H3CHEBAHH
no
HCTOPH HA KVHTVPATA
II
BTOPO OHTHHEHO H3AHHE
COuH 2009
:
, (1640)
,
:
(V . . .)
,
IOTH H IETH II
Bropo onnneno nsanne
ISBN 978-954-91702-5-2
anrop: Aceu Uu.uueupoe
xopnna: Heau Cma+euoe
nsanne: 3nesn exc xyo Bynrapec
Co]n 2009
CTTPXAHHE
HPEIOBOP KTM BTOPOTO H3AHHE .. .............................. V
HPEIOBOP ............................................................................... VIII
APXEOHOIHuECKHTE H3CHEBAHH
3A IOTHTE ...................................................................................... 1
VPuHH VuHTEHT HA IETHTE ......................................... 249
IOTH H IETH B H3BECTHTA
HA HCTOPHuECKHTE H3BOPH.............................................. 287
OXHE FVCFEK
H KPAT HA KPHMCKHTE IOTH ...................................... 341
HPEIOBOP KTM BTOPOTO H3AHHE
Cmo xaxro npn npnara uacr or rosn copnnx, nonoro nsanne n
na nropara my uacr ce nanoxn ne camo nopan nenoro pso ns-
uepnnane, no n or nyxara a ce oanr ome nxon marepnann, c
xonro oemr na xnnrara eme snaunrenno ynennuen. Tesn oanxn
sacrar npen ncnuxo nncmennre nsnopn, n xonro ca nxnmuenn ncnu-
xn cneenn sa npnccrnnero na ernnuecxn repmannn no namnre semn
n nsomo no Cenepnoro Hpnuepnomopne npes xcnara anrnunocr n
cpenonexonnero, no cmo n ome nncmenn nsnopn sa na-crapara
ncropn na namn napo n ponnara nn. Km rx ce npnanr n an-
nnre or renernuecxnre nscnenann, xonro ne camo nornpxanar
neronoro npnccrnne no rasn repnropn npes nnara ncropnuecxa n
npencropnuecxa enoxa, no cnnerencrnynar n sa neronoro mnoro-
xparno pascennane no ncnuxn nocoxn na cnera, xero ro pasnac
ocrnxennra na cnora marepnanna n yxonna xynrypa.
Hapanenno c reopnra sa sacennanero na Rronsrouna Enpona cc
cxannnancxn rorn n npnnre nexone na Honara epa, nanocnex
nce no-nacrounno ce nanara npenmno or repmancxn n pycxn ncro-
pnnn n reopnra sa nsnnxnane na anroxronna xynrypa n Cpena n
Cenepna Enpona npes nroporo n npnoro xnnonerne npen Honara
epa n nenoro pasnpocrpanenne na mr n mronsrox cmo n namnre
semn. H no nnnnnero na rasn anroxronna xynrypa, unnro nocnrenn
nnn nomanre or nenrpannara crenna onacr na Pycn, nsnnxnana
nnara nnnnnnsann n ocrananara uacr na Enpasn, saeno c Hpe-
nn Hsrox. ue rasn reopn ne e c nnmo no-ocronepna or reopnra sa
cxannnancxnre rorn-repmannn, ronopr nenycmncneno espo-
nnre ncropnuecxn n apxeonornuecxn namernnnn or pennnre xynry-
pn, xonro ne camo ca nsnnxnann xnnonern npen a ce nonr
npnsnann na xnnor n Henrpanna Enpona, no ca noponnn n pas-
npocrpannnn enponecxara nnnnnnsann nn ncnuxn onacrn na
marepnannara n yxonnara xynrypa. A ne orpomnn npnponn xara-
crpo]n ca npnunnnnn pascennanero na ronma uacr or nacenennero
na namara ponna, npenecno rpannnnre na cnora xnnonerna ma-
VI
repnanna n yxonna xynrypa, xaxro n cno esnx n cnora nncmenocr,
uax o xpann enponecxn cenep, no n na nsrox, orn Kanxas.
3a noneuero nrapcxn unrarenn me e nonocr a nayuar ne
camo, ue npennre nm ca xnnenn or na-noxa pennocr n namara
ponna n ne ca omnn ryx nnro or Cpena Asn, nnro or narara n
noncxoro Honecne, no n ue nmar cno ncropn c nncmenn nsnopn
orxaxro cmecrnyna ncropnra xaro nayxa n xaro npeanne. A cmo
a nayuar, ue n rexnnr esnx, n rxnara nncmenocr ca nnn nosnarn
ne camo na na-nnsxnre nm ccen, no n na nnara penna nnnn-
nnsann na Enpasn n A]pnxa a n ue rasn nncmenocr e nonsnana
ronma uacr na nacenennero na namara nnanera xaxro n aneunoro
mnnano, raxa n npes nnoro cpenonexonne o en nemen. H ue na
ne e nn nanncan n npnnr npeno na Cneroro nncanne, xoro e
ocranan nourn nenpomenen uax o namn nn n ce nsnonsna n cera sa
orocnyxennero na npeonaanamara uacr or xpncrnncrnoro
ocnen n namara crpana n or napoa, sa xoro ro e nno npeneeno.
A rona ca nornpnnn n cnonre cunnenn na-enexnrnre yue-
nn na Xpncrnncxoro cpenonexonne: or npenoaua na Fnnnra na
narnncxn esnx, cn. Heponnm, o narpnapx uorn n Xpaan Manp
(~780-856) ronemn repmancxn cpenonexonen nncaren n anrop na
npnn nayuen rpaxrar sa nncmenocrra, csaen noneue or eno
ecernnerne npen rpancxpnnpanero na cnemennre xnnrn c xnpn-
nnna n npnsnananero nm or nana Apnan II n 867 ronna.
* * *
Bcexn napo ce nenrn]nnnpa cc cnora ncropn, c npnnoca cn
xm xynrypara na uoneuecrnoro, n nma no-e]nxacno opxne cpemy
enn napo or ynnmoxananero na neronara ncropn n nenrnunocr.
B nnara cneronna ncropn ne nosnanam pyr napo, ocnen namn,
cpemy xororo rona opxne a e npnnarano no-nenenacoueno n no-
nocneonarenno, n ro n reuenne na xnnonern. o en nemen.
Ionnnn ca ro or neronara sem, npn rona mnoroxparno; onnrnann ca
a ro nounnr n a ro nperonr, no ro e ycron na ncnuxn nsnn-
rann or npnponn ecrnn n mnoroponn npaxecxn namecrnn,
es a sarnne n nsuesne, xaro e sanasnn cnonre xapaxrepnn ocoe-
nocrn opn n nomn. A neronnre nparone n noxopnrenn ca ce
VII
nperonnnn n nsrynnn cpe nero. Fes nnxaxn ocrarx. H n na-
aneunoro, n n ne r aneunoro mnnano. Vnnmoxanann ca nnoo-
nere na neronn rpy n na neronn yx, ropnnn ca na xnan neronnre
cnnone n mepn, nsrapnn ca neronnre xnnrn, capnn ca xamx
no xamx npxnnre n nanarnre my, a c rexnnre esnennn cxponnma
camn ca ce xnuenn. H ce xnuar o en nemen. Tesn cxponnma, nno-
one na neronoro nsxycrno n na neronn rnopuecxn yx, nsnnnar
mysenre na ncnuxn xonrnnenrn no cnera nma n nnro eno ronmo
xnnroxpannnnme, n xoero a ne ce cpxar ocrarnn or neronara
xnnxnnna, sanasnnn ce no uyo nenpenmn o nec, sa a cnyxar na
nnoro uoneuecrno. A xaxro noxasaxa nsnpmennre neoranna rene-
rnunn nscnenann n neronnre renn ne camo ue ne ca nnn ynnmo-
xenn c mnoroxparnoro n cncremarnuno nsrpenane n nporonnane na
cnnonere n mepnre my, no ca ce npcnann no nnara nama nnanera
o nennre na-aneunn xpanma, xaro ca npenecnn ram n neronara
]nsnuecxa cycrannn.
3aauara na rona nscnenane e a nscranonn none manxa uacr or
ncropnra na namn napo cc cpecrnara na cnpemennara nayxa
a resn cpecrna cncem ne ca r orpannuenn, xaxro nocronno ce
nrnnna n csnannero my c rnpennero, ue sa neronara ncropn ne
ca sanasenn nnxaxnn oxymenrn n my ce noxnpnr ]anmn]nxarn,
npecranmn n nenpna cnernnna ne camo mnnanoro my, no n nocra-
nmn no nnpoc nnoro my cmecrnynanne n nponxenne na
mnoro xnnonern. 3a cmerxa na naponre, xonro ca cn npncnonnn
n cn npncnonar o nec neronara ncropn, neronara penna xynrypa
n sacnyrnre my npe uoneuecrnoro.
Tona nscnenane nma sa nen a noxaxe, ue cmecrnynar mnoro-
ponn nncmenn cnnerencrna sa ncropnra na namn napo c
necmnena anrenrnunocr n ue resn cnnerencrna ce nornpxanar or
ncnuxn nomomnn nayxn na ncropnorpa]nra or apxeonornra n
naneonnnrnncrnxara o naneorenernxara. A n ue rexnnre nscnena-
nn ca ocrnnn sa ncexnro n nemnn nex na nn]opmarnxara,
xoraro neue ne moxe a ce snoynorpena c annnre nm n nonsa na
ena nnn pyra nonnrnuecxa oxrpnna.
24 ma 2009 ronna
HPEIOBOP
Horornennr n orneuaran npen rpn ronnn copnnx c nscnena-
nn Iorn n rern nmame sa nen a ae om norne npxy ena
rema, nonoxena npes nocnennre ronnn na ronemn mannnyna-
nnn or crpana na nsnecrnn ]axropn n nncrnrynnn nn n nsnn
namara crpana, sannrepecynann no enn nnn no pyr naunn sa
pasnpocrpanennero na esnn]opmannn ornocno mnnanoro na na-
mn napo: remara sa raxa napeuenoro repmancxo npnccrnne n
namara ponna. A nmenno resn esnn]opmannn sacrar nxon or
na-naxnnre, no n na-manxo nscnenannre nepnon or ncropnra
na nacenennero na namara ponna, nxnmunam enoxara na pnmcxoro
nnanuecrno n pannoro xpncrnncrno, xaxro n nocnennre cronern,
npemecrnamn csananero na nrapcxara cpenonexonna pxana.
T xaro e nensmoxno rosn orpomen xomnnexc or nponemn a
e nsuepnarenno pasrnean n nscnen n ena neronma xnnra, n-
xon or neronnre acnexrn na npno mcro ornacmnre ce o pesyn-
rarnre or apxeonornuecxnre nscnenann, no cmo n ncropnuecxnre
nsnopn xa sacernarn camo na-omo. Tona nanoxn nsananero
na nropa uacr, n xoro a ce opne ocoeno nnnmanne nmenno na
rx, no n na emorpa]cxnre nponemn, cnpsann c ernorenesnca na
nacenennero na namara ponna n na raxa napeuennre rorn.
Bsnpnerara or nayxara reopn sa Bennxoro npecenenne na
naponre ne moxe a pemn nxon or na-naxnnre nponemn na
ncropnra. A rona ca:
1. Orxe nnar n xe ornnar mnoroponnre napon c
rxnoro mnorouncneno nacenenne no npeme na cnoero c
nnmo neoxasano npecenenne n no xaxn naunn nsuesna
npenmnoro nacenenne na ororana ornocnrenno rcro
nacenennre paonn na Cpena n Rronsrouna Enpona no
cmo raxa xaxnn cnen ocranr nonnre sacennnnn n cno-
ra npenmna n nona ponna.
2. Kaxnn ca oxasarencrnara na nnnrnncrnxara sa raxona
npecenenne.
HPEIOBOP
IX
T xaro resn na nnpoca morar a ce pemar camo n rxnara
nsanmna npsxa, nexa sanounem c apxeonornuecxnre n nnnrnnc-
rnunnre annn. Axo cneem orpomnn n mnorocnoen nnpoc sa
raxa napeuenoro Bennxo npecenenne na naponre camo o namara
ponna n nenoro nacenenne, me ce narxnem na nna nopenna
nepemenn n nepaspemnmn or rnena rouxa na rasn reopn nn-
pocn: 3amo or repmancxnre npecennnnn, n unero cmecrnynane ca
yeenn ronm po npenmno repmancxn yuenn, n namara ponna
ne ca ocranann cnen nnro n nexcnxara, nnro n rononnmnra?
3amo nma cnen nnro or rxnara marepnanna n yxonna xynrypa,
nnro or rexnn ]onxnop? Tnpennra na nxon mnnmn yuenn, ue
nnn orxpnnn raxnna cnen n nsxonnn nrapcxn ymn xaro
cra.a, .er(ap), xpeoem, rc+em, ope, oo., vmpo, sa.es, cuaea ne
morar a ce npnemar cepnosno, a apre]axrnre or marepnannara
xynrypa, nxnmunrenno nponsneennra na xyoxecrnennre sana-
rn, ca cmnre, xaxnnro cpemame y nac npes nnara anrnunocr n
unero pasnnrne moxem a npocnenm n reuenne na mnoro xnn-
onern. A rosn nnpoc sacra n r.nap. cnanncxn npecennnnn:
3amo nscennnnre ce or narara na Honecnero n Rxna Honma
cnannn ne ca ocrannnn n cnora nnma ponna nnxaxnn cnen
or cno esnx c neronara r crpanna n neonuana sa ocranannre
cnanncxn esnnn ]onernxa n rpamarnxa n xaxro ce nonyuana na
npaxrnxa, ca nsenn ncnuxnre cn ymn n rononnmn cc cee cn, es
a ocranr nnro ena n cnora npaponna. A nsernre npn ns-
cennanero cn ymn n rononnmn npcnann no nenn Fanxancxn
nonyocrpon o na-mxnara my uacr. Hpn rona ryx ne crana yma
sa 10, 100 nnn 1000 rononnmn. Hsnecrnnr repmancxn ]nnonor-
cnanncr Maxc uacmep nspona camo n rpannnnre na xpancrno
Ipnn o Hpnara cneronna nona na 3,000 raxnna rononnmn, n
ro es a ce copasna c annn or ncropnuecxnre nsnopn n opn
c reorpa]cxn xaprn or XIX nex. A ue por na resn cnanncxn
rononnmn n mxnara uacr na Fanxancxn nonyocrpon e nn mno-
roxparno no-ronm noxasna rpnxnr nscneonaren npo]. ueon
Mannnrync, xoro camo n enn mnxpopaon na Henononec
orxpnna na 4 nrn noneue raxnna rononnmn or uacmep, npn
xonro xm nmenara na nacenennre mecra ce npnanr n mnoro-
X
ponn nmena na mecrnocrn, pexn, noronn n xaxnn nn ne pyrn
reorpa]cxn nonrn. A cnope cmn yuen na resn cnen or
cnanncxn esnx orronapr orxpnrnre npn apxeonornuecxn pasxonxn
no nnara repnropn na Ipnn, onycromena or cnanncxoro
namecrnne, camo nxonxo cnanncxn norpeenn n napuera or
nxonxo cuynenn cnanncxn rpnnn. Hpn rona ncnuxn rononnmn
ca cnpsann c nra na ycenano semeencxo nacenenne, a ne na
nxaxnn cn nonnn n cnpaun, xaxnnro ca nnn n ocranann ome
nro xnrennre na Honecnero, a mnoro or rx ca nenponsnocnmn
xaxro sa rpnnre, raxa n sa ocranannre cnannn.
Osnauana nn rona, ue apxeonornra e necnocona a pemn nnpoca
n sa npecenennero na cxannnancxnre rorn-repmann or Cxannnann
o Cenepnoro uepnomopne n namara ponna, na xoro ce ocnonana
nnara nayxa na roronenre? A rona rnpr nnnnre repmancxn
apxeonosn Xaxman n Fnppayep cne nponxnnnre mnoro ece-
rnnern na-nnrensnnnn apxeonornuecxn nscnenann. Txmo na-
npornn: nmenno apxeonornra pemana cc cecrnnero na nomom-
nnre nayxn cno n xareropnuno n rosn nnpoc maxap n ne n xenann
or repmancxnre nscneonarenn cmncn. Taxona npecenenne ne e
nmano nnxora n cneonarenno or nero nma n ne moxe a nma nnxax-
nn cnen. A apxeonornuecxnre nscnenann noxasnar cno n xare-
ropnuno xaxno nacenenne, xora n xe ce e npecennano. 3amoro ro ne
camo e ocrannno nancxe cnen or cnora marepnanna n yxonna
xynrypa, xaxro n or cno esnx n or cnora nncmenocr, no n neronoro
npnccrnne e nno orensnano or ncropnnnre n reorpa]nre na
ncnuxn napon n npes ncnuxn npemena.
3aeno c apxeonornra, nncmennre nsnopn cmo nn anar ns-
uepnarennn cneenn sa nponsxoa n ernnuecxn ccran na nace-
nennero na namara ponna no ne n annn sa mnrpann na nxax-
nn cxannnancxn rorn nnn cnannn. A resn cneenn nn anar
anropn, xnnenn n nenocpecrneno ccecrno c namn napo n
omynann nenpexcnaro c nero n reuenne na xnnonern.
Cneonarenno, sa a snar xo e ro, re ne ca nmann nyxa a
uerar xaxno ca nncann sa nero n xax ca ro napnuann crapnre anropn,
xaxro rnpr nxon cnpemennn ncropnnn, sa a onpanar cnonre
escmncnenn reopnn.
XI
Hcropnuecxnre nsnopn n apxeonornuecxnre apre]axrn nn
noxasnar cmo n xaxn e nn esnxr na nacenennero na namnre
semn. A rona e nn esnxr, ronopen or na-noxa pennocr no
nenn paon na Cenepnoro, Rxnoro n 3ananoro uepnomopne, a
ne na nxaxnn npnmnnn, nnn re cnannn, rypnn, nnn nepcnnn. B
nponxenne na mnoro xnnonern rosn esnx ce e pasnnnan xaxro
ncexn pyr esnx, oorarnan e cnora nexcnxa or omynanero na
nacenennero c pyrn napon, no e sanasnn ocoenocrnre na rpa-
marnxara cn, ornnuanama ce or rpamarnxara n esnnnre na cce-
nnre my napon n cnnerencrnynama sa neronn penen nponsxo.
A neronara crapa xynrypa n nncmenocr e nsnnxnana ome n sopara
na uonemxara nnnnnnsann.
B rosn copnnx e sacernar ome enn nnpoc, no xoro ca ns-
npmnann n nponxanar a ce nsnpmnar cmo mnoro mannny-
nannn, n ro nesanncnmo or annnre na ncropnuecxnre nsnopn n na
apxeonornuecxnre nscnenann: nnpocr sa nauanoro na xpncrn-
ncrnoro n namnre semn, na-rcno cnpsan n c enocrra na Vp-
]nn nnn Vn]nna Vunren na rernre-rpaxn. H sa nero, xaxro n sa
neronara enocr n neronn nponsxo, ncropnuecxnre nsnopn ca
cnn n xareropnunn. Ho n sa neronoro nme, xoero nnro enn cn-
pemenen nsnop ne nasonana Byn]nna nme, cunneno or repman-
cxnre ncropnnn. H cneonarenno ro nma nnmo omo c ymara
nnx nnn nnue npn rona cncem nenoxoma sa enn or
na-enexnrnre xpncrnncxn mncnonepn na ncnuxn npemena. He-
ronoro nme nnn no-cxopo nposnnme osnauana na pennn esnx
na neronn napo VuHTEH HA FOXECTBEHH 3AKOH
cmn xopen na ymara cpemame n n nposnnmero na Vunren na
rpaxnre Op]e, a n n nasnannero na cnemenn rpa Vp]a rpaa
na Anpaam, ocnonan or Xepmec Tpnxenennxn, Vunren na xane-
nnre. A Koncranrnn Bennxn nasonana Vp]nn namn Moce nn
npsxa c mncnra, xoro my nsnara: a npenee cno napo n reue-
nne na 40 ronnn npes nycrnnra xaxro Moce e npenen me-
cxn napo npes Cnnacxara nycrnn n ro npne n ponnara my,
no neue npeuncren n npocnernen n Xpncronara npa.
Fepnnn, oxromnpn 2008 r.
APXEOAOIHHECKHTE H3CAEBAHHH 3A IOTHTE
Hpn nororonxara na npnn copnnx Iomu u eemu
1
ne eme npe-
nneno nynnxynanero na orenna cryn npxy pesynrarnre or
apxeonornuecxnre nscnenann, cnpsann c nenn xomnnexc or nn-
pocn sa rernre n npnnncnanero na rxnara ncropn n xynrypa na
nxaxnn repmancxn nnemena. Hynnxynannre ororana apxeonorn-
uecxn npoyunann no nenn omnpen uepnomopcxn paon, xaxro n
no acena na p. ynan or nenn sano n cpenoro reuenne o
ycrnero ne noxasaxa nnxaxnn naxoxn, xonro a morar no enn nnn
no pyr naunn a ar cnpsann c ernnuecxn repmannn a rona
ocrorencrno nornpxanar n ncnuxn ncropnuecxn nsnopn, es ns-
xnmuenne. Ho nenn rosn paon ne moxaxa a ce orxpnr nnxaxnn
nanncn, ne ce namepnxa nnxaxnn cnen or marepnannara xynrypa
nnn xaxnnro n a nno cnnerencrna sa ne, xonro nxa mornn a
ar npnnncann na nxaxn ernoc nsnn mecrnoro nacenenne,
onranamo resn semn or mnoro xnnonern. H rona nonoxenne,
sanapeno n nauanoro na Bropara cneronna nona, ne e npomeneno n
xopnrnpano na nnro enn or mnoroponnre oexrn na apxeono-
rnuecxn nscnenann ne camo n namara crpana, no cmo raxa n n
Honma, Pymnn n Cnercxn cms, xero npes nocnennre ner
ecernnern na mnnann nex npxy nnara repnropn na cenepo-
nsrounoro, ceneposananoro n cenepnoro uepnomopcxo xpape-
xne, cmo xaxro n no ynancxn Hnmec, xa nsnpmenn ronm
po pasxonxn n pasxpnrn ocranxnre na mnoroponn cennma,
nexpononn n noennn orpannrennn copxenn, nponxnnn cne
1991 ronna cmo npxy repnropnra na penynnxnre Vxpana n
Monona. B rosn cmncn rnpe noxasarennn ca saxnmunrennnre
ymn n na-xomnerenrnn n nsuepnarenen rpy no nnpoca sa
mnrpannra na rornre-repmannn or Cxannnann o Rronsrouna
Enpona, nxnmunrenno n o namnre semn, nanncan npen 40 ronnn
ronmara monorpa]n na nemcxn ncropnx n apxeonor npo]. Pon]
Xaxman, Iomume u Crauouuaeu: -
II
2
-
2
.
Hnn c pyrn ymn, crpancrnanero na rornre ne e n ne moxe a
e npemer na nonoxnrennara nayxa n ce ocnonana, noono na
pennrnra, enncrneno na npara. H nmenno resn ymn ca nsern
xaro moro sa rnannara or nopennara oomanamn crynn no rosn
nnpoc na npo]. uonxep Fnppayep
3
, xoro rpname a npecrann
ccronnero na nemara cne uernpn ecernnern na-nnrensnnnn
nscnenann no nenn raxa napeuen Iorcxn nr, npemnnanam
npes repnropnra na ceem cnpemennn enponecxn pxann:
Hpo]. Fnppayep oaue ne nnrnpa nponxennero na rasn mncn, c
xoero Xaxman sanpmna xnnrara cn n nsxasna cnora naexa, ue
cne xaro apxeonornra ocera ne e nna n ccronne a noxpenn
c anrenrnunn oxasarencrna xnnoresara sa crpancrnanero na
rornre, raxnna oxasarencrna r me moxe a npecrann n npe-
nnnmo nnsxo eme, no cnmecrno c ]nnonornra, xoro upes
nscnenanero na cxannnancxnre n repmancxnre nanexrn me e
n ccronne a noxpenn.
4
Hpn rona nonoxenne na nemara ynennuananero oema na cop-
nnxa n pasnonnanero na remara c npenonrapnero na resn mncnn
mn ce nnxame nannno nsnnmno, cne xaro npes nocnenannre
nanncnanero na xnnrara na Xaxman uernpn ecernnern cc cpe-
crnara na apxeonornra ne moxa a e orxpnro nnro eno
enncrneno nornpxenne na xnnoresara, ue mexy nacenennero na
namnre semn n nsomo na nnara repnropn na Rronsrouna
Enpona, csano cnora yxonna n marepnanna xynrypa n reuenne
na noneue or ner xnnonern, nxora e nmano cmo n npecrann-
renn na repmancxn ernnuecxn rpynn nnn nnsxn na rx.
Penna nscnenann n rasn onacr no n n onacrra na naneo-
nnnrnncrnxara npes nocnennre ne ecernnern, noneue nnn no-
manxo orpasenn n cnennannara nayuna nnreparypa n manxo nosnarn
ne camo na mnpoxara nynnxa, no n na recnnre cnennanncrn, pas-
xpnnar oaue nxon nonn acnexrn xaxro na orennnre remn or or-
pomnn xomnnexc, sacram ncnuxn nayunn ncnnnnnnn, cnpsann c
xynrypara n ncropnra na pannoro cpenonexonne, no n nocranr n
cnpmeno nona cnernnna neronnre ocnonnn nponemn. H resn nscne-
nann onponepranar nannno mncnra na Xaxman sa escnnnero na
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
3
apxeonornra a paspemn oxonuarenno orxpnrnre nnpocn ornocno
mnrpannra na rornre. A sa rona rxno paspemenne ecrnnrenno
me onpnnece mnoro n ]nnonornra no cncem ne sa paspemenne
n xenann or Xaxman n ncnuxn ocranann nemcxn ncropnnn n apxeo-
nosn cmncn. Maxap n eno nopono nscnenane na ncnuxn resn
nonn acnexrn a nsncxna opn sa rxnoro uacrnuno pasrnexane
nna mnorouacrna monorpa]n, me ce nomua nn nsmoxnn
na-cnr n cxemarnuen nn none a ouepra ryx rxnara cmnocr.
Orxpnnanero n npnoro nocounane n nayunara nnreparypa na
r. nap. Bnneneprcxa xynrypa n onnoro reuenne na p. Bncna npes 1873
ronna nocran sa npnn nr npe apxeonornra nnpoca sa er-
nnuecxn xapaxrep na mecrnoro nacenenne npes pannoro cpeno-
nexonne npxy repnropnra, xoro o xpa na Bropara cneronna
nona npnnanexn xm repmancxara nponnnnn 3anana Hpycn, a
cne nonara ce nxnmuna n Honma. Ocoenocrnre n xapaxrepa na
norpeannn pnryan, xonro me ar saensann npn apxeonorn-
uecxnre nscnenann, no npen ncnuxo xamennnre copxenn nn
nn na pasnonoxenn n xonnenrpnunn xprone cnpmo nenrpa
crenn, noonn na copxennra n Croynxenx, no n naxoxnre or
xepamnxa n norpeanen nnnenrap, cyxar nnnmannero na cne-
nnanncrnre n na mnpoxnre xprone na omecrnenocrra. Fes a nmar
no-rounn n xonxpernn yxasann sa ernnuecxara npnnanexnocr na
npecrannrennre na rasn xynrypa, ncropnnnre es ncxo xoneanne
pemanar, ue rona nacenenne ca nmenno rornre, xonro noenn or
cno npenonren Fepnr xaxro rnpn Hopan ce npecennar or
Cxannnann n eapxnpar cc cnora ]nora nmenno na rona mcro,
sa a ce ornpanr xm nocouenara or nero crpana Oym. A ne
cmnre ncropnnn nx nenrn]nnnpar c repnropnra na cenep or
uepno mope saeno c nonyocrpon Kpnm n r mna a crane rx-
nara nona ponna
5
. Hesanncnmo or rona, ue norpeennra, orxpnrn
npn pasxonxnre, ne ca nsnpmenn no enn n cm pnryan, a ce cpe-
mar xaxro norpeenn c nsrapne, raxa n cc sapanne na rpyna n
semra, no cmo n c nsnrane na mornna or ronm semen nacnn, npn
xoero n rponnr nnnenrap e pasnnuen, ncnuxo rona ce onna sa
uacr or ena n cma xynrypa c ena n cma rpannn, pasnnuna or
rpannnra, sanasena n ccennre onacrn
6
. H enncrneno omo sa
II
4
ncnuxn rpoone n rosn paon e ocrorencrnoro, ue mxere ca no-
rpeann es opxne, a npemernre or norpeannn nnnenrap nnar
ymnmneno nonpeenn n enn nn ymprnenn ocrorencrna
nenpnnnunn sa norpeannn op n ccennre onacrn, nacenenn c
repmancxn, no n cnanncxn napon.
Ome or camoro nauano na nscnenannra, no n o nocneno npe-
me, ocoeno nnnmanne npensnnxna xaxro ]opmara na xepamnunnre
cone cpe nnnenrapa na rpoonere, raxa n rxnara ocoeno xyo-
xecrnena nspaorxa n yxpaca. H nmenno xepamnxara na rasn crpan-
na xynrypa me e nonoxena npes cnenamnre ecernnern na
na-nnnmarenno nscnenane. Ome o nauanoro na Bropara cneronna
nona n nenn pernon oxono onnoro reuenne na Bncna, xoro no
rona npeme nnnsa n rpannnnre na Iepmann, me ar nsnpmenn
apxeonornuecxn nscnenann n pasmepn, xaxnnro ororana ne ca
nosnarn nnxe n Enpona, n ocoenocrnre na orxpnrnre npn pas-
xonxnre xepamnunn cone nnn uacrn or raxnna me ar ne camo
na-nnnmarenno npoyuenn, no me ar onenn sa enn nn era-
non sa rosn rnn apxeonornuecxn marepnann, xaro nna ycranoneno
rnpennero na nscneonarennre, ue rasn xynrypa ce npenac n pas-
npocrpanna or omnnre or Cxannnann rorn no nenn nr,
npemnnar or rx o Cenepnoro uepnomopcxo xpapexne, xaro ce
npeanar na sanapenara mecrna ueprapcxa xynrypa nonn rexnn-
uecxn npnomn n xyoxecrnenn xauecrna, no n non yxonen onnx,
npncm na cenepnara n uncra or neapncxn npnmecn repmancxa
paca.
Hpes nocnenannre ecernnern o nauanoro na Bropara cne-
ronna nona Bnneneprcxara xynrypa ce npenpma n eno or rnan-
nnre cpecrna na repmancxara nannonanna (n nannonanncrnuecxa!)
nponarana. Karo oxasarencrno sa cenepnn nponsxo na rep-
mancxn napo r crana naxna ccranna uacr na paconara reopn sa
npensxocrnoro na repmancxn napo npe ocrananoro uoneuecr-
no. H nonexe rasn xynrypa nsnnxna n npon]rna n onacr c ns-
xonno cnanncxo nacenenne, r ce nsnonsna or repmannnre n no-
xpena na rexnnre repnropnannn nperennnn na ccenara noncxa
repnropn, xoero nsocrp ornomennra mexy Iepmann n Honma
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
5
n naneuepnero na nonara, ocrnrnann cno npx c naxnynanero na
repmancxara nocxa npes cenremnpn 1939 ronna n Honma. A manxo
cne rona noncxnr npncrannmen rpa Inn me e npenmenynan
n Iorenxa]en (Iorcxo npncrannme) saxononpoexrr sa npenme-
nynanero cmo n na nonyocrpon Kpnm n Iorennan (Iorcxa sem),
xaxro n na rpaonere Cnm]eponon n Cenacronon cornerno n
Iorenypr n Teoopnxcxa]en, cne oxynnpanero nm or repmancxn
nocxn npes 1942 ronna, ne moxe a nnese n cnna nopan rxnoro
orcrnnenne manxo cne rona, no crana rema no npeme na Hmpn-
eprcxn nponec.
* * *
Hpncennnanero na repnropnra, n xoro ce pasnnna Bnnen-
eprcxara nnn Iorcxo-Ienncxara xynrypa xaxro r no rona
npeme ce napnua saeno c Homepann n 3anana Hpycn, xm Honma
cne Bropara cneronna nona ne onexa o nena no-oexrnnna
npenenxa. Tosn nr r me rpna a e onena sa anroxronna
cnanncxa n a ce npnuncnn xm noncxara pannocpenonexonna
xynrypa, nsnecrna no nasnannero Oxcnnnenxa xynrypa, xaro
enn or mnororo nenn noxannn napnanrn, a sa nenn csarenn me
ar cunrann nennre eno or cnanncxnre nnemena, onranann
resn semn or na-noxa pennocr. Kaxro ncnuxn ocranann nemcxn
nnn nonemuenn rononnmn, n nmero na Bnneneprcxara xynrypa me
e npomeneno na Benapxcxa xynrypa. A npn apxeonorn-
uecxnre pasxonxn n nscnenannra no nnara repnropn na Honma
nxon nenn xapaxrepnn ocoenocrn me ar orxpnrn n na pyrn
mecra, xoero me rpna a oxaxe, ue r ne ce ornnuana ocoeno or
ocrananara anroxronna noncxa xynrypa. B reuenne na cnenamnre
ecernnern o]nnnannoro ornomenne na noncxara nayxa xm rasn
+a.ro no-pas.u:ua rv.mvpa oaue me nperpnn nsnecrnn nsmene-
nn. Hocrenenno noncxnre yuenn me pasepar, ue anroxronnara
noncxa xynrypa ne npecrannna ocoen nnrepec sa ocranannre
yuenn or 3anana Enpona sa pasnnxa or namernnnnre na rorcxara
xynrypa n Honma. Be pasepar n ue sa rx e mnoro no-nsrono
xaro nscneonarenn na rasn rorcxa xynrypa a ar xanenn na
II
6
pasnnunn mexynaponn xonoxnnymn n xonrpecn, a nynnxynar
rpyonere cn na 3ana a na 3ana no rona npeme e n IP, xoro sa
ncnuxn nonnn nnnarn e nna no-npnmamnnna n no-nnrepecna,
orxonxoro ocranannre parcxn crpann, unenxn na Bapmancxn
oronop. Ho n ry nonoxenne c reuenne na npemero me ce npomenn
n mcroro na IP me saeme orarara ueepanna Penynnxa
Iepmann, ocoeno mepa xm ncnuxn cmnmnennnn-yuenn or
Cnercxn nox. Bpsxnre mexy yuennre or nere crpann me ce
yxpenr, me sanoune cnmecrna nayuna enocr n ocmecrnnanero
na nopenna omn npoexrn n onacrra na cpenonexonnara apxeo-
norn, a na noncxnre xonern me e npeocraneno ne camo uere-
nero na nexnnn n repmancxn ynnnepcnrern, no n nynnxynanero na
rexnnre rpyone n Iepmann opn nanncnanero na crarnra sa
Benapxcxara xynrypa (xaxro r neue sanouna a ce napnua n n
Iepmann) n mnororomnn ennnxnonenuecxn peunnx na repman-
cxara ncropnuecxa nayxa
7
me ce nsnoxn na nsnecrna noncxa
anropxa.
B opara sa npecrnx ne nsocranar n pycxnre, pecnexrnnno
yxpanncxnre n mononcxn yuenn. Canxrnerepyprcxnr apxeonor
Mapx Fopnconnu Byxnn me nannme rnpe oemncr n oraro
nnmcrponan a cornerno n mepo cycnnpan or pasnn uyxn
]onannn, noonn na axrnnno ecrnamnre cera n n Fnrapn
rpy npxy Iorcxn nr
8
, n xoro me nonropn ncnuxn nsmncnnnn
sa repmannnre-rorn, xasann n nanncann npes nocnennre xnna
n nercrornn ronnn. H ne nxo pyr, a rxmo ro, me nsnnnn ne-
onpanannre cmnenn na Xaxman ornocno Cxannnancxoro npe-
cenenne c nxaxn anrnnanncrxn cnnpom, cnocrnen na npe-
crannrenn or cnenoennoro noxonenne repmancxn yuenn, roronn a
orpexar nsxnmunrennnre sacnyrn na nscneonarennre or ]amncrxa
Iepmann npn pemananero na rorcxn nnpoc
9
. H rona ro me
nannme nro cne xaro ne camo noncxnre, no cmo n nxon or
repmancxnre yuenn neue ca ce orxasann or nera sa cxannnancxn
mnr n sa npenacnero na cxannnancxo-repmancxara xynrypa n
Rronsrouna Enpona.
Hexa npocnenm nnnmarenno xaxno ocrana n xpana cmerxa no
uepra cne noneue or cro ronnn na-sanouenn n nsuepnarennn
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
7
nscnenann npxy Bnnenepr-Benapxcxara xynrypa 130 ron-
nn cne nenoro orxpnnane n npno cnomenanane n nayunara nnre-
parypa.
Konxoro n crpanno a nsrnexa, repmancxnre yuenn anar noc-
nenara yma no rosn nnpoc na ena noncxa apxeonoxxa, -p
Maranena Maunncxa, nroronmna nscneonarenxa na Be.oapr-
crama rv.mvpa, xaxro e osarnanena nenara omnpna crarn n
nocnenn 34-rn rom or nroporo onnneno nsanne na cnomenarn
no-rope ennnxnonenuecxn peunnx, nsnsn uax npes 2007 ronna.
H n rasn crarn na ne nancrnna ce orana a nanpann n snaunrenna
crenen esnpncrpacren nperne na pesynrarnre or nscnenannra,
xaxro n a ae xparx nperne na nnnorpa]nra sa nnnoro
nspexane na resn nscnenann, cpxamo camo sarnannra nm,
n nna nyxna xnnra or na-manxo 50-60 crpannnn. H e nancrnna
ynnnrenno ymennero a sacerne ena nn ne ncnuxn nnpocn,
cnpsann c rasn xynrypa n orpannuennre pamxn na crarn sa ennnx-
nonenuecxn peunnx. He no-manxo ynnnrenno e n nenoro crano-
nnme no nnpoca sa cxannnancxoro npecenenne, xoero nno e n
o]nnnannoro cranonnme na noncxnre nscneonarenn, xaro ce npne-
ma es xomenrap or mnorounennn peaxnnonen xomnrer na nsa-
nnero. A no cnora cmnocr ro ne ce ornnuana nnro or cranonnmero
na Pon] Xaxman, xoro sa npnn nr pasrnexa rosn nnpoc cc
cpecrnara na cnpemennara nayxa npes 1970 ronna, nnro or
cranonnmero na uonxep Fnppayep, nsnoxeno n crarnnre my or
nocnennre ne ecernnern, maxap ue mexy rx npornuar nenn 40
ronnn rpecxana nayuno-nscneonarencxa enocr. Tona cranonnme
-p Maunncxa nsnara camo n eno nspeuenne, xparxo n cno:
...Tesn npenonoaenn [r.e. npenonoxennra na ncropnnnre sa
cxannnancxn nponsxo na nacenennero, csaren na Bnnenepr-
Benapxcxara xynrypa] ne naunpa1 nnxaxnn no1nspaenn n
apxeonornuecxn1e ua1epnann n ueay [marepnannre or] panonn-
1e n onno1o 1euenne na Bncna n Cxannnann nua nnxaxna
nenocpec1nena npssxa.
10
H rona sacra xaxro xepamnxara c
nennre ]opmn, yxpaca n rexnonorn, raxa n ncnuxn nnnenrap na
norpeennra, no cmo raxa n norpeannn op nnn no-cxopo
open, samoro npn norpeennra ca orxpnrn pasnnunn norpeannn
II
8
open, n cmara ]opma nesacnnerencrnynann nnro n Cenepna
Enpona, nnro n Cxannnann. A n ycrpocrnoro na copxennra
or xpronere c xonnenrpnuno pasnonoxenn xamnn nnn xamennn
nnoun, sa xonro ne ca namepenn nnxaxnn opasnn n nnsxn napa-
nenn n Cxannnann es a xaxe oaue, ue none or eno n nono-
nnna ecernnerne neue e nsnecrno na nayxara ne camo cmecrnyna-
nnero na noonn copxenn na pyrn mecra, oraneuenn or
Cxannnann na mnoro xnnn xnnomerpn n nsrpaenn xnnone-
rn npen nauanoro na xnnora n xpann enponecxn cenep, cno-
menarara n or Hopan (Getica 8) ultima Thule, a ca nsnecrnn cmo
nrr n npemero, xoraro re ce npenacr saeno c rpannnra na
norpeannnre open na cenep. Henrpr na nnnnnra neue no-
crenenno sanouna a ce rpcn aneue na mronsrox n Enpasn, a
nocoxara na npenacnero na rasn rpannn, saeno cc cnenn]nu-
nnre norpeannn xepamnunn ypnn, nno ne e or cenep na mr, a
oparno.
B rosn cmncn n sarnannero na rona nscnenane n rpnano a
e Anonorn na apxeonornra, samoro ro noxasna, ue opn
ena r uecro mannnynnpana sa nonnrnuecxn nenn ncenonayxa, n
xaxnaro neonpanano ce npenpma apxeonornra, nma ncnuxnre
ocnonann a e cunrana sa nonoxnrenna nayxa xaro marema-
rnxara. H xonxoro rona a e neneporno, ry npnsnanne r rpna
a nonyun or enn apxeonor, xaro nnmemn resn peone n ro
cne xaro na-ronemnre n ncenpnsnarn anropnrern n rasn onacr ca
npnsnann cnoero escnnne npn nonsnanero na nennre meron!
* * *
Orxpnrara or repmancxnre ncropnnn n onnoro reuenne na pexa
Bncna Cxannnancxo-Iorcxa xynrypa crnmynnpa apxeonornuec-
xnre nscnenann no nenn r. nap. Iorcxn nr, mnnanam npes
3axapnarnero o Cenepnoro uepnomopne, a or ram n o namara
ponna. Ome npes npnoro ecernnerne na mnnann nex ca orxpnrn
ronm po apxeonornuecxn cnen no rasn repnropn, xonro me
ar cnpsann c Bnneneprcxara xynrypa, a or ram n c rornre-
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
9
repmannn. A rona ca na npno npeme omnpnn nexpononn n Tpan-
cnnnann, Monona n Vxpana, npn unero pasxonanane apxeono-
snre ce narxnar nape c rpoonere n na ronm po npemern sa
exenenna ynorpea no cmo n na nsnnpeno mnoro orennn
monern, xaxro n monernn cxponnma cc crornnn n opn xnnn
monern. H rona ca npenmno pnmcxn monern or npnn o uernprn
nex cn. Xp. no cmo n snaunrenno xonnuecrno monern or noc-
nenara rpera na npnn nex np. Xp., n ro ne camo or Pnmcxara
nmnepn, a ceuenn n n mnoro xynrypnn n nonnrnuecxn nenrpone na
Enpasn npen npncennnanero nm xm nmnepnra.
11
Orxpnnar
ce cnen or nncoxa marepnanna n yxonna xynrypa cc cnnno
pasnnro cronancrno na ycenano semeencxo nacenenne, xoero
nosnana n npaxrnxyna ncnuxn xyoxecrnenn sanarn or anrnu-
nocrra. Te nxnmunar ne camo xepamnxara c nsnonsnane na rpn-
uapcxoro xoneno n na-cnoxnnre rexnnxn sa nsnnuane n yxpaca na
conere, no cmo raxa crxnapcrnoro n meranoopaornanero
xaxro sa nyxnre na semeencxoro cronancrno n nopxennero,
raxa n sa yxpamenn or pons n naroponn merann. Hpes noc-
nennre ecernnern nnar orxpnrn opn mnoroponn snarapcxn
paornnnnnn c xannn, ynorpenann npn rxnara npoyxnn n
ena c ornann or nponsnocrnoro raxnna ocera ne ca orxpnrn
nnxe n 3anana, Cpena n Cenepna Enpona. Bnpoxo npnnoxe-
nne namnpar n mennnnnre c noennunn xamnn, xaxnnro saeno
c rpnuapcxoro xoneno n crxnonponsnocrnoro me cranar oc-
ronne na nacenennero or Cpena n Cenepna Enpona, no cmo n
or pycxnre semn, rpn o uernpn cronern no-xcno. A arnponxara
na resn naxoxn me e nornpena or monernre, xaxnnro n ocra-
nannre enponecxn crpann nsnn rpannnnre na Pnmcxara nmnepn
no rona npeme ne ca nosnarn n Honma n Homepann por na
orxpnrnre npn pasxonxn pnmcxn monern, ceuenn o xpa na IV nex,
e nesnaunrenen: n pasxpnrnre o xpa na XX nex 510 rpoa n 79
nexponona or paona na Benapxcxara xyprypa ca namepenn camo
47 monern, noneuero or rx or IV nex noponocrn sa resn monern
npn oceramnnre nynnxannn ne ce anar, cmo xaxro ram ne ce
rpcn ocnenne sa rexnn manx po
12
n ro ce cunra sa nannno
ecrecrnen sa cnpemennoro pasnnrne na narypannoro cronancrno.
IOTH H IETH II
10
Bcnuxo rona me nanoxn n nnno npepasrnexane na nnara
ncropn na pannoro cpenonexonne xoero me nocrann na nenen
pe n nenn xomnnexc or nnpocn, cnpsann c raxa napeuenoro
Bennxo npecenenne na naponre, c nonnanero n nsuesnanero
na rornre-repmannn, no n cc sacennanero na cnannnre or
3axapnarnero orcam ynana.
Ocrorencrnoro, ue no-ronmara uacr or namernnnnre na ma-
repnannara xynrypa na rona nacenenne me ar orxpnrn ena npes
nocnennre ne-rpn ecernnern, a mnoro or rx opn ome ne ca
cranann nceomo ocronne na nayxara, e npnunna sa mnpoxoro
pasnpocrpanenne nce ome na mnronere sa repmancxn nnnnn npxy
xynrypara na Rronsrouna Enpona. Or pyra crpana orxpnrnra na
namernnnnre na rasn nncoxo pasnnra marepnanna, no n yxonna
xynrypa, ca nanpanenn or cmnre apxeonosn, xonro neue or uernpn
n ner ecernnern nenpexcnaro nscnenar rasn mecrna xynrypa; re
ca nsnoxnnn nsnpnernre or cnonre yunrenn reopnn n nepcnn sa
nenn nponsxo n mnnmn npsxn c repmancxnre nnemena ome n
nauanoro na enocrra cn npen ecernnern. Hpn rona nonoxenne
cncem ne e necno sa rx a opnar nsrnenre cn na 180 rpayca
n a npnsnar, ue ca ce sanynnn npn rnxynanero na pesynrarnre
or nscnenannra cn n ue nnmo or resn pesynrarn neue ne e
nannno
13
.
* * *
Hexa pasrneame npno rnannnre ocoenocrn na rasn xynrypa n
nponemnre, cnpsann c rx. He camo npn orxpnnanero na npnnre
namernnnn na Bnneneprcxara xynrypa xaxro r ce napnua o
xpa na Bropara cneronna nona no n o nec ocranar nenscnenn
xaxro nponsxor na nennre namernnnn, raxa n rxnara arn-
ponxa. Ome n camoro nauano na nscnenannra ncropnnnre, a cne
rx n apxeonosnre, es a pasnonarar c xaxnro n a nno cpannn-
renen marepnan, onnar rasn xynrypa sa cxannnancxa n npe-
necena or rornre na Cenepnoro Fanrncxo xpapexne. Te ca
opn cnrypnn sa rounara ara na npncrnranero nm, xaro rnpr, ue
e nocouena n Hcmopuma ua eemume or Hopan xoero ne orronap
na ncrnnara: Hopan pasxasna sa npeannero, cnope xoero nxora,
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
11
mnoro oranna, rornre, noenn or cno nox Fepnr, nnn omnn
n Enpona c rpn xopaa
14
npn rona rpernr xopa, nosem rennnre,
saxcnn. H rona nocrannno nauanoro na rxnara ncropn, nxnmuna-
ma xaxro mnnmoro nm yuacrne n Tponcxara nona, raxa n nonnre na
mnrnunnre amasonxn, a n nna nopenna or cnrn, nponsnesnn
c mnrnuecxn, no n c ope nsnecrnn na anrnunnre anropn ncro-
pnuecxn nnunocrn. Karo napnna Tomnpnc, 3amonxcnc, enn, Cenr,
Anexcanp Maxeoncxn, Knp n apn,
15
cnpsann nenocpecrneno
c ncropnra na nacenennero na namnre semn npes noneue or eno n
nononnna xnnonerne, n xoero npeme, no annnre na npencro-
pnuecxara apxeonorn, nacenennero na Cpena n Cenepna Enpona
xnnee no ropnre, npennrana ce c non n pnonon n ome ne e nsnsno
or na-npnmnrnnnara ]opma na npnonrnoro omecrno. B rosn
cmncn, sa noxpena na comennero na Hopan sa npecennane na
rornre n Enpona, repmancxnre ncropnnn cnpsnar ornacmnre ce
sa na-pannn comenn na anrnunnre anropn c
nensnecrnn na nnxoro or rx rorn,
16
xaro ce crapar a yer
nannnnre cn unrarenn nnn ue resn anrnunn anropn ca sanncann
norpemno nmero rorn, nnn nx ue npnonauanno (xora?) rornre ce
napnuann roronn, a no-xcno nmero ce nno cxcnno sa no-necno
nponsnacne.
17
T nnn nnaue repmancxnre ncropnnn ne camo cnpsnar npons-
xoa na Bnneneprcxara xynrypa c npecennnnnnre ce or Cxan-
nnann rorn, no n arnpar nn npemero na rona mnnmo npece-
nenne, xoero re nsuncnnar, ue cranano n cpeara na I nex cn. Xp.
no cmara nornxa cne rona re me onr n namernnnnre na rasn
xynrypa sa rorcxn n opn me rn cunrar sa eno or rnannnre o-
xasarencrna, ue rornre nnn omnn n I nex or Cxannnann, xaro
rnpr, ue nonnnnn n npxy xynrypara na Rronsrouna Enpona.
3a rnanna ocoenocr na Bnnenepr-Benapxcxara xynrypa ce
cunrar na npno mcro cnomenarnre no-rope copxenn, r. nap.
xamennn xprone (nem. Steinkreise). Hmenno resn copxenn
npnn npnnnnuar nnnmannero na omecrnoro xm Bnnenepr, xaro
nnar cnpsann cc Cxannnann, xero cxonn no ne nen-
rnunn copxenn ca nsnecrnn oranna. H rona cxocrno e neue
ocraruno sa apxeonosnre, sa a rn onr sa nsrpaenn or rorn-
II
12
cxannnannn, poonauannnnn na repmannnre. H ro nnpexn ue n
ocera, cne na-nnrensnnnn npoyunann n reuenne na noneue or
enn nex, nce ome ocranar nensnecrnn xaxro npenasnauennero nm,
raxa n rexnnr nponsxo, no npen ncnuxo npemero, xoraro re ca
nnn nsrpaenn. ue resn copxenn ca nnn nounrann xaro cne-
menn or nacenennero, e nn or ncxo cmnenne. Oxono rx nnar
nsrpaenn nocrenenno, n reuenne na mnoro nexone, omnpnn nex-
pononn, xaro e nsmoxno re a ca nnn cnpsnann no enn nnn no
pyr naunn c nounranero namerra na npaenre. Ho ue npnona-
uannoro nm npenasnauenne e nno cncem pasnnuno, cnnerencr-
nynar mnoxecrno cxonn no nn n ycrpocrno copxenn, xaxnnro
ce cpemar no pasnnunn mecra na namara nnanera, noneuero or
xonro ca nnn nsrpaenn n na-noxa pennocr cpe rx na
npno mcro copxennero na nnaroro n Iopna Meconoramn, cun-
rano or nscneonarennre my sa na-crapn apxnrexrypen namernnx
na 3emra.
18
Bn ncexn cnyua resn xamennn copxenn, nesann-
cnmo or rona xaxno e nno rxnoro npnonauanno npenasnauenne,
ca nnn nsrpaenn xaxro n Cxannnann, raxa n n nemna Cenepna
Honma npes ena snaunrenno no-panna enoxa, orxonxoro ce npe-
nonara or rexnnre npoyunarenn, xonro ca ennoymnn camo sa rx-
nara ornocnrenna xpononorn, cnope xoro oxono rx nsnnxnar
ronemn nexpononn, es a e napymena crpyxrypara nm n es a
ce nxnmun rxnoro npocrpancrno n nexpononnre.
19
Kaxro ncnuxn nnpocn, cnpsann c npecenennero na rornre-
repmannn or Cxannnann, raxa n nnpocr sa xamennnre xp-
rone n sa norpeannnre open e npepemen ome npen a e
nocranen: n xpronere, n openre ca necmneno or cxannnancxn
nponsxo, onecenn ca or npecennnnnre-rorn n ro, cnope
Hopan, npes npnara nononnna na I nex cn. Xp. A ue n pasxa-
sanoro or Hopan npeanne sa npecenennero ne ce cnomenana nnro,
ue resn rorn ca nenrnunn c repmancxn nnemena, nnro ce anar
nxaxnn xpononornunn opnenrnpn, rona ne rpenoxn nnxax nscne-
onarennre.
20
Cmo xaxro ne rn rpenoxn n mnoroxparno no-
rnpennr ]axr, ue nnpocnnre xamennn xprone cncem ne ca
cnnxponnn c nsnnxnannre oxono rx nnocnecrnne nexpononn, a
mnoro, n ro rnpe mnoro no-pannn.
21
Ho ne rn rpenoxar n nxon
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
13
Kamennnr xpr npn Bnnenepr/Benapx
pyrn ocoenocrn, saensann uax nonp nscnenannra na nex-
pononnre, xonro ca oaue or ronmo snauenne sa ycranonnane
cmnocrra na norpeannre, nxnmunrenno rexnn ernnuecxn npo-
nsxo n pennrnosnara nm npnnanexnocr. H xaxro ernnuecxnr
nm nponsxo, raxa n rxnara pennrnosna npnnanexnocr ca sa
repmancxnre no n sa noncxnre! nscneonarenn nannno cnn n
nn or ncxo cmnenne. Cmo xaxro nn or cmnenne e rxnoro
arpecnnno n nacnncrneno sacennane na repnropnra na cnann-
cxnre nnemena, xaxro ncropnnnre napnuar nenernre nnn nennre
n Cenepna n Cpena Enpona, xonro re n cnora excnansn
22
(Fnp-
payep) nsrnacxnar or ponnara nm, xaro sannanar rexnnre semn.
Kaxnn ca nnn npecrannre na ncropnnnre n apxeonosnre sa npe-
cenennero na cxannnancxnre rorn-repmann nne me nnnm na es-
po xaprn n ueprexn, onarnenamn ncnuxn cunnenn, nocnerenn
na pennara repmancxa ncropn or nocnennre na nexa, uax o na-
nonnre nayunn rpyone, nsanann nnn npensanann n n nauanoro
na rperoro xnnonerne. Te ce nynnxynar nesanncnmo sa xaxnn un-
rarencxn xprone ca npenasnauenn: or yuennnnre sa npnonauan-
nnre yunnnma, o cnennannn nscnenann sa recnn cnennanncrn.
II
14
Hpenonaraemnr nr na rornre or Cxannnann o Iorncxansa
(Ho M. F. Byxnn)
Hsopaxenn na cxannnancxn xopan npxy pynnuecxn pxonnc
or o-n Iornan
(Ho M. F. Byxnn)
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
15
Cxnna na rorcxoro npecenenne or Cxannnann o Honma
(Ho Lars stlin)
B sanncnmocr or rona xo e nopuan mysnxara, moxem sa sae-
nexnm nxon napnanrn sa npenonaraemn mapmpyr, xonro no npnn-
nnn ne ce ornnuanar mnoro, ocnen ue ynennuanar nr c nxaxnn cn
200-300 xnnomerpa, xonro ena nn ca mornn ocoeno a sarpynr
pasnonaramnre cc cnpemenen hi-tech mopennanarenn, unnro nnana-
rennn cone ca nn nosnarn n e nsmoxno a npeponm xonxo or rx
ca nnn neoxonmn sa npexnpnnero na rornre n Enpona.
IOTH H IETH II
16
Ecrecrneno, nopan ne ocoeno rounnre annn sa po na npecen-
nnnnre n sa npemero na cxannnancxoro npecenenne, xonro nn npe-
ocranr ncropnuecxnre nsnopn axo sa raxnna rpna a cunrame
cneennra n Hcmopuma na Hopan
23
nne cme ocranenn na namara
]anrasn, sa a moxem a npenennm n xaxnn pasmepn ro e nno
ocmecrneno. Cne noneue nnn no-manxo peanncrnunoro npexocna-
ne na mopero, npecennnnnre rpnano a npeooner oaue n ne r
manxoro pacronne o nonara nm ponna n Cenepnoro Hpnuepno-
mopne. H axo na nsrornennre n xannernre na yuennre cmo r
rpnxnnno ueprexn, npecranmn n npenonaraemn Iorcxn nr, n-
xonxoro canrnmerpa na enn nnn sampnxonan nncr a ne anar cna
npecrana sa rpynocrnre no nr, nxnn cme a nanomnnm na un-
raren, ue nnro enn anrnuen ncropnx nnn reorpa] ne e nn n cc-
ronne a nponnxne n rasn na-nenosnara n na-neocrnna uacr or
roranamnn cnr. A ncnuxn resn anropn rnpr ennoymno, ue r,
rasn uacr or cnera, e nna onranana camo or nemnnn, ranacmn n
uyonnma n resn npecrann me ce sapxar uax o xcnoro cpe-
nonexonne, sa a noxpannar ]anrasnra na nncarennre-pomanrnnn,
ra opn n na cnpemennnre xonnnycxn cnenapncrn npn csananero
na na-crpaxonnrnre ]nnmn. H nne rpna a aem npano n rosn
cnyua na enexnrn yxpanncxo-ancrpanncxn ncropnx n nonor
npo]ecop Cepre Hecno/Hapamonon, ue rona pascronne n morno
a ce npeoonee enncrneno c nomomra na nnmeno xnnnmue,
samoro no neronnre ymn nrynanero na repmannn c xoncxn nnn
noncxn xonn n rasn mecrnocr npes npnnre nexone na nonara epa e
cmo r rpyno nopasnmo, xaxro n nrynanero na monroncxnre
sanoenarenn nxonxo nexa no-xcno c xopan.
24
B rosn cmncn cme nxnn a orenexnm n nnrepec na ncrnnara,
ue sampnxonannre mecra n ueprexa, nomecren na ccenara crpa-
nnna n saer or oemncrn rpy na M. F. Byxnn, n noneuero cnyuan
cncem ne orronapr na nacenenn mecra, xaxnnro n nmena a ce anar
sa nnaeemnre resn repnropnn nnemena. Mexynnpouem na rasn
repnropn ce namnpa n npouyroro Honecne, sa xoero noncxnre
yuenn o en nemen nponxanar a rnpr, ue e nno ponna na
cnannnre, xonro manxo cne rornre-repmannn me ce ornpanr
or ram no nernre nm, sa a sannaer Fanxancxn nonyocrpon.
25
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
17
Hcropnuecxara cnryann n cpeara na I n. cn. Xp.
(Ho M. F. Byxnn )
Ho xaxro na noncxnre yuenn e rpyno a oxaxar, ue rexnn cna-
ponnnn ccrannnar no-ronemn n or nacenennero na namara po-
nna, raxa n nscnenannra nm na nexpononnre, npcnarn no nnara
repnropn na nemnara noncxa pxana, nma a noxaxar, ue rpoo-
nere nmar nemo omo c nxaxnn npnmnnn or Cxannnann. H n ro-
sn cnyua nne nec neue pasnonarame ne camo c orpnnarennn annn
n cmncn, ue nma nornpxenne sa npsxa mexy apxeonornuecxnre
apre]axrn or nscnenannra n Cxannnann n Honma. Or nocnenn-
re snaem c nonoxnrennocr, ue nexpononnre npnnanexar na nacene-
nne, ornnuanamo ce c ocoenocrn, xopenno npornnononoxnn na cun-
rannre or nscneonarennre sa xapaxrepnn n rnnnunn sa repmannnre,
sa xaxnnro re ororana cunrar sacennnnre ce n noncxoro Fanrncxo
xpapexne n nauanoro na Honara epa uyxennn. Cncremarnuno
nponeennre npes nocnennre rpn ecernnern no nnara repnropn
na cnpemennara noncxa pxana pasxonxn n conaxn noxasnar, ue
resn uyxennn or nenosnar, no nonoxnrenno nerepmancxn ernoc, ca
II
18
npecrannnann ronm po manouncnenn rpynn or enn n cm
nponsxo, a ne ca ccrannn xomnaxrna maca. H ne ca sannaenn xaro
arpecopn repnropnra, saemana n rorana, xaxro n cera, or nacene-
nnero, cunrano sa cnanncxo, a ca nnn npnern n nnrerpnpann cpe
nero. Texnnre nexpononn, npcnarn no nnara repnropn na nemna
Honma n nenocpecrnena nnsocr o nexpononnre na mecrnoro
nacenenne, maxap n orenenn or rx, ca snaunrenno no-manxn or
nocnennre. Bcnuxo rona ronopn, ue uyxennnre ca nnn npnern
na-paymno n oponamepeno or mecrnoro nacenenne, nnrerpn-
pann ca or nocnenoro, xaro ca mornn a nsnpmnar norpeannnre
cn open no cnonre cocrnenn onuan a xnner n ymnpar no
cnonre pennrnosnn pasnpann n npecrann, neoesnoxonann or
xopennoro nacenenne, es n camnre re a ar npaxeno nacrpoe-
nn cpemy nero. A ue re ca nnn mnpen napo, cnnerencrnynar cmo
rexnnre rpoone, cpe unro cxpomen nnnenrap ne e orxpnro nnxax-
no opxne a rona e nsnnpeno pxo n pennocrra n cpenonexo-
nnero nnenne, xaxnoro n Cpena, Cenepna n 3anana Enpona e sae-
nsano n orensano enncrneno npn rpoone, cunrann sa xenrcxn.
Ho conaxnre n pasxonxnre n nexpononnre na uyxennnre me
noxaxar ome nxonxo crpannn n neocnnmn sa nscneonarennre
ocrorencrna. Konxoro n rpyna, a nonxora n nourn nensmoxna,
arnponxara na nexpononnre na uyxennnre, a or ram n na rxnoro
nonnane n crpanara, ce onnxana no-cxopo xm nauanoro na np-
nn nex, a ne xm xpa my n nauanoro na nropn nex, xaro no rosn na-
unn ce cnpsna no-cxopo c npemero na pnmcxara excnansn cpemy
Cpena n 3anana Enpona, npensnnxana rcrnoro n na cnoene or
rxnoro mecrno nacenenne, nnsxo no nponsxo na nacenennero n
Ceneponsrouna Enpona. Ho ne n a ce cnpxe c mnrnunoro cxan-
nnancxo npecenenne, nsnecrno enncrneno or pasxasa na Hopan.
Hscnenannra na nexpononnre noxasnar onpeeneno n enosnauno,
ue rona uyxo nacenenne cncem ne psa a ce ornpann xm oe-
ronanara crpana Oym, a ocrana n cnora nona ponna uax o xpa
na IV nex, xoraro nsuesna cmo r nesaenexnmo, xaxro ce e no-
nnno uernpn nexa no-pano. H sa uernpnre nexa na cnoero npenna-
nane n noncxnre semn, ro ce ynennuana copasno c ecrecrnenn my
npnpacr, sa a ocrnrne cno maxcnmym npes IV nex.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
19
Bnnenepr-Benapxcxa xynrypa, ]asa B1
(Ho Woagiewicz 1993, xapra 39)
Hpnnre neyonn pesynrarn or nscnenannra na apxeonosnre
ce nonnar ome npes 1990-re ronnn maxap n a npecranr camo
oruacrn ecrnnrennocrra, no nce nax n uncna n npemern c oxy-
menranna cronocrr. A rona ca oruernre or pasxonxnre n conaxnre
na Bonarnennu no nnara repnropn na Honma, xaxro n npnnre
oomanamn pesynrarn or nscnenannra na apxeonosnre n Pym-
nn, Monona n Vxpana.
Hesanncnmo or ocnennra, xonro Bonarnennu ana sa npeno-
naraemn cxannnancxn nponsxo na norpeannre n nscnenannre or
nero nexpononn n paona na onnoro reuenne na Bncna, ro npnnara
xm crynra cn na 40 xaprn n cxemn, npecranmn pesynrarnre or
pasxonxnre n conaxnre no nnara noncxa repnropn. A resn xaprn
IOTH H IETH II
20
n cxemn noxasnar cmecrnynamoro nonoxenne mnoro no-pasnnuno
or neronnre oomenn saxnmuenn. Te noxasnar, ue nacenennero,
npecranmo n nnnrnamo Benapxcxara xynrypa, ne ce ccron
or eno macnnno po c pasxnonenn no ncnuxn nocoxn, a ce ccron
or mnoxecrno manxn rpynn or xopa, npcnarn no nnara repnropn
na usmor or Bncna. H nmecro resn rpynn a nponnxnar n na sana or
Bncna n semnre na rennnre, cunrann or repmancxnre nscneonarenn
neocnonarenno sa repmancxn ernoc, re ce npcnar camo na nsrox n
mronsrox n nenocpecrnena nnsocr o mecrnoro nacenenne, c xoero
nno re nopxar opn ornomenn. Mnoro naxnn ca n annnre no
cxemnre na Bonarnennu sa mecronaxoxennero na xepamnunn c-
one or rnna na nenapxcxnre, xaxnnro ro namnpa cmo no nnara
noncxa repnropn n opn manxo no na mr. Te ncnuxn ca nspaorenn
puno, r.e. es nsnonsnanero na rpnuapcxo xoneno n no rona ce
pasnnuanar or ena nn ne ncnuxn xepamnunn cone or xynrypara
Cnrana e Mypem uepnxono. Fnnsxnre nm ]opmn cncem ne ca
oxasarencrno sa nsanmnn npsxn mexy nere xynrypn, a me rn nn-
nm n n xepamnunnre cone or nna Cpena n Hsrouna Enpona. Ho
nnro na ennre, nnro na pyrnre me cpemnem cnenn]nunara yxpa-
cnrenna rexnnxa sa xynrypara na namnre semn nxnmunrenno Cenep-
noro uepnomopne n no reuennero na Hpyr, xoro cnena pennara
rpannn na namnre semn. H nocnenoro xapaxrepno ocrorencrno,
orpaseno na xaprnre n nnmcrparnnnn marepnan n monorpa]nra na
Bonarnennu, namnpa nornpxenne npn apxeonornuecxnre nscnena-
nn npes nocnenannre ne ecernnern: uyxoro nacenenne na-
nycxa noncxnre semn nnn ce nnrerpnpa cpe mecrnoro nacenenne uax
n camn xpa na IV nex n no raxn naunn ne e n ccronne a yuacrna
n ncropnra na rornre n Rronsrouna Enpona n nn nonnre nm c
Pnm. A ocoenocrnre na nra, xynrypara n pennrnosnnre open na
rona nacenenne ce sanasnar nenpomenenn sa neronoro nourn uernpn-
nexonno npnccrnne n Ceneponsrouna Enpona es ro a nsnpneme
nnnnn or ccenre cn n a nonnne na rx. B cnonre manxn anxna-
nn ro ocrana sarnopeno omecrno o xpa na npnccrnnero cn n sem-
ra, n xoro ce nonna nesaensano, sa a nsuesne cmo r nesae-
nsano, ocranxn cne cee cn manx po namernnnn na cnora
marepnanna xynrypa n nnxaxnn nncmenn namernnnn n rononnmn.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
21
Bnnenepr-Benapxcxa xynrypa, ]asa C1-D
(Ho Woagiewicz 1993, xapra 42)
Ho n xaxno ce ccror ocoenocrnre na xepamnxara na npecen-
nnnnre? Kaxno rn npann pasnnunn or mecrnara xepamnxa? H npn
rona r pasnnunn, ue nscneonarennre ce nsxymanar a ynorpe-
r nonrn, nenpnnnunn sa rxnara nayxa samoro ryx neue ce
ronopn sa ecrernuecxn xareropnn, xaxnnro nscneonarennre ne
nosnanar npn xynrypara or r. nap. Barbaricum. H nmenno resn
nonn xareropnn re cmrar, ue nnar or nncmn nponsxo na rep-
mancxara paca, sanoxenn noxo n nenara marepnanna cmnocr n
n yxonnn onnx.
26
H ycnnar a nanoxar cnoero yexenne ne
camo cpe cno napo, no n cpe nparonere cn. 3arona ryx rpna a
sacernem ome enn nnpoc, neyoen sa nnxoro nnro sa nparonere,
nnro sa npnrennre: nnpoca sa cara na namernnnnre na
II
22
Iorcxo-Ienncxara Bnnenyprcxa xynrypa. Bcnuxn anropn
rnpr, ue nennre namernnnn, onesn 2192 xepamnunn ca,
cxpannann rpnxnnno n repmancxn mysen, nnn saryenn no
npeme na nonara. Tona ne camo, ue ne e npno, no e csnarenno
pasnpocrpannana nxa, npenonrapna espo nrn nn ncnuxn
nscnenann. Kaxro n ocranannre xynrypnn nennocrn n Tpern
pax, n resn namernnnn na nsxycrnoro ca nnn na-nnnmarenno
onaxonann n enaxynpann na cnrypnn mecra, xaro npexnnnar nenpe-
nmn nonara. Cne nenn xpa oaue sa pasnnxa or pyrnre
xynrypnn n marepnannn nennocrn re ne ce onnar sa saxonna
nnuxa na uepnenara apmn, a cnope rouno nsrornenn cnncnn,
no napexane na npxonnoro xomannane, ce nssnmar n nnar
nnxnnnpann es ocrarx noono na nnera na noncxara nnre-
nnrennn, nsnr n ropara npn Karnn.
Opnamenrannn ]pnsone no xepamnunn cone or Benapxcxara xynrypa
(Ho Woagiewicz 1993)
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
23
Kepamnunn cone or Benapxcxara xynrypa
(Ho Woagiewicz 1993)
Karo ncropnx na xynrypara mn e rpyno a oxauecrn raxona npecrn-
nenne, xaxnoro n nnara ncropn na cneronnara nnnnnnsann cpemame
rnpe pxo. nno e oaue, ue mnrr sa cxannnano-repmancxara xyn-
rypa e noxo nxopenen ne camo cpe repmancxn napo, no n cpe ne-
ronnre nparone. A cnrypno nsnecrno nnnnne e oxasana n yxpacara na
nxon xepamnunn cone, n unnro opnamenrannn ]pnsone repmancxnre
anropn orxpnnar cnacrnxara xaro necmnena xomnonenra na repman-
cxn yx n cnmnon na neronara neonorn es a nosnanar snauenne-
ro my n es a snar, ue rosn cnmnon ce cpema ome npen mnoro
xnnonern, n ro n neapncxara xynrypa na Mana Asn.
27
II
24
Hmenno xepamnxara na Bnnenepr-Benapxcxara xynrypa e
xoro nape c xamennnre xprone npna npnnnnua nnnma-
nnero na omecrnenocrra. H npnunnara sa rona e xaxro nenara
crpanna n neonuana sa Cenepna Enpona yxpaca c rpa]nunn n
pene]nn opnamenrannn ]pnsone, raxa n nxon cmo neonuann
]opmn na conere, no n ocoeno xyoxecrnenoro nm nsnnnenne.
Cne ynnmoxennero na opnrnnannre nec e rpyno a ce nonyun
rouna npecrana sa rx ns ocnona na pncynxn n nncxoxauecrnenn
]oropenpoyxnnn,
28
a nnncara na annn sa marepnana, or xoro ca
nspaorenn n cnyua rnnnara, nenn nnr n crenenra na nsnn-
uanero npann pesynrarnre or ncnuxn onnrn sa rxnara arpnynn
ns ocnona na nsnecrnn na nayxara noneue nnn no-manxo cxonn
napanenn rnpe nponemarnunn. B pesynrar na nponxnnn rpn
ecernnern nscnenann, noncxnr nscneonaren Pnmap Bonarne-
nnu rnpn n cnora monorpa]n, nocnerena na Benapxcxara
xepamnxa, ue my ce e yano a ynennun po na conere na 2403,
xm xonro npnan ome 294 ca or paona, npocrnpam ce na nsrox
or p. Fyr n nemna Penynnxa Monona, xonro ca my nsnecrnn camo
or nynnxannn sa rx. oxonxoro resn cone ca nspaorenn oaue
cc cnpmeno pasnnuna nponsnocrnena rexnnxa
29
n ce arnpar
ns ocnona na rounn xpnrepnn, n noneuero cnyuan snaunrenno no-
pano or orxpnrnre n ceramna Honma, sa cnpsnanero nm c noncxnre
nnncnar ocraruno ocnonann. Ha rosn nponem me ce cnpem no-
pono no-nararx n nsnoxennero.
He ca oaue ecrernuecxnre xauecrna na xepamnunnre cone or
Benapxcxara xynrypa, xonro rn npanr r naxnn sa apxeonosnre
n ncropnnnre. Hpn nourn nnnara nnnca na pyrn npemern n
norpeannn nnnenrap, no unnro ocoenocrn naxoxnre morar a
ar arnpann n n morn a ce ycranonn ernnuecxnr nponsxo
na norpeannre, ncnuxn ycnnn na nscneonarennre ce ccpeo-
rouanar n npoyunanero nm n rpcenero xaxro na nnnnn, xonro re
ca mornn a nsnnrar n cnora ]opma n yxpaca, r.e. onpeennero na
rpannnra, cnenana or rexnnre csarenn, raxa n nnnnnra,
oxasann or rx na pyrn xynrypnn xprone. H ryx nnpocr ornono
ce npepemana ome npen a e nocranen. Orxpnrnre cnyuano
nxonxo ronnn cne Bnneneprcxara xynrypa nexpononn n Tpancnn-
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
25
Pasnpocrpanenne na xynrypara Cnrana e Mypem uepnxono
(Ho Ie 1993, c. 126, xapra 23)
nann n Vxpana nocranr nauanoro na enn or na-naxnnre
pasenn n apxeonornra ne camo na Rronsrouna Enpona, no n na
nnoro enponecxo cpenonexonne. H maxap, ue ome n camoro naua-
no na nscnenannra me ce ycranonn ne camo rcnara npsxa mexy
rx no ornomenne na xapaxrepnnre nm ocoenocrnre n repnropnra,
na xoro ca orxpnrn na mnoro manxo pascronne nomexy nm, xaro
rn pasenr camo cnpemennnre nonnrnuecxn rpannnn, no n no
ornomenne na omara nm xpononorn, re n nere me nocr uax o
nocneno npeme pasnnunn nasnann. H ena or ecernna ronnn resn
nasnann me ce cnpxar c eno manxo rnpenne, xaro npnopnrerr na
II
26
npnoorxpnrara me ce sanasn n nocneonarennocrra nm. Tona ca r
napeuennre Kynrypa Cnrana e Mypem n uepnxoncxa xyn-
rypa. Ho nnro rexnnre npnonauannn orxpnnarenn, nnro npoyuna-
rennre nm npes nocnenanoro cronerne o npen ecernna ronnn
ca nacno, ue nmar npe cee cn ennna n camocrorenna xynrypa,
nsnnxnana npxy ocnonnre na anroxronnara xnnonerna xynrypa
na nnoro 3anano uepnomopne xaro neno ecrecrneno n nornuno
nponxenne.
Pasxpnnanero na xynrypara sanouna or nere nenn ena nn ne
xpann rouxn na sana n nsrox, oraneuenn na nnso 800 xm ena
or pyra. H nmenno resn ne rouxn me oueprar rpannnnre na repn-
ropnra na cenep or uepnomopcxoro xpapexne, na xoro r me ce
pasnne n nponxenne na ner cronern. B reuenne na nocnenannre
ecernnern ce nsnpmnar pasxonxn na na 5000 apxeonornuecxn
oexra cennma n nexpononn, nsnnxnann no nnara nnom mexy ns-
rounnre cxnonone na Kapnarnre, uepno mope n nenp c npnronnre
my or xpa na npnoro cronerne np. Xp. o nropara nononnna na IV
nex cn. Xp.
30
A rona e xynrypara na ycenano nacenenne c nncoxo
pasnnro nnrensnnno semeenne n sanarn, cpe xonro ne camo rpn-
uapcrnoro c ynorpeara na rpnuapcxoro xoneno n ncnuxn nsnecrnn
rexnnxn sa yxpaca n xyoxecrnena opaorxa, no cmo merano-
opaornanero n snarapcrnoro, ra opn n nponsnocrnoro na crxno.
A mnoroponnre monernn naxoxn noxasnar ne camo xpononornunnre
rpannnn na rasn xynrypa, xaro cnnerencrnynar n sa mnpoxnre rp-
roncxn npsxn na nacenennero n sa neronoro cronancxo narononyune, a
cmo n sa enncrnenoro no poa cn napnuno cronancrno npes rasn
enoxa n Enpona nsnn Pnmcxara nmnepn.
Hsnecenn sa npnn nr ena na Konoxnnyma Cnrana e Mypem
uepnxono n xpa na oxromnpn 1995 n nynnxynann n 1999 ronna
or pymncxara nscneonarenxa -p Hapnca uoany,
31
cneennra or
monernnre naxoxn npomenr pemnrenno ncnuxn ororanamnn
npecrann ornocno npemero na nsnnxnane n cmecrnynanne na
xynrypara Cnrana e Mypem, xaxro n ornocno ernnuecxn npo-
nsxo n xapaxrepa na nenoro nacenenne or xpa na I nex npen o
IV nex cne Xpncra. Tasn xynrypa ce pasnnna n onacrra no acena
na p. Hpyr na nsrox or Kapnarnre, xoro nec nnnsa n rpannnnre na
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
27
A crpoeuua
B uso.upauu uaxooru
Kynrypa Cnrana e Mypem
Monernn naxoxn or pasnn pxann
(Ho H. uoany 1999, c. 124, ]nr. 2)
IOTH H IETH II
28
A crpoeuua
B uso.upauu uaxooru
Kynrypa Cnrana e Mypem
Pnmcxn monernn naxoxn (27 np. Xp. 98 cn. Xp.)
(Ho H. uoany 1999, c. 125, ]nr. 3)
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
29
A crpoeuua
B uso.upauu uaxooru
Kynrypa Cnrana e Mypem
Pnmcxn monernn naxoxn (98211 cn. Xp.)
(Ho H. uoany 1999, c. 126, ]nr. 4)
IOTH H IETH II
30
A crpoeuua
B uso.upauu uaxooru
Kynrypa Cnrana e Mypem
Pnmcxn monernn naxoxn (211306 cn. Xp.)
(Ho H. uoany 1999, c. 127, ]nr. 5)
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
31
A crpoeuua
B uso.upauu uaxooru
Kynrypa Cnrana e Mypem
Pnmcxn monernn naxoxn (306491 cn. Xp.)
(Ho H. uoany 1999, c. 128, ]nr. 6)
II
32
Penynnxa Monona, cne Hpnara cneronna nona e n Pymnn, n
1940-ra e npncennena xm Cnercxn Cms, or 1941 o 1944
ornono pymncxa, cne xpa na Bropara cneronna nona e cnercxa
penynnxa, a n 1991 e onena sa nesanncnma. uoany ana cncre-
marnuno onncanne na monernnre naxoxn no rasn repnropn, npn-
pyxeno or noponn xaprn sa mecronaxonmara na ncnuxn monern
or I n. np. Xp. o IV n. cn. Xp. sa ncexn nex noorenno, xaxro n
rannnn sa rexnn po, nn n nponsxo. Or xaprnre n rannnnre, no
cmo n or pesynrarnre or nponeennre pasxonxn n apxeonornuecxn
nscnenann, crana cno, ue rasn onacr e sacenena ome n xpa na I nex
np. Xp. o cpeara na I nex cn. Xp. c xomnaxrno nacenenne, xoero o
nocnenara rpera na IV nex ce sanasna n cno npnonauanen nn cc
cornernoro ynennuenne or ecrecrnenn my npnpacr, a maxcnmyma cn
ocrnra cne Bropara axncxa nona. 3a rosn nepno monernnre
naxoxn n nscnenannra npxy neronara marepnanna xynrypa ne no-
xasnar nnxaxnn npomenn n neronn ccran, nnro n ornomennra my c
neronnre ccen na nsrox n na sana, nxnmunrenno Pnmcxara nmne-
pn, c xoro ro ouennno nopxa nopmannn rproncxn npsxn.
Or noponnre cneenn na pnmcxnre ncropnnn nne cme ope
ocneomenn sa npornuanero na nere axncxn nonn, noenn or
nmneparop Tpan mexy 101 n 107 ronna cc cenepnnre ccen na
nmnepnra, cne xonro nenara nnacr ce pasnpocrnpa cmo oruacrn
orn ynan. H oxaro no-ronmara uacr or axncxoro nacenenne,
saemamo rnanno sananara ornynancxa repnropn o p. Onr, nna
nounneno na nmnepnra, rercxoro nacenenne ce orrern na cenep n
nsrox sa Kapnarnre. Ocranano sa nenpncrnnara sa pnmcxnre nerno-
nn ecrecrnena rpannna, ro sanasna npes cnenamnre nexone cnora ca-
mocrorennocr n nesanncnmocr, no ce pana n na snaunrenno naro-
ccronne, xaro yxpenna cnora nxonomnxa. Cnnno pasnnroro semne-
enne n cxoroncrno ne camo nosnonna nnnoro saononnane na ne-
ronnre norpenocrn, a saeno cc cmo nncoxo pasnnrnre sanarn ro
cnococrna n sa rproncxn omen c Pnmcxara nmnepn n c neronnre
pyrn ccen, cpe xonro ca ueprapcxnre napon na cenep n nsrox, a n
sanasnnnre cmo o ronma crenen cnora camocrorennocr nnmn
rpnxn rpaone-xononnn, xonro or cno crpana ca nonnrnuecxn
nenrpone na orennn pxann, npocmecrnynann o X-XI nex.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
33
3a rona nacenenne, neronn po, neronara marepnanna n yxonna
xynrypa, no n sa neronara ca cne nocnennre ecernnern na IV nex,
o nynnxynanero na marepnannre or Konoxnnyma Cnrana e Mypem
uepnxono npes 1999 ronna ce npanr camo neocnonarennn npe-
nonoxenn. Te nounnar na ne ocoeno cnnre comenn na pnm-
cxnre ncropnnn, xonro npecranr nonoxennero n snaunrenno no-
pasnnuna cnernnna, orxonxoro npornuanero na cnrnra, nocne-
nann paspemennero na nmneparop Banenc or 376 ronna a ae
yexnme na noronennre or xynnre rorn n onenn o rxnoro nc-
ranne, sanpmnno c nrxara npn Apnanonon npes anrycr 378 ron-
na. Onncannero na resn cnrn or Hopan
32
noxasna sacennanero
na rornre na repnropnra na nmnepnra cne ncrannero cncem ne
xaro mnpno cnopasymenne c nounnenn na nmneparopa ]eeparn
es npano na cocrnenocr npxy semra, xoro re orrorana nacen-
nar xaro cno c npanara na noenren. Ho xaxro me noxaxar n
pesynrarnre or apxeonornuecxnre nscnenann npn rx cncem ne
ce xacae sa nxaxna neronma rpyna ]eeparn, nacranenn xpa
ynancxara rpannna, sa a samnranar or uyxn namecrnennnn, a
sa mnoropono nacenenne, saemamo orrorana ronmara uacr or re-
pnropnra na Mnsn n Tpaxn. A resn rorn ouennno ne ca nxax-
nn noennn orpn, roronn a ce ornpanr a sannanar 3ananara
nmnepn, a mnpno ycenano semeencxo nacenenne, xoero orrorana
me cronanncna n me samnrana cnora sem, npxy xoro ro snae, ue
nma nacnecrnenn npana.
33
He no-manxo neocnonarennn npenonoxenn ca npanenn o cera
cmo sa nponsxoa na nacenennero, saemamo ronma uacr or repnro-
pnra na Cenepnoro Hpnuepnomopne nsrouno or Fyr o ecnn pr
na necrp npes npnara nononnna na npnoro xnnonerne or Ho-
nara epa. Axo n rona nacenenne c neronara marepnanna n yxonna
xynrypa a npnrexana cmnre xapaxrepnn ocoenocrn, xaxro n na-
cenennero na repnropnra mexy Kapnarnre n Fyr, uacr or nero oc-
rana na cmara repnropn n npes V o VII nex. 3a neronara cnenn-
]nuna xynrypa sanouna a ce ronopn or cpeara na XX nex, xoraro
ce orxpnnar n npnnre neronn namernnnn, a rasn xynrypa nonyuana
nasnannero Canrono-Marcxa
34
n sanouna a ce cnpsna cc cnann-
cxn ernoc n c nnemennoro nasnanne anrn.
II
34
Pascennane na anrnre npes V-VII nex
(Ho B. B. Ceon)
) Hamernnnn na Henxoncxara xynrypa; ) Hamernnnn c enemenrn na Henxoncxara n Hpaxxo-
Kopuaxcxara xynrypa n namernnnn na Hnoremn-Knemxara xynrypa; ) Bnsanrncxn
xpenocrn; ) Apean na Hpaxxo-Konuaxcxara xynrypa; ) Apean na Konounncxara xynrypa.
Txmo cnenn]nunnre ocoenocrn na rona nacenenne n neronara
xynrypa, nsnecrna no nasnannero Henxoncxa xynrypa, csanr
na-ronemn rnanoonn na cnercxnre n nocrcnercxnre ncropnnn,
xaro rn npnnyxanar a ce orxaxar or ycranonenara or nexone reopn
sa nponsxoa na pycxara cpenonexonna xynrypa or mxnnre pycxn
repnropnn
35
a n ecrnnrennocr yxpanncxn unro npenonaraema
npsxa c xynrypara na Henrpanna Pycn me ce oxaxe ]nxrnnna.
Cmo xaxro me ce oxaxe ]nxrnnna n npsxara c xynrypara na
Knencxa Pycn. 3amoro n resn anrn cc cnora nncoxa mare-
pnanna n yxonna xynrypa me nsuesnar escneno n nauanoro na VII
nex, sa a saner xaro mope Fanxancxn nonyocrpon, a ramomnoro
nacenenne nanono me npeorxpnna rpn nexa no-xcno neronnre
ocrnxenn n arpapnara n sanaruncxara rexnnxa.
36
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
35
Apxeonornuecxnre nscnenann, sanounann n nauanoro na XX nex,
ca nacouenn xm onpeenena nen: oxasnane na ocnonanamnre ce camo
na npenonoxenn rnpenn rnanno na repmancxn ncropnnn n ]nno-
nosn sa cxannnancxn nponsxo na repmancxnre napon n rxnara
xynrypa, xaxro n sa pasnpocrnpanero nm no nnara repnropn na Rro-
nsrouna Enpona a or ram n sa rxnoro pemanamo nnnnne npxy xyn-
rypara, nonnrnxara n ycrpocrnoro na ncnuxn cpenonexonnn pxann
n rosn pernon, no n sa ynnmoxananero na 3ananara pnmcxa nmnepn,
sa unro nacnennx re cunrar Cnemenara pnmcxa nmnepn na Kapn
Bennxn c nennre nacnennnn o raxa napeuenn Tpern pax. B rosn
cmncn ome or orxpnnanero na nexpononnre n Cnrana e Mypem n
uepnxono sanouna nscneonarencxa enocr n resn paonn, xoro me
oxnane nenn mnnm Iorcxn nr, Cenepnoro uepnomopcxo xpape-
xne n onnoro reuenne na ynan, npexcnara camo or nere cneronnn
nonn. Mexy nere nonn, n cpeara na 30-re ronnn, nscneonaren-
cxara enocr me e npexnpnena n npxy repnropnra na namara
crpana, xero nscneonarennre, ocnonanamn ce na cmnre comenn
na Hopan sa npecennanero na cxannnancxnre rorn, rpcr cnen
or sacennanero nm n Cenepna Fnrapn a norner nm ce cnnpa na
pnmcxnre xacrenn Ionemanono xane
37
npn c. Caonen, Hnenencxo n
rpyc npn c. Kpnnnna, Pycencxo. Cne Bropara cneronna nona ns-
cnenannra na xacrena rpyc
38
me ar nponxenn n me sanoune
npoyunanero na pyrn pnmcxn xacrenn xaro Hone (Novae) npn Cnnmon
n Castra Martes npn Kyna es oaue a ce orxpnr nnxaxnn cnen or
repmannn.
Pasxonxnre n paona na pnmcxnre xacrenn, no n na pyrn mecra n
namara crpana, me oorarr oaue nrapcxara nayxa c nsnnpeno
orarn marepnann, ornacmn ce o marepnannara xynrypa n nem-
nnre rpannnn na Fnrapn or I o VI nex cn. Xp. Camo n xacrena
rpyc n neronara nnsxa oxonnocr me ar orxpnrn n xaranorn-
snpann na 20,000 xepamnunn ca.
39
H resn apxeonornuecxn mare-
pnann, saeno c marepnannre or pyrnre oexrn orxpnrn n Fnra-
pn, npecranr ne camo nnnara rama na ]opmn n yxpaca na xepa-
mnunnre cone or xynrypara Cnrana e Mypem uepnxono, csa-
enn y nac, no noxasnar na-yenrenno sanasnanero n pasnnrnero na
xyoxecrnenara n sanaruncxara rpannn n rasn onacr.
40
II
36
3a nscnenann n raxnna orpomnn maman nrapcxnre apxeonosn
ne npnrexanar nnro neoxonmara npo]ecnonanna nororonxa, nnro
nmar ocraruno npaxrnxa. 3a orpomnoro xonnuecrno apxeonornuecxn
marepnann or ncnuxn ncropnuecxn n npencropnuecxn enoxn, npcna-
rn yxnanno no nnara repnropn na namara crpana re nmar camo na-
cmrnn npecrann n ro ne camo n nauanoro na nscneonarencxara cn
enocr, xoraro sanounar npoyunannra na pnmcxnre xacrenn y nac, no
n cera, noneue or nononnn nex no-xcno. Hpn rona resn nscnenann,
sacramn cnope namnre ncropnnn nepno na uyxo nnanuecrno n
namara crpana n cneonarenno nmam nnmo omo c namara xynrypa,
ne npecrannnar ocoen nnrepec n sa apxeonosnre, xonro no xonmnx-
rypnn copaxenn n no npenncanne orrope me nacouar ncnuxnre
cn cnnn n marepnannn pecypcn sa npoyunann na cnanncxara xynry-
pa or VI-VII nex, sa a oxaxar nenn npnopnrer npe xynrypara na
r.nap. npanrapn.
41
3a cncremarnunn npoyunann na rpaxncxara
n ocrananara npencropnuecxa xynrypa nnncnar xopa, cpecrna, no n
nnrepec, a cnacnrennnre pasxonxn, nsnpmenn n Cenrononnc, enn-
crnenn sanasen o ronma crenen anrnuen rpa n nna Rronsrouna
Enpona, me ocranar noneue or nononnn nex cne noronnanero my nce
ome nenynnxynann. Maxap n cmo no xonmnxrypnn npnunnn or cpe-
ara na 1970-re ronnn a ce sacnnna nnrepecr xm rpaxncxoro xy-
oxecrneno n xynrypno nacnecrno, n n rasn onacr nnncnar uax o
cera cncremarnunn apxeonornuecxn nscnenann, a npoyunannra npo-
nxanar a ce nsnpmnar espasopno cc nen a ce cnacn xaxnoro
moxe or orxpnrnra na nmanpnre, xaro ce npnnarar rexnnre meron
n cpecrna.
Hpn rona ccronne na nemara e sa yuynane ocrorencrnoro, ue
nnpexn cnan nnrepec na nrapcxara nayxa xm r.nap. pnmcxa eno-
xa n ncropnra na namara crpana n ne no-ronemn nnrepec xm npe-
mecrnamara xensna enoxa, n pesynrar na npenmno cnacnrennn
pasxonxn ca orxpnrn, a nonxora opn cncremarnsnpann n nynnxyna-
nn apxeonornuecxn apre]axrn, na npno mcro caxpanna n rpanesna
xepamnxa, xonro nosnonnar npocnenanero na pasnnrnero na rosn
pasen or npnnoxnoro nsxycrno n xyoxecrnennre sanarn n namara
ponna n reuenne na nnara nena xnnonerna ncropn. H axo nce
ome a nnncnar oomnrennn nscnenann sa nnoro rona pasnnrne, n
manxoro nynnxannn na rasn rema anar cna npecrana sa nero.
42
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
37
Kepamnuen c or Her mornnn
I-II n. Hp. Xp. (?)
(Cnnmxa Hcropnuecxn myse, Hona 3aropa)
uama or c. Heneconxa, Vxpana
III-IV n. (?)
(Cnnmxa pxanen Epmnrax, Canxrnerepypr)
Ome cne nynnxannra na npnnre pesynrarn or pasxonxnre n
pnmcxnre xacrenn n Fnrapn n n mnoroponnre cennma no onnnara
na Hpyr n n Rxna Vxpana, me ce oxaxe, ue ne camo ]opmnre n yxpa-
cara na xepamnunnre cone, no n rxnara cnoxna nponsnocrnena rex-
nnxa, nnro ca onecenn or pnmcxnre sanoenarenn, nnro nx ca nso-
perenn or cxannnancxnre rorn-repmannn, a ca nsnecrnn n ce npax-
rnxynar or mnoro cronern n namara crpana, sa xoero cnnerencrnynar
n orxpnrnre y nac rpnuapcxn nemn, nosnonnamn nsnnnennero na
rasn rexnnxa n arnpann nourn nno xnnonerne npen re a ce no-
nr n n uepnxoncxara xynrypa. H xoraro pycxnre nscneonarenn ce
npexnacnar npe neonxnonennre ]opmn n yxpacara na metonpnre na
cnanncxnre rpnuapn, orxpnrn n pycxnre semn, xaro ne namnpar
ocraruno cynepnarnnn, sa a nsnennuar nxyca n ymennero na cnon-
re macropn, camo ena manxa pasxoxa ns na-aneunnre n esns-
necrnn nrapcxn nponnnnnannn mysen me onee o nnnoro nm
nsrpesnnane, mom nnr, ue opasnnre na resn metonpn npecrann-
nar na-onxnonena macona npoyxnn na rpnuapcxnre paornnnnnn
n namara crpana mnoro cronern npen cmnre ]opmn n ocoenocrn
a ar orxpnrn n n uepnxoncxara xynrypa. A rona sacra na npno
mcro enn xepamnuen c n cnpxara na Epmnraxa, sa xoro e nncano
ocera noneue, orxonxoro sa xoero n a e pyro nponsneenne na uepn-
xoncxara xepamnxa n nennre metonpn maxap n no cncem pasnn-
uen nono. H ry ca saraunnre nnxrorpamn na nero, unero rnxy-
nanne e nsnn remara na rona nscnenane.
43
IOTH H IETH II
38
H n rosn cnyua arpnynnra, arnponxara n nponsxor na rosn c
me ar onpeenenn n ocxann nro npen nscneonarennre a
saenexar enn snaunrenno no-manx c ne camo cc cmnre ]opmn
n nponopnnn, no n cc cmnre xanxn, npnxpenenn xm pxxnre. A
manxnr c cn cron cxpomno n es ncxaxnn nperennnn or mnoro
ronnn n ena or nnrpnnnre na Hcropnuecxn myse n Hona 3aropa,
es a nosnana cno npouyr npanpannyx or aneuna Vxpana, o-
crnrnan o na-ronemnre nncnnn na xapnepara, orpeena sa raxnna
nponsneenn na npnnoxnoro nsxycrno: nenrpannoro mcro n exc-
nosnnnra na enn or npnnre cneronnn mysen.
Ho xepamnunnr c or Hcropnuecxn myse n Hona 3aropa cn-
cem ne npecrannna nxaxno nsxnmuenne c nonropennero na ]op-
mnre cn npn rona ne enoxparno! n xyoxecrnenn nponsneenn
or ena cncem pasnnuna xynrypna enoxa, sa xoro ne camo pycxnre n
repmancxnre nscneonarenn, no n mnosnna nrapcxn anropn, orpn-
uar xaxnaro n a nno npnemcrnena npsxa. 3amoro npn nnnmarenno
pasrnexane na xepamnxara or Cnrana e Mypem uepnxono nma
a orxpnem nnro ena ]opma, sa xoro a nma y nac nporornnn,
csanann n nponxenne na mnoro cronern n xnnonern no-pano.
A rona sacra n cnenn]nunara nponsnocrnena rexnnxa, xoro me crane
enn nn sanasena mapxa na uepnxoncxara xepamnxa: nenara
rnanna ocoenocr, c xoro r sacnyxeno nnn ne me saeme cnoe
onpeeneno mcro n xynrypnara ncropn na uoneuecrnoro.
Tasn cnenn]nuna camo sa uepnxoncxara xepamnxa rexnnxa me
e orxpnra n nauanoro na 1930-re ronnn n me nonyun nasnannero
eingeglttetes Dekor, xoero nrapcxnre apxeonosn me npenear xaro
us.craua repa+ura, xoraro uernpr nex no-xcno sanounar a cpe-
mar n no xepamnunn cone, orxpnrn npn pasxonxn na oexrn or cn-
cem pasnnunn enoxn, npemecrnamn c mnoro nexone uepnxoncxara
xynrypa. Maxap n nrapcxnr npeno a ne orronap rouno na nem-
cxoro nasnanne, ro noxasna no-rouno or nemcxara yma sa xaxno crana
yma: ne sa nsrnaxane na nonpxnocrra na xepamnunnre cone, a sa
rxnoro nsncxnane, xoero ce nsnpmna c ocoena nponeypa n c no-
momra na xocrenn npemern. H no rosn naunn ca nnn yxpacnann n
reuenne na mnoro nexone xepamnunn cone npen rxnoro nsnnuane n
xepamnunn paornnnnnn na mnoro mecra n namara ponna. Ho n sa ca-
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
39
Kepamnxa or crapara xensna enoxa n Tpaxn
(Ho M. ununxona)
1. Innnenn cone or Hone
2. Innnen c or c. Kpnnoon, Bpauancxo
3. Innnena ypna or c. Hapenpo (Enxe), Bymencxo
4. Innnena ypna or c. opnna, Bapnencxo
II
40
moro nsnnuane e nna nsnonsnana ocoena rexnonorn, npn xoro co-
nere onnar cnn o uepen nnr, xaro n rxnoro xauecrno snaunrenno
ce noopna.
44
Cmecrnynanero na rasn rexnonorn mnoro cronern
npen ocnonananero na xacrena rpyc e nsnecrno or nynnxannn na
orxpnrn npn pasxonxn n Fnrapn rpnuapcxn nponsneenn nro npe-
n a cranar nsnecrnn xnnnre apre]axrn, nonyuenn npn pasxonxnre n
rpyc, xonro me nsnar na n cnr nenosnaro ororana xonnuecrno
nenrnuno opaorenn cone. Ho raxnna cone n nemn sa rxnoro
nsronne me ce orxpnr na mnoro mecra n namara ponna, xonro ne
morar a ce cnpxar c npnccrnnero n enocrra na rorn, a rxnara
arnponxa crnra nasa o V-VI nex np. Xp.
45
Bnpexn ue nsncxanara xepamnxa ne e neonxnonena cpe maco-
nara npoyxnn na xepamnunnre paornnnnnn n namara crpana, nnro
enn or nennre nscneonarenn nma a norpcn nxaxna npnemcr-
nena npsxa npn xepamnunnre cone, nspaorenn mnoro nexone no-
xcno n paornnnnnn, oraneuenn na mnoro crornnn xnnomerpn or
rexnnre naxoxn. A no rona npeme neue cmecrnyna n rnpe orara
nayuna nnreparypa sa rasn rexnnxa, nor ce oxnnenn cnopone sa ne-
nn nponsxo n nrnmara, no xonro nxon cone, na xonro r e npn-
noxena, ocrnrar o Cpena n 3anana Enpona. H e nannno ecrecr-
neno, ue r cmo me e npnnncana na neonxnonenoro xyoxecrneno
macropcrno na repmannnre n rosn cnyua rona ca necrrornre, or-
npannnn ce na cno noeonocen noxo, xoro me cxpymn ocnonnre
na Pnmcxara nmnepn, sa a nsrpar npxy rx Cnemenara Pnmcxa
nmnepn na Kapn Bennxn, r.e. Hpnn repmancxn pax npemecr-
nennxa n npenecrnnxa na ope nosnarn na namero cnpemne Tpern
pax. A sacnyrara sa orxpnnanero n na rosn xapaxrepen ener na rep-
mancxara xynrypa n nsxycrno npnnanexn na enn or rnannnre
npecrannrenn n pasnpocrpannrenn na mnra sa necrrornre-repmannn,
Eyap Fennnrep
46
, xoro nape c neonora na xnnonernara repman-
cxa xynrypa I. Kocnna
47
n ncropnxa Hynnr Bmnr
48
me yxpenn nayu-
nnre ocnonn na repmancxara nannonanna oxrpnna n me nxnonn
cno napo a ce ornpann xm ncropnuecxara cn ponna n oennn n
ena pxana.
Cne xaro n uyxara n nrapcxara nayuna nnreparypa neue e nncano
mnoro sa rasn rexnnxa n sa ne nma nsaena y nac opn ronma mono-
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
41
Hsncxana xepamnxa or Fnrapn (I-V nex)
1. n 3. xnmono, 2. Caonen, 4. 10. rpyc, 11. 3ona,
12. Apnryc, 13. Maapa, 14. Apnryc
(Ho H. Barannncxn n F. Ftorrep)
II
42
rpa]n,
49
ryx nma a ce cnnpame na noponocrn, sacramn nenoro
nsnnnenne n na cnoponere ornocno nenn nponsxo, orpasenn ram
nsuepnarenno. Karo npnsnaname npanoro na ncexn anrop a xomenrnpa
nsnoxennre or nero ]axrn copasno c resara, xoro cam samnrana, ne
moxem oaue a ne orenexnm nxon nexopexrnocrn npn rona nsnoxe-
nne, xaro snaunrennoro nonennane na orpnnarennnre peaxnnn or
crpana na penna nsnecrnn anropn ornocno nporepmancxara arpny-
nn na rasn rexnnxa. Taxa ome nennr orxpnnaren ne moxe a npemn-
un manxn po na opasnn or nenoro npnnarane, ocrnrnann Cpena
n 3anana Enpona rona ro ce mun a ocnn c nensmoxnocrra na
necrrornre a pasnnr ocraruno, npen re a ar noronenn or
xynnre n a ce ornpanr na cno noxo xm Pnm. B cnenamnre ronnn
me e oaue orxpnr snaunrenen po raxnna cone n Vnrapn n
Pymnn n axo cpe ynrapcxnre nscneonarenn mnennra sa nponsxoa
na rasn rexnnxa no ope nsnecrnn na ncnuxn nonnrnuecxn co-
paxenn ce pasnonar,
50
n Pymnn ce nsnarar ope oocnonann
mnenn, nornpxanamn nenn anroxronen nponsxo,
51
maxap cxopo
n re a ar sarnymenn or npononnnnre na o]nnnannara oxrpnna sa
nponsxoa na pymncxn napo n neronara xynrypa, xoro ne rpna a
e pyr ocnen pnmcxn r.e. nacenennero ce pomannsnpa ome
cne npncennnanero my xm Pnmcxara nmnepn n n crpanara ne
moxe a nma pyrn xynrypnn rpannnnn, ocnen pnmcxnre.
52
B cnoponere, xonro nsnnxnar na cmara rema n n Fnrapn, npnun-
nnre n nononre ca nourn cmnre c pasnnxara, ue sa nocnrenn na nona-
ra rexnnxa ce cunrar nnn cnannnre, nnn npanrapnre, xaro cno-
pr nsnnxna nn npsxa c nexponona npn Honn nasap.
53
H rosn cnop
cmo nma a e paspemen oxonuarenno n enosnauno, nonexe ce
non es enemenrapna npecrana y cnopemnre sa pasnpocrpanennero na
nsncxanara xepamnxa n namara crpana npes mnnannre enoxn. B cmoro
nonoxenne me ce oxaxar n cnopemnre na rasn rema n pyrnre enpo-
necxn crpann, xero raxnna cone ce nonnar or xpa na IV nex n
ocnonnnr cnopen nnpoc me e na xaxno ce nxn nnncara nm sa
cpannnrenno nr nepno or oxono uernpn nexa, npes xoro raxnna
cone ne ca nnn nsnecrnn nnro no nnmeca, nnro na mrosana n sana.
A nannunero nm y nac me e perncrpnpano opn aneue na mr or
Crapa nnannna.
54
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
43
Tpaxncxa xepamnxa
1. uama, Knpnnomeroneno 2. uama, Mnxannu, panna ponsona enoxa
3. Kanrapoc, Hnonnn, xcna ponsona enoxa 4. Acxoc, Fepexercxa mornna
5. Acxoc, Rnannre, panna ponsona enoxa 6. uama, Hono ceno, Bnnncxo, xcna
ponsona enoxa 7. Vpna, Acenonen, panna xensna enoxa
(Cnnmxn Posa Cranena)
II
44
H ecrecrneno, nnxo ne ce sannrna, xoe e rona nacenenne, xora e om-
no ram n xe e ornmno n xpa na IV nex. A nnxo ne ce sannrna, samoro
ncnuxn snar ope, ue rona morar a ar enncrneno omnnre or
Cxannnann rorn-repmannn, xonro n xpa na IV nex me ce ornpanr na
noeonocnn cn nr xm Pnm, orram xm Hcnann n A]pnxa, sa a ns-
uesnar n nenrnero n mcroro nm n Rronsrouna Enpona a e saero
or cnannnre.
* * *
Enonpemenno n napanenno cc cnopa sa cnanncxn nnn npa-
nrapcxn nponsxo na xepamnxara n pannocpenonexonnnre nex-
pononn n Fnrapn n c nscnenannra na nere crapn nrapcxn
cronnnn Hnncxa n Hpecnan, n nenrpa na nnnmannero na namnre
ncropnnn n apxeonosn npes nocnenara rpera na mnnann nex me
e nocranena ena pyra rema, xoro nocrenenno me npnone
cno oueprann xonrypn: remara sa raxa napeuenara rpaxncxa xyn-
rypa n namnre semn maxap n r a sacra cara n xyoxecr-
nenoro rnopuecrno na enn cnope orpomnoro onmnncrno or n-
rapcxnre yuenn oranna nsmpn napo, nmam nnxaxna npsxa nnro
cc cnannnre, nnro c npanrapnre, a ome no-manxo cc cnpe-
mennoro nacenenne na namara crpana.
55
ue omnnre or narara n
3axapnarnero cnannn, xaxro n xan Acnapyxonnre npanrapn-
rmpxn or aneuna Monronn (nnn Hamnp?) sannaenn onycrennre
cne mnoroponn nonn n ennemnn repnropnn na namara pon-
na, nec snae ncxo nrapcxo ere, a rona snanne ce narpanna na
namn napo exenenno or nrapcxnre maconn menn. H ronxona
no-crpanno nsrnexa rona, ue remara sa rasn uyxa na namn na-
po xynrypa nsnenax sanouna a npnnnnua nnrepeca na nrap-
cxara no n uyxara omecrnenocr, xoro ororana, a n cera nce
ome snae sa rosn oranna nsmpn napo rnpe manxo sa a ne
xaxem nnmo. Hnrepecr xm nero nonara ena nsnoxa, orxpnra sa
npnn nr n Co]n npes 1972 ronna, xoro no pasnnunn ]opmn
me e npecranna neue snaunrenno oorarena n npes cnena-
mnre rpn ecernnern. Ho rasn nsnoxa npecrannna nsnenaa ne
camo sa mnpoxnre omecrnenn xprone, a opn n sa cnennanncrnre-
apxeonosn, xonro o rosn momenr ne snar nnmo sa orpomnn po
nponsneenn na anrnunara xepamnxa, npcnarn no cxnaonere na
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
45
mysenre n namara crpana, or xonro ororana camo manxo exsemnnpn
ce nsnarar n nenrpannnre n nponnnnnannnre mysen. Ena npes
ecernnernero, npemecrnamo nsnoxara, me sanounar a ce no-
nnar manxo no manxo n nayunara nnreparypa orennn nscne-
nann, nocnerenn na craporo xyoxecrneno n xynrypno nacnecrno
n namnre semn
56
, a ena neronma crarn
57
nsnsna enonpemenno
cc crarnra sa xepamnxara or pannara xensna enoxa, sa xoro
eme cnomenaro manxo no-rope me opne nnnmanne cmo n na
nnpoca, ue nacennannre namnre semn rpaxn ne camo ca nnn
cnpemennnnn n yuacrnnnn n Tponcxara nona, no n ue rxnoro
nsxycrno n no-cnennanno nponsneennra na xepamnxara n merano-
opaorxara nsnnpeno cnnno nanomnr na oranna nsnecrnnre na
nayxara naxoxn or pasxonxnre n Tpo. Be mnne ome nourn nno
ecernnerne o orxpnnanero na nsnoxara Tpo n Tpaxn n cro-
nnnara na IP, na xoro me ar emoncrpnpann na-ouennnre
npnmepn or resn npnnnxn. Honnrnuecxara camonsonann na IP me
uopmn na xepamnunn cone or Tpo I n II
(Ho Chr. Podzuweit
58
)
II
46
nonpeun oaue sa npannnnara onenxa na rasn nsnoxa, ocranana
nesaensana ncrpann or nnnmannero na cneronnara nayxa. A ena
ncxycn n onpeenenn nayunn cpen, sanounana manxo nonp rasn
nsnoxa n nmama sa npemer n nen nscnnane snauennero na Tpo
nnn no-cxopo penarnnnpane na rona snauenne me orxnonn nene-
nacoueno nnrepeca na yuennre n or nrapcxnre namernnnn, no-
xpenmn neyonara sa rnannnre nsynrenn na ncxycnra resa
sa npnemcrnenocr na enponecxara xynrypa or pennara xynrypa na
Fnnsxn Hsrox. H axo ne ronemn nsnoxn n Iepmann, npecrane-
nn ome ne ecernnern no-xcno, saeno c nopenara nsnoxa ram
n na rpaxncxara xynrypa a noxpenr cmo rasn resa,
59
axnenrr
neue ce nocran na npno mcro npxy xynrypara n nsxycrnoro na
xernre, unro pxana n nennre nonoorxpnrn sa nayxara namer-
nnnn saemar nenrpannoro mcro n nscnenannra, orronapmo n na
rxnoro ecrnnrenno snauenne sa cneronnara xynrypa. Axo n resn
namernnnn a penarnnnpar snauennero na Tpo n na namnre semn n
rasn ncropn, mcroro nm xaro mocr sa npeananero na xynrypnnre
nnnnn na cenep n ceneposana ne camo ue nma a e orpeueno,
no ome noneue me ce yrnpn. H rxmo namernnnnre na xercxoro
nsxycrno me nn nacouar xm opasnnre sa na-crapnre nponsne-
enn na xepamnxara n meranoopaorxara n namara ponna
xoro neue ce nna ne xaro aneuna nponnnnn n nepn]epnra na
rnannnre xynrypnn nenrpone n Crapn cnr, a xaro pannocrona n
neennma uacr or cmn xynrypen xpr, oxnamam nenn Honrn-
cxn paon o crennre na cenep or uepno mope.
Apxeonornuecxnre nscnenann npes nocnennre ecernnern na
XX nex n Fnnsxn Hsrox n Cpena Enpona me noxaxar oaue cmo,
ue cunrannre sa eranon npn onpeennero na xpononornra na xepa-
mnunnre cone-opasnn or r. nap. Tpo II, a nmenno apxeonornuec-
xn cno, cunran or nxon apxeonosn sa orronapm na mnrnunara
nnn peannara Tpo n arnpan or rx ns ocnona na napanenn or
naxoxn n Ernner n rperoro xnnonerne np. Xp., ca rnpe nponema-
rnunn, r xaro cone c rnpe cxonn ]opmn me ar orxpnrn n n
snaunrenno no-crapn, no n n na ne xnnone1n no-xscnn apxeono-
rnuecxn cnoene. H rona ce ornac nmenno sa na-xapaxrepnnre ]opmn, n
rona uncno ypnnre, xanrapocnre n uamnre cc cnnno nsaenn pxxn.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
47
Kepamnxa or Tpo
1. Tpo II, 2. Tpo IV, 3. Tpo VI, 4. Tpo VI-VII, 5. Tpo VII, 6. Tpo VIII
(Cnnmxn pxannn mysen Fepnnn)
II
48
Hporornnnre na resn ]opmn me cpemnem ome n na-onnnre
cnoene na cennmnnre mornnn n Cnpn n Hopann na-pannn xn-
nnma n rpoone or crapoxamennara enoxa.
60
A uamxn n xanrapocn c
nsnxenn narope n nacrpann pxxn, xaxnnro me nnnm ena nn
ne nn ncnuxn namn nponnnnnannn mysen
61
n ca orxpnrn n rpoone
or ponsonara n pannara xensna enoxa, me namepnm cpe no-
rpeannn nnnenrap or omnpnnre nexpononn n Kapnarnre n Rro-
nsrouna Hanonn na repnropnra na nemna Pymnn
62
, Vnrapn
63
n Xpnarn.
64
H nmenno re ce arnpar n xcnara xensna enoxa,
xoro npes nropara nononnna na npnoro xnnonerne np. Xp. e neue
xapaxrepna n sa nna Cpena Enpona.
Bs ocnona na resn xcnn naxoxn repmancxara apxeonoxxa npo].
Mennep-Heensnx,
65
nsnexa ena nona reopn sa nponsxoa na
enponecxara xynrypa, xoro n ecrnnrennocr npecrannna camo
nepe]pasnpane na nsuepnarenno n aprymenrnpano orpeuennre nen
na I. Kocnna
66
sa craporepmancxnre ocnonn na nnnnnnsannra n
na nnroncxo-amepnxancxara anropxa Mapn Inmyrac
67
sa ponra
na ueprapcxnre nnemena or npeypancxara onacr, xaro nocnrenn n
pasnpocrpannrenn na cmara enponecxa nnnnnnsann, nnamn ce
n xauecrnoro na ocnonen ]axrop sa pasnnera na omoenponecxara
xynrypa na xensnara enoxa. H n rasn reopn na nnnara repmancxa
nscneonarenxa, a n n reopnnre na nennre npemecrnennnn unnro
rpyone r ne nnrnpa Tpaxo-xnmepncxnr opasen cnr (xoero
nonrne r nocran n xannuxn) nsomo ne cmecrnyna. A anroxron-
nara enponecxa nnnnnnsann ce sapaxa or camo cee cn.
Kepamnxa or Hopann, Kpnr n Fanar
1. Hepnxon VII cno, 2. Hpemnnocxa xepamnxa or Knoc / Kpnr,
3. Hpennacrnuen nexponon n Haxaa npn Hyxcop, Iopen Ernner,
4.-7. Hexponon n Iomnna nyn Iaop (Fanar)
(Ho Kenyon
68
, Evans
69
, Flinders Petrie
70
n M. Gum
71
)
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
49
Xanmarcxa xepamnxa or Rronsrouna Hanonn
(Ho C. Metzner-Nebelsick)
Ho rxmo apxeonornuecxnre nscnenann or neonnra n xanxonnra
n namara ponna, a n n nenn sanaen Honrncxn paon, nxnmunam
xaxro Cenepnoro, raxa n Rxnoro Hpnuepnomopne c Mana Asn, me
nn noxaxar ne camo neccrorennocrra na resn reopnn, no n ecr-
nnrennoro my mcro n nsrpaxanero na enponecxara nnnnnnsann.
H rona e nmenno Tpaxo-Knuepnncxn1 xyn1ypen xpsr no es
xannuxnre, xonro my nocran mmnxencxara npo]ecopxa. Kannuxnre
ca sa nnorepmancxara paca n nnorepmancxara penna xynrypa. A
xaxro noxasnar nscnenannra na naneonnnrnncrnxara n renernxara,
cmo n sa nnorepmancxnre esnnn. Ha rosn nnpoc me ce npnem
no-nararx n rona nscnenane, sa a ro pasrneame nopono.
II
50
Ocnonnn rnnone xercxa xepamnxa or Honoro napcrno
(Ho Andreas Mller-Karpe)
Hpen a nanycnem remara sa xepamnxara, rpna oaue ocoeno
a nouepraem nenoro snauenne xaro ornpanna rouxa n opnenrnp
sa nscnenannra na crapara xynrypna ncropn na nacenennero na
namara ponna npes nsmnnannre ner nnn mecr xnnonern. A sa
resn nscnenann me nn nomornar na-mnoro apxeonornuecxnre
npoyunann npes nocnennre ne rpern or mnnann nex n Mana
Asn, n ro no nnara nena repnropn n n nnara xomnnexcnocr na
nnpoca. A xaxro me nnnm no-nararx npn namero nscnenane, ryx
ca enaxno naxnn n orxpnrnra or nocnennre onoennn ronnn n
Cnpn, Anaona n Tpo, no n sacera nsnecrnnre camo na recen xpr or
cnennanncrn nscnenann n Iopna Meconoramn.
Or nsxnmunrenen nnrepec sa nac n rosn cmncn ca pasxonannre n
nscnenann apxeonornuecxn xomnnexcn n Anaona, xero nape c
ocranxnre or ronemnre nonnrnuecxn nenrpone na xercxara pxana
npes enoxara na nenn na-ronm nxonomnuecxn n xynrypen pasnner
n npnnre rpn uernprn or nroporo xnnonerne np. Xp. cnope
nsnpnerara xpononorn ca pasxpnrn nsnnpeno nennn cmo n
sa nac apxeonornuecxn marepnann or nenocpecrneno npemecrna-
mara enoxa: rpnnaecerre napcxn rponnnn c nenoxrnar n nourn
nannno sanasen norpeanen nnnenrap n rx ropocrra na Myse
na anaroncxara nnnnnnsann n Anxapa. Maxap xepamnxara ram n a
ccran cpannnrenno manxa uacr, r noxasna, ue noneuero or ]opmnre
na conere, xaxro n ocnonnnre rexnnxn na rxnara nspaorxa, ome n
rasn panna enoxa ca ocrnrnann o nnnoro nm cnpmencrno n ue
re me ce sanasr npes nnoro cnenamo xnnonerne.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
51
Xanxonnrna xepamnxa or Anaxa Xtomx (III xnnonerne np. Xp.)
(Pasnn nsrounnnn)
II
52
Tyx cmo nnrepecnn sa nac ca xaxro ncnuxn nnone xepamnunn
cone, nponsnexann, ynorpenann n excnoprnpann n reuenne na
nourn nno xnnonerne, npes enoxnre na Craporo n Honoro napcr-
no n Xercxara pxana, no n cornomennero nomexy nm cpe ap-
xeonornuecxnre apre]axrn, nonyuenn npn pasxonxnre or mnnann
nex, nsnpmenn c na-ronma npennsnocr or repmancxnre n rypcxnre
apxeonosn xoero e noxasano cnpmeno narneno na rannnnre na
ccenara crpannna. Hexa opnem nnnmanne na mnpoxoro pasnpocr-
panenne na noneuero ]opmn, xonro me nponxnm a cpemame y nac
ne camo npes nnara ponsona n xensna enoxa, no n n enoxara na
pnmcxoro nnanuecrno o nenn xpa unro xepamnxa me nn ce
npecran ne camo or uyxn, no n or namn nscneonarenn, sa cs-
anne na nxaxnn mnnmn rorn-repmannn n npoyxr na cmo mnnma
uyxa rpannn, npncaena xm namara penna xynrypa.
Cmram sa ena nn ne nsnnmno a orenexa, ue nrapcxnre apxeo-
nosn nnro nor noonn crarncrnxn, nnro nmar nsmoxnocr a rn
nor ns ocnona na nnmoxnn po nscnenann na ocrarnnre or
pennara xynrypa n namara crpana, xonro cnrypno ne sacrar n 1 %
or onona, xoero nce ome e cxpnro no semra. H e nannno ocnnmo
n saxonomepno, ue oomennra, xonro ce npanr n nscnenannra nm,
ne morar a ar nepnn cmo xaxro ne morar a ar nepnn n
cpannennra c noneue nnn no-manxo cxonn apre]axrn, xonro c mnoro
manxn nsxnmuenn ne nsnnsar nsnn cnpemennnre rpannnn na nama-
ra pxana n nenocpecrneno rpannuemnre nec c ne onacrn. Ha
rosn ronm xomnnexc or nnpocn me ce npnem no-nararx n rona
nscnenane, samoro ro nxnmuna ne camo xepamnxara, no n ncnuxn
pyrn onacrn or xyoxecrnennre sanarn n xynrypara.
* * *
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
53
Pasnpocrpanenne na pasnnre nnone xepamnxa n Xercxara pxana
Cpenoxercxn nnnenrap or Axponona n Capnca (Kymaxn) rope
Kcnoxercxa xepamnxa or Xaryma (Foras-xto) ony
(Ho A. Mller-Karpe)
II
54
Apxeonornuecxnre nscnenann no nnara repnropn na xynry-
para Cnrana e Mypem uepnxono n npen ncnuxo no nenara ns-
rouna uacr n nemna Rxna Vxpana me onpnnecar n sa nscnna-
nero na penna nponemn, cnpsann c xyoxecrnenara opaorxa
na meran n nsrornnero na yxpamenn.
Hponexann ornauano camo npxy nexpononnre, apxeonornuecxnre
pasxonxn no omnpnara repnropn, xero n nponxenne na uernpn ne-
xa ce pasnnna n npon]rna xynrypara Cnrana e Mypem uepnxono,
npes nocnennre ecernnern na XX nex re ce pasnpocrnpar n no
mnoroponnre cennma n rosn pernon, xero nape c npenmno
xamennnre xnnnmnn crpan,
72
nsnnxnar ronm po sanaruncxn
paornnnnnn, noennnn, cxnaone n ncensmoxnn rexnnuecxn co-
pxenn. B meranoopaornamnre paornnnnnn npes nocnennre
ronnn ca orxpnrn xannn, nepnn ]opmn, no n ronm po pa-
xynann npemern or rxnara npoyxnn or na-npocrn ponsonn
]nynn sa nceoma ynorpea na mnpoxnre xprone or nacenennero
o cxnonennn annnxannn, orpnnnn n pyrn npecrannrennn
npemern or naroponn merann cc cxnonennn xamnn, xaxnnro
ce cpemar no nnara repnropn na Rronsrouna n Cpena n Enpona
npes r. nap. Enoxa na Bennxoro npecenenne na naponre n ce npenp-
mar n ocnonen ener na nsxycrnoro n ne.
73
Hpnnncnann na repman-
cxara pannocpenonexonna xynrypa, resn snarapcxn nponsneenn
cc cnonre cnenn]nunn ]opmn n xyoxecrneno nsnnnenne ca cun-
rann or nscneonarennre xaro penpesenrarnnnn sa nsrnuenn nxyc
na repmancxnre nnemennn noxone, cnmnon na rxnoro nncoxo nono-
xenne n omecrnoro n na marepnannoro nm naroccronne. Opasnn
or rx nnxame na ncnuxn nsnoxn na cpenonexonnoro nsxycrno, re
saemar na-naxnn mecra n mysennre excnosnnnn, a rexnn penpo-
yxnnn nsnnnar xyoxecrnennre ]oroanymn, nocnerenn na np-
xonnre nocrnxenn na repmancxara cpenonexonna xynrypa. Ho n
ryx orxpnnanero na paornnnnnn sa resn saenexnrennn nponsne-
enn na snarapcxoro nsxycrno cpe xynrypara Cnrana e Mypem
uepnxono me nomorne na nscneonarennre a ycranonr snaunren-
nara pon na mecrnara rpannn, cnenana n oorarnana n npo-
nxenne na xnnonern n orpomnn Honrncxn paon or Mana
Asn o Kanxas n crennre na Cenepnoro Hpnuepnomopne.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
55
Fepnamencxn mnennpen xomnnexc (Rxna Vxpana)
Marpnnn sa nuncra ]nyna n annnxannn
(Ho H. C. Bnnoxyp)
3a npnn nr cranar nsnecrnn na omecrnenocrra orxpnrnre npn
pasxonxn npes 1990 ronna o cenoro Fepnamenxa n Mornnen-Ho-
oncxn paon na Bnnnxara onacr na nenn pr na necrp n
Rxna Vxpana snarapcxn paornnnnnn, oennenn n nn xomnnexc
cc sanasenn marpnnn n e]exrnn exsemnnpn or ouennno ronma
nponsnonrenna enocr or xpa na V o VIII nex. Pesynrarnre or
pasxonxnre ce nsnacr or rexnn pxononren, axaemnx Hon Cpy-
nennu Bnnoxyp, n oxna na VI Mexynapoen xonrpec no cnann-
II
56
cxa apxeonorn n Honropo npes anrycr 1996 ronna n ce nynn-
xynar n marepnannre na Konrpeca
74
, no ocranar nce ome nensnecrnn
sa onmnncrnoro repmancxn (n nrapcxn!) apxeonosn. A npn ny-
nnxannra na pesynrarnre or pasxonxnre Bnnoxyp ornono nonnra
nnpoca sa ernnuecxn nponsxo na csarennre na ronemn po
nponsneenn na snarapcxnro nsxycrno or na-nyxcosnn xyoxecr-
neno nspaorenn yxpamenn, namnpann no nna Hsrouna n 3anana
Enpona, o npocrn ponsonn ]nynn n roxn sa xonann sa exenenna
ynorpea na mnpoxn xprone or nacenennero, unro moa me e
ocoeno pasnpocrpanena o VIII nex, xoraro rornre-repmannn neue
ca nsuesnann. H axo nemcxnre anropn n o cera nce ome nopxar
cnora nepcn, ue camo repmancxnre xyoxecrnenn rnopnn ca mor-
nn a nnoxar n nspaorxara nm cno nxyc n npoeno macropcrno,
orpasnamn nncoxnre ocroncrna na rxnara paca,
75
camo enn
ern norne npxy nayunara nnreparypa no nnpoca me noxaxe
cno, ue ome n npnnre nscnenann na ]nynnre n pyrnre yxpa-
menn or Enoxara na Bennxoro npecenenne na naponre or nerep-
mancxn anropn ce sacrnna cranonnme, npornnno na rona.
76
Maxap n
rnannoro nscnenane no rosn nnpoc, xoero rpna a oomn
pesynrarnre or nponxnnnre noneue or eno cronerne nscne-
nann cmo xaxro n no nnpoca sa nsncxanara xepamnxa me
nanpann nrapcxnr apxeonor H. Barannncxn.
77
Heronnre saxnmue-
nn npornnopeuar cncem ouennno na pesynrarnre or npoyuna-
nnra my n me ar nannno oescnnenn camo ne ronnn no-
xcno c nynnxannra sa orxpnnanero na nponsnocrnenn xom-
nnexc n Vxpana or Bnnoxyp.
78
Hsnnpeno rpyoemxoro, xomnerenrno n nsnpmeno no ncnuxn
npannna n cc ncnuxn nsmoxnocrn na cnpemennara nayxa nscne-
nane na Barannncxn e nanpaneno no nopuxa n c noxpenara na
repmancxnre apxeonosn, orneuarano e n nocnenn rom na npe-
crannrennoro nsanne na apxeonosnre or IP, xoero c nero me npe-
crane a nsnnsa, xaro orronap cc cnoero nsncxano o]opmnenne
n nayuen crnn na na-nncoxnre nopmarnnn na cnpemennara nayxa.
Ho... Cmo xaxro nscnenannra na Bonarnennu, ro ne moxe a
nornpn cc cnonre pesynrarn nocranennre npe nero saaun
oxasnanero na repmancxn ernnuecxn nponsxo na xyoxecrnennre
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
57
-
Pasnpocrpanenne na ]nynnre or rnn R (no H. Barannncxn)
rnopnn, nspaornann n reuenne na nexone ]nynnre n pyrnre noo-
nn yxpamenn or naroponn merann n pons. H cmo xaxro npn
Bonarnennu, npnnoxennre n xm rona nscnenane reorpa]cxn xaprn
II
58
Annnxannn or cxnrcxn rpoone (V n. np. Xp.?)
1.-2. 3onoro xypran, 4. Mapnynon, 5. Paxmanonxa
(Ho A. B. Hntnncxa n A. H. Tepenoxxnn)
rosn nr sa pasnpocrpanennero na raxnna yxpamenn n npenmno
na ]nynnre ne anar nnxaxnn yxasann, ue rexnnre csarenn ca
nnn cxannnancxn rorn. 3amoro xaprnre noxasnar rouno xora n n
xo paon rpna a ce rpcr snarapcxnre arennera, a n xaxnn ca nnn
no nponsxo macropnre. opn or npnnoxennre xm crynra ecer
xaprn a nsepem npenocnenara, npn xoro ca nocouenn na-mnoro
]nynn, orxpnrn na repnropnra na namara ponna no npemero,
xoraro r cnope repmancxnre nscneonarenn e nnna c rorn-
repmannn, namepennre na ne ]nynn ce por na npcrn. A cnope
nynnxynannre n nauanoro na 1980-re ronnn nscnenann,
79
no rona
npeme por na orxpnrnre nsnn namara crpana ]nynn nannmana
5000 xoero uncno me ce ynon npes cnenamnre ecernnern, xoraro
nmanpcrnoro no repnropnnre na Vxpana n Monona ce npenpma n
napoen cnopr,
80
ynecnen or cnpemennara rexnnxa, xaro nncrpyxnnn sa
nsrornne na camoennn erexropn sa meran morar a ce namepr n
nnrepner n pxannnre oprann oranna neue ca sarynnn xonrpon
npxy nosemnnre orarcrna na resn pxann.
H ryx naxar cmnre npnnnnnn, xaxro npn xepamnxara, xaro n
meranoopaorxara cnena omara sa nenn Honrncxn paon
mnoronexonna rpannn, a ne nxaxna mnnma rpannn na nxaxnn
mnnmn cxannnancxn rorn. H nesanncnmo or rona, ue ca orxpn-
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
59
unyna, roxn n annnxannn or pasnn uacrn na Enpona (IV nex)
1. Anaxna npn Knyx (Pymnn), 2. Can Mapnno, 4. Kepu, 5. Honeuxo, 3. n 6. Cenrec
(Vnrapn), 7. Kpnm, 8. Knyx, 9. upannn, 10. n 11. Hcnann.
(Ho K. Xoper, E. Bamepc, H. Barannncxn n M. F. Byxnn)
rn na mecra, oraneuenn nomexy nm na xnnn xnnomerpn, meran-
nnre yxpamenn, sa xonro ce rnpn n nayunara nnreparypa, ue nnn
opasen na repmancxara xynrypa, noxasnar ne camo crnnono enn-
crno, no n ue ca nsrornenn n arennera, cnenamn ena n cma penna
xyoxecrnena n rexnnuecxa rpannn.
II
60
1.-2. Annnxannn or Kenepmecxara n Kocrpomcxara mornna
3. Hoxnnna or Menrynoncxoro cxponnme
pxanen Epmnrax, Canxrnerepypr
(Ho B. A. Hntncxa / A. H. Tepenoxxnn n E. Hpnnx)
ue rasn penna xyoxecrnena rpannn y nacenennero na Cenep-
noro Hpnuepnomopne ne e nnro anroxronna, nnro nponsnnsa or a-
neunn Hsrox nnn Henrpanna Enpona, xaxro ce crpemr a nn ye-
r nxon nscneonarenn npes nocnennre ronnn, noxasnar ome
na-crapnre cxnrcxn norpeenn oxono onnoro reuenne na nenp
n na cenep or Kanxas. H rexnnr nnnenrap, nxnmunam mnoroponn
snarnn yxpamenn, noxasna cmo xaro namepennre n namara po-
nna rpaxncxn cxponnma na-rcna npnemcrnena npsxa c xyn-
rypara n nsxycrnoro na xercxo-acnpncxn xyoxecrnen xpr or
Hpena Asn, xm xoro npnnanexn nennr Honrncxn paon
npes nroporo, rperoro, uernproro n opn neroro xnnonerne np.
Xp. o ooconanero my npes ennnncrnunara n pnmcxara enoxa. H
xoraro ce ronopn sa camonrna xynrypa na rpaxnre n cxnrnre,
rpna a ce nsxoxa nmenno or npenocranxara, ue resn napon ca
nnn uac1 o1 enn n csm e1noc c om nponsxo, xyn1ypa n esnx.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
61
Annnxannn, orpnnna n meu or Menrynoncxoro cxponnme (V n. np. Xp.)
pxanen Epmnrax, Canxrnerepypr
(Ho E. Hpnnx)
II
62
Tpaxncxa ropenrnxa
1. 4. Annnxannn
(Cnnmxn A. unnnnrnpon)
B rosn cmncn ca ennoymnn xaxro anrnunn-
re ncropnnn or Xepoor o Hpoxon, raxa n np-
nnre cnpemennn nscneonarenn na cxnrcxara
xynrypa, xaro Pocronnen, xoro nspnuno no-
ueprana n npnemcrnenara npsxa mexy cxnr-
cxoro n rpaxncxoro nsxycrno, n nnnnnra na
xercxo-acnpncxn xyoxecrnen xpr npn ns-
rpaxanero na ]opmenn esnx n cemanrnxara na
cxnrcxoro nsxycrno.
81
Bnnnnra na npancxara
xynrypa ce nonnar snaunrenno xcno, xoraro
rpaxncxoro n cxnrcxoro nsxycrno neue cn nmar
cnon cocrnenn nspasnn cpecrna, orronapmn
na rexnnre pennrnosnn npecrann n na rexnnre
pennrnosnn pnryann, xonro ce ornnuanar xopen-
no or yannsma na 3opoacrpnsma. H opn xoraro
cxnrcxnre n rpaxncxnre noxone npnrnar
xm ycnyrnre na npancxn snarapn, nocnennre
npanr ncnuxo nsmoxno a ce npncnocor
xm resn nsncxnann a ue npn ronmara uacr
or nponsneennra na rpaxncxara n cxnrcxara
ropenrnxa ce xacae n sa nponsneenn na mecr-
nn arennera, cnnerencrnyna ne na nocneno
mcro marpnnara or Ipunnono, orxpnra na
xnnn xnnomerpn or npancxnre xynrypnn n
nponsnocrnenn nenrpone.
C resn ocrorencrna ne ce copasnar nnro
repmancxnre, nnro pycxnre ncropnnn, apxeono-
sn n ncxycrnonen, xonro nspaxar npes noc-
nennre ecernnern resara sa anroxronna xyn-
rypa n Henrpanna Enpona, unnro nocnrenn nnn
ueprapnre c rexnnre xyprann, neannsnpann n
ponra na xynryprperepn n csarenn na na-
mernnnnre na nsxycrnoro or enoxara na mnnre
norpeenn n saxcnnara c nononnn xnno-
nerne n rasn uacr na cnera ynorpea na xen-
soro.
82
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
63
Tpaxncxa ropenrnxa
1. Marpnnara or Ipunnono, 2.9. Annnxannn, 10. Hexropan
(Pasnn nsrounnnn)
II
64
Apxeonornuecxnre pasxonxn n nscnenann n Rxna Vxpana me
oxaxar, ue ronma uacr or meranoopaornamnre paornnnnnn ne
camo me nponxar enocrra cn npes V n VI nex, cne xpa na
xynrypara Cnrana e Mypem uepnxono, no me ynennuar snaun-
renno cnora npoyxnn, npn xoero nponsnocrnenara rexnonorn
me ce sanasn, no ]opmnre npn ]nynnre n pyrnre yxpamenn me
nperpnr nsnecrno pasnnrne n nponsnocrnenara nm rexnnxa. Tona
pasnnrne nanara snaunrenno onpocrnane na nspaorxara n corner-
crnne c rnpe napacrnannre nyxn na roranamnn omoenpone-
cxn nasap n neronoro saononnane a orram n snaunrenno npo]a-
nnpane n manonnsnpane na opasnn esnx. B yxpamennra neue ne
cpemame nnnnnyannnre ueprn y orennnre exsemnnpn. Te noc-
renenno npecranar a ar nponsneenn na nsxycrnoro, xaxnnro
ca es cmnenne nxon ]nynn, roxn n annnxannn or IV-V nex cn.
Xp., a ca ce npenpnann n na-onxnonena macona npoyxnn. H
nmenno resn nonn ]opmn me cranar xapaxrepnn sa raxa napeuenara
Henxoncxa xynrypa,
83
n xoro me saenexnm ope ynaxa xaxro
na xyoxecrnenara xepamnxa, raxa n na snarapcrnoro. Tasn xynrypa
me npocmecrnyna n npes nenn cemn nex, uax o nauanoro na VIII
nex, xoraro n r, n nennre csarenn, me nsuesnar escneno or
ncropnra nnn raxona none e mnennero na ncropnnnre n apxeo-
nosnre.
84
Bn ncexn cnyua r ne camo nma a ocrann noneue cnen
cpe mecrnoro nacenenne, no rona nacenenne pso me sapann
ncnuxn npnonnxn n nononneenn n nra n nponsnocrnoro,
nxnmunrenno rpnuapcxoro xoneno n cnoxnara rexnnxa na yxpaca
npn rpanesnara xepamnxa n npn meranoopaornanero, r ue resn
rexnnxn me rpna rpn nexa no-xcno a ar nanono orxpnrn.
85
Ha rona mcro oaue rpna a orenexnm ome enn nponem,
cnpsan c nponsnocrnoro n pasnpocrpanennero na ]nynnre n py-
rnre yxpamenn or naroponn merann, npnnncnann or repmancxn
anropn ne camo na cxannnancxnre repmann or enoxara na Benn-
xoro npecenenne na naponre, no n cunrann or rx sa ornnunrenen
ener na repmancxara xynrypa n reuenne na mnoro xnnonern or
nonoxamennara enoxa nararx, n ro no nnara repnropn na Enpona
or Arnanrnuecxn oxean o Kanxas n or Cxannnann o Fanxan-
cxn nonyocrpon.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
65
unynn or Vxpana, Kpnm, Monona n Vnrapn (V-VI nex)
(Ho E. Bamepc n B. B. Ceon)
II
66
Iepmancxnre nscneonarenn orensnar n cnonre rpyone saeno
c xnnnre ]nynn, roxn n annnxannn or naroponn merann n
npocr pons nopenna or cpepnn ]nynn, cxpannann n mysenre
na 3anana Enpona, sa unro nponsxo n arnponxa nnncnar xaxnn-
ro n a e yxasann, a sa mnoro or rx ne ce snae opn no xaxn naunn
ca nonanann n mysennre cnpxn. Bcnuxo rona noxpanna pasnn c
nnmo neoocnonann npenonoxenn, ue resn nponsneenn na ns-
xycrnoro ca eno na nparepmancxoro-apncxo nacenenne na Cenepna
Enpona. A re ncnuxn ca nponsneenn na ronmo nsxycrno, csaenn
cmo xaxro xamennnre merannrnn xprone no Fanrncxoro xpa-
pexne n ena pyra ncropnuecxa enoxa, oraneuena mnoro crone-
rn or enoxara na Bennxoro npecenenne na naponre, sa unnro na-
npecrannrennn xyoxecrnenn namernnnn repmancxnre ncropnnn n
apxeonosn cunrar merannnre ]nynn n yxpamenn or xynrypara Cn-
rana e Mypem uepnxono. H ryx e ocraruno camo a cpannnm
ennre c pyrnre, sa a nnnm, ue nponsnnsar or pasnnunn enoxn n ca
eno na rnopnn or cnpmeno pasnnunn xyoxecrnenn xprone, c
pasnnuen opasen esnx n pasnnuna ecrernxa. H ne e rpyno a ce
ocernm, ue namernnnnre na rasn penna xynrypa, or xoro o nac ca
crnrnann ne noneue or ne o rpn ecerxn, saeno c nxonxo cmo
r xyoxecrneno nspaorenn meuone, mnrone n xesnn, ca orxpnrn n
nxon or mnoroponnre orpaenn ome n aneuno mnnano rpoone,
namnpamn ce nenocpecrneno o merannrnnre xomnnexcn n Cenepna
Enpona, Fpnrann n Cxannnann n o nec yr ynnnenne c
rxnoro ycrpocrno. Hsrpaenn ca or orpomnn merannrn, unro rpanc-
nopr n csan nemanxn nponemn n npe cnpemennara rexnnxa
na resn merannrnn copxenn me ce cnpem orenno no-nopono n
rona nscnesnane. Tyx camo me orenexnm, ue nesanncnmo or enax-
noro npenasnauenne na cenepoenponecxnre ]nynn n na ]nynnre
or xynrypara Cnrana e Mypem uepnxono, re ne morar a ar
pasrnexann nnro xaro nponsneenn na enn xyoxecrnen xpr,
nnro xaro npecrannrenn na pasnnunn crenenn pasnnrne npn ena n
cma xynrypa maxap n a orxpnname nonxora n xcnnre namer-
nnnn nsnecrnn nnnnn or no-crapnre snarapcxn nponsneenn, npe-
nmno n opnamenrnxara, xaro yxpamennra ca oorarenn n c nnernn
nrynxn or cxnonennn xamnn, xaxnnro ne cpemame npn crapnre
opasnn or Ceneposanana Enpona.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
67
unynn or Ceneposanana Enpona
1. Ocrpon 3eenan, ann, 2. Ocrpon 3eenan, ann,
3. Ocrpon Iornan, Bnenn, 4. ann, 5. enapramenr Onse, Cenepna upannn,
6. Ocrpon Xensnnrnan, Bnenn, 7. Ocrpon Iornan, Bnenn
(Ho Bernhard Salin)
II
68
unynn or pasnnunn naxoxn
1. umnen, ann (snaro), 2. Knen (cpepo),
3. uepnnron (snaro c rpanarnn nrynxn),
4. n 5. Cnnarn-Bomnto, Vnrapn (snaro c rpanarnn nrynxn)
(Ho Bernhard Salin)
Ho rxmo nxonxo ]nynn, orxpnrn npn rona n camn nenrp na
xynrypara Cnrana e Mypem uepnxono n n ynancxo-Kapnarcxn
paon, noxasnar, ue snarapnre or rosn xyoxecrnen xpr ne camo ca
nosnanann nponsneenn na snarapnre or onasn mnnana enoxa, no ca
nnn n ccronne a nmnrnpar rexnnre ]opmn, opasen esnx n opn
nponsnocrnena rexnnxa, xaro rn oorarnar cc cnonre rexnnuecxn
n xyoxecrnenn noxnarn a n c nnnnnero na npancxoro mnoro-
nnerne csanaxn cncem non rnn xyoxecrnenn nponsneenn,
ouaponamn ne no-manxo or metonpnre na pennoro nsxycrno,
cnpsann c nennxonennnre my nporornnn or ponsonara enoxa na
Kpnrcxo-Mnxencxara xynrypa. H resn ]nynn me sarnopr xpra na
pasnnrnero, sanounano npen xnnonern n Mana Asn, npemnnano
npes Fanxannre n Cpena Enpona, sa a crnrne o Cxannnann, xaro
oxnane n nenn paon na Cenepnoro Hpnuepnomopne o Kanxas.
* * *
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
69
* * *
3a noneuero nrapcxn ncropnnn n apxeonosn nnro Bnnenepr-
Benapxcrara xynrypa, nnro xynrypara na Cnrana e Mypem
uepnxono npecrannnar nnrepec. Cmo xaxro ne rn nnrepecyna n
Enoxara na pnmcxoro nnanuecrno n namnre semn, xaxro onx-
noneno ce napnua mecr n nononnna nexonnnr nepno or xpa na
I nex np. Xp. o 681 ronna, xoraro cnope rx e ocnonana n-
rapcxara pxana. Te cunrar, ue ororanamnoro nacenenne e nnn
nsmpno, nnn ornneueno n pocrno, a mannnnara, ocranann or nero,
ca ce nperonnnn nannno cpe pnmnnnre, r.e. pomannsnpann.
Kaxro mecrnoro nacenenne orn ynana, nacennamo pnmcxara
nponnnnn axn! A ocrorencrnoro, ue or 15 nnsanrncxn (r.e.
nsrouno-pnmcxn) nmneparopn, ynpannnann nsrounara nmnepn or
IV o VI nex, 12 nponsxoxar nmenno or namnre semn, ncropnnnre
rnxynar opn xaro oxasarencrno sa nperonnanero na mecrnoro
nensmpno n nenpoaeno n pocrno nacenenne. H ue nxon or
resn nmneparopn ne camo ne snar a nnmar, no n a ronopr na no
rona npeme o]nnnannn sa nmnepnra narnncxn esnx, a camo na
cno poen nnnpncxn esnx, sa rx e es snauenne. Fes snauenne e
cmo sa Fnrapcxara npanocnanna npxna, ue no repnropnra na
Hpnoro nrapcxo napcrno noneue or rpn nexa npen ocnona-
nanero my ca cmecrnynann n ecrnann na 800 xpncrnncxn
xpama, unnro ocranxn ocera ca nsnecrnn na nayxara. H ue n map-
rnponosnre na xpncrnncxara npxna ca sanasenn n o cera nmenara
na mnoro ecerxn muennnn, ronenn sapan yexennra nm or
pnmcxara pxanna nnacr a n ne camo or ne! H ue anocron Hanen
csana nmenno n namnre semn na-ycrounnara xpncrnncxa np-
xonna oprannsann, nosnara n pennocrra, c rcrora na cnonre
omnnn, xaxnaro n ocrananara uacr or Enpona me e perncrpn-
pana ena npes nroporo xpncrnncxo xnnonerne.
oxasannre or ncropnnnre ncrnnn rpna a onpeenr n pesyn-
rarnre or apxeonornuecxnre nscnenann cmo xaxro anrenrnu-
nnre cneenn na Hopan onpeenr pesynrarnre or nscnenann-
ra na repmancxnre apxeonosn. H axo npn pasxonxnre na cpenone-
xonnn nexpononn ce orxpnr monern or Kcnara pnmcxa nmnepn,
nnn xcnoanrnuna xepamnxa, re ne ce nsnmar no nnnmanne ocoeno
II
70
axo rpynonere ca opnenrnpann nsrox-sana, norpeennra ce arnpar
cne IX-X nex, xaxnro e nanpnmep cnyuar c nexponona na Cra-
ponrapcxoro yxpeneno cennme npn c. Xyma, Pasrpacxn oxpr.
86
Ho rona ce ornac sa ncnuxn apxeonornuecxn nscnenann na oex-
rn or pannoro cpenonexonne, c xoero nsnnsa, ue npes rosn nepno
no namnre semn ne e nmano nacenenne n raxona ce nonna ena c
nnanero na cnannnre n npanrapnre.
Kparxnr nperne na ocrorencrnara, cnpsann c nsnnxnanero
na Benapxcxara xynrypa n na xynrypara Cnrana e Mypem
uepnxono, noxasna oaue rxnara na-rcna npsxa n nsanmosa-
nncnmocr c nrapcxara xynrypa n nenara xnnonerna rpannn.
Axo n nponxnnnre noneue or cro ronnn apxeonornuecxn nscne-
nann a ycranonnar, ue mexy nsnnxnanara oxono nauanoro na
nonara epa n 3anana Honma cnenn]nuna xynrypa n Cxannnann
ne cmecrnyna nnxaxna nsanmna npsxa, re ocranr orxpnr nnpoca
sa nenoro nonnane n pasnnrne, xaxro n sa nennre nocnrenn. H
cne xaro nsxnmunar ncnuxn nsmoxnn nrnma or sana, nsrox n
cenep sa nnnnn npn csananero na rasn xynrypa, apxeonosnre cn
sarnapr ounre npe enncrnenara peanna nsmoxnocr sa nsecr-
nne npxy ne nnnnnra or mr r.e. or crpana na anrnunara
xynrypa, nsnnxnana n pernona na uepno mope o nenrpa na Mana
Asn, xero nscnenannra npes nocnenoro ecernnerne orxpn-
nar nmnxara ne camo na nnnnnnsannra na namara nnanera, no c-
mo n nauanoro na esnnnre n na nncmenocrra n xpra na cnpe-
mennara enponecxa xynrypa.
Maxap n nxon nnpocn ornocno xpononornra n pasnnrnero na
pannara ]asa na namara nnnnnnsann sacera nce ome a ocranar
cmo orxpnrn, nocoxara na rona pasnnrne or mr na cenep e
necmnena cmnenne cyxar camo meronre sa nsuncnenne npn
nscnenannra na aconmrnara xpononorn na ncropnuecxnre
cnrn or oxono nauanoro na npnoro xnnonerne np.Xp., r.e.
npnnnsnrenno or VIII-IX nex nasa, unero xonneprnpane nocran
ocera nayxara npe nenpeoonnmn rpynocrn axo n sa ornocn-
rennara nm xpononorn a cmecrnyna nourn nnno crnacne mex-
y ncropnnnre n apxeonosnre. Ho nourn nnno crnacne cmecr-
nyna neue n ornocno nauanoro na xensnara enoxa n Cpena n
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
71
Cenepna Enpona, xoero nonacromem ce nocran oxono nauanoro na
VIII nex np.Xp., xoraro n nna Cpena Enpona, no n orn nennre
rpannnn na cenep n nsrox, nnesanno nacrnnar penna npomenn n
cronancrnoro, cnpsann c onnanero n nsnonsnanero na xensoro.
Cmenpemenno nacrnnar npomenn n n omecrnennre ornomenn,
n n mnpornea na nacenennero, orpasnnn ce noncemecrno npn norpe-
annnre open, xoraro npxy nnara rasn nnom ce nonna xaxro
nsrapnero na rpynonere n nonaranero nm n ypnn, raxa n nsn-
ranero na semnn nacnnn na rpoonere. ue rona ne npecrannna
uacr or nxaxno camocrorenno pasnnrne na anroxronnoro nacene-
nne, a moxe a e camo oneceno or npecennnnn or Rronsrouna
Enpona n Mana Asn, xero cmnre nponsnocrnenn rexnnxn n
norpeannn onuan morar a ce npocner n reuenne na mnoro
cronern n opn xnnonern nasa, e cmo ope nsnecrno
cnopnn ocranar oaue nce ome xaxro nocnrennre na rasn nona sa
Cpena Enpona xynrypa, raxa n naunnr, no xoro resn nocnrenn ce
osonanar ena nn ne nnesanno na mnoro xnnn xnnomerpn or rx-
nara ponna, no n npnunnnre sa rona.
Ha resn nponemn me e nocnerena ocrananara uacr or rona ns-
cnenane n nnoro rxno mnoroopasne n nn ncnuxn onacrn na
marepnannara n yxonnara xynrypa: or namernnnnre na npnnoxnn-
re n nsmnnre nsxycrna o esnxa n nncmenocrra.
* * *
II
72
Anrponomop]nn ypnn or Fnrapn, Tpo n Typcxa Tpaxn
1. Xaxnnap, 2. Ipaemnnna, 3. Tpo, 4. Kasannx, 5. uanap
(pasnnunn maman n nsrounnnn)
Hpn nscnenannra na Bnnenepr-Benapxcxara xynrypa nne ce
cncxname c ome eno crpanno nnenne, cnpsano c norpeannnre
open npn ne n nnesannoro nsnnxnane, na xoero apxeonosn-
re n ncropnnnre ocera ne ca opnann nnnmanne, a mnosnna or rx
opn ne ca ro saensann. nec npocrpannnre nexpononn c ypnn n
mornnnn nacnnn n Cpena n Cenepna Enpona, nxnmunrenno nemna
Honma, ne npanr nneuarnenne na nnro enn nscneonaren oron-
xona ncnuxn neue ca npnnnxnann c rona nnenne. H rouno ry npeun
na nscneonarennre a opnar nnnmanne na nxon narne mnoro
penn noponocrn, xonro oaue morar a ar pemanamn ne
camo sa onpeennero na xonxpernnre nnnnn sa nsnnxnanero na
resn xynrypn n cpeara na npnoro xnnonerne np. Xp. n n
nauanoro na npnoro xnnonerne cn. Xp. Ena or resn nopo-
nocrn cmo e onuar a ce norpenar cnennanno nsrornenn ypnn,
npecrannnamn crnnnsnpann uonemxn nsopaxenn, n orennn
rpoone. ue raxnna ypnn ca orxpnrn n ronmo xonnuecrno n nemna
Honma n Homepann n nnma 3anana Hpycn e ope nsnecrno
na noncxnre n repmancxnre apxeonosn,
87
xaro camo myser n Iancx/
annnr npnrexana na 3000 ypnn or rosn nn. Ho nnro na non-
cxnre, nnro na repmancxnre apxeonosn e nsnecrno, ue mnoxecrno
noonn ypnn ca orxpnrn cmo n Fnrapn n n Mana Asn, npn
rona nsrornenn xnnonern no-pano. Cmo xaxro n na nrapcxn-
re apxeonosn ne e nsnecrno, ue n n Honma ce nsrornr raxnna
ypnn, maxap n mnoro no-xcno.
88
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
73
Anrponomop]nn ypnn or Homepann
(Ho W. La Baume, Die pommerellischen Gesichtsurnen)
Homepara ca cnope xaranora na La Baume
IOTH H IETH II
74
Ho xaxno e npenasnauennero na resn mnoro manxn no pasmep
anrponomop]nn nnn opasnn ypnn? Kaxno osnauanar resn xepa-
mnunn cone, noonn na ercxn nrpauxn n c ]opma nnsxa o r
pasnpocrpanennre cera xaro cynennpn raxa napeuenn +ampiouru?
Te ncnuxn ca nspaorenn mnoro rpnxnnno n c nmon, c orara
]anrasn n o]opmnennero nm no n cc crporo onpeenenn rpa-
nnnn n npeananero na peanncrnunnre noponocrn, mexy xonro
nnncna sanxnrenno ycrara na nsopasennre uoneuera, cmo xaxro
mnoro pxo ce sararna y rx sa pne n xpaxa. H re nnnarn ce
nonarar n nsrpaenn cnennanno sa rx mnnnarmpnn xamennn rpo-
nnnn. Bcnuxo rona ocrana nce ome sa nscneonarennre nm no
nnpoc, cne xaro re nocranr pasnn xnnoresn, sa a rn orxnpnr
no-xcno camn, orxasnaxn a aar xaxnoro n a e ocnenne, n
xoero n re a ar yeenn. Taxa La Baume
89
ornauano sacrnna
xnnoresara, ue anrponomop]nnre ypnn ca nnn cnpsann nenocpe-
crneno c nnunocrra, xoro nsnpmna c rx onpeenenn marnuecxn
open sa spane nnn sa nponxnrennocr na xnnora, xoro xnno-
resa ro noxpen cc cnnno nsrxnarara nnnnnyannocr npn
mnoro or nsopaxennra, no nnocnecrnne ce orxasna or ne, es n
ro a moxe a onpeenn cmnocrra na onua. ue rosn onua e
nn npsxa c norpeannnre open n no-rouno nn npsxa c npe-
crannre sa sarponn xnnor, e nceomo cxnamane. Cmo xaxro
npenasnauennero na xamennnre xprone no es noxeprnanero na
anrponomop]nnre ypnn a nma npxo ornomenne xm norpeannn
pnryan. H ennre, n pyrnre oaue ca necmneno ocrarnn or
mnoro crapa rpannn r crapa, ue n naponara namer ne ca
sanasenn n nnmnnre ]opmn. Hennr cmncn ouennno e
sapanen or mnoro cronern, cmo xaxro ca sapanenn oranna n
camnre open, nsnnnnann nno or pyro nacenenne, onranano
resn semn. Cpemy rona nacenenne, xaxro n cpemy neronnre cnern-
nnma, ne e nmano cpe mecrnnre xnrenn xaxnoro n a nno npax-
eno ornomenne, nopan xoero n nexpononnre, n xamennnre
xprone ca sanasenn or ynnmoxenne, xaro opn ocoeno arpe-
cnnnara cnpmo esnuecxnre pnryann n marnuecxnre open
xaronnuecxa npxna ne e npenpnena nnxaxnn ecrnn sa ynn-
moxennero n sannuananero nm or nnnero na semra.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
75
Pexoncrpynpan cnmnonnuen rpo c anrponomop]na ypna
(Cnnmxa Jos-Manuel Benito lvarez)
Cnrypno na nxon unrarenn nxnmunanero na remara sa anrpo-
nomop]nnre ypnn nn npsxa c apxeonornuecxnre nscnenann sa
cxannnancxnre rorn me ce nnn nsxycrneno narpanena n n es
rona cnoxnn xomnnexc or nnpocn, xonro nce ome ouaxnar orro-
nopn
90
ome noneue, ue raxnna ypnn ocera ne ce cnomenanar or
nnxo anrop n xonrexcra na rorcxnre nexpononn or Benapx-
cxara xynrypa. Ho cmnre anropn orxpnnar rorcxn nexpononn n
nnsocr o xamennn xprone n aneue or onnoro reuenne na Bncna,
uax o nsrounara rpannna na nemna Honma, xero e npoyuennr
nsuepnarenno nanocnex ronm nexponon Henene
91
o omnnara
Cemrnue. A anrponomop]nn ypnn ca namepenn ne camo n nexpo-
II
76
nonn or pannara xensna enoxa unro aconmrna xpononorn
nce ome nponxana a e ocnopnana camo or nxon apxeonosn n
Cpena Enpona a n npn rpoone uax or IV nex cn. Xp. A rona
nocran ornono n cncem ocrpo nnpoca sa nsnnxnanero na camnre
xamennn xprone n sa nnnnnra, no xonro re ce nonnar, npn
rona ne camo n Cxannnann n Iornan, no n na mnoro pyrn mecra
n Enpona. H axo rosn nn copxenn cpemame no ncnuxn resn
mecra, snaun nn rona, ue re ca npoyxr na anroxronnoro nacenenne
n ue ca csaenn n pesynrar or neronoro cocrneno xynrypno n
yxonno pasnnrne? Axo o neoranna raxona cranonnme sacrnnaxa
onmnncrnoro cepnosnn nscneonarenn (n ne camo re!
92
), orxpn-
rnr ena npen oxono nernaecer ronnn ronm xomnnexc or co-
pxenn, noonn na Croynxenx, npomenn ncnuxn ororanamnn
npecrann, cnpsann c merannrnnre copxenn no nnara nama
nnanera. A xaxro onxnoneno ce cnyuna, n rosn nr na-manxo oc-
neomenn ca nmenno apxeonosnre, xonro eno n nononnna ecern-
nerne cne sanounanero na pasxonxnre ne snar nnmo sa nero.
Croynxenx nn Bennxopnrann
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
77
Copxennero na Itoexnn rene
Komnmrpna cnmynann na Bropara repmancxa renennsn
Hmenno neocneomenocrra na xpronere, sannmanamn ce c npo-
yunanero na r.nap. npencropnuecxa xynrypa, e ena nn ne na-
crpannoro or ocrorencrnara, cnpsann c ne. 3amoro n nnxo py-
ra onacr or ncropnra na xynrypara ne cpemame raxn saxocrenn
xoncepnarnsm, r nnno orpnuane na ncnuxo, xoero npornnopeun
na ycranonennre npen noneue or nex n nononnna nopmarnnn n meron
sa nscnenane, no n sa rnxynane na pesynrarnre or nscnenannra. H
raxona nexenanne a ce norpcr pyrn pemenn na nponemnre, orro-
napmn na namara nnamnuna cnpemennocr. B rosn cmncn na-
xpacnopeunn npnmep nn ana rona nonoorxpnrnro copxenne nnn
no-cxopo xomnnexc or copxenn c nasnannero Itoexnn rene.
93
II
78
Bcnuxo n rosn xomnnexc e neonxnoneno n nsncxna ne camo nonn
ocnenn, no ouennno n non naunn na mncnene. H nmecro a o-
npnnece sa pemananero na nepemennre ocera nnpocn, ro nocran
nonn nnpocn, sarpynnamn cnpemennara nayxa noneue or ncexn
pyr namernnx na cneronnara xynrypa. Ome mcroro, na xoero e
nsrpaen rosn orpomen xomnnexc, ne orronap na namnre npecra-
nn, cnope xonro ce crpon ena crpaa espasnnuno ann rona e
xnnnmen om, xynron oexr nnn noenna xpenocr. 3amoro ronoro
nncoxo nnaro, xero ro e nsrpaeno, n cera, xaxro n n mnnanoro, e
nannno nsonnpano or xnnora. Ha neronara cxanncra nonpxnocr
nma n nnxora ne e nmano xaxnaro n a nno pacrnrennocr. Boa
nma na mnoro ecerxn xnnomerpn or nero, a nma n xe a ce
sapxn cne pexnre xone. H n cpeara na rona nycro n rono
po ce nsnra semen nacnn, c xoro rosn xomnnexc, ccranen or
mecr copxenn, cxonn no nn n pasmepn na Croynxenx, e nn
sacnnan, sa a saxpne nannno merannrnre. Ho rona e camo npnnr
or nnpocnre: xo, xora n c xaxna nen e nsrpann rosn xomnnexc?
Cne nero nnar ome nxonxo nonnpoca. H nnxo or resn nnpocn
n nonnpocn ne moxe a nonyun saononnrenen orronop. Kaxro
npn ncnuxn noneue nnn no-manxo cnpsann cc cmara nensnecr-
nocr namernnnn, xaro ernnercxnre nnpamnn, Croynxenx n ocra-
nannre merannrnn copxenn, rexnnre nscneonarenn me nn sa-
rpynar c espo neccrorennn xnnoresn sa rexnn crpoex, xaro
ce onnrar a nn noxaxar c ]nnmn nnn pyrn narnenn marepnann
xonxo necno n npocro e npnnnxnanero na rexamnre mnoro ronone
merannrn, xaro rn rpxanr na pnenn rpynn n nporexenne na
ecerxn n crornnn xnnomerpn nnn npenacr no naxnonenn pamnn
o nyxnara nncounna a sa xoncrpyxnnra na cornernnre pamnn
ce nsanar ncxa ronna nonn narenrn.
94
H nonexe pennnre xnre-
nn na namara nnanera nmann neorpannueno npeme, nnxo or nscne-
onarennre ne cn saana nnpoca oxonxo resn rexnn npecrann ca
cnpsann c peannocrra. Hnro nx nnpoca, ornacm ce xm erana,
npemecrnam npenacnero na merannrnre nnn xamennnre noxone
n Xeoncona nnpamna por na resn noxone e 2,700,000, ncexn or
rx c rerno o 70 rona. H sa a e nocrpoena rasn nnpamna sa
100 ronnn, xoro cpox nocranr apxeonosnre, nno e nyxno ncexn
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
79
2 mnnyrn a nma no enn roron nox, nspsan c raxana npennsnocr,
ue nn ]yrnre mexy nero n ccennre noxone a ne moxe a ce
nocrann opn noxue sa pcnene axo cnpemennnre apxeonosn n
apxnrexrn nmaxa opn enemenrapnn npecrann sa xamenoencxara
rexnnxa, mxa a snar, ue namara nnnnnnsann ne pasnonara c nn-
crpymenrn, nosnonnamn nspsnanero na noxonere or ernnercxnre
nnpamnn opn n c no-manxa rounocr.
95
C raxana rounocr ne ca nspsann merannrnre nnro na Croynxenx,
nnro na Itoexnn rene. A nsrnexa n ue r ne e nna neoxonma
maxap n npenasnauennero na resn copxenn a ne nn e nsnecrno
n a cme npnnyenn a npannm camo npenonoxenn sa nero. Ho-
nnrepecnoro npn merannrnre or Itoexnn rene e, ue re ca nsnann
or cmn xamx, or xoro e nnaroro, no cnen or ornann, nens-
exno ocranamn npn nanero na noxonere, no nnara oxonnocr
nma. Kaxro nma n cnen or nncrpymenrnre, c xonro ca nnn
nsnann, no n or nonpxnocrra nm ne moxe a ce nsnar nnxaxnn
saxnmuenn cmo sa naunna, no xonro ca opaorenn. A cnope
apxeonosnre crpoexr na rosn xomnnexc e nsnpmen oxono 10,000
ronnn np.n.e., r.e. npemecrna none c 5,000 ronnn nsnonsnanero
na npnnre merann na namara nnanera.
nec camo por na neonnrnnre namernnnn n Enpona, nxnmuenn
n ccranenn or Rnecxo cnncx na Cneronnoro xynrypno nacne-
crno (UNESCO-World Heritage),
96
naxnpn 5,000. Tona ca pasnnun
merannrnn apxnrexrypnn copxenn, na-nsnecrnoro or xonro e
Croynxenx. H omoro, xoero rn cnpsna nomexy nm, ca rexnnre
ronemn pasmepn n nnsxa crponrenna rexnnxa, npn xoro ca nsnons-
nann manxo opaorenn nnn opn neopaorenn rpamann no pas-
mepn xamennn noxone, pasnonoxenn no onpeenen naunn n pennn
nnn n xpr. H maxap sa rxnoro ecrnnrenno npenasnauenne a ce
npanr ocera camo npenonoxenn, cnpsnamn rn c nxaxnn ne-
nosnarn pennrnosnn xynrone, nnxoe or rx ne e n ccronne a
ocnn npsxara na resn copxenn c onpeenenn acrponomnunn
npnnnnnn, nsncxnamn noxn nosnann n cornernara onacr na
nayxara n ocnonanamn ce na nponxnrennn nanmenn na neec-
nnre rena n rxnoro nnxenne. Ho n a ocnn ]axra, ue na crpon-
rennre ca nnn nosnarn rounnre pasmepn na namerpa n onxon-
II
80
xara na semnoro xno, xonro cranar nsnecrnn na nayxara ena npes
XIX nex a resn ne mepxn ca sanoxenn n ocnonara ne camo na
Xeonconara nnpamna n n nnana na xpama n Kapnax n Ernner, no n n
nnana na Croynxenx.
97
Bcnuxo rona naxnpn xomnerenrnocrra na
apxeonosnre, npoyunamn namernnnnre, xaxro n rexnnre nosnann,
npnonrn n npnonauannnre yunnnma, no nsnnsa n nsnn npnn-
nnnnre, sanoxenn n mapxcnuecxara nayxa, npxy xoro ce asnpa
n cnpemennara apxeonorn. 3arona re, es nsxnmuenne, ne camo no-
pxar resara sa xynronoro nm npenasnauenne, no rpcr neymop-
no n rx n oxono rx norpeenn nnn none cnen or norpeannn ope-
n, xaxnnro ocera ne ca orxpnrn n nenocpecrnena nnsocr nnro o
nnpamnnre, nnro o xoro n a e or xnnnre merannrnn namernnnn.
H cn sarnapr ounre opn xoraro npsxara mexy mepxnre, sanoxenn n
apxnrexrypnara xomnosnnn na namernnnnre n ocnonnnre mepxn npn
pasmepnre na namara nnanera ca necmnenn xaxnro e cnyuar npn
resn apxnrexrypnn namernnnn.
Croynxenx e ne camo na-nsnecrnoro mexy xnnnre merannr-
nn copxenn na namara nnanera, no n na-ope npoyuenoro or
rx n nonexe pesynrarnre or nscnenannra npxy nero ce npenacr
n npxy ocranannre noonn copxenn, nexa ce onnrame ryx a
rn npecrannm nn nsmoxnn na-xparx nn, no nce nax ocra-
runo cno, sa a moxe nenpeyeennr nanmaren a nonyun
nsnecrna npecrana sa rx.
Taxa cnope xempnxxn npo]ecop unnenen, unnro nscne-
nann na Croynxenx ce cunrar cera sa na-mepoannn n ocnonnn,
98
sa sanounanero crpoexa na rona copxenne e ycranonena or nayxara
ronnara 3,000 np.Xp., xaxro e ycranoneno n ue ro npnonauanno nno
nocrpoeno or sanrn n semra n napeenn n xpr pnenn xonone.
Cro ronnn no-xcno, n 3,100 ronna [3,100 ronna e npen, a ne cne
3,000 ronna!] sanounan xamennnr crpoex, xaro pnennre xonone
nnn samenenn c mononnrnre. 3a rasn nen oxapann or 300 xm mononn-
rn c rerno o 60 rona. unnenen nsuncnna cc cmara cepnosnocr,
xaxro nsnecrnara mnexapxa-reponn or acnra na Ha]onren, ue axo sa
oxapnanero na enn raxn mononnr ca nnn neoxonmn 100 ymn
nnn 50 ymn + 4 nona, nocrponanero na copxennero e cranano sa
2,6 mnnnona crponrennn uacone n reuenne na 1000 ronnn.
99
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
81
Cnryann npn nernoro cnnnecroene n Croynxenx
Pexoncrpyxnn: BBC UK.
Or resn cnope nero rounn onopnn rouxn sa xpononornra na
namernnxa unro nsrounnx ne nocouna npo]. unnenen neue
nsuncnna n po na napoa, nocrponn rona copxenne, a nmenno
20,000 uonexa, ena ecera or xonro nnn saern n reuenne na 1000
ronnn nenpexcnaro na nocrpoxara n na xamennnre xapnepn, or
xero ce onnann mononnrnre nnrepecnoro e, ue cnope nero na
crponrennre ne nna nosnara no namnre npecrann no-npocrara n
no-nexa sa nsnnnenne rexnnxa na xamennn rpaex c no-manxn xa-
mennn noxone, c xaxnaro ca nocrpoenn noneuero monymenrannn
crpan npes cnenamnre xnnonern. A c xaxna nexora e nno ns-
npmeno onnanero n rpancnoprnpanero na mononnrnre, ce nnxa
na ]nnma, xero cnennanno sa onarnenane na npnnoxenara na
Croynxenx crponrenna rexnnxa ce emoncrpnpa rpxannero na
mononnrnnre noxone o narxmnanero nm n npenapnrenno nsxo-
nanara ynxa noonn onarnenann me nnxame uecro n npn
nayuno-oxymenrannnre ]nnmn sa ocranannre noonn copxe-
II
82
nn, nxnmunrenno n npoynnpann or Bropara repmancxa renenn-
sn ]nnm n n nayunara oxymenrann sa Itoexnn rene.
100
Be nn
ce noxaxe n xonxo necno crana ornennanero na merannrnre n xame-
nonomnnre: no ena npana nnnn ce sannar noxo n cxanara mera-
nnuecxn mnnone, ynxnre ce sannnar c ronexa mac, xoro sanannar
n cne rona sannnar cc cryena noa. H mononnrnre ce ornennar
xaro or camo cee cn, c rnaxn n pannn crenn. Hpo]. unnenen ne
nponycxa a orenexn, ue crpoexr na Croynxenx e pesynrar or
nporexnara manxo npen crpoexa neonnrna penonmnn, xoraro nero-
nnre cnaponnnn sanounann a onosnanar merannre n ycenann
xnnor pesynrar or rpya na npocrn cennn, xnneemn n xonnn
(or xonro ne ca sanasenn nnxaxnn cnen!). He xasna oaue or xaxn
meran ca nnn nncrpymenrnre na neronnre mecrnn penonmnnone-
pn, cne xaro nnro or pons, nnro or orxpnroro n cranano oc-
rnno n crpanara my ena eno n nononnna xnnonerne cne
nocrponanero na Croynxenx xenso, ca mornn a ar nponna-
nn n cxanara ynxn xaro noxasannre na ]nnma. Kaxro n ne xasna no
xaxn naunn mononnrnre ca mornn a ar nsrpxannn na 300 xm
npes npeceuena mecrnocr cpe nexonnn rcrn ropn, no n npes nonn
nnomn. Tona ro n neronnre xonern npeocranr na ]anrasnra na
nexomncnennre n onepunnn rexnn unrarenn n spnrenn.
Hsnecrna npnnnxa n nsrpaxanero n opnenrannra na monymen-
rannnre copxenn or cmara enoxa xaro Croynxenx orxpnname n
na pyrn mecra, xaro na-nnrepecno, no n na-ope sanaseno, e ns-
necrnoro no nasnannero Hapcxa rponnna n Hmrpenx,
101
Hpnan-
n. To cmo e nsrpaeno or mononnrn nn ]opma na xpr, no orro-
pe e noxpnro cc semen nacnn; n nenrpa my ce namnpa xamepa, cun-
rana or apxeonosnre sa rponnna, o xoro ornexa saxpnr xopnop
c nxo or mronsrox, no opnenrnpan no raxn nauen, ue cnnuennr
sanes no npeme na snmnoro cnnnecroene a ocnerna nenrpannara
xamepa. Crpoexr e oruacrn n or nomen xamx a na nnnenara crpana
na nxon or mononnrnre ca npecranenn nnocxn pene]n c reomer-
pnunn ]nrypn, xonnenrpnunn xprone n cnnpann, nmamn no ncxa
nepornocr ornomenne xm onpeenenn pnryann nnn npecrann.
102
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
83
Hmrpenx
Hnan na xopnopa c xamepara n nxoa
ueprex na nrpemnoro copxenne n nsymna cnnmxa
(Ho M. J. OKelly)
II
84
Cnnuenara ocepnaropn npn Iocex (Caxcen-Anxanr), Iepmann
Bnmna n nrpemna orpaa (rope nno). Hnan npannre nnnnn noxasnar nocoxara
na cnnuenn nsrpen n sanes npn snmnoro cnnnecroene (rope cno). Bsymna
cnnmxa na copxennero (ony).
Cnnmxn n ueprex (public domain): Maprnn-Hyrep-Vnnnepcnrer, Xane/Bnrenepr.
Orxpnroro n pasxonano ena npes nocnennre ronnn rexnnuecxo cop-
xenne or xcnn neonnr
103
e nsrpaeno sa pasnnxa or pyrnre nsnecrnn
noonn xomnnexcn nsnno or pno, no cxpannno nnana na nnara
xoncrpyxnn. A rona noxasna, ue nape cc cnoxnnre n cnpsann c npeo-
onnanero na snaunrennn rpynocrn npn crpoexa xomnnexcn xaro Croyn-
xenx, e nmano n copxenn, c no-npocra xoncrpyxnn, nsnnnnamn no
ncxa nepornocr cxonn nnn enn n cmn saaun, npn xonro nonoxenne-
ro na cnnnero npes nrnoro n snmnoro cnnnecroene e nrpano ocnonna
pon. Onnrr na apxeonosnre or Hncrnryra sa npencropnuecxa apxeono-
rn n Xane/Bnrenepr a onpeenr ronnara, xoraro rona copxenne e
nsrpaeno, nsxoxaxn or rexnnre nsuncnenn na cnnuenara rpaexropn
cnpmo nere rnannn rouxn n orpaara na xomnnexca, ne e copasen c ns-
mecrnanero na semnara oc npes nocnenara rpera na nroporo xnnonerne
np.n.e. n non o nannno norpemnoro arnpane na nenn xomnnexc oxono
4,800 ronna np. Xp., xoro arnponxa e sannmena c na 2,500 ronnn.
104
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
85
Mexy mnoxecrnoro ocranann merannrnn copxenn or rnna
na Croynxenx, Hm Ipenx n Iocex ryx me orenexnm ome camo
xomnnexcr n Enpn (Avebury), oxono 100 xm sanano or Honon
n 30 xm cenepno or Croynxenx.
105
Tona e na-ronemnr merannren
xomnnexc n Enpona n no pasmepn, no n no cxpanenocr, ro npe-
nsxoxa camo xomnnexcr n Itoexnn rene n Iopna Meconoramn,
xoro rpna a ce cunra n sa npnnr or rosn nn namernnnn, an
moena sa ncnuxn ocranann merannrnn copxenn. Inannara ne-
rona ocoenocr, xoro cpemame na manxo or resn copxenn, e, ue
n nero nma na xamennn xpra, a n npnonauannn xomnnexc re ca
nnn rpn. Tona nn ana ocnonanne a cunrame, ue nenra sa ns-
rpaxanero nm nno ne e nna nsnnnennero na onpeenenn penn-
rnosnn pnryann, xaxnnro onxnoneno ce nsnpmnar n ena nenrpan-
na crpaa, a ne n nxonxo c enaxna ]opma n pasmep.
Komnnexcr n Enpn, nnan (no K. Faymrapr)
II
86
Ho-manxo pasnpocrpanenn, no ne no-manxo nneuarnnamn, ca co-
pxennra, npn xonro merannrnre ne ca pasnonoxenn n sarnopenn
xprone, a n nrn no nxonxo xnnomerpa pennn. Or rx na-ope
cxpanen e xomnnexcr o manxn xypopren rpa Kapnax (Carnag)
106
na ]pencxoro Arnanrnuecxo xpapexne. Tam ronemnre n rexxn o
60 rona merannrn ca pasnonoxenn n nxonxo nonn pennn es
nnxaxn nnnm onpeenen nenrp, xaxro n es a cnenar rouno
nsnecrnnre nocoxn cenep-mr n nsrox-sana, a nenosnarn sa rexnnre
ceramnn nscneonarenn npnnnnnn. Ho nnpexn rona orccrnne na
nosnarn sa cnpemennn uonex npnnnnnn xaxnnro nne nonxora
orrarname npn xomnnexcnre or rnna na Croynxenx n ouennno ce
onpeenr or nonoxennero n nnxennero na neecnnre rena cnpmo
3emra ryx cmo ne moxe a ne e saensana nsnecrna noc-
neonarennocr n nsrpaxanero na xomnnexca n neronara xomnosn-
nn. A rona, ue nne nec ne nosnaname npnnnnnnre, onpeennnn xom-
nosnnnra na crpoexnre n rxnoro nsrpaxane, ne moxe a nn ae
ocnonanne a orpeuem rxnoro cmecrnynanne. uaxrr, ue crpoexr
na ncnuxn merannrnn xomnnexcn e nn cnponoen c npeoonnanero
na rexnnuecxn nponemn, xonro nxa csann nemanxn sarpynenn
n sa nncoxopasnnrara cnpemenna rexnnxa, nn nanara a ce samncnnm
ne camo sa npenasnauennero nm n nennre, npecnenann c rxnoro
nsrpaxane, no n sa meronre na nsrpaxanero nm n sa rexnnuecxnre
cpecrna, c xonro crponrennre ca pasnonarann. 3amoro n npn mera-
nnrnn xomnnexc o Kapnax, xaxro n npn merannrnnre xomnnexcn
nn Bennxopnrann, rpynocrra ce saxnmuana ne n nonnranero n
npenacnero na rexxnre o 60 rona mononnrnn xamnn na nxonxo
merpa, a n rpancnopra nm na crornnn xnnomerpn npes npeceuena
mecrnocr nn Bennxopnrann n npes nona nnom. 3a nscnnane
na rxnoro npenasnauenne nne nec pasnonarame c ocranxnre or
mnoro xnnn nmenno xnnn!
107
raxnna namernnnn n axo cnpe-
mennara apxeonorn ce sannmana camo c rxnoro xaranornsnpane
npn rona c rnpe cxpomnn ycnexn n c nenosnanane opn na nnsxnre
na apxeonosnre oexrn reo]nsnxara, mnxpononornra, no n ncn-
xonornra nec neue ne ce namnpar na cmoro mcro, xaxro npen
camo nxonxo ecernnern, a ca n ccronne a pasnr nocranennre
or ncropnnnre apnepn.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
87
Kapnax, uacr or merannrnn xomnnexc
Cnnmxa W. E. Evans-Wentz, 1909 ronna
Kapnax, merannrnnr xomnnexc
Axnapen na Xan-Farncr epe
(nauanoro na XIX nex)
Hnncxa, merannren xomnnexc
3acnnmane Kapen Bxopnnn
(1905 ronna)
ue snaunrenen po merannrnn namernnnn ce namnpar y nac n
npn rona or enoxa, npemecrnama c xnnonern namara Tpaxn-
cxa anrnunocr me e nemo nono sa nnrepecynamara ce or ncro-
pnra nn omecrnenocr. Ho me ce oxaxe nonocr opn n sa namnre
apxeonosn, xonro uecro nomnnanar resn namernnnn. Hnn nsxasnar
na-nenepornn npenonoxenn, xaro rn cnpsnar c esnuecxn nonepn
II
88
or pannoro cpenonexonne n opn or enoxara na ocmancxoro nna-
nuecrno. Hpn rona ome npnnre xnann]nnnpann apxeonosn, paornnn
n Fnrapn, uexnre par Bxopnnn, na-rpnxnnno onncnar n ns-
cnenar sanasennre o xpa na XIX nex namernnnn npen ronma uacr
or rx a ar ynnmoxenn npes cnenamnre ecernnern.
108
opn n
xonmnxrypara sa rpaxncxara xynrypa y nac nma a onee o
npo]ecnonannoro nm npoyunane, xaro camo arnponxara nm me e
npexnpnena nxe xm cpeara na npnoro oxpncrono xnnonerne
sa a rn oraneun ome noneue or ncropnuecxara ecrnnrennocr.
109
oxaro ncropnnnre n apxeonosnre nponxanar a nonrapr xaro
nanarann sasypennre npen nxonxo ecernnern mpocrn na na-
yunn mapxcnsm, ocnonanamnre ce npxy npaxrnxara na excnepn-
menrnre ecrecrnenn nayxn oranna neue nocranr nnpoc cne nn-
poc npe ysaxonennre c expern axcnomn na xnacnnnre na mapx-
cnsma n nennnnsma, onnpamn ce na cmo r ysaxonennre yuenn
na apnnn n... Henn Mopran. A nmenno rosn nennx nscneonaren
nsnnnua ns ocnona na cnonre npoyunann na xnnora n nra na
amepnxancxnre nnnannn saxonnre na omecrnenoro pasnnrne n
npnonrnn crpo. Fes opn a e uynan, ue or pyrara crpana na
semnoro xno ome npen 5,000 ronnn ca xnnenn napon c nncoxa
yxonna n marepnanna xynrypa, unnro nocrnxenn n 150 ronnn
cne neronnre nncann ome ne camo ne morar a ar ocrnrnarn,
no n paspann or macrnrnre npecrannrenn na cnpemennara nayxa.
A nnpocr na nnpocnre na omecrnenoro pasnnrne cn ocrana n
nnxora nma a nonyun orronop: xax n no xaxn naunn onuepamnn-
re mamynn no npeme na raxa napeuenara neonnrna penonmnn ca
mornn a camonponsnear n nonp rona a camoycnpmencrnar
neoxonmara ne camo sa rxnoro omecrneno pasnnrne, no cmo n
sa ymcrnenn nm n yxonen xnnor renernuna cncrema, xoro e
enncrnena cpe onrarennre na namara nnanera n npn xoro cmo
raxa nma npexonn ]opmn n enonmnnra, xaxro nma npexonn
]opmn mexy nacexomnre n pnnre nnn mexy pnnre n nrnnnre.
A npn nnncara na orronop na rosn nnpoc ornaa n cnenamnr:
Kaxno npanr penonmnnonepnre, nsnpmnnn neonnrnara penonm-
nn, npes nocnenannre xnnonern, npen a nsnpmar cnena-
mara penonmnn orxpnnanero n ononsornopnanero na xensoro,
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
89
Merannrnn copxenn n m. Hponaa n Mnmxona nnna (pexoncrpyxnn)
npn Manxo Tpnono
(uorocnnmxa K. nmon, pexoncrpyxnn H. Honen)
xoero me onpeenn cnenamn naxen eran or pasnnrnero na mare-
pnannara n yxonnara xynrypa? H axo nnrepnanr na esecrnne
mexy nere penonmnnn ornauano ce nsuncnname camo na rpn
o uernpn xnnonern, n xonro orxpnnarenr na rasn penonm-
nn pasrernme nnara raxa napeuena crapoxamenna n nonoxa-
menna enoxa, neronnre yuennnn n nocneonarenn na nsrox n na
sana, nopxenn neue c nenoxonenmn n cnora rounocr pano-
nrnepoen mero (
14
C) ncxar a yer ncnuxn, ue ro oxnama ne
no-manxo or 20 (sic!) xnnonern. 20 xnnonern, npes xonro resn
penonmnnonepn ne npanr nnmo pyro, ocnen a cn nar noneue
nnn no-manxo cpuno xamuera n nopxenn c rx a ronr n ynnar
nnnre snepone. A npes nocnennre 5-6 (or naecerre!) xnnone-
rn a cn npanr euu u czuu rnnnenn cone c euaueu ]opmn n
euauea yxpaca. 5-6 xnnonern c nxaxnn-cn xuamycu nomexy
nm, xoraro nx e mz nnmo ne npanr. Xuamycu or no mnoro
crornnn n opn xnnn ronnn, sa xonro rounnre nscneonaren-
cxn meron ne anar nnxaxnn yxasann, raxa ue nscneonarennre ca
ocranenn na cocrnenara cn ]anrasn a rpcr nxaxnn xnnmarnu-
nn nnn exonornunn npnunnn sa nnnoro npexcnane na xnnora n na
rnopuecxara enocr na nacenennero, xoero nx cne rona ornono
ce nspaxa, sa a nponxn n rnopuecxara cn enocr no czuume
mecra cc czuume ]opmn n cc czuume marepnann.
II
90
Enn mnne xprna ronmnnna or cmprra na orxpnnaren
(nnn no-rouno usopemameu) na neonnrnara penonmnn
110
, Vere
Gordon Childe (1892-1957), moxe n rpna a nn nanomnn xe ca
nsnopnre na mpocrra na ncropnnnre n apxeonosnre, neronn cnenn
nocneonarenn. H oxaro resn ncropnnn n apxeonosn nec neue ce
nspxar a npornacnar n npocnanr rpmornacno nennxoro or-
xpnrne na rexnn rypy, ena pyra nncrnrynn, xoro noneuero
xopa nec cunrar, ue neue ne cmecrnyna n nma mcro cpe cnpe-
mennoro orxpnro n mncnemo omecrno, ne nponycxa cnyua ne
camo a nanomnn sa cnoero cmecrnynanne, no n sa cnonre sacnyrn
sa mannnynannnre npxy csnannero, yxonnn n nonnrnuecxn
xnnor na ronma uacr or xopara npes neoranna ormnnann XX nex.
H rona e Penonmnnonnnr Connanncrnuecxn cms / Cexnn na IV
Hnrepnannonan n Iepmann (Revolutionr Sozialistischer Bund /
Sektion der IV. Internationale in Deutschland), n unro o]nnnanen
car ce ana enexrponnoro nsanne na neronn o]nnnos, necrnnx
Avanti a axryannoro nsanne na necrnnxa nx ana nnnx xm ne-
arnpann neorannamen po c ynona crarn: Zum 50. Todestag:
Vere Gordon Childe Archologe und Marxist (3a 50-ronmnnnara
or cmprra na apxeonora n mapxcncr B. Iopn uan) or Bernhard
Brosius.
111
B rasn crarn anropr nsrxna, ue poennr n Cnnn,
Ancrpann, no ronma uacr or xnnora cn npexapan nn Bennxopn-
rann enexnr apxeonor e nn npen ncnuxo mapxcncr n nnen
omecrnen een, ue ro npn cymna a ocnn no mapxcncrxn na-
unn ncropnra n apxeonornra na npnonrno-omnnnn crpo n
a orxpne saxonomepnocrnre n pasnnrnero na rosn crpo, no n a rn
nanoxn n cnpemennara nayxa. A nno na neronnre nscnenann, n
xonro npn ononecrna neonnrnara penonmnn, ca oxono 240
nayunn crarnn n 20 xnnrn, n xonro ro uecro ce opman xm
xopara or ynnnara. Or 1927 ronna Iopn uan ornanna npo]e-
copcxa xarepa npn ynnnepcnrera n Ennypr, or xoro cne 1933
ronna non axrnnna opa cpemy ]amnsma. B 1935 ronna ro
nocemana n CCCP, xero neronnre nen ce nsnpnemar c noy-
mennenne. Ho ue ry noymennenne mnoro cxopo npenpma nayxa-
ra n ormarnsm moxe a ce pasepe or nnpocnara crarn camo npn
nnnmarenen npounr mexy peonere cmo xaxro n or rpyonere
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
91
na mnoroponnre my nounrarenn, n xonro nnncnar mnoro naxnn
noponocrn sa nocnenanara no-nararx enocr na nsrxnarn
mapxcncr n apnnnncr. 3nae ce c nonoxnrennocr enncrneno, ue
ro cam nocran xpa na xnnora cn, xaro ce xnpn or enn npx n
Ancrpann nnso o mcroro, xero sanounan apxeonornuecxnre
cn sannmann 35 ronnn npen rona. H ue ocrannn nncmo, n xoero
ocnnan cnonre nocrnxn no xoero nnxe ne ce nynnxyna,
ocnen nxonxo ymn n nero, npepasxasann or nocneonarennre my n
npeanamn enn nn neronn nporecr cpemy ormarnsma n nayxara
n nonnrnxara, no n nornpxanamn neronoro pemenne a xnnee n
a ympe xaro cnooen uonex. H nmenno rasn cnoona non cnope
nero ornnuanana uonexa or xnnornoro.
112
A npecrannrennre na IV
Hnrepnannonan, cunrann or o]nnnannn cnercxn nayuen mapxcn-
sm sa cexranrn-rponxncrn n anapxncrn, cn npncnonar sa cocr-
nenn nyxn n anrnormarnsma na Iopn uan.
Hpnunnara nenre na Iopn uan a naxnner nnnn xpax
na nayunn mapxcnsm saeno cc cncremara, xoro ro nopxa-
me, e cmo r npnnnno-nayunoro nsnonsnane na nsnecrnn cno-
crna na ]nsnuecxara marepn n no-cnennanno na panoxrnnnnre
enemenrn, unero pasnaane n onpeenen n nsmepnm cpox ana na ns-
cneonarennre ocnonanne sa onpeennero xpononornra cmo n na
ncropnuecxn nnenn n nponecn, npornuamn napanenno c rona pas-
naane n cnpsann c nero nn npemero. Axo n npocnenanero na
resn nponecn a ce nsnonsna or reonosnre sa onpeenne nspacrra
na pasnnunnre cnoene or semnara nonpxnocr or cpannnrenno nro
npeme, orxpnnanero n paspaorxara na raxa napeuenn panonrne-
poen mero (
14
C) crana ena npen manxo noneue or nononnn nex,
xoraro n nauanoro na 1950-re ronnn amepnxancxnr ]nsnx Vnnap
upanx Hnn (Willard Frank Libby) nynnxyna npnnre pesynrarn or
cnonre nscnenann. Hpes 1950 ronna sa rona nerono orxpnrne ro
nonyuana Hoenona narpaa, a cne penna nsmenenn n meroa sa
onpeenne xpononornra na apre]axrn or apxeonornuecxn pasxon-
xn, no cmo n na pasnnunn npemern c ycranonena nnn neycrano-
nena xpononorn, or cpeara na 1960-re ronnn ro nonyuana npns-
nanne xaro nayuen mero n npnonna nce noneue n noneue npn-
noxenne n npaxrnxara, npenmno n apxeonornra.
113
II
92
Cmnocrra na rosn mero e cnenara:
114
Hpemnnananero na
xocmnuecxnre nun npes mesoc]epara npensnnxna opasynanero na
panoaxrnnnn nrnepoen nsoron
14
C, xoro ce ornara noeeue uuu
no-+auuo pannomepno npxy pacrennra, a upes rx n n xnnor-
nnre. T xaro noono na ncnuxn panoaxrnnnn nsoronn ro nma
orpannuen xnnor neronnr nonynepno na pasnaane e 5,730
ronnn xonnuecrnoro my, xoero ce cpxa cpe oprannunnre oc-
ranxn or pacrennra n xnnornnre, e n sanncnmocr or nporexnoro
npeme cne npexparnanero na xnsnenn nponec npn rx. A or nero-
noro nsmepnane rpna a nonyunm annn sa rona nsmnnano npeme.
Ha npn norne cnpmeno npocrara saxonomepnocr npn npo-
rnuanero na rosn npnpoen nponec n rpnano a non n o cn-
cem rounn pesynrarn, sanncemn enncrneno or rounocrra n npenns-
nocrra n npnnaranero na meroa n na nncrpymenrnre, c xonro ce
nsnpmnar nscnenannra. Ha npaxrnxa oaue rona ne ce nonyuana
n ro nnro nopan nerounocrra na nncrpymenrnre, nnro nopan
necnoconocrra na nsmepnarennre. Hpocro samoro ne ce saunra e-
na or rnannnre npenocranxn sa ]ynxnnonnpanero na meroa. H r
e, ue nponopuuouauuomo omuaeaue ua usomona +oxe a cmaea
ca+o npu uoucmaumua cmpamocqepa, xupocqepa u uocqepa.
Ome npnnre xpnrnnn na meroa na Hnn
115
opmar nnnmanne
na rasn npenocranxa, a n cam ro ome n npnnre cn nynnxannn
orensna rona naxno ycnonne. Kaxro n orensna, ue npn npomenn
na ocnonnnre nnmnn n nrpemnn ]axropn sa crannnocrra na
crparoc]epara, xnpoc]epara n noc]epara, ornaranero na pano-
axrnnnn nrnepoen nsoron ne e nponopnnonanno na npemero.
Or rona cnena n ue pesynrarnre or nsmepnanero na neronara
xonnenrpann n nscnenannre npon nma a ar nepnn. H rona
ce xasna rouno n cno. Ho ne moxe a ce xaxe xaxn me e
xoe]nnnenrr na nerounocr ne moxe a ce xaxe xaxro rorana,
xoraro Hnn nynnxyna npnnre cn nscnenann ornocno meroa n
neronoro npnnoxenne, raxa n 50 ronnn no-xcno. A ue ryx ne ce
xacae sa nesnaunrennn oxnonenn or no nxonxo ronnn nnn sa
onpeenen ronepanc, c xoro nscneonarennre me rpna a ce
copasnar, ce ycranonn ena npes cnenamnre ecernnern. Karo
nsxoxar or npenocranxara, ue npes nocnennre xnnonern na
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
93
Cxema na opasynanero na panonrneponn nsoron
14
C
(Ho Hn. Bacon / X. Toopona)
3emra ne ca cranann nnxaxnn snaunrennn xaracrpo]n or rnoanen
nopx, xonro a ca nsmennnn ocoeno mnoro pannonecnero n xn-
nora na namara nnanera, nscneonarennre a rona ca nsxnmunrenno
crpynnnnre n mexynpemenno snaunrenno napacrnann po cne-
nnannsnpann naoparopnn nacounar nnnmannero cn n cnocra-
nnero na annnre or nsernre pasnnunn npon. H n nsuncnennero
na cpenoro apnrmernuno or nonyuennre pesynrarn, sa a nsnnexar
or nero nxaxn cnope rx nocronen xoe]nnnenr, xoro npnanr
xm resn pesynrarn n xoro npes nocnennre 50 ronnn nenpexcnaro
ce npomen. 3a ncxo mcro n ena nn ne sa ncexn en.
II
94
Bmecro oaue c rosn nponec xoro nscneonarennre me napexar
xannpnpane meror
14
C a e ycnpmencrnan, npennsnpan
n yrounen, sanounar a ce nonyuanar ne camo nn]pn, xonro me na-
xapar ncexn pasymen uonex a ce samncnn xonxo re morar a ar
peannn. Ho cmo n ncensmoxnn anomannn, npn xonro no-onnnre
cnoene na mnorocnonn apxeonornuecxn xomnnexcn c ouennno ne-
napymena npn pasxonxnre crparnrpa]n, ns ocnona na cpxa-
mn ce n rx nsoron
14
C ce oxasna, ue ca c nxonxo cronern no-
mnan or no-ropnnre. Hnn nx xoero npn rona ce saensna na-
uecro pasnn naxonma na cnpmeno enaxnn apxeonornuecxn ap-
re]axrn nonyuanar arnponxn, pasnnuanamn ce c mnoro cronern.
116
T xaro npn noneuero or nocouennre anomannn nscnenannra ce
nponexar onxnoneno or ena n cma naoparopn, xaxnro e cny-
uar c nscnenannra npxy apxeonornuecxnre marepnann or Tpo n
Kapanono, n nynnxannnre pesynrarnre na-uecro ce saxprnnar,
xaro pasnnxnre ce cnexar o nopmannn ronepanc. Bom oaue
re ce cpannr c pesynrarn or pyrn naoparopnn, paoremn ne camo
na pyrn mecra, no n na pyrn xonrnnenrn, nenara nponnuana
nexopexrnocrra n nscnenannra n ce saensna, ue pesynrarnre ca
noneue nnn no-manxo mannnynnpann.
Or xpa na 1980-re ronnn, xoraro npn nscnenannra sanounar
a ce perncrpnpa nsecrnnero n na pyrn cncem nemanonaxnn
]axropn, nce no-uecro nsnnxna nnpocr ne camo sa e]exrnnnocrra,
no n nsomo sa onycrnmocrra na panonrneponn mero npn
onpeenne xpononornra na apxeonornuecxnre naxoxn maxap n
mexynpemenno rosn mero a ce onnna n xopnrnpa or annnre
na npnnarannre napanenno c nero enponornuecxn n apxeomarnnren
mero. Ome npen cpeara na 1980-re ronnn ce saensna, ue or
nocrenenno nonnmenara xonnenrpann na nrnepoen nyoxnc nn
nsyxa n nero ce ynennuana n xonnenrpannra na
14
C, npn xoero ce
oxasna, ue npnnoxen sa onpeenne nspacrra na oprannunn npe-
mern, unro xnsnen nponec ce e npexcnan npes nocnennre ece-
rnnern, re ce npecranr xaro no-crapn c nxonxo ecernnern. Ho
n rona rnoanno nnenne ne ana enaxnn orxnonenn or nopmnre,
nannnn sa nnara nama nnanera, a xoraro ce npnanr n nxon n-
nenn nnn cnrn c noxanen xapaxrep opn n a ne ca or crenen-
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
95
ra na xaracrpo]ara n uepnonn, nscnenannra c panonrneponn
mero nor o nannno nenpnemnnnn pesynrarn. Ha rona mcro me
opna nnnmanne na ne cnrn or npen oxono uernpr nex, xon-
ro npn nopmanna ncxycn sa npnnoxnmocrra na resn nscnenann
nxa npexparnnn nannno nsnonsnanero nm n nayxara. Hnro eno
or resn ne cnrn ne ce npnema oaue cepnosno or crpana na ns-
cneonarennre xaro pemanamo npn onpeenne na ]axropnre, npn-
unnnamn cmecrnenn orxnonenn or nopmnre n noemn o nenep-
nn pesynrarn. H r xaro resn nscneonarenn, paoremn n naopa-
ropnnre sa opaorxa na annnre or ccrana na nrneponn nsoron
14
C n rxnoro npnnoxenne na npaxrnxa, npnemar xaro ycranoneno
camo rnoannoro cornomenne na resn annn, nesanncnmo or no-
xannn ]axropn xonxoro resn ]axropn n a ca npn onpeenenn yc-
nonn nsnnpeno cnnnn n opn pemanamn sa pesynrarnre re
opn ne rn nsnmar no nnnmanne. A rona ce ornac n sa nere cn-
rn, sa xonro ryx me e cnomenaro ome noneue, ue re none npn-
nnno, xaro orcromn na snaunrenno pascronne or oexrnre na ns-
cnenannra, ena nn morar a oxaxar nsecrnne sa pesynrarnre.
Hpnoro or resn cnrn sacra ecrnnrenno enn oexr n ne-
ronara oxonnocr, namnpamn ce neaneue or amepnxancxnre naopa-
ropnn. A n cnrnero camo no cee cn e manosnaunrenno ro sacra
nspnrnanero na enn or xnnnre neronemn nynxann, xonro nepno-
nuecxn nononnar cnora enocr nynxana na Mount St. Helens
n mxnara uacr or mara Bamnnrron n ena samnrena onacr xaro
nannonanen napx. Hpn rona ro e nanmanan craparenno or xonr-
ponnnre nenrpone, xonro ram ca ocoeno nnnmarennn, nonexe ce
namnpa na repnropnra na CAB n opn npnonnnr npes noc-
nennre ecernnern ronma nsnecrnocr rpa Cnarn e camo na
nxonxo ecerxn xnnomerpn or nero. Axo n rona nerono nspnrnane,
cranano na 18 ma 1980 ronna a npnnnnua nnnmannero na no-
mnpoxn xprone or amepnxancxara omecrnenocr nopan neronoro
mecrononoxenne, npnunnara ro a e cnomenaro ryx n a sapxn
sa nro nnnmannero na nscneonarennre rosn nr e no-pasnnuna. H
nocnecrnnra or nspnrnanero my ecrnnrenno ornapr nona rnana
n reonornra n no-cnennanno n nscnenannra na nxon or ]nsnxo-
reonornuecxnre nponecn, npnpyxanamn nynxannunara enocr,
II
96
xaro nocranr no nnpoc ycranonenara n cunrana sa nenoxonenma
xpononorn na nponecnre, cnpsann c panoaxrnnnoro nsnunane n
pasnaanero na panoaxrnnnnre nsoronn. 3a npnn nr n ncropnra
]nsnnn n reonosn nmar nsmoxnocrra a nanmanar nocnecr-
nnra or nspnrnanero na enn nynxan ena nn ne n nenocpecrnena
nnsocr or cnonre naoparopnn n paornn xannern, n ce narxnar
na ]enomenn, xaxnnro ororana nnxo opn ne e noosnpan. 3amo-
ro camo nxonxo ronnn cne nspnrnanero na nynxana n oxonnocrra
my ce nanmana npornuanero na nponecn, sa xonro onxnoneno ca
nyxnn crornnn ronnn nnn none raxa onycxame ocera nayxara.
H ryx rosn nr ne rpna a ce npanr cnoxnn nsuncnenn c xaxna
cxopocr npornuar resn nponecn, xaro pesynrarnre ce mynrnnnn-
nnpar c nsnecrnnre na ncnuxn ]nsnnn xoe]nnnenrn, sa a ce no-
nyun n xpana cmerxa xonnuecrnoro nsmenena marepn. Hpn rosn
cnyua ncnuxn ]axropn, nxnmunrenno npemero sa npornuane na
nponecnre, ca nsnecrnn n opn ouennnn, no pesynrarnre ne or-
ronapr na npocrara cmerxa, sa xoro ne ca nyxnn momnn nsuncnn-
rennn mamnnn, a moxe a ce nanpann opn na ym pasnpa ce, axo
cornernnre cnennanncrn ne ca ce oryunnn a cmrar na ym. Tona
na npaxrnxa osnauana, ue opn npn nspnrnanero na na-onxnonen
nynxan, xaxnoro crana mnoroxparno ncxa ronna na pasnnunn mec-
ra no cnera, n nnsxara my oxonnocr nponsnnsar nxon ]nsnxo-
reonornuecxn nponecn, xonro npn nopmannn ycnonn npornuar sa
ecerxn n crornnn ronnn. A xaxno osnauana ryx nopmannn
ycnonn n xora nma raxnna ycnonn? H pyrnr nnpoc: xaxno
crana npn nenopmannn ycnonn, n no-rouno npn ronemn noxannn
xaracrpo]n nnn npn rnoannn xaracrpo]n, xaxnnro 3emra e npe-
xnnna mnoroxparno, n ro cncem ne n r aneunoro mnnano, xoe-
ro cnope reonosnre e oraneueno or namero cnpemne na ecerxn
mnnnonn n mnnnapn ronnn?
Tosn nnpoc cn saana n enn nsnecren amepnxancxn ]nsnx or
ncnancxn nponsxo, Hync Annapec (1911-1988), onpnnecn mnoro
sa csananero na nooponara oma n nonyunn sa cnonre sacnyrn
n 1968 ronna Hoenona narpaa sa ]nsnxa. 3naunrenna uacr or
rasn narpaa ro nnara sa noxpnnane pasxonre, cnpsann c enocrra
na csaenara or nero paorna rpyna, nmama sa saaua a orxpne
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
97
Hspnrnanero na nynxana na npx Cnera Enena (cnnmxa NASA)
II
98
cnen or nanann na 3emra ronemn mereopnrn n or rexnnre no-
cnecrnn sa xnnora na namara nnanera. B pesynrar or npoyu-
nannra na paornara rpyna ca orxpnrn npes 1970-re n 1980-re
ronnn cnenre or ner ronemn mereopnra, nanann na namara nna-
nera no pasnnuno npeme, xoero ne moxe a e rouno onpeeneno.
A sa onnanero na nsnecrna npecrana or ynpexannra, nanecenn
or cncnnre na mereopnrnre cc 3emra, me nocnyxn xomnm-
rpnara cnmynann, nsnpmena or yuennnnre na Annapec annnre
or rasn cnmynann me ce sacexperr ome nenara cne nenoro
nponexane n me nsuesnar nannno or nornea na cnpemennnnnre,
xaro camo orennn cneenn me ce nonr n nayunara npeca. Ho
cxopo n re me ar orcrpanenn, xaro opn nynnxynanara n nn-
repnernara ennnxnonen Wikipedia norpa]n na Annapec me
e nexonxoxparno npepeaxrnpana npes nocnennre ronnn, o-
xaro or ne nsuesnar ncnuxn cneenn sa nayunara my enocr cne
nonyuananero na Hoenonara narpaa.
Cymnpaxn cranannre nsnecrnn na omecrnenocrra annn or ns-
cnenannra na nayunara rpyna na Annapec, nonyuaname cnenara
xaprnna npn rona ornacma ce sa ynpexann or enn mereopnr c
namerp 5 xm, oxaro na-ronemnr mereopnr, nanan n paona na
ceramnn Mexcnxancxn sannn, e nn c nono no-ronm namerp.
Or cnnara na yapa me e nponra semnara xopa n me ce nonyuar
cnpxnncoxn remneparypn, namnnanamn 50,000 C, xonro or cno
crpana me npensnnxar penn nponecn, pasnpocrnpamn ce no n-
nara semna armoc]epa n me ynnmoxar nsnno xnnora na namara
nnanera. Hexa ne sapanme, ue esoxcnpnonyxnennonara xncennna,
(HK), xoro e nocnren na nacnecrnenara nn]opmann n xner-
xara, ce pasnara npn remneparypa or +80 C, a rona osnauana, ue
cne ncexn or nspoennre na-manxo 5 yapa npxy 3emra, xnno-
rr e rpnano ornono a ce sapon n a sanoune pasnnrnero cn, sa
xoero, cnope npnnpxennnnre na apnnnonara reopn, ca nnn
nyxnn mnoro mnnnapn ronnn.
Bpno e, ue npes nocnennre 5,000 ronnn namara 3em ne e npe-
xnnna nnro ena rnoanna xaracrpo]a or pasmepa na nscnenannre
or Annapec n neronara rpyna, no nne pasnonarame cc cneenn sa
ne noxannn xaracrpo]n or mnoro ronm pasmep, sacernann nmenno
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
99
namnre semn maxap ue npn rx e nsmoxno a ce xacae n sa camo
ena xaracrpo]a, nponnna ce n pasnnunn nacoxn. 3nae ce cmo, ue
e nmano n ena rnoanna xaracrpo]a, cnpsana c nsmecrnanero na
semnara oc xoero nsmecrnane ne e nsxnmueno a e pesynrar or
cmara xaracrpo]a, npnunnnna nere noxannn xaracrpo]n. Cnpe-
mennara nayxa snae sa resn rpn xaracrpo]n no nocnecrnnra or
rx. Vcranoneno e, ue oxono xpa na nroporo xnnonerne np. Xp.
( ner nexa) e cranano nopenoro n sacera nocnenoro nsnecrno na
nac nsmecrnane na semnara oc, ncnecrnne na xoero ncnuxn nocrpoenn
npen rona cnnuenn uaconnnnn cranar neronn sa ynorpea.
117
Cmo
raxa e ycranoneno, ue no rasn npnunna rannnnre, onpeenmn
nonoxennero na nnanernre n snesnre, nsuncnenn nn Bannnon n
Knra, ca cranann cmo neronn sa ynorpea, r xaro orronapr
cera na oraneuena na crornnn xnnomerpn rouxa na nanmenne.
Axo n npnunnara sa nsmecrnanero na semnara oc n momenrr na
rona nsmecrnane a ocranar nensnecrnn, moxe a ce npenonara, ue
ro ce nxn na nnmen nsrounnx a cmnr nnmen nsrounnx
moxe a e npnunnnn n pyrnre ne noxannn xaracrpo]n, sacernann
cnnno nacenennero na namnre semn. Tona ca nspnrnanero na
nynxana o o-n Canropnn n Erecxo mope
118
n pasxcnanero na
Foc]opcxara crena, oneno o sannnanero na npen rona cnaxo-
nonoro sarnopeno esepo na mcroro na uepno mope, npn xoero
orpomnn repnropnn n nsrounara uacr na Fanxancxn nonyocrpon ca
nanonenn sannnarn, xaro nnnoro na noara ce nonnra c 120 merpa.
Bpemero na nere xaracrpo]n ne moxe a e onpeeneno nopan
npornnopeunnnre annn na xonnennnonannnre meron sa onpeen-
ne na xpononornra, nxnmunrenno panonrneponn. H rona e na-
nnno nopmanno, samoro xaxro neonuano cnnnnre panoaxrnnnn
nsnunann, cnponoxann nspnrnanero na nynxana n ynnmoxnnn
ne camo ronma uacr or nacenennero na Rronsrouna Enpona, a n
nnara xynrypa, nsnecrna no nasnannero xpnrcxo-mnxencxa. Ho n
nsnnsanero na nonpxnocrra na orpomno xonnuecrno noa or on-
nnre cnoene na Cpensemno mope, enn na nsorona
14
C, nsmenr
cornomennero na rosn nsoron n xnpo- no- n crparoc]epara na
rosn paon, xaro nornmar ronemn xonnuecrna or nero or nsyxa n
c rona nsmenr pannonecnero, nyxno sa ]ynxnnonnpanero na meroa.
II
100
A or ram n sa onpeennero na xpononornra, xaro non o rpemxn,
naxnpnmn ne xnnonern., r.e. nscnenannre oexrn ce npecra-
nr c 2,000 o 2,300 ronnn no-crapn, orxonxoro ca n ecrnnrennocr.
Maxap n nponeennre npes nocnennre ecernnern nscnenann
n nenn paon na Canropnn, nxnmunrenno no noara, a ne morar
a aar xareropnuen orronop nnro sa npemero na xaracrpo]ara,
nnro sa npnunnnre sa nspnrnanero na nynxana, re noxasnar oaue
orpomnnre pasmepn na xaracrpo]ara, xaro ce nsxasna neue n npe-
nonoxennero, ue nspnrnanero na nynxana moxe a e nno npnunne-
no or mereopnr, cmo xaxro npn excnepnmenrnre na Annapec n ne-
ronnre nomomnnnn nponn opn semnara xopa n c rona npnunnnn
ne camo ronemn paspymenn, no cmo n snaunrenno panoaxrnnno
nsnunane, sacrannno nscennanero na ronm po or npexnnennre
nspnrnanero. H rxmo cnenre or nscennnnnre namnpame ne camo n
ccennre paonn na ceneponsrox, no cmo n aneue na cenep, uax
o Fanrncxo mope, xaxro n no nnara repnropn, npxy xoro me
ce pasnne nnocnecrnne, npes nropara rpera na npnoro xnnone-
rne np. Xp., raxa napeuenara cxnrcxa xynrypa, unro npsxa c
xpnrcxo-mnxencxara n rpaxncxara xynrypa e necmnena. A rona
osnauana, ue nnro cxnrcxara xynrypa e anroxronna n ce e pasnnna
camocrorenno, nnro nx ue r e morna a oxaxe nenocpecrneno
nnnnne sa nsnnxnanero na xpnrcxomnxencxara marepnanna n y-
xonna xynrypa, nxnmunrenno nenara nncmenocr, xaxro ncxar a nn
ynepr n nocneno npeme nxon pycxn nscneonarenn, unnro cun-
nenn nsnnnar neue orpomno npocrpancrno n nnrepner.
119
* * *
Hpes nocnenoro ecernnerne nrapcxara omecrnenocr eme
xon]ponrnpana c ena nayuna xnnoresa sa orpomna no pasmepnre
cn npnpona xaracrpo]a, cnpsana c nnesannoro n crnxnno
naxnynane na nonre or Cpensemno mope n paona na nemnoro
uepno mope, xoero ororana e nno cnaxonono sarnopeno esepo,
noono na Kacnncxo mope, n unero nnno no rona npeme, oxono
nauanoro na ncropnuecxara enoxa, nno noneue or cro merpa no
nnnoro na Cpensemno mope. Tesn non sannnar xaro noron
orpomnn rcronacenenn repnropnn npenmno no neronnre cpan-
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
101
nnrenno nnnrxn sanann n ceneposanann perone npn crpamna
npnpona xaracrpo]a, or xoro nanpno nna n nmero my uepno
mope, sanaseno n ocera or nacenennero na sanannre n cenepnnre
my paonn, oxaro sa rpnnre ro e Hvto Ecivo (rocronpnemno
mope).
Kaxro nnnarn, xoraro eno cnrne e cnpsano nenocpecrneno c
namara crpana, nsnecrnra sa nero crnrar cc snaunrenno saxc-
nenne, sa a ar npen rona cornerno opaorenn or orronop-
nnre no maconnre menn maxap ue rosn nr no nsxnmuenne re ce
nxnmunxa nn neue sanounanara ncxycn cc saxcnenne nopan
rxnoro npecrpyxrypnpane, r.e. npemnnananero nm no enn om
uyx noxpnn, sa unro cocrnennx mnoro or unrarennre nce ome ne
ca nacno. B ocranannre crpann na sana n n aneunn nsrox
cneennra sa rasn nona xnnoresa ce nonnxa ome n nauanoro na
1997 ronna, ornauano n nayunara npeca, a nourn enonpemenno n
no renennsnra c nsnunanero na nayunononynpen ]nnm na BBC,
manxo cne rona npeneen na nemcxn n noxasan no Tperara
nporpama na repmancxara renennsn, nocnenan ne ronnn no-
xcno n or ena ronma xnnra, nsaena n 2000 ronna n na n-
rapcxn esnx. T xaro xnnrara n ro cc cnennannn onnnenn sa
nrapcxnre unrarenn neue nm e nosnara nnn none ocrnna, ryx
me npeam naxparxo camo cxparenara nepcn na ]nnma, npecra-
nena or anropnre na xnnoresara.
Cpxannero na ]nnma
120
e cnenoro: nama amepnxancxn oxea-
norpa]n, crapmn nayunn crpynnnn (senior scientists) n Lamont-
Doherty Eart Observatory of Columbia University, npo]. Vnnm (Fnn)
Pan (William Ryan) n npo]. Vonrp Hnrman (Walter Pitman), crnrar
o saxnmuennero, ue noronr, onncan n Fnnnra, no n n mymep-
cxn enoc sa Innramem or nroporo xnnonerne np. Xp., n ecrnn-
rennocr ce ornac o sannnanero na omnpnn paon oxono uepno
mope c noa or Cpensemno mope.
121
Hono sa rxnara xnnoresa nm
anar or ena crpana pesynrarnre or oxeanorpa]cxnre nscnenann
na -p enn Poc (David Ross) or Oxeanorpa]cxn nncrnryr n
Vycxon (Woodshole), xoro xaro npnn yuen or 3anaa npann npes
1991/92 ronna nscnenann na noro na uepno mope sa nsrornne na
rouna xapra na neronn npo]nn. Or pyra crpana, xaro nono sa rasn
II
102
xnnoresa nm cnyxar nxon nnrarn or mymepcxn enoc sa Innramem,
n xonro crana yma sa nrynanero my n rpcene na enncrnenn uonex,
npexnnn Bcemnpnn noron Vrnannmnm. o nocrannero na rxnara
xnnoresa n oprooxcannara nayxa e nsnpnera nepcnra na pycxnre
nscneonarenn, nsnoxena na ]nnma or npo]. Hanen onyxanon or
ynnnepcnrera n Hmxacn, cnope xoro npen oxono 20,000 ronnn
uepno mope, xoero ororana nno sarnopeno cnaxonono esepo,
nopan namanenn npnrox na non or noxpannamnre ro pexn,
ocrnrnano o na-nncxara rouxa na nnnoro cn, oxono 140 m no
ceramnoro my nnno. Cnope rasn xnnoresa, npnnnsnrenno xm
eneroro xnnonerne npen namara epa, nopan nonnrane na
nnnoro na oxeannre n pecnexrnnno Cpensemno mope c oxono 30 m,
sanounano nocrenennoro naxnynane na cpensemnomopcxa noa or
Foc]opa xm uepno mope, xoro nponec nponxnn mnoro xnno-
nern, oxaro noara na nere mopera ce nspannnna. Ho rona npeme
Foc]opr npecrannnan rcna nnnna sem, xoro morna a e
nperasena orram n nmero my: Bsporoj (=xpanemxn po). Tasn
xnnoresa sa nocrenenno nspannnane na nonre or nere mopera
nopxa n -p enn Poc n pesynrar na neorannamnnre cn
nscnenann. Ho oxaro cnope pycxara resa n enn Poc n cnyua
nmame nocrenenen n nrorpaen nponec, Pan n Hnrman, ns
ocnona na comennero sa norona n enoca sa Innramem, ca yeenn
ue rona e nno xaracrpo]a, nporexna n xparx nepno or npeme, npn
xoro orpomnn nnooponn n nacenenn repnropnn nnn sanenn c
noa, noono na noron. Or enoca sa Innramem re rnxynar n nonsa
na cnora xnnoresa xaxro nocoxara, n xoro ce e ornpannn Innra-
mem, xm crpanara na sansnamoro cnnne, xoro e na cenepo-
sana or neronara ponna, rpa Vp, r.e. onacrra na uepno mope, a
ne Hepcncxnr sannn, xaxro noneuero anropn rnxynar rexcra, no
cmo n nmero, c xoero ro oosnauana mopero, Mprnoro mope
xaro pesynrar or naxnynanero na conena noa n acenna na uepno
mope nnara nerona ]ayna sarnna, npn xoero ce opasyna orponnnr
ras ceponoopo, nenosnonnam sapaxanero na xnnor n neronnre
nounnn. Pan n Hnrman nayuanar, ue cmo n enn nrapcxn
nscneonaren or Oxeanonoxxn nncrnryr nn Bapna, -p Herxo
nmnrpon, ns ocnona na cnonre nanmenn rnpn n ro npornn-
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
103
II
104
no na xonernre cn, cmramn ro sa ]anracr ue na nounna oxono
100 o 120 m no ceramnoro nnno na uepno mope repenr
cnnerencrnyna sa nnesanno sannnane c mopcxa noa, xoro ynn-
moxana nnara nerona ]ayna, no ocran nannno sanasenn xpa-
pexnnre nnaxone n mnnnre opasynann. Or rexcra na ]nnma
crana cno, ue npenonoxennra cn, nsnnxnann ns ocnona na
nxon conaxn npes 1976-1977 ronna, Herxo nmnrpon ome npes
80-re ronnn noxpen c nnunn nanmenn
122
no npeme na cnonre
nscnenann c nomomra na manxa nononnna, xoraro ro npann n
sacnnmann na mopcxoro no. Cc cecrnnero na -p xenan
Benrmp (Celal Sengr) or Texnnuecxn ynnnepcnrer n Hcranyn
Hnrman nonyuana annn, oxasnamn cmo mnoro psoro cnnxana-
ne noro na Foc]opa ncnecrnne mnnananero npes nero na orpom-
nn xonnuecrna noa sa cpannnrenno xparxo npeme conaxnre,
nsnpmenn na noro na Foc]opa, noxasnar nannunero na rnpa
cxana na enaxna nounna or oxono 80-100 merpa or nemnoro
nnno, r.e. oxono 60 m na roranamnoro nnno, npxy xoro cxana
cera nma xcnn nacnonann or rnn. Paona na Foc]opa Hnrman
cpannna c Hnarapcxn noona c yronopxara, ue ne camo pasnnxara
nn nncounnnre e nna no-ronma, no n xonnuecrnoro noa, nnnna-
ma ce or Cpensemno mope, e nno nnso 1000 nrn no-ronmo or
rona na Hnarapcxn noona. A cxopocrra ~ 80-100 xm n uac, npn
xoero sannara c noa repnropn oxnama nnso 100,000 xnaparnn
xnnomerpa, r. e. manxo no-manxa or nnara nemna Fnrapn, n ro
npenmno n paonnre na uepno mope nnso o neronnre nemnn
sanann n cenepnn perone. Ornauano Pan n Hnrman ce nonsnar n
samnra na cnora xnnoresa nsxnmunrenno or annnre na pyrn
nscneonarenn. Xnnoresara nm ne namnpa cuyncrnne cpe rexnnre
xonern, a ocoeno cpe ncropnnnre n apxeonosnre, unero crano-
nnme na ]nnma ce npecran or npo]. xon mn (John Dewey) or
ynnnepcnrera n Oxc]op, -p Cre]ann enn (Stephanie Dalley),
npo]ecop no crapa ncropn n Oxc]opcxn ynnnepcnrer, n npo].
enn Xapnc (David Harris) or Apxeonornuecxn nncrnryr npn
University College London, xonro ce ornacr c nacmemxa xm rasn
xnnoresa. Honoxennero c xnnoresara ce npomen cne 6 cenremnpn
1993 ronna, xoraro Pan n Hnrman nsnmar yuacrne saeno c pyc-
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
105
xn nscneonarenn n ena excnennn no uepno mope, xoro nma sa
nen a nscnena nocnecrnnra or uepnonncxara xaracrpo]a n
rosn paon. namara amepnxancxn nscneonarenn nsnmar cc cee
cn anaparypa sa nsmepnane npo]nna na mopcxoro no, xaro npanr
ronm po conaxn or noro npn pasnnuna nounna n cnpar
npon sa nscnenane c panonrneponn mero. Bcnuxn rexnn
npon, maxap n nsern or pasnnunn mecra or noro na uepno mope,
anar enn n cmn pesynrarn conaxnre ce ccror or na nna
maca: nnrna n cyxa ocnona cc cnen or pacrnrennocr, cnnerencr-
nynama sa orxpnra n mnnanoro semna nonpxnocr, n na ne nac-
noxa or rnn, saeno c oprannunn nemecrna ocranxn npenmno
or cnaxononn oprannsmn, no n nannno sanasenn monmcxn or
Cpensemno mope. Ha-censannonnoro n cnyua ca annnre or ns-
cnenannra na nsorona
14
C, anamn ronnara sa opasynanero na
nacnoxara, a nmenno 5,550 ronna np. namara epa, c nesnaunrennn
orxnonenn. Hsxoxaxn or resn pesynrarn, Pan n Hnrman cun-
rar, ue rxmo nonocsaenoro nonoxenne n paona na uepno mope
e npnunna sa nsnnxnanero na nnnnnnsannra n Mexypeunero,
xoro ce ocnonana na mnpoxnre nanonrennn cncremn, nonnnn ce n
nenoro nauano, r.e. oxono 2,500 ronna np. Xp. Haxpa na ]nnma
ce anar n orsnnnre na nsxasannre ce npen rona cxenrnuno npxy
reopnra nscneonarenn: npo]. mn npnema reonornunnre annn,
no ne namnpa npn rx ocnenne sa norona; a npo]. enn, maxap
cmo a npnema reonornuecxnre nsnon, ne moxe a ce crnacn, ue
mexy sannnanero na uepno mope n xynrypara na Mexypeunero
nma nxaxna npsxa, nopan ronmara pasnnxa n xpononornra na
nere xynrypn, ocrnrama nnso 2500 ronnn.
123
* * *
Taxa ome n camoro nauano na ncxycnra ce ouepranar npornno-
peunra, xonro nma a ar paspemenn n npes cnenamnre 10
ronnn. Or ena crpana ca necmnennre pesynrarn or conaxnre,
noxpenmn xnnoresara na namara amepnxancxn yuenn sa nne-
sanna xaracrpo]a, ncnecrnne na xoro ca nnn sanrn c noa or-
pomnn repnropnn n ro n uauama ponna. Or pyra crpana e ne-
II
106
oxasyemocrra na resara, ue npn rasn xaracrpo]a ce xacae sa no-
rona, onncan n Fnnnra n n mnra sa Innramem a sa raxn noron
ce ronopn n n npeannra na napon or ncnuxn xonrnnenrn n resn
npeann nmar nnxaxna npsxa nnro c Fnnnra, nnro c mnra sa
Innramem xaro nno ce ornacr sa ena mnoro crapa enoxa, oxaro
rona npeanne e or no-nono npeme. H nmenno xpononornra na
cnrnero me ce oxaxe na-xocrennnnr opex n nnara ncxycn
xonxoro n rounn a nsrnexar enaxnnre npon, nsern or connre
na pasnnunn mecra no axnaropnra na uepno mope. Ho rona o-
crorencrno nn nanara n nono pasrnexane na sacernarn manxo no-
rope n rexcra nnpoc sa e]exrnnnocrra n nsnonsnaemocrra na
meroa
14
C.
Oxeanorpa]nre Pan n Hnrman ca opn cnennanncrn n rxnara
onacr, nscnenannra cn re npanr no ncnuxn npannna na rexnn-
xara n nornxara n or resn ne rnenn rouxn pesynrarnre nm ca
nannno xopexrnn. Hpornnopeunra nsnnsar nane, xoraro resn
pesynrarn ce cncxar c pesynrarnre or nscnenannra na apxeono-
snre maxap npn nocnennre uecro a ce xacae n o xopexrnn
pesynrarn, nonyuanann npn cpannennero na apre]axrnre, onnpamn
ce npxy cnocrannero na nocnennre nomexy nm.
124
Ho ne n na
nsnneuennre annn sa rx, ocnonanamn ce npxy npnnaranero na
meron, uyxn n opn npornnopeuamn na camara apxeonorn, xa-
xnro n rosn cnyua e n meror
14
C. 3a neronara nenpnnoxnmocr
npn oexrn, xero ca nsecrnann excrpemnn ocrorencrna, eme
cnomenaro no-rope. H ena nn nxme namepnnn n nnara ncropn-
uecxa enoxa pyr oexr, npn xoro a ca ce nsnnnn n r cnnna
crenen ncnuxn ocrorencrna, npanemn nonyuennre or panonr-
neponn mero annn nenpnemnnnn
125
ocoeno axo onycnem n
ue sannnanero na uepno mope c noa or Cpensemno mope e cnp-
sano c nspnrnanero na nynxana na o-n Canropnn nnn opn npens-
nnxano or nero, sa xoero npenonoxenne cmecrnynar mnoro oxasa-
rencrna. A xaxro rounoro arnpane na uepnomopcxara xaracrpo]a,
ocnonanamo ce na meroa
14
C, ce oxasna cnpsano c nepemnmn
npornnopeun, na xonro me ce cnpem no-nararx n rexcra, raxa n sa
arnponxara na nspnrnanero na nynxana npn Canropnn nce ome
nnncnar npnemnnnn oxasarencrna.
126
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
107
Paonr na uepno mope npen n cne nanonennero
(Ho H. nmnrpon)
1. Cnaxonono esepo
2. Fperonara nnnn npen nanonennero
3. uepno mope cne nanonennero
4. Hpenonaraemn cennma npen nanonennero
Enaxnnre pesynrarn or nsernre npn conaxnre npon ne rpna
a nn sanyxanar, samoro orpasnar eno n cmo cnrne. Te no-
cxopo n rpnano a nn yuyr, axo xa pasnnunn. Ho npn rx ne
moxem a ouaxname no nnxo naunn aconmrnn cronocrn, onpe-
enmn peannn ronnn cmo xaxro npn ncnuxn ocranann ns-
cnenann c meroa
14
C no repnropnra n axnaropnra, nnnsamn
nnn rpannuemn c paona na nanonennero n na nynxana na ocrpon
Canropnn. Toecr na nenn Fanxancxn nonyocrpon, saeno c Mana
Asn, Hsrounoro n Cenepnoro Hpnuepnomopne npes nroporo xnn-
onerne np. Xp., nnn c pyrn ymn nmenno ram, xero ca sae-
nsann ocera na-mnoro anomannn npn rosn mero. A ryx anoma-
II
108
nnnre ce ornacr ne o camnre apre]axrn, noxasnamn uecro orxno-
nenn n arnponxara nm or mnoro cronern n opn xnnonern, a
o norpemno nsnonsnan n norpemno nnrepnpernpan nscneona-
rencxn mero, ocnanm ce ne na nonyuennre npn cpannennero na
apre]axrnre annn, a na mexannunoro nm arnpane, es copas-
nane c ycnonnra sa npnnarane na panonrneponn mero. H 1esn
npo1nnopeun uora1 a nn noxaaa1 ne cauo xse n n xaxno ce ns-
nna1 rpemxn1e, no n a nn nocoua1 no xaxsn naunn uoae 1e a
ce nsnpan1, xa1o n caun1 ue1o se xopnrnpan.
Konxoro Pan n Hnrman a ca opn cnennanncrn n cnora
onacr, oxeanorpa]nra, nosnannra cn no nnpocnre na ncropnra
re ca nonyunnn ouennno n neennoro yunnnme, sa xoero nrap-
cxnr unraren nma opa npecrana or pomannre na Mapx Tnen, a sa
nocnenanoro cronerne ycnonnra n Amepnxa nno ne ca ce nsme-
nnnn ocoeno, nesanncnmo or orpomnnre nocrnxenn n onacrra na
rexnnxara n npnponnre nayxn. 3arona n namara ne ce nnnynar or
ocrorencrnoro, ue y naponre na ncnuxn xonrnnenrn cmecrny-
nar npeann, nounnamn necmneno na xonexrnnnara nm namer.
127
3a rx uepnomopcxoro nanonenne e ncemnpnnr noron n ro or
rexcronn napnanr na enoca sa Innramem. H re ncxar na ncxa
nena a yer n rasn rxna npecrana ne camo xonernre cn oxeano-
nosn, no cmo raxa ncropnnnre, apxeonosnre n orocnonnre, n ro ne
camo or pasnnunnre xpncrnncxn xon]ecnn, a cmo menre n
moxameannre. Tona nm e neoxonmo sa rexnn npecrnx, no n sa
ocnrypnanero na cpecrnara sa onnnnrennn npoyunann. A resn
cpecrna ca snaunrenno noneue or nxonxoro ecerxn onapn, c
xonro re sannamar ropnnoro n nepconana na pycxo-yxpanncxn
xopa no npemero na esnapcrnnero. H n rosn cnyua re neue nmar
nyxa or nomomra na connnn oprannsannn, xaro Amepnxancxoro
nannonanno reorpa]cxo omecrno no n npecara. A ryx neue ce
nponna n nnna cnna ne camo rxnara nannnocr, no n nnna
neocneomenocr ornocno nsnecrnn cxonn na rxnoro orxpnrne
npoexrn, n ro or neorannamnoro mnnano, sa xonro n rxnara
amepnxancxa nponnnnn ne ca nmann n na-erna npecrana. H
rxmo rasn npencropn na rxnoro orxpnrne me ce oxaxe o
ronma crenen ]aranna sa no-nararmnnre nm nscnenann.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
109
Tasn npencropn ce pasnnna camo ne ecernnern npen rx-
noro nscneonarencxo nremecrnne n n nponxenne na ne ronnn
sannmana na-nacrounno cneronnnre maconn menn. Ho axo n a
npornua ne ocoeno aneue or namara crpana, ocrana nsnn nnnma-
nnero na nrapcxara omecrnenocr xoero nanara r a e none
naxparxo nsnoxena ryx, ome noneue, ue no enn nnn pyrn npnunnn
r eme npemnuana y nac. A nonexe cne ormnnananero pasno-
narame c xomnerenrnn pasxas or enn or nennre rnannn yuacrnn-
nn, nrannancxn apxeonor Mapno sanor, moxem a ce nosonem na
nero.
128
Maxap n remnre, xonro sacra n cnora xnnra n pyrn noonn
ecrcenpn a nsnnsar nn or c]epara na nayunara nnreparypa, ro
e ne camo cc connno apxeonornuecxo opasonanne, no e nocnernn
ronma uacr or xnnora cn nmenno na remara sa norona n nennre
pasnnunn acnexrn, a na ne e samnrnn n oxropcxa nceprann. H
nmenno neronnr pasxas npnxnmuna enn cnop, nopxan n npo-
nxenne na mnoro mecenn or ynenapnara npeca, xaro ana n
cno npnnoc sa nnnoro ncxpenrnpane na remara sa norona.
129
Ero rosn pasxas, nsnoxen nn nsmoxnara na-xparxa ]opma:
Ome or cpeara na XIX nex na-nacrounno sanouna a ce nocn
cnyxr, ue na npx Apapar, namnpam ce rouno na rpannnara mexy
Typnn, Pycn n Hpan, ca sanasenn ocranxnre na Hoenn xonuer.
Tosn cnyx ce noxpanna ocoeno or ]pencxn nscneonaren, a n
ecrnnrennocr ]apnxanr or Fopo, uepnan Hanapa, xoro cne
excnennnra cn na Apapar npes 1955 ronna onac n Hapnx
napue pno. 3a nero rnpn, ue ro e nsen or ocranxnre na nnpoc-
nn Hoen xonuer, namnpamn ce na nncounna or 4625 merpa. A cne
xaro nonoxnn rosn xc na nscnenane c
14
C, oxasan nspacrra my
or 5,500 ronnn n ro nocrannn n ypeenn no rosn cnyua or nero
myse. Hpes nroro na 1971 ronna rpna a samnne sa Apapar n
ena amepnxancxa excnennn, nocrannna cn sa nen c nomomra na
orpomnn copxenn a pasronn rneruepa, n xoro ce namnpan
nnpocnnr xonuer. Cneronnara omecrnenocr e nsmyrena or orxa-
sa na rypcxoro npannrencrno a ae paspemenne na nnpocnara
excnennn a nocern cornernnre mecra or repnropnra na Typ-
nn. Typcxoro npannrencrno ocrana rnpo n orxasa cn a ae
cornernoro paspemenne na amepnxancxara excnennn, a nmecro
II
110
rona ana paspemenne sa rpnnenna nscneonarencxa paora n rosn
paon na nrannancxa apxeonornuecxa excnennn, ccranena or
unenone na Aconnannra sa npencropnuecxn nscnenann n Mnna-
no, n unro ccran nnnsa n anropr na xnnrara. Kaxro moxe a cn
npecrann ncexn pasymen uonex, nrannancxara excnennn ne namn-
pa nnxaxnn cnen or Hoenn xonuer na mcroro, or xoero Hanapa
onac cnora cxa, a mecrnnr noau na rasn excnennn, xoro
npnpyxanan n Hanapa, rnpn, ue ne e nnn ram nnxaxn Hoen
xonuer. B neuara sanounar a ce nonnar n crarnn na pasnn anropn,
nocranmn no cmnenne cmecrnynannero na ocranxnre or
Hoenn xonuer n anrenrnunocrra na cxara, namepena or Hana-
pa. Anropnre neue cn saanar nnpoca xax e morn Hoennr xonuer
a ocrnrne nncounna 4,625 m, r.e. xaxno e nno xonnuecrnoro noa,
nsnrnano ro o raxana nncounna n xe rasn noa ce e orrexna.
Excneprn no nonorn nx oxasnar, ue nnro n nnsxara, nnro n
aneunara oxonnocr, nxora ca pacnn opone, or unero pno e
cxara na Hanapa n Hapnxxn myse. Mexynpemenno ce paspacrna
n cxananr oxono amepnxancxara excnennn, xoro pasnonara c
mxer sa nscnenane na enn mnnnon onapa oxasna ce, ue raxana
nscneonarencxa oprannsann nsomo nma, a nscnenannra rpna
a ce nsnpmar or cnennanncrn na HPV, xoero ne ocrana n rana n
sa cnercxoro pasysnanane, no unero nnnnne cnercxoro npann-
rencrno oxasano corneren narncx npxy Typnn.
Bcnuxn resn npenocranxn, nesanncnmo or sacnnenn nnrepec na
omecrnenocrra or orxpnrnero na Pan n Hnrman, nocranr npo-
nxennero na nscnenannra nm n nenaronpnrna cnernnna n
npecara ce ornac xm npoexra rnpe pesepnnpano. B nauanoro na
cenremnpn 2000 ronna or pnrancxoro npncrannme Xn (Hull)
ornnana xopar Northern Horizon c nopenara excnennn sa rp-
cene ocranxnre na Hoenn xonuer. Tosn nr excnennnra e oprann-
snpana or oraroro amepnxancxo National Geographic Society, xaro
neue nsnonsna n pesynrarnre or conaxnre na Pan n Hnrman,
nacounaxn nscnenannra cn n uepno mope, n no-rouno n neronoro
mxno xpapexne. Hayuen pxononren na excnennnra e -p
upeepnx Xnnepr (Frederik Hielbert), a sa nononnre nscne-
nann e naer na-nsnecrnnr rmypxau, amepnxancxnr reonor -p
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
111
Popr Fanap (Robert Ballard), npnonn cneronna nsnecrnocr c
orxpnnanero na ocranxnre or Tnrannx n repmancxn xpcrocnau
Fncmapx, noronen npes Bropara cneronna nona. H rosn nr, xaxro
npn Apaparcxara excnennn, cneronnara npeca cnen c na-ronm
nnrepec nscnenannra n camo nxonxo nn cne npncrnranero na
excnennnra n rypcxoro npncrannme Cnnon moxe neue a ononec-
rn npnoro censannonno comenne: ynpannnanara or xopaa no-
nonnna-poor Little Hercules noxannsnpa neaneue or pera na
nounna or 95 m pnen npemer. Ome npen rosn npemer a
e nsnaen or noro na mopero n nscnenan, n Cnnon npncrnra
nnnenpesnenrr na National Geographic Society, Tepn Iapcn (Terry
Garcia), n ana nsnnenn npe npecara, ue e nmano camo enn no-
ron. Cneronnara npeca nesaanno npeana nonnnara. enn Tene-
rpa] nsnecrna orxpnnanero na Hoenn xonuer, nocnenan n or
rypcxara npeca. 3a rpnre ecernnern cne nponannnara ce Apapar-
cxa excnennn, nenara neuanna cnana neue e nsnenna n ryp-
cxnre necrnnnn c nsropr xoncrarnpar npnsemnanero na Hoenn
xonuer na rypcxa repnropn, a ncranyncxnr necrnnx Xmpner rp-
xecrnynam comana, ue Ho nn rypunn. Ho n rosn nr nsroprr
e npexenpemenen. Pxononrenr na excnennnra, Xnnepr, or-
nac xcuera or cxnonennara naxoxa sa naoparopnn nscnenann
n CAB, orxero cne nxonxo cemnnn npncrnrar orpesnnamnre
pesynrarn, cnope xonro nspacrra na orxpnroro pno e camo 200
ronnn. Hpn no-nararmnnre nscnenann na axnaropnra oxono
Cnnan, na 12 mnnn or pera n na oxono 100 m nounna, ca orxpn-
rn oaue cnen or nornano cennme, no excnennnra ne e n cc-
ronne a npncrnn xm neronoro nscnenane n n xpa na oxromnpn
Northern Horizon ce sanpma n ponnara cn, xaro cnenamara excne-
nnn n rosn paon ce nnannpa sa 2002 ronna. A ororana Texno-
nornuecxnr nncrnryr n Macauyserc ce saema a paspaorn nnano-
nere n ocmecrnn nocrponanero na nona nononnna c ncran-
nnonno ynpannenne, xoro n morna a nsnpmna n pasxonxn.
Hpes anrycr 2001 ronna nscnenannra ce npenacr n na namero
uepnomopcxo xpapexne, sa xoero nrapcxnre unrarenn ca cnoe-
npemenno nn]opmnpann (n esnn]opmnpann!) or ynenapnara
npeca, xaro or nxon ocoeno xomnerenrnn nnna ce nancnpar n
II
112
nen, saern or apcenana na Cryenara nona, c nen a rn yer, ue
amepnxancxoro pasysnanane e ocoeno sannrepecynano or cneenn
sa rosn paon n ne npnrexana pyrn cpecrna, c xonro a rn nony-
un.
130
B excnennnra, na xoro or nrapcxa crpana e npeocranen
yuennr xopa Axaemnx, nsnmar yuacrne paornn rpynn or
nrapcxn n amepnxancxn yuenn, no pxonocrnoro na -p Popr
Fanap n -p Herxo nmnrpon, xoro 16 ronnn npen rona npann
npnnre nononn nscnenann cc cmara nen n Fnrapn. o
npnxnmunanero na rasn nopena excnennn na 30 anrycr 2001 ronna
ca nscnenann na 80 nononn oexra n ca nanpanenn na 100
conaxa n noro na mopero, unnro npon nonexar na nscnenane
n nrapcxn n amepnxancxn naoparopnn, xaro npn nponxennero
na nscnenannra npes cnenamara ronna ce ouaxna re neue a
ar nsnpmenn c nomomra na nonara ynpannnana or pascronne
nononnna, xoro ororana rpna a e rorona sa ecrnne.
Ouaxnannra na mnpoxnre omecrnenn xprone n 3anana Enpo-
na n Amepnxa, no n y nac, or nponxennero na nscnenannra sa
Hoenn noron xaxro remara mexynpemenno eme napeuena ne
xa yonnernopenn. B Fnrapn nscnenannra xa npexparenn cne
mymna xamnann na maconnre menn, xonro mexynpemenno xa
cmennnn cocrnennnnre cn n nonanaxa n sanncnmocr or enn nenrp
n no om noxpnn, pxonoenn or ena n cma nennxa cnna, xoro
cne npnnnnoro orrernne or nrapcxara nonnrnxa yenrenno
emoncrpnpa ome nenax cnora nenoxonenma pemnrennocr a
nocrann namara ponna no cno nnen xonrpon. C ymeno nponeenn
mannnynannn na namara omecrnenocr camo sa ocem ronnn ce
cmennxa uernpn mapnonernn npannrencrna, sa xonro na nrapcxn
napo ce nrnnname n csnannero, ue cam e nspan, a n ecrnn-
rennocr xonnnre na ncnuxn rx ce pnaxa or eno n cmo mcro.
Ome or camoro nauano na nayunara ncxycn, nopoena or xnnore-
sara na Pan n Hnrman a n opn npen rasn ncxycn a e sanou-
nana Pycn no enn nnn pyr naunn npecran cnoero nannno orpn-
narenno ornomenne xm ne. H r xaro rona orpnnarenno ornomenne
me nonnne nerarnnno ne camo npxy no-nararmnnre nscnenann,
no n npxy rnxynannero na ororanamnnre pesynrarn or nscnena-
nnra, rpna a ce cnpem na rosn nponem no-nopono.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
113
Foc]opr nsymnn cnnmxn or ronma nncounna
131
(Hsrounnx NASA)
Bn ]nnma sa orxpnrnero na namara yuenn ce noxasna n camoro
nauano ornomennero na pycxara nayxa no nnpoca, npeaeno upes
npo]ecopa n enapramenra no apxeonorn na ynnnepcnrera n Hm-
xacrn Hanen Mapxonnu onyxanon,
132
saemam nncox nocr n n
Herepyprcxara axaemn na nayxnre, n ro ne n cexropa no reo-
norn, a no apxeonorn n ernonorn na pycxn napo. H nmenno ro
csana enn nn nayunara asa, npxy xoro me ce pasnne nona-
ra pycxa n cnanncxa ncropn na B. B. Ceon.
133
Hesanncnmo n
npornnno na pesynrarnre or conaxnre na Pan n Hnrman,
onyxanon me nanoxn n me nponxn cmo npes cnenamoro
ecernnerne a nopxa cnora resa, cnope xoro pycxo-
cnanncxnr ernoc nponsnnsa or ]nno-yrpnre. H no rosn naunn
npenac n nonoro xnnonerne nenre na nerenapnn mapxcncr-
apxeonor Bnp Iopn-uan.
134
Cnope rasn resa sa xoro,
xaxro nouepranar nspnuno nennre xpnrnnn, nma nnxaxnn
oxasarencrna, xonro a noxpenr n r e nno camo na es-
II
114
ocnonarennn npenonoxenn npennre na ]nno-yrpcxnre napon
opasynann npnara nnna or cnpemennn xopa, omnn n Enpona or
A]pnxa, xero uonexonoonnre mamynn sa na mnnnona ronnn ce
nnn npenpnann n xopa n sacennnn onennxonara sona n mxnn
xpa na sonara na neunn ne, a nnnara nmnrpanrn, cnenama cne rx
nx sacennna mxnara, Cpensemnomopcxara sona. H ry ca npecra-
nnre na reorpa]-reonor-apxeonor, xoro rnpn, ue nsnonsna cmo n
pesynrarnre or nscnenannra na (naneo)renernxara!
Tesara na onyxanon nounna nsxnmunrenno npxy npenonoxennero
my, ue sannnanero na uepno mope cc conena noa or cpensemnomop-
cxn acenn nno nocrenenen nponec, sanounan npen 20,000 ronnn n
ue nnxora ne e nmano xaracrpo]a or nna na nponsnsnoro cne paspy-
mananero na Foc]opcxn npoxo nanonenne. 3arona e nannno oc-
nnmo ycpnero, c xoero ro npann ncnuxo nsmoxno a oescnnn pe-
synrarnre or nscnenannra na Pan n Hnrmn, unnro conaxn onpo-
nepranar c mnoro cmecrnenn aprymenrn neronara resa. Hexa nonropnm
resn aprymenrn: ncnuxn conaxn n paona, sanr or nonre na Cpen-
semno mope, noxasnar npn nounna na conara o 10 merpa ocnonen
repen or cyxa sem, na ne cnenar nacnoxn, cpxamn nanocn, no n
nsmpenn cnaxononn paxonnnn n pyrn ocrarnn or cnaxonona
]ayna, a ome no-rope nacnoxn, cpxamn nanocn or Cpensemno
mope c ocrarnn or conenonona ]ayna. Ionmara cxopocr na nanns-
nara n cnaxononoro esepo conena noa e npnunnnna mnrnonenoro
sarnnane na nnara nerona ]ayna, a nnncara na xncnopo e onena o
opasynanero na orpomnn xonnuecrna ceponoopo, nonyunn ce npn
pasnaranero na rasn ]ayna. Hmenno ceponoopor, cpxam ce n
onnnre cnoene na uepno mope, ne nosnonna n o cera xnnora na
xaxnnro n a nno mopcxn oprannsmn n nero. Hsnnmno e a ce xasna, ue
nocrenenno samenne na cnaxara noa cc conena n nmano sa noc-
necrnne n nocrenenno samenne na ]aynara nnn opn npncnoconane
xm ne xaxnoro, cnope apnnnonara reopn, n cnenano a nacrnn
sa no-nponxnrenen nepno or npeme. H ne n oneno o nsmnpanero
na orpomnn xonnuecrna pna, nopan xoero ce nsnnnar 90% or no-
unnnnre non na mopero no 150 merpa or nonpxnocrra cc cepono-
opo, xoro ne nosnonna cmecrnynannero na xaxnnro n a nno opra-
nnsmn, a npecrannna n cmecrnena sannaxa sa oxonnara cpea.
135
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
115
pyr naxen aprymenr sa nnesannocrra na uepnomopcxara xa-
racrpo]a, no n sa nenara snaunrenno no-xcna or npenonarae-
mara ara, e orxpnnanero pycnoro na pexnre, nnnnamn ce npn
Craporo xopnro na pexnre on n nenp
(Ho Pan n Hnrman)
pyr naxen aprymenr sa nnesannocrra na uepnomopcxara xaracr-
po]a, no n sa nenara snaunrenno no-xcna or npenonaraemara
ara, e orxpnnanero pycnoro na pexnre, nnnnamn ce npn Cenepnoro
uepnomopne, n ocoeno craporo pycno na on, xoro cera ce nnnna
n Asoncxo mope, a npen rona aneue na mr. Ho rosn aprymenr ne
camo oopna pemnrenno resara na onyxanon, a ronopn n npornn
arnpanero na xaracrpo]ara npen 7500 ronnn (no xopnrnpanara
nepcn na Pan n Hnrman opn 8700 ronnn) npxy nponema sa
arnponxara me ce cnpem no-nararx. Kaxro me ce yenm npn no-
cnenanoro pasnnrne na cnrnra oaue, onyxanon n sa nero
nnara pycxa nayxa, me nanpanr npes cnenamnre ronnn ncnuxo
nsmoxno n nensmoxno, sa a oopr n enannnpar npe omecr-
nenocrra pesynrarnre or nscnenannra na namara amepnxannn. Te
me ar noxpennn or ncenonayunn nscnenann, asnpann na
nayunn mapxcnsm n neronnre nepmanenrno myrnpamn ]opmn or
yuennero na Iopn uan o nayunoro npnnoxenne na pano-
nrneponn mero, no n na mannnynnpanero sa cmnre nenn na
nscnenannra na uonemxnre renn, nonyunno orpomen nsxo or
1990-re ronnn nacam.
136
II
116
Axo n npn npnoro crnxnonenne na Pan n Hnrman c npecra-
nnrenn na pycxara nayxa npn cpemara nm n Herepypr a ne ce crn-
ra ome o orxpnr xon]nnxr, n nnsxnre ronnn cne nnoro nporn-
noecrnne na Pycn rona me sanoune n me ce nponn n nnna cnna
nn ncnuxn onacrn, cnpsann c nscnenannra na amepnxancxnre
yuenn. Or 3 o 7 mnn 2002 ronna n Foncxo, Hrann, ce cnnxna
mexynapoen cnmnosnym no nponemnre na uepnomopcxoro nano-
nenne c yuacrnero na cneronnonsnecrnn cnennanncrn reonosn, oxea-
nonosn n apxeonosn, nxnmunrenno n na nrapcxn npecrannrenn.
Hporoxonnnr rom or cnmnosnyma c rexcronere na oxnanre,
137
onen ome npes cmara ronna, o rosn momenr oaue ne e orne-
uaran, a npes oxromnpn/noemnpn na cnenamara ronna no neue
no ernara na UNESCO n c maconoro yuacrne na yuenn or Pycxara
]eepann ce cnnxna n Fyxypem ronma mexynapona xon]e-
pennn, xoro rpna a onn sa nenannnn pesynrarnre or ns-
cnenannra na Pan n Hnrman, xaxro n na nrapcxnre nscne-
onarenn. Hpes nyapn 2007 ronna nsnese n orpomnnr copnnx c
oxnanre na yuacrnnnnre n xon]epennnra,
138
npn xonro ocnon-
nnre remn ca xnnmarnunnre nponemn npes cnenennxonn nepno
n rxnara arnponxa c meroa
14
C, npecranena or na-nonnre
annn na pycxnre n nepycxnre naoparopnn.
139
Ecrecrneno, ome n
ynonnre ymn na oprannsaropxara na xon]epennnra n peaxropxa
na nporoxonnn rom, npo]. Banenrnna nxo-Xomax, ce orxnpn c
nponnunn ymn xnnoresara na Pan n Hnrman sa Hoenn no-
ron,
140
a nayunara paora ce nsuepnna c penna oxnan n npon-
xnrennn ncxycnn sa monmcxnre, xonro xnneenn n conenn n cna-
xn non. 3a ecerxnre mnnnonn ronone nsmpenn pnn npn naxnyna-
nero na conenara noa, xaxro n sa onoronnara nnnnnnsann n na-
mnre semn, ne crana n yma. Taxana nnnnnnsann ne nna nosnara
opn na pymncxn omaxnn na xon]epennnra.
141
Hpornnoecrnnero na Pycn c oprannsnpanara or ne xamnann
sacra na npno mcro nscnnanero na na-cmecrnennre nnpocn
or namara ncropn nponsxoa n ernnuecxn ccran na namn
napo, neronn esnx, neronara marepnanna n yxonna xynrypa, ocra-
nnnn cnonre noxn cnen n nna Rronsrouna Enpona n reuenne
na mnoro xnnonern. A 1yx c1ana nsnpoc sa nama1a nc1opn
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
117
a ne sa nnencxn no1on, nesanncnuo ann e nuano 1axsn. He
crana nnpoc sa cnrn, nponsnesnn n nxaxna oraneuena na
mnoro xnnonern or nac enoxa. H nesanncnmo or rona ann rosn
nnecxn noron e cranan npen 7,500 nnn opn 9,600 ronnn, sa
xonro arn cnopr nscneonarennre, ro ne moxe a nma onpee-
neno snauenne sa namara ncropn or nocnennre rpn-uernpn xnn-
onern. Ha namara sem oaue e nponsnsna neue n ncropnuecxara
enoxa xaracrpo]a or orpomen pasmep: n pesynrar na nspnrnanero na
nynxana npn ocrpon Canropnn, ynnmoxnn no-ronmara uacr or
nacenennero na nna Rronsrouna Enpona, a cne npnunnenoro no
ncxa nepornocr or nero npexcnane na Foc]opcxara nperpaa n
sannnane na uacr or repnropnra na crpanara nn nocrannn xpa na
ena nna ncropnuecxa enoxa, nsnecrna no nasnannero Kpnrcxo-
Mnxencxa nnn Mnnocxa. A ue rasn xynrypna enoxa e npornuana
enonpemenno n napanenno no nnara repnropn na Enponecxn
Rronsrox saeno cc ceneponsrounara uacr na Mana Asn, oro-
rana cnpsann n ennno nno n c enopono nacenenne, noxasaxa ne
camo apxeonornuecxnre nscnenann npes nocnennre ecernnern,
no n npoyunannra na naneonnnrnncrnxara. Ho ro noxasaxa cmo
nscnenannra n ena nona sa apxeonornra onacr naneorene-
rnxara, na xonro rpna cmo a ce cnpem, ome noneue, ue no enn
nnn pyrn copaxenn pesynrarnre or resn nscnenann nnn ce
xpnr or omecrnenocrra, nnn nx ce npecranr n mannnynnpan
nn, maxap n cnyua a ce xacae o rounn n oexrnnnn annn na
ena rouna nayxa. Hesanncnmo or rona, xax re ce nnrepnpernpar or
sannrepecynannre crpann.
Hpes oxromnpn 1990 ronna sanouna nscneonarencxara enocr
no enn mexynapoen nayuen npoexr c yuacrnero na yuenn or na
40 pxann, xoro n cnenamnre ne ecernnern me ce oxaxe na-
amnnnosnnr, na-cxnnr, na-mnorocrpannnr, no cmo raxa n
na-pesynrarnnr n ncropnra na apxeonornra. Maxap n neronara
ocnonna saaua nsrornnero na orpomna asa annn, cnpsann c
ycrpocrnoro, ccrana n cnenn]nunnre ocoenocrn na uonemxnre
renn npxy nnara repnropn na namara sem n sa nnara ncropn
na uoneuecrnoro a nma xaro ocnonna nen nsnnnuanero na cnee-
nn, cnomaramn sa opara cpemy npenmno nacnecrnennre onec-
II
118
rn, resn cneenn me ce oxaxar nsxnmunrenno naxnn cmo n sa
apxeonornra, ernorpa]nra, no n sa nnnrnncrnxara, npn pemanane-
ro na rexnnre ocnonnn nponemn, ornacmn ce o nponsxoa, pas-
nnrnero n cmecnanero na pasnnunnre ernocn na semra.
142
H rxmo
resn annn me ce oxaxar neyonn sa nonnrnnnre n ncropnnnre or
nxon pxann, xonro me nsnonsnar ncnuxn cpecrna sa omanona-
xanane snauennero na nonyuennre pesynrarn, a cmo n sa rxnoro
mannnynnpane.
3a eno n nononnna ecernnerne rosn npoexr, nsnecren no nas-
nannero Human Genome Project (HGP), nsrorn asa annn, cc-
roma ce or rpn mnnnapa ]nma n nenrn]nnnpa rennn xo na
1,500 onecrn, xaro npeocran cneennra or rennnre nscnenann
sa cnoona ynorpea or yuennre n pasnnunnre onacrn na nayxara,
nxnmunrenno ncropnnnre n apxeonosnre. H ome npnnre nscnena-
nn, nounnamn na cpanara asa annn, npomenr ns ocnonn oce-
ra cmecrnynamnre npecrann sa nponsxoa n cmecnanero na napo-
nre a rona sacra npen ncnuxo namn napo, no n esxoneunnre
cnopone sa neronn nponsxo, nanaramn c nnmo neoocnonannre o
cera rnpenn, ue neronnre ocnonarenn nnn omnn or aneunn
Hsrox nnn Cpena Asn, xaxro n ue macara or neronoro nacenenne
nnn cnannn or saxapnancxnre nara. A resn nscnenann no-
xasnar cmo n ue namnr napo, no cmo raxa cpenonexonnoro n
anrnunoro nacenenne na cpensemnomopcxn paon, nma nnmo o-
mo c nacenennero or Cpena n Cenepna Enpona, a e rcno cnpsano,
xaxro n nacenennero na namara crpana, c na-craporo nacenenne na
Mana Asn, xero ce sapaxa npnara enpasncxa nnnnnnsann n
ncropnra no cmo n npnara arpapna xynrypa. H no raxn naunn
pesynrarnre or resn nscnenann nocranr no nnpoc rocnocrna-
mara ocera reopn, ue nocnrenn na namara xynrypa n nnnnnnsann
nnn nomacxnre napon. Taxa ce nornpxana cxnamanero, ue ns-
nnxnanero na yxonnara n marepnannara xynrypa e nenocpecrneno
sanncnmo or pasnnrnero na arpapnara xynrypa npn ycenano nace-
nenne a nomacxnre napon n na-op cnyua cnococrnar sa
pasnpocrpanennero na rasn xynrypa, no mnoro no-uecro re ynn-
moxanar.
143
* * *
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
119
Kax n o xaxna crenen me ar mannnynnpann pesynrarnre or
renernunnre nscnenann npes ronnnre, nocnenann rxnara npna
nynnxann, nne nma a moxem a nnnm nnxe no-cno, orxonxoro
na xaprara, nynnxynana or Kanann-C]opna, Menonn n Hnana, n n
xomenrapnre nm xm ne, nomecrenn n crananara mexynpemenno
ocnonen rpy no rosn nnpoc rxna xnnra.
144
3arona n ryx ce nynn-
xyna ne camo xonne or opnrnnana, no n nerono npeueprano xonne,
xoero rosn nr no nsxnmuenne ce ana or enn ncxpen npnren na
namn napo n nncoxoxnann]nnnpan nosnanau na neronara xynrypa
n nscnenannra na ocranannre anropn rasn xapra n cneennra,
xonro r ana, nnar nannno nrnopnpann. Cmnr anrop
145
cn nos-
nonna opn a nsrxne n xomenrnpa ocnennra no ne, cnope
xonro cpensemnomopcxnr renernuen rnn nn nmenno rpnxnr n
or nero sanouna ne camo enponecxara nnnnnnsann, no n pasnnrne-
ro na enponecxn renernuen rnn. A ue n no-ronmara uacr or repn-
ropnra, na xoro nsnnxna n ce pasnnna rosn rnn, nnxora ne ca xn-
nenn nnxaxnn rpnn, anropnre-renernnn ouennno ne snar n rona
ce ornac xaxro sa Mana Asn, raxa n sa nenrpannara n sananara
uacr na Fanxancxn nonyocrpon n Rxna Hrann, a ncropnra na
resn crpann ouennno ne e nosnara na resn anropn n no-cnennanno
na Kanann-C]opna, xoro no-nopono ce sannmana c nnpoca. B
cno cnenam rpy (nx. en. 80) cmnr anrop, n ouaxnane na
rpmxn onannn or cnonre nncoxoopasonann unrarenn, saana pnro-
pnunn nnpoc: xax e nsmoxno amepnxannnre, xonro crpor na-
moepnnre camonern, a nsyuanar uonemxara ncropn ns ocnona na
nenara yxnanna nnrepnperann or Fnnnra nnn c pyrn ymn
xax e nsmoxno cnpemennnr rexnnx-cnennanncr a npna n Fora?
As ne nosnanam nnxoro, xoro a e orronopnn na nocnenn nnpoc
no-rouno n no-cno or Anman, a neronoro mcro na crnnnara
na uonemxoro nosnanne e nensmepnmo no-nncoxo or mcroro, xoero
saema anropr, nosnonnn cn a saana raxn nnpoc. Bo ce ornac
nx o Fnnnra xaro nsrounnx sa nosnanane na uonemxara ncropn
n nennre anropn ca nosnanann uonemxara ncropn snaunrenno no-
ope or Kanann-C]opna n ca mornn a pasnnuanar no-ope or
nero orennnre enponecxn n asnarcxn napon, opn es a nos-
nanar crpoexa n ycrpocrnoro na rexnnre renn. H ne npanr raxnna
II
120
rpyn rpemxn, xaxnnro n enara or ocnonnnre yunnnma n Enpona
ne morar a cn nosnonr.
A rona, xoero cnrypno me nanpann na-cnnno nneuarnenne na
rpamornn cnpemenen unraren, e, ue annnre or renernunnre ns-
cnenann, nocnyxnnn xaro ocnona sa pasrpannuananero na oren-
nnre renernunn rnnone npn pasnnunnre enponecxn ernocn, ne no-
xpenr c nnmo rocnocrnamnre n cnpemennara ncropnuecxa nayxa
reopnn sa mnrpann na nxaxnn cn cnannn n cxannnannn or
Cenepna n Ceneponsrouna Enpona nnn na nxaxnn monrononn n
rmpxo-]nno-yrpn n namnre semn. H nacenennero nm, nnpexn mno-
roro ynnmoxnrennn nonn, noenn cpemy pasnn namecrnennnn, a n
nnpexn nepmanenrnoro my pascennane no ncnuxn nocoxn n ncnuxn
xpanma na cnera, sanasna n reuenne na mnoro xnnonern ocnon-
nnre cnenn]nunn xauecrna na cno ren. H rona ouennno cncem ne
npornnopeun na enonmnnra na ocnonnn rnn, xoro cmo ce oo-
rarna or npsxara c pyrn omecrna n napon, samoro xonxoro n
a cme aneu or nosnananero na nennre n nacoxnre na mnposanne-
ro, mnoro rpyno moxem a onycnem, ue neronara npxonna nen e
cxpanennero n sanasnanero uncrorara na rosn ocnonen renernuen
rnn. Fespasnnuno xora, xax n npn xaxnn ycnonn ro e csaen.
Tyx nsnnxna nnpocr: Hmar nn pesynrarnre or nscnenannra
no Human Genome Project nxaxna npsxa cc cnopa ornocno uep-
nomopcxoro nanonenne n no-cnennanno c neronara arnponxa? 3a
ocnonannra na Pan n Hnrman a arnpar rasn ronma npnpona
xaracrpo]a n 5,550 r. np.Xp. eme cnomenaro no-rope nopono re
nounnar na naoparopnnre noxasann or nscnenann, nsnpmenn
ns ocnona na cpxannero na nsorona
14
C n nponre or conaxn,
nsern na mnoro n pasnnunn mecra n sanrara cc conena noa sona.
Ho n rasn arnponxa ce nnxa na nxon or nscneonarennre mnoro
xcna, xaro nsxoxar or npenocranxara, ue uepnomopcxoro nano-
nenne e nenrnuno c Bcemnpnn noron. H Pan, n Hnrman npe-
narar nona no-rouna arnponxa, ns ocnona na no-cnpemenen mero,
nsnonsnam annnre or pasnaanero na pyr panoaxrnnen nsoron n na
mexynaponn cnmnosnym no nnpocnre sa uepnomopcxoro nanone-
nne npes 2002 ronna nocounar neue ronnara 7,160 np. Xp
146
. A rasn
ronna e ome no-oraneuena or peannara ncropn na nacenennero n
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
121
Cpensemnomopcxnr renornn (no C
Pasnpocrpanenne na cpensemnomopcxn renornn
Iopuum :epmer e ronue ua opueuua.a om Cavalli-Sforza, c. 293
o.uum :epmer e no nvo.urauma ua H. Haarmann, c. 33
T+uomo no.e ooosua:aea ua-eo.+ama roueumpau ua eeuuume +v ocooeuocmu
II
122
namara ponna no n nsomo or peannocrra. ue n nere arnponxn
nounnar na meron, xonro ne morar a ar npnern cepnosno, a
ome no-manxo a cnyxar sa xaxnaro n a nno opnenrnponxa
ornocno xpononornra na marepnannara n yxonnara xynrypa, no n
ncropnra na rona nacenenne, eme noxasano no-rope ocraruno
nopono n oocnonano. Ho resn arnponxn npornnopeuar ne camo
na spann pasym re ne namnpar cnora noxpena n n nna
nopenna or aprymenrn or pasnnuno ecrecrno, c xonro ne moxem a
ne ce copasnm, ome noneue, ue re nponsnnsar or onacrn na
nayxara n npaxrnxara, xonro sa pasnnxa or pesynrarnre, nonyuenn
npn nscnenannra c panoaxrnnnn nsoronn morar a ar
nponepenn. A ocnen rona nsanmno ce onnnar n noxpenr.
Hesanncnmo or mnronere n nerennre sa Bcemnpnn noron, sana-
senn xaxro neue eme nsrxnaro no-rope y mnoxecrno napon
na ncnuxn xonrnnenrn, y namn napo n neronnre ccen, c unero
nacenenne n aneunoro mnnano ro e npecrannnan ennno nno,
ca sanasenn cmo pasnnunn nepcnn sa cnomen or noron nnn nano-
nenne. Te oaue ca cnpsann cc cnrn or ncropnra n mnnanoro
na resn napon n ro ne or nauannara ncropn, a neue or ena
ncropnuecxa enoxa, cnomenr sa xoro e ome xnn n rona nacenenne
n ne ce ornac o nauannara ]asa na neronn xnnor, xaxro ce npe-
ana mnrr sa Bcemnpnn noron npn nsnnenponecxnre napon
nesanncnmo or nnecxn pasxas. Hpnmepn sa raxnna cnrn, na-
mepnnn orpaxenne n namn n pymncxn napoen enoc, ca nocouenn
ne nenax,
147
a pasxasa sa enxannononn noron
148
napnanr na
nnecxn pasxas namnpame cmo na mnoro mecra n cpannnrenno
xcnnre sanncn na rpnxara mnronorn, nacnennn craporo ycrno
npeanne na npnonauannoro anxancxo nacenenne. B nrapcxn n
pymncxn ]onxnop, xonro nmar om nponsxo, ne crana yma
oaue sa nerenapnara penna ncropn, a sa cnrn, cnpsann no-
cxopo c xaracrpo]nuecxn npecrann. Cpxannero na resn pas-
xasn n rexnnre noponocrn nsxnmunar nannno ncxa mncn, ue
morar a ce ornacr sa ena enoxa, oraneuena na ner nnn mecr
xnnonern or npemero, xoraro re ce npeanar n perncrpnpar or
cnenamnre noxonenn. A sa resn cnenamn noxonenn re ne ca uyx-
n, a cnon pasxasn or npemero na rexnnre npaornn, a ne or npeme-
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
123
ro na nxaxnn nemepnn nony-xopa, nony-mamynn. H npecrannre
sa norona n namnre semn ne ca cnpsann c xone, npensnnxann
neonxnoneno no pasmepn nanonenne. Hpn rx ne ce ronopn n sa
cnacenne c nnanarennn cone. Ionopn ce sa eno crpamno uepno
mope. H raxa ro napnua camo namero nacenenne n nacenennero no
cenepnoro my xpapexne, oxaro sa rpnnre ro e rocronpnemnoro
mope Pontos Euxeinos xoero nasnanne nsnpnemar n pnmnnnre.
Tona, ue cnrnra or rasn yxacna xaracrpo]a ne ca ce sanasnnn
n csnannero na cnenamnre noxonenn, a ca saneuarann noxo n
nocsnannero na nenn nam napo, e cnpsano c enn ncnxono-
rnuecxn nponem, na xoro Hmanyen Bennxoncxn nocnemana cnora
nocnena xnnra, Ko.ermueuama saopaea.
149
H n rasn cn xnnra ro
cnpa noyxnre, nonyuenn or cnora nonynexonna nscneonarencxa
enocr, sa a ornpann npeynpexenne xm cnpemennnre nonn-
rnnn, nsnpanenn npe npara na ena ema cneronna nona, xoro
ne camo n ynnmoxnna nnara yxonna n marepnanna xynrypa na
uoneuecrnoro, cpana n nponxenne na xnnonern, no me sann-
un n n xonexrnnnara my namer cnomena sa rasn xynrypa n sa ncnu-
xnre my ocrnxenn. Hmenno n xonexrnnnoro nocsnanne na na-
mn napo e sanasen cnomenr sa rasn xaracrpo]a, nspasen n yxaca
or noara, namepnn cnoero orpaxenne xaxro n neronn ]onxnop, ra-
xa n n npaxrnuecxn my xnnor, sa xoro nnro napooncnxonosnre,
nnro ernorpa]nre morar a namepr nxaxno ocnenne.
150
He n nocsnannero, a n namerra na nacenennero na anxancxnre
napon oaue ce e sanasnn cnomenr sa Foc]opa xaro npoxo, xpa-
nemxn po, cnpsnam Enpona c Mana Asn, a ne xaro nporox, pas-
enm xonrnnenrnre. H xoraro rona nacenenne ce nscenna or cnora
ponna cne xaracrpo]ara, ro nsnma cc cee cn nmenara na mnoro
cennma n pyrn npnponn saenexnrennocrn, sa a rn npeae na
nonnre cn nocenenn. B rona uncno e n nmero na Foc]opa Knme-
pncxn Foc]op, xoro n n nonara nm ponna neue ne e po, a
nporox, pasenm rexnnre nocenenn or ornnara sem, xero
xnner uyxn napon. H resn nmena ne sanacr rpnxn xononncrn,
sacennnn ce no xpapexnero, xaxro rnpr ncropnnnre n ]nno-
nosnre, a nporonennre or xaracrpo]ara ernnn, samoro me rn or-
xpnem ne camo n rpnxnre xononnn, a no nnara repnropn, xero
II
124
re ca ce npecennnn. H ryx nnpocr e: Ko ncropnuecxa namer me
nomnn n reuenne na mecr nnn ceem xnnonern nmenara na ynn-
moxenn rpaone? H pyrnr nnpoc, xoro rpna a nocnena:
Hmano nn e npen ceem nnn opn ocem xnnonern raxnna rpa-
one? A axo e nmano, na xaxn esnx ca nnn rexnnre nmena?
Kaxno noxasnar apxeonornuecxnre nscnenann no rosn nnpoc?
Hpnoro, xoero ncxam eeno a nouepra, e, ue apxeonornra
pasnonara c nsnnpeno mnoro annn, xonro ronopr npornn panno
arnpane na nanonennero n uepnomopcxn paon. B Fnrapn nma
mnoro npoyuenn n ome nenpoyuenn cennmnn mornnn c apre]axrn
or ncnuxn ncropnuecxn enoxn, npes xonro e npemnnano nacenenne-
ro na namara crpana. H xoero e ocoeno naxno: nxon or resn morn-
nn cpxar apre]axrn nmenno or ncnuxn resn enoxn, xoero rono-
pn, ue nesanncnmo or pasnnunn nnmnn ]axropn, npexcnann sa ns-
necrno npeme xnnora n cornernoro cennme, ro ce nsononna na
cmoro mcro n ornono nponxana. Hpn ncnuxn nscnenann o
cera cennmnn mornnn ce saensna cmara nocneonarennocr na or-
ennnre ]asn nnn enoxn or pasnnrnero xoero npann nsmoxno n
rxnoro napanenno npoyunane n cmenpemenno ycranonnanero na
ornocnrennara nm xpononorn. o ryx ncnuxo e rouno n nannno
saxonomepno. Hecopasnocrnre n napaoxcnre ce nonyuanar or
momenra, xoraro ns ocnona na meroa
14
C sanouna a ce rpcn a-
conmrnara xpononorn na orennnre nnacrone, npn xoero nepxo
ce nonyuanar cnnno ornnuanamn ce nomexy cn annn sa arnponxa
na rnpe nnsxn no nn apre]axrn n nenn cnoene or pasnnunn ap-
xeonornuecxn oexrn. Ho ce cnyuna n npn pasnnunnre cnoene or e-
na n cma cennmna mornna nocneonarennocrra na xpononornra
nm a ne cnnaa c pasnonoxennero na orennnre cnoene r.e. on-
nnre cnoene a ce oxaxar npn cnocrannero na nonyuennre c mero-
a
14
C annn snaunrenno no-xcnn or ropnnre. Hancrnna, npn none-
uero raxnna necornercrnn resn pesynrarn nnn ce npemnuanar,
nnn nx ce naraxar n pamxnre na onycrnmn ronepanc o nxo
npnemnnna crenen. A rona ce npann, nonexe naoparopnra, xero
ce nsnpmnar nscnenannra, e ena n cma. H ry nma n ne moxe
a nma nnmo omo c nayxara n n cnyua ne e nsmoxno a ce
ronopn sa oexrnnnn n xopexrnn nscnenann.
151
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
125
Kepamnxa or xynrypara Tpnnonne-Kyxyrenn
(Pasnnunn maman n nsrounnnn)
II
126
Ho annnre or apxeonornuecxnre nscnenann noxasnar ne camo
nannunero na pasnnunn xynrypn, pecn. ncropnuecxn ]asn or pasnn-
rnero na xepamnxara n nnacrnxara, nsnecrnn no pasnn nasnann n
apxeonornra na enponecxn neonnr, a cmo n rxnara nocneo-
narennocr n nsanmoornomenne npn apxeonornuecxnre xomnnexcn n
namara crpana. H resn orennn xynrypn, unnro namernnnn nsnn
namara crpana cpemame nourn es nsxnmuenne nsonnpann n es
npemecrnennnn, na xonro re a npecrannnar nponxenne, no n
na-uecro es xaxnoro n a e nponxenne n pasnnrne na rexnnre
xapaxrepnn enesn, npn namnre cennmnn mornnn orxpnname xaro
neennmn uacrn or ccrana na rexnnre apre]axrn, namnpame rn n
nxon or mexnnnnre cnoene n mnorocnonnre xomnnexcn. A rona
noxasna, ue re npecrannnar uacrn or xynrypara na omoro anro-
xronno nacenenne na uepnomopcxn paon n Mana Asn. Orxpn-
nanero na cxonn apre]axrn nsonnpano n nsnn rosn pernon noxas-
na, ue ram re ne ca uacr or mecrnara xynrypa, a ca onecenn ornn,
or namn pernon, n ro npenmno n xpa na neonnrnara enoxa, xaro
npenacnero nm n raxona ronmo xonnuecrno moxe a ce cnpxe
enncrneno c macono npecennane na neronoro nacenenne nonp
xaracrpo]ara or nanonnanero na ronma uacr or repnropnra my.
H na-xapaxrepnn npnmepn sa rona namnpame nmenno npn cennm-
nnre mornnn n Fnrapn, n ro n cnoenere, npemecrnamn nano-
nennero, xaxnro e cnyuar c Kapanono, Bapnencxn nexponon n
ypanxynax nmenno ram cpemame ne camo anrponomop]nnre
ypnn, nsrornenn snaunrenno no-pano or mnoroponnre rexnn xonn
n Honma, npxy xonro ce cnpxme nopono n nauanoro na rona
nscnenane, no n ronm po opasnn or r.nap. Tpnnoncxa xynrypa
n Monona n Vxpana, sa unro nponsxo ce nor cnopone noneue
or 70 ronnn.
152
Koraro n xpa na 1972 ronna eme orxpnr Bapnencxnr nexpo-
non, na-ecrecrneno e a ce norpcr n orxpnr nnsxn napanenn
na neronara xepamnxa snarapcxnre nponsneenn ocranaxa n o-
cera es napanenn. Taxnna napanenn n Fnrapn xa orxpnrn n
Koxaepmen n Kapanono VI, a nnocnecrnne n na mnoro pyrn
mecra n rnanno n ypanxynax, no cmo n Pymnn n n Mexypeune-
ro. Hpn rona omoro sa cornernnre cnoene, cpxamn apre]axrn
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
127
Heonnrna xepamnxa or Fnrapn (uepr. X. Toopona / Hn. Bacon)
1, 2 n 12 Peyrnre npn Tennm, 3 Craposaropcxn mnnepannn ann,
4 Kanononen, 5 n 8 Kpaxpa npn Hepnnx, 6, 7 n 10 Hexnmx npn Inonnn,
9 Rnannre, 11, 14, 17, 18, 19 n 20 ypanxynax, 13 Pyce, 15 n 16 Asmamxa mornna.
II
128
Hpoyuenn neonnrnn cennma n Fnrapn
1. Kapanono
2. Asmamxa mornna Cr. 3aropa
3. Fanra mornna (Kannran nmnrpneno)
4. Fnxono
5. Fopen
6. Iaapeno
7. eneapran Mapnna
8. Esepo
9. 3aropnn
10. Knpnnono
11. Konena
12. Kocrneno
13. Kpymonrpa
14. Kyxona mornna
15. Henono
16. Meuxmp
17. mon
18. Mpen
19. Cneno
20. Crapa 3aropa Mnnepannn ann
21. Crapa 3aropa Oxpxna onnnna
22. uaranxa (nopono)
23. Rnannre
24. carene (Hnonnn)
25. Ionmo enueno
26. Bnnnna
27. Onuapono
28. ypanxynax
29. 3aner
30. Koxaepmen (Bymen)
31. Komynape
32. Kypar
33. Bapna naxonnn xnnnma
34. Hencxn
35. Honnnna (Tpronnme)
36. Pannrpa
37. Pyce
38. Cana
39. Canmanono
40. Cmono
41. Coxon
42. Xncapnxa Pasrpa
43. Xornnna
44. ypanxynax
45. Fpennna;
46. Fyxono
47. Bona (Honeu)
48. Iopnn Hacapen
49. Ipaemnnna
50. eneramxa nemepa
51. 3amnnen
52. Hxrnman
53. Kpnnoon
54. Oxonrnana (Innnne)
55. Oxoen
56. Hexnmx (Inonnn)
57. Hepnnx xpenocrra Kpaxpa
58. Caonen
59. uenoneu
60. uenoneuene
61. Kpemnxonnn
62. Moponnna
63. Pamxa nemepa (Tpnrpa)
64. Bana
65. Heronannn
66. xono
67. Cnarnno
68. Tononnnna
69. Cenape.
Hpoyuenn neonnrnn nexpononn n ennnunn norpeenn n Fnrapn
1. Bapna I
2. Bapna II
3. Ionmo enueno
4. Bnnnna
5. Kypar
6. Pyce
7. Honnnna
8. Onuapono
9. Hnnx
10. Kasannx
11. eneramxa nemepa
12. Kannara nemepa
13. Ipaemnnna
14. Asmamxa mornna
15. Kpymonrpa
16. ypanxynax
17. Pannrpa
18. Tpronnme
19. enn
20. enn
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
129
Hpoyuenn neonnrnn cennma n Fnrapn
(Ho X. Toopona, 1986)
Hpoyuenn neonnrnn nexpononn n ennnunn norpeenn n Fnrapn
(Ho X. Toopona, 1986)
II
130
3narnn annnxannn or Bapnencxn nexponon, Hapoen myse Bapna
(uorocnnmxn: Nippon Television Network Cultural Society)
or rasn oma xynrypa, e, ue cne resn cnoene npn ncnuxn cnyuan
xnnorr n cornernara cennmna mornna ce npexcna sa nsnecrno
npeme rona ca raxa napeuennre xnarycn, xonro ouennno ne ca
npnunnenn or nxaxnn xnnmarnunn nsmenenn, sacrannnn mecrnoro
nacenenne a nanycne cnonre cennma, xaxro rnpr apxeonosnre.
Cne nsnecrno npeme cennmara ornono ce sacennar n npexcnanero
na xnnora n rx ouennno ne rpae mnoro cronern n opn xnn-
onern, xaxro ncxar a nn yer cmnre apxeonosn, samoro npn
nsononnanero na xnnora namnpame nannno ecrecrnenoro npo-
nxenne n enocrra na sanarunnre n npnnaranero na cmara
arpapna rexnnxa.
Bs ocnona na ororanamnnre npecrann ornocno xpononornra
na xanxonnra n nenn paon na Enpasn, Bapnencxnr nexponon
eme arnpan n rperoro xnnonerne np.Xp., a rona, ue neronnre
apre]axrn, xaxro n rexnnre napanenn or pyrnre nrapcxn cennm-
nn mornnn, necmneno npexoaa1 sannnanero na nsrounara repn-
ropn na namara crpana npn uepnomopcxara xaracrpo]a, rpna a
nocrann n xpannre xpononornuecxn pamxn sa ne. Ho xaxn naunn
resn pamxn xa nsrernenn c noneue or rpn xnnonern nasa, nn
noxasnar nynnxannnre npxy nscnenannra c meroa
14
C, sanou-
nann eno ecernnerne npen rona.
153
H rxmo pasnnrnero n yc-
npmencrnanero na rosn mero, sa xoero ncxar a nn yer nero-
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
131
3narnn annnxannn or rponnna n nexponona na Anaxa Xtomx
(uorocnnmxn: Myse na anaroncxara nnnnnnsann, Anxapa)
nnre npnnpxennnn, noxasna ocraruno cno nocneonarennoro
my oraneuanane or npaxrnxara, no n or peannocrra, na xoero eme
opnaro manxo no-rope nnnmanne. A axo ce onnrame a xopnrn-
pame n onycrnmn ronepanc n resn ]anracrnunn arnponxn,
xaro rn naronm xm pesynrarnre or nscnenannra na nsernre npn
conaxnre marepnann nnn xm ome no-nonara, npenoxena or
Pan n Hnrman xpononorn,
154
rorana me nsnesem oxonuarenno or
c]epara na nayxara n me sarynm ncnuxn onopnn rouxn, neoxon-
mn sa nsyuananero na nnara penna ncropn n xynrypa na Enpasn.
Txmo arnponxara na apre]axrnre or Bapnencxn nexponon n no-
cnennanno namepennre n rpoonere snarnn yxpamenn n annn-
xannn, arnpann c nomomra na meroa
14
C ornauano n uernproro
xnnonerne np. Xp., a cne mnoroxparnnre yrounenn na meroa
snaunrenno no-pano n pexnamnpann or namnre apxeonosn xaro na-
craporo snaro n cnera n c rosn ernxer npecrannn na mnoro nsnoxn
n Enpona, Asn n Amepnxa, noxasna xonxo norpemnn morar a ar
pesynrarnre or resn nscnenann.
155
3amoro nscnenannra me
noxaxar, ue or mnoro ecernnern ca nsnecrnn nponsneenn na
cmoro snarapcxo arenne n Anaronn, cxpannann n Myse na Ana-
roncxara nnnnnnsann n Anxapa, unro arnponxa manxo npen 2,200
ronna np. Xp. ce nornpxana n or nncmenn nsnopn sa ncropnra
na Xercxara pxana.
156
A resn annn ce cnpsnar n c annnre or
II
132
Xanxonnrna xepamnxa or Fnrapn (1-5) n Kyxyrenn/Monona (6).
ueprexn H. Mller-Karpe (1-5) n H. Ieoprnen (6)
ocranannre apre]axrn, orxpnrn n cmn nexponon, xonro or cno
crpana rn cnpsnar n c pyrnre namernnnn na xanxonnrnara xynry-
pa n namara crpana n n ccennre semn na cenep n ceneponsrox n
unro arnponxa npn ncxo nonoxenne npemecrna nenocpecrneno
sannnanero na repnropnnre no sananoro n cenepnoro xpapexne
na uepno mope cc cpensemnomopcxa noa, oneno o orpomna
exonornuna xaracrpo]a n npnunnnno nscennanero na ronma uacr
or nacenennero na cenep, ceneponsrox no n ceneposana.
Cpannennero na arnponxara, ycranonena or apxeonosnre ns
ocnona na meroa
14
C, noxasna xonxo acypnn n uyxn na pasyma
morar a ar pesynrarnre or npnnoxennero na rosn mero. 3amo-
ro, cnope resn pesynrarn, nsopasennr na ropnara cxema nocneen
c rpna a e ne o rpn xnnonern no-non or ocranannre. A na
ccenara crpannna nnxame nsopaxenn or xepamnunn cone,
nsnnxnann no nnoro nporexenne na xanxonnrnara xynrypa y nac,
nsuncneno na 2 o 3 xnnonern na-ouennn ca npornno-
peunra na rosn mero c pasyma npn conere na npenocnenn
pe, xonro rpna a xapaxrepnsnpar rpnre ]asn na rasn xynrypa.
157
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
133
Heonnrna xepamnxa or Fnrapn
(Ho X. Toopona / Hn. Bacon)
1. Fpennna (Kynrypa Ipaemnnna I ]asa), 2. Asmamxa mornna, 3. Meuxmp,
4. Fpennna (Kynrypa Ipaemnnna I ]asa), 5 n 6. Ionemanono xane npn Caonen,
7. Cana (I ]asa), 8. Cana (II ]asa), 9. Ionmo enueno (Cana, III ]asa),
10, 11 n 12. Ipaemnnna Mano none.
II
134
Anaxa Xtomx
Xpeuecxn nncnrnnn n orpnnnn or norpeenn n
Bapnencxn nexponon
Orpnnnn
(Pasnn nsrounnnn)
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
135
Anaxa Xtomx
3narnn n cpepnn yxpamenn, annnxannn n cone or norpeenn H, D n MA rope
C]nnxconara nopra (cnpemenno ccronne) ony
(Ho Hermann Mller-Krampe)
IOTH H IETH II
136
Hesanncnmo or nponemnre c xpononornra n cnpsnanero na
uepnomopcxoro nanonenne c Fnnecxn noron, nscnenannra na
Pan n Hnrman nmar nsnnpeno ronmo snauenne sa nrapcxara
ncropnorpa]n a ryx ne rpna a sapanme n nscnenannra na
npo]. Herxo nmnrpon or Bapna, xoro ecer ronnn npen nama-
ra amepnxannn ne camo nocran resara sa uepnomopcxara xaracr-
po]a, no n npn nsnpmna nononn npoyunann na repena, no-
xpennnn rasn resa, xaro no raxn naunn ana pemnrennn nmnync
sa nocnenannre nscnenann n ncxycnnre no rx. Tesn nscnena-
nn ome ne ca nonyunnn nxnmara onenxa or crpana na oproox-
cannara nayxa n cnrypno nma a nonyuar cxopo, nonexe nporn-
noecrnnero na onpeenenn sannrepecynann nnna n crpann e mno-
ro cnnno. Or pyra crpana, xaxro ncxo saenexnrenno orxpnrne, n
rexnnre pesynrarn ne morar nenara a ar npenenenn n nnara
mnorocrpannocr n xomnnexcnocr na nnpocnre, cnpsann c rx.
3amoro ryx cncem ne ce xacae o xonxpernsnpane na r. nap. Fnne-
cxn noron. B ecrnnrennocr nnecxnr pasxas, xaxro n enocr
sa Innramem, npecrannnar mnronornsnpane na eouo cnrne,
nponsnsno ne r oranna, ue a e sannueno or uonemxara xo-
nexrnnna namer. 3a nero, oaue, ce xpnr noee:e noonn cnrn,
nponsnesnn snaunrenno no-pano, no nnpexn rona namepnnn orrnac
n mnronornnre n enoca na espo napon or ncnuxn xonrnnenrn. H
ncnuxn resn pasxasn sa raxnna cnrn ca cnpsann
noneue nnn no-
manxo c rexnn mopannsnpam n noyunrenen xapaxrep. 3a cnpemen-
nara nayxa rona xonxpernsnpane na Fnnecxn noron nma rnpe
orpannueno snauenne, nsuepnnamo ce c npnnnnuanero nnrepeca na
mnpoxn xprone or omecrnenocrra ne na nocneno mcro n sa
ocnrypnane na cpecrnara sa nscnenannra. Cmo xaxro orxpn-
nanero na Amepnxa or Konym e pesynrar or rpcenero na na-
xparxn nr xm Hnn n orxpnnanero na nopnenana or Ftorrep
or rpcenero na ]nnoco]cxn xamx, orxpnnanero mecronaxoxe-
nnero na Fnnecxn noron e mnoro no-nesnaunrenno or nocrnr-
narn pesynrar. A sa apxeonornra n ncropnorpa]nra rona e oxas-
nanero cc cpecrnara na cnpemennara nayxa cmnocrra na ena
rnoanna xaracrpo]a, onena o snaunrennn npnnnxnann na
ronma uacr or roranamnoro nacenenne na namara nnanera, nonp
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
137
xoro sanouna nenara ncropn, sa xoro cme n no-ronma nnn n no-
manxa crenen nn]opmnpann. Tona orxpnrne me onee necmneno
o nponepxa na panonrneponn mero sa onpeenne na aoco-
.mmuama xpononorn, npn xoro oaue annnre na omuocume.-
uama xpononorn rpna a nmar cmara oxasarencrnena cro-
nocr, xaxro n pesynrarnre or apxeonornuecxnre nscnenann, n
ocoeno cpannennero nm n pamxnre na omnpnn apean, oxnamam
ne camo Cpensemnomopcxn acen, Rronsrouna Enpona n Mana
Asn, no cmo raxa Henrpanna n Hsrouna Asn. A n rosn xonrexcr
neue ce nanara ena ocnonna nponepxa n na arnre or crapara ncro-
pn na Ernner. Txmo resn arn ca nonoxenn sacera na na-ocrpa
xpnrnxa, xoro re ne morar a nspxar a arnre or crapara ncro-
pn na Ernner xa ocnonara, npxy xoro ce nsrpan rosn mero.
Axo unrarenr e npocnenn nnnmarenno rexcra na npemecrna-
mnre excxypcn, ro me pasepe n npnunnara sa rona snaunrenno no
pasmepn orxnonenne or ocnonnara rema na nscnenanero anannsa
na pesynrarnre or apxeonornuecxnre nscnenann, cnpsann c ncro-
pnra n xynrypara na omnnre or Cxannnann n ycranonnnn ce n
paona na Cenepnoro Hpnuepnomopne rorn. Be cn nscnn nnnara
neccrorennocr na rasn ycranonena or cnpemennara nayxa resa
a me pasepe cmo xonxo nponxnrenen n mnorocrpanen e npo-
necr na mnrpann or mr xm cenep, n pesynrar na xoro nocrnxe-
nnra na xynrypara or paona na Honroc Enxcnnoc nocrenenno ce
npenacr n npeanar n Cpena n Cenepna Enpona. A ne oparno sa
xaxnoro npeanane ne cmecrnynar nnxaxnn oxasarencrna.
B cnenamn excxypc me ce onnrame a noxaxem xora n no xaxn
naunn ce nanara n ncropnorpa]nra n apxeonornra rocnocrnamara
nec xpononornuna cncrema, ynenuana npes nocnennre ecernnern
c opeona na cnpmencrnoro n nenorpemnmocrra upes panonrne-
ponn mero sa arnpane.
Hexa unrarenr, na xororo rosn excxypc nsrnexa nsnnmen nnn
rpyen sa pasnpane, npecxoun cornernn rexcr n npemnne nanpano
xm cnenamara nocnena uacr na rona nscnenane n xm neronnre
saxnmunrennn enexxn npen a ce sanosnae c oxasarencrnenn
marepnan or ocranannre uacrn n rasn xnnra.
II
138
3a koueeuuuouanuafa ucfopuorpaqu nponerufe ua xpouonorufa ca of
ua-cLecfeeuufe, uo eLnpeku ecuku ycunu, koufo ucfopuuufe nonaraf
oe of aufuuocffa, ruoro of fx ocfaeaf u po cera uepeueuu. H ako pau-
uufe, c koufo ucfopueckafa uayka puec pasnonara, ofuocufenuafa xpouo-
noru ua cLufufa of no-paneuofo ruuano f.e. fxuafa nocnepoeafen-
uocf norepy ur e noeeefo cnyau noseoneaf f pa Lpe onpepeneua
cLc suaufenua fouocf, foea uu ua-ranko ue roe pa ce kae u sa fx-
uafa aconkfua pafupoeka no ofuoueuue ua npuefufe of cLepereuuafa
uayka ycfauoeeuu kpufepuu uesaeucuro panu sa fakuea kpufepuu ce esura
uyneeafa ropuua ua uoeafa epa, pecn. Popecfeo Xpucfoeo, unu roxa-
repauckofo nefopoeue. Kakfo e useecfuo, uaykafa pasnonara c ycfauoee-
uu u eceoonpuefu pafu caro of V e. np. Xp. uacar, kafo ecuku ocfa-
uanu pafu, c koufo ucfopuorpaqufa puec cu cnyu, ca usucneuu npu cpae-
ueuuefo ua fesu ycfauoeeuu pafu c pafu of ucfopufa ua ukou uapopu of
ppeeuocffa, npu koefo fesu uapopu ca cu cnyunu caro c uekooppuuupauu
norepy cu xpouonoruu, oxeaau cpaeuufenuo kpafku nepuopu of epere.
KakLefo e u cnyaf c erunefckafa xpouonoru, kofo sanoeana c eLsua-
peauefo ua eceku nocnepoeafeneu qapaou u saeLpueana cLc crLpffa ry,
sa pa sanoue ofuoeo of uyna npu eLsuapeauefo ua ueroeu uacnepuuk.
Hesaeucuro of foea, e ca sanaseuu u ukonko cnucLka, ceLpseau saepuo
fakuea acfuuu xpouorpaquu, npakfukafa ce sanasea e nLpeouaanuu cu
eup e feeuue ua noeee of fpu xunponefu u e eanupua caro sa ofuocu-
fenuafa nocnepoeafenuocf ua cLufufa of erunefckafa ucfopu.
3a cuuxpouusupaue ua pafufe of erunefckafa u rpLukafa ucfopu, kofo
of V e. np. Xp. e npecrfaua cnopep ropuuufe ua onurnuapufe, ynpaeu-
fenf ua Erunef Rfonere Cofep (323-283) uafoeapea Mauefo, peu e
xpara ua Osupuc e Xenuonon, pa cLcfaeu epua erunefcka ucfopu cLo-
pasuo pasupauufa ua cLepereuuufe ry aufuuu ucfopuuu, e kofo pafufe
pa Lpaf npepapeuu nocnepoeafenuo sa unofo ueuo npofeeuue. Mauefo
cLcfae fakaea ucfopu, kafo npLe paspen ua fpu nepuopa, cfapo, cpepuo
u uoeo uapcfeo, a ropuuufe ua qapaouufe eee paea nocnepoeafenuo. Makap
fasu ucfopu, useecfua nop sarnaeuefo , pa ue e cfuruana po uac e
nLneu eup, a caro e acfuuu npenucu u uufafu of aufuuu ucfopuuu, uue
suaer, e oe fesu aufuuu ucfopuuu uskaseaf cLrueuu ofuocuo ueuafa ae-
feufuuocf, nopopeuu of epua cfpaua of cfapauuefo ua aefopa pa eLseenuu
suaeuuefo u ppeeuocffa ua ceo uapop, a of ppyra cfpaua of uecLopas-
eauefo ry c qakfa, e no epuo u cLo epere ecfo ca ynpaeneanu peara,
popu fpura qapaouu, u npu npocfofo cLupaue ua ropuuufe ua fxuofo yn-
paeneuue ce nonyaea pasnuka of uap pee xunponefu, ypLnaeaa pecf-
eufenuafa ucfopu ua 5,000 ropuuu. Puncafa ua aefeufuuu ucfopuecku us-
eopu, eLs ocuoea ua koufo fasu ucfopu pa Lpe kopurupaua, eopu npes cnep-
eaufe xunponefu po cLecfeeuu uepopasyreuu npu cLnocfaeuefo ua
ucfopufa ua Erunef c ucfopufa ua ppyrufe aufuuu pLpaeu. C pasu-
fauefo ua epornuqufe npes 1822 ropuua nonoeuuefo ue ce nporeu,
rakap fo pa paea eLsrouocf pa ce npuenekaf ruoecfeo ppyru ucfopu-
ecku useopu. Muoro ckopo ce okasea, e ecka popu ruuuranua kopekuu ua
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
139
eLsnpuefafa oquuuanuo xpouonoru opLa uaonaku ucfopufa ua ppee-
uocffa. Toea usnpae erunfonosufe npep anfepuafueafa unu pa npopLnaf pa
ce cLopaseaf c ueeepuufe pauuu of ua Mauefo, unu pa pucky-
eaf pa sanouaf npeopasoeauu, koufo fe caru ue suaf po kLpe e ru
ofeepaf, npu nonoeuue, e cnopep ropuuufe of erunefckafa ucfopu ce
usucnea xpouonorufa ua naneonufa, ueonufa u xankonufa ue caro e
ucfopufa ua peeuu Hsfok, uo u ua una Eepona. Rouee u far ecuku
pafu ce useepaf of cpaeueuuefo repy urnopfuu npeprefu of Erunef u
peeuu Hsfok, nonapuanu no epuu unu no ppyr uauu e norpeanuu uu-
eeufap ua ruoecfeo rpooee of cnepeaufe xunponefu, kafo no fosu
uauu ur npupaeaf enesufe ua uepecfeufenua cfapuuuocf. Ho fesu qau-
foruu ropuuu ca caro epuafa epa of npunarauefo ua Mauefouoeafa xpo-
uonoru. Rpu cLnocfaeuefo ua pasnuuufe uepecfeufenuu pauuu of qan-
uueafa ucfopu ua Erunef c ucfopufa ua ppyrufe uapopu ce nonyaeaf
ukou cLecer ueranku nepuopu of epere, sa koufo ue cLecfeyeaf uukakeu
unu feLppe ranko rafepuanu, onpaepaeau fxuafa npopLnufenuocf a
fakuea ca nuso 500 ropuuu repy 700 u 1200 ropuua np. Xp. u 1000
ropuuu repy V u V xunponefue. Ho ce nonyaeaf cLo suaufenuu auo-
ranuu npu useepauefo ua pafufe of ucfopufa ua Tpo u of cfpoeufe ua
Parsec . Taka eLs ocuoea ua fesu auoranuu fpea pa npuerer, e e
urano pee fpoucku eouu, of koufo efopafa e onucaua of Orup u e f ce
e cLcfona pee xunponefu npepu papauefo ua noefa; a e peopeua ua
Parsec e Ten En Hexypue, nocfpoeu cnopep cLafa xpouonoru e
cpepafa ua X eek np. Xp., ofkpueare uuuuuanu cLc cLrnacuu u
ykeu of rpLukafa asyka ocer eeka npepu fakuea ykeu pa Lpaf eLeepeuu
e Enapa. Tesu uecLofeefcfeu sacfaef pepuua ucfopuuu u apxeonosu npes
nLpeafa nonoeuua ua XX eek pa nopnoaf ua kpufuecka npoeepka unafa
erunefcka xpouonoru u ceLpsauafa c ue xpouonoru ua Rpepua Asu. Ro
fosu uauu npes 1950-fe u 1960-fe ropuuu ce cfura po puckycu, npu kofo
f. uap. kLca xpouonoru, ofnuaeaa ce of pLnrafa xpouonoru c nuso
pee xunponefu no unofo npofeeuue ua cfapafa ucfopu, neenu ruoro
npueLpeuuuu u nofu ce uanara uap nocnepuafa. TLkro foraea oae ce
noeeaf u nLpeufe pesynfafu of uscnepeauufa c papuoeLrnepopuu refop,
koufo nopkpenf pLnrafa xpouonoru, es pa peuaf nponerufe c npasuufe
cfonefu u xunponefu. Apxeonosufe u ucfopuuufe npueraf pLnrafa xpouo-
noru, kafo npexeLpnf ofroeopuocffa ua qusuuufe, koufo of ceo cfpaua ru
oceoopaeaf of fpypoerkufe uscnepeauu u cpaeueuu ua pesynfafufe of
paskonkufe e pasnuuu onacfu. Te ca poeonuu cLo u of pLnokafa ppee-
uocf ua fexuufe oekfu ua uscnepeaue, kafo ce uapeaf, e c no-uafafLuuufe
cu npoyeauu e ycnef pa sanLnuf npasuuuufe. Tesu uapepu ocfaeaf
ueonpaepauu, saofo uscnepeauufa npes cnepeaufe pecefunefu usfLkeaf
oe noeee ua npepua nuuu npofueopeufa npu cLnocfaeuefo ua epuakeu
no xapakfep, uo pafupauu c pasnuka of ruoro cfonefu apfeqakfu. A e
cnoeeefe of paskonkufe, ufo peenuua u fpeano pa cLofeefcfea ua
ruoro cfonefu, konuecfeofo ua uaxopkufe ue onpaepaea fesu cfonefu u
xunponefu, koufo ca ur onpepenunu qusuuufe c norofa ua papuo-
eLrnepopuu refop.
II
140
Kaxnn nsnon morar a ce nanpanr or enexxnre na npenmnnre
ne crpannnn?
Tesn nsnon morar a ce namepr nsnoxenn noneue nnn no-manxo
sanoannpann nn ncexn nayuen nnn nonynpen cnpanounnx no nn-
pocnre na xponorpa]nra or nceomo nsnpnern or nayxara rpy
na rasn rema, osarnanen Der grosse Ploetz: Die Enziklopdie der Weltge-
schichte,
158
o cornernnre crarnn na Wikipedia,
159
no cmo n n nxon
cnennannn nynnxannn, rcno cnpsann c nnpocn na xpononornra na
crapara ncropn.
160
Taxa npnnr nocouen ryx rpy, xero na noneue
or 2,000 crpannnn ca npecranenn mnoro xnnn naxnn sa nayxara arn,
marepnannre, ornacmn ce sa arnpane na cnrnra, nporexnn npes
xnnonernero mexy 700 n 1,700 ronna np.n.e., saemar camo nxonxo
pea, xaro sa nenn rosn nepno ne moxe a ce nocoun cc cnrypnocr
nnro ena ara.
161
H ram, xaxro nn ncnuxn ocranann nscnenann na
xpononornra sa resn cronern, ce ynorpena oosnauennero rmnn
ronnn maxap n mo ce ornac o xoopnnnpanero nm c nsnpnerara
or nac xpononornuna cncrema, npemecrnamnre rn cronern ne ca c
nnmo no-cnernn or rx. 3amoro ncnuxn resn npemecrnamn ronnn,
nexone n xnnonern ca cnpsann n orennn cncremn, cnpsann camo
nomexy cn n nmar nnxaxna npsxa c ycranonenara sa enponecxara
ncropn xpononornuna cncrema. A ncnuxn onnrn sa cnpsnane na resn
cncremn c enponecxara nxnmunrenno c nomomra na nmnoprnpann
or Ernner nnn or Fnnsxn Hsrox npemern me ce oxaxar n xpana
cmerxa es saononnrennn pesynrarn, samoro or ena crpana cnocra-
nnero na resn apre]axrn npenac na enponecxa nouna napnpamara c
na 2,000 ronnn ernnercxa aconmrna xpononorn, a or pyra crpana
xoncepnarnsmr na ernnercxoro nsxycrno nnmana apxeonosnre n ncro-
pnnnre or cnrypnn eranonn sa onpeenne nspacrra na rexnnre naxo-
xn. Cmo raxa nn ncnuxn cnyuan es nsxnmuenne ne moxe a ce onpe-
enr nrnmara, no xonro nponsneenn na ernnercxoro nsxycrno npo-
nnxnar n Enpona n npemero, xoraro re nponnxnar. A rxmo onesn npons-
neenn na ernnercxoro nsxycrno espasnnuno ann re ca xepamnunn
cone nnn merannn npemern ornnuanamn ce no cnora opnrnnan-
nocr, ca n c na-ocnopnana n rnpe mnpoxn pamxn ne camo aconmr-
na, no n ornocnrenna xpononorn, xaxnro e cnyuar c apxeonornuec-
xnre apre]axrn or xcnara XVIII nnacrn n or enoxara na Pamsec III.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
141
T ue enncrnenoro nemo, xoero snaem c nonoxnrennocr, e, ue ern-
nercxara xpononorn espasnnuno ann rona e xparxara nnn nrara
ne e npnnoxnma sa onpeenne xpononornra na pennara enponecxa
ncropn, nxnmunrenno ncropnra na namnre semn.
Ho-pasnnuen e cnyuar npn cnpsnanero na ornocnrennara xpono-
norn na Fnnsxn Hsrox c xpononornra na ncropnra na namnre semn.
Axo n a xa saensann ome n cpeara na mnnann nex nsnecrnn na-
panenn or nnacrnxara n xepamnxara na Rronsrouna Enpona c nponsne-
enn na nsxycrnoro or Meconoramn n Anaronn, perncrpnpann npno
or pymncxn apxeonosn,
162
rxmo sa resn apre]axrn nscnenannra c
panonrneponn mero noxasaxa pasnnxa or ne o ne n nononnna
xnnonern, noemn o napaoxcannn n c nnmo neonpanann rnpe-
nn sa npnopnrer npn pennara xynrypa na Rronsrouna Enpona npe
Mana Asn, nopoenn or cnaoro nosnanane na pennara anaronncxa
n meconoramcxa xynrypa. H rxmo ryx moxem a onennm snauennero
na naxoxnre or Bapnencxn nexponon n cnocrannero nm c naxo-
xnre or norpeennra n Anaxa Xtomx: axo rona cnocranne n a ne
moxe a nn ae rounnre arn sa nsnnxnane na xyoxecrnennre npo-
nsneenn n rexnn norpeanen nnnenrap c npnnnxenne no-manxo or
500-700 ronnn, mnoro naxno e camoro ocrorencrno, ue apxeonorn-
uecxn apre]axrn or namnre semn ce nnncnar neue n cpannnrenno rou-
nara ornocnrenna xpononorn na Ernner n Fnnsxn Hsrox or xpa na
rperoro n nauanoro na nroporo xnnonerne np.n.e., nornpena or
xanecxn, xercxn n ernnercxn nncmenn nsrounnnn. A nonexe naxo-
xnre or Bapnencxn nexponon n nnsxnre no npeme naxoxn or ypan-
xynax n or Kapanono ca cnpsann c nnara xcna neonnrna n xanxo-
nnrna xynrypa na Rronsrouna Enpona, re nn anar n cnrypen eranon
sa nnara xpononorn na resn ne enoxn n rosn paon n ne camo n
nero! Ha rosn nnpoc me ce cnpem ornono n xpa na rosn pasen or
nscnenanero.
Ho ne pasnonara nn apxeonornra n c pyrn xonnennnonannn ns-
moxnocrn sa arnpane na apxeonornuecxnre apre]axrn ocnen cc
cpannnane ]opmnre na xepamnunnre cone, sa unro orpannuena o-
xasarencrnena cronocr eme neue cnomenaro? Tesn xepamnunn co-
ne ca namepenn npn pasxonxn na rpoone n cennma, nacenenn n npo-
nxenne na mnoro crornnn cnope nscneonarennre opn xnnn
II
142
ronnn. Hacenenn ca nnn c xopa, xonro ca xnnenn, opaornann ca
semra, ornexann ca xnnornn n ca xonnn na non, xpannnn ca ce, a
xaro ca ymnpann, nnn norpenann. 3a xnnnre ronnn, n xonro resn
xopa ca xnnenn n eno raxona naceneno mcro, n rpnano a nmame
npeocraruno annn sa rexnn nr, xaxro n xocnenn annn sa rexnn
po. Ocoeno xaro nn ce noxasna r nneuarnnamara 12-merpona
eennna na nannacrennre n ceem cno ocranxn or cennmna mornna
npn c. Kapanono nnn nn ce comana sa 15-re rona napuera or rpnnn,
namepenn cpe pasnannnnre na npencropnuecxoro cennme npn pama,
moncxo.
163
H nnxo ne saana nnpoca: mnoro nn ca nnn ca manxo
12-re merpa ocranxn or cennmero npn Kapanono n mnoro nn ca nnn ca
manxo 15-re rona cuynenn rpnnn n nannnn, ocranann or nacenennero n
cennmero npn pama. A axo pasennm rpnre nnn uernpnre xnnonern,
npes xonro cnope nscneonarennre rpna a e nporexn xnnorr ram,
namnpame no ena-ne nannnn nnn opn camo eno rpne sa nno ece-
rnnerne, ocranano or rxnoro nacenenne. Orxpnrnre rpoone ca ome
no-manxo na po n sa nonoxamennara, ponsonara n pannara xensna
enoxa y nac morar a ce por na npcrn.
3a xpononornra na namara npencropn xa nsrornenn npen no-
nonnn nex ne rannnn: enara noxasnama nanpeuen paspes npes cennm-
nara mornna npn Kapanono c nsopaxenn na apre]axrn or nennre
ceem cno, a pyrara npnnoxena na ccenara crpannna c nso-
paxenn na resn apre]axrn n rexnnre napanenn or Tpo, Ipnn n
erecxnre ocrponn, nxnmunamn ce n nenara xpononornuna cncrema,
xaxro n n xpononornunara cncrema na ccennre na namara crpana
semn. H ncnuxo n rasn oma xpononornuecxa cncrema nsrnexa na
npn norne cno n nornuno no camo na npn norne. 3amoro xoraro
or ena crpana e nanpanen onnr a ce arnpar orennnre apxeonorn-
uecxn cnoene npn Kapanono cnope annn, nsnneuenn or nscnenann
c panonrneponn mero, a or pyra crpana resn annn ce cnocra-
nnxa c xpononornunnre cncremn or Ernner, pennn Hsrox n 3anana
Enpona, nsnnxnaxa snaunrennn n nepaspemnmn npornnopeun. Kaxro
e orensano, orpomnnre no nponxnrennocr nepnon or npeme ne
morar a ce sannnr c ocraruno xonnuecrno naxoxn, a cpannenne-
ro na apre]axrn or oraneuenn no npeme nepnon cmo ne nornpx-
ana ronmara pasnnxa n ronnn n xnnonern mexy rx.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
143
Cpannnrenna rannna na apxeonornuecxnre xopnsonrn or Kapanono n Tpo
Ha nnara nononnna ca npecranenn apre]axrn or Kapanono, a na cnara or Tpo n
erecxnre ocrponn. Ha-onnoro none orronap na nepnoa Kapanono I-II, nroporo
na Kapanono III, rperoro na Kapanono IV, uernproro na Kapanono VI, a na-
ropnoro na Kapanono VII
IOTH H IETH II
144
Hexa npocnenm nnnmarenno xax ce pemanar nponemnre, nsnnx-
nann npn xoopnnnpanero na annnre or ornocnrennara xpononorn,
c arnre, nonyuenn or meroa
14
C, npn xpononornra na orennnre
cnoene or mnorocnonnre ocranxn na Tpo, nsnpnera xaro eranon
or ncropnnnre n apxeonosnre.
Koraro npes 1870-1891 ronna Bnnman, npn rpcenero na na-
npouyrn anrnuen rpa, Tpo, cranan cnope Omnp nenrp na noen-
nnre ecrnn or npnara n enponecxara ncropn nona, npann cnon-
re npouyrn pasxonxn, ro orxpnna na mcroro, sa xoero ena nn ne
enncrnen e yeen, ue ce e namnpan rosn rpa, ne enn, a nxonxo
rpaa, nsnnxnann nocneonarenno na cmoro mcro. H rorana cne-
nnanncrnre apxeonosn ocnnar na nneranra-necnennanncr npn-
unnnre sa rpemxara, c xoro ro ne ce e copasnn npn cnonre ns-
npnann: orxpnrnre or nero cxponnma cncem ne nnn or Omn-
ponara Tpo n nmann nnmo omo c nenn nap Hpnam, a nnn or
opvea, ne xnnn ronnn no-penna enoxa. H na pasnannnnre na
rosn npn rpa, cranan xeprna na paspymennra npes opvea, no-
penna nona or Tponcxara, nnn crpoenn n paspymanann ome rpn
rpaa, or xonro ena uernprnr moxen a ce cnpxe c onncanara
or Omnp nona, no n rosn rpa nn paspymen nnso xnna ronnn
npen paxanero na noera, onncan noenara sa nero nona.
Hsnecrnnr repmancxn apxeonor Bnnxenm topn]en, xoro nna
na nomom na Bnnman sa a npnae nayuen xapaxrep na nscnena-
nnra my n rn nponxana cne neronara cmpr, nn e ocrannn ne
camo enn ocoeno narneen ueprex, npecranm paspes na enerre
cno, pasrpannuenn or nero no npeme na pasxonxnre, no nsnara no-
pono n cnonre copaxenn sa arnpanero nm. Tyx me rn nnrnpame
n camo manxo cxparena ]opma, nonexe resn copaxenn me ar
nsnpnern or nourn ncnuxn apxeonosn n ncropnnn npes nocnena-
noro cronerne. H nmenno npxy rx me e nsrpaena xpononornu-
nara ocnona na nnara panna enponecxa n nsnnenponecxa ncro-
pn or nonoxamennara n ponsonara, o xensnara enoxa nxnmun-
renno ncropnra na Ernner, Fnnsxn Hsrox cc Cnpn, Hanecrnna,
Meconoramn, crpanara na xernre n Hpan.
Hn noneue, nn no-manxo!
H me crane sanxnrenna sa ncnuxn apxeonosn n ncropnnn.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
145
Cxemarnuen paspes na xnma Xncapnx c orennnre cnoene (rope)
Hnan na xnma Xncapnx c xpenocrnara crena (ony)
(Ho opn]en)
ueprexnre na topn]en aname ryx xaro naxen oxymenr r
xaxro ca nynnxynann n neronoro nscnenane,
164
es nnxaxnn nonpanxn
n onnnenn. Cmo es onnnenn n nsmenenn npeaname pesm-
me or neronnre enexxn sa xpononornra na orennnre cnoene n
II
146
nrapcxn npeno. 3a enerre cno, opasynann or nacnarnannra
npn orennnre crponrennn nepnon na rpaa, ro nspnuno ore-
nsna, ue re ca . Cmo raxa sa nero e cna
n rxnara arnponxa. topn]en opn orensna, ue ne nosnana
pyro mcro, xero a nma r mnoro n r cno pasrpannuenn
nomexy nm orennn cnoene, cornercrnamn na orennn crponren-
nn nepnon. Maxap arnpanero na nara na-ropnn cno n ennnnc-
rnunara n pnmcxara enoxa a e cncem necno, sa nero ce oxasna ne
mnoro no-rpyno n arnpanero na onnnre cnoene. enerre cno
ro pasen na rpn rnannn rpynn: IX (pnmcxa), VI (omnpona) n II
(npencropnuecxa), xaro ncexn or resn ocnonnn cnoene ce cnpsna n
cc cmecrnenn npeycrpocrna na xpenocrnara crena. Cnoenere VII
n VIII orronapr cnope nero na enoxara cne paspymananero na
Tpo o pnmcxnre crpoexn; cno VI ce cnpsna c onncanara or Omnp
enoxa n neronara arnponxa n cpeara na nroporo xnnonerne
np.Xp. ce onpeen or orxpnrnre ram mnxencxn xepamnunn cone,
. . 1000
1500, [...] -
,
. I, II III 500
, - .
[ ]
. ,
,
165
.
Tesn annn topn]en npeana n cnenara rannna:
-V
V
V
V
3000-2500 . .
2500-2000 . .
2000-1500 . .
1500-1000 . .
1000-700 . .
700-0 . .
0-500 . .
Xpononornunara rannna na topn]en ne ce nocpema or ncnuxn
nscneonarenn c oopenne, sa xoero cnnerencrnynar mnoro nenn
cmecrnenn xopexrypn, nocouenn n rexnnre nynnxannn. H xoraro n
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
147
Xnmr Xncapnx, oxono 1880 ronna
Cnpemenna rpanmpa no H. Schliemann, 1881
Hsrne or npnara apxeonornuecxa xamnann na Bnnman
Cnpemenna rpanmpa no H. Schliemann, 1881
II
148
Pesynrarn or nscnenannra na Tpo npes nocnennre ecernnern
(Ho Manfred Korfmann, 1993)
xpa na 1980-re ronnn pasxonxnre n Tpo nnar nsononenn, rex-
nnr pxononren, rmnnrencxnr npo]ecop Man]pe Ocman Kop]-
man, npecran n ena cno crarn or 1993 ronna
166
rannna sa
arnponxnre na pasnnre cnoene or Tpo, aenn n nynnxannnre na
14 nscneonarenn camo npes nocnennre rpn ecernnern
167
. A resn
pesynrarn ena nn nxa mornn a ar no-pasnnunn npn rona ryx
rpna a ce noueprae, ue anropnre nm ca ce sannmanann mnoro
cepnosno c nponemnre oxono Tpo. Cpe rx na npno mcro e ame-
pnxancxnr apxeonor Kapn Fneren, xoro uernpn ecernnern npann
pasxonxn n Tpo, Mana Asn, Ernner n erecxnre ocrponn, no mex-
y rx ca n na-ronemnre nosnanaun na npencropnuecxara xynrypa
Xepman Mmnep-Kapne n Konnn Pen]pm.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
149
Kaxro noxasna nynnxynanara or Kop]-
man nona rannna sa pasnpeenennero na
orennnre cnoene neue crnacynana c
pesynrarnre or nscnenannra na mnoro-
ponn npon or ncnuxn cnoene c
14
C
sa rxnoro
(topn]en) ne moxe a crana n yma:
cnoenere I n II ce oxasnar enn cno, a
pasennero my na 10 nocno ne moxe
a omanonaxn rosn ]axr. Cmoro ce
ornac n sa cnoenere III, IV n V (mexy
nara xnaryca c rpyna sa onpeen-
ne nponxnrennocr), npn xonro ocnen
cmecnanero na annnre ce nonyuana n a-
rnponxa, npornnopeuama na annnre or
cpannennero na apre]axrnre c pyrn ma-
repnann or erecxn n manoasncxn
paon. A ncnuxo rona ome nenax oxas-
na nenpnnoxnmocrra na panonrnepo-
nn mero sa arnpane na apxeonorn-
uecxnre naxoxn or rosn nepno n or
rosn paon n ro ne nopan neronoro
necnpmencrno, a nopan necnasnane
na ocnonnnre npenocranxn, onpeen-
mn rounocrra na pesynrarnre: saunrane
na nsmenennra n no-, xnpo- n crparo-
c]epara, nsnnxnann no nnmnn nnn-
nn n napymnnn rxnoro pannonecne. A
ue ca nponsnesnn raxnna nsmenenn n ro
n nesanomnenn or ncropnra npen rona
pasmepn, snaem or nocnecrnnra nm.
Cnocranne na annnre or nscnenannra c
14
C n Tpo n 3anana Mana Asn 6
(Ho Manfred Korfmann, 1993)
.
II
150
A xaxnn annn ca nonyuenn n Tpo or norpeannn pnryan, npn-
naran n rpoonere na ympennre, n or cnocranne eennnara na or-
ennnre cnoene c xonnuecrnoro n nna na naxoxnre n rx? Kaxro
me nnnm, nonoxennero n ram ne e no-pasnnuno, orxonxoro y nac
opn cne ena nona, xoro nna nponxnna ecer ronnn n sanp-
mnna c nnnoro ynnmoxenne na rpaa n c nsrpenane na nacenennero
my. H n rosn cnyua n rpnano npnnr nn nnpoc ram a e sa
mcroro, xero ca norpeann xeprnnre n naunna, no xoro ca nnn
norpeann ecrecrneno, rona e n npnnr nnpoc, xoro nocran rep-
mancxnr apxeonor X. Bnne]en, xoro paspaorna cornernn pasen
n nsaenn no peaxnnra na topn]en nyromen rpy, nocneren
na pesynrarnre or pasxonxnre n Tpo npes 1870-1893 ronna.
168
Cne
noponn enexxn sa naxnocrra na marepnannre or rpoonere c rex-
nn norpeanen nnnenrap n rxnara ronma oxasarencrnena cronocr
sa onpeenne xpononornra na orennnre nnacrone npn ncnuxn apxeo-
nornuecxn oexrn, anropr c npncxpne orensna, ue nnpexn ns-
xnmunrenno ronemn oem na pasxonxnre no nnara repnropn na rpa-
a n neronnre oxonnocrn, nsnpmenn n reuenne na ne ecernnern, ne
e orxpnr nnro enn rpo or nacenennero na onnnre uernpn rpaa, a
camo manx po npcnarn espasopno cxenern n na-ropnnre cnoene
or xcnara pnmcxa enoxa. Comennra na Bnnman sa orxpnrn or
nero ronm po norpeannn ypnn ce oxasnar nenepnn resn ypnn
ne cpxar ocrarnn or uonemxn norpeenn, a pasnoopasnn npe-
mern n npoyxrn. Orxpnrn na repnropnra na Tpo n npnn, pecn.
uernprn cno n onncann or nero ca camo ne manxn ypnn c rpynone
na neonocenn ena, a npnnr n c npaxa or nsropenn rpyn na nepo-
rno ympnara npn paxanero maxa.
169
Ome ne raxnna ypnn c rpyno-
ne na neonocenn ena ca orxpnrn n mecrn cno na xpa na onnn
rpa. H rona e ncnuxo, crnrnano o nac or ocranxnre na xnrennre, a
manxoro npemern, orxpnrn n ypnnre enn s, napue or uepen n
ponsona nrna ne morar a aar nnxaxnn yxasann sa enoxara, xm
xoro ce ornacr norpeennra. Ho n nponeennre or xpa na 1980-re
ronnn pasxonxn, nsnpmenn n aneu no-omnpen apean n c nomomra
na na-moepnn rexnnuecxn nncrpymenrn, cnoconn a ycranonr n
noxannsnpar opn na-manxn merannn npemern n snone no nonpx-
nocrra na semra, ne nor o nnxaxnn no-snaunrennn orxpnrn na 8
xm or anrnunara xpenocr e pasxonan nexponon or mnxencxara enoxa,
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
151
no ro npnnanexn xm pyro cennme, a n orxpnrara ram xepamnxa e
pasnnuna. Ho nenn apean na pasxonxnre e orcrpanen na-ropnnr se-
men cno n or nnara nonpxnocr ca cpann ocrarnn or onona, xoero
e orrnano or nornea na apxeonosnre npn npenmnnre pasxonxn.
Cmenpemenno ce npann pexannrynann na oceramnnre annn, xaro ce
nonyuanar nonn pesynrarn sa orennnre cnoene n npen ncnuxo sa rx-
noro cmecnane n nsanmonponnxnane, npn xoero nesanncnmo or
nonoro n]epennnpane na orennnre cnoene n pasennero nm na nonn
nocnoene ce oxasna, ue n xpana cmerxa xaxro npn na-onnn, raxa
n npn na-ropnnre cnoene, re nsanmno ce nponnxnar, xaro no rosn
naunn n annnre or nscnenannra c
14
C na mnoro mecra ce cmecnar.
Ecrecrneno resn pesynrarn ne camo ue ne morar a npexparr ncxy-
cnra, sanounana ome npen nauanoro na nocnenn eran or apxeono-
rnuecxnre nscnenann no Hpoexr Tpo, a r ome noneue ce sacnnna,
xaro ne ce npexparna nnro c npnnpmnanero na pasxonxnre n c noc-
nenanara manxo no-xcno cmpr na rnannn samnrnnx na enara or
cnopemnre crpann, npo]. M. Kop]man, nnro cne ronemn nayuen
cnmnosnym no nnpocnre sa Tpo npes 2003 ronna n Fpaynmnar.
Tyx ne e nsmoxno a ce nanpann opn xparx nperne na omnpnara
nayuna n nonynpna nnreparypa, nsnnxnana camo npes nocnennre ne
ecernnern c mnpoxoro yuacrne n na maconnre menn.
170
Tasn rema
oaue ce cnpsna cncem rcno n nenocpecrneno c ocnonnara rema na
nacromoro nscnenane n sarona ne moxe a e nomnnara, nonexe
npn ne cmo na npeen nnan ce nocran nnpocr sa csnarennoro n
npenamepeno mnronornsnpane na ]axrnre or oexrnnnara ecrnn-
rennocr n naraxanero nm copasno onpeenenn neonornn n nonn-
rnuecxn oxrpnnn. H ornono onpeenenn omecrnenn xprone nocra-
nr no nnpoc pesynrarnre or apxeonornuecxnre nscnenann, xoraro
re nm npornnopeuar. Ornono ce nnrnpa nmero na nsnecren ncropnx,
xaro my ce npnnncna ena cenrennn, omanonaxanama snauennero n
opn cmncna na apxeonornuecxnre nscnenann. A rona e n rosn nr
nsnecrnnr repmancxn ncropnx Teoop Momsen nosnonnam cn a
npnnomn na unraren neronoro ne ocoeno nacxano mnenne sa
xauecrnara na Hopan xaro ncropnx n anrop na npnara ncropn na
repmancxn napo. A cenrennnra, xoro my ce npnnncna nn npsxa
cc cnopa sa Tpo mnr nnn ecrnnrennocr, rnacn, ue
,
171
.
II
152
Axo unrarenr pasrnea nnnmarenno nnana na anrnunn rpa or
xnnrara na Bnnman, pecn. topn]en, me ycranonn, ue rosn rpa
saeno c nopnnre, xpamonere n xpenocrnara crena cnoxono ce
nmecrna n oueprannra na cranona Bacnn Hencxn nnn n rpann-
xara c namernnxa na cnercxara apmn n namara cronnna. A nnm-
nnr rpa ce oxasna nno na ]anrasnra na ncropnnn n apxnrexrn
na neronara nnom nma n nnxora ne e nmano nnro ena nocrpoxa.
Tona oxasnar c na-ronma ocronepnocr pasxonxnre na apxeono-
snre, crnrnann o cxanara no semnara nacnoxa, es a namepr
ram xaxnnro n a nno ocrarnn n opn cnen or xnnnmnn nnn cro-
nancxn crpan. Kaxro nma a namepr n nnro enn nannc or eno-
xnre npen ennnnsma.
172
Hno na ]anrasn ca cmo n monymenrannnre exopn or ]nnma
Tpo. A axo nx ce sacnymame n ymnre na na-xomnerenrnnre no
nnpocnre sa Tpo amepnxancxn ncropnnn, nocnnamn cnrnra n
mnoroponnre mynrnmennn npoyxrn, nocnerenn na Tpo n Tpo-
ncxara nona, me nayunm, ue rasn nrxa na naponre n xonrnnen-
rnre nna npnoro crnxnonenne mexy Hsroxa n 3anaa, sanp-
mnno c noeara na xynrypara n nnnnnnsannra na esxynrypnnre
n nennnnnnsonannre napon cmo xaxro n nemnnre npemena.
Hpen 120 ronnn opasonannr cnr eme norpecen or orxpnrnra
na Bnnman or rnanosamanamnre maman na neronnre pasxonxn, no
npen ncnuxo or cxponnmara na Hpnam n crornnnre rpnnn c ne-
onxnonenn ]opmn, rpnxnnno pecranpnpann n onncann. nec oaue nn-
repecynamnr ce or Tpo unraren nma pyrn eranonn, pasnonara c pyrn
oexrn sa cpannenne. H rona ne ca camo ernnercxnre nnpamnn n xpa-
mone, a n orpomnnre opn n cpannenne c rx pasnannnn or rpaonere na
xernre n Mana Asn n or erecxara xynrypa no n rexnnre orarcrna,
cnnerencrnynamn sa ronmoro rexnnuecxoro n xyoxecrneno mac-
ropcrno na csarennre nm. B Tpo ne ca namepenn nnxaxnn cnen or
sanaruncxn paornnnnnn, opaornamn meran, ra opn n or rpnuap-
nnnn.
173
Oxasna ce, ue ncnuxn orxpnrn n Tpo rpnnn ca nmnoprnpann
or pasnnunn xyoxecrnenn nenrpone, noneuero or xonro nec ca nsnecr-
nn ne e nsnecren camo nponsxor na Hpnamonoro cxponnme, no
axo ce nrneame n nero no-nnnmarenno, orxonxoro nscneonarennre
my, me orxpnem n ram nosnarn na nac erann, xonro oaue cmo me
nn ornear n pyrn xyoxecrnenn n nonnrnuecxn nenrpone.
174
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
153
Tpo
uacrn n erann or Hpnamonoro cxponnme
Pasnnunn maman
(Ho H. Schliemann n H. Mller-Karpe)
II
154
Apxeonornuecxnre pasxonxn me noxaxar, ue nacenennero na Tpo o
ennnncrnunara enoxa ce e sannmanano camo cc semeenne n onne-
ncrno, n ro n orpannuenn pasmepn. A n neronnr po o rasn enoxa
e nn orpannuen n cc cnrypnocr ne e namnnanan nxonxo crornnn
nnn opn ecerxn. 3nauennero na rpaa ce sacnnna ena c ynenn-
uananero na mopennananero no npeme na rpnxara xononnsann no
nsrounoro erecxo xpapexne n uepnomopcxn paon nonp VI nex
cn. Xp. neue xaro rnanno npncrannme, xonrponnpamo apanennre,
n orram nnoro mopennanane mexy Cpensemno n uepno mope.
Konxoro nneuarnnamn a ca n orxpnrnre or Bnnman xepamnunn
cone, pecranpnpann, npoyuenn n xaranornsnpann ne camo c ronmo
npo]ecnonanno ymenne, no n c orpomna sarya na npeme, re cmo ne
noxpenr resara na repmancxnre apxeonosn sa Tpo xaro naxen nonn-
rnuecxn, xynrypen n cronancxn nenrp npes rperoro n nroporo xnn-
onerne np. Xp. Hpornn rasn resa ronopn ne camo nponsxor na pasno-
opasnnre no nn n ]opma cone or ncnuxn xynrypnn enoxn, npes
xonro e npemnnano nacenennero na rpaa n nponxenne na uernpnre
xnnonern mexy 3500 np. Xp. n 500 cn. Xp. Axo pasennm resn
uernpn xnnn ronnn na nnso xnnara rnnnenn nannnn, ronemn n
manxn rpnera (xanannre nm ca poenn sa orennn ennnnn), ce nony-
uanar n xpana cmerxa no-manxo or ena nannna nnn rpne sa uernpn
ronnn n ro npn mnoroxnnno cnope npo]. Kop]man nacenenne.
3a cpannenne me orenexa, ue camo n manxn rpannuen xacren rpyc
or rpnnexonnoro my cmecrnynanne ca ocranann na 20,000 rpnnn.
Hpn na ceemecerre apxeonornuecxn xamnannn, nponeenn sa 130
ronnn, ne eme orxpnr nnro enn rpo or nacenennero na rpaa o
ennnncrnunara enoxa. Ha-nnsxnr o rpaa nexponon, orxpnr na 8
xm or rpaa n cpxam 95 norpeenn or xpnrcxo-mnxencxara enoxa,
npnnanexn xm eno manxo cennme, orcromo na 200 m or nero, a n
nnnenrapa na rpoonere e namepena camo nnocna xepamnxa or rnnone,
xaxnnro ne ce cpemar cpe xepamnxara or Tpo.
175
Cmo cpe pas-
nannnnre na rpaa ne eme orxpnr nnro enn nannc nnn xaxnoro n a
e nncmeno cnnerencrno or npen ennnncrnunara enoxa. Kaxro ne e
orxpnr n nnro enn nncmen nsnop or ccennre crpann, ornacm ce
xm rosn rpa nnn none cnomenanam neronoro nme. Hancrnna, xa
npanenn onnrn a ce orxecrnn Tpo c manxara xpenocr Bnnyca/
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
155
Tpo VI (Omnponnr rpa) nnraenara n nnmnnr rpa
(Maxer-pexoncrpyxnn, noxasan na nsnoxara sa Tpo, 2001 ronna)
Hnnyc n 3anana Anaronn, no n rasn nenrn]nxann e orxnpnena c
nnno ocnonanne. Hscnenannra na apxeonosnre xa cnponoenn c
nnrensnnna npoyunarenna enocr na ncropnnnre, xoro cmo noxasa,
ue nenrn]nnnpanero na pennoro cennme, xero Bnnman rpcn oc-
ranxnre na npouyrn rpa, non nauanoro cn ne no-pano or V nex np.
Xp. n ena npes ennnncrnunara enoxa ro ce e npenpnan n oexr na
noxnonenne n namernnx na nannonannoro camocsnanne na rpnnre,
noxpenn c na-]anracrnunn nsmncnnnn. B rosn cmncn xapaxrepen e
npouyrnr nannc or Hapoc, nsuyxan npxy mpamopna nnoua n 264/263
ronna np. Xp. n npeanam arnre or crapara rpnxa ncropn, nxnm-
unrenno en na npensemanero na Tpo, 5 mnn 1209 ronna np. Xp., n
unro anrenrnunocr nec ne n nonpnan n na-ronemnr rpnxn
nannonanncr
176
.
Pesynrarnre or nocnenara, nponxnna 12 ronnn apxeonornuecxa
xamnann, nennr pxononren, npo]. M. Kop]man npecrann npes
2001 ronna n ronma nsnoxa. Tesn pesynrarn xa nonoxenn na
ocrpa xpnrnxa, nponxnna sanounann ome n cpeara na 1980-re
ronnn cnop na rpn nayunn cnmnosnymn mexy 2001 n 2003 ronna c
mnpoxo yuacrne na omecrnenocrra n maconnre menn. Ha cnmnosny-
mnre crana cno na ncnuxn, ue nma nnxaxnn apxeonornuecxn annn sa
nannunero na nnmen rpa, npecranen na maxera pexoncrpyxnn, a
npo]. Kop]man e npnnyen a npnsnae, ue rosn maxer orpasna camo
neronara cocrnena npecrana sa Tpo n ne ce ocnonana na nnxaxnn
IOTH H IETH II
156
cnen or nocrpoxn, orxpnrn npn pasxonxnre. Hscnn ce cmo n ue
npecranara na Kop]man sa Tpo xaro naxen cronancxn, nonnrn-
uecxn n xynrypen nenrp npes ponsonara enoxa c nacenenne or ecer-
xn xnnn xnrenn e nno na ]anrasn n aneu or ncrnnara.
177
H ryx nsnnxna ocnonnnr nnpoc, xoro nnxo or ncropnnnre n or
apxeonosnre ocera ne cmee orxpnro a nocrann: cmecrnynana nn e
nsomo Tpo n nmano nn e nxora Tponcxa nona maxap n ne n resn
orpomnn pasmepn, xaxnnro ce npnnncnar or noern n ncropnnn?
Ho moxe nn a ce nocrann raxn nnpoc, cne xaro ena nn nec n
morn a ce namepn nxo opasonan uonex n nenn cnr, xoro a ne
suae sa cmecrnynannero na rasn nona? H ena nn moxe a ce namepn
cmo raxa nxo opasonan uonex, xoro a ne suae, ue nnreparypara
na ceramnara cneronna nnnnnnsann non nauanoro cn or noemara na
Omnp, Hnnaara, nocnerena na ennso or xpa na rasn Tponcxa nona.
A onmnncrnoro opasonann xopa suam cmo, ue noemara na Omnp e
sanncana or nero ns ocnona na vcmuama noemu:ua rpannn, xoro
nna npeanana n reuenne na mnoro cronern or noxonenne na noxone-
nne. Hxon suam opn, ue rasn rpannn e nnorepmancxara esnxona
rpannn n ue r ce e npeanana n reuenne ne na cronern, a opn n na
xnnonern. Cmo xaxro suam, ue cnennr napoen noer Omnp npn
sanncan c yxnnre na ena asyxa, na xoro ro nn ccrannn n rnac-
nnre yxnn, samoro c asyxa es rnacnn yxnn ne morar a ce nnmar
xexcamerpn. A snannra my ce noxpenr n or naxoxnre na apxeo-
nosnre. Ta moxe nn nxo a ce cmnna n cmecrnynannero na Tpo n
Tponcxara nona npn nannunero na crornnnre xepamnunn cone n
Hpnamonoro cxponnme, orxpnrn or Bnnman?
ue noneuero or resn snann ne nspxar enemenrapna xpnrnxa, neue
e nsnecrno na no-mnpoxn omecrnenn xprone. Cmo xaxro e nsnecrno
n ue reopnra sa nnorepmancxnre (nnn no npneroro nsnn Iepmann
cne Bropara cneronna nona nasnanne nnoenponecxnre) esnnn e
orpeuena or nscnenannra npes nocnennre ecernnern. H ena npes
nocnennre ecernnern eme ycranoneno, ue rpannnra na raxa na-
peuennre nnoenponecxn esnnn npecrannna enn cpannnrenno
xcen nnacr n mnorocnoenoro nexcnuecxo orarcrno na Rronsrouna
Enpona, n xoero mnronornunnre npeann ca ocrarnn or ena mnoro
penna enoxa enoxa, npemecrnama c xnnonern ernnuecxnre
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
157
npomenn or nauanoro na ncropnuecxara enoxa, cnpsann cc sacen-
nanero na ernoca, nsnecren no nasnannero ennnn nnn rpnn, xo-
ro camo e nacnenn n npncnoconn xm cno esnx pennnre npeann,
raxa ue sa cnpsnanero na resn npeann c nero xaro uacr or neronara
nannonanna oxrpnna nma nnxaxnn nayunn ocnonann. H ryx nscne-
nannra na naneonnnrnncrnxara or nocnennre ecernnern nn anar,
maxap n n nenpx nn, orronop na npnn nnpoc, sa cmecrnynannero
na Tpo. Te noxasnar, ue npn nocouennre or Omnp 871 rononnma
nnro ce xacae o cunnenn or nero n necmecrnynamn ecrnnrenno
rpaone, nnro nx o nmena na rpaone, cmecrnynann npen xnna
nnn ne xnnn ronnn n sanasenn n ncropnuecxara namer na espo
noxonenn naponn nennn, npen a ar sanncann n Hnnaara. Tona
ca nmena na rpaone, cmecrnynann n neronara enoxa, unnro ocranxn
ca crnrnann n o namn nn, nnn xonro ca nn nsnecrnn n or penna
pyrn cnpemennn ncropnuecxn nsnopn. Cno cmxer nx Omnp nsnma
ne or ncropnuecxara namer na npexoxamnre ro noxonenn, a or
mnronornra, oma sa nnoro penno nacenenne na Enpasn, xero
Tponcxara nona e uacr or ocnonnara xanana, npxy xoro e nsr-
xana nnara xocmoronn na rona penno nacenenne. H ocranxn or nero-
nn penen esnx nne orxpnname nce ome cpe nmenara na ecrnamnre
nnna, opn cne xaro noneuero or resn nmena ca npeneenn na esnxa na
xcnosacennnnre ce n rosn paon rpnn/ennnn.
H ryx, na rona mcro, rpna a cn npnnomnnm ena mncn na ene-
xnrn nam yuen Anexcanp Fanaanon, nsnnran rpn noxonenn na-
mn ncropnnn n nnreparopn n yxa na xnacnuecxara nnreparypa npen
a ca nn nanycnann n nocnennre neronn yuennnn, npe xonro ro e
nsxasnan mnoroxparno: Ounp ne e nauano1o na Hona1a enoxa, a
xpa1 na ena nennxa enoxa.
A Tpo? Ta nann rxmo apxeonornuecxnre nscnenann noxasaxa, ue
pasxpnrnre npn pasxonxnre pasnannnn ne morar no nnxaxn naunn a ce
cnpxar c onncannero na rpaa n Hnnaara? Osnauana nn rona, ue r
xnno n nopono onncannr or Omnp rpa e nno na neronara ]anrasn?
Orronopa na rosn nnpoc ornono ana enn ueapxeonor cncem
neorana. B cpeara na 2008 ronna nsnese xnnrara na mna ancrpn-
cxn nnreparop n nnreparypone, Payn Bpor, nocnernn mnoro ronnn
na nscnenann npxy mymepcxara n craporpnxara nnreparypa, nxnm-
IOTH H IETH II
158
unrenno nacxopo nsnesnnre neronn nemcxn npenon na mymepcxn
enoc n na Hnnaara. H n rasn xnnra, osarnanena Poouuama ua O+up,
178
ro npoyuna crnxa no crnxa xnnora na Omnp r, xaxro ce npeana
or ncropnuecxnre nsnopn, xaro nonara na xpnrnuen ananns rxnara
ocronepnocr, no neue or rnenara rouxa na cnpemennara nayxa n c no-
momra na cnpemennnre nscneonarencxn meron. A resn cnpemennn
meron, xaxro n cpannre or nayxara annn sa namernnnnre na
pennara yxonna n marepnanna xynrypa, ro onexar o xpenocrra
Kaparene n Knnnxn, n unnro ocrarnn orxpnna nporornna na rpaa n
xpenocrra, onncann n Hnnaara. Osnauana nn rona, ue xpenocrra Kapa-
rene e nna nenrpr na noennnre ecrnn, onncann no nasnannero
Tponcxa nona n noemara na Omnp n n mnoro pyrn nnreparypnn
nponsneenn? Cncem ne! Hnnaara e nponsneenne na xyoxecrne-
nara nnreparypa, a ne ncropnuecxn rpaxrar. A ome no-manxo e noern-
snpana ncropn.
B cmn cmncn n npn Tponcxara nona ne ce xacae sa nnxaxna
nopenna or ncropnuecxn cnrn, sanasenn n ncropnuecxara namer
na napoa. Hoonn ]opmynnponxn cpemame uecro n ncenonayu-
nn rpyone, nanarann saeno c mapxcnuecxara neonorn n reuenne
na noneue or nex n nononnna n nxopenenn noxo n csnannero na
rpn noxonenn. Tesn npeann, oneuenn n xyoxecrnena ]opma
cc cpecrnara na nnreparypara, ca cnyxnnn na espo nnreparypnn
rnopnn or ncnuxn enoxn na namara nnnnnnsann ne sa saanne-
nne n pasnneuenne na unrarennre nm, nnro sa yonnernopnane na
nannno ecrecrnenara uonemxa nmosnarennocr n nnrepec xm neno-
snarn npemena, cnrn n xopa. C nnreparypnnre nponsneenn na
nennxnre rnopnn or ncnuxn enoxn ca npeanann npancrnenn nen c
nsnnrarenen xapaxrep. Tx me orxpnem n rparennre na Co]oxn n
Ecxnn, n ncropnuecxnre pamn na Bexcnnp, nn Boua u +up or
Toncro, me rn orxpnem n n H.uaoama na Omnp n ro ne nn nn na
npononen nnn nopennn or ormn sa cnmanane or nocneonare-
nnre na nxoe pennrnosno nnn nonnrnuecxo yuenne. H axo ne moxem
a orxpnem nec nnxaxnn oxasarencrna, ue e nmano raxana nona n na-
pennara enoxa, nne orxpnname nporornna na ncnuxn xnnn nonn,
xonro uoneuecrnoro me non npes nocnenannre xnnonern. Benn-
xnre nnreparopn or Omnp o en nemen ne nsnennuanar nonnre
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
159
Hnraenara na Kaparene / Acnanrac
Moen pexoncrpyxnn n Myse na Kaparene
(Ho R. Schrott)
n ne narpannar nen sa npensxocrnoro na onpeenenn nnunocrn nnn
omecrnenn rpynn. A ue re n cnonre nnreparypnn nponsneenn onn-
uar reponre cn n cnpemennn pexn n rn nocranr n cnpemenna o-
cranonxa, snae ncexn nopmanen unraren n ne rpcn ram ncropnuecxn
cneenn sa mnnann enoxn.
Tona ne snar n ne ncxar a snar camo ncropnnnre n apxeonosnre,
nsnonsnamn ncexn eran n resn nnreparypnn nponsneenn xaro
ncropnuecxn nsnop n opn oxymenr sa ronorpa]nra na npecrane-
nara enoxa. H nnmo ne e oneno o ronxona neopasymenn y ncropn-
nnre npn uerenero na Hnnaara n Oncera, xaxro noxannsnpanero na
nnrnpannre or Omnp reorpa]cxn nonrn n ncropnuecxn nmena n
onnrnre nm a rn cnpxar c nsnecrnn nmena or cnpemennara na noera
enoxa. A rona non o npecrannre sa mnoroxnnnn rpaone n rnpe
aneuna ncropnuecxa enoxa, xaxnnro rpaone n opn napon npocro ne
ca cmecrnynann. Karo oxymenr sa rononnmnra na ueeoeama enoxa,
resn cneenn ca or orpomno snauenne no camo sa rasn enoxa.
179
* * *
II
160
Kaparene / Acnanrac, ronorpa]cxn nnan.
(Ho Raoul Schrott)
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
161
Axo nanpannm pannocmerxa na pesynrarnre or apxeonornuecxnre
nscnenann sa Tpo, nne ne moxem a ne orxpnem omn ueprn n c
nscnenannra na r. nap. Cnrana e Mypem uepnxoncxa xynrypa.
Hpn nara cnyua apxeonosnre cn nocranr sa saaua a naror n cr-
nacynar pesynrarnre or cnonre nscnenann c onpeenenn, nocranenn
npenapnrenno nenn, nmamn nnmo omo nnro c nayxara, nnro c
ncrnnara. H xoraro resn pesynrarn ne orronapr na npenapnrenno no-
cranennre nenn, re npanr ncnuxo nsmoxno, nocpecrnom csnarenno
mannnynnpann nnrepnperannn n cc cecrnnero na maconnre menn
a nanoxar cnonre cxnamann na mnpoxara omecrnenocr n opn na
recnnre cnennanncrn. Pesynrarnre or cnnno cnennannsnpanara enocr
na apxeonosnre n ncropnnnre onxnoneno ce npnemar or mnpoxnre o-
mecrnenn xprone esanenannonno n opn es xomenrapn, samoro ca-
mo rnpe manxa uacr or omecrnoro moxe a npocnen oxonxo xo-
pexrno ca nsnpmenn npoyunannra. Inoannsannra na nayxara n no-
cnennanno na nn]opmannonnara cncrema npomen oaue ocnonno o-
cera cmecrnynamoro nonoxenne nmenno nscnenannra, cnpsann c
Tpo, ca ena nn ne npnnr cnyua n ncropnra, xoraro rasn omecr-
nenocr npecrana a e esrnacen xoncymenr na ncnuxo, xoero nna
noneceno, espasnnuno o xaxna crenen ce mannnynnpar cneennra
or npoyunarennara enocr n n un ycnyra. B rona ce ccron pasnnxara
mexy nara cnyua, pasrneann no-rope. Koraro pesynrarnre or
apxeonornuecxnre nscnenann, cnpsann c nsmncnenara cxannnano-
repmancxa xynrypa n Rronsrouna Enpona ne orronapr na npena-
pnrenno nocranenara nen, resn pesynrarn ne ce ononecrnar na na-
sannrepeconanara crpana. A rona e namnr napo! C oraro ]nnancn-
pana ornn xamnann neronoro nnnmanne nna ornneueno or cm-
nocrra na nnpoca n nacoueno c na-enoro yuacrne na ncnuxn maco-
nn menn xm remn, npornnopeuamn ne camo na ncrnnara, no n na
nornxara. A n xpana cmerxa rona nenn xaxro neue e orensano n
nperonopa xm rasn xnnra nnmananero my or neronara ncropn n or
neronara nenrnunocr. Ho rona nnmanane ne e morno a ce ocmecrnn
n mnnanoro, npes mnororo xnnonern, n xonro e nporexn xnnorr
my n neronara ponna. H rona e ne camo ]axr, no n ocnonanne sa npa n
neronoro eme. Ty noxasnar ne na nocneno mcro nxon npnmepn,
nxon crpannnn or ncropnra my, npemer na rona nscnenane. A ue n
II
162
nacromoro nscnenane me e ocnopeno n orxnpneno or npecra-
nnrennre na uyxn nnrepecn n namara nayxa nnn xoero e ome no-
neporno, me e npemnuano n nannno nrnopnpano or rx sa
men e cnpmeno cno. Hne oaue xnneem nn nexa na nn]opmarn-
xara n ro n ocera neuynann n nennxann maman na omynane
mexy xopara: yuenn n neyuenn. H rona mn ana ynepenocr, ue na-
nncanoro n rasn xnnra nma a nsuesne no cmn naunn, xaxro ca
nnn ocera ynnmoxanann ncnuxn nnoone na mncnra n ymennra
na namn napo. Cmo xaxro camnr napo ne e
nsuesnan. H xaxro e naxnnn ncnuxn cnon nacnnnnnn n nornc-
nnnn n mnnanoro, raxa me naxnnee nemnnre n nymnre.
* * *
Haxpa na nscnenanero ce nanara a sacernem ome enn ocoeno
naxen nnpoc, xoro npes nocnennre ne ecernnern saema eno
or rnannnre mecra n nscnenannra. A axo ce cn no xonnuecrnoro
na nynnxynannre sa nero marepnann n nnrepner n n nexonnennno-
nannara nayuna nnreparypa opn n na-naxnoro: nnpocr sa esnxa
n nncmenocrra na rornre, pecnexrnnno na uepnxonnnre. Tosn
nnpoc namnpame n n sarnannero na ena or ocnonnnre nynnxannn
180
cpe neue rpyno oospnmn xomnnexc or crarnn n xnnrn sa nncme-
nocrra, nsnnxnan ena npes nocnennre ronnn n nce ome ocranan
nacrpann or nnnmannero na mnpoxara omecrnenocr. H axo n o]n-
nnannara nayuna nnreparypa ro mnorosnaunrenno ce npemnuana
ocnen n nna nopenna pycxn nayunn nynnxannn,
181
nocnerenn
npenmno na crapnnnara rononnmn na nenn Honrncxn paon n
nennre npsxn cc crapnnnnre esnnn or Mana Asn npes no-
cnennre ronnn ro non o nono o]nnnanno rnxynanne na pycxara
ncropn, npn xoero na pycxn napo ce orpnua npsxara c Vxpana.
H no-rouno, c raxa napeuenara Knencxa Pycn c nnara nena xynrypa
n nenn esnx. Hocne c uepnxoncxara n Henxoncxara xynrypa, a orram
n c namara xynrypa.
182
Bcnuxn nscneonarenn na ncropnra n xynrypara na sacennnnre ce
n Cenepnoro Hpnuepnomopne cxannnancxn rorn orensnar nnncara
na nncmenn namernnnn, ocranann or rx no nenn paon, n xoro re
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
163
ca xnnnn n reuenne na noneue or rpn nexa. H rxmo rona sarpy-
nna ocoeno ncropnnnre n apxeonosnre, xonro ne morar a cnpxar
esnncmenocrra na rornre c ]axra, ue na rexnn esnx rorr Byn-
]nna ne camo npenen Fnnnra, no n npononnan Cnonoro Foxne
a npononenre n camoro orocnyxenne ca cnpsann c npxonnn crpa-
n, or xaxnnro ne ca orxpnrn cmo nnxaxnn cnen. Hpn rona cmnr
ror Byn]nna sanapna y rornre neue cmecrnynama npxonna oprann-
sann naueno c enncxon, xoro axe yuacrna na Hpnn ncenencxn
cop n Hnxe. Hancrnna, ryx-ram ce namnpar nxaxnn snann, nspsa-
nn n cxannre n na npemern sa oma ynorpea, nxnmunrenno npxy
xamennn xnapn na nxon crpoexn. 3nannre ce onnar sa cnemenn
cxannnancxn pynn sa ranonnc na marnuecxn ]opmynn, xonro
nnxo ne moxe a pasuere.
3aeno c nponemnre ornocno ernnuecxn nponsxo na nacenennero
or Cenepnoro Hpnuepnomopne, nenrpanno mcro n nscnenannra nano-
cnex saemar cmo nponemnre na neronn esnx n nncmenocr, xaro
npn rxnoro nscnnane pasnnrnero npornua c raxona remno, ue ne
camo mnpoxara omecrnenocr, no n recnnre cnennanncrn neue ne ca
n ccronne a onenr n opn a oxnanar nonnre cneenn, npno-
nrn or nayxara n resn ne onacrn npes nocnennre ecernnern.
H oxaro ncropnnnre n apxeonosnre ome ne morar a pasepar, ue
nscnenannra na naneonnnrnncrnxara n renernxara nocranr n cnp-
meno nona cnernnna ne camo ernnuecxn nponsxo na rona nacenenne,
no n neronara na-rcna npsxa cc crapara rpannn na ronemnre
xynrypnn nenrpone na penna Enpasn, npoyunannra n onacrra na
crapnre nncmenocrn n na mnoroponnre ocera nrnopnpann nncmenn
namernnnn or nropara nononnna na npnoro xnnonerne na Honara
epa, napacxann c ueprn n pesxn
183
, noxasnar, ue rasn npsxa n
npnemcrnenocr cmecrnynar n npn nncmenocrra.
Hponnr n nscnenannra npxy nncmenocrra n nennre namer-
nnnn n nenn Honrncxn paon, n ocoeno n ceneposananara my uacr,
npann cnercxnr yuen Ienan Cranncnanonnu Ipnnennu (*1938),
xoro n 1987 ronna npenara nono pasunrane na uecrcxn ncx,
onen ennornacno or o]nnnannara nayxa sa nepasraaem.
184
A n
1993/1994 ronna nsana nyromen rpy npxy nncmenocrra, xoro
ro ornauano napnua npacnanncxa, a no-xcno pycxa.
185
Maxap
II
164
a nma opn na-oma npecrana nnro sa esnxa na npnonauan-
noro nacenenne na Rronsrouna Enpona n Mana Asn, nnro sa oc-
rnxennra na cnpemennara nayxa n rasn onacr, npnonrn napa-
nenno c neronara nscneonarencxa enocr no cmoro npeme n opn
n cmn rpa, ro cymna a csae enn nncrpymenrapnym sa
pasunranero na rasn nncmenocr. A rona ca ]onernunnre exnnna-
nenrn na (nourn!) ncnuxn snann, nonrapmn ce espo nrn na
mexynpemenno cpannre n perncrpnpann or apxeonosnre mnoro-
ponn nanncn or mronsrouna, nsrouna, cpena n sanana Enpona, no
onenn or rx sa nepasraaemn. H rorana ronma uacr or ymnre n
resn nanncn my nposnyuanar xaro ope nosnarn n opn npnanar
nannno nonren cmncn na nennre nanncn. A nonexe ne xpne mero-
nre n cncremara, cnope xonro ro pasunra nanncnre, pyrn ns-
cneonarenn ce nsnonsnar or cmara cncrema n cmnre meron, sa
a pasuerar no raxn naunn ome mnoro pyrn nanncn n oxaxar c
rona, ue rasn cncrema ]ynxnnonnpa. Ipnnennu oaue ne ce saononna
camo c pasunranero na nanncnre, a pasnpocrnpa nscnenannra cn
cmo npxy cnnraxcnca n mop]onornra na esnxa, na xoro re ca
ccranenn, xaro ycranonna, ue rpamarnunnre ocoenocrn, cnasnann
noneue nnn no-manxo rouno npn ncnuxn rx, ca enn n cmn. Hnn c
pyrn ymn, ue nsnonsnannr ram esnx e c nannno ycranonenn
cnenn]nunn ocoenocrn. 3a nero e nsnn ncxo cmnenne, ue rona e
ena panna ]opma na pycxn esnx n ue nnoro nacenenne or enpa-
sncxn xonrnnenr e ronopnno n nncano na rosn pycxn esnx. Bn
or ncxo cmnenne sa nero e n ue rona nacenenne, xnnno orna-
uano n pycxnre crenn, c reuenne na npemero ce pascenna no ncnuxn
nocoxn na sana n (H)pycn, na mrosana, n (Er)pycn n n Rro-
nsrouna Enpona c erecxnre ocrponn, Ernner n Mana Asn, xero
ynnmoxana pxanara na xernre.
Ocrorencrnoro, ue Ipnnennu, xaro nnnomnpan reonor, ne e nn
sacranen a nsyuana n ynnnepcnrera nnro ncropn, nnro ]nnonorn a
ome no-manxo naneonnnrnncrnxa! nma cnora orpnnarenna, no cmo
n nonoxnrenna crpana. Honoxnrennara crpana e, ue Ipnnennu saon-
xan rocnocrnamnre n cnercxara nayxa nopmn n oxasna, ue n nsnn
resn nopmn ne camo moxe, no n rpna a ce rpcr pemenn na nxon
rpynn nnpocn. A n cnercxara cncrema na nncme opasonanne n
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
165
ne camo n cnercxara npaxrnuecxn e nensmoxno opn a ce sapo-
r, a ome no-manxo a ce pasnnr, xaxnnro n a nno nen, nporn-
nopeuamn na ycranonennre n nsnpnern or o]nnnannara nayxa. H
rona ce ornac xaxro sa mapxcnuecxara cxema na omecrnenoro n
xynrypnoro pasnnrne npn npnonrnoomnnnn crpo, raxa n sa
pasnnrnero na esnnnre n nncmenocrra. H na ncxo orxnonenne or
rasn cxema ce sanenna ernxerr na epec cnyuar c anrnmapxcn-
uecxoro yuenne na axa. H. . Map e ocoeno noxasarenen. A npn
cnyua c oxnpnncxara nncmenocr naxar or na n nononnna nexa
n pyrn npannna or nonnrnuecxn n npxonno-nonnrnuecxn xapax-
rep, unero napymenne ce cunra sa npecrnnane na eno ray, xaro
onona sa nscnenannra, noxpenmn csananero na perpetuum
mobile.
186
H rxmo esmerexnara nannnocr n nenosnananero na npa-
nnnara n rayrara, nanoxenn or mapxcnuecxara nayxa, me nosnonr na
Ipnnennu a nannese n ena onacr, n xoro npen nero ne e nannnsan
r noxo nnro enn cnercxn nscneonaren.
187
H rxmo resn nero-
nn nscnenann orxpnnar nonn nepcnexrnnn sa pasunranero na nncme-
nocrra c ueprn n pesxn, xonro neue anar cnonre onnnn nnoone.
Orpnnarennara crpana e nnncara na nn]opmannn y Ipnnennu sa
npnonauannoro nacenenne na Rronsrouna Enpona n Mana Asn,
xaxro n sa neronn esnx n pennara my xynrypa. Tona ro onexa o
xnnoresn sa pycxa mnrpann or cenep na mr, npornnopeuamn na
ncnuxn annn or apxeonornra, ncropnuecxnre nsnopn n renernxara
a rona nma sa pesynrar orpnuanero n na escnopnnre my sacnyrn.
He no-manxo pemanamo sa nsnaranero na neronnre ]anracrnunn
xnnoresn sa mnrpannra na pycnre or cenep na mr n mrosana e n
nenosnananero na cnenn]nunnre ocoenocrn ne camo na esnxa na
napoa, nacennan n pennocrra a n cera! namnre semn, no n na
pycxn esnx n neronara ncropnuecxa rpamarnxa nn npsxa c nc-
ropnuecxara rpamarnxa na namn esnx. A rona nenosnanane, xoero
moxe a e ecrecrneno n onycrnmo sa necnennanncra n rasn
onacr, e xapaxrepno opn sa na-nnnnre pycxn cnennanncrn ]n-
nonosn, xonro ne ca n ccronne a pasrpannuar cnenn]nunnre oco-
enocrn na nara esnxa. Ho n cunrar onesn ocoenocrn, unero pas-
nnune ne moxe a e orpeueno, sa pesynrar or
, . ue
II
166
npn ncexn esnx npornua cnenn]nuno pasnnrne, ce pasnpa or camo
cee cn, no rona pasnnrne npornua n rnpe nponxnrenen nepno
or npeme mnoro xnnonern. A n npes rosn nponxnrenen
nepno nxon xapaxrepnn enesn na esnxa ocranar nensmennn. H axo
nec nne camn moxem a nanmaname pasnnrnero na nexcnxara n
opn ]onernxara na namn esnx npes nocnennre ecernnern, me
ycranonnm, ue nxon neronn cnenn]nunn ocoenocrn ca ocranann ne-
npomenenn npes ncnuxoro npeme, or xoero pasnonarame c nncmenn
namernnnn. A nscnenannra na Ipnnennu nn noxasnar, ue resn
ocoenocrn ca xapaxrepnn n npn nncmenn namernnnn or ena no-
panna enoxa, xonro ro nscnena n pasunra. Te pasrpannuanar n o
en nemen nrapcxn esnx or pycxn npn rona nn ncnuxn
neronn ]opmn n nanexrn. Kon ca resn ocoenocrn? Ta rx rn snae
ncexn, xoro e nsyuanan pycxn esnx nnn e omynan c pycnann! H rn
snae axe axo ne ce e samncnn nnxora sa rx. Te npensnnxnar na-
mnoro neopasymenn n npn nac, n npn pycnre; nponnar ce opn na
nxon or na-onxnonennre ]opmn n cnnraxcnca na nara esnxa, xonro
nno nnxo nrapnn nnn pycnax ne e n ccronne anromarnuno a
npenac or ennn esnx na pyrn. Ha npno mcro e nnncara na
ponrenen n rnopnrenen naex n nrapcxn esnx, no cmo n nnncara
na snarennn naex n pycxn. A npen rx sanocrannnr unen n
sanocrannnre npnnararennn n nrapcxn esnx, xaxnnro nma a
cpemnem n nnxon pyrn esnnn, ocnen n nponsnesnnre or cmn npa-
esnx esnnn na namnre ccen pymnnn n anannn. A a ce rnpn, ue
npn cnoero pasnnrne nrapcxnr esnx e sarynn, nx pycxnr esnx
cornerno npnonn, resn rpamarnunn ]opmn, nnn ue ce e nsmennna n
crpyxrypara na nspeuennero n nara esnxa, e nnna nenenocr. 3amoro
sa ocemre nexa, xoraro o]nnnanen n npxonen esnx n pycxnre semn e
nn nrapcxnr, rona ne e npomennno nnro na ora rpamarnxara na
pycxn napoen esnx, xoro nosnaname or na-crapnre pycxn nnc-
menn namernnnn, a cme n npanoro cn a onycnem, ue n n npenmnnre
nexone r nmana cmnre ocoenocrn. He no-manxo neneno e n rnpe-
nnero na pycxnre rpamarnnn, naueno c anropa na npnara rpamarn-
xa na crapocnanncxn esnx axaemnx Anexcanp Xpncro]opo-
nnu Bocroxon (1781-1864), ue nara epa n nrapcxn esnx nnn n]-
ronrn. Cne xaro nro mncnnn xax npacnannnre nponsnacnn raxa
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
167
napeuenara noconxa, snaxr sa xoro cpxa n rnaronnnara, n
xnpnnnnara, ro pemnn, ue npen a ce sampcn n esnxa na cnpe-
mennnre nrapn r.e. a ce nponsnac rpneno r rpna a ce e
nponsnacna nocono xaro n]ronrara on. A xm rasn ne ro onenn
n]ronrnre or noncxn esnx! Hnn c pyrn ymn: no nnnnnero na
uexnre, cnonannre n nonnnre, nrapcxnre npacnannn ce orxa-
sann or cnora noconxa n sa crornna ronnn ce npeycrponnn, xaro
nounann a nsronapr rmnara rnacna pyroue. A xax ne xasna,
nonexe, noono na ncnuxn ocranann pycnann, n ro ne moxe a npo-
nsnac cnenn]nunn sa nrapcxn esnx snyx.
188
Ipnnennu namnpa
snaxa, c xoro rosn snyx ce sanncna n nncmoro or ueprn n pesxn na
ncexn nannc n ena nn ne na ncxa yma, maxap a ne moxe a
pasepe xo e neronnr ]onernuen exnnnanenr n xaxro ocranannre
rpamarnnn, cunra, ue ce nponsnac on.
189
Ho orensna xopexrno
rosn snax npn nanncnre, xonro nynnxyna, xaro npn rpancxpnnnnnre
cn ro nxnmuna cc cornernara my rpa]ema Q, es a ce nnrepecyna
noneue xaxno osnauana n xax ce nponsnac.
Honexe eno pasnpocrnpane npxy nsnpmenoro or Ipnnennu n oc-
ranannre nocneonarenn na neronn mero pasunrane na ecerxn npa-
cnanncxn nanncn n naxnpnnno mnoroxparno pamxnre na nacro-
moro nscnenane, me ce saononnm camo c nxonxo npnmepa, a nynn-
xannnre na nourn ncnuxn raxnna pasunrann ca nocouenn n corner-
nnre nnnorpa]cxn enexxn. Honeuero or rx ca ocrnnn n nnrep-
ner n ncexn n morn cam a ce sannmae c rx. Tosn nnpoc e or ron-
mo snauenne sa ncropnra n xynrypara na namn napo n as cm
ynepen, ue n no-nnsxo nnn no-aneuno eme ro me e onenen or
nrapcxara nayxa n npoyuen, xaxro necmneno sacnyxana. Ho opn n
sacera neocraruno npoyuenn, nanncnre cpxar naxnn oxasa-
rencrna sa rcnara npsxa na nncmenocrra, xoro re npecranr, c esn-
xa na nacenennero n Rronsrouna Enpona or enoxara, nosnara no nas-
nannero xpnrcxo-mnxencxa, r.e. or npemero npen pascennanero my,
nocnenanoro nere ronemn xaracrpo]n. Te nn noxasnar n pasnnrnero
na rosn esnx npes cnenamnre cronern, sa xonro ne pasnonarame c
nnxaxnn pyrn namernnnn o ycranonnanero n yenaxnnanero na
rpamarnunnre npannna sa nrapcxn nncmen esnx, pernamenrnpann or
Hpecnancxara mxona n xpa na IX n npnnre ecernnern na X nex.
II
168
HCKTT OT uECTOC
I Pasunrane na Ipnnennu
| U FO(P)CL | -EH | E XE HH OLI
*
| U FO(P)CL | HHO RO | -EH
| BI MEC(T)O | HOYBLHA | BL HY O 1 MC(T)E | -B |
BL ROCLPL | MC(T) | (C)ROPL | E XE HH L |
MC(T) | -B | BL ROCLPL | TECH | UROHY | EQ HE(A) H-E
| HHHOH | HH MEC(T)Q |? BHHA | 3A MOL | BI EQQ |
PLHETL | X(Q?)E E | -EQ HO | BIHE | B-EH |
EQQ | PARO X(Q?)E | EQ ROHHH | EQ BLCH ELLE | 3AEQH E ML | (H)E
BL ROEQ -EQ EQ | HHBL EQ | PRO X(Q?)L | 3AEQH E ML | -EQ E | H3A
E | 3AEQH E | -E LLE | PLCHHYHHHA | -EPLE | BLO-H | HHKQ HO
| UE UPL | HEHME | HH HE EQ | P ?? XE ML | BL -EH EQTH |
PLCH-EH | BL RO-H | BI KOIPH | LLPML | PORO XE | HH EQQ |
EQ HA ML |
* Cc snaxa n rexcra e oosnauen snaxr 12 neorpama, nspasnama
nonrnero ncenena, cnr; a cc snaxa snaxr 2 (rnana yxpacena c
nepa) neorpama, nspasnama nonrnero Bcennmnnr For, For,
Iocnot, Bcennmnnr.
II Hpeno na Ipnnennu
XOTH FOPECTH -LH ELBLHE XE B RPOLPOM HE CO-TELL B MHPE
EOXLEM, OHAKO FOPECTH HLHELHHE CBEPX(FOPECTEH) -LHX B MHPE
EOXLEM. B MECTE HOBOM EE BL (HX) OYTHTE B MHPE EOXLEM.
BMECTE, B MHPE EOXLEM. -TO BAM ROCPAP EE FOCROL? MECTO B MHPE
EOXLEM. CROPL ELBLHE B RPOLPOM XE HE C-HTAHTE B MHPE EOXLEM.
MECTO B MHPE EOXLEM, -TO BAM ROCPAP FOCROL, OECTYRHTE UERLK B
MHPE EOXLEM. EYETE EFO 3AHATL HEM H HO-LK B MHPE EOXLEM.
HH MECTO (BOPK) B MHPE EOXLEM. 3A MOL B EYYEM PAETL B
MHPE EOXLEM. XHBYT, ECTL -AA EE, BEAH -LH (OHH) B MHPE EOXLEM.
EYEM ORHTL XHTL. EYET CPYXEHHE EOFY. EYET BCE B RPOLPOM
3AEYEM (KTO) ECTL ML.FE BL ROEYETE -AA EYYT, HHBL EYYT,
RPEKPACHAH XH3HL 3AEYEM (KTO) ECTL ML. -AA ECTL Y3L ECTL
3AEYEM KTO ECTL: -TO C-HTATL, FOCROH! PLCHKHHH -APYET O-H.
HHKYA (HE) ETLCH (OT) HEE. OHAKO H3PE-HLLCH EHHO, FOCROH. HH
OHAXL EYET, (YCPLLHM?) XE ML: BL -LH EYETE, PLCH-H? PH BAC
RO-ECTH; B KYPHX LPEML; POROT XE, FOCROH. HH ECTL EE, EYEM EE
ML B MHPE EOXLEM*.
Cxemarnuno nsopaxenne
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
169
IOTH H IETH II
170
Hpn nropn npnmep ce xacae sa nanncnre npxy ne ponsonn
nnoun, orxpnrn npes 1975 ronna n ncnancxoro ceno Foropnra,
nnso o Caparoca, xonro npes cnenamnre rpn ecernnern ca n-
nn uecro oexr na nscnenann n ncxycnn, es a e nocrnrnaro o-
cera crnacne ornocno nponsxoa n arnponxara nm ocnen ue ca
nanncann na nenosnarn sa nscneonarennre xenrcxn esnx n ue ne-
porno ca nsrornenn npen cpeara na npnoro xnnonerne
1
.
Xnneemnr n Hcnann nrapcxn nscneonaren Fopncnan Fopn-
con (*1954) e nynnxynan npes 2007 ronna cnoero pasunrane na ro-
sn rexcr, xaro e nsnonsnan n cornerno onnnnn cxemara na Ipn-
nennu.** T xaro rosn rexcr e npaxrnuecxn ocrnen sa ncexn
sannrepecynan, ryx nma a ar aenn noponocrn ornocno
ncropnra na nscnenannra n camoro pasunrane, a camo pesynra-
rnre or paorara na anropa.
Crpana B
0.
1.
2.
3. ( )
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Cnooen nononrapcxn npeno: , . / ,
. / , , . (
?) / , . /
. / ? / ,
. / , , . ,
, . /
. , . ,
. / . ... .
*
Hperne na nscnenannra n na nnnorpa]nra nx. npn: Francisco Beltrn Lloris, El cuarto
bronce de Botorrita, n: Palaeohispanica, 2002, 2, 381-393.
** Crarnra e nynnxynana npes 2007 ronna n enexrponnoro nsarencrno LiterNet na n-
rapcxn esnx http://liternet.bg/publish20/b_borisov/2000_g.htm, a neoranna n n xnnrara: De
Bozman, Pu+crama eoeuua mesa sa o.eapcromo u+e, Co]n, 2008.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
171
Fponsonnre nnouxn or Foropnra
Iope ]orocnnmxa na nere nnoun
(no: TITUS / Thesauros Indogermanischer Text- und Sprachmaterialien)
ony rpa]nxa na crpana B n nopea na anropa
IOTH H IETH II
172
Pycxnr nscneonaren Oner Heonnonnu Coxon-Kyrtnoncxn
nocnemana ena or cnonre nynnxannn na nopenna pynnuecxn
nanncn or Cpena (Konrnnenranna) Enpona, mexy xonro na-
nnc npxy cpepna ]nyna or Fyprynn (upannn), arnpana n
VI nex cn.Xp.
2
3aeno c pncynxa na ]nynara (nx. cnenamara crpannna), ro
ana n rpa]nuno nsopaxenne (pncynxa) na nannca n cocrneno
pasunrane, npn xoero orensna, ue e na enopycxn esnx (or VI
nex!?).
Pasunranero na rexcra e xaxro cnena:
(B HE)-EO I--E-PL-BE 3A-PL-TH-HI-H KA-PH-MI-(CH-CI)
3A TI-BO-FO MI-XA: EO A-(B-HO) HE A-(XI--E)-H E-H-X XH-
-H-HH: PI-H--H-HH-BA. H ony orenno HI n PI.
A npenor, xoro npenara sa cnoero pasunrane, rnacn:
B ueo poepu sapunu u ykoper ce sa feoero (ee)
rya, fak kak paeuo ue paean e (poepu) usuu.
Anropr oan, ue npn nannca ca nsnonsnann cmnre snyxonn
snauenn, xaxro npn pannnre cxannnancxn pynnn nanncn, maxap
n esnxr a e na mecrnoro necxannnancxo nacenenne.
B pyrn cnon nynnxannn** anropr cpema cmara ocoenocr,
xoero ronopn, ue npemernre c nanncnre a rona ca na-uecro yx-
pamenn or naroponn merann nnn pons ca nnn nspaornann n
arennera, xaxnnro cpemame na mnoro mecra n Rxna Vxpana n ue
rxnara xnnenrena nna or pasnnunn napon.
2
Oner Heonnonnu Coxon-Kyrtnoncxn, Kpamru oosop ueromopix pvuu:ecrux
uaonuce roumuueuma.iuo Eeponi, 15, pnc. 19 n 20 nnrepnerno nsanne:
Axaemn Tpnnnrapnsma, Mocxna, 3n. 77-6567 or 1 anrycr 2007 ronna
http://www.trinitas.ru/rus/doc/0211/02111103.htm
** Fnnnorpa]n sa nscnenannra na rosn anrop ce ana na cara na Axaemnra
na Tpnnnrapnsma http://www.trinitas.ru/rus/doc/avtr/01/0766-00.htm
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
173
Cpepna ]nyna or upannn c pynnuecxn nannc
(cnnno ynennuena)
Ho O. H. Coxon-Kyrtnoncxn
IOTH H IETH II
174
PHMCKH 3HATEH FPAKTEAT C H3OFPAXEHHE HA
KAHHTOHHHCKATA BTHuHHA
Orxpnrnr n Undley, rpa]crno Suffolk, Fpnrann, paxrear (mo-
nera c manxa cronocr) e nn nropnuno nsnonsnan sa nncynxa na
orpnnna, xaro or cnara crpana e nn nsxonan pynnuecxn nannc
c anorponenuno cpxanne monnrna sa nomom or Kannronn-
cxara nnunna. B nsopaxennero n monnrnara nma nnmo ocoeno,
ocnen cnanncxn nannc, npn xoro nmero na nnunnara ce ana
n snarenen naex rpamarnuna ]opma, xoro ce cpema camo n n-
rapcxn n nnxo pyr cnanncxn esnx. Pynnuecxnr nannc e pas-
ueren n nynnxynan or O.H. Coxon-Kyrtnoncxn* xaxro cnena:
{BI-PI--E} {3I-(BI)-(BI)} {BI-PI--E} O RI--I-3I--E O RI-MI-XI-H.
Hpeneeno na cnpemenen esnx rona osnauana: , , ,
- .
* peeuepu+cru oparmeam us Aue.uu, Mocxna: Axaemn Tpnnnrapnsma, Hncrn-
ryr Hpacnanncxo nnnnnnsannn, 3n 77-6567, nynnxann 14268, 03.03.2007
http://www.trinitas.ru/rus/doc/0211/005a/02111094.htm . Bx. n pyrnre nynnxannn
na cmn anrop n nnrepner http://www.trinitas.ru/rus/doc/avtr/01/0766-00.htm
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
175
Hpen a mnnem xm nocnennre npnmepn c nanncn na cunrana-
ra or nscneonarennre nm sa npacnanncxa, pennopycxa n opn
pennomaxeoncxa nncmenocr, neoxonmn ca nxonxo nocnn-
rennn enexxn, xonro rpna a orronopr n na nnpoca samo ne
aname npnmepn or namara crpana n ann y nac nsomo nxora e
nmano nanncn c pyra nncmenocr, ocnen rpnxara n pnmcxara. Ho
rosn ypno ncxyrnpan n o nec nnpoc nma rnpe mnoro nncano
n xasano n axo ro n rpnano a ce pasrnea ornono, nsnaranero
camo na rnannnre resn n xonrparesn me saeme mnoroxparno noneue
mcro, orxonxoro marepnannre sa nara roma, nocnerenn na npone-
mnre sa rernre n rornre. Tona oaue cncem ne osnauana, ue ro
rpna a e nomnnar, es nsomo a e sacran. H rxmo
nocnennre npnmepn, xonro aname ryx, nn npenarar nono a ce
onnrame axo ne a ro pemnm, ro none a norpcnm nrnmara sa
neronoro pemanane, xonxoro n resn nrnma a ce xpcrocnar c
yexenn n npeyexenn or pyrn onacrn, nmamn nnmo
omo nnro c nayxara, nnro c ncrnnara.
B 2005 ronna nsnese n Cxonne nscnenanero na nama maxeon-
cxn yuenn, axaemnx Tome Fomencxn, nencnonnpan npo]ecop or
Enexrporexnnuecxn ]axynrer na Cxoncxn ynnnepcnrer, n -p
Apncroren Tenron, npo]ecop n Hncrnryra sa xomnmrpna rexnnxa
n nn]opmarnxa npn Enexrporexnnuecxn ]axynrer n cmn ynn-
nepcnrer, nocnerena na esnxa n nncmenocrra na pennoro nacenenne
na crpanara no sarnannero Ho mpaeume ua nuc+omo u ua jasurom
ua aumu:rume +areoouu r.e. Ho c.eoume ua nuc+euocmma u
esura ua opeeuume +areoouu. Tasn cryn nsnese n nopennara
o]nnnannn nsann na Maxeoncxara axaemn na nayxnre n ns-
xycrnara (MAHV), Hpnnosn, no ne n orena sa ncropn, apxeo-
norn n ]nnonorn, xaxro n cnenano a ce ouaxna or nenoro
sarnanne, a n orena sa maremarnxa n rexnnuecxn nayxn.* A ]nno-
nosnre, apxeonosnre n ncropnuapnre, cueroxa sa no-npannnno a
cn samnuar, r xaro ne ce snae o xe n ornen enn cnop npxy
marepnana n pesynrarnre or npoyunannra. Crynra e nocnerena
camo na enn, no oranna nsnecren na nayxara nannc rpnesnunn
rexcr, nsuyxan npxy xamxa, nosnar no nasnannero Kamxr or
Posera (]p.: la pierre de Rosette), xoro ana nsmoxnocr na
II
176
]pencxn yuen Xan upancoa Bamnonton a pasuere npes 1822
ronna ernnercxnre epornn]n ns ocnona na rpnxn nm npeno n
onnara uacr na nannca.
**
Maxeoncxnre yuenn opmar ocoeno
nnnmanne na cpenn rexcr, sa xoro n nannca ce xasna, ue e na
onxnonenn esnx na crpanara (DHMOTIKH) n sa xoro ce npnema a
priori, ue e npocronaponoro napeune na ernnercxn esnx. Tosn
nannc e ocranan n ocera no-nacrpana or nscnenannra, es a
e yrounena nnro ]onernxara na neronn esnx, nnro cmnocrra
my n neronoro npenasnauenne r.e. xo napo nnn xon cnoene or
nacenennero ca cn cnyxnnn c nero. 3a noneuero nscneonarenn ocnon-
nnr nnpoc e nn n cn ocrana n o cera pasunranero n npenoa na
epornn]nre, nsnonnann n pennn Ernner xaro sanxnrenna nnc-
menocr, na xoro nnn nsrornnn o]nnnannnre oxymenrn, sanase-
nn na orpomen po ororana nepasuerenn nanncn.
namara anropn nscnenar rosn nannc npxy cmnre npnnnnnn
n cc cmnre meron n cpecrna, xonro nsnonsna npen rx Ipnne-
nnu. Maxap resn meron nce ome a cpemar snaunrennn pesepnn n
npornnoecrnne or crpana na o]nnnannara nayxa, rxmo n Cpn
n Maxeonn nonyuanar nopxxa n or nennre nncmn nncrannnn,
a npexropr na Apxeonornuecxn myse n Fenrpa ce onna
emoncrparnnno n samnra na Ipnnennu n neronoro noxnanno mnenne
sa rpya na nocnenn yxpacna na na-nnno mcro neuarnoro n nn-
repnernoro nsanne na npnn rom or monorpa]nra my. Anropnre
na nscnenanero rnpr, ue nnn nxnonenn nmenno or rpya na
pycxn nscneonaren ecrecrneno es a nnnsar n cnop ornocno ne-
ronoro rnpenne sa npapycxn pecnexrnnno npacnanncxn
nponsxo na nnoro nacenenne n Rronsrouna Enpona, Mana Asn n
opn Ernner. Karo maremarnnn n xomnmrpnn cnennanncrn re ns-
nonsnar cnpemennara rexnnxa n sa rx cmo xaxro sa Ipnnennu
pasunranero na ena nncmenocr e npen ncnuxo rexnnuecxn, a ne n
]nnonornuecxn nponem, r.e. e n sanncnmocr or meronre na ena
rouna nayxa, a nennre pesynrarn rpna a nonexar na nponepxa
cc cpecrnara na rounnre nayxn. H ocrorencrnoro, ue resn pe-
synrarn ne orronapr na npecrann, ycranonenn enncrneno or
mnenn n npenonoxenn, nno ne sacra rxnara paora n ne nm
npeun a nsnnnr naensann cn nnan no npoexra na MAHV.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
177
IOTH H IETH II
178
T xaro nnnnr rexcr na nscnenanero na Fomencxn n Tenron
e cnoono ocrnen n nnrepner, a nsnonsnannre or rx meron n
pesynrarnre nm morar a ar nponepenn na npaxrnxa or ncexn
ocraruno rpamoren unraren, ryx me ce cnpem camo na rnannnre
saxnmuenn ornocno cnenn]nunnre ocoenocrn n esnxa na nannca
nexcnxa, ]onernxa n rpamarnxa no cmo n na neronara nncme-
nocr nenara rpa]nuna crpyxrypa n npaxrnunoro npnnoxenne.
B nexcnuecxn marepnan anropnre orxpnnar omo 167 pasnnunn
ymn, xonro ca nanncann n cnorono (cpnuxono) nncmo c nomomra na
25 crnacnn n 8 rnacnn, xonro ce pasunrar or ocemre pasnnunn no-
noxenn, cnope xonro ce ncnonnpar crnacnnre noono na o-
rynanero npn craponrapcxn esnx. Hsnonsnann ca cmo nnxro-
rpamn, a 17 or rpa]emnre ca nenrnunn c rpa]emn or na-crapnre
nanncn, namepenn na Fanxancxn nonyocrpon. uecrara ynorpea
na npenosn xaro na, or n c nornpxana nnncara na naexn.
Mnoxecrneno uncno ce nonyuana c oxonuannero n, a npensxo-
nara crenen c npe]nxca na. Hncmoro ce uere or cno na nno,
es rnannn yxnn n es nnrepnann mexy rpa]emnre. Vnorpenar
ce cxpamenn, noono na nnrarypnre n craponrapcxn esnx.
Cpemame n nxon cnmnonnunn snann cc cmoro snauenne n cmn
cmncn xaxro npn nanncn, nsnnnenn mnoro nexone no-xcno. T
xaro resn snann n omnre rpa]emn n na-crapnre nanncn or namn-
re semn ca noxasann n nscnenanero c mnoro npnmepn n morar a ce
npocner no ncnuxn nynnxannn, ryx nma a ar pasrnexann
orenno. 3a a ne orexnname nsnnmno marepnana na rasn cryn,
nma a npecrannm ynorpeennre n nannca rpa]emn n pasnnunnre
rexnn ncnosnnnn n xomnnannn ncnuxn re ca aenn n npnnoxe-
nnero xm nscnenanero na 167 npernenn rannnn n rona e na-
nnno ocraruno sa nenn rpa]nuen marepnan na nannca.
B nexcnuecxn marepnan ce cpemar ymn xaro Boea, ooreu
pecn. uaooreu, ooe/ouoe, oea, eocnooap, re(n)eo, ama (oren),
uau, uauuou, uaueeo, mo, +o, eou (nne). Ernnrnnre ce oosna-
uanar xaro aemnu, a rpnnre xaro oauau. Cmram sa nannno
nsnnmno a pasrnexam noorenno ernmonornra na ncxa or resn
ymn nrapcxnr unraren rn nosnana ocraruno ope, a nmam
amnnnra a ye uyxn n nema, xonro ne moxe a pasepe.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
179
3axnmuennra na anropnre nor o enn napaoxc. 3amoro ce nnx-
a, ue nexcnuecxnr marepnan na esnxa, na xoro e nsnnnen cpennr
nannc, e sanasen o ronma crenen ne n ernnercxn esnx, xaxro npe-
nonarar noneuero or nscneonarennre, a n uauu esnx, xaro no uau
esur pasnpam esnxa, na xoro ronopn nacenennero na namara crpana n
na xoro ce ronopeme o neoranna n n nennre ccenn nec rpa-
nnuemn c namara pxana onacrn, nxnmunrenno n raxa napeuenara
nnma mrocnancxa penynnxa Maxeonn. H nexcnxara na rosn cra-
pnnen pooeu esnx eme nsxnpnena c npannrencrnenn npexrnnn n
samenena c nsxycrnenn snyxocuerann n cpnsmn, sa a e napo-
r or rasn crpana nsrprnar n orxcnar or cnonre noxn xopenn.
o cmoro saxnmuenne nor n pyrnre nynnxynann ocera na
namara repnropn nnn n ccennre na namara pxana onacrn na-
nncn. A o xaxnn neopasymenn moxe a ce crnrne npn pasunranero
nm or na-nsnecrnnre cneronnn cnennanncrn no crapnre esnnn, me
noxaxe ocraruno yenrenno npnmepr c nannca na manxn npc-
ren or Esepono, aen n npnnoxenne xm orpomnn rpy na sacnyxn-
nn nscneonaren na rpaxncxn esnx, axa. nm. euen, nocneren na
ocrarnnre or rpaxncxn esnx
***
, xoro nomecrna ram 18 pasnnunn
rnxynann na nannca n re ena nn nxa mornn a ar no-
pasnnunn. A npcrenr cc cnrypnocr ne e nn npenasnauen sa nxo
npouyr c nosnannra cn na esnnnre n nncmenocrnre yuen, nnro nx e
nanncan ymnmneno c ranonnc, sa a ne moxe nnxo a pasepe
cxpnroro my cpxanne. Tosn nannc no-cxopo noxasna cmo xaxro
nanncr npxy Kamxa or Posera xonxo aneu e cnpemennara
nayxa or xenannero n or nsmoxnocrra a pemn ocnonnnre nponemn
na namn napo: neronn nponsxo, neronn esnx, neronara nncmenocr
n mnoroxnnonernara my xynrypa. 3arona me npenoxnm na nnnma-
nnero na unraren ome eno anrepnarnnno pasunrane na cmn na-
nnc rosn nr nsnpmeno or mna nneranr, xoro oaue xaro noro-
mx na nsmpennre rpaxn nno nma no-op ycer sa cno esnx, or-
xonxoro nsnnrannre n cneronnnre nayunn nenrpone macrnrn ]nno-
nosn. A r xaro n rosn marepnan e omoocrnen n nnrepner, aname
ryx camo rexcra na rona pasunrane na nannca n cnpemenen npanonnc:
, , , , (...).
****
* * *
II
180
Hanncr or c. Cnrono
(no Bacnn Hnton)
Haxpa ome nxonxo ymn n sa enn nannc, orxpnr npn ceno
Cnrono, orcromo camo na 35 xm. mxno or Hnonnn. Manxo cne
xaro nanncr eme nynnxynan or maxeoncxn apxeonor Bacnn
Hnton,
*****
as orensax rasn nynnxann n camn nannc n nrap-
cxara npeca, xaro nspnuno noueprax, ue nrapcxnre apxeonosn or-
pnuar ne camo cmecrnynannero na rosn nannc, no n cmecrnyna-
nnero na rpaxncxa nncmenocr. A re nponxnxa a nopxar
rasn cno resa n npn ypnara ncxycn, nsnnxnana manxo cne
rona, xaro opn noncxaxa a e sapaneno or nnacrra c exper ns-
npmnanero na xaxnnro n a nno onnrn sa pasunranero na
necmecrnynamara cnope rx nncmenocr (n nsomo xynrypa!)
cmo xaxro n 1775 ronna upencxara Axaemn na nayxnre nsana
pemenne a ne ce pasrnexar n eme nnxaxnn nayunn rpyone sa
csanane na Perpetuum mobile!
Tyx ce nocouna ome nenax cmnr nannc, nonexe n sa nero
naxn ncnuxo xasano ornocno Posercxn nannc. A pasunranero my
n aprymenrannra sa rona pasunrane ce ana or neronn nscneo-
naren n cmo e cnoono ocrnna n nnrepner, xaxro marepnannre
sa nannca na Kamxa or Posera n npcrena or Esepono.
* * *
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
181
FEHEXKH 3A HAHHCHTE OT PO3ETA, E3EPOBO H CHTOBO
* Hsannero e nyesnuno na anrnncxn n maxeoncxn esnx: Tome Boevski /
Aristotel Tentov, Tracing the Script and the Language of the Ancient Macedoniens,
Macedonian Academy of Sciences and Arts. Section of Mathematical and Technikal
Sciences. Contributions XXVI, 2, Skopje, 2005 (Ma 2006), ISSN 0351-3246, c. 7-122.
Or nnrepner moxe a ce nonsna xaxro nscnenanero, raxa n npnnoxennero c npnme-
pnre na anrnncxn http://rosetta-stone.etf.ukim.edu.mk/assets/pdf/B n maxeoncxn:
http://www.exploringmacedonia.com/wbstorage/Files. Bx. cmo nnrepnmro, aeno
or axaemnx T. Fomencxn sa n. nennnx (Cxonne) npes 2007 ronna cmo n nnrep-
ner http://www.dnevnik.com.mlc/?itemID-EBE00D5F1DA4DA4
** Kamxr or Posera cpxa rexcra na enn exper na Hroneme V Enn]an or 196
ronna np. Xp. Orxpnr e n 1799 ronna or ]pencxn nonnx no npeme na Hanoneononara
noenna xamnann n Ernner n nec ce cxpanna n Fpnrancxn myse n Honon. Cnora
nsnpeno ronma nsnecrnocr npnonna, xoraro Bamnonton ns ocnona na neronn
rpnesnuen nannc npn ycnna a pasuere ernnercxnre epornn]n ncropnra na
nscnenannra npxy nero n nnnorpa]n sa rx nx. npen ncnuxo npn Richard B.
Parkinson, The Rosetta Stone. British Museum Press, London, 2005, ISBN 0-7141-5021-5.
3a nemcxn npeno n ocera ocrana mepoanno nscnenanero na Wilhelm Drumann,
Historisch-Antiquarische Untersuchungen ber Aegypten, oder Die Inschrift von Rosette,
Knigsberg: Universitts-Buchhandlung 1823 nnen rexcr na npenoa n nnrepner
http://de.wikipedia.org/wiki/Stein_von_Rosette; anrnncxn npeno na nannca nx. cmo
n nnrepner http://pwl.netcom.com/~qkstart/rosetta.html .
***
Dimiter Detschew, Die thrakischen Sprachreste, Wien: Rudolf Rohrer, 1957 (=ster-
reichische Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-historische Klasse. Schriften der
Balkankommission, Linguistische Abteilung XIV), c. 566-582.
****
Anpe Knpxon, Tparucrume uaonucu om c. Esepoeo u c. Kio.+eu, n cn. 3a-
nern, 2006, 4 http://ziezi.net/glosi.htm
***** Crarnra sa nannca or Cnrono e nynnxynana n nnrepner npes 2006 ronna
http://www.unet.com.mk/ancient-makedonians/sitovo_a.htm Bx. cmo ram n pyrara
crarn na rosn anrop, The wooden book with a macedonian inscription from 5.260
B.C. from the prehistrie lakeside settlement at the Kostur Lake (peeuama ruuea c
+areooucru uaonucu om 5260 e. np.Xp. om npeoucmopu:ecrume n.acmoee e Kocmvpcromo
esepo) http://www.unet.com.mk/ancient-macedonians-part2/ Monre enexxn sa nannca
or Cnrono nx. n crarnra mn 3a u+aupume u ro.eruouepume ua cmapuuu nn
n. Inacone 19 or 2-8 mnn 2006, c. 10-11, nynnxynana cmo n nnrepner
http://www.otizvora.com/?page_id=31. B mora crarn sacram n nnpoca sa nonnre
nscnenann na -p Cre]an Ia npxy nncmenocrra na npnonauannoro nacenenne n
namnre semn, or xonro neoranna nsnese n uernprn rom: Tparucromo nuc+o oero-
oupauo IV, Co]n 2008. Tam ope oocnonano ce noxasna nenara npsxa n c nere
ernnercxn nncmenocrn, xaro ce npocnena pasnnrnero n reuenne na mnoro xnno-
nern no n cc cnemenn ernnercxn esnx, unnro cnen nanocnex npocnen enn
xanacxn yuen n rononnmnra na nnoro sanano xpapexne na Enpona: Edo Nyland,
Linguistic Archaeology an introduction, Victoria/Canada: Trafford, 2001.
* * *
IOTH H IETH II
182
B saxnmuenne na rosn pasen me ce npnem xm neronara or-
npanna rouxa, crarnnre na B. A. uynnon, Ioeopu.u .u :epuxoei
no-pvccru? n Araoe+u:ecru nvmi e uurvoa a re nn npmar n xm
nauanoro na rona nscnenane, xero eme cnomenara n neoranna
nsnsnara xnnra na M. F Byxnn, Iomcru nvmi. H saxnmunrennara
yma me aem na anropa na nocouennre crarnn. Hexa ne nnnyna
unraren rona, ue ro nma pasnnuno or namero pasnpane sa pycxn
n nrapcxn esnx. 3a nac n cnyua no-naxnn ca ]axrnre, cnpsann
c pynnuecxnre nanncn n nsnonre, xonro ro nan or rx. As
nmam n na-manxara amnnn a ro oyuanam na nrapcxn esnx n
na nrapcxa rpamarnxa na neronnre ronnn. Tosn esnx n neronnre
ocoenocrn ne moxaxa a nayuar n nsnecrnnre axaemnnn Hnxauon
n Pnaxon, npn nce ue n namara ycnxa a naxnpnr
enerecerre. A e nnpoc, ann nxa rn nayunnn sa ome cro ronnn.
Hsrnexa, ue nrapcxn morar a nayuar camo enara n nanarannre,
no ne n axaemnnn ]nnonosn n ncropnnn. Taxa ue ryx aname n
nrapcxn npeno nocnenara or 50-re crpannnn na neronara
crarn, cpxama na 140,000 snaxa, n xoro ro nopono
pasrnexa ncnuxn 17 rorcxn nanncn, orxpnrn n paona na
uepnxoncxara xynrypa axo unrarenr nma nyxnoro npeme n
rpnenne a npouere nenn rexcr, nnn opn a ce sanosnae n c
pyrn noponocrn ornocno pynnuecxnre nanncn, orxpnrn na
repnropnra na nemna Vxpana n Monann, aenn n ocranannre
crarnn na uynnon npxy cmara rema, nocouennre no-rope
rexcrone sacera nce ome ce namnpar na cornernnre nnrepnernn
crpannnn.
190
H r B. A. uynnon (nouepranannra ca na anropa):
3axnmuenne. Pasrnexaxn 17-re ouennnn nanncn npxy npe-
mern or mnnmara rorcxa xynrypa, cpxamn ce n monorpa]nra na
Mapx Fopnconnu Byxnn, r.e. ncnuxn neronn nnmcrpannn, ornacmn
ce xm aennn nponem, moxem a crnrnem o cnennre nsnon:
1. Ha ncnuxn, npenoxenn or rosn nscneonaren nnmcrpannn,
nma nn1o enn nno rorcxn nannc, raxa ue nnmcrparnnnnre oxa-
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
183
sarencrna sa npennananero na rorn na repnropnra na namara crpana
ca nsannnn.
2. Hpn ncnuxn cnyuan na mnnmn rorcxn nnn rpnxn nanncn crana
yma sa nanncn, xonro morar cnoono a ce uerar no pycxn. C
pyrn ymn, nayunnre crpynnnn na PAH [Pycxa/Poccncxa
axaemn na nayxnre] n cnpemenna Pycn nonno nnn nenonno nso-
nauanar nayunara ncrnna, oranaxn pycxa1a ncropn na cpennre
nexone na ro1n1e nnn na pyrn repuancxn napon. Or crpana na
repmancxnre yuenn nne nma a namepnm nnmo noono: re ca nar-
pnorn na ponnara cn n nopan rona ne camo nma a aar nnro enn
ncropnuecxn ]axr or rxnara ncropn na pycnre nnn na xoro n a e
pyr ernoc, a c yononcrnne me ce nsnonsnar or uyxnre ]axrn sa
ynennuanane na cocrnenara cn ncropnorpa]n, axo noonn ]axrn
onycxar repmancxo rnxynanne. Hnn c pyrn ymn, PAH saema no
aenn nnpoc nsnnmmo an1nna1pno1nuna nosnnn, xoero e n
paspes c namara ncropnorpa]n or neorannamnoro mnnano.
3. Hnro M. F. Byxnn, nnro pyrnre pycxn anropn ce onnrnar a
nponepr no nxaxn naunn pesynrarnre [or nscnenannra] na enn-
crnenn uonex, xomyro PAH e nsnarana pasunranero na npenonarae-
mn pynnuecxn (n cmncn pynn na Onn) nanncn, namepenn na repn-
ropnra na namara crpana Enena Anexcanponna Mennnxona. C py-
rn ymn, ycranonen e nayuen monononnsm sa enn uonex. B aenn
cnyua ne crana yma sa ne xaro nnunocr nnn cnennanncr na neno-
ro mcro n morn a ce oxaxe xoro n a e pyr crpynnx na PAH c
ananornunn nnnomomn. Crana yma sa camara nosnnn na PAH, xo-
raro na eno nxnocrno nnne ca npeaenn ocoeno naxnn pasenn
or pycxara ncropn. H cornerno c rona ce nsrpaxa xpnrepnr sa na-
yunocr: resn, xonro ca crnacnn c nennre pesynrarn (uecro cnp-
meno nenenn), ca yuenn, a xonro ne ca crnacnn c resn pesynrarn, ca
nenexn opn xoraro ca n ccronne a npouerar n onona, xoero ne e
morna a npouere E. A. Mennnxona. Hannne e nsnnmma nonrpanxa
csc spann cuncsn.
4. Ocnonnara uacr or pasuerennre nanncn xapaxrepnsnpa nap-
rnre xaro pycn or Barpn. Cpe rorcxnre naxoxn nma n npe-
mern or Barpn, or rpa Apxona, n xoro ce oxasna, ue ocnen xpam
na Cnronn nmano xpamone na p, Hpon n Mapn. T ue aennr
II
184
marepnan xnpn cnernnna n na penna nensnecrnn crpann or e-
nocrra na pycxnre xpamone n Apxona. Hanpnmep na rona, ue xpenr
n xpama na p ce napnuan Om-Ap, n ue mexy xpeuecxnre arpn-
yrn, ocnen xpeuecxa macxa n narepnna, nmano n xpeuecxn npc-
ren. Hnn ue monnrnnre xm ora nna rpnano a ce ornpanr no-
mem. Hnn ue rnanarapr na naprnre, xaxro n na pycnre or onona
npeme, nn xaranr, n unro cxponnmnnna ce namnpann rpnnnn, no
c nennno monerno rerno. Hnn ue xns np nn nsnecren n Kpnm n
moxe n nncan rann onocn. Hnn ue na pycnre nna nosnara n
ymara PEPEI xaro napnanr na ymara COKOH n xaro xnnocrac na
p. Hnn ue n Kpnm na Mancaponcxoro nsnnmenne nmano xpam na
Mapn. H penna pyrn noponocrn.
5. Axo pycxara pynonorn ce onnrna a uere nna nopenna pyc-
xn nanncn xaro repmancxn, ne e nsxnmueno n ue cmoro n nno
cnpanennno n sa sananara pynonorn. C pyrn ymn nponepxara
na pynnuecxnre nanncn na cxannnannnre sa rxnara pycxa npn-
nanexnocr ne e neocnonarenna.
Cmram, ue xasanoro oryx e ocraruno, sa a ce pasepe, ue ncro-
pnra xaxro na omonroncxa Pycn, raxa n na repmancxnre napon sa
cmn nepno, nec ne npecrannna rouno nponepeno snanne, a pen-
na nepcnn, noxpenenn or nannno cmnnrennn nscnenann. Pasnpa
ce, yuennre ne ca anrenn n nnr n nmar npano na rpemxn a es raxona
npano nourn ne n nno nsmoxno a ce paorn. onycrnmn ca n 3%
rpemxn, n 5%, a n orennn cnyuan n 10%, axo sa rona nma nsnnnn-
rennn ocrorencrna. Ho rpemxa or 100% oescmncn nnara nayuna
paora! 3a cronponenron pax rpna a e pasronen nennr nayuen
xonexrnn es npano a saema n eme nayunn nxnocrn!
A n raxn cnyua nsnnxna yncrnennr sa axaemnuecxara nayxa
nnpoc: no xaxno ce ornnuana npoqecnonannc1s1 M. B. myxnn,
nanpnmep, or nne1an1a, neneaa n nonax O. Cnnxo, xoro cmo e
emn]pnpan nannca na crenara or Onyx xaro nannc, nsnnnen c
repmancxn pynn? H orronopr me e npeenno xparx: no nnmo.
Hpocro axaemnuecxara nayxa cn nnere cnonre mnrone no npnxpn-
rnero na ena xopnopann, unero nme e PAH. A PAH ne nosnonna a
onxar nennre oxropn. 3arona n na nnxo xpnrnx xaro mocxon-
cxn xomcomonen n nerepyprcxn noxanen napnanr Anexce Iay-
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
185
xon nma a e nosnoneno a onnnna M. F. Byxnn n csanane na
nona mnronorn sa rornre.
Cuyncrnam na Mapx Fopnconnu Byxnn. To camnr nnxora ne e
nn ennrpa]ncr, a ncnuxnre my nsnon ca nanpanenn ns ocnona na
emn]ponxnre na Tnxanona n npen ncnuxo na Mennnxona.
Toecr, ns ocnona na nscnenannra na npo]ecnonannn ennrpa-
]ncrn. Heronara ea e, ue ce e onepnn na nncoxnre nayunn pera-
nnn na resn amn. H cn e nnarnn sa rona, xaro cranan nopennr
]anrastop or nncmara nayxa. He ca ro cnacnnn n pasxonxnre,
nsnnnenn or Epmnraxa.
* * *
Tona, ue B. A. uynnon cmo xaxro I. C. Ipnnennu ce nnny-
na or onnanero namernnnnre na xynrypara n neronara ponna sa
namernnnn na repmancxara xynrypa, e nannno nonrno. Honrno e
n nsmymennero my or ornomennero na PAH no rosn nnpoc, xoro
espesepnno n npornnno na ]axrnre npecran resn namernnnn sa
repmancxn. 3a nero, xaxro n sa Ipnnennu, csarennre nm ca necm-
neno pycn a ue ca pycn, oxasna esnxr, na xoro ca nanncann rex-
nnre mnoroponn nanncn. Hpn rona, xaxro neue noxasaxme c n-
xon or mnoxecrnoro npnmepn, nynnxynann ne camo or resn nama
nscneonarenn, no n or pyrn nmnrenn n apxeonosn, rosn esnx ce e
ronopnn na ena orpomna repnropn snaunrenno no-omnpna or
repnropnra, npxy xoro Ipnnennu n uynnon namnpar cnonre
nanncn n rn pasunrar. A rn pasunrar, samoro nanncnre cpxar
nonrnn sa rx ymn n nonexe ymnre ca nonrnn sa pycnre, nno
re ca nanncann na pycxn esnx nnn n na-nom cnyua na esnxa, or
xoro e nponsnsn pycxnr. H ryx repmnnonornra, nsnonsnana or
namara nscneonarenn, ne e ena n cma, xaro napnpa n rpannnnre
mexy npacnanncxn n npapycxn esnx, es nnro enn or na-
mara a e n ccronne a xonxpernsnpa nere nonrn, npnemaxn
axcnomara, ue cnpemennnr pycxn esnx c neronara nexcnxa, ]one-
rnxa n rpamarnxa e nponsnsn nenocpecrneno nmenno or rosn
npa-esnx. Hnn c pyrn ymn, n ryx rpna a naxn cmo xaxro n
enonmnnonnara reopn na apnnn (n Mapxc!) npnnnnnr, cnope
xoro xonnuecrnennre npomenn npemnnanar n xauecrnenn: pnara
II
186
xnpxna, a mamynara cnnsa or pnoro, nsnpan ce n ce npenpma
n uonex. A sa xonxo ronnn crana rona npennnmenne sa cro,
xnna, mnnnon nnn sa mnnnap ronnn? H xe ca mexnnnnre
npexonn rnnone? A r xaro ronopnm sa rpanc]opmannra na
esnnnre c rxnara cnenn]nxa, me rpna a ce sannrame cmo ne
camo sa xonxo npeme ce nsnpmna npeycrpocrnoro na rxnara
]onernxa n rpamarnxa, no n xe ca mexnnnnre ]opmn? a ne n
re a ca n yxpanncxn n enopycxn esnx? Hnn n nomamxn esnx?
Hnn n maxeoncxn pecnexrnnno n nonomaxeoncxn? Hnn n
pymncxn? Hnn n nonorpnxn, xoro or ncnuxn rpnxn napeun
cpxa na-mnoro cnen or esnxa na nenacrnre, cunrann sa ocra-
rnn or anroxronnoro nacenenne? Hpn ncnuxn resn esnnn nanc-
xe me nnnm oaue nemennnnara xanana na rpamarnxara, xoro rn
ornnuana or rpamarnxara na nnoro cnanncxo cemecrno. A cmo
n na ]onernxara samoro e npeenno cno n sa necnennanncra, ue
noncxnr n pycxnr esnx ne nponsnnsar or cmn esnx, or xoro
nponsnnsa nrapcxnr n a peuem anancxnr n pymncxnr.
Ho ne no-necno moxem a ce crnacnm n c rnpennero na nama-
ra nscneonarenn, ue orxpnrnre n pasuerenn or rx nanncn ca ne-
nocpecrnenn npemecrnennnn na xnpnnnnara nnn ue npecranr
panna ]asa na nncmenocrra, sa xoro ce npnema, ue e ccranena or
cnernre par. Camnr xapaxrep na nanncnre n rxnoro cpxa-
nne npornnopeuar nannno na rona rnpenne. ue rnaronnnara n
xnpnnnnara cnenar n ro nenocpecrneno ena crapa, mnoro cra-
pa nncmena rpannn, ornexama nn ner xnnonern nasa, neue
ne moxe a ce orpnua ocnen or onpeenenn xprone, sacrnnamn
nnrepecn, nmamn nnmo omo nnro c nayxara, nnro c ncrnnara.
Beue snaem n ue rasn nncmenocr e cnpsana cc cmo mnoro crapa n
orara esnxona n yxonna xynrypa xonxoro n manxo a ca cnenre or
ne, crnrnann o nac. A resn cnen ne ca pynnuecxnre nanncn
nanncnre c ueprn n pesxn, n xonro nxon nscneonarenn ncxar
a orxpnr cnomenarnre or uepnopnsen Xpap nncmena. A ue n
ryx npe nac ce orxpnna nopenara mannnynann c ncrnnara n c
namara ncropn, cnnerencrnynar nama or na-enexnrnre yuenn
na Xpncrnncxoro cpenonexonne: cn. Heponnm n Xpaan Manp no
xaxn naunn nmero na nocnenn ce npennauana n uepnopnsen
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
187
Xpap, xaxro ce npennauanar n neronnre cnnerencrna, e noxasano
neue mnoroxparno.
191
H resn cnnerencrna ca sanasenn n anrenrnunn
crapn npenncn, a cnnerencrnoro na nocnenn ne camo e sanaseno
n opnrnnanen pxonnc na neronn anrop, no n rosn rouno arnpan
pxonnc e sanasen n o cera n e nynnxynan n na-anropnrernara
cnpxa or rexcrone na npxonnnre ornn, nsnecrna xaro Patrologia
cursus completus n nenara Seria latina, tomus 65.
192
Ha rona mcro crnrame oaue n o enn pyr mnoro cmecrnen
nnpoc, na xoro ne morar a orronopr ne camo nneranrnre xa-
ro Ipnnennu n uynnon, no n cnennanncrnre xaro Apramonon,
Pnaxon n Ceon: Kaxno crana c nocnrennre na xynrypara Cnrana
e Mypem uepnxon? Ke nsuesna npes VII nex rosn mnoropoen
napo c nncoxa xyoxecrnena, marepnanna n arpapna xynrypa, es
a ocrann xaxnnro n a nno cnen or cornernara xynrypa y nace-
nennero, xoero me saeme or VIII nex neronara repnropn n uax na
nexa no-xcno me rpna a orxpnna nanono ncnuxn rexnnxn, xonro
neronnre npemecrnennnn nsnonsnar n reuenne na ceem cronern
or nnyra n noennunnre xamnn o rpnuapcxoro xoneno? A py-
rn xyoxecrnenn rexnnxn, xaro crxnapcrnoro n snarapcrnoro, me
ce npaxrnxynar n eme camo or npnxoxne-uyxennn. H nsues-
na nn rona nacenenne?
Iepmancxara n ancrpncxara ncropnorpa]n csanar nenenara n
acypna reopn sa Bennxoro npecenenne na naponre, cnope
xoro cxannnancxnre rorn-repmannn, omnn or o-n Cxansa n
sacennnn ce n Cenepnoro Hpnuepnomopne, no nnnnne na nxaxnn
xyncxn nnemena sa xonro nro npeme ce nanara n nayxara nenp-
noro rnpenne, ue omnn or aneunn Hsrox sanounar npes IV
nex a ce npnnnxnar na sana n mrosana, nacennar Fanxancxn
nonyocrpon (npen rona nannno oesnacenen!) n Cpena Enpona
(cmo ororana oesnacenena!). H cne rona sannanar Pnmcxara
nmnepn, xaro no raxn naunn cranar nenn saxonnn nacnennnn,
a repmancxnre nmneparopn cn npnxauar rnrnara Hmneparop na Cne-
menara pnmcxa nmnepn. Cne xoero resn rorn nsuesnar escneno.
ue npn raxa napeuennre rorn ne ce xacae sa nnxaxnn repmancxn
nnemena, oxasnar ne camo ncropnuecxnre nsnopn, orpnuamn nc-
xaxna npsxa na rosn napo c ernnuecxn repmannn.
193
oxasnar ro n
IOTH H IETH II
188
apxeonornuecxnre nscnenann, no n nscnenannra npxy nncme-
nnre namernnnn, pasuerenn npes nocnennre ecernnern a re or
cno crpana nx oxasnar, ue esnxr na nacenennero or Rronsrouna
n Rxna Enpona ne e esnxr, ronopen nnro or pycxnre, nnro or
noncxnre, nnro or cpenoenponecxnre napon, na xonro renen-
nnosno ce ana omoro nme cnannn, c xoero none o xpa na
npnoro xnnonerne nnxo or resn napon ne ce cnomenana n nnro
enn nncmen nsnop.
194
A xon ca rorana cnannnre or rpnxnre ncropnuecxn nsnopn, sa
xonro ram ce rnpn, ue npes VI n VII nex nsnpmnar saeuo c py-
eu uapou mnororoponn nanaenn cpemy (Hsrounara) Pnmcxa
nmnepn, xoro sauueam uamo +ope? Cnope cnpemennnre ncropn-
nn, n noxonre cn re ne camo ocrnrar o na-mxnara uacr na nony-
ocrpona, Henononec, no ce sacennar ram n ocranr xaro ouasameucm-
eo sa ceoemo epe+euuo npuczcmeue ua mpu xuuu monouu+a. A
resn na rpn xnnn rononnma ca rouno n neanrnuno perncrpnpann
or Maxc uacmep na-enexnrn npecrannren na repmancxara cna-
nncrnxa npes nropara uernpr na mnnann nex. H rosn r enexnr
yuen, cueranam n rpyonere cn ocrnxennra na pycxara n repman-
cxara cnanncrnxa n anrop na ocera nenamnnarn ernmonornuen
peunnx na pycxn esnx, n rpya cn npxy cnanncxnre rononnmn n
Ipnn
195
ne camo ne orronap na nxon or rnannnre nnpocn or-
nocno ernmonornra na resn rononnmn, no n nsomo ne rn nocran.
Hpnnr or resn nnpocn e: 3amo ronma uacr or cnanncxnre
rononnmn ne morar a ce nsronapr ne camo or ncnuxn ocranann
cnanncxn napon, no n or mecrnoro rpnxo nacenenne? H ne
morar a ce nannmar npannnno cc cornernnre asyxn? Hexa noco-
unm ryx nxon or rx sa npnmep: Ba.ora, Be.u, Besou, Bsoeo,
Bpouur, B.:ua, Bpouue, ruua, peeu, vr., 3aopoo,
Kpcmeu, Kuuu, Mp:ro, Cmproeo, Cmp+eu, Cpoua, Tpu,
Tpcmeuur, Tpuoeo, Hprea, Hpreuue, Upueu, Upuua.
196
Mnoro or rononnmnre ca cnpsann c nasnann na pacrenn, sa xon-
ro ocranannre cnannn ne snar raxnna nmena n opn ne nosnanar
cornernnre pacrenn sa npnmep ryx me nocounm camo :epuua
(toipvitou), os (Mpizin), :u+uup n opu.u (Mprofliani), xonro
aneu ne nsuepnnar peneproapa or nenosnarnre na ocranannre
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
189
cnannn nmena na pacrenn.
197
Hsnecrnnr cnpemenen rpnxn
cnanncr ueon Mannnrync nx me orenexn, ue ronm po or
cnanncxnre rononnmn n Ipnn ca cnpsann cc semeennero, n
no-cnennanno c pasopananero na nennnnre n paspaornanero na se-
mnre na mcroro na nsceuennre ropn.
198
Ho ne orronap na nnpoca
xora ce nsnpmna pasopananero na resn
a raxnna rononnmn orxpnna n Tecann, sa xoro e
nsnecrno, ue or na-pennn npemena e nna xnrnnnara na rpnnre.
Bn npsxa cc cnanncxnre rononnmn n Ipnn uacmep nocran
n pyr nnpoc, es a moxe a my ae orronop: xo e npnunnara sa
nannunero na ronm po rononnmn no nnara repnropn na Ip-
nn, cnpsann c nasnannero na - ,
. H raxnna rononnmn ro namnpa ne camo
mexy nacenenn mecra uax n Axapnann n Eronn, no n na ocrpo-
nnre Tacoc n Kpnr, xonro nxa mornn a nonyuar nasnannero cn or
sacenennre na resn mecra nnennnnn nnn npocro npecennnnn re ca
oaue neocnnmn xaro nasnann na esepo n opn na enn nna-
nnncxn npx n Tecann. A cpe xnnnre cnanncxn rononnmn n
Ipnn no cmo n n ccennre crpann Maxeonn, Anann,
Cpn n Fnrapn, xaxro n n Pymnn ne e nsnecren nnro enn
enncrnen rononnm, nponsxoxam or ernonnma cnannn/cnonenn.
H saenexnrennoro npn cnanncxnre rononnmn n Ipnn e, ue
npn nsnpmennre no mecrara c na-ronmara rxna xonnenrpann
apxeonornuecxn nscnenann ocera ne ca orxpnrn nnxaxnn cnen
or cnanncxo nacenenne npes VII-IX nex c xapaxrepnara sa nero
xepamnxa,
199
a ncropnuecxnre nsnopn orensnar camo, ue npes resn
mecra ca npemnnanann no rona npeme orpn na cnannn n pyrn
nnemena, uecro cnomenanann nonmenno nnann ca n ca ce np-
mann oparno sa ynana.
200
H ocrannn camo rononnmnre cn (!?).
B nayunara nnreparypa, ornacma ce sa esnxa na sacennnnre ce na
Fanxancxn nonyocrpon cnannn, me cpemnem eno crpanno n opn
na npn norne acypno rnpenne n nne ne nxme my opnann
nnnmanne, axo ro ne e nno nsxasano or na-ronemn nosnanau na
cnanncxnre esnnn n rxnara rpamarnxa o en nemen, upann
Mnxnomnu, xoro nanncna n enncrnenara o cera Cpaeuume.ua
epa+amura ua c.aeucrume esuu, mnoroxparno npensanana uax o
II
190
nocneno npeme.
201
Taxa n nscnenanero cn or 1862 ronna npxy
cnanncxnre enemenrn n pymncxn esnx
202
ro oopna mnpoxo pas-
npocrpanenoro cxnamane, ue npn nnanero na pnmnnnre n axn re
sanapnar crpanara esnmna n nenoro nacenenne nna nannno
pomannsnpano, a or esnxa my ne ca ocranann cnen. Cne xaro ne
moxe a namepn cnen or nexcnxara na rosn esnx, xoro n cam ro
cmra sa nsuesnan, a nexcnxara my samenena cc cnanncxara,
Mnxnomnu opma nnnmanne na neronnre rpamarnunn ocoenocrn,
ocnonno ornnuanamn ce or rpamarnunnre ocoenocrn na ocranannre
cnanncxn esnnn n cpemamn ce camo n nrapcxn, anancxn n
nonorpnxn. nec nne snaem, ue ncexn esnx nma nexcnxa n rpa-
marnxa n ue es enara or resn xomnonenrn ne moxe a cmecrnyna
a ry ce ornac xaxro sa esnxa na sanapenoro nacenenne, raxa n sa
esnxa na nonosacennnnre ce cnannn. H xonxoro nocnennr a e
nn cnope nsrnenre na repmancxnre n ancrpncxnre yuenn een
n npnonren, ro nce rpna a e nman n nxaxna rpamarnxa, opn
n resn xanannrern a ne nosnanar. A npn rona n neronoro cno-
necrno orarcrno ena nn me e nno r orpannueno, sa a ocranr
resn cnannn cne cee cn na 3000 rononnma nexa ne sapan-
me, ue or esnxa na repmannnre npes VI nex ncropnuecxnre nsnopn
ne ca sanasnnn nnro ena yma, a enncrnennr nsnop sa nero,
Cpepnara Fnnn na Byn]nna, e n na-opn cnyua ]anmn-
]nxar or VIII nex, a ome no-neporno opn or XVII nex. Ho nonexe
rasn nsmoxnocr ornaa, nxnn cme none a onycnem, ue ne camo
rpamarnxara, no n nexcnxara na sanapenoro n nonosacennnoro ce
nacenenne e nna rnpe nnsxa n opn ena n cma.
Km rona saxnmuenne me nn onear n ncropnuecxnre nsnopn,
xaxro n apxeonornuecxnre nscnenann npxy marepnannara xynry-
pa na nacenennero, onranano or nropara nononnna na I nex np. Xp.
o IV n oruacrn o VII nex cn. Xp. repnropnra mexy Hsrounnre
Kapnarn, uepno mope n Rxna Vxpana. T xaro sa ncropnuecxnre
nsnopn n rosn copnnx ce ana nopono nsnoxenne, ryx camo me
cnomenem rexnnre rnannn annn. A cnope rx nnara nenrpanna n
cenepna uacr na Fanxancxn nonyocrpon, saeno c ornynancxnre
semn o Kapnarnre n cenepnoro uepnomopcxo xpapexne or na-
noxa pennocr e nna onranana or enopono n enoesnuno na-
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
191
cenenne, xoero anrnunnre anropn napnuar c pasnnunn copnn nme-
na n npenmno rpaxn n cxnrn, xaro nocnenoro nasnanne ce ana na
cenepnnre nnemena saeno c nasnannero capmarn, a xaro cnnonnm
na rpaxn n na-pennara enoxa ce ynorpena nasnannero xern nnn
no nemcxn xernrn,
203
samecreno npes pnmcxara enoxa c nasnannero
rern, a or xpa na nroporo ecernnerne na III nex cn. Xp. c nasna-
nnero rorn, xoero nma nnmo omo c nasnannero na repmancxnre
roronn n Henrpanna Enpona. B rosn cmncn n ncnuxn anrnunn
anropn, xonro n rpyonere cn cnomenanar napo no nasnannero
eomu, ce cunrar sa sanxenn a nocnr, ue resn eomu ca enn n
cm napo c nsnecrnn or noxa pennocr no nasnannero eemu
pecn. xemu. Or II nex np. Xp. anrnunnre ncropnnn pasrpannuanar
npn rosn ernoc na orennn napoa: axn, nacennamn paona na
ceneposana or ynan, n rern, xonro o sannananero na Fanxan-
cxn nonyocrpon or Pnm nacennar cenepnara n nenrpannara uacr
na nonyocrpona saeno cc semnre orn ynan, nsrouno or semnre
na axnre. Hpn sannananero na Fanxancxn nonyocrpon or Pnm
uacr or neronoro nacenenne npnema npxonnara nnacr na nmnepnra
xaro nenn carennr, a pyra uacr or rona nacenenne orxasna a ce
nounnn na uyxara nnacr n ce npecenna orn ynana. Hpe o-
mara sannaxa or Pnm rernre n axnre ce oennnar n ena pxana
no oma nnacr na rernre. Tasn pxana ne ycnna a ycron na
pnmcxara nnnasn n cne Bropara axncxa nona na Tpan ce pas-
naa, rernre ce orrernr n nsrounnre paonn na cnora nnma p-
xana, xero no saxpnnara na nenpncrnnnre sa pnmcxnre namecr-
nennnn nnannnn re nponxanar neoesnoxonano cnoero cnoono
cmecrnynanne n reuenne na cnenamnre na n nononnna nexa o
378 ronna, xoraro no narncxa na xyncxara sannaxa nonyuanar or
nmneparop Banenc nosnonenne a ce sanpnar n cnora ponna
orcam ynana n xauecrnoro cn na pnmcxn ]eeparn, xaro noemar
orronopnocr sa samnra na cenepnara rpannna. Hponsnesnnre npes
cmara ronna pasmnpnnn nopan nexenannero na mecrnnre pnm-
cxn nnacrn a npeocranr na npecennnnnre semnre, nanycnarn or
rexnnre npenn, sanpmnar c noea na npecennnnnre, n nomom na
xonro nnar rexnnre nnsxn n ponnnn ornn ynan. A cxnmue-
nnr cne pasmnpnnnre cms c Pnm ysaxonna neue oxonuarenno
II
192
rxnoro npnccrnne na Fanxancxn nonyocrpon, xaro xm rx ce
npncennna ome snaunrenen po npecennnnn. na nexa no-
xcno Rcrnnnan ce onnrna a sanasn craryxnoro, yxpenna ynan-
cxara rpannna, sa a sarnopn ocrna sa pyrn ernnn or semnre
orn pexara n nornpxana anronomnra na mecrnoro nacenenne
nxnmunrenno npxonna n pamxnre na Apxnenncxonnra Hpna
Rcrnnnana. Heronnre nacnennnn oaue orxasnar a npnemar n no-
rnpr ycnonnra na oronopa, cxnmuen ome n IV nex. Hpn noc-
nenannre noennn crnxnonenn mexy mecrnoro nacenenne n nen-
rpannara nnacr na nmnepnra, nocnenara ne e n ccronne a oxa-
xe cnpornna na sanpmamnre ce n ponnara cn npecennnnn, xonro
n reuenne na VII nex saemar nnara nenrpanna n cenepna uacr na
nonyocrpona, xero n 680 ronna npenacr n cnora cronnna, n
xoro ce nacrannar n npecrannrenn na nnacrnra, ynpannnama
ronemn mnoronannonanen noenen cms, nacnenn or cno crpana
npemecrnamn ro cms, nsnecren n ncropnra no nasnannero
Bennxa Fnrapn n ynpannnan or cmara nnacrn.
Tyx ce nanara a ce npnem ome nenax xm nnpoca sa esnxa, no
n sa ernnuecxnre ocoenocrn na nonosacennnoro ce cnanncxo na-
cenenne xaxro rpnxara, pycxara n ancrporepmancxara ncropno-
rpa]n renennnosno napnua noromnnre na nanycnanoro ponnara
cn no narncxa na pnmcxara excnansn mecrno nacenenne, sanp-
nann ce n semnre, onranann or nero n reuenne na mnoro xnnone-
rn. 3amoro esnxr na rona nacenenne ne e esnxr nnro na nonnn-
re n pycnre, nnro na ocranannre cnannn or Cpena n Cenepna
Enpona xonxoro ouennnn npsxn a nma ro c rxnara nexcnxa, a
resn npsxn ca nensexnn npn nsanmnoro nm omynane, xaro n no-
neuero cnyuan re ca pesynrar or nnnnnero na nrapcxara nncme-
nocr npxy pycxn, yxpanncxn n enopycxn esnnn. A or ram c
neno nocpennuecrno n c esnnnre na anrncxnre napon no
xaxro nnxme npn apxeonornuecxnre nscnenann, resn npsxn ca
n n pesynrar or nenocpecrneno omynane na mecrnoro nacenenne n
namara crpana c nacenennero na Cpena n Cenepna Enpona, sacnn-
erencrnynano or namernnnnre na rxnara marepnanna, yxonna n
xyoxecrnena xynrypa npes nnara pennocr.
ue namnr napo nma xaxnnro n a nno ernnuecxn npsxn c
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
193
napon or nepn]epnra na xynrypnn cnr npes cpenonexonnero,
xaro ]nno-yrpnre, anracxnre n anexonsrounnre monronnn nnn c
pasnn rmpxo-npancxn napon or 3axanxasnero, xaxnnro my ce
npnnncnar nenpexcnaro or ncensmoxnn yuenn or uyxnna n
opn or namara crpana, e ouennno sa ncexn, xoro nma oun n moxe
a rnea n a mncnn. Ho rnpe manxo ca nenocpecrnennre npsxn
n ernnuecxn rnn na namn napo n c ocranannre cnanncxn na-
pon n ro ne camo c nonnnre, xonro n o cera nponxanar a
rnpr n nayunnre rpyone na cnonre cnennanncrn,
204
ue rexnnre
cnaponnnn ccranr ocnonnoro po na namn napo. Cmoro ce
ornac n o nacenennero na Vxpana n Rxna Pycn no ne n na
Monona n Fecapan, xoero ce ccron o mnoro ronma crenen or
noromnn na npecennnnn or namnre semn or no-nono npeme. H
nesanncnmo or rona, ue c nacenennero or ccennre na namnre semn
onacrn n Rxna Pycn n Vxpana nrapcxnr napo e nman uecro
nsmoxnocrra a omyna nenocpecrneno, noone n ernnuecxn
rnn ne ce saensna n ryx naxn ouennno enn pyr npnnnnn,
xoro, maxap n rpyen sa ocnenne n opn neocnnm, onpeen
ocnonnara pasnnxa npn cmecnanero na ernnuecxn rnn na namn
napo c pyrn ernocn n pesynrar na cmecenn paxone. Taxa axo rona
cmecnane crana na nama repnropn, na namara sem, noromnnre npn
cnenamnre noxonenn sanasnar uecro nourn nenpomenenn ocoe-
nocrnre na namn napo n xaxro noxasna ncropnra, ocera ne ce e
orano na nnxo uyx sanoenaren npes nsrexnnre xnnonern a
ro nperonn n nsmenn cmecrnennre my xapaxrepnn ocoenocrn, a
ro, sanoenarenr, cam ce nperonna es ocrarx cpe nrapcxn
ernoc n rona me saenexnm npn ncxa ncropnuecxa enoxa, xaro
na-xapaxrepen ocrana necnonyunnnnr onnr na Pnm a xononnsnpa
namnre semn. Ho cmoro ce ornac n sa ocranannre cponn na na-
mn napo ernocn n ccennre semn, xaro anannnre n pymnnnre,
xonxoro nocnennre n a nperennpar, ue ca nacnennnn na pnmcxn
xononncrn, unro esnx re oaue sa xparxo npeme npomenr o neys-
nanaemocr. pyro oaue e nonoxennero c nscennnnnre or namnre
semn ocnen xoraro ca n ronma xomnaxrna maca, xaxro maxeon-
nnre, ecapannre n monannnre, xonro sanasnar n n nponxenne
na cronern ne camo cno ernnuecxn rnn, no n cnoero nannonanno
II
194
camocsnanne. Ocranannre ycnnar cne eno-ne noxonenn a ce
cner nannno c naponre, cpe xonro ca ce sacennnn, maxap n es
a saryr nxon or cnonre na-xapaxrepnn ocoenocrn, c xonro re
oorarnar cnonre nonn cnaponnnn. H nanpno rona e cmncnr
na mnoroponnre reonornuecxn, ]nsnuecxn n nonnrnuecxn xaracr-
po]n, oesnnrnann nepnonuecxn namnre semn n npnunnnnn r
mnoro npecennann na nacenennero nm or na-noxa pennocr o
en nemen. A rexnnre noromnn nne me nosnaem ne camo no nme-
nara nm, npcnarn no ncnuxn nocoxn na cnera n cranann enn nn
sanasena mapxa xaxro sa nxyrepcxn ]npmn, raxa n sa nenn
poone, omecrna, napon n opn pxann na uernpn xonrnnenra.
Ha-ocnopnannr nnpoc or ncropnra na namn napo e enoxara,
npemecrnama raxa napeuenoro ocnonanane na nrapcxara p-
xana, xoero noneuero ncropnnn arnpar n 680 nnn 681 ronna, es
a morar a ce crnacr n c enara or resn ne ycnonnn arn. H or
rasn enoxa na-npenepernana or rx e ncropnra na namn napo
npes pnmcxara enoxa, xaxro ncropnnnre napnuar nepnoa or ycra-
nonnanero na nnacrra na Pnm na namnre semn mexy xpa na
npnn nex npen n nropara nononnna na nropn nex cne Xpncra. 3a
rasn enoxa ce npanr n na-ronemnre mannnynannn c ncropnuec-
xnre nsnopn, no n c pesynrarnre or apxeonornuecxnre nscnenann,
xaro npenamepeno n cncremno ce npoxapna rnpennero, ue mecr-
noro nacenenne xoero cnope cmnre namn n uyxn ncropnnn
manxo npen rona npemnnano ]asara na npnonrno-omnnnn
crpo, sa a nannese n pasnnrn poonnaencxn crpo nno
oruacrn nsrpeeno n oruacrn orxapano n crpanara na sanoenarennre
xaro nnennnnn-pon, a na nerono mcro omnn pnmcxn xononncrn.
ue resn nenenn rnpenn na ncropnnnre ca nannno neocnona-
rennn, noxasnar ne camo nncmennre ncropnuecxn nsnopn, cnope
xonro nenocpecrneno cne ycranonnanero na npxonnara pnmcxa
nnacr namnre semn ce npenpmar n rnanna xnrnnna na nmnepnra,
no sanounar a nrpar naxna pon n n nenn nonnrnuecxn n xynry-
pen xnnor, a cne pasennero na nmnepnra na nsrouna n sanana
cranar nonnrnuecxn n yxonen nenrp na npnara or rx, xero e n
ceannmero na rexnn pennrnosen npnenen, apxnenncxona na
Hsrouen Hnnpnx xaxro neue ce napnua uernprara, no npna no
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
195
cnoero snauenne uacr na Pnmcxara nmnepn. A camnr ]axr, ue or
nernaecerre nmneparopn, xonro ca naueno na Pnmcxara nmnepn
nnn cne nenoro pasenne na nsrounara uacr or Koncranrnn
Bennxn (306-324) o Rcrnn II (565-578), camo rpnma ne nponsxox-
ar or mecrnoro nopoeno nnn nsrpeeno nacenenne. H npornnno
na csaenara npecrana y namn napo or uyxnre (no cmo n or
nrapcxnre!) ncropnnn, n npn ocranannre rpnma nmneparopn ne ce
xacae sa pnmnnn, a ome no-manxo sa rpnn: Teoocn I (379-394) n
Apxan (395-408) ca ncnannn, a 3eno (474-491) e ncanpnen, r.e. or
Brpemna Mana Asn, nemna Rronsrouna Anaona. H rosn ernn-
uecxn nponsxo na pnmcxnre nmneparopn cnnerencrnyna na-cno
sa omecrnennre ornomenn n nmnepnra, unro apmn no cmo n
nennre nonxononn ca npenmno, axo ne n nsxnmunrenno, or
mecrnoro nacenenne. A xoraro cne Rcrnnnan I n neronn npx
nacnennx Rcrnn II onpeenenn cpen n nmnepnra me ce onnrar
a ocnopr rona npnnnnernponano nonoxenne na mecrnoro nacenenne,
ro ce oren oxonuarenno or Pnmcxara (nnn Pomecxara) nmnepn n
opasyna nmnepn, xoro npes cnenamnre rpn n nononnna
nexa me omnnnpa na nenn enponecxn Rronsrox. Ho n rasn
nmnepn csana ro, a ne csanar n ome no-manxo ocnonanar
nxaxnn npnmnnn, sa xonro na namn napo me ce narpanna
rnpennero, ue nnn omnn or 3axanxasnero, or Anra nnn opn
or Monronn.
ue snaunrenna uacr or mecrnoro nacenenne ne e nna crnacna c
npnsnananero na npxonnara nnacr na Pnm, e nemo nannno ecrecr-
neno noono pasnoenne y namn napo me saenexnm ome mno-
ro nrn n neronara ncropn. H oxaro ena uacr or nacenennero
npnema uyxara nnacr, maxap n npn snaunrenna nonnrnuecxa anro-
nomn, pyra ronma uacr or nero orxasna a npnsnae n ce orrern
n cenepnnre repnropnn na crpanara orn ynan, a cne pasmnpna-
nero na pnmcxara nnacr n na sananara uacr or rasn ornynan-
cxa repnropn, ro ce orrern n nennre nsrounn npeenn n no sa-
xpnnara na npnponara rpannna c nmnepnra nponxana neoes-
noxonano cno camocrorenen nonnrnuecxn xnnor uax o nocne-
nnre ecernnern na IV nex, xoraro sanouna a ce sanpma n cnora
ponna, xaro mexynpemenno nrpae naxna pon n npn pasrpoma na
II
196
sananara pnmcxa nmnepn. H nmenno apxeonornuecxnre nscnena-
nn no nnara repnropn, onranana or rona nacenenne, nn nosno-
nnar a noxpennm cneennra or ncropnuecxnre nsnopn n c an-
nnre na marepnannara n yxonnara xynrypa, nsnneuenn npn resn ns-
cnenann, xonro xa ocnonnara rema na rasn cryn. annnre or
nscnenannra n onacrra na renernxara, xonro n nauanoro na nono-
ro xnnonerne me cranar ocrnnn n sa pyrnre nayxn, xaxro n sa
na-mnpoxn xprone or cnpemennoro omecrno, or cno crpana me
nornpr ne camo anroxronnn nponsxo na namn napo, no raxa
cmo n neronoro yuacrne npn csananero na enponecxara nnnn-
nnsann, xoro xaxro noxasnar n apxeonornuecxnre nscnenann n
nenn orpomen paon na Enpasn, a n nscnenannra na naneonnnr-
nncrnxara ne nsnnxna or camo cee cn n Henrpanna n Cenepo-
nsrouna Enpona, xaro pesynrar or enocrra na nomanre, pasnecnn
cnora xypranna xynrypa no ncnuxn xpanma na roranamnn cnr.
205
Ho raxa napeuenara pnmcxa enoxa or namara ncropn ne ce ns-
uepnna c nonnrnuecxara n noennara axrnnnocr na mecrnoro nacene-
nne, pasnpocrnpama ce n nn ncnuxn onacrn na npxonnara p-
xanna amnnncrpann n mecrnoro ynpannenne. T e cnpsana cmo
n c enn or na-necrmnre nepnon or yxonnara, nnreparypnara
n xyoxecrnenara xynrypa n ncropnra na namn napo. Maxap ue
n rosn nnpoc ce mannnynnpa n opn c ome no-ronma oxecroue-
nocr or ]anmn]nxaropnre-ncropnorpa]n n reuenne na noneue or
eno n nononnna xnnonerne, apxeonornra nn nomara axo ne a
nscranonnm nsnno ncrnnara sa rasn ncropn, ro none a nonyunm
nxaxna erna npecrana sa nenoro nennune n sa rnopuecrnoro na
namn napo. H axo or orpomnn po monymenrannn npecrann-
rennn npxonnn crpan xaxnnro no rona npeme nma a namepnm
nnxe n Enpona n ro uax o xpa na npnoro xnnonerne ca
crnrnann o nac camo ocranxnre or ocnonnre na oxono 800, nsrpa-
enn npxy repnropnra, xoro me saeme Hpnoro nrapcxo nap-
crno, camo re nxa nnn ocrarunn a ocsnaem nenepornnre sa
nac nec maman, n xonro ce e pasnnnana apxnrexrypara no namnre
semn, eno na mecrnnre macropn-crponrenn, xonro ouepranar nr
sa no-nararmnoro pasnnrne na npxonnoro crponrencrno n np-
xonnara xnnonnc. 3a ynnmoxananero na monnrnennre omone na
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
197
onnnenara n epec npxna na npe]exrypara Hnnpnx, nxnmunrenno
na rpaa-ceannme na nenn yxonen rnana, apxnenncxona, me ce
cunnr na-nenepornnre ncropnn, xonro nsomo morar a ar
cunnenn: paspymnnn rn rornre, xynnre, anapnre, nrapnre n opn
cnannnre, xonro npn cnoero namecrnne ca pasrpaxann xamx
no xamx n ryxna no ryxna orpomnnre macnnnn crpan!
206
Cmenpe-
menno ]anmn]nxaropnre a re ca or nncmnre npxonnn xprone
nma a ce nocnenr a mannnynnpar n rosn cmncn opn rnopnre
na npxonnnre ornn n axe Cneroro nncanne,
207
a enn or rnannnre
namernnnn na nnara nnreparypa na pannoro xpncrnncrno, xnn-
rara Hacmupm
208
, nanncana or npnn unnnnononcxn mnrpononnr,
Epm, pxononoxen or anocron Hanen, xoro o V nex e ccranna
neennma uacr or Cneroro nncanne, me e ynnmoxena nn ncnuxn
nenn npenncn sapanen me e camo enn nenn xonrcxn npeno,
cnyuano sanasen n Ernner, sa a e npeneen npes XIX nex na
narnncxn, a npen nxonxo ecernnern na ]pencxn, nemcxn n cncem
neoranna na nrapcxn esnx.
209
3annuenn me ar n cneennra sa
espo muennnn na namara npxna, sarnnann no npeme na ronennra
cpemy rx npn enn n noxnennan no n ryx camo sanasennre or
ynnmoxenne marepnann ccranr rexcra na ceem orpomnn ]onnan-
ra, nsaenn npes nropara nononnna na XVIII o nauanoro na XIX
nex.
210
A o]nnnannnre nsann na Barnxana n na Fnrapcxara (n Pyc-
xara!) npanocnanna npxna ne snar n ne ncxar a snar nnmo sa rx.
Pannoxpncrnncxnre npxnn no namnre semn ca nnn paspymenn
ome n reuenne na VI nex. 3a rx ca nanncann npes nocnennre ece-
rnnern crornnn nscnenann, no n nnxoe or rx ne ce nonnra
nnpoc nnro sa ernnuecxn nponsxo na resn, xonro ca rn crponnn
n nonsnann, nnro samo rexnn npecrannrenn nma na npxonnnre
copn or xpa na IV nex nararx. Camo nxonxo or rx me ar
nscranonenn nnn npecrpoenn npes cnenamnre cronern, no neue
nma a cnyxar xaro moenn sa pasnnrnero na npxonnara apxn-
rexrypa, a ocranann nacrpana or ronemnre pennrnosnn nenrpone,
noneue nma a nrpar nxaxna naxna pon nnro n omecrnenn n
pennrnosnn xnnor, nnro n nsxycrnoro. Ho cmn naunn me ar
nsmecrenn or nnnmannero na omecrnoro n nara enncrnenn rpya
n onacrra na ]nnoco]nra n orocnonnero, nanncann or namn
IOTH H IETH II
198
cnaponnnn n na nama sem, sa xonro pasnonarame cc cneenn n
sa xonro snaem c nonoxnrennocr, ue ca nrpann snaunrenna pon n
xynrypno-omecrnenn n pennrnosnn xnnor Hacmupm or anoc-
ron Epm n Koc+oepaquma na Ernxoc Hcrpoc.
211
A nnnnnero na
nocnenoro cunnenne npxy Lecmooueea na Hoan Exsapx e ne-
cmneno n nne moxem a em cnrypnn, ue enexnrnr nncaren n
enn or neonosnre na Hpecnancxara mxona ne camo ro e nosnanan,
no noxpen n opasnnna ]nnoco]cxnre nsrnen na anropa n no
raxn naunn ce nna xaro neron nponxnren.
Konxoro ronma pon n a ca nrpann n omecrnenn n xynrypnn
xnnor na namero panno cpenonexonne resn saenexnrennn npons-
neenn na neronara yxonna n marepnanna xynrypa, rxnoro snaue-
nne nenee npe snauennero na enn pyr nennuecrnen namernnx,
naxnnn ncnuxn npenparnocrn n xanpnsn na nexonere n ocrnrnan
uax o cnpemennara enoxa, xoro cnrypno cmo me naxnnee. A
rona e raxa napeuennr cnanncxn npeno na Fnnnra, nsnnnen
nnn na-manxoro ocrono peaxrnpan or Vp]nn, Vunren na
rernre, uernpn cronern npen ro a nonyun cnora oxonuarenna
]opma or cnanncxnre pannoanocronn, cnernre par Koncranrnn /
Knpnn n Meron, n xoro ]opma cnyxn n nec na mnoro mnnnonn
xpncrnnn no namara nnanera.
Maxap ue na rosn namernnx e nocnereno orenno nscnenane n
cmn copnnx, ro rpna a ce cnomene n n saxnmunrennnre ymn
na crynra sa apxeonornuecxnre nscnenann, samoro enn or rnan-
nnre nm pesynrarn e oxonuarennoro ycranonnane neecrnnrennocr-
ra na ncxaxno repmancxo npnccrnne n Cenepnoro Hpnuepnomopne
npes pannoro cpenonexonne, a or ram n na xaxnoro n a nno yuac-
rne na ernnuecxn repmannn n yxonnara n marepnannara xynrypa na
mecrnoro nacenenne. C rona ornaar ncnuxn ocnonann sa nanno-
nannara repmancxa oxrpnna ox1pnna1a sa Cnemena1a pnucxa
nunepn, unnro nacnennnn nnn repmancxnre nmneparopn. H rasn
oxrpnna ce nsrpaxa npxy cmara rnnnena nouna, xaxro ox1-
pnna1a sa Cn1a Pyct nacnenna Bnsanrn, xaro npnena or ne
n pasnpocrpannna cpe ocranannre cnannn Xpncronoro Cnono. H
axo repmancxnre ncropnnn ca npnnyenn a npnemar nopan nnnca-
ra na xaxnnro n a e oxasarencrna npexcnanero na xpncrnnn-
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
199
sannra cpe repmancxn napo nonp nsuesnanero na rornre-
xpncrnnn cne (npemennoro) naane na Pnm n ro saeno c
rxnara Byn]nnona Fnnn
212
(npennc or xoro nn nasen n enn
repmancxn manacrnp, sa a ce nonn nenpenm 12 nexa no-xcno),
ncrnncxnr npeno no ne repmancxnr na Byn]nna, a re1cxn1
na Ypqnn, Yun1en na re1n1e ce nsnonsna nocneonarenno n ne-
npexcnaro npn orocnyxennero na epernnnre-apnann n nenrpanna-
ra (n sananara!) uacr na Fanxancxn nonyocrpon npes nnoro panno
cpenonexonne, sa a e ysaxonen npes IX nex cc sacrnnnuecrnoro
na xpncrnncxnre pannoanocronn cn. cn. Knpnn n Meron xaxro or
napnrpacxn narpnapx uorn, raxa n or nana Apnan II. A sa cnora
nancrnna esxopncrna n esnpnmepna cnyxa na cno napo
213
namara
pannoanocronn me ar onenn c ennaecernexonno saxcnenne sa
sacrnnnnn na Enpona xoro uecr e sacnyxnn ome nro npen rx n
rexnnr npemecrnennx Yun1en1 na re1n1e Ypqnn!
IOTH H IETH II
200
FEHEXKH
1
Iomu u eemu. Hscnenann no ncropn na xynrypara no peaxnnra na Acen unnnnrnpon,
Co]n: Ziezi ex quo Vulgares, 2005 (=Hopenna Fperannnna I). Cpn. n nroporo onnneno
nsanne, Co]n, 2008.
2
Rolf Hachmann, Die Goten und Skandinavien, Berlin: Walter de Gruyter & Co, 1970
(=Quellen und Forschungen zur Sprach- und Kulturgeschichte der germanischen Vlker.
Begrndet von Bernhard Ten Brink und Wilhelm Scherer. Neue Folge, hrsg. von Hermann
Kunisch, Stefan Sonderegger und Thomas Finkenstdt, 34/158), c. 465: Eine Wanderung
mu sich ja nicht unbedingt im archologischen Fundgut abzeichnen, und selbst das historisch
ganz Unwahrscheinliche bleibt immerhin noch mglich. Hpo]. Pon] Xaxman, xoro neoranna
ornpasnyna cno 90-rn poxen en, sanexa or 1959 o 1985 ronna xarepa no crapa
ncropn n pxonon Hncrnryra no crapa ncropn n apxeonorn na Hpena Asn npn
Vnnnepcnrera n Caappmxen.
3
Volker Bierbrauer, Archologie und Geschichte der Goten vom 1.-7. Jahrhundert. Versuch
einer Bilanz (Frhmittelalterliche Studien, Jahrbuch des Instituts fr Frhmittelalterforschung der
Universitt Mnster, 28/1994, c. 51-71). Cpn. cm., Die Goten vom 1.-7. Jahrhundert n. Chr.:
Siedelgebiete und Wanderungen aufgrund archologischer Quellen (Peregrinatio Gothica III
Universitets Oldsaksamlings Skrifter Ny rekke Nr. 14, Oslo 1992, c. 9-43); cm., Goten II
Archologisches (Reallexikon der germanischen Altertumskunde 12
2
1998, c. 407-427) n cm.,
Die ethnische Interpretation der Sntana de Mure-Cernjachov-Kultur (Rmisch-Germanische
Kommisssion, Frankfurt am Main / Eurasia Abteilung Berlin des Deutschen Archologischen
Instututs. Kolloquien zur Vor- und Frhgeschichte, Bd. 2. Die Sntana de Mure-Cernjachov-
Kultur. Akten des Internationalen Kolloquiums in Caputh vom 20. bis 24. Oktober 1995, hrsg. v.
G. Gomolka-Fuchs, Bonn 1999, c. 211-238). -p uonxep Fnppayep no rona npeme sanexa
xarepa n ornanna Hncrnryra no Hpencropnuecxa apxeonorn n Mmnxencxn
ynnnepcnrer.
4
Die Archologie wird das ist die Frage eines fast bersehbaren Zeitabschnitts die Frage der
Genesis der Masowischen Gruppe wie die der ganzen Przeworsker Kultur lsen. Ist es vermessen
zu hoffen, es mge der Germanistik gleichzeitig gelingen, eine Vorstellung von den
skandinavischen Dialekten und ihrem Zusammenhang mit dem Gotischen des Ulfilas zu
erlangen, die auf keiner archologischen und keiner historischen Voraussetzung beruht und die
als Prmisse keinerlei unbeweisbare Hypothesen enthlt, also reine philologische Forschung ist?
Wre dieses erreicht, dann knnten sich Philologen und Archologen gemeinsam an einen Tisch
setzen zur Weiterarbeit (c. 474).
5
Bpxy annnre or Hcmopuma na Hopan (no-nararx n rexcra nnrnpana xaro Getica) me
ce cnpem manxo no-ony, en. 14 n 15, n nopono n rperara cryn na copnnxa.
6
Ha rona mcro repmancxnre n noncxnre ncropnnn n apxeonosn anar norpemna nn]op-
mann, r xaro n rpnre nna norpeenn ce nsnonsnar or nacenennero na Cpena Enpona or
nauanoro na r. nap. Xanmarcxa enoxa. H nmenno sa rasn xynrypno-ncropnuecxa enoxa ca
xapaxrepnn norpeennra c nsrapne na rpyna n cxpannane na nenenra n rnnnenn ypnn,
xoro onua me ce sanasn n Cenepna n Cpena Enpona, a n n no ronma uacr or Cenepnoro
uepnomopne, xaxro n no cpenoro n onnoro reuenne na ynana cmo npes npnnre nexone
na Honara epa.
7
Reallexikon der Germanischen Altertumskunde von Johannes Hoops, 2. vllig neu
bearbeitete und stark erweiterte Auflage mit Untersttzung der Akademie der
Wissenschaften in Gttingen [...], 34. Bd., Berlin/New York: Walter de Gruyter, 2007.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
201
8
M. F. Byxnn, Iomcru nvmi. Iomi, Pu+ u Uepuxoecra rv.imvpa, Canxr-
Herepypr: unnonornuecxn ]axyntrer Canxr-Herepyprcxoro rocyapcrnennoro
ynnnepcnrera, 2005.
9
Hoc. cu., c. 35.
10
M. Maczynska, Wielbark-Kultur, n: Reallexikon der Germanischen Altertumskunde
(nx. en. 3), c. 1-20.
11
Bpxy monernnre naxoxn no repnropnra na nsrounnre paonn na Pymnn,
nxnmunrenno Monann, xoro o npncennnanero xm Cnercxn Cms n 1940
ronna, a cmo or 1941 o 1944 ronna, nnnsa n nennre rpannnn, me ce cnpem
nopono no-nararx. 3a naxoxnre or monern n Rxna Vxpana, nxnmunrenno Kpnm, n
nayunara nnreparypa ce ana omoro uncno na 1000 monernn cxponnma.
12
3a monernnre naxoxn n Honma ce npanr nscnenann ena npes nocnennre
ecernnern nx.: S. Kubiak, Znaleziska monet rzymskich z Mazowsza i Podlasia, Wrocaw-
Warszawa-Krakw-Gdansk 1979, A. Kunisz, Znaleziska monet rzymskich z Maopolski,
Wrocaw-Warszawa-Krakw-Gdansk, 1985; R. Cioek, Znaleziska monet rzymskich z terenw
Pomorza przechowywane w zbiorach Muzeum Kulturalno-Historycznego w Stralsundzie,
Wiadomosci Numizmatyczne, XLIII, H. 1-2 (167-168), 1999, c. 169-186; cm., Katalog
znalezisk monet rzymskich na Pomorzu (Swiatowit Supplement Series A: Antiquity 6), Warschau
2001; cm., Znaleziska monet rzymskich na tle osadnictwa Pomorza w okresie wpyww
rzymskich i Wdrwek Ludw, Swiatowit III (XLIV) fasc. B, 2001 (2002), c. 11-15; cm.,
Rmische Mnzen in der Wielbark- und in der Przeworsk-Kultur Kontext und Funktion
(Rmische Mnzen in der Wielbark- und in der Przeworsk-Kultur Kontext und Funktion (XIV
International Economic History Congress, Helsinki 2006, Session 30); cm., Die Fundmnzen
der Rmischen Zeit in Polen, Pommern (=Collection Moneta 67), Wetteren: Institut fr
Archologie der Warschauer Universitt, 2007.
13
Tona ce ornac na-neue sa nynnxannnre na M. F. Byxnn, F. B. Maromeon n A. H.
Aann. A ue cnenamoro noxonenne pycxn n yxpanncxn nscneonarenn rnea na
nponema sa ernnuecxn nponsxo na csarennre na uepnxoncxara xynrypa no
cncem pasnnuen naunn or cnonre yunrenn, moxe a ce npocnen na ronm po rexnn
nscnenann n nnnomnn paorn, nynnxynann n nnrepner.
14
3a r. nap. cxannnancxo npecenenne Hopan ana ne pasnnunn nepcnn, xaro n
nnro ena or rx ne comana npemero, xoraro e cranano rona npecenenne n po
na npecennnnre ce cxannnancxn rorn. Cnope npnara ( 25) ro xasna camo, ue ro
cranano uroea, r.e. n aneunoro mnnano. H cne rona npecenenne resn rorn nsnmar
eno yuacrne n nnara ncropn na anrnunn cnr, nporexna sa 1500 ronnn. B cno
pasxas ro cnomenana nmenara na snaunrenen po peannn nnn mnrnuecxn nnunocrn,
nosnarn ope na anrnunnre anropn, no ne xaro rorn, a xaro xopa or mecrnoro nace-
nenne na Rronsrouna Enpona. Cmenpemenno Hopan cxcna rasn nra ncropn n
pamxnre na ynpannennero na uernpn noxa, xaro nernr, unnnmep, nonexa cno
napo xm semra na cxnrnre, xoro na rexnn esnx ce napnuana Oym. Bn nropara
nepcn ( 94) camo ce yrounna por na xopanre (rpn), c xonro cxannnancxnre
rorn ce sacennar n Enpona. Hnnn rexcr na Hopan nx. na c. 293.
15
Hax ram 29 n cn. He e rpyno a ce saenexn, ue Hcmopuma na Hopan nounna npxy
pasxasa na nxonxo pasnnunn n nsanmno npornnopeunnn nsrounnnn, cmecnamn cnoono
ncropnuecxn n nerenapnn cnrn. Or ena crpana ryx nmame npeanne, xoero ne e
nsnecrno na nnro enn anrnuen anrop n sa xoero cmecrnyna camo
npenonoxennero, ue e cunneno nnn or Kacnoop nnn or neronn mnrnuen nsrounnx,
IOTH H IETH II
202
Hcmopuma ua Ao.aeu, or xoro o nac e crnrnano enncrneno nnrnpanoro or
Hopan sarnanne. H camo rona npeanne comana sa nxaxno cn npecenenne na nxaxnn
rorn n ro n ouennno ne r oranna mnnano npeme, xaro ce nocounar n nmenara na
noxone na resn cxannnancxn rorn, xaxnnro nmena cmo ne ca nosnarn na nnro enn
anrnuen anrop. A resn na po mecr noxa, ynpannnann cno napo n nponxenne na ne
noneue or enn n nononnna o na nexa, Hopan ncxa a cnpxe c nopenna or cnrn n c
nnunocrn or mnronornra n or ncropnra na naponre na Rronsrouna Enpona,
nporexna n reuenne na eno n nononnna xnnonerne n nxnmunama xaxro Tpo-
ncxara nona, raxa n noxonre na apn n Anexcanp Maxeoncxn. Cpe rx
cpemame nmenara na rpaxncxn nape, xaro Cenr n Tomnpnc, no cmo mnrnunn n
nonymnrnunn cmecrna, xaro amasonxnre, Xepxynec n yunren na rpaxnre 3anmoxcnc. Km
resn nmena, ope nosnarn na anrnunnre ncropnnn n ernorpa]n n saern no ncxa
nepornocr or Hcmopu ua eemume or non Xpnsocrom, unero nme Hopan nnrnpa
mexy cnonre nsrounnnn, ro npnan n nmena na necmecrnynamn rorcxn noxone n
repon, xaro Erepnamap (nomen obscurissimum cnope Mmnenxo] n penensnra my sa
nsaenara or Momcen Hopanona Iernxa) n Bnnro/Vidigoia. H rxmo rasn
cmecnna or ncropnuecxn n nerenapnn cnrn, nponsnesnn no namnre semn npes
anrnunocrra, cnyxn sa asa, npxy xoro repmancxnre anropn nocrponar
xpononornra na npecenennero na cxannnancxnre rorn n npenacnero na
rxnara xynrypa n Rronsrouna Enpona. H nosonanaxn ce na Hopan, re rnpr, ue
camoro npecenenne or ocrpon Cxansa ce nno ccrono npes nroporo cronerne cn. Xp.
maxap n cnora xnnra Hopan a ne comana nnxaxna ronna sa raxona cnrne.
16
Kaxro e nsnecrno, nnxo or anrnunnre anropn ne cnomenana repmancxn nnemena no
nmero eomu, a nasnannra eep+auu n a.e+auu, xaxro n evmouu no ]opmnre Bo:cvo,
Io:cvo n I0cvc, pecn. Gutones, Gotones n Gothones nx. Crpaon (Ieorpa]n, 7, 1,3),
Hnnnn (nat. 45,14,99), Tannr (Iepm. 44,1) n Hroneme (Ieorpa]n, 3,5,8). 3a cneennra na
anrnunnre anropn nx. npen ncnuxo nce ome nenamnnaroro no cnora nsuepnarennocr
nscnenane na Oeoop Fpayn, Pasucraui e oo.acmu eomo-c.aeucrux omuoueui, I
Iomi u ux cocou oo V era. Hepei nepioo: eomi ua Buc., n: Copnnx Orneni
pyccxaro stxa n cnonecrnocrn Hmneparopcxo axaemin nayx, LXIV, 12, Canxr-
nerepypr, 1899, c. 38-47 nono penpnnrno enexrponno nsanne na CD n npnnoxenne
na Gotica minora. 3a ornomennero na cnpemennara repmancxa nayxa no rosn
nnpoc cpn.: Th. Andersson, Goten, 1. Philologisches, n: Reallexikon der Germanischen
Altertumskunde,
2
XI/1998, c. 402-403.
17
Hans Ferdinand Mamann, To Io:0ikov, n: Zeitschrift fr deutsches Altertum und
deutsche Literatur 1/1841, c. 366-373; Karl Mllenhoff, Gothini in verderbten Namen
bei Tacitus, nax ram, 9/1853, c. 243-244; Carl Lottner, Der Name der Goten, n:
Zeitschrift fr vergleichende Sprachforschung 5/1856, c. 153-154; Hermann Collitz, Der
Name der Goten bei Griechen und Roemern, n: The Journal of English and Germanic
Philology 1 (1897), c. 220-238; Hugo Wehrle, Ostgoten und Westgoten, n: Zeitschrift
fr deutsche Wortforschung 8 (1907), c. 334-338; Joseph Aloys Frantzen: Die Namen
der Goten, n: Zeitschrift fr vergleichende Sprachforschung 42 (1909), c. 330-331
ncnuxn ceem crarnn ca npensaenn n penpnnr n Gotica Minora VI. Theologica &
Onomastica, Darmstadt: SYLLABUS-Verlag, 2006 (xnnrara e es narnnann).
18
Bpxy rona copxenne me ce cnpem no-ony, c. 76 n en. 93 c nopona nnnorpa]n.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
203
19
o cera e npoyueno n paona na Benapxcxara xynrypa cc cpecrnara na cnpemennara
nayxa camo eno raxona copxenne, saeno c nexponona oxono nero, Ipxnnnna,
pasxonano n nscnenano npes nepnoa or 1974 o 1986 ronna or Pnmap Bonarnennu,
xoro ne ycnna a sanpmn nynnxannra na marepnannre, nponxena cne cmprra my
or Kpncrnna Xaxyna n nsaena na nemcxn esnx n nopennara Monumenta Archaeologica
Barbarica xaro rom VIII: Krystina Hahula Riszard Woagiewicz, Grzybnica. Ein Grberfeld
der Wielbark-Kultur mit Steinkreisen in Pommern, Warszawa-Koszalin: Museum w Kozsalinie,
Fundacja Przyjci Institutu archeologii Universitetu Warszawskiego Panstwowe Museum
archeologiczne w Warszawie, 2001. B nynnxannra cn Bonarnennu opn ne sacra nnpoca
sa nponsxoa na neronn oexr sa nscnenane nnro nocouna sa cpannenne noonn
copxenn nsnn Honma. B xpa na cnonre saxnmunrennn ymn ro noueprana
mnorosnaunrenno, ue nexpononr Ipxnnnna e nonsnan or uyxo nacenenne, eepomuo
npousxoroauo om Crauouuaeu (wohl aus Skandinawien stammend) n xoero ce e
ccrono nmenno or rornre, omnn npes nropara nononnna na I nex cn. Xp. 3a rona cnope
nero , -
. Bpemero, npes xoero e nsnonsnan nexpononr cnope
nero ce noxpnna c npemero, npes xoero rornre npnccrnar n Homepann. A manxnr
po norpeenn or pannara ]asa nx cnnerencrnynan, ue npes rasn ]asa rona nacenenne
sanouna a ce nscenna na mr, sa a npnxnmun nannno nscennanero cn npes npnara
nononnna na III nex, oxoraro cmecrnyna nexpononr. Or resn neronn ymn rpna a ce
saxnmun, ue na rona manopono nacenenne ca nnn nyxnn nenn na nexa, sa a ce npecenn
n a sacenn nnoro Cenepno uepnomopne c nemnnre Rxna Vxpana n Monann. H sa
resn na nexa npennanane n nemna Cenepna Honma, ro e ocrannno ram nxonxo nexponona
c no nxonxo ecerxn rpoa. Kaxro n nnara cn marepnanna xynrypa, or xoro o nac ca
crnrnann oxono 3000 uacrn or rpnnn es a ce por rpnnnre, nspaorenn no neno
nnnnne, no mpu eera no-pauo om +uu+ume u+ oopasu n cc snaunrenno no-nanpenana
rexnnxa, nxnmunama rpnuapcxoro xoneno, nenosnaro na nenapxcxnre rpnuapn.
Hponxnnnre cne Bonarnennu pasxonxn n ocranannre paonn na Honma noxasnar
oaue, ue rona nacenenne e nno nnrerpnpano cpe mecrnoro noncxo nacenenne n o xpa na
IV nex ne nanycxa crpanara.
20
Bx. no-rope, en. 13 n 14.
21
Bnpocr sa nponsxoa n npemero na nsnnxnane na merannrnnre copxenn n Enpona
no n n Mana Asn xm xonro ce ornacr ne camo raxa napeuennre xamennn xprone,
xaxro n mnoro ronm po pyrn noneue nnn no-manxo noonn na rx, mexy xonro na-
nsnecrnn ca Croynxenx (Stonehenge) nn Bennxopnrann n pennnre merannrn n
Kapnax (Carnag), Fperann, nnso o ]pencxoro Arnanrnuecxo xpapexne, e
ocera nepaspemen or nayxara. Hpenonara ce, ue resn copxenn ca nocrpoenn xm xpa
na neonnrnara enoxa, r.e. ne no-xcno or oxono 2000 ronna np.n.e. Cmo raxa ocera ne ce
snae nnmo nnro sa napoa nnn naponre, xonro ca nocrponnn resn copxenn, xaxro n sa
rxnoro npenasnauenne, ocnen ue rexnnre crponrenn ca pasnonarann c rexnnuecxn
cpecrna sa crpoexa nm, c xaxnnro cnpemennara rexnnxa ne pasnonara, no n c mnoro
rounn nosnann n onacrra na acrponomnra. Maxap n onmnncrnoro
nscneonarenn a ca yeenn, ue resn copxenn ca nsrpaenn nn npsxa c
nsnnnenne na pennrnosnn open n c npecrann sa sarponn xnnor, n nnxoe or
rx ne ca orxpnrn norpeenn, a xero n nnsocr na raxnna copxenn ca nsnnxnann
nexpononn, norpeennra nancxe ca or snaunrenno no-xcna enoxa, xnnonern
cne crpoexa na camnre copxenn. Ha rosn nponem me ce cnpem nopono no-ony,
c. 76 cn.
IOTH H IETH II
204
22
Volker Bierbrauer, Die Goten vom 1.-7. Jahrhundert (nx. en. 3), c. 16.
23
Getica 25 n 94-95 nnen rexcr n n nr. npeno nx. n rpern pasen na rosn
copnnx, c. 293.
24
Iomu u eemu. Hscnenann no ncropn na xynrypara I (nx. en. 1), c. 130-131.
25
B nonnre rpyone na nxon or na-nnnnre nocrcnercxn ncropnnn n ]nnonosn, xaro
B. Ceon (na rosn rpy me ce cnpem no-nopono no-nararx n rexcra), B.A. Ca]ponon,
Kapnamo-no.eccra npapoouua eepasuee (pauuix npauuooeeponeee) u ux +uepau e
Auamo.um (X-XI mic. oo u.o.) http://recult.by.ru/pages/his/his.htm ; cm., Huooeepone-
crue npapoouui, Ioptxn, 1989, n H.. Anpeen, Hpurapnamie ooua npapoouua mpex
npasiroe: oopea.iuoeo, uuooeeponecroeo, c.aeucroeo, n: dercuro.oeu, .ercuroepa-
qu, epa++amura. duueeucmu:ecrue ucc.eooeauu, Canxrnerepypr, 1996, anropnre ce
onnrnar a nanoxar cranonnmero cn, ue nnara xynrypa na Enpasn e nponsnsna n Cpe-
na Enpona (npes nennxonn nepno!) n or ram ce pasnpocrpannna n ocranannre uacrn na
cnera, nxn. Hpena n Cpena Asn. Te oaue ne ocnnar na xaxnn pnera n noxpnrara c
een ne Cpena n Cenepna Enpona ca ce pasnxann uonexonoonnre mamynn npen
a ce npenpnar n xopa, A ocrpoymen yuacrnnx n enn or mnoroponnre pycxn
ncropnuecxn nnrepnernn ]opymn nsxasa mncnra, ue xaro cnecrnne or reopnra na
canxrnerepyprcxnre yuenn nsnnsa, ue xaxro neanepranenr, raxa n uonexonoonara
mamyna e nna pyccxn uenonex http://forum.lgz.ru/viewtopic.php?t=23088&postdays=
0&postorder=asc&start=15&sid=3cc37d6f721cd5c58b486be921858bcd. B ecrnnrennocr rasn
xnnoresa non nauanoro cn or nynnxannra na nnroncxo-amepnxancxara anropxa Mapn
Inmyrac n na rasn xnnoresa me ce cnpem nopono no-nararx.
26
Teopnra sa repmancxn nponsxo na nnara enpasncxa xynrypa pasnnna or cno
crpana enn nnen repmancxn yuen ernorpa], ncropnx n apxeonor I. Kocnna
(Geheimrat Prof. Dr. Dr. Gustaf Kossinna, 1858-1931). B nna nopenna xnnrn ro
nsnexa nponsxoa na repmancxoro nsxycrno or neonnra n repmancxa Cpena n
Ceneponsrouna Enpona cc ,
(ome npes nroporo npexpncrono
xnnonerne!). A npes npnoro cnexpncrono xnnonerne -
. 3arnannra na rnannnre
cunnenn na rosn anrop, nsaenn o Bropara cneronna nona mnoroxparno n n
rnpe ronemn sa npemero rnpaxn ca: ber die ltesten hochfrnkischen
Sprachdenkmler: Ein Beitrag zur Grammatik des Althochdeutschen, Strassburg, 1881;
Die indogermanische Frage archologisch beantwortet, Berlin: Unger, 1902; Zur Archo-
logie der Ostgermanen, [Berlin], 1905; Die Herkunft der Germanen: zur Methode der
Siedlungsarchologie, Wurzburg: Kabitzsch, 1911,
2
1920; Die deutsche Vorgeschichte
eine hervorragend nationale Wissenschaft, Wurzburg: Kabitzsch, 1912,
2
1914,
3
1921,
4
1925,
8
1941; Der germanische Goldreichtum in der Bronzezeit, Wurzburg: Kabitzsch,
1913; Das Weichselland ein uralter Heimatboden der Germanen, Danzig: Kafemann,
1919,
3
1940; Die Indogermanen. Teil 1 Das indogermanische Urvolk: ein Abri, Leipzig:
Kabitzsch, 1921; Ursprung und Verbreitung der Germanen in vor- und frhgeschichtlicher
Zeit, Berlin-Lichterfelde: Germanen-Verlag, 1926,
2
1928,
3
1934,
3
1936; Altgermanische
Kulturhhe: eine Einfhrung in die deutsche Vor- und Frhgeschichte, Mnchen:
Lehmann, 1927, Leipzig: Kabitzsch,
2
1930,
3
1934,
4, 5
1935; Germanische Kultur im 1. Jahr-
tausend nach Christus, Leipzig: Kabitzsch, 1932,
2
1939. Hapanenno c monorpa]nunnre
cn nscnenann, Kocnna peaxrnpa cnncannero Mannus n nsana nopenna or
uyxn nscnenann no cmoro sarnanne, n xoro nsnnsar na-naxnnre npona-
rannn nsann sa omorepmancxara xynrypa. Hpecrana sa nacoxnre na nero-
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
205
nara nscneonarencxa enocr ana cnennr orxc or penensnra sa ena or na-
nonynpnnre my xnnrn, Die deutsche Vorgeschichte - eine hervorragend nationale
Wissenschaft: Mit einem schier erdrckenden Tatsachenmaterial, untersttzt von mehr als 500
prachtvollen Abbildungen () ruft dies Werk die stolze deutsche Vorzeit ans Licht, beweist dabei
nicht nur ihre Selbstndigkeit, sondern findet hier den Ursprung und den Ausgang fr
Anregungen, die erst spter von den sogenannten antiken Vlkern aufgenommen wurden
(B. Kettner, n: Akademische Bltter). A nsrner, ue rpyonere na Kocnna npe-
crannnar npxa na nscnenannra na repmancxara npencropn (Gipfelleistung der
deutschen Vorgeschichtsforschung), cnoenr n nemanx po repmancxn yuenn or
nropara nononnna na XX nex, xonro nponxanar a cunrar snepnnnn crnn or
npnoro npexpncrono n npnoro cnexpncrono xnnonerne sa nsoperenne na
repmannre nx. nanp. Gunther Haseloff, Die germanische Tierornamentik der Vlker-
wanderungszeit, Bd. 1-3, Berlin: de Gruyter, 1981. He rnpe aneuno exo na resn nsrnen
me orxpnem n xannrannn rpy n xannnrann, na nacnennuxara na npo]. X. Fnppayep
xaro sanexama xarepara no npencropn npn Mmnxencxn ynnnepcnrer, npo]. -p
Mennep-Heensnx (Carola Metzner-Nebelsick, *1965), Der thrako-kimmerische Formen-
kreis aus der Sicht der Urnenfelder- und Hallstattzeit im sdstlichen Pannonien, I-II
(=Vorgeschichtliche Forschungen 23, Rahden/Westfalen. 2002), xero ce sacrnna
resara, ue ponsonara n xensnara enoxa ca anroxronno nnenne n Cpena n Cenepna
Enpona, orero rasn xynrypa ce pasnpocrpanna n Kanxas n Mana Asn. oxonxoro resn
reopnn nsnnxnar es enemenrapnn nosnann na xynrypnnre namernnnn or namnre semn
nxnmunrenno or Mana Asn ce nanara re a ar cnomenarn ryx, maxap n rexnnr
erannpan pasop a nsnnsa nsnn pamxnre na rona nscnenane.
27
3a nsnonsnanero na cnacrnxara npn opnamenrnxara na crapnre xynrypn nx. npen
ncnuxo: Bernard Marillier: Le Svastika. Petite Bibliothque des Symboles, Puiseaux,
1997; Thomas Wilson: Swastika the Earliest Known Symbol and Its Migrations.
Kessinger Publishing Co, 1999; Steven Heller, The Swastika. Symbol Beyond
Redemption? New York 2000; Jacques Gossart, La longue marche du svastika.
Histoire connue et inconnue de la croix gamme, Paris, 2002; Egbert Richter-Ushanas
Richter; The Sacred Marriage and the Swastika on Indus Seals and Tablets. A study on
the foundations of human culture, s.l., 2005; Lorenz Jger: Das Hakenkreuz. Zeichen
im Weltbrgerkrieg. Eine Kulturgeschichte. Wien / Leipzig, 2006; Elisabeth Weeber, Das
Hakenkreuz. Geschichte und Bedeutungswandel eines Symbols, Frankfurt am Main, 2007.
Cpn. cmo nsuepnarennara anonnmna cryn (nn uPI nsopasnanero na nanncr-
xn cnmnonn ce npecnena or saxona): http://www.sabon.org/swastika/index.html .
28
3aeno c opnrnnannre or xepamnunnre cone npes 1945 ronna ca nnn ynnmoxenn n
ncnuxn apxnnnn marepnann sa rx, nxn. rxnoro rpa]nuno n ]orosacnnmane,
xaro nec moxe a ce nsnonsna camo monorpa]nunoro nscnenane na P. Bnnnep
(Dr. Reinhard Schindler, Die Besiedlungsgeschichte der Goten und Gepiden im unteren
Weichselraum auf Grund der Tongefe, Leipzig: Curt Rabitsch Verlag, 1940
=Quellenschriften zur Ostdeutschen Vor- und Frhgeschichte, Bd. 6), unnro ]oro-
penpoyxnnn ne orpasnar opn cpannnrenno nncoxn cranapr na repmancxara onoenna
nonnrpa]n. Tona nsanne c npnnoxenara xm nero oxymenrann enncrneno
moxe a cnyxn nec sa nscnenane ocoenocrnre na ynnmoxennre namernnnn.
29
Inannara pasnnxa n rexnonornra, npnnoxena npn xepamnxara or nemna Honma n
or onacrra mxno or Kapnarnre, e, ue nocnennre ca nspaorenn nourn nsxnmunrenno
na rpnuapcxo xoneno, xaro c rona re nponxanar anxancxara sanaruncxa rpannn,
nonsnama rona copxenne noneue or eno xnnonerne, oxaro ro ne ce nsnonsna npn
IOTH H IETH II
206
xepamnxara na Benapxcxara xynrypa c ncnuxn nponsnnsamn or rasn pasnnxa n
nponsnocrnenara rexnonorn nocnennn or ecrernuecxn n npaxrnuecxn nopx.
30
a ce nocoun ryx opn camo no-naxnara uacr or nscnenannra npxy rasn xynrypa e
nensmoxno camo cnncxr na nscnenannra nn npsxa c r. nap. rorn n Iorcxn nr
npn rona nennen n es nxon or na-cmecrnennre rpyone saema n
nynnxannra na Byxnn (nx. no-rope, en. 8) 46 crpannnn. 3arona ryx ce ana camo
npenparxa xm nxon or nocnennre oomanamn nscnenann, xonro cmo anar
ocronn nnnorpa]cxn enexxn maxap ue resn nscnenann ca nynnxynann na-
manxo npen 10 ronnn, a nocouenara n rx nnreparypa e ome no-crapa. Taxnna
oomanamn rpyone ca: C.aeue u ux coceou e roue I mic:e.emu oo u. o., orn. peaxrop
H. H. Pycanona n 3. A. Ctmononnu (=Apxeo.oeu CCCP, rom 13, no ome peaxnnn F. A.
Ptaxona, Mocxna: Hayxa, 1993 (xnnrara e nonncana sa neuar n 1990, a aena sa naop
1988 r.; nn. na c. 198-212); Die Sntana de Mure-Cernjachov-Kultur nx. en. 3; n
A. H. Aann, Jmuu:ecra ucmopu pauueeusaumucroeo Kpi+a, Cnm]eponont:
Hannonantna Axaemn Hayx Vxpannt, Hncrnryr Bocroxoneenn, Hs. ap, 1999.
31
Larisa Ciobanu, Les dcouvertes montaires romaines dans la zone Pruto-Nistriane en
Moldavie, n: Die Sntana de Mure-Cernjachov-Kultur (nx. en. 3), c. 115-128, Fig. 1-6,
Tabl. 1-6. T xaro rasn nynnxann nnncna n noneuero or nrapcxnre nayunn nnno-
rexn, nosnonname cn a aem ryx n npnnoxenne penpoyxnnn or xaprnre. 3a
cxanenne oma nynnxann sa monernnre naxoxn no repnropnra na Vxpana n
Kpnm sa cmn nepno nnncna n camo npn nynnxannn sa mnoro manxo or apxeo-
nornuecxnre pasxonxn ce anar cneenn sa orxpnrnre monern, a sa Kpnm ce rnpn, ue or
rosn nepno ram nourn nma monernn naxoxn.
32
Getica 138. Ho rosn nnpoc nx. cmo monre enexxn na c. 299 n en. 18 na c. 329 n rasn
xnnra.
33
Bx. cornernnre rexcrone na nmnrpn Xomarnn n ar-Taapn n rpern pasen na rosn
copnnx, c. 320.
34
Hperne na cnpemennoro ccronne na nscnenannra npxy Canrono-Manxara
xynrypa nx. npn marepnannre na Xapxoncxn ynnnepcnrer nn npsxa c uecrnanero
croronmnn mnne na resn nscnenann npes 2006 ronna n nnrepner
http://www.maesu.org/2006/09/11/sokrovishha_saltovskojj_kultury_100_let_issledova
nijj_14022002_19032002gg.html Cranonnmero na o]nnnannara pycxa nayxa e npe-
craneno or A. B. Iano, Ha+muuru Ca.moeo-+aro rv.imvpi e Heumpa.iuo+
Hpeoraerasie http://www.nasledie.org/v3/ru/?action=view&id=934371 ; nx.
cmo anonnmnara crarn Ca.moeo-Mara rv.imvpa n pycxara Wikipedia
http://ru.wikipedia.org/wiki/Canrono-manxa_xyntrypa . Cpn. cmo marepnannre na
Pasopcxn ncropnuecxn myse-pesepnar n nnrepner http://www.razdory-
museum.ru/porech.html#11 n oomennero na pesynrarnre or apxeonornuecxnre
nscnenann n cpeara na mnnann nex n Tpvoi Bo.eo-oucro apxeo.oeu:ecro
orcneouuu, 1-3, MocxnaHennnrpa, 1958-1963 (Marepnant n nccneonann no
apxeonornn CCCP, 62, 75 n 109), xaxro n nynnxannnre na H.. Mepnepr, K eonpocv
o opeeueuux oo.eapcrux n.e+euax, Kasan, 1957; M. H. Apramonon, Hcmopu xasap,
Hennnrpa, 1962; C.A. Hnernena, Om ro:eeu r eopooa+, Mocxna, 1967. Bx. n
crarnra Bi.a .u Ca.moecra rv.imvpa xasapcro? nynnxynana n n nnrepner
http://volchansk.pp.net.ua/publ/1-1-0-214 Konxo onesneno pearnpar cnercxnre n nocr-
cnercxnre narpnorn na nnpoca sa xasapcxoro npnccrnne n pycxnre semn moxe a
ce nnn n crarnra na A. I. Kystmnn, Xasapcrue cmpaoauu, uacrt I n II, nynn-
xynana sa npnn nr n cn. Ham conpemennnx n npensnnxana oxnnena ncxycn,
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
207
nomecrena nacxopo n n nnrepner http://www.rustrana.ru/article.php?nid=29012 n
http://www.rustrana.ru/article.php?nid=29014 , nocnenana or ome ena crarn na
cmn nsnecren cnercxn ncropnx, Omeemi u.u uaeemi? Monoa rnapn, 1993,
12, nynnxynana neoranna n n nnrepner http://www.zlev.ru/39_13.htm es
crarnra na rnannn neron ononenr Banm Banepnanonnu Koxnnon (1930-2001).
Ho n n Fnrapn nscnenannra na xasapo-rarapo-rmpxo-monrono-npanrapcxara
Canrono-Manxa xynrypa n npen ncnuxo rxnara nnrepnperann or npenmno
cnercxnre nscneonarenn nor o nponxnrennn ncxycnn n xpano npornno-
peunnn rnxynann na namernnnnre na marepnannara n yxonnara xynrypa na nace-
nennero na namnre semn, neronn ernnuecxn nponsxo n ne na nocneno mcro na
neronn esnx. Te nocranr mnoro nnpocn, xonro ne morar a ce paspemar npes
nropara nononnna na mnnann nex n opn o cera, xaro nonnnnar cnnno n npxy
mannnynnpanero na nsnonre or apxeonornuecxnre pasxonxn, nanaraxn saxnmuenn,
npornnopeuamn na ecrnnrennoro nonoxenne na nemara, nmamn nnmo omo c
npnnnnnnre na oexrnnnara nayxa n csanamn nannno nenepen opas na namn
napo n ounre na omecrnenocrra, sa unero xopnrnpane me ar ouennno nyxnn
mnoro ecernnern. Hpn nacenennero, saemamo n npes IV-VII n. omnpnara onacr
ceneposanano or Kanxas o Kpnm, cncem ne ce xacae sa nxaxnn cn rmpxoesnunn
npanrapcxn nnemena n rxnara pxana cc cronnna uanaropn, xaxro ncxar
a nanoxar cnercxnre n nocrcnercxnre anropn, a sa cmoro nsxonno mecrno na-
cenenne, saemano or xnnonern nnara repnropn na cenep n sana or uepno
mope o ropncrara onacr, rpannuema na cenep cc crennre na Cenepnoro Hpnuep-
nomopne. H nasnannero Bennxa Fnrapn, xoro anar na neronara pxana nn-
sanrncxnre ncropnnn, ne ce ornac o nnxaxna npanrapcxa pxana, orcroma
na noneue or xnna xnnomerpa or rpannnnre na Bnsanrn, a o mnoronannonan-
nara anrnpnmcxa xoannnn, nacnenna xoannnnra no pxonocrnoro na Arnna. H
xaxro npenmnara xoannnn, r. nap. Bennxa Fnrapn saema nnara repnropn n na
Hsrouen Hnnpnx, Mnsn n Manxa Cxnrn uax o nperpanra na Hapnrpa,
samnren or nnmnara my crena, a na sana o sano na ynan, nxnmunaxn cmo n
Hsrouna (onna) Hanonn. Ho n ynpannnamara rasn xoannnn nnacrn yno ne
e or cpenre na mecrnoro nacenenne, a xaxro nnacrnnre na Arnna n Teoopnx
Bennxn nponsxoxa or na-crapara xanxasxo-npancxa apncroxpann. Cmo n esn-
xr na rona nacenenne ne e rmpxcxn nnn nepcncxo-capmarcxn, a esnxr na
craporo nonrncxo nacenenne. Bcnuxo rona e nno mnoro ope nsnecrno n na M. H.
Apramonon, xoro no xonmnxrypnn npnunnn cne ocrpn xpnrnxn sa neronn ns-
xasnann or cpeara na 1930-re ronnn no nnnnne na anrnmapxcncra H..Map
e npnnyen a xopnrnpa resn cn nsxasnann. H xoraro n cnora Hcmopu xasap
rnpn, ue cnope nnsanrncxnre ncropnnn rona nacenenne ronopnno na rmpxcxn
esnx (es a nocoun nsrounnnnre cn!), ro pasnpocrpanna nopenara nxa na
pycxara nannonanna oxrpnna. 3amoro xaxro nnsanrncxnre, raxa n ncnuxn rpnxn n
pnmcxnre anropn or Omnp o Ieoprn Amapron ca ennoymnn sa neronn esnx n
ernnuecxn nponsxo a cneennero na Ieoprn Amapron or IX nex ce nonrap n
nxon nenensypnpann npenncn na pycxnre neronncn, xoero yrnpxana come-
nnra na uyxosemnnre ncropnnn n reorpa]n nx. no rosn nnpoc monre enexxn
n Hap Cu+eouoeum Coopuur, II, Co]n: An]arpa], 2008, c. 64. B rosn cmncn npes
VII nex ce nsnpmna camo npemecrnane pesnennnra na ynpannnamara xoann-
nnra nnacrn n pennara rpaxncxa cronnna Hnncxa/Hnncxon (Fncxan), c xoero
npnxnmuna nnoro mnnmo Bennxo npecenenne na naponre, a camoro nacenenne
na namnre semn npocro ce sanpma n cnora ponna n reuenne na V, VI n VII nex.
IOTH H IETH II
208
35
3a Henxoncxara xynrypa nx. npen ncnuxo B. B. Ceon, C.aeue. Hcmopuro-apxeo.o-
eu:ecroe ucc.eooeauue, Mocxna: stxn cnanncxo xyntrypt,
2
2002, c. 203-295. Bx. cmo
n rperoro npepaoreno nsanne, Mocxna, 2005, c. 203-295. Cpn. n: M. A. Apramonon,
Hcmopu xasap, noc. cu. (nx. npe. en.), passim.
36
A. Honepnn, Iou:apuoe oe.o. Texuura. Hpue+i. Hsoe.u, Mocxna: Acr-Hpecc, 2007.
37
Cneenn sa pasxonxnre, nperne na pesynrarnre c nynnxann na naxoxnre n n-
nnorpa]n n: Syna Uenze, Die sptantiken Befestigungen von Sadovec (Bulgarien). Ergebnisse
der deutsch-bulgarisch-sterreichischen Ausgrabungen 1934-1937 mit Beitrgen von Krlkeinz
Dietz, Jordanka Jurukova, Georgi Kuzmanov, Michael Mackensen, Henrieta Todorova, Peter
Valev, Vasil P. Vasilev, Velizar Velkov, Joachim Werner, Text, Album (=Verffentlichungen
der Kommission zur Archologischen Erforschung des Sptrmischen Raetien der Bayerischen
Akademie der Wissenschaften), Mnchen: C. H. Beck`sche Verlagsbuchhandlung,
Mnchen, 1992. Cpn. cmo Hn. Benxon, Pasronrum npu Caooee. Iomcru
noce.euu no oo.uuama ua p. Bum, n: Vunnnmen nperne, X/1937, 4, c. 481-495; cm.,
Eine Gotenfestung bei Sadovetz, Nordbulgarien, n: Germania, XIX/1935, c. 149-158; Eine
Gotesfestung bei Sadowetz, n: Das Bild, 1937, H. 3, c. 65-69.
38
Iatrus-Krivina. Sptantike Befestigung und frhmittelalterliche Siedlung an der unteren
Donau, hrsg. vom Zentralinstitut fr Alte Geschichte und Archologie in Berlin in Verbindung
mit dem Archologischen Institut der Bulgarischen Akademie der Wissenschaften, Bd. 1:
Ergebnisse der Ausgrabungen 1966-1973; Bd. 2: Ergebnisse der Ausgrabungen 1966-1973, Bd.
3: Die mittelalterlichen Siedlungen von Michael Wendel; Bd. 4: Ergebnisse der Ausgrabungen
1975-1981; Bd. 5: Studien zur Geschichte des Kastells Iatrus: (Forschungsstand
1989), mit Beitrgen von L. Bartosiewicz, Berlin: Akademie-Verlag, 1979, 1982, 1986, 1991,
1995. Bx. cmo: G. von Blow, Das sptantike Kastell Iatrus am Unterdonaulimes
in Bulgarien. Stand und Probleme der Erforschung (Berichte der Germanisch-
Rmischen Kommission 75/1994, c. 5-22).
39
Iatrus-Krivina. Sptantike Befestigung und frhmittelalterliche Siedlung an der unteren
Donau... Bd. 5/2008. Hsxasnam mora naroapnocr xm -p I. 3omep-]on Fmnon sa
npeocranenara mn nsmoxnocr a ce sanosna c marepnannre or pasxonxnre n a ce nosona
na rx npn rasn nynnxann. 3a xepamnxara nx. nynnxannnre na F. Ftorrep n r. II n IV or
rasn nopenna, or xonro ca saern n ueprexn sa nacromara cryn.
40
Tona e rema na xnnrara Tparu/eomu/c.aeuu or H. Ieoprnen, xoro npecron cxopo a
nsnese, n ryx nma a sacrame noponocrn sa npsxnre npn xepamnxara or xynrypara
Cnrana e Mypem uepnxono n namernnnnre na anrnunara xepamnxa n namara crpana.
41
Ho rosn nnpoc nx. crarnra na Cr. Mnxanon, Omuocuo npousxooa ua pauuocpeouo-
eeroeuama :epuo.craea repa+ura e B.eapu, n: Apxeonorn, III/1961, xn. 4, c. 5-11 rasn
crarn e ocrnna n n nnrepner http://www.otizvora.com/files/stm1961.pdf . 3a pasnnxa or
esponnre anonorernunn crarnn, nocnerenn na orpomnnre nocrnxenn na nrapcxara
apxeonorn npes ronnnre na naponara nnacr, ryx ce nsrxnar nxon noncemecrno
npnnarann npaxrnxn npn nnrepnperannra na apxeonornuecxnre apre]axrn n ce noxasna no
xaxn naunn ce arnpar n nenrn]nnnpar naxoxnre or pasxpnrnre nexpononn n reuenne na
ecernnern y nac, xaro pesynrarnre ce mannnynnpar c nen a ar yrnpenn
o]nnnannnre resn n nrapcxara ncropnorpa]n.
42
Bx. npen ncnuxo crynnre na . Honuen, Cueama mparucra repa+ura e B.eapu, n:
Ionmnnx na Haponn apxeonornuecxn myse n Hnonnn III/1959, c. 93-134 n M. ununxo-
na, Kepa+ura om cmapama re.sua enoxa e Tparu, n: Apxeonorn, X/1968, xn. 4, c. 15-27
crarnra e nynnxynana n n nnrepner http://www.otizvora.com/files/chichikova1968.pdf .
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
209
43
Tosn c e orxpnr saeno c ome enn cc cxona ]opma n manxoro Iannnxo-Bonnncxo
ceno Heneconxa, Ceneposanana Vxpana. Cpe orpomnara nnreparypa sa nara
xepamnunn ca nx. npen ncnuxo: M. A. Tnxanona, uecmpoecro-Bo.iucru ompo
Ia.uro-Bo.iucro orcneouuu n: Kparxne coomenn Hncrnryra Hcropnn
Marepnantno xyntrypt, ntnycx 79, 1960; cm. Pacronru ua noce.euuu IIIIV ee. v c.
denecoera e 1957-1959 ee. n: Conercxa apxeonorn 1963, 2; cm. Iou:apuie ne:u ua
noce.euuu v c. denecoera, n: Kparxne coomenn nncrnryra apxeonornn. Btnycx 133.
Xenesnt nex Bocrouno Enpont. Mocxna, 1973 n M. F. Byxnn, Uepuxoecra
rv.imvpa u e.euue re.imcroeo peueccauca (r nocmauoere npoo.e+i) nax ram, c. 17-23,
xero anropr rn cnpsna c nxaxn nopaxaem n nsnecren camo na nero xenrcxn
penecanc. Bnocnecrnne Byxnn ce npma nexonxoxparno na nnpocnnre uepnxoncxn
cone, mexy pyroro n crarnnre cn Kepa+ura rueecroeo muna c noce.euu denecoera, n:
Conercxa Apxeonorn 1988, 3, c. 207 n Uepuxoecrue :api us denecoeru, n:
Hponemt apxeonornn 1994, ntn. 3., c.148-160. B nocnenara nynnxann Iomcru nvmi
(nx. en. 8), c. 168-170, Byxnn neue e no-pesepnnpan no ornomenne na cnora ne sa
xenrcxn penecanc n e npnnyen a npnsnae, ue
(c. 167). Mnoro rpyno my e oaue a crnacyna repmancxnre pynn n nannca no pa na
no-ronemn or neneconcxnre cone c neronara ]opma, cne xaro ro neue ce e
sanosnan (nsrnexa camo nocpecrnom ]orocnnmxa) cc snaunrenno no-pannn my
napanen or Honosaropcxn myse, unro nponsxo cnope nero e or mornnnnxa Her, xaxro
ro npenexa Her mornnn a cr or Honosaropcxn myse e nynnxynan ome npen
npnoro cnomenanane na Heneconcxara uama or Byxnn: M. Knuen,
Hpaucmop:ecru u aumu:uuu +amepua.u e +vse epao Hoea 3aeopa, Hona 3aropa, 1973. Ho
n rosn necmnen napanen, cnnerencrnynam sa mnoronexonnnre xyoxecrnenn
rpannnn n namero nsxycrno, Byxnn omanonaxana c nxaxnn mnnmn cxannnano-noncxn
nnnnn npxy ]opmara na nara neneconcxn ca, xoro -
(Vmiszko 1932, tabl. VII, 7, 9),
- (Bichir 1976, pl. XLIX-CIII)
. H sa nero e no-naxna
pasnnxara n po na pxxnre, xonro npn nrapcxn nporornn ne ca rpn, a uernpn n
pasmepnre my ca snaunrenno no-manxn or pasmepnre na noncxnre ]pyxrnepn n ocoeno na
orpomnnre uamn (uapt) or Heneconxa cnope ocrpoymnoro onpeenenne na axa.
Pnaxon (nx. : F. A. Ptaxon, Bsi:ecmeo peeue Pvcu, Mocxna, 1987, c. 167). H axo sa
Byxnn ne e rpyno a orxpne cpe noncxnre xepamnunn cone n pyrn c no rpn pxxn,
camo manxa pasxoxa ns nrapcxnre nponnnnnannn mysen n my noxasana, ue y nac raxnna
cone ce cpemar snaunrenno no-uecro orxonxoro cone c ne nnn uernpn pxxn n
resn pxxn ouennno ne ca cnyxnnn sa pxane na conere c uernpn nnn rpn pne, a
sa rxnoro oxaunane noono na xannna, nsncxnano or nxaxn cnemen pnryan. T
xaro nnpocr c nannca no pa na no-ronemn c na xoro Pnaxon nocnemana ner (?!)
nynnxannn nsnnsa nn or remara na rona nscnenane, ryx camo me cnomena sa ronemn
po nscnenann sa nero, nocnennre or xonro noxasnar neue necmneno, ue
nncmennre snann cncem ne ca neuernnnn n ue nmar nnmo omo c repmancxn esnx n
c repmancxara pynnuecxa nncmenocr, a ome no-manxo cc cnanncxn xanenap nx. no-
ony, c. 162 cn. n 182 cn. Ho n npenasnauennero na ca ne e sa nonacne na nnoone na
rpanesara nnn sa nnene na nnno or pycxnre orarnpn, r xaro pasmepnre nm rn npanr
cncem nenoxomn sa rasn nen. H ocrorencrnoro, ue y nac nma sanasenn snaunrenen
po cone cc cxonn ]opmn n pasmepn moxe a e cnpsano camo c xynronoro nm
npenasnauenne, noponocrn sa xoero ne ca nsnecrnn.
IOTH H IETH II
210
44
ueprexn na raxnna nemn n paona na uepnxoncxara xynrypa nynnxynar Inmyrac (M.
Inmyrac, Iomi e Ceeepuo+ Hpu:epuo+opie u Uepuxoecru ro+n.erc, pnc. 26 [Orxc or
xnnrara C.aeue http://www.gumer.info/bibliotek_ Buks/History/gimb/index.php ]
http://www.laborunion.lt/memo/modules/sections/index.php?op=viewarticle&artid=1 ) n
Maromeon (F. B. Maromeon, Uepuxeciru uap noce.euu Pruue-Punuu 1.
Posronru 2001 porv http://www.iananu.kiev.ua/privatl/pages/Magomedow/excav.html ), a n
Fnrapn sa npnn nr ce comana sa raxana nem or M. Tonxona nx. nenara nynn-
xann sa pasxpnnanero na uernpn raxnna nemn npn c. Iopno Fenono, n xoro ana rxnoro
nopono onncanne c ueprexn, xaro nnrnpa n nsnecrnero na H. Fanaanon sa orxpnrara or
nero noona nem or V nex np. Xp. n rpannnnre na mno cnernnnme npn eenr
(Hoeoomrpum eump om pauuoe.uuucmu:uama enoxa npu useopa Xa.ra Bvuap e ce.uuemo
ua c Iopuo Be.oeo; npov:eauu 20002001 eoouua, n: Ionmnnx na Apxeonornuecxn
nncrnryr c myse FAH sa 2002 ronna, c. 148).
45
Bx. nanp. comennra na B. Hnxonon / . Kapacronona / E. Anacracona, B. Banona / P.
Cnacon, Kp. Funapon / B. Foxnnon / B. Herpona, I. Hexpnson / M. Banenrnnona, Hn.
Kapaoron / H. Knmxnna n M. Tonxona / A. Canxnn n: Apxeo.oeu:ecru omrpumu u pas-
ronru npes 2004 eoouua. XLIV uauoua.ua apxeo.oeu:ecra rouqepeuu, Co]n, 2005
http://aim.sofianet/issuesFiles/AOR_2004.pdf .
46
Eduard Beninger, Der westgotisch-alanische Zug nach Mitteleuropa, Leipzig: Kalisch, 1931.
3a npn nr Fennnrep comana sa rasn rpnuapcxa rexnnxa n nscnenanero cn Materialien
zur Urgeschichte sterreichs, hrsg. von der Antropologischen Gesellschaft in Wien und der
Wiener Prhistorischen Gesellschaft, Heft 4, Wien, 1930, Taf. 15,
9-10
n 16,
1-4
.
47
Bx. no-rope, en. 26.
48
3a rpyonere na Hynnr Bmnr ce anar ocronn enexxn n npnara uacr na moero
nscnenane, Iomu u eemu (nx. en. 1), c. 10 n 22, en. 22.
49
H. Barannncxn, Hsncxana xepamnxa or I nauanoro na VII nex mxno or onen ynan
(Fnrapn), Co]n: Nous, 2002.
50
Andrs Alfldi, Die ethnische Bestimmung der Funde der ungarlndischen Hunnenzeit (376-
456 n. Chr.) =Archaeologia Hungarica, IX /1932, c. 12-64.
51
Bx. n rosn cmncn mnoroponnre nscnenann na pymncxn apxeonor Hon Honnna (Ion
Ionita) n npen ncnuxo: Unele probleme privind populatia autohtona din Moldova n secolele II-
V e. n. n: Crisia. Culegere de materiale si studii, Oradea, 1972 n Probleme der Sntana de Mure-
Cernjachov-Kultur auf dem Gebiet Rumniens, n: Studia Gotica, Stockholm, 1972.
52
Tesn nen ce npoxapnar n nnara o]nnnanna pymncxa ncropnuecxa n apxeonornuecxa
nnreparypa npes npemero na cnercxara nnacr n ocoeno npes 1960-1980-re ronnn.
53
Cranuo Cranuen, Herpono.m oo Hoeu nasap, Co]n, 1958. Bcnuxn nnpocn, cnpsann c
pasxonxnre, nscnenannra n rxnara nynnxann, nanarar nono pasrnexane.
54
Konxoro n ocrapna a e crynra na . Honuen (nx. en. 42), nncana npen 50 ronnn
sa xoero npeme po na naxoxnre e mnoroxparno ynennuen r noxasna, ue rexnnxara sa
nponsnocrno na nsncxana cnnouepna xepamnxa e nemo onxnoneno sa rpnuapcrnoro no
namnre semn ome npes ponsonara enoxa n ue nenara rpannn nponxana o pnmcxara
enoxa, xoraro r ce npenac saeno c nennre rnopnn orn ynana, sa a ce sanpne c rx n
xpa na IV nex. A sa xnaryc n nenoro pasnnrne ne moxe a ce ronopn nnro npes pannara
ponsona enoxa, nnro npes npnnre uernpn nexa or Honara epa, or xoero npeme ca sanasenn
snaunrenen po xepamnunn cone na pasnn mecra no namara ponna nx. xaranora n
monorpa]nra na Barannncxn, xero ca aenn mnoroponn npnmepn.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
211
Hesanncnmo or ronmoro pasnpocrpanenne na cnno-uepnara nsncxana xepamnxa no
namnre semn ome npes ponsonara enoxa, rona cncem ne osnauana, ue r nma anroxronen
nponsxo. Ho cmo raxa ne moxe a ce ronopn, ue e nmnoprnpana or pyrae. T ccran
uacr or xynrypara na mecrnoro nacenenne, xoero e eno n cmo n nenn nonrncxn paon n
nne rpna a cnnxnem a pasrnexame xaro raxana, a ne a rpcnm xaxnnro n a nno
cnenn]nunn ueprn, c xonro r a ce ornnuana or xynrypara na ocranannre uacrn or rosn
ronm opn no nemnnre npecrann paon. 3amoro nacenennero na Honrncxn paon
none a xpa na rperoro xnnonerne np. Xp. xnnee xaro ennna omnocr, es a moxe a
ce ronopn sa nnxaxno ooconane na orennn nnemena. H ro ce nonsna npes nnara
npeanrnuna oncropnuecxa enoxa enaxno n noncemecrno or omnre sanoenann na
nnara omnocr xaxro n onacrra na xynrypara n nsxycrnoro, raxa n na arpapnara rexnnxa,
nsnonna ena pennrn n ronopn na enn esnx.
55
Ornocno sacrnnanero na resara sa anroxronnn nponsxo na nrapcxn napo or namn
n uyxn ncropnnn, xaro -p Ianuo Henon, xnnn n paornn rnanno n Iepmann, n pycxn
ncropnx axa. Hnxona epxannn, eme oreneno cornernoro mcro n npnn rom or
nscnenannra Iomu u eemu n ryx nma a ce npmame na rosn nnpoc.
56
Tyx rpna a ce orenexn na npno mcro oomanamara crarn na I. Hn. Ieoprnen sa
nscnenannra na neonnrnara n xanxonnrnara xynrypa n Fnrapn, nsnsna mexy 1960 n
1972 ronna n ceem manxo ornnuanamn ce nomexy cn rexcronn napnanrn na nrapcxn n
nemcxn esnx: I.aeuu nepuoou e paseumuemo ua rv.mvpama npes ueo.uma u +eouama enoxa
e B.eapu e ceem.uuama ua uoeume apxeo.oeu:ecru npov:eauu, n: Swiatowit XXB/1960,
c. 309-339; Kulturgruppen der Jungsstein- und der Kupferzeit in der Ebene von Thrazien, n:
L'Europe la fin de l'ge de la pierre. Actes du Symposium consacr aux problmes du Noli-
thique europen, Praha, 1961, c. 45-100, Taf. I-XXXII; Die Erforschung der Kultur der
Siedlungshgel'in Bulgarien, n: ZfA 1/1967, c. 139-159; Beitrge zur Erforschung des
Neolithikums und der Bronzezeit in Sdbulgarien, n: Archaeologia Austriaca 42//1967, c. 90-144;
ber die Stratigrafie und Chronologie des Neolithikums, neolithikums und der Frhbronzezeit
Bulgariens, n: Actes du VIII Congrs International de UISPP, 2. Beograd, 1970, c. 397-400; Die
Entwicklung der lteren prhistorischen Kulturen in Sdbulgarien, n: Studia Balcanica V.
L'Ethnogense des peuples balkaniques, Sofia, 1971, c. 22 cn.; Das Neolithikum und Chalkoli-
thikum in der thrakischen Tiefebene (Sdbulgarien). Probleme des heutigen Forschungsstandes,
n: Academia litterarum bulgarica, Primus congressus studiorum thracicorum: Thracia I,
Serdicae, 1972: in Aedibus Academiae litterarum bulgaricae, Thracia 1, Co]n, 1972, c. 5-27.
Mexy oomanamnre nscnenann, nsnesnn npes cnenamnre ecernnern, rpna a ce
oanr npen ncnuxo nere nynnxannn na Xenpnera Toopona, Ka+euuo-+eouama enoxa
e B.eapu, Co]n: Hayxa n nsxycrno, 1986 n Hoeora+euuama enoxa e B.eapu (rpam
ua ceo+o-uecmo xu.oo.emue npeou uauama epa), Co]n: Hsarencrno Hayxa n
nsxycrno, 1993 (cnmecrno c Hnan Bacon), xaxro n vpaurv.ar/Durankulak, I, II,1, 2,
Co]n: FAH, 1989 Sofia/Berlin. 2002, a raxa cmo Bacnn Hnxonon, Hpov:eauu epxv
ueo.umuama repa+ura e Tparu. Kepa+u:uume ro+n.ercu Kapauoeo II-III, III u III-IV e
roumercma ua Ceeeposanaoua Auamo.u u Peousmo:ua Eepona, Co]n, 1998.
57
. nmnrpon, Tpo VIIb2 u oa.raucrume mparucru n.e+eua, n: Apxeonorn X/1968, 4, c. 1-14.
58
Christian Podzuweit, Trojanische Gefformen der Frhbronzezeit in Anatolien, der gis
und angrenzenden Gebieten. Ein Beitrag zur vergleichenden Stratigraphie (=Heidelberger
Akademie der Wissenschaften. Internationale Interakademische Kommission fr die Erfor-
schung der Vorgeschichte des Balkans. Monographien Bd. I, Mainz: Verlag Philipp von
Zabern, 1979). Maxap n nscnenanero na anropa a npecran ccronnero na nayxara or
IOTH H IETH II
212
npen nnso nononnn nex, ro ana nsmoxnocr a ce npocnen xomorennara xynrypa na
Enpasn npen pascennanero na nenoro nacenenne na cenep n sana, oneno o mnpoxoro
pasnpocrpanenne ne camo na neronnre rexnnuecxn n xynrypnn nocrnxenn, no nonnn-
no n npxy pasnnrnero na xyoxecrnennre sanarn nsnn neronn xyoxecrnen xpr. B
nocnenannre ecernnern me ar nynnxynann ronm po nscnenann,
npecranmn pesynrarnre or pasxonxnre npenmno n Mana Asn n y nac, xonro oaue
nocranr no nnpoc nnara aconmrna n ornocnrenna xpononorn na orennnre erann
or Tpo, nsnpnera xaro eranon sa xpononornra na nonoxamennara, menara n
ponsonara enoxa n Enpasn na rosn nnpoc me ce cnpem no-nararx.
59
Tona ca nsnoxnre Troia Traum und Wirklichkeit or 14 mnn o 14 oxromnpn 2001 n
Fpaynmnar, Die Hethiter und ihr Reich: das Volk der tausend Gtter or18 nyapn o 28
anpnn 2002 n Fon n Die Thraker. Das goldene Reich des Orpheus or 23 mnn o 28 noemnpn
2004 cmo n Fon. Hapanenno c resn nsnoxn, xonro cyxar nnrepeca xm remnre nm ne
camo n Iepmann, no n n nna Enpona, ce npecranr nsnoxnre Troia. Ein Mythos in
Geschichte und Rezeption npes 2006 r. n Mmnxencxara rnnnrorexa n Homer. Der Mythos
von Troia in Dichtung und Kunst, 16 mapr o 18 nyapn 2008 n Fasen n or 13 cenremnpn
2008 o 18 nyapn 2009 n Manxam, nenmn a nsnnamenr mexynpemenno sampenn
nnrepec na omecrnoro cne cnmnosnyma Troia. Ein Mythos in Geschichte und Rezeption
npes 2001 ronna n Fpaynmnar, na xoro ne moxe a ce nocrnrne nnxaxno cnopasymenne
mexy nopxnnnn n orpnnarenn na ecrnnrennoro cmecrnynanne na Omnponara Tpo.
Hsnoxnre ca npnpyxenn or na-xnno yuacrne na maconnre menn, nxnmunrenno
renennsnra n xnnoro, xaxro n or nennxan ororana norox na nynnxannn na cmara rema
n penpnnrn na crapnre nsann, xaxro n c nonara na ronm po nynnxannn na nonnre
mynrnmenn. Ha rona mcro rpna a ce opne nnnmanne cmo n na xnnn nnrepec na
rypcxara omecrnenocr xm ncnuxn nnpocn, cnpsann ne camo c Tpo, no n c nnara penna
xynrypa na Mana Asn. Hxon or nsnoxnre ce npecranr n n Typnn, ronemnre n oraro
nnmcrponann nsann, nocnerenn na rx, ce npensanar cmo n Typnn n nyxcosnn nsann
xaxnnro nnncnar, noono na opnrnnannnre nsann, n nrapcxnre nayunn n omecrnenn
nnnorexn. Honara rypcxa omecrnenocr ce uyncrna c nnno npano nernrnmen nacnennx
na pennara xynrypa na ponnara cn n noromx na nenoro crapo nacenenne a ne na
nnmoxnn po ocmancxn n cenxyxcxn rypnn, nperonenn or mnoromnnnonnoro
mecrno nacenenne n nsnpnenn neronn penen esnx. Ho cmara npnunna ne morar a ar
cunrann sa nacnennnn na pennara enpasncxa xynrypa n rpnnre-xononncrn no
sananoro manoasncxo n uepnomopcxoro xpapexne, saeno c ocrponnre n 3ananoro
Cpensemnomopne n Konrnnenranna Ipnn. Kaxro nanocnex ycranonnar nscne-
nannra na renernxara n naneonnnrnncrnxara, npn r. nap. rpnn ce xacae n xpana cmerxa
cmo o manoponn sanoenarenn, saenn resn semn oxono VII n. np. Xp. n nperonnnn ce cpe
craporo mecrno nacenenne, xoero sanasna o ronma crenen n cno crap nonorpnxn nnn
npocronapoen esnx (nmornxn).
60
Maxap n nscneonarennre a ce nspxar or oexrnnna npenenxa na pesynrarnre or
cpannennero na na-pannnre napanenn sa rponcxnre eranonn, ornexamn uax n crapo-
xamennara enoxa, mnoroponn raxnna apre]axrn ce nynnxynar n onncnar, saeno c rex-
nnre nsopaxenn n n oomanamnre nsann na npno mcro n nsnesnn mexy 1966 n
1980 ronna n Mmnxen Handbuch der Vorgeschiche (Hap:uur no npeoucmopu) or npo].
H. Mller-Karpe n ener rpamann roma, xero ca nomecrenn xnnn nnmcrpannn na resn
apre]axrn, saeno c rexnnre noponn onncann n nnnorpa]n sa orennnre
nscnenann.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
213
61
Mexy manxoro nynnxannn na npnmepn or Fnrapn nx. npen ncnuxo: H. Todorova,
ber einige Probleme der Sd-Osteuropischen Frhsteinzeit, n: Thracia I (nx. no-rope), c. 67-
77 n R. Katincarov, Habitations de lAge du bronze du tell de Nova Zagora (Bulgarie du sud),
nax ram, c. 43-55. X. Toopona opma ocoeno nnnmanne n na nponema sa yuacrnero na
rpaxncxn mnrpanrn npn nsnnxnanero na xanmarcxara xynrypa n Enpona n na rcno
cnpsannre c ne xynrypn Jungottomani n Gava.
62
Bx. Marian Gum, Civilizatia primei epoci a Fierului n Sud-Vestui Romniei, Bucuresti:
Institutul Romn de Tracologie, 1993, c nn.
63
Vnrapcxnre naxoxn ca onncann nopono saeno c nnnorpa]nra xm rx n ronmara
nynnxann na K. Mennep-Heensnx (nx. en. 26).
64
Haxoxnre or Rronsrouna (onna) Hanonn na repnropnra na Focna n Xpnarcxo ca
cmo npecranenn nopono n nocouenara n npenmnara enexxa nynnxann.
65
K. Mennep-Heensnx, noc. cu.
66
Bx. no-rope, crp. 40 n en. 26.
67
Maria Gimbutas, 1921-1994, amepnxancxa ncropnuxa or nnroncxn nponsxo. Hpes nropara
nononnna na XX nex nsana penna rpyone, nocnerenn na pennara ncropn n apxeonorn:
The prehistory of Eastern Europe. Mesolythic, Neolythic and Copper age cultures in Russia and
the Baltic area, in: America School of Prehistoric Research. Peabody Museum, Harvard
University, Bulletin No. 20, Cambridge, Massachusetts, U.S.A. 1956,
2
1958; The Balts., London:
Thames and Hudson, 1963 =Ancient Peoples and Places 33 [pycxn npeno n nnrepner:
Ba.mi. dmou umapuoeo +op, Mocxna: Henrpnonnrpa], 2004, cmo n nnrepner
http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/History/gimb/index.php ]; Bronze age cultures in Central
and Eastern Europe, The Hague/Paris/London: Mouton & Co, 1965; The Slavs, London:
Thames and Hudson, 1971 =Ancient Peoples and Places 74 [pycxn npeno: C.aeue.
Ciui Hepvua, Mocxna: Henrpnonnrpa], 2007, cmo n nnrepner
http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/History/gimb/index.php ]; The Gods and Goddesses of
Old Europe, 7000-3500 B.C. Myths, Legends, Cult Images, London: Thames & Hudson, 1974;
The Thracians, Washington, D.C., 1983; Achilleion: a Neolithic settlement in Thessaly, Greece,
6400-5600 B.C.(saeno c Shan Winn n Daniel Shimabuku), Los Angeles: Institute of
Archaeology, University of California, 1989 =Monumenta archaeologica 14; The Language of
the Goddess, San Francisco: Harper & Row, 1989 [pycxn npeno: Hueu.usau Be.uro
Boeuuu. Mup peeue Eeponi, Hncrnryr Connantno n renepno nonnrnxn, Mocxna:
POCCH3H, 2006]; Die Ethnogenese der europischen Indogermanen, Innsbruck: Institut fur
Sprachwissenschaft der Universitt Innsbruck, 1992 =Vortrge und Kleine Schriften 54; Das
Ende Alteuropas. Der Einfall von Steppennomaden aus Sdruland und die Indogermanisierung
Mitteleuropas, Innsbruck: Institut fr Sprachwissenschaft der Universitt Innsbruck, 1994; nx.
cmo copnnnnre c nspann crarnn: Miriam Robbins Dexter / Karlene Jones-Bley, The
Kurgan culture and the Indo-Europeanization of Europe, Selected articles from 1952 to 1993 by
M. Gimbutas, Washington DC: Institute for the Study of Man, 1997 =Journal of Indo-
European Studies monograph 18 n Marija Gimbutas, The Living Goddesses, edited and
supplemented by Miriam Robbins Dexter, Berkeley/Los Angeles: University of California Press,
1999. Hsxoxaxn or nscnenannra na ancrpanncxo-pnrancxn apxeonor Iopn uan
(nx. no-ony, en. 112) n npnnre pesynrarn or npnnoxennero na meroa
14
C n apxeo-
nornra, Inmyrac nsnara ena nona xnnoresa sa nponsxoa na enponecxara xynrypa, npe-
crannnama nsnecrno nnonsmenenne na reopnra sa apncxara mnrpann na nocnenn,
onena o pasnnera na pannara enponecxa nnnnnnsann, xaro cnope ne nocnrenn na rasn
nnnnnnsann ca ueprapcxnre nnemena or xyprannre na Henrpanna Pycn. 3a oocnonanane
II
214
na cnora xnnoresa Inmyrac ce onnrna a xoopnnnpa pesynrarnre or apxeonornuecxnre
nscnenann n Henrpanna, Ceneponsrouna n Rronsrouna Enpona o cpeara na mnnann
nex c annnre na naneonnnrnncrnxara n na nonnre meron sa onpeenne xpononornra na
apxeonornuecxnre apre]axrn. Tesn nenn npoyunann cyxar ronm nnrepec cpe apxeo-
nosnre n ncropnnnre n nor o ypnn ncxycnn cpe rx, no rnpe cxopo ome no-ypnoro
pasnnrne na nayxara onexa o rxnoro nnno orxnpnne, npn xoero ce oxasna, ue nnro
apxeonornuecxnre nscnenann, nnro nscnenannra n onacrra na naneonnnrnncrnxara, a
na-neue nscnenannra na renernxara, ne noxpenr nenara xnnoresa. Hpn nce rona ne-
nnre npoyunann npxy marepnannara n xyoxecrnenara xynrypa, xaxro n npxy pennrnra
n pennrnosnoro nsxycrno na npnnre enponecxn nnnnnnsannn, csanar asara sa cnena-
mnre nscnenann n onpeenr ocnonnnre nacoxn npn rx. T xaro ryx ne e nsmoxno
nopono pasrnexane xnnoresnre na Inmyrac n nennre ononenrn, me nocounm camo
nopennara xomnerenrnn n sanouenn xpnrnuecxn crynn no rosn nnpoc or nsnecrnn
pycxn naneonnnrnncr npo]. Hropt Mnxanonnu txonon n npen ncnuxo On the Original
Home of the Speakers of Indo-European, n: Soviet Anthropology and Archaeology 23/2 (1984),
c. 5-87 n Journal of Indo-European Studies, 1985/13, c. 92-174, xaxro n The Paths of History,
Cambridge University Press, 1999 nx. cmo no-ony, en. 82. Or pyra crpana pesynrarnre
or apxeonornuecxnre npoyunann n Honrncxn paon n Mana Asn or nocnennre
ecernnern, na nxon or xonro me ce cnpem nopono manxo no-nararx n rona nscnenane,
npecrannnar nape c pesynrarnre or nscnenannra na renernxara na-cnnnoro
onponepxenne na xnnoresara na Inmyrac.
68
Pasxonxn na K. M. Kenyon: Excavation at Jericho, I, The Tombs, excavated in 1952-54
(1960). Cnope nscneonarenxara, npn rx ce xacae sa nporoneonnrnn rpoone, xonro ce
arnpar c
14
C n 9850 r. np. Xp. (240 r.).
69
Artur Evans, The palace of Minos at Knossos, Vol. I, The Neolythic and Early and Middle
Minoan ages, London: MacMillan, 1921, c. 58; xnnrara e ocrnna n nnrepner (nx. en. 164).
70
Pasxonxn na William Matthew Flinders Petrie: Naqada and Ballas, London: Quaritch 1895
n rasn nynnxann e ocrnna n nnrepner (nx. en. 164).
71
Bx. Marian Gum, noc. cu. (en. 62), ran. 104.
72
3a xnnnmnara apxnrexrypa na xynrypara Cnrana e Mypem uepnxon nx.: Boris
Magomedov, Siedlungen der 6ernjachov-Sntana-Kultur, n: Die Sntana de Mure3-
6ernjachov-Kultur (nx. en. 3), c. 69-82 (c nn.); Ruslan ikin, Zur Siedlungs-
archologie der 6ernjachov-Kultur (nax ram, c. 83-90); Alexandru Popa, Steinbauten
der Sntana de Mure3-6ernjachov-Kultur (nax ram, c. 101-114).
73
Bx. nanp. Knann Knannan (Claudius Claudian, ~370-404), Panegyricus de Sexto Con-
sulatu Honorii Augusti, xero anropr comana sa ronemn nnrepec na pnmcxnre nonnnn
xm cxnonennnre yxpamenn na napnapnre (mexy xonro ecrecrneno ne ce cnomenanar
nnxaxnn repmann!) narnncxn rexcr n anrnncxn npeno ce anar n n nnrepner
http://penelope.uchicago.edu/Thayer/Claudian/De_VI_Consulatu_Honorii*.html . Bx. cmo
onncannero na onexnoro n xnnora na xynnre or Hpncx (Priscos, ~410-~474), Excerpta de
legationibus, edit. C. de Boor, Berolini, 1903, c. 144, 18 cn. Tam cmo ne ce ronopn sa nnxaxnn
repmannn, a ce ynorpena omoro sa ncnuxn unenone na xoannnnra no noauecrnoro na
Arnna nasnanne xynn.
74
H. C. Bnnoxyp, Fepnamencxn mnennpnt xomnnexc Anrcxo-Cxnannncxoro nopyext,
n: Poccncxa Axaemn nayx. Hncrnryr apxeonornn, Tpyt VI Mexynaponoro
Konrpecca cnanncxo apxeonornn, rom 4, Omecrno, +xonomnxa, xyntrypa n
ncxyccrno cnann, Mocxna: 3nropnan VPCC, 1998 c. 223-232.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
215
75
Cpn. ronemn po nayunn rpyone, nsnnxnann no nxnonenne or cunnennra na
Kocnna ome or xpa na XIX nex, no opn n cne Bropara cneronna nona, xoraro npo-
nxanar a nsnnsar nce nonn n nonn nscnenann npxy repmancxn snepnnen crnn, xaro
nocouennre no-rope n en. 26 rpyone na Gunther Haseloff.
76
Bx. nanp. A. A. Cnnntn, peeuocmu aumoe, n: Copnnx Orenenn pyccxoro stxa n
cnonecnocrn AH CCCP, Mocxna, 1928, c. 492-495; F. A. Ptaxon, peeuue pvci, n:
Conercxa apxeonorn XVII/1953, c. 42; H. . Tpertxon, Bocmo:uoc.aeucrue n.e+eua,
Mocxna, 1953, c. 149, 150; M. R. Fpauenctxn, Hoxooreuu Pvc, Knen, 1968, c. 99-102;
A. T. Cmnenxo, I.ooocir crapou, Ken, 1965 n O. M. Hpnxonmx Apxeo.oe:u na+mru
Cepeouioeo Hpuounpoe" VI-IX cm. u. e. Ken, 1980, c. 63-71, xonro cunrar nuncrnre
]nynn sa cnanncxn, oxaro A. H. xocon (Apxeo.oei Vrpauciro PCP, r. 3, Kien,
1975, c. 155) rn npnnncna na xpnmcxn snarapcxn paornnnnnn. Penna ynrapcxn anropn
or cno crpana nx npnnncnar ncnuxn ]nynn na anapcxn macropn. Bn npsxa cc
cnora reopn sa npanrapcxn, pecn. xyrpnrypcxn nponsxo na anrnre M. H.
Apramonon rpcn macropnre cpe rona nacenenne n nno ne e aneue or ncrnnara,
samoro rxmo nnpocnnre anrn me ce oxaxar ne nxaxnn cn omnn or Honecnero
cnannn, a nacnennnn na npnonauannoro nacenenne na namnre semn, xonro me nanycnar
Cenepnoro Hpnuepnomopne n ce sanpnar n ponnara cn npes V, VI n VII nex. Te oaue
nma a nponxar nponsnocrnoro na yxpamenn or naroponn merann n pons, sa xonro
cne xpa na rorcxnre nonn nnncnar ocraruno samoxnn xynynaun, a moara na
]nynnre n roxnre sa xonann npemnnana cne nceomara samna na nameranara n
nanranonnre c pyr nn onexno, npn xoero ne ce nsncxnar nnro ]nynn, nnro xonann.
Tnpe nsmoxno e n ue nxon or napnapcxnre snarapcxn paornnnnnn ce npemecrnar n
Hapnrpa, xero rxmo npes VIII n IX nex ce nanmana sacnnnane na npnroxa or
nponsneenn na raxnna napnapcxn arennera, cunrann or ncropnnnre npenmno sa
apmencxn n cnpncxn, xonro or cno crpana ca noronenn or excnansnra na Hcnma.
77
Ljudmil F. Vagalinski, Zur Frage der ethnischen Herkunft der spten Strahlenfibeln
(Finger- oder Bgelfibeln) aus dem Donau-Karpaten-Becken (M. 6.-7. Jh.), n: ZfA (Zeitschrift
fr Archologie) 28/1994, c. 261-305.
78
T xaro rona nscnenane e nourn nannno neocrnno sa nrapcxn unraren, me
cn nosnonnm a aem ryx n npeno nnnn rexcr na neronoro saxnmuenne, c. 293 n cn.:
,
[] - , .
, ,
, ( ),
, -
.
[ ],
,
. ,
.
.
-
, /
, -
. , , ,
, -
. , -
IOTH H IETH II
216
. ,
: 1500
13 ,
. VII ,
(M. Weithmann, Die slawische Bevlkerung auf der griechischen Halbinsel. Mnchen, 1978, . 238),
- (Pokaszepetk, . VI . VII .), ,
... 200 (A. Ss, Frhmittel-
alterliche Brandbestattung mit Feinwaage in Pokaszepetk, 1978). - -
[ ].
:
1. -
.
2. . -
, .
3. ,
.
4. , , ,
(?) (?), .
5. (
) .
, L, I (?) R,
. .
. (Slawische Bgelfibeln des 7. Jh.) ,
-,
.
6. ,
.
B cnoero nscnenane npxy nuncrnre ]nynn Barannncxn ne sacra enn nnpoc, xoro
ocoeno n nocneno npeme npnonna axryannocr n rpna a ce pasrnexa n nenocpecr-
nena npsxa c nnpoca sa ernnuecxn nponsxo na rexnnre csarenn: nnpocr sa nncme-
nnre snann npxy nxon ]nynn n pyrn yxpamenn or cxnonennn merann nnn pons.
Hancrnna resn npemern ccranr rnpe manxa uacr or omn po na orxpnrnre n
npoyuenn ocera exsemnnpn xm nauanoro na 1980-re ronnn ca onncann or omo na
5000 ]nynn camo 85 c nncmenn snann, noneuero or xonro ca cc cxannnancxn pynn n ca
nanncann npxy ]nynn, orxpnrn n Cenepna nnn Ceneposanana Enpona. Ho cpe ocra-
nannre nma nsnecren po c nanncn, xonro nnar pasuerenn ena npes nocnennre ne
ecernnern n ca na esnx, xoro nma nnmo omo c esnxa na r. nap. cxannnancxn rorn.
79
M. Kazanski, Contribution ltude des migrations des Goths la fin du IV
e
sicles, n:
Wisigoths et Francs en Aquitaine, Septimanie et Espagne. Actes des VII Journes internationales
dArchaeologie mrovingienne, Toulouse 1985, 1991, c. 11-25.
80
.
. (M. Htnoncxn, Uepua apxeo.oeu, n: Komcomoncxa
npana na Vxpanne, 23. 10. 2002) http://www.liga.net/smi/show.html?id=52110
81
M. H. Pocronnen, J..uucmeo u upaucmeo ua me Pocciu. Omi ouepx, Herporpa:
Ornn, 1918. Bx. npen ncnuxo c. 30-76, xero ce pasrnexar nsuepnarenno npsxnre
mexy cxnrcxara n rpaxncxara xynrypa xaro npona na enn n cm ernoc.
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
217
Hnoenponecxnr paon npes rperoro xnnonerne np. Xp. (no H. M. txonon)
Mnrpann na nocnrennre na orennnre npaesnnn n III xnn. np.n.e.: 1. Hno-npannn, 2. Fanro-cnannn, 3.
Iepmann, 4. Kenrn, 5.Hrannnn, 6. Hnnpn (?), 7. 3ona na nropnunoro naneoanxancxo npnrnymanane,
8.Mnrpann na ronopemnre npororpnxn esnx, 9.3anana rpannna na caremnsannra, 10. Ipannna na
paona na nsrounnre nnoenponecxn nanexrn.
Mnrpann na ronopemnre naneoanxancxn nanexrn n Mana Asn npes XII-VIII n. np. n.e.:
11. Hporo-apmennn, 12. upnrnnn, 13. Hsrounn rpaxncxn nanexrn
82
B onnnenne na xasanoro no-rope, en. 67, sa xnnoresara na Inmyrac n nenoro
onponepxenne or H. M. txonon me aem ryx saxnmunrennnre ymn or crynra na
nocnenn The Paths of History, Cambridge University Press, 1999: ,
, - . . .
- -, . .,
, , ,
. ( ) -
, ,
. [ -
] , , - ,
, ,
, . ,
, ,
IOTH H IETH II
218
. , -
, , -
. Manxo cne crarnra
na txonon or 1985 ronna n pnrancxnr apxeonor Konnn Pen]pm (Colin Renfrew,
*1937), enn or na-ynaxanannre nec apxeonosn n ororana ropem npnnpxennx na resara
na Inmyrac sa xynrypara na xyprannre, neue noxpen nosnnnra na txonon sa
xopennre na nnoenponecxoro nacenenne na Enpona n neronara penna xynrypa,
xaro nopxa cxnamanero, ue ,
, ,
. To crnra o rona saxnmuenne, xaro orensna, ue nourn ncnuxn
esnxonn cemecrna ca ce pasnpocrpannnn or semeennn: , -
, ?
, . H neronoro saxnmuenne:
, ,
(1962), , , ,
() ,
. ,
. ,
( )
( , ,
, ) [...] ,
, ( 5000 . . .), -
,
( ,
), (IV .
.). (C. Renfrew, Archaeology and Language: The Puzzle of Indo-European Origins,
London, 1987; The Tarim basin, Tocharian, and Indo-European origins: a view from the
west, n: V.Mair (ed.), The Bronze Age & Early Iron Age Peoples of Eastern Central Asia
=Journal of Indo-European Studies Monograph 26, vol.1. Bx. cmo Archaeogenetics:
DNA and the population prehistory of Europe, Cambridge, 2000 (saeno c K. Boyle).
83
Pycxnre yuenn cunrar Henxoncxara xynrypa sa csanne na anrnre, es oaue a morar a
ocnr nnro nenara nnesanna nona cne cmo raxa nnesannoro nsuesnane na rornre,
nnro nx nenoro escneno nsuesnane, n ro saeno c nenara nanpennuana
cencxocronancxa n sanaruncxa rexnnxa. 3a ne nx. B. B. Cepon, C.aeue e pauue+
cpeoueeeroeie, Mocxna: Hsarentcrno Hayuno-Hponsnocrnennoe Fnarornopnrentnoe
Omecrno, uon apxeonornn, 1995, c. 68-94, xero e npecraneno o]nnnannoro
cranonnme na cnpemennara pycxa nayxa nx. cmo nnrepnernoro nsanne
http://lib.crimea.ua/avt.lan/student/book5/oglavl.html .
84
Tona cranonnme ce nanara nanocnex or cnomenarn n npenmnara enexxa anrop
na nonara ncropn na Pycn, axa. Banenrnn Bacnntennu Ceon (1924-2004),
xoro nsnara n nopenna nynnxannn (C.aeue e opeeuocmu, Mocxna: Hsarentcrno
Hayuno-Hponsnocrnennoe omecrno uon apxeonornn, 1994; C.aeue e pauue+
cpeoueeeroeie nx. npenmnara enexxa; peeuepvccra uapoouocm. Hcmopuro-apxeo-
.oeu:ecroe ucc.eooeauue [stxn pyccxo xyntrypt, Mocxna: Hncrnryr Apxeonornn
Poccncxo Axaemnn nayx, 1999]; C.aeue. Hcmopuro-apxeo.oeu:ecroe ucc.e-
ooeauue [stxn pyccxo xyntrypt, Mocxna: Hncrnryr Apxeonornn Poccncxo
Axaemnn nayx, 2002]. Hocnennre ne nynnxannn ca oennenn n enn rom n
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
219
npensaenn or cmoro nsarencrno n 2005 r., a npnnre ne c nsnecrnn npomenn
n cxpamenn ca cmo oennenn n enn rom n npensaenn n 2002 r., npn xoero,
cnope anropa, rona nono nsanne , -
, -
, . Bx. cmo n
neronn oxna Jmuoeeues pauuux c.aeu, nsnecen npes noemnpn 2002 r. na saceanne
na Hpesnnyma na Pocncxara Axaemn na nayxnre (Becrnnx Poccncxo
Axaemnn nayx, Tom 73/2003, 7, c. 594-605) nynnxynan n nnen rexcr, saeno c
nsxasnannra na npnccrnamnre no npeme na nocnenanara ncxycn nnnn pycxn
yuenn n n nnrepner http://www.rustrana.ru/article.php?nid=3596
85
Cpn. no-rope en. 36.
86
Fnrapcxa axaemn na nayxnre. Apxeonornuecxn nncrnryr c myse. Pasronru u
npov:eauu, xn. VIII, Co]n: Hsarencrno na FAH, 1987. Pasxonxnre ca nponeenn npes
1980-1983 no pxonocrnoro na P. Pamen n Cr. Crannnon, xonro nynnxynar pesynrarnre.
3a monernnre naxoxn n xapaxrepncrnxara na marepnannre or pasxonxre nx. c. 87-89. Ho
xaxn naunn e morna a ce nonn n arnpana cc cnrypnocr xpenocr or X nex monera na
ynpannnann camo nxonxo mecena pnmcxn nmneparop Mapx Anpenn Kapyc (Carus, 282-
283), saeno c monera na Koncranrnn Bennxn, apxeonosnre opn ne ce samncnr nopan
r xparxn cpox na ynpannenne na rosn nmneparop, neronnre monern ca ocoeno pexn n
ca npnrexanann or manxo mysenn cnpxn. Cmo raxa ce nnrepnpernpar
pesynrarnre or pasxonxnre n nscnenannra npn enn or na-naxnnre npanrapcxn
namernnnn nexpononr n Honn nasap. Maxap ncnuxn nnnxannn npn norpeennra n
rexnn nnnenrap a rn cnpsnar ne camo c mecrnoro nacenenne, no n c arnponxa ne no-
xcna or IV nex, rosn nexponon ce onna sa npanrapcxn. H n nero xepamnxara n
norpeannnr op ca rpannnonnnre sa namnre semn, a ne monern na Koncranrnn
Bennxn n pxara na enn or norpeannre, onenn or nscneonarennre sa amynern, xaxro
n ynorpeennre npn rpaexa na rpoone anrnunn ryxnn, ronopr mnoro cno sa
arnponxara my. Ho rosn nnpoc nx. crarnra na Cr. Mnxanon, Omuocuo
npousxooa ua pauuocpeouoeeroeuama :epuo.craea repa+ura e B.eapu, n: Apxeonorn,
1961, 4, c. 5-11, xaxro n cm., Eouu cmapuueu uerpono. npu Hoeu nasap, n: Hsnecrn na
Apxeonornuecxn nncrnryr, XX, 1955, c. 293 n cn.; Cr. Cranuen, Hoei na+muur pauue
oo.eapcro rv.imvpi, n Conercxa Apxeonorn, XXVII, 1957, c. 124; cm.,
Herpono.m oo Hoeu nasap, Co]n, 1957, c. 86 n cn.,. cm., Kepa+urama om Io.+ama
+oeu.a e H.ucra, n: Pasxonxn n npoyunann III, Co]n, 1949, c. 233. Bx. cmo
C. Ieoprnena, Pasronru ua +oeu.u XXXIII u XXXII e H.ucra, n: Hsnecrn na
Apxeonornuecxn nncrnryr, XX, 1955, c. 18 n cn.; . Hn. nmnrpon, Pauuocpeo-
uoeeroeeu uerpono. npu eapa Pasoe.ua, n: Apxeonorn, ro. I, 1959, 3-4, c. 55-60.
Bx. cmo M. H. Apramonon, noc. cu. (nx. en. 34), xero ca oomenn neronnre
nsrnen sa (npa)nrapcxn nponsxo xaxro na Canrono-Manxara, raxa n na
Henxoncxara xynrypa, nsnoxenn npen rona n penna neronn nynnxannn
nn. enexxn nx. nax ram.
87
3a noncxnre anrponomop]nn ypnn (nem. Gesichtsurnen) nx. np. ncnuxo: Wolfgang La
Baume, Die Pommerellischen Gesichtsurnen, (=Rmisch-Germanisches Zentralmuseum zu
Mainz, Kataloge vor- und frhgeschichtlicher Altertmer Bd. 17, Mainz: Verlag des
Rmisch-Germanischen Zentralmuseums, 1963) c xaranor na nsnecrnnre ocera
exsemnnpn n nnnorpa]n na crapnre nscnenann; Helga van den Boom, Die
Pommerellischen Gesichtsurnen, Acta Praehistorica et Archaeologica, 11/12, 1980/81, 1981,
c. 219-304; cm., Zjawisko antropomorfizacji w okresie halsztackim, n: Kultura Pomor-
IOTH H IETH II
220
ska i Kultura Grobw Kloszwych. Razem czy Osobno? Konferencja zgornizovana z okazji
70-lecja Panstwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie 1923-1993, Warszawa,
1995, c. 43-54; Z. Wozniak, Kultura pomorska a kultura latenska (nax ram, c. 201-212);
Marian Kwapinski, Korpus Kanop Pomorskich I, Pomorze, Muzeum Archeologiczne w
Gdansku, Gdansku, 1999.
88
3a anrponomop]nnre ypnn or Fnrapn nnncna ocera cnennanno nscnenane, xaro
orennn npnmepn nocouna n oomanamnre cn nynnxannn Xenpnera Toopona nx. en.
56. oxonxoro mn e nsnecrno enncrnenara cnennanna nynnxann no rosn
nnpoc e: H. Schwarzberg, Neolithische Gesichtsgefe von Aag Pnar, Trkisch
Thrakien, n: Pontos Euxeinos. Beitrge zur Archologie und Geschichte des antiken
Schwarzmeer- und Balkanraumes. Hrsg. von Sven Conrad, Ralph Einicke, Andreas E.
Furtwngler, Henryk Lhr und Anja Slawisch, Langenweibach, 2006, c. 1-12, ran. 1-2.
Hxon or nrapcxnre ypnn ca onncann saeno c pyrn naxoxn npn pasxonxn or
cennmnn mornnn nnn n oomanamn nscnenann xaro: Jungsteinzeit in Bulgarien
(Neolithikum und neolithikum). Ausstellung im Braunschweigischen Landes-
museum Wolfenbttel, Abteilung Vor- und Frhgeschichte, 27.11.1981-17.1.1982,
Katalog, ]nr. 28 n 43d; G. I. Georgiev, Kulturgruppen der Jungstein- und der Kupferzeit in der
Ebene von Thrazien (Sdbulgarien), n: L'Europe la fin de l'ge de la pierre. Actes du
Symposium consacr aux problmes du Nolithique europen Prague Liblice Brno 5-12
octobre 1959, Prag, 1961, c. 45-100, ran. 6,1 n 7,2; cm., The Azmak Mound in Southern
Bulgaria. (Antiquity, 39/1965, c. 6-8); cm., I.aeuu pesv.mamu om pasronrume e
As+aurama ce.uuua +oeu.a npes 1961 eoouua (Hsnecrn na Apxeonornuecxn
nncrnryr, XXVI/1963, c. 157-176); cm., Cmpamuepaqu u nepuoousau ua ueo-
.uma u xa.ro.uma e oueuuume o.eapcru se+u (Apxeonorn, XVI/1974, 4, c. 1-19,
]nr. 5); cm., Heo.umuomo ce.uue npu Uaeoap, Coqucru orpe (Hsnecrn na
Apxeonornuecxn nncrnryr, XXXVI/1981, c. 103-105, ]nr. 59.); F. Hnxonon, Ce.uue
om cmapu ueo.um npu c. Ipaoeuuua, Bpa:aucru orpe (Apxeonorn XVII/1975, 1, c. 25-
40, ]nr. 11; cm., Hepuoousau ua ueo.umuama rv.mvpa e Ceeepua B.eapu om Bumpa oo
Tu+or, n: Hsnecrn na mysenre n Ceneposanana Fnrapn, 18/1992, c. 11-28, ]nr. 11 e 14;
cm., Hpov:eauu ua ueo.uma e o.eapcrume se+u 2 (Apxeonorn, XXXIX/1999, 1-2, c. 1-
12, ]nr. 4); B. Hnxonon / K. Ipnropona / E. Cnpaxona, Pauuoueo.umuomo ce.uue
C.amuua e Coqu. Hpeu cmpoume.eu xopusoum (npeoeapume.uo cooueuue)
(Apxeonorn, XXXIII/1991, c. 13-26); B. Hnxonon, Hpov:eauu ua ueo.uma e
o.eapcrume se+u 2, (Apxeonorn, XXXIX/1999, 1-2, c. 1-12); V. Nikolov, The Neolithic
and the Chalcolithic Period in Northern Thrace (Trkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji
Dergisi 6/2003, c. 21-83, ]nr. 9); V. Macanova: Cult Objects from the Early Neolithic Site
at the Town of Rakitovo (Porocilo Oraziskovanju Paleolitika, Neolitika in Eneolitika v
Sloveniji 23/1996, c. 105-127); A. Paynuena / B. Mananona / H. Iason / I. Konauen /
I. Ieoprnen / E. uaxanona /E. Foxnnona, Heo.umuo ce.uue oo ep. Parumoeo, n: Pasxonxn n
npoyunann 29, Co]n, 2002; K. Bcvarov, Frhneolithische Bestattungsbruche in
Bulgarien, n: M. Lichardus-Itten / J. Lichardus / V.Nikolov, Beitrge zu jungsteinzeitlichen
Forschungen in Bulgarien. Saarbrcker Beitrge zur Archologie 74 (Bonn 2002) c. 45-270,
ran. 2 n 6.
3a rypcxnre npnmepn nx.: J. Mellaart: Excavations at Haclar, Edinburgh, 1970; M. zdogan /
Y. Dede: An Anthropomorphic Vessel from Toptepe Eastern Thrace, n: M. Stefanovich / H.
Todorova, / H. Hauptmann (Hrsg.), In the Steps of James Harvey Gaul, Vol. 1. James Harvey
Gaul in Memoriam (Sofia 1998), c. 143-152; H. Parzinger / M. zdogan, Die Ausgrabungen in
Krklareli (Trkisch-Thrakien) und ihre Bedeutung fr die Kulturbeziehungen zwischen
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
221
Anatolien und dem Balkan vom Neolithikum bis zur Frhbronzezeit, n: Berichte der Rmisch
Germanischen Kommission 76/1995, c. 5-29; H. Parzinger/M. zdogan/N. Karul, An der
Schwelle vom Orient zum Okzident. Die deutsch-trkischen Ausgrabungen in Krklareli,
Trkisch-Thrakien, (Antike Welt, 1999, 4, c. 325-336; H. Parzinger, Die mittel- und
sptneolithische Keramik aus Aag Pnar, Grabungen 1993-1998, n: H. Parzinger/
H. Schwarzberg, Aag Pnar 2. Studien im Thrakien-Marmara-Raum 2 (Archologie in
Eurasien, 18/2005) c. 1-245. 3a arnponxara na ypnnre or Typcxa Tpaxn nx.: J. Grsdorf:
14
C-
Datierungen aus Aag Pnar 2, n: H. Parzinger / H. Schwarzberg, Aag Pnar 2. Studien im
Thrakien-Marmara-Raum 2 (Archologie in Eurasien 18/2005), c. 417-422.
89
Cpn. nanp. W. La Baume, noc. cu., c. 7 cn.
90
Iepmancxnre n noncxnre nscneonarenn, es a ce nnycxar n noponocrn n es opn a
sacrar remara sa anrponomop]nnre ypnn, me npnemar xaro nannno ecrecrneno rxnoro
ronmo pasnpocrpanenne xaro nxaxn ocrarx or pnryannre, nsnnxnann nn npsxa c
ypnennre norpeenn or nauanoro na xensnara enoxa n Cpena Enpona, xonro re cunrar sa
anroxronno nnenne nx. no-rope, en. 26. A rona, ue rosn oranna sapanen pnryan namnpa
mnpoxo pasnpocrpanenne xaxro no namnre semn, raxa n n Mana Asn npes ena enoxa,
npemecrnama c xnnonern xensnara enoxa n Cpena Enpona, ne ce cnomenana nnro or
uyxnre, nnro or namnre nscneonarenn. H nsmoxno nn e rosn pnryan, xaxro n ypnennre
norpeenn no nna Cpena n Cenepna Enpona a e nsnnxnan camocrorenno n nesanncnmo
or norpeannnre pnryann or xanxonnra no namnre semn, n a e npenecen or Cpena Enpona
na mr, n ro xnnonern npen noonn pnryann a ar orensann n Enpona, a
npenocnrennre na resn pnryann a ca xyprannnre xouennnxn, xaxro nsnnsa or reopnra na
Inmyrac n nennre nocneonarenn na Hsrox n na 3ana?
91
Jan Jaskanis, Cecele. Ein Grberfeld der Wielbark-Kultur in Ostpolen, Krakow, 1996.
92
Ha rona mcro ne mora a ne cnomena nmero na enn nsnnpeno nonynpen npes 1960-re
o 1980-re ronnn repmancxn anrop, -p (theol.) Rpren Bnanyr (Jrgen Spanut), nsan
ronm po xnnrn, n xonro npecran cnora xnnoresa sa sapaxanero na namara ceramna
nnnnnnsann n aneunn cenep, xaro cnecrnne or npoxapanara n sacrnnana n
ncropnorpa]nra enncrneno or Kacnoop/Hopan ne sa yrpoara na naponre
Cxannnann). H rasn cenepna nnnnnnsann e sanasnna nmenno ram, n xpann cenep, n
r. nap. Ultima Thule, marepnannn cnen or nornann xonrnnenr Arnanrna. B cnonre
ncropnuecxn nscnenann Bnanyr npocnena oaue mnoro nnnmarenno n ns ocnona
na neocnopnmn oxasarencrna na ncropnuecxnre nsnopn n na namernnnnre na marepnan-
nara n yxonnara xynrypa nopennara nopxenn xon]nnxrn n xpa na nroporo
xnnonerne np. Xp. mexy Ernner n necno oosnauenn or ncropnuecxnre nsnopn
cenepen napo, sanpmnna c noeara na Pamsec III. H n rosn cenepen napo Bnanyr
ncxa a nnn cxannnano-repmannnre, nocnrenn na nncoxa xynrypa n npnrexanamn yxnena
(ne neorpamna!) nncmenocr, unnro cnen ce cpxar xaxro na oparnara crpana na
xepamnunnre nnoun or nopena na Pamsec III n Ten en Hexyne, nsrpaen or pon-
nnennnnn or rosn cenepen napo, raxa n na mnoxecrno nanncn n connnre pynnnn n
Cnpn, xonro paspaornann pon or cmn napo. Tesn cno naueprann rpa]emn ca: , , ,
, , , C, n .
93
3a merannrnn xomnnexc na Imexnn rene nx.: Klaus Schmidt: Frhneolithische Tempel.
Ein Forschungsbericht zum prkeramischen Neolithikum Obermesopotamiens, n: Mtteilungen
der deutschen Orient-Gesellschaft 130, Berlin,1998, c. 49; cm., Gbekli Tepe, Southeastern
Turkey. A preliminary Report on the 19951999 Excavations, n: Palorient CNRS, 26.2001,1,
4554; K. Pustovoytov: Weathering rinds at exposed surfaces of limestone at Gbekli Tepe.
In: Neolithics. Ex Oriente, Berlin, 2000, c. 24-26; Klaus-Dieter Linsmeier / Klaus Schmidt:
II
222
Ein anatolisches Stonehenge, n: Moderne Archologie. Spektrum der Wissenschaft,
Heidelberg, 2003, c.10-15; J. E. Walkowitz: Quantensprnge der Archologie. n: Varia
neolithica IV, Langenweissbach: Beier und Beran, 2006; Klaus Schmidt, Sie bauten die ersten
Tempel. Das rtselhafte Heiligtum der Steinzeitjger. Mnchen, 2006; Badisches
Landesmuseum Karlsruhe, Vor 12.000 Jahren in Anatolien. Die ltesten Monumente der
Menschheit. Begleitbuch zur Ausstellung im Badischen Landesmuseum vom 20. Januar bis zum
17. Juni 2007. Stuttgart: Theiss, 2007; DVD-ROM: MediaCultura (Hrsg.): Vor 12.000 Jahren in
Anatolien. Die ltesten Monumente der Menschheit. Stuttgart: Theiss, 2007. Cpn. cmo
o]nnnannn car na Iepmancxn apxeonornuecxn nncrnryr n nnrepner
http://www.dainst.org/index_642_de.html
94
Bx. nanp. nonoro orxpnrne na nnen ]pencxn apxnrexr, nynnxynano neor-
anna http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/0,1518,475196,00.html
95
Cc cmara yenrennocr nscneonarenr na Croynxenx, xempnuxnr npo]ecop
Kpncro] unnenen, nsuncnna ne camo ronnnre, nyxnn sa crpoexa, no n arara na
sanpmnanero my n 2000 ronna np.n.e. To e ynepen, ue nenosnarnr napo, nocrponn
Croynxenx, naponan oxono 20000 ymn n ue 200 or rx, r.e. 1%, nnn saern camo cc
crpoexa n paornnn npxy nero 1000 ronnn, a cmo n ue Croynxenx nn xpam. To
xasna n xomenrapnre cn xm ]nnma na BBC sa Croynxenx:
, , ,
, , -
.
Temara sa Croynxenx nno ce e npenpnana n Enopao n n cpecrno sa saononnane
amnnnn n npnonnane na nonynpnocr sa pnrancxnre apxeonosn n anrpononosn cpe
yuenonmnnara renennsnonna nynnxa ne camo n ponnre nm rpannnn, sa xoero cnnerencr-
nynar mnoroponnre ]nnmn na rasn rema, nsnunann nanocnex uecro cmo n or rep-
mancxara n ]pencxara renennsn. Taxa n pyr nooen ]nnm na Partenon Entertenment n
NDR or 2003 ronna xonernre na npo]. unnenen, npo]. Barry Cunliffe or Oxc]op-
cxn ynnnepnrer n -p Lionel Sims, University of East London, sacnnnar cnora nannna
nynnxa c ome no-nenepornn nsmncnnnn, nxnmunrenno rnpennero, ue ,
,
,
, , -
,
,
, , .
Pasnnxara na rona nayuno nscnenane or npenmnnre e, ue cnope ennn or anropnre my,
anrpononora -p L. Sims, copxennero Croynxenx ne e cnpsano c xynra xm
cnnnero, a c xynra xm nynara, xoero cnoe rnpenne ro oocnonana ne c ycrpocr-
noro my, a cc copaxenn or connanno-pennrnosen xapaxrep, noxpenenn or yuennero na
xnacnnnre na mapxcnsmo-nennnnsma. Cc cmnre ocnonann na ncropnuecxn
marepnannsm n ro, n neronnr canrop, npo]. Cunliffe, npecranr mononnrnoro
crponrencrno xaro xapaxrepna ocoenocr nmenno na nonoxamennara enoxa, -
,
[c xaxnnro cnpemennara rexnnxa pas-
nonara!], nxon or xonro cnpemennara nayxa e npnonna
ena npes nocnennre ecernnern. H namara canropn ocnopnar ocrapnara n orxnp-
nena resa, cnope xoro crponrennre na merannrnnre copxenn n 3anana n Cenepna
Enpona nnn emnrpanrn or mr, r.e. or Rronsrouna Enpona n Mana Asn. H sa rx nma
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
223
cmnenne, ue nacenennero na Cenepna Enpona e onaanano nncoxa xynrypa ome npes
neenara enoxa axo n a ne ca n ccronne a nocouar nnxaxnn cnnerencrna n noxpena n
na rona cn rnpenne. H npo]. Cunliffe saana peropnunn nnpoc: ,
5000 ? H ryx ro noxpen resara cn sa ronemnre
npeopasynann n omecrnennre crpyxrypn, nacrnnnn napanenno c nsrpaxanero na
Croynxenx n nsnnnn ce n omecrnenara n]epennnann (ro nsrna ynorpeara na
ope nsnecrnnre y nac nonrn xnacona opa n xnacono omecrno, samenxn rn c
no-neyrpannn nonrn xaro nnnnnyannsm n
), [ne
xnnonern no-xcno!], xaxnnro ro nnxa n na-craporo or cenepnoenponecxnre mera-
nnrnn copxenn, xomnnexca n Enpn, nsrpaen xnna ronnn npen Croynxenx, n
[ne o rpn
xnnonern no-xcno]. Tasn axpoarnxa c nn]pn pnrancxnr yuen nnmcrpnpa c
nxonxo nponsneenn na cnope nero mecrnoro snarapcrno: r. nap. ncx or Hepa (sa rosn
saenexnrenen namernnx na acrponomnuecxara nayxa y repmannnre nx. xopenno
pasnnunnre n nsanmnoorpnuamn ce resn sa neronoro ycrpocrno, nponsxoa n
arnponxara my n nnrepner http://de.wikipedia.org/wiki/Himmelsscheibe_von_Nebra n
http://www.megaliths.net/himmelsscheibe.pdf ), xaxro n r. nap. snarnn manxn (nx. crarnnre
na repmancxara Wikipedia http://de.wikipedia.org/wiki/Berliner_Goldhut n n cara na
Archolog. Lexikon http://www.landschaftsmuseum.de/Seiten/Lexikon/Goldkegel.htm ;
or npnnoxennre ram cxemn moxe a ce nnn n xonxo ce pasnnuanar npecrannre na
nemcxnre n pnrancxnre ncropnnn ornocno xpononornra na neonnra). A npexropr na
npencropnuecxara cnpxa na Fepnnncxnre pxannn mysen, npo]. Bnn]pn Menrnn, ce
crpemn na cmn ]nnm a yen nynnxara cn, ue raxona anroxronno nnenne ca n resn.
snarnn manxn (Goldhte), orxpnrn nn upannn n Iepmann n npnrexanann nonacro-
mem or nxonxo enponecxn mysen, nxnmunrenno Fepnnncxn; n
, , . H ro nnpexn ue yxpacara n ]opmnre
nm ca sacnnerencrnann na mnoroponn apre]axrn rnanno or pxanara na xernre nx.
nocouenara manxo no-ony, en. 102, cryn na R. Foena n Hm. Honen; noponocrn sa
snarnnre manxn, saeno cc cnnmxn nx. n nocouennre no-rope carone.
96
Bx. o]nnnannn nopran na Rnecxo n nnrepner cc cornernnre nnnxone na rnannnre
mexynaponn esnnn http://portal.unesco.org/en , xaxro n nnen cnncx na namernnnn-
re http://dlc.softwareload.de/Google-Earth-Plugins-UNESCO-World-Heritage-List/46357
97
Tyx rpna a ce saae npen ncnuxo nnpoca, ann rounoro npeanane na onpeenenn
mepxn or pasmepnre na namara nnanera e c nen a orpasn resn mepxn, nnn re ca camo uacrn
or nsnecrnn nponopnnn, sanernann n ycrpocrnoro , xero aconmrnnre nn]pn,
npensnnxnamn c npano na-ronmo ynnnenne y maremarnnnre n acrponomnre n ne camo
y rx nn npecranr onpeenenn saxonn, unero orpaxenne me rpna a rpcnm cmo
n na pyrn mecra, n ro ne camo n neoprannunara, no n n oprannunara marepn, npen
ncnuxo n ycrpocrnoro na rennre. Hponopnnnre n aconmrnnre uncna, sanoxenn
n nnana n oema na Xeonconara nnpamna n na xpama n Kapnax, ca pasrneann
nsuepnarenno n nscnenanero na Ren Aor Schwaller de Lubicz, Le Temple de lHomme.
Apet du Sud Louqsor, I-III, Paris: ditions Dervy,
2
1993, a n omoocrnna ]opma ca
npecranenn n: John Antony West, Serpent in the Sky. The Wisdom of Ancient Egypt,
Wheaton: Quest Books, 1993 nemcxn npeno: Die Schlange am Firmament. Die
Weishait des Alten gypten, Frankfurt am Main: Zweutausendeins, 2000
(nnnorp.). Bx. cmo: Hans Jenny, Kymatik. Wellen und Schwingungen mit ihrer
IOTH H IETH II
224
Struktur und Dynamik, Mnchen, 1968. Hsnecrna npecrana sa pasmepa na crponren-
nnre paorn npn nsrpaxanero na Xeonconara nnpamna morar a aar cnennre
aconmrnn uncna: nxnna na ocnonara: 230.33 m, rn na crennre: 51 51,
npnonauanna nncounna: 146.59 m, oem: ox. 2,600,000 m
3
. 3a crpoexa ca ynorpeenn
oxono 2,500,000 xamennn noxone cc cpeno rerno no ox. 2,5 rona; npn npeno-
naraemoro npemerpaene na crpoexa or 20 ronnn n npn 10 paornn uaca nenno, rona
n osnauanano: 125,000 noxa ronmno, nnn 347 noxa nenno, nnn 35 noxa na uac,
nnn 1 nox ncexn 2 mnnyrn; npn rona n cmerxara ne e nxnmueno npemero sa nnannpa-
ne n nororonxara na repena, ocnrypnanero na neoxonmara nn]pacrpyxrypa,
xaxro n npemero, nyxno sa npenacne n nocranne na noxonere.
98
Christopher Chipendale, Stonehendge Complete, New (4.) and expanded Edition, London:
Thames & Hudson, 2004. Hpo]. unnenen e rnanen xoncynranr n canrop na npo-
ynnpann or Fanapcxara renennsn c yuacrnero na BBC ]nnm sa Croynxenx: Schaupltze
der Weltkulturen. Stonehenge und die Megalithkulturen, Grnwald: Komplett Media GmbH.
Cpn. cmo: B. Fananen n A. Bapaxnn, Taui apxeo.oeuu, Mocxna, 1999, c. 32-55 Cmovu-
xeuor u opveue +eea.umi; enexrponen rexcr http://kladina.narod.ru/korob/korob.htm .
Henocpecrneno cne nsnnsanero na uernproro pasmnpeno nsanne or monorpa]nra na
unnenen, xoero ana nceomo yrnpennre pesynrarn or mnoronexonnnre ns-
cnenann na namernnxa, pnrancxnr apxeonor Mike Pitts npann non excnepnmenr, sa a
paspemn na-nocne n oxonuarenno nnpoca sa npenasnauennero na rosn merannren xom-
nnexc. Cne xaro mncnnn 30 ronnn no rosn nnpoc, pemnn a nanpann pexon-
crpynpan maxer 1:1. Or nonncrnpon! Or opnrnnannn marepnan n nno cxnnuxo n
rpynnuxo, nx n samo a cn ycnoxnna xnnora, cne xaro cnpemennara r
nanpennuana rexnnxa nn npeocran ronxona mnoro nsmoxnocrn. Hx cera nma n mnoro
cnennannsnpann ]npmn, xonro ca n ccronne a ce cnpanr c ncensmoxnn saaun.
To namnpa cnoncopn n ena raxana ]npma, xoro nsrorn sa noonn nenn maxern na
neoymenenn, oymenenn n cnpxoymenenn npemern: mopcxn uyonnma, ranacmn n
nnosanpn. H sa rasn ]npma ocmecrnnanero na npoexra e no problem maxap ue cne
npnxnmunanero na paornre (xonro ce oxasnar cncem ne r esnponemnn) ncnuxn
yuacrnnnn cn saanar nnpoca, xax npnonrnnre xopa ca mornn a nocrpor opnrnnana, es
a morar a my orronopr. H r, n saaenn cpox, 22 mnn 2005 ronna, copxennero e
nocrpoeno n npeneceno na mcro na nxonxo crornn merpa or opnrnnana. Cnexraxnr na
nrnoro cnnnecroene ce nponexa no ncnuxn npannna n c rouen maxer-xonne. Ho
ranara n rosn nr ocrana nepasraana mnorounennnr exnn or crpynnnn n excneprn
ne ycnna a nayun nnmo noneue or onona, xoero ororana e nsnecrno. Ocnen
ycranonnanero na nnrepecnn, no cmo neocnnmn nnenn nn npsxa c neonxnonenara
axycrnxa nn nrpemnoro npocrpancrno, cnnerencrnynama sa ronemn nosnann n n rasn
onacr, c xaxnnro ca pasnonarann crponrennre. A re ouennno ca nosnanann, n ro mnoro no-
ope or cnpemennnre rexnnnn n ]nsnnn, cnocrnara na nsnonsnannre sa crpoexa
xamnn, sa a ynorper sa nero cmo xaxro crponrennre na ocranannre merannrnn
xomnnexcn rouno onpeenenn nnone, a sa nrpemnn xpr ca nsnonsnann xamnn,
onecenn or 320 xm pascronne. Cnrypno ne sa pasnoopasne! Bn ncexn cnyua
nocnerennr na rosn excnepnmenr ]nnm na BBC e ocra saanen n noyunrenen
sacnyxana a ce nnn n or cnennanncrnre no merannrnn crpoexn.
99
Axo npnnoxnm cmara apnrmernxa n sa crpoexa na xomnnexca copxenn Itoexnn
rene, crnrame o ome no-acypnn uncna, samoro ro e ner nrn no-ronm or Croynxenx.
H maxap ram a ne e nno nyxno mononnrnre a ce rpxanr na crornnn xnnomerpn no
npeceuena mecrnocr npes nexonnn ropn n noxn non, sa nscnuanero na xamennnre
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
225
noxone e nna neoxonma uncro apnrmernuecxn ner nrn noneue eneprn, pecn. nyxnn ca
nnn ner nrn noneue xopa. A no nnara oxonnocr na xomnnexca ne ca namepenn nnxaxnn
cnen or npnccrnnero na mnoroponnre crponrenn n nnxaxnn ornann or xpana, c
xoro re n rpnano a ce npennranar sa nsnnnenne na raxn rexx ]nsnuecxn rpy. Hnn
nx re ca nnn no-nanpenann or cnpemennoro nn omecrno cmo npn ononsornopnanero
n ynnmoxennero na ornannre?
100
Bx. nocouenara n en. 93 nnnorpa]n, ]nnm n oxymenrann sa xomnnexca.
101
3a merannrnn xomnnexc npn Hmrpenx nx.: George Coffey, New Grange and other
Incised Tumuli in Ireland, Dublin: Hodges, Figgis & Co. Ltd., 1912; Michael J. / Claire O'Kelly:
Newgrange: archaeology, art and legend. 1982; W. Antphler, Newgrange, Dublin: Dowth und
Knowth, 2000; G. Stout, Newgrange and the Bend of the Boyne, Cork: Cork University Press,
2002; Shee E. Twohig, Irish megalithic tombs, Shire,
2
2004.
102
Bpxy pasnpocrpanennero n cemanrnxara na resn cnmnonnunn nsopaxenn me ce cnpem
no-nararx n rexcra. Ho rosn nnpoc nx. nscnenanero na R. Foena n H. Honen, 3uarm ua
Mopama s+u n: cn. Anann, 2008, p. 2-4, c. 5-19, ocrnno n n nnrepner
http://www.ivanstamenov.com/?p=183 .
103
Hnna nayuna oxymenrann n nynnxann na nsnpmenara ocera paora no
pasxpnnanero na oexra nce ome nnncna. Omo onncanne na copxennero ce ana n
xonexrnnnara cryn or nscneonarencxara rpyna no pxonocrnoro na -p Fepremec:
Franois Bertemes / P.F.Biehl / A.Northe / O.Schrder: Die neolithische Kreisgrabenanlage von
Goseck, Landkreis Weienfels, n: Archologie in Sachsen-Anhalt, 2004, c. 137-
145, xaxro n n nnrepner http://www.praehist.uni-halle.de/goseck/index2.htm n
http://de.wikipedia.org/wiki/Kreisgrabenanlage_von_Goseck .
104
Hsmecrnanero na semnara oc, cnponoeno c nsmenennero na nocoxara na
nanmanannre nnanern n nenonnxnn snesn or 3emra, e xoncrarnpano n oxasano n nna
nopenna nayunn nynnxannn or pycxo-amepnxancxn yuen Hmanyen Bennxoncxn n cpeara
na XX nex. B nscnenannra cn ro noxasna, ue nopan rona nsmenenne n naxnona na
semnara oc ncnuxn cnnuenn uaconnnnn, nocrpoenn npen xpa na nroporo xnnonerne
np.n.e., ne ca n ccronne cera a noxasnar rouno npemero n rona ce ornac sa nna
nopenna or apxnrexrypnn copxenn or Ernner, Knra n Cpena Amepnxa,
cnyxemn no-pano n sa noxasnane na rounoro npeme. Ho cmara npnunna n rannnnre
sa nonoxennero na nnanernre n nenonnxnnre snesn, nsuncnenn n Acnpn n
Knra, ne orronapr na cnpemennoro reorpa]cxo nonoxenne na mecrara, sa xonro re ca
nsuncnenn, n pasnnxara naxnpn nxonxo crornn xnnomerpa. T xaro nsmecrnanero na
semnara oc n nenn naxnon cnpmo xopnsonra, npnunneno or nnmnn ]axropn
(cnope Bennxoncxn nexonxoxparno npnnnxanane na xomera o 3emra) ne ce e
nonyunno nsnenax, a o ycranonnanero na cnpemennoro nonoxenne e nsmnnano noneue
or nononnn xnnonerne, npes nenn rosn nepno, crnram o oxono cpeara na VII
n.np.Xp., semnara ronna ne e nna c xoncranren po nn n nmenno rona e
sarpynnano nsuncnnanero na rounn xanenapn a ne nenosnananero nnxennero na
nnanernre n 3emra. Ho rosn nnpoc nx. nnreparypara n en. 115.
105
R. J. C. Atkinson, Stonehenge and Avebury, London 1959; Karlheinz Baumgartl, Avebury, n
EFODON-SYNESIS Nr. 13/1996; Michael Dames, The Avebury cycle, London: Thames and
Hudson Ltd.,
2
1996; Avebury Archaeological & Historical Research Group (AAHRG),
Archaeological research agenda for the Avebury World Heritage Site, Salisbury, 2001; Aubrey
Burl, Prehistoric Avebury, London: Yale University Press,
2
2002; Joshua Pollard/ Andrew
Reynolds, Avebury: the biography of a landscape, Stroud: Tempus, 2002; Mark Gillings /
IOTH H IETH II
226
Joshua Pollard, Avebury, London: Duckworth, 2004; Graham Brown / David Field /David
Omish, The Avebury landscape: aspects of the field archaeology of the Marlborough
Downs, Oxford: Oxbow, 2005; Ester Smith, Avebury Avenues - the way to discover the stone
circles, Forward Publications,
2
2005.
106
P. R. Giot, Die Alignements von Carnac, ditions Quest-France, 1990; Mark Patton,
Statements in stone: monuments and society in Neolithic Brittany. London, 1993;
J. E. Walkowitz, Das Megalithsyndrom, n: Beitrge zur Ur- und Frhgeschichte
Mitteleuropas, Langenweibach: Beier & Beran, 2003. Hpes 1911 ronna nsnecrnnr
anrnncxn opnenranncr, anrop na nna nopenna nscnenann npxy Tnercxara
ora, nxnmunrenno na nnen npeno na rnercxara Kuuea sa +pmeume, Enanc-
Benn, nynnxyna omnpno n sanoueno nscnenane npxy cnenre or pennara
merannrna xynrypa, sanasenn n npnancxn n pnrancxn ]onxnop, unnro nopasn-
rennn napanenn orxpnname n n namn ]onxnop no ne n nn ]onxnopa na pyrnre
cnanncxn napon. A neronara ]orocnnmxa na merannrnn xomnnexc or Kapnax,
nomecrena n cmoro nscnenane, noxasna na-yenrenno, ue rosn xomnnexc e ns-
rpaen no cmara cxema, xaxro mexynpemenno o ronma crenen paspymennr
merannren xomnnexc n crapara nrapcxa cronnna Hnncxa, unnro ocranxn ca nnn
sacnern or Kapen Bxopnnn no npeme na pasxonxnre npn c. Aoa, nsnpmenn n
nauanoro na mnnann nex or Pycxn apxeonornuecxn nncrnryr n Koncranrnnonon
n nynnxynann saeno c pesynrarnre or pasxonxnre Kapen Bxopnnn, Meea.u-
mu:ecrie na+muuru, n: Hsnecri Pyccxaro Apxeonornuecxaro nncrnryra n Kon-
cranrnnonne X/1905, Aoooa-H.ucra, c. 372-384. Hscnenanero na Enanc-Benn ns-
nnsa no sarnannero The Fairy-faith in Celtic countries, London: Frowde, 1911, n n
nnen rexcr n nnrepner http://www.archive.org/details/fairyfaithincelt00evanrich
107
Bx. Rolf Mller: Der Himmel ber dem Menschen der Steinzeit, Berlin: Springer Verlag,
1970,
2
1985 n cnncxa na noxponnrencrnannre or RHECKO xynrypnn namernnnn, nocouen
n en. 96.
108
Bx. rnanno: X. Bxopnnn, oucmopu:ecrie na+muuru Bo.eapiu, n: 3anncxn Hmne-
paropcxaro Oeccxaro omecrna ncropnuecxnx pennocre XIX/1896, c. 68-93, n
K.Bxopnnn, Meea.umuu na+emuuu u +oeu.uua. Cmapuuu e Uepuo+opcrama oo.acm, I,
Co]n, 1925 Fnnnorpa]n sa ocranannre nscnenann na merannrnn namernnnn or par
Bxopnnn nx. n: Fnnnorpa]n na nrapcxara apxeonorn, Co]n: Hsarencrno na FAH,
1974 yxasaren, c. 423 n 431.
109
Bx. Meea.umume e Tparu I n II, Co]n: Hayxa n nsxycrno, 1976, 1982 (=Tpaxncxn
namernnnn I n III)
110
3a raxa napeuenara neonnrna penonmnn nma orpomna nnreparypa, n xoro ce nonrapr
esxpnrnuno ncnuxn rnpenn na xnacnnnre na mapxcnsma n nennnnsma sa saxonnre na
omecrnenoro pasnnrne nperne na rnannnre cunnenn no rosn nnpoc nx. n cor-
nernara crarn nn Wikipedia, xero oaue ne ce anar nnxaxnn cneenn sa xpnrnuecxn
nscnenann no cmara rema http://de.wikipedia.org/wiki/Neolithische_Revolution . Ha
nnpoca sa xpnrnxara xm ne me ce cnpem manxo no-naony nn npsxa c meronre sa on-
peenne na xpononornra, npxy xonro ce onnpar npnnpxennnnre na nayunn
mapxcnsm.
111
http://www.rsb4.de/index.php?option=com_content&task=view&id=2566&Itemid=81 Tyx
ce nspxam or ncxaxnn xomenrapn sa rasn mnorosacnyxnna oprannsann.
112
Bnycxanero n noponocrn ornocno sacnyrnre, no n ornocno nnnre neocrarnn n
yuennero na Iopn uan, cunram sa nsnnmno, xaxro n nynnxynanero na nopona
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
227
nnnorp]n na neronnre rpyone n na nourn nsxnmunrenno anonorernunara
nnreparypa sa nero. He moxe ncexn a nseme or nemcxara crarn na Wikipedia sa nero:
http://de.wikipedia.org/wiki/Vere_Gordon_Childe c nnnxone sa onnnnrenna nnreparypa. Bx.
cmo: David R. Harris, The archaeology of V. Gordon Childe: contemporary perspectives, n:
Proceedings of the V. Gordon Childe Centennial Conference held at the Institute of Archaeology,
University College London, 8-9 May 1992 under the auspices of the Institute of Archaeology and
the Prehistoric Society, London, 1994.
113
Haueno n oprannsannra sa npnnaranero na rasn cncrema n nayxara nne me cpemnem c
ynnnenne nmero na enn cnercxn yuen, xoro ome n xpa na 1960-re ronnn me nseme n
pnere cn rasn oprannsann, sa a nponxn a pxn yxnanno n o en nemen:
Hanen Mapxonnu onyxanon oxrop na reorpa]cxnre nayxn, or 1992 ronna npo]ecop n
Hmxacncxn ynnnepcnrer, Bennxopnrann (nonacromem nencnonnpan), or 1993
sanexam cexrop n Henrpa sa apxeonornuecxn nscnenann na Cpena n Hsrouna
Enpona (Centre for Archaeology of Central and Eastern Europe); or 1996 npexrop na
Henrpa, n 1998 ocnonana n orrorana pxonon nnrepncnnnnnnapen nscneona-
rencxn xonexrnn (International Interdisciplinary Group on the Ethnic and Linguistic Origins of
North Europeans) c neronoro nme n neronara enocr me nmame nsmoxnocr a ce sann-
maem nopono manxo no-nararx n nsnoxennero na rasn cryn nx. no-ony, en. 132. H
nmenno rosn anrop npn me nynnxyna ome npes 1972 ronna nn]pnre, xonro me cranar
sanxnrennn npn onpeennero nnn no-rouno npn +auunv.upauemo na aconmrnnre
arn or crapara ncropn. Te ce anar n oomnrennn rpy, npecranen or nero saeno c B.
H. Tnmo]een: H. M. onyxanon / B. H. Tnmo]een, Aoco.mmua xpouo.oeu ueo.uma
Eepasuu (Ho oauui+ paouove.epoouoeo +emooa), nnen rexcr
http://www.archeologia.ru/Library/Book/6e91ff7e03d2/page29 . Hocnenara nynnxynana n
nnrepner nepcn e: Dolukhanov P; Shukurov A; Gronenborn D; Sokoloff D;
Timofeev V; Zaitseva G, The chronology of neolithic dispersal in Central and Eastern
Europe (Journal of Archaeological Science 32 [10], 2005 OCT., c. 1441-1458
http://garfield.library.upenn.edu/histcomp/cavallisforza-ll_citing/node/14404.html . annnre ca
ornono axryannsnpann or Valentna Yanko-Hombach: Table of Radiocarbon
Dates from USSR and non-USSR Sources, n: V. Yanko-Hombach / A. Gilbert /
N.Panin / P. Dolukhanov, The Black Sea Flod Question: Changes in Coastline, Climate and
Human Settlement, Dordrecht, the Netherlands: Springer, 2007, Appendix 2: c. 861-879.
114
Mexy manxoro nn]opmannonnn marepnann sa meroa
14
C n nrapcxara nayuna n
nayunononynpna nnreparypa me cnomena ryx camo crarnnre na . Foxnen,
Paouoee.epoouum +emoo ua oamupaue cepe+euuu npoo.e+u ua ra.uopauma, n:
Apxeonornuecxn orxpnrn n pasxonxn sa 1983 r. (Apxeonornuecxn nncrnryr n
myse npn FAH: XXIX Hauoua.ua rouqepeuu no apxeo.oeu e C+o.u), c. 35;
Paouoee.epoouum +emoo sa oamupaue es+oruocmu u epauuu, n: Apxeonorn, 1986,
3, c. 57-64; Aoco.mmua xpouo.oeu ua ueo.umuume u eueo.umuume rv.mvpu om
mepumopuma ua HPB, Anrope]epar na nceprann, Co]n, 1984; n Aoco.mmua
xpouo.oeu ua ueo.umuama u eueo.umuama enoxa e Ceeepousmo:ua B.eapu, n: Terra
antiqua Balcania III/1988, 26-30. Bcnuxn re ca nec nannno ocrapenn n npe-
cranr cnaocrnre n rpemxnre n npnnaranero na rosn mero xaro npemennn
sarpynenn, xonro n o cera, noneue or ne ecernnern cne nynnxannnre, ne
camo ne ca npeoonenn, no ome no-cno noxasnar nenpnnoxnmocrra my n apxeonornra.
Hosnonnam cn a nsnonsnam ryx ocoeno narnenn ueprex na Hnan Bacon n
neronara nsaena cnmecrno c Xenpnera Toopona nynnxann: Hoeora+euuama enoxa e
B.eapu (nx. en. 56), c. 7. 3a a nserna nocounanero opn na manxa uacr or
II
228
orpomnara nnreparypa nn npsxa c npnnoxennero na rosn mero, unnro anropn ca n
npeonaanamoro onmnncrno no enn nnn no pyrn npnunnn npnnpxennnn na rosn
mero, no cmo n xpnrnnn, npenaram na nnnmannero na unraren enn enn-
crnen rpy, n xoro xpnrnuno ca nsnoxenn xaxro nonoxnrennnre, raxa n orpn-
narennnre crpann na meroa: Christian Blss / Hans-Ulrich Niemitz, C
I4
-Crash: Das Ende der
Illusion, mit Radiokarbonmethode und Dendrochronologie datieren zu knnen, Berlin: Verlag
Informationen fr Technik und Wissenschaft, 1997,
2
2000, ISBN 3-934378-52-8; nannno
yonnernopnrenno sa unraren e n cxparenoro nnrepnerno nsanne:
http://www.ilya.it/chrono/pages/c14crashdt.htm . 3a arnpanero na reonornuecxnre enoxn c
meron, ocnonanamn ce na pasnaanero na panoaxrnnnnre nsoronn nx.: Chr. Blss, Ceno-
Crash: Neue berlegungen zum Ursprung und zum Alter des Menschengeschlechtes, Berlin:
Verlag Informationen fr Technik und Wissenschaft, 2000, ISBN 3-934378-5 l-X.
115
Tona ce ornac na npno mcro o Hmanyen Bennxoncxn (1895-1979): Immanuel
Velikovsky, Astronomy and Chronology, n: PENSEE 1973/IV (Spring/Summer) c. 38-49;
cm., The Pitfalls of Radiocarbon dating, nax ram, 1978/IV (Spring/Summer) c. 12-14,
50; cm., Die Seevlker (Anhang: Die Klippen der Radiokarbonmethode, Frankfurt am
Main: Umschau Verlag, c. 261-269. Karo ncexn ronm yuen, unnro nscnenann
nor o nnno orpnuane na pesynrarnre na neronnre xonern, ro e nonoxen na
mnoro nanaxn or sacernarnre, nponxanamn o nec n npornuamn na pasnnunn
nnanone, nxnmunamn n mexynaponara nonnrnxa. Mexy manxoro nsann,
xonro cn nosnonnar a samnrr nnunocrra n rpyonere na Bennxoncxn, me
orenexa ryx camo xnnrara na Alfred de Grazia, Velikovsky Affair, s.l.: Sphere, 1978
nnnnr rexcr na xnnrara n nnrepner Alfred de Grazia, Velikovsky Affre:
http://www.grazian-archive.com/quantavolution/Velikovsky_de/inhalt.htm . Hnrepa-
rypara npornn Bennxoncxn e nocouena nourn nsuepnarenno n nemcxoesnunara
crarn sa nero nn Wikipedia: http://de.wikipedia.org/wiki/Immanuel_Velikovski .
Tam ca nocouenn n rnannnre neronn nponsneenn n nemcxn npeno unero nsanane
cne 1988 ronna e npeycranoneno. Cpn. cmo crarnra na Christoph Marx n nemcxara
Wikipedia: Gesellschaft zur Rekonstruktion der Menschheits- und Naturgeschichte
http://de.wikipedia.org/wiki/Gesellschaft_zur_Rekonstruktion_der_Menschheits-_und_Naturgeschichte
116
Onncannero n nsponanero na raxnna anomannn saema snaunrenna uacr or nayunara
nnreparypa, nonnna ce or nauanoro na nropara nononnna na mnnann nex n orpasnama
nporexnnre no rona npeme nayunn ncxycnn. H npnunnara, ue n nscnenannra or noc-
nennre ecernnern sa resn anomannn ne ce comana nourn nnmo, a ce npeanar camo
uncna n rannnn c pesynrarnre or naoparopnnre nscnenann, cncem ne osnauana, ue re
ca npeoonnn n ue ycnpmencrnannr nocpecrnom nocronno n nocneonarenno
xannpnpane mero paorn neue rouno n esorxasno. Txmo nanpornn: xonnuecrnoro na
anomannnre, cpemamn ce npn nscnenannra c rosn mero ce e snaunrenno ynennunno, a
sa nenn nepnon or mnoro crornnn ronnn n sa orpomnn onacrn, n xonro ca nponexann
n nponxanar a ce nponexar nscnenann, ce npecranr arnponxn, xonro n rp-
nano a naxapar ncexn nopmanen uonex a ce samncnn n sannra oxonxo morar a ar
nepnn. H rona ne ce ornac camo sa onpeenenn oprannunn npemern n nemecrna, xaro
na-onxnonenn nerpon n xamennnre nrnnma, sa xonro npn nnxaxnn ycnonn ne ce
nonyuanar npnemnnnn sa nscneonarennre annn r.e. annnre noxasnar nsnnpeno
xparxa nspacr, npornnopeuama na npecrannre na reonosnre: sa nerpona rona ca oxono
10 000, a sa nrnnmara oxono 70 000 ronnn. Tnpe crpannn ca anomannnre npn nxon
pacrenn, xaro nnara posa or Cenepna A]pnxa, xoro npn orxcnanero ce oxasna, ue e
mprna or 360 ronnn, a ancrpanncxnr enxannnr noxasna, ue ome ne cmecrnyna r.e.,
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
229
ue ena cne 600 ronnn me nma nyxnoro cpxanne na
14
C, orronapmo sa nemno
npeme. Hnn nx paxonnnara na cnpemennn amepnxancxn monmcx, xoro npn nscnenanero
ce oxasna, ue e na 1200 ronnn, a pyra paxonnna or unopna me ce oxaxe nx na nspacr -
1800 ronnn, r.e., ue ena cne rona npeme n npnonna nyxnoro cpxanne na nsorona,
cornercrnamo sa nacromn momenr. Ho espo raxnna anomannn me ce oxaxar n npn
nscnenannra na apxeonornuecxnre apre]axrn n nponsneenn na pennoro nsxycrno
c
14
C. Taxa ce oxasna, ue pnoro, c xoero e nspaoren enn onrap or npouyrn cpeno-
nexonen pesap uar Boc, ome ne cmecrnyna. B nemepara Fenr n Hpan nx onnnre
cnoene or pasxonxnre ce arnpar c
14
C n 6054 (415) n 6595 (500) ronna np. Xp., a ropnnre
cnoene n 8610 (610) np. Xp. o rosn momenr ne ce nynnxynar nnxaxnn annn or
nscnenann c
14
C npn enn or na-naxnnre namernnnn na cneronnoro nsxycrno
apre]axrnre or rpoa na Tyranxamon. A ram ca orxpnrn n snaunrennn xonnuecrna pacrenn
c xparxorpaen n nrorpaen xnnor or spnenn xpann n xoxenn marepnann, o npemern,
nspaorenn or nnnancxn xep, unro nspacr uecro namnnana 1000 ronnn. H ncnuxo rona
cnnerencrnyna sa marennara nensypa, na xoro ce nonarar cera ncnuxn pesynrarn or
nscnenannra, xoopnnnpann n cornerno manynynnpann no raxn naunn, ue a cnnaar n
pamxnre na onycrnmn ronepanc.
117
Bx. no-rope en. 104.
118
Kaxro no-rope eme orensano sa namernnnnre na merannrnoro nsxycrno, raxa n nn
npsxa c rasn xaracrpo]a, rpna a orenexnm napacrnann nanocnex nnrepec na
omecrnenocrra xm ne n pyrn cxonn ]enomenn or mnnanoro, npensnnxnamn nonara
na ronm po nayuno-nonynpna nnreparypa n cornerno na ne no-manx po
nponsneenn na nonnre menn, cnponoenn c nsnunanero nm no renennsnra n ro
nnpexn onxnoneno rnpe nncxoro xauecrno na nn]opmannnre, xonro re npeanar, n
nesanncnmo or nayunnre rnrnn na anropnre nm, xonro n xpa na xpanmara ce oxasnar na-
onxnonenn nneranrn, cnexynnpamn c nnrepeca na nynnxara, xaro nor no-cxopo o
esnn]opmann, orxonxoro o pemanane na mnoroponnre nponemn, cnpsann c rx. H
ryx, n uacrnn cnyua cc Canropnn, opn na na-onxnonenn unraren n renespnren crana
cno, ue my ce nanara nannonanna n opn nannonanncrnuecxa nponarana, nposnpama sa
mnnmara nayuna paspaorxa n na rasn rema. A saeno c renennsnra, cmo n exenennara
npeca ce crpemn c xparxn nepnonuecxn comenn sa nonn orxpnrn, nonn reopnn n
ncensmoxnn censannn, npensnnxann or rx, a ro pxn n reuenne na nscnenannra,
es a my ce ana oexrnnna nn]opmann. Ero n nxonxo npnmepa or raxnna
nayunn comenn, ycranonnamn rounara ara na nspnrnanero na nynxana,
nocnenann or pyrn ome no-rounn n no-nonn, no cmo r oraneuenn or
ecrnnrennocrra http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/312/5773/548 ;
http://www.dieuniversitaet-online.at/beitraege/news/vulkanausbruch-auf-santorin-neu-datiert/10/neste/144.html
http://www.focus.de/wissen/wissenschaft/archaeologie-eruption-datiert_aid_213777.html
n http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/sci;312/5773/548.
119
Ha rosn nnpoc me ce cnpem manxo no-ony.
120
Hemcxara nepcn na ]nnma nocn sarnannero Die grosse Flut (Ionemnr noron),
Heron anrop e Richard Curson Smith, a sa ara na neronn copyright ce nocouna 1997
ronna. Koraro npes nropn cemecrp na yuenara 1997-1998 r. mn eme nsnoxeno or
exanara na unnonornuecxn ]axynrer npn Xymonronn ynnnepcnrer a nsneca npes
rosn cemecrp cemnnap no xynrypna ncropn na Fnrapn, rosn ]nnm onpeenn
neronnre pamxn, xaro ae remara na npnara, nropara n mecrara nexnnn n rona
npecrannna, oxonxoro mn e nsnecrno, npnnr, a n sacera nocnennr cnyua, xoraro
IOTH H IETH II
230
remara sa uepnomopcxn noron nnnsa n nporpamara na enn enponecxn ynnnepcnrer.
Hoponocrnre no rasn rema xa nsuepnarenno xomenrnpann c ncnuxn nocnecrnn sa
ncropnra na enponecxara nnnnnnsann, rcno cnpsann c ne.
121
namara yuenn nynnxynar resara cn npes 1997 ronna npno n nayunara npeca
(Marine Geology, International journal of marine geology, geochemistry and geophy-
sics, Amsterdam: Elsevier Science, XXXIII/1997), a manxo no-xcno nsanar n nna
xnnra: Walter C. Pitman / William B. F. Ryan, Noahs Flood, New York: Simon &
Schuster, 1997 n nrapcxn npeno xnnrara na Pan n Hnrman nsnnsa ome n
2000 ronna: Vnnm Pan / Vonrp Hnrman, Hoeeum nomon. Hoeume uav:uu
pasrpumu sa coumuma, roumo npo+euuxa ucmopuma, Bapna: Cnanena, 2000,
c npnnoxenne ne crarnn: Herxo nmnrpon, Uepuo +ope r.m: r+ saeaorama
Bce+upeu nomon n Hnan Hnanon, Buo.ecrum nomon, Uepuo +ope u apxeo.oeuma
enexrp. rexcr n http://www.varna-bg.com/museums/archaeology/reference_library/potbibel.htm
T e nocnenana or nna nopenna nynnxannn, or xonro na-naxnn ca monorpa-
]nnre na H. nmnrpon (nx. cnenamara enexxa) n na Fopncnan nmnrpon,
Am.aumuoa, Homonm u Uepuo +ope, Co]n: Vnnnepcnrercxo nsarencrno Cn.
Knnmenr Oxpncxn, 2001. Cpn. cmo no rosn nnpoc n enexxnre na F. Bxopon
nx. no-ony, en. 130.
122
Hanmennra na npo]. Herxo nmnrpon ca nsnoxenn nopono n neronara xnnra:
Herxo nmnrpon/nmnrp nmnrpon, Uepuo +ope, Homonm u opeeuume +umoee, Bapna:
Cnanena, 2003 nsanne na anrn. esnx: Petko Dimitrov / Dimitar Dimitrov, The Black Sea, the
Flood and the Ancient Myths, cm. ns. n ara; enexrp. anrnncxn rexcr: http://www.io-
bas.bg/noahproject/index.html. Ocoeno nennn ram ca cneennra sa uepno mope or
rnena rouxa na reonornra, oxeanonornra n exonornra. Fnnnorpa]n sa nayunnre
rpyone na npo]. H. nmnrpon (o 2001) nx. na neronn car http://io-
bas.bg/staff/p_dimitrov_bg.html
123
3a nauanoro na npnn xynrypen pasnner n Mexypeunero ce npnema cpeara na
rperoro xnnonerne np. Xp., oxaro Pan n Hnrman arnpar uepnomopcxoro
nanonenne rpn xnnn ronnn no-pano, xoraro no npecrannre na cnpemennara nayxa
mecrnoro nacenenne na uepnomopcxn paon ce e ccrono camo or nonnn n cnpaun, a sa
marepnanna n arpapna xynrypa npn rx ne moxe n a ce mncnn.
124
Tona ce saensna na-cno npn cpannennero na apre]axrnre or nscnenannra na
marepnannre or na-crapnre namernnnn n Mexypeunero, unro xpononorn ue ana
nnxaxnn annn sa cmecrnynannero nm npen cpeara na rperoro xnnonerne, a mnoro
or resn marepnann cpxar rnpe nnsxn napanenn c marepnann or pasnnre cnoene
pecn. enoxn, xaxro resn marepnann ce rnxynar or apxeonosnre na cennmnnre mornnn y
nac, arnpann ne n nononnna xnnonern no-pano. H npn resn pasnnunn cnoene
nponemarnunn ca nmenno xuamvcume, xonro pasenr cnoenere n ce arnpar c mnoro
cronern, a rona, xaxro n ronemnre uncna, nonyuenn or nscnenannra c
14
C, nocran no
cmnenne nepornocrra na annnre, nonexe npornnopeun na ncxaxna nornxa, r xaro
no rosn naunn ce onycxa nsrornnero na enn n cmn npemern n reuenne na mnoro
cronern n cne npexcnane cmo n reuenne na mnoro cronern nsononnane na
nponsnocroro na raxnna npemern npn nourn cmnre ycnonn n c rnpe cxona
rexnnxa. A cmenpemenno ncexn orenen cno nnn enoxa! ce npecran or
mnoro manxo na po opasnn cnpmo nonyuennre or naoparopnnre pesynrarn, or
xoero na npaxrnxa ce nonyuana, ue or aena xepamnuna paornnnnna sa npemero na
nenoro ]ynxnnonnpane n reuenne na cronern nsnnsa no ena nannna nnn rpne na
nxonxo ecernnern. H rona necornercrnne ne ce nxn na nnmnn npnunnn,
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
231
nopan xonro o namn nn ca crnrnann manxo exsemnnpn or nponsnocrnoro
na aena paornnnnna nnn nx nonexe onxnoneno pasxonxnre na cornernara mornna
ome ne ca npnxnmunnn, a na orpannuenn pasmep na nenoro nponsnocrno, xoero
nnxo nornxa ne moxe a nosnonn pasrernneno my n reuenne na mnoro cronern nnpexn
rpannnonannsma n sanaruncxoro nponsnocrno ne e nsmoxno a onycnem npn r
nncoxnre neronn xyoxecrnenn xauecrna, pesynrar na nsxnmunrennn ycer sa xpacora n
orarcrno na ]anrasn y macropnre, nonrapnero na enn n cmn ]opmn n ena n cma
yxpaca n nponxenne na xnnonern. Taxona nemo ne e nmano n ne moxe a nma n
ncropnra na nsxycrno.
125
Km cnomenaroro neue no-rope nacnmane na armoc]epara n noc]epara c nrnepoen
nyoxnc, npnpyxeno no ncxa nepornocr n c penn nponecn, xonro sa npo-
nxnrenno npeme npanr nenn paon npaxrnuecxn neonraem, mnoro ronmo
snauenne nma pasmecrnanero na nonnre nnacrone n nsnnsanero na nonpxnocrra na
orpomno xonnuecrno ena na
14
C noa, xoro, sa ncranonnane na pannonecnero,
nornma or armoc]epara n noc]epara rosn nsoron n no raxn naunn cmo onpnnac sa
nsonauanane na arnponxara n rnpe snaunrennn pasmepn. Tona orensnar ncnuxn
xpnrnnn na panonrneponn mero nx. nanp. nocouenoro no-rope (en. 60)
nscnenane na Kp. Fntoc, c nnreparypa.
126
Bcnuxn oceramnn arnponxn sa nspnrnanero na nynxana na o-n Canropnn nx. no-
rope, en. 118 nounnar na pesynrarn or nscnenann c meroa
14
C, a xaxro eme
neue
orensano nn npsxa c nspnrnanero na necpannnmo no-manxn nynxan na npx Cn.
Enena, nporexnnre ram panoaxrnnnn nponecn npanr nannno nensnonsnaem rosn mero.
127
Ome npnoro omo nscnenane no rosn nnpoc, nounnamo na mnoro orarn sa
npemero cn marepnann npenmno or onacrra na ernorpa]nra n xonxonornra,
omnpnnr rpy na X. Hmxen (Heinrich Lcken, Die Traditionen des Menschen-
geschlechts oder die Uroffenbarung Gottes unter den Heiden, Mnster: Aschendorff, 1856,
2
1869, XIV, 535 c.) nnrnpa npeannra sa norona npn na cro pasnnunn napon,
orpasnamn ouennno eno n cmo cnrne; nscnenanero na npo]. Pnm (Johannis Riem,
Die Sintflut in Sage und Wissenschaft, Hamburg: Rauhes Haus, 1925, 194 c.) ynennuana po
na comennra sa norona o 268, or xonro 21 cpxar n npeannero sa rara. H axo
resn ne xnnrn nec a ca rpynn sa nonsnane, nscnenanero na Mark Isaak, Flood Stories
from Around the World (Last Revision: September 2. 2002), n xoero ca nocouenn npeannra
na 261 napoa, xaro e aen n rexnnr nnen rexcr n npeno na anrnncxn esnx, e
omoocrnno n nnrepner http://www.talkorigins.org/faqs/flood-myts.html . H rona
npann nannno nponemarnuno cnpsnanero na uepnomopcxoro nanonenne, xonxoro n
onycromnrenno a e nno ro sa rosn pernon, c Bcemnpnn noron, a or ram n cc
comennra n Fnnnra n n enoca sa Innramem. Heoranna c nponema sa npeannra
ornocno norona ce e sannman n -p Fpyc Mac (Bruce Masse), nayuen crpynnx n Los
Alamos National Laboratory, Kann]opnn, xaro cnocrannn 175 mnra sa norona or
pasnnunn uacrn na cnera n orensna npn na-noponnre or rx nnno crnacynane na
annnre, couemn sa cenepnoro nonyxno nponer, a sa mxnoro ecen; ncnuxn re ore-
nsnar, ue e nacrnnn npn nnnonynne, a or cnnaennero na npemero, cnpsano c
onpeenenn nonnrnuecxn cnrn n nnanernnre xoncrenannn, ro crnra o arara
2807 r. np.P.Xp., xaro cnpsna c nanan npn Maaracxap mereopnr, npensnnxan
orpomna nnna (nynamn), sanna nnsnnnre na ncnuxn xonrnnenrn annn sa resn
pesynrarn ce nocounar sacera camo or maconnre menn n oxonxoro mn e nsnecrno n
nayunnre nsann re ome ne ca orpasenn n nnncnar xomenrapn nx. nanp.
comennero na repmancxara panocrannn Deutschlandfunk or 25.03.2008: Gottes
IOTH H IETH II
232
Hammer: ein Meteor knnte Ursache der Sintflut-Mythen gewesen sein. Wenn der Komet kommt.
Archologen sehen in Einschlag Ursache der Sintflut, von Dagmar Rhrlich
http://www.dradio.de/dlf/sendungen/forschak/759098/ Or pyra crpana, xaxro orensna
X.Xaapman (Harald Haarmann, Geschichte der Sintflut, Mnchen: Beck,
2
2005, c. 27), xoro
cmo e cpannnan nnnmarenno pasnnunnre npeann sa norona, ne e nsmoxno a ce
pexoncrpynpa npnonauannnara nepcn or mnorouncnennre napnanrn na npeannra sa
norona: Fr die Tradition der Flutmythen in den verschiedenen Kulturen bedeutet dies, dass es so gut wie unmglich ist,
aus den zahlreichen Variationen in einem Zeitraum von mehreren tausend Jahren sozusagen eine Urfassung des Flutmythos zu
rekonstruieren.
128
Mario Zanot, Dopo il diluvio, SugarCo Editioni, 1974 nemcxn npeno: Die Welt ging
dreimal unter. Kometen, Sintflutmythen und Bibel-Archologie, Wien/Hamburg: Paul Zsolnay,
1976; Reinbeck bei Hamburg: Rowolt
2
1976. Knnrara e npeneena na mnoro esnnn n nsnnsa
npes 1970-re ronnn n orpomnn rnpaxn.
129
Honn cneenn nn npsxa c remara sa Hoenn xonuer nx. n cynra na Glenn Morton,
Noahs Ark: A Feasibility Study, Copyright 1996-2003 (Links updated June 23, 2003,
enexrponen rexcr http://www.talkorigins.org/faqs/woodmorappe-reviev.html. 3a nonnre
nscnenann nn npsxa c Bcemnpnn noron nx.: Marc Isaak, Problems with a Global
Flood. Second Edition, Copyright 1998 (Last Update November 16, 1998),
enexrponen rexcr http://www.talkorigins.org/faqs/faq-noahs-ark.html .
130
Bx. nanp. crarnnre na Foxnap nmnrpon n 24 :aca or 2 IX 2001, c. 1-2 n n
Mouumop or 3 IX 2001, c. 8. Ha cara na uopyma FI Hayxa or 30 I 2008,
nynnxynan n nnrepner, ce ana orxc or nnrepnmro na Hnnn Mapnnxona or FHP, c
Foxnap nmnrpon, npeaen or yuacrnnx nn uopyma (Anpe Kyprenxon):
, .
[ ]:
,
! : -
, ? .
http://nauka.bg/forum/index.php?s=64615192b0915f11aef4723f264ee474&showtopic
=1081&pid=25420&mode=threaded&start=#entry25420. Hoponocrn sa npornuanero
na nscnenannra n axnaropnra na uepno mope npes cnenamnre ronnn n sa rexnnre
pesynrarn nx. n Fono Bxopon, peeuoepru u opeeuoo.eapcru suau. Cpaeuume.eu
aua.us, Hpnnoxenne 1. Bce+upuum nomon .eeeuou u oecmeume.uocm, enexrp. rexcr:
http://www.bono-shkodrov.narod.ru/ziv02/index.htmhttp://www.bono-shkodrov.narod.ru/ziv02/index.htm .
131
Hanpanennre or ronma nncounna nsymnn cnnmxn na paona na Foc]opa noxasnar
cno n na necnennanncra, ue opasynanero na nporoxa ne moxe a e nno npnunneno or
npexcnanero na nperpaara mexy uepno n Mpamopno mope no narncxa na nonre or
Cpensemno mope, a or enn nn pasnyxnane na semnara nonpxnocr, xoero n morno a ce
nonyun enncrneno no nsecrnnero na nnmnn rexronnunn ]axropn, enenryanno
cnrcrnamn nspnrnanero na ne ocoeno oraneuenn nynxan (nnn nanan mereopnr?) npn
Canropnn. H nmenno rosn pene] na mecrnocrra npornnopeun xareropnuno na resara na
npo]. onyxanon sa nocrenenno nrnuane na cpensemnomopcxnre non n uepno mope.
132
Inannnre rpyone na H. A. onyxanon ca: Hcmopu Ba.muru, Mocxna: Hayxa,
1969; Zur absoluten Chronologie und zur Palogeographie des Neolithikums im
europischen Teil der UdSSR, Berlin, 1971; Ieoepaqu ra+euuoeo eera, Mocxna:
Hayxa, 1979; Ecology and economy in neolithic Eastern Europe, London: Duckworth,
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
233
1979; Multivariate analysis of upper Palaeolithic and Mesolithic stone assemblages:
typology and ecology, Krakw: Nak. Uniw. Jagiellonskiego, 1980; Hcmopu cpeou-
se+uix +ope, Mocxna: Hayxa, 1988; Environment and ethnicity in the Middle East,
Aldershot: Avebury, 1994; The early Slavs: Eastern Europe from the initial settlement
to the Kievan Rus, London [n p.]: Longman, 1996; Hcmoru omuoca, [.m.]:
Enponecxn om, 2000; V. Yanko-Hombach / A. Gilbert / N.Panin / P. Dolukhanov,
The Black Sea Flod Question: Changes in Coastline, Climate and Human Settlement,
Dordrecht, the Netherlands: Springer, 2007 orensname rn ryx, maxap n nourn
ncnuxn a ca neocrnnn sa nrapcxn unraren, a ne ce nynnxynar n n nnrepner,
ocnen pesmme na nocnenara my xnnra, Hcmoru omuoca, xero neronnre nen ca
npecranenn ocra nopono: http://www.ntv.ru/gordon/archive/11996/ . Cnncx na
nocnennre my nynnxannn nx. n cara sa neronn nayuen npo]nn n cara na ynn-
nepcnrera n Hmxacn: http://www.ncl.ac.uk/historical/staff/profile/pavel.dolukhanov ,
cpe xonro rnanno mcro saemar nscnenannra nn npsxa c xpononornra na na-
neonnra n neonnra ns ocnona na meroa
14
C me oannm camo, ue pesynrarnre or
nscnenannra c rosn mero sa no-crapnre enoxn ca ome no-nenaexnn or resn sa
nocnennre xnnonern n ncxa xpononorn, nsrpaena npxy rx, ne moxe a ce
cunra sa cepnosna.
133
Bx. no-rope, en. 84.
134
Bx. no-rope, en. 132. Tesara na onyxanon e nsnoxena nopono n neronara
ronma monorpa]n Hcmoru omuoca nx. nax ram. Hnrepecno e no xaxn naunn
rasn resa ce npecran or nxon xpnrnuno nnn na-manxo pesepnnpano ornacmn
ce xm ne pycxn anropn, xaro Banenrnn Monceenxo, Oo ucmorax qeuo+eua coepe-
+euuoeo :e.oeera, n: 3epxano neenn, 5 (430) or 8 II 2003 enexrponen rexcr
http://recult.by.ru/docs/articles/art_22.htm. Bx. cmo crarnra na Cnen-Epnx Coocaap
(Sven-Erik Soosaar), Paoura.iuoe uoeamopcmeo e vpa.ucmure, enexrponen rexcr n
http://terijoki.spb.ru/history/templ.php?page=soosaar&lang=ru . Cmara crarn npe-
neuarna n Herp 3onnn n cnora penensn: 4uuuo-vepus+ e ucmorax Poccuu
moprecmevem ?! // Axaemn Tpnnnrapnsma, M., 3n 77-6567, nyn.13419,
09.06.2006, enexrponen rexcr http://www.trinitas.ru/rus/doc/0211/008a/02111049.htm.
Be opna nnnmanne na rona, ue n crarnra na Coocaap, xaxro n n rpyonere na
onyxanon, ce cnomenana nspnrnanero na nynxana Haax n Pannan-H]ann, uPI,
cranano cnope repmancxnre anropn n 10 930 r. np.Xp., xaro npnunna sa pascennane
na mecrnoro nacenenne c neronara xynrypa (?!) n nsrouna nocoxa, no nnro yma ne
ce xasna sa nspnrnanero na nynxana na o-n Canropnn, cranano snaunrenno no-xcno
n ecrnnrenno npnunnnno pascennanero na nacenennero or nna Rronsrouna En-
pona cc ccennre onacrn or Mana Asn na sana, n ceneponsrox no cmo n na
neronara xynrypa, cnen or xoero npecennane orxpnname n namernnnnre na mare-
pnannara xynrypa na nna Enpona.
135
Hoponocrnre, cnpsann c orpomnara exonornuna xaracrpo]a n paona na uepno mope
n nennre pesynrarn sa ]nopara n ]aynara n nero n oxono nero, nsnnsar or remara na rona
nscnenane. Te ca nsnoxenn or npo]. H. nmnrpon ocrono n xnnrara my n nna nopenna
pyrn neronn nynnxannn no cmn nnpoc nx. en. 122.
136
Bx. nanp. ome npnnre onnrn upes nynnxynane na ncenonayunn nscnenann or
nocranenn nnna a e pasnra resara na amepnxannnre: A. E. Aksu, / T. Abrajano, / P.J.
Mudie, / D. Yasar, Organic geochemical and palynological vidence for the Aegean Sea
sapropel SI, n: Marine Geology 1999, 153, c. 303-318; A. E. Aksu, / P. J. Mudie / A.Rochon /
II
234
M. A. Kaminski / T. Abrajano / D. Yasar, Persistent Holocene outflow from the Black Sea to the
Eastern Mediterranean contradicts Noah's flood hypothesis, n: Geographie Society of America,
Today (May 2002), 4-10. Bx. n nocnenara sacera crarn na anropcxn xonexrnn no
pxonocrno na onyxanon: Pavel Dolukhanov / Anvar Shukurov / Detlef Gronenborn / Dmitry
Sokoloff / Vladimir Timofeev / Ganna Zaitseva, The chronology of Neolithic dispersai in Central
and Eastern Europe, n: Journal of Archaeological Science 32 (2005), c. 1441-1458 n no-
cnennanno c. 1448 cn. n 1453 cn. Heccrorennocrra na resara na Aksu et al., cnope xoro
monmcxnre or Mpamopno mope, xaro cnoconn a xnner n cnaxa n conena noa, ce
nsnonsnar sa rnanno oxasarencrno npornn resara na Pan/Hnrman/nmnrpon, ce oxasna
or crynra na M. Siddall / L. J. Pratt / K. R. Helfrich / L. Giosan, Testing the physical
oceanographic implications of the suggested sudden Black Sea infill 8400 years ago n:
Paleoceanography, Vol. 19, PA1024, doi:10.1029/2003PA000903, 2004, c. 1-11, cnope xonro
monmcxnre or Mpamopno mope morar a cnnerencrnynar enncrneno sa cnora cpea.
137
Joan Marler / M. Robbins Dexter (Hs.), The Black Sea flood and its aftermath. Papers from
the First International Symposium on the Interdisciplinary Significance of the Black Sea Flood
(Liguria Study Center, Bogliasco, Italy, June 3-7, 2002). Sebastopol, CA 2003. Comennra sa
oxnanre n sa rxnoro cpxanne npeanam raxa, xaxro ce anar n pasnn nsrounnnn (H.
nmnrpon, noc. cu. or 2003 r. n H. Haarmann). B cnenamnre ronnn Pan me nopxa
neue no-panna arnponxa, nynnxynana nxonxoxparno nx. no-ony, en. 146, mexy
pyroro n n oxnaa my na mexynaponara xon]epennn n Fyxypem npes oxromnpn 2003
ronna n Fyxypem osarnanen Status of the Black Sea flood hypothesis n orneuaran n
nporoxonnn rom na xon]epennnra (nx. no-ony).
138
The Black Sea Flood Question: Changes in Coastline, Climate, and Human Settlement, Edit.
by Valentina Yanko-Hombach / Allan S. Gilbert / Nikolae Panin / Pavel Dolukhanov, Dordrecht,
Netherlands: Springer, 2007, 971+XXVIII c.,259 $, ISBN-10 1-4020-4774-6 (HB)
139
Hoc. cu.: Appendices I & II, c. 835-877.
140
V. Yanko-Hombach, Introduction, c. XXII. Cxocrnoro n nmero na ynaxaemara xanacxa
npo]ecopxa c nmero na nsnnnnamn nxnocrra cocrnennx na nrapcxnre necrnnnn
Foo Xomax e, xaxro ce xasna, cncem cnyuano. F. Xomax npen rona e pxanen
mnnncrp, sanexam r. nap. Bundeskanzleramt n xannera na xannnepa I. Bptoep, n nrpae
rnannara pon npn cnpsnanero (n onpsnanero!) na nocnenn c Pycn n uacrno c Bn.
Hyrnn, cne xoero e xoopnnarop npn EO sa Hsrouna Enpona, npen a crane pxononren
na WAZ-Mediengruppe. Tesn menn ne ca cnpsann c nsarencrnoro Springer Verlag.
141
Nicolae Panin / Irina Popescu, The northwestern Black Sea: climatic and sea-level
changes in the Late Quaternary, nax ram, c. 387-404. pyr pymncxn yuen, npo]ecopr n
Fyxypemxn ynnnepcnrer -p Hnxonae Karannn, n cnoero nnrepnm npe Bropara
repmancxa renennsn or 22 IV 2007 nornpxana ymnre na cno xonera, xaro sanna:
, .
. ,
e nx. rexcra na rona nnrepnm n nnrepner
http://www.zdf.de/ZDFde/inhalt/22/0,1872,5266934,00.html?dr=1 Fes xomenrapn n
ncxycnn ocrana oxnar na enncrnenara nrapcxa npecrannrenxa, -p Mapnana
unnnnona-Mapnnona, Archaeological and paleontological evidence of climate dynamics,
sea-level change, and coastline migration in the Bulgarian sector of the Circum-Pontic
Region, nax ram, c. 453-481 no n rosn oxna ne ce sacra uepnomopcxnr noron.
142
3a ncropnra na npoexra, sa neronnre saaun n sa nsnpmenara no nero enocr
nx. npen ncnuxo: Georgina Ferry / Giles Newton, Human Genome Project history, n
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
235
nnrepner: http://genome.wellcome.ac.uk/doc_WTD022307.html ; Luigi Luca Cavalli-
Sforza / Paolo Menozzi / Alberto Piazza, The history and geography of human genes,
Princeton, NJ: Princeton University Press, 1994 (HGHG); Luigi Luca Cavalli-Sforza,
Geni, populi e limgue, Milano: Adelphi, 1996 (]p. nsanne: Gnes, peuples e lingue,
Paris: Odilie Jacob, 1996; nemcxo nsanne: Gene, Vlker und Sprachen. Die biolo-
gischen Grundlagen unserer Zivilisation, Mnchen/Wien: Carl Hanser Verlag, 1996).
Pannocmerxa sa nsnpmenara ocera enocr nx. npn: S. G. Gregory / K. F. Barlow /
K. E. McLay, The DNA sequence and biological annotation of human chromosome n:
Nature 441 or 18 May 2006, c. 315-321. 3a pesynrarn or nscnenann n Fnrapn nx.:
E. Haymona/M. Hnanona, I.aeeu ro+n.erc ua mrauuama ce+ecmu+ocm, Co]n, 2006.
143
Ho rosn nnpoc nx. monre enexxn n npnn copnnx Iomu u eemu (nx. en. 1), c. 90 n
cn. n en. 117 na c. 105 cn. c nocouenara ram nnreparypa, a cmo n no-rope, n en. 63 n 82.
144
HGHG (nx. en. 78), c. 63. Orpomnara no oem, pasmepn, rerno n ecrecrneno nena
xnnra morar a cn nosnonr a npnrexanar camo manxo na po nncoxo ornpann nayunn
nncrnryrn, xaxnnro n Fnrapn oranna neue nma. 3a cxanenne mcroro ryx e rnpe
orpannueno sa no-nopono pasrnexane na rasn xnnra n na npeocranennre or anropnre
pesynrarn n sarona me ce cnpem camo na nnpocnre, sacramn nenocpecrneno namn napo
n neronn nponsxo. Bn npsxa c resn pesynrarn nx. cmo crarnra na F. Cruciani et al.
(March 10, 2007), Tracing past human male movements in northern/eastern Africa and western
Eurasia: new clues from Y-chromosomal haplogroups E-M78 and J-M12 n: Molecular Biology
and Evolution 24(6) 2007, c. 1300-1311; pesmmero e nomecreno n n nnrepner
http://mbe.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/24/6/1300 .
145
H. Haarmann, Geschichte der Sintflut (nx. en.127, c. 32-41.
146
Tasn nona arnponxa Pan oocnonana n n crarnra cn, nynnxynana cnmecrno c pyrn
anropn: Candace Major / William Ryan / Gilles Lericolais / Irka Hajdasc, Constraints on Black
Sea outflow to the Sea of Marmara during the last glacialinterglacial transition, n: Marine
Geology OCT 2002; 190 (1-2), c. 19-34 (nx. crarnra cmo n nnrepner
http://dx.doi.org/10.1016/S0025-3227(02)00340-7 ).
147
Hna nopenna or nrapcxn naponn necnn, cnomenanamn npoxneroro uepno mope
nnrnpa saeno c orxcn or rx n xnnrara cn sa uepno mope Bpan Cramaron, B +e.ama.
B.eapuum u +opemo, Co]n, 1992. Ha Hpnn mexynapoen cnmnosnym sa
uepnomopcxn noron npes mnn 2002 ronna n Foncxo, Hrann, pymncxnr ernorpa] -
p Apnan Hopyumx (Poruciuc) e nsnecn oxna na rema The sea and the sea-flood motiv in
Romanian folklore, no n rosn oxna, xaxro n ocranannre marepnann or cnmnosnyma, ne e
orneuaran nx. no-rope en. 137.
148
Pasxasa sa enxannon napnanr or nnecxn pasxas sa Ho nx. npen ncnuxo n
Mumo.oeu:ecrama ouo.uomera na Anonoop, xn. I, VII,2 rpnxn n nemcxn rexcr n
nnrepner: http://www.gottwein.de/Grie/apollod001.php Cpn. cmo xpnrnunoro nsanne n
pycxn npeno na B. I. Fopyxonnu: Anonnoop. Muqo.oeu:ecra ouo.uomera. Hennnrpa:
Hayxa, 1972, enexrp. rexcr n nnrepner http://ancientrome.ru/antlitr/apollodor/index.htm
xero ca nocouenn n pyrn rexcronn nepcnn.
149
Mankind in Amnesia, s.l.: Sphere (Abacus Books), 1983 (nemcxn npeno: Das kollektive Ver-
gessen. Verdrngte Katastrophen der Menschheit, Frankfurt am Main: Umschau Verlag, 1985).
150
Bx. nanp. nocouenara no-rope n en. 147 xnnra na Bpan Cramaron, B +e.ama.
B.eapuum u +opemo.
151
ananero na xonxpernn npnmepn n naxnpnnno pamxnre na rona nscnenane. Ho
ncnuxn necopasnocrn n morn a orxpne n necnennanncrr npn nnnmarenen nperne na
IOTH H IETH II
236
nynnxannnr npxy npoyunannra no rosn mero ome or camoro my nauano n o nocnennre
ronnn nx. nocouennre manxo no-ony n en. 153 nynnxannn.
152
3a xynrypara Tpnnonte nx. npen ncnuxo: T. C. Haccex, Tpun.icira rv.imvpa,
Knin, 1941; cm., Hepuoousau mpuno.icrux noce.euu (IIIII mic. oo u. o.),
Mocxna 1949; cm., Pauuese+.eoe.i:ecrue (mpuno.icrue) n.e+eua Hoouecmpoei,
Mocxna, 1961 (= Marepnant n nccneonann no apxeonornn CCCP. 84); cm.,
Hoeoe us ucmopuu mpuno.icrux n.e+u uenpo-uecmpoecroeo +erovpe:i, Mocxna,
1964. 3a cnpemennoro ccronne na nscnenannra nx.: H.F.Fypo, Xpouo.oe
nepoousa Tpun.. A n nnrepner http://recult.by.ru/docs/tripol/tri_01.htm , xaxro n
Herp 3onnn, Hpomoeopooa Be.uro Cruquu, Hncrnryr Hpacnanncxo Hnnnnnsannn
Hcropn Hpacnann: http://www.trinitas.ru/rus/doc/0211/008a/02111044.htm .
153
Hans Quitta / Gnther Kohl, Neue Radiocarbondaten zum Neolithicum und zur frhen
Bronzezeit Sdosteuropas und der Sowjetunion, n: ZfA, 1969, 3, c. 223-255; H. Quitta, Zur
einigen Problemen und Perspektiven der Radiocarbonforschung, e: Ausgrabungen und
Funde, 17/1972, c. 99-109; H. Quitta / G. Kohl, Das Berliner
14
C-Datierungsprogramm, n:
Ausgrabungen und Funde, 21/1976, c. 188 cn.; J. Bojadiev, Probleme der absoluten
Datierung der prhistorischen Kulturen fr die Zeitspanne 3500-5000 v. u. Z. n: Acta
Interdisciplinaria Archaeologica 4/1986, c. 111-122; cm., A contribution to the problem of the
absolute chronology of the Eneolithic period (5th millemum BC) in the Balkan Peninsula, n:
Studia Praehistorica 1988, 9, 194-209; cm., Probleme der Radiokohlenstoffdatierung der
Kultur des Sptneolithikums und der Frhbronzezeit, n: Studia Praehistorica (Co]n 1992)
11-12, c. 389-406; J. Grsdorf,
14
C-Datierungen des Berliner Labors zur Problematik der
chronologischen Einordnung der frhen Bronzezeit in Mitteleuropa, n: Beitrge zur Ur- und
Frhgeschichte Mecklenburg-Vorpommerns 28,1993,97-117; J. Bojadiev, An absolut
chronology and periodization of the Bulgarian prehistory problems, n: Ionmnnx na
enapramenr Apxeonorn HFV 1 (Co]n 1994) c. 249-254; cm., Chronologies of pre-
historic cultures in Bulgaria, n: D. Bailey/ I. Panajotov, Prehistoric Bulgaria. Monographs in
World Archaeology 22/1995, 149-192; J. Grsdorf / J. Bojadiev, Zur absoluten Chronologie der
bulgarischen Urgeschichte, n: Eurasia Antiqua, 1996, 2, c.105-173; P. Dolukhanov / A. Shu-
kurov / D. Gronenborn / D. Sokoloff / V. Timofeev / G. Zaitseva, The chronology of Neolithic
dispersai in Central and Eastern Europe, n: Journal of Archaeological Science 32 (2005), c.
1441-1458. H resn arnponxn ce npenacr n nayunara n nayuno-nonynpnara nnreparypa:
Jungsteizeit in Bulgarien. Neolithicum und neolithicum (Karanor na nsnoxara nn uPI
1981-1982); The First Civilization in Europe and the Oldest Gold in the World Varna, Bulgaria
(Karanor na nsnoxara n nonn 1982); X. Toopona / Hn. Bacon, Hoeora+euuama enoxa e
B.eapu (nx. en. 60); Macht, Herrschaft und Gold (Karanor na nsnoxara n Caappmxen,
1988); An. uon, peeuama rv.mvpa ua Peousmo:ua Eepona, Co]n, 1998; Die Thraker.
Das goldene Reich des Orpheus (Karanor na nsnoxara n Fon, 2004) .
154
Bx. no-rope, en. 138 n 146.
155
Hocounanero opn camo na uacr or nscnenannra na namn n uyxn yuenn sa Bapnen-
cxn nexponon naxnpn pamxnre na rasn cryn. Tyx me orenexa camo, ue ncnuxn ns-
cneonarenn nsxoxar or npenocranxara, ue snarnnre npemern ca nsrornenn npes uer-
nproro, pecn. mecroro xnnonerne np. Xp. or mecrnn snarapcxn arennera. Or cmara
npenocranxa nsxoxar n nscneonarennre na merana n neronnre ccranxn.
156
Haxoxnre or Anaxa xtomx ca nynnxynann or rexnn orxpnnaren n nscneonaren, Dr.
Hmit Zbeyr Kosay n: Les Fouilles dAlaca Hyk. Entreprises par la Societe dhistoire
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
237
Turque. Raport preliminaire sur les travaux en 1937-1939, Ankara: Trk tarih kurumu basi-
mevi, 1951. Hpn rx ce xacae sa 13 rpoone c mnoro orar norpeanen nnnenrap neporno
na xpnnn. Ocnen nsopasennre ryx snarnn annnxannn, n cmn rpo H, xaxro n n rpo D, ca
namepenn n snaunrenen po pyrn snarnn annnxannn, orpnnnn n xpeuecxn nncnrnnn,
xaro manaprn, xesnn, naemn n npcrenn, nspaorenn es cmnenne or cmoro snarapcxo
arenne, or xoero nponsnnsar naxoxnre nn Bapnencxn nexponon. Hponsneennra na
xepamnxara (cone n ]nrypn na nonn) ca cpannnrenno manxo na po, no n re nmar cnon
napanenn y nac, rnanno n onnnre cnoene na xynrypara Kapanono. Bcnuxn naxoxn ce
cxpannar n Myse na Anaroncxara nnnnnnsann n Anxapa n ce arnpar n nocnenara
rpera na XXIII nex np. Xp., manxo npen csananero na nmnepnra na xernre,
nacnenna pxanara na npnonauannoro nacenenne na rosn paon, xarnre, xaro
ncropnuecxnre cnrn, cnpsann c rasn enoxa, ca sacnnerencrnynann n ernnercxn,
xanecxn n xercxn nncmenn nsrounnnn.
157
Bx. rxnara nynnxann n nocouennre no-rope, en. 56, nscnenann na X. Toopona n
Hn. Bacon, n npen ncnuxo rexnnre enexxn nn nropara xnnra, Hoeora+euuama enoxa e
B.eapu: Kpam ua ceo+o uecmo xu.oo.emue npeou uoeama epa, Co]n, 1993: sa
Heonnrnara penonmnn (c. 15-41), Heonnrnsannra na Fanxancxn nonyocrpon (c. 42-63) n
Hepnonsann n aconmrna xpononorn na nonoxamennara enoxa na Fanxancxn
nonyocrpon (c. 64-93), nncana cc cecrnnero na rnannn cnennanncr no aconmrnara
xpononorn y nac -p nop Foxnen. Cnope X. Toopona arnponxara na nonoxamennara
enoxa n namara crpana mexy 6400 n 4800 ronna np. n.e. e ycranonena n r cunra, ue
(c. 91).
158
Der grosse Ploetz: Die Daten-Enziklopdie der Weltgeschichte. Daten, Fakten, Zusam-
menhnge. Begrndet von Dr. Carl Ploetz, 32., neubearbeitete Auflage. Bearbeitet von 80
Fachwissenschaftkern, Freiburf i. B.: Herder, 1998, 2047 crpannnn.
159
Tona ca rnanno crarnnre or nemcxo- n anrnoesnunara Wikipedia sa omara n
crapoernnercxara xpononorn, nanp. http://de.wikipedia.org/wiki/chronologie
http://www.phouka.com/pharaoh/egypt/history/KLManetho.html
http://de.wikipedia.org/wiki/gyptische_Chronologie Bx. cmo n nnrepner
http://www.uni-koeln.de/phil-fak/ifa/zpe/downloads/1999/127pdf/127093.pdf
160
Or rosn orpomen xomnnexc nynnxannn me orenexa camo nenocpecrneno cnpsannre
cc crapara ncropn na namnre semn nscnenann na npo]. K. Mennep-Heensnx (nx. en.
26) n nynnxannnre nn npsxa c pasropnara ce or 1980-re ronnn ncxycn ornocno Tpo,
npxy xonro me ce cnpem manxo no-nararx n nsnoxennero. Bo ce ornac o ncxycnra no
nrara n xcara xpononorn, xaxro n ornocno npnnaranero na meroa
14
C or 1960-re o
1980-re ronnn, camo nsponanero na rnannnre nynnxannn n saeno ecerxn crpannnn n
naxnpn pamxnre na rona nscnenane ocnonnnre nsnon nx. n nocouennre n npenmnara
enexxa crarnn nn Wikipedia, xaxro n n crarnnre, nocnerenn na orennnre anropn cmo
ram.
161
Hoc. cu. (nx. en. 158), c. 120.
162
3a npnn nr resn napanenn ce nocounar nn npsxa c nnouxnre c neonnrna nncme-
nocr, orxpnrn or pymncxn apxeonor Hnxonae Bnaca (N. Vlassa), xoro c nopenna ny-
nnxannn or 1960-re ronnn nararx comana sa ocrorencrnara, onenn o orxpnnane-
ro na nnouxn c nncmenn snann or nensnecrna nncmenocr n Tprpn re ca namepenn
no cno or neonnrna xynrypa n ca rnpe cxonn na noonn naxoxn or Meconoramn.
A rona ocrorencrno non no-cxopo o saxnmuennero, ue re ne ca c anroxronen npons-
xo, a ca onecenn or Mana Asn, xero cxonnre apxeonornuecxn marepnann ce
II
238
arnpar n xpa na rperoro n nauanoro na nroporo xnnonerne xaxnro n cnyuar n npn
naxoxnre or Bapnencxn nexponon. B nocnenanara ncxycn, pasrpnana ce n npon-
xenne na ecernnern n oxnamama crornnn nynnxannn, nnar npnnneuenn n pesynra-
rnre or nscnenannra c
14
C, xonro arecrnpar sa neonnrnara xynrypa ornauano arnponxa
n IV-V xnnonerne, nnocnecrnne r e nsrernena ome noneue nasa, uax o mecroro
xnnonerne np. Xp. Orxpnnanero na noonn nnouxn n n Fnrapn, xaro resn or Kapa-
nono n Ipaemnnna, nna nsrnxynano n nonsa na anroxronnn nm xapaxrep, maxap n re c
nnmo a ne cnnerencrnynar sa pasnpocrpanenne na nncmenna xynrypa ram n ca nsonnpann
or corneren xynrypen noem, xaxnro n rpnano a ce ouaxna cne orxpnnanero nm.
pyra xapaxrepna ocoenocr na orxpnrnre n Pymnn, Cpn n Fnrapn nnouxn c
nncmenn snann e ronmoro pasnoopasne na rpa]emnre xonro npn rona nmar nsnecrnn
npsxn ne camo c xanecxara, a n c ernnercxara n xercxara nncmenocr. Mnoro or
nsxasnannra n ncxycnra, nxnmunrenno crarnnre na Bnaca, ce cpxar n nspanara
nnnorpa]n no rosn nnpoc n nnrepner, xero ce nynnxyna cmo n nnnnr cnncx na
nynnxannnre na H. Bnaca http://arheologie.ulbsibiu.ro/publicatii/ats/ats2/act2-4.htm n
http://arheologie.ulbsibiu.ro/publicatii/carti/orastiebroos/literaturverzeichnis.htm .
163
Bx. n nnrepner nnrepnmro c npo]. Hnxapyc or 2004 ronna sa neronnre pasxonxn
http://yambolnews.net/archive/2004mart10/tygno.htm
164
Troja und Ilion. Ergebnisse der Ausgrabungen in den vorhistorischen und historischen
Schichten von Ilion 1870-1894 von Wilhelm Drpfeld unter Mitwirkung von A. Brckner,
H. von Fritze, A. Gtze, H. Schmidt, W. Wilberg, H. Winnefeld, Athen: Beck und Barth,
1902, I, c. 7 n 32. Bcnuxn nynnxannn na Bnnman n topn]en ca ocrnnn n nnen rexcr
n nnrepner na cara http://www.ub.uni-heidelberg.de/helios/ .
165
Hax ram, c. 26-31. Hcxam a opna ocoeno nnnmanne npen ncnuxo na nrapcxnre
apxeonosn, xonro nsnpnemar es ncxaxnn yronopxn uncnara or rasn rannna, nnpexn ue
re ncnuxn ce npnpyxanar or ymnre nanpno (vielleicht) nnn npnnnsnrenno (ungefhr), xaro
topn]en naxpa nspnuno orensna, ue nocouennre or nero ronnn morar a ce
orxnonnar or ncrnncxara arnponxa cc crornnn n opn xnnn ronnn (nicht nur um
Jahrhunderte, sondern selbst um Jahrtausende).
166
Manfred Korfmann / Bernd Kromer, Demircihyk, Be3ik-tepe, Troia eine Zwi-
schenbilanz zur Chronologie dreier Orte in Westanatolien, n: Studia Troica, 3, Mainz:
Philipp von Zabern, 1993, c. 138.
167
Tona ca nynnxannnre na: Carl W. Blegen, Troy and the Trojans. London, 1963. c. 174;
JAMES MELLAART, Prehistory of Anatolia and its Relations with the Balkans, n: Studia
Balcanica, 5/1971, rannna; Colin Renfrew, The Emergence of Civilisation. The Cyclades and
the Aegean in the Third Millennium B. C. London,1972; Sinclair Hood, Troy II and the
Balkans, n: Actes du VIII
e
congrs international des sciences prhistoriques et prot-
historiques. II Rapports et corapports. Beograd, 1971, Beograd, 1973. c. 295, 297; Hermann
Mller-Karpe, Handbuch der Vorgeschichte. III Kupferzei,. Mnchen, 1974, c. 776; Donald F.
Easton, Towards a Chronology for the Anatolian Early Bronze Age, Anatolian Studies,
26/1976, c. 165; Kurt Bittel, Die Hethiter. Die Kunst Anatoliens vom Ende des 3. bis zum
Anfang des 1. Jahrtausends vor Christu, Mnchen, 1976, c. 48, 306; Peter Z. Spanos, Zur
absoluten Chronologie der zweiten Siedlung in Troja, Zeitschrift fr Assyriologie und
Vorderasiatische Archologie 67/1977, c. 86; Ren Treuil, Le Nolithique et le Bronze Ancien
Egens. Les problmes strati graphiques et chronologiques, les techniques, les hommes, Paris,
1983, c. 111; Jak Yakar, The Later Prehistory of Anatolia. The Late Chalcolithic and Early
Bronze Age, n: British Archaeological Report, International Series 268. Oxford, 1985, c. 119;
Hans-Gnther Buchholz, gische Bronzezeit. Darmstadt, 1987, c. 15; Turan Efe,
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
239
Demircihyk Die Ergebnisse der Ausgrabungen 1975-1978. Bd. III. Die Keramik 2.
C Die frhbronzezeitliche Keramik der jngeren Phasen (ab Phase H), Mainz, 1988, c.
117; Donald F. Easton, Reconstructing Schliemann's Troy, n: William M. Calder Ill
und Justus Cobet, Heinrich Schliemann nach hundert Jahren. Symposium in der
Werner-Reimers-Stiftung Bad Homburg 1989. 431-447, Frankfurt am Main, 1990, c.
440-443, nn. 13; Machteld J. Mellink, Anatolian Chronology, n: Robert W. Ehrich,
Chronologies in Old World Archaeology, II, 173, Chicago/London, 1992. Hpn crynnre na
xap, E]e n Hcrn ca cnmanann n pesynrarnre or nscnenannra c
14
C a rona noxasna
ome nenax xonxo cyexrnnno morar a ce rnxynar oexrnnnnre annn, nonyuenn npn
nscnenannra c rosn mero: or cmnre annn Kop]man nsnnnua ena arnponxa sa
nauanoro na npnn xnaryc, r.e. nepnoa cne paspymananero na Tpo I/II, c 400 ronnn
no-panna or arnponxara na resn rpnma nscneonarenn. H ce oocnonana cc cmnre
pesynrarn!
168
Hoc. cu. (nx. npe. en.), II, c. 535-548: H. Winnefeld, Grber und Grabhgel.
169
Hax ram, c. 535 n cn. c nsopaxenne na npnara ypna.
170
Kparx nperne na rnannnre nynnxannn nn npsxa c ncxycnra nx. npn Chr.
Ulf (Hrsg.): Der neue Streit um Troia eine Bilanz, C.H.Beck, Mnchen, 2003 n n
cornernara crarn na nemcxara Wikipedia http://de.wikipedia.org/wiki/Troja-Debatte
Cranonnmero na Kop]man e orpaseno npen ncnuxo n neronnre nynnxannn sa
pesynrarnre my or pasxonxnre, nomecrenn n Studia Troica, I-XV, Mainz: Philipp von
Zabern, 1991-2005 n crarnra my n xaranora sa nsnoxara Troia Traum und
Wirklichkeit. Begleitband zur Ausstellung Troia Traum und Wirklichkeit, 17. Mrz
bis 17. Juni 2001, Stuttgart, Forum des Landesmuseum Baden-Wrtenberg [...] Stutt-
gart: Wais & Partner, 2001: Manfren Korfmann, Troia Traum und Wirklichkeit.
Einfhrung in das Thema, c. 4-23. Bx. cmo neronoro nsnoxenne npe npecara n
cara na Hncrnryra sa crapa ncropn npn ynnnepcnrera n Tmnnren sa nnrepner
http://www.uni-tuebingen.de/troia/deu/kontroverse.html Cranonnmero na neronnre
ononenrn e nsnoxeno n oomen nn or Frank Kolb na cmn car n nnrepner
Darstellung der Troja-Kontroverse auf der Homepage des Instituts fr Alte Geschichte an
der Universitt Tbingen Perspektive von Frank Kolb: 2001-2003 http://www.uni-
tuebingen.de/alte-geschichte/personen/kolb/kolb_troia2.pdf , a nopono n crynra my
Ein neuer Troia-Mythos? Traum und Wirklichkeit auf dem Grabungshgel von Hisarlik, n:
H.J. Behr/G. Biegel/H. Castritius (Hrsgg.), Troia. Ein Mythos in Geschichte und Rezeption.
Tagungsband zum Symposion im Braunschweigischen Landesmuseum am 8. und 9. Juni
2001 im Rahmen der Ausstellung Troia Traum und Wirklichkeit, Braunschweig,
c.2002, 8-40, xaxro n n nocouenn no-rope copnnx na Chr. Ulf.
171
Tosn nnrar nsrnexa ne e aen or Momsen nnxe n nncmena ]opma, a ce npeana n
ycrnn enexxn na neronn yuennnn. oxonxoro mn e nsnecrno ro ce nnrnpa cc corner-
nara nnnorpa]n sa nocneen nr or up. Kon n nocouenara manxo no-rope nerona
cryn, Ein neuer Troia-Mythos..., c. 331 en. 1.
172
Hoponocrn nx. n marepnannre or ncxycnnre en. 170.
173
Onnrnre a ce noxannsnpar c Tpo nxon xepamnunn nponsneenn ns ocnona na
xnmnuecxn ananns na nsnonsnanara rnnna (rona ca cycrannnnre B-Troy n D-Troy nx. H.
Mommsen/D. Hertel/P. Mountjoy, Neutron Aktivation Analysis of the Potery from Troy in the
Berlin Schliemann Collection, n: Archologischer Anzeiger, 2001, c. 169 cn.) ne morar a ce
cunrar sa pemanamn, r xaro eonncxa rnnna cc cmn ccran nma na mnoro mecra n
nenn erecxn paon.
II
240
174
T xaro sa nayxara camo o npen ecernna ronnn xa mepoannn enncrneno ns-
cnenannra na cxponnmero or nynnxannnre na Bnnman n topn]en (nx. en. 164), a
camoro cxponnme or nauanoro na nonara o 1996 ronna eme neocrnno opn sa
cnennanncrnre, noneue or enn nex nnncnaxa nscnenann, ocnonanamn ce na nenocpe-
crnenn nanmenn n cpannenn. Ho resn npnunnn n npnnre nsnesnn nanocnex ny-
nnxannn sa cxponnmero npanr camo oomenn na ororana nsnecrnnre annn sa nero,
saeno c nperne na nsnsnara npes nocnennre cro ronnn nayuna nnreparypa, sacrama
camoro cxponnme nnn orxpnrnre npes rosn nepno noneue nnn no-manxo nnsxn neronn
napanenn. Tona ca sacera camo xaranorr sa mocxoncxara nsnoxa, ocrnen sa enpone-
cxara n amepnxancxara nynnxa or nsaennre n Honon n Byrrapr neronn anrnncxn n
nemcxn npenon: The gold of Troy, London: Thames and Hudson, 1996 n Der Schatz aus Troja,
Stuttgart: Belser, 1996, c omnpnn n nsuepnarennn enexxn sa ncexn excnonar or Bnanmnp
H. Toncrnxon, xaxro n nsnsnara cncem neoranna n Typnn ronma monorpa]n na
rypcxn nscneonaren Itoxcen Casx Gksel Sazc, The treasures of Troia, [Istanbul]:
Aygaz, 2007; nx. cmo xparxoro pesmme na anropa: Der Schatzfundhorizont in Troia seine
Einordnung innerhalb des Forschungsplatzes und der bronzezeitlichen Welt n:
Archaeologisches Nachrichtenblatt, hrsg. fr das Prsidium der Deutschen Verbnde fr
Altertumsforschung, 11/2006, 3, c. 245-251, Berlin: Akademie-Verlag, 2006. Or na-nonnre
nynnxannn rpna a ce orenexar: Gksel Sazc / Manfred Korfmann, Metallfunde des 3.
Jahrtausends v. u. Z. aus Troia. Eine Studie in Verbindung mit den Ergebnissen der
neuen Ausgrabungen, Anatolian Metal I, Bochum, 2000, c. 93-100 n W. Kuckenburg, Doku-
mentation zur Rekonstruktion des Groen Diadems aus dem Schatz A von Troia, n: Studia Troica
2/1992, c. 201-218. Axo n nscneonarennre nanocnex a ca ennoymnn, ue
Cxponnmero na Hpnam ne e nno npenasnaueno sa nxo xopononana ocoa, a e yxpa-
cnano ]nrypn na oxecrna n nxoe or na-ronemnre cnernnnma na pennocrra, nnpocr sa
nponsxoa na na-naxnnre my uacrn, nere naemn n orpnnnn, ocrana orxpnr. Maxap n a
ce rpcr npsxn mexy rx n namernnnn na xercxoro snarapcrno, ocera nnxo or rypcxnre
n repmancxnre apxeonosn, unro xomnerenrnocr n rasn onacr ne nonexn n na na-manxo
cmnenne, ne e saensan npnemcrnenara npsxa na resn namernnnn cc cxponnmara,
orxpnrn nn Bapnencxn nexponon, manxo no-pannn no n pamxnre na ne noneue or eno
noxonenne nponsneenn na cmoro snarapcxo arenne, or xoero nsnnsar n cxponnmara or
nexponona n Anaxa Xtomx.
175
Maureen Basedow, Der sptbronzezeitliche Friedhof am Be3iktepe, n: Troia Traum
und Wirklichkeit. Begleitband zur Ausstellung (nx. en. 170), c. 415-424.
176
3a Mpamopnara xponnxa or Hapoc nx. Hubert Cancik, Der Troianische Krieg. Seine
Bedeutung fr das Geschichtsbild der Griechen und Rmer, nax ram, c. 174 n cn.
177
Bx. no-rope en. 170. Hesanncnmo or rona, ue cnopr noxasna neccrorennocrra na
ncnuxn rnpenn na Kop]man sa ronmoro snauenne n ncropnra na manxn xacren,
xoro ro pasxonana, xaro naxen nonnrnuecxn, cronancxn n xynrypen nenrp, ouy+eu-
mupauu c uuuoxuume pesyumamu om pasuonuume, uo npeyeeuuueuu o esupauocm c
mxuama uumepnpemauu, maconnre menn me nanoxar cc ncnuxn cpecrna neronnre
rnpenn. Taxa ornono moxem a ce ynepnm n rxnara nenenacouenocr, no n n ycnyra na
unn nnrepecn ecrnar. Hancrnna, pesynrarnre or apxeonornuecxnre nscnenann n
ocnonnnre oxnan n cranonnma na cnmnosnymnre ca nynnxynann n ca na pasnonoxenne
na nnrepecynamnre ce, no onmnncrnoro or unrarennre ce saononnar c marepnannre,
xonro nm npecranr maconnre menn n cso1ne1no opao1en n non1en nn.
178
Raoul Schrott, Homers Heimat. Der Kampf um Troia und seine reale Hintergrnde,
Mnchen: Hanser, 2008. Bx. n crarnra na cmn anrop, npeanama naxparxo
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
241
neronara resa http://www.faz.net/s/Rub4521147CD87A4D9390DA8578416FA2EC/Doc~
E1921659A77D44B2AB44EB3B6F7BBE1F5~ATpl~Ecommon~Scontent.html Cpn. cmo n
(nonoxnrennara!) penensn sa xnnrara, or npo]. Fapapa Hanex, ena or na-
nsrxnarnre repmancxn cnennanncrxn no nnpocnre sa Omnp, cmo n nnrepner
http://www.faz.net/s/RubCF3AEB154CE64960822FA5429A182360/Doc~EA6FBE6F9ED3444C5A6D39A
BCE2124422~ATpl~Ecommon~Scontent.html.
179
Bx. npen ncnuxo: Heonn Anexcanponnu Innnn, Bsir opeeueueeo uace.euu mea
Ba.raucroeo no.vocmpoea, Mocxna, 1967; cm., peeueua ouo+acmura Bocmo:uix
Ba.rau (qparo-xemmo-.veucrue u qparo-+a.oasucrue usoe.occi), oxr. nc., Mocxna,
1973; cm., Muq o noeouure u +uqo.oeu Ano..oua (ua +amepua.e I-III eo+epoecrux
eu+uoe), n: C.aeucroe u oa.raucroe sirosuauue. Aumu:ua oa.rauucmura u
cpaeuume.iua epa++amura. Mocxna, 1977; cm., K eos+oruocmu peroucmpvruu
qparucroeo sira ua +amepua.e epero-pu+crux uaonuce *('1pe) Hcpkou resp.
Hcpkei/i, nn: Bonpoct penne ncropnn, 1978, 5; cm., Io+ep Kqtcioi, n: Anrnuna
anxanncrnxa, 3. Mocxna, 1978; cm., Pumva.iuo-+uqo.oeu:ecru c+ic. oecmo necuu
Ooucceu, n: Balcanica. Hnnrnncrnuecxne nccneonann, Mocxna, 1979; cm., peeueua
ouo+acmura Bocmo:uix Ba.rau, Co]n, 1981; cm., duueeoqu.o.oeu:ecru aua.us X
necuu Ooucceu u ueromopie npuuuni eo+epoecro noomuru, n: Aumu:ua rv.imvpa u
coepe+euua uavra. Mocxna, 1985; cm., Hpoo.e+a c.aeuusauu rapnamo-oa.raucroeo
npocmpaucmea e ceeme ce+aumu:ecroeo aua.usa e.aeo.oe ooumauu v Hporonu
Kecapucroeo, nn: Bonpoct penne ncropnn, 1988, 2; cm., 3ua:euue oauuix
qparo.oeuu e ro+n.erc npoo.e+ uuooeeponeucmuru, n: Anrnuna anxanncrnxa, 6. Tesnct
oxnaon. Mocxna, 1988; cm., dveui e Tpoe (Onim .uueeoqu.o.oeu:ecroeo aua.usa),
nn: Bonpoct stxosnann, 1990, 1; cm., Tpoucra eoua u Axxuea xemmcrux
r.uuonucuix mercmoe, n: Bonpoct penne ncropnn, 1991, 3; cm., Eouucmeo cmrema
H.uaoi Io+epa u Hceeoo-H.uaoi e ceeme xemmcro u epe:ecro nuci+euuix
mpaouu, n: Hsnecrn orenenn nnreparypt n stxa AH CCCP. 1991, r. 50, 3; cm.,
Hace.euue eo+epoecro Tpou. Hcmopuro-qu.o.oeu:ecrue ucc.eooeauu no omuo.oeuu
peeue Auamo.uu, Mocxna, 1993; cm. n B. H. Htmypcxn, Ompareuu uuooeepone-
crux .aouoee.puix e opeeue+areooucro+, nn: Bonpoct stxosnann, 1991, 2; cm.,
Io+ep u ucmopu Bocmo:uoeo Cpeouse+uo+opi, Mocxna: Bocrouna nnreparypa PAH,
1996 enexrp. rexcr http://kladina.narod.ru/gindin/gindin.htm; L. A. Gindin, Troja, Thrakien
und die Vlker Altkleinasiens. Versuch einer historisch-philologischen Untersuchung, Innsbruck,
1999. Tpna a ce orenexn, ue xaxro nsnesnnre cne 1990 ronna nscnenann na Innnn,
raxa n no-pannnre, nxnmunrenno nsaenara my n Fnrapn or FAH npes 1981 ronna
xnnra, ne ce nsnmar no nnnmanne or nrapcxnre, no n or noneuero pycxn nscneonarenn
180
B. A. uynnon, Ioeopu.u .u :epuxoei no-pvccru? Hnrepnerno nsanne or
31 nyapn 2007 n cm., Araoe+u:ecru nvmi e uurvoa, enexrponen rexcr
http//chudinov.ru/akademicheskiy-put-v-nikuda/13/ Km xpa na rasn uacr me ce cnpem
nopono na nropara crarn, samoro r noxasna na-rouno cmnocrra na
nnpoca, no n nponemnre, nsnnxnann c nero cpe pycxara axaemnuna nayxa.
Cpn. n crarnnre na cmn anrop C.aeucrue uaonucu, npuuu+ae+ie sa eomcrue
http://www.trinitas.ru/rus/doc/0211/005a/02111075.htm n Pvui Oouua u ux c.aeu-
croe +ecmo :erauru http://www.trinitas.ru/rus/doc/0211/005a/02111078.htm .
181
Cpn. no-rope en. 179.
182
Bx. no-rope, en. 84. Cnomenarnre ram cunnenn no pycxa ncropn ce npnemar or
2002 ronna xaro o]nnnanna ncropn na Pycn n pycxn napo n no rx ce nonarar
IOTH H IETH II
242
npnemnnre nsnnrn nn nncmnre yunnnma no ncropn n nnara crpana. 3a anropa nx. cmo
o]nnnannn car na Hncrnryra no apxeonorn npn Pycxara Axaemn na nayxnre:
http://www.archaeolog.ru/htm, xaxro n nynnxynann ram neron nexponor:
http://www.slavya.ru/trad/history/genezis/sed_necrolog.htm . Hnnnr rexcr na xnnrara my
C.aeue e pauue+ cpeoueeeroeie, Mocxna, 1995, ce npenara n enexrponen sannc cmo n
nnrepner http://lib.crimea.ua/avt.lan/student/book5/oglavl.html .
183
ymnre ueprn n pesxn, norpemno pasnpann or ]nnonosnre xaro ra]ronorn nnn n
na-op cnyua xaro cnnonnmn sa nnneapna nncmenocr, n ecrnnrennocr osnauanar, ue
nnpocnnre nncmena, noono na ncxa pyra nncmenocr, ca , r.e. nncann, n -
npxy xamnn n pyrn rnpn npemern.
184
3acera nocnenoro n na-nono nornpxenne sa neuernnnocrra na rosn naxen nncmen
namernnx or pennocrra uerem n po or 29 anpnn 2008 ronna na repmancxoro cnncanne
Der Spiegel, noxasano mnoroxparno cnora nsxnmunrenna xomnerenrnocr no ncnuxn
nayunn n nonnrnuecxn nnpocn, sacramn namara crpana or Cpepnara Fnnn
na Byn]nna o Mnra sa Farax nx. cornernara crarn n nnrepner
http://www.spiegel.de/spiegelspecialgeschichte/0,1518,5 . 3a uecrcxn ncxoc n onnrnre sa
pasunrane na neronn rexcr (nxnmunrenno or nrapcxn naneonnnrnncr Bn. Ieoprnen or
1976 ronna) cmecrnyna orpomna nnreparypa nn ncnuxn cnpanounnnn, n rona uncno n nn
Wikipedia nx. nanp. nnnxonere npn anrnoesnunara crarn na Wikipedia n nnrepner
http//en.wikipedia.org/wiki/Phaistos_Disc.html
185
Iennan Cranncnanonnu Ipnnennu, Hpac.aeucra nuci+euuocmi. Pesv.imami
oeuuqpoeru, rom I, Mocxna: Hsarentcrno Omecrnenna nontsa, 1993, rom II, Mocxna:
Hsarentcrno Heronnct, 1999 (=3nnnxnonen Pyccxo Mtcnn, I-II). enexrponno
nsanne http://libereya.ru/biblus/grinev/grinvich.htm .
186
B.H. Ipnxoncxn, Bi.a .u v c.aeu nuci+euuocmi oo Kupu..a u Meqoou
http://kladina.narod.ru/gribovskiy/gribovskiy.htm .
187
B. A. uynnon rnpn, ue cam nn crnrnan npen Ipnnennu o ]opmynnpanero na ne-
ronnre npnnnnnn na rona rnpenne npornnopeuar oaue nnnorpa]cxnre annn sa
cocrnennre my nscnenann. Bx. omnpnnre xpnrnuecxn enexxn na nocnenn sa
nayunara enocr na Ipnnennu: B. A. uynnon, Taui noc.eooeame.i H.H. Opeuruua.
Peeusu ua paoomi I.C. Ipuueeu:a, nynnxynana camo n nnrepner (13 Mapr 2007)
http://chudinov.ru/taynyiy-posledovatel-pp-oreshkina .
188
3a rona orxpnrne na Bocroxon n sa nponsnsnara ncnecrnne na nero ncxycn nx.
crynra na Barpocnan rnu (1838-1923), Wie lautete bei den alten Bulgaren? n: Archiv fr
Slavische Philologie, III, Berlin, 1879, c. 312-357. Bnpexn noxpenenoro c mnoro
oxasarencrna nscnenane na rnu, c xoero ro noxasna, ue nsronapnero na rosn nncmen
snax xaxro n na snaxa nnxora ne e nno n ne moxe a e nno noconara n]ronra
on, n cnanncrnxara ocrana n o cera napaoxcannoro ocnenne na Bocroxon. A ome
npen nex n nononnna nro npen rnu Paxoncxn noxasna, ue nere noconxn, n
, npeanar enn n cm snyx, raxa napeuenara rmna rnacna, nsronapn oaue no
pasnnuen naunn nocono n rpneno.
189
Hpacnanncxa nnctmennocrt I (nx. en. 185), uacrt 2. 3aonro o Knpnnna n Me]on,
c. 18-56.
190
Bx. en. 180.
191
Bx. npen ncnuxo nynnxannra na -p Foxnap Heuen, Aeticus Philosophus Cosmo-
graphus I-II, n cn. unnoco]cxa mncn, 1979, 2, c. 72-85, n 4, c. 54-65, npensaena cc
cxpamenn n: Iomu u eemu. Hsc.eoeauu (nx. en. 1), c. 197-218 c nn. na
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
243
nscnenannra. Cpn. cmo monre enexxn nax ram, c. 55-62 n 88-89. Crynra na -p F.
Heuen nopon enn nnarnar, xnnrara na nsnecrnn maxeoncxn acrponom n nncaren
Mnnom Hnnpo, 3aoopaeeuuom Kao+o, Oxpn: Macedonia Prima, 2007, n xoro anropr cn
npncnona orxpnrnero na F. Heuen n sa cnoero orxpnrne nna npenoxen sa unen na
MAHV (Maxeoncxa axaemn na nayxnre n ymernocrra). uanmn]nxannra nna
oaue pasxpnra n n maxeoncxara npeca cxananr ce nsnac cc cornernn noponocrn.
192
B. Rabani de inventione linguarum [=literarum] n: B. Rabani Mauri Fuldensis abatis et
moguntini archiepiscopi opera omnia. Variis praeteria monumentis (Patrologi latin
tomus 112, Paris 1852, Repr. Turnholti/Belgium: Tipographi Brepolis Editores Pontificii
1989, col. 1579-1580).
193
Bx. cornernnre cneenn n rperara cryn or nacromn copnnx, nocnerena na
nscnenanero na nncmennre ncropnuecxn nsnopn.
194
Cpn. nsaenn n uecr na XVIII Mexynapoen xonrpec na nnsanronosnre nyromen
copnnx na nncmennre nsnopn sa cnannnre, Ceoo opeeueuux nuci+euuix useecmu o
c.aeuax, rom I (I-VI nn.), cocrannrenn H. A. Innnn, C. A. Hnanon, I. I. Hnranpnn, Mocxna,
1991 n rom II (VII-IX nn.), cocrannrenn C. A. Hnanon, I. I. Hnranpnn n B. K. Ponnn,
Mocxna, 1995. Tam nasnannero cnannn, c xoero ororana n pycxara
ncropnorpa]n ce npenexar pasnnunn ernonnmn, cunrann or pycxnre ncropnnn sa
cnnonnmn na rona nonrne, neue ce npeanar c rexnnre ncrnncxn nmena, xaxro ca nocouenn
n nsnopnre.
195
Max Vasmer, Die Slaven in Griechenland, Berlin, 1941 (Abhandlungen der Preuischen
Akademie der Wissenschaften, Phil.-hist. Klasse Nr. 12 Penpnnr Leipzig: Zentralantiquariat
der Deutschen demokratischen Republik, 1970,
2
1977 =Subsidia byzantina. Lucis ope
iterata IV). Cpn. cmo: Maxc uacmep, Jmu+o.oeu:ecru c.oeapi pvccroeo sira e
:emipex mo+ax. Hepeno c nemenxoro n ononnenn unena xoppecnonenra AH CCCP
O. H. Tpyauena, nsanne nropoe crepeornnnoe, Mocxna: Hporpec, 1987
opnrnnannoro nsanne e no sarnannero Russisches etymologisches Wrterbuch von
Max Vasmer, Heidelberg, 1950-1958. uacmep nnxe ne orensna n cnoero
nscnenane, ue no-ronmara uacr or cnope nero cnanncxnre rononnmn ce cpemar
camo n nrapcxn esnx n n nnxo pyr cnanncxn esnx, a or pyrnre anropn cne
nero, nxnmunrenno nrapcxnre, resn rononnmn ce npnemar sa cnanncxn camo
nopan ronemn anropnrer na nsnecrnn cnanncr. Ho cmoro naxn n sa nscnenanero
na A. M. Cennmuen sa cnanncxnre rononnmn n Anann (A]anacn Marneennu Cennmen,
C.aeucroe uace.euue e A.oauuu, Co]n: Hsanne Maxeoncxoro nayunoro
nncrnryra, 1931, penp.: Co]n: Hayxa n nsxycrno, 1981). B rasn cno xnnra, xaxro n
n nsaenara npen rona, Ho.oe u eeo oo.eapcroe uace.euue. Hcmopu:ecrue,
omuoepaqu:ecrue u oua.ermo.oeu:ecrue o:epru ceeepo-sanaouo Mareoouuu, Co]n:
Hsanne Maxeoncxoro nayunoro nncrnryra, 1929, penp.: Co]n: Hayxa n nsxycrno,
1981, Cennmuen sacrnna cranonnmero, ue npn rona cnanncxo nacenenne ce xacae
nspnuno n nsxnmunrenno sa nrapn.
196
Honeue nnn no-manxo rouno resn rononnmn ca rpancxpnnpann n ccranenara npes
cpeara na XIX nex or Ancrpncxara axaemn na nayxnre Ieorpa]cxa xapra na Ipnn,
xaxro n n pyrn no-crapn nennnn xaprn na Ipnn. B npensaenara or Ienepannn ma
na nrapcxara nocxa n xpa na XIX nex ancrpncxa xapra na uacr or Fanxancxn
nonyocrpon, oxnamama nxon or neronnre mrosanann repnropnn, ncnuxn rononnmn
ca npeaenn rouno n nanncann na xnpnnnna, no rasn xapra npecrannna nsnnpeno
ronma pxocr n or ne nma sanasenn mnoro manxo exsemnnpn, nxnmunrenno enn
opnrnnanen orneuarx n mo nnuen apxnn. oxonxoro moxe a ce cn or npnnoxenara
IOTH H IETH II
244
xm nscnenanero na uacmep nnnorpa]n, nocnennr ne e nonsnan rasn xapra, a camo
crarncrnuecxnre annn or rpnxn o]nnnannn nsann. Mannnrync, Studien... (nx. no-
cnenamara enexxa) orensna, ue por na nspannre or uacmep rononnmn nma
nnxaxno ornomenne xm peannocrra: sa Henononec ro ana 429 nmena, oxaro
Mannnrync orxpnna cmn po camo n enn mnxpopaon, oxnamam oxono 5 % or
repnropnra na rosn nonyocrpon. Ena cpannnrenno nona nynnxann na xonancxn
rypxonor Maxnen Knn (Machiel Kiel, Ost-Lokris in trkischer und neugriechischer Zeit, 1460-
1981, Persistenz und Zsuren in der Siedlungsentwicklung und demographischen
Geschichte Mittel-Griechenlands auf Grund osmanisch-trkischer und neugriechischer
administrativer Quellen, Passau: Passavia-Universitts-Verlag, 1994) noxasna, ue n
pxannn apxnn na Typnn ce cxpannar ncnuxn perncrpn na nacenennero n Ipnn or
nauanoro na XV o nauanoro na XIX nex, xero nma annn n sa mnoroponnre
mexpn nnmn n neue necmecrnynamn nrapcxn cennma n Ipnn, nanycnarn npes
XV n XVI nex, or xonro annn neue nxa mornn rouno a ce pasrpannuar nrapcxnre
or mnrnunnre cnanncxn cennma, sa xonro nnncnar pyrn annn, ue n mnnanoro ca
nnn nacenenn cc cnannn, no cmo n c anannn. H resn annn ca n ccronne a
nsmenr mnoro norpemnn nonrn ornocno emorpa]cxara crpyxrypa na Cpenonexonna
Ipnn, no nec ena nn me ce namepr nxon omecrnenn xprone, sannrepecynann or
ycranonnanero na ncrnnara no mnronornsnpanoro cnanncxo namecrnne n Ipnn.
197
Bx. Cepre Hecno, Hs oa.eroeo npou.oeo c.aeu, Menypn, 1967 O npapoouue
c.aeu ua ocuoeauuu usv:euu uaseauuu pacmeuu, c. 25-31:
;
. ,
.
198
Phaedon Malingoudis, Frhe slawische Elemente im Namensgut Griechenlands, n:
Die Vlker Sdosteuropas im 6. bis 8. Jahrhundert, hrsg. von Bernhard Hnsel,
Mnchen: Selbstverlag der Sdosteuropa-Gesellschaft und des Seminars fr Ur- und
Frhgeschichte der Freien Universitt Berlin, 1987, c. 53-68 (=Sdosteuropa Jahrbuch
im Namen der Sdosteuropa-Gesellschaft, hrsg. von Walter Althammer, 17 Band). Cpn.
cmo n pyrnre nscnenann na anropa: Studien zu den slavischen Ortsnamen
Griechenlands, 1. Slavische Flurnamen aus der messenischen Mani, Wiesbaden: Steiner,
1981 (=Akademie der Wissenschaften und Literatur Mainz, Abhandlungen der Geistes-
und Sozialwissenschaftlichen Klasse 1981, 3); Toponymy and History. Observations
concerning the Slavonic Toponymy of the Peloponese, n: Cyrillomethodianum VII/1983,
c. 99-111; 3a +amepua.uama rv.mvpa ua pauuoc.aeucrume n.e+eua e Ipu, n:
Hcropnuecxn nperne 41/1985, 9/10, c. 64-71; Slboi sth mesaionik `Ellda,
Qessalonkh: Ekdseij Bniaj, 1991 n `Ellenismj ka slabikj ksmoj, Qes-
salonkh: Ekdseij Bniaj, 2006.
199
B nayunara nnreparypa ocera nnxo ne e nocrannn rosn nnpoc r cno xaxro Ma-
nnnrync n crynra cn or 1981 r. (nx. npe. enexxa), c. 174-181:
- (hat kein Verhltnis) ,
. 429 ,
. ,
, ,
. [
] , :
, ?
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
245
200
Or apxeonornuecxnre nscnenann ce ycranonna, ue npn r. nap. cnanncxn na-
mecrnennnn n Henononec n Cpena Ipnn n ecrnnrennocr ce xacae o pasnoponn
ernocn, a mexy cmprnnre ocranxn or nanaarennre ocera ne ca orxpnrn ercxn n xencxn
cxenern c rona ce nornpxanar ncropnuecxnre nsnopn, n xonro ce ronopn camo sa
rpanrencxn nanaenn, no ne n sa cnanncxo sacennane n Henononec n Cpena
Ipnn. Hperne na pesynrarnre or resn nscnenann nx. n oomanamn rpy na Michael
W. Weithmann, Die slavische Bevlkerung aus der Griechischen Halbinsel. Ein Beitrag zur
historischen Ethnographie Sdosteuropas, Mnchen: Dr. Dr. Rudolf Trofenik, 1978 (=Beitrge
zur Kenntnis Sdosteuropas und des Nahen Ostens begrndet von Rudolf Trofenik, Bd. XXXI ).
201
Franz Miklosich, Vergleichende Grammatik der slavischen Sprachen, 1. Vergleichende
Lautlehre der slavischen Sprachen, Bd. 1, Osnabrck, 1868,
2
1879,
3
1973; 2. Vergleichende
Lautlehre der slavischen Sprachen, Bd. 2, Osnabrck, 1868
2
1879, Heidelberg: Winder,
3
1926; 3.
Vergleichende Wortbildunslehre der slavischen Sprachen, 1868;
2
1876,
3
1973; 4. Syntax, 1868,
2
1873,
3
1926.
202
Franz Miklosich, Die slavischen Elemente im Rumunischen, n: Denkschriften der Kai-
serlichen Akademie der Wissenschaften. Philosophisch-Historische Classe, 12. Bd., Wien, 1862,
c. 3-54 nx. no-cnennanno c. 4-8, xero Mnxnomnu nopono orensna c
mnoro npnmepn resn ocoenocrn na rpamarnxara: cnenn]nunoro camo sa resn esnnn
opasynane na emoro npeme, nnncara na nn]nnnrnnnara ]opma npn rx, nxn. npn no-
norpnxn, npeananero na ponrennn n arennn naex c enn n cmn ]opmn,
sanocrannnr unen n sanocrannoro npnnararenno. Orensna cmo n uecrara
ynorpea camo npn rx, no ne n npn ocranannre cnanncxn esnnn, na , samnara na n c
p n na p c n, a raxa cmo n nxon ocoenocrn or cnnraxcnca, xaro enonpemennara
ynorpea na nnnara n xparxara ]opma na nnunoro npnrexarenno mecronmenne n nr.
esnx (+eue +e, +eue +u), no cmo raxa n pymncxn, anancxn, a n n nonorpnxn esnx
xoero ouennno ne e pesynrar or rxnoro pasnnrne, a e ocrarx or npnonauannn esnx na
anroxronnoro nacenenne.
203
Hmero na rosn napo nponsnnsa or npeannero, ue ro nponsxoxa or nnyxa na Aam
Xem, a ]opmara xemumu nonyuana n nemcxn esnx rpaxancrnenocr or npenoa na
Buo.uma or Maprnn Hyrep.
204
Witold Hensel, Les Slaves. Ethnogense et topogense prolgomnes, n: Archaeologia
Polona XXVIII/1988, c. 7-22. Cpn. cmo n cxparenn rexcron napnanr n npeno na
maxeoncxn esnx: Bnron Xensen, Oo raoe ce oooeuu c.oeeuume, n: Maxeoncxa
Axaemna na nayxnre n ymernocrnre, Oenenne sa Onmrecrnenn nayxn, Hpnnosn XIV 1-
2, Cxone,1983.
205
Tosn nnpoc eme sacernar no-rope, en. 67 n 82. 3anounanara n nauanoro na
1980-re ronnn n cnercxara nayuna nnreparypa ncxycn manxo no-xcno ce
npenac n na crpannnnre na nsnecrnoro amepnxancxo nayuno cnncanne Journal of
Indo-European Studies, xero nenrpanno mcro saema necrmara crarn na H. M.
txonon. Kaxro nooana na eno orxpnro omecrno, n cmoro cnncanne ce ana
nsmoxnocr a ce nsxaxar n pyrnre yuacrnnnn n ncxycnra, M. Inmyrac (Primary
and Secondary Homeland of the Indo-Europeans: Comments on the Gamkrelidze-Ivanov
Articles), T. B. Iamxpennse n Buecnan Bcenonoonnu Hnanon (The Ancient Near East
and the Indo-European Question: Temporal and Territorial Characteristics of Proto-Indo-
European based on Linguistic and Historico-Cultural Data, The Migrations of Tribes
Speaking Indo-European Dialects from their Original Homeland in the Near East to their
Historical Habitations in Eurasia n The Problem of the Original Homeland of the
IOTH H IETH II
246
Speakers of Indo-European Languages. In Response to I.M. Diakonoff s Article), xaro n
onnnenne ce nynnxyna n cmn po na cnncannero (XIII/1985, 1-2) n crarn na
nsnecrnn cnercxn cnanncr, axa. Oner Hnxonaennu Tpyauon, 1930-2002 (Linguistics
and Ethnogenesis of the Slavs: The Ancient Slavs as Evidenced by Etymology and Onomas-
tics), xoro n cnenamoro ecernnerne me onpeenn nacoxnre (n pesynrarnre!) na
nscnenannra na nocrcnercxara ncropnuecxa nayxa rasn nnnn me cnenar n no-
rope cnomenarnre rpyone na axa. B. B. Ceon (nx. en. 84), npn csananero na
nonara crapa ncropn na Pycn. Bx. cmo nynnxannnre na axa. Tpyauon: Bsiro-
suauue u omuoeeues c.aeu (I-VI) n: Bonpoct stxosnann 1982, 4-5; 1984, 2-3;
1985, 4-5; Jmuoeeues c.aeu u uuooeeponecra npoo.e+a n: 3rnmonorn, 1988-
1990, Mocxna, 1992, c. 12-28; Hpac.aeucroe .ercu:ecroe uac.eoue u opeeuepvccra
.ercura oonuci+euuoeo nepuooa, nax ram, 1991-1993, Mocxna, 1994, c. 3-23 rnannnre
crarnn na axa. Tpyauon ca ocrnnn n n nnrepner. Honara nnnn n nocrcnercxara
ncropnorpa]n n nexcnxorpa]n xynmnnnpa na ccronn ce n Canxrnerepypr npes
ma 2008 ronna Hpnn mexynapoen xonrpec oxnpnnoncxa cnanncxa nncme-
nocr n xpncrnncxa cnanncxa xynrypa mexynaponnr xapaxrep ce nsuepnna c
yuacrnero na rpnma enerarn or Penynnxa Maxeonn, unro nsnecen na anrnncxn
esnx oxna (cnomenarnr no-rope n nscnenanero oxna sa pasunranero nncmennre
snann npxy Kamxa or Posera) nno ocrana nepaspan or ocranannre yuacrnnnn,
xonro ne xomenrnpar nonyuennre or anropnre pesynrarn, npornnopeuamn na ocnon-
nara nnnn na xonrpeca. Enonpemenno c rasn axrnnnocr na nocrcnercxnre ncro-
pnnn n nexcnxorpa]n npornua n nscneonarencxara enocr na cnennanncrnre no
ncropn na pennopycxn esnx, xonro oxonuarenno sauncnnar n cxponnmnnnara na
pycxara cpenonexonna nnreparypa nna nopenna nponsneenn na crapon-
rapcxara nnreparypa or X nex, nanncann na o.eapcru esnx, c o.eapcra ]onernxa n
c o.eapcra rpamarnxa xoro pycxnre nscneonarenn ne morar a pasepar n n pycxn
cn npeno onycxar ]arannn sa pycxara ncropnorpa]n rpemxn; no rosn nnpoc nx.
nropara uacr or moero nscnenane Hap Cu+eouoeum om X eer, Co]n:
Hsarencrno An]arpa], 2008. Honeuero nepycxn nscneonarenn oaue noxpenr resara
na txonon, xoro xaro npnn cnercxn yuen nonyuana rnrnara noueren oxrop na
ynnnepcnrera n unxaro, a K. Pen]pm nsana n noxpena na rasn resa ronm copnnx or
crarnn npxy renernunnre nscnenann, sacramn ncropnra xaxro na namara crpana,
raxa n na Pycn. Mexynpemenno, n nauanoro na 2009 ronna e nycnara or Google n
nnrepner sa nceomo nonsnane n xnnrara na xns Mnxann Oonencxn Hsc.ooeaui u
sa+mru no pvccru+ u c.aeucru+ opeeuocm+, Canxrnerepypr, 1875, ynnmo-
xena or pycxara nensypa ome cne nenoro orneuarnane, n xoro anropr npn nocran
nnpoca sa nrapcxn nponsxo na rasn nopenna or nponsneenn na crapon-
rapcxara nnreparypa n or xoro xa nsnecrnn ocera camo na sanasenn exsemnnpa
http://rs242.rapidshare.com/files/134145545/Obolenskij_M_A_Issledovaniya_i_zametki_po_
russkim_i_slavyanskim_drevostyam.pdf
206
Hoponocrn no rosn nnpoc ce anar n pyrn mon nynnxannn, npen ncnuxo n npnn
rom na B.eapcrama apxumermvpua uro.a, Fepnnn, 2007.
207
Bx. mora cryn, Ho urou enpocu om ucmopuma ua pauuomo xpucmuucmeo no
uauume se+u. 4u.unu u 4u.unono., nn: Busaumu Ba.rauume Eepona.
Hscnenann n uecr na npo]. Bacnnxa Tnxona-3anmona, Co]n: FAH Hncrnryr no
Fanxanncrnxa, 2006, c. 74-87 (=Studia Balcanica 25), cmo nsaena n n: ua.oe u
vxoeuocm I, Copnnx n uecr na Pymna 3naranona Festschrift fr Rumjana Zlatanova zum
APXEOdOIHUECKHTE H3CdEBAHHB 3A IOTHTE
247
Geburtstag, Ccrannren Cnaprax Hacxanencxn, Co]n: TEMTO, 2006, c. 280-304. Tasn
cryn e ocrnna n n nnrepner http://www.ivanstamenov.com/?p=184
208
3a rasn xnnra nx. monre enexxn n nocouenara no-rope, en. 207, cryn c nopona
nnnorpa]n, or xoro ce nnxa, ue na rona cunnenne n nayunara nnreparypa na 3ana ce
orana mnoro ronmo snauenne, pasrnexa ce nopono nn ncnuxn nscnenann no
nnreparypa, na nero ca nocnerenn monorpa]nunn nscnenann. A n nrapcxara nonynpna
n nayuna nnreparypa ce ronopn n nnme sa nsocranannre n yxonnoro cn pasnnrne
esnncmonnn, r.e. nerpamornn, esnunnnn-rpaxn, escneno nsuesnann or cneronnara
nnnnnnsann, npen a ocrnrnar nxaxna na-nncxa crenen or uonemxoro pasnnrne.
209
Bx. npenmnara enexxa. Heoranna nsnese n nnrepner n nr. npeno
http://www.pravoslavieto.com/books/pastir_Erm.htm Hemcxn npeno cmo n nnrepner
http://books.google.com/books?id=AM8CAAAAQAAJ&dq=Der+Hirte+des+Hermas+Von+Ernst+Ga%
C3%A2b&printsec=frontcover&source=bl&ots=RqG50G_yFT&sig=jX6xpJAfDNRDNGSTQeL1uAy4f
dw&hl=de&ei=XRQSSovwJMuEsAaa7oWADg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5 .
210
Daniele Farlatus, Illyrici Sacri I-VII, Ecclesia Salonitana, Spalatensis, Diocletiana,
Antibarensis, Dyrrhachiensis, Ragusina et Sirmiensis, Rhizinensis et Cahtarensis cum earum
suffragantes, Venetiis: Apud Sebastianum Coleti, 1751-1817. Hpxonnnre ncropnnn,
nesanncnmo or xon]ecnnre nm, npenounrar a ne cnomenanar resn xnnrn. Bx.
cmo: H. Delehaye, Synaxarion Ecclesiae Constantinopolitanae, Brssel, 1902 n cm.,
Saints de Thrace et de Msie, n: Analecta Bollandiana 31 (1912), c. 161-300.
211
Hourn cmoro naxn n sa rona saenexnrenno nponsneenne na pannocpenonexonnara
nnn no-cxopo anrnunara nnreparypa, n xoero ce npennnrar n cnoeopasna cnmnosa nenre
or anrnunocrra n xpncrnncxoro cpenonexonne. Pasnnxara e camo n rona, ue sa nero nsnese
npen 30 ronnn xparxo monorpa]nuno nscnenane, no ro ocrana es a my e opnaro
nnnmanne or namara nayuna xpnrnxa, maxap n a e orneuarano n o]nnnanen opran na
FAH. A nxonxo ronnn no-xcno neronnr anrop nanycna sannnarn namara crpana, sa a
morar n ne esuer nonyrpamornn cunnnrenn cnoono a ce mnpr n a csanar
nenennre cn nncann. Ho rosn nnpoc nx. no-rope, en. 191.
212
Bnpocr sa anrenrnunocrra na r. nap. Cpepen xoexc or Vncana ce pasrnexa na
nxonxo mecra n npnn rom na rosn copnnx, c. 14-15, 53, na nero e nocnerena ram n
orenna cryn, Ha rare esur e ou.a uanucaua Iomcrama Buo.u ua Bv.qu.a, c. 169-
184. Pasrnexa ce cmo n nn nropn pasen or nacromn copnnx, c. 269-271.
213
Bnpexn ue ne cunram sa ymecrno sacranero na rosn nnpoc na rona mcro, ne mora a
ne orenexa, ue ro nepnonuecxn ce pasnanna or nneranrn, xonro nmar n enemenrapnn
npecrann nnro sa cmnocrra na nara esnxa, nrapcxn n rpnxn, nnro sa xauecrnara na
npenoa na Fnnnra, xoro cnopemnre na-uecro opn ne ca npenncrnann, es a npouerar
n enn pe or ne. A nsnonsnanero na nncmero cnyxeno nonoxenne na amara na
Koncranrnn n Meron xaro oxasarencrno npornn cnanncxn nm nponsxo ce nsnpmna
cmo npn nnnoro nenosnanane na nonrnero cnannn, nnepeno sa npnn nr or rnpe
xcnn mannnynnpann nsnecrn. H es a ce pxn cmerxa na ]axra, ue or IV o VI nex
nmnepnra ce e ynpannnana nourn nsxnmunrenno or npecrannrenn na mecrnoro
nacenenne, xoero yuacrnano n n pernonannoro ynpannenne. H ncnuxn resn nsxycrneno
noxnaxann cnopone nmar xaro enncrnena nen nrnopnpanero na ry mecrno anroxronno
nacenenne c neronn esnx n neronara xnnonerna xynrypa xynmnnnpamn n npenoa na
Fnnnra, nsnpmen or Vp]nn, ononen n npepaoren or Koncranrnn n Meron, c
yuacrnero na nmennrnre n esnmennnre xnnxonnnnn or Hpecnancxara mxona, xonro
ynenuanar enoro na Vunren na rernre.
VPuHH VuHTEHT HA IETHTE
Ena nn n nnara cnpemenna ncropnorpa]n n morna a ce
nocoun nxo pyra rema nnn no-cxopo xomnnexc or remn,
cnpsan c r mnoro sanyxenn n nenepnn nnrepnperannn na
ncropnuecxn nsnopn n oxymenrn, no cmo n na namernnnn na
marepnannara xynrypa, xaxro xomnnexcr or remn, na xoro e
nocnereno ry nscnenane. Hpn rona ryx nannno nponsnonno ce
mannnynnpar, nomenr n nnrepnpernpar nmena n nonrn c
onpeeneno n ycranoneno or mnoro cronern snauenne nmena
na ncropnuecxn nnunocrn, sa unro xnnor n sa unro enocr
nec nayxara pasnonara c nncmenn oxymenrn n cnnerencrna na
cnpemennnnn, sa xonro ocera nnxo ne e namepnn ocnonann
a ocnopn. Ho ry ne e nonpeunno na nsnecrnn nncrnrynnn a
neonornsnpar npnnnnnn n cxnamann, xonro npaxrnuecxn sac-
rar ncnuxn onacrn na xnnora, na yxonnara n rnopuecxara e-
nocr, na pennrnra n mncnra, na xynrypara n nsxycrnoro n rex-
nnre rpannnn n nnnnnyannoro n xonexrnnnoro rnopuecrno na
enn napo n nponxenne na nnoro nerono cmecrnynanne n
reuenne na mnoro xnnonern. A rosn napo e namnr! Ha re-
pnropnra, xoro onrana or na-noxara nosnara na cnpe-
mennara ncropnorpa]n pennocr, ro e ocrannn cnon cnen or
ncnuxn ncropnuecxn enoxn, sa xonro nayxara nec nma cneenn.
H resn cnen nxnmunar ne camo npnnre sauarnn na semee-
nnero n na xyoxecrnenara opaorxa na naroponn merann, no
n npnnre nncmenn namernnnn na namn xonrnnenr. H xoero
ncnuxn ncropnnn ocnopnar, nesanncnmo or annnre na ncropn-
uecxnre nsnopn n na marepnannara n yxonnara xynrypa: csa-
nanero na npnnre xpncrnncxn npxonnn omnnn n Enpona,
yupenanero ome n npnn nex na namara epa na xpncrnncxa
pennrnosna omnocr no nnara nenrpanna, sanana n nsrouna
uacr na Fanxancxn nonyocrpon, csana o xpa na IV nex ram
raxn po npxnn, xaxnro ocrananara uacr na Enpona nma a
npnrexana opn nononnn xnnonerne no-xcno. Ho cmo raxa n
IOTH H IETH II 250
orocnyxena xnnxnnna na cno esnx n cc cnora nncmenocr,
xoro nonsna or nesanomnenn npemena n xoro xnnxnnna ro a-
na n na ocranannre napon or cmara esnxona omnocr, sa xonro
e npnero oosnauennero cnanncxn napon noneuero or resn
napon nsnonsnar sa cnoero xpncrnncxo orocnyxenne n o
cera.
Hnunocrra, na xoro e nocnereno rona nscnenane, nrpae nenr-
panna pon n uauama yxonna n xynrypna ncropn n camo n
namara! Ho ne n n ncropnra na repmancxn napo, c xoro nma
n nnxora ne e nmana nemo omo. T ce nonna n mnoro naxen
momenr or uauama ncropn nropn no-naxnocr cne nporexno-
ro rpn nexa npen rona ocnonanane na npnnre npxonnn omn-
nn no nnara repnropn, saemana or namnre npenn, nxnmunama
n Ceneponsrounoro Hpnuepnomopne c ynancxara nnsnna o
Erecxo n Apnarnuecxo mope. Tosn momenr e cnpsan c nsrpax-
anero na ennna npxonna omnocr na uauu napo, c onpe-
ennero na uauama yxonna nenrnunocr n nsnonnanero na
yuennero na Xpncra n neronnre anocronn, xoro or ryx nararx,
npes nnoro cpenonexonne o XIX nex me oueprae nacoxara na
neronn nr n ncropnra na uoneuecrnoro, n xoro ro cc cno
esnx n cc cnora nncmena n opasna xynrypa me nsnrpae pemn-
rennara pon npn pasnpocrpanennero na xpncrnncrnoro cpe
naponre, onranamn Hsrouna Enpona n aneue orn nennre
rpannnn.
Iepmancxnre yuenn or cnpemennara enoxa npncnonar rasn
nnunocr sa rxnara ncropn, cunnnar norpa]n, cornerna
na rexnnre npecrann, es a pasnonarar c xaxnnro n a nno no-
rnpxenn n ocnonann n ncropnuecxnre nsnopn n opn naso-
nanar c nme, xoero ne snae nnxo nenn cnpemennnx a xaxro
eme neue orensano, n cnyua ce xacae sa ena ncropnuecxa
nnunocr, ope nosnara na nennre cnpemennnnn, nrpana naxna
pon n yxonnn, pennrnosnn n nonnrnuecxn xnnor na cnoero
npeme n ocrannna noxn cnen n xynrypara n ncropnra na
uoneuecrnoro o en nemen, a n aneue orn namero npeme.
Henoro ncrnncxo nme ca nosnanann ncnuxn ncropnnn n xponnc-
rn na enoxara nesanncnmo or rexnnre nonnrnuecxn n pennrnos-
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
251
nn yexenn. To e orensano na naxnn oxymenrn. A nxon or
resn cnpemennn anropn cnomenanar n cnonre rpyone n penna
noponocrn sa nponsxoa, xnnora n enocrra na rasn nnunocr
n opn anar necmneno anrenrnuen npennc or nenoro neno
n pennrnosno nepym, cpxamo ce n yxonnoro sanemanne
xm nnre noxonenn xpncrnncxoro nepym na nenn napo,
xoero ro me orcrona or ryx nararx n cnora ncropn. 3a rona
nepym xnnn, onenn or neronnre nparone sa epernnn n npornn-
nnnn na npanara npa, me npenouerar npes cnenamnre nexone
a nsropr na xnanre, orxonxoro a ce orxaxar or yexennra n
or npara cn.
Tesn repmancxn yuenn npnanar nenrnunocr, xaxnaro r
nnro e npnrexanana, nnro e orronapna na saaunre, xonro oue-
nnno cn e nna nocrannna n sa unero nsnnnenne e nocnernna
nenn cn xnnor. H sa xonro snaem or ncropnra, ue ca nonyunnn
peannsann n ro n pasmepn, sa xaxnnro r ena nn morna a
meurae. Fnorpa]nra, xoro repmancxnre anropn cunnnar na
rasn nnunocr, re rnpaxnpar n neoospnm nec po nynnxannn
na-naxnnre or rx, ornacmn ce camo xm rasn nnunocr, ore-
nsann n repmancxn no-nnnorpa]cxn cnpanounnnn n axrya-
nnsnpann n nnrepner o nocneno npeme ca na rpncra,
1
es a
nxnmunar mnoro ecerxn xnnn nynnxannn n omn nsann no
oma, xynrypno-nonnrnuecxa n npxonna ncropn na repmancxn
napo, cnpanounnnn, yuennnn sa ncnuxn nnone yunnnma n o-
pasonarennn nncrnryrn o nonynpnara n pasnnexarenna nnrepa-
rypa, a ecrecrneno n exenennara n nepnonunara npeca. Ena
nnmoxno manxa uacr or resn nynnxannn ca nxnmuenn n nsa-
enara neoranna nona axryannsnpana nepcn na raxa napeuenara
Bibliographia Gotica,
2
ornacma ce npenmno sa nynnxannnre
npxy craporepmancxn esnx, napeuen or nemcxnre nscneonare-
nn rorcxn n cnpsan or rx nannno nponsnonno c enocrra
na nnunocrra, na xoro e nocnereno rona nscnenane a cneo-
narenno no-ronmara uacr n or resn nynnxannn sacrar npxo
nnn xocneno cmara nnunocr.
Bcnuxn resn nynnxannn, nesanncnmo or rxnara cnennanna
rema n rexnn oem, npecranr enn n cm ocnonen rexcr sa
IOTH H IETH II 252
norpa]n na rasn nnunocr, cpxam ce onxnoneno n nxonxo
pea n nspeuenn, xm xonro n sanncnmocr or npenasnauennero
na cornernara nynnxann ce npnanr pasnnunn noponocrn,
xonro ro onnnar n yxpacnar.
Tosn ocnonen rexcr
3
e cnennr:
Poen oxono 311 ronna n semnre na rornre-repmannn (rep-
nnnrn) n Cenepnoro uepnomopne or ama repmanen n maxa
rpxnn, Byn]nna (raxa napnuar repmannnre nnpocnara nnu-
nocr) nonyuana or ama cn cnoero nme, nponsxoxamo or crapo-
repmancxara yma wulfe (=nnx) n osnauanamo n nenara
rantonno-ymannrenna ]opma e.:e nnn e.:eue. Karo unen na
ena rorcxa enerann nocemana n 336 ronna Koncranrnnonon,
opma ocoeno nnnmanne na Koncranrnn Bennxn n na neronn
yxonen cnernnx Encenn Hnxomnncxn, apnancxn enncxon na
Koncranrnnonon, a manxo no-xcno nna pxononoxen or nero
sa enncxon na rornre, xonro or 332 ronna ca ]eeparn na Pnm-
cxara nmnepn. Karo npnnpxennx na apnancxnre nen, npea-
enn my or Encenn, ro pasnpocrpanna resn nen npn cnoero
mncnonepcrno n crpanara na rornre, sacrnnaxn epernuecxoro
yuenne na apnannre n npenexa sa cnonre cnaponnnn na rex-
nn esnx Fnnnra. Hpexcnanero na ]eepannnre ornomenn c
Pnm or crpana na ynpannnamnre xprone na repnnnrnre (raxa
napnuar repmancxnre nscneonarenn napoa, cpe xoro npono-
nnan Byn]nna) npes 40-re ronnn na IV nex nma xaro nocne-
crnne npecnenanero na xpncrnnnre n rxnara pxana, nopan
xoero uacr or xpncrnncxoro nacenenne, noeno or neronn
enncxon, ce npecenna oxono 376 ronna n rpannnnre na Pnmcxara
nmnepn. B onna Mnsn (r.e. n nemna Cenepna Fnrapn)
Byn]nna n neronnre rorn sacranar na crpanara na r.nap. xome-
ncrn, nopxamn Cnpmnancxn Cnmnon na npara, xaro
npnemar, ue For Oren n For Cnn ca c noonocmna, a ne
ennocmna cycrannn, xaxro rnpr npanocnannnre nnn
pasnnuna, cnope apnannre. B xauecrnoro cn na enncxon ro
yuacrna n mecrnn Koncranrnnononcxn cop npes 360 ronna n
ce nonncna no xomnpomncnn Cnmnon na npara or Hnxe. Hpn
sacnnnanero na pasnornacnra mexy npanocnannn n apnann,
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
253
nocpennun mexy nara narepa n yuacrna n 383 ronna n ena
enerann or enncxonn na Hnnpnx, noxanena or nmneparop
Teoocn I c nen a ce nocrnrne nomnpenne, no no npeme na
nperonopnre ymnpa n nna norpean n Koncranrnnonon.
Iepmancxnre anropn ce nosonanar sa resn annn na xcnoan-
rnunn npxonnn ncropnnn, xaro nocounar na-xopexrno ne camo
rexnnre nmena n cunnenn, no cmo n crpannnnre, a nonxora
n peonere na mecrara, orxero rnpr, ue ca saenn cneennra
cn a rona ca onxnoneno rexcrone n na-nonnre nm nsann, sa
xonro ce npnema, ue npecranr no nsmoxnocr na-ocronepno
cornernnre cunnenn. Mnoro or rx ce namnpar n noneuero
ronemn nayunn nnnorexn, xaro nxon ca ocrnnn n opnrnnan
n n npeno na anrnncxn nnn pycxn esnx n nnrepner, orxero
moxe ncexn sannrepecynan or nnpoca a nanpann cnpanxn, es
a nma nyxa a nonsna ycnyrnre na nnnorexnre. H moxe n
ry ocrorencrno ocnooxana anropnre or sarpynennero a
nnrnpar na rpnxn nnn narnncxn esnx cneennra nnn sa ynec-
nenne na unrarennre a rn npenear na nemcxn esnx. A sa a
cnecrr na resn cn unrarenn n sarpynennero or uerenero na
nsnnmnn noponocrn re npeanar c no nxonxo cnon ymn
cpxannero nm sa xoero cpemar onxnoneno noxoro pas-
npane n oopenne or crpana na unrarennre, onexuenn or
npenxnanero, npernmanero n cmnnanero na uecro rpynocmn-
naemoro uernno. Bcnuxo rona e mnoro xyano, ornnuno! Cpan-
nennero na nonyuennre no raxn naunn epnnarn or cunne-
nnra na pennnre ncropnnn c rexnnre opnrnnann non oaue
na-uecro o nnno orpesnnane. Taxa e n ryx. Pasxasanara na
nceomoocrnen n nonren esnx ncropnxa sa Bnuennero
noxpcrnren n enncxon na rornre-repmannn ce oxasna npn na-
enemenrapno n npocro cpannenne na npnneenn manxo no-rope
rexcr cc cneennra na neronnre cnpemennnnn nannno nenp-
na n narxmena xm repmancxara xynrypna n npxonna ncropn,
es xaxnnro n a nno ocnonann.
Bcnuxn annn n rasn norpa]n ocnen nsuncnennre npnnn-
snrenno ronnn na paxanero n na cmprra nnn ca cunnenn,
nnn npecrannnar cnoeopasna nnrepnperann, pecnexrnnno ca
254
mannnynannn na nsnecrnn or ncropnuecxnre nsnopn annn. Hexa
nornenem xaxno xasnar no rosn nnpoc ncropnuecxnre nsnopn,
nanncann or cnpemennnnn na cnrnra npn rona nponsnesnn
ne n Knra nnn na mnrnunn ocrpon Cxansa, or xoro mnoro
repmancxn ncropnnn o cera cunrar, ue ce e saponn rexnn napo,
a n camara cronnna na Pnmcxara nmnepn Koncranrnnonon n n
nenoro na-nnsxo ccecrno, nenocpecrneno npe ounre na
omecrnenocrra, cnema c na-ronm nnrepec resn cnrn. Be
aem ryx ymara na enn ncropnx, cnpemennnx na cnrnra,
xororo neronnre ceramnn xonern cunrar sa na-manxo npncrpac-
ren n na-neopemenen or nnnnnra na pennrnosnnre pasnorna-
cn na enoxara: unnocropr
4
:
...
, , ,
.
.
. -
, ,
, ,
. -,
,
,
.
, , -
, . , ,
, -
. [] . ,
, []
[ ].
.
,
,
, -
, [ ]
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
255
, ,
, . -
,
,
.
, .
.
.
5
Mannnynannnre na repmancxnre ncropnnn sanounar ome c
nmero na rasn nnunocr, Byn]nna. Taxona nme ne nosnana nnro
enn or cnpemennnre anropn na nncmennn nsrounnnn, cnome-
nanamn nenoro nme na noneuero or ynorpenannre or resn
cnpemennnnn esnnn. Tona nme nma a cpemnem n na nonnca
, ocranen or ne npxy oxymenrn, sa xonro ne cmecrnyna cm-
nenne, ue ca nonpanenn n xonro ca nnn mnoroxparno npennc-
nann n npensanann uax o en nemen; nma a ro cpemnem n
npxy nnunn neuar na rasn nnunocr sa anrenrnunocrra na xo-
ro cnnerencrnyna npen ncnuxo naunnr, no xoro nmero e na-
nncano n rona nsxnmuna ncxo cmnenne, ue ro npecrannna
]anmn]nxar.
6
Hpen no-manxo or 20 ronnn enn nsnecren repmancxn nscne-
onaren, npo]ecop Knyr Be]epnx,
7
cn nocran xaro saaua a
nponepn xax rona nme e nanncano nn ncnuxn nsnecrnn sacera
cnpemennn nncmenn nsnopn
8
a rona e anropr na na-ronemn
po nynnxannn, nocnerenn na rasn nnunocr o nec, nxnmu-
namn ne camo nocnenara n nsnpnera or ocranannre anropn sa
na-mepoanna nena norpa]n, no n mnoroponn crynn n
pasnnunn nayunn nsann, nxnmunrenno oomanamnre crarnn
n nxon or na-naxnnre mnororomnn cnpanounnnn no nnpocnre
na repmancxara nonnrnuecxa, xynrypna n npxonna ncropn,
9
xonro nx or cno crpana ce nnrnpar n ocranannre cnpanounnnn,
peunnnn n ennnxnonenn, n ro ne camo n Iepmann. Tosn anrop
cn nocran raxana saaua cne xaro n nponxenne na uernpr
nex npen rona e nanncan nmero Byn]nna cnrypno noneue nrn
IOTH H IETH II 256
or xoro n a e pyr anrop or cnpemennocrra nnn or mnnanoro
n nno ocrana norpecen or pesynrara na cnonre nscnenann,
samoro n nnxo or cnpemennnre, no n n snaunrenno no-xcnnre
nncmenn nsnopn, ro ne orxpnna nmero Byn]nna. Bmecro nero
ro cpema nn ncnuxn rpnxoesnunn nsrounnnn npenmno nmero
Vn]nnac (Olflaj) nnn Vp]nnac (Orflaj),
10
a oxonuannero
aj rpnnre nocranr n sa uyxnre cocrnenn nmena cc cor-
nernnre napnanrn, nponsnnsamn or exnnnnpanero my. Karo p-
xo nsxnmuenne n nxon nncmenn nsrounnnn ce cpema cmo n na-
pnanrr Olfilj.
11
Hpn rpancxpnnpanero na rpnxnre yxnn c
narnncxn rona nme ce npeana o IX nex nsxnmunrenno xaro
Ulfila, pecn. Ulfilas
12
n camo n Xpouurama na Hsnop Cennncxn
(560-636)
13
xaro Gulfila/Gulfilas, a Mnxann Cnpncxn (~1126-1199)
ro rpancxpnnpa n cnora Xpouura cc cnpncxn yxnn xaro Vpy]nn
(urufil).
14
Camo nxonxo xcnn pxonncn, xonro Be]epnx cnpsna
c nxaxna npenonaraema ocrrorcxo-panencxa rpannn,
15
npea-
nar repmannsnpanara ]opma Vulfila; resn nsrounnnn ne ca crnr-
nann o nac, no ne moxe a ca nnn no-crapn or IX nex, a nepo-
rno n mnoro no-xcnn cmara ]opma ce npeana n n nxon
npenncn or Hcmopuma ua eemume or Hopan, xonro es nsxnm-
uenne ca npepaorxn, rpn o mecr nexa no-xcnn or opnrnnana.
16
Be]epnx ne ce sannmana c ernmonornra na nmero Vn]nna,
maxap n n crarnra cn nspnuno a noueprana xaxno ronmo sna-
uenne r nma nn npsxa c npocnenanero na rpannnra, cnp-
sana c nmero.
17
Ome n camoro nauano na rasn crarn ro oaue
orensna nceomo npnsnaroro (allgemein anerkannt) cxnamane, ue
nmero Byn]nna e rantonno-ymannrenna ]opma (hypokoristisches
Diminutiv) or nme, opasynano or rorcxara yma wulf n cnena a
ce npeana xaro Wlfle, r.e. nnue nnn nnuenne. Pesynra-
rnre or nsnpmenoro na-neanrnuno no ncnuxn npannna na
nayxara nscnenane oaue oescnnnar nannno nceomo npns-
naroro cxnamane, nnmanaxn ro or ncxaxnn ocnonann. A ue
ry cxnamane e nanoxeno or repmancxnre anropn npen no-
manxo or 300 ronnn, ro ne cnomenana nnro ena yma. Kaxro
ne cnomenana nnmo sa nnncara na ncxaxna nornxa n ynorpeara
na rona nme nnn nposnnme, ornacmo ce sa yxonnn noau n
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
257
xpncrnncxn mncnonep na ueeoeu napo xororo pnmcxnr
nmneparop Koncranrnn Bennxn napnuan namn Moce (mn
Mwsj)
18
, a rosn Moce me onee 40 ronnn no-xcno ceo
napo n ceoma ponna.
19
Ocnen rona, cnope ormnre na npx-
nara, npn pxononaranero sa enncxon npn cnoero yxonno xp-
menne pxononoxennr nonyuana nono nme. A ue raxona nme,
Bnue nnn Bnuenne, rosn rorcxn enncxon ne e morn a
nonyun npn cnoero pxononarane opn or epernuecxn apnancxn
enncxon e ouennno n ne e nyxno a ce oxasna. Ho ue nmero
Vn]nnac, nnn no-rouno Vp]nn xaxro ro nasonana ncropnxr
unnocropr, no n narpnapx uorn e osnauanano nemo onpee-
neno, r.e. ue ro e nno ne nme, a nxaxno nposnnme, me nn
nomorne nnnmarennoro nscnenane na neronara ernmonorn, xo-
ro nsrnexa e nna nosnara n na namara anropn, a cmo n na
noneuero cnpemennnnn n rona uncno n na Mnxann Cnpncxn.
H rona nscnenane me nn ornee xm xopena na rasn yma,
ymara vpqa, osnauanama na pennn esnx, ronopen or napo-
nre, onranann nenn paon oxono Honroc (uepno mope) n na-
pnuan ]ernuen esnx
20
(no nmero na Hoenn cnn ]er, cunran
sa rxen poonauannnx), n na-mnpox cmncn na ymara
Borecmeeu 3arou, pecn. V:ume. ua Borecmeeuu 3arou.
Cmn xopen nne me pasnosnaem ne camo n nmero na Vp]nn, no
n npn Op]e, Vunren na rpaxnre, a cmo n nmero na rpa Vp]a,
cera Bannyp]a, nern cnemen rpa na Hcnma, cnpsan na-
rcno c ncropnra na menre, xaro poen rpa na Anpaam,
21
no n
na xanennre, xonro cunrann rpaa sa ocnonan or rexnn
Vunren, Xepmec Tpnxenennxn (Hermes Trismegistos), a n na
xpncrnnnre, xaro cronnna na nap Aarap npnn xpncrnncxn
nnaeren n ncropnra. Tosn xopen ce e sanasnn o cera cmo n
apacxn n rypcxn esnx.
22
B pesynrar na mnpoxo pasrpnarara xynrypno-npocnerna pa-
ora na repmancxnre yuenn npes nocnennre na nexa nec ena
nn nma no cnera nxo npocneren uonex, xoro a ne snae, ue
npes pannoro cpenonexonne n Rronsrouna Enpona n no-rouno
oxono Cenepnoro uepnomopne xnnn repmancxn napo, ronopem
repmancxn esnx n nsnecren no nasnannero rorn, npnen Xpnc-
258
ronara npa ome npes IV nex nocpecrnom mncnonepcxara e-
nocr na neronn enncxon na nme Byn]nna (xoero nme osnaua-
nano nnue nnn nnuenne) n ue rosn enncxon nsopernn sa cno
repmancxn napo asyxa, xaro npenen n Fnnnra na neronn
repmancxn esnx. Crpannoro oaue e, ue npen rona, nenn rpn-
naecer nexa, nnxo ne snae nnro sa cmecrnynannero na raxn
repmancxn napo, nnro sa noxpcrnane na repmannn npes IV nex,
a ome no-manxo sa repmancxn npeno na Fnnnra or cmoro
npeme sa raxana repmancxa nncmenocr ne snae opn n na-
ronemnr repmancxn cpenonexonen yuen, Xpaan Manp (~780-
856), xoro npn rona e ocrannn enn rpaxrar sa nncmenocrra na
pasnnunnre napon n xoro nnncnar xaxnnro n a nno cneenn
sa rasn repmancxa nncmenocr c npeno na Fnnnra.
23
Taxn
]axr, npenexanero na Fnnnra na repmancxn esnx npes IV nex,
ne e nsnecren cmo n na Maprnn Hyrep, xoro npes XVI nex
npn npann nnen npeno na Fnnnra or enpecxn na nemcxn
esnx. 3a rorn-repmannn, npn rona xpncrnnn, ne snae nnro enn
cnpemenen ncropnx, rona ne cnomenana nnro enn npxonen
nsnop cmo xaxro ne cnomenana nnro yma sa yuacrne na rep-
mannn n npxonnnre copn or IV o VIII nex.
Axo noneuero xopa nec cnpsnar nenycmncneno nonrnero
rorn c nonrnero repmannn, npnemaxn xaro npenocranxa
omn ernnuecxn nponsxo n omn esnx na resn na napoa,
unnro nasnann re cpemar n ncropnuecxnre nsnopn, raxona nen-
rn]nnnpane na resn ne nonrn ne npann nnro enn anrnuen
ncropnx, reorpa] n nsomo xaxnro n a e anrop or xcnara an-
rnunocr n cpennre nexone a nere nasnann me cpemnem ena
nn ne n rpyonere na ncnuxn anropn or rasn enoxa, nocnerenn na
enponecxara ncropn, reorpa]n n xynrypa. H nma a cpemnem
nnro eno enncrneno cneenne nnn comenne, ue re npnna-
nexar na enn n cm napo c om esnx nnn none na cponn
ernnuecxn omnocrn, ronopemn na pasnn nanexrn, pecnexrnnno
napeun, or om ennen esnx. Hnn nx ue rornre n repmannnre
ca onranann oma repnropn n ue ca nmann omo nonnrnuecxo
nnn xynrypno pasnnrne nnn ca ce namnpann n onpeenena
sanncnmocr nomexy cn.
24
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
259
unnocropr nn ana na-rounoro yxasanne ne camo xe rpna
a rpcnm ernmonornra na nmero Vp]nn, no n cpe xo napo
nocnrenr na rasn rnrna e yunren-mncnonep na Xpncronoro yue-
nne n sa xo napo npenexa Fnnnra.
25
Hexa nnrnpame ome
nenax neronnre ymn: ...
,
, ,
. B nnara orpomna repmancxa nnreparypa no
nnpoca sa rornre n Byn]nna nne nma a namepnm nnxe
rosn nnrar, a ome no-manxo nxaxno nerono ocnenne xaxnn ca
resn eemu, cnomenarn or unnocropr c nasnannero
, , , xon ca rexnnre cocrnenn
semn, xora ca nanycnann resn semn n sa xaxno narouecrne ce
ronopn ryx. H rxmo no rosn na-naxen sa mnnmara repmancxa
ncropn nnpoc nne nma a cpemnem npn nnro enn repmancxn
anrop xaxnoro n a e ocnenne. Hma a cpemnem opn camn
nnrar, a nnnn rexcr, xaxro ro nnrnpame no-rope, namnpame
saeno c noneuero or ocranannre cneenn na ncropnuecxnre
nsnopn no nnpoca enncrneno n nperonopa na Bparepr xm
nscnenanero my npxy Fnnnra na Byn]nna n ro na narnn-
cxn esnx.
26
Fes xomenrapn n ocnenn! Ocnennero my oaue
me namepnm na rnpe mnoro mecra n ncropnuecxnre nsnopn n na
npno mcro n nsnopa, xoro repmancxnre ncropnnn cunrar xaro
na-naxnn sa rxnara ncropn: xnnrara 3a npousxooa u oe.ama
ua eemume or Hopan samoro nmenno sa Hopan, cmo xaxro n
sa ncnuxn ocranann cnpemennn ncropnnn, rornre n rernre ca e-
no n cmo nemo, enn n cm napo. H rosn napo xaxro cnope
Hopan, raxa n cnope ncnuxn pyrn pannocpenonexonnn ncro-
pnnn nma nnmo omo c repmancxn napo.
27
3amoro rona ca,
xaxro rouno orensna unnocropr, ,
, , r.e. ocnonnoro npnonauanno nacenenne
na nenn uepnomopcxn paon. Tesn ymn repmancxnre ncropnnn
nomnnanar es xaxnnro n a nno xomenrapn, a n es nsomo a
rn cnomenar. Cmo xaxro n ne cnomenanar ymnre, c xonro
unnocropr nocnna xo e napor, oneen or nero n semra na
pomenre. 3a oneennre or nero ueeoeu cnaponnnn ro xasna,
IOTH H IETH II 260
ue re .
Tyx ncexn repmanen n cnenano a ce sannra: Kon repmannn,
xora n nopan xaxno rxno narouecrne ca nsrann or cocr-
nennre cn semn? H xe ce namnpar resn rexnn semn? a ne n
rona a e mnrnunnr ocrpon Cxansa, orero re cmo n mnrnunn
npemena ce nnn ornpannnn aneue na mr, sa a yuacrnar cc
cnonre repon, n rona uncno Xepxynec, 3amonxcnc, napnna Tomn-
pnc, Cenr, Cnranx, nxnne n amasonxnre, n anrnunara ncropn?
Orronopr n ryx e mnoro npocr n cen. H me ro namepnm n maprn-
pnonora na pannoro xpncrnncrno no namnre semn xonxoro n-
rapcxara n rpnxara npanocnanna npxna a ne onuar a ro cnome-
nanar, samoro ram ce ronopn sa ronennra na pannoxpncrnncxnre
npxonnn omnnn n uauume semn no npeme na nmneparopnre
enn n noxnennan, xoraro nnar nsmunann n nsnnann ronm
po xpncrnnn or resn omnnn, a mnoro or rx nonyuanar ye-
xnme orn ynana, no Cenepnoro uepnomopcxo xpapexne n
Kpnm, npnmrenn or cnonre cnaponnnn.
28
3a ronenn n nsrann
or ronennra rpnn ne cnomenanar nnxaxnn ncropnuecxn n np-
xonnn nsnopn. Touno resn cnaponnnn na Vp]nn nponxanar
n npes cnenamnre cronern a nsnonnar n cnora nona ponna
Xpncronara npa, npen a ce sanpnar n crapara cn ponna npes
IV n VII nex. Te nsnpamar opn cno npecrannren na Hpnn
ncenencxn cop n Hnxe, xero ro npecrannna Enncxonnra
Iorn a cne sanpmanero nm n crapara ponna ceannmero na
enncxonnra me ce npenece n Apnanonon/Opnn n me npon-
xn ome nexone a nocn cmoro nme, Enncxonn Iorn.
29
Kora n xe n ncropnuecxara namer na repmancxn napo ca ce
sanasnnn cnomenn sa raxnna cnrn?
A n naponn ]onxnop na noromnnre na cmnre xpncrnnn,
xonro npes III n IV nex ca ronenn xaro xpncrnnn n no-xcno
xaro epernnn-apnann, ca ce sanasnnn uax o nropara nononnna na
XIX nex mnoxecrno necnn, nsnnamn rexnnre aneunn npenn,
oneenn npes ynana or cno nap Vp]en/Op]en n ponnara
cn. H nnxo or nmennrnre namn n uyxn ernorpa]n n ]nnonosn
ne moxe a ce ocern xaxno rpcn nmero na mnrnunn nenen
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
261
Op]e nn ]onxnopa na cnannnre-nomann n xora rosn mn-
rnuen noer n morn a onee napoa cn npes ynana. 3arona
re pemanar ennoymno na psa pxa, ue n cnyua ce xacae sa
na-npocra mncrn]nxann n ]anmn]nxann.
30
3a repmancxnre ncropnnn n orocnonn ocranar nepaspann n
ymnre na unnocropr, cnope xonro [.. ] -
.
. Hennr nnrar e neoc-
nnm or rnena rouxa na repmancxara ncropnorpa]n.
31
Hpno, sa
xo nmneparop ryx crana yma? 3a Koncranrnn Bennxn, xoro e
npnnr, onennn nsmoxnocrnre n rananra na Vp]nn, xaro my e
nsnoxnn a npenee Fnnnra, nnn sa Koncrannn II, c xororo
Vp]nn nopxan na-nponxnrenno npeme npsxn, nnn nx
sa Banenc, no npeme na unero ynpannenne Vp]nn onen cno na-
po orcam ynana? H samo nx me ro napeue namnr Moce?
A nnxo or orocnonnre n ncropnnnre ne npann na-npocrara
cmerxa, ue or npnara cpema na Vp]nn c Koncranrnn Bennxn n
336 ronna o npecennanero na neronn napo n 476 ronna ca
nsmnnann rouno 40 ronnn, r.e. rouno ronxona ronnn, xonxoro
nnn nyxnn na Moce a npenee npes nycrnnra c pyrn
ymn a npensnnra cno napo. H rona nn xapa a ce samnc-
nnm sa ecrnnrennara saaua n pon na Vp]nn, sa npsxara my c
Koncranrnn Bennxn, xoro, xaxro e nsnecrno, npnnanexan xm
cmn napo, a n sa neronara mncnonepcxa pon n xpncrnnnsn-
panero na rosn napo npn pemnrennoro yuacrne na cmn nmne-
parop a ne sapanme n c xaxna neonxnonena nounr ce nonsna
nmenno rosn xanonnsnpan sa cneren nmneparop cpe nacenenne-
ro na mrosanannre uacrn na namara ponna n xax rasn nounr e
cnpsana c na-pennnre onuan or esnuecxoro my mnnano.
32
3acennanero na raxa napeuennre ]eeparn orcam ynana e
enn or na-naxnnre pxannnuecxn axrone na Koncranrnn.
33
C
rosn cn axr ro nocran nauanoro na nnrerpnpanero na mecrnoro
nacenenne, uacr or xoero ce e npecennno n reuenne na mnnannre
rpn nexa orn ynan n sacrpamana c nanaennra cn cnrypnocr-
ra na nmnepnra. Hpnnnnuanero my ornono n rpannnnre na Pnm-
IOTH H IETH II 262
cxara nmnepn xaro nnnonpanno neno nacenenne npecrannna
n aneuna nepcnexrnna enncrnenoro npannnno pemenne ne camo
na nponemnre sa samnrara na cenepnara rpannna, no cmo n na
nponemnre, cnpsann c nnncara na xynrypno-nonnrnuecxo n er-
nnuecxo enncrno n mnoronannonannara nmnepn. Tesn npone-
mn morar a ce npensmornar camo nocpecrnom csananero na
nona nenrnunocr y rona nacenenne na asara na xpncrnncxara
pennrn. H csananero na nona xpucmuucra uoeumu:uocm cpe
rona nacenenne crana ocnonna saaua na Koncranrnn n neronn
npnemnnx Koncrannn II, xoro nx or cno crpana me cn nocra-
nn sa rnanna nen oennennero na pasennenoro no rona npeme
xpncrnncrno, xaro npann ncnuxo nsmoxno a npeoonee nero-
nnre pasnnun, ocnanxn ce na na-mormara npxonna oprann-
sann n nmnepnra npxonnara oprannsann na Hsrouen Hnn-
pnx, nnxaxn nmenno n ne onnnernopenne na xpncrnncxara
rpannn, ycranonena ome or npnnre Xpncronn anocronn. A n
rasn npxonna oprannsann rpna a e nxnmuen orpomnnr
xnsnen norennnan na mecrnoro nacenenne, oenneno c eno-
ponoro nacenenne orn ynan.
C orne na resn samncnn na Koncranrnn a ne na Koncrannn
ce nsnpmna n pxononaranero na Vp]nn sa enncxon na rornre,
xoero, xaxro Be]epnx oxasna, rpna a e cranano ome npen
cmprra na Koncranrnn (22 ma 337) n nn ncexn cnyua cne
sanpmanero n peannnrannra na Encenn Hnxomnncxn n 328
ronna, a na-neporno n 336 ronna.
34
Bce ome ocranar cnopnn
oaue mnoro ocrorencrna nn npsxa c mecrononoxennero na
enapxnra n nenn ccran. B ncropnuecxnre nsnopn noxannsa-
nnra ce ana na-omo xaro Mnsn n camo npn Hopan
35
namnpame n nxon noponocrn, orxecrnnamn c
, [Nicopolis ad Istrum]. Honexe repman-
cxnre nscneonarenn ca cnrypnn, ue nocouennre or Hopan
manororn rpna nenpemenno a ca repmannn, n oxonnocrra na
pasnannnnre or pnmcxn rpa Hnxononnc n npen ncnuxo npxy
repnropnra na pnmcxn xacren rpyc o ycrnero na nrpa ce
nponexar n reuenne na noneue or rpn ecernnern pasxonxn n
resn pasxonxn me ocranar n ncropnra na nrapcxara apxeonorn
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
263
na-opasnonnre n na-npennsnnre. Ho nma a aar nnxaxnn
yxasann sa cmecrnynannero na nxaxnn ernnuecxn repmannn,
xaxro n sa ocoen nnrensnnen pennrnosen xnnor na mecrnoro
eno nacenenne, unnro xapaxrepnn ocoenocrn nno orronapr
na onncannero na Hopan n ro nma nnmo omo c npecrannre na
repmannnre sa rexnnre noncrnenn n nenoenmn npaornn. B
nponxenne na uernpn nexa repmancxnre nscneonarenn me
rpcr cmo r nanpasno n n Kpnm cnenre na ocranannre
ram rexnn cnaponnnn, es a ca n ccronne a rn pasnosnar
cpe mecrnoro nacenenne.
36
3a pasnnxa or cnenre, ocranenn or ouennno manouncnenara
enapxn na Vp]nn, xoro ro onexa orcam ynana manxo cne
pxononaranero cn sa nenn enncxon, ronxona no onpeenenn n c-
nn ca cnenre or mnorouncnennre npecennnnn, xonro n 376 ron-
na ce sacennar no nnara repnropn na Mnsn n Tpaxn n noneue
nma a nanycnar. Txmo cpe rx me rpcnm n namepnm nnoo-
nere na neronara mncnonepcxa enocr, nnnmn n nec n ocranxn-
re or mnoro crornnn nacnncrneno paspymenn npes VI n VII nex
npxnn no nnara repnropn na Hsrouen Hnnpnx, n xonro ce e ns-
npmnano n nponxenne na nexone orocnyxenne ne copasno
nopmnre na rpnxara npanocnanna npxna. Ha cmara repnropn
me nsnnxne n VII nex n nrapcxara pxana, a nenara npxna
me nponxn rpannnnre na pannoro xpncrnncrno na Fanxannre
n npes cnenamnre nexone.
Koncranrnn n Koncrannn ne ce nsnrnar, xaro sanarar cnonre
naexn npxy nsxnmunrennara nnunocr na Vp]nn, xoro, npe-
anaxn na cno napo Xpncronoro yuenne n rpannnra na
xpncrnncxara npxna na neronn cocrnen esnx, csana asara,
na xoro me e nsrpaena n me cmecrnyna npes cnenamnre
nexone nrapcxara nannonanna npxna, nopxama npes nno-
ro cpenonexonne npnnnnnnre na pannoro xpncrnncrno c nero-
nn mnporne n emoxparnuna oprannsann. Hpxnara na Hnn-
pnx nma oaue a ycnee a naenee na nenrpoexnnre cnnn,
onenn o npnoro pasenenne na xpncrnncrnoro, nocnenano n
nnsxnre nexone or cnenamnre pasnoxcnann, o oxonuaren-
noro pasenenne n 1054 ronna, ocranano n cnna o nec.
IOTH H IETH II 264
3a rasn uacr or norpa]nra na Vp]nn repmancxnre ncropnnn
n ocoeno orocnonnre ne onuar a ronopr, a ome no-manxo a
nnmar. Ho re n ne pasnpar opn cmnocrra na npnnncnanara my
apnancxa epec, xm xoro o]nnnannnre npxonnn nsnopn rnp-
r, ue nn npnnanexan cmo xaxro ne nosnanar n xopennre
na neronnre yexenn. Honeenn or xcnnre mannnynannn na
npxonnnre nsnopn, re ne nornexar xaxno nnme n rx no cmn
nnpoc camo nxonxo crpannnn no-nasa n npnemar renennos-
nnre mannnynannn sa uncra monera.
Kaxno xasnar ncropnuecxnre nsnopn sa apnancrnoro na Vp]nn
n neronn napo? Iepmancxnre anropn enr nsnopnre na apnan-
cxn n npanocnannn
37
xonxoro rona enenne n a e ycnonno, none-
xe c nsxnmuenne camo na na, ncnuxn ocranann ca ne camo cnnno
mannnynnpann, no n cxparenn. A mannnynannnre n cxpamenn-
ra ca nanpanenn r neymeno, ue nenara ce narpannar n oun. H
rona sacra ne camo Hproeuama ucmopu na Coxpar(ec), sa xoro
e nsnonsnan na mecra cmn nsrounnx, xaxro sa Hcmopuma na
Teoopnr. Karo cpannname nere, nenara saensname, ue cne
cxpamennra n nxon rnann or npnara ca ocranann camo no
nxonxo nspeuenn. Ho rona cncem ne osnauana, ue xnnrara na
Teoopnr e crnrnana o nac n opnrnnannn cn nn nmeno npn
ne saensname xax eno n cmo cnrne ce ocnernna na pasnn
mecra no pasnnuen n opn nannno npornnononoxen naunn. Or
pyra crpana n npn raxa napeuennre apnancxn nsnopn cncem
ne ce xacae sa o]nnnannoro cranonnme na apnannre. Hpano-
cnannara npxna enn n resn epernnn na pasnnunn xareropnn,
nx n re onxnoneno ne ca nsnonennn enn n cmn yexenn,
a no ornomenne Cnmnona na npara, xero enncrneno nponnua-
na pasnnxara n yexennra nm c resn na npanocnannara npxna,
rexnnre cranonnma ca rnpe n]epennnpann n rona ce ornac
ocoeno sa onesn apnann, xonro npanocnannara npxna neoc-
nonarenno napnua c ry nme, r.e. npnuncnna xm nocneo-
narennre na Apn n neronoro yuenne, maxap n a nmar nnmo
omo c nero n yuennero my, a npnnnnnnre, xonro nopxar ne
camo ne ce noxpnnar c npnnnnnnre na apnannre, no n nm
npornnopeuar. Or pyra crpana n nonrnra npanocnanen n
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
265
apnanen rpnr snaunrenno pasnnrne camo n reuenne na nxonxo
ecernnern n opn ronnn. Taxa o cmprra na Koncrannn II n
nxonxo mecena npen rona npnnpxennnnre na xomnpomncnn
Cnmnon na npara or Hnxe, no xoro ocranr nonncnre cn n
noneuero npanocnannn enncxonn, npornnnnnnre nm napnuar nony-
apnann. A no-manxo or ne ecernnern cne rona ncnuxn resn
nonyapnann nnar ornuenn na Bropn Bcenencxn cop n
Koncranrnnonon n 380 ronna neue xaro apnann. H ry ca une-
nonere na ecu:ru proeuu oouuuu om Hsmo:eu H.upur, Tparu u
Ma.a Crumu. Osnauana nn rona, ue ncnuxn resn unenone na np-
xonnn omnnn, ocnonann or Xpncronnre anocronn n namnre semn
n ccennre na rx, ca npomennnn yexennra cn n ca cranann
or nonyapnann, r.e. enn nn ome nennnonennn nocneo-
narenn na Apn, n nnnonennn apnann? A rona ne orronap na
ncrnnara n ncrnnara me moxem a npouerem opn n npanocnan-
nnre npxonnn nsnopn nnn no-rouno n rexnnre npepeaxrnpann
nepcnn, no na mecra, ocranann es onnnnrenna peaxnn nnn
npocro sapanenn or peaxropnre. T xaro c rosn nnpoc cm ce
sannmanan neue no-nopono na pyrn mecra,
38
ryx me ro sacer-
nem naxparxo: Ho npeme na cnopa mexy npnnpxennnnre na
Apn n npnnpxennnnre na Cnmnona na npara or Hnxe,
npncnonnn cn nasnannero npanocnannn, n ro n momenra, xoraro
cnopr ocrnra o cnora xynmnnann n rposn a onee o
nnno pasennenne na xpncrnncrnoro, Koncrannn II, xoro no
nonrnn npnunnn pxn a nma n cnora nmnepn ennna
xpncrnncxa npxonna oprannsann, npenara na npaxynamnre
crpann a ce cnopasymer n npnemar enn xomnpomnc, xoro n
saononnn n snaunrenna crenen n nere crpann. o rosn momenr
npxnara n Hnnpnx, xoro e c na-morma n ennna oprannsann
n ce nosonana na nonyuenoro nenocpecrneno or Xpncronnre
anocronn Foxne Cnono, cron nacrpana or cnopa. Hennre ornn
ce npnpxar xm rpannnra, cnenana or rx, cnope xoro
no rexnnre ymn Cnn Foxn ne e or cmara cycrannn xaro For
Oren, Tnopena na nnnmn n nennnmn cnr n ne e ennocmen
c Hero, a ennonooen, xaxro n Cnern yx ne e or cmara
cycrannn xaro For Oren n For Cnn: ,
IOTH H IETH II 266
, ; ,
.
. Bcexn rpamoren uonex moxe a
nnn npnnnxnre n ornnxnre na rosn Cnmnon na npara xaxro
cnpmo Hnxecxn Cnmnon na npara, cnope xoro For Oren, For
Cnn n yx Cnern ca ennocmnn, r.e. or ena n cma cy-
crannn,
39
raxa n cnpmo nsrnenre na npnnpxennnnre na
Apn, cnope xonro For Oren, For Cnn n Cnern yx ca or pas-
nnuna cycrannn.
40
Koncrannn cnnxna n 359 ronna na cnnoa: na enncxonnre
or Hsrox n Cenenxn, a na enncxonnre or 3ana n Pnmnnn. H na
nara cnnoa ro npenara ccranenn n Cnpmnym ceannmero na
mnrpononnra na Hsrouen Hnnpnx xomnpomncen Cnmnon na n-
para. Hnnn rexcr na rosn Cnmnon na npara, napeuen Cnpmnan-
cxn, e nynnxynan n Hcmopuma na Teoopnr
41
n nero moxe a
npouere cmo ncexn rpamoren unraren me ro namepnm nn ncnuxn
nsann na rasn ncropn n opnrnnan n n nemcxn, pycxn n anrnncxn
npeno opn n nnrepner, a ryx aname n neronn nrapcxn npe-
no. H or rosn rexcr ncexn moxe cam a npenenn ann e nsmoxno
rosn Cnmnon na npara a e napeuen nonyapnancxn nnn opn
apnancxn. H ann nonrnero nonyapnancxn moxe a orrona-
p na nero samoro nonrnero nooooeu ne e nemo cpeno mexy
uoeumu:eu n pas.u:eu. H ryx ne crana yma sa maremarnuecxn
cornomenn nnn nponenrn, a sa xauecrnenn cornomenn, npn
xonro noonero n aenn cnyua ne moxe a ce nspasn n 10, 50
nnn 90 nponenra.
Bn npsxa cc Cnpmnoncxn cnmnon na npara rpna a ce
nocoun n nncmoro na sanannre enncxonn naueno c nana amac I
o cnnoa na npxnara n Hsrouen Hnnpnx, nynnxynano n nnen
rexcr cmo or Teoopnr. H a ce nscnn cmo neronara pon no
npeme na ocrpnre xon]nnxrn mexy raxa napeuennre npano-
cnannn n apnann.
42
Ho rosn nnpoc cm ce nsxasnan cmo
mnoroxparno
43
n ryx me ro sacerna camo naxparxo. Vp]nn nonaa
n pesynrar na ypnoro pasnnrne na cnrnra cne cmprra na
nmneparop Banenc (378) n nenrpa na xon]nnxra, xoro me onee
o npnoro pasenenne na npxnara n npn xoro nnara npxonna
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
267
oprannsann n namnre semn e ornuena or npanocnannara npxna.
To e enn or resn, xonro snar o xaxnn nocnecrnn rona pase-
nenne moxe a onee n npann ncnuxo nsmoxno a nocpennun
mexy nere crpann, sa a npeornparn nsocrpnero na xon]nnx-
ra n oxonuarennoro pasenenne na npxnara, no esycnemno. H
rxmo rasn nerona enocr ocrana nsnn nnnmannero na ncropn-
nnre n orocnonnre, unro nnrepec n unnro cnopone ca nacouenn
camo ornocno nponsxoa na neronoro apnancrno, es a morar a
nocrnrnar n ram crnacne, r xaro ne nm e nsnecrna crapara
ncropn na xpncrnncrnoro n Hnnpnx.
44
Ho enn pyr nnpoc oaue ncnuxn repmancxn ncropnnn n o-
rocnonn ca nannno ennoymnn, a nmenno, ue ro nn npenen
Fnnnra na repmancxn esnx n ue opn eno panno xonne na rosn
npeno e crnrnano o namn nn. Ty xonne re cunrar sa na-
panen namernnx na craporepmancxn esnx, nspann crpannnn or
nero ce penpoynnpar nn ncnuxn ncropnn na nemcxara xynrypa
n npxna, nsanar ce ]axcnmnnnn nsann na pxonnca, xonro ca
ocrnnn n n nnrepner. H resn ncropnnn n orocnonn ca oron-
xona yeenn nn nepnocrra na rona, ue nnxo or rx opn ne ce
samncn a nponepn oxonxo ry rnpenne orronap na ecr-
nnrennocrra. A ecrnnrennocrra n ryx, xaxro npn nmero n e-
nocrra na Byn]nna Vp]nn, e cncem pasnnuna. H rona moxe
a nponepn ncexn, xaro cpannn xaxno ce xasna n ncropnuecxnre
nsnopn sa npenoa na Vp]nn
45
c pxonnca, sa xoro ce rnpn, ue
nn xonne na opnrnnana or IV nex. 3amoro me ce oxaxe, ue
nnpocnoro xonne ne cpxa nnro uacrnna or opnrnnana, r
xaro ro npecrannna npennc npn rona nennen or Honn
3aner, r.e. or Enanrennero, a ne or Crapn 3aner, r.e. Fnnnra,
xaxro ennoymno rnpr ncropnuecxnre nsnopn. 3amoro
unnocropr opn onnna, ue n npenoa na Vp]nn nnncnar [camo]
uernpnre xnnrn Hapcmea, sa xonro ro nman nsnecrnn copa-
xenn a ne rn ana na cno napo. H rona ne saensna nnn
nx ne ncxa a saenexn nnro enn repmancxn nscneonaren:
nnro ncropnx, nnro orocnon. A n cnyua ce xacae o na-
cmecrnena pasnnxa, samoro Crapnr 3aner n Honnr 3aner ca ne
cnpmeno pasnnunn nema a ue npeno na Honn 3aner ca nma-
268
nn ome npnnre npxonnn omnnn n namnre semn n cpeara na
I nex cn.Xp. ce pasnpa or camo cee cn, nonexe es nero ne nxa
mornn a nsnpmnar cnoero orocnyxenne, oxaro npeno na
Crapn 3aner n cpeara na IV nex ne e nmano opn na narnncxn
esnx. H nmenno rona npnana r ronmo snauenne na Vp]nn n
enocrra my xaro ro napexa cpe npnnre ronemn mncnonepn
na xpncrnncrnoro opn apmencxnr npeno na Fnnnra me ce
nonn cne npenoa na Vp]nn. Ho nmenno ryx ce narxname
ornono na enn nponem, no xoro npanocnannnre orocnonn ne
onuar a ronopr n ce npanr, ue raxn nponem ne cmecrnyna.
3amoro nna nopenna or nscnenann or nocnenara uernpr na
XIX nex uax o namn nn noxasna, ue npen a ce nonn raxa
napeuennr cnanncxn npeno na Fnnnra, nesanncnmo xora e
cranano rona, n nero ca nsnonsnann snaunrenen po uacrn or
mnoro no-crap npeno, nsnnnen no enpecxn opnrnnan, a ne no
neronn craporpnxn npeno, raxa napeuenn Hpeno na
Ceemecerre nnn Cenryarnnra, nsnpmen npes III nex np.Xp.
n Anexcanpn na-crapnre nrapcxn copnnnn cc npxonnn
rexcrone, nnn no-rouno npenncnre or rx, cpxar nsnecren
po orxcn, xonro nenycmncneno nponsnnsar or enpecxn
opnrnnan. Or X nex nararx re ce samenr neue c peaxrnpannre
n nsnpanenn no Cenryarnnra nrapcxn npenon, maxap n npn
nxon nce ome a ce nnxa npsxara nm c enpecxn opnrnnan. A
pycxnr nscneonaren xns Mnxann Oonencxn namnpa n enn
copnnx or XV nex na 20 raxnna orxcn n rn nynnxyna, no
xnnrara, n xoro ro ana rexnn rexcr, nna xon]ncxynana or
pycxara nensypa nenara cne nenoro nsnnsane n 1876 ronna n
or ne ca nsnecrnn sacera camo na exsemnnpa nsnn rpannnnre
na Pycn sa exsemnnpn, sanasenn n Pycn ne ce anar cnee-
nn n nnxo pycxn nnnoreuen xaranor nnn cnpanounnx, nxnm-
unrenno n nnrepner.
46
T nnn nnaue, nannno onycrnmo e, ue Vp]nn e nonsnan sa
cno npeno n pyr, no-crap npeno, nsrornen sa nyxnre xaxro
na npnnre xpncrnncxn omnnn n mnoronannonannnre xynryp-
nn n pennrnosnn nenrpone no Cenepnoro Hpnuepnomopne, raxa n na
mecxnre nnn no-cxopo xasapo-mecxnre pennrnosnn o-
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
269
mnnn n rxno nenocpecrneno ccecrno. Ho rona c nnmo ne na-
manna neronara sacnyra, samoro nmenno neronnr npeno, nnn
peaxnn na neue cmecrnynam npeno, me nonyun npes cnena-
mnre cronern ronmo pasnpocrpanenne no namnre semn n me
nocnyxn sa ocnona sa neronara cnenama peaxnn, nsnpmena n
yrnpena or Knpnn n Meron n rexnnre yuennnn. A xaxna pon me
nrpar re n npen ncnuxo narpnapx uorn no n nana Apnan II
npn ysaxonnanero na rosn npeno, nsnnsa or pamxnre na nacro-
mero nscnenane.
47
Tyx camo me oannm, ue narpnapx uorn,
xoro nman na pasnonoxenne enncrnenn neynnmoxen npennc
or npoapnancxara Hcmopu ua preama or unnocropr n opn
norornnn ena xon]opmna rexcrona nepcn or nocnenara, ne
camo e snaen sa npenoa na Vp]nn, no cam npenpnen n pemn-
rennnre ecrnn sa neronoro ysaxonnane n npnnnnuanero no
rosn naunn na epernuecxnre xpncrnncxn omnnn n namnre
semn xm npanocnannero, upes npnomananero na nrapcxara
npxna npn ynpannennero na xns Fopnc I, xoero nnocnecrnne
me e napeueno noxpcrnane na nrapcxn napo xoro n
ecrnnrennocr or ocem nexa nsnonnan Xpncronara npa.
Hpes XVII nex repmancxnre ncropnnn n orocnonn sanounar
mnpoxo pasrpnara xamnann sa npncnonane n npenoa na Vp-
]nn xm rxnara npxonna ncropn n nannonanna xynrypa. B
nnnorexara na eneexrnncxn manacrnp nn Bepen cnyua-
no nna orxpnr enn pxonnc, xoro nnpexn cno neonxnonen
nn n nsxnmunrenno oraro o]opmne nanncan cc cpepno n
snarno macrnno npxy oarpen n nypnyp nepramenr nn npe-
cron ram n reuenne na nenn ecer nexa, es a e saensan or
nnxoro. Hsnenax n cpeara na XVI nex namnpar rosn pxonnc
n cne cnoxnn neprypannn, npn xonro sa xparxo npeme cmen
na rpn nrn cnonre cocrnennnn, ro naxpa ce osonana n Bne-
nn n n 1648 ronna crana cocrnenocr na xpannna Kpncrnna. T
ro npeana na cno nnnorexap Hcax Bocnyc, xoro pasnosna-
na n nero npennc or VI nex na Fnnnra na Byn]nna. B 1699 ro-
nna pxonncr nocrnna n Vnnnepcnrercxara nnnorexa n
Vncana, xero nonyuana nasnannero Codex Argenteus (Cpe-
pen xoexc) n npnonna cnanara na na-nennn pennxr na
270
repmancxara xynrypna n npxonna ncropn.
48
Hpn rona nnxo or
neronnre pasnosnanaun n nscneonarenn ne orensna, ue ro
cpxa camo nennen npeno na Honn 3aner, a ne n npenoa na
Crapn 3aner, sa xoro ce snae, ue e nsnpmen or Byn]nna na
craporepmancxn esnx. Esnxr na pxonnca nna onen sa
esnxa na Byn]nna, maxap rexcrr my a e na sananorep-
mancxo, a ne na nsrounorepmancxo napeune, xaxro n cnenano
a ce ouaxna nnpexn ue ocera ne ca sanasenn nnxaxnn
nncmenn oxymenrn nnro or enoro, nnro or pyroro napeune
no-crapn or xpa na VIII nex, sa a moxe a ce npenenn xax resn
ne napeun ca snyuann uernpn nexa no-pano n ann nsomo
rorana e nmano raxnna. A rona nocran no nnpoc ne camo
cnpsnanero na rosn pxonnc c nmero na Vp]nn, no n neronara
anrenrnunocr, nonexe ocrorencrnara oxono orxpnnanero my,
xaxro n neronoro o]opmne n nsrornne c macrnno or cpepen
nnrpar, sa xoero cnnerencrnynar neronnre nscneonarenn, es
a noxpenr ymnre cn c xnmnuecxn anannsn, ronopn noneue, ue
rona e ]anmn]nxar, nspaoren cne 1655 ronna
49
xaxro e
nsnecrno, n rasn ronna Hoxan Pyon] Inayep (1604-1670) sa
npnn nr n ncropnra onna cpepen nnrpar sa rexnnuecxn
nenn
50
. Bo ce ornac nx o neonxnonenoro o]opmne na rosn
pxonnc, repmancxnre nscneonarenn nanpasno me npeponr
npes nocnenoro cronerne ncnuxn nsnecrnn xpannnnma na
crapnnnn pxonncn, es a ca n ccronne a orxpnr nnro enn
pxonnc, o]opmen no cmn naunn: nanncan cc cpepno
macrnno npxy oarpen n nypnyp nepramenr. oxaro pxonncn
npxy oarpen n nypnyp nepramenr ca nsnecrnn ome or npnnre
nexone na xpncrnncrnoro a rona ca nxonxo or na-nennnre
nponsneenn na rosn xyoxecrnen xanp pxonnc, nanncan
nsnno nnn oruacrn no cmn naunn xaxro Codex Argenteus
ocera ne e orxpnr. H rona ocrorencrno nocran ome nenax
nnpoca sa anrenrnunocrra my, samoro axo ro ecrnnrenno e
nn nsrornen n VI nex, rpyno e a ce nomncnn, ue e ocranan
nenosnar na omecrnenocrra n ne e nn nanoonan.
Axo opn cro n nerecerre ronnn, npemnnann or nnesannara
nona na pxonnca n eneexrnncxn manacrnp nn Bepen o
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
271
npnoro my npecranne na omecrnenocrra a ca nsnnnenn cc
saraxn, nenpnnnunn sa npemer c r nncoxa marepnanna n ne-
anna cronocr, unnro pasmepn n nnmen nn ena nn ca mornn a
ocranar nesaensann, xoraro ro npemnnana mnoroxparno or
pxa na pxa es a my e opnaro nnnmanne, ronxona no-
sarauna e neronara no-crapa ncropn, nporexna n reuenne na
nno xnnonerne, npes xoero npeme sa nero ne ce snae aco-
nmrno nnmo. H opn a ce npneme sa npno npenonoxennero,
ue pxonncr nn nsrornen n cpeara na VI nex sa Teoopnx
Bennxn enncrnenoro ocnonanne sa xoero npenonoxenne e, ue
no rona npeme e nmano enn rorcxn nmneparop, xoro moxe a
e npnrexanan raxn pxonnc rona c nnmo ne oxasna nnro, ue
pxonncr e sanecen or Panena n manacrnpa, nnro ue rosn manac-
rnp nxora ro e npnrexanan, samoro manacrnpnre or panra na
Bepencxn ca cn nonnn nnnenrapnn xnnrn n nnnorexapnre
nm ca nnn ocraruno rpamornn, sa a morar a npenenr cro-
nocrra n cpxannero na pxonncnre, r.e. ann npn rx ce
xacae sa cnemenn nnn sa sapanenn xnnrn. A rosn pxonnc ne
nna saensan n orensan or nnxoro. H ry ocrorencrno cn-
cem ne e manosnaunrenno, r ue opn onesn cnpemennn nscne-
onarenn, xonro ne opmar nnnmanne na ]axra, ue Byn]nna e
npenen Crapn 3aner, a ne cpxamn ce n pxonnca Hon 3aner,
ca noxo osaauenn or neronara nensnecrna xnnoronmna
ca.
51
H rona opemenna ome noneue n es ry npeocraruno
opemenenara or nxn n mannnynannn ncropn na pannoro rep-
mancxo xpncrnncrno cmo xaxro ocranannre mnnmn repman-
cxn sacnyrn n npnnocn sa xynrypnara n nonnrnuecxara ncropn
na pannoro cpenonexonne.
Ho ena nponn na cara nne nec pasnonarame c npnocre-
nennn ncropnuecxn nsnopn, ocnernnamn nsrnenre n enocrra
na Vp]nn n ro cne xaro npanocnannara npxna me ynnmoxn
n cnenamnre cronern nourn ncnuxn oxymenrn n nsnopnn
marepnann ornocno xnnora n yuennero na rosn enexnr
npxonen een. A rona e na npno mcro neronoro yxonno
sanemanne, n xoero ro nsnara ne camo cnonre nsrnen, no n
IOTH H IETH II 272
ocnna nponsxoa nm, xaro nspnuno orensna, ue resn neronn
nsrnen ne ca nsnnxnann nnesanno nnn nocrenenno no npeme
na yxonnoro my pasnnrne, nnn nx ca my nanoxenn no
nonnrnuecxn npnunnn,
52
a ca na-cmecrnenara uacr na neronoro
nepym, c xoero ro e nsnnran xaro xpncrnnnn, cnenaxn
craporo npeanne na pannoro xpncrnncrno n Hnnpnx n Tpaxn.
H axo cpannnm rona nerono nepym cc Cnmnona na npara,
nsnonnan or npxnara na Hnnpnx, r.e. c raxa napeuenn
Cnpmnancxn Cnmnon na npara, raxa xaro nn ce nnrnpa n
Hproeuama ucmopu na Teoopnr Knpcxn
53
nne me
saenexnm rxnara nenrnunocr. Kaxro me saenexnm, ue ro
ne e Apnancxnr Cnmnon na npara, nsnonnan n pasnnre my
napnanrn n or Encenn, apnancxn enncxon na Koncranrnnonon,
n or apnannre-ennomncrn, xm xonro ce npnuncnna unnocropr, a n
or apnannre, xm xonro orocnonnre ornacr nmneparop Banenc. 3a
rosn Cnmnon na npara Anocronnuecxara npxna na Hnnpnx n Tpa-
xn rnpn, ue e nonyunna nenocpecrneno or Xpncronnre anocro-
nn ome n npnn xpncrnncxn nex n cnenamnre noxonenn ca ro
nacnennn or cnonre npenn, npeanaxn ro or noxonenne na
noxonenne. H rxmo ryx, n rona Bepym na Vp]nn, e xnmur sa
pasnpane na neronoro mnnmo apnancrno, n xoero ro ynpexnar
neronnre nparone n xoero ne ca n ccronne a pasepar repman-
cxnre orocnonn. Kaxro ne ca n ccronne a pasepar nenocpe-
crnenara npsxa na rona nepym c Xpncronoro yuenne, npeaeno or
anocronnre na namnre npenn n camoro nauano na xpncrnn-
crnoro n namara ponna.
A ero n nnnnr rexcr or yxonnoro sanemanne na Vp]nn,
npeaeno or neronn yuennx Anxcenrn opocroncxn
54
:
, (), ,
:
, , ; []
, ,
, .
- : , ;
[] -
,
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
273
: ,
, [.
24:49]. : ,
[. 1:8]. , , ;
, .
.
55
Orxpnnanero n cpeara na XIX nex na pxonnca, cpxam
rosn rexcr
56
, nmecro a orronopn na mnoro or nnpocnre ornocno
pannoro repmancxo xpncrnncrno, nocran nna nopenna or
nonn nnpocn, na xonro repmancxnre orocnonn, pasenenn na
xaronnuecxn n nporecranrcxn, ce onnrnar noorenno a orronopr
nnn no-cxopo a ne orronopr. 3amoro resn nnpocn sacrar ne
camo neonornuecxnre pasnnun mexy npecrannre na npano-
cnannara npxna n resn na Vp]nn n neronara npxna a rona e
npxnara na Hsrouen Hnnpnx, Tpaxn n Manxa Cxnrn, sa unro
omnocr repmancxnre orocnonn opn ne cmer n a nomncnr.
Te sacrar n nnpoca sa orocnyxenara nnreparypa, xoro oue-
nnno ne ce nsuepnna c npnnncnann na Vp]nn npeno na Fn-
nnra. 3amoro nropnr apnancxn nsrounnx, cpxam Bepym-
ro na Vp]nn, opn n ne cnomenana npenoa na Fnnnra. A sa
rosn nsrounnx ce npnema, ue nponsxoxa or na-nnsx crpy-
nnx n nocneonaren na Vp]nn, opocroncxn enncxon Anxcen-
rn, npnemnnx na neronoro yxonno sanemanne. H repmancxnre
orocnonn ca nsnpanenn npe nepaspemnmara sa rx saraxa:
3amo rosn na-nnsx crpynnx nnmo ne cnomenana sa na-
ronmara cnope rx sacnyra na Byn]nna npenoa na Fn-
nnra. A ry nn e neronara na-ronma sacnyra? Cpe na uern-
pnecer ronnn nponxnnara oprannsaropcxa n nsnnrarenna
Moceena enocr na Anocrona na rernre? H samo n rexcra
xm yxonnoro sanemanne na npno mcro ce nocran yapenne
npxy norpemno nsuncnennre (cnope nemcxnre orocnonn n
npxonnn ncropnnn) ronnn sa enocrra na rexnn anocron? H
rnannnr nnpoc, xoro nnxo or rx ne e saan n cnrypno nma
nnxora a saae: A xe e ocrananara orocnyxena nnrepary-
pa? 3amoro sa npxonnoro orocnyxenne orxcnre or Crapn
3aner, uerenn na onpeenenn mecra no npeme na cnyxara npn
274
rona camo manxn orxcn, npenmno ncanmn, a ne n nnara Fn-
nn ca nnmoxna uacr or neoxonmara sa neronoro nsnpmna-
ne nnreparypa. H xe e ornmna rasn orocnyxena nnreparypa?
3amoro rpyno e a ce npneme, ue rornre-xpncrnnn ca snaenn
rpnxn esnx a xaxro unrarenr me ysnae, axo npouere nocne-
nara uacr na nacromn copnnx, resn rorn nma a nayuar
rpnxn esnx n npes nocnenanoro eno n nononnna xnnonerne.
Ho nemcxnre orocnonn n npxonnn ncropnnn nporecranrcxn n
xaronnuecxn nma a orronopr na resn nnpocn, samoro rona
ne ca nnpocn or ncropnra na repmancxara npxna. Tona ca nn-
pocn or ncropnra na nrapcxara npxna n orronopnre nm ce
xpnr cpe ocranxnre or xnnn paspymenn o ocnonn npxnn n
n nenennmara or xnanre, na xonro ca nsrapnn nennre nocne-
onarenn, npn rona ne camo no repnropnra na namara ponna. B
nponxenne na mnoro cronern uax o spnoro cpenonexonne.
Cmo xaxro ca nsrapnn n nennre orocnyxenn xnnrn.
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
275
FEHEXKH
Hopan ronemn po na nynnxannnre no remara, ryx me ar cnomenarn n nnrnpann
camo ornacmnre ce nenocpecrneno xm pasrnexann nnpoc n nmamn ocoen npnno-
cen xapaxrep.
1
Biographisch-bibliographisches Kirchenlexikon, Band XII, Herzberg: Verlag
Traugott Bautz, 1997: Klaus-Gunther Wesseling, Ulfilas, xon. 854-861 Fnnno-
rpa]n Ulfilas, c axryannsnpan rexcr o 1999 r., no n oanxn n neronoro enexr-
ponno nsanne o 9 II 2008 ronna ( http://www.bautz.de/bbkl/u/ulfilas.shtml ).
2
Darmstadt: Syllabus, 2005. Tona e uernprara, neue nomecrena na enexrponen
nocnren, nepcn na nsaenara sa npnn nr or F. Moss Bibliographia Gotica
(Medieval Studies 12/1950, c. 237-324) n cne rona mnoroxparno onnnana
npes nocnennre ecernnern neue or Epncr Ennrxayc n rpn nocneonarennn
nepcnn or 1967, 1974 n 1997 ronna; nopan nensmoxnocrra r a e neue
orneuarana no xonnennnonanen rnnorpa]cxn naunn, nennr peaxrop Kpncrnan
Herepcen nsana na CD-ROM.
3
Hopan rona, ue ncnuxn nynnxannn npecranr ena n cma nepcn or no-
rpa]nra na Byn]nna-Bnuennero, re camo n pexn cnyuan me ce nnrnpar
ryx noorenno n nonmenno. Hocnenoro sacera nsanne na norpa]nra na
Wulfila (xaxro e nanncano ram nmero) n nayuna nynnxann e axryannsn-
panara c nonn nnnorpa]cxn enexxn crarn na K. Schferdiek n rom 34 na
Reallexikon der germanischen Altertumskunde, Berlin 2007, c. 318-321.
4
unnocropr (rp. Fulostrgioj nar. Phylostorgius, pyc. unnocroprn, *~368,
cn. 433), npxonen ncropnx, nanncan oxono 425 ronna Hproeua ucmopu e
12 ruueu, or xoro ca sanasenn snaunrenen po orxcn. 3a neronara Hproeua
ucmopu me ce cnpem nopono no-ony.
5
Hnrarr ce ana ryx cnope npenoa na npo]. Hnan yuen n Ipru useopu
sa o.eapcrama ucmopu I, Co]n: Hsarencrno na FAH, 1954, c. 31, c nsnpa-
nenn rpemxn n nponycxn. B rpnxn opnrnnan rexcrr e aen xaxro cnena:
Oti Opiuv qs kut toutou to povou k tv cpuv Iotpou Lu0v
(o o v uui Ictu, o o vv Iotqou kuosi) ov c tv `Peuiev
oiuiusui uov, o cscciuv k tv ociev qv uqcvtu. piotiuvioui o
t qvo tpoe toioc: usicovto Oucpiuvo ka Iuivou, opu
Lku0v upcu tv cpuv to Istpou oicqsuv c tv `Peuiev, ku ov
v utcopuov t Epeq: oiuuvtc o ku ci tv 'Asiuv, tv tc Iuu-
tuv ka tqv Kuuookiuv qov, ka oo uov aaetou ou
tc ka tv kutcicvev t kqp, ka ct o ciu ckosqqsuv
okuoc. o uueto: ka csc io, suvuvustpucvtc to
upupoi,ok iou tc utv c t csc ctcoiqsuv ka t Xpiotiuvv
povcv vt t `Eqvioo ooq upcokcuuouv. tutq t uuesiu
covcsuv ka o Opiu povoi, Kuuookui v cvo, oce o
pqsiov Hupvusso, k eq o Luouoqiv kuoucvq. toivuv
Opiu oto kuqqqsuto t ooou tv cscv, iskoo utv
pto kutustu. kutcotq o oc: up to tv pv ovto to qvou
276
tv Kevotuvtvou povev c pcsciuv sv oi ostuci (ka up ka
t toc upupu qvq ckckito t usc), Eseiou ku tv sv
ut piskowv cipotovctui tv v t Ictik piotiuviovtev: ku tu tc
u utv cccto ku puutev uto okeev cpct kutuotu,
ctcpuscv c tv utv evv t pu pusu, v c oq tv
Busiciv, tc tv v pocev otopiuv ovuv, to o cqnou ovto
ioocou ku ocovou ov uivo t p t uu p, ' o
to p tutu pupovovto. pcp ov ci tutu oicv, scusiu tc
uiotu voiocvu ku p tv to qciou qcpuciuv to pciqocvou
kutupuqiovtu. opouto o' usic tv utooov totov uv pcp t
tj Musu epiu, kuote iov v. ku tv Opiuv oi pcistq c
ti ku pouki v Mes cciv pcp uvto. iuv o oto
tv vopu qcici, ku t upcti uto ooq puotv ut tc ku to p'
utv vupuci. Philostorgius, Kirchengeschichte. Mit dem Leben des Lucian
von Antiochien und den Fragmenten eines arianischen Historiographen, hrsg v. Jos.
Bidez, besorgt von Fr. Winkelmann, Berlin
3
1981, c. 17
3
-18
14
(=Die griechischen
chritlichen Schriftsteller der ersten Jahrhunderte 5).
6
3a rosn neuar cmecrnyna omnpna nnreparypa nx. npen ncnuxo: Rudolf
Henning / Bruno Keil, Ein Ulfilas Stempel n: Zeitschrift fr deutsches Altertum und
deutsche Literatur 49/1908 [NF 37], c. 146-154 (Penp. n: Gotica Minora III/2004);
Otto Fiebiger, Zur Erklrung des Ulfilas Stempels n: Paul Braunes Beitrge zur
Geschichte der deutschen Sprache und Literatur 38/1913, c. 564-565 (Penp. nax
ram) n Victor Gardthausen, Das Siegel des Ulfilas, nax ram, 48/1924, c. 448-458
(Penp. nax ram). Ocnen nmero na Vp]nn, aeno na rosn neuar xaro OURFILA
(nmecro WULFILA, xaxro nxa npenouenn nemcxnre nscneonarenn), ocoeno
ocnopnano e nsopaxennero na xnnornoro, xoero npn na-opo xenanne re ne
morar a onpeenr xaro nnuenne n sarona npenounrar a nocranr no cm-
nenne anrenrnunocrra na neuara, maxap n a ne morar a ocnr samo ]anmn-
]nxaropr n nspan ne camo nenpannnna oprorpa]n, no n r neyenren-
no nsopaxenne, c xonro rpyno n yenn cnonre xnnenrn n anrenrnunocrra
na neuara.
7
Knut Schferdiek, *1930.
8
Knut Schferdiek, Die berlieferung des Namens Ulfila zum linguistischen
Umgang mit der berlieferungsgeschichte n: Beitrge zur Namenkunde, 25/1990,
c. 267-276; npepaorena nepcn n: cm., Schwellenzeit. Beitrge zur Geschichte
des Christentums in Sptantike und Frhmittelalter, Berlin: Walter de Gruyter, 1996,
c. 41-50 (=Arbeiten zur Kirchengeschichte 64). Cpn. cmo crarnra na E. Ebbing-
haus, Ulfila(s) or Wulfila? n: Historische Sprachforschung 104/1991, 2, c. 236-238, c
xoro ro ce onnrna a oescnnn pesynrarnre or nscnenannra na Be]epnx,
es a moxe a npecrann nnxaxnn sacnyxanamn nnnmanne aprymenrn npornn
rx, xaxro n enexxnre na Be]epnx no rosn nnpoc n onnnenara npene-
uarxa na crarnra my or 1996 r., c. 49-50. Maxap n nxon anropn a npnemar
esycnonno pesynrarnre or nscnenannra na Be]epnx n npecranar a nnmar
no-nararx Byn]nna, xaro nanp. anropr na crarnra n Fno-Fnnnorpa]cxn
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
277
npxonen peunnx, K.-I. Becennnx (nx. en. 1), n noneuero nsnesnn cne rasn
crarn cnpanounnnn, ennnxnonenn, no n nayunn nscnenann, nponxana nce
ome a ce npeana nceomo npnsnarara ]opma Wulfila raxa e osarnanena
n nocnenara nynnxann na Be]epnx no rosn nnpoc n: Reallexikon der
Germanischen Altertumskunde von Johannes Hoops, 2. vllig neu bearbeitete und
stark erweiterte Auflage mit Untersttzung der Akademie der Wissenschaften in
Gttingen [...], 34. Bd., Berlin/New York: Walter de Gruyter, 2007, c. 319-320,
xero ro neue sacrnna resara, ue npnonauannara ]opma na nmero rpna a
e nna Byn]nna, xaxro r ce npeana or Hopan, (n npenncn na-pano or X nex,
a neporno n no-xcnn!), xaro snyxr y n ecrnnrennocr npecrannnan no-
xcno (n IV n V nex?!) myrnpano (anlautende) n.
9
Hnna nnnorpa]n na nynnxannnre na Be]epnx o 1994 ronna nx. n:
K. Schferdiek, Schwellenzeit (nx. en. 8), c. 511-522; cpn. cmo n neronara cryn
Der vermeintliche Arianismus der Ulfila Bibel. Zum Umgang mit einem Stereotyp
(Zeitschrift fr antikes Christentum VI/2002, 2, c. 320-329.
10
K. Schferdiek, Die berlieferung des Namens Ulfila, c. 268-271 n npeneuarxara
na crarnra or 1996 r., c. 42-44. uopmara Orflaj ce cpema npn unnocropr (nx.
no-rope, en. 5) n na cnomenarn no-rope meen neuar (nx. en. 6), a cmo n n
ocnopnannre or repmancxnre anropn sa anrenrnunocrra nm Acta St. Nicetae (Acta
sanctorum sa 15 cenremnpn, fol. 40
v
).
11
K. Schferdiek, Die berlieferung des Namens Ulfila n npeneuarxara or 1996 r.
uopmara Olfilj ce cpema npn Onnmnnoop n xaro nsxnmuenne npn uorn,
xoro npnema onxnoneno npanonnca na unnocropr, Orflaj.
12
Tasn ]opma ce cpema sa npnn nr n narnncxa rpancxpnnnn npn Bepymro na
enncxona na rornre, xoero npeana neronnr yuennx Anxcenrn opocroncxn n ce
arnpa n mnn 383 r., manxo npen cmprra my sa Bepymro nx. no-ony, c. 272 cn.
Cmara ]opma ce npeana n or Kacnoop n ccranenara c nomomra na neronn
acncrenr Enn]ann Cxonacrnx Hproeua ucmopu (Historia ecclesiastica triparta).
B rasn npxonna ncropn, ccranena n nauanoro na VI nex, ca aenn npenon or
npxonnnre ncropnn na Cosomen, Coxpar Cxonacrnx n Teoopnr n cneo-
narenno n ne nmero Vn]nna ce npeana cnope rpnxara rpannn, npen a
e norepmanueno na Byn]nna. Ha-neporno e a ce onycne, ue n Hopan,
xoro cnena n cunnennra cn nancxe Kacnoop, e nsnpnen cmara ]opma
n cnora Hcmopu ua eemume (De origine actibusque Getarum), or xoro ca
sanasenn camo no-xcno npepaorenn npenncn.
13
Isidor von Sevilla, Historia Gohtorum, Wandalorum, Sueborum n: Theodor Momm-
sen, Chronica Minora saec. IV. V. VI. VII (II), Berlin, 1894 c. 267-304
(=Monumenta Germaniae Historica, AA. XI,1), nnrepnerno nsanne: Die digitalen
Monumenta http://mdz10.bib-bvb.de/~db/bsb 00000823/images/index.html?id
=00000823&fip=84.188.230.179&no5&seite=246, pycxn npeno: or T. A. Mnnnep
n: Cpeoueeeroea .amuucra .umepamvpa IV-IX ee., Mocxna, 1970, nnno nnrep-
nerno nsanne http://www.vostlit.info/Texts/rus/Isidor_S/frametext.htm .
14
B. Chabot, Chronique de Michel le Syrien IV, Paris, 1910 (Repr. Brssel, 1963),
c. 303. Hpn rasn rpancxpnnnn rpna a ce nma npenn, ue cnpncxnre nsrou-
nnnn, nonsnann or anropa, ne cpxar rnacnn yxnn, raxa ue n neronn rexcr
IOTH H IETH II 278
re ca nocranenn or nero, a ro ne moxe a ne e nosnanan cmncna na ymara.
Cneonarenno pasnnunnre cnpemennn nnrepnperannn n cnopone ornocno
oprorpa]nra na nmero, r xaxro ce npeana or Mnxann Cnpncxn, ca
nsnnmnn nx. nanp. Stephen Gero, A note on the name of Wulfila in Greek and
Syriac, n: Beitrge zur Namenforschung, NF 12/1977, c. 154-156 n 421, addendum).
15
Schwellenzeit (nx. en. 8), c. 47-50.
16
3a ncropnra na resn pxonncn nx. na-nonoro nscnenane n nocnenoro
xpnrnuno nsanne na rasn xnnra: Iordanis, De origine actibusque Getarum, a cura
di Francesco Guinta / Antonino Grillone, Roma: Istituto Storico Italiano per il
Medio Evo, 1991 (=Fonti per la storia dItalia 117), c. IX-XXIX. 3a camn rexcr
na xnnrara or Hopan moxe a ce nonsna n nnrepner xaxro opnrnnanr no nsa-
nnero na Momsen, raxa n pycxnr npeno na Cxpxnncxa noponocrn sa Hc-
mopuma na Hopan, saeno c rounn nnnorpa]cxn annn nx. n cnenamn
pasen na rosn copnnx.
17
K. Schferdiek, Die berlieferung des Namens Ulfila, c. 267. Bx. cmo npene-
uarxara or 1996 r., c. 41.
18
Bx. nnrnpann no-rope rexcr na unnocropr, pecn. nsannero my or 1981 r.,
c. 18
12
. unnocropr cnomenana camo ymara nmneparopa, es a oosnaun
neronoro nme n noneuero nscneonarenn ornacr xm Koncrannn II, c xororo
Vp]nn(a) nopxa na-nnsxn ornomenn o xpa na xnnora na nocnenn. Or
nsnopnre oaue e nsnecrno, ue ro ornna n Koncranrnnonon ome n 328 ronna,
npen cmprra na Koncranrnn Bennxn ( 337) n cornerno npen nsnapna-
nero na neronn nacnennx Koncrannn II (*317, 361), xaro non nmenno c
Koncranrnn Bennxn nxaxnn nperonopn, sa unro cmnocr nsnopnre ne co-
manar nnxaxnn noponocrn. A xaxro me nnnm no-nararx, pasnnrnero na
cnrnra me nn ae n pyrn naxnn ocnonann sa nornpxanane na npeno-
noxennero, ue Koncranrnn Bennxn cpannna mncnra my c mncnra na Moce,
xoro onexa cno napo n oeronanara sem. Cmo n Be]epnx nn ncnuxn
cnon rpyone sacrnna resara, ue cnomenarnr or unnocropr nmneparop moxe
a e camo Koncranrnn Bennxn, xaro ce nosonana n na nynnxannn or pyrn
cnpemennn ncropnnn nx. no-ony en. 31.
19
Iepmancxnre ncropnnn nponycxar a orenexar rosn ]axr, xaxro n ocro-
rencrnoro, ue npecennanero na r.nap. rorn ce nsnpmna na na nrn: oxono 346
ronna ena manxa uacr or nero, ouennno npxonnnre omnnn, xonro cmecr-
nynar or camoro nauano na xpncrnnnsnpanero npes I nex n ca npecranenn na
Hnxecxn cop n 325 ronna or rexnn enncxon, a cne rona n 376 ronna,
neue npn ynpannennero na nmneparop Banenc, n nxnmuna mnoro ronm po
npecennnnn, sa unero uncno cmecrnynar camo npenonoxenn, no ro no ncxa
nepornocr ocrnra nxonxo crornn xnnn. Bropara ronma rpyna npecennnnn
ce sacenna n rpannnnre na Pnmcxara nmnepn npes 376 ronna, a rona crana
rouno 40 ronnn cne nperonopnre mexy nmneparop Koncranrnn Bennxn n
enerannra or npecrannrenn na rosn napo npes 336 ronna. H rona nn non
o yexennero, ue no npeme na resn nperonopn e nn nocranen raxn cpox,
npes xoro pxononoxennr sa enncxon n yxonen rnana na neronn napo
Vp]nn e noen sanxennero a npnxnmun c xpncrnnnsnpanero n npensnnra-
nnero na ocranannre neronn cnaponnnn orn ynan, npen a nm ce paspe-
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
279
mn a nnsar n nenn ccran n ro neue ne n xauecrnoro nm na ]eeparn, a xaro
nnnonpannn pnmcxn rpaxann. H rxmo rona onpanana nasnannero, xoero
Koncranrnn Bennxn ana na yxonnn noau na rosn napo: namnr Moce.
Ty noxasna cmo n ue na Koncranrnn Bennxn e nno cncem cno na xaxn
pncx ro nsnara cnora nmnepn cc sacennanero n nenn rpannuen paon na
enn cnope roranamnnre cxnamann napnapcxn napo, no cmo ca my nnn
cnn n npenmcrnara or csananero na ena y]epna sona mexy nmnepnra n
nennre nsrounn ccen, unero noneenne cnpmo ne me ocrane npes nnoro
panno cpenonexonne nenpecxasyemo n es raxana y]epna sona n nanarano
nocronnoro npnccrnne na orpomnn noennn xonrnnrenrn sa nenara samnra.
Hpn rona Koncranrnn Bennxn, xaro nponsxoxam or cmoro mecrno nepnmcxo
nacenenne, e snaen mnoro ope, ue nmnepnra moxe a e samnrena na-
ope or camoro neno nacenenne, unnro nnrepecn n cnyua ce noxpnnar c
nnrepecnre na nnara nmnepn. To e snaen cmo raxa, ue rona nacenenne ce
ccron npenmno, axo ne n nsxnmunrenno, or neronn cnaponnnn, unnro
npenn ca nanycnann cnora ponna, npn sannananero na semra nm or
pnmnnnre npes I nex cn. Xp. n no npeme na maconnre ronenn na xpncrnnn
npes II n III o nauanoro na IV nex. 3naen e n ue n rpannnnre na nmnepnra ro
me npecrannna eno nno c ocrananoro nacenenne n nenrpannara uacr na Fan-
xancxn nonyocrpon, xaro cnnornam ]axrop sa nero me crane n xpncrnncxara
pennrn.
20
Tosn repmnn nnexa nsnecrnnr cnercxn ]nnonor or rpysnncxn nponsxo
axaemnx Hnxona xonnennu Map, no cne ocrpara xpnrnxa na Crannn cpemy
neronara reopn r nsuesna or cnercxnre nayunn nsann. Ena npes nocne-
nnre ecernnern, cne ronemnre nocrnxenn na naneonnnrnncrnxara, ornono
nsnnsa na nenen pe npsxara mexy esnnnre, ronopenn or nacenennero na
rosn paon npes npnnre nexone na namara epa, c npnonauannn esnx na napo-
nre oxono Honroca, a ne c nxaxn mnrnuen npacnanncxn esnx or Cenepo-
nsrouna Enpona n ue esnxr, ynorpenan n Rronsrouna Enpona n pannoro
cpenonexonne npecrannna ecrecrneno pasnnrne na cmn ]ernuen esnx,
maxap n no xonmnxrypnn npnunnn noneue a ne ce ynorpena rona nasnanne.
21
Hamnpam sa nsnnmno a opna ocoeno nnnmanne sa snauennero na Anpam n
mecxara pennrn n n npeannero na menre, n xoero ro nrpae cmara pon,
xaxro Xepmec Tpnxenennxn: nocpennx c Fora, ynrnn cno napo xm ncrnn-
cxn n enncrnenn For. Or cno crpana n Op]e, cnope npeannero na nono-
nnraropennre, e xoro npeana na cno napo yuennero sa Fora no ]opmara
na r.nap. mnronorn, n xoro na nonren esnx ce nsnara ycrpocrnoro na ncene-
nara n Foxecrnenara epapxn. B recnn xpr na nocnerennre n Op]nuecxnre
mncrepnn rona yuenne nno nsnarano no pasnnuen naunn n nno ocrnno camo
sa rosn recen xpr.
22
3a ernmonornra na ymara Vp]a, nx. http://lexikon.meyers.de/meyers/Urf n
http://en.wikipedia.org/wiki/Urfa.
23
B. Rabani de inventione linguarum [=literarum] n: B. Rabani Mauri Fuldensis
abatis et moguntini archiepiscopi opera omnia. Variis praeteria monumentis
(Patrologi latin tomus 112, Paris 1852, Repr. Turnholti/Belgium: Tipographi
Brepolis Editores Pontificii 1989, col. 1579-1580).
IOTH H IETH II 280
24
Bx. no rosn nnpoc npernea na ncropnuecxnre nsnopn n cnenamn pasen.
25
Tnpennero, ue xpncrnncrnoro ce pasnpocrpanna n Mana Asn npenmno
nnn opn nsxnmunrenno cpe rpnxoro nacenenne, ne orronap na ncrnnara n e
nanoxeno renennnoso ena n xcno npeme, sa a npnxpne ocrorencrnoro, ue
mecrnoro nacenenne e npneno Xpncronoro yuenne cmo xaxro nacenennero n
nenrpannara uacr na Fanxancxn nonyocrpon n npnn nex na nonara epa. A ro
ce e ccrono or nsxonnn monorencrn, xonro ome na Hpnn ncenencxn cop
nnnsar n xon]nnxr c r.nap. npanocnanno xpncrnncrno nn npsxa c npanocnan-
nn Cnmnon na npara, n xoro re nnxar pasrponane n omanonaxanane na
npnnnnna sa enncrnenn For. Ho raxn naunn cpe rx nonyuana ronmo pas-
npocrpanenne n mono]nsnrcxoro yuenne, cunranoro or npanocnannero sa epec.
Ho cmara npnunna rona nacenenne npnema no-xcno enooxnoro yuenne na
Hcnma no yexenne, a ne nacnna.
26
Wilhelm August Streitberg, Die gotische Bibel, 1. Teil: Der gotische Text und
seine griechische Vorlage mit Einleitung, Lesarten und Quellennachweisen sowie
den kleinern Denkmlern als Anhang, 1908,
2
1919, Repr.:
3
1950,
4
1960,
5
1965,
6
1971,
7
2000 (c onnnenn or Piergiuseppe Scardigli), Heidelberg: C. Winter.
27
Bx. no rosn nnpoc npernea na ncropnuecxnre nsnopn n cnenamn pasen
na rosn copnnx.
28
Hmenara na ronm po or resn muennnn ce anar n crapnre menonornn na
npanocnannara npxna n ca cpann n nscnenanero na anmarnncxn npxonen
ncropnx uapnaryc: Daniel Farlatus, Illyrici Sacri, I-VIII, Venetiis 1751-1819.
Hxon or rx npeana Jacqes Zeiller, Les origines chrtiennes dans les provinces
Danubiennes dans l`Empire Romain, Paris, 1918 (=Bibliotque des coles Franaises
dAthnes et de Rome publie sous les Auspices du Mimistre de lInstruction
publique, fasc. 102), c nnnorpa]n.
29
3a Enncxonnra na Iorn nx. enexxnre na -p Ianuo Henon xm neronara
cryn Iomu u eep+auu, nomecrena n npnn copnnx Iomu u eemu, c. 114 n
en. 42 na c. 120. Tam ce anar nsnaxn or oxnaa na Anacracn Fnnnorexap
sa VII ncenencxn cop (787 r.), nomecrenn n MPL 129,3, xon. 243, 246 n 247.
30
Beoa C.oeeua I, ccr. Fopnc Xpncron, Co]n: Ornopeno omecrno, 1997. Bx.
nanp. pasnnunnre napnanrn sa poxennero na Op]en/V]pen-mnax, c. 124-214 n
Hpece.euue uapooa vm Kpaua se+e ua vuae, c. 23-66.
31
Bx. nanp. K. Schferdiek, Das gotische Christentum. Wulfila. Vom Bischof von
Gotien zum Gotenbischof, n: Schwellenzeit (nx. en. 8), c. 1(107)-40(146) n npen
ncnuxo c. 3(109), xero ro noxpen cxnamanero, ue n nnrnpann nacax ce
ronopn nmenno sa Koncranrnn, r xaro nnara nropa xnnra or rpya na unno-
cropr e nocneren na Koncranrnn n neronoro npeme. Or pyra crpana L. Schmidt,
Geschichte der deutschen Stmme bis zum Ausgang der Vlkerwanderung, I Die
Ostgermanen, Mnchen,
2
1941 (penp. 1969), c. 235, en. 4, n cmn cmncn no-
ueprana, ue ymnre na unnocropr sa nounnenn na Pnm napnapn morar a ce
ornacr camo sa ynpannennero na Koncranrnn, no ne n na Koncrannn n Banenc.
32
Be nanomn na unraren, ue n sanasnnnre ce no rpannn cnemenn nrpn no
npeme na npasnnxa na nrnoro cnnnecroene saeno c npasnnxa na snmnoro
cnnnecroene, raxa napeuenara xonea, enn or nara na-ronemn npasnnnn
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
281
na pennocrra nsnanannre n rpanc rannynamn npxy naxexennre xamnn
necrnnapxn no raxn naunn npeoonnar nsrapmara ropemnna, xaro n pnere
cn pxar opasa-nxona na cn. cn. Koncranrnn n Enena, xonro cnope rx
ocmncnr npacrapn onua, npeanaxn my xpncrnncxo cpxanne.
33
3a noxpcrnanero n npecennanero na rornre-repmannn nma omnpna nnre-
parypa or repmancxn anropn, n xoro re camn rpyno morar a cn ocnr npn-
unnnre, naxapann Koncranrnn, Koncrannn n Banenc a onycnar n crpanara
cn enn noncrnen n npaxeen no ornomenne na Pnm napo, xoro npn rona
mnoro pso me nm ce ornnarn cc cnora nenaroapnocr, nspasena n xpno-
nponnrnn ynr or 378 ronna, npn xoro opn nsrapr cno naroeren Banenc.
Bx. nanp.: K. D. Schmidt, Die Bekehrung der Ostgermanen zum Christentum,
Gttingen, 1939, c. 235 cn.; R. Klein, Constantius II. und die christliche Kirche, n:
Impulse der Forschung 26, Darmstadt, 1977, c. 251 cn.; K. Schferdiek, Germanen-
mission, n: Relexikon fr Antike und Christentum, 10 (1977), xon. 492-548; cm.,
Das gotische Christentum. Wulfila (nx. npenmnara enexxa).
34
Das gotische Christentum. Wulfila (nx. npenmnnre enexxn), c. 5 (11).
35
(267) Erant si quidein et alii Gothi, qui dicuntur minores, popuius inmensus, cum suo pontifice ipsoque
primate Vulfila, qui eis dicitur et litteras instituisse. Hodieque sunt in Moesia regionem incolentes Nico-
politanam ad pedes Emimonti gens multa, sed paupera et inbellis nihilque habundans nisi armenta diversi
generis pecorum et pascua silvaque lignarum; parum tritici citerarumque specierum terras fecundas. Vineas
vero nec, si sunt alibi, certi eorum cognoscent ex vicina loca sibi vinum ne-gotiantes; nam lacte aluntur
plerique. H n nrapcxn npeno no HHFH I, c. 359: ,
. . , ,
, .
[]. , ,
, .
. ,
, . Ho rosn nnpoc nx. cmo nere
cnenamn crynn n nacromn copnnx.
36
Ha rasn rema e nocnerena nocnenara n saxnmunrenna uacr na nacromn
copnnx.
37
Tona pasrpannuanane sacrnnar enaxno xaronnuecxnre n nporecranrcxnre
repmancxn orocnonn nx. nanp.: Wilchelm Streitberg n Grundri der germani-
schen Philiologie, II, 1, Strassburg: Teubner,
2
1901, c. 4 cn.; H. Bhmer, n: Real-
Enzyklopdie fr protestantische Theologie und Kirche, XXXI/1908, c. 548 n
Rudolf Platte, Geschichte der gotischen Literatur, Berlin: Dmmler, 1931, c. 27 n cn.;
Wilhelm Luft, Die arianischen Quellen ber Wulfila, n: Zeitschrift fr deutsches
Altertum und deutsche Literatur 42 (1898), c. 291-308.
38
Bx. nanp.: Ho urou enpocu om ucmopuma ua pauuomo xpucmuucmeo no
uauume se+u. 4u.unu u 4u.unono., nn: Busaumu Ba.rauume Eepona.
Hscnenann n uecr na npo]. Bacnnxa Tnxona-3anmona, Co]n: FAH Hncrn-
ryr no Fanxanncrnxa, 2006, c. 74-87 (=Studia Balcanica 25).
39
A rona e Hnxeo-Hapnrpacxnr Cnmnon na npara, nsnpner n or Fnrapcxara
npanocnanna npxna: , , ,
. , , ,
282
: , , , ,
, . , ,
.
, , . , .
.
. , , , ,
, . -
, , () .
. . ! enexrponen rexcr
n nnrepner http://www.pravoslavieto.com/molitvoslov/molitvi/symvol_veruju.htm .
40
Ho nonrnn npnunnn apnancxnr Cnmnon na npara ne e crnrnan o nac n
nnen rexcr n ce nnrnpa or ncropnnnre n pasxasnarenna ]opma.
41
Theodoret, Kirchengeschichte, hrsg. von Lon Parmentier, 3. durchgesehene
Auflage, bearbeitet von Gnter Christian Hansen, Berlin: Akademie-Verlag, 1998
(=Die griechischen christlichen Schriftsteller der ersten Jahrhunderte NF 5), c. 145-
146 (II, 21):
Histcocv c vu ku ovov q0ivv 0cv atpu uvtokputopu, x o t
uvtu, ku c tv ovocv un to 0co, tv p uvtev uevev ku p
sq p cvvq0cvtu k to 0co, oi' o t uvtu cvcto, tu tc put ku
t oputu, cvvq0cvtu o ovocv, ovov k ovov to utpo, 0cv k 0cv,
oiov t ccvvqkoti utv utpi, kut t puu, o tv cvvqsiv ooc
oocv c ovo cvvqsu utv utqp. totov ooucv ovocv 0co uv
covto to utp apuccvs0ui k tv opuvv, ku0 cputui, c
ku0uipcsiv uptiu ku 0uvutou, ku cvvq0cvtu k vcuuto iov ku
Mupiu t up0cvov, ku0 cputui, kut spku, ku suvuvustpucvtu
ct tv mu0qtev, ku usq t okovoiu qpe0cisq kutu tv oqsiv
to utp stuvp posqe0cvtu, o0uvovtu ku tuvtu ku c t
kutu0oviu kutc0vtu, v uto n oq tpousc, ku vc0ovtu tv
vckpv t tpit cpu, suvuvustpucvtu ct tv u0qtv tcssupukovtu
cpv qpoucvev ku vuq0cvtu c to opuvo ku ku0ccvov k
ociv to utpo, pocvov o t sutV cpu t vustusce ct ooq
utpik ooovui kastJ kut t pu uto: ku c vcu iov, cp
ut ovocv to 0co u 'Iqso Xpist 0c ku kpio qciuto
ostcui t cvci tv v0peev, tv upukqtov, ku0 cputui, t
vcu t q0ciu, cp ku ut cstcicv vc0v c to opuvo
ku kuqiqsu v oci to utpo, kctcv oc cpocvo kpvui vtu ku
vckpou. [...]
Bsnrapcxn npeno:
, , . -
, , -
, . , ,
, , , -
, . , ,
, , ,
, , -
, , , , , -
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
283
, ,
, -
; ,
.
[) , , ,
, , ,
, , .
42
Knut Schferdiek, Der vermeintliche Arianismus der Ulfila-Bibel. Zum Umgang
mit einem Stereotyp n Zeitschrift fr Antikes Christentum, 6, 2, December 2002,
c. 320-329 .
43
Bx. no-rope, c. 265.
44
Ha rona mcro me opna ornono nnnmanne na npnoro nrynane na Anocron
Hanen n Enpona n cnpsannre c nero ocrorencrna, onenn o mannnynannn n
rnxynannero na ncropnuecxnre nsnopn, na xonro e nocnerena nocouenara neue
no-rope mo cryn 4u.unu u 4u.unono. nx. en. 38.
45
Ocnen nnrnpann n nauanoro na crynra rexcr or Hproeuama ucmopu na
unnocropr, npenoa na Fnnnra or Vp]nn ce cnomenana ome n Hproeuama
ucmopu na Coxpar, xn. IV, rn. 33. T xaro npxonnnre ncropnn na Teoopnr
n na Coxpar cnenar enn n cm nsrounnx, n rpnano comennero sa
npenoa na Vp]nn a ce e namnpano n n npnara, npen a e ram sannueno.
B Hcmopuma na Hopan, 267, ce comana camo, ue Byn]nna nn nsopernn
asyxa (litteras instituise) sa cnonre rorn.
46
Hoponocrn no rosn nnpoc saeno c nnrarn or cornernnre mecra or
npenoa na Fnnnra nx. n moero nscnenane Hap Cu+eouoeum Coopuur,
uacr I, Co]n, 2007 n uacr II, Co]n, 2008.
47
Ho rosn nnpoc nx. monre enexxn n crynra mn Iomu u eemu n npnn
copnnx Iomu u eemu, c. 83 cn. n nocouenara ram nnreparypa.
48
Hoponocrnre no resn nepnnernn nx. n crarnra na Haexa parona /
Hopan Taon, 3a oamupauemo ua Cpeopuu Kooerc, n: Hpo&Anrn, XVII/
2007, 50 (834) or 14 XII 2007. Bx. cmo: Lars Munkhammar, The Mystery of
the Thousand Years. The hidden history of Codex argenteus, n: GOTICA MINORA I.
Miscellanea de Lingua Ulfilae collecta, Darmstadt: Silabus, 2002, c. 1-13 (c n-
nnorpa]n) cpn. cmo nnrepnernara nepcn na crarnra my: Codex argenteus.
From Ravenna to Upsala. The wanderings of a Gothic manuscript from the early sixth
century: http://www.ifla.org.IV/ifla64/050-132e.htm . Bx. n Der Codex Argenteus
und die Gotenbibel des Bischofs Wulfila, ihre Wanderung durch Europa, Vortrag
von Peter Borggraefe am 15. November 2007 in der Sparkasse Vest Recklinghausen:
www.evakre.de/archiv/Borggraefe%20-%20Wulfila.pdf .
49
Hpnoro neuarno nsanne na pxonnca e nororneno or upannncx Rnnyc n
orneuarano n oppexr npes 1665 ronna; osarnaneno e: QUATUOR D. N. JESU
CHRISTI EVANGELIORUM Versiones perantiquae duae, Gothica fcil. et Anglo-
Saxonica: Quarum illam ex celeberrimo Codice Argenteo nunc primum depromfit
Franciscus Junius f.f. B nero nnxe ne crana yma nnro sa Byn]nna, nnro ue
e or VI nex. Bn npsxa c nenrn]nxannra na pxonnca xaro Byn]nnona
Fnnn cpn. enexxnre na npnn nscneonaren na rexcra, Johan Christian
IOTH H IETH II 284
Zahn, Ulfilas gothische Bibelbersetzung, Weisenfels, 1805, nnrnpann or Cepre
Hecno n crynra my 3aeaora eomoe, n: cm., Hepec+omp ocuoe ucmopuu
c.aeu 1, Menypn, 1956, c. 73 nr. npeno n npnn copnnx Iomu u eemu.
Hsc.eoeauu, Co]n: Ziezi ex quo vulgares, 2005 (
2
2008), c. 101-102.
50
Bx. Uwe Topper. Flschungen der Geschichte, Mnchen: Herbig, 2001 n po-
cnan Kecnep, Pvccra ueu.usau, Mocxna: 3xoHpecc-2000, 2002 camo me
onnn, ue -p . Kecnep e npo]ecop no xnmn n Mocxoncxn pxanen ynn-
nepcnrer n nocnren na npemnra Meneneen. A sa enoxannoro orxpnrne na
Hoxanec Inayep, nocrannno nauanoro na orneannara npomnmnenocr n Enpo-
na, moxe a ce npouere nn ncexn norpa]cxn cnpanounnx. Hnro enn nscneo-
naren na pxonnca ne npecran annn or xnmnuecxn ananns, raxa ue rnpenn-
ero sa nsnonsnan cpepen nnrpar nounna enncrneno na npenonoxenne. Ho n
pxonncr e noxasan sa npnn nr na no-mnpox xpr or omecrnenocrra ena n
1699 ronna, nex n nononnna cne neronoro orxpnnane, xoraro nnxomy ne n-
na mncnra, ue ry e Byn]nnonnr npeno na Fnnnra a sa rona npeme e
nno nannno nsmoxno pxonncr cxpannan cnope npeannero ome or VI
nex n manacrnpa Bepen a e nomenen c xaxnro n a e pyr pxonnc, ra
opn c pxonnc, nsrornen n cnpemenen cxpnnropnym, xoro ne cpxa n
rexcra na Fnnnra. A omecrnenocrra n rorana, xaxro n cera, e rorona a
nonpna na ncxa nxa, crnra r a nonnmn nenoro camouyncrne n a nsrxne
nennunero n nonnsnre na npennre. A upes onunane na nepramenra c penr-
renonn nun n xoro n a e cnpemenna penrrenona naoparopn nspacrra my
moxe a ce nonnmn c mnoro xnnn ronnn n rona a e cncem rouno
perncrpnpano c meroa
14
C.
51
B rosn cmncn ca n saxnmunrennnre ymn na Hapc Mynxxamap n neronara
nnrepnerna nynnxann (nx. npenmnara enexxa): What happend between Ravenna
and the monastery Werden in the 16
th
century? That is the Thousand Years Mystery. Different theories
about this period are described. Adventures and rumours surround the codex. What is true and wat is
fiction?
52
Hmenno rasn resa sacrnnar noneuero repmancxn ncropnnn n orocnonn, xaro
ce onnpar na ouennno nenpnoro n no ncxa nepornocr rnpe xcno nmx-
naro cneenne, npeanano no enn n cm naunn n npxonnnre ncropnn, cnope
xonro na rornre nno oemano sacennanero na mr or ynana camo npn ycnonne,
ue npnemar apnancxoro yuenne nx. nanp. Teoopnr, Knnra IV, Inana 37.
53
Bx. rexcra no-rope n en. 41. Manxo cne rexcra na Cnpmnoncxn Cnmnon na
npara (II, 22, c. 146 -147) cnena n Hproeuama ucmopu na Teoopnr Knpcxn
nncmoro na sanannre enncxonn naueno c nana amac o enncxonnre or
Hnnpnx, n xoero ce nornpxana, ue re ca nacnennn npeaenoro nm or
anocronnre Xpncrono yuenne, xaro ce noxannar a noxpenr nosnnnra na
enncxonnre na 3anaa cpemy apnannre. Bx. cmo nnnn npeno or rasn ncro-
pn na nemcxn esnx n nnrepner http://www.unifr.ch/bkv/kapitel2086.htm , xaxro
n nenn pycxn npeno http://www.krotov.info/acts/04/feodorit/feod_ind.htm .
54
Unum esse deum patrem solum ingenitum et inuisiuilem et in unigenitum filium eius dominum et deum
nostrum, opificem et factorem uniuerse creature non habentem similem suum ideo unus est omnium deus
pater, qui et dei nostri est deus et unum spiritum sanctum, uirtutem inluminantem et sanctificantem, ut ait
Cristus post resurrectionem ad apostolos suos: ecce ego mitto promissum patris mei in uobis, uos autem
VP4Hd VUHTEdBT HA IETHTE
285
sedete in ciuitate[m] Hierusalem, quoadusque induamini uirtute[m] ab alto; item et: accipietis uirtutem
superueniente[m] in uos sancto spiritu nec deum nec dominum sed ministrum Cristi fidelem, nec equalem
sed subditum et oboedientem in omnibus filio et filium subditum et oboedientem suo in omnibus deo patri
rexcrr ryx e no: ULFILA AUXENTIUS ON WULFILA, n: Documenta catholica
omnia, Collectio Monumenta Germaniae Historica
http://www.documentacatholicaomnia.eu/04z/z_0310-0383_Ulfila_Auxentius_on_Wulfila_LT.doc.html
55
Epistola de fide, vita et obitu Wulfilae n: MPL Suppl. 1, xon. 693-728; MPL
Suppl. 1, xon. 705 cn. (Dissertatio Maximini contra Ambrosium). Orxpnro e npes
1840 ronna nn nn na maprnnannn (sanncn no nonero) n pxonnca codex lat.
8907 saec. V or Hapnxxara Bibliothque Nationale, sa npnn nr nynnxynano
or Georg Waitz, ber das Leben und die Lehre des Ulfila. Bruchstcke eines unge-
druckten Werkes aus dem Ende des 4. Jh.s, Hannover, 1840.
56
3a ocrorencrnara oxono orxpnnanero na rosn oxymenr n neronnre nynn-
xannn nma omnpna nnreparypa, xoro oaue ne e n ccronne a pemn ocnon-
nnre nnpocn, cnpsann c ornomennra mexy Vp]nn n neronn nsnnrannx n
nocneonaren, Anxcenrn opocroncxn. A nonexe resn ocrorencrna sacrar
n cmnocrra na nsnonnanoro or namara xpncrnncrno xoero sa onmnn-
crnoro or nscneonarennre e snonpena epec ncnuxn noponocrn, cnpsann c
Bepymro n yxonnoro sanemanne na Vp]nn npecrannnar sa rx, a ocoeno sa
npanocnannnre orocnonn mexy rx, ray; nx. nanp. cranonnmero na M. Hocnon,
nsnoxeno n neronara (nncana n nrapcxa emnrpann!) Hcmopu Xpucmuucro
Hepreu (oo pasoe.euu Hepree 1054), Fpmccent: Hs. Xnsnt c Forom, 1964,
c. 232, nnrepn. nsanne: http://www.softholm.com/download-software-free5054.htm
Hesanncnmo or npeyexennero n na repmancxnre nporecranrcxn n xaronn-
uecxn orocnonn ornocno apnancrnoro na Vp]nn n Anxcenrn opocroncxn,
rexnnre nynnxannn cpxar n nxon nnrepecnn noponocrn, na xonro ryx
nma a ce cnnpame. Bx. nanp.: Friedrich Kauffmann, Aus der Schule des Wulfila.
Texte und Untersuchungen zur altgermanischen Religionsgeschichte, Texte 1,
Straburg 1899, 73 cn.; H. E. Giesecke, Die Ostgermanen und der Arianismus,
Leipzig, 1939; K. K. Klein, Die Dissertatio Maximini als Quelle der Wulfilabio-
graphie n: Zeitschrift fr deutsches Altertum und deutsche Literatur 83/1951-52,
c. 239 cn.; cm., Der Auxentiusbrief als Quelle der Wulfilabiographie, nax ram,
84/1952-53, c. 99 cn. 3a nnunocrra na Anxcenrn nx. n M. Meslin, Les Ariens
d'Occident, Paris, 1967 (=Patristica Sorbonensia 8), c. 47 cn.
IOTH H IETH
B H3BECTHHTA HA HCTOPHHECKHTE H3BOPH
Cmo xaxro nsnesnnr npen rpn ronnn npnn copnnx ,
n rosn nropn copnnx e nocneren na ena manxa, no mnoro naxna n
cmecrnena uacr or mnoroxnnonernara ncropn na namn napo
na-npenepernanara n na-manxo npoyuenara ocera. A r e oron-
xona nensnecrna, ue ne camo orpomnoro onmnncrno or namara o-
mecrnenocr, no n cnennanncrnre, cunrar, ue raxana ncropn nma
cmo xaxro ne e nmano nnxaxn nrapcxn napo, ue nsomo cne
nxnmunanero na namnre semn n Pnmcxara nmnepn n nauanoro na
Honara epa nacenennero nm e nsuesnano escneno, n ro saeno cc
cno esnx: nsmpno, ornneueno n pocrno nnn pomannsnpano. H n
VII nex namnre semn ce sacennar ornono c nxaxnn cnannn, omnn
or narara n 3axapnarnero raxa napeuenoro Honecne xaxro n c
nxaxnn npanrapn, xonro omnn or aneunn Hsrox or sonara
na neunn ne n Hamnp n nycrnnra Ion. A npen rona naxyymr n
oesnmenara nn ponna nn sannnen or nxaxnn rorn-repmannn,
xonro or cno crpana nnn omnn or Cxannnann sa a nsuesnar
cmo escneno, xaro ocnoor mcro sa nonnre sacennnnn.
ue resn rnpenn npornnopeuar na pesynrarnre or apxeonorn-
uecxnre nscnenann, eme noxasano n npnara cryn na nacro-
mn copnnx; nropara n rperara ca nocnerenn na marepnannre or
nncmennre nsrounnnn, xonro or cno crpana noxasnar na-narneno
n na pasnpaem or ncexnro esnx, ue n namnre semn nnxora ne e nn
opasynan naxyym, sa a cmecrnyna nanexamara nyxa ro a ce
sannnn c nxaxnn uyxn npnmnnn. Hnn ue mecrnoro nacenenne
nxora e nno samecreno c pyro. Tona ne ce e cnyunano nnro n na-
aneunoro mnnano, nnro no-xcno. Cne mnoroponn npnponn
xaracrpo]n n npaxecxn namecrnn nacenennero nnnarn ce e sanp-
mano ornono n ponnara cn n sa rona cnnerencrnynar cnenre or
neronara marepnanna n yxonna xynrypa, neronnr esnx n ]onxnop,
no n mnoroponn nncmenn cneenn na uyxennn, nocernnn na-
mnre semn npes nocnennre ne n nononnna xnnonern manxo
IOTH H IETH II
288
ca naponre n cnera, unro ncropn no nnoro cn nponxenne a e
nna r nocneonarenno n rouno onncnana, npn rona na-uecro or
xomnerenrnn n esnpncrpacrnn ouennnn. A ue na namara omecr-
nenocr resn onncann n oxymenrn n no-ronmara cn uacr ca nenos-
narn, nnnara ne e n ne. Bmecro anrenrnunnre cneenn n oxymen-
rn, na ne ymnmneno ce noxasnar ]anmn]nxarn nnn opnrnnannre
ce npecranr n csnarenno mannnynnpan nn, npnpyxenn or xo-
menrapn n ocnenn, nsonauanamn ncrnnara. Ome n nauanoro na
1950-re ronnn Hncrnryrr sa Fnrapcxa ncropn npn FAH npn-
crnna xm nsananero na nsnopnre sa nrapcxara ncropn, xoero
a oxnane ronma uacr or marepnannre na rasn rema, nsnnxnann
npes nere xnnonern na Honara epa. Hpen oaue a e aen
sa neuar npnnr rom or rasn nopenna, xoro n cnenamnre
ecernnern me namnne 30 roma, nnar o]nnnannn npecrannrenn
na ena uyxa crpana, sa a aar yxasann no xaxn naunn +ore n
mpoea a ce nynnxynar resn nsnopn pesynrarr e nsnecren,
maxap n na namara omecrnenocr a ne e nsnecrno xaxno ne e
nynnxynano. H cnrypno ome nro nma a e nsnecrno. Or cno
crpana cmo n Hncrnryrr sa Tpaxonorn npn FAH npncrnna ome
n cpeara na 1970-re ronnn, manxo cne csananero cn, xm
nororonxara sa nsanane na nsnopnre or npenmnara enoxa, no
nnpexn nannunero na ronm po nncoxoxnann]nnnpann cnenna-
nncrn me e n ccronne a nycne n neuar camo enn rom, n 1981
ronna a nropnr, nsnsn 21 ronnn no-xcno, n 2002 ronna,
napymana pea na nynnxannnre n rpyno n morn a e
oxapaxrepnsnpan xaro cnonyunnno nponxenne na nopennara.
3aauara na nacromara cryn ne e a ae n na-nonpxnocrna
npecrana sa nsnopnnre cneenn na pennnre anropn sa napoa, na-
cennan namnre semn n noxara pennocr. Tasn saaua, nocranena
npe Hncrnryra no Tpaxonorn npn FAH, eme nsnnnena camo n
nenara nauanna ]asa no xaxn naunn r rpna a e npon-
xena noxasnar nara roma, nocnerenn na +a.ra :acm or cneennra
na anrnunn anropn sa nacenennero na namnre semn, ccranenn or
nam, nrapcxn, yuen, no nsaenn or uyxo nsarencrno n ena
uyxa pxana.
1
H nmenno re noxasnar xaxno orarcrno or cnee-
nn, ome nensnonsnann or namara nayxa, ce cpxar n rx.
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
289
Hacromara cryn ne e n ccronne a sannnn nnncara na cne-
enn, r neoxonmn sa cnennanncrnre n sa necnennanncrnre a
n ne npecnena raxana nen. Henara nen e camo a ae nsnecrna
npecrana no xaxn naunn ce mannnynnpar nsnopnnre marepnann sa
namara ncropn or pasnn sannrepeconann crpann n ro camo sa
cpannnrenno xparx nepno or ne. A cmo a noxaxe cornernnre
xomenrapn xm rx, xonro onxnoneno ce npenarar na nrapcxara
omecrnenocr. Tesn marepnann ce ornacr xm namara, nrapcxa
ncropn. Ornacr ce xm mnnanoro na namn napo.
nemnnr nscneonaren pasnonara c nncrpymenrn n cpecrna sa
nn]opmann, sa xaxnnro mnnannre noxonenn moxexa camo a meu-
rar. Tesn nn]opmannn nec ce pasnpocrpannar n no orpomnara
mpexa na nnrepner n nesanncnmo or naneuarannre nnn nenaneuara-
nnre nsnopn nemnnr nscneonaren e n ccronne a nponepn ro-
nma uacr or nsnopnnre annn na cno xomnmrp n n cno xanner.
To moxe a npmn rona es a ryn nenno npeme no nnnorexn,
opn n xoraro nma ocrn o nxon or rx xoero ecrecrneno ne
ro ocnooxana or sanxennero a nonsna n marepnann, cxpnrn
noxo n xpannnnmara n n apxnnnre, axo npen rona ne e sarynn
crnmynnre sa paorara cn n nornan n cnnoro exenenne na es-
cmncnenoro nonropenne: rnnnne, rnnnne...
Cneronnara ncropnorpa]n cunra ennoymno sa ocnonen nsnop
na nn]opmannn sa nnara raxa napeuena Enoxa na npecenennero na
naponre xnnrara na rorcxn ncropnx Hopan nnn Hopanec,
xaxro noneuero anropn nponsnacr nmero my cnope neronara rpn-
xa n narnncxa rpancnnrepann. T xaro noneuero or nnpocnre,
cnpsann c nsnnxnanero na rasn xnnra, xa neue nopono pasrne-
ann n npnn copnnx
2
, ryx me ce cnpem camo na nxon nponemn,
cnpsann c nenoro cpxanne n c xomenrapnre na uyxnre ncro-
pnnn, no me pasrneame resn nponemn n n cnernnnara na pyrn ns-
nopnn marepnann n na pesynrarnre or nscnenannra na pyrnre
nomomnn nayxn.
3a rosn nsnnpeno naxen cmo sa namara ncropn nsnop nma
omnpna nnreparypa, npeneen e na na-naxnnre enponecxn esnnn
no ne n na nrapcxn esnx. B pamxnre na nopennara damuucru
IOTH H IETH II
290
useopu sa o.eapcrama ucmopu (HHFH) eme nsaen ome n np-
nn rom npes 1958 ronna
3
enn rnpe cxparen npeno or rosn ns-
nop, n xoro ne camo nnncnar nxon or na-naxnnre sa nac cnee-
nn, no n mnoro or nomecrennre ca npeaenn n cnnno nsonauen
nn. A rona n morn a saenexn ncexn, xoro opn n na-erno
nosnana narnncxn esnx, xaro npocnen n cpannn npenoa c opnrn-
nana n nyesnunoro my nsanne. Mannnynannnre sanounar ome c
npenoa na sarnannero, xoero cpxar ncnuxn pxonncn opn n
nnocnecrnne npenpanennre n peaxrnpann no enn n cm, cno-
pe nrapcxnre my nsarenn norpemen naunn. H npn rona nme-
marencrno n rexcra na anropa ne ce xacae sa npanonncnn n crnnonn
rpemxn, a o na-cmecrnenara uacr or cxnamannra my no orno-
menne na neronara naponocr, neronnre nsrounnnn n npen ncnuxo
no ornomenne na ncrnnara n npeaennre or nero cneenn. Tyx ne
e mcro a xomenrnpame resn mannnynannn. Te ne ca pesynrar nnro
na nnnca nnn na neocraruna xnann]nxann y npenoaunre, xonro
ce cunrar n o nec sa enn or na-opnre, axo ne n na-opnre
namn cnennanncrn. A or npnnoxennre xm rexcra enexxn n o-
nnnnrennn nn]opmannn moxe a ce saxnmun, ue npecnenar
onpeenena, npn rona esnn]opmnpama nen nrapcxnr unraren
moxe a cn npecrann ope xoro nonsnar resn esnn]opmann,
xaxnnro me cpemnem n nsonnne n namara ncropnorpa]n ne camo
or nocnennre ner ecernnern, no n or npemecrnamnre rn.
Cxemara n npn ennre, n npn pyrnre e ena n cma: na unraren ce
npenarar na-pasnnunn n npornnopeunnn, no cmenpemenno e-
naxno oraneuenn or ncrnnara nn]opmannn, oxaro ro na-nocne
nnrne pne n norne n nnna anarn. A rxmo rona e nyxno na
rmnnre cnnn, pnamn xonnnre na mapnonerxnre-mannnynaropn.
H na rx ce ocnrpnar ncxaxnn onarn n npnnnnernn sa rona, ue
nxar namn napo.
B rasn xparxa cryn moxe a e opnaro nnnmanne camo na
na-naxnnre mannnynannn no opn n re morar a nomornar na
nnnmarennn unraren a pasepe nenra nm, sa a cnen nnocnecr-
nne no-nnnmarenno nn]opmannnre, xonro my ce nonacr: nno sa
neronn nponsxo, nno sa neronn esnx, nno sa npnnoca na nero-
nn napo n cxponnmnnnara na cneronnara xynrypa.
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
291
Honexe nponemnre, cnpsann c mannnynannra na ncropnuec-
xnre nsnopn n naraxanero nm n nonsa na pycxara n repmancxara
nannonanna oxrpnna ca nsnoxenn na-rouno or cnercxara nscne-
onarenxa E. u. Cxpxnncxa n nperonopa n xomenrapnnre xm ne-
nn pycxn npeno na Hopanonara Iemura, me rn npecrannm raxa,
xaxro re ca oomenn n cymnpann n penensnra na rona nsanne or
cnercxn nnsanronor A. H. Heyctxnn:
4
-
, , -
, -
, I IV .
. .
, ,
,
.
, . . ,
-
,
-
() .
,
: ,
, ,
,
, ,
, .
I II .. , Getica (
). III .., -
, -
, -
. ,
.
-
292
, -
-
I IV ..
; III ...
, -
,
. V
, ,
, -
.
Tesn enexxn na penensenra, oomanamn nscnenannra na
E. u. Cxpxnncxa, morar ca ce cnear cmo na ne rouxn, xonro sax-
nmuanar ocnonnnre nponemn, cnpsann c rornre n rernre, rxnara
ncropn n ncropnorpa]n:
1. Hpecenennero na rornre or Cxannnann n sacennanero nm
n Cenepnoro Hpnuepnomopne.
2. Horpemnoro cmecnane na nasnannra rern n rorn.
Ho npnara rouxa:
Kaxro eme noxasano n npnn pasen na rosn copnnx, nnpocr
sa npecenennero na rornre-repmannn or Cxannnann e mnoro-
crpanen n e cnpsan na npno mcro c apxeonornuecxnre nscne-
nann, ornacmn ce xm nenn pernon na rorcxo-repmancxoro npn-
ccrnne n Fanrncxoro xpapexne, no raxa napeuenn Iorcxn
nr o Cenepnoro Hpnuepnomopne n namara crpana, sannanane-
ro na Pnm n or ram no Rrosanana Enpona o Hcnann n Cenepna
A]pnxa nocnennre crannnn no rosn nr nsnnsar or remara na
namero nscnenane. Tesn apxeonornuecxn nscnenann ce ornacr
xaxro o apre]axrnre or marepnannara xynrypa, nsnneuenn npn pas-
xonxnre, no cmo raxa n o cnenre or raxona npnccrnne n rono-
nnmnra n nsomo n onomacrnxara, n esnxa n nncmenocrra na nace-
nennero or paona n mnnanoro, no n n nacromero. H eme noxa-
sano, ue raxnna cnen nma n no ncnuxo nsrnexa nnxora ne e nmano.
A apxeonornuecxnre nscnenann ca npanenn no ncnuxn npannna na
cnpemennara nayxa, nxnmunrenno renernxara.
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
293
E. u. Cxpxnncxa orensna n penensenrr A. H. Heyctxnn nor-
npxana, ue enncrnennr nsrounnx sa rona npecenenne e cnee-
nnero na Hopan, a sa neronn nsrounnx n namara, xaxro n ncnuxn
ocranann ncropnnn es nsxnmuenne, nsxasnar camo npenonoxenne-
ro, ue Hopan e saen rona cnoe cneenne or Kacnoop, xoro nx or
cno crpana ro nn saen or Anann.
5
o nac ne ca crnrnann resn
na nsrounnxa na Hopan, no ann Kacnoop e cunnnn rona ncro-
pnuecxo nsnecrne nnn ro e saen or Anann, nec e es snauenne.
uaxrr, xoro nnro enn repmancxn nnn pycxn anrop ne orensna,
e, ue raxona npecenenne na nn napo nesanncnmo xora ro ce e
ccrono ne saensna n ne onncna nnro enn enncrnen cnpe-
mennnx. Ho n sa rona mnnmo npecenenne Hopan ana n xnnrara cn
na pasnnunn n npornnopeuamn no mexy cn pasxasa. B npnn
pasxas ( 25) ce xasna: , -
, , ,
. ,
, , , . A nn
nropn pasxas ( 94-95): ... ,
, , ..
, . , ,
, ,
gepanta. Ho pasnnxara mexy nara pasxasa ne e camo
n yrounnanero po na xopanre (rpn!), a n nn npemero, r.e.
enoxara, xoraro rona cnrne e cranano. Taxa cnope npnn pasxas
rona cnrne rpna a e nponsnsno n na-pennn oncropnuecxn
npemena, ome npen Tponcxara nona, xaro n nocnenanoro eno n
nononnna xnnonerne nonosacennnnre ce rorn-repmannn nsenn
na-eno yuacrne n ncropnra na Rronsrouna Enpona, r.e. n
namara ponna, a nmenara na yuacrnnnnre n rasn oruacrn mnrn-
uecxa n oruacrn ecrnnrenna ncropn, nne snaem or pennara nc-
ropn n mnronornra na naponre, nacennann resn semn, nxnmun-
renno namnre npaen, mexy xonro nnxora ne e nmano xaxnnro n
a nno repmannn.
Honnrnuecxnr xapaxrep ne camo na rona rnpenne n Hcmopu-
ma na Kacnoop, xoro Hopan cnena xaro opasen sa cno rpy,
no n na nnoro cunnenne na nsrxnarn nonnrnuecxn een n nopa
IOTH H IETH II
294
na Teoopnx, eme ocrono pasrnean ome n npnn copnnx
6
n
ryx nma a ce cnnpame ornono na rasn rema. Crpannoro oaue e, ue
cnpemennnre ncropnnn, nxnmunrenno Cxpxnncxa, nornpxana-
mn nonnrnuecxnre renennnn na Kacnoop, npnemar xaro cmnn-
renno n neocronepno camo npnoro comenne sa npecenennero na
cxannnannnre-rorn, saeno c nocnenanara rorcxa ncropn,
oxaro nroporo, npn xoero neue mnrnunnr (nnn peanen?) rorcxn
nox Fepnr ce nsmecrna c eno n nononnna xnnonerne no-xcno n
npenac n ncropnuecxara enoxa, npnemar sa ecrnnrenno. Ho resn
ncropnnn ne saensnar nnn ce npanr ue ne saensnar ena
mnorosnaunma yma, xoro Hopan ynorpena npn onncannero na
rona mnnmo npecenenne: (quondam memorandur). H c
rasn yma ro, Hopan, nno ce ncrannnpa npn rona cnoe co-
menne, xoero sa pasnnxa or ocranannre neronn nsnecrn n xnnrara
my nxnmunrenno nmxnarara ram penna ncropn na neronn,
eemcru, napo ne e npnpyxeno c xopexrno nocounane na nons-
nannre or nero nsrounnnn. A mexy rx nna nsrxnar ocoeno
non Xpnsocrom, - (celeberrissimus
scriptor analium), anropr na ncropnra nmenno na eemume, a ne na
nnxomy nensnecrnnre n Ipnn npes npnn nex cn.Xp. repmannn. H
Hopan nocouna na ner mecra n xnnrara cn nmero na rosn non
( 14, 40, 58, 65 n 150), a ne na neronn enonmennnx, pnmcxn
ncropnx Kacn non, xaxro norpemno orensna ne camo Cxpxnn-
cxa
7
, no n mnoro pyrn cnpemennn anropn na neronara xnmuona
pon npn nanncnanero na Hopanonara Iemura me ce cnpem no-
pono no-ony. Camo rosn cnyua n nn ocraruen, sa a ce nnn
renennnra, npoxapnana nocneonarenno or ncropnnnre npn rn-
xynannra nm na Hopanonara Iemura. H rona rn npann rnpe
ysnnmn or xpnrnunn ananns, ocoeno xoraro xm nero morar a ce
npnnoxar nscnenannra n na pyrn nsrounnnn na npno mcro
apxeonornra c ncnuxn nomomnn nayxn, xonro npes nocnennre
ecernnern ynnmoxanar nannno asara na ncnuxn rnpenn sa
npecenenne or Cxannnann. Km rx ce npnanr cmo n nscne-
nannra na cxannnancxnre ncropnnn,
8
cnope xonro nma nnxaxnn
annn sa nscennane na nn napo or rxnara ponna, samoro ncnuxn
nocouenn or Hopan napon ( 19), sa xonro ro ana nmena, pasnnu-
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
295
nn or resn n nnrnpann neron nsrounnx Hroneme, nponxanar a
xnner ram n npes cnenamnre nexone. Ho resn ncropnnn n rexnnre
nsrounnnn ne snar nnmo nnro sa ocrpororn, nnro sa rorn, xaxnnro
cnope Hopan n mnnanoro cmo nacennann rxnara ponna n
cunrar ry cneenne sa cunneno or Hopan, nnn no-neporno or
neronn necnomenar na rona mcro nsrounnx, xoro n morn a
e enncrneno Kacnoop.
9
Cnope nropn pasxas, rona npecenenne nno cranano neue n no-
nnsxa o nac ncropnuecxa enoxa. Bs ocnona camo na nere nnrn-
pann no-rope nspeuenn na Hopan, ceramnnre repmancxn (n pyc-
xn?!) ncropnnn nsuncnnar c rounocr o nxonxo ecernnern ro-
nnara ne camo na axocrnpanero na rorcxnre xopan (nxnmunren-
no saxcnenn, an nmero na rennnre), a n ronnara, xoraro cmn-
re rorn nanycxar Fanrncxoro xpapexne n ce sacennar no Cenep-
noro Hpnuepnomopne, xaro saemar nnara repnropn mexy uepno
mope, ynan, Kapnarnre n mxnopycxnre crenn na cro xnnn
xnaparnn xnnomerpn! Cncremnoro npoyunane na ncropnuecxnre
nsnopn, nsnpmeno npes nropara nononnna na mnnann nex, me no-
xaxe, ue raxnna npecennnnn or Cxannnann n Cenepnoro Fanrncxo
xpapexne n oxono uepno mope ca nenosnarn ne camo na cnpe-
mennnre ncropnnn. Taxona npecennane na nn napo (ccranen or
noromnnre na exnnaxa na 2 + 1 xopaa sa ne n nononnna cronern,
opn n re a ca ce pasmnoxanann xaro sann nnn cxaxannn) ne e
saensan nnro enn cnpemennnx; ro ne e ocrannno cnen nnro n
mecrnara rononnmn n onomacrnxa, nnro n esnxa n ]onxnopa na
mecrnoro nacenenne, xoero n rpnano a nomnn noonn ccen
nnn rona mnpnn npnmnnn nnn sanoenarenn. Or rx ne ca ocra-
nann nnxaxnn nanncn no n nnxaxnn rpoone, xonro n rpnano
cno a ce pasnnuanar or rpoonere na mecrnnre xnrenn.
3anouennre nscnenann na apxeonosnre noxasnar cmo or
cno crpana, ue n or marepnannara xynrypa na resn rorn ne ca
ocranann nnxaxnn cnen. Hnxaxnn cnen or raxona mnoromnnnonno
uyxo repmancxo nacenenne nma a ce orxpnr xaxro cpe ap-
xeonornuecxnre apre]axrn, nonyuenn no npeme na pasxonxnre no
Rxnoro Fanrncxo xpapexne n Rronsrouna Enpona, no n no
nponxenne na Iorcxn nr. 3a nenrn]nnnpanero na resn
IOTH H IETH II
296
apre]axrn apxeonosnre nec neue ca mnoro no-npenasnnnn, orxon-
xoro o npen ne ecernnern. Axo c npnnre naxoxn n enn
nexponon xpa onnoro reuenne na Bncna n xpa na XIX nex y rep-
mancxnre apxeonosn n a ce npoyxa naexara, ue na-nocne re
me morar a oxaxar npecennanero na cxannnancxnre rorn, pas-
xonxnre npes rpnre nocnenn ecernnern na mnnann nex pas-
npcnar nannno rasn naexa n rexnnre nscneonarenn ca npnny-
enn a npnsnar, ue apxeonornuecxn annn sa raxona npecenenne
nma n cnrypno nnxora nma a morar a ce namepr.
10
A nponee-
nnre or rx na-nnrensnnnn apxeonornuecxn nscnenann me o-
near o pesynrarn, xonro nmecro a orronopr na nnpocnre, cnp-
sann c npecenennero na rornre, nocranr nonn nnpocn. H na rx
nnxo repmancxn n noncxn nscneonaren ne moxe, a n ne ncxa a
orronopn. 3amoro pasxonxnre me nm noxaxar mnoro cnen or n-
xaxno uyxo nacenenne or nensnecren nponsxo, xnnno n npnnre
uernpn nexa na Honara epa no repnropnra na nemna Honma, n ro
ne camo n onnoro reuenne na Bncna, xero ncropnnnre npeno-
narar sacennanero na cxannnancxnre rorn, no npcnarn no n-
nara crpana, a nexpononnre na rona nacenenne ca n nenocpecrnena
nnsocr o nexpononnre na mecrnoro nacenenne n ce arnpar e-
nonpemenno c rx.
11
Hpn resn nno +a.oopouu sacennnnn oaue ne
ce xacae sa xomnaxrna maca or nparone-sanoenarenn, a sa manxn rpy-
nn or mnpnn npnmnnn, nocpemnarn ouennno cmo paymno or
crpana na xopennoro mecrno nacenenne, xoero rn nnrerpnpa n cnon-
re cpen, n ne nm npeun a xnner cnope cnonre onuan n a
nsnnnnar cnonre pennrnosnn open. A resn open xaxro ce
cn or pasxonannre nexpononn na rona uyxo nacenenne ca
rnpe pasnnunn ne camo or cnanncxnre, no n or repmancxnre.
Mecrnnre xnrenn ca nnn nno cnnno nneuarnenn xaxro or na-
npennuanara sanaruncxa n arpapna rexnnxa na nonoomnnre,
raxa n or xepamnxara nm, xoro c nncoxnre cn xyoxecrnenn oc-
roncrna e nxnana cnrypno ronm pecnexr cpe rx cmo xaxro
n cpe cnpemennnre apxeonosn, xonro npnn ce cncxnar ome
npen cro ronnn c resn xyoxecrnenn nponsneenn, xaro cmrar,
ue ca eno na rexnnre repmancxn npaen. Ho cmara npnunna cne
Bropara cneronna nona cnercxnre noenrenn me ynnmoxar
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
297
csnarenno n c yxas na npxonnara cnercxa nnacr ncnuxn sanasenn
o name npeme 2192 npexpacnn nponsneenn na xepamnxara na npn-
mnnnre, xonro re namnpar n repmancxnre mysen no nnara sanna-
na repnropn. A ena npes nocnennre ronnn me moxe a ce
ycranonn, ue resn xyoxecrnenn nponsneenn ne ca eno nnro na
nxaxnn npnmnnn or Cxannnann, nnro na anroxronnoro mecrno
nacenenne, a cnenar n pasnnnar no-nararx xnnonernara sanar-
uncxa n xyoxecrnena rpannn na namnre semn, xoro npes np-
nnre nexone na Honara epa ce npenac n orn ynan o Kapna-
rnre n Vxpana. 3a a ce sanpne cc cnonre nasnrenn n npon-
xnrenn npes V n VII nex ornono n ponnara cn a cne IV nex rona
nacenenne nanycxa n Cenepna Enpona, xaro manxa uacr or nero
ocrana ram, nnrerpnpana n acnmnnnpana or mecrnoro nacenenne.
Hnncara na xaxnnro n a nno cnen or nxaxnn cxannnancxn
rorn, xaxro n or rxno npecenenne no Fanrncxoro xpapexne n
n Cenepnoro Hpnuepnomopne, me nn nomorne a pasepem pasxasa
na Hopan sa mnnanoro na ueeoeu napo, no n sa neronara ernnuec-
xa, pecnexrnnno nannonanna nenrnunocr a ryx nannnsame n nn
nropara rouxa or nponemarnxara, cnpsana c neronara xnnra. Ho
rosn nnpoc ro ce nsxasna cno na nxonxo mecra n xnnrara cn a
rona ca n na-ocnopnannre neronn nsxasnann, sa xonro repmancxnre
ncropnnn, nxnmunrenno Cxpxnncxa, nnmar nrn xomenrapn c nen
a oxaxar, ue Hopan nnn cam ne snae cno nponsxo, nnn norpem-
no cmecna pasnnunn nonrn, unro cmncn ne nosnana.
A ero xaxno nnme Hopan (Getica 313-316):
, ,
. , -
, - .
, -
, , -
. , , -,
-
. , , -
, , ,
. , , -
, , .
12
IOTH H IETH II
298
Hesanncnmo or rona xaxno repmancxnre ncropnnn pasnpar nnn cun-
rar ue pasnpar no eomu n eemu, Hopan sanna na nceycnnmanne
n saxnmunrennnre ymn na cnora xnnra, ue e eem n ue e nanncan nc-
ropnra na cno, eemcru, napo. Hesanncnmo or rona ann e nmano
nnn nmano cxannnancxo npecenenne n axo e nmano, xora e cra-
nano, ro nnme ncropnra na ceo eemcru uapoo. A ne na repmancxn
napo. H n rasn ceo ncropn es ncxaxnn npeyexenn n es cn-
xa or cmnenne, ue rnpn nenepnn nema n pasxasna uyxa ncropn,
ro nmxna mnoxecrno ennson or aneunoro mnnano na ceo napo,
saern or cunnennra na pasnn nsrxnarn anropn,
13
xonro ro cunra
nnn sa cnon cnaponnnn, nnn na-manxoro, ue ca nncann ncropnra
na neronn, eemcru, napo. H rona ro sanna cno n nenycmnc-
neno na mnoro mecra n xnnrara cn
14
xaxro n npeana rnpennero
na enn or resn anropn, ue ro1n1e ca re1n
15
. B cmn cmncn a ne
or nesnanne nnn opn rnynocr, xaxnnro my arecrnpar nxon ncropn-
nn, nxnmunrenno nrapcxn, n nonpanr rpemxnre my ro osar-
nanna xnnrara cn 3a nponsxoa n ena1a na re1n1e (De origine
actibusque Getarum). Ha re1n1e (Getarum), a ne na ro1n1e (Goto-
rum)! Moxe nn rona a ce xaxe no-cno? Konxoro npenonoxenn n
rnxynann a anar ncropnnnre na resn ymn, re ne morar nnro a
orpexar, nnro axe a oescnnr ]axrnre: Hopan ne nnme ncropn
na repmancxn napo, nesanncnmo xax resn ncropnnn me nasonanar
rosn napo. A ro, Hopan, npn rona na mnoro mecra n xnnrara cn
sanna cmo cno n xareropnuno, ue neronnr napo nma nnmo
omo c repmancxn napo. To onncna n semnre na repmannre, -
a Cxnrn e crpanara, xoro nacenna neronnr,
eemcrum, napo. H xasna ocnonno (Getica 31):
. ,
, - .
Ha rasn ocnona rpna a pasepem n cneennero my, ue -
(omnibusque Scytiae et Germaniae nationibus Getica 120) n ue -
(Scytica et Germanica regna possedit Getica
257), a cmo n npenmnoro my cneenne, ue
(Germanorum terras, quas
nunc Franci optinent Getica 257). Hopan n ryx, xaxro nancxe, nosona-
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
299
naxn ce na Hanen Opos(n) (Getica 58 cn.) nenrn]nnnpa eomume c
eemume, xaro npornnonocran na rx eep+auume, a xasna n ue
qpaurume ca pasnnunn or eep+auume. Hnemenara, napnuann or
Hopan Germani, ro cnomenana nn npsxa c pyrnre napon, npons-
nesnn or Cxansa (Germanis corpore et animo grandiores, pugnabant beluina saevitia
Getica 24). Karo nropa ponna na eomume xonro ro nnxe ne
cnpsna c repmannnre nocouna nspnuno semnre Cxnrn, Mnsn, Tpa-
xn n axn (Scthiae solo iuxta paludem Meotidem, secundo in Mysiam Thraciamque et
Daciam Getica 38), xaxro npanr Kacn no (Cassius Dio) n excnn
(Dexippos), xonro oosnauanar xepv.ume n mmvueume xaro crumu
16
. A
ue rornre, cunrann or repmancxnre yuenn sa repmancxn napo,
nmar nnmo omo c nacenennero na Rronsrouna Enpona noxasna
cmo n cnomenananero na rorcxn xpan Tene], cnn na Xepxynec n
ser na rponcxn nap Hpnam, xoro e nsnecren xaro mnrnuecxn nap
na Mnsn (Getica 58).
17
Moxe nn cne ncnuxo rona a ce rnpn, ue Hopan e nanncan nc-
ropnra na repmancxn napo?
Tyx ce nanara a xomenrnpame ome eno mcro or rexcra na
Hopan, xoero nnpexn neronara npeenna cnora ana nono sa
mnoroponn xomenrapnn, n ro ne camo or repmancxnre yuenn, xon-
ro nnmar nrn ocnenn, sa a nscnr neocnnmnre sa camnre
rx ocrorencrna, cnpsann c npecenennero n sacennanero na orn-
ynancxnre rorn-repmann n Pnmcxara nmnepn. H maxap rexcrr na
Hopan a e enosnauen n a npeana ouennno ecrnnrennoro no-
noxenne na nemara, rosn rexcr uecro ce npenexa no cnpmeno
pasnnuen naunn, xaro my ce npnana n pasnnuen cmncn.
Ero xax ro npeana n cnora ncropn ocrorencrnara, cnpsann
cc sacennanero na resn rorn cne noeara nm na pnmcxara noc-
xa npes anrycr 378 ronna (Getica 138): Quo tempore Vesegothae Thracias
Daciaque ripense post tanti gloria tropaei tamquam solum genitalem potiti coeperunt
incolere. Hnn npeneeno na nrapcxn esnx: ,
, e .
B nrapcxn npeno na B. Femennnen n I. Hanxona-Herxona rosn
rexcr ce npeana no cnenn naunn: ,
, ,
.
18
IOTH H IETH II
300
Cmram sa nsnnmno a nanomnm ome nenx nsonauananero na
nasnannero na eeseeomume (nnn eusueomume cnope rpnxara my
rpancnann) n nrapcxn npeno xaro necrrorn. B cnyua e naxno
cmo nsonauananero rexcra na Hopan, n xoro ne ce xasna nnmo sa
nacnncrneno sannanane na repnropnra orcam ynan, cne xoero
o11orana raxa napeuennre rorn nacennar rasn repnropn xaro cno
pona seu. H nmar nnxaxno namepenne a sannanar Pnm!
Txmo rona nacrannane na noncrnennre uyxennn n pnm-
cxara sem na-mnoro moxnpa uyxnre anropn no ne n pnmcxnre
ncropnnn, xonro nno ca no-ope sanosnarn c ornomennero na resn
uyxennn xm pnmcxara sem. H cnpemennnre ncropnnn npo-
nxanar a ce nsmymanar or nenaropasymnero na pnmcxnre nmne-
paropn a onycnar rona uyxo nacenenne n rxnara sem. A resn
anropn ne saensnar ome ena naxna noponocr: uyxennnre
ce nacrannar cncem esnepemonno no nnara repnropn na Tpaxn,
Mnsn n Kpapexna axn xaro na cno sem, es a saunrar pnm-
cxn saxon, cnope xoro semra e nmnepcxa cocrnenocr.
Tona, ue nnro enn enncrnen anrnuen n cpenonexonen anrop ne
cnomenana sa nnxaxno npecenenne na napon or Cxannnann cncem
ne osnauana, ue resn anropn cnyuano ne ca saensann cmecrnyna-
nnero na raxn napo n ccecrno c Pnmcxara nmnepn nnn nx, ue ne
ca ce nnrepecynann sa cnonre ccen. Hanpornn: ome amara na
ncropnra Xepoor ne camo ce nnrepecyna or naponre, ccenn na
cno napo, no rn nocemana n nnme nopono sa rx sa rexnn
nponsxo, ernnuecxn ccran, esnnnre na xonro ronopr, sa rxnara
pennrn n onuanre nm, sa yuacrnero nm nn nonnre, xonro nor, n
ro ome or Tponcxara nona.
19
Ho n rpyonere na ncnuxn ocranann
rpnxn n pnmcxn ncropnnn cne nero ca nocnerenn n no-ronmara cn
uacr na onncann na noennnre ecrnn c resn napon npes nnoro
cnenamo xnnonerne. H ne camo ue ne saensnar cpe cnonre
npornnnnnn nnn cmsnnnn nnxaxnn cxannnancxn rorn-repmannn,
no nmar n cncem cna npecrana sa cnonre nparone nnn npnrenn. H
maxap ue o nac ne ca crnrnann mnoro or ncropnuecxnre xnnrn na
anrnunnre anropn n no-cnennanno onesn, xonro pasrnexar no-
pono ncropnra na resn napon rona, xoero nne npnrexaname xaro
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
301
ncropnuecxn nsnopn or anrnunocrra, saema nec nenn crenn c
pa]rone n nnnorexnre. Tesn xnnrn ce npenncnar mnoroxparno npes
anrnunocrra n cpenonexonnero, nsanar ce n mnoroponn nsann
ena nn ne or camoro nauano na xnnronsananero, a rxnoro
cpxanne n opnrnnan nnn n npeno na ncnuxn xynrypnn esnnn
nec ce nrnrannsnpa, sa a crane ocrnno na ncnuxn xprone na
cnpemennoro omecrno nocpecrnom mpexara na nnrepner. Camo
naneuaran perncrp sa cneennra n ncropnuecxnre nsnopn sa pen-
noro nacenenne na namara ponna n neronnre ornomenn cc cce-
nre my n saen noneue crpannnn, orxonxoro rasn xnnra. Ho ryx ns-
nnxna enn pyr nponem: no xaxn naunn resn cneenn ce npe-
cranr na nrapcxara omecrnenocr maxap n npn rosn nponem a
ce orpannunm camo c recnnre pamxn, onpeenenn or sarnannero na ra-
sn xnnra. Cpemy mnoroxparno rnpaxnpanoro rnpenne sa rornre-
repmannn, sa rexnn enncxon Byn]nna-Bnuennero n sa neronn
npeno na Fnnnra, xoero me cpemnem n nnara nama nayuna n
nonynpna nnreparypa uax o necrnnxapcxnre crarnn n exenennara
npeca, cneennra sa nponsxoa na namn napo, xonro anar ncnuxn
anrnunn n cpenonexonnn anropn, me namepnm n cnnno mannnynnpan
n npomenen nn, nsonauanam o neysnanaemocr rxnoro cpxanne.
H rona ce ornac ne camo sa na-craporo nncmenno nsnecrne n ncro-
pnuecxn nsnop, xaxnoro e cneennro na Xepoor, a ena nn ne o nce-
xn ncropnuecxn rpy, sacram rosn nnpoc, nxnmunrenno n rpyone
na anrnunn n cpenonexonnn anropn, nocnerenn cnennanno n nspnu-
no na rasn rema, xaxnnro ca nanpnmep xnnrnre na Hpoxon Kecapn-
cxn n Hsnop Cennncxn. Hpnnr, unro nenrpanen n ocnonen rpy e
nocneren na nonnre na Rcrnnnan c rornre, nnme rouno n cno sa
cmnocrra n nponsxoa na rornre n ner nspeuenn. Or resn ner nspe-
uenn n Ipru useopu sa o.eapcrama ucmopu (IHFH) npnoro e
npeaeno n nsmenen nn, a rperoro, uernproro n neroro nnncnar n
ca samenenn c rpn ueprnuxn. Tesn ner nspeuenn rnacr n npeno na
nrapcxn esnx: , ,
- , , .
- ; ,
. ,
, .
IOTH H IETH II
302
, ,
.
, ; , , -
.
20
Hpoxon nosna-
na ope napoa na unro nona c Pnmcxara nmnepn ro nocnernn
cno na-snaunrenen rpy. B rasn nona ro e nenocpecrnen cnn-
eren, ro snae or cocrnennre cn nanmenn, ue pasnnunnre nne-
mena na rosn napo ce pasnnuanar camo no nasnannra na cnonre
nnemennn noaun n ronopr enn n cm om esnx a rona e esnxr,
ronopen or xnnonern no nenn Honrncxn paon. Hpoxon nosna-
na n neronoro mnnano, snae xax rosn napo nn napnuan n mnnanoro
cmo xaxro rona snar ncnuxn no-crapn n no-nonn anropn. Mexy
resn anropn ca ne camo rpnxnre ncropnnn Xepoor, Tyxnnr n
Kceno]on, no n pnmcxnre ncropnnn Kacn no, Knannan n Amnan
Mapnennn. H nnro enn or resn ncropnnn ne snae n ne e uynan
nnmo sa repmannn-rorn oxono uepno mope, a ncexn snae xon napon
ca xnnenn no resn mecra n xaxnn nonn e nonna Pnmcxara nmnepn
c rx Amnan rn napnua, cmo xaxro mnoro neronn cnpemennnnn,
cap+amu n nocnemana ronma uacr or cnora 30-romna ncropn na
nonnre, xonro non Pnmcxara nmnepn cpemy resn cnon cenepnn
ccen, npn rona pxo c ycnex. To snae, ue resn ccen ne camo
nocr nmero na pennoro nacenenne na nenn nonrncxn paon n
semnre na cenep or nero; re ca neronn noromnn, a ne nonosacennnn
ce npnmnnn or Cxannnann. H c npopouecxo npospenne n rx ro
nnxa napoa, xoro me nacnen nmnepnra.
Hpoxon nosnana oaue ne no-nomo n repmannre. B xnnrara cn sa
nonara c nanannre ro oren ne no-manxo mcro, sa a nscnn n
xon ca repmannre, xaro rn npornnonocran rouno n onpeeneno na
rornre, xaro cmo r rouno onpeen rxnoro mecronaxoxenne n
nnemenen ccran a opn n crenenra na rxnoro omecrneno, xyn-
rypno n nonnrnuecxo pasnnrne. H nopan nmenno rasn nerona rou-
nocr, repmancxnre anropn nponycxar a saenexar rona r naxno
nsnecrne n ne ro cnomenanar n cnonre rpyone.
B rasn xnnra Hpoxon nnme: (11) ... []
, , -
. , .
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
303
. ,
, . (12)
[ ] ... ...
, . ... ,
, ,
. ... , , -
. . ...
, ,
- , .
,
. ,
.
, , -
. .
21
Hararx
n rexcra na Hpoxon me nayunm, ue oxaro rorcxara xoannnn, n xo-
ro yuacrnar n rennnre, nororn pemnrennoro nanaenne cpemy
Pnm, repmannre nannnsar n semnre na rennnre n rn nnuxocnar.
Tona mcro or pasxasa na Hpoxon repmancxnre yuenn ne saensnar
nnn ce npanr, ue ne saensnar samoro cunrar rennnre o cera
sa repmancxn napo, n ro nnpexn nspnunnre ocnenn na Hpoxon,
sa xororo ro1n1e ne ca repuann, nmar pasnnuen nponsxo n ronopr
na pasnnuen esnx.
22
A maxap n a nacennar ccenn semn, ornome-
nnra nomexy nm cncem ne ca pyxecrnenn n nocronno nomnar
enn cpemy pyrn.
Axo nornenem xaxno e nncan sa nponsxoa na rornre enn pyr
no-mna cnpemennnx na Hpoxon, Hsnop Cennncxn, nocnernn na
neronara ncropn cmo enn or rnannnre cn rpyone, Historia
Gothorum, Wandalorum, Sueborum, me nayunm, ue rosn napo cn-
cem ne e omn npen rpn nexa or Cxannnann, a e penen napo,
unro nponsxo nxon ncropnnn nsnexar or nnyxa na Ho, ]er,
a nmero n mnnanoro my e cnpsano c napoa na cxnrnre
23
cmo n
rona cneenne nrapcxnr unraren nma a moxe a orxpne cpe
rpnxnnno npecernre orxcn or xnnrara na Hsnop Cennncxn, nxnm-
uenn n npnn rom na HHFH. Hsnop, xoro e enncxon na rornre n
Hcnann, xonneprnpann mexynpemenno or apnancxo n xaronnuecxo
neponsnoneanne, nosnana oaue cnora enapxn no-ope or ceram-
IOTH H IETH II
304
nnre ncropnnn snae nenn nponsxo, nenoro mnnano n nenn
esnx. A ne snae nnmo sa cxannnancxn rorn-repmannn, maxap n a e
xnnn cne Hopan n n rpnano a nosnana nnn none a e uynan
sa neronara ncropn n sa reopnra sa cxannnancxn nponsxo na
rornre. B cnora Historia Gothorum ro ne cnomenana nnro yma sa
rasn reopn, a n nauanoro n n xpa na rpya cn noueprana, ue
napor, unro ncropn ro onncna, non nauanoro cn or cncem
pyr xpa na cnera n nponsxor my ro cnpsna c Fnnecxara
enoxa, or xoraro e ope nsnecren na ncropnnnre n ome or
pennocrra e nrpan naxna pon n ncropnra na uoneuecrnoro,
orensana ome n npopouecrnara na Hesexnn.
24
Bpsxara na rernre cc cnomenarn ome n Fnnnra napo, npo-
nsnsn or npexnre noromnn na Ho, orensna ome nro npen
Hsnop cmo enn or na-ronemnre xpncrnncxn yuenn, cn. Hepo-
nnm (~347-419/420), xoro npnpyxana cno narnncxn npeno na
Fnnnra c nsuepnarenno nscnenane na nnecxn rexcr
25
, npn
xoero nsnexa nponsxoa na rernre-cxnrn ome c poocnonnero na
Ho n neronnre npexn nacnennnn: ... : ,
, , , , . [...] ...[ ] ,
... (...Filii Japhet, Gomer, et Magog, et Madai, et Javan, et Thubal, et
Mosoch, et Thiras. [...] Gomer, Galatae ; Magog, Scythae).
26
pyrnr nnen xpncrnncxn yuen n npxonen yunren cn. Anryc-
rnn (354-430) cnpsna cmo rona cneenne n Fnnnra c nponsxoa
na rernre n macarernre, no n c Omrpoeeuuemo ua ce. Hoau Boeoc.oe,
cnope xoero rosn napo me nrpae naxna pon n n en na rnena.
27
To ce nsnponsnexa mnoroxparno ome no npeme na nanaennra na
rornre cpemy Pnm, npen a crnrne o Hsnop Cnnnnncxn, xoro
ro npnema sa enncrnenoro mepoanno n ne opma nnnmanne na
nsnecrnero sa cxannnancxn nponsxo na rornre-repmannn,
xaxro nocrnnar n ocranannre cpenonexonnn npxonnn ncropnnn
cne nero.
B pasxasa cn sa reponunoro mnnano na rernre Hsnop ana n ome
enn nnrar, xoro o nerono npeme e npnonn cnanara na xpnnarn
cnona, cnomenanann nnnarn, xoraro ce ronopn sa onara cnana na
nenoenmnre rern, no unro anrop n nponsxo e nn neue oranna
sapanen cmo n or pyr npxonen ncropnx, Hanen Opos(n), cn-
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
305
pemennnx na Heponnm n Anrycrnn.
28
Tosn nnrar, unro ecrnnre-
nen anrop e cnomenarnr or Hopan na mnoro mecra non Xpnso-
crom, rnacn: ..., , , -
,
29
A
nmenno Hopan snae xo e rosn anrop npn rona snae mnoro ope,
nonexe no ncxa nepornocr e nosnanan neronara no-xcno ynnmo-
xena xnnra. H sa rosn anrop noneuero ceramnn xomenraropn ne
nnmar nnmo, nnn xoraro cnomenanar neronoro nme nn npsxa c nn-
rarnre y Hopan, ne nponycxar a orenexar, ue Hopan noepeuuo
nsnonsna rasn xnnra, xaro ue saoe.sea, ue r ne ce ornac sa cxan-
nnancxnre rorn. Cmo xaxro noepeuuo osarnanna xnnrara cn 3a
npousxoa u euama ua eemume, maxap n a ncxan na nannme ncro-
pn na repmancxn napo. H opn noepeuuo nnme n xpa na xnnrara
cn, ue e eem n e nanncan xnnra sa ncropnra na ceo uapo...
Hpn rona na noneuero or repmancxnre ncropnnn n npen ncnuxo na
Momsen, na-ronemn xanannrer n Iepmann ne camo ornocno Hop-
an, no n no ncnuxn nnpocn na pnmcxara ncropn, sa xoro nanncna
na-snaunrennn ocera rpy na rasn rema, ca ope nsnecrnn onesn
ocrorencrna, xonro non Xpnsocrom cymnpa n eno nspeuenne. To
snae no-ope or ncnuxn pyrn ncropnnn noponocrnre, cnpsann
xaxro c nonara na Anexcanp cpemy rpaxncxnre napon no namn-
re semn, xoraro re ce nsrernr orn ynan, sa a npnnyr Anexcan-
p a nnese n nensrona sa nero nrxa. 3nae sa cranannre nocnonnu-
nn nnponn noen cpemy nenoenmnre neronn nparone cmo no
repnropnra na namara sem. Kaxro snae n sa onenxara, xoro me
ae Hesap cne noeara cn n pemnrennara nrxa sa neronara nnacr,
xoraro xasna cnonre xpnnarn cnona, ue ,
samoro saryna nrxara nnpexn npenmcrnara, xonro nman, nxnmun-
renno na-opara nocxa, ccranena or na-oecnoconnre
30
. H nnpexn rona nnmar sa ncropn na repmancxn napo,
xoro no npeme na resn cnrn npexnnna or non n pnonon no
ropnre n narara na 3anana Enpona n sa xoro ocranannr nnnnnn-
sonan cnr nnmo ne snae.
Or manxoro crnrnann o nac nnrarn or ynnmoxenara Hcmopu ua
eemume, Iemura, na non Xpnsocrom
31
moxem a saxnmunm, ue ro
nosnanan ope npemera na cnonre nscnenann. Cnpan e rnpe
IOTH H IETH II
306
nnnmarenno comennra na crapnre ncropnnn, no n cam e npoyunan
nenynnxynann marepnann or npeannra na rosn napo, or neronara
xocmoronn, nerenn n mnrone, xaro ce e nonsnan c onepnero na cra-
poro mecrno nacenenne no npeme na cnoero nponxnrenno nsrnanne
n semnre my. Or resn marepnann o nac ne e crnrnano nourn nnmo,
ocnen cnomenarn manxo no-rope nnrar n ome enn nnrar, cnope
xoro , -
32
. H nxon orennn enexxn n ocranannre neronn
rpyone, raxa napeuennre ncxypcn nnn peun, r.e. ecen na onpe-
enenn remn, cpxamn esnennn sa nac cneenn sa rona nacene-
nne, sa neronn xnnor, neronara pennrn n neronnre onuan, xonro
nce ome uaxar n cnrypno nma ome mnoro a uaxar oxaro nxo
en ce cyn nnrepecr n na namara omecrnenocr xm nero.
Hpn ncnuxn nocouenn cnyuan ce nnxa, ue cnrnra, n xonro ce
cpema nasnannero rern, ca cranann mnoro nexone n opn xnnonern
npen repmannnre a ce nonr na ncropnuecxara cnena. H ue napo-
r eep+auu, cnomenanan or anrnunnre anropn, nma nnxaxno orno-
menne xm ernonnma eomu, nesanncnmo n xaxn xonrexcr n xora ce
orensna n ncropnuecxnre nsnopn. B mnoro cnyuan oaue ce nnxa,
ue ernonnmr eemu e samenn nnocnecrnne csnarenno n ymnmneno
c ernonnma eomu a rona me saenexnm ome na peaxrnpannre npes
cnenamnre nexone pxonncn na Hopan n samecrnanero na ernonn-
mnre ram e nsnpmeno cncem nneranrcxn n nenocneonarenno. Taxa
ome npn npnoro cnomenanane n rexcra na Hopanonara Iemura, ue
( 58) ce xasna -
33
unrarenr
nanpasno me rpcn xe no-rope rona e nno cnomenaro, samoro
cncem ouennno ro e sannueno ome npn npnoro peaxrnpane na
rexcra.
34
A axo pasrneame no-nnnmarenno nnara xnnra na Hopan,
ne moxe a ne saenexnm xonxo nenornuno n espasopno ce peynar
n ne nere nonrn n rona e rpyno ocnnmo c nenosnananero na
rxnoro snauenne, xoero xpnrnnnre my oranar na neronoro nene-
xecrno, a ne na neymennre mannnynannn na peaxropnre.
Ho mannnynann cc samecrnane nasnannero eemu c eomu moxem
a nnnm n n anrnncxoro nsanne na ncropnra na Knann Knan-
nan or 1922 ronna, xero n sarnannero ymara Gets e samecrena c
ymara Goths
35
. Tona nsnpanne na rexcra me saenexnm ome n na
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
307
pyrn mecra npn nsananero na ncropnuecxnre nsnopn sa nrapcxa-
ra ncropn n re ne sacrar camo nomnara na ernonnma eemu c eomu,
nnn sannuananero na na-naxnnre sa namara ncropn noponocrn n
rexcra na anrnunnre ncropnuecxn nncmenn nsnopn, sa xonro eme
neue cnomenaro no-rope nn npsxa c rexcra na Hpoxon sa nponsxoa,
nmenara n esnxa na nacenennero na namnre semn. Te sacrar n nn
xomnnexc or nnpocn, cnpsann c mopanno-npancrnenn onnx na ry
nacenenne, csanaxn nannno npenparnn npecrann sa nero, xaro n
nscnenannra anropnre nocranr yapennero npxy noncrnennre
xauecrna n xpapocrra my, npenepernaxn neronnre uncro uonemxn
xauecrna, ornnuanamn ro ena nn ne or ncnuxn ocranann napon,
xaxro n nmonra my xm xpacorara, sanoxena y nero ome n npnnre
nponn na neronoro xyoxecrneno rnopuecrno npen xnnonern.
B nauanoro na Honara epa n semnre na rernre-capmarn xpa pera
na uepno mope npexapna nocnennre ener ronnn or xnnora cn n
nsrnanne enexnrnr pnmcxn noer Onn, xoro ocran n nxon or
na-naxnnre n na-nennnre cnnerencrna sa namn napo sa ne-
ronn xnnor n onuan, sa neronn esnx n nncmenocr, no npen
ncnuxo sa neronn yxonen onnx n neronara uoneunocr.
36
A rxmo
rosn nn cnnerencrna n ncropnuecxn nsnopn me ar nonoxenn
na na-mnoro mannnynannn or neronnre nparone ne camo npes cne-
namnre nexone, no n o en nemen. H xoraro re ne morar a ar
ynnmoxenn, npocro ce cxpnnar nnn snauennero nm ce nonenna o
raxana crenen, ue namara omecrnenocr a ne snae sa rx n ue re ce
ornacr nmenno sa namnre npenn n ro xoraro ne camo namnre
cenepnn ccen, pymnnnre, no n sanannre nn ccen, cpnre,
npennar nperennnn, ue ce ornacr sa rxnara ncropn.
37
Ho npeme na cnoero enerronmno sarouenne npn rpa Tomn Onn
ne omyna c nnxaxnn npecrannrenn na pnmcxara amnnncrpann
xaxnnro ram ouennno nma a camo c mecrnoro napnapcxo nace-
nenne or cxn1n, re1n n capua1n, c xoero ro cnpsna cpeuna
pyxa (Nomen amititiae barbara corda movet...).
38
B nenpexcnarn cn
onnp c ronmoro mnoxecrno na capmarn n rern (Sarmaticae maior Geti-
caeque frequentia gentis)
39
mexy xonro ro ne npann pasnnxa
nayunn e a ronopn rercxn n capmarcxn esnx (jamdidici Getice Sarmati-
ceque loqui)
40
n ce uyncrna cam rercxn noer (Carmina quae faciam paene
IOTH H IETH II
308
poeta Getas),
41
xaro yun na mepna peu cnonre rercxn npnrenn
(coepique poetae inter inhumanos nomen habere Getas)
42
. Ho-nararx n cmara
crnxocnpxa Onnn ce onnaxna, ue xaro cnyma naoxono camo cxnrcxn
n rercxn esnx, sanouna a sapan narnncxn n n pxonncnre cn nmxna
ymn (Threicio Scythicoque fere circumsonor ore t videor Geticis scribere
posse modis. Crede mihi, timeo ne sint inmixta Latinis inque meis scriptis Pontica verba
legas).
43
H axo neronnr yx nnrae nn nncnnnre [...] cnxara my na
pnmnnnn ce nyra mexy cenxnre na capmarnre (Nam si morte carens
vacua volut altus in aura Spiritus [...] inter Sarmaticas Romana vagabitur umbras...).
44
T xaro cneennra, xonro Onnn ana sa mecrnoro nacenenne,
or cuumu, cap+amu n eemu n sa neronnre esnnn, ne orronapr na
npecrannre na ceramnnre repmancxn ncropnnn n esnxonen, nxon
or rx ro onnnnar ne camo n nerouno npeanane na cnope rx
ecrnnrennoro nonoxenne na nemara, no n ue cunnnn nnoro
cn enerronmno sarouenne n sa rona npeme ne ce e oraneuanan nnro
sa mnr or Pnm, a cneennra cn saen nanpno or nxo neyx pnmcxn
nernonep, nocernn cmnre mecra, xaxro n or crapara ncropnuecxa
nnreparypa.
45
A neronnre cneenn, nancrnna ce ornnuanar or rona,
xoero ceramnnre repmancxn anropn nnmar sa ry nacenenne n Onn-
n e nman nenaropasymnero a ne nosnana resn nncann no npoc-
rara npnunna, ue e nman nsmoxnocr ne camo a rn npouere, no n
a rn npennn, nonexe ca nncann ne xnnonern cne cmprra
my, n ro or xopa, xonro nmar opn na-manxa npecrana nnro sa
reorpa]nra na rasn r aneuna or Enpona onacr, nnro sa ne-
noro nacenenne. H nnxora ne ca nmann raxana npecrana.
Hpen a mnnem xm ocnonnn nnpoc, cnpsan c nropara rouxa or
nponemarnxara na Hopanonara Hcmopu csnarennara nnn ne-
csnarenna n nponsnonna samna na ernonnmnre eomu n eemu n rasn
xnnra me nonropnm naxparxo cranonnmero na Cxpxnncxa sa rasn
samna. Taxa r cunra, ue
I IV ..
;
III ... , -
,
. Hnn c pyrn ymn: nnro pnmcxara omecrnenocr, nnro
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
309
pnmcxnre ncropnnn n reorpa]n ca mornn a saenexar, ue sa nxonxo
ecernnern ccenara nm crpana cn e cmennna nsnno nacenennero
n na mcroro na ope nosnarnre nm or mnoro nexone eemu n oaru, e
omn non napo, c pasnnuen nnmen nn, pennrn n onuan, rono-
pem na pasnnuen esnx, xaro npen rona nsrpenn nnn nornnan es
ocrarx mecrnoro nacenenne. H rona nma a saenexar ne camo npes
nocnenannre ecernnern, a ome nenn ner nexa, xoraro me npon-
xanar a napnuar nonosacenennre c nmero na npenmnn nsues-
nan es ocrarx napo. A Hpoxon, xoraro nnme sa nponsxoa na
napoa, na unro nona c Pnm nocnemana na-ronmara cn xnnra, me
uere npno xaxno Xepoor e nncan sa nero npen noneue or xnna
ronnn, es a ce onepna na nenocpecrnennre cn nneuarnenn.
Hpn rona repmancxnre anropn ne saensnar nnn ne ncxar a saene-
xar, ue ryx crana yma sa ccenn napon, xnneemn or xnnonern
n nnsxn ccecxn ornomenn, a ne sa npomenn cpe nacenennero na-
npnmep n Knra. B ocrananara nencropnuecxa cnpemenna nnrepary-
pa, xoro ncropnnnre ne uerar n ne nosnanar, ce onncna nanro n
namnpoxo xnnorr na ry nacenenne, ronopn ce sa neronnre onuan,
sa neronara pennrn, sa esnxa my n opn sa neronara nncmenocr.
46
Ho
n npecrannrenn na rona nacenenne nocronno nocemanar nmnepn-
ra, rprynar c nennre rpaxann, nsnmar yuacrne n mecrnn npasnen-
crna n n omecrnenn xnnor, xaro axe cranar n pnmcxn nmneparopn
npn rona ne r pxo! Taxa ue xoraro pnmcxnre rpaxann cmo
xaxro n nncarennre ncropnnn, enerpncrn n pamarypsn ynorpe-
nar nasnannra eem, oar n crum, re nmar ocraruno opa npecrana
sa resn xopa. 3a pasnnxa or ceramnnre repmannn, xonro uecro cmec-
nar nasnannra o.eapu n pv+uu, Bvrvpeu n Coqu. Ho opn n re
nnxora nma a napexar enn omnax nnn ananen ancrpoynrapen
n apnayrnn nnn nx ocmancxn rypunn.
Hpornnno na rnpennero na ncropnnnre, ue npn pasmnara na na-
snannra eemu n eomu ce xacae sa norpemna ynorpea na npnoro na
mcroro na nroporo, penna npnmepn or ncropnuecxnre nsnopn me
nn noxaxar ne camo, ue rxmo oparnoro orronap na ecrnnren-
nocrra, no me ocnr n npnunnnre sa rasn samna.
3arona nexa nornenem xaxno ce comana sa rornre n ocranannre
nncmenn ncropnuecxn nsnopn, nsnn Hcmopuma na Hopan.
IOTH H IETH II
310
Cneennra, xonro cnpemennnre repmancxn ncropnnn anar sa
npnara nona na ernonnma rorn n nncmennre ncropnuecxn nsnopn,
ca ne camo nennnn n nenepnn, no ce n nnrepnpernpar norpemno, sa
a nanoxar yexenn, cnpsann c o]nnnannara nonnrnuecxa oxr-
pnna, cnope xoro repmancxara pxana e nacnennx na pxana-
ra na rornre nesanncnmo or rona, xaxno ce pasnpa no ry nme. B
rosn cmncn n na-nonoro nsanne na mnororomnn peunnx na rep-
mancxara pennocr, o]nnnanno nsnpner xaro xomnennym na rep-
mancxara ncropn, sa rornre ce xasna cnenoro:
(Stamm) . -
I . . .: Botona7 (), Gotona7
Goutones (), - (Pyteas),
Guionibus, Gutonibus. Gotones,
Gjwne7.
47
Hesanncnmo or rnpe nonnoro pasunrane n rpancxpn-
npane na resn nmena, nsnpmeno or repmancxnre ]nnonosn n ncro-
pnnn, npn no-nnnmarenen pasop na cneennra y anrnunnre anropn
me ycranonnm, ue n nocouennre cnyuan c ernonnma eomouu, nocne-
nnre nmar cnpmeno pasnnuna npecrana sa cornernnre napon,
orxonxoro npnnncnanara nm or repmancxnre ncropnnn, a ocnen rona
resn napon nacennar mecra, oraneuenn na xnnn xnnomerpn or
mecrara, cpe unero nacenenne anrnunnre anropn cnomenanar erno-
nnma eomu n ro no cmn naunn n cc cmn npanonnc, xaxro me
ro cnomenanar n npes cnenamnre ner cronern. 3amoro npnoro
cnomenanane na nasnannero eomu ne ce ornac sa nxaxno manxo n
nenosnaro nneme, a ce ynorpena xaro oomanamo nasnanne na
mnoro napon, nacennann Cenepnoro, 3ananoro n Rxnoro Hpn-
uepnomopne, no n semnre aneue na mr n Mana Asn. H omoro nme
na resn napon nm e nsnecrno or xnnonern xaro eemu nnn xemu
a nocnenoro nme nsxoxa xm na-pannara Fnnecxa enoxa; ro
ce cnomenana n Fnnnra, no n n ncropnra na ncnuxn napon or
pennn Hsrox n nponsnnsa or noromnnre na Xer, npnoponn cnn
na Cnon, npannyx na Ho.
48
B rosn cmncn ce npeana n ernonn-
mr eomu npn na-craporo my ynomenanane, nsnecrno or ncropnuec-
xnre nsnopn. To e nno sanncano na xononara na Homne Bennxn,
nsnrnara n uecr na noeara my na napoa na Mnrpnar npn
Bnsanrnon (n. Hapnrpa) n 63 ro. np. Xp. Cpxannero na rosn
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
311
nannc ce npeana or cnpemennnxa na Rcrnnnan Hoan Hnncxn no
cnenn naunn: . H Hoan Hnncxn
oan: - . .
49
Ome rona npno nsnecrno na ncropnra cnomenanane na eomume
ro cnpsna c nasnannero eemu. H cnomenananero na ry nme ome
npen cpeara na I nex np.Xp. nn noxasna cncem cno sa xaxnn rorn
crana yma n nannca axe n es nocnnrennnre ymn na Hoan
Hnncxn. 3amoro opn a moxexme a npnemem xaro npno co-
mennero na Hopan sa npecenennero na cxannnancxnre rorn, ro
ne n morno no nnxaxn naunn a ce cnpxe c nmero na napoa, na-
cennan or na-noxara pennocr nenn paon na Enpasn na mr,
na sana n na cenep or uepno mope. H namernnr nannc na Homne
Bennxn ce ornac sa pemnrennara nrxa, npn xoro pnmcxara no-
cxa pasnna nocxara na noenara or Mnrpnar Ennarop xoannnn
or naponre oxono Honroca (uepno mope), oosnauanann n ncropn-
uecxnre nsnopn or xnnonern xaro xemu nnn eemu. Ho n cnena-
moro comenne na ernonnma eomu n nncmen ncropnuecxn nsnop ne
moxe a ce cnpxe cc cxannnancxnre rorn no cmnre npnunnn,
samoro ce ornac o ynpannennero na nmneparop Maxpnn (217-218)
n e cnpsano cc cnrnra onenn o nsxaunanero na nmneparop
Maxcnmnn Tpaxnena (235-238) na npecrona, a n neronoro ynpannenne.
To ne moxe a ce cnpxe cc cxannnancxnre rorn ne camo nonexe
cnrnra ca nponsnesnn nro npen rxnoro sacennane n Cenepnoro
Hpnuepnomopne, n opn npen nsuncnenoro c maremarnuecxa rou-
nocr npecenenne or Cxansa, no n samoro npn ecrnamnre nnna ce
cnomenanar nspnuno cmo n eemume, a n rxnara ponna Tpaxn. A
ocnenne sa cmecnanero na nmenara eemu n eomu me nn ae ena
cnenamoro comenne n cmn nncmen nsnop. H rona e nonsnamara
ce c nsxnmunrenna nonynpnocr cpe cnpemennnnnre Hcmopu ua
u+nepamopume (Historia Augusta), copnnx c nanncannre or mecrnma
pnmcxn anropn 30 norpa]nn na pnmcxnre nmneparopn or Apnan o
Hymepnan (117-284), cunrana or nxon cnpemennn ncropnnn sa eno
or npnnre nponsneenn na nopnorpa]cxara nnreparypa, no npea-
namo es nensypa pasnycnarn xnnor na pnmcxn high life or enoxara
na ynaxa.
50
Cne xaro npouerem nere norpa]nn na nmneparopn,
cnpsnamn ry nnreparypno nponsneenne c nponemarnxara ornocno
IOTH H IETH II
312
ncropnuecxnre nsnopn sa rornre n rernre, me nn crane cno samo
enexnrnr nemcxn ncropnx n mnorosacnyxnn nscneonaren na Hop-
an, Teoop Momsen, nma r orpnnarenno ornomenne xm nero, sa a
xaxe: ... , , -
(in stetiger Verlegenheit und Unsicherheit).
51
A esnoxocrnoro n necnrypnocrra nnar y Momsen cmo xaxro npn
nsnecrnra na Hopan ornocno cxannnancxoro npecenenne or rona,
ue camo nxonxo nspeuenn or rasn , cpyrnar
nnara xoncrpyxnn na repmancxara ncropnorpa]n sa rornre n rex-
nn npnnoc sa enponecxara nnnnnnsann.
Hpnara or resn ncropnxn, axo n na npn norne a nsrnexa es-
npena n saanna nopenna or anexorn ns exenennero n xnnora n
aneunara nponnnnn na nmnepnra, npn no-noxo nnnxnane n ne-
noro cpxanne nopaxa y unraren mnoro nnpocn, xonro nor o
orronopn, cnpmeno ornnuanamn ce or npecrannre na nemnnre
xopa sa pasnnunnre cnoene na poonnaenuecxoro omecrno, nano-
xenn ne camo or ncropnuecxn marepnannsm, no n or neronnre
repmancxn npenecrnnnn. H nne nayuaname noponocrn sa xnnora
na resn xopa n naneuepnero na nrxara na nxaxnn rorn-repmannn,
omnn For sna or xe, sa a cnomr momra na nmnepnra. Hayua-
name n ue n neno ccecrno xnnee nxaxn penen napo, sanasnn
cnora npnnuna cnna n mopan, xoro me ycnee a cnomn npornnnara
n ocnonnre cn pxana, me nnee cnonre xnnornopnn cnnn, or xonro
me nsnnxne nonoro nspoeno omecrno, sa a e ro n ccronne
a ae rnacx n omecrnenoro pasnnrne na Honoro npeme.
Cpxannero n na nara pasxasa nma a aem n yxnanen npe-
no, xaro ce saononnm c no-naxnnre nm noponocrn. B npnn ce
pasxasna sa enn or mnoroponnre nmneparopn, napnuann eoeuuu,
nsnpann n nanarann or nocxara, unero ynpannenne npornua onx-
noneno aneu or xynrypnnre nenrpone na nmnepnra. B rosn pasxas
oaue ca nnrepecnn nxon noponocrn sa nero, neronn xnnor n
xnnora na nnsxnre my, sa xonro nayuaname, ue ca eemu, pecnex-
rnnno mparu, ue xnner no nepn]epnra na nmnepnra, a n ue mex-
y ne n rexnnre semn ne camo ne cmecrnynar nenpncrnnn rpann-
nn, a xopara or nere crpann na ecrecrnenara rpannna xoro n a-
enn cnyua e ynan omynar no mexy cn n ue ne e nensmox-
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
313
no opn npecrannrenn or na-nncxnre cnoene na uyxoro nepnm-
cxo nacenenne a ce nsnrnar o npxonere na ynpannennero n nm-
nepnra. Hayuaname, ue ne e npno onona, xoero ne camo repmannnre,
no n nne cme yunnn n npnonauannoro yunnnme sa nsuesnanero na
enn nn napo; nayuaname, ue neronnre npecrannrenn, rpaxnre, ne
camo xnner n ronopr na cno cnope yuennre ympn n escneno
nsuesnan esnx, no ce panar n na ornnuno spane n npamr or
npensonnna cnna. A rona, xoero yuennre cmo xpnr or namn
napo, e, ue nsnpanero na nmneparop or cpenre na mecrnoro name
nacenenne npes cnenamnre rpn nexa ne camo nma a e nsxnm-
uenne, a nsxnmuenne me e nmneparopr a ne e or cpenre na
rona mecrno nsmpno nnn pomannsnpano nacenenne. 3amoro
cpe pnmcxnre nmneparopn, pecnexrnnno nmneparopnre na Hsrou-
nara pnmcxa nmnepn or Koncranrnn Bennxn o Rcrnn II camo
rpnma or ncnuxo nernacer ne ca or mecrnoro nacenenne. A ue npn
rx ne moxe a crana n yma sa pomannsnpann n nnrerpnpann cpe
pnmcxoro omecrno uyxennn, ronopn ocrorencrnoro ue nxon
or na-nennxnre mexy rx, xaro Rcrnn I, ne snaenn nnro a rono-
pr, nnro a uerar n nnmar no narnncxn xoero ne nm npeueno a
sanonnar na cnonre nocxn, nanpann cmo rnanno or mecrnoro
nacenenne, n a rn nor xm noen.
3a cmn nmneparop Maxcnmnn Tparuea, na xororo e nocneren
rosn pasxas, cnomenana naxparxo n Hopan, nnxaxn n nero cno
cnaponnx ( 83), a rona cnrypno me nnece cmymenne n y Momsen,
xoro or ryx me nayun axo ne snae rona oranna, no cn mnun!
ue crpanara na Maxcnmnn e crpanara na eemume, a ne na eomume n
ue pyroro neno nasnanne e se+ ua mparume, mom anropr na
rosn pasxas ne ro napnua Maxcnmnn Ioma. Ho ry n rpnano a ce
ornac cmo n o Hopan, sa unro eomcra naponocr nemcxnre
anropn, n rxnoro uncno n cam Momsen, ca nsnncann xnnn crpa-
nnnn. A c ocrorencrnoro, ue n a.auume, or xonro nponsxoxa
maxara na Maxcnmnn Tpaxnena, nmar nnmo omo c rornre, rep-
mancxnre yuenn nocrenenno me rpna a ce npnmnpr, cmo xaxro
rpna a ce npnmnpr n c rona, ue n poa na rorcxn nmneparop
Teoopnx Bennxn, amannre, nponsxoxamn or cmn napo, ne reue
nnro xanxa repmancxa xpn.
IOTH H IETH II
314
B pasxasa sa Maxcnmnn Tpaxnena nma ome enn nnrepecen enn-
so, n xoro ce xasna:
, , ,
. ,
(amatus est autem unice a Getis quasi eorum civis). H raxa, nne nnxame
npen xpa na II nex na rpannnara npn ynan npecrannrenn na
pasnnunn napon: pnmnnn, rpaxn, rern, anann... He nnxame camo
repmannn. H nnxora nma a nnnm raxnna. A no xaxn naunn erno-
nnmr eemu ce samen c eomu, me nn noxaxe nropara ncropnxa,
cpxama ce n cmara xnnra c norpa]nnre na nmneparopnre.
Tasn ncropnxa nn pasxasna sa xnnora na nmneparop Kapaxana
(211-217)
52
enn or na-xecroxnre n na-npouyrnre c npecrnne-
nnra cn pnmcxn nmneparopn, xoro ynn ne camo espo cnon
nonnrnuecxn npornnnnnn, no opn n ponn cn par. H or rasn
ncropnxa, cpxama n no-ronmara cn uacr onncannero na npec-
rnnennra na Kapaxana, me nsemem camo enn ennso, xoro e
cnpsan na-rcno c namara rema, no cmo e nornan n xpnn. B
pasxasa ce xasna cnenoro:
:
[] , , -
, , , -
: , ,
, [ ],
,
53
ann rasn mera na Xennn Heprnnaxc e cranana npnunna sa yn-
crnoro my nnn ne, ]axr e, ue or rosn momenr nararx ymara eemu
nnxe ne ce cnomenana, xaro ce samecrna c ymara eomu. A sa a
pasepar unrarennre xon ca resn eomu, ncnuxn anrnunn ncropnnn,
es nsxnmuenne, cne cnomenananero na rona nasnanne, eomu, noc-
nnar, ue rona ca eemume.
Tona nocnenne, , me cpemnem espo nrn n
cunnennra na anrnunnre anropn a oparnoro, ue ,
me orxpnem camo npn ceramnnre repmancxn n pycxn ncropnnn
54
, no
cmo n n enexxnre xm nrapcxn npeno na Hopanonara Hcmo-
pu, xaxro n n nmennn yxasaren xm ne. H r xaro ro ce cunra sa
axcnoma, nnxe nma a namepnm oxasarencrno nnn none ocne-
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
315
nne sa nero. Cmo n or nrapcxnre ncropnnn, maxap ro a ]anmn-
]nnnpa uauama ncropn n npnnoca na uauu napo n ncropnra na
uonemxara nnnnnnsann sa cmerxa na repmancxn napo.
T xaro nocounanero opn camo na manxa uacr or nsnecrnra na
nncmennre nsrounnnn cpxamn rona nocnenne n ynennunno
oema na copnnxa c mnoro ecerxn crpannnn, ryx me orenexnm
camo nxonxo or rx, xonro na-cno noxasnar nenrnunocrra na
rornre c eemume n ponra na resn eemu n ncropnra:
1. Ha-noponoro n nsuepnarenno onncanne sa rernre, pecn.
axnre n rexnn xnnor, onuan n pennrn xm nauanoro na
Honara epa e ocrannn Crpaon n cnora Ieoepaqu,
55
unro
nna cema xnnra e nocnerena na rosn napo. A rona npann
nensmoxno npeananero ryx opn na xparx nsop or mare-
pnannre, nomecrenn ram xaxro eme cnomenaro no-rope,
56
ornocno cneennra sa rernre-rpaxn mxno or Crapa nnann-
na, e nsaeno n nocnennre ronnn mnoro opo xpnrnuno
nscnenane n na ronemn roma, maxap n na nemcxn esnx, a sa
cneennra na Crpaon ornocno ocranannre semn na rernre-
rpaxn n cnocrannero nm c annnre na ocranannre anrnunn
anropn n nno nyxno ome snaunrenno noneue mcro. Ho
nensnecrnn sa mene npnunnn ocera n nrapcxn npeno ca
nsaenn camo npnnre xnnrn or rpya na Crpaon. B rosn
cmncn nne cme npnnyenn ryx a ce orxaxem or npecra-
nnero na nxon or nsnecrnra or rosn ncropnuecxn nsnop,
xaro nsmecrnm o nsnecrna crenen saryara cc cneenn
or pyrn nsnopn.
2. Hpornnno na ycranonenoro n ncropnorpa]nra cxnamane,
ue Tpan noexana oarume n ycranonna cnora nnacr na
rxnara crpana, n namernn nannc sa rasn noea or 4 VII
27 ronna cn.Xp. ce xasna, ue Tpan e noenn eemume.
57
C
rasn noea pnmcxara nnacr ce ycranonna oaue camo
npxy sananara uacr or semra na rernre, oxaro nenara
nsrouna uacr, na nsrox or Kapnarnre n p. Fyr ocrana
sannnarn neocrnna sa pnmcxara nocxa n sa pnmcxara
nnacr, xaro camo sa xparxo npeme npes IV nex nenoro
nacenenne nonyuana craryra na ]eeparn, no manxo cne
IOTH H IETH II
316
rona ro ornono onna cnora nesanncnmocr. Cxopo cne
noeara na Tpan oaue pnmnnnre nsrynar ornono xonr-
pon npxy ornynancxara cn nponnnnn axn n n 283
ronna Aypennan npenmenyna orcamynancxara nponnnnn
Mnsn n Kpapexna axn (Dacia ripensis), sa a ne npnsnae
saryara na nponnnnnra. A ncnuxn pnmcxn ncropnnn me
nponxanar o IV nex a nnmar sa snaunrennn noennn
ecrnn mexy Pnmcxara nmnepn n ornynancxoro
nacenenne c yuacrnero na ronemn xonrnnrenrn or nopxenn
cnnn, noenn or camnre pnmcxn nmneparopn, sanpmnamn
uecro c nopaxennero nm. H cne xaro ncropnnnre npecranar
a napnuar mecrnoro nacenenne c nenpnrnnre sa rx nmena
eemu n oaru, re ronopr sa cap+amu, c xoero nasnanne
oosnauanar ome or npnn nex np. Xp. nnoro nacenenne na
enponecxara repnropn cenepno n ceneponsrouno or rpann-
nnre na nmnepnra. H cpe rona nacenenne ne cnomenanar
eomu ocnen n pexnre cnyuan, npn xonro nocnnar, ue
crana yma sa eemu, unero nasnanne cmo ne nm e ocoeno
npnrno n e cnpsano c nomn cnomenn.
3. Eno or na-naxnnre cnnerencrna sa napoa na rernre n sa
neronn yunren Vp]nn(a), no n sa neronara npxna, e nsnec-
rnero na npxonnn ncropnx unnocropr (~368-cne 433):
58
...
, , ,
.
.
. ,
, ,
, .
-, ,
,
. ,
, ,
. , ,
, .
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
317
[] . ,
, []
[ ].
. ,
,
,
, [ ]
, , ,
. -
,
, .
,
.
.
.
4. Mexy mnoroponnre cnpemennn anropn, nornpxanamn
nenrnunocrra na rornre c rernre, rpna a orenexnm na
eno or npnnre mecra enn or na-nnnnre cpenonexonnn
xpncrnncxn yuenn, npenoaua na Fnnnra or enpecxn na
narnncxn esnx cn. Heponnm, unero nme neue cnomenaxme no
nono cnpsnanero na nponsxoa na rernre-capmarn c norom-
nnre na Ho. 3a resn rern ro nnme, ue
, a nnme n ue
:
59
. To ne camo ce sacrnna sa nsnnnennero na oro-
cnyxennero na esnxa na mecrnoro cxnrcxo nacenenne n c
neronara nncmenocr, no n cam ana npnmep sa npnnaranero
na cnonre npenopxn nonexe rosn nnpoc eme pasrnean
neue nopono n npnn copnnx,
60
ryx nma a ce cnnpame
ornono na nero; me oannm camo, ue cn. Heponnm snaen no-
ope or ncexn ceramen repmancxn ncropnx xon ca rernre n
na xaxn esnx ca ronopnnn. Cmo xaxro Hopan.
5. Bn npsxa cc comennero na cn. Heponnm sa noxpcrenn-
re xynn n cxnrn, xonro
, a
IOTH H IETH II
318
, e n Hpoc.aeama ua enucrona ua Pe+ucuua ce.
Huruma sa neronara anocroncxa enocr npn noxpcrnanero
na oecume, r.e. +usuume nnn eusueomume, or Meponn
Honnn Hannnn or Fopo, enncxon Honancxn (nau. na V n.):
(XVII, 193) -
, -
, (197) ,
! ,
,
. (205) , , ,
,
, ! ,
,
. (213) , :
, ,
. (217) , !
! - -
. (221)
, .
-
. (225) , -
,
. (229)
, -
, ,
. (233) , , -
, ,
. (237) , , !
. (241) , ,
. . (245) -
;
. (249) ( )
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
319
, , ,
,
[ ]. (253) ,
, ,
. (257) ,
, -
. (261)
.
(265) ,
, . (269)
,
, .
61
6. He no-sne or cn. Heponnm snaen n enexnrnr pnmcxn noer
Knann Knannan (~370-404/405), ue eemume eomu n
n cnonre nponsneenn ne cnomenana npnoro nasnanne, a
nnme camo sa eemu maxap n ccrannrennre na HHFH I a
ce crpemr a yer unrarennre, ue xaro e nncan eemu, nman
npe nn camo eomume nx. c. 192, 194, 199, 201 n 430.
7. Ho cmn naunn ccrannrennre n peaxropnre na npnn
rom or HHFH npomenr rexcra n norpa]nra na pnmcxn
nmneparop Hpo (276-282) or unann Bonncx Cnpaxysnnn,
xaro samenr nancxe nasnannero eemu c eomu, maxap ram a
ce xasna nspnuno, ue crana yma sa
62
.
8. B cnonre xomenrapn xm Enenara na Beprnnn Cepnn Ipama-
rnx (IV n.) nnme: ,
63
Ho sa ncrnncxn nponsxo na rornre-rern n rxnara npsxa c namn
napo ne nnmar camo anrnunnre anropn, a n penna pyrn anropn
or spnoro n xcnoro cpenonexonne npn rona ne camo or mecrno-
ro nacenenne, a opn n uyxennn or nnsxn n aneunn crpann. Tyx
nma a nonrapme xaxno mncnr n nnmar no rosn nnpoc namnre
ccen cpnre n xpnarnre na rasn rema eme nocnerena ena or
crynnre n npnn copnnx Iomu u eemu, npn rona nanncana or an-
rop, xoro rpyno n morn a e onnnen n cnmnarnn nnn opn
npncrpacrne xm namn napo.
64
B rasn cryn anropr ana cncem
IOTH H IETH II
320
xopexrno rexcra na naxnn nncmenn ncropnuecxn nsnopn, xonro no-
xasnar xaxno cpxanne e nno nnarano or ccenre na namn na-
po n nonrnero eomu ena nn ne npes nnoro cpenonexonne. H
anropnre na resn ncropnuecxn nsnopn, es nsxnmuenne, ne ca pasn-
pann no rona nasnanne ernnuecxn repmannn, a npecrannrenn na
namn napo.
Ero ome uernpn cneenn na crpannunn nanmarenn or uyxn
na namn napo semn, ornacmn ce sa neronn nponsxo, no cmo n
sa neronara pennrn n nannonanna nenrnunocr:
1. [497] ,
, , -
, , .
Teo]an Hsnonennx, 818.
65
2. ,
. -
,
, ,
Bana]pn Crpao, 849.
66
3. [896], , ,
,
.
. -
:
. ?
[] : -
, .
.
,
, ,
Ay xa]ap Myxama nn
xapnp nn sn nn Karnp ar-Taapn (838-923)
67
.
4. ...[], [...]
[...]
: , ,
. nmnrpn Xomarnn, 1234?
68
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
321
H eno cneenne or npnn nrapcxn ncropnx or Honoro npeme:
... [V ]
[V ] ,
Hancn Xnnenapcxn (1722-1773).
69
* * *
3a pasnnxa or neoospnmn po nsrounnnn, xonro npenonrapr
ymnre eomume ca eemu, n ncropnorpa]nra ne mn e nosnar nnro
enn nsrounnx, xoro a rnpn npornnnoro, nxnmunrenno Hopan
n ro cmo nnxe ne cnomenana, ue rornre, sa xonro nnme, ca
pasnnuen napo or rernre, no cmenpemenno mnoroxparno nonrap,
ue rernre n repmannre ca pasnnunn n opn npaxynamn no mexy
cn napon. A n or cnenamoro xnnonerne n nononnna cne Hopan
ne e nsnecren nnro enn nncmen nsrounnx, cnope xoro nacenna-
nnr n pannoro cpenonexonne semnre cenepno or uepno mope napo
e nman nemo omo c repmancxn. 3a nenrn]nnnpanero na rornre c
repmannnre nemcxnre ncropnnn ce nosonanar ocnen na xnnrara na
Hopan npn rona nannno cnoeopasno rnxynana ncnuxo na
ncnuxo ome na ner oxasarencrna. Hpnnre ne ca crnxornopennra
na enn pnmcxn noer, or xonro re saxnmuanar, ue rornre ronopnnn
na repmancxo napeune, a pyrnre rpn ca raxa napeuenara Fnnn na
Byn]nna, xoro pasrneaxme nopono n npnn copnnx n n npenm-
nn pasen or nacromn, cnnerencrnoro na mnnopnrcxn monax or
]namancxn nponsxo Bnnxenm Pypyx, nocernn n 1253 ronna Kpnm
n cnncxr na rorcxnre ymn, nsrornen or Oxne Incnen to
Fycex n 1561/ 1562 ronna, ns ocnona na comennero na nama
xpnmcxn rorn.
Bcnuxn resn ner oxasarencrna ca npemer sa nscnenane or e-
na ocoena onacr na ]nnonornra, xoro ne camo ce e yrnpnna
xaro orenna nayxa, no ce nsyuana nec n crornnn ynnnepcnrern no
ncnuxn xpanma na cnera nxnmunrenno n n namara crpana no
nasnannero craporepmancxa ]nnonorn. A resn ner oxasarencr-
na ccranr nenara enncrnena asa. 3a rasn nayxa cmecrnynar
mnoro xnnn yuennnn n pyrn nomarana xaro peunnnn, nnmar ce
mnoro xnnn nayunn rpyone.
70
Henara asa oaue ccran nexcn-
IOTH H IETH II
322
uecxnr marepnan or ner nnn mecr pxonnca c nnmoxnn pasmepn n
nensnecren nponsxo, a npen ncnuxo c nerouno onpeenena arn-
ponxa, ne ornnama no-aneue nasa or VIII nex ocnen nocnennr,
neue cnomenarnr Cpepen xoexc, npn xoro ne moxe nsomo a
ce ronopn sa anrenrnuen oxymenr. A c ocranannre 86 ymn or nex-
cnxara na rosn esnx (?!) me ce sannmaem n nocnenn pasen.
Hayunara asa na craporepmancxara ]nnonorn e sanernana n
npxy ena axcnoma, crnacno xoro esnxr na pyrennre [pycnre],
nononnre [nonnnre], oxemnre [uexnre] n cnanonnre [cnonannre] e
enaxn c esnxa na nennre nnn nanannre xonro nxnmunar xaxro
nemnnre cnonennn, raxa n nxon pyrn cnanncxn napon, nace-
nnamn n mnnanoro n cera ccennre na repmancxnre semn na nsrox
n mr. H rosn esnx npecrannna cnope repmancxnre ]nnonosn
camocrorenen xnon na nsrounara (rorcxa) rpyna na repmancxnre
napeun. Tasn axcnoma me cpemnem nancxe n rpyonere na rep-
mancxnre n ne camo repmancxnre! yuenn, xero ce cnomenanar
nxon or resn esnnn. Be cpemnem opn n o]nnnannn nsann na
Fnrapcxara axaemn na nayxnre,
71
n nonyo]nnnannnre nrapcxn
nayunn nsann, xaro cn. Hayxa, xaxro n n mnoxecrno nncann n na
cepnosnnre, n na necepnosnnre (r.nap. ynenapnn) necrnnnn,
ccranmn exenennara yxonna xpana na nrapcxn unraren.
72
Hsnnmno e a orensnam, ue rasn axcnoma nma nnxaxno nayuno
noxpnrne; rona n nno nyxno a ocnnam na nxo cryenr or
nonn, Ancrpann nnn amepnxancxara nponnnnn, a nrapcxnr
unraren nec snae mnoro ope, ue orensannre n axcnomara esnnn
ca nsnecrnn xaro cnanncxn n ca rnpe pasnnunn or nemcxn esnx,
sa a ar npecranenn xaro neronn napeun. H rona snae or cnoe-
ro nenocpecrneno omynane c resn napon.
Cunram sa nsnnmno a nonrapm ome nenax no-rope nnrnpann-
re cneennra na anrnunn n cpenonexonnn anropn ornocno esnnn-
re na naponre or Cenepnoro Hpnuepnomopne, nxnmunrenno namn
me rn onnn camo cc cneennra, sacramn rpnre oxasaren-
crna, ue esnxr na rornre (nnn na rona, xoero cpenonexonnnre
anropn cunrar sa rorn) e repmancxo napeune. Hpnnre ne, nxnmuenn
n ccrana na Ha+emuuume ua eep+aucrama ucmopu (Monumenta
Germaniae historica) ce anar ryx n nnen rexcr na narnncxn nm
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
323
opnrnnan. H n rosn rexcr ce pasxasna or enn ouennen na sanna-
nanero na Pnm or rornre, xoro nn npnnyen a cnyma ornparn-
rennn repmancxn esnx na namecrnennnnre. Ouennenr e noerr
Cnonn Anonnnap, nncoxoxynrypen (n xynrnnnpan!) nnrenexrya-
nen, cnoero poa pnmcxn oxrop Xnnaro, xoro npexnnna xpa
na anrnunara xynrypa n nenara cronnna. To e norpecen or nna
na napnapnre, xonro cn maxar nrnre xocn c rpnnnna mac n nonr
na nyx n uecn. Karo pnmcxn noer ro ne camo ne pasnpa esnxa na
napnapnre, no nsomo ne ce nnrepecyna or nero a rona ce nnxa
or nroporo nncmo, n xoero ro nsxnanna cno nnemennnx, sapan
nexorara, c xoro ycnonn nncmenn repmancxn esnx (sermonis
Germanin notitiam) n rpnennero my a nonac yxacnnre repmancxn
ymn (Germanica verba). A ue rona e repmancxn esnx, enncrneno
oxasarencrno e ]axrr, ue napnapnre, xonro cn cnyxar c nero, cn
maxar xocnre c rpnnnno macno n nonr na nyx n uecn. Tona o-
xasarencrno npnemar esnpexocnonno n repmancxnre ncropnnn, xo-
nro xaxro Cnonn Anonnnap saxnmuanar, ue rosn esnx moxe n
rpna a e nn camo repmancxnr n cneonarenno namecrnennnnre
nnn repmannn.
73
Tona oxasarencrno n neronara nayuna cronocr ocranm es
xomenrap n ne nx ro npnnoxnn xm mora cryn, axo ro ne ce
npnemame cncem cepnosno or repmancxnre nscneonarenn, xonro
ne npnrexanar pyrn no-yenrennn oxasarencrna ocnen npne-
mann or rx cmo cncem cepnosno xaro oxasarencrno pasxas na
mnnopnrcxn monax or ]namancxn nponsxo Bnnxenm e Pypyx
sa nrynanero my npes 1235 ronna n Kpnm xaro nparennx na ]pen-
cxn xpan Hynnr IX npn monroncxn nmneparop Manryman, cno-
pe xororo n ena xpenocr npn Xepcon nmano ,
.
74
T xaro snaunrennn no oem orxcn or rosn nsnnpe-
no nnrepecen sa nrapcxn unraren pasxas ce cpxar n HHFH n
ro saeno c opnrnnannn rexcr,
75
ryx me nocounm camo nspeuenne-
ro, nnrnpano or repmancxnre anropn xaro oxasarencrno, ue ror-
cxnr esnx e repmancxo napeune, no n ue n Kpnm npes XIII nex nce
ome nmano cxannnancxn nnn repmancxn rorn. Ty nspeuenne
npemecrna n rexcra na yuenn mnnopnrcxn monax comennero
my, ue cnyman n Kpnm a ce ronopn na meemoucru esnx (ydioma
IOTH H IETH II
324
Teutonicum), npeaeno n npnoro neuarno ]pencxo nsanne na nrenn-
ca xaro langue allemande. H Bnnxenm e Pypyx nocnna xo e esnxr
na nanannre n renronnnre: Lingua Rutinorum et Polonorum et Boemorum et
Sclavonorum eadem est cum Lingua Wandalorum ( , ,
, ). Hnn c pyrn
ymn ryx orxpnname no:mu cmara axcnoma, xoro cnomenaxme no
rope. Camo c +a.rama pasnnxa, ue sa rosn esnx nnxe ne ce xasna
a e repmancxn. A r xaro ecu:ru suam, ue nanancxnr esnx nn
repmancxo napeune, nma nyxa rona a ce oxasna. H or resn ymn
me nayuar, ue repmancxn napeun ca cmo raxa pycxnr, noncxnr,
uemxnr n cnonamxnr esnx.
Ome n npnn copnnx Iomu u eemu xa orensann nocnennre
nscnenann na cnonencxnre ncropnnn n ]nnonosn ornocno esnxa
na rexnnre npemecrnennnn, nsnecrnn no nasnannra eeuou n eau-
oa.u. T xaro re ce ornacr neue sa enoxara, nocnenana npecen-
nanero na rornre-repmannn n namara ponna, nne nma a orennm
n ryx noneue mcro sa rx n camo me orenexnm, ue eauoa.ume ca
or mnoroponnre uerepmancxn napon, yuacrnann n anrnpnmcxara
xoannnn, onena o xpa na nmnepnra. A ue ocnonara na rasn an-
rnpnmcxa xoannnn ne ca nnn repmancxnre napon, oxasnar cmo
mnoroponnre cnen, xonro cnonencxnre yuenn orxpnnar no nenn
nr na rornre n nanannre n Rrosanana Enpona, no n orn In-
panrap n Cenepna A]pnxa. H cpe resn cnen ca mnoroponn rono-
nnmn n nanncn no ne na repmancxn esnx, xaxro nxa xenann
repmancxnre yuenn, a na esnxa na nanannre n rernre.
76
Ho n Hpoxon, onncan na-nopono raxa napeuenara Banancxa
nona, cmo ne nnme nnxe, ue nanannre ca repmancxn nnemena,
a rnpn, ue nnn nnsxn na ernoca, napnuan or nero eusueomu n +usu,
xaro mnoroxparno nonrap, ue ncnuxnre resn ernocn npnnanexar
xm craporo ocnonno nacenenne na Rronsrouna Enpona, napnuano
or nxon anropn crumu n cap+amu. Ho ne n repmannn. H oan, ue
resn ernocn ronopnnn enn n cm om esnx. Ha cmn esnx ronopn
n Hpncx npn nocemennero cn n nopa na Arnna xaxro n ncnuxn
ocranann ram, nxnmunrenno rorcxnre noxone.
77
Hpn cneennero na Bnnxenm e Pypyx namnpame cmoro cmec-
nane na pasnnunn nonrn n mannnynnpanero na ncropnuecxn cne-
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
325
enn c nncoxa nayuna cronocr, sa a ar naroenn xm repman-
cxara nannonanna oxrpnna. Tosn nr oexr na mannnynannnre e
ernonnmr meemouu, npn xoro repmancxnre ncropnnn n ]nnonosn
npanr cmnre mannnynannn, xaxro npn ernonnma eomouu, onen
or rx sa nenrnuen c ernonnma eomu.
78
H re opn ce nosonanar na
nsnecrnra na anrnunnre ncropnnn n reorpa]n, maxap n nnro enn
anrnuen anrop a ne cnpsna rosn ernonnm c repmancxn nnemena
opn nanpornn, re nnnarn ro cnomenanar n mecra nsnn repnropnn-
re, na xonro cpemar repmannn. H resn anrnunn anropn ca Hnnnn
79
n
Knann Hroneme,
80
unnro rpyone ca mnoroxparno nynnxynann n
nec ca omoocrnnn. Ho n na cnpemennn unraren me crane cno
camo xaro nornene na xaprara n nnn xe ca nnn noxannsnpann n
mnnanoro resn meemouu, ue npn rx ne moxe a crana n yma sa rep-
mancxn nnemena, r xaro ncnuxn re ca nacennann onacrnre sa rpa-
nnnara, orenma rn or ocranannre repmancxn nnemena. A n esnxr nm
cera, xaxro n n mnnanoro, nma n ne e nman nnxora nnmo omo c esnxa
na repmancxnre napon.
Ha rona mcro rpna a nonrop ome nenax, ue repmancxnre
yuenn cunrar nnrnpanoro nspeuenne or nrennca na Bnnxenm e
Pypyx sa oxasarencrno, ue n Kpnm npes XIII nex a cneonarenno
cmo npen n cne rona ce e ronopnno na repmancxn esnx. H ry
oxasarencrno, r.e. nncmeno cneenne sa ronopemoro repmancxn
esnx xpnmcxo nacenenne e enncrneno sa nnoro cpenonexonne a
ue anropr na rona cneenne nspnuno comana xaxno ro pasnpa
no renronnn n renroncxn esnx ouennno manxo nnrepecyna rep-
mancxnre yuenn. Ho n cnyua sa nac e naxno xaxno mo pasnpa no
nonrnra renronnn n renroncxn esnx, a ne xaxno repmancxnre ns-
cneonarenn pasnpar n xax nnrepnpernpar neronnre ymn. 3a oxa-
sarennara cronocr na rona cneenne n nonsa na repmancxara nanno-
nanna oxrpnna moxe a cn unrarenr pasnpa ce, axo ne e
cxnonen a npnsnae, ue esnnnre na pycnre, nonnnre, uexnre, cno-
nannre n cnonennnre, cmo xaxro n namnr esnx, ca napeun na
repmancxn esnx.
81
Tona nne ne moxem a npnemem, cne xaro nnro
npnccrnnero na cxannnancxnre rorn n Kpnm ce noxpen or
nxo nncmen nsrounnx, nnro rnpennero, ue rornre ronopnnn na
nxaxno repmancxo napeune. Tesn rnpenn ne noxpen n Hcmo-
IOTH H IETH II
326
puma na Hopan, n xoro nnxe ne ce xasna, ue omnnre or
Cxansa rorn ca nnn repmannn, xaxro ne ce xasna n ue resn eomu
ronopnnn na repmancxn esnx rona rnpr enncrneno repmancxn-
re ]nnonosn n ncropnnn, nosonanamn ce na npnnnxara na ymnre
eomu n eemu.
Ha rasn npnnnxa ce ocnonana n ynorpeara na ymara eomu n cp-
cxara ncropnorpa]n xaro cnnonnm na nonxxnre yrapn-rarapn n
ro sa nnoro cpenonexonne o XIV nex. T xaro rosn nponem eme
ocrono pasrnean n npnn copnnx Iomu u eemu
82
, noneue nma a ce
cnnpame na nero. A na nponema sa cara na xpnmcxnre rorn, cnp-
san n c pasxasa na Oxne to Fycex sa cpemara my c nama npe-
crannrenn na rosn napo, cunran or repmancxnre yuenn sa na-naxen
ncropnuecxn nsnop sa esnxa na rornre-repmannn, e nocnereno nocne-
noro nscnenane n rosn copnnx
Axo nanpannm pannocmerxa na ncnuxn nncmenn ncropnuecxn nsnopn,
me crnrnem o saxnmuennero, ue n re cmo xaxro pesynrarnre or
apxeonornuecxnre n renernuecxnre nscnenann ne morar a aar
nnxaxnn nornpxenn sa xaxnoro n a e npnccrnne na npecra-
nnrenn or repmancxn ernoc n Rronsrouna Enpona npes nnara xcna
anrnunocr n pannoro cpenonexonne. H ue ncnuxn rnpenn sa raxona
npnccrnne ca nno na esocnonarennn npenonoxenn npxy
ncnuxn resn esocnonarennn npenonoxenn e nsrpaena repmancxara
ncropnuecxa nayxa, xaxro n repmancxara nannonanna oxrpnna.
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
327
FEHEXKH
1
Konstantin Boshnakov, Die Thraker sdlich vom Balkan in den Geographica Strabos.
Quellenkritische Untersuchungen, Wiesbaden: Steiner, 2003 (=Palingenesia 81); cm.,
Pseudo-Skymnos (Semos von Delos?), T rister to Pntou. Zeugnisse griechischer
Schriftsteller ber den westlichen Pontosraum, Stuttgart: Steiner, 2004 (=Palingenesia 82).
2
Iomu u eemu. Hscnenann no ncropn na xynrypara no peaxnnra na Acen un-
nnnrnpon, Co]n: Ziezi ex quo Vulgares, 2005 (=Hopenna Fperannnna I). Cpn. n
nroporo nsanne, Co]n, 2008.
3
Fnrapcxa axaemn na nayxnre, Hncrnryr sa nrapcxa ncropn, damuucru useopu
sa o.eapcrama ucmopu I, no peaxnnra na Hnan yuen, Mnxann Bonon,
Fopncnan Hpnmon, Bennsap Benxon, Co]n: Hsarencrno na FAH, 1958; pycxn npeno
na E. Cxpxnncxa saeno c nenara ncrnnrenna crarn n xomenrapn cnope nsannero:
Hopan, O npoucxoroeuuu u oeuux eemoe. Getica, (nropo nsanne) Mocxna: Anere,
2001, nma n n nnrepner http://www.krotov.info/acts/06/iordan/iordan01.html a cmo
www.vostlit.narod.ru/texts/rus/Iordan/text1.htm. Texcrr na narnncxn opnrnnan ryx
ce ana cnope xpnrnunoro nsanne na Momsen: Jordanis Romana et Getica, recens.
Theodorus Mommsen (=Monumenta Germaniae historica, B 1, 5,1, Berlin: Weidmann,
1882), xoero nce ome ce cunra sa na-anrenrnuno n ce npensana mnoroxparno n penpnnr,
sa nocneen nr n 1982 ronna, a nanocnex moxe a ce nonsna n n nnrepner
http://mdz11.bib-bvb.de/dmgh_new/app/web?action=loadExtra&extraAction=loadSearch
n http://www.thelatinlibrary.com/iordanes1.html Ha-nono xpnrnuno nsanne na narnn-
cxn rexcr e n: Iordanis, De origine actibusque Getarum, a cura di Fr. Guinta / A. Grillone,
Roma: Istituto Storico Italiano per il Medio Evo, 1991 (=Fonti per la storia dItalia 117).
Hnnnr anrnncxn npeno, Jordanes The Origin and Deeds of the Goths, translated by
Charles Christopher Mierow, moxe a ce nonsna cmo n nnrepner n na napnanra
http://mdz11.bib-bvb.de/dmgh_new/app/web?action=loadExtra&extraAction=loadSearch
n http://www.northvegr.org/lore/pdf/jordanes.pdf . 3a cpannenne n nscnenanero mn cm
nsnonsnan n nocnenn nemcxn npeno (or npen noneue or 100 ronnn!): Jordanis,
Gotengeschichte nebst Auszgen aus seiner Rmischen Geschichte, bersetzt von Dr. Wilhelm
Martens, Dritte, neubearbeitete Auflage, Leipzig: Verlag der Dykschen Buchhandlung, 1913
[= Die Geschichtsschreiber der deutschen Vorzeit. In deutscher Bearbeitung herausgegeben
von G. H. Pertz u. a. Zweite Gesamtausgabe, fortgesetzt von Michael Tangl, Band 5].
4
A. H. Heyctxnn, Hopoau. O npoucxoroeuuu u oeuux eemoe (Getica), Bcrynn-
rentna crart, nepeno, xommenrapnn E. u. Cxpxnncxo M., 1960 (Bnsanrncxn
npemennnx, XXII/1963). Ha rona mcro rpna nspnuno a nouepra, ue n on-
mnncrnoro repmancxn anropn, nncann no cmara rema cne nsananero rpya na
Cxpxnncxa ne camo ue ce connapnsnpar nsnno c nenoro cranonnme, no xaxro
orensna anropr na ocnonnoro sacera nscnenane npxy Hopan n neronara Iernxa,
Hopepr Barnep (Norbert Wagner, GETICA. Untersuchungen zum Leben des Jordanes
und zur frhen Geschichte der Goten, Berlin: Walter de Gruyter & Co, 1967, 280 crp.)
ro nsnonsna na-mnpoxo xomenrapnre na cnercxara anropxa n cno rpy, xaro opn
orensna ram, ue no nerona nopuxa my e nn nsrornen paoren nemcxn npeno or
nenara xnnra. Tyx ce ana camo cxparennr mo nrapcxn npeno, r xaro
pycxnr rexcr or penensnra na Heyctxnn e orneuaran n necno ocrnno nsanne,
cmo n n nnrepner http://www.krotov.info/acts/06/iordan/iordan20.html
IOTH H IETH II
328
5
Bx. E. u. Cxpxnncxa, IETHKA, en. 72 na c. 197. Tam r nonrap nsxasnanoro
espo nrn or repmancxnre yuenn cxanenne, ue rosn saenexnrene rpy ne e
crnrnan o nac, saeno c naexara cn:
- , - ,
, - ,
! , ,
. ,
: 28
(extrema pars Scythiae), , ; 82
(limbus Ponti in Scythia); 117 , (iuxta
Maeotida palude inhabitans). 3a cxanenne orxpnnanero na nensnecren n sapanen npennc
or rpya na Anan e cmo r neneporno, xaxro n camoro npecenenne na rornre-
repmannn or Cxannnann n Cenepnoro Hpnuepnomopne.
6
Iomu u eemu, (nx. en. 2), c. 32-40.
7
Fen. 38 nx. cmo en. 109. Ocnen npn npnoro cnomenanane na neronoro nme
xaro anrop na anann, xoero n morno a ce ornac n sa snaunrenno no-npouyrn
ncropnx no Kacn, npn ocranannre uernpn nocounann na nmero non ce nnxa
cncem cno, ue Hopan nancxe nma npenn camo non Xpnsocrom, a nnrarnre
ca or ynnmoxenara nerona xnnra cc cmoro sarnanne xaxro xnnrara na Hopan,
Iemura. H rona nsxnmuna nannno nsmoxnocrra Hopan a ne e morn a npann
pasnnxa mexy eomu n eemu n no neocneomenocr e nxnmunn n xnnrara cn
snaunrenen po cneenn or ncropnra na rernre, xonro nmar nnxaxno ornomenne
xm cxannnancxnre rorn. Cmo xaxro n neronnr npnoopas non Xpnsocrom,
ro nnme ncropnra na ceo napo n n ne nmar nnxaxno mcro nxaxnn mnrnunn
cxannnannn, cneennero sa xonro ro nsnma or npeannero, cnenano or
Kacnoop, sa xoero ro ne namnpa nnxe nornpxenne, a ro nsnara neporno camo
or nxaxno uyncrno sa nonnocr xm cno opasen Kacnoop.
8
Ho rosn nnpoc nx. monre enexxn n npnn copnnx Iomu u eemu, xaxro n
nnnorpa]nra sa nero, c. 18-19, en. 42 n 43.
9
Hax ram.
10
Bx. monre enexxn no rosn nnpoc n npnara cryn na rosn copnnx, saeno c
nocouenara ram nnreparypa.
11
Bx. npnnoxennre n nauanoro na npnara cryn xaprn.
12
(315) Haec hucusque Getarum origo ac Amalorum nobilitas et virorum fortium facta. Haec laudanda progenies
laudabiliori principi cessit et fortiori duci manus dedit, cuius fama nullis saeculis nullisque silebitur aetatibus, sed victor
ac triumphator Iustinianus imperator et consul Belesarius Vandalici Africani Geticique dicentur. (316) Haec qui legis,
scito me maiorum secutum scriptis ex eorum latissima prata paucos flores legisse, unde inquirenti pro captu ingenii
mei coronam contexam. Nec me quis in favorem gentis praedictae, quasi ex ipsa trahenti originem, aliqua addidisse
credat, quam quae legi et comperi. Nec si tamen cuncta. quae de ipsis scribuntur aut referuntur, complexus sum, nec
tantum ad eorum laudem quantum ad laudem eius qui vicit exponens.
13
Ha npno mcro cpe rx e neue cnomenarnr non Xpnsocrom (~40-~120). Maxap
n neronnr ocnonen rpy no ncropn na rernre a e nn cnoenpemenno ynnmoxen,
nonsnann ca ro mnosnna anrnunn anropn n ca sanasnnn nxon orxcn. 3a paorara cn
npxy ncropnra n pennrnra na eemume n no-cnennanno npxy rxnara xocmoronn
non cnomenana na mnoro mecra n cnonre crnrnann o nac ncxypcn, mexy xonro sa
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
329
nac npecrannna ronm nnrepec Bopucmeucrama pe:. Bcnuxn resn marepnann ca
nsanann mnoroxparno n opnrnnan n n npenon na-nono ]pencxo xpnrnuno
nsanne na neronnre rexcrone c ]pencxn npeno n: Ccile Bost Pouderon, Dion
Chrysostome, Prolgomnes, I, dition critique et traduction, II, Commentaires, bib-
liographie et index, Salerno: Helios, 2006. Hemcxn npeno na ncnuxn ncxypcn/peun
Dio Chrysostomos, Smtliche Reden. Eingeleitet, bersetzt und erlutert von Winfried
Elliger, Zrich/Stuttgart: Artemis, 1967; rpnxn opnrnnan c anrn. npeno n nnrepner
http://penelope.uchicago.edu/Thayler/E/Roman/Texts/Dio_Chrysostom/html Ho-non anrn.
npeno c opnrnnannn rpnxn rexcr: Dio Chrysostom, Discourses I-V, Cambridge,
Mass.: Harvard Univ. Press, 1961-1964. Ocnonnoro nscnenane sa rnopuecrnoro na non
Xpnsocrom ocrana nce ome xnnrara Dionis Prusaensis qvem vocant Chrysostomum qvae
existant omnia edidit apparatv critico instruxit Johannes de Arnim, Vol. I-II, Berolini:
Weidmann, 1893, Repr: Editio altera ex editione anni MDCCCLXXXXIII lucis opera
exoressa, Berolini: Weidmann, 1962; orcxopo n nnrepner nma n pycxn npeno na nxon
neronn ncxypcn http://miriobiblion.narod.ru/dion/Dion-ind.htm
14
14, 40, 58, 65.
15
non Xpnsocrom, 14.
16
Cpn. cmo no rosn nnpoc Kaspar Zeu, Die Deutschen und die Nachbarstmme,
Mnchen, 1837 (Repr. Heidelberg, 1925), c. 313, xoro npn or repmancxnre ncropnnn
ce cncxna cc cmn nponem n e rnpe osaauen or rona oosnauenne, cunraxn
noono na ocranannre cn xonern o nec xepynnre sa repmancxo nneme. 3a xepynnre
nx. cmo Iomu u eemu I, c. 131.
17
3a Tene] nx. npen ncnuxo: Anonnoop, Muqo.oeu:ecra ouo.uomera, nepeno
B. I. Fopyxonnua, III, 9,1 n VII, 8 http://ancientrome.ru/antlitr/apollodor/index.httm
nemcxn npeno http://www.gottwein.de/Grie/apollod001.php Hopan nnn neronnr
nsrounnx e nsnonsnan rexcra ne na Mumo.oeu:ecrama ouo.uomera, a nonynpnara
n cpenonexonnero Hcmopu ua Tpoucrama eoua or nxrnc Kpnrcxn. (Dictys
Cretensis sive Lucii Sptimii ephemeridos belli Troiani libri sex, Bonnae: Weber, 1833).
18
HHFH I, c. 349. 3a cpannenne nx. cmo pycxn npeno na Cxpxnncxa:
,
, ; anrn. npeno na Mnpoy: From this time the Visigoths, in consequence of
their glorious victory, possessed Thrace and Dacia Ripensis as if it were their native land n nemcxn npeno na
Maprenc: Damals nach solchem Siegesruhm begannen die Wesegoten die beiden Thrazien und uferdazien, wie
wenn sie sich des angestammten Bodens bemchtigt htten, zu bewohnen. Cpn. cmo enexxara na Hanen
Opos no cmn nnpoc no-ony, en. 29 n en. 33 xm npenmnara cryn, c. 281.
19
Ome ynor n npnara rnana or Hcmopuma na Xepoor ca na-rcno cnpsann c
namara ncropn n c ncropnra na namnre ccen. Tam Xepoor mnoro cno pasrpa-
nnuana cno napo or ocranannre, xonro ca cnpsann ernnuecxn n cc cno om esnx.
Ho-nararx, n 57-58, ro sacra no-onpeeneno rosn esnx, xaro napnua npnonauan-
noro nacenenne n semra na ennnnre c omoro nasnanne nenacrn: -
, : , ,
,
, [...] . ,
, , ,
. , ,
IOTH H IETH II
330
, , ,
, . , ,
, . , , -
, , -
- . nnrarr e no Hseopu sa ucmo-
puma ua Tparu u mparume I, Co]n: Hsarencrno na FAH, 1981, c. 197. 3a nace-
nennero na namnre semn e ope nsnecren nnrarr or nerara xnnra na Hcmopuma na
Xepoor, maxap n a ce ana onxnoneno n nerouen npeno n npen ncnuxo c nenpno
rnxynane. Tosn rexcr (V, 3,1) n nrapcxn npeno rpna a rnacn:
- .
, -
. , .
, , ,
[ . ], HHTT, c. 220-221.
Hmenno mnoroponocrra na rosn napo, xm xoro Xepoor npnuncnna ncnuxn
cponn na rpaxnre napon (nxnmunrenno n rernre, xonro mnoro anropn noxannsnpar
camo cenepno or Crapa nnannna, a nxon opn n camo orn ynan), noxasna xaxno
ro pasnpa no rona nme. A ne camo onacrra Tpaxn nnn xaxro nxon namn
rpaxonosn, sa a onpanar cnoero ]npmeno nasnanne, npnanr xm reorpa]cxoro
nonrne Tpaxn cmo n semra mexy Crapa nnannna, ynan, uepno mope n Tnmox,
napnuana npes cpenonexonnero or rpnnre n pnmnnnre Mnsn, maxap n nasnannero
a nponsnnsa or nmero na rpaxncxn napo oecu n r a e nnnsana n ccrana na
napcrnara na Oopucume n Tpuoa.ume, a no-xcno n na nrapcxara pxana. Co-
pasno c onpeenennero na Xepoor mnoro anrnunn anropn ynorpenar sa rosn napo
n pyrn nasnann, xaro eemu, cap+amu n opn crumu, xoraro nmar npenn ueprapcxn-
re nnemena n crennre cenepno or uepno mope, sa pasnnxa or ycenanoro nacenenne n
mxnnre onacrn, nacennamo rn ome mnoro xnnonern npen ncropnuecxara enoxa.
20
Iot0iku 0vq o v ku u potcpov tc v ku tuvv sti, t oc o uvtev
cistu tc ku iootutu Iot0oi t csi ka Buvoioi ka Oisiotqoi ku Gquioc.
uui cvtoi Luupoutui ku Mcuuivoi vouovto: cs o o ku Ictik cqvq
tut' kuouv. otoi uvtc vousi v qev oiucpousiv scp cpqtui, J
o tv uvtev oocv oiuussousi. cukoi tc p uvtc t seutu csi ku t
kou uv0o, cqkci tc ku uuqo t ci, ku vooi v to uto crntui,
oie o t tv qcv uto skqtui. t up 'Apciou ooq csv uvtc, evq tc
uto sti iu, Iotqik cocvq ku moi ookov v v cvui uvtc t uuiv
qvou, vousi o stcpov tv kustoi qsuvev oiukckpis0ui. otoj c p
otuv Istpov k uuio kouv. citu Iquioc v t Liioovov tc ku
Lipiov epiu sov, vto tc ku kt otuo Istpou, v0u o ku opuvtui.
Procopii Caesariensis opera omnia, rec. Jacobus Havri, Vol. I, De Bello Persico, De Bello
Vandalico, Editio stereotypa correctior addenda et corrigenda adiect G.Wirth, Lipsiae:
Aedibus B.G.Tevbneri MCMLXIII, c. 311. (Hpoxonn Kecapncxn, Bouama c nepcume
u eauoa.ume, III, II, 1-6). Pycxnr npeno na A.A.uexanona e nynnxynan n nnrepner n
cara Bocrouna Hnreparypa. Cpeoueeeroeie ucmopu:ecrue ucmo:uuru Bocmora u
3anaoa http://www.vostlit.info/Texts/rus/Procop/framevand11.htm.
21
( ) ... citu o uvta Iot0ov uvtuo0cv ucipu oicc tc ku oickosci, u
tc ku ov oiuvcev kut oov kustJ, ovou o Iot0ou, o cv Iuiui uukv
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
331
cov, occi tv 4puev o oj tc v ctuccsqui. o o 4puoi otoi Icpuvo
v t uuiv vouovto. vtivu oc tpoov t p ku q kqcvoi Iuiu tc
cutcusuv ku diuori, Iotqoi ccvqvtui, pv poui. (12) Tv quussuv k tc
kcuvo ku Iuocipev scovti epu v v piutcp, scp v to postcv
ooi ppqqq, Epeq voustui, o vticpu ut Aiuq kqqq, v o poovtc
'Asiuv kuosi. Aiuq cv ov t ckcivu t kpi ok e ccv pqo p
stiv cstov vqpeev, ku ' uto petq to Nciou kpo oou
vetui, v o ' Autou vqcvoc cpcsqui cousiv. Epeq o cq pocvq
HcoovvqsJ bebuituta cpq sti ku p quussV kutcpeqi kctui, ku epu
cv petq i tc tv k0uvn ku ouovtu iov stiv `Iouviu voustui, pi
Aci t v pci t HupqvuiJ osaj. (...) ivui tc vtuqu ou, o o Icpuvo
t uuiv kqvto, upupov qvo, o oo oou t kut' p iov, o vv iu
4puoi kuovtui. toutev ocvoi Apopuoi kouv, o xv usV tV V Iuia
ku v ku `Isuviu `Peuiev kutqkooi k uuio suv. ct oc uto t p
visovtu iov Oopioi upupoi, oovto Aoustou petou uoice, opusuvto.
ku utv Boupouievc o o oqcv p votov vcov tctpuvoi kouv,
Louuoi c p Oopiev ku 'Auuvo, sup qvq. otoi utovooi uvtc tutV
t vckuqcv opuvto. Procopii Caesariensis opera omnia, Rec. Jacobus Havri, Vol. II
De bellis libri V-VIII. Editio stereotypa correctior addenda et corrigenda adiect Gerhard
Wirth, Lipsiae: Aedibus B.G.Tevbneri MCMLXIII, c. 62-64 (Hpoxonn Kecapncxn,
Bouama c eomume Copauu c:uueuu, rom II). Bx. cmo n pycxn npeno na
cmn nnrepneren apec, xaxro n npenmnara enexxa.
22
Bx. nanp. Volker Bierbrauer, Gepiden in der Wielbark-Kultur (1.-4. Jahrhundert n. Chr.)?
Eine Spurensuche, e: Studien zur Archologie des Ostseeraumes. Von der Eisenzeit zum
Mittelalter. Festschrift fr Michael Mller-Wille, hrsg. von Anke Wesse, Neumnster:
Wachholtz Verlag, 1998, c. 389-403; . B. Tth/G.Neumann/M. Nagy/W. Pohl, Gepiden,
n: Reallexikon der Germnischen Altertumsforschung,
2
XI/1998, c. 115-140.
23
Isidori di Sevilha Historia Gothorum: Gothorum antjquissimam esse gentem; quorum originem qui-
dam de Magog Iafeth filio suspicantur a simillitudine ultimae sylabae; et magis de Ezechiele propheta id colligentes. Retro
audem eruditi cos magis Getas quam Gog et Magog apellare consucuerunt ( ;
, ,
[ , . 38 39]. ,
, , ) ( 1). B saxnmunrennnre
oomenn na cnora Hcmopu ua eomume Hcnop Cennncxn ornono nonrap ymnre
cn sa nponsxoa na rornre, sa a ro pasepar n onesn, xonro ne ca ro paspann npn
npnoro my cnomenanane: Gothi de Magog Iafeth filio orti cum Scythis una probantur origine sati, unde
nec longe a vocabulo discrepant. Demutata enim ac detracta littera Getae quasi Scytae sunt nuncupati (
, .
: , Getae Scythae) ( 66).
Ha-nono nsanne na narnncxn opnrnnan: Conquerors and Chroniclers of Early
Medieval Spain Liverpool: University Press, 1999; nnen pycxn npeno or T. A. Mnnnep
n: Cpeoueeeroea .amuucra .umepamvpa IV-IX ee., Mocxna, 1970, nnrepnerno nsa-
nne http://www.vostlit.info/Texts/rus/Isidor_S/frametext.htm ; rexcrr na narnncxn
opnrnnan ryx e no nsannero Isidori Ivnioris Episcopi Hispalensis Historia Gothorvm
Wandalorvm Sveborvm, AD A. DCXXIV, n: Theodor Mommsen, Chronica Minora
saec. IV. V. VI. VII (II), Berlin, 1894 Monumenta Germaniae Historica, AA. XI,1
IOTH H IETH II
332
(Die digitalen Monumenta), nnrepnerno nsanne http://mdz10.bib-bvb.de/ ~db/bsb
00000823/images/index.html?id=00000823&fip=84.188.230.179&no5&seite=246 nx cmo
n http://Ia.wikisource.org/wiki/Historia_de_regibus_Gotorum._Vandalorum_et_Suevorum
24
Bx. npenmnara enexxa.
25
Fnrne, 10: 1-2 : , , .
(2) : , ... n Heronncn (Hapannnomenom), 1: 1-2: , , , (2)
, , , (3) , , , (4) , , . (5) : ,
....
26
Hscnenanero na cn. Heponnm e nomecreno n: Sancti Eusebii Hieronymi Stridonensis
Presbyteri opera omnia [...] Editio Parisiorum novissima juxta secundam ab ipsis veronensibus
iteratis curis resensitam typis repetita, accurante et denuo recognoscente J.-P. Migne
Bibliothec cleri universa, sive Cursum completorum in singulos scienti ecclesiastic
ramos editore, tomus (23), 2, Parisiis, 1883, col. 999.
27
Gentes istae, quas appellat Gog et Magog, non sic sunt accipiendae tanquam sint aliqua parte terrarum barbari
constituti, sive quos quidam suspicantnr Getas, et Massagetas propter littera horum nominum primas, sive aliquos alios
alieni genas, et a Romano jure sejunctos. (Augustini De civitate Dei liber XX, 11 enexrp. rexcr
na narnncxn opnrnnan http://hiphi.ubbcluj.ro/fam/texte/augustin/augustin-civ20htm ;
anrn. npeno na nenn 11 http://www.ccel/schaff/npnf102.iv.XX.11.html. oxonxoro
mn e nsnecrno, or rona cunnenne nma nnro pycxn, nnro nrapcxn npeno.
28
Paulus Orosius (~385-~420) sa nero nx. HHFH I, c. 206, c manxn nsnaxn or nero-
nara xnnra Hpomue esu:uuume, no es cnomenarn ryx nnrar.
29
Hanen Opos, Hpomue esu:uuume (Pauli Orosii historiae adversum paganos) I, 16, 2:
Modo autem Getae illi qui et nunc Gothi, quos Alexander euitandos pronuntiauit, Pyrrhus exhorruit, Caesar etiam
declinauit, relictis uacuefactisque sedibus suis ac totis uiribus toti Romanas ingressi prouincias simulque ad terrorem
diu ostentati societatem Romani foederis precibus sperant, quam armis uindicare potuissent; ( ) exiguae habitationis
sedem non ex sua electione sed ex nostro iudicio rogant, quibus subiecta et patente uniuersa terra praesumere, quam
esset libitum, liberum fuit; semet ipsos ad tuitionem Romani regni offerunt, quos solos inuicta regna timuerunt
(, , , , -
, ,
. ,
,
. ( ) , ,
. , , -
, ). Tosn nnrar ne e nomecren n
HHFH. He mn ca nsnecrnn n pycxn npenon, no n nnrepner moxe a ce nonsna
narnncxn rexcr na nnara xnnra http://www.attalus.org/latin/orosius1.html Cpe ny-
esnunnre narnno-nemcxn, -]pencxn n anrnncxn nsann na-nonnre, xonro nmax
nsmoxnocr a nonsnam, ca: Paulus Orosius, Die antike Weltgeschichte in christlicher
Sicht, 1: Buch I-IV, Zrich: Artemis, 1985 (Die Bibliothek der Alten Welt); Orose, Histories
(Contre les Paens). Tome I, Livres I-III. Texte tabli et traduit par Marie-Pierre Arnaud-
Lindet, Paris/ Les Belles lettres, 1990 (Collection des Universits de France publie
sous le patronage de lAssociation Guilaume Bud) n Andrew H. Merrills, History and
geography in late antiquity, Cambridge: Cambridge Univ. Press, 2005.
30
Crana yma sa nrxara npn Pharsalos n Tecann na 9 VIII 48 r. np.Xp. mexy
nocxnre na Hesap n Homne, npn xoro Homne nman na pasnonoxenne 7,500
rpaxncxn xonnnnn n 55,000 nexornnnn, cpemy 1,500 xonnnnn n 35,000 nexornnnn
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
333
y Hesap; Hesap ce oxasna oaue no-op crparer n cneuenna nrxara. Homne a
rona e cmnr, xoro 15 ronnn npen rona noexana rernre na Mnrpnar n nsnra
n uecr na uopryna namerna xonona nn Bnsanrnon nsrna n Anexcanpn n 6 ce-
mnnn no-xcno 10-ronmnnr rocnoap na Ernner Hroneme nonnc (parr na
Kneonarpa) me nsnparn na Hesap na cpepen nonoc rnanara na neronn nnm
cparnnx n npornnnnx. Sic transit gloria mundi! He mn e nsnecren nnxo ncropnx, xoro
r nopono n xaprnnno a e npean resn cnrn, xaxro Momsen n cnora nsnsna
n espo nsann n na mnoro esnnn ocemromna Pnmcxa ncropn, xero nannno
xopexrno cnomenana sa vorzgliche thrakische Reiter ( ) n ne r
xopexrno sa deutsche Reiter y Hesap, r xaro ynorpeara na ymara deutsch n cpeara
na I n.np.Xp. e rnpe nponemarnuna. Mexynpemenno or Pu+crama ucmopu na
Momsen nma n nxonxo enexrponnn nsann na CD xaro Geschichte des Altertums in
Darstellungen von Johann Gustav Droysen, Theodor Mommsen, Jacob Burckhardt, Robert
von Phlmann und Eduard Meyer mit Einfhrungen von Karl Christ, Berlin: Directmedia
2001 (Digitale Bibliothek, Band 55).
31
Hmero na non Xpnsocrom (nx. no-rope, en. 13) ocera ne cm cpeman nnxe n
nrapcxara nayuna nnreparypa, npn nce ue ro ce cunra n ncropnorpa]nra na
anrnunocrra sa ena or nenrpannnre ]nrypn cpe rpxo-pnmcxnre anropn
ncropnnn n ]nnoco]n, ocoeno mo ce ornac sa namnre semn.
32
Kaxro e orensan n non, resn ymn ca na Beprnnn or neronara Enena (III, 35),
a Hopan (Getica 41) rn npeana cnope nnrara y non.
33
...quos Getas iam superiori loco Gothos esse probavimus.
34
Ha rona mcro rpna nspnuno a nouepra, ue na-pannnre crnrnann o nac npe-
nncn or xnnrara na Hopan ca none c na o rpn nexa no-xcnn or opnrnnana a xaxro
orensnar peaxropnre na nocnenoro xpnrnuno nsanne na xnnrara na Hopan,
Iordanis, De origine actibusque Getarum, a cura di Fr. Guinta / A. Grillone, Roma:
Istituto Storico Italiano per il Medio Evo, 1991 (=Fonti per la storia dItalia 117), mexy
nxon or na-xcnnre npenncn ce orxpnnar cnen or na-pannara rexcrona nepcn,
npn xoro mnoro or crnnncrnunnre nonpanxn n xcnnre nepcnn ne ca nanecenn, or
xoero moxe a ce saxnmun, ue or camoro nauano e nmano pasnn peaxnnn na rexcra n
cneonarenno resn peaxnnn ne ca sacrann camo nnreparypnara uacr na pxonnca c
nsrnaxanero na neronnre npanonncnn n crnnonn rpemxn, a ca mornn a nsnpanr
n neronoro cpxanne no naunna, no xoro n cnpemennnre nrapcxn peaxropn
xopnrnpar rexcra na neronara n ne camo na neronara xnnra.
35
Claudio Claudiani, De Bello Getico The Gothic War, Loeb Classical Library, 1922.
Cmara mannnynann e nanpanena n n nnrepnernoro nsanne na rasn xnnra
http://penelope.uchicago.edu/Thayler/E/Roman/Texts/Claudian/De_Bello_Gothico*.htm
36
3arouennero na Onnn e rnannara, axo ne n enncrnenara rema na neronara noc-
nena crnxocnpxa Tristia (E.eeuu) n copnnxa Ex Ponto (Huc+a om Uepuo+opuemo)
3a Onnn n nocnenn nepno na rnopuecrnoro my, cnpsan c neronoro sarouenne
na uepnomopcxoro xpapexne, nx.: N. Holzberg, Ovid. Dichter und Werk, Mnchen:
C.H.Beck,
2
1998; nocneno nyesnuno narnno-nemcxo nsanne na cunnennra my:
Publius Ovidius Naso, Gedichte aus der Verbannung: lateinisch und deutsch, Stuttgart:
Reclam, 2001; cm., Briefe aus der Verbannung: lateinisch und deutsch, Zrich: Artemis
& Winkler, 2001; Ovids Epistolae ex Ponto I-II, Komment. M. Helzle, Heidelberg:
IOTH H IETH II
334
Winkler, 2003. Ho nonrnn npnunnn, or nropara rpera na XX nex nararx nocnennr
nepno na neronn xnnor n noesnra my or rona npeme npensnnxna ocoeno ronm
nnrepec npenmno npn nxon enponecxn nnrenexryannn, npexapann cmo uacr or
xnnora cn n npnnynrenna nnn opononna emnrpann, orxpnnamn n nero npnn
npecrannren na r.nap. Exilliteratur. H rona uecro rn nnmana or oexrnnnocr npn
npenenxara na neronoro rnopuecrno, xoro ocoeno nanocnex ce nnxn mexy
nere xpanocrn na npexomepna neannsann n orpnuane nopan oennane na
noernunara remarnxa n esnxa na anropa, nnmen or nsmoxnocrra a oorarna
nocronno cno xprosop. Hesanncnmo or rona, nmenno nocnennre my rnopn,
noernunnr nnxn Tristia (Hoe+u ua meama) n Ex Ponto (Huc+a om Uepuo+opuemo),
npnonnar nanocnex neonxnonena nonynpnocr, c xaxnaro neue ne ce nonsna
nnxoe pyro or nponsneennra my. A npnunnara sa rona e cnpmeno nonnr
nanason na uyncrna n mncnn, uyxn ororana na noera, xonro ouennno ca pesynrar
or neronn xonraxr c nona omecrnena cpea, n xoro rpnnnannocrra e orcrnnna
npe noxnre uonemxn uyncrna, npe nenosnarn ororana na noera cpeunocr n
npnrencxn uyncrna, xonro oyxornopnar neronara menanxonn n nocranrn no
aneunara ponna. 3a rosn opar n rnopuecrnoro my, no n sa peaxnra na mnpoxnre
unrarencxn xprone n xpnrnnnre nx. np. ncnuxo: Karin Florian, Ovids Jahre am
Pontos. Eine diachronische Analyze der Tristien und Epistulae ex Ponto als ein frhes
Beispiel euriopischer Exilliteratr, Innsbruck/Wien/Bozen: StudienVerlag, 2007 n Ulrich
Schmitzer, Ovid, Hildesheim: Georg Ohms Verlag, 2001 no cmo raxa n nsnsnara
ome npes 1926 ronna sa npnn nr crnxocnpxa na Ocnn Manenmam, osarnanena
no opasen na Onn Tpucmua n npexnnna npes nocnennre ne ecernnern pene-
canc, xaro e nsaena n espo nonn nsann na ncnuxn nnnnnnsonann esnnn.
37
B omnpnara pymncxa nnnorpa]n sa Onn ce npemnuana nancxe ocro-
rencrnoro, ue Onn xnnee n nsxonnnre nrapcxn semn, onranann or na-noxa
pennocr or namn napo, n ue rasn onacr c nenoro nrapcxo nacenenne eme a-
ena na Pymnn or Fepnnncxn oronop npes 1878 ronna xaro xomnencann cpemy
pymncxara Fecapan, aena or cmn oronp na Pycn sa noxpnnane na uacr or
pasxonre no ocnoonrennara Pycxo-Typcxa nona. A ccranr na nacenennero na
rasn onacr ne orronap n na npecrannre na cnpemennara pymncxa omecrnenocr,
xoro npenounra a ce cunra nacnennna na nenn narnnnsnpan npes npnnre
cronern na Honara epa napo. Or pyra crpana nannonanncrnuecxn xprone n Cpn
cmo npennar nayuno oocnonann nperennnn, ue ca nacnennnn nmenno na cra-
poro cpncxo nacenenne or anrnunara enoxa n nna Cenepna Fnrapn, npen r a
e sacenena or rarapnre-yrapn. Or cpcxara nnnorpa]n me nnrnpam camo
Onra Hyxonn-Hjanonn, Cpou... uapoo uajcmapju, I-II, Feorpa: ocnje, 1990.
38
Ex Ponto, III, 2, 100.
39
Tristia, V, 7, 13-14.
40
Tristia, V, 5, 12.
41
Ex Ponto, IV, 13, 18.
42
Ex Ponto, IV, 13, 21-22.
43
Tristia, V, 7, 55-63.
44
Tristia, III, 3, 61-63.
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
335
45
Bx. nanp.: Otger Janssen, De Verbanning van Ovidiis. Waarheid of Fictie?, n: Uit de
Romeinse Keizertijd (Collectanea Franciscana Neerlandica VI 3/1951), c. 77-105, xaxro
n A. D. Fitton Brown. The unreality of Ovids Tomitan exile, n: Liverpool classical
monthly 10/1985, 2, c. 18-22 a cmo n xomenrapnre xm resn reopnn or Karin Florian n
nnrnpanoro no-rope nscnenane.
46
a ce nspon none rnannara uacr or rasn nnreparypa ca nyxnn mnoro crpannnn,
sarona ryx ce nocounar camo nxonxo or na-naxnnre nencropnuecxn cunnenn,
xonro pasrnexar no-nopono xnnora na nacenennero n cenepnn rpannuen paon
na nmnepnra n ccennre semn npes I-IV n.cn.Xp. n xpononornuen pe: Crpaon,
Ieoepaqu (nx. en. 54), Onnn (nx. en. 35), Hnnnn Crapn, 3e+eonucauue, no
Xpnsocrom (nx. en. 13) n Knann Hroneme, Ieoepaqu. Hnro eno or resn cun-
nenn ne e npeneeno na nrapcxn esnx, ocnen orennn nsnecrn n cxparena ]opma n:
Hseopu sa cmapama ucmopu u eeoepaqu ua Tparu u Mareoouu, nspaxa n npne-
oxa I. H. Kanapon n . euen, Co]n: FAH, 1915. Oranna crananara nnnorpa]cxa
pxocr xnnra cera e ocrnna n nnrepner http://www.ivanstamenov.com/?page_id=8.
47
T. Andersson, Goten, 1. Philologisches, n: Reallexikon der Germanischen Altertums-
kunde von Johannes Hoops, 2. vllig neu bearbeitete und stark erweiterte Auflage mit
Untersttzung der Akademie der Wissenschaften in Gttingen [...], 11. Bd., Berlin/New
York: Walter de Gruyter, 1998, c. 402-404.
48
Fnrne; 10,15. Copasno npannnara na nemcxn esnx Maprnn Hyrep npeana nmero
na noromnnre na Xer n rexnn napo no ]opmara xernrn, xoro oraneuana
nasnannero na rosn napo or neronoro npnonauanno nasnanne n no raxn naunn
opn opasonannre repmannn ne morar a nanpanr npsxa mexy resn nmena no n
sa nrapcxn unraren nasnannra xemu n xemumu ca nenosnarn.
49
Ioannis Lydus Liber de mensibus, Ed. Ricardus Wuensch, Studgardiae in Aedibus
B.G. Teubneri, 1898 (=Bibliotheca Scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana),
Repr. Stutgard, 1967), c. 161
7-19
132. Hoan Hnncxn nsnponsnexa rpnxn
npeno na nannca, a narnncxnr rexcr rpna a e rnacn: Fortun reduci ob devictos
Gothos. 3a pasnnxa or rexcra n npenonre, n opnrnnana rxecrnenocrra na rornre n
rernre e cno nspasena c narnncxa nenycmncnenocr: Gothi Geti dicerentur.
50
Scriptores historiae Augustae, edidit Ernestus Hohl (Bibliotheca scriptorum Graeco-
rum et Romanorum Teubneriana), Lipsiae in Aedibus B. G. Teubneri, (=Bibliotheca
Scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Editio stereotypa correctior
addenda et corrigenda adiecerunt Christa Samberger et Wolfgang Seyfarth, Vol. I,
Leipzig: Teubner, 1965. Cpn. cmo nemcxn npeno n: Die Kaisergeschichte der
sechs Schriftsteller, bersetzt und mit Anmerkungen begleitet von C. August Clotz,
Stuttgart: J. B. Metzlersche Buchhandlung, 1857, c. 295. Bx. n rexcra na opnrnnana
saeno c anrnncxn npeno or nsannero na Loeb (1924) n enexrponnoro nsanne
http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Historia_Augusta/Caracalla*.html , a
cmo n pycxn npeno na C. H. Konparten:
(Scriptores Historiae Augustae), Mocxna: Hayxa, 1992, enexrponno nsanne
http://www.fictionbook.ru/autor/yuliyj_kapitolin/avtory_jizneopisanyj_agustov/. B
HHFH I, c. 52-77 ca nomecrenn cmo nxonxo orxca or xnnrara n nrapcxn npeno c
narnncxn opnrnnan, nxnmunrenno or norpa]nra na Maxcnmnn Tpaxnena, no ne n na
Kapaxana.
IOTH H IETH II
336
51
Theodor Mommsen, Die Scriptores Historiae Augustae, n: Hermes 25 (1890), c. 281 n cn.:
...[Man ist] bei dem Gebrauch des ebenso gefhrlichen wie unentbehrlichen Buches in stetiger Verlegenheit und
Unsicherheit.
52
XIII elius Spartianus, Antonin Caracallas, X,5 n: Scriptores historiae Augustae, noc.
cu. (nx. en. 49) n pycxn, pecn. anrnncxn npeno, nocouenn n cmara enexxa.
53
B norpa]nra na Anronnn Iera, cmo or Enn Cnaprnan (VI, 6) ce ana manxo
no-pasnnuen napnanr na rasn ncropnxa: -
[- ] Maximus Sarmaticus Maximus Parthianis,
, , , :
Maximos Geticos Goticos. ,
- , -
. Bn npsxa c rona no Kacn
(Epitome of book 78. 12,5) xasna:
, .
54
Ome or xpa na XIX nex repmancxnre anropn ce ornacr c ronemn pesepnn cnpmo
nenrn]nnnpanero na nere ymn, xaro ynorpeara nm n enaxn cmncn cunrar sa
nenonna rpemxa y anrnunnre anropn. Or repmancxnre ]nnonosn n ncropnnn enn-
crnen xo Ipnm nponxana o xpa a orcrona na cnoero rnpenne, ue rernre ca
nnn rorn-repmannn ome npen xnnonern n Mana Asn n nnme sa rona omnpna
cryn, n xoro oxasna cmo n ue nmero na rora-repmanen Hopan n ecrnnrennocr
e Hopnan n nponsnnsa or nparepmancxara yma, osnauanama e.ueau Jacob Grimm,
ber Jornandes, n: Philologische und Historische Abhandlungen der Kniglichen Aka-
demie der Wissenschaften zu Berlin, Berlin, 1846, c. 1-59; cm., ber Jornandes und die
Geten, n: cm., Kleinere Schriften, 1866, Bd. 3, c. 171-235, Repr. Berlin: Dmmler, 1965.
H xoraro ncnuxn ]nnonosn n ncropnnn orxnpnr neronara reopn, onen ro nnme
crnxornopenne n noernunn crnn na Bnnxen Fym, n xoero ce nsmymana or orpnnaren-
nara onenxa sa neronn saenexnrenen npnnoc n repmancxara ]nnonorn, xaro sanna,
ue n raxn cnyua repmannnre me rpna a npenmenynar n cno na-nennx noer Gthe
n Gete: Was trudan in des Gothen mund / heisst in dem unsern treten; / erst that ich euch von Gothen kund, / nun
rck ich auf mit Geten. / Doch wenn die glocken strzen ein, / so wird geklopft am brete : / soll Gthe gleich kein
Gothe sein, / war er vielleicht ein Gete. Zeitschrift fr deutsches Altertum, 6/1846, c. 548.
55
Ha-nono nyesnuno narnno-repmancxo nsanne: Strabon Geographika. Mit ber-
setzung und Kommentar herausgegeben von Stefan Radt, Band 2, Buch V-VIII: Text und
bersetzung,, Gttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2007.
56
Bx. en. 1.
57
W. Vollgraff, Inscriptions dArgos, n: Bulletin de correspondance hellnique 28/1904,
c. 425: ...tn kat Getn nekh.... B xomenrapnre na ceramnnre ncropnnn uecro ce
rnpn, ue na rpnym]annara apxa nasnannero eemu nno norpemno nanncano nmecro
oaru nx.: Conrad Cichorius, Die Reliefs der Trajanssule, Text 1-3, Tafeln 1-3, Berlin:
Reimer, 1896-1900; Trajans column. A new edition of the Cichorius plates by Fr. Lepper
& Sh. Frere, Glocester: Sutton, 1988; Felix Jascoby, Die Fragmente der griechischer
Historiker, 3 Geschichte von Stdten und Vlkern (Horographie und Ethnographie), Teil
3, C, Autoren ber einzelne Lnder, Bd. 1, gypten-Geten: Nr. 200, c. 626-627. Or rona
nsnnsa, ue re snar no-ope n or Tpan, n or neronn nonxonoen Mapx Hynn Kpac
cpemy xoro nomnann pnmnnnre n xoro ca noennn!
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
337
58
Opnrnnannn rpnxn rexcr n noponocrn sa anropa nx. nn nropn pasen na
rosn copnnx, Vpqu. V:ume.m ua eemume, c. 275
59
Migne, Patrologia Latina 22,1 col. 870.
60
Iomu u eemu (nx. en. 2), c. 55 cn., 197 cn.
61
Texcrr e no cxparenn npeno na axa. . euen n HHFH I, c. 257-259. H ryx,
xaxro npn nannca na Tpanonara apxa n nnrara or cn. Heponnm, e nsnnmno a ce
noueprana, ue enncxonr snaen ope xon ca nononoxpcrennre xpncrnnn no ro
snae n rxnoro mecrno nasnanne, , xoero ne rpancxpnnpa na rpnxn nn eusu
nnn +usuu, a ome no-manxo nn eecmeomu.
62
16, 2-3 HHFH I, c. 74. Cpn. cmo ocranannre nsann cnomenarn n en. 50.
63
Getae sunt Mysi, quos Sallustius a Lucullo dicit esse superatos Manp Cepnn Xonopann
(Mauros Servius Honoratius), Ko+eumapuu r+ Bepeu.oeama Eueuoa (Servii
Grammatici qui feruntur in Vergilii carmina commentarii, rec. Georg Thilo et Hermann
Hagen, Vol. 1. Aeneidos librorum I-V commentarii, Leipzig, 1881, Repr. Hildesheim:
Olms, 1961), 7, 604.
64
uepo Bnmnu, demonucm ua vr.ucru npeseumep u eomo+auuma v cpoume u
eusaumuume, c. 184-196.
65
Theophanis Chronographia, rec. Carolus de Boor, Lipsiae: Teubner, 1883, c. 145. Cpn.
rpnxn rexcr n IHFH III, c. 233.
66
Gothi et Getue, qui divinos libros in suae locutionis proprietatem transtulerunt, quorum adhuc monumentu, apud
nonnuttos habentur. Et fidelium fratrum relatione didicimus, apud quasdam Scytharum gentes, maxime Tomitanos,
eadem locutione, divina hactenus celebrari officia.
67
The History of al-Tabari (Ta'rikh al-rusul wa'1-mulk), edit. by Ehsan Yar-Shater,
Volume XXXVIII, The return of the caliphate to Bagdad, translated and annotated by
Franz Rosenthal, Albany, NY: State University of New York Pr., 1985 (Center for
Iranian Studies, Columbia University: Bibliotheca Persica, SUNY series in Near Eastern
studies, edit. Said Amir Arjomand), c. 31.
68
nmnrpn Xomarnn, 27 mnn, Ha+em ua ce. uau ome apxuepapx u :voomeope
K.u+eum, enucron ua B.eapu e Oxpuo, 1, n: An. Mnnen, Iprume rumu ua
K.u+eum Oxpuocru. Veoo, mercm, npeeoo u oocuume.uu oe.erru, Co]n:
Hsarencrno na FAH, 1966, c. 175.
69
Hancn Xnnenapcxn, C.aeuoo.eapcra ucmopu. Ho peaxnnra na Herp
nnexon, Co]n: Fnrapcxn nncaren, 1972, c. 57.
70
Hennen cnncx na resn nayunn rpyone, npn rona oxnamam nourn camo nsa-
nnra na nemcxn n anrnncxn esnx n no nsxnmuenne n nxonxo na pyrn esnnn, e
aen n cnomenarara n rosn copnnx na nxonxo nrn Biblographia gotica na CD-
ROM (nx. en. 2 na c. 275). B nero oaue ne ca nxnmuenn mnoroponnre ncepra-
nnn n xannnrannn na cmara rema, cne unro ycnemna samnra anropnre nm nony-
uanar cornernara nayuna crenen, xaro ce npnpannnar no rosn naunn c nocnrennre
na cmnre nayunn crenenn n ocranannre onacrn na nayxara nxnmunrenno npnpo-
nnre nayxn n orocnonnero, xoero n ronm po crpann nponxana a ce cunra sa
npnara n rnanna nayxa; a ]axrr, ue n penna (pyrn nnn opn cmnre) crpann sa
nayxn ce cunrar cmo mapxcnsmr n apnnnnsmr, ocnonanamn ce xaxro orocnonnero
na npara, a ne na onnra, noxasna ecrnnrennoro ccronne na uonemxnre snann n
nauanoro na rperoro xnnonerne.
IOTH H IETH II
338
71
3a npnmep me am ryx camo enexxara xm rexcra na HHFH IV/1981, c. 228, en.
109, cnpsan nmenno c enoro or rpnre oxasarencrna sa repmancxn nponsxo na
rornre, Hmeonucauuemo ua Bu.xe.+ Pvopvr.
72
3a npnmep camo nxonxo sarnann or nocnenara ronna: Kar Mename, Cpeop-
uama Buo.u ua eomume e Hauoua.uu apxeo.oeu:ecru +vse, n cn. Hayxa, p. 6,
2007, c. 77-78; onn K. onen, Iomu:ecrume qpae+eumu ua Bv.qu.a, n: Enanren-
cxn necrnnx or 22 III 2007; nmnrp Hnxonon, B.eapume ca om:acmu eep+auu,
nn n. Honnnap, Fpo 23, (4877) or 28 I 2008; npo]. Pymen Teo]nnon, Cpeopuama
ouo.u eopoocmma ua Leeu, nn: n. Cera, corna npnrypxa or 15 XII 2007 n
ome mnoro pyrn. Tam me cpemnem nsnecrn sa orxpnnane na rorcxn enncxoncxn
nenrp xpa ayna na xan Omyprar o c. Xan Kpym, sa rorcxn nponsxo na napcxn
po Acenennn, sa rorcxn npounr na Maapcxn xonnnx, sa rorcxn xnnxonnnnn
n cnernn n Fnrapn n rona uncno n cn. Cana, a cmo n ue namnre ymn cnara,
repan, cxana, xaxro n rononnmnre Pocnna, Crpma, Bnnn, Ioeu,
Marypa n opn Pnna Bymen, Cnnnen, Hnenen n Terenen, nnn or rep-
mancxn nponsxo. Be cpemnem, ecrecrneno, n neue mnoroxparno rnpaxnpanoro
rnpenne, ue sa opasynanero na nrapcxara naponocr rpna a nmame npe-
nn xaro uernpra xomnonenra repmannnre. Ho axo resn censannonnn nonnnn nn
ce nonacr n or nmennrn anropn c nayunn rnrnn, naspnem nn n nnrepnernnre
]opymn c rpmxn nasnann xaro Fona cnana n FI Hayxa, me em ome noneue
norpecenn or nneranrnsma na anonnmnnre anropn c ome no-snyunn nmena (nics),
anamn n rx nnen npocrop na cnoero nenexecrno n rpanomann.
73
Ero n resn na npnmepa n rexnn nnen rexcr, ryx nsnponsneen cnope Monu-
menta Germaniae Historica AA. 8., Berlin, 1887, c. 230 n cn.:
Epistula V
Sidonius Syagrio suo salutem.
1. Cum sis consulis pronepos idque per virilem successionem (quamquam id ad causam
subiciendam minus attinet), cum sis igitur e semine poetae, cui procul dubio statuas dederant
litterae, si trabeae non dedissent (quod etiam nunc auctoris culta versibus verba testantur), a quo
studia posterorum ne parum quidem, quippe in hac parte, degeneraverunt, immane narratu est,
quantum stupeam sermonis te Germanici notitiam tanta facilitate rapuisse.
2. atqui pueritiam tuam competenter scholis liberalibus memini imbutam et saepenumero acriter
eloquenterque declamasse coram oratore satis habeo compertum. atque haec cum ita sint, velim
dicas, unde subito hauserunt pectora tua euphoniam gentis alienae, ut modo mihi post ferulas
lectionis Maronianae postque desudatam varicosi Arpinatis opulentiam loquacitatemque quasi de
harilao vetere novus falco prorumpas?
3. aestimari minime potest, quanto mihi ceterisque sit risui, quotiens audio, quod te praesente
formidet linguae suae facere barbarus barbarismum. adstupet tibi epistulas interpretanti curva
Germanorum senectus et negotiis mutuis arbitrum te disceptatoremque desumit. novus
Burgundionum Solon in legibus disserendis, novus Amphion in citharis, sed trichordibus,
temperandis amaris frequentaris, expeteris oblectas, eligeris adhiberis, decernis audiris. et
quamquam aeque corporibus ac sensu rigidi sint indolatilesque, amplectuntur in te pariter et discunt
sermonem patrium, cor Latinum.
4. restat hoc unum, vir facetissime, ut nihilo segnius, vel cum vacabit, aliquid lectioni operae
impendas custodiasque hoc, prout es elegantissimus, temperamentum, ut ista tibi lingua teneatur, ne
ridearis, illa exerceatur, ut rideas. Vale.
IOTH H IETH B H3BECTHBTA HA HCTOPHUECKHTE H3BOPH
339
Ad v. C. Catvllinvm
Quid me, etsi valeam, parare carmen
Fescennicolae iubes Diones
inter crinigeras situm catervas
et Germanica verba sustinentem
laudantem tetrico subinde vultu
quod Burgundio cantat esculentus,
infundens acido comam butyro?
vis dicam tibi, quid poema frangat?
ex hoc barbaricis abacta plectris
spernit senipedem stilum Thalia
ex quo septipedes videt patronos.
felices oculos tuos et aures
felicemque libet vocare nasum
cui non allia sordidaeque caepac
ructant mano novo decem apparatus,
quem non ut vetulum patris parentem
nuticisque virum die nec orto
tot tantique petunt simul gigantes,
quot vix Alcinoi culina ferret.
Sed iam Musa tacet tenetque habenas
paucis hendecasyllabis iocata,
ne quisquam satiram vel hos vocaret.
74
Tosn nrennc, Voyage en Tatarie, nsnnsa nn ]pencxn npeno n copnnxa na
Bergron, Voyages en Asie, Paris: La Haye, 1735 n e nocpemnar or repmanxnre nscne-
onarenn c ronm nnrepec; sa nero cnomenanar ome npes npnara nononnna na XVIII
nex mnosnna anropn, nxnmunrenno n anrnncxn, xonro nsanar n anrnncxn npeno or
narnncxn opnrnnan na uacrn or rexcra n Kempnx n 1598 ronna (The principal navi-
gation). Cpn. cmo nnnn anrnncxn npeno: William of Rubrucks Account of the
Mongols n nnrepner http://depts.washington.edu/silkroad/texts/rubruck.html . Hocneno
nsanne na nemcxn npeno: Wilhelm von Rubruck, Beim Grokhan der Mongolen:
1253-1255. Hrsg. von Hans Dieter Leicht, Lenningen: Erdmann, 2003.
75
HHFH IV/1985, c. 228. Fnrapcxnr npeno e cnope nsannero: Rcueil de voyages
et de mmoires, publi par la Socit de Gographie de Paris, vol. IV, 1838, c. 213-336.
Ha cmn ncropnuecxn nsnop e nocnerena n crarnra na M. Herpona, Leben und Kultur
der nrdlichen nomadisierenden (sic) Viehzchter nach Mitteilungen von Wilhelm de
Rubruck n: Byzantinobulgarica IV/1973, c. 121-143 enn or ncepnre na nrapcxara
mapxcnuecxa ncropnorpa]n, xoro noxasna xaxno moxe a nsnneue ena ncenonayxa
or raxn naxen n sa namara ncropn nsnop; npn rona rasn crarn e nna npenasnauena
sa npocnemanane na repmancxn unraren, maxap n ram a ne ce cnomenana nnro yma sa
neronnre mnnmn npaen, xonro ]namancxnr anrop nn cpemnan n Kpnm.
76
3a resn nscnenann nx.: Joko avli/Matej Bor/Ivan Tomaic, Veneti. First Builders
of European Community. Tracing the History and Languige of Early Ancestors of
Slovens, Wien: Editiones Veneti, 1996; Andres Pbo, The Veneti Traders of Early
Europe, A New Approach to an Old Question The Veneti and Ancient Europe From the
Point of View of Trade and Commerce http://www.paabo.ca/uirala/veneti.html
cm., Handbook of the Veneti Language. A non-indo-european language, nnrepnerno
nsanne http://www.paabo.ca/veneti/index.html .
IOTH H IETH II
340
77
Bx. cneennra na Hpncx sa nocemennero my npn Arnna cxparen nrapcxn
npeno na neronnre Omrcu (Excerpta e Prisco) n IHFH, I/1954: 10 Hrynanero na
Maxcnmnn, c. 103-119. B resn orxcn mnoro nennn ca nanmennra na Hpncx. Taxa
ro ne moxe a pasnnun enn rpx or xynnre a nann cnope ncropnnnre xynnre
nnn monronnn? Hpncx nnme cmo n ue cxnrnre cn cnyxnnn c na esnxa, rorcxn n
xyncxn, xaro camo rpronnnre or rx snaenn narnncxn, a mannnna ronopnnn rpnxn;
cnyrnnnre ponpann nenenn rxann, c xonro yxpacnann crumcrume nocnn. He no-
manxo ca nnrepecnn n nmenara, nocenn or xynnre, unro ernmonorn rn cnpsna c
namn esnx, n xoro cpemame mnoro or rx. H ornono ce cncname c ycpnero na
peaxropa na nrapcxoro nsanne na npenoa n IHFH, xoro nocnna na unrare-
n, ue n rexcra na Hpncx ocrporornre ca nasonann cxnrn (nx. en. 441 na c. 217).
78
Bx. nanp. crarnnre Teutonen or S. Zimmer n Reallexikon der Germanischen Alter-
tumskunde, Bd. 36/2005, c. 368-369 n Teutoni or A. Franke n Paulys Realencyclopdie
der classischen Altertumswissenschaft, Bd. V A, 1, Stuttgart, 1934, xon. 1172-1176.
79
Hnnnn (Plinius) cnomenana camo eymouu xaro eno or nnemenara, nsnecrnn no
cnparennoro nme nanann/nannnn: Vandili quorum pars Burgudiones, Varinni, Charini,
Gutones (Naturalis Historia IV, 14).
80
Knann Hroneme (Ptolemaios) npn nspexanero nmenara na mxnnre ccen na
pyrnre/pyrnxnenre no Bncna cnomenana saeno c yprynnnre, enneonnre n nyrnre
nxaxnn ouovuu (Didonoi), xonro repmancxnre ncropnnn orxecrnnar cmo c
renronnre (?!) Gewgrafik `Ufghsij, II 11.
81
Taxnna rnpenn, nounnamn na xonmnxrypnn ocrorencrna, me orxpnem n y
nxon nrapcxn yuenn, n ry eme neue nocoueno no-rope n rasn cryn, en. 72,
xaxro n na mnoro mecra n npnn copnnx Iomu u eemu.
82
Crp. 185-196.
OHE BYCBEK H KPAHT HA KPHMCKHTE IOTH
Oxne Incnen to Fycex (Ogier Ghislain de Busbecq, 1522-1592)
1
,
]namancxn naroponnx, npennana or 1556 o 1562 ronna n
Hapnrpa xaro nocnannx na ancrpncxn nmneparop uepnnan I
npn nopa na Cmneman II Bennxonennn. Heronnre onncann na
Typnn, nsaenn no ]opmara na uernpn nncma, cnomarar mnoro
sa onosnananero na crpanara or enponennre n ca uerenn c ronm
nnrepec or cnpemennnnnre my no n or cnenamnre noxonenn
uax o cera. Hpensanann ca mnoroxparno n ca npeneenn na no-
neuero enponecxn esnnn.
2
A n xynrypnara n nonnrnuecxara ncropn
na Enpona ro e ocrannn noxn cnen c npenacnero or Typnn na
nanero n nmnxa, no npen ncnuxo c orxpnnanero cnenre or esnxa
na xpnmcxnre rorn, npxy xoero nerono orxpnrne nounnar ncnuxn
nosnann na cnpemennara nayxa sa rosn esnx.
A ero n cornernnr orxc or xnnrara na Fycex n nrapcxn
npeno:
3
,
. ,
, ,
.
, .
.
,
, .
, . ,
, .
,
.
, .
.
, , ,
IOTH H IETH II
342
. Mancup
Sciuarin.
;
, -
. , - ,
, . , -
,
, .
- :
, , .
, .
,
. .
.
, .
,
, ?
tho the.
[ua npeo +cmo mvr ce oaea
sanucauama om Bvcoer ov+a, a c.eo moea ueuu .amuucru (no
Bvcoer), ue+cru (no M. Kpa+ep) u o.eapcru npeeoo]:
Broe / Panis / Brot /
Plut / Sanguis / Blut /
Stul / Sedes / Stuhl /
Hus / Domus / Haus /
Wingart / Vitis / Weinrebe /
Reghen / Plunia / Hegen / ,
Bruder / Frater / Bruder /
Schwester / Soror / Schwester /
Alt / Senex / alt (Greis) /
Wintch / Ventus / Wind /
Siluir / Argentum / Silber /
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
343
Goltz / Aurum / Gold /
Kor / Triticum / Korn /
Salt / Sal / Salz /
Fisct / Piscis / Fisch /
Hoef / Caput / Haupt /
Thurn / Porta / Tr /
Stein / Stella /Stein /
Sune / Sol / Sonne /
Mine / Luna / Mond /
Tag / Dies / Tag /
Oeghene / Oculi / Augen /
Bars / Barba / Bart /
Handa / Manus / Hand /
Boga / Arcus / Bogen / ,
Miera / Formica / Ameise [. Miev] /
Rinck,Ringo /Annnulus / Ring /
Brunna / Fons / Brunnen /
Waghen / Currus / Wagen /
Apel / Pomum / Apfel /
Schiete / Mittere sagita / schieen /
Schlipen / Dormire / schlafen /
Kommen / Venire / kommen /
Singhen / Canere / singen /
Lachen / Rider / lachen /
Eriten / Flere / Weinen, kreischen [. kryteri] / ,
Geen / Ire / gehen /
Breen / Assare / braten /
Schuualth / Mors / Tod /
Knauen Tag / errat ili, Bonus dies / Guten Tag /
Knauen / bonum / gut /
, .:
Jel / Vita / Leben, Gesundheit /
Jeltsch / Viuus / Lebendig, gesund /
Jel uburt /Sit sanum / sei es gesund /
Marzus / Naptiae / Hochzeit /
Schuos / Sponsa / Braut /
344
Statz / Terra / Land /
Baar / Puer / Knabe /
Ael / Lapis / Stein /
Menus / Caro / Fleisch /
Rintsch / Mons / Berg /
Fers / Vir / Mann /
Ada / Ouum / Ei /
Ano / Gallina / Huhn /
Telich / Stultus / tricht /
Stap / Capra / Ziege /
Gadeltha / Pulchrum / schn /
Atochta / Mlum / bse /
Wichtgata / Album /wei /
Mycha / Ensis / Schwert /
Lista / Parum / zu wenig /
Schedit / Lux / Licht /
Borrotsch / Voluntas / Wille /
Cadariou / Miles / Soldat /
Kilemschkop / ebibe calice /trink den Becher aus /
Tzo Warthata / tu fecisti / wie du getan hast /
Ies Varthata / Ille fecit / er hat getan /
Ich malthata / Ego dico / ich sage /
, : Ita, tua, tria, fyder, fyuf, seis, seuene,
, . , , ,
, ,
, Seven. :
the, nyne, thiine, thiinita, thunetua thunetria [ thuneiva, thunetria] ..
stega, treithyen, furdeithien, sada,
/ hazer. , :
Wara wara ingdolou:
Scu te gira Galizu.
Hmisclep dorbiza ea.
, . ,
,
.
.
4
-
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
345
,
. , ,
- . , -
[] .
. ,
.
5
* * *
Karo e onncnan npnxnmuennero cn c xpnmcxnre rorn, Fycex
ena nn e morn opn a npenonoxn, xaxna orara xrna me
aar cpannre or nero 86 ymn (n ena necen!). H or resn ymn
yuennre repmanncrn csanar nn esnx, xaro nocnemanar na nero
crornnn nynnxannn.
6
3a nenpeyeenn n esnpncrpacren unraren e mnoro rpyno
a orenn ncrnnara or nxara npnoro or nenpnoro n pasxasa
na xpnmcxnre rorn, raxa xaxro nn ce npeana or Fycex. Ho n
moxe nn nsomo a nma esnpncrpacren unraren n nanmaren na
nenn xomnnexc or nponemn, cnpsann c rornre-repmannn c
rxnara nonnrnuecxa n xynrypna ncropn, c rexnn nponsxo n
esnx, c rxnara nncmenocr n pennrnosna npnnanexnocr? A rosn
xomnnexc or nponemn ce onpeen camo or enn mnr, nnmen or
xaxnnro n a nno ocnonann n oxasarencrna, es xonro nayxara
npecrana a e nayxa. Heronoro nsnnxnane e pesynrar na nna
nopenna or neopasymenn, sa unero nscnnane n nsnpanne
nayxara pasnonara c npeocraruno oxasarencrna n cnnerencrna
pasnpa ce, axo nenara saaua n nen e a rpcn n a namepn
ncrnnara, a ne a cnyxn na nonnrnuecxn oxrpnnn. He cunram sa
nyxno a nonrapm na rona mcro ome nenax oxe repman-
cxara nonnrnuecxa oxrpnna oxapa repmancxn napo
7
. Mnrr
8
sa rornre-repmannn cxannam, ue rpna a ynorpenam ryx
rasn yma, no ne nosnanam pyra no-noxoma e sanernan
noxo n ocnonnre na repmancxara ncropnorpa]n n ]nnonorn.
To onpeen nannonannoro csnanne na repmannnre: csnanne-
ro sa rxnara nannonanna npnnanexnocr n nannonanna nenrnu-
IOTH H IETH II
346
nocr, sa rxnoro yxonno n nonornuno npensxocrno npe ocra-
nannre napon. To onee o ]opmynnpanero na reopnnre sa
nnorepmancxnre esnnn n sa mnnmoro Bennxo npecenenne na
naponre n pannoro cpenonexonne, a n o reopnra sa nncmara
apncxa paca, ocnonanama ce cmo na nopenna or neopasyme-
nn, xaro opn sa nsmncnenoro or repmancxn ]nnonor Bnaxep
9
nonrne apnnn nnncnar xaxnnro n a nno oxasarencrna n
cnnerencrna or ncropnuecxn nsnopn, a n or namernnnn na mare-
pnannara xynrypa. Cmo xaxro raxnna nnncnar n sa repmancxa
ernnuecxa npnnanexnocr na naponre, nacennann Rronsrouna
Enpona npes npnnre nexone na Honara epa, nsnecrnn na anrnu-
nnre anropn no cnparennoro nasnanne rern, xoero or xpa
na III nex cn. Xp. e sameneno no xonmnxrypnn npnunnn c nasna-
nnero rorn
10
a rasn samna na nmero e nna ope nsnecrna na
cnpemennnre ncropnnn, xonro or rorana nararx, xaro cnome-
nanar nasnannero rorn, nocnnar n cnonre rexcrone, ue ro ce
ornac sa napoa, nosnar na ccenre my no nmero rern.
Maxap cam a ne e repmanen no naponocr, Fycex nma cmoro
npeyexenne ornocno rornre n rxnara repmancxa ernnuecxa
npnnanexnocr xaxro ncexn opasonan enponeen or nauanoro na
XVI nex o nec. H ue rornre ca nemnn, ro e cmo r cnrypen,
xaxro e cnrypen, ue ]namannnre ca ]namannn n ]pannysnre
]pannysn. Tona nerono yexenne nno nonnnna n npxy saxnm-
uennra my or cpemara n pasronopa c namara neronn rocrn.
Maxap n cne npeananero na pasronopa, xoro non c rocrnre cn
sa esnxa na rornre-repmannn, a nsxasna n nxon cmnenn sa
rxnara naponocr, cam ro nrpemno e voeoeu, ro suae, ue
sanncannre or nero ymn mpoea a ca or esnxa na napoa, nace-
nnan Kpnm o npen xnna ronnn, no n ue rosn esnx e repman-
cxnr esnx. H xaxno no-cnnno oxasarencrno or rona, ue ne-rpn
ecerxn or resn ymn ne camo npnnnuar na cornernnre ymn or
cnpemennn my repmancxn esnx, no ca n nourn nannno nenrnu-
nn na rx? Hnn c pyrn ymn, na rxnara ]onernxa n cpxa-
nnero nm resn xnna ronnn ne ca yxasann nnxaxno nsecrnne:
repmannnre n nec xasnar no cmn naunn Stuhl, xaxro Fycex e
npean n pasxasa cn ymara, comena or neronn nn]opmarop
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
347
maxap or naunna, no xoro ro sanncna rasn yma, a ne moxe a
ce nosnae ann r e nsronopena cnope xnnxonnn esnx myn,
nnn xaxro r ce nponsnac n nxon repmancxn nanexrn, cryn,
xoro ]opma e sanasena n pycxn esnx n nexo moynnpana xaro
cron n nrapcxn esnx. Hesanncnmo or raxana manxa pasnnxa n
nponsnomennero, ynorpeara na rasn yma ome or rornre-
repmannn nopasnpa, ue no mecrara, xero npes npnnre nexo-
ne na Honara epa xnneenn cpe nomanre no Cenepnoro Hpnuep-
nomopne sa xonro ce rnpn, ue opn ca cnann na cenara na
xonere cn re ca nnn snaunrenno no-nnnnnnsnpann or ccenre
cn n ca ceenn na cronone. H ue opn nmenno re rpna a ca
nayunnn na rasn yma snaunrenno no-nsocranannre cn cpar or
Hsrouna, Cpena n 3anana Enpona. Hape c ymara Stuhl, cnope
cnncxa na Fycex nma oaue n pyrn ymn, maxap n ne ocoeno
mnoro, xonro rpna a ca ce sanasnnn nenpenmn n esnxa na
rornre-repmannn n a ca npexnnenn es xaxnnro n a e npome-
nn n cnora ]onernxa enoxara na Bennxoro npecenenne na napo-
nre. Hnn moxe n opn ca npemnnann or ryx n esnxa na
cparra nm? Amn ocranannre ymn? Fycex nnrnpa ome na
nerecer ymn, xonro nmar aconmrno nnmo omo cc cor-
nernnre ymn n cnpemennn repmancxn esnx. H xasna, ue ocrana-
nnre ymn, xonro my comnn neronnr nn]opmarop n xonro ro
ne cn sanncan, nnn snaunrenno noneue na po or sanncannre or
nero ymn, npnnnuamn n nenpnnnuamn na cnpemennnre. Karo
ocranme nacrpana neronn nponycx, npnunnnn esnsnparna sa-
rya na repmancxara ]nnonorn, nne nce nax ne moxem a ne ce
sannrame xaxnn ca nnn resn ymn ecrecrneno es a ouaxname
a nonyunm nxaxn orronop. oxonxoro mn e nsnecrno, ocera
ome nnxo ne ce e onnrnan a orxpne n rexnn nponsxo npn
cpannenn c nexcnxara na ccennre napon ocnen camo enn
nscneonaren, xoro rpcn n namnpa npsxa mexy ymara atochta
n xercxara yma hatuka.
11
Hpn rona ne camo n rxnara ]onernxa, no
n n snauennero nm nesanncnmo or rona xaxno ocnenne ana sa
rasn npsxa, xoro ne e n yxa na nnorepmancxara reopn, none-
xe xercxnr esnx (cnope repmannnre xernrcxnr) npexoxa c
xnnonern ooconanero na xanxasxnre esnnn.
12
348
Hnncara na nnrepec y nscneonarennre xm ymnre or esnxa
na xpnmcxnre rorn, n xonro ne ce saensna nnxaxna npsxa c
nosnarn ymn or repmancxn esnx, moxe a e ocnena o
nsnecrna crenen n or rnpe nenaexnn naunn na rxnoro npe-
anane n sanncnane.
13
Mexy resn ymn npanr nneuarnenne nas-
nannra na nara rnannn rpaa na xpnmcxnre rorn. Taxa np-
noro nno e npeaeno norpemno n e n ecrnnrennocr Manrr, a
ne Manxyn,
14
xaxro e sanncano or Fycex n neporno comeno or
neronn nn]opmarop maxap n a yn neoymenne norpemnoro
npeanane na rona nasnanne or uonex, xoro ce npecran sa
xnren na rasn onacr, axo n or rpnxn nponsxo. Broporo cmo e
npeaeno nerouno ro e sanncano or Fycex Sciuarin, xaro n
morno a e nenrn]nnnpano camo cc Cmpen.
15
Cmnenne
npensnnxnar cmo n nxon ymn, sanncann c yxnara . B
rpancxpnnnnnre cn Fycex nsnonsna narnncxara asyxa, xoro e
rnpe necnpmena sa npeanane na penna snyxone or esnnnre
na naponre or uepnomopcxn paon npes npnnre xnnonern
na Honara epa n ne moxem a ne cn saaem nnpoca, xaxn snyx
ro e ncxan a npeae c yxnara n ymnre Jeltsch n Jel, xaxro
r ce npeana or nemcxn npenoau na xnnrara my n ce nsronap
cornerno or nemnnre xaro . Ho camo or nemnnre ncexn
npocneren cnpemennnx na Fycex me nsronopn rasn yxna x.
H n aenn cnyua cornernara yma ce cnpsna c xopena or
npaesnxa na nnoro nacenenne na Enpasn, unnro nponsnonn ca
noonn na cnanncxara yma xtrt
16
. Ho ne n c xopena na
nemcxara yma Leben (xnnor).
Mexy ronemn po or nsropxenn nynnxannn npxy esnxa
na xpnmcxnre rorn, ocnonanamn ce na anrenrnunocrra na pasxa-
sa na Fycex, nma rnpe manxo, xonro ce ornacr xpnrnuno xm
oxasarencrnenara cronocr na npecranennre ram marepnann. A
resn marepnann cpxar ocraruno nonon sa cmnenne. Taxa
repmancxnr ]nnonor Macman ome npen noneue or nex n nono-
nnna nocran n ena cno omnpna cryn penna nnpocn, cnp-
sann c rx, xonro n o cera ne ca nonyunnn saononnrennn or-
ronopn n nocnenannre rn nscnenann.
17
Ecrecrneno, npnoro
necornercrnne mexy nocouennre or Fycex ymn or esnxa na
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
349
xpnmcxnre rorn n npecrannre na nayxara sa craporepmancxn
esnx, xoero Macman nocouna, e nannunero cpe rx na mnoro
ymn or cnpemennn nemcxn esnx. Hemo noneue: na cnpe-
mennara nayxa ca nsnecrnn nxon ymn or craporepmancxn esnx
sa cmnre nonrn, sa xonro nn]opmaropr na Fycex ana ymn
or cnpemennn nemcxn esnx, pasnnuanamn ce rnpe mnoro or
rx.
18
He no-manxo crpanno nsrnexa n ocrorencrnoro, ue n
cnncxa na rorcxnre ymn ce ana rpannuema c nensmoxnoro
cmecnna or ymn, npncmn na n ocnonara cn cncem pasnnunn
repmancxn napeun, xonro npn rona nmar enaxn nponsxo, a n
cera, nnpexn oennnamara pon na o]nnnanno ycranonenn or
]nnonornra nemcxn xnnxonen esnx, n pasnnunnre n snaunrenno
oraneuenn nomexy cn paonn na repmancxara pxana ce nsro-
napr pasnnuno.
19
Ho n naunnr, no xoro resn ymn ca nsronope-
nn or nn]opmaropa cc crpanna cmecnna na necmecrnynamn rpa-
marnunn ]opmn npn rx, nocran no cmnenne rnpennero my,
ue npn cnoero nenocpecrneno omynane c xpnmcxnre rorn ro
cmo e nonsnan rexnn esnx. Ho ncxa nepornocr or nexenanne
a nnmn nannno unrarennre na mnpoxo nsnecrnoro repmancxo
nayuno cnncanne or nnmsnra sa cmecrnynannero na xpnmcxnre
rorn, Macman ne nocran n enn pyr ne no-manxo cmecrnen
nnpoc: xax pyrnr rocr na Fycex c ocanxa na naroponnx n
nanomnm na ncrnncxn ]namanen e ycnn a sapann maun-
nn cn esnx n ro e samennn c rpnxn, nnaeem ro none n raxana
crenen, ue a moxe a paronap c Fycex. Ho rosn nnpoc ne noc-
ran cnrypno no cmnre copaxenn nnro enn nscneonaren.
Ha nero me ce cnpem manxo no-nararx n opn me ce onnrame a
my aem orronop. Haxpa na crynra cn Macman orensna, ue
nnro enn nremecrnennx nma a moxe npes cnenamnre crone-
rn a saenexn nxaxnn cnen or xpnmcxnre rorn, nocnennre
or xonro rpna a ca nsmpenn nnn a ca ce cmecnnn c ocra-
nanoro nacenenne n a ca nsuesnann xaro orenen napo saeno
cc cno esnx cxopo cne cpemara na Fycex.
20
Kaxro Fycex, raxa n mnoro pyrn repmancxn anropn cne nero,
noxpenr npenonoxennero sa nannunocrra na rorn-repmannn
n Kpnm cc comennero na Hpoxon, xoro n cpeara na VI nex
IOTH H IETH II
350
nnme n cnora Hcmopu ua eouama c eomume (De bello getico) sa
nxaxnn rorn rerpaxcnrn, ocranann n Kpnm cne nscennanero na
ronmara uacr or rosn napo npes IV n VI nex.
21
A ry comenne,
n xoero ce xasna cmo n ue resn rorn rerpaxcnrn nnn xpncrn-
nn n nonyunnn or Rcrnnnan enncxon n orronop na monara cn
xm nero, ce nonrap or ncnuxn repmancxn ncropnnn, noxpan-
nano or sacnnenn nnrepec xm rorcxn esnx cne orxpnnanero
Fnnnra na Byn]nna npes nocnennre ecernnern na XVI
nex.
22
T xaro C. Hecno/Hapamonon n cnora cryn, nomecrena
n npnara uacr na rosn copnnx,
23
pasrnexa nsuepnarenno nn-
poca sa cneennero na Hpoxon n nnrnpa nsnno cornernn rexcr,
ryx me ce cnpem camo naxparxo npxy neronnre nsrnen n saxnm-
uenn. Taxa ro ce onnrna a xopnrnpa nxon nnn npornnopeun,
nsnnxnann ram no ncxa nepornocr nopan uyxa nameca ome
npn na-pannnre npenncn n cmra, ue mecroxnrencrnoro na resn
rorn-rerpaxcnrn n rpnano a ce noxannsnpa ne n camn Taman-
cxn nonyocrpon, a nsrouno or nero, n nonoxnero na Kanxas. Tasn
noxannsann n onena oaue cne cee cn o penna pyrn npo-
rnnopeun, unero nscnnane n nsnpanne n nsncxnano cnenn-
anno nscnenane, npn xoero ncnuxn oxasarencrna sa pasnnunnre
resn morar a ar camo xnnorernunn. Or pyra crpana, sa
noxannsnpanero na rosn napo nmenno n mrosananara uacr na
Kpnm nne pasnonarame n c pyrn cneenn na npno mcro mno-
roxparno cnomenanann or pasnnunnre anropn rxen rnanen rpa
Manryr/Manrtr/Manrr, nxnmunrenno or nn]opmaropa na Fyc-
ex, maxap n nerouno sanncan or nocnenn. Ho xpenocrra na
Manrr n paonr oxono rosn rpa ce cnomenana n ome ne,
maxap n snaunrenno no-xcnn comenn n nayunara nnreparypa,
xonro sacnyxanar noneue nnnmanne. Ome n cneennero na Hpo-
xon crana yma sa nxaxn rnpe +a.oopoeu napo or ram n
nasnannero rerpaxcnrn, xoero nma a cpemnem npn nnxo pyr
anrnuen anrop n unro npeno ne osnauana nnmo pyro ocnen
nmenno manx, peen, n ro n cmncn na manopoen. 3a resn
manoponn rorn cnomenana n Hopan (Getica 267)
24
, napnua rn goti
minores, xaro oan, ue nxora re nnn orpomno nneme (populus
imensus), nmann enncxon n npnmac Byn]nna, xoro sa rx csan
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
351
asyxa n ue xnner n Mnsn, nacennaxn mecrnocrra oxono
Hnxonon n nonoxnero na Xemyc. ue nasnannra manopoen,
mnoropoen n opn orpomen napo ca rnpe ornocnrennn, ne
e neoxonmo ryx a oxasname nexa nrapcxnr unraren cam
copasn xaxn orpomen napo ca mornn a npnmrr oxonnocrnre
na pnmcxn rpa Nicopolis ad Istrum neaneue or Tpnono.
Honeue or 70 ronnn n rosn paon ce npanr apxeonornuecxn
nscnenann, xonro ne nosnonnar a ce nsnnexar xaxnnro n a
nno saxnmuenn ornocno nacenennero my npes pannoro cpeno-
nexonne cmo xaxro n n mnnmara rorcxa xpenocr npn c.
Caonen, Hnenencxo.
25
Ho rona ce ornac n o apxeonornuecxnre
nscnenann n Kpnm n ocranannre paonn na Cenepnoro uepno-
mopcxo xpapexne, xero n o cera, 50 ronnn cne nynnxa-
nnra na Hecno, cne ne no-manxo rpnxnnnn pasxonxn orxon-
xoro n Fnrapn ne ca orxpnrn nnxaxnn cnen or marepnannara
xynrypa, xonro nxa mornn a ar npnnncann na nxaxnn rep-
mancxn nnemena, nnro nanncn na repmancxn esnx nnn cneenn
sa rononnmn or cmn esnx. Ho nanncn, nponsxoxamn or
rornre nnn cnpsann no nxaxn naunn c rx, xaxro n nsnecrn sa
crapn rononnmn, ca nnn orxpnrn, n ro ne camo n rosn paon, a n
n pyrnre paonn no nr na rornre xm Cenepna A]pnxa npes VI
nex.
26
Tesn nanncn n rononnmn oaue nmar nnmo omo c rep-
mancxn esnx: re ncnuxn ca na esnxa na mecrnoro nacenenne or
rosn paon, cunran or nxon sa cxnrcxn, capmarcxn n opn
cnanncxn, maxap n noneuero or ymnre n rosn esnx a orxpn-
name ome n esnxa na xernre (nnn xemumume, xaxro rn napnuar
repmancxnre nscneonarenn, sa a ne cn nomncnn nxo, ue rosn
ernonnm moxe a nma nemo omo c ernonnma eemu). H na-
nncnre, n nsomo nncmennre namernnnn na rosn esnx ca or npen
ner xnnonern rpn n nononnna xnnonern npen a ce no-
nn n ncropnuecxnre nsnopn ernonnmr cnannn.
27
Axo n nscnenannra n paona na Manrr n Kpnm a ne ca or-
xpnnn noneue ocranxn or rornre-rerpaxcnrn na Hpoxon, pyrn
cneenn na nremecrnennnn sa neronoro nacenenne me morar
oaue a nn nomornar a cn nscnnm n rosn nnpoc maxap n
cncem ne n nonsa na resnre na repmancxnre anropn.
IOTH H IETH II
352
A noneuero or resn nremecrnennnn ca nnn repmannn n ca
nanpannnn ncnuxo nsmoxno, sa a nsnpr ocrarnnre or cnonre
cnaponnnn n Kpnm no es ycnex. Te ca uenn nnn cnymann sa
cneennero na mnnopnrcxn monax Bnnxenm e Pypyx, nocernn n
1253 ronna Kpnm xaro nparennx na ]pencxn xpan Hynnr IX
npn monroncxn nennx xan Manryman. H cnope nero, ram, n ena
xpenocr npn Xepcon, nmano , (Goti, quorum
ydioma est Teutonicum)
28
a noneuero nscneonarenn rnxynar ymara
meemoucru xaro eep+aucru esnx, maxap n Pypyx nspnuno a
orensna, ue rosn esnx e , , ,
. H rona e esnxr, ronopen or mecrnoro nacenenne
nourn n nenn paon na cenep, sana n mr or uepno mope. Cpe
cnnerennre, ue ry nacenenne e ronopeno enn n cm esnx, ma-
xap n n orennn, no nnsxn nomexy nm nanexrn, na npno
mcro e Xepoor
29
, xoro nocernn n ponnara nm npecrannrenn
na rosn napo uax o na-oraneuennre paonn, onranann or
rona nacenenne na cenep n sana or uepno mope. Her nexa no-
xcno rona cneenne na Xepoor me nonropn n enexnrnr
pnmcxn noer Onn,
30
npexapan nocnenoro ecernnerne or cno
xnnor cpe cxnrnre, rpaxnre n capmarnre na ceneposanann
uepnomopcxn pr, unro esnx ro nayuana n na nero opn nnme
crnxone. Ome uernpn nexa no-xcno Hpncx
31
me nocern nopa na
Arnna n ne camo me ronopn na cuu esnx c nennxn nox na
xynnre, no me orenexn n cnonre sanncxn nspnuno, ue na rosn
esnx, r.e. cxnrcxn nnn rercxn esnx, ronopr ram n ncnuxn
ocranann, nxnmunrenno rorcxnre noxone. Ho n sa rorcxn
ncropnx Hopan neronnr napo n neronnr esnx e rercxnr a
ncropnra cn ro nnme na narnncxn esnx, sa xoro npnsnana, ue
ne nnaee r ope. H n ne ce sannmana c nponsxoa n enara
na eemume, a ne na eep+auume, xonro ro napnua a.e+auu, a
rxnara crpana, Iep+auu, rpannun cc crpanara, n xoro xnnee
neronnr napo. 3a esnxa n nncmenocrra na rosn cxnrcxn esnx
nnmar n nama or na-enexnrnre xpncrnncxn yuenn na cpeno-
nexonnero, cn. Heponnm
32
n Xpaan Manp.
33
A enn cnpemen-
nnx n cnaponnx na nocnenn, Bana]pn Crpao, aar na na-
ronemn eep+aucru manacrnp, cam nocernn semnre na cxnrnre, r.e.
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
353
nemna opyxa, cnnerencrnyna, ue mecrnoro nacenenne npes
npnara nononnna na IX nex nsnnnna orocnyxennero na ceo
esur, a ne na neronn, repmancxn, esnx, xaxro rnxynar ymnre my
nemcxnre anropn.
34
3a nenpeyeenn unraren cnrypno n nno
nnrepecno a nnn c xaxnn ocnenn resn anropn npanr ncnuxo
nsmoxno, sa a oescnnr oxymenrnre n cnnerencrnara na cn-
pemennnnnre na cnrnra. A ry ca espo comenn n ncropn-
uecxnre nsnopn nxnmunrenno nsnecrnero na ]namanena Pypyx,
xoro nornpxana, ue meemouume (ne eep+auume!) ronopr na
enn esnx c pycnre, nonnnre, uexnre, cnonannre n cnonennnre.
Cnen or nxaxnn repmannn-rorn nma a orxpne n nsnecrnnr
repmancxn yuen na cnyxa npn Exarepnna Bennxa, Herep Cnmon
(Htorp Cnmtononnu) Hanac.
35
Ha neronnre nscnenann nne me
ce cnpem nopono no-nararx, nonexe re me nn nomornar na-
mnoro a pemnm nnpoca sa nsuesnannre rorn.
* * *
As cm aneu or mncnra a npan xaxnnro n a nno onnrn sa
nscnenane ernmonornra n mop]onornra na ymnre n cnncxa
na Fycex, xonxoro npnmamnnna a nsrnexa na npn norne ns-
moxnocrra a ce nscnr nxon or nnpocnre cnpsann c rx.
nec nayxara pasnonara c ocraruno mnoro anrenrnunn marepna-
nn, pasnenuanamn mnra sa xpnmcxnre rorn, sa a cn rynm npe-
mero n cnopone n a raaem, ann resn ymn morar a nmar nemo
omo c esnxa na nnemenara, onranann Cpena n 3anana Enpona
npes npnnre nexone na Honara epa. Hpes nsrexnnre uernpn nexa
n nononnna, nocnenann sanncnanero na ymnre or Fycex, cmo
xaxro n npen rona, n nnara repnropn or Cenepen Kanxas o
cpenoro reuenne na ynana ne e orxpnr nnro enn enncrnen
nannc na esnxa na nxaxnn rpu+cru eomu-eep+auu, xaxro n
nnro enn ennux namernnx na marepnannara xynrypa, xoro a
nornpn no nxaxn naunn nsxasnannre npenonoxenn, ue na-
por, nacennan rosn paon, e nn repmancxn.
36
Hanpornn: npes
nocnennre ronnn ca pasuerenn neue ronm po pynnuecxn
nanncn
37
ne camo n rosn pernon, no cmo n na nxon npemern
or manxara meranna nnacrnxa, npcnarn no nna Cpena n Hsrou-
354
na Enpona n cunrann ocera sa nponsneenn na repmancxoro
cpenonexonno nsxycrno, a xaro raxnna nsnarann n mysenre no
nn cnr n noxasnann na espo nsnoxn. Penpoyxnnn or rx
me orxpnem no ncnuxn ennnxnonenn n ncropnn na nsxycrnoro c
ocnennero, ue re npecranr ronemn repmancxn npnnoc n cpe-
nonexonnara xynrypa, xaro mnoro uecro me cpemnem npn rexnnre
onncann n cornernn peneproap or mera]opn, cnpsnam rexnn
nnmen nn n cemanrnxara na rexnnre nsopaxenn c yxonnn
n opasnn cnr na repmancxn napo n c nncoxnre neann na
repmancxara apncxa paca, orpasenn n nsopaxennra na opnn,
xonro nxnonnar n repmancxnre cxynnropn or nauanoro na
nropara rpera or mnnann nex sa rexnnre monymenrannn rpannrnn
nnacrnxn. Bnpexn rona n o nec ne cnnpar nnro apxeonornuec-
xnre nscnenann no nnara repnropn na paona, nxnmunrenno
na namara ponna, nnro nynnxannnre na nonn nopenn xnnore-
sn, c xonro a ce nsrxnar nensnecrnn ocera mnnmn oxasaren-
crna sa repmancxara resa. o neoranna na enn x c nmero na
Fycex ce cnomenaname n nmero na enexnrn repmancxn nre-
mecrnennx n nscneonaren Enrenepr Kemn]ep,
38
xoro no npe-
me na cnonre nremecrnn nn nornpnn pasxasa na Fycex n
cam ycnn a orxpne ocrarnn or xpnmcxnre rorn a ue rona e
npocro ]nxnn moxa a ce ycranonn ena n nocneno npeme, cne
nsananero na cpannre my nayunn rpyone n nncma, n xonro
ro ce nosonana na Fycex sa esnxa na xpnmcxnre rorn, a cam
nnro e xonn n Kpnm, nnro nx ce e cpeman c npecrannrenn na
neronoro nacenenne.
Ho nexa ce npnem ornono na pasxasa na Fycex. Cmnenne
yr ne camo nnmnnre ocrorencrna onncannero na namara
my nn]opmaropn, or xonro ennnr, n ro nmenno pasronopnnnnr,
opn ne ce e npecrannn sa npnnanexam xm rosn napo, a or
omynanero c nero nn nayunn nxon ymn or esnxa my. 3arona
nx pyrnr ne snaen neue nnro yma or esnxa na cno napo. H
ryx nsnnxna nnpocr: na xaxn esnx ro e omynan c rosn
napo? Ha rpnxn? ue xora n or xoro e morn a nayun nero-
nnr napo rpnxn esnx, xoro ca ronopnnn npes XVII nex n Kpnm
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
355
rnpe manxo rpaxann or nnmnre rpnxn xononnn.
39
H xax ne
nosnana opn n nmenara na rpaonere n onacrra, n xoro xnneen
cc cno napo? T xaxro e onncan pasronopr or Fycex, ne
moxe a ce pasepe xaxno e xasan mnanr ror ouennno no
rpnxn, samoro Fycex e nosnanan ope rosn esnx n sa nero ne ce
e nyxaen or npenoau. Ho n xaxno e xasan r cnaxoymnnr
rpnxn ror, ocnen rorcxnre ymn n rxnoro snauenne. A resn
ymn npecrannnar n na-ronmara saraxa or onncann pas-
ronop. ue mexy rx nma rpncernna, nanomnmn noneue nnn no-
manxo na ymn or pasnnunn napeun na nemcxn esnx, e nn or
cmnenne. A ocranannre? Fycex xasna cam, ue e sanncan no-
manxo or nononnnara, samoro resn ymn ne my ronopnnn nnmo.
Ho n or sanncannre no-manxo or ena rpera morar a ce cnpxar c
nemcxn ymn npn rona noneuero or rx ca cc cmnre xopenn,
xaxro n ymn or pasnnunnre esnnn, ronopenn or mecrnoro nace-
nenne. H es ocoeno sarpynenne me orxpnem cmnre xopenn
opn n ymn or namn ceramen esnx, xoero cncem ne osnauana,
ue nrapcxnre ymn nsnnxnann no repmancxo nnnnne, samoro
nmenno resn ymn nanp. jet/jit ca or nexcnxara na npnona-
uannoro nacenenne na namnre semn.
40
oxonxoro mn e nsnecrno,
nourn nma nscneonaren-repmanncr, xoro a ne e saensan, ue
xaxro n nynnxynannre or Fycex ymn, raxa n n rexcra na raxa
napeuenara Fnnn na Byn]nna ce cpxar ocoenocrn or
sanannre nnn ceneposanannre nemcxn nanexrn, nxnmunrenno
nsnecrnnre no nasnannero Niederdeutsch nnn Plattdeutsch r.e.
nanexrn or na-oraneuennre cnpmo Kpnm n namnre semn
reorpa]cxn onacrn.
41
Hxonxo ymn or cnncxa na Fycex n no-cnennanno or onesn,
xonro cnnerencrnynar sa rexnn repmancxn nponsxo, cyxar
oaue nannno onpanano cmnenne sa rxnara anrenrnunocr. H
ry cmnenne ne nna or rona, ue re ne ca or repmancxn esnx.
Hanpornn, rona ca necmneno ue+cru ymn, no ymn or cepe+eu-
uu ue+cru esur: or dvmepoeu ruuroeeu ue+cru esur, r xaxro
rosn esnx ce ronopn nec or ncnuxn repmannn, nesanncnmo or n-
xon manxn orxnonenn n nponsnomennero, xapaxrepnn sa pasnnre
nemcxn nanexrn. H rona ca noneuero ymn, nocouenn n npnn
356
cnncx. A manxara pasnnxa npn npeananero na ocranannre ymn
n rosn cnncx or rexnn xnnxonen npanonnc nponsnnsa camo or
rona, ue re ouennno ca sayuanann no cnyx c ncnuxn rpemxn, npo-
nsnnsamn or nepexnoro nm nponsnacne. H axo esnxr na rep-
mannre or 3anana Enpona cpxa none nxonxo ysnnn ymn,
ocranann nannno nenpomenenn, nnn npomennnn ce sa resn xnn-
a ronnn no cmn naunn, xaxro nocouennre n npnn cnncx na
Fycex ymn or esnxa na xpnmcxnre rarapn, rona n nno ns-
xnmunrenen, sa a ne xaxem nannno neneporen ]enomen, xoro
ne n morn a nponsnese npn nonoxenne, ue rosn esnx ne e nn
]nxcnpan na nncmenn namernnnn. A none rona moxe a ce cunra
nec sa nannno ycranoneno: or raxa napeuennre repmanoesnunn
xpnmcxn rorn nma sanasen no nna Rronsrouna Enpona, xero
ce rnpn, ue ca xnnenn xparxo nnn nponxnrenno npeme, nnro
enn enncrnen nannc opn n na norpeanna nnoua nnn na-
pacxan na crena, ryxna nnn xamx. Ho n cpxannero na nxon
or resn ymn nnac cmnenne sa rxnara anrenrnunocr axo re ca
ocrarnn or esnxa na crapnre repmann, sa xonro ce rnpn, ue n
VI nex, r.e. xnna ronnn npen cpemara na Fycex c neronnre
nn]opmaropn, ca ce npecennnn n 3anana Enpona n ca npexcnann
nannno npsxara cn cc cnonre mnnmn ponnnn n Kpnm. Taxnna
ymn ca nanp. Stuhl (cron) n Brot (xn), no cmo n Korn (spnenn
xpann), sa xonro moxem a em cnrypnn, ue ne ca ce ynorpe-
nann or nomacxnre napon, nacennann Cenepnoro Hpnuepnomo-
pne npes npnnre nexone na Honara epa, sa unro nr n ncnuxn
noponocrn cnpsann c nero nne cme ope nn]opmnpann or
cnpemennnre nncmenn nsrounnnn, cnope xonro resn noman ca
cnenn na cenara na xonere cn n no ymnre na ncropnxa Amnan
Mapnennn (IV n.) ce xpanenn no cmn naunn n cc cmara
xpana, xaxro rexnnre npannynn or pasxasa na nocernnn Fycex
xpnmcxn ror.
Henaexnnr naunn, no xoro ca nn npeaenn ymnre or esn-
xa na xpnmcxnre rorn, e ena or npnunnnre, n nynnxannnre sa
rx nscneonarennre a ce nspxar a nsxasnar mnenn sa ern-
monornra na nerepmancxnre ymn n ce nscnenar camo rep-
mancxnre. Hpn rona nnxo ne opma nnnmanne nnn no-cxopo
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
357
nsrna a cnomene, ue oxaro nxon or rx nopasnrenno npnnn-
uar na ymn or cnpemennn nemcxn esnx, nesanncnmo ann re ca
or xnnxonnn esnx nnn ce ynorpenar n nxon nanexrn, (nanp.
Broe, Plut, Stul, Hus, Bruder, Schwester, Tag, Alt, Stern), pyrnre
nmar nnxaxna npsxa cc cnpemennn nemcxn esnx. Hpn rona
nropnr rnn ymn ne ce ornacr sa no-ocoenn n pxocpemann
npemern nnn nonrn, uyxn na exenennero. H crpannoro ne e,
ue raxnna naxnn ymn ca sanasnnn cnora ]onernxa n ca ocranann
uyxn n nenonrnn sa cnpemennn uonex, a ue nape c rx nn ce
nnrnpar ymn, xonro ne camo n XVII nex, no n nec ce ynor-
penar no cmn naunn n Iepmann. Tona nno e ycmnnno n
Fycex, sa a nsxaxe npenonoxenne, ue moxe a ca nonanann n
no pyr naunn n peunnxa na neronn nn]opmarop xoro npn
rona c ornnunara cn esnxona namer n ronma omnrennocr n
morn a ycnon n nxon ymn or cnpemennn nemcxn esnx, one-
cenn n Typnn or nnennnnn npes mnoroponnre nonn or noc-
nennre rpn nexa. H a ycern cc cnora npoena xnrpocr, ue resn
ymn me moxe a npenpne n nxo n pyra snonxona napa.
Konxoro nenaexno n a ca npeaenn nerepmancxnre ymn,
re sacnyxanar noneue nnnmanne n nscnenanero nm nocn pesynra-
rn, xonro axo n a ne noxpenr resara sa rexnn repmancxn npo-
nsxo, ro necmneno nn nacounar xm ena pyra cnea. oxaro
repmancxnre ]nnonosn or xo Ipnm nararx opmar ncnuxn
nncmenn nsnopn, sa a rpcr n rx ymn n nmena or esnxa na
rornre, xaro ne nponycxar a nperpcr ncnuxn nsnopn, cnp-
sann c ncropnra na xpncrnncrnoro n namnre semn n rn rpanc-
xpnnpar n rnxynar xaxro nm e yrono,
42
enn nemcxn naneo-
nnnrnncr noxasna xe rpna a ce rpcn nponsxoa na resn
ymn.
43
H rona e esnxr na manoasncxnre xern/rern unro nnc-
menocr crana ocronne na nayxara ena or 1970-re ronnn. H n
rosn esnx enn pyr nsnecren nscneonaren, rosn nr pycxn,
nocoun n nna nopenna cnon nynnxannn npes nocnennre ne
ecernnern na mnnann nex recnnre npsxn c esnxa, ronopen no
namnre semn or na-noxa pennocr.
44
* * *
358
, -
, .
-
.
, -
, -
, .
,
.
,
. -
.
-
. -
-,
; -
- - ,
-
. , ,
, - .
[...] - -
-
: , . ,
.
555 ,
, , -
-
. ,
,
. , -
711, Xeres de la
Frontera, e .
* * *
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
359
Tesn ymn nnme enexnrnr nemcxo-pycxn nscneonaren or
xpa na XIX nex upnpnx Fpayn n xpa na nscnenanero cn
45
sa
nocnennre rorn-repmannn, nsuesnann escneno n sannnarn or
ncropnra n or namara nnanera. B rx ncrnnara n nencrnnara,
ecrnnrennocrra n neecrnnrennocrra, ca o raxana crenen
npennerenn nomexy nm, ue nor nemnnyemo unraren o nnno
sanyxenne, npn xoero ro ryn oxonuarenno opnenrnponxa n
ocrana n neoymenne n ry nonoxenne ce nopxa csnarenno
n nocneonarenno ena nn ne or ncnuxn ncropnorpa]n n reuenne
na mnoro nexone. Kaxro n ocranannre repmancxn n nerepmancxn
rnxynarenn na ncropnuecxnre nsnopn sa enoxara na raxa nape-
uenoro Bennxo npecenenne na naponre, rosn anrop cmo ne
npann pasnnxa mexy ennrnara apmn na mnoronannonannara an-
rnpnmcxa xoannnn naueno c Teoopnx n neronn nop, xonro ca
ce ycranonnnn n Panena, n ocranann rorcxn napo. A xe e no
rona npeme rosn napo? Ke ca xennre, enara, crapnnre, on-
rxr? Ke ca naponre n na ocranannre cmsnnnn or rasn xoa-
nnnn? Honeuero or rx cn ocranar no mecrara, xonro re nacen-
nann n reuenne na mnoro nexone npen sanounanero na rona mnn-
mo npecenenne ocnen xynoronypnre-maxapn, xonro me ce
npemecrr ena npes X nex or crapnre cn semn cenepno or uepno
mope n ceramnara cn ponna. A xaxro nnxme n npnn pasen
na rosn copnnx, no-ronmara uacr or napoa, nsnecren no na-
snannero rorn nnn necrrorn, r.e. nscennnnre ce no narncxa
na pnmcxara excnansn rern, ce sanpma n ponnara cn ome cne
nrxara npn Apnanonon n 378 ronna, xaro ce sacenna n ynan-
cxara pannnna, opyxa n Tpaxn. H cn ocrana no resn semn o
en nemen nnpexn ncnuxn npenparnocrn na ncropnra. Or
rosn momenr nararx yxpenenara rpannna na nsrounara pnmcxa
nmnepn ce npemecrna or ynana n nnsxara oxonnocr na Kon-
cranrnnonon, a oxpanara na nnmeca or nexenann uyxn sacen-
nnnn ce noema or r napeuennre ]eeparn n rona e camoro
mecrno nacenenne, xoero nponxana a cn xnnee no cnonre semn
xaxro npen npncennnanero nm xm pnmcxara nmnepn. C
xennre, enara, crapnnre n onrxa, no n c no-ronmara uacr or
mxere, samoro re ne ca ccrannn ennrnara apmn n ne ca yuacr-
360
nann n noxonre xm Pnm, nnro xm Hcnann n A]pnxa. H camo
eno cronerne cne pasrpoma na nmnepnra na Teoopnx n nenr-
pannara uacr na Fanxancxn nonyocrpon nsnnxna nrapcxara
pxana nmenno nenoro nsnnxnane nocran xpa na enoxara,
xoro ncropnnnre ca napexnn Bennxo npecenenne na naponre.
Taxa ue sa nsuesnane nnn opn sa nsmnpane na nn enn napo ne
moxe a crana n yma nesanncnmo or rona xaxno nme me my
aar ncropnnnre: rpaxn, rern nnn rorn. Kaxro ne moxe a crana
n yma sa nonosacennane na resn semn or pyr nnn pyrn napon
cmo nesanncnmo or rona xaxnn nasnann me nm ar aenn:
cnannn or narara n Honecnero nnn nx npanrapn or
Monronn nnn Hamnp.
Ho nnnmarennoro npounrane na pasxasa sa nocnenara nrxa na
rornre n nonoxnero na Besynn noxasna, ue ne e npno n mnoro-
xparno rnpaxnpanoro n repmancxnre ncropnuecxn cunnenn cne-
enne sa sarnnanero na nnara rorcxa nocxa a ry onponeprana
cam Hpoxon n xnnrara cn sa Iorcxara nona, xoro npn rona e
enncrnennr cnrypen nsrounnx sa pasno na cnrnra.
46
H npe-
xnnennre nrxara cn ornnar no omonere ronma uacr or rx me
ce sanpnar no-xcno n cnora crapa ponna orcam ynan. A xax-
ro rnpr nn]opmaropnre na Fycex, manxa uacr ocrana n Kpnm
n repmancxnre anropn onnaxnar ropunno rxnoro escneno ns-
uesnane npes cnenamnre nexone. Ho ue repmancxnre yuenn n ryx
cmo rpemar, noxasnar nponsnesnnre c resn xpnmcxn rorn na
nexa no-xcno cnrn, xonro ne camo ca sacnnerencrnynann or
cnnerenn c necmnena ocronepnocr n esynpeuna penyrann, no
n or apxnnnn oxymenrn, nynnxynann c na-ronemn noponoc-
rn n no ncnuxn npannna na ncropnorpa]nra.
Manxo no-rope eme neue cnomenaro nmero na enexnrn rep-
mancxn yuen reorpa], ernorpa] n ]nnonor Herep Cnmon Hanac,
xororo Exarepnna Bennxa (1766-1796) onexa npes 1767 ronna
n Pycn n ecer ronnn no-xcno my nonepna nocra ncropno-
rpa] npn Herepyprcxara Axaemn na nayxnre, xaxro n npoyu-
nanero na pycxara reorpa]n nn npsxa c nsnpnanero na npn-
ponnre pecypcn na crpanara xaro nsrounnx sa nenoro cronan-
crno. Ho pycxara nmneparpnna nsnonsna cmo n ocoeno ronma-
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
361
ra xomnerenrnocr na rosn yuen n onacrra na ]nnonornra, xaro
my nsnara oxonuarennara peaxnn n nororonxara sa neuar na
enn orpomen npoexr, sanounar ome or Herp Bennxn no npeno-
pxa na Hannn ccrannero na cpannnrenen peunnx na 285
ymn or 200 esnnn na semra
47
. Cne nroporo cn nremecrnne n
Kpnm npes 1792 ronna, cnpsano c npoyunane ncropnra n npn-
poara na Rxna Pycn, Hanac npecran n 1795 ronna na nmne-
parpnnara cnoero Kpamroe qusu:ecroe u monoepaqu:ecroe onu-
cauie Taepu:ecro oo.acmu n ncxa paspemenne a ce sacenn n
Kpnm, xero a sanpmn nayunnre cn rpyone. Exarepnna Be-
nnxa my noapna ne cena c npnnanexamara xm rx sem n A-
roopcxara n Cyaxcxara onnnn, saeno c xma n Cnm]eponon
npn sanasnane na sannarara my xaro unen na Axaemnra. B 1795
ronna Hanac ce sacenna ram cc cemecrnoro cn n nororn sa
neuar rosn cno rpy, nynnxynan sa npnn nr na nemcxn esnx n
1800/1801 ronna, a cne rona n n pycxn npeno.
48
Tesn na npn norne nsnnmnn n nmamn nnmo omo c ncro-
pnra na xpnmcxnre rorn-rerpaxcnrn noponocrn n ecrnnren-
nocr me nsnrpar na-naxnara pon n pemananero na nponxn-
nn eno n nononnna xnnonern cnop sa ernnuecxara cmnocr n
cara na rosn napo. 3amoro Hanac ne camo, ue ce sacenna na
cmoro mcro, xero cnope Hpoxon n Hopan xnnn n V nex
rosn napo, no n n nenocpecrnena nnsocr o pasnannnnre or ne-
ronn rnanen rpa Manrr, unero nasnanne cnomenana n nn]op-
maropr na Fycex. H ro me ce nomun xaro enncrnen mexy
ocranannre yuacrnnnn n cnopa npo]ecnonanncr reorpa], anrpo-
nonor, no n ]nnonor, a ocnn saraxara. A rona, ue saraxara sa
rornre-repmannn paspemana nmenno repmanen, cnennanncr n no
rpnre nayunn onacrn, npnana na-ronmara rxecr na neronara
xomnerenrna npnca. 3amoro rosn nr npenenxara ne ce npann
nnro or ]namannn, cnpnnn, rpnn, pycn nnn xaxnnro n a nno
pyrn uerepmancxn cnpemennnnn, nnro nx or ceramnn anropn,
xomenrnpamn cnoono n esorronopno xo xaxro cn ncxa co-
mennra na ncropnnn n nremecrnennnn or mnnannre nexone. T
ce npann or enn ronm repmancxn yuen, or xororo n rpnano a
ce ouaxna npn a pasnosnae ]nsnuecxn rnn n esnxa na cnonre
362
cnaponnnn, axo n ononnn cpe mecrnoro nacenenne, xnneemo
n rasn onacr or mnoro nexone, opn na-cnan cnen, xonro nxa
ro cnpsann c rx. Bnpexn sanouennre cn nosnann no anr-
pononorn n nexcnxonorn oaue n ro ne moxe a onpeenn
rouno nnro anrpononornuecxn rnn na cnonre ccen no mecro-
xnrencrno, nnro opn rexnn crapnnen n nenosnar esnx, pasnn-
uanamn rn ocnonno ne camo or nosnarnre my enponenn, no n or
rarapnre, nacennamn cmnre mecra. H Hanac nn ana nopono
onncanne na rexnn crpanen nnmen nn:
,
: ,
, ,
- . ,
,
,
. : , ,
,
[sic]. , -
, ,
,
. ,
-,
, .
49
Axaemnx Hanac me ce orxaxe a nseme nxaxno pemenne n sa
esnxa na rosn napo, xaro opn nma a ro cnomene cpe crorn-
nnre noneue nnn no-manxo nosnarn esnnn na semra, nxnmunren-
no pasnnre repmancxn napeun, unro nexcnxa ro pasrnexa n
cpannnrennn peunnx c xomnerenrnocr, xaxnaro rpyno nxme or-
xpnnn mexy nscneonarennre n cnenamnre na nexa. To oaue
me orxnpnn na-eneprnuno rnpennero na Fycex, ue nnrnpa-
nnre or nero ymn morar a nmar nemo omo c esnxa na nxaxnn
repmannn or V nex n ocnonanne sa rona nerono ornomenne my
ana ne camo ncrpara cmecnna or ymn, npnnanexamn na pasnn
napeun n enoxn, a npen ncnuxo orpomnoro pasnoopasne or
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
363
ernocn n rxnara cmec n na-mxnnre onacrn na Pycn. Ho npeme
na cnonre nrynann n resn onacrn, ro cpema n ronm po
ernnuecxn repmannn, xonro oaue ca ce sacennnn ram ena npes
nocnennre na nexa n nmar nnmo omo c nxaxnn pennn rep-
mann, a n esnxr nm orronap na cnpemennnre repmancxn nape-
un. Kaxro oaue ro nspnuno noueprana, cpe rona nacenenne
ce cpema n snaunrenen po enpen, ronopemn na raxa napeuenn
jiddisch nponsnesnn or cpenonemcxoro napeune pasronopnm
esnx na enpenre or Hsrouna Enpona, cmecen c enemenrn or pasnn
cemnrcxn n cnanncxn ronopn. A no npemero na Hanac n ocoeno
npes cnenamoro cronerne rosn esnx me npnone n Cenepnoro
Hpnuepnomopne n na cenep or rosn paon uax o Honma nsnn-
peno ronmo pasnpocrpanenne, xoero me ae nono ne camo na
penna pyrn nscneonarenn a noxpenr rona npenonoxenne
na Hanac, no ro a crane n ena or na-ypno pasncxnannre remn
no npeme na Becrn Apxeonornuecxn xonrpec n Oeca npes 1884
ronna,
50
nocranena na nenen pe ome npen rona or npo].
Bnancnan Hopepronnu Rprennu.
51
Axo n no rosn naunn a ce nscnna o ronma crenen nponsxo-
r na nonanannre n cnncxa na Fycex rorcxn ymn, sa ernn-
uecxara npnnanexnocr na onncannre or Hanac r crpannn nero-
nn ccen, xnneemn na repnropnra, onranana eno n nononnna
xnnonerne npen rona or rornre-rerpaxcnrn n sa rexnn esnx
me rpna a rpcnm n me namepnm! pyro paspemenne. A sa
nero me nn nomornar cnrnra, pasnnnn ce na cmnre mecra ne
ecernnern npen sacennanero na Hanac n Kpnm. H r xaro resn
cnrn ca rnpe npennsno oxymenrnpann no ncnuxn npannna
na ycranonenara ome or Herp Bennxn pycxa mpoxparnuna
cncrema n opn nynnxynann, nne rpna camo a nnrnpame cor-
nernara nynnxann, norornena cmo no ncnuxn npannna na cn-
pemennara nayxa or enn yuen, cueranam opoerennre no n
neocrarnnre! na pycxo-nemcxara ncropnorpa]n: xnnennr
o 1917 ronna n Pycn, a cne rona n Iepmann pycxn yuen or
repmancxn nponsxo, upnpnx Fpayn, na unero nme nne neue ce
narxnaxme manxo no-rope. Tosn nsnnpeno cnecren n npnne-
xen yuen nn e ocrannn ne or na-noponnre n rpyoemxn ns-
364
cnenann sa xpnmcxnre rorn axo n a ne e ycnn a nsnneue
or orpomnn cpan marepnan na-nornunnre saxnmuenn, or ca-
mo cee cn narpannamn ce na ncexn, cnocoen cam a mncnn, a ne
a nonrap uyxnre saxnmuenn. A resn ne nscnenann ca noc-
nerenn na ne or na-naxnnre remn n ncropnra na rosn napo:
nncmennre nsnopn na pennnre anropn, ornacmn ce sa neronn
nponsxo n neronara ernnuecxa cmnocr,
52
n nponema, cnpsan c
neronoro escneno nsuesnane.
53
3a pemananero na rosn npo-
nem nne me nsnonsname cpann c rpamaen rpy marepnan or
up. Fpayn no ro me nn onee o cnpmeno pasnnunn nsnon
or neronnre, a unrarenr me moxe n cam a cn nsnneue or ram
cnonre saxnmuenn, cne xaro npen rona ce e sanosnan c nnara
nponemarnxa, cnpsana c raxa napeuennre rorn, no n c namara n
c repmancxara ncropn.
Ha 16 mnn 1778 ronna mnrpononnr Hrnarn, npecrannren na
xpncrnncxoro nacenenne n Kpnm, no rona npeme nonnacrno na
Kpnmcxn xaranar, noana nonncanara or nero nernnn o pyc-
xara nmneparpnna Exarepnna Bennxa c mona a e paspemeno
na neronara enapxn npecennanero n pycxara nmnepn, sa a moxe
a nsnonna cnoono cnora npanocnanna npa, neoesnoxonana
or uyxonepnnre-moxameann, ccranmn npeonaanamara uacr
or nacenennero na Kpnm.
54
Manxo cne rona, npes mecen mnn,
55
nna npuena ome ena mona sa nomom n marepnanna noxpena,
nxnmunama cmo xomnencann sa nsocranennre or npecennnnnre
omone n nmorn, xaxro n sa cpecrna sa noxpnnane na pasxonre
no npecennanero, a cmo n sem o Asoncxo mope, xero a e
ocnrypena nsmoxnocrra a opaornar n a orrnexar onrx
n nuenn sa npennrannero cn, xaro ar ocnooenn or annn n
pyrn reron, nxnmunrenno or noenna nonnnnocr, sa cpox or
ecer ronnn. Monara nxnmuna n ncx sa ypexane nonoxennero
na apxnepe, xaro e nocranen n npxa sanncnmocr or Cnern
Cnno na Pycxara npanocnanna npxna.
56
Hmneparpnnara nennxoymno ce orsonana na resn monn n ns-
nara na cno rnanen cnernnx xns Hortomxnn a ypen ncnuxn
]opmannocrn, cnpsann c npecennanero na resn noannnn na
Kpnmcxn xan n nenara nmnepn. Hortomxnn or cno crpana
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
365
naronapna c nsnnnennero na rasn saaua xomannpa na Rxnara
apmn renepan nopyunx Anexcanp Bacnnnennu Cynopon, xoro
ycnna n neneporno xparx cpox a oprannsnpa n peannsnpa rona
npecennane, xaro ome na 18 cenremnpn cmara ronna ro pa-
nopryna sa nsnnnennero na cnora saaua c nopoen oxna, n
npnnoxenne na xoro ana n ncnuxn annn sa po n nanno-
nannara npnnanexnocr na npecennnnnre no npenmnoro nm
mecroxnrencrno n nonnre mecra, xero re nnar sacenenn.
57
Bcnuxn resn oxymenrn, cpxamn na-noponn cneenn
sa npecennnnnre n pasxonre no npecennanero nm,
58
aenn n
npnnoxenne xm oxnaa na renepan nopyunx A. B. Cynopon,
upnpnx Fpayn orxpnna n Hayunn apxnn na Ienepannn ma n
nynnxyna n nscnenanero cn sa cara na xpnmcxnre rorn.
Tona nn ocnooxana or nsnnmno nonropenne na mnoro nopo-
nocrn, cne xaro pxara n namnpama ce ocera n rnpe manxo
omecrnenn nnnorexn nynnxann e npensaena nacxopo nn
]axcnmnne na CD n nanpanena ocrnna sa ncnuxn sannrepecy-
nann or resn marepnann.
59
3arona npeaname ryx resn annn ome
nenax rnpe peynnpann n oomenn, xaxro cnena:
Omnr po na npecennnnnre e 31,386 ymn; noneuero or rx
ca orensann nn neomocrra xaro rpnn omo 18,391 ymn
nnn 58,5 %, nocnenann or 12,611 apmennn (41,7 %), 219 rpysnn-
nn (0,7 %), 161 nnacn (0,6 %) n uernpnma c neonpeenena napo-
nocr. Ha npecennnnnre ca pasaenn 730,055 ecrnnn sem, sa
rx e ocnonan rpaa Mapnynon no nmero na nsocranenoro n Kpnm
ceannme na mnrpononnr Hrnarn Iorncxn n Ka]ncxn, sanasnn
o cmprra cn n 1786 cnora rnrna, xoro cne rona nma a e
nacnenana, a ro me nonyun n ap n orpomnara sa npemero cyma
or 6,550 pynn (panna na nenara na rpneraxna xma n nenrpa na
Herepypr). Ho oapenn me ar n namara pyrn cnemennnn:
apmencxnr non Maproc me nonyun 2,820 pynn, a xaronnuecxnr
narep xo 1,250. 3a noxpnnane na pasnocxnre camo no npecen-
nanero xasnara ornycxa cymara 130,000 pynn xoero cyxa
nannno onpananoro noospenne, ue or rasn ronma cyma ca ce
nsnonsnann n nxon mexnnnn nncrannnn.
60
* * *
IOTH H IETH II
366
Cpe ncnuxn resn nannno cxyunn sa unraren noponocrn sa
npecennanero na noromnnre na xpnmcxnre rorn nma oaue eno
nnrepecno cneenne, xoero naxpa me xnpnn nsnecrna cnernnna
npxy rexnn rpnxn nponsxo. 3amoro ome cne npecennanero
nm me ce oxaxe, ue noneue or nononnnara rpnn ne snar nnro
yma rpnxn esnx, a manxo no-xcno, cne noponoro nscnena-
ne na nexcnuecxn xanannrer y ronopemnre rpnxn esnx, nsnp-
meno or npo]. B. Ipnroponnu n cnaeno c ronm po npnme-
pn,
61
me ce oxaxe, ue n rexnnr rpnxn esnx nma rnpe manxo
omn ueprn c ry, xoero onxnoneno ce pasnpa no rona nasna-
nne, a npecrannna n ecrnnrennocr mnpoxo pasnpocrpanennr
ne camo n Cenepnoro Hpnuepnomopne, no n no nenn Henanr na-
sapcxn xapron, enn nn lingua franca, xoro ce nsnonsna or na-
onnnre cnoene na nacenennero n ne moxe a cnyxn sa onpee-
nne na ernnuecxnre my ocoenocrn. A rona ocrorencrno me
npnnyn neronn nacrnp, mnrpononnr Hrnarn, a yun na crapn
ronnn rarapcxn esnx, sa a moxe a npononna Foxnero Cnono
na cnoero nacrno, xoero ro me cropn n cnora mexynpemenno
cranana npouyra nponone na 13 noemnpn 1781 ronna n Mapny-
non, ocranana xaro npeneenr es nonropenne n ncropnra na
Pycxara npanocnanna npxna.
62
* * *
Ha rona mcro npnxnmunar nsnpnannra na npenmno nemcxnre
anropn. A resn nscnenann ca nacouenn camo xm cnenre or
repmancxn esnx cpe mecrnoro nacenenne n Rronsrouna Enpona,
no ne n xm neronnre ernnuecxn ocoenocrn. Hemcxnre anropn ca
yeenn, ue npaenre na ry nacenenne ca mnrnunnre cxann-
nancxn rorn, sacennnn ce no cmnre mecra npen nourn 2,000
nnn opn noneue or 3,500 ronnn po na ronnnre re nsuncn-
nar ns ocnona na pasnnunnre nnrepnperannn na cneennra n
cunrann or rx sa aconmrno anrenrnuen nsrounnx sa rxnara
ncropn. H ro nesanncnmo or ocrorencrnoro, ue anropr na rasn
ncropn, Hopan, nspnuno orensna xaxro n sarnannero, raxa n n
saxnmunrennnre ymn na cnoero cunnenne, ue ro ce ornac sa
ncropnra na ueeoeu napo, a neronnr napo ca eemume n resn
eemu nmar nnmo omo c repmancxnre napon, napnuann or nero
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
367
a.e+auu n eep+auu, xnneemn n ccecrno c neronn napo n opn
nomnamn c nocnenn. 3a nxaxno pocrno npn nara pasnnunn
napoa nnncnar xaxnnro n a nno oxasarencrna xaxro n ncropn-
uecxnre nsnopn, raxa n n pesynrarnre or apxeonornuecxnre nscne-
nann nma a cpemnem raxnna oxasarencrna nnro n esnnnre
nm, nnro n npeannra or rexnn ]onxnop n onuanre nm. Hnxaxna
nnsocr mexy rx nma a sacnnerencrnynar cmo n renernunnre
nscnenann. H nnpexn ncnuxo rona, repmannnre nsrpaxar nna-
ra cn nannonanna oxrpnna npxy mnnmara nenrnunocr na nara
xopenno pasnnunn no aconmrno ncnuxn noxasarenn napoa, xaro
ocnen rona nperennpar n sa npnopnrera na cno esnx, napnuan or
rx nnorepmancxn, npe esnxa na naponre or Rronsrouna
Enpona c npnnanexamara xm cmn xynrypen xpr Mana Asn,
xero sapaxanero na nnnnnnsannra c ncnuxn nenn acnexrn
npemecrna cpenoenponecxara c mnoro xnnonern.
Hscnenannra npxy ocrarnnre or esnxa na craporo nacene-
nne, onranano n aneunoro mnnano Cenepnoro Hpnuepnomopne n
no-rouno mrosananara uacr na Kpnm, cunrano or repmancxnre
yuenn sa nsxonno repmancxo, ne onexar o ouaxnannre or rx
pesynrarn. Tesn pesynrarn oaue nn anar mnoro naxnn yxasann
sa ornomennero mexy ernoca n esnxa mexy pasnnrnero na
aen ernnuecxn rnn n pasnnrnero na neronn esnx. H nne nnx-
ame, ue onpeenenn ernnuecxn enesn sanasnar cnonre ocoenoc-
rn n cnora xapaxrepncrnxa nesanncnmo or pasnnrnero na esnxa,
xoro e nonoxen na ronemn nsmenenn no nsecrnnero na
oxonnara cpea n or nnnnnra npn omynanero na nnnnnnre c
npecrannrenn na pyrn esnxonn rpynn. Taxn e cnyuar n c onn-
cannre or Hpoxon n Hopan rorn-rerpaxcnrn, unro esnx saryna
cnonre xapaxrepnn ocoenocrn ome n pannoro cpenonexonne,
mnoro nexone npen Fycex a cpemne neron npecrannren, ornn-
uanam ce no nnmnocrra cn snaunrenno or ocranannre xopa,
xonro ]namancxnr nnnomar nnxa oxono cee cn n rypcxara
cronnna. Ho rosn npecrannren na crapn napo xaxnro n a e
rosn napo e sapannn nnn no-cxopo nnxora ne e snaen esnxa na
cno napo, sapanen or neronnre npenn npen ecerxn noxo-
nenn. Honeue or na nexa no-xcno Herep Cnmon Hanac me ce
IOTH H IETH II
368
cncxa cmo c npecrannrenn na ouennno cmn ernoc, npn-
rexanamn opn cmnre nnmnn ornnunrennn enesn, unro esnx
oaue e cxpannn rnpe manxo or cnora cycrannn, sa a moxe
a nonyun nxaxno xonxperno onpeenenne or excnepra no esnnn-
re na ncnuxn napon n cnera linguarum totius orbis. B rosn cmn-
cn as ne mora a cnoen necnmncrnunnre nsnon na upnpnx
Fpayn n ncnuxn ocranann nemcxn anropn sa npecromoro nnno
nsuesnane n nperonnane na rosn ernoc xaxnoro n nasnanne a
my e aeno. Hpecrannrennre my me ar nonoxenn npes
nocnenannre na nexa na enn or na-ronemnre ronenn n reno-
nnn ne camo n pamxnre na cnercxoro omecrno na napon, no n
n nnara ncropn na uoneuecrnoro: a ne sapanme, ue ome np-
nnr oprannsnpan n opasnono nponeen renonn cnercxara
nnacr nponexa cpemy raxa napeuenoro xasauecrno ncrpara
cnpxa or napon c om nponsxo n cponn c namn, nacennamn
mxnnre onacrn na Pycn.
63
T xaro rosn renonn me ce oxaxe
neocraruno e]nxacen, ro me e nonropen ome nenax npes
1930-re ronnn n ome nenax n cpeara na 1940-re no n
acrponomnuecxnre nn]pn n cnncnnre na penpecnpannre, nce no-
ronemn npn ncxo cnenamo ronenne, ne morar a noxaxar ynn-
moxennero n nsxopennanero na ry nacenenne c xaxnaro n nen
a e nponexano. H ro ornono ce sanpma no ponnre cn
mecra.
64
Cmo xaxro n namnr, nrapcxnr, napo.
* * *
Tyx, na rona mcro, rpna a sanpmar n namnre nsnpnann.
Hpen rpn ronnn nne rprnaxme no cnenre na enn nsmncnen
napo a namepnxme enn ecrnnrenen napo: namn. oxaro sa
cmecrnynannero na npnn snar camo neronnre nsoperarenn, sa
namn oecmeume.eu napo snar ncnuxn ncropnnn orxaxro nma
ncropnuecxa nayxa sa nero ne snar camo neronnre noromnn,
npcnarn no ncnuxn xpanma na cnera. A ro e nn nsnecren na
cnonre ccen ome xnnonern npen a nma raxana ncropnuec-
xa nayxa. H re ca my anann mnoro n pasnnunn nasnann maxap n
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
369
no ncnuxn resn pasnnunn nasnann a ca pasnpann camo nero. H
ro e nsnnnnn ncnuxn nsmnnann xnnonern cc cnora ncro-
pn, cc cnonre ena, cc cnonre opn sa onennane, cc cnonre
orxpnrn. To npn n Enpona sanounan opaornanero na semra
n na merannre, npn n Enpona csana xyoxecrnena xepamnxa n
macropcxn nspaorenn naxnrn or naroponn merann. Ho n ne-
ronnre nncmena ca na-crapnre na enponecxn xonrnnenr, a ro
npn npnema ram n Cnonoro Foxne n npn ro npenexa na cno
esnx n cc cnora nncmenocr. Hpn orcrona n cnora npa cc
camonoxeprnynarennocr, xaxnaro npen n cne nero ne e sacnn-
erencrnynana or nnxo pyr napo.
370
FEHEXKH
1
Hsuepnarennn norpa]nunn enexxn sa Fycex ce cpxar n noneuero
nsann na neronnre cunnenn n n nnrepner http://www.mike-epidavros.com/
busbecq/biografie.html . Bcnuxn re nounnar na norpa]nra my or Xan upancoa
uonenc (Jean Franois Foppens, 1689-1761 Bibliotheca Belgica, sive Virorum In
Belgio Vit, Scriptisque Illustrium Catalogus, Librorumque Nomenclatura; Continens
Scriptores Clariss. Viris Valerio Andrea, Auberto Miro, Francisco Sweertio,
Aliisque, recensitos, usque ad annum MDCLXXX. Cura & Studio Joannis Francisci
Foppens Bruxellensis, S. T. L. Metrop. ac Primat. Ecclesi Mechliniensis Canonici
Graduati ac Pnitentiarii, T. 2, Bruxellis: Pierre Foppens, 1739). Fnrapcxara rpan-
cxpnnn na nmero aname r, xaxro neronoro nponsnacne e npnero or noneue-
ro anropn, maxap n npn nxon a ro cpemame n sanncano xaro Bubecq xoro
rpancnnrepann nsrnexa axe, ue e no-npna.
2
Hpnoro nsanne na xnnrara n nenn narnncxn opnrnnan nsnnsa no sarnanne
Augerii Gislenii Busbequii D. Legationis Turcic Epistol IV. Quarum priores duae
ante aliquot annos in lucem prodierunt sub nomine Itinerum Constantinopolitani &
Amasiani. Adiect sunt du alter. Cum Indice omnium locupletissimo, Parisis:
Beys, 1589, nocnenano n 1595 or nropo, nsnsno n cmara ronna n nn
Frankfurt am Main: Wechel, Marny & Aubry. Tona nsanne nra n ocnonara na
mnoroponn npeneuarnann n npenon, n rona uncno n na anrnncxn esnx or
Edward Seimour Forster: The Turkish Letters of Augerius Ghiselinnus Busbequis,
cmo npensanano mnoroxparno, sa nocneen nr n London: Sickle Moon Books,
2001, npensaeno or Louisiana State University Press, 2005, n na nemcxn or
Mario Krammer: Vier Sendschreiben ber die Gesandschaft nach der Trkei aus
den Jahren1555 bis 1562 von Ogier Ghiselin von Busbeck, Berlin: Weltgeist-Bcher
Verlags-Gesellschaft, 1926; enexrponno nsanne npn TITUS (Thesaurus Indoger-
manischer Text- und Sprachmaterialien): Augerius Gislenius Busbequius, Omnia
qu extant. The Account of Crimean Gothic, contained in Busbecqs letter,
Electronic text prepared by Sigurur H. Plsson, Vienna 1995, TITUS-Version
reformatted according to the original edition Augerii Gislenii Busbequii Omnia qu
extant, Basel: Jo. Brandmller, 1740 / Reprint Graz: Akademische Druck- und
Verlagsanstalt, 1968 by Jost Gippert, Frankfurt a/M, 2000; enexrponno nsanne
http://titus.fkidg1.uni-frankfurt.de/texte/etcs/germ/got/krimgot/krimg.htm?krimg001.htm
cmo n mam. rexcr n ]axcnmnne npn CERA (Corpus Epistolicum Recentioris Aevi):
CAMENA Corpus Automatum Electorum Neolatinitatis Auctorm Busbecq, Ogier
Ghislain http://www.uni-mannheim.de/mateo/cera/autoren/busbecq_cera.html
3
3a nrapcxn npeno ca nonsnann nocouennre no-rope nsann na nemcxn n
anrnncxn npeno, xaxro n enexrponnoro nsanne na narnncxn opnrnnan.
4
Tnpennero na Fycex, ue caxconnnre ce sacennnn n Cemorpacxo, ne nounna
na ncrnnara npnnre sacennnnn nnar n crpanara n 1147 ronna. Ho n sa
npenonoxennero, ue rypnnre npecennnn n Kpnm nxaxn snaunrenen xonrnn-
renr or rona nacenenne, nnncnar oxasarencrna.
5
Kaxro eme noxasano n npenmnnre crynn or rosn copnnx, rnpennero sa
npecennane na rorn or o-n Cxansa npes nroporo xnnonerne np. Xp. ne
nounna na nnxaxnn annn or ncropnuecxnre nsnopn n e nnmeno or ncxaxna
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
371
nornxa. To no ncxa nepornocr e nno cunneno or npnnopnn ncropnx na
Teoopnx, Kacnoop, sa npnanane na noneue rxecr na neronara cmecrnynana
camo nxonxo ecernnern nmnepn. 3aenexnrenno oaue e, ue ne camo Fycex,
no n npeonaanamara uacr or repmancxn napo, nxnmunrenno ncropnnnre n
nnreparopnre, npnar na rasn nsmncnena ncropn, es opn a ce samncnr sa
nenara anrenrnunocr no rosn nnpoc nx. crynra na Cepre Hecno/
Hapamonon n npnara uacr na copnnxa, c. 141 n cn., xaxro n monre enexxn nax
ram na c. 18 n 27 cn., saeno c nocouenara nnreparypa xm rx.
6
Hsuepnarenen n xomenrnpan nperne na nnreparypara no esnxa na xpnmcxnre
rorn nx. n monorpa]nra na MacDonald Stearns Jr., Crimean Gothic. Analysis
and Etymology of the Corpus, Saratoga (Calif.) 1978 (=Studia Linguistica et Philo-
logica 6). Bx. n cm., Das Krimgotische, n: Heinrich Beck (Hrsg.), Germanische
Rest- und Trmmersprachen, Berlin / New York: Walter de Gruyter, 1989, c. 175-194
(=Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, Ergnzungsband 3). Axryann-
snpana nnnorpa]n na rasn rema nx. n Bibliographia Gotica, compiled by Dr
Christian T. Petersen (=Gotica Minora V), CD-Rom, Darmstadt: Syllabus, 2005:
Crimean Gothic A. Busbecqs Letters, Editions and Translations: 472-483.
7
Bx. no rosn nnpoc monre enexxn n nperonopa mn xm Iomu u eemu, Hsc.eoea-
uu no ucmopu ua rv.mvpama, Co]n: Ziezi ex quo Vulgares, 2005,
2
2008, c. 10.
8
Hpes nocnennre mecenn rosn repmnn eme npnnaran mnoroxparno n uyxara
n namara npeca nn npsxa c nnpocn or nonara nrapcxa ncropn, xonxoro
rona n a e neymecrno, samoro ro sacrame ena, cnrn n nnna, sa unero
cmecrnynanne ncropnorpa]nra pasnonara c ncnuxn nnone oxasarencrna or
cnnerencxnre noxasann na nannno esnpncrpannn nanmarenn, nonsnamn ce
c esyxopna penyrann, o o]nnnannn nporoxonn na xomncnn, nxnmunrenno n
or sannrepeconanara uyxa crpana, nornpxanamn neuannara peannocr na cnrn
onenn, or nxon cnpemennn nonnrnnn sa nepeannn, cunnenn n mannnynn-
pann. T xaro as ne namnpam nnmo omo n cnrnra or nrapcxara n rep-
mancxara ncropn, nosnonnamo enaxnoro npnnarane sa rx na repmnna mnr,
nnro nmam namepenne a npornnonocran ennre cnrn na pyrnre, nxen
cm a san, ue monre nscnenann npxy mnnanoro na napoa, nsnecren na nc-
ropnra or na-noxa pennocr no nmero rern, ca sanounann ome npen
ner ecernnern es xaxnnro n a e xonmnxrypnn copaxenn. ue c ncropnra
na mo napo ca npanenn n nponxanar a ce npanr or nesanomnenn npemena n
uax o en nemen mannnynannn or na-pasnnunn crpann e ]axr, cpemy xoro
cnope moero yexenne morar n rpna a ce npecranr oxasarencrna, c
xaxnnro nayxara nec pasnonara. H n cnpanero n npecrannero na resn oxa-
sarencrna as nnxam cnora saaua.
9
August Schleicher, 1821-1868. 3a nero n nrapcxara ncropnorpa]n e ns-
npnero mnennero, ue ycranonna n nayxara cxnamanero sa nrapcxn nponsxo
na npxonnocnanncxn esnx, npornnno na ororana (a n nsnecrnn cpen n o-
cera) rocnocrnamoro mnenne, ue -
- ,
nopxano or upann Mnxnomnu, n ue cmo npn
- . H nere
rnpenn ne orronapr na ncrnnara n morar a ar nsnoxenn camo or anropn,
IOTH H IETH II
372
xonro ne ca uenn nscnenannra nnro na ennn, nnro na pyrn. 3amoro
nmenno Mnxnomnu n nna nopenna nynnxannn, nxnmunrenno mnoroxparno
npensananara uax o nocneno npeme nerona uernpnromna Cpaeuume.ua epa+a-
mura ua c.aeucrume esuu, noxasna cnenn]nunn xapaxrep n ocoenocrnre npn
rpamarnxara na nrapcxn esnx, ornnuanamn or rpamarnxara na ocranannre
esnnn. Cnope nero nrapcxnr esnx, saeno c anancxn, pymncxn n opn
nonorpnxn, nacnena ocoenocrnre n rpamarnxara no n ]onernxara or
esnxa na npnonauannoro nacenenne na Fanxancxn nonyocrpon, snaunrenno or-
nnuanamn ce or rpamarnxara n ]onernxara na ocranannre cnanncxn napon. Ha
rasn resa na Mnxnomnu, oocnonana c mnoxecrno npnmepn, ce npornnonocran
rnpennero na Bnaxep: ,
,
, - (die verdorbensten)
. (missrathenen) , -
. - ,
, , , -
, -, , ,
. ,
. C rona cn rnpenne, xoero ro nsnara n cno saenexnrenen rpy sa
enponecxnre esnnn, nsnsn sa npnn nr n 1850 ronna n or rorana o nec
orneuaran n crornnn nsann na ncnuxn xynrypnn esnnn (nxnmunrenno non-
cxn, no es nrapcxn!) n cunran sa ocnonen rpy na cpannnrennoro esnxosna-
nne xaxro n rpyonere my npxy nnorepmancxnre esnnn, sa xonro xon-
crpynpa n poocnonnoro pno ro ne moxe a ocnn xax n samo nmenno na
rosn yponnn n onopouen esnx nsnnxna nnara cnanncxa orocnyxena
nnreparypa, no n nncmenocrra, na xoro r e nanncana n ce ynorpena o nec
or crornnn mnnnonn xnrenn na namara nnanera. A mo ce ornac o cunnennre
or Bnaxep apuu, cunrann or repmannnre sa rexnn npaen, n rxnoro
ncropnuecxo npeonpeenenne, me cn nosnon a nnrnpam ymnre na
nsnecrnn nounraren n nocneonaren na Bnaxep, ancrpncxn ]nnoco]-
repmanncr Bnnxenm Bepep (Wilhelm Scherer, 1841-1886), yuennx na xo Ipnm,
xoro npxy ocnonnre na reopnra na Bnaxep nsrpaxa cnora Cucme+a ua
uauoua.uama emura:
, , (vielleicht)
. , (ist's
wohl auch wahr).
. . :
. :
. ,
, ,
.
, ,
. , ,
.
Zur Geschichte der deutschen Sprache,
Berlin,
2
1878, c. 3 nx. cmo c. XI, 19, 22 n 87. Cmram, ue rosn nnrar ne ce
nyxae or nnxaxnn xomenrapnn.
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
373
10
3a ocrorencrnara, onenn o samnra na ernonnma rern c rorn nx.
npenmnn pasen na nacromn copnnx, c. 312 cn.
11
Johann Tischler, Hethitisch hatuka/j- ,schrecklich: krimgotisch atochta ,malum
(Zeitschrift fr vergleichende Sprachforschung 92/1978, c. 108-111).
12
Hsxasnannra na Crannn no nnpocnre sa esnxosnannero or 1950 ronna
npaxrnuecxn nocranr nsnn saxona nscnenannra na cpannnrennoro esnxo-
snanne, sanounarn n Pycn or axaemnx H. . Map, xaro opn npeuar sa nsnons-
nanero na cpannre ororana marepnann. B cmoro npeme n n Iepmann nnxo
ne nponna nnrepec xm nnpocn, npornnopeuamn na nnorepmancxara reo-
pn, axo n cne nonara r n noneuero enponecxn crpann (ocnen n Iepmann) a
ne ce napnua raxa, a nnoenponecxa, es a npomenn oaue cpxannero cn.
13
3a necnrypnn naunn na npeananero rexcra na Fycex e nocnerena nna
omnpna cryn, ocranana na mnosnna nscneonarenn nensnecrna, a nonexe ne e
nynnxynana n no-pasnpocrpanennre nepnonunn nayunn nsann r ne ce cno-
menana n noneuero nscnenann npxy ]nnonornunnre ocnonn na esnxa na
xpnmcxnre rorn: Edward Schrder, Busbecqs Krimgotisches Vokabular (Nach-
richten von der Kniglichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Gtingen 1910,
c. 1-16), Repr.: Gotica Minora IV, Taurica & Slavica, Darmstadt: Sylabus, 2005,
c. 1-16. B rasn cryn anropr opma ocoeno nnnmanne na ocrorencrnoro,
ue o nac ne e crnrnan opnrnnannn pxonnc na Fycex, a camo npenncn or npe-
nncn, npeanamn uecro cpxannero no pasnnuen naunn. Hpnnre nsann na
ne or nncmara na Fycex, orneuarann noorenno, nsnnsar eno nonp pyro n
1581 n 1582 ronna ome npen neronara cmpr, no nno es neronoro snanne, a
o npennxanara opaorxa na pxonnca or camn nero, sa xoro ce comana
n eno nncmo or 1584 ronna, ne ce crnra. Taxa n npnoro nnno nsanne na ue-
rnpnre nncma nsnnsa n 1589 ronna es Fycex a ce e norpnxnn sa anropnsnpan
npennc, no xoro ro a ce orneuara n cpxa mnoro ronm po neuarnn rpem-
xn n orxnonenn or rexcra na sanasennre npenncn or nncmara. Fpor na resn
rpemxn pacre n reomerpnuna nporpecn npn cnenamnre nsann, xaro xm rx
ce npnanr n nonn rpemxn n nonpanxn. Taxnna rpemxn cpxar n mnoro or
rorcxnre ymn. 3a ouennno norpemno sanncannre ome n pxonnca ymn
eriten nmecro criten (flere =nnaua) n stein (xamx) nmecro stern (snesa), sa xoro
ce ana n nennr narnncxn npeno stella, rxnara nonpanxa e onpanana. pyrn
ymn oaue, sa xonro nnro e nsnecrno xax re ca nsronopenn or nn]opmaropa na
Fycex, nnro xax ro camnr rn e sanncan, nxon nscneonarenn n nsarenn
camononno nonpanr, sa a rn npnnnxar xm cnora npecrana sa rorcxn
esnx n no raxn naunn nnmanar cnnerencrnara na Fycex or xaxnaro n a
nno oxymenranna cronocr. Taxa re npomenr aenara n npnoro neuarno
nsanne yma fyuf (ner) nn fynf, xaxro n fisct nn fisc (=fisch) n rn onnxanar
ome noneue xm cnpemennn nemcxn esnx.
14
Ipa Manrr ce e namnpan ceneposanano or nemnn Cenacronon n no-
noxnero na nnannnara Fenex, na pera na enonmennara pexa, xero cera ce
namnpa nernmero; ome npes XVIII nex or nero ca ce nnxann camo xynnma
pasnannnn. Hmero my nponsnnsa or nasnannero na rmpxcxoro nneme manrr, no
ymara mghu e or npancxn nponsxo n osnauana uar, ornenoxnonnnx, apen
na sopoac1pnsua nx. Banepn Anarontennu Fymaxon, Tmprcra omuoorouu-
IOTH H IETH II
374
+u Kpi+a, ncceprann na concxanne yueno crenenn xannara ]nnono-
rnuecxnx nayx, Mocxna, 1991, 24, c. 157-159 n Hpu.oreuue 199, c. 70-72.
Cpn. cmo G. J. Ramstedt, Kalmckisches Wrterbuch. Helsinki, 1935, c. 256, 269.
Hsnecrno e, ue Manrr e nn rnanen rpa na rornre-rern; sa nero cnomenana n
Hanac (nx. no-ony, en. 48), no ana norpemnn cneenn, ue nn ocnonan or
renyesnnre, oxaro npnonauannoro cennme na neronoro mcro e cmecrnynano
noneue or eno xnnonerne npen rona.
15
Tona e cenoro, ccraneno or rpn cennma c nasnannra Fymx-Cmpen, Kmumx-
Cmpen n Tam-Facxan-Cmpen, pasnonoxenn eno o pyro na ecnn pr na
Fenex, nnso o Manrr. 3a nero nx.: B. B. Bentmnnon-3epnon, Mamepua.i
o. ucmopiu Kpi+craeo xaucmea, C.-Herepypr, 1864, c. 26 n cn. n B. A. Fy-
maxon, Tmprcra omuoorouu+u Kpi+a (nx. npe. en.), c. 71 n 75. Tpna a
opna nnnmanne na unraren, ue npn nscennanero na mecrnoro rarapcxo
nacenenne npes 1945 ronna yxnanno sa enn en ce samenr ncnuxn rononnmn
c pycxn n nscranonnanero na npenmnnre ome ne e nsnpmeno, a n mnoro
cnyuan e n nensmoxno. Tona onpanana n nsananero na nocouenoro ryx ns-
cnenane, cnpsano c nsxnmunrenno mnoro sarpynenn n npeuxn.
16
Be nanomn, ue no raxn naunn, , e npeaena ymara xnn n H+eu-
uura ua o.eapcrume ruse n xaxro ome H. open orensa, r ram ne e norpemno
npenncana or manorpamornn xonncr or XV nex, a ce ynorpena n esnxa na napo-
n, xonro nec ce cunrar sa nacnennnn na nrapnre n ecrnnrennocr r ne e o-
necena ram or npanrapnre, a e ocranana or esnxa na npnonauannoro nacenenne n
rosn paon. 3a nenara ynorpea n xanenapnre na pennnre napon n n H+euuura
ua o.eapcrume ruse nx. Louis Bazin, Les calendriers turcs anciens et medievaux,
These presentee devant lUniversite de Paris III, le 2 decembre 1972, Service de repro-
duction des theses, Universite de Lille III, 1974, c. 664 sa nsrnane na neopasymenn
me orenexa, ue anropr na nocouenn rpy ue npuuucuea xanenapa na Hmennnxa
xm rmpxomonroncxnre xanenapn, nnro neronn esnx xm rmpxorarapcxnre.
17
Hans Ferdinand Mamann: Wie steht es um Augerius Gislenius Busbecks Gothen
in der Krim? (Zeitschrift fr deutsches Altertum 1/1841, c. 345-366, Gotica Minora 3),
Repr.: Gotica Minora Quarta, Darmstadt: Sylabus, 2005.
18
Hax ram, c. 360-362.
19
Cmo, c. 362 n cn.
20
Tesn ymn na Macman ca npnnyenn a npnsnar ncnuxn nscneonarenn, nnca-
nn npes cnenamnre 160 ronnn sa xpnmcxnre rorn. Fes oaue a cnomenar, ue
n npes nnoro xnnonerne, xoero pasen comennra na Hpoxon n Hopan or
cpemara na Fycex c neronnre nn]opmaropn, nnro enn ncropnuecxn nsnop ne
orensna cmecrnynannero na nxaxnn rorn n Kpnm. B rosn cmncn n come-
nnero na nocernnn n 1253 ronna Kpnm mnnopnrcxn monax or ]namancxn npo-
nsxo Bnnxenm Pypyx, ue ram nn sanapnn , (Goti, quorum
ydioma est Teutonicum) ce rnxyna or nscneonarennre npenamepeno norpemno,
samoro ram ro xasna, ue , ,
, . Hnn c pyrn ymn, ue rorcxnr/rercxnr esnx e enn
n cm nnn na-manxoro nnsx c pycxn, noncxn, uemxn, cnonamxn n cno-
nencxn. H or rona cnena, ue n sa nero esnxr na xpnmcxnre rorn ne e
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
375
repmancxnr esnx. 3a rona comenne nx. npenmnn pasen, crp. 323 cn. Ho
cmo n noxannsnpanero na enncxonnra Iorn n Kpnm cne V nex e neocno-
narenno. Henoro ceannme ce npemecrna n Apnanonon/Opnn ome npes IV nex
n rona nornpxana n oxnaa cn sa VII Bcenencxn cop Anacracn Fnnnore-
xapr (Migne, Patrologia Latina, tomus 129, 3, xon. 243, 246-247). Hoponocrn no
rosn nnpoc nx. n orxca or crynra na I. Henon, Iomu u eep+auu n Iomu u
eemu I, c. 114. A npnunnara, ue r ne ce comana n noneuero ncropnuecxn nsno-
pn e ocrorencrnoro, ue e cunrana or npanocnannara npxna sa epernuecxa.
Cmenpemenno or VI nex nararx r ce ynnpa c npanocnannara enncxonn
Iorn, xoro nonyunna cnope comennero na Hpoxon or Rcrnnnan enncxon-
rnrynp nx. cnenamara enexxa.
21
Haxonnunoro comenne na Hpoxon (Libri de bellis VIII, 4) rnacn:
, [ ], -;
- .
[...] , ,
, ,
. . , ()
[547/548]
,
, [. ].
- npenor
e no IHFH 2/1958, c. 138, xero e aen n opnrnnannnr rpnxn rexcr no
nsannero na Haury.
22
Hspexanero na ncnuxn cunnenn n anropn, npn xonro sa xparxnre come-
nn na Hpoxon n Hopan ca nsnncann mnoro crornnn crpannnn, nsnnsa nsnn
pamxnre na rasn cryn. Ocnen rnannnre cunnenn no repmancxa ncropn, xaro
nsaennre n ecerxn nsann n mnoroxnnnn rnpaxn npes nenn XX nex xnn-
rn na Ludwig Schmidt, Geschichte der deutschen Stmme bis zum Ausgang der
Vlkerwanderung, Die germanischen Reiche der Vlkerwanderung, Geschichte der
germanischen Frhzeit, Allgemeine Geschichte der germanischen Vlker bis zur
Mitte des sechsten Jahrhunderts, Zur Geschichte der Krimgoten, Die Ostgermanen,
Die Westgermanen n Das germanische Volkstum in den Reichen der Vlkerwan-
derung nnn rnannnre nscnenann sa rornre, xaro cmo nsnsnara neue n nxon-
xo nsann na mnoro esnnn xnnra na Herwig Wolfram, Die Goten. Von den Anfn-
gen bis zur Mitte des sechsten Jahrhunderts. Entwurf einer historischen Ethnographie,
Mnchen: C. H. Beck, 1979,
2
1980,
3
1990,
4
2001, me orenexa ryx camo nxonxo
nscnenann, nocnerenn npenmno nnn nsxnmunrenno na rasn rema: Wilhelm
Tomaschek, Die Goten in Taurien, Wien: Alfred Holder, 1881 (penpnnr n Gotica
Minora IV Taurica & Slavica, 2005); Friedrich Kluge, Die Krimgoten, n: Paul &
Braunes Beitrge (Beitrge zur Geschichte der deutschen Sprache und Literatur)
11/1886, c. 563-564 (penpnnr nax ram); Alfred Gtze, Die Krimgoten, nax ram,
26/1901, c. 313-315 (penpnnr nax ram); Richard Loewe, Jakob Ziegler ber die
Krimgoten, nax ram, 26/1901, c. 561-568 (penpnnr nax ram); Dietrich Gerhardt,
Das Gotische in der Krim, n: Sdost-Forschungen 5/1940, c. 200-204 (penpnnr nax
ram); Ernst Philippson, Eine miverstandene Nachricht ber die Krimgoten, n:
Publications of the modern Language Association of America, New York, 58/1943,
IOTH H IETH II
376
c. 564-565 (penpnnr nax ram); Karl Adolf Herschel, Die tetraxitischen Goten, n:
Anzeiger fr Kunde der deutschen Vorzeit NF 6/1859, xon. 13-16, 93-95 (penpnnr
nax ram); Richard Loewe, Die Krimgotenfrage: Tetraxiten, n: Indogermanische For-
schungen 13/1902, c. 65 cn. (penpnnr nax ram); Alexander Vasiliev, The Goths in
the Crimea, Cambridge (Massachusetts): The Mediaeval Academy of America,
1936, c. 57-69 (penpnnr nax ram); George Vernadsky, The riddle of the Gothi
Tetraxitae, n: Saeculum 2/1951, c. 351-355. Mexy nonnre nynnxannn me ore-
nexa camo monorpa]nra na I. C. Hiopo, Kpi+cra Iomu. O:epru omuu:ecro
ucmopuu uace.euu Kpi+a e nosouepu+cru nepuoo u pauee cpeoueeeroeie,
Knen, Hnit, 1990 n nere my crarnn K eonpocv o nomo+rax rpi+crux eomoe,
n: Merovuapoouie omuoueuu e oaceue Upuoeo +op e opeeuocmu u cpeouue
eera, Pocron na ony, 1999 n Kpu+ciri eomu e ceim.i apxeo.oei:uux ma emuo-
.oei:uux ooc.ioreui, n: Apxeonori (Kiin), 2000, 3, c. 18-27, sa xonro anropr
ne cn e nanpannn n na-manxn rpy a npouere xaxno ca nncann pyrn anropn
no nnpoca sa rornre, raxa ue sa nero i i-i
i [...] 13-16 .
23
Crp. 159 cn.
24
Tyx rpna a nouepra, ue Hopan comana n cnora Hcmopu ua eemume
( 267) camo sa npecennnnre ce n Mnsn, r.e. orcam ynan, rorn: Erant si quidein et alii
Gothi, qui dicuntur minores, popuius inmensus, cum suo pontifice ipsoque primate Vulfila, qui eis dicitur et
litteras instituisse. Hodieque sunt in Moesia regionem incolentes Nicopolitanam ad pedes Emimonti gens multa,
sed paupera et inbellis nihilque habundans nisi armenta diversi generis pecorum et pascua silvaque lignarum;
parum tritici citerarumque specierum terras fecundas. Vineas vero nec, si sunt alibi, certi eorum cognoscent ex
vicina loca sibi vinum ne-gotiantes; nam lacte aluntur plerique. H n nrapcxn npeno no HHFH
I, c. 359: , . .
, , , .
[]. ,
, , .
. ,
, .
25
Cpn. monre enexxn no rosn nnpoc n nperonopa xm nacromoro nsanne,
xaxro n n npnn pasen na rosn copnnx c nocouenara ram nnreparypa n npen
ncnuxo nynnxannnre sa apxeonornuecxnre nscnenann n xacrena rpyc npn
ycrnero na p. nrpa: Iatrus-Krivina. Sptantike Befestigung und frhmittelalter-
liche Siedlung an der unteren Donau, hrsg. vom Zentralinstitut fr Alte Geschichte
und Archologie in Berlin in Verbindung mit dem Archologischen Institut der
Bulgarischen Akademie der Wissenschaften, Bd. 1: Ergebnisse der Ausgrabungen
1966-1973; Bd. 2: Ergebnisse der Ausgrabungen 1966-1973, Bd. 3: Die mittelalterli-
chen Siedlungen von Michael Wendel; Bd. 4: Ergebnisse der Ausgrabungen 1975-
1981; Bd. 5: Studien zur Geschichte des Kastells Iatrus: (Forschungsstand 1989),
mit Beitrgen von L. Bartosiewicz, Berlin: Akademie-Verlag, 1979, 1982, 1986, 1991,
1995. Bx. cmo: G. von Blow, Das sptantike Kastell Iatrus am Unterdonaulimes
in Bulgarien. Stand und Probleme der Erforschung (Berichte der Germanisch-
Rmischen Kommission 75/1994, c. 5-22). nxa a nsxaxa mora naroapnocr xm
-p Iepa 3omep-]on Fmnon, xoro mn ae nsmoxnocr a ce sanosna n c rexcra
na rom 6 or nynnxannnre sa rpyc.
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
377
26
Bnpocr sa crapara nncmenocr na nacenennero or Cenepnoro Hpnuepnomo-
pne ce pasrnexa nsuepnarenno n npnn pasen na nacromn copnnx.
27
Hax ram.
28
3a rosn nrennc n cneennra n nero nx. rpern pasen na cmn copnnx,
c.323 cn.
29
Xepoor, Hcmopu I-II, Hpeno or craporpnxn H. nmnrpon, no peaxnnra
na I. Mnxanon, Co]n: Hayxa n nsxycrno, 1986, 1990. Bx. cmo n orxcnre n:
Hseopu sa ucmopuma ua Tparu u mparume I, Co]n, 1981, n no-cnennanno
rn. V, 3,2, nomecrenn n n rpern pasen.
30
Bx.: N. Holzberg, Ovid. Dichter und Werk, Mnchen: C.H.Beck,
2
1998; Publius
Ovidius Naso, Gedichte aus der Verbannung: lateinisch und deutsch, Stuttgart: Reclam,
2001; cm., Briefe aus der Verbannung: lateinisch und deutsch, Zrich: Artemis &
Winkler, 2001; Ovids Epistolae ex Ponto I-II, Komment. M. Helzle, Heidelberg:
Winkler, 2003 n Karin Florian, Ovids Jahre am Pontos. Eine diachronische Analyse der
Tristien und Epistolae ex Ponto, Insbruck/Wien/Bozen: Studien Verlag, 2007.
31
Bx. nr. npeno na Omrcume or Hpncx (Excerpta e Prisco) n IHFH, I/1954:
10 Hrynanero na Maxcnmnn, c. 103-119.
32
3a cnnerencrnara na cn. Heponnm nx. mora cryn Iomu u eemu n: Iomu u
eemu, Hscnenann, c. 55-62 c nocouenara ram nnreparypa.
33
Hax ram n no-cnen. c. 58-62. Cunnennero na Xpaan Manp 3a nuc+euama
(De inventione litterarum) e nomecreno n Patrologia cursus completus, Seria latina,
Edit. Migne, tomus 112, Lutetia Parisiorum, 1878 (penpnnr Turnholti: Typographi
Brepols Editores Pontifici, 1963), xon. 1579-1584.
34
Walahfrid Strabo's Libellus de exordiis et incrementis quarundam in observatio-
nibus ecclesiasticis rerum, n: Capitularia regum Francorum (Capitvlaria regvm
Francorvm / denuo ed. Alfredus Boretius, edit. nova, Hannoverae: Hahniani, 1960
(=Monumenta Germaniae Historica, Leges, 2, 2, c. 471 cn.). Cpn. cmo no rosn nnpoc
enexxnre n crynra na I. Henon (nx. en. 20), c. 114, saeno c nenn rexcr or
comennero na Bana]pn Crpao. Bx. n monre enexxn ryx na c. 320.
35
Peter Simon Pallas, 1747-1811. 3a nero nx. nopono no-ony, c. 360 cn.
36
Ha rosn nnpoc e nocnerena nnn npnn pasen na rosn copnnx n ryx e
nsnnmno a nonrapme neronnre saxnmuenn.
37
Cmoro ce ornac n o pasunranero na pynnuecxnre nanncn, xoero ram e pas-
rneano nsuepnarenno.
38
Engelbert Kmpfer (1651-1716), nsnecren repmancxn ]onxnopncr n ernorpa],
xoro npn npann noncxara xynrypa ocronne na enponecxara nayxa. 3a nero
nx. npen ncnuxo: Sabine Klocke-Daffa, Engelbert Kmpfer und die kulturelle
Begegnung zwischen Europa und Asien, Lemgo: Landesverband Lippe & Institut fr
Lippische Landeskunde, 2003 n Gerhard Bonn, Engelbert Kmpfer: der Reisende
und sein Einflu auf die europische Bewutseinbidung ber Asien, Frankfurt am
Main: Lang, 2003. Ionmara nonynpnocr na Kemn]ep e npnunna sa nsnnxna-
nero na pasnn nerenn ornocno enocrra n nremecrnnra my, npeanann or
ycra na ycra n reuenne na cronern nxnmunrenno n sa mnnmoro my npenna-
IOTH H IETH II
378
nane n Kpnm. Ena nsananero na nnnoro cpanne na cunnennra n nncmara
my npes nocnennre ronnn (Engelbert Kmpfer, Werke, I-V, Kritische Ausgabe in
Einzelbnden, Mnchen: Iudicum, 2001-2003) moxa a nscnn nannno nnpoca c
npnnncnanoro n na nero orxpnnane na cnen or esnxa na xpnmcxnre rorn. B
cunnennra n nncmara cn ro camo nnrnpa Fycex, oxaro cam nnxora ne e nn n
Kpnm. Ho rosn nnpoc cpn. cmo enexxnre na A. A. Vasiliev, The Goths in the
Crimea, (nx. en. 22), c. 274-275 n na C. Hecno, xaxro n monre enexxn xm
crarnra na nocnenn n npnn copnnx Iomu u eemu, c. 147-148. o xaxna
crenen ce nsyxa ]anrasnra na nxon repmancxn anropn or nsnecrnra sa
esnxa na xpnmcxnre rorn moxe a noxaxe enn xparx orxc or xnnrara na
nsnecren nemcxn enerpncr or cpeara na mnnann nex, nynnxynan n penpnnr n
n nopennara Gotica Minora IV/2004, xoro aname n nrapcxn npeno:
( [] , , 1959)
VI
, .
1562
. ,
. [?] ,
,
, .
.
[?] -
. ,
. -
, .
.
39
Ha rosn nnpoc me ce cnpem manxo no-nararx.
40
Bx. en. 16.
41
T xaro ne cm cnennanncr nnro no repmancxa ]nnonorn, nnro no nanex-
rnre n repmancxn esnx, npeocranm pemananero na rosn nnpoc na ]nnonosnre
cpn. cmo n enexxnre sa nero or Cepre Hecno. Ho ue nxon ymn or esnxa
na xpnmcxnre rorn cmo xaxro or r. nap. Fnnn na Byn]nna n or ocrana-
nnre ]parmenrn nn Bon]enmren, Mnnano n Incen, cnpsann rcno c ncro-
pnra n xynrypara na nanroapnre (nx. Iomu eemu I, c. 169-174) ce cpemar
camo n sananorepmancxn nanexrn, nornpxanar ncnuxn rexnn nscneonarenn,
nxnmunrenno n anropr na na-ronemn rpy sa esnxa na xpnmcxnre rorn,
MacDonald Stearns Jr., Das Krimgotische, (nx. en. 7), c.184 n cn. maxap n a
npnema, noono na nxon pyrn anropn, ue sacennanero na repmancxn nnemena
n Kpnm n nsomo n Cenepnoro Hpnuepnomopne, e nno nsnpmeno or sanano-
repmancxn nnemena npes II n. cn. Xp., axo n cpe resn nnemena a ne ca nsnecrnn
nnxaxnn rorn; no n raxona npnnnxnane na mnorouncnenn nnemena npes rcro
sacenenara repnropn na Henrpanna Enpona no rona npeme e nemncnnmo n nnme-
no or ncxaxnn ocnonann, a n ne ce cnomenana n nnxaxnn ncropnuecxn nsnopn.
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
379
42
Mexy resn napaoxcannn rnxynann e nsnnnuanero ernmonornra na
nmero Hopan eno or na pasnpocrpanennre cocrnenn nmena n namnre semn
or pennocrra o namn nn or repmancxara yma Iornand =rnnran (Jakob
Grimm, ber Iornandes und die Geten, Gelesen in der Akademie der Wissenschaf-
ten am 5 Merz 1846, n: cm., Kleinere Schriften III, Abhandlungen zur Literatur und
Grammatik, Berlin, 1866, penpnnr Hildesheim: Georg Olms Verlagsbuchhandlung,
1965, c. 171-173), xaxro n na ne no-manxo pasnpocrpanenoro y nac nme Cana or
repmancxnre nmena Sabigoto, Sabarich n Sabulo (Richard Loewe, Gothische
Namen in hagiographischen Texten, n: Beitrge zur Geschichte der deutschen
Sprache und Literatur 47/1923, Halle, 1923, c. 432). Cc cmara oxasarenna cro-
nocr ca rnpennra na cmn anrop n na cmoro mcro, ue Bepxo, Iar, Ana, Hapnca,
Mamnnxa n Mnxa, no n mnoro pyrn, nnn repmancxo-rorcxn nmena. 3a mnnmnre
repmancxn nmena n esnxa na rornre/rernre nx. crarnra na Ieoprn Cornpon n Iomu
u eemu I, xaxro n crynnre my Slavonic Names in Greek and Roman Antiquities, n
Onomastica/Hasnosnancrno 37, Quebec/Winipeg: Published by Canadian Institute of
Onomastic Sciences and the Ukrainian Free Academy of sciences, 1969, c. 5-20 n
A tentative glossary of Thracian words, n: The Canadian Journal of Linguistics, 8:2 (1963),
c. 97-110, a raxa cmo nononsnsnoro nscnenane na Hnxona Toopon, B.eapcrum
u+euuur e Cmapa u Hoea Eepona, Co]n: Tanrpa/TanHaxPa 69, 2008.
43
Bx. en. 11.
44
Heonn A. Innnn, peeueua ouo+acmura Bocmo:uix Ba.rau. Co]n:
Hsarencrno na FAH, 1981; Io+. Kp:ioi e rourpemuo-ucmopu:ecro uumepnpe-
mauu, n C.aeucroe u oa.raucroe sirosuauue. Hpoo.e+i siroeix roumarmoe.
Mocxna, 1983; 3ua:euue oauuix qparo.oeuu e ro+n.erc npoo.e+ uuooeeponeucmuru, n
Anrnuna anxanncrnxa, 6. Tesnct oxnaon. Mocxna, 1988; Hace.euue eo+epoecro
Tpou. Hcmopuro-qu.o.oeu:ecrue ucc.eooeauu no omuo.oeuu peeue Auamo.uu.
Mocxna, 1993; duueeo-qu.o.oeu:ecru aua.us X necuu Ooucceu u ueromopie
npuuuni eo+epoecro noomuru, n: Aumu:ua rv.imvpa u coepe+euua uavra.
Mocxna, 1985; Thrakien und die Vlker Altkleinasiens. Versuch einer historisch-
philologischen Untersuchung, Innsbruck, 1999. B ecrnnrennocr cc cnonre nscne-
nann H. A. Innnn pasnnna no-nararx resara sa r.nap. ]ernuecxn esnnn, nsno-
xena nononnn nex no-pano or nsnecrnn pycxn ]nnonor H. . Map n onena or
Crannn sa anrnmapxcnuecxa n nenayuna, no pasnnna neue na asara na nonnre
orxpnrn na naneonnnrnncrnxara n nocouna snaunrenen po ymn n rononnmn,
cunrann ocera sa cnanncxn, n nexcnxara na xernre/rernre or rperoro xnno-
nerne np. Xp. n n rononnmnra na nna Enpasn or Omnponara enoxa.
45
Die letzten Schicksale der Krimgoten (=Jahresbericht der Reformierten Kirchen-
schule zu St. Petersburg fr 1889/90, Schulschriften), St. Petersburg: Buchdrucherei
R. Golicke, 1890 penpnnr nn ]axcnmnne na CD xaro npnnoxenne na Gotica
Minora IV. Taurica et Slavica, Aschaffenburg: Sillabus, 2005.
46
Libri de bellis VIII, 136-137: [ ] ,
.
.
, , - .
.
. Cpn. anrn. npeno n Iyrenepr
IOTH H IETH II
380
http://WWW.gutenberg.org/files/20298/20298-h/20298-h.htm n pycxn npeno n
Fnnnorexa cara XIII nex npn Bocrouna nnreparypa, Cpenenexonte
ncropnuecxne ncrounnxn nocroxa n sanaa. Hpoxonn Kecapncxn, Boua c
eoma+u, xn. VIII http://www.vostlit.info/Texts/rus/Procop/fragmego42.htm Ho n
cnomenarara or Fpayn nrxa n 711 ronna npn Xeres de la Frontera n Hcnann, neane-
ue or Kanxc, cne xoro ram ce ycranonna mormecrnoro na manpnre, nma a
oxaxe nnxaxno nnnnne npxy no-nararmnara ca na rosn napo, xoro no rona
npeme neue ce e sanpnan oxonuarenno n cnora crapa ponna orcam ynan.
47
Linguarum totius orbis vocabularia comparativa; sectionis primae et secundae,
Petropoli, Typis Iohannis Caroli Schnoor. nere uacrn na rosn npn n ncropnra
rpy no cpannnrenno esnxosnanne nsnnsar npes 1787 n 1789 ronna n nsnn-
peno manx n opn cnmnonnuen rnpax, or xoro sa cnoona npoaxa ce
nycxar camo 40 exsemnnpa. Ena nsnsnoro npes 1977 ronna n Xamypr ]ax-
cnmnnno nsanne, nororneno sa neuar or Harald Haarmann, ana nsmoxnocr na
yuennre a ce sanosnar c rosn npn no poa cn rpy n a onenr sacnyrnre na
Hanac n Exarepnna Bennxa sa neronoro ccranne, npn xoero nsnmar yuacrne
ome ronm po ]nnonosn. 3a rosn rpy nx. npen ncnuxo enexxnre na Haar-
mann xm ]axcnmnnnoro nsanne, xaxro n norornenoro cmo or nero sa nonoro
nsanne nscnenane na F. von Adelung, Catherinens der Groen Verdienst um die
vergleichende Sprachenkunde, St. Petersburg (Nachdruck mit einer Einleitung und
einem bio-bibliographischen Register von H. Haarmann, Hamburg, 1976).
48
Peter Simon Pallas Russisch-Kaiserlichen Staatsraths und Ritters [] Bemerkungen
Auf Einer Reise in Die Sdlichen Statthalterschaften des Russischen Reichs In Den
Jahren 1793 Und 1794; Mit Colorierten Kupfern, II Band, Leipzig: Bey Gottfried
Martini, 1801, c. 73-74 nocneno pycxo nsanne c non npeno ns ocnona na
anropcxn pxonnc: H. C. Hannac, Hao.moeuu, coe.auuie eo epe+ nvmeuecmeu
no mrui+ ua+ecmuu:ecmea+ pvccroeo eocvoapcmea n 1793-1794 roax, Orn. pe.
F. B. Henmnn, Mocxna: Hayxa, 1999 (=Hayunoe nacnecrno, 27); nnen enexrponen
rexcr na cmoro pycxo nsanne n Buo.uomera cama XIII eer, no es nnmcrpannn
http://www.vostlit.by.ru/Texts/rus6/Pallas/2frametext1.htm. Ho nensnecrnn na mene
npnunnn, neonenn n or peaxropnre na nonoro pycxo nsanne, ram nnncna nnm-
crpannra c nsopaxennra na rarapnre, xoro anropr cnomenana n onncna.
49
Bx. pycxoro nnrepnerno nsanne, H. 54-54
op.
.
50
Hpu.oreuie e npoepa++ VI. Apxeo.oeu:ecraeo cesoa e Ooecc, Oecca,
1883, c. 11.
51
3anncxn Hmneparopcxaro Omecrna Hcropin n pennocre, XIV/1886, c. 7.
52
Pasicraui e oo.acmu eomoc.aeucrux omuoueui (=Copnnx oreneni
pyccxaro stxa n cnonecrnocrn Hmneparopcxo Axaemin Hayx, r. 64), Canxr-
Herepypr: Tnnorpa]i Hmneparopcxo Axaemin Hayx, 1899.
53
Bx. en. 45.
54
Hnnnr rexcr na nernnnra e aen n noc. cu. (nx. npe. en.), Hpnnoxenne
2, c. 82.
55
arara ne e orensana na monara.
56
Hpnnoxenne 3, nax ram, c. 82-84.
OHE BVCBEK H KPABT HA KPHMCKHTE IOTH
381
57
Hpnnoxenne 4, nax ram, c. 84.
58
Hpnnoxenne 5: Beomocr sa po na npecennnnnre, nax ram, c. 84-88.
59
Bx. en. 45.
60
Hax ram, c. 70, en. .
61
3anucra Aumureapi o nosor eeo ua Ka.irv u Ka.+uvc, Oecca, 1874, c. 6
n Hpnnoxenie, c. 48.
62
Die letzten Schicksale der Krimgoten, c. 74. Ome npen rona, n 1775 ronna,
Exarepnna Bennxa me nocrann sa npxonen nacrnp na rona rpnxo nacenenne
cno yxonen n nayuen cnernnx, rpxa or nrapcxn nponsxo Enrenn
Bynrapnc, xoro no nmero Enrenn Fonrapcxn, apxnenncxon Xepconcxn n
Cnonencxn, me ornann nropn nocr n epapxnra na Pycxara npanocnanna
npxna no camo sa rpn ronnn. H xaro nnn, ue ne e n ccronne a npeoonee
esnxonnre n ernnuecxnre apnepn, pasenmn ro or neronoro nacrno, me ce
sanpne n pycxara cronnna.
63
Hcxam a opna nnnmanne na no-manxo sanosnarn c ncropnra na naponre
or Cenepnoro Hpnuepnomopne unraren, ue ncnuxn re ca cnpsann noneue nnn no
manxo c namn napo a rona ca, ocnen rornre-rerpaxcnrn, cmo neuenesnre
(nnn axanannre, xaxro rn napnua Ana Komnnna), xasapnre (xosapn/xosann/
xasann), xynnre n raxa napeuennre uepnn nrapn. H ncnuxn re yuacrnar sae-
no c rornre-rern n ena oma xoannnn cpemy Pnmcxara nmnepn, unnro npnn
nanaenn ca mapxomancxnre nonn, sanounann n 166 ronna nenocpecrneno
cne noeara na Mapx Anpenn n Meconoramn, cne xoro pxanara na nap-
rnnre, nacnennuxara na Acnpn, ce xonconnnpa a rasn e nynenara ronna or
H+euuura ua o.eapcrume e.aoeme.u, oosnauanama nauanoro na napcxn po
yno. Or ryx nararx rasn xoannnn non no pasnnunn nasnann n c pasnnunn noaun
cnora nenpexcnara nona cpemy nmnepnra B rasn nona sannananero na Pnm n
csananero nmnepnra na Teoopnx e camo mexnnen cran, a c xpa na nnacrn-
ra na Amannre na npeen nnan nsnnsa ornono nnacrnra yno, npn xoro xoann-
nnra ce napnua Bennxa Fnrapn. Bonara cpemy nmnepnra, a cmo n raxa napeue-
noro Bennxo npecenenne na naponre, sanpmnar npaxrnuecxn c npenacnero
nenrpa na xoannnnra orcam ynan or Hcnepnx n 680 ronna. Ocrorencrnoro,
ue naueno na rasn xoannnn no pasnnuno npeme ca pasnn napon, no pxonoenn
or pasxnonenn na ena n cma nnacrn, csana norpemnara npecrana, ue nn
nonnre yuacrnar pasnnunn n npaxynamn nomexy cn napon. B ecrnnren-
nocr Arnna, Epman, Teoo n Hcne, xaxro n Kypar, ca nape or
enn n cm crapnnen npano-xanxasxn po, cnpsan or na-pennn npemena c
npnonauannoro nacenenne na nenn Honrncxn paon. Or naponre n Cenepno-
ro Hpnuepnomopne na-naxna pon n ncropnra na namn napo nrpar neuene-
snre, n ro nsxnmunrenno xaro neronn npnrenn n cmsnnnn. Te mnoroxparno my
oxasnar cecrnne n nomom, ocoeno n na-xpnrnunn momenrn. Taxa no npeme
na na-ronmara xpnsa n ynpannennero na Cnmeon I, xoraro noxynennre or
nnsanrnnnre maxapn nanaar c orpomna noenna mom Fnrapn n Cnmeon e
npnnyen a ce cxpne n xpenocrra pcrp (Cnnncrpa), neuenesnre nanaar
ocrananoro es samnra n crpanara cn maxapcxo nacenenne, r.e. xennre, enara
n crapnnre, n ro nsnnar norononno, xoero npnnyxana maxapcxara nocxa a
IOTH H IETH II
382
npexcne ocaara na pcrp n a ce sanpne n cnora onycromena sem, n
xoro noneue nma xaxno a rpcn n ce npecenna n ceramnara cn ponna. Ho
npeme na nmamara ]arannn nocnecrnn sa nrapcxara pxana noenna ananrmpa
na xnencxn nennx xns Cnerocnan Hropennu, neuenesnre ce pxar ornauano
nacrpana; npn orrernnero na pycnre, sarynnn rpn uernprn or nocxara cn, re
rn npnuaxnar npn nparonere na nenp, ornemar nnuxara, xoro ca sarpannn n
nrapcxnre semn n rn nsnnar o enn, nxnmunrenno xnsa nm Cnerocnan. Cnope
Cynpacncxn npennc or pycxnre neronncn, xnsr na neuenesnre Peer oxo-
nan cc snaro uepena na xnencxn xns n nanncan no oxonara: y
y (rpcn uyxoro n saryn cnoero); Hnoncxnr npennc (napeuen no
nmero na nsaren my Htnon) npeana resn ymn n pyr napnanr:
y : y
, y y . Ceooua .monuci, cocmae.euua
no ec+ usoauui+ cnucra+ .monucu d. H. deooeu:e+, I, C.-Herepypr:
O.H.Faxcr, 1876, c. 65. Ho npeme na nrapo-nnsanrncxara nona n xpa na X nex
neuenesnre cmo oxasnar nomom na Fnrapn n pemnrennoro cpaxenne npn
Hxrnman, a or cpeara na XI nex n ocoeno npes nocnennre my ecernnern
npenpnemar penna nanaenn cpemy Bnsanrn, xaro ce npenpmar n rnanna
sannaxa sa ne, cpemy xoro r ne e n ccronne ypxn noea. Ho-manxo or
enn nex cne rona re oxasnar pemnrenna noxpena na ncrannero na Acen n
Herp, a no-xcno n na Hnan Acen II, no n npn opnre c rarapnre npes XIV nex.
B nrapcxara ncropnorpa]n nm ce ana nasnannero rv+auu (xymone?), sa
pasnnxa or ynorpeenoro n nonrpanarenen cmncn or Ana Komnnna nasnanne
oaorauau n nere nasnann ce nosonanar na recnnre npnrencxn n pocrnenn
npsxn mexy nara napoa. Cne sannananero na nrapcxnre semn or ocman-
cxnre rypnn ronma uacr or nrapcxoro nacenenne n npen ncnuxo yxonen-
crnoro, nnrennrennnra n poonara apncroxpann, namnpa yexnme n semnre na
xymannre, no rona npeme no nnacrra na monancxoro xnxecrno, ynpannnano
or npecrannrenn na nrapcxara poona apncroxpann n unro npxna e no
npxonencrnoro na Oxpncxara apxnenncxonn.
64
Ha rona mcro ne mora a ne cnomena nnnynamn pasxas na enn or aneunnre
npanpannynn na cmnre xpnmcxn rarapn npe xopecnonenr na Fepnnncxara re-
nennsn n cnoero nnrepnm, nsnueno npes 2008 ronna. Tam ro pasxasna sa maxa
cn, xoro npn nnrepnnpanero or cnercxnre nnacrn npes 1945 ronna n Henrpanna
Asn nsnma cc cee cn camo ena mena or semra na nennre npaen, cnnra n
manxa xpna. H my sanemana xaro cnoe na-nenno orarcrno cc sanera a ce
sanpne n cnemenara pona sem.
Acen unnnnrnpon
II
Fnrapcxa. Bropo nsanne.
uopmar: 60x84/16
Alphagraph nrnranen neuar
www.alphagraph.biz
Co]n 2009