Вы находитесь на странице: 1из 251

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

OL;&d,
(odkYr[kwf)

tarSmifuckd iG ;f
tvif;aqmifaeol
oef;0if;vIdif
a&;om;ylaZmfonf

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ykH ESd yf rS wf w rf ;
yxrtBudrf
tkyfa&
rsuEf mS zH;k 'DZikd ;f
uGefysLwmpmpD
pma&;oltm;qufoG,f&ef
tDar;vfESifh zkef;eHygwf

2013 azazmf0g&Dv
1000
oD[armifarmif

jamesparr007@gmail.com
ph: 0897033128

The Best Friend Library


Contact
king.issariya@gmail.com
tel: 084 594 7752
jrefrmjynfzek ;f - 094 975 9740
web: www.thebestfriend.org
www.king-zero.com
Facebook: Minthu Nya
2

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

earmw b*0awm t&[awm


ormorK'
3

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

xdkifEdkifiH? wmhcfcdkif?
rJaqmufNrdKYe,f?
rJu
h qmaus;&Gmtkypf ?k
eef;wnf;&Gm
wnfaqmufvQu&f ad S om
0drkwdokc
apwDawmf

crnf;awmf OD;ausmq
f ifh ESihf r,fawmf a':cifoed ;f

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

q&mawmftm; ypnf;av;yg; axmufyHhvQuf&Sdaom ausmif;trBuD; a':yy

pma&;q&moef;0if;vIdifESifh trSwfw&

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

10

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

Ak't
vdu
k s y&[dwvkyif ef;
jrpfuJhodkYvnf;aumif;? opfyifuJhodkYvnf;aumif;? EGm;ruJhodkYvnf;
aumif;? rdrdpD;qif;aeaoma&udkraomuf? rdrdoD;aomtoD;udkrpm;?
rdrd,dkpD;csay;aom EdkY&nfudkraomuf? olwyg;tusdK;pD;yGm;twGufom
aus;Zl;jyKouJhodkY udk,fusdK;rzuf olwyg;tusdK;pD;yGm;oufoufudkom
aqmif&Gufaompdwf"mwf? vkyfief;[lorQonf Ak'tvdkus y&[dw
vkyfief;jzpfonf/
(eDwd)

11

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

pdwaf pwem
wpkHwa,mufaom olonf jypfrSm;vdkaom pdwfjzifh ajymrlvnf;
ajymtH?h jyKrv
l nf; jyKthH MurH v
l nf; MupH nfthH xdo
k Ykd jypfrmS ;vdak ompdwjf zifh
ajymqdkjcif;? jyKvkyfjcif;? MuHpnfjcif;aMumifh xdkolYaemufodkY vSn;bD;puf
onf 0efuakd qmifaom EGm;\ ajc&modYk tpOfvu
kd o
f uJo
h Ykd qif;&Jjcif;onf
tpOfvdkufav\/
wpkHwa,mufaom olonf MunfndKaom pdwfjzifh ajymrlvnf;
ajymtH?h jyKrv
l nf; jyKthH MurH v
l nf; MupH nfthH xdo
k Ykd Munfvifaompdwjf zifh
ajymqdkjcif;? jyKvkyfjcif;? MuHpnfjcif;aMumifh xdkolYaemufodkY t&dyfonf
tpOfvdkufouJhodkY csrf;omjcif;onf tpOfvdkufav\
("ry')

12

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

trSmpm
tcsdeftm;jzifh 1998 ckESpf trsdK;bmom omoemtwGuf &[ef;
awmfrsm; tNrw
J uf<uvIy&f mS ;aeonfh omoemhwuov
kd f (&efuek )f urm
at;ukef;ajr? rdrdb0 &nfrSef;csuf? arQmfvifhcsufBuD;rm;pGmjzifh e,faygif;
pHkrS oHCmi,frsm; tem*gwfudk csDwufaeonfhae&m/
odaYk omf zdEydS rf rI sKd ;pHk csKycf s,rf rI sKd ;pHjk zifh tusO;f axmifozG,f nO;f yrf;
ESyd pf ufaeonfh ae&m[l rnforl Q rodMuay/ arQmv
f ifch suf wvlvjl zifh
&[ef;i,fwdkY\ zGJUNzdK;vef;qef;aeqJ OD;aESmuftnGefYtzl;wdkYudk dkufcsdK;
acszsufaeonfh ae&m[l rnfolrQrodMuay/ vlom;\ obm0onf
zdEydS rf n
I O ;f yrf;rIwu
Ykd kd tNrw
J eG ;f vSev
f o
kd nfh arG;&mygZmwdrsKd ;aph ygvmonf
udkvnf; rarhoifhay/ xdkzdESdyfrI nOf;yrf;rIwdkYaMumifh tyifaygufvm
onfum; rif;okn (c) q&mawmfO;D &d,yifjzpfawmhonf/ tckawmh
xdktyifBuD;rSm iSuftaygif;wdkY em;cdk&if; toD;t&GufwdkYudk Nrdef&SufpGm
pm;aeMuavNyD/ omoemhwuodkvfqdkonfrSm xdktcsdefxdktcgu tm
Pm&Sifvufopfrsm; BuD;pdk;vTrf;rdk;aeonfhae&mtjzpf xdkacwfu ynm
oifcJhMuonfh &[ef;awmfrsm;todyifjzpfonf/
q&mawmf OD;&d,udk 1998 ckESpf ESpfqef;ydkif;wGif pwifawGU
cJhNyD; pma&;olwdkYrdwfawGjzpfcJhMuonf/ oleJYawGUawmh wuodkvfxJrSm
olwcef;0if wcef;xGuf pmay0dik ;f rsm;zGUJ Mu&ef pmMunfw
h u
kd rf sm; ae&mtESUH
zGifhMu&ef? odkYrSom tmPm&SifawGydwfxm;wJh em;rsufpdawG zGifhay;EdkifrSm
jzpfaMumif; vdu
k pf nf;k;H aeaMumif;? odaYk omf trsm;pkrmS pvky&f efaMumuf
aeaMumif; tm;wufoa&majymjyaeonfudk ,aeYwdkifjrifa,mifaerd
onf/ xdt
k BurH sm; odyaf umif;aMumif; tjrefq;kH taumiftxnfazmf&ef
rdrdu wdkufwGef;vdkufonf/
odEYk iS hf 1999 ckEpS w
f iG f oHCm (10) yg;jzifh rEav;aqmif OL;
&d, tcef;wGif vQdKU0SufpGm The Best Friend Group of Literature [k
trnfay;um pwifzUJG pnf;vdu
k o
f nf/ aeYpOfaqG;aEG;yGrJ sm; t*Fvyd pf um;
ajymoifwef;rsm;udyk g zGiv
hf pS Ef ikd cf o
hJ nft
h wGuf wuov
kd pf moifom;rsm;
onf pdwf0ifpm;vmum tzGJU0ifolrsm; ydkrdkrsm;jym;vmcJhygonf/ ausmif;
om;rsm;vnf; ynma&;udk t&ifuxuf ydkrdkpdwf0ifpm;vmMuygonf/
13

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

odkYaomf tzGJUpwifNyD;aemuf wESpfcefYtMum 2000 jynfhESpfwGif


OD; &d,? OD;t*ESifh pma&;olwdkY oHk;yg; uGrf;NcHukef;odkY pnf;kH;a&;
oGm; Murnfh a':pkwu
Ykd m;udk 'v&Sv
d rf;ab;wae&mwGif ydwq
f x
Ykd m;onfh
twGuf qufroGm;EdkifyJ jzpfaeonfhae&mudk oGm;a&muftm;ay;um ul
nDzdkY BudK;pm;cJhMuonf/
odkYaomf tmPmydkifrsm;u vHk;0cGifhrjyKbJ ydwfqdkYumuG,fxm;Mu
onf/ rnfodkYrQ aqG;aEG;vdkYr&/ txuftrdefYt& rnfolrSawGUcGifhr&Sd
ud,
k af e&m ud,
k jf yefygqdw
k mxuf bmrSyrkd Mum;&/ ppfom;awG &Jom;awG
onf toufr&Sdonfh pufkyfawGvdk ckdif;wmwpfck trdefYay;xm;wm
vkyfwwfonfh toGiftjyifrsm;udk awGUae&onfum; jrefrmEdkifiHtwGuf
0rf;enf;p&maumif;vSygonf/ wuov
kd o
f Ykd tjyefwiG f axmufvrS ;f a&;u
aemufuvdkufvmNyD; wuodkvfwm0ef&Sdolrsm;udk owif;ydkYwdkifMum;vdkuf
ojzifh tzGJUudk ,m,Dzsufodrf;vdkuf&onf/ q&mawmf OD;&d,ESifh
pma&;olwv
Ykd nf; ajzaeqJ wuov
kd pf mar;yGu
J kd rajzbJ oydwaf rSmufum
twlxGufcJhMuonf/ aemif 2 ESpfcefYtMum rEav;NrdKUwGif 'kwd,tBudrf
oHCmtyg; 20 cefYjzifh jyefvnfzGJUpnf;cJhonf/ xdktcsdefwGif OD;aum0d'
vnf; OD;aqmifoHCmwpfyg;tjzpf wuf<upGmyg0ifvmcJhonf/ xdkodkY jyef
vnfpwifNy;D rMumrDyif pmMunfw
h u
kd w
f pfcpk wifvu
kd &f m Edik if jH cm;om;rsm;
tNrJ0ifxGufoGm;vm&m ae&mjzpfvmonf/ uGefjyLwm? t*Fvdyfpm? jyif
opf? *syefpum;ajymoifwef;ESifh 9 wef;? 10 wef;ausmif;om;rsm;udk
usL&SiftcrJh oifwef;rsm; oifMum;ay;aeEdkifcJhonf/
EdkifiHjcm;om;rsm;udk,fwdkif 0dkif;0ef;oifMum;ay;vsuf&Sdonf/ xdk
EdkifiHjcm;om;rsm;xJwGif Monia ac: qGpfZmvefolu jrefrmjynfwGif
wpfckwnf;aom 'Drdkua&pD&Sifoefaeonfhae&mtjzpf wifpm;ajymqdkcJh
onf/ 2007 a&T0ga&mifta&;tcifrjzpfay:rSED iS hf jzpfaeqJumvwdw
Yk iG f
t"du pka0;NyD; owif;jzefYcsdonfhae&mjzpfvmcJhonf/ ta&;BuD;aom
tpnf;ta0;uGJBuD;rsm;udk pnf;a0;Edkifvmaom ae&mjzpfvmcJhonf/ xdkY
aMumifh tmPmydkifrsm;u rMumrSDvma&mufum qdkif;bkwfrsm; jzKwfcsNyD;
pmMunfhwdkufudk ydwfypfvdkufonf/ ,aeYwdkif jyefvnfzGifhvSpfEdkifjcif; r&Sd
ao;yg/ t"du OD;aqmifaeonfh q&mawmf OD;&d,vnf; 2008
ckEpS w
f iG f tmPmydik rf sm; vdu
k v
f zH rf;qD;onft
h wGuf xdik ;f Edik if ?H rJaqmufNrKd U
14

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

odYk wdr;f a&Smifc&hJ onf/ odaYk omf rnfrQyif csKd ;edrzf Ed ydS af eygap b,fawmhrS
&yfroGm;yg/
2009 ckESpf arv (30) &ufaeY 'DyJ,if;ESpfywfvnfaeYwGif rJ
aqmufNrdKUwGif rdwfaqGaumif;pmMunfhwdkuftjzpf jyefvnfzGifhvSpfEdkifcJh
Yk ;kd 'kuo
nf
onf/ xdt
Yk wl The Best Friend School ESihf csi;f rdik Nf rKd UESihf Edb
pcef;wGif pmMunfw
h u
kd cf rJG sm;udv
k nf; qufvufziG v
hf pS cf o
hJ nf/ ,aeYwikd f
arQmfvifhcsufa&mifjcnfrsm; ay;aeqJjzpfonf/ EdkifiHa&;tajymif;tvJ
tcsKd U &Sv
d monft
h wGuf rdrw
d Ykd &nfreS ;f csut
f wdik ;f jynfwiG ;f ae&mtcsKd UwGif
jyefvnfzGifhvSpfEdkif&ef pwifvIyf&Sm;aeygNyD/ ynma&;udk pdwf0ifpm;ol
rnfolrqdk yl;aygif;yg0if ynm'gejyKEdkifMuygonf/ ynmta&mifjzifh
tarSmifcGif; tvif;a&mufygap/ jrefrmjynftESHY pmMunfhwdkufrsm;
ay:xGef;EdkifMuygap/
arwmjzifh..
t&Sifaomygu
*smrPDEdkifiH? udkvHk;NrdKU
www.thebestfriend.org

txl;aus;Zl;wifvmT
rdr\
d r,fawmfBu;D a':wiftt
d m; ewftpGrJ sm; vH;k 0tjrpfjyKw&f ef
a[mMum;aepOftwGif; nwGif;csif; ewfpifudkjzKwf trdIufyHkxJudk pGefYEdkif
atmif pGrf;aqmifEdkifaom q&mawmf OD;&d,? touf 50 ausmf
onfhwdkif jrefrmpmrzwfwwfonfh r,fawmfBuD;tm; jrefrmpmzwfwwf
atmif oifMum;ay;um pmrsm; aeYwdkif;zwfwwfvmatmif pnf;kH;a[m
ajymEdik o
f nft
h wGuf twdik ;f rod aus;Zl;wif&ydS gaMumif; xyfavmif; rSwf
wrf;wif *kPfjyKtyfygonf/
...............

15

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ed'gef;
jrefrmEdik if u
H kd Adv
k cf sKyBf u;D ae0if;OD;aqmifaom awmfveS af &;aumifpD
onf 1962 ckESpf rwfv 2 &ufaeYrSp ygvDref'Drdkua&pDtpdk;&udk
jzKwfcsum ppftkyfcsKyfa&;jzifh tkyfcsKyfcJhonf/ ,if;aemuf ppftmPm&Sif
tpdk;&tqufqufonf jynfolwdkY\ aexdkifrIb0? EdkifiHa&;? vlrIa&;?
pD;yGm;a&; u@aygif;qHkudk qkyfudkifxdef;csKyfcJhavonf/
EdkifiHwnfNidrfa&;ESifh trsdK;om;vHkNcHKa&;[laom taMumif;jycsuf
atmufwGif EdkifiHawmfNidrf0yfydjym;rIwnfaqmufa&;tzGJU (e.0.w)
wjzpfvJ EdkifiHawmfat;csrf;om,ma&;ESifh zGHYNzdK;a&;aumifpD (e.t.z)
trnf&Sd jrefrmppftpdk;&onf ppfwyftiftm;udk tqrwefwdk;csJUcJhNyD;
ta&SUawmiftm&SwiG f tBu;D rm;qH;k aom oef;xuf0ufausmef ;D yg&Sd ppfwyf
wpfct
k jzpfw;kd csUJ Edik cf o
hJ nf/ xdjYk yif ppftpd;k &onf ppfwyf\ nDaemifwyfzUJG
rsm;[kac:wGiaf om vufeufuikd w
f yfzUJG rsm;jzpfonfh ppfaxmufvrS ;f a&;?
&Jwyf&if;? vHx
k ed ;f ? txl;owif;wyfzUJG ? pGr;f tm;&Si?f rD;owfrsm;jzifh jynfol
vlxkudk enf;rsdK;pHk zdESdyfcsKyfcs,fcJhonf/
16

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

a&T0ga&mifawmfvSefa&;
17

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

odjYk zifh ppftpd;k &u kww


f &uf avmifpmqDaps;EIe;f jri w
hf ifvu
kd f
onft
h wGuf 2007 ckEpS f Mo*kwv
f 22 &ufaeYwiG f udx
k ifausmOf ;D aqmif
aom ukeaf ps;EIe;f usqif;a&; vIy&f mS ;olrsm;? udrk if;udEk ikd ?f udu
k Bkd u;D ? udak X;
<u,f? udk*sifrD? udkjrat;wdkYOD;aqmifaom 88 rsdK;quopfausmif;om;
f zGUJ 0ifrsm;? trsKd ;orD;Edik if aH &; wuf<uvIy&f mS ;
tzGUJ 0ifrsm;? NLD tzGUJ csKyt
olrsm;OD;aqmif &efukefNrdKUwGif uefYuGufcsDwuf qEjycJhMuonf/ ppf
tpdk;&u vrf;avQmufqEjyolrsm;udk zrf;qD; tMurf;zufNzdKcGif;vdkuf
aomtcg Edik if t
H ESUH tjym;&Sd NrKd Ursm;odYk qEjyrIrsm; wrk[w
k cf si;f ysUH ESUH oGm;
cJhonf/
xdaYk emuf &cdik jf ynfe,fppfawGNrKd UESihf yckuL NrKd UwGif oHCmawmftyg;
600 onf rdrdwdkY\ 'um? 'umrrsm;pm;0wfaea&; qif;&Jusyfwnf;vm
onfukd rMunf&h ufEikd
f 2007 pufwifbmv 5 &ufwiG f arwmokwjf zifh
&Gwfzwfo&Zm,fum Nidrf;csrf;pGmqExkwfaz:Mu&m tmPmydkiftzGJU
tpnf;rsm;\ nTeMf um;csujf zifh ,if;wd\
Yk vufuikd 'f w
k f BuzH UHG ? pGr;f tm;&Sif
wdkYu Nidrf;csrf;pGm qExkwfaz:cJhaom oHCmawmfrsm;udk zrf;qD; "mwf
wdkifwGif BudK;ESifhwkwf? ajcaxmufjzifhuef &ufpufdkif;pdkif;pGm jyKvkyfcJhMu
onf/ ,if;aMumifh pufwifbm 6 &ufaeYwiG f yckuL NrKd U&Sd oHCmawmfrsm;
ESifh vlxku tpdk;&ydkif um;rsm;udk rD;SdKU tmPmydkif 13 OD;udk zrf;qD;
cJo
h nf/ xdYk tjyif etz a'gufwikd rf sm;\ aps;qdik Ef iS hf tdrrf sm;udk NzKd cscMhJ u
onf/
xdaYk Mumifh 2007 pufwifbmv 9 &uf we*FaEGaeYwiG f jrefrmEdik if H
vHk;qdkif&m oHCmwyfaygif;pktzGJUBuD;u pmtrSwf 1^2007 xkwfjyefum
etztpdk;&udk awmif;qdkaMunmvdkufonf/ aMunmcsuftjynfhtpHkrSm==jrefrmEdkifiHwGif vuf&Sdjzpfay:aeaom a&eHaps;EIef;? avmifpmqD
aps;EIef;BuD;jrifhjcif;aMumifh jrefrmjynft&yf&yf&Sd oHCmawmfrsm;? jynfol
tm;vHk;rS qEjyxkwfazmfMu&mwGif etz\ tmPmydkiftzGJUtpnf; tm;
vH;k rS tMurf;zufzEd ydS Nf zKd crJG rI sm;? zrf;qD;csKyaf ESmifrrI sm;? t"ru
kd Ef u
S rf rI sm;
udk &ufpufdkif;pdkif;pGm jyKvkyfcJhMuonf/
txl;ojzifh yckuLoHCmawmfrsm;rS arwmokwfjzifh &Gwfzwf
o&Zm,f Nidrf;csrf;pGm qEazmfxkwfMu&mwGif tmPmydkiftzGJUtpnf;
rsm;\ vufatmufcH BuHzGHU? pGrf;tm;&SiftzGJUrsm;rS BudK;uGif;jzifh ypf
18

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

zrf;qD;jcif;? "mwfwdkifwGif BudK;jzifhwkwf? ajcaxmufjzifh uefjcif; ponf


vky&f yfrsm;tjyif oHCmawmfwpfyg; toufaoqH;k onftxd jyif;xefpmG
dkufESufykwfcwfcJhMuonf/
xdaYk Mumifh ,ckta&;tcif;onf =ax&0g'Ak'b
momta&;? jrefrm
wpfEdkifiHvHk; oHCmawmfwdkY\ta&;+ jzpfonf/ xdkodkYjzpfay:vmaom
aMumifh jrefrmEdik if v
H ;kH qdik &f m &[ef;ysKd or*rsm;tzGUJ csKy?f jrefrmEdik if v
H ;kH qdik f
&m oHCmhomr*t
D zGUJ csKy?f &[ef;ysKd or*(&efuek )f ? oHCm'lwtzGUJ ESihf jynf
e,fwikd ;f toD;oD;&Sd oHCmomr*t
D zGUJ tm;vH;k wdrYk S oHCmxkwpf&yfv;kH qE
udk ud,
k pf m;jyKNy;D oHCmhwyfaygif;pktzGUJ Bu;D tjzpf yl;aygif;zGUJ pnf;vdu
k u
f m
atmufygtcsut
f vufrsm;udk etzppftpd;k &odYk awmif;qdak Munmvdu
k f
onf/
(1) etzppftpdk;&rS yckuLoHCmawmfrsm;tm; aMuat;cGifhvTwf
onftxd 0efcsawmif;yefay;&ef?
(2) vuf&Sdjrifhwufaeaom ukefaps;EIef;? qef? qDaps;EIef;rsm; csuf
csif;avsmhcsay;&ef?
(3) a':atmifqef;pkMunftygt0if EdkifiHa&;tusOf;om;tm;vHk;
ESifh qEjyyGJrsm;wGif zrf;qD;cHxm;&olrsm;udk csufcsif;jyefvTwfay;&ef?
19

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

(4) vlxk\taxGaxGtusyftwnf;rsm;udk ajz&Sif;&eftwGuf


etzppftpd;k &rS 'Dru
kd a&pDtiftm;pkrsm;ESihf awGUqHak qG;aEG;Ny;D trsKd ;om;
jyefvnfoifhjrwfa&; csufcsif;jyKvkyfay;&ef?
txufygtcsuf (4) csuftm; etzppftpdk;&rS jrefrmou&Zf
1369 ckEpS ?f awmfovif;vqef; (6) &uf (17.9.2007) aeY aemufq;kH
xm; aqmif&Gufay;&ef? owfrSwf&uftwGif; vdkufavsmaqmif&GufrI
rjyKygu jrefrmEdik if v
H ;kH qdik &f m oHCmwyfaygif;pktzGBJ u;D rSO;D aqmif etz
ppftpd;k &tm; yweu
d K Ze uHaqmifoydwaf rSmufrnfjzpfaMumif; today;
aMunmvdkufonf/
jrefrmEdkifiHqdkif&m oHCmwyfaygif;pktzGJUBuD;

20

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

a&T0ga&mifoC
H mhta&;awmfyBkH u;D
odkYaomf jrefrmEdkifiHt0Srf;&Sd oHCmxk\ awmif;qdkcsufudk etz
ppftpdk;&u vHk;0vkdufavsmrIr&Sdojzifh 2007 pufwifbmv 18 &ufaeY
etztpdk;&udk yweduKZeac: oydwfarSmufuHaqmifrIjyKvkyfum urm
ausmfa&T0ga&mif oHCmta&;awmfyHkBuD; ay:aygufvmcJhavonf/
ppftpd;k & yweu
d K Ze uHaqmifraI Mumifh ppfwyfEiS hf 4if;wd\
Yk rdom;
pk0ifrsm; vSL'gef;onfh tvSLypnf;rsm;vufcH&ef jiif;y,fjcif;? 4if;wdkYESifh
ywfoufonfh bmoma&;tcrf;tem;rsm;wGif yg0ifaqmif&Guf&efvnf;
jiif;y,fcJhMuonf/
oHCmawmfrsm;\ yweduKZeac: oydwfarSmufuHaqmifrIonf
,ckrS tqef;xGifvkyfaqmifrIr[kwfay/ Ak'jrwfpGmbk&m;&Sif rdefYawmf
21

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rlcJhonfhtwdkif; &[ef;wdkYt*Fg&Spfyg;ESifh jynfhpHkaom yk*dKvfwdkYtm;


oydwfarSmufuHaqmif&rnf[k a[mMum;awmfrlcJhygonf/ ,if; t*Fg
&Spyf g;rSm(1) &[ef;wdkYtm; vmbfvmbr&atmif vkyfaqmiftm;xkwfjcif;
(qGrf;cH?qGrf;pm;vSL'gef;rIwdkY wm;jrpfydwfyifaESmuf,Sufjcif;)
(2) &[ef;wdkYtm; tusdK;rJhpdrfhaomiSm jyKvkyfjcif;/ tm;xkwfjcif;/
(3) &[ef;wdkYtm; ae&mxdkifcif;r&pdrfhaomiSm tm;xkwfjcif;?
(wenf;) rdrdausmif; raeEdkifatmif ausmif;udkcsdwfydwfjcif;? ausmif;
jyifodkY ESifxkwfjcif;/
(4) &[ef;oHCmawmfwdkYtm; qJa&;wdkif;xGmjcif;? Ncdrf;acsmufjcif;?
dkufESufjcif;? owfjzwfjcif;/
(5) &[ef;oHCmawmftcsif;csif; pdwf0rf;uGJjym;atmifjyKvkyfjcif;/
(6) jrwfpGmbk&m;\ aus;Zl;awmfudk aus;Zl;rJhatmif ajymqdkjcif;?
odumusatmifajymqdkjcif;/
(7) w&m;awmf\ aus;Zl;udk aus;Zl;rJah tmif ajymqdjk cif;? odum us
atmifajymqdkjcif;/
(8) oHCmawmfw\
Ykd aus;Zl;udk aus;Zl;rJah tmif ajymqdjk cif;? odum
usatmifajymqdkjcif;/
t*Fg&Spfyg;ESifhNidpGef;aom rnfoludkrqdk OyoumwdkYtm; oydwf
arSmufuHaqmifjcif;iSm igbk&m;cGifhjyKawmfrlonf[l rdefYawmfrlcJhonf
[l plV0gygVdawmf (jrefrmjyef) pmrsufESm 265 wGifvnf;aumif;? y&d0g
ygVdawmf (5) wdkYwGifvnf;aumif; eEu0wK urtcef;u@wGifvnf;
aumif; az:jyxm;ayonf/ etzppftpdk;&onf t*Fg (8) yg;tm;vHk;
ESifh nDnGwfcJhaomaMumifh oHCmawmfrsm;u oydwfarSmufuHaqmifcJhMu
jcif;jzpfonf/ t*Fg (8) yg;xJrS wpfyg;yg;ESifh NidpGef;vQifyif oydwfarSmuf
uHaqmif&avonf/ yweu
d K Ze uHukd omoemawmftwGi;f &S&d o
dS rQ
aom oHCmawmfrsm;\ qE&,lNy;D rS odrt
f wGi;f wGif ur0gpmjzifh jy|mef;
&onfjzpf &[ef;awmfwpfyg;wav\ jy|mef;csufr[kwf/ oHCmawmf
tm;vHk;\ trdefYtmPmjzpfonf/ xdkYaMumifh uHjyKpOfu rdrdqEygonf
jzpfap? rygonfjzpfap? omoemawmfxrf;&[ef;awmfwdkif;u av;pm;
vdu
k ef mMu&onf/ xdu
k aH qmifjcif;rS aoGz,f uHjyKc&H olrsm;ESihf bmom
22

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

2007 Mo*kwfv (9) &ufaeYwGif rEav'NrdKY &efukefausmif; oHCmhomr*DtzGJY


zGJYpnf;a&;twGuf aqG;aEG;aepOf

23

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

a&;udprsm; vufcHaqmif&Gufay;ygu xdkyk*dKvfrSm jrwfpGmbk&m;&Sif\


ynwfcsufudk usL;ausmf&ma&mufojzifh tmywfoifhavonf/
==yweu
d K Ze uH++ \ &nf&,
G cf surf mS bmoma&;udk rodem;rvnf
wpfBudrfwpfcg jypfrSm;usL;vGefrdjcif;udk tcsdefrDod&Sdum 0efcsawmif;yef
ap&efjzpfonf/
um,uH&Sifrsm;u rdrdwdkYjyKrSm;cJhrIrsm;udk oHomawmfrsm;odkY 0efcs
awmif;yefrmS omvQif uHaqmifxm;jcif;rS kyo
f rd ;f cGi&hf ydS gonf/ jyefvnfyk f
odr;f rnfqu
kd vnf; uHaqmifot
l m;vH;k \ qE&,lNy;D odrt
f wGi;f ur0g
pmjzifh jyefvnf uHvTwfkyfodrf;ay;awmfrlMu&onf/ vwfwavm
tm;jzifh oHCmawmfrsm; xdu
k aH qmifxm;Muonft
h wGuf rdrw
d w
Ykd iG f oHCm
o&PH ypmrd[al om o&P*kw
H yg;udk usKd ;aygufomG ; o&P*Hrk wnfol
rsm;jzpfum ty,fi&JodkY vm;&rnfomjzpfonf/ xdkolrsm;tzdkY rnfrQaiG
aMu;wwfEdkif vSL'gef;vdkMuonfjzpfap? vSLavorQ wef;avorQ bm
ukov
kd rf Q r&Edik af wmhNy/D ukov
kd rf &vQif touf&iS af eonfu
h mvywfv;kH
tukodkvfom pkrdMuzdkY jzpfvmonf/
tqdk;qHk;rSm ppftmPm&Sifrsm;onf oHCmh0denf;udk em;rvnfbJ
oHCmawmfrsm;udk vlyk*dKvfrsm;uJhodkY qufqHaeMujcif;jzpfonf/ ta&;
tcif;wpfckck yg0ifonfqdkvQif olwdkYwGif qHk;rMuzdkY tcGifhtvrf;&xm;
olrsm;uJhodkY oHCmawmfrsm;udk dkufvdkdkuf? owfvdkowf? ouFef;qGJcRwf
vdkcRwfjyKcJhMuonf/ oHCmawmfjzpfonf qdkonfESifh um,uH&Sif\ qE
rygbJ rnfow
l pfpw
kH pfO;D urQ oHCmawmf\ ouFe;f udk qGcJ Rw
f r&acs/
xdyk *k Kd vu
f ,
kd w
f ikd u
f 0denf;odum yk'Ef iS rhf nDbJ yg&mZduuJoaYkd om vl0wf
vJay;&rnfh odumyk'fawmfudk usL;vGefazmufzsufrdonfhwdkifatmif xdk
tjypfukd &[ef;awmfu,
kd w
f ikd rf S 0efcrH o
S m vl0wfvaJ y;Edik o
f nf/ tu,f
ZGwt
f wif;cRwcf o
hJ jzifh uk,
d af y:wGif ouFe;f r&Sad wmhvifu
h pm; um,uH
&Sifu rdrdonf &[ef;wyg;jzpfaMumif; rSwf,lxm;avorQ oHCmtjzpf
yif &Sdaeayonf/ xdkyk*dKvfudk dkufESufnOf;yrf;jcif; jyKjyKorQonf oHCmh
tay:usL;vGefrdjcif;omjzpfaomaMumifh ty,fi&JodkY vHk;0usa&mufrnf
omjzpfonf/ ukvm;zkrif;onf cE0D g'D&iS &f aohukd ni;f yrf;cJo
h jzifh ajrrsKd cH
&zl;aMumif; edygwfawmf yg&Sdygonf/

24

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

xYjkd yif &[ef;oHCmawmfrsm;udv


k nf; &[ef;wk &[efa,mif[k pGypf JG
ajymcJhMuao;onf/ &[ef;qdkonfrSm jrwfpGmbk&m; csrSwfxm;awmfrl
cJhaom 0denf;awmft& yg&mZdu av;yg;xJrS wyg;yg;udk usL;vGefrdrSom
&[ef;tjzpfjzifh aexdik cf iG rhf &Sad wmhacs/ yg&mZdu usomG ;onf&h [ef;onf
&[ef;awmfrsm;ESifhtwl uHBuD;? uHi,faqmifcGifhr&awmhay/ odkYaomf
q,fyg;oDvcH,laqmufwnfNyD; udk&ifBuD;b0jzifh ouFef;qD;NyD; wouf
vH;k aeoGm;Edik af yao;onf/ ppftpd;k &tqufqufonf rdrw
d t
Ykd mPmwnf
NraJ &;twGuf Edik if aH &;tvdiYk mS bmoma&;udk ckw;kH vky
f tmPmpnf;pdrf
cHwwfzo
Ykd m od&adS vonf/ Ak'p mayusr;f *efrsm;udv
k nf; avhvmqnf;yl;rI
vHk;0r&SdbJ ajymcsif&majym? vkyfcsif&mvkyfwwfolrsm;jzpfaomaMumifh
wrvGefb0wGif b0ul;aumif;rnfholrsm;r[kwfay/
oHCmawmfrsm;udkvnf; ajcaxmufjzifhuef? bkef;awmfBuD;ausmif;
rsm;udkvnf; &efolppfpcef;ozG,f tMurf;zuf0ifa&mufpD;eif; ypfcwf
zrf;qD;rIrsm;onf urmhtv,fwGif jrefrmEdkifiHonf ax&0g'Ak'bmom
EdkifiHawmf jzpfaMumif; oufaoxl&efyif cufcJvSayonf/
xYdkjyif ppftpdk;&tqufqufonf oHCmawmftcsif;csif;udkvnf;
aoG;uGaJ tmif trsKd ;rsKd ;vkycf MhJ uao;onf/ jrwfpmG bk&m;&Siu
f oHCab'
okwefwGif==oHCmudk oif;cGo
J o
l nf tyg,f jzpfxu
kd \
f / t0Dpid &J jzpf&\/
tE&uyfywfvnfwnf\/ oHCmuGjJ ym;rI arGaY vsm
f rw&m;rIwnfol
onf a,m*av;jzmukef&m edAmefrS qkwf,kwf\/ nDnGwfaomoHCmudk
oif;cGaJ omaMumifh tE&uyfywfv;kH i&Jus&m\/++[l azmfjyxm;onf/
xdkYaMumifh oHCmawmfudk oif;cGJaomolwdkYonf t0Dpdi&J csdK;uyfrnfrSm
trSefyifjzpfonf/
bk&m;&Siv
f ufxufuyif &Siaf wmfjrwfb&k m;onf 0vdp0 rD if;om;
onf rvrif;\om;awmf &[ef;awmftoQi'f Aukd taMumif;r&Sb
d J rde;f r
wpfa,mufESifhorkwfum oDvysufpD;onf[l w&m;rJhpGyfpGJcJh&m oydwf
arSmufuHaqmifjcif;cHcJh&onf/
bk&m;&Sif y&deAd m efpaH wmfrNl y;D aemuf yk*aH cwfwiG f zcifuv
kd yk Mf u
H
eef;wufvmaom e&olrif;tm;wdu
k cf u
kd &f ef rif;&Siaf pmonf yk*o
H Ykd ppfcsD
vm&m e&olrif;u yHoulrax&ftm; nDawmfaemifawmfppfjzpfygu
25

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

q&mawmfOD;Z0e (arwm&Sif) ESifhtwlawGY&pOf

wdkif;jynfepfemrnf/ xdkYaMumifh aemifawmftm; xD;eef;udk at;csrf;pGm


vTaJ y;rnf[k wrefapajymMum;cdik ;f onf/ odaYk omf e&olrif;onf pum;
rwnfbJ aemifawmftm; tqdycf wfowfojzifh yweu
d K Ze uH aqmifc&H
onf/ xdkenf;wlpGm tif;0bk&if'kwd,rif;acgifvufxuf xif&Sm;ausmf
aZmaom cHak wmfarmifusbrf;onf awmifwiG ;f Bu;D q&mawmf oQiOf wr
ausmftm; jypfrSm;avQmufxm;rdaomaMumifh oydwfarSmufuH aqmifcHcJh
&jyefonf/
oHCmawmfrsm;taeESifh oydwfarSmufuHaqmifonfqdkonfrSm
oHCmtcsif;csif;udkjzpfap? vlyk*dKvfwpfOD;wpfa,mufudkjzpfap? tzGJU
tpnf;wpfcu
k jkd zpfap oydwaf rSmufuaH qmifvu
kd o
f nfqo
kd nfEiS hf 4if;wdYk
ESifhywfoufaom oma&;? ema&;udpt00yifhzdwfrIrSeforQtm;vHk;udk
jiif;y,fwm;jrpfvu
kd jf cif;yifjzpfonf/ 4if;wdu
Yk kd omoemhtodik ;f t0dik ;f xJoYkd
rvmap&ef (wenf;)? omoemawmfESifh rqufqHapbJ omoemrS
z,fMuOfvdkufonfh oabmyifjzpfonf/
26

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

oydwaf rSmufuaH qmift*Fg (8) rsKd ;ESihf


jynfph akH eonfh e0w? etzppftpd;k &
1990 jynfhESpfrS 2007 ckESpfcktxd e0w? etzppftpdk;&\ vkyf
aqmifrIrsm;aMumifh oHCmawmfrsm;\ yweduKZe ac:oydwfarSmuf
uHaqmifrIrsm;ay:aygufvmcJhygonf/
1988 ckESpf pufwifbmv 18 &ufaeY =88+ 'Drdkua&pDta&;awmf
yHkBuD;tm; tMurf;zufNzdKcGif;NyD;aemuf tmPmodrf;ydkufwufa&mufvm
aom EdkifiHawmfNidrf0yfydjym;rI wnfaqmufa&;tzGJU (e0w) onf 4if;wdkY
tmPmpodrf;pOfuyif rEav;NrdKU ykvJaiGa&mif&yfuGuf vrf;ray:
oydwf arSmufjynfolrsm; vrf;ydwfqdkYcsxm;aom opfwHk;BuD;rsm;udk
oH C mawmf rsm;tm; OD ; acgif ; jzif h twif ; wG e f ; a&T U cd k i f ; jcif ; ?
omoemh t vH a wmf u d k ppf om;rsm;\ajcaxmuf w G i f ywf p D ; jcif ; ?
omoemawmf E S i f h &[ef ; oH C mawmf rsm;tm; od u m usaprnf h
pG y f p G J r I r sd K ;pH k j zif h pG y f p G J j cif ; ? rd e f ; rtoH k ; taqmif yp n f ; rsm;ud k
27

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

28

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ausmif;y&0kPftwGif;odkY vQdKU0SufpGmo,faqmif oHCm awmfrsm;udk


'umrrsm;ESifh NidpGrf;aeoa,mif pGyfpGJjcif;? rEav;NrdKU 34? 35 vrf;Mum;
awmf0ifkyf&SifkHa&SUwGif 'um 'umr? ausmif;om;ausmif;ol rsm;u
oHCmawmftyg; 1000 cefu
Y dk qGr;f avmif;vSL'gef;aepOf &Jrsm;? &Jarrsm;?
vH k x d e f ; rsm;u aoewf ? 'k w f ? "m;vuf e uf r sd K ;pH k j zif h tMurf ; zuf
0ifa&mufdkufESufaomaMumifh oHCmawmfrsm; xdcdkuf'Pf&m&&SdcJhNyD;
trsm;tjym; zrf;qD;cHcJh&onf/ xdkjyif vrf;ray:wGif ususefcJhaom
oydwfrsm;udk &Jrsm;u ajcaxmufjzifh uefaMumufNyD; dkif;pdkif;pGm oHCm
xkEiS hf omoemawmfukd rdu
k f ikd ;f xGm;BuKd i;f pGm apmfum;aomaMumifh 1990
jynfEh pS f Mo*kwv
f 27&ufaerSpwif oydwaf rSmufuaH qmifrI ay:ayguf
vmcJh&avonf/ 90 jynfhoydwfarSmufuHaqmifrIudk rEav;NrdKU&Sd rpdk;
&drfausmif;wdkufrS q&mawmfOD;aum0d'gbd0Ho? OD;&mZm"rbd0Ho?
jrefatmifausmif;wdkuf&Sd q&mawmfrsm;rS EdI;aqmfvnf;aumif;? &[ef;
ysKd tzGUJ ? ausmif;wdik b
f ek ;f awmfBu;D rsm;omr*pD aom oHCmtzGUJ tpnf;rsm;
rSO;D aqmif &efuek Nf rKd U &efuif;NrKd Ue,f&dS *EmkaH usmif;wdu
k rf S wdy#d u"&
"rb@m*g&du t&Sifokr*FvmvuFm&tygt0if pmoifwdkufBuD;rsm;rS
q&mawmfrsm;u OD;aqmif jrefrmEdkifiHtwGif;&Sd oHCmxkwpf&yfvHk;rS
yxrtBudrfuHaqmifcJhonf/
xdkYtjyif oHCmawmfrsm;u xyfqifh oydwft&Sdefjrifhwifonfh
taejzifh(u)e0w (odrYk [kw)f e0wESihf EG,af omyk*K v
d rf sm;\ tvSLudv
k ufcH
&efjiif;y,fjcif;?
(c) e0w\ armfawmf,mOfudkyif ausmif;0if;twGif;odkY t0ifrcH
awmhjcif;?
(*) ausmif;wdkufy&0kPftwGif; wHcg;ydwfxm;jcif;?
(C) e0wESihf e0w0efxrf;rsm;r0if&qdik ;f bkwrf sm;csw
d q
f x
JG m;jcif;?
(i) rvTJra&Smifom tvSLcH&aomfvnf; yHhoulpGefYBuJjcif;/
paom oydwfarSmufuHaqmifvkyfief;rsm;udk taumiftxnfazmfvsuf
&SdMuonf/
rEav;NrdKUoHCmawmfrsm;\ oydwfarSmufuHaqmifyGJudk axmufcH
onfh taejzifh &efukefNrdKUrS q&mawmfBuD;rsm;jzpfMuaom OD;wdavmum
29

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

bd0o
H (tif;pde&f mG ry&d,wdp moifwu
kd q
f &mawmf)? OD;0go0 (r*iq
f &m
awmf)? OD;t*F o
D (ygVdum&Dq&mawmf)? OD;OmPm0Ho (ar'Deq
D &mawmf)?
OD;okr*FvmvuFm& (wdy#d u"&? r[m*Emkq
H &mawmf)? a&Tbek ;f yGihf q&m
awmfw\
Ykd OD;aqmifrjI zifh atmufjrefrmjynf&[ef;ysKd or*Ou| OD;yndE?
OD;y@0Ho (OD;jynfausm)f wdw
Yk m0ef,u
l m 1990 jynfEh pS f atmufwb
kd mv
3 &ufaeYwiG f ig;xyfBu;D bk&m;wefaqmif;Bu;D twGi;f e0wppftpd;k &udk
yweduKZeu (oydwfarSmuf) uHaqmifNyD; a&TygkHapwDawmfjrwfBuD;odkY
ajcusi<f ucsu
D m atmifajreif;opmjyKcMhJ uonf/ oydwaf rSmufuaH qmifrI
aMumifh q&mawmfBuD;rsm;ESifh &[ef;ysdKor*tzGJU0ifoHCmawmfrsm;tm;
t"rzrf;qD;cJhNyD; axmif'Pfrsm; csrSwfcJhMuonf/ wyfrawmftwGif;wGif
Ak'b
mom0ifppfonfrsm;? t&m&St
d rsm;tjym;&SMd uojzifh xdo
k ydwaf rSmuf
uHaqmifrIaMumifh txufESifhatmufjyemjzpfyGm;pjyKcJhonf/ wyf
rawmfrS t&m&Sid ,frsm;? wyfom;rsm; bufajymif;vmrnfukd pd;k &drv
f su&f dS
aom e0wxdyyf ikd ;f t&m&Srd sm;onf oydwaf rSmufuaH qmifoC
H mawmfrsm;
tm; owfrw
S &f uftwGi;f oydwv
f eS &f efEiS hf r[eud,
k pf m;vS,q
f &mawmf
ESifh aqG;aEG;Mu&efavQmufxm;cJhonf/ odkYaomf oydwfuHaqmifoHCm
awmfrsm;u ==e0wtaeESihf a&'D,Ekd iS hf kyjf rifoMH um;rS 1990 jynfEpS f Mo*kwv
f
8 &ufaeYu ypfcwfrIESifhywfouf w&m;0if 0efcsawmif;yefvQif
oydwv
f eS rf nfjzpfaMumif;++ jyefMum;cJo
h nf/ e0wxdyw
f ef;t&m&Srd sm;onf
rEav;wdkif;rSae 0efcsawmif;yef&ef jyefvnfavQmufxm;cJh&m oydwf
arSmufuHaqmifoHCmawmfrsm;u oabmrwlcJhay/
oydwfuHaqmif oHCmawmfrsm;u e0wppftpdk;&u rdrdwdkYudk
ouFe;f 0wfrsm;? uwH;k rsm;? Auy,l*srD sm;[k oH;k EIe;f aejcif;onf omoem
awmfwpfcv
k ;kH ESihf orkwo
d C
H mawmfrsm;tm; apmfum;armfum;jyKvyk jf cif;
jzpfaMumif; 4if;ESifhywfouf r[eq&mawmfrsm;taeESifh qHk;ray;
awmfryl g&ef avQmufxm;ygaMumif;? xdt
Yk jyif 1988 ckEpS t
f a&;awmfyw
kH iG f
yg0ifcMhJ uNy;D zrf;qD;axmifcsjcif;cH&um tusO;f axmiftoD;oD; ESyd pf uf
cHae&jcif;? twif;tusyv
f 0l wfvyJ pfjcif;? &Jbufpcef;odyYk aYkd qmif tvkyf
Murf;cdik ;f jcif;? ppfajrjyifwiG f ay:wmxrf;cdik ;f jcif;rsm;&Sad Mumif; 4if;wdEYk iS hf
ywfouf r[eq&mawmfrsm;rS pDppfNy;D oifah wmfovdak qmif&u
G af y;&ef
30

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

dak oav;pm;pGmavQmufxm;ygaMumif; avQmufwifaomtcg r[eq&m


awmfBuD;rsm;\udk,fpm;vS,f e0wtvdkawmf&dq&mawmfu==r[etaeESifh cifnGefYvdk yk*dKvfrsdK;rajymeJY omoema&;Xmeu
nTefMum;a&;rSL;csKyf tHharmifwdkYvdktaumifrsdK;awGawmif aMumufae&yg
w,f++ [kjyefvnfred MYf um;cJo
h onf/ t*r[my@dw tbd"Zr[m&|*kk
bGJUwHqdyfawmf& q&mawmfBuD;rsm;yifvQif b,m*wd&Sdaeojzifh r[e
onf omoemawmfudk udk,fpm;rjyKEdkif[k ,lqcJhMu&m tajctaerSm
ydk IyfaxG;oGm;avawmhonf/
e 0 w OuX AdkvfcsKyfrSL;BuD;apmarmifonf 1990 atmufwdkbm
v 18 wGif urmat;ukef;ajr ZrL'Dyausmif;aqmif jrefrmEdkifiHoHCmh
r[me,utzGUJ (A[d)k odaYk &muf&v
dS mMuNy;D r[eq&mawmfBu;D rsm;tcsKd U
udk awGUqHkum avQmufxm;cJhonfrsm;teuf==jzpforQtaMumif;tm;vHk;aom taMumif;w&m;rsm;[m wynfh
awmfawmf&JU uHygyJ++[kqdkxm;&m OD;apmarmiftzdkY ==rdrdb0&JUtusdK;ay;++
[lw&m;oHa0*&cJ[
h efajymMum;cJo
h nf/ wzef ==tcktajctaeu b,f
vdyk o
kH PmefjzpfaeovJqakd wmh taemf&xmeJY t&nf;Bu;D &[ef;awG tae
txm;rsdK;jzpfaeygw,f++ [lavQmufxm;cJhavonf/ pum;&qdkvQif
yk*HacwfomoemESifh EdIif;,SOfvkdufNyD; oydwfarSmufuHaqmifoHCmawmf
rsm;udk ==t&nf;BuD;&[ef;rsm;++ pGyfpGJvdkufNyD;? rdrdukd,fudk taemf&xm rif;
apmESifh EdIif;,SOfvdkufavonf/ xdkYaemuf ==wwd,aeYrSm tajzrxGuf&if
wynfah wmfvyk o
f ifw
h mvkyyf gawmhrnf++ [lavQmufxm;onfukd awGU&
onf/ r[etzGUJ 0if tbd"Zr[m&|*kk b'Ec rm0k"q&mawmfuvnf;
o'gESifh ynm? orm"dESifh 0D&d, nDnDrQrQtm;xkwfonfhtvkyfrSeforQ
aumif;usdK;csrf;omESifh jynfhpHk&rnf++ [l Mo0g'ay;awmfrlcJhonf/
owfrSwf&uf (3) &ufukefqHk;oGm;cJhaomfvnf; oydwfarSmuf uH
aqmifoC
H mawmfrsm;onf tmZmenfyo
D pGm rw&m;aom trdet
Yf mPm
[lorQudk oydwfrvSefbJ zDqefcJhMuonf/ AdkvfcsKyfrSL;BuD;apmarmifonf
q&mawmfBuD;\ Mo0g'twdkif; o'gESifhynm? orm"dESifh 0D&d,tajccH
vkyo
f ifw
h mvkyo
f nft
h aejzifh oHCm (3115) yg;udk zrf;qD;&ef trdex
Yf w
k cf hJ
NyD; ppfwyftvHk;t&if;ESifh ausmif;wdkuftoD;oD;udk 0dkif;&Hxm;vdkufonf/
a&? rD;? qGr;f ? 'g,umrsm;ESihf qufo,
G af &;udpr sm; jzwfawmufypfco
hJ nf/
31

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ausmif;wdkufem,uq&mawmfBuD;rsm;? pmcsq&mawmfrsm;? wdyd#u"&


q&mawmfrsm;tjyif pmoifoHCmawmfrsm; trsm;tjym;udk zrf;qD;cJhav
onf/ ,if;odkY zrf;qD;cHoHCmawmfrsm;teuf oufawmf (70) cefY
q&mawmfBuD;wpfyg;ESifh tjcm;oHCmi,f (2) yg;vnf; tusOf;axmif
twGif;ysHvGefawmfrlcJh&onf/ e0wwdkYu tyg; (200) ausmfudk vl0wfvJ
ypfcahJ Mumif; 0efccH ahJ omfvnf; xdx
k ufrsm;Edik af Mumif;[k avhvmolrsm;u
,HMk unfMuonf/ tusO;f usoC
H mawmfrsm;udk tvkyMf urf;pcef;wGiv
f nf;
aumif;? a&SUwef;ay:wmrsm;tjzpfvnf;aumif; cdkif;apcJhMuonf/
tmPm&Sifppftkyfpk e0wrS ,if;odkYtMurf;zufaqmif&Gufvdkuf
ojzifh wyfrawmftwGif; bmoma&;xdwfvefYrIjzpfvmaomtcg kyfyGm;
awmfwpfqludk ==tyg,fydwfbk&m;++ trnfwyf wyfpcef;toD;oD;odkY
vSnv
hf nfum ylaZmfuu
JG si;f yay;cJ&h onf/ wkwjf ynfrS pG,af wmfuv
kd nf;
yifzh w
d
f vnf; wyfrawmfom;wd\
Yk a0'emudk oufomatmifupk m;cJMh u
onf/ odaYk omf wyfrawmfom;rsm;twGi;f pdwo
f ufom&m &r& rnforl Q
wdwu
d susajym&efrjzpfEikd af omfvnf; e0w Ou|Bu;D Adv
k cf sKyrf LS ;Bu;D apm
armifonf oHCmawmfrsm;udk ypfrSm;cJhaom yOmeEd,uHaMumifh 1997
Zlvikd f 24 &ufaeYwiG f touf 68 ESpf taoqd;k jzifu
h ,
G v
f eG cf &hJ avonf/
xdaYk emuf 1997 ckEpS w
f iG f rEav;NrKd U&Sd r[mrked yk &f iS af wmfjrwfBu;D
Adu
k af wmfuakd zmuf Xmyemypn;f rsm;udk cd;k ,lr?I ukvm; Armt"dukP;f
jzpfrrI sm;pyfvsO;f rpd;k &draf usmif;wdu
k t
f wGi;f odYk ppfwyftm; 3000 ausm?f
oHcsyfum;? vufeuftjynfhtpHkjzifh ppfajrjyifwpfcktoGif 0ifa&muf
ausmif;wGif;&SdoHCmawmfrsm;tm; ypfcwfcJhonf/ xdkYjyif ausmif;wdkuf
twGif;&Sd Z&yfrsm; wnf;cdkaeaom uyd,wum wumrrsm;ESifh vlem
{nfo
h nf\ toH;k taqmifypn;f rsm;udk jyoum oHCmawmfrsm;udk trsKd ;
rsdK;orkwf pGyfpGJajymqdkcJhMuonf/ odkYjzifh oHCmawmfta&;tcif;
jzpfymG ;um 4if;ESpw
f iG u
f si;f yrnft
h pd;k &yxrjyefpmar;yGu
J kd ydwv
f u
kd &f onf
txd jzpfoGm;cJhonf/xdkYaemuf tusOf;axmifrsm;rS jyefvnfvGwfajrmuf
vmaom &[ef;ysdKrsm;or*tzGJU0ifoHCmawmfrsm;onf ausmif;om;rsm;
ESifh qufoG,fum ppftpdk;&qefYusifa&;vkyfief;rsm;udk vQdKU0SufpGm vkyf
aqmifcJhMuonf/ wpfzufwGifvnf; rdrdESifhoufqdkifaom omoema&;
wm0efrsm;aqmif&Gufae&ojzifh 1998 Mo*kwfv jynfolUvTwfawmfac:
32

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

,la&; vIyf&Sm;rI? 1999 ckESpf vlxkvIyf&Sm;rIwdkYwGif twlwuG yl;aygif;


aqmif&u
G rf jyKvyk Ef ikd cf ahJ omfvnf; eD;pyfaomausmif;om;vli,frsm;tm;
vQdKU0SufpGm ulnDaxmufyHhrIrsm; jyKvkyfay;cJhonf/
2004 ckESpf 'DZifbmv 9 &ufaeYwGif pwkwtBudrf urmhAk'
bmomxdyfoD;nDvmcHBuD;usif;y&ef BudK;pm;tm;xkwfaecsdefwGif oHCm
awmfrsm;u ppftpdk;&\ oHCmawmfrsm;tay: &ufpufpGmzdESdyfaejcif;?
zrf;qD;cHoHCmawmfrsm;udk ESpf&Snfaxmif'Pfrsm;csrSwf tcsdKUudk
&Jbufpcef;rsm;odYk ydaYk qmifaejcif;? &[ef;oHCmawmfrsm;tm; nrxGu&f
trdefYoD;oefYxkwfjyefum zdESdyfaejcif;? 2003 ckESpf Edk0ifbmvwGif ppf
axmufvrS ;f a&;wyfrS uyfaomqGr;f udk jiif;y,fcahJ om wdy#d u r[m*Em
kHausmif;wdkuf (urmat;)rS &[ef;oHCmawmfwpfyg;ESifh oraP 20
yg;wdu
Yk kd zrf;qD;um axmif'Pf (18) ESppf cD srw
S cf jhJ cif;paom bmoma&;
zdEydS rf rI sm;udk urmuod&EdS ikd af p&ef Burma A Land Where Buddhist
Monks are Disrobed and Detained in Ungenerous trnf&Sd
pmtkyu
f kd a&;om;xkwaf 0um Edik if w
H umodYk jzefcY scd o
hJ nf/ vkyaf qmifrI
aMumifh EdkifiHwumAk'bmomtzGJUtpnf;rsm;u 0dkif;0ef;uefYuGufcJhMu
ojzifh pwkwtBudrfudkjzKwf urmhAk'bmomxdyfoD;nDvmcH[k t&Suf
ajyusif;ycJh&onf/
2005 ckEpS w
f iG f oHCmawmfrsm;onf tmPm&Sipf pftpd;k &tm; vlxk
vIyf&Sm;rItoGifjzifh wdkufyGJ0if&ef BudKwifjyifqifrIrsm;jyKvkyfcJhMuonf/
2006 ckESpf pufwifbmv 9 &ufaeYwGif Owr*sme,fudk pwifxkwfa0
um vlxktwGif;odkY jzefYcsdEdkifcJhonf/
,ckwzef jynfov
l x
l w
k pf&yfv;kH qif;&Jiwfrw
G Nf y;D tusyt
f wnf;
aygif;pHk cHpm;aeMu&csed f xyfrNH y;D tpd;k &avmifpmqDaps;EIe;f udk tqrwef
wdk;jrifhvdkufaomaMumifh vlxkwpf&yfvHk; qlyltHk<uvmaomaMumifh pdwf
'Pf&mcHpm;aeaom 'um? 'umrrsm;udk oem;ukPmjzifh arwmyGm;um
at;Nird ;f pGm vrf;avQmufarwmydo
Yk aeaom oHCmawmfrsm;udk vlrqefpmG
BudK;uGif;jzifhzrf; vrf;v,facgif "mwfwdkifwGif BudK;jzifhwkwf dkuf
ESufESdyfpufcJhMuonf/
oHCmxkwpf&yfv;kH u Ak'b
momtqH;k trtwdik ;f 0efcsawmif;yef
cdkif;onfudk rawmif;yefonfhtjyif ==ppfwyfqdkwm vkyfNyD;&if jyefNyD;
33

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

awmif;yefw,fqw
kd mr&Sb
d ;l ++ [l tvkyo
f rm;0efBu;D OD;atmifMunf (,ck
jyefMum;a&;0efBuD;) uajymqdkcJhonf/
xdkYaemuf 2007 ck Mo*kwfv 9 &ufaeYwGif rEav;NrdKU &efukef
ausmif;wdu
k f q&mawmfO;D Mobmo? OD;&d,? OD;ynmoD&?d OD;acrdE?
OD;t&d,wdYk OD;aqmifte,fe,ft&yf&yfrS oHCmawmfrsm; awGUqHak qG;
aEG;um oHCmawmf (15) yg;jzifh oHCmhomr*DtzGJU zGJYpnf;cJonf/ ,if;
aemuf jzpfay:aeaom EdkifiHa&;tajctaersm;ESifh a&SUvkyfief;pOfrsm;
aqmif&GufEdkif&ef aMumnmcsufxkwfjyefcJhonf/ tqdkyg aMunmcsufudk
oHCmxktwGi;f jzefaY 0cJo
h nf/ q&mawmf OD;&d,uvnf; &efuek o
f Ykd
jyefvnf<ua&muf &efuek w
f ikd ;f &Sd NrKd Ue,ftoD;oD;wGif oDwif;oH;k aeaom
oHCmawmfrsm;odkY vQdKU0SufjzefYcsdcJhonf/ ,if;aemuf oHCmxktm; a&SU
aqmif&u
G &f rnfh vkyif ef;pOfrsm;ESihf jzpfay:aeaomtajctaersm;udk jyef
vnf&iS ;f vif; wifjyaqG;aEG;cJo
h nf/ oHCmxktwGi;f jzefcY scd ahJ om aMunm
csuftjynfhtpHkrSm atmufygtwdkif;jzpfygonfetz ppftpdk;&ESifhwuG aemufvdkuftvdkawmf&d BuHUzGGHU?
pGrf;tm;&Sif? 0efxrf;rsm;tm;vHk; oydwfarSmufrnf/
oHCmawmfrsm;tm;vHk; arwmydkY vrf;avQmufqEjyMurnf/
oHCmawmft&Sifjrwfrsm;bk&m; ,aeYtcsdefonf oHCmawmfrsm;
tcsif;csif; aoG;pnf;nDnTwf&rnfhtcsdefjzpfygonf/ e.t.zppftpdk;&
onf oHCmawmfrsm;tm; 8.8.1988 (8888) 8av;vHk;ta&;tcif;rS
p ,aeYtxd oHCmawmfrsm;tm; aoewfESifhypfowfjcif;? ppfzdeyfESifh
uefaMumufjcif;? oHCmawmfrsm;tm;vHk; av;pm;MunfndK&aom pm
wwfaywwf tausmftarmfq&mawmfBuD;rsm;tm; zrf;qD;axmifcs ESdyf
pufjcif;? yckuLNrdKU oHCmawmfrsm; Ak'w&m;awmfESifhtnD arwmydkY vrf;
avQmufjcif;tm; wd&pmefrsm;tm; zrf;ovdk BudK;uGif;ESifhypfzrf;jcif;?
"mwfwdkifrSm BudK;ESifhvnfyif;udk wif;MuyfpGmcsnfaESmifaoewf'ifESifh
xkjcif;? yg;udkdkufjcif;rsm;onf wdkif;wpfyg;om; t*Fvdyftpdk;&ESifh *syef
zufqpftpd;k &yifvQif oHCmawmfrsm;tay: xdu
k o
hJ Ykd r&ufpufrESyd pf ufchJ
ygbk&m;? wynfhawmfwdkY oHCmawmfrsm; qufvuf tnHhcHrnfqdkvQif
e.t.z tpdk;&onf oHCmawmfrsm;tay: 'Dhxuf ydkrdkqkd;&Gm; dkif;pdkif;
34

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ESdyfpufvmEdkifygonfbk&m;? odkYygoHCmawmfrsm;tcsif;csif; aoG;pnf;


nDnGwfaomtm;jzifh e.t.zppftpdk;&ESifhwuG aemufvdkuftvdkawmf&d
BuHUzGHUrsm;? pGrf;tm;&Sifrsm;? 0efxrf;rsm;tm;vHk;udk jrefrmou&mZf 1369
ckEpS ?f awmfovif;vqef; (6) &uf (17.9.2007) wevFmaeYrS pwifum
yweduKZeuHaqmif oydwfarSmufygrnfbk&m;/
awmfovif;vqef;(7)&uf (18.9.2007) t*FgaeY aeYvnf (1)
em&DtcsdefrS pwifumrEav;rS oHCmawmfrsm;onf rdrdausmif;wdkufrS xGufum r[m
jrwfrkedbk&m;BuD;qDodkY vrf;avQmufcsDwuf arwmydkYo&ef?
&efukefrS oHCmawmfrsm;onf a&Twd*Hkbk&m;qDodkY vrf;avQmufcsD
wuf arwmydko&ef?
tjcm;jynfe,f? wdik ;f ? NrKd U&GmtoD;oD;rS oHCmawmfrsm;onf rdrjd ynf
e,f? wdkif;? NrdKUY? &Gm&Sd xif&Sm;aom bk&m;? apwDykxdk;rsm;odkY vrf;avQmuf
csDwuf arwmydkYo&ef/
jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m
oHComr*DtzGJUESifh
&[ef;ysdKor*tzGJU
xdkYaemuf 2007 ckESpf pufwifbmv 6 &ufaeYwGif awmifil?
tkwfwGif;? xef;wyif? a&wm&SnfNrdKUrsm;rS &[ef;ysdKor*tzGJU0ifrsm;ESifh
awmifiNl rKd UwGif awGUqk
H yckuL ta&;udpE iS hf ywfouf a&SUvkyif ef;pOf
rsm; tao;pdwfaqG;aEG;cJhMuonf/ pufwifbm 8 &ufaeY jrefrmEdkifiHvHk;
qdkif&m oHCmhor*DtzGJUcsKyfwnf&Sd&m rEav;NrdKUwGif ta&;ay:tpnf;
ta0;ac:,lum jynfe,fEiS w
hf ikd ;f toD;oD;&Sd jrefrmEdik if v
H ;kH qdik &f m oHCmh
or*DtzGJUcsKyf? &[ef;ysdKor*(&efukef)? oHCmh'lwtzGJU0ifrsm; awGUqHk
aqG;aEG; oHCmxkqEtwdkif; =jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pk
tzGJUBuD;+ udk atmifjrifpGm zGJUpnf;wnfaxmifcJhavonf/
,if;odkY zGJUpnf;NyD;aemuf yckuLta&;udprsm;tygt0if tjcm;
awmif;qdkoifhonfh tcsufrsm;udk awmif;qdkcJhMuonf/ t"duawmif;qdk
csufrsm;rSm

35

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

(1) etzppftpdk;&rS yckuLoHCmawmfrsm;tm; ausat;cGifhvTwf


onftxd 0efcsawmif;yef&ef?
(2) vuf&Sdjrifhwufaeaom ukefaps;EIef;? avmifpmqDaps;EIef;rsm;
csufcsif;avsmhcsay;&ef?
(3) a':atmifqef;pkMunftygt0if Edik if aH &;tusO;f om;rsm;tm;
vHk;ESifh qEjyyGJrsm;wGif zrf;qD;cHxm;&olrsm;udk csufcsif;jyefvTwfay;&ef?
(4) vlxk\ taxGaxGtusyftwnf;rsm;udk ajz&Sif;Edkif&eftwGuf
etzppf t pd k ; &rS 'D r d k u a&pD t if t m;pk r sm;ES i f h awG U qH k a qG ; aEG ; NyD ;
trsdK;om;jyefvnfoifhjrwfa&; csufcsif;jyKvkyfay;&ef/
txufygtcsuf (4) csut
f m; etzppftpd;k &rS awmfovif;vqef;
(6) &uf (2007 ckESpf pufwifbmv 17 &uf) aemufqHk;xm; aqmif
&Guaf y;&ef owfrw
S &f uftwGi;f vdu
k af vsmrIrjyKygu jrefrmEdik if v
H ;kH qdik &f m
oHCmhwyfaygif;pktzGJUBuD;rS OD;aqmif etzppftpdk;&tm; yweduKZe
(oydwfarSmuf) uHaqmifoGm;rnfjzpfaMumif; awmif;qdkaMunmcJhonf/
etzppftpdk;&u awmif;qdkcsufrsm;udk rvdkufavsmonfhtwGuf oHCmh
wyfaygif;pktzGJUBuD;u xkwfjyefaMunmxm;onfhtwdkif; pufwifbmv
18 &ufaeYwiG f jrefrmjynfNrKd UawmfBu;D rsm;wGif yweu
d K Ze (oydwaf rSmuf)
uHaqmifyrJG sm;udu
k si;f ycJMh uonf/ aeYvnfyikd ;f wGif a&Tw*d akH pwDawmfjrwf
Bu;D oHCmawmfrsm; bk&m;0wfjyK? arwmyd?Yk qkawmif;Muonf/ xdaYk emuf
apwDawmfjrwfBu;D \ ta&SUzufrck rf S qif;um qkawmif;? arwmyd?Yk y&dwf
&GwfyGJudk pwif<ucsDcJhMuonf/ xdkaeY jrefrmEdkifiHtv,fydkif; atmif
vHNrdKUvnf; oHCmawmf tyg; 90 ausmfwdkYonf NrdKUwGif;odkY vSnfhvnf
vrf;avQmufqEjycJMh uonf/ rEav;NrKd U pdwy gv *lausmif;wdu
k rf S oHCm
awmftyg; 100 uvnf; vrf;avQmufqEjy acrmoD0Hpmoifwdkuf?
okc0wDpmoifwu
kd ?f pdwy gv*lausmif;pmoifwu
kd rf S oHCmawmfrsm;onf
pkaygif; odrf0if yweduKZeuHaqmifoydwfjyKvkyfcJhMuonf/
yckuLNrdKU&Sd oHCmawmfaygif; 1000 ausmfuvnf; taemufwdkuf?
tv,fwdkuf? ta&SUwdkuf? aAm"dr@dKifausmif;rsm;rSwpfqifh NrdKUwGif;odkY
vSnfhvnf arwmokwf&Gwfzwfum oydwfarSmufcJhMuygonf/
xdkaeYrSmyif aeYv,f 12 em&DrSp yJcl;NrdKU ausmif;wdkuftoD;oD;&Sd
&[ef;oHCmawmftyg; 2000 cefYonf twef;vdkufwef;pDum NrdKUwGif;&Sd
36

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

a&Tarmfa"mbk&m;odYk Nird ;f csrpf mG arwmokw&f w


G zf wfum csw
D ufqEjycJMh u
onf/ tqdkyg qEjyyGJokdY axmifaygif;rsm;pGmaom vltkyfBuD;uvnf;
vdkufygtm;ay;cJhMuNyD; a&oefYbl;rsm; qufuyfvSL'gef;cJhMuonf/ &cdkif
jynfe,f ppfawGNrdKUvnf; oHCmawmftyg; 200 cefY NrdKUwGif;odkY vSnfh
vnf csDwufqEjycJh&m &maygif;rsm;pGmaom vltkyfBuD;u vdkufvHtm;
ay;cJhygonf/ ,if;qEjyyGJudk NrdKUe,fvHkxdef;&Jrsm;u rsuf&nf,dkAHk;rsm;
azmufcGJjcif;? aoewfrdk;ay:axmifypfjcif;wkdYudk jyKvkyfum tMurf;zuf
NzKd ciG ;f cJo
h nf/ vHx
k ed ;f rsm;\ vlpck NJG zKd ciG ;f rIaMumifh vltrsm;tjym;ESihf oHCm
awmfrsm; xdcdkuf'Pf&m &&SdNyD; oHCmawmf 4 yg;ESifh jynfol 10 OD;vnf;
zrf;qD;cHjcif;cHcJh&ygonf/ tjcm;NrdKUe,frsm;wGifvnf; oydwfuHaqmifrI
us,fus,fjyefjyefjzpfay:vmcJhonf/
pufwifbmv (19) &ufaeYwGif oHCmhwyfaygif;pktzGJU0if oHCm
awmfrsm;u rdk;&GmaeonfhMum;rSyif rdrdwdkYNrdKUe,ftvdkuf qkawmif;vrf;
avQmufyGJrsm;udk qufvufvkyfaqmifcJhMuonf/ 88 rsdK;qufausmif;
om;rsm;tzGUJ rS udak X;<u,f? udx
k eG ;f jrifah tmif? udv
k rS sKd ;aemif? udak tmifo?l
tEkynme,fy,frS udkausmfol? udkZm*em? uAsmq&matmifa0;? pma&;
q&mr oef;jrifhatmifwdkY yl;aygif;yg0ifvmcJhojzifh t&Sdeft[kefjzifh
wufum ausmif;om;jynfolrsm;yg0ifwuf<upGm yg0ifvmojzifh vlxk
vIyf&Sm;rItoGifodkY ul;ajymif;vmoGm;cJhonf/
xdkpOftwGif; 2007 pufwifbm 21 &uf? aomMumaeYwGif jrefrm
Edik if v
H ;kH qdik &f m oHCmhwyfaygif;pktzGUJ Bu;D u aMunmcsut
f rSwf 4/2007
xkwfjyef jynfolvlxktm; wdkufwGef;EdI;aqmfcJhao;onf/
wkdufwGef;EdI;aqmfvTm==jrefrmEdik if H yckuL NrKd U&Sd oHCmawmfrsm;udk BuKd ;uGi;f ypfzrf;qD;ESyd pf uf
apmfum;cH&jcif;rS tpjyK qufvufjzpfay:vQu&f adS om jynfwiG ;f jynfy
&Sd oHCmawmfrsm;rS yweduKZe oydwfarSmufuHaqmifNyD; tMurf;rzuf
arwmpdwo
f ufoufjzifh bmoma&;vGwv
f yfciG Ehf iS hf jynforl sm;\ pm;0wf
aea&;? usef;rma&;paomtaxGaxGqif;&Jusyfwnf;rIrsm;udk etzppf
tpdk;&taejzifh wnfNidrfat;csrf;pGm ajz&Sif;ay;vmEdkifatmif qkawmif;
arwmydkYvrf;avQmufMuvsuf&Sdygonf/

37

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

xdkjyif jynfolvlxk\ &ifqdkifawGUMuHKcHpm;aeMu&aom qif;&JMuyf


wnf;rIrsKd ;pHu
k kd tjrefq;kH ajz&Si;f ay;Edik rf nfh enf;vrf;jzpfaom vGwv
f yfNy;D
w&m;rQwrItjynfht0&Sdonfh ppfrSefaom'Drdkua&pDudk pnf;urf;&SdrI?
&ifhusufrIwdkYjzifh t&Sdeft[kefjrifhNyD;awmif;qdk&eftwGuf ausmif;om;ESifh
jynfolvlxkrsm;? tvkyform;? v,form;vlwef;pm;toD;oD;? trIxrf;
t&m xrf;tm;vH;k ESihf jynfow
Yl yfrawmfom;rsm;? vufeufuikd t
f zGUJ tpnf;
toD;oD;tygt0if jynfoltusdK;jyK0efxrf;tm;vHk;uvnf; yg0ifaqmif
&GufEdkifzdkY&ef txl;ta&;BuD;aom tcsdeftcgodkY usa&mufvmNyDjzpf
vmrnfh 2007 pufwifbm 24 &uf wevFmaeY aeYv,f 1 em&DrS
pwifum oHCmawmfrsm;ESifh twlvufwGJNyD; rdrdtcGifhta&;udk udk,fwdkif
pnf;urf;&SdpGm pepfwus tMurf;rzufonfh enf;vrf;jzifh t&Sdeft[kef
jrifhawmif;qdkMuyg&ef wdkufwGef;EdI;aqmfvkdufygonf/
jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJUBuD; ++
[ljzpfonf/
xdak eYrmS yif jrefrmEdik if v
H ;kH qdik &f m oHCmhwyfaygif;pktzGUJ Bu;D \ txl;
owday;aMunmcsufudk xkwfjyefcJhonf/ txl;owday;aMunmcsuf
tjynfhpHkrSm==2007 pufwifbmv 24 &ufaeYwiG f jrefrmEdik if w
H pf0rS ;f vH;k &Sd oHCm
awmfrsm;rS OD;aqmif t&Sdeft[kefjzifh csDwufvrf;avQmufqkawmif;
arwmydo
Yk Mu&mwGif aESmuf,u
S rf nfo
h rl sm; tvG,w
f ul0ifa&mufrNzKd ciG ;f
Edkifa&;twGufoHCmawmfrsm;rS y&dw&f w
G q
f ak wmif;arwmydo
Yk MuNy;D yl;aygif;yg0if
vmaom ausmif;om;jynfolvlxk vlwef;pm;toD;oD;wdkYrS atmufyg
tcsuftvufydkpwmqdkif;bkwfwdkYudk udkifaqmifcsDwufMu&rnf/
1/ pm;0wfaea&;ajyvnfapa&;?
2/ EdkifiHa&;tusOf;om;rsm; vGwfajrmufa&;?
3/ trsdK;om;jyefvnfoifhjrwfa&;
txl;owday;vdkonfrSm...
4if;awmif;qdkcsufrsm;udk EIwfuatmfp&mrvdkyg/ ydkpwmqdkif;bkwf
udik q
f x
JG m;aom ausmif;om;? jynfov
l x
l ?k tEkynm&Si?f twwfynm&Sif
paomvlwef;pm;toD;oD;wdkYudk oHCmawmfrsm;rS apmifh a&Smufxdef;
38

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

odr;f ay;&rnf/ jrefrmEdik if v


H ;kH qdik &f m oHCmhwyfaygif;pktzGUJ Bu;D rS owfrw
S f
xm;aom ydpk wmqkid ;f bkwrf mS uJo
h Ykd tjcm;aom &nf&,
G cf surf sm;yg&So
d nfh
ydkpwmqdkif;bkwfwdkYudk udkifaqmifcGifhrjyKyg/
jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&moHCmhwyfaygif;pktzGJUBuD;
[lazmfjycJhonf/
odjYk zifh 2007 pufwifbmv24 &ufaeYwiG f &efuek Nf rKd UwGif &[ef;
oHCmawmfrsm;\ OD;aqmifrIESifhtwl oDv&Sifrsm;? jynfolYvTwfawmf
udk,fpm;vS,frsm;? ausmif;om;vli,frsm;? wdkif;&if;om;vlrsdK;pkrsm;? tEk
ynm&Sifrsm;? todynm&Siftwwfynm&Sifrsm;ponfh vlxkvlwef;pm;
toD;oD;rS jynfolrsm;u axmufcHtm;ay; ylaygif;yg0ifqEjycJh&m 88
'Drdkua&pDta&;awmfyHkBuD;tNyD; tESpf20 ausmftwGif;tBuD;rm;qHk;
nDnGwfrIESifh vlxkta&;awmfyHkBuD;yifjzpfonf/
pufwifbmv 25 &ufaeY jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pk
tzGJUBuD;ESifh 88 rsdK;qufausmif;om;rsm;uvnf; jynfolvlxkwpf&yfvHk;
tm; &Spfav;vHk;'Drkdua&pDta&;awmfyHkBuD;rStawGUtBuHKESifh oifcef; pm
rsm;,l ppftmPm&Sifwpfpk\ aumufuspfpOf;vJonfh wefjyefoydwf
rsm;? tMurf;zufNzKd ciG ;f vmrnfh tE&,frsm;tm; vlxv
k yI &f mS ;rIEiS hf tMurf;
zufrIqefYusifa&;aumfrwDrsm;zGJUpnf; owd&Sd&Sd jyifjyifqifqif um
uG,&f eftwGuf yl;wGaJ Munmcsuu
f kd xkwjf yefc
hJ vlxt
k m;jzefaY 0cJo
h nf/
39

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

jrefrmEdkifiHonf ax&0g'Ak'bmomEdkifiHawmfjzpfonfhtavsmuf
&[ef;oHCmawmfrsm;onfvnf; t"duae&mrSyg0ifvsu&f o
dS nf/ odaYk omf
Edik if aH &;rwnfNird rf rI sm;? tIyt
f axG;rsm;aMumifh jzpfay:vmaom *,uf
xrIrsm;onf &[ef;oHCmawmfrsm;Mum;wGifvnf; dkufcwfvsuf&Sdonf/
&[ef;awmfrsm;onf Edik if aH &;xJwiG f yg0ifywfoufoifyh govm;/ tb,f
aMumifhEdkifiHa&;*,ufdkufcwfrIxJwGif tb,faMumifh yg0ifywfouf
aeMu&ygoenf;/
&[ef ; awmf r sm;onf y&d , w d o moem? y#d y w d o moem?
y#da0"omoempaom omoemoH;k wefukd usiBhf ut
H m;xkwyf mG ;rsm;ap&ef
qGrf;? ouFef;? ausmif;? aq;[laom rSD&mypnf;av;yg;udk vdktyfonf/
tqdkygypnf;av;yg;udk axmufyHhay;aeMuonfrSm 'g,um? 'g,dumr
rsm;jzpfMuygonf/ xdk'g,um? 'g,dumrrsm;rSm vlrIa&;? pD;yGm;a&;?
ynma&;? usef;rma&; tqifajyacsmarGUygrS &[ef;awmfrsm;udk ypnf;
av;yg;pOfqufrjywf axmufyv
hH LS 'gef;Edik rf nfjzpfavonf/ xdo
k aYkd xmufyhH
rSvnf; &[ef;awmfrsm;taejzifh omoemawmfudk oefY&Sif;? wnfwHh?
cdkifNrJ wdk;wufxGef;um; jyefYyGm;atmif aqmif&GufEdkifMurnfjzpfonf/
tdE,
d Edik if w
H iG f tb,faMumifh Ak'o
moemuG,af ysmufc&hJ oenf;/
tdEd,EdkifiHwGif omoemuG,faysmuf&onfh taMumif;&if;udk od&SdvQif
,aeYjrefrmEdkifiHwGif Ak'omoemESifh &[ef;oHCmawmfrsm;\ b0tajc
taeudk EdIif;,SOfoHk;oyfEdkifavonf/ tdEd,EdkifiH\ tjzpftysufESifh
jrefrmEdik if t
H ajctaeonf xyfwx
l yfrQ wlno
D nf[k rqdEk ikd if aH omfvnf;
Ak'omoemtwGuf tE&m,fusa&mufaeonfrSm trSefyifjzpfonf/
bk&m;a[myd#uwfawmfrsm; yg&Sdaom omoemuG,faysmufaMumif;
taMumif;w&m;rsm;rSm(1) jrwfpmG bk&m;&Si\
f w&m;awmfrsm;udk dak opGmemMum;rIr&Sjd cif;?
(2) pmayoifMum;rIrsm; &yfqdkif;oGm;jcif;?
(3) bk&m;a[m w&m;awmfrsm;udk tm*kHaqmifxm;rIrsm; uG,f
aysmufoGm;jcif;?
(4) w&m;awmfrsm;\ qdkvdk&if;t"dyg,frsm;udk em;vnfatmif
rjyKvkyfjcif;?
(5) w&m;"rusifhBuHtm;xkwfrIrsm; r&Sdawmhjcif;rsm;aMumifh om
oemawmfuG,faysmufcJh&onf[l a[mMum;awmfrlcJhonf/
omoemwck t&Snw
f nfwchH 40
ikd Nf raJ &;twGuf &[ef;oHCmawmfrsm;
ESifh 'um? 'g,dumrrsm;onf uRef;udkif;rSD? udkif;uRef;rSDoabmudk txuf

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

wGif azmfjycJhNyD;jzpfonf/ &[ef;oHCmawmfrsm;onf bk&m;a[mw&m;


awmfrsm;udk avhvmoif,jl cif; (y&d,w)d ESihf od&x
dS m;onft
h wdik ;f vuf
awGUtaumiftxnfazmfaqmifjcif; (y#dywd) wdkYjzifh omoemjyKEdkifa&;
twGuf 'um? 'g,dumrrsm;\ taxmuftyhHtm; rSDcdkae&olrsm;jzpf
onf/
'um? 'g,dumrrsm; tcuftcJrsdK;pHkaMumifh &[ef;oHCmawmfrsm;
udk raxmifhyHhEdkifcJhygvQif rnfodkYrQ omoemwnfwHhawmhrnfr[kwfay/
xdkYaMumifh tqdkygtaMumif;tcsuftvufrsdK;pHkudk od&Sdawmfrlaom
&[ef;awmfrsm;taejzifh 'g,um? 'g,dumrrsm;rSm tcuftcJrsm;&Sdvm
yguvnf; 0denf;awmfEiS ahf vsmn
f pD mG wufEikd o
f nfb
h ufrS ulnD axmufyhH
ay;cJMh uonfrmS tpOftvmuJo
h yYkd ifjzpfygonf/ bk&m;&Siv
f uf xufawmf
rS pwif ,aeYxdyif &SdaeqJjzpfygonf/

41

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

bk&m;&Siv
f ufxuf
uydv0wfjynfESifh aumvd,jynfMum; a&m[dPDjrpf a&&vdkrIudk
taMumif;jyKNyD; omuD0ifrsm;ESifh aumvd,jynfom;wdkY ppfrufjzpfyGm;Mu
&m jrwfpGmbk&m;&Sifu igbk&m;r<uoGm;cJhaomf ESpfzufaqGawmfrsdK;awmf
wdo
Yk nf ysupf ;D ukev
f wUH / igbk&m;<uawmf&ef oifah v\MupH nfawmfru
l m
wpfyg;wnf;aumif;uifc&D;jzifh <uawmfrl a&m[dPDjrpftv,faumif
xuf xuf0,fzGJUacGaeawmfrlNyD;w&m;a&at; wdkufauR;um aqGawmf
rsdK;awmfwdkY\ &efrD;udkNidrf;apcJhonf/
wzef &mZN*dKvfjynfh&Sif tZmwowfonf a0omvDjynfudk wdkuf
cdkufodrf;ydkuf vdkufaomtcg 0um&ykPm;tm; jrwfpGmbk&m;xH oGm;
a&muf zl;ajrm Nf y;D tusKd ;tjypfuo
kd ad tmif pHpk rf;aponf/ jrwfpmG bk&m;&Sif
onfvnf; a0omvDjynfysupf ;D aMumif;udjk rif ,cktcsed f odr;f ,lc&H vQif
a0omvDrif;wdkYtwGuf 'kursm;rnf? aemifrS odrf;,lcH&vQif Mum;umv
wpfcv
k ;kH ukov
kd yf n
k wdu
Yk kd tm;xkw&f um tusKd ;rsm;pGmjzpfEikd af omta&;
udk jrifojzifh t>rufpum;rQudkom rdefYawmfrlcJhojzifh tZmwowfrif;
42

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

onf oHk;ESpftMum jrwfpGmbk&m;&Sify&dedAmefjyKNyD;rSom a0omvDjynfudk


odrf;ydkuf,lcJhavonf/
&SiftmeEm\ tvkyftauR;Oygoumtdrfaxmifpkonf ausmuf
a&m*gjzifh uG,v
f eG u
f ek
f om;i,fEpS af ,mufom use&f pfco
hJ nf/ uav;
i,frsm;onf rdbrsm;&Spd Ofuyif &[ef;awmfrsm;ESihf &if;ES;D uRr;f 0ifMuonf/
xd k Y a Mumif h &S i f t meE m u ol i ,f E S p f a ,muf r ysuf p D ; ap&ef t wG u f
jrwfpGmbk&m;xH apmifha&SmufcGifh&&ef avQmufxm;&m jrwfpGmbk&m;&Sifu
usD;ajcmufEdkifaomt&G,fjzpfu &SifjyKay;EdkifaMumif;cGifhjyKawmfrlcJhonf/
tqdkjzpfpOfrsm; bk&m;&Sifonf ta&;BuHKygu ow0grsm;tusdK;twGuf
apmufa&Smufay;cJhonf/ 'g,umrsm;onf &[ef;oHCmawmfrsm;udk udk;
uG,&f m avmuDavmukw& mESpjf zmaomab;rsm;uG,af ysmufatmif ,Hk
MunfrItjynfhpHkESifh tm;udk;Mujcif;jzpfonf/ xdkodkYtm;udk;Muonfh
tavsmuf &[ef;awmfrsm;uvnf; rdrw
d 'Ykd g,umrsm;\ tcuftcJrsm;udk
wwfEdkifoavmuf 0denf;awmfESifh avsmfnDpGmulnDapmifha&SmufMujcif;
jzpfonf/
jrefrmhvw
G v
f yfa&;BuKd ;yrf;rIordik ;f wavQmufvnf; &[ef;awmfrsm;
onf wdkif;jynfESifhvlrsdK;? bmomomoemtwGufvnf; &[ef;awmfrsm;
onf jrefrmEdkifiHa&;wGif yg0ifaqmif&GufcJhonf/
1921 ckEpS rf S 1930 jynfEh pS t
f xd (10) ESpw
f mumvtwGi;f Edik if aH &;
jypfrIjzifh axmifuscH&ol? 'PfaiGwyfcH&olESifh e,fESif'PfcH&ol oHCm
awmfaygif; 800 cef&Y o
dS nft
h jyif tBurd Bf urd af xmif'Pfusc&H aom oHCm
awmfwdkYrSm (1) q&mawmfOD;Owr? (2) OD;0dpm& (axmifwGif;&ufaygif;
166 tpmiwf c H ysH v G e f a wmf r l o nf / ) (3) rE a v;OD ; pE d r m
(aoewfypfcH& ysHvGefawmfrlonf/) (4) Munfhjrifwdkif wGHaw;ausmif;
auwk? (5) o&ufOD;0drvAk'd? (6) rvdIif OD;a'0dE? (7) tmvH OD;vmb?
(8) &efuek Of ;D em*dE? (9) om,m0wD OD;an,s? (10) qifjzLuRe;f pdeaf &mif
jcnfO;D tmp&? (11) udak xmmifpH OD;aCmo"r? (12) rEvm OD;auvmo?
(13) tmVm0u OD;tmaomu? (14) tkwzf kd OD;tmob (15) a&Trsurf eS f
OD;0dZ,? (16) BudKUyifaumuf OD;0drv? (17) rEav;OD;ynmomrd? (18)
rEav;OD;tmaomu? (19) a&Tref;OD;auo&? (20) &efuek Of ;D 0do'k ? (21)
&Sift&d, (q&mawmfOD;Owr\nDawmf)? (22) tkwfzdkrSefausmif;q&m
43

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

awmf OD;t&d,0Ho? (23) ppfawGOD;eErmvm? (24) vufyHwef;OD; u


ydEm"dywd? (25) &efukefOD;paEmbmo? (26) &efBuD;atmifOD;pEdrm? (27)
Au&m;wdkuf OD;tm'Dp? (28) [oFmw OD;pE? (29) av;rsufESm OD;*Erm?
(30) uRe;f uke;f OD;uvsmP? (31) tkwzf Okd ;D 0doEk ? (32) a&TbOkd ;D eErmvm?
(33) a&eHacsmif;OD;awZ0E? (34) yckuL OD;ykn? (35) odraf wmifO;D y@dw?
(36) jrif;jcHOD;aombdw? (37) OD;0go0? (38) wGHaw;OD;aombe? (39)
ozef;yifqdyfOD;pEm0&wdkYjzpfMuavonf/
jrefrmEdkifiHonf ax&0g' Ak'bmomEdkifiHjzpfonfhtm;avsmfpGm
&[ef;oHCmawmfrsm;onf t"duae&mrSm yg0ifvsuf&Sdonf/ jrefrm
EdkifiHwGif oHCmawmftiftm; av;odef;ausmfcefY&Sd&m ppftpdk;&tquf
qufonf aMumuf&UHG xdwv
f efcY o
hJ nf/ xdwv
f ef&Y onft
h aMumif;rSm oHCm
awmfrsm;onf jynfov
l x
l t
k ay: MoZmwdur Bu;D rm;jcif;? jynfov
l x
l Ek iS hf
twl wdik ;f jynfta&;? omoema&;? jynfov
l x
l t
k a&;wdYk yg0ifaqmif&u
G f
jcif;wdkYaMumifh jzpfonf/ ,if;aMumifh oHCmawmfxkudk ydkifydkifEdkifEdkif csKyf
xde;f Edik rf o
S m 4if;wdt
Yk mPmwnfNrJ pdwcf s&rnf[k ,HMk unf,q
l cJMh uonf/
Adv
k af e0if;OD;aqmifaom awmfveS af &;aumifpo
D nf 1962 rwfv
2 &ufaeYwiG f ygvDref'rD u
kd a&pDtpd;k &udk jzKwcf s tmPmodr;f ydu
k cf sed rf S
p oHCmxktay:xde;f csKy&f ef enf;rsKd ;pHjk zifh BuKd ;yrf;vmcJMh uonf/ txl;
ojzifh EdkifiHa&;omoetmZmenfrsm; ay:xGef;vmrnfudk enf;rsdK;pHkjzifh
ydwfyifwm;qD;cJhonf/ odkYaomf xdkpOfu omoemhtmZmenfBuD;rsm; jzpf
Muaom b'Eol&d, (t*r[my@dw)? OD;Ow& ([dwmum&DygVd
wuodkvfOD;pD;em,u) q&mawmfBuD;rsm;\ aus;Zl;aMumifh omoemh
odumonf kyfysufqif;ysuf rjzpfcJhay/
xdaYk emuf 1978^79 wGif oHCmawmfrsm;udk xde;f csKyEf ikd &f eftwGuf
rqvtpd;k &onf omoemawmfoef&Y iS ;f wnfwjHh yefyY mG ;a&; acgif;pOfwyf
pnf;vH;k nDnw
G af eaom oHCmxktm; vdrm yg;eyfpmG ynmom;ygyg NzKd ciG ;f
cJhavonf/ ,if;aemuf oHCmawmfrsm;tm; vlxkrS txiftjrif vGJrSm;
ap&ef ppftpd;k &rS avhusiahf y;xm;aom ouFe;f 0wfoC
H mtwkta,mif
rsm;udk arG;xkwf omoemhodum ndK;EGrf;ap&ef aps;? um;*dwf? oabFm
qdy?f rD;&xm;blwm? abmvH;k yG?J ky&f iS f Hk ponfah e&mrsKd ;pHw
k iG f yHpk t
H rsKd ;rsKd ;
jzifh tvSLcHcikd ;f apjcif;? 'kvb
toGijf zifh bk&m;wnf ausmif;aqmufvyk af p
44

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ewfuem;yGJrsm;wGif ewfuawmfrsm;? rdef;rrsm;ESifh a&maESmaexdkif


apjcif;? bke;f awmfBu;D ausmif;rsm;odYk olvQKd trsKd ;orD;rsm;apvTw
f &[ef;
ysKd rsm;udk enf;rsKd ;pHjk zifh zsm;a,mif;aoG;aqmif zsuq
f ;D apjcif;? abmvH;k yG?J
Zmwfy?JG ky&f iS f pHk onfah e&mrsm;wGif atmf[pfqq
J Nkd y;D jyemrsm; zefw;D
45

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

apum vlxktMunftndKrJhap&ef BudK;yrf;aqmif&Gufjcif;? 'kvb&[ef;cH


apNyD; cg;ydkufESduftoGif? "m;jytoGif? vl&rf;um;toGif jyKvkyfapjcif;?
oHCmawmfrsm;ESifh tjcm;bmom0ifrsm;udk bmoma&;y#dyujzpfyGm;ap
&ef vkyfBuHzef;wD;cJhjcif;? ajAmifusus vla&SUola&SUwGif arSmifcdkul;apjcif;
ponfwdkYudk jyKvkyf ,if;wdkYudk yk'frtrsdK;rsdK;wyf [efjyjyefvnf
zrf;qD;axmifcscJhonf/ a&'D,dk? owif;pmrsm;vnf; yHkBuD;csJ xyf
wvJvJazmfjyum oHCmxktay: jynfolvlxktMunftndKysufap&ef
twGuf vkyfZmwfrsm;zefwD;cJhMuonf/ wpfcsufckwf ESpfcsufjywfqdkovdk
ppftmPm&Siftkyfpkudkvnf; omoe'g,um rif;aumif;rif;jrwfrsm;
toGif vlxkxifjrif,lqoGm;ap&ef twGuf "rpufudk tmPmpufjzifh
ulyHhay;&jcif;jzpfaMumif; 0g'jzefYcsdcJhonf/ ,if;aemuf EdkifiHawmfoHCmh
r[mem,utzGJU (r[e) jynfe,fwdkif; oHCmhr[mem,utzGJ? NrdKUe,f?
&yfaus; oHCmhr[mem,utzGJrsm; zGJUpnf; ae&ma'otoD;oD;wGif
oHCmawmfrsm;\ vIyf&Sm;aqmif&GufrIudk apmifhMunfhuGyfuJxdef;csKyfcJh
onf/ odkYuvdkY e0wrS OD;aqmifzGJUpnf;cJhNyD;? vdktyfovdk nTefMum; cHae&
onfh Edik if aH wmfomCmhr[mem,utzGUJ (r[e) udzk UJG pnf;cJph Ofu e0w\
tvdkus cg;ydkufaqmifoabmjzifh zGJUpnf;aeonf[k cH,lcJhMuaom q&m
awmfoC
H mawmfrsm;onf =r[e+ wGif yg0if&ef jiif;qefjcif;? rESpNf rKd Ujcif;
rsm;aMumifh tqdkygoHCmawmfrsm;tm; jynfolwdkY\ tvSL'ge jyKvkyfjcif;
udk enf;rsdK;pHkjzifh ydwfyifwm;qD;cJhonf/ Oyrm wdyd#u"& rif;uGef;q&m
awmfbk&m;BuD;tm; vSL'gef;aom qGrf;qefpdrf;rsm;tm; vrf;rSyif jzwf
zrf;qD;jcif;? aESmuf,u
S jf cif;? a&rD;jzwfawmufypfjcif;rsm; jyKvyk cf MhJ uonf/
{&m0wDwdkif; [oFmwNrdKUwGif owif;oHk;aeaom txifu& q&mawmf
bk&m;Bu;D onf r[etzGUJ wGif wm0efxrf;aqmif&ef tpOf wpdu
k jf iif;qef
cJhrIaMumifh tqdkygausmif;wdkuftm; taxmuftyHhjyKae aomjynfolrsm;
tm; raumif;owif;wD;wdk;jzefYcJhonf/ ok0Ptm;upm;uGif; wnf
aqmuf&ef[q
k u
kd m ausmif;wdu
k af ygif; 20 ausmu
f kd zsuq
f ;D cJjh cif;? ouFe;f
uRef;aq;kH wnfaqmuf&eftaMumif;jy usdKuqHbk&m;BuD;teD;&Sd
ausmif;rsm;udk zsufqD;ypfcJhjcif;? ausmif;zsuf&ef jiif;qefcJhaom &[ef;
oHCmawmftrsm;pkuv
kd nf; trdeYf (6^90) xkwjf yef vl0wfvyJ pfco
hJ nf/
xdjYk yif *dP
k ;f Bu;D 9 *dP
k ;f nDnw
G af tmifvyk o
f nfqakd omfvnf; trSepf ifppf
46

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

nDnGwfrIxuf NydKuGJrIuydkrsm;cJhonf/ ppftmPm&Siftkyfpkonf 1965


ckESpfu ratmifjrifcJhaom oHCmawmfrsm;tay: csKyfudkifa&;udprsm;
tm; 1989 ckESpfrS pwifjyefvnftaumiftxnfazmfcJhonf/ r[e
ryg0ifvakd omq&mawmfBu;D rsm;ESihf qefu
Y siaf omoHCmxkukd trnfzsuf
jcif;? vkyif ef;t& aESmuf,u
S jf cif;? zrf;qD;axmifcsjcif;? vl0wfvyJ pfjcif;
ponfjzifh tMurf;zufum r[etzGJUwGif yg0ifap&efzefwD;cJhMuonf/
xdkYaMumifhtaMumif;trsdK;rsdK;aMumifh yg0ifcJh&aom q&mawmfrsm;ESifh
tjcm;oHCmawmfrsm;tMum; oHCmwdkY\ "rpufxuf e0wwdkY\ tm
Pmpufu a&SUa&mufaeaomaMumifh oHCmxkonf pdwf0rf;uGJjym;rIrsm;
jzpfay:vmcJh&avonf/ xdkYaMumifh ==r[eonf b,m*wd? vmb*wd
&Sad eaomaMumifh omoemudk ud,
k pf m;rjyKEikd af Mumif;++ azmfjycsuyf g&Sad om
1990 jynfhESpfwGif xkwfjyefcsufwpfckyif xGufay:vmcJhavonf/
aemufqHk;wGif =88+ 'Drdkua&pDta&;awmfyHkBuD;wGif jynfol vl
xkbufrS axmufcH&yfwnfcJhaom orkwdEG,f0if oHCmawmft&Sifjrwf
rsm;udk ==ta&NcKH ouFe;f 0wf? uwH;k awG? Auy,l*s0D ifrsm;++ponfjzifh trsKd ;
rsKd ;pGypf u
JG m qJa&;wdik ;f xGmcJo
h nf/ xdt
Yk jyif oHCmawmfrsm;? omraPrsm;?
oDv&Sifrsm;udk omoem0ifrSwfwrf;rsm;ESifh omoeEG,f0ifrSwfwrf;rsm;
jyKvkyfap oHCmawmfwpfyg;jcif;\ udk,fa&;tcsuftvufrsm;udk rSwf
wrf;wifum vIy&f mS ;cGirhf &atmif csKyu
f ikd cf MhJ uonf/ r[euJo
h Ykd Edik if aH wmf
oHCmhr[me,utzGJU xlaxmifxm;jcif;jzifh vdktyfonfhtrdefYnTefMum;
csufrsm;udk omoema&;OD;pD;XmeujyKpk r[erSwpfqifh xkwfjyefap
oHCmxkudk enf;rsdK;pHkjzifh csKyfudkifcJhonf/
rnfoyYkd if csKyu
f ikd &f ef BuKd ;pm;apumrl t"ronf "rukd vTr;f rd;k Edik f ;kd
xHk;pHr&SdcJhacs/ Ak'jrwfpGmbk&m;onf (45) 0gywfvHk; a[mMum;awmfrlcJh
aom omoemawmfonf y&d,wd? y#dywd? y#da0" [l (3) rsdK;&dS\/
xdk (3) rsdK;wGif y&d,wdomoemawmfonf tajccHusqHk;jzpf\/ y&d,wd
tay: y#dywdudk wnfaqmuf&\/ y#dywdtay: y#da0"udk wnf
aqmuf&\/ xdkYaMumifh tajccHy&d,wd NydKvQif tv,fxyf y#dywdESifh
tay:xyf y#da0"wdkYvnf; &Sdawmhrnfr[kwf/ tajccHy&d,wdudk xdef;
odrf;apmifha&SmufcJholrsm;onf oHCmh&wemrsm;jzpfMu\/

47

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

Ak'*,modkY bk&m;zl;<ucJhpOfu
48

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

oHCmhaus;Zl;
jrwfpmG bk&m;&Si\
f omoemawmf (3) &yfv;kH ,aeYwikd f urmay:
wnf&adS ejcif;onf y&d,wdo
moemawmfukd xde;f odr;f apmifah &Smufawmfrl
Muaom oHCm&wemrsm;\ aus;Zl;aMumifjh zpf\/ oHCm&wemrsm;onf
jrwfpGmbk&m; oufawmfxif&Sm;&SdcsdefrSp ,aeYtxd ESpfaygif; (2500)
ausmw
f ikd af tmif pOfqufrjywf vufqifu
h rf; y&d,wdo
moemawmfukd
xdef;odrf;apmifha&SmufvmMu\/ o*Fg,emtxyfxyfwifvnf; xdef;
odrf;apmifha&SmufMu\/ xdkodkY xdef;odrf;apmifha&SmufMu&mwGif ypnf;
av;yg;acgif;yg;onfh tcgor,udkvnf; MuHK&\/ rnfodkYqdkap tmZm
enf oHCm&wemrsm;onf y&d,wdomoemawmfudk raysmufuG,f
atmif? y&d,wdo
moemawmfukd r,d,
k iG ;f atmif Bu;D rm;aom ZGv
J v
YkH jzifh
wynfhpOfquf vufqifhurf; apmifha&SmufMu\/ xdef;odrf;Mu\/
oD[dkVfacwf p@mvwd olykefab;ESifh BuHKpOfu opf&Guf? opfzk bkef;
ay;vnf; y&d,wdomoemawmfudk wm0efrysuf xdef;odrf;apmifh
a&SmufMu\/
49

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

==om*g&m tem*g&mp? Oabm tanmn edw


d m++ [laomw&m;
awmfEiS t
hf nD Ak'b
momEdik if rH sm; q&mESihf 'umwdt
Yk csi;f csi;f vufwNJG y;D
jrwfpGmbk&m;&Sif\ omoemawmfudk oefY&Sif;atmif? wnfwHh atmif?
jyefyY mG ;atmif aqmif&u
G Mf u\/ xdo
k Ydk aqmif&u
G &f mwGif q&mrsm; bufu
"r'gejzifh wm0ef,&l \/ 'g,umrsm;bufu tmrdo'gejzifh wm0ef,&l
\/ "r'gejzifh wm0ef,jl cif;[lonf jrwfpmG bk&m;a[mMum; awmfrcl ahJ om
a'oemawmfrsm;udk o*Fg,emwifjcif;tm;jzifjh zpfap? oif tHycYkd sjcif;tm;
jzifh jzpfap *E"&l ? 0dyem"l&wdjYk zifh aqmif&u
G jf cif;jzpf\/ tmrdo'gejzifh
wm0ef,ljcif;[lonfrSm "l&ESpfrsdK;jzifhaqmif&Gufaeaom oHCmawmfrsm;
tm; ypn;f av;yg;wdjYk zifh axmufyv
hH LS 'gef;jcif;jzpf\/ odv
Yk Qif q&mESihf
'g,umwdkYonf wm0efukd,fpDjzifh jrwfpGmbk&m;\ omoemawmfudk oefY
&Sif;atmif tm;xkwfMu\/ wnfwHhatmif BudK;yrf;Mu\/ jyefYyGm;atmif
aqmif&GufMu\/ omoemjyKenf;ywfoufvnf; ==r[m0d[m&o'doH
0d[m&o[H0g r[mapwd,o'doH apwd, o[oH 0g aw,m*k
yd 0erwHy o
d moeH oEma&wHk eoaumwd++ qdo
k uJo
h Ykd oD&v
d uFmuRe;f &Sd
r[m0d[m&ausmif;wdkufvdk ausmif;wdkufaygif; wpfaomif;onfvnf;
aumif;? r[mapwDvkd apwDaygif;wpfaomif;onfvnf;aumif; omoem
awmfudk ,m*kwpfBudrfaomufumvrQyif wnfwHhatmif rpGrf;aqmifEdkif
ay/
bk&m;udk,fawmfjrwfBuD; (45) 0gywfvHk; a[mawmfrlcJhaom a'
oemwdkYudk tkyfpkedum,ftm;jzifh zGJUvQif (1) 'DCedum,f
(2) rZdsredum,f
(3) oH,kwedum,f
(4) t*Fkw&edum,f
(5) ck'uedum,f [l ig;rsdK;jzpfygonf/
edum,fudk edum,f[k jrefrmrIjyKxm; t"dyg,frSm =taygif;tpk+
=tkyfpk+ [l t"dyg,f&onf/ Hk
(1) ='DC+ - &Snv
f sm;? &Snv
f sm;aom okwe af 'oemtaygif;tpkukd
='DCedum,f+[kac:onf/

50

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

(2) =rZdsr+ - r&Snfrwdk? tv,ftvwf? tv,ftvwfokwef


a'oem taygif;tpkudk =rZdsredum,f+ [kac:onf/
(3) =oH,kw+ - qufpyf,SOfwGJvQufpyf,SOfwGJ yl;aygif;oifhaom
okwefa'oemtaygif;tpkudk =oH,kwedum,f+ [kac:onf/
(4) =t*Fkw&+ - t*Fg&yfwpfckwpfck? Ow& ydkvGef? ausmfvGef?
taMumif; wpfrsdK;wnf;a[maom w&m;tpktaygif;? 2 ckwGJw&m;tpk?
3 ckwGJ w&m;tpk? 4 ckwGJw&m;tpkponfjzifh 11 ckwGJw&m;tpktxd
t*Fg&yfwpfckwpfckydkvGef (wpfckwpfckwdk;) pDpOfxm;aom okwef
a'oemtaygif;tpkudk t*Fkw&[kac: jrefrmrIjzifh ==t*FkwdK&f++
[kac:onf/
(5) =ck'u
+ - ti,fpm;? wdw
k x
dk mG xGm? wdw
k x
kd mG xGm taMumif;a[m
jycsuf uav;rsm;taygif;tpkudk ck'uedum,f[kac:onf/
yd#uwfoHk;jzmqdkonfrSmwzef yd#uwftm;jzifh cGJjcm;ygrl(1) okwefyd#uwf
(2) 0denf;yd#uwf
(3) tbd"rmyd#uwf [l oHk;rsdK;jzpfygonf/
=yd#uwf+[lonfh ygVda0g[m&onf =awmif;+ ? wif;awmif;[l
t"dyg ,f&yg\/ emrnfrsm;onf bk&m;&Sif y&deAd m efjyKNy;D rS yxro*Fg
,emwGif ay:vmaom toHk;tEIef;rsm; jzpfygonf/
[dkNrdKU? 'D&Gm? [dke,f? 'De,f ae&mwumwdkY jrwfpGmbk&m;a[mMum;
cJah om w&m;a'oemawmfwo
Ykd nf oDBuKd ;r&Sad om yef;yGiu
hf o
hJ Ykd tESt
YH jym;
vGifhaeovdk jzpfygonf/ onfudk aysmufysufrukefatmif o*Fg,em
wif yxrqHk; pkpnf;cJhMuygonf/
xdkpOf wif;awmif;BuD; 3 vHk;udk csxm;bdouJhodkY pdwf0,fydkif;jcm;
owfrSwfcsxm;NyD;vQif okwefydkif;qdkif&m w&m;a'oem[lorQudk
yxrawmif;BuD;xJ tukefxnfh? 0denf;ydkif;qdkif&m[lorQudk 'kwd,
awmif;BuD;xJ tukefxnfhNyD;vQif tbd"rm[lorQudk wwd,awmif;BuD;
xJxnfhcJhMujcif;jzpfygonf/

51

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

bk&m;vufxufawmfurl ="r+ ESifh =0de,+ [lrQom emrnfcGJjcm;


rI&cdS yhJ gonf/ xdak emuf edum,f ig;&yfEiS hf yd#uwfo;kH oG,[
f
l oH;k EIe;f cJMh u
onf/ ,cktcg yd#uwfoHk;oG,f [l ydktoHk;wGifcJhonf/
xdkYaMumifh pmayy&d,wdudk wu,fuRrf;usifNyD; udk,fusifhodum
jrifrh m;aom tmZmenfy*k Kd vx
f ;l rsm; ay:aygufvmatmif aqmif&u
G af y;
jcif;onfom wu,fwrf; xda&mufaom omoemjyKenf;rnf\++ [l
q&mawmfBuD;wpfyg;u rdefYzl;ygonf/
xdkYjyif vkyfief;wpfckudk vkyfudkif&mwGif &nf&G,fcsufvnf; rSefuef
rnf/ 0D&d,vnf; jyif;xefrnf/ pdwf"mwfvnf;ckdifrmrnf/ tajrmf
tjrifvnf; &SdrnfqdkvQif avmuDa&;&mjzpfap? avmukw&ma&;&m
jzpfap? rvGJraoGatmifjrif\ [k jrwfpGmbk&m;u a[mawmfrlxm;\/
t*Fgav;&yfudk 'dyg'f[kqdk\/ 'dyg'f[lonf wefcdk;yifwnf;/ xdkY
aMumifh aqmif&u
G o
f rl sm;onf wefc;kd &Szd aYkd wmh vd\
k / wefc;kd onf t"dywd
xdkufvmatmif &Sdvmygu rdrd\ udk,fusdK;pD;yGm;twGuf r[kwfawmhbJ
jrwfpmG bk&m;\ omoemawmfukd oef&Y iS ;f wnfwjhH yefyY mG ;atmif aqmif&u
G f
jcif;jzpfojzifh wpfaomif;aom avmu"mwfudk rwkefvIyfEdkifapumrl
xdkufoifhoavmufawmh wkefvIyfapEdkifyg\/
xdaYk Mumifv
h nf; wdik ;f &if;om; jynfow
l pf&yfv;kH &ifqikd Bf uKH awGUcHpm;
aeMu&onfh Edik if aH &;? pD;yGm;a&;? vlraI &; bufaygif;pHk taxGaxGtMuyf
twnf;rsm;udk &[ef;oHCmawmfrsm;onf rsufESmvGJcJypf Oayum
rjyK&ufEdkifMuay/ jynfolwdkYuvnf; oHCmwdkYxHrS omoemawmft&Snf
wnfwahH &;twGuf y&d,w?d y#dyw?d y#da0" (oifr?I usirhf ?I Nird ;f csr;f aom
w&m;&&SdrI) [laom oHk;jzmaom omoemawmfudk arQmfvifhudk;pm;
ausmif;? ouFef;? qGrf;? aq;wdkYudk axmufyHhcsD;ajrSmufvmcJhMuonf/
odkYaomf ,cktcg acwftajctaet& omoemawmfukd ulyHhae
aom 'g,um? 'g,dumrwdkYrSm pD;yGm;a&;? EdkifiHa&; pepfqkd;'PfaMumifh
o'gcdkifcdkifxm;EdkifzdkYta&;onf vGefpGmMuyfwnf;cufcJvmcJhayonf/ odkY
uvdk pm;0wfaerI pepfqdk;udk qufvufBuHKawGUcHpm;&ygu jrefrmEdkifiH
awmfwGif ax&0g'omoemawmfonf rsm;rMumrDtwGif; qdyfokOf;uG,f
aysmufa&muf&rnfhtajcodkY qdkufa&mufvmcJh&ayonf/

52

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

odkYtwGufaMumifh jrefrmEdkifiHawmfwGif ax&0g'omoemtwGuf


q&m? 'um pnf;vH;k nDnw
G rf t
I oGit
f m;jzifh axmufyt
H m;ay;MuouJo
h Ykd
vdktyfvmvQif wdkif;jynfta&;? omoema&;twGuf q&m? 'um vuf
wG
J umuG,af pmifah &SmufvmMuaom xH;k enf;om"uwdv
Yk nf; a&S;jrefrm
rif;vufxufuyif &SdcJhayonf/ EdkifiHa&;ESifh bmoma&;onf uGJjym;jcm;
em;vmavonf/ bmoma&;\ tajccHonfh udk,fusifhoDvyifjzpfonf/
oefpY ifjcif;? 0do'k Ed iS hf ,HMk unfjcif;o'gw&m;wdyYk ifjzpfonf/ Edik if aH &;onf
tmPmtajccH vlUordkif;wavQmufwGif tmPm& tkyfpdk;olrsm;onf
rdrdtmPmtkyfpdk;&jcif;udk w&m;0ifaMumif;? bk&m;tvdkawmfusjzpfvm
aMumif; vlxk,HkMunfap&ef bmoma&;udk qGJoHk;cJhonf/ wenf; rdrd
EdkifiHa&;tmPmtusdK;twGuf bmoma&;udk vkd&mqGJ toHk;cscJhMujcif;
omjzpfonf/
xdkYaMumifh bmomw&m;\ jrifhrm;onfh udk,fusifhw&m;pHrsm;onf
Edik if aH &;avmbrsm;aMumifh ,kwn
f rhH rI sm; tjzpfuse&f pfco
hJ nf[
l t&Sif
a'gufwmauoD&d"rmeE\ What Buddhists Believe pmtkyfwGif a&;
om;xm;avonf/
tar&duefvw
G v
f yfa&;aMunmpmwrf; yg&Sad om aomrwfp*f suf
zmqif\ ==vlwdkif;udk nDrQpGm zefqif;xm;wmjzpfw,f++ (All men are
created equal) qdkonfhpum;udk jrwfpGmbk&m;&Sifonf vGefcJhaom ESpf
aygif; 2500 ausmcf efu
Y yif a[mMum;awmfrcl o
hJ nf/ xdt
Yk jyif ZmwfcjJG cm;
rI? vlwef;pm;cGJjcm;rIqdkonfrSm vlYtzGJUtpnf;xJ vlawGuyif zefwD;cJh
onfht&mrsm;omjzpfNyD;? jrwfAk'u vludkcGJjcm;owfrSwf&m ,if;wdkY\
tusifhoDvtay:wGifom tajccHom t,kwf?tvwf? tjrwfcGJjcm;cJh
avonf/
vlom;rsm;tcsif;csif; vlabmiftusdK;udk aqmif&Guf&m pdwfyg
vufyg twlwuG dik ;f yif;ulnv
D yk af qmifMu&efvnf; a[mMum;awmfrcl hJ
onf/
Ak'(odkYr[kwf)vlom;wdkY\ tEIdif;rJhaus;Zl;&Sif++
OD;a&Tatmif\ ==Ak
pmtkyfwGif ==EdkifiHjzpfap? vlrsdK;udkjzpfap xlaxmif&m pnf;vHk;rIonf
rsm;pGmta&;BuD;\/ usrf;*efrsm; pnf;vHk;rIudk 2 rsdK;jy\/ pnf;vHk;rI
wpfrsKd ;udk or*gorE[
ak c:\/ or*gorEt
& pnf;vH;k aomtcg Edik if H
53

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

om;tm;vH;k wdo
Yk nf olwvl? igwrif;oabmrsKd ;r&S?d tm;vH;k wom;wnf;
jzpfMu\/ waoG;? woH? wrdefYwnf;jzpf\/ a,m*orEt& pnf;vHk;
aomtcg EdkifiHom;tm;vHk;wdkYonf waoG;? woH? wrdefYwnf;rjzpf? ol
wvl? igwrif;jzpfMu\/ wpfom;wnf;jzpfaom pnf;vHk;nDnGwfrIudk jzpf
ay:atmif tm;xkwf&mwGif tjrifcsif;wlnDrIESifh tusifhjcif;wlnDrIonf
ta&;BuD;onf/
jrwfpGmbk&m;onf oHCmhtzGJUtpnf;udk zGJUpnf;&mwGif tjrifjcif;
wlrIESifh tusifhcsif;wlrItay: tajccH pnf;kH;cJhjcif;jzpf\/ xdkYaMumifh
oHCmhtzGJUtpnf;\ pnf;vHk;rIonfuspfvspf\/ odyfonf;\/ wpfaoG;?
wpfoH? wpfrdefYwnf;jzpf\/ oHCmtzGJUtzGJUtpnf;wGif ZmwftoD;oD;
yg0if\/ od&Yk mwGif oHCmhtzGUJ tpnf; Zmwfonf rxifay:awmh/ oHCmh
tzGJUtpnf;tzGJU0iftjzpfom xifay:\/++ [la&;om;az:jyxm;av
onf/ xdaYk Mumifyh if ESpaf ygif; 2500 ausmu
f wnf;uwnfaqmufcahJ om
oHCmhtzGJUtpnf;onf urmay:wGif ,aeYwdkifatmif xif&Sm;wnf&Sdae
jcif;jzpfonf/ Ak'jrwfpGmbk&m;udk rnfodkYudkrSvnf; BudKwifcefYxm;jcif;
r&Sdacs/ oHCmhtzGJUtpnf;udk "r0de,uom vrf;nTefawmfrl&rnf
omjzpfonf/ ,aeYxufwikd f oHCmawmfrsm;udk Ak'\
0denf;Oya'rsm;u
omcsKyu
f ikd v
f rf;nTex
f m;onf/ rnfonft
h mPrS NzKd ciG ;f zsuq
f ;D Ncrd ;f ajcmuf
EdkifpGrf;r&Sday/ jrwfpGmbk&m;&Sifonf/ 'Drdkua&pDjzpfpOf t&om ndEIdif;?
wdkifyif? pnf;a0;? qHk;jzwf? vkyfudkifjcif;udkom tm;ay;onf/ oHCmh
tzGUJ tpnf;wGif oHCmxkEiS hf qdik af om ta&;udpw
ikd ;f udk oHCmawmfwikd ;f
yg0ifaqG;aEG;qH;k jzwfyikd cf iG &hf o
dS nf/ Bu;D rm;aomjyemrsm; ay:aygufvm
rSomvQif jyemtwdrt
f eufukd oHCmawmfrsm;a&SUarSmufwiG f jyoNy;D
'Drdkua&pDygvDrefvTwfawmfwGif aqG;aEG;MuouJhodkY aqG;aEG;wdkifyifMu&
ayrnf/
Ak'b
momonf Edik if aH &;tmPmudk csO;f uyf&mwGif ud,
k u
f siw
hf &m;
(rif;usiw
hf &m;) ESihf jynfot
Yl mPmudk oH;k pG&J m wm0ef,rl t
I ay: tajccH
onf/ Ak'jrwfpGmbk&m;&Sifonf tMurf;rzufa&;udkom a[mMum;qHk;r
awmfrlonf/ Nidrf;csrf;a&;udkom wavmuvHk;ESifhqdkifonfhw&m;tjzpf
owfrSwfonf/ vlYtoufudk zsufqD;jcif;? tMurf;zufrIudk Ak'jrwfpGm
bk&m;&Sio
f nf cGijhf yKawmfrrlcahJ y/ w&m;aomppfqw
kd m b,fawmhrS r&Sb
d ;l
54

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

[l jywfjywfom;om; a[mMum;awmfrlcJhonf/ jrwfAk'oifMum;csufu


==atmifEikd jf cif;onf trke;f w&m;udo
k m yGm;ap&m\/ I;H edro
hf u
l m; qif;&JpmG
aeMu&onf/ tEdkiftIH;udk y,faomolomvQif aysmf&Tifjcif;okcESifh
Nidrf;csrf;jcif;okcudk &Edkifonf/++ [k "ry' a[mawmfrlcJhonf/
jrwfAk'onf tMurf;rzufa&;? Nidrf;csrf;a&;w&m;udkom a[mawmfrljcif;
r[kwfyg/ ppfyGJjzpfae&mudk udk,fwdkif<ua&mufNyD; ppfrjzpfMuzdkY wm;qD;
awmfrcl o
hJ nf/ bmoma&;acgif;aqmif[
l vlordik ;f wGif yxrqH;k yk*Kd vf
xl;? yk*dKvfjrwfjzpfonf/
ousomuD0ifrsm;ESifh aumvd,rsm; a&m[Dedjrpfa&cGJa0a&;udp
ta0rwnfjh zpfum ppfjzpfrnft
h a&;ay:aygufvmaomtcg ppfajrjyifoYdk
udk,fwdkif<ua&mufNyD; w&m;"ra&at; wdkufauR; tZmwowfrif;ESifh
0ZDwdkif;wdkYudk ppfyGJrsm;rjzpfap&ef a[mMum;wm;qD;ay;awmfrlcJhonf/
avmutusdK;udkvdkvm;aom jrwfAk'onf tpdk;&aumif;? tkyfcsKyfol
aumif;jzpf&eftwGuf BudKwif&Sdtyfonfh t&nftcsif;rsm;udkvnf; xkwf
azmfa[mMum;awmfrlcJhonf/
wdik ;f jynfwpfjynf t*wdvu
kd pf m;rIrsm; rnfojYkd zpfay:vmEdik o
f nf
udk a[mMum;awmfrl&mwGif wdkif;jynftkyfcsKyfrif;vkyfolEdkifiH tBuD;tuJ
onf tusifhysufNyD;? t*wdvdkufpm;NyD;? rw&m;jyKusifhvQif wdkif;oljynf
om;rsm;vnf; tusifhysuf t*wdvdkufpm;wwfyHkudk a[mMum;awmfrlcJh
onf/ tkyfpdk;olrif;rS tp rif;aptqHk; t*wdvdkufpm;ygu wdkif;ol
jynfom;rsm;tm;vH;k pdwq
f if;&JMuyH?k wdik ;f jynfp;D yGm;qkw,
f w
k yf supf ;D yHrk sm;
udk azmfxkwfa[mMum;awmfrlcJhonf/
pu0wDoD[eEokwf jrwfpGmbk&m;&Sifu tusifhysufrI? &mZ0wf
rIcif;rsm;aMumifh qif;&JMuyfwnf;rIjzpfapcJhyHk om"uaxmuf a[m
Mum;awmfrlcJhonf/ ul#'Eokwfawmfvnf; tiftm;oHk; &mZ0wfrIudk
edref if;rnft
h pm; pD;yGm;a&;tqifajyatmif vkyaf y;oifah Mumif; tBujH yK
a[mMum;awmfrlcJhonf/ tpdk;&onf wdkif;jynf\ obm0t&if;tjrpf
rsm;udk toHk;jyK wdkif;jynfESifh vlxkpD;yGm;a&;? vlrIa&;wdk;wufaumif;
rGefap&ef aqmif&Gufay;&rnf/ enf;jzifhom vlY*kPfodumrusqif;
ap&ef apmifha&Smufay;&rnf[k a[mMum;cJhonf/

55

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

56

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

okr*FvZmwfeyd gwfawmfwiG f wdik ;f jynftyk cf sKyrf if;vkyaf eMuolrsm;


tm; rif;usiw
hf &m;q,fyg;udk vdu
k ef m&rnfjzpfaMumif; tus,w
f 0Hh a[m
awmfrlxm;onf/ rif;usifhw&m;q,fyg;rSm(1) o'g - ay;urf;vSL'gef;rI
(2) oDv - ig;yg;oDvESifhjynfhpkHrI
(3) y&dpm* - ay;urf;pGefYBuJrI/
(4) tZ0H - dk;om;ajzmifhrSwfrI/
(5) r'0H - El;nHhodrfarGYrI/
(6) wyH - tusifhoDvaqmufwnfrI/
(7) taum"H - trsufrxGufrI/
(8) t0d[d HoH - rnif;qJrI/
(9) cED - onf;cHrI/
(10) t0da&m"eH - trsm;qEESifh rqefYusifrI/
xdkYjyif rif;wdkYusifhtyfonfh w&m;ESifh pyfvsOf; jrwfAk'onf
pu0wDoD[eEokwfawmf(1) tkyfpdk;oltpdk;&aumif;? rif;aumif;wdkYrnfonf bufvdkufjcif;?
t*wdvdkufpm;jcif;? wdkif;oljynfom; vltrsm;wdkYtay: cGJjcm;qufqHrI
r&Sdjcif;onf wpf&yf?
(2) tkypf ;kd ol rif;aumif;tpd;k &aumif;wdrYk nfonf wdik ;f oljynfom;
wdkYtay: trkef;pdwfxm; qufqHjcif;rjyKjcif;onf wpf&yf?
(3) tkyfpdk;ol rif;aumif; tpdk;&aumif;wdkYrnfonf w&m;rQwrI&Sd
aom Oya'udk jy|mef;&mvnf; aMumuf&UHG xdwv
f efrY rI &Sjd cif;vnf; w&yf?
(4) rif;aumif; tpdk;&aumif;wdkYrnfonf rdrdwdkYjy|mef;vdkaom
Oya'udk aumif;pGmodem;vnfr&I &dS rnf/ rdrw
d iG f Oya'jy|mef;cGit
hf mPm&Sd
onf[kqdkum Oya'udk rdrdpdwfBudKuf xifovdk jy|mef;ydkifcGifhr&Sd/ trsm;
tusdK;iSm pdwf&if;aumif;apwemjzifhom jy|mef;&avonf/
rif;avQmrf if;nH? rif;qd;k rif;npfwo
Ykd nf tqdyk gw&m;wdu
Yk kd qefu
Y sif
om tkypf ;kd rnfjzpfonf/ wwfoed m;vnfow
l u
Ykd qH;k ryJjh yifay;vQiv
f nf;
vufcaH vhr&Sad y/ vlru
kd [
f
l qH;k ryJjh yif&tcufq;kH yk*Kd vyf ifr[kwaf vm/
,if;vlrsdK;wdkYtkyfpdk;aeorQumvywfvHk;onf jrefrmEdkifiHonf rnfonfh

57

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

pepfjzifh tkyfcsKyftkyfcsKyf wdkif;jynfESifhvlrsdK;onf qif;&J'kutwdom


jzpfaeayvdrfhrnfjzpfonf/
'Drdkua&pDonf ,ckrSay:vmonfr[kwfay/ vGefcJhaomESpfaygif;
2500 ausmfuwnf;uyif jrwfAk'onf a[mMum;cJhNyD;jzpfonf/ w&m;
a[musr;f *efrsm; 'Dru
kd a&pDtESpo
f m&ESihf vlt
Y cGit
hf a&;rsm;udk tjynfh
t0yg&SdNyD;jzpfonf/ xdkYtjyif jrwfAk'\ w&m;awmfrsm;onf 'Drdkua&pD
enf;vrf;usonfh w&m;awmfrsm;yifjzpfonf/
jrwfpmG bk&m;onf umvmrrif;wdaYk exdik &f m auorkwed *d ;kH odYk a'o
pm&D<ua&mufawmfrpl Ofu umvmrrif;wdu
Yk kd a[mMum;cJah om auorkwd
okwefonf 'Drdkua&pDenf;vrf;us w&m;awmfrsm;yifjzpfonf/ jrwfpGm
bk&m;&Sifvufxuf ay:xGef;cJhonfh *dkPf;csKyfq&mBuD;rsm;\ t,l0g'
onf trsdK;trsdK;tzHkzHk&Sd olwdkY\t,l0g'omvQif aumif;aMumif;?
vufcHoifhaMumif; wNrdKU0ifwNrdKUxGuf a[mMum;cJhMuonf/ odkYaomf Ak'
bk&m;&Siu
f rl ola[mMum;cJah omw&m;awmfrsm;udk rsupf pd rkH w
dS
f r,H&k ef
ESifh rdrdudk,fwdkif usifhBuHtm;xkwfNyD;rS ,HkMunf&ef? vufcH&efa[mMum;
cJhonf/
jrwfpGmbk&m;&Sifu umvmrrif;wdkYtm; - ajymoHMum;umrQjzifh([kwfNyD? rSefNyD[ktwnf) r,lukefvifhOD;/
- tpOftqufpum;jzifhvnf; ([kwfNyD? rSefNyD[ktwnf) r,lukef
vifOh ;D /
- odkYjzpfzl;owwf[laom pum;rQjzifhvnf; ([kwfNyD? rSefyif[k
twnf) r,lukefvifhOD;/
- yd#uwf (rdrw
d Ydk a&S;a[mif;usr;f *ef) pmayESihf nDnw
G af yonf[
l
vnf; ([kwfNyD? rSefNyD[ktwnf) r,lukefvifhOD;/
- BuHqawG;awm ,ljcif;rQjzifhvnf; ([kwfNyD? rSefNyD[ktwnf)
r,luek v
f ifOh ;D /
- enf;rS;D ,ljcif;rQjzifv
h nf; ([kwNf y?D rSeNf y[
D t
k wnf) r,luek v
f ifOh ;D /
- (igwdkY) BuHpnfESpfouf ,lxm;aomt,lESifh wlnDayonf[lvnf;
([kwfNyD? rSefNyD[ktwnf) r,lukefvifhOD;/
- rSwf,lxkdufaom oabmrQjzifhvnf; ([kwfNyD? rSefNyD[ktwnf)
r,luek v
f ifOh ;D /
58

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

- igwdkYav;pm;&aom &[ef;\pum;[lvnf; ([kwfNyD? rSefNyD[k


twnf) r,lukefvifhOD;/
umvmrrif;wdkY ==w&m;wdkYonfum; tukodkvfw&m;wdkYwnf;/
w&m;wdkYonfum; tjypf&Sdaomw&m;wdkYwnf;/ w&m;wdkYonfum;
ynm&SdwdkY uJh&JUtyfaom w&m;wdkYwnf;/ w&m;wdkYudk jynfhpHkap&ef
aqmufwnftyfukefonf&Sdaom tpD;tyGm;rhJjcif;iSm qif;&Jjcif;iSm
jzpfuek \
f ++ [koifwo
Ykd nf rdru
d ,
kd w
f ikd yf ifoad om tcgrl y,fpeG Yf uke&f m
\/
txufazmfjyyg Ak'vrf;nTefcsufrsm;ESifhtnD tkyfpdk;aeaom rif;
aumif;rif;jrwf tpdk;&aumif;rsm;\ oabmvuPmrsm;ESifh jrefrmppf
tmPm&Siw
f \
Ykd tmPmtvGo
J ;kH pm;vky&f yfrsm;onf Ak'j rwfpb
G &k m;&Si\
f
qHk;rvrf;nTefcsufESifh wufwufpifvGJrSm;aeonfudk awGU&ayrnf/
rdvEd y Om usr;f &Sief m*odeu
f ==rif;Bu;D Oyrmaomfum; a,musmF ;
onf tpGr;f owdrd &S?d trsKd ;,kw\
f / enf;aomynm&S\
d /Bu;D us,pf mG aom
rif;\tjzpfu&kd aomfvnf; wcPjcif;jzifh azmufjyef\/ y&dowfuzkd suf
qD;\/ xdkodkY rxdkufwefaom rif;qdk;rif;npftm; jynfolwdkYtm; nif;qJ
ESdyfpufwwf\/ jynfolwdkYu tjypf'Pfcwf&rnf/
jynfoljynfom;wdkYonf Oya'ESifhtnD rtkyfcsKyfaom tkyfpdk;ol
rif;wdkYudk tjypf'Pfay;&rnf/ xdkYtjyif rif;uJhodkYrusifh? "m;jyuJhodkY usifh
aom rif;qdk;rif;npf? rif;,kwfrmtm;vnf; tkyfcsKyfcGifhudk ray;tyf&++
[l a[mMum;awmfrlcJhonf/
rZsdredum,fvnf; ==tjypfr&Sdonfh wdkif;oljynfom;wdkYudk tjypf
ay;NyD;? wu,fhvufonfw&m;cHudk tjypfray;bJ xm;onfh xdkrif;onf
wdkif;jynftkyfcsKyf&ef roifhonfh rif;jzpfaMumif;++ azmfjyxm;avonf/
rif;qd;k rif;npfwo
Ykd nf rw&m;ojzifh tjypf'Pfcwfvyk jf cif;? rw&m;
ojzifh tcGeftwkwfaumufcHjcif;? t"renf;rsm;jzifh zdESdyfcsKyfcs,fjcif;?
t*wdtrsdK;rsdK;vdkufpm;jcif;wdkYaMumifh jynfolrsm;onf tqdkyg rif;qdk;
rif;npfwu
Ykd kd wenf;r[kwf wenf; wHjYk yefweG ;f vSev
f rd rhf nf[k rdeq
Yf ckd o
hJ nf/
avmuwGift&mtm;vHk;\ wnfwHhjcif;? tusdK;rsm;jcif;wdkYtwGuf
pkaygif;umuG,fjcif;? pkaygif;NzdKzsufjcif;wdkYudk pnf;vHk;nDnGwfpGm vkyf
aqmif&ayrnf/ xdkYtwGuf ,aeYjrefrmEdkifiHawmfonf jynfolvlxktm;
59

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ppftmPm&Sipf epfjzifh rw&m;zdEydS f pd;k rd;k tkycf sKyaf eaom ppftpd;k &udk wdik ;f
jynfta&;? vlxkta&;? omoema&;wdkYtwGuf 4if;wdkY\&efrS umuG,f
wdkufzsufMu&rnf jzpfayonf/ ,cktcg ppftmPm&SifpepfatmufwGif
ttkycf sKycf b
H 0odYk jym;jym;0yfusa&mufaeMuaom jynfov
l x
l w
k pf&yfv;kH
onf EdkifiHa&;? pD;yGm;a&;? ynma&;? vlrIa&;? ,Ofaus;rIwdkYonf tzuf
zufu cRwfNcHKusum qif;&JwGif; eufoxuf eufvmayonf/ xdkYtjyif
ppftpd;k &\ vlwef;pm;cGjJ cm; tkycf sKycf rhJ aI Mumifh &[ef;oHCmawmftcsi;f
csif;? vlyk*dKvftcsif;csif; pnf;vHk;rINydKuGJaekHomru kyf0wKydkif;qkdif&m
rnDrQrIrsm;aMumifh udk,fusifhw&m;qdkif&m tusifhpm&dw?trsdK;bmom
omoemawmfqikd &f m bk&m;apwD? omoedutaqmuftODrsm;? ,Ofaus;
rItarGtESpftrsdK;om;a&; vuPmrsm; qHk;IH;zsufqD;cHcJhMu&onf/
wdkif;jynf\ ajray:ajratmuf? a&atmuf obm0o,HZmw
ypnf;rsm;udk xifovdkckwfvSJ wl;azmfxkwfvkyfa&mif;csum usdusdwuf
csrf;om<u,f0aeaom vlwef;pm;rSm ppftmPm&Siftpdk;&ESifh vufa0cH
eD;pyf&m aqGrsdK;rdwfo*F[rsm;? 4if;wdkYESifh aygif;pm;aeaom cdkeDac:
tcGifhxl;cH acwfysufolaX;rsm;omjzpfayonf/ omrefvufvkyfvufpm;
jynfolvlxkonf jrefrmhvGwfvyfa&; &&SdcJhonfrSm 2013 ckESpfwGif 65
ESpw
f ikd cf NhJ yjD zpfaomfvnf; ,aeYwikd f arsmufavmif;b0rS rwufEikd af o;ay/
wdik ;f jynf\ pmay? tEkynm? *Dw? Zmwfobifponfh wwfoyd nm&Siw
f Ykd
udkvnf; rw&m;zdESdyfcsKyfcs,fzrf;qD; owfjzwfcH&um tusOf;axmif
toD;oD; yk'rf trsKd ;rsKd ;wyfum Oya'rJEh pS &f n
S af xmif'Pfrsm; csrw
S cf &H
tusO;f csxm;jcif;cH&ayonf/ xdt
Yk jyif jynfaxmifpEk ,
G zf mG ;wdik ;f &if;om;
nDudkarmifESrrsm;jzpfMuaom ucsif? u,m;? u&if? csif;? Arm? rGef?
&cdik ?f &Sr;f ? ponfwo
Ykd nf trsKd ;rsKd ;aoG;cGzJ Ed ydS cf &H rdrw
d b
Ykd ;kd pOfabmifquf
rSDwif;aexdkif vkyfudkifpm;aomufaeaom O,smOfNcHajrrsm; v,f,m
ajrrsm;tm; rw&m;odrf;ydkufcH&onfhtjyif rdrdwdkYaexdkif&m NrdKU&GmwdkYtm;
rxifvQif rxifovdk twif;t"rajymif;a&TUcdik ;f jcif;? tcaMu;aiGr&&Sb
d J
ay:wmac: t"rvkyftm;ay;cdkif;apcH&jcif;? t&G,fra&mufao;olrsm;
tm; uav;ppfom;rsm;tjzpf ppfrIxrf;apjcif;? a&eH?obm0"mwfaiGU?
"mwfowK? ausmufrsuf&wempaom obm0o,HZmwt&if;tjrpf
ypn;f rsm;? uRe;f opf? ysO;f uwd;k ? ydawmufpaom opfawmxGut
f zk;d wef
60

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

&wemrsm;udk ud,
k u
f sKd ;twGuf xifovdv
k ufnKd ;xd;k um jynfyEdik if rH sm;odYk
wifydkYa&mif;csvsuf&Sdygonf/
xdkYaMumifh vlxktay: zdESdyfrIrsdK;pHkjzifh tkyfcsKyfvsuf&Sdaom ppf
tmPm&Sipf epfatmufrS vTwaf jrmufap&ef oHCmawmfrsm;onf jynfol
vlxkBuD;tm; OD;aqmifum yl;aygif;yg0ifaqmif&GufcJhayonf/ odkYjzifh
2007 ckESpfwGif a&T0ga&mifoHCmhta&;awmfyHkBuD; ay:aygufvmcJh&ay
onf/ ,if;aemuf jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJUBuD;onf
88 rsKd ;qufausmif;om;rsm;tzGUJ ? ArmEdik if v
H ;kH qdik &f m ausmif;om;or*rsm;
tzGJUcsKyfESifh yl;aygif; 2008 ckESpf Zlvdkifv 31 &ufaeYwGif jrefrm
ta&;ESifhywfouf ukvor*rS xda&mufpGm aqmif&Gufay;&eftwGuf
wdkufwGef;csufwpfapmifudk xkwfjyefcJhygonf/ ,if;wdkufwGef;csuf
tjynfhtpHkrSm atmufygtwdkif;jzpfonf/

jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJBuD;
88 rsdK;qufausmif;om;rsm;
ArmEdkifiHvHk;qdkif&m ausmif;om;or*rsm;tzGJUcsKyf
Zlvdkifv 31 &uf - 2008 ckESpf

jrefrmEdkifiHta&;ESifhywfouf ukvor*rS xda&mufpGm


aqmif&GufEdkifa&; wdkufwGef;csuf
(1) 2008 ckESpf Zlvdkif 18 &ufaeYpGJjzifh jynfe,fESifhwdkif; pnf;kH;
a&;aumfrwD0ifrsm;? jynfolYvTwfawmfudk,fpm;jyKaumufrwD0ifrsm;ESifh
a&G;cs,fcHjynfolYvTwfawmfudk,fpm;vS,frsm;xkwfa0cJhaom aMunmcsuf
wGif 2010 a&G;aumufyu
JG kd vufrcH? todtrSwrf jyKaMumif;ESihf 0ifa&muf
,SONf yKd irf nfr[kwaf Mumif; &J&ifjh ywfom;pGm azmfjycJo
h nfukd uREyfk w
f rYkd sm;pGm
tm;&rdygonf/ 1990 taxGaxGa&G;aumufuGJwGif jrefrmjynfolwdkYu
a&G;cs,cf o
hJ nfh jynfoUl vTwaf wmfu,
kd pf m;vS,rf sm;onf jynfou
l vTt
J yf
xm;aom tcGifhtmPmESifhtnD xdkufxdkufwefwef&J&ifhaom vkyf
aqmifcsufudk uREkfyfwdkY axmufcHvdkufygonf/
61

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

(2) 2008 ckEpS f Zlvikd v


f 21 &ufaeYpjJG zihf jynfov
Yl w
T af wmfu,
kd pf m;
vS,f (5) OD; vufrw
S af &;xd;k Ny;D ukvor*vNkH caH &;aumifpD tNrw
J rf;tzGUJ
0ifEikd if rH sm;ESihf ukvor*taxGaxGtwGi;f a&;rSL;csKyf befurD eG ;f xHay;ydcYk hJ
aom td w f z G i f h a y;pmwG i f azmf j yxm;onf h a&G ; cs,f c H j ynf o l Y v T w f
awmfu,
kd pf m;vS,rf sm;\ azmfjycsurf sm;udk uREykf w
f x
Ykd yfwcl pH m;rdygonf/
xdpk mxJwiG f 2007 ckEpS f atmufwb
kd mv 11 &ufaeYpjJG zifh xkwaf 0cJo
h nfh
ukvor*vNHk cKH a&;aumifpOD u|\ aMunmcsuw
f iG f Edik if aH &;ygwD tm;vH;k
yg0ifum 'Drdkua&pDenf;usNyD; &Sif;vif;onfhtrsdK;om; jyefvnfoifhjrwf
a&;udk &nfrSef;onfh EdkifiHa&;vkyfief;pOfjzpfay:a&;udk OD;wnfxm;aom
&nfneT ;f pHrsm; avQmusvmcJjh cif;tay: trSew
f u,fpw
d yf sucf rhJ ad Mumif;
azmfjyxm;ygonf/ 4if;tjyif rdrdpdwfwdkif;us? rdrdoabmtwdkif; wzuf
owft"r a&SUqufomG ;aeaom ppftpd;k &\ vrf;aMumif;udk cGijhf yKcjhJ cif;
onf jrefrmjynf'Drdkua&pDvIyf&Sm;rIudk tusdK;oufa&mufrI rjzpfap
aMumif; uREkfyfwdkYtxl;ajymvdkygonf/
(3) ukvor*taxGaxGtwGi;f a&;rSL;csKy\
f wdu
k w
f eG ;f csurf sm;udk
jrefrmppftpd;k &taejzifh vdu
k ef maqmif&u
G jf cif;r&Sad Mumif; uREyfk w
f Ykd odjrif
ae&ygonf/ odaYk omf ZifbmabGjynforl sm;\ tcGit
hf mPmtwGuf &yfcH
ay;cJah om taxGaxGtwGi;f a&;rSL;csKy\
f vlUusi0hf wfqikd &f m tmPmydik f
rIukd uREyfk w
f t
Ykd av;tjrwfxm;ygonf/ taxGaxGtwGi;f a&;rSL;csKyo
f nf
ZifbmabGorwa&G;aumufyGJudk w&m;r0ifaMumif; jywfjywfom;om;
aMunmcJyh gonf/ jrefrmEdik if aH &;ESihf ywfoufvnf; ukvor* taxG
axGtwGif;a&;rSL;csKyfu vlYusifh0wfqdkif&mtmPmydkifqdkifrIudk tvm;wl
usio
hf ;kH aqmif&u
G Nf y;D ? arvwGiEf pS Bf urd cf u
JG si;f ycJah om jynfoUl vTwaf wmf
qEcH,luGJrS ay:xGufvmonfh &v'frsm;udk w&m;r0ifaMumif; aMunm
vdrfhrnf[k uREfkyfwdkYarQmfvifhrdygonf/ taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyfonf
&ufpufMurf;MuKwaf om ppftpd;k &\ atmufwiG f jrefrmjynfow
l \
Ykd ppfreS f
aomqErsm; azmfxw
k Ef ikd cf iG rhf &So
d nfukd todtrSwjf yKoifyh gonf/ 2008
ckEpS af rv 2-3 &ufrsm;wGif uREyfk w
f EYkd ikd if w
H iG f wku
d cf wfcahJ om em*pfqu
kd f
uvke;f rkew
f ikd ;f Ny;D aemuf ppftpd;k &u twif;t"r qEc,
H yl rJG sm; usi;f ycJh
onfudk ukvor*taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyftaeESifh txl;owdxm;
oifhygonf/
62

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

(4) ukvor*vkHNcHKa&;aumifpDonfvnf; ADwdktmPmydkifqdkonfh


wkwfESifh k&Sm;EdkifiHrsm;\ taESmuft,Suf t[efYtwm;aMumifh jrefrm
EdkifiHta&;ESifh ywfouf xdxda&mufa&mufvkyfudkifaqmif&Gufjcif; r&Sd
onfudk uREfkyfwdkYtaejzifh em;vnfygonf/ ukvor*taxGaxGtwGif;
a&;rSL;csKyu
f jrefrmEdik if t
H ay: ta&;,laqmif&u
G af y;zdYk vHNk cKH a&; aumif
pDukd yGiv
hf if;pGmawmif;qdrk v
I yk cf v
hJ Qif wkwEf iS hf k&mS ;onf olw\
Ykd tae
txm;udk ajymif;vJrIvkyfEdkifaumif;onf[k uREkfyfwdkY,HkMunfrdygonf/
uREyfk w
f EYkd ikd if w
H iG &f adS eaom cufcMJ uyfwnf;aeonfh tajctaeudk ajz&Si;f
Edkif&ef vHkNcHKa&;aumifpDtzGJU0ifrsm;udk wdkufwGef;&ef ol\ oHwrefa&;&m
uRr;f usirf EI iS hf vlu
Y si0hf wfqikd &f m tmPmydik rf u
I kd toH;k jyKvrd rhf nf[k uREyfk f
wdkYarQmfvifhrdygonf/
(5) ukvor*taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyfonf t"dyg,fjynfh0NyD;
tcsed o
f wfrw
S cf su&f adS om awGUqHak qG;aEG;uGjJ zpfay:vma&;twGuf jrefrm
ppftpdk;&udk wdkufwGef;&ef ol\txl;udk,fpm;vS,fudk jrefrmEkdifiHodkY ap
vTwfygonf/ jrefrmEdkifiHodkUa&muf&Sdvmaom txl;udk,fpm;vS,fonf
av,mOfay:u qif;onfEiS hf ppftpd;k &\ tusO;f om;ozG,jf zpfomG ;cJ&h yg
onf/ txl;ud,
k pf m;vS,o
f nf ppftpd;k &\ {nfah *[mwGio
f m ae&mcsc&H
jcif;? ol\tpDtpOfrsm;udk ppftpdk;&u vHk;0xdef;csKyfxm;jcif;? jrefrm
ppftpd;k &ESihf awGUqHak qG;aEG;&mwGiv
f nf; tqifeh rd t
hf &m&Srd sm;ESio
hf m awGU
qHak p olUudt
k &Su&f apjcif;? ol\ ajymqdck sut
f m;vH;k udv
k nf; jywfjywf
om;om; y,fcsypfjcif;wdu
Yk kd uREykf w
f Ykd tHt
h m;oifch &YhJ ygonf/ txl;ud,
k pf m;
vS,u
f kd ppftpd;k &u pdwBf uKd uaf &G;cs,x
f m;olrsm;ESio
hf m awGUqHck iG jhf yKcyhJ g
onf/ ukvor*taxGaxGtwGi;f a&;rSL;csKy\
f txl;ud,
k pf m;vS,t
f jzpf
olYtm; tyfESif;xm;onfhvkyfydkifcGifhrsm;jzifh ppftpdk;&udk jyif;jyif;xefxef
wdkufwGef;ajymqdk&rnfhtpm; ppftpdk;&\ wpfzufoufvkyfaqmifajym
qdjk cif;udck cH &hJ onf/ odaYk omf ol e,l;a,mhco
f Ykd jyefvnfa&muf&v
dS monfh
tcg Edik if w
H umtodik ;f t0dik ;f odYk tpD&ifc&H mwGif ==atmifjrifrI tjynft
h 0
&Scd o
hJ nf? ydrk &kd &Sv
d rd rhf nf++ [kwifjyajymqdak eonf/ trSew
f u,frmS olonf
urmtodkif;t0dkif;udk rrSefuefonfh arQmfvifhcsufrsm;ay;um vrf;vTJae
jcif;omjzpfygonf/

63

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

(6) xdkYaMumifh uREkfyfwdkYEdkifiH\ a&G;cs,fcHacgif;aqmifrsm;jzpfaom


vTwaf wmfu,
kd pf m;vS,rf sm;\ 2008 ckEpS f Zlvikd v
f 21 &ufaeYwiG f ukv
or*odkY ay;ydkYcJhaom tdwfzGifhay;pmudk uREfkyfwdkY oabmwlaxmufcHyg
onf/ ,cktcsdefwGif ukvor*taejzifh jrefrmppftpdk;&\ tqifh (7)
qifhyg vrf;jyajryHkonf roifhawmf t&mra&muf jrefrmEdkifiH\ tajc
taeESifh rudkufnDaMumif;? tajccHOya'onf Oya'ESifhrnD w&m;r0if
aMumif; aMunmzdkYtcsdefusa&mufaeNyDjzpfygonf/ jrefrmjynfolrsm; ydkrdk
raoqHk;cifrSm ukvor*vHkNcHKa&;aumifpDtm; jrefrmEdkifiHtay: xdxd
a&mufa&muf ta&;,lay;yg&ef taxGaxGtwGi;f a&;rSL;csKyu
f awmif;qdk
vdrrhf nf[k uREyfk w
f Ykd arQmv
f ifrh yd gonf/ 1990 ckEpS w
f iG f w&m;0if a&G;cs,f
cH&olrsm;\ wifjycsuEf iS hf vGwv
f yfrt
I wGuf &J&&J if&h ifw
h u
kd yf 0JG ifcMhJ uonfh
jrefrmjynfolvlxktay: txiftjrifrao;oifh/ vspfvsLrIoifhyg/
a&SUvwGif ukvor* taxGaxGtwGi;f a&;rSL;csKy\
f txl;ud,
k pf m;vS,f
tDA&m[if *rfbm&D jrefrmEdkifiHodkY jyefrvmrD uREfkyfwdkY\ wifjycsufrsm;?
ylyifaomursm;udk pOf;pm;ay;NyD;?jrefrmppftpdk;&tm; rpwm*rfbm&D rS
wqifh ajymqdkaqG;aEG;ap&ef ukvor*taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyfodkY
tav;teuf wdkufwGef;tyfygonf/
/
OD;Mobmo
jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJUBuD;
OD;ynm0Ho
jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJUBuD;
xGef;jrifhatmif
88 rsdK;qufausmif;om;rsm;
eDvmodef;
88 rsdK;qufausmif;om;rsm;
rsdK;awZ
ArmEdkifiHvHk;qdkif&m ausmif;om;or*rsm;tzGJUcsKyf
cifrsdK;ouf
ArmEdkifiHvHk;qdkif&m ausmif;om;or*rsm;tzGJUcsKyf
xdaYk emuf etzppftmPm&Sirf sm;u ausmif;wdu
k rf sm;tm; t"r0if
a&mufp;D eif; oHCu
d ydik f ypn;f rsm;udk zsuq
f ;D jcif;? aiGrsm;udk odr;f qnf;
64

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

jcif;? oHCmawmfrsm;udk zrf;qD;jcif;paom t"rvyk &f ufrsm;aMumifh oHCm


awmfrsm;rSm vGwaf jrmuf&rsm;odYk xGuaf jy;wdr;f a&SmifcMhJ uonf/ a&Smifwrd ;f
aeonfh Mum;rSyif OD;aqmifq&mawmftcsKd UrSm etzppfaxmufvrS ;f a&;?
&Jowif;wyfzUJG wd\
Yk zrf;qD;jcif;udk cH&um ESp&f n
S af xmif'Pfrsm; csrw
S cf cH hJ
&av onf/ etzppftpdk;&\ 0ifzsufqD;cJhaom ausmif;wdkufrsm;rSm(1) awmifOuvmyNrdKUe,f&Sd aiGMum,Hausmif;wdkuf
(2) "raZ,sausmif;wdkuf
(3) a&Tawmifarmfausmif;wdkuf
(4) Z#dum&mrausmif;wdkuf
(5) wmarGNrdKUe,f&Sd ewfacsmif;&yfuGuf "rokcpmoifwdkuf?
(6) AdkvfwaxmifNrdKUe,f&Sd r*Fvm&mrpmoifwdkuf
(7) ynm&m"duausmif;wdkuf
(8) &efuif;NrdKUe,f&Sd rdk;aumif;ausmif;wdkuf
(9) ouFef;uRef;NrdKUe,f&Sd r*ifausmif;wdkuf
(10) ausmufpmawmf ta&SUausmif;wdkuf
(11) ynmwHcGefausmif;wdkuf
(12)"ra0ykvausmif;wdkuf
(13)a&Tusifwdkufopfausmif;wdkuf
(14)A[ef;NrdKUe,f&Sd omoemhodyHausmif;wdkuf
(15)omoemh*kPf&nfausmif;wdkuf
(16)'*HkNrdKUopf? wuoDvmaZ,sod'dy|mef;ausmif;wdkuf?
(17)ajrmufOuvmyNrdKUe,f&Sd oD&daZ,sausmif;wdkuf
(18)y@dwm&mrausmif;
(19)aZmwdumkHausmif;
(20)ZrLat;ausmif;
(21)aZ,s0wDausmif;
(22)opmo&zlausmif;
(23)tmom0wDausmif;wdkuf
(24)awmifOuvmyNrdKUe,f&Sd oD&d*EmkHausmif;
(25)&efukefausmif;
(26)ysOf;rem;ausmif;
65

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

(27)a&Tanmifyifausmif;
(28)r*Fvm'HkNrdKUe,f&Sd terf;yifausmif;
(29)MunfhjrifwdkifNrdKUe,f&Sd om"kausmif;
(30)&efuif;NrdKUe,f&Sd rdk;aumif;ausmif;
(31)r*FvmawmifnGefYNrdKUe,f&Sd a&Tawmifausmif;
(32)yJcl;ausmif;
(33)a'gyHkNrdKUe,f&Sd rif;eEmpmoifwdkuf
(34)&cdkifjynfe,f armifawm&Sd NrdKUrausmif;
(35)ucsifjynfe,f Aef;armfNrdKUe,f&Sd odrfawmfBuD;ausmif;
(36)jrpfBuD;em; acrmoD&dausmif;
(37),kZeausmif;
(38)0efokdausmif;
(39)NrdKUOD;ausmif;
(40)rEav;NrdKU csrf;at;ompnfNrdKUe,f&Sd aygufNrdKifausmif;
(41)&ckdifjynfe,f ppfawGNrdKUe,f&Sd Ak'orl[ausmif;ponf wdkYjzpf
Muonf/
xdjYk yif tzrf;tqD;cH&onfh &[ef;oHCmawmfrsm;ESihf oDv&Siaf ygif;
rSm wpf&mausm&f o
dS nf/ ,if;wdt
Yk euf tmPm&Siw
f \
Ykd du
k Ef u
S zf rf;qD;cH&rI
aMumifh axmifwiG ;f oHCmawmf (3) yg;ysv
H eG af wmfrcl &hJ onf/ (9) yg;rSm
aysmufqHk;aeonf/ oHCmhwuodkvfrS ausmif;xkwfcH&aom oHCmawmf
rsm;rSm (10) yg;&Sdonf/
tzrf;rcHc&hJ bJ vGwaf jrmufcahJ om oHCmwyfaygif;pktzGUJ 0if q&m
awmftrsm;tjym;rS yke;f a&Smif a&muf&ma'o rNy;D qH;k ao;aom a&T0g
a&mifoHCmhawmfvSefa&;BuD;wm0efudk qufvsufqifEGJvsuf&SdMuonf/

66

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

q&mawmfOL;&d,\ axkyw
d
tzrf;rcH&bJ vGwfajrmufoGm;cJhaom oHCmawmfrsm;wGif q&m
awmfOL;&vnf; yg0ifco
hJ nf/ q&mawmf OL;&udk &efuek w
f ikd ;f
uGr;f Ncu
H ek ;f NrKd Ue,f? awmfc&rf;Bu;D ta&SUaus;&Gm crnf;awmf OD;ausmq
f if?h
r,fawmf a':cifodef;wdkYrS jrefrmou&mZf 1337 ckESpf? awmfovif;
vqef; 10 &uf (c&pf 1976 ckESpf pufwifbm 14 &uf) we*FaEGaeY
zGm;jrifcJhonf/ q&mawmf\ arG;csif;rsm;rSm tpfudk oufvGifOD;? tpfr
cifrmNyHK;? tpfudk oD[HvGif? tpfr cifrmpef;ESifh nDr cifrmEG,fwdkYjzpfMu
ygonf/
xdkYaemuf touf 14 ESpft&G,f 1350 jynfhESpf? waygif; vjynfh
ausmf 8 &uf (c&pf 1989 rwfv 14 &uf) t*FgaeYwiG f uGr;f Ncu
H ek ;f NrKd Ue,f
awmfc&rf;Bu;D ta&SUaus;&Gm &GmOD;ausmif;wdu
k f q&mawmfO;D y@dweEukd
OyZsm,fjyK r,fawmf crnf;awmf\ yp,mEk*[jzifh jrifhjrwfaom
&SifomraPb0odkY a&muf&SdcJhonf/ xdkrSwzef ou&mZf 1357 ckESpf
wefcl;vuG,faeY ( 1995 {NyD 28 &uf) aomMumaeY eHeuf 7 em&D 40
67

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rdepfwGif uGrf;NcHukef;NrdKUe,f&Sd rpdk;&drfy&d,wdpmoifwdkuf c@odrfawmf


jrwf q&mawmfOL;edrv
Pudk OyZsm,fjyK jrifjh rwfaom &[ef;b0
odaYk &muf&cdS o
hJ nf/ q&mawmftm; &[ef;b0odYk ydaYk qmifay;cJah om &[ef;
'g,um? 'g,dumrrsm;rSm uGrf;NcHukef;aps;ydkif;&yfuGufae OD;bMunf?
a':usifoef;wdkYjzpfMuonf/
q&mawmfonf awmfc&rf;BuD;&Gm &GmOD;ausmif;wdkuf? rpdk;&drf
y&d,wdpmoifwdkuf? yJcl;NrdKU Mucwf0dkif;ausmif;wdkuf pmoifMum;cJhav
onf/ q&mawmfonf oabmPfBuD;cJhonfhtavsmuf rsm;rMumrD
twGi;f rSmyif Ak'p mayusr;f *efwu
Ykd kd xufjrufpmG uRr;f usiw
f wfocd o
hJ nf/
avmu orw?d 0dywdE pS rf sKd ;&S&d mwGif ukov
kd af umif;aom yk*Kd vw
f o
Ykd nf
orwEd iS hf awGU&NrjJ zpfonf[k usr;f *efwu
Ykd rdeq
Yf Nkd y;D jzpfavonf/ orwd
onf jynfhpHkjcif;? tqifajyjcif;wdkYudk qdkvdkygonf/ 0dywdum; ysufpD;csdKU
,Gif;jcif;? qifrajyvnfjcif;jzpfponf/
xdkYaMumifh ==umavmy "dya,m*geH? *wd,mp ,wm&[H? orwdO
0dywdOur rm*rypwd++ [laom bk&m;a[ma'oemawmft& a'oem
awmf0,f uHaumif;aomyk*Kd vw
f o
Ykd nf acwftcgaumif;rGejf cif;[k qdt
k yf
aom umvorwEd iS hf awGUqH&k onfjzpf&m awmfc&rf;Bu;D aus;&Gm rD;&SL;
oefpY ifzmG ;jrifcahJ om armifatmifaZvGio
f nf q&maumif;rsm;ESihf qnf;
uyfxad wGUcGi&hf cJo
h jzifh tvGeu
f aH umif;aom umvorwEd iS hf BuKH qckH iG &hf
cJhjcif;? kyfvuPm[efyeftrlt&mudk MunfhIoHk;oyfonfhtcg kyf&nf
lyum tjypfjyp&mr&Sdjcif;? ya,m*orwdESifh csdefudkufMunfhjyefaomf
vdt
k yf&m&mwGif vkyu
f ikd af qmif&u
G w
f wfaom pD;yGm;a&;tqifajyMuaom
rdbrsdK;EG,f aygufzGm;vm&onfjzpf&um; vHkYvpdkufrnfhyk*dKvfjzpfjcif;?
*wdorwdwGufppf&mrSmvnf; ok*wdac: rEk*wd vlom;a,musfm;
wpfO;D tjzpf a&muf&v
dS mjcif;wdaYk Mumifh orwu
d o
k v
kd u
f \
H tusKd ;ay;rIukd
EdIif;qa0zefp&mrvdkawmhbJ ausmif;om;b0utp orwd"rESifh w&
pyfawGUBuHK&aom yk*dKvfxl; jzpfaeayawmhonf/ odkYjzifh yxri,f?
yxr vwf? yxrBuD;pmar;yGJ wdkYudk tqifqifhatmifjrifrI&? "rp&d,
pm0grsm;udk Mucwf0dkif;ausmif;wdkufyif avhvmqnf;yl;cGifh&&SdcJhonf/

68

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rdwfaqGaumif;pmMunfhwdkufESifh pmay0goem&Sifuav;rsm;
69

xdkif;EdkifiH rJaqmufNrdKYtrIdufykH&Sd tajctaerJh uav;rsm;tm; pm;p&ma0ay;aepOf

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

70

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rdwaf qGaumif;pmMunfw
h u
kd t
f jrKaw
,if;aemuf &[ef;oHk;0gt& 1360 jynfhESpf wefaqmifrkef;vjynfh
ausmf 5 &uf (1998 Edk0ifbm 8 &uf) wGif &efukefNrdKU urmat;ukef;ajr
Edik if aH wmfy&d,wdo
moemhwuov
kd o
f Ykd wufa&mufoifMum;cGihf &&Scd ahJ v
onf/ q&mawmf[m omoemhwuodkvf okw? owd? orm"d? jrifod
Pfynm/ o'g? oDv? 0D&d,? pm*pHkvifpGm aocsm&Sdvwf? q&mjrwf
qnf;uyftNrJom qdkonfhtwdkif; t*Fkw&#dum? 'kwd,rdwokwfwGif
vmonft
h wdik ;f q&mawmfonf q&maumif;wdEYk iS hf qHak wGUcJo
h nf/ q&m
aumif;orm;aumif;rsm;\ t&dyftm0goudk cdkvIH&cJhNyD;aemuf avmu
om&ysdKUvm ynm&SmrSD;? ti,faomfu
wkwfygykqpf? aMumufcspfdkao
pmaywwfaMumif;? Budrf;armif;onf;cH
oiftHysufavh? rSwfom;avav
taxGtxl;? qnf;yl;oefY&Sif;
71

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rBuD;ouf&G,f? BudK;vHkYvvsuf
q&mppfESifh? vkyfauR;axGjzifh
wacsmif;acsmif;vQif? q&mxH
waeYwyg;? 0rf;xJacG
*kPfaus;Zl;udk <u,faprif;/
qHk;rpmtwdkif; Adkif;aumif; ausmufyd ydyd&d&d ajEodum&ifhusuf
wnfMunfpGm aexdkifBudK;pm;cJhavonf/ q&mawmfonf omoemh
wuodkvfwGif pmay0goemxHkaom pmoifbuf oli,fcsif;rsm;ESifhtwl
pkaygif; vQKd U0Supf mG rdwaf qGaumif;pmaytkypf u
k av;udk wnfaxmifcyhJ g
onf/ pmaytkyfpkzGJUNyD;aemuf aeYpOf pmayaqG;aEG;yGJrsm; t*Fvdyfpum;
ajymoifwef;av;udyk gzGiv
hf pS Ef ikd o
f nft
h wGuf wjznf;jznf; tiftm;wd;k yGm;
vmcJhygonf/ odkYaomf zGifhvSpftNyD; wESpftMumwGif tmPmydkifrsm; od
&SdoGm;aomaMumifh zsufodrf;vdkuf&onf/ ajzaeqJpmar;yGJudkvnf; rajz
jzpfawmhacs/ a&T0ga&mif oHCmhta&;awmfyBkH u;D ay:aygufvmNy;D aemuf
oHCmawmfrsm;tm; ppftpdk;&onf w&Murf;zrf;qD; axmifcsae aom
aMumifh oHk;q,fh&Spfjzm r*Fvmw&m;awmfvm ==ywdlya'o0gaomp++
w&m;awmftwdik ;f oifw
h ifah omt&yfaejcif;onf r*Fvmwyg;jzpfonf
[krw
S ,
f u
l m xdik ;f Edik if o
H Ykd wdr;f a&SmifcyhJ gonf/ xdik ;f Edik if o
H Ykd a&muf &Sv
d m
aomtcg OD;0if;cdkifwdkYu q&mawmftm; ulnDapmifha&SmufcJhMuonf/
,if;aemuf ,if;wdkY\ rdwfqufay;rIjzifh armfvNrdKifNrdKUrS OD;nDnDESifh
ZeD;a':yywdEYk iS hf oduRr;f cJo
h nf/ aemufyikd ;f wGif a':yyonf q&mawmf\
ypnf;av;yg; axmufyHhaom 'umrBuD;jzpfvmcJhygonf/ a':yyonf
armfvNrKd iNf rKd U? NrKd io
f m,m (awmifyikd ;f ) &yfuu
G af e tz &Sr;f wkwf OD;ode;f
a&T (c) OD;qef;atmif? trd a':oef;vSwdkYrS zGm;jrifcJhonfh arG;csif;om;
orD;av;OD;ESifh wpfOD;wnf;aom orD;rdef;uav;jzpfNyD; 1974 Edk0ifbm
7 &uf (Mumoyaw;aeY) wGif zGm;jrifcJhygonf/ ausmif;ynmudk ZD0aA'
bmom&yfjzifh wuodkvf'kwd,ESpftxd oifMum;cJhzl;onf[k qdkygonf/
1988 ckEpS rf pS armfvNrKd iNf rKd UESihf xdik ;f Edik if o
H Ykd ukepf nfu;l oef;a&mif;0,f
um pD;yGm;a&;vkyfukdifcJhygonf/ ,if;aemuf 1995 ckESpfwGif udknDnD
qdkolESifh taMumif;yg om;orD; 4 a,muf xGef;um;cJhonf/ yyonf
a&Tn0gq&mawmfuv
kd nf; vpOf e0ur jrefrmaiG (1) ode;f vSL'gef;vQuf
72

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

&Sdygonf/ ,cktcg xdkif;EdkifiH rJaqmufNrdKU ukefpHkqdkif zGifhvSpfum pD;yGm;


a&; ul;oef;a&mif;0,faeoljzpfygonf/
a':yyonf udk0if;cdkif\ rdwfqufay;rIaMumifh rJaqmufNrdKUodkY
a&muf&Sdvmaom q&mawmfESifh oduRrf;cJhNyD;aemuf Ak'pmay? ,Ofaus;
rIrsm;wjznf;jznf; wwfodem;vnf&mrS &wemoHk;yg;udk wwfodem;
vnfaom Ak'b
mom0ifppfppfjzpfvmcJo
h nf/ q&mawmf\ oGeo
f ifq;kH r
rIaMumifh &Sifr[m&|om&\ vufopfawmifom qHk;rpmtwdkif; q&m
awmf\ w&m;pum; aeYwdkif;Mum;um xl;jcm;vdrm&SdvmcJhygonf/
a':yyu ==rGejf rwfvaS om vlUavmutjzpfukd &cdu
k w
f iG f b0wpfavQmufv;kH
udk,fcsrf;om? pdwfcsrf;ompGm aeEdkifa&;twGuf Ak'w&m;awmfawGudk
q&mawmfu apwema&SUxm;Ny;D a[majymydcYk say;cJv
h Ykd i&Jb0? Nyw
d m b0?
wd&pmefb0? vlUb0? ewfjA[mb0tm;jzifh b0 5 rsKd ;rSm vlUb0onfom
&NyD;aom csrf;omudk wdk;wufatmif jyKvkyfEdkifyHk? aemifa&; aemifwm
oHo&modt
Yk wGuf BuKd wif jyifqifrt
I odw&m;wd;k yGm;a&; jyKjyifEidk yf u
kH kd
uRefroabm aygufcJh&ygw,f/ ewfjA[mb0xuf tzdk;wefaom vlU
b0udk vufudkifMu&olrsm;[m tckb0a&m aemifb0yg 'kuenf;NyD;
csrf;omokcBuD;yGm;atmif aewwfxdkifwwf ajymqdkwwf pdwfxm;wwf
atmif Ak'w
&m;awmfxu
J xkwEf w
I Nf y;D tckvdk q&mawmfu &Si;f jyay;yg
w,f++
qufvuf yyu==yy t&ifwkef;u OykofawG bmawGawmif apmifhzl;wmr[kwfbl;?
q&mawmf w&m;awGemNyD;wJhaemuf OykofoDv apmifhxdef;oihfwJh
taMumif;? Oykof&JU tusdK;w&m;awGudkyg wjznf;jznf; od&Sdem;vnfcJhyg
w,f++ xdkYaemuf q&mawmf a[mMum;cJhaom Oykofapmifhjcif;\ tusdK;
qufrsm;udkvnf; atmufygtwdkif; &Sif;jycJhygonf/
Ak'b
momrSm Oykoaf pmifh (tpma&Smif) jcif;[m rdru
d ,
dk u
f ,
kd f xde;f
csKyw
f t
hJ avhtusiw
hf pfcjk zpfw,f/ Ak'& iS af wmfjrwfb&k m;u &[ef;oHCm
awmfrsm;ukd aeYvpJG m npmrpm;MuzdYk qH;k rawmfrw
l ,f/ vlomrefrsm;vnf;
Oykofydkif;rSm tpmtwHk;tcJudk rpm;MuawmhbJ a&SmifMuOfMuw,f/

73

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

a0zefcsio
f al wGu 'Dvn
kd aeydik ;f rSm tpmrpm;bJ a&SmifMuOfwm[m
bmoma&;t& cPwjzKwf vlBudKufrsm;atmif vkyfwmqdkNyD; tjypf
wifMuw,f/ 'g[m cPavmuf vlBudKufrsm;atmif vkyfwmr[kwfbl;/
udk,fusifhoDvoabm t&a&m? pdwynmoabmt&yg xdk;xGif; Pf
tay: tajccHxm;wJh tavhtusifh wpfckjzpfw,f/
Ak'bmomrSm OykofoDvapmifhjcif;[m rdrdudk,fudk,f rdrdpnf;urf;
owfNyD; udk,fhudk,fudk,f xdef;csKyfEkdifatmif vkyfwJhtavhtx&JU yxr
tqifyh jJ zpfw,f/ wpfaeYwm tcsed rf mS 'grSr[kwf tcsed yf ikd ;f wpfck twGi;f
rSm xrif;wpfeyfrpm;bJ pGefYvTwfvdkufjcif;tm;jzifh pm;&rJh aomuf&rJh
iwfacgif;yg;ae&SmolawGudk auR;arG;apmifha&SmufEdkifw,f/ vD,dkawmf
pwGKd i;f u ==tpm;usL;wJh vlwpfa,muf[m ysi;f &diu
kd rf sO;f jcif;udk rwGe;f vSef
Edkifbl;/ ysif;&dNyD; tpm;BuD;wJhol[m umr&m*udkvnf; ra&mifh&JEdkifbl;/
'gaMumifh udk,fusifhw&m;qdkif&m a'oemrsm;rSm rdrdudk,fudk,f xdef;csKyf
wJt
h cg tpm wyfrufr?I &o wPSmupNy;D xde;f csKyMf u&w,f/ Oykoaf pmifh
jcif;[m rdrdudk,fudk,f xdef;csKyfjcif;jzifh olawmfaumif;b0udk pwifxl
axmifwt
hJ cg yxrtqifh vky&f wJt
h avhtusiw
hf pfcyk jJ zpfw,f/ rdru
d ,
dk f
ud,
k f csKyw
f nf;jcif;b0&JU tp[m Oykoaf pmifjh cif;yJ jzpfw,f++ vdaYk &;zl;yg
w,f/
Edik if w
H ikd ;f rSm &SMd uwJh rdr&d UJ &m*pdwu
f kd xde;f csKyw
f hJ olawmfpifrsm;[m
tcsed rf eS rf eS f tpmpm;rI a&Smifjcif;qdw
k hJ Oykoo
f v
D aqmufwnfjcif;tm;jzifh
rdrdwdkY&JU bmoma&;usifhpOfudk r,HkMunfEkdifavmufatmif txGwftxdyf
a&mufapEdkifwmyJjzpfw,f/ wyoD&aohwpfyg;udk umr*kPfvdkufpm;wJh
&Sifbk&m;wpfyg;u ajcaxmufeJYuefaMumufNyD; nOf;yef;ESdyfpufw,f/
ajcawGvufawGuv
kd nf; bk&ift
h rdeeYf YJ jzwfawmufypfMuw,f/ 'gayr,fh
Ak'b
mom Zmwf0wKawGxrJ mS 'DcED0 g'D&aoh[m Oayumw&m;vufuikd f
xm;NyD; vHk;0trsufa'gorxGufbJeJY onf;cHaeEdkifw,f/ 'Dvdk cEDyg&rDeJY
jynfhpHkjcif;[m rdrdwdkY&JU pdwf"mwfudk 0wKtmkH umr*kPfawGtay:rSm
xde;f csKyEf ikd af tmif avhusiNhf y;D pdww
f efc;kd &&Sad tmif usix
fh m;vdyYk jJ zpfw,f++
qufvuf q&mawmfa[mMum;cJhaom y&dwf&Gwfjcif;\ tusdK;
oufa&mufrIudkvnf; atmufygtwdkif; jyefvnfajymjyonf-

74

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

==y&dwfrEefrsm; &Gwfzwfjcif;? okwef a'oemrsm; &Gwfzwfjcif;


tvky[
f m wpfurmvH;k rSm txl;ojzifh ax&0g'Ak'b
momawGjyKvyk Mf u
wJh edp"l0tvkyfwpfckyJjzpfygw,f/ Ak'bmomEkdifiHawGrSm txl;ojzifh
ax&0g'Ak'bmomudk vufcHxm;MuwJhEdkifiHawGrSm y&dwfw&m;awmfrsm;
udk ygVdygbmomjzifh &Gwzf wf o&Zs,Mf uygw,f/ 'Dy&dww
f &m;awmfawG?
okwefawmfawGxJu okwftrsm;tjym;[m jrwfAk'a[mMum;awmfrlcJhwJh
a'oemawmfawGxJrSm tajccHuswJhw&m;awmfawGxJu olU&JUom0u
BuD;u vufa&G;pifa&G;xkwfNyD; pDpOfxm;Muwmjzpfygw,f/ tpueOD;
uawmh 'Dokwefw&m;awmfawGudk ay&Gufay:rSm rSwfwrf;wifxm;cJhMu
wmyg/ vGecf w
hJ t
hJ ESpf 2000 ausmw
f ek ;f uyg/ aemiftcgusawmh 'Dow
k e f
a'oemawmfawGukd pkaygif;Ny;D y&dwBf u;D 11 okwq
f Nkd y;D pmtkyyf pkH pH ak ygif;
azmfcMhJ uwmjzpfygw,f/ 'Dow
k af wmfrsm;udk t*Fw
k & edum,f? rZsrd edum,f?
oH,kwedum,f? ck'uedum,fawGxJu xkwf,lNyD; pkaygif;azmfjycJhMuwm
jzpfygw,f/
'Dvkd jrwfA'k tE&,fuif;zdYk &Gwzf wfcMhJ uwJh *gxmawGukd y&dwBf u;D
*gxm (okwf) rsm;vdkY ac:cJhMuwmjzpfygw,f/ 'DrSm tE&m,fuif;qdkwJH
tema&m*grsm; uHq;kd Murmqd;k rsm; ygyN*Kd [rf sm;&JU tusKd ;oufa&mufrrI sm;
&JU tE&m,fu umuG,fzdkYeJY rdrdwdkY pdwfxJrSm ,HkMunfpdwfcsrIawG jzpf
ay:vmzdkYyJjzpfygw,f/
y&dwf&Gwfzufo&Zsm,foH[m teD;tem;u Mum;&oltaygif;&JU
pdwfESvHk;udk csrf;ajrUwJh ywf0ef;usifrsdK; zefwD;ay;ygw,f/ y&dwf&Gwfzwf
&mrSm e&Do[
H mvnf; ta&;Bu;D ygw,f/ y&dww
f &m;awmfrsm;udk &Gwzf wf
MuwJh oHCmawmfrsm;&JUtoH Mum;&oltaygif;u okwefa'oemwpfckpD
rSm toHae toHxm;rwl? wpfrlpDuGJjym;aeMuwmudk owdjyKrdEdkifMuyg
w,f/ vlom;rsm;&JU bmoma&;pdwf"mwfzGHUNzdK;p a&S;ya0oPDumvmu
wnf; vlYtoH&JU e&Dpnf;usjzpfay:rI[m pdwfydkif;qdkif&m Nidrf;csrf;rIudk
jzpfay:apEdkifNyD; pdwfygvufyg em;Mum;olrsm;&JU pdwfESvHk;udkvnf; Munf
vifoefY&Sif;apEdkifwJh tmedoif&SdaMumif; awGU&SdcJhMuygw,f/
'ghtjyif tcsdKUtoHae toHxm;rsm;[m vlawGudkomru ewf
awG&UJ pdwEf v
S ;kH udyk g &TiNf yKH ; MunfE;l apEdik w
f ,f/ wcsKd U toHae toHxm;
rsm;uawmh edrfhuswJh ow0gawGjzpfMuwJh? wd&pmefawG? wap? o&J?
75

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

pmMunfhwdkuftwGif;a&S;rSL; OD;aerdE

Nyw
d m awGuykd g ESpo
f rd ahf pEdik yf gw,f/ 'gaMumifh y&dw&f w
G zf wf&mrSm om,m
emaysmfzG,fjzpfzdkY toHae toHxm;rSefuefzdkY ta&;BuD;ygw,f/
'Dvdke&Dpnf;csufusrIudk toHk;jyKwm[m Ak'bmomwpfckwnf;
r[kwyf gbl;/ bmomwdik ;f vdv
k rkd mS olw&Ykd UJ bk&m;0wfjyKqak wmif;pmawGukd
&Gwzf wfMuwJh tcg "raw;? "rusr;f pmawGukd &Gwzf wfMuwJt
h cg toHae
toHxm;eJY &GwfzwfMuwmudk rGwfqvifrsm;u udk&ftmefusrf;pm
&Gwzf wf&mrSmjzpfjzpf? [dEL rsm;u a0'Eerf sm; &Gwzf wf&mrSm jzpfjzpfawGUMu
&ygw,f/ wcsdKUc&pf,mef bmom*dkPf;rsm;uvnf; ESpfoufzG,ftoHae
toHxm;eJY 0wfjyK qkawmif;pmawGudk &GwfzwfMuw,f/ txl;ojzifh
uufovpf (b&if*sD) bmom0if c&pf,mefrsm;eJY acgrwdkif;om; a&S;dk;pGJ
c&pf,mef*dkPf;om;rsm; &GwfzwfMuygw,f/
jrwfAk' ol[m oDv? orm"d? ynm odum oHk;&yfpvHk;udk jyKpkysdK;
axmifxm;Ny;D oAnKw Pfawmfukd &&SNd y;D ol jzpfw,f/ ol[m r*fPf
zdkvfPf? psmeftbdPf wefcdk;awmfrsm; tm;vHk;udk &&Sdatmif ysdK;
76

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

axmifawmfrNl y;D rS uREyfk w


f v
Ykd o
l m;rsm;twGuf "ra'oemawmfrsm;udk ay;
oem;awmfrlcJhwmjzpfw,f/ q&mjrwfwpfqljzpfaom udk,fawmfjrwfBuD;
[m yk*Kd vx
f if&mS ; touf&iS v
f surf &Sad wmhaomfvnf; olxm;cJw
h hJ "rcEm
aygif; &Spaf omif;av;axmifuawmh ,aeYwikd f qufvufwnf&q
dS yJ jJ zpfyg
w,f/ vlom;rsm;udk 'Dw&m;awmfawGu aus;Zl;jyKqJyJjzpfw,f/ tvm;
wlpGm vQyfppfpGrf;tifudk &SmazGazmfxkwfay;cJhwJh odyHynm&SifBuD;uawmh
ouf&Sdxif&Sm;r&Sdawmhyg/ 'gayr,fh olUPfeJY xdk;xGif;&SmazGazmfxkwf
wDxGifay;cJhwJh olUtodynm&JU tusdK;aus;Zl;awGudkawmh vlom;awG
,ckxufwdkifatmif cHpm;aeMu&qJyg/ 'Dtwdkif;yJ jrwfpGmbk&m;&JU
oAnKwPfawmfeJY odjrifawmfrlcJhwJh a'oemawmfjrwfawGuawmh
vlom;awGudk tm;wufp&mjzpfatmif tusdK;txl;jyKvsufyJ&Sdygao;
w,f/ oifu Ak'&Sifawmfjrwfbk&m;&JU aus;Zl;awmfpHk *kPfawmfteEudk
owd&atmufarhNyD; jrwfpGmbk&m;udk MunfndKEdkif&if oifh&ifxJrSm
bk&m;eJYywfoufwJh o'gw&m;[m tm;BuD;vmNyD; o'gAdkvfjzpfoGm;Edkifyg
w,f/ 'Dtwkdif;yJ udk,fawmfjrwfEIwfawmfu &GwfzwfawmfrlcJhwJh 'Dy&dwf
w&m;awmfawGudk &Gwfzwfo&Zsm,ftm;jzifhvnf; t&SifjrwfBuD;bk&m;&JU
*kPfawmfwefcdk;awmfawGudk oifhtusdK;twGuf toHk;csEdkifygw,f/
"r "rqw
kd m opm pGr;f tifyjJ zpfw,f/ Ak'& iS af wmfjrwfb&k m;&SmazG
azmfxkwfay;cJhwJh w&m;rQwjcif; Nidrf;csrf;jcif; oabmawGUJjzpfw,f/
'D"rrsm;? w&m;awmfrsm;[m olUudk,HkMunfudk;uG,f qnf;uyfolawG
taeeJY Nidrf;csrf;a&;eJY om,maysmf&Tifa&;udk xdef;odrf;a&;twGuf
bmoma&;pdwfoufomrIudk ay;Edkifw,f/ rdrd&JU ukPmpdwf? MunfndK
pdwfeJY ynmPfudk yGm;rsm;atmif jyKpkysdK;axmifEdkifwJhtcg 'D"rpGrf;tif
awGu oifhudk umuG,fapmifha&Smufvmw,f/ NyD;awmhydkNyD; o'gw&m;eJY
pdwt
f iftm;awG wd;k wufaumif;rGev
f matmifvnf; ulnt
D m;ay;ygw,f/
'Dtcgus&if oifph w
d u
f u
kd "rqw
kd hJ tm;aumif;wJph rG ;f tifjzpfvmNy;D oifh
udkumuG,fay;w,f/ oifu "rqdkwJh w&m;udkom vufudkifxm;aMumif;
odvm&if wjcm;vlawG? ewfawG? ow0gawGuvnf; oifu
h kd akd oav;pm;
vmygawmhw,f/ "ru oifu
h akd umif;aom ab;? raumif;aom &efrmef
pG,f? tE&m,ftaygif;u umuG,fay;w,f/ w&m;&JU wefcdk;owdudk
rodem;rvnfEdkifMuolawGu? "reJYtnD b,fvdkae&xdkif&rSef; rod
77

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

olawGu t,loD; tpGJoefrI trsdK;rsdK;xJrSm vufeufcs tnHhcHNyD; r[kwf


rrSefwmawGudk ,HkMunftm;xm;ukefMuw,f/ [dkewfudk udk;uG,f&? [dk
wefc;kd &Sif ud;k uG,&f ? rzG,rf &m ylaZmfyorIawGvyk &f eJY [d[
k m aumif;Ed;k Ed;k ?
'D[maumif;Edk;Edk; &rf;orf;NyD; udk;uG,fwmawG vkyfudkifMuyga&m/
'Dvdkvkyfav olwdkYpdwfxJrSm pdk;&drfpdwf? aMumuf&GHUpdwfawGeJY t0dZmudk
jrpfzsm;cHNyD; ay:vmwJh t,loD;rI trsdK;rsdK;awG aemufudkygoGm;Muw,f/
'Dtcg aiGukefaMu;us trsm;tjym;cHNyD; ewfuem;ay;&wmwdkY? ylaZmf
uGJyouGJawG vkyf&wmwdkY jzpfay:vmw,f/ 'gudk a&Smif&Sm;EdkifzdkYqdk&if
"r tay:rSm ,HkMunfpdwf xufoefvmatmif vkyfEdkifrS vGwfajrmufEdkif
w,f/ "rudk =obm0+ vdkYvnf; azmfjyygw,f/ obm0jzpf&yf[m "ryJ/
'g[m pMum0Vm avmu"mwfBuD;&JU ed,mrjzpfw,f/ 'Dvdk"red,mr&JU
pGrf;tm;owdudk em;vnfatmif avhvmod&SdNyD;olrsm;tzdkYawmh 'Dw&m;
uyJ jyefvnfapmifha&Smufjcif;udk cH&w,f/ pdwf[m todPfjzpfay:NyD;
Nidrf;at;NyD; NidrfoufvmwJhtcg pdwfudk aESmifh,SufwwfwJh w&m;awG[m
pdwfxJrSm pdk;&drfrI? xdwfvefYrIawGudk rzefwD;Edkifawmhygbl;/
oHCmqdw
k m bk&m;&JUw&m;awmfrsm;&JU tpktzGUJ udak c:wmyg/ avm
uDupd t
00udk pGeyYf ,fNy;D omoemhtusKd ;? rdrw
d &Ykd UJ omoema&; pdw"f mwf
zGHUNzdK;rIudkomaqmif&GufzdkY tm;xkwfMuolrsm;jzpfw,f/ olUwdkYudk Ak'&JU
om0ursm;? wynfhom;awmfrsm;vdkY oabmxm;Muygw,f/ oHCmawmf
rsm;[m odum oH;k &yfukd xlaxmifawmfrMl uNy;D rdrw
d u
Ykd ,
kd w
f ikd f t&[wr*f?
t&[wzdkvfudk&atmif a&mufatmif tm;xkwfzdkY qHk;jzwfxm;Muolrsm;
jzpfygw,f/ oHCmawmfrsm;udk uREfkyfwdkYu MunfndK udk;uG,fMuwm[m
jrwfA'k & UJ omoemawmfBu;D udk xde;f odr;f Ny;D o,fy;kd &Guf aqmifvmcJMuvdYk
jzpfwmwpfaMumif;? 'Dw&m;awmfrsm;udk tESpf 2500 ausmu
f mvywfv;kH
rysurf pD;? rcRwrf ,Gi;f &atmif umuG,af pmifah &SmufNy;D ,ckacwfumv
odkY wdkifatmif onfydk;aqmif&GufvmMuvdkY jzpfwmwpfaMumif;? NyD;awmh
oHCmawmfrsm;u vlomrefykxkZOfrsm;udk rSefuefwJh rGefjrwfwJh b0vrf;
aMumif;ay:odkY a&mufatmif a&SUaqmifvrf;jyNyD; ac:aqmifvmcJhMuvdkY
wpfaMumif;jzpfygw,f/ oHCmawmfrsm;[m oAnK jrwfpmG bk&m;eJY uREyfk f
wdv
Yk o
l m;rsm;udk "rtm;jzifh aygif;ul;qufpyfay;wJh aygif;ul;wHwm;ozG,f
vnf;jzpfaeygw,f/
78

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

jrwfAk'&JU acwfuwnf;u okwefa'oemawmfrsm;udk oHCmawmf


rsm;&G w f z wf o &Z s m,f M uwJ h tpOf t vmjzpf a y:aecJ h N yD ; jzpf w ,f /
uav;oli,frsm;tm; raumif;wJh tpOftvmjzpfay:aecJhNyD; jzpfw,f/
uav;oli,frsm;tm; raumif;wJh ewfrdpmrsm;&JU ESdyfpufrIu umuG,f
ay;zdkYtwGuf 'Dy&dwfw&m;awmfrsm;udk bk&m;vufxufawmf uvu
wnf;u oHCmawmfrsm;&GwfzwfNyD; tE&m,fuif;? ab;&Sif;atmif
aqmif&GufawmfrlcJhMuwmjzpfw,f/
tE&m,fuif; ab;&Si;f a&;twGuf y&dww
f &m;awmfrsm;udk &Gwzf wf
jcif;onf xda&mufrI&SdcJhw,f/ y&dwf&GwfzwfvdkY tusdK;xda&mufrIr&SdwJh
tcgrsdK;vnf; &SdEdkifygw,f/ tE&m,fqdk; Murmqdk;rsm; usa&mufol[m
tukodkvfuHawGudk jyif;jyif;xefxef usL;vGefxm;wJh tcgrsdK;rSm y&dwfu
vnf; r[efw
Y m;Edik b
f ;l / rnfoyYkd ifqakd p? awmfw
Hk ef?Hk tukov
kd t
f usKd ;ay;
rsdK;avmufqdk&ifawmh y&dwfrEef&Gwfzwfjcif;tm;jzifh tE&m,fudk ausmf
vTm;Ny;D wm;qD;Edik yf gw,f/ y&dww
f &m;awG wefc;kd tpGr;f awGxufwm[m
&GwfzwfwJhyk*dKvf&JU oDv? orm"d? ynm*kPfBuD;rm;rI tay:rlwnfNyD;
tpGr;f xufa&mufaMumif;awGU&ygw,f/ 'Dupd r mS raumif;uHawG&UJ tusKd ;
ay;rIukd ausmv
f mT ;Edik w
f ,fqv
kd Ykd 'DuaH wG&UJ uHtusKd ;ay;awGuv
kd nf; vH;k 0
yaysmufomG ;atmif vkyEf ikd w
f mawmh r[kwb
f ;l / acwcP tcdu
k t
f wefY
tm;jzifh omomatmif wm;qD;Edkifwmomjzpfygw,f/
wpfcgwpf&H yifyef;EGr;f e,faewJh Oygoum&JUpdw[
f m y&dw&f w
G zf wf
oHudk emMum;vdkuf&wJhtcg pdwfNidrfoufNyD; oufom&m&oGm;Edkifygw,f/
'DtawGUtBuKH [m *DwoH oDcsi;f oHukd Mum;&vdpk w
d f MunfE;l oGm;wJt
h awGU
tBuHKeJYawmh rwlygbl;/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh *DwoH vlUpdwfudk x<u
atmif vIy&f mS ;apEkid v
f yYkd jJ zpfw,f/ tvd&k &dS may;Edik w
f hJ oabmjzpfw,fqkd
ayrJh emMum;&ol&JU pdwfudk bmoma&;t& MunfndKvmatmif ,HkMunf
ouf0ifvmatmif rpGrf;aqmifEdkifygbl;/
vGecf w
hJ hJ tESpf 2500 wdik f umvywfv;kH Ak'b
mom0ifawG&UJ tawGU
tBuKH rmS y&dwo
f w
k e rf sm;udk &Gwzf wfjcif;tm;jzifh aumif;usKd ;awGukd &&Scd H
pm;cJMh u&w,f/ jrwfA'k & UJ EIwaf wmfu xkwaf zmf&w
G zf wfcw
hJ hJ 'Dy&dwrf Eef
awGxJrSm tE&m,fudk wm;qD;EdkifwJh aumif;usdK;udk ay;EdkifwJh tmedoif
awG bmaMumif&h adS ewmvJ b,fv&kd adS ewmvJqw
kd mawGuakd wmh uREyfk w
f Ykd
79

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

taeeJY em;vnfatmifBudK;pm;tm;xkwfoifhygw,f/ 'Dy&dwfw&m;awmf


awG[m jrwfA'k y &deAd m efp0H ifNy;D aemufyikd ;f rSmvnf; tpGr;f owda wG&adS eqJ
yJjzpfwmudk em;vnfatmif BudK;pm;oifhw,f/ Zmwu 0wKawGawGxJrSm
awGU&wm bk&m;rjzpfciftavmif;awmf b0rsm;pGmawGwek ;f uvnf; jrwf
Ak'[
m tvGet
Yf vGeo
f wdBu;D pGm rkom0g'a&SmifMuOfawmfrcl w
hJ ,f/ pum;
vHk;awGudk r[kwfrrSefaomtm;jzifh vHk;0rajymcJhbl;/ olwpfyg; rcHyg;
rcHomjzpfaprnfh pum;rsdK;udkvnf; rajymcJhbl;/ pum;ajymwdkif;rSm nif
ompGm Mum;&olwdkif; em;0ifaprnfh pum;rsdK;udkom ajyma[mawmfrl
cJw
h ,f/ 'gaMumifh jrwfA'k a [majymorQ pum;vH;k wdik ;f rSm pmyl&P0pD
opm&JU wefcdk;owdrsm;? pGrf;tm;rsm;eJYtwl r[mukPm"mwfrsm;vnf;
yg0ifaewmjzpfw,f/ 'gayr,fh bk&m;&JU pum;vHk;awG&JU wefcdk;wpfck
wnf;eJYawmh y&dwfawmfawGu aumif;usdK;ay;Edkifwm r[kwfbl;/ y&dwf
w&m;awmfawGudk emMum;MuwJh y&dwfowf&JU MunfndKrI em;vnfoabm
aygufrItay:rSmvnf; wnfygw,f/++
xdkYaemuf yyonf acwem; rdrdudk,fudk aumif;pGm xdef;odrf;
apmifha&SmufEdkifjcif;jzifh avmuwGif BuHKawGUae&aom pdwfaomutzHkzHk
uG,faysmufcJh&yHkudkvnf; q&mawmfu olUtm;a[mMum;cJhyHkudkvnf;
yyu atmufygtwdkif; jyefvnfajymjyygonf==wpfcgu jrwfpGmbk&m;[m atmufyg0wKudk oHCmawmfrsm;udk
a[mawmfrlw,f/
wpf&aH &mtcg rsuv
f n
S o
hf rm;ESpaf ,muf[m olw&Ykd UJ rsuv
f n
S yhf u
JG kd
0g;vHk;wdkifay:rSm uRrf;bm;xdk;&if; ujyMuw,f/ wpfaeYusawmh q&m
vkyfolu olY&JUvufoifwynfhjzpfoludk ajymowJh/ ==uJ..ighwynfh? ig
q&m&JU ykc;kH ay:wufNy;D 0g;vH;k wdik u
f kd wufyg++ qdo
k wJ/h vufoifwynfu
h
q&majymwJhtwdkif; wdkifay:udkwufoGm;wJhtcg q&mvkyfolu ==ck..
rif;ighudk umuG,f&if rif;udk,frif;vnf; umuG,fNyD;om;jzpfvdrfhr,f++
vdaYk jymowJ/h =='Dvw
kd pfO;D udk wpfO;D apmifah &Smuf umuG,Mf u&if igwd[
Yk m
igwdkYtvkyfudk ab;roD&efrcbJ aumif;aumif;ujyEdkifr,f/ igwdkYvnf;
aumif;aumif;tusKd ;cHpm;&r,f/ rif;uvnf; atmufukd ab;roD&efrcbJ
vHkvHkNcHKNcHKpdwfcsvufcs jyefqif;Edkifvdrfhr,f++ vdkYajymowJh/ 'Dvdkq&mu
ajymawmh wynfhvufoifvkyfolu ==r[kwfbl;q&m../ q&mu q&m
80

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ud,
k q
f &momumuG,yf g/ uReaf wmfu uReaf wmfu,
kd u
f Reaf wmfumuG,f
rSmaygh/ 'Dvdk udk,fhudkudk,f udk,fpDumuG,fapmifha&SmufrSom udk,fhrSm
vHNk cKH pw
d cf s&r,f/ yGu
J v
kd nf; aumif;aumif; ujyEdik v
f rd rhf ,f/++ vdjYk yefajym
owJh/
==bk&m;u tJ'genf;vrf;rSefw,fvdkY rdefYawmfrlw,f/ NyD;rS &Sifawmf
jrwfbk&m;u qufNyD; a[myHkrSm - wynfhvufoifajymovdk rdrdudk,fudk
rdru
d muG,rf ,fqw
kd mvdyk J rdr&d UJ orm"dtajccHukd &atmifusi&hf r,f/ rdrd
ud,
k u
f ,
kd f rdru
d muG,af pmifah &Smufjcif;tm;jzifo
h mvQif olwpfyg;udv
k nf;
umuG,fapmifha&Smuf&ma&mufaMumif; a[mawmfrlw,f/
udk,fhudkudk,f umuG,fjcif;jzifh olwpfyg;udk umuG,fEdkifw,f/ ol
wpfyg;udk umuG,fjcif;jzifh rdrdudk,fudk,f umuG,f&ma&mufw,f/
'D0gusEpS af Mumif;onf wpfcu
k kd wpfcjk znfph u
G jf cif;oabm&Syd gonf/
'gaMumifh'DpmESpfaMumif;udkcGJNyD; wpfaMumif;wnf;udk oD;jcm;rudk;um;
oifyh g/
,cktcg vlrIa&;wm0efqdkaom pum;udk txl;tav;ay;ajym
Mum;&rS vlawGtaeeJY udk,fajymvdk&if;tcsufudk av;eufapzdkY pmudk;
pm;um; xkwaf jymMuwJt
h cg 'kw,
d taMumif;jzpfwhJ =olrsm;udk umuG,rf S
udk,fudkudk,f umuG,f&ma&mufw,f+ qdkwJhpum;udkom tudk;tum;
xkwfwwfMuw,f/ 'Dvdkwpfzufouf udk;um;wm[m jrwfAk'&JUazmfjy
csufudk t"dyg,fwvGJaumuf,lapEdkifw,f/ qdkcJhNyD;wJh 0wKrSm jrwfpGm
bk&m;u wynfv
h ufoifajymwJh pum;udo
k m vufcaH wmfrx
l m;wm awGU
&ygw,f/ vufoifwynfhajymwmu udk,fudk,fudk,fom umuG,fyg/
olwpfyg;udk ab;&efu umuG,fcsif&if udk,fhajcvSrf;udkom udk,fu
*kpdkufoifhygw,f/ 'Dpum;rSm udk,fhudk,fudk,f umuG,fygqdkwm wudk,f
aumif;qefwhJ oabmr&bl;/ 'g[m ud,
k u
hf u
kd ,
kd af umif;atmif ud,
k u
f sihf
w&m;t& bmoma&;t& jyKpkysdK;axmif&r,fqdkwJh oabmajymwmyg/
udk,fudkudk,f umuG,frS olwpfyg;udk umuG,f&ma&mufw,fqdkwJh
'Dpum;&JU rSefuefrIu dk;dk;&Sif;&Sif;yJ/ vufawGUuswm awGU&w,f/ kyf
ydkif;oabmt&ajym&&if 'Doabmxm;[m odyfudkrSefaMumif; ay:vGif
xif&Sm;w,f/ udk,fusef;rma&;udk udk,fu *kpdkufvdkufawmh udk,feJY
eD;pyfoal wGtwGuaf &m? ab;ywf0ef;usiu
f vlawGtwGuyf g txl;ojzifh
81

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ul;pufwwfwJh a&m*grsdK;udprSm ydkNyD; udk,fudk,fudk,fumuG,fzdkY vdktyf


aMumif;xif&Sm;ygw,f/ rdrdvkyfovQ udkiforQudk *kpdkufNyD;ae&if olrsm;
udyk g umuG,&f musygw,f/ olrsm;udyk g a&m*gtE&m,frusatmif ulnD
apmifha&Smuf&m a&mufygw,f/
udk,fudkudk,f rapmifha&SmufbJ owdvufvGwf ayghayghavsmhavsmh
aevdkuf&if wjcm;olawGudkyg a&m*gul;pufNyD; tE&,fusa&mufEdkifyg
w,f/ um;armif;wJhtcgrSmvnf; udk,fhudk,fudk umuG,fNyD; aomuf
pm;jcif;r&SdbJ *kpdkufarmifjcif;jzifh olwpfyg;udk ab;&efusa&mufjcif;rS
umuG,fEdkifw,f/ tMurf;zufrIjzpfyGm;EdkifwJh udprsdK;rsm;rSm udk,fuom
ud,
k u
f u
kd ,
kd x
f ed ;f csKyu
f muG,Ef ikd &f if 'Denf;eJaY &m tjcm;enf;aygif;rsm;pGm
ESifhyg udk,fudkudk,fumuG,f&if; olwpfyg;udk umuG,fEdkifwmjzpfygw,f/
'Dw&m;rSeaf Mumif;udk ud,
k u
f siw
hf &m;tqifrh mS vnf; uREyfk w
f aYkd wGUEkid w
f ,f/
rdrdwdkYukd,fusifhoDvudk xdef;odef;apmifha&Smufjcif;tm;jzifh olwpfyg;udk
apmifah &Smuf&ma&mufygw,f/ vlwpfO;D csi;f wGuaf &m? vlUabmifwpfcv
k ;kH
twGufyg rdrd&JUtxdef;tygyfr&SdwJh wpfudk,faumif;pdwf? &m*wyfrufrI
awGukd qefu
Y sib
f ufvyk rf mS om trsm;udk umuG,af pmifah &Smuf&ma&muf
ygw,f/ raumif;rItm;vH;k &JU a&aomufjrpfjzpfwhJ avmb? a'go? arm[
w&m;awGudk rdrd&ifxJrSm twm;tqD;r&Sd? jzpfcGifhjyKxm;&ifjzifh 'Dw&m;
awGu tajccHaygufzGm;vmwJh raumif;wJhtukodkvfuHawG[m awmxJ
u EG,fdkif;awGvdk opfaumif;0g;aumif;awGudk toufIusyfatmif
vkyfNyD;owfypfEkdifygw,f/
'gayr,fh igwdkYu 'Dudavom 'kpdkuftajccHw&m;oHk;yg;udk um
uG,fapmifha&SmufEdkifMu&if b0wlvlom;awGtm;vHk;[mvnf; rdrdwdkY&JU
twm;tqD;r&Sd ydkifqdkifvdkrI? tmPmwefcdk;BuD;vdkrI? txdef;rJh igwdkY&JU
wPSm? avmb? rp&d,pdwfawG&JU tE&m,fu uif;a0;NyD; vHkNcHK
pdwfcsrI&MurSmyg/ 'grSom olwdkY[m taESmuft,Sufuif;r,f/ tzsuf
tqD;uif;pGm towftjzwfuif;pGm rke;f wD;rI &efNiKd ;xm;rIuif;pGm y#dyu
jzpfrIawGu uif;pGm &efowkjzpfrIuif;pGm aeEdkifMurSmyg/
wpfyg;olwt
Ykd ay: oufa&mufaom igwdaYk vmbESihf a'go tusKd ;
qufonf igwdkY avmbESifh a'goom;aumifjzpf&oltay:wGif tuefY
towfr&Sdawmhyg/ avmbESifh a'goonf ul;pufwwfaomtpGrf;&Sdyg
82

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

onf/ raumif;usKd ;udk wd;k yGm;rsm;jym;atmif vkww


f wfygw,f/ tu,f
igwdkY&JUpdwfwGif vdkcsifwyfrufrI? vmbfa&muf&vdkrIrS wpfyg; tjcm; udp
udrk pOf;pm;bJ &zd?Yk ydik q
f ikd zf ?Ykd qkyrf u
d ikd rf zd ?Ykd wG,w
f mpGv
J rf;zdUk avmufwo
Ykd m
ta&;xm;pOf;pm;ygvQif xdkydkifqdkifvdkaom pdwfqEonf olwpfyg; ydkif
qdik rf u
I ykd g &vdyk ikd v
f akd om pdw"f mwfrsKd ;tm; aumif;pGm jzpfvmEdik yf g
w,f/ xdkpdwf,kwfrmrsm;onf rdrdwdkYywf0ef;usifjzpfaom aemifvm
aemufom; uav;i,frsm;? vkyaf zmfuikd zf ufrsm;\ tjrifwiG f erlemxm;?
twk,lp&m tusifhoDvpHEIef;rsm;tjzpfodkY a&mufoGm;Edkifygw,f/ igwdkY
tjyKtrludk tjcm;vlrsm;uyg ESpfoufoabmMuNyD; vdkufvkyfcsifvm
atmif twkjriftwwfoif oabmrsdK;vkyfvmatmif pdwf"mwfEdI;aqmf
ay;ovdjk zpfNy;D xdv
k rl sm;u igwdx
Yk ufyif omatmif NyKd iq
f ikd jf yKvyk cf sipf w
d f
rsm; jzpfvmapEdkifygw,f/ igwdkYuom avmb&rufBuD;olrsm; jzpfvm
atmif tvif;wdkifrD;ndxGef;ay;ovdk jzpfapEdkifygw,f/ igwdkY&JU udk,fydkif
trke;f onf wjcm;vlrsm;udv
k nf; rke;f wufvmatmif &efNiKd ;xm;wwfvm
atmifvaHYI qmfay;Edik yf gw,f/ rdru
d olrsm;udv
k nf; rke;f wD;pdw0f ifatmif
&efNiKd ;xm;vmatmif ulnt
D m;ay;ovdk jzpfomG ;ygw,f++ [l ajymjyum
olUpum;udjk zwfvu
kd o
f nf/ vlwpfa,muf&UJ b0wpfc[
k m yk*Kd vw
f pfO;D \
pum;wpfcGef;aMumifh vuf&Sdtaetxm; ajymif;vJ wdk;wufoGm;cJh&w,f
qkd&if tJ'Dyk*dKvfudk tJ'Dvl&JU =b0ocif+ vdkY owfrSwfEdkifygw,f/ tqifh
edrb
hf 0uae tqifjh rifb
h 0udk jri w
hf ifay;vdu
k w
f mrdYk =aus;Zl;&Si+f vdv
Yk nf;
urn;f wifEikd yf gw,f/ xdaYk Mumifh rdbu Ak'b
mom0ifjzpf om;orD;u
rd;kd zvm Ak'b
mom0ifjzpfaeaom a':yytzdYk bk&m;? w&m;? oHCmaus;
Zl;w&mrsm;ESihf tajccH Ak'p maywdu
Yk kd od&edS m;vnfatmif oGeo
f ifvrf;nTef
cJah om q&mawmfOL;&d,onf yy\ b0ocif aus;Zl;&Sit
f ppfjzpf
onf/ yyonf ,cifu rdrt
d w pD;yGm;a&;rSty y&tusKd ;udk o,fy;kd &rSe;f
rod? bmoma&;udprsm;udkvnf; pdwfr0ifpm;cJhacs/ odkYuvdk 4if;\ pdwf
"mwftqifeh rd &hf mrS pdw"f mwf tqifjh rifo
h mG ;ovdk oabmxm;qd;k ,kw&f mrS
oabmxm;jrwfoGm;rI? w&m;rod&mrS w&m;odoGm;rIrsm;udk awGYjrifcJh&
aomtcg rdom;pkomru ywf0ef;usif tm;vHk;uyif tHMocJh&onf/
ESihfywfouf yyu

83

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

==q&mawmf&JU *kPfaus;Zl;awGtrsm;BuD;&SdwJhtxJu yyxkwf


azmfcsifwJh *kPfaus;Zl;uawmh =rdrda[maomw&m;? rdrda&;aom pmjzifh
yy&JU b0udk ajymif;vJw;kd wufatmif pGr;f aqmifEikd w
f mrdYk yyb0rSm b,f
awmhrS arhaysmufEdkifrSmr[kwfbl;/ tcsdef&JU wdkufpm;rIaMumifh yy&JU OD;
aESmufu arhaysmufoGm;&ifawmif yyESvkH;om;u tNrJowd&aerSmyg++
[k zGifh[ajymjyygonf/
,cifu rdrcd ikd ;f &[ef;oHCmawmfrsm;udk qGr;f uyfcahJ om rdrb
d mrS
em;rvnfcJhaMumif; q&mawmf&JU qHk;rrIaMumifhom qGrf;vSL&aom
tusdK;udk em;vnfcJhyHkudk odkY jyefvnfajymjyonf/
==q&mawmfu Ak'j rwfpmG bk&m;udk tpjyK &[ef;oHCmawmfrsm;udk
qGrf;vSL&aom tusdK;aMumifh =tm,k? 0P? okc? Av? y#dbmeH[laom
tusdK;ig;yg;ESifhwyg vlcsrf;om ewfcsrf;omwdkYudk cHpm;&aMumif; tNrJ
ajymjyygw,f/ tJ'DvdkodwJhtcsdefupNyD; yy wpf&ufrysuf oHCmawmf
rsm;udk qGr;fuyfvSLcJhygw,f/ NyD;awmh q&mawmfu qGrf;vSLaomtusdK;
aMumifh qGrf;tvSL&Sifomru qGrf;bkef;ay;aom bkef;bkef;wdkYvnf;
&&SdawmfrlaMumif; tckvdk ajymjyygw,f/++
==&[ef;oHCmrsm;unf; (1) tm,k - 'umuyfwhJ qGr;f wpfeyfaMumifh
bkef;BuD;wdkYrSm ckepf&ufawmh toufqufEdkifvdrfhr,f/ xrif;touf
ckepf&ufuvdkY qdkMuw,fr[kwfvm;++
==NyD;awmh 0P-xdkqGrf;aMumifh aoG;om;nDnGwfrQw ta&mif
tqif; rndK;rEGrf; vef;qef;cJh&NyD/ wpfzef okc - qGrf;twGufaMumifh
raMumifhrMu yvdaAm"uif; csrf;omjcif;&SdcJhNyD? wenf; ta[mif;jzpf
aom a0'emudk y,f topfjzpfaom a0'emudk rjzpfojzifh tjypfr&Sd
aom usef;rmcsrf;omjcif; &SdcJhNyD++
==wpfcg Av - xdkqGrf;tm[m&&JU MoZmaMumifh udk,fcEmtm;
wd;k wuf&ovdk qGr;f aMumifh y#dbme toufqufr?I &Tiv
f ef;rI? csr;f omrI?
cGeftm;jynfhrIwdkYudk t&if;jyKNyD;awmh bkef;bkef;wdkY *E"l&? 0dyem"l&
ESpfyg;udk bkef;bkef;wdkY usifhaqmifBudK;yrf;Edkifum avmuD avmukw&m
PfynmawGudk &cJhygw,f/
=='gaMumifh qGrf;[lvnf; bkef;bkef;wdkY qGrf;&JUtusdK;ig;yg;udk
&ygapvdkY apwemxm;NyD; vSL&w,f/ aemufNyD; rdrd[m tvSL'gejyKwdkif;
84

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

urO - uHudkvnf;aumif;? urzvO - uH\tusdK;udkvnf;aumif;?


o'[dwGm - ,HkMunfonfjzpfvdkY qkd&w,f/ 'Dvdk uH-uH\tusdK;udk ,Hk
Munfw,fq&kd if aumif;rIuo
k v
kd u
f aH Mumifh aumif;rIcsr;f om cHpm;&w,f
r[kwfvm;++ [l rdefYcJhygw,f/
xdkYaemuf yyonf q&mawmfrsm;tm; qGrf;uyf&eftwGuf xoGm;
avonf/ q&mawmfrsm; qGr;f pm;aepOfrmS yif usaemfonf q&mawmfEiS hf
ywfouf tawG;e,fcsJUrdaeygawmhonf/
q&mawmf csD;usL;ylaZmf&ef *kPfyk'fawG rsm;pGm&Sdonfhteuf rdrd
txl;ESpo
f ufaom *kPyf 'k w
f pfcrk mS pmay0goemxH
k pmaya&;om;&m
tEkpdwfjrifum jrifonfhtwdkif; trsm;em;vnfatmif &Sif;vif;a&;jyEdkif
pGrf;&Sdjcif;yifjzpfonf/ q&mawmfonf rif;okn (uGrf;NcHukef;)? rif;okn
(Ak'w
uov
kd )f ? apwref? jynfoaYl pwref? King Zero uavmifyrJG sm;jzifh
aqmif;yg;rsm;? uAsmrsm;a&;om;cJhonf/ q&mawmfa&;om;cJhaom
pmrlrsm;udk pmtkyfaemufqufwGJtjzpfazmfjyxm;ygonf/
q&mawmf\ pdw"f mwfum; omoema&;om jyif;xefonf r[kwf
ay/ trsdK;om;a&; 0HomEkpdwf"mwfvnf; jyif;xefvSygonf/

85

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

q&mawmf\0D&,
d
q&mawmf\ csD;usL;p&m*kPfj'yfwpfckrSm 0D&d,vHkYvBuD;rI yifjzpf
onf/ udpwpfckay:aygufu raMumufr&GHUpGefYpGefYpm;pm; tm;xkwfrIudk
==0D&d, - vHkYv++ [kac:&av&m a&S;a&S;b0u 0D&d,txHkygcJhonfh yifudk
Zmwd0D&d,&SdolESifh aemufrS ay:vm&onfh y0wd0D&d,&Sdol (2) OD;wGif
q&mawmfonf yifudkZmwd0D&d,&Sdoljzpfonf/ i,f&G,fpOf ausmif;om;
av;b0uwnf;u vkypf &m&Sv
d Qif Ny;D atmifvyk w
f wfovdk oGm;p&m&Sv
d Qif
nOfheufoef;acgifausmf wa&;Edk; apmapmxwwfaMumif; od&Sd&onf/
&[ef;jzpfvmjyefawmhvnf; ZmwfawmfBuD;rsm; emMum;zwfzl;xm;olyDyD
0D&d,yg&rD&SifBuD;jzpfawmfrlaom bk&m;avmif;Zeurif;om;\ 0D&d,udk
ESpfouftm;us woufvHk; usifhoHk;cJhawmhonf/
pmoifom;b0odkY a&mufjyefaomtcg qGrf;cH? pmwuf? pmysuf
ponfh NrNJ rrH eS v
f o
S jzifh ==0D&,
d orm;vmNy?D 0D&,
d orm;vmNy+D + [lonftxd
tajymcHcJh&aMumif; od&onf/ ==ZGJ++[laompum;\ jrpfzsm;cH&mudk
pOf;pm;ygu ==pGJpGJNrJNrJ++ qdkonfh ==pGJ++[lonfh pum;rSm qif;ouf ==ZGJ++
86

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

[kwiG af e[efwo
l nf/ yd#uwfawmfwYkd vnf; ==edpH 'Vy&urm++ pGNJ rcJ ikd jf rifh
tqifhqifhaom 0D&d,&SdMuukef[k qdkxm;ygonf/
aus;Zl;awmf&Sif r[m*EmkH t&SifZeumbd0Ho\ &wemh*kPf&nf
usr;f pmvnf; uH? Pf? 0D&,
d ESihf pyf ==wpfpw
kH pfcak umif;usKd ;ay;&m
uHonfa0;aomtaMumif;? Pfonf tv,faMumif;? 0D&d,onfom
teD;qHk;taMumif;++ [l 0D&d,udk tav;xm;um a&;om;xm;ygonf/
xdkYaMumifhvnf; ==0D&d, 0awm ud HemrurH eodZswd++ vHkYv0D&d,&SdolrSm
rNy;D Edik af om t&mr&S+d + [l usr;f ygVdom"ut& 0D&,
d aumif;zd&Yk ef wdu
k f
wGef;xm;onfr[kwfygavm/ okdYaomf qifuef;awmwdk; oabmrsdK;jzifh
tusdK;rrsm;aom 0D&d,udk rqdkvkd? pOf;pm;Pfyg&Sdaom 0D&d,udkom
&nfnTef;xm;ayonf/
onfudk &nf&G,f refvnfq&mawmfbk&m;BuD;\ rCa'0
vuFmopf==ynmPfjzifh? oifhroifhudk tcGifhI? tjyKvHkYv &SdtyfpGmwnfh?
wHighvufwiG ;f a&mufvQi;f wHjk im; oH;k aumifig;udk rSwo
f m;0rf;xJ enf;,lpJG
avmh? uHrGJPfEHkY? rvHkYrv? ewfr rbl;/ tvorsdK;tusdK;,Gif;,dk tvdk
a&mh&nf; rausmu
h sn;f ESihf ud,
k v
f nf;vHv
Yk ewfvnf;r awmifw
h Bu&H m
jrefrMumvQif vG,fumudpNyD;EkdifMu\++ [kqdkxm;onf r[kwfyg avm/
wpfzef q&mawmfonf ==avmuDavmukw& mqdik &f m tod tvdrm Pf
ynmwdk;yGm;atmif BudK;pm; udk,fESifhwefaom vHkYvudk toHk;csygrl
usuf o a&r*F v m tvd k t avsmuf ay:ayguf v mygvd r f h r nf + + [k
0D&,
d pum;jzift
h m;ay; == Oa,sm*de-H BuKd ;pm;tm;xkwaf vh&adS om yk&o
d
od [
H H - a,musmf ;jrwfo?Ykd vu-D usuo
f a&r*Fvm tjzmjzmonf? Oaywduyfa&mufvm\++ [laom [dawmya'opmom;jzifh om"ujy xm;ao;
onf/
==cEmudk,fBuD;\ twGif; aumif;jrwfaomt&m? cdkifNrJaom
t&m[l bmwpfcrk Q r&Syd g? tvdrm paom *kPrf sm;um; tvGepf ifMu,f
\/ rpifMu,foaom cEmudk,fBuD;jzifh pifMu,faom *kPfowif;rsm;udk
&atmif tm;xkwfvdkufMuavmh++ [lqkdxm;jyef&m onfvnf;
0D&d,&SdMu&ef wdkufwGef;xm;jcif;jzpfygonf/ vHkYv0D&d,&Sdum; tat;

87

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

tylponfavmufudk rqdkxm;bd? wu,fudpBuHKvmvQif toufudkyif


xDrxifbJ &ifqdkifawGUaeaom udpudk tm;yg;w& jyKvkyf&Javonf/
r[mZeuZmwf &GufoabFmysufcgeD; ukefonf 700 wdkYonf
0D&,
d udak vsm
h rd;kd zvmewfrsm;udk wdik Mf u? yoMuaomfvnf; u,fq,f
olum; ay:rvm? ig;vdyw
f \
Ykd tpmomjzpfMu&onf/ 16 ESpo
f m;t&G,f
88

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rQom&Sdao;aom tavmif;awmfum; rnfonfhewfudkrQ tm;udk;raebJ


&Jpdwf&JaoG;0D&d,pdwf"mwfudk txyfxyfarG;NyD;vQif yifv,fa&jyifudk
ckEpS &f ufwikd w
f idk f vufypfu;l um Oykou
f ykd if aqmifo
h ;kH awmfrcl ahJ vonf/
xdkYaMumifhvnf; ewforD; arcvm\ u,fq,fjcif;udk cHcJ&avonf
r[kwfyg avm/ odkYvQif 0D&d,[lonf awGUBuHK&aom udp raMumuf
r&GUH &J0aHh om oabmwnf; ==r,dr;f r,dik ?f cdik af paomtm;? axmufwikd u
f sm;
odkY? w&m;,SOfzu?f <u<uwuf&ef? tm;tHcJojzifh? &J&ifhaomol? jzpf
aMumif;[l? rSwf,l0D&d,oabmwnf;++ [l 0D&d,okyfudk azmfxkwf
xm;jyefonf/
==toufrBuD;Muaom wyifa&TxD;? bk&ifhaemif? rif;&JausmfpGm
paomvlrsdK;\ usufoa&aqmifvli,fawGxGef;um;cJhaom trsdK;om;
jzpfygvsuf igwdkYvufxufusrS tb,faMumifh tysif;b0 tzsif; tt
vkyfaeMuoenf;? &Jrmef&JaoG; &JpdwfarG;um &JZmenfpdwfxm;jzifh &J&J
awmufuav;rsm;jzpfoifhMuonfr[kwfygavm++ [k0D&d,pdwfxm;jzifh
wyfvSefYxm;cJhjyefonf/
xdjYk yif BuKd ;pm;u bk&m;aomfrS jzpfEikd yf u
kH kd ==igwdu
Yk ;kd uG,&f m Ak'j rwf
pGmbk&m;onf udk,fawmfwdkif 0D&d,yg&rDudk BudK;pm; bk&m;jzpfawmf
rlonf/ bk&m;jzpfawmfrlNyD;aemufvnf; rem;rae 45 0gywfvHk; w&m;
a&at; wdkufauR;cJh\/ xdka[mawmfrlorQ w&m;wdkif;rSm odzdkYu yxr?
odonft
h wdik ;f BuKd ;pm;zdu
Yk 'kw,
d xm; ==0g,arax0 yk&ad om? eedAad E
,sy@dawm-a,musfm;rSef;jim;? BudK;pm;oifhpGm ynm&Sd rysif;r&d&m++ [k
Ak'a [mMum;w&m;awmfenf;jzifh 0D&,
d &Szd Ykd owday;xm;awmfrjl yefygonf/
,if;odkY q&mawmfonf 0D&d,pdwfBuD;jrwfNyD; wpfyg;olwdkYtm;vnf;
0D&d,xm;BudK;pm;apcsifvGef;vS tcgtcGifhoifhwdkif; wynfhwdkYtm;
oGefoifcJhavonf/
q&mawmfonf omoema&;? ynma&;oufoufudkom tNrJOD;
pm;ay; BudK;pm;aqmif&Gufaeawmfrlonfudk q&mawmfESifh oduRrf;
olwdkif; owdjyKrdMuygvdrfhrnf/ q&mawmf\ MunfEl;rIonfvnf; om
oemjyKvkyfief;? pmayA[kokwjyefYyGm;a&;vkyfief;ESifhom qufpyfyHk
&ygonf/ tNrv
J ykd if ,if;vkyif ef;rsm;taMumif;ESihf a&SUqufrnfh vkyif ef;
rsm;udkom wufwuf<u<uMunfMunfEl;El; rdefYMum;awmfrlavh&Sdonf/
89

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

q&mawmf\ aqmif&u
G af tmifjrifNy;D aom ynma&;? omoemjyKvyk if ef;
rsm;um; rsm;jym;vSyg\/ auseyfzG,faumif;vSyg\/ tHMozG,fvnf;
aumif;yg\/ bk&m;wnf? ausmif;aqmuf ? pmoifwdkuf? pmMunfhwdkuf
wpfck atmifjrifatmif wnfaqmufzdkYqdkonfrSm vG,fulonfht&m
r[kwfay/
q&mawmfonf w&m;a[m&mvnf; tuGufaphatmif &Sif;&Sif;
vif;vif;a[majymwwfaomaMumifh 'um? 'umrrsm; oabmus ESpf
NcdKufMuonf/ rSefuefaom Ak'omoemawmfudk vlwdkif;em;vnfoabm
aygufap&ef a[majymwwfovdk omoempdwfxm;wwfatmifvnf;
vrf;jyawmfrlcJh\/
taetxdik f xde;f odr;f rIrmS vnf; azmfjyrqH;k Edik af tmif &Syd gonf/
tenf;enf;i,frQ azmfjyyg&ap/ q&mawmfoHk;pGJaom ukwif? ADdk
ponfwo
Ykd nf 'um? 'umrrsm;\ MunfnKd av;pm;rIjzifh vSL'gef;xm;aom
ypnf;rsm;jzpfonf/ bDdk tbdk;te*xdkufypnf;[l pmtkyfrsm;ESifh
ouFef;wdkYom&Sdonf/ arGU&mryg dk;dk;opfom;ukwifom oHk;pGJawmfrl
cJjh cif;wpfck pOfpm;vQiyf if ,xmvmb oaEmo jynf0h awmfrv
l aS Mumif;
ay:vGifygonf/ aeYpOf rQwkH t[m&udkom bkef;ay;awmfrl Mo0g'
ay;jcif;? ausmif;aeoHCmrsm;tm; pnf;urf;nDatmif nTefMum;Muyfrwf
ppfaq;jcif;paom vkyif ef;rsm;udk rysurf uGuf yHrk eS af qmif&u
G af wmfrjl cif;
rsm;udkvnf; xdef;odrf;awmfrlonf/
q&mawmf\ oDvoH0&? NEd,oH0&wdkYum; azmfjy ukefEdkifzG,f
r&Sdatmif rsm;jym;vSojzifh razmfjyawmhyg/ q&mawmf\ aqmif&GufNyD;?
atmifjrifNyD;vkyfief;rsm;um;avmuomoem =="mwf++ [laom pum;onf t&mcyfodrf;
toHk;0ifwGifus,faeaom pum;yifjzpfonf/ =="mwfaumif;onf? "mwf
cdu
k o
f nf? "mwfu;l onf? "mwfvu
kd o
f nf? "mwfqifonf? "mwfu
kd o
f nf?++
ponfjzifh EIww
f iG
f em;,Ofaeonf/ vlpaom ow0grsm;onf "mwfwl
csi;f om pkpnf;aeMuonf/ "mwfwrl o
S m aygif;Edik
f "mwfrwlvQif raygif;
EdkifMu/ "mwfqdk;jcif; qHk "mwfaumif;jcif; aygif;rdMuonf/ tqdk;"mwf
csif; ul;,lvG,fulaomfvnf; taumif;pdwf"mwfay:atmif ul;,lzdkY
cufcJwwfonf/ tqdk;"mwfjzpfzdkY vG,foavmuf taumif;"mwfjzpf&ef
90

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

cJ,Of;vSonf/ tqd;k "mwfjzpf&ef taMumif;pHzk Ykd rvkad omfvnf; taumif;


"mwfjzpfzdkYum; taMumif;t&yf&yf pHk&avonf/
rnfonfv
h yk if ef;rqdk "mwfu;l aMumif;qufo,
G af omol&rdS S "mwfu;l
olvufcHcGifh&&SdMurnfjzpfonf/ pmayusrf;*ef vrf;rSefajymMum; w&m;
a[may;ol&SdrS avhvmoif,lemMum;cGifh &&Sdrnfjzpfonf/ xdkYjyif wwf
aomoloifrSvnf; oifaomolonf wwfajrmufEdkifonfudk owdcsyfzdkY
vdkonf/ oifaomoluvnf; (1) ESHYpyfuRrf;usifjcif;? (2) 0goemxkH
pdwfyg0ifpm;rI&Sdjcif;? (3) tusdK;vdkvm;aom arwmpdwfBuD; apwem
xufoefjcif;? (4) ud,
k u
f sKd ;pGecYf mG tepfemcHEikd jf cif;[laom t&nftcsi;f
rsm; &Sdxm;rSvnf; w&m;udk jzefYa0ay;EdkifMuonf/ xl;jcm;aom w&m;
jzefYa0ay;Ekdifolum; &Sm;yg;vS\/ &cJoavmuf wefzdk;rjzwfEdkif/ "mwf
aumif;udk ul;ajymif;ay;olonf qufoG,fa&;wm0efcHBuD;rsm;jzpfay
onf/
q&mawmfonf omoem\ vdktyfcsuf? ynm\ vdktyfcsuf [m
uGufwpfckudk xdkif;EdkifiHrJaqmufNrdKUwGif ordkif;0ifrSwfwrf;wif&pfap&ef
aqmif&Gufaeaom xl;jcm;onfh tHhzG,fyk*dKvfxl;jzpfygonf/ q&mawmf
onf aumif;usdK;jyK b0udp? "rudpaqmif&Guf&mvnf; ta&twGuf
rsm;zdkYxuf t&nftaoG;pHcsdefrD jynfh0zdkYu ydkta&;BuD;aMumif; tNrJ
oGefoifqHk;rwwfonf/ ajymonfhtwdkif;vnf; rjzpfrae Mum&SnfcHzdkY
vrf;rSefzdkYudk udk,fwdkifvufawGUusifhoHk;vsuf&Sdygonf/
vlonf ta&twGufwGif yg0ifumrQjzifh vltppfjzpfNyD[k rqdkEdkif
ay/ vlpGrf;&nfjynfhpHkrSom vltppfjzpfcGifh&onf/ vlyDornfjzpfonf/
vlonf (1) ypyKefwdkif; tmkHESifh pdwftqifajyatmif wnfNidrf&ifhusuf
at;csrf;aysmf&TifypGm aexdkifEdkifaom pGrf;&nf&Sd&rnf/ tmkHESifh pdwf
ndEdIif;ay;Edkifaom w&m;pGrf;tm;&Sdatmifvnf; avhusifhxm;&rnf/ (2)
rdrd\ udk,ftm;? Pftm;? ypnf;tm;jzifh o'g? ynm? arwmtm;udk
toHk;jyKum rdrd olwpfyg; avmuomoempGrf;Edkif&m vSywifhw,f
xnf0gcefYnm;usufoa&&Sdatmif tvSqifay;Edkif&rnf/ aumif;
usdK;jyKb0rSwfwdkif pdkufxlay;Edkif&rnf/ emrnfaumif; usef&pfap&rnf/
(3) b0pdwful; pdwfat;&rnf/ b0vGwfajrmufa&;ESifh b0pdwful;
at;a&;twGuf udk,fydkifw&m; (udk,fusifhw&m;) vHkavmufatmif avh
91

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

usifhpkaqmif;xm;&rnf/ xdkvlYpGr;f&nf oHk;csufudk q&mawmfonf vuf


awGUazmfxkwfusifhoHk;vsuf&Sdonf/
q&mawmf\ tjcm;xl;jcm;rIwpfcrk mS d;k om;rIyifjzpfonf/ rodvQif
rodaMumif; ajymjywwfonf/ vltxifBuD;ap&ef wwfa,mifum;
oda,mifum; rjyKwwfay/
avmuaMumif;jzpfap? "raMumif;jzpfap dk;om;zdkYta&;BuD;vS
onf/ avmu rsm;pGmaomolwdkYonf rdrd&Sdaom tjypfudk zkHzd
xm;wwfonfhtjyif rdrdr&Sdaom*kPf =*kPf+ udk t&Sdvkyf <um;vHk;
xkwfwwfonf/ tjypfudk zHk;zdxm;jcif;ESifh <um;0gjcif;udk rdk;om;aom
oabm[kac:Muonf/ xdkoabmESpfrsdK;uif;vQif dk;om;ol[k qdk&ay
rnf/
cspfjzpfap? rkef;jzpfap? aMumufjzpfap? rodjzpfap t*wd
w&m;vdkufpm;Muaom avmuBuD; rodvdkufrdaom t*wdw&m;rS
wyg; useft*wdw&m;oHk;yg;vdkufpm;aomolrsm;udk wenf;tm;jzifh rdk;
om;aomolrsm;[kac:oifhayonf/
rod t*wdw&m;vdkufpm;rdaomoludkum; rdk;om;aomol[k
ac:zdkYrvdkawmhbJ =rxdkufwefaomol+[k ac:oifhayawmhonf/
oD[dkVfuRef; (,ckoD&dvuFmEdkifiH) (42) ESpfwdkifwdkif tkyfpdk;oGm;
cJzh ;l aom {Vm&usn;f rif;tm; ol\d;k *kPu
f kd taMumif;jyK oD[Vkd u
f Re;f
wpfuRef;vHk;u ,aeYtxdtav;jyKaeMuqJjzpfonf/
{Vm&usnf;rif;\ ovGefacgif&if; BudK;wyfxm;aom acgif;
aqmif;wpfck&Sd&m ta&;tcif;&SdvQif xdkacgif;aygif;udk vIyfqGJ =jynfolY
[pfoH+ tjzpftoHk;jyKEdkifonf/
{Vm&usnf;rif;rSm om;wpfa,muf? orD;wpfa,mufom&Sdonf/
wcg vrf;rSmtdyaf eaomEGm;i,fukd rif;om;&xm;wufBuw
d rf
d EGm;i,f
aoavaomf EGm;rBuD;u acgif;aAmif;vmvIyf {Vm&rif;odaomtcg
olUom;awmftm; vnfyif;udk &xm;Budwfap aopm;aoap pD&ifzl;cJh
onf/
wcgo xef;yifxuf iSufodkuf iSufi,fudk ajrGEdIufpm;&m trd
iSurf acgif;aAmif;vIyt
f aMumif; Mum;ojzifh ajrrG Adu
k w
f iG ;f &Sd ajriG ,f rsm;udk

92

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

azmufxw
k
f ajrrG taumifukd iSurf jrifEidk af tmif xef;yif&if; ypfxm;
um pD&ifcJhzl;onf/
xdkpD&ifxHk;rsm;udk vGefvGef;onf? '@m&DqefvGef;onfqdkcsifvQif
qdEk ikd pf &mjzpfaomfvnf; olUtm; qifp;D csi;f wdu
k
f atmify,
JG v
l u
kd af om
'k|*grPdrif;udk,fwdkifu av;pm;&aomoabmonf ol\ dk;*kPf rkcs
&Sdaomtjzpfudk oufaoxlaeayonf/
xdkenf;wlpGm trsdK;om;acgif;aqmifBuD; AdkvfcsKyfatmifqef;onf
i,fpOfuyif dk;om;oltjzpf xif&Sm;onf/ t&Sdudk t&Sdtwdkif; yGifhyGifh
vif;vif; ajymwwfqdkwwfonf/ pum;ajymMurf;onf[k tpuxifMu
aomfvnf; ol\d;k *kPaf Mumifh cyfikd ;f dik ;f cyfMurf;Murf;'J'h ;kd ajymwwfaom
olYpum;udkyif vlxku em;0ifyD,HcsdKMuonf/ ,aeYq&mawmfvkyforQ
udik o
f rQupd w
ikd ;f onf tqifajyaerIonfvnf; ol\d;k om;rIaMumifh qd&k
ayrnf/ xdkYaMumifh avmu owdaumif; rdk;vQif ol&Jabm aMumif
wwfovdk dk;om;rSvnf; vkyforQ udkiforQonf t&mxifonf r[kwf
ygavm/ rnfodkYqdkap dk;*kPf&JU*kPfonf tb,frQtpGrf;xufaMumif;
qifjcif rdrt
d ay:a&mufatmif od'w
d if&mjzpfaeonf r[kwyf gavm/
q&mawmf\ tjcm;xl;jcm;rIrmS rysi;f &djcif;yifjzpfonf/ tysi;f aemufwiG f
tzsif;onf uyfygvm tysif;ajcmufaumifESifh t&d&Spfaumif 0ifckd
wwfonf/ ysif;jcif;ESifh &djcif;rSm arhavsmhayghqjcif;udk aygufzGm;ap
wwf\/ arhavsmhayghqjcif;onf tao"mwfwpfrsdK;jzpfonf/ xdktao
"mwfaMumifh t&Si"f mwfrsKd ;jzpfaom tiftm;ao&ayonf/ ysi;f jcif;onf
tcsed &f aomtcg =ysi;f aumif+jzpfvmwwfonf/ ysi;f aumifrmS taMumif;
jycsurf &Srd [kw/f olUrSm taMumif;jycsuEf iS hf ,kw,
d w
k m ESijhf zpfonf/ ol'D
udp 'Dwm0efukd p,rukid af o;onfrmS at;ao;vd?Yk ylao;vd?Yk rd;k csKyo
f mG ;vd?Yk
apmao;vdkY? 0rf;omaevdkY? 0rf;awmifhaevdkY? [laomtaMumif;jycsuf
wpfcak umif;ESpcf ak umif;vufuikd Ef iS hf cyfwnfwnf tysi;f cdak ewwfonf/
&djcif;onfvnf; Bu;D xGm;vmaomtcg =&daumif+jzpfvmwwfonf/
&daumifrSmvnf; olUqifajcESifhyifjzpfonf/ tvkyfvkyfp&m&SdvdkY tm;
&Sdatmif em;OD;rnf? tvkyfNyD;prdkY tm;jyef&Sdatmif tdyfOD;rnf? c&D;oGm;
p&m&Sad evdYk 'Dtvkyrf udik af o;bl;/ c&D;oGm;&mu jyefa&mufprdYk 'Dupd a ey
apOD;? 'DaeYxrif;pm;raumif;vdkY tvkyfrvkyfao;bl;? 'DaeY [if;aumif;
93

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

aumif;&Sw
d meJY xrif;pm;rsm;oGm;vdYk rSed ;f vdu
k Of ;D r,f? 'DaeYaeraumif;csif
ovdk&SdaewmeJY tvkyfem;xm;OD;rSyJ? odkYvQif &daumifuvnf; cyf
wnfwnf &daewwfonf/
tysif ; orm;rsm;ud k q&mawmf u jzpf & yf r S e f Z mwf v rf ; wpf c k
,ckuJhodkYajymjycJhonf/
vGecf ahJ om ESpaf ygif; 1200 tcsed u
f jzpfonf/ t*Fvyd b
f ek ;f awmfBu;D
ausmif;tcef;usOf;usOf;uav;wpfcktwGif; bkef;awmfBuD;wpfyg;onf
ysv
H eG af wmfrcl geD; tonf;toefjzpfaeavonf/ tqdyk gbke;f awmfBu;D rSm
taemufOa&mywpfcGifwGif emrnftausmfMum;qHk; ynm&Sdt&Sifrd('f)
(c&pf 673-735) jzpfonf/ bke;f awmfBu;D onf tm;enf;aysmah cGvsu&f adS e
aomfvnf; &SdorQtm;av;ESifh tm;,l&if; usrf;wpfckudk bmomjyefum
olw
Y ynfu
h av;tm; tjyif;txef vdu
k af &;cdik ;f xdik ;f avonf/ ol\ bm
omjyefrSm ormusrf;opfwGifygaom &Sifa,m[ef (&Sifa,m[efc&pf)
usrf;bmomjyefjzpfonf/
==ightoufu b,favmufMumMum cHrvJrodbl;/ jrefjrefvdkufa&;
yg/++ odkYrdefYqdkcJhNyD;vQif bkef;awmfBuD;ESifh wynfhwdkY wpfaeukef tvkyf
vkyfMuonf/
Nird o
f ufaomtcef;wGi;f odYk 0ifvq
k aJ ea&mifjcnfrsm; usqif;aom
tcg bmomjyefvkyfief;rSm NyD;vkcref;&SdaeayNyD/
==wpfcef;yJusefygawmhw,ft&Sifbk&m;/ rem;ao;bl;vm;++ odkY
wynfhvkyfolu ar;aomtcg==[ift
h if; rem;zl;? qufMuOD;rSjzpfr,f? uJ rif;uavmifukd jyefuikd ?f
igubmomjyefr,f++ [kbkef;awmfBuD;u jyefajymonf/
vli,fwynfhjzpfolrSm pmvHk;rsm;udk rjrif&awmh/ rsuf&nfrsm;us
qif;vsuf pmqufa&;ae&onf/ Adkufuvnf; qmaeNyDjzpfonf/ bkef;
awmf BuD;\ wkefaeaom EIwfcrf;rsm;rS xGufvmaom aemufqHk;0gusudk
a&;csvdkufaomtcg ==NyD;ygNyDt&Sifbk&m;++ [kvli,fwynfjzpfolu
avQmufvdkufonf/
==at; Ny;D Ny+D + odv
Yk Qif ysv
H eG cf geD;qJqJ t&Sirf d ('f) u oHxyfjyef
qdkvdkufonf/

94

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

bkef;awmfBuD; auseyfaomtNyHK;yef;qifvQuf ol\rsufESmudk


jywif;aygufzuf odkYvSnfhvdkufNyD;aemuf b0ewfxHysHvGefawmfoGm;av
onf/ tcsed o
f nf pdepf x
D m;onft
h vm; tzd;k te*xu
kd &f m ukev
f eG af om
tcsdefudk &if;pm; jyefr&acs/ xdkYaMumifh vlzsif; vlysif;rsm;uJhodkY tcsdefudk
tv[rukefqHk;oifhay/
ouf&Sdow0gwdkif; 'Db0tusdK;ay;yHkjcif;rwlnDyg/ a&S;b0u
jyKcahJ om aumif;rIraumif;rIay:rlwnf ,ckb0 aumif;usKd ;qd;k usKd ;udk
cHpm;&ovdk vuf&SdypKyefwGifvnf; rdrd\ jyKrlvkyfaqmifrI? pdwfaepdwf
xm;? taetxdkifay:vdkuftusdK;oufa&mufrIjzpfvmEdkif\/
aumif;wmvkyfvQif aumif;usdK;cHpm;&Edkifovdk? raumif;wmvkyf
vQif raumif;wJt
h usKd ;udk cHpm;&pNryJ if/ aumif;jcif; raumif;jcif;rSmvnf;
apwemay: tajccHjyefonf/ aumif;onfhapwem&Sdovdk raumif;
onfhapwemrsdK;vnf; &SdwwfMuonf/ olwpfyg;udk jyKvkyfaqmif&Gufap
jcif;? rdru
d ,
kd w
f ikd jf yKvyk af qmifapjcif;wdUk apwemrSef apwemaumif;&Szd Ykd
txl;ta&;BuD;ygonf/
odkYrSom aumif;aomtusdK;udk &&SdEdkifygonf/ tu,f qHk;jzwf
csufvGJacsmfonfhwdkif rGefjrwfoefYpifaom pdwfapwemt&if;cHaMumifh
qdk;qdk;&Gm;&Gm;tusdK;oufa&mufrIrjzpfEkdifyg/
q&mawmfonf qHkawGUcJhonfh 'um? 'umrrsm;udk ==pdwfxm;wwf
vQif jrwfonf++ [ltNrq
J ;kH rwwfonf/ olwpfyg;tm; qH;k ronft
h wkid ;f
vnf; pdwaf umif;apwem o'gw&m;aumif;vSygonf/ ==aumif;rIjrwfE;kd ?
aumif;atmifBudK;? aumif;usdK;udk,f wnfaprif;++qdkouJhodk tNrJpdwf
xm;aumif;jzifh BudK;yrf;&Gufaqmifae&m q&mawmfvkyforQtvkyfwdkif;
onf atmifjrifrI&&SdcJhavonf/ olwpfyg;tm; rvdkwrmpdwfxm;jzifh
jyKrlcJholrSeforQvnf; ==udk,fjyKaomuH yHhwifoHudk ukd,fhxHjyefvmrnf++
qdkonfhtwdkif; t&m&m tIH;ESifhom ed*Hk;csKyf&onfudk Munfh&if; q&m
awmfpum;udk em;0,fMum;a,mifaerdygawmhonf/

95

MAP

a&'D,dku@twGuf toHvTifay;aepOf

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

96

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

pdw&f n
S o
f nf;cHjcif;
q&mawmf\ pdw&f n
S o
f nf;cHru
I vnf; pmzGUJ avmufp&myif/ b0qdk
onfrSm yef;cif;aomvrf;udk avQmufvSrf;&onfr[kwf/ tedrfhtjrifh
twuftqif;rsm;pGmjzifh ca&mi;fawmvrf;udk c&D;Murf;ESifh aeMu&jcif;
jzpf aMuuG0J rf;enf;zG,?f pdwt
f m;i,fz,
G jf zpf&yfrsKd ;ESihf BuKH awGae&onf
rSm rvGJraoGjzpfonf/ udk,favQmufaomvrf;onf taMumif;aMumif;
aom taMumif;rsm;aMumifh aESmifhaES;rItcuftcJrsm;ESifh awGUEdkifonf/
xdkYaMumifh b0udktIH;ay; a&qHkarQmzdkYrvdk/ xdkodkYaom tcdkuftwefY?
rnfaomtcsed u
f mvrsm;udk ==,m,D++ [koabmxm;Ny;D cdik Nf raJ ompdwf
"mwf? ravQmhaomtm;rmef? rqkyfrepfaomZGJwdkYjzifh BudK;yrf;jzpfausmfEdkif
zdkYvdkonf/
vlwdkif;onf tIH;twGufarG;zGm;vmjcif;r[kwfouJhodkY tIH;orm;
tjzpf b0udkZmwfodrf;oGm;&ef vljzpfvm&jcif;vnf; r[kwfay/ tcuf
tcJrsm;? t[efYtwm;rsm;ESifh BuHKvm&wdkif; acgif;iHkYaezdkYrvdk/ rdk;udk 'l;eJY
wdkufr,fqdkonfhpdwf"mwfESifh tNrJarG;ae&rnfomjzpfonf/ ==qifuef;
97

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

awmwd;k ++ oabmrsKd ;udak &Smif? pdw&f n


S &f n
S Ef iS hf onf;cHEikd af tmif BuKd ;yrf;&
rnf/ awmifxdyfodkYra&mufrcsif; awmifBuD;rnfrQjrifhrm;onfqdkonfudk
xnfhrwGufoifhay/ awmifay:a&mufonfhtcg xdkawmifBuD; bmrSrjrifh
ygvm;qdkonfudk oifudk,fwdkif odjrifvmygvdrfhrnf/ xdkUaMumifh ==awmif
BuD;z0g;atmuf? vdIif;BuD;avSatmuf++ [laompum;ay:cJhonf r[kwf
ygavm/

98

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

==owdwrH Pfajruwkwf++ ==pdwfqifdkif;udk cRef;eJYtkyf++ qdkonfh


qH;k rpum;onf vlUb0vrf;aMumif;wnfrh wfomG ;atmif owday;aejcif;
jzpf rdrdpdwfudk trSm;odkYra&mufapbJ wnfhwnfhrSefrSefxm;EdkifMuzdkY
ta&;BuD;ayonf/
q&mawmfu ==vlonf 0rf;enf;zG,f&m tajctae? ylyifaomu
a&mufMu&onfhtcg rausreyfjzpf&aom umv? a'gojzpfvmaom
tcsdefrsm; vlpdwfonf aygufuGJwwfonf/ aomuESifh a'gopdwfrsm;
aMumifh tjyKtrlrsm;onf dkif;yswwf&m rdrdpdwfudk wnfNidrfatmif xdef;
EdkifMuzdkYvdkonf/ pdwf&Snf&Snfxm;EdkifzdkY BudK;pm;&rnf/ wcsdefxJwGif t&m
&mudk onf;cHpw
d yf mG ;rsm;Muzdv
Yk nf; vdo
k nf/ pdw&f n
S o
f nf;cHEikd Mf u&rnf/
pdwfr&Snfonf;rcHEdkifjcif;onf b0\atmifjrifrIudk taESmuft,SufjyK
onf/ t[eft
Y wm;jzpfaernfomjzpfonf/++ [l tNrq
J ;kH rnTejf ycJo
h nf/
rSeaf yonf/ urmajronf vlom;tm;vH;k twGuf om,maysm&f iT rf aI y;
onfh ae&mjzpfaomfvnf; tm;vHk;ae&mpHkoufaomifh oufomjzifh pdwf
"mwfcsrf;ajrUrIudk zefwD;aomae&mr[kwfay/ rJaqmufonf aMumuf
wwfvQif NzJacsmufwwfaomfvnf; rdrdwdkY&ifqdkifBuHKawGUaeMuonfh
jyemrsm;? taESmuft,Surf sm;? t[eft
Y wm;rsm;udk onf;cHr?I pdw&f n
S f
&Snfxm;EdkifrIwdkYaMumifh rdwfaqGaumif;pmMunfhwdkufESifh tcrJhynma&;
oifwef;ausmif;udk atmifjrifpmG zGiv
hf pS Ef ikd o
f nfuawmh odMum;ap ouf
aonTef;aeonf r[kwfygavm/
q&mawmfonf trsdK;bmomoemtay: cspfjrwfEdk;pdwf? avmu
omoemaumif;usdK;jyK pGrf;aqmifcsuf EdkifiHcspfpdwfwdkYudk ajymqdka&;zGJ
rukefEdkifay/ ajymqdka&;zGJUEdkifpGrf;vnf; r&Sdyg/ q&mawmf\ tpGrf;
yum;um; tHrcef;ygwnf;/
q&mawmf\ wpfaeYwmaqmif&Gufcsufudkvnf; IygOD;/ eHeuf
tmkPfrwufrD aeYpOftdyf,mrSx Ak'mEkwd arwmbm0em yGm;
rsm;\/ tmkPfwufNyD;aemuf tqmajy avNidrfkH tmkPfqGrf;pm;NyD;
aemuf ausmif;ae wynfhrsm;udk Mo0g'ay;awmfrlonf/ Mo0g'NyD;wGif
taMumif;trsKd ;rsKd ;aMumifh xdik ;f Edik if o
H aYkd &muf&adS eaom ausmif;om;rsm;udk
pmayydkYcsawmfrlonf/ 11 em&DwGif oifwef;wpfaeYom &yfem; tjcm;
oHCmawmfrsm;ESifhtwl qGrf;bkef;ay;awmfrlonf/ qGrf;pm;NyD;aomtcg
99

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

acwtem;,lonf/ Ny;D vQif pma&;pmzwfonf/ xdpk OftwGi;f te,fe,f


t&yf&yfrS a&muf&Sdvmaom 'um? 'umrrsm;udkvnf; vufcHpum;
ajym&ao;onf/ odkYaomf MumjrifhpGm ajymavhr&Sdyg/ ,if;wdkY\ avQmuf
wiforQukd aqmif&u
G af y;Edik o
f nfh udpq
v
kd Qif tcsed rf qdik ;f bJ ulnaD qmif
&Gufay;wwfonf/ tcgBuD;&ufBuD; Oykof&ufrsm;wGif yifhzdwf&m
ae&mod<Yk u w&m;a&at; wdu
k af uR;awmfro
l nf/ vGwv
f yfa&;aeY? jynf
axmifpkaeY? tmZmenfaeYpaom EdkifiHawmftxdrf;trSwfaeYBuD; &uf
BuD;rsm;wGif ausmif;yif udk,fwdkifOD;pD; jyifyrS yk*dKvfrsm;udkyg zdwf
Mum;um vli,fvl&G,frsm; pmayA[kokw <u,f0ap&efESifh 0HomEkpdwf
"mwfrsm; Ed;k Mum;wuf<uap&ef a[majymyGrJ sm;? aqG;aEG;yGrJ sm; usi;f yay;
onf/
q&mawmfonf wpfaeYom ynmoifMum;rI&yfem; naeydik ;f wGif
aoemoe0wfjznfu
h siNhf y;D csed w
f iG f bk&m;0wfrwufrD pBuv
F rf;avQmuf&if;
arwmw&m;yGm;rsm;jcif;paom bm0emyGm;rIudk jyKawmfrlonf/
q&mawmfonf rvGJom c&D;xGufawmfrl&aomtcgvnf;
vufqGJtdwfwpfvHk;udkom ,laqmif oGm;wwfayonf/ 'um 'umr
todik ;f t0dik ;f jzifh jzpfap? [efyefxnfxnf0g0g <uoGm;awmfral vhr&Sad y/
vufqt
JG w
d f vnf; vrf;zwfp&m pmtkyEf iS hf tydo
k uFe;f ? a&vJ oif;ydik ?f
oGm;wdkufaq;? oGm;yGwfwH? aomufaeusaq;wdkYudkom ,laqmifoGm;
wwfonf/
jrefrmwdkYwGif rdrdwdkYtm;jzpfap? trsm;jynfol&SifvlwdkYtm;jzpfap
aus;Zl;rsm;pGm jyKcJh? jyKaeaom q&mawmfrsm;udk ==aus;Zl;&Sif++ [laom
0daooeyk'fjzifh txl;jyK ac:qdkavh&Sdygonf/ omoemh0efxrf;
&[ef;omraP? oDv&Sifrsm;tay:wGifvnf;aumif;? 'um 'umrrsm;
tay:wGifvnf;aumif; aus;Zl;rsm;aom q&mawmfudk aus;Zl;&Sif[k
txl;jyK &nfnTef;ac:qdkrnfqdkvQif q&mawmfudkvnf; &nfnTef;&
ayvdrfhrnf/ q&mawmfonf xdkif;EdkifiHa&muf jrefrma&TUajymif;tvkyf
orm;rsm;ESifh taMumif;trsdK;rsdK;aMumifh xdkif;EdkifiHodkU a&muf&Sdaeaom
vli,fv&l ,
G rf sm;udk Ak'o
moemawmfukd tajccHrS poifMum; a[mMum;
awmfrlcJhonf/ Ak'bmom0if 'um'umrsm;twGufvnf; A[kokw
<u,f0ap&ef bmoma&;qdkif&m aqmif;yg;rsm;udk a&;om;cJhonf/
100

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rdwaf qGaumif;pmMunfw
h u
kd f
q&mawmfonf rdrdvnf; 0denf;av;pm; wynfhrsm;tygt0if
vlyk*dKvfrsm;udkvnf; pnf;urf;udk av;pm;vdkufem&ef Mo0g'ay;
avh&o
dS nf/ rdrv
d nf; taetxdik af umif; wynfrh sm;udv
k nf; pnf;urf;
&Sad om ynmwwfrsm; jzpfapvd&k ef qE&cdS o
hJ nf/ rdr\
d yifyef;rI? qif;&JrI
ponfwu
Ykd kd tav;rxm;bJ omoemawmfEiS hf ynma&;aumif;apvdak om
jrifhjrwfonfh qEjzifh rdwfaqGaumif;trnf&Sd pmMunfhwdkufESifh ynm'ge
tcrho
J ifwef;ausmif;udk wnfaxmifxm;onf/ rdwaf qGaumif;ynm'ge
tcrJhoifwef;ausmif; uGefysLwmtajccHoifwef;rsm;? xdkif;bmom
ta&;tajymtzwf? t*Fvdyfpm tajccH? pum;ajymrsm;udk tcrJhzGifhvSpf
oifMum;ay;vsu&f ydS gonf/ t*Fvyd pf moifwef;wGif Edik if jH cm;rS apwem&Sif
vk y f t m;ay;q&mq&mrrsm;rS v nf ; vma&muf y d k Y c suf v suf & S d o nf /
q&mawmfu,
kd w
f ikd f t*Fvyd pf mtajccHoifwef;ESihf tv,fwef;tqifo
h if
wef;rsm;udk eHeufydkif;wGif 0ifa&mufydkYcsay;onf/ uGefysLwmtajccHoif
wef;udk udkausmfausmf? udkoufEdkif? udk0if;ckdif? udkwifarmifaqGwdkYrS vnf;
101

t*FvefjynfrS q&mrvmZm (Laza) u tajccHt*Fvdyfpm oifwef;ydkYcsaepOf

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

102

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

aumif;? xdkif;bmomoifwef;udk udkvif;vif;wdkYrS oifMum;ay;vsuf&Sd


onf/
uav;rsm;onf i,fi,fu rodvdrmvQif vlysdKb0 tysdKb0
a&mufMuaomfvnf; vdrmMurnfr[kwf/ xdkYaMumifh q&mawmfonf
uav;t&G,fup tpGrf;ukefvdrmMuapvdkaomapwemjzifh aEG&moD
ausmif;ydwf&ufwGif tajcjyKAk',Ofaus;rIoifwef;udk ydkYcsay;cJhonf/
rdwfaqGaumif;pmMunfhwdkufwGif Ak'pmayqdkif&m pmtkyfrsm;? t*F
vdyb
f momqdik &f m pmtkyrf sm;? jyifopfbmomqdik &f mpmtkyrf sm;? xdik ;f bm
omqdik &f m pmtkyrf sm;? Edik if aH &;qdik &f mpmtkyrf sm;? urmordik ;f ? jrefrmhordik ;f
qdik &f mpmtkyrf sm;? bmomjyefpmtkyrf sm;? *E0if0wK? uAsm? bmomaA'?
ponfh pmtkyftrsdK;tpm;aygif; 7000 cefYpkaqmif;xm; toif;0if
rsm;udk iSm;&rf;vsuf&Sdygonf/ toif;0ifwpfOD;onf ESpftkyfusEIef;jzifh
wpfywfimS ;&rf;cGihf jyKonf/ toif;0if r[kwo
f rl sm;vnf; pmzwfcef;wGif
*sme,f? r*Zif;rsm;udk tcrJih mS ;&rf;zwfEI ikd o
f vdk tifwmeufowif;rsm;
udkvnf; udk,fwdkifMunfhIEdkif&ef pDpOfay;xm;onf/ toif;0ifaMu;rSm
vnf; vlwikd ;f xnf0h ifEikd &f efap&ef xdik ;f bwf 50 omowfrw
S x
f m;onf/
pmMunfhwdkuf (Library) [laom a0g[m&onf jyifopfbmompum;
(Librairie) rS qif;ouf &nfne
T ;f ud;k um;&efEiS hf iSm;&rf;zwf&I ef toH;k
jyKEikd af tmif pDpOfxm;onfh t&if;tjrpf pkaqmif;rIwpfcjk zpfonf/ pmtky?f
*sme,f? owif;pm? vufa&;pmrl? zvifjym;? ajryHk? yHkESdyfpm? rSwfwrf;?
pD'?D uwfquf? 'DA'DG ?D tD;bGwf (E-book)? atmf',
D b
kd w
G (f cf)? a'wmabh(pf)
wdkYudkpkaqmif;xm;onf/
pmMunfw
h u
kd o
f rdik ;f onf vGecf ahJ om c&pfBuKd acwf 2000 avmufu
yif qD;&D;,m;bk&if t&SmbefeD*gu Edkif;AwfNrdKU urmhyxrqHk;pmMunfh
wdkufudk wnfaxmifcJhonf/ odkYaomf trsm;jynfolzwfI&efr[kwf/ armf
uGef;rSwfwrf;rsm;udk pkaqmif;xm;kHoufoufjzpfonf/ tD*spfEdkifiH\
tvufZef;'&D;,m;pmMunfhwdkufonf ,ckacwf pmMunfhwdkufrsm;ESifh
toGifoPmefwl vlodxif&Sm;onf/ a&S;OD;pmMunfhwdkuftrsm;pkonf
a&S;a[mif;rufqdkydkaw;rD;,m;a'oESifh tD*spfEdkifiHrsm; armfuGef;wdkuf
tjzpf pwifcJhMuonf/

103

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

pmMunfhwdkufrsm;udk trsdK;om;pmMunfhwdkuf? ausmif;pmMunfhwdkuf?


ynm&yfpmMunfhwdkuf? okawoepmMunfhwdkuf? &nfnTef;pmMunfhwdkuf?
'D*spfw,fpmMunfhwdkufponfjzifh trsdK;rsdK;cGJjcm;xm;onf/ pmMunfhwdkuf
wpfckpDvnf; &nf&G,fcsuf? toHk;jyKol? trsdK;tpm;cGJyHk? pkpnf;yHkESifh
xyfjznfhpkaqmif;yHkrsm;uGJjym;onf/ urmausmfpmMunfhwdkufrsm; tD*spf
EdkifiH\ The Royal Library of Alexandria? tar&duefjynfaxmifpk&Sd
The Library of Congress/ NAw
d ed Ef ikd if rH S The British Library wko
Yd nf
ausmMf um;xif&mS ;onf/ jrefrmEdik if w
H iG f trsKd ;om;pmMunfw
h u
kd o
f nf NAw
d d
oQaumfr&Sirf if;Bu;D qmcsm;vftuf'yG f bm;ewf\ tcvGwpf mMunhw
f u
kd f
(Bernard Free Library) udt
k ajccH zGUJ pnf;wnfaqmufcahJ omfvnf;
,aeYwikd f ae&mtwdtusr&Sad o;acs/ bm;ewf\ tcvGwpf mMunfw
h u
kd f
udk ol\udk,fydkifpmtkyfrsm;jzifh 1883 ckESpf azazmf0g&Dv 21 &ufaeY
&efukefNrdKU AdkvfcsKyfatmifqef;vrf;ESifh a&Twd*Hkbk&m;vrf;axmifh (,ck
t.x.u -1 vom) wGif yxrqH;k jynfoUl pmMunfw
h u
kd t
f jzpf zGiv
hf pS cf hJ
onf/ ,if;pmMunfw
h u
kd f &Sm;yg;tzd;k wefonfh Oa&myESihf ta&SUwdik ;f pm
ayrsm; pkaqmif;xm;cJhonf/ taqmuftODonf umv&SnfMuma[mif;
EGr;f ysupf ;D cJah omaMumifh 1940 jynfEh pS f arv 5 &ufwiG f ydwcf NhJ y;D aemuf
&efukefNrdKUawmfcef;r ajrnDta&SUaqmifaxmifhcef;rodkY 1940 ZGefv 17
&ufaeYwGif ajymif;a&TUcJhonf/
xdkYaemuf jynfaxmifpk,Ofaus;rI0efBuD;Xmeu 1952 ckESpfwGif
vTJajymif;,lNyD; ==EdkifiHawmfpmMunfhwdkuf++ [k emrnfajymif;cJhonf/
,if;aemuf *sLAvDa[mtaqmuftOD (,ckwyfrawmfppfordkif;jywdkuf
ae&m) ajymif;a&TUzGifhvSpfcJhonf/
wzef 1962 ckESpfawmfvSefa&;aumifpDvufxuf ,Ofaus;
rIArd mefO;D pD;Xme vufatmufoYkd ajymif;a&TU 1962 Zlvikd f 2 wGit
f rSwf
166? yef;qdk;wef;'kwd,xyfESifh wwd,xyfodkY ajymif;a&TUcJhonf/ 1964
ckESpfwGif ==trsdK;om;pmMunfhwdkuf++ [kajymif;vJac:a0:cJhonf/
xdkYrSwzef 1965 wGifNrdKUawmfcef;r wwd,xyf awmifbufESifh
taemufbufjcrf;&Sd tcef;rsm;odkY ajymif;a&TUzGihfvSpfcJhjyefonf/ 1984
ckEpS 'f ZD ifbmv 24 &ufaeYwiG f urf;em;vrf;&Sd ajcmufxyf;kd yxrxyfEiS hf
'kwd,xyfodkY ajymif;a&TUcJhonf/
104

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

etz acwfwiG f 2002 ckEpS f &efuek Nf rKd U wmarGNrKd Ue,f av;axmifh


uef vrf;ESifh ta&SUjrif;NydKifuGif;vrf;axmifh&Sd ajrae&m 10 {uus,f
0ef;aom oD;oefYtaqmufttHkodkY ajymif;a&TU 2002 ckESpf ZGefv 12
&ufwGif zGifhvSpfcJhonf/
xdaYk emuf trsKd ;om;pmMunfw
h u
kd &f dS tzd;k wefpmtkyrf sm;udk w0ufukd
aejynfawmfodkYvnf;aumif;? w0ufudk &efukefwGifxm;&Sd? 2008
ckESpfMo*kwfvwGif trSwf (85-u) oD&dr*Fvm&dyfomvrf;oG,f urm
at;bk&m;vrf;? &efukefNrdKUe,fodkY ajymif;a&TUzGifhvSpfcJhjyefonf/
trsKd ;om;pmMunfw
h u
kd f aqmify'k rf mS ==jrefrmEdik if EH iS hf jynfyEdik if rH sm;rS
pmaytarGtESpfypnf;rsm;ESifh todynmA[kokwqdkif&mpmtkyfrsm;udk
okwbPfwdkufuJodkYpkaqmif;xdef;odef;apmifha&Smuf pmMunfhwdkufESifh
owif;tcsuftvufrsm;udk 0efaqmifrIay;&ef++[l a&;om;xm;aomf
vnf; ,aeYwdkif pmMunfhwdkufae&mtwdtusr&&SdonfrSm tpdk;&\ ap
wemESifh tem*wfrsdK;qufopfvli,frsm;\ ynmA[kokwjrifhrm;a&;udk
tav;ay;*krjyKaMumif; 0rf;enf;zG,fawGU&avonf/
vlaY bmifavmuwGif t&mcyford ;f taumif;ESit
hf qd;k [l &So
d nf/
aumif;onfhtvkyfudk vkyfvQif aumif;onfhtusdK;jzpfxGef;vmrnfjzpfNyD;
raumif;onfhtvkyfudk vkyfudkifrdygu raumif;onfh qdk;usdK;rsm;udk awGU
BuKH cpH m;Muayvdrrhf nf/ xdt
Yk wl aumif;onfph w
d &f if;apwemudk xm;&Syd gu
aumif;rGeo
f nft
h awG;? Munfvifonft
h jrifrsm; jzpfay:vmrnfjzpfouJh
odkY raumif;onfhpdwf,kwfpdwfnhHrsm;udk arG;jrLrdygu vnf;aumif;
qdk;&Gm;onfhtawG;? rdkufrSm;onfhtjrifrsm;vTrf;NcHKvmayvdrfhrnf/ xdkY
aMumifhrdrdvkyfonfhtvkyfonf rSefuefzdkYvkdonf/ rdrdqifjcifpOf;pm;
awG;ac:rIonf ajzmifhpif;MunfvifzdkYvdkonf/ rdrd\ IjrifoHk;oyf
csufrsm;onf wnfhrwfrI&Sd&ayrnf/ ,if;odkY usifhBuHaexdkifjyKrl aexdkif
Edik Mf urSom pdw&f if; apwemaumif;&Sad om vlaumif;wpfa,muf[k qdEk ikd f
rnfjzpfonf/
vlonf urmay: wefz;kd t&Sq
d ;kH jzpfonf/ vl\wefz;kd udk tjcm;
rnfonfht&mESifhrQ EdIif;,SOfr&Edkif/ a&T? aiG? pdefausmufwdkYjzifhvnf;
csdefxdk;wefzdk;jzwfr&/ todkif;t0kdif;? taqmifta,mif? &mxl;

105

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

XmeE&wdkYjzifhvnf; tuJjzwf rjzpfEdkifay/ vlwdkY\ todPfw&m;


jzifhom vlYwefzdk;udk tuJjzwfEdkifMurnfomjzpfonf/
vlwdkY\todPfonf b0uay;aom todPfw&m;jzpf&m?
,if;todPfonf vlESifh vl\todkif;t0dkif;wdkY qufqHa&;wGif tusdK;
jzpfxGef;zdkYvdkonf/ vlwpfOD;wpfa,muftaejzifh rnfonfhtvkyfudk vkyf
udkifaqmif&Gufonfjzpfap ol\vIyf&Sm;aqmif&GufrIrsm;onf ol\
ywf0ef;usit
f odik ;f t0dik ;f ESihf qufpyfaeonfomjzpf&m? ,if;vIy&f mS ; jyKrl
aqmif&GufrIrsm;tay: tajcjyK vlaumif;? vlqdk;? vlvdrm? vlrdkuf?
pdwf&if;aumif;ol?pdwfxm;,kwfnHhol[k cGJjcm;owfrSwfMujcif;jzpfonf/
wu,fwrf;ajym&rnfqykd gu vlww
Ykd iG f arG;uwnf;u pdwx
f m;raumif;
ol[lr&Sd/ ,kwfnHhonfhpdwfxm;ygvmol[lr&Sd/ rnfonfhenf;ESifhrQ
jyKjyifr&atmif qdk;oGrf;ol[lvnf; r&SdEdkifay/ tajctaetcsdef
tcgt& vlqdk;? vlrdkuf? vl,kwfrm? pdwfxm;nHhol? pdwfaumif;r&Sdol[l
ajymqdak 0zefowfrw
S cf MhJ u&jcif;omjzpfonf/ xdaYk Mumifv
h w
l o
Ykd nf rdrw
d \
Ykd
pdw&f if;pdwx
f m;rsm;udk aumif;rGev
f matmif jyKjyifavhusio
hf mG ;zdv
Yk o
kd nf
jzpf&m vli,fv&l ,
G rf sm; pmayarGUavsmaf p&ef jyKvyk af y;&efvo
kd nf/ odYk
onfudk&nf&G,f q&mawmfonf rdwfaqGaumif;pmaytkyfpk pmMunfh
wdkufudk urmat;omoemh wuodkvf ynmoifpOfuyif pdwfwlqEwl
oli,fcsif;rsm;ESifh yl;aygif; pwifwnfaxmifcJhonf/
vli,frsm; pmayzwfI? pmayarGUavsmfjcif;jzifh pdwft[m&jynfh0
vmrnfjzpfonf/ pdwftm;owdcdkifrm pdwf"mwfzGHUNzdK;&ifhusufvmrnf
jzpfonf/ pmayarGUavsmfrIjzifh &&Sdvmaom pdwftawGUtBuHKESifh ndEIdif;
aygif;pyfum vlUabmifavmuwGif aewwf? xdkifwwfvm&rnf/ aqmif
p&mrsm;udk aqmifwwfvm&onf/ a&Smifp&mrsm;udkvnf; a&Smifwwf
vm&onf/ trSefESifhtrSm;? taumif;ESifhtqdk;? tusdK;ESifhtjypf? w&m;
rIEiS rhf w&m;rIwu
Ykd kd cGjJ cm;odjrifvm&onf/ rdru
d ,
kd u
f kd rdrjd yefjrifvm&onf/
qifjcifzG,f? tawG;rSm;zG,frsm;udk pmxJrSawGUjrif oifcef;pm,lwwf
ayrnf/
xdjYk yif pmayrsm;wGif todtvdrm qdik &f m vrf;nTecf suu
f ed ;f atmif;
vsuf&Sdaeonf/ xdkodkY&SdaerIudk pma&;q&mBuD;aZ,su =pmaumif;ay
aumif;+ [laom aqmif;yg;wGif pmaywGif raumif;aompmay? ravhvm
106

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

tyfaompmay [lr&Sd/ xdkpmayrS&tyfaom A[kokwudkom oHk;tyf


onf/ a&Smiftyfonf? a&Smifoifh? aqmifoifh csifhcsdefa0zefjcif;omvQif
ta&;BuD;onf[lvrf;nTefcJhonf/
q&mBuD;aZmf*sD\ =pmtkyfpifESihf uRefawmf+aqmif;yg;wGifvnf;
pmayarGUavsmfrIwGif pmaumif;ayaumif;rsm;udk zwfIjcif;jzifh arGYavsmf
oifo
h nf/ pmaumif;ayaumif;rsm;\ tawG;tjrif? A[kow
k ? tvdrm rsm;
rSwqifh b0tod? b0tjrif? b0tawG;ESifh vufawGUb0jzpf&yfrsm;
xif[yfaerIponft
h ESpo
f m&rsm; jynf0h vmaprIukd pmtkypf mayaumif;udk
zwf&vQif ywf0ef;usiu
f v
kd nf; owdjyKvmEdik o
f nf/ avmbxGuo
f o
l nf
rdrdavmbxGufonfudk owdjyKrdvQif? a'goxGufolonf rdrda'goxGuf
onfudk owdjyKrdvQif? rmewufolonf rdrdrmewufonfudk owdjyK
rdvQif qifjcifwwfjcif;&Sdvm avmb? a'go? rmewdkY\ tylavmifrS
oufom&m&Edkifonf[l azmfjyxm;onf/
pmayarGaY vsmjf cif;jcifh rdrt
d usKd ;? trsm;tusKd ;pD;yGm;rsm;udk rsm;rsm;
aqmif&u
G Ef ikd af om tusKd ;aus;Zl;rsm; &&daS pEdik af Mumif;udv
k nf; q&mBu;D
aZ,su =xrif;wpfvkyf pmwpftkyf+ aqmif;yg;wGif odkYazmfjyxm;
avonf/
==ajymif;vJwdk;wufaeaom ,aeYacwfwGif topfopfaomynm?
A[kokw? tawG;tac:wdkY&&Sd&ef pmrsm;rsm;zwfzdkYvdkonf/ pmtkyfpmay
rsm;onf vlUb0wnfwHhrItwGuf wpfaeYxufwpfaeY ta&;BuD;vsuf&Sd
onf/ xdkYaMumifh pmtkyfudk tysif;ajyzwfkHavmufoabmrxm;bJ
xrif;wpfvkyfpmwpftkyfqdkouJhodkY xrif;wpfvkyfpm;jcif;ESifh pmwpf
tkyfzwfjcif;udk wef;wlowfrSwfonfhtqifha&mufatmif BudK;pm;&rnf++
pmayarGUavsmfjcif;\ tusdK;aus;Zl;rsm;udk a&S;jrefrmpmayordkif;
acwftqufqufwiG f pmqdyk nm&Sirf sm;onf pmaytzGUJ tEGrYJ sKd ;pHjk zifh zGUJ qdk
vrf;nTecf MhJ uonf/ tif;0acwfpmqdak usmf &Sirf [m&|om&onf pmoif
ysdKEk? tajcjyKt&G,f ausmif;om;vli,frsm;tm; pmayarGYavsmfjcif;ESifh
&if;ESD;uRrf;0ifvmap&ef pmayzwfIarGUavsmfjcif;tajccHjzpfonfh pmay
avhvmenf;&Spf&yfudk oDuHk;yef;oGif aeYwdkif;qif[laom {uydk'f&wkjzifh==ok? pd? yk? bm? 0d? vd? od? "m tu&mqGJoHk;? &SpfvHk;udk oDuHk;yef;oGif
aeYwdkif;qifavmh++[l zGJUqdkcJhNyD; pmayzwfIarGYavsmfrIwGifvnf;107

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ok - okac,s -Mum;em&m\?
pd - pdaE,s- BuHpnf&m\?
yk - ykap,s- ar;jref;&m\?
bm - bmao,s- ajzqdk&m\?
0d - 0dpma&,s- pl;prf;qifjcif&m\?
vd - vdac,s- pma&;rSwf&m\?
od - odau,s- avhusifh&m\?
"m - "ma&,s- EIwfwufaqmif&m\?
[laom pmayqnf;yl;arGYavsmfenf; tajccH&Spf&yfudk vrf;nTefcJh
onf/
pmayarGaY vsmrf ?I pmayzwfrI w
I o
Ykd nf tawGUtjrif? tod? tvdrm
jynfhpHkrIudk jzpfapaMumif;? rdom;pkom;pk\ rdwfaqGozG,fvnf;aumif;?
rdr\
d rdwaf umif;aqGaumif;ozG,v
f nf;aumif;jzpfaeaomaMumifh q&m
awmfOL;&d,onf =rdwfaqGaumif;+ pmMunfhwdkuf[l urnf;xdk;
cJhjcif;jzpfaMumif;&Sif;jyonf/
tif;0acwfpmqdk&Sif &Sifr[m&|om&\ vufopfawmifwm qHk;r
pmwGifvnf;==rSwfzG,f&m&m? xdkxdkpmudk? &Smrjywf? tdrfwGifzwf/ zwfjyefaomf
um;? zwfzefrsm;u? om;r,m;yif? odjrifuif;ygm? rvdrmvnf;? pmay
pum;?aeYwdkif;Mum;u? xl;jcm;vdrm? &Sdonfomwnf;++ [l qHk;rzGJUqdkcJh
onf/
pma&;q&mBuD;OD;wifhaqGuvnf; pmayarGYavsmfjcif;? pmayzwfI
jcif;tavhtxonf ESpfoufzG,fjzpfNyD;? rdom;pk\ rdwfaqGozG,fvnf;
jzpfaeyHkudk pmoHayoH[lpmwrf;i,f(tufaq;)wGif==,cktcg uReaf wmft
h rd w
f iG f pma&;q&mrsm; t0iftxGurf sm;onf/
olwkdYajymaompum;rsm;onf pmpum;? aypum;rsm;jzpfMu\/ olwdkYqkd
aomtoHonf pmoHayoHrsm;jzpfMu\/ olwdkYxJwGif pmtkyfaumif;
rsm;&S\
d / A[kow
k rsKd ;pH&k &S\
d / tBuaH umif;Pfaumif;rsm; &&S\
d / olwYkd
\ pmoHayoHrsm;udk tNrJvdkvdkMum;ae&aomaMumifh uRefawmfhwGifvnf;
tusKd ;&S\
d / uReaf wmho
f m;r,m;vnf; tusKd ;&S\
d / uReaf wmf\ trdro
hJ ?l
tzrJhom;rsm;vnf; tusdK;&Sd\/++ [lrSwfwrf;wifcJhonf/
108

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

pmayjzifh arGYavsmfjcif;onf tcsdefudkwefzkd;&SdpGm toHk;csjcif;yif


jzpfonf/ vlww
Ykd iG f tcsed o
f nf wefz;kd &So
d uJo
h Ykd wefz;kd &Sad omtcsed rf sm;wGif
pmtkyfpmayrsm;zwfIjcif;jzifh tcsdefudkwefzdk;&Sd&Sd toHk;csoifhayonf/
pmayjzifharGYavsmfjcif;onf vlwkdYwGif xrif;pm;jcif;? a&aomufjcif;?
toufIjcif;wdkYuJhodkYyif ta&;BuD;aom aqmif&GufzG,fw&yfjzpfonf/
xrif;pm;jcif;? a&aomufjcif;wdkYonf udk,fum,t[m&udk jznfhwif;
rIjzpfNyD;? pdwf\vdktifqEt[m&udk ynmA[kokwwnf;[laom pmay
arGaY vsmjf cif;jzifh jznfq
h nf;&rnfjzpfonf/ urmv
h rl sKd wikd ;f ,Ofaus;jcif;?
dkif;pdkif;jcif;?onf ynmA[kokwtay:wGif tajccHavh&Sdonf/ ynm
A[kow
k Bu;D rm;us,jf yefaY p&ef taumif;qH;k ESihf tvG,q
f ;Hk enf;onf pm
tkypf mwrf;rsm; zwfjI cif;yifjzpfonf/ pmayjzifah rGaY vsmjf cif;onf tcsed f
wefzdk;udk taumif;qHk;tusdK;&Sd&SdtoHk;csenf;jzpfaMumif;udk pma&;q&m
BuD;aZ,s\ ==pmzwfjcif;tavh++aqmif;yg;wGif==rdru
d ,
kd w
f ikd f urmwpf0ef;vH;k udk tESUH tpyfomG ;a&muf A[kow
k ?
tMum;tjrifudk &SmazGvQif tqef;wMu,frSwfom;zG,f&m topfwdkYudk
awGUjrifrSwfom;kHrQom&Sdajconf/ pmzwfIjcif;onf topfopfaom
taMumif;t&m? twKyw
w
d u
Ykd kd od&dS rHk Qomr[kwb
f ?J rdrEd iS hf Pf&nfwl
rdrdxuf Pfynmxufjrufpl;&Sol\ pdwful;? tBuHPf? xifjrifcsuf?
qHk;jzwfcsufrsm;udkyg &&SdaprnfjzpfaomaMumifh pmzwfjcif;tavhudk
pGefYvTwfrxm;bJ wwftm;oa&GUrsm;rsm; jzpfxGef;&rnf++[lvnf; vrf;
nTefcJhonf/
q&mBuD;ocifudk,fawmfrdIif;uvnf; pmaywefzdk;udk==vludk tpdk;&onfrSm pdwfyifjzpf\/ pdwfudktpdk;&onfrSm ynmyif
jzpfonf/ ynmudk tpd;k &onfrmS A[kow
k twwfyifjzpfonf/ A[kow
k
tMum;tjrif twwfynmudkrlum; usrf;*efpmayu tcsKyfjzpfay\++
[l 1933 ckESpfarvxkwf *Eavmur*Zif;wGif ==acwfumvjyKjyif
ajymif;vJa&;++acgif;pOfjzifh a&;om;cJhavonf/
wdkYArmtpnf;tkH;udk pwifwnfaxmifcJhaom q&mBuD;ocif
baomif;uvnf;-

109

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

==pmayonf wOD;pD\ tusdK;pD;yGm;ESifh wdkif;jynf\tusdK;pD;yGm;udk


aqmifonf++ [l pmayarGYavsmfjcif;\ tw[dwESifh y&[dwtusdK;
ESpfjzm&SdrIwefzdk;udk azmfjycJhonf/
ynmESifhywfoufvnf; AdkvfcsKyfatmifqef;u ==ynmqdkonfrSm
pmtkyfpmwrf;zwf pmodrIudk ynm[k rqdkay/ ynmonf twdkif;
tqrxif? tvGefus,fajymeufeJvSayonf/ avmujyifus,fwnf;[l
aom ausmif;BuD; uREkfyfwdkYonf ykcufwGif;rS ajrBuD;xJodkYa&muf
onftxd ynmoifom;rsm; jzpfaeMuayonf/ xdaYk Mumifh ynmoifMum;
rIonf trSefpifppftm;jzihf ol\ woufyefwGif ukefqHk;onf[k rqdk
Edkifay/ ynmwwfolonf avmu&Sd t&m&mudk tcGifhtvrf;tvdkuf
qifjcifoHk;oyfEdkifpGrf;aom Pftm;udkvnf;4if;? rdrdPftjrift&
pdwfaepdwfxm; pdwf"mwfwdkYudk4if; jyKjyifpDrHxm;cJholomvQifjzpfonf/
bD-atyifatmifapumrl? yg&*lbBJ u;D yif &apumrl? touft&G,rf nfrQ
yif BuD;&ifhapumrl ynmqdkaom obm0t"dyg,fudk aumif;pGm oHk;oyf
em;vnf c J h j cif ; r&S d c J h a omf wu,f t &mra&muf ? toH k ; r0if E d k i f a y/
ynmonf pmtkyrf sm;xJom &So
d nfr[kw/f pmtkyrf sm;udk ausm
f jrifprG ;f
Edkifjcif;udk aqmifEdkif&ayrnf/ ynmonf vl\Pfudkom jyKjyifwdk;csJUkH
omr[kw/f vl\pdwaf epdwx
f m; t,ltqrsm;udv
k nf; wd;k wufap&rnf/
vl\qEtm;? vkyftm;udk El;nGwfap&rnf/ &mZ0ifodkHomr[kwf/ &mZ
0ifudk zefwD;Edkifap&rnf/ avmu"mwfynmudk wdk;csJUEdkifap&rnf/ yxr
ynmudk odo
Hk mr[kw/f ajropf? a&opf? awmawmifwu
Ykd kd &SmazGppkH rf;Edik f
pGrf;ap&rnf/ avmutaMumif;udk em;vnfapkHomr[kwf/ onfhxuf
aumif;aom avmuudk zefwD;udk zefqif;Edkifap&rnf/ um; ynm\
okyftusOf;rQyifwnf;/ ynmonf umva'o ya,m*ESifh ,SOf&rnf/
avmuwGif vufawGUtoHk;us&rnf/ ynmwGif onmvnf;ygonf/
PfEiS v
hf nf; ,SO&f rnf/ Pfcsn;f om wd;k wuf =onm+ r&Syd grlvnf;
rQydkrdkqef;Mu,f tajymus,fvSaom acwfopftaMumif;udk em;
rvnfEdkifay/ avmu"mwfynmudk rwwfrodbJ avmu"mwfynm
Pfwefbdk;udk wif;jynfh usyfjynfh roHk;Edkifay/ wdkif;jynf\ tajctae
jyem? acwf\tajctaeESifh r,SOfygrl wdkif;jynfaxmifjcif;? acwf
jyifjcif; rjyKEikd af y/ arG;uwnf;u aoonftxd t,l0g'tajymif;tvJ
110

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

r&So
d o
l nf ynmwwfonf[k rqdEk ikd af y/ vlwpfa,muf\ oufwrf;wGif
tpyxru odjrifvmaom pdwfonf trSm;wpfcgrS rvkyfrdvQif
trSm;ESpfcgvkyfrdaomtcg rSefvmayvdrfhrnf/
odaYk omfvnf; rSm;yif rSm;apumrl rdr
d PftjriftavQmuf ajymif;
vJrrI mS &St
d yfonfom;wnf;/ avSe"H m;xpfqakd om tajymtqdk tawG;
wdkYrSm ynm\ t"dyg,fESifh qefYusifbufaywnf;/
Ak'a*gwronf oAnKwPfawmfudk ajcmufESpfwdkifwdkif trSm;
trsdK;rsdK;udk ausmfum &SmazGawGU&SdcJhavonf/ xdkPfawmfudk &SmazG&ef
pdwfydkif;jzwfaomtp od'wrif;om;onf rdrdPftjrift& tEkrme
rsu&f rf;q ajymif;vJr&I v
dS mavonf/ tvS,v
f ,
S f tajymif;tajymif;
taomif;ruaom armif;rrdH a>c&H y&dowfwEYkd iS w
hf yg eef;oH;k aqmif
0,f rif;pnf;pdrfudk pGefYy,f aomifrjrifurf;rjrif &aoh&[ef;toGif
avQmfawouFef;udk 0wfqif =bduEkoDavm ,mpewdavwd bduK+
[lonfESifhtnD olawmif;pm;b0rsdK;odkY ajymif;vJrIonf omrefyuwd
rsufpdtm;jzifh MunfhvQif l;onf rdkufonf[k qdk&ayrnf/ rdrd\ rif;pdwf
rif;0g'udk qefYusifaom avmupdwf avmu0g'tm; odkYajymif;vJ
cJhavonf/++ [ljzpfygonf/
xdkenf;wlpGm q&mBuD;OD;a&Tatmifuvnf;==pGrf;tm;&Sdaompmudk zwf&aomtcg avmu\ tusdK;pD;yGm;qdkif
&m? vlom;wdkY\arQmfrSef;csufav;&yfjzpfaom tw(pD;yGm;Opm)? umr
(jrwfEdk;jcif;)? "r(w&m;ESifharGUavsmfjcif;)? armu (vGwfajrmufjcif;)
wdt
Yk wGuf aqmif&u
G v
f mrnfjzpfonf/ pGr;f tm;&Sad ompmaywGif a&SmifrI
(0g&dw) ESihf aqmifrI (pm&dw) wdu
Yk kd o'gpGr;f tm;ESihf teufprG ;f tm;wdjYk zifh
wpfNyKd ief ufwnf;azmfjy&rnf/ xdu
k o
hJ Ykd azmfjyrSom pGr;f tm;&Sad om pmay
rnfygonf/++ [l =pmzwforl sm;+ aqmif;yg; azmfxw
k w
f ifjyxm;onf/
q&mBuD;ref;wif (OD;xGef;wif) \ pmayarGYavsmfjcif;\ wefzdk;vrf;nTef
csufjzpfaom==NiD;aiGYaevQif aysmf&Tifap\?
A[kokway;a0iS\?
pdwftm;i,fu wuf<uap\?
rmefvGefuJvQif owd,SOf\?
111

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

q&mawmfESifh t*FvefrS *g;&ufwdkY csif;rdkif&Sd


rdwfaqGaumif;pmMunfhwdkuf twlawGY&pOf
112

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

acwfvlrsm;\rSwfpk*sme,f tzGJYom;rsm;

w&m;"rvrf;rSejf y\?
avmukwf? avmuD?
tqDtESpf? topfta[mif;?
pkaygif;ynm? tjzLa&mifvif;
tarSmifcGif;\++ [laom tqdktrdefYrsm;onf pmayarGYavsmfjcif;\
b0wpfoufomwefzdk;&SdrIudk azmfjyonf/ pmayarGYavsmfjcif;jzifh EdkifiH
om;wdkif;? todPfzGHYNzdK;wdk;wufapjcif;? vlaerItqifhtwef; jrifhrm;
113

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

vmapjcif;ponf*kPfj'yf? *kPf&nfrsm;\ vrf;ppdwful;tjzpf azmf


nTef;vrf;nTefqHk;rcJhonf/
pmayonf todynm\ txdrf;trSwfjzpfavonf/ xdkYaMumifh
NAdwdoQvlrsdK;jyZmwfpma&;q&mBuD; bm;ewfa&Smhu- ==puLay:wGifom
vlYavmuonf *kPf? tvS? w&m;trSef? ynm? usifh0wfw&m;? razmuf
jyefonft
h cspu
f &kd ,lEikd o
f nf++ [kqo
kd nf/ wenf;qdak omf pmtky?f pmwrf;
rsm;onf vlwYdk\ tawG;tac:? ajrmfjriforQ? BuHBuHorQwdkYudk rSwfwrf;
wifonfjzpfav&m? olou
l ,
kd u
f ,
dk \
f a&SUOD;a&SUaqmifjzpfavonf/ ud,
k hf
rsufarSmuf&Sd avmuvlYabmifonf udk,foifcef;pm,l&m ausmif;jzpf
onfrSmrSefyg\/ odkYaomfvnf; udk,fwpfOD;wnf;jzpfoavmufonf
rus,fjyefYEdkifjzpf/ jrifoavmufonf udk,fwpfoufomtwGif;om
jzpfonf/ pmtkyt
f wGi;f wGirf u
l m; acwftqufqufrS tawGUtBuKH rsm;?
vltrsdK;rsdK;wdkY\ xifjrifcsufrsm;ygaeav&m oHk;rukefaom a&Ttdk;yif
jzpfonf/
tcsufonf a&S;,Ofaus;rItpu vlrsm;xuf wqifhomaom
wdk;wufrIjzpfonfrSm ,HkrSm;p&mr&Sday/ a&SUu vldkif;wdkYwGif pmayr&Sd/
tawG;tac:vnf; r<u,f0ao;/ tawG;tac: r<u,f0ao;ojzifh
vnf; udk,fpdwfESvHk;vGwfvyfjcif;r&Sd/ a&? rD;ponfwdkYudk udk;uG,fp&m
&Sm&avonf/ om;&Jw&d pmefab;? obm0\ Murf;wrf;cufcrJ aI b;wdUk udk
Edkifeif;Edkifaom todPfr&Sday/
,Ofaus;rIxeG ;f um;vmaomtcg vlrsKd ;pHrk S todynm&So
d rl sm;yg\/
xdt
k odynm&Sd a[morQukd EIww
f wftm*Hak qmif jzefcY syd gvnf; ckacwf
pmyHkESdyfpufacwfvdk vlwdkif;vlwdkif; Mum;emzwfIcGifhr&jzpfonf/ opu
y&AdkZfvdk vlpm;onfhynmawG urf;ukefatmifwwf Adkufudk oHjym;ESifh
yufxm;ygaomfvnf; oluJhodkYq&morm;rsm;xH enf;emcHEdkifcJhaom
tcGifhta&;r&Sdolrsm; 'kESifha';&Sdygayvdrfhrnf/
xdaYk Mumifh pmaytarGc&H MdS uNy;D aom vlrsKd ;wdik ;f onf pmayudk &SmazG
pkaqmif;? pmMunfhwdkufrsm; wnfaqmufcJhMuonf/ tjrifus,faom
tk y f c sKyf o l t pd k ; &rsm;uvnf ; trsm;\ ,Of a us;rI a &;&mtwG u f
pmMunfhwdkufudpudk ta&;wBuD;tm;ay;cJhonf/

114

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

q&mawmftm; aeYpOf tmkHqGrf; uyfvSLaeaom OD;rif;cdkif - a':jrndK


(rdom;pkxrif;qdkif) rdom;pk

==,ck 21 &mpkudk ynm&mpk (Education Age) vdkYac:aewmrdkY


EdkifiHwpfEdkifiHzGHUNzdK;wdk;wufzdkYtwGuf ynma&;[m t"duuswJh tcef;
u@uae yg0ifaeovdk t&nftaoG;jynf0h wJh ynma&;udk oifMum;Edik f
zdkYtwGuf ta&;BuD;ygw,f/ bkef;bkef;uawmh taMumif;trsdK;rsdK;aMumifh
xdkif;EdkifiHudk a&mufvmwJholawGteuf ynma&;udk aumif;pGm roif
Mum;EdkifcJhol? ausmif;aecJhaom ausmif;om;tjyif jyifyA[kokwawG
wdk;yGm;&&SdapcsifwmaMumifh 'DpmMunfhwdkufav;udk wnfaqmufxm;wm
yg/ pmMunfhwdkufwdkif;[m ynma&;udk taxmuftuljyKkHomru
okawoDtwGuf tm;udk;vJavsmif;&m ae&mXmewpfckjzpfwmrdkY ynmudk

115

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

pOfqufrjywfavhvmvdkoltwGufvnf; &nf&G,fygw,f/ ynm[m


avmu&JU ppfrSefwJh &wemwpfyg;rdkY ynmacwfrSm vli,fawG ynmudk
wefz;kd xm;Ny;D t&,lMuzdYk pmrsm;rsm;zwfzYkd bke;f bke;f uawmh wdu
k w
f eG ;f csif
wmygyJ++
q&mawmfonf aepMumEdkifxkwfa0aom acwfvlrsm;\rSwfpk
*sme,f (The Young Generations Note Journal) udk vpOfxw
k af 0Ekid f
&ef wwftm;oa&TU ulnyD yhH ;kd ay;cJovdk rif;okn (Ak'w
uov
kd )f uavmif
trnfjzifh "r&oaqmif;yg;rsm; vpOf ulnDa&;om;ay;cJhygonf/ xdkY
tjyif *sme,f\ tBuHay;tzGJU0iftjzpfvnf; vdktyforQudk tBuHay;
vsu&f ydS gonf/ acwfvrl sm;\ rSwpf *k sme,fonf 2011 ckEpS f pufwifbm
v 19 &ufaeYrS pwifxkwfa0cJh&m 2012 ckESpfwGif wpfESpfjynfhtcrf;
tem;udk pufwifbmv 19 &ufaeYwGif *sme,fHk; jyKvkyfEdkifcJhonf/
,cktcg q&mawmfonf xdkif;EdkifiH? wmhcfcdkif? rJaqmufNrdKUe,f?
rJhuqmaus;&Gmtkyfpk? eef;wnf;aus;&Gm eef;wnfatmufausmif;wGif
2009 ckESpf 'DZifbmv 11 &ufaeYrSp 0drkwdokcapwDawmfudk wnf
aqmufvQu&f &dS m yEwiftcrf;tem;ESihf tkwjf rpfcsr*Fvmtcrf;tem;udk
2010 jynfEh pS f {Nyv
D 22 &ufaeYwiG f jyKvyk cf yhJ gonf/ ,cktcg apwDawmf
wnfaqmufa&;vkyfief;rSm NyD;pD;aeNyDjzpfovdk xD;awmfwif&efom
vd k a wmh o nf / ed A m ef t usd K ;arQmf Ak ' b mom0if jref r mjynf o m;
Ak'bmom0if olawmfaumif;taygif;wdkY udk;uG,fEdkif&ef wnfxm;vsuf
&Sdaom apwDawmfBuD;rSm Pfawmf 54 ay&Sd apwDawmfy&0kPf
twGif; a,m*D 200 cefY w&m;tm;xkwfEdkif&ef w&m;pcef;rsm;udkvnf;
wnfaqmufxm;ygonf/ xdkYaMumifh edAmeftusdK;udk &nf&G,f yg0if
ukov
kd jf yKvo
kd rl sm;onf atmufygtwdik ;f qufo,
G Ef ikd o
f nfh zke;f eHygwfrmS
q&mawmf t&Sif&d, (0845947752) jzpfygonf/
q&mawmfonf ynm\wefzdk;udk OD;xdyfyefqifvQuf? rsdK;quf
opfvil ,frsm; ynmjyefyY mG ;a&;ESihf pmayA[kow
k <u,f0a&;udk a&S;Ium
=rdwfaqGaumif;+ pmMunfhwdkufav;udk tcuftcJMum;rS trSwf 1^78
rJaqmufaps;BuD;teD; rufcdkukefwdkufMum; befcGefvrf; wnfaxmifcJh
onfrSm ,cktcg (5) ESpfausmfodkY yifa&muf&SdcJhNyDjzpfonf/ ynmwnf;
[laom tvif;a&mifxGef;ajymifrSomvQif rodrIarm[tarSmifxkrS
116

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

r,fawmfa':cifodef;ESifh tr cifrmpef;

117

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

vGwu
f if;rnf[,
k MkH unf&if;pG&J o
dS nfEiS hf tnDwuftm;orQ tarSmifciG ;f
tvif;aqmifay;vQuf&Sdygonf/
rodem;rvnfrIonf raumif;rItm;vHk;wdkY\ tajccHusaom
taMumif; t&if;wpfckjzpf&m? ynmPfEHkeJY rodem;rvnfrIrsm;jym;
aeolonf trSm;trSefudk rcGJjcm;Edkifawmhay/ w&m;rI rw&m;rIudkvnf;
rpdppfEdkifawmhay/ rdrdawG;BuH? ajymqdkvkyfudkifaom trIudpwdkYonf
w&m;rQwovm;? rw&m;rIvm;qdkonfudkvnf; ynmPfr&SdolwdkYonf
cGjJ cm;pdwjf zm a0zefyikd ;f jcm;Edik rf nfr[kwaf y/ cGjJ cm;pdwjf zm&aumif;rSe;f vnf;
rodacs/ rdrdtay: olwpfyg;u ajymqdkjyKrlcsufrsm;onf w&m;onf
rw&m;onf qdkonfudkyif ynmPf EHkeJYaeolonf odEdkifpGrf;r&Sdawmh
acs/ xdo
k w
l o
Ykd nf ausmcsrS "m;jyrSe;f od? ud,
k v
hf ufukd rD;ylavmifrS ylreS ;f
odwwfolrsm;jzpfonf/
xdkYaMumifh t&m&mwdkif;udk [kwfwdkif;rSefpGmIjrifEdkif&ef tvdrm
pmrSm&Sd[laom aqmifyk'ftwdkif; vdrmaom? ,Ofaus;aom? ynmwwf
aom Ak'b
momjrefrmvli,frsm;ay:xGe;f vmap&ef &nf&,
G u
f m tarSmif
cGi;f tvif;aqmifaeaom q&mawmf\ aqmif&u
G cf suf aus;Zl;w&m;
onf BuD;rm;vSayonf/
q&mawmf\ b0wpfoufwGif jynfh0apcsifaom qEudk ar;jref;
avQmufxm;Munf&h m-==ud,
k w
hf ud,
k w
f nf;aumif;pm;a&;twGuf ckavmuf
BuKd ;ukwt
f m;rxkwcf siyf gbl;'umBu;D / bke;f bke;f uawmh ud,
k f touf&iS f
aewJt
h xd pmayynmEHek NYJ y;D tarSmifb0usa&mufaewJh 'DavmuwpfciG f
rS vlom;awGukd tarSmifciG ;f Ny;D ynmqDr;D xGe;f nda y;apcsio
f vd?k w&m;"r
vTr;f zH;k Ny;D omoema&mif0gxdex
f ed v
f if;Ny;D awmufyapcsiw
f mygyJ++ [l
rdefYqdkcJhonf/
rnfodkYqdkap...ynmqDrD;xGef;nday;&m pmMunfhwdkufwdkif;onf
rd;k atmufajrjyifrS pmayA[kow
k acgif;yg;aeaom tarSmifwiG ;f rS vlom;
wd k i f ; tm; tvif ; a&mif a y;rnf h vrif ; yrm jzpf a eaomaMumif h
q&mawmf\ vkyaf qmifcsurf sm;udk om"ktBurd Bf urd af c:aerdovdk tjref
qHk; jynfh0atmifjrifygap[k tcgcgawmif;qkacRaerdygawmhonf/

118

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

q&mawmf\pmaypkrsm;

119

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

"rpum; - 1
jrwfpGmbk&m;&Sifa[majymcJhwJh pum;awGrSeforQonf Dhamma
Talk "rpum;awGyJjzpfygonf/ "rpum;awGonf tqifhjrifhonf/
pepfusonf/ vufawGUusifhoHk;olawGtwGuf vufawGUtusdK;&Sdonf/
tqifhjrifhonfh pepfusonfh w&m;awmfawGudk em;vnfzdkY usifhoHk;EdkifzdkY
rdrd&JUtqifhtwef;udk a&S;OD;pGmjrifhwifzdkYvdkygonf/ rdrd&JU tqifh
twef;udkjrifhzdkY "rw&m;pum;awGudk em;vnfzdkYvdkygonf/ bmawGajym
xm;ovJ? b,fvdkajymxm;ovJ? bmaMumifhajymxm;wmvJ? b,fae&m
rSmajymxm;wmvJ? bmud&k nf&,
G Nf y;D ajymxm;wmvJqo
kd nfukd aoaocsm
csm a0zefydkif;jcm;EdkifzdkYvdkygonf/ aoaocsmcsma0zefydkif;jcm;EdkifzdkY "r
a'oemw&m;awmfrsm;udk Pfe,
YJ OS u
f m a0zefyikd ;f jcm;oifMum;zdYk zwfI
zdv
Yk ykd gonf/ "romupmw&m;awmfrsm;udk PfEiS ,
hf OS u
f m a0zefyikd ;f jcm;
aqG;aEG;wdkifyifar;jref;MuzdkYvdkygonf/ "ra'oem? "rom0e? "rom
upmqdkwJh 'Dpum;vHk;oHk;vHk;udk EIwfvdkufvQif b,fvdkenf;ESifhrQ em;vnf
Edkifrnfr[kwfyg/ em;rvnfbJeJYvnf; rnfodkYrQ rSefuefpGmusifhoHk;Edkifrnf
r[kwfyg/ rSefuefpGmusifhoHk;rIrvkyfEdkifao;orQumvywfvHk; tqifh
twef;jrifhrm;Edkifrnfr[kwfay/ rdrdudk,fudk rdrd tNrJjyefvnfqef;ppfyg/
ig[m "rpum;oHk;vHk;udk b,favmifusifhoHk;NyD;NyDvJ usifhoHk;aeovJ
qdw
k mudk aoaocsmcsm owdw&m;vufuikd x
f m;um tNrw
J rf;rdru
d ,
kd u
f kd
ar;jref;pDppfaeyg/ 'grSomrdr&d UJ tqift
h wef; Mumavjrifrh m;av wefz;kd
&Sad vjzpfvmvdrrhf nf/ rdr&d UJ qift
h wef;jrifrh m;zdYk wefz;kd &Szd Ykd at;csr;f om,m
Nidrf;csrf;EdkifzdkY Ak'bk&m;&Sif\ "rw&m;awmfrsm;udk PfESifh,SOfum
em;vnfoabmaygufonftxd ajymqdak r;jref; aqG;aEG;um trSew
f &m;
rsm;udk vufawGUusifhoHk;Edkifygap[kqEjyK&if;...
rif;okn (Ak'wuodkvf)
"rpum;u@? acwfvlrsm;\rSwfpk*sme,f trSwf(1)

120

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

"rpum; - 2
rdrdb0 wdk;wufatmifjrifBuD;yGm;vdkvQif jrwfpGmbk&m;a[mMum;
awmfrlcJhaom uH? Pf? 0D&d, pum;oHk;vHk;udk aumif;pGmoabmayguf
em;vnfatmif BudK;pm;zdkYvdkygonf/ jrefrmEdkifiHom;trsm;pkonf qif;&J
vnf; uH? csrf;omvnf;uH[kqdkum bmjzpfjzpfuHwpfckwnf;udkom yHkcs
xm;MuonfrSm vHk;0aumif;aom vuPmr[kwfay/ jrwfpGmbk&m;&Sif
onf uHEiS yhf wfouf a[mMum;xm;onfrmS ==apwem[H bdua 0 urH0
'grd++ cspfom;&[ef;wdkY uHqdkwm wjcm;r[kwfbl;/ apwemudkyifvQif
uHvdkYa[mawmfrlw,f/ rdrdbmvkyfvkyf pdwfapwemaumif; aumif;
av;eJv
Y yk rf ,f? pdwaf pwem aumif;aumif;av;eJY ajymr,f? pdwaf pwem
aumif;aumif;av;eJY BuHr,fqdk&if rdrd&JUuHawG[m aumif;vmrSmjzpfyg
w,f/ 'Dvrkd [kwb
f J pdwaf pwemqd;k awGeYJ ajymr,f? vkyrf ,f? BurH ,fq&kd if
uHawG[m tNrJwrfqdk;aerSmjzpfygw,f/ rdrdvkyfief;ay:rSm uH&,f?
Pf&,f? 0D&d,&,f nDrQpGmoHk;NyD;vkyfyg/ urmrSmatmifjrifausmfMum;
aeolawG rSeforQudk MunfhvQif uH? Pf? 0D&d,oHk;yg;udk nDrQpGmoHk;NyD;
tpGrf;ukefBudK;pm;MuaMumif; awGU&Sd&rSmjzpfygw,f/ 'gaMumifh oif
wu,fatmifjrifBuD;yGm;vdkvQif rdrdudk,fudk uHudkvTJcsNyD; rnmygeJY/ rdrd
udk,fudk vHkYv? 0D&d,r&SdbJ tysif;BuD;um nmraeygeJY/ rdrdydkifqdkifxm;wJh
uH? Pf? 0D&,
d oH;k yg;udk vufuikd x
f m;um rdrcd srw
S x
f m;aom yef;wdik o
f Ykd
ra&mufrcsif; avQmufr,f? b,fawmhrS aemufjyefrvSnfhbl;qdkaom
pdwf"mwfjzifh BudK;pm;rnfqdkvQif oifhudkwpfaeY wpfcsdefrSm atmifjrif
ausmfMum;BuD;yGm;aeolwpfa,muftjzpf usdef;aorkcsawGUjrif&rnfjzpf
aMumif;udk "rpum;vufaqmifyg;&if;...
rif;okn(Ak'wuodkvf)
"rpum;u@? acwfvlrsm;\rSwfpk*sme,f trSwf(2)

121

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

"rpum; - 3
a,mo[H o[ae? o*Fgar rmEkao Zdae/ {uO aZ,srwmeH?
oa0 o*FgrmZkwarm/ ("ry'*gxm 103)
ppfajrjyif &efoal xmifaygif;rsm;pGmudk atmifEikd af om ol&aJ umif;
onf &S\
d / xdo
k &l aJ umif;onf tjrwfq;kH ol&aJ umif;r[kw/f wpfa,muf
xJaom rdrdudk,fudkrdrd atmifEdkifolomvQif tjrwfqHk;jzpf\/
jrwfpGmbk&m;a[mMum;cJhaom "ry'*gxmawmfudk aocsmpGm
em;vnfzdkUvdkygonf/ jrwfpGmbk&m;&Sifonf &efolaxmifaygif;rsm;pGmudk
atmifEikd jf cif;onf wu,fah tmifEikd jf cif;r[kwaf ybl;/ rdru
d ,
kd u
f kd atmif
EdkifrSomvQif wu,fhatmifEdkifwJhol? tjrwfqHk;olvdkY qdkxm;ygw,f/
tjyifrSmwdkufwJh ppfyGJeJY rdrd&ifwGif; tZswwdkufyGJudk EdIif;,SOfqdkxm;jcif;
jzpfygonf/ avmurSm vltrsm;wdkufaeMuonfrSm tjyifwdkufyGJawGom
rsm;Muygonf/ udk,fh&JUtwGif; tZswwdkufyGJudk EdkifatmifwdkufzdkY arh
aeMuygonf/ pma&;olwEYkd ikd if rH mS yJMunfv
h Qif odEikd yf gonf/ OD;ae0if;onf
tjyifwu
kd yf t
JG & ppfyaJG wGEikd cf yhJ gonf/ odaYk omf olU&ifxu
J t"rw&m;udk
EdkifatmifrwdkufEdkifcJhwJhtwGuf EdkifiHawmf wu,fhtmZmenfol&Jaumif;
jzpf&rnft
h pm; wdik ;f jynf&UJ wu,fw&m;cH ppftmPm&SiBf u;D jzpfcyhJ gonf/
wpfEdkifiHvHk;udk 'kuawGay;cJhygonf/ 'gaMumifh wpfEdkifiHvHk;&JU trkef;udk
cH&um aoawmh acG;ao? 0ufao? vlrodorl od yke;f vQKd ;cGuq
f ;kd eJY aocJ&h
ygonf/ 'g[molU&ifxJu tEdkifwdkuf&rnfh t"rudkrEdkifvdkYjzpfygonf/
Adv
k cf sKyaf tmifqef;[m olU&ifxu
J t"rw&m;awGukd Edik af tmifwu
kd Ef ikd f
cJo
h nft
h wGuaf Mumifh olUudw
k pfwikd ;f jynfv;kH u cspcf ifMuonf/ wdik ;f jynf&UJ
vGwfvyfa&;zcifBuD;tjzpf todtrSwf *kPfjyKcJhMuonf/ ,aeYxufxd
jynfolawG&JU&ifxJrSm AdkvfcsKyfatmifqef;onf Ak'bk&m;ajymcJhonfh "r
pum;twdik ;f twGi;f t"rw&m;udk Edik af tmifwu
kd Ef ikd af omaMumifh jzpfyg
onf/ ,aeYjrefrmEdkifiHom;trsm;pkonf rdrdwdkY&ifxJu t"rw&m;udk
Edkifatmifwdkufum wdkif;jynftwGuf udk,fusdK;pGefYBudK;pm;MurnfqdkvQif
urmrSm jrefrma[hvdkY jyefvnfOD;armhvmrnfjzpfygaMumif;udk "rpum;
vufaqmifyg;&if;...
rif;okn(Ak'wuodkvf)
"rpum;u@? acwfvlrsm;\rSwfpk*sme,f trSwf(3)
122

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

"rpum; - 4
jrwfpmG bk&m;&Si\
f pum;awGukd em;vnfzYkd rdrw
d &Ykd UJ avhvmrIprG ;f tm;
awG jrifhwifay;zdkY vdkygonf/ jrwfpGmbk&m;&Sif\ 0g'onf 0dbZm0g'jzpf
onf/ 0dbZm0g'qdkonfrSm b,ft&mrSm;onf? b,ft&mrSefonf
taMumif;tusdK;pDppfa0zef;ydkif;jcm; cGJjcm;pdwfjzmjcif;udk qdkvdkygonf/
jrwfpGmbk&m;&Sifonf 45 0gywfvHk; raerem;a[mazmfnTefjycJhaom
w&m;awmfrsm;rSm "rum tm;jzifh 84000? yd#uwftm;jzifh oH;k yHu
k secf yhJ g
onf/ ajrmufrsm;vSpmG aom w&m;awmfrsm;xJrS ==o'g++qdw
k hJ ta&;Bu;D qH;k
pum;vHk;wpfvHk;udk avhvmaqG;aEG;wifjyygrnf/
jrefrmEdkifiHom;trsm;pk em;vnfoabmaygufaeMuonfrSm ay;
urf;vSL'gef;oludk o'gw&m;aumif;ol[k oabmaygufaeMuygonf/
o'g&Jt
Y "dyg ,frmS ,HMk unfrjI zpfygonf/ bk&m;? w&m;? oHCm &wemoH;k yg;
tay:rSm ,HkMunfrI? uHuH\tusdK;udk,HkMunfrI rdrdukd,fudk ,HkMunf
rIjzpfygonf/
,HMk unfrq
I o
kd nfrmS avhusiahf y;zdv
Yk ykd gonf/ &wemoH;k yg;tay:rSm
,HkMunfrI&SdwJholonf &wemoHk;yg;&JU qdkqHk;rvrf;nTefjyorIawGudk od
atmifBudK;pm;jcif;? usifhoHk;jcif;udk qdkvdkygonf/ rdrdudk,fudk jyefvnf
prf;oyfa0zefzdkY &wemoHk;yg;u nTefjyay;aomt&mrsm;udk b,favmuf
avhvmusifhoHk;NyD;NyDvJ? rdrdtwGuf bmawG&NyDvJ? aoaocsmcsmqef;
ppfyg/ a0zefyg/ rd;kd zvmAk'b
momavmufeYJ auseyfraeMuygeJ/Y tazESihf
taru uefawmhygqdkvdkY uefawmhwmvm;/ udk,fudk,fwdkifu aocsm
vufawGUusifhoHk;usifhvdkY tusdK;&SdwmawGawGU&Sd av;pm;NyD;uefawmhwm
vm;/ rdrdukd,fudk aocsma0zefqef;ppfyg/ uHuH\tusdK;w&m;ay:rSm
,HkMunfrI? uHqdkwm ur-tvkyfqdkwJhyk'fu qif;oufvmjcif;jzpfygonf/
aumif;wmvkyf&if aumif;wJhtusdK;awGcHpm;&r,f/ raumif;wmvkyf&if
raumif;wJhtusdK;awG cHpm;&r,fvdkY ,HkMunfNyD;awmh raumif;wmawG
rrSefwmawGrvkyfbJeJY aumif;wmawGudk ,Hk,HkMunfMunfeJY udk,fwdkif
qHk;jzwfNyD; a&G;cs,fvufcHwmudk qdkvdkjcif;jzpfygonf/ taz taru
ajymvdYk q&mawGuajymvdYk vlBu;D awGtmPm&Sw
d o
hJ al wGuajymvdYk vufcH
wmrsKd ;r[kwb
f J rdru
d ,
kd w
f ikd f pOf;pm;Ny;D a0zefNy;D ,H,
k MkH unfMunfeYJ usio
hf ;kH
vdkufemjcif;udk qdkvdkygonf/
123

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rdru
d ,
dk u
f kd ,HMk unfrjI zpfygonf/ &wemoH;k yg;u rdru
d ,
kd u
f kd aumif;
pGm,HkMunfzdkY tNrJoifjyay;ygonf/ rdrdudk,fudk,HkMunfrIr&Sd&if bmrS
vkyfvdkYr&ygbl;/ bmrSatmifjrifrSmvnf; r[kwfygbl;/ 'gaMumifhudk,f
,HMk unfru
I kd tNrw
J rf;avhusiw
hf nfaqmufjri w
hf ifyg/ ud,
k &hf UJ ,HMk unfrpI rG ;f
tm;jrifah v ud,
k &hf UJ atmifjrifrpI rG ;f tm; jrifrh m;avjzpfvmygrnf/ jrwfpmG
bk&m;&Sio
f nf ==igonf bk&m;jzpfvmatmif av;oacsEF iS hf urmwpfoed ;f
yg&rDjznfu
h m tyifyef;cH? qif;&Jcu
H sio
hf ;kH Edik o
f nf++ vdYk rdru
d ,
kd u
f kd ,HMk unfrI
tjynfeh YJ BuKd ;pm;wnfaqmufcw
hJ ,fvYkd avmu&JU tEdiI ;f rJah us;Zl;&Sif jrwf
pGmbk&m;tjzpfukd &cJjh cif;jzpfygonf/ ,HMk unfrt
I jrifrh m;qH;k ? tqift
h wef;
tjrifrh m;qH;k Ak'u
kd ud;k uG,q
f nf;uyfciG &hf aeMuwJh Ak'& w
YJ ynfah wGjzpfNy;D
,HkMunfrIawG tqifhtwef;awGedrfhaewm[m vHk;0aumif;wJhvuPm
r[kwyf gbl;/ urmrSm vl (2) rsKd ;yJ&ydS gonf/ rdru
d ,
kd u
f kd ,HMk unfr&I w
dS o
hJ el YJ
rdrdudk,fudk ,HkMunfrIr&SdwJholyJjzpfygonf/ rdrdudk,fudk ,HkMunfrItjynfheJY
BuKd ;pm;tm;xkwaf ewJo
h al wGukd waeYwjcm; atmifjrifausmMf um; vmwm
awGudkawmh waeYwjcm; qkwf,kwfedrfhusvmwmudk awGU&rSmjzpfygonf/
'gaMumifh jrwfpGmbk&m;&Sif a[mMum;cJhwJh o'gw&m;udk aocsmem;vnf
oabmaygufatmif BudK;pm;avhusifhum ,HkMunfrIrsm; cdkifNrJvmrnfqdk
vQif oifhudk wpfaeYaeY wpfcsdefcsdefrSm atmifjrifausmfMum;Ekdifoltjzpf
awGUjrif&rnfjzpfygaMumif;udk "rpum;vufaqmifyg;&if;...
rif;okn(Ak'wuodkvf)
"rpum;u@? acwfvlrsm;\rSwfpk*sme,f trSwf(4)

124

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

"rpum; - 5
jrwfpmG bk&m;&Siaf [mMum;awmrlaom w&m;awmfrsm;udk pepfwus
aocsmusepGm avhvmapcsiyf gonf/ rdrad vhvmrItm;enf;vQif tm;enf;
oavmuf oabmaygufem;vnfrI vGJEdkifygonf/ wcsdKUujrwfpGmbk&m;
0g'udk avmukw& moufouf edAm efvrf;pOfwpfco
k m a[mxm;aom0g'
[k xifrSwfrSm;wwfMuygonf/ vHk;0r[kwfyg/ avmuD? avmukw&m
ESpfjzmjynfhpHkaom 0g'jzpfygonf/ avmuDrSm BuD;yGm;atmifjrifzdkY a[m
xm;aom w&m;awmfajrmufrsm;pGm&So
d nft
h euf t"dywdw&m;av;yg;udk
aqG;aEG;wifjycsifygonf/ t"dywd&JUt"dyg,frSm tBuD;rSL;jzpfygonf/
vlwpfa,mufBuD;yGm;atmifjrifzdkY udk,fvdk&myef;wdkifudk a&mufEdkifzdkY
r&Sdrjzpfwu,fvdktyfaom w&m;av;yg;jzpfygonf/
xdkw&m;av;yg;rSm - (1) qEm"dywd? (2) 0D&d,"dywd? (3) pdwm
"dywd? (4) 0Dro
H m"dywdwjYkd zpfygonf/ wu,fatmifjrifBu;D yGm;vdo
k w
l ikd ;f
xdw
k &m;av;yg;udk wpfaeYwjcm;ydrk Bkd u;D xGm;vmatmif pepfwus avhusihf
ay;zdv
Yk ykd gonf/ rdr&d ifxu
J vdck sirf I qE"mwfonf avhusiahf y;rIr&Syd gu
t"dywdqo
kd nfh tiftm;Bu;D xGm;rItqifu
h kd a&mufrvmbJ omreftqifh
jzifhom ed*kH;csKyfoGm;ygvdrfhrnf/ omrefolvdkigvdk vdkcsifumrwjzpfcsif
umrw omrefqEjzifh b,fenf;ESifhrQatmifjrifBuD;yGm;Edkifrnfr[kwfyg/
vltrsm;pk BuD;yGm;atmifjrifrIyef;wdkifESifh vGJacsmfaeMujcif;rSm qEm
"dywdudk aumif;pGmoabmrayguf? ravhusihfjzpfygonf/ urmrSm
atmifjrifausmfMum;olrSeforQudk MunfhrnfqdkvQif qEm"dywdtm;
aumif;aom tcsufudk aumif;pGmawGU&rnfjzpfygonf/
qEm"mwftm; taumif;qHk;oludk jyygqdkvQif yxrOD;qHk; Ak'jrwf
pGmbk&m;udk nTefjy&rnfjzpfygonf/ qEm"mwfonf olYtvdkvdkjzpf
vmaom w&m;r[kwyf g/ olUudk Bu;D xGm;atmif avhusiahf y;&aom w&m;
jzpfygonf/ Ak'udk,fawmfwdkif pHjytaejzifh b0aygif;ajrmufrsm;pGm avh
usihfcJhygonf/ ow0gtrsm;udk vrf;rSefnTefjyEdkifzdkY u,fwifEdkifzdkY oAnK
wPfudk&zdkY olU&JUqE"dywd qE"mwfudk wpfb0xufwpfb0 tm;
aumif;atmif avhusifhcJh&ygonf/ olvdkcsifaom oAnKwPftwGuf
pnf;pdrfOpm? om;orD;? touf? aoG;? acR;? cEmudk,fudkyif paw;um
125

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

pGefYvTwftepfemcHavmhusifhcJhygonf/ aemufqHk;bk&m;jzpfrnfh b0rSm


xD;eef;pnf;pdrfESifhwyg t&mtm;vHk;udkpGefYum tjyif;txefenf;rsdK;pHkjzifh
tyif;yef;cHtqif;&Jcu
H m usichf yhJ gonf/ aemufq;kH oAnKwPfr&orQ
igvH;k 0aemufjyefrvSnb
hf ;l qdak om Bu;D rm;onfh qEpw
d "f mwfjzifh BuKd ;pm;rI
aMumifh arQmfrSef;onfh tjrifhqHk;yef;wdkif bk&m;tjzpf oAnKwPfudk
&cJhygonf/
rdrw
d o
Ykd nf jrwfpmG bk&m;&Si\
f wynfrh sm;jzpfMuygonf/ wynfjh zpf
olonf q&m\vrf;pOfudk vdkuf&ygrnf/ q&mjzpfolonf ol\vrf;pOf
udkvdkufapcsifonfhtwGuf t"dywdw&m;av;yg;udk ae&mawmfawmfrsm;
rsm;rm a[mMum;cJhygonf/
qEm0awmud Hemr urH eodZsod/
==qE"mwfjyif;xefaom tm;Bu;D aomolonf rNy;D rpD;aomudpr nf
onfr&Sd/ NyD;pD;atmifjrifjcif;onfomvQif rkcsjzpf\++ [kqdkxm;onfh
twGuf atmifjrifcsiv
f Qif rdr&d UJ &ifxu
J qE"mwfut
kd m;Bu;D atmif t"d
ywdtqifhtxd a&mufatmifavhusifhyg/ rdrd&ifxJrSm qE"mwftm;BuD;
vmygu aemuft"dywdoHk;yg; yl;aygif;yg0ifvmrSm rkcsjzpfygonf/ qE
vdkcsifrItm;aumif;vmvQif 0D&d,"dywdBuD;pm;tm;xkwfrIawG jyif;xef
tm;aumif;vmygvdrfhrnf/ BudK;pm;tm;xkwfrI 0D&d,"mwfawGjyif;xef
vmygvQif pdwm "dywd rdr&d UJ pdw"f mwfprG ;f tm; jrifrh m;vmygvdrrhf nf/ pdwf
"mwfawG xufoefygvdrrhf nf/ pdw"f mwfawGjrifrh m;xufoefvmygu 0DrH
om"dywdqw
kd hJ ynmPftawG;tac: pGr;f tm;awG tm;aumif;jyif;xef
vmygvdrfhrnf/ ynmPfpGrf;tm;awG jrifhrm;tm;aumif;jyif;xefvmyg
u rdro
d nf used ;f aorkcs rdrad rQmrf eS ;f onfh yef;wdik o
f aYkd &muf&u
dS m Bu;D yGm;
atmifjrifvmygvdrfhrnf/
rdrdq&mjzpfol Ak'jrwfpGmbk&m;onf tcufqHk;vrf;udk t"dywd
w&m;av;yg;vufudkifxm; usifhoHk;jyum atmifjrifatmifavQmufjycJhyg
vsuf wynf[
h t
k rnfcx
H m;ol rdrw
d u
Ykd rvdu
k ef mMubl;qdv
k Qif rdrw
d o
Ykd nf
arsmuftkef;oD;&ovdkjzpfygvdrfhrnf/ arsmufonf ol&xm;aom tkef;
oD;Bu;D udk bmvky&f rSe;f rod tcGu
H u
kd u
kd pf m;Munfo
h nf/ tcGo
H nf t&om
r&Sd zefww
G w
f w
G jf zpfonf/ t&omr&Sb
d ;l qdNk y;D vTwyf pfvu
kd o
f nf/ olvw
T f
ypfvdkufaom tkef;oD;udk Pfynm&Sdaomolu twGif;ESpfxd a&muf
126

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

atmifoGm;um csdKjraomtkef;a&udk aomufvdkY tESpftom;udk pm;yg


onf/ jrefrmEdkifiHom; Ak'bmomtrsm;pkBuD;onf Ak'bk&m;&Sif\ w&m;
awmfrsm;udk twGif;tESpftxda&mufatmifroGm;bJ tay:,HaMum
bk&m;udkoufapha&avmif; ,Mwmacsb0jzifh auseyfaeMuonfhtwGuf
atmifjrifrIyef;wdkifrsm;ESifh vGJacsmfaeMuonfrSm tifrwef0rf;enf;
p&maumif;vSygw,f/ Ak'b
&k m;&Si\
f "rpum;awmfrsm;udk em;vnfaom
ynm&Sdolawmfaumif;rsm;onf Ak'a[mMum;aom t"dywdw&m;av;yg;
udk jrifhonfxuf jrifhatmif BuD;rm;onfxuf BuD;rm;atmif avhusifhMu
onft
h wGuf olwaYkd rQmrf eS ;f onfh Bu;D yGm;atmifjrifr&I nfreS ;f csuyf ef;wdik u
f kd
a&mufatmif vSrf;aeMuaMumif; "rpum;vufaqmifyg;vdkufygonf/
t"dywdw&m;av;yg;udk usifhBuHyGm;rsm;jcif;jzifh &nfrSef;csufyef;wdkif
txda&mufatmif avQmufvSrf;EdkifMuygap[k qEjyKaqG;aEG;&if;...
rif;okn(Ak'wuodkvf)
"rpum;u@? acwfvlrsm;\rSwfpk*sme,f trSwf(5)

127

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

"rpum; - 6
rdrdwdkYonf bk&m;&Sif\wynfhrsm;jzpfMuygonf/ wynhfonf
q&m\t,l t q? tawG ; tac:? 0g'? tajymtqd k p onf h t&m
tm;vHk;wdkYudk aoaocsmcsmem;vnfoabmaygufzdkYvdkygonf/ rdrdwdkYem;
vnf oabmaygufrIpGrf;&nfESifh usifhoHk;rIay:rlwnfNyD;awmh b0awG
vnf; ygmjcm;oGm;rnfjzpfonf/ Ak'jrwfpGmbk&m;&Sifonf "rcEmaygif;
84000 a[mazmfnTefjyxm;cJhonf/ xdknTefjyxm;cJhaom w&m;awmf
rsm;xJrS rdrb
d ,favmufem;vnf oabmaygufusio
hf ;kH Ny;D Nyv
D /J aocsmpGm
ud,
k u
hf ,
kd u
f kd rnmwrf; ppfar;zdv
Yk ykd gonf/ tjyifavmuDpmar;yGrJ sm;onf
olrsm;ppfwmudk ud,
k u
f ajzqd&k Ny;D avmukw& mpmar;yGo
J nf ud,
k w
f ikd pf pf
udk,fwdkifajz&aompmar;yGJjzpfonf/ tjyifpmar;yGJonf vdrfnmcdk;csNyD;
ajzqdrk nfqv
kd Qif &Edik af o;aomfvnf; avmukw& mpmar;yGu
J m; ud,
k w
f ikd f
ppf udk,fwdkifajzqdk&aom pmar;yGJjzpfaomaMumifh vHk;0nmr&yg/ rdrd
vdrfnmav rdrdb0[m csmavjzpfrnf/ rdrdb0csmwmwmrjzpfcsifvQif
rdrdudk,fudk rnmzdkYvdkygonf/
tjyifavmuDpmar;yGJawGrSmvJ pmar;yGJar;cGef;yHkpHawGrsm;pGm &Sdyg
onf/ rlvwef;? tv,fwef;? txufwef;? wuodkvfponfjzifh tqifh
twef;tedrt
hf jrifu
h v
kd u
kd Nf y;D ar;cGe;f yHpk aH wG ajzqdrk yI pkH aH wG ygmjcm;oGm;Mu
ygonf/ xdkenf;wlpGm avmukw&mpmar;yGJrSmvJ yHkpHrsdK;pHk ar;cGef;aygif;
rsm;pGm&So
d vdak jzqdrk yI pkH aH wGuvnf; rsm;pGm&Sad eygvdrrhf nf/ rdrb
d 0tqifh
twef;jrifhrm;zdkY b,favmuftqifhjrifhjrifhar;cGef; xkwfwwfNyDvJ? b,f
avmufajzEdkifcJhNyD;NyDvJqdkwmudk aocsmpGm ar;jref;pDppf tajzxkwfap
csifygonf/
Ak'bk&m;&Sif\ w&m;a'oemawmfrsm;onf dk;&Sif;onf/ pepfus
onf/ vufawGUusifhoHk;oltwGuf vufawGUtusdK;&Sdonf/ vufawGU
tusdK;&Sd vufawGUusifhoHk;EdkifzdkY tqifhoHk;qifh&Sdonf/ xdktqifhoHk;qifhrSm
oDv? orm"d? ynmjzpfygonf/ yxrtqifh oDvtajccHpmar;yGJudk
ud,
k w
f ikd af r;cGe;f xkwf ud,
k w
f ikd af jzMunfah pcsiyf gonf/ Ak'b
&k m;&Sio
f nf
avmuBuD;Nidrf;at;zdkY rdrdb0wefzdk;&SdzdkY tajccHudk,fusifhoDv a[mjy
ay;xm;cJhonf/ xdkig;yg;oDvudk rdrdonf b,fvdkem;vnfoabmayguf
128

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

xm;ovJ/ b,favmufusifhoHk;NyD;NyDvJ/ rdrdem;vnfoabmaygufrIESifh


usifhoHk;rItay:MunfhNyD; rdrdb0wefzdk;&Sd? b0wefzdk;rJh ygmjcm;oGm;ay
vdrrhf nf/
rdrdwdkYi,fpOfu ig;yg;oDvudk apmifhxdef;Mujcif;rSm i&JaMumufvdkY
apmifhxdef;Mujcif;jzpfonf/ i&JusrSmausmufvdkY apmifhxdef;jcif;jzpfonfh
twGuf i&JusrmS raMumufonft
h cg xdo
k v
D udk rapmifx
h ed ;f jzpfawmhay/
aMumufpdwfay:onfhtcg apmifhxdef;rdNyD; aMumufpdwfray:onfhtcg
ysufrdoGm;Muonf/ 'gaMumifhyJ jrefrmjynfom;trsm;pkBuD;onf ig;yg;oD
vudk i,fpOfuav;b0tod? i&JusraS usmufvYkd apmifx
h ed ;f Muonfxuf
ydrk vmonft
h wGuf Bu;D vmonfih &JraMumufonft
h &G,af &mufvmawmh
oDvawGYsufvmjcif;jzpfonf/ ig;yg;oDvudk usL;vGefNyD;&if &[ef;oHCm
awGxHrSm? bk&m;xHrSm ,MwmawGacsvdkuf&if &NyDvdkY xifrdaeMuonfh
twGuf yg;pyfuawmh a0&rPd a&SmifMuOfyg\vkyfMu? NyD;awmh wu,fh
vufawGUrSusawmh ta&SmifMuOfMuyJ usL;vGeaf pmfum;rdaeMujcif; jzpfyg
onf/ 'gaMumifh udk,fudk;uG,fwJh &[ef;oHCmawmfawGudkyif jyefowfrd
apmfum;rdonftxd usL;vGefapmfum;vmMujcif;jzpfygonf/ 'gaMumifh
urmhEdkifiHawGu ar;p&mjzpfvmygonf/ txifao;p&mjzpfvmygonf/
rdrdudk;uG,fqnf;uyfaewJh oHCmawmfawGudkyif jyefowfjzwfonftxd
usL;vGeaf pmfum;&JvmMujcif;rSm ig;yg;oDvESiyhf wfoufNy;D oabmayguf
em; vnfrv
I aJG eMuaomaMumifjh zpfygonf/ i,fpOf uav;tod i&Jxuf
ydkrodvmMujcif;rSm vHk;0aumif;aomvuPmr[kwfyg/
ig;yg;oDvaqmifx
h ed ;f jcif;udk onfx
h ufyrkd ekd m;vnfoabmaygufzYkd
vdyk gonf/ rdrw
d b
Ykd maMumifh ig;yg;oDvudk vdu
k ef musio
hf ;kH oifo
h vJ qdw
k m
udk av;av;eufeuf pOf;pm;apcsifygonf/ ig;yg;oDvonf tqifhjrifh
onfh vlt
Y odik ;f t0dik ;f avmuBu;D xJrmS rdrv
d nf;tqift
h wef;&S&d adS eEdik zf ?Ykd
wefz;kd awGrusomG ;apzdYk tqifjh rifch sio
f l wefz;kd &Scd sio
f rl eS o
f rQ rjzpfrae
{uefrkcs vdkufemusifhoHk;&rnfh vlYwefzdk;jrifh vlYusifh0wfrsm;jzpfygonf/
urmrSm tqift
h wef;jrifjh rifh wefz;kd &S&d adS exdik o
f mG ;MuolreS o
f rQukd Munfh
vQif ud,
k u
f siw
hf &m;aumif;onft
h csuu
f kd aumif;pGmawGU&SMd u&ay rnf/
udk,fusifhw&m;raumif;oludk rnfolrurQ r,Hk&Jyg/ rnfolrSr,HkvQif
b0rSmbmudpudkrS atmifjrifatmif vkyfEdkifMurnfr[kwfay/
129

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rdrdudk,fudk aocsmpDppfyg/ udk,fusifhw&m;ysufp&mudpawGESifh


&ifqdkifBuHKawGUvmwJhtcg b,favmuf orm"d&Sd&Sd r,drf;r,dkif cdkifcdkif
rmrmxdef;odrf;EdkifNyDvJ/ rdrdonf oDvw&m;ESifhywfoufvmvQif b,f
avmufynmESi,
hf OS Nf y;D em;vnfoabmaygufxm;um usio
hf ;kH aeMuovJ
qdkwmudk aoaocsmcsmav;av;eufeufar;NyD; taotcsm rvdrf
rnmMubJ b0pmar;yGJudk atmifjrifatmif ajzqdkEdkifMuygp[k qEjyK
&if;...
rif;okn(Ak'wuodkvf)
acwfvlrsm;\rSwfpk*sme,f trSwf(6)

130

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

wefz;kd &Sad ompum;rsm;udk


ajymwwfMuNyv
D m;
jrwfpmG bk&m;&Siaf [mMum;cJah om w&m;awmfrsm;onf "ruE m tm;
jzifh 84000 usef&SdaecJhygonf/ jrwfpGmbk&m;a[mMum;awmfrlcJhaom
w&m;awmfrsm;udk ,aeYurmhbmoma&;acgif;aqmifrsm;ESifh ynm&Sif
rsm;ESifh ynm&SiftoD;oD;u rSefuefw,f? aumif;jrwfw,f? wefzdk;&Sd
w,fvYkd 0dik ;f 0ef;axmufcaH jymqdak eMuygw,f/ 'gudak ocsmavhvmqef;ppf
zdkYvdkygw,f/
rdrw
d o
Ykd nf Ak'b
&k m;&Si\
f wynfrh sm;jzpfMuonft
h wGuf ud,
k q
hf &m
&JUnTefjyxm;aom tqHk;trw&m;awmfrsm;udk aocsmusepGm avhvm
zdv
Yk ykd gw,f/ jrwfpmG bk&m;&Sio
f nf pum;t&mESiyhf wfoufNy;D tawmfav;
nTefjyoifjyawmfrlygw,f/ jrwfpGmbk&m;&Sifudk,fawmfwdkifvnf;yJ vl Y
avmuwGif trsm;ajymqdkaeMuaom pum;(6)cGef;&Sd&mwGif pum;
(4) cG e f ; ud k y ,f N yD ; tusd K ;&S d a om? wef z d k ; &S d a om pum; (2) cG e f ;
udkomvQifajymqdkcJhygw,f/ rdrdwdkYajymqdkaeMuaom pum;rsm;udkvnf;
wefz;kd &Scd siyf gonfqv
kd Qif jrwfpmG bk&m;&Si\
f vrf;pOfEiS hf udu
k n
f yD govm;
qdkwmudk aocsmpDppfzdkYvdkygw,f/
jrwfpGmbk&m;&Sif rajymbJy,fcJhaompum;(4)cGef;rSm(1) tusdK;r&Sdbl;? rrSefbl;? olwpfyg;rESpfoufbl;/
(2) tusdK;r&Sdbl;? rrSefbl;? olwpfyg;ESpfoufw,f/
(3) tusdK;r&Sdbl;? rSefw,f? olwpfyg;rESpfoufbl;/
(4) tusdK;r&Sdbl;? rSefw,f? olwpfyg;ESpfoufw,f/
jrwfpmG bk&m;&Sio
f nf xdpk um; (4) cGe;f udk vH;k 0tusKd ;r&Sw
d t
hJ wGuf
aMumifh b,fawmhrrS ajymygbl;/ rdrw
d u
Ykd ,
kd w
f ikd f rdrw
d aYkd ocsmpGm jyefvnf
qef;ppfyg/ tusdK;r&Sdayr,fh olrsm;ESpfouf&if? BudKuf&ifNyD;a&mqdkNyD;
b,favmufajymrdcJhovJ/ tusdK;r&SdwJhpum;awG ajymcJhrdvdkY wefzdk;us
oGm;olawG trsm;BuD;&Sdygw,f/ rdrdpum;ajymcgeD;rSm aocsmpGmPf
ynmESifh,SOf? EdIif;csdefNyD;rS ajymzdkYvdkygw,f/ jrefrmEdkifiHom;trsm;pkBuD;
uawmh uRefawmf? uRefrwdkY[m Ak'bmom0ifawGjzpfMuygw,f/ Ak'&JU
131

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

wynfhawGjzpfMuygw,fvdkY *kPf,lNyD;ajymaeMuayr,fh Ak'&JUvrf;pOfudk


vdu
k ef mMuygovm;qdak wmh rvdu
k ef mMuwmrsm;ygw,f/ Ak'u
rajymoifh
vdkY y,fcJhwJhpum;awGudkyJ oGifoGifBuD;oHk;pGJaeMuygw,f/
vlawGwpfa,mufESifh wpfa,mufawGUMuNyDa[hqdk&if 2 vHk;? 3
vHk;taMumif;? abmvHk;yGJavmif;upm;taMumif;? EGm;wdkuf? Muufwdkuf
onft
h aMumif;ESihf olrsm;twif;tzsi;f ajym&if;eJY tcsed u
f ek af eMuwmrsm;
ygw,f/ tcsKd Uqdk tusKd ;r&Sw
d phJ um;awGukd ajymae&wmudyk J t&omawGU?
*kP,
f al eMuygao;w,f/ [D&q
d w
kd &hJ u
S &f aumif;rSev
f rJ odawmhygbl;/ ig'D
wefzdk;r&SdwJhpum;awGudkajymae&if ighb0wefzdk;usr,f? NyD;awmh rdrd&Gm?
rdrNd rKd U? rdrEd ikd if EH iS hf rdru
d ;kd uG,q
f nf;uyf&m jrwfpmG bk&m;omoemawmfBu;D
rdrad Mumifh *kPo
f u
d m usp&mjzpfomG ;Edik w
f ,fqw
kd m av;av;eufeufrpOf;
pm;Muawmhygbl;/ ayghayghwefwefyJoabmxm;um tcsnf;tESD;tusdK;
r&Sw
d hJ pum;awGuykd aJ jymaeMuwmrsm;ygw,f/ 'gaMumifv
h nf; jrefrmEdik if H
om;rsm;[m wefz;kd rJo
h al wGrsm;vmNy;D a&mufav&mrSm txifao;cH vm&
ygw,f/ jrefrmvlrsKd ;rsm;tcsi;f csi;f rwnfMh ubl;? uGNJ yMJ uw,fqw
kd mvnf;
wefzdk;r&SdwJhpum;awGudk tajymrsm;MuvdkY wpfa,mufESifhwpfa,muf
rcHr&yfEikd w
f mawGjzpfum jiif;MucHMk uvQuf tqH;k wGif &efoal wGjzpfMujcif;
jzpfygw,f/ rdrw
d b
Ykd 0udk wefz;kd &Sad pcsiw
f ,fq&kd if Ak'b
&k m;&Sio
f nf b,f
vdkpum;rsdK;awGom a&G;cs,fajymqdkcJhw,fqdkwmudkvnf; avhvmzdkY vdkyg
w,f/
jrwfpGmbk&m;&SifajymcJhaom pum;ESpfcGef;rSm(1) tusdK;&Sdw,f? rSefw,f? olwpfyg;ESpfoufw,f/
(2) tusdK;&Sdw,f? rSefw,f? olwpfyg;rESpfoufbl;/
'Dpum;ESpfcGef;udk bmvdkYajymovJqdk&if tusdK;vnf;&Sdw,f/
rSev
f nf;rSew
f t
hJ wGuaf Mumifv
h nf; ajymqdjk cif;jzpfygw,f/ jrwfpmG bk&m;&Sif
vufxufu ykPm;wpfOD;ar;avQmufzl;ygw,f/ ==t&Sifbk&m;? tusdK;
&Sdw,f? rSefw,f? olwpfyg;ESpfNcdKufw,fqdkwJhpum;eJYywfoufNyD; txl;
ar;avQmufp&mr&Sdygbk&m;/ 'gayr,fh tusdK;&Sdw,f? rSefw,f? olwpfyg;
rESpfoufwJhpum;udk bmvdkYajymqdkygovJbk&m;++ vdkYjrwfpGmbk&m;udk ar;
avQmufwJhtcgrSm jrwfpGmbk&m;u OyrmESifhwyg &Sif;jyygw,f/

132

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

==toifyP
k m ;&JUa&SUrSm uav;i,fwpfa,muf[m ykvif;uGpJ wpfck
udk yg;pyfxJaumufxnfhNyD; rsdKaeNyDqdk&if oifykPm;b,fvdkvkyfrvJ++wJh/
tJ'Dvdkar;wJhtcgrSm ykPm;u==t&Sib
f &k m;..wynfah wmf uav;&JUOD;acgif;udk aoaocsmcsmcsKyf
udkifNyD; aoG;oH&J&JeJYyJ r&&atmifxkwf,lygr,fbk&m;++
tb,faMumifh odkYjyK&ygovJvdkYar;wJhtcgrSm ykPm;u==rSefyg..uav;rBudKufayr,fh uav;&JUtouf&Sifa&; tusdK;&SdzdkY
twGuf uav;i,fidkaeonfhMum;xJu wynfhawmf &atmifxkwf,l&yg
w,fbk&m;++
==[kwfw,f ykPm;/ igbk&m;vnf; wpfcsdKUpum;awGrSm olwdkYrESpf
NcKd uaf yr,fh olwt
Ykd usKd ;&Szd u
Ykd kd &nf&,
G Nf y;D ajymqd&k w,fyP
k m ;++ vkYd ajymjy
cJhygw,f/
'gudk oD&v
d uFmEdik if rH mS vufawGUtoH;k csvu
kd w
f hJ wynfw
h pfyg;ay:
cJyh gw,f/ oD&v
d uFmEdik if rH mS q&mawGBu;D wpfyg;[m tifrwefpmwwfyg
w,f/ pm0gawGtcsed yf ykd cYkd soifMum;ay;avh&ydS gw,f/ oloifjyay;wmawG
eJYusifhBuHvdkY &[EmawGjzpfoGm;MuawGvnf; renf;ygbl;/ 'DtxJrSm olY&JU
wynfhwpfyg;u olYq&m&JUtajctaeudk MunfhwJhtcgrSm w&m;xl;
r&ao;wmudk awGU&ygw,f/ tJ'DrSm wynfhjzpfolu q&mhxHvmNyD;==t&Sifbk&m; wynfhawmfudk pmay*gxmwpfckavmuf ar;yg&ap/
b,ftcsed rf rS tm;bl;/ pm0gawGjynfah ew,f/ tJ't
D cgrSm wynfjh zpfou
l
t&Sifbk&m;aor,fhtcsdef (ysHawmfrlr,fhtcsdef) aum tm;yg&JUvm;vdkY
ar;wJhtcgrSm q&mawmfBuD;u pum;Murf;vdkY rBudKufESpfoufayr,fh
olYtwGuf tusdK;&SdwJh rSefwJhpum;jzpfaewJhtwGuf owdoHa0C&NyD;
w&m;tm;xkwfvdkufwm &[EmjzpfoGm;ygw,f/ 'gayr,fh ,aeYr[e
q&mawmfBuD;rsm;uawmh b,folawGb,favmuf axmufjy ajymqdkMu
ayr,fh w&m;r&wJhtjyif a'goawGxGufNyD; oHCmawGtay:rSm trdefY
awG wpfcNk y;D wpfcw
k ;kd Ny;D xkwaf ewm &Supf &maumif;vSygw,f/ olawmf
aumif;awGuawmh jrwfpmG bk&m;pum;awmfawGukd ajr0,frusem;axmif
Ny;D usiBhf uMH uayr,fh jrefrmEdik if rH mS uawmh r[eq&mawmfBu;D awGupNy;D
[d;k atmufq;kH tqifh vlawGtxdatmif awmfawmfrsm;rsm;u bk&m;&Sief YJ
qefYusifbufjyKrlajymqdkusifhBuHaewJhtwGufaMumifh jrefrmEdkifiHBuD;[m
133

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

urmhtv,frSm wpfaeYwjcm; atmufusaemufusjzpfum jrefrma[hqdk


olrsm;txifao;cH&? tapmfum;cH&? rsuEf mS i,f&jzpfaeMu&ygw,f/ jrwf
pGmbk&m;&Sifu pum;ajymqdkjcif;twwfynm[m t&rf;ta&;BuD;wJh
twGuf tNraJ jymqdo
k ifjyayr,fh jrefrmvlrsKd ;trsm;pkonf rvdu
k ef mMuyJ
bk&m;&Sief YJ qefu
Y sib
f ufawG? tqd;k awG? tMurf;awG? odrzf si;f wJph um;awG?
tusd K ;r&S d r rS e f u ef w J h p um;awG u d k y J ajymaeMuygw,f / rS e f u ef w J h
aumif;jrwfwJh tusdK;&SdwJh wefzdk;&SdwJhpum;awGudk ajymEdkifzdkYqdkwmvnf;
pmayawG zwfrw
S &f ygr,f/ avhvmoif,&l ygr,f/ w&m;awmfawG em,l&
ygr,f/ pmaya[majymuGJawG em;axmif&ygw,f/ ynm&SdawGxH csnf;
uyf? odcsifwmawG ar;jref;NyD; odatmif ynm&atmifBudK;pm;&yg r,f/
rdrd&ifxJ udk wefzdk;&SdwmawG rsm;rsm;xnhfxm;rS wefzdk;&SdwmawG
rsm;rsm;jyefxGufEdkif rSmjzpfygw,f/ rdrd&ifxJudk wefzdk;rJhapwJh 2 vHk;? 3
vHk; (csJ)? abmvHk;? twif;tzsif;eJY bdk;awmfbGm;awmfawG? ewfuawmf
awG&JUpum;awGUJ rdrd &ifxJxnfhxm;Mur,fqdk&ifawmh rdrdxGufr,fh
pum;awGuvnf; wefzdk;rJh pum;awGjzpfaeMurSmyJwJh/
jrwfpGmbk&m;&Sifu wefzdk;rJhwJhpum;awGudk ajymNyD; wefzdk;awGus
rSmpdk;vdkY
rkom0g'0d&wd? uwdrwnf vdrn
f mvSnzhf sm; aumufuspv
f n
S yhf wf
wJh pum;awGrajymeJY/
ydokP0gpm0d&wd? tcsif;csif;rwnfhatmif ukef;wdkufpum;awG
rajymeJY/
zko0gpm0d&wd? Murf;wrf;qJa&;dkif;jywJh pum;awGrajymeJY/
oryvmy0d&wd? olrsm;raumif;aMumif; twif;tzsif;ydefzsif;?
tESprf &Sd wefz;kd rJph um;awGrajymeJv
Y Ykd tzefzeftxyfxyf a[majymqH;k r
ay;cJyh gw,f/ pum;t&mrSm vdrm ,Ofaus;zdYk wefz;kd &Sw
d phJ um;awGukd ajym
EdkifzdkY ZmwfedygwfawmfawGtoD;oD; EdIif;,SOfjyNyD; qdkqHk;rawmfrlcJhygw,f/
'gayr,fh vdu
k ef musio
hf ;kH rIr&Sw
d mudk awGUae&ygw,f/ jrwfpmG bk&m;&Si\
f
w&m;awGonf zwfIxm;kH? tm*Hkysufxm;kH? rSwfxm;kHeJY auseyf&r,fh
w&m;awmfawGr[kwb
f J vufawGvu
kd ef musiBhf uyH mG ;rsm;&r,fh w&m;awmf
awGjzpfygw,f/ vufawGusifhBuHrIrygbJ emMum;umrQ? zwfIum;rQjzifh
auseyfaeMurnfqdkvQif arsmuftHk;oD;&ovdk bmvkyf&rSef;rodawmh
134

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

tjyifutcGeBf u;D udk udu


k pf m;Ny;D t&omvnf;r&Sb
d ;l / zefw,fqNkd y;D vTiyhf pf
rdMuygvdrrhf nf/ twGi;f ut&omudk wu,fow
d o
hJ rl sm;Edik if aH wGu tjyif
tcGHudkcGmypfvdkY txJa&muftmifoGm;wJhtwGuf csdKjrwJhtkef;a&udkvnf;
aomuf&? tom;udv
k nf;pm;&ygw,f/ rdrw
d rYkd mS awmh ,aeYtxd tcGaH wG?
tumawGeJYyJ auseyfaeMurnfqdkvQif jrwfpGmbk&m;&Sif&JU omoemeJY
awGU&usdK;reyfbJ bk&m;ajymwJhpum;eJY ajym&rnfqdkvQif armCyk&do
bmrSwefzdk;r&Sd tcsD;ESD;aomyk*dKvftjzpfeJY ed*Hk;csKyfoGm;Mu&ygvdrfhr,f/
wefz;kd &Scd siaf omolrsm;twGuf trSm;vrf;rsm;rS trSew
f &m;vrf;pOfrsm;odYk
avQmufvrf;Edik af tmif jrwfpmG bk&m;&Si\
f tqH;k trrsm;udk arwma&SUxm;
nTefjy&jcif;jzpfygw,f/
trSm;vrf;pOfrsm;udkpGefYy,fum trSefvrf;pOfodkYa&mufatmif
avQmufvrS ;f rdrv
d rl sKd ;? rdrEd ikd if ?H rdrb
d momomoemawmftwGuf wefz;kd
&Sdaomolrsm;jzpfEdkifMuygap[k qEjyK&if;.../
rif;okn(Ak'wuodkvf)
"rpum;u@? acwfvlrsm;\rSwfpk*sme,f? trSwf(7)

135

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

jirf;
,aeYjrefrmEdik if rH mS jirf;ESiyhf wfoufNy;D t,ltqtrsKd ;rsKd ;uGjJ ym;ae
Muwmudk awGU&ygw,f/ rdrw
d v
Ykd nf; jirf;ESiyhf wfoufNy;D b,fvjkd rifxm;vJ
b,fvo
kd abmxm;vJqw
kd mudk aocsmjyefvnfppfaq;zdv
Yk ykd gw,f/ tcsKd U
u tvG,fajym? tvG,fvkyfaqmifvmMuygw,f/ bk&m;NyD; jirf;zsuf&
w,fqNkd y;D rdrw
d v
Ykd yk if ef; atmifjrifomG ;wmeJw
Y pfNyKd ief uf rdr&d UJ aus;Zl;&Sif
awGudk apmfum;armfum;jyKum aus;Zl;uef;vmwmudk awGU&ygw,f/
'gawG[m jrefrmordkif;rSmuwnf;u &SdcJhygw,f/ &mZoBuFeftrwfBuD;
aMumifh rif;jzpfvmwJh e&yawhrif;u trwfBu;D &JU olUtay:ajymvdu
k w
f hJ
pum;av;wpfvHk;udk rBudKufwmeJY trwfBuD;udk ar;ygw,f/ ==trwf
Bu;D ..bk&m;Ny;D &if bmvky&f ovJv+Ykd + ar;awmh trwfBu;D u ==bk&m;Ny;D &if
jirf;zsuf&ygw,fvdkY++ ajymvdkufygw,f/ 'geJY trwfBuD;udk &mxl;ucsNyD;
'vudk jynfeif'Pfay;vdkufygw,f/ 'gudk oabmusoGm;MuwJh tkyfpku
trSefxifNyD; aus;Zl;&SifawGudk apmfum;zdkY olwdkYtwGuf pum;wpfvHk;
&vdkufygw,f/ bk&m;NyD; jirf;zsuf&wmaygh/
Oyrm? Oyar,sawGqw
kd m oH;k pGo
J al wGtay:rSm trsm;Bu;D rlwnfyg
w,f/ ,aeYawmh Oyrm? Oyar,sawGudk xifovdk? vdkovdk? BudKufovdk
oHk;pGJaeMuygw,f/ OyrmESifh Oyar,srudkuf&if b,fvdkrStqifrajy
ygbl;/ rdru
d ,
kd u
f kd jyefvnfar;jref;pdppfyg/ rdru
d bmjzpfcsiw
f mvJ? jirf;zsuf
csifwmvm;/ 'grSr[kwf jirf;udktoHk;jyKNyD; wpfqifhjrifwufcsifwmvm;
qdkwm aocsmcGJjcm;zdkYvdkygw,f/
jirf;tjzpfeJY avmuBuD;udk ulnDcsifwJholuvnf; avmuom;awG
aumif;pm;a&;udkomvQif MunfhNyD;ulnDay;Edkif&r,f/ rdrdukd,fudk jirf;
tjzpfeYJ jyKay;vdu
k &f vdYk Bu;D yGm;atmifjrifomG ;wJo
h al wG? ausmMf um;oGm;wJh
olawG? ae&mtoD;oD;&oGm;MuwJholawGudk awGU&? jrif&? Mum;&&if jirf;
vkyfol[m auseyf0rf;om*kPf,lae&rnf/ igvkyfay;vdkufvdkY igulnDay;
vdu
k v
f Ykd atmifjrifwm?tckawmhighukd vSnrhf Munfb
h ;l ? ightaMumif;odr,f
qdkNyD; rdrd&JU rmeawGaxmifvTm;NyD; tqdk;awGajym tqdk;awGvkyf&if vHk;0
raumif;ygbl;/ NyD;awmh olrsm;u olU&JUb0udk jirf;tjzpfeJY atmifjrif
EdkifMuygapqdkNyD; ulnDaxmufyHhay;wJhol ajymqdknTefjy? oifjyay;vdkuf
136

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

wJholawGudkvnf; bk&m;NyD;jirf;zsuf&r,fqdkwJh pum;vHk;wpfvHk;eJY aus;Zl;


w&m;awGudk rapmfum;oifhygbl;/
bk&m;Ny;D jirf;zsuq
f w
kd t
hJ "dyg ,fukd ud,
k v
f &kd mqGNJ y;D toH;k rcsoifyh g
bl;/ bk&m;ESihf jirf;udk aocsmcGjJ cm;Ny;D jrifzv
Ykd ykd gw,f/ jirf;qdw
k t
hJ "dyg ,fukd
jrefrmtbd"mefrmS zGiq
hf w
kd mu ==jrifrh m;aom taqmufttHrk sm;udk wnf
aqmuf&mwGif vlwufEdkif&ef ,m,Dvkyfxm;aom pifudk jirf;++ vdkY zGifhjy
a&;om;xm;ygw,f/ (Oypm)trSjD yK&m? tm;ud;k &m? xH;k wrf;tpOftvmvdYk
t"dyg,fwpfrsdK;zGifhqdkxm;ygw,f/ ao;i,fwJhtaqmuftODawGtwGuf
jirf;rvdkayr,fh BuD;rm;jrifhrm;wJh taqmuftODawG[m NyD;ajrmufzdkY
twGuf jirf;[m rygrjzpfta&;Bu;D vSygw,f/ jirf;&JUtultnDukd &rSom
vQif vkyif ef;udpa wG Ny;D ajrmufatmifjrifEikd rf mS jzpfygw,f/ 'Dvykd gyJ avm
urSmvnf; vlwpfa,mufBu;D yGm;atmifjrifzq
Ykd w
kd m jirf;eJw
Y w
l hJ taxmuf
tyHhawG tultnDawGtrsm;BuD;vdkygw,f/ BuD;yGm;atmifjrifausmfMum;
oGm;wJholawGudkMunfh&if odEkdifygw,f/ jirf;qdkwJhtaxmuftyHhawGudk
r&bJ atmifjrifausmfMum;oGm;wJholawG r&Sdygbl;/ rdb? q&mawG? rdwf
aqGu pmayawG? tBu
H PfawG? vdt
k yfwt
hJ ultnDawGukd wenf;enf;
wzHkzHkeJY axmufyHhulnDay;aewmawG &SdaeMuwmyJjzpfygw,f/ aus;Zl;
w&m;qdkwm Munfhwwf? jrifwwfolawGtwGuf tNrJ&SdaeMuwmyJ/ aus;
Zl;w&m;qdkwm jrifwwf? MunfhwwfzdkYvdkygw,f/ ==aus;Zl;rqyfcsifaeyg
aus;Zl;ruef;ygeJY++ qdkovdk aus;Zl;uef;wJholawGxJ udk,frygatmifawmh
BudK;pm;Mu&rSmyJjzpfygw,f/ aus;Zl;uef;wJholawG[m ratmifjrifygbl;/
atmifjrifcJh&ifvnf; rMumygbl;/ rMumcifysufpD;jcif;? qHk;IH;jcif;w&m;eJY
&ifqdkif&rSmjzpfygw,f/ 'gawG[m ZmwfedygwfawGrSmvnf; trsm;BuD;
&SdcJhygw,f/
bk&m;avmif;arsmufb0rSm wGif;xJusaewJhrkqdk;udk toufeJYvJNyD;
wGi;f xJuae&atmif u,fxw
k cf yhJ gw,f/ wGi;f xJutjyifa&mufvmawmh
rkqdk;&JUpdwfu wpfrsdK;ajymif;vmw,f/ bk&m;avmif;arsmufrif;u olU
b0udk jirf;tjzpfeJY touf&SkifvGwfajrmufygapqdkNyD; apwemxm;u,f
vdkufwmudk rjrifawmhbl;/ igtdrfjyef&if bm[if;pm;rS ygroGm;vdkYawmh
rjzpfbl;qdkNyD; rdrdudku,fcJhvdkY yifyef;NyD;tdyfaysmfaewJh arsmufrif;&JU OD;
acgif;udk cJex
YJ w
k o
f wfzYkd BuKd ;pm;cJw
h ,f/ bk&m;avmif;arsmufrif;u owd&dS
137

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

vdYk opfyifay:ckew
f ufvu
kd w
f ,f/ opfyifay:a&mufomG ;jyefvYkd vrf;rod
vdYk vrf;jyygOD;vdYk cdik ;f wmudk pdwrf embJ rdru
d ,
kd u
f kd jirftjzpfeYJ ESv;kH ydu
k Nf y;D
olwpfyg;csr;f omatmifjrifa&;udo
k m a&S;Ium rdrad cgif;rSuswhJ aoG;puf
aemufudkom vdkufchJaywmhqdkNyD; wpfyif;NyD;wpfyif ul;oGm;um vrf;jycJh
w,f/ bk&m;avmif;arsmufrif;u olvkyf&r,fhjirf;tjzpfudk yDyDjyifjyif
c&D;qHk;onftxd ulnDoGm;w,f/ bk&m;NyD; jirf;zsufr,fqdkwJh pdwf&SdwJh
aus;Zl;&Sifudk apmfum;wwfzdkY BudK;pm;wJh a'0'wfuawmh ajrrsdKcH&um
i&Judk a&mufoGm;&w,f/
jrefrmvlrsKd ;trsm;pkonf w&m;awmfrsm;udk emMum;oif,w
l t
hJ cgrSm
"rw&m;txda&mufatmifroGm;bJ yk*dKvfrSmyif vrf;qHk;oGm;Muwmrsm;
ygw,f/ 'gvnf;aumif;wJhvuPmr[kwfyg/ yk*dKvfwGif vrf;qHk;wJh
twGuf a'0'wfavmif;onf bk&m;tavmif;tm; ,kwfrmvdkufav
ownf;qd&k if om"kac:Ny;D udk rke;f vdu
k ?f bk&m;udo
k em;vdu
k q
f w
kd t
hJ qifu
h
rwufMuwmrsm;ygw,f/ csOf;uyfyHkrSm;avawmh trsm;pkBuD;u trkef;
w&m;awG? tNidK;w&m;awG? tmCmwawG? rauseyfrIawG? cGifhrvTwf
EdkifrIawGeJY tqdk;oHo&mvnfaeMuygawmhw,f/ wu,fu jrwfpGm
bk&m;jrifapcsi?f odapcsiw
f mu &ifxu
J "rw&m;udyk g/ a'0'wfu bmvdYk
'Dvu
kd ,
kd &hf UJ aus;Zl;&Siaf wGuakd wmif jyefNy;D owf&o
J nftxd usL;vGe&f wmvJ
'gudk aocsmtajz&Smzdv
Yk ykd gw,f/ a'0'wf&UJ &ifxrJ mS b0tqufqufu
usifhoHk;vmcJhwJh t"r rw&m;rIawG arG;jrLcJhwm&,f? ckb0rSmqufNyD;
rw&m;rIawG aumufuspfrIawGudk qufvufusifhoHk;aewm&,faMumifh
vrf;rSm;vrf;rSef rcGJjcm;Edkifawmhwm jzpfygw,f/ aus;Zl;&Sifudk aus;Zl;
&SifrSef;rodawmhbJ bk&m;NyD; jirf;zsuf&r,fqdkwJh aus;Zl;rJhpum;awGudk
qdkvmNyD; aus;Zl;&SifawGudk aus;Zl;uef;awmhwmygyJ/ rdrd&ifxJrSm a'0
'wfusifh usifhwJhrolawmfw&m;awG t"rawG? raumif;rIw&m;awG?
aumufuspfrIawG? vdrfnmrIawG? &ufpufrIawG&Sdaeovm;qdkwmudk ao
csmppfaq;&ygr,f/ awGU&if Edik af tmif wdu
k x
f w
k &f ygr,f/ rwdu
k x
f w
k b
f J
a'0'wfvakd rG;jrLaeolq&kd ifawmh used ;f aoygw,f/ rdrv
d nf; a'0'wfvkd
vl,kwfrmjzpfrSmyJ/
rdrd&ifxJrSm b,fvdkw&m;awG&SdovJ/ taumif;awGvm; tqdk;
awGvm; aocsmppfaq;zdkYvdkygw,f/ taumif;awGudk awGU&if wdk;yGm;
138

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rsm;jym;vmatmif quf v uf a rG ; jrLwnf a qmuf a y;yg/ tqd k ; "r


awGudky,fNyD; taumif;"rawGudk &ifxJxnfhum olrsm;awG&JUb0udk
wpfqifx
h uf wpfqifjh rifo
h nfxuf jrifah tmif? wefz;kd &So
d nfxuf &Sad tmif
BudK;pm;wnfaqmufay;yg/ olwdkY&JUb0awGudk jirf;tjzpfxm;NyD; jrifhwif
ay;vdu
k w
f hJ aus;Zl;&Sijf irf;awGaMumifh atmifjrifvmwJv
h al wGvnf; rdrv
d m
&if;b0udkarhNyD; aus;Zl;&SifawGudk ==bk&m;NyD; jirf;zsuf&r,f++ qdkwJh pum;
vHk;av;wpfvHk;eJY rapmfum;rdygapeJY/ aus;Zl;&Sifrsm;udk rdrdwwfEdkif
oavmuf aus;Zl;jyefqyfMuyg/ rdrdukd,fudk jirf;tjzpfoabmxm;um
jrifhwifay;MuwJholawmfaumif;awGonf vkyfief;udpatmifjrifa&;onf
om t"duy"meusonfvYkd jrifonft
h wGuf tm;vH;k twGuf vkyif ef;udp
rsm;tqifajyacsmrGwfatmifjrifMurnfqdkvQif jirf;ppfwdkYrnfonf
olrsm;zsupf &m? z,fcikd ;f p&mrvdk olwu
Ykd ,
kd w
f ikd f ae&mz,fay;MuaMumif;udk
today;ajymMum;&if;.../
rif;okn(Ak'wuodkvf)
"rpum;u@? acwfvlrsm;\rSwfpk*sme,f? trSwf(8)

139

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

pm&dwo
v
D ESihf 0g&dwo
v
D
jrefrmEdik if rH mS wcsKd Upum;vH;k awGukd em;vnf oabmaygufrmS ;um
oH;k pGaJ eMuwmudk awGU&ygw,f/ ig;yg;oDvjzpfwhJ olrsm;toufukd rowf
wm? olrsm;Opmypnf;udk rckd;,lwm? olrsm;om;r,m;udk rusL;vGefrapmf
um;wm? t&ufaopm rl;,pfaq;0g;roHk;pGJwm? vdrfnmNyD; rajymbJ
aewmawGU&if trsm;tm;jzifh tJ'v
D v
kd rl sKd ;udk tusipfh m&dwa umif;w,fvYkd
ajywwfMuygw,f/ r[kwyf gbl;/ vH;k 0rSm;ygw,f/ ig;yg;oDvudk apmifx
h ed ;f
vdkufemusifhoHk;NyD;aewmudk 0g&dwoDvvdkYac:NyD; jrwfpGmbk&m;a[mazmf
nTefjyxm;wJh od*Fgavm0g'okwfvm om;orD;usifh0wf? rdbusifh0wf?
q&musi0hf wf? rdwaf qGusi0hf wf ponfu
h si0hf wfrsm;ESihf 0denf;odum yk'v
f m
tm*EKuusifh0wf tm0godu usifh0wfponfh jyKusifhvdkufem aqmif&Guf
&rnfh usifh0wfrsm;udk pm&dwoDvvdkYac:ygw,f/
pm&dwoDvudk tbd"rmw&m;? udk,ftm;jzifh apwemudk aumuf&
ygr,f/ 0d&wDraumuf&ygbl;/ bmjzpfvdkYvJqdk&if a&SmifMuOf&wmr[kwf?
vdu
k ef m&wmjzpfvyYkd g/ 'gaMumifh olUudak wmh apwemoDvvdaYk c:ygw,f/
0g&dwoDvudk tbd"rw&m;t& aumuf&if 0d&wDESifh apwemwdkYudk
aumuf&ygr,f/
==H uwAEd ynw odumyyl&PH? wHpm&dwH/ ,HHe uwAEd
y#dudw tu&PH? wH0g&dwH/++ vdkY (0dok'dr*f-1?11) rSm qdkxm;
ygw,f/
pm&dwoDv[m tifrwef ta&;BuD;ygw,f/ pk' cEu0wfrSm
qdk&if qdkxm;wmav;&Sdygw,f/
=0wH ty&dyla&aEm? eoDvH y&dyl&wd? tok'oDavm 'kyanm?
pdawu*H e0dEwd+/ jyKoifhjyKxdkufwJh usifh0wfw&m;awGudk rvdkufem
bl;qd&k if 0g&dwo
v
D jzpfwhJ oDvw&m;udv
k nf; jznfu
h sio
hf nf rrnfb;l vdYk
qdkxm;ygw,f/ oDvrjynfhpHkbl;qdk&if pdwfvnf; wnfMunfrIr&Edkifbl;vdkY
qd;k xm;ygw,f/ jrefrmEdik if rH mS 0g&dwo
v
D jzpfwhJ ig;yg;oDvudk ae&mwdik ;f
rSm q&mawmfrsm;xH cH,lNyD;awmh rvdkufem rusifhaqmifMuwm rsm;yg
w,f/ 'g[m pOf;pm;p&mjzpfaeygw,f/

140

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

avmurSm jyKoifjh yKxu


dk f vdu
k ef moifh vdu
k ef mxdu
k w
f hJ usi0hf wfawG
&Sdaeygw,f/ xdkusifh0wfawGudk vdkufemusifhaqmif xrf;&GufzdkY vdktyfyg
w,f/ avmurS Munfh&if odEdkifygw,f/ y&[dwjzpfwJh olwpfyg;awG&JU
tusdK;udk vdkufemusifhaqmifay;aeMuwJh acgif;aqmifawG[m 0g&dw
oDvjzpfwJh oDvw&m;awGudk vdkufemusifhaqmifaeMuwmudk awGU&yg
w,f/ y&[dwaqmif&GufMuwJholawGu olwpfyg;awGudk apwemxm;
um aumif;apcsiMf uwm jzpfwt
hJ wGuf olwu
Ykd ,
kd w
f ikd u
f =pHjy+ jzpfatmif
aejyMu&ygw,f/ pHjyjzpfatmif usifhoHk;aeMujcif;tm;jzifh olwkdY&JUpdwf
awG[m jrifhrm;av rGefjrwfavjzpfvmygw,f/ pdwfxm;jrifhvmMuwJh
vlawGtwGuf oDvw&m;awGqdkwm ,lp&mrvdkbJ tvdkvdk&Sdvmwmudk
awGU&&ygw,f/
y&[dw pdwv
f nf;r&S?d olwpfyg;tusKd ;udk bmrSvnf; rxrf;aqmif
vlUavmuusi0hf wfawGukd bmrSrusib
hf J ud,
k zhf yYkd MJ unfw
h hJ tworm;awG
[m b,favmufyJ q&mawGxHrSm 0g&dwoDvjzpfwJh ig;yg;oDvudk b,f
vdkyif tacgufacguf tcgcg ,l,l? oDvrNrJ oDvysufMuwm awGU&yg
w,f/ oDvw&m;qdkwm jrifhjrwfwJhw&m;awG jzpfygw,f/ jrifhjrwfwJh
w&m;awGukd vdu
k ef musio
hf ;kH Edik zf q
Ykd w
kd m pdw"f mwfreG jf rwfoal wGom vdu
k f
emusifhoHk;EdkifMuygw,f/ o*Fgavm0g'okwfvm usifh0wfawGukd usifh&if
vnf; y&[dw olwpfyg;tusdK;udk aqmif&Gufay;&wmawGudk awGUEdkif
ygw,f/
xdu
k si0hf wfrsm;udk vdu
k ef musio
hf ;kH jcif;onf pdw"f mwfrsm;udk rGejf rwf
oefpY ifaeatmif avhusiahf ejcif;yifjzpfygw,f/ pdw"f mwfrsm;udk rGejf rwf
oefpY ifvmatmif ravhusib
hf J oDvawGaqmufwnfNy;D usiahf eygonf[k
qdjk cif;onf acwfpum;ESihf ajym&rnfqv
kd Qif Level rudu
k b
f ;l vdYk ajym&rSm
jzpfygw,f/
Oyrmtm;jzifh ajym&vQif vdu
k v
f aH wmif;pm;aewJh olukd a&TqBJG uKd ;qGJ
ay;NyD; vdkufawmif;pm;cdkif;vQif tJ'Dvlonf ydkufqHr&onfhtjyif tkduf
awmif cH&tHk;rSmjzpfygw,f/ bmjzpfvdkYvJqdk&if a&TqGJBudK;eJY awmif;pm;
wJo
h [
l m Level rudu
k v
f Ykd jzpfygw,f/ awmif;pm;wJo
h u
l kd qGBJ uKd ;qGaJ y;csif
vQif tJ'Dvludk a&S;OD;yxr awmif;pm;wJhb0uvGwfatmifvkyfay;NyD;
olUb0udk jrifhwifay;zdkYvdkygw,f/ olUb0 jrifhrm;oGm;awmhrSomvQif qGJ
141

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

BudK;eJY xdkufwefoGm;rSmjzpfygw,f/ 'gaMumifh ,aeY rdrdwdkY&JUpdwf"mwf


udkawmh rGefjrwfatmif rBudKpm;bJ pdwf"mwfjrifholvkdY olwpfyg;u xif
atmif ta,mifaqmifum q&mawmfawGxHrSm oDvawG tBudrfBudrf
,ljyaejcif;[m olawmif;pm;vnfyif; qGJBudK;qGJay;aeovdk jzpfaeonfh
twGuf Level rudkufvdkY oDvysufaejcif;om jzpfygw,f/ 'ghaMumifh
w&m;uGaJ wGrmS t'dEm 'gem a0&mrPd odum y'H orm'D ,mrd? olwpfyg;
ypn;f cd;k ,ljcif;rS a&SmifMuOfygrnfvYkd yg;pyfuawmh qdo
k mG ;Muyg&JU? w&m;
uGJvnf; NyD;a&m zdeyfaysmufMuwm[m tifrwef 0rf;enf;p&m? &Sufp&m
aumif;vSygw,f/
0wH ty&dyla&aEm? eoDvH y&dylwd+/ usifh
'gaMumifhomvQif =0wH
0wfw&m;awGudk rusifhwJh pdwf"mwfrjrifhwJh olawG[m oDvudk jznfh
usio
hf nf rrnfvq
Ykd x
kd m;jcif;om jzpfygw,f/ 0g&dwo
v
D jzpfwhJ a&SmifMuOf
&rnfh w&m;rsm;udk usifhoHk;vdkufemEdkifzdkY pm&dwoDvjzpfwJh vlUavmu
usifh0wfawGudk vdkufemusifhoHk; xrf;aqmifay;um rdrdwdkY&JU pdwf"mwf
awGudk MumavrGefjrwfavjzpfatmif avhusifhay;zdkYvdkygw,f/
0g&dwoDvonf olwpfyg;ray;onfh ypnf;udkomvQif a&SmifMuOf
EdkifNyD; olwpfyg;ay;vmvQif &oifhwm r&oifhwm? ,loifhwm r,loifh
wmudk rpOf;pm;awmhyJ ,lvu
kd Mf uwm rsm;ygw,f/ 'gaMumifv
h nf; jrefrm
Edik if rH mS tusiyhf sucf spm; vmbfpm;rIawG[m ayg;csiw
f ikd ;f aygrsm;vmjcif;
jzpfygw,f/ pm&dwoDvtm;aumif;olrsm;rSmawmh olwpfyg;ray;onfh
ypnf;qdkvQif vHk;0r,lbJ olwpfyg;ay;vmonfh ypnf;yifjzpfap r&oifh
r,loifhygu vHk;0udk ,ljcif;r&Sdyg/ 'gudkyif pm&dwoDv tm;aumif;
olrsm;[k qd&k rnfjzpfygw,f/ jrefrmEdik if aH wmfBu;D urmt
h v,frmS rsuEf mS
i,fum atmufusaemufus jzpfae&jcif;onf pm&dwtm;raumif;jcif;
aMumifh jzpfygw,f/
pm&dwowdtm;enf;olrsm;rSm &oifhonfhtcGifhta&;vm;? r&oihf
onfh tcGit
hf a&;vm; qkw
d mudk vH;k 0em;rvnfMuygbl;/ rdrad umif;pm;zdYk
wzdkYomvQif y"mexm;NyD; b,folaoao iawrm&if NyD;a&mqdkNyD;
xifwikd ;f ajym xifwikd ;f vkyMf uwm rsm;ygw,f/ olrsm;Edik if aH wG atmifjrif
aeMujcif;rSm pm&dwowdtm;aumif;wmudk awGU&ygw,f/ r&oifhwJh
tcGit
hf a&;qdk b,foal y;ay; r,lygbl;/ vH;k 0pGev
Yf w
T yf gw,f/ rdr,
d x
l m;
142

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

wJh &mxl;eJY wm0efudk ausyGefpGm xrf;aqmifEdkifrI r&Sdbl;qdkvQif rdrdae&m


uae csucf si;f EIwx
f u
G af y;Muygw,f/ 'g[m pdwx
f m;rGejf rwfjcif; pm&dw
owd tm;aumif;jcif;omvQif jzpfygw,f/ jrefrmEdkifiHrSmawmh rdrd,l
xm;wJh &mxll;eJY wm0efudk ausyGefpGm xrf;aqmifEdkifonfht&nftcsif;
rdrdrSm r&Sdwmudk odygvQuf vHk;0EIwfxGufay;jcif; tpOftvm r&SdcJh
ygbl ; / tcsif;csif; &mxl;vkvdkY usoGm;onfhtcgESifh wm0efxrf;&if;
aoqHk;oGm;wmu vGJ&if ae&mu z,fay;w,fqdkwm vHk;0udk rawGU
&ygbl;/ 'gawGudk aocsmjyefpOf;pm;Munfh&if pm&dwowdtm;enf;
aejcif;[m t"dutcsufjzpfw,fvdkY xif&Sm;pGm awGU&ygw,f/
Ak'b
momEdik if v
H Ykd trnfcx
H m;wJh Edik if BH u;D rSm Ak'& UJ wynfv
h Ykd trnf
aumif;,lNyD; Ak'jzpfapcsifwJh y&[dwjzpfwJh olwpfyg;awG&JUtusdK;udk
xrf;aqmifay;jcif;jzifh pdwf"mwfawG rGefjrwfvmatmif avhusifh&wJh
pm&dwoDvudk ravhusifhbJ oDv&Sdcsifa,mif aqmifum q&mawmfawG
xHrSm oDvawG,ljyaejcif;[m tifrwef&Sufp&maumif;vSygw,f/ 'gh
aMumifh ,aeYupvdkY pdwf"mwfawGudk rGefjrwfoefYpifvmatmif avhusifh
ay;&wJh pm&dwoDvqdkif&m avmuaumif;usdK; usifh0wfrsm;udk xrf;
aqmifMujcif;jzifh ig;yg;oDvjzpfwJh 0g&dwoDvrsm;udkvnf; twlwuG
vdkufemusifhoHk; aqmif&GufEdkifMuygap[k qEjyK&if;.../
rif;okn(Ak'wuokdvf)
"rpum;u@? acwfvlrsm;\ rSwfpk*sme,f trSwf(9)

143

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

vGwv
f yfa&;
2009 ckEpS ?f Zefe0g&Dv (4) &ufaeYq&kd if uReaf wmfww
Ykd ikd ;f jynfBu;D
wdkif;wpfyg;om;vufatmufu vGwfajrmufcJhwm (61) ESpf&SdNyD/ uRef
pepfuBu;D atmufuae vGwaf jrmufatmif vGwv
f yfa&;acgif;aqmifawG
&JU toufaoG;? acR;aygif;ajrmufrsm;pGmusNy;D &if;Ny;D rS &cJMh uwm tm;vH;k
todjzpfygonf/ xdkacgif;aqmifBuD;awG olwdkY&JUordkif;ay;wm0efud aus
yGepf mG xrf;aqmifcMhJ uvdYk olw&Ykd UJ ordik ;f rSww
f rf;udk olwpfyg;Edik if u
H Repf epf
atmufuae vGwfajrmufaomaeY vGwfvyfa&;aeYvdkY &J&J&ifh&ifh pdkufxl
EdkifcJhMuonf/ olwdkY&JU ordkif;rSwfwrf;urmhordkif;0ifoGm;cJhNyD/
xdkacgif;aqmifBuD;rsm;,lay;cJhwJh vGwfvyfa&;udk ckdifrmatmif
rwnfaqmufEdkifcJhrI? tcsif;csif; rnDnGwfrI? tndK;taw;xm;rIawG
aMumifh tmZmenfacgif;aqmifBuD;rsm;,lay;cJhaom vGwfvyfa&;wzef
jyefvnfqHk;IH;cJh&\/ &Sufp&maumif;onfu udk,ftcsif;csif; uRefjyK
xm;jyKxm;aom ppftmPm&SifBuD;rsm;um; wdkif;wpfyg;om; t*FvdyfESifh
zufppf*syefwx
Ykd ufyif ydrk q
kd ;kd 0g;aejcif;jzpfygonf/ usaemfwjYkd ynfoal wG
wzefjynfvnfusqHk;aewJh vGwfvyfa&;udk b,fvdk&atmifwdkuf,lMu
rSmvJ.../
ppftmPm&SifAkdvfae0if;vufxufrSae ,aeY 2009 ckESpftxd
wdkufyGJ0ifvmMuwm ESpfaygif; 47 ESpf&SdNyD/ ,aeYtxd vGwfvyfa&;
r&Muao;ay/ tmZmenfoHCmawmfawG? ausmif;om;tmZmenfawG?
jynfolYtmZmenfawGponfh EdkifiHhtmZmenfawG&JU toufaoG; acR;
aygif;ajrmufrsm;pGm aoG;ajrus&if;cJMh u&onf/ ,ckxufxd ppftmPm&Sif
e.t.z\ tusOf;axmifrsm;xJwGif axmif'Pf (104) ESpf? (68) ESpf?
(58) ESppf onfjzifh ESp&f n
S af xmif'PfawG tuscrH w&m;ESyd pf ufcaH eMu&qJ
&Sdao;\/ 'gayr,fh vGwfvyfa&;um; ,aeYxufxd r&&Sdao;onfudk
wwdkif;jynfvHk; todjzpfyg\/ 'gudk vspfvsLIrodusdK;uRefjyKraeMuygeJY/
wwdkif;jynfvHk; vSnf;aeavSatmif; jrifaZmif;rusef wufnDvufnDjzifh
awmfveS cf MhJ uvdYk wdik ;f wyg;olUuReaf tmufuae vGwv
f yfa&;udk &atmif
,lEikd cf MhJ u\/ 'gudk ,aeY (61) ESpaf jrmufvw
G v
f yfa&;aeYqw
kd mum txif
t&Sm;azmfjyaeyg\/ ,aeYwdkif;wpfyg;xufqdk;wJh ppftmPm&SifBuD;rsm;
144

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

vuf0g;Bu;D tkyu
f m wpfwikd ;f jynfv;kH udk 'kua &mufatmifjyKaewJh ppfuRef
pepfatmufuae vGwfajrmufa&;udk b,fvdkwdkufNyD; &atmif,lMurSm
vJ../ ,aeY ordkif;ay;wm0efonf jrefrmEdkifiHom;tm;vHk;\ tay:
odkYusa&mufaeygNyD/ wwdkif;jynfvHk;&JU vGwfajrmufa&;udk igeJYrqdkifqdkNyD;
ab;xdkifbdkifusrdIifcsaer,fqdk&if oif[mtqifhjrifhvlom;awG&JU pGefYypf
jcif;udk cH&vdrfhr,f/ oif[m vlpifppfuae edrfhusa&GUavsmoGm;vdrfhr,f/
vlrSm vlYwm0ef0w&m;awG&Sdw,f/
'Dwm0ef0w&m;awGausyeG af tmif xrf;aqmifEikd rf S oif[m vlyo
D
wJh vlom;pifppfjzpfEikd w
f ,f/ [ef;zke;f av;cg;Mum;csw
d Ef ikd f ?Hk um; aumif;
aumif;pD;Edik f ?Hk ydu
k q
f aH v;oH;k Edik jf zKe;f Edik f ?Hk e.t.zawGcsay;wJh &mxl;yg0g
awGudkomrufNyD; ig[m csrf;ompnf;pdrfawGudk cHpm;EdkifNyD? vlyDoNyDvdkY
vufraxmifae&if oifhudk urmhtcsrf;omqHk; bDvf*dwftdrfu acG;u
&,fjyaevdrfhr,f/ oifwdkYcHpm;aewJh pnf;pdrfcsrf;omawG[m bDvf*dwf
tdru
f acG;wpfaumifavmufawmifrS tqift
h wef;r&Sb
d ;l / oifwcYkd pH m;ae
wmawG[m bmrSvw
G v
f yfrrI &Sb
d ;l / tNrw
J rf;pd;k &draf e&w,f/ tNrw
J rf;zm;
aeMu&w,f/ tJ'rD rd zd m;ae&wJh taumifBu;D Bu;D tNr;D &Sn&f n
S jf yKNyq
D &kd if
tJ'Dizm;aumifvJ pnf;pdrftukefjyKwfNyD; 'kua&mufawmhwmyJ/ jyefpOf;
pm;Munfh/ bDvf*dwf&JUacG;rSm acG;tcGifhta&;tjynfht0&Sdw,f/ olYudk
b,folrS tvum;raiguf&bl;/ tdkuf&Jbl;/ olYrSm b,folUudkrS rzm;
&bl;/ olrY mS vGwv
f yfciG ahf wGtrsm;Bu;D &Sw
d ,f/ Ny;D awmh tJ'aD cG;&JU pnf;pdrf
eJY rdrdpnf;pdrf,SOfMunfh/ tJ'DtdrfuacG;u omw,f/ 'gaMumifh pnf;pdrfcH
pm;&kHrQudk vlyDoNyDvdkYawG;Mu&if bDvf*dwftdrfu acG;udkajy;NyD; owd&zdkY
vdyk gw,f/ 'gayr,fh bDv*f w
d t
f rd af cG;pnf;pdrcf pH m;wwfayr,fh ud,
k w
hf idk ;f
jynf&JU wdkYtrsdK;om;a&;wm0efwdkYqdkwmudk b,folodrvJ/ 'Dwm0efudk
vlyDowJhtqifhjrifhtmZmenfawGom odMuw,f/ odonfhtavsmuf rdrd
toufuykd if y"merxm;bJ vGwv
f yfa&;wdu
k yf 0JG ifMuw,f/ vleYJ wd&pmef
ygmwm jcm;em;wm[m 'gygyJ/
tJ'aD wmh rdru
d ,
kd u
f kd rdrad ocsmpGm rvdrw
f rf;rnmwrf; jyefar;Mu
yg/ ig[m b,ftyk pf x
k rJ mS ygaevJ/ vlw
Y &d pmeftyk pf x
k rJ mS vm;/ vlyo
D wJh
vlpifppftyk pf x
k rJ mS vm;/ 'gudak ocsmpGmar;yg/ [dw
k pfcsed u
f vkycf b
hJ ;l wm
bJqkd akH v;eJY pm;jrKUH jyefNy;D auseyfraeygeJ/Y rdro
d mG ;&rSmu ppfuRepf epfrmS
145

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

tNyD;wdkif vGwfajrmufa&;qD;oGm;&r,f/ vGwfajrmufNyD;&if 'DvGwfvyf


a&;BuD;udk b,fvdktmPm&SifrSm rNzdKcGJEdkifatmif vGwfvyfa&;BuD;rus
qHk;atmif raysmufysuf&atmif cdkifcdkifrmrmtajcwnfaqmuf&r,f/
cdkifcdkifrmrm tajcrcsEdkifcJhvdkY toufaoG; acR;awGeJY &if;cJh&wJ vGwfvyf
a&;Bu;D qH;k I;H cJ&h w,f/ 'gudo
k ifcef;pm,l&r,f/ Adv
k cf sKyaf tmifqef; ajym
cJhovdk yef;r0ifcif wufraxmifcsifMuygeJY/ 'g[mocifpdwf"mwf
r[kwfbl;/ uRefpdwf"mwfomjzpfw,f/
wpfwdkif;jynfvHk; AdkvfcsKyfatmifqef;wdkYvufxufuvdk ocifpdwf
"mwfrsm;arG; ppfuRepf epfatmufu vGwaf jrmufatmif wufnv
D ufnD
jzifh wdkufMurnfqdkvQif {uefrkcs vGwfvyfa&;&rSmjzpfygw,f/ rnfolU
udk,frS tm;udk;raeMuygeJY/ twm[d twmaem emaxm rdrdonfom
rdrd\ tm;udk;&mjzpf\/ qdkwJh Ak'&JUvrf;pOftwdkif; udk,fhtm;udk,fudk;
BudK;pm;Muyg/ ,aeYjynfolUtiftm; oef; (50) ausmf&Sdyg\/ xdkoef;
(50) ausmfomnDnGwfMur,fqdk&if wu,fhrdrdEdkifiH&JU vGwfvyfa&;onf
ra0;awmhyg/ rdrd&JUvufwpfurf;tvdkwGifom &Sdygonf/ tm;vHk; rdrd&JU
uRepf w
d f aMumufpw
d rf sm;udk azsmufMuygavmh/ pnf;a0;wdik yf ifMuygavmh/
ociftoif;rsm; ae&mtESUH tjym; jyefvnfzpYJG nf;um wGe;f vSeMf uygavmh/
wpfu,fvGwfajrmuf&rnf[laom ,HkMunfpdwfjzifh wwdkif;jynfvHk;
BudKpm;wGef;vSefMuygvQif e.t.zppfAdkvfcsKyfBuD;rsm; acG;ajy; 0ufajy;
xGufajy;&um rdrdwdkYwdkif;jynf&JU vGwfvyfa&;udk wzefjyef,lEdkifMuyg
vdrfhrnf/ wm0efodol wm0ef&Sdonf/ wm0efudk olawmfaumif; oljrwf
avmif;wdkYom odMuonf/ odonfhwdkiftwdkif;vnf; xrf;aqmifMuyg
onf/
awmfvSefa&;opmjzifh.../
rif;okn(Ak'wuodkvf)

146

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

aoG;pnf;nDnw
G Mf uavmh
vmrnfh 26.9.2008 qdv
k Qif a&T0ga&mifawmfveS af &; (1) ESpjf ynfh
Ny/D
a&T0ga&mifawmfvSefa&;a&mufzdkY (7) &ufomvdkawmhonf/ jrefrm
wpfrsdK;om;vHk; uRefpepfatmufu vGwfajrmuf&ef oHCmawmfawGqk
awmif;um arwmydcYk sw
D ufvrf;avQmufqEjy&if; tmPm,pfr;l ppfbv
D ;l
BuD;rsm;\ ypfcwfdkufESufowfjzwfrIaMumifh oHCmawmfawGaoG;ajr
us&NyD/ ,cktxd e.t.zppfbDvl;rsm;\ tusOf;axmifxJwGif oHCmh
acgif;aqmifrsm; ausmif;om;acgif;aqmifrsm;? trsKd ;om;a&;acgif;aqmif
rsm;tygt0if EdkifiHa&;tusOf;om; axmifESifhcsDum tESdyfpufcH? tnOf;
qJc?H tdu
k t
f ESucf &H qJ&adS vonf/ omoemhtmZmenfrsm;? ausmif;om;
tmZmenfrsm;? trsdK;om;tmZmenfrsm; toufaoG;? acR;rsm; ay;qyfcJh
Mujcif;onf olwt
Ykd wGurf [kw?f jrefrmwpfrsKd ;om;vH;k ppfuReb
f 0rS vGwf
ajrmufa&;twGufomjzpfonf/ jrefrmwpfrsdK;om;vHk; 'gudkawmh aumif;
aumif;oabmaygufMuzdkYvdkNyD/
jrefrmwpfrsdK;om;vHk; tcsif;csif; aoG;pnf;nDnGwfum pkaygif;
e.t.zppfbDvl;rsm;udk vSnf;aeavSatmif; jrif;aZmif;rusef wGef;vSef
ypfMuygawmh/ arhavsmhayghqum raeMuygESifh/ wm0efodol wm0ef&Sd
onf/ wm0efudk olawmfaumif;oljrwfavmif; vl&nfcRefawGom odMu
onfqdkonfhtwdkif; wm0efodod? Opm&Sd&Sdjzifh pkaygif;nDnmpGm wGef;vSef
ypfMuyg/ pkaygif;nDnmatmifaMumif;jzmqdkonfhtwdkif; tm;vHk;wufnD
vufnjD zifh 0dik ;f 0ef;wGe;f vSeMf urnfqv
kd Qif e.t.zppfbv
D ;l Bu;D rsm; {uef
rkcsusqHk;Mu&ayrnf/ pufwifbm a&T0ga&mifawmfvSefa&; ratmif
jrif&jcif;\ t"duw&m;cHrSm jrefrmwpfrsdK;om;vHk;\ udk,fwdkifta&;udk
ud,
k Ef iS rhf qdik o
f vdk ab;u&yfMunfo
h al wGrsm;onft
h wGuaf Mumifh ratmif
jrifcJh&jcif;jzpfonf/ aoG;pnf;nDnGwfrI r&SdMujcif;yifjzpfonf/ rdrdwdkY\
tcGit
hf a&;udk ud,
k w
f ikd yf g0ifwu
kd ,
f rl &S rnf/ ab;u&yfMunfrh aeMuygESi/hf
udk,fwdkifyg0ifum aoG;pnf;nDnGwfpGmjzifh wdkufyGJ0ifMuyg/
rdrw
d w
Ykd ikd ;f jynfBu;D ppfuReb
f 0rS vGwaf jrmufa&;twGuf toufay;
olawG ay;cJMh uNy/D b0paw;olawG paw;cJMh uNy/D olwaYkd wGu tmZmenf
147

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

yDyD jrefrmhZmwdaoG;? Zmwdrmefudk jycJhMuNyD/ olwdkYwawGvlyDoaMumif;


tmZmenfawGyo
D aMumif; ordik ;f ay;wm0efawG ausyeG pf mG xrf;aqmifEikd f
aMumif;udk tvkyfjzifh oufaojyum olwdkYaoG;rsm;jzifh ordkif;armfuGef;
a&;xdk;cJhMuNyD/
uJ..taqGwdkY oifwdkYudk ar;cGef;wpfckavmuf ar;yg&ap/ oifwdkY
onf vlUb0udkawmh &vmMuyg\/ vlyDo&JUvm;/ olwdkYvdk? igwdkYvnf;
tmZmenfawGygqdNk y;D jrefrmhZmwdaoG;? ZmwdrmefawGukd rjyEdik Mf uawmhb;l
vm;/ tacsmifae? tacsmifpm; a[vmarmifw0Ykd g;b0? uav;uacsb0eJY
ed*Hk;csKyfawmhrSmvm;/ tmZmenfol&Jaumif;awGu b0udkpaw;um
e.t.z axmifxrJ mS tESyd pf ufcH tnO;f qJcaH ecsed f oifubmawGvyk af e
ovJ/
b,folUtwGuf vkyfaeovJ/ rnmwrf;? rnmwrf; udk,fhudkudk,f
&J&&J if&h ifjh yefar;prf;yg/ ar;cGe;f awG ar;Ny;D rnmwrf;aMu;? rvdrw
f rf;aMu;
&J&J&ifh&ifhjyefajzum tmZmenfwpfa,muftjzpf oifhaoG;jzifh armf
uGef;a&;xdk;rnfqdkvQif oif[mvlyDool vlom;ppfppf jzpfEdkifonf/ odkY
wnf;r[kwf 'Dar;cGef;awG nmNyD;ajzr,f? vdrfNyD;ajzr,fqdk&if oif[m
vlyDoolppfppfrjzpfEdkifbl;/ jrefrmhordkif;armfuGef;rSm oif[m tacsmifcdk
tacsmifpm; vlUAmv vlnw
hH pfa,muftjzpfeYJ wGiu
f se&f pfvrd rhf ,f/ ordik ;f
udk opmrazmufMuygeJY/ ordkif;udk opmazmufvQif ordkif;&JU 'Pfcwf
wmudk oifwdkYaumif;aumif;BuD; cHMu&vdrfhrnf/
wpfcsKd Uu Edik if aH &;udk igwdv
Yk yk cf siw
f ,f b,fvv
kd yk &f rSmvJw/hJ [kwf
uJh..wwfoavmufajzyg&ap/ vkyfvdkY&oavmufuae pvkyfMuyg/
Oyrm-e.t.zppftmPm&Sirf sm; usq;kH ygapqdNk y;D avQmufvmT pm&Gurf mS
pmvHk;BuD;BuD;eJYa&;? vpfwJhae&mrSmuyf? vlwpfodef;vkyfvdkuf&if t&Guf
wpfodef;xGufvmygw,f/ vlwpfoef;vkyfvdkuf&if t&Gufwpfoef;xGuf
vmygw,f/ wu,fvkyfcsifwJhpdwfeJY vkyf&JzdkYygyJ/ wpfwdkif;jynfvHk;u &J&J
&if&h ifh rdrw
d t
Ykd cGit
hf a&;udk wufnv
D ufnD vSn;f aeavSatmif; jrif;aZmif;
rusef 0dkif;0ef;wGef;vSefwdkufyGJ0ifMurnfqdkvQif e.t.zppfbDvl;BuD;rsm;
usdef;aorkcs {uefusqHk;us&rSm ajrBuD;vufcwfrvGJyg/
a&T0ga&mifawmfvSefa&;udk *kPfjyKaomtm;jzifh trSwf&aomtm;
jzifh jrefrmwpfrsdK;om;vHk; wufnDvufnD 0dkif;0ef;vdkufvkyfMuyg/ bk&m;
148

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

apwDykxdk;rsm;odkY oGm;a&mufum oHCmawmfrsm;twGuf qkawmif;yGJrsm;


jyKvkyfMuyg/ NyD;awmh avQmufvTmpm&Gufrsm;? Avmpm&Gufrsm;? eH&Hrsm;
vGwfaomae&mrsm;wGif abmhyif? aqmhyif? ajrjzL? rD;aoG;? rIwfaq;rsm;
jzifh a&T0ga&mifawmfvSefa&;wGif usqHk;aom tmZmenfrsm; aumif;&m
ok*wdvm;ygap../ tusOf;uscHae&aom tmZmenfrsm; tjrefvGwf
ajrmufygap../ e.t.zppfbDvl;rsm; tjrefqHk;usqHk;ygap../ ppfrSef
aom 'Dru
kd a&pDpepftjrefq;kH ay:aygufygap..[k 0dik ;f 0ef;a&;xd;k Muum
aoG;pnf;nDnGwfaMumif; ordkif;armfuGef;a&;xdk;ay;Muyg[k wdkufwGef;
&if;.../
(a&T0ga&mifwpfESpfjynfhtxdrf;trSwf omoemhtmZmenfrsm;udk OD;nGwf
*kPfjyKaomtm;jzifh..)
(rSwfcsuf/
/ jynfwGif;rSmaepOf Owr*sme,fwGif jynfolUapwref
uavmiftrnfjzifh a&;om;cJhaom aqmif;yg;jzpfygonf/)

149

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

jrefrm&[ef;awmfrsm;ESihf Edik if aH &;


jrefrmEdik if aH wmfordik ;f rSm Edik if aH &;taMumif;udk ajymvQif q&mawmf
OD;OwrtaMumif;udk csev
f yS
f ajymqdrk nfqu
kd rjynfph EkH ikd af y/ q&mawmf
onf Edik if jH cm;odYk ynmawmfoifomG ;a&mufum bmomaA'ynm&yfrsm;?
urmhA[kokwtjrifrsm;udk aocsmusepGm avhvmvdkufpm;cJhygonf/
tMum;tjrifA[kokwrsm;jynfhpHkvmonfhtcg jrefrmEdkifiHBuD;udk t*Fvdyf
e,fcsJUawG&JU vufatmufuvGwfajrmuf&r,fqdkwJh &nf&G,fcsufESifh
jrefrmEdkifiHudk jyefvmum EdkifiHa&;w&m;rsm;udk pwifa[mygw,f/ t*F
vdyftpdk;&udk jrefrmjynfuae &J&ifhjywfom;pGm armif;xkwfcJhygw,f/
wpfwikd ;f jynfv;kH u t*Fvyd t
f pd;k &udk armfawmifrMunf&h UJ jzpfaewJt
h csed rf mS
q&mawmfu bk&ifcu
H &ufa'guf jrefrmjynfu xGuo
f mG ;qdw
k hJ &J&ifjh ywf
om;wJh a<u;aMumfoH[m wpfwdkif;jynfvHk;udk nHoGm;cJhygw,f/ wpfwdkif;
jynfvHk;rSm aMumufpdwfawGvTrf;NyD; tarSmifzkef;aecsdefrSm q&mawmf&JU
&J&ifjh ywfom;pGm raMumufr&GUH armif;xkwv
f u
kd w
f t
hJ wGuf jrefrm wpfEikd f
iHv;kH tarSmifusae&mrS q&mawmfxeG ;f jyvdu
k w
f hJ tvif;wef;Bu;D aMumifh
wpfEikd if v
H ;kH olUuRerf cHweG ;f vSeMf ur,fa[hvYkd tm;vH;k qH;k jzwfcsuf 0ifvmcJh
ygw,f/ q&mawmfonf rdrb
d 0udk axmifcsc?H qif;&Jyifyef;cHum wpfrsKd ;
om;vH;k udk uRepf w
d "f mwfuae ocifpw
d "f mwfjyefvnfow
G o
f iG ;f ay;vdu
k f
jcif;jzpfygw,f/ q&mawmfjyKpkysdK;axmifay;rIaMumifh omoemawmfrSm
OD;0dpm&wdv
Yk kd omoemhtmZmenfawG ay:xGe;f vmcJyh gw,f/ vly*k Kd vaf wG
xJrmS vnf; rsKd ;qufopfausmif;om;tmZmenfawG? jynfoUl tmZmenfawG
qufwdkufay:xGef;cJhygw,f/ q&mawmfarG;zGm;ay;cJhwJht&Sdef[m wpf
wdkif;jynfvHk;vGwfvyfa&;&onftxd tusdK;rsm;pGm&SdcJhovdk? ,aeYtxd
vnf; tusdK;rsm;pGm&SdaeqJjzpfygw,f/ oHCmawmfawGonf t*Fvdyf
e,fcsJUtpdk;&udk wGef;vSefwJhae&mrSmvnf; a&SUwef;uyg0ifcJhovdk jrefrm
ppftmPm&Siu
f kd wGe;f vSe&f mrSmvnf; a&SUwef;uyg0ifcyhJ gw,f/ 8 av;vH;k
ta&;tcif;rSm oHCmawmftrsm;tjym; aoG;ajruscHcJh&? zrf;qD;cHcJh&?
ESdyfpufcHcJh&wmudk tm;vHk;todyJ jzpfygw,f/ 1990 jynfh yxrtBudrf
yweduKZeuHaqmifum etzppfAkdvfawGudk oydwfarSmufwdkufyGJ0ifpOf
rSmvnf; oHCmawmfawG&UJ aoG;awGajrccJMh u&ygw,f/ ppftmPm&SiBf u;D
150

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rsm;[mvnf; olwu
Ykd akd wmfveS o
f l rnfoUl udrk qdk wdy#d u"&q&mawmfBu;D
awGygrusef axmifcsESdyfpuf? owfjzwf? nOf;yrf;cJhMuygw,f/ &[ef;ysdK
or*oif;? ponfo
h C
H mawmfawGnn
D w
G pf mG zGx
YJ m;wJh tzGt
YJ pnf;toD;oD;
udkvnf; zsufqD;cJhygw,f/ olwdkYb,fvdkyif ESdyfpuf ESdyfpuf b,fvdkyif
owfjzwfowfjzwf &[ef;oHCmawGuawmh enf;enf;av;rS aemufqw
k f
roGm;cJhygbl;/ udk,fhenf;udk,fh[efeJY enf;rsdK;pHk&Smum wdkufyGJquf0if
aeMuygw,f/ oHCmawmfawGEikd if aH &;xJ ryg0ifEikd af tmif enf;rsKd ;pHo
k ;kH um
taumufBuHzsufqD;cJhMuygw,f/ csJ? abmvHk;? avmif;upm;yGJrsm;udk
ausmif;wdkufawGxJrSm w&m;0ifcGifhjyKxm;cJhygw,f/ olwdkYb,fvdkyif
zsufqD;zsufqD; wu,fhomomemudk cspf? EdkifiHudk cspfwJh omoemh
tmZmenfawG&JU pdwf"mwfudkawmh b,fvdkrS rzsufqD;EdkifcJhygbl;/
&[ef;ysdKor*toif;? oHCmhor*Dtoif;rsm;udk vQdKU0SufpGm zGJU
pnf;cJhMuygw,f/ &efukef&[ef;ysdKor*toif;udk OD;*rD&ESifhwyg oHCm
awmfrsm;vQdKU0SufpGm zGJUpnf;cJhMuygw,f/ rEav; oHCmhor*Dtoif;udk
pma&;oltygt0if ,ckaxmifusaeaom OD;acrdE? &Jbufpcef;rS xGuf
ajy;vGwfajrmufoGm;cJhaom OD;ynmoD&dwdkYESifhwyg oHCmawmfrsm;aygif;
pnf; vQdKU0SufpGmzGJUpnf;cJhMuygw,f/ tjcm;jynfe,fwdkif;toD;oD;rSm
vnf; oHCmhtzGUJ tpnf;rsm;udk vQKd U0Supf mG zGUJ pnf;wnfaxmifcMJh uygw,f/
oHCmhtzGJUtpnf;acgif;aqmifrsm;tcsif;csif; vQdKU0SufpGm awGUqHk;aqG;
aEG;cJhMuygw,f/
EdkifiHa&;pmtkyfpmwrf;rsm;? EdkifiHa&;vIyf&Sm;rI CD,VCD,DVD
acGrsm;udk vQdKU0SufpGm jzefYa0cJhMuygw,f/ 2007 pufwifbmrSm yckuLNrdKU
oHCmhawmfrsm; Nidrf;csrf;pGm arwmydkYvrf;avQmufonfudk etz ppftm
Pm&Sirf sm;rS BuKd ;uGi;f jzifyh pfzrf;jcif;? "mwfwikd rf S BuKd ;ESiw
hf w
k af oewfi jf zifh
xkjcif;? ppfzdeyfjzifhuefaMumufjcif;wdkYaMumifh oHCmhta&;tcif;wpfck
jzpfyGm;cJhygw,f/ xdkta&;tcif;ESifhywfouf oHCmhacgif;aqmifrsm;
vQKd U0Supf mG pnf;a0; aqG;aEG; wdik yf ifcMhJ uygw,f/ pnf;a0;qH;k jzwfcsut
f &
oHCmawmfrsm;tm; etzppftpdk;&rS rdrdrSm;,Gif;aMumif; jyefawmif;yef?
rvdu
k ef mygu oydwaf rSmufrnfqo
kd nft
h aMumif;udk aMunmcsuaf &;om;
um BBC,VOA,RFA ponfo
h wif;Xmersm;rS aMunmcJyh gw,f/ xdak Mu
nmpm&Gufpmwrf;rsm;udk rEav;? rHk&Gm? &efukef? jynf? yJcl;? &ckdifponfh
151

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

jynfe,fEiS w
hf ikd ;f toD;oD;odYk jzefaY 0vIy&f mS ;cJMh uygw,f/ etz ppftpd;k &rS
oHCmawmfrsm; awmif;qdkxm;onfhtcsufudk rvdkufemonfhtwGuf 18
&uf pufwifbm 2007 rSpwifum yweu
d K Ze ur0gpm&Gwq
f u
kd m oydwf
arSmufcMhJ uygw,f/ 'gayr,fh etzppftpd;k &onf rawmif;yefonft
h jyif
oHCmawmfrsm;udk ppfaoewfjzifh ypfowf? 0g;&if;wkwfjzifh dkuf? ppfzd
eyfjzifh uefaMumufcJhMuygw,f/ ausmif;wdkufaygif; 60 ausmfudk olykef
pcef;pD;ovdk twif;0ifa&mufowfjzwf ESyd pf uf? zrf;qD;ac:aqmifomG ;cJh
Muygw,f/ etzppftpdk;&onf aemufxyfwpfBudrf omoemawmfwpfck
vHk;udkapmfum;vdkufonfhtwGuf wwd,tBudrfoydwfarSmuf uHudk usL;
vGefvdkufjyefygw,f/ 'gaMumifh jrefrmEdkifiHtwGif; oHCmawmfrsm;ESifh
jynfyEdkifiHtoD;oD;&Sd oHCmawmfrsm; pnf;a0;wdkifyifum etz ppf
tpdk;&tm; wwd,tBudrfoydwfqifEGJ&ef tm;vHk;oabmwlcJhMuygw,f/
xdkoabmwlnDcsuf qHk;jzwfcsuft& vmrnfhatmufwdkbm 3 &ufaeY?
oDwif;uRwv
f jynfh y0g&PmaeYwiG f etzppftpd;k &udk yweu
d K Ze ur0g
pm&Gwfqdkum oydwfarSmufMurnfjzpfygw,f/ oHCmawmfrsm;\ OD;
aqmifraI emufwiG f wpfwikd ;f jynfv;kH vSn;f aeavSatmif; jrif;aZmif;rusef
trsdK;bmom? omoemudk toufay;um umuG,fMurnfqdkvQif et
zppf tpd;k &onf 'DwpfcsrD mS used ;f aorkcs usq;kH &awmhrnf jzpfygaMumif;
today;ajymMum;&if;.../

152

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

pOf;pm;awG;ac:Muavmh
0gqdk0gacgifa&awGBuD;vdkY
oajyoD;rSnfhaumufpdkYuG,f
c&mql;csHK[dktxJu
arQmheufrJBuD; wG,fvdrfhr,f
arQmheufqdkwm csdKeJYvm;uGJU
a>re*g;awmif raMumufbl;uG,f
wdkYvJaMumufaygif twloGm;pdkY
tkef;vufEGm;av; xm;cJhr,f
oGm;uG,f..oGm;uG,f/
(rif;ok0Pf)
pma&;olwdkY oli,fwef;t&G,fu ausmif;qif;csdefwGif &GwfqdkcJh&
aom uAsmav;jzpfygonf/ qdkaumif;vdkYom qdkcJh&w,f/ bmukdqdkvdk
w,f? bmajymw,f? bmudk&nf&G,fNyD; a&;w,fqdkwmudk em;rvnfcJhyg
bl;/ uRefawmfwdkYausmif;om;awGuvnf; ar;&aumif;rSef;rodcJhygbl;/
tJ'v
D ekd YJ aevmcJw
h m umvawG awmfawmfMumcJyh gw,f/ uAsma&;wm0g
oemygawmh uAsmawGtaMumif;udk avhvmjzpfw,f/ uAsmawG&JU
t"dyg ,fawGukd pOf;pm;awG;ac:rdvmw,f/ 'DawmhrS igwd[
Yk m uAsmawGukd
&Gwq
f akd umif;kH atmfaumif;kH Muufwal &G;pmoifenf;awGeYJ oifcw
hJ myg/
bmrSem;rvnfcyhJ gvm;vdaYk wG;Ny;D ud,
k u
hf ,
kd u
f kd &Surf v
d mygw,f/ q&mBu;D
ynmay;oGm;wmu tifrwefaumif;ygw,f/ uav;awG&UJ rGe;f MuyfcpH m;
ae&wJh b0awGudk pmemem;vnf;NyD; uav;awGudk tm;rmeftjynfh
xnfah y;wJh uAsmav;jzpfygw,f/ 0gqd0k gacgifa&awGBu;D vdYk oajyoD;rSnhf
aumufpu
Ykd ,
G /f uav;awGukd obm0ywf0ef;usiBf u;D eJY rdwq
f ufay;wm
jzpfygw,f/ 0gqd0k gacgifrmS a&awGBu;D wJo
h abm&,f oajyoD;awG oD;rSnhf
wJo
h abmudk ywf0ef;usief YJ rdwq
f ufay;xm;ygw,f/ obm0ywf0ef;usif
BuD;udk avhvmcsifwJhpdwfawG? pl;prf;csifwJhpdwfawGay:aygufvmatmif
uAsmeJY qGJaqmifazmfjyay;xm;ygw,f/
uav;obm0[m avhvmpl;prf;csiw
f hJ oabm&Sw
d wfyu
kH kd rdbawG
arhaerSmpdk;vdkYvnf; azmfjyay;xm;wmjzpfygw,f/ NyD;awmh jrefrmvlrsdK;pGJ
153

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

udik v
f mwJh taMumufw&m;eJY tajcmufw&m;yJjzpfygw,f/ uav;awGu
ydk;pkef;MuL;aumifav;awGudk oGm;zrf;&if [Jh uav;awG oGm;rzrf;eJY o&J
xGe;f ay;xm;wm o&Juu
kd v
f rd rhf ,f/ pavmif;zk;H rwD;eJY usm;udu
k v
f rd rhf ,f/
nzuf ajconf;vufonf;awG rnyfeJY vmbfydwfwwfw,f ponfjzifh
ae&mwumrSm taMumufw&m;tajcmufw&m;awG awmfawmfvTrf;rdk;
xm;ygw,f/ ydk;pkef;MuL;aumifudk oGm;zrf;&if a>rtE&m,f&Sdw,f/ ab;
tE&m,frjzpfatmif b,fvo
kd mG ;&w,fqw
kd mudk r&Si;f jybJEiS hf o&Juu
kd f
vdrrhf ,fqw
kd mBu;D eJY ajcmufawmh jrefrmvlrsKd ;awmfawmfrsm;rsm;[m o&Jqkd
wmudk bmrSef;rodayr,hf o&JawmfawmfaMumufwJholawG rsm;wmudk
awGU&ygw,f/ pavmif;zHk; (tdk;zHk;) awGudk wD;&if uGJwwfydefwwf
ysupf ;D wwfwmudk oifrjybJ bmrSr[kww
f hJ usm;udu
k v
f rd rhf ,fqw
kd mBu;D eJY
ajcmuf? usm;qdkwm bmrSef;rodbJ usm;awmfawmf aMumufaewmawGudk
awGU&ygw,f/ n vufonf;nyf&if [dkwkef;u tckvdk vufonf;nyf
ray:ao;awmh "m;eJv
Y ;DS &wmjzpfw,f/ nzuf za,mif;wdik rf ;D rD;cGuef rYJ Ykd
rjrifrprf;jzpfNyD; tom;vSD;rdrnf/ tom;vSD;rdvdkY uav;idk&if rdrdacsmh&
rSmpd;k wmeJY bmrSaoaocsmcsm r&Si;f jybJ rvky&f ifNy;D a&mpdNk y;D taMumuf
w&m;eJY aMumufaeatmifvkyfxm;vdkufygw,f/ 'gaMumifh jrefrmvlrsdK;
awmfrsm;rsm;&JU &ifxrJ mS tajcmufw&m;awG i,fi,fuwnf;u txnfch H
xm;&awmh taMumufw&m;[m awmfawmfav; tjrpfw,
G af eMuygw,f/
tJ'Dtajcmufw&m; taMumufw&m;awGu jrefrmvlrsdK;awGqDrSm
td;k pGaJ eMuwJh "avhx;kH pHBu;D wpfcjk zpfaewmudk ay:vGiaf tmif c&mql;NcKH
[dktxJu arQmheufrJBuD;wG,fvdrfr,fqdkNyD; oDuHk;pyfjyxm;ygw,f/ 'g
ajcmufwwfwhJ tavhobm0udk arQmeh ufrBJ u;D eJY rpl;prf;&Jatmif rpGepYf m;
&Jatmif ydwyf ifxm;wmjzpfygw,f/ tJ'v
D kd ajcmufMuvdYk uav;i,fawG
aMumufoGm;&if rpOf;pm;&JawmhrSm rpGefYpm;&JawmhrSmudk q&mBuD;u
odyfpdk;&drfygw,f/ bmvdkYvJqdkawmh uav;i,fawG[m tem*wf&JUom;
aumif;awGjzpfygw,f/ uav;b0nHh&if uRefawmfwkdYEdkifiHawmfBuD;
qufNyD;nHhaerSmjzpfygw,f/ uav;awGu xufxufjrufjruf&SdMuw,f/
pl;prf;&SmazGMuw,f/ raMumufwwfbl;/ rdrdvkyfcsif&mudk owd&Sd&Sd
vkyfudkifajz&Sif;&Jw,fqkd&if usaemfwdkYwdkif;jynfBuD;[m {uefrkcs urmh
tv,frmS *kP,
f 0l <hH um;Edik yf gvdrrhf ,f/ 'gudk aumif;aumif;Bu;D uRr;f usif
154

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

vdrmwJh q&mBuD;[m tJ'Dvdkuav;awG&JU &ifxJudk taMumufw&m;awG


tajcmufw&m;awG r0ifoGm;atmif? rdrdvkyfcsif&mudk owd&Sd&Sd xuf
xufjrufjruf vkyf&Judkif&Jatmif tm;rmeftjynfhxnfhay;xm;ygw,f/
arQmheufqdkwm csdKeJYvm;uGJ a>re*g;awmif aMumufbl;uG,f/ arQmheuf
qdkwmrajymeJY a>re*g;vdktaumifBuD;awGudkawmif raMumufbl;qdkNyD;
tm;rmefawG tjynfx
h nfah y;xm;ygw,f/ 'dv
Yk nf;aMumufaygif twlomG ;
vdYk tke;f vufEmG ;av;xm;cJrh ,f/ aeYwikd ;f tke;f vufEmG ;av;eJyY J upm;ae&if
tkef;vufEGm;av;taMumif;yJodr,f/ wjcm;oajyoD;aumufwmvdkY
pGefYpm;&yHk? 'DvdkoajyoD;rSnfhawG pm;&yHk ponfh pGefYpm;rI&JU&v'fawGudk
olwdkYodatmif jzpfygw,f/ tkef;vufEGm;av;taMumif;odkHeJY b0[m
rjynfph ykH gbl;/ ==uav;i,fawG&JU&ifxJudk aMumufpdwfxnfhay;jcif;[m
tem*wf u d k ajrjrS y f o N*d K [f v d k u f j cif ; yJ + ++vkdY q&marmifopfqif;u
uav;aMumufpw
d q
f w
kd hJ pmtkyx
f rJ mS azmfjyxm;ygw,f/ ,aeYjrefrmEdik if H
twGif;rSm taMumufw&m;awG vTrf;rdk;aewm[m uav;b0t&G,frSm
tajcmufw&m;awG? taMumufw&m;awG &ifxJudk txnfhcHcJhMu&vdkY
jzpfygw,f/ uav;i,fawGudk vlrSef;odwwfp t&G,fuwnf;u pNyD;
ajcmufw,f/ vSew
Yf ,f/ o&JBu;D udu
k v
f rd rhf ,f/ aMumifyg;Bu;D udu
k v
f rd rhf ,f/
uav;idkaewmeJY bkef;BuD;wpfyg;a&mufwmeJY BuHK&if wdwfwdwfae bkef;
BuD;dkufvdrfhr,fqdkwJh tajcmufw&m;awG[m raumif;ygbl;/ tifrwef
ESv;kH om;Eke,fwhJ uav;i,fawG&UJ &ifxu
J kd taMumufw&m;awGukd oGwf
oGi;f aejcif;jzpfygw,f/ rdbawG[m om;orD;awGukd qH;k rwJah e&mrSmvnf;
enf;rSefvrf;rSefeJY rqHk;rbJ rdrda'gojzpfaewmeJYBuHK&if tjypfu rqdk
pavmuf ao;ao;av;jzpfayr,fh a'goBuD;&if BuD;oavmuf tjypf
[mBuD;oGm;ygw,f/ tvGeftjypfBuD;ayr,fh rdrdpdwfaumif;aewJh tcsdef
qdk&ifawmh bmrSrjzpfawmhbl;/ ta&;r,lawmhygbl;/ 'g[m rdrd&ifaoG;
i,fawGudk qHk;rvdkYr&bl;[kajymaewm[m rdrdudk,fudk vlnHhwpfa,muf
jzpfaMumif; azmfjyaeNyD;om;jzpfaeygw,f/ 'gudkaumif;aumif;BuD;
oabmaygufzdkYvdkygw,f/ uav;i,fawGpmoifausmif;a&mufjyefawmh
vnf; qufNy;D tajcmufawG tdu
k af wGc&H jyefygw,f/ q&mu olUtdrrf mS
tqifrajyvdkY a'gojzpfcJhwJhaeqdk&if ausmif;om;awGqdkNyD; tdkufcHyg
w,f/ q&ma'goBuD;aewJhtcsdefqdk&if ao;i,fwJhtjypfu BuD;rm;NyD;
155

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

q&mpdwfaumif;0ifaewJhtcsdefqdk&ifawmh tifrwefBuD;rm;wJh tjypf


uvnf; ao;i,fomG ;wwfwmrdYk uav;i,f&UJ tjypftBu;D tao; tav;
taygh[m q&m&JUa'gojzpfcsdef[kwfr[kwfqdkwmeJY wdkif;wmae&ygw,f/
'gawG[m vHk;0raumif;ygbl;/ wdkif;jynftwGuf om;aumif;&wem
awGjzpfr,fh ausmif;om;av;awG[m q&m&JUBudrfvHk;dkufcsufudk aMumuf
wmeJYyJ ausmif;xGufvdkuf&wJh ausmif;om;awGvJrenf;awmhygbl;/
ausmif;om;wpfa,muf&UJ wefz;kd [m razmfjyEdik af vmufatmif Bu;D rm;yg
w,f/ Adv
k cf sKyaf tmifqef;wdv
Yk kd trsKd ;om;acgif;aqmifBu;D awG rjzpfb;l vdYk
b,folajymEdkifrvJ/ OD;oefYwdkYvdk urmhukvor*kH;rSm twGif;a&;rSL;
wm0efxrf;Ny;D awmh Edik if *H P
k u
f kd jri w
hf ifEikd w
f o
hJ al wGrjzpfEidk b
f ;l vdYk b,fol
ajymEdik rf vJ/ Adv
k cf sKyaf tmifqef;wd?Yk OD;oefw
Y ?Ykd jrefrmpmayzcifBu;D rif;ok
0PfwdkY[m 'Dvdkausmif;om;vli,fav;awG b0uae parG;jrLcJhMu&wm
jzpfygw,f/ 'gudkighqDa&mufvm&if igydkifw,f/ igcdkif;ovdk vkyf&r,f/
xm;&maeap&moGm;jzpf&r,f/
rdrt
d BuKd uef YJ rudu
k &f if du
k jf ypfqw
kd mawG[m rdru
d ,
kd w
f ikd t
f mPm
&SifBuD;awG jzpfrSef;rodjzpfaeMuygw,f/ rdrd&ifxJrSm &SdaewJhtusifhrdIif;
awGudk t&ifcGmcsEdkif&ygr,f/ ausmif;om;i,fawG&JU b0[m tifrwef
oem;p&maumif;vSygw,f/ pmoifausmif;uae bke;f Bu;D ausmif;a&muf
jyefawmhvnf; xked nf;vnf;aumif;ygyJ/ ausmif;xdik b
f ek Bf u;D awG? wdu
k t
f yk f
bkef;BuD;awG pmcsbkef;BuD;awG&JU vufpGrf;jyrIudk cH&jyefygw,f/ wcsdKU
udk&ifrsm;qdk&if olwdkYpD;xm;wJh zdeyfawGeJY yg;awGem;awGtdkufcH&vdkY
em;awGyg ysufpD;oGm;&wm renf;ygbl;/
bmrS tjypfr[kwb
f J olwrYkd BuKd uv
f Ykd ESix
f w
k w
f meJY ausmif;uxGuf
oGm;&Ny;D ysupf ;D oGm;&wJh ud&k ifawGvnf; renf;ygbl;/ 'gawG[m wu,f
awmh rdrdwdkY&JUtqifhtwef;edrfhyHkawG EdkifiHwumpHawGeJY tnDavhvmNyD;
tkycf sKy&f rSmawG? jrwfpmG bk&m;&Siu
f ,
kd w
f ikd u
f arwmw&m;eJY vdrm atmif
qH;k rjycJw
h m txift&Sm;&Syd gvsuf rdru
d ,
kd w
f ikd f tmPm&Siq
f efNy;D uav;
awG&JU&ifxJudk taMumufw&m;awG xnfhay;aeMuwm[m jrefrmEdkifiH&JU
tem*wfuMH urmudk 0dik ;f Ny;D zsuq
f ;D ypf&ma&mufaeygw,f/ 'Dtcsi;f t&m
qdk;awGudk rjrifvdk rMum;vdka&Smif&Sm;MuapvdkwJh q&mBuD;rif;ok0Pf[m
jrefrmEdik if BH u;D ysupf ;D aewJh ,d,
k iG ;f aewJh ab;uae uif;a0;Edik Mf uygap/
156

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rdrw
d &Ykd UJ trSm;awGukd jyifEikd Nf y;D uav;i,fawGukd 0dik ;f 0ef;jyKpEk ikd Mf uygap/
tajcmufw&m; taMumufw&m;awGab;rS uif;a0;MuygapqdkNyD; 'D0gqdk
0gacgifuAsmav;udk a&;om;oDuek ;f azmfjycJjh cif;jzpfwmrdYk 'DuAsmav;[m
usaemfhtwGuf xm0&rarhEdkifwJh uAsmav;jzpfwmrdkY 'DuAsmav;udk rNrJ
wrf; uav;awGukd oifjy&Si;f jyay;&if; q&mBu;D &JU*kPaf us;Zl;udk tNrw
J rf;
owd&rSwfrdaeygw,f/
(q&mBuD;rif;ok0Pf ESpfwpf&mjynfhtxdrftrSwfudk ylaZmfaom
tm;jzifh...q&mBuD;&JU *kPfaus;Zl;udk tNrJtrSwf&EdkifMuygapownf;)
2010 ?Zlvdkifvxkwf armuynma&;r*Zif;

157

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

aMomf etz..etz..
vlBuD;wpfa,mufonf olU0goemtwdkif; etztaMumif;udk awGU
wJholwdkif;udk awGUwJhae&mrSm awmfawmfav;ajymavh&Sdygw,f/ wpfaeY
EdkifiHjcm;om;rsm;udk a&S;a[mif;ypnf;a&mif;aomqdkifodkY vdkufydkYygw,f/
xdkqdkifa&SUa&mufaomf EdkifiHjcm;om;&Sif;jyaeonfu usaemfwdkY etz
ppftpdk;&uvnf; 'Dkyfao;kyfrsm;vdkyJ wkwfBuD;BudK;qGJ&muae&wJh
taMumif;&Sif;jyavonf/ xdkol&Sif;jyaom taMumif;udk Mum;&aom
kyfao;kyfwpfkyfrcHcsifwmeJY xajymavonf/
==usaemfwu
Ykd kd etzeJY rEdiI ;f ygeJ/Y usaemfwYkd kyaf o;kyaf wG odum us
ygw,f/++
tJ'DrSmwif xdkvlBuD;u bmvdkYvJvdkY jyefar;awmh==usaemfwYkd kyaf o;kyaf wGu BuKd ;qG&J mu&ayr,fh uGMJ unfyh &dowf
(jynfol) udkav;pm;w,f/ aus;Zl;&SifrSef;odw,f/ usaemfu jynfoludk
b,fawmhrS rapmfum;bl;/ 'gaMumifh jynfou
l kd av;pm;&rSe;f rod? aus;Zl;
&SifrSef;rodwJh evbdef;wkef;rdpmaumifawGeJY rEdIif;ygeJY/ kyfao;kyfawG
odumusvdkYyg++
tJ'DvdkeJY bmjyefajym&rSef;rodawmhbJ c&D;qufcJhygw,f/ olU&JUADZ
twdkif; etz taMumif;udkrajym&&ifraeEdkifyg/ etztaMumif;udkvJ
rajymbJaer,fvdkY BuHayr,fh ajymp&mawGu wpfaeYwjcm; ydkydkrsm;vm
awmh rajymbJvJ raeEdkifjzpfaeygw,f/ 'DvdkeJY EGm;tkyfBuD;wpfckudk
vrf;rrSm yufyif;oGm;wdk;ygw,f/ 'DrSmwif xdkvlBuD;u ajymygw,f/
==tck etz awGuvnf; 'DEmG ;awGvykd gyJ/ wkwBf u;D cdik ;f wmvkyrf eS f
orQ tukev
f yk af ewmyJ/ vkyo
f ifrh vkyo
f ifh rpOf;rpm;Muygbl;/ olwt
Ykd m
PmwnfNr&J if Ny;D a&mqdNk y;D wdik ;f jynfu o,HZmwawG tukex
f ;kd ay;awmh
wmygyJ/ wdkif;jynfrSmvJ bmrS rusefawmhbl;++
xdkpum;udk Mum;wJh EGm;waumifuajymygw,f/ olwdkYudk tqifh
r&Sw
d hJ etzawGeYJ rEdiI ;f zdt
Yk aMumif;? 'Dvt
kd qifrh &Sw
d hJ etzawGeYJ EdiI ;f wm
[m olwdkYEGm;awG&JU *kPfodumudk xdcdkufwJhtaMumif; ajymygw,f/ 'geJY
xdkvlBuD;u ar;ygw,f/ bmaMumifhvJvdkY ar;awmh xdkEGm;u- uRefawmf
wdkYEGm;awGu cdkif;wmvkyfae&w,fqdkayr,fh etzvdk udk,fhtrsdK;*kPf
158

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

odum xdcdkufepfemrSmrsdK; wpfcgrSrvkyfzl;aMumif;? 'gaMumifh udk,fhtrsdK;


*kPfodumusatmif cdkif;wdkif;vkyfwJh etzppftpdk;&eJY rEdIif;oifhaMumif;?
'DvkdEdIif;wm[m olwdkYEGm;awG&JU *kPfodumxdcdkufaMumif; ajymygw,f/
xdkvlBuD;uaemuf rajymawmhygaMumif; uwday;NyD; tJ'DvdkajymrdwJh
twGuf cGifhvTwfzdkY awmif;yefcJhygw,f/
'DvdkeJY xdkvlBuD;vnf; qufavQmufvm&m uRJwpftkyfeJY qufwdk;yg
w,f/ xHk;pHtwdkif; etz ppftpdk;&[m wdkif;jynfudk avpm;zdkY ynm&Sif
toD;oD;u 0dkif;0ef;tBuHay;em;csayr,fh r&wJhtaMumif;? tckjrif&wJh
uRJawGem; apmif;oGm;wD;jy&if bmrSem;rvnfovdk etz udkajym&wm
[m uRyJ g;apmif;wD;ovdk jzpfwt
hJ aMumif; Edik if jH cm;om;tm; &Si;f jyygw,f/
tJ'DrSmwif xdkvlBuD;ajymwJhpum;udk uRJwpfaumifu vmajymygw,f/
olwdkYuRJawGudk 'Davmufwdkif;jynftwGuf bmrStoHk;ruswJh etz awGeJY
rEIdif;zdkYtaMumif;? 'Dvdk EdIif;wm[m olwdkYuRJawG&JU *kPfodumus
w,fqdkwJhtaMumif;udk ajymygw,f/bmvdkYvJvdkY jyefar;wJhtcgrSm olwdkY
uRJawG[m vlawGtwGuf tifrweftoHk;0ifaMumif;? vlawG&JU xGef,uf
pdkufysdK;a&;? o,f,lydkYaqmifa&;ponfjzifh vlawGudk aumif;pGmulnD
aMumif;? jynfolawG&JUpum;udk em;axmifaMumif;ajymNyD; 'DvdkvlawG
twGuf bmrS toHk;r0ifbJ vlawGudk'kuay;zdkYoufouf vljzpfvmwJh
Ny;D awmh jynfoal wG&UJ pum;udk em;raxmifwhJ etz ppftpd;k &eJY olwu
Ykd RJ
awGudk EdIif;wm[m olwdkYudk tcsufwpf&mdkufwmxuf emwJhtaMumif;?
NyD;awmh olwdkYuRJawG&JU *kPfodumudk tBuD;tus,fxdcdkufwmrdkY 'D etz
awGeYJ EdiI ;f &if aemufukd olwu
Ykd R&J UJ trnf uRq
J w
kd hJ pum;vH;k udk xnfrh oH;k zdYk
olwu
Ykd RaJ wGtm;vH;k u uefu
Y u
G af Mumif;ajymMum;cJyh gw,f/ 'geJY 'DvBl u;D vJ
aemufukd 'Dvv
kd ,
l w
k rf mawGeYJ rEIid ;f awmhygaMumif; uwday;Ny;D xGucf yhJ g
w,f/
'DvdkeJY qufavQmufvm&m acG;l;wpfaumifeJY wdk;ygava&m/
acG;l;qdkawmh olUudk udkufrSmaMumufwmeJY tdrfwpftdrfay: wufajy;
ygw,f/ acG;l;uvnf; tdrfay:udk ajy;vdkufvmygw,f/ 'Dvdk olxHk;pH
twdik ;f etz awG[m 'DacG;l;vdyk J bmrSrodawmhb;l / tmPml;aeMuNy/D
awGUwmrSeforQtukefzrf;? tukefdkuf? bkefBuD;rygrusef aoewfeJYypf?
ppfzdeyfeJY uefaMumuf? axmif'PfawG (35) ESpf? (68) ESpf? (104) ESpf
159

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ponfjzifh ESp&f n
S af wGcs/ kyyf mG ;awmfawGuykd g acgif;jzwf? apwDawmfawG
&JU "myemawGudk azmuf? tmPml;NyD; vkyfcsif&m vdkufvkyfaeaMumif;
ajymygw,f/ tJ'Dvdk ajymwJhtaMumif;udk tdrfatmufu Mum;oGm;wJh
acG;l;[m csufcsif;jyefajymygw,f/ olwdkY etz tmPml;awGeJY rEdIif;zdkY
taMumif;? tjcm;tl;awGeYJ EIid ;f &if cHEikd af yr,fh 'Dvkd wurmvH;k &Sd tqifh
twef;jrifo
h al wG tm;vH;k u 0dik ;f Ny;D usOzf ,fypfwifxm;MuNy;D oH;k pm;vdrYk &
atmif emrnfysuaf ewJh etz awGeYJ EdiI ;f wm[m olU&JUacG;l;*kPo
f u
d m udk
xdyg;wJhtaMumif;? NyD;awmh tckvdk etz awGeJYtEdIif;cH&vdkY rcHcsifvGef;
wmeJY olU&JUacG;l;a&m*gawmif aysmufomG ;wJt
h aMumif;eJY Ny;D awmh acG;l;u
qufajymwmu wpfurmvH;k &So
d rQtqd;k awGtm;vH;k eJY EdiI ;f p&mr&Sad tmif
qd;k oGr;f ,kwrf maewJh etz awGeYJ EdiI ;f vdu
k w
f m[m olu
Y kd acG;l;qdNk y;D aemuf
vdkufdkufaeMuwJh olawG&JU dkufcsufaygif;rsm;pGmxuf emwJhtaMumif;
udkajymNyD;aemuf olwdkYacG;l;awG&JU *kPfodumudk axmufaomtm;jzihf
etz tmPml;awGeYJ rEdiI ;f zdu
Yk kd ajymMum;vdu
k yf gw,f/ etz taMumif;
udk tNrJwrf;EdIif;,SOf EdIif;,SOfNyD;awmh ajymjyavh&Sdaom xdkvlBuD;onf
kyfao;kyf? EGm;? uRJ? acG;l;wdkYajymvdkufaom pum;udk tNrJwrf;em;xJrSm
Mum;a,mifaerd&if;..aMomf etz etz tqdk;awG EdIif;p&mrusef
avmufatmifqdk;wJhetzvdkY NiD;wGm;aerd&if; etz &JUtqdk;oHo&mvnf
ywfaeyHkudk awG;awmaerdygawmhw,f/
rif;okn(uGrf;NcHukef;)

160

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

jynforl sm;u ar;aeMuNyD


jrefrmEdik if w
H iG f oHCmawmftyg; (500000) cef&Y o
dS nf/ xdik g;ode;f
aom oHCmawmfw\
Ykd pm;0wfaea&;udk wm0ef,x
l m;onfrmS jynfov
l l
xkrsm;jzpfMuygonf/ ,aeYjrefrmEdkifiHwGif jynfolrsm;\ Mumavqdk;0g;
vmavjzpfygonf/ jynforl sm;\ pm;0wfaea&;Muyfwnf;vmonfMh um;rS
oHCmawmfrsm;\ pm;0wfaea&;udk wm0ef,v
l LS 'gef;aeMuqJjzpfygonf/
jynfolrsm;\ o'gw&m;ESifh wm0efausrIonf urmuyif thHMoavmuf
ygayonf/ xdkuJhodkY jynfolrsm;u oHCmawmfrsm;\ wm0efudkausyGefpGm
xrf;aqmifaeMuaomfvnf; oHCmawmfrsm;\ jynfolrsm;tay: wzef
jyef wm0efxrf;aqmifrIum; tb,fygenf;/ tokb? a&pufcs? &SifjyK
&[ef;cHponfh udpr sm; aqmif&u
G f jHk zifh wm0efausNyaD vm/ ,aeYjynfol
trsm;pkonf etz ppfAdkvfcsKyfBuD;rsm;\ ppfzdeyfatmufwGif jym;jym;0yf
atmif teif;cHae&ygonf/ ,aeYjrefrmEdik if w
H iG f jynforl sm;\ pm;0wfae
a&;? usef;rma&;ponfh udprsm;tm;vHk;onf etz AdkvfcsKyfBuD;rsm;\
vuf0g;BuD;tkyfxm;rIaMumifh ysufpD;,dk,Gif;vmygonf/
jynfov
l x
l Ek iS hf oHCmawmfrsm;onf udik ;f uRe;f rS?D uRe;f udik ;f rSq
D o
kd vdk
tjyeftvSef tnrnwm0ef,lMu&ygonf/ ,cktcgjynfolrsm;u
oHCmawmfrsm;tay: wm0efausoavmuf oHCmawmfrsm;u jynfol
rsm;tay: wm0efausyGefrIu tb,frSmenf;/ ,aeYjrefrmEdkifiHtajc
taeudk jyefMunfhvQif jynfolrsm;\tajctaeudk vspfvsLIaeMuolawG
rsm;aeygonf/ yg;pyfuom jynfolrsm;udk cspfygonf[k ajymaeMuaomf
vnf; wu,fhvufawGUwGif bmwpfckrS taumiftxnfrjyKEdkifMuyg/
udk,fhxrif;udk,fpm;aom rsdK;cspftmZmenfol&Jaumif;rsm;onf rdrd
toufukd riJu
h u
G b
f J wdik ;f jynf\ta&;udk oufpeG BYf uKd ;yrf; xrf;&Guaf eMu
ygonf/ etz rsm;\ twif;t"rvyk t
f m;ay;cdik ;f ESyd pf ufru
I kd qefu
Y si[
f efY
wm;&Jaom rpkpkaEG;avmufyif owdr&SdMuyg/ wm0efrausMuyg/ oHCm
awmfrsm;bufrS etz Adv
k cf sKyBf u;D rsm;\ twif;t"rvyk t
f m;ay;ckid ;f ap
rIrsm;? twif;t"r&ufpuf,kwfrmaerIrsm;udk wm;jrpfqEjyonf[k
wpfcgrSrawGUbl;yg/ jynfolrsm;u oHCmawmfrsm;tay: wm0efaus
oavmuf oHCmawmfrsm;\ jynfolrsm;tay: vspfvsLIaeEdkifrIum;
161

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

tb,frSmenf;/ jynfolrsm;u ar;aeMuygonf/ ,aeYjrefrmEdkifiHwGif


jynfolrsm;onf etz AdkvfcsKyfBuD;rsm;\ ppfzdESdyfrIatmufrS jym;0yf
tESdyfpufcH rGef;MuyfaoausysufpD;aerIrsm;udk oHCmawmfrsm;tmvHk;
todjzpfygonf/ odkYaomf oHCmawmfrsm;bufrS jynfolrsm;\ qif;&JrGJ
awysufpD;qHk;IH;aerIrsm;udk vspfvsLIum igESifhrqdkif[k rodcsifa,mif
aqmifaerIum; tb,frSm;enf;/ jynfolrsm;u ar;aeMuygonf/ ,aeY
jrefrmEdkifiH\ oHCmawmfrsm;onf jynfolrsm;tay: wu,fcspfonf
rSev
f Qif xdt
k a&;tcif;rsm;udk vspv
f sLrIoifyh g/ ,aeYjrefrmEdik if &H dS oHCm
awmfO;D a&ESihf ppfwyfO;D a&rSm tnDtrQe;D yg;&SMd uygonf/ oHCmawmfrsm;
tm;vHk;u wnDwnGwfwnf;OD;aqmif qEjyMuygvQif jynfolrsm;yg
vmNyD; etz AdkvfcsKyfBuD;rsm; acG;ajy;? 0ufajy;xGufajy;Mu&rnfrSm
{uefrck sjzpfygonf/ xdaYk Mumifh oHCmawmfrsm;u jynforl sm;\wm0efukd
ausyeG pf mG xrf;aqmifvMkd uygvQif (1) vjynfv
h uG,af eYrsm;wGif rdrNd rKd U&Gm
xif&mS ;aom bk&m;odYk ouFe;f k
H pkaygif;nDnmpGm oGm;a&mufum arwm
okwfrsm; &Gwfjcif;jzifh qEjyoifhygonf/ (2) 8 &ufaeY OykofaeYrsm;wGif
rdrdausmif;wdkuftjyifbuf wyg;rQroGm;bJ ausmif;wdkufxJwGif owif;
oHk;aeMujcif;jzifh qEjyoifhygonf/
oHCmawmft&Sifoljrwfrsm;bk&m;.. jynfolrsm;onf t&Sifbk&m;
rsm;udk wu,fMunfndKav;pm;Muygonf/ 'gudk t&Sifbk&m;rsm;todjzpf
ygonf/ xdkYaMumifhjynfolrsm;\ av;pm;rIudk etz AdkvfcsKyfBuD;rsm;tm;
qEjyjcif;jzifh wm0efxrf;aqmifMuygbk&m;/ wm0efoo
d ?l wm0ef&o
dS rl sm;
rjzpfoifyh gbk&m;/ wm0efoo
d ?l wm0ef&o
dS q
l o
kd nft
h wdik ;f t&Sib
f &k m;rsm;
onf wm0efrJhaomolrsm; rjzpfoifhygbk&m;/ wm0efrJholrsm; qufvuf
oGm;aeMurnfqv
kd Qif t&Sib
f &k m;rsm;tay: jynforl sm;u MunfnKd av;
pm;rI*kPfudk pGefYcGmoGm;Mu&vdrfhrnf/ ,aeYjynfolrsm;\ tjrifrSm oHCm
awmfrsm;xJwiG f omoetmZmenfy*k Kd vrf sm; r&SMd uyg/ jynforl sm;\ta&;
udk a&SUaqmif acgif;aqmifaumif;rvky&f MJ uyg[k xifjrifaeMuygonf/
t&Sifbk&m;rsm;onf jynfolrsm;xifjrifaeMuovdk wu,fhtmZmenf
yk*dKvfrsm;r[kwfbJ ol&JabmowdaMumifaeMuolrsm;jzpfaeMuNyDavm
jynforl sm;u ar;aeMuygNy/D jynforl sm;\ar;cGe;f udk vufawGUvkyaf qmif

162

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rIjzifh ajzMum;&if; omoemhtmZmenf ol&Jaumif;rsm;tjzpf ordkif;rSwf


wrf;wifEdkifMuygap/
rif;okn(Ak'wuodkvf)
(rSwfcsuf/
/ jynfwGif;rSmaepOf 2007
a&T0ga&mifawmfvSefa&;rwdkifrSD OD;Owr*sme,fwGif
jynfolUapwrmef(uavmif)trnfjzifh a&;om;jzefYa0cJhaom
aqmif;yg;jzpfygonf/)

163

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

uRe[
f m uReyf gyJ
(b,fbufzed yfBuKd uv
f m;
nmbuf zdeyfBuKd uv
f m;)
jrefrmawGrSm tusifhygaewm wpfck&Sdygw,f/ tJ'gbmvJqdk&if
b,fvckd &JG rvJ? b,fvu
kd &JG rvJqw
kd m jzpfygw,f/ b,fvn
kd n
D w
G af tmif
vkyf&rvJ? b,fvdkvkyf&if nDnGwfEdkifrvJqdkwmudk pOf;pm;vkyfaqmifMu
wm enf;ygw,f/ 'g[m aumif;wJhvuPmr[kwfygbl;/
a&S;acwfvGwfvyfa&;r&cifrSonf ,ckacwftxdudk uGJvdkYcGJvdkY
aumif;Muwkef;&Sdygao;w,f/ t*FvdyfuRefb0uae vGwfajrmufatmif
awmfveS af &;rSmvnf; uGMJ u? NyMJ u? cGMJ uvdYk &efot
l *Fvyd af wG tBuKd uaf wGU
cJhygw,f/ 'Dae&mrS rSwfom;p&mav; wpfckowd&aeygw,f/ ocifb
aomif;u qdck w
hJ t
hJ wdik ;f ocifawGjzpfatmif pnf;k;H cJw
h hJ ocifbaomif;
ajymcJw
h phJ um;av;yg/ t*Fvyd v
f ufatmuf tkycf sKyaf &;rSm cGaJ &;? wGaJ &;
ay:vmwJhjyemyg/ wcsdKUu tdEd,eJYwGJtkyfcsKyfwm oabmwlw,f/
wcsdKUu oD;oefYcGJtkyfcsKyfwm oabmwlw,f/
'Dvekd YJ jrefrmawG tcsi;f csi;f jiif;Mu? cHMk u? uGMJ u? NyMJ u? cGMJ uygw,f/
'gudkrBudKufwJh q&mBuD;ocifbaomif;u bmajymvJqdkawmh cGJa&;yJ
jzpfjzpf? wGJa&;yJjzpfjzpf t*Fvdyftpdk;&u usKyfwdkY&JU b,fbufajcaxmuf
atmufrSmaewmBudKufvm;? nmbufajcaxmufatmufrSm aewm
BudKufvm;vdkY ar;wmjzpfw,f/ cGJa&;yJjzpfjzpf? wGJa&;yJjzpfjzpf t*Fvdyf
ppfzed yfatmufu uRe[
f m uReyf gyJvaYkd jymcJw
h mav;&Syd gw,f/ vH;k 0 vGwf
ajrmufa&;onfom ta&;BuD;aMumif;udk q&mBuD;txl;tav;ay; ajym
Mum;cJhygw,f/ ajymwJhtwdkif; awmufavQmuf BudK;pm;aqmif&GufcJhyg
w,f/ ocifyDowJh vlawG&JUtawG;[m &Sif;w,f? jywfw,f? 'Dtwdkif;yJ
vkyfaqmifw,f/ b,fawmhrS atmufwef;uswJh tawG;rawG;bl;/ 'gay
r,fh tckMunf/h etz ppfuReaf wG&UJ vSnyhf gwftwGi;f xJrmS uReZf mwfoiG ;f
tnHhcHcJhwJhvlawG renf;bl; xGufvmw,f/ tckxdvnf; tnHhcHum rdrd
wdkYudk uRefZmwfoGif;aeMuw,f/ rdrdwiftm;r&ao;onfhtwGuf ol
wpfyg;udkygqGJNyD; uRefZmwfoGif;aeMuw,f/ tm;vHk;vJodrSmyg/ ,aeY
164

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

etz\ zGJUpnf;yHktajccHOya'eJY wcsdKUu 0ifa&mufa&maygif;oifhw,f/


'gurS trSev
f Ykd wcsKd Upma&;q&memrnfBu;D awG a&;aeMu ajymaeMuwm
Mum;rSmyg/ wcsdKUuvnf; 0ifra&mayr,fh apmifhMunfhr,f/ tajc
taeMunfhNyD; a&moifha&mr,f/ cGJoifhcGJr,fqdkNyD; jzpfaeMuygw,f/
aoaocsmcsm jyefpOf;pm;Munfyh g/ etz ppftpd;k &u tm;vH;k udk ar;vdu
k f
wmyJjzpfygw,f/ ocifbaomif;pum;eJY ajym&&ifawmh usKyw
f u
Ykd kd etz
ppfrdpmawGu olwdkY&JU b,fbufajcaxmufatmufrSm BudKufvm;? nm
bufajcaxmufatmufrSm BudKufvm; vdkYar;vdkufwmyJjzpfygw,f/
ra00g;MuygeJY/
b,fajcaxmufatmufrSmyJaeae ppfuRefpepf[m ppfuRefpepfyg
yJ/ tNyD;tydkif vHk;0ygif;vHk;uRwf rawmfvSefEdkifao;o etz ppfbDvl;
rdpmawG&JU zdeyfatmufrSm rdrdwdkY udk;uG,fwJh omoemeJYwyg vlrsdK;yg
aysmufoGm;EdkifaMumif;udk owday;EdI;aqmf&if;..
ppfuRefb0rS vGwfajrmufa&;qDodkY....../
rif;okn(Ak'wuodkvf)

165

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

wm0efo&d if wm0ef&w
dS ,f
wm0efo&d if wm0ef&w
dS ,f/ ==wm0efukd Bu;D us,jf rifjh rwfoal wGom
odMuonf++ qdw
k phJ um;udk Bu;D us,jf rifjh rwfow
l Ukd &JU urmordik ;f pmrsuEf mS
rsm;u oufaoxlvsuf&Sdygw,f/ ,aeY urmhavmuBuD; tqifhqifh
wdk;wufajymif;vJvmjcif;rSmvnf; jrifhjrwfolwdkY&JU wm0efausyGefpGm wm
0efxrf;aqmifrIaMumifh wdk;wufajymif;vJvmjcif;yJ jzpfygw,f/ wm0ef
qdkwJhae&mrSm rdrd&yfwnf&mae&meJY rdrdxrf;aqmif&rnfh wm0efudkodzdkY
vdyk gw,f/ wm0ef,rl rI mS ;&ifvnf;yJ rwd;k wufwt
hJ jyif ydNk y;D qd;k ,kwo
f mG ;
wwfygw,f/ ,aeYjrefrmEdkifiHrSm oHCmawmfrsm; ta&twGuf[m
(500000) ig;odef;ausmf&Sdygw,f/ xdkrQrsm;jym;aom oHCmawmfrsm;\
pm;0wfaea&;? usef;rma&;? ynma&;tpp t&m&m wm0ef,lxm;Mu
onfrmS Ak'b
mom jrefrmEdik if o
H jl refrmEdik if o
H m;rsm;jzpfMuygonf/ jynfol
rsm;&JU xrf;aqmifxm;&aom wm0efrSm tifrwefrS rsm;jym;vSygw,f/
wpfaeYwjcm;qif;&Jusyfwnf;vmwJh rdrdwdkY&JU rdom;pkwm0efrsm;udk xrf;
aqmif&if; oHCmawmfrsm;\ wm0efudkvnf; wzufu wm0ef,l
xrf;aqmifaeMu&ao;w,f/ jynfolrsm;&JUb0[m tifrwefoem;p&m
aumif;vSygw,f/
oHCmawmft&Sifoljrwfrsm;bk&m;.. jynfolrsm;u t&Sifbk&m;
rsm;tay: qGrf;? ouFef;? ausmif;? aq;bmwpfrckrS rvpf[if;&atmif
wm0ef,lxm;rIudk t&Sifbk&m;rsm;udk,fwdkif todjzpfMuygw,fbk&m;/
t&Sifjrwfrsm;&JU wm0efudk ausyGefpGm xrf;aqmifay;aeMuwJh wpfaeY
wjcm;qif;&JrGJawvmvdkY pm;&rJh aomuf&rJhjzpfvmwJh jynfolrsm;tay:
wm0efxrf;aqmifru
I tb,fygenf;bk&m;/ t&Sib
f &k m;rsm;&SMd uwJt
h wdik ;f
,aeY Owdp wkwu
r0gjzifh yxrqH;k &[ef;jzpfvmwJh ykPm ; &[ef;0wfcgeD;
rSm jrwfpGmbk&m;&Sifu oHCmawmfrsm;tm;vHk;udk ar;ygw,fbk&m;/ tJ'D
tcsed f 'DyP
k m ;&JUaus;Zl; wynfah wmftay:rSm &Szd ;l ygw,fb&k m;vkYd avQmuf
wm wjcm;olr[kwfygbl;/ ynmt&mrSm {w*F& vuf,m&H t&Sifom&d
ykw&mudk,fawmfjrwfBuD;jzpfygw,fbk&m;/
jrwfpGmbk&m;&Sifu tb,fuJhodkY aus;Zl;&Sdzl;ygovJvdkY ar;awmh
wynfah wmf tJ'D ykPm ;tdrrf mS qGr;f wpfZeG ;f &zl;ygw,fb&k m;vdYk avQmufyg
166

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

w,fbk&m;/ jrwfpGmbk&m;&Sifu 0rf;ajrmuf0rf;om om"koHk;Budrfac:yg


w,f b k & m;/ jrwf p G m bk & m;&S i f u aus;Zl ; qd k w mud k v nf ; od & r,f /
odonfhtavsmuf ay;qyf&vdrfhr,fvdkY rdefYawmfrlNyD; aus;Zl;qyfaom
tm;jzifh &[ef;cHjcif;trIudk Owdpwkwur0gjzifh &[ef;cHcGifhjyKum
wm0efay;cJhygw,fbk&m;/
,aeYjrefrmjynfol? jynfom;rsm; t&Sifbk&m;rsm;tay: ypnf;
av;yg;jzifh axmufyHhvSL'gef;Mujcif;&JU aus;Zl;um; qGrf;wpfZGef;r[kwfyg
bk&m;/ &[ef;oHCmrsm;&JUtay: jynfojl ynfom;rsm;\ aus;Zl;&Sad eMuyg
w,f/ xdkaus;Zl;udk wu,fod&SdMu&ygr,fbk&m;/ odonfhtavsmuf ay;
qyfMu&ygr,fb&k m;/ ,aeY jrefrmjynfol jynfom;rsm;onf Edik if aH &;,E
,m;&JU qdk;&Gm;rGJawrIaMumifh waeYwjcm; qdk;&Gm;rGJawvmMu&ygw,f
bk&m;/ EdkifiHa&;,E,m;&JU qdk;&Gm;wJh'Pfudk tHusdwfNyD; cHaeMu&uG,f
bk&m;/ t&Sifbk&m;rsm;udk axmifyHhvSL'gef;wm0ef,laeMu&wJh jynfol
jynfom;rsm; pm;p&mr&Sd&if t&Sifbk&m;rsm;udkvnf; axmufyHhvSL'gef;Edkif
MurSmr[kwfygbl;/ axmufyHvSL'gef;rIr&Sd&if omoema&&Snf wnfwH
cdkifNrJrI&SdEdkifrSmr[kwfygbl;/ t&Sifbk&m;rsm; b,favmufyif ta[m
tajymaumif;aumif; olawmif;pm;Ak'0ifudk w&m;a[m&if t&Sifbk&m;
uefawmhqrG ;f ygbk&m;u vG&J if wjcm;r&Edik yf gbk&m;/ o'gw&m;&Sad yr,fh
vSLp&m&SdrS&ygw,fbk&m;/
oH C mawmf t &S i f o l j rwf r sm;bk & m; ... wynf h a wmf txl ;
avQmufMum;vdkonfrSm jrefrmEdkifiH jynfoljynfom;rsm;udk t&Sifbk&m;
rsm;u aus;Zl;odwwfonfhtaejzifh wu,fqyfcsifMuw,fqdkvQif
tcsdefrSDygao;w,fbk&m;/ vspfvQLIaus;Zl;uef;jcif;rjyKMuygeJYbk&m;/
'g[m ynm&Sdolawmfaumif;wdkY&JU vrf;pOfr[kwfygbk&m;/
oHCmawmft&Sifoljrwfrsm;bk&m;..t&Sifbk&m;rsm;tm;vHk; nDnD
nGwfnGwfjzifh ajz&Sif;MuygvQif jynfolrsm;udk 'kuay;ESdyfpufaewJh ppf
tpd;k &rvGrJ aoG {uefrck sae&mz,fay;&rSm jzpfygw,fb&k m;/ wynfah wmf
wdt
Yk aejzifh tBuaH y;avQmufxm;vdo
k nfrmS t&Sib
f &k m;rsm;onf aus;Zl;
&Sijf ynforl sm;udk aus;Zl;qyfaomtaejzifh 'kua y;ESyd pf ufnO ;f yef;aeMu
aom ppftpd;k &ESiw
hf yg usiyhf su0f efxrf;rsm;xHrS tvSLrcHMuygESib
hf &k m;/
rdrdNrdKU&Gm&Sd xif&Sm;aom apwDykxdk;rsm;odkY ouFef;kHum pkaygif;nDnm
167

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

a&muf&ef vjynfhvuG,faeYwdkif; arwmokwfrsm; &Gwfqdkay;Muygbk&m;/


xdkenf;vrf;rsm;onf "rESifhrqefYusifaom enf;vrf;rsm; jzpfMuyg
w,fbk&m;/
oHCmawmft&Sifoljrwfrsm;bk&m;..t&Sifbk&m;rsm;udk jynfol
rsm;u wu,f,HkMunfMunfndK tm;xm;av;pm;Muygonfbk&m;/ xdk
jynfoljynfom;rsm;\ MunfndKtm;xm;av;pm;rIudk todtrSwfjyKaom
tm;jzifh ppftpd;k &&JU pepfpqd;k udk 0dik ;f 0ef;wGe;f vSeMf uygbk&m;/ t&Sib
f &k m;
rsm;&JU aus;Zl;&Sifrsm;udk ESdyfpuf'kuay;aeMuaom ppftpdk;&udk wGef;vSef
wdkufxkwfay;jcif;onf xdkaus;Zl;&Sifrsm;udk csrf;omatmif aqmif&Guf
ay;jcif;trSejf zpfaomaMumifh aus;Zl;qyfjcif;yif jzpfygw,fb&k m;/ oHCm
awmft&Sifoljrwfrsm;onf BuD;us,fjrifhjrwfolrsm; jzpfMuonfhtwGuf
jynfojl ynfom;rsm;&JU aus;Zl;udk odjcif;ay;qyfjcif;jzifh wm0efukd ausyeG f
pGm xrf;aqmifEdkifMuygap[k qkrGefaumif;awmif;&if;.../
rif;okn (Ak'wuodkvf)
(jynfwGif;rSmaepOf 2007 pufwifbmrwdkifrD jynfholUapwrmef
(uavmif) trnfjzifh Owr*sme,fwGif a&;om;jzefYa0cJhaom
aqmif;yg;jzpfygonf/)

168

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

awmfveS af &;Bu;D
bmaMumifrh atmifjrif&ao;wmvJ
usaemfudk tar;csifqHk; ar;cGef;wpfckar;ygqdk&if awmfvSefa&;BuD;
bmaMumifrh atmifjrif&ao;wmvJqw
kd hJ ar;cGe;f yJjzpfygw,f/ 'Dar;cGe;f udk
usaemfawGUwJo
h w
l ikd ;f udk ar;cJo
h vkd usaemfu,
kd w
f ikd v
f nf; tar;cHc&hJ bl;wJh
ar;cGe;f wpfcjk zpfygw,f/ pmzwforl sm;vnf; uReaf wmfenf;wl tar;cHc&hJ
bl;r,fxifygw,f/ 'Dar;cGef;udk usaemfhudk,fusaemfvnf; jyefar;zl;yg
w,f/ usaemfvnf; jyefar;zl;ygw,f/
[kwu
f hJ tajztrsKd ;rsKd ;xGuyf gvdrrhf ,f/ BuKd uo
f vdak jzEdik Mf uygw,f/
'gayr,fh tajzrSezf aYkd wmhvykd gw,f/ ykpm wpfy'k [
f m tajzr&rcsi;f wefz;kd
rxGuyf gbl;/ ykpm wdik ;f vJ rwlMuygbl;/ tar;&S&d if tajz&S&d r,fqakd yr,fh
tJ'Dtajz[m rSefuefwduszdkYvdkygw,f/ wcsdKUykpmwdkif;[m yg;pyfu ajz
vdu
k f NHk y;D ayr,fh wcsKd Uykpm [m wu,fv
h ufawGUvkyaf qmifajzjyrS trSe&f
r,fh ykpm jzpfygw,f/ 'Dypk m [m tckraS y:wJh ykpm r[kwyf gbl;/ [d;k a&S;acwf
tqufqufu ay:cJhwJhykpmjzpfygw,f/ 'Dykpmukd acwftqufqufu
ajzcJhMuygw,f/ ajzEdkifwJholrsm;&Sdovdk rajzEdkifwJholrsm;vnf; &SdcJhMu
ygw,f/ [kwu
f hJ [d;k a&S;acwf usaemfwYkd vSr;f rjrifEikd w
f hJ acwfukd usaemf
rajymvdak wmhygbl;/ usaemfwv
Ykd rS ;f jrifEikd w
f hJ Adv
k cf sKyaf tmifqef;wdYk ud,
k f
wdik f 'Dar;cGe;f udk vufawGUajzvufawGUatmifjrifcw
hJ ,fqw
kd mudk jyefMunfh
NyD; ajz&r,f/ ocsFmykpmrsm;rSmvnf; xkdenf;vnf;aumif;yJ/ a&SUvlrsm;
wGuaf y;cJw
h ehJ nf;pepfrsm;ay:rSm rSND y;D csUJ xGix
f u
G Mf u&w,f/ 'grStajzrSef
&Edkifygw,f/ 'Dvdkr[kwfyJ igod igwwfvkyfum b,ftajzrSenf;rDSp&m
rvdb
k ;l / ightajzeJY igoGm;r,fq&kd if tajzrSerf &bJ a0;onfxuf a0;ae
MutHk;rSmjzpfygw,f/ 'Dykpm[m tcufcJqHk; ykpmjzpfovdk wpfOD;wpf
a,mufxeJ v
YJ J ajzvd&Yk wJyh pk m r[kwyf gbl;/ wpfzUJG ? ESpzf UJG oH;k av;zGUJ eJv
Y nf;
ajzvdkY&wJhykpmr[kwfygbl;/ 'gudkem;rvnfyJ igajzaewmyJ ightzGJUajz
aewmyJqdkNyD; qufoGm;ae&if 'DtajzrSefeJY a0;aeOD;rSm jzpfygw,f/
'Dtajz[m AkdvfcsKyfatmifqef;wdkYvufxufrSm tajzrSef&cJhNyD;NyD/
olwdkYbmaMumifh tajzrSef&cJhwmvJ../ usaemfwdkYbmaMumifh tajzrSef
169

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

r&Muao;wmvJ/ 'gudak ocsmpOf;pm;tajzxkwzf v


Ykd ykd gw,f/ qifajcuef
wJh tajzrsdK;udk usaemfrMum;vdkyg/ wcsdKUu 'Dtpdk;&[m t*Fvdyf? *syef
wdkif;wpfyg;tmPm&Sifxufqdk;w,f 'gaMumifhrdkY 'dkYratmifjrifwmqdkNyD;
qifajcay;Muw,f/
[kwfuJh wdkif;wpfyg;om; t*Fvdyf? *syefxufqdk;w,fqdk&if tJ'D
umvxuf ydkNyD;tm;rxkwfoifhbl;vm;/ tJ'Dumvmu awmfvSefa&;
orm;rsm;xufydkNyD; tm;xkwfwmudkrajymeJY olwdkYtm;xkwfMuwmeJY EdIif;
,SO&f if tyHw
k pf&myHk wpfyakH wmif&rdS ,frxifao;yg/ olwv
Ykd ufxufordik ;f
rsm;udk jyefavhvmMunfhMuyg/ olwdkYacwfu vlwdkif;vdkvdk 'Dar;cGef;udk
ar;Muovdk vlwdkif;vdkvdk 'Dar;cGef;udkajzaeMuygw,f/ tckusaemfwdkY
EdkifiHrSm b,fESpfa,mufar; b,fESpfa,mufajzaeMuygoenf;/ 'Dar;
cGef;udk wu,far;NyD; wu,fajzcJhMu axmif'PfawG (104) ESpf? (68)
ESpf? (35) ESpfponfjzifh tESdyfpuf tnOf;qJcHNyD; ajzaeMucsdefrSm tck
xufxd jrefrmvlrsKd ;trsm;pk[m 'Dypk m udk ud,
k ef rYJ qdik o
f vdk arharhaysmuf
aysmufaeMuwm[m tvGef0rf;enf;p&m pufpkyf&GH&Smp&m aumif;vSyg
w,f/ olrsm;awGwdkif;jynftwGuf 'Dar;cGef;udk wu,far;NyD; wu,fajz
aewJt
h csed rf mS ,aeYjrefrmvlrsKd ;tcsi;f csi;f awGU&if bmawGar;aeMuwm
vJ/ ==a[haumif..bm*Pef;&vJ++? ==xdypf ;D ubmvJ++ ==abmvH;k yGb
J ,fvdk
NyD;oGm;vJ++ ==[dkaeYu tm0ga';yGJrSm b,favmuf&vdkufvJ++ qdkwJh tif
rwefatmufwef;uswhJ ar;cGe;f awGuakd r; tJ'aD r;cGe;f awGukd t[kwBf u;D
rSwfNyD; Nrdef&nf&Suf&nfeJY t&SufrJhpGm ar;MuajzMu vkyfaeMuwm[m
tifrwef atmhESvHk;emp&maumif;vSygw,f/ wu,fudk;uG,faeMuwm
u urmtqift
h wef;tjrifq
h ;kH qdw
k hJ Ak'u
kd 'gayr,fh vkyaf eMuwJh vky&f yf
awGu urmrSm atmufwef;tusqHk; tqifhtedrfhqHk;qdkwJh vkyf&yfawG/
'DEdkifiH urmtqifhtwef;tedrfhqHk; tqif;&JqHk; tcsmqHk; EdkifiHxJrygvdkY
b,fEdkifiHyg&tHk;rSmvJ/ rdrdudk,fudk rnmwrf; rvdrfwrf;jyef;ar;Muyg/
rdrdwdkYvkyf&yf[m rdrdwdkYudk;uG,fwJh Ak'cGifhjyKwJhvkyf&yfawG[kwf&JUvm;
qdkwmudk aoaocsmcsmjyefar;Muyg/ tqifhtwef;jrifhwJh Ak'u b,f
awmhrScGifhrjyKygbl;/ 'gudk yd#uwfusrf;pmawGrSm txift&Sm;a[mwm
awG trsm;BuD;&Sdygw,f/

170

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

etz ppftmPm&Siv
f ,
l w
k rf m Adv
k Bf u;D rsm;u olw,
Ykd w
k rf mcsiw
f ikd ;f
,kwrf mvd&Yk atmif tm;vH;k ppfuReb
f 0a&muf 'kua wGa&mufaeMuwmudk
arhatmiftcsif;csif;avmif;upm;awGvkyfawmh rwJhMu? uGJMu? NyJMuwJh
tcsed f olw&Ykd UJ vufuikd 'f w
k &f aJ wG pHak xmufawGtwGuf ydNk y;D *kwaf oG;pkwEf ikd f
atmif vSnfhygufzefNyD; w&m;0ifcGifhjyKxm;jcif;jzpfygw,f/ tqifh
twef;jrifw
h hJ rdrw
d u
Ykd ;kd uG,w
f hJ Ak'b
&k m;u cGirhf jyKbJ ydwyf ifxm;wJh pum;
awmhem;raxmifbJ urmrSmtqifhtwef;r&Sd? vlpm&if;r0ifwJh ppftm
Pm&SifawGu w&m;0ifcGifhjyKxm;wmudk vkyfaeMu&if rdrdwdkY&JU tqifh
twef;[m MumavedrfhavrdkY 'Dxufedrfh&if atmufrSm t0Dpd i&JyJ&Sdyg
awmhw,f/ usaemf awmfawmfrsm;rsm;udk ajymzl;ygw,f/ 'dEYk ikd if u
H jynfol
awG olwdkYtckvkyfaeMu[Jh ESpfvHk;oHk;vHk;csJwdkY? abmvHk;wkdY avmif;upm;
vkyo
f avmufyJ Edik if aH wmfveS af &;rSm yg0ifNy;D awmh vkyv
f Ydk ,aeYawmfveS f
a&;BuD; atmifjrifNyDvdkY 'Dykpmtajz&NyDvdkY bmvdkYvJqdkawmh wu,far;&
rSmu wpfa,mufeJYwpfa,mufawGU&if ar;&rSmu ==awmfvSefa&;BuD;
bmaMumifh ratmifjrifao;wmvJ++ ==awmfvSefa&;BuD;atmifjrifatmif
b,fvv
dk yk Mf urvJ++ ==awmfveS af &;Bu;D atmifjrifa&;rSm igtckyg0ifaqmif
&GufaeNyDvm;++ ==igbmvkyfaeovJ++ etz ppftmPm&SifawG vSnfhpm;
xm;wJh avmif;upm;eJYbJ tcsdefukefaeovm; etzawGvSnfhpm;xm;wJh
qif ; &J r G J a wae&if awmf v S e f a &;xJ r yg0if E d k i f b l ; qif ; &J r G J a wNyD ;
tvkyfxJyJvkyfNyD; EdkifiHa&;[m igeJY rqdkifqdkNyD; aeMuapqdkwJh vSnfhuGuf
xJrSmyJ qufavQmufaeqJvm;/ etz ppftmPm&SifawGeJY aygif;&if
csr;f omw,f/ &mxl;&w,f/ tmPm&w,f/ b,foal oao iawrm&if
Ny;D a&mqdNk y;D vlUtE vlAY v wud,
k af umif;qef vl,w
k rf mtkypf ak wGxrJ mS
arQNyD; qufavQmufaeMuovm;/ igwdkYawmh axmifusNyD;NyD wdkif;jynf
twGuf tvkyaf wG vkycf NhJ y;D NyD rvky&f ao;olwYkd qufvyk Mf uvdrrhf ,fqNkd y;D
rvkyaf wmhbJ xdik pf m;aeMuwJh tkypf x
k J a,mifcsmcsmeJY qufarsmaeMurSm
vm;/ 'gawG[m wu,far;Mu&r,hf ajzMu&r,fh ar;cGe;f awGjzpfygw,f/
t*Fvdyf*syefawGvufxufrSmvJ vltenf;pkomajzcJhMucsefrSmvJ
vltenf;pkom ajzcJMh ucsed rf mS ratmifjrifao;ygbl;/ wajz;ajz; t&Sed jf ri hf
um YMBA bmoma&;toif;BuD;awG? GCBA toif;BuD;awG 'dkYArm
tpnf;tk;H toif;Bu;D awG? trsKd ;orD;ukrm &Dtoif;Bu;D awGponfh vlxk
171

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

tpnf;tkH;toif;awG trsm;BuD;&Sdygw,f/ ,aeYb,favmuf wnf


axmifMuNyD;NyDvJ/ udk,fhvlxktiftm; wdkif;jynfxJrSm b,favmuf&Sdyg
ovJ/ rdrcd ikd ;f wmav;udk ta,muf 20? 30 avmufvu
kd v
f yk w
f mavmufeYJ
auseyfNyD; jrefrmhawmfvSefa&;BuD; atmifjrifr,fvdkYxifygovm;/ tJ'D
avmufeJY auseyfeyf&if b,fawmhrSratmifjrifyg/
awmfveS af &;Bu;D atmifjrifa&;[m wwdik ;f jynfv;kH &JU ta&;jzpfonfh
twGuaf Mumifh wwdik ;f jynfvn
S ;f aeavSatmif; jrif;aZmif;rusef yg0ifvm
atmif pnf;k;H odr;f oGi;f Ny;D enf;vrf;awGay;zdYk vdyk gw,f/ ,aeY jynfwiG ;f
rSm Edik if aH &;udk awmfawmfrsm;rsm; vkycf siaf eMuolawG&ydS gw,f/ 'gayr,fh
olwdkYudk enf;vrf;jyay;r,fhol b,fvkdvkyf&r,fqdkwmudk olYtqifheJYol
udkufnDatmif nTefjyEdkifr,fhol NyD;awmh qufoG,f&r,fhol 'gawGudk
olwdkYrodwmeJYbJ olwdkY[m EdkifiHa&;eJY tvSrf;a0;aeMu&wm jzpfygw,f/
rdrv
d al wGukd aus;&GmNrKd Ue,f wdik ;f jynftoD;oD;rSm zGUJ pnf;wnfaxmifEikd &f
ygr,f/ rdrdwdkYtzGJUtpnf;rsm;udk yHkoPmefrsdK;pHkeJY zGJYpnf;wnfaxmifxm;
&ygr,f/ Oyrm aq;vdyfaomufoHk;rI avQmhcsa&;toif;? rl;,pfaq;0g;
aomufoHk;rIavsmhcsa&;toif;? opfyifpdkufysdK;a&;toif;ponfhjzifh
toif;aygif;ajrmufrsm;pGm ae&mtESHUtjym;rSm wnfaxmifMu&r,f/
NyD;awmh pmay0dkif;awG? pmMunfhwdkufawG? bmomaA'oifwef;awGudk
ae&mtES H U tjym;rS m zG i f h v S p f w nf a xmif & ygw,f / NyD ; awmh acwf
tqufquf rSm;,Gif;pGmawG; ac:cJhMuaom uH&SdvdkYcH&wm oluHeJYoloGm;
vdrrhf ,f/ wdaYk wmfveS pf &mrvdb
k ;l ponfjzifh rSm;,Gi;f aom tawG;tac:
a[mif;rsm;udk ajymif;vJypfzkdYvdkygw,f/ uHqdkwm tvkyfudkac:wmjzpf
onfhtwGuf tvkyfaumif;&if uHaumif;ygw,f/ tvkyfraumif;&if
uHraumif;ygbl;/ uHaumif;csif&if tvkyfaumif;zdkYvdkygw,f/ jrefrm
wpfrsdK;om;vHk; cspfcspfcifcifjzifh pnf;vHk;nDnmpGm wwdkif;jynfvHk; ae&m
tESHYtjym;wGif tzGJYtpnf;rsm;wnfaxmifum wufnDvufnDjzifh vSnf;
aeavSatmif; jrif;aZmif;rusef 0dik ;f 0ef;wGe;f vSeaf om tvkyBf u;D udk vkyMf u
rnfqv
kd Qif aumif;aomtvkyf uruu
H kd jyKvyk jf cif;jzpfaomaMumifh etz
ppfAv
kd cf sKyBf u;D rsm;&JU rw&m;ESyd pf uaejcif;udk cHae&aom raumif;uHrsm;
{uefrkcs vGifhaysmufoGm;rSmjzpfygw,f/

172

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

etz ppfAdkvfcsKyfBuD;rsm;udk atmifEdkifzdkYrSm xkdifNyD; qkawmif;aekH?


aA'ifawGar;Ny;D ,MwmawGacsaek?H ukvor*awG? tar&duefawG u,f
rSmyJqdkNyD; xdkifapmifhaekHjzifh awmfvSefa&;BuD; ratmifjrifEdkifyg/ etz
ppfAdkvfcsKyfBuD;rsm;udk tNyD;owfacsrIef;EdkifzdkY awmfvSefa&;BuD; tqHk;
owfEdkifzdkYrSm jrefrmwpfrsdK;om;vHk; &[ef;oHCm ausmif;om; ppfom;
v,form; tvkyform;0efxrf; jynfoltm;vHk;0dkif;0ef;pkaygif;um wGef;
vSefMurnfqkdvQif {uefrkcs atmifyGJ0ifrnfjzpfygaMumif;udk today;
ajymMum;vdyk gonf/ wm0efoo
d l wm0ef&o
dS nf/ wm0efukd olawmfaumif;
oljrwfavmif; tmZmenfawGomodMuonf/ odMuonfhtwdkif;vnf;
ausyeG pf mG xrf;aqmifMuygonf/ wm0efoo
d l wm0efukd ausyeG pf mG xrf;
aqmifEdkifol olawmfaumif; oljrwfavmif;awG jzpfEdkifMuygap/
awmfvSefa&;opmjzifh...
rif;okn(Ak'wuodkvf)

173

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

tlrawmifrh S oDvapmifrh ,f
oDvapmifrh S tlrawmifrh ,f
pma&;olonf Map FM a&'D,rkd mS w&m;a[mtNy;D ar;cGe;f rsm;ar;
xm;wmudk ajzMum;avh&SdwJhtwGuf ar;cGef;aygif;ajrmufrsm;pGm a&muf&Sd
vmygw,f/ ar;cGef;rsm;udk ajzMum;wJhtcgrSm taMumif;tusdK;axmufjy
a0zefjyNyD; olwdkYudk,fwdkifolwdkY todPfESifh jyefajz&wmjzpfygw,f/
jrwfpGmbk&m;&Sif 0g'uvnf; udk,fydkiftodPfxGef;awmufatmif
BuKd ;pm;&wJ0h g'jzpfygw,f/ jrwfpmG bk&m;&Sio
f nf uvmrykPm ;awGeYJ awGU
wJhtcg uvmrykPm;awGudk ajymMum;wmu wmu twmem0 Zmae
,sx? When you know by yourself ==udk,fydkiftodPfeJY odwJh
tcg++ vdkYqdkjcif;jzpfygw,f/
udk,fydkiftodPfjzifh odwm? udk,fydktodPfjzifh vkyfwm? 'gudk
tm;ay;awmfral vh&ydS gw,f/ 'ghaMumifh pma&;olvnf; jrwfpmG bk&m;&Si\
f
0g'twdik ;f ud,
k yf ikd t
f odPfEiS hf ud,
k yf ikd q
f ;kH jzwfapcsiyf gw,f/ ud,
k yf ikd f
qHk;jzwfEdkifatmif taMumif;tusdK;a0zefajymjyrSmjzpfygw,f/ udk,fydkif
todPfEiS hf odzYkd ar;cGe;f awGar;zdYk vdo
k vdak qG;aEG;tajz&Smzdv
Yk nf; vdyk g
w,f/ tckvnf; aqG;aEG;Munfh&atmif/ wcsdKUvlawGu ajymaeMuonfh
twdik ;f tlrawmifrh S oDvapmifrh ,fq&kd if tlrawmifo
h w
l ikd ;f oDv apmifh
ygovm;/ udk,fhEdkifiHrSm jyefMunfhyg/ wcsdefu tmPm&SdcJhwJh AdkvfcsKyfBuD;
ae0if;wd?Yk OD;oef;a&TwYkd tlrawmifch ,
hJ rkH u vQaH wmifvQx
H u
G af ewJo
h al wG
bmaMumifh oDvrapmifhcJhMuygoenf;/ ,ckvuf&Sd tmPm&xm;olawG
tlrawmifhaeMuygonf/ tb,faMumifhwdkif;jynf b@mawGudk cdk;,lae
Muygoenf;/ wdik ;f oljynfom;awG&UJ v,fajrudk rw&m;odr;f ,lum oDv
awG ysufaeMuygoenf;/ rdrdwdkYywf0ef;usifrSm owdxm;Munfhyg/ tlr
awmifah eMuolawG trsm;Bu;D &Syd gonf/ olwaYkd wG oDvawG wnfaqmuf
aeMuygovm;/ rdru
d ,
kd yf ikd
f Pfjzifh owdxm;qifjcifMunfah pcsiyf gonf/
wcsdKUq&mawmfawG wcsdKUvlawGajymMuonfhtwdkif; oDvapmifhrS tlr
awmifrh nfqv
kd Qif oDvapmifo
h al wG tm;vH;k tlrawGawmifMh uygovm;/
oDvapmifhjcif;onf tlrawmifhzdkYtwGuf apmifhMuwmvm; taotcsm
174

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

pOf;pm;apcsifygonf/ oDvapmifhjcif;onf tlrawmifhzdkYapmifhwmqdkvQif


oDvapmifNh y;D tlrrawmifv
h mvQif oDvudt
k xifao;awmhrnf/ oDvESihf
tlrawmifhjcif;onf vHk;0roufqdkifaMumif; om"uwpfck ajymjycsifyg
onf/ jrwfpGmbk&m;&Sifvufxufu avmouwd taMumif;jzpfyg
onf/ avmouwdonf wpfcak omb0rSm ausmif;xdik b
f ek Bf u;D jzpfcyhJ g
onf/ olausmif;xkdifBuD;jzpfpOf olausmif;odkY tm*EKu &[ef;wpfyg;
<ua&mufvmygonf/ tm*EKubkef;BuD;a&mufaepOf olUausmif;'umr
vnf; a&mufvmNyD; ESpfyg;vHk;qGrf;pm;yifhonf/ aemuf aeYqGrf;pm;<uMu
rnfhtcsdefwGif pOf;pm;ygonf/ tif; 'D tm*EKuu &[ef;awmh ig'um
tdru
f qGr;f awGpm;Ny;D &ifawmh 'Dausmif;u cGmrSr[kwaf wmhb;l / 'ghaMumifh
yifo
h mG ;vdYk rjzpfb;l qdNk y;D reufqrG ;f pm;<uoGm;csed rf mS ausmif;wke;f armif;udk
wHjrufpnf;eJY wHkYkHav;wdkYNyD; wpfyg;wnf;<uoGm;ygw,f/ [dka&mufawmh
ausmif;'umu tm*EKu&[ef;rygbl;vm;bk&m;ar;awmh udk,fh'umu
om MunfndKaeaom 'Dudk,fawmfu ysif;rSysif;yJ/ wkef;armif;acgufwm
awmifrEdk;Edkifbl;/ 'gaMumifh wpfyg;wnf; <uvm&w,fvdkY ajymygw,f/
'geJY 'umu rSefyght&Sifbk&m;/ c&D;yef;vmvdkYjzpfEdkifygw,fbk&m;/
wynfah wmf qGr;f rsm;xnfv
h LS ay;vdu
k yf gr,fb&k m;/ t&Sib
f &k m;,lomG ;ay;
Ny;D uyfay;ygbk&m; [kqu
kd m qGr;f rsm;udk oydwEf iS hf xnfah y;vdu
k yf gw,f/
ausmif;xdkifbkef;BuD;u pOf;pm;w,f/ 'Dudk,fawmf 'Davmufaumif;wJh
qGrf;eJY qGrf;[if;awGudkom bkef;ay;vdkuf&vdkYuawmh ighausmif;uae
vHk;0udk oGm;rSm r[kwfawmhbl;/
igh'umuvnf; 'Dukd,fawmfudk ydkNyD;MunfndKyHk&w,f/ ighudk,fMunf
ndKawmhrmS r[kwaf wmhb;l qdNk y;D xnfah y;vdu
k w
f hJ qGr;f awGukd vrf;ab;rSm
oGefarSmufypfvdkufygawmhw,f/ rp&d, 0efwdkrIw&m;rsm; aMumufp&m
aumif;vdkufwm/ olrsm;u MunfndKvdkYvSLvdkufwJh qGrf;udkruyfEdkifbJ
zsufqD;ypfvdkufw,f/ wu,fu 'DqGrf;awG[m udk,fh&JUqGrf;awGr[kwf
awmhbl;/ tm*EKu&[ef;udk &nfpl;NyD;vSLvdkufwmjzpfvkdY tm*EKuydkifwJh
qGr;f jzpfygw,f/ 'gudo
k mG ;zsuq
f ;D rdwt
hJ wGuf b,favmuftjypfBu;D w,f
qdkwmudk rawG;rdawmhyJ rp&d, remvdk0efwdkrIw&m;u wm;jrpf ydwfyif
vdu
k yf gw,f/ &ifxrJ mS jzpfay:aewJh yp&,
d remvd0k efwrkd w
I &m;u tm*EK
u&[ef;udk raeEdkifatmifqdkNyD; tukodkvfw&m;awGudk wpfckNyD;wpfck
175

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

usL;vGefaerdygw,f/ tm*EKu&[ef;u pOf;pm;w,f/ ausmif;xdkif


bkef;BuD;u ighudkrSDNyD; tukodkvfw&m;awGudk wpfckNyD;wpfck qufNyD;usL;
vGeaf erdNy/D olighurkd NDS y;D tukov
kd af wG qufrjzpfygapESiv
hf Ykd qdNk y;D ausmif;
wdkufuae xGufcGmoGm;ygawmhw,f/ olawmfaumif;rsm;uawmh rdrd
aMumifh olrsm;tukodkvfjzpfrSm rvdkvm;ygbl;/ a&SmifMuOfygw,f/
rdrw
d jYkd yefvnf pOf;pm;yg/ 'Dbek ;f Bu;D vdk rp&,
d w&m;udk &ifxrJ mS aum
tm;aumif;pGm&Sdaevm;/ 'DremvdkrIw&m;u ckdif;vdkY udk,fb,favmuf
vkyfcJhNyD;NyDvJ/ aocsmpOf;pm;zdkYvdkygw,f/ w&m;"rudk oifMum;em,lwJh
tcgrSm 'g[mt&rf;ta&;BuD;ygw,f/ olrsm;&JUoEmefrSm raumif;wJh
w&m;awGawGUwJt
h cg tJ'w
D &m;awG rdr&d ifxrJ mS &Sad eovm;/ aocsmpDppf
tajz&SmNy;D &Sad epOf xkwyf pfEikd af tmif BuKd ;pm;ygr,f/ 'g[m jrwfpmG bk&m;
a[mxm;wJh ory"mefw&m;av;yg;xJu OyEmeH ygyumeH y[mem,
0g,marm? jzpfay:aewJh &ifxJrSm &SdaewJhraumif;rIw&m;awGudk
y,fEdkifatmif BudK;pm;tm;xkwf&r,fqdkwm 'gudkajymjcif;jzpfygw,f/
jrefrmEdkifiHrSm trsm;pku a'0'wftaMumif; a[mvdkuf&if a'0'wfudk
tvdkvdkae&if; a'goawGjzpfum rkef;oGm;Muygw,f/ trSefrSm a'0'wf
bmjzpfvdkY tckvdkbk&m;udk apmfum;rdwmvJqdkwmudk pOf;pm;&rSmjzpfyg
w,f/ olUudktrSm;xHa&mufatmif wGef;ydkYvdkufwJh olU&ifxJu bk&m;udk
remvdkrI rp&d,w&m;awG? trkef;w&m;awG? tNidK;tmCmww&m;awG
'gawG&UJ cdik ;f aprIuckd &H vdYk 'Dvt
kd rSm;awGusL;vGerf rd mS jzpfygw,f/ 'Dvo
kd Nd y;D
olUvdktrSm;awG rusL;vGefrdatmif qifjcif&rSmjzpfygw,f/ tckawmh
tJ'DvdkrqifjcifbJ olrsm;taMumif;BuD;yJ vufndK;xdk;um rdrdukd,fudk
jyefrMunfh rqifjcifolawGrsm;vmvdkY jrefrmEdkifiHom;trsm;pk[m remvdk
rIawG? tNidK;awG? tmCmwawG? trkef;w&m;awG odyfBuD;Muygw,f/
'g[m vHk;0aumif;wJhvuPmr[kwfygbl;/ owdxm;qifjcifMuapcsif
w,f/ ausmif;xdkifbkef;BuD;jzpfcJhwJh avmouwd[m rp&d, remvdk
0efwdkrIw&m;&JU cdkif;aprIaMumifh tukodkvftrSm;awG jyKcJhrdwJhuH[m b0
tqufquf i&JuscH&w,f/ qif;&J? iwfjywf tpmrpm;&wJh b0aygif;
rsm;pGmudk awGUBuHKcHpm;cJh&w,f/ aemufqHk; ypdrb0dutqifhxd vdkufvH
tusdK;ay;rIudkcH&w,f/ olU&JUraumif;rIuH b,favmufvdkufoGm;ovJ
qd&k if pD;yGm;a&;awG tm;vH;k usomG ;w,f/ aemufq;kH rJEu
Id Nf y;D ESpyf ikd ;f ydik ;f
176

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

vdu
k w
f m olygoGm;wJ&h mG u tqifrajybJ olrygwJ&h mG u tqifajyw,f/
'DvdkeJY tqifhqifhrJEdIufxkwfNyD; cGJvdkufwm ol0ifpm;wJhudk,f0efonf&JU
tdrfwpftdrfyJ usefawmhw,f/ olUtdrfuvnf; awmfawmf 'kuawG
a&mufygw,f/ aemufqHk; olU'Pfudk rcHEdkifawmhwJh nDtpfudk armifESr
awG&,f taz&,f pGecYf mG oGm;Muw,f/ aemufq;kH rdcifBu;D vnf;b,fvrkd S
olU'Pfudk rcHEdkifawmhvdkY udk,fwdkifawmif;pm;EdkifwJh t&G,frSm pGefYcGm
oGm;cJhw,f/ 'DvdkeJY aemufqHk; &Sifom&dykw&mESifhawGUNyD; omoemhabmif
0ifa&muf w&m;awGusifh &[EmjzpfoGm;cJhygw,f/ &[Emqdkwm oDv
awGv;kH 0pifMu,faeygNy/D 'gayr,hf olU&JUukov
kd t
f usKd ;quf rukeaf o;wJh
twGuf &[Ejzpfonftxd oDvawG apmifhaomfvnf; tlrawmh awmif
roGm;cJyh gbl;/ 'gaMumifh tlrawmifjh cif;ESihf oDvapmifjh cif;udk wGNJ y;D rjrifap
csifygbl;/ cGJNyD; jrifapcsifygw,f/ rdrdwdkYudk,f rdrdwdkYar;yg/ rdrdwdkYoDv
apmifhwm b,ftwGufaMumifhvnf; tlrawmifhzdkYvm;/ 'grSr[kwf b,f
twGufaMumifh apmifhxdef;&wmvnf; qdkwm aocsmpGmpOf;pm;apcsifyg
w,f/ NyD;awmh q&mawmfxHrSm oDv,lvdkuf&vdkY oDvapmifhvdk&w,f
qkd&ifvnf; r[kwfao;ygbl;/ bvdkYvJqdkawmh q&mawmfawGxHrSm oDv
,lMuNy;D aemufq;kH oDvysupf &mawGeYJ BuKH awGvm&if taMumif;trsKd ;rsKd ;jy
qifjcifay;Ny;D usL;vGeaf eMuwm[m vH;k 0raumif;ygbl;/ oDvudk apmifh
xdef;wJhae&mrSm tqifhqifh&Sdygw,f/ rdrdi,fpOft&G,frSm rdbawGu
olrsm;toufudk rowfeJY? oDvysuf&if tyg,fi&Jusr,fqkdNyD; i&J
taMumif; awG&Sif;jyajymjyygw,f/ pdwfxJrSm i&JtaMumif;pOf;pm;rdwJh
tcg aMumufpdwfay:wJhtcg rusL;vGefrdygbl;/ rpOf;pm;rdwJh aMumuf
pdwrf ay:wJt
h cg usL;vGerf yd gw,f/ rcdik rf mao;ygbl;/ rdru
d ,
kd w
f ikd f jrwf
pGmbk&m;&Sifa[mjyxm;wJh arwmw&m;awG? oem;MuifemrI? ukPm
w&m;awG? ud,
k cf si;f pmrIawG? pdwaf pwemum ow0gav;awGukd auR;arG;
vmrIawG? tm;vHk;vdktyfaewJhae&mrSm vSL'gef;ay;urf;vmrIawGponfh
taumif;"mwfawGudk wjznf;jznf; ydkydkNyD; avhusifhrdvmwJhtcgrSm i,f
i,fu usL;vGefcJhwJh ow0gav;awGudkowfjzwfrIawGudk rusL;vGefawmh
ygbl;/
i,fi,fwkef;u rdbawGu dkufqHk;r i&JESifhNcdrf;ajcmufNyD; qHk;rcJh
aomfvnf; oDvvHkovm;ar;&if i&JaMumufwJhtcg rdbdkufrSmaMumuf
177

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

wJhtcg vHkNyD;? raMumufwJhtcg rvHkcJhygbl;/ tckawmh olrsm;uvmNyD;


rif;'DiSufuav;udk owfvdkufyg wpfodef;ay;yghr,fqdkvnf; rowfawmh
ygbl;/
bmvdkYvJqdkvdkY&Sd&if rdrd&JU pdwfxJudku owfcsifpdwfr&Sdawmhwm/
rdrdukd,fwdkifu oem;&r,f/ olwdkYudk apmifha&Smuf&r,fqdkwmudk odoGm;
vdkYjzpfygw,f/ oDvudk apmifhxdef;jcif;[m pdwft&nftaoG;udk jrifhwif
ay;aejcif;yJvYkd od&v
dS mwJt
h cg igwd&Yk UJ pdwt
f &nftaoG;awG aumif;onf
xuf aumif;zdkY 'dkY&JUAk'bk&m;&Sifu oDvw&m;awG apmifhxdef;zdkY trsdK;rsdK;
enf;vrf;jy qdq
k ;kH rcJw
h mygvm;vdYk Ak'& UJ Bu;D rm;wJah rwmapwem ukPm
w&m;awGudk od&SdvmwJhtcgrSm oDvapmifhxdef;jcif;&JU t"dyg,fudk ydkydkNyD;
av;eufpGm oabmaygufvmovdk 'Dxufeuf&dIif;pGm oDvw&m;awG
em;vnfatmif avhusifh&tHk;rSmygvm;vdkY todawGvnf; ydkrdk0ifvmrdyg
awmhw,f/ jrwfpGmbk&m;&Sif\ w&m;awmfrsm;udk udk,fydkifPfjzifh em;
vnfatmif BudK;pm; rdrdtrsdK;bmomomoemESifh trdjrefrmEdkifiHawmf
Bu;D ukd us&mwm0efrS ausyeG pf mG xrf;aqmifEikd Mf uygapvdYk qEjyK&if;.../
rif;okn(Ak'wuodkvf)
wuodkvf&[ef;ysdK "rpmapmif
twGJ(1)? trSwf (5)

178

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ww p&d,
jrwfpGmbk&m;&Sif a[mawmfnTefjyaom w&m;awGrsm;udk em;vnf
oabmaygufzq
Ykd o
kd nfrmS avhvmzwfrI w
S o
f m;em,l aqG;aEG;tajz&SmrSm
omvQif &Edik af yrnf/ jrwfpmG bk&m;&Sio
f nf ol\wynfrh sm;udk tNrJ aqG;
aEG;tajz&Smapcsifygonf/ jrwfpGmbk&m;vufxufu oHCmawmfrsm;
pkkH;aecsdef w&m;"rrsm;aqG;aEG;aewmudkjrifygu 0ifa&mufaqG;aEG;
tajz&Smay;awmfrlavh&Sdygonf/ ,aeYjrefrmEdkifiHrSm "rESifh ywfouf
onfah qG;aEG;tajz&SmrIrsm; enf;yg;aeNy;D wjcm;bk&m;rBuKd uo
f nfh ESpv
f ;kH ?
oHk;vHk;? abmvHk;ponfh avmif;upm;rsm;ESifh tcsdefukefaeMuwmrsm;yg
onf/ 'gawG[m ud,
k w
hf ikd ;f jynf ud,
k v
hf rl sKd ;awG&UJ *kPo
f u
d m awGukd ud,
k f
wdkifcsaejcif;om jzpfygw,f/ udk,fhvlrsdK;awG ysufpD;&m ysufpD;aMumif;
tvkyaf wGqv
kd Qif a&SmifMuOfEikd &f rnf/ ud,
k v
hf rl sKd ;? ud,
k b
hf mom? ud,
k o
hf m
oemudk u,fwifapmifah &SmufEikd &f rnf/ tE&,fawG a&mufvmvQiv
f nf;
umuG,fapmifha&SmufEdkif&rnf/ jrwfpGmbk&m;&Sifonf 'DyuF&mbk&m;ajc
awmf&if; okar"m&Sif&aohb0rSpNyD; av;oacsFESifh urmwpfodef; yg&rD
jznfph Ofumvrsm;rSm b,fvb
kd 0a&mufa&muf ud,
k t
hf rsKd ;om;rsm;twGuf
a&SUwef;uae rm;rm;rwfrwf umuG,af pmifah &Smuf u,fwifcw
hJ m awGU&
ygonf/ umuG,af pmifah &Smufu,fwifwmeJyY wfoufNy;D aqG;aEG;wifjycsif
ygonf/ pmzwfolrsm;tm;vHk;udkvnf; yg0ifaqG;aEG;apcsifygonf/ um
uG,af pmifah &Smufu,fwifonfqo
kd nfrmS umuG,af pmifah &Smufu,fwif
wdik ;f aumif;ygovm;/ ud,
k v
hf rl sKd ;udk umuG,af pmifah &SmufEikd zf Ykd b,fvkd
t&nftaoG;awGvdktyfygovJ t&nftcsif;rjynfhpHkyJ u,fwifrnf
qdkvQif u,fwif&ma&mufygovm;/ apmifha&Smufu,fwifrnfajymwkdif;
vufcHoifhygovm;/ aocsmaqG;aEG;tajz&Smapcsifygonf/ wpfcsdefu
tm&SrmS jrefrma[hvYkd xGe;f awmufausmMf um;cJw
h hJ wdik ;f jynfBu;D ajrmif;xJ
a&mufomG ;atmif urmt
h qif;&Jq;kH 10 Edik if pH m&if;xJygoGm;atmifvyk cf hJ
aom OD;ae0if;ESifh wygyk*dKvfBuD;rsm;vnf; jrefrmEdkifiHBuD;udk acsmufxJ
usrSmpdk;vdkY umuG,fapmifha&Smuf u,fwifcJhygw,f[k ajymcJhygonf/
u,fwifcJh&ma&mufcJhygovm;/ 'gaMumifh u,fwifapmifha&Smufjcif;rSm
olUt&nftcsif;ESifhol olUtwdkif;twmESifhol [efcsufnDzdkYvdkygonf/
179

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

'gaMumifh tm;vH;k yJ odMuonft


h ar&duefEikd if BH u;D udk ora&G;cs,w
f hJ tcg
rSm usaemf[m b,fvdkt&nftaoG;awGeJY jynfhpHkygonf/ b,fvdk vkyf
ay;Edik yf gonf/ b,fvakd pmifah &Smufu,fwifEikd yf gonf ajymajym tvG,f
vufrcHcyhJ g/ pum;&nfvyk rJG sm;? rJq,
G pf nf;k;H a&;yGrJ sm; tBurd Bf urd Ef NJG y;D rS
jynfolvlxkBuD;u onfvluawmh ydkNyD;wdkif;jynftwGuf umuG,fapmifh
a&Smufu,fwifEdkifrnfqdkwmudk aocsmpdppfa&T;cs,fay;cJhygonf/ 'D
tcsufawG aocsmpGmtajz&SmMunfhMurnfqdkvQif Ak'\vrf;pOfrsm;ESifh
udkufnDaewmudk awGU&ygonf/ Ak'&JUvrf;pOfonf ww p&d , usifh
pOfjzpfwhJ ud,
k Ehf ikd if H ud,
k v
hf rl sKd ;? ud,
k b
hf momudk umuG,af pmifah &SmufEikd zf Ykd
avmuwp&d,m usifhpOfjzpfwJhpMum0VmrSmaeMuwJh ow0gtm;vHk;udk
umuG,fapmifha&Smufu,fwifEdkifzdkYqdk&if eHygwpf ta&;tBuD;qHk;jzpfwJh
Ak'w
p &d,musiphf Ofukd t&ifjynfah tmif usizhf v
Ykd ykd gonf/ Ak'w
p &d,mudk
vltrsm;em;vnfaeMuonfrmS bk&m&JUusiphf Of bk&m;&JUvrf;pOfvv
Ykd rJG mS ;Ny;D
jrifaeMuygonf/ 'gonf vHk;0aumif;aom vuPmr[kwfyg/ Ak'onf
odjcif;udk a[mygonf/ Ak'onf opmav;yg;udkodzdkY ormorK' jzpfzdkY
av;oacsEF iS hf urmwpfoed ;f yg&rDjznfu
h siq
hf nf;yl;BuKd ;pm;cJyh gonf/ yg&rD
jznfhpOfumvwpfavQmufvHk; taMumif;tusdK; todPfynmus,fjyefY
atmif BudK;pm;ygonf/ odonfhtavQmuf udk,fhtrsdK;om;rsm;twGuf
avmutwGut
f Nrw
J rf; rdr&d UJ ajcvuft*FgtoufaoG;? acR; cEmud,
k u
f kd
paw;NyD; ay;vSLum yg&rDawGjznfhqnf;ay;ygonf/ rdrdwdkYonfvnf;
Ak'&JUwynfhrsm;jzpfonfhtwGuf Ak'&JUvrf;pOfjzpfwJh rdrdudk,fwdkif
t&ifodatmif wwfem;vnfatmif uRrf;usifatmif BudK;pm;usifhaqmif
vdkufemMu&rSmjzpfygw,f/ Ak'&JUZmwfawmfawGxJu aqGrsdK;awGtwGuf
usifhaqmifjcif;udk b,fvdktm;ay;axmufcH csD;ajrSmufw,fqdkwmav;udk
aqG;aEG;wifjycsifygw,f/ bk&m;avmif;arsmufrif;b0u jzpfygonf/
arsmufawGaeMuwJh awmtky&f UJ teD;&Gmv,faumifrmS wnfyifBu;D wpfyif
&Sw
d ,fqw
kd mudk arsmufawGox
d m;Muonft
h wGuf wnfo;D oD;csed af &muf
wdik ;f arsmufawGu wnfo;D oGm;cl;pm;vdMk uaMumif; tNrcJ iG ahf wmif;cJMh uyg
onf/ bk&m;avmif;arsmufrif;u vlaetdraf wGeYJ eD;Ny;D tvGet
f E&m,fBu;D
wJt
h wGuf roGm;oifah Mumif; trsKd ;rsKd ;ajymjyum wm;jrpfcyhJ gonf/ aemuf
vdkufajrmufawGu wnfoD;awG pm;csifwJhtaMumif; awmifqdkwm rsm;
180

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

vmwJt
h cg acgif;aqmifaumif;wdrYk nfonf awmif;qdv
k mwJt
h cg trsm;&JU
qEudkvdkufavsm&ygonf/ uJ 'gqdkvnf; 'Dn &Gmol&Gmom;awG tdyfarm
usonft
h csed o
f mG ;cl;pm;Mur,f/ 'gayr,fh rqln&H bl;/ odyo
f yd af v;oGm;
Ny;D odyo
f yd af v;jyefMur,f/ 'Dvekd YJ tJ'n
D &Gmvnfaumif;u wnfyifBu;D qD
udk oGm;cJhMuygw,f/ wnfyifBuD;ay:a&mufvdkY tm;vHk;wnfoD;awGpm;
aumif;aewke;f &Gmom;wpfa,muf tdy,
f mEd;k vmum wnfyifatmufvm
NyD; ao;vmayguf&if; arsmufawGudk awGUoGm;ygw,f/ arsmufawGudk
awGUoGm;awmh olU&Gmom;awGudk oGm;ac:um 'kwfawG "m;awGeJY wnfyif
BuD;qDudk 0dkif;vmygawmhw,f/ &Gmom;awG 0dkif;xm;NyDqdkawmh arsmuf
taygif;u bk&m;avmif;arsmufrif;udk rsufESmi,fav;awGeJY u,fygtHk;?
reufrdk;vif;&if towfcHawmhr,f? b,fvkdvkyfrvJaygh/ roGm;eJY tE
&m,f&Sdw,fqdkwkef;uawmh bk&m;avmif;arsmufrif;udk pdwfqdk;Muw,f/
tckvdktE&m,fBuHKawmhrS bmvkyf&rSef;rodjzpfawmhw,f/ acgif;
aqmifaumif;awG&UJ t&nftcsi;f qdw
k mudk tcuftcJawG BuKH vmNyq
D &kd if
od&ygw,f/ t&ifwek ;f u igrajymbl;vm;qdNk y;D rql? raiguf? rqJygbl;/
jyemb,fvdkajz&Sif;&if taumif;qHk;jzpfrvJqdkwmudkyJ pOf;pm;w,f/
pdwfat;at;xm; bmrSraMumufeJY/ arsmufawGtm;vHk; aocsmppf
Muprf;/ arsmufawGtm;vHk;xJrSm ighnDygvmovm;/ usefaecJhovm;
aocsmppfMunfhMuprf;qdkawmh bk&m;avmif;arsmufrif;&JUnD ygrvmbl;/
usefaecJhw,f/ 'gvJ acgif;aqmifaumif;awGqdkwm BudKwifjrifwwfwJh
obm0&Sdw,f/ jyemjzpfvmcJhonf&SdaomfqdkNyD; olUnDudk apmapmtyf
ckdif;xm;cJhwmvnf; jzpfEdkifw,f/ olUnD tdyf&mEdk;awmh olUtpfudkESifhwyg
arsmufawGudk rawGUawmhbl; b,fa&mufoGm;MuwmvJ/ ighudkvnf;
EdI;roGm;Muygvm;/ atmf..odNyD odNyD/ igaemifawGqDrSm 'DaumifawG
&Gmvnfaumifu wnfyifBuD;qDudkoGm;zdkY cPcP ylqmw,f/ 'DudkyJ
oGm;wmjzpf&r,f/ igvdu
k o
f mG ;rS jzpfr,fqNkd y;D vdu
k o
f mG ;ygw,f/ [kad &muf
awmh aqGawmfrsKd ;awmftaygif;arsmufawGukd &Gmom;awG 0dik ;f xm;wmudk
awGU&ygw,f/ tJ'Dawmh pOf;pm;w,f igb,fvdku,fwif&ifaumif;rvJ/
igwpfa,mufxeJ o
YJ mG ;Ny;D olwu
Ykd kd ajcmufveS &f ifvnf; aokyH &J rdS ,f/ tJ'D
awmhqdkNyD; &GmxJudk vdkufMunfhygw,f/ &GmxJrSm tzGm;tdkwpfa,muf
a&aEG;tdk;wnfaewmudk awGU&ygw,f/ 'geJY tawmfyJqdkNyD; tzGm;tdk
181

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

tvpfrmS rD;pGaJ ewJh xif;pwpfpudk pGu


J ikd u
f m tdraf wGukd rD;vdu
k &f UHG ygw,f/
tdrfawG rD;avmifawmh &Gmom;awGtm;vHk; rD;avmifwJhqDudk ajy;Mu&yg
w,f/ tJ'aD wmh arsmuftaygif;uvJ vGwaf jrmS ufomG ;ygw,f/ awmtkyf
udk jyefa&mufawmh olwdkYcl;vmMuwJh wnfoD;awGeJY bk&m;avmif;arsmuf
rif;&JUnDudk csD;usL;*kPfjyKMuygw,f/ 'Dae&mrSm ar;p&m&Sdygw,f/ bk&m;
avmif;[m olUnDu olrsm;tdrfawGudk rD;oGm;&dIUvdkufwmudk bmvdkYcsD;usL;
*kPfjyKwmvJ/ 'g[m pOf;pm;p&mjzpfygw,f/ bk&m;0g'qdk&if cED onf;cH
&r,f/ bmrS jyefrvky&f bl;/ taocH&r,fvYkd ud,
k v
f &kd m ud,
k pf aJG umufol
rsm; aoaocsmcsm pOf;pm;zdkYvdkygw,f/ cEDp rEdkifvdkY onf;cH&jcif;onf
vnf;aumif;eJY teuft"dyg,fzGifhwm raumif;ygbl;/ ckMunfhyg olrsm;
tdrrf ;D IUd wmudk aumif;w,fvYkd cs;D usL;ajymqdak ewm bmaMumifv
h J aqG;aEG;
Munfh&atmif/
'Dae&mrSm bk&m;avmif;arsmufrif;&JUnDrmS wjcm;a&G;cs,pf &mvrf;
r&Syd gbl;/ olUaqGawmfrsKd ;awmfawGukd u,fwifEikd zf Ykd 'Dwpfenf;yJ &Syd gw,f/
&Gmom;awGuvmNy;D ud,
k t
hf rsKd ;awGuo
kd wfzYkd 0dik ;f xm;jcif;jzpfygw,f/ olU
tdrfawGrD;avmifrS olUaqGrsdK;awG vGwfajrmufr,fqdkwmudk awGU&Sd&wJh
twGuf rD;IHUjcif;omvQif jzpfygw,f/
tvum;oufouf olwt
Ykd rd af wGysupf ;D ygapqdNk y;D oGm;IUd jcif;r[kwf
yg/
'ghaMumifh udk,fhaqGrsdK;awGvGwfajrmufatmif u,fwifEdkifcJhwJh
trsm;tusdK;udk toufpGefYNyD; u,fwifvdkwJh y&[dwpdwfudk xkwfazmfcsD;
usL;jcif;omjzpfw,f/ 'gaMumifh u,fwifwJhae&mrSm u,fwifwJhyHkpHESifh
tusdK;&Sd r&Sdudk aocsmMunfh&rSmjzpfygw,f/ u,fwifEdkifwJh pGrf;&nf
jynfh0NyD; udk,fEdkifiHu aqGawmfrsdK;awmfawGudk cspfwJh trsdK;om;a&;pdwf
vnf; &SdNyD u,fvnf;u,fwifNyDqdk&if xdkoludk bk&m;tp&SdwJh olawmf
aumif; oljrwfavmif;awGu tNrJxkwfazmfcsD;usL; *kPfjyKaerSmjzpfovdk
jynfojl ynfom;taygif;u aeMurSmjzpfygaMumif;udk aqG;aEG;wifjyvdu
k yf g
w,f/ jrefrmEdkifiHom;tm;vHk; trsdK;bmom omoemESifh EdkifiHawmfudk
cspfjrwfEdk;um umuG,fapmifha&SmufEdkifMuygap.../
rif;okn(Ak'wuodkvf)
wuodkvf&[ef;ysdK "rpmapmif? twGJ(1) trSwf (4)
182

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

zwfyg rSwyf g aqG;aEG;ar;jref;yg


,aeYvli,fav;awG pmawGzwfvmMuw,f/ ar;cGef;awG ar;jref;
vmMuw,f/ 'g[m wu,faumif;jrwfwJh vuPmjzpfygw,f/ 'gudk
tm;ay;&ygr,f/ cs;D ajrmS ufaxmufyahH y;&r,f/ vli,fav;awG&UJ wuf<u
aewJhpdwfudk oGm;NyD;rzsufqD;zdkY tvGefta&;BuD;ygw,f/ 1999 ckESpf
&efukefomoemhwuodkvfudk wufa&mufynmoifMum;aepOfu tawGU
tBuHKav;wpfckudk ajymjycsifygw,f/ pma&;olwdkY&JU arG;&yfZmwd uGrf;NcH
ukef;NrdKU wuodkvfwufaewJh wwd,ESpfausmif;om;av;wpfa,mufeJY
awGUygw,f/ pma&;olu ar;cGef;awGar;wm aqG;aEG;wmudk 0goem
ygw,f/ tm;ay;w,fqw
kd mudk olUoli,fcsi;f awG owif;Mum;vdYk olvmNy;D
aqG;aEG;wmvdkY ajymygw,f/ pma&;oluvnf; [kwfygw,f? yGifhyGifhvif;
vif; ajymqdak qG;aEG;Edik yf gw,fvYkd zdwaf c:vdu
k yf gw,f/ tJ'aD usmif;om;
av;u olU&JUtjzpftysuu
f av;udk avQmufyg&apvdYk ajymygw,f/ at;
...avQmufygvkdY ajymvdkufygw,f/ tJ'geJY ausmif;om;av;u wynfh
awmfodcsifwmav; wpfck&SdwmeJY bkef;BuD;ausmif;wpfausmif;udk oGm;yg
w,fbk&m;/ tJ'Dausmif;a&mufawmh ausmif;xdkifq&mawmfeJY awGUyg
w,fb&k m;/ avQmufxm;ar;jref;p&mav;&Sv
d Ykd ar;avQmufyg&apbk&m;vdYk
ajymawmh at;..avQmufprf; vdaYk jymwmeJY wynfah wmfu ar;avQmufyg
w,f/ ==t&Sifbk&m;..taomurif;BuD;u a&uefaygif;&Spfaomif;av;
axmif? a&wGif;aygif; &Spfaomif;av;axmif? ausmif;aygif; &Spfaomif;
av;axmif? apwDaygif; &Spaf omif;av;axmif vSL'gef;w,fqw
kd m [kwyf g
ovm;++ vdkYar;awmh tJ'Dq&mawmfu ==[kwfwmayghyg++ vdkY ajymyg
w,fb&k m;/ tJ'geJY wynfah wmfu t&Sib
f &k m; tJ'aD cwfu pufr,
I E&m;
awGvnf; r&Sad o;awmh a&wGi;f ? a&uef? ausmif;? apwDaygif; &Spaf omif;
av;axmifpD qdak wmh t&Sib
f &k m; oH;k ode;f oH;k aomif; ajcmufaxmifqw
kd m
awmfawmfrsm;w,fbk&m;/ taomurif;BuD;tkyfcsKyfwJh 'Davmuftcsdef
av;eJY jynfhEdkifyghrvm;bk&m; vdkYwynfhawmfuvnf; avQmufvdkufaum
jyemwufawmhwmyJbk&m;wJh/ b,fvdkjyemwufwmvJ &Sif;prf;yg
tHk;[ qdkawmh tJ'Dq&mawmfudk t&Sif;bk&m; bk&m;u b,fvdka[mwm
vJbk&m;/ taomrif;BuD;qdkwm jrwfpGmbk&m; y&dedAmefjyKNyD; ESpfaygif;
183

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

200 ausmfrS ay:aygufvmwm b,fvdka[mvJvdkYvJ avQmufvdkaum


tJ'Dq&mBuD;u a'gBuD;armBuD;eJY wynfhawmfudk ajymygw,f/ ==[Jh
aumif..bk&m;a[mqdk bk&m;a[myJygm? rif;r,H&k if tckighausmif;wku
d f
uae xGufoGm;++ vdkY ajymygw,f/ tJ'geJY wynfhawmfvnf; 'Dvdkbkef;BuD;
rsKd ;udk uefawmhaep&mrvdb
k ;l qdNk y;D xGuv
f mcJyh gw,fb&k m; vdYk olU&JUtjzpf
tysufuav;udk jyefavQmufjyaeygw,f/
'Dtjzpftysuu
f av;udk aoaocsmcsm av;av;eufeuf aqG;aEG;
pOf;pm;apcsiyf gw,f/ 'g[m wu,fu
h kd pdwrf aumif;p&maumif;wJh tjzpf
tysufuav;wpfck jzpfygw,f/ omoemawmfBuD;twGuf BuD;rm;wJh
tE&m,fwpfcjk zpfygw,f/ 'Dvkd odcsipf w
d f wwfcsipf w
d f em;vnf;csipf w
d f
aqG;aEG;ar;jref;csifpdwf tm;aumif;aewJh uav;awG[m tckvdk
bke;f Bu;D rsKd ;udk awGUNy;D omomemawmfukd pdwu
f ek o
f mG ;&if b,fvv
kd yk rf vJ/
'Dvdk pdwfukefaewJhtcsdef wjcm;bmoma&;q&mawGeJY awGUNyD; ta[m
ajymaumif;wmeJY vli,fav;awG b,favmufrsm; ygoGm;MuNyDvJ/
'gawG[m aoaocsmcsm av;av;eufeuf pOf;pm;zdkYvdkygw,f/
omoemhacgif;aqmifawGqw
kd m av;aveufeuf &Szd v
Ykd ykd gw,f/ ayghysuf
ysufjzpf&if raumif;ygbl;/ tckMunfhav udk,frod&ifvnf; at;ygm
rif;ar;wm aumif;ygw,f/ 'dkYawmh 'Dvdkoif,lrSwfom;cJh&w,f/ rif;&JU
tar;udk aqG;aEG;ay;EdkifwJh q&mawmfawGU&if igajymay;yghr,f/ ighudk
qufoG,f&wJh vdyfpmjzpfjzpf zkef;eHygwfjzpfjzpf ay;cJhygvdkY ajymvdkuf&if
tqifajyEkid yf gw,f/ rajzEdik w
f m &Supf &mr[kwyf gbl;/ &Supf &mrvdyk gbl;/
ud,
k rf ajzEdik b
f J odovdv
k kd wwfovdv
k ekd YJ q&mBu;D pwdik v
f zf rf;Ny;D a[muf
pm;vkyfwmu &Sufp&maumif;ygw,f/ tckMunfhav..vli,fav;udk
tcsOfatmufarhvdkY oGm;NyD; bk&m;a[mygqdkNyD; oGm;udkifaygufawmh
vli,fu omoemhawmf&UJ ordik ;f udo
k ad ew,f? nmvdrYk &bl;/ bke;f Bu;D u
omoemawmfordkif;udk rodovdkjzpfaew,f/ 'gawG[m tifrwef0rf;
enf;p&maumif;aumif;vSygw,f/ omoemawmfrSm aeaewJhwJholawG
[m omoemawmf&JU ordkif;eJY yx0Dudk aumif;aumif;odzdkYvdkygw,f/
udk,fhomoemawmfBuD;&JU ay:aygufvmyHk ordkif;aMumif;eJY bk&m;
y&dedAmefjyKNyD; aemufydkif; yxr? 'kwd,? wwd,ponfh o*Fg,em
tqufqufwifum vufqifu
h rf; o,faqmifvmyHo
k rdik ;f aMumif;awGukd
184

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

od&SdavhvmxmzdkY vdkovdk omoemawmfBuD; jyefYyGm;oGm;cJYwJh ajrae&m


EdkifiHawmfwnfae&mawGu b,favmuf? tckvuf&Sd usefaeao;wJh
EdkifiHawGua&m b,favmufqdkwJh yx0Dtaetxm;awGudk aumif;
aumif;od&Sdavhvmxm;zdkYvdkygw,f/ ESpfvHk;? oHk;vHk;? abmvHk; upm;wkef;
avmufeJY tcsdefawG ukefraeoifhygbl;/ ordkif;udk rod&if tt?
yx0Dudkrod&if tuef;qdkovdk tae? uef;aeMutHk;rSm jzpfygw,f/
rdryd wf0ef;usirf mS omoemawmfBu;D udk odcsiw
f mawG ar;cGe;f ar;zdYk csn;f
uyfvmwJh vli,fav;awGudk racsriH qufqHa[mufaigufxkwfvdkufvdkY
pdwfysufoGm;wJh vli,fav;awG b,favmuf rsm;aeNyDvJ/ rdrdqDudk um;
aumif;Bu;D pD;vmNy;D vSL'gawGygvmwmudk jrifawmh &So
d rQomG ; oH;k q,fEh pS f
acsmif; tukefNzJNyD; wu,fhomoemawmftwGuf ta&;BuD;wJh rsdK;quf
opfav;awG ar;cGef;awGar;zdkY a&mvmwm ynmoifzdkY a&mufvmwm
awGMuawmh tvkyfIyfw,fxifNyD; [kwfvTwfwmawGuawmh rdrdwdkY
wHqyd w
f yfxm;wJh omoemjyKqw
kd hJ acgif;pD;eJY vH;k 0rvdu
k zf ufygbl;/ rxdu
k f
wefygbl;/ owd&SdzdkYvdkygw,f/ 0dkif;0ef;umuG,fMuzdkYvdkygw,f/
tJ'Dvli,fav;u olU&JUtjzpftysufuav;udk avQmufxm;jy&if;
olU&ifxJrSm tckxdr&Sif;ao;wJh a&uefaygif; &Spfaomif;av;axmif?
ausmif;aygif;&Spaf omif;av;axmifupd qufar;ygw,f/ aqG;aEG;ygbk&m;
wJ/h pma&;olu olUudyk xr aus;Zl;wifaMumif;eJY 'Dvakd r;&w,fqw
kd mudk
rpOf;pm;rdcahJ Mumif;eJY tckvakd r;wJt
h wGuf od&vkYd 0rf;om*kP,
f al Mumif;
udk xyfajymjyvdkufygw,f/ pma&;olu olUudk OyrmwpfckjyNyD; aocsm
aqG;aEG;jyvdu
k yf gw,f/ olaX;Bu;D wpfa,mufu &[ef;tyg;wpf&m ud&k if
tyg;wpf&m &[ef;cH&iS jf yKuBJG u;D vkycf siw
f ,fqakd wmh tvSLpDrw
H o
hJ al wGukd
tvSLtwGufukefusrJh aiGawGxkwfay;ygw,f/ 'gayr,fh pDrHwJholawGu
y&du& m&Spyf g;udk jzpfovdak v;0,fw,f? wpfcsKd Uoydwaf wGrmS "m;vdw
k ,f?
wpfcsdKUoydwfawGrSm cg;yef;BudK;vdkw,f? vdktyfcsufawGawmh trsm;BuD;&Sd
w,f/ 'Dvdkrjynfhayr,fh olaX;uawmh &Siftyg;ESpf&m tvSLuGJBuD;vdkY
urnf;wyfrSmyJ/ 'gawmif tyg;ESpf&myJ&Sdao;wm? tyg;ESpfaxmifqdkNyD;
'DxufydkNyD; vdktyfcsufawGrsm;r,f/ 'DOyrmvdkygyJvdkY taomurif;BuD;
vnf; tJ'Dacwf tdEd,jynfBuD;rSmqdk wu,fBuD;rm;wJh tifyg,myJ/
tm;vH;k [m olU&JUvufatmifawGU/J ppfEikd Nf y;D odr;f ydu
k x
f m;awmh b@maiG
185

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

awGuvnf; rsm;wmyJ? 'Dawmh olu wu,fholrsm;eJYrwlwJY tvSLBuD;ay;


csifawmh olYb@mwdkufuae xkwf,loHk;pGJyg/ jrwfpGmbk&m;w&m;awmf
"ruEmaygif; &Spfaomif;av;axmif &SdonfhtwGuf ausmif;aygif; &Spf
aomif;av;axmif? apwDaygif; &Spfaomif;av;axmif? a&wGif;a&uef
aygif; &Spfaomif;av;axmif vSL'gef;ygqdkNyD; olUvufatmufEdkifiHawG
tygt0if udk;wdkif; udk;Xme omoemjyK&m ae&mawGtxd 'DtvSLBuD;udk
jyKvkyfEdkifzdkY axmufyHhvSL'gef;ay;urf;cJhygw,f/ 'Dvdk vSL'gef;ay;urf;cJh
w,fqdkwJh rSwfwrf;BuD; omoemhordkif;rSm usefcJhygw,f/ 'gayr,fh jynfh
w,frjynfb
h ;l qdw
k muawmh b,fou
l rS ppfwrf;raumufEikd cf ahJ wmh rod
Edkifbl;vdkY aqG;aEG;jyvdkufw,f/ tJ'geJY vli,fav;vnf; oabmusoGm;
ygw,f/ vli,fav;awG oabmus&if pma&;olvnf; oabmusygw,f/
rsdK;qufopfvli,fawGqdkwm tifrwefta&;BuD;ygw,f/ rdrdwdkY&JU
trsdK;bmom? omoem EdkifiHawmfBuD;udk olwdkYav;awG&JU vufxJudk
tyf&rSmjzpfygw,f/ olwdkYav;awG nHh&if csm&if rdrdwdkY&JUtrsdK;bmom
omoem EdkifiHawmfBuD; nHhae csmaetHk;rSm jzpfygw,f/ olwdkYav;awG
awmf&if xuf&if jrwf&if rdrdwdkY&JU trsdK;bmom omoem EdkifiHawmfBuD;
xGef;awmufausmfMum;vmr,f/ 'gaMumifh rsdK;qufopfvli,fav;awG&JU
b0todPfynmjynfh0NyD; wdk;wufxGef;um; atmifjrifvmatmif
0dik ;f 0ef;BuKd ;yef;jri w
hf ifMuyg[k today;ajymMum;&if..wqifx
h ufwqifh
jrifhonfxuf jrifh? wefzdk;&Sdonf ydk&Sdatmif BudKpm;zwfrSwfoif,l
aqG;aEG;EdkifMuygap[k qkawmif;arwmydkYovdkufygw,f/
rif;okn(Ak'wuodkvf)
wuodkvf&[ef;ysdK "rpmapmif
twGJ(1) trSwf (3)

186

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

Avmewd vlt
Y cGit
hf a&;
etz ppftyk pf u
k si;f yrnfh a&G;aumufuEJG iS hf Avmewdv
t
Yl cGit
hf a&;
jrefrmEdik if o
H El ikd if o
H m;rsm; toufaoG; acR;b0awGpaw;um axmifuscH
ESdyfpufcHNyD; wdkufyGJ0ifaeMuwm[m vlom;awGrSmomydkifqdkifwJh tcGifh
ta&;BuD;av;&yf jynfhjynfh00&&SdzdkYjzpfygw,f/ tajccH 'DvlYtcGifh ta&;
av;&yf[m wd&pmefawGrSm r&Sdygbl;/ vlom;ESifh wd&pmefudk ydkif;jcm;ay;
vdkufwm[mvJ'DvlYtcGifhta&;BuD;av;&yfygyJ/ 'gaMumifh ,aeY etz
usi;f yr,fh a&G;aumufu[
JG m 'DtcGit
hf a&;av;&yfaywHEiS hf nDrnDqef;ppf
oifhygw,f/ uJ qef;ppfMunfhMu&atmif...
(1)vGwfvyfpGmajymqdkcGifh
etzppftyk pf &k UJ a&G;aumufuu
JG vGwv
f yfpmG ajymqdck iG w
hf u,fay;
ovm;/ vHk;0ray;yg/ olwdkYarG;xm;wJh at;vGiftkyfpkpnf;kH;a&;oGm;pOf
ppftyk pf &k UJ vufuikd w
f w
k f BuUH zGwaf wG pGr;f tm;&Siaf wG 0dik ;f du
k v
f Ykd tckpnf;
kH;a&;awmif rvkyf&Jawmhbl;/ tck etzxkwfjyefxm;wJh a&G;aumufyGJ
Oya'awG[m w&m;rQwrIr&Sdygbl;/ wzufouftEdkifusifha&;xm;w,f
qdw
k mudk uav;utpodygw,f/'gayr,fh b,foal wGajymqdak 0zef&v
J /J
ajymqdka0zefvdkY&ygovm;/ vHk;0r&yg/ 'gqdk&if rdrdwdkYb0[m wd&pmefeJY
bmrSrjcm;em;ygbl;/ wd&pmefeJYrSmu bmompum;r&SdvdkYolwdkY wd&pmef
avmuom;tcsif;csif; b,f[mrSm;w,f b,f[mrSefw,fqdkwmudk
rajymEdik yf gbl;/ olwu
Ykd ajymEdik q
f Ekd ikd w
f phJ rG ;f tifr&Sv
d Ykd rajymqdEk ikd w
f m[m
bmrSrqef;ayr,fh ajymEdik pf rG ;f &Syd gvsuf bmrSrajymEdik b
f ;l ajymcGirhf &Sb
d ;l
qd&k if usaemfwjYkd refrmEdik if o
H l jrefrmEdik if o
H m;awGtm;vH;k uk,
d ahf emufu,
kd f
prf;Munfzh v
Ykd Nkd y?D rNr;D aygufraygufuykd g/uJtNr;D raygufcsi&f if vlom;ppfppf
vlyDocsifw,fqdk&if vGwfvyfpGm ajymqdkcGifhudk toufay;wdkufMuyg/
(2)vGwfvyfpGma&;om;cGifh
etz ppftkyfpk&JU a&G;aumufuGJ[m vGwfvyfpGma&;om;cGifhay;yg
ovm;/ vH;k 0ray;yg/ rnfonfph mapmif? rnfonfph mtky?f rnfonfo
h wif;
pmrSmrS vGwfvyfpGm a&;om;cGifhray;yg/ olwdkYtkyfpkom xifovdkBudKuf
187

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ovdk vGwfvyfpGma&;aeaomfvnf; jynfolUzufudkum; vHk;0a&;cGifhray;


yg/ 'g[m wpfzufouwf tEdkifusifhjcif;ygyJ/ usaemfwdkYjynfolawG[m
wd&pmefr[kwfygbl;/wd&pmefawGrSm pma&;om;jcif;twwfynmr&SdvdkY
ra&;Edkifwm ra&;&wmrqef;ayr,fh pma&;om;EdkifwJh twwfynmawG
wwfxm;ygvsuf udk,fhvlrsdK; udk,fhEdkifiHtwGufbmrS a&;om;cGifhr&Sdbl;
ra&;&bl;qdkwm[m rdrdwdkYjynfolawGudk vl&roGif;wmyJ/ jynfolawGudk
wd&pmefawGvdkoabmxm;wmyJ/ rdrdwdkYvlom;awGom ydkifqdkifwJh vGwf
vyfpmG a&;om;cGiu
hf kd etzppftyk pf &k UJ a&G;aumufyaJG wGrmS vH;k 0udrk awGUbl;
qdkwm uav;utpodygw,f/vlom;awGom ydkifqdkifwJh vGwfvyfpGm
a&;om;cGifhudk &atmif,lMuyg/ vlom;pifppfvlyDocsifMuygw,f qdk&if
aygh...
(3)vGwfvyfpGm,HkMunfcGifh
jynfot
l m;vH;k 'DtcGit
hf a&;&MuNyv
D m;/ vH;k 0r&yg/ tm;vH;k odMuwJh
twdkif; udk,fMunfndKudk,fudk;uG,fwJh oHCmawmfawG etzppftusOf;
axmifxrJ mS jrwfpmG bk&m;&Si&f UJ arwmokwf "rw&m;awmfukd &Gwq
f rkd d eHk YJ
axmifxrJ mS ESp&f n
S f tusO;f cHEydS pf ufcaH e&wJh oHCmawmfawGukd vGwaf y;
yg/ tjypfr&SdbJ zrf;xm;Muw,fvdkY b,folawGajym&JygovJ/ oHCmh
r[mem,uBu;D awGu,
kd w
f ikd af wmif rajym&Jb;l / oHCmhr[mem,uBu;D
awGu,
kd w
f ikd f jrwfpmG bk&m;&Siaf [mcJw
h hJ rif;usiw
hf &m;q,fyg;udk a[mcGihf
r&SdvdkY ra[m&JMubl;/ w&m;uGJawG etzygrpfray;vdkY ra[m&bl; ...
rw&m;csyd yf w
d cf x
H m;&wJh bke;f Bu;D ausmif;awG? tckxjd yefrzGiahf y;ao;bl;/
oHCmawmfawGudk qGrf;uyfvdkY axmifxJcswm tm;vHk;odMuwJhtwdkif;
b,frSmvJ vGwfvyfpGmudk;uG,f,HkMunfcGifh/ wd&pmefawGrSm bmom
w&m;r&Sv
d Ykd r&wmrqef;ayr,fh bmomw&m;&Sw
d hJ vlom;awGrmS 'DtcGihf
ta&;r&&Sw
d m rdr&d aewJb
h 0[m wd&pmefjzpfae&wmeJY twlwyl gyJ/ tNr;D
raygufwm wpfckyJusefygawmhonf/ 'gaMumifhrdrdwdkYvlom;awGom ydkif
qdkifwJh vGwfvyfpGm,HkMunfudk;uG,fcGifh jyefvnf&&SdzdkY toufay;wdkuf
,lMuyg/

188

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

(4)vGwfvyfpGmawG;ac:cGifh
'DtcGifhta&;a&m&MuNyDvm;/ vGwfvyfpGmawG;ac:cGifhu udk,f
pdwx
f J ud,
k af wG;wm b,foo
l w
d mrSwv
f v
Ykd J etzppftyk pf ak wGu rif;udk
vGwfvyfpGmrawG;ac:&bl;vdkY csKyfcs,faevdkYvm;vdkY ar;p&m&Sdygw,f/
[kwu
f ahJ jzyghr,f...csKycf s,af eygw,f/ bmaMumifv
h J usaemfwYkd jynfol
awGtm;vHk;odMuwJhtwdkif; rdrduawG;ac:,lqw,fqdkwm vGwfvyfpGm
ajymcsifvdkY? vGwfvyfpGma&;csifvdkYyg/ rdrdawG;ac:wm rSeforQra&;&bl;/
rajym&bl;qdkwm odaewJhtwGuf rdrdawG;ac:aevJ tvum;ygyJqdkNyD;
tawG;tac:awGudkyg owfypfvdkuf&m a&mufygw,f/ 'gaMumifh jrefrm
vlrsdK;awmfawmfrsm;rsm;[m awG;ac:pOf;pm;&rSmudk aorSmxufaMumuf
aeMuygw,f/ rawG;ac:&JMuawmhygbl;/ 'Dvv
kd yk &f yf[m rSev
f m;rSm;vm;
qdw
k mudk awG;ac:pOfpm;rIr&SMd uawmhygbl;/ txufu trdeq
Yf Nkd y;D ckid ;f wm
rSeforQ rSm;rSm;rSefrSef rpOf;pm;yJ tukefvkyfMuwmygyJ/ etzppftkyfpk
xJrSmvJ awmfawmfrsm;rsm;[m vlryDoMuawmhygbl;/ vlom;awGom
ydik q
f ikd w
f hJ vGwv
f yfpmG awG;ac:cGiq
hf w
kd mudk olwaYkd wmfawmfrsm;rsm; arhuek f
MuygNyD/ wd&pmefawGvdkyJ xl;rjcm;em;b0awGeJY ed*Hk;csKyfaeMuygw,f/
wcsKd UygarmuawG? q&m0efawG? ppfAv
kd af wG? bGUJ &awG awmfawmfrsm;rsm;
[m bmrSynmrwwfwJh b0rS tawG;tac:r&SdwJh udk,fvlrsdK; udk,fjyef
owfaewJh vl,w
k rf mBu;D OD;oef;a&Tcikd ;f wmrSeo
f rQ vdu
k v
f yk af eMuwm[m
vGwv
f yfpmG awG;ac:cGijhf refrmEdik if rH mS aysmufaecJw
h m MumcJv
h jYkd zpfygw,f/
olwkdYvkyf&yfawG rSefovm; rSm;ovm; rawG;ac:EdkifMuawmhygbl;/
wd&pmefawGvdkygyJ/ bmrSrawG;ac:Muawmhygbl;/ 'gaMumifholwdkYawG
aoMuwJt
h cgrSmvnf; bmrSordik ;f rSww
f rf;ruseb
f J wd&pd m efvykd J acG;ao
0ufaoaoMu&wmjzpfygw,f/ 'gudk olwdkY&JUtmPm&SifzcifBuD; Adkvfae
0if;u vrf;jycJNh y;D jzpfygw,f/ 'g[m jrefrmEdik if rH mS vGwv
f yfpmG awG;ac:
cGifhr&Sdjcif;&JU tusdK;qufawGjzpfygw,f/
etzppftkyfpk usif;yr,fha&G;aumufuGJ[m 'DtcGifhta&;av;&yf
vHk;0ay;rxm;ygbl;/ 'gudkodygvsuf vHk;0tnHhcHMurnfqdkvQif rdrdwdkY
&vmwJv
h Ul b0[m wd&pd m efb0eJY bmrSrjcm;em;ygbl;/ vlom;awGrmS om
ydkifqdkifwJh vlUtcGifhta&;udk vlom;awGjzpfwJh jynfolawGudk,fwdkif
yg0ifqEjyBuKd ;pm;MurSomvQif {uefrck s&&Srd mS jzpfygw,f/ tacsmif a&om
189

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

cdkpdwf"mwfjzifh r&&SdEdkifyg/ rdrdwdkYvlom;awGom ydkifqdkifwJh vlYtcGifhta&;


av;&yfudk rdrdwdkYjrifhjrwfwJh vlom;awG udk,fwdkifqEjywdkufyGJ0if BudK;pm;
um &atmif Edkifatmif ,lEdkifMuygap[k qEjyK&if;...
rif;okn(Ak'wuodkvf)
(17)omoemhatmifvHvTifhxlMuavmh
jrefrmhEikd if w
H iG f etz\rw&m;zdEydS rf rI sm;udk ay:vGix
f if[yfaponfh
taejzifv
h nf;aumif;? t"r0g'rsm;ayaysmuf "r0g'rsm;xGe;f um;ap
&ef&nf&,
G o
f nft
h aejzifv
h nf;aumif; omoemhatmifvv
H iT x
hf o
l nfh uef
ydef;wpf&yfudk pwifqifEGJaeNyDjzpfonf/ odkYyg rdrdwdkY\ aexdkif&mvrf;?
tdr?f ausmif;? armfawmf,mOfponfah wma&mNrKd Uygrusef omoemh atmif
vHudk vTifhxl etzppfrdpmtkyfpktm; awmfvSefwdkufyGJ0ifMuyg&ef wdkuf
wGe;f Ed;I aqmftyfygonf/ ==omoemhatmifvHvTifhxlMuavmh 'dkYjynf'dkY&Gm
'dkYomoemudk 'dkYumuG,fzdkYtod 'dkYrSmwm0ef&SdNyDrdkY 'dkYomoem ruG,f
ya&; 'dkYta&; 'dkYomoemtE&,f 'dkYumuG,f 'dkYomoemhtvH 'dkYatmif
vHrdkY 'dkYbk&m;ausmif;uef 'dkYtdrfygrusef 'dkY&JUatmifvH 'dkYomoemhtvHudk
'dkY&[ef;jynfol 'kdYpdkufumxlrnf++
t"rab; a0;ygap/
(Edk0ifbmv 13.10.2008 &ufaeYwGif pwifvIyf&Sm;cJhaom omoemh
tvHuefydef;uAsmjzpfygonf/ qufvufvIyf&Sm;aeMuyg&ef wdkufwGef;Edk;
aqmftyfygonf/)

190

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rif;okn (Ak'w
uov
kd )f
\
uAsmrsm;

191

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

vGwv
f yfa&;zcif
jrefrmjynfolawG&JUb0
w&m;rQw vGwfvyfa&;&
at;csrf;MuzdkY
tpmiwfcH 'kuawGtwefwefeJY
toufudkay; b0udkpaw;&if;
192

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rsufESmjzLe,fcsJUppf
zufppf*syefnpfawG&UJ
ESdyfpufum nOf;yef;
owfjzwfum &ufpufrIawG&JU'Pf
'kdYjynfolawGvHk;0rcHap&
trSefrkcsvGwfvyfap&r,f
uRefpifppfb0uae
ocifb0 jyefjzpfap&r,f
urmhtv,frSm rsufESmri,fbJ
urmrSm jrefrma[hvdkY
xGef;awmufausmfMum;&r,f
BuHK;0g;rIawGtwefwef
ZGJtm;rmefawGeJY
wdkif;jynf&JU vGwfvyfa&;udk
toufay;NyD; &,lay;cJhol
b,fol&SdvdrfhOD;rvJ
vGwfvyfa&;&JU zcif
ocifAdkvfcsKyfatmifqef;aygh
jrefrmjynf&JU ordkif;pmrsufESmrSm
AdkvfcsKyfomryg&if [mwmwmeJY
Avmewdt&omr&Sdbl;
'dkYjynfolawG&JU aus;Zl;&Sif
vGwfvyfa&;zcif
ocifAdkvfcsKyfatmifqef;&JU
wnfMunf&J&ifh
jrifhjrwfwJh *kPfyk'fudk
'dkYjynfolawG&JU ESvHk;om;&ifjyifrSm
ordik ;f rSww
f rf;0if
urnf;xdk;wifxm;yg&JU
urm&Snfoa&GUwnfaer,f/

193

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ig;jym;wefO;D aESmuf
OD;aESmufjyuGJwpfck
usaemfoGm;MunfhIpOfuaygh
cif;usif;jyxm;wJhtxJ
olawmif;pm;? tl;BuD;? 0efBuD;
orwESifh olaX;om;?
urmhordkif;0if ynm&SifwdkY
tvTmaygif;pHk&JU OD;aPSmuf?
txKywdawGESifhwyg
wefzdk;awGyg azmfjyxm;w,f/
usawmf wpfcef;jcif;vdkufMunfh
wpfcsdKUurmhynm&SifawG&JU
OD;aESmuf a':vm odef;oef;
tzdk;te*avmufwef&JU
'DvdkeJY usaemfqufMunfh
awGUrdwJhjycef;wpfck
pmwrf;jyKxm;wmu
ig;jym;wefOD;aESmufjycef;wJh
ig;jym;wefOD;aESmufjycef;
b,fvdkjycef;vJvdkY xl;qef;vdkY
usaemf0ifMunfh
olwdkYawG&J txKywd
usaemfzwfMunfhrdawmh
[pfwvmyif olwdkYESifhr,SOfom

194

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

aocsmwmu
urmh,kwfrmrIaygif;
o&zl;aqmif;qdkyJ
'DvdkeJY usaemfavQmufMunfh
tcef;&JUtjrifq
h ;kH em;
xl;xl;jcm;jcm; BuD;BuD;rm;rm;
OD;aESmufBuD;rsm; usaemfawGU
olwdkY&JUpmwef;udkyg
vSrf;awGUrdawmh
usaemfvSrf;aewJhajcvSrf;
b,fodkY vSrf;&rod
olwdkYawG&JU txKywdeJY 'D*&D
wef;pD azmfjyxm;wmu
Cynic, Egoist, Egotist,
Pessimist, Selfish
Sadist, Eccentric,
Argumentative, Sycophant,
Prudent, Obdurate, Genocide

wJh/
tm;yg;yg; awmfawmfrsm;yJ
NyD;awmh olwdkYawG&JU
ygef,ufwGif;
oufqif;rd&if...tm;vHk;
Nothing tjywf&Sif;qdkyJ/
'DvdkeJY 0ifcJhrdwJh usaemfhajcvSrf;
tvdkvdkaemufjyefvSrf;rd
ajy;xGufrdpOf
tcef;xJu toHwpfoH
usaemfhem;xJ nHoGm;wmu
==aemufwpfcg 0ifMunfh
ig;jym;wefOD;aESmuftaMumif;
rif;...aumif;aumif;odap&r,f++ wJh/
195

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

jy'g;wpfvrf; oHwpfvrf;
tl0J tl0J oHukef[J
tazmfryg udk,fAvmjzifh
avmuxJudk a&mufcJhol
olt&G,fa&mufvm
olUrSm ynmvGefrsm;yg
avmuaumif;usdK;
EdkifiHusdK;udk oufpGefYusdK;yrf;
xrf;&GufololudkrSD&Sm
avmurSmvnf; aeYpOfESifhrrQ
csr;f om&\/
a[m...jzKef;ueJqdk
oludkvkyfBuH
owfjzwf&efaMumifh
ol\ed*kPf; b0qHk;awmh
oludkwrf;w idka<u;Mu\/
wpfa,mufaomolrSm
olYrSm r&Sdyg
avmuaumif;usdK; EdkifiHtusdK;udk
bmrSrMunfh olrodyg
olodwmawG azmfjyacsu
b,folaoao iawrmNyD;a&m
xif&majym
avmuqdk;usdK;jyKwwfol
a[m...a[molYudkMuawmh
raocifu aoMuapaMumif;
wpfavmuvHk;u jynfoltaygif;
qkrGefawmif;onf
qifjcifMuzG,f vrf;ESpfoG,f
(1999 ckESpf EdkifiHawmfy&d,wdomoemhwuodkvfrSmaepOf
a&;om;jzefYa0cJhaom uAsmjzpfygonf/)
196

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

aMumifyg;Bu;D
uRefawmfwdkYausmif;rSm
aMumifyg;BuD;wpfaumif&Sd
'gudktm;vHk;odw,f
vlawGtm;vHk;&JUa&SUrSm
*Ref;xdk;vufay;
bmrS olrav;
cdkif;wmrSeforQtukefvkyfjy
vlawGu t[kwfxifMu
&SdwmtukefauR;Mu
oluawmh Adkufudk0vdkY
aMumif&JYtvkyfudk wu,fvkyf
<uckwfwwfwJhtjcm;aMumifawGudkawmh
vspfvsLIMu
olwdkYuawmh iwfaoMuawmhr,f
'gayr,fh...aMumifyg;BuD;&JUb0
wu,fajymjy&&if
<uufrckwfwwf
olbmrSrwwfbl;
olwwfwmu
olrsm;rsufESmao;eJYyef;
ae&mwum vGefo&rf;NyD;
aumufuspf,kwfrmjyKwwfrdkY
aMumifyg;BuD;&JU ed*kH;
b,fawmhrS tqHk;owfygvdrfh/
197

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

odMum;rif;awmif rsupf v
d nfomG ;NyD
vlawG&JtjzpfrSef
taMumif;cHudk avhvmMunfh
wcsdKUvlu vlzsif;vlnHh
wcsdKUvlu vlaumif;vlawmf
rolawmfESifh olawmf
ESpfazmf EdIif;,SOfMunfh
vlolawmfu rdrdt&nftcsif;ESifh
ae&mrSefudk odw,f 'gayodvlzsif;
t&nftcsif;u ewd
,lbdonfhae&mu tjrifhqHk;
rmewpfvHk; ae&mwumoHk;NyD;
igygvdkY vufraxmif
a[mifwJhtoHu b0*fnH
em;rcHomwJh odMum;rif;
vlUjynfoufqif;vdkY 0&ZdefudkifpGJ
tjywfEGJr,fvdkY BuHwkef;
bk&m;? w&m;? oHCmem;csOf;uyf
OD;oHk;BudrfcgcgxyfNyD;
olr[kwfoa,mifESifh
olawmfa,mifaqmif
a,mifawmfawmifjzpfatmif
vdrfnmjyvdkufwm
odMum;rif;awmif
rsufpdvnfoGm;NyD/

198

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

vlpm&if;0ifzq
Ykd o
kd nfrmS
twH ewHZmemwDwd rEkam
taMumif;tusdK;ESpfrsdK;udk
aocsmpDppf vl[kjzpfwJh
NyD;awm...
wvlvljrifhwufonfh opfyif
wvlvlvGifhaeonfh tvH
wvlvl&JU t"dyg,fu
jrifhwufvIyf&Sm;aejcif;rdkY
wvlvlrS vlvl? vlvlrS vl[k
ajymif;onfhtwGuf
vl&JUteuf[m todPfawG
wvlvl&Sifoefxufjrufae&r,f
opfyifvdkY t&yfjrifhwuf
wvlvlwufvmwmudk
vlvdkYac:&if
rif;..qifeJY,SOfrvm;
ynmrwdk; tom;awGwdk;wuf
wvlvlwufvmwmudk
vlvdkYac:&if
rif;..0ufeJY,SOfrvm;
rif;rSm..ynmqdkwmAvmewd
vlrIa&;qdkwm bmrSef;rod
trsdK;om;a&;qdkwm bmrSr&Sd
t&SufeJYtaMumufqdk csdKeJYvm;
arxHkrSDtdyfpm;..oHk;yg;uvGJ&if
t&mtm;vHk; rif;rSmewd
,SOfMunfh&if rif;eJYEGm;
b,fvdkcGJjcm;rvJ
vl..[kac:wGif vlpm&if;0ifcsif&if
199

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rif;&JUtodPfynmawG
wvlvl&Sifoefxufjrufae&r,f/
NyD;awmh..tysif;eJY
tzsif;udky,f&Sm;
wwfodatmif wu,fBudK;pm;
NyD;&if vlrIa&;
bmoma&;? EdkifiHa&;
trsdK;om;a&;
tav;ay;aqmif&Guf
rif;&JUtodPfeJY pdwf"mwf
wvlvlxufjrufNyDqdkvQif
rif;udk..vl[kac:wGif
vl..pm&if;0ifNyDrdkY
va&;ESpfacsmif;iif..vl
olawmfpif..vlvdkyDyDoo
ac:vdkufr,f/

200

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

tnHch u
H m aeMuawmhrmS vm;
jrefrm[m urmrSm
csmwmwmeJY aevmwmr[kwf
wu,fwdkufxkwfcJhMuvdkY
e,fcsJU,kwfawG aqG;
'dkYjynfu ajy;cJh&aygh/
wpfcsdefua&Tjrefrm tm&SrSmqdk&if
txifrao;&JMu
armfvdkYMunfhMu&aygh?
'DvdkeJY rsdK;,kwfae0if;
ZGwftwif;tkyfcsKyf
trsdK;,kwfppftpdk;&atmuf
a[m wpfa,muf a[m wpfa,muf
'dkYwawGusa&mufumrS
'dkYa&TjrefrmawG&JUb0
201

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

xHkttcsmwmwm [mwmwmeJY
vl&mr0if txifao;Mu
urmtv,f rsufESmi,f&
tdkb,fh 'ku tdk'ku..
'gawGudk jyefppfMunfh
'dkYrSmwm0ef&Sdw,f
'dkYrSm t*FgajcvufpHkygvsufvnf;
bmrSrwGef;vSef acgif;iHkUcHum
wdkYvufxJusrS a&Tjrefrm
tnHhcHumaeMuawmhrSmvm;
e.t.zppftmPm&SifBuD;rsm;
wpfEdkifiHvHk; vSnf;ae
avSatmif;jrif;apmif;rusefwuf
nDvufnDjzifh
0kid ;f 0ef;wGe;f vSeyf pfMuygpd[
Yk k
wdkufwGef;&if;..
awmfvSefa&;opmjzifh

202

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

tarESit
hf az
vlcsif;wlayr,fh
pdwf"mwfjcif;rwlMu
uGJyGm;Mu\
wcsdKUu tarhaus;Zl;ydkxl;vdkY
ajymMuw,f
wcsdKUu tazhaus;Zl;ydkxl;vdkY
ajymMuw,f
wcsdKUu aus;Zl;r&SdAvmewdvdkY
ajymMuw,f
203

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

b,folawG b,fvdkajymMuygap
tazESifhtar olwdkYwawG&JU
aus;Zl;
om;orD;awG&JU tay:&SdcJhzl;wm
tm;vHk;tod...
&Sdonfhaus;Zl; rodbl;[k
oHukef[pfatmf oifa<u;aMumf&if
rif;&JUtod EGm;ESifhndMunfh
tajzod&vdrfhr,f/
arxHkrDtdyfpm;
oHk;yg;om&SdonfhEGm;
olYorD;ESifh om;tay:
xm;wJharwmapwemudk
aus;Zl;rodonfh rif;eJY,SOfMunfh
tajzod&vdrfrnf/
tazESit
hf ar&JU
teEarwmapwemudk
rqufcsifaeyg rapmfum;ygESifh
apmfum;ygvQif
oifvdkorD;om; vlYiEGm;udk
rawGU&ygap awmif;qkacRonf
qkawmif;wdkif;omjynfhygap../

204

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

tqifrh &So
d w
l aYkd Mumifh
[dk;t&iftESpf (50)ausmfumvm
t*FvdyftkyfcsKyfpOfuaygh
jynfolawG&JU ajymwJhpum;
vGwfvyfa&;? ynma&;?
pD;yGm;a&;? EdkifiHa&;
ponfhwdkif;jynfwdk;wufa&;
tav;ay;ajymMum;
olwdkY&JUpum;awGu
urmhtqifhrDMu
odyfjrifhjrwfMuaygh/ /
205

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

'gayr,fh olwdkYbmrSrrI
ajymaeMuwJh olwdkY&JUpum;
a[haumif..
abmvHk;yGJ
rif;b,fvdkcsJcJhovJ
xdyfpnf;ESifh tv,fxdkif
rif;ydik &f UJ vm;
[dkaeYu rif;&JUaumifrav;
eif&h UJ aumifav;eJ?Y
b,frSmoGm;ai;aewmvJ
rif;&JU cg;Mum; [rf;zkef;yg&JUvm;
e.t.z
ay;xm;zGwf&mxl;rsm;&NyDvm;
ponfhtqifhr&SdolwdkY&JUpum;
aeYwdkif;Mum;&awmh
olrsm;EdkifiHESifh uRefawmfwdkYEdkifiH
tqifhtwef;awGygmjcm;
'kuawGrsm;
waeYwjcm;wdk;yGm;vmwm
aMomf...
tqifhr&SdolwdkYaMumifhygvm;/

206

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

aeYx;l aeYjrwf
vufcsdK;vdkY wGuf&nfppf&if
c&pfou&mZfu 1945 ckESpf
arG;wJhvu ZGefvwpfq,fhudk;
wurmvHk;u armfuGef;xdk;vdkY
rSwfwrf;wif
Nidrfcsrf;a&;Edkb,f(vf)qk&Sif
atmifqef;pkMunfocif&JU
touf(60)jynfh
tm;vHk;rarhEdkifwJh
arG;aeYjrwfaygh oli,fcsif;
a':pkay;wJh Nidrf;csrf;a&;tvif;
'dkYjynfrSmvif;cJhvdkY
tm;vHk;tvif;&
wurmvHk;u
todtrSwfjyKMuNyD oli,fcsif;
'dkY&JUjrefrmjynfrSm
av;q,fhoHk;ESpfMum
ppftmPmtarSmifMu
tm;vHk;uef;ukefMuvdkY
vrf;awGvnf;aysmuf
b,favQmuf&rSef;rod
xGuf&mvrf;rod ajzr&Sdcsdef
a':pku OD;aqmifvdkYrD;xGef;jy
Nidrfrf;csrf;a&;tvif;a&mif&MuvdkY
'dkYwawGnDnGwfMuum
vufwGJavQmuf
a[mwpfa,muf
a[mwpfa,mufeJY
tmPm&SifawGvnf;
207

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

wjznf;jznf;aysmufoGm;
'Dvdkoma&SUqufoGm;Mu&if
'd&Yk UJ jynfrmS
tmPm&SifrdIif;awGygmus
wpfaeY'rD u
kd a&pDtrSe&f rSmrdYk
a':pk&JUtouf(60)jynfh
arG;aeYjrwfrSwnf
touf&mausmf&SnfygapaMumif;
'dkYwawGtm;vHk;u
pkaygif;vdkYvuftkyfcsD
bk&m;? w&m;? oHCmawGem;
csnf;uyfoGm;vdkYukodkvfjyK
'dkYjyKorQaumif;rI
arG;aeY&iS af ':pk
om"kac:vdkY tE&,fawGuif;
ab;uif;vdkYusef;rm
pdwfcsrf;ompGmjzifh
Nidrf;csrf;a&;tvif;wef;
jrefrmru urmusatmif
xGef;awmufEdkifygap
awmif;qkacRonf
qkawmif;wdkif;omjynfhygap/
(a':atmifqef;pkMunftouf(60)jynfh
arG;aeYwGif jynfwGif;rSm a&;pyf
cJhaom uAsmjzpfonf/)

208

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

bk&if;l
oli,fpOfu
pm;p&mqdkwm Avmewd
0wfp&mur&Sd
aep&majrBuD;twd
qif;&JwJhae&m
olawmif;pm;uyif
tazac:avmuf&JU
'gayr,fh olY&JUuH
taMumif;zefvmawmh
ppfxJa&muf
a[mwpfa&muf
a[mwpfa&mufeJY
wjznf;jznf;aysmufoGm;
bGm;ueJqdk tBuD;qHk;jzpf
oljzpfcsifwJh bk&ifl;
b0rul;ao;cif l;cGifh&
Mocsavmufyg&JU
'DvdkeJY bk&ifl;
wdkif;rSL;? AkdvfrSL;? 0efBuD;eJY
tm;vHk;aom uawmf
olomac:&if
'l;axmufvdkY bk&m;xl;
vuftkyfawGcsD&
tm;vHk;pdwfnpfMuqdkyJ
'DvdkeJY olY&JUbk&ifl;a&m*g
aewufav tl;&ifhavrdkY
l;csufu urf;ukef
rdkufvdkufyHkrsm;
bk&m;awGAdkufazmuf
209

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

apwDawG Xmyemazmuf
&[ef;oHCmeJY
ynm&SdawG axmifxJa&muf
olraysmuf&if NyD;a&m
aA' ,MwmawGaESmNyD;
bDvl;qdkif;wD;jy
jynfoltm;vHk;iwfaoMuukefNyD
acG;l;aumif;pm;wpfrGef;wnfh
qdkdk;pum;&SdcJhjim;aMumifhf
rif;&JUbk&if;l a&m*g
rGef;rwnfhcif rmvupsmef<u
Nidrf;csrf;pGm 'Drdkua&pD&
jynfolawGcsrf;omzdkY
tjrefrom<uayawmh
tjrefom<uayawmh/

210

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

tpdr;f a&mifcs,rf rd S td'k u


k
uRefawmfwdkYausmif;rSm
acG;vdrmBuD;wpfaumif&Sd
'gudktm;vHk;odw,f
ocifjyefvm&if
BudKqdkcsifwJh wm0ef
NcHapmifh&r,fh wm0ef
wm0efqdk tukefausyGefvdkY
olYqdk&if tm;vHk;ucspfjrwfEdk;Mu
211

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ociftvdkus olYtrnfemr
AdkvfokecwJh
'DvdkeJY aeYwpf&uf
rarh&ufp&m tjzpfuBuHK
Adkvfokec&JU olUe*dk&fyHkudk
tpdrf;a&mifjc,frS qdkNyD;
vlwpfpku tqef;xGifMu
'DawmhrS 'kuawGUMu Adkvfokec
t&ifu auscJhwJhwm0efawG
vdrmcJhwJh t&mawG
bmwpfckrSrawGUMu&
tm;vHk;ajymif;vJjyoGm;vdkY
tHhMordMu
tpdrf;tjc,fcHxm;&wJh
Adkvfokec
rmefrmeawG axmifum<u
igocifygqkdNyD;
uRefpifppfuae
ocifudkjyefumudkuf
rdkufvkdufwJh Adkvfokec
tpdrf;a&mifjc,frdrS
tkdb,f'ku tdk'ku
Adkvfokeca& tjref<u okec=acG;

212

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

aumfyv
D o
l m;rsm;
,aeYacwfoDcsif;awGqdkMu
aumfyDawGu rsm;aygh
,aeYacwfa[majymaeMu
aumfyDawGu rsm;ygh/
aumfyDom rsm;rsm;qdk? aumfyDomrsm;rsm;ajym
aumfyDom rsm;rsm;a[m
aumfyDomrsm;rsm;okyfaqmif?
aygacsmifacsmifeJY
emrnfausmf&pf
vlpifppfu kyfao;jzpf
&mpkESpfawGu tqifhqifhajymif;
rif;wdkYvdk aumfyDawGu bmrSrajymif;
ajymif;wdk;wuf&pfzdkY
enf;vrf;xGifMu pl;prf;Mu
vlyDovdkY wdk;wuf& 'g[mobm0
tdkokc?
rif;wdkYvdk aumfyDawGrsm;rsm;qdk
rsm;rsm;a&;
rsm;rsm;a[m
rsm;rsm;ajym
rsm;rsm;rsm;rsm;
rsm;rsm;omokyfaqmif
a,mifawmifawmifeJY
olrsm;&JU OD;ESmufrsm;
iSm;,lxm;vdkY vleJYrwl
aumfyDqdkolrsm;rlrdkY?
pGefYypfMu pGefYjypfMu
'g[mobm0 tdkokc/

213

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

'Dru
kd a&pDwu
kd yf JG
ESvHk;om;udk wHwm;cif;
toufeJY&if;&wJh
vGwfvyfjcif;qdkwJh*kPf
'Drdkua&pDta&;awmfyHkrSm
udk,fh&JUtoufudk rihJEdkifayr,fh
214

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

jrefrmjynfolawGudk
&ifciG yf u
kd Nf y;D
acgif;ridkuf OD;rnGwf
udk,fusdK;pGefYvTwf
wJhcGyfa'gif;Zmenf
'Drdkua&pDwdkufyGJ0ifolawG&JU
wnfMunf&J&ifh jrifhjrwfwJh
*kPfyk'f[m
urmajrwkefavmufygw,f
tmZmenfpdwf"mwfudk
rSwfausmufwif prf;oyfvdkwJh
,kwfrmol vlwpfpk&JU
ESdyfpufum nOf;yef;
owfjzwfum &ufpufayr,fh
aemufrqkwf ZGJrmefaxmif
wpfcsdefrSm {uefatmif&r,fvdkY
jrefrmjynfol csrf;omaMumif;ayrdkY
avScGufcsnf;usef tvHrvJygbl;
wdu
k yf 0JG ifyef;wdik f
'Drdkua&pDr@dKifudk
tEdkif&atmif wkdufr,fvdkY
&ifqdkifumcsDwufol
rsdK;cspfZmenfjzLawGudk
'dkYjynfolawGESvHk;om;rSm
ordik ;f rSww
f rf;0if
uAsnf;xdk;wifxm;ygojzifh
urm&Snfoa&TU wnfaer,f/

215

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

tmPm&Siw
f &Ykd UJ oGm;&mvrf;
tmPmqdkwm a&yGufyrm
wcPwmrdkY
&vmtcdkuf vlrdkufyrm
[dk&rf;'D&rf; vGefqdk;oGrf;um
rJrJjrif&if udkufypfcsifMu
ocifuarG; tdrfuacG;onf
xrif;auR;vuf aus;Zl;rSwf
jyefvnfwdkufcdkuf rudkufchJvnf;
yifudk,fpdwfaysmuf
a&m*gazmufum
acG;l;jyefcsdefxdktcsdef0,f
aus;Zl;qdkwm
Avmewdolrodawmh
xdkodkYyrm EdIif;,SOfumjzifh
tmPmqdkwm r&ygcif
xrif;auR;vuf aus;Zl;rSwf
jyefvnfwdkufcdkuf rudkufchJvnf;
tmPml;csdef xdktcsdef0,f
aus;Zl;qdkwm Avmewd
olrodawmh...
xrif;auR;vuf jyefudkufjzwf\
bk&m;w&m;oHCm
&wemoHk;yg qnf;uyfjim;vnf;
tmPmwnfa&; csrf;oma&;ESifh
rdrdtwrmefrmeudk a&SUwef;wif\
ax&fBuD;0gBuD; rax&fBuDwdkY
ajymqdkqHk;rMo0g'vnf;
vHk;0vufrcH oljiif;qefcJh
jyefolarG; jynfoluauR;xm;
216

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ppfAdkvfrsm;onf tmPml;NyD;
aus;Zl;rodonfrdkY
acG;l;aumif;pm;wpfrGef;wnfh[k
ololigig wkwf"m;
udkifumajy;xGufvm
awGU&mocsF dKif; "m;rqdkif;bJ
ydkif;jzwfckwfxGif
&Sif;vif;csifvnf;
tmPmtl; atmfumusL;&ifh
ololigig wkwf"m;udkifum
ajy;xGufrvmbJ atmfoludkyif
tl;xifcJh
acG;l;qdkwm udkufcJhyg&if
csdefrSDaq;aomuf
a&m*gaysmufvnf;
tmPmtl; udkufcHzl;&if?
uk&mewdaq;r&Sdbl;
'gaMumifh...
tmPmtl;- tmPmtl;atmfumusL;&ifh
ololigigwkwf"m;
udkifumajy;xGufvm
awGU&mocsF dKif; "m;rqdkif;bJ
ydkif;jzwfckwfxGif
&Sif;vif;ygvsuf
tmPmtl; ppfbDvl;wdkY
acG;l;yrm aoMurSmyg.../

217

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ocifpw
d "f mwfociftusihf
dk;dk;usifhjrifhjrifhBuH
rSefwmvkyf [kwfwmajymwJh
'g...
ocifwpfa,muf&JU pdwf"mwfeJY
ocifwpfa,muf&JU tusifhjrwfyJ?
ocifqdkwm r&oifhwJhtcGifhta&;
b,folay;ay;r,lbl;
218

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

==xrif;Murf;cJjy++vdkY tNrD;ESHY&wm
ocifr[kwf? uRef&JUtvkyfyJ
ocifqdkwm A[kokweJY
,HkMunfrI&Sd
pdefa&TaiGtmPmawG olrMunfh
wdkif;jynf&JUwm0efudkodw,f
wdkif;jynfeJY rdrdwm0ef
csdefcGifvQmwifMunfh&if
wdkif;jynfu tav;omw,f?
uRefqdkwm cHrajym&Jbl;
a[mufaiguforQ zdcH
rSerf rSeo
f rl od
olodwmu ociftvdkus
tNr;D ESUH jyzdYk
ocifqdkwm
cdkif;vdkYr[kwf
wm0efodvdkYvkyfw,f
ra[mufeJY raigufeJY
aMumufwwfwJhtavhr&Sd
rrSefwmolod&if zGifh[zdkY0efrav;
toufay;aqmif&Guf
'g...ocifpdwf"mwfeJY
ocifwpfa,muf&JU tusifhjrwfyJ
ocifeJY uRefcsdefcGifvQmwifMunhf&if
ocifvm;? uRefvm;?
cGJcGJjcm;jcm;odcsifw,f
uGJuGJjym;jym;odcsifw,f/
tajz.../

219

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

vlt
Y cGiahf &;av;&yf
vlom;eJY wd&dpmef
rwl[efcsm;em;csuf
1.wpftcsufu
vGwfvyfpGma&;om;cGifh
2.ESpftcsufu
vGwfvyfpGmajymqdkcGifh
3.oHk;tcsufu
vGwfvyfpGmudk;uG,fcGifh
4.av;tcsufu
vGwfvyfpGmawG;ac:cGifh
'DtcGifhta&;av;&yf[m
wd&pmefrmS r&Sd
vlrSmom&Sdonf...
'DrSmoli,fcsif;...
'dEYk ikd if rH mS ...
'DtcGit
hf a&;av;&yf
aoaocsmcsmrSwfvdkY jyefppfaq;yg/
oifhrSm'DtcGifhta&;av;&yf
r&Sdvyfu...
oifEiS w
hf &dpm ef
tjcm;o@mefwlae[efrdkY
oif[mvlyDovdkY
vlom;pifppf{uefjzpfcsi&f if
wdkif;jynftwGuf
b0udkay;umtyfvdkY
xufxufjrwfjrwf vufwGJnDnD
wdkufyGJ0ifrnftm;vHk;
yg0ifqifEGJMu.../

220

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

avmuygvw&m;ESpyf g;
[D&dESifh Mowy t&SufESifh taMumuf
ESpfyg;om;r&Sd avmuBuD;ysufpD;\wJh
,aeYavmu jyefajym Mocs&&if
t&Sufqdkwm bmrSef;rod
taMumufqdkwm bmr&Sd
b,folaoao iawrmNyD;a&m
xif&m0wfMu xif&mvkyfMu
xif&majymMu dkif;pdkif;Mu\/
oifonf Ak'bmom jrefrmvlrsdK;
'dkYtrsdK;bmom omoem
urmhtv,frsufESmri,fzdkY
vdrfnmvSnfhzsm;ESifh cdk;rIrsm;
olUtoufowfESifh rl;,pfaq;t&uf
olrsm;om;r,m; ig;yg;udk jyK&rSmudk &SufaMumufyg
rusL;vGefygESifh
oifh\xHrSm
[D&dESifh Mowy t&SufESifh taMumuf
ESpfyg; r&Sdjim;u
oifonf
Ak'bmom jrefrmvlrsdK;r[kwf
trsdK;,kwfonfh vlrsdK; ydk;zvHrsdK;rdkY
oifvdkvlrsdK; rsdK;,kwfrsdK;udk
rawGU&vdk rMum;vdk
awmif;qkqdkonf
qkawmif;wdkif;om jynfhygap/

221

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rdu
k rf o
J w
l Ykd oGm;&mvrf;
rdkufrJolwkdY&JU oGm;&mvrf;
'dkYjynfolawG&JUb0uHMurmYdkif;
ar(2)&uf em*pfrkefwdkif;aMumifh
aoolawGao aMuolawGaMuMu
oef;eJYcsDwJhjynfolawG&JUb0
a&rSmcMu&? ajrrSmcMu&aygh
u,folrJh q,folrJhwdkY&JUb0
'kuawGAvyGeJY
aor,fh&ufudk vufcsdK;&if;
&if;vdkuf&wJh toufawG
a&vdkYyifr& qHk;IH;Mu&aygh...
b,folawGa<ua<u
b,folawG 'ku&&
b,folawGaoao
iawrm&ifNyD;a&m
xif&majymNyD;
222

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

em*pfrSm 'kua&mufol
jynfoludkvspfvsLINyD;
rdrdtmPmwnfNrJa&;omt"du
'g[my"meqdkNyD;
axmufcHuGJawGudk
ZGwftwif;EGJcJhMuw,f/
rnfolrS raxmufcHwJhrJ
axmufcHrJygqdkNyD;
urmudkvdrfumjy
Mocsavmufyg&JU...
jynfoltcsif;csif; 0dkif;umul
em*pfjynfoludk ay;Mu urf;Mu
pGefYBuJMuwJh jrefrmawG&JU
rGefjrwfwJhpdwf"mwf
urmhrSwfausmufpm&if;wifavmuf&JU
'gayr,fh...e.t.z
olrsm;awGvSLxm;wJh 'ge
'kudwawGYg;pyfxJu pGJ,lxkwfvdkY
0g;umrsdKcs dkif;pdkif;,kwfrmMuaygh...
a<uwvSnfh Muufwckef
AHkvHkwvSnfh ig;zsHwvSnfh
rSefuif;wvSnfh xif;wvSnfhrdkY
udk,fhtvSnfhusrEGJUMupwrf;
vmrJhvrf;[m vufwurf;rSmrdkY
'Dwcgudk,fhtvSnfhus &J&Jom
cHMuaya&mh...rif;wdkYtwGuf
r[mt0Dpd tpOftNrJ&Sdw,f
rdkufolwdkY&JU oGm;&mvrf;/
(em*pfwpfESpfjynfhESpfywfvnf)

223

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

i icsw
d af ygif; pm;vdaYk umif;
oli,fwef;t&G,fuaygh
i-icsdwfaygif; pm;vdkYaumif;vdkY
bm&,frod &rf;atmfrdcJh/
i,fuBuD;vm ,cktcgrS
aocsmprf;ppf tajzppfawmh
avmu"r wm&Sdaewmu
olUcsnf;oufouf bmrSrzuf&if
aumif;*kPfowif; r&vsOf;bl;/
taumif;rnfwGif zGwfOyifvnf;
olUcsnf;oufouf qm;ESifhtzuf&if
aumif;*kPfowif; r&vsOfbl;/
taumif;rnfwGif zkwfOyifvnf;
olYcsnf;oufouf
qm;eJYtzuf&if
aumif;*kPfowif; r&vsOf;bl;
Ak'jrwfpGm bk&m;&SifaomfrS
aumif;*kPfowif;&JcJhjcif;[m
av;oacsFESifh urmwpfodef;
"rudk&Sm aygif;zufumrS
oAnKwPf&Sif bk&m;&Sif[k
urmhtv,fwGif xGef;awmuf<u,fcJh/
i icsdwfaygif; pm;vdkYaumif;
olYcsnf;oufouf qm;(ESrf;axmif;)rzuf&if
oleJYvdkufzuf tkef;ig;ausmfrzuf&if
aumif;owif;qdkwm
Avmewd olr&SdEdkif
i icsdwfaygif; qm; (ESrf;axmif;) rygbJ
tzsuf*kPfavmif;
oJ (qef) eJY aygif;&if
224

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

pufqkwf&GH&Smjzpfrnfom
avmurnfwGif vlwdkYwGifvnf;
(o'g? oDv? okw? pm*? ynm? [D&dMowy)
olawmfaumif; Opm ckepfjzmudk
aygif;zufrjyK vspfvsLIvQif
olawmfaumif;qdkwJh a&mif;*kPfowif;
r&vsO;f bl;/
oifaygif;oif;&m ckESpfjzmonf
t&ufao;pm? bdef;? avmif;upm;
olcdk;"m;jy olYAvESifh
trsdK;*kPfzsuf vlYusifhysufudk
twl,SOfum vl[krwGifbJ
ei,f0qGJa&;cs 0pESpfvHk;ayguf EGm;
vliEGm;[k
a&;om;pyfqdk oDuHk;vdkonf
aeYwdkif;aeYpOf owd,SOf
BudK;pm;a&Smifav raumif;rIawG
BudK;pm;aqmifav aumif;rIawG/

225

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

wu,fw
h efz;kd &Sw
d v
hJ l
ykcHk;ESpfzufMum;
acgif;aygufumrQvl
arxkefrSDtdyfpm;
aysmfyg;umaewJhvl..
udk,fhtoufudk riJhygwf
wdkif;jynftwGuf toufay;qyf&JwJhvl..
oif[m b,fvdkvlvJ
&&pm;pm; armarmf<um;<um;eJU
ayayawaw*savvdkufwJhvl..
b,folaoao iawrmNyD;a&m
xif&majymNyD;
wdkif;jynfb@mxkwf,lcdk;oGm;
0g;rsdKpm;wJhvl..
vlcsif;wlayr,fh
wefzdk;csif;rwlwJhvl..
wdkif;jynfawmh epfrGef;rcH
'dkYwGef;vSefr,fqdkNyD;
toufudkay;qyf
b0udkwdkif;jynftyf
udk,fusdK;rzufwJhvl
vlawmhvl oifb,fvdkvlvJ
udk,fudk,fudk aocsmpGmar;
ig[m ightwGuf wefzdk;rJhwJhvl
ig[m ightwGuf wefzdk;&SdwJhvl
ig[m ighrdom;pktwGuf wefzdk;rJhwJhvl
ig[m ighrdom;pktwGuf wefzdk;&SdwJhvl
ig[m ighNrdKU&GmtwGuf wefzdk;rJhwJhvl
ig[m ighNrdKU&GmtwGuf wefzdk;&SdwJhvl
ig[m ighEdkifiHtwGuf wefzdk;rJhwJhvl
226

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ig[m ighEdkifiHtwGuf wefzdk;&SdwJhvl


'gayr,fhawmhvl
ig[m b,fvdkvlvJ
wu,fwefzdk;rJhwJhvl wu,fwefzdk;&SdwJhvl
vlawmhvl b,fvdkvlvJ
&J&Jomajz...
rvdrfwef;ajz...
rnmwef;ajz...
awGa0raeeJY
igvdkcsifwJhtajzrl
va&;ESpfacsmif;iifvl
wu,fwefzdk;&SdwJhvl.../
(wdkif;jynftwGuf toufudkay;qyf? b0udk wkdif;jynftyf?
xufjrufwJh wefzdk;&SdwJhvlrsm;ay:aygufEdkifMuygap/)

227

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ordik ;f ESihf yx0D


ordkif;udkrod&if tt
yx0Dudkrod&if tuef;wJh
ordkif;eJYyx0Dudk odzdkYa0;pG
usaemfudkarG;wmu
oef;acgif,Hvrdkufn
'DvdkeJY odcsif;vdkY
usaemfudk,f usaemfar;
usaemf[m tuef;av;aygh
'gaMumifh..usaemf[m
[,fvifuJvm;eJY bmrSruGJjym;
rjcm;em;
uGJjym;jcm;em;wmu
vjynfhnrSmarG;
usaemfu vrdkufnrSmarG;NyD;
olr&Juab;rS az;rulnDrnfhol
r&Sm;ayr,fh
usaemfh&Juab;rSmu
az;rulnzD aYkd 0;pG
usaemfuef;aewJhrsufvHk;
MunfviftHk;ygqdkNyD; xdk;azmuf
rMum;&wJhem;
Mum;csiftHk;ygqdkNyD; xdk;azmuf
ttjzpfaewJhyg;pyf
ajymcsiftHk;ygqdkNyD;awmh tyfeJYcsKyf
usaemfbmvkyfvdkY&OD;rSmvJ
'gayr,fh [,fvifuJvm;vdk
urmausmfcsifwJh usaemfh&JUqE
wm;qD;vdkYr&rdkY
tazmfcHxm;&wJh em;eJYrsufvHk;
tcsKyfcHxm;&wJhyg;pyf
228

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

'gawGudkrrSwfxm;ygbl;
onf;ajcr&SdwJhtrSwftom;eJY
aumif;aeao;wJh vufeJYajc
'gawG[m tm;awGUJqdkNyD;
ajcaxmufuyx0D
ajrjyifudktrSDjyK
vufuaeuavmifwHudkifqGJ
[,fvifuJvm;eJY tNydKifcsJawmh
usaemfywf0ef;usifu
a[haumiftuef;..rif;bmo&rf;rvdkYvJwJh
a[haumif..tt rif;bmawGzGifh[tHk;rvdkYvJwJh
'ghaMumifh...
ordkif;eJYyx0DrodwJh
usaemfh&JUtjzpf
b,fvdkvkyf pdwfnpftm;rSmvJ
'gawGtm;vHk;udk vpfvsLI
ZGJeJYtm;rmefudk tazmfjyK
usaemf opmjyKvdkufr,f
usaemfhajcvufawGYg
usdK;oGm;ygap
usaemfESvHk;om;ra<urcsif;
usaemfhEdkifiH trsdK;bmom omoem&JU
ordkif;eJYyx0DtwGuf
c&D;qufr,f...&yfwefYraebl;a[h.../
Edik if aH &;
trsdK;om;a&; tav;ay;aqmif&Guf
rif;&JU todPfeJY pdwf"mwf
wvlvlxufjrufNyDqdk&if
rif;udk..vl[kac:wGif
vlpm&if;0ifNyDrdkY vESpfacsmif;iif ..vl
olawmfpifvlvdkY yDyDoo ac:vdkufr,f/
229

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

ynmjrifrh S vlrsKd ;wifrh nf


jynfwGif;tESHUtjym;
csdwfxm;qdkif;bkwf
bmrSr[kwf wu,frvkyf&if
tvkyfIyfkH&Sdvdrfhrnf
qdkif;bkwfom&Sd tpDtpOfr&SdrdkY
jrefrmjynfom;vltrsm;vnf;
ynmrJhrsm;vGefxGef;um;\/
jrefrmjynfom;vltrsm;um;
r&Sdynmudk,fAvmrdkY
udk,fhudkolowf olUudk,fowfESifh
&ufpufrIawGrsm;vSNyD/
cGifhvGwfzdkY&ef taMumif;cHonfh
&SdoifhynmewdAvmrdkY
a&mufav&m&m a&TjrefrmwdkY
*kPfa&mifwifh0g r&Sdyg
ndK;i,frsufESm ae&&Sm
rvkyfrNyD;vkyfrSNyD;rnfh
ynma&;tpDtpOf 'dkYwGufpOfum
pkaygif;nDnm 0dkif;0ef;umrS
ynmwwfrsm; vGefxGef;um;
urmhtv,f *kPfwifhw,fvdrfh
ynmjrifhrS vlrsdK;wifhvdrfh/

230

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

"m;oGm;xuf uavmifomG ;xuf


rifhvufxJrSm&SdwJhvufeuf
ypfowfvdkYao&if
wpfb0 wpfcP xm0&rjzpf
'gayr,fh uavmifvufeuf
oloma&;wwf&if
wpfb0 wpfcPru
xm0&<u&vdrfhr,f
"m;oGm;vufeuf
b,favmufxufxuf
uavmifvufeufudkrrSD
uavmifomwu,fxufvQif
wpfrsdK;om;vHk; wpfwdkif;jynfvHk;
tqifhawGjrifukefMuvdrfhr,f
'ghaMumifh...
rifhvufxJrSm &SdwJhuavmif
b,folawGajymifajymif
b,folawGavSmifavSmif
uavmifudk vufuudkifpGJ
tjywfEGJMuprf;yg
[dk;a&S;t&if [dk,cifu
t*FvdyftkyfcsKyfpOfuaygh
pma&;q&mrsm;&JU uavmifcsuf
tpGrf;xufvdkY
tmZmenfawGay:xGuf
pkaygif;wdkufxkwfcsufaMumifh
wdkif;jynf&JUvGwfvyfa&;
wu,f&,lay;cJhwm
uavmifawG&JUtpGrf;
tHhrcef;p&myJr[kwfvm;
231

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

'ghaMumifh...
rifhvufxJrSm &SdwJhuavmif
b,folawGajymifajymif
rif;ra,mifeYJ
wdkif;jynftwGuf
rifh&JUuavmiftpGrf;xufxuf
tjywfomETJvdkufprf;yg/

232

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

BuKd ;pm;av
pdrf;pdrf;aumifawGtjrif&Sif;vdkY
jynfwGif;rSmvif;ygap
tpdrf;qdkwm pdrf;ygrsm;&if
tarSmifbufudkul;ygoav
jrufpm;jrif;awG rsufrSefpdrf;wufawmh
aumufdk;udkvnf; tpdrf;xifay
tpdrf;qdkwm pdrf;ygrsm;&if
tuef;bufodkYul;ygoav
'dkYjynfolawGvnf;
uef;ukefay
tpdrf;a&mifawG 'dkYjynfuif;rS
tvif;a&mifvdkY csrf;omrav
tvif;a&mifqdkwm 'Drdkua&pDyJrdkY
jrefjref&zdkY BudK;pm;av
BudK;pm;av..BudK;pm;av./

233

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

BuKd ;pm;yg
[kd;a&S;tcg ausmif;awmfom;wdkY
pmaywwfzdkY BudK;pm;&Sm
olwdkYwawGpmaywwfvdkY
olYuRefb0uvGwfcJh&Sm
,cktcg ausmif;awmfom;wdkY
pmayudkvnf; pdwfryg
avmif;upm;yg taysmftyg;eJY
armfarmf<um;<um;aeMu&Sm
rif;wdkYwawG acgif;aqmifjzpf&if
'dkYjynfolawGvnf; tvGefepfem
'dkYjynfolawG aumif;pm;a&;rdkY
pmaywwfzdkYBudK;pm;yg
rif;wdkYwawG ynmwwfrS
ppfuRefb0vGwfMurSm
tJ'Dtcsdefcg wdkYawGa&mufrS
'dkYjynfolawGvnf; tvGefcsrf;om
BudK;pm;yg BudK;pm;yg/

234

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

wwd,tBurd o
f ydwt
f qH;k owfwu
kd yf JG
yxrtcsdef 1990 jynfhumv rEav;rSqGrf;avmif;vSLpOfuaygh
etzppfwyfypfowfvdkY
ZD0defa<uoHCmawGaoaMuMu
dkif;pdkif;,kwfrmpOfuaygh
'dkYawGacgif;iHkYrcH wGef;vSefr,fqdkNyD;
bk&m;ay;wJhur0g
yweduKZemudk pkaygif;um&GwfqdkMu
oydwfarSmufcJhMuaygh
'gayr,fh rsdK;,kwfetzppfwyf
oHCmawmfudkypfumowf
wdyd#u&ygrusefvufcH&
q&mawmfawG axmifeef;pH&aygh
'kwd,tBudrf 2007 pufwifbmumv
olwdkY&ufpuf,kwfrmpOfuaygh
wdkYwawGvHk;0vufrcH
wGef;vSefr,fqdkNyD;
oydwfarSmufur0g
yweduKZemudk
pkaygif;um &GwfzufMu
arwmydkYcsDwufqEjyMuaygh
'gayr,fh etz b,folYudk,frSrcefY
rmefrmeawG axmifum<uNyD;
aoewfeJY ypfowf
&uf&ufpufpuf
nO;f yef;ESyd pf uf
,kwfrmyufpufMuvdkY
oHCmawmfaoG;awG
ausmif;om;jynfolaoG;awG
ajrrSmca<uMu&aygh
235

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

'DvdkwpfoufvHk; qufcHMu&if
'dkYomoem 'dkYjynf&Gmudk
rdpmawGvuf
0yguftyf&vdrfhr,f
vmrnfhatmufwdkbm 2 &ufaeY
'g[m etzudk ay;r,fh
aemufqHk;'Dwf zrf;qD;xm; oHCmrsm;udk
cRif;csufr&Sd csufcsif;vGwf? rdrdrSm;,GifaMumif; jyefawmif;yef 'DESpfwef
'if;wdkYvufrcHu vmrnfhatmufwdkbm 3 &uf oDwif;uRwfvjynfh
y0g&PmaeY wwd,tBudrfoydwftqHk;owfwdkufyGJ 'dkYqifETJMur,f/
&[ef;oHCm ausmif;om;jynfol vufwGJMunfjzL 0dkif;umulzdkY
tm;vHk;toifhjyif.../

236

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

b0tvif;a&mif
b0tvif;a&mif xGef;vif;ajymifzdkY
pmMunfhwdkufawmf pmajray:0,f
aeYpOfESifhtrQ pmzwfMuavmh
pmayrzwf tysif;yuf
&,fumarmum aemufajymifumESifh
tdyfpm;om aecJhygu
pmaytod bmrSr&Sd
Avmewd trdkuftwd
vif;a&mifr&Sd okntwdrdkY
pmaya&;&m aqG;aEG;&mESifh
pD;yGm;ynm bmomomoem
,SOfNydKifa&;&m t&m&mwGif
rsufESufyef;rvS IH;uGJ&vdrfh
xdk0,fowd tpOf&Sd
aeYwdkif;aeYpOf pmzwf&ifjzifh
b0tod vif;a&mif&SdNyD;rdkY
pD;yGm;ynm bmomomoem
,SOfNydKifa&;&m t&m&mwGif
rsufESmyef;vSvS atmifyGJ&vdrfh/

237

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

aoG;aMumifae&if ab;a&Smifaevdu
k f
tmZmenfyDool oifh&JUaoG;
owdaoG; &J&JUarG;avmh
'DwpfcgETJr,fhoydwf
aemufqHk;ydwfrdkY
oif&h UJ aoG;eDreD
tmZmenfyDryD
'dkYodcsifonf/
oifhaoG;reDvdkY tmZmenfryDo&if
0gusifhusifhoifhaoG;a&mif
aoG;aMumif&if
ab;avQmifaevdkuf
oifvdkvlrdkuf 'dkYeJYrvdkufvJ
'dkYuawmh
'dkYoHCmawGtwGuf
'dkYaMumif;om;awGtwGuf
'dkYjynfolawGtwGuf
'dkYaoG;awGay;umqyf
'dkYtoufawGYg xGufygap
'dkYb0udk ay;uma0rnf
tmZmenfyDoolwdkY&JUaoG;
&J&JeDonf &J&JarG;onf
vdkuf&JwJhvl vdkufMuavm.../

238

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

oknvufaqmif
zdk;oknqdkvQif toHk;rusxif
rjzpfcsifMu rMum;csifMu
vltrsm;u jiif;MuNyD
oknrSmrl
olUwefzdk;oljrwfEdk;um
ae&mwum tNrJyg aecJhonf/
wefzdk;odrS wefzdk;&SdwJh
wefzdk;rodvQif
axmifaygif;rsm;pGm
xdkifaeygvnf;
bmrStoHk;rus oHk;r&yg
oknjzpfap rdrdXmae tNrJaeu
wefzdk;te*xdkufwefMu\
wpf...ESpf...jzpfap
rdrdXmae tNrJraebJ
ae&mwum tNrJygu
bmrS toHk;rus oHk;r&rdkY
wefzdk;rJhum oGm;vdrfhrnf
Oyrmaqmif xifatmifjytHh
ajcmuf6 xJ ig;5 EIwf
oknxkwfaomf
vnf;aumif;okn ae&mrus
wefzdk;rJhum oGm;vdrfhrnf
ajcmuf xJ ajcmufEIwf
oknxkwfrS
vnf;aumif;
ae&mus wefzdk;&Sdum
oGm;vdrfhrnf
ajcmufxJ ajcmufEIwf
239

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

wpfudk xkwfaomf
wpf\ Xme ae&mrus
wefzdk;rJhum oGm;vdrfhrnf
ajcmufxJ ig;EIwf wpfudkxkwfrS
wpf\ Xmeae&mus
wefzdk;&SdumoGm;vdrfhrnf/
ajcmufxJajcmufEkwf
wpfudkxkwfaomf
wpf\Xme ae&mrus
wefzkd;rJhumoGm;vrfhrnf/
ajcmufxJig;EIwf wpfudkxkwfrS
wpf\Xme ae&mMu
wefzdk;&Sdum oGm;vdrfhrnf/
oknoabm aocsmaESmum
tajzajym aqG;aEG;rnf/
oknqdkwmr&Sd udk,fpm;jyKum
xm;wmrdkY oifhrSmoknjzpfaeu
oknqdkwm vufcHyg
oifhrSm ynmr&SdygvQif
oif[m oknjzpfaeNyD
oifhrSm Opmr&SdygvQif
oif[m oknjzpfaeNyD
oifhrSm atmifjrifausmfMum;
r&Sdjim;u
oif[m oknjzpfaeNyD
oifhrSm vl\todr&Sdbdu
oif[m oknjzpfaeNyD
oif\xHrSm
ynm Opm atmifjrifausmfMum;
r&Sdjim;vnf;
vl\todoifhrSm&Sdu
240

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

vlYjynfavmu toHk;usvdrfh/
oifh\xHrSm vl\tod
r&Sdbdu
vlYjynfavmu aeazmf&vnf;
bmrStoHk;rus
oH;k r&rdYk
EGm;ESifh yrmwlay&m\/

241

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

tmPm&Sipf epfEiS hf wESpw


f nf; vljzpfol
(od)Yk
uReaf wmf&UJ zGm;zufawmf tmPm&Sipf epf
uRefawmfh&JUarG;ou&mZfu 1962
uRefawmfwdkYEdkifiH&JU
tmPm&SifarG;zGm;ESpfeJYqdkawmh
wpfxyfwnf;jzpfwJhESpfaygh
uRefawmfu
vlavmuBuD;a&mufcgp
tl0Jtl0JvdkY
oHukef[JNyD; atmf[pfcsdef
Adv
k af e0if;tpd;k &u
==aoewfqdkwm
rdk;ay:awmifypfwmr[kwf
wJhwJhypfwm aoewfqdkNySD;++
jynfoludk ypfowfvdkY
tmPmodrf;csdef[m
wpfcsdefxJyJjzpfcJhw,fav/
'gaMumifh uRefawmhf&JU
zGm;zufawmftjzpf[m
tm? aAm? um? ,? qH? a&T? uPfr[kwf
ol,kwfrmpepf
tmPm&SifppfomjzpfcJhw,f
tmPm&SifpepfeJY NydKifbufarG;
uRefawmfudkvnf;
tmPm&Sifav;jzpfatmif
'Dpepfqdk;BuD;u
ydkYaqmifay;cJhw,f
uRefawmf&JU rodem;rvnf
242

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

todr<u,fao;wJh
yuwdjzLpifwJhESvHk;om;[m
'Dpepfqdk;&JU a&mifqdk;ay;rIaMumifh
eDjref;nSdKrdIif;cJh&w,f
&wmrvdk vkdwmr&&if
oHukef[pfqdk atmf[pfidkNyD;
qJqdkBudrf;armif;cJhw,f/
tmPm&Sifpepfudk zufwG,f&if;
udk,fhudk,fudk [kwfNyDtxifeJYaygh
igrSig
igomvQify"me
ighatmufi,fol igh&G,fwlESifh
*kPf0gBuD;olqdkwm
Avmewd igrodbl;
igac:&ifvm ckdif;wmvkyf
cHrajymeJY acG;jzpfoGm;r,f
taMumif;eJY tusdK;
taumif;eJY tqdk;
a0zefcsufawGigem;rvnf
igem;vnfwm igaumif;pm;zdkY
iguvGJ&if wjcm;vlyif
vlrxifcJhbl;
'DvdkeJY wjznf;jznf;BuD;jyif;&pfvdkY
rsufpdudkzGifh em;udkpGifh&pf
pmawGudkzwfrSwfypfwm
udk,fudk,fudk prf;ppfa0zefvSpfawmh
ig[m vlrS[kwfyg\avm
&vmwmu vlUtjzpf
vkyfaewmawGu vlrqef
tmPm&SifqefNyD;
bD;vl;wpfydkif; wd&pmefwpfydkif;eJY
243

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

dkif;csifwdkif; dkif;vmwJhESpfudk
vufcsdK;vdkY wGufa&ppfawmh
wdkif;jynftkyfcsKyf
tmPm&SifrsdK;,kwfawGqdkwJh
tmPm&Sif bdk;at*sydk;BuD;
Adv
k af e0if;
vlawGudk oef;csDowfwJh
AkdvfpdefvGif
l;aMumifrl;aMumif
a'gufwmarmifarmifeJY
apmarmif pEm0if;&JU
BudK;qGJ&mu&wJh
Adkvfoef;a&T armifat;
cifnTefYwdkY&JU b0qdkNyD;
ajymif;vTJvmvdkufwm
igeJY ighEdkifiH&JU
tmPm&Sifoufwrf;[m
av;q,fausmfvdkY
wpfEpS af wmifpeG ;f cJNh yyD /J
wdkif;jynftkyfcsKyf rsdK;,kwf
tmPm&SifawGu
xif&mpdik ;f
wdkif;jynftapcH0efxrf;awGu
xif&mESHUvdkY
igwdkYwdkif;jynfrSmvnf;
EdkifiHa&;? ynma&;? bmoma&;? vlrIa&;? pD;yGm;a&;
tp&SdwJhta&;awGeJY
wdkif;jynf&JU ,Ofaus;rI*kPf[efawGvnf;
bmwpfckrS rusefawmhygvm;
'Dvdkom qufNyD;
tmPm&SifqefMu&if
244

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

jrefrmqdkwm b,fvdk[mudk
jrefrmvdkYac:wmvJvdkY
ar;&rvdkjzpfawmhrnf/
jrefrmqdkwm urmrSm
csmwdcsmwmeJY
&yfwnfvmcJhwmr[kwf
udk,fydkif,Ofaus;rIeJY
wifhwifhw,fw,faecJhwJhvlrsdK;
'gudk-yk*Ha&S;a[mif;pwDykxdk;eJY
,Ofaus;rItarGtESpf
vufrIynmtppfawGu
ordkif;tjzpf
oufaojycJhw,fr[kwfvm;
a&S;acwfujrefrmawG&JU
vuf&m[m
urmuvlawGudk
tHMoavmufatmif
tqef;wMu,ftjzpfeJY
usef&pfatmif vkyfEdkifcJhw,f
igwdkYEdkifiH wkdif;wpfyg;olxH
csKyfcs,fcH&ayr,fh
wdEYk ikd if &H UJ
a&S;acgif;aqmifaumif;awGaMumifh
jrefrm&JU,Ofaus;rI[m
bmwpfckrS tcRwf,Gif;cJhygbl;
udk,fhwdkif;jynfudk
udk,fydkiftkyfcsKyfa&;ESifh
vGwfvyfa&;&atmif
AdkvfcsKyfatmifqef;ESifhwyg
toufaoG; acR; cEmudk,f paw;NyD;
vGwfvyfa&;udk
245

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

&,lay;cJhw,fav/
tckawmh
tmZmenfacgif;aqmifawG
,lay;cJhwJh vGwfvyfa&;
b,fqDxGufajy;vdkY oGm;cJhNyDvJ
t*Fvdyf&JU tkyfcsKyfa&;atmufrSm
ausmif;om;or*toif;
0dkiftrfbDattoif;
*sDpDbDattoif;
trsdKorD; ukrm&Dtoif;
ponfhEdkifiHa&;toif;awG
tpmiwfcH qEjyrIawG[m
vGwfvyfa&;r&cifrSm
vGwfvyfpGm&yfwnfEdkifcJhayr,fh
tckvGwfvyfa&;&vdkY
tmPm&Sif tkyfcsKyfa&;atmufrSm
ausmif;om;or*toif;
&[ef;ysdKor*toif;
ponfhEdkifiHa&;toif;awGeJY
tpmiwfcHqEjycGifhqdkwJh
vGwfvyfa&;[m
b,fudkxGufajy;&pfcJhNyDvJ/
t*FvdyftkyfcsKyfa&;atmufrSm
jrefrmEdkifiH&JU ynma&;udk
urmu txifrao;0HhcJhbl;
urmh&JU tkyfcsKyfa&;
ukvor*a&;XmerSm
twGif;a&;rSL; jrefrmOD;oefYygqdkNyD;
acgif;aqmifaumif;arG;xkwfvdkY
urmuawmif jrefrmudk
vufzsm;cgcJh&w,fr[kwfvm;
246

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

vGwfvyfa&;&p tcsdefcgor,rSm
tm&SmrSm jrefrmu
tpp t&m&momcJhvdkY
tm&S&JUpHjyEkdifiHjzpfcJhwmudk
aemifESpfaygif;ESpfq,fMum&if
jrefrmudk rD&r,fqdkwJh
puFmyl0efBuD;csKyf&JUpum;
puFmylrSm&SdwJh Rangoon Road, Burmese house
qdkwJh jrefrmemrnfawGu
ordkif;tjzpfoufao
usef&pfaecJhw,f[kwfvm;
'Dvdk urmrSm jrefrma[hvdkY
armfarmf<um;<um; wifhwifhw,fw,f
aeEdkifcJhwmudk
tmPm&SifAkdvfae0if;eJY
aemufygvlwpfpk&JU
,kwfrmaumufuspf
csdK;zsufypfcJhwmaMumifh
tckawmh bmwpfckrS
rusef&pfawmhbl;
tm;vHk;ysufpD;&pfcJhNyD;
tmPm&Sifpepfqdk;[m
EdkifhtwGuf aumif;usdK;ray;
qdk;usdK;awGudkom
qufwdkufay;aecJhw,f
jrefrmtcsif;csif;
aoG;pnf;&rSe;f rod
bmrod nmrodeJY
tcsif;csif; jyefcsypfcJhvdkY
tm;vHk;vJ aoG;acsmif;pD;&pfcJh&NyDav/
I;wdkufwdkif; rudkufMuygeJY
247

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

I;wdkufvdkY udkufwmvlr[kwf
acG;awG&JU tvkyfyg/
oif[m vlvm; acG;vm;
vlqdk&if vltvkyfudkvkyfyg
acG;tvkyfrvkyfygeJY
arv(30)&ufaeYrSm
Nidrf;csrf;a&;twGuf
'DyJ,if;udk c&D;xGufcJhpOfu
Edkb,f(vf)qk&Sif
atmifqef;pkMunfocifESifh
'Drdkua&pDvdkvm; jynfolrsm;udk
xbDqGJcRwf
t"rrk'Def;usifhum
&ufpufpGm owfjzwfypfMu
NyD;awmhrS rvkyf&ygbl;vdkY
urmudknm
oifwdkY&JU rormwJhrm,mawGudk
&yfwef;u &yfypfMuygawmh
tdk..jynfoltaygif;wdkY
'dkYEdkifiHtwGuf aumif;usdK;ray;
qdk;usdK;awGqufwdkufay;aewJh
ppftmPm&Sifpepfqdk;BuD;udk
oif[m vlyDovdkY
vlpifppfjzpfw,fqdk&if
q&mawmf oHCmawmfrsm;
q&m? q&mr ausmif;om;? 0efxrf;rsm;ESifh
jynfolvlxktm;vHk;aygif;pkNyD;
tmPm&Sif 'Dpepfqdk;BuD;udk
usLyifEkwf usLikwfygrusef
wGef;vSefypfKuygvdkY wdkufwGef;&if;.../

248

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

tdrpf w
k Bf u;D
aqmufwmuawmh wdkuftdrf
jzpfvmwmu 0g;tdrf
tajcurcdkif ,dkifEGJUEGJUaygh
trdk;tumu "ed
Mumvmawmh aqG;jrnfh
raqG;jrnfhwmu tw rmefrme
olydkif igydkifvku
tcsif;csif;csMuawmh
ab;tdrfawG vkyfckwfwD;Mu
tm;vHk;<uMuawmh
'kdYtarGawG olwdkY&
olwdkY pHjref;Muaygh...
rif;okn(Ak'wuodkvf)

249

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

rif;okn (Ak'w
uov
kd )f \ we*FaEGn
Mo0g'tcsKd U
==tm;emvdv
Yk yk &f wm rjzpfygapeJ/Y vkyo
f ifv
h Ykd vky&f wmyJ jzpfygap++
==acgif;aqmifqdkwm wm0efb,favmuf,lEdkifovJqdkwJh tay:rSm
rlwnfNyD; ay:vm&wmyg++
==oHcRex
f ;kd rS ke;f wJEh mG ;udk wefz;kd Bu;D Bu;D odyaf y;r0,fb;l / rdrv
d nf;
oHcRefxdk;ovdk xdk;ay;rS vkyfw,fqdk&if tJ'Dvl[m oHcRefrxdk;bJ kef;wJh
EGm;xufawmif wefzdk;edrfhao;w,f++
=="mwfqdkwm raumif;wJhbufudk ydkvdkufwJhoabm&Sdw,f/ reufrdk;
vif;vdkY ESpfa,mufu tdyf,mxoGm;NyD; ab;em;rSm wpfa,mufu tdyf
,mu rxao;bl;qdk&if rxao;wJhvlbuf tysif;"mwfu vdkufoGm;
w,f/ tJ'geJY ab;utazmf&SdaewmeJY jyeftdyfcsvdkufawmhwmyJ++
==tdyf,mu rxcsifwm? pmzwf&rSmysif;wm? vkyfp&m&Sdwmudk
rvkyfcsifrudkifcsifwm? tJ'g[m vlYobm0/ tJ'DvlYobm0udk ausmfEdkifrS
atmifjrifr,f? ausmifEdkifvm;? rausmfEdkifbl;vm;? udk,fhtay:rSmyJ
rlwnfw,f++
==aiGudk toHk;csr,fqdk&if aiGudk xda&mufpGmtoHk;csEdkifwJh t&nf
tcsif;&SdrS/ t&nftcsif;[mvnf; b,fvdkt&nftcsif;vJ/ udk,fhtwGuf
toHk;cswmvm;? trsm;twGufvm;?++
==vlwpfa,muf&UJ wefz;kd [m olb,favmuf wm0efawG,o
l mG ;ovJ
qdkwmay:rSmyJrlwnfw,f/ tJ'Dwefzdk;udk bmeJYrS vJNyD;? 0,fNyD; ,lvdkYr&
bl;++
==acwfa&pD;aMumif;xJrSm udk,fu a&ul;wwf&if vdk&mudk oGm;vdkY&
w,f/ rul;wwf&if &ifarQygEdik w
f ,f/ tJ'aD wmh acwfa&pD;aMumif;xJrmS
a&ul;xm;wwfzdkYvdkw,f++
==olrsm;cswahJ xmifxuf ud,
k u
hf ,
kd u
f ,
kd cf swhJ axmifu aMumufp&m
taumif;qHk;yJ++
==qifajcay;wJhae&mrSmawmfwJhvl[m t&m&mrSm nHhw,f++

250

OL;&d, (odrYk [kw)f tarSmifuckd iG ;f tvif;aqmifaeol

==vlwpfa,mufudk olydkifxm;wJh tcsdefeJY aiGudk b,fvkdtoHk;csvJ


qdkwmMunfh/ jzKef;ovm;? oHk;ovm;/++
==vlwdkif; wpf&ufudk (24)em&D nDwlnDrQ &Muw,f/ rwlwmu
rdrdwdkYyg/ 24 em&DrSm b0wdk;wufzdkY wpfem&DyJ toHk;cs&if wpfem&DpmyJ
&rSmyJ++
==acsmifcdkcsifwJholu acsmifxJrSmyJ&SdaerSmyJ++
==avQmufaewJv
h l a&GUrSmyJ/ ravQmufwv
hJ u
l &yfaerSmyJ/ tcsed Mf um
avav avQmufaewJhvleJY ravQmufwJhvl[m uGma0;avavyJ++
==vkyforQudpwdkif;rSm apwemygygvkyfyg/ apwemryg&if b,f
avmufBudK;pm; BudK;pm; b,fawmhrS ratmifjrifbl;++
==a&Tr&SdwJhae&m BudK;pm;NyD; usm;ukwfusm;cJh a&ToGm;wl;vdkYuawmh
armaok&H rdS ,f/ a&T&w
dS ahJ e&mrSmom a&Tw;l yg/ tJ't
D cg ..wpdu
k rf ufruf
ZGZJ &JG ?dS Pfo;kH Ny;D &Edik o
f avmufukd &atmifw;l yg/ Burd ;f ao a&T&vdrrhf ,f++
==ynm&Sad yr,fh apwemr&S&d if;vnf; raumif;bl;/ apwem&SNd y;D awmh
ynmrJ&h ifvnf; raumif;jyefb;l / ynmeJY apwemaygif;pyfNy;D jyKvyk rf mS om
atmifjrifEikd v
f rd rhf ,f++
==rsdK;cspfpdwf"mwfqkdwm yg;pyfu wwGwfwGwfajymaezdkYr[kwfbl;/
vufawGUvkyfjyzdkygbJ++
==urmrSm atmifjrifoGm;MuwJh yk*dKvfwdkif;&JU txkywdudkzwfMunfh
vdkuf&if y&[dpdwf &SdolawGcsnf;yJjzpfw,f++
== aiGaemufukd vlrvku
d rf ad peJ/Y vlaemufukd aiGvu
kd af tmifvyk yf g++

251

Вам также может понравиться