1.

Latar belakang kajian. Sepintas lalu mengenai Orang Asli yang secara asasnya terbahagi kepada tiga kelompok utama iaitu Negrito, Senoi dan Melayu Asli. Orang Kuala tergolong dalam kumpulan Melayu Asli (Proto) yang tiba sekitar 2500-1500sm di bahagian selatan Malaysia. Tumpuan selatan Malaysia lebih di pantai barat Johor.

1.1

Bidang kajian. Kajian dilakukan adalah untuk meneliti cara perbandingan fonologi antara Bahasa Orang Asli Kuala dengan Bahasa Melayu yang dituturkan di Rengit, Batu Pahat, Johor. Kajian yang dijalankan bersifat rekonstruksi luaran dan dalaman yang memerlukan bahan sinkronik dengan cara huraian berbentuk fonologi generatif.

1.2

Objektif kajian. Melihat perbandingan Bahasa Orang Asli Kuala dan Bahasa Melayu darisegi fonologi generatif iaitu fitur-fitur yang terlibat apabila berlaku perubahan fonem dalam perkataan yang dianalisis. Secara tidak langsung,

memperlihatkan adanya hubungan atau saling mempengaruhi antara kata dalam bahasa yang dianalisis.

1.3

Kawasan kajian Analisis kajian akan ditumpukan di Kampung Bumiputera Dalam, Renggit, Batu Pahat, Johor. Kawasan ini dipilih kerana majoriti penduduknya ialah

Orang Asli, Orang Kuala yang menggunakan bahasa Kuala dikalangan yang memahaminya.

1.4

Metodologi Kaedah rakaman dilakukan ke atas informan yang bernama -------------, beralamat di ---------------------- Batu Pahat, Johor. Informan mempunyai dua orang isteri dan dua orang anak perempuan dan seorang anak angkat lelaki.

2.0

Proses perubahan fitur distingtif. Perbezaan antara konsonan dan vokal bukanlah satu pembahagian yang utama, tetapi juga berdasarkan ciri kenyaringan sama ada dari segi fitur kelas utama iaitu silabik, sonoran atau konsonantal. Namun demikian, analisis pertama ini melibatkan perubahan ciri antara sonoran kepada obstruent yang memperlihatkan perubahan ciri nasal yakni perhilangan ciri nasal ke obstruent. Bagi fitur yang menunjukkan pertentangan, fitur binari digunakan (+ / -) untuk menunjukkan persamaan (+) dan perbezaan (-). Notasi ini sesuai digunakan untuk semua fitur yang menunjukkan kualiti bertentangan. Proses perubahan fitur distingtif yang akan dianalisis adalah melalui penghilangan ciri nasal kepada obstruent, perubahan nilai a kepada dan aspirasi yang wujud dalam bahasa yang dikaji.

2.1

Set 1 : Pola perubahan =

2

Berlaku penghilangan ciri +nasal dan digantikan dengan ciri +obstruent yakni nasal. Proses penyahnasalan menyebabkan ciri distingtif pada sesuatu fonem itu boleh jadi hilang (Asmah:33).

Terdapat beberapa contoh perkataan dalam bahasa Orang Asli Kuala (seterusnya BOAK) yang menunjukkan perubahan ini. Pola perubahan ini akan dibandingkan dengan bahasa Melayu (seterusnya BM) bagi

menunjukkan perbezaan yang berlaku. BM pawa panta genda sia kampo peda senapa serampa binata gau gunu BOAK pawa panta genda sia kampo peda senapa serampa binata geo gunu

Melalui pola yang diperoleh, didapati berlaku perubahan seperti yang diperkatakan iaitu perubahan antara nasal ke obstruent . Perubahan sedemikian hanya berlaku pada konsonan tersebut pada akhir kata sahaja.

2.1.1 Fitur-fitur distingtif dibentuk bagi mencari perbezaan antara keduanya.

Fitur distingtif Silabik Sonoran Consonantal Continuant Delayed Release Strident Nasal Lateral Anterior Coronal Posterior Voiced

+ + + + + + +

+ + + -

Melalui analisis fonologi generatif yang dijalankan ke atas bahasa BOAK, didapati berlaku perubahan atau penghilangan ciri nasal kepada ciri obstruent iaitu dari nasal kepada obstruent . Dilihat darisegi penggunaan integer, = 2 manakala = 1 kelantangannya.

2.1.2 Apabila kelewahan dibuang didapati fitur yang dibezakan ialah :

Fitur distingtif Sonoran Continuant Nasal Posterior Voiced

+ + + + +

+ -

Perbezaan fitur distingtif yang penting antara fonem dan fonem ialah sonoran, continuant, nasal, posterior dan voiced. Fonem adalah +sonoran, +continuant, +nasal, +posterior dan +voiced. Manakala berbeza dengan fonem yang sonoran kerana adalah +obstruent, -continuant, -nasal, +posterior, dan voiced. 2.1.3 Rumus 1. / _ # / _ #
4

2.1.1.1

Walau bagaimanapun, perubahan nasal mempunyai satu peringkat lagi diantaranya iaitu k atas dasar logik. Rumus nasalisasi digunakan dalam perubahan ini. Berikut merupakan fitur distingtif persamaan dan perbezaan kedua-dua fonem tersebut iaitu k dan .

Fitur distingtif Silabik Sonoran Consonantal Continuant Delayed Release Strident Nasal Lateral Anterior Coronal Posterior Voiced

k + + + -

+ + + -

2.1.1.2

Ternyata fonem k dan mempunyai persamaan hampir dalam keseluruhan fitur yang disenaraikan kecuali tempat artikulasi. Fonem k +coronal manakala fonem +posterior. Fitur distingtif Coronal Posterior Integer k + 2 + 1

Oleh yang demikian, berdasarkan dari segi logik sememangnya fonem k digunakan seperti dalam kebanyakkan bahasa Austronesia akan tetapi dalam BOAK, fonem telah dibunyikan dalam bahasanya.
5

Secara kesimpulannya, dalam proses perubahan dari , terselit diantaranya satu lagi proses y intermediate iaitu k.

2.1.1.3

Rumus

1.

/_# k/_# /_#

2.2

Set 2 : Pola perubahan = n t

Pola perkataan yang kedua juga menunjukkan berlakunya perubahan dalam penghilangan nasal n kepada obstruent t. Perbandingan dilakukan antara BM dan BOAK.

BM n dukon badan

BOAK t dukot bdt

2.2.1 Fitur-fitur distingtif fonem n dan fonem t dibentuk bagi mencari perbezaan antara keduanya dengan menyenaraikan beberapa fitur distingtif.

Fitur distingtif Silabik Sonoran Consonantal Continuant Strident Nasal Lateral Anterior Coronal Posterior Voiced

n + + + + + +

t + + -

2.2.2 Apabila kelewahan dibuang didapati fitur yang tinggal ialah sonoran, continuant, nasal, coronal dan voiced.

Fitur distingtif Sonoran Continuant Nasal Coronal Voiced

n + + + + +

t + -

Fonem nasal n mempunyai fitur +sonoran, +continuant, +nasal, +coronal dan +voiced. Manakala berbeza dengan fonem t, fitur-fiturnya ialah -sonoran, -continuant, -nasal, -voiced dan mempunyai fitur yang sama bagi coronal iaitu +coronal.

2.2.3 Rumus 1. n / _ # t / _ # Consonantal nasal selain daripada dan n terdapat lagi dua fonem nasal iaitu m dan . Melalui analisis dalam BOAK ini didapati hanya satu sahaja perkataan yang melibatkan nasal m iaitu perubahan m kepada p. Namun, tiada data ditemui melalui perubahan nasal .

2.3

Set 3 : Contoh perubahan m p

7

Terdapat perubahan ciri distingtif nasal m kepada obstruent p apabila dibandingkan antara BM dengan BOAK. BM m musim BOAK p musip

2.3.1 Fitur-fitur distingtif seperti silabik, sonoran, consonantal, continuant, strident, nasal, lateral, anterior, coronal, posterior dan voiced dibentuk bagi mencari perbezaan antara keduanya.

Fitur distingtif Silabik Sonoran Consonantal Continuant Strident Nasal Lateral Anterior Coronal Posterior Voiced

m + + + + + +

p + + -

2.3.2 Apabila kelewahan dibuang didapati fitur yang mempunyai perbezaan ialah sonoran, continuant, nasal, anterior dan voiced. Fitur distingtif Sonoran Continuant Nasal Anterior Voiced m + + + + + p + -

Nasal m mempunyai fitur distingtif seperti +sonoran, +continuant, +nasal, +anterior dan +voiced. Fonem p mempunyai fitur distingtif seperti -sonoran, -continuant, -nasal kerana p ialah obstruent, tetap +anterior dan -voiced.

2.3.3 Rumus

1. m / _ # p / _ #

Melihat daripada ketiga-tiga set pola perubahan didapati apabila semua fitur yang lewah dikeluarkan, distingtif fitur yang tinggal pada ketiga-tiga set adalah sama iaitu sonoran, continuant, nasal, dan voiced. Fitur yang universal diperoleh iaitu universal bagi nasal , n t, dan m p dalam BOAK ini. Ini bermakna, berlaku penghilangan ciri nasal, yakni berubah nasal

seperti , n dan m kepada obstruent , t dan p pada suku kata kedua sebelum kesenyapan . 2.3.4 Gabungan Rumus

1. / _ # / _ # 2. n / _ # t / _ # 3. m / _ # p / _ # 9

Sonoran dalam konteks kesenyapan akan menjadi obstruent dalam konteks kesenyapan.
4.

n m #

t p #

3.0 3.1

Proses perubahan fitur distingtif. Perubahan nilai vokal a . Terdapat pola yang menunjukkan perubahan vokal a kepada . Fitur distingtif yang disenaraikan ialah high, low, back dan round. Fitur distingtif High Low Back round a + -

10

Didapati fitur distingtif bagi fonem a ialah -high, +low, -back dan round manakala bagi fonem ialah -high, -low, -back dan round. Apabila kelewahan diasingkan, perbezaan antara keduanya hanyalah pada fitur low iaitu fonem a adalah +low berlawanan dengan adalah low. Fitur distingtif Low a + -

3.1.1 Berdasarkan perbandingan yang dilakukan dalam BM dan BOAK, didapati perubahan nilai daripada a kepada berlaku dalam konteks selepas konsonan b, d dan g. Perubahan nilai berlaku pada segmen pertama. BM a barat barah badan batuk BOAK bt bah bdt btu

3.1.2 Perubahan nilai berlaku pada segmen terakhir. BM a kbas tombak bandar adat urga BOAK kbs tumbk band adt srg

3.1.3 Perubahan nilai berlaku pada segmen tengah. BM a agama BOAK agmu
11

3.2

Rumus

1. a[+low]

-high -back -round

2. a[+low]

[-low ] -high -back -round

/ z [plosive, bersuara] _

- [-low]

/ z [plosive, bersuara] _

3. a / z_

4. x w / z_

4.0 Perubahan fitur distingtif

Aspirated tth hanya berlaku dalam lingkungan sahaja. t dalam konteks sebelum vocal u menjadi aspirated dalam konteks sebelum u, menjadi konsonan + aspirated, jika bukan dalam konteks, konsonan kekal, t sebelum vocal a,i dan t tidak akan diaspirasikan. Hanya aspirated sebelum vocal u.

4.1 Pola perubahan dalam aspirasi dibandingkan antara BM dengan BOAK. BM t kota buta BOAK th kothu buthu
12

mata hantu batu kuku

Mathu Hanthu bothu khukhu

High Low Back Round

a + -

e -

i + -

o + +

u + + +

Vokal juga mempunyai fitur distingtifnya sendiri seperti vokal a -high, +low, -back dan -round. Vocal e -high, -low, -back dan -round. Vocal i +high,

-low, -back dan -round. Vocal o +high, -low, +back dan +round.

-high, -low, +back dan +round. Vocal u

High Low Back Round

a + -

u + + +

Vocal a yang mempunyai fitur distingtif high, +low, -back dan round akan berubah menjadi vocal u yang mempunyai fitur +high, -low, +back dan +round. Keadaan ini akan mempengaruhi konsonan t yakni akan di aspirasikan apabila diikuti oleh vocal u.

4.2

Rumus
13

Hanya obstruent t yang diikuti oleh vocal u akan diaspirasikan dan tidak bagi vocal yang lain selain vocal u. Dalam erti kata lain, konsosnan t hanya aspirated apabila diikuti oleh vocal high iaitu u.

1. t / _ a # th /_ u # 2. t [-aspirasi] / _ a # th [+aspirasi] / _ u # 3. t [-aspirasi] / _ a -high

# th [+aspirasi] /_ u +high -low

+low -back -round

+back -round

5.0

Kesimpulan Secara kesimpulannya bahawa dapat dihuraikan disini berdasarkan analisis yang diperoleh, meyakinkan adanya perubahan nilai atau berlakunya perubahan fitur-fitur distingtif antara BAOK dengan BM. Hasil kelewaahan yang dilakukan akhirnya dapat membentuk beberapa buah rumus yang merupakan kemuncak kepada Fonologi Generatif oleh Schane ini. Sedikit keterangan mengenai dapatan kajian bahawa rumus universal bagi nasal dapat dibentuk kerana ciri atau puncanya adalah sama bagi ketigatiga fonem nasal. Ini berikutan kerana dalam ketiga-tiga bahagian, setelah kelewahan dibuang didapati semua fitur yang tinggal adalah sama. BAOK juga sedikit sebanyak mempunyai persamaan dengan Bahasa Orang Laut di Pulau Adang, Wilayah Satun, Thailand.
14

Aspirasi yang berlaku dalam BAOK juga ditunjukkan pola serta rumusnya. Akhirnya dibuktikan bahawa vocal juga mengalami perubahan nilai, bukan sekadar pengaruh persekitaran tetapi pola yang diperoleh membuktikan bahawa perubahan nilai ini sememangnya berlaku.

6.0

Rujukan Asmah Haji Omar 1977. Kepelbagaian Fonologi Dialek-Dialek Melayu. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.

_______________ 1981. Pengumpulan Pembendaharaan Kata Bahasabahasa Sarawak : Panduan untuk Penyelidik. Dalam Dewan Bahasa, September hlm. 31-42.

_________________ 1995. Rekonstruksi Fonologi Bahasa Melayu Induk. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.

Schane, Sanford A. 1973. Generative Phonology. Prentice-Hall, Inc.

15

Abdullah Hassan. 1969. Satu kajian Fonologi-Morfologi Bahasa Orang-Orang Melayu Asli, Dialek Temuan. Universiti Malaya : Jabatan Pengajian Melayu.

16