1.

UVOD
Krivino pravo predstavlja skup zakonskih propisa o krivinim djelima i krivinim sankcijama kojima se odreena ponaanja predviaju kao krivina djela i za njihove izvrioce propisuju kazne i druge krivine sankcije koje im se uz ispunjenje odreenih uslova mogu izrei.1 Pod pojmom krivino zakonodavstvo podrazumijevaju se sve krivinopravne odredbe sadrane u krivinim zakonima (RS, BiH, FBiH, BDBiH), ali i sve odredbe krivinog karaktera koje su sadrane u posebnom ili sporenom krivinom zakonodavstvu. Krivino djelo predstavlja ljudsko ponaanje (radnju) koje je protivpravno i skrivljeno, te koje ugroava ili povreuje zatiene vrijednosti u mjeri koja je nuna da bi ono bilo krivino kanjivo. Opte usvojena klasifikacija u savremenom krivinom pravu je njegova podjela na opti i posebni dio. Posebni dio predstavlja cjelovit i koherentan sistem sa svojim unutranjim jedinstvom i skladnim odnosima izmeu pojedinih inkriminacija i grupa krivinih djela. Izuzetna heterogenost i raznovrsnost krivinih djela namee potrebu njihove klasifikacije i sistematizacije. Pod klasifikacijom krivinih djela podrazumijeva se svrstavanje krivinih djela u odreene grupe po odreenim kriterijumima, a pod sistematizacijom rasporeivanje grupa krivinih djela odreenim redoslijedom koji treba imati svoju unutranju logiku, kao i pojedinih krivinih djela unutar grupe kojoj pripadaju. U ovom seminarskom radu vie emo govoriti o krivinom djelu Ubistva a koje spada u grupu krivinih djela protiv ivota i tijela. (1) Ko drugog lii ivota, kaznie se zatvorom najmanje pet godina. (2) Ako je djelo iz stava 1. Ovog lana uinjeno pod osobito olakavajucim okolnostima, uinilac e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina. (lan 148. KZRS)2

1 2

Nei, LJ.: Krivino pravo opti i posebni deo, Via kola unutranjih poslova, Beograd, 1998. Krivini zakon Republike Srpske Slubeni glasnik RS broj: 49/03

2. KRIVINA DJELA PROTIV IVOTA I TIJELA

Krivinopravna zatita prava na ivot i tjelesni integritet predstavlja najznaajniji segment krivinopravne zatite u svim savremenim krivinim zakonodavstvima. 3 To je posve razumijivo ako se ima u vidu da pravo na ivot i tjelesni integritet predstavlja fundamentalno i primarno ljudsko pravo na kojem se temelje i iz kojeg se izvode sva ostala ovjekova prava. S obzirom na to, moglo bi se rei da je krivinopravna zatita ovog prava osnov zatite svih drugih ljudskih prava, te je potpuno deplasirano svako raspravijanje o bilo kojem drugom pravu ovjeka ako pravni poredak ovom pravu ne obezbjeuje adekvatnu zatitu. Stoga se pravo na ivot oznaava kao vrhovno ljudsko pravo ili kao najosnovnije od svih ljudskih prava. Takav karakter ovog prava potvruje i injenica da u okviru osnovnih ijudskih prava i sloboda, garantovanih medunarodnim dokumentima, pravo na ivot spada u grupu apsolutno zatienih prava, tj. onih prava koje drave ne mogu ni pod kojim uslovima ukinuti niti ograniiti bez obzira na vrstu vanrednih okolnosti u kojima se neka drava moe zatei, npr. ratno stanje iii stanje opte opasnosti koje ugroava opstanak cijele nacije. Dominantno mjesto prava na ivot u sistemu osnovnih prava i sloboda ovjeka i graanina, obezbijeeno je i ustavnim odredbama svih savremenih drava, pa i Ustavom BiH (l. 2.) i Ustavom RS (1. 11.) Na taj nain ljudski ivot postaje univerzalna civilizacijska vrijednost ija krivinopravna zatita dobija svoj legitimitet i u nacionalnom i u meunarodnom pravu. U ostvarivanju krivinopravne zatite prava na ivot i tjelesni integritet savremena zakonodavstva uspostavijaju takav sistem koji, bez obzira na razlike koje u torn pogledu postoje izmeu pojedinih zakonodavstava, u gotovo svim zemljama izraava iste osnovne tendencije i u osnovi ispoijava sline karakteristike. U tom pogledu sve inkriminacije kojima se titi ivot i tjelesni integritet ovjeka mogu se kiasifikovati u dvije osnovne grupe ili skupine krivininih djela. Prvu, i svakako vaniju grupu ine one inkriminacije kod kojih su ivot i tijelo ovjeka primarni i isk1juivi objekat zatite, dok drugu grupu, odnosno skupinu ine one inkriminacije koje se nalaze u raz1iitim glavama krivinih zakonika i kod kojih primarni objekat zatite predstavljaju neke druge individualne ili drutvene vnjednosti. U torn smislu ovu zatitu postavija i KZRS koji u glavi XVI pod nazivom krivina djela protiv ivota i tije1a propisuje samo ona krivina djela koja su uperena jedino i iskljuivo protiv ivota i tjelesnog integriteta. Rije je o klasinim i standardnirn krivinim djelima koja, prema krimino1okoj tipologiji, spadaju u tzv. prirodna krivina djela (delicta mala in se) odnosno takva djela koja su to po svojoj sutini uvijek bila i koja e i ubudue izazivati najotriju reakciju drutva. Istovremeno, zatita ovih vrijednosti se ostvaruje i inkriminacijama u drugim grupama krivinih djela kod kojih primarni objekat zatite predstavljaju neke druge vrijednosti, kao to su npr. pojedina krivina djela protiv ustavnog ureenja RS, teka djela protiv sigurnosti ljudi i imovine, teka djela protiv javnog saobraaja, teka djeia protiv zdravlja itd.

Babi, M., Markovi, I.: Osnovi krivinog prava, Fakultet za bezbjednost i zatitu Banja Luka, Banja Luka, 2008.

Dakle zatitni objekat ove grupe krivinih djela predstavljaju ivot i tijelo ovjeka. Krivinopravna zatita ivota je samostalna, cjelovita i primarna.4 Takav karakter krivinopravne zatite ovog dobra ipak ne znai da ne postoje sporna i nerijeena pitanja vezana za obim ove zatite, nain odreivanja pojedinih inkriminacija te osnovanost i vrednovanje odreenih okolnosti kao kvalifikatornih ili privilegovanih. S tim u vezi dovoljno je pomenuti pitanje subjektiviteta prava na ivot, pitanje meusobnog odnosa prava na ivot i prava na smrt, zatim pitanje uspostavljanja adekvatnih granica krivinopravne zatite ovjekovog ivota i tjelesnog integriteta u pojedinim fazama njegovog postojanja, kao pitanja koja jo uvijek nisu dobila svoja konana i opteprihvaena rjeenja. Meutim, bez obzira na postojanje tih i takvih dilema vezanih za krivinopravnu zatitu ovjekovog ivota, opteprihvaeno je stanovite da se krivinim pravom titi ivot ovjeka od njegovog poetka do kraja, odnosno od momenta zaea do momenta smrti. S obzirom da ivot ovjeka ne nastaje u jednorn trenutku ve da ima svoje razvojne faze, ne moemo govoriti o istom obimu i intenzitetu ove zatite u svim razvojnim fazama ivota. Naime, apsolutna zatita ivota (ako se izuzmu permisivne norme kojima se u odreenim sluajevima i pod odreenim uslovima dozvoljava povreda ovjekovog ivota) zagarantovana je normama krivinog prava samo ovjeku. U krivinopravnoj literaturi ovjek kao ivo bie uzima se od vremena kada je taj ivot autonoman, autoregulativan i autoreproduktivan, a to je od momenta roenja. Krivinopravna zatita ivota do momenta oviekovog roda, postavijena je restriktivnije tako da ovjeiji plod (ivot u nastajanju) nije apsolutno zatien (postoji legalan prekid trudnoe) niti je zatien od nehatnih povreivanja ili ugroavanja. Vitalitet, odnosno sposobnost za ivot nije uslov krivinopravne zatite ovjekovog ivota, tako da se objektom krivinih djela protiv ivota i tijela smatra svako bie roeno od ene koje ima ovjekoliki oblik nezavisno od toga da li posjeduje sposobnost za samostalan ivot ili ne, da li boluje od neizljeive bolesti ili se moda nalazi u komi, i sl. 5 S tim u vezi treba rei da ovu zatitu ne uiva monstrum, tj. degenerisani zametak (tzv. mola) koji nema ovjeiji oblik i ne moe se razviti u ljudsko bie makar i sa anomalijama. Krivinim pravom titi se ivot ovjeka sve do njegovog prestanka, odnosno do momenta smrti. Meutim, s obzirom na injenicu da ivot ovjeka ne prestaje u jednom trenutku, odnosno da prestanak funkcija pojedinih organa ne nastupa istovremeno, jer svako tkivo i svaki organ umire svojom posebnom smru (izuzev u sluaju djelovanja razarajuih sredstava kada smrt nastupa za itav organizam trenutno), utvrivanje momenta smrti ili boije reeno momenta u kojem prestaje krivinopravna zatita ovjekovog ivota, izuzetno je komplikovano. Ako se tome doda i pitanje transpiantacije pojedinih ljudskih organa, naroito srca, plua, jetre, itd. koje je dozvoljeno vriti.samo sa mrtvog ovjeka, jer u protivnom taj zahvat predstavlja ubistvo, jasno je sa kakvim problemom se susree zakonodavac pri odreivanju granica krivinopravne zatite ovog dobra. Ipak, uvaavajui dostignua medicinskih nauka, savrerneno krivino pravo kao momenat smrti prihvata modanu smrt, odnosno ireverzibilno oteenje mozga i prestanak rada svih modanih funkcija. Utvrivanje tog momenta vri se primjenom tzv. Harvardskog kriterija prema kojem elektroencefalogram
4 5

Nei, LJ.: Krivino pravo opti i posebni deo, Via kola unutranjih poslova, Beograd, 1998. Babi, M., Markovi, I.: Osnovi krivinog prava, Fakultet za bezbjednost i zatitu Banja Luka, Banja Luka, 2008.

(EEG) mora najmanje deset minuta pokazivati prestanak elektrine aktivnosti mozga, s tim da za to vrijeme ne postoje druge reakcije. Pored ivota, ovom grupom krivinih djela obezbjeuje se zatita tjelesnog integriteta ovjeka. Takvo odreivanje zatitnog objekta ove grupe krivinih djela proizilazi iz injenice da je ovjekov ivot u funkcionalnoj i neraskidivoj vezi sa njegovim tjelesnim integritetom, te da ugroavanje ili unitavanje jednog od ovih ovjekovih dobara istovremeno znai i ugroavanje ili unitavanje i drugog dobra. Zatita tjelesnog integriteta, pod kojim se podrazumijeva, kako fiziki tako i psihiki integritet ovjeka, realizuje se na slian nain kao i zatita ivota. Dakle, zatiuje se tjelesni integritet drugoga, odnosno tjelesni integritet ve roenog ovjeka (krivinopravna zatita tjelesnog integriteta ne obuhvata zatitu tjelesnog integriteta ljudskog ploda) od protivpravnih povreivanja i ugroavanja. Samopovreivanje, isto kao i samoubistvo, nije kanjivo izuzev kada se vri radi ostvarivanja neprihvatljivih ciljeva, npr. izbjegavanje vojne slube ili zloupotreba prava iz socijalnog osiguranja, to je inkriminisano kao samostalno krivino djelo (l. 313. i l. 229. KZRS). ivot i tjelesni integritet predstavljaju individualno dobro koje pripada svakom ovjeku. Meutim, zbog izuzetnog znaaja koja ta dobra imaju za drutvo kao cjelinu, javni interes zatite ovih dobara je primaran to na izvjestan nain potvruje i injenica da ovjek, kao nosilac prava na ivot, ne moe svoje pravo raspolaganja viastitim ivotom prenijeti na drugoga. Sama sistematika posebnog dijela prema kojoj se krivina djela protiv ivota i tijela nalaze na prvom mjestu potvruje da se radi o dobrima od prvorazrednog znaaja. Na to ukazuje i to to je za najtee oblike ubistva predviena mogunost izricanja dugotrajnog zatvora, kao najtee krivine sankcije koju poznaje nae krivino pravo.

3. KRIVINO DJELO UBISTVO PREMA KRIVINOM ZAKONU REPUBLIKE SRPSKE6

Ubistvo je krivino djelo koje se sastoji u umiljajnom lienju ivota drugog lica. Navedeno proizilazi iz zakonske formulacije djela koja je data u st. 1 l. 148. optom formulacijom ko drugog lii ivota. S obzirom da na to da postoje razliiti oblici ubistva, krivino djelo iz ovog lana u teoriji se oznaava kao obino ubistvo.7 Pod obinim ubistvom podrazumijeva se umiljajno liavanje ivota drugog lica koje nije praeno dodatnim, posebnim okolnostima koje kada postoje, mijenjaju teinu i oblik ovog djela stvarajui tako neki od posebnih oblika kvalifikovanog ili privilegovanog ubistva. Meutim, u osnovi svih tih posebnih oblika ubistva nalazi se obino ubistvo, jer su obiljeja ovog oblika ubistva zajednika za sve druge oblike ove inkriminacije. Stoga obino ubistvo ima karakter opteg krivinog djela i supsidijarno je u odnosu na tee ili lake oblike, to praktino znai da obino ubistvo postoji samo onda ukoliko u konkretnom sluaju ne postoje obiljeja nekog drugog oblika ovog krivinog djela. Radnja izvrenja nije odreena kroz precizno postavljanje djelatnosti kojima se prouzrokuje smrt drugog lica, ve je odreena posredno na taj nain to je opisana posijedica liavanje ivota. Time su obuhvaene sve radnje koje mogu proizvesti navedenu posljedicu (tzv. posljedine radnje). Ovako legislativno rjeenje pri odreivanju radnje izvrenja uslovljeno je mogunou iznalaenja novih oblika i naina prouzrokovanja smrti nekog lica, te bi zakonsko definisanje radnje izvrenja, po principu nullum crimen sine lege, onemoguilo primjenu ove inkriminacije na sluajeve koji nisu zakonom predvieni. Radi se uglavnom o aktivnim radnjama (injenju), ali se ubistvo moe izvriti i neinjenjem, tj. proputanjem radnje koje je lice obavezno initi da bi sprijeilo nastupanje smrti, npr. neizvrenje roditeljske dunosti hranjenja i staranja o djetetu, ne davanje lijekova nemonom licu od strane onih koji su duni da se brinu o nemonom ili bolesnom licu, neuklanjanje prepreka ili opasnih stvari ili materija od strane lica koja su duna da to ine po slubenoj dunosti ili po osnovu radne obaveze i sl. Posljedica djela je smrt drugog lica, pri emu je momenat nastupanja smrti irelevantan za primjenu ove inkriminacije. Krivino djelo ubistva postoji nezavisno od toga da li je smrt nastupila neposredno nakon radnje izvrenja ili poslije kraeg ili dueg vremena. Bitno je jedino utvrditi postojanje uzrone veze izrnedu ova dva elementa krivinog djela. S obzirom da zakon ne sadri definiciju uzronosti, ovo pitanje predstavlja questio facti koje sud rjeava u svakom konkretnom sluaju uzimajui u obzir kriterijume koji su prihvaeni u doktrini i judikaturi. S tim u vezi treba rei da je dominantna teorija ekvivalencije, odnosno condicio sine qua non, prema kojoj svaki uslov koji je neposredno ili posredno prethodio posljedici, a bez koga ona ne bi nastupila, predstavlja uzrok posljedice. Krivino djelo ubistva je inkriminacija kojom se ostvaruje krivinopravna zatita ovjekovog ivota od momenta roenja do momenta smrti.
6 7

Babi, M., Markovi, I.: Osnovi krivinog prava, Fakultet za bezbjednost i zatitu Banja Luka, Banja Luka, 2008.

Dakle, objekat ovog krivinog djela je iv ovjek, odnosno ivo ljudsko bie od roenja pa do smrti. Pod momentom roenja, u smislu ove inkriminacije, podrazumijeva se momenat nastupanja prvih poroajnih trudova, a u sluaju poroaja operativnim putem (tzv. carski rez) odluan je zahvat koji odgovara otvaranju materice pri normalnom poroaju. Protivpravne radnje kojima je prouzrokovana povreda ljudskog ivota do ovog momenta ne mogu se smatrati radnjom izvrenja krivinog djela ubistva, ve krivinog djela protivpravnog prekida trudnoe. U krivinopravnom smislu ovjekov ivot prestaje nastupanjem modane smrti, odnosno prestankom rada mozga kao centra svih fizikih i psihikih funkcija ovjeka, i nakon tog trenutka preduzimanje odreenih radnji na tijelu ovjeka ne mogu se smatrati radnjama izvrenja ovog krivinog djela (npr. uzimanje vitalnih organa za potrebe transplantacije, i sl.). Subjektivnu stranu djela ini umiljaj, direktni ili eventualni. O kojoj vrsti umiljaja se radi procjenjuje sud, uzimajui u obzir sve objektivne i subjektivne okolnosti konketnog sluaja, kao to je npr. okolnost da li je izvrilac imao u vidu povredu vanih vitalnih organa (glava, grudni ko, abdomen) ili ne, upotrijebijeno sredstvo, i sl. Za ovo krivino djelo je predvien zatvor najmanje pet godina, to znai da izjednaen sa optim maksimumom kazne zatvora i iznosi 20 godina. Pokuaj krivinog djela je kanjiv. Ubistvo pod osobito olakavajuim okolnostirna (st.2.) predstavlja novi oblik krivinog djela ubistva koji je u krivino zakonodavstvo RS uvedeno reformom Krivinog zakonodavstva RS iz 2000. godine. Radi se o 1akem obliku ubistva koji je pnvilegovan zbog injenice da je umiljajno hapenje ivota izvreno pod osobito olakavajuim okolnostima. Kriminalnopolitiki razlog za uvoenje ove jeste iznalaenje jednog kompromisnog rjeenja izmeu javnog interesa ouvanja ovjekovog ivota, s jedne strane i prava na smrt kao sastavnog dijela prava na ivot koje pripada svakom pojedincu, s druge strane. Naime, savremeni razvoj ovjeanstva prouzrokovao je potrebu usklaivanja normi krivinog prava sa dostignuima medicinske tehnologije i znanosti koja je dovela do pomijeranja granine linije izmeu ivota i smrti a sa tim i do pojave tzv. prava na smrt (right to die) koje se propagira kao pravo svakog ovjeka da zahtijeva odustajanje od mjera spaavanja, odravanja i produavanja ivota kada je oigledno da nema mogunosti za ozdravljenje. S tim u vezi, veliki broj savremenih zakonodavstava je zahtjev ili molbu pasivnog subjekta upuen drugoj osobi da ga lii ivota krivinopravno vrednovao kao privilegujuu okolnost krivinog djela ubistva, tako da u zakonodavstvu veeg broja evropskih drava postoji inkriminacija ubistvo na zahtjev ili molbu, odnosno po pristanku kao privilegovano ubistvo. Sam pojam osobito olakavajuih okolnosti u kontekstu ove inkriminacije teko je precizno odrediti. Meutim, imajui u vidu karakter ove inkriminacije, nesporno je da se ona moe primijeniti na sluajeve umiljajnog ubistva koji su izvreni na zahtjev, molbu ili pristanak pasivnog subjekta, na ubistvo izvreno iz samilosti ili iz milosra prema pasivnom subjektu, zatim pomaganje u umiranju s namjernim skraivanjem ivota kao i neke sluajeve umiljajnog liavanja ivota gdje su dugogodinji ivot i ponaanje rtve bili takvi da su bitno uticali na odluku uinioca i na izvrenje djela (npr. dugogodinje fiziko i psihiko maltretiranje uinioca). Predviena kazna je zatvor od jedne do osam godina.

4. KRIVINO DJELO UBISTVO PREMA KRIVINIM ZAKONIMA ZEMALJA BIVE SFRJ

6

4.1. Krivino djelo Ubistvo prema Krivinom zakonu Federacije Bosne i Hercegovine8
Prema Krivinom zakonu Federacije Bosne i Hercegovine krivino djelo Ubistvo spada meu Krivina djela protiv ivota i tijela, prema lanu 166. a koji glasi: (1) Ko drugoga usmrti, kaznit e se kaznom zatvora najmanje pet godina. (2) Kaznom zatvora najmanje deset godina ili kaznom dugotrajnog zatvora kaznit e se: a) ko drugog usmrti na okrutan ili podmukao nain; b) ko drugog usmrti pri bezobzirnom nasilnikom ponaanju; c) ko drugog usmrti iz rasnih, narodnosnih ili vjerskih pobuda; d) ko drugog usmrti iz koristoljublja, radi uinjenja ili prikrivanja kog drugog krivinog djela, iz bezobzirne osvete ili iz drugih niskih pobuda; e) ko usmrti slubenu ili vojnu osobu pri vrenju poslova sigurnosti ili dunosti uvanja javnoga reda, uhienja uinitelja krivinog djela ili uvanja osobe kojoj je oduzeta sloboda.

4.2. Krivino djelo Ubistvo prema Krivinom zakonu Republike Srbije9

U Krivinom zakonu Republike Srbije, krivino djelo Ubistvo spada u grupu krivinih djela protiv ivota i tijela. lanom 114. Krivinog zakonika Republike Srbije odreeno je krivino djelo Ubistvo, a koji glasi: Ko drugog lii ivota, kazni_e se zatvorom od pet do petnaest godina.

4.3. Krivino djelo Ubistvo prema Krivinom zakoniku Crne Gore10

Prema Krivinom zakoniku Crne Gore, Krivino djelo Ubistvo u grupu Krivinih djela protiv ivota i tijela. lanom 143. Krivinog zakonika Republike Crne Gore odreeno je krivino djelo Ubistvo, a koji glasi: Ko drugog lii ivota, kaznie se zatvorom od pet do petnaest godina.

4.4. Krivino djelo Ubistvo prema Kaznenom zakonu Republike Hrvatske 11

8 9

Krivini zakon FBiH, Slubene novine Federacije Bosne i Hercegovine br. 36/03; Krivini zakon Republike Srbije, "Slubeni glasnik RS", br. 85/2005, 88/2005 - ispr., 107/2005 - ispr., 72/2009 i 111/2009; 10 Krivini zakonik Republike Crne Gore (Slubeni list Republike Crne Gore, br.70/04, 13/04);
11

Osnovni krivini zakon Republike Hrvatske ("Narodne novine", br. 28/96.);

Prema Kaznenom zakonu Republike Hrvatske, Krivino djelo Ubistvo spada u grupu Kaznenih djela protiv ivota i tijela. lankom 90. Kaznenog zakona Republike Hrvatske odreeno je krivino djelo Ubojstvo, a koji glasi: Tko drugoga usmrti, kaznit e se kaznom zatvora najmanje pet godina.

4.5. Krivino djelo Ubistvo prema Krivinom zakonu Slovenije (Kazenski zakonik)12
Prema Krivinom zakonu Republike Slovenije krivino djelo Ubistvo odreeno je na sljedei nain: 115. len Uboj (1) Kdor komu vzame ivljenje, se kaznuje z zaporom od petih do petnajstih let. (2) e stori dejanje iz prejnjega odstavka dvoje ali ve oseb, ki so se zdruile zato, da bi izvrile uboj, se storilec kaznuje s kaznijo od desetih do petnajstih let. ((1) Ko uzima ivot e se kazniti zatvorom od pet do petnaest godina. (2) Ako je delo iz prethodnog stava su dva ili vie lica koja su se udruili kako bi provele ubistva, uinilac e se kazniti zatvorom od deset do petnaest godina.)

5. KRIVINO DJELO UBISTVO PREMA KRIVINOM ZAKONU VELIKE BRITANIJE13

12 13

Kazenski zakonik (''Uradni list Republike Slovenije'', br.: 55/2008) http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2006/49/contents

U krivinom zakonu Velike Britanije krivino djelo ubistva spada u krivina djela protiv osoba, i obino se odnosi na zloin koji je poinjen od strane direktnih fizikih povreda ili sile koja se primjenjuju na drugo lice. Oni su obino analizirani u podijeljeni u sledee kategorije: fatalna djela; seksualna krivina djela; nefatalna, ne-seksualna krivina djela. Djela protiv osoba obino obuhvataju: fatalna krivina djela; o ubistvo i o ubistvo bez predumiljaja. Ubistvo je djelo pod zajednikim zakonom Engleske i Velsa. Smatra se da je najozbiljniji oblik ubistva, u kojoj jedna osoba ubije drugu, bilo sa namjerom da izazove smrt ili sa namjerom da izazove ozbiljne povrede. Tarifni sistem Obavezna doivotna kazna zbog ubistva se sastoji od tri elementa: 1. Minimalnim rokom predstavlja odmazdu, bez bilo kakvog izgleda uslovnog otpusta; 2. Ovo poinje po isteku prvog i traje do uslovni otpust odbor odlui da osoba bezbjedno moe biti puten na dozvolu; 3. U bilo kom trenutku tokom ostatka svog ivota, licenca moe biti oduzeta i poinilac e onda biti pritvoren dok se smatra da je bezbjedno da ga pusti, ili je ponovo na licencu. Ovaj element se, u pravom smislu, predstavljaju kaznu doivotne robije.

6. ZAKLJUAK
Naime, savremeni razvoj ovjeanstva prouzrokovao je potrebu usklaivanja normi krivinog prava sa dostignuima medicinske tehnologije i znanosti koja je dovela do pomijeranja granine linije izmeu ivota i smrti a sa tim i do pojave tzv. prava na smrt (right 9

to die) koje se propagira kao pravo svakog ovjeka da zahtijeva odustajanje od mjera spaavanja, odravanja i produavanja ivota kada je oigledno da nema mogunosti za ozdravljenje. S tim u vezi, veliki broj savremenih zakonodavstava je zahtjev ili molbu pasivnog subjekta upuen drugoj osobi da ga lii ivota krivinopravno vrednovao kao privilegujuu okolnost krivinog djela ubistva, tako da u zakonodavstvu veeg broja evropskih drava postoji inkriminacija ubistvo na zahtjev ili molbu, odnosno po pristanku kao privilegovano ubistvo. Imajui u vidu injenicu da pored navedenih postoje i neke druge okolnosti koje nisu obuhvaene ve postojeim inkriminacijama privilegovanog ubistva, a koje isto tako, iz razioga humanosti i pravinosti, moraju biti tretirane kao privilegujue okolnosti, KZRS je predvidio neto iru inkriminaciju pod nazivom ubistvo pod osobito olakavajuim okolnostima. Sam pojam osobito olakavajuih okolnosti u kontekstu ove inkriminacije teko je precizno odrediti. Meutim, imajui u vidu karakter ove inkriminacije, nesporno je da se ona moe primijeniti na sluajeve umiljajnog ubistva koji su izvreni na zahtjev, molbu ili pristanak pasivnog subjekta, na ubistvo izvreno iz samilosti ili iz milosra prema pasivnom subjektu, zatim pomaganje u umiranju s namjernim skraivanjem ivota kao i neke sluajeve umiljajnog liavanja ivota gdje su dugogodinji ivot i ponaanje rtve bili takvi da su bitno uticali na odluku uinioca i na izvrenje djela (npr. dugogodinje fiziko i psihiko maltretiranje uinioca). Predviena kazna je zatvor od jedne do osam godina.

7. LITERATURA
Babi, M., Markovi, I.: Osnovi krivinog prava, Fakultet za bezbjednost i zatitu Banja Luka, Banja Luka, 2008.

10

Nei, LJ.: Krivino pravo opti i posebni deo, Via kola unutranjih poslova, Beograd, 1998. Krivini zakon Republike Srpske Slubeni glasnik RS broj: 49/03 Krivini zakon Republike Srbije, "Slubeni glasnik RS", br. 85/2005, 88/2005 - ispr., 107/2005 - ispr., 72/2009 i 111/2009; Krivini zakon FBiH, Slubene novine Federacije Bosne i Hercegovine br. 36/03; Kazenski zakonik (''Uradni list Republike Slovenije'', br.: 55/2008); Krivini zakonik Republike Crne Gore (Slubeni list Republike Crne Gore, br.70/04, 13/04); Osnovni krivini zakon Republike Hrvatske ("Narodne novine", br. 28/96.);

Internet: http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2006/49/contents

11