Вы находитесь на странице: 1из 45

A Es t r a d a n as C at r o e s t a c i ns Con c e l l o d a Estr ad a

G u a t u r s t i c a d a E sgr uda / G a l e g o t i C a a e l2a0 o / E n g l i s h t a a t u r s / c st l n 0 9


1

Ta b e i r s - Te r r a d e M o n t e s

A Corua

AP-9
Santiago de Compostela

A-6
Lugo

O obxectivo desta gua dar a coecer os valores tursticos, culturais, gastronmicos e patrimoniais do Concello da Estrada; e , dalgunha maneira, servir de axuda ao viaxeiro para planificar a sa viaxe. Nela atoparemos os elementos necesarios, estruturados segundo a estacin do ano, para gozar das 51 parroquias que constiten o concello e tamn de lugares cercanos con especial significacin. As, gozaremos A Estrada en cada visita como algo novo, durante calquera poca do ano.

A Estrada
Pontevedra Vigo

AP-53
Ourense

A-52

Galicia Espaa

Concello da Estrada
O Concello da Estrada est situado a 25 Km da capital de Galicia,Santiago de Compostela e a 50 Km das praias das Ras Baixas.

Ayuntamiento de A Estrada
El Ayuntamiento de A Estrada est situado a 25 Km de la capital de Galicia,Santiago de Compostela y a 50 Km de las playas de las Ras Bajas.

A Estrada Council
The village of A Estrada is situated 25 Kilometres far from the capital of Galicia, Santiago de Compostela, and 50 kilometres far from the beaches of the Rias Baixas.

El objetivo de esta gua es dar a conocer los valores tursticos, culturales, gastronmicos y patrimoniales del ayuntamiento de A Estrada; y, de alguna manera, servir de ayuda al viajero para planificar su viaje. En ella encontraremos los elementos necesarios, estructurados segn la estacin del ao, para gozar de las 51 parroquias que constituyen el municipio y tambin de lugares cercanos con especial significacin. As, gozaremos A Estrada en cualquiera visita como algo nuevo, durante cualquier poca del ao.

This guides objective is making the touristic, cultural, gastronomic and patrimonial values of A Estradas council known and, somehow, helping the traveller in the planning of his trip. In this guide, we will find the necessary elements, organized according to the season, to enjoy the 51 parishes which form the council and other places with special importance. In this way, we will enjoy A Estrada in each visit with something new, during any period of the year.

Sumario
A Estrada
O Concello Rueiro Feiras e mercados Museo Reimndez Portela El Ayuntamiento Callejero Ferias y mercados Museo Reimndez Portela The village Plane Markets Reimndez Portela Museum

Primavera Spring
Pazo de Oca Pazo da Mota rbores Senlleiras Os Coutos de Pesca Lagoa Sacra de Olives Campo de Golf Pazo de Oca Pazo da Mota rboles Singulares Cotos de Pesca Laguna Sacra de Olives Campo de Golf Pazo de Oca Pazo da Mota Singular Trees Fishing reserves Lagoa Sacra de Olives Golf Course

Vern / Verano Summer


Os ros, lecer e aventura Rapa das Bestas Sabucedo Sendeirismo BTT A Estrada Romara de Requin Romara da Grela Los ros, placer y aventura Rapa das Bestas Sabucedo Senderismo BTT A Estrada Romera de Requin Romera da Grela The rivers Rapa das Bestas Sabucedo Hiking Mountain biking Pilgrimage Milagres de Requin Pilgrimage Virxe da Grela

Outono / Otoo Autumn


Rutas micolxicas Torre de Guimarei Rutas do Romnico Rutas micolgicas Torre de Guimarei Rutas del Romnico Mycological routes Tower of Guimarei Romanesque Routes

Inverno / invierno Winter


Entroido tradicional Ruta dos Muos Artesana Carnaval tradicional Ruta de los Molinos Artesana Traditional Carnivals Millsroute Handicraft

Cerca da Estrada Near A Estrada


Santiago de Compostela Fervenza do Ro Toxa Mosteiro de Carboeiro Petroglifos Campolameiro Castro de Castrolandn Ras Baixas Pontevedra Balnearios Cuntis / Caldas Santiago de Compostela Cascada del Ro Toxa Monasterio de Carboeiro Petroglifos de Campolameiro Castro de Castrolandn Ras Bajas Pontevedra Balnearios Cuntis / Caldas Santiago de Compostela Waterfall of Toxa Monastery of Carboeiro Campo Lameiro petroglyphs Castro de Castrolandn Ras Baixas Pontevedra Health resorts Cuntis / Caldas

Tabeirs-Terra de Montes
Observatorio Astronmico Museo etnogrfico cetmo Eiras de Hrreos Mosteiro de Aciveiro Ruta Pontes do Lrez Observatorio Astronmico Museo etnogrfico cetmo Eiras de Hrreos Monasterio de Aciveiro Ruta Puentes del Lrez Astronomical Observatory Ethnographic Museum Eiras de Hrreos Monastery of Aciveiro The Lrez Bridges Route

Parroquias / Parishes
Patrimonio cultural e recursos tursticos Patrimonio cultural y recursos tursticos Cultural heritage and touristic resorts Servizos / Servicios Touristic services Casas de Turismo Rural Telfonos de interese Restaurantes Aloxamentos Artesana Casas de Turismo Rural Telfonos de inters Restaurantes Alojamientos Artesana Rural Tourism Useful telephone numbers Restaurants Lodging Handicraft 5

A Estrada

A Estrada

Mercado da Estrada

Festa cabalar da Pascua visita. Ademais dos recoecidos BIC, a Torre de Guimarei e o fermoso Pazo de Oca e os seus xardns, na Estrada estn localizadas mis de 120 mmoas, 22 castros, 2 petroglifos, restos de 3 asentamentos romanos e unha necrpole romana. Da poca medieval ademais de restos dun asentamento, de 5 torres, 22 necrpoles e varias pontes, pdese admirar o Romnico estradense, do que as Igrexas de Frades, Moreira, Ouzande e Codeseda son s algns dos magnficos expoentes. Patrimonio natural A Estrada participa dos relevos montaosos da Dorsal Galega e das terras baixas do Val do Ulla, coas maiores alturas nos montes: San Sebastin, Cabanelas, Campo de Cruces, Cabalar e Xesterias, todos eles miradores naturais privilexiados. O ro Umia cruza o sur do concello, pola Terra de Montes, mentres que o resto do concello est inscrito na conca do Ulla, os numerosos afluentes que recorren A Estrada, permiten atopar fermossimas fervenzas e pozas, cun incontable nmero de muos, moitos deles formando conxuntos en paraxes singulares de merecida visita. Se o visitante acode Estrada do outono primavera non pode deixar de acudir Lagoa Sacra de Olives. Museo No antigo edificio do matadoiro municipal atpase o museo Manuel Reimndez Portela, un museo local especializado no eido etnogrfico. Ocupa tres naves dedicadas a grandes apartados como : a escola do pasado, os xogos e xoguetes e os nenos, a Estrada rural e urbana e a vida coti. Conta tamn cun amplo local no que se sita a biblioteca, sala de investigadores e arquivo.

Museo Reimndez Portela

Feira / mercado todos os mrcores Direccin: Ra Matadoiro, 17. Para concertar visitas tlf: 986572738. Mis informacin : www.museo.aestrada.com Festas A Rapa das Bestas de Sabucedo declarada Festa de Interese Turstico Internacional, celbrase na primeira fin de semana de xullo. No Entroido, os Xenerais da Ulla, saen ricamente engalanados e a cabalo, a realizar os atranques, enxeosas e picarescas liortas verbais. Mostra da gran riqueza gastronmica de todo o concello, a mis salientable a Festa do Salmn que se celebra cada ano o terceiro domingo do mes de maio, na que se poden degustar mltiples preparacins, tradicionais e innovadoras , do rei do ro. Compras A Estrada lugar de visita obrigada cando se pretende facer a compra de bos mobles, a calidade tanto da madeira coma dos acabados , o amplo abano en deseo tradicional e no mis moderno, a atencin ao cliente, son algns dos elementos que fixeron que A Estrada sexa coecida como Capital do Moble de Galicia. A visita no mes de setembro Feira do Moble de Galicia unha boa ocasin para valorar a ampla oferta local. O comercio local, moderno e competitivo permitiralle ao visitante facer compras de todo tipo:artesana, xoiera, arte, txtil... Aloxamento A Estrada dispn dunha ampla, acolledora e variada oferta, dous hoteis e 25 casas de turismo Rural de distintas tipoloxas (www.turismo.aestrada.com e www.mardecompostela.com) que farn voltar a quen a visite. 7

O Concello da Estrada mantn o seu nome desde o 1841, ano no que tamn fixa nesta parroquia a sa capital, que en 1875 acadara o ttulo de Vila. Xa en 1869 A Estrada acadara a categora de Capital de Partido Xudicial que hoxe mantn, e do que forman parte os vecios concellos de Forcarei e de Cerdedo, cos que conforma a Comarca Tabeirs-Terra de Montes. Sitase ao norte da provincia de Pontevedra, compartindo fronteira a travs do ro Ulla cos vecios concellos de Padrn, Teo, Vedra e Boqueixn, na provincia da Corua, e integrando a comarca natural da Ulla. Mltiples factores propiciaron o medre do Concello da Estrada, destacando a sa situacin nunha rea de contacto entre unha zona de economa de montaa e outra de val, ou o seu carcter de histrico cruce de camios, paso dunha va romana secundaria; o camio da Ulla aos baos de Cuntis e Caldas; o camio das peregrinacins e dos arrieiros desde o Alto Avia a Compostela; e o dos viaxeiros do interior cara ra de Arousa. Foi, por estes motivos, centro de relacins e prosperou economicamente grazas magnfica producin agro-gandeira, industria e ao comercio. Ten unha superficie de 281,8 Km.2 e 51 parroquias con preto de 500 aldeas, nas que residen mis de 22.000 habitantes, dos que uns 8.000 fano na Vila da Estrada, situada a 36 Km da capital da provincia e a 22 de Santiago de Compostela. Patrimonio Histrico Artstico A Estrada ofrece ao visitante con interese polo patrimonio tantas opcins que lle resultar imposible coecelas nunha nica 6

Concello da Estrada

A Estrada
9

10 14

Tr

av

.S

an

tia

go

Ra S. Pa io

Av da

19

a R

14

25

Ra San An tonio

24

Praza da Feira 15

R.

Fo

rc

ar

29

. da Av 22

r m

ica
23

Pra

za/

Me

Ra Castelao

R.

ei

do rca
M .G .B

35

12

Ra Iryda
XARDNS

28

ar

ro

2 18

1 Praza da Constitucin 33

Benito Vigo Avda. de


5

13

ela Var

er

d de

Bux

R.

A. 31 27

26

21

Praza de Galicia

o R. Calvo Sotel

R. Ulla 16 34 20
Av. Pont

Ra 71

s Lo

da

16

17

Martnez Ra Justo

Ra do muio 32

e Avda. de Fernando Cond

R. da Baiuca

Avda. de Benito Vigo

37

35

Teatro Auditorio

Servizos
Av da .d aT

Onde Comer
20. Nixon 21. Velis Nolis 22. A Vila 23. Gran Va 24. Saman 25. A Bombilla 26. OPote 27. Tasmania 28. Os Peares 29. Terra a Nosa 30. Sala Gradn 31. Hamburguesera Orly 32. Hambuerguesera Florida 33. Hamburguesera Argentinos 34. Casa Trabazo 35. Casa Neira 36. Don Juan 37. To Suso

Onde Durmir
25. Pensin La Bombilla 36. Hostal don Juan 38. Pensin Bouzada 39. Pensin Estacin 40. Hotel Summa A Estrada

R.

39
Av da .

11

de

Po

at a

38

Ra 1

Ra

32

40
e .d Vi

Estra da d e Ou zand e

Ca

go

lle

Est

rad

ad e

Dr

.M

an

ue

Av

ld e

da

la

Cod

ese

da

ita

nt

ev

r ed

do iro

Ca

st

or

re

Est

rad

ad

eD

eco

36

1. Concello 2. Axencia Tributaria 3. Centro de saude 4. Correos 5. Cruz Vermella 6. Igrexa Parroquial 7. Estacin de autobuses 8. Museo Reimndez Portela 9. Fund. Comarcal Tabeirs- Terra de Montes 10. Fund. de Exposicins e Congresos 11. Garda civil 12. INEM 13. OMIX / Proteccin civil / Radio Estrada Conservatorio / Biblioteca / Informacin Turismo A Estrada Dixital /Xulgados n2 14. Pavilln municipal / instalacins deportivas 15. Polica municipal 16. Taxis 17. Cine 18. Xulgados n 1 19. Piscina Climatizada

N64 0

Praza da Inmaculada

a R

do

Mu

Vi

ns

eir

Es

io

Ra 67

tr

ad

30

a
as

de

R.

La

L A.

l n

os

. de Lei cu

a ad
Ra 20

de

Xull

R. C ao

res

Ra

25

raia da p Estra

teir

l fluvia

Gr ad

R. do Cr

in

eS .d da Av t an o iag

uc eir o

Ca
Ra
rav 1 t esa

Trav

Be

ba da Va zq
13

rn ar do Ro

Vea . de

ue z

dr gu ez

P S. az

eare

Ro sal ast eC a d ro

Se

2 a tr ve sa P.

z Viondez Ra Pre

ra fn

P.

pa

Av .V da la ue ez en

zo

Av da e .d r Ma n

A Estrada

Prato de Salmn na sa festa gastronmica El ayuntamiento de A Estrada mantiene su nombre desde 1841, ao en el que tambin se fija en esta parroquia su capital, que en 1875 alcanzara el ttulo de Villa. Ya en 1869 A Estrada alcanzara la categora de Capital de Partido Judicial que hoy mantiene, y del que forman parte los vecinos municipios de Forcarei y Cerdedo, con los que conforma la Comarca Tabeirs-Terra de Montes. Se sita al norte de la provincia de Pontevedra, compartiendo frontera a travs del Ro Ulla con los vecinos municipios de Padrn, Teo, Vedra y Boqueixn, en la provincia de A Corua, e integrando la comarca natural del Ulla. Mltiples factores propiciaron el crecimiento del Ayuntamiento de A Estrada, destacando su situacin en un rea de contacto entre una zona de economa de montaa y otra de valle, o su carcter de histrico cruce de caminos, paso de una va romana secundaria; el camino del Ulla a los baos de Cuntis y Caldas; el camino de las peregrinaciones y de los arrieros desde el Alto Avia a Compostela; y el de los viajeros del interior hacia la ra de Arousa. Fue, por estos motivos, centro de relaciones y prosper econmicamente gracias a la magnfica produccin agro-ganadera, a la industria y al comercio. Tiene una superficie de 281,8 Km2 y 51 parroquias con cerca de 500 aldeas, en las que residen ms de 22.000 habitantes, de los que unos 8.000 lo hacen en la Villa de A Estrada, situada a 36 Km de la capital de la provincia y a 22 de Santiago de Compostela. Patrimonio Histrico Artstico A Estrada ofrece al visitante con inters por el patrimonio tantas opciones que le resultar imposible conocerlas en una sola visita. Adems de los reconocidos BIC, la Torre de Guimarei y 10

Feira da becerra el hermoso Pazo de Oca y sus jardines, en A Estrada estn localizadas ms de 120 mmoas, 22 castros, 2 petroglifos, restos de 3 asentamientos romanos y una necrpolis romana. De la poca medieval, adems de restos de un asentamiento, de 5 torres, 22 necrpolis y varios puentes, se puede admirar el Romnico estradense, del que las Iglesias de Frades, Moreira, Ouzande y Codeseda son solo algunos de los magnficos exponentes. Patrimonio natural A Estrada participa de los relieves montaosos de la Dorsal Gallega y de las tierras bajas del Valle del Ulla, con las mayores alturas en los montes: San Sebastin, Cabanelas, Campo de Cruces, Cabalar y Xesteiras, todos ellos miradores privilegiados. El ro Umia cruza el sur del municipio, por Terra de Montes, mientras que el resto del municipio est inscrito en la cuenca del Ulla. Los numerosos afluentes que recorren A Estrada, permiten encontrar hermossimas cascadas y pozas, con un incontable nmero de molinos, muchos de ellos formando conjuntos en parajes singulares de merecida visita. Si el visitante acude a la Estrada de otoo a primavera no puede dejar de acudir a la Lagoa Sacra de Olives. Museo En el antiguo matadero municipal se encuentra el museo Manuel Reimndez Portela, un museo local especializado en el campo etnogrfico. Ocupa tres naves dedicadas a grandes apartados como: la escuela del pasado, los juegos, juguetes y los nios, la Estrada rural y urbana y la vida cotidiana. Cuenta tambin con un amplio local en el que se

Feira todos os sbados

Paseando polos xardns da Estrada sita la biblioteca, la sala de investigadores y el archivo. Fiestas La Rapa das Bestas de Sabucedo, declarada Fiesta de Inters Turstico Internacional, se celebra el primer fin de semana de julio. En el Carnaval, los Xenerais da Ulla, salen ricamente adornados y a caballo, a realizar los atranques, ingeniosas y picarescas luchas verbales. Muestra de la gran riqueza gastronmica de todo el ayuntamiento, la ms destacable es la Fiesta del Salmn que se celebra cada ao el tercer domingo del mes de mayo, en la que se pueden degustar mltiples preparaciones, tradicionales e innovadoras, del rey del ro. Compras A Estrada es lugar de visita obligada cuando se pretende comprar buenos muebles, la calidad tanto de la madera como de los acabados, el amplio abanico en diseo tradicional y en el moderno, la atencin al cliente, son algunos de los elementos que hicieron que A Estrada sea conocida como Capital del Mueble de Galicia. La visita en el mes de septiembre a la Feria del Mueble de Galicia es una buena ocasin para valorar la amplia oferta local. El comercio local, moderno y competitivo permitir al visitante hacer compras de todo tipo: artesana, joyera, arte, textil Alojamiento A Estrada dispone de una amplia, acogedora y variada oferta, dos hoteles y 25 casas de Turismo Rural de distintas tipologas (www.turismo.aestrada.com y www.mardecompostela.com), que harn volver a quien la visite.

Instalacins deportivas

Interior do Museo Reimndez Portela

11

A Estrada

Polbo feira, tpico de Galicia, todos os mrcores na feira da Estrada A Estradas council is closed by the north of Pontevedras province, sharing a frontier through the Ulla River with the councils of Padrn, Vedra, Teo and Boqueixn, which belong to the province of Corua. Together with A Estrada, these councils form the natural region of the Ulla, different from the region of Tabeirs- Terra de Montes, in which one is integrated with the near councils of Forcarei and Cerdedo. It has a surface of 281, 8 square kilometres and 51 parishes (nearly 500 village), which have a population of 22.000 inhabitants (8.000 of them are from the village). A Estradas village is located 36 kilometres away from the capital of the province and 22 kilometres away from Santiago de Compostela. History A Estradas council has kept this name since 1841, the same year when it became the capital of the council. In 1869, it obtained the category of capital of the administrative area, category which still has nowadays. Multifarious motives provoked the growth of A Estradas council: its location in an area of mountain economy and valley economy; its postion as an historical cross-roads, pass of a secondary Roman road; being the way to arrive from the Ulla to the thermals of Cuntis and Caldas de Reis; the road of the pilgrimages and of the carters from the height Avia to Compostela; and the road of the travellers from the inland to Arousas ria. The economy of A Estrada rose up thanks to the great agronomical and stockbreeder production, the industry and the commerce. Historical-artistic heritage A Estrada offers to the visitor interested in the heritage so 12 many options that he cannot see all of them in a single visit. In addition to the well-known BIC, the tower of Guimarei and the beautiful Pazo de Oca and its gardens, in A Estrada are located more than 120 megalithic tombs, 22 castros, 2 petroglyphs, remains of three Roman settlement and one Roman necropolis. From the Middle Ages, besides the remains of a settlement, 5 towers, 22 necropolis and several bridges, we can admire A Estradas Romanesque. The churches of Frades, Moreira, Ouzande and Codeseda are just some of its splendid exponents. Municipality Natural heritage A Estrada is part of the mountainous relief of the Dorsal Galega and of the low lands of the Val do Ulla. The highest mountains of this part are: San Sebastin, Cabanelas, Campo de Cruces, Cabalar e Xesteiras, all of them privileged natural view-points. The Ulla River crosses the south part of the council, across Terra de Montes, whereas the rest of the council is inscribe in the conca do Ulla. The numerous affluents which go through A Estrada give us the opportunity to find beautiful waterfalls and ponds, whit and uncountable number of mills, most of them forming groups in peculiar spots which should be visited. If the visitor comes to A Estrada between the autumn and the spring, he should see the Lagoa Sacra de Olives. Museum In the old building of the municipal slaughterhouse is situated the museum Manuel Reimndez Portela, museum specialized in the ethnographic field. It occupies three rooms dedicated to big sections like: the school of the past, the games, the toys and the kids, the rural and urban Estrada and the daily

Centro Comarcal Tabeirs-Terra de Montes

Escultura de Francisco Asorey na praza da Igrexa life. It also has an ample room where is situated the library, the investigators room and the archive. Parties The Rapa das Bestas de Sabucedo declared Party of International Touristic Interest, takes place in the first week of July. During the Carnival, the Ullas Generals, appear wealthily decked out and on horseback, to recite the atranques, ingenious and roguish verbal fights. As a sign of the great gastronomic wealth of all the council, the most important festival is the Festa do Salmn, which is celebrated each year the third Sunday of May, and where we can taste multifarious traditional and modern recipes of the rivers king s king. Shopping A Estrada is a place of obligatory visit when we want to buy good furniture. The quality of the wood and of the finish, the ample offer in traditional and modern design, the attention to the costumer, are some of the elements which made A Estrada be known as the Capital of the Furniture of Galicia. The visit to the Furnitures Market of Galicia is a good occasion for value the ample local offer. The local commerce, modern and competitive, will allow the visitant to do all type of shopping: handicraft, jewellery, art, textile... Lodging A Estrada has an ample, comfortable and varied offer: three hotels and 25 houses of Rural Tourism. (www.turismo.aestrada.com and www.mardecompostela.com) 13

Praza de Galicia coecida como da Farola

Pazo de Oca / Country House


Pazo de propiedade privada / propiedad privada / Private property Parroquia / Parish: Oca Xardns visitables / Jardines Visitables / Visitable Gardens Todos os das / Todos los das / Everyday Inverno / Invierno / Winter: 9.00 -18.30 Vern / Verano / Summer: 9.00 - 20.30 Entrada / Admission : 4 Euros / grupos (+ de 20) 2,80 euros / groups (+than 20) 2,80 euros Luns gratis de 9.00 a 12.30 / lunes gratis de 9.00 a 12.30 / Monday free 9.00 - 12.30 am

Primavera Spring

Declarado monumento histrico artstico. Dentro do conxunto deben distinguirse tres elementos principais: igrexa-capela, pazo e xardns. A igrexa-capela sitase fronte praza formando escuadra co Pazo e unida a este por unha galera. O Pazo actual ten unha parte antiga formada por das s en ngulo recto e unha torre ameada de planta cadrada. No sculo XIX constrese a galera, a escaleira principal, o banco de pedra e a escaleira baixo o portal da entrada principal. Os xardns pdense visitar e distnguense dous tipos. O hortcola, con cadros dedicados a distintos cultivos, que atravesado diagonalmente polo conxunto do lavadoiro, ra e muo, sa vez bordeado, este ltimo, por unha carreira de buxos,de notable idade, e arboredos de ctricos.O xardn xeomtrico componse, pola sa banda, de sete macizos de flora sobresante: a camelia reticulada a rbore mis salientable seguida doutros importantes exemplares criptomeria, texo, magnolias perennifolias, lagerstroemias,secuoia vermella,pradairo branco,laurocerasus e unha importante masa de camelias que abeiran paseos. A Carreira do Conde,co paseo de rbores, linda coa outra parte do xardn,de corte ingls, onde conviven unha pradara arborada e unha fraga ornamental na que cmpre resaltar unha fotinia e un tulipeiro de Virxinia, ademais da avenida de tileiros

A Estrada 14

N-640

PO-7017

Pazo de Oca PO-7018 Laln

GPS. 42 44 50.67 N 8 23 37.01 O 15

Primavera Spring

Pazo de propiedad privada en la que los jardines pueden ser visitados. Declarado monumento histrico artstico. Dentro del conjunto deben distinguirse tres elementos principales: iglesiacapilla, palacio y jardines. La iglesia-capilla se sita frente a la plaza formando escuadra con el Pazo y unida a este por una galera. El Pazo actual tiene una parte antigua formada por dos alas en ngulo recto y una torre almenada de planta cuadrada. Se completa ms tarde con el ala sur. En el siglo XIX se construye la galera, la escalera principal, el banco de piedra y la escalera bajo el portal de la entrada principal. Se distinguen en el Pazo dos tipos de jardines. El hortcola, con cuadros dedicados a distintos cultivos, es atravesado diagonalmente por el conjunto del lavadero, ra y molino,y a su vez bordeado este ltimo por una alineacin de bojes de considerable edad y arboledos de ctricos. El jardn geomtrico se compone, por su parte, de siete macizos de flora excepcional: la camelia reticulata es el rbol ms destacado, seguida por otros importantes ejemplares de criptomeria, tejo, magnolias perennifolias, lagertroemias, secuoya roja, arce blanco, laurocerasus y una importante masa de antiguas camelias que orillan paseos. La Carreira do Conde, con su paseo arbolado, linda con la otra parte del jardn, de corte ingls, donde conviven una pradera arbolada y un bosque ornamental, en el que cabe destacar una fotinia y un tulipero de Virginia, adems de la avenida de tilos. 16

Private property whose gardens can be visited. Classified a historical-artistic monument. Within the structure, we should differentiate three main elements: Church-chapel, palace and gardens. The Church-chapel is located facing the square, forming an L shape with the pazo, and joined to it by a gallery. The present-day pazo has an old part made up of two wings on a riht angle and a battlemented tower on a square ground plan. It ws later extended with the south wing. The 19th century saw the construction of the gallery, the main stairway, the stone bench and the stairway below the doorway of the main entrance. The Pazo comprises two spaces. the orchard, that has plots of various crops, crossed diagonally by the washouse, river and mill, and surrounded by a line of ancient box hedges and a group of citrics. The geometric garden, composed by seven groups of exceptional flora: the specimen of Camelia reticulaa is the most outstanding tree, followed by other relevant specimens,such as the Japanese red cedar, the yew tree, the evergreen magnolia, the lagestroemia, the coastal redwood, the sycamore, the laurocerauss an a great mass of ancient camellias that shelter walks. The Carreira do Conde, a path among trees, borders the English Garden, in wich we can also contemplate the meadow and ornamental forest, in which it should be mentioned the photinia and the American tulip tree, as well as the lime tree avenue. 17

Pazo da Mota
Pazo de propiedade privada / propiedad privada / Private property Parroquia / Parish: Riob Non visitables / No Visitables / Not open to the public

Primavera Spring

Declarado monumento histrico artstico. Casa de planta en L, constituda por planta baixa e piso. Portal de entrada con van alintelado recercado de moldura plana rematada con espadaa. Vents rectangulares recercadas de moldura. No interior galera e solaina. Hrreo de 10 claros e fonte sobre a que sobresae o escudo de armas. Pola fachada principal accdese capela cunha entrada que preside un cruceiro. Digno de mencin un celeiro integrado na casa; interesante adega con bveda de pedra.

Declarado monumento histrico artstico. Casa de planta en L, construida por planta baja y piso. Portal de entrada con vano adintelado recercado de moldura plana rematada con espadaa. Ventanas rectangulares recercadas de moldura. En el interior galera y solana. Hrreo de 10 claros y fuente sobre la que sobresale el escudo de armas. Por la fachada principal se accede a la capilla con una entrada que preside un crucero. Digno de mencin un granero integrado en la casa; interesante bodega con bveda de piedra.

Private property not open to the public. House on an L-shaped ground plan, with ground and first floor. Entrance doorway with a lintel and a opening framed by plain moulding topped with a bell-gable. Rectangular windows framed by moulding. Inside, a gallery and veranda. Hrreo with 10 openings and a fountain, above which the coat of arms stands out. The main facade provides access to the chapel, with an entrance overlooked by a stone cross. Worth mentioning the barn built into the house; an interesting wine cellar with a stone vault.

A Estrada 18

N-640

PO-7017

Pazo da Mota PO-7010 Laln

GPS. 42 44 24.26 N 8 24 2.57 O 19

rbores Senlleiras / rboles Singulares / Singular Trees


Xardns Pazo de Oca /Jardines Pazo de Oca / Pazo de Oca Gardens Sobreira Pazo de Valias / Callobre Sobreira de Balboa / Arnois

Primavera Spring

A Estrada conta con catro rbores de especial importancia e con das formacins arbreas singulares, includas no Catlogo Galego de rbores Senlleiras. o Pazo de Oca o que alberga a maior parte destas simblicas rbores. A Sobreira de Balboa: considerada a mis antiga de Galicia, xa se ten constancia dela no S.XVI, reinando os Reis Catlicos, como pertencente casa da Vila dos Hrreos. Este fastuoso exemplar, considerado o primeiro de Galicia non s pola sa idade senn tamn polas sas dimensins, logrou sobrevivir paso do tempo e incluso a un incendio que lle deixou un enorme oco no tronco.Sobreira de Valias: situada na parroquia de Callobre, atpase xunto pazo do mesmo nome, unha centenaria sobreira de excepcionais dimensins. No Pazo de Oca: Camelia Reticulada a mis antiga e alta de Europa da sa especie. Atpase situada xusto detrs da Capela do pazo e ten unha altura de 10,50m. e un permetro de 1,55m.Criptomeria elegante: coa sa inconfundible copa, indica sempre ao lonxe, a situacin do Pazo. Ronda os 300 anos.Carreira dos Tileiros: marca a transicin entre o xardn e o espazo plenamente agrario do Pazo. Algunhas das rbores deste fermoso paseo son antiqusimas.Paseo de Buxos: rodeando o estanque do Pazo, este fermoso paseo data de mediados do S. XVII.

Sobreira de Valias

GPS. 42 41 36.45 N 8 26 34.97 O

Sobreira de Balboa Arnois GPS. 42 45 31.19 N 8 23 56.37 O A Estrada has four important types of trees and two singular arboreal formations, included in the Galician Catalogue of Singular Trees. The Pazo de oca is the place which shelters most of these singular trees. The Balboas cork oak: is considered the oldest of Galicia. We already have notice of its existence on the XVI century, during the Catholic Kings reigning, as appertaining to the house of the Vila dos Hrreos. This splendid specimen, considered as the first of Galicia not only for its age but also for its dimensions, has survived through the ages and also after a fire which made a big hollow in its trunk. The Valias cork oak: placed in the parish of Callobre, is situated next to the pazo which receives the same name. It is a centenarian cork oak of exceptional dimensions. Camelia reticulata: is the oldest and tallest tree of its specie in Europe. It is found behind the Pazos chapel and it is 10.50 metres tall and it has got a perimeter of 1.55 metres. Japanese red cedar: with its unmistakable top it indicates where is situated the Pazo. It must be about 300 years old. Lime tree avenue: marks out the transition between the garden and the agrarian space of the Pazo. Some of the trees of this beautiful avenue are really ancient. Line of ancient box hedges: encircling the pond of the Pazo, this lovely walk date in the middle of the XVII century.

rbores Senlleiras no Pazo de Oca 20

GPS. 42 44 50.67 N 8 23 37.01 O

A Estrada cuenta con cuatro rboles de especial importancia y con dos formaciones arbreas singulares, incluidas en el Catlogo Gallego de rboles Singulares. Es el Pazo de Oca el que alberga la mayor parte de estos simblicos rboles. El Alcornoque de Balboa: considerado el ms antiguo de Galicia, ya se tiene constancia de l en el S.XVI, reinando los Reyes Catlicos, como perteneciente a la casa de la Vila dos Hrreos. Este fastuoso ejemplar, considerado el primero de Galicia no slo por su edad sino tambin por sus dimensiones, logr sobrevivir al paso del tiempo e incluso a un incendio que le dej un enorme hueco en el tronco. El Alcornoque de Valias: situado en la parroquia de Callobre, se encuentra junto al pazo de su mismo nombre, es un alcornoque centenario de excepcionales dimensiones. En el Pazo de Oca: La Camelia Reticulada es la ms antigua y alta de Europa de su especie. Se encuentra justo detrs de la Capilla del Pazo y tiene una altura de 10,50 m y un permetro de 1,55 m. La Criptomeria Elegante: con su inconfundible copa, indica siempre a lo lejos, la situacin del Pazo. Ronda los 300 aos. La Carrera de los Tilos: marca la transicin entre el jardn y el espacio plenamente agrario del Pazo. Algunos de los rboles de este hermoso paseo son antiqusimos. El Paseo de Boj: rodeando el estanque del Pazo, este hermoso paseo es del S.XVII.

21

Os Ros e Coutos de pesca / Los Ros y Cotos de pesca Fishing Reserves and Rivers
Ulla / Liares / Umia / Vea / Curantes Codeseda / Rubn / Souto de Vea / Ponte Liares / Sinde / Ximonde / Couso / Ponte Ribela

Primavera Spring
Coto de Couso Coto de Sinde Coto de Ximonde Ro Ulla O Areal Pazo de Oca Pazo da Mota

Ro Vea

Ro Liares Pazo de Preguecido

A Estrada, que celebra en maio o Concurso Internacional de Pesca do Salmn e a Festa do Salmn, conta con magnficos recursos naturais para a prctica da pesca. O paso dos ros Umia e Ulla, e os seus afluentes Liares e Vea, polo concello, son fundamentais para a prctica desta actividade. Os coutos de pesca que se atopan no municipio son idneos para a captura do salmn e da troita, entre outras especies. O couto de Ximonde, entre A Estrada e Vedra, acouta o ro Ulla durante 1Km fixndose os lmites entre os 200 m augas abaixo da presa de Ximonde e a Canle de Cubelas. O couto de Couso, o Xirimbao, entre A Estrada e Teo, acouta o ro Ulla durante 0,5 Km entre a Presa de Couso e a 100 m augas abaixo da Pedra de Fernndez. aqu onde se celebra a Festa do Escalo, o primeiro domingo de agosto. O couto de Sinde, entre A Estrada e Padrn, acouta o ro Ulla durante 0,6 Km entre a Presa de Sinde e a desembocadura do Regato de Fontao. O couto de Souto de Vea acouta o ro Vea durante 5,2 Km entre a Ponte Ribeira e a Ponte de Riba de Vea. O couto de Ponte Liares acouta o ro Liares durante 8,1 Km entre a desembocadura do regato de Tabeirs e o Salto da Devesa. O couto de Rubn acouta o ro Curantes durante 7,1 Km entre Ponte Bede e a desembocadura do ro Liares. O couto de Codeseda acouta o ro Umia durante 8,2 Km entre a Presa de Loureiro e a Ponte de Paradola. Ademais, vn de acoutarse un tramo de Pesca Libre Sen Morte dende a Ponte de Ribela Tosta dos muos dos Lourenzos 560 m augas arriba do lmite superior do couto de Codeseda.

Pincho de curantes Ro Curantes Fervenza Callobre

A ESTRADA

Torre de Guimarei

Lagoa Sacra de Olives

Ro Umia

Ro Umia

Sabucedo

Couto de Sinde GPS. 42 44 37.66 N 8 35 13.05 O

Couto de pesca de Couso Xirimbao GPS. 42 44 48.77 N 8 33 32.11 O 22

Couto de Ximonde GPS. 42 44 48.12 N 8 27 42.39 O 23

Primavera Spring

Ro Umia en Codeseda A Estrada, que celebra en mayo el Concurso Internacional de Pesca del Salmn y la Fiesta del Salmn, cuenta con magnficos recursos naturales para la prctica de la pesca. El paso de los ros Umia y Ulla, y sus afluentes Liares y Vea, por el municipio, son fundamentales para la prctica de esta actividad. Los cotos de pesca que se encuentran en el municipio son idneos para la captura del salmn y de la trucha, entre otras especies. El coto de Ximonde entre A Estrada y Vedra, acota el ro Ulla durante 1 Km fijndose los lmites entre los 200 m aguas abajo de la presa de Ximonde y el canal de Cubelas. El coto de Couso, el Xirimbao, entre A Estrada y Teo, acota el ro Ulla durante 0,5 Km entre la presa de Couso y a 100 m aguas abajo de Pedra de Fernndez. Es aqu donde se celebra la Festa do Escalo, el primer domingo de agosto. El coto de Sinde, entre A Estrada y Padrn, acota el ro Ulla durante 0,6 Km entre la presa de Sinde y la desembocadura del Regato de Fontao.El coto de Souto de Vea acota el ro Vea durante 5,2 Km entre el Puente Ribeira y el Puente de Riba de Vea. El coto de Ponte Liares acota el ro Liares durante 8,1 Km entre la desembocadura del regato de Tabeirs y el Salto da Devesa. El coto de Rubn acota el ro Curantes durante 7,1 Km entre Ponte Bede y la desembocadura del ro Liares. El coto de Codeseda acota el ro Umia durante 8,2 Km entre la Presa de Loureiro y el puente de Paradola.Adems, viene de acotarse un tramo de Pesca Libre sin Muerte desde el puente de Ribela a la Tosta dos Muos de los Lourenzos 560 m aguas arriba del lmite superior del coto de Codeseda. A Estrada has great natural resorts to practise fishing. In the month of May, in the Council is celebrated the International Contest of Salmon Fishing and the Salmon Festival. These activities cannot be done if the rivers Umia and Ulla, besides their affluents Liares and Vea, did not cross the Council. The fishing reserves which we can find in the territory of the municipality are perfect for the fising of salmon and trout, among other species. The fishing reserve of Ximonde, between A Estrada and Vedra, demarcated the Ulla River 1 kilometre, between the dam of Ximonde and the Canle de Cubelas. The fishing reserve of Couso, the Xirimbao, between A Estrada and Teo, demarcated the Ulla River 0,5 kilometres, between the dam of Couso and the Pedra de Fernndez. Here, it is celebrated the Festival of the Escalo the first Sunday of August. The fishing reserve of Sinde, between A Estrada and Padrn, demarcated the Ulla River 0,6 kilometres, between the dam of Sinde and the mouth of the brook of Fontao. The fishing reserve of Souto de Vea demarcated the Vea River 5,2 kilometres, between the Ribeira Bridge and the Riba Bridge of Vea. The fishing reserve of Ponte Liares demarcated the Liares River 8,1 kilometres, between the mouth of the brook of Tabeirs and the Salto da Devesa. The fishing reserve of Rubn demarcated the Curantes River 7,1 kilometres, between Ponte Bede and the mouth of the Liares River. The fishing reserve of Codeseda demarcated the Umia River 8,2 kilometres, between the dam of Loureiro and Paradola Bridge. Moreover, it has just demarcated a section of Free Fishing Without Death from the Bridge of Ribela to Tosta dos muios dos Lourenzos. 25

Picho de Curantes GPS. 42 41 38.28 N 8 23 30.32 O 24

Lagoa Sacra de Olives


Parroquia de Olives lugar de Fraz / In Fraz, parish of Olives GPS. 42 40 29.56 N 8 21 1.75 O

Campo de golf / Golf course


Prximo a Requin / near Requin Parroquia de Frades / Frades parish GPS. 42 41 32.74 N 8 35 59.01 O Tel.696996069
A 300 m do santuario de Requin, entre os concellos de A Estrada e Valga, atopamos un campo rstico de golf na ladeira do monte Xesteiras. Ten nove furados par 3, cunha media de lonxitude de 150 m. Dispn de putting green e de driving range (campo de prcticas) de 300 m. Escola de golf para grupos de tdalas idades.

Primavera Spring

Esta lagoa, de carcter estacional, est situada na parroquia de Olives no lmite dos concellos de A Estrada, Forcarei e Silleda. Atpase a 700 m de altura e en todo o seu permetro pdense observar os restos dunha muralla. A sa riqueza de flora e fauna mestrase coa historia e as lendas que fan referencia a unha batalla que tera lugar al. Forma parte das Braas de Xestoso, espazo protexido dentro da Rede Natura.

Miguel Souto Esta laguna, de carcter estacional, est situada en la parroquia de Olives en el lmite de los municipios de A Estrada, Forcarei y Silleda. Se encuentra a 700 m de altura y en todo su permetro se puede observar los restos de una muralla. Su riqueza de flora y fauna se mezcla con la historia y las leyendas que hacen referencia a una antigua batalla. Forma parte de las Braas de Xestoso, espacio protegido dentro de la Red Natura. 26

This lagoon is situated in the parish of Olives, in the limit of A Estradas, Forcareis and Silledas councils. You can observe a wall all around the lagoon. The plenty of flora and fauna mixes with the history and the legends, which refer to a battle that took place there. It is part of the Braas de Xestoso, space protected by the Red Natura.

A 300 m del santuario de Requin, entre los municipios de A Estrada y Valga, encontramos un campo de golf en la ladera del monte de Xesteiras. Tiene nueve hoyos de par 3, con una media de longitud de 150 m. Dispone de putting green y driving range (campo de prcticas) de 300 m. Escuela de golf para grupos de todas las edades.

300 metres far from the sanctuary of Requin, between A Estradas and Valgas councils, you find a rustic golf course in the hillside of the Xesteiras Mount. It has nine-hole-par-three, mean longitude of 150 metres. It has putting green and a 300 metres long driving range. Golf school for all the ages.

27

Os Ros, lecer e aventura Los ros, placer y aventura The rivers, adventure and leisure
Ulla / Liares / Umia / Vea / Curantes

Vern Verano Summer

A Estrada conta con enclaves naturais de gran beleza xunto s ros que cruzan o municipio. Son lugares idneos para pasear ou gozar das zonas de bao. A Praia fluvial do ro Liares, o Areal en Berres e a Praia fluvial do Bao en Barcala constiten magnficas reas recreativas para baarse e pasar unha xornada de descanso. Para os amantes do sendeirismo, indispensable facer un percorrido xunto a ponte colgante do Xirimbao en Couso, visitar o Picho de Curantes onde se conservan varios muos e a natureza alberga fermosos saltos de auga, ou acercarse fervenza de Callobre na ruta polo val do Liares. Para os mis aventureiros, no ro Ulla practcanse deportes de aventura coma o piragismo e o rafting entre outros. Mis informacin: www.turnauga.es rea recreativa O Areal da Ulla GPS. 42 44 48.56 N 8 25 49.65 O

Praia fluvial de Liares GPS. 42 42 5.8 N 8 27 49.92 O A Estrada cuenta con enclaves naturales de gran belleza junto a los ros que cruzan el municipio. Son lugares idneos para pasear o disfrutar de las zonas de bao. La Playa fluvial del ro Liares, el Areal en Berres y la Playa fluvial de O Bao en Barcala constituyen magnficas reas recreativas para baarse y pasar una jornada de descanso. Para los amantes del senderismo, es indispensable hacer un recorrido junto al puente colgante del Xirimbao en Couso, visitar el Picho de Curantes en donde se conservan varios molinos y la naturaleza alberga hermosos saltos de agua, o acercarse a la cascada de Callobre en la ruta por el valle del Liares. Para los ms aventureros, en el ro Ulla se practican deportes de aventura como el piragismo y el rafting entre otros. Ms informacin: www.turnauga.es A Estrada has natural enclaves of great beauty next to the rivers which cross the municipality. They are suitable places for walking or for enjoying the bathing areas. The fluvial Beach of the Liares River, the Areal and the fluvial Beach of the Bao in Barcala constitute wonderful recreational zones to relax or to bathe. For the lovers of hiking is indispensable making a route next to the suspension bridge of Xirimbao in Couso, to visit the Picho of Curantes where are preserved several mills and nature shelters beautiful waterfalls, or to see the waterfall of Callobre on the route which goes down the Liares valley. The adventures can practice dangerous sports like canoeing and rafting, among others, in the Ulla River. More information: www.turnauga.es 29

Ro Ulla en Couso Xirimbao GPS. 42 44 48.77 N 8 33 32.11 O 28

Rapa das Bestas de Sabucedo


Festa de interese turstico internacional/Fiesta de Inters Turstico Internacional/Festival of International Touristic Interest Parroquia / Parish: Sabucedo (San Lourenzo) 1 fin de semana de xullo / 1 fin de semana de julio / first weekend of July Acampada libre / free camping

Vern Verano Summer

Declarada Festa de Interese Turstico Internacional en 2007, A Rapa de Sabucedo, organzase do mesmo xeito dende hai cinco sculos, mantn as sas singularidades, milleiros de visitantes son testemuas privilexiadas deste rito anual. Suor, esforzo, po e nboa. A madrugada do sbado renese a xente para subir ao monte a xuntar as bestas e comezar a baixa. Traballo para a vecianza da aldea, pero tamn para os visitantes que, nesta parte da festa participan de xeito activo nela. Logo dunhas horas de repouso, celbrase o primeiro dos Curros. O Curro o momento mis espectacular pola sa perigosidade. A loita nobre entre o home e o cabalo, non se usan nin cordas nin varas nin paus. En Sabucedo s se admite vencer s bestas nun corpo a corpo cos aloitadores, que teen adquirido xeracin tras xeracin os coecementos necesarios para acadar o xito, inmobilizando ao cabalo, de p ou no chan, para cortalles as crinas. O domingo celbrase o segundo curro e o luns o derradeiro. Os das dedcanse s bestas, a pasear pola carballeira, e a percorrer o roteiro dos Muos de Vesacarballa, s noites anda quedan forzas para gozar da festa; comida, vio e msica.

A Estrada

PO-7001 PO-7002 Sabucedo

Forcarei GPS. 42 35 28.74 N 8 24 53.48 O 31

30

Vern Verano Summer

Declarada Fiesta de Inters Turstico Internacional en el 2007, A Rapa de Sabucedo, se organiza de la misma manera desde hace cinco siglos, manteniendo sus singularidades. Miles de visitantes son testigos privilegiados de este rito anual. Sudor, esfuerzo, polvo y niebla. La madrugada del sbado se rene la gente para subir al bosque a juntar los caballos y comenzar la bajada a la aldea. Trabajo para los vecinos , pero tambin para los visitantes que, en esta parte de la fiesta participan de forma activa. Despus de unas horas de reposo, se celebra el primero de los curros. El curro es el momento ms espectacular por su peligrosidad. Es una lucha entre el hombre y el caballo, sin usar cuerdas ni palos. En Sabucedo slo se admite vencer a los caballos en un cuerpo a cuerpo con los aloitadores, que tienen adquirido generacin tras generacin los conocimientos necesarios para alcanzar el xito, inmobilizando al caballo, de pie o en el suelo, para cortarle las crines. El domingo se celebra el segundo curro y el lunes el ltimo. Los das se dedican a los caballos, a pasear por la robleda y a recorrer la Ruta de los Molinos de Vesacarballa. Por las noches an quedan fuerzas para gozar de la fiesta: comida, vino y msica. 32

Declared Festival of International Touristic Interest in 2007, the Rapa das Bestas of Sabucedo has been organized in the same way for five centuries and it keeps up its singularities. Thousands of people are privileged witnesses of this annual ritual. Sweat, effort, dust and fog. Saturday morning, people go to the mountain where they put together the beasts and then, they start to go down with the animals. This is work for the villages neighbourhood but also for the visitors, who participate actively in this part of the party. After some hours of rest, it is celebrated the first Curro. The Curro is the most spectacular moment because of its danger, the fight between man and horse. They do not use neither ropes nor sticks, in Sabucedo it is only permitted beating the beasts in a hand-to-hand between the fighters, who have acquired generation after generation the necessary knowledge for being successful, immobilizing the horse for cutting its mane. Sunday is celebrated the second Curro and the Monday, the last one. They spend the day with the horses, walking through the oak wood and though the Route of the Mills of Vesacarballa. Energy still lasts during the night when we can enjoy the parties: food, music and wine. 33

Sendeirismo / Senderismo / Hiking


Ruta do Monte Cabalar / Ruta del Monte Cabalar / Monte Cabalar route Ruta do ro Liares / Ruta del ro Liares / River Liares route

Vern Verano Summer

As terras da Estrada constiten un espazo ideal para a prctica de sendeirismo debido beleza das sas paisaxes e s numerosas rutas coas que conta. No noso camiar por estreitas sendas atoparemos con rbores centenarias, cruzaremos ros por pontes romnicas e pontes de madeira, veremos antigos muos e vellos cruceiros, albiscaremos diversos animais agochados entre a frondosa vexetacin e respiraremos aire puro, gozando da natureza. Temos das rutas sinalizadas: Ruta Monte Cabalar: ten unha lonxitude de case 11 km e uns 175 m de desnivel, nesta ruta atoparemos unha paisaxe cultural forxada polo home dende a Prehistoria, Mmoas da poca neoltica e os primeiros castros da Idade de Ferro, ademais poderemos observar o gando da cooperativa e a flora e fauna que habita nestes montes. Ruta do ro Liares: ten unha lonxitude de case 23 km e uns 150 m de desnivel.Transcorre por un dos mis importantes vales do concello que o do ro Liares, que nos acompaar durante boa parte do percorrido .Ambas rutas pdense facer enteiras ou divididas en partes, a p ou en bicicleta de montaa.

Ruta Monte Cabalar GPS. 42 38 52.64 N 8 29 52.22 O Las tierras de A Estrada constituyen un espacio ideal para la prctica del senderismo debido a la belleza de sus paisajes y a las numerosas rutas con las que cuenta. En nuestro caminar por estrechas sendas nos encontraremos con rboles centenarios, cruzaremos ros y puentes romnicos y puentes de madera, veremos antiguos molinos y viejos cruceros, divisaremos diversos animales escondidos entre la frondosa vegetacin y respiraremos aire puro, gozando de la naturaleza. Tenemos dos rutas sealizadas. Ruta Monte Cabalar: tiene una longitud de casi 11 Km. y unos 175 m. de desnivel. En esta ruta encontraremos un paisaje cultural creado por el hombre desde la Prehistoria, mmoas de la poca neoltica y los primeros castros de la Edad de Hierro, adems podremos observar el ganado de la cooperativa y la flora y fauna que habita en estos bosques. Ruta del ro Liares: tiene una longitud de casi 23 Km. y unos 150 m. de desnivel. Transcurre por uno de los ms importantes valles del municipio que es el del ro Liares, que nos acompaar durante buena parte del recorrido. Ambas rutas se pueden hacer enteras o divididas en partes, a pie o en bicicleta de montaa. A Estrada is a perfect place to practice hiking due to the beauty of its landscapes and to the numerous routes that it has. While we walk through narrow paths we will find centenarian trees, we will cross rivers through Romanesque bridges and wooden bridges, we will see ancient mills and old stone crosses, we will glimpse several animals hidden in the midst of the leafy vegetation and we will breathe pure air, enjoying nature. We have marked two routes: Monte Cabalar route: it has a longitude of nearly 11 kilometres and about 175 metres of drop. In this route, we will find a cultural landscape wrought for man sinc Prehistory, Megalithic tombs from the Neolithic and the first castros of the Iron Age, moreover, we can observe the cooperatives livestock and the flora and fauna that inhabits these mountains. Liares route: it has a longitude of nearly 23 kilometres and about 150 metres of drop. It goes by one of the most important valleys of the council, which is the river Liares valley, river that will accompany us in a part of the route. Both of the routes can be made complete or divided in parts, on foot or by mountain bike. 35

Ruta do Ro Liares GPS. 42 41 58.22 N 8 28 7.43 O 34

Ruta en bicicleta BTT Rapa das Bestas


Ruta ciclista de montaa / Mountain bike route Mes de setembro / mes de septiembre / September www.bikestrada.com

Vern Verano Summer

No mes de setembro celbrase na Estrada a ruta ciclista BTT Rapa das Bestas. Esta proba de montaa considerada unha das mis duras de Galicia e con mis quilometraxe. Organizada pola pea ciclista Bikestrada, esta ruta puramente ldica e sen nimo de competicin. Percorre os lugares mis fermosos das terras estradenses, subindo montes, cruzando carballeiras e regatos, sempre por camios sen pisar asfalto. Na aldea de Sabucedo, onde cada primeiro fin de semana de xullo se celebra a Rapa das Bestas, est situado o punto de avituallamento. O final da ruta ciclista non ten gaador nin trofeo porque o obxetivo s o gozo da natureza enriba dunha bicicleta, encomiable esforzo que sen dbida ben merece a recompensa final dun bo xantar ao que estn invitados tdolos participantes.

En el mes de septiembre se celebra en A Estrada la ruta ciclista BTT Rapa das Bestas. Esta prueba de montaa es considerada una de las ms duras de Galicia y con ms kilometraje. Organizada por la pea ciclista Bikestrada, esta ruta es puramente ldica y sin nimo de competicin. Recorre los lugares ms hermosos de las tierras estradenses, subiendo montes, cruzando robledas y regatos, siempre por caminos sin pisar asfalto. En la aldea de Sabucedo, en donde cada primer fin de semana de julio se celebra la Rapa das Bestas, est situado el punto de avituallamiento. El final de la ruta ciclista no tiene ganador ni trofeo porque el objetivo es slo el disfrute de la naturaleza encima de una bicicleta, encomiable esfuerzo que sin duda bien merece la recompensa final de una buena comida a la que estn invitados todos los participantes. 36

The mountain biking route Rapa das Bestas is celebrated in A Estrada the month of September. This event is one of the hardest and longest of Galicia. The route, organized by the cycling group Bikestrada, is an amusement and not a competition. It goes through mountains, oak woods, streams and the most beautiful lands of A Estrada. The cyclists are supplied with food and drink in the parish of Sabucedo, where each year is celebrated the Rapa das Bestas. The end of the route has not winner or trophy because the objective is to enjoy the nature. The effort is recompensed with a big meal and all the participants are invited.

37

Romara Os Milagres de Requin


Romara relixiosa / Romera religiosa / Pilgrimage Parroquia / Parish: Frades 28 de agosto / 28th august

Romara A Virxe da Grela

Vern Verano Summer

Romara relixiosa / Romera religiosa / Pilgrimage Parroquia / Parish: Codeseda (A Grela) 1 fin de semana setembro / 1 fin de semana de septiembre / First weekend of September

Miles de romeiros achganse cada ano a Frades para celebrar as festas na honra da Virxe dos Milagres de Requin, onde non faltan as misas durante todo o da, as como a esperada procesin da Virxe. Son tamn protagonistas en Requin a msica e as comidas campestres entre familiares e amigos.

Miles de romeros se acercan cada ao a Frades para celebrar las fiestas en honor a la Virgen de los Milagros de Requin, en donde no faltan misas durante todo el da, as como la esperada procesin de la Virgen. Son tambin protagonistas en Requin la msica y las comidas campestres entre familiares y amigos.

Thousands of pilgrims come each year to Frades to celebrate the festival to do the honours to the Virxe dos Milagres de Requin, where there are masses all day and it takes place the expected procession of the Virgin. The music and the country meals are also protagonists in Requin between relatives and friends

O lugar da Grela, na parroquia estradense de Codeseda, acolle cada ano a centos de devotos para celebrar as sas tradicionais festas na honra Virxe de Guadalupe. A festa ademais do seu carcter relixioso conta tamn con gastronoma tradicional, msica popular e competicins con xogos ancestrais.

El lugar de A Grela, en la parroquia estradense de Codeseda, acoge cada ao a cientos de devotos para celebrar sus tradicionales fiestas en honor a la Virgen de Guadalupe. La fiesta adems de su carcter religioso cuenta tambin con gastronoma tradicional, msica popular y competiciones con juegos ancestrales.

In the place of A Grela, situated in the parish of Codeseda, are welcomed each year hundreds of devotees to celebrate the traditional festival to do the honours to the Virxen de Guadalupe. The festival, besides its religious character, has also traditional gastronomy, popular music and competitions with ancestral games.

Frades A Estrada 38 PO-841 PO-214 Santiago GPS. 42 41 30.82 N 8 35 30.72 O A Estrada PO-7001

Virxe da Grela Codeseda Forcarei GPS. 42 36 59.46 N 8 24 50.85 O 39

Rutas gastronmicas micolxicas / Rutas gastronmicas micolgicas Mycological routes


www.aestradaverde.com
Frades Sta. Maria de Barcala Sto. Andre de Vea S.pedro de Toedo Callobre
Torre de Guimarei

S.Miguel de Castro

Sto.Estevo de Oca
Pazo de Oca

Outono Otoo Autumn

Sta. Cristina de Vea Santeles

Paradela

Loimil S.Martio de Riobo


Pazo da Mota

Moreira

Orazo

S.Pedro de Ancorados

Os cogumelos son un dos potenciais de maior valor que xera o monte e, sen dbida o que mis afeccionados move, pola paixn e a satisfacin que xeran a busca e a posterior degustacin dos que moitos coecen como o marisco do monte. O interior de Galicia, cos seus hmidos montes, conta cunhas condicins excelentes para o brote deste froito do bosque. Na Estrada existen interesantes carballeiras nas que podemos atopar unha gran producin de cogordos (Boletus spp.) e netorra (Russula spp.), as como importantes pieirais onde se dan os nscalos (Lactarius deliciosus) e os tortullos (Tricholoma spp.), e abundantes praderas e pasteiros nos que frecuente coller boas cestas de zarrotas (Macrolepiota spp.) e champins (Agaricus spp.). por isto que o concello puxo en marcha un proxecto de formacin e divulgacin da micoloxa, mediante cursos e a creacin dunha pxina web: www.aestradaverde.com, pdese acceder a unha gua de todos os cogumelos que se poden atopar no municipio estradense, consellos de recoleccin e cultivo, ademais de rutas micolxicas identificadas con coordenadas de GPS e planos, e un listado de casas de turismo rural con ofertas micogastronmicas, e establecementos con algn tipo de servizo micolxico.

A ESTRADA

Ouzande

Tabeirs

Codeseda

Sabucedo

Las setas son uno de los potenciales de mayor valor que genera el bosque y, sin duda el que ms aficionados mueve, por la pasin y la satisfaccin que provoca la bsqueda y la posterior degustacin de lo que muchos conocen como el marisco del bosque. El interior de Galicia, con sus hmedos bosques, cuenta con unas condiciones excelentes para el brote de este fruto del bosque. En A Estrada existen interesantes robledas en las que podemos encontrar una gran produccin de cogordos (Boletus spp.) y netorra (Russula spp.), as como importantes pinares en donde se dan los nscalos (Lactarius deliciosus) y los tortullos (Tricholoma spp.), y abundantes praderas y pastizales en las que es frecuente coger buenas cestas de zarrotas (Macrolepiota spp.) y championes (Agaricus spp.). Es por esto que el ayuntamiento ha iniciado un proyecto de formacin y divulgacin de la micologa, mediante cursos y la creacin de una pgina web www.aestradaverde.com, en la que se puede acceder a una gua de todas las setas que se pueden encontrar en el municipio estradense, consejos de recoleccin y cultivo, adems de rutas micolgicas identificadas con coordenadas de GPS y planos, y un listado de casas de turismo rural con ofertas micogastronmicas, y establecimientos con algn tipo de servicio micolgico.

Mushrooms are one of the most valued elements which the mountain generates and, without any doubt, the ones which attracts more amateurs, because of the passion and the satisfaction generated by the search and the later tasting of the food which many people know as the mountain selfish. A Estrada, situated in the inland of Galicia, with its damp mountains, presents excellent conditions for the budding of this fruit. There are interesting oak woods in which we can find a great production of boletus (Boletus spp) and russula (Russula spp), as well as important pinewoods where saffron milk caps (Lactarius delicious) and tricholomas (Tricholoma spp) grow, and abundant meadows where we often can gather baskets replete of parasol mushrooms (Macropeliota spp) and common mushrooms (Agaricus spp). On the web-page www.aestradaverde.com we can find a guide of the kinds of mushrooms which can be found in the region, mycological routes identified with coordinates GPS and maps with a striped of the rural houses with offers in myco-gastronomy and advices of the harvest or the cultivation.

40

41

Torre de Guimarei / Tower of Guimarei


Castelo / Castillo / Castle Parroquia / Parish: Guimarei (San Xiao) Lugar / Place: A Torre

Outono Otoo Autumn

Ten a condicin de BIC. Pdese considerar como o conxunto torre - pazo mis representativo da Estrada. A torre forma parte do Escudo do Concello. Trtase dunha torre, do sculo XII, de planta cadrada en estado semirruinoso, de orixe medieval, posiblemente derrubada polos Irmandios, que se pegou posteriormente o pazo que consta dunha planta cuadrangular que data do sculo XVII, coa peculiaridade de ter o teito de pedra, na vez de madeira. O primeiro propietario foi Villar de Payo Muiz. A edificacin de planta baixa e teitos abovedados con pedra labrada. A torre carece de teito pero a sa altura duns 15 metros e os seus muros son grosos. Ten seteiras por todos os lados e na parte superior de cada ngulo a figura dun cann en pedra sante. Sobre a porta principal atpase un escudo onde se ven das inscricins que din Villar e baixo o frontn circular un escudo ben labrado coas armas de Villar. Propiedade privada, non aberta ao pblico.

A Estrada 42

Ra da Torre Torre

Guimarei

GPS. 42 41 3.18 N 8 28 28.37 O

Tiene la condicin de BIC. Se puede considerar como el conjunto torre - pazo ms representativo de A Estrada. La torre forma parte del Escudo del Ayuntamiento. Se trata de una torre, del S.XII, de planta cuadrada en estado semirruinoso, de origen medieval, posiblemente derrumbada por los Irmandios, a la que se le peg posteriormente el pazo que consta de una planta cuadrangular que data del S.XVII, con la peculiaridad de tener el techo de piedra, en vez de madera. El primer propietario fue Villar de Payo Muiz. La edificacin es de planta baja y techos abovedados con piedra labrada. La torre carece de techo pero su altura es de unos 15 metros y sus muros son gruesos. Tiene aspilleras por todos los lados y en la parte superior de cada ngulo la figura de un can en piedra saliente. Sobre la puerta principal se encuentra un escudo en donde se ven dos inscripciones que dicen Villar y bajo el frontn circular un escudo bien labrado con las armas de Villar. Propiedad privada no abierta al pblico.

It has the BIC condition. It can be regarded as the most representative group tower-palace of A Estrada. The tower is part of the Councils Shield. It is a tower from the XII century, with a square plan in semi ruinous condition, of a medieval origin, that probably was pulled down by the Irmandios. The palace, which has a quadrangular plan of the XVII century, was added later with the peculiarity of having a stone roof and it has a vaulted roof done with worked stone. The tower lacks a roof but its height is 15 metres and its walls are thick. In the top of each corner has the figure of a canon in projecting stone. Over the principal door we can find a shield where we can read two inscriptions saying Villar and, under the circular pediment, a good worked shield with the Villars arms. Private property not open to the public. 43

Rutas do Romnico / Rutas del Romnico / Romanesque routes


S.Miguel de Castro Sto.Estevo de Oca Pazo de Oca Paradela Santeles Frades Moreira S.pedro de Toedo Sto. Andre de Vea Pazo de Preguecido Aguins Callobre Torre de Guimarei Pazo da Mota S.Martio de Riobo S.Tome de Ancorados S.Pedro de Ancorados Orazo Loimil

Outono Otoo Autumn

Ouzande / Moreira / Frades / Codeseda / Loimil www.turismo.aestrada.com

Sta. Cristina de Vea

O concello da Estrada estivo sempre na rbita da catedral de Santiago de Compostela, no sculo XII a igrexa de Codeseda aparece nunha relacin como mosteiro de monxas, chamado de Augas Santas. Na Estrada podemos visitar ata dezanove igrexas representativas do estilo ou con remodelacins barrocas: Codeseda, Tabeirs, Ouzande, Moreira, Santeles, Frades, Ancorados, Riob, Loimil, Oca, Castro... De todas elas imos destacar as mis importantes: A Igrexa de Frades, de comezos de sculo XII unha verdadeira xoia arquitectnica, sintetiza o esprito do romnico. De bsida rectangular e bveda de cann, conserva ntegra a sa obra, con ampla nave dividida en tres tramos por pares de columnas anexas. San Lourenzo de Ouzande, bsida semicircular con abundantes canzorros, arcos de medio punto con fermosos capiteis. A de Codeseda, conserva unha boa riqueza de arte romnica con bsida rectangular con contrafortes e canzorros. Na de Moreira, o mis caracterstico a coleccin de canzorros con figuras humanas, monstros e cabezas humanas. A de Loimil conta cunha nave e unha bsida rectangular e cunha fermosa cruz de lazos sobre do testeiro do Agnus Dei, entre outros elementos.

Sta. Maria de Barcala

A ESTRADA
Ouzande

Tabeirs

Casona Dos Ballesteros

Codeseda Casona de Parrondo

Igrexa de Ouzande 44

GPS. 42 40 49.49 N 8 29 19.18 O

Igrexa de Moreira

GPS. 42 42 3.03 N 8 26 46.75 O 45

Outono Otoo Autumn

Igrexa de Codeseda El Ayuntamiento de A Estrada estuvo siempre en la rbita de la catedral de Santiago de Compostela. En el S.XII la iglesia de Codeseda aparece en una relacin como monasterio de monjas, llamado de Augas Santas. En la Estrada podemos visitar hasta diecinueve iglesias representativas del estilo o con remodelaciones barrocas: Codeseda, Tabeirs, Ouzande, Moreira, Santeles, Frades, Ancorados, Riob, Loimil, Oca, Castro... De todas ellas vamos a destacar las ms importantes: La iglesia de Frades, de comienzos del siglo XII es una verdadera joya arquitectnica, sintetiza el espritu del romnico. De bside rectangular y bveda de can, conserva ntegra su obra, con amplia nave dividida en tres tramos por pares de columnas anexas. La de San Lourenzo de Ouzande tiene bside semicircular con abundantes canzorros, arcos de medio punto con hermosos capiteles. La de Codeseda, conserva una buena riqueza de arte romnica con bside rectangular con contrafuertes y canzorros. En la de Moreira, lo ms caracterstico es la coleccin de canzorros con figuras humanas, monstruos y cabezas humanas. La de Loimil cuenta con una nave y un bside rectangular y con una hermosa cruz de lazos sobre el testero del Agnus Dei, entre otros elementos.

GPS. 42 37 15.03 N 8 26 9.6 O The council of A Estrada was always in the orbit of the cathedral of Santiago de Compostela. In the XII century the church of Codeseda appears in a record as a nuns monastery called Augas Santas. In A Estrada, we can visit nineteen churches that represent the style or with baroque variations: Codeseda, Tabeirs, Ouzande, Moreira, Santeles, Frades, Ancorados, Riob, Loimil, Oca, Castro...among all of them we are going to emphasize the most important ones: Frades church: built at the beginning of the XII century is a real architectural gem. It synthesized the Romanesque spirit. It has a rectangular apse, a barrel vault and an ample nave divided in three sections by pairs of annex columns. San Lourenzo de Ouzande: semicircular apse with abundant canzorros, round arches with beautiful capitals. Codesedas church: it preserves a good wealth of the Romanesque art with a rectangular apse with buttresses and canzorros. Moreiras church: the most characteristic is the canzorros with human figures, monsters and human heads collection. Loimils church: it has a rectangular nave, a rectangular apse and a beautiful cross of bows upon the head of the Angus Dei, besides other elements. 47

Igrexa de Frades 46

GPS. 42 43 3.84 N 8 33 57.23 O

Entroido, Xenerais da Ulla Carnavales, Generales del Ulla Carnival, the Ullas Generals

Inverno Invierno Winter

Os Xenerais do Ulla son unha das mis orixinais manifestacins do folclore galego no Entroido. unha antiqusima tradicin que consta dunha loita potica e irnica onde dous exrcitos, un invasor e outro defensor, formados por abandeirados, centinelas, correos primeiro e segundo e xenerais montados a cabalo, intentan vencer nunha idealizada batalla onde caben a stira e a crtica sobre os acontementos mis destacados da actualidade, as como das autoridades locais. A batalla comeza coa invasin dalgunha parroquia cercana co correspondente atranque polo exrcito defensor. O colorido dos seus traxes, a arrogancia dos seus argumentos e a orixinalidade das sas crticas, fan desta manifestacin do Entroido un espectculo digno de presenciar. Ademais da loita dos Xenerais, a celebracin do entroido tanto na vila coma en varias das parroquias do concello, componse de comparsas, concursos de disfraces, msica e demais actividades.Teen especial tradicin os entroidos de Santa Cristina de Vea, Couso, Cora, Paradela ou Santeles, entre outros.

Los generales del Ulla son una de las ms originales manifestaciones del folclore gallego en el carnaval. Es una antiqusima tradicin que consta de una lucha potica e irnica donde dos ejrcitos, uno invasor y otro defensor, formados por abanderados, centinelas, correos primero y segundo y generales montados a caballo, intentan vencer en una idealizada batalla en donde caben la stira y la crtica sobre los acontecimientos ms destacados de la actualidad, as como de las autoridades locales. La batalla comienza con la invasin de alguna parroquia cercana con el correspondiente atranque por el ejrcito defensor. El colorido de sus trajes, la arrogancia de sus argumentos y la originalidad de sus crticas, hacen de esta manifestacin del carnaval un espectculo digno de presenciar. Adems de la lucha de los generales, la celebracin del carnaval tanto en la villa como en varias de las parroquias del municipio, se compone de comparsas, concursos de disfraces, msica y dems actividades. Tienen especial tradicin los carnavales de Santa Cristina de Vea, Couso, Cora, Paradela o Santeles, entre otros. 48

The Ullas Generals are one of the most original manifestations of the Galician folklore during the Carnival. A Estrada, together with several parishes bathed by the river Ulla, is one of the councils where we can enjoy this singular carnival. It is an ancient tradition, a poetical and ironical dispute where two armies, one invader and the other defender, formed by standard-bearers, sentinels, mail first and second and generals, try to win in an idealized fight where we can hear the satire and the criticism of the most outstanding happenings of the present as well as of the local authorities. The battle starts with the invasion of some nearby parish with the corresponding atranque from the defender army. The colouring of their costumes, the arrogance of their arguments and the originality of their criticisms convert this manifestation of the Carnival into a spectacle worth seeing. Besides the generals fight, the celebration of the Carnival in the village and in other parishes of the council is made up of masquerades, disguises competitions, music, etc. It has a special tradition the carnivals of Santa Cristina de Vea, Couso, Cora, Paradela or Santeles.

49

Ruta dos Muos Vesacarballa e Serra do Mestre Ruta de los Molinos / Mills Route
Ruta de sendeirismo / Ruta de senderismo / Hiking route Parroquia / Parish: Sabucedo (San Lourenzo)

Inverno Invierno Winter

Esta ruta de sendeirismo discorre pola parroquia de Sabucedo durante aproximadamente 1 km A travesa comeza no cruce da estrada a Sabucedo, para logo ir flundo a carn do ro, onde nos iremos atopando con 5 muos. O primeiro deles o da Serra do Mestre. O nome vnlle de que a persoa que o construu e foi o seu propietario, era o mestre da aldea D. Francisco Regueiro Moreira. Agora unha construcin restaurada de forma primorosa dentro da cal estn o muo, o serradoiro e o forno. Despois atoparanse os outros 4 muos, enclavados nun espazo de gran beleza con carballos centenarios, pontes medievais e pequenos saltos do ro. Trtase dunha ruta ideal para dar un paseo polo campo, coecendo as actividades que se desenvolvan nos muos e gozando da paisaxe, da vexetacin, dos caprichos da auga En definitiva, gozando da natureza en estado puro.

A pequena ruta moi doada de facer, ideal para ir con nenos Esta ruta de senderismo discurre por la parroquia de Sabucedo durante aproximadamente 1 km La travesa comienza en el cruce de la carretera a Sabucedo, para luego ir fluyendo al lado del ro, donde nos iremos encontrando con 5 molinos. El primero de ellos es el de Serra do Mestre. El nombre le viene de que la persona que lo construy y fue su propietario, era el maestro de la aldea D. Francisco Regueiro Moreira. Ahora es una construccin restaurada de forma primorosa dentro de la cual estn el molino, el aserradero y el horno. Despus se encontrarn los otros 4 molinos, enclavados en un espacio de gran belleza con robles centenarios, puentes medievales y pequeos saltos del ro. Se trata de una ruta ideal para dar un paseo por el campo, conociendo las actividades que se desenvolvan en los molinos y disfrutando del paisaje, de la vegetacin, de los caprichos del agua En definitiva, gozando de la naturaleza en estado puro. This hiking route, which goes through the parish of Sabucedo during around 1 kilometre, is situated next to the regional road PO-7001. The route starts in the cross-roads of the road to Sabucedo. It continues by the side of the river, where we will find five mills. The first one is called Serra do Mestre. It takes its name from the person who was its owner and builder, the master of the village D. Francisco Regueiro Moreira. Nowadays, the mill is a restored construction within which are the mill, the sawmill and the kiln. Later, we will find the other four mills, placed in a lovely enclave with centenarian oaks, medieval bridges and little rapids. It is an ideal route to walk through the fields, to know the activities which were developed in the mills and to enjoy the countryside, the vegetation, the water...Definitively, enjoying the wild. 51

Interior do Muo Serra do Mestre A Estrada 50 PO-7001 PO-7002 Sabucedo Forcarei GPS. 42 35 28.74 N 8 24 53.48 O

Artesana / Handicraft
Talleres e obradoiros de Artesana / Handicraft workshops Instrumentos musicais/Xoias/Coiro/Madeira/Cantera/Cermica/Encadernacin Instrumentos musicales/Joyas/Cuero/Madera/Cantera/Cermica/Encuadernacin Musical instruments/Jewellery/Leather/Wood/Stonework/Pottery/Bookbinding www.galegadeartesans.org

Inverno Invierno Winter

A natureza fornece a materia prima necesaria para que os numerosos artesns estradenses elaboren coas sas propias mans pezas que se poden considerar verdadeiras obras de arte. Trtase dunha artesana vinculada coa antropoloxa, o folclore e a propia industria; na que non faltan os oficios mis tradicionais coma os canteiros, os cereiros, os borreiros, os tecedores, os arrieiros, etc. Os artesns mis numerosos son os que traballan a madeira, polo que podemos atopar na zona moitas torneras. Destacados son os torneiros de Berres que, xeracin tras xeracin, van transformando a madeira en obxectos de fogar sobrios e tiles. Co paso do tempo os artesns fronse adaptando e actualizando os seus produtos. Hoxe en da, podemos encontrar, artesns dedicados elaboracin de instrumentos musicais, deseo en cermica e coiro, deseo de xoias, encadernadores e restauradores. E todos eles sen perder o vnculo coa tradicin e a cultura propia.

Tornera, cantera, encadernacin e cermica son algns dos oficios tradicionais destas terras La naturaleza proporciona la materia prima necesaria para que los numerosos artesanos estradenses elaboren con sus propias manos piezas que se pueden considerar verdaderas obras de arte. Se trata de una artesana vinculada con la antropologa, el folclore y la propia industria; en la que no faltan los oficios ms tradicionales como los canteros, los cereros, los borreiros, los tejedores, los arrieros, etc. Los artesanos ms numerosos son los que trabajan la madera, por lo que podemos encontrar en la zona muchas torneras. Destacados son los torneros de Berres que, generacin tras generacin, van transformando la madera en objetos de hogar sobrios y tiles. Con el paso del tiempo los artesanos se fueron adaptando y actualizando sus productos. Hoy en da, podemos encontrar, artesanos dedicados a la elaboracin de instrumentos musicales, al diseo en cermica y cuero, al diseo de joyas, encuadernadores y restauradores. Y todos ellos sin perder el vnculo con la tradicin y la cultura propia. The nature creates the raw material use by the artisans from A Estrada to manufacture pieces which can be regarded as works of art. It is a handicraft related with the anthropology, the folklore and the industry; we can find the most traditional trades as stonemasons, weavers, muleteers, etc. The most numerous artisans are the ones who work the wood, so we can find a lot of lathes in the area. We should point out the turners of Berres who, generation after generation, transform the wood in useful objects. In the course of the time, the artisans adapted and modernized their products. Nowadays, we can find artisans who manufacture musical instruments, who work with pottery and leather, who design jewellers...and none of them lose the link with the tradition and with the own culture.

Elaboracin de instrumentos tradicionais, deseo de xoias e complementos en coiro podemos atopalos na Estrada 52

53

Santiago de Compostela
www.santiagoturismo.com

Cerca da Estrada Near A Estrada

A 25 Km da Estrada atopamos a capital de Galicia, Santiago de Compostela. Destaca por ser un importante ncleo de peregrinacin cristi, onde cada ano acoden millns de persoas procedentes de todo o mundo, moitas delas tras percorrer o Camio de Santiago. Cun gran nmero de monumentos de estilo romnico, gtico e barroco, a zona antiga de Santiago, declarada no 1985 Patrimonio da Humanidade pola Unesco, unha das mis fermosas zonas urbanas do mundo. As construcins mis antigas agrpanse redor da Catedral que contn o notable Prtico da Gloria. Ademais de numerosos conventos, pazos, igrexas e mosteiros , como o de San Martn Pinario, Santiago destaca tamn pola gran variedade gastronmica, o mercado de abastos (por onde recomendamos empezar a sa visita cidade), o ambiente universitario, as zonas verdes, unha grande axenda cultural, cunha ampla oferta musestica (Museo do Pobo Galego, Centro Galego de Arte Contempornea, museo Catedralicio, de Historia Natural...) e o seu carcter festivo. Para organizar a visita pode informarse en www.santiagoturismo.com

Cabezudos, Prtico da Gloria e Mercado de Santiago 54

GPS. 42 52 54.56 N 8 32 35.03 O

A 25 Km de A Estrada encontramos la capital de Galicia, Santiago de Compostela. Destaca por ser un importante ncleo de peregrinaciones cristianas, donde cada ao acuden millones de personas procedentes de todo el mundo, muchas de ellas tras recorrer el Camino de Santiago. Con un gran nmero de monumentos de estilo romnico, gtico y barroco, la zona antigua de Santiago, declarada en el 1985 Patrimonio de la Humanidad por la Unesco, es una de las ms hermosas zonas urbanas del mundo. Las construcciones ms antiguas se agrupan alrededor de la Catedral que contiene el notable Prtico de la Gloria. Adems de numerosos conventos, pazos, iglesias y monasterios, de los que destaca el de San Martn Pinario, Santiago destaca tambin por la gran variedad gastronmica, el mercado de abastos (por donde recomendamos empezar su visita a la ciudad), el ambiente universitario, las zonas verdes, una amplia agenda cultural, con una amplia oferta musestica (Museo do Pobo Galego, Centro Galego de Arte Contempornea, museo Catedralicio, de Historia Natural...) y su carcter festivo. Para organizar la visita puede informarse en www.santiagoturismo.com

Santiago de Compostela, the capital of Galicia, is situated 25 kilometres far from A Estrada. It is an important centre of Christian pilgrimage, where each year millions of people come from all over the world. The ancient part of Santiago, which has an important number of romanesque, baroque and gothic monuments, is one of the most beautiful urban area of the world. It was declared World Heritage Site by the UNESCO in 1985. The oldest buildings are situated around the Cathedral, where we can admire the Portico of Glory. Aside from the numerous convents, pazos, churches and monasteries (we have to point out the San Martn Pinario monastery), Santiago is also well-known because of its gastronomic variety, the university ambient, the parks, an interesting cultural programming and the festivals. There, we can find numerous and interesting museums (Museum of the Pobo Galego, Centro Galego de Arte Contempornea, museum Catedralicio, Natural History Museum...). More information: www.santiagoturismo.com 55

Fervenza do Toxa / Mosteiro de Carboeiro Cascada del Toxa / Monasterio de Carboeiro Waterfall of Toxa / Monastery of Carboeiro
Fervenza do Toxa / Vila / Village (Silleda) Mosterio de Carboeiro / Vila / Village (Silleda)

Cerca da Estrada Near A Estrada

Nos arredores de Silleda, unha fermosa paraxe acolle esta espectacular fervenza do ro Toxa na sa cada de 60 metros cara ro Deza, todo rodeado de salgueiros, freixos, bidueiros e de mofo que coloniza as proximidades da fervenza. O Mosteiro de Carboeiro: igrexa que fora edificada por Gonzalo e Teresa, Condes do Deza no ano 936, ten planta de cruz latina con tres naves e outra de cruceiro. Nunha arquivolta atpase a representacin do Prtico da Gloria, cos Ancins da Apocalipse. Considerada unha xoia do romnico - oxival galego, resaltouse a sa importancia arquitectnica baixo a cualificacin de insuperable por ningn mosteiro do seu tipo e poca.

Mosteiro de Carboeiro

GPS. 42 45 24.24 N 8 14 40.83 O Near Silleda, is situated the waterfall of the Toxa river, which falls 60 metres towards the Deza river. The place is surrounded by willows, ash trees, birches and moss. Monastery of Carboeiro: it is a church built by Gonzalo and Teresa, Count and Countess of Deza in 936. It has a Latin cross plan with three naves and another one in the transept. In one of the archivolts, it is represented the Portico of Glory, together with the Elders of the Apocalypse. It is regarded as a treasure of the Galician Romanesque-Ogival. Its architectural importance was stood out as insuperable by any other monastery of its kind and epoch. 57

Fervenza do ro Toxa 56

GPS. 42 45 27.76 N 8 16 14.35 O

En las cercanas de Silleda, un hermoso paraje acoge esta espectacular cascada del ro Toxa en su cada de 60 metros hacia el ro Deza, todo rodeado de sauces, fresnos, abedules y de musgo que coloniza las cercanas de la cascada. El Monasterio de Carboeiro: iglesia que fuera edificada por Gonzalo y Teresa, Condes del Deza en el ao 936 tiene planta de cruz latina con tres naves y otra de crucero. En una arquivolta se encuentra la representacin del Prtico de la Gloria, con los Ancianos del Apocalipsis. Considerada una joya del romnico ojival gallego, se resalt su importancia arquitectnica bajo la cualificacin de insuperable por ningn monasterio de su tipo y poca.

Petroglifos de Campo Lameiro / Castro de Castrolandn Petroglyphs of Campo Lameiro / Castro of Castrolandn
Petroglifos de Campo Lameiro www.campolameiro.com Castrolandn Cuntis www.castrolandin.es

Cerca da Estrada Near A Estrada

Aldea fortificada da Idade de Ferro situada a uns 900 m da vila de Cuntis, que ofrece visitante unha completa interpretacin sobre os castros e a vida dos seus moradores. Este valioso conxunto arqueolxico localzase nun destacado outeiro dende o que se divisa unha panormica de todo o val de Cuntis. Excavacins arqueolxicas, talleres de cermica castrense, rutas e paseos pola zona son algunhas das actividades que se poden realizar. O castro un xacemento visitable. Mis informacin en www. castrolandin.es A uns 27 Km da vila da Estrada, encntrase a capital da arte rupestre galega, Campo Lameiro. A importancia do seu tesouro prehistrico tal que foi declarado Monumento Histrico-Artstico de Carcter Nacional. A Ruta dos Petroglifos permite coecer algn dos exemplares mis valiosos dos conxuntos de Campo de Matabois, Paredes, A Penalba e Pedra da Boullosa, as como a Pedra das Serpes, o petroglifo que mis interese promove. A travs desta ruta, o visitante pode achegarse a exemplos destacados da cultura castrea, coma o xa mencionado Castro de A Penalba, dende o cal se pode ver unha gran panormica das terras do ro Lrez.

Castro de Castrolandn Aldea fortificada de la Edad de Hierro situada a unos 900m de la villa de Cuntis, que ofrece al visitante una completa interpretacin sobre los castros y la vida de sus moradores. Este valioso conjunto arqueolgico se localiza en una destacada colina desde la que se divisa una panormica de todo el valle de Cuntis. Excavaciones arqueolgicas, talleres de cermica castrense, rutas y paseos por la zona son algunas de las actividades que se pueden realizar. El castro es un yacimiento visitable. Ms informacin en www.castrolandin.es A unos 27 Km de la villa de la Estrada, se encuentra la capital del arte rupestre gallego, Campo Lameiro. La importancia de su tesoro prehistrico es tal que fue declarado Monumento HistricoArtstico de Carcter Nacional. La Ruta de los Petroglifos permite conocer alguno de los ejemplares ms valiosos de los conjuntos de Campo de Matabois, Paredes, A Penalba y Pedra da Boullosa, as como A Pedra das Serpes, el petroglifo que ms inters promueve. A travs de esta ruta, el visitante puede acercarse a ejemplos destacados de la cultura castrea, como el ya mencionado Castro de A Penalba, desde el cual se puede ver una gran panormica de las tierras del ro Lrez.

GPS. 42 38 17.13 N 8 33 3.33 O Castro Landn is a fortified village of the Iron Age situated 900 metres far from Cuntis. The Castro offers to the visitant a complete interpretation about the castros and the lifestyle of its inhabitants. It is placed in a prominent hill where we can see a beautiful panorama of the Cuntis valley. Archaeological digs, ceramics shops, routes, are some of the activities that we can make. We can visit the archaeological site. More information: www.castrolandin.es The capital of the Galician cave painting is Campo Lameiro, about 27 kilometres far from A Estrada. It was declared Historical-Artistic Monument of National Position because of the importance of its prehistoric treasure. Following the Petroglyphs Route, we can discover some of the examples of Campo de Matabois, Paredes, A Penalba and Pedra da Boullosa, aside from the Pedra das Serpes, the most interesting petroglyph. The visitant can learn more about the Castrea culture, with examples as the Castro de A Penalba, from where you can enjoy the landscape of the River Lrez. 59

Petroglifos de Campo Lameiro 58

GPS. 42 32 53.6 N 8 31 26.45 O

Ras Baixas
Sen afastarnos moito da Estrada podemos atoparnos coas virtudes da costa. As Ras Baixas, constitudas pola Ra de Vigo, a Ra de Pontevedra, a Ra de Arousa e a Ra de Muros e Noia, son un lugar idneo para gozar de acantilados rochosos, pequenas illas, grandes areais, extensos viedos e numerosos portos. O Parque Nacional das Illas Atlnticas, formado polas Illas Ces, as Illas de Ons, a Illa de Slvora e a Illa de Cortegada, un espectacular capricho da natureza. Precisamente, as Illas Ces son consideradas un verdadeiro paraso natural e a sa Praia de Rodas unha das mellores do mundo. A Illa da Toxa, famosa polas sas augas termais, a localidade de Combarro, cos seus coquetos hrreos, as dunas de Corrubedo, que son Parque Natural, e o monte de Santa Tegra, co seu antigo castro celta, son visitas obrigadas no percorrido pola costa sur galega.

Pontevedra

Cerca da Estrada Near A Estrada

A uns 37 Km atpase a capital da provincia, Pontevedra. A cidade de Pontevedra ten un casco histrico que foi declarado conxunto histrico no 1951 sendo un dos cascos antigos mellor conservados de Galicia. Nel podemos gozar dun paseo entre as estreitas ras e pracias, coma a Praza da Ferreira, a Praza da Verdura ou a Praza da Lea; atopando no noso camiar con varias fontes, cruceiros e soportais. En canto s monumentos non se poden deixar de visitar as runas de Santo Domingo, a Baslica de Santa Mara, a Igrexa da Peregrina, o Teatro Principal ou a Ponte do Burgo, que foi a que lle deu o nome cidade. Precisamente, a Igrexa da Peregrina a que lle d o nome s festas mis destacadas celebradas na cidade en agosto. Recomendable tamn a visita Museo Provincial.

Concentracins de veleiros tradicionais e praia de Rodas nas Illas Ces Sin alejarnos mucho de A Estrada podemos encontrarnos con las virtudes de la costa. Las Ras Bajas, constituidas por la Ra de Vigo, la Ra de Pontevedra, la Ra de Arosa y la Ra de Muros y Noya, son un lugar idneo para disfrutar de acantilados rocosos, pequeas islas, grandes arenales, extensos viedos y numerosos puertos. El Parque Nacional de las Islas Atlnticas, formado por las Islas Ces, las Islas de Ons, la Isla de Slvora y la Isla de Cortegada, es un espectacular capricho de la naturaleza. Precisamente, las Islas Ces son consideradas un verdadero paraso natural y su Playa de Rodas una de las mejores del mundo. La Isla de la Toja, famosa por sus aguas termales, la localidad de Combarro, con sus coquetos hrreos, las dunas de Corrubedo, que son Parque Natural, y el monte de Santa Tecla, con su antiguo castro celta, son visitas obligadas en el recorrido por la costa sur gallega. 60 Without going too far from A Estrada we can find the virtues of the coast. The Rias Baixas, formed by the Ria de Vigo, the Ria de Pontevedra, the Ria de Arousa and the Ria de Muros e Noia, are the suitable places for enjoying the rocky cliffs, little islands, big sandy grounds, extensive vineyards and numerous ports. The National Park of the Atlantic Islands, formed by the Cies Islands, the Ons Islands, the Slvora Island and the Cortegada Island, is a spectacular whim of nature. Precisely, the Cies Island are considered a true natural paradise and its beach of Rodas one of the best in the world. The Toxas Island, famous for its thermal waters, the locality of Combarro, with its beautiful hrreos, the dunes of Corrubedo, which are Natural Park and the Santa Tecra mount, whit its old Celtic castro, are obligatory visits on the run by the Galician south coast.

Prazas da Ferrera e da Lea e igrexa da Peregrina A unos 37 Km se encuentra la capital de la provincia, Pontevedra. La ciudad de Pontevedra tiene un casco histrico que fue declarado conjunto histrico en el 1951 siendo uno de los cascos antiguos mejor conservados de Galicia. En l podemos gozar de un paseo entre las estrechas calles y plazas, como la Plaza de la Ferreira, la Plaza de la Verdura o la Plaza de la Lea; encontrndonos en nuestro caminar con varias fuentes, cruceros y soportales. En cuanto a los monumentos no se pueden dejar de visitar las ruinas de Santo Domingo, la Baslica de Santa Mara, la Iglesia de la Peregrina, el Teatro Principal o el Puente del Burgo, que fue el que le dio el nombre a la ciudad. Precisamente, es la Iglesia de la Peregrina la que le da el nombre a las fiestas ms destacadas celebradas en la ciudad en agosto. Recomendable es tambin la visita al Museo Provincial. A Estrada is about 37 kilometres far from the capital of the province, Pontevedra. Pontevedras city has a historical part which was declared historical part in 1951. It is one of the best preserved ancient parts of Galicia. There, we can enjoy a walk through the narrow streets and little squares as the Praza da Ferreira, the Praza da Verdura or the Praza da Lea. While we are walking, we can find several fountains, cruceiros and arcade. We should visit monuments as the ruins of Santo Domingo, the basilica of Santa Mara, the church of A Peregrina, the Principal Theatre or the Ponte do Burgo, where the city takes its name. Precisely, the Church of A Peregrina gives its name to the festival celebrated in the city during the month of August. We also have to recommend the visit to the Provincial Museum. 61

Cerca da Estrada Near A Estrada

Balnearios / Cuntis / Caldas de Reis


Health resorts / Cuntis / Caldas de Reis

Observatorio Astronmico de Forcarei Astronomical Observatory of Forcarei

Tabeirs-Terra de Montes

As termas de Cuntis, a uns 13 km da Estrada e os balnearios de Caldas, a uns 22 km, son unha magnfica opcin para relaxarse nun entorno exclusivo.Termas de Cuntis un balneario con gran tradicin en Galicia e un dos maiores complexos dedicados balneoterapia en Espaa. Est composto polos Hoteis La Virgen e Castro do Balneario, ambos de catro estrelas, e dun edificio exclusivamente dedicado a balneario. A vila de Caldas conta tamn con dous excelentes balnearios.Balneario Acua (2**):Tipos de auga: clorurado-fluoradas, silicatadas e bicarbonatadas, sdico-ltico, azoado, termais e sulfurosas, radiactivas.Temperatura: 42C.Indicacins teraputicas: afeccins das vas respiratorias, reumatismos, afeccins psiconerviosas e estrs. Balneario Dvila (2**):Tipos de auga: clorurado-sdicas, radiactivas, sulfurosas e nitrogenadas. Temperatura: 48C.Indicacins teraputicas: aparello respiratorio, reumatoloxa, pel, relaxacin.

Visitas guiadas / guided tour 986 812 647 / fc3.oaf@gmail.com www.fc3.es Venres e sbado / Viernes y sbado / Friday and Saturday Inverno / Invierno / Winter: 20.30 -23.30 Vern / Verano / Summer: 22.30 - 01.30
Situado no lugar das Casetas, Forcarei conta dende o 2009 co primeiro Observatorio Astronmico Pblico de Galicia , xestionado pola Fundacin Ceo, Ciencia e Cultura. un edificio circular de 8 m de dimetro que contn das plantas, a superior cunha cpula de 5 m, e un telescopio Ritchey Chrtien de 51 cm. A sa finalidade cientfica, didctica e divulgativa. Prevese no futuro a construcin dun planetario anexo.

Piscina do balneario de Cuntis, e fachadas dos complexos de Dvila e Acua e Caldas de Reis Las termas de Cuntis, a unos 13 km de A Estrada y los balnearios de Caldas, a unos 22 km, son una magnfica opcin para relajarse en un entorno exclusivo. Termas de Cuntis es un balneario con gran tradicin en Galicia y uno de los mayores complejos dedicados a la balneoterapia en Espaa. Est compuesto por los Hoteles La Virgen y Castro do Balneario, ambos de cuatro estrellas, y de un edificio exclusivamente dedicado a balneario. La villa de Caldas cuenta tambin con dos excelentes balnearios. Balneario Acua (2**): Tipos de agua: clorurado-fluoradas, silicatadas y bicarbonatadas, sdico-ltico, azoado, termales y sulfurosas, radiactivas. Temperatura: 42C. Indicaciones teraputicas: afecciones de las vas respiratorias, reumatismos, afecciones psiconerviosas y estrs. Balneario Davila (2**): Tipos de agua: clorurado-sdicas, radiactivas, sulfurosas y nitrogenadas. Temperatura: 48C. Indicaciones teraputicas: aparato respiratorio, reumatologa, piel, relajacin. 62 The thermaes of Cuntis, 13 kilometres far from A Estrada, and the health resorts of Caldas, situated around 22 kilometres far from A Estrada, are a wonderful choice to relax. Termas de Cuntis is a traditional health resort in Galicia and it presents one of the biggest offers in balneotherapy in Spain. The complex is composed of two hotels, La virgen hotel and Castro do Balneario, both of four stars, and of a building dedicated only to the health resort. Caldas also has two excellent health resorts. Acua health resort (two stars). Kinds of water: chloridic- fluoric, silicic and with bicarponate, sodium-lithium, thermal, sulphurous and radioactive. Temperature: 42C. Therapeutics suggestions: affections of the respiratory track, rheumatism, psychoneurosis and stress. Dvila health resort (two stars). Kinds of water: chloridic-sodium, radioactive, sulphurous and nitrogenous. Temperature: 48C. Therapeutics suggestions: respiratory system, rheumatology, skin, relaxation.

Situado en el lugar de As Casetas, Forcarei cuenta desde el 2009 con el primer Observatorio Astronmico Pblico de Galicia, gestionado por la Fundacin Ceo, Ciencia y Cultura. Es un edificio circular de 8 m de dimetro que contiene dos plantas, la superior con una cpula de 5 m, y un telescopio Ritchey Chrtien de 51 cm. Su finalidad es cientfica, didctica y divulgativa. Se prev en el futuro la construccin de un planetario anexo. Observatorio

Situated in As Casetas, Forcarei has had the first Astronomical Public Observatory of Galicia since 2009. It is promoted by the foundation Ceo, Ciencia e Cultura. It is a circular building that has 8 metres of diameter and two floors (the upper floor has a cupola of 5 metres and a telescope Ritchey-Chrtien of 51 centimetres). It has a scientific and didactic objective. It is forecasted the construction of a planetarium next to the observatory.

A Estrada

PO-7001

Forcarei

GPS. 42 36 41.3 N 8 22 9 O 63

Museo Etnogrfico / Ethnographic Museum Terra de Montes


Camio do Pouso, 2, Soutelo de Montes, Forcarei Sbados e domingos / Saturday and Sunday / 11:00 a 13:30 / 17:00 a 20:00 h Visitas guiadas / Guide tour 986756191 / 696513033 www.cetmo.info GPS. 42 32 10.89 N 8 17 59.02 O

Cerdedo Eiras de Hrreos

Tabeirs-Terra de Montes

Eira da Hermida / parroquia / parish: Castro GPS. 42 33 58.55 N 8 25 01.09 O Eira Grande / parroquia / parish: Pedre GPS. 42 31 53.9 N 8 26 1.82 O Eira da Pena / Cerdedo GPS. 42 32 5.78 N 8 23 29.45 O

O Centro Etnogrfico de Terra de Montes (CETMO) est situado en Soutelo de Montes, Forcarei, e a sa finalidade estudar, conservar e pr alcance do pblico a cultura material da comarca. Esta coleccin, composta de mis de 1200 pezas, pretende amosar como era a vida coti na zona ata os anos sesenta, a travs de toda clase de obxectos antigos.

A escasos 25 km da Estrada, atpase a vila de Cerdedo, unha das zonas con mis hrreos de Galicia. Destacan tres eiras ou conxuntos de hrreos no municipio: Eira da Hermida sitase na parroquia de Castro. Esta agrupacin de hrreos est constituda por 12 canastros, atopndose tamn neste eirado a capela da Virxe dos Remedios e un cruceiro. Eira Grande: sitase na parroquia de Pedre. Est formada por 8 canastros xunto a igrexa, a reitoral, o cemiterio e a casa do pobo. A Eira da Pena: sitase no mesmo ncleo urbano.

Interior do museo etnogrfico

Eira de Pedre (arriba), Eira Grande(abaixo) e Eira da Hermida A escasos 25 km de A Estrada, se encuentra la villa de Cerdedo, una de las zonas con ms hrreos de Galicia. Destacan tres eiras o conjuntos de hrreos en el municipio: Eira da Hermida se sita en la parroquia de Castro. Esta agrupacin de hrreos est constituida por 12 hrreos, se encuentra tambin aqu la capilla de la Virgen de los Remedios y un crucero. Eira Grande: se sita en la parroquia de Pedre. Est formada por 8 hrreos junto a la iglesia, la rectoral, el cementerio y la casa del pueblo. La Eira da Pena: se sita en el mismo ncleo urbano. Cerdedo Village is situated 25 kilometres far from A Estrada. It is one of the Galician areas with the greater amount of hrreos. It may be pointed out three eiras or group of hrreos in the municipal territory: Eira da Hermida: it is situated in the parish of Castro. This group of hrreos is formed by 12 canastros. It is also placed in this eira the Virxe dos Remedios chapel and a cruceiro. Big Eira: it is situated in the parish of Pedre. It is formed by 8 canastros, the church, a recotory and the cemetery. Eira da Pena: it is placed in the same parish. 65

El Centro Etnogrfico de Terra de Montes (CETMO) est situado en Soutelo de Montes, Forcarei, y su finalidad es estudiar, conservar y poner al alcance del pblico la cultura material de la comarca. Esta coleccin, compuesta de ms de 1200 piezas, pretende mostrar cmo era la vida cotidiana en la zona hasta los aos sesenta, a travs de toda clase de objetos antiguos.

The Ethnographic Centre of Terra de Montes (CETMO) is situated in Soutelo de Montes (Forcarei). Its object is studying, preserving and showing to the public the material culture of the region. This collection, formed by 1200 pieces, tries to show the daily life of the population of the area until de 60.

64

Mosteiro de Aciveiro / Monasterio de Aciveiro / Monastery of Aciveiro


Parroquia / Parish: Aciveiro (Forcarei) GPS. 42 37 07.36 N 8 18 0.03 O

As Pontes do Lrez / Los puentes del Lrez The Lrez Bridges

Tabeirs-Terra de Montes

Lonxitude: 15,8 Km / Longitud: 15.8 Km / Longitude: 15,8 kilometres Punto partida / chegada: Mosteiro de Aciveiro / Gaxn. Starting / arrival point: Mosteiro de Aciveiro / Gaxn Duracin estimada: 4 horas e media. / Duration: 4 hours and a half
Forcarei conta con fermosas paraxes naturais s que se pode acceder a travs de distintas rutas a p ou a cabalo. A ruta mis coecida do municipio a Ruta das Pontes do Lrez. O espazo natural no que se atopan algunhas destas pontes pose un inevitable atractivo, xa que na travesa atpanse ademais dunha densa fraga de especies autctonas, fervenzas, pozas, muos Das 40 pontes que pasan o ro Lrez, 23 atpanse no Concello de Forcarei (Ponte da Barreiria, Ponte do Crego, Ponte de Gomail) e 16 delas fican na fregresa de Aciveiro.

O Mosteiro de Aciveiro o monumento mis representativo de Forcarei e de Terra de Montes. Levou a esta zona a un enorme apoxeo demogrfico, cultural e econmico. Era considerado entre os 7 primeiros mosteiros dos 38 que existan na Diocese de Compostela e as sas pedras son as decanas de todos os edificios da zona.

Ponte de Andn, Ponte de San Antn en Cerdedo e Ponte de Gomail en Forcarei El Monasterio de Aciveiro es el monumento ms representativo de Forcarei y de Terra de Montes. Llev a esta zona a un enorme apogeo demogrfico, cultural y econmico. Era considerado entre los 7 primeros monasterios de los 38 que existan en la Dicesis de Compostela y sus piedras son las decanas de todos los edificios de la zona. The Monastery of Aciveiro is the most representative monument of Forcarei and Terra de Montes. It took the area into a tremendous demographic, cultural and economic boom. It was considered to be among the 7 first monasteries of the 38 that used to exist in Compostela Diocesis, and this construction was the doyen for all the buildings in the area. Forcarei cuenta con hermosos parajes naturales a los que se puede acceder a travs de distintas rutas a pie o a caballo. La ruta ms conocida del municipio es la Ruta de los Puentes del Lrez. El entorno natural en el que se encuentran algunos de estos puentes posee un inevitable atractivo, ya que en la travesa se encuentran adems de una densa fraga de especies autctonas, cascadas, pozas, molinos De los 40 puentes que pasan el ro Lrez, 23 se encuentran en el municipio de Forcarei (Ponte da Barreiria, Ponte do Crego, Ponte de Gomail) y 16 de ellas estn en la feligresa de Aciveiro. Forcarei has beautiful natural spots where we can access through different routes, on foot or on horseback. The most famous route of the region is the Lrez bridges route. The environment where we can find some of these bridges has a natural charm. All along the path we can see a dense fraga of autochthonous species, waterfalls, ponds, mills...Twenty-three of the forty bridges that cross the Lrez River are found in Forcarei (Barreirias Bridge, Cregos Bridge, Gomail Bridge...) and sixteen of them are situated in Acibeiro 67

66

Patrimonio cultural e recursos tursticos da Estrada Patrimonio cultural y recursos tursticos de A Estrada Cultural heritage and touristic resorts of A Estrada

Parroquias Parishes
San Tom de Ancorados - Castro de Santo Tom - Hrreo de Neira - Igrexa parroquial romnica - Dous muos, nun houbo un taller de torneado e no outro un xenerador de electricidade - Castro de Santo Tom - Hrreo de Neira - Iglesia parroquial romnica - Dos molinos, en uno hubo un taller de torneado y en el otro un generador de electricidad - Castro of Santo Tom - Neiras hrreo - Romanesque parochial church - Two mills, one was a turning workshop and the other was an electric generator Arca (San Miguel) - Ponte da Paradola sobre o Umia - Castro Perroo - Cruceiros: no adro da igrexa e no lugar de Cruceiro - Hrreo da casa rectoral - Igrexa parroquial do sculo XIX - Ponte da Paradola sobre el Umia - Castro Perroo - Cruceros: en el atrio de la iglesia y en el lugar de Cruceiro - Hrreo de la casa rectoral - Iglesia parroquial del siglo XIX - Bridge of Paradola over the Umia - Castro of Perroo - Stone crosses: one in the atrium of the church and the other in Cruceiro - Hrreo of the rectory - Parochial church of the 19th century Arnois (San Xin) - Ponte da Ulla - Fonte da Paderna - Cruceiro fronte Casa da Silva - Capelas de Nosa Seora de Granada e das Neves - Sobreira dos Hrreos, en Balboa, includa no Catlogo de rbores Selleiras - Igrexa parroquial do sculo XIII
San Miguel de castro N 525 Santiago C 541 A Santiago Couso Cora Arnois

Agar (Santa Maria) - Cruceiros: no adro da igrexa e preto da escola - Igrexa parroquial, de orixe prerromnica - Cruceros:en el atrio de la iglesia y cerca de la escuela - Iglesia parroquial, de origen prerromnica - Stone crosses: in the atrium of the church and near the school - Parochial church, of Pre-Romanesque origin Aguins (Santa Mara) - Cruceiros: preto do adro da igrexa e na estrada que vai de Aguins a Santeles - Pazo de Preguecido - Muos no ro Liares, no de Ponte Barcia e no de Toedo - Restos da Fbrica de Luz Elctrica da Pina, no ro Liares - Cruceros cerca del atrio de la iglesia y en la carretera de Agiuns a Santeles - Pazo de Preguecido - Molinos en el ro Liares, en el de Ponte Barcia y el de Toedo - Restos de la Fbrica de Luz Elctrica de la Pina - Stone crosses near the atrium of the church and in the road from Aguins to Santeles - Pazo de Preguecido - Mills on the Liares river, in the river of Ponte Barcia and in the river of Toedo - Remains of the Electric Light Factory of Pina, on the Liares river San Pedro de Ancorados - Cinco mmoas no alto ou preto do monte Molide ou Curuto - Cruceiro preto da igrexa parroquial - Hrreo no lugar de Vilar - Igrexa parroquial romnica, de bside pentagonal - Cinco mmoas en el monte Molide o Curuto - Crucero cerca de la iglesia parroquial - Hrreo en el lugar de Vilar - Iglesia parroquial romnica, de bside pentagonal - Five mmoas in the Molide or Curuto Mount - Stone cross near the parochial church - Hrreo (Typical granary) in Vilar - Romanesque parochial church with pentagonal apse 68

Rio Ulla Loimil Oca Paradela Ribeira San, Miguel Sta. Cristina N 525 Ourense Riob Berres Santeles de Barcala De Vea Remesar Barbude Orazo S.Xurxo Baloira Moreira Ancorados S. Tom Sta, Mara De Vea Agar de Barcala Toedo Ancorados S. Pedro S.Xiao De Vea Frades Matalobos Curantes Aguins Callobre Sto. Andr De Vea Rubn A Estrada Lagartons Olives Cereixo Lamas N 640 A Pontevedra Ouzande Somoza Nigoi Ribela Arca Codeseda Liripio Souto PO-VP 2003 A Forcarei Sabucedo Guimarei Vinseiro Tabeirs Parada Pardemarn

Pazo Preguecido

GPS. 42 42 27.18 N 8 28 15.64 O

Ponte da Paradola GPS. 42 37 28.32 N 8 28 40.04 O

- Pazo da Tenencia da Veiga - Puente del ro Ulla - Fuente de la Paderna - Crucero frente a la Casa da Silva - Capillas de Nosa Seora de Granada y de las Neves - Alcornoque de los Hrreos, en Balboa, includa en el Catlogo de rboles Singulares - Iglesia parroquial del siglo XIII - Pazo de la Tenencia da Veiga - Bridge of the Ulla River - Paderna fountain - Stone cross opposite the Casa da Silva - Chapels of Nosa Seora de Granada and As Neves - Cork tree of the Hrreos, in Balboa 69

Parroquias Parishes
- Parochial church of the 13rd century - Pazo Tenencia da Veiga Baloira (San Salvador) - Mmoas nos alicerces das naves do polgono industrial - Igrexa parroquial - Mmoas prximas al polgono industrial - Iglesia parroquial - Mmoas in the industrial area - Parochial church Ponte da Birbiqueira GPS. 42 41 44.23 N 8 25 14.51 O Barbude (San Martio) - Castro de Barbude ou Trasmonte - Igrexa parroquial - Muos no ro Liares, rea recreativa - Castro de Barbude o Trasmonte - Iglesia parroquial - Molinos en el ro Liares, rea recreativa - Castro de Barbude / Trasmonte - Parochial church - Mills in Liares River, recreational area Santa Maria de Barcala - Cruceiros: preto da escola e na estrada a Pontecesures - Capela de San Boaventura e do lugar do Caeiro - Igrexa parroquial - Cruceros:cerca de la escuela y en la carretera a Pontecesures - Capilla de San Boaventura y del lugar de Caeiro - Iglesia parroquial - Stone crosses:near the school and in the road to Pontecesures - Chapels of San Boaventura and in Caeiro - Parochial church San Miguel de Barcala - Castro Valente - Cruceiro do adro da igrexa - Praia fluvial do Bao, rea recreativa - Couto de Pesca de Sinde - Castro Valente - Crucero en el atrio de la iglesia - Playa fluvial del Bao, rea recreativa - Coto de Pesca de Sinde - Castro Valente - Stone cross in the atrium of the church - Fluvial beach of Bao - Fishing reserve of Sinde Berres (San Vicente) - Cruceiros: fronte adro da igrexa, no lugar de Ribeira de Abaixo e no lugar de Celeirns - Hrreos de Vilancosta e da reitoral - Capela da Nosa Seora do Amparo - rea recreativa e praia fluvial do Areal - Cruceros:frente al atrio de la iglesia, en el lugar de Ribeira de Abaixo y en el lugar de Celeirns - Hrreos de Vilancosta y de la rectoral - Capilla de Nosa Seora do Amparo - rea recreativa y playa fluvial del Areal - Stone crosses: opposite to the atrium of the church, in Ribeira de Abaixo and in Celeirns - Hrreos ofVilancosta and of the rectoral - Chapel Nosa Seora do Amparo - Recreational area and fluvial beach of O Areal Callobre (San Martio) - Ponte Vella, ponte romnica sobre o Liares - Cruceiros no adro da igrexa parroquial e en Vilafruxil - Sobreira de Valias, includa no Catlogo de rbores Senlleiras - Pazo de Cervela-Valias - Picho da Fervenza - Ponte Vella, puente romnica sobre el Liares - Cruceros en el atrio de la iglesia parroquial y en Vilafruxil - Alcornoque de Valias, includa en el Catlogo de rboles Singulares - Pazo de Cervela-Valias - Cascada de Callobre - Old bridge, Romanesque bridge over Liares river - Stone crosses in the atrium of the church and Vilafruxil - Cork tree of Valias, included in Catlogo de rbores Senlleiras - Pazo of Cervela-Valias - Small waterfall of Callobre Castro (San Miguel) - Castro no Coto do Castro - Cruceiro en Carballeira - Igrexa parroquial de orixe romnica - Muos no regueiro do Castelo - Castro en el Coto del Castro - Crucero en Carballeira - Iglesia parroquial de origen romnica - Molinos en el riachuelo de Castelo - Castro in Coto do Castro - Stone croses in Carballeira

Igrexas de Loimil e de Berres

Hrreo en Enviande (Souto) GPS. 423544.89N82848.04O

San Miguel de Barcala GPS. 42 44 7.66 N 8 35 27.94 O 70

Picho de Callobre

GPS. 42 41 38.28 N 8 25 30.32 O 71

- Romanesque parochial church - Mills in the stream of Castelo Cereixo (San Xurxo) - Igrexa parroquial - Muos nos regueiros do Pego Negro, Rubn e Frende - Iglesia parroquial - Molinos en los riachuelos de Pego Negro, Rubn y Frende - Parochial church - Mills in the streams of Pego Negro, Rubn and Frende Codeseda (San Xurxo) - Cruceiros, no adro da igrexa, na carballeira prxima igrexa, no camio cara Estrada, en Monteagudo, fronte a capela; e no lugar de Barro - Igrexa parroquial romnica (foi convento) - Capelas de Nosa Seora de Guadalupe en Monteagudo - Casa de Monteagudo - Couto de Pesca de Codeseda - Cruceros,en el atrio de la iglesia, en la robleda prxima ,en el camino a Estrada, en Monteagudo, frente a la capilla; y en el lugar de Barro - Iglesia parroquial romnica (fue convento) - Capillas de Nosa Seora de Guadalupe en Monteagudo - Casa de Monteagudo - Coto de Pesca de Codeseda - Stone crosses in the atrium of the church, in the oak wood next to the church, in the road to A Estrada, in Monteagudo, opposite to the chapel and in Barro - Romanesque Parochial church (was a convent) - Chapels of Nosa Seora de Guadalupe in Monteagudo - Manor house of Monteagudo - Fishing reserve of Codeseda Cora (San Miguel) - Cruceiro no adro da igrexa - Hrreo dos Cajaraville - Igrexa parroquial - Crucero en el atrio de la iglesia - Hrreo de los Cajaraville - Iglesia parroquial - Stone cross in the atrium of the church - Hrreo of the Cajaraville - Parochial church Couso (Santa Mara) - Ponte de Pontevea - Cruceiro nos lugares de Couso e de Sequeir - Igrexa parroquial

Muo Codeseda

GPS. 42 36 46.81 N 8 26 18.53 O

- Casa Forte do Mando - Ponte Colgante de Xirimbao - Couto de Pesca de Couso - Puente de Pontevea - Crucero en los lugares de Couso y de Sequeir - Iglesia parroquial - Casa Forte do Mando - Puente Colgante de Xirimbao - Coto de Pesca de Couso - Bridge of Pontevea - Stone crosses in Couso and in Sequeir - Parochial church - Manor house of Mando - Suspension bridge of Xirimbao - Fishing reserve of Couso Curantes (San Miguel) - Cruceiros: no cemiterio, nos lugares de Pousada, Pereiras e Porto - Igrexa parroquial - Casa de Recarei - Casa de Varela de as Pereiras - Muo de martinete para mallar ferro en Curantes Vello - Muos en Pousada e nos regueiros da Ponte Retorta e Follente - Couto de Pesca de Curantes - Cruceros: en el cementerio, en Pousada , Pereiras y Porto - Iglesia parroquial - Casa Recarei - Casa de Varela de as Pereiras - Molino de martinete para moldear hierro en Curantes Vello - Molinos en Pousada y en los riachuelos de la Ponte Retorta y Follente -Coto de Pesca de Curantes - Stone crosses: in the cemetery, in Pousada, Pereiras and Porto - Parochial church - Manor house of Recarei - Manor house of Varela de as Pereiras - Hammer mill to mash iron in Curantes Vello - Mills in Pousada and in the streams of Ponte Retorta and Follente -Fishing reserve of Curantes A Estrada (San Paio) - Igrexa parroquial - Virxe, de Francisco Asorey, na Praza da Igrexa - Museo Reimndez Portela - Iglesia parroquial

Parroquias Parishes

Ponte en Pontevea GPS. 42 45 39.35 N 8 32 47.07 O

Cruceiro e monumento ao Labrego en Lagartns 72

Campanario Curantes GPS. 42 41 58.36 N 8 23 57.34 O

73

Parroquias Parishes
- Virgen, de Francisco Asorey, en la Plaza de la Iglesia - Museo Reimndez Portela - Parochial church - Virgin, of Francisco Asorey, in the church square - Museum Reimndez Portela Frades (Santa Mara) - Cruceiros na Igrexa e no acceso e no adro da Capela dos Milagres - Igrexa parroquial romnica - Capela dos Milagres en Requin - Cruceros en la Iglesia y en el acceso y en el atrio de la Capilla de los Milagros - Iglesia parroquial romnica - Capilla de los Milagres en Requin - Stone crosses in the church and in the entrance and in the atrium of the Chapel of Miracles - Romanesque parochial church - Chapel of Miracles in Requin Guimarei (San Xin) - Castro de Guimarei - Cruceiros: preto da igrexa, no lugar de Painceira e fronte Pazo de Guimarei - Igrexa parroquial - Casa reitoral do Marqus de Aranda - Torre e casa forte de Guimarei - Muos nos regueiros da Fervenza e da Pinguela - Castro de Guimarei - Cruceros:cerca de la iglesia, en Painceira y frente al Pazo de Guimarei - Iglesia parroquial - Casa rectoral del Marqus de Aranda - Torre y casa fuerte de Guimarei - Molinos en los riachuelos de la Fervenza y de la Pinguela - Castro of Guimarei - Stone crosses: near the church, in Painceira and opposite to the Pazo de Guimarei - Parochial church - Rectory of the Marqus de Aranda - Tower and manor house of Guimarei - Mills in the streams of Fervenza and Pinguela Lagartns (Santo Estevo) - Ponte Vella, romnica - Cruceiros, nos lugares de Viso, Ouzamerxe e entrada do adro da igrexa parroquial - Igrexa parroquial 74 - Monumento Labrego - Ponte Vella, romnica - Cruceros, en el Viso, Ouzamerxe y en el atrio de la iglesia parroquial - Iglesia parroquial - Monumento al agricultor -Ponte Vella, romanesque - Stone crosses, in Viso, Ouzamerxe and in the atrium of the parochial church - Parochial church - Monument to the farmer Lamas (San Breixo) - Cruceiro preto da igrexa parroquial - Igrexa parroquial - Capela da Virxe de Guadalupe - Crucero cerca de la iglesia parroquial - Iglesia parroquial - Capilla de la Virgen de Guadalupe - Stone cross next to the parochial church - Parish church - Chapel of Virxe de Guadalupe Liripio (San Xon) - Igrexa parroquial - Capela de Santa Luca - Iglesia parroquial - Capilla de Santa Luca - Parochial church - Chapel of Santa Luca Loimil (Santa Mara) - Cruceiro no lugar de Outeiro - Igrexa parroquial romnica - Capela da Saleta - Restos de muos e fbrica de papel en Outeiro e Riomao - Crucero en el lugar de Outeiro - Iglesia parroquial romnica - Capilla de la Saleta - Restos de molinos y fbrica de papel en Outeiro y Riomao - Stone cross in Outeiro - Romanesque parochial church - Chapel of Saleta - Remains of mills and of a paper factory in Outeiro and Riomao Matalobos (Santa Eulalia) - Cruceiros, fronte entrada do adro da igrexa e no lugar de Xendos - Igrexa parroquial - Cruceros,frente a la entrada del atrio de la iglesia y en Xendos - Iglesia parroquial - Stone crosses, opposite the entrance of the atrium of the church and in Xendos - Parochial church Moreira (San Miguel) - Cruceiros, no adro da igrexa, en Vilagude e no cemiterio - Hrreos de Vilagude - Igrexa parroquial romnica - Casa da Pica - Cruceros en la iglesia, en Vilagude y en el cementerio - Hrreos de Vilagude - Iglesia parroquial romnica - Casa da Pica - Stone crosses, in the church, in Vilagude and in the cemetery - Hrreos of Vilagude - Romanesque parochial church - Manor house of Pica Nigoi (Santa Mara) - Mmoa en Rodo - Igrexa parroquial - Muos nos regatos de Escariz, de Baeiros e de Zon - Mmoa en Rodo - Iglesia parroquial - Molinos en los riachuelos de Escariz, de Baeiros y de Zon - Mmoa in Rodo - Parochial church - Mills in the streams of Escariz, Baeiros and Zon Oca (Santo Estevo) - Castro de Castrotin - Cruceiros, na Praza de Oca e entrada do adro da igrexa - Pazo de Oca e Xardns, con rbores Senlleiras: o Carreiro dos Tileiros, unha Camelia Reticulata e unha Criptomeria Elegante - Capela do Pazo, que a igrexa parroquial - Cruceros, en la Plaza de Oca y en el atrio de la iglesia - Pazo de Oca y Jardines, con rboles Singulares: el paseo de los Tilos, una Camelia Reticulata y una Criptomeria Elegante - Capilla del Pazo, que es la iglesia parroquial - Castro de Castrotin - Stone crosses, in Oca square and in the entrance of of the atrium of the church - Pazo de Oca and its gardens, with singular trees - Chapel of the Pazo, which is the parochial church - Castro of Castrotin

Igrexa de Riob

GPS. 42 44 9.88 N 8 24 7.13 O

Panormica da Estrada 75

Parroquias Parishes
Olives (Santa Mara) - Castro de Viladafonso - Igrexa parroquial - Casa reitoral - Lagoa Sacra - Castro de Viladafonso - Iglesia parroquial - Casa rectoral - Lagoa Sacra de Olives - Castro of Viladafonso - Parochial church - Rectory - Lagoa Sacra of Olives Orazo (San Pedro) - Castro de Castrovite - Hrreo de Valdars - Cruceiros, diante da igrexa e en Castrovite - Igrexa parroquial - Ermida de Santa Maria de Orazo e Capela de San Lois - Castro de Castrovite - Hrreo de Valdars - Cruceros, delante de la iglesia y en Castrovite - Iglesia parroquial - Ermita de Santa Maria de Orazo y Capilla de San Lois - Castro of Castrovite - Hrreo of Valdaris - Stone crosses, in front of the church and in Castrovite - Parochial church - Chapel of Santa Maria of Orazo and Chapel of San Lois Ouzande (San Lourenzo) - Cruceiros, no adro e detrs da igrexa - Igrexa de orixe romnica - Muos no regato da Fervenza e na Costa do Prado - Cruceros en el atrio y detrs de la iglesia - Iglesia de origen romnica - Molinos en el riachuelo de la cascada y en la Costa do Prado - Stone crosses, in the atrium and behind the church - Romanesque parochial church - Mills in the stream of Fervenza and in Costa do Prado Parada (San Pedro) - Acueduto e Presa de Leira - Igrexa parroquial - Acueducto y Presa de Leira 76 - Iglesia parroquial - Aqueduct and dam of Leira - Parochial church Paradela (Santa Mara) - Ponte romnica no ro Liares - Cruceiro prximo igrexa - Igrexa parroquial - Couto de Pesca de Ximonde - Puente romnica en el ro Liares - Crucero prximo a la iglesia - Iglesia parroquial - Coto de Pesca de Ximonde - Romanesque bridge in Liares River - Stone cross near the church - Parochial church - Fishing reserve of Ximonde Pardemarn (Santa Eulalia) - Mmoa en Campolongo - Cruceiros, fronte entrada igrexa e nos lugares de Castrelo de Abaixo, Castrelo de Arriba, Parada e Mexadoiro - Igrexa parroquial - Mmoa en Campolongo - Cruceros, frente a la iglesia y en Castrelo de Abaixo, Castrelo de Arriba, Parada y Mexadoiro - Iglesia parroquial - Mmoa in Campolongo - Stone crosses opposite to the church and in Castrelo de Abaixo, Castrelo de Arriba, Parada and Mexadoiro - Parochial church Remesar (San Cristovo) - Castro de Remesar - Cruceiro prximo adro da igrexa - Igrexa parroquial romnica - Castro de Remesar - Crucero prximo al atrio de la iglesia - Iglesia parroquial romnica - Castro of Remesar - Stone crosses, near the atrium of the church - Romanesque parochial church Ribeira (Santa Maria) - Hrreos de Otero e Arajo - Cruceiros, fronte entrada igrexa, no lugar de Ribeira e no de Barbude - Igrexa parroquial renacentista - Capela de San Vicente - Hrreos de Otero y Arajo - Cruceros, frente a la iglesia, en Ribeira y en Barbude - Iglesia parroquial renacentista - Capilla de San Vicente - Hrreos of Otero and Arajo - Stone crosses in the church, in Ribeira and Barbude - Renaissance parochial church - Capel of San Vicente Ribela (Santa Maria) - Ponte de Ribela - Restos da Ponte do Cura - Cruceiros, fronte igrexa parroquial e nos lugares de Entrecastelo, Aldea Grande e no monte Cachopal - Hrreo da rectoral - Igrexa parroquial - Puente de Ribela - Restos de la Puente del Cura - Cruceros, frente a la iglesia parroquial y en los lugares de Entrecastelo, Aldea Grande y en el monte Cachopal - Hrreo de la rectoral - Iglesia parroquial - Bridge of Ribela - Remais of Ponte do Cura - Stone crosses in the church and in Entrecastelo, Aldea Grande and Cachopal Mount - Hrreo of the rectory - Parochial church Riob (San Martio) - Cruceiro no agro de San Martio, no lugar da Mota - Igrexa parroquial romnica - Runas da Torre da Barreira - Pazo da Mota - Restos da Fbrica de papel - Crucero en el atrio de San Martio, en A Mota - Iglesia parroquial romnica - Ruinas de la Torre da Barreira - Pazo da Mota - Restos de la Fbrica de papel - Stone crosses,in atrium of San Martio,in A Mota - Romanesque parochial church - Ruins of the Barreira tower - Pazo da Mota - Remains of the Paper Factory

Igrexa de Ribeira GPS. 42 44 22.97 N 8 26 21.23 O

Acueduto de Leira GPS. 42 38 28.4 N 8 26 5.97 O 77

Parroquias Parishes
Rubn (Santa Mara) - Cruceiros, preto da igrexa, fronte entrada adro e fronte capela do Foxo - Igrexa parroquial - Capela de San Antonio - Antiga Escola - Ponte Nova de Birbigueira Cruceros, cerca de la iglesia, frente a la entrada del atrio y frente a la capilla del Foxo - Iglesia parroquial - Capilla de San Antonio - Antigua Escuela - Puente Nuevo de Birbigueira -Stone crosses, near the church, opposite to the entrance of the atrium and opposite to the chapel of Foxo - Parochial church - Capel of San Antonio - Old school - New bridge of Birbigueira Curiosa pedra na Casa de Barcia en Cora Sabucedo (San Lourenzo) - Curro - Albergue Turstico - Cruceiro preto da igrexa - Igrexa parroquial - Muos no ro Vesacarballa e noutros regueiros - Curro - Albergue Turstico - Crucero cerca de la iglesia - Iglesia parroquial - Molinos en el ro Vesacarballa y en otros riachuelos - Curro - Tourist shelter - Stone crosses, near the church - Parochial church -Mills in Vesacarballa River and in other streams Santeles (San Xon) - Ponte Vella no Liares - Cruceiros, no adro e preto da igrexa, no lugar de Pazo, en Condumia, en Renda - Igrexa parroquial romnica - Ponte Vella no Liares - Cruceros,en el atrio y cerca de la iglesia, en el lugar de Pazo, en Condumia, en Renda - Iglesia parroquial romnica - Ponte Vella bridge in Liares River - Stone crosses in the atrium of the church, near the church, in Pazo, in Condumia and in Renda - romanesque parochial church Somoza (Santo Andrs) - Castro Ramiro - Mmoas no Outeiro da Mmoa Aberta - Cruceiro fronte igrexa e en Chan de Aldea - Igrexa parroquial - Monte Cabalar - Castro Ramiro - Mmoas en Outeiro de la Mmoa Aberta - Crucero frente a la iglesia y en Chan de Aldea - Iglesia parroquial - Monte Caballar - Castro Ramiro - Mmoas in Outeiro of the Mmoa Aberta - Stone cross opposite to the church and in Chan de Aldea - Parochial church - Cabalar Mount Souto (Santo Andrs) - Cruceiro no cemiterio e outro preto da igrexa - Igrexa parroquial - Capela de San Bieito - Eira dos Hrreos en Enviande - Crucero en el cementerio y otro cerca de la iglesia - Iglesia parroquial - Capilla de San Bieito - Eira de los Hrreos en Enviande - Stone cross in the cemetery and the other in the church. - Parochial church - Chapel of San Bieito - Group of Hrreos in Enviande Tabeirs (Santiago) - Castro de Tabeirs - Cruceiros, preto da Capela da Consolacin e en Xestelo - Igrexa parroquial romnica - Capela da Consolacin - Castro de Tabeirs - Cruceros, cerca de la Capilla de la Consolacin y en Xestelo - Iglesia parroquial romnica - Capilla de A Consolacin - Castro of Tabeirs - Stone crosses next to the Chapel of the Consolacin and in Xestelo Santeles Igrexa e cruceiro GPS. 42 44 35 N 8 29 23.89 O

Albergue Sabucedo GPS. 42 35 28.74 N 8 24 5.48 O 78

Fontes rehabilitadas de Souto e de Couso 79

Parroquias Parishes
- Romnesque parochial church - Chapel of Consolacin Toedo (San Pedro) - Cruceiro fronte igrexa parroquial - Igrexa parroquial - Muo de Toedo - Crucero frente a la iglesia parroquial - Iglesia parroquial - Molino de Toedo - Stone cross in the church - Parochial church - Mill of Toedo Santo Andr de Vea - Castro de San Bartolomeu - Cruceiros, no cemiterio, no lugar de Ramirns e na Carballeira - Igrexa parroquial - Casa rectoral - Castro de San Bartolomeu - Cruceros, en el cementerio, en Ramirns y en la Carballeira - Iglesia parroquial - Casa rectoral - Castro of San Bartolomeu - Stone crosses, in the cemetery, in Ramirns and in Carballeira - Parochial church - Rectory Santa Cristina de Vea - Castro da Casa do Monte - Cruceiros, no lugar de Castro e no lugar de Panadeira - Hrreo do igrexario - Igrexa parroquial - Capela da Gndara - Castro de la Casa del Monte - Cruceros, en el lugar de Castro y en el lugar de Panadeira - Hrreo del iglesario - Iglesia parroquial - Capilla de la Gndara - Castro of Casa do Monte - Stone crosses in Castro and in Panadeira - Hrreo of the church - Parochial church - Chapel of the Gndara Santa Cristina de Vea GPS. 42 44 7.85 N 8 30 50.44 O Paisaxe de inverno en Toedo 80 81 San Xurxo de Vea - Castro do Outeiro - Cruceiros, no lugar do Casal e no cemiterio - Igrexa parroquial -Couto de Pesca de Souto de Vea - Castro do Outeiro - Cruceros, en el lugar de Casal y en el cementerio - Iglesia parroquial - Coto de Pesca de Souto de Vea - Castro in Outeiro - Stone crosses in Casal and in the cemetery - Parochial church - Fishing reserve of Souto de Vea San Xin de Vea - Cruceiros, preto da Capela de San Bartolomeu e da igrexa - Igrexa parroquial - Capela de San Bartolomeu - Cruceros: cerca de la Capilla de San Bartolomeu y de la iglesia - Iglesia parroquial - Capilla de San Bartolomeu - Stone crosses, near the chapel of San Bartolomeu and in the church - Parochial church - Chapel of San Bartolomeu Vinseiro (Santa Cristina) - Cruceiros: preto da igrexa, nos lugares de Godoi, Fren e no monte de Pedreiras - Igrexa parroquial - Casa e Capela de Correns - Cruceros: cerca de la iglesia, en los lugares de Godoi, Fren y en el monte de Pedreiras - Iglesia parroquial - Casa y Capilla de Correns - Stone crosses: near the church, in Godoi, Fren and in Pedreiras Mount - Parochial church - Manor house and chapel of Correns

San Xurxo de Vea GPS. 42 42 34.43 N 8 32 52.96 O

Casas de Turismo Rural / Rural Tourism


www.mardecompostela.com 1. A Nugalla Grupo-A (Pazo) Curantes (San Miguel) / Pousada info@nugalla.com www.nugalla.com Telfono: 986591600 2. Casa Grande de Vilanova Grupo-A (Casa Grande) Remesar (San Cristovo) / Vilanova http://www.casagrandevilanova.com info@casagrandevilanova.com Telfono: 986688216 / 667488953 3. Tenencia da Veiga Grupo-A (Casa Grande) Arnois (San Xiao) / A Veiga, 2 Telfono: 981574699 / 653552405 4. A Casa da Botica Grupo-B (Casa de Aldea) Loimil (Santa Mara) / Os Casares http://www.casadabotica.com / susa_cancela@yahoo.es Telfono: 986587893 / 677838858 5. Val Fresco Grupo-B (Casa de Aldea) Curantes (SanMiguel) / Curantes Novo, 12 Telfono: 986681841 6. Torres de Moreda Grupo-B (Casa de Aldea) Callobre (San Martio) / O Vilar, 4 http://www.torresdemoreda.com reservas@torresdemoreda.com Telfono: 699339794 / 986584951 7. A Casa do Lagoeiro Grupo-B (Casa de Aldea) Aguins (Santa Mara) / A Aldea Grande http://www.casadolagoeiro.com / info@casadolagoeiro.com Telfono: 986584964 / 686466803 8. A Mimoseira Grupo-B (Casa de Aldea) Nigoi (Santa Mara) / O Pazo , 7 http://www.casamimoseira.com /reservas@casamimoseira.com Telfono: 986573253 / 629839426 9. Casa do Forno Grupo-B (Casa de Aldea) Nigoi (Santa Mara) / A Carballeira, 2 http://www.casadoforno.com / info@casadoforno.com Telfono: 986572021 / 670200232 10. Casa Virxinia Grupo-B (Casa de Aldea) Nigoi (Santa Mara) / A Carballeira, 5 Telfono: 981590935 11. Casa do Ignacio Grupo-B (Casa de Aldea) Nigoi (Santa Mara) / A Carballeira, 10 http://www.casaignacio.es / info@casaignacio.es Telfono: 986570726 / 696444643 12. Casa Fernndez Grupo-B (Casa de Aldea) Tabeirs (Santiago) / Tabeirs, 32 casafernandez1@gmail.com Telfono: 986572716 / 696725802 13. A Casa da Pastora Grupo-B (Casa de Aldea) Tabeirs (Santiago) / O Outeiro , 12-13 http://www.acasadapastora.com / info@acasadapastora.com Telfono: 986570344 / 610715901 14. Casa do Outeirio Grupo-B (Casa de Aldea) Tabeirs (Santiago) / O Outeirio, 9 Telfono: 986572716 15. A Casa do Av Grupo-B (Casa de Aldea) Codeseda (San Xurxo), A Sagrada, 35 http://www.casasaperegrina.com / info@casasaperegrina.com Telfono: 986850145 / 986866249 16. Casa Avelina Garrido Grupo-B (Casa de Aldea) Codeseda (San Xurxo) / A Sagrada Telfono: 986584208 17. Casa de Brea Grupo-B (Casa de Aldea) Tabeirs (Santiago) http://www.casadebrea.com casadebrea@casadebrea.com Telfono: 986584208 18. O Palomar Grupo-B (Casa de Aldea) Codeseda (San Xurxo) / A Sagrada http://www.casasaperegrina.com / info@casasaperegrina.com Telfono: 986850145 / 986866249
S.Miguel de Castro

24. Casa Claudina Talln Grupo-C (Casa de Labranza) Toedo (San Pedro) / Toedo Telfono: 986572309 / 986571204 25. Casa Matalobos Grupo-C (Casa de Labranza) Cereixo (San Xurxo) / Seorns Telfono: 986573930 / 655958805

19. Casa de Garrido Grupo-B (Casa de Aldea) Souto (Santo Andr) / Souto http://www.casadebrea.com / casadebrea@casadebrea.com Telfono: 986584208 20. Casa de Marica Grupo-B (Casa de Aldea) Parada (San Pedro) / Eiriz, 14 http://www.casademarica.com Telfono: 986584221 / 658497507 21. Fonte Clara Grupo-B (Casa de Aldea) Ribeira (Santa Maria) / A Ribeira http://fonteclara.rural.tripod.com /index.html fonteclara@ferrol.net Telfono: 986573209 / 655631140 22. Casa Concha Grupo-B (Casa de Aldea) Ribela (Santa Maria) / Vilar Telfono: 986570807 / 630270300 23. Casa da Carballeira Grupo-C (Casa de Labranza) Ribela (Santa Maria) / Vilar casacarballeira@yahoo.es Telfono: 986689552 / 639277057

Arnois

Pazo de Oca

4
Sta. Cristina de Vea Ribeira

21

Loimil Pazo da Mota

2
Toedo

Remesar

Sta. Maria de Barcala

24 7

Pazo de Preguecido

Aguins

A ESTRADA

Callobre

5 1
Curantes

Torre de Guimarei

25 Cereixo 12 13 14 Tabeirs Parada 17 20 22 8 11 Ribela 23 9 10


Nigoi

18 16 15 19
Codeseda Souto

82

83

Directorios / Directory
Aeroporto de Santiago Labacolla 981 54 75 00 / 981 54 75 01 Aeroporto de Vigo Peinador 986 268 200 Estacin de tren Santiago C/horreo 902 240 202 A Estrada Dixital 986 57 09 97. Avda. Benito Vigo, n104 Axencia tributaria 986 57 22 11. Avda. Benito Vigo, 51 Biblioteca 986 57 31 88. Avda. Benito Vigo, n104 Centro de sade 986 57 20 63/57 20 64. Avda. de Santiago Concello 986 57 00 30 / 57 01 65. Praza da Constitucin, 1 Conservatorio 986 57 24 92 Avda. Benito Vigo, n104 Correos 986 57 00 57. Avda de Amrica, 8-10 Cruz vermella 986 57 10 57 Escola Taller 986 57 33 36. Avda. de Santiago s/n Estacin de autobuses 986 57 27 40. Ra Matadero Fund. Comarcal 986 57 21 57. C-541, Toedo Fund. de Exposicins e Congresos 986 57 34 06 Garda Civil 986 59 09 11 Avda. de Pontevedra, 41 INEM 986 590178 Justo Martnez 7 Museo Reimndez Portela 986572738 ra Matadoiro 17 OMIX 986 59 01 21. Avda. Benito Vigo, n104 Pavilln municipal 986 57 14 69. Zona Deportiva, s/n Polica municipal 986 57 08 98. Praza da Feira, 6 Proteccin civil 986 57 33 33. Avda. Benito Vigo, 104 Radio Estrada 986 57 34 33. Avda. Benito Vigo, 104 Taxis 986 57 02 10. Praza de Galicia, s/n Tesourera xeral da Seguridade Social 986 59 02 00. Avda Benito Vigo, 119 Xulgados n 1 886 206488. Avda. Benito Vigo 53 Xulgados n 2 886 206261. Avda. Benito Vigo 92 Cine 986571903 Justo Martnez 21 32. Hamburguesera Florida Avda. Fernando Conde 986570264 33.Pizzera Argentinos Burguer Avda. Benito Vigo, 70 986571226 34.Casa Trabazo C/ Ulla 32 986570045 35.Casa Neira Serafn Pazo 8 36.Don Juan Estrada de Codeseda, 37. 986572111 37.To Suso Avenida Benito Vigo, 40-42 986 18 04 53

Artesns / Artesana / Handicraft


Encadernacin / Encuadernacin Bookbinding Papiros Sociedad Cooperativa San Paio 12, A Estrada 986572811 Coiro / Cuero / Leather goods Mario Xos Rodrguez Oca A Ribeira 1, Berres 670844476 Oca Aguiar M Carmen Rocaforte s/n, Berres 670811687 Instrumentos Musicais Instrumentos Musicales Musical Instruments Espio Martnez Joaqun San Martio, Riob 6, 986587821 Rodrguez Feijoo Carlos F. A Ribeira 2, Berres 986587782 Madeira/Madera/Wood turning Atalanta madera artesana Mouteira 10, Berres 986 588 688 Artesana Nolisa A Mouteira 17, Berres 646149485 Artesana Ferradans Mouteira 20, Berres 986587432 Fernndez Ferradns Manuel Rocaforte 3, Berres 986588682 Industrias Ferser C.B. Celeirns 4, Berres 986587737 Industrias Cao Brey S.L. Porto 22, Berres 986587878 Baloira Moure Jos Manuel Rocaforte 4, Berres 666676326 Reboredo Neira Manuel Ulla 21, Berres 986570920 Ruibal Vilar Jos Manuel Porto, Berres, 986587406 Ruimader S.L. Corgo s/n, Berres 986587620 Lino Ruibal Picans Rocaforte 9, Berres 986588723 Ruibal Bernardez Jos Porto, Berres 986587406 Rey Bernrdez S.L A Mouteira 4, Berres 986587474 Ramn Oca Aguiar Rocaforte 5, Berres 986588685 Garca Fernndez Manuel A Mota, Riob 639735053 Nudima O Pereiro 21, Berres 986588692 Artema S. Tom de Ancorados 13, 986587676 Hermanos Gaete Baltar, Ribeira 986681688 Neira Collazo Fernando Baltar 28, Ribeira 986681690 Moreira Pereiro Juan Carlos Penaporrn, Loimil 986681257 Iglesias Neiro S.L. Lg. A Sagrada 60, Codeseda 986584190 Jos Javier Vaamonde Gonxar 5, Agar 986688953 Jos Manuel Tarrio Barcia Lugar O Outeiro 11, Aguins 630539655 Juan Ernesto Ruibal Duro O Rosallo, S. Xurxo de Vea 622438451 Cantera / Stonework Manuel Campos Villaverde A Penela, Arca 20, 626403029 www.vilaverde.es info@vilaverde.es Xoias/Joyas/Jewellery Maysil Ra Padrn 13 1, 986570595 Rubn Chao Buela Lg. Sureiros 21, A Somoza 986571956 Trinidad Barranco Pomares Ra Irida 29 1 A, Estrada 986570155 Cermica/ Pottery Porto Mato Fernando Ra Irida 29, A Estrada 986570155

Aloxamentos / Alojamientos / Lodging


25.Pensin la Bombilla Praza de Galicia, 5. 986570335 36.Hostal don Juan Estrada de Codeseda, 37. 986572111 38.Pensin Bouzada Avda. Pontevedra, 40. 986571452 39.Pensin Estacin Avda. Pontevedra, 42. 986570635 40.Hotel Summa a Estrada (3 estrelas) Avda. Pontevedra s/n 986573535 / 986573536

No Rural
A Outeira Fontenlo 11, Couso. 986586540 Amrica Oca de Arriba, Ct. Santiago Ourense km 317, Oca. 986587450 / 986587799 As Nieves Balboa, 32, Arnois. 986587441 O Carballo Grande Moreira Vella, Moreira. 986572835 Casa Regatos Lagartns. 986573649 De Couso Barco, Couso. 986586599 El Emigrante Pardellas, Loimil. 986587437 Las Camelias As Carballas, Loimil. 986587500 Mesn a Casa da Fandia Sieiro, Cora. 986586441 O Cazador Pena do Foxo, 18. 986588406 Bodeds Balboa, 39, Arnois. 986587502 Raxera Matalobos Ro dos Sapos, Matalobos. 986572862 Regenjo O Soutio, Toedo. 986570825 Ro Liares Ponteliares, Callobre. 986571520 Mesn Orestes Golmados, 31, Arnois. 986587442 Casa Regatos Os Bolos, Lagartns. 986573649

Restaurantes / Restaurants
20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. Nixon Avda. Ponteareas, 14. 986570261 / 655908650 Velis Nolis Antn Losada 24. 986590139 / 635016373 A Vila Avda. Benito Vigo, 13. 986180315 Gran Va Avda. Benito Vigo, 27 986570611 Saman ra Gradn, 45. 986180346 A Bombilla Praza de Galicia, 5. 986570335 OPote Avda. Fernando Conde, 24. 986573674 Tasmania. Avda, Santiago 28. 986572989 Os Peares Waldo lvarez Insua, 5. 986571036 / 690312223 Mesn Terra a Nosa Avda. de Santiago, 12. 986571467 Sala Gradn (grupos) Ra Gradn, 27. 986570895 Hamburguesera Orly Antn Losada Diguez, 24 986572810

Aloxamentos / Alojamientos / Lodging


Pensin Mara Jess : Ponteliares, Callobre. 986570787 Hotel Amrica (2 estrelas): Oca de Arriba, 33, Oca 986587450 Albergue turstico hpico de Sabucedo: Campo do Medio, s/n, Sabucedo. 680253068

84

85

Gua Concello da Estrada Tabeirs - Terra de Montes

Edita / Publishing: Concello da Estrada Concellera de Medio Rural e Turismo www.aestrada.com concelleriaruraleturismo@aestrada.com Coordinacin / Coordination: Raquel Lpez Doce Textos / Texts: Natividad Prez Garca A Estrada de Manuel Reimndez Portela Outros textos de: www.aestrada.com, www.rapadasbestas.com, www.riasbaixas.org, www.turgalicia.com, www.valdoulla.com, Estacin Fitopatolxica do Areeiro,Editorial Concellos Galegos S.L.,www.aestradaverde.com, www.mardecompostela.com Deseo portada / Diseo portada / Cover design: Turismo Rias Baixas Deseo gua. Fotografa / Diseo gua. Fotografa / Catalogue design. Photography: Tono Arias, www.tonoarias-images.com Traduccin ingls / English translation Alba Chao Castelo Impresin / Printing: Graficas Anduria Novembro 2009 Agradecementos / Acknowledgement: Turismo Ras Baixas,Fundacin Casa Ducal de Medinaceli Jauma - Velis Nolis (gastronoma) Os vecios e vecias de A Estrada que coa sa colaboracin e axuda fixern posible este proxecto copyright desta edicin : Concello da Estrada / Copyright of this edition: Concello da Estrada copyright das fotografas : Tono Arias / Copyright of the photographs: Tono Arias Ningunha fotografa deste libro se poder reproducir por ningn medio coecido sen a debida autorizacin por escrito dos autores do copyright das mesmas. No photography of this book can be reproduced by any means without the writing consent of the authors of their copyrights. Depsito legal / Legal deposit DL: PO 691-2009 Mapa das Ras Baixas Mapa de las Ras Bajas Ras Baixas map

86

87

www.aestrada.com
Concello da Estrada Concellera de Medio Rural e Turismo
88

Вам также может понравиться