Te pergjithshme

Drejtimi i shkolles eshte nje tematike komplekse, e cila duhet pare ne disa plane qe kane te bejne me natyren e veprimtarise drejtuese, rolin e figurave dhe organeve drejtuese, funksionet dhe kompetencat e tyre etj. Ne linja te pergjithshme, drejtuesi i organizates duhet te jete ne gjendje te administroje: kulturen e organizates ne menyre qe te krijoje nje klime ku personeli te punoje ne menyre efektive. personelin duke vene ne zbatim politika dhe procedura te tilla qe te bejne te mundur rekrutimin e personave kompetente dhe trajnimin e zhvillimin e metejshem te tyre. ambjentin ku zhvillohet veprimtaria e organizates ne menyre qe ai te behet nje vend ku punonjesit dhe nxenesit jane te motivuar qe te punojne shume dhe te ngrejne standartin e dijeve te perftuara. ndryshimin duke mobilizuar dhe kombinuar energjite e e stafit per te planifikuar dhe zbatuar ndryshime qe cojne ne mesimdhenie me te mire dhe standarte me te larta. Nga pikpamja funksionale, si cdo proces tjeter drejtimi, perballemi me stile te ndryshme drejtimi por qe gjithsesi materializohen ne disa faza te procesit si me poshte: planifikimi organizimi komandimi bashkerendimi vleresimi

Etapat e siperpermendura, specifikohen ne nje teresi parimesh qe duhet te ndiqen me qellim qe drejtimi te jete sa me efektiv dhe te krijoje konsensus ne kolektivitet.

 Drejtimi ne shkollat shqiptare.

Te fillojme duke thene se legjislacioni parashikon se qe funksioni i drejtimit te shkolles strukturohet ne disa nivele qe konkretisht jane : drejtuesi i shkolles, nendrejtoret, bordi i shkolles dhe keshilli pedagogjik. Natyrisht, roli i seciles prej ketyre strukturave ka specifikat e veta dhe marredheniet ndermjet tyre vendosen se ne planin paralel ashtue edhe ne ate vertikal (hierarkik).

Drejtuesi i shkolles siguron drejtimin e unifikuar te instituzionit, ka perfaqesimin ligjor te tij, eshte pergjegjes per administrimin e burimeve financiare dhe instrumentale si dhe per rezultatet e sherbimit te ofruar. Ai kontrollon zbatimin e orarit, kontrollon dhe miraton planet mesimore te mesuesve, organizon punen edukative, organizon kualifikime te brendshme te mesuesve, dhe jep sanksione per shkelje te vena re ne trupen pedagogjike apo ne kolektivin e nxenesve. Po keshtu, ai merret me hartimin e planit mujor qe aktualisht quhet matrice ku percaktohen prioritetet dhe objektivat afatshkurtera. Ne menyre skematike pergjegjesite e drejtuesit te shkolles paraqiten si me poshte:

Siguron drejtimin e unifikuar te istitucionit (ne kuader te zbatimit te akteve rregullative publike, programeve mesimore etj.). Pergjegjes per administrimin e burimeve ekonomike, financiare dhe te mjeteve ne dispozicion (ne varesi te kategorise se shkolles).

Pergjegjes per cilesine e sherbimit te ofruar.

Pare nga kendeveshtrimi i natyres se pergjegjesive qe i vishen drejtuesit te shkolles, keto mund ti kategorizojme ne pergjegjesi formale dhe qe lidhen me administrimin e burimeve dhe rezultatet e sherbimit dhe ne pergjegjesi qe lidhen me ushtrimin e autonomise se drejtuesit dhe qe konkretizohen ne drejtimin, koordinimin dhe valorizimin e burimeve njerezore, kompetencat organizative dhe venia ne jete e proceseve te nevojshme per kryerjen dhe permiresimin e veprimtarise mesimdhenese. Pergjegjesite dhe funksionet sintetike te drejtuesit jepen me poshte:

Pergjegjesite formale:

Administrimi i burimeve financiare dhe instrumentale.

Rezultatet e sherbimit. Drejtimi, koordinimi dhe valorizimi i burimeve njerezore. Pushteti i organizimit

Pergjegjesite ne ushtrimin e autonomise drejtuese

Venia ne jete e proceseve permiresuese.

Figura tjeter individuale qe eshte pjese e sistemit te drejtimit te shkolles eshte nendrejtori. Kjo figure nuk eshte prezente ne cdo institucion shkollor, por kjo gje varet nga madhesia e kesaj te fundit ne kuptimin e numerit te nxenesve (> 450 nxenes). Ne ato raste kur kjo figure ekziston, ka nje ndarje te tyre sipas niveleve (paraleleve) te nje shkolle duke parashikuar nje ose dy zevendesues te drejtuesit te shkolles sipas numerit te nxenesve ne nje nivel. Nga pikpamja e pergjegjesive kjo figure merret me kontrollin operativ qe konkretizohet me zbatimin e orarit, bazen materiale etj., ndersa nga ana tjeter mbikqyr edhe aspektin tematik qe lidhet me brendine dhe cilesine e procesit didaktik (zbatimi i programeve dhe kurrikulave, veprimtarite ekstrakurrikulare, kulturore, projekte etj.). Organi kolektiv kryesor i drejtimit te shkolles perfaqesohet nga Bordi i Shkolles. Bordi i shkolles ka si mision qe sherbimi shkollor i ofruar te kryhet sipas politikave arsimore kombetare e lokale dhe interesave te komunitetit te shkolles.

Bordi i nje shkolle perbehet nga prinder te nxenesve dhe nxenes te asaj shkolle, perfaqesues te komunitetit shkollor (jo prinder te nxenesve), perfaqesues te Drejtorise Arsimore/ Zyres Arsimore, perfaqesues te qeverise vendore perkatese, mesues te asaj shkolle. Po keshtu ne shkolle ka edhe nje organ tjeter kolektiv i cili eshte Keshilli i Mesuesve. Ai eshte nje organ konsultativ i drejtorit te shkolles qe ndihmon ne mbarevajtjen dhe cilesine e punes ne shkolle. Ne menyre te skematizuar , marredheniet mes komponenteve te sistemit te drejtimit te shkolles jepen me poshte:

Ekulibrat vendimarres ne shkolle Bordi

Zona e marredhenieve paralele.

Keshilli i Mesuesve

Disiplinat mesimore

Drejtuesi i shkolles

Departamente lendore

Nendrejtori

Mesuesi
Zona e marredhenieve hierarkike

Bashkepunetore (stafi teknik)

Standartet lokale te drejtorit te shkolles

Drejtimi efektiv i shkolls Synimi kryesor i drejtuesit t shkolls sht q t siguroj drejtim dhe menaxhim profesional, me synim rritjen e prmirsimit dhe suksesit pr shkolln. Drejtuesi sht prgjegjs pr krijimin e nj mjedisi edukativ, nxits, motivues e produktiv pr stafin dhe t gjith nxnsit. Drejtuesi sht udhheqsi profesional n shkoll dhe bashk me t gjitha institucionet q veprojn n shkoll sht prgjegjs pr: krijimin e vizionit, prmbushjen e misionit dhe vendosjen e nj drejtimi strategjik pr shkolln. Interpretimin korrekt te legjislacionit aktual shkollor. menaxhimin e ndryshimit dhe planifikimin pr t ardhmen e shkolls. sigurimin e suksesit dhe prmirsimit t shkolls nprmjet vetvlersimit. sigurimit t cilsis s lart n msimdhnie, e n t nxnit t gjith nxnsve. garantimin e mundsive t barabarta pr t gjith. sigurimin e prkrahjes s komunitetit t gjer t shkolls. zhvillimin e vet profesional dhe t t gjith stafit t shkolls.

Standardet e drejtuesit t shkolls Standardet e drejtuesit t shkolls jan t strukturuara n gjasht fusha t zhvillimit profesional. Kto fusha paraqesin thelbin e rolit dhe prgjegjsive t drejtuesit t shkolls. Fushat e drejtimit t shkolls jan t ndrlidhura me njra-tjetrn dhe sht e rndsishme q ato t shihen si nga perspektiva individuale ashtu edhe nga perspektiva e s trs s integruar. Integrimi koherent i tyre fushave prbn edhe rolin sfidues t drejtuesit t shkolls. Gjasht fushat e drejtimit jan: 1. Drejtimi strategjik dhe vizioni i shkolls. 2. Udhheqja e msimdhnies dhe t nxnit. 3. Zhvillimi personal dhe ndrveprimi me aktort e tjer. 4. Menaxhimi i institucionit. 5. Etika profesionale. 6. Krijimi i komunitetit prmes bashkpunimit. 6

Kompetencat e mposhtme identifikojn njohurit dhe aftsit baz, cilsit dhe vlerat personale si dhe karakteristikat e veorit profesionale t drejtuesit t shkolls, t cilat i prgjigjen secils prej gjasht fushave t standardeve t drejtuesit. Theksojm q n fillim se: kompetencat baz nuk jan shteruese dhe nuk duhet t prdoren si list kontrolli. Ato i krijojn mundsin drejtuesve t fokusojn vmendjen te: far din? Kush jan? far jan n gjendje t bjn?

Struktura e standardeve pbhet nga :

Standardi Njohurit

Cilsit profesionale

Veprimet dhe arritjet e drejtuesit

1. Drejtimi strategjik dhe vizioni pr shkolln Drejtuesi i shkolls punon me t gjith aktort brenda e jasht shkolls, pr t krijuar nj vizion dhe plan strategjik frymzues. Ky vizion duhet t shpreh vlerat kryesore edukative e morale si dhe t prfshij vlerat dhe besimet e t gjith aktorve n shkoll.

Drejtuesi i shkolls: siguron q vizioni pr shkolln t shprehet, t kuptohet qart, t ndahet me t tjert si dhe t mbshtetet nga t gjith punon me komunitetin e shkolls pr t zbrthyer vizionin e shkolls n objektiva t prshtatshm dhe n plane veprimi. nxit krijimtarin, risit dhe prdor imin e teknologjive t reja pr t arritur maksimalen. zbaton planin afatmesm dhe planin vjetor t shkolls n bashkpunim me personelin dhe komunitetin shkollor. 2. Drejtimi i msimdhnies dhe t nxnit Drejtuesi i shkolls ka prgjegjsin pr ngritjen e cilsis s msimdhnies, t t nxnit dhe t arritjeve t nxnsve. Kjo nnkupton vendosjen e pritshmrive t larta dhe monitorimin e vlersimin e efektivitetit t arritjeve t t nxnit. Drejtuesi i shkolls: siguron q t nxnit t jet n qendr t planifikimit strategjik dhe menaxhimit t burimeve t shkoll. orienton msueset pr t prdorur modele efektive t msimdhnies e msimnxnies, q i prgjigjen nevojave t nxnsve. siguron mbshtetje pr t gjith nxnsit, me qllim q ata t arrijn suksesin. monitoron, vlerson dhe rishikon praktikat e msimdhnies n klas dhe siguron strategji t prmirsimit t tyre. nxit prdorimin e metodave dhe informacionit t ri, nprmjet prfshirjes s teknologjive t reja.

3. Zhvillimi personal dhe ndrveprimi me aktort e tjer Drejtuesi efektiv menaxhon mir veten dhe marrdhniet e tij me t tjert. Pr t arritur standarde t larta, ai angazhohet jo vetm n zhvillimin e vet profesional, por nprmjet menaxhimit t arritjeve dhe praktikave t vazhdueshme efektive mbshtet stafin n kt drejtim. Drejtuesi i shkolls: prfshin dhe mbshtet stafin n hartimin dhe zbatimin e politikave t shkolls (planin e zhvillimit t shkolls). nxit kualifikimin vetjak t personelit prmes angazhimit n pun. mbshtet dhe nxit n mnyr t veant msuesit e rinj. delegon prgjegjsi tek personeli shkollor pa krijuar mbingarkesa individuale. 8

ndrton nj kultur bashkpunuese brenda shkolls. pranon prgjegjsit dhe nxjerr n pah arritjet e individve dhe grupeve dhe v detyra pr prmirsim.

4.Menaxhimi i shkolls
Drejtuesi i shkolls siguron dhe menaxhimin efektiv t shkolls dhe krkon rrug t reja pr prmirsimin e strukturave dhe funksionimit t institucionit. Gjithashtu, drejtuesi duhet t synoj t ndrtoj nj institucion t suksesshm nprmjet bashkpunimit efektiv me aktort e tjer. Drejtuesi i shkolls: ndjek dhe pasqyron, n planifikimin e puns, ndryshimet e dokumentacionit shkollor. harton dhe zbaton plane dhe politika zhvillimi t qarta e t mbshtetura n tregues pr zhvillimin e shkolls. menaxhon efektivisht burimet financiare dhe njerzore, pr t arritur qllimet dhe prioritetet edukative t shkolls. konsolidon te personeli shkollor kulturn e menaxhimit me objektiva t matshme. organizon vzhgime, kontrolle e bn vlersime sistematike pr verifikimin e efektivitetit t vendimeve. 5. Etika profesionale Drejtuesi i shkolls prpiqet t garantoj sukses pr t gjith nxnsit dhe stafin, duke vepruar me integritet, respekt dhe n mnyr etike. Drejtuesi i shkolls: demonstron nj kod etik personal dhe profesional. demonstron vlera, besime dhe qndrime, q nxisin t tjert pr nivele t larta arritjeje. krijon n shkoll nj mjedis, ku respektohet kodi i etiks s msuesit. pranon prgjegjsin n veprimtarin dhe rezultatet e shkolls. motivon dhe punon me aktort e tjer pr t krijuar nj klim pozitive. i trajton t tjert me respekt, drejtsi dhe me dinjitet. mbron t drejtat dhe raportet konfidenciale t nxnsve dhe stafin.

6. Krijimi i komunitetit prmes bashkpunimit

Drejtuesi i shkolls bashkpunon me komunitetin e brendshm dhe t jashtm t shkolls. Ai duhet ta shtrij kt bashkpunim edhe me shkolla t tjera. Drejtuesi i shkolls: siguron q prvojat e t nxnit t jen t lidhura dhe t integruara me komunitetin e shkolls dhe m gjer. 9

bashkpunon me institucione (qeveritare dhe joqeveritare) pr mirqenien shpirtrore, morale, sociale, emocionale dhe kulturore t nxnsve dhe t familjeve t tyre. krijon dhe ruan nj partneritet efektiv me prindrit, pr t mbshtetur dhe prmirsuar arritjet e nxnsve dhe zhvillimin personal t tyre. bashkpunon dhe punon me agjenci t njohura pr mbrojtjen e fmijve nga rreziqe t mundshme si dhuna, droga etj. Drejtimi permes cilesise ne shkolle

Nje nder aspektet e rendesishme te veprimtarise drejtuese ne shkolle jane ato qe kane te bejne me procesin e administrimit nepermjet cilesise. Ky eshte nje koncept qe nga zbatimi i tij origjinal ne kuadrin e ndermarrjeve ekonomike ka gjetur aplikim edhe ne sistemin arsimor. Ky koncept bazohet ne disa parime te konsideruara strategjike per procesin e administrimit nepermjet cilesise:
A. Orientimi drejt klientit: Organizata duhet te orientohet drejt plotesimit te nevojave te klienteles, duke nenkuptuar me kete term te gjitha palet e interesuara (jo vetem nxenesit dhe familjet e tyre por edhe subjkete te tjera si organet e qeverisjes locale, agjenci apo nermarrje te ndryshme) duke vene theksin jo vetem ne nevojat aktuale por edhe ato te perspektives. Ne vecanti duhet qe: 1. te ofrohet nje formim global kulturor, nje gjykim kritik dhe logjik. 2. te favorizohet nje proces edukimi qe te vleresoje aftesite dhe pritshmerite e karakteristikave individuale te cdo nxenesi. 3. te diversifikoje oferten formuese duke e eprshtatur me nevojat e gjithsecilit duke i garantuar cdo nxenesi mundesi te njejta te procesit te nxenies se dijeve. B. Leadership:

Drejtuesi duhet te percaktoje politiken dhe objektivat e procesit te administrimit nepermjet cilesise duke perfshire te gjithe subjektet perberese te organizates (personeli, organet kolegjiale por edhe nxenesit dhe prinderit), duke rritur motivimin ne kuader te rolit te tyre. Nder te tjera, drejtuesi duhet te angazhohet qe te: 1. lehtesoje komunikimin dhe marredheniet pozitive nderpersonale mes paleve te intereuara te brendshme dhe te jashtme;

10

2. promovoje autonomine e shkolles te nenkuptuar si aftesi per projekte (oferta formative, te rejat ne procesin didaktik. 3. te promovoje shkollen si nje qender e zhvillimit kultural.

C. Perfshirja e personelit: Duke qene se thelbi dhe aftesia e nje porganizate per te arritur objektivat e saj perfaqesohet nga burimet njerezore (stafi), nje vemendje e vecante duhet ti kushtohet ngritjes dhe kualifikimit te vazhdueshem te personelit, percaktimit te nivelit te kompetencave dhe shperndarjes se pergjegjesise dhe perfshirjes se personelit ne arritjen e obejtivave. Per kete arsye duhet te njihet rendesia e: 1. perhapja mes personelit te nje kulture te cilesise e orientuar nga sjellja operative ne percaktimin dhe matjen e objektivave me qellim permiresimin real te sherbimit te ofruar. 2. zbatimi i normave te cilesise per permiresimin e procesit mesimor. 3. vleresimi optimal i te gjitha burimeve profesionale. D. Qasja mbi baze procesi: Duhen evidentuar te gjitha proceset qe karakterizojne sherbimin e ofruar, instrumentat per monitorimin e tyre dhe dokumentacini qe provon kryerjen e tyre. Duhet te percaktohet roli i personave te ndryshem ne kryerjen e proceseve duke definuar detyrat dhe pergjegjesite (kush ben, cfare ben) 1. procese e sistemit (te drejtimit, te permiresimit te vazhdueshem, te administrimit te dokumentacionit, ekonomiko-administrativ etj.). 2. procese kryesore (pergatitje e ofertes formative, rregjistrimi dhe formimi i klasasve, raportet me familjet, administrimi i projekteve etj.). 3. procese administrative.

E. Qasja e drejtimit mbi baza sistemesh: Qasja e drejtimit mbi baza sistemesh ka te beje me perpjekjen per te kuptuar se si proceset e ndryshme jane te ndervarura nga njeri-tjetri, gjetja e strategjive qe ejne te mundur qe proceset te arrijne objektivat e tyre dhe kontrolli i lidhjes se proceseve ne menyre organike.

11

1. zhvillimi i vazhdueshem i lokgjikes se permiresimit te sherbimit te ofruar duke vepruar

ne menyre sistematike dhe duke perfshire te gjitha nivelet e organizates.

2. optimizimi i niveleve te organizimit te brendshem duke eleminuar situata ineficiente.

3. garantimi i perputhshmerise me ligjet dhe rregulloret sherbimeve te ofruara. F. Proces i vazhdueshem i permiresimit cilesor. Permiresimi i vazhdueshem te cilesise se sistemit duhet te perbeje nje preokupim te vazhdueshem te sistemit, duke e bazuar kete proces ne te dhena konkrete dhe fakte reale duke monitoruar dhe vleresuar rezultatet. 1. matja e kenaqesise se klientit ne kuptimin e gjere te fjales ne dimensionin e saj te brendshem dhe te jashtem 2. matja e treguesve objektive referuar suksesist shkollor te nxenesve dhe arritjen e standariteve formative (kalueshmeria, mbetjet ne klase, braktisja e shkolles etj.) 3. matja e rezultateve te pritshme te realizuar ne kuader te proceseve, sherbimeve dhe strukturave organizative. 4. rishikim vjetor permbledhes i niveleve te cilesise se arritur dhe planifikim i veprimeve korrigjuese dhe permiresuese.

12