OSMANLITARH

KURULUDNEM (12991453)
I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. OsmanlBeylii'ninDouu OsmanlBeylii'ninBymesininNedenleri OsmanBeyDnemi OrhanBeyDnemi MuratDnemi YldrmBayezitDnemi FetretDnemi elebiMehmetDnemi MuratDnemi

OSMANLIBEYL'NNDOUU

1) Osmanllar,OuzlarnBozokKolu'nunKayBoyunamensuptur. 2) MalazgirtZaferi'ndensonraAnadolu'yagelereknceAhlat'asonraAnkara'nngneybatsndakiKaraca dablgesineyerletirilmilerdir. 3) ErturulGaziynetimindekiKaylar,StveDomaniblgesineyerlemilerdir.KaylarbublgedeAna doluSelukluDevleti'nebalbirubeyliihalinegelmilerdir. 4) AnadoluSelukluDevleti'ninvelhanllarnAnadoluzerindekietkisininazalmaszerine1299OsmanGazi Dnemi'ndeOsmanllarbamszlklarnilanetmilerdir. IIOSMANLIBEYL'NNBYMESNNNEDENLER 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Corafikonumununelveriliolmas(BeyliinBizanssnrndabulunmas). Bizans'nzayfbirdurumdabulunmas. Balkanlar'daglbirdevletinbulunmamas. DoudangelenTrkmengleri(Nfustakviyesi). Uygulananhogrlveadaletlipolitika. Cihadanlayilefetihlerinyaplmas. KuruluDnemipadiahlarnnkabiliyetliolmas. Takipedilenmkemmelisknpolitikas. Anadolu'dakidierbeyliklertarafndandesteklenmeleri.10.100YlSavalar'nnetkisi11.Ahilerindestei ninsalanmas.

AhiTekilat: Hermeslekvesanatrgtlenmesininkendiiindekktenbyedorusralanmassonucundaoluur. a) Cihadanlaynnyaygnlamasn, b) Anadolu'nunTrklemesini, c) Zaviyelerkuraraksnrlarnveyollarngvenliininsalanmasn, d) Hakszrekabetinleyerekhalknkorunmasnsalamtr.

OSMANBEYDNEM 5) 1281'debeyliininbanageti.1299'dabamszlnilnetti. 6) TekfurlardanKaracahisar,Bilecik,Yeniehir,Yarhisarveneglfethedilmitir. 7) KoyunhisarSava'ndaBizansyenilgiyeuratlmtr(1302). NOT:BusavaBizansileyaplanilksavatr. 8) OsmanlOrdusugnlllerdenolumaktadr. 9) lkOsmanlparasbastrlmtr. 10)Ahilerindesteialnmtr. 1

Not:Budnemdedevlettekilatlanmasadnafazlabireyyoktur.Airetanlaydevametmektedir.

IV

ORHANBEYDNEM

A.ANADOLU'DAKFAALYETLER 1. Bursafethedilmi(1326),devletinmerkeziBursa'yatanmtr. 2. BizansileMaltepe(Palekanon)SavayaplarakBizansyenilgiyeuratlmtr(1329).Busavatansonra znikvezmitfethedilerekKocaeliYarmadasOsmanllarnelinegemitir. 3. KaresioullarBeyliiOsmanllarakatlmtr(1345). Not1:Karesioullar,OsmanlDevleti'neilkkatlanbeylikolup,AnkaraSava'ndansonratekrarkurulmamtr. Not2:OsmanllarKaresioullarbeyliidonanmasndanRumeli'yegeiteyararlanmlardr.BudonanmaOs manldonanmasnntemelinioluturmutur. Not3:KaresioullarbeyliininOsmanllarakatlmasylaAnadoluTrkbirliinisalamayolundailkadm atlmtr. 4. AhilerdenAnkaraalnmtr(1354).

B. RUMEL'DEKFAALYETLER 1. MaltepesavandansonraBizans'tatahtkavgalarnnbalamasveKantakuzen'inOsmanllardanyardm istemesizerineBizans'ayardmgnderilmitir.BuyardmkarlndaiseMPEKALESOsmanlDevle ti'neverilmitir.ByleceilkkezRUMELYEGELMTR(1533).

C.DEVLETTEKLATLANMASI 2. lkdzenliordukurulmutur(Yayavemsellemordusu) 3. znik'teilkMedreseveilkimarethanealmtr. 4. ilkDivanrgtkurulmutur. 5. ilkkezVezirliksistemikurulmutur. 6. Fethedilenblgelerekadlarvesubalaratanmtr. 7. lkdefadonanmayasahipolunmu,tersanekurulmutur. Not:Yaplanbutekilatlanmaalmalarilebeylikten devlete geisalanmtr.

V I.MURATDNEM
A. RUMEL'DEKFAALYETLER: 1. 2. BizanslaveBulgarlarlaSazldereSavayaplm(1362),Edirnefethedilmitir. Edirne'yikurtarmakisteyenHallarlaSrpsndSavayaplmvekazanlmtr(1364). Not:BusavaHallarlayaplanilksavatr.BulgaristanOsmanlhimayesinealnd. 3. 4. 5. 1371irmenSava'ndaSrplarmalupedildivevergiyebaland. 1388'deHallar'akarPlonik'temalupolundu. Hallarakarl.KosavaSavakazanlmtr(1389 Not:Tuna'nngneyindeOsmanllarakarkoyacakbirgkalmamtr. B. 1. 2. 3. ANADOLU'DAKFAALYETLER: AnadoluBeylikleriiledostlukilikileridevamettirilmeyealld. Germiyanoullar'ndaneyizyoluylatoprakalnmtr(1380). Hamitoullar'ndanspartaveevresisatnalnmtr(1381).

NOT:ByleceOsmanllarKaramanoullarilekomuolmutur.ArdndanOsmanllarileKaramanoullar arasndailkmcadelelerbalamtr(1386). C. DEVLETTEKLATLANMASI 1. RumeliBeylerbeyliikurulmutur. 2. lkkezPenikSistemiuygulanmtr. 2

3. AcemiolanlarveYenieriOcakurulmutur. 4. Defterdarlkkurulmutur(malitekilatlanma). 5. Verasetsistemindedeiiklikyapld."Devlethkmdarveocuklarnnortakmal"sayld. 6. Divantekilatgeniletildi. 7. ilkdefaTmarSistemiuyguland. 8. l.Murat"Sultan"unvannkullananilkOsmanlPadiahdr. Not:I.MuratdnemindeOsmanllar,tekilatlanmasntamamlayaraktambirdevlethalinegelmitir.

VI I.BAYEZIT(YILDIRIM)DNEM(13891402)
A. ANADOLU'DAKFAALYETLER 1. Saruhan,Germiyan,Aydn,Mentee,Karaman,CandaroullarBeylikleriveKadBurhaneddinDevleti OsmanlegemenliinealnarakAnadolu'dailkkezTrkbirliisaland. 2. TimurileAnkaraSavayaplmtr(1402).BusavaOsmanlDevletikaybetmitir. Not:AnkaraSavasonucundaAnadolu,Timur'unhakimiyetinegirmi,Anadolu'dabeylikleryenidenkurulmu vesiyasibirlikbozulmutur. 3. stanbul,Osmanllartarafndanilkkezbudnemdekuatlmtr. B. BALKANLAR'DAKFAALYETLER 1. HallarlaNiboluSavayapld.BusavaOsmanlDevletikazanmtr. 2. Bulgaristan'nfethitamamland. Not:YldrmBayezddahaokAnadolu'daTrkSiyasiBirliinikurmayaynelikpolitikaizlemitir.

VIIFETRETDNEM(14021413)
1. 2. AnkaraSava'ndansonraelebiMehmet'intahtaoturuunakadargeen11yllkdnemeFetretD nemidenir. FetretDnemindeYldrmBayezit'inoullarMusa,Sleyman,saveMehmetelebileriktidarmca delesinegiritiler.Bumcadeleyil.Mehmetkazanmtr.

Not:BukarkdnemdeRumelideOsmanlynetiminekarnemlibirayaklanmaolmamtr.Aynzamanda OsmanlDevletibudnemdeciddibirtoprakkaybnauramamtr. Bununsebepleri: 1) Balkanlardakiadaletlivehogrlynetim. 2) Ubeylerininbaarlalmalar. 3) AvrupadakiYzylSavalar. 4) Nibolusavannetkisi

VIII I.MEHMET(ELEB)DNEM(14131421)
1. FetretDnemi'nisonaerdirerekdevletinbirliinisalamtr. Not:elebiMehmet,devletinikincikurucusukabuledilir. Venedikileilkdenizsavayaplmancakbusavakaybedilmitir. Saruhanoullarbeyliinekesinolaraksonverilmitir(1416).

2. 3.

Not:AnkarasavandansonraOsmanlDevletinekatlanilkbeylikSaruhanoullardr.Saruhanoullarnn, OsmanlDevletinekatlmasylaAnadoludaTrksiyasibirliinisalamafaaliyetleriyenidenbaland. 4. DininiteliklieyhBedrettinsyankmvebuisyanbastrlmtr.

Not:OsmanlDevletindeilktoplumsalayaklanmadr. 5. BizansndesteklemesiileDzmeceMustafaisyankmancakbuisyanbastrlmtr.Dzmece MustafaBizansasnmtr. 3

IX

II.MURATDNEM(14211451)

1 HemDzmeceMustafaAyaklanmashemdekardeiehzadeMustafannisyanbastrlmtr. 2 Aydn,Hamit,MenteeveGermiyanBeyliklerinekesinolaraksonverilmitir. 3 EdirneSegedinAntlamashallarlaimzalanmtr(1444). Not1:OsmanlDevletininhallarileyaptilkantlamadr.Buantlama,BalkanlardaOsmanlstnln sarsmtr. Not2:Buantlamadansonratahta12yandakioluII.Mehmetgemitir.Budurumdanfaydalanmak isteyenhallarbuantlamaybozarakOsmanlDevletinesaldrmlardr. 4 HallarileVarnasavayaplmvekazanlmtr(1444). Not:BusavasonucundaBalkanlardaOsmanlstnlyenidenkurulmutur. 5 HallarileII.KosovaSavayaplmvekazanlmtr(1448). Not1:HallarnTrkleriBalkanlardanatmamidisonaerdi. Not2:BalkanlardaTrkhakimiyetikesinleti. Not3:BuzaferdensonraTrklertaarruza,Avrupallarisesavunmayageti.

YKSELMEDNEM (14531579)
KONULAR: I. II. III. IV. V. II.Mehmet(Fatih)Dnemi II.BayezitDnemi YavuzSultanSelimDnemi KanuniSultanSleymanDnemi SokulluMehmetPaaDnemi

II.MEHMET(FATH)DNEM

1) STANBUL'UNFETH(1453) Sebepleri: 1. Osmanltopraklarnikiyeblmesi. 2. Peygamberimizinhadisi. 3. Ticaretyollarzerindeolmas. 4. Bizans'nkkrtmalar. Sonular: 1) OsmanlDevleti'ninAnadoluveRumelitopraklarbirletirildi. 2) Bakentstanbul'atand. 3) KaradenizticaretyollarOsmanlDevleti'ninkontrolnegirdi. 4) Ortaakapand,Yeniabalad. 5) Bizansimparatorluusonaerdi(1058yllk). 6) Avrupa'daRnesans,CorafiKeifler'inyaplmasvederebeylikrejimininyklmasnazeminhazrlad. Not:FatihstanbuldakiOrtodokskilisesininvarlnndevametmesineizinvermi,bununlaAvrupaHristiyanbirli inibozmayveOrtodokslarkontrolaltnaalmayhedeflemitir. 2) BALKANLAR'DAYAPILANFETHLER: BelgratdndabtnSrbistanfethedildi(14531459). ModonveKoronkylarharibtnMorafethedildi(1460). EflakBodanfethedildi(14621476). BosnaHersekfethedildi(14631465). OsmanlVenedikilikileridahadaktleti. ArnavutlukOsmanlDevleti'nebaland(1479). 3) ANADOLU'DAYAPILANFETHLER: 4

1. 2. 3. 4. 5. 6.

1. 2. 3.

AmasraCenevizlilerdenalnd(1459). Candaroullar'nnSinopkolunasonverildi(1460). TrabzonRummparatorluu'nasonverildi(1461). Not:OsmanlAkkoyunluilikileriolumsuzetkilendi.

4. 5.

KonyaKaramanblgesiKaramanoullar'ndanalnd.Karamanoullaraskerivesiyasiolaraketkisiz halegeldi. AkkoyunlularlaOtlukbeliSavayaplmvekazanlmtr(1473). Not:BusavasonundaDouAnadoluBlgesiOsmanlhakimiyetinegirdi. 4) DENZLERDEKFETHLER: KrmseferiyleKrmOsmanlhakimiyetinegirmitir(1475).

1.

Not:BusefersonucundaDouTicaretyollarOsmanlhakimiyetinegirdi.KaradenizTrkglhalinegelmitir. 2. talyadakiOtrantoehrifethedildi(1480).

Not:Buseferinamactalya'yayaplacakseferleregneydendestekvermektir. 3. OsmanlVenediksavalaryaplmtr(14631479).

Not:BusavasonucundaOsmanlDevletiilkkezbiryabancdevleteKapitlasyonhakktanmtr. 5) DERGELMELER: OsmanlDevleti'ninilkaltnparasbastrlmtr. TopkapSarayyaplmtr. stanbuldaSahnSemanMedresesikurulmutur. KanunnmeiAliOsmanhazrlanmtr. DivanaSadrazambakanlketmeyebalamtr. OsmanlMemlkilikileribozulmutur. Devletynetimimutlakmerkeziyetibirhalegeldi. KlasikOsmanlmimarisiortayakt. II II.BAYEZIDDNEM(14811512)

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

1. CemSultanisyan. Not1:CemSultanOlayAvrupalDevletlerinarayagirmesiyleuluslararasbirsorunhalinegelmitir. Not2:CemSultan,OlaysonucundaOsmanlDevletininbatdailerlemesidurmutur. Not3:PapannbakmmasrafdiyeyklmiktardaparaalmasOsmanlmaliyesinizayflatmtr. Not4:Buolay,II.Bayezdniitehlikesinekargerekennemivermemesinenedenolmutur. Not5:BuolaydandolayEndlsEmevilerinegerekenyardmyaplamamtr.

2. 3. 4.

OsmanlMemlkSavalarbalamtr.BusavasonucundaukurovablgesiMemlklerebra klmtr(14851491). Venediklilerlesavalarak,Modon,Koron,nebaht,Navarinalnmtr(14991502). KiliveAkermankalelerialnarakBodan'nfethitamamlanmtr.

Not:ByleceOsmanl'nnKrmileBalkantopraklarbirleti,ilkOsmanlLehistanilikisibalad. 5. Anadolu'daahkulusyankmtr(1512).

Not:SafaviDevletiAnadolu'dakardiisyanlarileOsmanlDevletinizayflatmakistemitir. 6. KaramanoullarBeylii'netamamensonverilmitir(1487).

III

I.SELM(YavuzSultan)DNEM(15121520)

1. Yenierilerindesteinialaraktahtagemitir. 2. SafevilerlealdranSavayaplmtr(1514). 5

Not:Kazanlanbuzaferleiitehlikesinebykldesonverilmi,DouAnadolunungvenliisalan m,pekyolunundenetimielegeirilmitir. 3. TurnadaSavaileDulkadiroullarBeyliinesonverilmitir. Not:BuzafersonucundaanadoluTrkbirliikesinolaraksalanmtr. OsmanllarMemluklariledorudankomuolmutur. 4. MemluklarileMercidabk(1516)veRidaniye(1517)Savalaryaplmtr. BUSAVALARSONUNDA: a) MemlukDevletiyklmtr. b) BaharatYoluOsmanlDevletininkontrolnegirmitir. Not:KsasresonramitBurnubulunduuiinbuticaretyolundanbeklenengelirsalanamamtr. c) HalifelikOsmanlDevletinegemitir. Not1:lkOsmanlHalifesiYavuzSultanSelimdir. Not2:HalifeliinOsmanlyagemesiyle,OsmanlDevletislamDnyasnntartmaszlideriolmutur. Not3:BudnemdeI.SelimdevamldouyaseferyaparakmslmanlarOsmanlDevletiatsaltnda toplamakistemitir(slambirlii). Not4:Yavuz,batyahiseferyapmamtr.

IV

KANUNSULTANSLEYMANDNEM(15201566)

1. OSMANLIMACARLKLER a) Belgradfethedilmitir(1521). b) MacaristanileMohaSavayaplmtr(1526).

Not1:ByleceSrbistan'nfethitamamlanmtr. Not2:BusavansonundaMacaristanOsmanlhimayesinegirmitir.OsmanlAvusturyailikileribalad. 2. OSMANLIAVUSTURYALKLER: a) l.Viyanakuatmas(1529).Alnamad. b) Almanyaseferidzenlenmitir(1532).AlmanseferininardndanAvusturya'nnbaristemesize rinestanbulAntlamas(1533)imzalanmtr. Not1:BuantlamaileAvusturyaOsmanlDevletininstnlnkabuletmitir. Not2:OsmanlDevletibustnlZitvatorukAntlamas(1606)ilekaybetmitir. c) Macaristan3eblnd(1541). d) ZigetvarSeferidzenlenmitir(1566). Not:BusefersrasndaKanunivefatetmitir. 3. OSMANLIFRANSIZLKLER: a) FranszlaraKapitlasyonlarverilmitir(1533). Not1:FranszlarakapitlasyonlarnverilmesiileFransaOsmanlDevletininyannaekilerek,Avrupadakihal birliiparalanmtr. Not2:Kapitlasyonlarsadeceikihkmdardnemindegeerliolacaktr.Fakatkapitlasyonlardierhkmdarlar dnemimdedeuzatlm,I.Mahmutdnemindesreklihalegetirilmitir(1740). Not3:KapitlasyonlarLozanBarAntlamasiletamamenortadankaldrlmtr(1923). 4. OSMANLIRANLKLER: a) ranzerineIrakeyn(1534),ran(1548)veNahcivan(15531555)seferleriolmakzeresefer dzenlenmitir.BuseferlersonucundaOsmanlDevletigalipgelmiveran'nbaristemesizeri neAmasyaAntlamasimzalanmtr(1555). Not1:OsmanlDevletiileranarasndaimzalananilkanlamadr. Not2:BadatOsmanlhakimiyetinegirmitir. 5. DENZLERDEKGELMELER: a) RodosAdasalnmtr(1522). b) HzrReis(Barbaros)KaptanDeryaolarakOsmanlDevletihizmetinegirmitir.ByleceBarba ros'unelindebulananCezayirOsmanlDevletiegemenliinegirmitir. c) HallarlayaplanPrevezeDenizSava(1538)kazanlmtr. 6

Not:BusavasonucundaOsmanldonanmasAkdenizdestnlelegeirmi,AkdenizTrkgl halinegelmitir. d) TrablusgarpTurgutReistarafndanOsmanllarabalanmtr(1551). e) CerbeAdasispanyollardanalnmtr(1560). f) Maltakuatlmfakatalnamamtr(1565). Not:TurgutReisbukuatmadaehitolmutur. g) CorafiKeiflersonucundaHintOkyanusu'nahakimolanPortekizlilerinburadakiegemenliklerini krmakamacylaHindDenizSeferleridzenlenmitir(4adet). Not1: I.HintSeferi1538SleymanPaa II.HintSeferi1551PiriReis III.HintSeferi1552MuratReis IV.HintSeferi1553SeydiAliReis Not2:OsmanlDevletininbeseferleregerekennemivermemesi,donanmannokyanuslaradayank szolmasgibisebeplerdendolayistenilensonueldeedilememi,birtakmbaarlarkaznlmsada buseferlerbaarszolmutur. Not3:ArapYarmadas,Habeistan,Sudan,EritreOsmanlhakimiyetinegirdi. Not4:KzldenizTrkgloldu. 6. SYANLAR: Kanunidneminde Anadolu'da:BabaZnnunveKalenderoluisyanlar Msr'da:AhmedPaasyanveCanberdGazaliisyankmtr. Not:KanunidnemiOsmanlDevletininheryndenenparlakdnemidir.

SOKULLUDNEM

Not:Osmanltarihindeilkkezbirsadrazambirdnemeadnvermitir. 1. Kanuni,II.SelimveIII.Muratdnemlerindesadrazamlkyapmtr. Not:II.Selimseferekmayanilkpadiahtr. 2. 3. 4. SakzAdasalnmtr.(1568) YemenkesinolarakOsmanlegemenliinegirmitir. KbrsAdasalnmtr(1571).

Not1:ByleceDouAkdeniz'ingvenliitamolaraksalanmtr. Not2:KbrsAdas'nnfethisonucundaHallarnebaht'daOsmanldonanmasnyakmlardr. 5. 6. spanyollarmalupedilerekTunusalnd(1574). Vadi'seyiSava'ylaPortekizmalupedilerekFashimayealtnaalnd(1577).

Not:HintDenizYoluhakimiyeti,Portekiz'denngiltereninelinegeti. 7. DonVolgaveSveyKanalprojelerinigelitirmifakatSokullubuprojelerindebaarlolamamtr.

Not:Sokullu'nunldrlmesizerineYkselmeDnemisonaermi,DuraklamaDnemibalamtr.

OSMANLIKLTRVEMEDENYET
KONULAR: I. Osmanl'daHakimiyetAnlay II. OsmanlDevletYnetimi III. OrduveDonanma IV. ToprakSistemi 7

V. OsmanlEkonomisi VI. Eitimveretim VII. KltrveSanat OSMANLI'DAHAKMYETANLAYII OsmanlDevleti'ndeynetimslmhukukunadayanyordu,slmhukukuileelimemekkaydylapadiah, rfedayanaraksnrszkanunkoymayetkisinesahipti.Bukurallar"Ferman"adverilenbelgelerleilgililereulatr lrd. OsmanlDevleti'ndebalangtadahancekiTrkdevletlerininhakimiyetanlaydevamederek,lkeher eyiilehanedannortakmalsaylyordu.Hkmdarlkmakamnasadecehanedannerkekbireylerigeebiliyordu. Hkmdarnerkekocuklarna"ehzade"adverilmitir.ehzadeler,idaritecrbekazanabilmeleriiinsan caklaraidareciolarakgnderiliyorlard.Buuygulamaya"Sancaakma"adveriliyordu.Ayrcaehzadelerinyan larnayardmcolarakverilentecrbelidevletadamlarna"Lala"denmekteydi. OsmanlDevleti'ndekihakimiyetanlaydierTrkdevletlerindeolduugibiuzunyllardevamedentaht kavgalarnnennemlinedeniolmutur.FakatOsmanlDevleti'ninhakimiyetanlayndazamaniindebirtakm deiikliklerolmuvedevletmerkeziyetibiryapkazanmayabalamtr. ZiraI.Murat,memleketinhanedanyelerininortakmalolmasprensibinikaldrpyerine"memlekethkm darveoullarnnortakmaldr."prensibinikabulederekmerkeziidareninglenmesinisalamtr. AyrcaFatihkardKanunnmeiliOsmanileTrktarihindeilkdefatammerkeziyetiliikurmu tur. XVI.yzyldanitibarenMutlakveTeokratikbirhalegelenOsmanlDevleti'ndeI.Ahmetdnemindeveraset sistemindedeiiklikyaplarakEkberveEredsistemigetirildi.Bylecehanedanamensuperkeklerierisindeen bykveakllolanntahtagemesikanunlat.I.Ahmetdneminde"KafesUsul"getirilerekehzadelerinsanca akmasgeleneitamamenkaldrld.Budurumehzadeleridevletidaresindetecrbesizlieitmekleberaber OsmanlDevleti'ninilkdnemlerindegrlentahtkavgalardatamamenortadankalkt. XIX.yzyldaBatdakigelimelereayakuydurmakisteyenOsmanlDevleti'nde,klasikynetimmodelid ndayenikurumlarortayaktvepadiahnyetkilerisnrlandrld(TanzimatFerman).Merutiyetilebirlikteyne timdepadiahnyanndameclisindeyeralmasnaramenpadiahatanrtarafndanverilenynetimhakk,hukuk sistemindemutlakbirekildedevamettirildi. OSMANLIDEVLETYNETM

MerkezTekilat TaraTekilat 1.SarayYnetimi 1.RumeliBeylerbeylii 2.stanbulunYnetimi 2.AnadoluBeylerbeylii 3.DivanHmayun OsmanlDevleti'ndehkmet,orduveeyaletlerinynetimipadiahabalolaraktekilatlanmt.Padiah, lkeninhertarafndakibtnbirimlerimerkezdenynetiyordu.Devletinynetimmerkezistanbul'du.Padiahyne timiinisaraydanyapyordu. 1. SARAY: Padiah,saraydahemzelhayatngeiriyor,hemdedevletiynetiyordu.Devletinynetimmerkezistanbul Asitane,DersaadetgibiadlarlaanlmaklaberaberOsmanlSaraylar'nnbulunduubirehirdir.TopkapSaray, DolmabaheveYldzSaraylarnemliOsmanlSaraylar'dr. OsmanlSarayikiblmdenolumaktayd. a) Birun:Sarayndtekilatdr. b) Enderun(SarayOkulu):Saraynitekilatdr.Enderun,padiahngvenilirveyeteneklidevleta damlarnnyetitii,gereklibilgivedeneyimlerikazandktansonra,ynetimrgtiindenemlig revleregetirilecekinsanlarnseimininyapldbirmerkezveokuldu.AyrcaEnderun'dakadnlarn bulunduuHaremadileanlanayrbirblmdevard.Buradakadnlar,Enderun'unerkekblmn dekinebenzerbireitimevepratikalmayaynelirdi. 2. STANBUL'UNYNETM: stanbul'unkendinezgbirynetimivard.stanbulKads(tahtkads)adaletilerinebakyordu.ehirdeg venliisalamakYenieriAas'nngreviydi.SivilhalkngvenliiniSubatarafndansalanyordu.stanbul'un belediyehizmetlerideehreminitarafndanyrtlyordu.Mimarba'nnizniolmadanstanbuldahibirbinayap lamazd. 3. DVANIHMAYUN: Divanda,devletinsiyasi,askeri,idarivemalimeselelerigrlrd.Devletsorunlarnnyanndazellikleas keriniteliklibykdavalaradabaklrvehalknikayetleridinlenirdi.DivanHmayun'ungnmzdekiBakanlar 8

Kurulu'ndantekfarkmahkemegibialmolmasyd. DivanHmayun'untemeliOrhanGazidnemindeatlm,sonekliniiseFatihdnemindealmtr.Kurulu dneminde,padiahbakanlndatoplananDivanHmayunbirkararorganolarakalrkenFatihdneminden itibarenDivanyeleriningrlerinidaharahatsyleyebilmeleriiinKafesSistemigetirilerekpadiahlardivantop lantlarnakatlmlardr.ByleceDivanHmayunbirdanmakuruluniteliialmtr.Padiahlarn,Divantoplant larnakatlmamalarylabirliktesadrazamlarDivan'abakanlketmeyebalamlardr.BudurumSadrazamlkma kamnnnemkazanmasnanedenolmutur. DivanHmayuntoplantlarnaKuruludnemindePadiah,Sadrazam,Vezirler,Kazasker,Defterdarve Nianckatlrken,XVI.yzyldanitibarenMft,KaptanDerya,YenieriAasveXVII.yzyldaReislkttabda katlmlardr. 4. DVANYELER: 1.Padiah:PadiahlarFatih'ekadarDivan'ntabiiyesivebakandr.Fatihdevrindenitibaren,Divanyelerinin grlerinidaharahatsyleyebilmesiamacylaPadiahlarDivantoplantlarnakatlmamlardr.BudurumSadra zamlarnglenmesinePadiahlarnisedevletilerindenuzaklamasnazeminhazrlamtr. 2.VeziriAzam(Sadrazam):VezirlerinbaolanVeziriAzamPadiahnmutlakvekiliolupFatih'tenitibarenDivan bakanolmutur.SadrazamPadiahtansonragelenenbykdevletmemuruydu. 3.Vezirler:Vezirler,dahaokaskerivesiyasiilerdensorumluydular. 4.Kazasker:ilmiyesnfnamensupolankazaskeradalet,eitim,kltrvediyanetilerinebakarlard.AyrcaKa zaskerDivan'dabykdavalarabakarlar,kendiblgelerindekikadvemderrisleriatamaveyagrevdenalma ilerinekararverirlerdi.nceleribirtaneolanKazaskersaysFatihdnemindenitibarenAnadoluveRumelika zaskerleriolmakzereikiyekarld. 5.Defterdar:OsmanlDevleti'ndemaliyeilerindensorumlubakanlaridi.Balangtabirtanedefterdarbulunuyor du.AncakmaliilerinartmasndandolayFatihzamanndabiriRumelidieriAnadoludefterdarolmakzeresay larikiyeveXVII.yzylnsonlarndaekarld. 6.Nianc(TevkiTurai):Padiahaaitevraklarapadiahnturasneken,ddevletlerleolanyazmalard zenleyenvetopraksisteminitanzimeden(Fethedilenaraziyikaydeder,dirliklereayrr,dirlikleridatr)divanye sidir.Nianc,bunemligrevlerikendisinebalReislkttapveonabalkatiplerleyerinegetirmitir. 7.Reislkttap:Divan'dakikatiplerinefiolanReis'lkttap,Nianc'yabalyd.XVII.yzyldansoranemiart mvedevletindilerininsorumluluureislkttaplaraverilmitir. 8.KaptanDerya:OsmanlDevleti'niilgilendirendenizlerdekibtnilerinsorumlusuveDonanmayHmayun'un bakomutandr.Kendisorumluluunagirendavalarabakar,denizlerleilgiliolarakpadiahadnafermanyazarve turaekerdi. 9.YenieriAas:VezirolanYenieriAalarDivan'ndaimiyesidir.VezirolmayanYenieriAalariseihtiya duyulduundagrmelerekatlarakgereklibilgivegrnDivan'aarzederdi.YenieriAas,merkezdekiaa larnamirisaylrd. 10.eyhlislm(Mft):Divan'daalnankararlarnslmdinineuygunolupolmadkonusundafetvaverirdi.XV. yzyldaDivan'ndoalyesideildi,l.SelimdnemindehalifeliinOsmanllaragemesiylemftnnnemiartt veKanunidnemindeVeziriAzamaeithalegeldi. TARATEKLATI Osmanlmparatorluu'ndalkeeyaletlere,eyaletlersancaklara,sancaklarkazalara,kazalardakylereay rlmtr. Osmanltaratekilatbiremaylagsterilebilir. PADAH AnadoluBeylerbeylii

RumeliBeylerbeylii

dariBirim
Eyalet Sancak Kaza Ky

Ynetici
EyaletBeylerbeyi SancakBeyi Kad KyKethdas

Asayi
Suba Suba Suba Yiitba

Adalet
Kad Kad Kad KadNaibi

A.EYALETLER: BeylerbeyidenilenaskeriyneticilertarafndanidareolunaneyaletlerOsmanlDevleti'ndetemelidaribirim olupdeiikstatyesahipidiler. 1.MerkezeBalEyaletler(Saliyanesiz):Dirliksistemininuygulandeyaletlerdir.Bueyaletleringelirleridirliklere ayrlr,maakarlaskervegrevlilereverilirdi."YllkszEyaletlerdedenilenbueyaletlerXVI.yzyldaRumeli, Bosna,Temevar,Budin,Eri,Anadolu,Zlkadriye,Trabzon,am,Halep,Rakka,Erzurum,Van,Kars,Kbrsve Kefe'denoluuyordu. 2.zelYnetimiOlanEyaletler(Saliyaneli):Bunlarngelirleridirliklereblnmez,valiveaskerlerinebellibir maaverilirdi.Bunasaliyane,butreyaletleredesaliyanelidenirdi.Saliyanelieyaletleringeliriiltizamaverilirdi.Bu 9

eyaletlerdenalnacakbellimiktardakiverginindevlethazinesineyatrlmasnaltizam,bunualankiileredeMlte zimdenirdi.Mltezimlerdevleteverdikleripeinvergileri,Saliyanelieyaletlerdenkendileritoplarlard.Trablusgarp, Tunus,Cezayir,Msr,Badat,YemenveHabeeyaletlerindebusistemuygulanyordu. 3.BalHkmetveBeylikler:Bunlariilerindeserbestolup,siyasetbakmndanOsmanlDevleti'nebalyd lar.Beyleripadiahtarafndanatanrd.KrmHanl,Eflak,Bodan,ErdelveHicazbustatyedahildi.

NOT:KADI'NINGREVLER a)Merkezdengnderilenemirlerihalkabildirmek b)Hertrldavalarzmek c)Halkn(Reayann)istekleriniDivan'abildirmek d)Vergilerintoplanmasndayardmcolmak(Avarz)

B.SANCAKLAR: Bugnkillerinkarlolansancaklar,Sancakbeyleritarafndanidareolunmutur.Belediyehizmetini"ehremini" yrtrkensancaklarngvenliini"Suba"salamtr. C.KAZALAR Kadlartarafndanidareedilmivesancaktandahakkidaribirbirimdir.GvenlikleriSubalartarafndansa lanmtr. D.KYLER KyKedhdastarafndanidareedilir.Enkkidaribirimdir.

ORDUVEDONANMA
OsmanlDevleti'ndeaskerisnfaSeyfiye(Klehli)adverilirdi. Seyfiye,KaraordusuveDenizordusuolarakikiyeayrlmtr. KuruludnemininilkyllarndaOsmanlaskerigcboyveairetkuvvetlerindenmeydanageliyordu.Os man Beydnemindedzenlibirorduyoktu.Savazamanbirarayagelenairetkuvvetlerisavabittiktensonra dalrd. DevletinbymesivesnrlarngenilemesizerineOrhanBeydnemindeYayaveMsellemadylailk dzenlivesrekliordukuruldu. I.MuratdnemindeiseYenieriOcakuruldu.nceleriPencikSistemi'yleteminedilengenler, AcemiolanlarOcanaalnr,buradandaYenieriOca'naaktarlrlard. II.MuratdnemindekarlanDevirmeKanunuilegayrimslimailelerinocuklaraskerolarakyetitirilmi lerdir.ByleceKapkuluocaklarnasreklikaynaksalanmtr. I.MuratdnemindeuygulamayabalananTmarSistemisonucundaOsmanlordusunaTmarlSipahia dylayenibiraskerigdahakatlmtr.

OSMANLIORDUSU
KaraOrdusu KapkuluAskerleri TmarlSipahiler(Cebeller) KapkuluPiyadeleri AcemiOlanlarOca YenieriOca CebeciOca TopuOca TopArabaclarOca HumbaracOca LamcOca EyaletAskerleri DenizOrdusu

KapkuluSvarileri Sipah Silahtar SaUlufeciler SolUlufeciler SaGaripler SolGaripler

Aknclar Azaplar Yayalar Msellemler Yrkler Sakalar DerbetMuhafzlar BalHkmetler

1.KAPIKULUASKERLER(HASSAORDUSU) Kkenitibariyledevirmeolup,devlettenmaa(ulufe)alan,bellimerkezlerdeistihdamedilenvedirekola 10

rakpadiahabalbulunanaskerlerdir. Not:YenieriOca:l.MuratdevrindekurulanYenieriOcadevletinengzdeaskerisnfolupsaylargittike artmtr.III.Muratdnemindekanundyaplanalmlarocandisiplininibozmutur.nceleridevletehizmet edenocakzamanladevletismrrhalegelmive1826'daM.Mahmuttarafndankaldrlmtr. 2.EYALETASKERLER Eyaletaskerleri,Osmanlordusununnemlibirksmnoluturuyordu.TamamenTrkler'denoluan CebeladverilenbuatlaskerlerintmihtiyalarDirliksahipleri(sipahi)tarafndankarlanrd.Savazaman orduyakatlanEyaletaskerleribarzamanndaisebulunduklarblgedehuzurvegvenisalamakiinalrlar d. Eyaletaskerlerininennemlisiaknclard.Aknclarsnrboylarndaotururlar,dmanmemleketlerinea knlardzenlerdi. BunlarnyanndaYayalar,Msellemler,Garipler,Yrkler,SakalarveDerbentMuhafzlargibiblklerde yardmckuvvetlerdensaylyordu. 3.DONANMA OrhanGazidevrindeilkdefadenizealanvedonanmasahibiolanOsmanlDevletiilkbykdenizsava nelebiMehmetzamannda(1416)Venedik'ekaryapmvekaybetmitir.FatihdevrindeBizans'agelebilecek yardmengellemekamacylaoluturulanOsmanldonanmasdenizlerdebykbirgolarakkendisinikabulet tirmi veKaradenizileEge'ninOsmanlhakimiyetinegirmesindenemliroloynamtr.Trkdenizciliienparlak devriniKanunidnemindeyaamvebudnemdeAkdenizhakimiyetideOsmanlDevleti'negemitir.Haldo nanmasnn1571'denebahtSava'ndaOsmanldonanmasnimhaetmesindensonratekrartoplanmaimkan olmusadasonrakieme,NavarinveSinopbasknlarndaRusdonanmasTrkdonanmalarnimhaetmive yenidentoparlanmaktammknolmamtr.1886'daBahriyeNezaretikurularakdonanmabubakanlndenetimi nebrakld.Abdlazizdneminde(18611876)donanmaglendirilmeyealld.Fakattmbuabalardonanma yistenilenseviyeyegetiremedi. TOPRAKSSTEM OSMANLI'DATOPRAKSSTEM OsmanlDevleti'ndelketopraklarmlkiyethakkbakmndanMlk,MiriveVakfolmakzereeayrlmtr.

11

OSMANLITOPRAK SSTEM

MLK ARAZ
RYYE
HARACYYE

VAKIF ARAZ
OCAKLIK MUKATAAA

MR ARAZ
METRUK PAMAKLIK

YURTLUK

MALKANE

DRLK

HAS

ZEAMET

TIMAR
EKNC

HZMET
MUSTAHFAZ

1) MLKARAZI: OsmanlDevleti'ndehalknelindebulunan,tamamylahalkaaittopraklard.Butrtopraklarkendiaralarn daikiksmaayrlmlardr. a)riye:OsmanllartarafndanfethedilmedenncedeMslmanlar'nelindebulunanaraziler.Butoprak larMslmankyllerintasarrufundaoluprnlerinbirksmndevletevergivermeklemkelleftiler. b)Haraciye:Gayrimslimlerdenalnantopraklarolupfethindensonradaeskisahiplerindebraklmlard. ButrarazilerdeyaayanGayrimslimhalkrettiklerirnnbirksmndevleteharaolarakdemekzorunda idiler. 2) VAKIFARAZ: Gelirlericami,medrese,hastanegibitoplumahizmetverenkurulularnmasraflariinayrlmolanarazi lerdir.Vakfarazilerinalnpsatlmaskesinlikleyasakolupdevlettarafndandavergidenmuaftutulmutur. 3) MRARAZ: Osmanl'datopran:MlkiyetiDevlete,VergisiSipahiye,iletmehakkKylyeaittir. Devletmlkiyetinegeirilentopraklardr.Mlkiyetidevleteaitolantopraklarekilipbiilmesiveilenmesi amacylaeitlikiilerebraklmt.Miriarazieitliblmlerdenmeydanagelmitir. a)Dirlik:Miriarazininennemliblmdr.Gelirimaakarlolarakdevletmemurlarveaskerlereverilentop raklardr.Gelirlerinegreeayrlr: Has:Yllkgeliri100.000akevezeriolantopraklardr.Padiah,ehzadeler,divanyeleriveyksekde recelidevletmemurlarnaverilirdi. Zeamet:Yllkgeliri2.000akedenbalayp100.000akeyekadarolandirliklerdir.Ortaderecelidevlet memurlarna(Kad,SancakBeyi,Mderrisvs.)verilirdi. Tmar:Yllkgeliri3.000akeile20.000akearasndaolandirlikleretmardenirdi.Tmarsahiplerigelirle rinin3.000akesinikendigeimlerineayrrlard.Bunakltmardeniliyordu.Gerikalanherbinakei inbirCebelyetitiriyordu.Tmareayrlyordu: 1.EkinciTmar:Savatayararllkgsterenaskerlerleverilirdi. 2.MstahfazTmar:Camiimamvehatiplerineverilirdi. 3.HizmetTmar:Saraygrevlilerineverilirdi. 12

NOT:DirlikSistemininUygulanmasyla 1. Devletretimidenetimaltnaalmvesrekliliinisalamtr. 2. Eyaletaskerleri(cebel)busistemsayesindeyetitirilmi,devamlsavaahazrbirordubulundurulmutur. 3. lkeninbayndrhalegelmesi,arazidendahaiyifaydalanlmas,askerimasraflarnazaltlmas,bylecegelir lerinartrlmassalanmtr. 4. Tmarsistemiiledevletvergitoplamaklfetindenkurtulmutur. 5. Busistemlelkeninhertarafnayaylanaskerlersayesindekylerdebilegvenliksalanmtr. Osmanltoplumugeneldebirkyltoplumuolduundanekonomininennemlikolutarmd.Hayvanclkda tarmekonomisininvegenelekonomininnemliunsurlarndanbiriydi.Tarmpolitikasnbelirleyenennemliuygu lamaTmarsistemiydi.Busistemdetopranmlkiyetidevlete,ilemehakkkylye,vergisisipahiyeaitti.Kyl, toprasrekliilemevemirasbrakmahakkndevamettirebilmekiinbazykmlkleriyerinegetirmekzorun dayd. TopraileyenReaya'nmDevletekargrevleri 1. Sebepsizolaraktopranterkedemezdi. 2. Toprasebepsizolarakylststebobrakamazd.Eerbrakrsatoprakkendisindenalnrd. 3. rvediervergilerisipahiyedemekzorundayd. Buykmllklerekardevletdehalkngvenliinikorumakvedzenisalamaklagrevliydi. b) c) d) e) f) g) Ocaklk:Gelirikalemuhafzlarnaverilirdi. Yurtluk:Gelirisnrboylarndakiaskerlereverilirdi. Mukataa:Geliridorudandevlethazinesinegiderdi. Metruk:Otlak,meravs. Pamaklk:GeliriPadiahhanmvekzlarnaverilirdi. Malikne:Geliristnhizmetkarlolarakdevletgrevlilerineverilirdi.

OSMANLI EKONOMS
TARIM HAYVANCILIK

SANAY

TCARET
ERVERGLER

VERGLER
RFVERGLER

RESMFT FTBOZAN
ADET ANAM

HARA

CZYE

AVARIZ

OsmanlDevleti'ndemaliilerdenDefterdarsorumluolupparabirimiolarakakekullanlmtr.Fatihdev rindenitibarenyaygnolmamaklaberaberaltnparakullanlmtr.Devletinekonomikseviyesiykselmedneminde ipekveBaharatYolllar'nnelegeirilmesivebykfetihlerinetkisiylemkemmelbirseviyeyeulamsadabu fazlauzunsrmemitir. DevletinBalcaVergileriunlardr: A)ER'VERGLER:Dinivergilerdir. 1.r:Mslmanreticilerden1/10oranndaalnanarazivernvergisidir. 2.Cizye:BavergisidedenilenbuvergisadeceaskerlikyapabilecekdurumdaolanGayrmslimerkeklerden alnansosyalgvenlikvehimayevergisidir.Kadn,ocuk,ihtiyarvedknlerdenalnmazd. 3.Hara:Gayrmslimlerdenalnan1/5oranndaarazivernvergisidir. 13

B)RFVERGLER:Padiahniradesiyletoplananvergilerdir.RaiyetRsumudadenilenbuvergilerreticinin durumunagretoplanrd. 1.Resmiift:iftininelindebulunantopraklarnkarlndaalnanbirvergidir.Vergimiktararazininbykl veiftininevlibekaroluunagrebelirlenirdi. 2.iftbozan:Topranmazeretsizolarakterkedenyadaylststebobrakankyldenalnanvergidir. 3.AdetiAnam:Hayvanvergisidir.Sipahilertarafndantoplananbuvergininmiktar,hayvansaysileorantl olarakbelirlenirdi. 4.AvarzVergisi:Olaanstdurumlardahalktanalnanbirvergidir. Ayrcasavalardaeldeedilenganimetler,tuzla,orman,madenvegmrkvergileridedevletingelirkaynaklarn oluturur. Not:lkresmiOsmanlbtesinihazrlayanTarhuncuAhmetPaaolmutur. EsnafTekilt:OsmanlDevleti'ndeesnaflarLoncaadverilentekilatasahipti.Heresnafbirloncayayeolur, loncanndenetimivekorumasaltndabulunurdu.XIII.veXIV.yzyllardaAhiTekilatolarakkurulanbutekilat, OsmanllardaLoncaadnalmtr. XVI.yzylakadarMslmanveHristiyanesnaflaraynloncayayeolabilirken,dahasonraloncalarayrlmtr. LoncalarnBalcaGrevleriunlardr: 1. rnlerinkaliteliyaplmasnsalamakvefiyatlarbelirlemek. 2. Esnaflahkmetarasndakiilikileridzenlemek. 3. yelerininzararlarnkarlamakvekredisalamak 4. Halkameslekieitimvermek

ETMVERETM
OsmanlDevleti'ndeyaygnvetemeleitimkurumuolanmedreselerilkolarakOrhanBeydevrindekurul mutur.SahnSemanveSleymaniyeMedreseleri'ninkurulmasileenparlakdevriniyaamtr.Medreselerde hemakli,hemdenakliilimlerokutuluyordu.Nakliilimlerslmdinineilikinbilgilerdir.BunlarKur'anKerim,Tefsir, Hadis,FkhveKelam'd.AkliilimleriseFelsefe,Matematik,Astronomi,Fizik,Kimya,Biyoloji,Corafyagibiilimler dir. Medreselerindndatekke,dergah,cami,lonca,sbyanmektepleri,sarayokullar(Enderun)vekonaklarda daeitimyaplrd. OsmanlDevleti'ndezellikleXVIII.yzylsonlarndanitibarenbirokaskeriokulalmtr. Eitimkurumlarnnamacaskeriveilmiyesnfnayneticiyetitirmekti. Eitimkurumlarnda.KuruludevrindeTrkekullanlm,YkselmednemindenitibarenFarsaveArapa'nnda katlmileOsmanlcadomutur. II.Mahmuddnemindeilkretimzorunluoldu. XIX.yzyldakzlarnilkokuldansonradevamedebilecekleriretmenvesanayiokullarald.

KLTRVESANAT
Kltrbirmilletinsahipolduumaddivemanevideerlerintmdr.KlasikOsmanlTrktoplumuveklt rnntemelini a) 1071MalazgirtZaferi'ndenbuyanaTrkleenAnadolu, b) Ahiler,gaziler,esnafvesanatkarlar, c) slmdini, d) Padiahlarnizledikleritemelkltrpolitikas, e) Trkrfvegeleneimeydanagetirmitir. OsmanlDevletiaskeri,adli,sivilveidaritekilatnnennemliunsurlarnSeluklulardanalmtr.Osmanl messeselerindeksmenlhanllarveMemlkler'inetkisiolmutur. XIII.yzylnsonlarndanitibarenBizanssnrndakurulanublgelerinde,klasikbykbirdevleteykseliintari hiniyaayanOsmanllar,kltrleriniulardakidierkltrleringelimelerinidealarakssledi. OsmanlDevleti'ninsondnemindeBatkltryletanmabalamtr.XIX.yzyldayenitarzvedeerler gndemegelmi,budnemdeadalamakltreyansmtr. OsmanlDevletiKuruludnemindeilimrenmekisteyenlerSuriye,IrakveMsrgibiilimmerkezlerinegiderlerken II.MuratveFatihdnemindeOsmanllkesibykbirilimmerkezihalinegeldi.zellikleFatihdnemindebilim hayatndanemligelimeleroldu.Bununtemelnedeni,Fatih'inbilimadamlarnasayggstermesivedeerverme sidir.Fatihklliyesidevrinenbykbilimadamlarnbirarayatoplad.FatihKlliyesi'ninSahnSemanMedreseleri diyeanlanksmkltrhayatnnennemlikurulularndanbiriydi. OsmanlDevletiArapalfabesinikullanmtr.DevletinresmidiliiseTrke'dir.DinveilimdiliolarakArapa, edebidilolarakdaFarsayaygnolarakkullanlyordu.Arapa,FarsaveTrke'ninbiraradakullanlmassonucu Trke'ninOsmanlcadenilenyenibirekliortayakmtr. 14

Gzelsanatlardaminyatr,seramiksanat,inicilik,hatsanatvezelliklemimarigelimitir.KlasikOs manlmimarisiFatihdevrindenitibarendomuveLaledevrinekadardevametmitir. Osmanlmimarisidini,sivilveaskerimimariolarakeayrlr.KlasikdneminennemlieserleriniMimar Sinanvermitir.MimarSinanraklkdnemindeehzadeba,kalfalkdnemindeSleymaniye,ustalkdnemin deiseSelimiyecamileriniyapt.Osmanl,klasikmimaritarzLaleDevri'yleneminikaybetmeyebalad.LaleDev ri'ylemimarideAvrupa'nnetkisibaladveLaleDevri'ndensonradaTrk,BarokveRokokodevrine(17401808) girildi.XIX.yzyldaBatkaynaklAmpirslpTrkiye'yegirdi(18081860).18601900yllararasndasemeci (eklektik)akmhakimoldu.Battarznatepkiolarakmilliyetiliknplanakt.AvrupasemeciliininyeriniOsmanl veTrkmimarisininunsurlarald.ByleceNeoklasikdnembalad(19001925).

YENVEYAKINA'DAAVRUPA
KONULAR: I. II. Yenia'daAvrupa Yakna'daAvrupa

YENA'DAAVRUPA
GnmzAvrupa'snntemellerininatlddnemdir. BLMTEKNKTEKGELMELER A) BARUTUNATESLAHLARDAKULLANILMASIYLA: Feodaliteyklmtr. Merkezikrallklarglenmitir. ByleceAvrupa'nnsiyasiyapsveharitasdeimitir. B) PUSULAVEGEMCLKTEKGELMELER: CorafiKeiflereveAvrupaekonomisinindzelmesinenedenolmutur. C) KAITVEMATBAADAKGELMELER: limveedebiyatnhzlayaylmasna, Okumayazmaorannnartmasna, Kitaplarnbollapucuzlamasna, Hmanizma,RnesansveReformHareketleri'nindomasnanedenolmutur.

CORAFKEFLER
Nedenleri: 1) DouticaretyollarnnTrkler'deolmas 2) Pusulavegemicilikteyenigelimelerinmeydanagelmesi 3) Cesurgemicilerinyetimesi 4) Krallarnkeifleridesteklemesi 5) Corafyabilgisininilerlemesi 6) stanbul'unfethedilmesi 7) FakirAvrupa'nndoununzenginliklerinesahipolmakistemesi YAPILANKEFLER: A) mitBurnu'nunKefi: mitBurnu'nu1487'dePortekizliBartelmiDiazkefetti, 1498'dePortekizliVaskodoGamamitBurnu'nudolap,Hindistan'aulamtr. B) Amerika'nnKefi: 14S2'deKristofKolombkefetti. 1507'deA.Vespuiburannyenibirktaolduunuaklad. C) Dnya'nnDolalmas(15191522): MaceflanveDelKanodevamlbatyagiderekdnyaydolapyuvarlaklnispatladlar. Sonular: 1) 2) 3) 4) 5) 6) Yeniyolktaveokyanuslarkefedildi. Yenibitkivehayvantrleribulundu. Smrgecilikbalad.lksmrgeimparatorluklarnspanyavePortekizkurdu. KefedilenyerlerdekimadenlerAvrupayagetirilincetoprakzenginlikkaynaolmaktankt,altnve gmzenginlikkaynaoldu. Ticaretgleninceburjuvaglendi,asillerservetveayrcalklarnkaybettiler. Avrupazenginleti,slamalemininekonomisibozuldu. 15

7) 8) 9) 10) 11)

Osmanlparasdeerkaybetti. AtlasOkyanusulimanlarnemkazand,Akdenizlimanlarneminikaybetti. AvrupadasanattanholananMesensnfortayakt. RnesansveReformhareketlerinenedenoldu. Kiliseyeolangvensarsld.

HMANZMA
Dinadamlarnagveninsarslmasilenceedebiyatalanndaortayakan,tabiatveinsansevgisiileakl vebilimenemverenharekettir.SkolastikDnce'yedarbevurmutur.

RNESANS
Edebiyat,gzelsanatlarveilimalanndaXV.veXVI.yzyldaAvrupa'dameydanagelengelimeleriifade eder. talyadabalamveetkileimyoluylatmAvrupa'yayaylmtr. Nedenleri: 1) Antikeserlerinincelenmesi 2) Dahisanatlarnyetimesi 3) Bizanslbilginlerinetkisi 4) Sanateserlerininbudnemdeolgunlamas 5) CorafiKeiflerinetkisi 6) MeenSnfnnetkisi 7) Katvematbaadakigelimeler 8) slmfelsefeeserlerininAvrupa'daokutulmas Rnesans'ntalya'daBalamasnnNedenleri: 1) talya'nnsiyasiyaps 2) Corafikonumu 3) Tarihivekltrelzellikleri 4) Dinimerkezolmas 5) Ticaretmerkeziolmas RnesansnSonular 1) SkolastikDnceykld. 2) Bilim,sanatveedebiyatalanndaakl,deneyvegzlemedayananhrveyenibirdncedodu. 3) Orijinaleserlerortayakonuldu. 4) Reformanedenoldu. 5) Kiliseninotoritesizayflad. 6) Avrupadabirizenginolan,dierifakirolanikisnfortayakt. 7) limvesanattaslamDnyasnnnclAvrupayageti.

REFORM
KatolikKilisesi'ninHristiyanlnsuistimalinekarMartinLutherliderliindegelienbirisyanhareketidir. XVI.yzyldaAlmanya'dabalamvetmAvrupa'yayaylmtr. Nedenleri: 1) Hmanistlerinkilisevedinadamlarneletirmeleri 2) Katvematbaadakigelimeler 3) incil'inmillidillereevrilmesi 4) Endljansmeselesi 5) KatolikKilisesi'ninbozulmasvezenginlii 6) Almanya'nnsiyasiyaps BudnemdeAlmanya'dasiyasibirlikyoktu.BunedenleReformHareketleriAlmanya'dabalamtr.Papannve dierdinadamlarnn,dinilerindenok,para,mal,mirasvesiyasetileuramas,KatolikKilisesi'ndegrlen ahlakszlklarkiliseninbozulmasndaetkiliolmutur. Not:I.Sleyman,ReformHareketleri'niAvrupa'dakiblnmelerihzlandrmakiindesteklemitir ReformHareketleriAvrupa'dasavalaranedenolmutur.Busavalar1555OgsburgAntlamasilenlenmeye 16

allmtr. OgsburgAntlamas,ProtestanKatolikmcadelesisonucundaimzalanmtr. Bunagre: a. Protestanmezhebivekilisesitannmtr. b. Prensleristediimezhebiseiptabasnakabulettirebilecekvebulunduublgenindinilideriola caktr. c. Prensinmezhebinikabuletmeyenhalkistediiyeregedebilecektir. BuantlamailePapayetkilerininbirksmnprenslerebrakmtr. ReformunSonular 1) Avrupadayenimezheplerortayakt. 2) MezhepSavalaryapld. 3) KatolikKilisesikendiniyeniledi. 4) EngizisyonMahkemelerikuruldu. 5) Papannetkisiazald. 6) ProtestanlkelerdeeitimkilisedenalndveLaikEitimegeildi. 7) KatoliklerCizvitTarikatnkurdular. 8) Protestankrallarveprenslergkazandlar. 9) Glprensliklerkuruldu. NOT:OrtodokskilisesindeReformHareketlerigrlmedi.

OTUZYILSAVALARI(16181648) (MEZHEPSAVALARI)
Nedeni: AlmanKralII.Ferdinand'nAlmanya'damezhepbirliikurmakiinProtestanprensleresaldrmasdr. Sonu: Fransa,sve,HollandaveDanimarkaprensleridestekleyinceKralII.Ferdinandyenildi. WestfalyaAntlamas(1648): a. AlmanyaAlsasLorenblgesiniFransa'yaverecek. b. AlmanyaHollanda'nnbamszlntanyacak. c. Almanprensleridinivesiyasiyetkileresahipolarakblgelerininlideriolacaklar. d. Papa,yetkilerininbirksmnkaybettiindenbuantlamayakarkt. e. Almanya'daPrusyaDukalkurulduvebugnkAlmanya'nntemeliatld.

YEDYILSAVALARI(17561763)
Nedeni: AvusturyaVerasetSavalarsonucuyaplanEkslaapelAntlamasndanngiltereveFransa'nnmemnunkalma malar. Sonu: PrusyangiltereittifakileFransaAvusturyaRusyaittifakarasndasavabalad.RusyasafdeitirinceFran sayenildi. 1763ParisAntlamas: a. Fransa,AmerikaveHindistan'dakismrgeleriniingiltere'yebrakacak. b. Snrlarsavancesindekidurumunagetirilecek.

YAKINADAAVRUPA
ABDNNKURULUU
7ylsavalarndangilteresavakazanmasnaramenmalikrizedmt.ngilteremalikriziaabil mek.iinAmerikadakikolonilerindenfazlavergiisteyincekolonilerilengiltereninarasald.13kolonil.veII. FledelfyaKongrelerinitoplayarakngiltereilemcadelekararaldlar.13koloniII.Kongredebamszlnda ilanederek,nsanHaklarBildirisi'nikabulveilanetti(1776). Fransa'nndestekledii13koloningiltere'yiyendi. 1783VersayAntlamas: 17

a. ngiltere13kolonininbamszlntanyacak. b. ingilterebaztopraklarnFransaveispanya'yabrakacak. Not:Bamszolanvengiltere'yiyenen13kolonibirleerekABD'yikurdular(1787).

FRANSIZHTLAL(1789)
1) 2) 3) 4) 5) 6) Nedenleri: Ekonomikbozukluklar Snffarkllklar Kralnarbasks Amerikavengiltere'ninetkisi Franszaydnlarnnetkisi Etejenero(HalkMeclisi)sorunu

Sonular: 1) Hrriyet,kardelik,liberalizm,eitlik,adaletvemilliyetilikfikirleriyayld. Not:Milliyetilikfikrindenimparatorluklarolumsuzyndeetkilenmitir. 2) Millidevletlerkurulmayabalad. 3) Fransa'damutlakkrallkykld. 4) Snffarkllklarazald. 5) Yeniasonaerdi,Yaknabalad. 6) insanhaklarbeyannamesiyaynland. 7) Likhukukkurallarkabuledildi. 8) AvrupaDevletleri,ihtilalinetkilerininlemekiinFransa'yakarsavatlar. Not:Franszhtilalievrenselniteliktedir.

Not:Avrupa'daXVII.veXVIII.yzyllardafelsefevebilimalanndabykbirgelimegrlmtr.Bugelimenin XVII.yzyl"Akla",XVIII.yzylise"Aydnlanmaa"olarakadlandrlmtr.

SANAYNKILABI
SanayiinklabXVIII.yzyldangiltere'debuhargcnnsanayidekullanlmasylabalamtr.Dahasonratm Avrupa'yayaylmtr. Nedenleri: 1) Bilimtekniktekigelimeler 2) Corafikeiflervesmrgelervastasylasermayebirikimininolmas vehammaddebirikimi Sonular: 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) Hammaddevepazarihtiyacartt. Smrgecilikhzland. Sanayidemakinelemeyegidildi. Kmr,buhar,elektrikvepetroldenyararlanmadevribalad. Bykfabrikalarkuruldu,retimartt.Seriveucuzretimoldu. isnfolutu. Kapitalizm,Sosyalizm,Emperyalizmgibifikirakmlarvekavramlarortayakt. Bykirketlerkuruldu,ticaretgeliti. Yenibulularaveteknikilerlemeyenemverildi. Osmanl'nnjeopolitiknemiartt. JaponyasanayiinklbnyapanilkAsyalkesioldu. Kydenkentegbalad. Bykehirlerolutu.

VYANAKONGRES(1815) Nedeni: Franszhtilali'nintesirininlemekveNapolyon'unbozduuAvrupadengesinitekrarkurmakiintoplanld.Osmanl Devletidavetedildiihaldekatlmad. Sonular: 1.Fransa,ihtilalncesisnrnaekildi. 2.svirebamszoldu. 18

3.Almaneyaletleribirletirildi.AlmanKonfederasyonukuruldu. 4.BelikaileHollanda,Norveilesvebirleti. 5.Snrlarbelirlenirkenmilliyetilikdikkatealnmadndansavalaranedenoldu. 6.Mutlakkrallklarnegemenliklerinidevamettirmelerikararlatrld. NOT1:Viyana'daRusya'nnOsmanl'ypaylamateklifiningilterereddetti. NOT2:arkMeselesiilkkezViyanaKongresi'ndeortayakt. NOT3:ViyanaKongresi'ndekrallaryetkilerinidevamettirip,yenisnrlarbelirlerkenmilliyetiliedikkatetmedikleri iin1830ihtilalipatlakverdi.

1830HTLAL Nedeni: FranszhtilalindekiegemenliinhalkaaitolduuprensibineViyanaKongresi'ndeuyulmamas. Sonucu: a. Fransamerutikrallkrejiminekavutu. b. Fransavengiltere'deliberalleriktidarageldi. c. Liberaldemokrasilerglendi.Parlamentersistemegeihzland. 1848iHTLALLER Nedenleri: a. Milliyetilikhareketlerininveliberalizminkuvvetlenmesivebunlarnetkisiylebamszlkhareketle riningelimesi b. Sanayinklabileoluaniisnfnnezilmesi Sonular: 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) Fransa'daCumhuriyetilanedildi. Avrupalkelerininanayasalarnaiilerlealakalmaddelerkonuldu. Sosyalistpartilervesendikalarkuruldu. Komnizmveortakmilliyetanlaygeliipyayld. MutlakkrallklardanMerutikrallklarageildi. Toprakkleliikalkt. Rusyabuihtilallerdenetkilenmedi. 1830ve1848htilalleriFransa'daortayaktveAvrupa'yayayld.

DURAKLAMADNEM (17.YZYIL)(15791699)j
KONULAR: I. DuraklamannNedenleri II. Osmanlranilikileri III. OsmanlLehistanlikileri IV. OsmanlVenedikilikileri V. OsmanlAvusturyalikileri VI. 17.Yzylisyanlar VII. 17.YzylIslahatHareketleri VIII. DURAKLAMADNEM(17.YZYIL) DuraklamannNedenleri Siyasiilikiler Islahatlar 1isebepler 1.Osmanlran 1.KuyucuMuratPaa 2.Dsebepler 2.OsmanlLehistan 2.TarhuncuA.P. 3.OsmanlVenedik 3.II.Osman 4.OsmanlAvusturya 4.IV.Murat 5.OsmanlRusya 5.Kprller

syanlar stanbulisyanlar Taraisyanlar

IDURAKLAMANINNEDENLER A.DURAKLAMANINNEDENLER: 1. MerkeziYnetimdekiBozulmalar: Padiahlarnocukyatabaagemelerisonucundamerkeziidareninbozulmas. ehzadelerinsancaklardagrevyapmalargeleneinesonverilerekkafessisteminingetirilmesi. 19

(EkberiEradSistemi) Sarayaalarnnvekadnlarnnynetimdeetkiliolmas. Rvetveltimasnyaylmas

2. AskeriYnetimdekiBozulmalar: Padiahlarnordununbandaseferekmamalar. Not:OrdununbandailkkezseferekmayanpadiahII.Selim'dir. 3. 4. 'Yenieriocanamesleiaskerlikolmayankiilerinalnmas. "Ocakdevletiindir"dncesinin"Devletocak'"rdir"eklindedeimesi. Donanmannihmaledilmesi. Tmarlarndatmndaadaletsizlikyzndentmarlsipahilerinbozulmas. Maliye'ninBozulmas: Savalarnuzunsrmesisonucundaordununmasraflarnnartmas. Savalarnbaarszlklasonulanmasveganimetlerinazalmas. Skskdatlanclusbahii. Ticaretyollarnnyndeitirmesi. Kapitlasyonlarnedeniylegmrkgelirlerininazalmas. Lksveisrafnartmas. lmiyeSnfnnBozulmas Beikulemassistemininuygulanmas.

B.DURAKLAMANINDINEDENLER: 1) imparatorluundoalsnrlarnaulamas. 2) RnesansveReformhareketlerisonucundaAvrupa'nnbilimselveteknolojikalandailerlemesi,Os manlDevleti'ninbugelimelereayakuyduramamas. 3) AvrupadevletlerininOsmanlDevleti'nekarbirliktehareketetmesi(Halanlay). 4) CorafikeiflersonucundaAvrupa'nnzenginlemesi. IIOSMANLISYASLKLER A. OSMANLIRANLKLER: 1) 1577'debalayanOsmanlransavalarOsmanlDevleti'ningalibiyetiylesonulanm,ikidev letarasndaFerhatPaaAntlamasimzalanmt(1590). NOT:BuantlamaileOsmanlDevletidoudaengenisnrlarnaulamtr. 2) 1603'tetekrarbalayansavalarda,CelaliisyanlarnedenleriileOsmanlDevletiistediibaary eldeedememiikitarafarasndaNasuhPaaAntlamasimzalanmtr. Not:BuantlamaileFerhatPaaAntlamasndanncekisnrlaradnlmtr. 3) 1618'deimzalananSeravAntlamasileNasuhPaaAntlamasyenilenmitir. 4) 1622'desavalaryenidenbalamIV.Muratranzerineikiseferdzenlemivebuseferlerin ardndanKasririnAntlamasimzalanmtr(1639). Not:GnmzdedegeerliliinikoruyanbuantlamaileOsmanlransnrizilmitir

B.

OSMANLILEHSTANLKLER: 1) GenOsmandnemindeLehistanzerineseferdzenlenmiveHotinAntlamasimzalanmtr (1621). Not:BusefersonucundaYenierilerinbozulduunugrenGenOsmanYenieriOcankaldrmay dnmtr.BunuhaberalanYenierilerII.Osman'ldrmlerdir. Not:lkkezYenieriOca'nnkaldrlmasnateebbsedilmitir. 2) 2.IV.MehmetdnemindeLehistanzerineikinciseferdzenlenmi,OsmanlDevleti'ningalibiye tiilebitenbusefersonucundaBucaAntlamasimzalanmtr(1672). Not:Lehistan'nvergimaddesineitirazetmesindendolaysavalartekrarbalad.Vergimaddesikal drlarakantlamatekrarland. Not:BuantlamaOsmanlDevletinintopraklarnatoprakkattsonantlamadr. Not:OsmanlDevletininbatdaengenisnrlarnaulatantlamadr.

C. OSMANLIVENEDKLKLER: 1645ylndakuatlanGiritAdas1669KprlFazljAhmetPaatarafndanVenediklilerinelindenaln mtr. 20

D. OSMANLIRUSLKLER: UkraynaKazaklarvesnranlamazlklarndandolayCehrinSeferiyaplarakBahesarayAntlamasim zalanmtr(1691). E. OSMANLIAVUSTURYALKLER: 1) 1593'teAvusturyailesavalarbalamtr.1596'daAvusturyaHaovaSavailearbirma lubiyeteuratld.Devamedensavalar1606ylndaimzalananZitvatorokAntlamasileso naerdi. Not1:BuantlamaileOsmanlDevletininAvusturyazerindesiyasistnlsonaermi tir.Avusturyazerindeaskeristnlmzisedevametmitir. Not2:BusavalarCelaliisyanlarnnartmasnanedenoldu. Not3:OsmanlDevletiOrtaAvrupadakistnlnkaybetmitir.

2)

1662ylndabalayansavalarsonucundaVasvarAntlamasimzaland(1664).

Not:OsmanlDevletiAvusturya'yakaraskeristnlnsonkezkullanmtr. 3) MerzifonluKaraMustafaPaatarafndanViyanaikincikezkuatld(1683). KrmHan'nnihaneti,LehistanordusununyardmayetimesizerineOsmanlDevletibu kuatmadabaarszoldu.

Not:Merzifonlubaarszolduuiinidamedilmitir. 4) OsmanlOrdusu'nunII.ViyanakuatmasndabaarszolmaszerinePapanndaisteiyle Avusturya,Rusya,Lehistan,MaltaveVenedik'tenoluan"Kutsalttifak"kuruldu. 5) OsmanlDevletiileKutsalittifakdevletleriarasnda(Rusyahari)KarlofaAntlamasimza land(1699). Yorum1:,OsmanlDevletibuantlamaileilkdefabyktoprakkaybnauramtr. Yorum2:AvusturyaAvrupa'danemlibrsiysghalinegeldi. 6) Rusyaile1700stanbulAntlamasimzalanmtr.ByleceRuslarilkdefaKaradeniz'ekt.

III17.YZYILDASYANLAR
1. stanbul(Merkez)syanlar: Dahaokkapkuluaskerlerindenyenierilertarafndankarlmtr.YenierilerUlufeler'inayardk paralardan(altn)denmesiveClusBahiialmakistemelerindendolayskskayaklanmlardr. Yorum1BuisyanlarsonucundaYenierilerinynetimdekietkisiartmtr. Yorum2:stanbuldaasayibozulmutur. Yorum3:Skskidarecilerdeimitir. 2. Anadolu(Celali)syanlar: Buisyanlarynetimdenikayetedenhalk,dirlikleriellerindenalnantmarlsipahiler,grevlerinden uzaklatrlandevletmemurlarveaskerkaaklartarafndankarlmtr. Yorum:Anadolu'dahuzurveasayibozuldu. Eyaletsyanlar: Merkeziotoriteninzayflamaszerinemerkezdenuzakyerlerdekanayrlkisyanlardr. Yorum BuisyanlardatemelamaOsmanlDevletindenayrlmaktr.

3.

I17.YZYILYENLK(ISLAHAT)HAREKETLER
Not:Budnemdedevletierisindemeydanagelenmali,idari,sosyalveaskeribozulmalargidermekamacyla eitlislahatlargerekletirilmitir.Buslahatlargenelolarakaskeriarlkldr. 1.KuyucuMuratPaa:l.AhmetzamanndaCelaliisyanlarn,baskveiddetyoluylabastrmtr. 21

2.GenOsman(II.Osman):lkkezsaraydndanevlenmitir.Ulemasnfnnyetkilerinikstlamtr,ilkkezYe nieriOca'nnbozulduunugrerekkaldrmaydnmtr,fakatbaarlolamamtr.Yenierilertarafndan ldrlmtr. 3.IV.Murat:Celaliisyanlariddetlebastrlm,KapkuluOcaklarndaslahatyaplm,KoiBey'eduraklamann nedenlerinibelirtenrisaleler(raporlar)yazdrmtr. 4.TarhuncuAhmetPaa:IV.Mehmetdnemindesadrazamlkyapmtr.Malialandaslahatlaryaplmtrlk defadevletintahminibtesinihazrlamtr. 5.KprllerDevri:KprlMehmetPaa,KprlFazlAhmetPaaveKprlMerzifonluKaraMustafaPaa, Kprllerailesindengelennemlisadrazamlardr. Kprllerdneminde,Anadolu'daisyanclarlamcadeleedilerekmerkeziotoritesaland.Ordudadzen lemeleryapld.Bteakapatld. Not:KprlMehmetPaarahatalabilmenamacylaveziriazamlkiinbirtakmkoullarilerisrmtr. 6.17.YzylIslahatlarnnGenelzellikleri a) Islahatlargenellikleaskeriniteliklidir. b) IslahatlardaAvruparnekalnmamtr. j c) Islahatlardakklzmleraranmamgeicitedbirlerleyetinilmitir. d) Islahatlardakuvvetveiddetebavurulmutur. e) Islahatlardevletadamlarylasnrlkalmtr. f) IslahatlaraenbyktepkiYenierilerdengelmitir. [OSMANLIDEVLET'NDEXVII.YZYIL(DURAKLAMADNEM)SYASOLAYLARIEMASI) TARH
1590 OLAY FerhatPaa (stanbul) Ant. DEV PADAH LET SEBEPLER SONU ZELLKLER YORUM

ran

1611

NasuhPaa Ant.

ran

1618

Serav Ant.

ran

1639

Kasririn Ant.

ran Venedik

Osmanlnniran'ntaht kavgasndanfaydalan III.Murat makistemesi(Kafkasya' yahakimolmamcade lesi) OsmanlAvusturya SavalarndanveCelali l.Ahmet isy.faydalanarakkaybet tiiyerlerigerialmak istemesi rannNasuhPaaAnt. II.Osman Uymamas (Gen) (ipekvergisinivermeme si) rannhileileBadat' almas(1624) IV.Murat Giritinkorsanyata olmasVenediklilerin DouAkdenizveKuzey Afrika'ytehditetmesi

Galip

Grcistan,Azerbaycan,Lehis Osmanldoudaen tan,DastanOsmanllarda genisnrlaraulat. kalacak

Malup

FerhatPaaAnt.ileald yerlerigeriverecek,ranher yl200deveyk(Sonra100 oldu)ipekvergiverecek. ran100deveykipekvergi verecek Saraydakadnlarn etkisininarttnnbir gstergesidir. BugnkTrkiyeran snrhemenhemenizildi. Duraklamadnemiran Savalarsonaerdi. Kuatmannuzunsrmesi denizciliingerikaldn gsterir.Bundansonra donanmaihmaledildi

Galip

1645 1649

GiritKuat mas

l.brahimIV. MehmetFazl AhmetPaa

BadatveMusulOsmanllara verilecek.Azerbaycan,Revan ranaverilecek.ZarosDa lansnrolacak. AkdenizTrkglolmazel okZor liinikorudu Galip Galip LehistanOsmanlstnl nkabuletti. PodolyaarazisiOsmanllara verilecek Galip

1621

HotinSeferi veAnt

Lehistan'nEflak Le II.Osman Bodan'niilerine histan (Gen) karmas Lehistan

IV.Mehmet (Avc)Fazl AhmetPaa

Galip

1672

BucaAnt.

Lehistan'nOsmanl hakimiyetindekiUkrayna Kazaklarnasaldrmas

1606

Zitvatoruk Ant.

Avusturya

III.Meh met

BosnaBeylerbeyi'nin ldrlmesi Galip

Celaliisy.veranilesava yzndenimzalandAvustur yaKral=OsmanlPadiah E.E.K.Osm.kalacak. ErdelBeylii,Uyvarve NovigratOsmanl'dakalacak RusyaKrmHanl'navergi demeyikabuletmitir. KutsalBalamakuruldu (AvusturyaLehistan,Venedik RusyaMalta)Osm.hzla toprakkaybetmeyebalad.

Osmanlsonkezbuan lamailetopraklarna toprakkatmtr.Osmanl Batdaengenisnrlara ulat. Osmanl'nnAvusturya stndekisiyasistnl sonaerdi.OrtaAvrupa'da kiOsmanlstnlsona erdi. Avusturya'dansonkez toprakvesavatazminat alnmtr.

1664

VasvarAnt.

Avus turya

IV.Meh met IV.Meh met

ErdelBeyliiyznden Galip UkraynaKazaklar'nn yneticisininRusya'ya snmas

1681

Bahesaray Rus Ant. ya ehrinSeferi II.Viyana bozgunu

Galip

1683

Macarhalknnyardm IV.Meh Avus istemesi metMer turya zifonlu

Hsran Malup

ArtkOsmanlDevletiAvrupa' yakarsavunmayaekilecek tir.BusreSakaryaSava' nakadardevametti.

22

1699

Avusturya Lehistan Venedik

Karlofa Ant.

II.Musta faAmca zade Hseyin

II.Viyanabozgunu. Kutsalittifaksavalar Malup

OsmanlDevletihercephede hzlatoprakkaybetmeye balad

BuanlamaileOsmanl Devletiilkdefabiranlama ilebykaptatoprak kayplarnauramtr.

1700

stanbulAntl

Rusya'nndahafazla imtiyazkoparmakiste II.Musta mesiII.Viyanabozgunu. fa Kutsalittifaksavalar

Malup

RuslarAzakKalesiniald. stanbuldaelibulundurma hakk.Kudsserbeste ziyarethakk,Karadenize inmeimkan

Rusya

OsmanlDevletiilkkez Rusya'yatoprakveayrca lkvermitir.

(15791699)DURAKLAMADNEMISLAHATLARI
PADAH l.Ahmet ISLAHATI KuyucuMuratPaa ISLAHATLAR Avusturyailebar(1606Zitvatoruk)imzalandktansonraAnadolu'ya geipCelalisyanlar'niddetlebastrd. 1) Saraydndanevlenerek,sarayhalkaamtr. 2) YenieriOca'nkaldrmakistemi,ancakbaarszolarakehit edilmitir.(lkciddislahatgiriimidir.) Sosyal,ahlki,askerialanlardaslahatlaryapt.Devrinndegelen dnceadamlarilebozulmannsebepleriniaratrd(KoiBeyRisa lesigibi.) Btehazrlad.Gideringelirdenfazlaolduu,bunundasaraymasraf larndankaynaklandngrerekbunlarksmayolunagitti. *artlaibanageldi.artlar: a)Saraydevletilerinekarmayacak. b)Devletileriileilgilisunulanlarkabuledilecek. c)Devletmemurluklarnaistediiatamayyapabilecek. d)ikayetolursasavunmasalnacak. *syanlarbaskveiddetlenledi. *Orduyudisiplineetti. *Rvetiveiltimaskaldrd.

GenOsman

II.Osman BizzatkendisiveKoi Bey TarhuncuAhmetPaa

IV.Murat IV.Mehmet

IV.Mehmet

KprlMehmetPaa

(17.YY.)DURAKLAMADNEMISLAHATLARININGENELZELLKLER Genelhedefykselmednemindekiihtiamageridnebilmektir(Yanibozulaneskidzenintekrarkurul mas). Bozukluklarntemelineinilmemi,sebepleriortadankaldrmakyerinesadeceKUVVETkullanlarakoan kurtarlmayaallmtr IslahatlarBASKIveDDETLEyaplmayaallmtr. Islahatlartepedeninmedir.Halknisteklerigznndebulundurulmamtr. Yaplanslahatlarahslarabalkalm,onlarnlmilesonaermitir. BATI'dankesinlikleetkilenmeyoktur(OsmanlbudnemdekendisiniAvrupa'danstnsayyordu).

DURAKLAMADNEMSYANLARI
I. STANBULSYANLARI(MERKEZ): GenellikleYenierilerveSipahilerkartt(Bazenulemavehalkdestekledi).Genellikleulufeveclusdatmndaki aksamadandolayistanbulisyanlarkt. Duraklamadannce(Ykselmedevrinde)Fatih,YavuzveII.SelimdevirlerindeclusbahiiyzndenYenieriler ayaklanmakard. DuraklamadnemindeiseIII.Murat,GenOsman(eniddetlisi),IV.MuratveIV.Mehmetdnemlerindestanbul isyanlarkt. II. III. TARASYANLARI:

A) Celalisyanlar: Sebepler: Anasebepekonomi ltizamnyaygnlamas 1) Ynetimbozukluu olarakdnlebilir. 2) Tmarsistemininbozukluu 3) AvusturyaIranSavalaryzndenyenilgisi 4) Gelirseviyesinindmesi 5) Anasebepekonomive zellii:Buisyanlarnncleribirekildedevletekarrahatszlolankiilerdir(YneticiAsker)Halkdakarr. 23

Sonu:Bask,iddet,dahadaktoldu. GenelYorum:stanbulveCelalisyanlarnnsonundaimparatorluktanayrlmakverejimdeitirmekszkonusu deildir(Sadeceahslaraynelik).Diniynyoktur.rnek:Karayazc,DeliHasan,TavilAhmed,Canbolatolu, Kalenderoluvs.) B)Eyaletsyanlar: ErzurumValisiAbazaMehmetPaa Anadolu'da SivasValisiVardarAliPaa Krm,Yemen,Badat,Eflak,Bodan,Erdel Yorum:Amayarbamszveyatambamszolmaktr

GERLEMEDNEM (18.YZYIL)(16991792)
KONULAR: I.GerilemeDnemiSiyasiOlaylar II.18.YzylIslahatlar 1. BudnemKarlofaAntlamas'yla(1699)balaypYaAntlamas'yla(1792)sonaermitir.

Not:BudnemdeOsmanlDevletiKarlofavestanbulAntlamalarilekaybettiitopraklargerialmasiyasetiizle mitir

2. OsmanlRusSavavePrutAntlamas(1711): BuantlamaileOsmanlDevleti,stanbulAntlamasileRusya'yakaptrdstnltekrarkazanmve kaybettiitopraklangerialmtr. OsmanlVenedikveAvusturyaSavalarvePasarofaAntlamas(1718): OsmanlDevleti'ninKarlofa'dakaybettiiMoraYarmadas'nVenediklilerdengerialmaszerineAvus turyaKarlofaAntlamas'nnkendisinetandgarantrlkhakknkullanarakOsmanlDevleti'nesava amtr. YaplansavaOsmanlDevletikaybetmivePasarofaAntlamasimzalanmtr. BuantlamasonucundaMoraOsmanlDevleti'ndekalm,BelgratdahilolmakzereSrbistan'nbyk birksmAvusturya'yabraklmtr. Not:BuantlamaileOsmanlDevleti'ndeLaleDevribalamtr. 4. 5. OsmanlranSavalarveKasririnAntlamasnnyenilenmesi(1746). Buantlamaile1639'daimzalananKasririnAntlamasyenilenmitir. 3.

OsmanlRusveAvusturyaSavalarveBelgratAntlamas(1739). OsmanlDevletiherikidevletimalupetti. OsmanlDevletimzalananBelgratAntlamasilePasarofaAntlamasndaAvusturya'yabrakt yerlerigeriald.

Not:Fransa'yaverilendahancekikapitlasyonlarsresizolmakzeriuzatlmtr(1740). 6. OsmanlRusSavaveKkKaynarcaAntlamas(1774). OsmanlDevletisavakaybetmiveRusyaileKkKaynarcaAntlamas'nimzalamtr. Not1:OsmanlDevletinin18.yzyldaimzaladartlarenarantlamadr. Not2:KrmOsmanlDevletindenayrlmtr. Not3:RusyaOrtodokslarnkoruyuculuunuzerinealm,byleceOsmanl Devletininiilerinekarmaimkaneldeetmitir. Not4:OsmanlDevletiilkdefasavatazminatdemitir. Not5:Osmanlilkkezhalifelikmakamnsiyasiolarakkulland. Not:Rusdonanmaseme'deOsmanldonanmasnyakmtr.(emebaskn1770). 7. 8. 1779AynalkavakTenkihnamesi(OsmanlRus):RusyabuanlamaileistediikiiyiKrmHan yapabilecekbirnfuzkazanmtr.1783tarihindeiseRusyaKrm'igaletmitir. OsmanlRusveAvusturyaSavalar,Zitovi(1791)veYaAntlamalar(1792). Avrupa'daFranszihtilalininkmaszerinezordurumdakalanAvusturya,OsmanlileZitoviAnt 24

lamasnimzalayaraksavatanekilmi(1791),aldtopraklarOsmanlDevleti'negerivermitir. Avusturya'nnsavatanekilmesizerineyalnzkalanRusya'daOsmanlDevletiileYaAntlamas'n imzalamtr(1792).

Not1:BuantlamaileOsmanlDevletiKrmnRusya'yaaitolduunukabuletmitir. Not2:lkkezhalktamamenMslmanolanbirblge(Krm)OsmanlDevletininelindenkmtr. Not:3:BuantlamaileOsmanlDevlet)YklDneminegirmitir, 9. Fransa'nnMsr'gali(17981801): Napolyon,ngiltereilesmrgeleriarasndakibalantykesmekveDouAkdeniz'dekietkisiniartr makamacyla1798'deMsr'igaletmitir. ngiltereveRusyabugelimezerineOsmanlDevleti'neyardmederekEbukirLiman'ndademirli Franszdonanmasnyakmlardr.Akka'daNizamCeditOrdusuNapolyon'uyenilgiyeuratnca FranszlarElAriAntlamas'nimzalayarakMsr'terketmilerdir.

II18.YZYILISLAAHATLARI
1.LALEDEVRISLAHATLARI(17181730): (l.AhmetNevehirliDamatbrahimPaa): Budnem1718PasarofaAntlamasilebalaypPatronaHalilsyan'ylasonaerer.ilkkezbattar zslahatlarbalamtr. 1) ilkdefaAvrupa'yageicielilergnderilmitir. 2) lkdefamatbaakurulmutur(ilkteknikslahat). 3) DouklasikleriveLatincidentercmeleryaplmtr. 4) ilkdefaitfaiyergtkurulmutur. 5) lkdefaiekasuygulanmtr. 6) Yalova'dakat,stanbuldainivekumafabrikalarkurulmutur. 2.l.MAHMUTDNEMISLAHATLARI(17301754): (Askerialandailkkezyabancuzmanlardanyararlanlmtr(HumbaracAhmetPaa=KontDe Boneval) 1) HumbaracAhmetPaa,TopuOca'nslahettirmitir. 2) KaraMhendishanesialmtr. Not:OsmanldaAvrupaitarzslahatlarilkkezbudnemdeyaplmtr.Bu,slahatlaretkiolmuve 173639OsmanlRus,veAvusturyasavalarkazanlmtr. 3.III.MUSTAFADNEMISLAHATLARI(175717741): v DevrinslahatsKocaRagpPaa'dr. 1)TopuOcaslahedilmitir. 2)DenizMhendishanesialmtr.SratTopuOcakuruldu. 3)lkdefaiborlanma(esham)uygulanmtr. 4.l.ABDULHAMTDNEMISLAHATLARI(17741789): v DevrinslahatsHalilHamitPaa'dr. 1) SratTopularOcageniletildi. 2) istihkamokullaralmtr. 3) Yenierisaymyaplarak,ulufealmsatmyasaklanmtr. 5. 1) 2) 3) 4) 5) III.SELMDNEMISLAHATLARI(15891807): AvrupatarzndaNizamCeditOrdusukurulmutur. IradCeditadylayenibirhazinekurulmutur. Avrupa'dailkkezdaimielilikleralmtr. Franszca,Osmanl'nnilkresmiyabancdilisayld. Resmi"DevletMatbaas"kuruldu. v KabakMustafaAyaklanmasilebudnemsonaermitir. 18.YzylIslahatlarnnGenelzellikleri 1) Devletigelitirmekamacgdlmtr. 2) Avruparnekalnarakslahatlaryaplmayabalanmtr. 3) Islahatlaraskerialandayounlamtr. 4) Islahatlaraenbyktepkiyenierivedierkakuluocaklarndangelmitir. 5) MimarideBarokveRokokotarzbenimsendi. 25

18.YZYILSYASOLAYLARI
TARH PADAH OLAY KMNLE SEBEP
OsmanlDevleti'ninstan bulAnlamasylakaybet tiitopraklargerialmak istemesiveLehistan ordusununOsmanlya smasileRusaskerleri ninOsmanltopraklarna girmesi. KartalcaAnlamasile kaybedilentopaklargen alnmakislenmesi

SONU
Gaip

YORUM
stanbulAnlamasilekaybedi lentomaklargeriyealnd

1711

III,Ahmet

PrutAntlama s

Rusya

1718

IIIAhmet

Pasarofa Antlamas KerdenAnt lamas

Venedik Avusturya

Malup

1746

I.Mahmut

1739

lMahmut

Batdakaybedilen Arasra stnldouda stn Iran korumaverann snrihlalleri OsmanlDevletinin stn kaybettiitopraklar BelgratAnt Avusturya, almakistemesi lamas Rusya Rusya'nnscak denizlereinmek istemesiveKrm'a saldrmas Malup

Belgratdahilolmakzere SrbistankaybedildiOsmanl DevletindeLaledevribalad Kasririnleizilensnrtek rarlanmtr.18yyOsmanl IranSavalarsona ermitir.

GerilemeDnemininen karlanlamasdrKara denizsonkezTrkgl olmutur.Fransaarabulucu

lukyapmasndandolayKapit lasyonlarsreklihalegetirildi. RusyaOrtadokslarnkoruyucu suhalinegeldiVeOsmanl Devletiiilerinekarmafrsat buldu.Kapitlasyonilkdefa verildi,Krmbamszoldu.Rus ticaretgemileriboazlardanilk defageiyaptlar.Karadeniz Trkglolmaktank t.18.Yzyldaimzalananen arantlamadr. RusyaKrmmeselesinde nfuzkazanmtr. Franszihtilalindenendielenen AvusturyaileZitoviAntlama simzalanmvekazand topraklargerivermitir. RusyailedeYaAntlamas imzalanarakKrmnRusyaya aitolduukabuledildi.

1774

III.Mutafa

KkKay narca

Rusya

1779

I.Abdlhamit

AynalKavak Tenkihnamesi ZitoviAnt. YaAntla mas

1792

III.Selim

RusyannKrm igali Krmnigaledil Avusturya mesi Rusya Rusya

Sonuyok Malup

DAILMADNEM(17921922)
KONULAR: I.DalmaDnemiSiyasiOlaylar II.DalmaDnemiIslahatlar v Budnem1792YaAntlamasilebalayp1922'deOsmanlDevleti'ninyklnakadardevamedend nemdir. DneminGenelPolitikas: BudnemdeOsmanlDevletiAvrupaldevletlerinkendiaralarndakikaratmalarndanyararlanpdengepoliti kasizleyerekvarlnkorumayaalmtr.

IDAILMADNEMSYASOLAYLARI
1 18061812OSMANLIRUSSAVAIVEBKREANTLAMASI(1812). SavatazordurumdakalanOsmanlDevleti'ninisteizerineBkreAntlamasimzalanmtr(1812). Not1:BuantlamaileSrbistan'abazimtiyazlarverilmitir. Not2:Buantlamaileilkkezbiraznlaimtiyazverilmitir. 2 a) v OSMANLIDEVLET'NDEMLLYETLKHAREKETLER Srpsyan(1804) MilliyetilikakmveRusya'nnkkrtmasbusavanennemlisebepleridir. 26

BkreAntlamasileilkimtiyazlareldeedenvebuimtiyazlarEdirneAntlamasilegelitirenSrplar 1878BerlinAntlamasilebamszlklarnkazandlar.

Not:OsmanlDevletineisyanedenilkaznlkSrplardr.

b) Yunan(Mora)syan(18141829) v Milliyetilikakm,Rusya'nnkkrtmalarveEtnikiEteryaCemiyeti'ninfaaliyetleribuisyannennemli sebepleriarasndayeralr. v ilkisyanEflak'taktysadabastrlmtr,ikinciisyandahageniaplolarakMora'dakmtr.syanbas tramayanOsmanlDevletiMsrvalisiMehmetAliPaa'nnyardmileisyanbastrmtr. v BudurumdanendielenenAvrupaldevletlerOsmanlDevleti'ndenYunanistan'abamszlkverilmesiniis tediler.OsmanlDevleti'ninbudurumukabuletmemesizerineAvrupaldevletlerOsmanldonanmasn Navarin'deyaktlar(1827).ArdndanRusya,OsmanlDevleti'nesavaat.MalubiyeteurayanOsmanl Devleti'ninbaristemesizerineEdirneAntlamasimzaland(1829).BuantlamaileYunanistan'aba mszlkverildi. Not:OsmanlDevletindenbamszlnkazananaznlkRumlarolmutur. c) MsrSorunuveMehmetAliPaasyan(18261840) v MehmetAliPaa'nnMorasyan'nbastrmaszerine,kendisinevadedilenMoraveGiritvaliliklerininve rilmemesiMehmetAliPaa'nnisyanetmesinenedenolmutur. v ikitarafarasndakiyaplansavaOsmanlDevletikaybetmitir.II.Mahmut'unRusya'danyardmistemesi zerine15binkiilikRuskuvvetistanbulagelmitir. v BudurumukendikarlarnatersbulanAvrupaldevletlerinarayagirmesiyletaraflararasndaKtahyaAnt lamasimzalanmtr(1832). v Buantlamaherikitarafdamemnunetmedi. v BusradaAvrupaldevletleregvenmeyenII.MahmutRusyailebirittifakantlamasolanHnkarskelesi Antlamasimzalanmtr(1833). Not:BuantlamaileilkkezBoazlarMeselesiortayakmtr. v II.Mahmut,ngiltereninHnkrskelesiAnlamas'natepkisiniazaltmakiinngiltereileBaltaLimanTica retAntlamas'nyaparak,ngiltereyeyeniimtiyazlarverdi(1838).AynimtiyazlarbirsenesonraFransa'ya verildi. v AvrupaldevletlerLondraKonferansileMsrmeselesinizdler(1840). Not:OsmanlDevletiAbdlmeciddnemindeMsrsorunundaAvrupa'nndesteinialabilmekiinTANZMAT FERMANINIilanetti(1839). v LondraBoazlarKonferansileboazlarsorunzlmtr(1841). v Not1:Boazlarmeselesiilkkezuluslararasbirplatformdagrlmtr. Not2:Boazlarnynetimiuluslararasbiranlamailebelirlenmitir. Not3:RusyannHnkarskelesiAntlamasileboazlarzerindeeldeettiistnlksonaermitir.

KIRIMHARB(18531856)VEPARSANTLAMASI(1856) Rusya'nnOsmanltopraklarndakiemelleri,kutsalyerlersorunuvePrensMenikofunuzlamaztu tumuzerineikitarafarasndasavabalad. RuslarSinop'taOsmanlDonanmasnyaktlar(1853).Gelimelerikarlarnatersbulanngiltere, FransavePiyomentedevletleriOsmanlDevleti'ninyanndasavaakatldlar. RusyamalupedilerekParisAntlamas(1856)imzaland.

Not:OsmanlbuanlamadannceAvrupallarniilerimizekarmasnaengelolmakiinISLAHATFER MANI'nilanetti(1856). Not1:BuanlamaileOsmanlDevletiilkdefabirAvrupadevletiolarakkabuledilmitir. Not2:OsmanlDevletikenditoprakbtnlnnAvrupaldevletlertarafndn'korunmasnkabuletmekletoprak larnkoruyamayacakkadargszolduunugstermitir., Not3:OsmanlDevleti,savatangalipayrlmasnaramen,Karadeniz'detersanevesavagemisibulundurmas naizinverilmemesizerineyenikdevletmuamelesigrmtr. Not4:OsmanlDevleti'ningalipolarakimzaladsonantlamadr. Not5:OsmanlDevletiKrmSava'ndailkkezdboralmtr. 4 PANSLAVZMHAREKETLERVEBALKANBUNALIMI 27

 1870'detalya,1871'deAlmanyasiyasibirliklerinikuruncaAvrupasiyasidengesibozuldu. Avrupa'nnsiyasidengesininbozulmasndanyararlanmakisteyenRusya,ParisAntlamas'nnKaradeniz'in tarafszlylailgilimaddesinitanmadnaklad.Rusya'nnamac,Akdeniz'einmeyikolaylatrmakt. 1871ylndaBoazlarndurumunugrmekzereOsmanlDevleti,ngiltere,Fransa,Rusya,Almanya, talya veAvusturya'nnkatlmasylaLondra'dabirkonferanstopland. Bunagre 1. ParisAntlamas'nn,Rusya'nnKaradeniz'desavagemisibulundurmasnvetersaneyapmasnn leyenhkmlerikaldrld. 2. Boazlarnkapallilkesidevamedecekti. 3. Karadenizeskidenolduugibibtndevletlerinticaretgemilerineakolacakt. Rusya,1870'tensonraOsmanllkesizerindekiemellerinigerekletirmekiinalmalaragiriti. BalkanlardaSlavrkndanolanmilletleribirletirmeyeynelikPanslavizmpolitikasnizlemeyebalad. Ama,SlavlarRusyaliderliindebirletirmekti.BusradasadrazamlkgrevindebulunanMahmut NedimPaa'nnRusyanlspolitikasndanfaydalananRusya,Bulgarkilisesininmuhtariyetikonusunu OsmanlDevleti'nekabulettirdi.KurulangizlicemiyetlerPanslavizmdncelerininBalkanmilletleri arasndayaylmasnsalad.Bupropagandalarnsonucundakyllerinvergivermekistememeleri nedeniyleHersek'teisyankt(1875).ArdndanSrplarveBulgarlardaisyanettiler.Bylecebalayan gelimelere"Balkanbunalm"denir. BugelimelersrasndaAbdlaziztahttanindirilerekyerineV.Muratpadiahyapld(1876).Ancak aysonraV.Murat'nyerinemerutiyetiilanedeceineszverenII.Abdlhamitpadiahyapld(1876 1909). syanlarnyaylmaszerineBerlin'debirkonferanstopland(1876).OsmanlDevleti'ninaleyhinde kararlaralnd.OsmanlDevletibukararlaruygulamayncaSrplarveKaradallarOsmanlDevleti'ne savaatlar.Osmanlkuvvetleribaarlolunca,SrplarAvrupa'danyardmistediler.Rusyaise,Os manlDevleti'nebirltimatomvererekatekesyaplmasnistedi.Yenibirsavakmasnistemeyen Avrupadevletleri,durumugrmekamacylastanbul'dabirkonferanstoplamayakararverdiler. stanbulKonferans'naOsmanlDevleti,Rusya,ngiltere,Fransa,Avusturya,Almanyavetalyadevlet lerikatld.BusradaII.Abdlhamit'inisteiylebirkomisyonkurulmuveKanuniEsasi(Anayasa)ha zrlanmtr. stanbulKonferans'nnalmalarabaladsrada,OsmanlDevletiMerutiyetiilanetti(23Aralk 1876).

Not1:OsmanlDevletiIMerutiyetiilanederekKanuniEsasiyyrrlekoymakla,Avrupaldevletleriniilerine karmasnnlemeyivekonferansntoplamanedenlerininortadankaldrlmasnamalamtr. Avrupadevletlerinindelegeleri,bugelimeyidikkatealmadanalmalarnsrdrdlerveOsmanl Devleti'ndenbazisteklerdebulundular. Bunagre 1. SrbistanveKarada'dakiOsmanlkuvvetlerininekilmesi, 2. BosnaHersekveBulgaristan'azerlikverilmesi. OsmanlDevletibutekliflerireddedinceRusyasavaiingereklisiyasigiriimlerebalad.Avrupa devletlerindendestekalmayaalt.ArdndandastanbulKonferans'nakatlandevletlerLondra'da birprotokolhazrladlar.OsmanlDevleti'ninkatlmadbutoplantdagerekenslahatlarnyaplmasn istediler.OsmanlDevleti,Londra'daalnankararlarkabuletmeyinceRusya,Baserabya'yaaskerso karaksavabalatt(1877). 5 18771878OSMANLIRUSSAVAI(93HARB)

RuslarnsavaamalarzerineOsmanlDevleti,ParisAntlamas'nnbozulduunuilerisrerekngiltere' ninyardmnistedi,ngiltereisencedenstanbulunigaledilmeyeceigvencesinialdndanbusavaa mdahaleetmedi. SavaBalkanlarveKafkaslar'daoldu.DoudailerleyenRuslarErzurum'akadargeldiler.BalkanlardaiseEdir ne'yielegeirenRuslaratalca'yakadargeldiler. RuslarnstanbulayaklamaszerinepadiahII.Abdlhamitbaristemekzorundakald.kidevletara sndaAyastefanos(Yeilky)Antlamasyapld(1878). Bunagre 1. BykbirBulgaristanKrallkurulacak,DouRumeliveaslBulgaristanbukrallabalanacak. (BukrallkEgeDenizinekadarulayordu.) 2. Srbistan,KaradaveRomanyabamszolacak, 28

3. 4. 5. 6.

Kars,Ardahan,BatumveDouBeyaztRusya'yabraklacak, BosnaHersek'emuhtariyetverilecek, Girit'teveDou'daErmenilerinbulunduuyerlerdeslahatlaryaplacak, OsmanlDevleti,Rusya'yasavatazminatdeyecek(30Milyonaltn)

Notlar 1) RusyaPanislavizmpolitikasndabaarloldu. 2) Balkanlardayenidevletlerkuruldu. 3) Ermenisorunuilkdefabusavasrasndaortayakt. 4) RusyaBulgaristanvastasylaEgeDenizinekmaimkaneldeetti. 5) RusyaDouAnadoludaeldeettiiDicleFratveBasraKrfezineyerleti. 6) 19771878Sava,MeclisinkapatlmasnaKanuniEsasi'ninyrrlktenkaldrlmasnavel.MerutiyetD nemi'ninsonaermesinenedenoldu. ngiltere,Rusya'nnokglenmesimenfaatlerinetersdtndenantlamayakarkt.AvusturyaveAl manyadangiltereninyanndayeralncaAyastefanosAntlamasyrrlegirmedi. YenibirsavagzealamayanRusya,yenibirkonferanstoplanmasnkabuletti.ngilteredeOsmanlDev leti'ninhaklarnkorumakarlndaOsmanlDevleti'ndenKbrs'solarakald(4Haziran1878). BerlinKonferans'naOsmanlDevleti,Rusya,ngiltere,Avusturya,Fransa,talyaveAlmanyakatld. GrmelersonundaBerlinAntlamasyapld(1878). Buantlamayagre 1) Bulgaristaneayrld: a) AslBulgaristan,OsmanlDevleti'nebalbirprenslikoldu. b) DouRumeli'yemuhtariyetverildi. c) Makedonya,slahatyaplmasartylaOsmanlDevleti'nebrakld. 2) Srbistan,KaradaveRomanyabamszolacakt. 3) Kars,Ardahan,BatumRusya'ya,DouBeyaztOsmanlDevletinebraklacakt. 4) Girit'teveErmenilerinoturduklaryerlerdeslahatyaplacakt. 5) BosnaHersek,OsmanlDevleti'nintopraklarndansaylacak,fakatgeiciolarakynetimiAvusturya'yab raklacakt. 6) OsmanlDevleti,savatazminatdeyecekti. 7) TeselyaYunanistan'abraklacakt. NOT1:OsmanlDevletiDouBeyaztald.FakatKbrsngilizleresolarakverdi. NOT2:ErmeniSorunuBerlinAntlamasylauluslararaspolitikakonusuhalinegeldi. NOT3:BulgaristannparalanmasylaRusyannBalkanegemenliiveEgeDenizineinmesiengellendi. 2 NOT4:OsmanlDevletibyktoprakkaybnaurad(287.000km .) NOT5:OsmanlDevletinindalmashzland. NOT6:ngiltere1876dansonraOsmanltopraklarnnparalanmasgiriimlerinekatld.OsmanlDevletideAl manyaileilikilerinigelitirdi. NOT7:OsmanlDevletiAyestefanosgredahafazlatoprakdedi. 6.OSMANLIPEVLET'NNDAILMASI a) Kbrs'nKaybedilmesi(1878): ngiltere,BerlinKongresi'nintoplanmasvekongredeOsmanlDevleti'ninyanndayeralmakarlndaKbrs'n verilmesitalebindebulundu.Kbrs'syapmaklaRuslarnAkdeniz'einmesiniengellemeyi,DouAkdenizveS veyKanal'nkontroletmeyiamalyordu.YaplanantlamaileKbrssolarakngiltere'yebrakld(4Haziran 1878). b) Tunus'unFranszlarTarafndangali(1881): FransaCezayir'densonraTunus'agzdikti.FranszlarCezayirileTunusarasndakibazsnrolaylarnbahane ederekTunus'uigalettiler(1881).OsmanlDevleti,AvrupadevletlerineBerlinAntlamas'nnihlaledildiinibildirdi isede,FransabukonudangiltereveAlmanya'nnncedendesteinialdndanbirsonueldeedilemedi. c) Msr'nngilizlerTarafndangali(1882): ngiltere,Msr'doudakismrgeleriiinnemlibirsolarakgrmekteydi.1869ylndaFranszlartarafndanS veyKanal'nnalmasylaMsr'nsiyasiveekonomiknemiartt.Msr'dayaananmalibunalmlarFransaile ngilterearasndakirekabetiartrd.HidivsmailPaaDnemi'ndeMsrmaliyesininkontrolnnyabanclarneline gemesi,milliyetilikhareketleriniglendirdi. Bununzerinekarklarbahaneedenngiltere,Msr'igaletti(1882). d) GiritSorunuve1897OsmanlYunanSava: Yunanistanbamszolduktansonra,Rumlarnoturduubtnyerlerikendisinebalamayamalad.1866ylnda 29

GiritRumlar'n,OsmanlDevleti'nekarisyanettirdi.GiritRumlar,Yunanistan'abalanmakistediklerinibildirdiler. AvrupaldevletlerinolayakarmaihtimalikarsndaOsmanlDevletiHalepaFerman'nilanederekGiritliRumla rayeniimtiyazlarverdi(1878). 1894ylndaYunansubaylartarafndanEtnikiEteryaDerneikuruldu.Buderneinalmalarsonucun da1896'daGiritsyanyenidenbalad.BudurumdanyararlanmakisteyenYunanistanGirit'ielegeirmekisteyince OsmanlYunansavabalad(1897).DmekeMeydanMuharebesi'ndeYunanllarbykbiryenilgiyeurad. OsmanlDevleti'ninkazandbuzaferAvrupaldevletlerinsavaamdahalelerinenedenoldu.kidevletarasnda stanbulAntlamasyapld(1897). 1. Yunanistan,Girit'tekiaskerlerinigeriekecek, 2. Girit'ezerklikverilecek,Yunankrallksoyundanbirprensvaliolacakt. NOTLAR: 1) Giritfiilenkaybedildi. 2) II.Merutiyet2inilansrasndaYunanistanGirititopraklarnakattnaklad. 3) OsmanlDevletiAtnaAntlamasileGiritinYunanistanaaitolduunukabuletti(1913). e) DouRumeliMeselesiveBulgaristan'nBamszOlmas: BerlinAntlamas'ndaDouRumeli'deslahatyapmakartylaOsmanlDevleti'nebraklmt.DouRu meliBerlinAntlamasilekurulanBulgarprensliine1885'dekanisyansonundabalandnaklad.Osmanl DevletiKrcaaliveRodop'unkendisinebraklmasartylabudurumukabuletti(1886). BulgaristankinciMerutiyet'inilansrasndakikarklklardanyararlanarakbamszlnaklad (1908). f) BosnaHersek'inAvusturya'yaBraklmas: BerlinAntlamas'ndaBosnaHersek'inynetimigeiciolarakAvusturya'yabraklmt.Avusturyaburay birdahaOsmanlDevleti'nevermediigibi,kinciMerutiyet'inilansrasndatopraklarnakattnaklad.Os manlDevleti,YenipazarSancakendisindekalmakartilebudurumutanmakzorundakald(1909). II19.YZYILISLAHATLARI 1. AlemdarMustafaPaaveII.Mahmut'unPadiahOlmas: KabakMustafasyansonucundaRusukAyanAlemdarMustafaPaaistanbul'agelerektekrarIII.Selim'itahta geirmekistemi,fakatIII.SelimldrlmolduundanII.Mahmut'uhkmdaryapmtr.II.Mahmuttahtakn caAlemdar'sadrazamlagetirmitir(1808). AlemdarMustafaPaa'nnIslahatlar: a) RumeliveAnadolu'dakiayanlarlaSenedittifakimzalanmtr(1808).Ayanlarladevletarasndakurulacak ilikilerdeesasolacakprensiplerbelirlenmitir. nemi:SenediittifaklaOsmanlDevleti'ndeilkkezpadiahkendidndabakabirgcnvarlnkabuletmitir. VeilkkezOsmanlPadiahlarnnyetkilerikstlanmtr. b) AlemdarSekbanCedidOrdusu'nukurmutur.FakatbudurumYenierilerirahatszetmiveisyanedip Alemdar'ldrerekSekbanCedid'ikaldrmlardr. 1. II.MAHMUTDNEMISLAHATLARI: A. dariAlanda: 2. DivanHmayunkaldrlarakyerineNezaretler(Bakanlklar)kurulmutur. 3. Tmarvezeametkaldlararakdevletmemurlarnamaabalanmtr. 4. AskerlikilerinidzenlemekiinDaruraAskeri,mlkiyeilerinidzenlemekiinDarura BabAlive1838deMeclisiValaiAhkamAdliyekuruldu.Bumeclislerdanmaniteliindeka rarlaralmayayetkiliydiler.Padiahbukararlaronaylarsayrrlegiriyordu. 5. daribirimolarakmuhtarlklarkurulmutur. 6. Postatekilatdzenlenmitir. 7. lkedseyahatlerdepasaportuygulanmasnabalanmtr. 8. lenyadaazledilendevletmemurlarnnmalvarlnadevletinelkoymasdemekolan"Msade re"kaldrlmtr. 9. Salktekilatiinnemliolan"karantina"ilkkezuygulanmtr. 10. Memurlarnklkkyafetiyenidendzenlenmivefes,ceket,pantolonresmikyafetolarakkabule dilmitir. 11. llermerkezebalanmtr.Merkezidinlemeyenvalilerlemcadeleedilmitir. B. AskeriAlanda: 1) SekbanCeditOrdusu'nunkaldrlmasndansonrabuorduyabenzerEkinciOcakurulmu,fakat yenierilerisyanederekbuorduyadasonvermilerdir. 2) YenieriOca'nnKaldrlmas: Yenieriler'insavalardakiyetersizlikleri,halkarasndakitaknlklarvedevletidaresinekarmalar zerinehalknveulemanndesteiyleYenieriOcakaldrlmtr(1826). 30

Not:YenieriOcannkaldrlmasileslahatlarnnndekinemlibirengelkaldrlm,padiahlarnlkey netimindekiotoritesitekrarartmtr. 3) YenieriOca'nnyerineAvrupausulnde"AsakiriMansureiMuhammediye"adylayenibir ordukurulmutur(Blk,tabur,alayeklindedzenlenenordudur). 4) Seraskerlik(Bakomutanlk)makamoluturulmutur. 5) Eyaletlerdeortayakanboluudoldurmakiin1834ylnda"Redifbirliklerikurulmutur. 6) 1836'daAnadoluveRumeli'de"Mirlikler"kurulmuveRedifbirlikleribunlarabalanarak,mirler hemidari,hemdeaskeriyetkilerstlenmilerdir. 7) lkdefanfussaymyaplmtr(1831).(Nfussaymaskerinitelikteolmutur.Yalnzcaerkekler saylmtr). 8) MehteranBlkaldrlpMzkaHmayunkurulmutur. C. EitimveKltrAlannda: 1) ilkkezAvrupatarzeitimkurumlaralmtr. 2) 1826'daTphaneiAmire(Askeritpokulu)almtr.DahasonraMektepiMaarifiAdliye(Devlet memuruyetitirmekiin)MektebiUlumHarbiye,MektebiBahriyealmtr.Enderunkapatlmtr. 3) 1828ylndakurulanMektebiRdiyeNezaretiileOsmanlDevleti'ndeeitimretimyeniboyut larkazanmtr.BugelimeOsmanltoplumundabirproblemesebepolmutur.Osmanleitiminde dnyagrleri,eitimi,anlayveyntemleritamamentersikikutbundomasnayolamtr(Kltr atmasortayakmtr). 4) Askeriidadi(AskeriLise)almtr. 5) TakvimiVekayiadylailkresmigazeteyaynlanmtr. 6) Avrupatarzmzikserbestbraklmtr. 7) ilkkezyabancdilokulualmtr. 8) Avrupa'yailkkezrencignderilmitir. 9) lkretimzorunluhalegetirilmitir.

D.

EkonomiAlannda: 1) Yabancmallarakarlk,yerlimallarnkullanmtevikedilmitir. 2) Mslmantccarlartevikamacilevergilerazaltlmtr. 3) 1838BaltaLimanAntlamasilengiltere'yeticariimtiyazlarverilmitir.Buantlamaekonomiks lahatlara bykdarbevurmutur.

3.TANZMATFERMANI(1839): PadiahAbdlmecitdnemindeMustafaReitPaatarafndanhazrlanmtr.Devletikntden kurtarmak,MsrsorunundaAvrupa'nndesteinialmakvencekislahatlarneksiklerinigidermek iinilanedilmitir. Esaslar 1) Mslmanvegayrmslimbtntebannrz,namus,canvemalgvenliidevletgarantisindeolacaktr. 2) Mahkemelerakolacak,hikimseyarglanmadancezalandrlmayacaktr. 3) Kanunnndeherkeseitsaylacaktr. 4) Vergilergeliregretoplanacaktr. 5) Herkesmalnnsahibiolacak,varislerinemirasbrakabilecektir. 6) Askerlikileridzenlenecek,askerlikvatanhizmetieklindeolacaktr. 7) Rvetveiltimaskalkacaktr. NOTLAR 1) Osmanllkesindeanayasaclkvedemokrasifaaliyetlerininbalangcdr. 2) Hergcnzerindekanungcolduukabuledilmitir. 3) Mlkiyethakkdevletgarantisinealnmtr. 4) BatllamahareketlerihzkazanarakAvrupaydahaiyianlayanaydnlaryetimitir. 5) Avrupatipihukukkurallaryerlemeyebalamveyenimahkemeleralmtr.Budurumhukukbirliinin bozulmasnanedenolmutur. 6) Bufermanhalklapadiaharasndakidayanmasonucudeil,padiahniradesinebalolantektaraflbir gelimeolmutur. 7) BeFermanOsmanlDevletiAvrupabasksolmadankendiisteiileilanetmitir. 4.ISLAHATFERMANI(1856): ParisKonferanssrasndaAvrupadevletlerininOsmanl'nniilerinekarmasnengellemeka macylailanedilmitir. Esaslar 1) Halkadinvevicdanhrriyetitannacaktr. 2) Gayrmslimlerikkdrcifadelerkullanlmayacaktr. 31

3) 4) 5) 6) 7) 8) 1) 2) 3) 4)

Aznlklardevletmemuruolabilecek,ilmeclislerinedegirebileceklerdi. Askerlikiinnakdibedelkabuledilecektir. Vergisinidediktensonra,yabanclardamlkedinebileceklerdi. Mahkemelerdeherkesdininegreyeminedebilecekti. Vergilerherkesingelirinegretoplanacaktr. Tarmveticaretyenidendzenlenecekti. NOTLAR Mslmanhalkayenibireygetirmemi,gayriMslimlerinhaklarndahadageniletmitir. HibirfarkgzetmedenOsmanltoplumunukaynatrmakamalanm,fakatbaarlolunamamtr. ltizamsistemikaldrlmtr. FermanaramenAvrupaDevletleriOsmanlDevletininiilerinekarmtr.

I.MERUTYET(1876): TanzimatFermanileAvrupa'ydahaiyianlayanaydnlaryetimitir.GenOsmanllaradnalan bugrupmerutiyetveanayasannyrrlekonarakknnleneceinisavunmulardr.Bal kanbunalmsrasndabalayanmuhalefethareketiileAbdlazizpadiahlsonrasndameruti yetiilanedeceiniszverenII.Abdlhamithkmdarolmutur,stanbulKonferanssrasndaKa nuniEsasiilanedilerekmerutiyetynetiminegeilmitir. KanuniEsasi'yegre 1) YasamagreviAyanveMebusanmeclisineaittir,ayanmeclisiyelerinipadiah,Mebusanmeclisiyelerini isehalkseer. 2) Hkmetpadiahakarsorumludur. 3) Padiahnmeclisi,kapama,zararlgrdkiilerisrgnegndermeyetkisivardr. 4) Anayasadamlkiyetvedilekehakkkii,din,basn,eitimveretimzgrlgibitemelhakvehrri yetler,yeralmtr. 5) Dayakveikenceyasaktr. 6) Mahkemelerherkeseakolacaktr. 7) YrtmegrevipadiahbakanlndakiVekillerHeyeti'ne(BakanlarKurulu'na)aittir. 8) Kanunteklifinisadecehkmetyapabilir,meclisiseuygungrrseonaylar. NOTLAR 1) Trktarihindekiilkanayasadr. 2) Halkilkkezpadiahnyanndaynetimekatlmtr. 3) Halkilkkezseme,seilmevetemsiledilmeyetkisinikullanmtr.ByleceAnayasalveDemokratikdzene geilmitir. 4) 1877ylndabalayanOsmanlRussavanedeniylemecliskapatlm,KanuniEsasiaskyaalnm tr.ByleceI.Merutiyetdnemisonaermitir.

II.MERUTYET(1908): 1878ylndaMeclisinkapatlmasndansonraII.Abdlhamit'ekaroluturulanmuhalefetortamn dattihatveTerakkiCemiyetikuruldu.Makedonya'dabalayanisyansonucu23Temmuz1908 deII.Merutiyetilanedilmitir.syannMakedonya'dakmasndaBerlinAntlamasylaMakedon ya'daslahatyaplmasetkiliolmutur,ngiltere veRusyaarasndayaplanRevalGrmeleride buolaydaabuklatrcetkiyesahiptir. II.MerutiyetDnemi'ndeKanuniEsasi'deYaplanDeiiklikler 1) Hkmetmeclisekarsorumludur. 2) Basnagenibirzgrlkverilmi,sansrkaldrlmtr. 3) Siyasipartilerkurulmutur(okPartiliSistem). 4) Padiahnyetkilerienfazlabudnemdesnrlanmtr. 5) Hkmetyelerinisadrazamsemeyebalamtr. 6) Antlamalarmeclisonaylamayabalamtr. 7) KzlariinYksekretimKurumlaralmtr. AbdlhamitDnemi'ndeDBorlandeyebilmekiinDuyunuUmumiye(GenelBorlar)da resikurulmu,AvrupatarzndabirokokulalmveOsmanlMedeniKanunudenen"Mecelle" hazrlanmtr.

31MartOlay II.Merutiyet'inHanndansonrakankarklklarbahaneedenyenilikaleyhtarlarisyanederekMerutiyetidare sinesonverilmesiniistemilerdir.BununzerinemerkeziSelanik'teolanHareketOrdusu'nunyardmylabastrlan 31MartOlay'ndansonraII.Abdlhamittahttanindirilmi,V.Mehmet(Reat)padiaholmutur. 32

NOT:31Martsyan,OsmanlTarihinderejimekarkantekisyandr. 19.YZYILSYASOLAYLAR TARH 1804 PADAH IIISelim OLAY Srpisyan KMNLE SrpAznlk SEBEP
Franszihtilali,Rus kkrtmasOsmanlnn blgedeadaletsiz davranmas Not:Rusyannemelleri FransabataOsman lnnyanndayerald Sonrasafdeitirdi Franszihtilali,Rusya, EtnikEteryance Eflakdahasonra Mora'dakt UdevletinOsmanl iilerinekararak Yunanistan'nzerk olmasnistemeleri GlbirMAlPaa yerinegszYunanis tanistiyorlar.Osmanl reddediyor

SONU Bastrld

YORUM
iidarelerindebaz haklarverildi ilkisyanedenaznlk Srplardr Osmanlilkkezbir aznla(Srplara) AYRICALIKtandBu damilliyetiisyanlar artrd Moravalisiolmak artylaMehmetAl Paaisyanbastrd OsmanlveMsr donanmasimha edildi RusyaOsmanl'ya savaat

1812

IIMahmut

Bkre Antlamas

Rusya (Ingltere+Fransa)

1820 1821

IIMahmut

Rumisyan

Rumaznlk

Yardbast rld Malup

1827

IIMahmut

Navarn Bask.

IngFraRusyaOs manl'yakar

1829

IIMahmut

EdirneAnt lamas

Rusyaile

Osmanl'nnsava acakgcnn olmamasveRus yannbunubilme si(Yenicenocakalk

mvedonanma Navarindeimhaedil miti) M.A.PaaSorunuMora valiliinialamaynca SuriyeAkka,Adavali likleriniisterreddedil mesiylesavabalar OsmanlyenilirOsmanl Rusyadanyardmister Rusdonanmasstan bulagelincengiltere veFransatelalanmas veMAPyiOsmanlile barazorlamasbara zorlamas IIMahmut'unngiltere veFransayagven meyerekRusyaile anlamas Not:1838BaltaLiman anlamasilengilte reyebazticariimtiyaz larverilir

Malup

SrbistanZERK olacak YunanistanBA IMSIZolacak(ilk defabiraznlkba mszoldu)Rus ticaretgemileribo azlardangeebile cek MsrMeselesiortaya kt. Ktahyaantlamas herikitarafda memnunetmedi.

1833 M.A.P Sorunu

IIMahmut

Ktahya Antlamas

Msrile

ngiltereve Fransa M.A.P.y barazor lamas

1833

IIMahmut

Hnkar iskelesi Antlamas

Rusyaile

1840

lAbdlmecit

Londra Antlamas

ngiltere,Rus ya,Avusturya,Prus ya,Osmanl(Fransa yok)

Osmanl1839Nizip SavandaMAP'ya yenilinceRusyaya mdahalehakkdo masBununngilte reniniinegelmemesi

1841

lAbdlmecit

Londra Boazlar Szlemesi

ngiltere,Fransa Rusya,Avusturya Prusya,Osmanl

Hnkariskelesi Anlamasnn suresinindolmas (8yl)

Herikitaraftanbirine saldrolursadieri onayardmedecek Osmanlboazlar kapatacakAnlama8 ylyrrlktekala cakt OsmanlBoazlar stndeegemenlik haklarnsonkez kulland "BoazlarSorunu" ortayakt MsrOsmanl'ya balyarzerkbir eyaletoldu Osmanlnnbir valisinebilesz geiremediianlal d ngilterekrlkt BoazlarOsmanl egemenliindekala cak,ancaksava gemisigeemeyecek YorumOsmanlnn boazlarzerindeki mutlakegemenlii sonaerdi YorumRusyageri admatt

33

1853 1856

lAbdlmecit

KrmSa va

Rusya

Rusyannemelleri, Kutsalyerlersorunu PrensMenkofSinop Baskn(1853)

Galip(Yardm la)

YorumBoazlar uluslararasstat kazand ngilteredenilkd boralnd

KrmSavanda Rusya'nnyenil mesi

1856

l.Abdlmecit

ParisAnt lamas

Osmanl,Rusya ngiltere,Fransa Avusturya,Prusya, Piyomet

1876

II.Abdlha mit

stanbul Konferans

Balkanbunalmna arebulmak(Her sek,Srp,Bulgar Rusya,ngiltere, isyanlar) Fransa,Avusturya (Avusturya,zellik Almanya,talya, leRuskkrtmas Osmanl ilekyor).

Konferansnbanda, Osmanlaleyhine kararkmamasiin IslahatFermann ilnetti OsmanlbirAvrupa devletisayldSnrla rAvrupadevletlerin garantisialtnaaln d.Gszlanla ld. Osmanlgalipgelme sineramenKarade niz'intarafszl meselesindendolay yeniksayld. RusyaOsmanl stndekibtn ayrcalklarkaybetti Boazlar,1841 LondraBoazlar Szlemesikonumu nadnd. IslahatFerman dolaysylaAvrupal lariilerimizekar maimknbuldu. OsmanlAvrupa devletlerininaznlkla rbahaneederek iilerimizekarmas engellemekiin Merutiyetiilanetti. Osmanlkonferansta alnankararlarkabul etmedi.Dahasonra Londra'daalnan kararlardakabul etmedi.

1877 1878

II.Abdlha mit

Osmanl Rus Sava (93Harbi)

Rusya

Osmanlstanbul Konf.kararlarna uymamas Rusya'nnyayl macPanistlavist politikas Osmanl'nnBal kanisyanlar'n sertbastrmas. Avrupa'nnaleyhi mizednmesi

Osmanl yenildi PlevneMd GaziAhmet Muhtar

Rusyastanbul yaknlarnage linceOsmanl baristedi. Meclisinkapan masnasebep oldu.

3Mart 1878

Ayastefanos Antlama s(Yeilky)

II.Abdl hamit

Rusya

93Harbi'nden Rusya'nngalip kmas

RusyaOsmanly istediigibipar alad(Rusya Panislavizmde baarloldu). ilkdefaERMEN sorunuortaya kt.ngiltere, Avusturyave Almanyabuan lamaykabul etmedi. Buanlamaka tzerindekal d.Sevrgibil dodu,uygula namad.

34

13Tem muz 1878

II.Abdlha mit

BerlinAnt lamas

ngiltere,FransaRus ya,talya,Almanya, Osmanl

Bykdevletlerin Rusya'nnyayl masnekeme mesi

BykBulgarKrall kurdurulmad.Rus ya'nnBulgarlar kullanarakEge'ye inmegiriimisonu suzkald. Not:Anlamancesi Kbrsingilizlere yardmetmesikar lverildi(Geici olarak)

1881

II.Abdlhamit

Tunus'unigali

Fransa
SveyKanal'nn almasileMsr'n nemininartmas(S veyOsmanlFransa ibirliiileald).

Tunuselden kt.
Msreldenkt.

1882

II.Abdlhamit

Msr'n igali

ngiltere

Yunanistan'nGirit 'iistemesi

DmekeMey danMuhare besiGalibiz

1897

II.Abdlhamit

GiritSorunu Osmanl YunanSava

Yunanistan

1808 1909

II.Abdlha mit
II.Abdlhamit

Bulgaristan'n bamszl BosnaHersek Olay

Avusturya

1866isyan'nOs manlzorbastrd. HALEPAFERMANI ileburadakiRumlara yenihaklaryerildi. 1894isyan(Etniki Eterya),Dmeke MeydanMuharebesi ileYunanllaryendik. Bykdevletleraraya girdi.1897stanbul Anlamasimzaland. Giritzerkolacak YunanprensiGirit'i ynetecek(Giritfiilen kaybedildi).Ekbilgi: II.Merutiyetinila nndansonraYuna nistanGirit'iigaletti (1908).OsmanlII. BalkanSava'ndan sonra1913Atina AnlamasileGirit'i Yunanistan'averdi. BulgaristanII.Meru tiyetinilansrasnda bamszoldu. II.Merutiyetinilan srasndaAvusturya BosnaHersektop raklarnakatt.

AYASTEFANSANTLAMASI LE 1.BykBulgarKrallkurulacak, 2.Srbistan,Karada,Romanyabamsz, 3.Kars,Ardahan,Batum,DouBeyaztRusya'ya,

4.Girit'teveErmenilerinoturduuyerlerdeslahatyaplacak

BERLNANTLAMASIARASINDAKFARKLAR 1.Bulgaristan3'eayrld. 2.Srbistan,Karada,Romanyabamsz,

3.Kars,Ardahan,BatumRusya'yaDouBeyaztOsmanl'ya 4.Girit'teveErmenilerinoturduuyerlerdeslahatyaplacak

5.TeselyaYunanistan'averilecek, 6.BosnaHersek'emuhtariyetverilecek, 7.Rusya'yasavatazminatdenecek. 30binaltn

5.TeselyaYunanistan'averilecek,
6.BosnaHersekynetimiAvusturya'ya(Geiciolarak)geti.

7.Rusya'yasavatazminatdenecek.60binaltn

www.tarihogretmeni.net

35