I D M

Qendra pr Studime t Siguris Instituti pr Demokraci dhe Ndrmjetsim

BULETIN

Drejtsia dhe shtjet e Brendshme n Bashkimin Europian

Redaktor Kryesor Mariola QESARAKU, MA

Nr. DHJETOR 2008

Ky botim realizohet me mbshtetjen financiare t Fondit Think Tank, Program i Rrjetit t Fondacioneve pr Shoqri t Hapur (Budapest, Hungari)

Buletin 3 - Drejtsia dhe shtjet e Brendshme n BE

N KT NUMR
Pse nj buletin periodik pr Politikat e shtjeve t brendshme t BE? / Why a periodic Review of EU Policy on Justice and Home Affairs? .......................................................................................................................... 3 Bashkimi Europian si zon e Liris, Siguris dhe Drejtsis ............................................................................... 4 Aktort bashkpunues t kuadrit t Drejtsis dhe shtjeve t Brendshme t BE...................................... 7 Politika e BE mbi shtjet e Brendshme n realitetin shqiptar .......................................................................... 8 Zhvillime ........................................................................................................................................................................12 Publikime t kshilluara n fushn e Drejtsis dhe Punve t Brendshme ..................................................15

2 | Qendra pr Studime t Siguris, IDN

Qendra pr Studime t Siguris, IDN | 3

Po t shihet bashkpunimi n fushn e Drejtsis dhe Punve t Brendshme (DPB), nj sr traktatesh kan patur efekt transformues n natyrn, qllimin dhe aspektet procedurale n kt fush relativisht t re n Bashkimin Europian. Para se t institucionalizohej bashkpunimi n fushn e DPB me an t Traktatit t Mastrihtit, shumkush nuk guxonte as t ndrronte pr nj sr politikash q kan t bjn me lehtsimin e lvizjes s lir t njerzve dhe veprimet komplementare q u konsideruan t nevojshme pr t kompensuar deficitin e pritshm n fushn e siguris. Si rrjedhoj, lindi nevoja pr ti sjell kto shtje nn adrn e BE-s, duke br t mundur nj vendimmarrje m racionale, gjithprfshirse dhe t prgjegjshme. Edhe pse shtjet e shtylls s tret q shtriheshin q nga bashkpunimi mbi azilin deri tek ai policor, nuk iu nnshtruan metods komunitare menjher, gjithsesi u konsiderua nj hap i rndsishm prpara, pr faktin q vendet antare u mirkuptuan pr t bashkpunuar mbi shtje t ndjeshme q kan t bjn me sovranitetin (shkmbim informacioni, kontrolli i kufijve, procedurat mbi emigracionin) me metodn ndrqeveritare. Pikpamje t ndryshme pr shkalln e humbjes s sovranitetit drejt Brukselit ndryshojn nga shteti n shtet. Nj nga institucionet m t debatuara n lidhje me sovranitetin sht Parlamenti Europian (PE). N kt numr t ktij Buletini, Qndra pr Studime t Siguris synon t ofroj jo vetm risit m t fundit n BE dhe Shqipri n kt fush, por dhe t ofroj nj analiz mbi Parlamentin Europian, Komisionin e tij mbi Drejtsin dhe Punt e Brendshme, si dhe bashkpunimin ndr parlamentar midis PE dhe parlamenteve kombtare t vendeve t BE-s. N kt kontekst, nj analiz mbi sovranitetin dhe transferimin e pushtetit nga niveli kombtar n at t BE-s, legjislacionin emergjent t adopuar nga PE, ciklin legjislativ te propozimeve n fushn e DPB dhe mekanizmat e kontrollove pr agjencit evropiane, do t ofrohet si nj mundsi e mir pr audiencn e przgjedhur t ktij buletini pr tu informuar me politikat e BE-s ne DPB.

Looking back at the Justice and Home Affairs cooperation, consecutive numbers of treaties have had a transformative effect on the nature, scope and procedural aspects of this relatively new field of the EU. Before the institutionalization of the JHA cooperation in the Maastricht Treaty, many did not dare to dream about a comprehensive set of policies related to the facilitation of free movement of persons and the complementary actions which were considered necessary in order to compensate the expected security deficit. Therefore, a need was felt to bring these issues under the umbrella of the EU, thereby facilitating a more rationale, comprehensible and accountable decision-making. Although issues of the third pillar ranging from asylum cooperation to police cooperation were not brought under the community method immediately, however it was a significant step forward that member states agreed to cooperate on sensitive matters related to sovereignty (exchange of information, border controls, immigration procedures) in an intergovernmental manner. A variety of point of views on the scale of sovereignity loss towards Brussels differs from a country to another. One of the most debated institutions related to sovereignty is the European Parliament (EP). In this number of this Bulletin, Centre for Security Studies will focus not only on the novlites in EU and Albania in this field but also offer an analysis on the EP, its functioning committee on Justice and Home Affairs, and interparliamentary cooperation between EP and national parliaments of EU countires. In this context, an analysis on soveregnity and the transfer of power from the national level to the EU, the emergency legislation adopted by the EP, the legislative cicle of the proposals in the field of JHA and controlling mechanisms on European agencies, will be offered as a good opportunity for the target audience to be informed with EU policies on JHA.

P.O. BOX 8177, Tiran Website: www.idmalbania.org Email: info@idmalbania.org

INTRODUCTION

Pse nj buletin periodik pr Politikat e shtjeve t brendshme t BE?

Why a periodic Review of EU Policy on Justice and Home Affairs?

HYRJE

Buletin 3 - Drejtsia dhe shtjet e Brendshme n BE

HISTORIK

Bashkimi Europian si zon e Liris, Siguris dhe Drejtsis

Bashkpunimi Ndrparlamentar n fushn e Drejtsis dhe Punve t Brendshme Drejtsia dhe Punt e Brendshme t BE-s sht nj nga fushat q ka ngritur pyetje dhe shqetsime mbi sovranitetin dhe transferimin e pushtetit nga niveli kombtar n at t BE-s, si dhe pr mbrojtjen e t drejtave themeltare. Vet natyra e ligjeve dhe politikave n fushn e DPB t BE-s- si dhe limitet institucionale n nivelin e BE-s ka ngritur nevojn pr rritjen e kontrollit parlamentar si nga Parlamenti Europian ashtu dhe nga parlamentet kombtare. Kto thirrje veanrisht n lidhje me rritjen e rolit t parlamenteve kombtare ka qn predominant n debatin konstitucional t BEs n vitet e fundit, ku parlamentet kombtare shihen gjithmon e m tepr n gjendje q t adresojn perceptimin q qytetart e BE-s jan indiferent ndaj saj. Bashkpunimi m i ngusht i parlamenteve kombtare mund t luaj nj rol m t madh pr ndikimin q ata mund t ken n formsimin e politikave dhe ligjeve t BE-s n DPB n saj t kontrollit parlamentar. Ligjet mbi Drejtsin dhe Punt e Brendshme si nj legjislacion emergjent Edhe pse nuk sht nj rregull, adoptimi i legjislacionit t BE-s n fushn e DPB-s si nj shtje urgjence nuk prjashtohet. Nj shembull i par, n kt kuadr, sht adoptimi i Mandat Arrestit Europian (European Arrest Warrant). I paraqitur menjeher pas 9/11, pr kt legjislacion u ra dakord n nj koh t paprecedent, n m pak se 3 muaj. Koha shum e shkurtr nnkuptonte q parlamenteve kombtare iu dha nj koh shum e kufizuar pr t kontrolluar n mnyr kuptimplot draftet e ndryshme q vinin nga Grupet e Puns s Kshillit. Kjo oi n adoptimin e tyre me shum pak kontroll dhe futjen e masave pr njohjen reciproke pr shtjet penale n BE, si dhe pati pasoja t rndsishme pr mbrojtjen e t drejtave themelore n BE. S bashku me Mandat Arrestin Europian ia vlen pr tu prmendur q negociatat pr propozime t cilat kishin mbetur pezull pr nj koh t gjat, si per shembull Vendimi pr krijimin e Eurojust-it dhe Direktiva e Dyt pr Pastrimin e Parave u prshpejtuan n t njjtn mnyr dhe prmbajtje, shum e ndryshuar, si dhe u aprovua n t njjtin Kshill. Si Mandat Arresti Europian edhe kto propozime u shoqeruan me debate. Direktiva e dyt per Pastrimin e parave futi detyrime shum t kontestuara pr profesionet ligjore, t cilat, duhet te bashkpunojn me Shtetin pr t luftuar pastimin e parave, gj q u konsiderua sfiduese pr konfidencailitetin avokat-klient, t drejtn pr nj proces t drejt dhe pr vet administrimin e drejtsis n vendet antare. Sfidat pr bashkpunimin ndr parlamentar n kt kontekst jan evidente veanrisht nevoja pr t siguruar nj prgjigje t shpejt dhe t koordinuar duke reflektuar objeksionet dhe kndvshtrimin e parlamenteve kombtare n lidhje me prputhshmrin e masave t propozuara me t drejtat themelore.

Hans-Gert Pttering, President i Parlamentit Europian

4 | Qendra pr Studime t Siguris, IDN

Qendra pr Studime t Siguris, IDN | 5

Veprimi i jashtm i BE-s mbi Drejtsin dhe Punt e Brendshme Shfaqja e BE-s si nj faktor ndrkombtar n DPB ka ngritur disa pyetje q kan t bjn me koherencn dhe konsistencn midis veprimit t saj t jashtm dhe t brendshm, e n veanti veprimi i BE-s n fushn ndrkombtare me t drejtat themelore, standartet dhe vlerat mbi t cilat BE-ja pretendon q bazohet. Raste t kontestuara t veprimit t jashtm t BEs n fushn e DPB-s jan fati i refugjatve dhe azilkrkuesve, ripranimi, ekstradimi dhe

parlamentar mund t jet shum i rndsishm pr t hedhur drit mbi shtjet q kan t bjn me nivelin kombtar.

Agjencit, databaza dhe bashkpunimi funksional Nj trend i veant n zhvillimet e DPBs n BE ka qn fokusi mbi bashkpunimin funksional dhe mbledhjen dhe shkmbimin e t dhnave personale. Disa databaza t BE-s jan krijuar dhe/ose zhvilluar (gjenerata e dyt e Sistemit Shengen t Informacionit dhe Sistemi i Informacionit mbi Vizat si shembujt e par). Ndrkoh q kta shembuj mund t ken nj ndikim t rndsishm mbi t drejtat themelore, hartimi dhe implementimi i tyre shoqrohet me shum pak kontroll. Parlamentet kombtare analizojn vetm legjislacionin burimor t BEs q themelon kto databaza. Megjithat, ky legjislacion l disa aspekte pr tu vendosur me an t procedurs Comitolgy ku Parlamenti ka te drejt t monitoroj implementimin e instrumenteve t legjislacionit t adoptuara nga Kshilli me propozim t Komisionit Europian dhe Komisioneve, duke e justifikuar me faktin se shum shtje jan teknike. Ky kndvshtrim sht mbshtetur nga Komisioni Europian. Kjo prqasje mund t oj de facto n nj depolitizim mbi kto shtje, duke paraprir alternativat pr mbledhjen dhe shkmbimin e t dhnave sensitive personale n saj t nj debati t hapur dhe demokratik. Nj shembull tjetr i transferimi i t dhnave t pasagjerve (PNR). depolitizimit q mund t oj n nj vakum t N kt kontekst kontrolli parlamentar sht kontrollit demokratik, sht prhapja e shpejt jashtzakonisht i kufizuar. Veanrisht n e agjencive t BE-s n DPB. Europol-i ka qn shtjet e Shtylln e tret, Parlamenti Europian nj nga shembujt prijs n kt kontekst, por tani nuk ka asnj kompetenc dhe roli i Parlamenteve sht i shoqruar nga agjencit si Eurojust dhe kombtare ka qn shum i kufizuar. Si rrjedhoj Frontex. N zhvillimin e ktyre dy organizmave e pasojave t veprimit t jashtm t BE-s n dy shtje kan qn kryesore: marrdhnia DPB n mbrojtjen e t drejtave themelore, por midis BE-s dhe nivelit kombtar, si dhe roli dhe dhe t kredibilitetit dhe legjitimitetit t BE- pushteti i sakt i organizmave t BE-s n veanti s n veprimet e jashtme, prputhshmria me nse ato jan ose deri ku jan funksionale. vlerat dhe standartet e brendshme t BE-s, monitorimi n koh dhe nga afr nga parlamentet Pr sa i prket databazave, prfshirja e kombtare dhe nj bashkpunim i ngusht ndr- parlamenteve kombtare sht prgjithsisht e

P.O. BOX 8177, Tiran Website: www.idmalbania.org Email: info@idmalbania.org

Buletin 3 - Drejtsia dhe shtjet e Brendshme n BE

kufizuar mbi ekzaminimin e legjislacionit q i themelon kto agjenci. Rrjedhimisht, nj rritje e kontrollit dhe bashkpunimit ndr-parlamentar sht thelbsore duke patur parasysh pasojat q mund t ken veprimet n fushat q mbulohen nga kto agjenci/organizma si dhe mungesa e madhe mbi kontrollin e veprimtaris dhe menaxhimit t ktyre agjencive. Themelimi i mekanizmave kontrollues bhet akoma m i domosdoshm pasi ka probleme gjithnj e n rritje pr t prcaktuar me prpikmri far bjn me saktsi kto agjenci t BE-s shembulli m i mir n kt kontekst ka t bj me paqartsin mbi veprimet e agjencis FRONTEX pr sa i prket kufirit bregdetar t BE-s. Cikli legjislativ i propozimeve n fushn e drejtsis dhe Punve t Brendshme t BE-s Prve kontrollit mbi propozimet n fushn e DPB-s, veprimet dhe bashkpunimi midis parlamenteve kombtare mund t shtrihet n faza t tjera t ciklit legjislativ. Nj rol ky i parlamenteve kombtare mund t jet prfshirja e tyre n vlersimin e impaktit t nxjerr nga Komisioni Europian. Aktualisht vende te ndryshme t BE-s ushtrojn impakt t ndryshm mbi kontrollin e vlersimit t impaktit. Kontrolli mund t prqendrohet jo vetm mbi vlersimin e impaktit por mund t shtrihet dhe mbi fazn para publikimit t ktij impakti duke sjell pikpamjet e kombtare gjat procesit konsultativ t Komisionit. N kt mnyr, prfshirja e parlamenteve kombtare do t shtrihej dhe mbi ciklin e politikave t BE-s dhe t influencoj q n etapat fillestare t hartimit dhe vendimmarrjes mbi legjislacionin. Nj shembull i fundit n kt kontekst q mund t kontribuoj n nj kontroll efektiv mbi propozimet n fushn e DPB-s n fazn fillestare sht pranimi nga qeveria Britanike e Memorandumit Shpjegues q shoqron propozimet e BE-s t cilat iu drguan Westminister pr kontroll me informacione t mtejshme mbi pasojat e propozimeve pr t drejtat e njeriut.
6 | Qendra pr Studime t Siguris, IDN

Nj bashkpunim efektiv ndr parlamentar pr sa i prket kontrollit paraprak t legjislacionit t BE-s sht shum i rndsishm edhe n lidhje me shtje q kan t bjn me implementimin e legjislacionit DPB-s s BE-s n nivel lokal. Parlamentet kombtare duhet t adoptojn legjislacionin e BE-s duke e prshtatur me sistemin legal dhe kulturn e vendit. Ndrkoh q nj pjes e madhe e ktyre shtjeve mund t jet kryesisht politike, do t ishte i dshirueshem shkmbimi dhe konsultimi mbi praktikat m t mira midis parlamenteve nacionale. Ky shkmbim pikpamjesh mund t ndalet jo vetm mbi hartimin e legjislacionit por dhe mbi shtje q kan t bjn me zgjedhje politike. S fundmi, ia vlen pr tu prmendur fakti se bashkpunimi ndr parlamentar midis parlamenteve kombtare dhe atij europian mund t jet thelbsor pr t siguruar nj nivel t lart transparence dhe kontroll mbi shtjet e DPB-s s BE. Nga njra an nj marrdhnie e mir e Parlamenteve lokale me at Europian jan t domosdoshme pr t siguruar prfshirjen kuptimplot n politikat e BE-s dhe proceset legjislative t saj sidomos tani q roli i parlamentit evropian si bashk ligjvns n aspekte t DPB n Traktatin Lisbons. Nga ana tjetr, nj Parlament evropian bashkpunues mund t prfitoj nga nj vizibilitet m i madh n vendet antare dhe duke prdorur peshn e parlamenteve lokale pr t kontrolluar implementimin dhe adoptimin e shtjeve t DPB n vendet antare. Si rrjedhoj forcimi i mtejshm i bashkpunimit ndr parlamentar duhet forcuar m tepr.

Qendra pr Studime t Siguris, IDN | 7

Aktort bashkpunues t kuadrit t Drejtsis dhe shtjeve t Brendshme t BE

Parliamenti Europian Antart e Asambles s prbashkt t Komunitetit Europian t elikut dhe Karbonit (q m von u transformua n Parlamentin Europian) kritikuan deficitin demokratik t Komunitetit dhe krkuan zgjedhje t drejtprdrejta t antarve t tij dhe nj shtim t kompetencave. Integrimi Europian sht zgjeruar dhe thelluar (hiden & deepen) me an t traktateve t ndryshme duke transferuar kompetenca nga Parlamentet nacionale tek ai Europian. Si rrjedhoj parlamentet kombtare jan ln gjithmon e m tepr jasht vendimmarrjes. Me zgjedhjet e drejtprdrejta t Parlamentit Europian n 1979, shum parlamente kombtare u ndjen t mnjanuara nga politikat e Komunitetit Europian. Me hyrjen n fuqi t Traktatit t Mastrihtit n 1993, BEja mori kompetenca q tradicionalisht ishin kompetenc e parlamenteve kombtare, si pr shembull Drejtsia dhe Punt e Brendshme. Si rrjedhoj, rndsia e bashkpunimit t parlamenteve kombtare dhe Parlamentit Europian u theksua tek nj deklarat e BEs mbi rolin e parlamenteve. Traktati i Amsterdamit shkoi nj hap m tej duke e br t detyrueshme q t gjitha dokumentet e konsultimeve t Komisionit ti drgohen t gjith parlamenteve kombtare, t cilt kan m pas nj periudh gjasht javore, pr t diskutuar nj propozim legjislativ. Komisioni mbi Lirit Civile, Drejtsin dhe Punt e Brendshme N mnyr q t organizohet puna pr seancat plenare t Parlamentit, antart jan ndar n Komisione t qndrueshme t specializuara. Aktualisht Parlamenti Europian prbhet nga 20 Komisione. Kto t fundit harxhojn pjesn m t madhe t kohs pr hartimin e

INSTITUCIONE

GRARD DEPREZ, Kryetar i Komitetit mbi t Lirit Civile, Drejtsin dhe Punt e Brendshme t Parlamentit Europian Gerard Deprez ka lindur n Beligjik m 13 Gusht 1943. Ai sht diplomuar n Filozofi, Gjuh dhe Literatur (1961- 1963). Gjithashtu, ai ka marr nj Diplom n Sociologji (1963- 1967), si dhe ka mbrojtur Doktoraturn n Sociologji.(1974). Ai ka qen Assistent Pedagog tek Universiteti Katolik i Louvain dhe Pedagog i (19691974). Z. Deprez ka mbajtur disa poste t rndsishme si pr shembull pozicionin e Kshilltarit t Ministrit t Kulturs Franceze (1974-1975), kshilltar politik i Presidentit te PSC (1975-1978), si dhe Kryetar i Zyrs s Zvendskryeminsitrit (1979-1981). Q prej 1984 ai sht deputet i Parlamentit Europian dhe n periudhn 1994-2004 ka qen Zvends Kryetar i Delegacionit t Komisionit t prbashkt Parlamentar BETurqi, etj.

P.O. BOX 8177, Tiran Website: www.idmalbania.org Email: info@idmalbania.org

Buletin 3 - Drejtsia dhe shtjet e Brendshme n BE

raporteve mbi legjislacionin e propozuar nga Komisioni Europian, por mund t hartojn raporte duke marr iniciativn mbi shtje q hyjn n kompetencat e Komisionit. Nj nga kto Komisione merret me Lirit civile, Drejtsin dhe Punt e Brendshme. Pergjegjesite e ktij Komisioni jan si m posht: 1. Mbrojtjen brenda territorit t Unionit t t drejtave t qytetarve, t drejtave t njeriut dhe ato themeltare, duke prfshir mbrojtjen e minoriteteve si sht prcaktuar nga Traktatet dhe n Charterin e t Drejtave Themeltare t Bashkimit Europian; 2. Marrjen e masave t nevojshme pr t luftuar t gjitha format e diskriminimit prve atyre t bazuara n gjini ose ato t ndrmarra n vendin e puns ose n tregun e puns; 3. Legjisalcioni n fushn e transparencs dhe t mbrojtjes s personave fizik n lidhje me prpunimin e t dhnave personale; 4. Themelimi dhe zhvillimi i nj zone t liris, siguris dhe drejtsis, n veanti: a. Masat n lidhje me hyrjen dhe lvizjen e personave, azili dhe emigracioni si dhe bashkpunimi gjyqsor dhe administrativ n shtjet civile; b. Masat n lidhje me menaxhimin e integruar t kufijve t prbashkt; c. Masat n lidhje me policin dhe bashkepunimin gjyqsor n shtjet penale; 5. per Qndren Europiane pr Monitorim dhe Vartsin nga Drogat dhe Qndra Europiane pr Monitorim t Racizmit dhe Ksenofobis, Europol, Eurojust, Cepol dhe agjenci dhe qendra t tjera n t njjtn fush; 6. Prcaktimi i nj rreziku, mbas nj dhunimi t qart nga nj vend antar t principeve t prbashkta t vendeve antare.
8 | Qendra pr Studime t Siguris, IDN

Politika e BE mbi shtjet e Brendshme n realitetin shqiptar & Ballkan

Raporti i Komisionit t Bashkimit Europian pr Shqiprin: Drejtsia, Liria dhe Siguria Vizat, kufijt, kontrolli, azili dhe emigracioni Raporti i fundit i BE-s i cili u publikua m 5 Nntor 2008 prezantoi arritjet e Shqipris duke br nj prshkrim dhe analiz t hollsishme t t gjitha fushave, ku nj pjes t rndsishme e zuri Drejtsia, Liria dhe Siguria. Katr fushat m t rndsishme n kt drejtim ku Qndra pr Studime t Siguris do t ndalet n kt buletin jan vizat, kufijt, azili dhe emigracioni. Duke e konsideruar t rndsishm raportin vjetor t Komisionit si nj mundsi shum t mir pr administratn publike apo institucionet/ organizatat e prfshira n kt fush pr t par se n cilat fusha vendi ka br progres dhe pr t kuptuar m mire fushat n t cilat reforma t mtejshme jan t nevojshme, ky Buletin do t ndalet shkurtimisht n arritjet por dhe mungesat n katr fushat e siprprmendura dhe t cilat jan vecanrisht t ndjeshme pr realitetin Shqiptar. Vizat Prsa i prket vizave raporti i Komisionit Europian vlersoi se ka patur njfar progresi. Prgatitjet pr regjistrin civil dhe sistemin e

Shqipria & Ballkani SFIDA

Qendra pr Studime t Siguris, IDN | 9

prgjithsi n fushn e vizave Shqipria ka vazhduar t bj progres t moderuar pr menaxhimin e tyre. Kufijt Shqipria ka br progres dhe n kontrollin e kufijve. Ligji i ri pr Kontrollin e Kufijve Shtetror u aprovua n Janar 2008. Policia e Shtetit prgatiti nj progres raport mbi implementimin e Strategjis s Menaxhimit t Integruar t Kufijve Kombtar dhe t Plan Veprimit t asociuar. N kt raport Komisioni Europian konstatoi q implementimi i ksaj strategjie po vazhdon dhe avancon n mnyr t moderuar sidomos n lidhje me aspektet IT t kalimeve kufitare dhe infrastrukturs. Megjithat, edhe pse ka patur prmirsime, investime t mtejshme jan t domosdoshme pr t prmirsuar infrastrukturn e kalimeve kufitare. Nga 26 kalime kufitare, 15 prej tyre jan lidhur n mnyr elekronike me an t Sistemit t Menaxhimit t Plot t Informacionit dhe jan pajisur me lehtsirat e nevojshme. Nga ana tjetr jan organizuar takime t shpeshta midis oficerave t policis kufitare t Shqipris, Maqedonis dhe Greqis dhe Malit t Zi pr t bashkpunuar me homologt nga ana tjetr e kufirit. Megjithat stafi i policis kufitare sht i kufizuar n numr dhe bashkpunimi ndrkufitar ka nevoj pr m tepr prmirsime. Ndrkoh Shqipria ka nisur negociatat pr t bashkpunuar me agjencin FRONTEX. Ndrkoh q politika afatgjata trajnimi me qllim ngritjen e kapaciteteve pr t identifikuar dokumentacionin e flasifikuar, emigracionin ilegal apo viktimat e trafikimit akoma duhen implementuar. Ndrkoh, nj arritje e konsiderueshme sht Ligji pr Rojet Bregdetare i cili u adoptua n 2007 dhe prfshin ndarjen e detyrave midis policis kufitare dhe rojeve bregdetare. N prgjithsi Shqipria vazhdon t prmbush pjesrisht objektivat e saj n fushn e kontrollit t kufijve, por burimet njerzore mbeten t pamjaftueshme pr t zbatuar detyrat me efikasitet.

Shqipria & Ballkani SFIDA

uniformuar t adresave po ecin prpara dhe kompjuterizimi i t dhnave t regjistrit civil ka prfunduar. Komisioni e konsideroi plotsimin e regjistrit civil dhe sistemin e adresave, si ky dhe si nj burim t dhnash pr kartat e identitetit dhe pr t siguruar dokumenta t sigurta. Prve marrveshjes pr liberalizimin e vizave BEShqipri e cila hyri n fuqi n Janar 2008 u lanua gjithashtu dialogu mbi liberalizimin e vizave midis BE-s dhe Shqipris dhe u prezantua roadmap-i i cili detajonte masat q duhet t ndrmerren, i cili u prezantua n Qershor 2008. Ndrkoh q Shqipria prezantoi nj raport t par mbi implementimin e roadmap-it n Shtator 2008 ajo aplikon nj regjim pa viza pr t gjitha vendet e BE-s, si dhe nnshkroi nj marrveshje me FYROM n Shkurt 2008. Megjithat n raport u evidentua fakti se aktualisht listat pozitive dhe negative nuk jan harmonizuar plotesisht me listat e BE-s. Ligji mbi t Huajt i cili u adoptua n Korrik 2008 dhe q do t hyj n fuqi n Dhjetor prfshin edhe rregulla pr dhnien e vizave n kufi. Pr momentin vizat e dhna n kufi jan t kufizuara ose pr arsye humanitare ose pr viza turistike kryesisht pr vendet e Ameriks Latine t cilat bjn pjes n listn pozitive t BE-s. Gjithashtu jan hedhur hapat e para pr themelimin e nj qndre kombtare pr vizat. N

P.O. BOX 8177, Tiran Website: www.idmalbania.org Email: info@idmalbania.org

Buletin 3 - Drejtsia dhe shtjet e Brendshme n BE

sidomos n periudhat e kulmit sezonal n Azili mnyr t veant n kufirin midis Shqipris Edhe pr shtjet e azilit raporti i Komisionit dhe Greqis, kjo pr shkak t krkesave t larta Europian shprehet se sht br progres i t puns sezonale n agrikultur. N vitin 2008, kufizuar. Nuk ka nj system azili efikas n vend. 9.382 persona u kapn n kt kufij. Edhe pse Rishikimi i kuadrit legjislativ pr prafrimin e nuk jan raportuar raste t emigracionit ilegal standarteve t BE-s nuk sht plotsuar. Q prtej kufirit blu, gjithsesi sht i nevojshm prej Janarit 2008, tet persona kan krkuar forcimi i kontrollit t kufijve duke i pajisur me azil n Shqipri. Drejtoria pr Nnshtetsin infrastrukturn e nevojshme. Edhe pse Drejtoria dhe Refugjatt nuk ka burime financiare dhe pr Emigracionin dhe Policin Kufitare ka njerzore t mjaftueshme pr t prmbushur prmirsuar facilitetet n kalimet kufitare ato detyrimet q rrjedhin nga Konventa e 1951 pr mbeten akoma t varfra dhe bashkpunimi me statusin e refugjatve, ndrkoh q bashkpunimi policit kufitare nga ana tjetr e kufirit duhet prmirsuar. N Janar 2008 u krijuan 8 Drejtori rajonale dhe 34 stacione policie n kufi, nga t cilat 12 shrbejn si pika ripranimi. Shqipria nnshkroi protokolle q implementojn marrveshjet e ripranimit BE-Shqipri me Austrin dhe vendet e Beneluksit dhe draft protokolle me Greqin dhe me Republikn eke. Dispozitat e marrveshjes s ripranimit BEShqipri n lidhje me ripranimin e shtetasve me policin kufitare sht i dobt dhe procedurat t vendeve t treta hyri n fuqi n Maj 2008. e azilit tek qndrat e pritjes nuk aplikohen n Ndrkoh q nj qendr pritjeje po ndrtohet, mnyr standarte. Prandaj nj sistem m efektiv akomodimi i shtetasve t vendeve t treta pr menaxhimin e t dhnave pr azilin dhe mbetet akoma i paprshtatshm. Edhe n rastin e emigracionin sht i domosdoshm, m tepr emigracionit progresi mbetet i moderuar burime nevojiten pr t themeluar regjistrin e emigrantve. Komisioni vuri n dukje se n prgjithsi Shqipria vazhdon t prmbush pjesrisht Kondiconaliteti i BE ne Ballkan detyimet n fushn e azilit. Duke hedhur vshtrimin tek Ballkani Perndimor, BE-ja po ushtron influencn e saj n fushn e DPB-s duke prdorur antarsimin si nj nxits Emigracioni dhe si mnyrn m t fuqishme pr t eksportuar Komisioni Europian evidentoi nj progres t legjislacionin e saj. Vendet t cilat synojn t moderuar edhe n fushn e emigracionit. N bhen antare t BE-s duhet t adoptojn Maj 2008, Ministria e Puns dhe shtjeve plotsisht aquis t BE-s duke prfshir edhe Sociale hartoi nj Plan pr Monitorimin dhe rregullat pr Drejtsin dhe Punt e Brendshme. Koordinimin e implementimit t Strategjis Duke e br kt, zgjerimi i rendit ligjor t BEKombtare pr Emigracionin, duke prfshir s sht prfshirs, sepse qllimi final q t gjitha dhe Plan Veprimin. Edhe pse Ministria ka vendet e Ballkanit perndimor kan, sht t koordinuar implementimin e strategjis, pranohen n BE. Procesi i Stabilizim Asocimit prgatitjet po procedojn ngadal dhe mekanizmi (PSA) t BE-s pr Ballkanin Perndimor sht ndrministerial pr koordinim nuk sht krijuar instrumenti i prgjithshm i Europianizimit ende. Emigracioni illegal mbetet problematik pr rajonin. PSA-ja e cila u lanua n Maj 1999,
10 | Qendra pr Studime t Siguris, IDN

Shqipria & Ballkani SFIDA

Qendra pr Studime t Siguris, IDN | 11

sht nj strategji ambicioze e cila ndihmon rajonin pr stabilizimin politiko-social dhe pr t zhvilluar nj lidhje m t ngusht me BE-n, duke e hapur rrugn e antarsimit kur kushtet kryesore t prmbushen.

antarsimit e cila detyron implementimin e t gjitha acquis t BE-s mbasi ato zhvillohen. Pr vendet e Ballkanit Perndimor, PSA u prqendrua m tepr me lidhjen e axhends s integrimit Europian me stabilizimin dhe transformimin e ktyre vendeve. N fushn e politikave t DPB-s kjo nnkupton q BE-ja po fokusohet n katr fusha prioritare: Polici, rend publik dhe krim t organizuar; Menaxhim t integruar t kufijve; Reforma n sektorin e drejtsis; dhe Azili dhe emigracioni.

Shqipria & Ballkani SFIDA

PSA-ja e ka lidhur n mnyr t pandashme procesin e antarsimit me bashkpunimin e ngushte rajonal. Impakti q BE-ja ka patur n Ballkanin Perendimor n fushn e DPBs rezultoi shum i madh pr shkak se BE-ja nuk u mbshtet vetm tek kondicionaliteti por dhe n cshtje t rndesishme politike n rajon si liberalizimi i regjimit t vizave t BE-s. Gjndja sht prmirsuar n mnyre t ndjeshme vitet e fundit, n saj t prpjekjeve t vendeve t rajonit pr t forcuar kontrollet n kufij dhe pr t zbatuar ligjin. T gjitha vendet e Ballkanit pa dallim nga statusi i tyre kan ndrmarr nj proces reformash pr tiu prafruar standarteve t BE n DPB. Komisioni n nj komunikat t saj pranoi prpjekjet e Ballkanit Perndimor duke e shprehur se: Progresi n fushn e DPB-s ka qen i kosiderueshm dhe prfshin veprime pr t luftuar krimin e organizuar, ngritjen e kapaciteteve institucionale t drejtsis, prmirsim t bashkpunimit midis Prokurorise dhe policis, nj Plan Veprimi pr trafikun e drogs, msat pr t luftuar pastrimin e parave dhe emigracionin ilegal (Komisioni Europian 2006d: 4)

Perspektiva e vendeve t Ballkanit Perndimor pr tu antarsuar n BE u shpreh fillimisht tek Kshilli Europian n Feira n 2000, i cili doli me konkluzionet se t gjitha vendet e rajonit ishin vende potenciale pr antarsim n BE. Rajoni ka qen nj burim i madh rreziku pr BE pr t ashtuquajturn soft-security. Krimi i organizuar ka prfituar pr shkak t kufijve poroz, mungess s bashkpunimit rajonal dhe institucioneve keqfunksionuese. Sipas kritereve t Kopenhagenit (1993) antarsimi krkon q vendet kandidate duhet t jen n gjendje pr t prmbushur detyrimet e

P.O. BOX 8177, Tiran Website: www.idmalbania.org Email: info@idmalbania.org

Buletin 3 - Drejtsia dhe shtjet e Brendshme n BE

ZHVILLIME

ECAS bn thirrje pr liberalizimin e vizave pr vendet e Ballkanit Perndimor n nj Europ pa barriera

European Citizens Action Service (ECAS), 7 efektivisht n terren. Prandaj nj E pr zbatimin Dhjetor 2009 e legjislacionit (enforcement) duhet t shtohet si nj e katrt prkrah tre E-ve n programin e ECAS pajtohet me moton e Presidencs Presidencs eke. eke t BE-s Europ pa bariera . ECAS ECAS v n dukje faktin se n fqinjsin ka kundrshtuar n mnyr t vazhdueshme Europiane, Europa pa barriera duhet t kufizimet mbi lvizjen e lir t puntorve nga prfshij Ballkanin Perndimor. Presidenza eke vendet e reja t BE-s, rrjedhimisht mirpriti duhet t hedh nj hap n drejtimin e duhur me impenjimin e Presidencs eke pr t vn fokus n forcimin e shoqris civile dhe kontaktet n dukje impaktet e pafavorshme t masave t e drejtprdrejta t njerzve, si dhe t mbshtes prkohshme dhe avantazhet e zgjerimit pes vite road map-in mbi liberalizimin e vizave. Sipas m pas. anketimeve t bra nga ECAS dhe Por ka dhe pengesa m t fshehta dhe nj hendek t vrtet midis rregullave t Traktatit, OJQ-ve partnere n Ballkanin Perndimor mbi shtjeve ligjore t Gjykats dhe Legjislacionit liberalizimin e vizave, edhe ktu zbatimi sht q v theksin tek lvizja e lir e qytetarve nj nga problemet kryesore. dhe shtetsia Europiane si dhe far ndodh N nj konferenc t organizuar nga ECAS n 10

12 | Qendra pr Studime t Siguris, IDN

Qendra pr Studime t Siguris, IDN | 13

Dhjetor 2008 mbi marrveshjen e liberalizimit t vizave, doli qart se ka nj mosprputhje midis hartuesve t marrveshjeve dhe OJQ-ve q po i monitorojn ato n terren. Nj anketim n vendet e Ballkanit Perndimor tregoi se liberalizimi i vizave edhe pse ngriti pritshmri t mdha nuk ka sjell ndonj ndryshim deri m tani. Arsyeja kryesore sht q deri sa disa barriera kan rn, publiku nuk shikon prfitime sidomos kur vendet antare nuk i zbatojn ato, jo vetm ket t fundit por dhe frymn e liberalizimit t vizave n konsullatat e tyre. Marrveshjet e liberalizimit t vizave nuk mbulojn nj sr pengesash pr t marr nj viz: Marrveshjet nuk ndryshojn marrdheniet midis administrats s konsullatave dhe qytetarve. Mirsjellja, trajnimi dhe njohurit e gjuhs, oraret dhe eliminimi i radhve t gjata nuk jan trajtuar, shtje te cilat shqetsojn m tepr qytetart. Gjithashtu, edhe pse marrveshjet kan parashikuar reduktimin n 35 Euro dhe procedimin e aplikimeve pr viza brenda 10 ditsh, megjithat kto avantazhe nuk jan t prekshme.

puns nga Ballkani Perndimor. Deri sa kjo t bhet, debati nuk do t shkoj prtej miteve t prbashkta dhe paragjykimeve q egzistojn n BE.

ZHVILLIME

Krcnim referendar pr marrveshjen pa pasaporta BE-Svicr

EUOBSERVER ( 27.11.2008) Ministrat e BE-s ran dakort q Zvicra ti bashkohet zons s lir t Bashkimit Europian m 12 Dhjetor. Por hyrja e Zvicrs n zonn Shengen mund t ndrpritet me an t nj referendumi n Shkurt 2009 nse voton lnien jasht t puntorve t BE-s nga Bullgaria dhe Rumania. N baz t ksaj marrveshjeje, autoritetet Sviceriane do t heqin kontrollin e pasaportave tek kufijt toksor me Gjermanin, Francn, Italin dhe Austrin por duhet t shtojn kontrollet me Liechtenstein, i cili nuk sht pjes e zons Shengen. Kontrollet nper aeroporte do t zgjasin m tepr, deri m 29 Mars, kur t ndryshojn oraret e shoqrive ajrore me oraret verore, pr tu dhn kohn e nevojshme q t organozohen terminalet dhe lehtsirat pr boarding pr t prmbushur kriteret Shengen. Ministri i Punve t Brendshme Zviceriane Eveline Widmer-Schlumpf u shpreh se marrveshja do t ndihmoj n rritjen e turizmit dhe prmirsimin e procedurave q merren me azil krkuesit nga vende t tjera Shengen. Edhe policia do t pajiset me m shume mjete pr ndjekjen e krimit ndr-kufitar n saj t prdorimit t Sistemit t Informacionit Shengen. Zona Shengen pa pasaporta prfshin t gjith vendet antare t BE-s prve Qipros, Britanis s Madhe dhe Irlands, t cilat qndruan jasht, si dhe Rumanin dhe Bullgarin q duhet akoma t prgatiten, me shpres pr tu futur n 2011.

Debati nnvizoi faktin se Komisioni Europian duhet t adoptoj nj politik m transparente n lidhje me liberalizimin e vizave dhe t informoj rregullisht qytetart dhe OJQ-t q punojn pr liberalizimin e vizave mbi zhvillimet m t fundit. N kt mnyr shoqria civile mund t jet nj aleat i Komisionit Europian dhe t ushtroj presion mbi qeverit pr t prmbushur reformat e nevojshme t ndrmarra n Road map. Ve ksaj, institucionet Europiane dhe Vendet Antare duhet t marrin parasysh studimet e bra nga OJQ-t lokale dhe organizata ndrkombtare t cilat po tregojn se sht br progres real n rajon pr sa i prket nivelit t krimit dhe q minimizojn n mnyr thelbesore pasojat negative t emigracionit t krahut t

P.O. BOX 8177, Tiran Website: www.idmalbania.org Email: info@idmalbania.org

Buletin 3 - Drejtsia dhe shtjet e Brendshme n BE

Referendumi mund t rivendos kufijt Zvicra votoi n nj referendum t 2005 pr tu futur n zonn Shengen. Megjithat, Sviceriant mund ta ndryshojn kt vendim me nj referendum t ri t planifikuar n Shkurt, mbi shtrirjen e lvizjes s lir t puntorve t vendeve m t reja t BE-s, Rumanis dhe Bullgaris. Komisioneri i BE-s pr drejtsin Jacques Barrot u shpreh se nse referendumi rezulton negativ, do t prbj nj problem dhe do t nnkuptoj q prezenca e Zvicrs n zonn Shengen do t ndrpritet. Ministri i Brendshm ek Ivan Langer, duke folur n emr t Prezidencs eke inkurajoi Zvicrn q ti bashkohet lvizjes s lir, duke vn theksin se zona Shengen sjell prfitime duke sjell shembullin e vendit t tij, q u bashkua 13 muaj m par. Partit e krahut t djatht n parlamentin Svicerian kan mundur t
14 | Qendra pr Studime t Siguris, IDN

sigurojn firmat e nevojshme pr t mbajtur nj referendum mbi vendimin e qeveris pr t shtrir lirin e lvizjes pr Rumanin dhe Bullgarin. Partia Zviceriane e Popullit, e cila ka shumicn e vendeve n parlament, pati nj ndryshim t linjs s saj n fund t Tetorit, duke thn se do t luftoj dhe shtrirjen e marrveshjes pr fuqin puntore me BE-n. Votuesit Zvicerian do t thon fjaln e fundit m 8 Shkurt, me tre nga katr partit n qeveri, si dhe lobet e bizneseve q rekomandojn pranimin e krkesave t BE-s.

Pr m shum informacion:
OECD http://www.oecd.org/home/0,2987,en_2649_201185_1_1_1_1_1,00.html Programi SIGMA http://www.oecd.org/pages/0,3417,en_33638100_33638151_1_1_1_1_1,00.html Qndra SECI - Iniziativa pr Bashkpunim n Europn Juglindore, Qndra pr Luftn ndaj Krimit Ndrkufitar http://www.secicenter.org/m105/Home SEEPAG Grupi Kshillues i Prokurorve t Europs Jug Lindore http://www.seepag.org/ RAI Iniziativa Rajonale Antikorrupsion http://www.spai-rslo.org/en/ MARRI Iniziativa Rajonale e Migracionit, Azilit dhe Refugjatve http://www.marri-rc.org/ SEPCA Shoqata e Drejtorve t Policive t Europs Juglindore http://www.sepca-bg.org/activities/news/

Buletin 3 - Drejtsia dhe shtjet e Brendshme n BE

LITERATUR

Publikime t kshilluara n fushn e Drejtsis dhe Puneve t Brendshme

Steve Peers, E drejta e Bashkimit Europian pr Drejtsin dhe Punt e Brendshme, Oxford University Press 2006

Ky libr analizon n detaje t drejtn e Bashkimit Europian mbi Drejtsin dhe Punt e Brendshme. Autori jo vetm prqndrohet tek regullat e vendimarrjes por edhe t gjyqsorit q BE-ja aplikon n kto fusha, m pas analizon t drejtn Europiane mbi vizat dhe kontrollet kufitare, regullat mbi emigracionin e rregullt, kontroll i emigracionit illegal, prkufizimi i t drejts penale, proedurat penale, dhe policimi dhe doganat. Gjat gjith librit vihet re nj tension, n njrn an midis objektivit pr t kontrolluar migracionin dhe luftuar krimin, nga ana tjetr t principeve t t drejtave t njeriut dhe lirive civile.

Angela Veng Mei Leong: Shkatrrimi i krimit t organizuar ndrkombtar. Nj analiz e strategjive legale dhe jo legale. Ashgate 2007
Mbasi bn nj analiz t strukturave transnazionale t krimit t organizuar, ky libr merr n konsiderat faktin nse mekanizmat tradicionale dhe autoritetet kombtare mund t ndalojn kt krcnim n rritje. Duke hedhur drit mbi dobsit dhe forcn e metodave t tanishme t kontrollit, libri shtjellon mundsit e zhvillimit t strategjive si kombtare ashtu dhe ndrkombtare m efektive si dhe krijimin e mekanizmave jo ligjore jasht sistemit tradicional t drejtsis. Gjithashtu, shtjellohet roli i nnpunsve t respektimit t ligjit, hetues t taksave, npun t shrbimeve inteligjente mbi financat etc - pr imponimin e sanksioneve civile dhe penale mbi krimin e organizuar.

Jorg Monar, Wyn Rees, Valsamis Mitsilegas Bashkimi Europian dhe Siguria e Brendshme: Mbrojtsi i njerzve? (Nj Europe apo Disa?)
N periudhn e mbas Lufts s Ftoht krcnime t reja mbi sigurin jan ngritur n Europn Perndimore. Midis tyre, krimi i organizuar dhe emigracioni illegal prfaqsojn sfida t rndsishme mbi sigurin. BE-ja dhe Siguria e Brendshme analizon natyrn e ktyre sfidave dhe heton se si BE-ja ka vepruar pr tiu kundrvn atyre. I shkruar nga ekspert n fushn e shkencave politike dhe ligj, ky libr adreson nj fuzh studimi t ln pas dore deri m tani.

16 | Qendra pr Studime t Siguris, IDN