AFM Consumentenmonitor najaar 2010 Consumptieve kredieten 24 januari 2011

Leeswijzer 2

? ?

Voor u ziet u de rapportage van de Consumentenmonitor, uitgevoerd in het najaar van 2010. Het betreft hier het deelonderwerp kredieten. In het rapport wordt aandacht besteed aan sluiters van persoonlijke leningen en doorlopende kredieten. Indien mogelijk zijn resultaten vergeleken met voorgaande kwartalen. Alle beschreven verschillen tussen AFM segmentatie (kijk voor meer informatie in de bijlage), leeftijdsgroepen, opleidings- en inkomensniveau, zijn significant.

Inhoudsopgave

1 2

Management Summary

Onderzoeksresultaten in detail Kredietsluiters 2a

Orintatie 2b

Afsluiten 2c

Beloning assurantietussenpersoon 2d

Betalingsbeschermingsverzekering 2e

Kredietwaarschuwingszin 2f

Bijlagen

Achtergrond 3a

Onderzoeksverantwoording 3b

Contact 3c 3

1 Management Summary

Management Summary -15

Kredietsluiters ?

? ?

? ? Het aantal afgesloten doorlopende kredieten is na het begin van de crisis flink gedaald. Het aantal persoonlijke leningen blijft over de jaren heen stabiel. Het aantal kredietsluiters dat een lening heeft overgesloten is in het najaar van 2010 gestegen van 24% naar 37%. Bijna tweederde van de kredietsluiters (62%) gaat zelf op zoek naar een kredietverstrekker. Het afsluiten van een krediet ten behoeve van een grote aanschaf is ook in het najaar van 2010 de belangrijkste reden om een krediet af te sluiten (38%). Het aflossen van een openstaande schuld is licht gestegen van 21% naar 26% in het najaar van 2010. Ten opzichte van een half jaar geleden ervaart men een lening minder als een last. Waar in het voorjaar nog 32% het hier helemaal mee eens was, is dit nu nog maar 23%.

Orintatie ?

? Internet is het meest gebruikte orintatiemedium; de helft van alle kredietsluiters heeft dit medium gebruikt in het orintatieproces.

De websites van banken (65%) worden het meest bezocht tijdens het orinteren via internet. En op de vijf kredietsluiters geeft aan moeite te hebben gehad om goede en relevante financile informatie te vinden voor het afsluiten van een lening.

Management Summary -26 Afsluiten ? ?

? ?

? Persoonlijk contact blijft het belangrijkste medium waarbij kredieten worden afgesloten (46%). Het gat tussen persoonlijk contact en internet (31%) is kleiner geworden (in het voorjaar was het verschil 22% nu nog 15%). De meeste leningen worden rechtstreeks bij de kredietverstrekker afgesloten (69%). De tijd die zit tussen het moment dat men als eerste de offerte onder ogen kreeg en het moment van afsluiten is, vergeleken met een half jaar geleden, flink korter geworden. Liefst 31% van de kredietsluiters geeft aan meteen het krediet afgesloten te hebben. Ten opzichte van een half jaar geleden is de hoogte van de rente significant belangrijker geworden. Waar in het voorjaar dit nog door 43% als doorslaggevende reden aangegeven is, ligt dit percentage met 53% nu beduidend hoger.

Beloning assurantietussenpersoon ? Meer dan de helft (57%) van de kredietsluiters, die het

krediet via een assurantietussenpersoon heeft afgesloten, geeft aan op de hoogte te zijn van de manier waarop hij of zij beloond wordt.

Management Summary -37 Betalingsbeschermingsverzekering ? ?

? Het aantal betalingsbeschermingsverzekeringen is licht gestegen van 24% naar 29%. Het aantal betalingsbeschermingsverzekeringen dat is afgesloten tegen arbeidsongeschiktheid is gestegen. 58% van de kredietsluiters met een betalingsbeschermingsverzekering heeft deze om het gevaar van arbeidsongeschiktheid af te dekken. Een betalingsbeschermingsverzekering is het afgelopen half jaar beduidend vaker op eigen initiatief gesloten dan in het voorjaar van 2010 (51% tegen 35%). De meeste kredietsluiters (74%) sluiten een betalingsbeschermer bij dezelfde maatschappij als waar het krediet loopt. Voor 28% van de kredietsluiters was het verplicht om de betalingsbeschermingsverzekering bij de kredietverstrekker af te sluiten. Op dit moment betaald 65% periodiek een premiebedrag voor de afgesloten betalingsbeschermingsverzekering. De premie wordt steeds minder vaak binnen de lening meegefinancierd. Periodiek een premie betalen

wordt daarentegen steeds gangbaarder.

Kredietwaarschuwingszin ?

? De spontane bekendheid met de kredietwaarschuwingszin is het afgelopen half jaar stabiel gebleven. 77% van de kredietsluiters kent de waarschuwingszin. Slechts 5% geeft aan, na het voorleggen van de zin, deze niet te kennen.

2 Onderzoeksresultaten in detail

2a

2b

2c

2d

2e

2e

Kredietsluiters

Orintatie

Afsluiten

Beloning assurantietussenpersoon

Betalingsbeschermingsverzekering

Kredietwaarschuwingszin

2a Kredietsluiters Daling in afgesloten doorlopende kredieten sinds financile crisis

10 Start crisis

80 70 60

65

74

69

71

76

70

64

62

50 40 30

29

28

41

43

37

43

43

47

35 51

27

35 34

36

42 32

45

29

34 33

47 41

20 10

0 1e 2e 3e 4e 1e 2e 3e 4e 1e 2e 3e 4e 1e 2e 3e kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal 2007 2007 2007

2007 2008 2008 2008 2008 2009 2009 2009 2009 2010 2010 2010

Doorlopend krediet

Persoonlijke lening

Het aantal doorlopende kredieten is na het begin van de crisis flink gedaald. Daarna is het aantal uitgezonderd een piek in het derde kwartaal van 2009 (in september 2009 is de wet op het consumentenkrediet verscherpt wat de piek kan verklaren) op ongeveer hetzelfde niveau gebleven. Het aandeel persoonlijke leningen vertoont minder schommelingen, wel ligt het aantal nieuw afgesloten persoonlijke leningen in het derde kwartaal van 2010 voor het eerst sinds de crisis weer boven de 40.000.

Aantal nieuw afgesloten kredieten (x 1.000)

Bron: TOF Tracker In het najaar van 2010 zijn meer kredieten overgesloten

11

Ik sluit voor het eerst een lening af

Ik heb een bestaande lening afgelost met deze nieuwe lening

Ik heb de lening afgesloten naast een andere lening

Ik heb de lening afgesloten naast

andere bestaande leningen

Ik heb ooit leningen gehad, maar

8 8

21

24

31

37

39 op het moment niet 23 %

10

15

20

25

30

35

40

45

Najaar 2010 N = 199

Voorjaar 2010 N = 207

? ?

Het aantal kredietsluiters, die voor de eerste keer een lening afsluiten, is in vergelijking met voorjaar 2010 gedaald van 39% naar 21%. Daarentegen is het aantal kredietsluiters die een lening hebben overgesloten gestegen van 24% naar 37% in het najaar van 2010.

Welke van onderstaande situaties is op u van toepassing?

BASIS: Alle kredietsluiters Ruim 6 op de 10 kredietsluiters gaat zelf op zoek naar kredietverstrekker

12

70

60 65 65

62 Zelf kredietverstrekker gezocht 50

40

30 51

Door kredietverstrekker benaderd Getipt door financieel adviseur Advertentie televisie/krant

20

10

6 5 1

8 7

88 6 0

11 7 3 2 Ik zag een advertentie of banner op internet Een autoverkoper/autodealer wees me er op Voorjaar 2009 N = 233 Najaar 2009 N = 229

Voorjaar 2010 N = 207 Najaar 2010 N = 199

? ?

Een meerderheid van 62% is zelf op zoek gegaan naar een kredietverstrekker. Geen significante verschillen ten opzichte van eerdere metingen.

NB: de categorie autoverkoper/autodealer wees me erop is vanaf het voorjaar van 2010 meegenomen en advertentie/banner op internet vanaf het najaar van 2010.

Hoe bent u ertoe gekomen om deze lening af te sluiten?

BASIS: Alle kredietsluiters Adviesgevoeligen komen vaak via adviseur op idee om krediet te sluiten

13

Zelf kredietverstrekker gezocht

53

64 63

68 67

Door kredietverstrekker benaderd

6 9 9

13

Getipt door financieel adviseur Advertentie televisie/krant

Ik zag een advertentie of banner op internet Een autoverkoper/autodealer wees me er op

1 1 1 1 1 0 4 4

5 5 6 6

7 8

14

14

Op een andere manier

5 6

12

Weet ik niet meer

3 5 4

10

20

30

40

50

60

70

80

2010: Totaal N = 406

2010: Beheersten N = 181

2010: Ambitieuzen N = 78

2010: Adviesgevoeligen N = 78

2010: Gemaksgeorienteerden N = 69

? ?

Adviesgevoeligen worden significant vaker getipt door een financieel adviseur (14%). Gemaksgeorinteerden zijn daarentegen vaker door de autodealer op de mogelijkheid om een krediet af te sluiten gewezen (14%).

Cijfers gebaseerd op totaal 2010.

Hoe bent u ertoe gekomen om deze lening af te sluiten?

BASIS: Alle kredietsluiters Grote aanschaf belangrijkste reden om krediet af te sluiten

14

50 45 40 35 30

35

43

38 25 20 15 10 5 0

23

14

3 11 Najaar 2009 N = 229 Grote aanschaf (bv auto, boot, etc) Aankoop huis Beleggen

21 15

6 5 22 Voorjaar 2010 N = 207 Aflossing openstaande schuld Vakantie

Feestelijke gebeurtenis 26

12

4 3 1 Najaar 2010 N = 199 Financiering verbouwing Studie kind

? ?

? ?

Het afsluiten van een krediet ten behoeve van een grote aanschaf, is ook in het najaar van 2010 nog de belangrijkste reden om een krediet af te sluiten (38%). Aangezien kredietsluiters vaker een krediet hebben afgesloten om een bestaande lening af te lossen (zie slide 11) mag het niet verwonderlijk genoemd worden dat aflossing van een openstaande schuld vaker genoemd is als reden om het krediet af te sluiten (26% tegen 21% half jaar geleden). Tussen verschillende AFM segmenten is geen significant verschil waarneembaar. Andere reden (34%) en geen specifiek doel (5%) zijn ten behoeve van de leesbaarheid niet in de grafiek

opgenomen.

Met welk doel heeft u deze lening afgesloten?

BASIS: Alle kredietsluiters Lening wordt minder als last ervaren vergeleken met voorjaar 2010

15

Najaar 2010: Ik heb eerst gekeken of ik de aflossing kan betalen Voorjaar 2010: Ik heb eerst gekeken of ik de aflossing kan betalen Najaar 2010: Mijn leengedrag is geheel verantwoord Voorjaar 2010: Mijn leengedrag is geheel verantwoord

65

73

85 82

24

19

8 10

5 31 431 5 21 542

Najaar 2010: Ik weet hoeveel rente ik betaal voor mijn lening(en) Voorjaar 2010: Ik weet hoeveel rente ik betaal voor mijn lening(en)

67 63

19 25

52 641

Najaar 2010: Ik had liever minder geleend Voorjaar 2010: Ik had liever minder geleend Najaar 2010: Mijn leningen ervaar ik als een last

Voorjaar 2010: Mijn leningen ervaar ik als een last

0%

23

36 36

32 20%

31

40%

23 25

28

60%

17 19 26 24

19 16

18 14 80%

6 4 3 1 100%

Helemaal mee eens

Meer eens dan oneens

Meer oneens dan eens

Helemaal mee oneens

Weet ik niet

Een ruime meerderheid van 85% geeft aan goed gekeken te hebben of de aflossing betaald kan worden alvorens men de lening heeft afgesloten. 8% geeft aan dit min of meer gedaan te hebben. Met name het segment beheersten geeft vaker aan het helemaal eens te zijn met de stelling (93%). Vrijwel alle kredietsluiters vinden van zichzelf dat ze verantwoord lenen (92%), toch geeft een groot deel aan liever minder te lenen (61%) en de lening als een last te ervaren (59%). Met name adviesgevoeligen zouden liever wat minder geld hebben geleend (58% is het helemaal eens met deze stelling). Ten opzichte van een half jaar geleden ervaart men een lening minder als een last. Waar in het voorjaar nog 32% het hier helemaal mee eens was, is dit nu nog maar 23%. Met name kredietsluiters die voor de eerste keer een krediet sluiten ervaren hun lening minder vaak als last, 48% tegen 66% in het voorjaar van 2010.

Kunt u per stelling aangeven in hoeverre u het er mee eens bent?

BASIS: Alle kredietsluiters

2b Orintatie Internet meest gebruikte orintatiemedium

17

Internet

34

50 51

56

58

Persoonlijk gesprek Telefonisch

Schriftelijk TV of radio Op andere wijze Niet genformeerd Weet ik niet

0 0 1

2 2 2 2 2

3 3

10

11 11

13

15

20

22 23

27

39 42 45

55

10

20

30

40

50

60

70

2010: Totaal N = 406

2010: tot 35 jaar N = 125

2010: 35-44 jaar N = 91

2010: 45-54 jaar N = 97

2010: 55+ jaar N = 93

? ? ? ? ? ?

Internet is het meest gebruikte orintatiemedium, de helft van alle kredietsluiters heeft dit medium gebruikt in het orintatieproces. Jongeren tot 35 jaar en beheersten gebruiken dit medium significant vaker (58%). 55-plussers orinteren zich significant minder vaak via internet (34%), daarentegen maken zij beiden meer gebruik van persoonlijk contact (55%). Ten opzichte van het voorjaar van 2010 zijn geen significante verschillen waarneembaar. Leeftijdcategorien 16 24 jaar en 25 34 jaar samengevoegd, wegens beperkte celvulling 16 24 jaar.

Cijfers gebaseerd op totaal 2010. NB: Meerdere antwoorden mogelijk: derhalve telt het totaal op tot meer dan 100%

Op welke manier heeft u zich laten informeren voordat u deze lening heeft afgesloten?

BASIS: Alle kredietsluiters Websites van banken worden meest geraadpleegd bij orintatie via internet

18

Via sites van banken

60

65

Via sites van andere aanbieders van kredieten

38

46

Via vergelijkingssites

32

39

Via de site van een tussenpersoon

Via sites van consumentenorganisaties of belangenverenigingen

14 12

Via een andere website

Weet ik niet meer

7 7

10

20

30

40

50

60

70

Najaar 2010

N = 105

Voorjaar 2010 N = 100

? ?

De websites van banken (65%) worden het meest bezocht tijdens het orinteren via internet. Ten opzichte van een half jaar geleden worden websites van assurantietussenpersonen significant minder vaak bezocht.

Via welke internetsite(s) heeft u zich laten informeren voordat u uw lening heeft afgesloten?

BASIS: Alle kredietsluiters die zich via internet hebben georinteerd Driekwart maakt gebruik van folders/brochures bij schriftelijke orintatie

19

Via folder/brochure

Via de kredietprospectus

Via tijdschrift

Via de krant

Via ander schriftelijk medium

Weet ik niet meer

14

18

43

75

10

20

30

40

50

60

70

80

? ?

Folders en brochures worden het meest gebruikt bij het schriftelijk orinteren op een lening. 43% van de kredietsluiters, die zich schriftelijk hebben georinteerd, heeft gebruik gemaakt van de kredietprospectus. Dit komt neer op 6% van het totaal aan kredietsluiters. Cijfers indicatief wegens beperkte celvulling.

Op welke wijze heeft u zich schriftelijk laten informeren voordat u uw lening heeft afgesloten? BASIS: Alle kredietsluiters die zich schriftelijk hebben georinteerd N = 28 En op de vijf kredietsluiters heeft problemen met het vinden van de juist info

Voorjaar 2010

Najaar 2010

20 Wel moeite met het vinden van informatie Geen moeite met het vinden van informatie Anders / weet niet 21% 72% 7% 20% 72% 8%

Ik vond teveel informatie

Ik wist niet welke informatie betrouwbaar en/of onafhankelijk was

Ik wist niet waar ik moest zoeken

23

26

28

30

35

40

De gevonden informatie was moeilijk te begrijpen

21

25

Ik kon de informatie die ik zocht niet vinden

13

16

Ik vond tegenstrijdige informatie

13

23

% 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

Najaar 2010 N = 40

Voorjaar 2010 N = 43

? ?

? ? ?

20% van de kredietsluiters geeft aan moeite te hebben gehad om goede en relevante financile informatie te vinden voor het afsluiten van een lening. De meeste kredietsluiters, die problemen hebben met het orinteren, geven aan teveel informatie te vinden (40%, wat neerkomt op 8% van het totaal aantal kredietsluiters). Het beoordelen of de informatie onafhankelijk en betrouwbaar is, levert bij 7% van de kredietsluiters problemen op. 72% geeft aan geen moeite te hebben om goede en relevante informatie te vinden. Ten opzichte van vorig jaar zijn geen significante verschillen waarneembaar. Adviesgevoeligen hebben over het algemeen meer moeite met het vinden van de juiste informatie (33%).

Had u moeite om goede en relevante financile informatie te vinden voor het afsluiten van een lening? (meer antwoorden mogelijk) BASIS: Alle kredietsluiters N = 199 Bij persoonlijke orintatie het minst vaak moeite om de juiste info te vinden

21 Orintatie medium

Totaal

Schriftelijk

Telefonisch

Internet

Persoonlijk gesprek

20

20

26

31

32

N = 199

N = 105

N = 42

N = 28

N = 87

10

15

20

25

30

35

? ? ?

Indien men zich persoonlijk heeft georinteerd, geeft men het minst vaak aan moeite gehad (20%) te hebben met het vinden van goede en relevante financile informatie voor het afsluiten van de lening. Er zijn echter geen significante verschillen tussen de verschillende orintatiemedia. Er wordt gerapporteerd naar het aantal consumenten dat zich via een medium heeft georinteerd. Het is mogelijk dat men zich via meerdere media georinteerd heeft, derhalve telt het totaal op tot meer dan 100%.

Had u moeite om goede en

relevante financile informatie te vinden voor het afsluiten van een lening?

BASIS: Alle kredietsluiters

2c Afsluiten Leningen lijken minder vaak persoonlijk afgesloten te worden

23

Persoonlijk

45

51

Via internet

29

31

Telefonisch

10

12

Via de post

11

Op andere wijze

Weet ik niet

1 0

10

20

30

40

50

60

Najaar 2010 N = 199

Voorjaar 2010 N = 207

Ten opzichte van een half jaar geleden zijn er geen significante verschillen opgetreden. Persoonlijk contact blijft het belangrijkste medium (46%), maar lijkt toch licht terrein te verliezen. Het verschil met het via internet afsluiten van een verzekeringen (31%) is significant kleiner geworden. In het voorjaar was het verschil tussen beiden nog 22%, nu nog maar 15%. Op het gebied van leeftijd, segment, opleiding en inkomen zijn geen significante verschillen waarneembaar.

Op welke wijze (medium) heeft u uw lening afgesloten?

BASIS: Alle kredietsluiters Ruim tweederde van de kredieten worden direct bij de verstrekker afgesloten

24

Rechtstreeks bij kredietverstrekker

Assurantietussenpersoon

Autodealer, garage

Winkel, warenhuis, postorderbedrijf

Ander kanaal

2 2

8 7

18 16

69 70

Weet ik niet

10

20

30

40

50

60

70

80

Najaar 2010 N = 199

Voorjaar 2010 N = 207

? ?

Ten opzichte van een half jaar geleden zijn er geen significante verschillen opgetreden. Meeste leningen worden rechtstreeks bij de kredietverstrekker afgesloten (69%). Kijkend naar het doel van de lening is er n significant verschil te zien tussen de kanalen: indien een krediet bij de autodealer is afgesloten gaat het significant vaker om een grote aanschaf, logischerwijs natuurlijk een auto. Ook op het gebied van leeftijd, segment, opleiding en inkomen zijn geen significante verschillen waarneembaar.

Bij wie of welk kanaal heeft u deze lening afgesloten of aangevraagd?

BASIS: Alle kredietsluiters Flinke stijging kredietsluiters die direct de lening afsluiten

25

Najaar 2010

Voorjaar 2010

Najaar 2010

Voorjaar 2009

0%

16

22

18

31

20%

17

22

21

21

40%

32

28

31

60%

26

24

17

18

80%

16

12

13

100%

N = 199

N = 207

N = 229

N = 233

Ik heb de lening direct afgesloten

1 tot 2 dagen

3 tot 7 dagen

Meer dan een week

Weet ik niet meer

De tijd die zit tussen het moment dat men als eerste de offerte onder ogen kreeg en het moment van afsluiten, is vergeleken met een half jaar geleden flink korter geworden. Liefst 31% van de kredietsluiters geeft aan meteen het krediet afgesloten te hebben. In het voorjaar van 2010 was dit nog maar 16%. Tussen het mediumtype en het moment van afsluiten is geen verband te zien. Kredietsluiters, die hun lening via internet hebben afgesloten, sluiten niet significant sneller hun lening af dan kredietsluiters die de lening via een persoonlijk gesprek sluiten.

Hoeveel tijd zat er tussen het moment dat u de offerte voor het eerst onder ogen kreeg en het moment dat u de lening daadwerkelijk afsloot? BASIS: Alle kredietsluiters Hoogte van de rente duidelijk belangrijker ten opzichte van voorjaar 2010

26

Hoogte rente tarief/betalingen per termijn

42

53 Hoogte van bedrag dat ik kon lenen

19

22 Aanbevolen door adviseur 11

14 Had al eerder zaken gedaan met dit bedrijf Aanbevolen door familielid/vriend/collega Reputatie/betrouwbaarheid van en/of ervaring met het bedrijf Het gemak waarmee ik kon lenen Het feit dat ik anoniem kon lenen

2 1

3 3

17 16 17 26 26 Een andere reden Ik heb geen andere leningen overwogen

9 12 Weet ik niet

1 4 %

10

20

30

40

50

60

Najaar 2010 N = 199

Voorjaar 2010 N = 207

? ?

Ten opzichte van een half jaar geleden is de hoogte van de rente significant belangrijker geworden bij de keuze voor een aanbieder. Waar in het voorjaar nog 43% aangaf dat dit de doorslag geeft bij de keuze, ligt het percentage met 53% nu beduidend hoger.

Beheersten geven significant vaker aan dat rente belangrijk is bij de keuze voor een specifieke lening (65%). Hoger opgeleiden geven daarentegen vaker aan de reputatie en betrouwbaarheid van het bedrijf belangrijk te vinden (28%).

Wat heeft voor u de doorslag gegeven om voor deze specifieke lening te kiezen? (meer antwoorden mogelijk)

BASIS: Alle kredietsluiters

2d Beloning assurantietussenpersoon Meer dan de helft van de kredietsluiters is op de hoogte van beloning financieel dienstverlener 28

Najaar 2010

Voorjaar 2010

48

57

52

43

N = 35

N = 33

% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Ja

Nee

? ?

Meer dan de helft (57%) van de kredietsluiters die het krediet via een assurantietussenpersoon hebben afgesloten geeft aan op de hoogte te zijn van de manier waarop hij of zij beloond wordt. Het percentage is gestegen ten opzichte van het voorjaar van 2010. Cijfers zijn indicatief wegens beperkte celvulling. Onderstaande is derhalve gebaseerd op absoluten: De helft (10 van de 20) van de kredietsluiters die weten hoe de adviseur beloond wordt, geeft aan dat dit op basis van provisie gebeurt, 9 kredietsluiters geven aan een vast bedrag te betalen en 1 geeft aan dat het op basis van provisie gaat maar dat de adviseur een deel terug betaalt.

Weet u hoe de adviseur, bij wie u de lening heeft afgesloten, beloond wordt?

BASIS: Alle kredietsluiters

2e Betalingsbeschermingsverzekering Aantal afgesloten betalingbeschermingsverzekeringen licht gestegen

30

29 Ja 24

34

65

Nee

Weet ik niet

64 71

10

20

30

40

50

60

70

80

Najaar 2010 N = 199

Voorjaar 2010 N = 207

Najaar 2009 N = 229

? ?

Het aantal betalingsbeschermingsverzekeringen die samen met het krediet zijn afgesloten is in 2010 licht gestegen van 24% naar 29%. Indien men een lening bij een assurantietussenpersoon of rechtstreeks heeft afgesloten ligt het percentage dat een betalingsbeschermingsverzekering heeft afgesloten significant hoger (respectievelijk 34% en 29%) dan wanneer men een lening via een autodealer heeft afgesloten (13%). Het verschil tussen rechtstreeks en via een assurantietussenpersoon gesloten kredieten is echter niet significant. Tussen verschillende AFM segmenten, leeftijd, opleidings- en inkomensniveau zijn geen significante verschillen waarneembaar.

Heeft u bij het afsluiten van de lening aanvullende verzekeringen afgesloten om uzelf te beschermen tegen arbeidsongeschiktheid, werkloosheid of overlijden? Deze verzekering wordt ook wel betalingsbeschermingsverzekering genoemd BASIS: Alle kredietsluiters Verzekering afgesloten tegen arbeidsongeschiktheid en overlijden gestegen

31

58 Arbeidsongeschiktheid

Werkloosheid

Overlijden

32

37 42 42

40

53

72

77

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Najaar 2010 N = 57

Voorjaar 2010 N = 46

Najaar 2009 N = 54

Het aantal betalingsbeschermingsverzekeringen dat is afgesloten tegen arbeidsongeschiktheid is gestegen. 58% van de kredietsluiters, die een betalingsbeschermingsverzekering afgesloten hebben, heeft een verzekering afgesloten om het gevaar van arbeidsongeschiktheid af te dekken. Ook het aantal afgesloten verzekeringen om de financile gevolgen van overlijden af te dekken is in 2010 verder gestegen. Over de verschillende metingen heen zien we hierbij een stijgende trend.

Welke soort(en) betalingsbeschermingsverzekering(en) heeft u tegelijktertijd met uw lening afgesloten? BASIS: Alle kredietsluiters die een betalingsbeschermingsverzekering af hebben gesloten Betalingsbeschermingsverzekering vaker op eigen initiatief gesloten

32

Op eigen initiatief afgesloten

22

35

51

Op advies van mijn adviseur afgesloten

28

30

31

De verzekering is verplicht

Op advies van familie/vrienden/kennissen afgesloten

4 4

14

28

31

Andere reden

Weet ik niet

2 2

10

20

30

40

50

60

Najaar 2010 N = 57

Voorjaar 2010 N = 46

Najaar 2009 N = 54

? ?

Een betalingsbeschermingsverzekering is het afgelopen half jaar duidelijk vaker op eigen initiatief gesloten dan in het voorjaar van 2010 (51% tegen 35%). Minder kredietsluiters, die een betalingsbeschermingsverzekering hebben afgesloten, geven aan dat de verzekering verplicht is (14%). Dit is opvallend aangezien een overlijdensrisicoverzekering een verplichte verzekering is. Tussen de verschillende distributiekanalen bestaat er geen significant verschil.

Wat heeft u ertoe doen besluiten om tegelijkertijd met uw lening een betalingsbeschermingsverzekering af te sluiten? BASIS: Alle kredietsluiters die een betalingsbeschermingsverzekering af hebben gesloten Driekwart sluit verzekering bij dezelfde maatschappij waar lening is afgesloten

33

74 Bij dezelfde maatschappij

Bij andere maatschappij

Weet ik niet

17

20

23 74

78

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Najaar 2010 N = 57

Voorjaar 2010 N = 46

Najaar 2009 N = 54

? ?

De meeste sluiters van kredieten (74%), die een betalingsbeschermer hebben afgesloten, sluiten deze verzekering bij dezelfde maatschappij. Geen significante verschillen ten opzichte van vorige meting zijn zichtbaar.

Heeft u deze betalingsbeschermingsverzekering bij dezelfde maatschappij afgesloten als de lening? BASIS: Alle kredietsluiters die een betalingsbeschermingsverzekering af hebben gesloten Men is minder vaak verplicht om verzekering af te sluiten bij kredietverstrekker 34

De kredietverstrekker/adviseur gaf aan dat ik verplicht was de verzekering bij deze verzekeraar af te sluiten

28

41

De kredietverstrekker/adviseur liet mij kiezen

Ik ben zelf op zoek gegaan naar een verzekeraar

Ik ben op een andere manier tot een keuze gekomen

12 13

15

17

19

23

Weet ik niet meer

13

18

10

15

20

25

30

35

40

45

Najaar 2010 N = 57

Voorjaar 2010 N = 46

Voor 28% van de kredietsluiters, die een betalingsbeschermingsverzekering hebben afgesloten, was het verplicht om de verzekering ook bij de kredietverstrekker af te sluiten. Hier is dus mogelijk sprake van verboden koppelverkoop. Dit is wel een daling ten opzichte van het voorjaar van 2010. Wegens beperkte celvulling is deze daling indicatief. Indicatief is ook het verschil tussen rechtstreeks afsluiten en via een adviseur. Indien men via een adviseur een krediet afsluit heeft men vaker de keuze uit een aanbieder (42%) dan wanneer men het krediet rechtstreeks afsluit (20%).

Hoe bent u tot de keuze van de verzekeraar gekomen voor deze betalingsbeschermingsverzekering? BASIS: Alle kredietsluiters die een betalingsbeschermingsverzekering af hebben gesloten Premie betalingsbeschermingsverzekering wordt steeds vaker periodiek betaalt 35

% 70 65 60

50

49

40

34

43 37 43 35 30 25 20 10 0

15 20 22

9 Voorjaar 2009 Najaar 2009 N = 53 N = 54 Ik betaal periodiek een premiebedrag De premie is meegefinancierd binnen de lening Voorjaar 2010 Najaar 2010 N = 46 N = 57 Ik heb eenmalig het totale premiebedrag betaald

Periodiek een premie betalen is een opwaartse trend die sinds de meting in het voorjaar van 2009 duidelijk te zien is. Op dit moment betaald 65% periodiek een premiebedrag voor de afgesloten betalingsbeschermingsverzekering. De premie meefinancieren binnen de lening laat een duidelijk dalende lijn zijn.

Hoe betaalt u de premie van de

betalingsbeschermingsverzekering?

BASIS: Alle kredietsluiters die een betalingsbeschermingsverzekering af hebben gesloten

2f Kredietwaarschuwingszin Spontane bekendheid van kredietwaarschuwingszin stabiliseert 37

% 90

80 70 60 50 40 30

77

76

64

27

20

16 18

10

6 9

0 Ja Ik heb de zin wel eens gehoord, maar ik ben de zin vergeten Nee, dat weet ik helemaal niet

Najaar 2010 N = 199

Voorjaar 2010 N = 207

Najaar 2009 N = 229

? ?

De spontane bekendheid met de kredietwaarschuwingszin is het afgelopen half jaar stabiel gebleven. 77% is bekend met de waarschuwingszin en kan deze ook noemen. Minder dan n op de tien consumenten (7%) geeft aan niet bekend te zijn met de waarschuwingszin.

Weet u welke waarschuwingszin hier wordt bedoeld?

BASIS: Alle kredietsluiters Vrijwel alle kredietsluiters geven aan de waarschuwingszin gezien te hebben

38

Najaar 2010

94

5 1 N = 199

Voorjaar 2010

97

11

N = 207

Najaar 2009

91

N = 229

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Ja

Nee

Weet ik niet

? ?

Vrijwel alle kredietsluiters geven aan de zin wel eens gezien te hebben. 5% geeft aan de kredietwaarschuwingszin niet te kennen. Ten opzichte van het voorjaar van 2010 zijn er geen significante verschillen waarneembaar.

De waarschuwingszin waarop in de vorige vraag gedoeld werd, is als volgt: "Let op! Geld lenen kost geld. Heeft u deze zin wel eens in een reclame-uiting gezien of gehoord? BASIS: Alle kredietsluiters

3 Bijlagen Achtergrond Onderzoeksverantwoording en steekproefoverzicht Contact

3a Achtergrond Achtergrond AFM Consumentenmonitor

41

? ?

De AFM, een onafhankelijke gedragstoezichthouder op de financile markten, streeft ernaar het vertrouwen van consumenten en bedrijven in de financile markten te versterken, ook internationaal. Daarbij faciliteert de AFM kennisvorming bij de Nederlandse consument op het gebied van financile producten. Door middel van de ConsumentenMonitor moeten ontwikkelingen in het gedrag van consumenten worden gemeten in de tijd. De ConsumentenMonitor is in 2004 gestart en wordt sindsdien elk half jaar uitgevoerd. De primaire doelstellingen van de ConsumentenMonitor kunnen als volgt worden weergegeven: > > Beschrijven van het gedrag en de attitudes van financile consumenten. Beschrijven van markt- en productaspecten in de financile markt.

3b Onderzoeksverantwoording en steekproefoverzicht

Onderzoeksverantwoording -143

? ?

? ?

Doel: in kaart brengen van ontwikkelingen in het financile keuzegedrag van de Nederlandse financile consument. Veldwerkperiode: 4 november t/m 30 november 2010. Doelgroep: consumenten die in de periode mei 2010 tot en met oktober 2010 een persoonlijke lening of doorlopend krediet hebben afgesloten. Weging: De respondenten die geen product hebben afgesloten worden herwogen naar een afspiegeling van de Nederlandse bevolking. Deze groep is gewogen naar geslacht, leeftijd, opleiding en district. Methode: online onderzoek, vooraf is het volledige panel gescreend om de juiste groepen consumenten voor dit onderzoek te kunnen benaderen. Steekproefomvang: De netto steekproef bevat 199 recente sluiters van een krediet. Rapportage: Indien er significante verschillen bestaan tussen verschillende achtergrondkenmerken en voorgaande metingen wordt dit aangegeven. Belangrijke achtergrondgegevens in het onderzoek zijn de vier soorten financieel beslissers, uitgelegd op de volgende slide.

Onderzoeksverantwoording -244

In de rapportage, komen termen voor verschillende typen financieel beslissers voor. De AFM onderzocht in een eerder stadium hoe Nederlanders financile beslissingen nemen en concludeerde dat mensen van elkaar verschillen in de manier waarop deze beslissingen genomen worden. Er zijn 4 typen, welke hieronder worden beschreven.

Beheersten (N= 526, 34%) verzamelen veel informatie over het financieel product dat zij willen aanschaffen. Zij overwegen veel alternatieven, gaan door tot zij het juiste product hebben gevonden en nemen uiteindelijk zelf de beslissing, zonder financieel adviseur.

Ambitieuzen (N= 369, 24%) proberen graag nieuwe producten uit en mijden risicos hierbij niet. Zij hebben luxe en rendement als drijfveer voor hun besluiten en steken een gemiddelde hoeveelheid tijd in hun keuzeproces.

Adviesgevoeligen (N= 463, 30%) laten hun beslissingen over aan anderen. Zij vertrouwen adviseurs blindelings. Zij zijn niet genteresseerd in financile producten en zijn niet perse op zoek naar het ideale product.

Gemaksgeorinteerden (N= 193, 12%) stoppen weinig tijd in het bestuderen van financile producten en vermijden hierbij risicos. Zij hebben weinig vertrouwen in financieel adviseurs en kiezen vaak voor standaard producten.

Voor meer informatie of om zelf te testen wat voor type financieel beslisser u bent, kunt u terecht op

www.afm.nl/besliswijzer Steekproefoverzicht -1-

45

NL 18+

Sluiters consumptief krediet

33%

41%

27%

22%

29%

18%

12%

19%

N = 410

N = 199

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Beheersten

Ambitieuzen

Adviesgevoeligen

Gemaksgeorienteerden

De groep sluiters van een consumptief krediet valt vaak in het segment beheersten, maar zijn tegelijkertijd ook relatief vaak gemaksgeorinteerd. De beheersten zullen vaak zelf alle alternatieven overwogen voordat men daadwerkelijk zelf een lening afsluit. Gemaksgeorinteerden zullen vaker in een impuls handelen afhankelijk van een eventueel advies of aanbod van anderen.

Type financieel beslisser (gedefinieerd aan de hand van 10 stellingen) Steekproefoverzicht -2-

46

16-24 jaar 25-34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar 55 jaar en ouder

Opleidingsniveau: laag Opleidingsniveau: midden Opleidingsniveau: hoog

Inkomensniveau: laag Inkomensniveau: midden Inkomensniveau: hoog

14

23 24 24 24

23

26

29

45

54 Inkomensniveau: onbekend 10 % 0 10 20 30 40 50 60

Steekproefverdeling kredietsluiters

N = 199 Ook in 2013 bewezen! De laagste premie voor uw autoverzekering