11/07/2012

OTURMALAR

Zeminlerde Oturma

11/07/2012

OTURMALAR:
Temelden zemine aktarlan yap ykleri altnda temel tabannda meydana gelen dey dorultudaki deplasmanlar oturma olarak adlandrlrlar. Oturmalarn bilinmesi: Yzeysel temellerde zemin emniyet gerilmesinin; Derin temellerde ise emniyetli kazk yknn bulunmasna yardmc olur.

11/07/2012

Oturmalar
Time (log scale) Stage I: Ani oturma

Settlement

Stage II: Primer konsolidasyon

tp Stage III: Sekonder konsolidasyon

St = Si + Sc + S s
Si = Ani oturma (elastic deformation)

Sc = primer (birincil) konsolidasyon oturmalar Ss = Sekonder konsolidasyon oturmalar

AN OTURMA
Zamana bal olmayan, yklemenin hemen sonrasnda, zeminin su muhtevasnda bir deiim olmakszn meydana gelen oturmalardr. Normal konsolide killerde oturmann ok kk bir blmn tekil ettii iin ihmal edilebilir. Fakat ar konsolide killerde elastik teori kullanlarak hesaplanabilir.
Time (log scale) Stage I: Initial compression Settlement Stage II: Primary consolidation tp Stage III: Secondary consolidation

11/07/2012

Ani oturmann hesaplanmas

Yk uygulanr uygulanmaz meydana gelir. Elastisite teorisinden hesaplanr. Homojen, izotrop ve elastik ortamlar iin geerlidir. Ortamn homojenlikten uzaklamas durumunda nemli hatalar sz konusu olabilir. niform ykl ve sonsuz derinlikteki zemin tabakasnn yzeyinde meydana gelen dey oturmalar

Toplam oturma:
= + + + : ani oturma : konsolidasyon oturmas : plastik oturma : kabarma

11/07/2012

An oturma:
niform ykl (flexible) tam bklebilir bir alann ke noktalarnda meydana gelen dey dorultudaki ani oturma: 1. = . . .
: Poisson oran 0,40,5 suya doygun kil 0,20,5 kum 0,10,4 kaya E: zeminin elastisite modl 2050 kg/cm yumuak kil 0 0 kg/cm ka kil 70200 kg/cm sert kil 100250 kg/cm gevek kum 300900 kg/cm sk kum q: taban basnc : ani oturma tesir katsays:

Yk alan ekli L/B=1 2 5 10 L=B=D Merkez 1,12 1,52 2,12 2,5 1,0

Ip Ke 0,56 0,76 1,05 1,27 0,6

Orta 0,95 1,30 1, 2 2,20

Konsolidasyon oturmas:
Kohezyonlu zeminlerde zamana bal olarak ortamdaki suyun efektif gerilmede ortaya kan artmdan dolay ortam terketmesi sonucu oluan kum-akl tr kaba daneli zeminlerde sorun olmayan oturmalardr.

11/07/2012

a) Oturma hesab yaplacak tabakann orta noktasndaki ve 0 hesaplanr.

b) Arazideki gerilme art durumuna gre konsolidasyon deneyinden mv katsays belirlenir.

W = Toplam yap yk BxL = Yap taban alan

Zemin yzeyi Taban basnc, q 1 2 3 4 mv1 mv2 mv3 Df

h1=H/4 h2=H/4 h3=H/4

01 02 03

1 2 3 4

h4=H/4

mv4 04

11/07/2012

oturma hesab
nce oturma hesaplar iin gerekli mv deerleri konsolidasyon deneyinden belirlenir. Daha hassas oturma hesab iin kil tabakas hayali tabakalara ayrlr Her tabakann orta noktasnda efektif jeolojik gerilme (o) ve yapdan gelen ilave yk deerleri () hesaplanr Her tabaka iin ayr ayr oturma hesaplanr ve toplanr.

S = H mv Sc = Sci = mvii Hi

11/07/2012

rnek 1.
Dikdrtgen radye temelin altnda 12m kalnlnda kil zemin yer almaktadr. Merkezi altndaki konsolidasyon oturmalarn hesaplaynz? (Df=3m)

P=2,5

(temel taban basnc)

=25-1,7*320 t/

=25 - 1.7*320 t/
Df=3m

mv1=0.008cm/kg mv1=0.008cm/kg mv1=0.008cm/kg mv1=0.008cm/kg mv1=0.008cm/kg mv1=0.008cm/kg

P1 P2 P3 P4 P5 P6

H=2m H=2m H=2m H=2m H=2m H=2m

11/07/2012

Z(m) 0 2 4 6 8 10 12

a/b 2 2 2 2 2 2 2

z/b 0,8 1,6 2,4 3,2 4,0 4,8

0,215 0,155 0,095 0,065 0,045 0,03

/ 2.0 1.72 1.24 0.76 0.52 0.36 0.24

= 0.215

=I P 4 = 0.215 20 4 = 1. 2

= 0.008 200 = 9.2cm

2 + 1. 2 1. 2 + 1.24 1.24 + 0. 6 + + + .. 2 2 2

11/07/2012

rnek 2
(2x8)m boyutlarnda bir temelin net taban basnc 2 dir. Temel altnda 4m kalnlnda silt, 6m kalnlnda kil tabakas bulunmaktadr. Temelin kesinde ve uzun kenar boyunca oturma deerlerini elde ediniz.

=20 t/

mv1=0.005cm/kg mv2=0.005cm/kg mv3=0.01cm/kg

P1 P2 P3

H=2m H=2m H=3m

mv4=0.01cm/kg

P5

H=3m

10

11/07/2012

= b=2m = a=8m

Ke olduu iin

= =

= =

= = = , , = , , = , , , , , ,

2.54cm

2.54cm

4.50cm

11

11/07/2012

G ve A noktalarndaki oturmay hesaplaynz?

15m

C F

7.5m

G 5m

H J 5m

G noktasndaki oturmay hesaplaynz?

15m

C 5m F CFGD b=5m a=7.5m

BFGE
7.5m b=7.5m a= 20m

E D

HG = HBFGE - HCFGD

12

11/07/2012

A noktasndaki oturmay hesaplaynz?

HA = HBFHA - HCFJA-HEGHA+ HDGJA

B 15m C F

7.5m

G 5m

H J 5m

UYGULAMA
Dikdrtgen Ykl alanlarn altndaki gerilme artnn hesaplanmas Dikdrtgen kesitli betonarme plak (3mx4.5m) zemin yzeyi zerinde bulunmaktadr. Plak zerindeki yk 2025 kN. 3 m derinlikte A, B ve C noktalarndaki gerilme artn hesaplaynz?

13

11/07/2012

B = 1.5m, L = 2.25m

Iz = 0.105 (grafikten)

A Noktasndaki Gerilme

14

11/07/2012

B Noktasndaki Gerilme

C Noktasndaki Gerilme

Byk dikdrtgen

Kk dikdrtgen

15

11/07/2012

F noktasndaki gerilme

F noktasndaki gerilme

rnek Uygulama 15m x 25m lik alan, 120 kPa lk niform bir ykle yklenmitir. A noktasnn 10m altndaki gerilme artlarn bulunuz ?

16

11/07/2012

rnek Uygulama 15m x 25m lik alan, 120 kPa lk niform bir ykle yklenmitir. B noktasnn 5m altndaki gerilme artlarn bulunuz ?

rnek Uygulama 160 kPa lk niform ykle ykl alanda, A ve B noktalarnn 6m altnda meydana gelen gerilme artlarn bulunuz ?

17

11/07/2012

160 kPa lk niform ykle ykl alanda, A ve B noktalarnn 6m altnda meydana gelen gerilme artlarn bulunuz ?

rnek Uygulama Zemin yzne oturan 200 kPa lk niform ykle ykl alann, A noktas altnda kil tabakas ortasndaki, dey gerilme artlarn bulunuz ?

18

11/07/2012

rnek Uygulama 2m x 1.8m taban alanl tekil temelden dolay, temel ortas altnda T noktasndaki net dey gerilme artn bulunuz ?

rnek Uygulama Duvar tayan erit temelden dolay, H noktasndaki net dey gerilme artn bulunuz ?

19

11/07/2012

rnek Uygulama Uzun dolgudan dolay, R noktasndaki dey gerilme artn bulunuz ?

lave Dey Gerilmeler

q
Yzey yk lave dey gerilme (yzey yknden)

Mevcut dey gerilme (zeminin kendi arlndan)

z = z + qz
.z
z Derinlik

20

11/07/2012

WESTERGARD YNTEM

Square : kare Rectangular : dikdrtgen Strip : erit Circular : dairesel

rnek 1
niform ykl bir kare temel homojen bir zemin zerine ina edilmitir. Temele gelen kolon yk 500 kN ise yzeyden 2m aada temelin orta ve kenar noktasna karlk gelen gerilmeleri hesaplaynz?

B=2m

Z=2m

21

11/07/2012

zm
Temel taban basnc

B=2m

500 q= = 125kPa 2x 2

Z=2m

z 2 = = 1.0 B 2
Tablodan bu deere karlk gelen gerilmedeki azalma yzdesi temel merkezinde temel kenarnda %22 %16

v = 0.22x125 = 27.5kPa (Temel ortas) v = 0.16x125 = 20.0kPa (Temel kenar)

Square : kare Rectangular : dikdrtgen Strip : erit Circular : dairesel

z 2 = = 1.0 B 2

22

11/07/2012

rnek 2. Uniform ykl bir dairesel tank nedeniyle zemin yzeyinden 10 derinlikteki temelin orta ve kenar noktalarndaki gerilme deerleri nedir?

B=20m

Z=10m

z 10 = = 0.5 B 20

q = 0.40x100 = 37 kPa (Temel ortas) q = 0.23x100 = 23 kPa (Temel kenar)

Square : kare Rectangular : dikdrtgen Strip : erit Circular : dairesel

z 10 = = 0.5 B 20

23

11/07/2012

rnek-1
W=42000 kN

Msaade edilen oturma 10cm dir.

= = = Radye temel
1 1 = 18kN/m 2 = 20kN/m c = 5kPa =20 cu = 48kPa u = 0 Eu = 15000kPa
Eu=15000kPa

kN/m

Kil Tabakas

1- Hesap yaplacak derinlikler ve gerilmeler hesaplanr

n = 18kN/m

TEMEL KAZISI

n = 20kN/m

n = 20kN/m

24

11/07/2012

Yap ina edilmeden nceki efektif jeolojik gerilmelerin derinlikle deiimi hesaplanr

0 =
Z=6m

=
+ =

01 =

Z=12m

0 =

Yap sonras ilave gerilmeler

W=42000 kN

=
Z Z=6m

kN/m

= 69kPa

= 23kPa

Z=12m

= 17kPa

= 12kPa

25

11/07/2012

2- dometre deney sonularnn deerlendirilmesi

Deney banda
Deney numunesi ap, Do Numune ykseklii, Ho Deney ba su muhtevas Deney ba numune arl Dane birim hacim arl 75mm 20mm % 41 171 gr 2.70 gr/cm Basn (kN/m) 0 25 50 100
Ho=20mm

Deney okumalar
Deformasyon okumas (1/100 mm) 0 12 20 53 152 268 391 376 352

200 400 800

Do=75mm

400 100

Deney sonu su muhtevas = %44

eon hesaplanmas
Deney sonundaki su muhtevas, wn ve boluk oran en ise,

e n w S = n s
Deney sonunda S=1 kabul edilir. en = 1.196 olarak bulunur. en 1 1 = 0.44 2.70 = 1.196 Bu boluk oranna tekabl eden numune ykseklii Hn = H0-3.52 = 16.48mm olarak bulunur.
H e == Ho 1 + eo

e =

H (1 + e 0 ) H0 H (1 + e 0 ) H0

e en eo

e = e 0 e n e0 = e n +

H0 Hn

Buradan da e0 = 1.655 olarak hesaplanr.

26

11/07/2012

Proje Sondaj No Derinlik (m) Tarih

P (kPa) 0,00 0-25 25-50 50-100 100-200 200-400 400-800 800-400 400-100

rnek-1 SK-1 13,0

D(mm) Ho(mm)

75,0 20,0 1,94 41%

en =

1,196
e =

h =
e0 = wn
e av (m/kN)

3,52 1,655 44%

mv (m/kN) 0,00000 0,00016 0,00024 0,00034 0,00054 0,00033 0,00019

H (1 + e0 ) H0 H (1 + e0 ) H0

e = e0 en e0 = en +

n (t/m)
w0

P
(kPa) 0,00 25,00 25,00 50,00 100,00 200,00 400,00 -400,00 -300,00

Okumalar (1/100mm) 0,00 8,0 20,0 53,0 152,0 268,0 391,0 376,0 352,0

H
(1/100mm) 0,00 8,0 12,0 33,0 99,0 116,0 123,0 -15,0 -24,0

0,000 0,011 0,016 0,044 0,132 0,155 0,164 -0,020 -0,032

1,665 1,654 1,638 1,594 1,462 1,308 1,144 1,164 1,196

0,00 0,0004 0,0006 0,0009 0,0013 0,0008 0,0004

3- A.K.O. hesaplanmas
0 = 2*18+11*(20-10) = 146kPa = = 1.0

1.70

1.60

1.50

e (%)

1.40

1.30

1.20

1.10

1.00 10 100

p = 150 kPa

1000

Log(p') (kg/cm)

27

11/07/2012

4- Ani oturma hesab:

Kil tabakas ok kaln ise aadaki forml kullanlr

1 2

Drenajsz koullar (u=0.5) Rijit radye temel iin Is=1.2 69 20 1 0.52 1.2 = 0.0 15000

= .

5- Konsolidasyon oturmas

Temel Merkezi
Tabaka no 1 2 z (m) 6 18 m=z/B 0.30 0.90 Ir (%) 55 24 o (kPa) 96 216 (kPa) 69*0.55=38.0 69*0.24=16.6 son (kPa) 96+38=134 216+16.6=232.6 mv 0.00054 0.00033 Soed (m) 0.25 0,066

Soed(merkez) = 32cm

28

11/07/2012

29