HNW Scriptie - Erik Klaassen - 2010

Het Nieuwe werken
Afstudeerscriptie
Afstudeerder Studentnummer E-mail adres Opleiding Studiejaar Datum Docentbegeleider Bedrijfsbegeleider Geheimhouding Versie Status
: : : : : : : : : : :
Erik Klaassen 1533689 erik.klaassen@student.hu.nl HBO Systeembeheer Duaal 2009-2010 : K. Uiterwijk G. Joosten Nvt 1.0 Definitief
Scriptie | het Nieuwe werken
versie 1.0
Voorwoord
Voor u ligt mijn afstudeerscriptie, die is geschreven op basis van een project dat is uitgevoerd bij mijn werkgever: Waterschap Vallei & Eem. Met deze scriptie rond ik mijn studie: HBO Technische Informatica Systeembeheer Duaal af. Deze studie heb ik gevolgd aan de Hogeschool Utrecht. Het Nieuwe werken wordt steeds meer een begrip. Bedrijven implementeren dit principe en richten hun technische omgeving hiervoor in. Flexibele werktijden en overal je werkzaamheden kunnen uitvoeren, zorgen ervoor dat je als werkgever aantrekkelijk blijft. Om onderzoek te doen naar technische producten en hiermee het Nieuwe werken technisch mogelijk te maken, is een enorme uitdaging. Dit onderzoek draagt bij welke technische producten er allemaal aanwezig zijn op de markt. Om zo het technisch mogelijk te maken om mensen gebruik te laten maken van het Nieuwe werken. Verder wil ik dit voorwoord gebruiken om een aantal mensen te bedanken. Als eerste wil ik al mijn collegas bedanken. Bedanken voor het maken van tijd en voor het investeren in dit project. Met name wil ik mijn begeleider: Ger Joosten, bedanken voor de inzet en het geloof in mijn kunnen. Verder wil ik mijn afstudeerbegeleider van de Hogeschool Utrecht: Kees Uiterwijk bedanken voor de feedback en de leuke discussies tijdens onze gesprekken. Als laatste wil ik mijn vrouw Henriette bedanken voor alle steun de afgelopen drie jaar, zonder haar was het niet mogelijk geweest om deze opleiding en dit onderzoek af te ronden. Ik hoop dat deze scriptie u inzicht verschaft in het gedane onderzoek. Ook hoop ik dat de aanwezige technische producten het mogelijk maken om het Nieuwe werken te implementeren. Met vriendelijke groet,
Erik Klaassen Harderwijk, juni 2010
versie 1.0
Managementsamenvatting
Het doel van dit project is om onderzoek te doen naar ICT oplossingen, systemen en werkplekken die kunnen bijdragen aan het geschikt maken van de ICT infrastructuur voor Telewerken of te wel het Nieuwe werken. Belangrijk is dat deze componenten een toekomstvastheid hebben van vijf jaar. Om tot dit resultaat te komen heeft het project uit de volgende fases bestaan: Fase 0 Fase 1 Fase 2 : : : Voorbereiding fase Analyse fase Inventarisatie fase Maken van een plan van aanpak. Het in kaart brengen van de huidige situatie en de bijbehorende knelpunten. Inventariseren van eisen en wensen binnen WVE, van andere Waterschappen en door internetonderzoek te doen naar trends op de markt. Marktonderzoek doen naar welke oplossingen en producten er allemaal invulling geven aan het Nieuwe werken. Bestaat uit het maken van een functionele beschrijving en het schrijven van een adviesrapport. Fase waarin het hele project wordt gevalueerd.
Fase 3 Fase 4 Fase 5
: : :
Onderzoek fase Rapportage fase Evaluatie fase
De conclusies van deze fases zijn: De huidige omgeving is niet geschikt om voor de hele organisatie het huidige Telewerken aan te kunnen bieden. Dit komt voornamelijk doordat veel software alleen voor een client operating system is geschreven. Onze huidige Telewerk omgeving maakt gebruik van een server operating system, veel software is dus niet geschikt, om te draaien op het server operating system. Verder zorgt het beheren van twee omgevingen (fat clients in Leusden en Server Based Computing voor de buitenlocaties en voor Telewerken), of te wel een hybride omgeving voor meer beheerinspanning, voor zowel applicatiebeheerders als voor Automatisering. Belangrijkste genventariseerde eisen en wensen zijn: Het behouden van de huidige functionaliteiten en dat eventuele nieuwe producten moeten voldoen aan het Anywhere, Anytime en Anydevice principe. Verder moet er een flexibele desktop ontstaan die hardwareonafhankelijk is en waar zoveel mogelijk gebruik wordt gemaakt van mobiele componenten. Uit het marktonderzoek blijkt dat het Nieuwe werken wordt ingevuld met een VDI (Virtual Desktop Infrastructure) oplossing in combinatie met virtualisatie en beheer software. Verder worden veel oplossingen als video-conference, VOIP en social networks ingezet om het Nieuwe werken te implementeren. Door de projectgroep is ervoor gekozen om eerst te focussen op de implementatie van VDI in combinatie met virtualisatie- en beheer software. Gebaseerd op de uitgevoerde onderzoeken wordt WVE geadviseerd om Citrix XenDesktop 4 (VDI oplossing van Citrix) te implementeren in samenwerking met Microsoft V-App (virtualisatie) software. De belangrijkste reden hiervoor is de goede performance van de Citrix XenDesktop 4. Bij Microsoft App-V is bekend dat dit product het hoogste slagingspercentage haalt bij het virtualiseren van alle applicaties. Dit in samenwerking met de huidige beheertools voldoet deze oplossing het beste aan alle genventariseerde eisen en wensen. De projectkosten voor implementatie van deze oplossing zijn 237.415,10. De Total Cost of Ownership van een huidige werkplek is 822,55 per werkplek . Na implementatie van bovenstaande oplossing wordt de TCO 539,67. Er moet dus genvesteerd worden om de ICT infrastructuur technisch klaar te maken voor het Nieuwe werken. Hiermee is het Nieuwe werken nog niet ingevoerd. Technisch zal er ook gekeken moeten worden of oplossingen als video-conference, VOIP en social networks ingezet kunnen worden. Ook op het gebied van cultuur, leiderschap en manier van het werken moet er binnen WVE nog veel veranderen om het Nieuwe werken werkelijk in te voeren. Deze onderwerpen vallen echter buiten de scope van het project.
versie 1.0
Inhoudsopgave1. Inhoudsopgave
Inleiding ................................................................................................................................................... 6 1. Bedrijfsprofiel....................................................................................................................................... 7 1.1 Beschrijving Waterschap Vallei & Eem ...................................................................................... 7 1.2 Positie binnen Waterschap Vallei & Eem ...................................................................................... 8 2. Opdrachtomschrijving........................................................................................................................ 10 2.1 Aanleiding .................................................................................................................................... 10 2.2 Probleemstelling .......................................................................................................................... 10 2.3 Opdrachtomschrijving .................................................................................................................. 10 3. Onderzoek ......................................................................................................................................... 11 3.1 Doelstelling .................................................................................................................................. 11 3.2 Fasering ....................................................................................................................................... 11 4. Uitwerking Voorbereiding fase ........................................................................................................ 12 5. Uitwerking Analyse fase.................................................................................................................. 15 5.1 Huidige omgeving ........................................................................................................................ 15 5.2 Knelpunten................................................................................................................................... 18 6. Uitwerking Inventarisatie fase ......................................................................................................... 20 6.1 Eisen en wensen Waterschap Vallei & Eem ............................................................................... 20 6.1.1 Uitkomsten interviews groep 1. ............................................................................................. 20 6.1.2 Uitkosten interviews groep 2 ................................................................................................. 21 6.1.3 Uitkomsten interviews groep 3 .............................................................................................. 22 6.1.4 Uitkomsten enqutes groep 4 ............................................................................................... 22 6.2 Trends en ideen ......................................................................................................................... 24 6.2.1 Virtualisatie............................................................................................................................ 24 6.2.2 Social networking./ communication....................................................................................... 25 6.2.3 Mobility (Anywhere/ Anytime)................................................................................................ 25 6.3 Eisen, wensen, trends en ideen andere Waterschappen .......................................................... 26 6.4 Definitieve eisen en wensen ........................................................................................................ 27 7. Uitwerking Onderzoekfase .............................................................................................................. 30 7.1 Aanpak marktonderzoek .............................................................................................................. 30 7.1.1 interviews met leveranciers................................................................................................... 30 7.1.2 Seminars ............................................................................................................................... 30 7.1.3 Internetonderzoek naar oplossingen en producten............................................................... 31 7.2 Resultaten .................................................................................................................................... 31 7.2.1 Uitkomsten interviews leveranciers....................................................................................... 31 7.2.2 Uitkomsten seminars............................................................................................................. 32 7.2.3 Uitkomsten internet ............................................................................................................... 33 7.2.4 Totaaloverzicht oplossingen en producten: .......................................................................... 36 7.3 Conclusies ................................................................................................................................... 36 8. Rapportage fase ................................................................................................................................ 38 8.1 Proof of concept........................................................................................................................... 38 8.2 Adviesrapport............................................................................................................................... 38 8.2.1 Tot standkoming scenarios .................................................................................................. 39 8.2.2 Scenario 1 ............................................................................................................................. 40 8.2.3 Scenario 2 ............................................................................................................................. 42 8.2.4 Scenario 3 ............................................................................................................................. 44 8.2.4 Overzicht kosten, baten en TCO........................................................................................... 46 8.2.5 Baten ..................................................................................................................................... 47 8.2.6 Gevolgen voor beheer en organisatie ................................................................................... 47 8.2.7 Conclusies............................................................................................................................. 48 9. Evaluatiefase ..................................................................................................................................... 49 10 Conclusies en aanbevelingen .......................................................................................................... 50 Bronnen ................................................................................................................................................. 52 Afkortingen ............................................................................................................................................ 54 Verklarende woordenlijst ....................................................................................................................... 55 Bijlagen .................................................................................................................................................. 56
versie 1.0
Versiebeheer
Versie 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 0.10 1.0 Datum 19-03-2010 01-04-2010 10-04-2010 20-04-2010 29-04-2010 09-05-2010 15-05-2010 23-05-2010 26-05-2010 28-05-2010 30-05-2010 Gewijzigd door E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen Omschrijving Eerste opzet Voorwoord, inleiding en eerste hoofdstukken uitgewerkt. Uitgewerkt plan van aanpak en in kaart brengen huidige situatie Toegevoegd inventarisatie fase Marktonderzoek toegevoegd Wijzigingen doorgevoerd Rapportagefase toegevoegd Evaluatie, verklarende woordenlijst en conclusie toegevoegd Wijzigingen adviesrapport verwerkt Wijzigingen doorgevoerd Definitief maken van document
Distributiebeheer
Nr. 1 2 3 4 5 Naam R. Verhage G. Joosten K. Uiterwijk J. Nijman A. van Ittersum Plaats Leusden Leusden Utrecht Utrecht Utrecht Versie 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 Aantal 1 1 1 1 1
versie 1.0
Inleiding
Over het Nieuwe werken is ondertussen een heleboel te vinden op het internet, in boeken, columns enz. Algemeen betekent deze term dat er een visie wordt ontwikkeld over hoe er binnen een organisatie gewerkt wordt. Door optimaler en flexibeler te gaan werken wordt er geprobeerd om de productiviteit te verhogen. Steeds meer bedrijven spelen op deze visie in, veel bedrijven hebben het Nieuwe werken reeds gemplementeerd (Vodafone Nederland, Microsoft Service, IBM enz.) en veel bedrijven zijn bezig om deze visie te implementeren (onder anderen Rabobank Nederland). Als Waterschap Vallei & Eem (WVE) merken wij dat het moeilijk is om nieuwe werknemers aan te trekken en (in mindere mate) huidige werknemers te behouden. Om WVE aantrekkelijker te maken (en te houden) als werkgever zijn we bezig om een Human Resource Management beleid te ontwikkelen. En van de speerpunten van dit beleid is het Nieuwe werken. Binnen WVE wordt dit het Toekomstige werken genoemd. Deze titel heeft het gekregen omdat bij de term het Nieuwe werken teveel de Microsoft visie en gedachte wordt opgeroepen. Gezien WVE hier zijn eigen invulling aan wil geven heeft het de titel het Toekomstige werken gekregen. Echter in deze scriptie zal gewoon de term het Nieuwe werken worden gebruikt om verwarring te voorkomen. In deze scriptie zal onderzoek worden gedaan om de technische infrastructuur geschikt te krijgen voor het Nieuwe werken. In verschillende fases zal er onderzoek worden gedaan om zo uiteindelijk een voorstel te doen naar het management. In dit voorstel zullen verschillende producten worden uitgewerkt om zo de technische infrastructuur geschikt te krijgen voor het Nieuwe werken. In dit document worden een hoop (technische) vaktermen gebruikt. Hiervoor is achterin het document een verklarende woordenlijst opgenomen.
versie 1.0
1. Bedrijfsprofiel
In dit hoofdstuk zal duidelijk worden waar de opdracht is uitgevoerd.
1.1 Beschrijving Waterschap Vallei & Eem

Waterschap Vallei & Eem is een van de zesentwintig waterschappen in Nederland. Een waterschap zorgt ervoor daar waar te veel water is, dit afgevoerd wordt. En andersom waar te weinig is, wordt water aangevoerd. Er wordt gezorgd voor droge voeten en schoon water. Daarnaast worden dijken en duinen onderhouden en worden wegen en vaarwegen beheerd.
Figuur 1 Beheergebied Waterschap Vallei & Eem
Hieronder volgt een beschrijving van de verschillende afdelingen: De ambtelijke organisatie van Waterschap Vallei & Eem ziet er als volgt uit: Staf : De staf heeft een directie- en management ondersteunende functie. Onder taken van de staf vallen o.a.: bewaken INK Model, concernbrede kaderstelling, planning en control en toetsing. Beleidsafdeling, bezig met planvorming op strategisch niveau. Te denken valt aan Scenariostudies, stroomgebiedplannen en waterplannen. Onderhoudt veel contacten met derden en is reactief en proactief bij de totstandkoming van plannen van derden betrokken. Is verantwoordelijk voor de toetsing van het watersysteem ten behoeve van sturing op effecten. Adviserende afdeling voor de Afdeling Beheer Watersystemen en uitvoeren voor projecten in het watersysteem en waterkeringen. Stelt binnen de kaders, aangeleverd door Afdeling Planvorming, de operationele plannen op (baggerplannen, onderhoudsplannen etc.). Verzorgt de Keurvergunningen en houdt de legger en beheerregister bij.
Afdeling Planvorming
Afdeling Realisatie Watersystemen
versie 1.0
Afdeling Beheer Watersystemen Afdeling Waterzuivering
Afdeling Vergunning en Handhaving
Afdeling Informatievoorziening Afdeling Algemene Zaken
Uitvoerende afdeling voor beheer en onderhoud van het watersysteem en waterkeringen. Verzorgt de inventarisatie van de systemen (bijv. peil water buizen) incl. schouw. Adviseren en uitvoeren van projecten waterzuivering. Operationele plannen die zijn aangeleverd door de Afdeling Planvorming worden opgesteld. Uitvoerende afdeling voor beheer en onderhoud van de waterzuiveringen. Is interne opdrachtgever voor grotere onderhouds- en verbeteringswerken. Verzorgt de vergunningverlening en de handhaving. Draagt verder zorg voor de registratie en afhandeling van klachten en meldingen voor wat betreft oppervlaktewaterkwaliteit. Verzorgt daarnaast de calamiteitenzorg oppervlaktewaterkwaliteit. Deze afdeling verzorgt de automatisering, DIV (documentaire informatievoorziening), Geografische informatie, informatieadvies en de tekenkamer. Deze afdeling bestaat uit de volgende ondersteunende processen: juridische dienstverlening, communicatie en relatiemanagement, facilitaire zaken, personeelszaken, financin en secretarile ondersteuning.
[1]
1.2 Positie binnen Waterschap Vallei & Eem

Waterschap Vallei & Eem is een proces gerichte organisatie. Dit betekent dat er binnen Waterschap Vallei & Eem processen aanwezig zijn die vervolgens weer onder een afdeling vallen. Zo zijn er bijvoorbeeld de processen Communicatie, Facilitaire Zaken en Juridische Zaken binnen de afdeling Algemene Zaken.
Zelf ben ik binnen Waterschap Vallei & Eem werkzaam op de afdeling Informatievoorziening. Deze afdeling is verantwoordelijk voor de volgende drie processen: Informatievoorziening, bestaat onder anderen uit de tekenkamer, GIS (Geografische Informatie Systemen) Specialisten en Informatie adviseurs. Documentaire informatievoorziening (DIV), onder anderen beheer van het archief, verwerking van de poststroom. Automatisering, verleent diensten op het gebied van Kantoor Automatisering (KA) aan het Waterschap. Automatisering biedt de volgende diensten aan: - Helpdesk: Het oplossen van incidenten en het aannemen van wijzigingsverzoeken (RFCs). - ICT Beheer: Het beheren van het serverpark en netwerkinfrastructuur en het uitvoeren van wijzigingsverzoeken. - Database Beheer: Het technisch beheren van de Oracle databases van het Waterschap. - Inkoop: Het inkopen van Kantoorautomatisering ICT middelen. - Telefonie: Vaste en mobiele telefonie. Beheer telefooncentrale (Realitis DX) Leusden (Hoofdkantoor).
Binnen Automatisering zijn er de volgende functies: Automatiseringsadviseur, zorgt onder anderen voor aansturing van het automatiseringsteam en is de adviseur op het gebied van automatisering naar de organisatie. ICT Beheerder, senior systeembeheerder(s). ICT Beheerder B, junior systeembeheerder(s). ICT Medewerker, helpdesk medewerker(s).
versie 1.0
Mijn loopbaan binnen Waterschap Vallei & Eem ziet er als volgt uit: In november 2004 ben ik bij Waterschap Vallei & Eem begonnen als ICT Medewerker. Vervolgens ben ik doorgegroeid en op 1 januari 2008 begonnen als ICT Beheerder B. In 2008 ben ik gegroeid naar de functie ICT Beheerder en gezien deze functie vacant kwam, ben ik vanaf 01 januari 2009 aangesteld als ICT Beheerder.
Op dit moment zijn de functies binnen Automatisering ingevuld door twee ICT Medewerkers, n ICT beheerder B en ikzelf als ICT Beheerder. Verder wordt de Automatiseringsadviseur functie ook ingevuld door n persoon. Als laatste wordt er voor al een langere periode iemand ingehuurd voor enkele dagen in de week. Deze persoon voert werkzaamheden uit voor zowel de functie ICT Beheerder evenals werkzaamheden voor ICT Beheerder B.
In mijn functie als ICT Beheerder ben ik onder andere verantwoordelijk voor de beveiliging van de infrastructuur. Het ontwerpen en onderhouden van de technische infrastructuur en de Automatiseringadviseur voorzien van advies voor de organisatie.
versie 1.0
2. Opdrachtomschrijving
2.1 Aanleiding
Binnen Waterschap Vallei & Eem (WVE) is men bezig om een HRM beleid te ontwikkelen. Dit HRM beleid wordt ontwikkeld om WVE aantrekkelijker te maken als werkgever. En van de beleidsonderwerpen binnen het HRM beleid is: Telewerken. Dit beleid heeft voor de ICT infrastructuur en de systemen verstrekkende gevolgen. Op dit moment kan een kleine groep mensen binnen WVE gebruik maken van telewerk faciliteiten. Deze zijn echter niet geschikt en ingericht om hier de hele organisatie mee te laten werken. Kortom er zal onderzoek gedaan moeten worden naar ICT oplossingen en systemen die de ICT infrastructuur, systemen en werkplekken van WVE geschikt maken voor Telewerken. Zodat de medewerkers van WVE in staat zijn om overal (thuis, in het veld, onderweg en op kantoor) hun werk uit te voeren.
2.2 Probleemstelling
De wens vanuit het bestuur van WVE is om alle medewerkers van WVE de mogelijkheid te bieden om te kunnen telewerken. De ICT infrastructuur, systemen en werkplekken (hierna te noemen: ICT infrastructuur) zijn momenteel ingericht voor een beperkt aantal medewerkers (ongeveer 30 procent) en bieden onvoldoende mogelijkheden om alle medewerkers van WVE hierin te ondersteunen. Dit betekent dat de ICT infrastructuur hiervoor geschikt gemaakt moet worden.
2.3 Opdrachtomschrijving
De opdracht van dit project is om onderzoek te doen naar ICT oplossingen, systemen en werkplekken (hierna te noemen: ICT infrastructuur) die kunnen bijdragen aan het geschikt maken van de ICT infrastructuur voor Telewerken of te wel het Nieuwe werken. Deze ICT oplossingen moeten bestaan uit vast opgestelde ICT componenten en mobiele ICT componenten (bijvoorbeeld laptops). Verder is door WVE bepaald dat deze componenten een toekomstvastheid van 5 jaar moeten hebben.
10
versie 1.0
3. Onderzoek
3.1 Doelstelling
Het uiteindelijke doel van het onderzoek is om een adviesvoorstel te schrijven, waardoor het management een scenario kan selecteren. In dit scenario is een ICT oplossing uitgewerkt, die WVE in staat stelt haar medewerkers anywhere en anytime toegang te geven via de ICT infrastructuur naar de systemen en werkplekken.
3.2 Fasering
Om dit adviesvoorstel te kunnen schrijven is het project onderverdeeld in vijf fases. De fase waarmee is begonnen, is de Voorbereidingsfase of wel fase nul. In deze fase is het plan van aanpak gemaakt. In de eerste fase, de Analyse fase, is de huidige omgeving in kaart gebracht. Dit is gedaan zodat hiermee de knelpunten duidelijk werden. Eventuele te selecteren ICT componenten kunnen hierdoor beter afgestemd worden. Vervolgens is er gestart met de tweede fase of te wel de Inventarisatie fase. In deze fase zijn als eerste de eisen en wensen binnen WVE genventariseerd. De tweede stap binnen deze fase was om internet onderzoek te doen naar trends en ideen bij ICT visionairs en trendwatchers om zo de eventuele ICT oplossingen zo toekomstvast te maken. De laatste stap binnen de Inventarisatiefase is om alle eerder genventariseerde eisen en wensen te vergelijken met de eisen en wensen van andere Waterschappen op het gebied van het Nieuwe werken. Na de Inventarisatie fase is de Onderzoek fase, fase 3 gestart. In deze fase is er onderzoek gedaan naar ICT oplossingen en systemen die zo goed mogelijk aansluiten bij de eisen en wensen die in de Inventarisatie fase zijn genventariseerd. De fase die hierop volgt (vierde fase) is de Rapportage fase, in deze fase is als eerste een functionele beschrijving gemaakt. Aan welke functionele eisen moeten de producten voldoen. Verder is het adviesrapport in deze fase uitgewerkt. Om zo het management in staat te stellen om een keuze te maken betreffende de verschillende ICT middelen. Verder is er inzicht gegeven in de financile gevolgen en de gevolgen voor het beheer van deze omgeving. In de laatste fase, fase 5, de Evaluatie fase, is het adviesrapport gevalueerd en gepresenteerd. In deze fase is duidelijk geworden, welke vervolgstappen er moeten worden genomen. Om zo in 2011 ook werkelijk de ICT middelen te implementeren.
11
versie 1.0
4. Uitwerking Voorbereiding fase

In fase 0, de voorbereidingsfase, is het plan van aanpak uitgewerkt. Dit plan moest door zowel de schoolbegeleider als door mijn bedrijfbegeleider goedgekeurd worden. In dit plan is als eerste de probleemsituatie uitgewerkt die ook in hoofdstuk 2 is overgenomen. Vervolgens zijn alle eisen uitgewerkt, de opdracht en de doelstelling voor het project zijn uitgewerkt, waarna het projectresultaat en de op te leveren producten zijn bepaald. De project resultaten zijn: - Inzicht in de eisen en wensen van WVE op het gebied van het Nieuwe werken. - De trends en ideen van ICT visionairs en trendwatchers moeten inzichtelijk worden. - Duidelijk moet worden of de eerder genventariseerde eisen en wensen overeenstemmen met die van andere Waterschappen. - Het moet inzichtelijk worden welke ICT componenten er op de markt aanwezig zijn en welke bijdragen aan de eerder genventariseerde eisen en wensen. - Goede functionele beschrijving, gezien de invoering van het project in 2011 gaat plaats vinden. In verband met de begroting is het niet mogelijk om grote wijzigingen in het functioneel ontwerp aan te brengen. - Inzicht in de gevolgen voor WVE indien de ICT componenten worden gemplementeerd, uitgedrukt in termen als geld, tijd en beheer. De op te leveren producten zijn: Plan van aanpak voor het het Nieuwe werken project. Analyse van de huidige situatie en de knelpunten beschreven in een document. Document met eisen en wensen binnen WVE en de input van de andere Waterschappen. Document waarin de verschillende oplossingen/ producten worden beschreven. Functioneel ontwerp van de gekozen ICT oplossingen. Adviesrapport waarin het management uit meerdere scenarios kan kiezen, welke ICT oplossing het beste geschikt is voor WVE. Scriptie Als laatste zijn er in het programma van eisen, de projecteffecten beschreven, de randvoorwaarden en eisen bepaald en is het project afgebakend om zo te bepalen wat wel en niet tot het project behoort. Verder is in het plan van aanpak de projectinrichting uitgewerkt. De projectomgeving is beschreven, bepaald is er welke mensen allemaal tot de projectorganisatie behoren en zijn de taken en verantwoordelijkheden uitgewerkt. Ook is de omgevingskaart uitgewerkt, deze ziet er als volgt uit:
12
versie 1.0
Project organisatie.
(Schetst de structuur van het project zelf)
Betrokkenen in de lijn organisatie.

(Dit plaatst het project in de organisatie)
Opdrachtgever:
Directie
Gedelegeerd opdrachtgever: Rene Verhage
Projectleider: Erik Klaassen
Projectmedewerkers: Automatisering adviseur Informatievoorziening adviseurs ICT Beheerders
Derden: Overige Waterschappen ICT visionair/ trendwatchers Aanbieders van ICT oplossingen
Eindgebruikers: Medewerkers WVE
In de lijnorganisatie is bewust het proces Personeel en Organisatie niet opgenomen. Deze keuze is gemaakt om zo nogmaals aan te geven dat dit onderzoek niet gericht is op de HRM kant van het Nieuwe werken, maar juist gericht is op de technische kant om het Nieuwe werken ook werkelijk mogelijk te maken. Hierna zijn de projectfaseringen uitgewerkt in het plan van aanpak. Deze faseringen zijn reeds in paragraaf 3.2 genoemd. Wel werd hierbij de aanmerking geplaatst dat een functioneel ontwerp niet voldoende lijkt om te kunnen bepalen of de geselecteerde oplossing of oplossingen, werkelijk geschikt zijn voor WVE. Echter het is de bedoeling om de geselecteerde oplossingen zo toekomstvast mogelijk te maken. Hierdoor zal er meer tijd worden besteed aan het onderzoek en zal er minder tijd worden besteed aan een Proof of Concept. Na de projectfasering is in het plan van aanpak de projectplanning uitgewerkt en is er een risico analyse gedaan om zo de risicos te bepalen voor het project en zo de bedreiging voor het project te bepalen. Ook zijn er acties beschreven die plaats moeten vinden wanneer er een risico plaats vind. Ook is er gekeken of er projectkosten gebudgetteerd moesten worden voor dit project. Echter gezien het een intern project is en de aanschaf van de eventuele oplossingen buiten de scope liggen hoeven de projectkosten niet in beeld worden gebracht.
13
versie 1.0
Vanuit de organisatie kwam de opmerking dat de kwaliteit van het project geborgd moest worden. Zodoende is er een hoofdstuk kwaliteit toegevoegd waarin de volgende kwaliteitseisen worden gesteld om zo de kwaliteit van het project te borgen: - Adviesrapport dient aan te sluiten bij het werken denkniveau van niet ICT geschoold medewerkers, op HBO niveau. - De projectdocumentatie wordt opgezet volgens de standaards van WVE. De documentatie wordt bij gearchiveerd in de directory W:\Informatievoorziening\Automatisering\BTI\Projecten\Onderzoek Nieuwe werken - Na afronding van de opdracht vindt een projectevaluatie plaats met alle betrokkenen zoals vermeld bij de projectsamenstelling in hoofdstuk 3.2. Projectleider is verantwoordelijk voor uitvoeren van de evaluatie In het laatste hoofdstuk is de project communicatiestructuur bepaald om zo duidelijk te maken met wie en wanneer er communicatie plaats vindt over het project. Het hele plan van aanpak is bijgevoegd als bijlage 1.
14
versie 1.0
5. Uitwerking Analyse fase

In de analyse fase was het de bedoeling om de huidige omgeving in kaart te brengen om vervolgens de knelpunten in kaart te brengen.
5.1 Huidige omgeving

Om inzicht te krijgen welke knelpunten er zijn met betrekking tot de huidige omgeving is het van belang om de huidige omgeving eerst in kaart te brengen. Dit is gedaan in een apart document genaamd: Inventarisatie huidige omgeving, welke als bijlage 2 is bijgevoegd. Als eerste is de geschiedenis van het ontstaan van de huidige Telewerk: faciliteiten uitgewerkt. Hierin komt naar voren dat de huidige Telewerk omgeving is ontstaan doordat WVE naast het hoofdkantoor ook een aantal buitenlocaties heeft zoals waterzuiveringen en loodsen. Om applicaties te kunnen aanbieden aan de buitenlocaties is in het verleden gekozen om dit via Citrix (Server Based Computing*) te doen. Via Citrix wordt een desktop aangeboden waarmee het onder anderen mogelijk is gebruik te maken van applicaties en de centrale documenten. * Server Based Computing Voor de buitenlocaties en de Telewerkers wordt Citrix gebruikt. Dit is een (traditionele) Server Based Computing omgeving. Om nu uit te leggen wat dit precies is, wordt onderstaand als eerste een plaatje weergegeven van een traditionele werkplek.
Figuur 2 Huidige werkplek
Een werkplek (licht blauwe gedeelte) bestaat uit verschillende componenten namelijk: Hardware, een besturingssysteem, eventueel uit een desktop (Bureaublad, icoontjes en start menu) en uit applicaties. Bij een traditionele werkplek binnen WVE, wordt dit ingevuld door een thick of fat client (een client met voldoende geheugen, processoren en disk ruimte om alle werkzaamheden te kunnen uitvoeren), een besturingssysteem, welke ook meteen de desktop functie vervult. En worden applicaties op de client genstalleerd met behulp van Deploy Software en Virtualisatie Software. De producten die hiervoor worden gebruikt zijn Windows XP en Windows 7 als besturingssysteem. Verder wordt Symantec Altiris gebruikt om de software lokaal op een client te installeren en wordt
15
versie 1.0
Softgrid (voorganger van Microsoft V-App) gebruikt om applicaties aan te bieden die gevirtualiseerd zijn. Software virtualisatie wordt gebruikt zodat applicaties in hun eigen besturingssysteem en bestandssysteem draaien. Dit heeft twee grote voordelen, namelijk dat de applicatie geen conflicten veroorzaakt met een andere applicatie die lokaal is genstalleerd. En dat de applicatie voor elk besturingssysteem kan worden aangeboden. De Server kant in dit plaatje, wordt helemaal niet gebruikt. Op het plaatje hieronder waar Server Based Computing wordt weergegeven is dit wel anders:
Figuur 3 Huidige Server Based Computing
Hier zien we dat de client vaak een thin client is. Deze heeft het minimale aan hardware. Dit is mogelijk omdat de desktop en de applicaties op de Server Based Computing servers draaien. De desktop is niet die van het besturingsysteem zelf, maar van een desktop die gepubliceerd is op een server. Bij WVE wordt er een verbinding gemaakt naar een Citrix Server waarna er ingelogd wordt en vervolgens kan er gekozen worden om gepubliceerde applicaties of een gepubliceerde desktop op te starten. Bij het selecteren van een desktop wordt er een hele desktop geladen. Bureaublad, icoontjes, een menu start en applicaties zijn allemaal beschikbaar. Het lijkt alsof er op de computer wordt gewerkt. De desktop draait echter op de server, er wordt gebruik gemaakt van de hardware van de server. Bij een gepubliceerde applicaties is het mogelijk om een applicatie los op te starten. Er hoeft geen hele desktop gestart te worden. Als we vervolgens verder de huidige omgeving bekijken, dan is de huidige Citrix omgeving vervolgens ook aangeboden aan medewerkers die storingdiensten draaien en de afdeling Informatievoorziening. Dit om vanuit huis beheerstaken te kunnen uitvoeren. Op dit moment maken er totaal 70 medewerkers (waarvan 15 leveranciers) gebruik van de huidige Telewerk faciliteiten. Vervolgens is de technische infrastructuur uitgewerkt. Als eerste zijn de componenten weergegeven, hoe de buitenlocaties gekoppeld zijn met het netwerk in Leusden. In een tekening ziet dit er als volgt uit:
16
versie 1.0
10.20.5.0 /24 Amersfoort 172.16.17.0 /24 Nijkerk 10.26.5.0 /24 Soest Internet Baarn 10.29.5.0 /24 Ede kantoor 10.12.5.0 /24
Leusden (Hoofdkantoor)
192.168.20.0 /24 Koppel segment Cisco 2600 KPN-One Netwerk 10.122.171.1 Ede werkplaats
10.24.5.0 /24
10.22.5.0 /24 Bennekom 10.27.5.0 /24 Veenendaal 10.28.5.0 /24
Cisco ASA 5520
CITRIX FARM
KA Netwerk (Leusden) 172.16.4.0 /22
Woudenberg 10.25.5.0 /24 Renkum 10.11.5.0 /24 Barneveld
Figuur 4 Netwerktekening KPN One
KPN One Het KPN One netwerk is een gerouteerd netwerk, welke zich voordoet als een VPN netwerk. Hierdoor lijkt het voor de klant alsof er een speciaal stukje netwerk voor hem is gecreerd. Door een routeringprotocol zijn de verschillende locaties bereikbaar. Ook de Telewerk omgeving is in kaart gebracht, deze ziet er als volgt uit:
Leusden Hoofdkantoor
CITRIX FARM
Internet VPN
Cisco ASA 5520 RSA SERVER
KA Netwerk 172.16.4.0 /22
WVECTX005
WVECTX007 WVERSA001
Figuur 5 Netwerktekening Telewerk faciliteiten
Verder is er uitgewerkt, uit welke servers de omgevingen bestaan, worden de werkplekken verder toegelicht en wordt er beschreven welke software er allemaal ter beschikking is gesteld, zodat de medewerkers deze applicaties kunnen gebruiken. Als laatste zijn alle componenten voor zowel de buitenlocaties als de Telewerk omgeving uitgewerkt. Hier wordt duidelijk uit welke componenten de beide omgevingen bestaan.
17
versie 1.0
5.2 Knelpunten
Na het in kaart brengen van de huidige omgeving zijn de knelpunten in kaart gebracht. Dit is van belang zodat met de knelpunten rekening kan worden gehouden bij het selecteren van de eventuele technische oplossingen. Verder is dit belangrijk gezien de faciliteiten, op dit moment voor ongeveer 30% van de medewerkers, beschikbaar zijn. De makkelijkste oplossing lijkt om de huidige faciliteiten uit te breiden zodat deze voor alle medewerkers beschikbaar zijn. Echter uit de knelpunten zal blijken dat dit niet mogelijk is. De knelpunten die in kaart zijn gebracht hebben alleen betrekking tot de buitenlocaties en de Telewerk omgeving. Dit gezien de eventuele knelpunten met betrekking tot het hoofdkantoor zullen worden meegenomen tijdens de inventarisatie (de volgende) fase. De knelpunten zijn uitgewerkt in de onderdelen infrastructuur, servers, software, werkplekken en beheer, waarna er per onderdeel is bepaald welke impact een knelpunt heeft. Gekozen is om op de volgende pagina de hele tabel met de knelpunten weer te geven. Als er gekeken wordt welke onderdelen nou de meeste impact hebben dan geldt dit voornamelijk voor de onderdelen Software, Infrastructuur en Servers.
18
versie 1.0
De knelpunten van de huidige Telewerk omgeving en de buitenlocaties zijn: Nr 1 2 3 Onderdeel Infrastructuur Infrastructuur Servers Beschrijving Capaciteit internetverbinding niet voldoende voor gewenste functionaliteit. Capaciteit WAN infrastructuur (KPN One) niet voldoende Niet voldoende Citrix servers om gebruikers Citrix Desktop aan te bieden Knelpunt voor - Medewerkers hoofdkantoor - Telewerkers - Medewerkers buitenlocaties - Medewerkers buitenlocaties - Telewerkers - Medewerkers buitenlocaties - Telewerkers - Medewerkers buitenlocaties - Telewerkers - Hele organisatie - Medewerkers buitenlocaties - Telewerkers - Medewerkers buitenlocaties - Telewerkers - Medewerkers buitenlocaties - Telewerkers - ICT Beheerder - Applicatiebeheerders - ICT Beheerder - Applicatiebeheerders - Hele organisatie Impact
Servers
Citrix servers bieden slecht 10% van de gebruikte applicaties (op kantoor) aan.
Werkplek
Citrix Desktop kan niet goed omgaan met video.
6 7
Werkplek Software
Werkplek nog teveel gebonden aan hardware, vanuit middelen gedacht, te weinig vanuit functionele denken Software zoals Autocad en GIS is moeilijk beschikbaar te maken op Citrix
Software
Software
Software is vaak alleen voor client operating systemen geschreven en niet voor server operating systemen. Dat maakt installatie op een Citrix server niet eenvoudig. Lange doorlooptijd voor het aanbieden van software doordat er een hybride omgeving is (Softgrid en Altiris) Door de hybride omgeving (Citrix en fat clients) zijn dubbele testtrajecten nodig bij applicatie installaties. Twee omgevingen, hoofdkantoor en Citrix omgeving, moeten beheerd worden. Kosten hybride omgeving hoger dan homogene omgeving.
10 11 12
Beheer Beheer Kosten
Groot Aanzienlijk Minimaal
19
versie 1.0
6. Uitwerking Inventarisatie fase

In fase 2 zijn de eisen en wensen genventariseerd. Eerst zijn er interviews met de medewerkers van Waterschap Vallei & Eem gehouden. Vervolgens is er gekeken welke trends en ideen er allemaal aanwezig zijn op de markt. Dit met doestelling om de eventuele oplossingen zo toekomstvast mogelijk te maken. Als laatste zijn alle eisen, wensen, trends en ideen vergeleken met die bij andere Waterschappen. Doel hiervan om zo te kijken of deze niet te veel afwijken dan die van de andere Waterschappen.
6.1 Eisen en wensen Waterschap Vallei & Eem

Als eerste zijn de eisen en wensen binnen Waterschap Vallei & Eem genventariseerd. Dit is gedaan door interviews te houden en enqutes rond te sturen naar mensen binnen WVE die: - over het Nieuwe werken een visie hebben -> groep 1. - een mening hebben over het Nieuwe werken -> groep 2. - inspraak hebben in het Nieuwe werken -> groep 3. - Beheertaken zullen moeten uitvoeren in het Nieuwe werken -> groep 4. Hierbij kan gedacht worden aan: - Organisatie ontwikkelaars, bijvoorbeeld personen bij P&O - Personen binnen WVE die een visie hebben over het werken binnen een proces/ afdeling. Hierbij moet gedacht worden aan afdelingshoofden, informatieadviseurs en procesmanagers. - De eindgebruikers binnen WVE De vragen zijn bijgevoegd in bijlage 4: Inventarisatie eisen en wensen. Verder is het nadrukkelijk verzoek van de projectgroep gekomen om de eisen en wensen van Veluwe te inventariseren. Dit in verband met een eventuele fusie met dit Waterschap. Op dit moment wordt er gekeken of deze fusie mogelijk is. Hierover zal voor de zomer een besluit worden genomen. Zodoende is er gekozen om interviews te houden met Waterschap Veluwe. Hier zijn dezelfde vragen gesteld, als die aan andere Waterschappen zijn gesteld (zie paragraaf 6.3). Deze zijn aan meerdere personen binnen Waterschap Veluwe gesteld. Ook is de groep die beheertaken op het gebied van automatisering, moet uitvoeren bij Waterschap Veluwe meegenomen. De resultaten van deze interviews en enqutes worden hieronder beschreven. De resultaten van Waterschap Veluwe zijn hierin meegenomen.
6.1.1 Uitkomsten interviews groep 1. De mening en visie binnen WVE op het Nieuwe werken, is dat er flexplekken aanwezig zijn, waar iedereen kan werken. Verder moet het mogelijk zijn om overal en altijd werkzaamheden uit te kunnen voeren. Wel worden de kanttekeningen geplaatst dat de scheidingslijn tussen werk en priv hierdoor wel erg dun worden. Ook wordt opgemerkt dat met name ondersteunende functies zichtbaar moeten blijven in de organisatie. Betreffende de werkplek, zien we deze toch wel als een desktop die met je meereist. Verder moet je overal kunnen werken en dezelfde functionaliteiten hebben die nu ook aanwezig zijn. Aan de huidige werkplek wordt niet zo heel veel gemist. Wel moet er digitalisering (van documenten/ archief) plaats gaan vinden en moet het mogelijk zijn om gelijkertijd te kunnen werken in een document. Mobiele componenten zullen, waar nodig, een belangrijke rol gaan spelen. Als belangrijkste component wordt hier toch wel de laptop gezien. Innovatie is in zoverre van belang, dat een onderdeel als social networks (MSN, Hyves, Facebook enz.) mogelijk moet zijn. Verder is men van mening dat we met de tijd mee moeten gaan, maar dat goed moet worden gekeken of bepaalde innovaties wel echt nodig zijn.
20
versie 1.0
6.1.2 Uitkosten interviews groep 2 Bij het Nieuwe werken denken we binnen WVE aan: - Faciliteren van de medewerkers met apparaten waarmee het mogelijk gemaakt wordt om anywhere en antytime te kunnen werken. - Flexibele werkplekken die dynamisch zijn en een werkomgeving, waarbij het mogelijk is om gebruik te maken van video-conferencing en social networks. - Informatiedeling met de burger, intern of medewerkers buiten. Binnen WVE zijn we hier nog niet echt meebezig. Telewerken en dit onderzoek zijn kleine stapjes naar het Nieuwe werken. Wel zijn er betreffende het ontsluiten van informatie verschillende initiatieven gestart. Dit zullen er alleen maar meer worden om burgers en keten partners te informeren. Als WVE willen we hier mee bezig zijn omdat we een goede werkgever willen zijn. Medewerkers kunnen flexibeler omgaan met hun werktijden. Daarnaast willen we als Waterschap aantrekkelijker worden als werkgever. De meningen zijn verdeeld over wie het voortouw moet nemen. Directie en management worden hier genoemd, maar ook P&O wordt genoemd. Daarnaast is men van mening dat de afdelingen zelf die vraag moeten formuleren. Ook wordt de optie voorgesteld om een denktank hiervoor op te richten. De rol van ICT is hierin faciliterend, maar wel meedenkend. Innovatie wordt belangrijk gevonden binnen ICT. Betreffende de ICT zaken waaraan wordt gedacht bij het Nieuwe werken zijn: - Flexibele en mobiele werkplekken - Altijd en overal toegang tot data, applicaties en gegevens. - Social networks, chatten, video conferencing - Beschikbaar maken van collaboration tools (bijv. Microsoft Sharepoint). - Beschikbaar stellen van Smartboards (interactieve whiteboard) Op de vraag: Hoe ICT ingericht zou moeten zijn, bij invoeren van het Nieuwe werken wordt als volgt op gereageerd: ICT is enabler/ hulpmiddel om het Nieuwe werken beschikbaar te maken. Belangrijk is dat de huidige functionaliteiten ook beschikbaar blijven. Verder is beschikbaarheid van de ICT infrastructuur belangrijk en zou samenwerken belangrijk moeten zijn. Betreffende de rol die Automatisering in mag nemen, komt vooral terug: dat Automatisering hierin ondersteunend en adviserend moet zijn. Wel wordt duidelijk aangegeven: dat Automatisering hierin innovatiever kan zijn. Zeker met onderwerpen als video-conferencing en smartboards. Automatisering zou hierin wel de trekker mogen zijn. Of te wel Automatisering zou hierin een grotere rol mogen spelen. De eisen die aan de werkplek worden gesteld zijn: - Alle functionaliteiten die nu aanwezig zijn, moeten ook aanwezig zijn (en net zo werken) als ze nu doen. - Overal kunnen werken en beschikking hebben tot applicaties en data. - Verder wordt er verschillend gedacht over published applications en published desktop. Sommige vinden het van belang dat de desktop met hun meereist, anderen maken juist de opmerking: dat gebruikers misschien wel teveel gewend zijn aan een desktop en dat er goed gekeken moet worden wat er nou echt nodig is. Als antwoord op de vraag aan welke ICT ontwikkelen WVE wel of niet mee zouden moeten doen komen de volgende antwoorden. - Regelmatig kritisch kijken of nieuwe ontwikkelingen (Cloud computing, E-readers enz.) bruikbaar zijn binnen WVE. - Aanhaken bij proven technology en trends - Video-conferencing, Brainstormtools en digitalisering (alle documenten digitaal maken en centraal opslaan/ archiveren), zouden zeker ingevoerd moeten worden.
21
versie 1.0
Verder wordt de opmerking geplaatst dat het Waterschapshuis hierin een rol zou moeten beteken en is het van belang dat de neuzen binnen de organisatie dezelfde kant op staan. Wel worden de volgende kanttekeningen geplaatst: - het Nieuwe werken is niet geschikt voor iedereen, de vraag is of het Nieuwe werken voor alle functies kan gelden. - Naast een technisch invulling is het juist van belang dat de manier van managen veranderd. En dat zowel de manager als de werknemer anders gaat denken en werken. - Sociale contacten zijn belangrijk, hier zal aandacht aan moeten worden geschonken - Thuiswerkplek moet wel ARBO technisch verantwoord zijn
6.1.3 Uitkomsten interviews groep 3 De huidige werkplek voldoet in het algemeen wel aan de eisen en wensen. Wel is er de wens uitgesproken om incidenteel te kunnen thuiswerken en om betere ontsluiting te creren van informatiebronnen naar gemeentes en burgers. De werkplek op de buitenlocaties voldoet al is er wel de wens om op korte termijn ook de beschikking te hebben tot de GIS (Geografische Informatie Systemen) en CAD (Computer-Aided Design) applicaties. Betreffende de nieuwe werkplek moet het mogelijk zijn om alle werkzaamheden overal te kunnen uitvoeren. Verder is het belangrijk om de juiste tools te krijgen en de juiste informatie op tijd te krijgen. Als laatste is men van mening dat Automatisering, de huidige werkplek (zowel in Leusden als op de buitenlocaties) goed in de vingers heeft. Men ondervindt weinig problemen.
6.1.4 Uitkomsten enqutes groep 4 De enqutes zijn door alle medewerkers van Automatisering ingevuld. De conclusie betreffende de huidige omgeving zijn: Huidige infrastructuur Als eerste betreffende de huidige infrastructuur kan de conclusie worden getrokken dat op zich de huidige infrastructuur voldoet aan de eisen wensen. Wel is er de opmerking gemaakt dat de infrastructuur voor de buitenlocaties beter kan. Iedereen is ervan overtuigd dat, wanneer er een upgrade van de KPN ONE lijnen plaats vindt, de klachten van de buitenlocaties zullen afnemen. Werkplek Over de werkplek in Leusden is iedereen tevreden. Wel wordt de opmerking geplaatst: dat de vraag naar een flexibele desktop (die hardware onafhankelijk is) zal toenemen. De werkplek op de buitenlocaties kan beter. Belangrijkste redenen hiervoor zijn de eerder genoemde performance en de applicaties die aangeboden kunnen worden. Verder ziet Veluwe graag de werkplek transparanter worden en wordt omgebouwd naar het thin client principe. Voordeel hiervan is dat de beheersinspanning voor de werkplek minder wordt. Verbeteringen Als antwoord wat er verbeterd kan worden wordt eenduidig het antwoord Citrix gegeven. Daarnaast kan het aanbieden van applicaties door middel van Softgrid en Altiris (producten waarmee de applicaties op de clients mee wordt genstalleerd/ aangeboden) verbeterd worden. Veluwe ziet de grootste verbetering in de hardware. De beperking van de huidige Citrix omgeving is de performance, doordat er beeldinformatie over de lijn wordt gestuurd zorgt dit voor vertragingen. Bijvoorbeeld wanneer er zinnen in Microsoft Word worden getypt, dan duurt het even voordat de zinnen ook werkelijk op het scherm verschijnen. Verder is Citrix gebaseerd op een Server operating system zoals Windows 2003 Server. Veel applicaties zijn
22
versie 1.0
alleen voor client operating systems geschreven en kunnen dus niet genstalleerd worden op een Citrix server. Betreffende de efficintie zijn alle onderdelen wel een keer genoemd. Belangrijkste onderdelen vinden we toch wel het beheren van de infrastructuur en de werkplek. Veluwe geeft aan dat het voor de huidige situatie efficint is geregeld. De conclusies betreffende het Nieuwe werken zijn: Infrastructuur Verbeteren van verbindingen zorgt ervoor dat WVE betreffende infrastructuur gereed is voor de toekomst. Leveranciers Verder betreffende de verschillende leveranciers lijken VMWare en Microsoft de voorkeur te hebben boven Altiris en Citrix. Wel wordt duidelijk gemaakt dat alle leveranciers verschillende (goede) producten maken en er zodoende van te voren, bij het selecteren van een oplossing geen voorkeur is. Software Beheersbaarheid, toekomstvastheid, functionaliteit en integratie worden allemaal genoemd. Wat wordt meegegeven is dat dit voornamelijk afhankelijk is van de doelgroep en welk soort software (beheertool, distributiesoftware enz.). Werkplek Betreffende de hardware is er geen specifieke voorkeur, of dit nou een thin client (gebruikt bij Server Based Computing), laptop of smartphone is. Wel valt op dat een thick client (lokale desktop en applicaties) niet wordt gekozen door de (WVE) beheerders. Verder is snelheid en performance voor alle beheerders het meest van belang en is beheersbaarheid belangrijk. Standaardisatie van de werkplek is verder heel belangrijk voor de beheerders. Wel wordt er in het kader van het Nieuwe werken genoemd, dat dit voornamelijk moet gelden voor de backend en het operating system. Verder moet de werkplek voor de gebruiker zo flexibel mogelijk zijn, met zo min mogelijk beheerslast voor automatisering. Beheer Op het gebied van beheer vinden we standaardisatie en 1 omgeving (Nu is er een hybride omgeving aanwezig doordat er fat clients en serverbased computing wordt gebruikt) belangrijk. Uiteraard lopen deze twee termen wel voor een gedeelte in elkaar over, gezien je door 1 omgeving ook standaardisatie krijgt. Specifieke eisen en wensen met betrekking tot (eventuele) nieuwe oplossingen In deze vraag worden meerdere punten genoemd, dit zijn: - Beheersbaarheid is belangrijk. - Oplossing moet geschikt zijn voor mobiele componenten of zelfs onafhankelijk zijn van de hardware. - Ook hier komt standaardisatie weer naar voren in het kader van beheer. - Verder moet de eventuele desktop snel en stabiel zijn. Visie betreffende de ICT infrastructuur Hierop werden de volgende antwoorden gegeven: - Anyplace, Anytime, Anydevice - Meer functioneel denken in plaats van te denken in applicaties. - Nieuwe applicaties zullen steeds meer webapplicaties worden - Beveiliging wordt steeds belangrijker, mede doordat er steeds meer gebruik gaat worden van bijvoorbeeld SaaS en Cloud Computing. - Terugdringen van vaste werkplekken.
23
versie 1.0
Als er gekeken wordt naar de mening van Veluwe over het Nieuwe werken, dan komt deze overeen met zoals automatisering van WVE hier tegen aan kijkt. Ook bij Veluwe is standaardisatie belangrijk en moeten eventuele oplossingen toekomstvast zijn, eenvoudig te beheren en niet te statisch.
6.2 Trends en ideen

De volgende stap binnen de inventarisatie fase is om internet onderzoek te doen naar trends en ideen. De reden hiervoor is om de eventuele oplossingen zo toekomst vast als mogelijk te maken. In bijlage 4 zijn de trends en ideen verder uitgewerkt. Uit deze bijlage zijn de belangrijkste drie trends voor dit project uitgehaald. De belangrijkste trends worden hieronder verder beschreven.
6.2.1 Virtualisatie Virtualisatie is al een aantal jaren een trend. Dit komt in eerste instantie door server virtualisatie waarvan steeds meer bedrijven vinden dat deze oplossingen zich bewezen hebben. Er zal echter steeds meer gebruik gemaakt gaan worden van virtualisatie. Dit zal naast server virtualisatie, voornamelijk desktop virtualisatie en software virtualisatie zijn. Bij server virtualisatie wordt een server gevirtualiseerd. Dit betekent dat er een hardware server is waarop een hypervisor laag (software) is gelegd. De laag maakt het mogelijk om meerdere operating systems tegelijkertijd te laten draaien. Hierdoor kunnen er meerdere virtuele servers draaien op n fysieke machine. Software virtualisatie wordt gebruikt om applicaties aan te bieden die gevirtualiseerd zijn. Software virtualisatie wordt gebruikt zodat applicaties in hun eigen besturingssysteem en bestandssysteem draaien. Dit heeft twee grote voordelen namelijk dat de applicatie geen conflicten veroorzaakt met een andere applicatie die lokaal is genstalleerd. En dat de applicatie voor elk besturingssysteem kan worden aangeboden. Een nieuwe trend is desktop virtualisatie. Hiermee wordt een desktop gevirtualiseerd. Als dit in een plaatje wordt weergegeven ziet dit er als volgt uit:
Figuur 6 Virtual Desktop Infrastructure
In dit plaatje zijn de componenten hardware, besturingssysteem, desktop en applicaties weer aanwezig. Het desktop gedeelte draait ook hier weer op de server en maakt ook weer gebruik van de resources van de server. Echter worden de applicaties in dit geval niet op de server genstalleerd, maar in de desktop.
24
versie 1.0
De voordelen van VDI ten opzichte van de huidige werkplekken (zowel fat clients als de huidige server based computing omgeving) zijn: Minder beheerlast : Doordat er gebruik gemaakt wordt van een virtual desktop is het voor beheerders mogelijk om de images centraal aan te passen en deze vervolgens beschikbaar te stellen aan de medewerkers. Hierdoor hoeven updates betreffende applicaties of operating system, maar 1 keer worden uitgevoerd. Veel applicaties zijn geschreven voor client operating systemen zoals Windows XP, Windows Vista en Windows 7 en niet voor operating systemen als Windows server 2003 of Windows server 2008.
Meer applicaties zijn geschikt voor client operating systems
[2], [3], [4], [5]
6.2.2 Social networking./ communication De volgende trend die hier uitgelicht wordt is social networking en communication. Gezien deze twee nauw met elkaar te maken hebben, zijn deze twee samengevoegd. Social networking Medewerkers gebruiken thuis steeds meer tools als Twitter, MSN, Facebook, Linked In of Hyves. Deze tools willen ze ook op het werk gebruiken en veel medewerkers gebruiken deze tools al onder werktijd. Gezien medewerkers steeds meer multitasken en zelf willen bepalen welke applicaties ze gebruiken zullen deze tools steeds meer op de werkvloer te zien zijn en steeds meer geaccepteerd worden. Daarnaast zouden deze tools ingezet kunnen worden om de samenwerking te verbeteren op het werk. Communication: Ook communicatie zal dit jaar een trend zijn, er zal meer vraag zijn naar chat programmas zoals MSN en video conferencing. Deze vraag ontstaat doordat medewerkers niet meer aanwezig zijn op kantoor, om te overleggen. Dit heeft als gevolg dat automatisering de huidige oplossingen zal bekijken of hier eventueel bespaard kan worden. Door gebruik van onder anderen video conferencing en VOIP zullen veel bedrijven hierin gaan investeren. Dit gezien er door de integratie van telefonie, chatten en video-conferencing veel kosten bespaard zullen worden op het gebied van beheer en onderhoud. [2], [4], [5], [6], [7], [8]
6.2.3 Mobility (Anywhere/ Anytime) Mobiliteit wordt steeds belangrijker en zal zodoende ook in 2010 een belangrijke rol gaan spelen. Steeds meer medewerkers maken gebruik van mobiele apparaten zoals laptops en smartphones. Zeker buiten kantoor wordt hier steeds meer gebruik van gemaakt (any device). Dit betekent dat de ICT infrastructuur hiervoor geschikt gemaakt moet worden. Medewerkers willen vanaf elke plek (in het veld, kantoor en thuis), vanaf elk apparaat (thuis pc, laptop, smartphone enz.) op ieder tijdstip gebruik maken van deze infrastructuur. Dit betekent dat ze bijvoorbeeld ook gebruik willen maken van applicaties, die er zijn voor hun smartphone. Het liefst willen ze ook van business applicaties gebruik maken op hun mobiele devices. Dit betekent dat applicaties, desktops, infrastructuur enz. hiervoor geschikt gemaakt moeten worden. [2], [5], [9]
25
versie 1.0
6.3 Eisen, wensen, trends en ideen andere Waterschappen

De laatste stap binnen de inventarisatie fase, is om de eisen, wensen, trends en ideen te vergelijken bij de andere Waterschappen. Dit om te kijken of deze niet teveel afwijken. Gekozen is om interviews te houden met verschillende Waterschappen. In verband met een eventuele komende fusie met Waterschap Veluwe, zijn er bij dit Waterschap extra interviews gehouden. De uitkomsten van de interviews met andere Waterschappen kunnen als volgt worden samengevat: Bij de term het Nieuwe werken denkt men voornamelijk aan: anywhere, anytime and any device. Hiermee wordt de interne en externe samenwerking verbeterd. Verder moet het werken voor de medewerker plezieriger worden, waardoor de prestaties omhoog gaan. Binnen de Waterschappen is men verschillend bezig met het Nieuwe werken. Bij Waterschap Rijn en IJssel vindt op dit moment ook onderzoek plaats naar het Nieuwe werken. Bij veel Waterschappen is Telewerken al wel mogelijk en bij Brabantse Delta is het nieuwe pand ingericht om te gaan flexwerken. Dit is mede mogelijk gemaakt door de implementatie van een Document Management Systeem. Invulling aan het concept het Nieuwe werken wordt gedaan om zo een goede werkgever te zijn, om kosten te besparen (voornamelijk op kantoorruimte) en om invulling te geven aan de andere overheid. Verder blijkt de afdeling Informatievoorziening (of Informatievoorziening en Ondersteuning) wel vaak de duwer van het Nieuwe werken. Bij andere Waterschappen zijn directie en management degene die graag willen dat het Nieuwe werken wordt ingevoerd. Op het gebied van invulling en visie met betrekking tot het Nieuwe werken wordt een heleboel genoemd. Hieronder de belangrijkste punten: - Flexibele werkplekken die locatieonafhankelijk werken. - Digitalisering (van documenten/ archief) speelt hierin een grote rol, zodat documenten overal en altijd beschikbaar zijn. - Ontsluiting van informatie zoveel mogelijk webtechnologie en mobiele apparatuur. - Green-IT - Kostenbeheersing/ kostenbesparing De rol die Automatisering zou moeten innemen op het gebied van het Nieuwe werken is Adviserend, faciliterend en orinterend. Verder is het belangrijk dat Automatisering is ingericht om bepaalde trends makkelijk te implementeren. Als laatste wordt genoemd dat Automatisering de organisatie moet attenderen op nieuwe technologien. Over hoe de werkplek eruit zou moeten komen te zien wordt heel verschillend gedacht. Zo vindt het ene Waterschap dat de dekstop met je mee moet reizen. Een ander ziet het liefst centrale desktops op een SAN draaien, die gedistribueerd worden naar thin clients. Ook moet deze werkplek gestandaardiseerd en uniform zijn, zodat iedereen binnen de organisatie hierop kan werken. Een ander Waterschap heeft binnen hun organisatie drie soorten werkplekken: 1) flexplek (95%) 2) activiteit gerelateerde werkplek (1 op elke afdeling) 3) vaste werkplek (zeer beperkt, o.a. dijkgraaf, secretarisdirecteur) Het onderscheid tussen deze werkplekken zit voornamelijk in de beschikbare applicaties. Een flexplek is een werkplek waar gebruik gemaakt wordt van de standaard applicaties. Een activiteit gerelateerde werkplek zal applicaties bevatten die meestal veel resources nodig hebben (bijvoorbeeld rekenapplicaties en Autocad). Bij een vaste werkplek zou het om de applicaties kunnen gaan, in dit geval heeft het meer te maken dat deze functies veel bezoek ontvangen. Als eerste wordt genoemd, in de eisen en wensen van de werkplek, dat de werkplek dezelfde functionaliteiten moeten bieden als de functionaliteiten die nu worden geboden. Wel moet de werkplek toekomst vast zijn. Ook is het belangrijk dat er zoveel mogelijk dezelfde look and feel wordt gecreerd voor verschillende apparaten (laptop, pc, smartphone).
26
versie 1.0
Over de beschikbaarheid van ICT wordt aangegeven, dat het mogelijk moet zijn om 24 uur per dag een verbinding te maken met het netwerk. Wel is de ondersteuning bij de meeste Waterschappen beperkt tot kantoortijden. De rol van mobiele ICT middelen gaat steeds groter worden. Bij de Waterschappen is te merken dat laptops en smartphones steeds vaker ingezet gaan worden. Voor doeleinden als synchronisatie van e-mail/ agendas, alarmering en het inbellen op het netwerk. Er zijn geen ICT ontwikkelingen waar de andere Waterschappen bewust wel of niet aan meedoet. Wel vindt men evolutie belangrijker dan revolutie. En de inzet van webapplicaties zorgt voor een goede en simpele ontsluiting van informatie. Betreffende de technische oplossingen die worden genoemd voor het invullen van het Nieuwe werken worden de volgende oplossingen genoemd. - VDI concept met thin clients - Softwaredistributie - Implementatie van SAN (Storage Area Network): centrale storage. - Bezig met implementatie van Sharepoint voor het opslaan en zoeken van documenten. - Implementatie van VOIP (Voice Over IP) - Gebruik van RSA Security token De conclusie is dat de overige Waterschappen hetzelfde denken over het Nieuwe werken. Termen als Anywhere, Anytime en Anydevice, meer mobiele componenten, centrale flexibele werkplekken komen ook terug. Dit betekent dat de andere Waterschappen niet anders over dit onderwerp denken dan Waterschap Vallei & Eem. Wel valt op dat de Waterschappen verschillend over de implementatie van het Nieuwe werken denken. Het ene Waterschap denkt dit te bereiken met de implementatie van een DMS systeem (digitalisering van documenten/ archief) en een ander Waterschap vult dit in door het betrekken van een nieuw pand die helemaal volgens het Nieuwe werken is ingericht.
6.4 Definitieve eisen en wensen

Nu alle eisen, wensen, trends en ideen bekend zijn, zijn deze onderverdeeld in: 1 2 3 Must have this Should have this if at all possible Could have this if it does not affect anything else Would have : : : Eisen en wensen waar aan voldaan moet worden Eisen en wensen die zeer gewenst zijn. Eisen en wensen die alleen mee mogen worden genomen wanneer er tijd genoeg is om deze te onderzoeken. Eisen en wensen die tijdens dit project niet worden meegenomen, maar in een latere fase wel interessant kunnen zijn.
In onderstaande tabel worden alle eisen en wensen ingedeeld volgens bovengenoemde methode. De tabel is als volgt opgesteld: In de eerste kolom wordt de prioriteit aangegeven. In de tweede kolom de eis of wens en in de laatste kolom de reden waarom hij in deze groep zit. Dit is in overleg gedaan met de projectgroep. De eisen en wensen zijn verder niet onderverdeeld in groepen van bijvoorbeeld hardware/ software enz. Dit is niet gedaan doordat er prioritering aan de eisen en wensen zijn gegeven. De prioritering is van belang waarneer blijkt dat producten de ene eis wel invullen, maar een andere niet. De prioritering moet dan de doorslag geven.
27
versie 1.0
Groep 1 Prio Eis of wens 1 Behouden van huidige functionaliteiten, eventuele nieuwe oplossingen mogen niet onderdoen aan de huidige faciliteiten. 2 Anywhere, Anytime, Anydevice 3 Softwaredistributie moet verbeterd worden. Verder is beschikbaarheid, toekomstvastheid, functionaliteit en integratie van belang.
Reden Alle functionaliteiten die aanwezig zijn, moeten blijven bestaan. Verder moeten de functionaliteiten hetzelfde blijven functioneren. Vastgesteld in de scope van het project. Vanuit gebruikersoogpunt moet het aanbieden van applicaties, zowel nieuwe applicaties als updates, sneller beschikbaar zijn. Voor beheer is het belangrijk om de doorlooptijd van het aanbieden van software te verkorten en het percentage wat gevirtualiseerd is te verhogen Om over een aantal jaar weer niet voor een grote investering te staan en dat de oplossing mee kan bewegen met de ontwikkelingen in de komende 5 jaar De gebruiker heeft overal dezelfde desktop tot zijn/ haar beschikking. Betreffende het beheer is standaardisatie belangrijk om zo de beheerskosten zo laag mogelijk te houden. Bureaublad die flexibel is en zo voor veel medewerkers is in te zetten. Die verder hardware onafhankelijk is, zodat het niet uit maakt welke hardware wordt aangeschaft/ aanwezig is. Voordeel voor de gebruiker is dat het niet meer uitmaakt waar er gewerkt wordt. Nieuwe mobiele componenten (laptop, smartphone) moeten bruikbaar zijn en maakt het mogelijk om altijd en overal werkzaamheden uit te kunnen voeren. Doordat er flexplekken worden gecreerd wordt het mogelijk om te besparen op kantoorruimte en zorgt ervoor dat de desktop gestandaardiseerd wordt. Voor de gebruikers is een flexplek belangrijk omdat dit ervoor zorgt dat er een desktop wordt aangeboden die overal bruikbaar is.
Werkplek moet toekomstvast zijn
Standaardisatie
Flexibele desktop die hardware onafhankelijk is.
Gebruik maken van mobiele componenten
Het creren van flexplekken
Groep 2 Prio Eis of wens 1 Ook op buitenlocaties beschikking hebben tot CAD en GIS applicaties.
Geen hybride omgeving meer. Beheren van de infrastructuur en de werkplek moet verbeterd worden
Mogelijkheid tot gebruik van video conferencing
Reden Vanuit beheer- en gebruikersoogpunt om deze specifieke wens breder te trekken en om alle applicaties op de buitenlocaties ter beschikking te stellen. Voor de gebruiker maakt dit niet heel veel uit, gezien deze de eis stelt dat het moet werken. Echter vanuit beheeroogpunt, om de kosten omlaag te dringen, is het noodzakelijk om n omgeving te creren. Ook op de werkplek is dit gewenst. Echter op dit moment loopt er een pilot bij Waterschap Veluwe waar eerst de resultaten van afgewacht worden. Productonderzoek hoeft ook niet plaats te vinden.
28
versie 1.0
Beheersbaarheid
Minimale beheerinspanning is belangrijk in de nieuwe oplossing. Bijv. door de client om te bouwen naar het thin client principe. Voor de gebruiker is dit niet van belang. Voor de gebruiker makkelijk, wanneer er even overlegd moet worden met iemand die ergens anders zit en deze resultaten meteen verwerkt moeten worden. Technisch is het de vraag of dit haalbaar is. Gebruikers ondervinden nog teveel problemen met de huidige server based computing omgeving. Verder wordt er nog teveel gedacht aan een desktop in plaats van het gebruiken van applicaties zonder desktop.
Desktop die overal en altijd met je meereist. Hiermee wordt bedoeld bij wisselen van werkplek moet de eerdere sessie weer worden weergegeven. Server based computing moet verbeterd worden en het moet mogelijk zijn om published applications te gebruiken.
Groep 3 Prio Eis of wens 1 Mogelijkheid tot gebruik van collaboration tools
Tegelijkertijd kunnen werken in documenten Mogelijkheid tot het gebruiken van social networks Toepassen van VOIP in verband het gebruiken van communicatietools als office communicator, video conferencing. Gebruik kunnen maken van brainstormtools
3 4
Reden Voor het makkelijk kunnen zoeken, vinden en delen van documenten. Voorgesteld zal worden om dit in samenwerking met digitalisatie (documenten/ archief) traject op te pakken. Gelijkertijd kunnen werken kan voordeel opleveren, maar eerst zal uitgezocht moeten worden welke baten dit oplevert. Valt in eerste instantie buiten de scope van het project. Hiervoor zal onderzoek moeten worden gedaan, zeker gezien er op dit moment geen VOIP wordt gebruikt. Samenwerken is belangrijk voor medewerkers. In overleg met Informatieadviseurs zal gekeken worden hoe dit in te zetten.
Groep 4 Prio Eis of wens 1 Digitalisering ten behoeve van de beschikbaarheid en vindbaarheid van de documenten. 2 KPN ONE netwerk, lijnen zullen gepgraded moeten worden om zo de buitenlocaties beter te kunnen voorzien. 3 Green-IT
Reden Project op zich, wat op dit moment binnen WVE al loopt. Valt buiten traject en wordt al in voorzien
Betere informatiedeling met burger, interne medewerkers en medewerkers buiten. / Betere ontsluiting van informatiebronnen naar burgers en gemeentes Mogelijkheid tot gebruik van Smartboards (digitale whiteboards)
Valt binnen algemene MVO beleid van WVE en derhalve zullen investeringen hierop beoordeeld worden De toegankelijkheid van documenten wordt steeds belangrijker. Valt echter buiten scope en zal doorgespeeld worden naar informatie adviseurs
Op dit moment loopt er al een project om smartboards te implementeren.
29
versie 1.0
7. Uitwerking Onderzoekfase
In fase 3, de onderzoeksfase, is er onderzoek gedaan naar welke ICT oplossingen en systemen er op de markt aanwezig zijn. Er is onderzocht welke producten het beste aansluiten bij de gedefinieerde eisen en wensen, ideen en trends. Verder is er gekeken hoe deze eisen en wensen nu ingevuld worden op de markt. Te denken valt aan onderzoek naar de verschillende technische oplossingen/ denkrichtingen en trends. Welke technieken zijn er op de markt aanwezig. Welke programmas en tools worden er gebruikt om hier invulling aan te geven. Welke beheertools worden gebruikt en hoe worden al deze technische producten ingezet. Ook moet er in de markt worden gekeken, hoe de technische producten, naar verwachting, in de toekomst ingevuld zullen worden. Dit hoofdstuk is in drie paragrafen onderverdeeld. In de eerste paragraaf zal de aanpak van het marktonderzoek worden uitgewerkt. In de tweede paragraaf zullen de resultaten worden uitgewerkt, waarna in de derde en laatste paragraaf conclusies zullen worden getrokken.
7.1 Aanpak marktonderzoek

Om een gedegen marktonderzoek te krijgen is er gekozen om dit op de volgende manieren uit te voeren: - Interviews met leveranciers waar het nieuwe werken is ingevoerd, of die het Nieuwe werken bij klanten invoeren. - Internetonderzoek, naar bedrijven waar het Nieuwe werken is ingevoerd. - Het bezoeken van seminars. - Onderzoek doen via internet, naar welke producten er allemaal op de markt aanwezig zijn.
7.1.1 interviews met leveranciers Als eerste zijn er interviews gehouden met verschillende leveranciers. Dit zijn bedrijven die bij klanten het Nieuwe werken invoeren. In dit gesprek zijn de volgende onderwerpen naar voren gekomen: - De visie van het bedrijf ten opzichte van het Nieuwe werken - Is deze visie al gemplementeerd en hoe is dit gedaan. - De oplossingen die het beste bij dit thema passen. - Eventueel welke producten en diensten het Nieuwe werken invullen. - Indien het Nieuwe werken bij klanten wordt ingevoerd, welke marktsegmenten er bediend worden. Deze interviews zijn met de bedrijven Pecoma, Vodafone en KPN/ Getronics gehouden. Voor Pecoma en KPN/ Getronics is gekozen omdat zij leverancier zijn en de dienst: implementatie van het Nieuwe werken leveren. Vodafone is geselecteerd gezien ze het Nieuwe werken in hun eigen bedrijfsvoering hebben toegepast. Verder is er op het internet gezocht naar bedrijven die het Nieuwe werken hebben ingevoerd. Om zo te onderzoeken welke tools/ producten er gebruikt worden om het Nieuwe werken te implementeren.
7.1.2 Seminars De volgende seminars zijn bezocht: - VDI seminar, bezocht op 10/02/2009, georganiseerd door QWise en CompuTrain - VMWare User Group 2009, 11/12/2009, georganiseerd door VMUG - Citrix XenDesktop4, 07/04/2010, georganiseerd door Citrix. VDI Seminar Dit seminar is gekozen om de technieken met betrekking tot Virtual Desktop Infrastructure (VDI) te bekijken en hierin te verdiepen. Daarnaast werden hier drie leveranciers (Microsoft, Citrix en VMWare) met hun oplossingen naast elkaar gezet.
30
versie 1.0
VMUG 2009 Jaarlijks houdt de VMWare User Group een dag waarin de nieuwste producten en ontwikkelen op het gebied van VMWare worden besproken en worden deze gedemonstreerd. Gezien de ervaringen met VMWare ESX server en VMWare Virtual Center goed zijn binnen WVE, is ervoor gekozen om dit event te bezoeken. Citrix XenDesktop 4 Op woensdag 7 april werd de nieuwe versie van XenDesktop, namelijk versie 4, gepresenteerd. In een seminar is de visie van Citrix gepresenteerd en is XenDesktop 4 gedemonstreerd. Gezien we binnen WVE Citrix Presentation Server gebruiken zijn we naar dit seminar gegaan.
7.1.3 Internetonderzoek naar oplossingen en producten Als laatste is er internetonderzoek gedaan naar verschillende oplossingen. Welke oplossingen zijn er allemaal in de markt aanwezig. Zijn er bedrijven waar deze oplossingen gemplementeerd zijn enz. Het onderzoek zal verdeeld worden in de volgende onderdelen: 1. Operating system 2. VDI oplossingen (Desktop) 3. Softwaredistributie 4. Beheer oplossingen met betrekking tot de desktop. De reden voor deze onderverdeling is gezien dit de belangrijkste onderdelen zijn van de huidige desktop. Daarnaast is er tijdens het verzamelen van eisen en wensen duidelijk geworden dat de nieuwe desktop minimaal moet voldoen aan de functionaliteiten van de huidige desktop. In de resultaten zullen de verschillen in kaart worden gebracht.
7.2 Resultaten
In deze paragraaf zullen de resultaten verder worden uitgewerkt. 7.2.1 Uitkomsten interviews leveranciers De volgende resultaten zijn er uitgekomen met betrekking tot de interviews en internetonderzoek naar derde partijen: Visie met betrekking tot het Nieuwe werken Medewerkers hebben allemaal verschillende eisen en wensen. Verschillende oplossingen moeten de medewerker de mogelijkheid geven om anywhere en anytime te kunnen werken. Ook wordt de kreet: Anywhere, Anytime, Any device vaak genoemd. Oplossingen die het beste bij het Nieuwe werken passen: Er moeten aan de volgende oplossingen worden gedacht: Deployment : Hiermee worden de oplossingen bedoeld waarmee de applicaties en eventueel de desktops mee worden aangeboden. Het operating system zoals Windows 7 en de eventuele desktop die hier op draait Tools om de desktop en de ICT infrastructuur te beheren.
Operating system / Desktop Beheertools
: :
31
versie 1.0
Producten en diensten Door de leveranciers wordt dit vaak ingevuld met de volgende technische oplossingen: Deployment : Microsoft V-App, VMWare Thinstall, Symantec Endpoint Virtualization Suite, Citrix Presentation Server, Citrix XenDesktop 4, VMWare View 4. Windows 7, RES Powerfuse, Citrix Presentation Server (Published Desktop). RES Powerfuse, Microsoft System Center.
Operating system / Desktop
Beheertools : [10], [11], [12], [13], [14], [15], [16]
7.2.2 Uitkomsten seminars Hieronder worden de uitkomsten van de seminars beschreven: Virtual Desktop Infrastructure seminar Veel verschillen tussen de oplossingen zijn er op zich niet. Alle leveranciers gebruiken dezelfde technieken, bij alle leveranciers heeft het alleen een andere naam. De verschillen die opvallen zijn: Protocol : De producten van Microsoft en VMWare gebruiken RDP (Remote Desktop Protocol) 7.0 welke 40% winst haalt op het gebied van performance (overbrengen van beeldscherminformatie naar een client) ten opzichte van RDP 6.0. Citrix gebruikt zijn vertrouwde ICA protocol. VMWare is bezig om samen met Sun hardware te ontwikkelen die speciaal geschikt is voor VMWare View en die zorgt voor extra performance. Citrix en Microsoft zijn hier niet echt mee bezig. Bij VMWare Views is het mogelijk om de VDI ook offline aan te bieden.
Hardware
Offline VDI
Conclusie van deze seminar is dat de verschillen tussen de drie producten niet heel groot zijn. Het grootste verschil is dat Citrix zijn eigen ICA protocol gebruikt en dat VMWare en Microsoft het RDP 7.0 protocol gebruiken. Dit verschil is bepalend voor de dektop beleving voor de gebruiker. Het ICA protocol loopt op dit moment mijlenver voor op het RDP 7.0 protocol. Wel kondigde VMWare een nieuw protocol aan, waarmee een veel betere performance op de desktop zou worden gerealiseerd. VMWare User Group Event 2009 Tijdens dit event werden er een heel aantal presentaties en demonstraties gehouden. Belangrijkste was wel de presentatie die ging over VMWare View 4, welke net was uitgebracht. De verbetering in deze versie zijn: - Verbetering van het display protocol, waardoor de experience van de gebruiker verbeterd is. - Integratie met VMWare VSphere, waardoor er nog meer schaalbaarheid en beschikbaarheid mogelijk is. - Door VMWare View manager 4 te implementeren binnen VMWare View hebben de eindgebruikers nog meer flexibiliteit doordat authenticatie en autorisatie gentegreerd zijn. - Als laatste is VMWare bezig om een protocol te ontwikkelen genaamd PCoIP waarvan de verwachting is dat ze hiermee serieus de concurrentie met Citrix aankunnen. Al met al lijkt VMWare de concurrentie aan te gaan met Citrix. Met name van het PCoIP protocol wordt veel verwacht. Citrix XenDesktop4 seminar De lancering van XenDesktop 4, de nieuwe features hierin zijn: Any device, anytime, anywhere HDX user experience : : Universele client die werkt op onder anderen: pcs, Macs, laptops, netbooks, thin clients en smartphones - Betere multimedia - USB plug and play - Goede performance van 3D applicaties - Betere netwerk performance
32
versie 1.0
FlexCast delivery technology
On-demand applicaties door XenApp
Open architectuur
Binnen een bedrijf zijn er meerdere soorten/ typen gebruikers. Per gebruiker groep kun je met behulp van FlexCast bijvoorbeeld een VDI toe, of een shared desktop of een applicatie Maakt het mogelijk om online en offline applicaties aan te bieden aan een apparaat, virtuele desktop of fysieke desktop. Verder kan een gebruiker zelf bepalen welke applicatie(s) ze gebruiken. XenDesktop draait op alle storage en op welke hypervisor dan ook.
Conclusie van deze seminar is dat Citrix steeds meer gaat inspelen op het Nieuwe werken door onder anderen een any device oplossing aan te bieden. Daarnaast combineren ze hun VDI oplossing samen met Server Based Computing (Citrix Presentation Server) om kosten te besparen en om zo nog flexibeler te zijn voor de medewerker. Zij kunnen gebruik maken van published applications en published desktops en van een VDI omgeving.
7.2.3 Uitkomsten internet Zoals eerder aangegeven is dit onderzoek verdeeld in: 1. Operating system 2. VDI oplossingen (Desktop) 3. Softwaredistributie 4. Beheer oplossingen met betrekking tot de desktop. Operating system Op dit moment wordt er binnen WVE gewerkt met Windows XP Professional. In deze paragraaf is onderzoek gedaan naar de verschillen tussen Windows 7 ten opzichte van Windows XP. Windows Vista is hierin bewust niet meegenomen gezien Windows 7 zich reeds bewezen heeft. De volgende drie onderdelen zijn onderzocht: - Beveiliging. - Operating system, verschillen in het Operating system. - Administrative tools, zijn er voor de beheerders nieuwe tools? Per onderdeel zullen de wijzigingen in Windows 7 ten opzichte van Windows XP worden toegelicht. Beveiliging Betreffende beveiliging zijn er de volgende wijzigingen: Applocker : Hiermee is het mogelijk om applicaties policies aan te maken. BitLocker drive Encryption : Beschermt de system partition tijdens het opstarten tegen bijvoorbeeld virussen. User account control : Zorgt ervoor dat een beheerder taken kan uitvoeren, terwijl de gebruiker gewoon door kan met werken. [17], [18, [19] Operating system De volgende wijzigingen zijn er in het operating system ten opzichte van Windows XP: Networking : Betreffende het netwerk zitten er nieuwe functionaliteiten zoals: - Direct Access: met deze optie is het mogelijk om zonder een VPN verbinding connectie te maken met een network. - VPN reconnect: maakt het mogelijk om naar een afgebroken VPN sessie te reconnecten. - URL-based Quality of Services: hiermee kunnen er prioriteiten in het netwerkverkeer worden gemaakt. Service accounts : Er zijn 2 soorten accounts bijgekomen: - managed service account: om applicaties als IIS en SQL te ondersteunen. - virtual account: lokaal account die lokale Computerbronnen kan benaderen.
33
versie 1.0
Windows Security Auditing
Nieuwe onderdelen als Global Object Access Auditing, Reason for access reporting en Advanced audit policy, die ervoor zorgen dat bestanden nog beter te monitoren zijn en de permissies goed in kaart kunnen brengen.
[20], [21], [22] Administrative tools De belangrijkste toevoegingen in de administrative tools zijn: Print Management : Hiermee kunnen de printers beheerd worden (de optie Printers bestaat ook nog in Windows 7). System Configuration : Met deze tool kan getest worden waarom Windows niet goed wil opstarten. Windows Memory : Hiermee kan de memory van een computer worden getest. Diagnostics [23], [24] Conclusie is dat er in Windows 7 een aantal opties zitten die zeer nuttig en bruikbaar zijn. Verdere conclusies zullen in hoofdstuk 7.3 worden getrokken. VDI De VDI oplossingen van Citrix, VMWare en Microsoft zijn nog eens onder de loep genomen en met elkaar vergeleken. Alle uitkomsten staan in de bijlage (Bijlage 5 Marktonderzoek). Hieronder de belangrijkste features van de verschillende leveranciers van VDI in een overzicht. De betekenis/ inhoud van de functionaliteiten zijn beschreven in de bijlage. Functionaliteit Thin Clients support USB ondersteuning 3D ondersteuning Offline applicaties Protocol *Experimental [25], [26], [27], [28] Citrix XenDesktop4 X X X X ICA VMWare View X X X X* PCoIP Microsoft VDI X X X X RDP 7.0
Al met al is de conclusie dat de oplossingen op zich niet veel van elkaar afwijken. Belangrijkste is ook in deze nieuwere versies dat het protocol afwijkt. Softwaredisitributie Deze paragraaf zal onderverdeeld worden in twee gedeeltes namelijk: - Virtualisatie software - Distributiesoftware Hierin wordt onderscheid gemaakt doordat we binnen WVE op dit moment beide gebruiken. Binnen WVE zijn er ruim 150 applicaties, dit komt omdat er hele specifieke functies binnen WVE zijn, die ook hele specifieke applicaties gebruiken. Standaard wordt een applicatie gevirtualiseerd, echter waarneer dit niet mogelijk is door bijvoorbeeld integratie met andere pakketten (bijv. financile software die gebruik moet maken van Microsoft Excel) of door de grootte van de totale applicatie (waardoor het distribueren naar de client ontzettend traag wordt), zal de applicatie via deploy- ofwel distributiesoftware worden genstalleerd op de client. Binnen WVE zijn er op dit moment ongeveer 70 applicaties gevirtualiseerd. Dit komt door de eerder genoemde redenen. Dit betekent dat de overige applicaties lokaal op de clients worden genstalleerd met de distributiesoftware. Op dit moment wordt als virtualisatie software Softgrid 4.0 (voorloper van Microsoft V-App) gebruikt. Hiervoor is enkele jaren geleden gekozen doordat er veel conflicten tussen applicaties waren. Applicaties riepen dezelfde bestanden aan waardoor het mogelijk was om maar n van beide
34
versie 1.0
applicaties genstalleerd te hebben op een computer. Door het gebruik van virtualisatie software werkt een applicatie in zijn eigen operating system en zijn eigen bestandssysteem. Hierdoor ontstaan er geen onderlinge conflicten. Het tweede gedeelte van deze paragraaf zal gaan over de distributiesoftware. Op dit moment gebruiken we hiervoor Symantec Altiris Express Deployment Server. De verschillen tussen de software virtualisatie producten worden weergegeven in onderstaande totaaloverzicht. De betekenis/ inhoud van de functionaliteiten zijn beschreven in de bijlage. Functionaliteit Microsoft V-App VMWare Thinapp Symantec Appstream Sequenses (gevirtualiseerde X X X applicatie) onderling met elkaar te laten communiceren Creeeren van MSI packages X X Offline mode X X Application Sync X Client op OS nodig X X Block by Block streaming X X [29], [30], [31] De belangrijkste verschillen tussen de software distributie producten worden hieronder weergegeven. De betekenis/ inhoud van de functionaliteiten zijn beschreven in de bijlage. Functionaliteit Symantec Altiris Deployment Microsoft Operation Manager Solution 2007 Common management tasks X X Remotely management tasks X for computers Ghost technology X Asset Intelligence (resource X informatie systeem) [32], [33], [34] Deze producten verschillen best wel van elkaar. Bij de virtualisatie software zijn er veel overeenkomsten tussen de producten van Microsoft en VMWare. Bij de softwaredistributie producten zijn er verschillende functionaliteiten. Beheertools Als laatste onderdeel worden er drie beheertools vergeleken. In dit geval gaat het om het beheren van de werkplek van de medewerker. Beheer van de werkplek is belangrijk, niet alleen om zoveel mogelijk functies af te schermen voor de medewerker, maar ook voor het updaten van het operating system en de virusscanner. In onderstaand totaaloverzicht worden de belangrijkste functionaliteiten per product weergegeven. De betekenis/ inhoud van de functionaliteiten zijn beschreven in de bijlage. Functionaliteit RES Powerfuse Quest Workspace Scense Workspace Zowel virtuele als lokale X X X applicaties aanbieden Zero profile technology* X Folder synchronisation X USB redirection X X X Beheren van VDI, Published X Desktops en Blade servers. * Zero profile technology: Vervangt de roaming profile techniek van Microsoft. In plaats dat het profiel wordt weggeschreven naar een lokale share, wordt deze in de RES Powerfuse database opgeslagen. [35], [36], [37], [38], [39]
35
versie 1.0
Betreffende de beheertools kan de conclusie worden getrokken dat RES Powerfuse de meeste functionaliteiten heeft. Echter wanneer het belangrijk is om alle typen werkplekken (VDI Desktop, Published Desktop, Blade PC enz. in n management console te beheren lijkt Quest Workspace de juiste keuze.
7.2.4 Totaaloverzicht oplossingen en producten: Als alle uitkomsten in een tabel wordt gezet ontstaan onderstaand overzicht. Onderdeel Infrastructuur Servers Werkplekken Oplossing NVT Server based computing VDI Product NVT - Citrix Presentation Server - Microsoft Terminal Server - Citrix XenDesktop 4 - VMWare View 4 - Microsoft MED-V 1a Microsoft V-APP 1b VMWare View 1c Symantec Endpoint Virtualization Suite 2a Symantec Altiris Deployment Server 2b Microsoft Operation Manager 2007 - RES Powerfuse - Quest Workspace - Scense Workspace
: : :
Software
1) Virtualisatie software
2) Deploy software Beheer : Desktopmanagement
7.3 Conclusies
De volgende conclusies kunnen worden getrokken met betrekking tot de bovenstaande uitkomsten: Conclusies met betrekking tot derde partijen: - De visie van de meeste bedrijven op het Nieuwe werken is dat er overal, altijd op welk apparaat dan ook, gewerkt kan worden. Medewerkers moeten toegang hebben tot hun bestanden en applicaties. - Bedrijven zijn steeds meer bezig met het Nieuwe werken. Of het Nieuwe werken wordt bij hun eigen bedrijf ingevoerd of ze implementeren het bij klanten. Redenen voor de invoering van het Nieuwe werken zijn: o Aantrekkelijk zijn als werkgever voor de jongere generatie. o Steeds meer kenniswerkers binnen het bedrijf. o Vaak wordt besparing op kantoorruimte gekozen als drijfveer om het Nieuwe werken in te voeren. - Wanneer bij klanten het Nieuwe werken wordt ingevoerd, dan doet de leverancier dit het liefst als totaalpakket. Alle oplossingen van het aanbieden van een desktop tot aan software virtualisatie worden gemplementeerd. - Per klant wordt er gekeken welke oplossingen gebruikt worden. Leveranciers zitten niet vaak vast aan n product vast. Er wordt echt gekeken naar de wensen van de klant. Wel plaatsen ze de volgende opmerkingen o Betreffende VDI, het ICA protocol lijkt nog steeds voor de beste performance te zorgen. o Op het gebied van software virtualisatie wordt er door meerdere leveranciers aangegeven dat ondanks dat Microsoft V-App het duurste is, hiermee wel de meeste applicaties gevirtualiseerd kunnen worden. Het slagingspercentage is het hoogst met Microsoft V-App. o Met betrekking tot software distributie gaan steeds meer bedrijven over tot Microsoft Operation Manager gezien de integratie in Microsoft System Center. o Powerfuse loopt duidelijk voorop en ontwikkeld zicht het hardst op het gebied van desktop beheer.
36
versie 1.0
Conclusies die kunnen worden getrokken uit het bezoeken van de seminars: - Leveranciers blijven op zoek naar verbeteringen op het gebied van video en 3D applicaties. Reden hiervoor is het kunnen aanbieden van een desktop waar de desktop ervaring naar behoren is. Ook wanneer er videos worden afgespeeld of 3D modellen worden getekend. - Visie van leveranciers, met name van Citrix en Microsoft,is er steeds meer gericht om de gebruiker te geven wat ze willen hebben. Hiervoor combineren ze een VDI oplossing met een Terminal Service (Server Based Computing) oplossing. Nadeel hiervan is dat er hierdoor een hybride omgeving blijft bestaan en dat software vaak niet geschreven is voor een Operating System van een server. Zeker gezien onze ervaringen met bijvoorbeeld de GIS applicaties is dit een groot nadeel. - De verschillen tussen de drie VDI oplossingen zijn niet heel erg groot. Belangrijkste verschil is het protocol. Het ICA protocol, PCoIP protocol en het RDP 7.0 protocol. In deze strijd lijkt het protocol van Microsoft (RDP 7.0) te gaan verliezen. Conclusies betreffende het internetonderzoek zijn: - Betreffende Windows 7 is de conclusie dat er een heel aantal nieuwe functionaliteiten in zitten. Echter gezien er op dit moment een tool als Powerfuse wordt gebruikt, is het de vraag of deze wel volledig benut zullen worden. Verder is de supportcyclus van Microsoft ten opzichte van Windows XP, welke waarschijnlijk nog maar een paar jaar zal duren, een belangrijke overweging. Zodoende lijkt een overstap naar Windows 7 wel een logische keuze. - Betreffende de keuze van de distributie software, is deze waarschijnlijk afhankelijk van welke VDI oplossing wordt gekozen. Dit in verband met de comptabiliteit van de oplossing met VDI en met de integratie in de management consoles. Dit geldt voor zowel de virtualisatie software als voor de distributie software. - Als er naar de beheertool wordt gekeken, dan lijkt Powerfuse de meeste voorsprong te hebben. Of er moet gekozen worden om alle desktop oplossingen (VDI, Published Destop, Blade pcs) in n beheertool te gaan beheren. In dat geval is Quest Workspace de juiste keuze.
37
versie 1.0
8. Rapportage fase
Duidelijk is nu welke oplossingen en producten er in de markt aanwezig zijn om invulling te geven aan het Nieuwe werken. De rapportage fase is bedoeld om ten eerste een Proof of concept uit te werken. En als tweede om een adviesrapport te schrijven voor WVE waarin een voorstel wordt gedaan met welke ICT oplossingen er allemaal mogelijk zijn.
8.1 Proof of concept

In het plan van aanpak is reeds aangegeven dat dit onderdeel alleen zal bestaan uit een functionele beschrijving. Dit is een bewuste keuze omdat vooraf de keuze is gemaakt om veel tijd te steken in het inventariseren van de eisen en wensen. Verder is er veel tijd gestoken in het onderzoeken van verschillen ICT oplossingen en producten. Gezien de doorlooptijd van dit project drie maanden is, is hierdoor te weinig tijd om de oplossingen en producten ook gedegen te testen. In het functioneel ontwerp zijn de onderdelen Infrastructuur, Servers, Werkplekken, Software en Beheer uitgewerkt. Deze onderverdeling is ook in het marktonderzoek gebruikt (paragraaf 7.2.4). Per onderdeel is duidelijk geworden: - Welke functies er aanwezig moeten zijn, oftewel de functionele eisen - Invloed van de oplossing op andere oplossingen? - De mate waarin de oplossing betrekking heeft tot de genventariseerde eisen en wensen? Als laatste is er een overzicht gemaakt met alle genventariseerde eisen en wensen. In dit overzicht wordt duidelijk door welke functionele eisen deze genventariseerde eisen en wensen worden ingevuld. Het functioneel ontwerp is bijgevoegd als bijlage 6.
8.2 Adviesrapport
De laatste stap in deze fase is het schrijven van een adviesrapport. In dit adviesrapport worden eerst de vorige fases en hun uitkomsten beschreven. Vervolgens moet het advies uit drie scenarios bestaan namelijk: 1. De best geschikt geachte oplossing (ongeacht financile consequenties. Noem het een Utopie); 2. De beste oplossing, ook in termen van tijd en geld; 3. Een budget oplossing. Wat is het goedkoopste alternatief. Verder moet duidelijk worden welke financile gevolgen de keuzes hebben, hoeveel tijd de keuzes gaan kosten en welke gevolgen dit heeft voor beheer van de ICT infrastructuur.
38
versie 1.0
8.2.1 Tot standkoming scenarios Deze scenarios zijn tot stand gekomen door als eerste de genventariseerde eisen en wensen (groepen 1 en 2) onder te verdelen naar de ondertussen bekende (zie paragraaf 7.2.4) groepen: Infrastructuur, Servers, Werkplekken, Software en Beheer. In een overzicht levert dit op: Infrastructuur Servers Werkplekken : : : Nvt Server based computing moet verbeterd worden en het moet mogelijk zijn om published applications te gebruiken. Behouden van huidige functionaliteiten, eventuele nieuwe oplossingen mogen niet onderdoen voor de huidige faciliteiten. Anywhere, Anytime, Anydevice Het creren van flexplekken Flexibele desktop die hardware onafhankelijk is. Werkplek moet toekomstvast zijn Gebruik maken van mobiele componenten Mogelijkheid tot gebruik van video-conferencing Desktop die overal en altijd met je meereist. Hiermee wordt bedoeld dat bij het wisselen van werkplek. de eerdere sessie weer wordt weergegeven. Softwaredistributie moet verbeterd worden. Verder is beschikbaarheid, toekomstvastheid, functionaliteit en integratie van belang. Ook op buitenlocaties beschikking hebben tot CAD en GIS applicaties. Standaardisatie Beheersbaarheid Geen hybride omgeving meer. Beheren van de infrastructuur en de werkplek moet verbeterd worden
Software
Beheer : -
Als hier vervolgens de oplossingen en producten (zie paragraaf 7.2.4) tegenover worden gezet kan er per eis of wens worden aangegeven door welke oplossingen en producten dit ingevuld zou kunnen worden. De conclusie die hieruit kan worden getrokken is, om te voldoen aan alle eisen en wensen zal er een combinatie van de verschillende producten moeten worden ingezet. In deze combinatie is een VDI oplossing ten alle tijden noodzakelijk om te kunnen voldoen aan de genventariseerde eisen en wensen. Video-conferencing is niet meegenomen. Dit wordt ook niet door een specifiek product in de tabel ingevuld. De projectgroep heeft aangegeven: dat hier niets mee hoeft te gebeuren. Mede gezien er op dit moment een pilot bij Waterschap Veluwe loopt. Verder is het gezien onze ervaringen, de vraag of alle applicaties gevirtualiseerd kunnen worden. Zo niet dan zal software deploy onderdeel moeten zijn van de werkplek. Ook beheer software lijkt niet nodig te zijn gezien de eisen en wensen. Maar ook deze is essentieel bij de huidige en nieuwe werkplek. Met deze resultaten zijn vervolgens de drie scenarios uitgewerkt.
39
versie 1.0
8.2.2 Scenario 1 In scenario 1 is ervoor gekozen om aan alle eisen en wensen te voldoen. Hiermee krijgen we de volgende invulling: Servers Werkplekken Software : : : Server Based Computing zal gebruikt worden om published applications aan te bieden. De werkplek zal een VDI desktop worden met Windows 7 als operating system. De VDI oplossing moet nog vertaald worden naar een product. De gebruiker zal toegang tot zijn applicaties hebben met behulp van software virtualisatie en deploy software. Het virtualisatie software product moet nog worden ingevuld. De desktop zal beheerd worden met RES Powerfuse.
Beheer
Wel moet de opmerking worden gemaakt dat de eis: Standaardisatie minder op gaat. Dit gezien applicaties op twee manieren worden aangeboden (gevirtualiseerd en via Server Based Computing). Hierdoor is ook de beheersbaarheid minder geworden. De inzet van dit scenario is - De bestaande desktops als thin clients in te zetten en hierop een VDI Desktop aan te bieden. Wanneer er een desktop kapot gaat zal deze worden vervangen door een thin client. - Laptopgebruikers maken ook gebruik van VDI, offline maken ze gebruik van een offline VDI. - Laptopgebruikers en Telewerkers kunnen gebruik maken van published applications wanneer er verbinding met de infrastructuur van WVE wordt gemaakt. - Smartphone gebruikers kunnen gebruik maken van lokaal genstalleerde applicaties, published applicaties of van webapplicaties die voor de smartphone gemaakt zijn. - Verder is het de bedoeling om de desktops te centraliseren (in de back-office) en moeten alle applicaties, waar mogelijk, gevirtualiseerd worden. De keuze betreffende de producten zijn als volgt: VDI : Gekozen is voor de VDI oplossing van VMWare namelijk VMWare View 4. De reden hiervoor is de integratie met de Server virtualisatie producten van VMWare (ESX vSphere en Virtual center). Verder zijn de ervaringen met VMWare bijzonder goed. Gezien de keuze op VMWare View 4 als VDI oplossing valt lijkt het een logische keuze om ook voor VMWare Thinapp te kiezen. Echter er is gekozen om Microsoft V-App 4.5 te gebruiken. De ervaringen met de huidige virtualisatie software: Softgrid (voorganger van Microsoft V-App) zijn goed. Leveranciers die het Nieuwe werken implementeren geven aan dat de meeste applicaties met de opvolger van Softgrid: Microsoft V-App kunnen worden gevirtualiseerd. Ondanks de hoge kosten zal in dit scenario Microsoft V-App worden gebruikt.
Software virtualisatie
Opmerking: Zoals aangegeven worden er dit scenario published applications gebruikt. Hiervoor zal er (net als in de huidige situatie) Server Based Computing worden gebruikt. Hiermee is het ook mogelijk om Published Desktops aan te bieden aan gebruikers. Dit in de plaats van een VDI Desktop. Published Desktops zullen echter niet worden aangeboden.
40
versie 1.0
De kosten voor dit scenario worden in onderstaand overzicht weergegeven. De tot standkoming van deze bedragen zijn terug te vinden in bijlage 7.1 en bijlage 7.2.
Kosten scenario 1
Totale kosten VMWare View 4 1 Licentiekosten 2 Hardwarekosten 3 Beheerkosten 4 Implementatiekosten Totaal 41.765,00 119.362,50 13.140,00 6.900,00 181.167,50
Totale kosten Microsoft V-App 4.5 1 Licentiekosten 2 Implementatiekosten Totaal
16.500,00 53.175,00 69.675,00
Kosten Server Based Computing omgeving 5.000,00 1 Licentiekosten 11.880,00 2 Beheerkosten Totaal 16.880,00 TOTAAL 267.722,50
In dit scenario wordt ook gebruik gemaakt van Server Based Computing. Deze omgeving bestaat al, zodoende zijn hier geen hardware- of implementatiekosten voor berekend. Wel zijn de jaarlijkse licentiekosten (80 licenties Citrix XenApp 5.0 x 62,50 = 5000,--) en de beheerkosten voor 2 Citrix XenApp 5.0 servers ( 1440,-- x 2 servers) en het installeren van applicaties ( 9.000,--) in kaart gebracht. In deze berekening zijn de kosten van het uitfaseren van de huidige omgeving niet meegenomen. Om te weten te komen wat de kosten zijn per werkplek wordt hieronder de Total Cost of Ownership (TCO) berekend. In dit bedrag zijn indirecte kosten zoals inkoop, levertijden, verwijdering/ vervanging enz. niet meegenomen.
Total Cost of Ownership: Scenario 1

Totale kosten Nr. Kosten Totaal Aantal werkplekken 250 250 250 250 TCO 182,69 231,22 100,08 80,10 594,09
45.671,67 1 Licentiekosten 57.805,83 2 Hardwarekosten 25.020,00 3 Beheerkosten* 20.025,00 4 Implementatiekosten Totaal 148.522,50 * Exclusief helpdesk- en telecommunicatiekosten
De conclusie van dit scenario is dat er in scenario 1 is gekozen om published applications aan te bieden aan de gebruikers. Gebruikers kunnen zo applicaties gebruiken zonder een desktop te starten. Dit heeft wel tot gevolg dat de huidige Sever Based Computing blijft bestaan. In dit scenario wordt voldaan aan alle eisen en wensen. Wel moet de opmerking worden gemaakt dat Standaardisatie minder op gaat, gezien applicaties op twee manieren worden aangeboden (op de client en via server Based Computing). Hierdoor is ook de beheersbaarheid minder geworden.
41
versie 1.0
Verder is VMWare View de duurste VDI oplossing, dit zit voornamelijk in de licentiekosten. Wel is er hiervoor de integratie met VMWare vSphere een product welke al enkele jaren wordt gebruikt binnen WVE. Ook Waterschap Veluwe heeft ervaring met VMWare vSphere en heeft hun voorkeur voor deze leverancier uitgesproken. Met de aanschaf van Microsoft V-App wordt voortgeborduurd op het virtualiseren van de applicaties. Het slagingspercentage van de applicaties die gevirtualiseerd kunnen worden, zal hiermee hopelijk verhoogd worden.
8.2.3 Scenario 2 In scenario 2 is er gekozen om in bijna alle eisen en wensen te voorzien. Bewust is gekozen om niet te voldoen aan de eis om Server Based Computing te verbeteren en om published applications aan te bieden. Server Based Computing verdwijnt helemaal. Hierdoor krijgen we de volgende invulling: Servers Werkplekken Software : : : NVT De werkplek zal een VDI desktop worden met Windows 7 als operating system. De VDI oplossing moet nog vertaald worden naar een product. De gebruiker zal toegang tot zijn applicaties hebben met behulp van software virtualisatie en deploy software. Het virtualisatie software product moet nog worden ingevuld. De desktop zal beheerd worden met RES Powerfuse.
Beheer
De inzet van dit scenario is - De bestaande desktops als thin clients in te zetten en hierop een VDI Desktop aan te bieden. Wanneer er een desktop kapot gaat zal deze worden vervangen door een thin client. - Laptopgebruikers maken ook gebruik van VDI, offline maken ze gebruik van de offline VDI. - Smartphone gebruikers kunnen gebruik maken van lokaal genstalleerde applicaties of van webapplicaties die voor de smartphone gemaakt zijn. - Verder is het de bedoeling om de desktops te centraliseren (in de back-office) en moeten alle applicaties waar mogelijk gevirtualiseerd worden. De keuze betreffende de producten zijn als volgt: VDI : De keuze voor het VDI product is in dit scenario gevallen op Citrix XenDesktop4. Keuze voor XenDesktop 4 is gemaakt omdat de beheerskosten voor de clients minder zullen zijn. Verder omdat het ICA protocol gebruikt wordt bij XenDesktop 4. Dit protocol levert de beste performance voor de buitenlocaties en Telewerkers. De ervaringen met Softgrid zijn goed. Leveranciers die het Nieuwe werken implementeren geven aan dat de meeste applicaties met de opvolger van Softgrid: Microsoft V-App kunnen worden gevirtualiseerd. Ondanks de hoge kosten zal in dit scenario wederom Microsoft V-App worden gebruikt.
42
versie 1.0
De kosten voor dit scenario worden in onderstaand overzicht weergegeven.
Kosten scenario 2
Totale kosten Citrix XenDesktop 4 1 Licentiekosten 2 Hardwarekosten 3 Beheerkosten 4 Implementatiekosten Totaal Totale kosten Microsoft V-App 4.5 1 Licentiekosten 2 Implementatiekosten Totaal TOTAAL 20.180,60 126.694,50 13.140,00 7.725,00 167.740,10
16.500,00 53.175,00 69.675,00 237.415,10
In deze berekening zijn de kosten van het uitfaseren van de huidige omgeving niet meegenomen. Betreffende de licentiekosten is het op dit moment mogelijk om Trade-up licenties voor Citrix XenDesktop 4 aan te schaffen. Deze licenties zijn ten eerste een stuk goedkoper ( 37,-- in plaats van 191,34 per licentie). Ten tweede worden de licenties ook gratis verdubbeld. Voor WVE betekent dit dat de bestaande 80 licenties Citrix XenApp (Server Based Computing) er gratis 160 worden. De hardware kosten zijn bij Citrix XenDesktop 4 duurder dan voor VMWare View 4. Dit komt doordat de systeemeisen hoger zijn en er hierdoor meer hardware zal moeten worden aangeschaft. Om te weten te komen wat de kosten zijn per werkplek wordt hieronder de Total Cost of Ownership (TCO) berekend. In dit bedrag zijn indirecte kosten zoals inkoop, levertijden, verwijdering/ vervanging enz. niet meegenomen.

Totale kosten Nr. Kosten 1 Licentiekosten 2 Hardwarekosten 3 Beheerkosten* 4 Implementatiekosten Totaal Totaal 38.226,87 63.249,83 13.140,00 20.300,00 134.916,70 Aantal werkplekken 250 250 250 250 TCO 152,91 253,00 52,56 81,20 539,67
* Exclusief helpdesk- en telecommunicatiekosten De conclusie van dit scenario is dat er hier wordt er gekozen om gebruik te maken van de VDI oplossing van Citrix, namelijk Citrix XenDesktop 4. De keuze van dit product is als eerste gebaseerd op de kosten. Ondank dat het verschil met VMWare niet groot is zijn de licentiekosten een stuk minder. Ook heeft dit product als voordeel dat er minder golden images aanwezig hoeven te zijn. Dit betekent dat ook de beheerkosten minder zijn. Daarnaast is deze keuze gebaseerd op het protocol. Het ICA protocol is op dit moment nog steeds het beste protocol en zorgt voor de beste performance. Zeker voor WAN gebruikers, binnen WVE de medewerkers op de buitenlocaties en de Telewerkers. Verder wordt er bijna aan alle eisen en wensen voldaan. De eis dat Server Based Computing verbeterd moet worden, wordt niet aan voldaan. Dit gezien Server Based Computing helemaal verdwijnt in dit scenario. Wel is nadeel hiervan dat het niet mogelijk is om published applications aan te bieden. Dit betekent dat gebruikers altijd een desktop moeten opstarten om zo gebruik te maken van de applicaties.
43
versie 1.0
8.2.4 Scenario 3 In scenario 3 is er een budget variant opgezet. Er is gekozen om alleen de buitenlocaties en Telewerkers te voorzien in de VDI oplossing. Op het hoofdkantoor zal er met de huidige fat clients verder worden gegaan. Hierdoor krijgen we de volgende invulling: Servers Werkplekken : : NVT De werkplek blijft op het hoofdkantoor een fat client met Windows XP. Voor de buitenlocaties en de Telewerkers zal een VDI desktop gemplementeerd worden met Windows 7 als operating system. Dit zal worden gedaan met Citrix XenDesktop 4. De gebruiker zal toegang tot zijn applicaties hebben met behulp van software virtualisatie en deploy software. Virtualisatie software zal aangeschaft moeten worden, dit gezien er op dit moment de verkeerde licenties aanwezig zijn voor de versie 4.0 van Microsoft V-App*. De desktop zal beheerd worden met RES Powerfuse.
Software
Beheer
* Voor Softgrid (voorganger Microsoft V-App) zijn destijds de verkeerde licenties aangeschaft. Zodoende moet er voor alle werkplekken een nieuwe licentie worden aangeschaft. De inzet van dit scenario is - De bestaande desktops op het hoofdkantoor laten zoals ze nu zijn. Dit betekent dat het fat clients blijven met hierop Windows XP. - Desktops op de buitenlocaties als thin clients in te zetten en hierop een VDI Desktop aan te bieden. Wanneer er een desktop kapot gaat zal deze worden vervangen door een thin client. - Laptopgebruikers blijven gebruik maken van hun huidige oplossing (Windows XP als fat client) - Smartphone gebruikers kunnen gebruik maken van lokaal genstalleerde applicaties of van webapplicaties die voor de smartphone gemaakt zijn. - Verder is het de bedoeling om alle applicaties waar mogelijk te virtualiseren. De opmerking moet worden gemaakt dat deze variant de goedkoopste is, maar dat hiermee aan heel veel eisen en wensen niet wordt voldaan. Eigenlijk is het een soort uitstel variant, waarmee de kosten worden gespreid. De keuze betreffende de producten zijn als volgt: VDI Software virtualisatie : : De keuze voor het VDI product is in dit scenario wederom gevallen op Citrix XenDesktop4. Dit om dezelfde redenen als bij scenario 2. De ervaringen met Softgrid zijn goed. Leveranciers die het Nieuwe werken implementeren geven aan dat de meeste applicaties met de opvolger van Softgrid: Microsoft V-App kunnen worden gevirtualiseerd. Ondanks de hoge kosten zal in dit scenario wederom Microsoft V-App worden gebruikt.
De kosten voor dit scenario worden in onderstaand overzicht weergegeven. Deze gegevens uit bijlage 7.2 zijn gebruikt om de kosten voor alleen de buitenlocaties en Telewerkers te berekenen. Er wordt van 80 buitenlocatie medewerkers en Telewerkers uitgegaan. De bedragen zijn bijgevoegd als bijlage 7.3.
44
versie 1.0
De kosten van Microsoft V-App zijn gelijk als bij de andere scenarios. Dit komt doordat destijds de verkeerde licenties zijn aangeschaft, hierdoor moet de hele organisatie nieuwe licenties.
Kosten scenario 3
16.500,00 53.175,00 69.675,00 128.144,50
In deze berekening zijn de kosten van het uitfaseren van de huidige omgeving niet meegenomen. Om te weten te komen wat de kosten zijn per werkplek wordt hieronder de Total Cost of Ownership (TCO) berekend. In dit bedrag zijn indirecte kosten zoals inkoop, levertijden, verwijdering/ vervanging enz. niet meegenomen.

Totale kosten Nr. Kosten Totaal Aantal werkplekken 250 250 250 250 TCO 87,17 89,04 227,16 80,30 483,68
21.793,33 1 Licentiekosten 22.260,50 2 Hardwarekosten 56.790,00 3 Beheerkosten* 20.075,00 4 Implementatiekosten Totaal 120.918,83 * Exclusief helpdesk- en telecommunicatiekosten
De conclusie van dit scenario is dat dit absoluut de goedkoopste is. Gezien alleen de buitenlocaties en de Telewerkers worden voorzien in het VDI concept. Eigenlijk betekent dit scenario uitstel door het hoofdkantoor geen VDI concept te bieden. Dit betekent ook dat er aan een heleboel eisen en wensen niet voldaan kan worden. Dit zijn onder anderen het creren van flexplekken en het gebruik maken van mobiele componenten. Voor het invoeren van het Nieuwe werken binnen WVE lijkt dit wel gewenst. Wel is de TCO van deze werkplek heel laag, doordat de licentiekosten (mede door de Citrix trade-up licenties) en hardware kosten heel laag zijn. Dit komt doordat er wordt doorgegaan met de bestaande werkplekken op het hoofdkantoor.
45
versie 1.0
8.2.4 Overzicht kosten, baten en TCO Als alle kosten naast elkaar worden gezet ontstaat volgend overzicht:
Overzicht "Totale kosten"

Totale kosten VDI Scenario 1 Scenario 2 Scenario 3 41.765,00 20.180,60 1.480,00 1 Licentiekosten 119.362,50 126.694,50 44.149,50 2 Hardwarekosten 13.140,00 13.140,00 5.790,00 3 Beheerkosten 6.900,00 7.725,00 7.050,00 4 Implementatiekosten Totaal 181.167,50 167.740,10 58.469,50 Totale kosten Software virtualisatie 1 Licentiekosten 2 Implementatiekosten Totaal
16.500,00 53.175,00 69.675,00
16.500,00 53.175,00 69.675,00
16.500,00 53.175,00 69.675,00
237.415,10
128.144,50
Als laatste is de Total Cost of Ownership berekend, dit om te weten te komen wat een werkplek in ieder scenario kost. In de eerste kolom is aangegeven wat de TCO voor de huidige omgeving is. De berekening van de huidige TCO is gedaan in bijlage 7.4
Overzicht "TCO"
Totale kosten Nr. Kosten 1 2 3 4 Huidige TCO Scenario 1 182,69 231,22 100,08 80,10 594,09 Scenario 2 Scenario 3 152,91 253,00 52,56 81,20 539,67 87,17 89,04 227,16 80,30 483,68
Licentiekosten 147,80 Hardwarekosten 14,00 Beheerkosten* 354,00 Implementatiekosten 306,74 Totaal 822,55 * Exclusief helpdesk- en telecommunicatiekosten
In deze totaalbedragen zijn indirecte kosten zoals inkoop, levertijden, verwijdering/ vervanging enz. niet meegenomen. [40], [41], 41], [43], [44], [45], [46], [47], [48]
46
versie 1.0
8.2.5 Baten Van alle scenario's is hiervoor beschreven wat de kosten zijn. Het is goed om daar tegenover te zetten wat de baten zijn. Waar doen we het eigenlijk voor? Feitelijk om invulling te geven aan de eerder genventariseerde eisen en wensen. Onderstaand schema toont dan ook deze eisen en wensen en per scenario, waar deze nu worden gerealiseerd. Groep 1 Nr Eis of wens 1 Behouden van huidige functionaliteiten, eventuele nieuwe oplossingen mogen niet onderdoen aan de huidige faciliteiten. 2 Anywhere, Anytime, Anydevice 3 Softwaredistributie moet verbeterd worden. Verder is beschikbaarheid, toekomstvastheid, functionaliteit en integratie van belang. 4 Werkplek moet toekomstvast zijn 5 Standaardisatie 6 Flexibele desktop die hardware onafhankelijk is. 7 Gebruik maken van mobiele componenten 8 Het creren van flexplekken Groep 2 Nr Eis of wens 1 Ook op buitenlocaties beschikking hebben tot CAD en GIS applicaties. 2 Geen hybride omgeving meer. Beheren van de infrastructuur en de werkplek moet verbeterd worden 3 Mogelijkheid tot gebruik van video conferencing 4 Beheersbaarheid 5 Desktop die overal en altijd met je meereist. Hiermee wordt bedoeld bij wisselen van werkplek moet de eerdere sessie weer worden weergegeven. 6 Server based computing moet verbeterd worden en het moet mogelijk zijn om published applications te gebruiken.
Scenario 1 +
Scenario 2 +
Scenario 3 +
+ +
+ +
+/+
+ +/+ + +
+ + + + +
+/+ -
Scenario 1 + +/-
Scenario 2 + +
Scenario 3 + -
nvt +/+
nvt + +
nvt +/-
8.2.6 Gevolgen voor beheer en organisatie In het projectplan is aangegeven, dat de gevolgen voor de organisatie in beeld zouden worden gebracht. Dit zou worden gedaan door het uitvoeren van de veranderingsanalyse. Doel van een veranderingsanalyse is om het probleemgebied in kaart te brengen, de behoeften in kaart te brengen en hierna te kijken welke veranderingen er mogelijk zijn. Aan de hand van de veranderingsmogelijkheden wordt er vervolgens een advies gegeven. Als er naar deze stappen gekeken wordt, dan zijn deze in het project terug gekomen. In fase 0 en 1 is de probleemstelling en de huidige omgeving en haar knelpunten in beeld gebracht. Vervolgens zijn de
47
versie 1.0
behoeften in kaart gebracht in fase 2. In fase 3 is er marktonderzoek gedaan naar welke producten er allemaal aanwezig zijn om te voldoen aan de genventariseerde behoeften. Als laatste is er een advies gedaan in de vorm van dit adviesrapport. Hiermee is de veranderingsanalyse ten uitvoering gebracht. Wel zijn er nog enkele veranderingen voor de organisatie die benadrukt kunnen worden. De belangrijkste veranderingen voor de organisatie zijn: Participatie van Automatisering Kennisniveau : : Voor het proces Automatisering is het mogelijk om nog beter te participeren op de behoeftes van de organisatie. Een helpdeskmedewerker zal veel vaker in aanraking komen met de back-office (servers en storage), doordat de desktops hierop draaien. Dit betekent dat er een hoger kennisniveau van deze medewerkers benodigd is Tijdens de implementatie zal er wel extra belasting van zowel de technische- als functionele applicatiebeheerders benodigd zijn. Dit in verband met het testen van alle applicaties, tijdens implementatie van een scenario.
Applicatiebeheerders
Organisatorische veranderingen Verdere organisatorische veranderingen zijn niet meegenomen in dit onderzoek. Dit adviesdocument is alleen bedoeld om de technische infrastructuur klaar te maken voor het Nieuwe werken. Eventuele aandachtspunten om het Nieuwe werken werkelijk in te voeren zijn: Cultuur : - En van de onderdelen waaraan gewerkt moet worden binnen een organisatie is de cultuur. Dit gezien de manier van werken en de uitvoer hiervan verandert. - Aanwezigheid is niet meer van belang en hierop wordt er ook niet meer gemanaged. Dit betekent dat de sociale kant een aandachtspunt is. Hier zal aandacht aan moeten worden gegeven zodat medewerkers elkaar wel formeel als informeel blijven ontmoeten en hierdoor blijven communiceren en hun kennis blijven delen. - De traditionele manier van managen zal losgelaten moeten worden. Er zal gestuurd moeten gaan worden op resultaten en er zal vertrouwen gegeven moeten worden aan de medewerker. - Aanspreekbaarheid van de manager is van belang omdat er geen vaste kantoren meer zijn. - Ook de medewerker gaat zelf bepalen waar en wanneer hij zijn werkzaamheden uitvoert. - De gezamenlijke agenda moet belangrijker blijven dan de individuele agenda van een medewerker - De werkwijze binnen een organisatie moet veranderen van taakgericht naar procesgericht.
Leiderschap en wijze van werken
8.2.7 Conclusies De conclusies en aanbevelingen van het project en dus ook van het adviesrapport zullen worden uitgewerkt in hoofdstuk 10
48
versie 1.0
9. Evaluatiefase
In deze laatste fase van dit project zal het project gevalueerd worden. Bedoeling is om het adviesrapport voor WVE te bespreken en te evalueren. Verder zullen er presentaties worden gegeven aan het managementteam, aan collegas en aan Waterschap Veluwe. Deze presentaties zullen na het afronden van het afstudeertraject plaats vinden. Zodoende zal ook de evaluatie later plaats vinden. Wel heb ik het project (tot nu toe) zelf gevalueerd. Binnen WVE gebruiken wij hiervoor een document met Lessons Learned. Deze vragen zijn hieronder uitgewerkt. Wat ging goed Wat ontzettend goed ging was de inzet en de betrokkenheid. Mijn eigen inzet, maar ook de inzet van mijn collegas hebben het mogelijk gemaakt om dit project binnen zo korte tijd op te leveren. Ook de betrokkenheid was groot, hierdoor was het mogelijk om me volledig te richten op dit project. Wat is voor verbetering vatbaar: Tijdens de inventarisatie fase, het inventariseren van de eisen en wensen, was het de bedoeling om brainstormsessies te houden. Dit gezien hiermee de meeste ideen boven tafel komen. Dit bleek echter een agenda/ plannings probleem die niet was voorzien. Hierdoor is het project even stil komen te staan. Hier had sneller ingegrepen moeten worden, door een alternatief te verzinnen. Uiteindelijk is dit alternatief gekomen door de mensen persoonlijk te interviewen. Daarnaast was het achteraf beter geweest om alle onderdelen van de Proof of Concept uit te voeren. Deze wordt nu wel uitgevoerd, maar dit gebeurt na het maken van het adviesrapport. Wat werd gemist Er werd binnen dit project niets gemist. Welke onverwachte gebeurtenissen hebben geleid tot afwijkingen Er waren geen onverwachte gebeurtenissen. Welke methodieken, technieken, hulmiddelen en tools zijn gebruikt Op het gebied van methodes zijn de MoSCoW methode en een veranderingsanalyse uitgevoerd. Verder zijn er geen hulpmiddelen gebruikt. Aan tools is er gebruik gemaakt van Microsoft Word, Excel, Powerpoint en Visio. Kwaliteitsbeoordeling Zelf vind ik de kwaliteit van dit project hoog. Er is veel tijd besteed aan het inventariseren van de eisen en wensen en aan het marktonderzoek. Ook het adviesrapport ziet er goed uit, er is een advies gegeven waarmee er in de toekomst gekeken is, en waarmee de werkplek toekomstvast wordt gemaakt. Al met al is het een gedegen onderzoek waar WVE een hele hoop aan heeft. Welke onderdelen (stappen) zou je de volgende keer verder uitgewerkt willen zien Zoals eerder gemeld zou de Proof of Concept verder uitgewerkt moeten worden
49
versie 1.0
10 Conclusies en aanbevelingen
Uit het onderzoek kunnen de volgende conclusies worden getrokken: Uit de knelpunten blijkt: De huidige omgeving niet geschikt is om voor de hele organisatie Telewerken aan te bieden. Dit komt voornamelijk omdat veel software alleen voor een client operating system is geschreven. Onze huidige omgeving maakt gebruik van een server operating system, veel software is dus niet geschikt. Dat het beheren van twee omgevingen (fat clients en Server Based Computing), of te wel een hybride omgeving, meer beheerinspanning oplevert. Betreffende de eisen en wensen blijkt: Bovenstaande knelpunten zien we ook terug komen in de genventariseerde eisen en wensen. Huidige functionaliteiten moeten worden behouden. De oplossingen/ producten moeten voldoen aan het Anywhere, Anytime en Anydevice concept. Gebruik maken van mobiele componenten. Er een flexibele desktop ontstaat die hardware onafhankelijk is. Conclusies uit het marktonderzoek zijn: Het Nieuwe werken wordt steeds meer ingevoerd bij bedrijven. Dit wordt altijd gedaan door de oplossing VDI te implementeren in combinatie met virtualisatie software en beheer tools. Verder worden oplossingen als video-conferencing, VOIP en social networks steeds meer ingezet. Uit het adviesrapport is het volgende op te maken: Bij WVE zal eerst de werkplek geschikt worden gemaakt voor het Nieuwe werken. Wanneer deze invulling is gedaan is er een basis gecreerd waarna er gekeken kan worden naar de invulling van de overige eisen en wensen. Conclusies uit de scenarios zijn Scenario 1 is de duurste oplossing, dit komt ook doordat er geen rekening is gehouden met de kosten. Wel voldoet dit scenario aan alle eisen en wensen. Met producten van VMWare zijn er goede ervaringen opgebouwd (zowel bij WVE als bij Veluwe). Hier sluit de VDI oplossing goed bij aan (VMWare View). Scenario 2 bevat de beste producten voor WVE. De beste keuze van de VDI oplossingen is op dit moment Citrix XenDesktop 4. Dit gezien Citrix XenDesktop 4 de goedkoopste VDI oplossing is en gezien het protocol wat gebruikt wordt. Voor de buitenlocaties en de Telewerkers zorgt het ICA protocol ervoor dat de gebruikerservaring het beste is. Het ICA protocol biedt de meeste performance en is zodoende het beste product ter invulling van VDI. Scenario 3 is absoluut de goedkoopste optie, echter aan veel eisen en wensen wordt niet voldaan. Dit gezien alleen de Telewerkers en de buitenlocaties in dit scenario meer functionaliteiten krijgen. Betreffende de virtualisatie software is er bij alle scenarios gekozen voor Microsoft V-App, ondanks dat dit verreweg de duurste oplossing is. Echter in de markt wordt dit product als de beste ervaren, doordat het virtualisatie percentage het hoogst is.
Wel moet er voor deze producten flink genvesteerd worden in de ICT infrastructuur. Naast de investering in de ICT infrastructuur zal er ook door de applicatiebeheerders genvesteerd moeten worden. Dit door voornamelijk de huidige en nieuwe functionaliteiten (bij implementatie) te testen.
50
versie 1.0
Door deze investering is de ICT infrastructuur wel geschikt voor het Nieuwe werken. Ook kunnen de buitenlocaties door deze investering beschikken over meer functionaliteiten. Dit betekent nog niet dat hiermee het Nieuwe werken technisch is ingevoerd. Collaboration tools, video-conferencing en social networks zijn onderdelen die zeker opgepakt dienen te worden om zo het Nieuwe werken technisch helemaal in te voeren. Ook betekent het niet dat met de implementatie van scenario 2, het Nieuwe werken binnen WVE is ingevoerd. Ook op het gebied van cultuur, leiderschap en de manier van werken zal er nog veel moeten veranderen. De hele organisatie zal hiermee aan de slag moeten om het Nieuwe werken werkelijk te implementeren. Aanbevelingen Monitoren van het netwerk: De eerste aanbeveling is om bij implementatie van VDI aandacht te besteden aan het monitoren van het netwerk. Er zal meer netwerkbelasting zijn doordat de werkplekken gecentraliseerd in de back-office draaien. Belangrijk is om de netwerkbelasting te meten en eventueel Quality Of Service uit te voeren. Hiermee kunnen er prioriteiten aan de verschillende soorten verkeer worden gegeven. Kennisniveau van Automatiseringsmedewerkers: Verder is het aan te bevelen om te investeren in de kennis van de automatiseringsmedewerkers. Dit gezien de werkplekken gecentraliseerd in de back-office draaien. Hierdoor is er meer kennis benodigd van onder anderen storage en servers. Proof of Concept: Daarnaast het advies om bij goedkeuring opnieuw goed de Proof Of Concept te bekijken en opnieuw op te pakken. Het is van groot belang om een goed technisch ontwerp te maken en vervolgens een testomgeving te bouwen. In deze testomgeving kan dan uitgebreid getest worden of de producten werkelijk inpasbaar zijn binnen WVE. Beide VDI producten testen: Als laatste de aanbeveling om tijdens de Proof Of Concept de twee belangrijkste VDI oplossingen naast elkaar te zetten. In dit geval de producten VMWare View en Citrix XenDesktop 4. Op dit moment heeft Citrix XenDesktop 4 de beste papieren. Echter gezien de Proof Of Concept pas in het najaar plaats gaat vinden, kan er nog zoveel veranderen. Hierdoor is het goed om beide producten functioneel goed te testen en uiteindelijk over het product een beslissing te nemen. Naar mijn idee heeft dit project Waterschap Vallei & Eem gebracht wat verlangd werd. Er is gedegen onderzoek gedaan naar de eisen en wensen. Verder is er door het uitgebreid onderzoek te doen naar eventuele producten een adviesrapport ontstaan waar WVE wat mee kan. Er is geprobeerd om vijf jaar vooruit te kijken. Dit is goed gelukt en het hele project is beheersbaar gebleven. Door het implementeren van een VDI oplossing en het verder virtualiseren van applicaties ontstaat er een ICT infrastructuur die technisch geschikt is voor het Nieuwe werken.
51
versie 1.0
Bronnen
Hieronder worden de bronnen weergegeven die zijn gebruikt bij de realisatie van dit document. In de tekst zijn verwijzingen gemaakt naar deze bronnen met behulp van een superscript, voorbeeld: [1]. [NR] [1] [2] [3] Gegevens Waterschap Vallei & Eem, www.wve.nl, geraadpleegd op 20-10-2009 Top 10 IT-management trends, http://computerworld.nl/article/11451/top-10-it-managementtrends.html, geraadpleegd op 10-04-2010 Uw gehele infrastructuur. Virtueel, http://www.microsoft.com/netherlands/virtualisatie/why/overview/default.mspx, geraadpleegd op 14-04-2010 Top 10 ICT Trends 2010, http://icttrends.web-log.nl/, geraadpleegd op 11-04-2010 ICT Trends 2010, http://www.crmpartners.nl/nieuwsarchief-2010/ict-trends-2010, geraadpleegd op 14-04-2010. Het nieuwe werken Besparen met Unified Communications, http://www.microsoft.com/netherlands/het_nieuwe_werken/Besparen_UnifiedCommunicatio ns.aspx, geraadpleegd op 11-04-2010 Het nieuwe werken Besparen op communicatiesystemen, http://www.microsoft.com/netherlands/het_nieuwe_werken/Besparen_communicatiesystem en.aspx, geraadpleegd op 11-04-2010 Microsoft OCS, http://www.trends.nl/microsoft-ocs.html, geraadpleegd op 14-04-2010. Five Key Trends That Will Influence Government IT Strategies for the Next Decade, http://my.gartner.com/portal/server.pt?open=512&objID=260&mode=2&PageID=3460702&r esId=1305513&ref=QuickSearch&sthkw=the+changing+of+information+workers, geraadpleegd op 10-04-2010 het Nieuwe werken Resultaten en Doelen, http://www.kpn.com/corporate/overkpn/duurzaam/het-nieuwe-werken/resultaten-endoelen.htm, geraadpleegd op 22-04-2010 Getronics: het Nieuwe werken, http://www2.getronics.nl/hetnieuwewerken/vanuit-huis.html, geraadpleegd op 28-04-2010 Getronics: het Nieuwe werken, http://www2.getronics.nl/hetnieuwewerken/onderweg.html, geraadpleegd op 28-04-2010 Getronics: het Nieuwe werken, http://www2.getronics.nl/hetnieuwewerken/veiligeinfrastructuur.html, geraadpleegd op 28-04-2010 Getronics: het Nieuwe werken, http://www2.getronics.nl/hetnieuwewerken/op-kantoor.html, geraadpleegd op 28-04-2010 Het Nieuwe werken Rabobank Nederland, http://www.macaw.nl/Projecten/Oplossingen/Het_Nieuwe_Werken/xp/content_mpc.Het+Nie uwe+Werken+bij+Rabobank+Nederland/default.aspx, geraadpleegd op 28-04-2010 Het Nieuwe werken SNS Reaal, http://ngi.nl/assets/content/pages/1725_HNW_Richard_Groothuis_16feb2010.pdf, geraadpleegd op 28-04-2010 Applocker, http://technet.microsoft.com/en-au/library/dd723678(WS.10).aspx, geraadpleegd op 18-04-2010 BitLocker Drive Encryption, http://technet.microsoft.com/enau/library/cc725719(WS.10).aspx, geraadpleegd op 18-04-2010 User Account Control, http://technet.microsoft.com/en-au/library/cc731416(WS.10).aspx, geraadpleegd op 18-04-2010 Whats New in Networking, http://technet.microsoft.com/enau/library/dd367855(WS.10).aspx, geraadpleegd op 18-04-2010 What's New in Service Accounts, http://technet.microsoft.com/en[au/library/dd367859(WS.10).aspx, geraadpleegd op 18-04-2010 Whats New in Windows Security Auditing, http://technet.microsoft.com/enau/library/dd560628(WS.10).aspx, geraadpleegd op 18-04-2010 Whats New for IT Pros in Windows 7, http://technet.microsoft.com/enau/library/dd349334(WS.10).aspx, geraadpleegd op 18-04-2010 Help file, Help file Windows 7, geraadpleegd op 18-04-2010
[4] [5] [6]
[7]
[8] [9]
[10]
[11] [12] [13] [14] [15]
[16]
[17] [18] [19] [20] [21] [22] [23] [24]
52
versie 1.0
[25] [26]
[27] [28]
[29] [30] [31]
[32] [33]
[34]
[35] [36] [37]
[38] [39] [40] [41] [42]
[43]
[44] [45]
[46]
[47] [48]
Citrix XenDesktop4 features and benefits, http://www.citrix.com/English /ps2/products/subfeature.asp?contentID=1685001, geraadpleegd op 19-04-2010 New for XenDesktop4 Feature Pack 1, http://www.citrix.com/English/ps2/products/feature.asp?contentID=1859071, geraadpleegd op 19-04-2010 VMWare View, http://www.vmware.com/products/view/features.html, geraadpleegd op 1904-2010 Operating System Virtualization, http://www.microsoft.com/windows/enterprise/solutions/virtualization/operatingsystem/default.aspx, geraadpleegd op 19-04-2010 Application Virtualization 4.5 Overview, http://technet.microsoft.com/enus/appvirtualization/cc721196.aspx, geraadpleegd op 19-04-2010 VMWare Thinapp, http://www.vmware.com/products/thinapp/features.html, geraadpleegd op 19-04-2010 Symantec Endpoint Virtualization Suite, http://www.symantec.com/business/products/whitepapers.jsp?pcid=pcat_business_cont&pvi d=sv_sol_pro_1, geraadpleegd op 19-04-2010 Altiris Deployment Solution, http://www.symantec.com/business/deployment-solution, geraadpleegd op 19-04-2010 Altiris Deployment Solution, http://www.symantec.com/business/products/newfeatures.jsp?pcid=pcat_infrastruct_op&pvi d=deployment_sol_1, geraadpleegd op 19-04-2010 System Center Configuration manager, http://www.microsoft.com/systemcenter/en/us/configuration-manager/cm-capabilities.aspx, geraadpleegd op 19-04-2010 Whats new RESPowerfuse 2010, http://www.ressoftware.com/pmproducts.aspx?PageID=179, geraadpleegd op 20-04-2010 Quest Workspace, http://www.quest.com/Quest_Site_Assets/PDF/DSA-vWorkspaceUS.pdf, geraadpleegd op 20-04-2010 Quest Workspace 7.1 Whats new, http://www.quest.com/Quest_Site_Assets/PDF/vWorkspaceWhatsNew_71.pdf, geraadpleegd op 20-04-2010 Scense 7.0, http://www.scense.nl/user-workspace-management, geraadpleegd op 20-04-2010 Key features Scense 7.0, http://www.scense.nl/key-features, geraadpleegd op 20-04-2010 Imtech: Aviesdocument Virtualisatie Waterschap Vallei Eem 11 maart 2010, geraadpleegd op 15-04-2010 Helion-IT:Adviesprijzen Citrix, geraadpleegd op 15-04-2010 Delivering 5000 desktops with Citrix XenDesktop, http://support.citrix.com/servlet/KbServlet/download/22662-102642212/Delivering%205000%20Desktops%20with%20XenDesktop%204.pdf, geraadpleegd op 15-04-2010 Delivering 5000 desktops with Citrix XenDesktop, http://support.citrix.com/servlet/KbServlet/download/22662-102642212/Delivering%205000%20Desktops%20with%20XenDesktop%204.pdf, geraadpleegd op 16-04-2010 Imtech: Aviesdocument Virtualisatie Waterschap Vallei Eem 11 maart 2010, geraadpleegd op 16-04-2010 VMWare View Architecture Planning Guide, http://www.vmware.com/pdf/view40_architecture_planning.pdf, geraadpleegd op 17-042010 VMWare View Architecture Planning Guide, http://www.vmware.com/pdf/view40_architecture_planning.pdf, geraadpleegd op 18-042010 Getting Started with VMWAre View, http://www.vmware.com/pdf/view40_quickstart.pdf, geraadpleegd op 19-04-2010 Business case Softgrid, V:\Automatisering\BTI\Projecten\Business Case Softgrid\ Business Case Softgrid.doc, geraadpleegd op 20-04-2010
53
versie 1.0
Afkortingen
In dit document worden verschillende afkortingen gebruikt. Om een duidelijk beeld te geven zijn hieronder de afkortingen weergegeven: Afkorting WVE INK DIV GIS KA RFC ICT HRM VPN WAN P&O ARBO VDI VOIP DMS SAN RSA MVO RDP ICA PCoIP URL IIS SQL OS MSI USB POC TCO QoS Uitgeschreven Waterschap Vallei & Eem Instituut Nederlandse Kwaliteit Digitale Informatie Voorziening Geografische Informatie Kantoor Automatisering Request For Change Information and Communication Technology Human Resource Management Virtual Private Network Wide Area Network Personeel & Organisatie Arbeidsomstandigheden Virtual Desktop Infrastructure Voice Over IP Document Management Systeem Storage Area Network (Ron) Rivest (Adi) Shamir (Len) Adleman Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Remote Desktop Protocol Independent Computer Architecture PC-over-IP Uniform Resource Locator Internet Information Server Structured Query Language Operating System Microsoft Installer Universal Serial Bus Proof Of Concept Total Cost of Ownership Quality of Service
: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :
54
versie 1.0
Verklarende woordenlijst
In onderstaande lijst staan termen genoemd die in dit document gebruikt worden. Achter de term staat een korte uitleg om zo de term te verduidelijken. Tern Operating system Uitleg Besturingssysteem op een client of een server
VDI
Virtual Desktop Infrastructure, benaming voor een gevirtualiseerde client systeem. Wide Area Network, bij WVE zijn dit de verbindingen naar de buitenlocaties en naar het internet. Server Based Computing product van Citrix waarmee desktops en applicaties gepubliceerd kunnen worden. Gebruikers maken gebruik van applicaties en desktops die op de server gepubliceerd of genstalleerd zijn. Gebruiker werkt ook echt op de server, maakt gebruik van geheugen, processor enz. van de server. Desktop die gepubliceerd is op een server. De gebruiker werkt fysiek op de server. Applicaties die gepubliceerd zijn op een server. De applicatie draait ook werkelijk op de server en niet de op de client van de gebruiker. Het virtualiseren van software. Software draait in zijn operating system en eigen bestandssysteem. Hierdoor ontstaan er geen conflicten met andere applicaties. De distribueren en installeren van applicaties op clients en server systemen.
WAN infrastructuur Citrix Presentation Server Server Based Computing Published Desktop Published applications Software virtualisatie Applicatie deploy
Sequenses
Een package van een gevirtualiseerde applicatie.
Collaboration tool
Wordt vaak ingevuld met het product Microsoft Sharepoint, waarmee het mogelijk is om makkelijk documenten te delen, zoeken en vinden enz. Sociale netwerken zoals Hyves, MSN, Linked-in, Facebook enz.
Social networks
Roaming profiles
Hypervisor
Een profiel bestaat uit instelling voor bureaublad, menu start enz. Door deze roaming te maken worden deze profielen centraal gezet. Wanneer er wijzigingen worden gemaakt in een profiel worden deze gesynchroniseerd naar de centrale server. Voordeel is dat gebruikers overal hun eigen instellingen kunnen gebruiken. Laag waarmee functionaliteiten (geheugen, USB enz.) door kunnen worden gegeven aan virtuele servers of clients. Hypervisor tool voor servers, hiermee kunnen virtuele servers op een fysieke server draaien. Laatste versie (versie 4.0) van VMWare ESX Server
VMWare ESX Server VMWare vSphere
VMWare Virtual Center
Management tool om zowel de fysieke servers als virtuele servers mee te managen.
55
versie 1.0
Bijlagen
De volgende losse bijlagen zijn aanwezig: Bijlage Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Bijlage 6 Bijlage 7 Bijlage 7.1 Bijlage 7.2 Bijlage 7.3 Bijlage 7.4 Naam Plan van aanpak het Nieuwe werken Inventarisatie huidige omgeving Beschrijving knelpunten Inventarisatie eisen en wensen Marktonderzoek Functioneel ontwerp Adviesrapport het Nieuwe werken Input voor adviesrapport Berekening scenarios Berekening scenario 3 Berekening huidige TCO
: : : : : : : : : : :
56
Bijlage 1
Het Nieuwe werken

Plan van aanpak
Vak Klas Opleiding Studiejaar Inleverdatum Student Studentennummer E-mail adres
: Afstudeerproject : SI6C : HBO Systeembeheer Duaal : 2009-2010 : 18 februari 2010 : Erik Klaassen : 1533689 : erik.klaassen@student.hu.nl
Plan van aanpak | het Nieuwe werken
versie 1.1
Versiebeheer
Versie 0.1 0.2 1.0 1.1 Datum 30-01-2010 12-02-2010 18-02-2010 05-03-2010 Gewijzigd door E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen Omschrijving Eerste opzet Verwerken aanvullingen G. Joosten Definitieve maken van document Verwerken aanvullingen van K. Uiterwijk, R. Verhage en R. Moolenaars
Distributiebeheer
Nr. 1 2 3 4 5 6 7 8 Naam E. Klaassen G. Joosten R. Verhage A. Schaake J. Buddingh R. Moolenaars K. Uiterwijk Afstudeeradministratie Plaats Leusden Leusden Leusden Leusden Leusden Leusden Utrecht Utrecht Versie 1.1 1.1 1.1 1.1 1.1 1.1 1.1 1.1 Aantal 1 1 1 1 1 1 1 2
Voorwoord
Voor u ligt het plan van aanpak met de titel: het Nieuwe werken. Dit project is een intern project binnen Waterschap Vallei & Eem. Dit project zal daarnaast dienen als afstudeerproject aan de Hogeschool Utrecht voor het schooljaar 2009 2010. Dit project zal worden uitgevoerd door Erik Klaassen bij Waterschap Vallei & Eem te Leusden.
versie 1.1
Inhoudsopgave1. Inhoudsopgave
Inleiding ................................................................................................................................................... 4 1. Probleemsituatie.................................................................................................................................. 5 1.1 Context van het probleem.............................................................................................................. 5 1.2 Probleemstelling ............................................................................................................................ 5 1.3 Symptomen van de probleemsituatie ............................................................................................ 5 2 Programma van eisen .......................................................................................................................... 6 2.1 Opdrachtformulering ...................................................................................................................... 6 2.2 Doelstelling project......................................................................................................................... 6 2.3 Projectresultaat .............................................................................................................................. 6 2.4 Op te leveren producten ................................................................................................................ 7 2.5 Afbakening ..................................................................................................................................... 7 2.6 Projecteffecten ............................................................................................................................... 7 2.7 Randvoorwaarden en eisen ........................................................................................................... 8 3.0 Projectinrichting ................................................................................................................................. 9 3.1 Projectomgeving ............................................................................................................................ 9 3.2 Projectorganisatie .......................................................................................................................... 9 3.3 Omgevingskaart........................................................................................................................... 10 3.4 Taken en verantwoordelijkheden................................................................................................. 10 4 Projectfasering.................................................................................................................................... 11 4.1 Fase 0 - Voorbereiding fase ........................................................................................................ 11 4.2 Fase 1 - Analyse fase .................................................................................................................. 11 4.3 Fase 2 - Inventarisatie fase ......................................................................................................... 11 4.4 Fase 3 - Onderzoekfase .............................................................................................................. 12 4.5 Fase 4 - Rapportagefase ............................................................................................................. 12 4.6 Fase 5 - Evaluatiefase ................................................................................................................. 12 5 Beheeraspecten ................................................................................................................................. 13 5.1 Organisatie................................................................................................................................... 13 5.2 Projectplanning ............................................................................................................................ 13 5.3 Risico en actieplan....................................................................................................................... 14 5.3.1 Risicoanalyse ........................................................................................................................ 14 5.3.2 Actieplan................................................................................................................................ 15 5.4 Projectkosten ............................................................................................................................... 15 5.5 Kwaliteit........................................................................................................................................ 15 6. Communicatie.................................................................................................................................... 16 6.1 Project communicatiestructuur .................................................................................................... 16 6.2 Planning project communicatie.................................................................................................... 16
versie 1.1
Inleiding
Om Waterschap Vallei & Eem (WVE) aantrekkelijker te maken als werkgever wordt er binnen WVE een HRM beleid ontwikkeld. Onderdeel hiervan is dat WVE haar werknemers de mogelijkheid wil bieden om gebruik te maken van Telewerken. Dit zodat de werknemers zo hun werkzaamheden anywhere en anytime kunnen uitvoeren. Gezien dit beleid gevolgen heeft voor de ICT infrastructuur, systemen en werkplekken is er binnen WVE een project gestart met de titel: het Nieuwe werken. Aangezien de huidige ICT infrastructuur, systemen en werkplekken niet geschikt zijn om alle medewerkers anywhere en anytime werkzaamheden te laten uitvoeren, zal er onderzoek gedaan worden om de ICT infrastructuur, systemen en werkplekken wel geschikt te maken. In dit plan van aanpak moet duidelijk worden uit welke onderdelen het project bestaat. In het eerste hoofdstuk moet inzichtelijk worden wat de probleemsituatie is. In hoofdstuk twee zal het programma van eisen worden uitgewerkt. Duidelijk moet worden wat onder anderen de opdracht en de doelstelling is, welke projectresultaten er worden verwacht en welke randvoorwaarden en eisen er zijn. In hoofdstuk drie zal de projectinrichting worden uitgewerkt. In dit hoofdstuk moet duidelijk worden hoe de projectomgeving en projectorganisatie eruit zien. Verder wordt de omgeving in kaart gebracht en worden de taken en verantwoordelijkheden uitgewerkt. In het volgende hoofdstuk zal de projectfasering worden uitgewerkt. Duidelijk moet worden welke fases er allemaal aanwezig zijn binnen dit project en welke stappen er binnen deze fases worden genomen. Vervolgens zullen in hoofdstuk 5 de beheeraspecten aan bod komen. Onder anderen de projectplanning, risicos en projectkosten zullen in dit hoofdstuk worden uitgewerkt. In het laatste hoofdstuk zal de communicatiestructuur en de communicatie betreffende de planning van het project worden uitgewerkt.
versie 1.1
1. Probleemsituatie
1.1 Context van het probleem
Binnen Waterschap Vallei & Eem (WVE) is men bezig om een HRM beleid te ontwikkelen. Dit HRM beleid wordt ontwikkeld om WVE aantrekkelijker te maken als werkgever. En van de beleidsonderwerpen binnen het HRM beleid is: Telewerken. Hiervoor is een beleidsnotitie geschreven door P&O die ter goedkeuring bij het management ligt. Dit beleid heeft voor de ICT infrastructuur en de systemen verstrekkende gevolgen. Op dit moment kan een kleine groep mensen binnen WVE gebruik maken van Telewerk faciliteiten. Deze zijn echter niet geschikt en ingericht om hier de hele organisatie mee te laten werken.
1.2 Probleemstelling
De wens vanuit het bestuur van WVE is om alle medewerkers van WVE de mogelijkheid te bieden om te kunnen telewerken. Medewerkers moeten de mogelijkheid hebben om overal (op kantoor, in het veld, thuis en onderweg) hun werkzaamheden uit te kunnen voeren. De ICT infrastructuur, systemen en werkplekken (hierna te noemen: ICT infrastructuur) zijn momenteel ingericht voor een beperkt aantal medewerkers (ongeveer 30 procent) en bieden onvoldoende mogelijkheden om alle medewerkers van WVE hierin te ondersteunen. Dit betekent dat de ICT infrastructuur hiervoor geschikt gemaakt moet worden.
1.3 Symptomen van de probleemsituatie

Deze situatie heeft het volgende symptomen: - Huidige server-based computing oplossing voldoet niet om medewerkers in staat te stellen om te telewerken. - Onvoldoende werkplekken om alle medewerkers van WVE in staat te stellen om te telewerken en zo hun dagelijkse werkzaamheden uit te voeren. - Ongeveer 20% van alle applicaties zijn beschikbaar voor telewerk faciliteiten. - De bandbreedte naar Leusden is niet voldoende om alle medewerkers gebruik te kunnen laten maken van Telewerk faciliteiten. Dit is op dit moment een ADSL lijn van 2,3 Mb. - Er zijn meerdere ICT oplossingen (producten) op de markt aanwezig die de oplossing van het probleem zouden kunnen zijn. Door de hoeveelheid is niet duidelijk welke ICT oplossingen er gekozen moeten worden.
versie 1.1
2 Programma van eisen

2.1 Opdrachtformulering
De opdracht van dit project is om onderzoek te doen naar ICT oplossingen, systemen en werkplekken (hierna te noemen: ICT infrastructuur) die kunnen bijdragen aan het geschikt maken van de ICT infrastructuur voor Telewerken of te wel het Nieuwe werken. Deze ICT oplossingen moeten bestaan uit centrale ICT componenten en eventuele mobiele ICT componenten (bijvoorbeeld laptops). Verder is door WVE bepaald dat deze componenten een toekomstvastheid van 5 jaar moeten hebben.
2.2 Doelstelling project

Doel van de opdracht is om een adviesvoorstel te schrijven, waardoor het management een scenario kan selecteren. In dit scenario is een ICT oplossing uitgewerkt, die WVE in staat stelt haar medewerkers anywhere en anytime toegang te geven tot de ICT infrastructuur, systemen en werkplekken. Deze ICT oplossingen komt voort uit: - alle eisen en wensen van werknemers binnen WVE, die door verschillende interviews zijn genventariseerd. - Ideen en trends die uit inventarisatie met ICT visionairs en trendwatchers zijn genventariseerd. - Eisen en wensen van andere Waterschappen. - Marktonderzoek naar ICT oplossingen en systemen. Verder moet in ieder scenario duidelijk worden wat de gevolgen voor de organisatie zijn, in termen van tijd, beheer en geld.
2.3 Projectresultaat
Het project heeft de volgende resultaten: - Inzicht in de eisen en wensen van WVE op het gebied van het Nieuwe werken. - De trends en ideen van ICT visionairs en trendwatchers moeten inzichtelijk worden. - Duidelijk moet worden of de eerder genventariseerde eisen en wensen overeenstemmen met die van andere Waterschappen. - Het moet inzichtelijk worden welke ICT componenten er op de markt aanwezig zijn welke voldoen aan de eerder genventariseerde eisen en wensen. - Duidelijk moet worden of deze ICT componenten ook werkelijk inzetbaar zijn binnen WVE. - Goede functionele beschrijving gezien de invoering van het project in 2011 gaat plaats vinden. In verband met de begroting is het niet mogelijk om grote wijzigingen in het functioneel ontwerp aan te brengen. - Inzicht in de gevolgen voor WVE indien de ICT componenten worden gemplementeerd, uitgedrukt in termen als geld, tijd, beheer enz.
versie 1.1
2.4 Op te leveren producten

Tijdens dit project zal er bij iedere fase (zie hoofdstuk 4) minimaal n product worden opgeleverd. Dit zijn de volgende producten: Fase 0: Plan van aanpak voor het het Nieuwe werken project. Fase 1: Analyse van de huidige situatie en de knelpunten beschreven in een document. Fase 2: Document met eisen en wensen binnen WVE en de input van de andere Waterschappen. Fase 3: Document waarin de verschillende oplossingen/ producten worden beschreven. Fase 4: - Functioneel ontwerp van de gekozen ICT oplossingen. - Adviesrapport waarin het management uit meerdere scenarios kan kiezen, welke ICT oplossing het beste geschikt zou zijn voor WVE. Fase 5: Scriptie
2.5 Afbakening
De volgende onderdelen zullen niet binnen het project vallen: - Aanschaffen van de eventuele geselecteerde ICT componenten. - Implementatie van de eventuele geselecteerde ICT componenten. - Telefonie, zowel mobiele telefonie als vaste telefonie valt buiten de scope van dit project. - Mogelijke aanbevelingen ten opzichte van de betreffende werkprocessem en of de organisatie worden niet gemplementeerd door de projectgroep. - De mogelijke gevolgen voor de technische infrastructuur/ werkprocessen/ organisatie zullen alleen onderzocht en geanalyseerd worden. Aanbevelingen en/ of oplossingen voor mogelijke gevolgen zullen niet worden meegenomen in dit onderzoek. - Met betrekking tot beheersbaarheid en continuteit van de technische infrastructuur en de werkprocessen, zal er ook alleen onderzoek plaatsvinden. Dit betekent dat er in dit onderzoek ook geen aanbevelingen en/ of oplossingen zullen worden beschreven. - Beleid en vergoedingen met betrekking tot telewerken zal door de afdeling P&O worden opgesteld.
2.6 Projecteffecten
Het project heeft de volgende effecten: - Op basis van het adviesrapport kan WVE een Proof of Concept gaan bouwen voor de geadviseerde ICT infrastructuur. - WVE heeft inzage gekregen in de kosten voor het implementeren van een nieuwe werkplek voor de medewerkers voor de begroting van 2011. - Het adviesrapport dient als input voor de update van het A-beleid binnen WVE, die in het najaar van 2011 zal plaats vinden.
versie 1.1
2.7 Randvoorwaarden en eisen

De volgende randvoorwaarden en eisen gelden voor het projectresultaat: Technisch Alle eventuele geselecteerde ICT componenten mogen geen afbreuk doen aan de functionaliteiten van de huidige bestaande ICT componenten, bestaande uit de technische infrastructuur, applicaties, werkplekken enz. Procedureel Voor dit project worden de volgende procedurele randvoorwaarden gehanteerd: - Medewerkers mogen geen bijzondere hinder ondervinden van de toepassing van de geselecteerde ICT oplossingen. - Beschikbaarheid van de verantwoordelijke personen/ documentatie en eventuele andere bronnen in de organisatie met betrekking tot de eerder genoemde werkzaamheden in de inventarisatiefase Functioneel Voor dit project worden de volgende functionele eisen gehanteerd: - Alle bestaande ICT componenten dienen op de huidige (of een betere) manier te functioneren. - De insteek van het project is om de huidige beheersinspanningen ten aanzien van de ICT infrastructuur niet te laten toenemen.
versie 1.1
3.0 Projectinrichting
In dit hoofdstuk zal de projectinrichting verder uitgewerkt worden. Duidelijk moet worden waaruit het project bestaat, wat de planning is enz.
3.1 Projectomgeving
Waterschap Vallei en Eem is een van de zesentwintig waterschappen in Nederland. Een waterschap zorgt ervoor daar waar te veel water is, dit afgevoerd wordt. En andersom waar te weinig is, wordt water aangevoerd. Er wordt gezorgd voor droge voeten en schoon water. Daarnaast worden dijken en duinen onderhouden en worden wegen en vaarwegen beheerd. De ambtelijke organisatie van Waterschap Vallei & Eem ziet er als volgt uit: - Staf : Ondersteunt directie en management. - Afdeling Planvorming : Planvorming op strategisch niveau - Afdeling Realisatie Watersystemen : Advies afdeling voor de Afdeling Beheer Watersystemen - Afdeling Beheer Watersystemen : Uitvoerende afdeling voor beheer en onderhoud van het watersysteem en waterkeringen - Afdeling Waterzuivering : Adviseren en uitvoeren van projecten waterzuivering - Afdeling Vergunning en Handhaving : Verzorgt de vergunningverlening en de handhaving - Afdeling Informatievoorziening : Verzorgt o.a. automatisering en informatievoorziening - Afdeling Algemene Zaken : Ondersteuning van de organisatie.
3.2 Projectorganisatie
Dit project wordt uitgevoerd binnen WVE, zodoende zijn hier ook medewerkers van WVE bij betrokken. De volgende rollen zijn in het project te onderkennen. Onderstaand schema toont het projectteam: Naam Functie E. Klaassen ICT beheerder G. Joosten Automatiseringsadviseur W. Van Welbergen ICT beheerder (inhuur) R. Verhage Afdelingshoofd A. Schaake Informatie adviseur J. Buddingh Informatie adviseur
Rol Projectleider/ projectmedewerker Projectmedewerker/ Afstudeerbegeleider Projectmedewerker Opdrachtgever Projectmedewerker / Vertegenwoordiger organisatie Vertegenwoordiger organisatie
versie 1.1
3.3 Omgevingskaart
Onderstaand word de omgeving in kaart gebracht: Project organisatie.
(Schetst de structuur van het project zelf)
Betrokkenen in de lijn organisatie.

(Dit plaatst het project in de organisatie)
Opdracht-gever:
Directie
Gedelegeerd opdrachtgever: Rene Verhage
Projectleider: Erik Klaassen
Projectmedewerkers: Automatisering adviseur Informatievoorziening adviseurs ICT Beheerders
Derden: Overige Waterschappen ICT visionair/ trendwatchers Aanbieders van ICT oplossingen
Eindgebruikers: Medewerkers WVE
3.4 Taken en verantwoordelijkheden

De taken en verantwoordelijkheden binnen dit project zijn: Projectleider: Het projectleiderschap is ondergebracht bij de ICT Beheerder. Dit gezien dit project dient als afstudeeropdracht. Projectmedewerkers: Bestaande uit de ICT Beheerders en de Automatiseringsadviseur, welke advisering zullen doen ten opzichte van de projectleider. Daarnaast bestaande uit de informatieadviseurs welke ook een adviserende rol zullen hebben en daarnaast de organisatie vertegenwoordigen.
10
versie 1.1
4 Projectfasering
Binnen dit project zijn de volgende fases te onderscheiden: - Fase 0: Voorbereiding fase - Fase 1: Analyse fase - Fase 2: Inventarisatie fase - Fase 3: Onderzoek fase - Fase 4: Rapportage fase - Fase 5: Evaluatie fase
4.1 Fase 0 - Voorbereiding fase

Ter voorbereiding van het project moet er een plan van aanpak (dit document) worden gemaakt. Dit plan moet worden goedgekeurd door de bedrijfsbegeleider en docentbegeleider.
4.2 Fase 1 - Analyse fase

In deze fase is het de bedoeling om de huidige situatie verder te analyseren en in kaart te brengen. Dit zodat precies duidelijk is waar de knelpunten zitten en zodat de eventuele te selecteren ICT oplossingen precies afgestemd kunnen worden op de huidige situatie.
4.3 Fase 2 - Inventarisatie fase

Als eerste is het de bedoeling om de eisen en wensen binnen WVE te inventariseren. Deze inventarisatie heeft als doelstelling om deze eisen en wensen zo goed mogelijk af te stemmen op de eventueel te selecteren ICT componenten. Er zullen interviews worden gehouden met personen en groepen die: - een mening hebben over het Nieuwe werken. - over het Nieuwe werken een visie hebben. - inspraak hebben in het Nieuwe werken. Hierbij kan gedacht worden aan: - Organisatie ontwikkelaars, bijvoorbeeld personen bij P&O en Staf afdeling - Personen binnen WVE die een visie hebben over het werken binnen een proces/ afdeling. Hierbij moet gedacht worden aan afdelingshoofden, informatieadviseurs en procesmanagers. - De eindgebruikers binnen WVE Hen zullen (onder anderen) de volgende vragen worden voorgelegd: - Hoe en waar doet de medewerker zijn/ haar werk? - Wat zijn de eisen en wensen met betrekking tot de werkplek. - Welke eisen stellen ze aan de ICT infrastructuur. - Welke visie hebben de verschillende groepen op het gebied van de ICT infrastructuur. - Binnen WVE wordt er op dit moment gebruik gemaakt van een SaaS (Software as a Services) applicatie. Voor medewerkers is het mogelijk om ook vanuit huis onder anderen loonstroken en planningsgesprekken te bekijken. Bedoeling is om te vragen naar de bevindingen van de gebruikers. Wanneer deze eisen en wensen in kaart zijn gebracht is de tweede stap binnen deze fase om onderzoek te doen naar trends en ideen bij ICT visionairs en trendwatchers. Doelstelling van deze stap is: Erachter komen welke trends er aan gaan komen op het gebied van anytime anywhere werkzaamheden. Welke oplossingen zitten er voor centrale en decentrale/ mobiele ICT componenten aan te komen. Door het uitvoeren van internet onderzoek, bijvoorbeeld bronnen van Gartner, IDC en Microsoft Services, zal er uitgezocht worden welke trends en ideen er aan komen. Dit om de uiteindelijke ICT oplossingen en systemen toekomstvast te maken.
11
versie 1.1
De derde en laatste stap binnen deze fase is om alle eisen, wensen, trend en ideen te vergelijken met die van andere Waterschappen. Het doel is om te inventariseren, of de eisen, wensen en trends wel of niet afwijken van de eisen, wensen en trends van andere Waterschappen. En om te kijken of er bij andere Waterschappen ICT oplossingen en systemen aanwezig zijn die ook door WVE gebruikt zouden kunnen worden. Door het houden van een enqute zal deze informatie genventariseerd worden
4.4 Fase 3 - Onderzoekfase

Tijdens deze fase zal er onderzoek plaats vinden naar welke ICT oplossingen en systemen er op de markt aanwezig zijn en welke het beste aansluiten bij de gedefinieerde eisen en wensen, ideen en trends. Er zal moeten worden gekeken hoe deze eisen en wensen nu ingevuld worden. Te denken valt aan onderzoek naar de verschillende technische oplossingen/ denkrichtingen en trends. Welke technieken zijn er op de markt aanwezig. Welke programmas en tools worden er gebruikt om hier invulling aan te geven. Welke beheertools worden gebruikt en hoe worden al deze technische oplossingen ingezet. Ook moet er in de markt worden gekeken, hoe de technische oplossingen, naar verwachting, in de toekomst ingevuld zullen worden.
4.5 Fase 4 - Rapportagefase

Nadat duidelijk is geworden welke ICT oplossingen er op de markt zijn, zal er in fase 4 al eerste een Proof of Concept worden uitgewerkt. Dit om te onderzoeken of de ICT oplossingen en systemen ook werkelijk bruikbaar zijn binnen WVE. Bewust is er gekozen om alleen een functioneel ontwerp te beschrijven. Dit gezien de kans aanwezig is, dat door de complexiteit van de ICT oplossingen, de doorlooptijd van het project in gevaar komt. Insteek is om de ICT oplossingen toekomstvast te maken, hierdoor zal er veel tijd worden gestoken in het inventariseren van de eisen en wensen en het onderzoeken van de verschillende ICT oplossingen. De volgende stap binnen de rapportagefase is het schrijven van een adviesrapport. In dit adviesrapport moeten alle eerdere fases terug komen. Verder moet in dit adviesrapport duidelijk worden welke ICT oplossingen er mogelijk zijn. Welke mogelijke keuzes er allemaal zijn voor WVE. Dit moet worden uitgewerkt in drie scenarios: 1. De best geschikt geachte oplossing (ongeacht financile consequenties. Noem het een Utopie); 2. De beste oplossing, ook in termen van tijd en geld; 3. Een budget oplossing. Wat is het goedkoopste alternatief. Ook moet in dit adviesrapport duidelijk worden welke mogelijke gevolgen er zijn voor WVE. Hierbij moet gedacht worden aan de gevolgen in termen zoals geld, tijd en beheer. Er moet duidelijk worden welke financile gevolgen de keuzes hebben, hoeveel tijd de keuzes gaan kosten en welke gevolgen dit heeft voor beheer van de ICT infrastructuur.
4.6 Fase 5 - Evaluatiefase

In de laatste fase van dit project zal het adviesrapport gevalueerd worden, bedoeling is om het adviesrapport te bespreken met de automatiseringsadviseur en directe collegas Automatisering. Vervolgens zal het rapport worden gepresenteerd aan het managementteam en de opdrachtgever. Als laatste zal het rapport gepresenteerd worden aan alle genteresseerden binnen de organisatie. In de evaluatiefase is opgenomen om de afstudeerscriptie uit te werken en om hiervan een presentatie te maken. Het maken en verwerken van alle onderdelen van het project in de afstudeerscriptie, zal echter tijdens het hele proces worden gedaan
12
versie 1.1
5 Beheeraspecten
In dit hoofdstuk worden de beheeraspecten van het projecten uitgewerkt.
5.1 Organisatie
De projectorganisatie van dit project is beschreven in hoofdstuk 3.
5.2 Projectplanning
De projectplanning omvat alle aspecten van het project.
FEB 5 6 Fase 0: Voorbereidingen Voorbereidingen Maken plan van aanpak Goedkeuring plan van aanpak Inleveren plan van aanpak Inleveren afstudeercontract Fase 1: Analyse fase Analyseren huidige situatie + in kaart brengten Fase 2: Inventarisatie fase Inventarisatie eisen/ wensen WVE Inventarisatie trends/ ideen ICT visionairs en trendwatchers Vergelijken van eisen/ wensen bij andere Waterschappen Verwerken informatie Fase 3: Onderzoek fase Marktonderzoek naar ICT oplossingen Proof of concept Fase 4: Rapportage fase Opstellen adviesrapport Onderzoek mogelijke gevolgen Verwerken van gegevens Fase 5: Evaluatiefase Bespreking resultaten met automatiseringsadviseur Presentatie resultaten (directe) collega's Presentatie resultaten managementteam en opdrachtgever. Presentatie resultaten aan geinteresseerden binnen de organisatie Alles verwerken in afstudeerscriptie Inleveren scriptie Voorbereiden afstudeerpresentatie Afstudeerzitting
Start Fase 0 + 1 GO/ NOGO Start Fase 2 GO/ NOGO Start Fase 3 GO/ NOGO Start Fas e 4 GO/ NOGO Start Fase 5
MAART APRIL MEI JUNI 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26
13
versie 1.1
5.3 Risico en actieplan

In dit hoofdstuk worden de risicos ingeschat en worden de acties die genomen moeten worden verder uitgewerkt.
5.3.1 Risicoanalyse
Risicos worden ingeschat op basis van het effect x kans principe zoals in onderstaand schema is weer gegeven.
Kans a Grote impact Grote kans Actie ondernemen b Grote impact Kleine kans Impact verminderen
c Kleine impact Grote kans
d Kleine impact Kleine kans
Kans verminderen
Geen actie
Impact
De risicogroepen die worden onderkend zijn: A. De kans dat risico optreedt is groot en impact van het risico is groot. Er dienen direct corrigerende maatregelen genomen te worden om de kans te voorkomen en de impact te verminderen. B. De kans dat risico optreedt is klein maar impact van het risico is groot. Er dienen impact verminderende maatregelen getroffen te worden zodat als het risico optreed maatregelen getroffen kunnen worden. C. De kans dat risico optreedt is groot maar impact van het risico is klein. Er dienen maatregelen getroffen te worden om de kans van optreden te verkleinen. D. De kans dat risico optreedt is klein en impact van het risico is klein. Er hoeven geen maatregelen getroffen te worden voor het omgaan met het risico.
Risico Personele bezetting automatiseringsteam niet volledig WVE personeel niet beschikbaar voor onderzoek Geen (tijdige) input van andere Waterschappen Te veel mogelijke aanwezige ICT oplossingen
Oorzaak Ziekte
Kans
Effect
Aanzienlijk Groot
Bedreiging Oorzaak kans x effect Intern/extern Groot (A) Intern
Geen tijd/ prioriteit, Ziekte Geen tijd/ prioriteit, Ziekte Eisen en wensen zijn te algemeen opgesteld
Klein
Groot
Groot (B)
Intern
Aanzienlijk Klein
Klein Klein
Klein (C) Klein (D)
Extern Intern
14
versie 1.1
5.3.2 Actieplan
In het actieplan zal worden aangegeven wat er gedaan zal worden op het moment dat een bepaald risico plaatsvindt. Risico Kans Impact Oplossing/Actie Mogelijk Aanzienlijk Inhuur, of uitloop project mogelijk in Personele bezetting automatiseringsteam niet overleg met opdrachtgever. volledig WVE personeel niet Mogelijk Aanzienlijk Tijdig maken van afspraken, reservelijst beschikbaar voor met medewerkers maken zodat er onderzoek vervanging aanwezig is. Geen (tijdige) input van Klein Tijdig starten, zodat er genoeg tijd is om te Aanzienlijk reageren. andere Waterschappen Te veel mogelijke Mogelijk Klein Niet nodig om maatregelen te nemen aanwezige ICT oplossingen
5.4 Projectkosten
Gezien dit een intern project is binnen Waterschap Vallei & Eem en de aanschaf van de eventuele ICT componenten buiten de scope van dit project vallen, zijn er geen kosten voor dit project begroot. De bestede uren vallen binnen het budget van Automatisering.
5.5 Kwaliteit
Voor de borging van de kwaliteit zijn er afstemsessies gepland met de gedelegeerd opdrachtgever. Daarnaast worden de (concept)resultaten collegiaal gereviewd. Tevens worden de resultaten afgestemd met alle betrokkenen zoals vermeld bij de projectsamenstelling in hoofdstuk 3.2. . De volgende kwaliteitseisen worden gesteld: - Adviesrapport dient aan te sluiten bij het werken denkniveau van niet ICT geschoold medewerkers, op HBO niveau. - De projectdocumentatie wordt opgezet volgens de standaards van WVE. De documentatie wordt bij gearchiveerd in de directory W:\Informatievoorziening\Automatisering\BTI\Projecten\Onderzoek Nieuwe werken - Na afronding van de opdracht vindt een projectevaluatie plaats met alle betrokkenen zoals vermeld bij de projectsamenstelling in hoofdstuk 3.2. Projectleider is verantwoordelijk voor uitvoeren van de evaluatie
15
versie 1.1
6. Communicatie
In dit hoofdstuk wordt de project communicatie en de project planning uitgewerkt.
6.1 Project communicatiestructuur

Met de volgende personen en groepen zal er communicatie over het project plaats vinden: 1 Opdrachtgever - Tweewekelijks met projectleider - Vooraf bij GO/NOGO momenten met projectleider en automatiseringsadviseur. - Escalaties met projectleider en automatiseringsadviseur 2 Automatiseringsadviseur - Wekelijks met projectleider tijdens Bilateraal Overleg - Vooraf bij GO/NOGO momenten met projectleider en opdrachtgever. 3 Automatiseringteam - Tweewekelijks tijdens automatiseringsoverleg met projectleider. 4 Informatieadviseurs Maandelijks tijdens automatisering en informatievoorziening overleg met projectleider. Vertegenwoordigd door opdrachtgever. Indien gewenst door managementteam.
Managementteam
6.2 Planning project communicatie

De volgende momenten zal er communicatie plaats vinden over het project met de organisatie: - Aankondiging van het project via het intranet. - Bij GO/NOGO momenten zal er communicatie plaats vinden via het intranet.
16
Bijlage 2
Telewerk omgeving
Inventarisatie
Auteur Datum Naam document Versie
: Erik Klaassen : 28-04-2010 : Inventarisatie huidige omgeving vs1.2.doc : 1.2
Inventarisatie huidige omgeving | het Nieuwe werken
versie 1.2
Versiebeheer
Versie 0.1 0.2 1.0 1.1 1.2 Datum 28-02-2010 05-03-2010 06-03-2010 12-03-2010 28-04-2010 Gewijzigd door E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen Omschrijving Eerste opzet Invoegen tekeningen Definitieve maken van document Verwerken wijzigingen R. Verhage Laatste wijzigingen gedaan
Distributiebeheer
Nr. 1 2 3 4 Naam E. Klaassen G. Joosten R. Verhage A. Schaake Plaats Leusden Leusden Leusden Leusden Versie 1.2 1.2 1.2 1.2 Aantal 1 1 1 1
Inleiding
Om de knelpunten (zie hiervoor bijlage 3) duidelijk in beeld te krijgen is het van belang om de huidige situatie goed in kaart te brengen. In dit document zal de technische omgeving in kaart worden gebracht. Onderwerpen als beleid en procedures komen niet aan de orde gezien deze onderwerpen niet tot de scope behoren van het project.
versie 1.2
1. Geschiedenis
In dit hoofdstuk zal worden beschreven hoe de huidige Telewerk omgeving is ontstaan.
1.1 Buitenlocaties
Het hoofdkantoor van Waterschap Vallei & Eem staat in Leusden, vanuit hier worden ook de kantoorautomatiseringsdiensten aangeboden. Naast het hoofdkantoor zijn er 8 waterzuiveringen en twee beheerloodsen (buitenlocaties) waar ook gebruik gemaakt moet worden van de kantoorautomatiseringsdiensten. In onderstaand plaatje wordt het beheergebied van Waterschap Vallei & Eem weergegeven.
Om deze diensten aan te kunnen bieden is er een omgeving gecreerd waarmee het mogelijk is om de applicaties die op de zuiveringen en in de loodsen nodig zijn aan te bieden
versie 1.2
1.2 Storingsdiensten
In 2006 kwam de vraag vanuit de organisatie: of het mogelijk was om buiten kantooruren, vanaf huis gebruik te maken van de kantoorautomatisering omgeving. Dit gezien er ook buiten kantoortijden en in het weekend storingsdiensten worden gedraaid. De vraag uit de organisatie was of het mogelijk was of de medewerkers hun controles en andere werkzaamheden vanaf huis zouden kunnen uitvoeren. Begin 2007 is het mogelijk gemaakt om dit aan te bieden aan de buitendienst medewerkers. Nadat deze faciliteiten beschikbaar waren zijn deze ook in gebruik genomen door de Automatiseringsafdeling om beheer werkzaamheden uit te voeren. Verder worden de faciliteiten aangeboden wanneer een medewerker door ziekte of andere omstandigheden niet op kantoor kan komen. Als laatste maken leveranciers er gebruik van om op deze manier (onderhoud)werkzaamheden uit te voeren op bijvoorbeeld een applicatieserver. Op het moment van schrijven maken er totaal 70 medewerkers (waarvan 15 leveranciers) gebruik van de Telewerk faciliteiten.
versie 1.2
2. Technische omgeving
De technische omgeving bestaat uit een aantal componenten namelijk de infrastructuur, servers, werkplekken en software.
2.1 Infrastructuur
Als eerste zal de infrastructuur worden uitgewerkt, uit welke componenten bestaat het netwerk voor de buitenlocaties en uit welke componenten bestaat het Telewerk faciliteiten netwerk.
2.1.1 Buitenlocaties Voor de buitenlocaties wordt er gebruik gemaakt van KPN-One (vroeger bekend onder KPN Epacity) waardoor alle buitenlocaties met het hoofdkantoor zitten verbonden. In onderstaande tekening wordt weergegeven hoe dit netwerk in elkaar zit.
10.20.5.0 /24 Amersfoort 172.16.17.0 /24 Nijkerk 10.26.5.0 /24 Soest Internet Baarn 10.29.5.0 /24 Ede kantoor 10.12.5.0 /24
Leusden (Hoofdkantoor)
192.168.20.0 /24 Koppel segment Cisco 2600 KPN-One Netwerk 10.122.171.1 Ede werkplaats
10.24.5.0 /24
10.22.5.0 /24 Bennekom 10.27.5.0 /24 Veenendaal 10.28.5.0 /24
Cisco ASA 5520
CITRIX FARM
KA Netwerk (Leusden) 172.16.4.0 /22
Woudenberg 10.25.5.0 /24 Renkum 10.11.5.0 /24 Barneveld
Figuur 1 Netwerktekening KPN One
KPN One Het KPN One netwerk is een gerouteerd netwerk welke zich voordoet als een VPN netwerk. Hierdoor lijkt het voor de klant alsof er een speciaal stukje netwerk voor hem is gecreerd. Door een routeringprotocol zijn de verschillende locaties bereikbaar. Een gebruiker maakt op de volgende manier gebruik van de kantoorautomatisering infrastructuur. Vanaf een pc op een buitenlocatie (blauwe vak) wordt er via het KPN One netwerk connectie gemaakt met de Cisco 2600 router. Deze router is voor het hoofdkantoor (groene vlak) de toegang tot het KPN One netwerk.
versie 1.2
Vervolgens gaat de gebruiker door de centrale router (Cisco Asa 5520), die gekoppeld is aan de verschillende netwerken (Internet, Kantoor Automatisering, Test netwerk enz.) naar het KA (Kantoor automatisering) netwerk. In dit netwerk is de Citrix farm ((oranje vlak) bereikbaar en wordt een Citrix desktop gestart.
2.1.1 Telewerk faciliteiten Om Telewerk faciliteiten aan te kunnen bieden is er gekozen om de huidige router (Cisco Asa 5520) te laten samenwerken met RSA Security. Hiervoor is een RSA Security server ingericht. Hoe deze omgeving is ingericht wordt in onderstaande tekening weergegeven.
Leusden Hoofdkantoor
CITRIX FARM
Internet
KA Netwerk 172.16.4.0 /22
Cisco ASA 5520 RSA SERVER
WVECTX005
WVECTX007 WVERSA001
Figuur 2 Netwerktekening Telewerk faciliteiten
Een gebruiker maakt op de volgende manier gebruik van de ICT infrastructuur. Vanaf een pc (blauwe vak) wordt er via het internet verbinding gemaakt met het netwerk van Waterschap Vallei & Eem (groene vak). De gebruiker wordt via de RSA Security server geauthenticeerd via een code. Deze code bestaat uit een 4-cijferige pincode en de code die op de RSA Security token verschijnt. Deze code wordt (door de Cisco Asa 5520) geverifieerd op de WVERSA001, welke de RSA Security server is. Indien de code akkoord is het mogelijk om een Citrix Desktop in de Citrix Farm op te starten.
2.2 Servers
Om de werknemers telewerk faciliteiten aan te bieden wordt er gebruik gemaakt van Server Based Computing. Hiervoor wordt Citrix Presentation Server 4.5 voor gebruikt. Totaal zijn er 5 Citrix servers, welke op n na allemaal gevirtualiseerd zijn in VMWare Sphere 4.0. De laatste server is niet gevirtualiseerd gezien op deze server een pilot draait. Wel is het zo dat van deze vijf servers er twee specifiek worden gebruikt voor proces automatisering (WVECTX001 + WVECTX006). Deze zijn niet beschikbaar voor Telewerk faciliteiten. Dit betekent dat er effectief twee servers (n Citrix server is een pilot server) beschikbaar zijn voor Telewerk faciliteiten. Dit onderwerp zal verder worden uitgewerkt in hoofdstuk 2.2 in Bijlage 3. Ook moet de opmerking worden gemaakt dat deze twee server worden gebruikt door de buitenlocaties. Medewerkers starten op een buitenlocatie dezelfde Citrix Desktop als een gebruiker die vanaf huis werkt.
versie 1.2
In onderstaande tabel worden de servers en hun functie weergegeven. Nr Naam server Functie Opmerking 1 WVECTX007 DataCollector en Gevirtualiseerde server voor kantoorautomatisering Presentation Server 2 WVECTX002 Presentation Server Hardware server voor pilot projecten 3 WVECTX005 Presentation Server Gevirtualiseerde server voor kantoorautomatisering 4 WVECTX001 Presentation Server Gevirtualiseerde server voor procesautomatisering 5 WVECTX006 Presentation Server Gevirtualiseerde server voor procesautomatisering
2.3 Werkplekken
Betreffende de werkplekken is het binnen Citrix Presentation Server mogelijk om een desktop aan de gebruikers aan te bieden. Binnen deze desktop zijn de aangeboden applicaties te gebruiken. Op het hoofdkantoor in Leusden (180 werkplekken) wordt er gebruik gemaakt van Powerfuse. Deze software zorgt ervoor dat de dekstop van een gebruiker wordt afgeschermd. Met deze software is het mogelijk om beveiligingsinstellingen te doen, software aan te bieden en om mappings en printers te regelen. Deze software is ook op de Citrix servers genstalleerd. Citrix is een Server Based Computing oplossing. Dit betekent dat medewerkers applicaties gebruiken of zelfs een desktop geladen krijgen vanaf de server. De medewerkers werken ook op de server en gebruiken de resources van de server (RAM, CPU enz.). Door Powerfuse te installeren is het mogelijk om ook een Powerfuse desktop aan te bieden. Dit betekent dat alle medewerkers op de buitenlocaties en medewerkers die vanuit huis werken allemaal een Powerfuse Desktop aangeboden krijgen. De medewerkers hebben een eigen desktop met een start menu met hun applicaties erin, dezelfde achtergrond, mappings enz.
2.4 Software
De volgende software is aanwezig op de Citrix servers, deze software kan aangeboden worden aan de gebruikers via de Powerfuse Desktop. Nr 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Software Microsoft Office 2003 Acrobat Visionapp VMWare vCenter Clientele Sagitta Raet Online Business Objects XI Coda 10 Geoweb Maximo Beschrijving Applicaties als Word, Excel enz. Mogelijk om pfd bestanden mee te lezen Remote Desktop software. Software om servers en clients remote (van afstand) over tenemen Virtual Center software. Beheertool om de virtuele servers te beheren Software om storingen en meldingen in op te slaan Software voor tijdschrijven HRM pakket Rapportage software Finance software Geografische software ProcesAutomatisering software Type applicatie Local Local Softgrid Softgrid Softgrid Web Web Web Web Web Web
versie 1.2
Local application Web application Softgrid application
= = =
Applicatie die lokaal is genstalleerd op de Citrix Server. Webapplicatie, maakt gebruik van een browser. Applicatie die gevirtualiseerd is met Softgrid 4.5 en via de Softgrid client wordt aangeboden.
2.5 Beheer
Betreffende beheer is er een klein onderscheid te maken tussen de buitendienst medewerkers en de medewerkers die gebruik maken van telewerk faciliteiten. Als eerste zal het beheer van de telewerk faciliteiten worden beschreven gezien deze iets afwijkt van de buitendienstmedewerker.
2.5.1 Telewerk faciliteiten In onderstaande tabel staan de onderdelen die worden beheerd om de huidige Telewerk functionaliteiten te kunnen aanbieden bij de gebruiker. Nr. Functie Software/ Hardware Beschrijving 1 Toegang tot Software: Portal waarmee het mogelijk is om een Citrix portal 1. Portal Desktop op te starten 2 Infrastructuur Hardware: 1. Centrale router waarin de toegang tot de 1. Cisco ASA 5520 verschillende netwerken wordt geregeld. 2. Netwerk 2. Internetlijnen en infrastructuur (switches en bekabeling) 3 Servers Hardware: Server waarin de tokens, pincodes worden 1. RSA Security server aangemaakt en gebruikers aan een token en RSA Security worden gekoppeld. tokens.* * Leverancier van onder anderen RSA Security tokens en RSA Security authentication manager. Met deze oplossing is het mogelijk, door middel van een steeds veranderde code op de RSA Security token, toegang te krijgen tot de ICT infrastructuur.
versie 1.2
2.5.1 Buitenlocaties faciliteiten In onderstaande tabel staan de onderdelen die worden beheerd om de huidige functionaliteiten te kunnen aanbieden op de buitenlocaties. Nr. Functie Software/ Hardware Beschrijving 1 Infrastructuur Hardware: 1. Centrale router waarin de toegang tot de 1. Cisco ASA 5520 verschillende netwerken wordt geregeld. 2. Netwerk 2. KPN-One lijnen en infrastructuur (routers en bekabeling) 2 Servers Hardware: ESX servers waar de Citrix servers op draaien. 1. HP Proliant DL385 G5 3 Beheer Citrix Software: Met deze tool worden de Citrix servers en farm 1. VMWare vCenter hiermee de Citrix farm beheerd. 4 Deploy van Software: Maakt het mogelijk om installatie taken aan te software 1. Altiris maken waarmee de software op meerdere servers kan worden genstalleerd. 5 Deploy van Software: Software waarmee applicaties gevirtualiseerd software 1. Softgrid worden en kunnen worden aangeboden aan de gebruikers. 6 Back-up Software: 1. Van files, system state en SQL databases 1. Microsoft DPM 2007 worden hiermee een back-up gemaakt. 2. Vizioncore vRanger 2. VCB tool om van de virtuele servers een back3. Oracle RMan up te maken. 3. Tool om back-up te maken van Oracle databases. 7 Update Software: Update manager om de laatste updates en manager 1. WSUS hotfixes te downloaden en centraal uit te rollen.
Bijlage 3
Telewerk omgeving en buitenlocaties

Knelpunten
: Erik Klaassen : 08-03-2010 : Beschrijving knelpunten vs1.1.doc : 1.1
Beschrijven knelpunten | het Nieuwe werken
versie 1.1
Versiebeheer
Versie 0.1 0.2 1.0 1.1 Datum 28-02-2010 05-03-2010 06-03-2010 12-03-2010 Gewijzigd door E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen Omschrijving Eerste opzet Wijzigingen doorgevoerd Definitieve maken van document Verwerken wijzigingen R. Verhage
Distributiebeheer
Inleiding
Het is belangrijk om de knelpunten duidelijk te hebben. Dit zodat deze naast de eisen en wensen kunnen worden gelegd en hiermee de eventuele ICT oplossingen beter afgestemd kunnen worden. In dit document worden alleen de knelpunten met betrekking tot de buitenlocaties en de Telewerk faciliteiten uitgewerkt. Reden hiervoor is dat in fase twee (inventarisatie fase) de knelpunten van de omgeving in Leusden uitgewerkt zullen worden.
versie 1.1
1. Knelpunten
In dit hoofdstuk zullen de knelpunten worden weergegeven. Deze zullen eerst worden uitgewerkt in de onderdelen infrastructuur, servers, software, werkplekken en beheer. Vervolgens zullen de knelpunten worden weergegeven in een tabel en zal de impact worden bepaald.
1.1 Infrastructuur
Betreffende de infrastructuur is de huidige bandbreedte voor zowel de buitenlocaties als voor de medewerkers van Telewerk faciliteiten niet voldoende. In onderstaande tabel staan de huidige snelheden: Locatie Leusden Soest Veenendaal Woudenberg Renkum Nijkerk Bennekom Ede (kantoor) Ede Amersfoort Leusden Leverancier KPN One KPN One KPN One KPN One KPN One KPN One KPN One KPN One KPN One KPN One XS4ALL Snelheid 2048 Kb 256 Kb 256 Kb 256 Kb 256 Kb 256 Kb 256 Kb 512 Kb 512 Kb 512 Kb 2048 Kb Type SDSL ADSL ADSL ADSL ADSL ADSL ADSL ADSL ADSL SDSL ADSL Wordt gebruikt voor Buitenlocaties Buitenlocaties Buitenlocaties Buitenlocaties Buitenlocaties Buitenlocaties Buitenlocaties Buitenlocaties Buitenlocaties Buitenlocaties Telewerk faciliteiten
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Tijdens een meting, die is gedaan voor de buitenlocaties, is gebleken dat n Citrix sessie, bij bijvoorbeeld het lezen van een pdf in Acrobat (en het scrollen door het document), al snel 1536 Kb wordt gebruikt. Daarnaast ligt er al enige tijd de wens om de technische tekeningen van zuiveringen en de loodsen, die in Autocad zijn gemaakt, beschikbaar te stellen op de buitenlocaties. Echter gezien de bandbreedte en de grootte van de tekeningen is dit niet mogelijk. Dit betekent dat voor alle gebruikers de bandbreedte een knelpunt is. Wanneer er meer gebruik van Telewerk faciliteiten gebruik gaat worden, zal dit alleen maar verergeren. Dit komt doordat er meer Citrix sessies gestart zullen worden en er zodoende meer informatie over de lijnen zal gaan. Hierdoor zal er nog meer bandbreedte nodig zijn. Verder zijn er betreffende de infrastructuur geen knelpunten aanwezig.
versie 1.1
1.2 Servers
Op dit moment zijn er twee Citrix servers beschikbaar om hiermee een desktop aan de gebruikers aan te bieden. Het aantal gebruikers per Citrix server is van een aantal onderdelen afhankelijk. Onder anderen de hardware, het aantal applicaties zijn afhankelijk hoeveel gebruikers er tegelijkertijd gebruik kunnen maken van een Ctrix server. Bij Waterschap Vallei & Eem zijn dit ongeveer 25 gebruikers tegelijkertijd die gebruik kunnen maken van een Citrix server. Dit aantal komt voornamelijk doordat de Citrix omgeving gevirtualiseerd is in VMWare, dit zorgt voor veel performance verlies en hierdoor kunnen er maar 25 gebruikers tegelijkertijd werken in plaats van ongeveer 45 medewerkers. Voor de huidige omgeving zijn twee servers echter genoeg gezien het feit dat er tegelijkertijd (op piekmomenten) ongeveer 15 tot 20 medewerkers gebruik maken van de Citrix omgeving. Dit zorgt ervoor dat er op dit moment genoeg servers zijn. Wel betekent dat deze servers een knelpunt zijn indien er meer medewerkers gebruik van moeten gaan maken, hetgeen ook voorzien is. Daarnaast is er op dit moment maar ongeveer 10% van alle applicaties genstalleerd op deze Citrix servers. Wanneer er meer software beschikbaar gesteld moet worden zal de performance van de servers ook meer een knelpunt worden, immers een aangeboden desktop zal intensiever gebruikt gaan worden.
1.3 Werkplekken
Betreffende de werkplekken zijn er in de huidige omgeving weinig knelpunten. Uiteraard is de desktop af en toe traag, maar dit is zoals eerder beschreven te wijten aan de bandbreedte. Wel is het bekend dat een Citrix omgeving minder goed om kan gaan met Video en Audio. Dit komt doordat de beelden die doorgestuurd moeten worden naar de client niet snel genoeg doorkomen. Hier zal dus rekening mee moeten worden gehouden. Ook een knelpunt is dat de huidige werkplek nog teveel gebonden is aan hardware. Hiermee wordt bedoeld dat er nog teveel uit middelen die beschikbaar zijn wordt gedacht in plaats van dat er vanuit de functionele gedachte wordt gedacht.
1.4 Software
Op het gebied van software zijn er drie knelpunten te benoemen. De eerste is al eerder genoemd, op dit moment is er maar 10% procent van alle software genstalleerd op de Citrix servers. Dit betekent dat een groot deel van deze software nog moet worden aangeboden. Echter hier zitten een aantal software pakketten tussen (bijvoorbeeld Autocad 2010) die moeilijk beschikbaar te maken zijn. Daarnaast moet gemeld worden dat de software die op dit moment ter beschikking wordt gesteld geen applicaties zijn die binnen de primaire processen binnen WVE worden gebruikt. Op dit moment worden voornamelijk de algemene applicaties ter beschikking gesteld. Het tweede probleem zit in de software zelf. Veel software is geschreven voor client operating systeem in plaats van server operating systeem. Dit heeft in de huidige omgeving tot gevolg dat het mogelijk is dat software niet in de Citrix omgeving ter beschikking gesteld kan worden.
versie 1.1
Als laatste knelpunt betreffende software wordt de software of door middel van Softgrid of door middel van Altiris aangeboden. In eerste instantie wordt er gekeken of het mogelijk is om de software aan te bieden via Softgrid. Dit betekent dat er geprobeerd gaat worden of het mogelijk is om de software te virtualiseren. Dit houdt in dat de software in zijn eigen (virtuele) omgeving draait en hierdoor geen mogelijke conflicten heeft met andere applicaties. Wanneer blijkt dat dit niet mogelijk is wordt de software met behulp van Altiris lokaal genstalleerd op de client. Al met al zorgt deze procedure ervoor dat de doorlooptijd enorm toeneemt, doordat er een hybride omgeving is.
1.5 Beheer
Ook biedt een extra omgeving, welke de Citrix omgeving eigenlijk is, ook extra beheerwerk. Dit gezien de applicaties die op een normale werkplek worden aangeboden ook in deze Citrix omgeving moet worden aangeboden. Dit betekent extra beheerwerk voor Automatisering en extra werk voor de applicatiebeheerders die deze applicaties moeten testen.
1.6 Kosten
Verder zijn de kosten voor een hybride omgeving hoger dan voor een homogene omgeving. Op dit moment worden er binnen WVE meerdere oplossingen gebruikt om gebruikers hun werk te laten uitvoeren. Op het moment dat er gebruik wordt gemaakt van n oplossing scheelt dit aanzienlijk in de licentiekosten. Ook scheelt dit aanzienlijk in de beheerkosten (zie ook de vorige paragraaf).
versie 1.1
1.7 Impact
Nr 1 2 3 4 5 6 7 8 Onderdeel Infrastructuur Infrastructuur Servers Servers Werkplek Werkplek Software Software Beschrijving Capaciteit internetverbinding niet voldoende voor gewenste functionaliteit. Capaciteit WAN infrastructuur (KPN One) niet voldoende Niet voldoende Citrix servers om gebruikers Citrix Desktop aan te bieden Citrix servers bieden slecht 10% van de gebruikte applicaties (op kantoor) aan. Citrix Desktop kan niet goed omgaan met video. Werkplek nog teveel gebonden aan hardware, vanuit middelen gedacht, te weinig vanuit functionele denken Software zoals Autocad en GIS is moeilijk beschikbaar te maken op Citrix Software is vaak alleen voor client operating systemen geschreven en niet voor server operating systemen. Dat maakt installatie op een Citrix server niet eenvoudig. Lange doorlooptijd voor het aanbieden van software doordat er een hybride omgeving is (Softgrid en Altiris) Door de hybride omgeving (Citrix en fat clients) zijn dubbele testtrajecten nodig bij applicatie installaties. Twee omgevingen, hoofdkantoor en Citrix omgeving, moeten beheerd worden. Kosten hybride omgeving hoger dan homogene omgeving. Knelpunt voor - Medewerkers hoofdkantoor - Telewerkers - Medewerkers buitenlocaties - Medewerkers buitenlocaties - Telewerkers - Medewerkers buitenlocaties - Telewerkers - Medewerkers buitenlocaties - Telewerkers - Hele organisatie Medewerkers buitenlocaties Telewerkers Medewerkers buitenlocaties Telewerkers Medewerkers buitenlocaties Telewerkers ICT Beheerder Applicatiebeheerders ICT Beheerder Applicatiebeheerders Hele organisatie Impact
9 10 11 12
Software Beheer Beheer Kosten
Groot Aanzienlijk Minimaal
versie 1.1
2. Conclusie
De conclusie die uit onderstaande knelpunten kunnen worden gehaald is dat er de volgende knelpunten zijn die de grootste impact hebben: - Zowel de internetverbinding in Leusden als de KPN ONE verbindingen naar de buitenlocaties zullen geupgraded moeten worden om de performance en de gebruikerservaring goed te houden. - Er is niet voldoende capaciteit aanwezig om alle medewerkers gebruik te laten maken van Telewerken. Hiervoor zullen er Citrix servers bijgeplaatst moeten worden. - Verder is het een knelpunt dat niet alle applicaties beschikbaar zijn op Citrix (ongeveer 10%). Ook is het moeilijk om CAD/ GIS applicaties beschikbaar te stellen op Citrix. Dat zo weinig applicaties beschikbaar zijn komt doordat veel applicaties geschreven zijn voor een client operating system (bijv. Windows XP) in plaats van een server operating system (bijv. Windows 2003 Server). Citrix is gebaseerd op een server operating system. - Als laatste zorgt Citrix ervoor dat de omgeving een hybride omgeving is. Beide omgevingen moeten beheer worden. Applicaties moeten op beide omgevingen worden genstalleerd. Dit zorgt ervoor dat de beheerskosten hoog zijn.
Bijlage 4
Inventarisatie eisen en wensen
: Erik Klaassen : 25-04-2010 : Inventarisatie eisen en wensen vs1.0.doc : 1.0
Eisen en wensen | het Nieuwe werken
versie 1.0
Versiebeheer
Versie 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 1.0 Datum 20-03-2010 26-03-2010 03-04-2010 11-04-2010 19-04-2010 20-04-2010 01-05-2010 Gewijzigd door E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen Omschrijving Eerste opzet Wijzigingen doorgevoerd Uitwerken interviews Uitwerken trends en ideen Uitwerken interviews Wijzigingen doorgevoerd Definitieve maken van document
Distributiebeheer
versie 1.0
Inhoudsopgave
1. Eisen en wensen Waterschap Vallei & Eem.......................................................................................4 1.1 Projectvoorstel en plan van aanpak ..............................................................................................4 1.2 Personen te interviewen ................................................................................................................5 1.3 Vragen voor de interviews.............................................................................................................5 1.3.1 Interview groep 1 ....................................................................................................................6 1.3.2 Interview groep 2 ....................................................................................................................6 1.3.3 Interview groep 3 ....................................................................................................................6 1.3.4 Enqute groep 4 .....................................................................................................................6 1.3.5 Interviews Veluwe ...................................................................................................................6 1.4 Uitkomsten.....................................................................................................................................7 1.4.1 Uitkomsten interviews groep 1................................................................................................7 1.4.2 Uitkosten interviews groep 2 ...................................................................................................7 1.4.3 Uitkomsten interviews groep 3................................................................................................9 1.4.4 Uitkomsten enqutes groep 4 .................................................................................................9 2. Trends en ideen ..............................................................................................................................12 2.1 Virtualisatie ..................................................................................................................................12 2.2 Social networking./ communication .............................................................................................12 2.1.1 Social networking ..................................................................................................................12 2.1.2 Communication: ....................................................................................................................13 2.3 Mobility (Anywhere/ Anytime) ......................................................................................................13 3. Eisen, wensen, trends en ideen andere Waterschappen ...............................................................14 3.1 Interview vragen ..........................................................................................................................14 3.2 Uitkomsten...................................................................................................................................15 3.2.1 Uitkomst interviews andere Waterschappen ........................................................................15 4. Definitieve eisen en wensen .............................................................................................................17 4.1 Eisen en Wensen WVE ...............................................................................................................17 4.1.1 Eisen en wensen Mening ...................................................................................................17 4.1.2 Eisen en wensen Visie .......................................................................................................17 4.1.3 Eisen en wensen Inspraak .................................................................................................18 4.1.4 Eisen en wensen Automatisering .......................................................................................18 4.1.5 Eisen en wensen samengevoegd .........................................................................................18 4.2 Trends en ideen.........................................................................................................................19 4.3 Eisen en wensen andere Waterschappen...................................................................................19 4.4 Definitieve eisen, wensen, trends en ideen...............................................................................19 Bijlagen..................................................................................................................................................23
versie 1.0
Inleiding
In dit document zullen de eisen en wensen met betrekking tot de werkplek worden uitgewerkt. Eerst zullen er interviews met de medewerkers van Waterschap Vallei & Eem worden uitgewerkt. Vervolgens zal er gekeken worden welke trends en ideen er allemaal aanwezig zijn op de markt. Dit heeft als doestelling om de eventuele oplossingen zo toekomstvast mogelijk te maken. Als laatste zullen alle eisen, wensen, trends en ideen vergeleken worden met die bij andere Waterschappen. Doel hiervan om zo te kijken of deze eisen, wensen, trends en ideen niet te veel afwijken dan die van de andere Waterschappen.
1. Eisen en wensen Waterschap Vallei & Eem

Als eerste zullen de eisen en wensen binnen Waterschap Vallei & Eem worden genventariseerd. Eerst zal er beschreven worden wat er als opdracht in het projectvoorstel/ plan van aanpak staat. Vervolgens zal duidelijk worden gemaakt welke mensen betrokken zullen worden. In het hierop volgende hoofdstuk zullen de vragen worden bedacht en uitgewerkt, waarna in het laatste hoofdstuk de resultaten worden weergegeven.
1.1 Projectvoorstel en plan van aanpak

In het projectvoorstel en plan van aanpak staat het volgende: Om de eisen en wensen binnen WVE te inventariseren zullen er interviews worden gehouden met personen en groepen die: - een mening hebben over het Nieuwe werken. - over het Nieuwe werken een visie hebben. - inspraak hebben in het Nieuwe werken. Hierbij kan gedacht worden aan: - Organisatie ontwikkelaars, bijvoorbeeld personen bij P&O - Personen binnen WVE die een visie hebben over het werken binnen een proces/ afdeling. Hierbij moet gedacht worden aan afdelingshoofden, informatieadviseurs en procesmanagers. - De eindgebruikers binnen WVE Betreffende de inhoud van deze interviews kan er bijvoorbeeld gedacht worden aan de volgende vragen: - Wat zijn de eisen en wensen met betrekking tot de werkplek. - Welke eisen stellen ze aan de ICT infrastructuur. - Welke visie hebben de verschillende groepen op het gebied van de ICT infrastructuur. - Op dit moment wordt er n applicatie afgenomen als SAAS (Software as a Services), die dus online wordt afgenomen. Wat zijn hier de ervaringen mee?
versie 1.0
1.2 Personen te interviewen

Met de volgende mensen zal er een interview worden gehouden: Personen die over het Nieuwe werken een visie hebben. Nr Naam Rol 1 Rene Verhage Afdelingshoofd 2 Ron Martens Afdelingshoofd 3 Roderick Moolenaars Informatieadviseur staf 4 Arno Schaake Informatieadviseur 5 Maurice Markslag Organisatie ontwikkelaar 6 Frans de Bles Procesmanager 7 Peter Boone Procesmanager 8 Dirk van Kleef Procesmanager 9 Bert Schuurkamp Procesmanager Personen die een mening hebben over het Nieuwe werken Nr Naam Rol 1 Dorien van Delfgaauw P&O Adviseur 2 Wim Koolwijk Hoofd facilitair 3 Yvonne Vlek Proces manager Communicatie 4 Dries van de Haven Hoofd Financin
Wil hierin anticiperen Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Wil hierin anticiperen Ja Ja Ja Ja
Personen die inspraak hebben in het Nieuwe werken. Nr Naam Rol 1 Jurrie van Asten Applicatiebeheerder 2 Rob Kliphuis Applicatiebeheerder 3 Silvia Kotrotsos Applicatiebeheerder 4 Richard Kreugel Gebruiker 5 Rene Eisenga Gebruiker 6 Ada Verwoert Gebruiker 7 Anki van de Lagemaat Gebruiker 8 Mohamed Benaissa ICT beheerder 9 Wilm van Welbergen ICT beheerder
Wil hierin anticiperen Ja Ja Ja Ja Nee Nee Ja Dmv enqute Dmv enqute
1.3 Vragen voor de interviews

De volgende vragen zullen tijdens dit interview worden gesteld. Deze zijn onderverdeeld in de vier groepen. Mensen die: - over het Nieuwe werken een visie hebben. - een mening hebben over het Nieuwe werken. - inspraak hebben in het Nieuwe werken. - Beheertaken zullen moeten uitvoeren in het Nieuwe werken.
versie 1.0
1.3.1 Interview groep 1 Dit interview heeft alleen betrekking op de nieuwe werkplek en zullen er geen vragen worden gesteld met betrekking tot de huidige Telewerk faciliteiten en buitenlocaties. Deze vragen zijn bijgevoegd als bijlage 1.
1.3.2 Interview groep 2 Ook hier geldt hetzelfde als voor de mensen die een mening hebben over het Nieuwe werken (paragraaf 1.3.1) en zal dit interview alleen over de nieuwe werkplek gaan. Deze vragen zijn bijgevoegd als bijlage 2.
1.3.3 Interview groep 3 Gezien deze groep zelf ervaring heeft met de huidige Telewerk faciliteiten zal het interview uit twee gedeeltes bestaan. Het eerste gedeelte zal over de huidige Telewerk faciliteiten gaan en het tweede gedeelte zal over het Nieuwe werken gaan. Deze vragen zijn bijgevoegd als bijlage 3.
1.3.4 Enqute groep 4 Gekozen is om de medewerkers van Automatisering apart een aantal vragen voor te leggen in het kader van beheer. Dit gezien de eventuele oplossingen ook gevolgen hebben voor het beheren van de omgeving. Er is gekozen om dit door middel van een enqute te doen. De enqute zal uit twee gedeelten bestaan. Het eerste gedeelte heeft betrekking op de huidige situatie in Leusden en de buitenlocaties/ Telewerk faciliteiten. Het tweede gedeelte zal over de eisen en wensen met betrekking tot de nieuwe oplossingen gaan. Deze enqute is bijgevoegd als bijlage 4.
1.3.5 Interviews Veluwe Nadrukkelijk is het verzoek van de projectgroep gekomen om de eisen en wensen van Veluwe te inventariseren. Dit in verband met een eventuele fusie met dit Waterschap. Op dit moment wordt er gekeken of deze fusie mogelijk is. Hierover zal voor de zomer een besluit over worden genomen. Zodoende is er gekozen om het interview welke met andere Waterschappen is gehouden, ook nog eens extra met de informatieadviseur te houden. Daarnaast is de enqute die naar automatisering is gestuurd, ook naar de beheerders van Veluwe gestuurd. De resultaten van de beheerders zullen toegevoegd worden aan de resultaten van automatisering van WVE (uitkomsten enqute). Resultaten van de interviews zal toegevoegd worden aan de resultaten van andere Waterschappen.
versie 1.0
1.4 Uitkomsten
Nadat de interviews en enqutes zijn afgenomen zullen in dit hoofdstuk de resultaten worden uitgewerkt.
1.4.1 Uitkomsten interviews groep 1 De uitkomsten van de medewerkers die een mening hebben over het Nieuwe werken zijn bijgevoegd in bijlage 4. De conclusies die kunnen worden getrokken uit deze uitkomsten zijn: Onze mening en visie op het Nieuwe werken is dat er flexplekken aanwezig zijn, waar iedereen kan werken. Verder moet het mogelijk zijn om overal en altijd werkzaamheden uit te kunnen voeren. Wel worden de kanttekeningen geplaatst dat de scheidingslijn tussen werk en priv hierdoor wel erg dun worden. En dat met name ondersteunende functies zichtbaar moeten blijven in de organisatie. Betreffende de werkplek, zien we deze toch wel als een desktop die met je meereist. Verder moet je overal kunnen werken en dezelfde functionaliteiten hebben die nu ook aanwezig zijn. Aan de huidige werkplek wordt niet zo heel veel gemist. Wel moet er digitalisering plaats gaan vinden en moet het mogelijk zijn om gelijkertijd te kunnen werken in een document. Mobiele componenten zullen waar nodig een belangrijke rol gaan spelen. Als belangrijkste component wordt hier toch wel de laptop gezien. Innovatie is in zoverre van belang dat een onderdeel als social networks mogelijk met zijn. Verder is men van mening dat we met de tijd mee moeten gaan, maar dat goed moet worden gekeken of bepaalde innovaties wel echt nodig zijn. Betreffende Raet online is men van mening dat het niet uitmaakt waar de applicatie draait. Wel vindt men belangrijk dat het aanspreekpunt binnen WVE zit. Verder wordt de opmerking gemaakt dat dit al een grote verandering voor medewerkers is. Hierom zal bij invoering van flexwerken goed moeten worden gekeken of de medewerker dit wel bij kan benen.
1.4.2 Uitkosten interviews groep 2 In bijlage 5 zijn de uitkomsten van de medewerkers die een visie hebben op het Nieuwe werken toegevoegd. Hieronder worden deze uitkomsten samengevat. Bij het Nieuwe werken denken we aan: - Faciliteren van de medewerkers met apparaten waarmee het mogelijk gemaakt wordt om anywhere en antytime te kunnen werken. - Flexibele werkplekken die dynamisch zijn en een werkomgeving waarbij het mogelijk is om gebruik te maken van video conferencing en social networks. - Informatiedeling met de burger, intern of medewerkers buiten. Binnen WVE zijn we hier nog niet echt meebezig. Telewerken en dit onderzoek zijn kleine stapjes naar het Nieuwe werken. Wel zijn er betreffende het ontsluiten van informatie verschillende initiatieven gestart. Dit zullen er alleen maar meer worden om burgers en keten partners te informeren. Als WVE willen we hier mee bezig zijn omdat we een goede werkgever willen zijn. Medewerkers kunnen flexibeler omgaan met hun werktijden. Daarnaast willen we als Waterschap aantrekkelijker worden als werkgever.
versie 1.0
De meningen zijn verdeeld over wie het voortouw moet nemen. Directie en management worden hier genoemd, maar ook P&O wordt genoemd. Daarnaast is men van mening dat de afdelingen zelf die vraag moeten formuleren. Ook wordt de optie voorgesteld om een denktank hiervoor op te richten. De rol van ICT is hierin faciliterend, maar wel meedenkend. Betreffende de ICT zaken waaraan wordt gedacht bij het Nieuwe werken zijn: - Flexibele en mobiele werkplekken - Altijd en overal toegang tot data, applicaties en gegevens. - Social networks, chatten, video-conferencing - Beschikbaar maken van collaboration tools - Beschikbaar stellen van Smartboards Hoe ICT ingericht zou moeten zijn bij invoeren van het Nieuwe werken: wordt als volgt op gereageerd: ICT is enabler/ hulpmiddel om het Nieuwe werken beschikbaar te maken. Belangrijk is dat de huidige functionaliteiten ook beschikbaar blijven. Verder is beschikbaarheid belangrijk en zou samenwerken belangrijk moeten zijn. Betreffende de rol die Automatisering in mag nemen, komt vooral terug dat Automatisering hierin ondersteunend en adviserend zou moeten zijn. Wel wordt duidelijk aangegeven dat Automatisering hierin innovatiever kan zijn. Zeker met onderdelen als video-conferencing en smartboards. Automatisering zou hierin wel de trekker mogen zijn of te wel een grotere rol mogen spelen. De eisen die aan de werkplek worden gesteld zijn de volgende: - Alle functionaliteiten die er nu aanwezig zijn, moeten ook aanwezig zijn (en net zo werken) als ze nu doen. - Overal kunnen werken - Verder wordt er verschillend gedacht over pusblished applications en published desktop. Sommige vinden het van belang dat de desktop met hun meereist, anderen maken juist de opmerking: dat gebruikers misschien wel teveel gewend zijn aan een desktop en dat er goed gekeken moet worden wat er nou echt nodig is. Als antwoord op de vraag aan welke ICT ontwikkelen WVE wel of niet mee zouden moeten doen komen de volgende antwoorden. - Regelmatig kritisch kijken of nieuwe ontwikkelingen (Cloud computing, E-readers enz.) bruikbaar zijn binnen WVE. - Aanhaken bij proven technology en trends - Videconferencing, Brainstormtools en digitalisering zouden zeker ingevoerd moeten worden. Verder wordt de opmerking geplaatst dat het Waterschapshuis hierin een rol zou moeten beteken en is het van belang dat de neuzen binnen de organisatie dezelfde kant op staan. Wel worden de volgende kanttekeningen geplaatst: - het Nieuwe werken is niet geschikt voor iedereen, de vraag is of het Nieuwe werken voor alle functies kan gelden. - Naast een technisch invulling is het juist van belang dat de manier van managen veranderd. En dat zowel de manager als de werknemer anders gaat denken en werken. - Sociale contacten zijn belangrijk, hier zal aandacht aan moeten worden geschonken - Thuiswerkplek moet wel Arbo technisch verantwoord zijn
versie 1.0
1.4.3 Uitkomsten interviews groep 3 Zoals eerder in dit document genoemd zijn er ook interviews afgenomen aan mensen die inspraak hebben op het Nieuwe werken. De uitkomsten hiervan zijn als bijlage 6 bijgevoegd aan dit document. De resultaten samengevat zijn: De huidige werkplek voldoet in het algemeen wel aan de eisen en wensen. Wel is er de wens uitgesproken om incidenteel te kunnen thuiswerken en om betere ontsluiting te creren van informatiebronnen naar gemeentes en burgers. De werkplek op de buitenlocaties voldoet al is er wel de wens om op termijn ook de beschikking te hebben tot de GIS (Geografische Informatie Systemen) en CAD (Computer-Aided Design) applicaties. Betreffende de nieuwe werkplek moet het mogelijk zijn om alle werkzaamheden overal te kunnen uitvoeren. Verder is het belangrijk om de juiste tools te krijgen en de juiste informatie op tijd te krijgen. Als laatste is men van mening dat Automatisering, de huidige werkplek (zowel in Leusden als op de buitenlocaties) goed in de vingers heeft. Men ondervindt weinig problemen.
1.4.4 Uitkomsten enqutes groep 4 De enqutes zijn door alle medewerkers van Automatisering ingevuld. Alle resultaten zijn bijgevoegd als bijlage 7. De conclusie betreffende de huidige omgeving zijn: Huidige infrastructuur Als eerste betreffende de huidige infrastructuur kan de conclusie worden getrokken dat op zich de huidige infrastructuur voldoet aan de eisen wensen. Wel is er de opmerking gemaakt dat de infrastructuur voor de buitenlocaties beter kan. Iedereen is ervan overtuigd dat, wanneer er een upgrade voor de KPN ONE lijnen plaats vindt, de klachten van de buitenlocaties zullen afnemen. Werkplek Over de werkplek in Leusden is iedereen tevreden. Wel wordt de opmerking geplaatst: dat de vraag naar een flexibele desktop (die hardware onafhankelijk is) zal toenemen. De werkplek op de buitenlocaties kan beter. Belangrijkste redenen hiervoor zijn de eerder genoemde performance en de applicaties die aangeboden kunnen worden. Verder ziet Veluwe graag de werkplek transparant wordt en wordt omgebouwd naar het thin client principe. Voordeel hiervan is dat de beheersinspanning voor de werkplek minder wordt. Verbeteringen Als antwoord wat er verbeterd kan worden wordt eenduidig het antwoord Citrix gegeven. Daarnaast kan het aanbieden van applicaties door middel van Softgrid en Altiris verbeterd worden. Veluwe ziet de grootste verbetering in de hardware Betreffende de efficintie zijn alle onderdelen wel een keer genoemd. Belangrijkste onderdelen vinden we toch wel het beheren van de infrastructuur en de werkplek. Veluwe geeft aan dat het voor de huidige situatie efficint is geregeld.
versie 1.0
De conclusies betreffende het Nieuwe werken zijn: Infrastructuur Verbeteren van verbinding zorgt ervoor dat we betreffende infrastructuur gereed zijn voor de toekomst. Leveranciers Verder betreffende de verschillende leveranciers lijken VMWare en Microsoft de voorkeur te hebben boven Altiris en Citrix. Wel wordt duidelijk gemaakt dat alle leveranciers verschillende (goede) producten maken en er zodoende van te voren bij het selecteren van een oplossing geen voorkeur is. Software Beheersbaarheid, toekomstvastheid, functionaliteit en integratie worden allemaal genoemd. Wat wordt meegegeven is dat dit voornamelijk afhankelijk is van de doelgroep en welk soort software (beheertool, distributiesoftware enz.) Werkplek Betreffende de hardware is er geen specifieke voorkeur, of dit nou een thin client, laptop, smartphone is. Wel valt op dat een thick client niet wordt gekozen door de (WVE) beheerders. Verder is snelheid en performance voor alle beheerders het meest van belang. Wel is beheersbaarheid ook belangrijk. Standaardisatie van de werkplek is verder heel belangrijk voor de beheerders. Wel wordt er in het kader van het Nieuwe werken genoemd, dat dit voornamelijk moet gelden voor de backend en het operating system. Verder moet de werkplek voor de gebruiker zo flexibel mogelijk zijn, met zo min mogelijk beheerslast voor automatisering. Beheer Op het gebied van beheer vinden we standaardisatie en 1 omgeving belangrijk. Uiteraard lopen deze twee termen wel voor een gedeelte in elkaar over, gezien je door 1 omgeving ook standaardisatie krijgt. Specifieke eisen en wensen met betrekking tot (eventuele) nieuwe oplossing In deze vraag worden meerdere punten genoemd, dit zijn: - Beheersbaarheid is belangrijk. - Oplossing moet geschikt zijn voor mobiele componenten of zelfs onafhankelijk zijn van de hardware. - Ook komt standaardisatie ook weer naar voren in het kader van beheer. - Verder moet de eventuele desktop snel en stabiel zijn. Visie betreffende de ICT infrastructuur Hierop werden de volgende antwoorden gegeven: - Anyplace, Anytime, Anydevice - Meer functioneel denken in plaats van in applicaties. - Nieuwe applicaties zullen steeds meer webapplicaties worden - Beveiliging wordt steeds belangrijker, mede doordat er steeds meer gebruik gaat worden van bijvoorbeeld SaaS en Cloud Computing. - Terugdringen van vaste werkplekken.
10
versie 1.0
Raet online Als laatste is de ervaring met Raet gevraagd. Dit gezien deze applicatie als SaaS applicatie binnen WVE wordt aangeboden. De ervaringen hiermee zijn: Op zich positief, de applicatie draait goed en de beheerslast is miniem doordat het bij de leverancier draait. Wel wordt de opmerking gemaakt dat de beheerders hier verder geen grip op hebben en afhankelijk zijn van Raet. Als er gekeken wordt naar de mening van Veluwe over het Nieuwe werken, dan komt deze overeen met zoals automatisering van WVE hier tegen aan kijkt. Ook bij Veluwe is standaardisatie belangrijk en moeten eventuele oplossingen toekomstvast zijn, eenvoudig te beheren en niet te statisch.
11
versie 1.0
2. Trends en ideen
De volgende stap binnen de inventarisatie fase is om internet onderzoek te doen naar trends en ideen. De reden hiervoor is om de eventuele oplossingen zo toekomst vast als mogelijk te maken. In Bijlage 8 zijn de trends en ideen verder uitgewerkt. Uit deze bijlage zijn de belangrijkste drie trends voor dit project uitgehaald. Bronnen worden in dit hoofdstuk niet genoemd, deze staan in de bijlage. De belangrijkste trends worden hieronder verder beschreven.
2.1 Virtualisatie
Virtualisatie is al een aantal jaren een trend. Dit komt in eerste instantie door server virtualisatie waarvan steeds meer bedrijven vinden dat deze oplossingen zich bewezen hebben. Er zal echter steeds meer gebruik gemaakt gaan worden van virtualisatie. Dit zal voornamelijk met desktop virtualisatie en software virtualisatie zijn. Software virtualisatie is er ook al enkele jaren. Echter nieuwe technieken en verbeteringen zorgen ervoor dat dit nog meer gebruikt zal gaan worden. Daarnaast zal desktop virtualisatie oftewel Virtual Desktop Infrastructure (VDI) steeds meer ingezet gaan worden. De voordelen van VDI ten opzichte van de huidige werkplekken (zowel fat clients als server based computing/ published desktops) zijn: Minder beheerlast : Doordat er gebruik gemaakt wordt van een virtual desktop is het voor beheerders mogelijk om de images centraal aan te passen en deze vervolgens beschikbaar te stellen aan de medewerkers. Hierdoor hoeven updates betreffende applicaties of operating system, maar 1 keer worden uitgevoerd. Veel applicaties zijn geschreven voor client operating systemen zoals Windows XP, Windows Vista en Windows 7 en niet voor operating systemen als Windows server 2003 of Windows server 2008.
Meer applicaties zijn geschikt voor client operating systems
2.2 Social networking./ communication

De volgende trend die hier uitgelicht wordt is social networking en communication. Gezien deze twee nauw met elkaar te maken hebben zijn deze twee samengevoegd.
2.1.1 Social networking Medewerkers gebruiken thuis steeds meer tools als Twitter, MSN, Facebook, Linked In of Hyves. Deze tools willen ze ook op het werk gebruiken en veel medewerkers gebruiken deze tools al onder werktijd. Gezien medewerkers steeds meer multitasken en zelf willen bepalen welke applicaties ze gebruiken zullen deze tools steeds meer op de werkvloer te zien zijn en steeds meer geaccepteerd worden. Daarnaast zouden deze tools ingezet kunnen worden om de samenwerking te verbeteren op het werk.
12
versie 1.0
2.1.2 Communication: Ook communicatie zal dit jaar een trend zijn, er zal meer vraag zijn naar chatprogrammas zoals MSN en video conferencing doordat medewerkers niet meer op kantoor zijn om te overleggen. Dit heeft als gevolg dat automatisering de huidige oplossingen zal bekijken of hier eventueel bespaard kan worden. Door gebruik van onder anderen video conferencing en VOIP zullen veel bedrijven gaan investeren. Dit gezien er door integratie telefonie, chatten en video-conferencing veel kosten bespaard zullen worden op het gebied van beheer en onderhoud.
2.3 Mobility (Anywhere/ Anytime)

Mobiliteit wordt steeds belangrijker en zal zodoende ook in 2010 een belangrijke rol spelen. Steeds meer medewerkers maken gebruiken van mobiele apparaten zoals laptops en smartphones. Zeker buiten kantoor wordt hier steeds meer gebruik van gemaakt (any device). Dit betekent dat de ICT infrastructuur hiervoor ook geschikt gemaakt moet worden. Medewerkers willen vanaf elke plek (in het veld, kantoor en thuis), vanaf elk apparaat (thuis pc, laptop, smartphone enz.) op ieder tijdstip gebruik maken van deze infrastructuur. Dit betekent dat ze bijvoorbeeld ook gebruik willen maken van applicaties die er zijn voor hun smartphone. Het liefst willen ze ook van business applicaties gebruik maken op hun mobiele device. Dit betekent dat applicaties, desktops, infrastructuur enz. hiervoor geschikt gemaakt moeten worden.
13
versie 1.0
3. Eisen, wensen, trends en ideen andere Waterschappen

De laatste stap binnen de inventarisatie fase, is om de eisen, wensen, trends en ideen te vergelijken bij de overige Waterschappen. Dit om te kijken of deze niet teveel afwijken. Gekozen is om interviews te houden met verschillende Waterschappen. In verband met een eventuele komende fusie met Waterschap Veluwe, zijn er bij dit Waterschap extra interviews gehouden. In dit hoofdstuk zullen als eerste de vragen worden uitgewerkt, waarna de resultaten worden uitgewerkt.
3.1 Interview vragen

De volgende interview vragen zijn bij verschillende Waterschappen gesteld: 1 Wat is uw idee en visie bij de term het Nieuwe werken? 2 Hoe is men bij uw Waterschap bezig met dit concept? 3 Waarom wordt er invulling aan dit concept gegeven binnen uw Waterschap? 4 Wie binnen uw Waterschap heeft hierin eventueel het voortouw genomen, of wie zou dit naar uw idee moeten doen? 5 Aan het concept het Nieuwe werken zitten verschillende kanten. Aan welke ICT zaken denkt u hierbij aan? Of welke ICT zaken geven bij uw Waterschap invulling aan dit concept? 6 Welke visie heeft u met betrekking tot de inrichting van de ICT om het Nieuwe werken te ondersteunen? Of kunt u kort aangeven hoe de ICT is ingericht? 7 Welke rol neemt Automatisering in of welke rol zou Automatisering moeten innemen als het gaat om het faciliteren van het Nieuwe werken? 8 Wanneer dit wordt vertaald naar een ICT werkplek, hoe ziet deze er dan uit of hoe zou deze er dan volgens u uit moeten zien. 9 Welke eisen zijn er gesteld aan zon werkplek, of welke eisen zouden er minimaal aan zon werkplek moeten worden gesteld? 10 Er wordt vaak gesproken over anytime/anyplace in relatie tot beschikbaarheid van ICT. Hoe geeft uw Waterschap hier invulling aan, of hoe zou uw Waterschap hieraan invulling aan moeten geven? 11 Welke rol spelen mobiele ICT middelen daarbij? 12 Zijn er ICT ontwikkelingen waaraan uw Waterschap bewust wel of niet aan mee doet? Welke ICT ontwikkelingen zijn dit?
14
versie 1.0
3.2 Uitkomsten
Onderstaand de conclusies van de interviews van andere Waterschappen. De conclusies van Waterschap Veluwe zijn hierin mee verwerkt.
3.2.1 Uitkomst interviews andere Waterschappen De uitkomsten van de interviews met andere Waterschappen kunnen als volgt worden samengevat: Bij de term het Nieuwe werken denkt men voornamelijk aan: anywhere, anytime and any device. Zodat de interne en externe samenwerking wordt verbeterd. Verder moet het werken voor de medewerker plezieriger worden, waardoor de prestaties omhoog gaan. Binnen de Waterschappen is men verschillend bezig met het Nieuwe werken. Bij Waterschap Rijn en IJssel vindt op dit moment ook onderzoek plaats. Bij veel Waterschappen is Telewerken al wel mogelijk en bij Brabantse Delta is het in het nieuwe pand om te gaan flexwerken. Dit is mede mogelijk gemaakt door de implementatie van een DMS systeem. Invulling aan het concept het Nieuwe werken wordt gedaan om zo een goede werkgever te zijn. Om kosten te besparen (voornamelijk op kantoorruimte) en om invulling te geven aan de andere overheid. Verder blijkt de afdeling Informatievoorziening (of Informatievoorziening en Ondersteuning) wel vaak de duwer van het Nieuwe werken. Bij andere Waterschappen zijn directie en management degene die graag willen dat het Nieuwe werken wordt ingevoerd. Op het gebied van invulling en visie met betrekking tot het Nieuwe werken wordt een heleboel genoemd. Hieronder de belangrijkste punten: - Flexibele werkplekken die locatieonafhankelijk werken. - Digitalisering speelt hierin een grote rol, zodat documenten overal en altijd beschikbaar zijn. - Ontsluiting van informatie zoveel mogelijk webtechnologie en mobiele apparatuur. - Green-IT - Kostenbeheersing/ kostenbesparing De rol die Automatisering zou moeten innemen op het gebied van het Nieuwe werken is Adviseren, faciliterend en orinterend. Verder is het belangrijk dat Automatisering is ingericht om bepaalde trends makkelijk te implementeren. Als laatste wordt genoemd dat Automatisering de organisatie moet attenderen op nieuwe technologien. Hoe de werkplek eruit zou moeten komen te zien wordt heel verschillend gedacht. Zo vindt het ene Waterschap dat de dekstop met je mee moet reizen. Een ander ziet het liefst centrale desktops op een SAN draaien die gedistribueerd worden naar thinclients. Ook moet deze werkplek gestandaardiseerd en uniform zijn zodat iedereen binnen de organisatie hierop kan werken. Een ander Waterschap heeft binnen hun organisatie drie soorten werkplekken: 1) flexplek (95%) 2) activiteit gerelateerde werkplek (1 op elke afdeling) 3) vaste werkplek (zeer beperkt, o.a. dijkgraaf, secretaris-directeur) Als eerste wordt genoemd in de eisen en wensen van de werkplek, dat de werkplek dezelfde functionaliteiten moeten bieden als de functionaliteiten die nu worden geboden. Wel moet de werkplek toekomst vast zijn. Ook is het belangrijk dat er zoveel mogelijk dezelfde look and feel wordt gecreerd voor verschillende apparaten (laptop, pc, smartphone).
15
versie 1.0
Over de beschikbaarheid van ICT wordt aangegeven, dat het mogelijk moet zijn om 24 uur per dag een verbinding te maken met het netwerk. Wel is de ondersteuning bij de meeste Waterschappen beperkt tot kantoortijden. De rol van mobiele ICT middelen gaat steeds groter worden. Bij de Waterschappen is te merken dat laptops en smartphones steeds vaker ingezet gaan worden. Voor doeleinden als synchronisatie van e-mail/ agendas, alarmering en het inbellen op het netwerk. Er zijn geen ICT ontwikkelingen waar de andere Waterschappen bewust wel of niet aan meedoet. Wel vindt men evolutie belangrijker dan revolutie. En de inzet van webapplicaties zorgt voor een goede en simpele ontsluiting van informatie. Betreffende de technische oplossingen die worden genoemd voor het invullen van het Nieuwe werken worden de volgende oplossingen genoemd. - VDI concept met Thinclients - Softwaredistributie - Implementatie van SAN (Storage Area Network), centrale storage. - Bezig met implementatie van Sharepoint voor het opslaan en zoeken van documenten. - Implementatie van VOIP (Voice Over IP) - Gebruik van RSA Security token
16
versie 1.0
4. Definitieve eisen en wensen

Om de definitieve eisen en wensen te krijgen zullen eerst de verschillende eisen en wensen worden weergegeven. Deze zullen per groep genterviewden worden weergegeven. Al deze eisen en wensen zullen vervolgens worden samengevoegd als de totale eisen en wensen van WVE. Vervolgens zullen aan al deze eisen en wensen de trends en ideen worden toegevoegd. Om zo ook de laatste trends en ideen mee te nemen en de eventuele oplossingen zo toekomst vast als mogelijk te maken. Hierna zullen al deze eisen, wensen, trends en ideen worden vergeleken met die van de andere Waterschappen. Hebben andere Waterschappen eventueel nog eisen, wensentrends of ideen die mee moeten worden genomen. Als laatste zal de MoSCoW methode worden toegepast om zo duidelijk onderscheid te krijgen in eisen en wensen waaraan de verschillende oplossingen aan moeten voldoen.
4.1 Eisen en Wensen WVE

Onderstaand worden de eisen en wensen van WVE weergegeven.
4.1.1 Eisen en wensen Mening Uit de resultaten van interviews van medewerkers met een mening over het Nieuwe werken kunnen onderstaande eisen en wensen uit opgemaakt worden. Deze zijn in willekeurige volgorde weergegeven. - Creren van flexplekken waar iedereen kan werken - Desktop die altijd met je meereist. - Werkzaamheden overal en altijd uitvoeren - Dezelfde functionaliteiten behouden die nu ook aanwezig zijn. - Digitalisering van alle documenten - Tegelijkertijd kunnen werken in documenten - Mogelijkheid hebben van het gebruik van mobiele componenten. - Mogelijkheid tot het gebruiken van social networks
4.1.2 Eisen en wensen Visie Onderstaand worden de eisen en wensen van de medewerkers die een visie hebben op het Nieuwe werken weergegeven. Ook deze staan in willekeurige volgorde. - anywhere en anytime kunnen werken op flexibele en mobiele werkplekken. - Mogelijkheid tot gebruik van video conferencing - Mogelijkheid tot gebruik van social networks. - Betere informatiedeling met burger, interne medewerkers en medewerkers buiten. - Mogelijkheid tot gebruik van collaboration tools - Mogelijkheid tot gebruik van Smartboards - Eventuele nieuwe oplossingen mogen niet onderdoen aan de huidige faciliteiten. - Beschikbaarheid is belangrijk. - Samenwerking is belangrijk - Mogelijkheid tot published desktops - Mogelijkheid tot published applications - Gebruik kunnen maken van brainstormtools - Digitalisering is belangrijk.
17
versie 1.0
4.1.3 Eisen en wensen Inspraak Uit de interviews met mensen die inspraak hebben in het Nieuwe werken kunnen onderstaande eisen en wensen (in willekeurige volgorde) worden gehaald: - Betere ontsluiting van informatiebronnen naar burgers en gemeentes - Ook op buitenlocaties beschikking hebben tot CAD en GIS applicaties. - Werkzaamheden moeten overal uitgevoerd kunnen worden.
4.1.4 Eisen en wensen Automatisering De resultaten van Automatisering kunnen in de onderstaande eisen en wensen worden weergegeven. Hierin zijn de resultaten van Veluwe meegenomen. - KPN One netwerk, lijnen zullen geupgraded moeten worden om zo de buitenlocaties beter te kunnen voorzien. - Flexibele desktop die hardware onafhankelijk is. - Transparante werkplek, liefst omgebouwd naar thin client principe - Softwaredistirbutie moet verbeterd worden. - Server based computing moet verbeterd worden. - Beheren van de infrastructuur en de werkplek moet verbeterd worden - Voor softwaredistributie is beschikbaarheid, toekomstvastheid, functionaliteit en integratie belangrijk. - Werkplek moet goed beheersbaar zijn en liefst gestandaardiseerd zijn. - Geen hybride omgeving meer. - Terug dringen van vaste werkplekken - Anyplace, Anytime, Anydevice
4.1.5 Eisen en wensen samengevoegd Als alle eisen en wensen worden samengevoegd, dan worden dit de volgende eisen en wensen: Werkplek - Het creren van zoveel mogelijk flexplekken - Anywhere, Anytime, Anydevice - Werkplek moet goed beheersbaar zijn en liefst gestandaardiseerd zijn. - Gebruik maken van mobiele componenten - Transparante werkplek, liefst omgebouwd naar thin client principe - Desktop die overal en altijd met je meereist. - Flexibele desktop die hardware onafhankelijk is. - Mogelijkheid tot published desktops - Mogelijkheid tot published applications Functionaliteiten - Behouden van huidige functionaliteiten, eventuele nieuwe oplossingen mogen niet onderdoen aan de huidige faciliteiten. - Mogelijkheid tot het gebruiken van social networks - Mogelijkheid tot gebruik van video conferencing - Mogelijkheid tot gebruik van collaboration tools - Gebruik kunnen maken van brainstormtools - Digitalisering - Tegelijkertijd kunnen werken in documenten Software - Softwaredistirbutie moet verbeterd worden. - Voor softwaredistributie is beschikbaarheid, toekomstvastheid, functionaliteit en integratie belangrijk. - Ook op buitenlocaties beschikking hebben tot CAD en GIS applicaties.
18
versie 1.0
Infrastructuur - KPN ONE netwerk, lijnen zullen geupgraded moeten worden om zo de buitenlocaties beter te kunnen voorzien. - Beschikbaarheid is belangrijk. - Beheren van de infrastructuur en de werkplek moet verbeterd worden - Geen hybride omgeving meer. - Server based computing moet verbeterd worden. Overig - Mogelijkheid tot gebruik van Smartboards - Betere informatiedeling met burger, interne medewerkers en medewerkers buiten. - Betere ontsluiting van informatiebronnen naar burgers en gemeentes
4.2 Trends en ideen

Uit het onderzoek naar trends en ideen kunnen de volgende twee eisen en wensen nog worden toegevoegd aan de bestaande lijst met eisen en wensen: - Toepassen van VOIP in verband het gebruiken van communicatietools als office communicator, video conferencing. - Implementatie van VDI, om zo de desktop ook te virtualiseren.
4.3 Eisen en wensen andere Waterschappen

Als de resultaten van de interviews met andere Waterschappen worden omgezet in eisen en wensen dan kunnen de volgende twee eisen en wensen worden toegevoegd: - Werkplek moet toekomstvast zijn - Green-IT
4.4 Definitieve eisen, wensen, trends en ideen

Nu alle eisen, wensen, trends en ideen bekend zijn, kan de MoSCoW methode hierop toegepast worden. Dit betekent dat alle eisen en wensen worden onderverdeeld in: Groep 1 Groep 2 Groep 3 Must have this Schould have this if at all possible Could have this if it does not affect anything else Would have : : : Eisen en wensen waar aan voldaan moet worden Eisen en wensen die zeer gewenst zijn. Eisen en wensen die alleen mee mogen worden genomen wanneer er tijd genoeg is om deze te onderzoeken. Eisen en wensen die tijdens dit project niet worden meegenomen, maar in een latere fase wel interessant kunnen zijn.
Groep 4
In onderstaande tabel worden alle eisen en wensen ingedeeld volgens bovengenoemde methode. De tabel is als volgt opgesteld: In de eerste kolom wordt de prioriteit aangegeven. In de tweede kolom de eis of wens en in de laatste kolom de reden waarom hij in deze groep zit. De eisen en wensen zijn verder niet onderverdeel in groepen van bijvoorbeeld hardware/ software enz. Dit is niet gedaan doordat er prioritering aan de eisen en wensen zijn gegeven. De prioritering is
19
versie 1.0
van belang waarneer blijkt dat producten de ene eis wel invullen, maar een andere niet. De prioritering moet dan de doorslag geven. Groep 1 Prio Eis of wens 1 Behouden van huidige functionaliteiten, eventuele nieuwe oplossingen mogen niet onderdoen aan de huidige faciliteiten. 2 Anywhere, Anytime, Anydevice 3 Softwaredistributie moet verbeterd worden. Verder is beschikbaarheid, toekomstvastheid, functionaliteit en integratie van belang.
Reden Alle functionaliteiten die aanwezig zijn, moeten blijven bestaan. Verder moeten de functionaliteiten hetzelfde blijven functioneren. Vastgesteld in de scope van het project. Vanuit gebruikersoogpunt moet het aanbieden van applicaties, zowel nieuwe applicaties als updates, sneller beschikbaar zijn. Voor beheer is het belangrijk om de doorlooptijd van het aanbieden van software te verkorten en het percentage wat gevirtualiseerd is te verhogen Om over een aantal jaar weer niet voor een grote investering te staan en dat de oplossing mee kan bewegen met de ontwikkelingen de komende 5 jaar De gebruiker heeft overal dezelfde desktop tot zijn/ haar beschikking. Betreffende het beheer is standaardisatie belangrijk om zo de beheerskosten zo laag mogelijk te houden. Bureaublad die flexibel is en zo voor veel medewerkers is in te zetten en die hardware onafhankelijk is, zodat het niet uit maakt welke hardware wordt aangeschaft/ aanwezig is. Voordeel voor de gebruiker is dat het niet meer uitmaakt waar er gewerkt wordt. Nieuwe mobiele componenten (laptop, smartphone) moeten bruikbaar zijn en maakt het mogelijk om altijd en overal werkzaamheden uit te kunnen voeren. Doordat er flexplekken worden gecreerd wordt het mogelijk om te besparen op kantoorruimte en zorgt ervoor dat de desktop gestandaardiseerd wordt. Voor de gebruikers is een flexplek belangrijk omdat dit ervoor zorgt dat er een desktop wordt aangeboden die overal bruikbaar is.
Standaardisatie
20
versie 1.0
Beheersbaarheid
Reden Vanuit beheer- en gebruikersoogpunt om deze specifieke wens breder te trekken en om alle applicaties op de buitenlocaties ter beschikking te stellen. Voor de gebruiker maakt dit niet heel veel uit, gezien deze de eis stelt dat het moet werken. Echter vanuit beheeroogpunt om de kosten omlaag te dringen, is het noodzakelijk om n omgeving te creren. Ook op de werkplek is dit gewenst. Echter op dit moment loopt er een pilot bij Waterschap Veluwe waar eerst de resultaten van afgewacht worden. Productonderzoek hoeft ook niet plaats te vinden. Minimale beheerinspanning is belangrijk in de nieuwe oplossing. Bijv. door de client om te bouwen naar het thin client principe. Voor de gebruiker is dit niet van belang. Voor de gebruiker makkelijk, wanneer er even overlegd moet worden met iemand die ergens anders zit en deze resultaten meteen verwerkt moeten worden. Technisch is het de vraag of dit haalbaar is. Gebruikers ondervinden nog teveel problemen met de huidige server based computing omgeving. Verder wordt er nog teveel gedacht aan een desktop in plaats van het gebruiken van applicaties zonder desktop.
Groep 3 Prio Eis of wens 1 Mogelijkheid tot gebruik van collaboration tools
Tegelijkertijd kunnen werken in documenten Mogelijkheid tot het gebruiken van social networks Toepassen van VOIP in verband het gebruiken van communicatietools als office communicator, video conferencing. Gebruik kunnen maken van brainstormtools
3 4
Reden Voor het makkelijk kunnen zoeken, vinden en delen van documenten. Voorgesteld zal worden om dit in samenwerking met digitalisatie traject op te pakken. Gelijkertijd kunnen werken kan voordeel opleveren, maar eerst zal uitgezocht moeten worden welke baten dit oplevert. Valt in eerste instantie buiten de scope van het project. Hiervoor zal onderzoek moeten worden gedaan, zeker gezien er op dit moment geen VOIP wordt gebruikt. Samenwerken is belangrijk voor medewerkers. In overleg met Informatieadviseurs zal gekeken worden hoe dit meer in te zetten.
21
versie 1.0
Groep 4 Prio Eis of wens 1 Digitalisering ten behoeve van de beschikbaarheid en vindbaarheid van de documenten. 2 KPN ONE netwerk, lijnen zullen geupgraded moeten worden om zo de buitenlocaties beter te kunnen voorzien. 3 Green-IT
Betere informatiedeling met burger, interne medewerkers en medewerkers buiten. / Betere ontsluiting van informatiebronnen naar burgers en gemeentes Mogelijkheid tot gebruik van Smartboards
22
versie 1.0
Bijlagen
De volgende bijlagen zijn bijgevoegd: 1) Interview visie 2) Interview mening 3) Interview inspraak 4) Enqute beheer 5) Uitkomsten interviews visie. 6) Uitkomsten interviews mening. 7) Uitkomsten interviews inspraak. 8) Uitkomsten interviews beheer. 9) Internetonderzoek naar trends en ideen. 10) Uitkomsten interviews andere Waterschappen
23
versie 1.0
Bijlage 1: Interview visie

Hieronder worden de vragen weergegeven voor het interview met mensen die een visie hebben op het Nieuwe werken. 1 Wat is je een idee bij het Nieuwe werken? 2 Hoe is WVE bezig is met dit concept, volgens jou? 3 Waarom zouden we invulling willen geven aan dit concept als WVE? 4 Wie binnen WVE zou daarin het voortouw moeten nemen? 5 Er zitten verschillende kanten aan dit concept. Aan welke ICT zaken denk je bij dit concept? 6 Wat is jouw visie hoe ICT ingericht zou moeten worden om het Nieuwe werken te ondersteunen? 7 Welke rol met Automatisering innemen als het gaat om het faciliteren van het Nieuwe werken? 8 Als je dit zou vertalen naar een ICT werkplek, hoe zou die er dan uit komen te zien? 9 Welke eisen stel je minimaal aan zo'n werkplek? 10 Er wordt vaak gesproken over anytime/anyplace in relatie tot beschikbaarheid van ICT. Hoe moet WVE hier invulling aan geven? 11 Welke rol spelen mobiele ICT middelen daarbij? 12 Aan welke ICT ontwikkelingen zou WVE wel mee moeten doen en welke niet?
24
versie 1.0
Bijlage 2: Interview mening

De vragen die gesteld zijn tijdens de interviews met mensen die een mening hebben over het Nieuwe werken. 1 Hoe zie je het Nieuwe werken binnen WVE 2 Welke visie heb je op de techniek binnen het Nieuwe werken 3 Hoe ziet een werkplek er uit? Uit welke componenten bestaat deze? 4 Zijn er eisen waaraan deze werkplek minimaal moet voldoen? 5 Zijn er wensen ten opzichte van de huidige werkplek waaraan de nieuwe werkplek aan moet voldoen? 6 Welke rol gaan mobiele componenten spelen binnen het Waterschap? 7 Is innovatie van belang binnen het Nieuwe werken? 8 Raet online is een dienst die wij als Waterschap afnemen bij Raet. Dit betekent dat deze applicatie ook bij Raet draait en er door WVE geen beheer wordt uitgevoerd. Wat zijn jouw ervaringen? En zouden er meer applicaties/ diensten op deze manier moeten worden afgenomen?
25
versie 1.0
Bijlage 3: Interview Inspraak

De volgende vragen zijn gesteld tijdens de interviews met mensen die inspraak hebben op het Nieuwe werken. Huidige Telewerk faciliteiten 1 De huidige infrastructuur (netwerk en netwerk componenten) voldoen aan jouw eisen en wensen? Waarom wel/ niet? 2 De huidige werkplek(desktop) die op de buitenlocaties en thuis wordt aangeboden biedt voldoende functionaliteit om mijn werkzaamheden te kunnen doen? Waarom wel/ niet? 3 Er zouden meer applicaties moeten worden aangeboden voor de buitenlocaties en thuis? Waarom wel/ niet? (indien mogelijk graag voorbeelden noemen) 4 Aan de huidige werkplek zou ik graag het volgende veranderd willen zien? 5 Ondervind je vaak problemen met de huidige werkplek? Zoja, welke? 6 Ik heb het gevoel dat Automatisering de werkplek(desktop) op de buitenlocaties en thuis goed in de vingers heeft? Waarom wel/ niet? 7 Ik vind dat het Waterschap voldoende/onvoldoende/geen mening doet om medewerkers optimaal hun werk te kunnen doen. Licht dit toe. Nieuwe werkplek 1 Uit welke componenten moet naar jouw idee, jouw werkplek bestaan? 2 Aan welke eisen wil je dat de nieuwe werkplek minimaal voldoet? 3 Welke wensen heb je op het gebied van je nieuwe werkplek? 4 Aan welke eisen moet de infrastructuur voldoen? 5 Welke wensen heb op het gebied van de infrastructuur? 6 Welke rol spelen mobiele ICT middelen daarbij? 7 Innovatie vind ik belangrijk bij mijn nieuwe werkplek? Waarom? 8 Flexibele werktijden worden steeds belangrijker, het moet mogelijk zijn om thuis in te kunnen loggen en verder te gaan met de werkzaamheden waarmee ik bezig was? Waarom? 9 Sterker nog, ik moet overal bij mijn werk kunnen? En dan bedoel ik.. 10 Raet online is een dienst die wij als Waterschap afnemen bij Raet. Dit betekent dat deze applicatie ook bij Raet draait en er door WVE geen beheer wordt uitgevoerd. Wat zijn jouw ervaringen? En zouden er meer applicaties/ diensten op deze manier moeten worden afgenomen?
26
versie 1.0
Bijlage 4: Enqute beheer

Onderstaande enqute is verstuurd naar de afdeling Automatisering en de ICT Beheerders van Waterschap Veluwe. Huidige omgeving Hiervoor zullen onderstaande vragen worden voorgelegd. Er zijn meerdere antwoorden mogelijk, de antwoorden zijn meer bedoeld als aanwijzing. 1 : De huidige infrastructuur voldoet aan jouw eisen en wensen? a.) Ja b.) Nee c.) Nvt Opmerking: 2 : Na de upgrade van de KPN One lijnen,zullen we minder klachten krijgen? a.) Ja b.) Nee c.) Nvt Opmerking: Welk onderdeel zou verbeterd kunnen worden? a.) Citrix omgeving b.) Beheer consoles c.) Hardware/ infrastructuur d.) Softgrid/ Altiris Opmerking: Wat is naar jouw mening van belang bij een werkplek? a.) Computer en randapparatuur b.) Computer, randapparatuur en software c.) Computer, randapparatuur, software en operating system d.) Computer, randapparatuur, software, operating system en beheer tools. Opmerking: Wat vind je van de huidige werkplek in Leusden en het beheer hiervan? a.) Goed b.) Kan beter c.) Matig d.) Slecht Opmerking: Wat vind je van de huidige werkplek voor de buitenlocatie en voor het huidige Telewerken en het beheer hiervan? a.) Goed b.) Kan beter c.) Matig d.) Slecht Opmerking: Welk onderdeel zou verbeterd kunnen worden? a.) Operating system b.) Beheer tools c.) Hardware d.) Software/ Software distributie Opmerking:
27
versie 1.0
We zouden efficinter om kunnen gaan met: a.) Beheer van de werkplekken b.) Softwaredistributie c.) Beheren van serverpark d.) Beheren van infrastructuur Opmerking: Overige opmerkingen:
Nieuwe omgeving 1 : Wanneer alle glasvezel lijnen zijn opgeleverd, is onze infrastructuur klaar voor de komende jaren: a.) Ja b.) Nee c.) Nvt Opmerking: 2 : Eventuele oplossingen moeten werken onder VMWare vSphere? a.) Ja. (Anders deze oplossing niet aanschaffen) b.) Nee. (Indien de oplossing zo veel voordelen biedt dan maar op hardware) c.) Nvt Opmerking: Wat vind ik belangrijk aan de eventuele nieuwe software? a.) Beheersbaarheid b.) Toekomstvastheid c.) Functionaliteit d.) Integratie met andere oplossingen Opmerking: Betreffende hardware, hoe ziet jouw ideale werkplek eruit? a.) Thin client b.) Thick client c.) Laptop d.) Smartphone Opmerking: Wat vind jij belangrijk bij een werkplek? a.) Snelheid/ performance b.) Audio/ Video c.) Innovatie d.) Beheersbaarheid Opmerking: Standaardisatie bij een werkplek vind ik van groot belang, ondanks dat dit vaak hogere kosten met zich mee neemt? a.) Ja b.) Nee c.) Nvt Opmerking:
28
versie 1.0
Betreffende beheer heeft het volgende mijn voorkeur: a.) Standaardisatie b.) 1 omgeving c.) Zo min mogelijk beheerconsoles Opmerking: De volgende leverancier spreekt mij het meest aan: a.) Microsoft b.) VMWare c.) Citrix d.) Altiris Waarom? Zijn er specifieke eisen en wensen waar naar jouw idee de nieuwe oplossingen aan moeten voldoen? Antwoord: Wat is jouw visie betreffende de ICT infrastructuur. Waar zou het naar jouw idee naar toe moeten gaan? Antwoord: Op dit moment maken we gebruik van Raet online. Wat zijn jouw ervaringen hiermee op het gebied van beheer? Antwoord: Overige opmerkingen:
10
11
29
versie 1.0
Bijlage 5: Uitkomsten interviews visie

Uitkomsten enquete "het Nieuwe werken" 1 Afdelingshoofd Visie Wat is je een idee bij het Nieuwe werken? Idee hierbij is dat medewerkers op termijn met apparaten en faciliteiten anywhere, anytime kunnen werken. Dit is dan onder te verdelen in. - Relatieve kleine groep die op een notebook-achtig apparaat werkt. - Aantal vaste werkplekken waarin gebruikers meer mogelijkheden hebben. - Losse werkplekken, flexplekken. - Zwaardere machines voor Autocad/ Gis en rekenprogrammas. De invulling hiervan is onder andere afhankelijk van de samenwerking met Waterschap Veluwe Mensen kunnen onafhankelijk van tijd en plaats hun werk doen. Dus je hoeft niet op kantoor te zitten om goed werk te leveren. Dit laatste is een verandering van denken. Dit wordt mogelijk gemaakt door: 1. Verandering in denken van medewerkers en medewerkers moeten het aankunnen. Zelfmanagement, maar ook de manager moet mee om kunnen gaan dat medewerkers niet altijd zichtbaar aanwezig zijn. 2. ICT: de middelen om bij documenten te kunnen, de juiste hard- en software. 3Kantoorpand: flexplekken, dynamische werkruimte. Verder zou fusie met Veluwe een goed natuurlijk moment zijn. Medewerkers doen hun werk vanaf een willekeurige plek. Dit geldt voor de functies die zich daarvoor lenen natuurlijk, en ook de persoon moet daarvoor de zelfredzaamheid tonen. Dit mogelijk door technologische innovaties, maar ook door veranderen van het organiseren werk. Denk aan herinrichting kantoor, dynamische . vergaderruimtes, overal kunnen werken. Videoconferencing. Veel dynamischer allemaal. Wel goed regelen dat medewerkers elkaar blijven ontmoeten Nietszeggend, omdat het zoveel wordt gebruikt. Ik kom het tegen in allerlei documenten, maar wordt heel breed gebruikt. Wel vind ik dat het belangrijk is om na te denken (in termen van nieuwe werken) hoe informatie steeds beter gedeeld kan worden met onze doelgroepen (burgers, intern en veld medewerkers). Dat houdt mij bezig. Dan gaat het om hardware en software. Tijd en plaats onafhankelijk je werk kunnen doen. Voorzien van juiste informatie voor het juiste moment. Contact kunnen leggen. Thuiswerken. Maar ook voorzieningen regelen voor ontmoeting (niet specifiek ICT) Telefonisch vergaderen/ video conferencing. Werkzaamheden buiten de deur kunnen doen, als handhaver betekent dit dat er geen enkele verplichting meer is op kantoor te komen. Overal werken en gegevens overal toegankelijk. Vooral zorgen dat gegevens gedeeld worden met andere partijen. Dat je allemaal over hetzelfde praat. Op zicht hoeft het niet perse meer thuiswerken in te houden, zeker niet als je afhankelijk bent van contacten met collegas.
Afdelingshoofd
Informatieadviseur staf
Informatieadviseur
Organisatie ontwikkelaar Procesmanager Procesmanager
30
versie 1.0
Adviseur/ Beleidsontwik. P&O
2 Afdelingshoofd Afdelingshoofd Informatieadviseur staf Informatieadviseur
Organisatie ontwikkelaar Procesmanager
Procesmanager Adviseur/ Beleidsontwik. P&O 3 Afdelingshoofd Afdelingshoofd
Informatieadviseur staf
Het idee is om gedigitaliseerd te werken, als informatiewerker kom je alleen nog op kantoor om elkaar te ontmoeten/ te vergaderen. Het werk en de werkomgeving op kantoor zal veranderen. Flexibiliteit wordt belangrijk, even op kantoor vergaderen en weer weg. Hoe is WVE bezig is met dit concept, volgens jou? Door onder anderen dit onderzoek. In heel kleine stapjes tot nu toe, waarbij een sterke conservatieve tegenstoom wordt gevoeld, en belemmering door regelzucht. Een beetje. Telewerken is een soort start, ook kennen we een open organisatie/pand. Maar voor de rest nog niet heel veel. Er zijn verschillende initiatieven om informatie te verzamelen op 1 punt en te ontsluiten. Er zullen meer komen om richting burgers en ketenpartners te informeren. Verder wordt zeer verspreid binnen WVE nagedacht over wat in het veld nodig is. P&O middels telewerken, maar verder niet zo Belangrijk voor handhaving is de term Mobiel handhaven. Dit betekent dat door middel van het gebruik van checklisten het mogelijk is om te handhaven. Nog mooier zou het zijn om alle faciliteiten op zak te hebben zodat alle faciliteiten die nu op kantoor worden geboden ook buiten in het veld worden geboden. Wel vraagt Bert zich af of dit realistisch is. Op dit moment draait er een pilot met verschillende Waterschappen (waaronder Waterschap Veluwe) met betrekking tot het Mobiel handhaven. Er is echter besloten om hieraan niet mee te doen. ICT is bij WVE gemoderniseerd, maar alle informatie is nog veel in eigen huis en moeilijk deelbaar met anderen of beschikbaar. Ja telewerken gebeurt al via webmail en de portal. WVE is hier nog niet hard mee bezig, veranderingen gaan in kleine stapjes. Reden hiervoor is dat er binnen WVE een cultuuromslag plaats moet vinden en dat de manier van leidinggeven zal moeten veranderen. Waarom zouden we invulling willen geven aan dit concept als WVE? Dit willen we ten behoeve van goed werkgeverschap en bijvoorbeeld efficintie van onder anderen woon-werk verkeer. Vrijheid om te werken waar en wanneer je wilt. Dit zal betere kwaliteit geven en medewerkers trekken die een dynamische werkomgeving zoeken (nieuwe generatie). Wel is er nog meer onderzoek nodig naar baten. Voorop moet staan dat bedrijfsvoering het uiteindelijke belang is: goed werk leveren. - minder fysieke werkplekken nodig - flexibeler; want je kunt overal werken - blijere mensen omdat ze meer vrijheid krijgen om hun tijd in te delen; -betere mogelijkheden verdeling werk/priv tijd -verhoging van productiviteit omdat mensen op voor hun beste manier kunnen werken en dode uurtjes kunnen benutten
31
versie 1.0
Informatieadviseur
Organisatie ontwikkelaar Procesmanager Procesmanager Adviseur/ Beleidsontwik. P&O
4 Afdelingshoofd Afdelingshoofd Informatieadviseur staf Informatieadviseur Organisatie ontwikkelaar Procesmanager
Procesmanager Adviseur/ Beleidsontwik. P&O
Verschillende. Veldmedewerkers: Hoe kunnen we deze efficinter inzetten. Dat ze ook in te zetten zijn voor even een peil opnemen als ze toch in het gebied zijn. Dit is afdeling overstijgend en wordt nauwelijks gedaan. Informatievragers: Externe partijen die informatiebehoefte hebben voorzien. Aantrekkelijke werkomgeving. Binden en boeien. Bij Handhaving is er de vraag om mobiel te kunnen handhaven, zodoende is het van belang dat er wordt voldaan aan de wens van de Business. In dit geval lijkt deze wens het beste ingevuld te kunnen worden door Automatisering. We moeten naar een uniforme informatie huishouding over alle waterschappen heen. Dezelfde taal spreken en makkelijk delen van informatie. Hiervoor moeten we invulling ten behoeve van modern werkgeverschap. Op deze manier worden we als WVE aantrekkelijker voor een breed scala aan mensen zoals projectleiders, technische mensen enz. Wel wordt de opmerking geplaatst dat het de vraag is of dit binnen WVE gaat werken. Als voorbeeld wordt Raet genoemd, waarbij de werknemers niet thuis mogen werken. Er zijn betreffende het Nieuwe werken de volgende aandachtspunten: - Binding als werknemer met WVE, gaat deze niet vervagen. - Verder hebben mensen sociale contacten nodig. Alleen maar thuis werken is ook niet goed. Geen nieuwe ideen opdoen, waardoor creativiteit bij het zoeken naar oplossingen in het gedrang kan komen etc. - Verder is het Nieuwe werken is wel persoonsgebonden, sommige mensen kunnen hier niet mee omgaan. Wie binnen WVE zou daarin het voortouw moeten nemen? Wanneer medewerkers hier behoefte aan hebben, zullen zij dit bij hun manager moeten aangeven. De rol van ICT hierin is enabler. Directie en management. Die moeten voorbeeldfunctie vertonen en stimulerende onderzoeken laten doen. En voorkomen dat vernieuwingen doodgaan aan regelzucht om alle kleine effectjes af te handelen. Bijvoorbeeld een denktank met wat creatieve geesten erin. Dat moet stof van zaken afhalen. IV, maar ook afdelingen in het verwoorden van de vraag. In specifiekere gevallen, bv mbt calamiteitenorganisatie.. het MO. Wat is je ambitie? P&O, Management, Directie De vraag is of de organisatie wel naar het Nieuwe werken wil. MO en Directie zouden in een sessie deze opdracht duidelijk moeten maken en moeten verstrekken aan de organisatie. Wanneer dit gebeurd is het de taak van P&O om het project te trekken en de taken onder te verdelen in de organisatie. Met betrekking tot standaardisatie van informatie: IV en natuurlijk samen met de afdelingen. Betreffende de technische kant zou ICT het voortouw moeten nemen. Verder moet het MO hier een belangrijke rol in spelen.
32
versie 1.0
5 Afdelingshoofd Afdelingshoofd Informatieadviseur staf
Informatieadviseur Organisatie ontwikkelaar Procesmanager Procesmanager Adviseur/ Beleidsontwik. P&O 6 Afdelingshoofd Afdelingshoofd Informatieadviseur staf Informatieadviseur Organisatie ontwikkelaar Procesmanager Procesmanager Adviseur/ Beleidsontwik. P&O Afdelingshoofd
Er zitten verschillende kanten aan dit concept. Aan welke ICT zaken denk je bij dit concept? Hierbij wordt gedacht aan: - apparaat (device), -verbinding, -toegangelijkheid van data, applicaties en gegevens (i kant). Beveiliging is hier wel van belang, maar niet belangrijker dan het nu is. Goede middelen voor flexibel werken: Laptop, toegang tot netwerk WVE anytime/anywhere, mobiele telefoon, social networks, chatten, videoconferencing. Mobiele apparatuur (netbook, smartphone). Webcam. Smartboards gekoppeld aan netwerk. Maar ook het beter doorzoekbaar maken van informatie via google tools. Heb beschikbaar maken van collaboration tools (Sharepoint). Toegang tot Youtube en/of social networks op de werkplek. Voorzieningen voor veldmedewerkers, gestandaardiseerd over het waterschap. Voorzieningen voor telewerken (flexibel voor iedereen) Middelen die flexibel werken mogelijk maken. Mobiel werken en dus mobiel handhaven Informatie centraal opslaan, beschikbaar maken voor anderen en toegankelijk. - Pcs/ laptops met webcam voor communicatiedoeleinden, - Beveiliging !!, - Bij bestanden vanaf huis kunnen (anywhere/ anytime), - Mobiele middelen (smartphone) Wat is jouw visie hoe ICT ingericht zou moeten worden om het Nieuwe werken te ondersteunen? Automatisering is enabler, dezelfde functionaliteiten moeten beschikbaar blijven. Verwachting is geen ondersteuning nodig is van 7 x 24 of er zijn bedrijfkritische processen die dit wel nodig vinden. De juiste middelen verstrekken. Vooral inzetten op goed beschikbaar maken van informatie en het faciliteren van samen werken (collaboration). Open, maar ook goed beveiligd. X Niet specifiek idee bij. Inrichting zou zo moeten blijven, betreffende beschikbaarheid van ondersteuning hoeft dit niet uitgebreid te worden of er moet vraagnaar zijn. Zie 5. ICT is hierin een hulpmiddel, moet het Nieuwe werken mogelijk maken. Welke rol met Automatisering innemen als het gaat om het faciliteren van het Nieuwe werken? Enabler, voorlichting gevend. Verder mag automatisering wel kritisch bekijken of het werkelijk wel nodig is. Betreffende onderwerpen als video conferencing, smartboard enz. zou automatisering wel meer trekker mogen zijn. Aangeven wat er allemaal mogelijk is.
33
versie 1.0
Afdelingshoofd Informatieadviseur staf Informatieadviseur Organisatie ontwikkelaar Procesmanager Procesmanager Adviseur/ Beleidsontwik. P&O 8 Afdelingshoofd
Afdelingshoofd Informatieadviseur staf Informatieadviseur Organisatie ontwikkelaar Procesmanager
Procesmanager Adviseur/ Beleidsontwik. P&O
Meedenken in betreffende werkgroepen. Faciliteren. Goede vertaler van de vraag van de organisatie. Hoeft niet de trekker te zijn, maar zich er wel goed mee bemoeien. Innovatiever. We moeten geen techo driven organisatie worden, maar Automatisering mag meer laten zien wat er mogelijk is, zelf ook uitzoeken. Faciliteren, stimuleren waar mogelijk mag ook best. Faciliteiten worden ter beschikking gesteld door de werkgever. Wel moeten er duidelijke eisen worden vastgesteld of iemand recht heeft op deze faciliteiten. Wel moet hierin niet doorgeslagen worden. Faciliteren, maar wellicht gaat wel steeds meer buiten de deur. De rol die Automatisering moet innemen is een ondersteunde en adviserende rol. Verder is beveiliging (van gegevens) belangrijk. Als je dit zou vertalen naar een ICT werkplek, hoe zou die er dan uit komen te zien? - Device (kleiner dan een laptop), - Pda/ email/ agenda, - Speciale vaste werkplekken, - Cad/ gis/ grafische/ rekenprogrammas werkplekken, - Voor thuis geen drie devices, maar liefts 1 device welke rouleerbaar is door de afdeling. Indien er extern gewerkt gaat worden kan dit apparaat mee worden genomen. Betreffende oplossingen kan dit niet ver genoeg gaan. Wel moeten deze oplossingen liever niet modulair gezien bij uitvallen van 1 functionaliteit alle functionaliteiten wegvallen. Echter wanneer er op pad wordt gegaan liever niet teveel apparaten. E-readers nog geen toegevoegde waarde binnen WVE, bieden nog niet genoeg functionaliteiten Uitgerust met middelen zoals genoemd bij 5. Gebruik van een laptop/dongel om overal te kunnen werken. Gebruik van telewerkfaciliteit voor alle momenten (niet alleen vast afgesproken dagen). Maar dus ook collaboration tools, en een webcam erbij om video conf te doen. Telewerken: token, toegang tot documenten en primaire applicaties, toegang GIS. Veldwerker: standaardisatie gebruik middelen; goed kijken wat echt nodig is. Technisch kan individueel verschillend zijn, als maar functioneel punt1 ondersteunt. De werkplek zou er als volgt uit te komen zien (voor Handhaving): Flexplek, waar met behulp van een laptop gewerkt kan worden. Telefoon (kan mobiel of vast zijn, afhankelijk van de kosten). Verder moet er een los apparaat zijn welke agenda en e-mail functionaliteiten heeft. Dit niet op een laptop gezien deze eerst opgestart moet worden. Internet op de telefoon is ook handig, zodat er tijdens het handhaven gebruik gemaakt kan worden van het internet. Voor het controleren van gegevens is dit handig. Mobiel printen lijkt voorlopig niet nodig. Flexibele werkplek in het pand en daarbuiten. Wel belangrijk dat bij ontwikkeling rekening gehouden wordt dat mensen elkaar nog zien en contact hebben. Zie eerdere vragen
34
versie 1.0
9 Afdelingshoofd Afdelingshoofd Informatieadviseur staf Informatieadviseur Organisatie ontwikkelaar Procesmanager Procesmanager Adviseur/ Beleidsontwik. P&O
10 Afdelingshoofd
Afdelingshoofd Informatieadviseur staf Informatieadviseur Organisatie ontwikkelaar Procesmanager Procesmanager Adviseur/ Beleidsontwik. P&O
11 Afdelingshoofd Afdelingshoofd Informatieadviseur staf
Welke eisen stel je minimaal aan zo'n werkplek? Kunnen wat er nu kan Zie 8. Overal bruikbaar. Mijn desktop zichtbaar. Dus geen published apps, maar een desktop. Zie 8. Hoeft niet een desktop te zijn. Mensen zijn daar wellicht teveel aan gewend, kan wellicht ook heel goed met een published applications. Nvt Er is eigenlijk maar n randvoorwaarde en dat is dat alle functionaliteiten net zo werken als op kantoor. Overal je werk kunnen doen, maar dan verschild wel per medewerker. - Zoals eerder genoemd is beveiliging belangrijk, - Verder moet de werkplek Arbo technisch verantwoord zijn. Belangrijk is dat er zowel op kantoor als thuis de werkplek voldoet aan deze eisen, - Hoe de werkplek er technisch verder uitziet is minder van belang. Er wordt vaak gesproken over anytime/anyplace in relatie tot beschikbaarheid van ICT. Hoe moet WVE hier invulling aan geven? Onderscheid tussen basis- en specifieke functionaliteiten. Basis functionaliteiten zijn secretaresse functionaliteiten. - anytime/ anywhere toegang voor basis functionaliteiten met als ondersteuning kantoortijden. -Per specifieke functionaliteit bekijken of het echt nodig is en of het wat oplevert. Zo ja dan dit organiseren met als beschikbaarheid: 7 x 24 Zorgen dat het mogelijk is. Wel eerder genoemd Zie 8 Door het mogelijk te maken. Belangrijk is dat het uitvoeren van werkzaamheden betreffende handhaving altijd uitgevoerd kunnen worden. ICT moet ervoor zorgen dat deze functionaliteiten beschikbaar zijn en dat er toegang tot mogelijk is. Informatie goed ontsluiten. Als eerste is het van belang dat dit stapsgewijs wordt gedaan. Betreffende de ondersteuning moet deze tijdens kantoortijden worden geboden. Als laatste zou ICT kunnen ondersteunen bij het ontwikkelen van de kennisorganisatie. Welke rol spelen mobiele ICT middelen daarbij Indien het een toegevoegde waarde heeft kunnen deze een rol spelen. Verschild per medewerker. Maar zo flexibel mogelijk. Zoals eerder genoemd: mobiele smartphone en UMTS dongel zeer wenselijk.
35
versie 1.0
Informatieadviseur Organisatie ontwikkelaar Procesmanager Procesmanager Adviseur/ Beleidsontwik. P&O 12 Afdelingshoofd
Afdelingshoofd Informatieadviseur staf Informatieadviseur Organisatie ontwikkelaar Procesmanager Procesmanager Adviseur/ Beleidsontwik. P&O
Zoveel als nodig Zoveel als nodig voor bereiken van het doel. Dit is in de eerdere antwoorden wel duidelijk geworden. Wat er noodzakelijk is. Mobiele componenten zijn belangrijk binnen het Nieuwe werken, dit zullen voornamelijk laptops en smartphones zijn. Aan welke ICT ontwikkelingen zou WVE wel mee moeten doen en welke niet? Geen grens leggen, indien het relevant is bekijken of het een toegevoegde waarde heeft op het gebied van beheer of voor de gebruikers. Bijvoorbeeld: Open source, cloud computing. Regelmatig eens (kritisch) kijken of dit nu wel of niet toepasbaar is. Backoffice mag hierin best in de voorhoede meelopen (geen koploper). Frontoffice mag best wat achter lopen, zolang het maar niet in de achterhoede is. Nvt Niet meedoen met publieke clouds ivm beveiliging privacy gegevens. Geen eigen ontwikkelingen maar aanhaken bij proven technology en trends. Wel: Videoconferencing, Brainstormtools invoeren, Digitalisering (ook readers). Nvt Het Nieuwe werken is de toekomst, zeker op het gebeid van mobiel Handhaven, Zodoende moet er gekeken worden of alle ICT ontwikkelingen nuttig zijn en zijn er geen belemmeringen. Geen idee. Betreffende ICT ontwikkelingen zou het Waterschapshuis hierin een rol zou moeten betekenen. Het maakt niet echt uit aan welke ontwikkelingen WVE wel of niet mee doet, belangrijker is dat de neuzen binnen de organisatie dezelfde kant op staan.
36
versie 1.0
Bijlage 6: Uitkomsten interviews mening

Uitkomsten enquete "het Nieuwe werken" 1 Procesmanager Procesmanager Mening Hoe zie je het Nieuwe werken binnen WVE Veel betere integratie van systemen, waardoor informatie gekoppeld wordt en beter gebruikt. Werkplek waardoor je overal kan werken op elke tijd. Geen voorstander is van het Nieuwe werken. Dit komt voornamelijk omdat hij vindt dat werk en priv gescheiden moeten worden gehouden. Het is belangrijk om ook afstand te nemen van het werk hier niet altijd maar mee bezig te zijn. Door het Nieuwe werken wordt de scheidingslijn erg dun. Webmail goed werkt, echter bestanden worden meegenomen op memory stick, bij de bestanden kunnen zou handig zijn. Flexplekken. Medewerkers niet meer perse vast op hun eigen plek. We kunnen dan met minder middelen toe, doordat medewerkers ook buiten de deur werken. Je kunt zelf kiezen waar je wilt werken. Voordelen zijn een grotere binding met collegas door verspreiding door het pand bij flexibel werken. En het wordt natuurlijk om te veranderen, heeft effect op andere veranderingen. Wel moeten bepaalde medewerkers uit hoofde van hun functie goed zichtbaar blijven binnen de organisatie, met name ondersteunende functies. Welke visie heb je op de techniek binnen het Nieuwe werken? Niet zo specifiek. Werkplek waardoor je flexibel in het pand kan werken, maar ook thuis. Digitaliseren van informatie is daar zeer bruikbaar bij, De techniek is niet tegen te houden, hierin ga je automatisch mee. Als in je omgeving met een bepaalde techniek wordt gewerkt, ga je automatisch hierin mee. Wel lijkt het handig om mensen de tijd te geven ermee te werken, zodat iedereen er aan kan wennen en er handigheid mee krijgt. Flexplekken moeten mogelijk zijn. Thuiswerken of werken op andere lokaties Hoe ziet een werkplek er uit? Uit welke componenten bestaat deze? Niet zon beeld bij, maar als je bij al je informatie kan en juiste software hebt kun je goed je werk doen. De werkplek moet in ieder geval de mogelijkheid om digitaal stukken te kunnen bekijken. Belangrijk is het ook dat de thuis werkplek wel Arbo technisch verantwoord moet zijn. Verder zijn er geen specifieke eisen en wensen met betrekking tot de werkplek. Een WVE desktop die met je mee reist. Indien nodig voorzien van een laptop. Een mobiele telefoon noodzakelijk. Overal werken alsof je in het pand bent. Zijn er eisen waaraan deze werkplek minimaal moet voldoen? Zie 3
Procesmanager
2 Procesmanager Procesmanager
Procesmanager 3 Procesmanager Procesmanager
Procesmanager 4 Procesmanager
37
versie 1.0
Procesmanager
Procesmanager 5 Procesmanager Procesmanager Procesmanager 6 Procesmanager Procesmanager
Procesmanager 7 Procesmanager Procesmanager
Procesmanager 8
Procesmanager Procesmanager
Procesmanager
Wanneer het Nieuwe werken wordt ingevoerd is het handig dat er met laptops gewerkt wordt, waar zowel thuis als op het werk draadloos mee gewerkt kan worden. Verder is het van belang dat er overal en altijd toegang is tot de bestanden. Andere toeters en bellen zijn niet van belang Al genoemd: Overal werken alsof je in het pand bent. Zijn er wensen ten opzichte van de huidige werkplek waaraan de nieuwe werkplek aan moet voldoen? Digitalisering. Mogelijkheid gezamenlijk aan documenten te werken. Met betrekking tot de huidige werkplek wordt er helemaal niets gemist. De huidige werkplek zorgt ervoor dat alle werkzaamheden uitgevoerd kunnen worden Nvt Welke rol gaan mobiele componenten spelen binnen het Waterschap? Waar nodig Wanneer er over wordt gegaan naar het Nieuwe werken zullen laptops een belangrijke rol gaan spelen. Verder lijkt het handig om betreffende software het voor elkaar te maken dat de storingen/ meldingen betreffende het gebouw beheersysteem ook buiten werktijd beschikbaar zijn, zodat hierop ingespeeld kan worden. Belangrijke. Is innovatie van belang binnen het Nieuwe werken? Voor mij niet zo zeer Het is wel van belang is om mee te gaan met de tijd. Echter de werkzaamheden kunnen ook met de huidige oplossingen worden uitgevoerd. Daarnaast werken de medewerkers van het proces Facilitair bijna altijd op het hoofdkantoor in Leusden. Dit betekent dat nieuwe innovaties zoals smartphones minder van belang zijn binnen Facilitair. Ja. Bijvoorbeeld gebruik maken van social networks. Natuurlijk niet als doel op zich, maar om je werk goed te kunnen doen. Raet online is een dienst die wij als Waterschap afnemen bij Raet. Dit betekent dat deze applicatie ook bij Raet draait en er door WVE geen beheer wordt uitgevoerd. Wat zijn jouw ervaringen? En zouden er meer applicaties/ diensten op deze manier moeten worden afgenomen? Geen idee. Niet zo relevant waar iets draait als het maar functioneert. Waar de applicatie draait maakt niet uit, als de applicatie maar werkt. Wel is het belangrijk dat het aanspreekpunt intern binnen WVE is. Wel worden vraagtekens gezet met hoe met de informatie door de leverancier wordt omgegaan, is deze beveiligd, niet opvraagbaar enz. Ervaring dat veel mensen zoiets toch een grote verandering vinden. Dat zegt iets als meer van dit soort zaken gaan gebeuren of als we gaan flexwerken. Oog houden of de medewerker het bij kan benen.
38
versie 1.0
Bijlage 7: Uitkomsten interviews inspraak

Uitkomsten enquete "het Nieuwe werken" 1 Inspraak De huidige infrastructuur (netwerk en netwerk componenten) voldoen aan jouw eisen en wensen? Waarom wel/ niet? Doorsnee voldoet, individueel nog wensen: - incidenteel thuiswerken ook met token en toegang tot WVE netwerk - wil graag betere ontsluiting naar burgers en gemeentes zien van informatiebronnen. Nu maken we kaartjes, zetten die om naar pdf voor webmaster ipv realtime online te zetten. De huidige werkplek(desktop) die op de buitenlocaties en thuis wordt aangeboden biedt voldoende functionaliteit om mijn werkzaamheden te kunnen doen? Waarom wel/ niet? Voldoen, maar graag op termijn ook met GIS en Autocad (?!) Er zouden meer applicaties moeten worden aangeboden voor de buitenlocaties en thuis? Waarom wel/ niet? (indien mogelijk graag voorbeelden noemen) GIS, AutoCAD? Aan de huidige werkplek zou ik graag het volgende veranderd willen zien? De nieuwe werkplek moet voldoende uitgebreid zijn om werk te doen los van de plek waar je zit. Juiste informatie op juiste tijd is belangrijk, verder juiste tools. Geen specifieke ideen bij welke ICT middelen. Ondervind je vaak problemen met de huidige werkplek? Zoja, welke? Nee Ik heb het gevoel dat Automatisering de werkplek(desktop) op de buitenlocaties en thuis goed in de vingers heeft? Waarom wel/ niet? Ja is goed. Ik vind dat het Waterschap voldoende/onvoldoende/geen mening doet om medewerkers optimaal hun werk te kunnen doen. Licht dit toe. Voldoende, maar kan altijd nog wat beter, zie eerder genoemde wensen.
5 6
39
versie 1.0
Bijlage 8: Uitkomsten interviews beheer

In deze bijlage zijn alle uitkomsten betreffende de enqute voor beheer in kaart gebracht. Het eerste gedeelte van de vraag gaat over de huidige omgeving. Het tweede gedeelte gaat over het Nieuwe werken. Uitkomsten enquete beheer Huidige omgeving ICT Beheerder Veluwe
Autom. Adviseur ICT Beheerder B ICT beheerder B ICT Medewerker ICT Medeweker
De huidige infrastructuur voldoet aan jouw eisen en wensen? TOTAAL a.) Ja 1 1 1 1 4 0 b.) Nee 1 1 2 1 c.) Nvt 0 0 Opmerking: 1) In de rol van adviseur zeg ik Nee. Gebruikers zullen meer applicaties via een SBC of VDI desktop willen. Fusie met Veluwe en 2 locaties zal hier ook om vragen. We zullen naar een flexibele desktop moeten, die hardware onafhankelijk werkt. Dit is geen optie maar een vereiste! 2) Alleen de applicatie onderdelen zijn erg onoverzichtelijk 3) Intern wel, extern niet 4) Veluwe: ideale situatie is transparante werkplek waar je ook zit Na de upgrade van de KPN One lijnen,zullen we minder klachten krijgen? TOTAAL a.) Ja 1 1 1 1 4 Nvt b.) Nee 1 1 Nvt c.) Nvt 0 Nvt Opmerking: 1) Evident, er zijn nu opstoppingen, die zijn straks verholpen. 2) Er komen nu erg weinig meldingen over de verbinding. Het is traag maar wel stabiel 3) De verbindingen zullen beter worden en citrix is ook aan de beterende hand
40
versie 1.0
Welk onderdeel zou verbeterd kunnen worden? TOTAAL a.) Citrix omgeving 1 1 1 1 1 5 0 b.) Beheer consoles 1 1 0 c.) Hardware/ infrastructuur 1 1 1 d.) Softgrid/ Altiris 1 1 1 3 0 Opmerking: 1) Het gaat niet zozeer om verbetering van individuele oplossingen alswel goede integratie van de tools. Dus n desktop OS met daarop juiste tools zal ons veel beheer schelen en gebruikers meer gemak. 2) Citrix is niet stabiel, en de oplossing is niet idiaal van wegen de problemen met het installeren van applicaties. Softgrid/ Altiris er komen steeds meer applicaties op altiris. Waar door er nu twee systemen zijn. 3) Infrastructuur van de locaties 4) ombouwen naar een thin client principe Wat is naar jouw mening van belang bij een werkplek? TOTAAL a.) Computer en randapparatuur 0 0 b.) Computer, randapparatuur en software 1 1 0 c.) Computer, randapparatuur, software en operating system 0 0 d.) Computer, randapparatuur, software, operating system en beheer tools. 1 1 1 3 1 Opmerking: 1) Staat er niet bij. Computer en randapparatuur zijn niet meer bepalende factoren (behalve bij specifieke oplossingen als CAD). OS en beheer tools en dan vooral mbt desktop beheer en software distributie zijn belangrijkste! 2) Als deze dingen werken maakt het mij verder niet uit. Als ik bij de software kan die ik moet gebruiken, maakt mij dat niet uit op welke manier. Wat vind je van de huidige werkplek in Leusden en het beheer hiervan? TOTAAL a.) Goed 1 1 1 1 4 1 b.) Kan beter 1 1 0 c.) Matig 0 0 d.) Slecht 0 0 Opmerking: 1) Ik denk dat we een goede werkplek hebben die stabiel is en met een goede beheerinspanning te beheren. Mogen we trots op zijn en we hebben weinig klachten! Echter voor de dynamiek van de toekomst zullen we moeten verschuiven naar een flexibelere oplossing. De basis is goed. We hebben goede ervaringen opgebouwd en nu de volgende stap. 2) Er zijn erg weinig problemen mee. 3) Meer doen op het gebied van werkplekbeheer
41
versie 1.0
Wat vind je van de huidige werkplek voor de buitenlocatie en voor het huidige "Telewerken" en het beheer hiervan? TOTAAL a.) Goed 1 1 1 b.) Kan beter 1 1 1 3 0 c.) Matig 1 1 0 d.) Slecht 1 1 0 Opmerking: 1) We hebben een goede start gemaakt, maar nu eisen en wensen en gebruik toenemen is een hybride oplossing niet handig. Als we eerder snellere verbindingen hadden gelegd hadden we tot nu toe nagenoeg geen klachten gehad denk ik. 2) Er is geen vertrouwen in. Ook het performen van citrix erg wisselend. 3) Het overnemen van een dergelijk buiten station kan beter Welk onderdeel zou verbeterd kunnen worden? TOTAAL a.) Operating system 1 1 2 0 b.) Beheer tools 1 1 1 3 0 c.) Hardware 0 1 d.) Software/ Software distributie 1 1 1 1 1 5 0 Opmerking: 1) Opnieuw gaat het om de oplossing die we willen en daar gaan we tools op aanpassen of selecteren. Niet individuele tools verbeteren. Visie ontwikkelen hoe totale werkplek moet functioneren en daar tools op inpassen. Hardware is geen issue, maar een vanzelfsprekende voorwaarde. 2) Er zijn veel problemen met Installeren van software. We zouden efficinter om kunnen gaan met: TOTAAL a.) Beheer van de werkplekken 1 1 1 3 0 b.) Softwaredistributie 1 1 2 0 c.) Beheren van serverpark 1 1 0 d.) Beheren van infrastructuur 1 1 1 3 0 Opmerking: 1) a. en b. want we kunnen winnen door naar homogene werkplek te gaan ipv uitgebreide hybride oplossing. Meer halen uit software virtualisatie en distributie is nog mogelijk met nieuwere versie of nieuwe tools. Beheer desktop zoals nu geval is zeker behouden want is gewoon voorwaarde. d. meer doen aan netwerkbeheer en bandbreedte beheer zal ons helpen om congestie te voorkomen 2) Hier hebben we geen controle over 3) Veluwe: Voor huidige situatie is het efficint geregeld Overige opmerkingen:
42
versie 1.0
Uitkomsten enquete beheer
"Het Nieuwe werken"

Autom. Adviseur ICT Beheerder B ICT beheerder B ICT Medewerker
ICT Beheerder Veluwe
ICT Medeweker
Wanneer alle glasvezel lijnen zijn opgeleverd, is onze infrastructuur klaar voor de komende jaren: TOTAAL a.) Ja 1 1 1 3 0 b.) Nee 1 1 1 3 0 c.) Nvt 0 0 Opmerking: 1) Ja: onze WAN infrastructuur voor alleen WVE wel. Ons LAN infra ook. Nee: voor fusie met Veluwe zal koppeling nodig zijn tussen locaties. Nog geen serieuze uitwijk locatie, meer netwerkmonitoring nodig 2) Naar mijn inzien met de apparatuur die we al hebben zijn we klaar voor de toekomt. Eventuele oplossingen moeten werken onder VMWare vSphere? TOTAAL a.) Ja. (Anders deze oplossing niet aanschaffen) 0 1 b.) Nee. (Indien de oplossing zo veel voordelen biedt dan maar op hardware) 1 1 1 1 4 0 c.) Nvt 1 1 2 0 Opmerking: 1) Ligt aan welke oplossing. SAN: ja (en liefst ook Twin data center, hoewel toekomstmuziek) Desktop: moge de beste oplossing winnen! (prijs/prestatie) Server: Vmware 2) Ook met hardware kan het zelfde beheer gemak worden bereikt als met vSphere 3} Veluwe: in principe 100% maar als een minder belangrijke applicatie niet werkt moet daar een andere oplossing voor gevonden worden. Bijvoorbeeld met remote desktop een werkplek overnemen. Wat vind ik belangrijk aan de eventuele nieuwe software? TOTAAL a.) Beheersbaarheid 1 1 1 3 1 b.) Toekomstvastheid 1 1 1 3 1 c.) Functionaliteit 1 1 1 3 1 d.) Integratie met andere oplossingen 1 1 1 3 1
43
versie 1.0
Opmerking: 1) Ligt er aan welke software bedoeld wordt: Desktopbeheer: a t/m d Virtualisatie: vooral goed in virtualiseren grote pakketten Distributie: integratie met eerste 2 Overige beheertools: graag gentegreerd, maar niet inleveren aan functionaliteit Client software/Business applicaties: liefst web app, goed te virtualiseren 2) Dit is belangrijk i.v.m applicaties die slecht geprogameerd zijn met een stabiele ondergrond voorkom je een groot aantal problemen. 3) C en D belangrijk voor gebruiker/IV 4) Veluwe: het moet qua functionaliteit bv niet onder doen tov huidige omgeving. Betreffende hardware, hoe ziet jouw ideale werkplek eruit? TOTAAL a.) Thin client 1 1 1 b.) Thick client 0 1 c.) Laptop 1 1 2 1 d.) Smartphone 1 1 1 Opmerking: 1) Een VDI oplossing die hardware onafhankelijk draait. 2) Thin clint op het werk in combinatie met de thuis pc. 3) Mengsel van a,b,c en d 4) Veluwe: Het kan een mix zijn van a t/m d, maar op het moment dat je voor de smartphone kiest moet dit ook je enige telefoon zijn ( zowel vast als mobiel). En voor de clients hangt het een beetje af hoe een werknemer zijn werkplek ziet (telewerken en de faciliteiten daar). Thick client zou in het geval van applicaties die zoveel resources nemen, maar moet wel een uitzondering zijn. Wat vind jij belangrijk bij een werkplek? TOTAAL a.) Snelheid/ performance 1 1 1 1 1 5 1 b.) Audio/ Video 1 1 1 c.) Innovatie 1 1 1 d.) Beheersbaarheid 1 1 1 3 1 Opmerking: 1) a. en d. veruit belangrijker dan de andere (hoewel je toch wel bij innovatieve oplossingen komt) 2) Het apparaat waarop gewerkt word moet gewoon goed performen. Standaardisatie bij een werkplek vind ik van groot belang, ondanks dat dit vaak hogere kosten met zich mee neemt? TOTAAL a.) Ja 1 1 1 1 1 5 1 b.) Nee 1 1 0 c.) Nvt 1 1 0
44
versie 1.0
Opmerking: 1) Standaardisatie is geen doel op zich. Het gaat om wat de gebruiker nodig heeft, binnen goede kaders. Standaardisatie aan back end kan is must en ook op gebied van OS. Maar voor de rest moet gebruiker zo flexibel mogelijke werkplek hebben met minimale beheerslast voor beheerders. 2) Dit levert veel minder werk voor de helpdesk. En vaak snellere afhandeling voor de klant. Dus uiteindelijk zal dit zich waarschijnlijk wel terug verdienen 3) Veluwe: bv makkelijker voor troubleshooten Betreffende beheer heeft het volgende mijn voorkeur: TOTAAL a.) Standaardisatie 1 1 1 3 1 b.) 1 omgeving 1 1 2 0 c.) Zo min mogelijk beheerconsoles 1 1 0 Opmerking: 1) Zoveel mogelijk 1 omgeving, maar lijkt niet altijd haalbaar omdat leveranciers hun specifieke oplossingen hebben en prijzen. 2) Vooral omdat het ook een deel standaardisatie oplevert. Ook word het voor beheer en de gebruikers duidelijker. De volgende leverancier spreekt mij het meest aan: TOTAAL a.) Microsoft 1 1 1 1 1 5 0 b.) VMWare 1 1 1 1 1 5 1 c.) Citrix 1 1 2 0 d.) Altiris 1 1 1 3 0 Waarom? 1) Ze maken allemaal goede producten op verschillende terreinen. Bij een keuze voor een oplossing dus op voorhand geen voorkeur voor leverancier. Altijd kijken naar de geboden oplossing en hoe die past binnen de overige oplossingen, tools. 3) Geen voorkeur, producten te verschillend Zijn er specifieke eisen en wensen waar naar jouw idee de nieuwe oplossingen aan moeten voldoen? Antwoord: 1) Los van hardware. Goede desktop beleving voor eindgebruiker (performance, beeld, functionaliteit). 2) Zo min mogelijk uitzonderingen voor applicaties/gebruikers. Stabiel en snel 3) Beheersbaar, Mobiel, Standaardisatie 4) Beheersbaarheid 5) Veluwe: Werken waar je ook zit, niet onder doen voor de huidige functionaliteit. En eenvoudig te beheren. Verder moet het een omgeving zijn die niet statisch is maar waar je ook voor een paar jaar uit de voeten kan.
45
versie 1.0
10
11
Wat is jouw visie betreffende de ICT infrastructuur. Waar zou het naar jouw idee naar toe moeten gaan? Antwoord: 1) Bij WVE (en Veluwe) nog meer functioneel denken. Dat geldt niet alleen voor Automatisering, want elders in de organisatie wordt ook nog te snel in applicaties gedacht. Meer webapplicaties. De desktop (bureaublad) verdwijnt en de browser komt daarvoor op belangrijke plaats. Klein OS. Meer nadenken over beveiliging Serverpark en storage verspreid over leverancier, afnemer en locaties. 2) Nog meer flexibele werkplekken, nu zijn er teveel plekken voor mensen die er af en toe zijn 3) Anyplace, Anytime, Anydevice 4) Veluwe: Ik denk dat je uiteindelijk naar het leveren van diensten gaat het en dat de hardware straks een mindere rol gaat spelen in keuzes en beslissingen. Op dit moment maken we gebruik van Raet online. Wat zijn jouw ervaringen hiermee op het gebied van beheer? Antwoord: 1) Lekker weinig beheer. Ligt op de plek waar het moet zijn, bij de leverancier 2) We hebben er totaal geen controle op. Als er iets mee is zijn we voor 100% afhankelijk van de goodwill van Raet. Veder is het erg makkelijk het levert totaal geen beheer last op 3) Ik heb er nog geen problemen mee ondervonden, maar over het algemeen heeft raet een aardige helpdesk en word je snel geholpen.
46
versie 1.0
Bijlage 9: Uitkomsten internetonderzoek trends en ideen

Inleiding In dit document zal het laatst onderdeel van de inventarisatie fase worden uitgewerkt. Dit onderdeel bestaat uit het uitvoeren van internet onderzoek naar trends en ideen. De reden hiervoor is om de eventuele oplossingen zo toekomst vast als mogelijk te maken. 1. Trends en ideen De trends en ideen zijn onderverdeeld onder drie trendwatchers. Als eerste zullen de trends en ideen van Gartner worden uitgewerkt. Vervolgens de trends en ideen van Microsoft, waarna als laatste overige gevonden trends en ideen worden uitgewerkt. 1.1 Gartner Gartner heeft een onderzoek gedaan met de titel:Five Key Trends That Will Influence Government IT Strategies for the Next Decade. In dit onderzoek wordt het volgende beschreven: Doordat er op dit moment veel cloud-gebaseerde diensten en andere op service-gebaseerde diensten voor andere industrien worden ontwikkeld is de verwachting dat de overheid ook steeds meer van deze diensten gebruik kan gaan maken. Verder gaat consumerization een steeds belangrijke rol spelen. Goede voorbeelden hiervan zijn mobiele telefoons en laptops die vandaag de dag niet meer weg te denken zijn in het bedrijfsleven. Consumerization houdt in dat nieuwe technologie aan de consument wordt uitgegeven in plaats dat dit op de markt (voor de business) wordt gebracht. Dit heeft bijvoorbeeld als gevolg dat medewerkers hun thuis werkplek geschikter vinden om hun werkzaamheden uit te voeren dan hun werkplek op het werk. [1] Daarnaast verwacht Gartner dat er in de toekomst tools zullen worden aangeboden die ervoor zorgen dat het delen van informatie van verschillende netwerken steeds flexibeler en dynamischer wordt. Informatie management zal steeds meer nodig zijn. Ook wordt er in dit onderzoek vermeldt dat het steeds belangrijker wordt dat planning en performance systemen steeds meer zullen samenwerken met operationele systemen. De informatie die wordt verzameld door de operationele systemen zullen worden gebruikt voor de planning en performance systemen, Verder wordt in dit onderzoek genoemd dat de werkplek en de hulpmiddelen moeten veranderen. Mobiliteit, flexibele werkplekken en werktijden, real-time toegang tot informatie zijn punten die worden genoemd. [2] Verder worden er binnen Gartner de volgende IT-management trends voor de volgende vijf jaar genoemd: Virtualisatie : Voornamelijk virtualisatie van de client computers om deze centraal te kunnen beheren en zo de klant te geven wat ze willen Aanpakken van : Door toename van ongestructureerde data zal de opslag ongestructureerde data ontzettend moeten groeien. Dit kan een gevaar zijn wanneer deze data ontzettend hard groeit. Door middel van het toepassen van methodes zoals data-deduplicatie moet deze groei verminderd worden. Green IT en efficiency : Green-it is hot en zal dit de komende jaren ook blijven. Wel is het belangrijk om te kijken naar de efficiency om zo te bepalen
47
versie 1.0
Sociale netwerken Unified communications
: :
Mobility
Plug-and-play datacenters
Mashups
Cloud computing [3]
of er werkelijk wel bespaard wordt. Een middel hierin zouden Compelx Resource Tracking kunnen zijn om zo de energieconsumptie te meten en af te stellen. Medewerkers willen steeds meer tools als Twitter, MSN, Facebook of Hyves op het werk gaan gebruiken. Zoveel als mogelijk de communicatiestromen te koppelen zodat er bespaard kan worden op de kosten van onder anderen beheer. Doordat medewerkers steeds meer mobiele apparaten krijgen, willen ze gebruik maken van applicaties die hiervoor geschikt zijn. Bouw servers met alleen de resources die je nodig hebt. Op het moment dat je meer resources hebt plaats je deze in de server. Dit zorgt ervoor dat je beter om kan gaan met onder anderen de energiekosten van een server. IT zal grip moeten krijgen op mashups. Dit betekent dat services en databronnen worden samengevoegd door medewerkers en hierdoor een nieuwe applicatie creren. De verwachting is dat met name private clouds de komende jaren steeds meer ontwikkeld en gebruikt gaan worden.
1.2 Microsoft Microsoft is al enkele jaren bezig om in te spelen op het Nieuwe werken. Hun idee is dat gegevens overal en altijd beschikbaar moeten zijn. Door dit mogelijk te maken hoeven medewerkers niet meer naar kantoor te komen. Mede omdat samenwerken ook niet meer op kantoor plaats moet vinden, maar bijvoorbeeld ook in een virtueel team via het internet kan. [4] Verder wordt er door Microsoft genoemd: Unified Communications : Door meerder oplossingen, voor onder anderen het opnemen oplossing en registreren van telefoongesprekken, in n oplossing te integreren. Kan er worden bespaard op onder anderen beheer en onderhoud. [5] Virtualisatie : Het virtualiseren van het data center tot aan de dekstop [6] Communicatiesystemen : Door het integreren van telefonie, chatten en videoconferencing worden er kosten bespaard voor het beheer en onderhoud van de hardware en software. [7] [8]
1.3 Overig Onderstaande kwam ik tegen op het internet, deze lijst met trends is samengesteld door S. Kors. Deze lijst heeft hij samengesteld door bronnen van onder anderen Enst & Young, Gartner, Automatiseringsgids en Computable.nl te raadplegen. Deze lijst ziet er als volgt uit: Desktop virtualisatie : Zoals Gartner ook al aangeeft zal nu server virtualisatie algemeen geaccepteerd is ook de desktop gevirtualiseerd gaan worden om vanuit beheer- en beveligingsoogpunt meer voordelen te hebben. Windows 7 uitrol : Migratie projecten die plaats zullen gaan vinden zullen voornamelijk betrekking hebben op Windows 7. Server/ storage virtualisatie : Algemeen geaccepteerd, maar veel servers moeten nog gevirtualiseerd worden en zal zodoende een trend blijven.
48
versie 1.0
VoIP
Security (alles in 1)
End-point security SaaS IPv6 Storage Remote Access
: : : : :
De traditionele telefooncentrales zullen steeds meer uitgefaseerd worden en hiervoor in de plaats zal vaak VoIP technologie worden aangewendt. Nieuwe generatie beveliging systemen bevatten meerdere functionaliteiten zoals Ani-spam, Anti-virus, VPN SSL en firewall functionaliteiten. Door de dalende prijzen zullen deze systemen steeds meer gemplementeerd gaan worden. Het beveiligen van gegevens dragers zoals UBS keys/ harddisks, smartphones. Het aanbieden van applicaties in de Cloud Bedrijven zullen zich moeten gaan orinteren op het gebied van IPv6, gezien de IPv4 adressen op raken. iSCi storage zal sterk toenemen de komende jaren Doordat er steeds meer thuis gewerkt gaat worden zullen veel bedrijven onderzoek gaan doen aar het gebruik van onder andere: SMS authenticatie en unified access.
[9] Op een andere website van CRMPartners zijn de volgende trends te vinden: Sociale Netwerken : Om de samenwerking te verbeteren zullen zakelijk versies van onder anderen: Facebook en Twitter net zo geaccepteerd worden op de werkvloer als e-mail. Cloud Computing : Maakt het mogelijk dat er felxibeler gewerkt kan worden, de productiviteit verhoogd wordt en minder kosten aan ICT kwijt te zijn. Beveiliging : Door onder anderen de opkomst van Cloud Computing zal beveiliging steeds belangrijker worden. Moderne werkplek : Onder anderen het inzetten van mobiele apparaten en het inzetten van videoconferencing en telewerken om de samenwerking te bevorderen. Extended enterprise : Beschikbaar maken van de ICT infrastructuur, zodat de diensten en applicaties voor ieder device, overal en altijd beschikbaar zijn. Videocommunicatie : Door samenwerking te bevorderen via videocommunicatie zal de productiviteit worden verhoogd. [10]
49
versie 1.0
Bronnenlijst Hieronder worden de bronnen weergegeven die zijn gebruikt bij de realisatie van dit document. In de tekst zijn verwijzingen gemaakt naar deze bronnen met behulp van een superscript, voorbeeld: [1]. Verwijzing [1] [2] Gegevens Consumerization, http://en.wikipedia.org/wiki/Consumerization, geraadpleegd op 10-0-2010 Five Key Trends That Will Influence Government IT Strategies for the Next Decade, http://my.gartner.com/portal/server.pt?open=512&objID=260&mode=2&PageID=346 0702&resId=1305513&ref=QuickSearch&sthkw=the+changing+of+information+work ers, geraadpleegd op 10-04-2010 Top 10 IT-management trends, http://computerworld.nl/article/11451/top-10-itmanagement-trends.html, geraadpleegd op 10-04-2010 Het nieuwe werken De mens, http://www.microsoft.com/netherlands/het_nieuwe_werken/de_mens.aspx, geraadpleegd op 11-04-2010 Het nieuwe werken Besparen met Unified Communications, http://www.microsoft.com/netherlands/het_nieuwe_werken/Besparen_UnifiedComm unications.aspx, geraadpleegd op 11-04-2010 Uw gehele infrastructuur. Virtueel, http://www.microsoft.com/netherlands/virtualisatie/why/overview/default.mspx, geraadpleegd op 14-04-2010 Het nieuwe werken Besparen op communicatiesystemen, http://www.microsoft.com/netherlands/het_nieuwe_werken/Besparen_communicatie systemen.aspx, geraadpleegd op 11-04-2010 Microsoft OCS, http://www.trends.nl/microsoft-ocs.html, geraadpleegd op 14-042010. Top 10 ICT Trends 2010, http://icttrends.web-log.nl/, geraadpleegd op 11-04-2010 ICT Trends 2010, http://www.crmpartners.nl/nieuwsarchief-2010/ict-trends-2010, geraadpleegd op 14-04-2010.
[3] [4]
[5]
[6]
[7]
[8] [9] [10]
50
versie 1.0
Bijlage 10: Uitkomsten interviews andere Waterschappen

Uitkomsten enquete "het Nieuwe werken" 1 Veluwe Andere Waterschappen Wat is uw idee en visie bij de term het Nieuwe werken? Het nieuwe werken is een concept werkwijze hoe je medewerkers kan laten functioneren binnen een organisatie. Het is een meer outputgestuurde manier van werken die door ict wordt ondersteund. De ict wordt dan veelal volgens het martini principe ingericht, anytime, anyplace, anywhere. Plaats- en tijdsonafhankelijk kunnen werken, zowel individueel als gezamenlijk, zowel met interne partijen als met externe Partijen. betreft een visie waarbij het werken plezieriger voor de medewerkers gemaakt wordt en daardoor effectiever voor de werkgever. Dit kan bereikt worden door ruimte te geven aan medewerkers mbt locatie en tijdstip van werken. Dit betekent wel dat men op output moet leren te sturen en niet op aanwezigheid van medewerkers. Anywhere, anytime en any device WSHD heeft dit in beginsel opgepakt bij het betrekken van het nieuwe hoofdkantoor, nu 2 jaar geleden. Dit hield onder meer in het gebruik maken van flexplekken en open ruimtes. De verdere invulling die daaraan gegeven wordt zit meer in het ontkokeren van de organisatie. De focus ligt op samenwerken, zowel intern als extern. Hoe is men bij uw Waterschap bezig met dit concept? Als organisatieconcept is hier mee gestart. Er wordt selectief gefaciliteerd in het thuis en tele werken Er wordt onderzoek gedaan naar de toepassingsmogelijkheden. Bij het waterschap hebben we flexibele werktijden (geen bloktijden meer), in onze nieuwe locatie gaan we ook flexwerken, ergens in het gebouw of omgeving kan je werken en in overleg met je leidinggevende kan ook thuis Gewerkt worden. Voorwaarde is dat we alle gegevens overal moeten kunnen benaderen. We hebben daarom een project afgerond waarbij alles digitaal wordt opgeslagen en kan worden benaderd (DMS). Telewerken , Proof Of Concept van VMWare VDI Zie vraag 1. WSHD is geen voorstander van structureel thuiswerken. Er komt wel thuiswerkbeleid. Waarom wordt er invulling aan dit concept gegeven binnen uw Waterschap? Hogere output/ afstemming werk-priv, aantrekkelijkheid werkgever, kostenbesparing. Dat moet nog blijken uit het onderzoek. We gaan naar nieuwe locatie verhuizen en wilde het gebouw niet groter maken dan nodig. Flexwerken betekent dat je met minder werkplekken uit de voeten kan, tevens zijn er dan volop mogelijkheden om alleen of (tijdelijk) in groepen werken Goed werkgeverschap Kostenbesparing, invulling geven aan "de andere overheid".
Rijn en IJssel Brabantse Delta
Veluwe Hollandse Delta
2 Veluwe Rijn en IJssel Brabantse Delta
Veluwe Hollandse Delta 3 Veluwe Rijn en IJssel Brabantse Delta Veluwe Hollandse Delta
51
versie 1.0
4 Veluwe Rijn en IJssel Brabantse Delta Veluwe Hollandse Delta 5 Veluwe Rijn en IJssel Brabantse Delta
Veluwe Hollandse Delta
Wie binnen uw Waterschap heeft hierin eventueel het voortouw genomen, of wie zou dit naar uw idee Moeten doen? Oorspronkelijk door I&O, later overgenomen door P&O, en deze laatste zou wat mij betreft ook in de lead moeten blijven Het onderzoek wordt uitgevoerd door de unit Facilitaire Zaken, dit in het verlengde van het nieuwe kantoorconcept. Naar mijn idee moet de directie een duidelijke sponsor zijn voor invoering van het Nieuwe Werken. Het management. Door Informatievoorziening en Ondersteuning als aanduwer. Vervolgens is het overgenomen door P&O. Het toenmalige directieteam Aan het concept het Nieuwe werken zitten verschillende kanten. Aan welke ICT zaken denkt u hierbij aan? Of welke ICT zaken geven bij uw Waterschap invulling aan dit concept? Flexibel werken, locatieonafhankelijk werken Alle benodigde informatie voor het werk moet digitaal beschikbaar zijn, 24x7 en overal. Dit raakt alle systemen en alle documentaire informatie. Ontsluiting hiervan via webtechnologie en mobiele apparatuur. Alles digitaal beschikbaar stellen (geen of zo min mogelijk papier), alles documenten zijn voor iedereen toegankelijk, op elke werkplek moet men kunnen werken, dit betekent geen uitzonderingen op ICT gebied: we Hebben allemaal grote brede schermen, draadloos netwerk om PDAs te synchroniseren, Blackberrys (mail op afstand), token om vanuit een andere locatie in te kunnen loggen en te kunnen werken. Kostenbeheersing/ kostenbesparing, Green-IT, Beheersbaarheid tegenover flexibel werken, Geen afbreuk doen aan huidige omgeving Een gevolg van flexibele werkplekken is dat je moet digitaliseren. Omdat je tenslotte elke dag ergens anders kunt zitten . heb je maar een heel beperkt fysiek persoonlijk "archief" tot je beschikking. Dit is ingevuld door de implementatie van MS Sharepoint. Flexibel werken betekende ook dat software distributie moest worden aangepast. Hierbij is MS Softgrid ingezet, wat flexibel distribueren ondersteund. Omdat er altijd specifieke hardware of software is die niet gedistribueerd kan worden zijn zogenaamde activiteit gerelateerde werkplekken ingericht. Ook telefonie verloopt via een slimme vast-mobiel koppeling: je kunt bellen met een softphoneapplicatie op je PC, gekoppeld aan je GSM. De telefooncentrale is hiervoor 100% Voice Over IP In het hoofdkantoor is ook gekozen voor flexibel printen. Er zijn geen persoonlijke of afdelingsprinters meer. In het hele Gebouw staan 10 grote multifunctionals (t.b.v. printen, faxen, scannen, kopiren). De toegangspas van het gebouw die elke medewerker heeft is gekoppeld aan de multifunctionals. Zodra je je daarmee identificeert op een willekeurige multifunctional kun je je eigen stukken printen, of kun je scannen, kopiren etc.
52
versie 1.0
8 Veluwe Rijn en IJssel Brabantse Delta Veluwe Hollandse Delta
Welke visie heeft u met betrekking tot de inrichting van de ICT om het Nieuwe werken te ondersteunen? Of kunt u kort aangeven hoe de ICT is ingericht? We streven naar een thin client concept waarbij we softwarematig standaardiseren op de software (bureaublad staat centraal) zie 5 Doorvoeren van standaardisatie opgebied van hard en software. Dit is belangrijk om een universele werkplek te Creren en te handhaven. Softewaredistributie zorgt ervoor dat de medewerker op elke werkplek zijn applicaties tot zijn beschikking heeft. VDI, Centrale opslag, Flexibel, maar wel veilig. Zie vraag 5. Ook zaken als inrichting van workflow en Business Intelligence gaan een belangrijke rol spelen. Zie verder vorige antwoorden. Welke rol neemt Automatisering in of welke rol zou Automatisering moeten innemen als het gaat om het faciliteren van het Nieuwe werken? Adviseren en faciliteren De organisatie attenderen op nieuwe technologien die gebruikt kunnen worden en pilots ermee doen. Initirend en faciliterend. Adviserend en faciliterend De automatisering moet ingericht zijn om workflow te ondersteunen, maar ook voorbereid zijn op zaken als SOA. Denk hierbij aan implementeren van Enterprise Service Bus. Ook de integratie van technische en administratieve automatisering is een duidelijk herkenbare trend. Wanneer dit wordt vertaald naar een ICT werkplek, hoe ziet deze er dan uit of hoe zou deze er dan volgens u uit moeten zien. Standaardisatie door middel van centrale bureaubladen en thin client concept centrale opslag De werkplek volgt de medewerker. Een standaard en uniforme werkplek. Een werkplek met die voorzieningen waardoor ieder medewerker van 1 organisatie zijn werk effectief en met plezier kan uitvoeren Scherm en randapparatuur. Eventuele oplossing is niet van belang WSHD kent in feite drie soorten werkplekken: 1 flexplek (95%) 2 activiteit gerelateerde werkplek (1 op elke afdelingsvlek) 3 - vaste werkplek (zeer beperkt, o.a dijkgraaf, secretaris-directeur)
53
versie 1.0
11 Veluwe Rijn en IJssel Brabantse Delta Veluwe
Hollandse Delta
Welke eisen zijn er gesteld aan zon werkplek, of welke eisen zouden er minimaal aan zon werkplek moeten worden gesteld? mag geen beperkingen geven t.o.v. de oude omgeving en voldoen aan de toekomstige wensen en mogelijkheden. Zo veel mogelijk een gelijke 'look and feel', onafhankelijk van het apparaat (desktop pc, laptop, pda, smartphone). Door iedere medewerker in te stellen in de voor hem geschikte positie. Ook voorzien van diverse a ansluitmogelijkheden welke makkelijk bereikbaar zijn. Vanuit ICT moet de hardware makkelijk bereikbaar zijn om wijzigingen te kunnen maken Geen concessies ten opzichte van de huidige werkplek, Wel ondersteuning van flexibel werken, 7 x 24 uur ondersteuning (relatief) Zie vorige antwoorden. Er wordt vaak gesproken over anytime/anyplace in relatie tot beschikbaarheid van ICT. Hoe geeft uw Waterschap hier invulling aan, of hoe zou uw Waterschap hieraan invulling aan moeten geven? Zie hierboven De werkplek volgt de medewerker. Bij ons waterschap kan men via een token anytime/anyplace systemen benaderen. Alleen wordt anytime beperkt . tot bepaalde servicetijden, dus niet 24/7 Beschikbaarheid tijdens kantoortijden. Uptime van 99,2% buiten de reguliere uren. Uptime van 99,8% binnen de reguliere uren O.a. door 24 uur per dag een beveiligde toegang te bieden tot het bedrijfsnetwerk. Ook technische automatisering wordt t.b.v. beheer in toenemende mate gekoppeld aan het VPN, waardoor n groot netwerk ontstaat, waarbinnen virtuele scheidingen zijn aangebracht. Welke rol spelen mobiele ICT middelen daarbij? PDAs en lap-tops spelen in toenemende rol. Uitgangspunt is dat de medewerker gebruik maakt van zijn eigen apparatuur thuis. Een grote. Ondersteunend. PDAs en laptops. Op dit moment heeft alleen het proces Handhaving belang bij mobiel werken. Betreffende de hardware van mobile devices is er geen policy, wel is een windows operating system vereist (Windowds mobile, Windows XP enz.) Op de 550 medewerkers heeft WSHD ca. 200 smartphones in gebruik, die 24/7 email en agenda kunnen synchroniseren. De technische automatisering maakt intensief gebruik van kunstwerkenkoppeling (t.b.v. o.a. alarmering en peilbeheer) middels GSM/GPRS. Diverse medewerkers kunnen van uit het veld middels UMTS inbellen op het VPN.
54
versie 1.0
12 Veluwe Rijn en IJssel Brabantse Delta Veluwe Hollandse Delta 13 Veluwe Rijn en IJssel Brabantse Delta Veluwe Hollandse Delta
Zijn er ICT ontwikkelingen waaraan uw Waterschap bewust wel of niet aan mee doet? Welke ICT ontwikkelingen zijn dit? nee maar we hebben ook nog niet bewust gekozen voor bijvoorbeeld een sharepointomgeving Nee Gebruik van webapplicaties zorgt voor simpele en uniforme ontsluiting van gegevens. Nee, wel moet er een bewuste keuze worden gemaakt betreffende een eventuele ICT ontwikkeling. Verder is evolutie belangrijker dan revolutie Nee Met welke technische oplossingen vult u binnen uw Waterschap het Nieuwe werken in? Zie hierboven (Thin client VDI Citrix) We zijn aan het begin van een Sharepoint-implementatie. 1 type pc, 1 type 24 inch monitor en randapparatuur, follow me printing, softwaredistributie; Gebruik van token voor het werken op afstand. Op dit moment met VDI en SAN. O.a. een Virtual Server concept en Voice over IP
55
Bijlage 5
Marktonderzoek
: Erik Klaassen : 10-04-2010 : Bijlage Marktonderzoek vs1.0.doc : 1.0
Marktonderzoek | het Nieuwe werken
versie 1.0
Versiebeheer
Versie 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 1.0 Datum 20-03-2010 26-03-2010 03-04-2010 11-04-2010 22-04-2010 24-04-2010 25-04-2010 Gewijzigd door E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen Omschrijving Eerste opzet Wijzigingen doorgevoerd Document verder uitgewerkt Wijzigingen doorgevoerd Document verder uitgewerkt Wijzigingen doorgevoerd Definitieve maken van document
Distributiebeheer
Inhoudsopgave
1. Aanpak marktonderzoek .....................................................................................................................3 1.1 interviews met leveranciers ...........................................................................................................3 1.2 Seminars .......................................................................................................................................4 1.3 Internetonderzoek naar oplossingen en producten.......................................................................4 2.0 Resultaten .........................................................................................................................................5 2.1 Uitkomsten interviews leveranciers ...............................................................................................5 2.2 Uitkomsten seminars .....................................................................................................................7 2.2.1 Virtual Desktop Infrastructure seminar ...................................................................................7 2.2.2 VMWare User Group Event 2009 ...........................................................................................8 2.2.3 Citrix XenDesktop4 seminar ...................................................................................................8 2.3 Uitkomsten internetonderzoek.......................................................................................................9 2.3.1 Operating systems ..................................................................................................................9 2.3.2 VDI ........................................................................................................................................11 2.3.3 Softwaredisitributie ...............................................................................................................11 2.3.4 Beheertools ...........................................................................................................................12 2.4 Overzicht uitkomsten ...................................................................................................................13 3. Conclusies .....................................................................................................................................14 Afkortingen ............................................................................................................................................15 Verklarende woordenlijst.......................................................................................................................15 Bronnenlijst............................................................................................................................................16 Bijlage....................................................................................................................................................17
versie 1.0
Inleiding
In fase 3, de onderzoeksfase zal er onderzoek gedaan worden naar welke ICT oplossingen en systemen er op de markt aanwezig zijn en welke het beste aansluiten bij de gedefinieerde eisen en wensen, ideen en trends. Er zal moeten worden gekeken hoe deze eisen en wensen nu ingevuld worden. Te denken valt aan onderzoek naar de verschillende technische oplossingen/ denkrichtingen en trends. Welke technieken zijn er op de markt aanwezig. Welke programmas en tools worden er gebruikt om hier invulling aan te geven. Welke beheertools worden gebruikt en hoe worden al deze technische oplossingen ingezet. Ook moet er in de markt worden gekeken, hoe de technische oplossingen, naar verwachting, in de toekomst ingevuld zullen worden. In dit document zal als eerste de aanpak worden uitgewerkt, waarna de resultaten zullen worden uitgewerkt. Verder is in dit document Engels en Nederlands door elkaar gebruikt gezien veel terminologie in het Engels is.
1. Aanpak marktonderzoek
Om een goed marktonderzoek te doen is er gekozen, om dit op de volgende manieren te doen. - Interviews met leveranciers waar het Nieuwe werken is ingevoerd, of die het bij klanten invoeren. - Internetonderzoek, naar bedrijven waar het Nieuwe werken is ingevoerd. - Het bezoeken van seminars. - Onderzoek doen via internet, naar welke producten er allemaal op de markt aanwezig zijn.
1.1 interviews met leveranciers

Als eerste zijn er interviews gehouden met verschillende leveranciers. Dit zijn bedrijven die bij klanten het Nieuwe werken invoeren. In dit gesprek zijn de volgende onderwerpen naar voren gekomen: - De visie van het bedrijf ten opzichte van het Nieuwe werken - Is deze visie al gemplementeerd en hoe is dit gedaan. - De oplossingen die het beste bij dit thema passen. - Eventueel welke producten en diensten het Nieuwe werken invullen. - Indien het Nieuwe werken bij klanten wordt ingevoerd, welke marktsegmenten er bediend worden. Deze interviews zijn met de volgende bedrijven gehouden: Pecoma Pecoma is een dienstverlener die zich op Business Information en Technoloy Services richt. Ze richten zich voornamelijk op het gebied van Virtual Desktop Infrastructure en Desktop Infrastructure Optimalisation. Deze technieken passen goed binnen het nieuwe werken. [1] Met Pecoma is een interview aangegaan gezien zij bij de Gemeente Zwolle ook de technische infrastructuur en producten hebben gemplementeerd. KPN/ Getronics KPN/ Getronics is een dienstverlener op heel veel gebieden. Uiteraard is KPN voornamelijk gericht op alle facetten van telefonie. Echter sinds Getronics is overgenomen is de portofolio flink uitgebreid en worden er bijvoorbeeld ook storage diensten geleverd en wordt het Nieuwe werken ook bij klanten ingevoerd.
versie 1.0
Daarnaast is KPN/ Getronics gekozen omdat KPN/ Getronics sinds 2008 bezig is om het Nieuwe werken te implementeren. [2] Vodafone Ook Vodafone is een Telecom partner die diensten levert op het gebied van mobiele en vaste telefonie, internet en zo nog veel meer. Voor Vodafone is om twee redenen gekozen namelijk: - Vodafone probeert al jaren het mobiele werken uit te breiden - Bij Vodafone zelf is het Nieuwe werken sinds de verhuizing van het hoofdkantoor in 2008 ingevoerd. Verder zal er op het internet gezocht worden naar bedrijven die het Nieuwe werken hebben ingevoerd. Om zo te onderzoeken welke tools/ producten er gebruikt worden om het Nieuwe werken te implementeren.
1.2 Seminars
De volgende seminars zijn bezocht: - VDI seminar, bezocht op 10/02/2009, georganiseerd door QWise en CompuTrain - VMWare User Group 2009, 11/12/2009, georganiseerd door VMUG - Citrix XenDesktop4, 07/04/2010, georganiseerd door Citrix. VDI Seminar Dit seminar is gekozen om de technieken met betrekking tot Virtual Desktop Infrastructure (VDI) te bekijken en hierin te verdiepen. Daarnaast werden hier drie leveranciers (Microsoft, Citrix en VMWare) met hun producten naast elkaar gezet. VMUG 2009 Jaarlijks houdt de VMWare User Group een dag waarin de nieuwste producten en ontwikkelen op het gebied van VMWare worden besproken en worden deze gedemonstreerd. Gezien de ervaringen met de producten van VMWare (VMWare ESX server en VMWare Virtual Center) goed zijn, is ervoor gekozen om dit event te bezoeken. Citrix XenDesktop 4 Op woensdag 7 april werd de nieuwe versie van XenDesktop, namelijk versie 4, gepresenteerd. In een seminar is de visie van Citrix gepresenteerd en is XenDesktop 4 gedemonstreerd. Gezien we binnen WVE Citrix Presentation Server gebruiken zijn we naar dit seminar gegaan.
1.3 Internetonderzoek naar oplossingen en producten

Als laatste is er internetonderzoek gedaan naar verschillende oplossingen. Welke oplossingen zijn er allemaal in de markt aanwezig. Zijn er bedrijven waar deze oplossingen gemplementeerd zijn enz. Het onderzoek zal verdeeld worden in de volgende onderdelen: 1. Operating system 2. VDI oplossingen (Desktop) 3. Softwaredistributie 4. Beheer oplossingen met betrekking tot de desktop. De reden voor deze onderverdeling is gezien dit de belangrijkste onderdelen zijn van de huidige desktop. Daarnaast is er tijdens het verzamelen van eisen en wensen duidelijk geworden dat de nieuwe desktop minimaal moet voldoen aan de functionaliteiten van de huidige desktop. In de resultaten zullen de verschillen in kaart worden gebracht.
versie 1.0
2.0 Resultaten
2.1 Uitkomsten interviews leveranciers

De conclusies die kunnen worden getrokken uit de interviews zijn: Visie met betrekking tot het Nieuwe werken Medewerkers hebben allemaal verschillende eisen en wensen. Verschillende oplossingen moeten de medewerker de mogelijkheid geven om anywhere en anytime te kunnen werken. Ook wordt de kreet: Anywhere, Anytime, Any device vaak genoemd. Binnen Vodafone is deze visie volledig toegepast op het huidige hoofdkantoor in Amsterdam. En ook in het tweede hoofdkantoor in Amsterdam zal deze visie worden toegepast. Enkele maatregelen die zijn genomen, om deze visie toe te passen, zijn: - Al het personeel heeft zijn/ haar lease-auto moeten inleveren. Uitzondering zijn de service managers die dagelijks de klanten bezoeken. Van medewerkers wordt verwacht dat als ze op kantoor komen, dit met openbaar vervoer doen. - Het pand is zo ingericht dat er geen vaste werkplekken zijn. Er zijn alleen maar flexibele werkplekken waar een ieder met zijn laptop kan gaan zitten. - Aparte ruimtes zijn ingericht om elkaar te ontmoeten of met elkaar te vergaderen. Ook zijn er stilte ruimtes ingericht om hier ongestoord te kunnen werken. - Door iedereen een smartphone, laptop met een data-abonnement te geven, kunnen medewerkers altijd en overal hun werk uitvoeren. Bij KPN/ Getronics deelt men het Nieuwe werken in vijf onderdelen namelijk: - Effectiever samenwerken - Vanuit huis werken - Onderweg werken - Op kantoor werken - Veilige infrastructuur Samenwerken is in het Nieuwe werken van groot belang. Door het delen van informatie en kennis wordt de productiviteit van een medewerker hoger. Dit wil GKPN/ Getronics bereiken door: - Microsoft Office, Microsoft Sharepoint en Microsoft Exchange te faciliteren - Aanbieden van Unified Communication (bijv. Microsoft Communication Server) oplossingen om zo de bedrijfsprocessen te ondersteunen. - Integratie van video-, web- en audioconferencing. Op het gebied van thuiswerken biedt KPN/ Getronics de volgende technische oplossingen aan: Video-end points, laptops en (IP) telefoons, de hardware. Verder bieden ze de applicaties online aan. Verder bieden ze de dienst om toegang tot data en applicaties veilig te maken. Als laatste bieden ze support/ ondersteuning aan, een helpdesk service. Met betrekking tot onderweg werken wil KPN/ Getronics de eerder genoemde technische oplossingen combineren, om het mogelijk te maken om onderweg te werken.
versie 1.0
Naast het creren van Kantoorlandschappen, brainstormruimtes, stiltewerkplekken, flexplekken enz., biedt KPN/ Getronics de volgende technische oplossingen: - Video-conferencing systemen - Wireless LAN infrastructuren - Printing Solutions - Ondersteuning in de vorm van een Helpdesk Als laatste is de infrastructuur belangrijk gezien flexibel werken ook een goede, stabiele infrastructuur vereist. Hiervoor worden onder anderen Portals aangeboden en Desktop virtualisatie uitgevoerd. [3] [4] [5] [6] Binnen Rabobank is het programma Rabo Unplugged gestart. Hierbij is iedereen voorzien van laptops, of tablets. Hierdoor is het mogelijk om wireless te werken. Vaste werkplekken zijn er bijna niet meer. Verder is het nieuwe kantoor ingericht voor het Nieuwe werken. Zo zijn er kantoortuinen aanwezig om individueel te werken en zijn er verschillende vergaderruimtes aanwezig waar video-conference mogelijkheden aanwezig zijn. Verder is samenwerken belangrijk binnen Rabobank. Onder anderen het inrichten van Microsoft Office Sharepoint Server 2007 dient hiervoor als basis. Met deze wijze wordt er geprobeerd om het thuiswerken, te stimuleren en hierdoor de dienstreizen tussen de verschillende vestigingen en woon- werkverkeer te verminderen. [7] SNS Reaal heeft ook het Nieuwe werken gemplementeerd en op het gebied van ICT middelen heeft men de volgende doelstelling: Om het Nieuwe werken te kunnen implementeren zullen er ICT middelen gerealiseerd moeten worden. Deze doelstelling hebben ze gehaald door iedere medewerker te voorzien van een smartphone en notebook. Verder zijn er laagdrempelige middelen gemplementeerd voor video-conferentie. Zijn de primaire applicaties vanuit huis beschikbaar en is het netwerk draadloos beschikbaar gemaakt. [8] Oplossingen die het beste bij het Nieuwe werken passen: Er moeten aan de volgende oplossingen worden gedacht: Deployment : Hiermee worden de oplossingen bedoeld waarmee de applicaties en eventueel de desktops mee worden aangeboden. Operating system / Desktop : Het operating system zoals bijvoorbeeld Windows 7 en de eventuele desktop die hier op draait Beheertools : Tools om de desktop en de ICT infrastructuur te beheren. Producten en diensten Door de leveranciers wordt dit vaak ingevuld met de volgende technische oplossingen: Deployment : Microsoft V-App, VMWare Thinstall, Symantec Endpoint Virtualization Suite, Citrix Presentation Server, Citrix Xen Desktop 4, VMWare View 4. Operating system / Desktop : Windows 7, RES Powerfuse, Citrix Presentation Server (Published Desktop). Beheertools : RES Powerfuse, Microsoft System Center.
versie 1.0
2.2 Uitkomsten seminars

De uitkomsten zullen per seminar worden beschreven.
2.2.1 Virtual Desktop Infrastructure seminar Tijdens dit seminar weden er vier presentaties gehouden: - Introductie met betrekking tot VDI - Citrix XenDesktop - Microsoft Enterprise Desktop Virtualization - VMWare View Hieronder worden de belangrijkste punten uit deze presentatie samengevat. Als introductie werden de wensen en de mogelijkheden van VDI op een rij gezet. Wensen met betrekking tot de werkplek: Eindgebruiker Beheerders - Flexibele, aanpasbare - Centrale Operating System desktop en Applicaties deployment - Goede performance - Afscherming van applicaties - Beschikbaarheid is - Centrale data belangrijk - Remote access - Centrale monitoring - Centrale profielen van gebruikers - Bandbreedte Voordelen met VDI: Eindgebruiker - Flexibel - Blijvend goede performance - Rijke dekstop
Management - Large Total Cost of Ownership hardware beheer stroom koeling - Beschikbaarheid - Schaalbaarheid - Integratie - Flexibele infra
Beheerders - Niet Multi-user - Afscherming van applicaties - Werkplekbeheer - Centrale Data - Remote access - Centrale monitoring - Centrale profielen van gebruikers - Bandbreedte
Management - Lage Total Cost of Ownership hardware beheer stroom koeling - Beschikbaarheid - Schaalbaarheid - Integratie - Flexibele infra
Vervolgens werden de presentaties van de verschillende leveranciers gehouden. Hierin valt het volgende op: Veel verschillen tussen de oplossingen zijn er op zich niet. Alle leveranciers gebruiken dezelfde technieken, bij alle leveranciers heeft het alleen een andere naam. De verschillen die opvallen zijn: Protocol : De producten van Microsoft en VMWare gebruiken RDP (Remote Desktop Protocol) 7.0 welke 40% winst haalt ten opzichte van RDP 6.0. Citrix gebruikt zijn vertrouwde ICA protocol. Hardware : VMWare is bezig om samen met Sun hardware te ontwikkelen die speciaal geschikt is voor VMWare View en die zorgt voor extra performance. Citrix en Microsoft zijn hier niet echt mee bezig. Offline VDI : Bij VMWare Views is het mogelijk om de VDI ook offline aan te bieden.
versie 1.0
Conclusie van deze seminar is dat de verschillen tussen de drie producten niet heel groot zijn. Het grootste verschil is dat Citrix zijn eigen ICA protocol gebruikt en dat VMWare en Microsoft het RDP 7.0 protocol gebruiken. Dit verschil is bepalend voor de dektop beleving voor de gebruiker. Het ICA protocol loopt op dit moment mijlenver voor op het RDP 7.0 protocol. Wel kondigde VMWare een nieuw protocol aan, waarmee een veel betere performance op de desktop zal worden gerealiseerd.
2.2.2 VMWare User Group Event 2009 Tijdens dit event werden er een heel aantal presentaties en demonstraties gehouden. Belangrijkste was wel de presentatie die ging over VMWare View 4, welke net was uitgebracht. De verbeteringen in deze versie zijn: - Verbetering van het display protocol, waardoor de experience van de gebruiker verbeterd is. - Integratie met VMWare VSphere, waardoor er nog meer schaalbaarheid en beschikbaarheid mogelijk is. - Door VMWare View manager 4 te implementeren binnen VMWare View hebben de eindgebruikers nog meer flexibiliteit doordat authenticatie en autorisatie gentegreerd zijn. - Als laatste is VMWare bezig om een protocol te ontwikkelen, genaamd PCoIP, waarvan de verwachting is dat ze hiermee serieus de concurrentie met Citrix aankunnen. Andere presentaties gingen onder anderen over het virtualiseren van Exchange server, Performance binnen VMWare vSphere en Virtual LAN. Deze presentaties vallen echter buiten de scope van het project en zullen zodoende ook verder niet worden uitgewerkt.
2.2.3 Citrix XenDesktop4 seminar Dit seminar was georganiseerd voor de lancering van XenDektop 4. Wat opviel aan de verschillende presentaties waren de volgende onderdelen: - Consumerization - Nieuw in XenDesktop - XenClient Consumerization Gartner heeft het hier veelvoudig over, consumerization houdt in: Nieuwe technologie wordt aan de consument uitgegeven in plaats dat dit op de markt (voor de business) wordt gebracht. Dit heeft bijvoorbeeld als gevolg dat medewerkers hun thuis werkplek geschikter vinden om hun werkzaamheden uit te voeren dan hun werkplek op het werk. Met andere woorden: de medewerker vindt dat zijn werkplek op het werk achter loopt. [9] Citrix speelt hierop in door bijvoorbeeld de gebruiker zelf te laten bepalen, welke applicaties op een bepaald moment, hij of zij wil gaan gebruiken. Ook bepaalt de gebruiker zelf wanneer hij een VDI desktop wil gebruiken of bijvoorbeeld van een Published Desktop.
versie 1.0
Nieuw in XenDesktop Any device, anytime, anywhere HDX user experience
: :
FlexCast delivery technology
On-demans apps door Xenapp
Open architectuur
Universele client die werkt op onder anderen: pcs, Macs, laptops, netbooks, thin-clients en smartphones - Betere multimedia - USB plug and play - Goede performance van 3D applicaties - Betere netwerk performance Binnen een bedrijf zijn er meerdere soorten/ typen gebruikers. Per gebruiker groep ken je met behulp van FlexCast bijvoorbeeld een VDI toe, of een shared desktop of een applicatie Maakt het mogelijk om online en offline applicaties aan te bieden aan een apparaat, virtuele desktop of fysieke desktop. Verder kan een gebruiker zelf bepalen welke applicatie(s) ze gebruiken. XenDesktop draait op alle storage en op welke hypervisor dan ook.
XenClient Er is een beta versie uit van Citrix XenClient. Dit product is speciaal ontwikkeld voor de laptop. Dit product installeert een hypervisor op een laptop die het mogelijk maakt alle functies van een laptop (zoals USB, Bluetooth enz.) te gebruiken. Vervolgens wordt er naar deze laptop een VDI Desktop gestreamd, waardoor deze op de hypervisor laag komt te draaien. Voordeel hiervan is dat het bijvoorbeeld mogelijk is om twee VDI Desktops te streamen naar de laptop, waardoor een gebruiker een image voor thuis heeft en eentje voor het werk. Tussen deze twee images is heel makkelijk te switchen. Verder is het voordeel dat eventuele updates klaar kunnen worden gezet in een nieuwe VDI Desktop en zodra de medewerker op kantoor komt, krijgt deze de nieuwe VDI Desktop.
2.3 Uitkomsten internetonderzoek

Zoals eerder aangegeven is dit onderzoek verdeeld in: 1. Operating system 2. VDI oplossingen (Desktop) 3. Softwaredistributie 4. Beheer oplossingen met betrekking tot de desktop. Bronnen betreffende het internetonderzoek zijn in deze paragraaf niet opgenomen, deze zijn opgenomen in de bijlage.
2.3.1 Operating systems Op dit moment wordt er binnen WVE gewerkt met Windows XP Professional. In deze paragraaf is onderzoek gedaan naar de verschillen tussen Windows 7 ten opzichte van Windows XP. Windows Vista is hierin bewust niet meegenomen gezien Windows 7 zich reeds bewezen heeft. De volgende drie onderdelen zijn onderzocht: - Beveiliging. - Operating system, verschillen in het Operating system. - Administrative tools, zijn er voor de beheerders nieuwe tools? Per onderdeel zullen de wijzigingen in Windows 7 ten opzichte van Windows XP worden toegelicht.
versie 1.0
Beveiliging Betreffende beveiliging zijn er de volgende wijzigingen: Applocker : Hiermee is het mogelijk om applicaties policies aan te maken. BitLocker drive Encryption : Beschermt de system partition tijdens het opstarten tegen bijvoorbeeld virussen. User account control : Zorgt ervoor dat een beheerder taken kan uitvoeren, terwijl de gebruiker gewoon door kan met werken. Operating system De volgende wijzigingen zijn er in het operating system ten opzichte van Windows XP: Networking : Betreffende het netwerk zitten er nieuwe functionaliteiten zoals: - Direct Access: met deze optie is het mogelijk om zonder een VPN verbinding connectie te maken met een network. - VPN reconnect: maakt het mogelijk om naar een afgebroken VPN sessie te reconnecten. - URL-based Quality of Services: hiermee kunnen er prioriteiten in het netwerkverkeer worden gemaakt. Service accounts : Er soorten accounts bijgekomen: - managed service account: om applicaties als IIS en SQL te ondersteunen. - virtual account: lokaal account die lokale computerbronnen kan benaderen. Windows Security Auditing : Nieuwe onderdelen als Global Object Access Auditing, Reason for access reporting en Advanced audit policy, die ervoor zorgen dat bestanden nog beter te monitoren zijn en de permissies goed in kaart te kunnen brengen. Administrative tools De belangrijkste toevoegingen in de administrative tools zijn: Print Management : Hiermee kunnen de printers beheerd worden (de optie Printers bestaat ook nog in Windows 7). System Configuration : Met deze tool kan getest worden waarom Windows niet goed wil opstarten. Windows Memory Diagnostics : Hiermee kan de memory van een computer worden getest. Conclusie is dat er in Windows 7 een aantal opties zitten die zeer nuttig en bruikbaar zijn. Verdere conclusies zullen in hoofdstuk 3 worden getrokken.
10
versie 1.0
2.3.2 VDI De VDI oplossingen van Citrix, VMWare en Microsoft zijn nog eens onder de loep genomen en met elkaar vergeleken. De volledige uitkomsten staan in de bijlage. Hieronder de belangrijkste features van de verschillende leveranciers van VDI in een overzicht. De betekenis/ inhoud van de functionaliteiten zijn beschreven in de bijlage. Functionaliteit Citrix XenDesktop4 VMWare View Microsoft VDI Thin Clients support X X X USB ondersteuning X X X 3D ondersteuning X X X Offline applicaties X X* X Protocol ICA PCoIP RDP 7.0 *Experimental Al met al is de conclusie dat de oplossingen op zich niet veel van elkaar afwijken. Belangrijkste is ook in deze nieuwere versies dat het protocol afwijkt. 2.3.3 Softwaredisitributie Deze paragraaf zal onderverdeeld worden in twee gedeeltes namelijk: - Virtualisatie software - Distributiesoftware Hierin wordt onderscheid gemaakt doordat we binnen WVE op dit moment beide gebruiken. Binnen WVE zijn er ruim 150 applicaties, dit komt omdat er hele specifieke functies binnen WVE zijn, die ook hele specifieke applicaties gebruiken. Op dit moment wordt als virtualisatie software: Softgrid 4.0 gebruikt. Hiervoor is enkele jaren geleden gekozen doordat er veel conflicten tussen applicaties waren. Applicaties riepen dezelfde bestanden aan waardoor het mogelijk was om maar n van beide applicaties genstalleerd te hebben op een computer. Door het gebruik van virtualisatie software werkt een applicatie in zijn eigen operating system en zijn eigen bestandssysteem. Hierdoor ontstaan er geen onderlinge conflicten. Op dit moment zijn er ongeveer 70 applicaties gevirtualiseerd. De rest is niet gevirtualiseerd omdat de software dit niet toe laat, de software meer dan 800 Mb aan ruimte nodig heeft en het hierdoor lang duurt voordat de software aan de medewerkers beschikbaar gesteld kan worden. Of de software behoeft integratie met andere software (bijv. de financieel management software behoeft integratie met Microsoft Office). Dit betekent dat deze applicaties lokaal moeten worden genstalleerd op de computer. Dit is ook meteen het tweede gedeelte van deze paragraaf. Op dit moment gebruiken we hiervoor Symantec Altiris Express Deployment Server.
11
versie 1.0
De verschillen tussen de software virtualisatie producten worden weergegeven in onderstaande totaaloverzicht. De betekenis/ inhoud van de functionaliteiten zijn beschreven in de bijlage. Functionaliteit Microsoft V-App VMWare Thinapp Symantec Appstream Sequenses X X X onderling met elkaar te laten communiceren Creeeren van MSI X X packages Offline mode X X Application Sync X Client op OS nodig X X Block by Block X X streaming De belangrijkste verschillen tussen de software distributie producten worden hieronder weergegeven. De betekenis/ inhoud van de functionaliteiten zijn beschreven in de bijlage. Functionaliteit Symantec Altiris Deployment Microsoft Operation Manager Solution 2007 Common management tasks X X Remotely management tasks X for computers Ghost technology X Asset Intelligence X Deze producten verschillen best wel van elkaar. Bij de virtualisatie software zijn er veel overeenkomsten tussen de producten van Microsoft en VMWare. Bij de softwaredistributie producten zijn er verschillende functionaliteiten.
2.3.4 Beheertools Als laatste onderdeel worden er drie beheertools vergeleken. In dit geval gaat het om het beheren van de werkplek van de medewerker. Beheer van de werkplek is belangrijk, niet alleen om zoveel mogelijk functies af te schermen voor de medewerker, maar ook voor het updaten van het operating system en de virusscanner. In onderstaand totaaloverzicht worden de belangrijkste functionaliteiten per product weergegeven. De betekenis/ inhoud van de functionaliteiten zijn beschreven in de bijlage. Functionaliteit RES Powerfuse Quest Workspace Scense Workspace Zowel virtuele als X X X lokale applicaties aanbieden Zero profile technology X Folder synchronisation X USB redirection X X X Beheren van VDI, X Published Desktops en Blade servers. Betreffende de beheertools kan de conclusie worden getrokken dat RES Powerfuse de meeste functionaliteiten heft. Echter wanneer het belangrijk is om alle typen werkplekken in n management console te beheren lijkt Quest Workspace de juiste keuze.
12
versie 1.0
2.4 Overzicht uitkomsten

Als alle uitkomsten in een tabel wordt gezet ontstaan onderstaand overzicht. Onderdeel Oplossing Product Infrastructuur : NVT NVT Servers : Server based computing - Citrix Presentation Server - Microsoft Terminal Server Werkplekken : VDI - Citrix XenDesktop 4 - VMWare View 4 - Microsoft MED-V Software : 1) Virtualisatie software 1a Microsoft V-APP 1b VMWare View 1c Symantec Endpoint Virtualization Suite 2) Deploy software 2a Symantec Altiris Deployment Server 2b Microsoft Operation Manager 2007 Beheer : Desktopmanagement - RES Powerfuse - Quest Workspace - Scense Workspace
13
versie 1.0
3. Conclusies
De volgende conclusies kunnen worden getrokken met betrekking tot de bovenstaande uitkomsten: Conclusies met betrekking tot leveranciers: - De visie van de meeste bedrijven op het Nieuwe werken is dat er overal, altijd op welk apparaat dan ook, gewerkt kan worden. Medewerkers moeten toegang hebben tot hun bestanden en applicaties. - Bedrijven zijn steeds meer bezig met het Nieuwe werken. Of het Nieuwe werken wordt bij hun eigen bedrijf ingevoerd of ze implementeren het bij klanten. Redenen voor de invoering van het Nieuwe werken zijn: o Aantrekkelijk zijn als werkgever voor de jongere generatie. o Steeds meer kenniswerkers binnen het bedrijf. o Vaak wordt besparing op kantoorruimte gekozen als drijfveer om het Nieuwe werken in te voeren. - Wanneer bij klanten het Nieuwe werken wordt ingevoerd, dan doet de leverancier dit het liefst als totaalpakket. Alle oplossingen van het aanbieden van een desktop tot aan software virtualisatie worden gemplementeerd. - Per klant wordt er gekeken welke oplossingen gebruikt worden. Leveranciers zitten niet vaak vast aan n product vast. Er wordt echt gekeken naar de wensen van de klant. Wel plaatsen ze de volgende opmerkingen o Betreffende VDI, het ICA protocol lijkt nog steeds voor de beste performance te zorgen. o Op het gebied van software virtualisatie wordt vaak gemeld dat Microsoft V-App wel de duurste is, maar dat hiermee wel de hoogste resultaten worden gehaald. Betreffende het percentage van applicaties die gevirtualiseerd kunnen worden. o Met betrekking tot software distributie gaan steeds meer bedrijven over tot Operation Manager gezien de integratie in Microsoft System Center. o Powerfuse loopt duidelijk vooraan en ontwikkeld zicht het hardst op het gebied van desktop beheer.
Conclusies die kunnen worden getrokken uit het bezoeken van de seminars: - Leveranciers blijven op zoek naar verbeteringen op het gebied van video en 3D applicaties. Reden hiervoor is het kunnen aanbieden van een desktop waar de desktop ervaring naar behoren is. Ook wanneer er videos worden afgespeeld of 3D modellen worden getekend. - Visie van leveranciers, met name Citrix en Microsoft, is er steeds meer gericht om de gebruiker te geven wat ze willen hebben. Hiervoor combineren ze een VDI oplossing met een Terminal Service (Server Based Computing) oplossing. Nadeel hiervan is dat er hierdoor een hybride omgeving blijft bestaan en dat software vaak niet geschreven is voor een Operating System van een server. Zeker gezien onze ervaringen met bijvoorbeeld de GIS applicaties is dit een groot nadeel. - De verschillen tussen de drie VDI oplossingen zijn niet heel erg groot. Belangrijkste verschil is het protocol. Het ICA protocol, PCoIP protocol en het RDP 7.0 protocol. In deze strijd lijkt het protocol van Microsoft (RDP 7.0) te gaan verliezen.
14
versie 1.0
Conclusies betreffende het internetonderzoek zijn: - Betreffende Windows 7 is de conclusie dat er een heel aantal nieuwe functionaliteiten in zitten. Echter gezien er op dit moment een tool als Powerfuse wordt gebruikt, is het de vraag of deze wel volledig benut zullen worden. Verder is de supportcyclus van Microsoft ten opzichte van Windows XP, welke waarschijnlijk nog maar een paar jaar zal duren, een belangrijke overweging. Zodoende lijkt een overstap naar Windows 7 wel een logische keuze. - Betreffende de keuze van de distributie software, is deze waarschijnlijk afhankelijk van welke VDI oplossing wordt gekozen. Dit in verband met de comptabiliteit van de oplossing met VDI en met de integratie in de management consoles. Dit geldt voor zowel de virtualisatie software als voor de distributie software. - Als er naar de beheertool wordt gekeken, dan lijkt Powerfuse de meeste voorsprong te hebben. Of er moet gekozen worden om alle desktop oplossingen (VDI, Published Destop, Blade pcs) in n beheertool te gaan beheren. In dat geval is Quest Workspace de juiste keuze.
Afkortingen
In dit document worden verschillende afkortingen gebruikt. Om een duidelijk beeld te geven zijn hieronder de afkortingen weergegeven: WVE Waterschap Vallei & Eem VDI Virtual Desktop Infrastructure VMUG VMWare User Group RDP Remote Desktop Protocol ICA Independent Computer Architecture PCoIP PC-over-IP IIS Internet Information Server SQL Structured Query Language MSI Microsoft Installer
In onderstaande lijst staan termen genoemd die in dit document gebruikt worden. Achter de term staat een korte uitleg om zo de term te verduidelijken. VMWare ESX Server Hypervisor tool voor servers, hiermee kunnen virtuele servers op een fysieke server draaien. VMWare vSphere Laatste versie (versie 4.0) van VMWare ESX Server VMWare Virtual Center Management tool om zowel de fysieke servers als virtuele servers mee te managen. Virtual LAN Tool binnen VMWare Virtual Center, waarmee virtuele LANS kunnen worden gecreerd. Citrix Presentation Server Server Based Computing product van Citrix waarmee desktops en applicaties gepubliceerd kunnen worden. Server Based Computing Gebruikers maken gebruik van applicaties en desktops die op de server gepubliseerd of genstalleerd zijn. Gebruiker werkt ook echt op de server, maakt gebruik van geheugen, processor enz. van de server. Published Desktop Desktop die gepubliceerd is op een server. De gebruiker werkt fysiek op de server. Hypervisor Laag waarmee functionaliteiten (geheugen, USB enz.) door kunnen worden gegeven aan virtuele servers of clients. Sequense Een package van een gevirtualiseerde applicatie.
15
versie 1.0
Bronnenlijst
Hieronder worden de bronnen weergegeven die zijn gebruikt bij de realisatie van dit document. In de tekst zijn verwijzingen gemaakt naar deze bronnen met behulp van een superscript, voorbeeld: [1]. Verwijzing [1] [2] Gegevens Pecoma, http://www.pecoma.nl, geraadpleegd op 10-04-2010 het Nieuwe werken Resultaten en Doelen, http://www.kpn.com/corporate/overkpn/duurzaam/het-nieuwe-werken/resultatenen-doelen.htm, geraadpleegd op 22-04-2010 Getronics: het Nieuwe werken, http://www2.getronics.nl/hetnieuwewerken/vanuithuis.html, geraadpleegd op 28-04-2010 Getronics: het Nieuwe werken, http://www2.getronics.nl/hetnieuwewerken/onderweg.html, geraadpleegd op 2804-2010 Getronics: het Nieuwe werken, http://www2.getronics.nl/hetnieuwewerken/veiligeinfrastructuur.html, geraadpleegd op 28-04-2010 Getronics: het Nieuwe werken, http://www2.getronics.nl/hetnieuwewerken/opkantoor.html, geraadpleegd op 28-04-2010 http://www.macaw.nl/Projecten/Oplossingen/Het_Nieuwe_Werken/xp/content_mpc .Het+Nieuwe+Werken+bij+Rabobank+Nederland/default.aspx http://ngi.nl/assets/content/pages/1725_HNW_Richard_Groothuis_16feb2010.pdf Consumerization, http://en.wikipedia.org/wiki/Consumerization, geraadpleegd op 10-04-2010
[3] [4]
[5] [6] [7] [8] [9]
16
versie 1.0
Bijlage
In deze bijlage zijn alle uitkomsten van het internet onderzoek uitgewerkt. Dit onderzoek is onderverdeeld in: 1. Operating system 2. VDI oplossingen (Desktop) 3. Softwaredistributie 4. Beheer oplossingen met betrekking tot de desktop. Bronnen worden met bijvoorbeeld [1] aangegeven. Alle bronnen staan op de laatste pagina vermeld.
1.0 Operating system

Op dit moment wordt er binnen WVE gewerkt met Windows XP Professional. In deze paragraaf is onderzoek gedaan naar de verschillen tussen Windows 7 ten opzichte van Windows XP. Windows Vista is hierin bewust niet meegenomen gezien Windows 7 zich reeds bewezen heeft. Deze paragraaf is onderverdeeld in drie onderdelen namelijk: - Beveiliging - Operating system - Administrative tools Per onderdeel zullen de wijzigingen in Windows 7 ten opzichte van Windows XP worden toegelicht.
1.1 Beveiliging
Verbeteringen van Windows 7 ten opzichte van Windows XP: Ten opzichte van Windows XP zijn er veel verbeteringen aangebracht. Al deze verbeteringen worden weergegeven op de site: http://technet.microsoft.com/en-au/library/dd571087(WS.10).aspx Gezien de hoeveelheid zijn er de volgende onderdelen uitgehaald: Applocker Hiermee is het mogelijk om de installatie en het gebruik van de applicaties te beheren. Het is mogelijk om malware te blokkeren, ervoor te zorgen dat gebruikers applicaties niet kunnen instaleren of gebruiken. En Applocker maakt het mogelijk om applicatiebeheer policies te implementeren. [1] BitLocker Drive Encryption Het operating system en de data die op operating partition aanwezig zijn worden met BitLocker beveiligd. Bitlocker heeft twee functies namelijk: - Het aanbrengen van encryptie van alle data op de operating partition. - Bij het opstarten wordt de operating partition ook reeds beschermd. Zelfs voordat het Windows start-up proces start. [2] User account control Geeft een administrator het recht om in Windows 7, waar een gebruiker is ingelogd, om administrator credentials in te voeren en zo beheer taken uit te voren of beheer applicaties te gebruiken [3], [4], [5]
17
versie 1.0
1.2 Wijzigingen in Operating Systems

De wijzigingen in Windows 7 ten opzichte van Windows XP zijn onder anderen: Networking De volgende nieuwe mogelijkheden zitten er betreffende networking in: - DirectAccess, waarmee het mogelijk is om zonder het maken van een VPN verbinding, connectie te maken met een enterprise netwerk. - VPN reconnect, wanneer er weer internet verbinding is (als deze is onderbroken), wordt de VPN verbinding automatisch hersteld. - BrandCache is een optie die het mogelijk maakt om content van een fileserver of webserver op een lokale client in de cash te zetten. Hierdoor kan een applicatie sneller werken. - URL-based Quality of services, zorgt ervoor dat het mogelijk is om prioriteiten in het netwerk verkeer in te stellen. - Mobile broadband device support zorgt voor een model die op drivers gebaseerd zijn om zo toegang te krijgen tot een mobile broadband via een apparaat(device). - Multiple active firewall profiles, hiermee is het mogelijk om meerdere profielen te bouwen met verschillende firewall regels, die geschikt zijn voor verschillende netwerken. [6] Service Accounts Binnen Windows 7 en Windows Server 2008 zijn er twee soorten service accounts bijgekomen. Een zogenaamde managed service account en een virtual account. Een managed account is om applicaties zoals SQL en IIS te ondersteunen. Deze applicaties gebruiken dan hun eigen gesoleerde domain accounts. Virtual accounts zijn locale accounts die de computer bronnen kan benaderen via de computer credentials. [7] Windows Security Auditing De volgende nieuwe onderdelen zitten in Windows Security Auditing: - Global Object Access Auditing, hiermee is het mogelijk om system access control lists (SACL) aan te maken. Deze kunnen worden aangemaakt voor systeeminstellingen of register instellingen. Op deze manier is het mogelijk om het operating systeem (files en register instellingen) te beveiligen. - Reason for access reporting, maakt het mogelijk om in kaart te brengen welke besluiten er zijn genomen om toegang tot een object/ bestand toe te staan of niet toe te staan. Hiermee kunnen alle permissies gedocumenteerd worden. - Advanced audit policy settings maakt het mogelijk om nog beter de bestaande policys te bekijken en eventueel aan te passen. Deze optie is uitgebreid met meer settings. [8], [9]
1.3 Administrative tools

De verschillen van de Administrative tools tussen Windows 7 en Windows XP zijn niet zo heel groot. Hieronder de belangrijkste verschillen: [10] ISCSI initatior Een belangrijke omdat het steeds meer gewoon is om de storage te centraliseren. Dit gebeurt vaak door de aanschaf van een NAS (Network Attached Storgae) of een SAN (Storage Area Network). Met deze software is het mogelijk om binnen Windows Server een harddisk te koppelen via het zogenaamde ISCSI protocol. [11]
18
versie 1.0
Print Management Binnen Windows 7, is in het Control Panel nog steeds Printers (Devices and Printers) aanwezig. Echter in Administrative Tools is nu ook Print Management aanwezig. Hier kunnen ook de printers worden beheerd, print servers worden verwijderd en worden toegevoegd en kan er aan print en scan management worden gedaan. System Configuration Met deze tool is het mogelijk om te onderzoeken waarom Windows niet correct wil starten. Het is mogelijk om bepaalde services of programmas te disabelen zodat deze niet starten bij het opstarten van Windows 7. Met System Configuration kun je problemen oplossen en isoleren. Windows Firewall with Advances Security Uitbreiding van de firewall in Windows XP. Met deze snap-in is het mogelijk om computers in een netwerk te beschermen. Het is mogelijk om de instellingen te wijzigen van de Windows Firewall. Daarnaast is het mogelijk om uitgaande en binnenkomde firewall regels aan te maken en te bekijken. Als laatste is het mogelijk om alle regels te monitoren. Windows Memory Diagnostics Tool waarmee memory getest wordt. Computer wordt opnieuw opgestart en vervolgens word het memory getest. Wanneer er niets aan de hand is zal de computer doorstarten, anders verschijnt er een melding in het scherm. Windows Powershell Modules PowerShell is officieel gentroduceerd in Windows Server 2008. Het is een command-line shell waarmee het mogelijk is om scripts te maken die het beheren van de server moeten vergemakkelijken. [12]
19
versie 1.0
2.0 VDI oplossingen

De VDI oplossingen van Citrix, VMWare en Microsoft worden nog eens onder de loep genomen en met elkaar vergeleken.
2.1 Citrix XenDesktop 4

De volgende punten waren al op de Citrix Seminar geconstateerd: Any device, anytime, anywhere : Universele client die werkt op onder anderen: pcs, Macs, laptops, netbooks, thin-clients en smartphones HDX user experience : - Betere multimedia - USB plug and play - Goede performance van 3D applicaties - Betere netwerk performance FlexCast delivery technology : Binnen een bedrijf zijn er meerdere soorten/ typen gebruikers. Per gebruiker groep ken je met behulp van FlexCast bijvoorbeeld een VDI toe, of een shared desktop of een applicatie On-demans apps door Xenapp : Maakt het mogelijk om online en offline applicaties aan te bieden aan een apparaat, virtuele desktop of fysieke desktop. Verder kan een gebruiker zelf bepalen welke applicatie(s) ze gebruiken. Open architectuur : XenDesktop draait op alle storage en op welke hypervisor dan ook. [13] Verder zijn er nog de volgende voordelen te vinden: Integratie met Microsoft App-V : Maakt het mogelijk om via Citrix Dazzle en Citrix Receiver om applicaties die gevirtualiseerd zijn met Microsoft V-App aan te bieden. Windows 2008 R2 wordt ondersteund. : Voor Hosted Shared Desktops (Desktops die op een Windows Server staan) wordt Windows Server 2008 R2 ondersteund. Kortere logon tijden : Maakt het mogelijk om een user profile mee te streamen. Hierdoor hoeft een profile niet vanaf het netwerk geladen te worden. Wijzigingen worden centraal bijgehouden. 3D tekeningen worden nog beter : HDX 3D zorgt ervoor dat er nog beter met 3D ondersteund tekeningen gewerkt kan worden. [14]
20
versie 1.0
2.2 VMWare View

VMWare geeft de volgende voordelen van VMWare View: Simplified Desktop management : VMWare View maakt het aanbieden en beheren van applicaties, desktops een stuk makkelijker en minder kostbaar. Automated Desktop Provisioning : Met behulp van n management tool is het mogelijk om verschillende desktop pools aan te maken binnen enkele minuten. Met behulp van sjablonen kunnen verschillende parameters, voor verschillende pools worden ingesteld. Advanced Virtual Desktop Image : Gebaseerd op de linked-clone technologie. Zorgt Management ervoor dat je een golden image hebt en hierin je updates doet. Medewerkerkers werken in een linked-clone image en wijzigen worden hierdoor automatisch uitgevoerd. Zonder dat ze hier iets van merken. Superior End User Experience : PCoIP Desktop display protocol zorgt voor de highperformance ervaring voor de medewerker. Built-in Security : Zonder het beveiliging beleid los te laten, kunnen gebruikers op ieder moment toegang krijgen tot hun applicaties en data. Availability and Scalability : Schaalbaar door het gebruik van clustering. Beschikbaarheid door het gebruik van HA (High Availability) welke ook in het VMWare Virtual Center product wordt gebruikt. Streamlined Application Management : Mogelijk om binnen een View Desktop Thinapp applicaties te gebruiken Offline Desktop (Experimental) : Deze functie is nog experimenteel, maar het is mogelijk om een desktop te downloaden op bijvoorbeeld een laptop. Deze desktop is ook offline te gebruiken. Wanneer een medewerker weer op kantoor is wordt de desktop gesynchroniseerd. Windows 7 support : Windows 7 als dekstop wordt ondersteund Thin Client support : Thin clients worden ondersteund [15]
21
versie 1.0
2.3 Microsoft
De voordelen die Microsoft aangeeft ten behoeve van VDI zijn: Integrated Management : Met de VDI suites kunnen zowel de fysieke computers, virtuele desktops en published desktops, centraal worden beheerd. Enhanced security and compliance : De fysieke pcs hoeven niet meer beveiligd te worden gezien de desktops en de applicaties in het datacenter staan. Anywhere access from connected : Overal toegang op elk aangesloten apparaat, devices wanneer een medewerker maar wil. Increased business continuity : Indien de hardware kapot gaat kan de desktop waar de medewerker mee aan het werk was, met dezelfde desktop doorwerken op andere hardware. Contractor devices/ third-party devices : Desktops aanbieden aan derden Remote Offices with excellent : Beheer inspanningen gaan omlaag doordat connectivity desktops centraal zijn te beheren en te installeren. Task workers : Medewerkers kunnen kiezen uit een published desktop of virtuele desktop waar en wanneer ze maar willen Regulatory compliance : Gezien de virtuele desktops in het datacenter is deze oplossing ook geschikt voor bijvoorbeeld overheid en financile dienstverlening [16]
2.4 Totaaloverzicht VDI

Hieronder de belangrijkste features van de verschillende leveranciers van VDI in een overzicht Functionaliteit Citrix XenDesktop4 VMWare View Microsoft VDI Thin Clients support X X X USB ondersteuning X X X 3D ondersteuning X X X Offline applicaties X X* X Protocol ICA PCoIP RDP 7.0 *Experimental
22
versie 1.0
3.0 Softwaredistributie
Dit hoofdstuk zal onderverdeeld worden in twee gedeeltes namelijk: - Virtualisatie software - Distributiesoftware Hierin wordt onderscheid gemaakt doordat we binnen WVE op dit moment beide gebruiken. Binnen WVE zijn er ruim 150 applicaties, dit komt omdat er hele specifieke functies binnen WVE zijn, die ook hele specifieke applicaties gebruiken. Op dit moment wordt als virtualisatie software: Softgrid 4.0 gebruikt. Hiervoor is enkele jaren geleden gekozen doordat er veel conflicten tussen applicaties waren. Applicaties riepen dezelfde bestanden aan waardoor het mogelijk was om maar n van beide applicaties genstalleerd te hebben op een computer. Door het gebruik van virtualisatie software werkt een applicatie in zijn eigen operating system en zijn eigen bestandssysteem. Hierdoor ontstaan er geen onderlinge conflicten. Op dit moment zijn er ongeveer 70 applicaties gevirtualiseerd. De rest is niet gevirtualiseerd omdat de software dit niet toe laat, de software meer dan 800 Mb aan ruimte nodig heeft en het hierdoor lang duurt voordat de software aan de medewerkers beschikbaar gesteld kan worden. Of de software behoeft integratie met andere software (bijv. de financieel management software behoeft integratie met Microsoft Office). Dit betekent dat deze applicaties lokaal moeten worden genstalleerd op de computer. Dit is ook meteen het tweede gedeelte van deze paragraaf. Op dit moment gebruiken we hiervoor Symantec Altiris Express Deployment Server.
3.1 Virtualisatie Software

Er is gekozen om de volgende producten met elkaar te vergelijken: Microsoft Virtual App V4.5 : Dit gezien dit de opvolger is van Softgrid. Deze is overgenomen door Microsoft en Virtual App V4.5 is de nieuwste versie. VMWare Thinapp : Voor VMWare Thinapp is gekozen omdat er reeds (goede) ervaring is met VMWare vSphere en VMWare Virtual Center Symentec Appstream : In verband met de goede ervaring van Altiris Express Deployment Server is gekozen om Symantec Appstream (Altiris is overgenomen door Symantec) ook in deze vergelijking mee te nemen.
3.1.1 Microsoft VirtualApp V4.5 functionaliteiten De volgende features zijn van belang ten opzichte van de huidige versie van Softgrid: Nr. Feature Omschrijving 1 HTTP streaming. Mogelijkheid om een IIS server te laten streamen 2 Dynamic Suite Composition Mogelijkheid om applicaties met elkaar te laten (DSC). communiceren * 3 Create MSI packages Creren van MSI packages waar instellingen al in zijn voor gedefinieerd 4 Improved integration with Integratie met System Center 2007 SCCM 2007 R2. 5 HTTP streaming Het aanbieden van gevirtualiseerde applicaties via http 6 Reporting. Er is rapportage beschikbaar betreffende welke applicaties er online/ offline worden gebruikt
23
versie 1.0
New MSI package capability. The ability to publish and stream MSI packages. Standalone mode.
Mogelijkheid om gevirtualiseerde MSI packages op een opslag medium mee te geven en deze te gebruiken
Bijvoorbeeld voor laptops, het gebruik maken van gevirtualiseerde applicaties zonder dat de V-App server beschikbaar is. * betreffende DSC is de volgende opmerking op de Microsoft site geplaatst: Using Dynamic Suite Composition, virtual applications can now communicate with each other; share resources such as middleware, plug-ins, and data; or be combined into the same virtual environment. [17] 3.1.2 VMWare Thinapp 4.5 functionaliteiten De volgende features zijn van belang ten opzichte van de huidige versie van Softgrid: Nr. Feature Omschrijving 1 Zero client code foot print Niet meer nodig om omslachtig de client code te updaten. 2 Application isolation Applicaties draaien in hun eigen operating system en bestand system 3 Zero-runtime execution Er wordt niet eerst gecahed naar de hard disk of er wordt eerst connectie gemaakt naar een client. De applicatie wordt meteen opgestart 4 100% user mode execution Wat voor een desktop de gebruiker ook gebruikt (managed of unmanaged), voor iedere gebruiker is het mogelijk om applicaties te gebruiken. 5 Block by block network Deze functionaliteit zorgt ervoor dat maar een gedeelte streaming van de applicatie naar de client computer wordt gestreamd. Wanneer meer functionaliteiten nodig zijn (die buiten de reeds gestreamde blocks vallen, wordt er nog een Block (of meerdere) gestreamd naar de client computer 6 Sandbox environment for Wanneer een user op een Terminal Services omgeving terminal services een applicatie draait en instellingen aanpast binnen de applicatie, hebben andere gebruikers hier geen last van. 7 64-bit operating system support 64-bits operating systemen wordt in deze versie ondersteund 8 Execution on thin clients Op Windows XP thin clients getest 9 Compatible with a broad range Is compatible met een heleboel applicaties of applications 10 Active Directory integration Toekennen en streamen van applicaties aan en naar gebruikers kan via Active Directory 11 Execution from USB key with Maakt het mogelijk om applicaties vanaf USB key te portable profile/ user settings draaien. rd 12 Integration with 3 -party Tijdens het sequensen worden er .msi of .exe files application management aangemaakt. Met deze files is het mogelijk om deze aan solutions andere oplossingen aan te bieden. 13 Application Sync Hiermee kunnen er applicaties updates worden uitgevoerd over het extranet. Mobiele users hoeven niet meer op kantoor te komen om de laatste update van de applicatie binnen te krijgen. 14 Application Link Maakt het mogelijk dat gevirtualiseerde applicatie een link met elkaar krijgen waardoor de applicaties elkaar kunnen gebruiken. 15 Package it once, deliver to Wanneer de applicatie is gevirtualiseerd is deze geschikt many voor alle Windows operating systemen
24
versie 1.0
16
System snapshots
17 [18]
ISV embeddable
Maakt het mogelijk om voor de installatie als onderdelen te configureren en support het booten indien de applicatie dit wenst. Thinapp applicaties kunnen aangeboden worden op een extranet
3.1.3 Symantec Endpoint Virtualization Suite functionaliteiten De volgende features zijn van belang ten opzichte van de huidige versie van Softgrid: Nr. Feature Omschrijving 1 Virtual distribution Streamen van de applicatie 2 Virtual execution Alle onderdelen die de applicatie gebruikt zitten in de resources van de applicatie 3 Rule-Based management Licentiebeheer 4 Repair damaged applications Onduidelijk wat dit precies inhoud. [19] 3.1.4 Totaaloverzicht Hieronder de belangrijkste features in een overzicht: Functionaliteit Microsoft V-App Sequenses onderling met elkaar te laten communiceren Creeeren van MSI packages Offline mode Application Sync Client op OS nodig Block by Block streaming X
VMWare Thinapp X
Symantec Appstream X
X X X X
X X X X X
3.2 Distributiesoftware
Betreffende de distributiesoftware is gekozen om twee producten met elkaar te vergelijken. Als eerste ons huidige product en Microsoft Configuration Manager 2007. Reden hiervoor is dat Configuration Manager een onderdeel van Microsoft System Center is, waarvan we ook het onderdeel DPM2007 (backup oplossing) gebruiken. 3.2.1 Symentec Altiris Deployment Solution De belangrijkste features van Symentec Altiris Deployment Solution zijn: PC Transplant : Het snel overzetten van computer files en settings van en naar verschillende computers. Mass-deploy : Uitrollen van onder anderen het operating system naar meerdere systemen tegelijkertijd. Supports heterogeneous operating : Ondersteuning van operating systems zoals onder systems anderen Windows en Linux Common management tasks : Met behulp van wizard is het mogelijk om beheer taken te automatiseren Remotely management tasks for : Vanaf afstand het beheren, repareren van computers computers. [20]
25
versie 1.0
Nieuwe feautures ten opzichte van onze huidige versie zijn: 64-bit operating systems supported : Ondersteuning van de 64-bits operating systems. Integration of Ghost technology : Mogelijk om Ghosts (images) te maken van clients of servers en deze eventueel te deployen. Remote Control for CE 6.0 Thin Clients : Mogelijk om vanaf afstand Thin clients te beheren. [21] 3.2.2 Microsoft Configuration Manager 2007 De belangrijkste functionaliteiten van Configuration Manager 2007 zijn: Asset inteligence : Maakt inzichtelijk welke hardware en software wordt gebruikt in een organisatie. Desired Configuration Management : Om de performance, beschikbaarheid en beveiliging te verbeteren is Desired Configuration Management ontworpen Software Update management : Het managen en distribueren van updates voor systemen van onder anderen applicaties, drivers en BIOS updates. Software Distribution : Updaten, distribueren van applicaties voor servers, desktops, laptops en mobiele apparaten wordt vergemakkelijkt met Configuration Manager 2007. Operating System Deployment : Maakt het mogelijk om servers en desktops volledig te installeren en te configureren. [22] 3.2.3 Totaaloverzicht In een totaaloverzicht beide producten naast elkaar: Functionaliteit Symantec Altiris Deployment Solution Common management tasks X Remotely management tasks X for computers Ghost technology X Asset Intelligence
Microsoft Operation Manager 2007 X
3.3 Beheertools
Als laatste onderdeel worden er drie beheertools vergeleken. In dit geval gaat het om het beheren van de werkplek van de medewerker. Beheer van de werkplek is belangrijk, niet alleen om zoveel mogelijk functies af te schermen voor de medewerker, maar ook voor het updaten van het operating system en de virusscanner. 3.3.1 RES Powerfuse Op dit moment wordt RES Powerfuse 2009 gebruikt. Voordeel van deze tool is dat alle settings die betrekking hebben tot een client zoals onder anderen: - Wel of niet toegang tot een bepaalde applicatie - Registry instelling - Omgevingsvariabelen - Netwerk koppelingen / Drive letters - Afschermen van uitvoeren van .exe of .msi files - Enzovoort. Deze tool heeft ervoor gezorgd dat de desktop veel beter beheerd kan worden, waardoor er minder meldingen over de desktop bij de Helpdesk binnen WVE worden gemeld.
26
versie 1.0
Er is echter een nieuwe versie van RES Powerfuse (RES Powerfuse 2010), deze heeft de volgende nieuwe features: Desktop Transformation : Bestaat uit: - Desktop Sampler: verzamelt user informatie met betrekking tot de desktop van de gebruiker - Workspace Designer: De output van Desktop Sampler worden door met behulp van Workspace Designer omgezet naar managed user workspaces - Workspace Model: Maakt het mogelijk om bestaande desktops om te zetten naar managed user workspaces. Zero profile technology : User profiel management is niet meer nodig. Het is mogelijk om deze in Powerfuse op te nemen. Microsoft SQL Azure database support : De opslag kan met behulp van SQL Azure in de Cloud worden opgeslagen. Folder synchronization : Mogelijk om mappen te synchroniseren van lokaal naar het netwerk en andersom. User settings restoration : Maakt het mogelijk dat eindgebruikers zelf hun gebruiksettings terug zetten, zonder hulp van Automatisering. [23]
3.3.2 Quest vWorkspace Quest is gekozen in verband zij een stand hadden op de VMUG 2009 event om hun software te promoten. Vervolgens ontvangen wij regelmatig de nieuwsbrief van Quest, hierdoor is de interesse ontstaan. vWorkspace is een beheer platform voor de VDI omgeving. Zodoende dat deze tool ook onder beheertools is opgenomen. Quest vWorkspace moet ervoor zorgen dat er maar n management console is, n toegangspunt voor gebruikers is en dat voor zowel de beheerders als de gebruikers zorgt voor goede gebruikerservaringen. Management console Ondersteuning van meerdere hypervisors Experience Optimized Protocol : : : En console voor het beheren van VDI, Published Desktops en Blade servers. Ondersteun bijvoorbeeld de hypervisors van VMWare en Microsoft. Zorgt voor betere performance voor de gebruiker op het gebied van het gebruik van USB, en zorgt ervoor dat snellere screen updates worden gestuurd, waardoor er minder netwerk latency ontstaat.
[24] Er is een nieuwe versie (Quest vWorkspace 7.1) uit. Nieuw (belangrijkste punten) in deze versie zijn: WAN Acceleration : Zorgt ervoor dat RDP en EOP (Experience Optimized Protocol) verkeer wordt versneld over een WAN. Microsoft Remote App + Microsoft V: Remote App, publiceren van applicaties en V-App, App support virtualiseren van applicaties, worden ondersteund. Flash + USB redirection : Flash en USB redirection worden ondersteund [25]
27
versie 1.0
3.3.3 Scense Workspace Scense heeft een tool gemaakt genaamd Workspace, waarmee desktop beheer en het aanbieden van applicaties mee uitgevoerd kan worden. Dit is mogelijk voor zowel fysieke als virtuele omgevingen. Scense probeert al jaren binnen te komen bij WVE. Zij pretenderen de vervanging voor Powerfuse te hebben. Zodoende is Scense Workspace meegenomen in deze vergelijking. [26] Application Delivery : Meerdere typen van het aanbieden van applicaties worden ondersteund. Gevirtualiseerde applicaties, lokaal geinstaleerde applicaties, published applicaties of gestreamde applicaties worden allemaal ondersteund. Maakt het mogelijk om de user sessie te managen. Hiermee kan de user sessie geoptimaliseerd worden. Er worden self-service tools beschikbaar gesteld waardoor de eindgebruiker in staat is zelf problemen met bijvoorbeeld een applicatie zelf op te lossen. Applicaties en user sessies kunnen vanuit n management console beheer worden.
Full Session Management
User Guidance
Centralized Control [27]
3.3.4 Totaaloverzicht Hieronder de belangrijkste features in een overzicht: Functionaliteit RES Powerfuse Quest Workspace Zowel virtuele als X X lokale applicaties aanbieden Zero profile X technology Folder synchronisation X USB redirection X X Beheren van VDI, X Published Desktops en Blade servers.
Scense Workspace X
28
versie 1.0
Bronnen bijlage
Hieronder worden de bronnen weergegeven die zijn gebruikt bij de realisatie van de bijlage. In de tekst zijn verwijzingen gemaakt naar deze bronnen met behulp van een superscript, Verwijzing [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] Gegevens Applocker, http://technet.microsoft.com/en-au/library/dd723678(WS.10).aspx ,bekeken op 18-04-2010 BitLocker Drive Encryption, http://technet.microsoft.com/enau/library/cc725719(WS.10).aspx, bekeken op 18-04-2010 User Account Control, http://technet.microsoft.com/enau/library/cc731416(WS.10).aspx, bekeken op 18-04-2010 Windows 7: Security and Protection, http://technet.microsoft.com/enau/library/dd571075(WS.10).aspx, bekeken op 18-04-2010 Whats New in Smart Cards, http://technet.microsoft.com/enau/library/dd367851(WS.10).aspx, bekeken op 18-04-2010 Whats New inNetworking, http://technet.microsoft.com/enau/library/dd367855(WS.10).aspx, bekeken op 18-04-2010 What's New in Service Accounts, http://technet.microsoft.com/enau/library/dd367859(WS.10).aspx, bekeken op 18-04-2010 Whats New in Windows Security Auditing, http://technet.microsoft.com/enau/library/dd560628(WS.10).aspx, bekeken op 18-04-2010 Whats New for IT Pros in Windows 7, http://technet.microsoft.com/enau/library/dd349334(WS.10).aspx, bekeken op 18-04-2010 Help file, Help file Windows 7, bekeken op 18-04-2010 Whats New in Microsoft iSCSI initatior, http://technet.microsoft.com/enau/library/dd878522(WS.10).aspx, bekeken op 18-04-2010 Windows Power Shell, http://technet.microsoft.com/enau/library/cc731851(WS.10).aspx, bekeken op 18-04-2010 Citrix XenDesktop4 features and benefits, http://www.citrix.com/English/ps2/products/subfeature.asp?contentID=1685001, bekeken op 19-04-2010 New for XenDesktop4 Feature Pack 1, http://www.citrix.com/English/ps2/products/feature.asp?contentID=1859071, bekeken op 19-04-2010 VMWare View, http://www.vmware.com/products/view/features.html, bekeken op 19-04-2010 Operating System Virtualization, http://www.microsoft.com/windows/enterprise/solutions/virtualization/operatingsystem/default.aspx, , bekeken op 19-04-2010 Application Virtualization 4.5 Overview, http://technet.microsoft.com/enus/appvirtualization/cc721196.aspx, , bekeken op 19-04-2010 VMWare Thinapp, http://www.vmware.com/products/thinapp/features.html, bekeken op 19-04-2010 Symantec Endpoint Virtualization Suite, http://www.symantec.com/business/products/whitepapers.jsp?pcid=pcat_business_ cont&pvid=sv_sol_pro_1, bekeken op 19-04-2010 Altiris Deployment Solution, http://www.symantec.com/business/deploymentsolution, bekeken op 19-04-2010 Altiris Deployment Solution, http://www.symantec.com/business/products/newfeatures.jsp?pcid=pcat_infrastruct _op&pvid=deployment_sol_1, bekeken op 19-04-2010 System Center Configuration manager, http://www.microsoft.com/systemcenter/en/us/configuration-manager/cmcapabilities.aspx, bekeken op 19-04-2010
[14]
[15] [16]
[17] [18] [19]
[20] [21]
[22]
29
versie 1.0
[23] [24] [25]
[26] [27]
Whats new RESPowerfuse 2010, http://www.ressoftware.com/pmproducts.aspx?PageID=179, bekeken op 20-04-2010 Quest Workspace, http://www.quest.com/Quest_Site_Assets/PDF/DSAvWorkspace-US.pdf, bekeken op 20-04-2010 Quest Workspace 7.1 Whats new, http://www.quest.com/Quest_Site_Assets/PDF/vWorkspaceWhatsNew_71.pdf, bekeken op 20-04-2010 Scense 7.0, http://www.scense.nl/user-workspace-management, bekeken op 20-04-2010 Key features Scense 7.0, http://www.scense.nl/key-features, bekeken op 20-04-2010
30
Bijlage 6
Functioneel ontwerp
: Erik Klaassen : 07-05-2010 : Bijlage 6 - Functioneel ontwerp vs1.0.doc : 1.0
Functioneel ontwerp | het Nieuwe werken
versie 1.0
Versiebeheer
Versie 0.1 0.2 0.3 1.0 Datum 25-04-2010 02-05-2010 07-05-2010 11-05-2010 Gewijzigd door E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen Omschrijving Eerste opzet Wijzigingen doorgevoerd Document verder uitgewerkt Definitieve maken van document
Distributiebeheer
Inhoudsopgave
1. Proof of concept..................................................................................................................................3 2. Functioneel ontwerp............................................................................................................................3 2.1 Infrastructuur .................................................................................................................................4 2.2 Servers ..........................................................................................................................................4 2.3 Werkplekken..................................................................................................................................4 2.3.1 Hardware ................................................................................................................................5 2.3.2 Operating system....................................................................................................................5 2.3.3 Desktop ...................................................................................................................................5 2.3.4 Randapparatuur ......................................................................................................................5 2.3.5 Mobiele componenten ............................................................................................................6 2.4 Software ........................................................................................................................................6 2.5 Beheer ...........................................................................................................................................6 3. Eisen en wensen.................................................................................................................................7
versie 1.0
Inleiding
Onderdeel van fase 4, de Rapportagefase, is het uitwerken van een Proof of Concept. Doelstelling hiervan is om de functionele eisen duidelijk te krijgen. Dit om te kijken of de oplossingen en systemen die in het marktonderzoek naar voren zijn gekomen, ook werkelijk bruikbaar zijn binnen Waterschap Vallei & Eem.
1. Proof of concept
In het plan van aanpak is beschreven dat er een Proof of Concept zal worden uitgewerkt. Als uitgangspunt is er bewust gekozen om alleen een functioneel ontwerp te beschrijven. Dit gezien de kans aanwezig is, dat door de complexiteit van de ICT oplossingen, de doorlooptijd van het project in gevaar komt. Insteek is om de ICT oplossingen toekomstvast te maken, hierdoor is er veel tijd gestoken in het inventariseren van de eisen en wensen en het onderzoeken van de verschillende ICT oplossingen. Dit is uitgevoerd in de vorige twee fases namelijk: de Inventarisatie fase en de Onderzoekfase.
2. Functioneel ontwerp
In dit hoofdstuk zal het functioneel ontwerp worden uitgewerkt. Uit het marktonderzoek is het volgende resultaat gekomen : Infrastructuur : NVT Servers : Het marktproduct voor Server Based Computing is nog steeds Citrix. Werkplekken : De werkplek wordt steeds meer ingevuld door VDI, wel of niet aangevuld met Server Based Computing. De keuze met betrekking tot welke leverancier heeft voornamelijk betrekking op het protocol welke gebruikt wordt. Software : Betreffende software distributie wordt er gestreefd naar volledige applicatie virtualisatie. Microsoft App-V lijkt hier toch wel het product voor gezien er genoemd wordt dat de meeste applicaties succes op slagen hebben op het gebied van virtualisatie met dit product. Beheer : Vaak een combinatie van een aantal producten. Product welke het meest genoemd wordt is Powerfuse. Zodoende zullen deze onderdelen ook in het functioneel ontwerp worden uitgewerkt. Ondanks dat er voor de infrastructuur geen oplossingen/ producten genoemd zijn, zal deze toch uitgewerkt worden. Dit gezien de andere onderdelen wel invloed hebben op de infrastructuur. Per onderdeel moet duidelijk worden: - Welke functies er aanwezig moeten zijn, oftewel de functionele eisen - Invloed van de oplossing op andere oplossingen? - De mate waarin de oplossing betrekking heeft tot de genventariseerde eisen en wensen?
versie 1.0
2.1 Infrastructuur
Aan de volgende functionele eisen moet de infrastructuur voldoen: - De verbindingen van het hoofdkantoor en de buitenlocaties moeten optimaal zijn. Dit om de desktop beschikbaar te stellen. - Het bedrijfsnetwerk moet toegankelijk zijn via het internet. - De performance van de infrastructuur moet goed zijn. Multimedia, video conferencing moet goed performen (spraak loopt niet achter op beeld enz.). - Toegangsbeveiliging van het netwerk is belangrijk, moet minimaal tweevoudig zijn. Bijvoorbeeld username en tokencode gevolgd door username en wachtwoord. - Moet mogelijk zijn om toegang te krijgen tot de infrastructuur en een werkplek, zonder gebruikerssoftware op een client pc of laptop te installeren. De infrastructuur heeft invloed op alle componenten. De performance van een server is mede afhankelijk van de performance van de infrastructuur. Voor een werkplek geldt hetzelfde en voor bijvoorbeeld client-server applicaties is de performance ook belangrijk. Zelfs voor beheer is de infrastructuur belangrijk, wanneer deze stabiel is zorgt dit voor minder beheerinspanning.
2.2 Servers
De servers moeten aan de volgende functionele eisen voldoen: - Eventueel nieuwe hardware moet dezelfde performance bieden - Inzetbaarheid binnen de bestaande hardware is belangrijk. - Er moet rekening worden gehouden met groei van het serverpark en er moet rekening worden gehouden met een eventuele fusie met Waterschap Veluwe. Hiervoor moet de eventuele nieuwe hardware flexibel inzetbaar zijn. Deze functionele eisen zijn alleen van belang indien er voor een Server Based Computing oplossing wordt gekozen. Dan is er een Server Based Computing server aanwezig waarmee het mogelijk is een published desktop en eventuele published applicaties aan te bieden. Gebruikers ondervinden nog teveel problemen met de huidige server based computing omgeving. Verder wordt er nog teveel gedacht aan een desktop in plaats van het gebruiken van applicaties zonder desktop.
2.3 Werkplekken
Een werkplek is onder te verdelen in verschillende componenten namelijk: - Hardware - Operating system - Desktop - Randapparatuur - Mobiele componenten De algemene functionele eisen voor de werkplek zijn: - De functionaliteiten van de huidige werkplek moeten blijven werken zoals ze nu werken. Bij eventuele implementatie van nieuwe oplossingen moeten de huidige functionaliteiten behouden worden. - De werkplek moet toekomstvast worden, moet minimaal 5 jaar bruikbaar zijn. - Er moet gestreefd worden naar een werkplek die het mogelijk maakt om flexplekken te creren.
versie 1.0
2.3.1 Hardware De volgende functionele eisen worden aan de hardware gesteld: - Eventuele nieuwe hardware dient inpasbaar te zijn binnen de reeds bestaande hardware configuratie. - Hardware moet dezelfde of een betere performance bieden. - Hardware moet flexibel inzetbaar zijn bij groei en eventuele fusie met Waterschap Veluwe. - Goede integratie van client hardware met de gedistribueerde werkplek (in geval van een Server Based oplossing). - Ondersteuning van basisfuncties zoals bij gewone werkplek indien voor Server Based Computing wordt gekozen: USB, geluid, 2 video schermen indien nodig, etc. De invloed van de hardware is groot gezien deze er in de huidige situatie voor zorgt dat de gebruikerservaring goed is. In het geval dat er gebruik wordt gemaakt van Server Based Computing is de hardware niet van grote invloed.
2.3.2 Operating system Betreffende het operating system is naast stabiliteit en beheersbaarheid de belangrijkste functionele eis dat alle aanwezige applicaties er op moeten draaien. De keuze van het operating system is belangrijk voor met name de hardware en de software. Vaak moet de hardware voldoen aan minimum requirements om het operating system te laten draaien. Verder worden applicaties niet voor alle operating systems geschreven.
2.3.3 Desktop De desktop moet aan de volgende functionele eisen voldoen: - Er moet de mogelijkheid zijn om het Windows bureaublad overal te gebruiken, op werkplek bij WVE, thuis, via internet op een locatie, via een laptop (offline). - Via de desktop moet het mogelijk zijn om bij alle bestanden en netwerkschijven te komen. - De performance van het bureaublad moet net als bij een normale werkplek zijn. - Het bureaublad dient zodanig ingericht te worden dat hobbyisme en misbruik wordt voorkomen en er bijvoorbeeld allerlei achtergrond afbeeldingen worden gebruikt. Dit is niet professioneel. De invloed van de desktop is met name op het operating system en de hardware, gezien deze hier op draait.
2.3.4 Randapparatuur Betreffende de functionele eisen op het gebied van de randapparatuur, moet het voornamelijk mogelijk zijn om randapparatuur te gebruiken. Indien nodig zullen er nieuwe standaards met betrekking tot randapparatuur vastgesteld moeten worden, voor optimale werking met de nieuwe werkplek. De invloed van randapparatuur is groot te noemen met betrekking tot hardware, operating system en software. De apparatuur moet wel werken onder de hardware. Kan de randapparatuur wel aangesloten worden. Verder moet het mogelijk zijn dat het operating system de apparatuur kan aansturen met behulp van drivers. Daarnaast komt het vaak voor dat er bij randapparatuur software wordt meegeleverd.
versie 1.0
2.3.5 Mobiele componenten De functionele eisen van mobiele componenten zijn: - Een notebook moet voldoen aan alle functionele eisen op het gebied van hardware en desktop in de eerdere paragrafen beschreven. - Moet mogelijk zijn om via UMTS op de laptop connectie te maken met de ICT infrastructuur van WVE voor medewerkers. - Met een smartphone moet het mogelijk zijn om te kunnen bellen, e-mailen en de agenda te kunnen bekijken. - E-mail en agenda synchronisatie met Microsoft Exchange moet mogelijk zijn en goed gaan. - Online synchronisatie van email en agenda via internet (mobiele data abonnementen)
2.4 Software
De volgende functionele eisen zijn van belang voor de applicaties: - Iedere medewerker moet zijn/ haar beschikking hebben tot een eigen applicatieset op elke locatie (anywhere) - Goede performance van de applicatie is belangrijk. - Waar mogelijk de applicatie virtualiseren, met als doel om het testtraject zo eenvoudig te maken. (Er hoeft maar 1 applicatie getest te worden). - Testtrajecten dienen geminimaliseerd te worden. - Waar mogelijk single sign-on toepassen Zoals in een eerdere fase (analyse fase) blijkt, zijn de applicaties van groot belang. Voor welke operating systems zijn ze geschreven. Welke hardware specificaties moet de werkplek aan voldoen enz.
2.5 Beheer
Op het gebied van het beheren van de ICT infrastructuur zijn er de volgende functionele eisen: - Gebruikersondersteuning op afstand moet mogelijk zijn door de werkplek over te nemen en beheer op afstand uit te voeren. - Beheerlasten minimaliseren door gebruik van 1 concept, zodat een nieuwe applicatie maar op 1 Operating system getest hoeft te worden. - Hard- en software selecteren op goede integreerbaarheid, zodat aantal beheerconsoles minimaal is, en beheerslast afneemt. - Optimale integratie van gebruikte toepassingen met bestaande Microsoft Active Directory De invloed van beheer is voor de afdeling automatisering van groot belang. Ook voor het management is dit van belang in verband met de kosten van automatisering. Voor gebruikers is beheer minder van belang als de ICT oplossingen maar gewoon werken.
versie 1.0
3. Eisen en wensen
Doel van dit document is om de genventariseerde eisen en wensen te vertalen naar functionele eisen. Zodoende wordt in onderstaande tabel de genventariseerde eisen en wensen weergegeven. Ook wordt aangegeven door welk onderdeel en in welk hoofdstuk deze eisen en wensen worden vertaald naar functionele eisen. Groep 1 Prio Eis of wens
2 3
4 5 6 7 8
Behouden van huidige functionaliteiten, eventuele nieuwe oplossingen mogen niet onderdoen aan de huidige faciliteiten. Anywhere, Anytime, Anydevice Softwaredistributie moet verbeterd worden. Verder is beschikbaarheid, toekomstvastheid, functionaliteit en integratie van belang. Werkplek moet toekomstvast zijn Standaardisatie Flexibele desktop die hardware onafhankelijk is. Gebruik maken van mobiele componenten Het creren van flexplekken
Ingevuld door functionele eisen van: Werkplekken
Hoofdstuk
2.3
Infrastructuur Software
2.1 2.4
Werkplekken Beheer Desktop Mobiele componenten Werkplekken
2.3 2.5 2.3.3 2.3.5 2.3
Groep 2 Prio Eis of wens
1 2 3 4 5
Ook op buitenlocaties beschikking hebben tot CAD en GIS applicaties. Geen hybride omgeving meer. Beheren van de infrastructuur en de werkplek moet verbeterd worden Mogelijkheid tot gebruik van video conferencing Beheersbaarheid Desktop die overal en altijd met je meereist. Hiermee wordt bedoeld bij wisselen van werkplek moet de eerdere sessie weer worden weergegeven. Server based computing moet verbeterd worden en het moet mogelijk zijn om published applications te gebruiken.
Ingevuld door functionele eisen van: Software Infrastructuur Infrastructuur Infrastructuur Beheer Desktop
Hoofdstuk
2.4 2.1 2.1 2.1 2.5 2.3.3
Infrastructuur Servers
2.1 2.2
Bijlage 7
Advies het Nieuwe werken
: Erik Klaassen : 13-05-2010 : Adviesrapport het Nieuwe werken vs1.1.doc : 1.1
Adviesrapport | het Nieuwe werken
versie 1.1
Versiebeheer Versie Datum 0.1 15-04-2010 0.2 29-04-2010 0.3 02-05-2010 0.4 06-05-2010 0.5 06-05-2010 0.6 07-05-2010 0.7 08-05-2010 0.8 11-05-2010 1.0 14-05-2010
Gewijzigd door E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E.Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen
Omschrijving Eerste opzet Wijzigingen doorgevoerd Vorige fases verwerkt Scenario 1 uitgewerkt Scenario 2 uitgewerkt Scenario 3 uitgewerkt Wijzigingen doorgevoerd Document verder uitgewerkt Definitieve maken van document
Distributiebeheer Nr. Naam 1 E. Klaassen 2 G. Joosten 3 R. Verhage 4 A. Schaake
Plaats Leusden Leusden Leusden Leusden
Versie 1.1 1.1 1.1 1.1
Aantal 1 1 1 1
Voorwoord Voor u ligt het adviesvoorstel met de titel: het Nieuwe werken. Dit project is een intern project binnen Waterschap Vallei & Eem. Dit project zal daarnaast dienen als afstudeerproject aan de Hogeschool Utrecht voor het schooljaar 2009 2010. Dit project is uitgevoerd door Erik Klaassen bij Waterschap Vallei & Eem te Leusden. Het Nieuwe werken wordt steeds meer een begrip. Bedrijven implementeren dit principe en richten hun technische omgeving hiervoor in. Flexibele werktijden en overal je werkzaamheden kunnen uitvoeren, zorgen ervoor dat je als werkgever aantrekkelijk blijft. In dit voorstel wordt een advies gedaan om de ICT infrastructuur technisch geschikt te maken. Hierdoor zal de ICT Infrastructuur klaar zijn voor het Nieuwe werken
versie 1.1
Managementsamenvatting
Het doel van dit project is om onderzoek te doen naar ICT oplossingen, systemen en werkplekken die kunnen bijdragen aan het geschikt maken van de ICT infrastructuur voor Telewerken of te wel het Nieuwe werken. Belangrijk is dat deze componenten een toekomstvastheid hebben van vijf jaar. Om tot dit resultaat te komen heeft het project uit de volgende fases bestaan: Fase 0 : Voorbereiding fase Maken van een plan van aanpak. Fase 1 : Analyse fase Het in kaart brengen van de huidige situatie en de bijbehorende knelpunten. Fase 2 : Inventarisatie fase Inventariseren van eisen en wensen binnen WVE, van andere Waterschappen en door internetonderzoek te doen naar trends op de markt. Fase 3 : Onderzoek fase Marktonderzoek doen naar welke oplossingen en producten er allemaal invulling geven aan het Nieuwe werken. Fase 4 : Rapportage fase Bestaat uit het maken van een functionele beschrijving en het schrijven van een adviesrapport. Fase 5 : Evaluatie fase Fase waarin het hele project wordt gevalueerd. De conclusies van deze fases zijn: De huidige omgeving is niet geschikt om voor de hele organisatie het huidige Telewerken aan te kunnen bieden. Dit komt voornamelijk doordat veel software alleen voor een client operating system is geschreven. Onze huidige Telewerk omgeving maakt gebruik van een server operating system, veel software is dus niet geschikt, om te draaien op het server operating system. Verder zorgt het beheren van twee omgevingen (fat clients in Leusden en Server Based Computing voor de buitenlocaties en voor Telewerken), of te wel een hybride omgeving voor meer beheerinspanning, voor zowel applicatiebeheerders als voor Automatisering. Belangrijkste genventariseerde eisen en wensen zijn: Het behouden van de huidige functionaliteiten en dat eventuele nieuwe producten moeten voldoen aan het Anywhere, Anytime en Anydevice principe. Verder moet er een flexibele desktop ontstaan die hardwareonafhankelijk is en waar zoveel mogelijk gebruik wordt gemaakt van mobiele componenten. Uit het marktonderzoek blijkt dat het Nieuwe werken wordt ingevuld met een VDI (Virtual Desktop Infrastructure) oplossing in combinatie met virtualisatie en beheer software. Verder worden veel oplossingen als video-conference, VOIP en social networks ingezet om het Nieuwe werken te implementeren. Door de projectgroep is ervoor gekozen om eerst te focussen op de implementatie van VDI in combinatie met virtualisatie- en beheer software. Gebaseerd op de uitgevoerde onderzoeken wordt WVE geadviseerd om Citrix XenDesktop 4 (VDI oplossing van Citrix) te implementeren in samenwerking met Microsoft V-App (virtualisatie) software. De belangrijkste reden hiervoor is de goede performance van de Citrix XenDesktop 4. Bij Microsoft App-V is bekend dat dit product het hoogste slagingspercentage haalt bij het virtualiseren van alle applicaties. Dit in samenwerking met de huidige beheertools voldoet deze oplossing het beste aan alle genventariseerde eisen en wensen. De projectkosten voor implementatie van deze oplossing zijn 237.415,10. De Total Cost of Ownership van een huidige werkplek is 822,55 per werkplek . Na implementatie van bovenstaande oplossing wordt de TCO 539,67. Er moet dus genvesteerd worden om de ICT infrastructuur technisch klaar te maken voor het Nieuwe werken. Hiermee is het Nieuwe werken nog niet ingevoerd. Technisch zal er ook gekeken moeten worden of oplossingen als video-conference, VOIP en social networks ingezet kunnen worden. Ook op het gebied van cultuur, leiderschap en manier van het werken moet er binnen WVE nog veel veranderen om het Nieuwe werken werkelijk in te voeren. Deze onderwerpen vallen echter buiten de scope van het project. 3
versie 1.1
Inhoudsopgave 1. Aanpak...................................................................................................................................................6 2. Uitkomsten verschillende fases .............................................................................................................7 2.1 Fase 1 Analyse .............................................................................................................................7 2.2 fase 2 - Inventarisatie.....................................................................................................................10 2.3 fase 3 - Onderzoek ........................................................................................................................13 2.4 Fase 4 - Rapportage ......................................................................................................................15 2.5 Fase 5 - Evaluatiefase ...................................................................................................................15 3. Advies ..................................................................................................................................................16 3.1 Uitleg scenarios.............................................................................................................................16 3.1.1 Eisen en wensen .....................................................................................................................16 3.1.2 Oplossingen en producten ......................................................................................................17 3.1.3 Eisen en wensen tegenover oplossingen ...............................................................................17 3.1.4 Scenarios ................................................................................................................................19 3.2 Uitwerking scenario 1:....................................................................................................................20 3.2.1 Beschrijving scenario ..............................................................................................................20 3.2.2 Hoeverre voldoet scenario aan eisen en wensen ...................................................................21 3.2.3 Kosten .....................................................................................................................................22 3.2.4 Conclusie .................................................................................................................................23 3.3 Uitwerking scenario 2:....................................................................................................................23 3.3.1 Beschrijving scenario ..............................................................................................................23 3.3.2 Hoeverre voldoet scenario aan eisen en wensen ...................................................................24 3.3.3 Kosten .....................................................................................................................................25 3.3.4 Conclusie .................................................................................................................................26 3.4 Uitwerking scenario 3: Budget oplossing.......................................................................................26 3.4.1 Beschrijving scenario ..............................................................................................................26 3.4.2 Hoeverre voldoet scenario aan eisen en wensen ...................................................................27 3.3.3 Kosten .....................................................................................................................................28 3.3.4 Conclusie .................................................................................................................................28 3.5 Totaaloverzicht...............................................................................................................................29 3.6 Baten..............................................................................................................................................30 3.7 Beheer van de infrastructuur .........................................................................................................31 3.8 Gevolgen voor de organisatie........................................................................................................32 4.0 Conclusie en aanbevelingen..........................................................................................................33 Afkortingen ..............................................................................................................................................35 Verklarende woordenlijst .........................................................................................................................35 Bijlage ......................................................................................................................................................36
versie 1.1
Inleiding
Om Waterschap Vallei & Eem (WVE) aantrekkelijker te maken als werkgever wordt er binnen WVE een HRM beleid ontwikkeld. Onderdeel hiervan is dat WVE haar werknemers de mogelijkheid wil bieden om gebruik te maken van Telewerken. Dit zodat de werknemers zo hun werkzaamheden anywhere en anytime kunnen uitvoeren. Gezien dit beleid gevolgen heeft voor de ICT infrastructuur, systemen en werkplekken is er binnen WVE een project gestart met de titel: het Nieuwe werken. Aangezien de huidige ICT infrastructuur, systemen en werkplekken niet geschikt zijn om alle medewerkers anywhere en anytime werkzaamheden te laten uitvoeren, is er onderzoek gedaan om de ICT infrastructuur, systemen en werkplekken wel geschikt te maken. Dit onderzoek is in de volgende fases onderverdeeld: Fase 0 Fase 1 Fase 2 : : : Voorbereiding fase Analyse fase Inventarisatie fase Maken van een plan van aanpak. Het in kaart brengen van de huidige situatie en de bijbehorende knelpunten. Inventariseren van eisen en wensen binnen WVE, van andere Waterschappen en door internetonderzoek te doen naar trends op de markt. Marktonderzoek doen naar welke oplossingen en producten er allemaal invulling geven aan het Nieuwe werken. Bestaat uit het maken van een functionele beschrijving en het schrijven van een adviesrapport. Fase waarin het hele project wordt gevalueerd.
Fase 3 Fase 4 Fase 5
: : :
Onderzoek fase Rapportage fase Evaluatie fase
In dit adviesrapport komen alle eerdere fases terug. Verder wordt in dit adviesrapport duidelijk welke ICT oplossingen er mogelijk zijn. Welke mogelijke keuzes er allemaal zijn voor WVE. Dit wordt uitgewerkt in drie scenarios: 1. De best geschikt geachte oplossing (ongeacht financile consequenties. Noem het een Utopie); 2. De beste oplossing, ook in termen van tijd en geld; 3. Een budget oplossing. Wat is het goedkoopste alternatief. Ook wordt in dit adviesrapport duidelijk welke mogelijke gevolgen er zijn voor WVE. Hierbij moet gedacht worden aan de gevolgen in termen zoals geld, tijd en beheer. Er wordt duidelijk welke financile gevolgen de keuzes hebben, hoeveel tijd de keuzes gaan kosten en welke gevolgen dit heeft voor beheer van de ICT infrastructuur.
versie 1.1
1. Aanpak
Om dit advies tot stand te brengen zijn er enkele fases aan voorafgegaan. Deze fases zullen eerst kort terug komen om zo duidelijk te krijgen: - Wat de knelpunten binnen de huidige omgeving zijn. - Welke eisen en wensen er aanwezig zijn. - Welke producten invulling kunnen geven aan het oplossen van de knelpunten en voldoen aan de eisen en wensen. Vervolgens bestaat het advies uit drie scenarios namelijk: 1. De best geschikt geachte oplossing (ongeacht financile consequenties. Noem het een Utopie); 2. De beste oplossing, ook in termen van tijd en geld; 3. Een budget oplossing. Wat is het goedkoopste alternatief. Zodoende zal uitgelegd worden hoe deze scenarios tot stand komen: Als eerste zullen de genventariseerde eisen en wensen worden onderverdeeld naar: infrastructuur, werkplekken, software en beheer. Hierna worden ook de oplossingen, die onderzocht zijn in het marktonderzoek, onderverdeeld in de bovenstaande groepen. Waarna de eisen en wensen tegenover de oplossingen worden gezet, om zo duidelijk te krijgen welke oplossing aan welke eis of wens voldoet. Daarna zullen er conclusies worden getrokken uit bijlage 1 input adviesdocument. In dit document zijn alle prijzen onderzocht, berekend enz. Dit is de input voor de drie scenarios. Na de input zullen de drie scenarios worden uitgewerkt. Per scenario zal de inzet worden bepaald. Zo zal de keuze voor de producten worden uitgelegd en zal er worden weergegeven in hoeverre het scenario voldoet aan de genventariseerde eisen en wensen. Verder zullen de kosten, baten en Total Cost of Ownership worden uitgewerkt. Na deze scenarios zal het beheren van de infrastructuur en de gevolgen voor de organisatie worden uitgewerkt. Als laatste zullen de conclusies en aanbevelingen worden uitgewerkt.
versie 1.1
2. Uitkomsten verschillende fases

In dit hoofdstuk zullen de verschillende fases terugkomen.
2.1 Fase 1 Analyse

Tijdens deze fase is als eerste de huidige omgeving in kaart gebracht. Hier valt op dat er eigenlijk twee omgevingen zijn. Een omgeving voor het hoofdkantoor in Leusden en een omgeving voor de buitenlocaties en de Telewerkers. Deze tweede omgeving biedt veel minder functionaliteiten. Dit komt doordat hier geen vraag naar was en doordat de huidige Server Based Computing* oplossing dit niet mogelijk maakt. * Server Based Computing Voor de buitenlocaties en de Telewerkers wordt Citrix gebruikt. Dit is een (traditionele) Server Based Computing omgeving. Om nu uit te leggen wat dit precies is, wordt onderstaand als eerste een plaatje weergegeven van een traditionele werkplek.
Figuur 1 Huidige werkplek
Een werkplek (licht blauwe gedeelte) bestaat uit verschillende componenten namelijk: Hardware, een besturingssysteem, eventueel uit een desktop (Bureaublad, icoontjes en start menu) en uit applicaties. Bij een traditionele werkplek binnen WVE, wordt dit ingevuld door een thick of fat client (een client met voldoende geheugen, processoren en disk ruimte om alle werkzaamheden te kunnen uitvoeren), een besturingssysteem, welke ook meteen de desktop functie vervult. En worden applicaties op de client genstalleerd met behulp van Deploy Software en Virtualisatie Software. De producten die hiervoor worden gebruikt zijn Windows XP en Windows 7 als besturingssysteem. Verder wordt Symantec Altiris gebruikt om de software lokaal op een client te installeren en wordt
versie 1.1
Softgrid (voorganger van Microsoft V-App) gebruikt om applicaties aan te bieden die gevirtualiseerd zijn. Software virtualisatie wordt gebruikt zodat applicaties in hun eigen besturingssysteem en bestandssysteem draaien. Dit heeft twee grote voordelen, namelijk dat de applicatie geen conflicten veroorzaakt met een andere applicatie die lokaal is genstalleerd. En dat de applicatie voor elk besturingssysteem kan worden aangeboden. De Server kant in dit plaatje, wordt helemaal niet gebruikt. Op het plaatje hieronder waar Server Based Computing wordt weergegeven is dit wel anders:
Figuur 2 Huidige Server Based Computing
Hier zien we dat de client vaak een thin client is. Deze heeft het minimale aan hardware. Dit is mogelijk omdat de desktop en de applicaties op de Server Based Computing servers draaien. De desktop is niet die van het besturingsysteem zelf, maar van een desktop die gepubliceerd is op een server. Bij WVE wordt er een verbinding gemaakt naar een Citrix Server waarna er ingelogd wordt en vervolgens kan er gekozen worden om gepubliceerde applicaties of een gepubliceerde desktop op te starten. Bij het selecteren van een desktop wordt er een hele desktop geladen. Bureaublad, icoontjes, een menu start en applicaties zijn allemaal beschikbaar. Het lijkt alsof er op de computer wordt gewerkt. De desktop draait echter op de server, er wordt gebruik gemaakt van de hardware van de server. Bij een gepubliceerde applicaties is het mogelijk om een applicatie los op te starten. Er hoeft geen hele desktop gestart te worden.
versie 1.1
Betreffende de knelpunten zijn er de volgende knelpunten geconstateerd: Nr 1 2 3 4 5 6 7 8 Onderdeel Infrastructuur Infrastructuur Servers Servers Werkplek Werkplek Software Software Beschrijving Capaciteit internetverbinding niet voldoende voor gewenste functionaliteit. Capaciteit WAN infrastructuur (KPN One) niet voldoende Niet voldoende Citrix servers om gebruikers Citrix Desktop aan te bieden Citrix servers bieden slecht 10% van de gebruikte applicaties (op kantoor) aan. Citrix Desktop kan niet goed omgaan met video. Werkplek nog teveel gebonden aan hardware, vanuit middelen gedacht, te weinig vanuit functionele denken Software zoals Autocad en GIS is moeilijk beschikbaar te maken op Citrix Software is vaak alleen voor client operating systemen geschreven en niet voor server operating systemen. Dat maakt installatie op een Citrix server niet eenvoudig. Lange doorlooptijd voor het aanbieden van software doordat er een hybride omgeving is (Softgrid en Altiris) Door de hybride omgeving (Citrix en fat clients) zijn dubbele testtrajecten nodig bij applicatie installaties. Twee omgevingen, hoofdkantoor en Citrix omgeving, moeten beheerd worden. Kosten hybride omgeving hoger dan homogene omgeving.
9 10 11 12
Software Beheer Beheer Kosten
Conclusies die hieruit getrokken kunnen worden zijn: Infrastructuur Servers : : De infrastructuur naar het internet en naar de buitenlocaties moeten gepgraded worden. Met de huidige servers is het op de buitenlocaties en voor de Telewerkers niet mogelijk om gebruik te maken van alle applicaties. Verder is het niet mogelijk om alle medewerkers gebruik te laten maken van Telewerken. Voor de werkplek blijkt dat voor de buitenlocaties en de Telewerkers niet alle software aanwezig is en dat hieraan moeilijk voldaan kan worden. Functionaliteiten doen onder aan die van een werkplek in Leusden. Het aanbieden van software (nieuwe software of een upgrade) heeft een lange doorlooptijd Door de aanwezige twee (hybride) omgeving is het niet mogelijk om alle software beschikbaar te stellen. Beheer van een hybride omgeving is onhandig en hierdoor is er meer beheerinspanning nodig.
Werkplekken
Software
Beheer
versie 1.1
2.2 fase 2 - Inventarisatie

In deze fase zijn de eisen en wensen met betrekking tot de werkplek binnen Waterschap Vallei & Eem genventariseerd. Als eerste zijn er interviews met de medewerkers van Waterschap Vallei & Eem gehouden. Hierna is er op markt gekeken welke trends en ideen er allemaal aanwezig zijn. Dit om zo de eventuele oplossingen zo toekomstvast mogelijk te maken. Als laatste zijn andere Waterschappen genterviewd om zo te kijken of de reeds genventariseerde eisen en wensen niet te veel afwijken. Bij Waterschap Veluwe zijn extra interviews gehouden dit in verband met de voorgenomen fusie. Uiteindelijk zijn hieruit onderstaande eisen en wensen ontstaan. Deze zijn ingedeeld in de volgende groepen: Groep 1 Groep 2 Groep 3 Must have this Schould have this if at all possible Could have this if it does not affect anything else Would have : : : Eisen en wensen waar aan voldaan moet worden Eisen en wensen die zeer gewenst zijn. Eisen en wensen die alleen mee mogen worden genomen wanneer er tijd genoeg is om deze te onderzoeken. Eisen en wensen die tijdens dit project niet worden meegenomen, maar in een latere fase wel interessant kunnen zijn.
Groep 4
De tabel is als volgt opgesteld: In de eerste kolom wordt de prioriteit aangegeven. In de tweede kolom de eis of wens en in de laatste kolom de reden waarom hij in deze groep zit. De eisen en wensen zijn verder niet onderverdeel in groepen van bijvoorbeeld hardware/ software enz. Dit is niet gedaan doordat er prioritering aan de eisen en wensen zijn gegeven. De prioritering is van belang waarneer blijkt dat producten de ene eis wel invullen, maar een andere niet. De prioritering moet dan de doorslag geven. Opmerking: Onderstaande prioritering is vastgesteld door de projectgroep. De eisen en wensen zouden een andere prioritering kunnen krijgen als deze gemaakt zou zijn door bijv. het management. Groep 1 Prio Eis of wens 1 Behouden van huidige functionaliteiten, eventuele nieuwe oplossingen mogen niet onderdoen aan de huidige faciliteiten. 2 Anywhere, Anytime, Anydevice 3 Softwaredistributie moet verbeterd worden. Verder is beschikbaarheid, toekomstvastheid, functionaliteit en integratie van belang.
Reden Alle functionaliteiten die aanwezig zijn, moeten blijven bestaan. Verder moeten de functionaliteiten hetzelfde blijven functioneren. Vastgesteld in de scope van het project. Vanuit gebruikersoogpunt moet het aanbieden van applicaties, zowel nieuwe applicaties als updates, sneller beschikbaar zijn. Voor beheer is het belangrijk om de doorlooptijd van het aanbieden van software te verkorten en het percentage wat gevirtualiseerd is te verhogen Om over een aantal jaar weer niet voor een grote investering te staan en dat de oplossing mee kan bewegen met de ontwikkelingen de komende 5 jaar De gebruiker heeft overal dezelfde desktop tot zijn/ haar beschikking.
Standaardisatie
10
versie 1.1
Betreffende het beheer is standaardisatie belangrijk om zo de beheerskosten zo laag mogelijk te houden. Bureaublad die flexibel is en zo voor veel medewerkers is in te zetten en die hardware onafhankelijk is, zodat het niet uit maakt welke hardware wordt aangeschaft/ aanwezig is. Voordeel voor de gebruiker is dat het niet meer uitmaakt waar er gewerkt wordt. Nieuwe mobiele componenten (laptop, smartphone) moeten bruikbaar zijn en maakt het mogelijk om altijd en overal werkzaamheden uit te kunnen voeren. Doordat er flexplekken worden gecreerd wordt het mogelijk om te besparen op kantoorruimte en zorgt ervoor dat de desktop gestandaardiseerd wordt. Voor de gebruikers is een flexplek belangrijk omdat dit ervoor zorgt dat er een desktop wordt aangeboden die overal bruikbaar is.
Beheersbaarheid
Reden Vanuit beheer- en gebruikersoogpunt om deze specifieke wens breder te trekken en om alle applicaties op de buitenlocaties ter beschikking te stellen. Voor de gebruiker maakt dit niet heel veel uit, gezien deze de eis stelt dat het moet werken. Echter vanuit beheeroogpunt om de kosten omlaag te dringen, is het noodzakelijk om n omgeving te creren. Ook op de werkplek is dit gewenst. Echter op dit moment loopt er een pilot bij Waterschap Veluwe waar eerst de resultaten van afgewacht worden. Productonderzoek hoeft ook niet plaats te vinden. Minimale beheerinspanning is belangrijk in de nieuwe oplossing. Bijv. door de client om te bouwen naar het thin client principe. Voor de gebruiker is dit niet van belang. Voor de gebruiker makkelijk, wanneer er even overlegd moet worden met iemand die ergens anders zit en deze resultaten meteen verwerkt moeten worden. Technisch is het de vraag of dit haalbaar is. Gebruikers ondervinden nog teveel problemen met de huidige server based computing omgeving. Verder wordt er nog teveel gedacht aan een desktop in plaats van het gebruiken van applicaties zonder desktop.
11
versie 1.1
Groep 3 Prio Eis of wens 1 Mogelijkheid tot gebruik van collaboration tools 2 Tegelijkertijd kunnen werken in documenten Mogelijkheid tot het gebruiken van social networks Toepassen van VOIP in verband het gebruiken van communicatietools als office communicator, video conferencing. Gebruik kunnen maken van brainstormtools
3 4
Reden Voor het makkelijk kunnen zoeken, vinden en delen van documenten. Voorgesteld zal worden om dit in samenwerking met digitalisatie traject op te pakken. Gelijkertijd kunnen werken kan voordeel opleveren, maar eerst zal uitgezocht moeten worden welke baten dit oplevert. Valt in eerste instantie buiten de scope van het project. Hiervoor zal onderzoek moeten worden gedaan, zeker gezien er op dit moment geen VOIP wordt gebruikt. Samenwerken is belangrijk voor medewerkers. In overleg met Informatieadviseurs zal gekeken worden hoe dit meer in te zetten.
Groep 4 Prio Eis of wens 1 Digitalisering ten behoeve van de beschikbaarheid en vindbaarheid van de documenten. 2 KPN ONE netwerk, lijnen zullen gepgraded moeten worden om zo de buitenlocaties beter te kunnen voorzien. 3 Green-IT
Betere informatiedeling met burger, interne medewerkers en medewerkers buiten. / Betere ontsluiting van informatiebronnen naar burgers en gemeentes Mogelijkheid tot gebruik van Smartboards
Als groep 1 en 2 (de groepen die mee moeten worden genomen in dit project) worden onderverdeeld dan krijg je de volgende lijst: Infrastructuur Servers Werkplekken : : :
Server based computing moet verbeterd worden en het moet mogelijk zijn om published applications te gebruiken. Behouden van huidige functionaliteiten, eventuele nieuwe oplossingen mogen niet onderdoen aan de huidige faciliteiten. Anywhere, Anytime, Anydevice Het creren van flexplekken Flexibele desktop die hardware onafhankelijk is. Werkplek moet toekomstvast zijn Gebruik maken van mobiele componenten Mogelijkheid tot gebruik van video conferencing Desktop die overal en altijd met je meereist. Hiermee wordt bedoeld bij wisselen van werkplek moet de eerdere sessie weer worden weergegeven. 12
versie 1.1
Software
Beheer
Softwaredistributie moet verbeterd worden. Verder is beschikbaarheid, toekomstvastheid, functionaliteit en integratie van belang. Ook op buitenlocaties beschikking hebben tot CAD en GIS applicaties. Standaardisatie Beheersbaarheid Geen hybride omgeving meer. Beheren van de infrastructuur en de werkplek moet verbeterd worden
Uit deze fase kan opgemaakt worden dat de meeste eisen en wensen gericht zijn op de werkplek. Verder valt het op dat er geen eisen en wensen zijn betreffende de infrastructuur. Kort samengevat zijn de eisen die genoemd worden: 1. Een flexibele desktop die altijd en overal beschikbaar is. 2. Softwaredistributie moet verbeterd worden. Alle software moet altijd en overal beschikbaar zijn. 3. De nieuwe producten moeten zorgen dat de ICT omgeving beheersbaar blijft en waarmee het liefst de kosten voor beheer naar beneden mee gaan.
2.3 fase 3 - Onderzoek

In fase 3, de onderzoeksfase is er onderzoek gedaan worden naar welke ICT oplossingen en systemen er op de markt aanwezig zijn en welke het beste aansluiten bij de gedefinieerde eisen en wensen, ideen en trends. De aanpak van dit onderzoek was verdeeld in de volgende onderdelen: - Interviews met leveranciers waar het Nieuwe werken is ingevoerd, of die het bij klanten invoeren. - Internetonderzoek, naar bedrijven waar het Nieuwe werken is ingevoerd. - Het bezoeken van seminars. - Onderzoek doen via internet, naar welke producten er allemaal op de markt aanwezig zijn. De uitkomsten die uit dit onderzoek komen zijn: Uitkomsten met betrekking tot leveranciers: - De visie van de meeste bedrijven op het Nieuwe werken is dat er overal, altijd op welk apparaat dan ook, gewerkt kan worden. Medewerkers moeten toegang hebben tot hun bestanden en applicaties. - Bedrijven zijn steeds meer bezig met het Nieuwe werken. Of het Nieuwe werken wordt bij hun eigen bedrijf ingevoerd of ze implementeren het bij klanten. Redenen voor de invoering van het Nieuwe werken zijn: o Aantrekkelijk zijn als werkgever voor de jongere generatie. o Steeds meer kenniswerkers binnen het bedrijf. o Vaak wordt besparing op kantoorruimte gekozen als drijfveer om het Nieuwe werken in te voeren. - Wanneer bij klanten het Nieuwe werken wordt ingevoerd, dan doet de leverancier dit het liefst als totaalpakket. Alle oplossingen van het aanbieden van een desktop tot aan software virtualisatie worden gemplementeerd. - Per klant wordt er gekeken welke oplossingen gebruikt worden. Leveranciers zitten niet vaak vast aan n product vast. Er wordt echt gekeken naar de wensen van de klant. Wel plaatsen ze de volgende opmerkingen o Betreffende VDI*, het ICA protocol lijkt nog steeds voor de beste performance te zorgen. o Verder geven de leveranciers aan dat bij het virtualiseren van software, het hoogste slagingspercentage wordt gehaald met Microsoft V-App. Wel is dit het duurste product. o Met betrekking tot software distributie gaan steeds meer bedrijven over tot Operation Manager gezien de integratie in Microsoft System Center. o Powerfuse loopt duidelijk vooraan en ontwikkeld zicht het hardst op het gebied van desktop beheer. 13
versie 1.1
* VDI (Virtual Desktop Infrastructure) Een nieuwe trend is desktop virtualisatie. Hiermee wordt een desktop gevirtualiseerd. Als dit in een plaatje wordt weergegeven ziet dit er als volgt uit:
Figuur 5 Virtual Desktop Infrastructure
In dit plaatje zijn de componenten hardware, besturingssysteem, desktop en applicaties weer aanwezig. Het desktop gedeelte draait ook hier weer op de server en maakt ook weer gebruik van de resources van de server. Echter worden de applicaties in dit geval niet op de server genstalleerd, maar in de desktop. De voordelen van VDI ten opzichte van de huidige werkplekken (zowel fat clients als de huidige server based computing omgeving) zijn: Uit het bezoeken van de seminars blijkt dat: - Leveranciers blijven op zoek naar verbeteringen op het gebied van video en 3D applicaties. Reden hiervoor is het kunnen aanbieden van een desktop waar de desktop ervaring naar behoren is. Ook wanneer er videos worden afgespeeld of 3D modellen worden getekend. - Visie van leveranciers, met name Citrix en Microsoft,is er steeds meer gericht om de gebruiker te geven wat ze willen hebben. Hiervoor combineren ze een VDI oplossing met een Terminal Service (Server Based Computing) oplossing. Nadeel hiervan is dat er hierdoor een hybride omgeving blijft bestaan en dat software vaak niet geschreven is voor een Operating System van een server. Zeker gezien onze ervaringen met bijvoorbeeld de GIS applicaties is dit een groot nadeel. - De verschillen tussen de drie VDI oplossingen zijn niet heel erg groot. Belangrijkste verschil is het protocol. Het ICA protocol, PCoIP protocol en het RDP 7.0 protocol. In deze strijd lijkt het protocol van Microsoft (RDP 7.0) te gaan verliezen. Betreffende het internetonderzoek zijn de uitkomsten: - Betreffende Windows 7 is de conclusie dat er een heel aantal nieuwe functionaliteiten in zitten. Echter gezien er op dit moment een tool als Powerfuse wordt gebruikt, is het de vraag of deze wel volledig benut zullen worden. Verder is de supportcyclus van Microsoft ten opzichte van
14
versie 1.1
Windows XP, welke waarschijnlijk nog maar een paar jaar zal duren, een belangrijke overweging. Zodoende lijk een overstap naar Windows 7 wel een logische keuze. Betreffende de keuze van de distributie software, is deze waarschijnlijk afhankelijk van welke VDI oplossing wordt gekozen. Dit in verband met de comptabiliteit van de oplossing met VDI en met de integratie in de management consoles. Dit geldt voor zowel de virtualisatie software als voor de distributie software. Als er naar de beheertool wordt gekeken, dan lijkt Powerfuse de meeste voorsprong te hebben. Of er moet gekozen worden om alle desktop oplossingen (VDI, Published Destop, Blade pcs) in n beheertool te gaan beheren. In dat geval is Quest Workspace de juiste keuze.
Als we vervolgens de verschillende oplossingen/ producten in de bekende tabel zetten krijgen we onderstaande: Infrastructuur : NVT Servers : De marktleider voor server based computing is nog steeds Citrix. Werkplekken : De werkplek wordt steeds meer ingevuld door VDI, wel of niet aangevuld met server based computing. De keuze met betrekking tot welke leverancier heeft voornamelijk betrekking op het protocol welke gebruikt wordt. Software : Er wordt gestreefd naar volledige applicatie virtualisatie. Microsoft App-V lijkt hier toch wel het product voor gezien er genoemd wordt dat de meeste applicaties succes op slagen hebben op het gebied van virtualisatie met dit product. Beheer : Vaak een combinatie van een aantal producten. Marktleider op dit moment is Powerfuse.
2.4 Fase 4 - Rapportage

De rapportagefase bestaat onder anderen uit dit adviesrapport. Daarnaast was het in deze fase de bedoeling om een Proof Of Concept uit te voeren. Dit om tijdens deze Proof Of Concept te kijken of de oplossingen en producten wel werkelijk toepasbaar zijn binnen WVE. Een Proof Of Concept houdt in dat er als eerste een functionele beschrijving wordt gemaakt. Dit betekent dat de genventariseerde eisen en wensen worden omgezet in functionele eisen. Vervolgens wordt er vaak een technisch ontwerp gemaakt, hierin worden alle servers, de inrichting ervan enz. uitgewerkt. Als laatste zal er in een Proof Of Concept een testomgeving worden opgezet waarin deze omgeving volgens het technisch ontwerp zal worden getest. Bewust is er gekozen om alleen een functionele beschrijving te maken. Gezien de doorlooptijd van dit project is het niet mogelijk om de eventuele oplossingen en systemen uitgebreid te testen. In het functioneel ontwerp wordt er weer gebruik gemaakt van de onderdelen: Infrastructuur, Servers, Werkplekken, Software en Beheer. Per onderdeel is duidelijk geworden: - Welke functies er aanwezig moeten zijn, oftewel de functionele eisen - Invloed van de oplossing op andere oplossingen? - De mate waarin de oplossing betrekking heeft tot de genventariseerde eisen en wensen?
2.5 Fase 5 - Evaluatiefase

In de laatste fase van dit project zal het adviesrapport gevalueerd worden. Het adviesrapport zal intern gevalueerd worden en worden gepresenteerd aan de opdrachtgever en collegas. Deze fase zal verder niet in dit document worden uitgewerkt.
15
versie 1.1
3. Advies
In dit hoofdstuk zullen de drie scenarios worden uitgewerkt.
3.1 Uitleg scenarios

Als eerste zal er uitgelegd worden hoe deze scenarios tot stand zijn gekomen. Uit de vorige hoofdstukken is gebleken welke knelpunten er zijn, welke eisen en wensen er zijn en hoe deze ingevuld kunnen worden door de oplossingen en producten van verschillende leveranciers.
3.1.1 Eisen en wensen Als eerste wordt de tabel uit paragraaf 2.2 weergegeven, waarin alle eisen en wensen (groepen 1 en 2) in onderverdeeld zijn. Dit zijn de eisen en wensen waaraan de oplossingen/ producten aan moeten voldoen: Infrastructuur Servers Werkplekken : : : Nvt Server based computing moet verbeterd worden en het moet mogelijk zijn om published applications te gebruiken. Behouden van huidige functionaliteiten, eventuele nieuwe oplossingen mogen niet onderdoen aan de huidige faciliteiten. Anywhere, Anytime, Anydevice Het creren van flexplekken Flexibele desktop die hardware onafhankelijk is. Werkplek moet toekomstvast zijn Gebruik maken van mobiele componenten Mogelijkheid tot gebruik van video conferencing Desktop die overal en altijd met je meereist. Hiermee wordt bedoeld bij wisselen van werkplek moet de eerdere sessie weer worden weergegeven. Softwaredistributie moet verbeterd worden. Verder is beschikbaarheid, toekomstvastheid, functionaliteit en integratie van belang. Ook op buitenlocaties beschikking hebben tot CAD en GIS applicaties. Standaardisatie Beheersbaarheid Geen hybride omgeving meer. Beheren van de infrastructuur en de werkplek moet verbeterd worden
Software
Beheer
16
versie 1.1
3.1.2 Oplossingen en producten Als deze vervolgens tegen de tabel met oplossingen en producten wordt gehouden: Onderdeel Infrastructuur Servers Werkplekken Oplossing NVT Server based computing VDI Product NVT a. Citrix Presentation Server b. Microsoft Terminal Server a. Citrix XenDesktop 4 b. VMWare View 4 c. Microsoft MED-V 1a Microsoft V-APP 1b VMWare View 1c Symantec Endpoint Virtualization Suite 2a Symantec Altiris Deployment Server 2b Microsoft Operation Manager 2007 a. RES Powerfuse b. Quest Workspace c. Scense Workspace
: : :
Software
1) Virtualisatie software 2) Deploy software
Beheer
Desktopmanagement
3.1.3 Eisen en wensen tegenover oplossingen In onderstaande tabel zijn de eisen en wensen tegenover de oplossingen gezet. Per eis of wens is er vervolgens aangegeven met welke oplossingen deze eis of wens zou kunnen worden ingevuld.
17
versie 1.1
Groep 1 Oplossingen Eisen en wensen Behouden van huidige functionaliteiten, eventuele nieuwe oplossingen mogen niet onderdoen aan de huidige faciliteiten. Anywhere, Anytime, Anydevice Softwaredistributie moet verbeterd worden. Verder is beschikbaarheid, toekomstvastheid, functionaliteit en integratie van belang. Werkplek moet toekomstvast zijn Standaardisatie Flexibele desktop die hardware onafhankelijk is. Gebruik maken van mobiele componenten Het creren van flexplekken Totaal Groep 2 Oplossingen Eisen en wensen Ook op buitenlocaties beschikking hebben tot CAD en GIS applicaties. Geen hybride omgeving meer. Beheren van de infrastructuur en de werkplek moet verbeterd worden Mogelijkheid tot gebruik van video conferencing Beheersbaarheid Desktop die overal en altijd met je meereist. Hiermee wordt bedoeld bij wisselen van werkplek moet de eerdere sessie weer worden weergegeven. Server based computing moet verbeterd worden en published applications moeten gebruikt kunnen worden. Totaal Server Based Computing VDI Virtualisatie software Deploy software Beheersoftware Server Based Computing VDI Virtualisatie software Deploy software Beheersoftware
1 1
1 1
1 1
1 1 4
1 1 1 1 1 7
1 1
1 1 1 1
1 2
1 3
18
versie 1.1
Bij video-conferencing is niets ingevuld. Dit wordt ook niet door een specifiek product in de tabel ingevuld. De projectgroep heeft aangegeven: dat hier niets mee hoeft te gebeuren. Mede gezien er op dit moment een pilot bij Waterschap Veluwe loopt. De conclusie die hieruit kan worden getrokken is, om te voldoen aan alle eisen en wensen zal er een combinatie van de verschillende producten moeten worden ingezet. In deze combinatie is een VDI oplossing ten alle tijden noodzakelijk om te kunnen voldoen aan de genventariseerde eisen en wensen. 3.1.4 Scenarios Als naar bovenstaande tabel wordt gekeken dan is het mogelijk om drie scenarios te beschrijven. Als eerste lijkt de beste oplossing (scenario 1) te bestaan uit de volgende oplossingen: Een VDI oplossing samen met Server Based Computing. Verder met software virtualisatie en de onderdelen software deploy en beheer software gezien hieraan niet te ontkomen is. De best haalbare (in termen van tijd en geld) (scenario 2) lijkt te bestaan uit alleen een VDI oplossing in samenwerking met applicatie virtualisatie, software deploy en beheer software. Dit gezien wanneer er alleen voor VDI wordt gekozen de eisen en wensen Standaardisatie en Beheersbaarheid beter ingevuld kunnen worden. De budget oplossing (scenario 3) is in deze fase nog niet echt duidelijk. Dit zou kunnen zitten in de verschillende producten betreffende VDI en applicatie virtualisatie. Of dit zou een oplossing kunnen zijn die nog helemaal niet naar voren is gekomen of juist de keuze om bestaande oplossingen te handhaven. Voor de scenarios is input verzameld in een apart document genaamd: Input adviesdocument. In dit document worden de kosten van de verschillende producten verzameld en komen alle onderdelen waaruit de scenarios zou kunnen bestaan aan bod. Dis document is bijgevoegd als bijlage 1. Belangrijkste conclusies die uit dit document geconcludeerd kunnen worden zijn: Operating system Betreffende het operating system is het advies om Windows 7 te gebruiken. Dit ten eerste gezien de meeste applicaties geschikt zijn om onder Windows 7 te draaien. Ten tweede omdat de huidige licenties voor de client operating systems voor Windows 7 reeds aanwezig zijn. Als laatste zal de support voor Windows XP (huidige client operating system) binnen enkele jaren niet meer gesupport worden. Virtual Desktop Infrastructure Bij deze vergelijking is MED-V de oplossing van Microsoft bewust niet meegenomen. De reden hiervoor is dat de ervaringen met VMWare en Citrix van dusdanige aard zijn dat deze de voorkeur hebben. Daarnaast legt het protocol welke MED-V gebruikt (RDP 7.0) het af tegen het ICA en PCoIP protocol. Dit heeft grote gevolgen voor de gebruikerservaring. Als laatste wordt MED-V niet gebruikt door leveranciers om het Nieuwe werken te implementeren (zie marktonderzoek pagina 7). Zodoende is om deze redenen en in overleg met WVE, MED-V niet meegenomen. Kosten - De VDI oplossingen van Citrix en VMWare verschillen niet heel veel in de kosten. Zeker niet als er gekozen wordt om VMWare Thinapp (virtualisatiesoftware) niet te gebruiken. - Grootste verschil zit in de licentiekosten waar VMWare een stuk duurder is. - Wel zijn de beheerkosten hoger, dit komt doordat er meer servers te beheren zijn. - Echter de beheerkosten voor VMWare zijn hoger wanneer een VDI oplossing is gemplementeerd. Doordat er meer golden images nodig zijn, is er ook meer beheer nodig.
19
versie 1.1
Virtualisatie software De conclusies die betreffende de kosten kunnen worden getrokken zijn: - De kostenverschillen tussen VMWare en Symantec zijn niet heel groot. - De implementatiekosten zijn voor alle producten aardig gelijk. - Aanschaf-/ licentiekosten van Microsoft Virtual App 4.5 zijn heel erg hoog. Applicatie Deploy Betreffende de applicatie deploy is er marktonderzoek gedaan en hieruit komen de producten Symantec Altiris Deployment Services server en Microsoft Operation Manager 2007. Nou kunnen deze twee producten naast elkaar worden gezet en kunnen de kosten worden vergeleken. Echter de oplossing van Symantec is reeds aanwezig en aangeschaft. De contracten hiervoor lopen nog twee jaar door. Zodoende zal er geen vergelijking plaats vinden en zal er in eerste instantie door worden gegaan met Symantec Altiris Deployment Services server. Beheertools Ook betreffende de beheertools zal er geen vergelijking plaats vinden. RES Powerfuse heeft de automatiseringsafdeling veel gebracht. Het aantal incidenten zijn merkbaar omlaag gegaan de afgelopen jaren. Daarnaast is het mogelijk om alle desktops centraal te beheren en in de laatste versie is het mogelijk om bijvoorbeeld roaming profiles van Microsoft mee te nemen in Powerfuse. Gezien wij hier de laatste tijd problemen mee hebben en gezien de ervaring met RES Powerfuse is ervoor gekozen om met dit product als beheertool verder te gaan. Server Based Computing De belangrijkste leveranciers van Server Based Computing zijn Microsoft en Citrix. Gezien we op dit moment Citrix gebruiken zullen deze twee niet naast elkaar worden gezet. Wanneer er voor Server Based Computing zal worden gekozen zal worden door gegaan met de huidige oplossing.
3.2 Uitwerking scenario 1:

In deze paragraaf zal scenario 1 worden uitgewerkt. Dit zal bestaan uit een beschrijving van het scenario. In hoeverre dit scenario voldoet aan de genventariseerde eisen en wensen en wat de kosten zullen zijn voor dit scenario. En als laatste zullen er conclusies uit het scenario worden getrokken.
3.2.1 Beschrijving scenario De best geschikt geachte oplossing (ongeacht financile consequenties. Noem het een Utopie) bestaat zoals eerder genoemd uit de volgende onderdelen: Servers Werkplekken Software : : : Sever Based Computing VDI 1) Virtualisatie software Citrix XenApp 5.0 - Citrix XenDesktop 4 of - VMWare View 4 of 1a Microsoft V-APP of 1b VMWare View of 1c Symantec Endpoint Virtualization Suite 2 Symantec Altiris Deployment Server RES Powerfuse
Beheer
2) Deploy software Desktopmanagement
20
versie 1.1
Servers Werkplekken Software
: : :
Beheer
Server Based Computing zal gebruikt worden om published applications aan te bieden. De werkplek zal een VDI desktop worden met Windows 7 als operating system. De VDI oplossing moet nog vertaald worden naar een product. De gebruiker zal toegang tot zijn applicaties hebben met behulp van software virtualisatie en deploy software. Het virtualisatie software product moet nog worden ingevuld. De desktop zal beheerd worden met RES Powerfuse.
Wel moet de opmerking worden gemaakt dat de eis: Standaardisatie minder op gaat. Dit gezien applicaties op twee manieren worden aangeboden (gevirtualiseerd en via Server Based Computing). Hierdoor is ook de beheersbaarheid minder geworden. De inzet van dit scenario is - De bestaande desktops als thin clients in te zetten en hierop een VDI Desktop aan te bieden. Wanneer er een desktop kapot gaat zal deze worden vervangen door een thin client. - Laptopgebruikers maken ook gebruik van VDI, offline maken ze gebruik van een offline VDI. - Laptopgebruikers en Telewerkers kunnen gebruik maken van published applications wanneer er verbinding met de infrastructuur van WVE wordt gemaakt. - Smartphone gebruikers kunnen gebruik maken van lokaal genstalleerde applicaties, published applicaties of van webapplicaties die voor de smartphone gemaakt zijn. - Verder is het de bedoeling om de desktops te centraliseren (in de back-office) en moeten alle applicaties, waar mogelijk, gevirtualiseerd worden. De keuze betreffende de producten zijn als volgt: VDI : Gekozen is voor de VDI oplossing van VMWare namelijk VMWare View 4. De reden hiervoor is de integratie met de Server virtualisatie producten van VMWare (ESX vSphere en Virtual center). Verder zijn de ervaringen met VMWare bijzonder goed. Gezien de keuze op VMWare View 4 als VDI oplossing valt lijkt het een logische keuze om ook voor VMWare Thinapp te kiezen. Echter er is gekozen om Microsoft V-App 4.5 te gebruiken. De ervaringen met de huidige virtualisatie software: Softgrid (voorganger van Microsoft V-App) zijn goed. Leveranciers die het Nieuwe werken implementeren geven aan dat de meeste applicaties met de opvolger van Softgrid: Microsoft V-App kunnen worden gevirtualiseerd. Ondanks de hoge kosten zal in dit scenario Microsoft V-App worden gebruikt.
Opmerking: Zoals aangegeven worden er dit scenario published applications gebruikt. Hiervoor zal er (net als in de huidige situatie) Server Based Computing worden gebruikt. Hiermee is het ook mogelijk om Published Desktops aan te bieden aan gebruikers. Dit in de plaats van een VDI Desktop. Published Desktops zullen echter niet worden aangeboden.
3.2.2 Hoeverre voldoet scenario aan eisen en wensen In dit scenario wordt voldaan aan alle eisen en wensen. Wel moet de opmerking worden gemaakt dat Standaardisatie minder op gaat, gezien applicaties op twee manieren worden aangeboden (op de client en via server Based Computing). Hierdoor is ook de beheersbaarheid minder geworden.
21
versie 1.1
3.2.3 Kosten De kosten voor dit scenario worden in onderstaand overzicht weergegeven. Deze kosten zijn gebaseerd op bijlage 1. Deze bedragen zijn uitgewerkt in bijlage 2.
Kosten scenario 1
Totale kosten VMWare View 4 1 Licentiekosten 2 Hardwarekosten 3 Beheerkosten 4 Implementatiekosten Totaal 41.765,00 119.362,50 13.140,00 6.900,00 181.167,50
Totale kosten Microsoft V-App 4.5 1 Licentiekosten 2 Implementatiekosten Totaal
16.500,00 53.175,00 69.675,00
In dit scenario wordt ook gebruik gemaakt van Server Based Computing. Deze omgeving bestaat al zodoende zijn hier geen hardware- of implementatiekosten voor berekend. Wel zijn de jaarlijkse licentiekosten (80 licenties Citrix XenApp 5.0 x 62,50 = 5000,--) en de beheerkosten voor 2 Citrix XenApp 5.0 servers ( 1440,-- x 2 servers) en het installeren van applicaties ( 9.000,--) in kaart gebracht. In deze berekening zijn de kosten van het uitfaseren van de huidige omgeving niet meegenomen. Voor de huidige Server Based Computing omgeving zijn er 80 concurrent user Citrix XenApp licenties aanwezig. Dit betekent dat er tegelijkertijd 80 gebruikers kunnen werken. De licenties zijn niet gebonden aan een apparaat of gebruiker.
22
versie 1.1
Total Cost of Ownership Om te weten te komen wat de kosten zijn per werkplek wordt hieronder de Total Cost of Ownership (TCO) berekend. In dit bedrag zijn indirecte kosten zoals inkoop, levertijden, verwijdering/ vervanging enz. niet meegenomen.

Totale kosten Nr. Kosten 1 2 3 4 Totaal Aantal werkplekken 250 250 250 250 TCO 182,69 231,22 100,08 80,10 594,09
45.671,67 Licentiekosten 57.805,83 Hardwarekosten 25.020,00 Beheerkosten* 20.025,00 Implementatiekosten Totaal 148.522,50 * Exclusief helpdesk- en telecommunicatiekosten
Bovenstaande bedragen zijn gebaseerd op bijlage 1 en 2
3.2.4 Conclusie De conclusie van dit scenario is dat er in scenario 1 is gekozen om published applications aan te bieden aan de gebruikers. Gebruikers kunnen zo applicaties gebruiken zonder een desktop te starten. Dit heeft wel tot gevolg dat de huidige Sever Based Computing blijft bestaan. In dit scenario wordt voldaan aan alle eisen en wensen. Wel moet de opmerking worden gemaakt dat Standaardisatie minder op gaat, gezien applicaties op twee manieren worden aangeboden (op de client en via server Based Computing). Hierdoor is ook de beheersbaarheid minder geworden. Verder is VMWare View de duurste VDI oplossing, dit zit voornamelijk in de licentiekosten. Wel is er hiervoor de integratie met VMWare vSphere een product welke al enkele jaren wordt gebruikt binnen WVE. Ook Waterschap Veluwe heeft ervaring met VMWare vSphere en heeft hun voorkeur voor deze leverancier uitgesproken. Met de aanschaf van Microsoft V-App wordt voortgeborduurd op het virtualiseren van de applicaties. Het slagingspercentage van de applicaties die gevirtualiseerd kunnen worden, zal hiermee hopelijk verhoogd worden.
3.3 Uitwerking scenario 2:

3.3.1 Beschrijving scenario De beste oplossing (ook in termen van tijd en geld) bestaat zoals eerder genoemd uit de volgende onderdelen: Servers Werkplekken Software : : : Sever Based Computing VDI 1) Virtualisatie software Citrix XenApp 5.0 - Citrix XenDesktop 4 of - VMWare View 4 of 1a Microsoft V-APP of
23
versie 1.1
Beheer
1b VMWare View of 1c Symantec Endpoint Virtualization Suite 2 Symantec Altiris Deployment Server RES Powerfuse
Servers Werkplekken Software
: : :
Beheer
NVT De werkplek zal een VDI desktop worden met Windows 7 als operating system. De VDI oplossing moet nog vertaald worden naar een product. De gebruiker zal toegang tot zijn applicaties hebben met behulp van software virtualisatie en deploy software. Het virtualisatie software product moet nog worden ingevuld. De desktop zal beheerd worden met RES Powerfuse.
De inzet van dit scenario is - De bestaande desktops als thin clients in te zetten en hierop een VDI Desktop aan te bieden. Wanneer er een desktop kapot gaat zal deze worden vervangen door een thin client. - Laptopgebruikers maken ook gebruik van VDI, offline maken ze gebruik van de offline VDI. - Smartphone gebruikers kunnen gebruik maken van lokaal genstalleerde applicaties of van webapplicaties die voor de smartphone gemaakt zijn. - Verder is het de bedoeling om de desktops te centraliseren (in de back-office) en moeten alle applicaties waar mogelijk gevirtualiseerd worden. De keuze betreffende de producten zijn als volgt: VDI : De keuze voor het VDI product is in dit scenario gevallen op Citrix XenDesktop4. Keuze voor XenDesktop 4 is gemaakt omdat de beheerskosten voor de clients minder zullen zijn. Verder omdat het ICA protocol gebruikt wordt bij XenDesktop 4. Dit protocol levert de beste performance voor de buitenlocaties en Telewerkers. De ervaringen met Softgrid zijn goed. Leveranciers die het Nieuwe werken implementeren geven aan dat de meeste applicaties met de opvolger van Softgrid: Microsoft V-App kunnen worden gevirtualiseerd. Ondanks de hoge kosten zal in dit scenario wederom Microsoft V-App worden gebruikt.
3.3.2 Hoeverre voldoet scenario aan eisen en wensen De eis die niet ingevuld wordt in dit scenario is: Server Based Computing. In dit scenario zal Server Based Computing helemaal verdwijnen. De overige eisen en wensen worden wel ingevuld in dit scenario.
24
versie 1.1
3.3.3 Kosten De kosten voor dit scenario worden in onderstaand overzicht weergegeven. Deze kosten zijn gebaseerd op bijlage 1. Deze bedragen zijn uitgewerkt in bijlage 2.
Kosten scenario 2
16.500,00 53.175,00 69.675,00 237.415,10
In deze berekening zijn de kosten van het uitfaseren van de huidige omgeving niet meegenomen.
Betreffende de licentiekosten is het op dit moment mogelijk om Trade-up licenties voor Citrix XenDesktop 4 aan te schaffen. Deze licenties zijn ten eerste een stuk goedkoper ( 37,-- in plaats van 191,34 per licentie). Ten tweede worden de licenties ook gratis verdubbeld. Voor WVE betekent dit dat de bestaande 80 licenties er gratis 160 worden. De hardware kosten zijn bij Citrix XenDesktop 4 duurder dan voor VMWare View 4. Dit komt doordat de systeemeisen hoger zijn en er hierdoor meer hardware zal moeten worden aangeschaft. Total Cost of Ownership Om te weten te komen wat de kosten zijn per werkplek wordt hieronder de Total Cost of Ownership (TCO) berekend. In dit bedrag zijn indirecte kosten zoals inkoop, levertijden, verwijdering/ vervanging enz. niet meegenomen.

Bovenstaande bedragen zijn gebaseerd op bijlage 1. Deze bedragen zijn uitgewerkt in bijlage 2.
25
versie 1.1
3.3.4 Conclusie In dit scenario wordt er gekozen om gebruik te maken van de VDI oplossing van Citrix, namelijk Citrix XenDesktop 4. De keuze van dit product is als eerste gebaseerd op de kosten. Ondank dat het verschil met VMWare niet groot is zijn de licentiekosten een stuk minder. Ook heeft dit product als voordeel dat er minder golden images aanwezig hoeven te zijn. Dit betekent dat ook de beheerkosten minder zijn. Daarnaast is deze keuze gebaseerd op het protocol. Het ICA protocol is op dit moment nog steeds het beste protocol en zorgt voor de beste performance. Zeker WAN gebruikers, binnen WVE de medewerkers op de buitenlocaties en de Telewerkers. Verder wordt bijna aan alle eisen en wensen voldaan. De eis dat ServerBased Computing verbeterd moet worden, wordt niet aan voldaan gezien dit helemaal verdwijnt in dit scenario. Wel is nadeel hiervan dat het niet mogelijk is om published applications aan te bieden. Dit betekent dat gebruikers altijd een desktop moeten opstarten om zo gebruik te maken van de applicaties.
3.4 Uitwerking scenario 3: Budget oplossing

3.4.1 Beschrijving scenario De budget oplossing bestaat zoals eerder genoemd uit de volgende onderdelen: Servers Werkplekken Software : : : Sever Based Computing VDI 1) Virtualisatie software Citrix XenApp 5.0 - Citrix XenDesktop 4 of - VMWare View 4 of 1a Microsoft V-APP of 1b VMWare View of 1c Symantec Endpoint Virtualization Suite 2 Symantec Altiris Deployment Server RES Powerfuse
Beheer
Servers Werkplekken
: :
Software
Beheer
NVT De werkplek blijft op het hoofdkantoor een fat client met Windows XP. Voor de buitenlocaties en de Telewerkers zal een VDI desktop gemplementeerd worden met Windows 7 als operating system. Dit zal worden gedaan met Citrix XenDesktop 4. De gebruiker zal toegang tot zijn applicaties hebben met behulp van software virtualisatie en deploy software. Virtualisatie software zal aangeschaft moeten worden, dit gezien er op dit moment de verkeerde licenties aanwezig zijn voor de versie 4.0 van Microsoft V-App*. De desktop zal beheerd worden met RES Powerfuse.
* Voor Softgrid (voorganger Microsoft V-App) zijn destijds de verkeerde licenties aangeschaft. Zodoende moet er voor alle werkplekken een nieuwe licentie worden aangeschaft.
26
versie 1.1
De inzet van dit scenario is - De bestaande desktops op het hoofdkantoor laten zoals ze nu zijn. Dit betekent dat het fat clients blijven met hierop Windows XP. - Desktops op de buitenlocaties als thin clients in te zetten en hierop een VDI Desktop aan te bieden. Wanneer er een desktop kapot gaat zal deze worden vervangen door een thin client. - Laptopgebruikers blijven gebruik maken van hun huidige oplossing (Windows XP als fat client) - Smartphone gebruikers kunnen gebruik maken van lokaal genstalleerde applicaties of van webapplicaties die voor de smartphone gemaakt zijn. - Verder is het de bedoeling om alle applicaties waar mogelijk te virtualiseren. De opmerking moet worden gemaakt dat deze variant de goedkoopste is, maar dat hiermee aan heel veel eisen en wensen niet wordt voldaan. Eigenlijk is het een soort uitstel variant, waarmee de kosten worden gespreid.
De keuze betreffende de producten zijn als volgt: VDI Software virtualisatie : : De keuze voor het VDI product is in dit scenario wederom gevallen op Citrix XenDesktop4. Dit om dezelfde redenen als bij scenario 2. De ervaringen met Softgrid zijn goed. Leveranciers die het Nieuwe werken implementeren geven aan dat de meeste applicaties met de opvolger van Softgrid: Microsoft V-App kunnen worden gevirtualiseerd. Ondanks de hoge kosten zal in dit scenario wederom Microsoft V-App worden gebruikt.
De kosten voor dit scenario worden in onderstaand overzicht weergegeven. Deze gegevens uit bijlage 7.2 zijn gebruikt om de kosten voor alleen de buitenlocaties en Telewerkers te berekenen. Er wordt van 80 buitenlocatie medewerkers en Telewerkers uitgegaan. De bedragen zijn bijgevoegd als bijlage 7.3.
3.4.2 Hoeverre voldoet scenario aan eisen en wensen Doordat er voor het hoofdkantoor niets veranderd, worden er een heleboel eisen en wensen niet ingevuld. Onder anderen het creren van flexplekken en gebruik maken van mobiele componenten uit groep 1 worden nu niet ingevuld. Wel worden er flexplekken gecreerd op de buitenlocaties, maar dit werd al ingevuld door Server Based Computing. Wel wordt er op deze manier een goede invulling gegeven aan de eis om de huidige functionaliteiten te behouden. Als laatste de opmerking dat eisen en wensen zoals standaardisatie en toekomstvastheid voor de werkplek wel ingevuld zijn, maar dat dit alleen voor de buitenlocaties en Telewerkers geldt.
27
versie 1.1
3.3.3 Kosten De kosten voor dit scenario worden in onderstaand overzicht weergegeven. Deze kosten zijn gebaseerd op bijlage 3. Deze bedragen zijn uitgewerkt in bijlage 2. De kosten van Microsoft V-App zijn gelijk als bij de andere scenarios. Dit komt doordat destijds de verkeerde licenties zijn aangeschaft, hierdoor moet de hele organisatie nieuwe licenties.
Kosten scenario 3
16.500,00 53.175,00 69.675,00 128.144,50
In deze berekening zijn de kosten van het uitfaseren van de huidige omgeving niet meegenomen.
Total Cost of Ownership Om te weten te komen wat de kosten zijn per werkplek wordt hieronder de Total Cost of Ownership (TCO) berekend. In dit bedrag zijn indirecte kosten zoals inkoop, levertijden, verwijdering/ vervanging enz. niet meegenomen.

Bovenstaande bedragen zijn gebaseerd op bijlage 1. Deze bedragen zijn uitgewerkt in bijlage 2.
3.3.4 Conclusie Dit scenario is absoluut de goedkoopste. Gezien alleen de buitenlocaties en de Telewerkers worden voorzien in het VDI concept. Eigenlijk betekent dit scenario uitstel door het hoofdkantoor geen VDI concept te bieden. Dit betekent ook dat er aan een heleboel eisen en wensen niet voldaan kan worden. Dit zijn onder anderen het creren van flexplekken en het gebruik maken van mobiele componenten. Voor het invoeren van het Nieuwe werken binnen WVE lijkt dit wel gewenst.
28
versie 1.1
Wel is de TCO van deze werkplek heel laag, doordat de licentiekosten (mede door de Citrix trade-up licenties) en hardware kosten heel laag zijn. Dit komt doordat er wordt doorgegaan met de bestaande werkplekken op het hoofdkantoor.
3.5 Totaaloverzicht
In deze paragraag worden de kosten, baten en Total costs of Ownerships naast elkaar gezet.
Overzicht "Totale kosten"

Totale kosten VDI 1 Licentiekosten 2 Hardwarekosten 3 Beheerkosten 4 Implementatiekosten Totaal Scenario 1 Scenario 2 Scenario 3 41.765,00 20.180,60 1.480,00 119.362,50 126.694,50 44.149,50 13.140,00 13.140,00 5.790,00 6.900,00 7.725,00 7.050,00 181.167,50 167.740,10 58.469,50
Totale kosten Software virtualisatie 1 Licentiekosten 2 Implementatiekosten Totaal
16.500,00 53.175,00 69.675,00
16.500,00 53.175,00 69.675,00
16.500,00 53.175,00 69.675,00
237.415,10
128.144,50
Total Cost of Ownership In onderstaand overzicht is per scenario de TCO weergegeven. In de eerste kolom is aangegeven wat de TCO voor de huidige omgeving is. Deze bedragen worden uitgelegd in Bijlage 4..
Overzicht "TCO"
Totale kosten Nr. Kosten 1 2 3 4 Huidige TCO Scenario 1 182,69 231,22 100,08 80,10 594,09 Scenario 2 Scenario 3 152,91 253,00 52,56 81,20 539,67 87,17 89,04 227,16 80,30 483,68
Licentiekosten 147,80 Hardwarekosten 14,00 Beheerkosten* 354,00 Implementatiekosten 306,74 Totaal 822,55 * Exclusief helpdesk- en telecommunicatiekosten
In deze totaalbedragen zijn indirecte kosten zoals inkoop, levertijden, verwijdering/ vervanging enz. niet meegenomen.
29
versie 1.1
3.6 Baten
Van alle scenario's is hiervoor beschreven wat de kosten zijn. Het is goed om nogmaals daar tegenover te zetten wat de baten zijn. Waar doen we het eigenlijk voor? Feitelijk om invulling te geven aan de eerder genventariseerde eisen en wensen. Onderstaand schema toont dan ook deze eisen en wensen en per scenario, waar deze nu worden gerealiseerd. Groep 1 Nr Eis of wens 1 Behouden van huidige functionaliteiten, eventuele nieuwe oplossingen mogen niet onderdoen aan de huidige faciliteiten. 2 Anywhere, Anytime, Anydevice 3 Softwaredistributie moet verbeterd worden. Verder is beschikbaarheid, toekomstvastheid, functionaliteit en integratie van belang. 4 Werkplek moet toekomstvast zijn 5 Standaardisatie 6 Flexibele desktop die hardware onafhankelijk is. 7 Gebruik maken van mobiele componenten 8 Het creren van flexplekken Groep 2 Nr Eis of wens 1 Ook op buitenlocaties beschikking hebben tot CAD en GIS applicaties. 2 Geen hybride omgeving meer. Beheren van de infrastructuur en de werkplek moet verbeterd worden 3 Mogelijkheid tot gebruik van video conferencing 4 Beheersbaarheid 5 Desktop die overal en altijd met je meereist. Hiermee wordt bedoeld bij wisselen van werkplek moet de eerdere sessie weer worden weergegeven. 6 Server based computing moet verbeterd worden en het moet mogelijk zijn om published applications te gebruiken.
Scenario 1 +
Scenario 2 +
Scenario 3 +
+ +
+ +
+/+
+ +/+ + +
+ + + + +
+/+ -
Scenario 1 + +/-
Scenario 2 + +
Scenario 3 + -
nvt +/+
nvt + +
nvt +/-
30
versie 1.1
3.7 Beheer van de infrastructuur

In alle scenarios wordt VDI gemplementeerd. Door de implementatie van VDI zal het beheer van de infrastructuur veranderen. Aandachtspunten hierin zijn onder anderen de verbindingen, werkplekbeheer en softwaredistributie. Verbindingen De technische infrastructuur is zeker een aandachtspunt. De verwachting is dat het aantal Telewerkers zal toenemen dit jaar. Dit betekent dat verbindingen naar het WAN/ Internet steeds belangrijker zal worden. Ook de verbindingen naar de buitenlocaties is een aandachtspunt. Doordat er nieuwe techniek gebruikt gaat worden is het van belang, om bij de implementatie van VDI, de verbindingen naar het WAN/ Internet en naar de buitenlocaties, goed te managen en te monitoren. Belangrijk is om te weten hoe de performance is, wat de bandbreedte is, zodat er bijvoorbeeld Quality of Service (QoS) toegepast kan worden. Hiermee is het mogelijk om prioriteiten aan het netwerkverkeer te geven. Werkplekbeheer Ook het werkplek beheer zal veranderen, gezien de fysieke plekken naar het thin client principe zullen worden omgebouwd zal hier veel minder beheer aan zijn. Verder maken medewerkers gebruik van een desktop die centraal wordt aangeboden op hun client. Dit betekent ook dat updates voor onder anderen het client operating system, de virusscanner en andere lokaal genstalleerde software, alleen maar op de centrale images genstalleerd moet worden. Gevolg is dat door centralisatie van de desktops, ook de helpdeskmedewerker meer werkzaamheden zal uitvoeren aan de backoffice (servers en storage) in plaats van op de werkplek (frontoffice). Verder is het belangrijk om deze centrale desktops te tunen. Overbodige functionaliteiten in een desktop kunnen er al snel voor zorgen dat de performance van een desktop omlaag gaat. Dit betekent dat de performance en de gebruikerservaring bij implementatie gemanaged moet worden. Monitoren van de performance is zeker in de beginfase van groot belang. Softwaredistributie Als laatste is softwaredistributie een aandachtspunt. Dit ondanks er maar een paar centrale images zijn waar deze software op genstalleerd moet worden. Op dit moment wordt er binnen WVE nog veel gedacht aan een desktop. Vanuit deze desktop worden applicaties en data gebruikt. Echter wanneer er een hybride omgeving wordt gebruikt zoals in scenario 1 en 3, is applicatie virtualisatie een belangrijk aandachtspunt. Op dit moment is ongeveer 60% van alle applicaties gevirtualiseerd. Door dit percentage te verhogen maakt het niet meer uit op welk platform (Server Based Computing, VDI, of fat clients), de software wordt aangeboden. Dit zorgt er ook voor de het aanbieden van de software sneller zal gaan.
31
versie 1.1
3.8 Gevolgen voor de organisatie

In het projectplan is aangegeven, dat de gevolgen voor de organisatie in beeld zouden worden gebracht. Dit zou worden gedaan door het uitvoeren van de veranderingsanalyse. Doel van een veranderingsanalyse is om het probleemgebied in kaart te brengen, de behoeften in kaart te brengen en hierna te kijken welke veranderingen er mogelijk zijn. Aan de hand van de veranderingsmogelijkheden wordt er vervolgens een advies gegeven. Als er naar deze stappen gekeken wordt, dan zijn deze in het project terug gekomen. In fase 0 en 1 is de probleemstelling en de huidige omgeving en haar knelpunten in beeld gebracht. Vervolgens zijn de behoeften in kaart gebracht in fase 2.. In fase 3 is er marktonderzoek gedaan naar welke producten er allemaal aanwezig zijn om te voldoen aan de genventariseerde behoeften. Als laatste is er een advies gedaan in de vorm van dit adviesrapport. Hiermee is de veranderingsanalyse ten uitvoering gebracht. Wel zijn er nog enkele veranderingen voor de organisatie die benadrukt kunnen worden. De belangrijkste veranderingen voor de organisatie zijn: Participatie van Automatisering Kennisniveau : : Voor het proces Automatisering is het mogelijk om nog beter te participeren op de behoeftes van de organisatie. Een helpdeskmedewerker zal veel vaker in aanraking komen met de back-office (servers en storage), doordat de desktops hierop draaien. Dit betekent dat er een hoger kennisniveau van deze medewerkers benodigd is Tijdens de implementatie zal er wel extra belasting van zowel de technische- als functionele applicatiebeheerders benodigd zijn. Dit ivm het testen van alle applicaties, tijdens implementatie van een scenario.
Applicatiebeheerders
Organisatorische veranderingen Verdere organisatorische veranderingen zijn niet meegenomen in dit onderzoek. Dit adviesdocument is alleen bedoeld om de technische infrastructuur klaar te maken voor het Nieuwe werken. Eventuele aandachtspunten om het Nieuwe werken werkelijk in te voeren zijn:
Cultuur : - En van de onderdelen waaraan gewerkt moet worden binnen een organisatie is de cultuur. Dit gezien de manier van werken en de uitvoer hiervan verandert. - Aanwezigheid is niet meer van belang en hierop wordt er ook niet meer gemanaged. Dit betekent dat de sociale kant een aandachtspunt is. Hier zal aandacht aan moeten worden gegeven zodat medewerkers elkaar wel formeel als informeel blijven ontmoeten en hierdoor blijven communiceren en hun kennis blijven delen. - De traditionele manier van managen zal losgelaten moeten worden. Er zal gestuurd moeten gaan worden op resultaten en er zal vertrouwen gegeven moeten worden aan de medewerker. - Aanspreekbaarheid van de manager is van belang omdat er geen vaste kantoren meer zijn. - Ook de medewerker gaat zelf bepalen waar en wanneer hij zijn werkzaamheden uitvoert. - De gezamenlijke agenda moet belangrijker blijven dan de individuele agenda van een medewerker - De werkwijze binnen een organisatie moet veranderen van taakgericht naar procesgericht.
Leiderschap en wijze van werken
32
versie 1.1
4.0 Conclusie en aanbevelingen

Uit het onderzoek kunnen de volgende conclusies worden getrokken: Uit de knelpunten blijkt: De huidige omgeving niet geschikt is om voor de hele organisatie Telewerken aan te bieden. Dit komt voornamelijk omdat veel software alleen voor een client operating system is geschreven. Onze huidige omgeving maakt gebruik van een server operating system, veel software is dus niet geschikt. Dat het beheren van twee omgevingen (fat clients en Server Based Computing), of te wel een hybride omgeving, meer beheerinspanning oplevert. Betreffende de eisen en wensen blijkt: Bovenstaande knelpunten zien we ook terug komen in de genventariseerde eisen en wensen. Huidige functionaliteiten moeten worden behouden. De oplossingen/ producten moeten voldoen aan het Anywhere, Anytime en Anydevice concept. Gebruik maken van mobiele componenten. Er een flexibele desktop ontstaat die hardware onafhankelijk is. Conclusies uit het marktonderzoek zijn: Het Nieuwe werken wordt steeds meer ingevoerd bij bedrijven. Dit wordt altijd gedaan door de oplossing VDI te implementeren in combinatie met virtualisatie software en beheer tools. Verder worden oplossingen als video-conferencing, VOIP en social networks steeds meer ingezet. Uit het adviesrapport is het volgende op te maken: Bij WVE zal eerst de werkplek geschikt worden gemaakt voor het Nieuwe werken. Wanneer deze invulling is gedaan is er een basis gecreerd waarna er gekeken kan worden naar de invulling van de overige eisen en wensen. Conclusies uit de scenarios zijn Scenario 1 is de duurste oplossing, dit komt ook doordat er geen rekening is gehouden met de kosten. Wel voldoet dit scenario aan alle eisen en wensen. Met producten van VMWare zijn er goede ervaringen opgebouwd (zowel bij WVE als bij Veluwe). Hier sluit de VDI oplossing goed bij aan (VMWare View). Scenario 2 bevat de beste producten voor WVE. De beste keuze van de VDI oplossingen is op dit moment Citrix XenDesktop 4. Dit gezien Citrix XenDesktop 4 de goedkoopste VDI oplossing is en gezien het protocol wat gebruikt wordt. Voor de buitenlocaties en de Telewerkers zorgt het ICA protocol ervoor dat de gebruikerservaring het beste is. Het ICA protocol biedt de meeste performance en is zodoende het beste product ter invulling van VDI. Scenario 3 is absoluut de goedkoopste optie, echter aan veel eisen en wensen wordt niet voldaan. Dit gezien alleen de Telewerkers en de buitenlocaties in dit scenario meer functionaliteiten krijgen. Betreffende de virtualisatie software is er bij alle scenarios gekozen voor Microsoft V-App, ondanks dat dit verreweg de duurste oplossing is. Echter in de markt wordt dit product als de beste ervaren, doordat het virtualisatie percentage het hoogst is.
Wel moet er voor deze producten flink genvesteerd worden in de ICT infrastructuur. Naast de investering in de ICT infrastructuur zal er ook door de applicatiebeheerders genvesteerd moeten worden. Dit door voornamelijk de huidige en nieuwe functionaliteiten (bij implementatie) te testen.
33
versie 1.1
Door deze investering is de ICT infrastructuur wel geschikt voor het Nieuwe werken. Ook kunnen de buitenlocaties door deze investering beschikken over meer functionaliteiten. Dit betekent nog niet dat hiermee het Nieuwe werken technisch is ingevoerd. Collaboration tools, video-conferencing en social networks zijn onderdelen die zeker opgepakt dienen te worden om zo het Nieuwe werken technisch helemaal in te voeren. Ook betekent het niet dat met de implementatie van scenario 2, het Nieuwe werken binnen WVE is ingevoerd. Ook op het gebied van cultuur, leiderschap en de manier van werken zal er nog veel moeten veranderen. De hele organisatie zal hiermee aan de slag moeten om het Nieuwe werken werkelijk te implementeren. Aanbevelingen Monitoren van het netwerk: De eerste aanbeveling is om bij implementatie van VDI aandacht te besteden aan het monitoren van het netwerk. Er zal meer netwerkbelasting zijn doordat de werkplekken gecentraliseerd in de back-office draaien. Belangrijk is om de netwerkbelasting te meten en eventueel Quality Of Service uit te voeren. Hiermee kunnen er prioriteiten aan de verschillende soorten verkeer worden gegeven. Kennisniveau van Automatiseringsmedewerkers: Verder is het aan te bevelen om te investeren in de kennis van de automatiseringsmedewerkers. Dit gezien de werkplekken gecentraliseerd in de back-office draaien. Hierdoor is er meer kennis benodigd van onder anderen storage en servers. Proof of Concept: Daarnaast het advies om bij goedkeuring opnieuw goed de Proof Of Concept te bekijken en opnieuw op te pakken. Het is van groot belang om een goed technisch ontwerp te maken en vervolgens een testomgeving te bouwen. In deze testomgeving kan dan uitgebreid getest worden of de producten werkelijk inpasbaar zijn binnen WVE. Beide VDI producten testen: Als laatste de aanbeveling om tijdens de Proof Of Concept de twee belangrijkste VDI oplossingen naast elkaar te zetten. In dit geval de producten VMWare View en Citrix XenDesktop 4. Op dit moment heeft Citrix XenDesktop 4 de beste papieren. Echter gezien de Proof Of Concept pas in het najaar plaats gaat vinden, kan er nog zoveel veranderen. Hierdoor is het goed om beide producten functioneel goed te testen en uiteindelijk over het product een beslissing te nemen.
34
versie 1.1
Afkortingen
In dit document worden verschillende afkortingen gebruikt. Om een duidelijk beeld te geven zijn hieronder de afkortingen weergegeven: WVE P&O MVO TCO CAD GIS ICT WAN VOIP RDP ICA PCoIP VDI QoS : : : : : : : : : : : : : : Waterschap Vallei & Eem Personeel & Organisatie Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Total Cost of Ownership Computer-aided Design Geografische Informatie Systeem Information Communication Technlogy Wide Area Network Voice Over IP Remote Desktop Protocol Independent Computer Architecture PC-over-IP Virtual Desktop Infrastructure Quality of Service
In onderstaande lijst staan termen genoemd die in dit document gebruikt worden. Achter de term staat een korte uitleg om zo de term te verduidelijken. Operating system VDI WAN infrastructuur Citrix Presentation Server Server Based Computing Published Desktop Published applications Software virtualisatie Applicatie deploy Sequenses Collaboration tool Social networks Roaming profiles : : : : : Besturingssysteem op een client of een server Virtual Desktop Infrastructure, benaming voor een gevirtualiseerde client systeem. Wide Area Network, bij WVE zijn dit de verbindingen naar de buitenlocaties en naar het internet. Server Based Computing product van Citrix waarmee desktops en applicaties gepubliceerd kunnen worden. Gebruikers maken gebruik van applicaties en desktops die op de server gepubliceerd of genstalleerd zijn. Gebruiker werkt ook echt op de server, maakt gebruik van geheugen, processor enz. van de server. Desktop die gepubliceerd is op een server. De gebruiker werkt fysiek op de server. Applicaties die gepubliceerd zijn op een server. De applicatie draait ook werkelijk op de server en niet de op de client van de gebruiker. Het virtualiseren van software. Software draait in zijn operating system en eigen bestandssysteem. Hierdoor ontstaan er geen conflicten met andere applicaties. De distribueren en installeren van applicaties op clients en server systemen. Een package van een gevirtualiseerde applicatie. Wordt vaak ingevuld met het product Microsoft Sharepoint, waarmee het mogelijk is om eenvoudig documenten te delen, zoeken en vinden enz. Sociale netwerken zoals Hyves, MSN, Linked-in, Facebook enz. Een profiel bestaat uit instelling voor bureaublad, menu start enz. Door deze roaming te maken worden deze profielen centraal gezet. Wanneer er wijzigingen worden gemaakt in een profiel worden deze gesynchroniseerd naar de centrale server. Voordeel is dat gebruikers overal hun eigen instellingen kunnen gebruiken.
: : :
: : : : :
35
versie 1.1
Bijlage
De volgende losse bijlagen horen bij dit document. - Bijlage 1 - Input voor adviesrapport - Bijlage 2 - Berekeningen scenarios - Bijlage 3 - Berekening scenario 3 - Bijlage 4 - Berekening huidige TCO
36
Bijlage 7.1
Input adviesdocument
: Erik Klaassen : 08-05-2010 : Bijlage 7.1 Input voor adviesrapport vs1.1.doc : 1.1
Input voor adviesrapport | het Nieuwe werken
versie 1.1
Versiebeheer
Versie 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 1.0 1.1 Datum 15-04-2010 18-04-2010 25-04-2010 02-05-2010 03-05-2010 11-05-2010 17-05-2010 Gewijzigd door E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen E. Klaassen Omschrijving Eerste opzet Wijzigingen doorgevoerd Document verder uitgewerkt Wijzigingen doorgevoerd Document verder uitgewerkt Definitieve maken van document Wijzigingen doorgevoerd
Distributiebeheer
versie 1.1
Inhoudsopgave
Inleiding .....................................................................................................................................................4 1. Aanpak adviesdocument.......................................................................................................................4 2. Operating system ..................................................................................................................................4 3. Virtual Desktop Infrastructure ...............................................................................................................5 3.1 Citrix XenDesktop 4.........................................................................................................................5 3.1.1 Licentiekosten ...........................................................................................................................5 3.1.2 Kosten hardware .......................................................................................................................6 3.1.3 Kosten beheer...........................................................................................................................7 3.1.4 Implementatie kosten ................................................................................................................8 3.1.5 Totale kosten ................................................................................................................................8 3.3 VMWare View 4...............................................................................................................................9 3.3.1 Licentiekosten ...........................................................................................................................9 3.3.2 Kosten hardware .....................................................................................................................10 3.3.3 Kosten beheer.........................................................................................................................11 3.2.4 Implementatie kosten ..............................................................................................................11 3.2.5 Totale kosten ..............................................................................................................................12 3.4 Conclusies: ....................................................................................................................................12 4. Applicatie virtualisatie..........................................................................................................................13 4.1 Microsoft V-App .............................................................................................................................13 4.1.1. Kosten licenties Microsoft VirtualApp V4.5 ............................................................................13 4.1.2 Kosten hardware .....................................................................................................................13 4.1.3 Implementatie kosten ..............................................................................................................13 4.1.4 Totale kosten VirtualApp 4.5 ...................................................................................................15 4.2 VMWare ThinApp ..........................................................................................................................15 4.2.2 Kosten hardware .....................................................................................................................16 4.2.3 Implementatie kosten ..............................................................................................................16 4.2.4 Totale kosten Thinapp ............................................................................................................17 4.3 Symantec Endpoint Virtualization Suite ........................................................................................17 4.2.2 Kosten hardware .....................................................................................................................17 4.2.3 Implementatie kosten ..............................................................................................................17 4.2.4 Totale kosten Symantec Endpoint Virtualization Suite ...........................................................19 4.4 Totaaloverzicht ..............................................................................................................................19 5. Applicatie Deploy ................................................................................................................................20 6. Beheertools .........................................................................................................................................20 7. Server Based Computing ....................................................................................................................21 Bronnenlijst..............................................................................................................................................22 Bijlage......................................................................................................................................................23 Bijlage 1 ...............................................................................................................................................23 Bijlage 2 ...............................................................................................................................................23 Bijlage 3 ...............................................................................................................................................24
versie 1.1
Inleiding
In deze bijlage zal er input worden verzameld voor het adviesdocument. Reden hiervoor is dat er drie scenarios moeten worden beschreven. In deze scenarios moet duidelijk worden wat de gevolgen zijn voor de organisatie. Zodoende worden deze verzameld in dit document.
1. Aanpak adviesdocument
Om alle input te verzamelen zullen de verschillende onderdelen/ producten worden uitgewerkt. De volgende onderdelen zullen worden uitgewerkt: Onderdeel Product 1 Product 2 Product 3 Operating system Windows XP Windows 7 VDI Citrix VMWare Microsoft App. Virtualisatie Microsoft V-APP VMWare Thinapp Symantec Appstream App. Deploy Altiris Microsoft Operation Manager 2007 Beheertools RES Powerfuse Quest Workspace Scense Workspace Per onderdeel zal uitgewerkt worden: Licentiekosten Hardware kosten Beheerkosten Implementatie kosten : : : : Kosten van de aanschaf van het product Kosten van de aanschaf van de hardware en de beheerkosten van de producten Kosten van het beheren van de servers. Kosten om de producten te implementeren.
2. Operating system
Betreffende het operating system is het advies om Windows 7 te gebruiken. Dit ten eerste gezien de meeste applicaties geschikt zijn om onder Windows 7 te draaien. Ten tweede omdat de huidige licenties voor de client operating systems voor Windows 7 reeds aanwezig zijn. Als laatste zal de support voor Windows XP (huidige client operating system) binnen enkele jaren niet meer gesupport worden.
versie 1.1
3. Virtual Desktop Infrastructure

In deze paragraaf worden de kosten voor de implementatie van Virtual Desktop Infrastructure op een rij gezet. Er is van uitgegaan dat: - Alle bestaande desktops (niet de hardware, maar het bureaublad) worden vervangen voor een VDI desktop. - Totaal worden er 250 desktops vervangen. - Aanwezige hardware clients (pcs) worden niet vervangen. De producten die worden vergeleken zijn: - Product 1: Citrix XenDesktop 4 - Product 2: VMWare View 4 Bij deze vergelijking is MED-V de oplossing van Microsoft bewust niet meegenomen. De reden hiervoor is dat de ervaringen met VMWare en Citrix. Deze ervaringen zijn zowel bij WVE als bij Waterschap Veluwe zeer goed. Zodoende hebben deze producten de voorkeur. Daarnaast legt het protocol welke MED-V gebruikt (RDP 7.0) het af tegen het ICA en PCoIP protocol. Dit heeft grote gevolgen voor de gebruikerservaring. Als laatste wordt MED-V niet gebruikt door leveranciers om het Nieuwe werken te implementeren (zie marktonderzoek pagina 7). Om deze redenen is in overleg met WVE het product MED-V niet meegenomen.
3.1 Citrix XenDesktop 4

In deze paragraaf zullen de kosten voor Citrix XenDesktop 4 op een rij worden gezet. 3.1.1 Licentiekosten Voor XenDesktop 4 is het mogelijk om de volgende licenties aan te schaffen: - Citrix XenDesktop 4, VDI Edition for scalable VDI desktop implementations with Citrix HDX technology - Citrix XenDesktop 4, Enterprise Edition enterprise-class desktop virtualization with ondemand applications and FlexCast technology, in addition to the features of VDI Edition - Citrix XenDesktop 4, Platinum Edition comprehensive desktop virtualization with advanced management and security, in addition to the features of Enterprise edition Op dit moment zijn er 80 Citrix XenApp Enterprise licenties aanwezig. Voor de overstap naar XenDesktop 4 Enterprise Edition zijn de kosten 37,-- per licentie. Dit betekent voor de 80 licenties dat er 2960,-- per drie jaar betaald moet worden. Voor deze licenties geldt dat er iedere licentie gratis verdubbeld wordt. Hierdoor zijn er reeds 160 licenties aanwezig voor het bedrag van 2960,--. Dit betekent dat er nog maar 90 normale licenties aangeschaft moeten worden van 191,34. Voor deze clients zijn de kosten: 17.220,60. per drie jaar Totaal zullen de licentiekosten (voor 250 clients) dan 20.180,60 euro per drie jaar zijn. Per jaar is dat: 6.726,87 [1], [2] Verder zijn de subscriptionkosten 60,-- per client. Voor 250 clients zijn dan de subscriptionkosten: 15.000,-- per jaar De totale kosten komen dan op 21.762,87
versie 1.1
3.1.2 Kosten hardware Zoals eerder aangegeven zullen de clients/ pcs niet worden vervangen. Echter voor het inrichten van de backbone is het volgende benodigd: - Desktop Delivery Controller server, welke regelt hoeveel desktops er zijn, ze toekent aan de gebruiker enz. - Verder zijn er host servers nodig waar de desktops op draaien. Citrix geeft aan dat er ongeveer 50 tot 60 gebruikers per host van een VDI gebruik kunnen maken. - Als laatste is er storage benodigd om de virtual machines (VDIs) op te draaien. De volgende onderdelen kunnen van de bestaande Citrix omgeving hergebruikt worden: - Database server - License server - Webinterface - Management consoles Voor de extra benodigde onderdelen wordt door Citrix het volgende geadviseerd: Desktop Delivery Controller Server - Dit kan een gevirtualiseerde server zijn met als operating system: Windows 2003 Server of Windows 2008 Server - 1 of 2 cpus - 4 Gb of RAM - Ongeveer 2 Gb aan vrije schijfruimte
Host servers Uitgaande van 250 gebruikers tegelijkertijd kunnen werken zijn er 3 host servers nodig. Verwachting is dat er in eerste instantie geen 250 gebruiker tegelijkertijd gebruik zullen maken van VDI. Echter in verband met de eventuele fusie met Waterschap Veluwe waardoor er waarschijnlijk ook medewerkers van Veluwe gebruik zullen maken van VDI. Is er voor 250 gebruikers gekozen. Voor een host server wordt de volgende hardware vereist. Dit kan ook vergelijkende hardware zijn: Bijv.: HP BL460 met de volgende specificaties: - 2 x 1.86Ghz Intel Xeon L5320 Quad Core (8MiB L2 Cache 1066Mhz Bus) - 1 x 36GB HDD SAS 10K rpm - 16 GB RAM 667Mhz - Dual Broadcom 1Gb NICs - QLogic QMH2462 Dual Port Fibre Channel HBA Of bijv.: HP BL460c met de volgende specifiacties: - 2 x 2.5Ghz Intel Xeon L5420 Quad Core (12MiB L2 Cache 1333Mhz Bus) - 1 x 72GB HDD SAS 10K rpm - 32 GB RAM 667Mhz - Dual Broadcom 1Gb NICs - QLogic QMH2462 Dual Port Fibre Channel HBA Bovenstaande hardware is advies van Citrix. Zelf hebben we ook ESX hosts. Wij gebruiken de HP DL585 G5 met de volgende specificaties: - 4 x Intel Xeon E7330 Series Processors Quad Core - 2 x 36GB HDD SAS - 128 GB RAM 667Mhz Dit betekent dat er tussen de 80 en 100 gebruikers per host kunnen werken. Dit betekent dat er 3 servers nodig zijn. Verder zullen er ook VMWare VSphere licenties moeten worden aangeschaft.
versie 1.1
Storage Citrix geeft voor de storage niet echt een advies. Wel worden er voor de implementatie van 5000 virtual machines het volgende aangegeven: Voor 5000 virtual machines wordt een centrale opslag (Storage Area Network) gebruikt van 70 schijven van 300 Gb. Dit betekent een totale opslag van 21000 Gb ofwel 21 Tb. Per machine betekent dit dat er 21000 Gb gedeeld door 5000 machines = 4,2 Gb per virtual machine. Voor 250 machines betekent dat er 4,2 Gb x 250 machines = 1050 Gb is iets meer dan 1 Tb. [3]
De kosten van deze onderdelen worden in onderstaande tabel weergegeven. De berekeningen van de bijlage zijn toegevoegd in de bijlage als bijlage 1 en bijlage 2. Prijs p/s Aantal Totaal Nr Onderdeel 1 Desktop Delivery Controller Server : 1.540,00 1 1.540,00 25.000,00 3 75.000,00 2 Host server : 9.000,00 3 27.000,00 3 VMWare vSphere licentie : 3.000,00 3 9.000,00 4 VMWare vSphere support : 6.667,00 1 6.667,00 5 Storage : 65,95 250 16.487,50 6 Licentie Windows 7 : Totaal
Per jaar 1.540,00 25.000,00 9.000,00 9.000,00 2.222,33 16.487,50 63.249,83
3.1.3 Kosten beheer In deze paragraaf worden de beheerskosten voor servers en clients uitgewerkt. De tot standkoming van deze bedragen is uitgelegd in bijlage 3.
Servers: In onderstaande tabel is weergegeven wat de beheerkosten zijn voor de aan te schaffen servers: Per stuk/ Tb Aantal Totaal Nr Onderdeel 1 Beheer 'Desktop Delivery Controller Server' : 1.440,00 1 1.440,00
2 Beheer 'host server' 3 Beheer storage per Terrabyte : : 3.600,00 300,00 3 1 Totaal 10.800,00 300,00 12.540,00
Clients: In onderstaande tabel worden de kosten voor het beheren van de clients aangegeven. Per stuk Aantal Totaal Nr Onderdeel 300,00 2 600,00 1 Beheer 'Windows 7 client' : Totaal 600,00
Uitleg beheer clients: Wat op zal vallen aan de berekening van de clients is dat er maar 2 clients beheerd worden. Dit heeft de volgende reden: Bij het gebruik van VDI worden er zogenaamde golden images gemaakt. In deze images is alle software aanwezig voor een bepaalde doelgroep. Wanneer er updates moeten worden uitgevoerd hoeven alleen deze twee golden images geupdated worden. In dit geval is er gekozen voor 2 golden images gezien de verwachting is dat er twee images zullen worden gemaakt. En voor GIS en CAD medewerkers en n voor de overige medewerkers.
versie 1.1
3.1.4 Implementatie kosten De implementatiekosten zijn berekend door eerst de uren te schatten om Citrix XenDesktop 4 te implementeren. Vervolgens zijn deze vermenigvuldigd met het uurtarief.
Geschatte uren: Nr Onderdeel 1 Projectleiding 2 Maken plan van aanpak 3 Installatie hardware servers in rack, koppeling met SAN 4 Inrichten LUNS op SAN 5 Installeren ESX Servers 6 Toevoegen servers in Virtual Center en Virtual Center klaar maken voor VDI 7 Aanmaken en configureren Virtual Machine Server 8 Klaar maken huidige componenten *: - Active Directory - License Server - Webinterface 9 Installeren Desktop Delivery Controller Server 10 Configureren Desktop Delivery Controller Server 11 Configureren XenDesktop omgeving 12 Aanmaken virtual machine clients 13 Afconfigureren XenDesktop omgeving 14 Testen VDI omgeving 15 In productie name VDI omgeving * [4]
Uitgevoerd door Automatiseringadviseur ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A
Aantal uur 16 uur 8 uur 8 uur 2 uur 8 uur 2 uur 2 uur 6 uur
ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A Organisatie ICT Beheerder A
3 uur 8 uur 8 uur 16 uur 8 uur Nvt 8 uur
Voor het testen door de organisatie worden geen uren gerekend. Dit gezien eerst duidelijk moet worden welke gebruikers zullen moeten gaan testen. Omgerekend zijn dit de volgende kosten: Nr Functie Aantal uur 1 Automatiseringadviseur 16 2 ICT Beheerder A 87
(intern) uurtarief Bedrag 75,00 1.200,00 75,00 6.525,00 Totaal 7.725,00
3.1.5 Totale kosten De totale kosten zullen niet berekend worden. Dit gezien dit afhankelijk is van de situatie. De totaal bedragen zullen terug komen in de drie scenarios die worden beschreven.
versie 1.1
3.3 VMWare View 4

In deze paragraaf zullen de kosten voor VMWare View 4 worden uitgezocht.
3.3.1 Licentiekosten Voor VMWare View 4 is het mogelijk om de volgende licenties aan te schaffen: - VMWare View 4 Enterprise - VMWare View Premier
De verschillen tussen deze twee versies zijn onder anderen dat in de Premier versie ondersteuning voor offline Desktop zit en Thinapp. Hier kunnen dus verschillende keuzes in gemaakt worden gezien het nog niet duidelijk is of Thinapp wel of niet zal worden gebruikt. De kosten van de licenties zijn: VMWare View 4 Enterprise per 3 jaar VMWare View Premier per 3 jaar De subscription per jaar is: VMWare View 4 Enterprise per jaar VMWare View Premier per jaar
147,45 245,50
35,00 65,00
Als eerste de kosten bij wel het gebruik van Thinapp. In dit geval is de Premier licentie nodig. De kosten zijn dan 245,50 per licentie. Voor 250 concurent users zullen de licentiekosten dan 61.375,-- per drie jaar zijn. Per jaar zijn de licentiekosten dan 20.458,33 Verder moet er per jaar het volgende aan subscription worden betaald: 250 x 65,-- euro = 16.250,-- per jaar. De totale kosten zullen dan per jaar zijn: 36.708,33 Wanneer Thinapp niet zou worden gebruikt kan volstaan worden met: 50 licenties Premier, in verband met de offline Desktop. Op dit moment zijn er ongeveer 30 laptops binnen WVE. Verwachting is dat dit aantal gaat groeien wanneer er meer gebruik gemaakt gaat worden van Telewerken. Zodoende zullen er 50 licenties worden aangeschaft. Vervolgens zijn er dan nog 200 Enterprise licenties nodig. De kosten zijn dan 50 x 245,50 = 12.275,-- + 200 x 147,45 = 29.490,--. Totaal zijn de licentiekosten dan 41.765,-- per drie jaar Per jaar zijn dan de licentiekosten: 13.921,67 per jaar. [5] Verder moet er per jaar het volgende aan subscription worden betaald: 200 x 35,-- euro = 7.000,-- per jaar + 50 x 65,-- = 3250,-Totaal zijn de subscription kosten: 10.250,-- per jaar. Dit betekent dat de totale kosten 24.171,67
versie 1.1
3.3.2 Kosten hardware Zoals eerder aangegeven zullen de clients/ pcs niet worden vervangen. Echter voor het inrichten van de backbone is het volgende benodigd: - View Composer Server - Database op database server. - View Connection Server (dedicated server) - ESX host - Centrale storage
View Composer server en Database Van deze server en database wordt aangeraden om deze bij de Virtual Center Server op te zetten. Met andere woorden de database van Virtual Center moet worden gebruikt en de software moet op de Virtual Center (WVEVC003) worden geinstallleerd. View Connection Server - Dit kan een gevirtualiseerde server zijn met als operating system: Windows 2003 Server of Windows 2008 Server - 1 of 2 cpus - 4 Gb of RAM Host servers Voor een host server wordt de volgende hardware vereist. Dit kan ook vergelijkende hardware zijn: ESX version : ESX 3.5 U4 or ESX 4.0 U1 Chassis type : Blade or rack CPU : 2- or 4-socket quad core CPU speed : 3.0GHz per core RAM : 128GB Ethernet port : 1 Gigabit Virtual machines per core : 8 Cores per node : 8 for ESX 3.5, 16 for ESX 4.0 U1 NICs : 4 (32 virtual machines per NIC) View desktop storage density in virtual : 64 machines per LUN Fiber Channel adapter ports : 0 or more Uitgaande van de hardware die we nu hebben als ESX host en uitgaande van 250 gebruikers hebben we 2 host servers nodig. De berekening is als volgt: - Totaal 16 cores per server - Dit zijn 128 virtual machines clients per server. - Totaal zijn er 250 virtual machines clients benodigd. Dit betekent dat er 2 nodig zijn. [6] Storage VMWare geeft aan dat de storage voor een virtual machine client net zoveel ruimte inneemt als de hard disk van deze virtual machine client is. Wel kan er gebruik worden gemaakt van de linked clone technology, dan wordt er minder storage gebruikt. Echter hiervoor gaan we uit van 20 Gb per client, omdat dit ongeveer de standaard is voor een client operating system. Dit betekent dat er totaal nodig is: 20 Gb x 250 machines = 5000 Gb = ongeveer 5 Tb [7]
10
versie 1.1
De geraamde kosten hiervoor zijn: Nr Onderdeel 1 View Connection Server 2 Host server 3 VMWare vSphere licentie 4 VMWare vSphere support 5 Storage 6 Licentie Windows 7
: : : : : :
Prijs p/s 1.540,00 25.000,00 9.000,00 3.000,00 6.667,00 65,95
Aantal 1 2 2 2 5 250
Totaal 1.540,00 50.000,00 18.000,00 6.000,00 33.335,00 16.487,50 Totaal
Per jaar 1.540,00 16.666,67 6.000,00 6.000,00 11.111,67 16.487,50 57.805,83
3.3.3 Kosten beheer In onderstaande tabel is weergegeven wat de beheerkosten zijn voor de aan te schaffen servers en clients.
Servers: Nr Onderdeel 1 Beheer 'View Connection Server' 2 Beheer 'host server' 3 Beheer storage per Terrabyte
: : :
Prijs p/s / Tb Aantal Totaal 1.440,00 1 1.440,00 3.600,00 2 7.200,00 300,00 5 1.500,00 Totaal 10.140,00
Clients: In onderstaande tabel worden de kosten voor het beheren van de clients aangegeven. Per stuk Aantal Totaal Nr Onderdeel 300,00 10 3.000,00 1 Beheer 'Windows 7 client' : Totaal 3.000,00
Uitleg beheer clients: Wat op zal vallen aan de berekening van de clients is dat er maar 2 clients beheerd worden. Dit heeft de volgende reden: Ook hier zal er gebruik gemaakt worden van golden images. Echter heeft VMWare View 4 de beperking dat er 60 clients per van n golden image gebruik kan maken. In ons geval betekent dit dat er 5 golden images aanwezig moeten zijn. Dit maal twee soorten images is totaal 10 golden images.
3.2.4 Implementatie kosten De implementatiekosten zijn berekend door eerst de uren te schatten om VMWare View 4 te implementeren. Vervolgens zijn deze vermenigvuldigd met het uurtarief.
Geschatte uren: Nr Onderdeel 1 Projectleiding 2 Maken plan van aanpak 3 Installatie hardware servers in rack, koppeling met SAN 4 Inrichten LUNS op SAN 5 Installeren ESX Servers 6 Toevoegen servers in Virtual Center 7 Installeren en inrichten View Composer server 8 Aanmaken en configureren Virtual Machine Server 9 Installeren + configureren View Connection Server 10 Configureren volgende componenten*:
Uitgevoerd door Automatiseringadviseur ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A
Aantal uur 16 uur 8 uur 8 uur 2 uur 8 uur 2 uur 4 uur 2 uur 4 uur 6 uur
11
versie 1.1
11 12 13 14 * [8]
- View Administrator - View Composer - View Portal Aanmaken virtual machine clients Afconfigureren View omgeving Testen VDI omgeving In productie name VDI omgeving
ICT Beheerder A ICT Beheerder A Organisatie ICT Beheerder A
16 uur 8 uur Nvt 8 uur
(intern) uurtarief 75,00 75,00 Totaal per 3 jaar Totaal per jaar
Bedrag 1.200,00 5.700,00 6.900,00 2.300,00
3.2.5 Totale kosten De totale kosten zullen niet berekend worden. Dit gezien dit afhankelijk is van de situatie. De totaal bedragen zullen terug komen in de drie scenarios die worden beschreven.
3.4 Conclusies:
De VDI oplossingen van Citrix en VMWare verschillen niet heel veel in de kosten. Zeker niet als er gekozen wordt om VMWare Thinapp (virtualisatiesoftware) niet te gebruiken. Grootste verschil zit in de licentiekosten waar VMWare een stuk duurder is. Wel zijn de hardwarekosten hoger, dit komt doordat er meer servers nodig zijn. Echter de beheerkosten voor VMWare zijn hoger wanneer een VDI oplossing is gemplementeerd. Doordat er meer golden images nodig zijn, is er ook meer beheer nodig. Hierdoor levert de implementatie van Citrix XenDesktop 4 iets meer op.
12
versie 1.1
4. Applicatie virtualisatie
Afgelopen jaar is er een business case opgesteld voor virtualisatie software. Dit in verband met de verkeerde licenties die we op dit moment hebben. Gegevens uit deze business case zullen hier worden gebruikt. [9] De volgende producten zullen worden vergeleken: - Microsoft VirtualApp V4.5 - VmWare Thinapp - Symantec Appstream Per product zal duidelijk gemaakt worden wat de kosten zijn voor de licenties, hardware en wat de implementatie kost.
Baten zullen niet berekend worden, dit gezien er binnen WVE reeds virtualisatie software wordt gebruikt. Het is moeilijk om in te schatten of een ander product of een update werkelijk wat gaat opleveren. Wel moet de update of de implementatie van de nieuwe software doorgang vinden, doordat de juiste licenties aangeschaft moeten worden.
4.1 Microsoft V-App

Als eerste zal Microsoft VirtualApp V4.5 worden besproken, dit gezien dit de opvolger is van Softgrid onze huidige virtualisatie software
4.1.1. Kosten licenties Microsoft VirtualApp V4.5 De volgende prijzen zijn aangeleverd: aantal licenties p.p.stuk Microsoft MDOP jaar 1 250 66,-Microsoft MDOP jaar 2 250 66,-Microsoft MDOP jaar 3 250 66.-Totaal per 3 jaar Totaal per jaar
Totaal 16.500,- 16.500,- 16.500,- 49.500,- 16.500,--
4.1.2 Kosten hardware De kosten van de hardware worden niet meegenomen, mede gezien de huidige hardware reeds aanwezig is. Deze volstaat ook voor een eventuele upgrade naar deze versie.
4.1.3 Implementatie kosten Voor de implementatie van deze upgrade moeten de volgende drie stappen worden uitgevoerd: - Application Virtualization (VirtualApp) Client - Application Virtualization Server Infrastructure - Application Virtualization Sequencing
Application Virtualization (VirtualApp) Client Voor V-App 4.5 moet er een nieuwe client op alle pcs en laptops worden genstalleerd. Hiervoor moet het volgende worden gedaan: - Remove job aanmaken om automatisch de oude client te verwijderen. - Deploy job aanmaken om de nieuwe client te installeren. Dit moet gebeuren gezien het niet mogelijk is om beide clients naast elkaar te laten draaien.
13
versie 1.1
Application Virtualization Server Infrastructure De huidige Softgrid server moet geupgraded worden. Dit kan op de huidige server, echter zal wel de oude versie hierna verwijderd moeten worden.
Application Virtualization Sequencing Het is mogelijk om de bestaande sequenses/ packages te openen en vervolgens op te slaan in de nieuwe versie. Echter het is dan niet mogelijk om de nieuwe features te gebruiken. Om meer dan 60%* van de applicaties gevirtualiseerd te krijgen, zullen alle applicaties opnieuw gedaan/ geprobeerd moeten worden. Echter in dit traject zullen alleen de bestaande gevirtualiseerde sequenses/ packages opnieuw worden gevirtualiseerd. * 60% van alle applicaties zijn op dit moment gevirtualiseerd. Zie het document knelpunten.doc.
Al met al betekent dat het volgende moet gebeuren: - Sequense (package) pc moet gepgraded worden. - Opnieuw sequensen/ packagen van bestaande gevirtualiseerde applicaties (90 stuks). Voor de inschatting van het aantal uren om de 90 sequenses/ packages opnieuw te virtualiseren wordt er uitgegaan van 2 applicaties per dag. Sommige applicaties zullen langer duren en sommige applicaties zullen korter duren. Nr 1 2 3 4 5 6 7 Onderdeel Projectleiding Remove job (oude client) aanmaken Deploy job (nieuwe client) aanmaken Installeren VirtualApp 4.5 De-installeren Softgrid Upgraden sequense/ package pc Opnieuw sequensen/packages bestaande gevirtualiseerde applicaties. Uitgevoerd door Automatiseringadviseur ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A Aantal uur 8 uur 2 uur 2 uur 4 uur 1 uur 2 uur 360 uur
Omgerekend zijn dit de volgende kosten: Nr Functie Aantal uur 1 Automatiseringadviseur 8 2 ICT Beheerder A 371
(intern) uurtarief 75,- 75,-Totaal per 3 jaar Totaal per jaar
Bedrag 600,- 27.825,- 28.425,- 9.475,--
Implementatiekosten applicatiebeheerders Naast het opnieuw sequensen/ packagen van de applicaties door Automatisering, moeten de applicaties ook getest worden door de applicatiebeheerders. Alleen de applicaties die reeds gevirtualiseerd zijn (60%) zullen worden gepdatet. Dit zijn 90 applicaties. Overige applicaties hoeven niet getest te worden gezien hier niets aan veranderd. Deze worden genstalleerd op de desktop. Onderstaand wordt duidelijk welke kosten hiermee gemoeid zijn.
14
versie 1.1
Berekening uren Het testen van de ene applicatie duurt langer dan een andere. Zodoende zijn volgende aannames gemaakt: Nr Onderdeel Aantal uur 1 15 applicaties die 8 uur in beslag nemen om te testen : 120 uur 2 30 applicaties die 4 uur in beslag nemen om te testen : 120 uur 3 45 applicaties die 2 uur in beslag nemen om te testen : 90 uur Totaal 330 uur
Omgerekend zijn dit de volgende kosten: Nr Functie Aantal uur 1 Applicatiebeheerders 330
(intern) uurtarief 75,-Totaal per 3 jaar Totaal per jaar
Bedrag 24.750,- 24.750,- 8.250,--
Implementatiekosten totaal Nr Functie 1 Kosten Automatisering 2 Kosten Applicatiebeheerders Totaal per jaar
Bedrag 9.475,- 8.250,- 17.725,--
4.1.4 Totale kosten VirtualApp 4.5

Nr 1 2 Onderdeel Licentiekosten per jaar Implementatiekosten per jaar Kosten 16.500,- 17.725,- 34.225,--
Totaal
4.2 VMWare ThinApp

Gezien er binnen Waterschap Vallei & Eem meerdere producten worden gebruikt van VMWare, wordt ook VmWare Thinapp in deze selectie meegenomen.
4.2.1. Kosten licenties VMWare Thinapp

VMWare thinstall suite 3 jaar subscription VMWare clients aantal licenties p.p.stuk 50 0,-200 49,-Totaal per 3 jaar Totaal per jaar Totaal 6.245,- 9.800,- 16.045,- 5.348.33
Opmerking: Wel moet de opmerking gemaakt worden dat wanneer er gekozen wordt voor VMWare View 4 (VDI oplossing VMWare) de licenties voor VMWare Thinapp gratis zijn.
15
versie 1.1
4.2.2 Kosten hardware Ook hier zullen er geen kosten worden meegenomen voor de hardware. Dit gezien er voor VMWare View helemaal geen server nodig is. Alleen een file share volstaat. Wanneer er gekozen wordt dit bij een bestaande server bij te plaatsen, levert dit zelfs een server (en dus een besparing) op.
4.2.3 Implementatie kosten Zoals eerder vermeldt hoeft er voor VMWare Thinapp geen aparte server of software genstalleerd worden. Ook hoeft er geen client genstalleerd te worden op de client computers en laptops. Wel moeten alle bestaande packages/ sequenses opnieuw gepackaged worden.
Dit betekent dat er het volgende moet gebeuren: - De-installeren van Softgrid client op alle client computers en laptops. - Sequense (package) pc moet opnieuw ingericht worden. - Opnieuw sequensen/ packagen van bestaande gevirtualiseerde applicaties (90 stuks). Voor de inschatting van het aantal uren om de 90 sequenses/ packages opnieuw te virtualiseren wordt er uitgegaan van 2 applicaties per dag. Sommige applicaties zullen langer duren en sommige applicaties zullen korter duren. Nr 1 2 3 4 Onderdeel Projectleiding Remove job (oude client) aanmaken Upgraden sequense/ package pc Opnieuw sequensen/packages bestaande gevirtualiseerde applicaties. Uitgevoerd door Automatiseringadviseur ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A Aantal uur 8 uur 2 uur 2 uur 360 uur
Bedrag 600,- 27.300,- 27.900,- 9300,--
Implementatiekosten applicatiebeheerders Naast het opnieuw sequensen/ packagen van de applicaties door Automatisering, moeten de applicaties ook getest worden door de applicatiebeheerders. Alleen de applicaties die reeds gevirtualiseerd zijn (60%) zullen worden gepdatet. Dit zijn 90 applicaties. Overige applicaties hoeven niet getest te worden gezien hier niets aan veranderd. Deze worden genstalleerd op de desktop. Onderstaand wordt duidelijk welke kosten hiermee gemoeid zijn. Berekening uren Het testen van de ene applicatie duurt langer dan een andere. Zodoende zijn volgende aannames gemaakt: 1 15 applicaties die 8 uur in beslag nemen om te testen : 120 uur 2 30 applicaties die 4 uur in beslag nemen om te testen : 120 uur 3 45 applicaties die 2 uur in beslag nemen om te testen : 90 uur Totaal 330 uur
16
versie 1.1
Omgerekend zijn dit de volgende kosten: Nr Functie Aantal uur 1 Applicatiebeheerders 330
Bedrag 24.750,- 24.750,- 8.250,--
Bedrag 9.300,- 8.250,- 17.750,--
4.2.4 Totale kosten Thinapp

Nr 1 2 Ondereel Licentiekosten Implementatiekosten Kosten 5.348,33 17.750,00 23.098,33
Totaal
4.3 Symantec Endpoint Virtualization Suite

Gezien we voor de overige software distributie Symantec Altiris Deployment Server gebruiken zal ook Symantec Virtualization Suite worden meegenomen.
4.3.1. Kosten licenties Symantec Endpoint Virtualization Suite De volgende prijzen zijn aangeleverd: aantal ppstuk Altiris SVC licenties jaar 1 250 45,00 Altiris SVC licenties jaar 2 250 6,86 Altiris SVC licenties jaar 3 250 6,86 Totaal per 3 jaar Totaal per jaar
totaal 11.250,00 1.715,00 1.715,00 14.680,00 4.893,33
4.2.2 Kosten hardware Ook hier zullen er geen kosten worden meegenomen voor de hardware. Wel is er een server nodig waar de applicaties op komen te staan, echter deze is nu voor Softgrid ook aanwezig.
4.2.3 Implementatie kosten Voor Symantec Endpoint Virtualization Suite moet een server opnieuw ingericht worden. Ook moet er op iedere client computer en laptop een client worden genstalleerd. Dit betekent dat het volgende moet worden gedaan: - Inrichten en installeren van Symantec Endpoint Virtualization Suite server. - De-installeren van Softgrid client op alle client computers en laptops. - Installeren Symantec Endpoint Virtualization Suite client op alle client computers en laptops. - Sequense (package) pc moet opnieuw ingericht worden. - Opnieuw sequensen/ packagen van bestaande gevirtualiseerde applicaties (90 stuks).
17
versie 1.1
Voor de inschatting van het aantal uren om de 90 sequenses/ packages opnieuw te virtualiseren wordt er uitgegaan van 2 applicaties per dag. Sommige applicaties zullen langer duren en sommige applicaties zullen korter duren. Nr 1 2 3 4 5 6 7 Onderdeel Projectleiding Remove job (oude client) aanmaken Deploy job (nieuwe client) aanmaken Installeren Symantec Endpoint Virtualization Suite De-installeren Softgrid Upgraden sequense/ package pc Opnieuw sequensen/packages bestaande gevirtualiseerde applicaties. Uitgevoerd door Automatiseringadviseur ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A Aantal uur 8 uur 2 uur 2 uur 4 uur 1 uur 2 uur 360 uur
Bedrag 600,- 27.825,- 28.425,- 9.475,--
Implementatiekosten applicatiebeheerders Naast het opnieuw sequensen/ packagen van de applicaties door Automatisering, moeten de applicaties ook getest worden door de applicatiebeheerders. Alleen de applicaties die reeds gevirtualiseerd zijn (60%) zullen worden gepdatet. Dit zijn 90 applicaties. Overige applicaties hoeven niet getest te worden gezien hier niets aan veranderd. Deze worden genstalleerd op de desktop. Onderstaand wordt duidelijk welke kosten hiermee gemoeid zijn. Berekening uren Het testen van de ene applicatie duurt langer dan een andere. Zodoende zijn volgende aannames gemaakt: 1 15 applicaties die 8 uur in beslag nemen om te testen : 120 uur 2 30 applicaties die 4 uur in beslag nemen om te testen : 120 uur 3 45 applicaties die 2 uur in beslag nemen om te testen : 90 uur Totaal 330 uur Omgerekend zijn dit de volgende kosten: Nr Functie Aantal uur 1 Applicatiebeheerders 330
Bedrag 24.750,- 24.750,- 8.250,--
18
versie 1.1
Bedrag 9.475,- 8.250,- 17.725,--
4.2.4 Totale kosten Symantec Endpoint Virtualization Suite Nr Onderdeel Kosten 1 Licentiekosten per jaar 4.893,33 2 Implementatiekosten 17.725,00 Totaal 22.618,33
4.4 Totaaloverzicht
Licenties per jaar Implementatiekosten Totaal Microsoft Virtual App 4.5 16.500,- 17.725,- 34.225,-VMWare View 4 5.348,33 17.750,00 23.098,33 Symantec Endpoint Virtualization Suite 4.893,33 17.725,00 22.618,33
Conclusies - De kostenverschillen tussen VMWare en Symantec zijn niet heel groot. - De implementatiekosten zijn voor alle producten aardig gelijk. - Aanschaf-/ licentiekosten van Microsoft Virtual App 4.5 zijn heel erg hoog.
19
versie 1.1
5. Applicatie Deploy
Betreffende de applicatie deploy is er marktonderzoek gedaan en komen hier de producten Symantec Altiris Deployment Services server en Microsoft Operation manager 2007. Nou kunnen deze twee producten naast elkaar worden gezet en kunnen de kosten worden vergeleken. Echter de oplossing van Symantec is reeds aanwezig en aangeschaft. De contracten hiervoor lopen nog twee jaar door. Zodoende zal er geen vergelijking plaats vinden en zal er in eerste instantie door worden gegaan met Symantec Altiris Deployment Services server.
6. Beheertools
Ook betreffende de beheertools zal er geen vergelijking plaats vinden. RES Powerfuse heeft de automatiseringsafdeling veel gebracht. Incidenten zijn merkbaar omlaag gegaan de afgelopen jaren. Daarnaast is het mogelijk om alle desktops centraal te beheren en in de laatste versie is het mogelijk om bijvoorbeeld roaming profiles van Microsoft mee te nemen in Powerfuse. Gezien wij hier de laatste tijd problemen mee hebben en gezien de ervaring met RES Powerfuse is ervoor gekozen om met dit product als beheertool verder te gaan.
20
versie 1.1
7. Server Based Computing

Server based computing komt in de vorige hoofdstukken helemaal niet naar voren. Echter in de genventariseerde eisen en wensen komt dit wel naar voren. Zodoende hierover de volgende opmerking: De belangrijkste leveranciers van Server Based Computing zijn Microsoft en Citrix. Gezien we op dit moment Citrix gebruiken zullen deze twee niet naast elkaar worden gezet. Wel zijn er kosten wanneer deze omgeving in stand wordt gehouden. Hardwarekosten en implementatiekosten zijn niet aanwezig gezien de hardware reeds aanwezig is en er geen implementatie plaats vindt. De overige kosten zijn: Licentiekosten De jaarlijkse licentiekosten zijn: - 80 licenties Citrix XenApp 5 - Kosten 62,50 per licentie - Totaal: 5000,-Beheerkosten Op het gebied van de beheerkosten zijn er twee soorten kosten. Als eerste zijn er beheerkosten voor de bestaande Citrix XenApp 5 servers. Verder zijn er extra kosten op het gebied van installeren van de applicaties. Dit gezien de applicaties op een server operating system moeten worden genstalleerd in plaats van op een client operating system. Hiervoor zijn de volgende aannames gedaan: Een applicatie in V-App updaten kost 4 uur. Voor een applicatie op de Server Based Computing omgeving is dit verdubbeld (8 uur). Op dit moment is 60 % van alle applicaties gevirtualiseerd. Verwachting is dat met de nieuwe versie van App-V dit 70% wordt. Dit betekent dat 30% op de clients en op de Server based Computing omgeving genstalleerd moet worden. Uitgaande van 45 applicaties (30%) zijn de kosten: 45 * 8 uur = 360 uur Nr Functie Aantal uur (intern) uurtarief 1 ICT Beheerder B 360 75,-Totaal per 3 jaar Totaal per jaar
Bedrag 27.000,- 27.000,- 9.000,--
Totale beheerskosten Totaal zijn er de volgende beheerkosten: Nr Onderdeel 1 Citrix XenApp 5 server : 2 Installeren applicaties :
Prijs p/s Aantal Totaal 1.440,00 2 2.880,00 9.000,00 1 9.000,00
Totale kosten Nr Onderdeel 1 Licentiekosten per jaar 2 Beheerkosten per jaar
Totaal
Totaal 5.000,00 11.880,00 16.880,00
21
versie 1.1
Bronnenlijst
Hieronder worden de bronnen weergegeven die zijn gebruikt bij de realisatie van dit document. In de tekst zijn verwijzingen gemaakt naar deze bronnen met behulp van een superscript, voorbeeld: [1].
Verwijzing [1] [2] [3]
[4]
[5] [6]
[7]
[8] [9]
Gegevens Imtech: Aviesdocument Virtualisatie Waterschap Vallei Eem 11 maart 2010, geraadpleegd op 15-04-2010 Helion-IT:Adviesprijzen Citrix, geraadpleegd op 15-04-2010 Delivering 5000 desktops with Citrix XenDesktop, http://support.citrix.com/servlet/KbServlet/download/22662-102642212/Delivering%205000%20Desktops%20with%20XenDesktop%204.pdf, geraadpleegd op 15-04-2010 Delivering 5000 desktops with Citrix XenDesktop, http://support.citrix.com/servlet/KbServlet/download/22662-102642212/Delivering%205000%20Desktops%20with%20XenDesktop%204.pdf, geraadpleegd op 16-04-2010 Imtech: Aviesdocument Virtualisatie Waterschap Vallei Eem 11 maart 2010, geraadpleegd op 16-04-2010 VMWare View Architecture Planning Guide, http://www.vmware.com/pdf/view40_architecture_planning.pdf, geraadpleegd op 1704-2010 VMWare View Architecture Planning Guide, http://www.vmware.com/pdf/view40_architecture_planning.pdf, geraadpleegd op 1804-2010 Getting Started with VMWAre View, http://www.vmware.com/pdf/view40_quickstart.pdf, geraadpleegd op 19-04-2010 Business case Softgrid, V:\Automatisering\BTI\Projecten\Business Case Softgrid\ Business Case Softgrid.doc, geraadpleegd op 20-04-2010
22
versie 1.1
Bijlage
De volgende bijlagen zijn aanwezig: - Bijlage 1: Berekening kosten virtuele server - Bijlage 2: Berekening kosten storage - Bijlage 3: Berekening beheerkosten
Bijlage 1
Berekening kosten interne virtual machine (server) VMWare:
Berekening Virtuele server

Aanschaf
Onderdeel Kosten SAN + Infrastructuur Kosten ESX vSphere Hosts Licenties ESX vSphere Totaalprijs 80.000,00 3 75.000,00 3 27.000,00 Totaal 182.000,00 60.666,67 per jaar Afschrijving over 3 jaar 606,67 per server 100 virtual machines (Servers) Licentie Windows 2008 Server Enterprise* 933,33 Totaal 1.540,00 * http://www.microsoft.com/windowsserver2008/en/us/pricing.aspx 80.000,00 25.000,00 9.000,00 Licentie Windows 2008 Server Enterprise Licentie Licentie Windows 7 Professional** Licentie ** Nagevraagd bij aaccomos Prijs Afschrijving 3 jaar Totaal Prijs Aantal
2.800,00
933,33
Prijs per client per jaar 65,95
Aantal Totaalprijs 250 16.487,50
Bijlage 2
Berekening kosten 1 Terrabyte

Onderdeel Kosten SAN + Infrastructuur (12 Tb) Kosten SAN + Infrastructuur per Tb Prijs 80.000,00 6.666,67
23
versie 1.1
Bijlage 3
Beheerkosten
Windows servers 40 stuks
Werkzaamheden Dagelijks beheer Updates Troubleshooten Backup Totaal Totaal Prijs per uur Totaal per maand Totaal per jaar Totaal per server Uren 5 1 5 5 16 64 75,00 4.800,00 57.600,00 1.440,00 per week per week per week per week uur per week uur per maand
ESX Servers (3stuks)

Werkzaamheden Dagelijks beheer Updates Troubleshooten Totaal Totaal Prijs per uur Totaal per maand Totaal per jaar Totaal per server Uren 2 per week 0,5 per week 0,5 per week 3 uur per week 12 uur per maand 75,00 900,00 10.800,00 3.600,00
SAN
Werkzaamheden Dagelijks beheer Uren 1 per week
Windows clients (250 stuks)

Werkzaamheden Dagelijks beheer Herinstallatie / Troubleshooting* Updates Totaal Prijs per uur Totaal per maand Totaal per jaar Totaal per client
*Uitgaande van 60 pc's maal 2 uur
Uren 4 per maand 120 per maand 1 per maand 125 uur per maand 50,00 6.250,00 75.000,00 300,00
Totaal Totaal Prijs per uur Totaal per maand Totaal per jaar Totaal per Tb
1 uur per week 4 uur per maand 75,00 300,00 3.600,00 300,00
24
Bijlage 7.2
Berekeningen scenarios
: Erik Klaassen : 10-05-2010 : Bijlage 7.2 Berekeningen scenarios vs1.0.doc : 1.0
Berekeningen scenarios | het Nieuwe werken
versie 1.0
Inleiding
In deze bijlage zullen alle berekeningen worden gedaan voor alle scenarios.
1. Berekening Scenario 1
1.1 Bedragen Scenario 1
De bedragen voor scenario 1 zijn:
Scenario 1
Kosten VMWare View 4
1 Licentiekosten Onderdeel Licentiekosten VDI Subscription VDI view Bedrag 245,50 147,45 65,00 35,00 Aantal Totaalbedrag 50 200 50 200 12.275,00 29.490,00 3.250,00 7.000,00 Aantal jaar eenmalig 3 eenmalig 3 per jaar 1 per jaar 1 Totaal per jaar per jaar 1 eenmalig 3 eenmalig 3 per jaar 1 eenmalig 3 per jaar 1 Totaal per jaar TOTAAL per jaar 4.091,67 9.830,00 3.250,00 7.000,00 24.171,67 1.540,00 16.666,67 6.000,00 6.000,00 11.111,67 16.487,50 57.805,83
2 Hardwarekosten View Connection Server Host server VMWare vSphere licentie VmWare support Storage Licentie Windows 7 3 Beheerkosten Beheerskosten totaal 4 Implementatiekosten Implementatiekosten
1.540,00 25.000,00 9.000,00 3.000,00 6.667,00 65,95
1 2 2 2 5 250
1.540,00 50.000,00 18.000,00 6.000,00 33.335,00 16.487,50
13.140,00
13.140,00 per jaar 1 13.140,00 Totaal per jaar 13.140,00 6.900,00 eenmalig 3 2.300,00 Totaal per jaar 2.300,00 Aantal TOTAAL jaar per jaar 16.500,00 per jaar 1 16.500,00 17.725,00 per jaar 1 17.725,00 Totaal per jaar 34.225,00 Aantal TOTAAL jaar per jaar 5.000,00 per jaar 1 5.000,00 11.880,00 per jaar 1 11.880,00 Totaal per jaar 16.880,00
6.900,00
Kosten Microsoft V-App 4.5

Onderdeel 1 Licentiekosten 2 Implementatiekosten Bedrag 16.500,00 17.725,00 Aantal Totaalbedrag
Server Based Computing omgeving

Onderdeel 1 Licentiekosten 2 Beheerkosten Bedrag 5.000,00 11.880,00 Aantal Totaalbedrag
versie 1.0
1.2 Projectbudget scenario 1

Het benodigde projectbudget voor scenario 1 zijn:
Scenario 1
Projectbudget Migratietraject VMWare View 4
Nr Onderdeel Licentiekosten 1 Licentiekosten VDI Bedrag 245,50 147,45 Aantal 50 200 Totaal 1 2 2 5 250 Totaal Totaal 12.275,00 29.490,00 41.765,00
Hardware 1 View Connection Server 2 Host server 3 VMWare vSphere licentie 4 Storage 5 Licentie Windows 7 Beheerkosten 1 Beheerkosten Implementatiekosten 1 Implementatiekosten
1.540,00 25.000,00 9.000,00 6.667,00 65,95
1.540,00 50.000,00 18.000,00 33.335,00 16.487,50 119.362,50 13.140,00 13.140,00 6.900,00 6.900,00 16.500,00 53.175,00 69.675,00 5.000,00 11.880,00 16.880,00
13.140,00 Totaal 6.900,00 Totaal
Microsoft V-App 4.5

1 Licentiekosten 2 Implementatiekosten 16.500,00 53.175,00 Totaal
Server based Computing

1 Licentiekosten 2 Beheerkosten 5.000,00 11.880,00 Totaal
versie 1.0
De totalen hiervan zijn:
Kosten scenario 1
Totale kosten VMWare View 4 41.765,00 1 Licentiekosten 119.362,50 2 Hardwarekosten 13.140,00 3 Beheerkosten 6.900,00 4 Implementatiekosten Totaal 181.167,50 Totale kosten Microsoft V-App 4.5 16.500,00 1 Licentiekosten 53.175,00 2 Implementatiekosten Totaal 69.675,00 Kosten Server Based Computing omgeving 5.000,00 1 Licentiekosten 11.880,00 2 Beheerkosten Totaal 16.880,00 TOTAAL 267.722,50
versie 1.0
Total Cost of Ownership

In deze paragraaf wordt de Total Cost of Ownership berekend:
Scenario 1
Kosten VMWare View 4
1 Licentiekosten Onderdeel Licentiekosten VDI Subscription VDI view Bedrag 245,50 147,45 65,00 35,00 Aantal 50 200 50 200 Totaalbedrag Aantal jaar 12.275,00 eenmalig 3 29.490,00 eenmalig 3 3.250,00 per jaar 1 7.000,00 per jaar 1 Totaal per jaar Totaal per werkplek 1.540,00 50.000,00 18.000,00 6.000,00 33.335,00 16.487,50 per jaar 1 eenmalig 3 eenmalig 3 per jaar 1 eenmalig 3 per jaar 1 Totaal per jaar Totaal per werkplek TOTAAL per jaar 4.091,67 9.830,00 3.250,00 7.000,00 24.171,67 96,69 1.540,00 16.666,67 6.000,00 6.000,00 11.111,67 16.487,50 57.805,83 231,22
2 Hardwarekosten View Connection Server Host server VMWare vSphere licentie VmWare support Storage Licentie Windows 7
1.540,00 25.000,00 9.000,00 3.000,00 6.667,00 65,95
1 2 2 2 5 250
3 Beheerkosten Beheerskosten totaal
13.140,00
13.140,00 per jaar 1 13.140,00 Totaal per jaar 13.140,00 Totaal per werkplek 52,56 6.900,00 eenmalig 3 2.300,00 Totaal per jaar 2.300,00 Totaal per werkplek 9,20 Aantal TOTAAL jaar per jaar 16.500,00 per jaar 1 16.500,00 17.725,00 per jaar 1 17.725,00 Totaal per jaar 34.225,00 Totaal per werkplek 136,90 Aantal jaar 5.000,00 per jaar 1 11.880,00 per jaar 1 Totaal per jaar Totaal per werkplek TOTAAL per jaar 5.000,00 11.880,00 16.880,00 67,52
4 Implementatiekosten Implementatiekosten
6.900,00

Server Based Computing omgeving

Onderdeel 1 Licentiekosten 2 Beheerkosten Bedrag 5.000,00 11.880,00 Aantal Totaalbedrag
versie 1.0
De totalen zijn dan

Totale kosten Nr. Kosten 1 2 3 4 Licentiekosten Hardwarekosten Beheerkosten Implementatiekosten Totaal Totaal 45.671,67 57.805,83 25.020,00 20.025,00 148.522,50 Aantal werkplekken 250 250 250 250 TCO 182,69 231,22 100,08 80,10 594,09
versie 1.0
Scenario 2
Kosten Citrix XenDesktop 4
1 Licentiekosten Onderdeel Licentiekosten upgrade Subscription VDI 2 Hardwarekosten View Connection Server Host server VMWare vSphere licentie VmWare support Storage Licentie Windows 7 3 Beheerkosten Beheerskosten totaal 4 Implementatiekosten Implementatiekosten Bedrag 37,00 191,34 60,00 Aantal Totaalbedrag 80 90 250 Aantal jaar 2.960,00 eenmalig 3 17.220,60 eenmalig 3 15.000,00 per jaar 1 Totaal per jaar 1.540,00 75.000,00 27.000,00 9.000,00 6.667,00 16.487,50 per jaar 1 eenmalig 3 eenmalig 3 per jaar 1 eenmalig 3 per jaar 1 Totaal per jaar TOTAAL per jaar 986,67 5.740,20 15.000,00 21.726,87 1.540,00 25.000,00 9.000,00 9.000,00 2.222,33 16.487,50 63.249,83
1.540,00 25.000,00 9.000,00 3.000,00 6.667,00 65,95
1 3 3 3 1 250
13.140,00
13.140,00 per jaar 1 13.140,00 Totaal per jaar 13.140,00 7.725,00 eenmalig 3 Totaal per jaar 2.575,00 2.575,00
7.725,00

Onderdeel 1 Licentiekosten 2 Implementatiekosten Bedrag 16.500,00 17.725,00 Aantal Totaalbedrag Aantal TOTAAL jaar per jaar 16.500,00 per jaar 1 16.500,00 17.725,00 per jaar 1 17.725,00 Totaal per jaar 34.225,00
versie 1.0

Scenario 2
Projectbudget Migratietraject Citrix XenDesktop 4
Nr Onderdeel Licentiekosten 1 Licentiekosten VDI Bedrag 37,00 191,34 Aantal 80 90 Totaal 1 3 3 1 250 Totaal Totaal 2.960,00 17.220,60 20.180,60 1.540,00 75.000,00 27.000,00 6.667,00 16.487,50 126.694,50 13.140,00 13.140,00 7.725,00 7.725,00 16.500,00 53.175,00 69.675,00
Hardware 1 View Connection Server 2 Host server 3 VMWare vSphere licentie 4 Storage 5 Licentie Windows 7 Beheerkosten 1 Beheerkosten Implementatiekosten 1 Implementatiekosten
1.540,00 25.000,00 9.000,00 6.667,00 65,95
13.140,00 Totaal
7.725,00 Totaal
Microsoft V-App 4.5

1 Licentiekosten 2 Implementatiekosten 16.500,00 53.175,00 Totaal De totalen hiervan zijn:
Kosten scenario 2
Totale kosten Citrix XenDesktop 4 20.180,60 1 Licentiekosten 126.694,50 2 Hardwarekosten 13.140,00 3 Beheerkosten 7.725,00 4 Implementatiekosten Totaal 167.740,10 Totale kosten Microsoft V-App 4.5 16.500,00 1 Licentiekosten 53.175,00 2 Implementatiekosten Totaal 69.675,00 TOTAAL 237.415,10
versie 1.0

Scenario 2
Kosten XenDesktop 4
1 Licentiekosten Onderdeel Licentiekosten upgrade Subscription VDI Bedrag 37,00 191,34 60,00 Aantal Totaalbedrag Aantal jaar 2.960,00 eenmalig 3 17.220,60 eenmalig 3 15.000,00 per jaar 1 Totaal per jaar Totaal per werkplek 1.540,00 75.000,00 27.000,00 9.000,00 6.667,00 16.487,50 per jaar 1 eenmalig 3 eenmalig 3 per jaar 1 eenmalig 3 per jaar 1 Totaal per jaar Totaal per werkplek TOTAAL per jaar 986,67 5.740,20 15.000,00 21.726,87 86,91 1.540,00 25.000,00 9.000,00 9.000,00 2.222,33 16.487,50 63.249,83 253,00
80 90 250
1.540,00 25.000,00 9.000,00 3.000,00 6.667,00 65,95
1 3 3 3 1 250
13.140,00
13.140,00 per jaar 1 13.140,00 Totaal per jaar 13.140,00 Totaal per werkplek 52,56 7.725,00 eenmalig 3 2.575,00 Totaal per jaar 2.575,00 Totaal per werkplek 10,30 Aantal TOTAAL jaar per jaar 16.500,00 per jaar 1 16.500,00 17.725,00 per jaar 1 17.725,00 Totaal per jaar 34.225,00 Totaal per werkplek 136,90
7.725,00

versie 1.0
De totalen zijn dan

Totale kosten Nr. Kosten
Totaal 38.226,87 63.249,83 13.140,00 20.300,00 134.916,70
1 2 3 4
Licentiekosten Hardwarekosten Beheerkosten* Implementatiekosten Totaal
Aantal werkplekken 250 250 250 250
TCO 152,91 253,00 52,56 81,20 539,67
10
versie 1.0
Scenario 3
1 Licentiekosten Onderdeel Licentiekosten upgrade Subscription VDI 2 Hardwarekosten View Connection Server Host server VMWare vSphere licentie VmWare support Storage Licentie Windows 7 3 Beheerkosten Beheerskosten totaal 4 Implementatiekosten Implementatiekosten Bedrag 37,00 60,00 Aantal Totaalbedrag 40 80 Aantal TOTAAL jaar per jaar 1.480,00 eenmalig 3 493,33 4.800,00 per jaar 1 4.800,00 Totaal per jaar 5.293,33 per jaar 1 eenmalig 3 eenmalig 3 per jaar 1 eenmalig 3 per jaar 1 Totaal per jaar 1.540,00 8.333,33 3.000,00 3.000,00 1.111,17 5.276,00 22.260,50 5.790,00 5.790,00 2.350,00 2.350,00
1.540,00 25.000,00 9.000,00 3.000,00 6.667,00 65,95
1 1 1 1 1 80
1.540,00 25.000,00 9.000,00 3.000,00 3.333,50 5.276,00
5.790,00
5.790,00 per jaar 1 Totaal per jaar 7.050,00 eenmalig 3 Totaal per jaar
7.050,00

Onderdeel 1 Licentiekosten 2 Implementatiekosten Bedrag 16.500,00 17.725,00 Aantal Totaalbedrag Aantal TOTAAL jaar per jaar 16.500,00 per jaar 1 16.500,00 17.725,00 per jaar 1 17.725,00 Totaal per jaar 34.225,00
Beheerkosten fat clients

Onderdeel 1 Beheerkosten Bedrag 51.000,00 Aantal Totaalbedrag 170 Aantal TOTAAL jaar per jaar 51.000,00 eenmalig 1 51.000,00 Totaal per jaar 51.000,00
11
versie 1.0

Scenario 3
Projectbudget Migratietraject Citrix XenDesktop 4
Nr Onderdeel Licentiekosten 1 Licentiekosten VDI Hardware 1 View Connection Server 2 Host server 3 VMWare vSphere licentie 4 Storage 5 Licentie Windows 7 Beheerkosten 1 Beheerkosten Implementatiekosten 1 Implementatiekosten Bedrag 37,00 Aantal 40 Totaal 1 1 1 1 80 Totaal Totaal 1.480,00 1.480,00 1.540,00 25.000,00 9.000,00 3.333,50 5.276,00 44.149,50 5.790,00 5.790,00 7.050,00 7.050,00 16.500,00 53.175,00 69.675,00
1.540,00 25.000,00 9.000,00 6.667,00 65,95
5.790,00 Totaal
7.050,00 Totaal
Microsoft V-App 4.5

1 Licentiekosten per jaar 2 Implementatiekosten 16.500,00 53.175,00 Totaal
De totalen hiervan zijn:
Kosten scenario 3
Totale kosten Citrix XenDesktop 4 1 Licentiekosten 2 Hardwarekosten 3 Beheerkosten 4 Implementatiekosten Totaal 1.480,00 44.149,50 5.790,00 7.050,00 58.469,50
Totale kosten Microsoft V-App 4.5 16.500,00 1 Licentiekosten 53.175,00 2 Implementatiekosten Totaal 69.675,00 TOTAAL 128.144,50
12
versie 1.0

Scenario 3
1 Licentiekosten Onderdeel Licentiekosten VDI Subscription VDI Bedrag 37,00 60,00 Aantal Totaalbedrag 40 80 Aantal jaar 1.480,00 eenmalig 3 4.800,00 per jaar 1 Totaal per jaar Totaal per werkplek per jaar 1 eenmalig 3 eenmalig 3 per jaar 1 eenmalig 3 per jaar 1 Totaal per jaar Totaal per werkplek TOTAAL per jaar 493,33 4.800,00 5.293,33 21,17
1.540,00 25.000,00 9.000,00 3.000,00 6.667,00 65,95
1 1 1 1 1 80
1.540,00 25.000,00 9.000,00 3.000,00 3.333,50 5.276,00
1.540,00 8.333,33 3.000,00 3.000,00 1.111,17 5.276,00 22.260,50 89,04
5.790,00
5.790,00 per jaar 1 5.790,00 Totaal per jaar 5.790,00 Totaal per werkplek 23,16 7.050,00 eenmalig 3 2.350,00 Totaal per jaar 2.350,00 Totaal per werkplek 9,40 Aantal TOTAAL jaar per jaar 16.500,00 per jaar 1 16.500,00 17.725,00 per jaar 1 17.725,00 Totaal per jaar 34.225,00 Totaal per werkplek 136,90 Aantal TOTAAL jaar per jaar 51.000,00 eenmalig 1 51.000,00 Totaal per jaar 51.000,00 Totaal per werkplek 204,00
7.050,00

Kosten beheer fat clients

Onderdeel 1 Beheerkosten Bedrag 51.000,00 Aantal Totaalbedrag 170
13
versie 1.0
De totalen zijn dan

Totale kosten Nr. Kosten 1 2 3 4 Licentiekosten Hardwarekosten Beheerkosten* Implementatiekosten Totaal Totaal 21.793,33 22.260,50 56.790,00 20.075,00 120.918,83 Aantal werkplekken 250 250 250 250 TCO 87,17 89,04 227,16 80,30 483,68
14
Bijlage 7.3
Uitwerking - Scenario 3
: Erik Klaassen : 10-05-2010 : Bijlage 7.3 Berekening scenario vs1.0.doc : 1.0
Berekening scenario 3 | het Nieuwe werken
versie 1.0
Inleiding
In deze bijlage zullen de kosten worden uitgewerkt voor Scenario 3 de Budget variant. In dit scenario zullen alleen de buitenlocaties en de Telewerkers gebruik gaan maken van VDI. Het hoofdkantoor zal gebruik maken van de huidige locatie. Gekozen is om dit in een aparte bijlage te zetten gezien in Bijlage 7.1 Input adviesdocument er wordt uitgegaan van een overstap naar VDI voor de hele organisatie. De bedragen zijn uit Bijlage 7.1: Input adviesdocument overgenomen. Bronnen worden zodoende in deze bijlage niet genoemd gezien deze in bijlage 1 zijn genoemd.
1. Berekening kosten Scenario 3

1.1 VDI: Citrix XenDesktop 4
In deze paragraaf zullen de kosten voor Citrix XenDesktop 4 op een rij worden gezet. 1.1.1 Licentiekosten Voor XenDesktop 4 is het mogelijk om de volgende licenties aan te schaffen: - Citrix XenDesktop 4, VDI Edition for scalable VDI desktop implementations with Citrix HDX technology - Citrix XenDesktop 4, Enterprise Edition enterprise-class desktop virtualization with ondemand applications and FlexCast technology, in addition to the features of VDI Edition - Citrix XenDesktop 4, Platinum Edition comprehensive desktop virtualization with advanced management and security, in addition to the features of Enterprise edition Voor de overstap naar XenDesktop zijn er door de trade-up licenties maar 40 nodig. Totaal zijn er dan 80 licenties aanwezig. Dit betekent dat er voor de aanschaf van 40 XenDesktop 4 Enterprise Edition licenties 1480,-- (40 x 37,-- per licentie) betaald moet worden. Verder zijn de subscriptionkosten 60,-- per client. Voor 80 clients zijn dan de subscriptionkosten: 4.800,-- per jaar
1.1.2 Kosten hardware Zoals eerder aangegeven zullen de clients/ pcs niet worden vervangen. Echter voor het inrichten van de backbone is het volgende benodigd: - Desktop Delivery Controller server, welke regelt hoeveel desktops er zijn, ze toekent aan de gebruiker enz. - Verder zijn er host servers nodig waar de desktops op draaien. Citrix geeft aan dat er ongeveer 50 tot 60 gebruikers per host van een VDI gebruik kunnen maken. - Als laatste is er storage benodigd om de virtual machines (VDIs) op te draaien. De volgende onderdelen kunnen van de bestaande Citrix omgeving hergebruikt worden: - Database server - License server - Webinterface - Management consoles
versie 1.0
Host servers Uitgaande van 80 gebruikers tegelijkertijd met de specificaties die Citrix aangeeft is er 1 host server nodig. Verder zullen er ook VMWare VSphere licenties moeten worden aangeschaft. Storage Citrix geeft voor de storage niet echt een advies. Wel worden er voor de implementatie van 5000 virtual machines het volgende aangegeven: Voor 5000 virtual machines wordt een centrale opslag (Storage Area Network) gebruikt van 70 schijven van 300 Gb. Dit betekent een totale opslag van 21000 Gb ofwel 21 Tb. Per machine betekent dit dat er 21000 Gb gedeeld door 5000 machines = 4,2 Gb per virtual machine. Voor 80 machines betekent dat er 4,2 Gb x 80 machines = 336 Gb De kosten van deze onderdelen worden in onderstaande tabel weergegeven. De berekeningen van de bijlage zijn toegevoegd in de bijlage als bijlage 1 en bijlage 2.
Nr 1 2 3 4 5 6 Onderdeel Desktop Delivery Controller Server Host server VMWare vSphere licentie VMWare vSphere support Storage Licentie Windows 7 Prijs p/s 1.540,00 25.000,00 9.000,00 3.000,00 6.667,00 65,95 Aantal 1 1 1 1 0,5 80 Totaal Totaal 1.540,00 25.000,00 9.000,00 3.000,00 3.333,50 5.276,00 47.149,50
: : : : : :
1.1.3 Kosten beheer In deze paragraaf worden de beheerskosten voor servers en clients uitgewerkt. De tot standkoming van deze bedragen is uitgelegd in bijlage 3. Servers: In onderstaande tabel is weergegeven wat de beheerkosten zijn voor de aan te schaffen servers: Nr Onderdeel Prijs p/s / Tb Aantal Totaal 1 Beheer 'Desktop Delivery Controller Server' : 1.440,00 1 1.440,00 2 Beheer 'host server' : 3.600,00 1 3.600,00 3 Beheer storage per Terrabyte : 300,00 0,5 150,00 Totaal 5.190,00 Clients: In onderstaande tabel worden de kosten voor het beheren van de clients aangegeven. Per stuk Aantal Totaal Nr Onderdeel 300,00 2 600,00 1 Beheer 'Windows 7 client' : Totaal 600,00
versie 1.0
Uitleg beheer clients: Wat op zal vallen aan de berekening van de clients is dat er maar 2 clients beheerd worden. Dit heeft de volgende reden: Bij het gebruik van VDI worden er zogenaamde golden images gemaakt. In deze images is alle software aanwezig voor een bepaalde doelgroep. Wanneer er updates moeten worden uitgevoerd hoeven alleen deze twee golden images geupdated worden. In dit geval is er gekozen voor 2 golden images gezien de verwachting is dat er twee images zullen worden gemaakt. En voor GIS en CAD medewerkers en n voor de overige medewerkers.
1.1.4 Implementatie kosten De implementatiekosten zijn berekend door eerst de uren te schatten om Citrix XenDesktop 4 te implementeren. Vervolgens zijn deze vermenigvuldigd met het uurtarief. Geschatte uren: Nr Onderdeel 1 Projectleiding 2 Maken plan van aanpak 3 Installatie hardware servers in rack, koppeling met SAN 4 Inrichten LUNS op SAN 5 Installeren ESX Servers 6 Toevoegen servers in Virtual Center en Virtual Center klaar maken voor VDI 7 Aanmaken en configureren Virtual Machine Server 8 Klaar maken huidige componenten *: - Active Directory - License Server - Webinterface 9 Installeren Desktop Delivery Controller Server 10 Configureren Desktop Delivery Controller Server 11 Configureren XenDesktop omgeving 12 Aanmaken virtual machine clients 13 Afconfigureren XenDesktop omgeving 14 Testen VDI omgeving 15 In productie name VDI omgeving
Uitgevoerd door Automatiseringadviseur ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A
Aantal uur 12 uur 6 uur 4 uur 1 uur 4 uur 1 uur 1 uur 6 uur
ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A ICT Beheerder A Organisatie ICT Beheerder A
3 uur 8 uur 8 uur 12 uur 8 uur Nvt 8 uur
(intern) uurtarief Bedrag 75,00 900,00 75,00 6.150,00 Totaal 7.050,00
3.1.4 Totale kosten XenDesktop 4 Nr Kosten 1 Licentiekosten 2 Hardwarekosten 3 Beheerkosten 4 Implementatiekosten
Totaal 6.280,00 47.149,50 5.790,00 7.050,00 Totaal 66.269,50
Bijlage 7.4
Huidige TCO
: Erik Klaassen : 10-05-2010 : Bijlage 7.4 Berekening huidige TCO vs1.0.doc : 1.0
Berekening huidige TCO | het Nieuwe werken
versie 1.0
Inleiding
In deze bijlage wordt de Total Costs of Ownership (TCO) berekend voor de huidige situatie. Dit om zo een goed vergelijk te hebben met de TCO van de drie scenarios.
1. Berekening TCO Huidige omgeving.

De huidige omgeving bestaat uit de Server Based Computing omgeving. Verder bestaat de omgeving voor het hoofdkantoor in Leusden uit: - 140 fat clients - 80 thin clients (Citrix) Verder is er op de pc Windows XP genstalleerd en wordt er gebruik gemaakt van Softgrid 4.0. Gezien giervoor de verkeerde licenties zijn aangeschaft worden hiervoor de nieuwe licenties in rekening gebracht. In de volgende paragrafen zullen alle kosten hiervoor in kaart worden gebracht.
1.1 Licenties
Er worden van de volgende licenties gebruik gemaakt:
Licenties
Nr Onderdeel 1 2 3 4 Prijs per Aantal Totaal licentie Windows XP OEM fat clients 50,00 220 11.000,00 Citrix Licenties aanschaf 150,00 80 12.000,00 Subscription Citrix licenties 56,25 80 4.500,00 TS Licenties aanschaf 110,00 105 11.550,00 Aantal Jaar eenmalig 3 eenmalig 3 per jaar 1 eenmalig 3 Totaal TOTAAL per jaar 3.666,67 4.000,00 4.500,00 3.850,00 16.016,67
Verder wordt er gebruik gemaakt van Softgrid (voor loper van Microsoft V-App). De licentiekosten hiervan zijn:
Microsoft V-App
Nr Functie 1 Licentiekosten Aantal 250 Bedrag 66,00 Totaal 16.500,00 eenmalig Aantal Jaar 1 Totaal TOTAAL per jaar 16.500,00 16.500,00
1.2 Hardware
Betreffende hardware zijn de volgende kosten gemaakt
Hardware
Aantal TOTAAL Jaar per jaar 1 Virtuele Citrix servers per jaar 1 3.080,00 Totaal 3.080,00 Hierbij moet de opmerking worden gemaakt dat de hardware van de clients niet is meegenomen. Dit gezien in de scenarios er van uit wordt gegaan dat er met de bestaande hardware wordt doorgegaan. Om een eerlijk vergelijk te krijgen is de hardware van de clients zodoende in de huidige TCO ook niet meegenomen. Nr Onderdeel Prijs per Aantal Totaal client 1.540,00 2 3.080,00
versie 1.0
1.3 Beheer
Alle kosten voor het beheren van de hele omgeving zijn:
Beheer
Nr Prijs per Aantal Totaal client 1 Fat clients 300,00 220 66.000,00 2 Applicaties 9.000,00 1 3 Virtuele Citrix servers 1.440,00 2 2.880,00 Onderdeel Aantal Jaar per jaar per jaar 1 1 1 Totaal TOTAAL per jaar 66.000,00 9.000,00 2.880,00 77.880,00
1.4 Implementatiekosten
De implementatie bestond uit drie onderdelen: 1. Inrichten clients pcs (Windows XP met alle instellingen) 2. Inrichten Softgrid omgeving + virtualiseren software 3. Installeren en configureren Powerfuse
1.4.1 Inrichten client pcs Voor het inrichten van de clients zijn onderstaande uren gemaakt. Hierin zit ook het maken van de images van de Citrix clients Nr Onderdeel Uitgevoerd door Aantal uur 1 Projectleiding Automatiseringadviseur 32 uur 2 Image maken ICT Beheerder B 16 uur 3 Deploy job voor image aanmaken ICT Beheerder B 8 uur 4 Indraaien clients Helpdeskmedewerker 120 uur 5 Uitrollen client Helpdeskmedewerker 160 uur
De kosten hiervoor zijn:
Implementatie clients
Nr Functie 1 Automatiseringadviseur 2 ICT Beheerder A 3 Helpdeskmedewerker Aantal uur 32 24 280 (intern) Totaal uurtarief 75,00 2.400,00 75,00 1.800,00 75,00 21.000,00 Aantal Jaar 3 3 3 Totaal TOTAAL per jaar 800,00 600,00 7.000,00 8.400,00
eenmalig eenmalig eenmalig
versie 1.0
1.4.2 Implementatie Softgrid Voor de implementatie van Softgrid kunnen onderstaande uren worden gerekend: Nr Onderdeel Uitgevoerd door 1 Projectleiding Automatiseringadviseur 2 Deploy job (Softgrid client) aanmaken ICT Beheerder B (extern) 3 Aanmaken server in VMWare (Softgrid server) ICT Beheerder A 4 Installeren Softgrid ICT Beheerder A 5 Sequense pcs klaar maken ICT Beheerder B (extern) 6 Sequensen software ICT Beheerder B (extern) 7 Sequensen software ICT Beheerder B 8 Aanmaken server in VMWare (Altiris server) ICT Beheerder A 9 Installeren + inrichten Altiris server ICT Beheerder A 10 Software die niet te virtualiseren is, deploy job ICT Beheerder B voor aanmaken. (extern) De kosten hiervoor zijn:
Aantal uur 320 uur 1 uur 1 uur 2 uur 2 uur 600 uur uur 1 uur 4 uur 400 uur
Microsoft V-App implementatie

Nr Functie 1 2 3 4 5 Automatiseringadviseur ICT Beheerder A ICT Beheerder B ICT Beheerder B (inhuur) Applicatiebeheerder Aantal uur 320 8 372 1000 330 (intern) Totaal uurtarief 75,00 24.000,00 75,00 600,00 75,00 27.900,00 100,00 100.000,00 75,00 24.750,00 per jaar per jaar per jaar per jaar per jaar Aantal Jaar 3 3 3 3 3 Totaal TOTAAL per jaar 8.000,00 200,00 9.300,00 33.333,33 8.250,00 59.083,33
1.5 Totale kosten

Alle kosten worden in onderstaand overzicht weergegeven: Nr Kosten Totaal 32.516,67 1 Licentie 3.080,00 2 Hardware 68.880,00 3 Beheer 59.233,33 4 Implementatie Totaal 163.710,00
1.6 TCO
Total Cost of Ownership "Huidige omgeving" per jaar Nr. Kosten Totaal Aantal werkplekken 32.516,67 220 1 Licentiekosten 3.080,00 220 2 Hardwarekosten 77.880,00 220 3 Beheerkosten 67.483,33 220 4 Implementatiekosten Totaal
TCO 147,80 14,00 354,00 306,74 822,55

HNW Scriptie - Erik Klaassen - 2010

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

HNW Scriptie - Erik Klaassen - 2010

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

Het Nieuwe werken

Scriptie | het Nieuwe werken

Erik Klaassen Harderwijk, juni 2010

Scriptie | het Nieuwe werken

Fase 3 Fase 4 Fase 5

Onderzoek fase Rapportage fase Evaluatie fase

Scriptie | het Nieuwe werken

Scriptie | het Nieuwe werken

Scriptie | het Nieuwe werken

Scriptie | het Nieuwe werken

1.1 Beschrijving Waterschap Vallei & Eem

Figuur 1 Beheergebied Waterschap Vallei & Eem

Afdeling Realisatie Watersystemen

Scriptie | het Nieuwe werken

Afdeling Beheer Watersystemen Afdeling Waterzuivering

Afdeling Vergunning en Handhaving

Afdeling Informatievoorziening Afdeling Algemene Zaken

1.2 Positie binnen Waterschap Vallei & Eem

Scriptie | het Nieuwe werken

Scriptie | het Nieuwe werken

Scriptie | het Nieuwe werken

Scriptie | het Nieuwe werken

4. Uitwerking Voorbereiding fase

Scriptie | het Nieuwe werken

Betrokkenen in de lijn organisatie.

Projectleider: Erik Klaassen

Projectmedewerkers: Automatisering adviseur Informatievoorziening adviseurs ICT Beheerders

Eindgebruikers: Medewerkers WVE

Scriptie | het Nieuwe werken

Scriptie | het Nieuwe werken

5. Uitwerking Analyse fase

5.1 Huidige omgeving

Figuur 2 Huidige werkplek

Scriptie | het Nieuwe werken

Figuur 3 Huidige Server Based Computing

Scriptie | het Nieuwe werken

10.22.5.0 /24 Bennekom 10.27.5.0 /24 Veenendaal 10.28.5.0 /24

Cisco ASA 5520

Woudenberg 10.25.5.0 /24 Renkum 10.11.5.0 /24 Barneveld

Figuur 4 Netwerktekening KPN One

Figuur 5 Netwerktekening Telewerk faciliteiten

Scriptie | het Nieuwe werken

Scriptie | het Nieuwe werken

Citrix Desktop kan niet goed omgaan met video.

Beheer Beheer Kosten

Groot Aanzienlijk Minimaal

Scriptie | het Nieuwe werken

6. Uitwerking Inventarisatie fase

6.1 Eisen en wensen Waterschap Vallei & Eem

Scriptie | het Nieuwe werken

Scriptie | het Nieuwe werken

Scriptie | het Nieuwe werken

Scriptie | het Nieuwe werken

6.2 Trends en ideen

Figuur 6 Virtual Desktop Infrastructure

Scriptie | het Nieuwe werken

Meer applicaties zijn geschikt voor client operating systems

[2], [3], [4], [5]

Scriptie | het Nieuwe werken

6.3 Eisen, wensen, trends en ideen andere Waterschappen

Scriptie | het Nieuwe werken

6.4 Definitieve eisen en wensen

Scriptie | het Nieuwe werken