Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
(2) Tyle jest rodzajów bytu, ile jest sposobów orzekania [tzn. kategorii], bo tyle jest znaczeń
"bytu" ile jest kategorii. Skoro więc niektóre predykaty orzekają, czym rzecz jest, inne jej
jakość, inne ilość, inne stosunek, inne działanie albo doznawanie, inne miejsce, a inne czas,
wobec tego "byt" jest brany w tylu znaczeniach, ile jest tych kategorii. Nie ma bowiem
różnicy między wyrażeniami "człowiek jest powracający do zdrowia" a wyrażeniem
"człowiek powraca do zdrowia" albo "człowiek jest idący" czy "krający" a "człowiek idzie"
czy "kraje". Podobnie w innych przypadkach.
(3) Dalej, "istnienie" i "jest" znaczy, że twierdzenie jest prawdziwe, a "nie-istnienie", że jest
nie prawdziwe, lecz fałszywe i tak samo w przypadku twierdzenia i przeczenia. Na przykład
"Sokrates jest wykształcony" znaczy, że twierdzenie to jest prawdziwe, albo "Sokrates jest
nie-blady" znaczy, że również i to jest prawdziwe. Ale twierdzenie, że "przekątna kwadratu
nie jest wymierna z bokiem" znaczy, że byłoby fałszem twierdzić, że jest wymierna.
(4) Wreszcie "być" i "byt" mogą oznaczać zarówno byt potencjalny jak i byt aktualny rzeczy,
o których mówiliśmy. "Widzącym" nazywamy zarówno to, co widzi tylko potencjalnie, jak
również to, co widzi aktualnie; możemy powiedzieć, że "wie" i o tym, kto może aktualizować
swoją wiedzę, i o tym, kto już ją zaktualizował; tak samo "być w spoczynku" znaczy albo że
coś już się znajduje w stanie spoczynku, albo że może się znajdować w stanie spoczynku.
Podobnie w przypadku substancji; mówimy, że Hermes jest w kamieniu, a połowa linii w
linii, zbożem zaś nazywamy to, co jeszcze nie jest dojrzałe. (...)
"Substancją" nazywamy (1) ciała proste, takie jak ziemia, ogień, woda i wszystko tego
rodzaju, w ogóle ciała oraz rzeczy z nich złożone, zarówno zwierzęta, jak i istoty boskie, a
także części ciał. Wszystkie te rzeczy nazywają się substancją, ponieważ nie są orzekane o
przedmiocie, lecz wszystko inne jest orzekane o nich. (2) W innym znaczeniu substancja jest
wewnętrzną przyczyną istnienia rzeczy, które nie są orzekane o jakimś przedmiocie, na
przykład dusza w zwierzęciu. (3) Substancją są również części wewnętrzne rzeczy, części
ograniczające je i określające ich indywidualność, których zniszczenie pociąga za sobą
zniszczenie całości; na przykład według nauki pewnych filozofów taką jest powierzchnia dla
ciał, a linia dla powierzchni; w ogóle substancją tego rodzaju wydaje się niektórym filozofom
liczba, bo gdyby została zniesiona, nic by już nie mogło istnieć, i ona ogranicza wszystko. (4)
Również istota wyrażona w definicji nazywana jest substancją każdej rzeczy.