Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
UM US US
ORUM IS IS IS I E
ciones. Los
clinacin todas.
mente toman
o a una genitivo en I.
as
Plu.
EM EI EI E
magnus - a - um maior - is
5. El adjetivo
En latn hay tres tipos de adjetivos. Veamos: Del tipo bonus - a - bonum Se enuncian con el nominativo del singular del masculino, femenino y neutro, respectivamente. Se declinan como sustantivos de la segunda declinacin los masculinos y neutros y como sustantivos de la primera declinacin los femeninos. Siguen esta norma los acabados en ER - A - UM (pulcher - pulchra - pulchrum). Se declinan como los sustantivos de la tercera declinacin con tema en consonante y se enuncian dando el nominativo y genitivo, que sirven para los tres gneros: vetus vetus - veteris. Hay que tener en cuenta que el ablativo singular acaba en E y el genitivo plural en UM. Declinados como los sustantivos de la tercera declinacin con tema en i Dentro de estos adjetivos se diferencian, a su vez, tres tipos: 1.De tres terminaciones, que equivalen a masculino, femenino y neutro: acer - acris - acrum, en los que el nominativo del femenino es siempre igual al genitivo. 2.De dos terminaciones, que equivalen, el primer trmino a masculino y femenino, y el segundo a neutro: brevis - breve, fortis - forte. 3.De una terminacin, por lo que sirve para los tres gneros. Siguen esta declinacin los adjetivos acabados en: NS: prudens - prudentis OX: ferox - ferocis AX: audax - audacis IX: felix - felicis
10
6. La conjugacin latina
As como el sustantivo se enuncia con dos trminos, nominativo y genitivo, el verbo latino se enuncia con cinco trminos: 1 persona del singular de Presente de Indicativo. 2 persona del singular de Presente de Indicativo. Infinitivo. 1 persona del singular del Pretrito Perfecto de Indicativo. Supino. Con la segunda persona del singular de presente de indicativo obtendremos todos los tiempos simples: Presente: amo Pretrito imperfecto: amaba Futuro imperfecto o simple: amar Con la primera persona del singular del pretrito perfecto obtendremos los tiempos compuestos: Pretrito perfecto: he amado Pretrito anterior: hube amado Pretrito indefinido: am Pretrito pluscuamperfecto: haba amado Futuro perfecto: habr amado Hay cuatro conjugaciones, o cinco si contamos una conjugacin mixta, que mezcla la tercera y la cuarta. Las conjugaciones se reconocen en la 2 persona del singular del presente de indicativo, al eliminar la desinencia obtenemos el tema de cada conjugacin: Primera conjugacin.- Tema en a: amo - amas - amare - amavi - amatum laudo - laudas - laudare - laudavi - laudatum Segunda conjugacin.- Tema en e: habeo - habes - habere - habui - habitum debeo - debes - debere - debui - debitum Tercera conjugacin.- Tema en consonante: rego - regis - regere - rexi - rectum sumo - sumis - sumere - sumpsi - sumptum
11
12
TIEMPO Presente (amo) AM (A) MONE REG (I) AUDI CAPI Pretrito Imperfecto (amaba)
Caracterstica modal-temporal
Desinencias
M S AMA MONE BA T MUS TIS NT REG AUDI CAPI Futuro Simple o Imperfecto (amar) AMA MONE Tema de Presente B O EBA
13
15
Caracterstica modal-temporal
Desinencias
M S AM E T MUS TIS NT MONE REG AUDI CAPI Pretrito Imperfecto (amare o amase) AMA MONE REGE AUDI CAPE Infinitivo Presente Pretrito Perfecto (haya amado) Tema de Perfecto 16 R E Tema de Presente M S T MUS TIS NT A
17
MODO INDICATIVO Presente Soy Sum Es Est Sumus Estis Sunt Pretrito Perfecto Fui/ He sido/ Hube sido Fui Fuisti Fuit Fuimus Fuistis Fuerunt/Fuere MODO SUBJUNTIVO Pretrito Imperfecto Era Eram Eras Erat Eramus Eratis Erant Pretrito Pluscuamperfecto Se forma con el tema de perfecto (fu) + Pretrito Imperfecto Haba sido Fueram Fueras Fuerat Fuermus Fueratis Fuerant Futuro Simple Ser Ero Eris Erit Erimus Eritis Erint Futuro Perfecto Se forma con el tema de perfecto (fu) + Futuro Simple Habr sido Fuero Fueris Fuerit Fuerimus Fueritis Fuerint
18
19
20
Los pronombres posesivos.- Veamos en este curso los pronombres posesivos en latn. Casos Sing. Plural Masculino Femenino Sing. N UN POSEEDOR Ac 1 G PERSONA D Ab N Ac 2 PERSONA G D Ab N Ac 3 PERSONA G D Ab TUUS TUUM TUI TUO TUO SUUS SUUM SUI SUO SUO N Ac VARIOS 1 G POSEEDORES PERSONA D Ab N Ac 2 PERSONA G D Ab VESTER VESTRUM VESTRI VESTRO VESTRO Plural MEUS MEUM MEI MEO MEO TUI TUOS TUORUM TUIS TUIS SUI SUOS SUORUM SUIS SUIS NOSTER NOSTRUM NOSTRI NOSTRO NOSTRO VESTRI VESTROS Neutro Sing. MEI MEOS MEORUM MEIS MEIS TUA TUAM TUAE TUAE TUA SUA SUAM SUAE SUAE SUA NOSTRI NOSTROS Plural MEA MEAM MEAE MEAE MEA TUAE TUAS TUARUM TUIS TUIS SUAE SUAS SUARUM SUIS SUIS NOSTRA NOSTRAM MEAE MEAS MEARUM MEIS MEIS TUUM TUUM TUI TUO TUO SUUM SUUM SUI SUO SUO NOSTRAE NOSTRAS MEUM MEUM MEI MEO MEO TUA TUA TUORUM TUIS TUIS SUA SUA SUORUM SUIS SUIS NOSTRUM NOSTRUM NOSTRA NOSTRA NOSTRARUM NOSTRIS NOSTRIS MEA MEA MEORUM MEIS MEIS
NOSTRORUM NOSTRAE NOSTRIS NOSTRIS VESTRA VESTRAM NOSTRAE NOSTRA VESTRAE VESTRAS
NOSTRARUM NOSTRI NOSTRIS NOSTRIS VESTRUM VESTRUM NOSTRO NOSTRO VESTRA VESTRA VESTRARUM VESTRIS VESTRIS
21
ue tener e vocativo
22
El resto de los pronombres tienen las siguientes caractersticas comunes: -No tienen vocativo. -El genitivo del singular tiene como desinencia IUS para los tres gneros. -El dativo del singular tiene como desinencia I para los tres gneros. -El resto de los casos se declinan como bonus - a - u m.
23
24
Masculino Femenino Neutro Singular HIC - HAEC HOC = ESTE - ESTA - ESTO N Ac G S Ab ISTE - ISTA ISTUD = ESE - ESA - ESO N Ac G D Ab ILLE - ILLA ILLUD = AQUEL AQUELLA AQUELLO N Ac G D Ab ILLE ILLUM ILLIUS ILLI ILLO ILLI ILLOS ILLORUM ILLIS ILLIS ILLA ILLAM ILLIUS ILLI ILLA ILLAE ILLAS ILLUD ILLA ILLUD ILLA ISTE ISTUM ISTIUS ISTI ISTO ISTI ISTOS ISTA ISTAE ISTUD ISTA ISTUD ISTA ISTAM ISTAS HIC HUNC HUIUS HUIC HOC HI HOS HORUM HIS HIS HAEC HANC HAE HAS HOC HOC HAEC HAEC Plural Singular Plural Singular Plural
ISTORUM ISTIUS ISTARUM ISTIUS ISTORUM ISTIS ISTIS ISTI ISTA ISTIS ISTIS ISTI ISTO ISTIS ISTIS
25
26
27
15. El acusativo
El acusativo es la forma que indica el complemento directo en las oraciones. En este caso el verbo debe ser transitivo. Los verbos transitivos pueden convertirse en pasivos: Comprar - ser comprado Ver - ser visto Amar - ser amado Con lo que el complemento directo pasar a ser sujeto paciente. Tambin pueden reconocerse sustituyendo el complemento directo por lo, los, la, las. Los verbos intransitivos no pueden convertirse en pasivos: Venir - ser venido Llegar - ser llegado El complemento circunstancial.- En latn el acusativo tambin marca el complemento circunstancial en las siguientes situaciones. a) Cuando va con preposicin: In - hacia Ad - hacia Per - p o r b) Cuando indica tiempo (durante). Antonius decem dies ambulavit - Antonio camin durante diez das c) Extensin (medida, distancia) Roma ab portu tria milia passuum distat - Roma dista del puerto tres mil pasos d) Cuando indica un lugar menor va sin preposicin Antonius Romam milites ducit - Antonio conduce a los soldados a Roma e) Cuando indica un lugar mayor va con preposicin Antonius in Hispaniam milites ducit - Antonio conduce a los soldados a Hispania El dativo posesivo.- La estructura siguiente, que va con el verbo sum, tiene una traduccin especial: Estructura Dat. Suj. Verbo sum Traduccin Suj. C.D. Verbo tener Suis receptaculo essent / Suyos refugios tuvieran - Tuvieran sus refugios Mihi nomen Antonius est - Yo tengo el nombre Antonio - Me llamo Antonio Mihi villae multae sunt - Yo tengo muchas casas
28
29
30
31
32
34
Futuro
35
UT
Verbo
que
Verbos de temor NE
36
37
38
Singular Plural 1 persona R 3 persona TUR Presente Indicativo Activa Amo Amas Amat Amamus Amatis Amant Presente Subjuntivo Activo Amem Ames Amet Amemus Ametis Ament MUR NTUR 2 persona RIS / RE MINI
Pret. Imperf. Fut. Simple Indicativo Indicativo Pasiva Amor Amaris /re Amatur Amamur Amamini Amantur Pret. Imperf. Subjuntivo Pasiva Amer Ameris /re Ametur Amemur Amemini Amentur Activa Amarem Amares Amaret Amaremus Amaretis Amarent Pasiva Amarer Amareris Amaretur Amaremur Amaremini Amarentur Activa Amabam Amabas Amabat Amabamus Amabatis Amabant Pasiva Amabar Amabaris /re Amabatur Amabamur Amabamini Amabantur Activa Amabo Amabis Amabit Amabimus Amabitis Amabunt Pasiva Amabor Amabiris /re Amabitur Amabimur Amabimini Amabuntur
39
Indicativo Tiempo Activa Pasiva Amatus - a - um sum o fui Amavi Amavisti Pretrito Perfecto Amavit Amavimus Amavistis Amaverunt Amatus - a - um es o fuisti Amatus -a - um est o fuit Amatus - a - um sumus o fuimus Amatus - a - um estis o fuistis Amatus - a - um sunt o fuerunt Amatus - a - um eram o fueram Amaveram Amaveras Pretrito Pluscuamperfecto Amaverat Amatus - a - um eras o fueras Amatus - a - um erat o fuerat Fui amado He sido amado Hube sido amado Traduccin
Amaveramus Amatus - a - um eramus o fueramus Amaveratis Amatus - a - um Amaverant eratis o fueratis Amatus - a - um erant o fuerant
40
Amaverimus Amatus - a - um erimus o fuerimus Amaveritis Amatus - a - um Amaverint eritis o fueritis Amatus - a - um erint o fuerint
Subjuntivo Amatus - a - um sim o fuerim Amaverim Amaveris Pretrito Perfecto Amaverit Amatus - a - um sis o fueris Amatus - a - um sit o fuerit
Amaverimus Amatus - a - um simus o fuerimus Amaveritis Amatus - a - um Amaverint sitis o fueritis Amatus - a - um sint o fuerint Amatus - a - um essem o fuissem Amavissem Amavisses Amatus - a - um esses o fuisses Amatus - a - um esset o fuisset Amatus - a - um essemus o fuissemus Amatus - a - um essetis o fuissetis 41
Pretrito Pluscuamperfecto
42
24. El participio
Al igual que en espaol, el participio en latn puede adquirir las funciones de adjetivo y de verbo, as pues, cuando acte como adjetivo deber declinarse. Hay distintos tipos de participio en latn segn se trate de una forma activa o pasiva: Formas Activas.- Veamos cmo se forma el participio con las formas activas. Participio de Presente: se construye el participio con el tema de presente aadiendo: - NS para el nominativo - NTIS para el genitivo Esto indica que se declinar como un sustantivo de la 3 declinacin. AMANS - AMANTIS / MONENS - MONENTIS / REGENS - REGENTIS / AUDIENS - AUDIENTIS Traduccin.- Veamos cmo se traducen estas formas. -Como gerundio: amando -Como oracin de relativo: el que ama "Amante" es menos frecuente Dominus in villa ambulans leonem videt - El seor caminando en la calle ve a un len / El seor que camina en la calle ve a un len. Dominus ancillam plorantem videt - El seor ve a la nia que llora / El seor ve a la nia llorando. Participio de Futuro.- Se forma con el supino, eliminando la M y aadiendo las terminaciones URUS - URA - URUM. Veamos algunos ejemplos. AMATURUS - A - UM / a m a r MONITURUS - A - UM / advertir RECTURUS - A - UM / regir AUDITURUS - A - UM / or Ejemplos: Ave Caesar, morituri te salutant / Ave Csar, los que han de morir te saludan. Formas Pasivas.- A continuacin veremos cmo se forma el participio de perfecto en voz pasiva. Participio de Perfecto: se forma con el tema de supino, eliminando la M y aadiendo las terminaciones US - A - UM: AMATUS - A - UM / amado MONITUS - A - UM / advertido
43
44
45
46
26. Gerundio
En este e-mail le explicamos el gerundio y gerundivo. De este modo, terminamos la teora sobre la gramtica latina, las prximas lecciones estarn dedicadas a los ejercicios prcticos. El gerundio suple las funciones del Infinitivo y siempre va en voz activa y singular:
Casos Ac.
G.
D.
AMANDO
Valor final con sustantivos y Para amar adjetivos que impliquen esa finalidad Amando Puede ir con preposicin Segn la preposicin
Ab.
AMANDO
Ad ducendum bellum - Para hacer la guerra (acusativo) Ad educandum puellam - Para educar a la muchacha (acusativo) Cupidus legendi librum - Deseoso de leer un libro (genitivo) Locus vivendo bene - Lugar para vivir bien (dativo) Docendo discitur - Se aprende enseando (ablativo) Loquitur de bene vivendo - Se habla acerca del buen vivir (ablativo) El gerundivo.- Se forma con el participio de futuro pasivo (amandus - a - u m) ms un sustantivo concertado con el participio. Tiene valor final y puede ir en todos los casos pero no se debe confundir con el gerundio. Ad educandos pueros - Para educar a los nios Ad educandam puellam - Para educar a la muchacha Locus condendo oppido - Lugar para fundar una ciudad Ad mittendum legatum - Para enviar un legado Ad mittendum puellam - Para enviar a la muchacha El anlisis del gerundivo es el siguiente: el gerundio aparece como verbo y el sustantivo, est en el caso que est, aparece como sujeto.
47
48
Provincia - ae Singular Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo Gladius - i Singular Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo Plural Plural
49
Lupi Vestigia Amicam Servorum Imperio Lupos Amicas Irarum Servis Fortuna Telorum Amicarum Medicis Medicum Domine
50
Provincia ae Primera declinacin Singular Nominativo Provincia Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo Provincia Provinciam Provinciae Provinciae Provincia Gladius - i Segunda declinacin Singular Nominativo Gladius Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo Gladie Gladium Gladii Gladio Gladio Plural provinciae provinciae provincias provinciarum provinciis provinciis
Consilium - i Segunda declinacin Singular Plural Nominativo Consilium Consilia Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo Consilium Consilia Consilium Consilia Consilii Consilio Consilio Consiliorum Consiliis Consiliis
1 persona del plural del Pretrito Imperfecto 3 persona del plural del Pretrito Perfecto. Tambin fuere 2 persona del singular del Pretrito Perfecto 2 persona del plural del Presente de Indicativo
ramos fueron, han sido, hubieron sido fuisteis, habis sido, hubiesen sido sois
51
lupus - i Vestigium - i
gen. sing. y nom. del lobo / los lobos / lobos! y voc. plu. nom., voc. y acu. plu. gen. plu. dat. y abl. sing. acu. plu. gen. plu. dat. y abl. plu. nom., voc. y abl. sing. gen. plu. las huellas / huellas! / a las huellas / entre las huellas a la amiga / entre la amiga de los siervos para el poder / con el poder a los lobos / entre los lobos a las amigas / entre las amigas de las iras para los siervos / de los siervos la fortuna / fortuna! / de la fortuna de las armas de las amigas para los mdicos / de los mdicos al mdico / por el mdico seor!
Servo r u m Servus - i Imperio Lupos Amicas Irarum Servis Fortuna Telo r u m Medicis
Amicarum Amica - ae gen. plu. Medicus - i dat. y abl. plu. Dominus voc. sing. i Medicu m Medicus - i acu. sing. Domine
52
53
30. Respuestas
Continuamos con los ejercicios prcticos sobre la lengua latina. 4. Seala a qu conjugacin pertenecen los siguientes verbos: Lego - is - ere - legi - lectum (leer)3 conjugacin: tema en consonante Sedeo - es - ere - sedi - sessum (sentarse)2 conjugacin: tema en e Servo - as - are - avi - atum (conservar)1 conjugacin: tema en a Venio - is - ire - veni - ventum (venir)4 conjugacin: tema en i Laudo - as - are - avi - atum (alabar)1 conjugacin: tema en a 5. Haz el Presente y Pretrito Imperfecto de Indicativo de los verbos anteriores. Presente lego sedeo servo venio laudo (yo) legis sedes servas venis laudas (t) legit sedet servat venit laudat (l) legimus sedemus servamus venimus laudamus (nosotros) legitis sedetis servatis venitis laudatis (vosotros) legunt sedent servant veniunt laudabant (ellos) Pretrito Imperfecto legebam sedebam servabam veniebam laudabam (yo) legebas sedebas servabas veniebas laudabas (t) legebat sedebat servabat veniebat laudabat (l) legebamus sedebamus servabamus veniebamus laudabamus (nosotros) legebatis sedebatis servabatis veniebatis laudabatis (vosotros) legebant sedebant servabant veniebant laudabant (ellos) 6. Cambia de nmero las frases anteriores. Civitas consulem laudat, nam consul civitatem servavit. Civites consules laudant, nam consules civitates servaverunt Multum genus pecoris in villis est, sed nauta in litoribus erat. Multa genera pecorum in villa sunt, sed nautae in litore erant. Vir in uxore sicut in liberum vitarum neciumque potestates habet. Viri in uxores sicut in liberos vitae necisque potestatem habent.
54
55
Anlisis Pascebatis Habueramus Habueris Habebunt Dant Dederant Fuerint Custodient Custodiunt Dedit Dabit Pascunt Fuit Erit Custodiam
Traduccin
8.Cambia de nmero los siguientes sintagmas: - Ovis sacras -Prudens consilium -Dominorum fortium -Ingentem panem -Pastoribus laetis -Nubi altae -Timidae ovis -Montes alti 9.Analiza y traduce las siguientes oraciones: -Pastor oves in vallibus pascit. Oves timidam indolem habent. Ovium cibus herba est -Pastor autem cani suo panem dabat, nam canis herbam frigidam non pascebat -Tempus delet urbium moenia magna, hominum stirpem, at nomina illustrium
56
Sustantivos Campus - campis Canis - is Cibus - i Clamor - clamoris Herba - ae Moenia - moenium (n. pl.) Mons - montis Nomen - nominis Nubes - nubis Ovis - ovis Panis - is Stirps - estirpis Vallis - is Adjetivos Altus - a um Frigidus - a - um Laetus - a - um Illustris - e Ingens - ingentis Sacrus - a - um Timidus - a - um Utilis - e Verbos Custodio - is - ire - ivi itum Deleo - es - ere - evi - etum Do- as - are - dedi - datum Habeo - es - ere - ui - itum Conjunciones At Autem 57 pero, por el contrario sin embargo, pero guardar destruir dar haber alto fresco, helado alegre ilustre ingente sagrado tmido til campo perro comida, alimento clamor, gritero hierba murallas montes nombre nubes oveja pan estirpe valle
58
32. Respuestas
Veamos a continuacin las respuestas a los ejercicios anteriores. 7. Analiza y traduce las siguientes formas verbales: - Pascebatis: 3 conjugacin, tema en consonante. pasco - pasces - pascere - pavi - pastum 2 persona del plural del Pretrito Imperfecto de Indicativo Apacentabais - Habueramus: 2 conjugacin, tema en e. habeo - es - ere - ui - itum 1 persona del plural del Pretrito Pluscuamperfecto de Indicativo Habamos habido - Habueris: 2 conjugacin 2 persona del singular del Futuro Perfecto Habrs habido - Habebunt: 2 conjugacin 3 persona del plural del Futuro Simple Habrn - Dant: 1 conjugacin, tema en a. deo - as - are - dedi - atum 3 persona del plural del Presente de Indicativo Dan - Dederant: 1 conjugacin 3 persona del plural del Pretrito Pluscuamperfecto de Indicativo Haban dado - Fuerint: sum - es - esse - fui 3 persona del Plural del Futuro Perfecto Habrn sido - Custodient: 4 conjugacin, tema en i. custodio - is - ire - ivi - itum 3 persona del plural del Futuro Simple Guardarn - Custodiunt: 4 conjugacin 3 persona del plural del Presente de Indicativo Guardan
59
60
61