Cilat masa ekonomike mund ta shptojn eurozonn dhe UE-n nga kriza ?

Pr eurozonn kjo do t jet kriza dhe recisoni i dyt me serioz q nga implementimi i valutes se euros ne vitin 2003-t dhe Kriza finaciare globale e vitit 2008-t. Nga kjo mund nxirren dy leksione t cilat t gjith po i kuptojn .E para , sht m se e nevojshme q t rritet dhe forcohet super-revizioni i sistemit bankar, n nivel t Unionit Evropian si dhe prmirsimi serioz i rregulativave strikte finaciare pr t gjitha shtetet antare .Si po shifet lojtart kryesor t tr ksaj episode greke jan borgjet private dhe alokimi i tyre.shte plotsisht e qart, se rritja e borgjeve ka qen shum e shpejt dhe se kredit kan shkuar, para se gjithash ekonomive familjare dhe konsumit te prgjithshm. Leksioni i dyt, sht shum m serioz dhe ka t bej me vshtrsit serioze t mbajtjes s Unionit Monetar, prderisa edhe mtutje egziston nj shkall mjaft e lart e suverenitetit fiskal, nga ana shteteve antare t eorozons. Borgjet publike nuk kan qen qelsi kryesor si dhe i vetmi shkak i ksaj krize . Jo vetem mungesa e kontrols me energjike ,por ktu kemi t bjm me pamundsin e shprndarjes s barres fiskale n ekonomin e integruar t Unionit Europian e cila sht e pamundeshme n rrethanat e suverenetit t plot fiskal q e posedojn shtetet antare . Keshtu q eurozona dhe Unioni Europian do t prballen me zgjidhjen, n mes t kufizimit t suverenitetit fiskal t shteteve antare dhe zvoglimi sistematik t nivelit integrues t tanishm. Kjo e fundit dmth. largim gradual nga valuta e prbashkt dhe kthimi n valutat nacionale t shteteve antare t eurozones , ky njiherit do ishte fundi i eurozones.! Krejt n fund , riprogramimi dhe shlyerja e pjesrishme e borgjit grek si duket sht br domosdoshmri e pashmangshme .Kjo do t vshtirsoj kushtet e finacimit n eurozon dhe t vendeve t cilat jan ngusht t lidhura pr Euro. Presioni n zvoglimin e borgjeve publike do t rritet ,gjithashtu do t ngadalsohet rritja e borgjeve private si n rastin e ekonomive familjare poashtu edhe t korporatave .Kjo do t ket ndikim negativ pr rritjen ekonomike, posaqrishte n vendet t cilat nuk jane konkurente dhe mvarn nga kredit e huaja . Si dhe a mundet ti kthej borgjet Greqia? Kthimi i borgjeve te huaja n kt situat sht e mundshme vetm me zvoglimin e konsumit vendor duke e rritur kursimin dhe eksportin neto (eksporti minus importi ), duke krijuar suficit n bilancin tregtar me botn e jashtme .Kjo mund t arrihet n dy mnyra .E para ,me zvoglimin e shpenzimeve ,para se gjithash n shpenzimet e mditijeve t puns ,n momentin kur duhet te kthehen borgjet shteterore. Tr kjo nuk mund ti referohet ngritjes se tatimeve dhe t dalurave tjera sepse do zvoglonte mundsin e investimeve direkte dhe hapjen e vendeve te reja te puns ,por ka te bj para se gjithash me zvoglimin e mditjeve . Kurse mnyra dyt, sht prmes devalvimit t valutes nacionale ,ka nuk sht mundshme prderisa Greqia e shfrytzon Euron ,pr ka egziston friga si varijant e kthimit t domosdoshm n valutn nacionale Drahma ,qofte edhe prkohsisht .Pse devalvimi i valutes nacionale sht proces m i thjesht dhe m i pa dhimbshem se sa

zvoglimi i mditjeve ? Kt dukuri m se miri e ka sqaruar ekonomisti dhe eksperti i ekonomis Milton Friedman .Korigjimi i kursit devizor sht mas e tregut e cila nuk krkon plqim social e as politik .Shtetet t cilat e kan valuten nacionale kt mund ta implementojn. Me kt proces kane mundsi q ti ikun prkohsisht vulkaneve socijale dhe krizave politike t cilat mund ta rrezikojn sigurin nacionale duke shkaktuar luft qytetare t ngjajshme me Pranvern Arabe .