sese recepisset. Vel Si hajc dixisses man, populus jam remisisset arma.

Commode

veneritres, integrum nobis non erit, malum, ne ulteris sseviat, cohibere. Vel Irritati milites mei animos excitabunt, et l'uror ac desperatio complebunt, quae vos nimis longis pro:

eliain redditur Hebrus Si locutut non fuisses (invitans Surgant pueri et ludant corm nobis), populus man recessisset. Aliter
:
:

Nisi lucutus fuisses, actum esset de te ; vicissiifi auieni siquid dixisses, jamdi an lea populus
recessis&ei.

vexislis.

(Galinel.)

(Calme t.)

,,

1107

IN
illud

L1BRUM

II.

REGUM
profecti fuerant, el Joab in

1108

rium

cerlamen finitum

est, collala fuisse


,

ex fug transmisso Jordane, ad castra, unde

signa et

primo

congressu
in

aut

non long

Hebron, qu per-

poslea, acies
sas,

Abner

fugam

fuisse conver-

venit malulino crepusculo; et ex caslris Joab


eccidisse triginta,
si

quaudo apert

dicit
si

Joab cessaturum
mari loculus esset

numeres Asaelem, qui


illalus

in

persequendo populum,
Abner.
Vers. 28.

parenlum suorum sepulcrum


Bellileliem; ex caslris
et sexaginta (1).

est

in

autem Abner trecentos

Lnso.nuit

ergo Joab bi'ccina

(1),

et stetit omnis exercitus. Ila>c ad finem capitis

obscura non sunt.Tantm enim habemus,

rediisse

Abner, el

belli reliquias,

quas collegil

(1) Signum ddit recepts. Porr summum imperalorem non dedecebat olini inflato cornu vel biiccin signum dare cerlaminis ineundi vel absolvendi. Unie tamen muneri apud He-

braeos destinari sacerdotes

consueverunt. (Calmet.)

(I) Vers. 29. Lustrata omni Bethoron, venerun ad castra. Seu potis, trajecto iierm Jonlane, restituit sese iu Mabanaim, unde rnoveral, el ubi Isboselh considebat. Bethoron de qn bic, alia est Bethoron urbe apud Scripluram notissim. Begio enim erat inler Gabaonem el Jordanem sita. Hebraius legit Bilthron pro Bethoron. Noti sunt montes Betke r vel Bitlier. Septuaginla legunt Campestrem
, :

reijionem.

(Calmet.)

CAPUT
1.

III

CHAPITRE
in1.
Il

III.

Facta est ergo longa concerlatio


Sal et inter
et

se

fit

donc une longue guerre entre


et la

la

ter

domum

domnm

David,

maison de

Siiil

maison de David, David

David proficiscens
bustior,
quotidi.
2.

semper seipso ro-

s'avanant toujours et se fortifiant de plus en


plus, et
la

maison de Sal au contraire

s'afl'ai-

domus autem Sal decrescens


David
ejus
;

blissant de jour en jour.

Natique sunl

filii

in

Hebron
,

2.
;

Pendant que David

tait

Hebron,

il

eut

fuiique

primogenitus

Amnon

de

plusieurs enfants. L'an fut

Amnon,

qu'il eut

Acliinoani Jezraelilide
3.

d'Acbinoam de Jezral
Abigail

El post

emn Cheleab, de
filiae

3.

Le second Chlab,
qu'il

qu'il
;

eut d'Abigal
troisime Absa-

uxore Nabal Carnieli; porr tertius Absalom,


filius
;

veuve de Nabal du Carmel

le

Maacha,

Tliolmai rgis

lom

eut de Maacha,

fille

de Tholma, roi

Gessur
h.

de Gessur;
filius

Quarlus autem Adonias,


;

Hag;

4.

Le quatrime, Adonias,
Sapliatliia,
fils

(ils

d'Haggilh; le

gith
5.

et

quintus Sapliatliia,

filius

Abital

cinquime
5.

d'Abital;
fils

Sexlus quoque Jethraam, de Egla


:

Le sixime Jethraam,

d'Egla,

femme

uxore David
bron.
6.

hi nati sunt

David

in

He-

de David; David eut ces six enfants Hebron.

Cm

ergo esset prlium inter do-

6.

La maison de Sal
la

tait

donc en guerre
fils

mum
7.

Sal et

Ner regebat

domum David, Abner domum Sal.


,

avec
filius

maison de David,
de
la

et

Abner,

de Ner,

tait le chef

maison de Sal.

Fuerat autem Sali concubina noGlia


:

7.

Or Sal
Respha,

avait eu
fille

une concubine nomAb-

mine Respha
seth ad
8.

Aia. Dixitque Isbo-

me
ner
:

d'Aa. Et Isboseth dit

Abner Quare ingressus


?

es

ad concubinam

patris mei

Qui iralus nimis propler ver,

Pourquoi vous tes-vous approch de la concubine de mon pre? Abner, trangement


8.
irrit

ba Isboseih

ait

Numquid caput
,

canis

de ce reproche,

lui

rpondit

Suis-je

un

ego sum adversm Judam hodi


cerim misericordiam super

qui (eSal

domum

homme tre trait comme un chien, moi qui me suis dclar aujourd'hui contre Juda pour
soutenir dans sa chule
la

maison de Sal votre ne vous

patris lui et super fralres et proximos


ejus, et

pre, ses frres et ses proches, et qui


ai

non tradidi

te in

manus David?
argueres pro
S

point Lvi entre les mains de David? Et

et tu requisisti

me quod

aprs cela vous venez aujourd'hui


querelle pour une

me chercher

mubere hodi ?

femme 1

1109
9.

COMMEMTARl'JM. CAPUT
Haec faciat Deus Abner ei hsec ad9.

111.

4110
traite

Que Dieu

Abnor avec

toute sa sle Sei-

dat

ei, nisi

quomod juravit Doniinus Da-

vrit, si je

ne procure

David ce que

vid, sic faciam

cumeo
regnum de domo

gneur a jur en
10.

sa faveur,

10.

Ul

transferatur

En

faisant

que
Saiil

le

royaume

soit transfr

Said et elevetur ihronus David super Isral et super

de

la

maison de

dans

ta sienne, et

que

le

Judam

Dan usque Berquid-

trne de David soit lev sur Isral et sur Juda

depuis Dan jusqu' Bersabe.


11. Isboseth n'osa lui rpondre, parce qu'il
le craignait.

sabee.
11
.

Et non potuit respondere


illum.

ei

quam, quia ruetuebat


pro se dicentes
loquerentur
erit
:

12. Misilergo Abner nuntios ad David


:

12.

Abner envoya donc des courriers

Da-

Cujus est terra?

et ut
,

vid pour lui dire de sa part:

A
et

qui appartient

tout ce pays sinon vous?


Si vous voulez je vous offre

pour ajouter

Fac

mecum
et

amicitias

et te

me donner
services

part voire amiti,


et je ferai

manusmea tecum,
Isral.
ait
:

reducam ad

mes

que tout

universum
13. Qui

Isral se runira vous.


;

Oplim
sed

ego faciam
peio

tete,

13. David lui rpondit


ferai amiti

Je

le

veux bien, je

cum

amicitias
:

unam rem

avec vous

mais je vous demande


point que vous
fille

dicens

Non

videbis faciem

meam

anie-

une chose: vous ne


Saiil

me venez

qum adduxeris Michol


sic venies, et videbis

filiam Sal;

ne m'ayez ramen auparavant Michol,


et
;

de

cette condition

me.

vous pourrez venir et

me
Redde uxorcm

voir.

14. Misil aulemDavidnuniios ad Isboselh filium Saiil


,

14. David envoya ensuite des courriers Is-

dicens

boseth,

fils

de Sal, et

lui

fit

dire

Rendez-

meam
tum

Michol, quam despondi mihi cen-

moi Michol, ma femme, que


cent prpuces de Philistins.

j'ai

pouse pour

praeputiis Pliilisthiim.

15. Misit ergo Isboseth, et tulit


viro suo Pliai lie!
filio

eam

15. Isboseth l'envoya qurir aussitt, et l'ta


son

Lais.
vir suus, plo-

mari Phalliel,

fils

de Lais. Abner, qui ne


favorable pour aller

16. Sequebalurque eam

cherchait qu'une occasion

rans, usque Baihurim. Et dixit ad

eum

trouver David, se chargea de la lui ramener.

H).

Son mari

la suivait lui dit

en pleurant jusqu'
:

Abner
est.

Vade, et revertere. Qui reversus

Bahurim. Et Abner
vous-en. Et
il

Allez, retournez-

s'en retourna.

17.

Sermonem quoque
:

inlulit

Abner

17.

Abner

vit

donc David. Et
;

il

parla ensuite
:

ad seniores Isral dicens

Tarn heri

qum

aux anciens pour

d'Isral

et

il

leur dit

Il

y a dj

nudiustertis quaerebatis David ul re-

long-temps que vous souhaitiez d'avoir David


roi
:

gnarel super vos.


18.

Nunc ergo

facile,

quoniam Domi:

18. Faites-le

donc maintenant, puisque


en parlant de David
:

le

nus loculus est ad David dicens


servi mei

In

manu

Seigneur a
rai,

dit

Je sauve-

David salvabo populum

meum

par David,

mon

serviteur,
Philistins

mon
et

peuple

Isral de

manu, Philislhiim
ejus.

et

omnium

d'Isral

de

la

main des

de tous

inimicorum

ses ennemis.

19. Loculus est autcm

Abner etiam ad
ad DaIs-

19.

Ahner parla
alla

aussi

ceux de Benjamin.

Benjamin,
vid in

et abiit ul loqueretur

Et

il

trouver David Hebron pour lui

Hebron omnia qse placuerant


Benjamin.

dire tout ce qu'Isral et tous ceux

de

la tribu

raeli el uuiverso

de Benjamin avaient rsolu.

20. Veniiquead David in


viginti viris; et fecil
ris ejus qui

Hebron cum
20.
Il

arriva
lui
fit

David Abner

et vi-

et

David

accompagn de vingt hommes, un festin et ceux qui taient

venernm cum eo convivium.

vernis avec lui.

IHi
21. Et dixit Abner ad David
:

IN L113RUM

II

REGUM
21. Alors

h 12
Abner
je
dit
,

Surgam
re-

David

Je m'en vais

ut congregem ad

le,

dorai num

meum

rassembler tout Isral


naisse,
roi
;

afin qu'il

vous reconet

gem, omnem
anima

Isral, et incani

tecum f-

comme

fais,

pour seigneur

pour

et je ferai

alliance avec vous au

dus, et imperes omnibus, sicut desiderat


tua.

nom du

peuple, afin

Cm

ergo deduxisset David

Abner, et

ille tsset in

pace,

que vous soyez reconnu de tout le monde, comme vous le dsirez. David ayant donc reconduit Abner, et celui-ci s'en tant
en paix,
22. Les gens de David survinrent aussitt

22. Slatim pueri David et Joab vene-

all

runt, caesis laironibus,

cum

proed ma-

avec Joab

revenant de
ils

tailler

gna nimis; Abner aulem non erat cum


David
in

en pices des
fait

brigands, sur lesquels

avaient

un

trs-

Hebron, quia jam dimiserateum

grand butin. Abner

n'tait plus

et profeetus fucrat in pace.

David, parce qu'il avait dj pris


et s'en tait

Hebron avec cong de lui

23.

Et Joab et omnis exercitus qui


eo, postea venerunt.

retourn en paix,

erat

cum

Nuntiatum
:

23. Lorsque Joab arriva avec toute l'arme.

Joab apprit donc de quelqu'un qu'Abner,

fila

est ilaque

Joab

narrantibus

Venit Ab-

de Ner,
l'avait

tait

venu

parler au

roi

que

le roi

ner,

iilius

Ner, ad regem, etdimisit eum,


pace.

renvoy, et qu'il s'en tait retourn en

et abiit in

paix.

24. Elingressus est Joab ad regem, et


ail
:

24. Joab aussitt alla trouver le roi, et lui


dit
:

Quid

fecisti?

Ecce venit Abner ad

Qu'avez-vous
:

fait ?

Abner vient de venir

te

quare dimisisti

eum

et abiit et re-

vers vous

pourquoi l'avez-vous renvoy et

cessii?

l'avez-vous laiss aller ?

25. Ignoras Abner,

fdiumNer, quodecipercl
te, et

25. Ignorez-vous quel est Abner,


et qu'il n'est

fils

de Ner,

niam ad hoc venit ad


scirct

le ut

venu

ici

que pour vous tromper,


vos dmarches
et

exilum luum

et inlroilum

luum, et

pour reconnatre toutes

nset omnia qu;e ag1|#

savoir tout ce que vous faites? 26. Joab, tant sorti d'avec David,

26. Egressus
sit

laque Joab David


,

nui-

envoya

nunlios posi Abner

et reduxit

eum

des courriers aprs Abner, cl


la

le

lit

revenir de

Cislern Sira, ignorante David.

Citerne de Sira l'insu de David.


27. Et lorsqu'il fut arriv Hebron, Joab
le

Cmque rediisset Abner in Hebron seorsm adduxit eum Joab ad mdium


27

tira part

au milieu de
et
il

la

porte pour

lui

par-

porta) utloqueretur ci in dolo, et percuseit illuin ibi in

ler
le

en trabison,
tua,

ie

frappa dans l'aine, et

inguine

et niorluus est in
frairis ejus.

pour venger

la

mort de son

frre

Asal.

ultionem sanguinis Asael,


28.

Quod cm audsselDavid rem jam gesiam, ait Mundus ego sum clregnum
:

28. David, ayant appris ce qui s'tait pass,


dit: Je suis

innocent pour jamais devant

le

meum apudDominumusque
num
sanguine

in

sempiler-

Seigneur, moi et
ncr,
fils

mon royaume, du

sang d'Ab-

de Ner.
et sur la

Abner

iilii

Ner;
29.

29. Et venial super caput Joab, et su-

Que son sang retombe sur Joab


et
la

maison de son pre,

qu'il y ait jamais

per onincindomum patris ejus


ciat

nec detisusti,

dans

maison de Joab des gens qui souffrent


bonteux, qui soient lpreux, des gens

de domo Joab fluxum seminis


,

un

flux

nens

et leprosus

et tenens f'usum

et

lches qui tiennent le fuseau

cadens gladio,

et indigens pane.

qui tombent sous


leur pain.

l'pe, et qui

comme des femmes, demandent

50. lyilur Joab et Abisai frater ejus

30. Joab et Abisai

son frre turent donc


Asal leur frre

mterfecerunt Abner c qud occidisset


Asael fratiem eoruin inGabaonin prselio.
II. Dixit aulem David ad Joab et ad

Abner, parce

qu'il avait tu

dans

le

combat de Gabaon.

31. Alors David dit Joab et toul le peu-

1113

C0MMENTAR1UM CAPUT
qui erat

III.

1114
;

omnem populum
cis,
et

cum

eo

Sein-

pie qui tait avec lui

Dchirez vos vtements,

dite vestimenta vesira et accingimin sac-

couvrez-vous de sacs, et pleurez aux funrailles d' Abner.


le cercueil.

plangile ante exequias Abner.

Et

le roi

David marchait derrire

Porr rex David sequebaturferetrum.


32.

Cmque

sepelssent

Abncr

in

He,

32. Aprs qu' Abner eut t enseveli H-

bron, levavit rex David voceni suam


flevit

et

bron,

le roi

David leva sa voix, pleura sur


et tout le

super tumulum Abner

flevit

autem

son tombeau,

peuple pleura aussi.

etomnis populus.
33. Plangensque rex et lugens
ait
:

33. Et le roi, tmoignant son deuil par ses

Abner

larmes, dit ces paroles

Abner

n'est

pVmitmorl

Nequaqum
est

ut mori soient ignavi


:

comme

les lches.

mortuus
3k.

Abner

Manus

tuas ligat

non sunt,

et pe-

31. Vos

mains n'ont point t

lies, et

vos

des lui non sunt compedibus aggravaii, sed sieut soient caderecoram
tatis, sic corruisli.

pieds n'ont point t chargs de

fers,

comme

un criminel ou comme un ennemi vaincu; mais

fdiis iniqui-

vous tes mort

comme
les

tes

hommes de cur qui

Congeminansque om-

tombent devant
hison.

enfants d'iniquit par tra-

nis

populus

flevit

super eum.

Tout

le

peuple ces mots redoubla ses

35.

Cmque

venisset universa multi-

larmes.
35.

uidocibum capere cum David, clar adhue die, juravit David dicens Haec fa:

Et tous tant revenus pour manger


tait

avec David, lorsqu'il

encore grand jour,


traite

David jura, et

dit
si

Que Dieu me

avec

ciat

mihi Deus
solis
!

et

haec addat

si

ante

toute sa svrit,

je

prends une bouche de


avant que
le soleil

oceasum

gustavero

panem

vel aliud

pain ou quoi que ce soit


soit

quidquam
cuerunt

couch

36. Omnisque populus audivit, etplaeis

36. Tout le peuple entendit ces paroles

et

cuncla quae

fecit

rex in con-

tout ce que le roi avait

fait lui

plut extrme-

speclu totius populi.


37. Et cognovit

ment.
et uni37. Et le peuple et tout Isral fut persuad

omne vulgus
ill

versus Isral in die

quoniam non Abner

ce jour-l que David n'avait eu aucune part


l'assassinat d'Abner,
fils

actuni fuisset rege utocciderelur


filius

de Ner.

Ner.
38.
:

Le

roi dit aussi ses serviteurs

Igno-

33. Dixit quoque rex ad servos suos

rez-vous que c'est un prince, et un grand, qui

Num ignoratis quoniam pr inceps, et maximus, cecidit hodi


39.
in Isral
?

aujourd'hui a pri en Isral?


39. Car pour moi, bien que j'aie t sacr

Ego autem adhuc delicatus


:

et

un-

roi, je suis

encore peu affermi

et ces gens-ci,

ctus rex

porr

viri isli fdii Sarviae duri

ces enfants de Sarvia, sont trop violents pour

sunt mihi. Rtribut

Dominus
!

facienti

ma-

moi. Mais que

le

Seigneur rende lui-mme

lum juxta malitiam suam


Vers.
inter
1.

celui qui fait le mal, selon sa malice.

COMMENTARIUM.
Facta est ergo long a concert atio domum saul et inter douum david.
inter

succedere debuerit,

David autem, quia ad

il-

lud evocatus fuerit et unctus Domino, quare

Longo tempore
certatum
est,

duas

hasce

familias

uterque

studebat retinere

illos

apud

se, qui

non

praeliis

utrinque commissis

ultr advenerant,

et ex aliis tribubus

novos

(neque enim constat, castris inter duos principes esse certatum, nisi semel, eo nimirm
congressu, de quo proxim), sed studiis.

quotidie socios adjungere. Haec


latur

autem appelfuit

hoc loco concerlalio,


in retinendis,
felicior
;

in

qu David

Cm
irn-

tam

qum

in conciliandis anirais

enim horum
periuai,

quilibet sibi
,

persuaderet deberi
paleret,

mull

ad illum enim fiebat in singulos


accessio,

sibi totius Israelis

qum hu

dies ex

omnibus tribubus multorum

Isboselh quidem, quia

parenti

rgi

au

alio

quotidie plurimi ad Davidis casira deli-

,|U
clebant. Neque id mirum,

IN LlliillAI

HE6UM
lis

1116

cm

in

Davide

iiv

aut subjectionis stalum significando. Quare


cap. 2,

geninm agnovissent humanius magisque


rale, fortitudinem

lib-

cm nuper

Isboseth constitutus esse

eximiam, et
,

in

rbus admi-

traditur rex super Galaad, et Gessuri, jusno-

nistrandis

prudentiam

cui

eventus felixet fortuna melior;

semper aderat deindeelectum

vum quoddam
aliis

acquisivit

ut populi

II

sicut

regibus ante fuerant, sic etiam

ipsi

forent

audierant Deo, sicut etiam reprobatum Saiilem, et ab luijus domo ad illum regnum iri
translatum.

vectigales. lia Abulensis in cap. 1, q.

H. AcDeuter.
familiam
q. 4,

cepit

autem ethnici
capta
21,
tradita

rgis liliam

uxorem, quia

Hinc

res

ulriusque

dissimilem

aut
cap.

illa

fuit, et
,

juxta praecepta

semper habuerunt slatum et lormam. Davidis enim domus amplior quotidi fiebat atque robustior
;

ad Israelitarum

traducta,

quod non probal Abulensis

aut

Saillis

autem

et

opinione

vilior,

et

quia deseruit palriam religionem, et ad Israe-

condilione deterior.
Vers.
2.

lilarum sacra et instituta Iransfugit


filii

tune

fas

Nvtique sunt

David

in

fuit viro Israelitae

uxorem ducere gnre genIsraelitidem professione. Si-

Hebron.

Septem annis,
regnique
Judaici

ut diximus,
in

et sex
civitate

tilem,

dummod

mensibus commoratus
Tegi
,

est David

cut Booz Bethlehemitesproaviam Davidis Ruth

nielropoli

Ilebron.

Moabitidem uxorem duxit

quia anliquae rci-

Quid ibi egerit tt annis,

brevi

qudam com-

gionis oblita Israelitarum sacra complexa est;


et

scquentibus.
in
ill

plexione narratur prxcedcnli capile et tribus Primm ostenditur, quas David


civitate

hoc Abulensi probatur magis.

De Egl non

est

minor apud auctores


duxit David.

dilli-

uxores duxerit, et quos ex


Caetera aperta sunt.

illis

cullas. Ilcbraii Michol esse pulant Salis filiam

susceperit
et

lilios.

De Egl

quam primam omnium


gibi

Quodide

de Maach aliquid

observandum. Maacba
fuisse

persuadent, quia uxor vocatur Davidis,


aliis

filia

esse dicitur Tholmai rgis Gessur, ex qu

quod nomen
lia

feminis hoc loco non tribuit.

natus est Absaloin.


constat,

Hune regem gentilem

Hieronymus

in Tradit.

Hebr.

Qud

si

quis-

quia quo tempore

commoratus
tamen

est

quam

objiciat, Michol

usque ad mortera nul-

David in Siceleg,

cm nunqum

ex Israelitici
rgis fines

lum suscepisse

filium,

quod Scriptura

iradit

linibus egisset prsedas, hujus

infra, cap. 6, v.

23,

sic inlerpretantur illum

populabundus ingressus est. Libro 1, capite Et ascendit David et viri ejus, et 27, vers. 8
:

locum, nunqum Michol usque ad diem morlis


use peperisse filium
;

peperisse autem eo die

agebant prdas de Gessuri


Amalecitis.

et

de Gerzi, et de

quo mortua

est

quia in ipso pariendi nixu


in parlu
in

Hoc autem ipso tempore fuisse regem Gessuri, docetsatis liic locus; et long
post fuisse

animam

egit,

quemadmodni Racbel

Benjamin. Quia ver peperisse dicitur

He-

propnum

in e

regioneregem, liquet

bron, quo tempore non fuerat ablata complexu tbalamoque Phaliielis, respondent,
ali-

ex

lib. 2,

capite 13, v. 37, ubi

Absalom
Gessur,

dicitur

fugisse ad

Tholmai regem
et

nempe

quot annis postqum David cepit Jrusalem, et

avum suum,
xisse.

apud illum

tribus annis vi-

eam, Hebron

relict, constituit totius imperii

caput, rediisse Michol in Hebron, quo tempore

libro

Sed est hic, quod explorare oportet. Nam hoc cap. 2, v. 9, Isboseth dicitur rex constituas super Galaad et super Gessuri. Unde
neque David potuisse videtur ducere uxorem filiam rgis Gessuri, quia tune non crat rex;
neque postea Absalom tamdi apud illum re-

David excesserat Hierosolym, fugiens Absalo-

mem,

et ibi

enixam esse Jethraam. Facilis

illi

dicere potuissent, antequm David reliquisset

Hebron, suscepisse filium ex Michol, qui


natus
est.

inib

Salis

enim morse

in

Hebron post

reslitutam Michol

positum est, ut concipi,

gem commorari. Nam David tolius Israelis cm ab illius conspeclu irnperium occuprat
,

edique potuerit

filins

Jethraam, quia fortass

plus biennio morte Isboseth

commoratus

est

fugit Absalom. At Gessuri pertineread Israelis terminos constat ex lib. Josue 15, v, 13 No:

David in Hebron, antequm inde regni sedem


transferret Hierosolymam.
tioni

Neque huic exposi6,

lueruntque disperdere chati, et

filii

Isral Gessuri et

Main

quidquam

incommodt, qud cap.


proies.
Illud
fuit illius convicii,

liabitaverunl in

mdia Isral usque

Michol negatur suscepta

enim
quo

prscntem diem. Hic porr rex Gessur et Gessuraei

supplicium quoddam
insultavit Davidi,

omnes

inter Israelitas

babitabant

et

quando numeroso atque har-

cm

nibilominssacrisessent addictigentilieis,

monico

saltu

redeuntem arcam fderis prae-

Israelilarum regibusserviebant, aut conferendo

cedebat. Ante illud autem tempus quis neget


poiuisse non

quotannis certa iribula, aut alio

modo

serviiu-

unum, sed plures

edidisse

fiiios T


COMBIEN T A Kll'i CAPUT
illa

, ,

1117
Sic possftt

III.

1118

Hebraeorum cogitalio explicari


est sine dubio hic quid"
;

non

difficile.

Sed non

Quid aliud habet Haggith, quid Abital, et ta> men uxores non appellantur ? Ego hic figuraiu

quam
non

cogitandiim de Michol

neque ego

hic
id

quamdam

agnosco,

quam

Graeci zeugma, Lal-

tamdi fuissem
Ilebrais

immoralus

nisi

viderem

ni adjunctionem appellant, quae

ad unam voce-ui
est,

solm, sed

aliis

etiam ex nostris

mullas orationes adjungit, seu, quod idem

placuisse. Sic san pillant

Angelomus, Lyra,
scliol.,

nnam vocem ad
dixit

orationes multas.
:

Quo modo
et
tol-

Cajelanus
Dionysius

inclinant Magister Hislor.

Paulus ad Ephes. 4
et indignatio

Omnis amaritudo
blasphemia

qui aliter Io<um stum accipiunt,


esse

ira

et clamor, et
:

nimirin
sed

Eglam non

nomen proprium
;

tatur vobis.

Et 2 Cor. 9

Neque

adulteri

commune omnibus

uxoribus

significat

neque rapaces, neque molles, neque masculorum


concubitores reqnum Dei possidebunt. Ubi possi-

eniin vitulam,
piilchruiii.

quae aliquid sonat dilectum et

Quomod Samsonis sponsa


:

Jud.

debunt et lollatur, in orationibus singulis repe-

cap. 14, vitula vocatuf


l

Si non arssetisin vitu-

tenda sunt. Sic Maro

lib.

3 yEneid.

me.

Cm

ergo David
illa

Iexisset

Michol,

omnium maxime diomnium etiam maxime


Atque idehunc putant

Trojugena interpres divm, qui numina Phbi

Qui volucrumlinguas, qui prpetis omina penn, Qui tripodas, Clarii


lauros, qui sidra sentis,

appellarit'Hu/a potuit.

omnium maxime dilect, natus Jelhraam. Ego cum Abulensi, Josepho, Vatablo, puto Eglam nullo modo fuisse Michol, sed uxorem, cujus proprium nomen
esse sensum, ex Michol uxore
fuerit Egla.

Utautem

hic

voxquaedam, quae ad extremum


sic etiam

clausulae collocatur, in singulis periodi parti-

bus iteratur,
nis,

vox uxor singulis femisuscepisse traditur,

ex quibus David
est.

filios

Cujus mihi gravissima ratio

est,

adhibenda

Hoc modo de Achinoam uxore,

qud
aliae

ita

converterunt

cum

Vulgat, Septua-

de Abigail uxore, de

M aach uxore, etc.

ginta, Chaldaeuset recenliores

omnes. Etcni

Y 1RS.

8.

NUMQUID CAPUT CANIS EGO

(1).

SUl(2)?

uxores

eo ordine
facit

numerenlur,

quo

Davide ducla3 (ut


loco

vcrisimile, quia priori


et

numerantur Achinoam
alias,

Abigail, quae
in

ante

quae hic

numerantur,

Davidis

thalamum venerunt), non debuit posteriori loco numeran, quae uxorum omnium prima ac
nobilissima fuit.

(1)Vers. 3. Chelevb; alio nominejDam'ei. Septuaginta : Dalvia. Graeci alii interprtes Abia. (Calmet.) Vers. 7. Isboseth dit Abner : Pourquoi vous tes-vous approch de la concubine de moi' pre? La rponse qu'Abner fait aux reproches
:

d'Isboseth nous montre l'abus que les grand* du monde font de la loi de Dieu, et de ses desseins. Ils les
les suivent

Neque

ratio

illa,

quae alios in

eam

cogitatio-

nem
ferat verae

induxit, ejusmodi est, ut vim aliquam af-

et

ils

les

comme il leur plat. Ils y trouvent leur avantages dissimulent quand leur passion les
tournent
ils

quand

repugnanti.

Nam primm omnes


licet

illae

fuerunt uxores,

non omnes aequ

nobiles aut aequ dilectae. Et de

Achinoam

emporte ailleurs. Abner tmoigne ici savoir que Dieu avait jur de transfrer David le royaume de Sal. Il dclare qu'il va faire maintenant
excuter ce dessein de Dieu, et

et

Abigail dubitare nefas,

cm

apert habeamus

que

c'tait lui seul qui l'avait

il montre ainsi empch jusqu'a-

lib. 1, cap. 27, v. 3. Neque primus locus in nupliarum ordine majorem nuptae dignilatem concilit, licet de filiisalia ratio sit, interquos

in bonis primo censetur loco, qui in nascendi ordine antecessit alios. Neque Bersabee quae long post haec tempora conjugali cum
ille

Davide
dilecla,

nexu copulata
aut

est,

ide minus fuit

aliis posthabita, aliis

quando

illius filius

Salomon plurimis
praelatus est.

in

oblinendo regno

uxor,

aliae

Quid ergo nunc Egla appellatur non item? Quidam ide Eglam

lors. Un dpit contre David l'avait port d'abord mettre Isboseth en sa place; et maintenant un nouveau dpit contre Isboseth le porte reprendre les intrts de David. Nous devons craindre d'imiter Abner et de couvrir comme lui nos passions secrtes sous le prtexte spcieux de la volont de Dieu. C'est nous-mmes, ce sont nos intrts que nous avons en vue lorsque nous croyons suivre Dieu, et le refus que nous avons fait souvent de faire sa volont lorsqu'elle nous tait connue, nous doit faire apprhender de ne la chercher point sincrement, lors mme qu'il parat au dehors que nous sommes rsolus de nous y
,

uxorem hoc loco numerari putant, quia nihil aliud habuit eximium, quo cognosci aut nobilitari poluerit. Sed ab illis", qui pauci non
sunt, libens doceri vellem,

soumettre. (2) Hebraeus


in

Numquid
:

(Sacy.) caput canis ego, quoi

cur aliarum, qua-

rum neque genus


ahquid
possit,
,

proditur,

neque adhibelur
aliquid
conciliare
,

quod

aucioritatis

hoc idem uxoris numen non aliribuitur.

cum dumo Numquid canis Juda ego, qui f?ci hodi misericordiam cum domo Saiil ? Seplaginta nomen Juda hic non legerunt Numquid caput canis ego snm? Feci hodi misericordiam cum domo Sal patris lui. Sunt qui Hebraeum ita legendum malint Niuiu/uid caput canis ego
hodi feci misericordiam
Satil? Vel aliter
:

Judam

snm, ut aljjiaar hodi?

(Calmet.)

1119

IN

L1BRUM

II

REGUM
bosetli

112 o
infra, capite 9, v.

Optim de Salis domo scmpcr, ex quo in illam Israelis regnum inducium est, meritus fuit
Abner, quia pleraquc antea, Saule ver mortuo,

ad David

Respexisti

super canem rnortuum similem met. Et capite 1G,


v. 9, sic Abisai ad David
ledicit

de Semei

Quare ma?

omnia administravit

bella.

Sed prserlim
Abneri

canis

hic

morluus

domino meo rgi

Isbosetli,

qud regnaret, etqud parente morapud suos


tulit

Tam
in

tuo, aliquo essel

in loco, uni

porr canis odiosus erat Dec propter impudentiam, opinor, qu etiam apud profanos

debuit.

Quamobrem

adniodm impatienillo,

proverbium

abiil

(unde impudentem dicimus

ter etgr, objurgari

seab

quem totmo-

oculos, aut faciem

haberc caninam), ut sequ


prostituli corporis, et prejusserit. Deuter. 23, v. 18:

dis et tt bencfieiis obligatum sibicsse arbitra-

lemplo

et

mercedem
mercedem

balur.

Cm

enim cum Respb Salis concubi-

tium canis removeri

ne, Saiile niortuo, plus


ainilalis
ratio

qum

honestatis et
id

Non
quod

offeres

prostibuli ,

neepretium cautrumque apud

patiebatur,

consucvisset,
,

nis in

domo Domini Dei

lui, quidquid illud est,

liberis exprobravit

Isboseth

qum

vellct et
,

voveris, quia abominalio est

sperabat Abner. Quare inflammatus ira

cum
:

Dominum Deum tuum.


(icavit

Vilissimurci aliquid signi-

amaro fastidio sic suum est alumnurn allocutus Numquid caput canis ego sum? Quse vox videtur

procul dubio in canibus Job, capite 50,

v. 1,

cm

honiines

quosdam dicebat

sic esse

usum babere
i

proverbii,

quod

sic

explicant

abjectos, ut neque

cum

canibus,

animalibus

Hebraei, ut llicronymus refert in Tradit. Hebr.:

nempe

vilissimis et inhonest flentibus, pula-

Propler

te, et

propter

domum
Isral

patris tui di-

veril esse

cor caput canis esse contra Judam, e qud

quibus alendorum

comparandos, aut non esse dignos canum curam commitleret.


non dignabar parles ponere cum ca-

non reducam
scio

domum

ad David,

quem

Quorum,

ait,

c i

unelum esse regem, et regnaturum super universum Isral. Caput canis se dicit
esse, id est, vilem, e

nibus gregis met.

Ex

bis ego

hanc explicalionem, neque, ut

<

qud

domo Juda

sic

opinor, violenlam deduco.

Primm,

ut expro-

haberetur sicut latratus canis, e qud princeps esset canum, id


est,

bret Abner rgi Isboscih oblivionem tolies collali

stultorum bomi-

beneucii,

quem

sic tractrit,

quasi

homo
enim

num.

Ha3c iebri, qnac ad

unum

sumit et

foret vilissinius et

canis mortuus (boc

sequitur Angelomus, Abulensis, q. 7, sic exponit:


<

puto subaudiri, quia saep, ut diximus nuper,

Indign

die contra

me egoopposui pro te usque bodomum Juda, ila ut vocarcr caput


quam faciebam
sicut bactelili-

canis propter misericordiam


tibi.

dm rem vilissimam et inutilcm explicare vohumis, cum cane, rnortuum etiam conjungimus), cm lamcn contra Judam et Davidem, quem
Juda
sibi

Sed jam non vocabor caput canis, quia


resliti.

regem constituerai, non

se ut rnor-

ego non resistam domui Jud,

tuum canem,
rit,

sed ut acerrimum leonem ilerm

ns

>

Vel aliter, quia canes sunt

et sirpis exhibucrit, cmilli

regnum

tradide-

giosi et molesti, caput


caeteri de Isral

canum

erat Abner, quia

et pro

tuendo regno strenu dimicaverit

non

lalrssent,

nec movissent

contra Judam; quod non prstaret canis inani

bellum contra Davidem, nisiillos quasi canum


illorum princeps
incitsset.

molestoque latratu, prstitit leo acer


vidus,

et

impa-

Abner ad lalralum
paucis expedio.

et

rixam

qui

ad

nullius

exhorruit

occursum.

Videtur praeterea bis verbis indicare magno se


,

Ego quid sentiam


pari pro

Primm
per ipsapluribus

in prelio

haberi Davide, et bis qui Davidis


:

puto canis caput juxta Ilebrorum idioma usur-

castra et sludia sequebantur. Quasi dicat

Non

cane

ssep

enim

Ilebraei res

me canem
plus in

rnortuum putant esse Davidis comvirtutis esse putant ad

rum caput circumscribunt. Quod nos


oslendimus
Isaiam,
in

militones et asseclae, sed leonem vivum, qui

noslris

Commentariis
55
:

super

me

retinendum
in tu

ad

illud cap.

Ltitia sempitema

regnum,
testate,

et in patris

antea, et

nunc

po-

super caput eorum. Et proxim cap. 1, ad illud:

qum
si

in

reliquis aliis; quique

magni

Sanguis luus super caput tuum. Deinde in cane

emerent,
partes
,

quo modo vellem ipsorum fovere

rem
tur
ut

signilicari vilissimam et

maxime odiosam

et

quod nunc me virtute

distineo,

quod tenet Lyra, non non dubilem,

et ex Scriplur sacra proba.

Israelilicum

difficile ita significanter

ac frquenter,

Canis

tibi

in cane,

aut canis capite figu-

sunt

viri

regnum cum Judaoo conjungere. videor, sed non me canem experti Juda, aut qui nunc tibi aut qui
,

ram

esse proverbialem. Sic David 1

Reg. 24,
persc-

antea

parenti

tuo

infensis

armis

occurre-

v. 15,

canem

se rnortuum vocal

Quem

runt. Huic cxplicalioni accommodatissim 6ubditur


:

queris, rex Isral?

canem rnortuum. Sic Miphi-

,,

an
ET TU
REQUlSlSTl IN ME
,

COMMENTAMUM. CAPUT
QUOD ARGUERES PRO
:

ll.

muliere hodie. Quasi diceret


dul meditari tecum,quo
res mrita, et
tuis

Cm deberes sett

neque certus erat quo esset David animo, neque tulum putabat, antequm suorum tentaretsensus et studia,

modo
,

compensain

quidquam

moliri.

Legationis

ornares

oliciis

quem tam

ver heee erat

summa

In Abneris

rbus expertus fueras vigilantem, qusiisti tamen, et commentus es, quod in me reprehenderes hujus mulieris causa.

esse Israeliticam, et pos6e facile in


vellet

manu rem quameumque


in Isbo-

partem inflectere, vel retinere

Ex

liis

verbis qui-

selb potestate, vel ad Davidis studia, potesta-

dam

conjectant, nullam in e concubin illalam

temque traducere. Deinde cupere


de feedus inire pacis; quod
si

se

cum

Davi-

injuriam Salis thalamo ab Abnere, sed id suspicatum Isboselb. Et quiclem de Abneris

censequerelur,

perfecturum
agnosceret.

se, ut Isral

universus regem illum

cum Re9ph

consuetudine nihil docet textus; tantm audimus e de reab Isbosetli reprchen-

Vers. 13.

Qui ait
(1),

Optim, egotecum fa-

sum bner. Sed


Flagkium enim

est verisimilius, finxisse nibil

CIAM AMICITIAS

SED UNAM REM PETO A TE, etC


,

Isboscth, aut in e suspicione fuisse deceptum.


illud

Accipit libenter David conditionem oblatam

non

sic erat eo

tempore

neque rcust amicitiam


offerret

quam

ipse, opinor,
,

inusitatum, ut etiam viri auctoritate principes


illud perborrescerent. Neque co tempore alie-

non gravat

petit

tamen

ne pris

ipse ad se veniat,
(1)

qum Michol uxorem suam

nsset sui studio Isboseth, tantum

ducem

quando magis videbat suum quolidi defluere, et Davidis imperium in singulos dies magis adolescere. Neque mirum, si Abner excogitatum dixerit ab Isboseth, non inventum llagitium, quia non facile fatentur homines aliquid

se

indecor

patratum

et

dm

in

ipso

scelere comprehensi

non sunt, aut

praecis

negant, aut aliquam excusationis speciem ob-

tendunt.
Vers. 9.

H^c faciat

ADDAT

El, NISI

Deus Abner, et h^ec QUOMODO JURAVIT DEUS DAVID, etC.


diris execrationibus

Suum Abner
re ips

devovct ca-

put, nisi irrogaiam sibi ulciscatur injuriam, et

cum magno sui capitis et dignitatis incommodo experiatur, quem antea custodem et patronum habuerit, et quem postea adversarium
sit

An proditore uli fas erat Davidi, et cum feedus componere? Abner indignas liomine ingenuo artes adbibuit David facile non ignorabat, quae causa hominem aliensset, commodamque illiopportunitatem prsebebat, ut, quam moliebatur, proditionem perficeret. An hsec cilra crimen? Reponimus, null ratione purgari posse Abnerum, qud certus de clecto Davide divinits in regem, Isbosethum ad imperium Isr^elis vocaverit; quare in caput ejus recidunt mala omnia civili illo bello inter domum Salis et Davidis parta ; se pariter reum criminis prodito Isbosetboconstituit; Davidem delicti hujus culpa non tangil. Regnum ad Davidem pertinebat; utitur jure suo David, rem suam scelesti manibusaccipiens; intrim nec crimen probat, nec proditionem. Nihil autem prohibebat, quomins in suum commodum uteretur proditore, atque amicitiam suam et aestiillo
:

mationem, pro commodo quod accipiebat, erga


naturales
forte
illius

virtutes vel politicas

quibus

habiturus. Minatur enim curaturum se, ut

commendabatur, illi rependeret. Antequm adduxeris Michol. Hebraeus ad


:

omnes omnin tribus Davidem regem agnoscant et sequantur, sicut illi Domino promissum, et illi deberi ignort nemo. Qu responsione
sic est

litleram

Nisi reduxeris ante faciem chol; nisi illam coram me statueris.

meam MiRepulabat

adducendos
rgis

fortass David, familiae Saiilis studiosos facilis esse, ut regem sese agnosecrent,
illius uxorem haberet. Gner minus alienus famili regi censetur. Vetat quidem lex ne repudiat femin quae ateri se viro conjunxit, recipiatur in torum hc tamen cautio ad Micholem non pertinebat,
, , ;

concussus vehementer, ut nec hiscere

siquidem filiam

quidem ausus fuerit; timebat enim illum, utpote in quo major esset, qum in ipso, potestas(l).

Vers. 12.

Misit ergo Abner nuntios ad


dicentes
:

David pro se

(2),

Cujus est terra?

Cm
quam

ergo slaluisset Abner injuriam ulcisci


illatam suo nomini ab ingrato regc inter-

pretabatur, praemisit ad David nuntios, quia

Et non potuit respondere (1) Vers. 11. ei. Principis hujus imbecillior erat auctoritas,

qum

ut audaciam ducis sui cohiberet, crimenque puniret. Tacitus de Othone Nondm auctoritas inerat ad proliibendum scelus. (Calmet.)
:

quae libellum repudii Davide nunqum acceperat. (Calmet.) Je ferai amiti avec vous; mais je ne vous verrai point que vous ne m'aj/ez envoy Michot, fille de Sol. David redemande avec raison sa femme Michol, puisque ne l'ayant point rpudie, ce qui tait permis selon la loi, Phaltiel, qui Sal l'avait donne, ne pouvait tre que son adultre, et non son mari. Ainsi il ne fait en cette rencontre que finir cette horrible violence de Sal, qui n'avait point craint d'arracher la

femme au mari malgr

(2)

Reddi posset Hebrus


illo,

Misit nuntios sta-

tim, vel loco

vel, clam.

omnia Davidem

inter et

Clam enim haec Abnerum pertractata


(Calmet.)

l'un et l'autre, et de sparer ce que Dieu avait joint, pour satisfaire cette haine mortelle qu'il avait conue contre David, aux dpens de toutes les lois divines et

fuisse, bistorioc sries demonslrat.

humaines.

(Sacy.)

U23
auam
suae viUe periculo comparrat,

IN

LIRRUM
cen-

REGUM
ut sua populique consilia
ferret.
Ver.-. 18.

nu
cum Davide conad David,
Illud,
:

dam

tuni Pliilislhinorum prputia Sali socero r.u-

merare

vuli,

ad se reducat. Quid Abner ad lixc

Domimjs locutus est


si.rvi

Davidis posiulaia responderil, in sacra histori

dicens
saep

In

manu
valet,

mei

David.

ad,

non legimus; ex consequenlibus ver non difficile conjeciare possumus. Videlur eiiirn respondisse, id in eo rerum aniculo, antequm
alia essent

idem
:

quod,

de. Lucae 19

Ail Jsus
est

ad eum
id est,

Quia hodi salus donna huic facta

de eo, non enim lune Chrisius

cum

Za-

plura cornposita, non esse in su

chaeo oquebalur, sed de Zachs'O ad alios.

Ad

polestate,

cm sororem
;

suain Micliol

secum
illo

Hebr.

Et ad angelos quidem
ibid. cap.

dixit, id est, de
:

haberet Isboselh
invilo ad

neqne lune esse tulum


id est, exlra illius

angelis.

Et iterin

Ad quem

nobis

Davidem,

regni

sermo, id est, de quo. Vide plura in nostris

Com-

terminos abducere. Quare peleret ipse ab Isboselh, se ver curalunim, ui


vidis volis
ille

mentariis super Acta ad illud cap. 2, vers. 25:

juslissiniis

Da-

David enim

dicit

in

eum. Sic igitur hoc loco


:

et precibus annueret.

Huic aulem

Deus
In

dixit

de Davide ad aliquem prophelarum

prudenli

responsioni

Abneris oplini conve:

manu
llic

servi

mei David salvabo populum meum.

niunl, quae

mox

subjiciunlnr

nobis aliqua notanda. Priinum, non con-

Vers. 14.
Isboseth.

Misit autem
David
ille

David nuntios ad
consilium

starc

quo

in

loco sint

illa

verba, quae

modo
:

Probavil

Abner,

produxit Abner, quae Deo dicit esse profecla


In

misitque nuntios ad uxore, quod

Isboselh pro repetend


dislulit,

manu

servi

mei David salvabo populum

meum

neque negavit, neque

Isral, etc. Dfi

regno Davidi

Domino promisso

consilio, ut opinor,

obsecutus Abner. Quare

mullis locis audimus, de salute tamen populi

abslulil staiim ab illo, cui per

sumuiam

inju-

per maniim Davidis, nusqum, quod ego videriin.

riam Sa

aille

Davidis

thalamo dislraciam
vir illius ferret

Sctl

e.^t

verisimilc, ila

conligisse,

cm

Phallieli tradideral

Quod cm

saep c de re videatur

Samuel locutus; neque


quae dicta sunt, ab

vnolesl, illamque plorando ad

longum usque

necesseest, utnilnl
bislorico sacro
in illo

eorum

spaliuin prosequeretur, cohibuit tauien pro su

l'uerit

oniissum. Neque Abner

poteslale Abner, fecilque, ut gressum revocarel

seniorum consilio bonim verborum meilla

doinum, neque rgis imperiuni, aut Davidis


(1).

minisset, nisi
gnovisset.

omnibus esse comperta co-

votuni ir.orarelur

Vers. 17.

Sermonem quoque intulit Arner


ISRAL
,

Secundo, pris visum esse aut omnibus, aut


plerisque,
ut Saule
in

AD SEMORES

DICF.NS.

CH1

aCCOpisSCt

moriuo, staiim ejus loco

Abner Davidis mandata, et quamprimm uxorein Micliol reducendam cursset, slalim adiit
seniores Isral,

David asciseerctur
per Abnerem,
sulit,

regnum;

stelisse

lamen

dm

sure et Salis familiae con-

quorum
illis

judicio res adminislra-

quomins

id fieret, et

su apud popula-

balur publica, el
silex usu

ostendit, quin futurum

res auctoritale et grati perfecisse, ut Isboselh


in

communi,

si

imperinm totum

Israeli-

regno parenti succederet, ut constat supra,

ticum referatur ad Davidem, cujus prudeniiam

cap. 2, v. 8.
ut Isboselh

jampridem
non
uni
ipsi

et in re bellic

virlulein

explora

regnaret, idem
illo

Quare qui pris auclor fuerat, nunc auctor esse

lam haberent. Neque se pelere aliquid, quod


probavissent et optassent antea,

sludet, ut ab

regnum

ali transferalur.

cm

Vers. 19.
vid
in

Et abiit
in

ut loqueretub ad Da-

Davidi mullis nominibus deberi regnum

IIebron.

Re jam cum senioribus ex voto

non obscure signilicsscnt, maxime cm jam


illi

composite, profectusest Abner


iiiitalu

cum

egregio core-

Deus

Israelis addixissel

imperinm,

dixissetalio-

ad Davidem

Hebr on. Quem David

que

illius

manu, tum Philjslhinorum, lum


iri

gio oxcepit convivio, et

rum, qui pacem


Quare cm ad

Israelis assiduis bellis et insi-

prolixe promisisset,

cm ouinia se facturum cum bon Davide grati

diisquotidi turbabant, fracium

potentiam.

dimissusest(l).

bumanum
in

divinum quoque
esse

udicium accederet, non


esset

dubitandum,
Benjamin

quod

sumendum
idem
illud,

e deliberalione con-

silium.

Illud

relulil aJ viros

quibus
set,
(I)

cm

quod optabat, persuasis-

profeclus est
Vers. 15.
:

quamprimm inllebron,
Lais. Sepiaa-

Ineam tecum foedus. lie(1) Vers. 21. braeus Ineant tecum fdus. Coiliccs quidam Eaiini, Hebracocohcerentes, legunt: Ineant. (Calmei.) Abner dit David: Je m'en vais rassembler tout Isral, afin qu'il vous reconnaisse pour seigneur et pourroi. Abner, aprs la mort de Sal,
:

Phai.tielfii.io

aurait

ginla

Filio Seltem, vel Selles.

(Calmet.)

pu trs-aisment faire David roi des onze tribus, il ne le voulut pas alors, comme parce qu'il tait il a t marque auparavant,

H25
Vers. 22.

COMMENTAI*!!! M.

CAPUT
dit ad

111.

1126
qui rgis

Statim pueri David, etJovu

Ahnerem,

nomine illum revo-

vexerunt

CiESis latronibus.

Quo tempore

inter
I

ient, ut Josephus docet, et est vald probabile,

domum
eilli

Saillis el

Davidis mal conveniebat, vi-

quasi aliquid foret oinissum, quod


esset consiituto ac facto. esset
ail

populi, occasione captat, in Israelis Gniliberis.

maxime opus Cinque perventum


secedere

bus prxdas agebant, mult qum anlca

portant civitatis, quasi aliquid haberet,


,

Accidit autem hoc tempore, ut lalriinculi ex


populis, ut apparet, gentilicis, quales sunt
maei, Amalecitae
in
,

quod oporteret illum audire secreto


jussit viginti viros,

Mu.

quos

stipa tores et socios ad

Syri, Moabit, irrumperent


Israclitici regni,

legationem illam asstnnpserat Abner. Clinique


is

regionem aliquam

elonusli
tulit

esset

rerum

status,

ut

nullum suspicaretur
Ubi Vulga-

spoliis

domum

reverterentur.
illos est

Quod non

esse dolum, accessit securus, et statim graviter


viilneraus in inguine

David, sed per Joab


cuss prad,

insecuius, et ex-

morluus
,

est.

qu non

erat exigua, sub illud

lus, in inguine, hebraic

ad quinlam costam.

tempus reverteretur,
fuerat cuir

in

quo Abner

Davide

Quo sensu

capite pnecedenti cx|)licuimus,


[1).

cm

pace et honoriiic dimissus. Quod

egimus de Asaelis ca?de


Vers. 27.

cm

ab bis qui viderant, aut consultis intertulit

(2) In ultio.nem

sangcims Asaf.l

fuerant, accepisset Joab,


st, et

perqum mole-

fratris ejus. Josephus aliud in hc ciede speclsse Iradit Joab.

quod faetum
curavit.

fueral, inleclum ut (ieret,


;

Cm

enini

Abner

vir

esset

callid

Abit ergo statim ad David

strenuus, et loto
fuisset, et

Saiilis

tempore

castris pr;e-

edoeet insidiosam esse ainicitiam illam, quae

mine

translalo populo ad

Davidis

cm speciem
ce.Iaret

haberet bonestam,
fallax.

aliquiil

lamen
sib'

imperium, magnam ab eo graliam promeruisset


,

veteratorium et

Nequealiud

limebat

ne ipse caderet ab

illo

gradu

proposuisse Abner,

dm

promitiit omnia, nisi

quem summum
Quare
hoc, quod suis

ohlinchai in Davidis exercilu.

ut praesens ipse speelaret, qu se ralione David

lollere voluil

medio impedimcnliun

conlra aperlam vim aut occultas insidias


niissot

qui

designsset animo
eludi ac

et

muquomod
nihil ob-

votis ohstare

Quod san

facit

probabile, quia

maxime pulabat. eam oh causam

us.

cogitaliones

bellici

apparatus

occidit postea

non minus fraudiileuier Amalia

dissolvi aut infirmari possenl.

Et cm

sam, quia limebat illum fiiturum esse ducem,


2 Reg. capite 20.
Magistr
pius
,

tineret David,

qui

sine rain pulabat illam

cum Josepho

sentiuut

\bneret
rabat,

totius populi legationem,

neque igno-

llist.

schol., Theodoretus, et Proco;

qum

esset calido ac veteralorio ingenio


iniit,

et

Dionysius

nec improbat Lyra. Sed

Joab, ipse consilium

quo

el pacla dissol-

ego non puto aliter intelligendum hune locum,

voret, et privalas iilciscerelur injurias, frairis


videlicet Asaelis

qum
i

ipsa docet Scriiilura verhis


,

non ohscuin

cdem. Egredilur ergo

re-

is.

Docet enim

occisum Ahnerem

uliio-

gio conspectu, et nunlos

quampnmm

extru-

nem
quod
(1)

sanguinis Asael, et idem repolilur statim

bien

aise de conserver la couronne dans la maison de Sal, dont il tait prince. Il veut maintenant remeure David sur le trne et il change de dessein, parce que sa passion l'a fait changer. Mais Dieu lui tmoigne qu'il n'a que faire de lui pour excuier ses ordres, aprs qu'il les a si hardiment viols, et il permet qu'il trouve une mort sanglante o il cherchait rtablissement de sa grandeur. Car Abner ne doulait pas qu'ayant rendu a David un si grand
,

vers. 50, ubi socius dicitur fuisse Ahisai,


ille

occideril, tolinn

non enim negotiinn per-

service,

mes,

le commanden ent de ses arne devint aprs lui la premire personne de son royaume. Joab prtendait la mme place, el ne pouvait souffrir qu'on la lui ravit. Ainsi Dieu se sert de l'ambition de l'un pour punir celle de l'autre. Jo.ib avait dj un sujet apparent de har Abner, parce qu'il avait tu dans le combat son frre Asal, quoiqu'il l'et fait malgr lui. Mais la jalousie et l'amour de la gloire eurent sans doute encore plus (le part dans cet assassinat si lche que commit Joab en la personne d'un prince connue tait Abner, que le dsir de venger la mort d'un frre qui s'tait perdu par sa propre faute, eiqu'Ahuer avait tue trs-jnnoteminent.
il

n'et

el qu'il

i 1^

Reouxit eum a cisterna Sun. Joab viros qui rgis nomine Abneruni revocarent; rediit aulem cisterna, vel puleo Sira. Notusesi locus quidam Sira, vel Seirath, in plag mridional! tribus Ephraimi quo Aod inleiieclo Eglone secessil. Sed loci illius nonien aliter atque hic praesens locus scribilur. Cisterna m Sira 20 stadiis ah 11ebrone reinovel Josephus. (Calmet.) ubi (2) An mdium port.e. Facile ad locum populi conventus habebatur, ad urbis portam. Septuaginla A latere portte. Seorsm inter duas portas. L'r loqueretir ei in dolo. Hebraeus Ad luquendum cum eo in quite, secret. Aliter: Ad loqncndnm cum eo in errore, qui nihil sinistri de se suspicaretur. Dolos illum allocutus
Vers. 2G.
Misil
, ,

est.

In inguine
vit

ihi scilicet

ubi

Abner vulner-

ingeniura. post a'iquod tempus intuln Amasse. Hic


i"li'in.

As

Cerris hicJoabi

Pana
neque

(Sacy.)

famam neque reiigionemverebaur, quippe cui amb:iio esset pro numine. (Calmet.)

mi
actum
est

IN LIBllUM

II.

HEGIM
, ,

128

Joab

sed quia

l'ratri astilit

ut

si

grave scelus admissum esset Joab

et in eo

quid accideret,
digeret
,

in

quo

ipsius oper frater in-

rcrum articulo

in

quo maxime turbari posse


,

adesset pracst.

vidcbalur res Israelitica


aliquid

quse tune

erat in

Hic suo
Hebriei
,

more fabulosum

iingunt

meliorem formam Abner studio ac sedulitate


traducta,

qui ut se

cum

populi plausu ex locis


,

quamprimm
,

ostendit et suis, et

illis

impedilis expdiant, nihil non audent

ctiam

qui comitati fuerunt Abner, et qui dolos


cecidisse viderant

eum

contra Scripturse fidem

tradunt enim moest

neque se auclore

neque

dum
<

aut dolum
,

quo usus

Joab in occi:

conscio, tantum

commissum
,

esse facinus, ne-

dendo Abnere
inquiunt
,

plan ridiculum
,

Petivit
discal-

que ab

ullo

qui ipsi aderat

dm

de compo-

Joab ab Abncr

quomod

nendo regno
Joab

esset deliberatio, illud profeclum

ciabalur sotular (verba sunt Abulensis,

quo

esse consilium dolosum et


,

impium, sed ab uno

haec accepi

in

co

qui nolcbat accipere


;

qui solus fuit tam indigni sceleris ar-

i c
i

uxoreni fratris sui mortui

nam uxor
coram

illius

chilcctus et auctor. Quarc aperl se illius sceleris

discalciabat fratrem viri sui

tolo po-

exorlem profitelur
Joab
in

neque

sibi

ac regno

pulo, cl spuebat in faciem ejus, et vocabalur

cum

eo consilio quidquam fuisse com-

domus

illius,

donius discalciati

in

oppro-

mune.
Hic ego duo observo
:

brium, ut apparel Dent. 25. Dicunt aulem,

alterum est, illud,

qud Joab

petivit ab

Abner de modo
;

discal-

usque in sempiternum, ex Hcbrajorum usu nihil

ciandi sotularem illum

et

cm
,

se inclinarct

habere praeter epilasim non vulgarem


qu33

sed
et

<

Abner
Joab.

ut discalciaret se

percussit
;

eum

majorem

in

modum
,

aut

rem negatam

Confutat hacc Abulensis

sine ull confutatione satis ipsa

qu lamen suam fulilitaest

affirmatam exaggerat

aut studium indicat ad

aliquod opus vehementer accensum.


dixit Pctrus Joan. cap.

Quomod
patiar

lem
illa

et stultitiam produnt.
ratio futilis,

Neque

minus

13

Non

lavabis mil
,

qu

illosin

banc cogilalionem
de Joab
dixit

pedes in ternum, id est, nullo

modo

induxit, quia

lib.

3, capite 2,

ut abs te mihi laventur pedes. Simile est illud

David
sait

Effudit sanguinem belli in pace, et po-

Jonsc cap. &


tem, id est
,

Ben irascor ego usque ad mor:

cruorem prlii in baltheo suo, qui erat circa


ejus, et in

vehementissim. Sic hoc loco


in

lumbos

calceamento suo

quod erat sub

Mundus sum

sempiternum , nihil est

ut reor,
,

pedibus ejus. Quasi

non

esset

lior expediendi nodi, aut

modus alius apquem ipsi adducunt,


illius

qum

non mullo magis rem impediret. Sed de


explicationc suo loco postea.

nullo prorss modo manus meas aut mentem, aut levissimam aliquam cogitationem maculavi hoc sanguine aut, toto ahsum clo
, ;

ab hc
,

infideli

atque impi cogitatione. Aut

Vers.

28.

Mundi/s
(1).

ego sum
in

et regnum

se eo eliam consilio
signifiect,

cum regno

conjungit, ut

meum apud dominum usque


sanguine Abner
(1)

sempiternum a

neque

sibi,

neque regno suo propler


neque regno

Cm
suis

audiisset David,

qmim

effusum sanguinem, ullum metnere supplicium


in

ternum

quia neque se
)

id

David
le

d'il

Je

innocent pour jamais

est, consiliariis
illud

volente, ac conscio, facinus


;

mon royaume, du sang David tmoigne combien il a d'horreur de ce noir assassinat de Joab. Il pleure Abner par de vritables larmes, et ses larmes font pleurer les autres. Cet homme de Dieu, qui tait si sage, avait peur qu'on ne crt qu'il
devant
Seigneur, moi et
d' Abner.

patratum

est

et

lune

illud, usque in

sem-

piternum,

comme et fait lui mme assassiner Abner tant prince de la maison de Saiil qui l'avait perscut si cruellement. C'est pourquoi il a soin d'loigner de lui ce soupon qui lui tait si injurieux. Il lui rend tout l'honneur qu'il peut il honore de sa prsence sa pompe funbre il fait un loge de ses grandes qualits; il tmoigne un regret extrme de sa perte, et il ne veut point manger de tout le jour. Ainsi, il l'ait une action de justice, et en mme temps il soutient sa propre rputation, afin que, bien ioin qu'on puisse le souponnner d'avoir eu la moindre part ce meurtre si odieux, on reconnt, au contraire, qu'il avait de l'humanit et de la compassion et qu'il savait discerner et honorer le mrite des premires personnes de son tat.
,
,

non recedit ab usu vulgari. Alterum est,Davidem, cm hrec diceret, aut lavasse manus ut non tantm verbis sed usitat illius gentis caeremoni suam omnibus
, ,

innocentiam oslendcrct

aut cert ad illam


,

consuetudinem respexisse

quae in casu simili

qu'il donne aux aiment tmoigner de la bont et de l'humanit dans toutes les occasions o l'on a quelque lieu d'en attendre d'eux. Car rien n'est plus capable de leur attirer l'estime et l'affection de tous les peuples que cette conduite qui les fait rgner non seulement sur les personnes mais sur les curs de tous leurs sujets. C'est pourquoi l'Ecriture

C'est

un grand exemple
afin qu'ils

princes

ajoute que tout ce


fait
,

que

te roi

avait dit et avait

touchant cette mort d'Abner, plut extr tout le peuple

mement

(Sacy.j

, ,

1129
rervari jubetur.
liebraeis, ut

Noturo est

de

COMMENTARIUM CAPUT III. illi morbum more fuisse


.

1130
et

abominabilem precalur
,

prae-

cm

quis alicujus csedis suspicio-

sertim apud Hebraeos


lege

quibus

ille

morbus
velit,

nem
ubi

se vellet avertere, lavaret


,

manus, quod
difficile

damnatus

est, et

eo habitus loco, ut liben-

Dominus prceperat

Deuter. cap. 21, v. 6,

tis quivis

ex eo gnre mortem optare


,

modum

praeseribit,

quem non

eo

qum

f ovo'ppTi;

id est, seminifluus videri.


,

Lege

loco David servare potuit.


praecipit, nisi

Neque enim

aliud

cap. 15 Levitici

et sine dubio mirabere,

cm

ut supra vilulam, cujus pris


,

cognoveris

quod

fuerit

legis

de seminiflu
,

in aspero loco

neque unqum ad sementem


ccrvices fuerint,

judicium. Ubi plurima dicunlur

quorum ego

proscisso

caesae

cum

cert

carptim nonnulla perstringam


fluxum seminis, immundus
in quo dormierit,
sederit. Si quis
erit.

Vir, qui patitur

verborum forma ablucrentur manus. Aut ergo David manus abluit super vitulam , professus
se illius caedis

Omnestratum,

immundum

erit, et ubictimque
;

non
illam

fuisse

reum

aut cert
dixit
:

hominum
;

tetigerit lectum ejus


si tetigerit

si

respectans

ad

consuetudinem

sederit, ubi ille sederat


si

carnem

ejus;

Quomod Pilatus accommodat ad Judaeorum consuetudinem dixit


Mitndus ego sum, etc.
Malth. 27, postqum lavit
ego sum sanguine justi hujus.

salivam hujusmodi homo jecerit super


est
;

eum qui
,

mundus
aqu

ni lavabunt vestimenta sua

et licet

manus Hc san
: : :

Innocens
respexit

immundi tamen erunt usque ad vesperum. Sagma, super quo sederit , immundum erit.
loti,

David, cm Psalm. 25,


innocentes manus meas.

dixit

Lavabo inter

Vas

fictile,

quod

tetigerit,

confringetur ; vas au-

Mundas habebo manus meas sanguine; neque committam ut ab innocentium numro quasi noQuasi dicat
,

tan ligneum lavabitur aqu. Ecquid excogitari


potuit odiosum magis, et quid magis excra

bile? Abominabilis dicitur menstruata femina,

cens excludar.
Vers. 29.

Et veniat super caput Joab, et


(1).

neque tamen de e aliquid impurum magis


audimus
,

qum de
;
,

illo

qui

obscnum
5, v. 2.

illud

SUPER OMNEM DOMUM PATRIS EJUS

Aliud ar-

patitur profluvium
ejiciebat castris

quem
in

lex sicut leprosum

gumentum
tam
et
,

praebet David,

quo probet patratam


sibi

Numer. cap.
odio

caedem Joab accidisse

admodm

ingra-

Et

leprosus.

Quanto

sit leprosus

in

cm

dira

qudam execratione caput Joab


familiam, im et cognationem

totam

illius

Hebraeorum populo, habes Levit. cap. 13, ubi praeter alia plurima, quae leproso non potfant

totam defigat. Quo dicendi, seu execrandi gnre

non

esse pudori

ex

hominum ctu
,

foras ex-

quod aequ noxios innoxiosque complectitur animi dolorem significat cum gravi
, ,

cludebantur.

Quam legem usque


,

ade Hebraei

servavre constanter

ut neque pris ignove-

qudam indignalione conjunctum. Sicut illa quam in montes Gelboe nuper inexecratio torserat, dolorem significavit ingentem, quem
,

rint Mariae sorori Moysis

cm tamen

illam et

facerent plurimi
dotis

cm

ducis maximi et sacer-

ex

Saiilis

cepit

et

virorum fortium

infelici

summi sororem agnoscerent , et postea Oziam regem, cm eo esset morbo fdatus, in


separat
cap. 15.

casu.

domo

habitare fecerunt

lib.

4 Keg.

Nec deficiat de domo Joab fluxum seminis sustinens. Qui seminis fluxum, quem Graeci
fovo'ppoiav

Et tenens fusum. Hic

vari transferunt

et

appellant, alicui imprecatur,


dit
:

fdum

cogitant interprtes. Hebraic est pelec,

quod

(1)

David

Que

le

sang d'Abner retombe

sur Joab et sur la maison de son pre. Si Joab n'avait t qu'un particulier , David certainel'aurait fait mourir pour un assassinat si horrible , comme il fit tuer l'Amalcite qui se vantait d'avoir t la vie Sal. Mais Joab lui tait redoutable, comme ayant un pouvoir absolu dans l'arme dont il tait gnral. C'est ce que David tmoigne lui-mme lorsqu'il dit:
roi qui ne viens que d'tre pas encore bien affermi; et ces gens-ci, ces enfants de Sarvia , sont trop violents pour moi. C'est pourquoi, se voyant dans l'impuissance de punir publiquement un si grand crime , il se contente de tmoigner devant tout le monde l'horreur qu'il en avait, et de souhaiter que la lpre, les maladies les plus honteuses, et tous les flaux du ciel tombent 6ur Joab et sur sa famille. (Sacy.)
,

Septuaginla reddiderunt urXTiv, id est , baculum , sicut et alii ferm omnes ; quo mutilo

ment

corpore homines utuntur


doretus
,

ut observt Theo,

quales sunt caeci et podagri


est.

quibus

baculus pro oculis et pedibus


Aquila
didit.
,
,

Pour moi
,

je suis

un

sacr

et qui ne suis

eodem Theodoreto teste, Hugo aliter explicat; qu id ralione faciat ipse Tiderit dicit enim fusum esse instrumentum illud , quo leprosus tympanizat
; ,

Atque ide ccum red-

utaudiatur, et eo sonitu abigat occupantes,


aut slipem exigat. Nec defure
in
,

qui dicerent

hc voce

significari testas,

seu tabellas,

qui capti , sunt membris, aut fdo ulcre saucii; quod


alicobi
fit

quarum

strepitu stipem corrogant

apud Hispanos. Magister


36

Histor.

s. S. IX.

31
schol., ex aliorum sententi
,

IN

MBRUU

II,

REGUM
tuniis
;

415
haec infein execra,

quos tamen non

quorum animi maxime ad


Quarc hoc erat
,

nominal,
dicit

in leproso et tenenle fusum, inteltigi

riora ariiciebanlur.

brve ventilabrum ad depellendas muscas,


fit

tionibus

illis

familiare

ut panis deficeret
:

et

quod
prosis

de palmarum
digitos

foliis
;

et instar

fusi inle-

conficeret fams. PsaJ. 108, v. 10


transferantur
ftlii

Nutantet
per-

volvitur inler

quod ventilabrum
,

ejus

et
:

meudicent.

Quod

magno
est sine

est usui

quibus infensae sunt

inde est ac

si

diceret

Fusum

teneant (si in

muscae.

fuso baculum inlelligas), et indigeant pane. Et

Sed

dubio maxime et

rei

ipsi

et

Ps. 18, v. 7

Famem
y. 15.

paiientur ut canes.

Quod

hebraico texlui accommodata Vulgata transla-

iterm repetit
Vers. 30.

ta quee fusum reddidit qu voce in maxima significatur indigentia quaB ad


,
;
,

viris

Igitur Joab

et Abisai frater

igno-

ejus interfecerunt Abner.

Quomod Abner ab
,

bilem illam et muliebrem arle-m viros impulit;


et indicatur praeterea Joab ignominia, et
licbris

Abisai quoque interfectus fuerit, diximus paul

mu-

ante
si

quia videlicet
illi

illi

non procul aderat

ut

animus, qui non


et

nisi

ex insidiis, quod

res exigeret,

subsidio esset.
:

Neque
ftlii

fru-

etiam auderent imbelles feminae, virum ocoidit

stra David infra, v. 39, dixit

hli

Sarvi
,

strenuum
nia

fortem. Est autem viris ignomi,

duri sunt mini.

maxima , colus tribuimus, quando

et

fusum

qu tune

illis

aliquid in

Quod san non dixisset nisi caede Abner ab Abisai profectum

illis

inesse muliebres spiri-

agnovisset.

tus, atque roollitiem signilicarc volumus.

de re et exempla plurima,

et

Qu conviciu maxima
,

Vers. 31.

(1)

Scindite vestimenta vestra,

et acclngimini saccis.

AHud

populo, et lus qui

apud profanos legimus. Nemo ignort


cujus efl'eminaium
res

quid

cuni Abner legati vnrant,


bet sui et animi
,

Sardanapalo Assyrium ademerit imperium

et senss

argumentum praeet qum tulerit


;

animum
i

et

muliebres mo,

dolenter et graviter tanti ducis tam indignam

non polure

ferre subjecii populi


11 i

cm

caedem

cm

edicit ipsi etiam homicidae Joab,

indignum putarent
Justinum

parre, qui inter ancilet coluin. Vide


in Clio.

et loti populo, ut ea faciant in exequiis

Abner,

larum grges fusum traetaret


lib. 1, et

quae non nisi in

magnorum

ac charissimorum

Herodolum
est

Magno

principum funere

praestari possunt.

Neque
:

plu-

su detrimento

expertum

Roman um impe-

ra fecit, fierive jussit in Salis exequiis


et vestimenta discidit
,

nam

rium, qum
bilis injuria
,

sit

grave convicium, et intoleraet

et

saccum assumpsit.

ad fusum

pensa viros aman-

Neque

defuit id
,

quod
haec

in casu simili fieri solet,

dare,

cm

Narses eunuchus, ut hanc injuriam,

epicedium

quale paiil6 ante cecinerat in fu-

quam

imperatoris uxor irrograt, ulcisceretur,


affocerit

nere Salis.
et populi

Ad

autem addidit

et

suum,

magnis calamitatibus

imperium. Ob,

planctum,ad locum usque sepulturae.


illo jam sepulto publicus flelus; animum et planctum imitata funepompa ad illutn modum quo rcx
, ,

scuravit Hercules egregia facta

qualia nulli
te-

Neque

cessavit

inortalium afknxit anliquitas


nuit, etstamina tractavit.

cm fusum

nam
bris

rgis
ill.i

Quod objecre
ipsae

quasi

rem indecoram
culae, quae sibi
lant.

et vilem

etiam mulier-

levavit

lugubrem vocem

et feralo cecinit car-

munus illud Quarum una Dejanira


Epistol Dejanirae:

ignobile
,

non

pil-

men,

ipsa

quoque

et

indignum
lugubri

facluin, et tanti

ut est

apud Ovi-

principis

desiderium

item

epicedio

iliuni in

lestata est.

Non pudet Alcidem,

viclricem mille laborum

Vers. 33.
vi
,

Nequaquam ut mori solent


(2).

igna-

Rusitibus calathis imposuisse

maman
fila,

mortuus est Abner

Hoc

est ferale can-

Crassaque robusto deducis pollice

(1)Rex David sequebatur FERETRUM.Hebraeus:


!

dquaque formos pensa rependis her


gracia censentur
Imis

Cadens gladio et indigens pane. Haec etiam

incommoda

et execrationi,

accommodata
,

vota. Optt hic David

aut

Sequebalur leclum. Emortiialein leclum prascedebant olim feminae, viri sequebantur. Rpges funeribus adesse non soleban; David singularom hune honorem Abnero impendit. Editioncs quaedam Septuaginta ferunt, Davidem fe(Calniet.) relrum praecessisse. Num secundm mortem Nabal ("2) Hebraeus mortuus est Abner? Vel Secundm mortem stulti? Chaldaeus An sicut moriuntur impii mortuus est Abner? Vel An oportuerat strenuum ade virum occumbere eodem fato quo nequissimus
:
: : , :

cci t praeicit
id

eventurum esse

postcris Joab

quod

ipse innocenti et incauto intulit

Ab-

ner,

nempe

ut gladio cadant ex aliorum insi-

ccrtin quoeumque sive bello, sive certamine inimiorum virluti succumbant;


diis, aut
,

et id,
'ii

quod stalim addilur de

indigentia panis,

quisque vel plebeius et nihili ? An interiisset ignaviter nisi dolo malo oppressus fuisset ?
,

magnis inter Hebraeos numerabatur jnfor-

(Calniet.)

U33
ticum
,

COMMENTARIUM CAPUT
I.

III.

1134
cunct.
Liber

qnod
et

cecinit David, et

quod

ut reor,

Dicite

itcravit populus, secutus

prcinentem regem

Vaditad

itnos, necj'eret

Mnes unqum
manus

pium

optimum

psaltem.

Summa

hujus

Vincl Graium cervite jugum.

epicedii est, nullam ex eo mortis gnre

Ab-

Non

assuetas ad sceptra

neris nomini impactam ignominiam, quia ne-

Post terga dabit.

que

in fug

neque adverso pectore ab anta-

Eodem

sensu Andromache apud Virgilium


,

lib.

goniste vulnus illud accepit,

quod mors

est

3 JEneid.

dm

se captivam cerneret
:

et

secuta

ita

ut in certamine
,

quemquem
,

supe-

priore sorte et conjuge dejeclam

riorem habuerit

sed ex insidiis
aut

ab eo qui

Dejecit vultum, et demiss voce locuta est


felix

non auderet cum tanto concertatore confligere. Hoc enim valet illud quod statim additur Sicut
legitimo Marte aut non possct
, :

una ante

alias (Polixena)

Priameia virgo,
altis

Hostilem ad tumulum Troj sub mnibus


Jussa mori
;

qu

sortitus non pertulit ullos


!

tolent cadere
llli

coram /Mis
filiis
,

iniquitatis, sic corruisti.

Nec

victoris heri tetigit captiva cubile

enim coram

iniquitatis
sibi

corruunt, qui

Vers. 35.

Cumque venisset universa mul:

incaut cadunt
ostendit

cm

ab eo qui hilarem
nihil

titudo cibum capere cum david clara adhuc


die, juravit David, dicens

elbenevolum vultum,

timendum
fidelis

H*:c faciat mihi

putant

cm tamen

alii

sub specie

Deus, et wjec addat,


gustavero panem. Ex

si

ante occasum solis


:

amicitiaj
stiles.

animos comprimant

et occultent ho-

his

ego duo colligo

Pri-

mum,

probabile videri hoc funus Abneris peret

Vers. 34.

(1)

Manus

TUiELiGAT.-E

non

su.nt,

actum esse noclu,

ad mtutipam usque lu-

ET PEDES TUl NON SCNT COMPEDIBUS AGGRAVAT!. HoC


est illud

mortis genus, quod subire soient hoignavi, qui

cem productum. Illud enim, clar adhuc die, non videtur signiheare instare jam noctem,
sed potis illam
abiisse

mmes ignobiles et
nu dimicantes

non cadunt

stre-

proxim. Quid enim

in acie, sed inde ligatis

mani-

magnum

juraret, aut Abneiis funeri impensi

bus ac pedibus abducuntur, ut postea ludibrio


sint aliis, et ignominioso

deret David,

cm parm

superesset lacis,

tandem conficiantur

supplicio

laqueo videlicet, aut carnificis ferro,


sentes soient.
si

occasum neque panem, neque quidpiam aliud ciborum sibi esse suaffirmaret ante solis

quemadmodm

Neque

levis cen-

mendum? An

Hebrais solemne fuerit mortuos

setur ignominia,

aliquis instar pecudis aut

suos sepelire noctu,

mihi incerlum, neque


nisi

victimae ligatis trahatur manibus, aut vinctus

conjecturas ullas habeo,


certas.

admodm

in-

compedibus servire compellatur


ingenuis horribilius morte.

quod san
,

im viris Ex communi hoc hominum sensu optant viri nobiles, im etiam honestae feminse vitam amittere qum illam
instar mortis est longis produetne
, ,

ducere addictam

vili

ministerio aut etiam alio-

rum
vit

voluntati. Sic

apud Senecam puellarum

Fortass illud, clar adhuc die, indfcat non multm temporis meridie fluxisse nam cm magna est diei sic etiam lucis magna est inclinatio; neque omnin tune dicilur clara dies 3 quando spatio notabili excessit meridie. Quod si ita est, ut omnin videtur esse verisi;
,

chorus in Troade choro

1, dm Priamum jam functum parenlali carmin prosequuntur,

mile,

cm pium
ad
solis

illud

opus jejunus obiisset


si

David, non videbatur promisisse parm,

dm

se captas et in servili conditione consi-

cm
rit

occasum

verbi grati

trs su-

drant, felicem appellant

Priamum, quia neque

peressent horae, ad illud usque tempus noluesolvere jejunium. Et hc raagis inclino,


q. 32, licet

ignobilem oppetiit mortem, neque ligatum habuit collum aut manus. Sic autem Hecuba ad
Virgines psaltrias
:

quod tenet Abulensis,


ris dixi, videri

quod supe-

non debeat improbabile. Quod


:

Non

est

Priami miseranda mei


!

indicant hebraicae voces, quae sic habent

Mors,lliades. Flix Priamut

Veod haion,
,

id est, et

adhuc

dies.

Quasi diceret

Plange.nsque rex et lugens Abner

licet

an-

Neque

justis cadaveri persolutis,


;

iea

adversarium et ducem hoslium suo"rum. i Quo facto, ait S. Ambros. in Apolog. David c. 7, docuil euatu adversariis lidein promissam esseservandam, honorandamque c et in hosie virtulem. (Corn, Lap.) (1) CONGEMINANS OM.NIS POPULUS FLEVIT SUPER eum. Sepluaginta Et convenu omnis populus ad plorandum eum. Reddi posset Hebraus Et omnis populus perseveravit injletu.
sibi
:
:

erat lucis

qui

loquendi

parm supermodus magnum ali:

quid superesse indicat. Sic Horalius in arle

Adhuc subjudice

lis est, id

est temporis et operae,

multm superad hoc examinandum.


est,
ejus

Sic Isaias cap. 5


id est,

Adhuc manus

extenta,
susti

adhuc multa nobis ab


est

irato

Deo

nenda sunt. Et

locus aperjus Jefem. 15

, ,

1135
v. 9, ubi

^
;

LlBRUM

I).

REGUM
raelis

hoc dicendi gnre significatur meproecessisset


:

famiiias distributus
,

cognovitque

hf>

ndies

nam cm
:

Induxi vasta-

que probsse regem

neque

fuisse consci ui
illa

torem mendie, hoc ipsum statim explicuit,

tam iniquae

caedis.

Et praeter

superiora,

dm
Quod

ait

Occidit ex sol,

cm adhuc

esset dies.
:

nova quaedam addidit Abneris praeconia,


illum principem appellat

dm
;

dixerat pris Araos cap. 8, v. 9

Occidet

maximum

in Isral

toi in meridie.

cujus videlicet singularia essent in totum po-

Deinde

colligo, in parentali alicnjus

honore
,

publicum populis exhiberi convivium


usque ade solemne
teste, qui
id
fuit Hebraeis, ut

quod

pulum promerita. Vers. 39. Ego autem adhuc deucatus,

et

Josepho

unctus rex

(1);

porr

viri filii Sarvi^?. duri

sp
lib.

in

su gente viderat, id

sunt mihi. Tacitae aliorum vel reprehensioni


vel cogitationi
illo

omittere probro fuerit, et impium


tur. Sic

habere,

respondet David, qui merit in

autem
:

2 de BjIIo cap.

ubi sic

aut requitatem, aut constantiam require-

de Archelao
f

Diebus septem in lugendo pa,

rent,

cm

pateretur vivere
cognovisset

illos,
;

quos tanii

tre

consumptis

epulisque feralibus prolixe


(

sceleris auctores

populo exhibitis

hic

autem mos apud Ju-

unde suspicari non nemo posset, non omnin illum dolosa


ille

i c

daeos neccssari multos ad inopiam redegit;

Joab fratrisque latuisse consilia. His

res-

nam
tur),

qui

eum

neglexerat, impius aeslimaba-

pondet, non quidem defuisse animum, atque

candid veste

induius proecdit ad

studium vindicandae ccedis


suo regno suspicionis
vires in eo

et abolendse

templum.

Sunt

in Scriptur sacra

hujus

illius;

defuisse

ex tamen
atque
,

parentalis epuli multa vestigia.


16, v. 5
:

Jerem. cap.
convivii, neque
:

rerum

vestigio, ut cogitata

Ne

ingrediaris

domum

optala compleret. Se

quidem esse regem

ad

vadas ad plangendum. Ezech. cap. 24, v. 17

quem

pertineret et punire peccata, et exempla


;

Morluorum luctum non

facis, etc., nec cibos lu-

pessima ab#lere de populo

verm

esse tene-

gentium comedes. Quae

consuctudo frequens
qui,
teste

rum

et delicatum, et quasi infantem, qui

non-

apud Athenienses
parentalia

fuit,

Hieronymo

dn
regni

vires

haberet ad opus aliquod grande

in eo loco Jeremiae, de
il!a

quo proxim, convivia


,

confirmatas,

cm adhuc

esset in ipsis quasi

itepemv*

vocabant.

Qum
incisa

primis incunabulis. Neque

expedire pau-

porr

id esset familiale

Romanis, docent niul-

rem modo publicam


Porr
v. 16,

turbare, antequm

torum

exempla

adhuc sepulcralibus
praeberi.

latim oblatum recens

imperium adolesceret.
sunt mihi.
1

saxis, qui teslamento jusserunt, in suo funere

viri isti filii Sarvi^e duri

publicum populis epulum

De quo

Sarvia soror fuit Davidis,


cujus
filius

Paralip. cap. 2,
Illi

quasi de re familiari ac nota Persius satyr G,

eral Joab et Abisai.

au-

hoc munus ab haeredibus praestari tradit


Sed cnam funeris hres
Negliget iratus, quod rem curtaveris; urn

tem

et erant ingenio pugnaci ac duro, et quia

exercitui praeerant, moliri aliquid poterant eo

Otsa inodora dabit.

tempore quo nondm erant res omnin constitutae, quo ea quae videbantur coaluisse difsibi

Ut ergo David ostenderet, Abneris caedem


fuisse

fluerent.

Plurimm autem

interest in exercitu

maximo

dolori, et
,

omnium hominum
exhibuit
illius

imperatoris auctoritas, quo tota fer militia

occurrerel suspicioni

talia

fu-

pendet, neque minus fortass poterat Joab in


Davidis castris,
et

neri pietatis officia, qualia exhibuisset

l'ratris

qum Abner

et pris in Salis,

aut parentis inferiis.

Nam

praeter alia

de qui,

proxim

in

regno Isboseth apud milites aucUt autem in Abneris

bus

proxim

epulum

proposuit

funbre

toritatis

habuit.

manu

quasi fratri aut

amico, cui
alii

summa
,

optaret

regni

summa

fuit, ita ut

suo arbitratu Isboseth

omnia. Et

cm
,

aut meridie
,

aut modic

et sustulerit
cerit, sic

ad regium nomen, et ab eo dejecaput

ad vesperum inclinat luce

epulis feralibus
nihil

etiam idem perficere posse videbatur


illius

accumberent

ipse

gustare

voluil

ut

Joab,

si

pro meritis vellet David in

amici funus jejunioprosequcretur, quod etiani


Hebraeis in

animadvertere. Ubi Vulgatus, duri tunt mihi,


hebraic est, casim mimeni, id est, duriores
sunt etfortiores. Quasi diceret
:

suorum

inferiis

pen solemne

fuit,

me

ut diximus capite primo,

cm sermo

esset de

funere Salis.
Vers. 36.

Omnisque populus audivit, et


,

Ego delicatus sum et tener; illi autem duri; qud si cum Quia ego propinquus sum (1) Septuaginta
:

placuerunt eis cunct a


rgis pielatem,
terluit,

etc. Probavit

populus
infs-

hodic, et constitutus rege, quasi innueret, reditu Micholis se in regam familiam adscitum
fuisse,

tam qui honestando funeri


qui long aberat, in

constitutumque regni successorem.


(Calraet.)

qnm

omnes

H37
illis

COMMENTARIUM CAPUT
.

IV.

Il 38
,

congredi

et quasi collidi voluerira, quid


nisi

cumque

placueril

pnas

exiget. Hic discat

ex hc collisione sperem,

contritionem et

princeps, nihil supra vires esse tentandum, et

ruinam?
Rtribut Dominus facienti malum. Sed erit utor Deus, cui nulla se impun opponet hu-

differendum intcrdm esse supplicium, quan

tumcmque
justitiam
illius

clainet sanguis

contra fidem
venit opportus

efifusus, si

nondm

mana

potentia

et

quas ego non possum


imbecillitale,
ille

in

ulciscendi maturitas.

hc virium

mearum

quando-

CAPUT
i.

IV.
filius

CHAPITRE
Sal
et 1. Isboseth,
fils

IV.

Audivit autein Isboseth


cecidisset

de Sal, ayant appris qu' Ab,

qud

Abner

in

Hebron,

et dis-

ner avait t tu Hebron


Isral

perdit courage

solut sunt manus ejus, omnisque Isral perturbatus


2. est.

se

trouva avec

lui

dans un grand

trouble.

Duo autem
alteri

Viri principes

latronum

2.

Isboseth avait son service deux chefs


;

erant fdio Sal (nomen uni Baana et no-

de voleurs
Rechab,
fils

l'un

s'appelait

Baana, et l'autre
la

men

Rechab)

filii

Remruon Beroet

de
;

Remmon
;

de Brolh, de

tribu

lliit

de

filiis

Benjamin (siquidem
Benjamin
;

Be-

de Benjamin

car Brolh a t autrefois cen-

se de Benjamin

roth reputata est in


3.

Et fugerunt Berothitae in Gethaim,


ibi

3.

Mais

les habitants

de cette

ville

s'enfuirent

fueruntque
illud).

advense usque ad tempus

Gtham,

ils

ont demeur

comme

tran-

gers jusqu'aujourd'hui. k. Erat

autem Jonathae
;

filio

Sal

filius

4.

Or Jonaihas,

fils

de Sal, avait un

fils

qui

debilis pedibus

quinquennis enim
et

fuit

tait hors d'tat de succder la couronne, tant

quando venit nuntius de Sal


ex Jezrael
fugit
;
:

Jonatha

boiteux des deux jambes; car lorsque


velle de la

la

nou-

tollens itaque

eum

nutrix sua

mort de Sal et de Jonathas vint de


n'avait

Jezral,

il

que cinq ans

sa nourrice

cmque

feslinaret ut fugeret, ceci;

l'ayant pris entre ses bras s'enfuit, et,


elle fuyait

comme

dit et claudus efifectus est

habuitque vo-

avec prcipitation, l'enfant tomba


Il

cabulum Miphiboseth.
5.

et en fut boiteux.
filii
,

s'appelait Miphiboseth.

Venientes igitur

Remmon Be5.

Rechab
si

et Baana,

fils

de

Remmon

de Bde

rothitae,

Rechab

et

Baana

ingressi sunt
;

rolh, considrant que David n'aurait point concurrent


la

fervente die

domum

Isboseth

qui dor-

Isboseth tait mort, entrrent


lorsqu'il

dans

miebat super stratum suum meridie. Et


ostiariadoms, purgans triticum, obdormivit.
6. Ingressi sunt
ter,

maison d'Isboseth
vers
le

dormait sur son

lit,

midi, dans la plus grande chaleur


la

du jour. La femme qui gardait

porte de la
bl.

autem domum
tritici, et

maison
laten6.

s'tait

endormie en nettoyant du

assumentes spicas

percus-

Ils

vinrent donc secrtement dans


,

la

serunl

eum

in inguine

Rechab

et

Baana

maison en prenant des pis de bl


marchands; et
ils

comme

des

frapprent

Isboseth dans

frater ejus, et fugerunt.


l'aine, et s'enfuirent.

7.
ille

Cm autem ingressi fuissent domum,


in

dormiebat super lectum suum

con;

7. Or, tant entrs

dans sa maison, et l'ayant


il

clavi, etpercutientes inlerfecerunt

eum

trouv dans sa chambre, o


lit, ils

dormait sur son


;

sublatoque capite ejusabierunt per viam


deserti tot nocte,
8. Et attulerunt caput Isboseth

le

turent et prirent sa tte


la

et,

ayant

march toute

nuit parle chemin

du dsert,

ad Da.-

vid in Hebron

dixeruntque ad regem
filii

8.

Us vinrent

la

prsenter David dans He:

Ecce caput Isboseth,


tui,

Saiil,
;

inimici
et ddit

bron, et lui dirent


fils

Voici la tte d'Isboseth

quiqurcbatanimamtuam

de Sal, votre ennemi, qui cherchait vous

l'39

iN

LIBRUM

H.

REGUM
la vie.

itte

Bombas domino meo


9.

rgi ultionem ho-

ter

Nms

venons de

le tuer

et le Seiet

die d Sal et de semineejus.

gneur vengera aujourd'hui mon seigneur

Respondens autem David Rechab et baana fratri ejus, iiliis Remmon Berothit, dixit ad eos
eruit
:

mon
'K

roi

de

fcal et

de sa race.

Vivil

Dominus, qui
!

David rpondit Rchab et Baaha son fils de Renmion de Broth Vive le Seigneur, qui m'a dlivr des dangers les plus
frre,
:

animam mem de orani angusti 10. Quoniam eum qui annuntiaverat


:

pressants

milii et dixeral

Morluus

est Sal

qui

putabat se prospra nuntiare,

qui vint

ienui,et

10. Si j'ai fait arrter et tuer Sicleg celui me dire que Sal tait mort, lui qui

crut m'apporler

DCcldl etmi in Siceleg, cu oporlebat

mer-

une bonne nouvelle et qu semblait en mriter une rcompense,


11.

cedem dare pro nuntio


11. Quanlo magis nunc, impii interfecerunt

cm homines
in

Combien

plus,

virum innoxium

chants oui tu un

homme

maintenant que des minnocent dans sa

domo

sua, super lectum ejus de

suum, non qu-

maison, sur son

ram saiiguinem

manu

veslr et

lit, vengerai -je son sang sur vous qui l'avez rpandu de vos mains, et vous exterminerai-je de dessus la terre
!

auferam vos de terra!


12. Praecepil itaque David pueris suis,
et interfcceriuit eos,

12.
et
ils

David donna donc des ordres ses gens,


les

prcidentesque ma-

turent; et, leur ayant coup


ils

les
la

nus

et

pedes eorum suspenderunt eos suin

mains

et les pieds,

les

pendirent prs de

per piscinam

Hebron

piscine d'Hbron.
;

ils

capul autem

prirent aussi
le

la tte d'is-

boseth, et l'ensevelirent dans

spulcre d'Ab-

Isboseth tulerunt, et sepelierunt in se-

ner Hebron.

pulcro Abner in Hebron.

COMMENTAR1UM
Vers.
1.

Audivit
(1).

autem Isbosetu filius


in

qui autem conscii fuerant illiusanimiet studii,

SaIL, qud cecidisset Abner


dissolit^e sunt manus ejus
,

Hebron, et
et auclo-

cm

subitam cardem in Davidis metropoli au,

omnisque isral

diissent

aut dolos et insidias intercessisse

perturbatus est
ritaiis

Tanim virium
,

habuit Isboseth

quantum

illi

tribuerat

aut minus ex Abneris studio et seniorum volis rem esse transactam arbitrabanlur. UtlUmque

patronus et imperator Abner; quare

cm
),

iu-

ver ad exitium

commune spectare

inetuebant.
,

blatum audivit

fortass

enim quo
,

fuisset

ad
sla-

Quare non
etiaia

soli Isboseth

Abneris casus

sed loti
fuit.

Davidem

consilio profectus
,

ignorabul
toiiiis

populo dolori atque perturbationi


2.

tim dejectus est animus


dissoluti nervi
illo
,

et

corporis

Vers.

Duo autem
in

vint principes latro-

neque ullum babuit inopinalo


aut publico

num erant filio Saul. Accidit autem, ut duo


viri, qui

percussus tulnere aut robur ad lentandum


,

dmsuum
,

Isboseth regno impe-

aliquid ex usu aut domestico

aut

rium oblineret Abner, principes erant latronum,


id est,

sanum

in deliberando consilium.

Qu
;

res gra-

militum

quivicinis finibus prdandi

viter ctiam concussit

totum Israelem

nom

qui

grati excursus faciebant militares. Milites au-

Abneris in e profeclione consilium ignora-

tem

ctiain appeilari lalrones


est.

alio nobis loco pi in-

baBt
lis

extineUim esse

Israelilici

imperii et Sail;

confirmatum

De

bis

duobus latronum

familia

praesidium et colunien dolebant


fils
,

cipibus mira tradunt Hebr*i.


fert

Primm

ut rc,

Hieronymus

in Tradit. Hcbr., aiunl

duos

(1) Isboseth

ner Wall t Di

de Sal , ayant appris qu' Abperdit courage. David avait

hosce latronum duces cogitasse de occidendo


Isboseth, ejusque regno ad Miphiboseth Jonathae filium transferendo.

attendu jusqu' cette heure les moments de Dieu. Sa loi ne s'tait point affaiblie dans ces longs" relardeianis dont la providence avait us puni- le faire entrer darts :. paisible possession d'un royaume qui lui avait i destin depuis si long-temps. Enfin sa patience est rcompense, et il reconnat par exprience combien l'Iiomliie est heureux de suivi, bien et de. mettre toute sa force dans la protectTOu lu Iqut-Pui&saut. ( Sacv. )
(

Gmque

id

ctim Mi-

phiboselh clandeslino colloquio contulissent

Miphiboseth

qui audacissiinum illud faoinus

neque expedilum videbat, neque lutuin puiabat, Isboseth patruosuo prodidit.

Quam
duo

auda-

ciam cm
i||

ulcisei vellet

Isboseth

illi

ad

Gethaim Palaeslinorum urbem seces&eruiU. Qui

, ,

, ,

\U\
linnen postea

COMMENTAIS
cm
audiissent

,1

CAPUT

IV.
,

1142

Abnerem occuet cap-

non omnin sancti


polis ab

cm

aliquid rege

seu

huisse

neque ab ignavo rege adniodm esse


,

Abnere castrorum imperatore time,

limendum

rcdire peregrino solo


,

rent

verterunt patrium solum


,

et

e se rece-

lai occasione

rem tentrunt
multa

quain audaIle-

perunt

qu6 neque Abneris

neque rgis po,

cter et callid

tandem peregerunt. Haec


peccat.

testas attingeret.

Ubi ver cognoverunt

im~

raeorum
.uia sine

traditio

Primm

perium ad Davidem ex communi populi conspiratione Iransferri


,

uilo ex hislori
,

sacra fundamento

et

Abnerem cujus timere


,

loquilur

et multis

aliis
illi

de causis deseruisse

poterant potentiam

sublatum medio, statue-

otuerunt latrones
i

Benjaminicam domum,
nominis udem atque
aut admisisse alia plu-

runt novo principe ineundam esse graliam.

ad hostium

lsraelitici
,

Quod
liis

null ratione cominodis


,

fieri

posse cre-

i-yesidium confugisse

diderant

qum

si

Isboseth

qui Davidis consi,

qu

regio edicto mulctanda viderentur,

adversari posse videbatur

inlerlicerent

cuilibet excogiiare
,

promptum
regno
in

probare

non ilem. Deinde

quia non erat e aetate


illius
,

Mipbiboselh, ut de
liliis

aliis

Salis

regnumque Davidi redderent omnin pacatum. Quod ut cogitrunt astut sic etiam perfecerunt audacler alio tamen eventu qum sibi
,
,

superstitibus

cuiquam

mentem sano
ipso

pris ipsi promiserant.


alii
,

Ego

ila

conjecto. Melis

veiure debuerit. Ut enim


cap.,

babemus hoc

sine ullo utique aut cert pertenui Scri-

quando mortuus
;

est Sal,

quinquennis
,

pturae fundamento.

erat Miphiboseth

adde bis duos annos


,

quibus
,

Ex

eo

quod

isti

duo
,

principes latronum fuisse


colligitur
,

regnavit Isboseth

et alios

si

placet duos

an-

dicuntur (Mo Salis


milites;
esset
,

latrones esse

tequm rex appellaretur,


octo
,

elicies

ad

summum
erat

neque enim

rgis filius

quicumque
,

is

aut novem annos. Quae igitur tas ad


?

secum haberet administros

qui turpe

tantam molem

Adde

qud claudus

illud institurent vivendi

genus, et rapinis unfilio

quae corporis dbilitas atque deformitas legno


illum reddebat indignum.

decmque convectis
fuerit rgis filius,

et sibi et regio

turpe

Hc

igitur Hebraiorejicitur,

quaererent et odiosum lucrum.


cui
,

Quis aulem

rwu

cogiiatio ut mrit

quibusdam

operam

illam navarent

sic Mullo

suo merito quibusdam placet.


;

duo
divinat

illi

principes
,

incertain est. Fortass fuil


,

Ribb. Salomon minus abs re divinat


tainen

non Isboseth

sed Jonalhas

quia

ille

plerm-

more

suo. Ait enim, sicut Saule mortuo,


totius Israelis

que versabatur

in castris, et
,

sub se decuriones

et accepta
Isral

ingenli
,

plag,

lilii

habuit et centuriones

quorum
,

numro

fue-

desertis

suis urbibus
,

qiue

proxinia;

rnt hi latronum principes


adducitur conjectura.

cujus statim aliqua


ila

erant Palaeslinue finibus

quae nullo
;

modo ab

Et

putat Cajeta-

hosie viclore securae videbantur


relict

sic etiam isti

nus (1),

Derolh
,

quae ad tribiini Benjaminicam


(1)

pei tinebat
ibi
,

ad tuliora loca se receperunt, et

tiiaim.

cm

ipsi

audaces essent

et strenui

asciinsti-

veruut

sibi alios

ejusdem

consilii
,

atque

tuti socios, qui

raplo viverent
,

et

unde comQui

Fugerunt Berothit*; in GeBeroth una erat quatuor urbibus quas Gabaonitae in fdus cum Josue traxerunt. Notum est Salem vexasse Gabaonitas ; sed nonnisi temer asseras , eo tempore Berothitas in
,

Vers. 3.

Gethain sese rcpiss.

mode

Neque majusquidquam

pdsseot

pradas

agerent.

ex caedc Isboselb ingens


expeciarent
arbitrt!
,

cm Davide prmium
Davidom

novimus de

situ

hujusce Gethaim, nisi forte

opiiinam se pradani capturos


,

sunt

sit cum Geth , vel aliquo ejusdem finiuni loeo. Plures in Scriptur urbes legas qu;e tum plurali tum singulari nomine expo-

eadem

si

aemuli caput ad

afferrcnt. Hase

Rabb. Salomon, cui nihil !iabeo quod opponani nisi qud libr et sine
,

nuntur. Rama , Ramatha, Bamathaim, varia sunt ejusdem loci noniina quare Geth el Gethaim facile unam eamdemque urbem signifi;

ullo

fundamento loquilur.
nihil

Cm
primum

illud videtur
,

babemus ex Scriptur certain dici posse non improbabiiiler

Gethaim duale vel , plurale. Animadvertit auctor, sua adhuc aelat Berothitas in Gethaim sedes obtinuisse. Urbs
erat bujus nominis in tribu Benjamin , uli ex Nehenii constat. ( Calmet. ) Et fugeuunt Berothit/E, puta Baana et Iechab , jam dicti ; fugerunt aulem facie Is-

cant. Geth singulare est

fuisse aliquando alicui milituin co,

horli praefectos

quomod
satis est
,

explicat

cum

Sepsi-

uHagiata Chaldaeus, Milites


gnificari

enim latronum
Scriptur

nomine

noium. Hi aulem
silet,

ob aliquam causam

quam

ex

his quae passun in castrte


lites
,

occurrunt inter mi-

quorum

effrenis

est audacia et

mores

qnem miiitrani ob facinus aliquod commissurn quod Isboseth punire vole bat. Ita Rabanus, Abul., Serariusel alii. Perperni oiro R. Salomon et Cajelan. per DeroIhitas acripmnl onines cives et incolas nrtn"s Beroth. Ct;r onsm omnes cives i'ugissent f E{ quid fuga eorum facit ad historiam praesentem ?
boseth apud
,
,

1143
Vers. 4.

IN

L1BRUM

REGl'M

1144
et

Erat autem

Jonath/e filio Saul

balur relicturus impunitam tam atrocem


infidelem audaciam
;

mius

dbbilis pedibus. Historia salis est facilis


;

sed

iste

puellus tune erat


;

tcxlu

tantm enim habet

fuisse

apud nu-

seplennis

et debili ac clandicante crure

qui

iricem Jonathae filium Miphiboselh nomine

per aetatem non videbatur curaturus de patrui


csede, neque in

qu quo
cccitlit

tenipore in monte Gelboe et Jezrael


,

ulciscend per impotentiam


est,

Sal
sicut

et ingens accepta plaga in castris


alii

quidquam promolurus. Allera


latronum
principes,
Isroelitica
iilo
,

quia

illi

Isral

fugerunt plurimi ad tutiora


rugit

id

est

militaris alicujus cohortis

loca

sic
,

ipsa

quoque

cum quinquenni

cm

fuissent aliquando,
attrita
,

quando res
,

puero

quae
,

cum

in fug plus satis fcstinata

minus esset

sub Jonath
,

et

cecidisset

graviter collisit ac fregit infantis


est.

incolumi, ipsorum scelera

aut,

si

quid

crura

ex quo tempore claudus effectus


,

minus

fecissent ex usu exercits ac disciplinas

Haec aperta sunt. Illud obscurum

quorsm

militaris, essent

impunita, morluo Jonath,


nihil,

hoc loco de Miphiboselli


set
,

ut alicui videri pos-

quo patrono metuebant


libero
in

desperabant de

paul alienior inlroducia narratio? Id no-

patriam reditu, nisi occiso Isboseth

bis

nunc explorandum
,

est.

Ex Hebrorom
non

et

Abnere de medio sublato.

Nam
,

Miphiboseth,
,

sententi

quam ex

nostris sunt amplexi

qui parenlis partes tueri debuit


parentis signa secuti fuerant

et eos

qui

pauci
quia

ide hc incidit de Miphiboseth sermo,

ab omni incom-

illius

occasione duo
;

illi

viri

odiosi facti
vertis-

modo

atque injuria defendere, et aetate erat


,

fuerunt Isboseth
sent solum
,

neque enim patrium

pusillus

et debili ac
illo

claudicante vestigio

nisi pris de Miphiboseth consti-

quare ab

sperari nihil poterat.


,

Rem
nisi
,

igitur

tuendo rege cogitassent.


Alii
lis
, ,

tentrunt suo judicio novissimam

mallent

quia unus reliquus erat gnre Sail,

vitam agere extorrem et miseram


occidere statuerunt
,

et

regem

qui posset jure regno succedere


,

et addit

quem unum
Istae

suis consiliis

Cajelanus horum cogitationi


slsse

hinc

sibi
,

persua-

obstare existimabant.
risimiles
,

causse videntur ve-

duos
esse

illos

viros

occiso Isboseth
,

ventuille,

cur hic de Miphiboseth inductus


displicent; duae

rum

regnum ad Davidem
et claudus

quia unus

sermo.

Dus mdias minus mihi


,

qui accepturus regnum videbatur, puerulus

extremae minus habenl


Vers. 5.

cur placeant.

adhuc erat
dai, qud

atque ide prorss

Ingressi sunt
,

fervente die do-

ineptus regno. Sed huic cogitationi incommoalii

etiam crant

filii

et plures

alii

mum Isboseth qui dormiebvt (1)_. Observrunt (1) Pulchram et perutilem hc de re tropologiam
i

nepotes

ut constat ex cap. 21, vers. 8. Quare


,

affert S.
,

Gregor.
,

lib.

Moral,
,

c.

Ostiaria

ait

triticum purgat

cm

menlis

non deerant
Isboseth
,

qui succedere in regno possent

<

atque ide illorum etiam meminisse


,

oporluit. Nisi dicas

duos

illos filios
,

Salis sus-

ceptos iuisse ex concubin Resph atque ide,

quia ex ignobili nali conceptu

indignos videri,

qui regium

nomen

obtinerent. El hoc fortass

verum.
Duae
libet
aliae

mihi caus succurrunt


,

quas hc

adducere

quia in re usque ade incert,


,

et

omnium
,

cogitalionibus exposil

etiam

licel.

custodia discernendo, virtutes vitiisseparat. Quae si obdormierit , in mortem proprii domini insidiatores admittit, quia cm dis< < crelionissollicitudo cessaveril.ad interliciendum animum malignis spiritibus iler pandit. < Qui ingressi spicas tollunt, quia mox bonai rum cogilationum germina auferunt , atque in inguine feriunt quia virlutem cordis de lectalione carnis occidunt. In inguine quippe ferire , est vitam mentis delectalione carnis t perforare. i Daninum ver dormitantis hui Nequaqum jus custodiae subjicil, dicens < ver Isboseth isle hc morte succumberet
, :

Altra est

ide duos

illos

principes tentasse
,

si

audacissimum

illud facinus

quia

multm

sibi
< c c

esi,

non ad ingressum doms mulierem id mollem cuslodiam ad menlis aditum


,

profuturum esse putabant.


sona regi exigere
aller erat

Duo enim tantm

supererant, quiexlaes majestate, atque per-

cognatus

pnas posse videbantur Abner princeps exercits et rgi sed istum jam occidisse noverant in
: , ,

deputsset. Fortis namque virilisque sensus praeponi cordis foribus dbet, quem nec negligentiae somnus opprimt, nec. ignoranti33 error fallat. Unde ben et Isboseth appellalus qui custode femin hostilibus gladiis est
,

nudalur
tur.

Isboseth

quippe

vir confusionis dici-

Hebron. Alter erat Miphiboseth

qui non vide-

Nam quod

R. Salomon, et ex eo Lyran., eos fugisse morluo Saule metu Philisthseorum, e qud eis vicina esset Beroth , ex eo refellitur, qud hi duo duces eranl uiilitum Isboscih post morlem Salis , uti dictum est v. 2. (Corn, Lup. )
ait

Vir autem confusionis est , qui forli mentis custodia munilus non est, quia dm virlules se agere aestimat , subintrantia vitia nescientem necanl. Tot iiaque virilit rauniendus esl adilus mentis, ne quando eam insMliantes hosies pntrent foramine neglectae

i
t

Omni

cogitationis. llinc Salomon ait : custodia serva cor luum , quoniam ex


(

ipso vita proceJit.t

Uon. Lap.

,,

1145
hi

COMMENTARIM. CAPIT
per

IV.
,

1148
familial
id

duo tempus maxime suis consiliis opportunum , nempe meridianum cm major est aes,

annum cm

usus exegerit

extrahuntur ex horreis , et

bacillis fustibusque
,

tus ab urente sole

et

mult interdm vehe,

percussi grana reddunt pura

qu ad
Ita

iilum

mentior vino , quando qui sobrius est


lentis

temu-

usque articulum inclusa condiderant.


mella
lib. 2.
,

Colu-

hominibus

et

somno ac

cibo plenis

cap. 20.

Quod opus non solm

mult est polentior. Eo tempore rex pomeri-

est virilis
triaj.

sed etiam feminei laboris et indus-

dianum captabat somnum


si

et regii corporis
,

qui fure

custodes aut dormiebant


textu probabilius,

aut
di-

quod videtur
femina

alii ali

San si hoc modo ostiaria femina frumenta purgaret non esset difficile conjectare, cur spicas secum allulerin* duo il principes
, 1 i

verleranl. Sola relicla fuerat ostiaria qux*dam


,

latronum

nempe. ut celarent

insidias

et im-

infidelis

omnin

et infirma custodia.
,

Quare nullum habuerunt impedimenlum

quo,

pun ad regium usque secessnm penetrarent ; videri enim possent spicas attulisse ut illa
,

mins ad regium irrumperent conclave quod destinrant animo, reips perficerent.

et

ostiaria puella

qu

huic rei tune daret ancil,

larem operam
cani servi
,

purgaret

quasi forent rusti-

Et
vit.

ostiaria domus purgans triticum obdormi-

qui ex agro aut ex horreo jussi

Hc
;

verba non inveniuntur in textu heest

fuissent asportare manipulos.


tioni obslat
I

Sed huic
regise

cogilaele-

braico

tamen verisimile
,

fuisse olim

in

qud hoc opus

doms
,

mngis emendalis codicibus


curi excidisse de textu
expressisset
, ,

et scriptorum in-

aliter neque Vulgatus neque mult antea addidissent

gantiamnon decet, ut dixi. Neque Hebri quod ego viderim manipulos condunt sed grana pura apud illos enim sp aream au, ;

Septuaginta. Abulensis ex glossemale aliquo in

dimus
Alio

et serrantia plaustra

et boves tritu-

textum irrepsisse putat, Sed quid in domo rgie

rantes.

cum

purgatione

tritici ?

Et hoc

in

oslio

modo purgantur
sit

grana, paleis nimi-

doms, ubi major populi frequentia? San illud opus magis videbatur are ubi teruntur,
,

rm
gi

et lapillis, et ab eo,

quod

efficere potest,

ne panis

delicalus et purus, dignusque re-

aut horrei, ubi conduntur fruges

qum aul
vi-

regiae, ubi nihil vident curiosi atque lgantes

oculi

quod rus

oleat

et

quod abhorrere

mens, quique appellari soiet desiderabitis. Seu cert quomod purgantur grana curiosis et lautis etiam feminis, quse ad opus dulciarium et.amylum grana
ita

deatur ab aulic mundili.

purgant et

seli-

Ego duo
ti
:

hic video gnera purgandi frumenest


,

gunt, ut dispiciant et pen

numerent singula-

Alterum
,

cm

folliculis excutiuntur
,

lim omnia. Haec autem non dedecent regiam

grana

quod
,

dupliciter agitur ab agricol

aut

in are

cm primm
,

demessae sunt et compaHispani

domum, neque principum feminarum manus, cm in eo opre nihil sit onerosum, nihil ancillare.

rt

fruges
in

ut

in

communiter

Sed

si ita esset,

quid conferret ad oc-

quando
gulae
,

acervos immittuntur
,

equorum un,

cultandas insidias, attulisse manipulos, quando

aut tribulae

aut

alibi rosira serrantia

tune non excutiuntur ex spicis grana, sed excussa purgantur?

aut ferrata carpenta; quod genus long abest

non modo regi domo


lautorum aulis
,

aut ab elegantium et
;

Mihi
spicas,

sic

videbatur aliquem

usum

habuisse
feminae,

sed etiam rusticorum tectis

neque indecorum

ostiariae

quare hoc opus in agris peragitur. Allerum

est,

aliisque puellis aulicis,

neque parra aptum ad


tostis, confici

cm
,

in horrea

conduntur non
manipuli
,

exfollicala gra-

occultandas insidias. Usitatum erat ex granis

na sed

spicae et

quia in spicis atque


,

adhuc viridibus, et deinde

polen-

folliculis

magis munda sunt grana


locis fieri solet

et in lon;

tam, cujus usus apud Hebraeos non infrequens,


et

gius

tempus commodis asservantur


,

quod

his

apudlautos etiam habitus


erat,

in deliciis. Hsec

maxime

in

quibus propter hu,

ex virentibus adhuc spicis excuti non poterant,

midum solum

et

pingue

clum

facilis fru-

quare necesse
*

ut exfollicarenlur

alio

menta corrumpuntur. Quod observavit Joseph


qui ut in regione palustri atque humid
,*

'quodam modo, aut manibus, aut instrumento


alio dentalo, ut

in

deinde ad varios usus artis pitorrerentur.

multos annos frumenta servaret


suis excussa folliculis
,

non grana ex

storiae ac dulciaria;

Cm

autem

sed manipulos granis

hoc opus neque conatum exigeret, neque vires,


aut strepitum
,

ftos comportavit in horrea. Sic san Gnes.


41, v. 47
et in
:

exerceri potuit ab honeslis et

Venitque fertititas septem annorum,

delicatis feminis.

San polentam,

id est, fari-

manipulos redaet segetes congregat sunt in horrea JEgypti. Ui porr manipuli saenis

nam

ex virentibus ac tostis granis contusam,

pralum aliquid esse ac delicatum, docuit Abi-

1147
gail lib. 1, capite 25, vers. 18, ubi

IN LIKItUM
inter alia

11

REGUM
Vers. 8.

lug

Attulerunt caput

Isrosetii

ad

plunma quoe attulit ad Davidcm, ut infonsiim illius animum viro suo placard, cm aliarum
reruin quae ad vielum pertinent, viin attulisset

David. Haec ad finem capitis obscura non sunt;


lantin

enim habemus abscissum esse caput

maximam,

polenta; lainen aliquid attulit modiet

cum, quia preliosum


capite 17,

rarum. Vide quas nos


et

cm primm ex illo vulneread quintam costam accepto spiritum amisit, quod cursu qum poluerunt incitato maxime, tuleIsboseth,

de polenta supra ad hune locum de Abigail,


ubi David ephi

runt ad David, quasi ab


laboris sui ac studii

illo

magnum

aliquod

polentae fralribus

pretium accepluri. Spes


exprobravit enim

suis atlulisse dicilur. Iloc

postreinum mihivi-

tamen
illis

illos

long

fefellit;

deiur

minus habere

diiicullalis,

quod ego

David oralione sever et gravi


sine ullo suo merito

divinando potis

qum
duos

deliniendo propono.
et

mino suo
sent in
illius

qud donecem attulis-

Quod quidam Hebraeorum,


nonnulli
spicas,

im

cl nosii

orum
t i*

suo lecto secur dormienti. Et

cm

dicunt,

illos

viros

adduxisse
tri
i,

Amalecitae proposuisset exemplum, qui

ut se emplores proliterenlur

occiso Saule

magnam ab

ipso regiae casdis

milita praestituunt,

supponuntquc quasi

certa,

quae tamen

probare debuissent, irentpe cos


prse se in inanibus ferre

mercedem expectabat, tamen neque unius hora: usuram vitae largitus est, jussit his qui
sibi

qui aliquid emunt,


id

aderant, ut ab

illis

illat

coedis per

sum-

quod prelio

sibi

comparare sludent
in

cujus

mam
et

impietalem et fraudes, pnas exigrent,


erat

ego neque in profana, neque

sacra littera-

qui, ut

imperatum, invadunt homines,


ferro conficiunt. Et
et illorum

lur vestigium invenio. Prseferre opifices, nul

momento temporis
inauditi

qu
ho-

venditoros mercium, sunc arlis aut mereimoniae

extiret aliquod

monumenlum
sceleris,

indicium et exemplum, id in onini, ut

minum

qui impias

manus

rcor, natione ac seculo

usitatum est; emptoid

suo intulerunt

rgi, et pietatis David, qui illius

ribus ver

alicubi

gentium

in

usu fuisse
mercatori

nunquin invenio, tametsi

id re

morlem tant seri ac studios vindicavil, illorum prcisas manus ac pedes ad piscinam
Hebron,
suspendi
sit

non videalur alienum. Alii spicis id voluisse conjectant, ut causam aliquam praelenderent honestam sui in regium penetrale ingresss,
illasque spicas primilias fuisse interprelantnr

in loco
jussit.

nimirm frequenti ac publico,


Caput autem rgis
sepeliri jus-

Hebron, eo loco ubi paul ante sepultus fuerat Abner. In hoc autem (si qua est in sein

frugum, quas oblulerunt


fruguni

rgi, ut

reliquarum

pulcrorum loco
fect est)

et sanctitate flicitas, ut pro-

dominum

agnoscerent. Sed hic eliani

felices

fuerunt duo

isti

principes,

usuin desidero Hebris familiarein,

quem

dni

qud
illud

ille

locuseis in sepulturam datus, qui ad

non probant, neque nobis credendi necessitalem imponunt. San rcs est obscura et
dubia; quisque, quod
volet,
eligat;

usque lempus existimabatur esse sanctis-

mil,

quod
tum.

dixi

de polenta, minus videtur impedi-

Et percusserunt eum

in inguine.

Ilebraic,

ad quintam costam. Tain inguen qum regio


quae ad quintam costam pertinet, lat pale
est
;

enim, opinor, quidquid

est

ab cxtrcnia
illa

sumentes spicas tritici. Primm forte sese ints inferendi consilium erat, ut triticum furarentur; nacti ver resolutuni somno regem, COnsulluros se rbus suis pulavn, si illum inierficerenl. Vel potis, necatorege abierunt, abstuleruntque frumentum. Vertunt alii Venerunt usque in mdium doms ad emendum frumentum. Ad remotissimas doms Isbosetlii portes perrexerunt, nemini suspecti, qud tritici mercatores esse viderenlur. Aliter Ingressi
: :

cosl ad

imum usque ventrem;


est
lethali

ver pars
quia

maxime opportuna
nihil est

vulneri,

durum

et

osseum, qiiod retard et aut

averlat plagam, et inde facilis est ad vitalia


et

proximus ingresss. Quare multi

dicuftttir

in inguine,

sou ad quintam costam vulnerati,


vilain

sunt, ferenles triticum, tanqum rgi munus. Ex aliis Vcnerunl triiicoonusli, vel tanqum boulines triticum vehentS; Vel denique Venerunt veluti utdebilum sibi, tanqum cuslodibus corperis Isbosetlii, triticum acciperent; e enim tate, ac di etlam post, in annonam rnilitibus frumcnlum distribuebatur. Yeks 7. Ln comcjavi. Hebrus In con:

qui

momento temporis
2,

amisn
3,

clavi cubilis sui.


via.m peserti tota nocte. Hofrequeuti trilas vias evitrunt, ne detegerentur. E Mahauaiaa ad Hebronem iter est leucarnm quadrasinta circiler, quod unica nocte confleere non poluerunt, neque id asserit Scripiura , ut minime nrgat, hosce pro-

proxime, cap.

Asael,

cap.
in

Abner, et

Abierunt peu

aiod Isboseth dicuntur

inguine, seu ad
;

minum

quintam otaft esse percussi


illa

et

quidem pars

maxime
(1).

est et lethali plague et insidiis op-

portuna
(1)

Vem,

6.

altcr iter

suum

fuisse proseetitos.

Ingressi sunt utenter, as

(Calmet.)

l49
simus.
Ibi

COMMENTA RIU M
enim
Sepulti fure viri principes et

CAPUT

IV.

1150

magni patriarcb gentis Israelilidis, Abraham, Isaac et Jacob, Sara, Rebecca, Lia, Gencs. 49,
im
et nonnulli

ont tu un homme innocent en sa maison, vengerai-je son sang? Aprs la mort de Sal, Abner et Isbosetb taient les

primum

ibi

parCntem tiimulcivitas

luni exislimant.

Et ide fortass

Deo

priniun Uavidi deslinaia est, quia, ut sibi in

e civitale propler san'clorum patriarcharuin


Stipulera
in

Davide rge
Hic ad

eomplacuerat, sic etiam ostendebal et illius regno sibi compla,

cuisse.

extremum
fltecti
.

dubitari polest,
fuei int

quo supviri,

plicii

gnre

duo

illi

quo-

deux grands obstacles de l'accomplissement des promesses que Dieu avait laites David. Dieu les souffre pendant plus de sept ans, que David rgna sur la seule tribu de Juda. Mais aussitt que l'heure marque par sa providence est arrive, toutes ces difficults s'vanouissent. Abner, qui entreprend inutilement lie faire cesser la rvolte qu'il avait excite, est tu par Joab, etlsboselh qu'Aimer avait l'ait roi, est assassin par deux .sclrats. David dplore ce premier meurtre sans le venger, parce qu'il n'en avait pas le pouvoir, il dploie et il venge le second, parce
qu'il le
fruit

niiu inanus

pedes dicunlur abseissi. Theosic

doretusq. 14

de illorum supplicio

Eos,

qui

Miphiboselh (dicturus eral

Isbosetb)

<

occiderunt, et ejns caput aitnleruni, extre-

mis membris mutilalos egii


lib. 7,

in
:

cniccin.
1

Idem pen Josephus


<
1

cap. 4

Jussit,

inquit, eos cxquisilissimis

tormeMis excru-

ciatos supplicio dedi.

idem, quod Tlieodo-

pouvait faire; et il recueille ainsi le de cette ferme confiance qu'il avait toujours eue en Dieu parmi tant de traverses et de prils. Ce prince admirait sans doute alors, connue il le tinoignesouvenldansses psaumes, cette sagesse secrte de Dieu, qui se sert des diffrentes passions des hommes pour excuter ses volonts au moment prcis qu'il en a marqu lui-mme, et il abaissait son cur sous cetle main souveraine, qui lui montrait sensiblement par tant de rencontres si exlraodinaires que c'est
lui

rctus, putat Abulensis,


liiibus abscissas esse

nempe Davidis satelpris manus et pedes, ac

seul qui

gouverne tout

dans
la vie

le

monde, et qui conserve ou qui te aux hommes, selon qu'il est ncessaire

deinde

illos

exiremis truncatos corporis parti-

pour l'accomplissement de ses desseins ternels.


faire ici une rflexion trsen considrant combien Dieu est lent lever ceux qu'il aime, et combien de temps il emploie les humilier auparavant, afin que leur lvation ne leur devienne pas un sujet de chute, ainsi qu'il parait clairement dans la manire toute diffrente eh laquelle il a choisi premirement Sal, et David ensuite, pour tre les rois de son peuple. Saiil moule la royaut en un moment, et il tombe aussitt. Son lvation et sa chute louchent l'une l'autre, et il a pu dire Dieu plus vritablement que DaVous m'avez bris en vid ne l'a dit depuis m'levant; Elevons aliisisti me. David , au contraire, est berger d'abord. Il est enver ensuite. Dieu le signale lui-mme aussitt aprs en le rendant vainqueur de Goliath; et ce comble d'honneur Du il l'lve devient pour lui la source d'une infinit de maux. La vue de sa gloire irrite Saiil. Il conoit nue envie mortelle et une haine irrconciliable contre lui. 11 est expos tout moment la violence

bus actos in crucem. Apud reliquos interprtes de hc snpplicii forma mirum silentium. Mihi
illud videtur,

Nous pouvons

utile,

quod principip

dixi,

nempe

sla-

tim ad rgis imperium occisos esse regii sanguinis reos, et poslea ex eorum cadaveribus
eisectas esse
leris

manus ac pedes, qui ad tanliscememoriam suspensi sunl. In banc ego


illain

cogitationem ide magis incliuo, quia in


magis, im

meo

judicio oinnin liltera propenesse


dicit

det, quai pris occisos


illos,

homicidas

deinde exlremas corporis partes delrun-

catas

Neque credo,

si

quid esset

taie,
;

quale

Josepnus vult, tacuissel Scriplura

aut cerl
ila

cm
(1)

res esset observatione digna,

non

re-

liquisset

obscurum

(1).

Quanto magis nunc, cuj HOVers. 11. IJIPH NTERFECERUNT VIRUM 1NNOXIUM etc. Isbosetb erat bostis et noxius Uavidi, eum coque de regno digladians )avid tamcn eum vocav mnoxium, quia censebat eum bon fde exislimare, ad se, quasi ad Saillis rgis defunregnum perlinere; net-. rtim ei licti filium quid constabat illud ex Dei dono au David* in esse translatum; licet enim forte audissel Davidem Samuele uncluni in rgem, tamcn jus Davidis ei non erat liquidum; nam excipere poterat ac dicere, Davidem unclnm quidem in regem, sedsu tribus Judne duntaxai, citeras ergo tribus ad se spcctare aut, Davidhi unctum quidein esse in regeifl, sed lit reghrt eo casu, quo stirps regia Saillis d&flccrei tu illi succederet ; jam auiein banc stiipen necdm defecisse, sed in se perdbrarfe, qure Davidem non posse exclus;' stirpe regi, regnum suum invadero. (Corn, Lap)' Combien plus maintenant que des mchants

MMES

d'un prince furieux. Il est chass, il est perscut. Il fuit de ville en ville et de dsert en dsert. La terre n'a pas de grottes assez profondes pour le drober aux yeux et la vengeance de ce cruel ennemi. Il est contraint enfin malgr lui d'aller chercher sa sret dans les pays trangers jusqu' ce que la mesure de la patience de David et des crimes de Sal tant remplie Dieu l la couronne celui qui s'en tait rendu si indigne, pour la mettre sur la tte de David, qui la devait porter si dignement, et laquelle Dieu l'avait prpar par un si long exercice d'humilit et de patience, afin qu'il ne lt pas accabl du (Sacy.) poids de sa gloire. VtltS. 12. hTERFECERUNT EOS. FeCit id David, ut amoliretuT se suspicionem populi,
; ,

qud

ipse secrei auctor ve! consius fuisset

, ,

il51

IN LlttllUM

HEGUM
CHAPITRE
1.

H5I
V.

CAPUT
ad David
os
in

V.

1. Et venerunt universae tribus Isral

Alors toutes les tribus d'Isral viurent


lui

Hebron dicentes

Ecce nos

trouver David Hebron, et

dirent:

Nous

tuum
2.

et

caro tua sumus.

sommes vos
2.
Il

os et votre chair.

y a dj long-temps que, lorsque Sal

Sed

et heri et nudiustertis,

cm es-

tait notre roi,

vous meniez Isral au combat


;

set Sal rex

super nos, tu eras educens


;

et

vous

l'en

rameniez
:

et le Seigneur votre

et reducens Isral

dixit

autem Dominus

Dieu vous a dit


teur de

C'est vous qui serez le pas-

ad

le

Tu

pasces populum
Isral.

meum

Isral,

mon

peuple d'Isral, et c'est vous qui

et tu eris
3.

dux super

en serez
3.

le chef.

Les anciens d'Isral vinrent aussi trouver

Venerunt quoquc
in

et seniores Isral

ad regem

Hebron,

et percussit

cum eis

David Hebron, et David y fit alliance avec eux devant le Seigneur, et ils le sacrrent de
nouveau roi sur tout Isral, selon ce que
gneur avait dit par la bouche de Samuel.
4.
le

rex David fdus in Hebron coram Do-

Sei-

mino unxcrunlque David


;

in

regem super
erat David

David avait trente ans


il

lorsqu'il

commena

Isral.

de rgner, et
h. Filius triginta

rgna quarante ans.

annorum
,

5.

II

rgna sept ans et demi Hebron sur

cm regnare
5. In

cpisset

et

quadraginta

Juda, et trente-trois ans dans Jrusalem sur

annis rcgnavit.

Juda
6.

et sur tout Isral.

Hebron regnavit super Judam


triginla tribus annis

Et

le roi,

septetn annis et sex mensibus, in Jrusa-

taient avec lui et de tout Isral,

accompagn de tous ceux qui marcha vers


les

Jrusalem contre

Jbusens, qui habitaient


:

lem atilem regnavit


super

encore en ce pays. Et ceux-ci dirent David

omnem
in

Isral et

Judam.
viri qui erant

Vous n'entrerez point

ici

que vous n'en ayez

6. Et abiit rex et

omnes
,

t les aveugles et les boiteux,


qu'il n'y entrerait jamais.
7.

pour

lui dire

cum eo
eis

Jrusalem
;

ad Jebusaeum, haest

bilatorem terr
:

dictumque

David ab

Nanmoins David prit

la

forteresse de Sion,

qui est appele aujourd'hui la Ville-de-David.

Non

ingredieris hc nisi abstuleris

ccos

et claudos,

dicentes

Non

ingre-

8. Car David avait propos compense pour celui qui battrait

alors
les
la

une r-

Jbusens,
forteresse

dieiur David hc.


7. Cepit autem David arcem Sion
;

qui pourrait gagner le haut de

hc
ill
,

et chasserait les aveugles et les boiteux,

enne-

est Civilas
8.

David.

mis de David. C'est pourquoi on


verbe
:

dit

en pro-

Les aveugles et
le

les

boiteux n'entreront

Proposuciat cnim David in die

point dans
Jrusalem.
9.

temple

la

'tant fait chasser de

pra?mium qui percussisset Jebusaeum


leligissct

et

domalum

fislulas, et abstulisset

Et David prit son logement dans


,

la

for-

caccos et claudos odicntes

animam David
:

teresse
:

et l'appela

Ville-de-David.

Et

il

idcirc dicilur in proverbio

Caecus et

btit l'cntour, depuis Mello,

etau-dedans.

10. David s'avanait

toujours, et croissait

claudusnou inlrabunt
9.

in

templum.
quasi rex et judex puniret tantum scelus ac iniquam caedem rgis ulcisceretur. Corpus enim regium omnibus inviolabile esse dbet. Porr pompam funeris David non exhibuit Isboselh quam exhibuerat Abner, lum quia Abner in dilione su erat occisus juxta Hebron, Isboselh ver extra limites regni sui; lum quia Isboseth perpetu adversatus erat Davidi Abner ver ab Isboseth transierat ad Davidem, ad eumque caeleras tribus traducere satagebat. Derique cm Abner occideretur, vehemens omnin erat multorum suspicio,
, ;

Habitavit autem David in arce, et

vocavit
cavil

eam Civilalem David et difipcr gyrum Mello et intrinsecs.


;

10. Et ingrediebalur proficiens atque


succrcscens, et
erat

Dominus Deus excrcituum

cum

eo.

caedis Isboselh. Rursni ut

amorem sunm erga Saulein et Lboselh, licet sibi inimicos ostcndercl, itque clmentine et benelicentn-. fa-

mam
liain

bibi

apud

omnes
apud

qui: magnait) rgi


et

tribus conciliaret, subditos bcnevolen-

auctoritatem

concilit.

Terii

il

eum luisse occisum ; quare ut banc suspicionem eis demeret, opus fuit illi summ honorare Abnercm in funere. lia Abulensis, Salianus et alii. (Corn, Lap.)
Davidis jussu vel nutu

1155
11
tios
.

COMMENTAI* IUM
Misit quoque
,

CAPUT
tait

V.
le

1154
Seigneur Dieu des ar-

Hiram rex Tyri nunlapidum ad

de plus en plus, et

ad David

et ligna cedrina et artifi-

mes

avec

lui.

11. Hiram, roi

de Tyr, envoya aussi de

ces lignorum

artificesque

ambassadeurs David, avec du bois de cdre,


des charpentiers et des tailleurs de pierres

parietes

et aedificaverunt

domum David.

12. Et cognovit David quoniam confirmsset


ral, et

pour
12.

les

murs ,

et

ils

btirent

la

maison de

eum Dominus

regera super Is-

David.

Et David connut que

le

Seigneur

l'avait

quoniam

exaltsset

regnum

ejus

confirm roi sur Isral, et

qu'il l'avait lev

au

super populum suum Isral.


13. Accepit ergo David adhuc concu-

gouvernement de son peuple.


13.

binas et uxores de Jrusalem postqum

des

Il prit donc encore des concubines et femmes de Jrusalem aprs qu'il y fut ve-

venerat de Hebron
et alii
filii

natique sunt David

nu d'Hbron,
puissance.

et

il

en eut d'autres

fils

et d'au-

tres filles, voulant affermir de plus en plus sa

et filiae

14. Et haec nomina


sunt ei in Jrusalem
et
:

eorum qui
,

nati

14. Voici les

noms des

fils

qu'il

eut Jrusa-

Samua

et

Sobab,

lem, Samua, Sobab, Nathan, Salomon


15. Jbahar, Elisua
,

Nathan,

et

Salomon

Eliphalet

Noga , N-

15. Et Jebahar, et Elisua, et Nepheg,


16. Et Japhia, et Elisama, et Elioda et
Eliphalet.

pheg,
16. Japhia, Elisama, Elioda et Eliphalet.

17. Les Philistins ayant appris

que David

17. Audierunt ergo Philisthiim

qud

avait t sacr roi sur tout Isral, et craignant


qu'il

unxissent David in regem super Isral,


et

ne devnt trop puissant, s'assemblrent

ascenderunt universi ut

quaererent

tous pour lui faire la guerre. David l'ayant su


se retira dans la caverne d'Odollam, qui tait
lieu trs-fort.

David. Quod

cm

audsset David descen

un

dit in praesidium.

18. Philisthiim autem venientes diffusi sunt in valle Raphaim. 19. Et consuluit David

18.

Cependant

les

Philistins vinrent se r-

pandre dans

la valle

de Raphaim.
le

Dominum

diet si

19. Et David consulta


dit
:

Seigneur, et lui

cens

Si

ascendam ad Philisthiim?

Marcherai-je contre les Philistins, et les

dabis eos in

manu me?
:

livrerez-vous entre

mes mains

Le Seigneur

Et dixit
,

Domitradens

lui

dit

Marchez

car assurment je livrerai

nus ad David

Asccnde
in

quia

les Philistins

entre vos mains.

dabo Philisthiim
2
.

manu

tua.
20. David vint

donc Baal-Pharasim
et
il

Venit ergo David in Baal-Pharasim


:

dfit les Philistins;

dit:

o il Le Seigneur a
,

et percussit eos ibi, et dixit

Divisit

Do-

dispers

mes ennemis devant moi, comme

les

minus inimicosmeos coram me,

sicut di-

eaux se dispersent. C'est pour cette raison

viduntur aquae. Propterea vocatum est

que ce

lieu fut appel Baal-Pharasim, c'est--

nomen

loci

Baal-Pharasim.

dire la Plaine de Dispersion,

21. Les Philistins laissrent l leurs idoles,

21. Et reliquerunt ibi sculplilia sua;


quae tulit David etviri ejus.

que David
brler.

et ses

gens emportrent pour

les

22. Et addiderunt adhuc Philisthiim


ut ascenderent, et diffusi sunt in valle

22. Les Philistins revinrent encore


tre fois, et se rpandirent

une aude Ra-

dans

la valle

Raphaim.
23. Consuluit autem David
Si

phaim.

Dominum

23. David consulta le Seigneur, disant: Iraije contre les Philistins, et les livrerez-vous

ascendam contra Philisthaeos,

et iradas
:

eos in

manus meas?Qui respondit Non asad eos ex adverso Pyroru m

entre

mes mains ? Le Seigneur

lui

rpondit

N'allez point droit contre les

Philistins,

mais

cendas contra eos,sed gyra post tergum eo-

tournez derrire leur

camp jusqu'

ce que

rum,

et venies

vous rovpz venu vis--vis des Poiriers,

1155

IN

LiBRUM

II.

REGIM
24.

1155

2k. Et
tis

cm

audieris sonitum gradicn-

Et lorsque vous entendre* au haut des

in cacumine

pyrorum, tune

inibis prao-

lium, quia tune e^redieiur


faciein

Dominus anle

tuam ut perculiat castra Phili-

poiriers comme le bruit de quelqu'un qui marche, vous commencerez combattre, parce que le Seigneur marchera alors devant vous

pour combattre l'arme des


25. David
avait
fit

Philistins.

sthiim.

25. Fecit itaque David sicut prceperat ei

donc ce que
et
il

le

Seigneur

lui
les

Dominus

et percussil Philisthiint

ordonn,

battit et poursuivit

de Gabaa usquedm venias Gezer.


Vers,

Philistins depuis

Gabaa jusqu' Gzer.

COMMENTAWUM.
1
.

Et venerunt

univers*: trirus
:

ducem haberent ullum

quem sequerentur,

Isral ad David in Hebron, dicentes


os tuum et caro tua sumus (i).

Ecce nos,

Cm neque

neque regem, cujus obsequerentur imperio reliquat tribus Isral, convenerunt omnes simul ad Davidem ut illum sibi ex omnibus regem
,

(1) Alors toutes les tribus d'Isral vinrent trouver David, et lui dirent: Nous sommes vos os et

asciscerent.

Quorum
:

rationes

lise

fuerunt aut

chah. Le Saiul-Espril, dans le livre des Paralipomnes, a voulu marquer en particulier le nombre des gens de guerre qui vinrent de chaque tribu pour reconnatre David roi de tout Isral; et il se trouve par ce dnombrement qu'il y eut plus de trois cent quarante mille hommes qui le vinrent trouver Hbron, avec une pleine volont de lui obir, corde per[ecto, dont l'Ecriture dit qu'ils taient tous vaillants et prts combattre. Celte runion si solennelle des onze tribus avec celle de Juda, qui viennent volontairement se soumettre David comme leur roi est l'effet sans doute de l'ordre de Dieu. Mais c'est en mme temps une marque glorieuse de la vertu de ce prince. Car lors mme que les Isralites des onze tribus combattaient contre David, et qu'ils avaient pris Isboseth pour rgner au lieu de lui ils
votre
,

sola*, aut praecipu

Prima, quia ex eodetn


vi:

omnes semine
Os tuum

et

cognatione sunt, ab uno

delicet Israelepropagati. Illudenim valet illud


et caro tua sumus.

Qu

dicendi forma

apud Hebra;os speciem habet proverbialem. Sic Gnes, cap. 29, v. 14, Laban ad Jacob Os meum et caro mea. Idem Abimelec ad fra:

tres suos

et Sichimitas, Jud. 9, v. 2.

Idem 2

Reg. 19, 12. Secunda ratio, quia, superioribus etiam diebus, cm adhuc in vivis ageret
Sal,
vid
;

summam imperii videbatur obtinuisse Daillius

enim arbitratu

res administrabatur

bellica,

cum omnium

singulari approbalione

et

rerum

felicissimo successu.

Quo tempore

savaient tort bien ce qu'ils dclarent ici, que Dieu avait dit David qu'il serait le pasteur de son peuple , et qu'il l'avait choisi pour tre chef sur tout Isral. Mais comme Abner, qui trouvait

satis milita

quibus

alii

atque prclara documenta ddit, cognoscerent, qualemnam princiac

pem
et

in

Davide,

regem essent

habituri.
utilitati

son ambition satisfaite dans

le

rgne d'Isboseth,

Terlia, quia aliter

nonsolm commum

avait inspir une aversion contre David, et les avait entretenus dans ce trouble par la fausse ide qu'il leur en avait donne , aussitt que cet obstacle l'ut lev par

hlsdeSal, leur

bonorum
serael,

votis,

sed etiam divinse volunlali

repugnaturi

non

viderentur, cm Deus id ante neque obscure praedixerit quod


,
,

mort de ces deux princes, ils reprirent leur premire affection pour David, et ils ne pensrent plus qu' le reconnatre pour leur soula

nenio illorum

qui

Samuelem agnoverunt,
vox
,

ignorabal. Haec popularis

fuit,

hoc oui

disent verain. ici lui-mme, que c'tait lui qui marchait leur tte pour combattre les ennemis du peuple de Dieu, et qu'ilen tait toujours revenu victorieux. Us avaientdeplus t sensiblement touchs de
Ils
ils

se souvenaient,

comme

le

nium commune desiderium hc rationum momenta, qua; in re deliberaud necessitatis


videntur habuisse pondus
(1).

cette gnrosit admirable que David avait fait paratre, en sauvant deux lois la vie Saiil
lorsqu'il

en

tait

perscut

si

cruellement

veng la mort de ee prince, et tmoign un regret sinere de celle d'/Vbner. Ainsi celte image des grandes actions et picsentes et passes de David qui avait frapp leur esprit et touch leur cur, leur persuadait aisment qu'il tait trs-digne de leur commander, et qu'ils seraient heureux de lui
et depuis ayant
,

obir. C'est l la plus haute gloire laquelle un prince puisse aspirer sur la terre, de vainselesassujetlir,

gagnant le cur par l'amour et par l'admiration de sa vertu. (Sacy.) Sed etheriet nudiusieutus, (1) Vers. 2. cum esset saul rex super nos, tu eras educens etreducens Isral, q. d. Tu sub rege Saule magis rexistipopuhnn, qum Sal, pro eoque fliciter semper pugnsti; par ergo est, ut Saiile inorluo quasi rex nos reg>-re perlas. Sequiuii tnia rauo petita ex Dei decrelo et oraculoife Davidis regno per Samuelem edilo. DlXlT AUTEM DoMl.NUS AD TE Tu PASCES POpulumheisi Isral. Pasces, id est,reges: umle scKinl reges se dehere regere pascendo popu-

cre ses ennemis sans rpandre de sang, et de non en les forant par lesarmes, mais en les dsarmant par sa bont, et en leur

luni, o modo quo pasior pascit oves quoorea Homerus Agamemnonein regem, pastorem po(

pulorum vocat.

(Corn, Lap.)

W
Vebs 3.

COMMENTARIl M

CAPUT

V.

1158

Venerunt qvoque et seniores

ad Davidem, ut inirent
foedus, illudque
Il

cum

eo de

summ

re

Isral, et percussit cuji eis rex David foedus.

coram Domino

rite

percut-

Hic popularium clamor et

commune

voliim.

rent.

Nec defuerunt seniores et principes srac!, ad quos de summ rerum deliberatio pertinent
quibus eadem
fuit

qu populo mens. Qui

eiiin

lgitim ac sanct coram Domino, prmisso

De fdere quod cum Davide senioribus, suarumque tribuum curatoribus percussum, nihil eslcertum. Ego sic censeo, adactum esse Davidem senioribus, ex quibus constabatsenatus atque concilium
aliisque

nimirm
di

sacrificio, et interposito jurisjuran-

summum
ali
id

in Isral

ab

firmissimo vinculo, illum unxerunt tertio,

tribuum

in

suo ordine et gradu princi-

ut non solm tribui Juda, qu fueiat pris electuset unctus, sed etiam undecim tribubus
lgitim prficeretur, et sanct.
cula nobis observanda.
hic pau-

pibus, ut

juramento atque

solemni sacr-

que caeremoni confirmaret


17, v.
est
:

quod Deut. cap.

Sed

15, de rege conslituendo praeceptum


constitues (ait
tuus

Eum

Dominus, regem) quetn


numro fratrum

vocem popularem ad David Dixit Dominus ad te : Tu pasces populum meum Isral. Nam hc verba. nusqum % a .
Primum,
:

circa

illam

Dominus Deus
tuorum.

elegerit de

Non

poteris alterius gentis

Iwminem

re-

gem

facere, qui non sit frater tuus.

Cmquefuerit
nec re-

dimus.

Huic quslioni

salis,

opinor, satisfa-

constitutut, non

multiplicabil sibi equos,

Clum

est cap. 3,

ubi etiam

qurebamus, quolocutus est

ducet populum in
sublevaliiSj

JSgyptum

equitats

numro

nam Scriptur sacr


ad populum v. 18
vid,
:

loco esset illud Abneris

Prsertim cm Dominus prceperit


viani

Dominus
servi

ad Da-

vobis ut

nequaqum amplius per eamdcm

dicens

In

manu

mei David salvabo

revertamini.
alliciaiU

populum

meum

Isral; ubi

diximus, non oninia

Non liabebit uxores pturimas, qu animum ejus, neque argenti et auri


Postqum autem
sederit in
le

qu
data.

dicta sunt prophetis scriptis esse

manaliis

immensa pondra.

Sicut neque omnia


,

quai dicta sunt

solio regni sui, describet sibi

Deuteronomium

Christo

quae ignoraremus omnin, nis

gis hujus in

volumine, acripiens exemplar sa

in locis per

occasionem usurpassent

alii.

Quo-

cerdotibus levitic tribus; et liabebit secum, leget~

rum exemplanon pauca produximus


Commentariis super Acta ad

in nostris

que illud omnibus diebus vit su

ut discat ti-

illud cap. 1, v. 5:

mre Dominum Deum suum,


cremonias
ejus,

et custodire verba et

Quam

audistis, inquit, per os

meum. Hoc auteni


populo, et

qu

in lege prcepta

sunt.

credo sive Gad, sive Samuele dictum esse


Davidi, et illam

Hc,

ut opinor, proposita senioribus fure

vocem auditam

David,

qu

ille

lubens admisit, atque itaam-

acceplam prooraculo; qu, utpote de re lant,

plexus est avide, ut in ipsa penits prcordia


condiderit. Et sicut

videlur in

omnium

ore fuisse frequenlisillis

de

aliis

legibus cecinit

sima. Pascere autem non solm de


tur, qui rein curant pecuariam,

dici-

Psal. 118, sic puto de his etiam illud cecinisse:

quanqum de
fidelis et

In corde meo abscondi eloquia tua, ut non peccem


tibi.

hispropri, sed deillis etiam qui populi tractant

Alia etiam credo senioribus Davidi pro-

gubernacula,

quibus commissa est

posita, quae ad pratsentem

rerum statum perhoste vicino atque

vigilanspopulorum custodia. Sic graec imperator


iroijxYiv

tinerenl, ut de bellis

cum

appellatur Xav, id

est,

pastor

exultante conferendis, de

{AVi<rreia

etoblivione

populorum. Hi seniores, qui venerunt,


qui
illi

injuriarum, et quae quivis in eo impedito atque


esse videntur,
illi

multiplici

rerum studiorumquecongressu con-

universo prerant Israeli,

videlicet

jectare poterit.
illi

septuaginta quos elegit Moyses ad imperium

tolius populi

Neque dubium, quin seniores nomine novo rgi promiserint


alii

Dei

de quibus Numer. cap. 13.

Cum

his au-

fidelilatem,

obsequium, quque reges

in

tem etiam eonvemisse videntur


ad res graviores
est,

singularum
hi

ben conslitut republic exigunl


itaque fdus fuit inter

suis.

Hoc
,

tribuum seniores et principes, quia

etiam

Davidem

et

populum

cum

senatu,
soliti,

cum senioribus lsraelis, id autsummo seniorum conciiio


ut fecerunt

interposito utrinque juramento, percussum.

Sed nunc etiam videndum

quomod

pa-

convenire

sp

in

causa

ctum hoc coram Deo potuerit

dici

percussum,

Christi ad extrema secula

Judak

reipisbl c.

cm neque
dicunuii'

ibi

arca fuerit Domini, neque tasi

Hi, opinor, sunt, qui lib. 1 Paralip. c. 8, v. 27,

bernaculum, antequae,

qua

fiunt,

illa

facta

patriarch dicunlur, et cognationum principes.

coram Domino. Tractavit haec Abu-

Ad

nos pris retulit Abner cap.

3, v. 17,

quod

lensis. q. 3, ubi dicit in

Hebron

fuisse sanctua-

6taluerat de regno Davidis. Hi ergo venerunt

rium Davide conslructum, quia cm Gabaon.

1159
in

IN L1BRUI
fuerat a Saule translain ill tri-

II.

REGU1W
annis rgna vit. Si

1166

quam labernaculum

verum

est,

quod supra

plu-

turn, esset'in tribu

Benjamin, neque

ribus ostendimus, in principio cap. 13,

lib. 1,

hiiiim divisione, quae ad

prascnlem duraverat

duos tantm annos rgnasse Salem


erit etiam,

verum

diem, tutum essel

iis

qui Davidis castra seque,

nunqum

illum ex quo in Scriptur

bantur, orationis grati e usque contendcre

notus esse coepit , in aetate fuisse puerili, aut


etiam juvenili, ut multi censuerunt. Hebraei,
ui habes in Seder

sacrarium aliquod excilavit

in

Hebron

ubi

speciali aliquo ritu coteretur Deus,

oblatis vi-

Olam

cap. 13

dicunt Davi-

delicet sacrificiis, et his adhibitis caeremoniis,

dem, cm

quae in tabernaculo

fieri

religio

permittebat.

Posse autem sub haec tempora, in quibus va-

cuum
7, in

erat ab arc tabernaculum,

aliis in locis

domo unctus estprimm Samuele, annumattigissevigesimum nonum. Quorum hc in re sententia mihi semper placuit quam etiam probare debent qui loco suin patern
,

extra immolari victimas,


fine, et
in lib.

diximus supra cap.


1

peris allegato tenent, biennium tantm r-

pauca.

Qud autem

in

sunt exempla non Hebron solitum esset

gnasse Salem. San Ambrosius


cap. 32,

lib. 1 Offic.

offerri sacrificium,

probat illud infra, cap. 15,


petiit,

Davidem majorem aetate dicit fuisse Jonath, qui tamen cm primm regnum iniit
Sal
,

ubi Absalom facultatem sibi parente


sibi ut

mille viris praefectus fuit ptre, et talia

Hceret secedere sacrihcii causa in He-

praestilit, qualia

non
Sic

nisi

viro
ibi

jam grandi
Ambrosius
:

bron, quasi legitimum esset, et ab aliis solilum


obiri sacrarium.
esset,

sperari

poterant.

ergo

Quod quidem
illius

nisi

sanctum

David,

cm

esset prudentior, Jonathae


i

tamen

nunqum

votis

pater

annuisset.

junioris consiliis acquiescebat.

Accedit, qud secum habuit David in Hebron

Vers. 5.

v.

In

Hebron regnavit super Judaic


ubi explicuimus

sacerdotem

summum Abiathar,

qui sacris ope-

septem annis, et sex mensibus. Hoc idem supra, c. 2,

rari lgitim, et

excipere solemni forma ab

11,

quomod
c.

utrque parte jusjurandum poluit.

haec
esset sacrata-

duo

loca conciliari possint

cum

2, v.

Sed etiamsi

in

Hebron nullum

11, lib. 3 Reg., ubi David

septem annis null

rium, nullum altare, nulla victima, fdus

sex
in

mensium

habita ratione, rgnasse dicitur

men

illud dici potuit


illa

coram Deo percussum.


fdera, aut juramenta,
testis.

Hebron.
Vers. 6.

Sic enim dicuntur

Et

abiit rex, et omnes viri, qui

quorum Deus advocalur


Galat. cap. 1, v. 20
:

Sic Paulus ad

erant cum eo, in Jrusalem, ad Jebus^um habi-

Ecce coram Deo, quia non


mihi Deus, qud non
in sylv, in

tatorem terr.
intestinis bellis

Cm primm
moliri,

civilibus et

mentior, id est
fallo.

testis est

expeditus fuit David, cpit

Neque sancluarium crat


lib. 1,

qu
ibi,

jam majora qum ante

cm

collectas

apud Ziphos morabatur


uthabes
cuntur Jonatlias
no, quia utcrque
et

Saiil, et

tamen

haberet majores vires, neque contra domesticos, sicut antea, dispersas.

cap. 23, v. 18, percussisse di-

Quare cm

in

me-

David fdus coram Domifderis in sylv percussi

dio

terrae

promissionis
natur

meliorique loco

illius

maximque

munito videret esse Jab externo teneretur

testem advocrunl
T"

Deum.
David in regem,
in occulto

rusalem, non

pulabat ex usu, aut dignitate


si

Unxeruntque David regem super Isral. Tertio

esse Israelitici populi,


babitatore.

mine unclus
illum

est

cm

pri,

Quare hoc voluit esse suarum ex-

mm

unxisset

Samuel

et

peditionum initium, et promium unctionis


sua; in

septennio antc in

codem

loco tribus Juda;

universum Israelem. Sed quia multus


sermo, non
erit

mine autem
et

totus Isral illum sibi tertio unxit


,

deinceps necessari de Jrusalem nobis futurus est


sine aliquo perse
illius antiquitate,

consecravil regem

postqum jam inter

ipstim et

populum de regni forma et administratione convenerat. Quod fieri tune poluit commode, cm sunimus ibi esset sacerdos, neque sacrum deesset oleum,qualeprounctione regum religio reqnirerct.
Vers. 4.

nostrae pretio, pris

de

ac

mole, et variis
gisse.
Alii

habitaloribus nonnihil atti-

de re longis, nos paucis et


loci

strictim,
verit.
t

prout hujus

tractalio postula-

Filiustriginta annokum erat Da< <

vid CUM REGNARE COEPISSET (I), ET QUADRAG1NTA


(1) Allegoric

bus typus

Qud

liic mi et in aliis omniChristi. Audi Angelomum David triginla annorum regnare cpil,

David

fuit

Evangelium regni praedicare cujus regnum sempiternum, et potestas ejus alteri non dabitur. QuadTagenarius enim numerus, qui ex quaterdenis constat, plenitudinem tem:

i i

praefigurabat qud Dominus noster triginla annorum venit ad baptismum, et incipiebat

porum, et rerum perfeclionem signiiicat. Hoc reprassentavit regnum Davidis, quod fuit (Corn, Lap.') quadraginta annorum.

HM
in

COMMENTArUUM. CAPUT

V.
inlerior.

1162
Sic ergo cni

Hujus civilatis mulia apud sacros et profanos scriptorcs inventa nomina ; nam vald est

ron superior, altra


essent Salaim, id
est,

duse civitates appellatse

eorum

scriptis

commendata

hsec civitas,

Salem, ut aliqua esset nota, quse


tra distinguerez hsec, de
tatio, appellata est

unam ab

al-

licet hsec

conimendatio prsecipua ab eo tcmfuit,

qu nobis commenloco

pore ducta
et

quo ad ditionem Israeliticam Davidicum genus traducta est. De quo ex


lib.

Jrusalem, quse sonat aut


excelso
,

Salem sublimera

quia in

aut

profanis videndus Cornlius Tacitus


sacris liiteris
vitatis

21. In

altitudo pacis, seu visio pacis, aut

Salem

horri-

multa occursant regise illius ciencomia. Quale fuerit exteinarum gen2, v. 15: Sibilaverunt, et

bilem,

cm

altra

Salem aliam habuerit notam,


aut aliquid aliud, quod desi-

de qu nobis non constat, qu nota diceretur

tium de Hierosolym judicium, osleiulit Jere-

Salem
Salaim,

inferior,

mias Tliren.
runt caput
est urbs,

move-

gnaret pacem.
illa

Quasi dicas, ex duabus

illis

suum super filiam Jrusalem, llccine dicentes, perfecti decoris, gaudium uni-

quse sublimis est, etc.

Alterum etiam nomen Jrusalem impositum


est,

vers

terras ?

antequm Jebusseis nomen acciperet.


ide mihi persuadeo quia loci

Hsec prinim appellata est Salem, seu Jrusalem,


illi

Quod
nisi

natura

antequm Jebusseus nomen imponcrct, aut illam incoleret, jam


ut constat, quia

prior est,

qum

illius

habitator

atque ade

dicamus, ab aliquo Jebus fuisse


,

primm

audilum erat nomen Salem, ut constat Gnes.


14, v. 18, ubi Melchisedecb, qui etiam

sedificatam

quo

etiam

nomen

acceperit

pula-

(sicut civitates alise suis condiloribus soient),

tur fuisse Sein

lilius

Noe, rex dicitur Salem.


fuerit, quse postea

pris appellata est Jrusalem, quse loci altitudi-

An

ver

illa

Salem eadem

nem

aut terrorem sonat, seu etiam visionem

vocata

fuit

Jrusalem, inler auctores

non

levis

absolutam et perfectam
ditur nominis notatio,
(juibus videri
,

disceptatio est.

Hieronymus Epist. ad Evaquse erat prop

grium aliam Salem esse putat Jrusalem,

nam hsec etiam traqum Jebus. Scio aliquodam illius nominis prin;

quam

obtinuit Melchisedecb,
ait

cipe

primm
;

sedificalam et babitatam esse J-

Sichem, quam mine


cari Salim, de

exigu mulaiione vo-

rusalem

quis

tamen

ille

fuerit,

non dicunt.

qu Joan.
alii.

quuntur complurcs

Hieronymum seQuod idem Hierony3.


ill

Ego Jebusi nomen primm invenio Gnes.


10, v.

16,

sed hic longe fuil

post Melchise-

mus
quae

probat, quia suo lempore in

Salem,

decb, quo fundata dicitur Salem. Fuit enina Jebusseus pronepos Noe, nepos

non loug

distat Sichitnis,

in

qu

ta-

Cham,

lilius

bernacula sua

lixit

Jacob, dicit ostendi adbuc


,

Clianaan

Melchisedecb autem

Sem

esse ere-

palaiium Melchisedecb

et

ex magniludine

ditur, filius Noe.

Porr apptilatam esse pris

ruiiiarum veteris operis magnificeniiain. Plures


alii

Salem,

qum

Jebus, docet
alii

Hieronymus
quales
lib.

Epist.
illius

Melchisedecb

illius

Salem regem esse

ad Evagrium, et
civitalis

qui Melchisedecb

dicunt, quae etiam vocatur Jrusalem, de quo

conditorem appellant,
lib.

sunt
7 de

nobis hoc loco pluribus


Illud

agendum non
vocatam

est.

Isidorus

15 Etymol., Josephus

certum
75

Jrusalem

quoque

Dello cap. 28, iEgesippus. Et favet


ijise

plurimm

fuisse Salem,
illud Psal.

quod non
:

iiegat

Hieronymus ad

loquendi modus. Sic enim de Jebus loqui-

El

faclus est in pace locus ejus,


:

lur, ut

tamen non obscure

indicet, pris no-

et liubita/io ejus in Sion. Ilebraic

Et

faclus est

minatam
fuiiiculo

esse Jrusalem. Josue cap. 18, v. 28,


civitates quse

in

Salem

locus.

Ubi eliain sentire videtur Hie-

cm numeraret
Jrusalem,
in eo
illa

allribulse sunt

ronymus
dech.

in

Hierosolym
esse
c.

rgnasse Melcfaiseciviiates

Benjamin, dicitur

et Jebus,

quse est

San pluies
sic

appellaas

nempe Jrusalem, cujus nomen


auditum
est,

Salem docet Serarius in

10 Josue q. 2.

libro ssepis

ut cap.

10,

Ego

conjecio, inler alias civitates quee


:

non semel. El
sseis habiiata,

ssep Jrusalem dicitur Jebu-

appellantur Salem, duas fuisse prsecipuas

al-

quse san

nomen

Jebus non videhabitarctur,

teramjuxla Sichem, ubi habitavit aliquando


Jacob; alteram,
eripuit.

batur amissura,
si illud

cm

Jebusseo

quam modo David


est,

Jebusseis

omnium antiquissimum
,

habuissel.

Unde factum
plurimse

ut Jrusalem

apud

Dicitur etiam Uierosotijma

cujus nominis

Hebrseos ponalur in duali forma Jerusalaim,


sicut alise
civitates,
est,

etymon varium
1

est

apud

varios. Josephus lib.


et

ut Isaiae cap.

contra Appionem,
illius

cujusdam maledicam

15, v. 5

Oronaim, id

duse civitates, quse

stultam

nominis noiationem reprehendii,

dicuntur Oron, seu Bellioron, quse locorum


situ distinguuntur;
s. s.

qui dicebat, llebraeos,


egressi,
in

cm ex /Egypio
37

essent

quare altra dicitur Belho-

Judain tandem per soliiudinem.

IX.

H63
pilais templis,

IN

LIBRUM
com

II.

REGUM
David appellata
instructam
est,

1164

pntrasse, ubi spoliatis habitaloribus, et

civitas

quam partem lune


puto tribui
civita-

urbcm condidre, quae pris


illius et

oedificiis

assignatam

teinploruni spoliis iepouuX* noininala est. Sed

Benjamin.
tis

Cm

autem Judae funiculus

aliquandi post ut obscuri


,

ignominiosi

illius fines altingeret,

ut constat ex Josue

nominis convieium effugerent, mutatum esse

cap. 15, et cap. 18, quidquid deinde additum


est civitati, saltem

nomen aliquantulm,
Sed
qui
ridet Joseplius

et

urbem ipsam
illius

Iliero-

ex latere aquilonari,
id

id est,

solymam, et se ipsos Hierosolymos appellsse.

ab e parte quai spectat vallem Enao,

totum

sluporem
illud

hominis,
signili-

Judae runiculus complexus est. Quare per sy-

non

viderit,

nomen

non idem

necdoeben Jrusalem

dicitur

pertincre
et

ad

care graec quod bebraic, ncque san Hcbraei


alienae

lingu nomen suae indidre civilali. Ego banc vocem conficlam esse puto Gracad hebraici nominis similitudinem, modicA

Judam, quia partem Judae tem Benjamin sedes ejus amplectitur.


et

Benjamin

par-

Illud

praterea mihi certum

est,

templum

cis

etiam Salomonis in utriusque tribus confinio


fuisse

syllabarum mulatione, qui civitatem illam

construclum. Qud enim ad Benjamin


illa

secund compositionis parte vocavre Solyma,


sicut Hebraei

pertineat, probal

Hebraorum

traditio,

de

Salem; etaddit Jrusalem priori

qu Ilieronymus
sim
;

in Tradit.
:

Hebr. super Gene-

parte, Hierosolyma.
tis,

Quod

ide fecerunt liben-

quae illud Gen. 49

Benjamin lupus rapax,

quia templum, quo

maxime

erat nota

man comedet prdam,


de templo
accipit, in

et vespere dividet spolia,

et

commendata
epov,

civitas, epv appellalur.

Im

et

quo man

sacerdoti-

quidam dicunt, a Salomonc

et ab illius templo,

quod

utdiximus, dicitur graec, vocatam

bus immolantur hosti, et vespere distribuuntur. Et ita pnlat Cbaldaeus. Et favet illud Moysis,

esse Hierosolymam.

Quod mihi non


et ex eo

displicet.
et
fit

Deut. 33, ubi Benjamin in thalamo Do-

Et quidem hoc nomen esse gracum,

tenent
verisi-

mini futurus esse dicitur,

communiter
mile,

interprtes,

id est, in templo, ut etiam Cbaldaeus exponit. Quare edem spec-

qud nunqum
est,

illud in sacris litlerisau-

tant benedictiones Jacob et Moysis,

nempe

id

dilum
tium

anlequm populusBabylonem abduconvictu

quod
lol

in

Benjamin

illustre inagis

magisque

in

cerelur extorris.
l'amiliari

didicre

Tune enim ex aliarum gennovum iljud nomen et primm, et in palrios fines induxe,

Israelitide

possessione

pretiosum

est.

runt. Plura de Jrusalem vide apud Salmero-

Qud autem partem aliquam templi, non autem templum totum sibi vindicet tribus Benjamin, ex eo fit mihi maxime verisimile, qud
Jeremiae 20, v. 2, aliquod templi latus
sibi

nem prolegomeno 42; Adricbomium


10,
1, et

in Jc.

nomen
tribus

rusalem; Serarium in Commenlariis Judic.


q.

sumpsil

Benjamin

quod plan indicat


illa

2; Pinedam
lib.

in

Ecclesiaslen, cap. 1, v.

aliquam esse templi partem, quam

Josepbum

7 de Bello, cap. 18.

non agnosceret suam

Percussit Phassur Jere-

Illud

praterea addendum, aedificatam esse


ipsis

miam
mini.

propltetam

et misit

eum

in nervum, quod

Jrusalem in
niis
,

Benjamin Judaeque

confi-

erat in porta Benjamin supe^iori in

domo Do-

atque ide sicut aliquid sumit ex ulriussic etiam

En

libi

duae portas, superioret inferior,

que funiculo,

ad utramque tribum
illa

quae indicant latus illud templi esse intra sor-

perlinere. Sic putant Lyra et Serarius ad


loca Josue, de quibus

lem Benjamin.

statim, et Serarius

in
in

Qud ver etiam fueril


bat illud inprimis,

in

Judae funiculo, pro-

cap.

Judic.

v. 8, licet

neget Abulensis

qud David amplificavil


1

cap. 1 Judic. et cap. 10 Josue.

Quod ad Benc.

vald civitatem illam,


ficavitque

Paralip. 11, 8

JEdi-

jamin pertineat, liquet ex Josue,

18, v. 28.

urbem
ill

in

circuilu

Melto usque ad

Quod ad Judam, Josue tavitqne Jebusus cum


tur Judic. cap. 1, v. 21

cap.
ftliis

15,

.
in

G5

llabi-

gyrum. In

accessione ad civitatem antiin


ill

Juda

Jrusalem

quam, seu cerl


esse

nova

civitale,

cujus

usque in prsentem diem. Et iisdeni verbis dici:

pars intra Judae claudebatur

fines, aedificalum
:

Il abilavit que

Jebusus

templum

probat illud Psal. 77


et

RepuHt

cum

filiis

Benjamin

in

Jrusalem usque in pr-

tabcruaculnm Joseph,
clegit,

tribum

Ephraim non
Sion,

sentem diem. Quibus locis utraque tribus dicitur non potuisse Jebusseum dclere.

sed eleqit tribum Juda

montem

quem

dilexit.

Et

dificavit sicut unicornium sanelifiid est,

Ego

ita

exislimo,

cum

facla fuit olim lerr

cimn suum,
v. 12,

templum. Et Zachar. cap.


in

2,

sanctae divisio, exiguam fuisse Jrusalem, cu-

templum suum
id

terra

Juda

statuit,

jus tune pars babilala Jebusis icnebatur.

dam
! ill

illam lerram vocat sanctificatam, et in

Hauc autem videlur esse arx Sion, quae postea

partem suam,

est,

templum fulnrum

HC5
esse
dicit
:

COMMEiNTAlUUM. CAPUT
Possidcbit Dominus

V.

1160
vari se in bujusloci

Judam

partent

rum

est,

qum

suam

in terra sanctificat, et eliget

adhuc Jru-

tatione versent interprtes,


inter se consentant;

commenqumque parm
singulorum

salem. Vide
das sorte.

quomod Jrusalem

slatuil in Ju-

longum

esset

referre, atque infirmare sententias.

Adducam

Superest jam videamus

quomod expugnan-

illas,

quae magis videntur

aliis

placuisse, vel

da nunc dicatur Jrusalem,

cm
,

ante hoc temIsraelis po-

quia magis ad litteram, vel quia magis ad plau-

pus expugnata dicatur, et esse in


testate.

sum. Hebraei, ut

in Tradit.

Hebr. tradit Hiero:

Neque enim David

et

triumplialis
esset

nymus, hune Iocum


<

sic accipiunt

Non

in-

pompa, devicto Philistho, ingressus


set caput, quasi praeclarae victori

gredielur hc David, donec nos hinc auferat,

Jrusalem, ibique abscissum gigantis collocs-

quos inermes

et imbecilles, sicut caecos

monumenpotenli,

et

claudos,

esse arbitratur, et quos bello

lum,
1

nisi Israelilicae foret subjecta

agressurus sicut caecos et claudos se trium-

lleg. cap. 17, v.

54

Assumens autem David


;

caput Philistlii, attulit illud in Jrusalem

ar-

phalurum putat. Idcirc dicitur in proverbio Ccus et claudus non inirabunt in tem:

ma

verb ejus poniil in tabernaculo suo.


in

plum. In Hebraeo habetur

Ccus
:

et claudus

Ego
cl

Jrusalem duas partes esse video,

non intrabit domum. Hoc est

Caecus et clauquili-

alieram in vertice

mon lis, qu
fuit

dicitur Sion,

dus (subauditur, dicunt) non intrabit


bet

postqum expugnata

David, Davidis

domum ccorum

et

claudorum, quam>

appellatur civitas; alteram, quae est in ipso

di caecus et claudus ints fuerint.


hsec

Mihi

montis descensu, et
fortass de

situ

minus arduo. Et

lic

Hebraeorum
placuit

expositio,

qu non videtur

causa appellata est in duali nuquasi duae forent


altra
civitates

abhorrere Hieronymus, non omnin displicet,


quae
scholasticae, et Glossae

mro

Jerusalaim,

ejusdem nominis,
altra, quae

superior, quae Sion,

Angelomo, Magistro Historiae neque Abulensi displi;

magis communi vocabulo diceretur

cet q. 7,
Alii

neque Hugoni.

Jrusalem.

tribu Juda, quia


lis.

Hanc expugnrunt qui erant minus cral expugnatu dillici,


:

ex sententi Rabb. Salomonis dicunt,


civitatis

supra

Judic. 1, v. 8

Oppugnantes ergo

filii

Juda

Isaac et Jacob,

mnia positas fuisse imagines quorum aller caecus, alter erat

Jrusalem, ceperunl eam, et percusserunt in ore


gladii.

Superiorem ver, neque

filii

Juda, nelicet

claudus. Quas eo consilio statuerunt in eminenti atque conspicuo foco Jebusaei , ut re-

que

filii

Benjamin expugnare potuerunt,


atque ide simul

cordarentur illorum posteri

Israelitse

pacti,

saepis aggressi,

cum JebuDe
filiis filiis

sis civitatem illam habitrunt invili.

quod cum Abimelec rege Gerarae percussit Abraham, et e raiione abstinerent ab armis.
Erant autem,
ait Rabb. Salomon , Jebusaei ex gnre Abimelec. Quare juxta haec hune lo-

Juda Josue lu

Habitavilque Jebusus cum

Juda
bique

in Jrusalem.

Idem de

filiis

Benjamin,

Judic. cap. 1, et de utrisqueea reddilur utroratio, quia id

non potuerunt delere Jebu-

sum. Quare
majores sui

nunc aggreditur David, quod conseculi non sunt, ut illam ex


magis
illus-

medio
tri

terra; promissionis, et loco

aboleret ignominiam,

quam

alii

cum magno
esset

Israelitici

nominis dedecore tamdi pertule-

runt, ne simul viverent, contra


loge

qum

prceptum
potentiae

qui tam religione et sacris

dissiderent, et superiori

quodammod

subesloco

sent

eorum, qui superiori


capita
,

in

supra ipsorum
insederant,.

domitasque cervices

murailles des aveugles et des boiteux, insulter David, en lui tmoignant que des soldats de cette sorte leur suffiraient pour l'empcher d'entrer dans leur place. David propose un prix pour celui qui montera le premier sur la muraille, comme il est marqu plus particulirement dans le livre des Paralipomnes, en ces termes: Quiconque montera le premier, et chassera les Jbusens, sera gnral de l'arme. Joab donc, fils de Sarvia, monta te premier, et il fut fait gnral. Joab, sans doute, fut bien aise de rparer en quelque sorte par celte action d'un si grand courage le crime qu'il avait commis en assassinant
leurs

comme pour

Abner

Dictumqce est David ab

eis

Non ingredieris

si lchement. Il semble aussi que David, qui n'tait pas assez puissant pour lui ter la charge de gnral, avait propos le comman-

huc, n1si abstuleris c/ecos et claudos (1). m(1) Les assigs disaient David : Vous n'entrerez point ici que vous n'en ayez chass les aveugles et les boiteux. Il parat, par ces paroles,

le prix de celui plus vaillant la prise de cette place, afin que si un autre le remportait, Joab ne pt pas se plaindre qu'on le prfrt

dement de

ses

armes pour
le

qui aurait paru

que les Jbusens se croyaient si forts, et qu'ils taient si persuads que la forteresse de Sion tait imprenable, qu'ils avaient plac sur

que s'il le remportait lui-mme, on et moins lieu de trouver mauvais qu'il demeurt dans une charge dont il avait paru plus digne que tous les autres. (Sacy.)
lui;

U67
cum
sic

IN

LIBRUM
fir-

ir.

regum
impetus
hostilis.
illa

ns
Videtur
esse

exponunt

Nisi

volueritis
,

datam
duae

todia, arceri posset

majoribus vestris violare (idem

et fcedus

aulem
qu

proverbialis dicendi forma

nialum sacramento contemnere, cujus

significatur et

hostium contemplus

et

parentum vestrorum imagines obsides sunt,

nimia securitas. Ex bis explicalionibus extre-

non ingrediemini. Quasi dicerent

Non

in,

mse mibi aut probantur magis, aut displiceut


minus.
Dicentes
:

gredicmini, nisi fdifragi, nisi prodit fide

quam

parcntibus acceplam
Ilaec

sartam et tecsententia

Non ingredietlr David


sibi

iiuc Ex-

tam servare debuistis.


placuit,

Lyrae

plicatio est superioris clausulae, et quid in ea

quam

Abulensis et Burgensis optim

Jebusaei

nimim

ac urbis munilioni

tri-

cl acriter impugnant.

Quos

tu vide.

buentes, significarevoluerint e proverbiali et

Alii in ccis et claudis

deos intelligunt tuin

obscur dicendi forma


batur obscurior,
sacro subjecta
illius

quae quia panl videexpositio ab historiro


:

telares,

quos gentium more


fuluros

mris Jebusaei
praesidio,
reli-

locaverunt, quasi

civitati

est.

Quasi dicat
,

Ilis

verbis
sui

aut cert intra

civitalis

mnia

in loco

oslendere

volure Jebusaei

nullo

modo

giosoac sacro servabant, quibus patronisexistimabant fore ut

conals ac voli compotem fulurum esse Da-

nunqum

in aliorum potestaevitari

videm.
Vers. 7.
h-cc est

tem

civitas
,

veuiret.

Quare cm

non

Cepit autem

Davii arcm Sion,


atqina

possct

quomins ab boste caperetur

civitas,

civitas David.

Quia auspice

dii tutelares

ac patrii excedere ultr diceban-

auctore Deo, qui locum illum ex omnibus ba-

tur, aut evocari ab hoslibus cerlo aliquo car-

bebat eximium, suoque cultui praecipu destinrat


,

mine, quod vim haberet evocatoriam. Porr


ilii

illud

sibi

negotium aggressus fuerat


oblatas superare
difi-

dii

ab

Israelitis,

utpole saxei autlignei,

David, non fuit


cultates.

difficile

claudi dicebantur et caeci. Sic cert cecinit

Quare depulsis inde JebusaRis, quanet firmos pe-

David, Psal. 115

Ocutos liabent, et non vide,

tmvis oculos haberent lynceos,

bunt; pedes liabent

et

non ambutabunt. Dicunt

des alque veioces, et mutato priori nomine,


sicut etiam
lavit,

ergo Jebusaei,
diae

nisi illi dii, quorum ipsi custourbem crediderunt, ab urbe depellanlur,

nunqum futurum
rumpant.

ut ipsi

in

civitatem

ir-

dominus mutabatur, illam appelnon Jebus, ne quod maneret anliquae impietatis vestigium sed civitatem David
, ,

quam
est explicatio, Jebusaeis ita

ipse postea majori


8.

firmamento munivit.
e.nim

Gommunior
contra
set.

mu-

Vers.
ILLA

Proposuerat
,

David

in die
,

nilam videri civilatem, ut csecis et claudis

PR.MIUM

QUI

PERCUSSISSET JeDIFS^ UH
,

ET

omnem vim

bostilem propugnari pos-

TETIGISSET
c-f.cos

DOMATUM FISTULAS

ET AIISTLLISSKT

Alii

dicunt, rever caecos et claudos per


,

et claudos. Rationem reddit historicus

urbis propugnacula fuisse dispositos


tain

qui non
irride-

sacer, cur tam cit tt dilicultates exuperirit

urbem defenderent, quam hostium


,

David, quia videlicet praemiis suorum miinflammavit animos, et ad

rent

subsannarentque conatus.

Huic facto
ad,

lituni

arduum

quid-

illud fuisset simile, si

modo vcrum, quod


,

libet

aggrediendum armavit. Praemium autem


lib.

ducit Lyra Ezech. cap. 27


est,

ubi Pygmaei

id

positum est,

Paralip.

cap.

H,

v. 6

homines

pusilli, cubitali

magnitudine, et

Omnis, qui percusserit Jebusum inprimis,

erit

omnin

nihili, dispositi
aliis

dicuntur in mnibus,

princeps et dux. Hic ver propositum audacis-

quia non

egebat propugnatonbus Tyrus

simo cuique negotium explicatis exprimitur,

quia satis babebat se ips sibi munimenti,

nempe
fistulas

qui primus Jebusacum percuteret, qui

cm
loci

ab arte esset et nalur munita. Sed


long alia ratio et explicatio est,
in noslris

illius

langeret, id est,

aquarum emissarios
aut quia

quam

canales, et denique claudos amoveret et caecos,

nos

Commentariis ad illum locum


claudi in
dispositi,

qui

magno

fuerant Davidi fastidio

Qud propri caeci et mnibus fuerint ad propugnandum


addiiximus.
tencl Josephus
1.

rever fuerunt quasi propugnatores in


dispositi, aut quia illorum

muro

nomen

ipsi

ad igno-

7 Ant. cap. 2; Angclomus,

miniam objectum. Nunc de


Proposierat

singulis seorsm.
in illa

Procopius, Thcodoretus q. 16 et 17, et boc


fortass ver.
si

emm David
,

die pr.b-

Neque mibi videretur aienum boc lantm dicendi modo signiiicaretur,


natur

ctiamsi nullus intercederet caecus aut claudus,

mu. Quia ambitio et cupiditas magnam liabent vim in bumano pectore illudque ad prabsentem mortem caecum et praeceps abripit, ide
duces gnari
sinant
,

tam esse civitatem

munilam

ut

qum

facile

homines

bis se

abduci

csccis el claudis, si alia

non

esset h'rmior cus-

honores proponunt

et alia

commoda

1169

COMMEINTAKIUM
I

CAl'lT V.
busos omnes
intelligamus
; ,

1170
juxta

quae humanae naturse aut ornamenio sunt, aut

primum

levamento. Inde inventae coronae qua:


lus qui

quia

Ilebrseorum sensum

sive rvera eos qui capti

lur

murales appellantur.

primm ascenderunt muruni, tribuunQuo artificio qum


,

essent pedibus alque oculis, qui ad insultan-

dum irridendumque Hebrueorum


mris fuerunt Jebusueo
posili,

conatibus in

frquenter usi sunt externi

unum
lib.

mullis

niniis insolente dis-

exemplum
locum

accipe, quia huic

qum

similliinum.

qui et ipsi libeio ac ptulante convicio


illos,

Alexander, ut tradit Curlius


incidisset

7,

cm
,

in

Hebraeos subsannabant, eos qui

quicum-

praerupium et arduum

in

que forent, submoverent, magn aliqu mercede muneratum voluit. Illud


,

quem hostium multitudo


qui eo in loco tutos

consederat, et ab his

odientes ani,

se tanti imperatoris

mam

juxta textum
,

hebraicun

qui habet

fortun et viribus existimarent, simile inlor-

senulie

quidam

sic

exponunt

Quos exosos

queretur opprobriura

quale nunc Jebusaeis

habuit aut odiosos anima David. Quia videlicet


talia

Davidi, prmiis propositis sic

suorum inflamusque praerupti


artilicio

jactabant

qualia sine offensione


lia

magn

mavit studia, ut ad

summum

audire non poterat David.

Pagninus, et Ti-

monlis fastigium eniterenlur. Eodem


usus est Caleb, Jud. cap.
1, v. 10,

gurina, et Hispanica translatio, qua3 sic rcddit


:

qui (iliam

Aborrecidos de

el

aima de David. Neque

suam Axam
qui filiam

illi

despondit, qui Carialh Sepher

ab hc senlenli long abest Vulgata translatio, si

adduceret ad Israelis jugum. Et proxim Sal,

mode, quod

in Scriplur frequens est,

suam

et alia

ornamenta

dignitatis ac

res significata pro illius usurpetur signo.

Quo

vit subsidia
lari

illi

promisit, qui Goliath singu-

modo

fortitudo ponilur aliquando pro armis

sterneret certamine, et ab Israelis

nomine

et glori, et

honor pro coron, quia

in

coron

tam fdum averteret opprobrium.

honorem
DomatU, Ut
et in

et gloriam in
,

homine cognoscimus;

Et

TET1G1SSET DOMATUM FISTULAS.

armis

armali hominis forlitudinem. Sic


aut convivium fdm\ dicitur

docet Hieronymus Epist. 135 ad Sunniam et


Fretellam, sunt tecta, non fasiigiata, aut testudinata, sed

hospitale

munus

seu charitas, quia charitalis signum et argu-

plana, quae Hispanorum

vulgus

mentum
dicitur

terrados appellat. Haec necesse est fistulas ha-

est. Quo sensu Magdalena dilexisse multm, quia mulla edidit amoris siisti caeci
,

beanl, per quas pluvialis aqua foras emittatur,

gna. Sic ergo


tur

et claudi odisse dicun-

ne

domum

corrumpat. Hae necesse est

in

parte

doms suprem

statuantur, ne quid in

interiorem doms partem humoris illabatur.


Abulensis, q. 7, prominentia

animam David quia subsannalione et scommate despectum illius et odium ostenderunt. Porr notum est, per animam illum cujusest anima circumscribi.

domalum

tigna

putat, quas canes Hispani vocant. Quidquid

Sepluaginta hic legunt

Omnis percutiens
et

liorum

sit,

extremum

esse constat in aedificiis,


tetigerit,

Jebusum, tangat

in

pugione

claudos, etc.,
Yulgat

atque ide qui


etiam
fistulis

fistulas

ad

summum

neque obscurus

est sensus,

neque

murorum
cacos

evaserit, necesse est. Alii in


et sublerraneos cuni-

translatione diversus. Theodoretus

tamen

q.

quosdam

culos intelligunt, per quos ad ipsa


fastigia

murorum
Abu16.

paiebat ascensus.

Ita

ex aliorum sen-

tenti referunt Magisler Hislor. scliol. et


lensis, et
lllud
dicit

apert Theodoretus,
fistulis,

q.

tanien de
,

seu canalibus, vel ad


,

emittendara
est. lllud

vel

colligendam aquam

certius

de cuniculis omnin incredibile,


,

quia rvera caeci essent et claudi Jebusaei


csecos illos aditus
,

nisi

si

qui forent

aut obslru-

xissent, aut observassent,

cm

id

non potuerit
vias
ali-

non esse notum,

et hoslis insiaret acer et slreet tenlaret

nuus, qui ouines scrtitarelur

per quas sese aperiret expugnandae arcis

prav viventes, qui factis negant, quas se credere profitentur, quique in via Dei claudicant, nunc Deo nunc mundo servire et placere conantes. Hi non ingrediunlur templum cleste. Quocirca S. Paulus Hebr. 12, v. 12, dixit : Propter quod remissas manus et soluta genua erigite , et gressus rectos facile pedibus vestris, ut non claudicant quis crret, magis autem sanetur. Oremus ergo cum Psalte Deum ut non infirmentur vestigia nostra Psalm. 17, 17; et ut ponat pedes nostros quasi cervorum, ibidem v. 34; ut viam mandatorum Dei curramus, Psal. 118, 32. Sapienter S. Ambrosius serin. 68 <Petrus, ait, petra est super t quam aedilicatur Ecclesia, ideque sicut in c Ecclesi idci fundamentum commet, ila et
haeretici et fidles
, :

in

homine membrorum fundamenia

confir-

qua commodilas.

<

Et abstllisset cecos et claudos odientes

ammam

David. Sive in ccis et claudis (1) Je(i)Mystic, cceci et claudi sunt infidles,

i
<

mat, uli claudo gressum restituit, Acl. 3, 7, et ut Chrislianus non jam trepidus et imsed becillis possit super petram Eccksiae robustus et fortis incedere. > (Corn, Lap.)
,

, ,

11/1
17, long aliter exponil,
positio
i <
:

IN
si

L1BKUM
est ex-

11.

KEGUM
cendos esse
illi
,

11722

lamen ejus

ne arcem Sionis occuparent,

sic

Cm

David, inquit, cepisset Jebus,


Jebusaeos
jussit
interlici

contra Jebusaeis jam, quod non metuebant,

alios

quidem

domitis, proverbiali etiam insultantes convicio,

claudos

auleni et caecos, qui irridebant


et

occinebant

Ccis

et claudis, id est, Jebusaeis

muro, ob lenitatem
conservavit
,

animi magnitudinem

<

proposito edicto, ut occidere-

non aperiendum unqum aditum in templum. Hoc porr dictum fuerat mult antea, Levit.
cap. 21, v. 18
feret
:

<

lur, qui feriret

aliquem ex

ipsis.

>

Omnium
illi

Qui habuerit maculam, non

of~

porr
bori

prinius, qui

murum

ascendit, et

la-

panes Deo suo, nec accedet ad ministerium

atque

certamini
est, fuit

propositum

bravium

conseculus

Joab, qui ut pris princeps

exercits Davidis designationc

ae liberalilate

ejus, si ccus fuerit, si claudus, etc. Sed licet hoc anliquum fuerit, ex hoc tamen tempore usum cpit liabere proverbii ; sicut multa

consecutus fuerat, sic eliam nunc suo mcrito


dignitalem
illarn

quae olim acut, aut etiam distorl dicta sunt

quam

diutissim tenuit. Quo-

adunum,

post

tamen proverbiali forma ad

mod

ver primus ascenderit, remque pre,

aliquid simile traduclum est. Qualia sunt

om:

gerit Davide praescriptam

tradunt Hcbri,
stult.

nia symbola Pythagorae, et

illa

Maroniana

sed, ut soient, fabulos, ne

dicam

Vide

Omnis
Et

in

Ascanio chari stat cura parentis.


:

Abulensem

q.

17, ubi illud

Hebraeorum comC/ECUS ET

illud

menlum

ridiculum vocat, et fer impossibile.


niCITUR
IN

Et campos
Item
:

ubi Trojafuit

IDCIRC

PROVERBIO
IN

CLAUDUS NON INTRABU.NT

TEMPLUM, HC ergO

Et

nostro sequitur de vulnere sanguis.


alia

sermonem
qui aut

esse puto de Jebusaiis

omnibus qui
eo sensu

Et mille

tum ab hoc, tum ab


et

aliis

poetis.
fuit,

hoc proverbial! convicio abiguntur templo,

Sic ergo, quod simpliciter olim dictum


id

omnes dicunlur

claucli et cci,

nunc proverbii pondus

usum

obtinet.
alios ex-

quem
alio,

in

prima exposilione tradidimus; aut

Neque, arbitror, praeter Jebusaeos ad


tenditur, sicut

qui mihi visus est non alienus, etfortass

multa sunt proverbia, quorum

germanus. Observavimus saep, nomcn aut


singuiari alicui homini, aut civitati, seu
tioni toti

usus unius tantm civitatis aut nationis ter-

na-

minis definitur. Ut

illud,

de quo infra,
in Abel.

c.

20

ab aliqu voce imponi, in qu aliquid audilum est sive ad Iaudem , sive ad ignomi-

Qui interrogant , interrogent

Et Nu-

mer. 2

Ignis egressus est de Hesebon.

Sensus

niam singulare.
lector

Exempla adducam pauca


attenlus
inveniet.

autem

is

esse videtur,

nunqum

Jebusaeos in-

plura

mediocriter
cenlurio

gressuros in templum, id est, non ingressuros

Lucillus

quidam

communi

populi

rurss in locum

ubi habitrunt pris, et ex


Israelitis expulsi.

convicio vocabatur Cedo alteram, ut auctor est

quo tune fuerantab


positioni
civitate
l'avet,

Cui ex:

Cornlius Tacilus
vite in

lib.

Annal., quia fract


voce ac

quod Septuaginta vertunt


et

In
alii

tergum

militis, alteram clar

Domini, quae est Jrusalem,


ita
,

rurss aliam poscebat. Antigonus quidam rex


Macedonlae,
ut tradit in

ferm oinnes

legunt, in

domum, juxta
rpa. beth.

texerit

yEmilio Plutarclius, Doilli

son appellabatur vulg, quia


in

mullm

erat

tum hebraicum qui habet sensus, cos non ingressuros

Et

in civilatem, aut

ore oiu, id est, dabo; promittebat videlicet


niliil.

mnlta, largiebatur

Noque

in sacris de-

sunt exempia. Qui pris dicebatur Gedeon

in ill mansuros, qui aliis aditum, caecorum et claudorum oppositu negaverant. Neque si legas, templum, cum Vulgato, diversus est admo-

idem poslea vocatus

est Jerobaal

quia

cm
ad

dm

sensus.

Cm

enim templum futurum

aram
ilios

evertisset Daal, de illo

dictum
:

est

essetin Jrusalem, et statim in arce Sion, seu


civitate

qui causam agebanl Baal


6, v.

Ulciscatur se
valet Je,
:

David arca Domini, ut liquet ex se-

deeo Daat, Judic.


robaal.

32;

id

enim

quenti capite, qui negatur fulurus in civitate

Et Michael inde nactus est

qud

in praelio

Quis sicut

nomen cum angelis apostatis dixisset Deus? Ad hune igitur modum arliiproverbio dictos cquia

Domini
eliam

aut in

domo

ejus

ille

ingressurus

negatur in templum. Neque id de om-

nibus Jebusaeis intelligendum est, sed de his


qui partem habitrunt superiorem
,

tror, Jebusaeos conviciali

et aliis

li-

cos

et

claudos

dm

subsannarent Hesalis

bero insultvere cenvicio


fuerunt
Israelitis

nam

alii

permixti

braeorum exercitum, ad propugnandum


futuros esse dixefum caecos et claudos.

et inferiori

Salem, qui ad
et bi eliam

Hebraeorum religionem accessre,

Utautem
braeis

Jcbusaci irridentes objecerur.t

He-

cum

Israelitis

eamdem

habilrunt civilatem,
,

proverbiali forma b ccis clclaudis ar-

qualis fuit

Areuna Jebusaeus

de quo infra

1175
c.
,

C0S1MENTAKIIJM
ubi tem-

CAPUT

V.

1174
et confirmai elur

24 qui aream Davidi concessit , plum Domini Salomoni iilio sedificandum commendavit.
Vers. 9.

magis ac magis cresceret

im-

perium.Nequeidmirum,cmpatronumhaberet
et

auspicem Deum, cujus

ille

prsertim intue-

Habitavit autem

David

in

arce,
illa

batur gloriam, etstudebat amplificare nomen.


Vers. 11.

etvocaviteam civitatem David.


niaxim esset
retur
urbis,
,

Cm

pars

Misit quoque Hiram


est. Illud

rex Tyri.

nalur muni ta fuluraque

vide-

Unde Hiram cum Davide fdus amicitiamque


coiilraxciil, incerlum

non solui fortissimum munimentum sed eliam ornanientum amplissinium,


ibi

cerlum

so-

cielalem illam ad
fuisse

tempus

usque Salomonis
,

stabilem

habilationem babcre voluit, et


civilati,

productam. Forlass metus

quem Ty-

suo nomine nomen iniposuit


etiam fecerunt plurimi
cra
alii,

deinceps vocari voluit civitatem David.

quam Quod

rius ex Davidis prospero in bellando successu

conceperat,

illius

socielatis

conciliator fuit.

de quibus

tani sa-

Cm

igitur

Hiram Davidis consilium cognovisaedificandae


,

qum
,

profana

bisloria. In

profana sunt

set regiae

doms

quam pro
et

lantl

Tros

Romulus, Alexander, Antiochus, Pto-

nominis majestale aniplam esse


oporlebal
,

luculentam

lomus, Constantinus, et innunieri alii. A quibus nominata Troja, Roma, Alexandria, etc.
In sacra
bit

neque videret tractum illum Solyillam prequalis est cedrina

mitanum abundare ad molitionem


tios materi
artifices
,

unum tantm
,

caput 10 Gen. exhibe-

aut habere

plurima

et cap.

25 et 38, non pauca.

qui ligna

cderent dolarentque ad
etiam Dayidi

Et

iEDIFICAVIT PEU GRUM A MELLO, ET 1NTRIN-

contignationes et tecta, et qui pro parietibus

SECUS. SicutDan. c. 4, v. 27,

Nabuchodonosor

saxa

ex arte polirent, de

illis

occupatam se Babyloniam sicornavit, amplificavitque, ut se aperl prdicaverit fuisse

commodare
Vers. 12.

voluit, quibus regia Davidi atest.

que superba domus constructa

dificatam, sic nunc David civitatem in Israeli-

Etcognovit David, quoniam conCOIltilienlib. 1

tarum redactam potestatem amplificare


voluit,

sic

FIRMASSET EUM DOMINUS RECEM. QllSB

ut merit dici potuerit civitas Da-

tur in hoc cap., omnia repetuntur


cap. 14.

Par.

vide constructa.
statuit
civitatis

Quare

primm
et

laxandain
spalia
spatii

Quomod David suum


iri

in

suo capite

sedem
,

locorum

slabilitum regnuin,

illudque exaltalum atque

magis explicanda fund voragine

atque ide

tantm

amplilicalum

didicerit,

obscurum
,

est. Fieri

sunpsit, quantum erat Mello, id est, pro,

hoc potuit prudenli conjectura


muliis
cula3
praeliis

cm uno

im-

quae utramque Salem

supe,

petu arcem Sionis Jebusaeo sustulerit, quod


duoe tribus potentissima consespiritu prophetico
,

riorem

et inferiorem

mdia discludebat
Mello,

et
ci-

inde duxit

murum
in

per gyrum, qui

novam

non sunt, aut

inspi-

vitatem ambiret.
multi. Mihi

Quid

sit

disputant

rante

Domino

et

hoc mihi mult verisimilius,


,

prsesenti salis erit dixisse,


fuisse hiatuin
,

quia etiam viderat


regni sui
,

vastum quemdam
civitatem

qui utramque
,

divideret,

quem
,

poslea Salomon

qum felix Sal habuerit qumque celebratum exordium et tamen rcgnum postea multis habuit atlritum
; ,

ut templo
raret
si
,

commodam
,

ac civilati sedem palib. 5,

incommodis
cur prudens

et ignominioso

tandem,

et plan

adaequavit

de qu poslea

plura,
oiuit-

miserabili interitu

fdatum. Quare

nihil erat,

necessarium videbilur. lllud hic non


,

homo ex

eo successu fortunatum

tendum
mos,

intra

illud

spalium
,

quod
qui

Mello

aliquid (onjectaret in posterum, nisi aliunde


aliquid lucis habuisset.

circumscriptum est muro


et e

acdificaas
,

essedo-

coactos esse cives

vacuum
illa

Vers. 13.

Accepit erco David adhuc conCurau-

antea locum illum complerent. Unde vasta

CUBinas ETuxoREs(l).lIaec apertasunt.

praecepsque profunditas vocala

sit

Mello, inhabuisse,

certumest. Videturutem hoc

nomen

(l)Duxitomninuxoresocto, concubinasdccein. Polygamia lune apud Judaeos lolerabalur.


Foi tusse David politicis aliquibus causisductus omnia Iv.vc connubia inivit; facile enim familias genlis suae potenlissinias sibi devincire , alienosque reges in partes suas pertrahere moHebalur. Minime tamen necesse est Davidis causam lueri, vtante tantm modo Moyse, ne rex magno numro uxores adsciscat. Condilio concubinarum eo soliim nomine legitimis uxoribus et .matronis difl'erebat, qud nullu solemni rilu connubia cum illis celebrarentur,

ex quo impleta est Saloinone multo aggere et saxo, verbo maie, quod est complexe; sacer enim scriplor, sive fueril Nathan,
sive
,

quis alius, nactus est impletum hiatuin illum


et

ex eo appellari cpluni Mello.


Vers. 10.

Et

ingrediebati'r proficiens.

Ex eo tempore omnia
voto,
ita

Davidi successerunl ex

ut conlinenli victoriarum
i
,

cursu et

ipsc angeretur nova gloi

et in singnlos dies

non marilali syngraph, neque exhibn de securitate dotis fidejussione. (Calmet.)

1175
,

IN
,

LIBRUM

II.

REGUM
tillam extinguerent
,

117 g

tem assumpsisse dicatur ea causa est quia jam sibi domum aedilicrat quam regui sedera esse voluit; et cm comnioda essenl omnia
, ,

priusqum vires assumeret, collegerunt non solm suas, sed etiam


sociales vires, easque
in valle

non procul Jrusalem


videlicet loco

et

ad regiam amplitudinein instrucla,

suant

Raphaim, opportuno

voluit ibidem amplificare familiam (1).

Vers. 17.

Audierunt eugo Piiimsthiim(2).


el nova;

constiluerunt. Contra quos

suas vicissim Da-

vid copias explicuit, quas staluit in prsidio.

Proponuntur jam Davidis nova pradia


Victoria;.

Quod

fuerit

illud

praesidium,

nenio docet;
,

Cm

enim audiissent

Palaestini

te-

verisimile

est,

esse cerlum

locum
sunt
,

ubi

ali-

nerejam non unam tribum Juda sub su polestate Davidem sicut habuerat pris in IIc,

quando

Israelis castra posita

quae inde
ibi

prsidii sibi

Jocum assumpsre. Aut quia

bron
in

sed lolum Israelem


civitatem,
et
,

regiamque scdem
trans-

ad similes casus comparatus fuerat agger et


vallus, aut aliqua munitio castrensis,

uovam
,

camque forlissimam
quidvis

qu

tu-

tulissc

ea esse regni vixdm


illo

nascenlis

tum continerel mililem,

et

hostem arecret.
,

exordia
rint,

ut ab

formidare potueillain

Qu

in eo videtur excitata loco

per

quem cum

ut eliderent reccntem
et

plantain,

minori periculo vel negotio hostis possel in interiores sinus copias invehere (1).

antequm adolescerel,

eruinpcnlcm scin-

Porr, 1 Paralip. 3, v. 6 el 8, ropetitur et bis ponilur Elisama unus Davidis filins, quia scilicet David duos habebat filios , quibusidem nomen Elisam indidit, vel quia priore mortuo, posteriori idem nomen imposuil, ait Vatablus. (Corn, Lap,.) David prit encore des concubines cl des femmes de Jrusalem. Dans l'ancienne loi, o la virginit n'tait point connue. Dieu avait permis que
l'on prit plusieurs

Vers. 19.
Nihil

Et consuluitDavid Dominum
est

(2).

arduum aggressus

David

inconsullo

Piiilistiium autem venientes (1) Vers. 18. diffusi sunt in valle Raphaim. Vallis qu adjacet Hierosolym dicta est Raphaim , id est giganlum csis ibidem, Josue vel quo alio,
,

gigantibus; Septuag. vertunt


id est
,

in valle

Titamim,

femmes, afin qu'elles servissent la multiplication de son peuple. Dans la nouvelle, tout est spirituel. Dieu veut que

Giganlum. Alludunl enim ad fabulant Titanum, quam poet mutuali sunt gigantibus Gnes. 6. Fingunt enim ipsigiganles fuisse homines vastissimos et superbissimos qui cum
,

mes y portent les fruits des vertus et des bonnes uvres. Et en ce sens on peut dire que la virginit est non seulement plus excellente,
les

mais plus fconde


(1) Vers. 14.

mme
,

que

le

mariage.

Samua etc. Commenlarioquidam opinanlur ex quatuor hisce liberis unuin tantummod, Salomonem, Davidem patrem agnovisse rcliquos trs Samuam, Sobab et Nathan, ex L'ria; el Bethsabeae conjugio procreatos. Sed adversalur lui ic

(Sacy.)

rum

scriptores

Jove bellrint, ideque ab eo fulmine percussi sint. (Corn, Lap.) (2) Pcr Urim nempe el Epliod, mansilque aliquamdi in spelunc Odollam, nonnisi annuenle Domino egressus. Cm adhuc ibidem v ersar et ur David, insigne illud facinus exhibilum est tribus vins fortissirais exercits qui j>er mdias Philislhorum coDavidici
,

pias el cxculiias

aquam
le

cislern Bethlehem

haustum venerunt.
David consulta
Seigneur, et

(Calmet.)
lui dit
:

[rai-je

opiniomiauctorilas 1 Paralip. 3, 5 S. Lucseo, 31, 33, et qu hicleguntur. ProlectS. Lucas inter Davidis posteros Nalhanum accenset. Vers. 14, 15, 16. Septuaginta pro nndccim filiis, quos hic Scriplura Davidi Iribuit, recensent viginii, quorum hcnomina Ebear, Elisue, Naphec, Jephie, Elisama, Elidae, Eliphalath, Samae, Jessibath Nathan Galamaan, Jebaar, Theesus, Eiiphulat. Naged Naphec, Jonathan, Leasamvs, Baalimath
;

contre les Philistins? David ne s'lve point de ses victoires prcdentes. Il consulte Dieu

pour savoir nemis; et il


mire
s'il

marcher contre ses ens'il doit est prt faire tout ce qu'il lui
il

commandera. Aprs avoir vaincu une preconsulte encore pour savoir attaquer lorsqu'ils le combattent de nouveau. Il ne se lasse point de dpendre absolument de ses ordres, el il met sa gloire tre autant soumis Dieu que ses sujets le sont lui-mme. Dieu lui enseigne en particulier ce qu'il doit faire. Il lui marque
fois,
le

doit les

aller

Elipliaoth.
(2)

(Caluiet.)
,

DESCENDIT IN praesidium. Quonam tuto loco se reeeperit David incertum. Sed ex 1 Paralipomenon 14, 8, discimus illum vel levioribus de Philisthaeorum irruptione nuntiis audilis, egressum fuisse obviant eis. Sou" fortass Deus inonuit, ut prae, ,

QuOD CUM AUD1SSET DAVID

l'ordre cl l'heure du combat, mer se dlier de lui mme de lui en touies choses.
visible

pour l'accoutuet dpendre

lio abslineret.

Quare in munitum locum, sjt>Odollam secessil. Ilaque Philisthi por vollcm Raphaim fusi stationem in Bethlehem; David ver cum suis habebant montem Odollam ultcris ad meridiem, occupaverat. Vallis Raphaim nomen pri .ris ejus regionis gigantibus Raphaim referebat. Titanes ve! giganlcs Septuagmta nuncupant. Vallis autem ad meridiem Jerosolymsc excurrebat contermina Bethlehem. (Calmet.)

luncam

scilicet

Nous serions heureux si dans la guerre inque nous avons soutenir toute notre vie contre les dmons, nous tions aussi exacts ne pas faire, la moindre chose sans un ordre expis de Dieu, el sans consulter ceux qu'il a mis en sa place pour nous conduire,
peuvent nous instruire de ses volonts. Aprs ces dfaites des Philistins il est marqu dans les Paralipomnes que la rputation de David devint clbre parmi tous les peuples,
et qui
, ,

et

que te Seigneur rpandit dans toutes tes nations.

lu terreur

de son

nom

(Sacy.)

,, ,

1177

C0MMENTAR1UM CAPUT
,

V.

1178

Domino, quo
ret

id assecutus est

ut illum habc-

Tela

ttsnent.

adjntorem et auspicem.

Cm

ver Dcus
i

Sic ergo Palstini contra

verum Deum, quem


deos opponunl
vicioria.
et
et

rcspondisset,venlurum Palaestinum illum exercitum in Davidis manum auctore se , coniirmatus lam benigno ac liberali responso,
dit in
lis

coluerunt Hebrai
quasi ab
illis

patrios

foret

concedenda
Melcbon
dii
,

Sed
,

descen-

sicut alibi victi dicunlur

prlium, et partim

caesis,

partim fuga-

Naboet Merodacli, gentilium


loestinorum sculptilia,

Cbamos cum suis

hosiibus, illorumattrivitac dissipavit copias.


,

cultoribus abducli captivi, sic etiam imite Pa-

Inde locus nomen assumpsit novum


cepsvocatus est, Baal Pliarasim,
lis

et dein-

qu

lib. 1

Parai, cap. 14,

id est, Val-

vocantur idola,
et sociis
,

qu
illis

sublala fuerunt David

divisionis,

seu virorum , aul idolorum Divisio,


Vallis

non ut

honores impenderentur

cm

pris diceretur,

Raphaim,

id est,

divini, sed ut incendio tradila redigerentur in

Vallis

Giganlum,

cineres.
:

Sic enim ibi


,

Dereliquerunt

ibi

(Pa-

Vers. 20.

Et dixit
,

Divisit Dominus ini-

lslini) deos suos

quos
,

David
Deut.

jussit exuri. Sic


7, v.

m1c0s meos coram me, sicut dividuntur aqu/e.

enim praeceptum erat


ptilia

25

Scular-

Agnoscit David

qud

liostes caesi fuerint at-

eorum ign combures; non concupisces


et aurttm
eis tibi

que dispersi, non humanae


sed divina;
virtutis

fuisse potenti

gentum

de quibus facta sunt ; neque assu,

indubilabile
loco,

negolium,

mes ex

quidquam

ne offendas
tui.
,

propterea
infras

atque ide
esset in

nomen imposuit
sicut

quod iulururn
in

quia abominatio est Domini Dei

Nec
ne

omnem

aetatem divin potentiee

numentum. Quare
illius

Samson, cm

moma-

quidquam ex
thema
,

idolo in

domum tuam

fias

ana-

sicut et illud est.

xill asini mille stravisset viros,

statim locum

casdis, Lechi ruma, id est,


sic

Elevalionem

stiiiim,

maxill nominavit,
illius

modo David locum


stragis
,

admirand atque insperal

ac-

commodato nomine, Baal Pliarasim, appellare ut ostenderet qum facile ae subito voluit Palaeslinorum fuerint acies dispersa;, non aliter
,

Et addiderunt adhuc PhiliQuantum inter hsec duoprlia intercesserit temporis, non habernus ex Scriptur sacra non ver di cessatum bellis et ipse suadel dicendi modus et
Vers. 22.

ut asce.nderent.

temporis ac necessitatisarticulus. Id enim age-

bant Palxslini

ut

Davidem opprimrent, ansui viribus et


,

atque aqua? per locum delabuntur declivem,

tequm
lib. 7,

se et

regni

vicinorum

qu externo non
aquam
dividi, seu

indigent impulsu

sed suo se
,

fdere confirmaret. Quare


cap. 4,

ut ait Josepbus

nulu ad inferiora pracipitant. Porr


verbialem babent speciem
cile aliquid
,

sicut
,

externarum gentium qum ma-

diffundi, aut liqufiai


,

profa-

ximas possunt, copias advocant, et eodem quo


anlea loco castrametantur. David

et significant,
,

ver
illo

cm
non

et

omnin
7
:

fuisse dissolulum

aut

Deum

haberet

ducem

et

auspicem

incon-

periisse. Sic
et instar

Josue

Pertimuitque cor populi,


est
;

sullo nil tentarc voluit. Qui

respondit,

aqu liquefactum
sum.

et Psal. 21

Sic-

statim impressionem faciendam in hosles.sed

ut

aqua

effusus

Vers. 21.

Et reliquerunt
, ,

expectandum signum
idi

quod ipse ad pugnam


esset.

sculptilia

opportuno temporc dalurus


Vers. 25.

sua

ou*: tulit David


Ileli,

et viri ejus. Sicut ante

Non ascendas

contra eos

sed

sub

im etiam Salis tempore tuleruut


et

gyra post tergum eorum, et venies ad eos ex

sccum arcam llebri


sic

habuerunl

in castris,

adverso pyrorum. Docet bonus imperator

qui

etiam Palslini in suis secum castris hafidei et

non semper (cm nunqum non

possit victo-

buerunt idola, quorum tutel ac

vitam

riam miraculos concedere) aut natur ordi-

suam

et

victoriam crediderunt.
,

gentibus familiare fuit

qui

Quod etiam secum et viae soad


illud

ncm

et

modum

aut prudentem rei admini-

strandae

rationem omitlit,

quo modo essent

cios, et pugnae duces, et auxiliatores habure

tutelares deos. Virg. G ^Eneid.

De
:

via docel Servius

inimicorum invaden-da castra. Et primm jubet ne rect irrumpat in adversos hostes


,

sed caplo
agitataque nutnina Troj.

Erranlesque deos

De

castris,

reque bellic dixit ex genlium con1.

circuitu ab illorum tergo, donec tandem veniat consistatque regionepyrorum ibique expeclet, donec ipse signum edat cer;

suetudinc idem
ptios deos

8, ubi in

pugn Actiac^gy:

tum incundi

praelii.

cum Romanis componit


,

Vulgat us pyrorum, hebraic est,


Anubis,

De quo signo statim. Ubi U^ZIbechaim.


Itecentiores moros

Omnigenumque dem monstra,


Contra Neptunum

et latrator

Quod

alii aliter

verlunt.

Venerem

conlraque Miuervutn

ut Pagninus, Tigurina, atque liispanica translatio.ISoslcr inlcrpreset Aquila, pyros. Septua

,,

i!79

IN

LIBRUM.

II.

REGUM
summus imperator
et
,

1180
ut

ginta ploralionem , seu flelum. Alii juxta hanc

jussit

explicalionem
Iraditione
et

in fletu idola intelligunt, ut ex

nitum audiretaurae tenuis,


tune perilaret ventus
,

cm primm socm tamen nullus

Hebraeorum noiavit Hieroriymus,


,

arborum cacumina

sequuntur

saltem non improbant Angelo,

moveri, inlelligeret, tune adesse

Deum

adju-

nius et Magister Hislor. schol., quia idola

quae

lorem

cujus

manu

inferenda esset hostibus

secum

praesidii

grati

tulerunt

Palaestini

plaga gravis, et illorum sternendae alque fu-

causa fuerunt

illius

plagae

quam ab

Hebraeis

gand
et
alii

acies. Ita

Theodorelus

et

Josephus

acceperunt secundo. Et ut Ilicronymus refert


ex scnlcnli Hebraeorum, ide jussus est David in

plures

qui docent sonitum illum in


silenlio et otio,
et praecedentis

summo venlorum
advenientis Dei

signum esse
;

eam castrorum partem


esset

irruinpcre,

ubi

ad pugnam

essenl planctus, seu idola, quasi in tolis caslis


nibil

im, utopinor
angelicac
illo

expugnatu

faciiius;

im per

illam

jam pugnantis, aut cohortis clesti militi. Sic autem occulto


,

partem, utpote munitam minus, adilum aper-

impelu hoslis

iuvisi

et ignolae virtulis ere,

tum

esse ad facilem illustremque victoriam.

ptus est Paloestinis animus, et fracta3 vires

ut

Vers. 24.

Ex

cum audieris sonitum gra,

neque primuin Davidis impetum suslinere potuerint.

DIENTIS IN CACUMINE PYRORUM

TIJNC INIBIS PR/E-

lium

(1).

Hoc signum

erat,

quod expectarc

Vers. 25.

Fecit itaque David

sicut rR/E,

(1) Vide hicmirum Dei Davide invocati in praelio auxilium et praesidium : voluit enim

ceperat

ei

Dominus. Expectavit David

donec

summr pyrorum frondes


lesti

nullo perflante vento

Deus pro suo Davide pugnans


concluderentur hinc pyretis
vidis
, .

ut Philistliaei

spont agitarenlur, et quasi Palaestini cvirtute conslricli forent etexanimati


,
,

inde exercitu Da-

ut ipsi strepitu angelorum, quem ipsi quasi armati progredientes ex adverso Philislhaeorum edebant , in pyrorum arboribus , quasi valida hostium manu eos invadente peret in Davldis manus incideculsi diffugerent rent ibique parlim ab eo , partim ab angelis Davidis tutelaribus caederentur. Ita Abul. et alii. Sed cur Deus signum hoc ddit in sonilu pyrorum, potis qum amygdalorum cerasoResp. primo , quia juxta rum ficuum ? etc. Jrusalem in valle Raphaim erat copia pyro, , ,

in-

genti plag percussi sunt


versi
;

et in

fugam condonec
,

neque cessatum

est cr*de, est

Gaba, ubi exordium factum

pugnae

ad

Gezer usque ventum


Palaestina;. Dicit

est,

ad lines videlicet
,

autem Josephus

in

secundo

hoc

praelio allatos etiam Palaeslinis patries et

tutclares deos,

quod omninjuxta Septuaginta


est.

translationem dicendum
igni sine

Quod

si ita

est,

rum

ade ut pyretum hoc dictum sit vallis Pyri, teste Adrichom. in Descript. Jrusalem, n. 238. lia Lyran. Secundo, quia pyri celsiores sunt ficubus, cerasis, amygdalis, etc., unde niagis conveniebant angelis, qui ex celsis clis in pyros descendebant , ut excelsum et Clestem strepitum in pyris excitarent, quo Philistliaei percellerenlur, cogitantes angelos clis contra se pugnare. Tertio, quia pyrus est mascula, et masculi saporis, ita ut pomus femina esse videatur; unde repraeseniat eos qui masculo sunt animo et virtute , quales sunt angeli et apostoli. Quarto, quia pyrus dicta est quasi pyra,c qud llammae similitudinein reddit lato in acutum tendens, ait Siponlinus. Sic llammei sunt angeli et apostoli, juxta Qui facit angelos suos spiritus , et tniniillud stros suos flamrnam ignis, psalm. 103, 4, Hebr.
,
:

dubio

traditi sunt.

A Gabaaad

Gezer

(1)

usque dicitur David

pro Barac contra Sisaram, Judic. 5, 20, et pro Jud Machabaeo contra Lysiam , 2 Machab. 11,8. Tropol. Angelom. Per sonitum gradientis
:

t
i

cacuniine pyrorum, in<|uit, adventum Domini siguificat super cclsiimlinem prophetarum et aposlolorum, virtute diviniiatis suae supergradientem sicut in Canlicis canticorum scriplum est cap. 2 Ecce isle vemet saliens in monlibus , transiliens colles. Pyin
,
:

rorum autem cacumina arborum

significant

.Quint,
Plinius
lib.

in

pyris est

proprietas
in

vini,

ait
ita

14, 14,
,

prasertim

l'alernis

lanta vis succi abundat. Sic apostoli, recepto Spiritu sanclo, videbantur musto pleni, Aclor. 2, aequ ac andictis potu

quoniam

geli.

ideque ponSexto, pyra sunt densa derosa, ade ut nonnulla dicanlur libralia. Ad hsec, pyrorum mullae sunt specics. Denique serotina ad Idetnem usqne ad martcm pendent gelu mamrescenlia , graca , ampullacea laurea, ait Plinius; sic graves, varii et perdurmes, im reterni sunt angeli. Simili modoangeii ex alto pugnarunt rouira Pharaonem pro Moyse. Exodi 14, v. 24, et contra Chananaeos pro Josuc, c. 10, 14, et
,
, ,

summitates. Quid per arbores nisi sublimes paries intelliguntur? in quorum cacuminibus < dm soniiusauditur, id est, dm in sublimitaie viiee sonus, liante Spiritu sancto t praedicalionis intonuit, David noster virtute < suae divutitatis, (;uA celsitudinem sanctorum tr.msccndit, Philisthxos id est, immundos (Corn, Lap.) spiritus snperavit. > Sal mora(1) E;<dom est facile Gabaa, ubi batur; et Gezer, vel Gazer, seu Gadera, vel Goder, urbs tribus Ephraimi, ditioni Philisihaeorum proxima. Qui ver fieri potuit, ut
,

David insecutus
Gezer,

sit

Philisthaeos

Gaba usque
esset valle

cm Gabaa remotissima
et loco
'.'

Raphaim,
slfs fudit,

Bochim appellalo, ubi hofugavitque Sunt qui Gabaa posilum

crednt pro edito loco. Fugientes caecidit ego, vertice Bochim usque Geztr. Maluerim

1181

COMMENTAI loi CAPUT


.

VI.

1184
omnes gnies.

Philislhinorum lugam persecutus; libro tamen


l

que est nomen David in universis regionibus ; et

Par. c. 14, pro Gabaa, legiraus Gabaon, quod


lit

Dominus ddit pavorem

ejus super

aUt errore accidit scriptarioruni, propter

Duplex

isla Victoria

sine ullo ferm labore

cum

terarum simililudinem, ut pulat Abulensis,


19, aut potis, ut sentit

q.

tanl fortissimorum hosliumstrage comparata,

idem eodeni

loco, haec

magnum
men

Davidi conciliavit nomen, et ingen-

nomina sunt duarum civitatum in tribu Benjamin ade proxim, ut non magis ab un

tem nationibus

aliis pavorem incussit; qui taDeo prcipu immissus est, quo fuit
;

qum ab altra dici potuerit cpta Palstinorum fuga. Aut cerl ager, ubi commissa est pugna, aul communis erat utrique, aut cerl aequaliter distabat ab ulrque quare non magis ad hanc qum ad illam pertinuit vel fuga,
;

divinits concessa Victoria

quique

solet,

dm

suorum

studiis ac saluli consulit, cor aliis in-

dere muliebre, et paventes spiritus. Sic fecit

Dominus cum populo suo, quando illum promissam terram primm induxit. Deut.
v.

in
2,

vel clades

Palstinorum.
:

25

Hodi incipiam mit t re terrorem atque


nomine tuo paveant,

Ad

fincm c. 14 Parai, additur

Divulgatum-

formidinem tuam in populos, qui habitant sub

Davidem viclori usum expulisse Philisthos ab omnibus quae occupabanl locis Gaba
usque Gezcr; id est, eripuisse illis urbes, quas posl mortem Saillis invaserant, atque intra veteres limites redegisse. Vel potis, cm Philistbaeos caecidisset in Bocbim, loeo Jerosolymae proximo, fugienlibus illis ex parte Gabare,
insti lisse Gabaa usque Gezer. Jersolym ad Gabaam via est duarum leucarum, et Gabaa Gezer leucis quatuor circiter abest. In 1 Paralip. 14, 16, pro Gaba legilur Gabaon. Non mullo invicem intervallo distabant. Si banc lectionem sequaris, penits evertis sententiam, quae Gabaa pro loco edilo expli-

omni clo,

ut audito

et in

morem parturientium
neantur.

contremiscant, et dolore te-

Hune pavorem immisit Chananaeis, ne

quid auderent contra Jacob,

cm
,

rediret ex
profecli

Mesopotami; Gen. 35,

v.

Cmque

essent (Jacob, et tota ejus familia)


invasit

terror Dei

Davidem

omnes per circuitum

civitates, et

non sunt
est,

ausi persequi recedenles.

Hinc faclum
fuerit bello

ut

nullus deinceps ausus

lacessere

Davidem,

et multi illius societatem et amici-

tias expetierint.

cat.

(Calmet.)

CAPUT
1.

VI.
1.

CHAPITRE
ral,
2.

VI.
l'lite d'Is-

Congregavit aulem rursm David


electos ex Isral triginta millia.

David assembla encore toute

omnes

au nombre de trente mille hommes.


11

2. Surrexitque

David, et

abiit, et uni-

s'en alla ensuite


le

Cariatli-larim, acla tribu

versus populus qui erat

cum

compagn de tout
eo de viris

peuple de

de Juda

qui se trouva avec lui, pour chercher l'arche

Juda, ut adducerent arcam Dei super


quant invocatum est nomen Domini exerciluum, sedentis in cherubitn super eam.
3.

de Dieu, qui porte

le

nom du

Seigneur des
il

ar-

mes,
les

et au-dessus de laquelle

est assis sur

chrubins.

Et imposuerunt arcam Dei super


,

5. Ils

mirent l'arche de Dieu sur un chariot

plaustrum novum

luleruntque

eam de
;

tout neuf, pour la transporter avec plus de dignit


,

et

ils

domo Abinadab,
autem
U.

remmenrent de
conduisaient

la

maison d'Abina,

qui erat in
filii

Gabaa

Oza

dab, habitant

de Gabaa. Oza et Ahio


ce
chariot

fils

et Ahio,

Abinadab, minabant

d'Abinadab,
neuf.
4.

tout

plaustrum novum.

Ciuque tulissenteamde domo Abiin

Et l'arche ayant t tire de


la

la

maison

nadab, qui erat

Gabaa

ctislodiens ar-

d'Abinadab, qui

gardait Gabaa, Oza mar-

cam
5.

Dei, Ahio praecedebat arcam.

chait ct de l'arche, et

Ahio son

frre

con-

duisait

en marchant devant.
et

David aulem

et
in

omnis Isral lude-

5.

Cependant David
le

tout Isral jouaient

bantcoram Domino

omnibus

lignis la-

devant

Seigneur de toutes sortes d'instru,

brefactis, et citharis et lyris et


et sislris et cymbalis.
6.

tympanis

ments de musique
tambour, du
pettes.
0".

de de

la

harpe, de

la lyre,

du

sistre,

la

timbale et des trom-

Postqum aulem venerunt ad aream


,

Nachon
Dei

extendit Oza

manum

ad arcam

Mais lorsqu'on fut arriv prs de l'aire


,

de Nachon

Oza porta

la

main

l'arche de

et tenuit

eam, quoniam calcitrabant

Dieu, et la retint, parce que les bufs regimbaient et l'avaient


lait

boves et declinaverunt eam.

pencher.

4183
7. Iratusque est indignatione

IN

LIBRUM

II

IlEGUM
7.

1184
la
il

Doniinus
te-

En mme temps

colre
le

du Seigneur

contra

Ozam
;

et percussil

cum super

s'alluma contre Oza, et


sa tmrit; et Oza

frappa cause de
la place,

mcritate
Dei.
8.

qui morluus est ibi juxla arcani

tomba mort sur

ct

de.

l'arche de Dieu.

Contrislatus

est

aulem David e
;

8.

David

fut afflig

de ce que

le

Seigneur
le

qud percussisset Doniinus Ozam


catum
Ozae
,

et vo-

avait frapp

Oza

et

ce lieu a t appel

est

nomen
in

loci

illius

Percussio

Chtiment d'Oza, jusqu' ce jour.


9. Alors

usque

diem

liane.

David eut une grande crainle du


il

9. Et exlimuit
ill,

David Dominum

in die

Seigneur, et

dit

Comment

l'arche

du Sei-

dicens

Quomod
?

ingredietur ad

me

gneur viendra-l-ellc chez moi?


10. Et

arca Domini

10. El noluit divertere ad se arcam

il

ne voulut pas que


lui

l'on
la

ament

l'ar-

Domini

in Civilaleni

David, sed divertit

che du Seigneur chez


mais
il

en
la

Ville-de-David;

la

lit

entrer dans

maison d'Obd-

eam

in

doinum Obededom Gethaei.

dom,

lvite originaire

de Geth.

11. El habitavil arca Domini in

domo
;

L'arche du Seigneur demeura donc trois


la

Obededom

Gelhaci tribus mensibus

et

mois dans
le

maison d'Obddom de Gelh

et

benedixit Doniinus

Obededom

et

omnem
qud

Seigneur bnit Obededom et louic


et tout ce qui lui

sa mai-

domum

son
ejus.

appartenait.

12. Nunliatumqueest rgi David

12.

On

vint dire ensuite au roi David que le

benedixisselDominus Obededom
ejus propter

et

omnia

Seigneur avait bni Obddom et tout ce qui


lui

appartenait cause de l'arche de Dieu.


alla

arcam Dei.

Abiit ergo

Da-

David s'en
et
il

donc en

la

maison d'Obddom;
la

vid, cl adduxil arcani Dei de

dedom
clima
13.

in

Civitalem

domo ObeDavid cum gaudio.


chori et vi-

en amena l'arche de Dieu en

Ville-de-

David avec allgresse. Auprs de David taient


sept

Eteranl

cum David septem

churs de danses

el

un veau pour

servir

viluli.

de victime.

Cmque

transcendissent qui por-

13. Et lorsque ceux qui

portaient l'arche
et

tabant arcam Domini sex passus,


labat

immo-

avaient
blier.

fait six pas,

il

immolait un buf

un

bovem

et arietem.

\k. Et David saltabat lotis viribusante

14. David, revtu d'un simple phod de lin,

Dominum
ephod
15.

porr David erat accinclus

dansait devant l'arche de toute sa force

lineo.

Et David et omnis

domus

Isral

15. Et, tant


d'Isral,
il

accompagn de toute
joie,

la

maison

ducebant arcani testamenli Domini injubilo et in clangore buccinae.

conduisait l'arche de l'alliance du

Seigneur avec des cris de


trompettes.

au son des
fut entre

16.

Cmque

intrssel arca

Domini Ci-

16.

Lorsque l'arche du Seigneur


la

vitalem David, Michol, fdiaSal, prospiciens per feneslram


vidil

dans

Ville-de-David

Michol

fille

de

Saiil,

regem David

regardant par une fentre,

vit le roi

David, qui

subsilientem atque sallanlem coram Do-

sautait et dansait devant le Seigneur, el elle

en conut du mpris.
17. Leslvites tant

mino

et despexit

cum

in

corde suo.

donc entrs dans la tente

17. Et introduxerunt arcam Domini,


et

imposuerunt eam

in loco suo, in
ei

medio
;

que David avait fait dresser, ils posrent l'arche du Seigneur au milieu, en la place qui lui avait
t destine, et David offrit des holocaustes et

tabernaculi quod tendefat


oblulil

David

et

David holocausta

des sacrifices d'action de grces devant l'arche


el pacifica

co-

du Seigneur.
18.

ram Domino.
18.

Cmque

coniplsset offerens holo-

Lorsqu'il eut achev d'offrir les holo-

iiS5

COMMENTARIUM. CAfUT
il
,

VI,

1180

causta et pacifica, benedixit populo in

causies et les sacrifices d'action de grces,


bnit
le

nomine Domini exercituum

peuple au

nom du

Seigneur des

19. El parti tus est universae mullitudini Isral


,

armes,
19. El
il

distribua loute la multitude d'Is-

lani viro

qum
el

niulieri

sin-

guliscollyridam partis
bubulse carnis

unam etassaluram
similam frixani

hommes qu'aux femmes, chacun un pain en faon de gleau, un morceau


ral
,

tant aux

unam

de

buf

rli, el

un lourteau de farine cuil

oleo. Elabiil oinnispopulus,


in

unusquisque

avec de l'huile; el chacun s'en retourna chez


soi.

donium suam
20.

Re.versusque est David ut benedi-

20. David

se relira

de

mme
fille

pour bnir

cerel

domui
in

suae.

Et egressa Michol
ait:

aussi sa maison.
lilia

Et Michol,

de Sal, tant
:

Sal

occursum David

Qum

venue au-devant de David,


glod'Isral a

lui dit

Que

le roi

eu de gloire aujourd'hui en se d-

riosus

fuit

hodi rex Isral, discooperiens

pouillant devant les servantes de ses sujets et

se anie ancillas

servorum suorum,
si

et nu-

paraissant nu

comme

ferait

un bouffon
:

daiusesl quasi
ris
!

nudetur unus de scur21. David rpondit Michol

Ou\,jeme
sa

suis

dpouill devant le Seigneur, qui

m'a choisi
maison
,

21. Dixilque David ad Michol

Ante
pa-

plutt
et

que votre pre

et

que loute
d'tre
le

Dominum,
trem muni

qui elegit nie potis


et

qum

qui m'a

command
;

chef de son

qum omnetn domum


in Isral,

ejus,

peuple dans Isral

el praeeepit milii ut

essem dux super po-

22. Je danserai devant


ratrai vil

le

Seigneur, et je pan'ai

puluiri

Domini

encore plus que je

paru

je sel

22. El ludam, et vilior fiam plus


factus

qum

rai

mprisable mes propres yeux, et par

sum

et ero humilis in oculis meis,

j'aurai plus de gloire devantles servantes

dont

vous parlez.

etcum
riosior

aneillis

de quibus locutaes, glo23. C'est pour cette raison que Michol,


filiae
fille

apparebo.
Sal non est
suas.

23. Igitur Michol

de Sal, n'eut point d'enfants de David jusqu' sa mort.

nalus

(ilius

usque

in

diem mortis

COMMENTARIUM.
Vers.
1.

Co.ngregwit

autem rursum Da-

periculi

metus

advocavit

David

vid omnes elgtos, elc. (1).

Cui nulluni jam

quenique ex toto

Isral, ut iniret,

optimum quandojam
de

ab hoste vicino innniueret aut periculum, aut


Congregavil rur(1) Keddi nossel Hebreeus sum David omnes juvenes (vel milites). Thiginta. millia. Codices quidam Septuaginla, inier quos Komana edilio, legunt S^o:

esset rbus Israelilicis inducta pax, aliquod


d'elle.

p.r.xGVTO.

triginta millibus
lia,

sepluaginla millia. Sed pro legendum esse trecenta milcensent Grolius et Capellius; nec san ex
^iXtaSa;,

soluin millilius conll.iri polerat universus lotius populi ctus, peculiari jussu coliectus Nilo vel Sihor usque ad introitum
triginta

amplis quadringenta millia aliquol ante annis convenissent llebronem, ut supremum Davidi unperium dcernrent. Dis conjecturis vis essel persuadendi validior,
,

Emalh

cm

lexls alicujus auctorilas accederet. (Calmet.) David assembla encore tous tes hommes choisis d'Isral pour amener l'arche de Dieu. Aussitt que ce prince est matre de Jrusalem, et qu'il est paisible dans tout son royaume, il ne pense qu' faire voir sa pit envers Dieu. Il donne tous ses soins ce qu'il y avait alors de plus saint dans le monde, et il dsire que l'arche o
si

Dieu repose

soit

dans un

lieu qui soit

digne

Nanmoins, dans une affaire de cette importance, il ne dfre pas aux seuls mouvements de sa pit, comme s'il apprhendait de se laisser aller un zle moins discret, mais il tient sur ce sujel une grande assemble, selon ce qui est rapport en ces termes au livre des < David tint conseil avec les Paralipomnes i tribuns , les centeniers et tous les princi paux de son royaume; et il dit devant cette i assemble Si vous tes de cet avis, et si ce que je vous propose vient du Seigneur no ire Dieu, envoyons nos autres frres dans i tout le pays d'Isral, et aux prtres et aux lvites qui demeurent dans les faubourgs < des villes, afin qu'ils s'assemblent avec nous, < et que nous amenions 5 Jrusalem l'arche du Seigneur, parce que nous ne nous sommes i point assez mis en peine de l'honorer pen< dant le rgne de Sal. > Et l'Ecriture ajoute que celte proposition fut agre de tout le peuple. David tait roi, il tait prophte, et nanmoins dans une chose de grande importance, il ne s'arrte pas son seul avis, mais il a recours celui des autres. Ceci nous fait voir
: :

11S7
rebgione consilium.
liabenras
pi
1.

IN

LIBRCM

il.

REGUM
populi

1183
ut ad

Qnod aulem

illud fuerit,

multiludo,

ducenta et

viginti
1.

Parai, c. 13. Refert

primm ad
id

quatuor millia virorum pervenerit, ut ex


Parai, c. 13, probat Abulensis, q. 1,

incipes Isral, sivc in rbus bellicis, sive pa-

quem ego

cificis et

urbanis praeessent,
religione fuluniin

si

existimaid

locum non invenio. Non dubito, convenisse


multos supra triginta
batur
illa

rent

rcque public,
dlibrent,
in

millia, quia
alii

digna videinvitaii fr-

arpud se statuant,

secumque

con-

celebritas,

quam

non

sulto

lamen pris Deo, cujus

omnibus voprimo
:

quentes obirent; at illam tantam mullitudinem

luntas praeferenda est, et consilium

sta-

non video unde

colligere potuerit Abulensis.

luendum
vubis, et

loco. Id

enim

valet illud

Si placet

Porr, antequm David de reducend arc

Domino Deo nostro egreditur sermo,


,

(jucm loquor. Quasi dicat


cet, aut si judicalis

si

vobis et

Deo

pla-

opiimatum concilium coegisset, jam domisuae quam proxim ex maleri cedrin construxerat,

hanc

meam
id

cogitalionem

locum eliam ad collocandam arcam adorbabes


1

esse Deo, aut

(dummod
si

nobis consultas

nrat, ui

Parai,

c.

15, v. 1

Fecit

Doniinus edicat);
cet,

vobis, inquil, ac

Deo

pla-

quoqne
vit

sibi

domos

in civitate

David,
et

et difica-

accersamus undecmque locorum sacerac tandem ad boncstiorem

locum arcai Dei, tetendilque


ibilocare maluerit arcam,
ibi

tabernaculnm,
in

dotes et Lcvilas, ut opus sacrum sacratis per-

Cur

quam

Gabaon
esset

agalur manibus

cm

eo tempore tabernaculum

locum reducamus arcam Domini, qu jamdi


quasiextorris su sede et peregrina vagalur.

Moyse compactum, eam rationem reddit Abulensis,

quia jam anle slatuerat aedificare tem-

Quod Sal suo tempore

perficere non poluit,

plum

in

Jrusalem, ubi religios et pro digni-

cin illud baberet assiduis bellis et variis re-

tale servarelur, et

ne cogeretur
David
et

loties in

alium

rum incommodis impeditum. Cm autcm in illud Davidis votum summa foret totius populi conspiratio, et ipse cum solemni omnium ordinum frequenti ac
arcam ad
slabile

alque alium locum illam traducerc;

ex arce

aulem Sion, seu


brevis

civitate
;

facile poterat

ad templum transferri
fieri
;

quia transmissio

feslivo

plausu

cuperet

cum majore

dignilatc polerat. Ratio

domicilium traduci, ab ex-

probabilis

sed fortass id potis intuebatur

tremis Israelitic lerrae finibus evocavit Israe-

David, ut civitatem illam,

quam

Israelitici

im-

lem; ab Emath videlicet, quae ab aquilonari,


et Sihor /Egypti, quae meridionali regione

perii caput esse volebat, illo pretioso nobilita-

ret

ornamento,

et stabili

propugnaculo muni-

promissionis terram universam deliniunt. Ksi

rel(l).

autem

Sihor, quae alio

nomine vocatur
lib. 1

rivus
alii

Vers. 3.
(1)
i.us

/Egypti, fluvius deserti, Rkinocolura,a\i\, ut


voIunt,R/i2>?ofos!'.ra.Hcex

Vers. 2.

Et imposuerunt arcam Dei suSurrexit David... Et popu-

Parai. cap. 13.


et

Cm

ergo Davidis omnes cogitalionem

studium probarent, ampleclerenturqne consilium, ad illius diei et


festi

qui erat cum eo de viris Juda, ut adducerent arcam Dei. Reddi posset Hebraeus : Surrexit David et omnes principes Juda, ut adducerent arcam. Sed et unde et qu venerunt?

celebrilatem conmillia

gregala fuerunt

triginla

hominum

ex

prcipu

nobilitate, aut qui inter aliosaliquid

Cur silentur hic nomina caeierarum tribuum, quas tamen pompae huic adfuisse ex Paralipomenis discimus? Reponimus, Hcbraeum Baalim Juda, quod redditum est, viri Juda, vel
principes Juda, signilicare

baberent eximium, quibus accessre ex tribu

Juda frquentes

alii,

ut reducerent arcam, ad

quam

auxilii

atque consilii grati frequens erat

populi concursus, ubi Dei

ab orantibus, et ubi prcipuo quodam

nomen implorabalur modo


Quo modo
et

urbem Cariathiarim, quse pariter alicubi appellatur Cariathbaat, vel liiiim Baala. Quare vertendum est : David surrexit cum populo, qui erat cum eo, CariathBaaimx, vel ex urbe Baalim, sit in tribu Juda, ut adducerent arcam Dei. Arcam Cariathiarim
vel Cariath-Baalim,

super duo Cberubim,quiexlabanisuper arcam,

suum
Exod.
ter

sibi

solium paraverat Deus.

qu forma exprcssi fuerint Cberubim habes


c. 26, v. 18.

Tanla ver convenil, prae-

illa

electorum triginla millia, promiscui

que

les pasleurs

grands et les plus clairs d'entre ne doivent pas ddaigner dans les affaires qui regardent Dieu, de prendre conseil de ceux qui sont au-dessous d'eux, puisque les voques et les docteurs de l'Eglise les plus clbres ont autoris autrefois par leur exem(Sacy.) ple uneconduite si sainte.
l"s plus

que populus convenerat, transtulerunt Jerosolymam. In bac expositione nihil estarduum cui etiam accedit ex 1 Paralipom. 13, 6, confirmalio; ibi enim legimus, Davidem in Cariathiarim Juda piofeclum esse, ut arcam transferrcl Jerosolymam. Super quam invocatum est nomen Domini , quae appellatur arca Domini. lia scribit Isaias Invocetur nomen tuum super nos, pro: 4, 1 Et Ecclesiaslicus 36, 14: Vxores tu simus Isral, super quem invocatum est nomen tuum,
:

qui populi lui

nomine distinguitur. Jacob de Ephraimo etManassc, quos adoplabat, agens Invocetur, ait, super eos nomen meum referantur in censum filiorum Jacobi. Hebraeus ad
:
:

U89
per plaustrum novum
consilio, vel
(1).

COMMENTA KiUM CaPUT


Non legimus cujus
Id

VI,
,

1190
FILII

ZA AUTEM ET AHIO
BANT plaustrum.
rit

ABINADAB, MINAin vivis fue-

imperio pro vectalione arcae noaedificatum.

An hoc tempore
;

vum

fuerit plaustrum

scimus,

Abinadab, incertum
;

qud novum fuerit, neque usu unqum atlrilum alieno ortum ex pietate. Cur plaustrum
,

decessisse

alioqui

jam non videbatur recessurus


iidelis

verisimile est,

ab arc, cujus tamdi fuerat assiduus ac


custos;
in

novum

aut res denique novae divinam deceanl

majestatem, diximus ad similem locum supra,


lib.
i,

neque oniisso paire, liliorum tantm e religios pompa, sacra meminisset histoigitur

c. 6, v.

7. Illud

porr consiliuin non

ria. Filii

Abinadab, sive
aliis

ipsi

suo quasi

lam videtur

fuisse Davidis aul profanse plcbis

jure assumpserint, sive ab


in ips

acceperintarcaa

quam
debuit

sacerdotalis el Levilicoe, cujus e de re

etiam traductione custodiam, aderant

esse judicium, ut David ipse


15, v. 12.

videtur
igi-

plaustro proxim, quasi redores et aurigae.

signihesse 1 Paralip.
tur curavit David,
rcligios celebritatc

Tanlm

Praecedebat arcam Ahio, qui pro ptre, ut est

ut reduceretur arca
et feslivo plausu.

cum

Modus

autem

religiosae vectationis

Levilici generis

jam defuncto, custodiendae atque curandae arcae prseerat; illam sequebatur, aut illi aderat proxim frater illius Oza, ne quid
verisimile,

hoininibus inventus est, qui san aut ignorasse

acciderel arcae, quod deceret minus.

videnturlegem, aut cert, quid


ret,

illa

praescribe-

Vers. 4.

non curasse.

Abinadab, qui erat

Cumque tulissent eam de domo in Gabaa. Certum est, ar-

Super quam invocatum est nomen, nomen Domini, nomen augustum et venerabile. (Calmet.) Ut adducerent arcam Dei, ex Gaba in Sion, tmii ut D:ivid baberet arcamapud se, et cor.im
lilleram
:

cam fuisse ante reposilam in Cariatbiarim. Cur ver dieatur ex Gaba translata, aut etiam
ante reposita, doeuimus, 1. 1, c. 7, v. 1, neque hic aliquid occurril necessarium, quod addamus.
ibi
\ ers. o. David autem et omnis Isral LUDEBAT CORAM DOMINO IN OMNIBUS LIGNIS FABREfactis (1). Sic procedebat sacra illa, festiva et

e Deuin religios coleret et invocaret, luni ut

magis honorarelur arca ei Deus in e, utpoie in urbe regi, lum ut evaderet maximas calainilales, quas Deus Israeli imniiserat ob neglecl habitai arcam in Gaba, ait Joseplms, licet id neget Abulens. Super quam invocatum est nomen Domini exercituum. Est Hebraismus, q. d. Quac vocaturarca Domini, qui dicebalur sodere super alas Cherubim, sive super propiiiaiorium, iia ut baberet arcam proscalielio pedum suonini, quia inde anglus in assumpto corporc de nube pro Deo dabat oracula et responsa. lia Abul.
:

pompa. Duo fratres aderant omnium proiimi, quasi redores plaustri et arcae cuslodes. David autem et reliqui ex Israele loto, qui diem illum et pompam obierunt,
b-

quasi genialis

nosirunique, bine inde

cum

festivo plausu et

canoro jubilo triumpbalem in


celebrabant
;

modum
alia

festum

alii

Vatabl. et
(I)

alii.

(Corn, Lap.)

canendo tnm

ad bilarem

Deus

jussit

arcam sacerdotum bumeris


in lege prseceperat.

illam traductionem opportuna,

deferri; ita

enim

Lcvissi-

maxime Psalmum 104


(I)

in c religione pecealuin O/a; morte expiatum est; quo cadente, loiius ponspae gaudium turbatum est ac retardatum. Cavit David ne quid taie in se inducerot cum enim arcam
;

ninm

tum, ut credo Confuemini Domino, e't


:

Hcbraeusad litteram

In omnibus liants

domo Obededom in domum suar transferre dicrevisset, sacerdolibus impentvil Sanctifi:

Isral ad prparatus est ; ne, inquit, ut principio, quia non eratis prsentes, peremsit nos Dominus, sic et nunc fiai, si quid agamus

camini,

et offerte ei

arcam Donnai Dei

locum qui

mus

commenurie in Psalmos NaU, Sqi ; ag ia liiipjMs.


taus. Hebrara
:

s
'

vel cynipalis, vol e/usmSdi

i,

quod

lieri

non

liceat.

(Calmet.)

Et imposierunt arcam Dei super plaustrum novum. Fuit error Davidis ex ignoranli, vel potis Levitarum peccalum, quia arca non debebat vebi plausiro, sed portari bumeris sacerdotum vel Levitarum, ut patet Numcr. 4, 15 etseq. TlXERUNTQUE EAM DE DOMO ABINADAB, QUI but in Gabaa. Gabaa erat locus vel collis in
ui he Cari;Hliiarim; ibi

^huod'trz^rs'' ftttCymbal.s. Hebraeus Zelzelim. SeptuagintaEv auAu;, abus. Agitur hic potis de sistro

nadab

erat domus AbiKcg. 7, 1. Minabant, agebant, ducebant, plaustrum,


et arca, ut palet 1

enim

fletilibu
;

cymbalis

figura tex.ei vasis


.

major

(%<t et Aliio fratres,

rum jam
lur '

qud Abinadab pater eoerat niorluus, ut ex boc Ioco colligi(Corn, Lap.)

et ultra

Mosch. tom. 1, pag 581. Tubas non alias agnoscunt n,s. ameas, octo ped.bus long

minus patent, niantes.

duorum pedum diametro, ouo

Ioco

(Calmei

1191
inxocate, de

IN

LlBRlM

REGUM
BANT BOVES
ET DECLINAVERUNT EAM
Iriumphalis
illc

H93
,

quo

1 Parai, c.

iC,
:

25

Domini

est terra,

aul 4G

autPsalmum Omnes geutes,

ARCAM DEt, ET TENUIT EAM, QUONIAM CALCITRA(1).

Cm

plaudite, ut punit Janscnius. Ligna fabrefact,

jaui aliqnid spaiii

progressus

instrumenta snnt tnusica ex ligno compacta,


qualia suut aliqua
,

confecisset,

quod non videtur

fuisse

parvum,
qui bino-

quse slatim explicationis,

ac ventum esset ad aream Naciion,

ut reor,

grati

subjiciuntur, et alia similia.


are
1

mius
v. 9,

fuisse videtur,

cm

lib. 1

Paralip. c. 13,

Neque tamen defuerunt ex forma, quorum aliqua liic et 1.


8.

mulliplici

appellelur Chidon,

calcitrare

cperunt

Par. c. 14, v.

boves, aut lascivire, ut legimus loco proximo


Paralip.

Fuisse autem canticorum instrumenta plu-

Utrumque cert
quia
:

accidit, aut quia la-

rinia,

ex eoquisque colliget, qud


citato

alia

diversa

sciviente altero, calcitrabat altcr, et hoc vide-

numerantur loco
ilerm
c. 15,

nuper ex Parai, et
figura fue-

tur certius

Parai. 13, v. 9, aller bos

v. 16.

Qu porr

lascivire dicilur

Vos quippe lasciviens paululm

rint haec
flata

organa sonantia, quo pulsata aut inmodo, quos ediderint harmonicos sonos nequc explicare possumus, nisi conjectando,
,

inclinaverat

eam. Et san ppr synecdochen,


certo

cm
opus

aliqui

numro

aliquid faciunt,

illud loti trihuitur multitudini.

Quo modo

neque
Ilic

id

nsse

magnum

habet operae pretium.


fccit,

latrones

duo

in

Chrislum

dicuntur fuisse

ver non pulo saltsse David, sicut


post
trimestre spatium rurss

blasphemi,

cm tamen
Aut

illorum aller tantm

cm

domo

blaspheinaverit.

cert lasciviens uterque

01)cdedoni in suam, id est, regiam civitatem


tradu.xit.

Neque

id

ignorsset

aut

tacuisset

Michol, aut sacra siluisset historia, sicuti non


tacuit,

cm secundo

ad idem opus se et tolum

populum
die,

accinxit David.

Non

ila

saltavit

hoc

Soto in 4, dist. 13, q. 5, cui favet Sanchez, asserere Ozam non fuisse Levitam, sed laicum. Circumflectebat eam vilulus. (1) Septuag. Chahl. Propulerant eam boves. Vatabl. Declinabant eam. R. Kimchi ex R. Jon, censet
:
:

sed

tantm pulsavit cylharam, cantavit


,

quanta potuit contentione ac studio


ulriusque facultatis esset scientissimus.

cm

Vers.

6.

(1)

Extendit Oza

(2)

manum ad

(l)POSTQUAM VENERENT AD AREAM NaCHON. Nachon ex Vulgat et Septuaginta pro certo nomine viri, ad quem area spectabat, accipiendum est ; sed Hebraeus alium sensum commode admitlit: Ad aream prparatam. Chaldaeus: Ad locum paratum, prop locum ubi arca constituenda erat. Constat ulique, Obededom domicilium Jerosolymis habuisse, proximum civiipsiusque in domo lati Davidis, vel Sioni collocatam fuisse arcam statim post mortem
;

boves ob sanciimoniam arcae viribus destilucpisse delicere et faliscere, ut membra et juncturae eorum viderentur luxari, dissolvi et dividi, e qud non boves, sed Levitae deberent humeris suis gestare arcam. Verm 1 Parai. 3, 9, alia causa datur, cm dicitur Bos quippe lasciviens paululm, inclinaverat eam. (Corn, Lap.) Allegor. hinc disce quanta puritaie et reverenli accedendum sit ad S. Eucharistiam, in qu non est manna terrestre, quod erat in arc, sed ccelcste et divinum, im ipse Christus
tos
:

Deus

et

homo. Audi S. Pacian.

in Paraenes.

Ozae,
tis

pompa

ulteris
alii
:

gimus. Reddunt
Ozae.

non procedente Arca amissionis,

hic level

mor-

Quoniam calcitrabant boves. Genuina


ficatio vocis originalis ignoratur.

signi-

Censuit Bo-

chardus, eos boves luto inhaesisse. Sed Hebraeus reddi etiam posset : Boves deserebant illam, ut laberetur. Forl plaustrum in alterum lams inclinrunt. Confer 1 Par. 13, 9 Dos quipp lasciviens, et 1 Reg. 6, 7: Vaccas ftas. Amant Hebraei boves curribus suis jungere, quod et de Mogolio et Indis scribunt itineraria ; tum et addunt in usum equitandi ibidem boves impendi. Mandorius tom. 2, pag. 197. (Calmet.) Venerunt ad aream Naciion. lia Hebr. Aquila, Angelom. et alii, licel Septuag. Romae
:

Vos appello qui criminibus admissis pnit lenliam recusatis, vos, inquam, post imputimidos, post peccata verecundos, < dentiam c qui cum mal conscienti Dei sancta contin gitis, et altare Domini non .limetis, qui ad manus sacerdotis in conspeclu angelorum i sub fiduci innocenlias acceditis , etc. i infuit cura divinse providentiae, ut i Tanta < audaces manus, nec ob auxilium sustineret. i Sic et Angelomus. t Tropol. varia hinc documenta eliciunt Patres audi S. Gregorium, lib. 5, Moral, c. 10: < Quid est, inquit, mensjusti nisi arca testaQua; geslata bobus calcitranlibus c menti? quia nonnunqum etiam qui < inclinatur subjectorum populorum ben prseest, dm ad dispensationis concutitur c confusione ex sol dilectione permoi condescensionem Sed in hoc quod dispensalori agi velur.
,

i
i i
<

imperitis.

tur, inclinatio ipsa fortitudinis casus putatur Unde et nonnulli subditi contra

correcti habeant Maehor. (2) Oza non erat sacerdos, utvult Angelom. et Glossa, sed Levila, ut docet S. Hieron.
Epist. ad Sabinianum, S. Gregor. 5 Moral, c. 10, Auctor Mirabilium S. Scripturae lib. 2, cap. 12, Joseph., Serarius et alii, idque salis
liquet ex 1 Parai. 26, lo.

Quare inirum

est D.

reprehensionis mittunt, sed su temeritale dcheiunt. Lvites ergo quasi adjuvans manum exlendit, seddeinquens vitam perdidit, quia dm inlirmi quique fortium facta corripiunt , ipsi viventium sorte reprobantur. (Corn, Lap.)

banc

manum

vit protins ips

1193
calcitrabat, quia

CQMMENTA1UUM. cAPirr
hoc ex
illo

vi.

1194

sequitur, et ex

TEMERITATE, QUI MORTUUS EST. Hic UlulU medi-

utroque ul plaustrum exorbitet, et omis aut


excutiat,

aut

illidat.

Nunc

cert plaustrum

dm causam quaerunt, cur Oza repenlinam oppetierit mortem Domino


tanlur interprtes,

declinans trit et niolliori via, et in asperam


et inaequalem

percussus,

cm

tetigisse

arcam ne fd

labe-

invectum inclinavit arcam,


videretur prona, et

ita

retur plaustro, opus fuisse videatur servatse


potis

ut ad lapsum

nisi quis

qum

violat religionis. Quia ver res

accurreret malur,

omnino

ruitura.
i.ndig.natione

hc
Do-

gravissima est, et longis varns exagilata

Vers. 7.

Iratusque est
(1),

modis, non eritabs re, neque ab studio lectoris, in ill

minus contra ozam

et percuss1t eum super

tractand morari paulisper, et quai

(1) En mme temps la colre du Seigneur s'alluma contre Oza. Cet exemple de la svrit de Dieu qui est si clbre dans la loi ancienne, nous devrait encore plus tonner dans la nou-

fuerint aliorum sentenlia; prsecipua; breviter

percensere.

Quidam

aliquid

admissum opinantur ab Oz,


potuerit.
Ita

puisque, selon saint Paul, c'est plutt pour nous que pour les Juifs que ces grandes vrits ont t crites. L'arche enfermait trois choses les tables de la loi, la verge d'Aaron et la manne. Si nous la considrons comme renfermant les tables de la loi et la verge d'Aaron, qui avait
velle,
:

propter quod indignus censeretur, qui sacra


tractare religiose
in

Constit.
illud

Apost.
fuerit,

lib.

2,

cap. 10.

Sed quodnam

obscurum. Quidam illum noclurnum


habuisse congressum arbitrantur,

cum uxore
et
si ita

pour marquer ceux que Dieu avait appe-. son sacerdoce, ceci nous apprend que l'ordre sacr de Jsus-Christ qui rend les homfleuri
ls
les interprtes desa loi et les dispensateurs de ses mystres, ne doit tre confr qu' ceux qui ont l'esprit lvitique c'est--dire, qui ont renonc aux biens du monde, et qui ont pris Dieu pour leur Seigneur unique et pour leur partage. Que si l'on introduit dans ce ministre ceux que l'Ecriture compare des animaux insenss, qui ne respirent que la terre, et qui n'ont qu'une sagesse basse et animale, Dieu se vengera de cette injure, non visiblement comme il fit alors, mais d'une manire d'autant plus redoutable qu'elle est
,

impuras manus ad arcam admovisse. Quod


esset, satis sibi
;

supplicium illud capitale

commeruit
conjugale.
Vir,

mes

esse decet,

mundos maxime ab eo quod aliquid olet Qu de re est illud Levit. 15, v. 16


qui sacra tractant,
:

nam

de quo egreditur semen cotts, lavabit aqu


et

omne corpus suum,

tmmundus

ertt usque

ad

vesperum. Millier, cum qu


et

coierit, lavabitur

aqu,

immunda

erit usque

ad vesperum. Immundi-

tiam ver ad vesperum tantm durare, argu-

mentum est illum non esse morbum, sed noclurnum concubitum. Quo modo Bersabee statim Davidis consuetudine nocturn purificata

plus intrieure et plus cache. Que si l'on considre l'arche comme renfermant la manne qui a t certainement l'image de la sainte Eucharistie , ceci nous apprend que ce pain du ciel ne doit point tre mis dans des aines qui au lieu d'tre animes d'une foi vive et agissante par l'amour, n'ont des penses que pour le monde, et vivent d'une vie sensuelle;

2 Reg. cap. 11, v. 4: Qu cmingressa esset ad illum (Davidem) dormivit cum eo, statimque
est,

sanctificata

est

ab immunditi su.
lib.

Lege quae

supra diximus

1, cap.

20,

ubi ad come-

dendum

propositionis panes munditiam sacer-

mais que pour s'approcher dignement de ce mystre, il faut avoir quelque part l'tat sacerdotal, en la manire que tous les vrais
chrtiens y ont part selon saint Irne, comme faisant une partie de celte nation sainte dont parle saint Pierre, et de cet ordre de prtres Gens sancta, regale sacerdotium. Ainsi rois
:

dos exigit ab

usu conjugii. San id exigebat

genlilium religio,

ne quis aut sacra tangeret,

aut sacris interesset post

noclurnum opus.

Vide Brissonium
lib. 1, eleg.

lib. 1

Formularum. Tibullus

3:

peut dire que porter sur ses paules l'arche et la manne qui y tait enferme, qui sont les deux grandes images du sacrement de nos autels, c'est faire ce que dit S. Paul, qui est de travailler afin de mriter d'tre nourri de cette viande du ciel. Car la manne cache, sel'on

Vos quoque abesse proculjubeo, discedite ab aris,


Queis
tulit

hestern gaudia nocte Venus.

Persius Satvr 2, hoc ipsum indicat gentili-

bus curari, ut purae ad deos leventur in precatione

manus

lon l'Ecriture, n'est donne qu'aux victorieux, et il n'y a point de victoire sans combat ni d combat sans travail. C'est ainsi qu'en se fortifiant contre soi-mme, on devient le temple du Saint-Esprit, et qu'on est en tat de pratiquer cette parole de saint Paul Rendez gloire Dieu, et portez-le dans votre corps. Ce rapport de la sainte Eucharistie avec l'arche est d'autant plus juste, que nous apprenons du mme Aptre qu'au commencement de l'Eglise plusieurs ont t frapps de maladie, et mme de mort comme Oza, pour avoir approch de ce
:

Uc

sanct ut poscas, Tiberino in gurgite mergis


bis terque,

Man caput

et

noctem flumine purgas.

Sed qui hnec de Oz suspicantur, conjecturis ducuntur incertis, neque ullum habentin Scriptur fundamentum.
Alii ide punituir esse

dicunl

Ozam repen-

tin

morte, quia suis humeris debuit potis

mystre dans un tat trop disproportionn si


saintet,

(Sacy.)

s. 8. IX.

38

1195

IN
illud

LIBRUM
bo-

II

HEGUM
Levitam.
3,
Ita S.

HOC
Thomas,
q. 10, q. 1, qurcsiii;,n
.

6acrum

onus imponerc, qum plauslro^

ut sacerdotibus vehcrelur potis

qum
t

ad

3.

Idem videtur
faleatur,

sentire

llicronjnius
Episl.

bus. Ita dicunt Hebri, ut referl Hieronymus


in Tradit.

Epist.

22 ad Eusloch.;
fuisse

nam cm
hic

48

Hebr.

super

c.

13

1.

Paralip.
filis

Levitam

dicil

letisji-se

Jusserat, inquit,

Abinadab duobus

suis

< <

Oza et Ahio, ut portarent arcam Domini humeris suis. Lt quia nequc


runt, neque Caathitis ad
ipsi

Ozam, qud nullo modo licuil. Im cl ibi indical, quod S. Thom visum est, sacerdolibus
illud

cam

porlave-

solm

licuissc, ubi

cm de
:

cuslodiend
sic ad illuni
te

portandum dedesustitradit

virginitate ageret ad

Eusiochium,
<

runt, idcirc Oza mulctalus est morte. Fuit

san perqum graviter

Obteslor

coram

cnim peccatum in non portando, in nendo arcam jam pna peccati. > Et

Deo

et Christo Jesu, et electis angelis ejus,


solis saccrdoii-

<

ne vasa templi Domini, quac bus videre concessum

ex Hebrorum item traditione Hieronymus,


juslo

est, facile in

Ozam punilum
noluit

esse supplicio

nam

ill

proferas, ne sacrarium Dei

publicum quisquam prolalicebat

pnmm
quam

parte puniius atque truncatus

est,

nus
est

aspiciat.

Oza arcam, quam non


cl

Domino fuisse subjeclam. Conjecturam sumunt ex loco quiex Ozae casu nomen accepit, qui vocalus fuit Oz divisio. < Tra:

tangere, altingens, subit morte prostratiis


:

neque enim vas aureum


fuit,

argenteum

tam charum Deo

quam templum corpo-

ditur, inquil,

1.

1,

c. 28,

qud aruisset braloco divisio quce-

chium

ejus, et

humrus, ubi arca Domini


illius

t ris virginalis. > Sed contra hoc est, qud arcam portarc concessum est levitis, im illo-

portanda erat, et in

rum proprium munus,


Y.

ut constat

Num.

c. 4,

dam

facta est.
1.

>

Haec repetit et probat Ru-

15,

ubi jubenlur

sacerdoles omnia

vasa
et

pertus

2, c. 28.

sanctuarii, et sancluarium

ipsum involverc

Ejusdem

sentenliae est Theodoretus, q. 20,

tradere Levitis, qui fuerint famili


Nisi forte dic;is,

Gaalb.

ubi rationem reddit, cur ab hominibus potis

Ozam

et

Ahio non esse ex g-

qum

bobus portari debuerit,

quam

tu

apud

nre Caalii, sed ex


quibus
alla

fainili

Gerson,scu Merari
;

ilium vide. Et quidem nostraetate frequentis

portanda

tradunlur

quod san

sanequmdecerel, liomines, qui

virilis aliquid

sine ullo Scripturae l'undameiuo dicilur.


Alii dicunt, potuisse

habent robons et opinioms, et supenore seculo non rar, quasi in femineam dgnrassent mollitiem, aut sicut cadavera elTi'rrcnlur

quidem Levitas arcam


esse
facile

lapgere, atqueidc
percu.ss.um
;

none de causa Ozam


hoc

neque enim

evitari postra-

ad tumulum

huinci

is

cl lacerlis

hominum

Set Levitis, qui

arcam magno intcrdm


videlicet
alii

incessu molli, et saepis intermisso gestantur.

ctu portare jubebantur. Alque ide aliam esse

Quod ver homines


recund
,

molliter,
id

ne dicam invefieri

qua rendam lemcrilatem, quia


tetigit

arcam
impu-

faciunt,

in

arc religios

nudam, qualem neque videre

debuissct.

Idem lenet Procopius, idem HieroSabinianum.


alii.

n potuissent.

Quam

rationem oplim oonfutat

nymus
opinio

Episl. 48 ad

lia

Lyra,

Abulensis, q. 10, quia quando ex

uno

loco

in

Abulensis, q. 10, et complures

El est haec

alium movcbalur arca, non erat nuda, sed

tri-

omnium maxime

comnuinis. Sed huic

bus ve'ata tegumentis,

quam primm

operie-

cogiiationi obstat,
illius Irater,

modo Ahio ad quem non minus qum ad fraqud eodcm

bant sacerdotes; deinde tradebant Levitis ex


famili Caalh iia coopertam, ut

neque ab

aliis,

trem Ozam arcae cuslodia, alque religiosa observante pertinebat, luere debuil eamdem, aut similem pnam, cm ab illoetiam gesiari debuerit, et ipse

neque ab

ipsis Levitis videri posset.


,

Ridiculum

porr est existimare

ex calcitratione
si

boum

etplaustri inclinatione, aut


ilarel aura,

qua acnor per-

non

aliter ac frater imposuerit

detegi

potuisse

arcam, et iluere

plaustro.

aut elevari vclamina.


inclinatione
inclinaverat
(

Quis enim credat levi

Ab hoc loco id habemus, tetigisse arcam Ozam et ob illius temeritalrm Domino pnrcussum
qUaenam
cecidisse.
sit

bos
,

quippe lasciviens pnululm


1

eam

Paralip.

13) nudatum

iri

Nunc

igilur

c.\-plorcmus

arcam, quai lanto studio esset sacerdolibus


involula ?
Alii in

haec temenias:

nam

ubi de

ill

non ent cur de ali investigand causa laboremus. Quidam dicunt, in eo fuisse
constiterit,

co fuisse putant lemcrilatem,


esset

quia,

cm non
mus,
ille
si

necesse arcam tangere, quia

temerarium Ozam, quia aliquid aggressus est quod alieni erat instituti ac curse non enim
;

levis erat inclinatio plauslri, ut

modo

diceba-

tamen

tetigit,

non majori reverenti,


tetigisset.

saccrdotem

fuisse,

eujus id erat

propnum, sed

qum

profanum aliquid

ItaGrego-

H9">
rljis lib.
i

C0MMKNTAR1UM CAPUT
i,

VI.

1193

S Morai.

cap,

10:

<

S;>po roulta

geslsse liumeris sacrum illud onus,

cm

ion

torlibus diuntur
cant,

qu

infirmi kicirco dijudi-

eoi'cm snpplicio mulctatus Ahio faier gux

quia ignorant.
inclinata

Quod ben bobus


arca
signavil,

cal-

non multi

a!ii

ex sacerdol.ili ac levitico gradit.


clbrent
i'.'ian

citrantibus

quant

quorum plurimos ad

et

quia casuram credens Lvites erigere voluit,

vum diem

convenisse verisimile est? Non nego


illis

<

mox

sententiam mortis accepit


est

liane quo-

peccatum esse ab
potis (jum

qui lderis

arcam boum
esse voluft-

que sententiam amplexus

Abulonsis, q. 10,

hominum siHCMiam

ubi dicit, in eo peccatum esse ob Oz, quia


sine necessitale tetigit et irreverenter.

runt; quod emendavit postes o.-icto trimestri


spatio David,

cm

illam levilicis liumeris por-

Neque omittendum, quod eliam existimrunt Hebraei, quo fundamento, ipsi viderint, cerl nullum est. Dicunt enim, ide pecesse Ozam, neque leviter, quia sustentare voluit arcam,
quasi casura foret,

tandam

curavit.

Tamen probare non audeo,

quia lltcra non indieat illud peccatum fuisse Oza3 repentino intrim mulclatum.

cm

ipsa et plaustrum, et

Ego tandem ad superiores sententias aliam addam, quant nemini persaadere volo sed
,

boves sustentare posset, cni nularent et agi


viderenhir in prceps. Hoc ver ex diflidenti

lantm

aliis

expendendam proponere. Qu
si

san mibi displicuisset minus,


placuisse.

viderem

aliis

nalum esse dicunt,


vin potenli non

et quia

de arc atque

di-

Sunt tamen,

qui, licet obscure, insic exi-

qua

sentiret.
;

Dicunt eliam
cap.

dieant tamen,

de quibus statim. Ego

aliquid plan ridiculum


4, arca trajiceret

nam cm Josue
,

Jordanem

elevalam fuisse

stimabam, Ozam neque sacerdotem esse, neque Levitam, neque ullo modo sacrum aliquod
ministerium. obire
potuisse
lgitim.

super aquas, et ade non esse portatam sacer-

Quod

dotum humeris,
taverit.

ut ipsa potis sacerdotes porrideat, aut doleat potis


,

mibi

Sed quis non

un ratione persuadebam, quia sacerdotes ac Levitae suas habure civiutes inter


b.1c

tara deliram

mentem

et

nierum somnium

alias tribus

Josue
,

pro ipsorum usibus ac

dormitante cerebro? Quod refert hic Abulensis

domicilio destinatas

neque

in aliis habitaro

ex Hebrorum sententi, et idem iterm


sunt praecipu tam noslrorum
sententiae.
,

ac Lyra in cap. 4 Josue.

ergo Cariathiarim non esset ex civitatibus assignatis ordini Levitico, ut constat Josue cap.
civitates

aut polerant, aut solebant.

Cm

H*

qum

21, ubi

Hebrorum
desiderat,

Ex quibus
in

illa

videtur

omnes numerantur,
filins,

verisimile,

im

magis ad litteram

qu

Oz reverentiam
in

meo
que

judicto certuin est, neque Abinadab, neillius

et oficium, ac pielatem

opre

alioquin officioso et pio,


laret, et

cm

fesnal dvo-

fuisse levitici grads.

Ozam et Aliio, ex numro Quod Josephus videtur

inconsideratad sustentandam arcam,


ncessitas

sensisse

cm

rei

non exigeret, cm

esset

lib. 7 Ant. cap. 4, et apert auctor Mirabilium sacrne Scriptur, quicumque ille

levis inclinatio

plaustri.

Haec autem videtur

est
licet

esse in tangendo temerilas,

quam

Deo dam-

(neque enim creditur esse Augustinus, opus illud inter Augustini opra invenia-

natam atque punitam

liltera ipsa indieat.


lib.

Quam
Moral.

tur),

omnin de gnre Aaronis

esse negat.

sententiam indieat Gregorius

cap. 10, et tenet Abulensis supra.


Illa

Tbeodorelus, q. 30, Levitam esse atlirmat Abinadab, eo adduclus argumento, qud lib.
1,

ver senlenlia, q-u pluribus placuit,


videlicet plaustro veclarelur arca, quae

cap. 7, v. 1, Eleazar

filins

Abinadab

sancli-

quod

ficatus esse dicitur, ut custodiret arcam.

Qu

sacerdotum ac Levitarum bumeris potis portari debuisset, eolaborat incommodo, quod ut


multi in

verba nostram

cogitationem

non admodm

infirmant; sanr.tificare

opus

illud

atque consilium consnn,

non semper
lerdm
ad
alios

significat aliquid

enim ex Scripturae usu, sicrum, sed indestinationem

serunt, sic etiam'multis


snpplicio

eodem aut simili pereundum fuit. Quot enim putemus fabrilem operam ddisse compingendo plaustro? Quot arcam imposuisse, quot altulisse boves, et in jugum adegisse, et curasse alia

et

admodm frquenter,

usus etiam prolanos. San


1, sanctificatus dicitur

cm
:

Jere-

mias, cap.

ab utero, ut

Hieronymus putat

in

illud

ad Galat. 1

Qm

me

segregavit ab utero matris


niliil

me,

et alii

com-

qu ad
praeter

illum

plaustralem progressum vide-

plures,

est aliud,

qum

esse destinatum

rentur necessaria?

At illorum nemo
qui arcam
tetigit,

periit

ad proplieli nmnus. Et
sanctificali

Isaiae 15,
,

PersaeetMedi
,

unum Ozam,

temer
si

dicunlur Deo

id est, electi

ut

videlicet, irreverenter et audacter.

Deinde,

Babylonium exlinguant imperium. Et Jerem.


6,

culpa luit usque ade gravis et capitalis non

bellum

sancti/ctii>n,

quia

Deo destinatum,

1199

liN

LIBRUM IL REGIM
Ubi,

1200
aliquid dicitur

ut vindictam suniat de inimicis. Sic ergo san


clificatut dicitur,
illi

ut vides,

aclum

illicite,

ut custodiret arcam. quia id


est.

quia neque Levitae aderant, neque sacerdotes,


qui nssent, quid circa arcam definitum esset
lege.

negolinm datum

Quod

ctn nihil conalia

tinerel

sacrum, quale est sacrificium, aut


quae ad altare pertinent, aut

Quibus verbis indicat, in e traductione

oper
san
le;

quod

arcae

priori levitico gnre interfuisse

neminem.
progressu

itatem

funciione aliqu

solemni

alque

Alque ide multis modis


fuisse

in

illo

n significal, Jaic etiamatque profana


i

peccatum

primm, quia arca non tam

lu

lien salv religione potuit.

Levitarum humeris, qum plaustro bobusqne

od etiam facit verisimile, quiaetiam veri"st,

commissa

deinde, quia profano et laico hoalia

iterm apud profanum hominem

minum

gnre tractata; et

denique in

illo
1

cam
ret,

esse depositam, qui illam tamdi custo-

religioso opre facta

non

religios; aut ab

lis.

quamdi non
disposita.
et

esset ad

paratum

locum rege comTalem fuisse pulo Obed;

arrogata sibi

temer, quae non

nisi levitico

atque sacerdotali ordini concessa sunt.

H.iee

edom,

indicat

Mariana

quem

Scriptura
Palaesti-

poslrema

ita

mibi placent, ut quae pris pro-

Gethum vocat, qui nimirm Geth


qu non essent
Levitae.
ille

posui ex aliorum sententi, non improbentur.


Si quis contendat, fuisse Levitam, nihilomins

noruin urbe, In qu, ut apparet, aut saltem ex


Scio aliquas ab
aliis

ferm eadem
fuisse
si

erit peccali gravitas, si dicat

non
ac

rationes adduci, cur

Lvites esse, et simul

ex famili Caatb, quod perinde

est,

potuerit esse Gethus.


firmas. Accedit,

Sed plan sunt


Jrusalem

in-

Levita

non

esset,

cm

his

tantm
aliis

liceret

quod

ut diccinus statim, doerat


in
;

tractare, quae pertinent ad

arcam;

mus hujus Obededom


ibi

at

qui orti fuerunt Gerson et Merari, id

autem omnin

non habitrunt, qui

orti

essent gnre
;

prohibitum

fuit.

Vide Numer. cap.

4, v. 15.

levitico, saltem

ante constructum templum

Locus porr proxim

citatus ex lib. Paralipo-

nequc enim haec

civilas sacerdotalis erat, ut

menon
Ibi

satis

indicat, ide

percussum Ozam,
Levitae ad portan-

constat ex Josue cap. 21. Sed dices Paralip. 15, v. 19, Obededom numerari inlcr Levilas.

quia non pris ad illud opus se puriiicaverat.

enim jubet David, ut se


purificent, et

Respondeo, non
tum
quo
esse

sine causa

pris appellaut ab boc dis,

dam arcam
fuisse

indicat ide

Ozam
prae-

Obededom Gethum,
,

percussum, quia

purificatio

non

tingueretur Levit

et

ab

alio

item Levit

de

cesserat.

1 Parai. 16, v. 38, qui Gethaei

non

erant.

Vers. 8.

Contristatus est
tum
Davidis,

autem David

Huic cogilalioni nonnihil incommodt, qud 1 Paralip. capite 26, v. 4, Dominus dicitur benedixisse

eo

quod

percussisset dominus ozam (1), et

vocatum estnomen loci illius, percussio oz*.


Graviter concussit

Obededom L

vitse, el ejus

domum
;

im-

tum aliorum

plevisse mascul sobole.

Quare banc

cogitatio-

animos Ozae repentinus intrims, fecitque ut


tanta lantae multitudiuis exultatio verterelur
in

nem tantm
Qud
fueit in

dixi fuisse verisimilem

de qu

statim aliquid addemus.


si ita

sluporem etluctum, cm non dubiissignis

statuas, salis apparet,


tanti

quacnam

videretur Deus non probare illorum studium, qui arcam volure su sede, ubi aliquot annos
locata fuerat, ali Iraducere,
el

Oz temeritas

digna supplicii,

quia et officium assumpsit sibi omnin leviticum aut sacerdotale, cm non solm comitaretur aut sequerctur arcam, sed etiam tangeret.

cm diem

illum,

communem

publicamque

laetitiam repentino

funere incestaverit. Et ut

illius

cass ad po-

Quod

signiticsse

vidclur

non obscure

David, el banc nostram cogitalionem aut inPadicsse, aut potis confirmasse, qui lib. 1
ralip. cap. 15, v.

sleros emanaret memoria, abrogato priori nomine, ab Ozae morte locus ille mansurum in

longo seculo
Vers.
9.

li,

cm

statuisset

domo

Obededom ad suam

civitatem arcam iransferre, ut advocavit sacerdotes et levilas, edixilque, aliquid non adessent omncs, viderentque, ne

Et extimuit David (1). Non Dominus indignationis su arguobscurum Hoc versionem, vel rupisset rupturam in Oz. borum ambitu exprimere soient Hebraei morDominui lemvi illatam et excidium. Ita : Fecit pror(rwturam, cm scilicet tribus Benjamin grassatores appellant ss fer periit. Viarum (Calmet.) eir adores.
(1)

nomen

accepit.

ai)

Hcbrxus

Quod

divisisset

Dominus

divi

lgitim fieret

Vos, qui

estis

principes familia-

rvm

Leviticarum , sanrjificamini cum fratribus


et
afferte
ei

vestris,

arcam domini Dei


est
:

Isral

ad

locum qui

prparalus

ne ut principio,

Dominus, quia non eratis pressentes, percussit nos


sic et

nunc

fit

Ulicitum qui* nobis agentibus.

gneur, et

du SeiAlors David" eut une grande crainte ament l'arche il ne voulut pas qu'on

4^01

COMMENTAlUiJM CAPUT
iriterfecto

VI.
facili

120
negotio arca diverti potnit.

mentum prbuit
ne ulteris
in

Oz. Quare David,


illud

quam inde
arca, totis

se ac

populum ad
pompant

opus

Deinde, quia ex

quo secundo moveri cpit


canebant, et harmonicis

congregatum

ultrix iracundia saeviret, subsi;

viribus

stere jussit religiosam

neque per-

personabant organis Levitarum plurimi, et

misit

arcam

in

Iocum ante praeparatum deduci,

David linteatus subsiliebat atque saltabat quod


;

ad arcem

videlicet Sionis et regiani civitatem,

san,

si

procul arca substitisset ab urbe

fa-

sed deflexit ad doimim Obededom, illum, in-

ccre non posset. Adde, qud nisi id accidisset

quam, Obed, qui

Geth Palaestinorum urbe


hic

Hierosolym,

in civitate videlicet notissim, et


illa

cognomentum accepit. Quomod edom diversus videatur ab illo qui


tas

Obed-

qu tendebat triumphalis
cederet obscure
si

pompa,

salis pro-

inter Levi-

et

imperfect sacer historicus,

numeralur,

lib. 1

Paralip. cap. 15, diximus

tantm pro assignando loco, ubi cecidit

nuper.

Oza, et arca substitit, nominsset aream Na-

Ubi fuerit domus hc, ubi substitit area,

chon

et

domum

Abinadab,

cm

tacuisset ur-

incertum

est.

Abulensisq. 11, et

lib. 1

Paralip.

bem

ubi essent

domus

et area.

Quia ergo ex

capite 15, q. 31, donuini hanc fuisse putat in

adjunetis facile erat cognoscere in qu civitate,

Jrusalem inferiori,

qu

eo tempore aliquancivitate

aut prope

quam
salis

civitatem

haec

accidissent

tulm dislabat ab arce Sion, seu


vid.

Da-

omnia, ide
disse,

habuit historicus sacer ostenloco aut cecidisset Oza,

Erat

aulem non modicum intervallum


sedificiis instruxit

quo

civitatis

desertum civium f'requenti, quod postea


frequentibus
David, et mult

aut sletisset arca. His adde, qud

cm ad

sex-

tum quemque passum bos immolaretur et


si

aries,

magis Salomon,

cm

in eo loco sacram exci-

longum

esset spatium,

vix ad

tam lentum

tavit niolcm, et circa illam

ad templi ministecuravit.

et

impedilum opus multi

dies suflicerent.

At

rium doinos multas aedificandas


suadeo

Quam

nec

unum diem

in

hoc negotio consumptura

Abulensis sententiam bis mihi rationibus per-

esse video. Magister Hisloriae scholasticae in


civitatis

Prmm, quia in eo, quod dixi, spatio, quod inter utramque civitatem interjectum est, aream fuisse Nachon, seu Chidon, verisimile facit, quia eodem loco, infra, cap. 24, v. 17 et 22, Areuna Jebusaeus aream babuissc di:

suburbio constitisse tradit. Idem Dio-

nysius putat, neque Serario displicet (1). Vers. 11.

Et benedixit
quai

Dominus Obed-

edom, et omnem domum ejus. Tribus ntensilms

mansit arca, quasi in diversorio, in

domo
illa

citur, in qu, ut apparet, terebat aut

compor-

Obededom
quoque
dixit

pro

librait

hospitio

tabat fruges; ibi

habuisse dicitur plaustrum,


ultr ad sacrificium obtulit

boves et juga,

qux

mercedem rependit. Beneetenim Dominus illi domui, et sic est


libraient

Davidi. Porr eo in loco aedihcatum esse postea

illam

amanter

et largiter

amplexus, ut
nihil

nihil

omnibus nota. Sic etiam aream habuit Nachon, juxta


res est

Salomone templum,

interea accident adversi,

non ex voto.

Qualisnam fuerit

ista

benedictio tant plena,

quam percussusest
ille

Oza, et ex

illius

casu locus

vocatus est

Ozce Percussio, et prop, aut


erat

tam fcunda, divinant Hebrsei, ut soient, neque quidquam probant; de quibus sic Hiero-

omnium proxim
chez
lui.

domus Obededom, ad

nymus
<

in Tradit. Hebr.

Benedixisse
dicuut, e

domum

David tremble en voyant un jugement

ejus

Dominum Hebrai

quod ii>
si.

de Dieu si terrible sur Oza. Comment l'arche du Seigneur, dit-il, viendra-t-elle chez moi? C'est ce qui arrive d'ordinaire aux mes humbles. Elles sont pntres de frayeur en considrant les effets de la justice de Dieu, qui

(1) Vers. 10.

In domuji Oredf.dom Geti


i

Obededom Levitici fuisse gneris, nemo rat. Cur igilur Gethaeus appellatur?
fortass,

io-

Ici

rc

nanmoins destins particulirement pour tonner les superbes. Mais connue David aprs avoir vu la budiction dont la prsence de l'arche avait combl la maison d'Obddom, crut que Dieu ne dsagrerait pas qu'il la ret dans la sienne ainsi aprs que les mes pures
taient
,

qud diutis in urbe Philislhe Ceth habftaverit, vel qud ibi nalus sii, quo tempore David eo prfugisset ; seu potis quod <irtum
duceret Geth-Remmon , urbe Leviiarum transjordanin. (dlmet.J Myslic, Geth, hebr., idem est qud torcular, quoi significat crucem, in qu Chrislus, vitis vera, ait Eucher., calcari et exprimi dignata est, qu cunctus gentium populus merit Gethaeus appellari polest, cm dicit Mihi au:

humilies devant Jsus-Christ, en se croyant trs-indignes, aussi bien eue le centenier, qu'il vienne reposer ;une, qu'il pourrait gurir par une seule parole, il est juste qu' l'imitation de David, elles s'approchent de lui comme de la source de la vie, avec une foi pleine de respect et de confiance.
(Sacy.)
!

se sont

Domini nostri Jesu Chris) i; arca Dei ergo, ipseque Deus requiescit in anima Gethi, id est, fidelis qui amat crucem et mortiiicationem.
tem
absit y/i riari,
nisi

in cruce

(Corn, Lap.)

fis

I.IBKUM

il.

KEGUM
damnt Deus errorem,
si

1204
quis tamen

<

ns uxoresejus, et concubin;, et nurus, et


ancillu?

cat et

hiasculos pepererint

filios;

neenon

sine culp contingat, qualis videtur hic fuisse,

<

et reniinae

quadrupdes geminos ediderint


in
:

qum animum
lur
ctsse.

ftus.
cap.
dom'o

De quo

lib.

Parabp. (nempe

1,

ac studium; haec autem videnaliquod religionis ac pielatis opus spe-

13) scribitur

Mansit ergo arca Dei

Obededom

tribus mensibits, et benedixit

Neque prterea, ut
tiferum,

ille in

eo audaci atque

minus domui

ejus, et

omnibus qu habebat.

alieno conatu aliquid censeatur admisisse mor-

Fuisse porr ex eu bendicliohe doniuin

illain
illo

negandum videtur
illius

potuisse cogno-

mdm
l'ai;:!,

mascul sobole probant ex


26,
v. 4:
Filii

scere peccatum, et de
dolere.

indignitate militer
fuisse

can.

tem Obededom
etc.,

Neque legimus
nihil

sic

ab irato Deo

.as

primo'jenitus,

Jozabad secundus,

percussum, ut
peccati. Nihil

illi

fuerit teuiporis reii-

iisquc ad ociavum. El
Irbuils

tandem

addit, lot illum


illi

fdios,

quia

benedixit

Dominus.
illum esse

Qu*

verba Obededom
1

Gclhumm

ctum cognoscendi atque i'rucluos detestandi enim babemus aliud qum ibi percussum fuisse et interfeclum Ozam; inter
plagm ver
et

indicant, qui

Paralip. 15, inter Levitas nu-

meratur, de quo supra dubilabamus, conj^cta-

tuisse iherponi

mortem, quis neget aliquid pomorse? Qud si verum est,

bamusque fuisse diversnm. Antequm bine emergat nosira commentati,

videamus qualenam
ailernunnse an
difiicilis, el

fuerit

hoc Ozae suppli-

quod putant Hebrsei, aruisse Ozae pris manitni, deinde brachium, ac tandem humerum, quem arc vectationi subjeclum esse oportuit,
salis

ciiim,

temporaiium tanlm.

habuit temporis, ut peccatum

suum

et

ns san

uni

Deo

reservata, cujus

sunt juslissima judicia, et hominum cogttationibus occulta. Neque video

divnam offensionem agnosceret, ac tandem ad Deum pportun conversione rediret. Percussi


sunt Deo Sodomitae et qui

quoquam hanc
di-

controversiam esse definitam, im neque


sceptatam.

cum Pharaone in mari Rubro demersi sunt; at illorum mulli


:

Tanlm

lego apud Dionysium, qui

aiiorum videtur adducere senlentiam, quos

temporalem subire mortem, non aeternam. Ita Hieronymus in illud Nahum. 2 Non vindicubit

tamen non nominat,


ifUin subiisse
i

ijui

neganl illum 33ter

Dominus

bis

in idipsum.

Ruperlus

lib.

supplicium.

Cieditur, inquil,

4 Comment, in Genesim cap. 16.

qud Oza per lemporalcm illam percussionem purgatus sit, et damnalionem evasit. Nain etsi repente obieril, potnit tamen in
tenpore
tfti

Neque omnin convincit oppositum, quod Deus dicatur indignatus, aut qud supplicium
fuerit

illo

peruiodico pnilere, praeseret liu-

senlur raaximae, jaclura


saep

dm maiium suam, brachmmque merum sensit arere.

omnium rerum qu in humanis cennempe vitse. Nam Deus in aliquem dicitur indignatus, cm
nihil admiserit aetern

tamen

damnatione

di-

Ego mallem alinrum hic jidieium audire, qum meuiu inlcrponere; inciino lumen mugis in bionysii senlcnliam et aiiorum, si lamen
alii

g'nm; sieut etiam pater in filium,

quem

ne-

que domo

ejicit,

neque hostiles

in illum spiri-

tus coneepit.

San saep dicitur indignatus

sunt, quos ipse

non nominal,
si alias

et suspicor

Moysi,

quem tamen
1,

su amiciti eo ipso
4,

temporari tanlm morte Oza: peecaluni fuisse


puniliim.

tempore non habuit alienum. Exod.


14; Deuteron.
3, vers. 26, et

vers.

Etquidem

ob causas

in pec-

vers.

54

et

36; Deuteron.

cato non fuil quod selerno supplicio mulctari

propter unius peccatum Josue


dicilur in

digiium esset, de quo


videtur conalus
ille,

modo Don

disputo

non

7,

vers.

1,

ira tus

toturn

popti-

qui ex religione etpietaie

hun,

cm tamen unus tanlm

'populo pec-

nalus est, tam grave meruisse supplicium, ut


temporari; morli etiam esset adjuncla sempiterna. Fuit san aliquid audaci et inofficiosi

csset.

Neque hoc convincit

supplicii

gravitas;
vi-

mulli enim damnati sunt morte,

quorum

arcam tetigisse e festinaiione ac modo qui minus arc* sanctilalem deceret; sed deceret minus id quod meluebat, cavercrclglbrils oiucii

lain nulla mortalis culpee labes infecerat. Pri-

mm

Moyses, et Aaron damnati sunt morte,

propter culpam, ut est communis Patrum sensus, lvisslmam,

que sludebal Oza,


terree, el inter

si

labcrelur arca, et allisa

quam
in

subierunt,

luareiur.

mit, quia

boum hominumque pedes voNeque error hic Oz causam procasuham putabat arcam, cm tamen
neque
eaiin tam judiI

Nebo, Deut. 54, hic


v. 58.

ille in monle monle Hor, Numer. 33,

De uxore
est,

Lolh,
19,

qu

in

statuam

salis

conversa

Gen.

non videmus quid comcivilatem

procul abesset casu;

miserit ade

grave,

dm ardentem

4205
respectt, ut in eo appareat

COMMENTAR1U1. CAPUT
morlalis culpae
I

VJ.
;

1206

remiltemus
quenter.

quod etiam

in aliis liet

non

inrc-

pondus; atque

iile

mulli

ut

noster

dicit

Cornlius, tantm hic vident veniale peccaluin. Prophelae, qui lib. 3 Heg. cap. 13, occi-

In eo igitur cap. 15 Paralip.


dilur, aediiicatam esse

primm

ostenreli-

domum

pro arcae

sus luit leone, neino dubitat peccatum esse


lev.
dicit

gios custodi, in eque extensum tabernacu-

San Abulensis ibi, q. ab ter n pn, im

31, liberum fuisse


cl slatim

lum, ad similitudinem, opinor,


extruxit ante Moyses,
et eo

illius,

quod
ah

ad san-

tempore,

licet

clorum limbum e volasse. Cur


sever niulclalus?

ergo, dices,

tam
in

arc vacuum, erat in Gabaon.

Uespondeo,

quod

alii

cum tacite

Tune autem sereputabat David, nequaqum decere


si aliis

causa uxoris Loin, et prophelae, cl Ananiae et


Saphirae, qui etiam multis dicuntur suppliciuiu

arcae majeslatem,

qum Levilarum
id

por-

taretur humeris,

quibus

negotii

Dominus
Ergo

tantm subiisse temporarium.

lia
;

Augulib.

proprium atque perpeluum esse

voluit.
,

stinus contra

Parmen.
;

lib. 5,

cap.

Uierony-

congregavit iterm Israelem ut antea

cm

inus ad Demelriadem

Pelrus Dainianus
15.

primum

iniit

de arcae traductione consilium;

de Conteiuplu

seculi, cap.

Idem

recen-

sed advoeavit praecipuc sacerdotes et Levitas,

lioribus mulli, ul Dionysius Carthusianus, et

ne quid in eo negotio, quod sanct ohiri cupiebal, fieret

Salmeron

in Acta.

Et

hi

eodem, quo Oza,


alii,

g-

non lgitim, peccareturque


levilico

rur-

nre moriis sublati sunt. Ul ergo

quanti

ss, sicut in priori traductione contigerat.

Qui

Deus faceret arcani


debaniur
quis in
legis,
et

illam, in

qu tabulai clauferret,
si

fuerint,

quove numro, qui ex

semine

qum

graviter

ad illud pium religiosumque comilium convenerunt, non est opus hic enumerare
dilucid explicanlur in
textu.
,

illani

auderet aliquid indecori, extare


illud

quia satis

voluit publicuni

exemplum

in

corpore

Ad quos

rex

subito prosiralo, quod paul antea

aspexerant.

Neque

aliud

animatum hommes quorum


,

oralionem habuit plenam


spiriis.

dignitatis,

plenam
mi-

Jubet

inprimis,

ut si quid habenl

causa id factum voluit, spectarc aul cognoscere


poteranl;

quod non admiitat aut


aisterii religio,

loci sanctitas, aut

nam de

aelern

morte qui posvidetur non


dilli-

id consuetis et praescriptis

sent? Haec sentenlia mini


cilis;

fege caeremoniis emundent, el lune suis hu-

neque tamen

aliis

persuadeo, sed tan-

meris sacrarium illud

maximum
est,

reportent ad

tm expendendam
Vers. 12.

et

examinandam relinquo.

loeum qui

illius

custodiae ac religioni tanto

Nuntiatumque est rgi David,


domum
Obbrevi, id est, trimesti

ante studio praeparatus


cidat, quale

ne quid rurss

ac-

QUOD BENED1XISSET DoiIINUS ObEDEDOM. Magnam


fuisse oporlei Dei liberalitatem in

nuper

in

Oz, qui subit interillam

ceptus morte

laetitiam

publicam diro
illi,

ededom, quando tam


spatio,
etiain

plan spectaculo fdavit.

Quod

sicut erat

tantm rerum omnium incrementum


externi videre potuerunt.

prceptum,
Deinde ex

vestigio comptent.

Quare non

ill

tant levitici ordinis multitu-

puto tantm, ut Hcbraei volunt, auctos esse


grges rcundmullipliciqueflur, cl domum

dine cantores constituit, qui variis instrumentis,

quorum eo

loco

nomina

et

usus diserl

mascul atque robusl proie, sed etiam agro-

ponunlur, honestarent pompam, et diem illum

rum
niliil

felicem esse proventum, et possessionibus


accidisse
,

tamdi desideratum exhilarareni. Hinc jam


licebit

non ex voto et ab omni populo propler arcam, ad Ornandam domum plurima


fuisse collata. Id ergo

ad intermissam commentaiionem re-

verti

cum

respectu

tamen ad ea quae

in

ab bis qui viderant, re-

Paralip. cap. 15 et sequentibus proxim suc-

latum est ad Davidem.


Abiit eigo David, et adduxit arcam Dei de

cedunt.

Et erant cum David septem


tanto sacerdotum

chori.

Ex

illo

domo Obededom ad civitatem David cum gaudio. Non long aberat, ut diximus domus Obed,

levitarumque numro
digessit

se-

ptem choros atque ordines


quos secum
ad sextum
tulit

David,

edom

civitate regi;

qu ver minus erat


lempus inaudilae malib. 1

ad sacram illam pompam, et

spatium,eniagiscompensari voluit sumpluum


cl celebrilatis

simul vilulos et arietes, qui in ipso progressu

ad

illud

gniludine.
rai,
e,- it
,

Quam

pluribus describit

Pa-

cap. 15, quae hic referre opra? prelium

neque cm ad illum locum, Deo ben


opus
erit in-

jovante, commenlatio venerit,

quemque passum erant immolandi. Cur eo numro distributi fuerint sacerdotes et Levilce, non satis apparet ex textu, quia illorum in e traductione non unum est, aut simplex minislerium, sed omnin multiplex.

cu Icare rurss, sed ad hune locum lectorcm

Ab

illis

cantali sunt Psalmi> et eliciti numerosi

1207

IN
,

LIBKUM
qua>.

II.

REGCM
qua sunt
alia
;

1208

organoruin soni, et mactat victima?

qualia suntsisira, crolali, et ejusdem generis.


si

sancm sexto quoque passu


brevis foret
illa

caederenlur, licet
,

ad qua; etiam refero

tintin;

transmissio

plurimas fuisse

nabula et pelves,

qu percussione sonanl nam


posl agciur.
CA.NTABANT.

necesse

est,
illo

atque ide rei sacrificaii p'urimos

de lubis, qu non tam clangunt percussu

sacro
et in

ctu

fuisse destinatos

oportuit,

qum
20.

inflalu lubicinis,

septem dislributos ordines, ne qua esct


et

LV

Versu
NabtUm,
alii

NABLIS ARCANA

in

tanto sacrificiorum
confusio. Et
ita

sacrificanlium nu-

seu nablium vox est hebraica


propri
sit,

Su,

nebet; quid

mro
17
,

putat Abulensis, quaest.

ncerium

est.

Quidam lyram,
alii

varios choros variis esse sacrificiis inten-

psallerium, reddunt;

quidam chorum,

aliter

tos.

vertunt, et chordas addunt,


haec

ex quibus sonos

Ego
aliam
indicat

non improbo

sed

nomen

ckori in

elicit

plectrum. Sed

si

vim nominisaccuratis

me
,

cogitationem adducit. Chorus aliquid


et

numerosum

laelum

quales

sunt

intueare, aliud videlur esse instrumentum, quod aerem excipit ab utriculo, et reddit sine
infiatu

cantores

aut qui saltatorios motus et

numet

cujusquam cum modulato sono. Quod

ros obeunt, in cerlum aliquem

numerum

ulriculum Latini, Graeci oxw appelant, cui addita est h'stula; et qui eo utitur instrumento,
utricularius Latinis, sfon/es appellatur Graecis,

ordinem

digesli. Id

porr significari videtur

lib. 1 Parai,

cap. 16, ubi septem cantorum or-

dines nuineranlur. Primus ordo poniturvers.


17, et deindc singulis versibus ad
siiguli

ab Hispanis dicilur ganta. Sed ego aliquid

versum 24,

etiam ordines

seu ebori respondent.


partibus aliquid

Nunc de horum ministeriis et dicendurn ex eodem cap. 16


:

Versu 18,

et

iterm 24, quidam constiluun-

tur janitores, quos aliqui dicunt fuisse porti-

comunde etiam sonus magis varius. Neque fortass alius est, qum quod Hieronymo describilur sub symphoaiae nomine in Epislol quihim ad Dardanum. Quid sit arcana cancre obscurum est. Quidam matenobilius fuisse puto, et pltiribus fortass
fislulis,

pactum

tores arc, sed


tationi.

nomen parm

favet liuic cogi-

riam carminis esse putanl, qua? mysteria continet,


et ignota

loco janitores dicuntur, illud in hc


obiisse

Ego potis craliderim, eos qui boc pompa

vulg sacramenta,

quacque
illa

apert ad popUlarea proferre nefas. Quare


aut submisso canlabantur sono, aut
ris ila

munus, quod obeuni ex institoto janitores in templo; II enim aliquos submovenl,


i i

obscuintelll

invohna serinonilxis
lia

ut

vulgarem

alios admittunt,

proul cujusque dignitas aut


in

gentiam fugerent.

Abulensis q. 24. Ego

ordo postulat. Sic etiam


Et quidom

pompa

alii

submo-

allusum esse puto ad litulos Psalmorum, qui-

vebantur, ne prop accdrent,


banlur.

alii
,

admitle-

bus eadem vox hebraica alamoth


quae arcanum aliquid
Qualis est Psalmus 9,
occultis, et

praefigitur,

nisi ita lieret

non vide-

et

oratttum signilicat.

batur

salis

considerat ac provid instituta


prudentissimo rege sanctilati atque ho-

cujus titulus est, pro


Si,

traductio.

Neque minus
fuit
sibi

Psalmus 45, cujus, pro arcanis.


tituli

consulendum
nori,

arcae

quod mulli putant, Psalmorum

initia

qum suo

bonori ac dignitati consu-

sunt cerise, vulgque notre cantilenae, ad cujus

lunt reges.etquipersonamsustinentpublicam,
et

numros cantandus
signilicatur

est

Psalmus

nihil

hic

gravem,

dm

lictores

secum

et satellites

aliud

qum

in nabliis illos esse


illae

ferunt, qui expdiant viam ad regium inces-

musicos modulos adhibendos, quos cerlae


cantilenae

sum,

et

omnem

injuriae

atque irreverentioe
illi

praesenbunt.

Sed puto
illi

id esse

aditura prcludant.

Et quia

forsitan in

Davide constitulum, ut ad nablia

cantarent

tabernaculo postea habiluri crant janitorum

nomen

et officium

sic

etiam

modo

per proilli

carmina Psalmorum, qui illis essent insigniti litulis, pro arcanis, seu quod idem est, pro occultis.

lepsim janitores vocantur. Aut cert


janitores crant
in tabernaculo,

tune
in

Et quidem duo

illi

Psalmi

ita

sunt ad

quod erat
19.

ilium temporis arliculum accommodali, ut in


illum diem, et celcbritalem Davide videanlur esse compositi.
RIS
In cithaVersu 21. PRO OCTAVA CANEBANT EPINICIUM. Epinicium carmen est iriumphale , seu pro Victoria,

Gabaon, unde sunt evocati. Vide Abulensem


in

boc capite qmest.

21. Versu

In

CYMBALIS diNElS CONCUEPANTES.

quin ex varia materi varia

Non (lubium CSl, quoque fuerint


,

instrumenta musica concinnata


aerc,

ex buxo, ex

qualc in Dei laudem cantare tune merit debuit David,

ex argento.

Illa

puto hic appellari aerea


ull ali

cm

praeclaras ab

cjus liberali

cymbala, quae ex are sine

admixlione

manu
nuit.

Jebusaeis

et Palaestinis victorias obti-

materi concussu et

collisione

confinant.

Ad

illud epinicium canlatos

esse puto

ww.)
Psalmos, quorum

COMMENTAIUIU. CAPUT
inscriptio est, pro octava,
nisi iuerit,

VI.

1210

cuoiu

et victima vituli.

Quomod
nobis

sint

Da-

quales sunt Psalmus 6 et 11,


epinicium
illud,

dicamus

vide dislribuli chori,

jam

supra di-

quodcumque

jussum

ctum

est.

His

autem aderant victimarum non

esse cantari in citharis, quae octo chordis es-

exigui grges, quia non paucae in eo progressu

sent

instructae,

quae vocari potuerunt octa-

immolatae sunt,

cm adsenos passus illarum

fi-

clwrda,

sicut instrumenta alia eptackorda et

rent destinat caedes. Quaremutiillipecudum

decachorda, vocata sunt. Dici etiam posset epinicium


cantari
in

atque armentorum balantes atque mugientes


grges pars orat
illius
:

octachordo

instrumente),

solemnitalis
vituli

non

exi-

quia ad illud

illi

canebantur Psalmi, quorum


consecratum.
refert
Ilebraei,

gua. Ubi Vulgatus


in hebraico textu

Victima

(quae verba
le-

titulus viclori.

Est autem epmictum caniicum

non sunt), Septuaginta

victori, seu triumphatori

gunl
serait

Victima

vituli et agni.

ut in

eorum Traditionibus

Hieronymus,

putant pro octav epinicium jussum esse cantari,

quia sexto Psalmo incperunt cantores,

cujus est titulus, pro octav.

Versu 22.

un bouffon! Le dmon, qui est le roi des enfants d'orgueil; parlait sans doute en cette rencontre par la bouche de cette orgueilleuse

CHONONIAS AUTEM PRINCEPS LEVITARUM PROPHETISE PR^ERAT, AD PRCINENDUM MELODIAM J ERAT


quippe sapiens valde. Sicut prophetare idem
est,

1, cap.

quod laudare, ut multis probavimus lib. Obvium habebis gregem 10, ad illud
:

prophetarum, sic etiam laus et canticum prophetia vocatur.


peritissimus, et
111e

en mme temps puisque ce prince ne s'tait abaiss si profondment, qu'afin de rendre un honneur souverain celui qui l'avait combl de gloire. Elle oublie tout ce que Dieu et Samuel avaient dit de grand de David qui tait alors admir de toute la terre, pour fouler aux pieds le respect qu'elle lui devait par toute sorte de raisons jusqu' le comparer aux derniers des
reine. Elle insulte David et Dieu
,

ergo,

utpote

illius

arlis

hommes,

aliorum magister, prseibat in

cantu, et aliorum voces ad harmonicos nu-

mros temperabat.

Versu 24. Porro SaetC


,

BENIAS, ET JOSAPHAT,

SACERDOTES CLANGE-

banttubis coram arca Dei. Septem hic numerantur sacerdotes, atque ide totidem
tubae, quae suo clangore antecedebant
l'ure

arcam

quod ex eo

fortass

tempore

fieri

cpit, quo
,

totidem tubse circumduxerunt arcam

cm ad

illarum clangorem, arcaeque conspectummuri

ceciderunt Jerichuntini, Josue cap. G.

Cm
et

autem sacerdotes tune accepissent tubas, antegrederentur arcam, sic etiam nunc
ejusdem arcae celebri triumpho sacerdotes

in
se-

ptem

designati sunt,

qui

lubarum clangore
his interpositis

gloriam personarent arcae triumpliantis. Re-

deamus jam ad caput


inlerrupimus.
Vers.
(1)

6,

quod

12.

(1)

Erant cum David septem

maison d'Obddom, et il en amena l'arche de Dieu en la ville de David avec grande joie. On voit dans cette seconde translation de l'arche un grand roi qui s'humilie devant Dieu, et qui ne craint point de blesser en apparence sa dignit devant ses sujets en s'abaissant profondment devant celui dont il l'a reue. David danse en cette rencontre pour tmoigner le transport de sa joie et de sa reconnaissancedansla vue des misricordes dont Dieu l'a combl. Il se rend mme en cet tat l'objet du mpris des mes superbes. Michol sa femme, se moque de lui en le voyant, et ne craint point de lui faire un reproche trs sensible. Que le roi d'Isral, dit-elle, a eu de
s'en alla en la
,

David donc

gloire

aujourd'hui , en se dcouvrant devant les servante* de ses sujets, et paraissant nu comme

qui sont destins tre le jouet et le divertissement des autres. Elle ne pouvait pas pousser plus loin l'insolence et l'impit. Mais la sagesse avec laquelle David lui rpond est d'une grande instruction pour nous en de semblables rencontres. Elle nous fait voir que, bien loin de rougir des railleries que l'ont de nous les gens du monde par le mme esprit dont. Michol tait anime alors, c'est nous, au contraire, qui les devons faire rougir de leur vanit, par la fermet de nos rponses, et par les sentiments gnreux d'une humilit que saint Paulin appelle un saint orgueil. Car on se trompe fort, lorsqu'on s'imagine que l'humilit d'un chrtien est une bassesse. David nous l'ail assez voir, par la manire dont il rpond Michol, qu'il n'y avait rien de plus grand que les vues qu'il avait eues, en s'humiliant ainsi devant Dieu et devant son peuple Oui,- devant le Seigneur, dit ce prince, qui m'a choisi plutt que votre pre et que toute sa maison, et qui m'a command d'tre le chef de son peuple dans Isral : je me mpriserai moi-mme, et je ferai gloire de cet abaissement devant les servantes mmes dont vous partez. Ce prince s'abaisse d'une humilit d'autant plus haute qu'elle est sans rserve. Cum omni humilitate , dit saint Paul. Nous voulons quelquefois nous humilier en nous-mmes , mais nous rougissons de tmoigner au dehors l'humiliation de notre cur. David est humble partout. II est humble aux yeux de Dieu; il l'est aux yeux des hommes, il l'est ses propres yeux. Les saints font une grande attention sur cette parole Humilis ero in oculis meis; je me mpriserai moi-mme. On s'humilie quelquefois superbement, et l'homme s'lve au fond de son cur de ce qu'il a fait au dehors des actions qui l'ont abaiss devant les autres. Le vrai humble s'humilie en tout. 11 se plait paratre mprisable et non pas humble. Il ne croit jamais avoir satisfait ce que l'humilit demande de lui. Mais il aime cette vertu de tout son cur, et il n'y a rien qu'il ne voult faire pour la possder.(Sacy.)
:

121
VEUS. 15.

IN

LIBRUM

II.

REGl'M

1112

CUMQIETRAKSCENDISSEINT, OUI POR,

TDANT ARCAM DoMINI


boveji et arietem
(1).

SEX

PASSUS

IMMOLABAT
j
.

bantur poste eo in loco qui praeparatus erat Davide , ubi similia peragerentur sacrificia.
Id

Hic sine dubio per sy-

porr sine

ull longiori

mor

perfici potuit,

necdochen singularis
jioniiur.

nunierus

pro

plurali

cm multijam
illiid

Ui cnim proxinie victima

vituli

pro

essentcongregali sacerdotes, et arae item comparais plurimae, ubi rii opus


sacrificale

vieiima vitulorum

adhibelur, sic etiarn

nunc

peragi potuit. Allero, ut tanet adolerelur adeps;

bos et aries in singulari pro arielibus et bobus

lm crmarelur
licet

quod

tisurpantur.
v.
2(j
:

Sic enini

Iib. 1

Paralip. cap. 15

plusculum desideraret morae, brevi lamen

Cmque
et

adjuvisset

Veus Levilas
,

qui

confici potuit,
dicit,

quod

(ieri

posse

imet debere
sibi

portubant arcam [deris Domirii

immolabanlur
loi vi-

quia

illa

sacrificia

fure pacifica, in qui


,

seplem tauri
ctimae

septem arieles. Quoinod

bus rcliqua pneter adipera

quem

ex

om

tam brevi

spaiio ac leinpore immolari

polueriiit, tradit Abulcnsis lib. 1 Paralip. q. 56,

nibus vindicat Deus, cedunt in aliorum usus. Ulramque rationem admittit Abulensis , aut
polis
Illud

cl

docel

duobus

modis inimolari poluissc.


cremcntur carnes
et ali*

neutram improbat.
etiam hic observandum, quod eodem
:

Allero, ut lanini in via jugulentur vicliinae,

non excorientur
praescribit, id

et

loco Paralip. dicitur


vilas,
etc.,

Cm

adjuvisset

Deus Le-

praeterea adhibeantur

caeremoniae, quas

lex

immolabanlur septem tauri. Quo-

enim praecipu

valet immolo.

inod Levitae adjuti fuerint in arc porland,


qu.T.runl

Ubi ver jam cssentjugulatae victimae, crema(l)Per singulasexpassuum intervalla allare stabat, ubi bos et agnus, iranseuiite arc iliaque coruni altaribus subsidente, immolabantur. limuere videiurtexiusParalipomenon, immolatos esse septem boves lotidemque arietes; ex quo infras, septem Cuisse per lotidem intervalla sex passuum allaria , quibus tolum iter dottO Obededom usque ad locum Duvide in arcae sedem deslinalum spargebalur. In eo tauen Paralipomenon loco sernap est lantm de septem viciimis quas saeerdoles inunolabant grales Deo reddenles, qud sibi deniquc pepercisset. De viciimis rege iiomine suo oblatis , niliil ibi legimus. Censet Grotius, aras illas glebis tumultuario opre congestis
,
,

interprtes. Vide

Abulensem

q.

32,

ubi refert et improbat Ilebrseorum sententiam

qui dicunt

Levitarum humeros,

arcam ipsam elevatam esse supra neque illis oneri ullo

modo

fuisse,

cm

ipsa

suo se nutu ferret,

quod etiam tune contigisse dicunt, cm super Levitarum humeros Jordanera trajecit. Alios

duo

modos adducit Abulensis quos tu hic video, in quibus ad pium

vide.
illud

Ego
onus

Levitarum humeri

levari potuerint.

Primm
moles

ad pondus ferendum, quia

liect arca;

ade magna non

esset, erat

tamen ex auro madifficullas et

gna pars, el lapideae tabulas ints clautlebantur.

fuisse conllaas Erexit subitas congestu cspitis aras. Malunt alii, unicuni fuisse allai e
:

Sed long major erat


,

labor

quo

illa-

ab aseensu

qui erat arduus et praeceps, per


Sionis, seu civitatem

rum omnium viclimarum

sanguis deferebalur.

quem ad arcem
ascendendum

Davidis
in tanti

Nulla san ncessitas postulabat, ul allaria slarenl ubique, ubi victimae immolabanlur sed allarium major nunierus pompe maguificentiam augebal. Hebraeiim meri, quod Vulgata el Septuaginta reddunt arieiem, sonat.juxla Kabbinos, bovem seu vitulum, seu victimam quamcuinque dal oper saginatam; ex aliis, bubalum seu taurum ferum. Symmacbus, overn; Sepltiaginia, agnos; Aquila animal saginulum. Sed Bchai tus contendit, accipiendum esse de bove quodam Syriae pinguissimo et velocissimo.
;

fuit.

Fuit autem

mirum
ad

acclivitale sine ull offensione

que fasligium arcam esse delalam.


subsistebat

summum usCm ergo

adjuvante Dco sex passus esset arca progressa,

parumper

an super Levitarum
ad
illum
est.

humeris vel super

altari
,

usum

et

minisierium inslructo

incertum

Utrum-

que probabilc, sed prius meo judicio magis, cm magnus esset Levitarum nunierus inter
,

ipsos etiani principes suos eodem honoris gnre persecuti sunl, quod David hic arcae Dei Israelis impendit.
el

Olim pagani numina

quos labor

ille

partiri posset;

tune ver seplem

immolabantur lauri,
Vers. 14.
nis arm1gatis, et

et arletes lotidem.
in orga-

Olhonem ila exceplum legimus apud Suelonium < Cm per omne iter dexier sinisir:

Et David percutiebat

saltabat totis viribus ante

< que oppidatim victimae caederentur. > Et Caligula apud cumdeni < Ut Miseno niovit, < inter allaria et victimas anienteue tsedas i densissimo ae Iaetissimo obviori/m agmine incessii. i Paris ita ad Helenam Scribit apud
:

Dominum
(1)
lis

(1). In aliquibusBibliis,

neque paucis

lnnuere videtur Hebrams, agni lascivieninstar Davldemsltsse, vel circumsiliendo


:

Ovidium
Ibis

Dardanias ingens regina per urbes, Teque novam vulgus credet adesse deam. Quque [res gressus, adedebunt diminua flammw,
Cwsuijiic

choreas duxisse. Septuaginla ludebat instmDivimentis. Chaldaeus Laudabat Dominum. niim illud strum, quo David afflabatur. et
:

I,,,r;v,s rei gaiidlK,

non

licittirri

modo,
,

sed
in

smguineam

victima plangei

laudabitein eo principe ciuciektnt

quod

, ,

1215
inveniuntur haec verba
et ex
,

COMMENTARHJM. CAPUT
licet.

VI.

1214
lectionem omnin reiiquissa. Aret

ex

aliis

mullis

quam
in

illam

nper Sixto correclis expuncla


est in bis etiam

sinl.
ali-

tnigatus

vox est inusitala,

quod ego viderim,

Quare visum

explicandis

hoc uno loco tanlm audita. Significare

quantulni opra ponere,


aliis irfeb'u

ne videamur anti viro ejus

aiunt, qui banc lectionem probant, id quod ex

armis,

id

est,

bumeris suspenditur. Sicul de


lib.

minus decuisset publie

arcu dixit Maro

2 JEueid.

dignitatis praestrf.

David erat accinctus epiiod lineo. Induendain lune censuii David veslem quae unis salerdlrbs pio ronsueio more debebalur; sed jus iimuii nuila les regibus interdicebat.
,
l

iamque habitent de more humeris suspenderat


arcum.

Et de pharetr Glaudianus

de Raptu

Epi jod istud

quoddam lineum

erat forlass, nisi cingulum iuferiores vestes adstringeus, Pi fter pnou assnnlpserat tune David pallium
niliil

Pendent post terga

sagittte.

Ego
et

bic arbitror

fecisse

Davidcm, quod hoc


et

hyssinum. Ihee lamen minime continucrunt Alidiolem, (juin exprobraret rgi, nudum illuin fd corain ancillis suis apparuisse, ut ioferius narrabitu'r. Ex Patribus quidam expendentes ea <|iK de Dav'de memoriie brdita suni con.edisse scilicet illuin patres proposition is et gcssis.se ej)h<d saci-rdotisloco habueruni,
_,

tempore. credo etiam et antiquis,


fecre
inulti qui

facium,
et digilis

codem tempore
saltalorios.

lyram et terrain aiterno quatiunt pede,

dm

numros simul obeunt

Quod non

obscure indicat hic locus qui docet armigata


organa percussisse Davidem
viribus.
illud
,

et tolis saltsse

participent facium fuisse sacerdotii Irais novae, vel expressisse iinaginein novi fderis

ran

Tune autem

verisimile est,

sacerdotuiu. Hoc sensu S. Irenams sacerdotem illuin appellai Sacerdos scitus erat David. (Calmet.) Nota et niitare hic insignem Davidis hninilitateni , aequ ae devotionis fervorem quo meruil lieri pater Christi, qui in arc typie mentis oculis prospiciebat et honorabat"' Cliristuiu aniitypum ex se hasciuirum; ita Eucberius Hic, inquit , humiliias approbala, superbia d.iiiin;;t;< et lemeritas viudicata monstralur, tjuia et ipse David orani arc Doinini luimiIliCT sllaiido non eruliuit , inox promissioiicin iilii Dei ex su stirpe nascituri snscipere pronieruit; et conjux qgae earmiem illius buinilitaicin despe\it , ejussemine icundari non mrita, perptuas sterilitai pnam luit. Porr S. Ainbros. lib. 1 Apo log. Davidis cap. 6 i Docuil, ait, David con:

ex humeris fuisse suspensum

organum magnus

enim
nibus
dio,

fuisse l.tbor gestare illud et pulsare

ma-

cum saltu maxime in

frequenti

et in citato tripu-

loco acclivi atque arduo. Sic

opinor.

Porro David erat accinctus epiiod lineo

(1).

stamenti;
vslis

et

non

satlsiis,

hoc est, non


gratiam

ele,

aniniuin

ad

spiritalein

>

tiiituin

regalis

potentiae

non

habendum,

ubi religionisexhibetur ouV.iuin. Houestuni est eiiiiu pro religione lacre , ctsi incb gruunisit polesiati. Idem lib. i, epist,30, ad SiiDiiium , caiisam Hueraient hujus salls dai,
ifuia ua se Kumillavit Deo, ut rgale poslliaberellasiu:biin, et ullimum exhiberet Deo quasi servulus minis lerium. Idem S. Ainbr. serin. 2a de Sanctis, causam bujus salts subliment, sed mysi

dicns Ludebat enim t ideo amplisplaciiit,


:

Domino puer

suus, et

ticam assignat. Elatus gaudio, inqnit, in i saltationem prorupit. Prvidebat enim in spiritu Mariant de germine suo Christi < thajanio sociandam. Unde ait Et ipse tanguant spon sus procedens de thalamo suo. Ide ipse prie caeteris prophetiarum auctoribus pluscantavit, quia lanior cunctis per b;ec audia suos posteras conjugabat et ad propria vola so:

Lucae 7. Idem Ainbros. lib. 6 in Lucam c. 7, docet banc Davidis saltationem non fuisse lascivam, scenicam vel liislrionicam, sed bonestam, modeslain et piaui Est honesta, ait, sait lio; qui iripu lit animvs, et bonis eor pus ii;i riijus eleveitur. i < (Corn, Lap.) (il iNous croyons devoir supprimer quelques froides railleries , quelques pitoyables objections de Voltaire au sujet de la translation de l'arche de la punition d'0:;a, etc. Nous nous contenterons d'observer que le transport de l'arche sur un chariot tait une irrgularit, puisque, selon la loi de Mose les prtres devaient la porter sur leurs paules. Aussi l'accident qui arriva lorsque les bufs qui tranaient l'arche hrent un faux pas, et que le chariot branl pencha d'un cl et fut en danger d'tre renvers, quoique l'arche ne tombt point, (il si bien sentir David qu'il avait manqu la loi, que l'auteur des Paralipomnes observe qu'il avoua sa faute aux prtres, lorsqu'il fallut se remettre en marche, et leur ordonna de porter l'arche ainsi que Mose le leur avait
:
, ,

prescrit.

bt dulcis invitans, docuit nosquid id in ipsis nuptiis lacre deberemus, cm ille anle nuptias tant exultatione saltavcrit anle ar-

cam. > Anagogic, S. Ambrosius lib. 2 de Pnit. i Cm ad Baptismurn venis, miis elevare pedes quibus ad aetern conseendas,
: ,

veloctores habrt rnflrferis. Ha-c sallaiio lidei socia, graine cornes. Hoc est ergo myslerium lantavimus vobis, novi ulique caniieum Te;

II!

punition soudaine et terrible ce simple lvite ne devait pas ignorer qu'il lait dfendu , sous peine de mort, tout Isralite, except aux prtres, de porteries mains l'arche; encore les prtres n'avaient-ils la permission de loucher que les barres avec lesquelles ils la transportaient, et qui, par cette raison, n'en taient jamais spareSi Si la punition que subit ce lvite parat tres-svere nous pouvons supposer que Dieu de la suite afin d'inspuvr un peuple grossier, qui ne pouvait tre retenu que par.

la

Quant

inflige

Oza

i.

1215

1M
lib.

LIBRUM

!l,

REGUM
vers. 16.

1216

Hoc

Paralip. 1, cap. 6, v. 27, stala vocalur

cumqueintrassetarcidominicwi(1). viri
, ,

byssina;

sed est omnin

idem quod statim


adhibetur
sit

tatem David, Michol filia Saul prospiciens per


fenestram, v1d1t regem david shbsilientem

v.28, claris explicatur,

dm eadem
6,
,

vox

quse
,

nunc cap. hoc


est

Porr quid
et

hoc

Non tantm
tuerant

sed eliam feminae seculae


,

eplwd
tis

quo usus

David

quod

est Levi-

fuerant arcam

familiare, et

quo modo ab
18

illo

distinguant
1,

cm traduceretur et quo pomodo triumphalem illam pompam et


,

quod

gestat
,

sacerdotumsummus diximuslib.
v.
:

genialem diem honestaverant, ut constat ex


v. 19.

cap. 2

ad illud

Samuel
,

aillent mtnistra-

Et in lus quoque fortass fuerant


,

alise

bat ante faciem


lineo.

Domini

puer

accinctus eplwd

uxores Davidis

quse non sunt dedignatae inter


,

Eodem autem
27
:

lineo

tcgumenlo etiam
stol bys-

mediain lurbam intresse


laris

quam

mariti singu-

erantamicti Levitse de quibus loco citato Parai, v.

pietasevocaverat; neque locum, convenet

Porrb David erat indutus


Levit
(1).

lumque despexerant, quem rex

conjux non

sina

et universi

solm ingentibus prosecutus fuerat sumptibus,


sed eliam canlu, numerosoque tripudio cele-

la terreur, un plus grand respect pour l'arche, symbole sacr de sa prsence. A l'occasion de cet vnement, Tindal a accus David d'avoir dans tout nu devant l'arche. Mais loin que ce religieux prince ait l'Ecriture remarque en dans tout nu termes exprs qu'il tait revtu de l'phod , ou robe de lin que portaient les prclres. En disant qu'il dansa mi devant l'arche, l'historien sacr a voulu dire qu'il avait quitte ses vtements ordinaires et toutes les marques de sa dignit, (Duclot.) cl non qu'il dansa tout nu. Ducebant aucam testamenti (1) Vers. 15. Domini in jubii.o et in clangore buccin/E. Addit Joseph, lib. 8, c. 2, aitque Ascenduntque
,

brare voluit. Ergo Michol,

cm

regios

id est,

superbos relineret spirilus, quos Saiilisstirpe


et

moribus hauserat, continuit se domi, et


fe-

appropinquantem prospectavit pompam per


nestram
tur
'

unde cum

fastidio et

nause intueba-

pium rgis festivumquetripudium.

Vers. 47.

Et introduxerunt arcam Domini,


dubium,
sil

et imposuerunt eam in loco suo in medio taberNACULI, QUOD TETENDERAT El DAVID. INon

quin pio et liberali rege praeparalus


qui fuiurus esset arc
bile,

locus,
sla-

tain rex qum universus ill cum viclimis populus ac Ievilae libaminibus et multo ho< sliarum sanguine viam perfundentes, et iniinilam vira odoraincntoruin adolentes, ut cir< cumququetolus aersuavilate repletusetiam i long remolis sentirelur. t Addilque di vino auxilio ita roboratos omnes in he supplicatione, ut nemo lassesecret, ex quo con< < slans esset omnium opinio, adveuiare Deum ad inhabitandum recens extructum ac dica lum sibi locum; nam neque hymnos canenneque choreas ducentibus lassitudo tibus t est oborta, dm ad templum pervenirent. Allegor. arca signilicahat Ecclesiam novi restamenli militantem, quam Christus in Sione instituit, ad eamque gnies omnes per Apostolos adduxit , et Judaos in fine mundi adducet. Audi Eucherium i David arcam in civilalein David inducit, quia Dominus Henoch et lili proedicantibus converlet corda patrum in < < filios, boves et arietes immolans, hoc est, eos, qui arcam Domini triturant, et oviuin < ejus ducatum gerunt, martyrii sanguine co< ronans, el ipse quoque sua; incarnationis cl c passionis exemplum eatens Judais non credilum palin manifestons; hoc enim si< gniiicat, qud et ipse David accinctus erat ephod lineo, quod de terra procration uiuli tiplici hiLiore, ad candorem vestis pervenit, sicque veritalem humanne carnis inier 11ai
,

non tam domiciliura


,

qum

exigui temporis hospitium

et

pro

regi majestate eximius, et arte

materique

conspicuus, et pro arcae dignitate religiosus


et

lautus.

commorata in Gabaon
bus,
velis,
stat.

Sed pro tabernaculo, in quo di est, quodque tune reliclum fuerat


fuit

quoddam tentorium ex

pelli-

aut ex ali materi, pretiosis intentum

de quibus in Scriptur sacra non con-

Tanlm enim audimus


in

cap. 7, v. 2, ar-

cam Dei positam


alia quse

mediopellium. Et 1 Paralip.

17, v. 1, subpellibus.

Eo tamen

in loco fuisse

ad opus sacrificale pertinerent, non


,

est
ibi

dubium

ut altare holocausli;

nam scimus
amplexum
vita; dis-

oblatas esse viclimas, et Joab ibi

esse cornu altaris, quasi in

summo
,

crimine inviolabile perfugium.

Hoc

Et obtulit David holocausta et pacifica. quod in religiosum arcae fuit extremum cullum Davide comparalum est antequm
,

tur ejus divinitas. Rursm arca significabat B. Virginem , quam verus David , id est, Christus, cum jubiloangelorum omnium et sanclo-

<

gella triurophanlis osleudit.

rum

Anagog. arca signilicahat Ecclesiam heato-

rum triuinphantem quam

CInisius in Sionem , coelesU\m cura txiumpho deduxit, piv cin ipse in illud glorios cum omnibus S. patriarchis et proplieiis quadragesimo die post resurrectionem ascendil. lino arca Testament! repruesenlabat Chrisli humauilalcni gloriosam, in qu quasi arc conlinebalur et abscondeba-

deduxit et assumpsit. (Corn, Lap.) Lasciviebat cumnisu, (1) Reddi posset textus: et saltu. Prima originalis vox referri creditur ad saltationem lascivientium arielum, altra ad saltum caprarum. Aquila Agitabat se , et salTripudiabat et ridebat cum tabat. Symmachus Saltabat et putsabat. cithur. Septuaginta (Calmet.)
in

clum

>

1217

COMMENTARDJM CAPUT
bon grati dimitteretur
sit

VI.

1218

cum
tum

populus. Quid

Aut
visit

fortass dictioncm illam in duas partes di-

porr

holocaustum, quid paci/ica viclima, no-

hoc modo

"1S

W*, espar,

id est, bosignitus,

est, et nobis

non semel repetitum.


in

sive assatus; et ide

utramque particulam spe-

Vers. 18.

Benedixit populo

nomise Do-

ctans reddit

Assaturam carnis bubul. Et hoc


placet.

mini exercitocm. Benedicere

hoc loco, ben pre-

postremum magis
profecl

Quod

si

itaest,ut

cari est, quasi oplet, oretque David

Deum

ut

populi pietatem aliquo clesti dono atque hu-

verum esse arbilror, ddit singulis David carnem bubulam, autassam, autdixam;
denique quam ignis tetigerat, esculentamque
reddiderat.

manarum rerum abundanti compensct. Sed


quia
;i!ios

ben,diclio ,

donum

etiain

significat,

quo

Quemadmodm apud
in locis,
fit

Hispanos

aut excipimus, aut prosequimur, qualia aut hospitale convivium, ut dixisic

hodique multis

ut mulliludo, quae

sitnt xenia,

ad diem aliquem celcbrandum convenit,

cum
offi,

musadilludlReg. 25, v.27, ubi


Abigail
:

ad Davidem

hujusmodi esculentis dimittatur


Grcis olim ^mi, agape.

quod

Suscipe benedictionem liane, quant at-

cium Hispanorum vulg charitas,

dicitur

tulit ancitla

tua, benedixisse dici potest David


illuni

populo

cm

discedentem

cibo

illo

Et similam frixam oleo. Hebraic nilWN,


asisali
:

quasi hospilali prosecutus est.

qu vox
id

nihil significat

certum

sed

Vers. 19.

Et partitus est
,

univers.*: multi-

tantm

quod convivium,

et

hominum

fami-

tudini Isral

tam viuo, quam mulieri, singulis

liarem et benevoliim ccetum exhilarat. Quare

collridam panis unam. Noluit rcx pius ac liberalis

pro reruni ac temporum opportunitate


interprtes reddunt, similam oleo frixam,

modo
modo,

tam hilare ac promplum popularium

ofli-

cium omitlere non compensalum aliquo aninii vel levi documenlo. Quare ex tant
titudine

grati inul-

laganum, modo,

flores,

modo, poppana, modo,


frixa sit,

lagenam
est

vint.

Quid simila oleo


illa

non

nemo

fuit

ex utroque

sexu,
il

quem

obscurum; puto esse


scriblita

quse pro secundis

aliquo niunusculo prosecutus non fuei

abeun-

mensis

dicunlur,

aut quid

simile,

tem. Largitus est primrn collyridam panis,


1 Paralip.

artolagana videiiect, aut lalangia. Septuaginta


sic

16, lorlam

panis. Abulensis putat,

reddunt

Collyridam pais,

et placent am, et

tanttn cuique porrectum esse panis,

quantum

laganum de sartagine. Chaldaeus


ri dicil definit;

nihil

de mate-

pro un sive mens


liciens
illud

sive epulo putabatur sufId foriass

tanim

dicit, singulis

datam
pan,

essedemensum.
,

verum. Sed

esse portionem. Hispanica translation

Un

certum

significari aliquid

supra vulga-

una buena puesta de carnes,


vino.

una ampolla de

rem panem quam noster


1 Paralip.

delicatius.

Hebraicest, Chala,

interpres

cap. 16,

modo verlit tnrtam, ut modo crustulam, Exod. 29,


ali-

Vers.

20.

Reversusque est David, ut iEprecatus


fortunata omnia,

nediceret domui sue. Sicut populo ante benedixerat David


,

v. 2.

Quare arbilror huic gencri placentas

illi

quid esse aiiinixlumad conciliandum sapoiem,

et largilus aliquod

non lam pistorio opre, qum dulciario, quia plermque video vocem rnn scu collyridam, cum rbus qua? gulam excitant, elpalalum permuicent, esse conj'inctam, qu lagaua, vel
lalangia vocantur.
lib.
<

alacritatis

su benevolenti atque documenlum, eodem, opinor, modo


benedixil, orans, ut

domui

sua?,

quando illam

tanto dono Deus voluissel ornare, sic etiam et

dignum redderet habilaculum


mularet beneliciis
,

clestibus cu-

De quibus
:

sic
i

Rhodiginius
Collyra dicta

et

ab omnibus tueretur

9 Lect. ant., capite. 16

incommodis.

minirti panes, qui

dari pueris consuevre.

Quomod nos in fine Complctorii Dominum oramus ut habitalionem nostram


,

alicubi

tamen

collyria

dicunlur
,

lalangia;

visitet, et

inimicorum ab e repellat insidias;

uride et oUupeiv

verbum

quo

in sartagine

eodem
templo
lib.

foriass
;

modo, quo Salomon

sedificalo

<

lalangiorum percoclio sigiiiUcatur.

pris
v.

enim benedixit populo cap. 8

Et assaturam
16, 5,
cafiiis significat,

bubul^e carnis unam. 1 Paralip.

5Reg.

14: Convertitque rex faciemsnam,

bubal.Vox Bebraea^WN espar, frustum


sed animal

et benedixit

omni Ecclesi Isral; sicut

modo

undesumplum
,

i'ue-

David. Deinde versu 29 oravit, ut super do-

rit,

non

dfinit.
,

Noster bubulam

seu bubalant

muni

illam essent oculi Dei

semper

intenti, etc.

carnem reddit

e opinor adductus ratione.

Eodem modo
suae, id est,

arbilror benedixisse David

quia "127N, radice "ISU, aliquid importt spe-

illi

Domino precatum
illius

esse,

domui quod

ciosum

taurus autem in Scriptur sacra pul32,


v. 17,

Salomon templo, aut cert

orationi ora-

cher appellatur. Deuteron.


seph
:

de Joejus.

tionem habuisse non vald dissimilem. Deinde


puto. sicut in alios liberalis fuit
,

Quasi primogeniti tauri pulchritudo

largiendo

1219

IN

LtBKUM

11

IlEGl'M
taverit.

1220
in
ill

esculenla dona, sic etiam in domcsticos fuisse

Nam

tam frequcnii turb

ubi

munilicum

et gniale

illis

adornsse convi-

erat

nonsolm

Ilierosolymae, sed etiam tolius

vium, dixisseque, quod in re non dissimili dixisse Iraditur Esdras lin. 2, c. 9, v. 10 Co:

Israelis

prima nobililas, non videnlur ancilke

Iiabiturae fuisse

locum juxta arcam, ubi nuda-

medite pinguia,
cltis

et bibite

mulsum, etc., quia san-

tus David

ad saltatorios se numros versaverat,

dies

Domini

est.

nisi dicas, prcessisse

quoque arcam

puella-

Et EGRISSA MlCUOL FILIA SaUL IM OCCURSUM David, ait: Qlam gloriosus (1)! etc. Jamante
spectrat Miehol saltanlem Davidem, et festivo
tripudio praecedentem arcam.

rum choros

inter quas David suos

quoque
in

implevit orbes saltalorios,

cm

nobiles femina;
et

artem illam minus ingenuam

honestam

couiprimere poluit

Neque diulius conceptum animo fasli-

virorum conspeclu exercere non soleant. Sed

neque hoc nimis probat, quod


insolens uxor.

rgi

exprobrat

dium,
esset

sive

dolorcm, quin siatim, quasi virus


in

Nam

in

hujusmodi causis, quae

acerbum,

conjugem evomeret. Quare


il-

publicae sunt, quaeque religioni ac pietati ser-

cm prinim

dimissus est populs, verbis

viunt, honestae atque ingnu: virgines illud

lum excepit contumeliosis et amaris, dm illum dicit parm considrasse, quid ab eo rcgiuni nomen, et dignitas exigeret. A qu long aberal, nudalum esse in conspeclu totiue Isral, non
ris

quoque adhibere soient exulianlis animi et gratulanlis argumenluin. Sanc non erat Moysis
soror Maria ex
vili

ancillarum grege;

illa

la-

men

et

honestarum mulierum (quod nemo,


divinam celebravre victoriam.
lilia,

aliter

alquc

si

ludius esset, aut niimus,

credo, dubitabit) frquentes chori transmisso

aut qui scurrilibus nugis et ineonditis corponiolibus oblectare vellet nimis curiosos et

mari Rubro

'eque principis Jephle ignoliilis erat

qurc

avidos

irridentium oculos. Addebal deinde,


vile

cuiu ejusdem ordinis virginibus victori parenli

ad majorera rgis ignominiam,

serVularum
et illu-

cum
si

choris et tympanis occurril. Sic credo,

nomen, quibus

se

spectandum nudum
quod

qui in e

pompa

fuit

virginum chorus,

ille

dendum

pra'bueiit.

Quod, credo, fingebat insi

non vulgaribus, sed ex ingenuis congregalu


fuit.

solens femina, ut crimen,


amplificaret
,

esset, inagis
ancillis
sal-

Qud

id

usitalum fuerit inter iebros,


c.

non qud rvera coram

constat salis ex Judic.


Silo,
id est,

21, v. 19, ubi hoc in

rex in e religios ac celebri traductione


(1)

ante arcam, anniversari celebri-

laie lieri solilum ostenditur.

Quod cliam

acci-

Quasi si nudetur unus de scuuris Verbis hisefe Miehol modum excedjt, atyu.e obsequio in regom debilo deest. Texts ad llieram Quasi unus stuttorum , seu circulatorum et oliosorum, qui inanibus speclaculis imperilum i&ait u.;ns salvulgus detinent. Sepluaginta
:

disse arbitror in Victoria .(udith, ut constat ex


illius libro

cap. 15, v. 15.


;

Dicitur David discoopertus et nudatus

an

ita

fuerit, ipsa viderit Miehol, quae, ut erat tiens, muliebri

impa-

tantium.
,

(Caln

more inconsideral

haec expro-

Nudatus, non quod D ivid Et nudatus est omnin esset nudus hoc enim indecefis et turpe fuissel, sed qud deposuisset extimam
western regalem, ulinduerei
si

brat.

Ex
v.

hislori

sacra id tantm

habemus

supra,

15, accinctum fuisse ephod linco.


etiam dicilui
totis saltsse viribus,

ephod; priode ac bodi rex deposito prudmento vestitus tborace et caligis Uumaxat desuper inducret ilque in superbumeralein aiuicluin lineum processionc vel saerificio Missae appareret, ac cuni cantoribus superpliceo vesiitis caneret. Ita Cajetanns. Miehol erat lilia rgis Sals, et uxor rgis Davidis; uude indignum putabat regi su et Davidis majesiaie, qud ipso salrheoi Nesciebat ip'sa, ail taret ante arcam i doret. ei Procop., divini anioris stlmulos t qui magnos etiam ad parva excitant; > David iranferens arAllcgor. Angelomus cam, Miehol irrisus est. Sic Dominus Jsus jjristus, inquit, cm (estmenluih Dei in Ecciosiam suam transferre voluit, hoc est, ex veteri Testamento evapgelia pnccepia, i vrlu). qui nova conderet plbe Judaic i compreiiensus atque in crUce susp'nsus, luluit. In qu cruce velut nudus dibrium cis i eis apparu'ii, dm noten liant tliviniialis suae illis abscondens, inlinniiaicm tanim carnis (Corn, Lap.) i ostendit.
,
:
1

Sed quia

ibi

quod san facere non

posset. si vestes ex
illas

more
dpo-

regias haberet, ide est verisimile,

sasse, et earuna loco sumpsisse lineum ephod,

quod levissimum

est, et

ad saltus

illos

pyrrhi-

cos opportunum, et quia religioni dabal tune

publicam operam, maxime personam regiain


religiosum

quodamraod decebat

aniiciilum.

Et

licet in

rege nihil indecorum esset, quale

spectari soleiin

domine nudo, quodque

illi

ex

probrsse videtur uintiui pulida ac faslldiosa


i

conjux, eo tamen sensu discoopertus potuit, et nudus appellari , quia illud oriiamenlum
deposuit, quod erat regise dignitalis insigne.

Quo modo nudus


et
; ;

dicitur propheta
licet laico suit

sacerdos

monachuSj qui
,

integumenlo

vestili

sui tamen ordinis abjecerunt familiarem cultum. Qu dere nos plura ad illud lib.

\m
i,

COMMENTARIUM. CAPUT
:

VI.

1222
elegit,

cap. 19, de Saule

Et

cecidit

nudus tot

nus, quia

ludam ante Dominum, qui

elc.

die.

Sed Sixtiani codices habent,

sicut nobis di,

Vers. 21.

AnteDominum, oui elegit me


habent:
Vivit

(1),

ctum

est.

Sed

est aut
si illud,

idem
ante

aut non value


sit

elc. Aliqui latini codiccs


(1)

Domi-

diversus sensus,

Deum, forma

et vilior fiam (S. Ambr. lib. 1 Apol. Davidis cap. 6, legit Ero nugax ante OCUTOS tUOs) PLUS QUAM FATUS SUM ; ZJ FRO IIUMILIS IN OCULIS MEIS, ET CUM ANC1LL1S DE QU1BUS locuta es, gloriosior APPARFiio. Vera enini gloria est humililas qu Davidem et sanctos gloriosos effecit, dm per heroicani demissionls virtutem se inferioribus associant et quasi aiquant, cum eisqu" ahjccta ei in speeim vilia obeunt minisieria ad Dei honorent et cullum. Audi S. Gregor. (cujus verba transeribunt Eucb. et Angel.) lib. 27 Moral, cap. ult., hi Davidis sensa sic explical flscere coram < hominibus appeto, quia servare me corm Domino ingenuum per humilikuem quaero,. Sunl ver nonnulli, qrii de smetipsis hu< niilia sentiunt quia in bononbus positi nil se esse nisi pulvereni favillamquc perpen< dunt; sed lamen corm hominibus despecti apparere refugiunt, et contra boc quod de se interis cogitant , quasi rigid exleris < venustate paliiantur. Et sunt nonnulli qui
:
:

Et ludam

juramenti Hebra;is familiaris. Ut enim coram

Deo juramenti species

est,
,

qu usus

fuit Paulus,

cm

dixit

coram Deo

quia non mentior, sic


erit,

etiam ante Deum. Quare sensus


seu Deus
illo

coram Deo,

vivit

(parm enini

refert,

hoene

an

modo

inlerpretere,

cm utrumque
me,

jurisrc.gu,-

jurandi pondus habeat) qui elegit

diato parente tuo, tradiditquc Israelitici populi

gubernaeulum, quia ludam (nempe coram Deo)


et

me

mult magis abjiciam


et
,

qum hactens
,

feci.

El lune illud

ante ludam

non

crit a-

pulativa conjunctio

sed valet idem omnin


obvia.
,

quod

quia.
fieri

Exempla sunl
etiam potest

Sed
valeat,
:

ut illud, ante

Deum,
id

nullam habeat jurisjurandi firmitatem, sed

ab bominibus appelunt atque dejeclos se xhibendo, conteinnunt; sed tamen apud se introrss quasi ex ipso merito, ostensa: vililatis iutu mescnnt. et tant magis in corde elali sunt, quantoamplisin specieetationem premunt. * Quse utraque unius elalionis lieli magna David circumsjieciione dcprcbondit mira virlule supcravit. Probat idipsuro dm subjicit Quia enini de semelipso inis hui milia sentiens honorent exleris non qrit, i insinut dicens bvdam et vilior fiam. Et t quia per boc qud vilem se exleris prsebuit, interis inlumescjl i nequaqum adju E roque fmmitis in oc'ulis meis; ac si dicat i Qualetn me exleris dcsptclens exbibeo. tat lem me et inieris auemlo. Quid ergo acturi < sunl ([nos doctrina levai, si David ex carne su venlurum Redemplorem noverat, ejusi, ei lamen i que gaudia proplnlamlo htilib in semelipso cervicem cordis valida disere< tionis ealce deprimebal, dieens Eroque hu<

viles videri

<

omne quod sunt,

quod simpliciler sonat, et tune est sensus Ante Deum, quo habco, ut rejecto Saule, regnem et ludam, et personam sumam mult
viliorem
,

neque

id

mini existimabo futuruui


vilior fuero, plus

esse dedecori;

imo qu

inde

me

putabo accepisse

gloriae.

Est quidem

utralibet

harum expositiomim

neque inepta, neque alina translalione Vulgat,

sed est difficile illam ad hebraicum lextum accommodare. Quare aliam ego expositionern aggrediar, id

quod in rbus implexis etobscuris aliquando facio, utinam cumaliquo


opera preiio. Et

tionalem particulam

supplendam, ut
tariis

primm observo, si, condimaxime cum futuris esse docuimus in nostris Commenillud
:

super Psal. C7, ad


perfecisli

Infirmata

est,

tu

verb

eam.

De tempore futuro
:

exempta sunt obvia Joan. 7


von invenielis
;

Quretis me, et

milis in oculis ineis.

id est

si

quaesierilis,

non me

87 ad Ogerium i Ludam, inquit, ut illudar. Bonus ludus quo irasciiur et Deus del,eclalur. Bonus Michol Indus, qui nominibus -quldem ridiculum sedangelispulcherrimiim spectcu'lum prae< bel. Bonus inquam , iuduB qvo elflciniur opprobrium abundanlibiis et despectia snpirbir,. i Nam rvera quid aiud secularibus, qum i ludere videmur crm quod ipsi appelant iii hoc seculo, nos per contrarium fugimus; et < quod ijisi fugiunt, nos appelimus. > El uonnullis inteijectis: Non est hic Indus pueriljs; non est de theatro, qui fmiheis fdisque anfractibus provocet libidinem, acius e dos repraesentet. Sed est ludus jtfcundus,
Tropol. S. Bern.
epist.
: ,

invenictis. Proverb. 1, v.
et

28: Invocabunt me,


consurresaepis

non exaudiam; man consurgent, et non invesi

nieut me. Id est,

invocaverint,

si

xerint.

Qu

sentenlia eo dicendi

modo

occurrit. Prov. 21, v. 15; Isai;e 58, v. 9; le-

rem. 11,

v. 11.

Sic accipio illud Dent. 28, v.


in

38

Sementem multavi jacies

terram, et mo-

dicih congregabis. Vineatn plantabis et fodies,


et

mmru

non bibes. Olivas habebis in omnibus

tertninis luis, et
et flias, et et atius

non ungeris
eis.

oleo. Filios generabis

non frueris

Job. cap. 31, seram t


feceris, si

( i

Jionestns, gravis, spectabilis, qui clestmm spectaiorum deleclare possit spectus. Hoc casto et religioso Judo ludebat, qui diee-

comedet. Id

est,
si

sisemcniem

vineam planlaveris,

olivas habueris, si (ilios

Spectaculum facti sumus Angelis et homiHoc ludo et nos intrim ludamus ut illudamur, confundamur, luimiliemur, donec
:

bat

nibus.

veniat, qui potentes deponit et exaltt humiles, qui nos loctificet, gloriucct, in ter(Corn, Lap.J num exaltet.

1223
genuervs,
si

IN
severo.
futuris

LIBRUM
pori-

II.

REGUM
Et primm ridiculum
est,

1224
quod, ut in Tradit.

Ad

liunc

modum

le

bus hisce
ad verbum

conditionalem par

mlam
.11,

Hebr. refert Hieronymus, existimrunt Hebraei ;

prsepono, et sic explioo textum Hebraisic liabet


:

qui

aempe
lium,

concepisse ex Davide, ac peperisse

li-

Ludatn ante l
sum,
et

minum,
ero hu-

nomme Jelhram, et in ipso partu


/Eglam

aniniam

et vilior fiam, plus quant factus

cgisse; qui etiam addunt

fuisse voca-

milis in conspeclu meo,

etc..

Si lusero in conalijccero, et si
ila

lam.

Eo ver ducuntur argumento,

quia hoc

spectu Domini
vilis

ei

meipsum

loco dicitur non habuisse filium usque ad diem

fuero in conspectu meo,

ut non

me

mortis; quasi eo die, quo filium est enixa,


vivis excesserit.

hisancillis, quaruni mihi vileni conditionem


objicis, superiorem

Sed banc cogitationem


c. 3, v. 5,

illud

putem,

et

ad illarum

me

confutat,

que-d Jethram ex iEgl susceptus

ministerium abjiciam;lum gloriosior apparebo,

esse dicitur in

Hebron
si

mult ante

nempe in oculis Domini. Alia enim sunt Dei, alia hominum judicia; illa spectari debent, haec cum illis composita, omnin contemni.
Haie explicatio non videtur
vald ad
diflicilis,

hoc tempus; quare

in partu Michol interiit,

non potuit

interesse, aut spectsse

pompam

quae arcam long postea in arcem, id est, in

et est

Davidis civitatem

induxit.

Quomod autem
Hebraeos
II-

moralem sensum opportuna.

iEgla non potuerit esse Michol, eo loco nobis

Vers. 23.

Igitur

Micuol

filI/E

Saul non

demonstratum
in illam

est.

Neque

ratio, quae

EST NATUS F1L1US USQUE AD DtM M0UTISSC.1v (l).

cogitationem induxit, nimis urget.

Punivit Deus hoc tam superbum

liberumque

lud

enim, usque ad diem mortis su, non indimortis natum esse filium, sed nunfuisse

convicum

eo supplicio, quod inter llcbrreos


Illa

ent, in die

censetatur esse gravissimum.


infelix putabatur, et

enim femina
malcdicta

qum omnin
particulae
,

susceptum. Hse etenim


,

quodammod
prolem.
,

donec, usque

et similes

quse nullam
aliis

suscepisset

Quod cim
huic tamen
;

excludunt reliquum lemporis,


illis

ut

non ita terminum


,

accideret semper molestum

particulis

designatum includant, quasi in

non poterat non


quia

esse long molestissimum

illo

aliquid concedatur esse factuni,


,

quod toto

cm

esset regio gnre, et aliis Davidis


si

tempore

quo antecessit
illud Matth. 1,

negatur accidisse.
:

uxoribus illustrior,
esset enixa
,

quem

Davide filium

Quale est

ille

videbatur ad regiam dignita-

tem esse venlurus. Quo argumento Theodoretus et Procopius utuntur ad hune locum. An
ver filium Michol sive ex Davide, sive ex alio

de Josepho Et non eam donec peperit filium suum. Ex quo dicendi gnre non sequitur, qud alicognoscebat

quando Virgo cognita

fuerit Josepho.

Neque novum

est in Scriptur sacra, ut dies,

conjuge, cui illam pater ante tradiderat,

ali-

aut terminus, qui proxim antecedunt hujus-

quando

conceperit

disputant

interprtes.

modi voces, includantur


in

in

numro,

vel spalio,

Quam nos qustionem expediemus


ad cap. 21.
(1)

breviter

quo negatur, aut aflirmatur aliquid esse factum. Vulgaris enim est hsec dicendi forma,
usque ad
illo,

daeos,

Symbol. Michol reprasentat paganos, Juhcereticos, caeterosque impios qui Eclidem, caeremonias piorunique

mottem regnavit, aut

in luxu fuit

de

clesiae

hominum

qui

nunqum

excidit regno, sed

tantm

facta irrident et calumniantur. lia Eucher., Angclom. et S. Ambr. 1. 1 Apolog. David c. 6, unde Michol llebr. idem est quod omnis aqua, ait Eucher.; aqua autem symbolum est persc-

toto

tempore ante mortem obtinuit regiam


,

dignitatem

et luxui fuit ac voluptati deditus.

Qui

dixit

bibendum

esse calicem usque ad


l'aeces

fae-

cutionis et persequentium, qui ut aqua in vitia carnalia diflluunt, ideque veros, pios et spirituales quasi sibi ex diametro adversos perse(Corn.Lap.) quuntur. C'est pour cette raison que Michol, fille de Sal , n'eut point d'enfants de David jusqu'y sa mort. Michol est punie par la strilit, qui tait alors la plus grande honte de son sexe, comme et l'image des mes que Dieu rejette n'tant point du nombre de ses pouses. Elle avait paru d'abord digne de David, en prfrant l'amiti qu'elle lui devait celle de son pre, qui avait voulu se servir d'elle pour le perdre. M?is elle parait en cette rencontre digne de Sal, amie du fasie, ennemie de tout ce qui abaisse l'homme sous la main de Dieu, et la vritable fille de ce roi superbe.
,

ces, sine dubio ipsas quoque


est.

complexus

Sic Ezcch. c. 23,

cm

Ps. 112, sotisortu

usque ad occasum divinum n


dabile,

men

dicit esse lauIn

absque dubio non excludit occasum.

bis formulis, quse passim occurrunt in Scri-

ptur

usque ad

Ab homine minimum
,

usque ad pecus
,

maximo

sene usque ad infantem


dicet aliquem esse ex-

omnes peribunt

nemo

emptum
talc.

ccede. Sic erg neque diem mortis

Michol hic dicendi

modus eximit

sterili-

Sunt qui putent suscepisse ante hune

arti-

culum Michol aliquos


sive ex alio viro; ex

filios,

sive ex Davide,

(Sacy.)

hoc tamen tempore pro-

im

COMMENTANIM CAPUT

VI.

pler sevcram illam atque superbam reprehen-

alterum impunitus accedere,

liam historia

sioncm conclusam esse vulvam, neque unqum

Scbolastica Phalthielis gemils rationem adducit in lib.

auctam nova proie. Quod ex eo verisimile


faciunt, quia infra cap. 21,

2 Reg. cap. 4, quia non cognoverat


illa

quinque

iili

Mchol,

eam, quia

cm

diligeret

Davidem, trisu>m

txigentibus id obnix Gabaonitis, in crucem

ad alterum virum vultum

dicuntur esse sublati. Nihilomins ccmmunior


est

Phalthiel tantoper voluerit

interprelum sensus, nullum ex Micbol susfilium


;

ceptum esse
quia

non quidem ex Davide,

Quod ver eam habere secum doms llialamique consortem, eam fuisse causam nonnulli credunt quja magnus illi ex
afl'erebat.
,

cm ex aliis uxoribus susceptos filios ad unum expresserit, de filiis Michol, quoe long propter regiuni genus erat illustrior, nunqum
Scriptura sacra tacuisset. Neque ex priori viro,

regiae conjugis consortio adveniebat splendor,

qui, abeunte uxore

ex su quoque famili
illi.

abiisse videbatur. Sic


Illud

porr argunientum, quod adducitur


,

quia hoc non videbatur praetereundum esse


silentio.

Lyr

aliquod etiam

momentum

habet

ut

Et quidem

ita

putant Hebraei, quilib.

putemus intactam Phalthiele


quia
si

fuisse Michol

bus Lyra non dissentit ad illud


Saiil

1, c.

25

David

aliter

de uxore cogitsset, non

atttem

ddit Michol filiam


filio Lais.

suam uxorem

illam tantoper repetiisset ab

Abner primm,

David, Phalthi
soient,
fide

Hic autem Hebri, ut


,

multa conlingunt
laborant.

neque de illorum
dicunt
religiosum

deindeablsboseth. Sanquiaconcubinae, quas Jerosolym reliquerat, violatae fuerunt ab Absalom, abillarum perptua consuetudineabstinuit.

admodm

Primm enim
,

Phalthi virum esse peritum legis


et

2 Reg.

c.

20

v. 3.

Cmque

venisset rex in

pium, qui cm nsset Michol habere tune


,

domum suam
domum,
eis

in Jrusalem, tulii

decem mulieres

viventem virum

neque ab eo

fuisse dato

li-

concubinas, quas dereliquerat ad custodiendam


et tradidit eas et in

bello repudii lgitim dimissam, noluisse

maritali copul cognoscere, atque ide


et

eam purum

custodiam, alimenta

prbens,

non est inyressus ad eas; sed

clibem servsse thalamum. Atque ide


lib. 1, c.

erant claus usque


late viventes. Scio

ad diem mortis

sua- in vidui-

cm
1.

25, vocatus esset Phalthi, postea

banc rationem infirma ri oplib.

2,

vocalur Phaltbiel, addito Dei nomine;


rcligios casitate conc. 3, q. 17, citat,

tim ab Abulensi in
aliquid

cap. 25, q. 19;

quod cognomenlum
secutus
est. Ita

tamen habet ad hanc cogilationem


infra cap. 21, v. 8,

Abulensis in

monienti.

que historiam Scholasticam non invenio.

apud quam ego


viderentur

At dices,
Michol fdi

quinque

filios

attribui Michol: Tulit itaque rex quinque


Saiil,

(Mot
filio

Cm

autem

huic

explicationi

quos genuerat Hadrieli

obstarePhallhielislacrym, quas ablat uxore

Bercellai, qui fuit de Molathi.

Josepbus
filios

lib.

ubertim effudit, et studium qno illam voluit


in

cap.

.j,
;

ex Davide dicit nullos

peperisse

suo retinere

convictu

dicunt

plorsse
,

Michol

ex

alio

vero marito genuisse quinque.

quidem Phalthielem, pr gaudio tamen quia cm non esset illius uxor, cui posset assuescere
lgitim,

communis, veraque sententia, quinque illos filios non fuisse natos Michol, sed
est

Sed

gaudebat vir bonus, quod Michol

ex
ret

illius
filiis
,

sorore Merob, quos ipsa,


sibi ipsi

cm

care-

legitimo foret restituta conjugi, et ipse familiari peccandi consuetudineliberatus.

maire jam orbalos adopta-

Neque

vit. Ita

Hebraji, ut in
et

eorum raditionibus
alii.

re-

abnuere videtur Lyra, qui aliud etiam


ex Rab. Salomone, ide

adduo.it

fert

Hieronymus,

communiter
;

Et docet
filii

nempe

plorsse, quia

textus ipse non obscure


esse dicuntur Hadrielis

nam

illi

quinque

ablat Michol, videbat sibi

magnae perfeclionis
continerct se ab

filii

Rercellai, qui fuit


,

ablatam esse maleriam


e
,

cm

de Molathi

at
,

huic nupsit non Michol


ut liquet ex
fit

sed ejus

quam assiduam

habuit lectuli consortem.


refert Abulensis

soror Merob
v.

lib. 1

Reg. cap. 18,

Ut enim ex

eodem Rabbino
ne quis auderet

19.

Im ex hoc

magis verisimile, nullos


;

supra
bat

q. 18, inter se et
,

uxorem ensem
,

statue-

ex Michol natos esse

filios

neque enim ,

si

pro-

nudum

aut posset ad

prios haberet, adoptaret alienos.

CAPUT
1. in

VU.
sedisset rex
1.

CHAPITRE
Le
roi s'tant tabli
lui

VII.
le

Factum
su

est
,

autem cm

dans sa maison, et
la

domo

et

Dominus

dedisset ei reinimicis suis,


:

Seigneur

ayant donn

paix de tous cts

quiem undique ab universis


2. Dixit
s.

avec tous ses ennemis


2.
II

ad Nathan prophelam
s.

Videsj

dit

au prophte Nathan

Ne voyez- vous
39

IX.

1227

IN L1IJ1UM
in

REGUM
pas que je
et

i228

ne qud ego habitem


et arca
S.

dorno cedrin,
!

demeure dans une maison de cdre


?

Dei posiia

sit in

medio pellium
:

que l'arche de Dieu ne loge que sons des


peaux
5.

Dixitque Nalban ad rcgem


est in

Omne
,

tentes de

Nalhan

dit

au

roi
le

quod

Allez, faites lonl ce


le

corde luo (vade)

fac

quia

que vous avez dans

cur, parce que

Sei-

Dominus
h.

tecuni est.
est

gneur
in ill

est

avec vous.
la

Factum

aulem

nocte, ei

Mais

huit suivante,
lui dit
:

le

Seigneur parla

eccesermo Domini ad Nalhan, diccns


5.

Nalhan, et
5. Allez

Vade
:

et loquerc
dicil

ad servum
:

mcum

trouver

mon

serviteur David, et
le

lui

dites

David

Haec

Dominus

Numquid
donio ex

Voie: ce que dit

Seigneur
afin

Est-ce

vous qui
hahile?
G.

me

btirez

une maison,
j'ai tire

que

j'y

tudificabismihi
6.

domum ad liabilandum?
in
iilios

Neque enim habitavi


qu eduxi

Car, depuis que

de l'Egypte

les

die

ill

Isral de lerr

enfants d'Isral jusqu'aujourd'hui, je n'ai eu

jEgypli usquc in diem banc, sed ambula-

aucune maison, mais j'ai toujours t sous des


pavillons cl sous des tentes.

bam
7.

in

labernaculo et in tentorio.
7.

Per cuncla loca quse transi vi cum


filiis

Dans

les lieux

j'ai
j'ai

pass avec tous les

omnibus
locutus
cui

Isral

numquid loquens

etlfaitls d'Isral,

quand

donne ordre

quel-

sum ad unam de tribubus Isral, praeccpi ut pasccret populum meum


,

qu'une des tribus de conduire


lui ai-je dit
:

mon

peuple,

Pourquoi ne m'avez-vous point

bti dtie

maison de cdre?

Isral

diccns

Quarc non

acdificstis
8.

mibi

domum cedrinam?
nunc hc dices servo meo Da:

Vous direz donc maintenant ceci


:

mon
vous
afin

8. Et

serviteur David

Voici ce
ai

que diile Seigneur

vid

HaecdicitDominuscxerciluum

Ego

des armes

Je vous

choisi, lorsque

luli le

dcpascuisscquentcmgregos, mes-

meniez patre des troupeaux de moutons,


que vous lussiez
ral.
le

ses

dux super populum

mcum

chef de

mon

peuple d'Is-

Isral

9. Et fui tecuni in

omnibus ubicumqne

9.

Partout o vous tes


j'ai

all, je

ne vous

ai

ambulsti

et intcrfeci universos inimicos

point abandonn;

extermin tous vos en-

luos facie lu, fecique libi

nomcn granqui surit in

nemis devant vous,


aussi
terre.
illustre

et j'ai

rendu votre nom


des grands

de

juxta

nomen magnorum

que

celui

de

la

terra.

10. Et
et

ponamlocum populo meo Isral,


; >

10. Et j'tablirai

mon peuple
affermirai,
il

d'Isral

dans

plantabo eum. cl liabilabil su


,

eo

et

un

lieu stable

je

l'y

demeurera,

non turbabitur amplis


iniquilalis ut affligant

nec addent

et ne sera plus troubl, et les enfants d'iniquililii

ne l'humilieront plus,

comme
j'ai

ils

ont

fait

eum

sicut pris

auparavant
1 1

11.

Ex

die

qu

constitui judices super

Depuis

le

temps o

constitu des ju-

populum meum
libi

Isral. Et

requiem dabo

ges sur
nerai
le
la

mon

peuple d'Isral; et je vous don-

ab omnibus inimicis
tibi

luis, prsedicit-

paix avec tous vos ennemis.


qu'il

De

plus,

que

Dominus quod domum

Seigneur vous promet

vous fera une

faciat tibi

maison

Dominus.
12.
et

12. Et lorsque vos jours seront accomplis, et

Cmque

complcli fuerintdies
luis,

lui,

que vous vous serez endormi avec vos pres,


je mettrai sur voire trne, aprs vous, votre
fils

dormicris cumpatribus
le,

suscilabo

semen luum post


utero luo
13.
;

quod egredielur de
ejus.

qui soi:
doit vous

ira

de vous (car

j'ai prfr ce fils

qui

et

firmaboregnum

nakre tous ceux qui vous sont

ns), et

j'affermirai son rgne.


15.

Ipse dificabit

domum

nomini

Ce

sera lui qui btira


le

une maison mon

meo, etslabiliam thronum regni ejusus-

nom,

et je rendrai

trne de son royaume

que

in

sempiternum.

inbranlable jamais.

1229

COMMENTAMUM. CAPUT
Ego ero
;

VII.
il

1233
sera

1.

ei in

patrem,
si

et ipse erit

14. Je serai son pre, et


s'il fait

mon
avec

fils

et

mihi in filium
serit,

qui

inique aliquid gesvirg virorum et in

quelque mal, je
les

le chtierai

la

verge

arguam cum

dont on chtie
des enfants des

in

hommes

et

avec

les plaies

hommes.

plagis (iliorum liominum.

15. Misericordiam autem meaia non

15. Mais je

ne retirerai point
je
l'ai

ma

misricorde

auferam abeo, sicutabstuli Sal, quem

de

lui,

comme

retire de Sal, que j'ai

amovi facie me.


16. Et lidelis erit iuuiu

rejel de devant

ma

face.

dmus

tua et

regnum
f'aeiem

16. Voire maison et votre

royaume seront
et

usque

in

aeternum

ante

stables ternellement devant vous,

votre

tuani, et thronus luus erit firmus jugitcr.

trne s'affermira pour jamais.


17. Nalhan parla donc David, et lui rapporta tout ce que Dieu lui avait dit et tout ce
qu'il lui avait

17.

Secundm omnia verba hase,


Nathan ad David.

et

juxta universam visionem islam sic locutus est

dceuvert.

18. Ingressus est


sedit

autem rex David


et dixit
:

et

18. Alors le roi David alla se Drsenter dele Seigneur, et dit: Qui suis-je, Seigneur Dieu, et quelle est ma maison pour que vous m'ayez lev jusque-l?

coram Domino,
,

Quis ego

vant

sum, Domine Deus


quia adduxisti

et qu domus mea, me hc usque ?

parm visum est in conspeelu tuo, Domine Deus, nisi loquereris etiam de domo servi tui in Ion, in quum; ista est enim lex Adam, Domine
Deus.
20. Quid ergo addere
poterit

19. Sed et lioc

19. Mais cela

mme

vous a paru peu de cho-

si vous ne donniez encore des assurances au sujet de la maison de votre serviteur pour les sicles venir car ; c'est l la loi d'Adam, Seigneur Dieu.

se, Seigneur Dieu,

adhuc
g

20. Aprs cela que peut vous dire David davantage? car vous connaissez tes sentiments de

David ut loquatur ad te?


virai

(u

enim

scis ser-

votre serviteur, Seigneur Dieu.


fait toutes ces grandes merpour accomplir votre parole selon qu'il vous a plu, et vous les avez mme fait conna-

tuum, Domine Deus.

21. Vous avez

21. Propter verbum luum et secnndm


|

veilles

cor luum
ut

lecisti

omnia magnalia hc,

ita

nolum

faceres servo tuo.

tre votre serviteur.

22. Idcirc magnificatus es,

Domine
est
\

Deus (quia non Deus extra


te)
,

est similis tu,


in

neque

22. Vous avez donc fait clater votre grandeur, Seigneur Dieu, dans toutes les choses

omnibus qu audiviI

mus auribus
23.
Isral,

noslris.
est

que nous avons entendues de nos oreilles; car nul ne vous est semblable et hors de vous iJ
,

n'y a point de Dieu.

Qu
gens

autem, ut populus tuus


propler quani
in
ivit

23.
terre
I |

trouvera-t-on encore dans toute

la

in terra,

une nation comme votre peuple

d'Isral,

Deus utredimeret eamsibi


et

popuum,
cis

poneret

sibi

nomen, faceretque

ma-

en
|

une nation qu'un Dieu soit all racheter pour faire sou peuple, et se l'aire un nom en

gnalia et horribilia Super terram ( facie populi tui quem redemisli tibi ex

JSgy-

!j
!

pto),

gentem

oprant en leur faveur des merveilles et des prodiges terribles sur la terre, en prsence de votre peuple que vous avez rachet de l'Egypte,
en frappant
le

et

deum
enim

ejus?
tibi

peuple de ce pays et

les objets

de

24. Firmsli
Israet in

populum luum
;

son culte?
24. Car vous avez tabli Isral pour tre

populum sempiternum et Domine Deus, faclus es eis in Deum.


25.

lu,
|l

bum
tuum

Nunc ergo, Domine Deus, verquod locutus es super servum


et

ternellement votre peuple; et vous tes devend leur Dieu, Seigneur Dieu.

25.

Accompl

ssez

super

domum

donc maintenant pour


la

ja-

ejus

sucita

in

mais, Seigneur Dieu,

promesse que vous

4ft51

IN
,

LinnUM

11.

11LGUM
avez
faite

1S54
votre serviteur pour lui et pour sa

sempiternuni

et

lac

sicut locutus es

26. Ut magnificetur nonien tuum us-

maison, et excutez-la selon votre parole,


26. Afin que votre
glorifie, et

que

in sempiternuni,

alque dicalur

Do-

nom
: ;

soit

ternellement
ar-

que

l'on dise

Le Seigneur des
et

minus exercituum, Deus super

Isral; et

mes
le

est le

Dieu d'Isral

que

la

maison de

domus

servi lui

David

erit stabilita

coram

votre serviteur David

demeure

stable devant

Domino.
27. Quia tu,

Seigneur.
27.

Domine exercituum, Deus


aurem
;

Vous avez

rvl votre

serviteur,

Seigneur des armes, Dieu


servi lui dicens
:

d'Isral,
:

que vous
pour cela

Isral, revelsti

vouliez lui tablir

une maison

c'est

Domum

sedificabo tibi

propterea inveoraret te ora-

que votre serviteur a trouv son cur pour


vous adresser cette prire.
28. Maintenant donc, Seigneur Dieu, vous

nit servus tuus

cor

suum ut

tione hc.

28.

Nunc ergo, Domine Deus,


et

tu es

tes le Dieu, et vos paroles se trouveront vritables, car

vous avez

fait

ces promesses votre

Deus
es

verba tua erunt vera

locutus
serviteur.

enim ad servum tuum bona hc.


29. Incipeergo, et benediedomui ser-

29.

Commencez donc

les accomplir, et b-

nissez la maison de votre serviteur, afin qu'elle


subsiste ternellement devant vous,
l'espre,

vi tui ut

sit in

sempiternuni coram
es,

te,

comme je

quia tu, Domine Deus, locutus


nedictione tu benedicetur
tui in sempiternuni.

etbeservi

parce que c'est vous, Seigneur Dieu,


;

qui avez parl

et votre bndiction reposera


la

domus

pour jamais sur

maison de votre serviteur,

comme

vous

le lui

avez promis.

COMMENTARIUM.
Vers. 1.

Cum sedisset rex

in

domo sua, et

pellium? Vidimus supra cap. 5,

v. il

missas

Dominus dedisset ei requiem. Domucrat jam vicinos populos David, neque quid apparebat
reliquum, quod armorum strepitum
,

rege Tyri cedros et artifices, qui regiamDavidi

molirentur

domum
,

pro tanti nominis ma-

et bel-

jestate.

Cm
;

ergo rex pius habitari se vide-

licam contentionem exigeret. Quare cm ex tant perturbatione summum esset otium con-

ret illustrera

domum

et splendido instructam
,

apparatu

arcam ver Dei cui mult major deadhuc


esset peregrina atque hospes,

seculus, cogita tionem


et pietatis

suam ad

religionis cura

berelur cultus, et domus Iuculentior et augustior , quasi

molimenta traduxit. Quare vocavit ad se Nathan prophclam et de re tot cura illo srie communicavit. Porr hoc idem tractalur
,

habitare sub pellibus, non tam in


in vialorio

domo, qum

tabernaculo
arcae

quasi doleret de su

argnmentum
Vers. 2.

lib. 1

Paralip. cap. 17.


in do-

pris

qum de

Domini commoditale co-

Videsne, quod kgo habitem


(1)
,

gitasse, de

illius

habitatione

mo CEDRINA
(1)

ET ARCA

Dfil

POSITA SIT IN 5IED10

prophel dlibrt. Eodem, quoseipsum

commod cum modo


exllio redire

reprehendit David, impietatis coarguit Israe-

Cedrus lignum eratsolidum, pulchrum, corruptionis expers, in Libano et in agro circa Biblon etTripolim proveniens. Hiram rex Tyri
ligna et artifices ad Davidem misit, qmbus regiae ailles asdificarentur : meritoque aflirmandum
fuisse illas pro actale magnificenlissimas. lta ver de lus agit David , eaque sunl , qu. in-

litas

Dominus quia postqum ex


,
,

Babylonico
suis

plus opras ac sumpts posure in

domibus construendis ornandisque, qum


divin doms molitione,
frigeret tune templi

in templis, id est, in

est,

cm

jampridem interrup-

feris deSalomoni's ejusque uxons dibus describuntur, ut facile intelligas, maxiraam ea-

nebatur, saltem

rumparlemex

ligno fuisse. Inl'crventibusregio-

nibus, e prsertim aelatc, domus noncrassis adeo parietibus cingebantur, quibus nostrae sub pluvio clo procellisque ac hienii obnoxio. Dcscribcns Polybius regias Persarum Ecbatanis aides, qu meritissim inlcr pulcherrima totius antiquitalis ilificia censebantur, illarum niateriam cupresso et cedro fuisse narrt, qu duo lignorum gnera e a;tate inter rarissimaet pretiosissima habebantur. In medio pellium. Scitum est, veterum tentoria pellibus fuisse, ac praesertim tabernaculum vel tenlorium, quo arca Domini cont-

superiora velamina spectes. (Calmet.) David dit Natkan: IV e voyez-vous pas que je demeure dans une maison de cdre, et que l'arche de Dieu n'a pour couverture que des peaux de btes? La pit de David est tendre envers Dieu et il n'est occup que du dsir de sa gloire. Il ne peut souffrir d'tre dans un palais magnifique pendant qi;e l'arche demeure sous des tentes, et il condamne par ce zle si louable l'indiffrence de ceux qui laissent les lieux saints qui dpendent d'eux dans une indcence honpendant qu'ils appliquent tous leurs teuse soins se faire des maisons superbes. (Sacv.)
si
,

1235

COMMENTAMUM. CAPUT
,

VU.
discessisse
in

1234
dicitur, et

tum opus
v. 4
:

et

privatarum

domuum

constructio
1

nio jam confectus

ad

ferverei. Sic

autem Deus per Aggajum cap.

Gabaath patriam suam

agro tumulatus. Si

Numquid tempus

vobts est, ut habitetis in

qua praelerea de Nathan dicenda supersunt,


illa

domibus laqueatts, et domus ista dserta? Et V.S

suis quaeque locis poterunt expiicari

com-

Quia dormis mea


unusqutsque ad
vos prohibiti

dserta est, et vos festinatis


suatn, propter hoc super

modis.
Vers. 3.

domum
cli.

Dixitque Nathan ad regem


corde tuo, vade, et fac

stint

Vide quae nos eo loco.


pelliceis

quod est

in

(1).

Omne non

Ilinc constat, in eo loco, qiiem David prae-

omnia, quse loquunlur propheta?, spiritu didicre prophetico, sed interdm sicut
caeteri

paraverat, positum esse tabernaculum

intentum
lites

velis, sicut pellibus viatores et mi-

hominum

suis ducunlur,

im

et

abducunlur

parare sibi soient tabernacula.

Quod etiain
Nathan no-

notavimus supra ad versum 17.

Quia in hoc libro

et in sequenli

men

saepis occurrit,

de

illo

aliquid nos prae-

mittamus necesse est. Et primm, quam rerum Davide et Salomone gestarum monumentis

operam navavent, dixmius


leg. 1.

principio Pro-

(1) Nathan dit au roi : Allez, faites tout ce que vous avez dans l'esprit, parce que le Seigneur est avec vous. David s'adresse un prophte pour lui communiquer son dessein. Ce prophte lui donne d'abord un conseil qui ne se rencontre pas avec la volont de Dieu. Deux prophtes cherchent Dieu sincrement et nanmoins ils se trompent tous deux, et ils
,

De

illius vil

egerunt, qui de prophe-

tarum

vit, et

morte tractrunt. Epiphanius,

Isidorus cap. 52, Theodoretus

Synopsi, et

Chronicon Alexandrinum. Qui omnes dicunt,


fuisse

ex Gabaath Galilae,

et Davidi rgi fuisse

familiarem,
illo

maxime
est,

ex eo tempore,

quo ab
et

admonitus

et artificios

reprehensus

de adulterino concubitu

cum
et

Bethsabee,

Uriae injustissim caede. Fuisse


illud

quoque ante
rgi,

tempus familiarem, im

assiduum

cujus apud ipsum grave esset et fidle consilium,

prennent leur propre pense pour celle de Dieu. C'est une grande instruction, selon les saints Pies, pour ceux qui conduisent les mes. Us ne doivent pas trop s'assurer, comme semble ici faire ce prophte, sur la longue exprience qu'ils ont que Dieu leur enseigne ce qu'ils doivent dire aux autres. Nathan, dit saint Grgoire, avait beaucoup de preuves que l'Esprit de Dieu parlait par sa bouche, et il croit un peu trop lgrement en celle < rencontre que Dieu approuve ce que David < lui propose. La pense de btir un temple Dieu tait une chose sainle en elle-mme. Celui qui le voulait faire tait un saint. Cette apparence spcieuse Pblouit en quelque sorie,
son avis, qui parait si raisonnable, se trouva contraire au dessein de Dieu. 11 y en a beaucoup, disent les saints Pres, qui ressemblent ce prophte, et qui disent comme lui avec trop de prcipitation ceux qui les consultent : Allez, faites tout ce que vous avez dans l'esprit. n'y a gure d'exemple plus remarquable, 11
et

quoeum

partiri curas, et
,

de summis r-

bus deliberare consuevisset locus iste non obscure docet. Observrunt autem Epiphanius,
et

Dorotheus
illud

et

Chronicon Alexandrinum
ipsi

(unde

sumpsennt,

viderint)

cogno-

visse Nathan,

antequm David Bethsabee ad

turpem consuetudinem accerseret, illum aliquid aggressurum, quod minime regem, im

neque virum pudicum

et honestum deceret. Quare qnm potuit ocissim e patri Hieroso-

dans l'Ecriture, pour nous apprendre qu'il faut craindre non seulement le mal, mais le bien mme que l'on a dessein de faire, parce que l'on peut prendre quelquefois sa volont propre pour celle de Dieu, et se suivre soimme en croyant le suivre. C'est ce qui a fait
Qu'il faut tre sage dans le dans le mat. Sapienles in bono, simplices in malo. Rom. 6, 19. Il est ais de discerner ce qui est mauvais lorsque l'on a le cur simple, et que l'on ne dsire que de plaire Dieu ; mais il faut une grande sagesse pour faire le bien. Car Dieu ne veut pas tout ce qui est bon en soi; il ne le veut pas de toute personne, ni en toute manire, ni dans tous les temps. Il a des personnes qu'il a choisies pour tre les instruments de ses ouvrages. Il a ses rgles que sa sagesse a marques dans son Ecriture, qui sont souvent contraires celles des hommes. Il a ses moments, qui ne sont oonnus que de lui seul, comme le Fils de Dieu nous l'enseigne. C'est pourquoi on doit se dlier toujours de soimme, et se dfaire de toutes ses prventions, pour se rendre susceptible de la lumire de Dieu, sans laquelle la ntre n'est que tnbres.
:

lymam

advolavit

ut audacissimum

illud

et

dire saint Paul

crudele facinus anteverteret.

Sed
in

bien, et simple

diabolus,

quem

ibi

Epiphanius Beliar appellat (melis,

opinor,

Dorotheus

Beiial)
illc

il li

via

corpus

objecit exanime,

quod

cm

sepulturae, ne
vellet,

feris lacerarelur.jil

mandare

tem-

pus, quod ad
extraxit.
licet

maturum eventum assumpserat,


autem agnovisset,
spiritu vide-

Cm

prophetico, Davide juin admissum esse

flagitium,
est.

patriam via

In his ego multa invenio,

mrens reversus qu minus vicalliditas elu-

dentur

cum

prophelae spiritu consentire, cu-

jus effeclum diaboli


sisse dicitur.

importuna
his

Sed quia

non admodm

as-

sentior, neque

cuiquam persuadeo, nolo me iliorum propugnatorem praebere. Tandem se-

(Sac/.)

1235
consiliis,

IN
et

LIBRUM
Dco,

JI.

RLOUM
non urgeal templi fabricam, neque
viter, si in aliud teinpus differatur.

1236

prudentibus agunl conjecturis.

iEgypti. Rationcs reddit Deus, cur in praesens


ferat gra-

Uiide

nonnunqum reprchendunlur
aliquid ieeexint,
et

qud
sancl

dixerintque

ei

minus
rein.

Ut enim

non vald allemperalum ad


qua: divino atque

per multa secula, ab eo videlicet tempore, quo

Exemple

esse poterit Jonas, in cujus verbis

ex igyplio jugo Israelitarum cervices expediit, in

iuulta sunt,

prophelico

taberuaculo peregrinanlium in

modum
mole-

spiritu long recesserunt.


in aliis, quai

Neque pauca sunt

habiiavit, sic eliam in taberuaculo sub pellibus

ex aflectu liuinano, potis


qiiae ipsi

qum
dam-

plusculm lemporis habitare non


stum. Qud ver conunoratio
quasi castrensis,
illi

eril

ex spiritu prophelico prodire,


nant, et de quibus sibi
lant.

illa

viatoria, et
ill

Deo ignosci postuq.


,

non

fuerit in long

Vide S.

Thomam

2-2,

171, art. 5, et

peregrinatione molesta, ex eo probat,


e de re
inerli

qud

Gregor.

Nathan
<

Hom. 1 in Ezeeh. ubi haje verba < Sciendum, exemplum adducit inquit, qud aliquando prophte: sancti, dm consuluntur ex magno usu prophetandi quaedam ex suo spiritu proferunt, et se hc
in
:

nunqum de

populi oblivione atque


:

conquestus est

neque

ulli

populi
ipsius

judicibus praccepil, ut stabilem


habilationi construeret.

domum

ex prophelia; spiritu diccre suspicantur. Sed


quia sancti sunt, persanctum Spiritumcilis
correcli, ab co, quse vera sunt, audiunt, et
seipsos,

ad

<
<

Cur ver Dominus de domo stabili illud usque teinpus non currit, est, quia dux erat populi, et pro illo
locis, et

eteert,

ea ratio
variis in

cum

illo

pugnabat. Ut auteni imperasolct

quia falsa dixerint, reprehendunt.

tor abesse
nisi
inalit

neque

neque dbet

castris,

<

f
i

Nathan eleniin propheiain sanclum viruin Qui David regeni et de fuisse quis negat
'.'

imperatoris

nomen

amittere, sic

etiam Deus, qui Deus vocatur exercituum, abesse noluit ab illorum castris,

culp apert reprehendit,

et qua: ei

proculp

quorum manus

edem essent ventura, nuntiavit.Quem tamen dm idem David, quia templum Deo
vellet construere, requisiisset, illico respondit
fac,
:

ad inimicorum catdem et urbium vastitalem


armavit. San Deuni, et quae

Deum
:

referebai,

arcam, quasi excubantem subpellibus considerabat Urias, cin dixil2Reg. c. 11

Oinne qiiod
quia

est in

corde tuo, vade, et


est.

Arca Dei
ego

Dominas tecum
:

De quo

illic
ill,
:

Isral et Judo, habitant in papilionibus, et

statim subdilur
et ecce

Facluni est in nocte

ingrediar
et

domum meam,

ut

comedam,

et

bibam,

sermo Donuiii ad Nathan, dicens

Vade, et loquere ad sorvuni

meum

David

dormiam? Simile aliquid ex profanis dixit apud Ovidium Laodainia de viro suo Protesilao, epist.

Hxc

dicit

Dominus Deus

Numquid
'?

tu auli>

13

<

ficabis

mihi

domum
salis

ad habitaudum

lbec

Conveniunt maires Plujtacudes,

et

mihi clamant:

verba Gregorii

nobis hune locum lucti-

Indue regales, Laodamia, sinus.


Scilicet ipsa

lenler explanant, neque aliquid aliud addere

feram saturatas murice vestes


niuibns
ille

necessarium

est.

Probat enini propheta Davi-

Bella sub Iliacis

geret
ille

dis consiliuni,

illudquc ut

quamprinim ad
jubet, ut

Ipsa comas pectam; gale caput

premetur
!

opus confrt, jubet; quod tarnen Deo non


fuissr ipse docet Dons,

Ipsa novas vestes, dura vir arma feret

dm

manus

Sed

dices,
et

ab difioando contineat,

et alleri illius operis

tonem

jam cessasse populi peregrinaviam, atque ide potuisse, im et

molilionem reservet.
Vers. 5.

Numquid tu /edificabis mihi do-

debuisse Deo domicilium exlrui stabile et firsicut populus ex quo in terram pro-

mum

mum AD HABITANDIM (1)? Scqiieilti IlOClC h0C per prophetam Dominus mandatum ddit ad
Davidem, ut cogitalionem abjicerel de construend doino, non quod
sed quia negotium illud
illani

missionis ingressus est, disjectis tabernaculis, stabiles domus habiiavit. Respondeo, huie rei

multantcqumsubjugata
fuisse

forel terra promissa,

non probaret,
alterius cura;

arduum

servatum

est.

Deo inatur provisum. Deuleron. 12, v. 10, ubi jubet Deus eligendum esse locum, ubi offerantur sacrificia, cm nullus ab hoste
finitimo

Vers. 6.

Neque enim habitavi

in dojio

ex

sesc
,

metus aut turbatio ostendat:


vester daturus est vo-

die illa, qua eduxi f1l10s


(1)
in

isral de terra

Transibilis

inquit, Jordanem, et habilabitis in

Anagog. signifieatur Ecclesia triumphans clo glorios aedlflcanda a Christo pacifico, in summ omnium beatorum pace et securitaic. unione et concordi, ajqu ac puritate,
innocenti
et sanctitale.

terra quant
bis,

Dominus Deus

ut requiescatis

cunctis hostibus per circui-

tum,

absque ullo timor habitelis in loco,

quem

(Corn, Lap.)

elegerit

Dominus Deus

vester, ut sit

rumen

ejus in

1237

COMMENTAIUUM CAPIT

Vil.

1255
de pascuis sequen
super populum meum

holoeo. lllc omnia, qu prcipio, ccmfr.rctis camta et hostias, etc. Hiuc; ul opinor, occa-

Vers. 8.

Ego te tuli
1>ux

tem gabges, ut esses


Isral.

sionein sumpsii David, ut de construendo Do-

YerbasuntNalhun, quibus Dei noinine


alloquitur.

mino

teniplo cogitarel, quia videbai nihil

jam

Davidem

Primo docet Deus, qud


nomipastoritio ac rustico

in lerr Israelitide ab hoste turbari.

Ideenim

victi loties fuerint et subacli Israelilici

dicilur

Cm
suis.

sedisset rcx in
et

domo

su, et Do-

nis inimici,

qudque ex

minus dedisset
mimicis

requiem undique ab universis


difticilis

ministerio tam

gloriosum

nomen
Neque

obtinuerit

Cui objection! responsio


eniin

David, opus esse non

human

virtutis et in-

non

est.

Neque
sit

tune Deus certam

ali-

dustrie, sed divin mans.

esse aliquid

quam
cta, ut
sit

et stabilem fabricam

commendat, cm
e res
sit

deinde ab hoste vicino metuenduin, quoniam

cessatutn

bellis; sed

cm

dedu-

eadem divina manus

et polenlia,

que

subegit

absque ullo timor promissa terra poshabitari.

hosles, in pace deinde atque olio conservabit

ab

Israelilis

Hoc ver tempore,


indueta requies,

imperium, eque adducel populum antiquis

licet esset Israeliticis linibus

judicum lemporibus ante turbatum


ctum, utdoinum
et
ipsi in

et

affli-

non lanien
site,

sic

erant res rationesque composi

eo slabilem constitut
si

ut non aliquis se nielus,

minus

in

diuturnam,

et

nomen,

uspiam

alleri

praesens, al saltcin in
Uosle.

posterum ostenderet ab
ut sic finitimum ho-

amplum gloriosumque
tem Abulensisq.
8,

conciliet. Observt au-

Quarc bellatorem voluit Deus esse Da,

non promilti hoc loco po-

videm, non archiiectum

pulo, cui tune prierai David, libertalem

om-

siem frangeret subigeret([iie, ut regnuin omnin pacilicum traderet Salomoni


jpsuin significavit
sic
lilio.

nem

et

omnimodum
imperium

oiium; nain ab hosiibus

Hoc

s:vp vicinis ab hoc eliain


est Israelis
;

tempore turbatum

Salomon
:

3 Reg. 5, v. 3, qui

sed non esse eo

mode

ad

Ilirain regein Tyri


tnei, et

Tu

scis

voluntatem

aligendum, quo judicum temporibus, quando


Israeli

David patris

quia non potuit dificare


sui propter bella im-

dominabantur

Madianitae
sic

Idumaei

domum

notnini

Domini Dei

Moabite, Palaestini, quibus


lur, ut

opprimeban-

minentia per circuitum, donec daret Unminus eos


sub vestigio
dit

tempus videretur igyplium renovari,

pedum
milii

ejus.

Nunc autem requiem


et

de-

et species
tis(i).

qudam

proponi Chalde servilu-

Deus meus

per circuitum,
:

non

est

Sa-

tan,

neque occursus malus

quamobrem

cogito

dificare templum, etc.


Alia ratio tradilur, cur

Deus noluerit
1

Da-

ytde sibi
vers. 8
et
:

templum
tlultum,

a;di(kari,

Paralip.

22,

inquil, sanguinem effudisti,


;

plurima bella

bellsli

non poteris dificare


effuso sanguine

domum
me. Et
Isral
:

nomini meo, tanto


1

coram

Parai. 28, v. 5, sic David ad principes

discrimina sp occurrunt, nunqum tamen (Calmel.) re pugnantia. No\ turbauitur amplius. (1) sers. 10. Long pace, te ac successoribus luis regnantbus, Isral fruetur; quam et perpetuam spondeo, si quidem Isral jussionibus sese meis constanti iide submiserit. Prom ssiones haj sunt non absolutae, sed conditionibus defini(Calmet.) ta.

Cogitavi ut dificarem

domum,

in

qu

Et ponam locum populo meo

Isral. Locum,

scilicet stabilem et felicem, ut scilicet Israeli-

requiesceret arca j'deris Domini, etc.

Deus aunomini

tem dixit mini


meo, eo quod

Non

dificabis

domum

sis vtr bcllator, et

sanguinem fuderis.

te amplis non vagentur, non abducantur captivi, non miseram vilam agant, ut feere hactens vexaliPhilisthaeis aliisque gentibus.
Llnde explicans subdit Et plantado eum, q. d. : Instar plantae et arboris radicale firmabo Israelem in Jud, ut in e firmiter et fliciter conquiescat, ac opulenter et hilariter vivat. Et habitabit sub eo, id est, in eo, scilicet loco suo, quasi umbraculo, ut eo undequque
:

Qu dere postea suo

loco pluribus (1).

Numquid locutus sum ad unam (1) Vers. 7. de tribl'bus isr\el, cui pr.ecepi ut pasceret populum meum? Legimus in Paralipomenis Numquid locutus sum^satiem uni judirum Isral, quibus prceperam ul pascerent populum meum? quod uiique sensum commodiorem reddit. Discriraen hoc mutatio unius liiterulae in textu reddit. lbi pariter plus aliquid occurrit qurn hic legitur; sed in eurndem sensum recidit. Porro Deus Davidis voluntatem, templum sibi
:

teetus, slabilis et securus permaneat.

Vers. il.

Pr.edicitque

tibi Dominus,

quod

meditantis, probat, ac vicissim sese gedificaturum spomlet. Annuntio tibi, ail Nathan, quod dificaturus ait libi Dominas domum. Non omnia semper quae vel dicta vel gesia suiii, uuo eodemque loco narrt Scriplura; et cm bis eamdem historiam rcitt, non iisdem usque vocibus rem perseqtiilur ;
e\ciiare
illi

domum

domum faciat tibi Dominus. Domum, id est, prolem et familiam regiam; illa enim vocatur domus antonomastic. Cajet. per domum aceipit Messiam, sive Chr>stum, quasi hic Deus promiiiat Davidi Clin lum ex se nasciturum. Hoc vrum est, at in sensu non litterali, ut vult Abu!., sed allegorico, quem tamen Deus hic un rum litterali videtur rvlasse et patefecisse Davidi, ut patebii

ex seqnent. (Corn, Lap.)

1259
Vers. 12.

IN

LIBUUM

II.

REGUM
rei alicujus, ipsa

Cumque completi

^
quoque res eodem intereat

fuerint dies
,

aliquando, ut sublato auctore et conservatore

tui, et p0rm1eris

cum patr1bus tuis

suscitabo

8ehen tuum postte(l), quod egredietur de

temporis momento. Quo

UTERO TUO, ETFIRMABO REGNUM EJUS. Conlingit


(1) Naluralem ordinem successionis in regno niutandum censet Deus, ul Salomoni nondm iialo gratificelur. Natos jam Davidis libcros ex-

de clo
inducat,
et
el

tollat,

modo si quis solem idem etiam mundo tenebras


regnum,
teinpora

necesse est. Induxit David quietem


Israelitidi terne, amplificavit
vixit, si

olium

quandi

modo Absalomis

ciudit, ut liaeredilatem dfrt nascituro dein-

secludas, in olio conservavit.

ceps filio; veluti eo typo innuens Messiam, veruin Davidis filium et successorem ac haeredem proniissionum ipsius, penils exclusis fdiis carnis, Judaeis scilicet reprobatis atque
abjectis.
et s'il

Timeri posset,

ne postqum ipse naturae concessisset, extingueretur imperium


,

quod ab

ipso robur
illa

et

pulchritudinemacceperat; et moles
ret.

tanta,

(Calniet.)

Je mettrai sur votre trne aprs vous votre


fils
;

labente suo conservatore ac vindice, labasce-

commet quelque chose

d'injuste, je te

chtierai de la verge dont on chtie les hommes. Mais je ne retirerai point ma misricorde de lui.

Ab hoc ergo metu librt Dominus Davidem, promittilque futurum, ut filius, quem in
regno successorem habebit,
divin protectione firmatum.

Le sens de ces paroles est que Dieu conservera la couronne d'Isral dans la postrit de David el de son (ils Salomon, au lieu qu'il l'a te
la

regnum habeat
domum no

Vers. 13.

Ipse /edificabit
;

maison de Sal et sa race. Mais cette promesse ne doit point s'entendre du salut de Salomon, comme si Dieu l'assurait, par ces paroles, qu'il lui ferait misricorde, quelque crime qu'il et pu commettre en toute sa vie. Car, outre que cette explication n'est pas assez conforme la sagesse et la justice de Dieu, elle est entirement dtruite par la manire dont David parle son fils Salomon, en lui rapportant cette mme promesse que Dieu avait faite en sa faveur. Voici ses paroles f Dieu, dit-il, a choisi Salomon, mon fils, pour
:

wini ueo, et stabil1am tiir0num regni ejus us

que

in sempiternum. Non dubium, quin hic de Salomone sermo sit est tamen obscurum, an hoc quod traditur de sempiterno regno, de

Salomone ad litteram
in

sit

intelligendum.

Nam

Salomonis stirpe non videmus relielum Davide regnum fuisse perpetuum, cm Ko-

boam, qui primus


pil,

Salomone regnum exce-

decem

tribus ad alienum

dominatum ab-

le faire asseoir


< <

m'a
lieu

dit

trne d'Isral; et il Salomon btira ma maison. Je l'ai sur


le

ierint.

Et toto Babylonica captivitatis tempore

choisi

pour tre
s'il

mon

fils;

et je lui tiendrai
lois et

reliqu tribus regem habuerint nullum Davidico gnre.

de pre. J'affermirai son royaume pour


persvre obir mes
,

Sed e de re

inslituilur statim

jamais,
d'hui.

peculiaris disceptatio.

mes ordonnances
>

comme
:

il

lait

aujour-

Et David ajoute
fils,

<

Vous donc, Sale

Vers. 14.
erit
hiiii

Ego ero
filium.

ei in

patrem, et ipse
hic indicatur in

<
i

lomon,

mon

connaissez

Dieu de votre

in

Magnus

i i i

pre, et servez-le avec un cur parfait et une pleine volont. Car le Seigneur sonde tous les curs, et il pntre toutes les penses. Si vous le cherchez, vous le trouverez,

Davidem
talem ex

et illius posleritatem affectus,

quanet

do Deus et paternam sedulitatem promittit,


illius

gnre suavitatem capturum se

Que si vous l'abandonnez, il vous rejettera pour jamais. > Si qusieris eum, inventes: si aulem dereliqueris eum, projiciet te in tcrnum. Ces paroles seraient plus propres nous faire douter du salut de Salomon qu' nous en assurer, puisqu'il est certain qu'il a abandonn Dieu d'une manire trs-criminelle et trsscandaleuse, sans que l'on puisse dcouvrir, comme le remarquent et comme le dplorent les plus grands saints, qu'il ait expi de si
grands dsordres par les fruits d'une vritable
pnitence. Ces paroles
:

essedicit,
tes soient.

qualem ex su sobole capere paren-

Sed

fortass bis verbis aliquid sub:

auditur conditionale. Quasi dicat Deus

Tune

ero posteris luis pater, amplectarque

illos in-

dulgenleret mollitcr,

cm ipsi erga me (iliorum observantiam colre voluerint. Tune enim agam eum illis severis, et ab illorum intemperie

pnas exigam
filiis

sed quales ab indisci-

plinatis

exigit pater, qui id agit saeviendo,

S'il

commet quelque chose

d'in-

ut

illos

ad officium et disciplinam reducat.

juste, je te chtierai

comme on chtie les hommes, ou ne regardent que Salomon seul, ou ne


s'entendent au second sens que de l'Eglise qui est le corps de Jsus-Christ, et non du Sauveur, qui est la saintet mme; mais les suivantes, que le royaume du fils de David subsistera ternellement, s'entendent en un sens beaucoup plus propre et plus vritable de Jsus-Christ que de Salomon, puiequ'aprs quelques sicles la royaut et la maison de David ont t dtruites entirement, au lieu que le royaume spirituel de Jsus-Christ, dont il a dit

Quod
Qui

statim magis explicat,


si

dm

ait

inique aliquid gesserit, arguam eum in

virga v1rorum, et in plagis filiorum homi.num.

Hic explicalur condilio,

qu obscuris
Ait autem,

proxi-

videbatur inducta.

si filii ali-

lui-mme
n'est

dans chante

qu'il tait roi, mais d'un royaume qui point de ce monde, durera vritablement tous 1% sicles, seJou que l'Eglise la
:

Cujus regni non

erit finis.

(Sacy.)

1241

COMMENT AIUUM
Quod
sia-

CAPUT
pielate,

Vil.

124
et palri religione

quid moliti fuerint improbius, esse virorum


virg scelerum vindice mulctandos.

im

insectala est.
hostes, sed et

degenerem Qum ver non solm externi


tribus

tim per epexegesim, opinor, docet explicatis,

decem cognt*
,

jam

re-

dm

hanc virgam plagas hominum vocat. Sed

gio Davidis
divers;

dominatu

et quasi suo corpore


as-

hic occurrit

explorandum

aliquid,
ita
sit

an

illud,

Salomonis posteros pertinaciter et

virorum et filiurum hominum,

accipien-

sidue vexrint, sacra docet historia.

dum

ut lalibus

Davidis posteri afliciantur

Ad extremum
alii

addo, non ut probem, sed ut

plagis, quales

homines patiuntur, sive Deo,


inlligere.

aut rideant aut doleanl incredibilem Rabnihil

siveab homine; vel cerlc quales soient homines

binorum stuporem, qui


licerc,

putant

sibi

non

hominibus
id est, si

Si

priori

accipias
ca-

et quid aut sacra (ides, aut sana ratio

modo,
pias,

plagam aut virgam passive

postulet,

neque meditantur, neque curant.


:

sensus

erit,

subituros quidem esse plagas

Cm
1

enim, ubi nos habemus


ipsi

In plagis

filio-

Davidis

lilios,

quales homines patiuntur Deo,


et sicul

rum hominum,
egan t, filiorum

juxta Hebraicum textum


sic filiis

quorum Deus miseretur,


paier

benevolus

Adam,

Adam

inlli-

dm

flagellai,

id spectat, ut pervicaces
;

ctam Salomoni plagam somnirunt. Verba


ptant!

r-

filios in oflicio et

disciplina contineat

at

cm

Lyrae in hune locum,

qu-je

sumpsit ex
:

diaboluin puniit, null in illum misericordi

eo, et muitis confutavit Abulensis, q. 11


<
t

In

cominotus

est,

neque

ilectetur in aeternum.
:

Hebro,

inquit,

habetur, in plagis filiorum

Ad hune sensum accommodal subditur Misericordiam autem meam non auferam ab eo.
Si ver plagam activ

Adam
lum

<
i

quod exponunt Hebraei de Adam , primo homine, dicentes qud Adam in centribus

sumas,
aut

sensus

erit

annis,

quibus coiilinuit se ab

Castigabo peccatores
g, quia

filios,

hominum

vir-

uxore su Ev propter inlerleclionem Ahel, damiones succubi jungebantur


fuerunt
ei, et
;

homines

in illorum aut
;

caedem aut

conciet isti

inl'orlunium armabo

aut castigabo

quomod

piebant ab eo, et pariebant daemones


filii

hominem homo
ut non

castigare solet, qui ita premit,

omnin comprimt, neque omnia aut


debilis est et an-

auferataut deleat, quai humanis commoditati-

bus serviunt, quia hominum


gusta maiius.

Adam, qui, ut dicunt, incitave runt Salomonem ad peccamlum et per hoc divisumfuit regnum tempore filii sui. Quis non videat, qum isti long abeant non pu;

>

dore solm et veritate, sed etiam san philosophi


?

Ex his exposilionibus illa est communi omnium pen interprelum opinione recepta, quae in hominum virg bella intelligit, et alia
humani corporis incommoda. Ita Hebraei, ut in eorum Traditionibus refert Ilieronymus
:

Vers. 15.

Mfsericordiam autem
Domines,

meam non
queu

auferam ab eo, sicut abstuli a saul,


amovi a facie mea.

cm

alios inse-

ctantur, quia non semper possunt, quia vires

<

Virgam, inquit virorum gladium vocat

ini-

sunlexigua3,funditsdelere,aliquodrelinquunt
aut
vitae

hominum sunt incommoditales corporum humanorum, c quibus propter peccalum suum homines < Domino mrite- flagellantur. > Eodem pen modo Abulensis, Cajelanus, Lyra, Dionysius. Gladius autem hominum arma sunt Dei, sicut
plagae

micorum;

ver filiorum

subsidium, aut dignilatis ornamentum;


nihil est

Deus ver, cui


obnoxium,
vult,
sic

arduum,
allicit

nihil

non

inlerdm

quos punire

ut supersit nullum sive dignitatis, sive

facultatis antiquae

monumenlum. Quo modo


;

Sodomajos olim incendio, tante universum

Dominus contra peccatorum armavit insaniam. Et quidem cm


creaturae omnes, quas

orbem

generali cataclysmosubverlit

et proxi-

Salis

domum, ex qu

reliquit

neminem,

Domino

defecit Salomon, et se alienarum

mu-

qui regii nominis in posterum


servaret.

memoriam con-

lierum amoribus et sacris implicuit, multi in


illum susciiati sunt hosles, qui ad illud usque

Sed Deus mitius aliquid promitlit


si

Davidico generi,
contingat
:

illud

aliquando peccare

tempus neque ausi fuerant contra mutire


ut habes
1.

sic

enim premet, ut non oppriut non

3 Reg.

c.

11, v.

14

Suscitav au-

mt

sic

afllciet,

omnin

conficial et

tem Dominus advemarium Salomoni Aded Idu-

perdat.

Quod rever

praeslitit,

dm pnas

mum

de semine regio. Et v. 23

Suscitavit

exegit Davidis posteris, quos ita mulctavit,

quoque et Deus adversarium Razon filium Eliada. Et v. 26


:

ut non prorss erga illos desierit esse misericors. lia

Jroboam quoque

filius

Nabat, etc.,

ex

ill

nobilissim planta ramos et

kvavit

manum suam

contra recjem. Haec fuit vir-

luxuriem non excussit, ut


eliserit,

omnin stirpem
pullularent

g hominum, quae Salomonem jam patern

ex

qu quolidi nova

m:
germina
;

IN

LIBRUM
usus et

II.

REGIJM
vitam nunc
relinquit.
est viae, bet,
agit,

\f:

ac landem ex radie Jesse virga proflos,

nor, metapbora viatore, cui similis est, qui


agit,

diret, el ex e

qui mille

mundo

el praeleriios

annos post se

delkias afferret. Ainovisse porr Deus tlicilur


Saule faciem
jecisse prorss.
,

Nain sicut vialor quod confecium

quia

illius

curam videtur abScripturae,

post se relinquit, et anle faciem baspatii,

Ex idiomate enim
est,

quod superest

sic

etiam qui vilain


tergo, et in

avertere, abscondere, aut amovere faciem ab aliquo, seu,


valet,

exactam aHalcm relinquit

quod idem

aliquem facie, idem

futuram intentam habet mentem

et faciem.

quod, non curare, neque aliqujd habere

Anlequmhinc nostra emergatcommenlatio,


observoexusu Scripturaenon totum spepalicuju^sermonemsacrohistoricoreferri.sedinlcr-

pensi, quid quisque patialur. Sicut, intendere


oculos,

aut pouere faciem super aliquem, singu-

larem aliquam curam et praecipuam benevolenliam significat.


Vers. 16.

dm
id

illius

brevemquamdam
in

adhiberi

summam;
est,

Et

quod amen
fidelis erit domus tua, et
in

proprio loco praetermissum


esse supplendum.
in

ex

aliis locis

Quam
in

ego Acia

regnum tuum usque


tuam.

/eternum ante

faciem

observationcm adduxi
cap. 2, ubi

Commentariis

Verbum aman,
esse,

in conjugaiione niphal,

cm
:

orationera Ptri retulisset Lu-

quae passivae significationis est,

idem

valet,

cas, subdidit

Aliis eliam verbis plurimis testi:

quod, firmum
Fieri

robustum, fidelem et verum.

ficalus est, et exlmrtabatur eos dicens

Salva-

autem

solet, ut

cm

vox aliqua

sit

poly-

mini generatione
tione,

isl prav.

Sic san existimo


in

sima,

interdm nostro interprte

in e si-

inull plura dixisse

Nalham Davidi

hc ora;

gnificalione sumatur, quae aut obscurior est,

aut minus ad

rem propositam accommodala.


faciunt profani, ut pluPsal. 67
:

Quod eliam non rar

quam ad illum habuit, de qu nuper quorum multa ex aliis Scripturae locis apert deducimus. Primm habemus, promissiones
basce de aeterno Duvidici generis
in ejus
solio, deque rerum omnium cvenlu, esse conditionales. Sic enim ait David ad Sa-

ribus ostendimus ad illud

Et enim
pro

non credentes, in defensione Vulgatae contra

domo

felici

Calvinum. Neque hoc tantm loco,


firmo sumitur, ac stabili, ut 3 Heg.
Isaiae 22, v.
si

fidle

11, 38;

lomonem
nie, dicens

filium, lib.

3 Ueg. cap.

2, v.

Vl

23

Actor. 13, v. 34. Et quidem

confirmet Deus sermones suos, quos locutus est de


:

rect utriusque vocis proprielatem expen-

Si custodierint

fitii

lui vias

meas,

et

das, nihil pen differt firmum fideli; fidelis

ambulaverint coram
suo, et in

me

in veritate, in
,

omni corde
tibi vir

enim
tere.

dicitur, eut lides

non

est aut levis, aut

omni anima sua

non auferelur

veualis, et cui te ac tua lul possis

comniit-

de solio Isral. Idem

lib. 1

Parai, cap. 28, v. 7.

Quae vox ad inanimata neque rar neque

Quo modo promissio


Rcg. cap. 2,
!

facta Hcli

de aeterno in
fuit, lib.
1

ineleganter traducitur. Fidelem vocamus rau-

suo gnre sacerdotio conditionata


v.

rum

aut columnam, quibus propter finnilatcm


ipsa ponderi

59

Loquens locutus sum, ut dolui ministraret

pondus imponimus, neque

aut

mus

tua, et

domus palris
in

in con-

cedunt aut succumbunt. San ad vetustatem


fidelem dicit esse lerebintlii materiam Plinius
lib.

spectu
dicit

meo usque
:

sempitemum. Nunc autem

Dominas

Absit hoc

me; sed quicumque


loco
ostendisse

13, c. 6, id est, firmam, ut durt diu. Et


lib.

honorificaverit me, glorificabo eum, eue.

Cicero epist. 17,

10,

domuin

appellat

/rfe-

Habemus secundo, codem

/cm, quae videlicet firm consista structura;

Dominum

per Nathan Davidi causam, cur no-

neque, quia dolum ne


celt,

in

maleri aut construciio-

luerit illius

manibus aut industri ad


cultum templum

sui nomi-

ruina

subil inhabi Unies oblerit.

nis religiosum

excilari.

Quod

Quam

nutic fidelem appellat

domum,

statim

fir-

ipse docuit David,


1

dm

ad Salomonem filium,
:

mum

vocat thronum et duralurum jugiter,

Par. 22, v. 7

Dixitqnc David ad Salomonem

quae prioris cl.iusulae explicatio est.

Fiti mi, voluntalismea fuit, ut dificarem

domum
sermo

Hune locum ionnulli, Davidem speclalurum nunqum posterorum regnum, ad quorum aetatem non
faciem tuam.
quia vident
perveniet, aliquid

Ame

nomini Domini Dei

mei

sed faclus est

Dominiad me,
et

dicens:

Multm
:

sanguihis effndisti,

plurima bella

bellsti

non poteris dificare

puiant esse supplendum


est anle

domum nomini meo,


me.

tanto effuso sanguine coram


erit
\<ir

nempe, qu nunc

faciem tuam,

quam

Filius, qui nascetur tibi,

quietissi-

modo
Egti in

vides,

neque tauien postca visurus es. ante futurum lempus explicari existimo,

mus, etc. Ipse dificabit

domum nomini meo;


,

et

ipse erit mihi in filium, etc. Mis!

quod

sicut in post prterilum, id est,

\ergo reliclum est.

quod nobis Sumitur aulem, ut opi-

in

hune locum visum

est Cajctano, aliis tem-

poribus Dcuni sive per Nathan, sive per pro-

1-245

CGMMENTARIUM CAPUT
.

VII.

\U6
inchoata;
perfectio-

phetas alios allocuium esse Davidem, et ad

in
in

priorem

hune
in

etiani

sermonna
lib.

addidisse.

Salomone imperfecta videantur et Chrisio ver Domino in summam

Quod quiaem
facit

Scriptur sacra non apparet


1

nem
ligi

adducta. Abulensis supra, quai hic di-

tameu

verisimile, quia

Parai, cap.

cuntur omnia per Nathan, de Salomone intelposse constauer afinnat, ut qud


fuluruiu pacificum et in

28, quaedam specialia addidt David, quae non

videntur Nathan propbet fuisse praedicta

sit

ut qud Salomon, qui tune nains non erat, ex

ruin, et

qud ab

illo

regnum sternum duralunon sit, qucmaduiodm


Et cert
illius

omnibus ad regnum templque molitionem


fuerit
Isral
:

Saiile, auferenda miscricordia.

electus.

De quo David ad
elegit

principes

cogitatio mihi dillieilis

non est, tum quia proest,

De /Mis mets

(Deus) Satomonem
regui Domini

missio
buil,

illa

condilionala

neque impleri deet illius postero-

/ilmm meum,

ut sederet in throno
:

cm Salomon omnin,
plerique

super Isral, dixitque milii


dijicabit

Salomon /Mus tuus

rum

condilionem abjecerint;

tum

domum meum.
et

etiam, quia ternum, sempilermnn et similia,

Hic quaeslio occurrit multis in locis Patri-

bus versaia, ut Psal. 88

71, qui de Salo-

longum spatium aliquando ex usu non ab omni tempore absolutuni

Seriplurae,
signilicant.

mone
icin et

inscribuntur, in quibus cin aliquidoc-

Yerm
alliori

ille

nihilomins haec

eadem putat
Christo.

carrat,

quod minime

possit in

Salomonis

aeta-

quudain

modo exponenda de
quee
ita

regnum eonvenire, de Christi regno, qui Davidis fuit hliu, quidam inlerprelntur. Sic eliam hoc loco, cm aeternum regnum Davidis
filio

Sunt autem aliqua,


propria, ut nullo

sunt Salomoni

modo debeant aut possint ad Christum accommodari, licet nonnulli id faest,

promittatur, quod

illi

a-lernum esse

cere conentur, quale

illum

non

potuit, et

quo

illius

posleri

tandem ex-

esse, si aliquid aggressus fuerit inique.

arguendum Quod

ciderunt, ad Christum referunt noimulia sal-

qum
quis

tem eorum, qua


cinio
istius loci

1
.

hic ex

Nathan prophtie
lit,

vali-

absit long ab eo qui peccare non polest, non videt? Vide bc de re interprtes

accipimus.

Unde

ut

varia; sint

de

ad Psal. 71 et 88, qui hc de re fus alque accurat disputant. Vers. 18.


Ingkessus est autem rex David, et

interpretalione sententiae.
in

Quidam
Salomo-

hune locum lanlm puiani


vatorein eonvenire, et nullo
nein, sicut et
alii,

Christum Serin

modo

sedii cohah Domino, etdixit(I).


(1)

Ex

capiteprae-

qui pra;dictos Psal

m os
c.

Sa-

lonioni eripiunt et adscribunt Christo

In bis

sunt Terlullianus

1.

3 conira Marcionem
facit ilhid Pauli

20

Angelonius, Glossa;et
c. 1, v. 5,

ad Hebr.
:

qui de Chrisio inlerpreiatur illud


in

Ego ero

illi

patrem,

et ipse eril milii in filium.

Hebra;orum magistri solum hic Salomonem

Simplicianus, qui S. Ambrosio in episcopatu Mediolanensi successif, proposuit hanc quaestionem S. Augustino, ci.r David tam puis sedendo oraverit, cm deles genullexi orare soleant, uti oravit Christus in horto, Madh. 26, et Slephanus in martyrio Actor. 7, et S. Paulus in ergastulo Ephes. r>, 11. Cui respondet S. August. lib. 2 ad Simplician.
S.

in-

tuentur, quibus vfdetur Cajeianus subscribere.

Communis
de Salomone,
genda; et
in

estsentenlia, quaedam ad litteram

quxdam

de Christo esse
licet

inlelli-

nullum gestum oranli in le^- fuisse praescriptum, sed liberum dusse quolibet uti, qui cujusque condition] et devoiioni foiet accoiiuuodus i Najpa et suintes, inquit, oramus.
quaest. 4,
:

regno Salomonis,

non

aeterno,

<

sicut scriptum est l'ublicauus autem de longinquo stubat; et lixis genibus sicut in Acti:

sempiternumChristi regnum adumbrari.Ita Auguslinus I. 17 de Civit. c. 8 et 9; Lyra, Dionysius.IIugo, Serarius,etexparteAbuiensis,q. 9.

<

< t < < <

bus Apostoloruni legimus; et sedentes, sicut ecce David et Elias. Nisi autem jacen tes oraremus, non scriptum esset in i'salmis La:

vabo per singulas noctes lecttim meum, lacnjmis

Pro cujus rei intelligenli observandum est, quod ex Hieronymo nolavit hic Dionysius, quaedam de Salomone tiici prout est cerla quaedam
persona
coluit,
; puta, ut est filius Bethsabee, ut idola ut intemperantis induisit libidini, ut

meisstratum

meum

rigabo.

Cm

enim quisque

sicut ei occurrerit, accommodata pro icmporc pot sili corporis ad movendum animum. Davidis humiliiatem clbrt S. Chrysostomus (vel quisquis est auctor, stylus enim radical fuisse

orationem

quaerit, collocat

membra

alia fecit

plurima, in quibus nihil apparetesse

mysticum. Quaedam prout Christi fuit imago, in qu alliora quaedam spectamus, qum capere possint Salomonis angusliae. Priora illa propria sunt Salomonis, neque Salomonis

moribus ac
ita

vit.1 ali traducuntur. Quaedam sunt typus Christi servatoris et umbra, ut

Latinum, non Graecum) : < Agnoverat, inquit iste sanctus, quod Gnes. 18 divit Abraham < Deo Ego sum terra et ciuis. Et singuli ita < < Deo derunt, ut forma esset perfectae hnmii litalis Ergo quis sum ego, Domine mi? Ecce c se nihil esset dixit, et servura se esse non ne gavit, quia omnis qui confitetur servilutem, < meretur gratine libertalem. Erpo dieit Qui% sum ego, Domine mi? Videtis ubique regnare < graliam, ubique pia viscera possidere cor
: : :

1217
cedenti didicimus,
in regi

IN

LlbKUM
sibi

II.

REGUM
praedicit
,

1248
monel, ut descendais
Descende, inquit,

domo, quam

tum Babyloni
solio, et in

David construxerat in arec Sion, destinatum


esse locum, ubi religiosus cultus impenderetur
arcae.
pit
iil

pulvere sedeal, quod hoc lempore


:

videtur fecisse David


in pulvere,

se.de

Extra

illud, ut

apparel, conclave, acce;

virgo

ftlia

liubglon; sede in terra,

David vaticinium istud Nathan

deinde

non

est solium fili


et

Chaldorum, quia ultra non


tencra. Et
c. 4, tradit,

lam

illustri

promissione exultans et gratuillud et ve-

vocaberis mollis

ita

putat Jose-

labundus ingressus est auguslum

pbus, qui

1.

7Ant.

procidisse Da-

lierabile sacrarimn, ut gratias ageret pro sin-

videm

in

faciem suain, id

est, osculatuin esse

gulari
ret,

ill

liberalilate, et aliquid

pralerea oracerta

lerram, et stratum humi supplieantis

more

quod ad promissions

illius rata et

Deum

adorasse.

coinpleinenia pertineret. Dicitur autein sedisse

Quis ego sum, Domine Deus,

et qv/e domus

coram Deo
molleni

non quia desidem sumpserit


habitum
;

et

MEA, QUIA ADDUXISTI ME HUC USQUE?

Audierat

oratoris

id

enini

decebat illum qui Bupplex esset, et

minime benevolum

David Nathan, unde


et

fuerit ad rcgiumsoliuui,

summum

inier Israelitas
tuli le

ordinem sublatus.

Deuin babere

vellet,

apud queni scieat neque


regi, ad

Ego, inquit,
ut esses

de pascuis seqnentem grges,


111a

infinnain e?se neque ingialam fore orationem


illius

dux super populum meum.


nieditari

igitur se-

qui abject procul ambitione

cum cpit
inm

primm optimus
refert

oraior

lerram se pronus abjecisset. Sedebat igitur

David, quae Dei inlernunlio prophel priaudierat.

non ad quielem
cabalur diuturna

et

ignavum otium

neque
sigmli,

Quare

primm

oculos

sedebat propri, sed eo dicendi


in

modo

et aniniuni ad statuai et

orando constantia

quia

tus est, ad familiain

locum unde assuinpnimirm humilem et teregium

diutis boino sedendo,

qum

slando,

aut in-

nuem, ad caulaset pascua, ubi juvniles annos


et aetaliscunabula posueral; deinde ad

curvato corpore persvrt. Nisi mavis, sedisse

regem non

in solio,

sed

humi

et in pulvere,

nonien et splendorem traducit, ut ex dissimi-

quod faciunt qui aut


vilse

aniini a'gritudinem osten-

lium rerum contenlione magis apparerel divi-

dunt, aut buniilem prolitenlur et sordidam


conditionein.

Quoinod
orbat;i

Hierosolymain
fuit
liliis,

quis ego

sedisse dicitur,

cnt

quos

manus profusa liberaiilas. Quasi dicat Ecquondam? ecquis ego niod? Quis mihi ex pasioriiio gurgustio ad doinum islam
nae
:

Chaldaeorum barbara crudelitas in exiliuiu abduxit, Thren. 1, et senes, Tbren. 2, v. 10,

luculenlam, ad
aperuit? Quis

cedrinam basilicam
e provexil, ut

adiium
pauca-

me

cm

eamdemob causam

sedisse dicuntur, et cinere

rum ovicularum
ler, et paslor

paslor fuerim, rex jam appel?

conspersisse capita. Et quidein

cm

Isaias c.

populorunt

Hoc primm modo

47, fortunae conversionem et ancillarcin sta-

Deus
et

illos instiluit,

quos ad subliment gradum

benignos sibi redigere confessores suos ditare. > El paucis inlerje Noverat se paslorem esse oviuin, et non clis nobililatum. Sed quando faclus est < gnre < nobilis, agnovil se ex nihilo fuisse sublevatiiiu, et quia non est obi lus, quis nalus t eral, perseveravit in culmine regali. i (Corn, a Lap.) Alors David alla s'asseoir devant le Seigneur, et du : Qui suis-ie, o Seigneur won Dieu ? Les sainis mil remarque, que David parait en tel tat devant Dieu, pour faire voir par celle posture mme de son corps, la joie humble et comme le la parfaite tranquillit de son me Saint-Esprit, pour celle mme raison, descendit sur les Aptres et sur les premiers fidles, lorsqu'ils taient assis. Ce cantique est toui plein de sentiments de la reconnaissance sincre de David pour tant de grces qu'il avait reues de

humile illusirare
:

ad suain fainiliaritatem advocat. Quod secum

<

itcrm alque iterm versare dbet, quicumque


progressif
in re spiriluali f.icere voluerit.

Siine-

cni bonus discipu lus illaidenlidem


diialur,
illo

secum

et verst, quse accepit doctore. In


:

porr

Adduxisti
,

me

Imc usque,

videtur

meditatus esse David

per quot ipsuin discriextulerit;

mina Deus ad regiam amplitudinem

quemadmodm
arduum
belli, et

ad

illud

fasiigiuni

ascensum

expedieril,

et

bominem imperiium
insidiis

pen iiip'nicm potenlissmorum hoquolidianis pen


lus vernis

slium manibus, et
eripueril.

Quod de

paul ante fue

rat prophel proposilum.


bus ubicumque ambulsti
,

Fuitecumin omni-

etc.

Dieu, dont il se trouvait heureusement accable. C'est un langage du cur qui sera aisment entendu de ceux qui entreront dans cette profonde vnration que demande de nous la majest d'un Dieu qui s'abaisse jusqu' combler de grces des cratures d'autant plus indignes de sa bienveillance, que leur indignit ne leur (Sacy.) est jamais assee connue.

Yehs. 19.

Sed
,

et hoc parum

vism

e>t in

CONSPECTl) TDO
ET1AJM

DOMINE DEUS, MSI LOQUEHERIS


I.N

DE DOSIO SEKVI TUi

LO.NGI.NQCUM.

iili'iii

latur

idem David, quod secundo loco audierat


;

prophel

nempe

in

domosu

aeternuui fore

solium, ad quod ipse rure curque pastoraJi

1340
conscenderat. Ait ergo eo

COMMNTAMtM. CAPUT
Dominum
affectum
id est,

VU.

41M
filiorum

homo,

commodis

in

esse studio in abjcctum homineni, ut


haliuerii il!um in sunirao

non

salis

consuleret,
suluisli.

qum

tu mihi gnrique

postemm meo conDiony-

rerum

fastigio

con-

Hieronymus ex sentenli Ilebneoruin


quern Lyra sequitur,
sic

stituere, nisi etiam dignitatem illam priniam in

in Tradit. Hebr., sius, et

su

fauiili

vellct

esse

perptuant.
,

Videtur
sit il-

Hugo, et Abulensis supra,

exponunt:

aulem hoc loco David explicuisse


lud, in sempiternum,

quid

Haec est lex

Adam, quam dbet homo servare


illi

esset induclus

cm de posterorum throno sernio nam pro voce ill in ton; ,


,

eum

Deo, ut

in simplicitale cordis et purisit

tateserviat, et Deus de illius


sollicilus.

commoditate

giuqnum supposuit. Ex quo constat

quod non
et

Ex omnibus magis mihi probanlur

seniel nobis observalum est, ternum, sempi-

expositiones lertia et quarta.

qu iuiniensum aliquid tuum sonant, magnum aliquando et


ternum, et

perpe-

Vers. 20.

Quid ergo adhre poterit adhuc


Loqui

diuturnum

David, ut i.oquatur ad te?

hoc loco
Da,

tantm
olam
nihil
;

significare.

Est

autem

priori loco
;

ad

idem esse videtur qud


vid
,

orare. Quasi dicat

in posteriori ver, le

meracoth
,

qu vox

sic

Deuin
sit

fuisse

in largiendo liberalem id

sonat absolutuin terminis

sed quod

ut nihil

reliquum (de humanis


illo

inlelligo

conclusum

finibus long protenditur.

commodis) quod ab
cupiat.
tur,

deinceps aut petat aut

Ita est enim lex

Adam

Domine Deus. Hic

Aut cert non esse quid aliud loqua-

locus varivariis exponitur.

Quidam
et

in

Adam

hominein intelligunl exiiniuin


et

heroem, qui

Deum

qum quod locutus est nuper, cm dixit, eo se modo gessisse eum Adam, et illoin hlios.

ipse

niagnus

sit,

et cjus progenies, utpote

ex nobili slirpe,

existimetur nihil cogitatura

rum progenie, quo pater tem necesse non sit (cm


id est,

Cm

au,

ipsa natura

Adam

sordidum,
se

nihil

non ingenuuin: quod cm de

hominis et lex

illi

coguata salis moneat

non

sentiret

homo

ver bumilis, neque de

et nrgeat)

su posleritate speraret, tam insignem Dei in


suani familiam,

bus, ut filiorum
sic etiam

admonere palrem, aut urgere precicommodis sedulus invigilet


est orare

tamque
Alii

liberalein fienevolen-

neque necesse
in nos

Deum,

nisi

tiam mirabatur.

contra in
ipsa

Adam nommer*
nominis notatio
valeat
,

ut

animum
:

paternum obtineat conserill

intelligunl vilem;

quod

veique

quia

eum

paterni animisedulitate,
,

prae se fert, v Cna


lerrenus et lut eus.

Adam idem

quod

omiies nubis commodilates advenient


ipse ignorai, quid nobis

neque
,

interrogationis

Tune autem adhibenda e>t nota, in hunesensum Siccine


:

fulurum

sit

usui

ut

malur provideal, quidvenociniienio,

ut illud

homincm terrenum

et

vilem ampieeteris el

nobis proculamoveat.Qiiarecommodsubditur:

ornas, quasi in eo mulla non essent, quae vi-

Tu ENIM

SUIS

SERVUM

TLUM, DOMINE

DEUS.

lissimum illum esse docent, et jure plus

qum
na-

Quasi dicat: Tu

me

penits et in cute nsti,

oplimo contemnendum? Nonne lex


lata

principio

atque scis quibus rbus

aut
est,

commodis
ut
tibi

indi-

contra Adam, quo mortalium

nemo

geam
mihi

quare necesse non

ego quid
ergo quoe

scitur

immunis, mortem

illi

laboremque mi-

sit

neeessarium aperiam.

Cm
le

natur? Quid est ergo, quod me, genusque

necessaria nobis et nsti el inesse vis, praestare


possis,
gilitas

meum quodam modo ternum


ri,

esse vis, etglo-

non

erit

cur aliud abs

humana

fra-

qu omnium
est

censetur maxima, cumula-

exposcat, nisi cert nostrum esse paren-

tum? Quid

homo, quiamagniticas eum? Aut

tem recorderis, cm animum


et

habeas sic in
velis,

quid apponis erga

eum

cor tuuin? Alii


,

id pil-

noslram uiilitatem amanter affectum, ut

lant Davide signilicari

nihil

homini

in volis

eam potentiam,

ut facile possis paupertati

esse potuisse

quod non

fuerit sibi

Domino

nostr subvenire quanl ocis, et conjuratam

concessum.
sila lex, haec

Hxc est enim

rationali naturae in-

inimicorum

manum repente

confringere.

Quod
nolite

innata cupiditas, ut

suam quisque

Christus ipse faciendum

praecepisse videtur,

commoditatemetvitam, deinde fdiorum dignitatem et gloriam quaerat tueaturque. Id autem

dm

dicit Matth. cap.


sicut

6:Orantes aulem
;

mullm loqui,

elhnici

putanl enim quod


:

totum

Deo consecutus
fuit periculis
,

est David, qui ex mille

in multiloquio suo exaudianlur

nolite

ergo assit

ereptus

et id

tandem obtinuit

simitari eis
vobis
tis:
,

scit

enim pater

rester,

quid opus

quod

in
;

hominura ctu putatur esse maxihoc idem posleris quasi haereditarium


reliquit.

antequm

petatis eum. Sic ergo vos orabietc.

mum
et

et

Pater noster,
pater,

Quasi dicat: Si Deus vobis


erit vobis

perpeiuum

tanus,

Dionysius,

Hue Hugo et
:

inclinant Cajeta-

sit

de omnibus

abund pro-

Abulensis, q. Il,

visum. Dixit hoc idem profanus quidam, qui


docuit vota nostra diis esse permitienda
,

ubi sic locum istum exponit

non

aliter

Adam,

qui

1251

IM LIBRUA1

II.

REGHM
tuum,

1252
inilicat

nrunt. quid nobis futurum sitmagis ex usu,


et quia

animum

Dei benignum et
aliis et

libc-

multo chariores illissunms, qum nos

ralem, quique

ben de

muific rncfideli

ipsi nobis, illa

non negabunt.

Is est

Juvenalis

rendo delectalur. Quasi dicat David, ex


promissionc, et natur ad

gatyr 10, ad

Gnem:
si

omne

bmanilatis

Nil frgo opiabunt liomines?

consilium vis

genus incitatet pron,


profecta.

illa

tt bnficia fuisse

Permiues

ipsis

expendere numinibus quid


sit utile noslris;

Conveniat nobis, rebusque


iV

In loco citato Parai, dicitur

Vropter fam-

am

pro jucundis apthsima quque dabunt d;


est iltis

lum tuum
propter

fecisti, etc.
illa

Ubi alia additur causa,

Charior
Iluic

homo, qum

sibi.

quam

Doininus operatus est ma-

iml explicalio non displicet, neque aliam


,

gnalia de quibus proxirn, et alia,

quaererem

nisi

in
c.

aliam nie vocaret locus


17, v. 18, qui sic Label
iia
:

idem

lib.

Par.

qu non solm apud suos, sed eliam-apud exieruos Davidis memoriam, et ad res arduas virtutem et
industriam commendrunt.
Qualia fuerunl
,

Quid ultra addere potest David, cm


caveris servum

glorifi-

tuum,

et
,

cognoveris
nilul

eum? Qu

victum penab inermi Goliath,

et tolies victos

verba aperl significant

esse rcliquum,
,

finitimos populos, in quibus id spectsse vide-

quod
illo

Domino

postule! David

cm

ita

ab

batur Deus, ut magnus apud omnes haberelr


David.
Nisi

fuerit

cumulatus donis,
:

cl ornatus glori.

mavis hoc

Davide fuisse dictum,

Quod ver subdilur El cognoveris eum, nibil esse aliud existimo qum superioris clausulae
,

quia, ut erat

animo ingenuo, totum illud bene(iciorum pondus in seipsum recepit, ncque

subjectam explicalionem

ex usu enini Scri,

voluit

eum

a'.iis

haberc

commune,

ut magis se

plur

cognoscere aliquem
et

idem valet

quod

oneratum
illis

beneficiis agnosceret, et gratias

pro

amare, ornare,
nani. Sic

curam de

illo

suscipere paler-

ageret assiduas.

Quo modo
et

Paillas ad Ga-

Deus Ose c 13, dicit ad populnni qem paternum in moduro aluitin solitudine: Ego cognovi te in deserto et terra solitudinis. Et Amos cap. 5 Tanlummodb vos cognovi ex
:

lat. 2,

reum
rival.

se esse dicit,

causam
illius

Chrisli

mortis, neque in alios quidquam


Qui
dile.xit,

ponde-

inquit,
ili

me,

et tradidit

srmciipsum pro me. Lege

Chrysostomum
:

et

omnibus cognationibus terr. Sic e;go glorificari

rdum ad
milii.

illud.

Cantic. 2

Dileclus
in libris

meus
Parain

Deo,

et cognosci

Davidem,

nihii

opinor esse
ut

Oportet autem meminisse


sic reforri

aliud,
(ilium,

qum Deum
et

iilum esse
digiiilalis

complexum

lipomenon
libris
alia,

eorum plurima qu

ad regi

gloriosum gra-

Pegum continentur, ut tamen addaniur


in libris
illis

dum

extulisse.

qu

prtcrmissasunt.Quare
,

Vers. 21.

Propter vercum
om.m.v

tih;m, et seii.ec,

si

quid videlur superioribus esse contrarium

cundum cor tuum fecisti


ita ut
lib. 1

magnalia

contrai

ium non

est,

sed

omissum pris
quia

et

notum FACEKES servo tuo. Pauio


Par.
c. 17, v.

aliter [a-

mine additum superiori


locis observato

relalioni.

Quod multis

19

Domine propter

opus

est,

hujus generis

mulum tuum juxta

cor tuum fecisti

omnem ma-

occurrent non pauca. Fccit quidem Deus adn iranda

gnificentiam liane, et nota esse voluisli universa

propter verhum suum, quod legis


,

in
,

magnalia. Nihil ex lot bencliciis David suis mentis ascriplum esse vult, sed totum benignitati

cap. 7 ut
illi

sed

fecit

etiam propter Davidem

bonum

conciliaret

nomen,

et

regnum

divin refert acceplum.Fce.it enim Deus,

redderet fortunaium, quod omissum ante fuerat, et

qusupra commemorala su ni Nathan, nempe ut caulis ad regnum promoveret, ut ab hostili

nunc additum

c.

7 Parai.

manu aique

invidi defenderet

Davidem

notum faceres servo tuo. In ParaliEt nota esse voluisli itniversa magnap imenon
Ita et
:

et

quod

Davidico

semine

aliquis.

r^gno prse-

lia.

tJtroquc loco significantur

illa

magnalia
,

esset lsraclilico,

ut

fidelis esset in promissis.

qu

supra commemoravit Nathan

et

nunc Hoc
fa-

Sarp
sit

namque Deus

Davide consultus promi1,

secum

incditatur David, manifesta fuisse.

certain de hostevicioriam, ut lib.


Pala'slinis obsidebatur Ceila.

cap. 23,

loco nota dicuntur esse Davidi, sive quia igno-

cm cm

Et cap. 30.

rare non potuit, quid essel Deo, et quo

ab Amalecitis vastata est et incensa Si-

clum
illud

consilio; sive,

quod potis reor, quia


,

celeg. El 1.2, cap. 5, bis

Dominus Davidi

victo-

Deus servo suo Davidi

id est, in Davi-

riam promisil de gente Philistin. Jure igitur


felices

dis gratiam,

bellorum

eventus divinorum

verbo-

rum

promissioni fideli, non suis meritis, ascri-

omnibus notum esse voluit, ut illum observarent, quasi aliquid Deo condivinits, et amarent ut Deo gratum
:

bit David.

Quod aulem

addit, eecundm cor

et de patri

ben atqu prolixe meritum.

Ita

1253
utdativus
illc,

COMMENTARIUM
servo tuo,ul grammaticidicunt,

CAPUT VH.
ram,
et

1-254

cum qu

nulla alia

comparanda
Israelitis.

sit,

in

sit acquisilionis.

San
servus,

in
in
et

hebraico textu tam


accusativosunt. In

qu collocata
ut

fuit

Deo gens

Quam
,

matjnalia,

qum
le

Dominus

barbaro eximeret imperio


,

sic

libro

Regum,
col

odiahh

abdecha

ici

esl

Ad

aggressus est jEgyptios quasi imperator


ut bostilem populelur civitatem
vebit
,

qui
in-

manifcstandiim servum

luutn.
;

Et

in

Parai., le

armatam

odiahh

ha geduloth

id esl, ut manifesttes
si

manum. Ubi
,

ea dedil suas virtutis docu,

onuiia magnalia. Manil'estavit ilaque,

ulrum-

mcnla
in

vexalis pris multis modis

deinde

que locnni conjungas


ut per
illa

Dominus magnalia sua,

mari Rubro demersis .Egyptiis, ut

magnum

Vers. 22.

servum suum Davidem manifestaret. Ldcirc magnificatljs es, Domine

sibi

apud alienos etiam populos conciliaverit

Deus, quia non est


his
,

similis tui
,

etc. Tain ex

nomen. Talibus ver beneu'ciis quae uspiam gens Deo cumula ta est ? De quo Moyses Dcut.
c.

quae in Davidis causa

qum

quae antiquis

Non

est alia natio

tam gtandis

qu ha-

populi temporibus operatus est Deus,


accepit, conservatque
tica, salis ostendit

quorum
Israelisibi

beat deos apptopinquanles sibi, sicut'Deus noster


adest, etc.

memoriam gens
in diis
et

Deus,
;

gentium

Et poneret

sibi

nomen. Hic locus ad varias


illam

similem esse nullum

im
est

prter ipsum
in libro
te in

nullum esse Deum. l'roeo, quod

Re-

Quidam quam nuper adduxi, nempe


patet explicationes.

probant,

ex rbus sive in
,

gum babemus Neque


:

Deus exlta

om-

iEgypto ad populi libertatem gestis

sive

in

nibus,

qu audivimus autibus
:

nostris. In Parai,

terra promissions, ut in illam, ejectis antiquis

babemus
aut nulla

Ex
,

omnibus, qnos audivimus. Sed esl

possessoribus, Isral em inducert, illustre sibi

aut

non

nisi

levissima diversilas,
si

atque admirabile comparasse nomen. Sic


C. 03, v.

Isai.

quia priorum verborum,

ad posteriora refe-

12

Qui

scidit

aqnas ante

eos, ut facetet
:

ras alquc componas, haec videlur esse sententia


:

sibi

nomen sempitemum. Et stalim


ut facetes libi

Adduxisli

In

omnibus, quai audivimus aut de node exlernis regionibus, quas inco-

populum tuum,

nomen

qloti.

Aut
,

stris, aut

ided postiit sibi

nomen

quia ex beneficiis
,

lunt pagani ac barbari, et in quibus alieni do-

quibus populum proseculns est


praecipu
esl

quemque
,

sibi

minanlur

dii

niliil

deprehendimus quod
,

qudam
Isral
illis
,

largitate

demeruit

vocatus
:

divin virlute videatur esse profectum

nisi

Deus

seu Deus Hbraeorum


,

quo
alise

quae de tuis magnalibus accepimus. Quare praeter te

nomine ab
neratae

sccernebaliir diis

quos

nullum esse

Deum

manifest cognosci-

naiiones sub ali atque ali compellatione vesunt.

mus. Posieriorum ver illorum quos lanqum


deos coluit delusa gentilitas, nemini convenit

Utraque explicatif probabilis

nomen

deilatis, quia illorum

opra

nibil oient

utraque Dei in illum populum libcralitatem ostendit. Prior mibi potiorst.

divinum; imo illorum plurima qum longissim absunt ut bomines deceant.


Hebraic

FACERETQUE EIS MAGNALIA, ET nORRIBII.IA SUPER


TERRAJI, A FACIE POPULI TUI, QITJI REDEMIST1 EX

eadem utrobiquesunl

verba, et significant, ex
esse

^Egypto, gentem et deum ejus


(1)

(I).

Magnalia

omnibus quae audieral David, unum

Deum,
et fal-

quem

colit Isral

in aliis,

quibus est decepia

gentilitas, nihil esse praeler inane

nomen

tua gens et populus, ac ut vicissim sis Deus ejus. Unde xplicans subdit El tu, Domine D.t.s factus es eis in
sit
:

Ut scilicet Isral

lacem divinilatis timbrant.


Vers. 23.
Isral
,

Que est autem, ut populus tuus


terra, propter quam ivit Deus,
SIBI
IN

ge.ns in

UT REDIMEP.ET EAM

POPULUM? Explicat
,

quaenam
pulus et
et in

sint

illa

Dei magnalia

quibus poesse

Recenliores passim cum Cbald. ex Hebr., vertunl in ablativo , gente et Deo ejus, Redemisli Isral ex ^Egypto, c conseq. d. quenter ab Jgypti gente et deo id est diis ejusdem genlis. Alii per deum, Hebr. Elohim, intelligunt Moysen qui Deo constitutus est Deus Pbaraonis pqu ac Israelis uipote ejus
: ,

Deum.

suum verum cognovit

Deum

lgislatif et

dux vice

D.i,

Exodicap.
:

i,

16, et

gentilium simulacris nihil esse divini

cap. 7,

(vide ibi dicta), q. d.

Redemisti ex

prter alienum et inane nomen. Et orditur

ab eo tempore, quo Deus populum quondam ex ^Egyptio jngo 4id libertatem et regium

/Egvpto gentem Hcbrccam, et deum ejus, id est, Moysen qui ejus erat prneeps dux et ductor loco Dei. Nonnulli per Deum sive Elohim, intelligunt S. Michaelem, qui vive Dei erat dux
,

splendorem traduxil. Quo nomine felicem appellat


,

et supra

naiiones alias long fortuna,

tam llebraeorum gentem ia qu totextant, tamque prclara divinse tutelae atque virlulis

monumenla. Voeat

igituj-

primm

felicern 1er

Hic enim dm Israecaptivi in iEgypto ex e liberarentuf et liberi exirent cum eis egrediens ex iEgypto quasi libra ri videbalur. Se] t. pro Etahuu , id ejujs, per mctathesim legentes ahotau, si, tabernacula ejus, vertunt, redemisti libi id ex /Egypte gnies et tabernacula e'iw. Hebrai
ciistos et praeses Isr-elis.
,
i

!2*B

IN
horribilia
,

LIMUM

il

RGUM
tantm sociatus armigero castra
caecidit
hostilia.

mu
ttirbavit et
diis
,
,

hc atque

non

soi

dm

in ^Egyptio

solo patraia sutit ad captivi populi libertatem,

De infidelium

quibus

scd eliam in regione Chanaanitide

ad

illius

etiam

bellum indixerunt Hebraei

non ade

possessioneni cl regnum. Et hoc posterius hic


signilicalur fortass

multa suppetunl exempla ante tempora Davidica


;

prcipu

ut

fit

ex citato
ibi

post

illa

fure san quamplurima.


;

Neque

lihro Parai, c. 17, verisimile. Sic

enim

v.

ante hune articulum desunt exempla


est

et illud

21

Ut magnitudine su atque terroribus

ejicereC

maxime

notabile, quod accidil paul ante,


,

nationes facie ejus (populi)


liberrat.

quem de JEggpto
tcmpore

sub Samuele

Et quidem admiranda quaedam atque

horribilia conligerunt in co tractu ac

quando non semel ad conspectum arcae cecidit et contritus est Dagon. Gedeon aram confregit Baal undc Jerobaalis
,

quod

filii

Isral ex iEgypti servitute liberi us-

cognomentum

accepit. Et Judic. 10, v.

10",

filii

que ad initam terram proniissionis consumpserunt. Quot in deserto


,

Isral idola projecerunt, sicut anlea fecerant,

quot

in

ips
,

Cliana-

Josue cap. 0. Et ^Egyptiorum

dii

cm

ex

naeorum regione prodigia contigerint


nescit
,

nemo

illorum dominatu emerscrunt Hebraei,


nuti

commidicit

quae in

Exodo

Numris
;

Deuterono-

dicuntur usque ad

pulverem, ut
53, v. 4
:

mio
aliis

vari dispersa sunt


,

quaeque David lum


77, persecutus est.

Abulensis ad illud
in
diis

Num.

Dominus

lum maxime Psalmo


ejus.
illis

Gentem et deum

Hic locus vari loripse

tim

in

eorum exercuerat ultionem. Quarc opterram illam, et gentem , et illius


horribilia contigisse magnalia.

quet interprtes, et ab

quoque

vicis-

dcum dicuntur
Vers. 24.

sim vari distorquetur


expositiones supersedeo

quorum

alTerre

hic

Firmasti

enim tibi

populum

ne longis Irabatur

commentatio. Illam ego arbitrarer expcditam


et veritati vald, et rei ctiam

tuum Isral in populum sempiternum , etc. Quia Deus sempiternum populum illum sibi esse voluit,
illius

grammaticx con-

impedimenta omnia ex

ill

regione,

quam

senlaneam

quae praepositionem illam super,

gentis babilationi destinrat, aut sustulit,


sit

quae terr praponilur, ante gentem et

Dcum
est

aut fecit leviora; quid

ternum aut sempi nobis supra decla-

praeponalur

quod neque infrequcns


im

in

ternum in Scriptur

jam

omni

lilteratur;

bonis auctoribus,

dm

ratum

est.

Item

promissiones

plurimas in

eleganliam captant, adhibelur, in hune sen-

Scriptur sacra esse conditionatas. Quare hic


locus, si haec spectes, nihil habet in

sum

Fecit magnolia et horribilia super terram,

quo

hse-

et super

gentem

et

super

deum

ejus.

Et san

in

rere possit nostra commentatio.

his tribus

magna Iegimus

accidisse prodigia.
,

Vers. 25.

Nunc erco, Domine Deus, verbum


super servum tuum
,

Nain terra concussa est motibus


qui

et scopuii

0.lod locutus es

et super

pro mris crant Amorrhaeis, inclinati et


,

domum

ejus, suscita in sempiternum.

huc usque

aperti
nis

ut per illos tut in terram promissio,

commemorala sunt
laris

divina bnficia, et singu-

ingrederentur Hcbraei
sicco

sicut ante
vestigio,

mare

Dei in populum,

quem suum
,

esse voluit,
instituit,

Rubrum
Psal.

trajecerant

Numer.

benevolenlia. Hinc

jam orationem

cap. 21, v. 11, de


67.

quo nos plurain exposilione


,

precaturque

ut quae promisit

rata faciat
et se-

Apertus est Jordanis

ut liber et

nempe,
dulam
,

ut su
et

curam gerat constantem


suae cui
in
,

expedilus paleret ingressus in terram proniissionis.

domui

omnia praedixerat
qud praostare
est,
,

Ad conspectum

arcae

clangentibus lu;

fore fortunata,
tare

aeternum provideat. Susci-

bis

mri ceciderunt Jcrichuntini


;

stetit sol

ad

autem verbum
:

idem

est

Josue votum

et alia contigre

quamplurima,

promissa

nam quamdi suspensa


:

ncque-

quae divinam testabantur potenliam et provi-

dm

executioni mandata promissio

dormire

dentiam in illum populum paternam. Quod ad


gnies attinet
,

existimalur. Latinus dicerct

Fac

ut

appareant
usitatus

scimus contra

iilas

pugnaturn

promissa. Hic porr dicendi


in

modus
,

esse de clo, ut in Victoria Debborae et Barac,


Judic. 5
,

Scriptur est

cm

id praestatur

quod

in

versa inimicorum

arma

in

cognata

paclis, aut in promissis, seu

minis numeratur.
,

viscera, sub Gedeone, cap. 6, et nuper

cm
Reg.

Sic dicimus suscitare arcum

et gladium

jura-

Sarouel bellum inlulit Palstinis,


cap. 7, et ilerm cap. 14,

lib. 1

mentum
sint et

et

pactum

id est

faccre ne otiosa

cm

Jonathas uno

vacua pacta, promissa, mince.


26.

Vers.

Ut

magnificetur nomen tuum


:

enim ex ^Egyplo exierunt cum supellectile non tantm sua, scd et vEgypliorum quant, commodalo, jussu Dei acceperant, ut spoliaient (Corn, Lap.) ^Egyptum, Exodi 12.
,

usque in sempiternum, atque dicatur

dominus
illa

exercuuum Deus super


postulatio, quae

Isral.

Ingcnua est
,

bonum

optt

et

gloriam pre-

, , ,

,, ,

1557
catur
illi

COMMENTARNJM. CAPUT vu.

ms
audaciam
significat et

quo postulatum exorare studet.


sibi

illaque

ad hune locum accommodata maxime.


robur quo

Optt David oratque ut

Dominus ac doinvigilct,
;

Sed

inter alia

mui

suse et

populo

Isral in

ternum

aliquid

aggredimur intrpide, et constanter


illi

illumque sicut ante lueatur et provehat


illius

ut

persequimur. Unde
re
,

dicuntur corde langue-

nomen

in

sempiternum mirificum ha:

quibus animus excidit, neque parali suut


,

beatur et horribile

ut sicut

pris propter

ut labores sive adeant

sive subeant.

Neque

assidua et grandia bnficia, qui Deus vocaba-

habere dicuntur cor ad aliquam sive curam


sive cogitationem
,

tur excrcituum, id est, Deus

fortis,

in

cujus
,

qui ab

illius

consecutione

dexter omnis erat virtus atque potentia

ille

desperant,

dm

vires suas

cum

negotii magni-

idem Deus appellabalur

Isral

sic

eliam

in

tudine aut diflicultate componunt.


qui pauper est opibus
,

Quomodo
,

posterum nomen idem magis qum antea, notum perseveret. Hic ver pro varia partium
dispositione varias eliam significationes inve-

et viribus exhaustus

neque audet cum homine robusto congredi neque rem aggredi


recuperet
det,
,

quam

sola

plermque pesi

qu tamen parm inter que mullm refert, hoene an


nio
,

se differunt, neillo
,

cunia tentt et expugnat.

Qud

aut vires

modo
,

capias.

morbo

sublatas, aut pecuniis

abun-

Nam

si

ut loquunlur logici

illud

Dominus

animum

dicitur invenisse, ut audeat,


,

quod

exercituum, subjeclum est, et, Deus super Isral,

pris

horruerat

aut

desperaado refugerat,

praedicalum, hune continebit sensum

Deus
,

adoriri. Sic san David,


rita

cm

exigua in se m-

exercituum

potens nimirm et invictus

cu-

cognosceret, et
,

supra mrita ac vires

ram

suscipit Isral.

Si ver contra statuas


,

existimaret

et processe regno
,

tam luculento
hserere
esse postu-

ordinemque permutes ille Deus est Isral


,

sensus erit

Qui Deus
Quasi

atque amplo

et illud

in su famili
illud

est exercituum.

perpetu

non putabat
et

Deo

dicas

Alise nationes alios sibi


;

deos tutelares

landum. Quare
sic abjecerat
,

animum

desponderat, et cor
et

habent
Isral
,

at ille

Deus, quem tutelarem habet


,

quasi ad illam cogitationem

Deus

est fortis

et cui nulla potest

curam

se putaret excordem.

Cm

autem Deus

obluctari potentia.

Et domus
ram Domino
:

ut stet jucundari

servi tui David erit stabilita co-

quia tu, Domine Deus exercituum,

Deus

Isral, revelasti aurem servi tui, dicens:

<

Domum

/Edificaro tibi. Orat, ut slabilito, reque


t

Deo suo. c Chacun de nous, ajoute ce saint, pourrait peut-tre s'imaginer que cette faiblesse n'arrive qu' lui seul dans la prire , et que d'autres ont plus de pouvoir sur leur esprit si David lui-mme ne
,

ips confirmato promisso in

regno

stabiliat

disaiUfansrEcriture:Se/<7/te!(r,_;'a*'/roMt^ mon cur pour vous prier. Le Prophte, ajoute ce

confirmetque

domum, ne unqurn regium no,

men

excidat su famili
,

quando

id

proxim
:

verbis prdixit

promisitque non obscuris

Revelare autem, seu aperire aticujus mires, idem


est

ex Hebraici sermonis proprietate

quod
ad
i

alicui aliquid praedicere, prcipere, aut loqui,

ut pluribus ostendimus
illud
:

lib. 1

Ueg. cap.

9,

Dominus autem revelaverat auriculam Sa-

muelis.

Vers. 27.

Propterea invenit

servus tuus

cor suum

(1).

Cordis multiplex significatio est,

(1) C'est pour cela que votre serviteur a trouv son cur pour vous adresser celte prire, i Nous c devrions rougir, dit saint Augustin, en con sidrant avec combien peu de respect nous
i <

nous prsentons Dieu dans

la prire.

Nous

sans y tre; no tout moment , et i nous n'avons point de liens pour le retenir c et pour empcher qu'il ne se trouve comme livr en proie aux fantmes de notre imagination et aux garements de notre esprit afin qu'il trouve sa joie et son repos dans le i sein de Dieu. Vix slat cor ad Deum suum, et quodammodb fugit se ; nec invenit caacellos quibus retineat avolationes tuas et vagos motus,
lui

sommes prsents devant tre cur nous chappe

semble nous marquer, par cette ex, pression , que son cur lui chappait sou vent, et qu'il courait aprs lui comme aprs un fugitif , sans qu'il pt le reprendre, jus< qu' se voir rduit crier Dieu, comme il mon Dieu, mon cur m'a fait ailleurs : e abandonn, t C'est pourquoi le mme saint admire la bont de Dieu , < qui souffre que les prires que nous lui faisons soient interrom< pues de tant de distractions et d'irrvren ces, > et qui attend que nous lui en offrions quelqu'une avec une vritable attention de cur. Et alors, dit-il, il nous exauce, sans se souvenir de tant d'autres qui ont t si vagues et si peu respectueuses. Dans le livre des Paralipomnes , au lieu de Votre serviteur a trouv son cur ces mots nous lisons : Votre serviteur a trouv de la confiance; Invenit fiduciam. Ces deux vrits peuvent aisment s'allier ensemble. Car lorsque le cur est vraiment attentif Dieu il conoit une ferme confiance que Dieu l'exaucera puisque cette attention mme est dj un grand effet de la grce que nous dsirons d'obtenir de lui. Mais lors au contraire que notre prire est pleine de distractions , nous n'y trouvons point cette confiance dont parla David , parce que nous avons lieu de craindra qu'tant si peu digne de la majest de Dieu, (Sacj.) elle ne lui soit pas agrable.
c <

saint

t. S. IX.

40

59
ultr

INDEX.
tam prolixe
et facile

1200
incipiat apparere fides, incipe ocu-

omnia promisisset,
abjecerat, et cor
et hc

missorum
los in

recuperavit

animum, quem

domum meam
ill

intendere benevolos,

ita

quod amisisse videbatur, invenit;


liberali

tam

ut ab

promissione confirmatus ausus, illud

per

sit

nunqum dimoveas, sed ut semcoram te. Hinc enim nunqum ab e


eos

orando petcre, de quo pris cogitare neque


audcret
,

benedictio tua aberit in aeternum, qu id


habebit, ut
et tua (1).

neque posset. Hc

milii cxpositio
illi

omni ex parte fortunata

dici possit,

videtur expedita et facilis; cui favent


cordi

qui
:

addunt prparatum. Quasi dicat David


infirmum
erat

Cor mihi pris ad hanc cogilaiionem


tionem
et

et ora,

timidum

neque
ut

aptuin ut ad tanti noniinis spleudorem aspiraret

Vers. 29. Benedicetur domus servi tui sempiternum, ut semper ex domo et famili me in regno succdant, ac super Israelem rgnent posteri mei quamdi durabit lsrae(1)
in
,

nunc autem paratum habeo, non solm sperem, sed etiam petam
:

hc

lis

regnum.
Abul. hic, quaest.
,

et inilii

atque familiae lu fidc et promissione deberi

putem.
Vers. 28.

ult., tractt qustionem, an Salomon sit damnatus? et respondet affirmative idque maxime probat ex eo qud ipse idola se erecta moriens non destruxerit,

Nunc ergo, Domine Deus, tu es


ergo, Domine, Deus sis,
veritas nullo

Deus, etc.

Cm

quodutiquefaceredebuisset,etreipsfecissetsi ver pnituisset ; nam idola hsec trecentis fer post eum annis destruxit Josias rex, 4 Reg. 23.

quo abesse
promissis

modo
fides;

potest, neque
et hsec mihi
,

pondus

Verm moderni interprtes in Salomonem mitiores sunt, melisque de ejus salute sperant.

et

bona spont promiseris, incipe jam

ut pro-

(Corn, Lap.)

INDEX RERUM.
Column
sione).

Vocat Dominus Samuelem,


judicia

SANCTIl VITA.

9-10

ac statuta sibi contra Heli

QUATUOR LIBROS REGUM PROLEGOMENA.


IN
1. Quis

prnuntiat. Sermones Domini, comIbid.

pellente Heli,
totus

aperit

Samuel, quem
prophetam
175-176

2.
3.

horum librorum scriptor? De horum librorum litulo. Quae tempora regum historia
De horum librorum
divisione.
li-

Ibid.

deinceps

populus

17

agnoscit.

Commentarium.
18
Ibid.

177-178

complectatur.
4.

Caput IV (Vulgata

cum

gallic ver-

sione). Bella Philisthiim contra Israelitas.

5.

De

excellenti et utilitate

Arca

in

castris

adducta et ab

brorum Regum. Re 6. De interpretibus librorum


gum.
IN

19

hostibus capta. Ophni et Phinees caesi.

Interitus Heli et Phinees conjugis.

201-202
207-208

26

L1BRUM

I.

REGUM COMMEN31-32
(Vulgata

Commentarium. Caput V (Vulgata cum


sione).
Philisthaei

gallic ver-

TARIUM. Caput primum


ipsius

arcam in templo

cum

gallic

Dagonis statuunt. Dagon humi proslcrnitur. Multis confecti plagis Philisthiim

versione). Historia Elcanse et

duarum

uxorum. Anna

filium impetrat

arcam dimittere coguntur.

223-224
225-226

Domino. Huncvocat Samuelem, ac

Commentarium.

Deo devovet. Coramentarium.


Caput U (Vulgala cum
sione
Heli
).

4142
47-48
gallic ver-

Caput VI (Vulgata cum gallic versione). Deducla arca Belhsames advenit.Percussi cde Belhsamilae.

240 250
253-251

Canticum

Annae.

Filiorum

Commentarium.
Caput

mores

dissoluti

describuntur.

VU

(Vulgata

cum

gallic

Samuel coram Domino ministrat. Sacerdotis Heli nimia erga gentia. Huic
lilios

versione). Arca deducilur Carialhia-

indul-

rim. Hortatur Samuel Israelilas ut ad

Dominus per prophetam


87-88
95-96

Dominum

redeant.

De manu

Philis-

domus Commentarium.
Caput
III

excidium vaticinatur.

lliinorum lihcrat Israelem.

287-288

Coinmenlarium.

289-290
gallic

(Vulgala

cum

gallic ver-

Caput VIII (Vulgata cum

mi
versione
statuit
raelitse.
).

INDEX.
Israelis judices filios suos
Is-

1262

Samuel. Regem postulant

Agag regem intcrficit Samuel, ac 557-558 reprobatum Salem luget.

Samuel, jubente Domino,


317-318

Commentarium.
Caput XVI (Vulgata cum
versione).
gallic

563-564

jus rgis ipsis indicat. Prophetce verbis nolunt acquiescere.

Samuel

Commentarium.
Caput IX (Vulgata
sione
).

319-520

Betlilebem ad

Domino millitur ungendom in t regem

cum

gallic ver-

Davidem. Sal, agitante spiritu malo,

Saiil

patris asinas quierens

Davidem
lente
,

accersit,

quo cilhar

psal-

Samuelem adit, et ab ipso nocte hospilio recipitur.

rex levis habet.

615-616

345-346
351-352

Commentarium.
Caput XVII (Vulgata cum
versione). Congregatis
gallic

619-620

Commentarium.
Caput
sione
).

Vulgata

cum

gallic ver-

itermadpug-

Saiilem in regem ungit Sa-

nam
viciis

Philisthaeis

Goliath gigas con-

muel. Prophetat Sal, et populo rex


agnitus

Israelem apptit.

Hune David
dejicit
,

sedem ponit

in Gaba.

377-378
383-384

sol

armatus fund humi

ac

Commentarium.
Caput XI (Vulgata
sione).

proprio ipsum gladio

interiieit.

647-648

cum
,

gallic ver-

Ammonitse obsident Jabes Gaurbeni Sal


,

Commentarium. Caput XVIII (Vulgata cum


versione
).

659-660
gallic

laad

quam

irruente in
deviclisque

David et Jonatbas jungunt

ipsum Spiritu Domini


stauratur in Galgal.

amicitiam. Accenditur

odium

Salis

hostibus, librt. Salis regnum in-

contra Davidem,

quem

lance nititur
ipsi

413-414
417-418
gallic ver-

configere

et

Merob

filiam

pro-

Commentarium.
Caput XII (Vulgata cum
slone
).

missam
puliis

tradit alteri, Michol ver ju-

niorem centum Philisthaeorum prsedespondet


sibi

Samuel innocenti

suae tes-

David

in

uxo-

tem universum populum appelktt. Ingrati erga Deum animi necnon infidelis

rem.

701-702
707-708

Commentarium.
Apologie de David.
431-432
435-436

Israelilas arguit

bortaturque ut

736
gallic

Domino constanter Commentarium.

adhaereant.

Caput XIX (Vulgata cum


versione
).

Sal

Davidem occidere

Caput XIII (Vulgata


Israelilas.

cum

gallic

volens verbis Jonalhae placalur. Davi-

versione).Bellum Philislhiim inter et

dem iterm rex


giens

transfigere tentt, qui

Stationem hostium in Ga-

ope et industri

Michol
adit.

uxoris

fu-

baa debellat Jonatbas. Neglecto Domini

Samuelem

Sal inter pro-

mandato
,

Saiil

offert

holocaus-

phetas.

751-722 755-756

tum

quam ob causam ipse cum loti domo reprobatus Domino per Sa457-458 muelem praedicitur.
Commentarium. Caput XIV ( Vulgata cum
t, Philislhaeos

Commentarium.
Caput
versione).

XX
,

Vulgata

cum

gallic

463-464
gallic

Novo fdere Davidi jungitur Jonathas qui causam amici apud


agit.

patrem frustraneo conatu

Ipsum

versione). Jonalhas, armigero comi-

aggreditur, incussodissipt.

que terrore ipsorum castra


Violato,

tamen indicto pris signo Salis manibus libral. 769-770 Commentarium. 777-778
Caput XXI (Vulgata cum
versione). David
gallic

licetinscius, patris jureju-

rando, mortis incurrit periculum,


vixque rclamante populo necem evadit. Salis

cum

viris suis in ur-

bem Nobe profugus Achimelechum


507-508 517-518

narrantur victoriae.

sacerdotem
ipsi

adit, qui,

premente fam,
Hinc David
801-802

Commentarium.
Caput
versione).
tis.

ac commilitonibus panes sanctifi-

XV

(Vulgata

cum

gallic

catos

comedendos

offert.

Bellum indicitur Amalecicontra Domini im,

confugit ad Achis regem Geth, apud

Regem Agag

quem dementem

se simult.

perium serval
nuele

Saiil

qui idc Sa-

Commentarium.
Caput XXII (Vulgata cum
gallic

803-804

inobedienliae

arguitur,

ile-

rmque regno

dejeclus

declaratur.

versione). Fugit David in speluncam

263

INDEX.
cde. Recuperatam ab hostibus praedam socios inter ex asquo divdit, et dona etiam de spoliis ad seniores Juda mittit. 1005Commentarium. 1011 Caput XXXI ( Vulgata cum gallic versione ). Pugnant Philisthoei adverss Israelitas. Sal cum u'liis cdilur. Viri Jabes Galaad Salis ac filiorum ejuscorporasepeliunt. 1027 Commentarium. 1029 Quprofana lempora cum hoc tempore sacro concurrerunt.
afficit

1264

Odollam.iridequead regom Moab. Monente dein Gad prophet, fn lerram Juda redit. Omnes Nobe sacerdotes, excepto uno Abialhar ad Davidcm 825-826 profugo, occidi jubet Sal. 829-830 Commentarium. Caput XXlll (Vulgata cum gallic versione). David libral Ceilam. Fugit in desertum Ziph; prodilus ver Ziphaeis, renovatoque cum Jonath fdcre , secedit in desertum Maon , ac

1006 1012

tandem irruentibussubit Phiiisthis 851-852 manibus Salis liberatur. Commentarium. 857-858 Caput XXIV (Vulgata cum gallic versione). David in speluncam Engaddi latebram quaerit. Solus inibi ingreditur Sal ; ipsius cblamydis oram abscindens David , probibet ne rex occidatur. Sal, agnil culp, Davidis innocentiam pnitens laudibus extollit, eumque meril regnatu-

1028 1030

10i5

IN

L1BHUM

II.

TARIUM. Caput primum (Vulgata cum


c versione
sese gloriantem.

REGUM COMMEN1047 1018


galli-

). Audit Israelis caede , David nuntium occiditde Salis nece

Salem et Jonatham
Ibid.

lunereo planctu dcllet David.

rum

prsedicit.

Commentarium.
( Vulgata cum gallic Moritur Samuel ac plangitur. David in deserto Pharan commoratus, victum TSabale petit, cui, duris acceplis nunliis, mortein minatus, Abigail voce placatur. Moritur Nabal, cujus uxorem Abigail conjugio sibi jungit David, simul et Aclrinoam , Michol Salis lili Phalti tra-

867-868 871-872

Caput

XXV

versione

).

Commentarium. 1051 1052 Caput II (Vulgata cum gallic versione). David in regem Juda,Isboseth ver in regem Isral ungitur. Pugna inter ulriusque rgis exercitns. Debellatur Abner, dux Isbosethi.

Asael occidilur.
III

Commentarium.
(Vulgata cum gallic versione ). Salis inter et Davidis domos longa conceriaiio. Abner, Isbosetho relicto, Davidis partes ample-

1079 1080 1085 1086

Caput

dit.

Commentarium.
Caput XXVI (Vulgata cum gallic versione). David rursm in deserto Ziph lalitans dormientem in tentorio Saiilem invadit, servatque rgis vit, hastam ipsius etscyphuin aufert. Culpam iterm fatelur Sal, ac salu-

803-894 901-002

935936 tem Davidi pollicelur. 941-942 Commentarium. Caput XXVII (Vulgata cum gallic versione). Achis regem Geth denuo adit David, quo urbem Siceleg impetrat. Inde plurimas ex Amalecitis et vicinis regionibus pradas refert.

Per prodilionem Joab interIlunc amar deflet David. 1 107 1108 Commentarium. 1H5 1114 Caput IV (Vulgata cum gallic versione). Baana.et Rcchab militum praefecti occisi Isbosethi caput ad Davidem deferunt quos David jubet interimi. 1137 1138 Commentarium. 1139 1140 Caput V (Vulgata cum gallic versione ). David tolius Israelis in reclitur.
ficitur.
,
,

gem ungitur, pulsisque Jebusisarcem S/on expugnat. Hiram rex Tyri


ad Davidem nuntios mittit. Plurimas David accipit uxorcs.bisPhilisthxos
debellans.

Commentarium.
Caput XXVIII (Vulgata cum
lic

953-954 955-956

1151 1152
1155- 1156

Commentarium.
Caput VI (Vulgata cum gallic versione ). Reducente Davide arcam Carialhiarim occiditur Oza ipsam attingere volcns, ideque David eani in domo Obededom deponi jubet. Hanc postea in Jrusalem deducens et coram Domino saltans Michol
,

gal-

adversit Salem arma movent. David rgi Achis fidem ac subsidiuin in bello pollicetur. Pythonissarn consulit Sal
;

versione). Philisthiim

Samuel evocatur. Commentarium. Caput XXIX ( Vulgata cum

965-96G 969-970
gallic

irridelur.

11 81- 1182

versione). Cogentibus Philislhinorum salrapis, rex Achis, licet invitus, Davidem remittit Siceleg. 997-998

Comment3rium.
Caput VII (Vulgata cum gallic versione ). David proponens adificare templum Domino Nathan prophet
prohibetur. Ipsi promittitur lilius illud edihcaturus. Gralias Deo agit David, orans ut promissa sibi adim
pleat.

1185 1186

Commentarium. Caput XXX ( Vulgata cum

999-1U00
galli-

c versione ). David , incens direptque ab Amalecitis Siceleg , invasores istos opprimit , et magn

1225-1226

FINIS TOMI NONI.

La.

Bi.bLLothe.que.

The. Li.bhan.ij

Universit d'Ottawa Echance

Uni vers ity of Ottawa

Date Due

s
i

6
G R N
I

7
fi

E P

C
E

Q U E
s
P.

- P
R Q

U L
C

Ce BS

C6LC 1337 V009 .L3H5 SCRIPTUKAE MIGNEt JACQU COO ACC* 1043549

Вам также может понравиться