Вы находитесь на странице: 1из 253

19- 20-

2003

ff





. .

19 20

. . ,
. .

. .
19- 20- .
., -97, 2003, 5?? :



, , -
19- 20-
50 ,
,
-

2003

0503020913
2002
0003(01) 2002

63. 3 (2)

ISBN 9993024597
. .,
97 .


,
, , ,
, :

1920 :
,

: , ,
,


:
( )
- :

19 20 ,
19181921 .
:
19 20 , ,

: , , , -

, : ,
: , , ,
,
1830 . : , , 18 , ,
1 , 1617 :

, , ,
: (18281917), 19181921 . :
,
:
1618 , -

. . 2
. : 3 ,

: .
16
, 4
. .
17 18 : 5
18
19 : 6
19 :
,

:
, :
2

4
gurjistanis vilaieTis didi davTari, wigni 2, Tb., 1941, w. 1, 1947. Turquli teqsti
gamoxca,
Targmani,
gamokvleva
da
komentariebi
daurTo
sergi
jiqiam

5
Cildiris
eialeTis
jaba
davTari.
1694-1732,
Tb.,
1979.
mixeil svaniZe, yarsis, Cildirisa da trapizonis
eialeTebis `jaba davTari~ (1694-1732 ww. ), axalcixeyarsi (simpoziumis Sromebi),
axalcixeyarsi., 2001, gv. 65-75.
6

qarTlis
cxovreba,
t.
IV,
gv.
669-672


1830 .
,
,
:
. . :
, . : 7
, : 8 1830 .
. : 9 , :
, 10
, ,
18281829 .
:
19 30
:

7
18281829 ., . 12, ., 1836
, 1843.
8
,
, . 4, ., 1836.
9
,
, ., 1835, , . ,
., 1835.
10
, . , . 4643, . 1285.

1830 .
: , : 11 ,
,
:
: 12
19 ,
:
, , : , , :
. , . , 13 . . , 14
. , 15 . , 16 . 17

11

13

1872 .)

(), 8, , 1873, . 146 . 4785)

14
. .,
,
(), . 3, ., 1886, . 1282.
15
., , . 1, . 1, ., 1881,
. 5, ., 1887, . 6, ., 1888.

: ,
19 . ,
:
, ,
, : ,
, ,
19 80
, :
, , ,
. . , . . , . .
, . . , . . , . .
: 18

. . , . , . , . (), . () : 19

12

16
., , , . 1, . 3,
., 1885,. . 4, . 14, ., 18871888.
17
- , . , . 3, ., 1891.
18

(), . 1,
. 2, ., 1887, . 158, 60231, . 2, . 93192, . 3, . 1, . 1184, . 4, . 2, . 1135, .
5, . 1, . 157357, . 5, . 2, . 73149, 151337
19
(), . 1,
. 1, ., 1881, . 6980, . 11, . 1, ., 1891, . 182216, . 17, . 1, ., 1893,
. 90103.

: 20 , ,
:
, ,

, : 21 1901 . . : 22
, , : ,
, :


,
:
19 :
, , , , : .
:

. () , ,
:

, 23 . : 24 ( ) , : 25
1919 .,
,
, :

19181920 . , 19181920
.
:
. , ,
, 1918 . , :
.
, : ,

20
. ,
. 2, ., 1887, . 195.

21
, ., 1892, . 2, . 462478.
22
. ., , ., 1901.

23
., , , ., 1876, 1, 1877, 3 (
.,
(), . ,
., 1999)
24

25

10

: 26 . :
27: .
(, 1968) , ,
() : 28




, : .
,

:
, , ,
: ,
, : . , ,
-

26

27

28

11

, : 29
1918 . ,
, 19191921 . ,


, , ()
,
. : 30

: 31

()
,
19 20 : , , :
,
1830 . : ,
, , 29
30

, , 1919, 22 , 33 30 , 36

31

12

: , . : 32


, :
1960 , ,
, : . ,
1920

: 33
, ,
:
, , , . , . , . , . , . : 34

. ,
. . 32

, , , , 1926, 1 ,
, ., 1990, 1718, 11 19


(, 1982)
33
. ., , ., 1969.
34

. .,
, . . ,
.,
1971,

13

, . . , . . , 35
1918 . . : 36 1980

. ,

: 37
19701980 .
: `
19181920 . `
: 38

,
,
:
:
, ,
, : :
35

,
, ., 1991, . 6768).
36

37

38

14

, , 39 ,
, , , :
, ,
: 40

,
. , . . :

1918 . 41 , , 1918 .
, : 2000 .
,
. : .
, ,
1918 . 39

40

41

15

, :


: 42
,
:
:
: 43
18 ,
:

: 44

, ,
, , :
,

. :
45
, :
,
42

43

44

16

:
. , . , .
, . , . , 46 . , 47
. , . , . , . ,
. , . , . ,
. , . -, . :

2002 .
:
. 48


, 1917 . ,
, , 1918 . :
. 1918
1918 .
, ,

:

. 1917
1923 . 49

, , ,
, ,
:
. 18301930 50
, :

, : 51
: , ,
2002 . : 192030
. , . , .
, , , ,

49

47

48

51

17

18

45
46

50

, : 52
19 :
. . .
(): : , 53 ( ) :
:
, , . :

: ,
, ,
: , , : ,
,

,
: 54
,
, : , 19181919 . , 55 :
, ,
, : 56 . : 1920 ,
: ,

: 57
, : ,
, : 1933 .
54

53
. ., (), . 25,
., 1898.

gvaramaZe i., "mogzauri~, 1901, 11, gv. 1035-1036.


javaxiSvili ivane, saqarTvelos sazRvrebi, Tb., 1919.
56
javaxiSvili ivane,
57
artanuji, axalgazrda istorikosTa samecnieropopularuli Jurnali, Tb., 1998, 7.

19

20

52

55

, . , , ,
, : 58
,
:
. ,
, ,
1940 : 1950 .,
, 59
:
:
, 16-
19 ,
: :

,
, , ,
, ,

: 60 ,
, : , ,
: ,
, , :
. , 61 . 62 .
63 :

, : 64 : 65 . ,
,
: , 60

58
, , .,
1933.

59
gurjistanis vilaieTis didi davTari, w. 3, Tb., 1958.

lomsaZe S., samcxejavaxeTi, Tb., 1975.


. ., - ( ), akad.
janaSias saxelobis saqarTvelos saxelmwifo muzeumis "moambe", N, XX, Tb., 1958.
62
. ., (- ).
. . . , ., 1983.
63
ciskariSvili v., javaxeTis epigrafika rogopc saistorio wyaro, Tb., 1959.
64
BberZeniSvili d., javaxeTis istoriuli geografiis sakiTxebi, Tb., 1975, narkvevebi
saqarTvelos istoriuli geografiidan. Qzemo qarTli Tori, javaxeTi, Tb., 1985,
axalqalaqi javaxeTisai, artanuji, 1998, 7.
65
janiaSvili
l.,
somxebi
samcxejavaxeTSi,gamomcemeli
Jurnali
~qarTuli
folklori~, Tb., 1995, eTnikuri procesebi samcxejavaxeTSi, Jurnali ~politika~, 1997,
1, ramdenime sakiTxi mesxeTis qarTvel kaTolikeTa istoriidan,Jurnali ~mnaTobi~ 1997,
5, ., - (.
, http:caucasia. iatp. org. ge/N1/RusResume/Janiashvili. htm

21

22

61

.
, , : 66
. 1999 .
: ,

, :
,
,
, : ,
, , , : 67
. ,
, 1829 . , , ,
:
, , ,
,
, , , , 1830 .

:

,
: , , , :
,

,
, , 18 -
: 68


,
, 69 ,
: ,
, : ,
,

1915 . ( ..)
: 70
19181920 . ,
:
68

berZeniSvili d., axalqalaqi javaxeTisai, artanuji, 7, gv. 18, 19, 24.


67
BberZeniSvili d., axalqalaqi javaxeTisai, artanuji, 7, gv. 33-34, 73-74 janiaSvili l,
samcxejavaxeTis somxuri mosaxleobis yofa da kultura, avtoreferati, Tb., 1999, gv. 3,
23-25.

TeTvaZe S., TeTvaZe o., somxebi saqarTveloSi, Tb., 1998, gv. 40-52.
., ?, ., 1996.

23

24

66

69

, 1918 .
,
: 71 . , 1918 .
, :

: , , : 72
,
, , ,
, ,

( )
, ( 1014 ) :
, , ,
( ) : 73

70

arvelaZe b., "axali saqarTvelo",1998, 4344, gv. 6-10



, politika,
Jurnali, Tb., 1998, 4-6, gv. 4-30.
72
., - 1918-1920,politika,
Jurnali, Tb., 1998, 4-6, gv. 2-3.
73
quTaTelaZe
q.,
qvemo
qarTli,
Tb.,
2001,
gv.

71

25

,
:

: 74
, , ` :

, , 19
20 :

,
: , : ( ) 35, 53,
56, 57 355 :
,
,

(, , ,
), 19 20
: 200 19181920 .
:
19 20
, ,

74
javaxeTi. istoriulxuroTmoZRvruli gzamkvlevi, Tb., 2000, aspinZa. samcxisa da
javaxeTis sazRvarze, axalcixe, 2000.

26

, ( ), ,

(
) : -

112, 113, 114, 128


,
:
, , , ,

1830 . ,
,
:
, ,
, 19 `
, : , ,

2, 11, 16 :

(
), (
)
( .) :
20, 114, 450,
( )
(2875, 4643 ):
27

, :

: 19

12 , 75
:
, ,
: ,
,
19 ,
: 76

: 19

(18301870)
: 77
20

, 1919
.: 78 , , . . 75
, (), . 112, ., 1866
1904.
76
. . . .
, . 1, 18011813, ., 1972, . 2, 18141830, ., 1978.
77
-
(18301870), , .
. . . , ., 1993.
78
, , 1919
,

28

2000 . : 79
,
,
: . : 80 1918 . . : 81
1921 . , ()

,
. : 82
.
: 83
, ,
79

80

81
(19131919), (, .
., . ), ., 1995.
82
. ., 72
83

29

, 19181921 . : 84
1918 . , ,
,
:

, , : ,
, , 1921 . ,
(. , . , . ), ,
: 85
1920
: ,
:

,
19 20 : ,
,
: 20
: 19171921 . ,
, , ,
, , 84

30

: , ,

,
:

: (19131916) :
1920 , :
: , ,


, :
1990 .: ,
: 86

,
, , , :
,
, :

:
, 18281918
, ,
,

, :

85

, 1998, 123, 1216, ,


1998, 3, 17 32, , 1998, 112, 325344, ,
, . 2, ., 2001, 166179, , ,
, 1999, 24 , 106114, , 1992, 24 , , 1999,
, 16, , 1999, 2, , 1989, 14 ,
, 1998, 27 , 7
86

31

32



)

15 () ,
:
, , , (, ):
: 87

:
, ,
, , , , , : 88 (387 .)
, : 89
:
( ,
87

88

89

33

) , (),
, (, ), ,
() :
1800
: 3301 :

(2799 ) , . : 90 . , ( 44,5 ):
, , , , , : (
) , : : ,
:
, :

:
( , )
, ( , )

, :
, :

91: 90
Abich G., Geologische Beobachungen auf Reisen in den Gebirgslndern zwischen Kur und Araxes
(), 8, ., 1873, . 3.
91
. ., , . 2.

34

: , ,
Wvavi () ()
: 92
, (
) , . . . 9

: 93 . ,
, : : , , , , , ,
: 94 . , : ()
, : 95 .
:
92
Wvavi

qeri

94

95

35

, , : ,
, , , : 96 , , ,
:
:
(. . . 786764 .) 785784 .
(), ( )
: ,
: 97 ,
,
: ,
:
, : , ,
,
, ,

: 98
. . . 2
(), , :
: . . . 8

96

97

98

36

, , : 99
(. . . 62
.) :
,

: ,

: 100
,
() . ,
, ,
() ,
: 101 . . . 3
: ,
, ,
, , ,
:
,

: , ,
:

(. ) : .

: , , ,
:
: . . ,
, , ,
: 102
(17002100 ),
:
,


,
: 103
:
, .
. . 3
, ,
, : , . . . 270 . (, ), , ,
, -

99

100

101

37

102

103

38

: 104 ,
:

: , . . . 2
(189160), ,
( ..) : 105
: , , : 106
,
,
:
. ()
( , )
:

,
:
,
: 428 .,
. .
(152 .), ,
, :

(37 .), ,
: , , : 107 .
8
(. . . 9555) Md
Metcurium : 108 ,
, 37 . : 109
, ,
, :

,
, , ,
: 110 : , , , , ,

107

qarTlis cxovreba,
t. IV, Tb., 1973, gv. 670).

106
qarTlis cxovreba, t. I, Tb., 1955, gv. 48-49.

108

109

., , . 277,
, . 4, . 201202).
110
qarTlis
cxovreba,
t.
I,
gv.

39

40

104

: 111 , , :
, , 4
,
: , ,
:
, 16 ,
3 : 112 , : 113 34 . : 70 23:
200 : 114
: , ,
: 115 , ,
, ,

: , ,
: 116
4
:
(350368) .
, ,
, , .
: 117 (364368),
,
:
(370374), , .
, , : 118 , 4 : . , ,
, , ( ) , (Pagas), (Apulum) (Caspiae) 119 ,
115

114

116

117

119

Caspiae

41

42

111

112

113

Ad Metcurium
(mtkvari ), -

, :
387 . : 428 .


:
: ,
:
, , 5
: , 5
, , , ,
, : 120 ,

,
, : 121
: ,
, ,

120

121

43

,
: 122
, , 5 , :
() , ,
:
: -
.
.
, , , ,
, : 123 . , ,
, ,
: 124
, : 5
: , ,
: , : ,

, : ,
122

124

44


,
:
:
, , ,
: , ,
, , : 125


, ,
:

:
( )
,
: 126 727 .
, (
..) ,
15 . ,
: ,
, -

, : 127
,
10
, 13 14
56

,
,
. , . , . , .
: ,
,
:
,
,
, , : ,
:
: ,

:
,
, : . , 9 8 : ,
728, 828 : , 9
: ,
: ,
, 1072
., : 128

125

126

45

127

46

6 , : : , ,
575 .: ,
: 7- 40 , :
6 7 :
, ,
607608 . ,
.
: 129 ,
: , ,
, :
627 . ,
, (Caspiae)
: 130
7 , :

,
, .
, : 131 ,
,
.
, : 132 , ,
: 7 . 4050 .
, :
:

9 : 774 .
, () :
, ,
( ..) , , ,
: 133 ,
,
, ,
:
:
,
, 785 . -

129

uxtanesi, istoria gamoyofisa qarTvelTa somexTagan, somxuri teqsti qarTuli


TargmaniTa
da
gamokvleviT
gamosca
zaza
aleqsiZem,
Tb.,
1975,
gv.
20.

131

132

133

47

48

,

: 9 , , :
: , , : 134 ,

, 804 .
: , ,
:

) 915
9 40 . 135
: (841 ..)
, , .
, : 136 , , : , :
, 9
, (890914), -


: 137
, ,
: , ,
: , , :
, : 138 .
, ,
,

(, ) : 139 10 50 , , , () ,
:
10 . 6070 .

( , )
: 140 , , : 141



: 988 .

134

. ., , . 7.

136

138
Markwart J., Das Itinerer von Artaxata nach Armastica, Wien, 1920, S. 5557.

140

49

50

135



(977990): ,
, , .
, : 142 :
1000 .,
, : 1010 ,
, , ,
: 143

, ,
:
() 1022 .

:

, :
: 144
11 .
:
141

142

143

144

51

, axali ()
, qalaqi ()` : 10441047 .

:
:
11 , 1046 . : : 145
: , , , , , :

:

: : 1064 .
:
,
, :
1214 : . ,
( ..)
, ( ..)
. . . -

145

52

,
: 146
, 11 , ,
:
, , , :
: , ,
,
,
1065 ., , 1064 : , .
: 147
.

, , : 148
, , : ,
qalaqi () , ,
: . (100000)

() ( . .) : 149 ,

: 150
,
,
, ,
: ,
,

:
, ( ..)
, . , , , : 151 , , : ,
, , , , , , :
: ,
, :

148

149

151
berZeniSvili d., axalqalaqi javaxeTisai, artanuji, 1998, 7,gv. 17, 57.

53

54

, ,

:
:

, , , , : ,
, , , ,
(
),
:

: 1898 1973 , : 152 ,
,
, , : 153
12 (10891125)
, :
() 1123 .
: 154

12 ,
, : 1175 . : (11561184)
: 155

: 156 12
, (11841213) ,
: 157
() , , 158 , , (12- . 13- .
) ,
: , , , , , : , , :
, ()
(): ,
, ,

152

153

154

156

157
, , . V, .,
1985, . 37,46.

55

56

155

, : , , : , :
:
: 159 ,
,
:
13 . 20 , 30
: 160 , ,
: 1245 .
: 1266 . , , , : : ,
( ) : : 161 , : : ,
1289 : 162
158

. .,
.
159

160

162

57

1291 . (, ) : .
() . ( ..)
() (() ()()
. . () : : 163 , 13
:
,

,
, 164
, :
14 . ,
, , 1535 . ,
, , 15
: 13 . 14 .
:
,
:
. ,
:
13981498 , ,
1415 : ,
163

164

58

, :

,

. (
..), ( ), ,
(), ,
( ), , ,
: 165
,
, ,
: 14 -,
, : 166
, ,
, ,
, , , , , ,
, , , 1289 1516 . : 167 1895 . 24 : : ,
,
: .

(830+551=1381) :
, . , . , , ,
: 868 (1419), 874 (1425) : 168

1294, 1362, 1451 : 169
, ,
1072 .: 1315 :

: : .
1298 .
: . ,
1356 ., 1442, : . . 1451, 1454, 1475
1491 , 1478 . ,
. 1641,
1691 . : 170 168

, . 1, , 1866, . 12.

167

arta
nuji, axalgazrda istorikosTa samecnieropopularuli Jurnali, Tb., 1998, 7, gv. 19,
58).

lomsaZe S., samcxe


javaxeTi,

artanuji, 1998,
7,
170
Brosset
M.,
Voyage
archologique
en
Transcaucasie,
SPb.,
1850,

59

60

165
166

169

, 1351, 1356, 1442, 1451,


1511 , . . : 171 1473 . : 172 , ,
, : ,
. , ,
: ,
: 173
.
: , , 1396 .: ,
, ,
174

(, ) :
, , ,
(1438): 175 17- :
: 176
, ,
, -

: 1419 . : 177
15 :
: . , ,
, : 178 1416 . : , (6000) : , , : 179 : 180
1440 : 181
1445 . .

, : 182
1484 . , , : 183 : ,
: , 177

1872 ./
, ., 1873, . 8, . 1819
172

173

174

175

176

178

179

180
qarTuli sabWoTa enciklopedia, saqarTvelos ssr, Tb., 1981, gv. 70.
181

182

61

62

:
:
,
:

,
,
, :

)
(16-18- .)
14


1473 . - : 16 :
,
, , : 1535 .
: :
, 1545 . :
, :
1547 . 63

:
1549 .
, : 184
1555 .
, :
1578 . : :
: , , , : 185 , :
, . , ( ..)
: 186 1582 .
:
( ) : 187
1625 . 2 , , : 188 , : , 16341636 .
: 184

qarTuli sabWoTa enciklopedia, saqarTvelos ssr, gv. 71.

186

188

lomsaZe S.,
samcxejavaxeTi, gv. 211-254
185

64

:
: , , : 189
1639 . ,
, 17 , ,
(, ) :

,
: :

,
, () :
17
: , , ,
, , , ,
:

: , ,
: , ,
,
:
: , -

, , :
, ,
: , :
,
: :
: , , :
,
:
:
: , :
:

: ,
: : :

, :

189

- .
, . . , ., 1973, . 78.

65

66

, , , , , ,
,
:
:
(),
, :
, , : ,
, ,
,
:

:
( ), . : 190
(), (), (): 191 ,
, ,
, , :
( ), , () : , ,
, : 192 : , : 193 -


, ,
: 194

,
, : 30 :
16 80
30 : 195 17
20 ( 176 ): 196 18 26
, 163 1800 , 197
1831 . 29 179 : 198
, ,
, :
,
16 : , , , , : 199 ,
, , , : 200
:
5 17 : 201
194

, . , . 13, . 17, . 13.

192
, . , . 4643, . 12.
193

, . , 277

197
Ubicini M. A., Lettres sur la Turquie, Paris, 1853, p. 44.
198
Belleten Trk Tarih Kurumu, c. 15, ekim Ankara, 1951, sayi 60, s. 617628.
199
S

200

201
. . 4643 . 17, Belleten Trk Tarih Kurumu, c. 15, ekim Ankara, 1951, sayi
60, s. 622 623, 626.

67

68

195
196

190
191

: 202 , , : 203
:
, (),
, :
,
,
: ,
:

16 , : 1625 .
,
:
, :
: 16 80 .
16 , (), (
..), , , , (), ,

, , , , (),
, , : 204
, , , : , 19 , :
, ,
, , , : , ,
, : 205
, , () : 206 , , , ,
:
,
1580 1595 . , 9
, , , , , , (, ), , -

202

203
. . 4643 . 2.

69

206

205

70

37 : 207
, , 1250 , , , : ( ),
,
,
:
.
l. : 9 () 208 209 , , , ,
, : 341 : 210

:
) (Gney) 30 , , , , , :
207

gurjistanis vilaieTis didi davTari, wigni 2, Tb., 1941, gv. 7-21, 332-386, 393-402.
Gney(

Gney

mzvaresmzvares
Gney

209

Crdilo
(Crdilis
210
gurjistanis vilaieTis didi davTari, w. 2, gv. 7-13.
208

71

) (Kuzey) 28
(, , , , , ,
, ),
, :
) : 58 , ,
, , ,
(somexTubani) 211 : :
) 17 : , :
) 61 : : , , : (), , , :
) () 17 ( , , , )

:
) 25 ,
:
:
) 43 : :
, , ,
, , , , , :

211

somex

72

) 60 212

: ,
, :
,
. ,
() ,
, :
II. : 3 (, ), 119 213 :
) 38
. ,
, (, ), ,
,
, , (dilicka,
) :
) (tyiani javaxeTi)
70
: , ( orjva), , , 214 (, xarian
), (), , , , , , , ,
( meronia ), ,
(fozani ), (), 215 , (),

, , , , , ,
:
, , : 16
,
: ,
:
(), 216 ,
(), , (. muxraSen), , 217 , , : 218 , , ,
, , , , , , , , , , , , , :
) 12 :
, :
, :
lll. :
:
( ( ),
() ) 139
:
) ,
: 84
216

gurjistanis vilaieTis didi davTari, w. 2, gv. 13-15.


214
gurjis
tanis vilaieTis didi davTari, w. 2, gv. 196.
215

gurjistanis
vilaieTis
didi
davTari,
w.
2,
gv.
14.gurjistanis
vilaieTis
ruka,
Tb.,
1953)
217
gurjistanis
vilaieTis
ruka)
gurjistanis vilaieTis didi
davTari, w. 2, gv. 16).
218
gurjistanis vilaieTis didi davTari, w. 2, gv. 16.

73

74

212

213

: : , , , 3 : 219

, , (), , , , , :
, ,
, , , (), , , , , , , , , , 220 , , , , :
, , , , 221 :
(. . samwubi), (sakudria), : ,
( )
( ), ( ), ( , )
: 222
) (. Tmogvi)
,
: 22
, , , , (

Raurmeqi
.
221

220

75

, , , ), , :
) 33
, , ( )
,
:
lV. :
(, ) 100 :


:

: :
) 51
: : (), , , 223 :
)
33 (
), , ,
, , , (),
(), , 224 ( , ), , : 225
) (. mgelcixis) 16
, , , ,
, :
V. : 81 49 (Gney) , 32 223

CamZvrali)

224

225 gurjistanis vilaieTis didi davTari, w. 2, gv. 18.

76

(Kuzey) : :



: 226
Vl. :
: , : 2
: 38 ( ,
), 11 (, )
:
Vll. () :
: 3 (, , ) 109 :
Vlll. : (222 ) :
3 , :

(, ) :
IX. :
, 89 :
90 :
, ,
:

: ,

:
( ) 16 :

, -

, , : ,
(, 25
), , (, , , , ) , , (, , , )
: ,

:
. 227
1

N:

1.

174

()

4350

()

30000

227

,
, (), , , (),
,
, ,
, , ,
, -

22-24

77

78

() ( -..),
()
2.

32

800

26600

3.

30

750

20000

27

4.

200

18500

29

5.

57

1425

22200

39

6.

18

450

13000

44

7.

24

600

4000

()

60

25000

, , ,
130-131
,

8.
9.

10.

50
5

127

1250
125

3175

8000

25000

25-26

(),
, ,
, , ,
,
, , , , , , , , (),
, , , ,
,
, ,

, , , , , ,
, , ,

450

20000

12.

14

350

13000

13.

75

10000

194

14.

()

21

525

25000

() ,
,

196

15.

10500

196

15000

16.

10

250

79

1525

15000

202

18.

17

425

19500

214

19.

35

875

10000

20.

200

10500


()

21.

54

1350

14630

22.

20

500

31000

23.

200

14500

218

24.

. .

9/16

225/
400

3200/
5490

() -,
-,

218,
233

25.

16

400

11160

219

18

450

13000

219

100

4000

221

26.

150

16000

29.

175

8000

198

198
215-216
217

, , ,
,

,
,
, ,

220
220

30.

19

475

12000

31.

20

500

25000

32.

27

675

11000

223

33.

19

475

9000

//,

224

34.

12

300

21000

225

192
226

214
,

28.

171

18

61

27.

375

136-137

11.

15

17.

, ,
,

,
, , ,

(), , ,
//

221

222

35.

28

700

20000

36.

16

400

10000

37.

75

12000

38.

150

7665

228

13000

,
,
,

229

39.

21

525

80

225

227
227-228

40.
41.
42.
43.

12

300

14000

, ,

229

75

7000

235

150

2000

11

275

8000

//

236
237

44.

12

300

13000

45.

12

300

10000

195

46.

175

10000

, -

204

47.

11

275

14000

205

48.

()

25

625

6000

222

12000

, ,

217

49.

27

675

242

, ,
: . , ,
, :

: . 12 7 , 1463
1465 : 228 () :
. , ,
, , , , , , ,
, , , ,
, , :
() ,
(), , (),
, , , , , , ,

228

81

, , , , , ,
, ,
() :
, , , , , , ,
, , , , , , , (), , () : , () , (),
, , , , , : 229 , , , , ,
:
,
, :
, , , :
,
17 50 .
: 230
:
, ,
, , , () ,
229

gurjistanis vilaieTis didi davTari, w. 2, gv. 191-243, 275-278, 285.


230
,

,
.,
1850,
.
29.

82

() ( ), , , , : 231
. ,
,
( ) : 232
,
. , , , , , , , , , , , : 233 ,
,
, ,
1830 .
:
,

, , : ,
: . : ,
, , , : . () ,
,
( 176):
, -

:

: 234

:
, : , 16
,
(, , , , , ( ),
:
, , , ,
: ,
:
,
:
,
: 174
( 7 1200 ), 127 ( 900 ), 63 (. 500 ) : 235
:
54, 52, 36 : 236 1827
, 150200
234

gurjistanis vilaieTis didi davTari, w. 2, gv. 403, 462-464.


, , . .
, 1, ., 1947, . V (
233
gurjistanis vilaieTis didi davTari, w. 2, gv. 176-177, 230, 276.

.,

/ , .,
1916, . 16891692).
235
gurjistanis vilaieTis didi davTari, w. 2, gv. 22-24, 171, 240-241.
236

83

84

231
232

, , , , , , , , , , ,
: 237
1018 80150
,
80 :
: 3 :
,
,
:
,
, : ,
:
, , ,
: , ,
:
,
,
Apulum :
( . ( ) ),
: , : : . ,
( , ):
237

85

, , , : (. saRamo ), ( dili
(, ) kari ( ), , ) :
: , ,
, .
, , , , , , , , :
, ,
: ,
, , , ,
(, , , , , ):
,
( ), ( ),
(, ), (, , ), ( ), (), ( , ), ( ,
), ( , ), ( ), , , (), (), (, ), (, ), ( ),
( ) : , , ,
(sami ,
, ): ,
: .
: 238
:
238

86

:
33 : 239 , , 240 (, ), , (), ( ) :

, 241 ,
242
: ,
,
: ,
: 243
16 . 17
,
, () , :
, , 17 , , : : ,
, , , 1100 , : 244
:

17 ,
,
, 245 : ,
:
17 ( , , , )
13 9 : 246
,
, (), , ,
() :
() : 247 :

245

241

242

244

246

Ayni Ali, Kavanini Ali Osman der hulasai mezamini defteri divan, Istanbul,
1280,
s.
7,

Hammer J., Histoire de l empire ottoman, t. 17, Paris, 1843, p. 58).

247
Cildiris eialeTis jaba davTari, gv. 80-81,Pitcher D.
E.,
Historical
Geography
128,

87

88

239
240

:
17 . 18

: ,
16941732 . , , , .
1. : , ,
, , :
2. : ,
() : 248
3. : ,
() :
4. : ,
:
5. : , , :
6. : , ,
(xumaris) :
7. : , ,
(misrasori) :
8. : ,
:
9. : , ,
:

10. () : , , (qamxisis) :
11. :

(axas):

, 38 ,
10 , , ,
: 12. 13. 14. (), 15. , 16. , 7. , 18. , 19. , 20. 21.
:

,
:
: , :
1718 . : ,
, , : 249
, , : 17
, , , ,
,
, , : , -

mzvares
Cildiris
eialeTis
jaba
davTari,
gv.
79).

249

89

90

200500 : 250
67 , 559 , 925 ., 200600
. : 1800 : 251 159
689 : 400 . : 252
18 882 , 17-
, 90 767 : 253 :

, : 60 % , 5 . : 200 . 500
. , 4,5 . :
15, , : 254


18 : ,
,
, , 16
, ,
17 18 : 255 250

Ayni Ali, Kavanini Ali Osman der hulasai mezamini defteri divan, s. 7.

252

253
Cildiris eialeTis jaba davTari, gv. 213.
254
213-214.
255

Cildiris eialeTis jaba davTari, gv. 106-199.


251

91

, : .
2

1.

1595 .
84
22
33

)
)
)

16941732 .
33
7
17

2.
)
)
)
)

69
38

12

23
19
2
1

51
16
33
358

22
6
12
142

3.
)
)
)

, , 358
142, 2,5 :
, ,
, , :

: 1705 .,
,
( ), , , , :
. , : (. ) ` , ,
92

, (..) ( ..) , , () : 256


: : 257
, , ,
: , :

.
,
, , , : , , , ,
, ,
: 258 ,
, , ,

: 259
,
,
-

: ,
: 260
1718
: , , , :
. 1615 1617 ., ,

: 261 17
: 262 18- . ,
, :
:
18
, , : , ,

260

,
, ., 1976, .
216,

257

258
Cildiris eialeTis jaba davTari, gv. 141, 151, 153, 155, 156, 158, 177.

261
. ., , . 18.
262

93

94

256

:
, ,


, :
, , ( ) , 11
, : 263
,
:
1730 . ( )
: , , , ,
6000 : , ,
, ,
, ,
(6000), : 264
1742 . ,
: 265 ,
,
, 18 . 40 .
-

, , : 266 , , ,
: 267
18 40 : 1743 .
,
, , : 268 18 : , 1754 .
28 , , : 269
1755 . , , , , : 270 1760 .
,
: 2
: 271
(17631780) .

, : 272
,


266

264

265

qarTlis cxovreba, t. IV, gv. 669-670.

268

269

270
P, . 20, . 1/47, . 549, . 1314, - VIII .,
, . 3, ., 1978, . 13
271
. ., , . 18.
272

95

96

263

267

:

: 273 : , , : 274
,
, , , : ,
, :
, , .
: 275
,
:
.
, 1759 .: 276 , ,
,
: , , :

273

, ., 1896, . 1517.
274
. , . 1, ., 1914, . 336.
275
. ., , . 18.
276

97

18 6070 .
: 277

,
:
, ,
, : , : 1733 . 6
,

,
:
,
: 278
18
, 1764 . ,
:
: 279
,

: 1768 .
2 : -

277

. ., - XVIII
, ., 1970, . 77.
279

278

98

:
1769 . :
: , 20

, 1771 . : 1772 .
2
: :
: ,
, (
) .
:
1783 .
, , :
,
: 1784 . 22 :

: .

: ,
,
: , ()
, ,
,


, : 280

,
.
) , :
) . , , , ,

:
) , , :
:
,
, .
,
, : ,
(
..): 281

99

100

Tarih
Cevdet,
c.
III,
s.
149.

281

280

, . , : 282
.
,
, :
,
.
, 283 (
..): ,
: , , , , ,
: 284 , , , :
, 17 ,
: 285 18 ,
:
. : , .
: 286

18 -

: , , : 18
: 287 1750
60 . :
,
: 1769 . . ,
, , :
, ,
,
: 288 , ,
: 289
: . . : .
: 290
:
287

285

286

lomsaZe S., samcxejavaxeTi,

288
. ., . ., , , . 3, ., 1982, .
240.
289

.
.,

.
.,
290

101

102

282
283
284


, :

,
, , , : 18
, : 291
18 : , .
, 30000
( ..). , ,
: 292 ,

: , ,
, : ,
:
, , (100 ), , , , , ,
: 293 .

,
47 :
, , , : , : , 18 .
, ( ..)
: 294
: . : 600 : 295
, ,
:
,
, , : ,
19 , , :

291

293

292

103

294
295

104


19

) 19

1801 .
,
: , , , , , , , , , :
,
,
, : , , , , : ,
. , (, , , , ..),
, , ,
,
: 296
, ,

: ,
, ,
19
, :
296

18281829 ., . 1, . 5455.

105

:
. (
), , , , :
, . , 24 , , , , ( ), ,
, , , , , , , , , , , , , ( ), , ,
, : ,
, , : 297

: ,
,
, (. ) : 298
, , :

, . ,
.
, , : (..) , ,
: 299
,
,
: 300
297

, . 4, . 208.
299
., , . 281282.
300
., , . 282, , . 1, . 5961.
298

106

20
60 , 301
: ,
,
:
, , : ,
18281829 . 34,2 . ,
136 : 302
136 ., 272 .,
8 , ,
: 303

: 304 18281829 .
5 . 40 . , . 408 : 305
,
18
301

,
.
1,
.
57.

302

,
.
4,
.
209.

,
.
179
, . 1, . 57
303

304

,
.
4,
.
210,
217).

305
, . 4, . 209.

107

19 , 1806
1812 . , ,
, ,
: : , ,
, :
(..) : 306
:

, , , :
, : 307
,
, ,
( ..) ,
, : 308
, ,

18 ( , ): 309 ,
306

, . 1, . 57.
, . 180.
308

,
.
4,
.
211.

.,

, . 203).
309
, . 4, . 213.
307

108

: , 40
, , : : :

, :
: ,
,
:

, ,
:
, , :

: , ,
: : 12
372 , : 310

:
: 38 ,

, , , ,
: 311 , , , :
310
311

225226


:
, ( ): :
35
, (, , ),
: 312 , ,
, : ,
, : :
:
:
,
:
: , :
19 ,
: :
, ,
: 1819
. , , ,

312

109

110


: 313
, , : 1828 .
29 233 (115 , 118
): 314

)
19

18 , , 19
: 1801 .
: : ,
,
,
:

: ,
:
: .
313
314

111

: , , , :
1801 . . :
,
: , : 315

:
I, . ,
1802 .
:

: , ,
. , 1803 .
, ,

315

, . 1, . 107109.

112


: 316
1801 .
,
,


:

: , , 1802 . , : 1803 . I ,
: 317 .
, : 318
, , , . :
,
: . .
1804 . . ,

, -

, ,
: 319

, ,
, : :
,
. ,
: (19 ..) : 320

:
,
: ,

: : ,
,
,
: 1803 . .

: 321 , ,
, ,
,
, -

316

, . 2, ., 1868, . 239.

318
, . 1, . 221.

319

317

320

113

321

, . 2, . 245.
., , . 5, . 362.
. 342.

114

, :

, ,
,
:
, , , ,
, :
, ()

, : 322
1803 . ,
:

: , ,
,

:
:
,
: ,
: 323
, -


:
:

: ,
:

: 324
` 1803 . 1804 . ,
, ,
,
: , , . : , ,
: , , ,
,
:
1803 . 25 I ,
: 325 5 . -

322
, . 2, . 1, . 28, . 102, , . 1, .
102.

323
., , . 1, . 1, . 159,
, . 2, . 894.
324
, . 2, . 910.
325

115

116

,
,
.
: 326

:

:
:
,
1803 . , : ,
,
:
1803 . . , ,
, :
, , , , : 1804 . : , ,
326

:
:
(,
. ) : ,
:
1804 . ,
, : 1804 .
, , , : , ,

:
1805 . , : .
,
: 1805 .
,

, , ,
: ,
. ,
, : 327
, 62
, -

117

118

,

: , . : ,

, , : 328 :
: 29
.
1000 : 329
, :
, , , ,
: 1805 .
, 1806 .
,
:
, 1807 .
, , :
-

327
328
329

, 889

:

,
, ,
:
:
: : ,

:
, 1807 .
, :
15 :
500 ,
, : 330 , ,
: ,
,
: , , :

, 330
., , . 5, . 1, . 152,
, . 3, ., 1869, . 601602.

119

120

: ,

, ,
:
:
,
,



: 22- ,
, , ,
: , ,
: : 500
: 331

, :
, :
1807 . ,
,
: .

: ,
800 : , ,


: ,
:
1807 . 17, , .
,
, 9 ( 4500 ), 28
:
, 1 , () :

,
: , ,
: , ,
: 332
1807 . , - : :
, 23
, ,
331
332

121

, . 3, . 603, 607608.
, 579

122

: ,
,
, ,
: 333 ,
5 :
,

,
, , : , ,
, : 334 ,

:

: :

, , ,
, , ,
: :
: 1804 .
, ,

: -


: ,
,
: ,
, ,
:
, , : .
: ,
,
: 15
, ,
, ,
:
1500
, : :
1000
: ,

:

:

333

334

123

124



: , : : ,
2900 : , , :
6
: : . : ,
,
:
, :


: , :

, :
:
, , ,
:
, , 2900 ,
,
, ,
, 335 ,
: ,
335

125

, ,
:
9 : 336

, : , ,
:
, :
: , : , , :
: : : , ,
:
, ,
15 : , ,
,
:
, , , ,
, :
336

., , . 5, . 161165.

126


, : ,

: 200
, ,
, :


: , , , , :
: ,
,
:

:
150 , :
5 :
:
:
: :
:
.
:
: 40

: , , ,
:
700
, : ,
,
: ,
: ,
, , , ,
, ,
, , , ,
: . , : 337
.
, ,
, ,
: , . . ,
: 338 267 , 613, : 339

127

128

337

, . 3, . 583.
., , . 5, . 164.
339
.
, ,
( ,
338


, :
,
: 340
,
: 9
:
10 -
,
: 341
:
: . , ,
:

, . . , . , ., 1961, 293)
5000
(, . 3, . 530). ,
4500 ,
1811 . ,
,
8 ( )
2 . (, . 4, . 183) .
1500 ( .,
18281829 ., . 1, . 258), .
900, 1200 ( .,
, . 1, . 3, ., 1885, . 439, . 4, . 3, . 103).
1000 (, . , . 4643, . 151).
,
10001500
340
., . 1268, . 1, . 9, . 17
341
, . 3, . 542.

129

10 :
: : ,
,
: :
, ,
:
, 21 . , , (
..) ,
: 342
:
, .
, ,
,
, : , , , .
,
: 343

: : ,
,

342

130

,
: 344


:
: 18 ,
:

: ,
,
, ,
:
: ,

345
50 :
:
, ,
: : ,
,
, 1807 .

:


:
, 3000 800 ,
343
344
345

: ,

, : 346 , ,
,

:

500 :
: 1808 .
:

:
, ,
,
, , , : , , , :
, .
17 . , 800 ,

: 347
1808 . :
3 500
800 , 346

131

132

: , , , : , , . , . , .
() . 200
, ,

: 7800 : 116 200 : 348
:
: .

,
1000 , 200 , : 2 :
: 349

: , ,
, : , , . :
.
,
347
348

.
, 585

: , : 350
. ,
: . 1809 . :
, ,
, : , 1809 .
:
. , ,
: ,
: . :
:

: 1810 .

:
: , , :
,

349

133

134

, : 1810 . 7
( 10 .) ,
, :
,
,
: , , : , , : 13
,
, : ,
: 351 ,
1807 .
: , :

:
: . : , ,


, :
:
,
(2 , 200 ) . 4 , , :
5 , ,
,
: : , : 100 :
: : ,
,
: , :

:
: :


: . 700 352
,
352

(, . 4, . 768

350

351
, . 4, ., 1870, . 128.

135

136

: : : 353
. 500 100 :
, , ,
( ,
): 4
17 : ,
, , , :
:
:

: :


, :
:

: , .

353

, . 4, . 769, 801

137

: , , , : ,
6,
: 5
,
:


:
: ,
:
:
23
. :
:

, , ( 400
800 ), :
.
:
.
. :
. . (
..)
138

() , , : 354 , , , ,
,
:
,

: 355
1810 . . :
3 , ,
: .
3 : .
. 6 , 400 600
: 3 15
:

, . , ,
, , ,
: ,

, : .
2 , :

:

. : , ,
: ,
, ,
1415:

: 356
, ,
,
: : ,

, ( ): 357
, : 3 ,
, ,
: : , , :

, . 4, . 765766.

(, . 4, . 338).
356
, . 4, . 814815.
357
, 348, 769

139

140

354

,
: 358

,
: , , ,
,
: : 359 ,
, :
, : :
:
:
,
:
18
, (
) : 3
300 :
73 : 22 , : 4 :
,
358

, 811812

, :
:
:
, , , :
6
: ,
: , ,
,
,
: , : :
, ,
, , ,
:
, . , , 360

:
26 :
, 60 :

, ,
,
: 3 -

141

360

, ):

142

,
:
: , ,
, ,

, ( ..)
: 361
:

1500 , 50 . :
, : ,
, : ,

:
1810 . , : . , , , . ,
: 362 , ,

. ,
, :
. :
1810 . 45
: , , : ,
, ,
,
, 1807 . : : I ,

, ,
, ,
: 363

. -
: , . : 1811 .
: : 20

361

363
, . 5, ., 1873, . 183.

143

144

362

:
, ,
:
,
, : ,
,
: 364
,
, :

:
100 : 365 ,
:
1811 . 3 , , ,
, :
:

:
: 364
, 185, ., ,
. 5, . 434435.
365

, . 5, . 185).

145

, ,
, 7 25
:

: ,
,
( ..) : 366 7
, :
. :

16 , :
200 ( ),
20 : , , , 30 3 :
,
800 : ,
, 200
:
2 , , : 2 :
,

: ,
, , 366

., , . 1, . 3, . 529.

146

, ,
:
, : : , , , : 3 :
: 200
, 47 :
, 16 , 40 :
1 26 : 367
, , (),
, :

, . 2
,
: : ,
,
, , ,
, 1807 ,
: 368
. : 369

367

, . , . 2875, . 3, . 173174
, . 1, . 593594.
368
, . 5, . 186.
369

147

20 : 370 , , : 371 ,
, , : ,
,
: ,
, . :
.
800 : , ,
,
:

, ( , ,
), ,
:
,
, :
1811 . 25 , 370

., , . 1, . 3, ., 1885, . 564.

148

: () 150250 ,
( )
,
:
: 20
4 : , 3 : ,
20 6 :
,
: 29 , 2
, , : 372 ,
,
: 373
, ,
, ,


: ,
, , ,
, , , : , 100 (): 374 :
, , , :
1812 . :
: ,
,
, 21 5 .
: , 46 , 15 , 5 : :

, ,
: 375
, , , :


: . . -

371

375

., , . 6, ., 1888,.
26,, . 5, . 6364.

, . 5, . 184.

149

150

:


: 1812 . 4
, . .
, ,

: 376 ,
,
,
: , , , , 20 ,
, : () :
, , ,
: 377 ,
, :
1812 . 16 :
,
-

: 378 ,
: : , :

, 3
: 2
: 2:
, : I :
: . 19

, , : 379
:
, 29 ,
,

376

379

, . 5, . 189.

151

377

.,

,
.
5,
.
159).

378

, . 5, . 780783.

152

, ,
7 : :
: 380
. ,
( ..) , : , ,

: 381
,
,
,
, , :
I 1813 .
13 : .
,

, : ,
( ..) : 382 ,
380
, 780783
,
,
381
., , . 1, . 562.
382
, . 5, . 945.

153

,
:
: ,
:
: 1813 .
: : 383
: : 384
: 700
,
:
. , , : 385

: 300
: 50 , :
:

: , , ,
,
(1813 . 12), : 383

384
, . 5, . 790.
385
, 790791

154

, ,
, , :

. , , :
: 386
: 1815 , , :
, :
.
,

: 387
: ,

, :
, , , :
, :

)
19

19
, : : 1800 . 23 . .
I , , , , : 388 ,

: , I,
: 389 , , , , :
, :
1801 . , , 17 (120 ) : , ,
, : : 390
388

386

389

, 825
387
, . , 174

390

155

, . 2, . 4, . 23.
, . 1, . 436.
, 431, 441

156

1803 . . :
21
, , : 391
, , 1804 .
:
:
: , , . , , :

,
: ,
: 392

: ,
, :
, , 200 : , ,
391

. 2, .,1868, . 894895.

157

,
: 393
,
:
. , 1805 . 50 : 394 ,
: 1805 . . : 395
:


: 396
392

, 874
,
.
16,
.
1,
.
436,
.
23

, . 2, . 1, . 79, . 227 .

,
.
1,
.
240

, . 1, . 283284
394
, . 1, . 310.
395
, . 2, . 1, . 89, . 244, , . 1, .
290
396
. 1, . 637.
393

158

18061812 . :
: 397
, , , :
. 1807 .
500
( ..), , 500 , , : 398 ,
:


,
1000 , 8000 , 200 : , ,
, : 399
, 1809 .
: 400
, , , ,

:
397
., , . 5, . 159, . 3,
. 609.
398
. 3, . 601603, 607608.
399
, 589
400
, . 5, . 54.

159

1809 . 1000
( ) , : 401 ,
, , 1809 .
, : 402 ,
, :
:
:
1809 . 1810 .
,

: 1810 . 19 .
: 403 : ,
,
, :
1810 .
.
: , ,

,
:
11 401
402
403

. 3, . 620.
, . 4, . 932.
, . 5, . 18.

160

, : , , , : 404 ,

: , , : 5
:
, , , ,
1500 , 50 : :
,
, , ,
: 405 ,
, ,
: 406
1810 .
, , : :
:
: ,
,
, :
404

, . 4, . 795.
, 801802
, 805

405
406

:
1500 50 . , , , :
:
: , : 407
,
, :
, :
, 1810 .
:
. , ,
, 10
: 408 ,
, : 409 , ,
,
407

lomsaZe
S.,
samcxejavaxeTi,
gv.
325).

408
, . 4, . 813.
409

, 802, ., , .
5, . 364.

161

162

:
, 1810 .
: 410 . :
: 5 , , :
57 500 ,
, ,
, 5 , ,
3 :
: 411
1810 . , ,
,
:

,
, ,
,
: , -

, ,

: 1811 . : 412 . 100 ,
,

: 7 7 ,
: 413
:
1811 . .
, , ,
: , , , : 414
, 1810 . ,
, : , , ,
, :

410
, . , . 2875, . 170171, , .
1, . 593
411
, . 4, . 52.

412

163

413
414

. 5, . 6.

164

, .
,
,
, :
1811 . , , :
, , : , : : ,

,
: 1000
, 60 ,
: :
:


, : ,
,
(
) : ,

:
, ,
, ,

, . , , :
, , ,
, 1810 . : , 1811 . 1812 .
:
,

:
, 1812 .
, , , ( ) , , :
1812
. : ,

, : 415
,
: ,
,
:
57 : 18101811
. , ( 38
), , : , ,
:

165

166

,
:
1812 .
: ,
, , : , , , ,
:
: 416 18061812 .
: 1813 .
7- . . : 417 : 1813 .
:
1814 .
: 418 1816 .
, : 419
,
1812 . 415

, 18
., , .,1994, 118
417
, . 5, . 795.
418
, . 16, . 1, . 1661, . 15.
419
, . 5, . 836.
416

167

420 :
: 1816 . ,
. : 1817 .
12
: 421
: ,
,
, , : 422
1820 .: 423 22 I , 3 : 424
18211822 .
: ,
, , : 425
,
: 426
420

(, . 5,
. 832833).
421

422
lomsaZe S., samcxejavaxeTi, gv. 328.
423
, . III6, . 4, . 14.
424
, . 7, . 847.
425

426

168

:
: 427 : 1822 . ,

, :
. ( ..),
, , : 428 500 , 429
: 430 ,
: 431
1820 . I : 432 , , , , ,

:
427

, : 18
, , 30 . ( ), 1824 . 505 2050 :
100 , 1824 . 46 (262 ) 66 (435 ): 433 2025
:
17
1191 5937 , 36
(240 ) , 26 (202 ) , 12 (105 ) , 65 (320 ) , 5- (18 ) , 22 (86
) , 4 (20 ) , 68 (408 )
: 434 , 19


:
, , ,
: , :
, ,
: 1801 . :
, , , 1819 . . , , : 435

, . 16, . 1, . 2973, . 12, 47.


430
, . , 6, . 4, . 3,8

431
, . 16, . 1, . 2981, 2985.
432
, . II19, . 1, . 14.

., . ., 8283
1935 . , G. Hofmann S. J.,II
Vicariato Apostolico Di Constantinopoli, 14531830, 271
435
, . 6, . 1, . 26.

169

170

428
429

433

434

19 .
) , , ,

, , , , :
) , ,
, ,
:
) , ,
, :
)
.
, :



(18281917 .)
) 18281829
. :

18261828 .


: 19 , , , :

, ,

:
:
18261828 . ,
,
, , 1828 .
: 40 12 . 58 , 436 . .
14 -

436

171

. ., 16761918 ., , , 2000, . 409.

172

, : 437 , ,
, ,
: 438
22
:
:

, : .

,
:
16
: 100

:
:
17 :

() , , , ,
439 -

: , 42 , ,
: 440 : , , :
21 ,
,
: 400 ,
, :
23 4 ( )
,
1000 : ,
,
: 441 14 : ,
, , , . , ,
, , ,
: ,
, ,

437

,
(.
,
.
a,
.
),
.,
1999,
.
126130,

438

439

., , . 4, . 1, . 100).

173

440

18281829 ., . 1, . 254.

., , . 4, . 1, . 103).

441

174

, : 442 :
:
() ( ) ,
:

: , , ,
:
:
.
,
350 :
200 ,
: , 42 :
:


, -

: 443 4
: :
24 ,
400 12
: 100 4
: 444
,
,
: : :
:

:
,
, ,
: , ,
:

, : , , : :

: 18
:
: :
: -

442
18281829 ., . 1, . 256, , . 7,
. 1878, . 755.

443
18281829 ., . 1, . 259260, ,
. 7, . 755756.

175

176

,
:
, : : ,
:
, , ,
, , :

: : ,
: . : 445
14 , 21 , :
600 , : 300
16 :
24
1500
:
: , , , ,
, :

. : 18 23-

: : , 7 ,
, () :

, , ,
, : . : 446 ,

, :
, , 26
,
:
I . III, .
I :
:
.
.
: 447
,
, ,
,
, , , , , , : : -

444
, . , . 3, . 123.

, . 7, . 756).
445
18281829 ., . 1, . 262263.

446

177

. . , , 1917, . 3, . 213214,

447
, . 7, . 759, ., , . 4, . 1, . 110.

178

: , 1829 . 1816
( 1013 , 5409 ),
639 (1727 ) 179
(710 ): 448

:
, , : :

3627
, ,
1 , 2 6 : 449 26
:
50 600 (,
) ,
,
:
200 ,
14 6 ,
:
: 15
:
: : ,
.

lomsaZe S., samcxejavaxeTi, Tbilisi 1975, gv. 342365, ., (.


, http:caucasia. iatp. org. ge/N1/RusResume/Janiashvili. htm ):
449
18281829 ., . 1, . 267.

179


:

, , .
,
, :

: , , ,
70 : 15 , :
5000 , :
:
30 ,
, : 5 9
:
, : 450
15 : :

: 700 : ,
:
: ,
. , , : 15 ,
. , ,

450

180

: 451
, 28 :
1829 .
:

:
. : 3 . , :
1829 . , ,
:
:
1920 : 24
, . .
: 452

:
: , , : :

: : 453 ,

. , , , , ,

: (
..) : 454 , :
, , : 27
: ,
, :
: 455
, , , : 456 :

:
1829 .
2 : : ,
, ,


: 1829 . 2
: , , : -

451
18281829 ., . 1, . 334.

271340, ., , . 4, . 1, . 122179.
452
. ., 1829 . // .
., . . ., . 4, . 6, . 466.
453

454

181

182

455

: 457
. , ,

, , : 458
: , , : , :
I 1829 .
459

:

:
18291830
. : . , . , . , . ,


, . -

: 460
, , , :

: ,
,
: 461
,
, :
, ,
: 462

,
: :

460

, . 450, . 403. ,
1829 .
458
., , . 4, . 4, . 471.
459
, . , . 1019, . 3.

461

462

183

184

457

:
1829 . ,
, , , ,
:

, , , 463
18291830 . , ,
: , 1829 .
59
, 200
: 464
1829 . 15 25
,
: , ,
. . , ,
.

, (
) , : 465 -



: 466 .
17
560
: 467
:
1828 . , 468
1827 .
: ,
: 1829 . , ,
,
:
: , , ,
:

:
,
, ,
: 469 ,

463

466

, . 2, . 1, . 2594, . 82).
464
18281830 .,

465

185

, . 2, . 601602.
468

469

467

186

,
: ,
, , : , , ,
, : 470
, , , .

: 471
, 1830 . : , 15

, : 472

: 473 , ,
, , , :
():

1830 . 15 , , , , , , , ( )
: ,
. ,
: :
: ,
, ( ..),
: 474
,
. : ,
, : , , : 475
, 7 . , ,
: 476
477 :
Smith E., Researches of the rev. E. Smith and rev. H. G. O. Dwight in Armenia, Boston,
1833

, . 7, . 849).
470

471

472

473

475

476

187

188

, : , , :

. , , , : 478 , ,
,
I . I
, 20
: ,
, 1830 . 28 ,
: 479
:

, 1830 . 10
( ) 14 . 83 . : 480
7154 40 . , 4215
25290 : 481
, ,
, -

85100 . : 482 , 19

, ,
12300 74 . , 9682 58 .
: 483
,
:
, 1830,
3200 (..)
, 300
,
200 ,
80 :
12655 , 76000 : 484 ,
7476 .
: , 75 . 485 486 :
18291830 .
:

482

480
, . 2, . 1, . 2594, . 314315,
18281830 .,
481

483

484

485
, . 2, . 1990, 2542, 2575, 2594, . 16, . 10766,
., . 1377, . 1, . 29
486
,
.
2,
.
2236,

.
, . 2, ., 1962, . 602603.

189

190

478
479

:

, :
,
, , :

: ,

:
, ,
,
:
, .
,
: : 487
, , ,
: 3200 , 488 20 . : , , , : 489 :
,

190 490 : 491 . ,


, ,
, : 492 : 493
, : , : 494
, , : 495

,
: , , , :
, , : , , : . 490

488

489
18281830 .,

492

493
., , . 4, . 442.
494

495

191

192

487

491

,
, ,
: , , ,
, :
,
,
. ,
, 800 , :
,
,
, : 496
, ,
. ,
,
: ,
:
1830 . 15
: 497 : : 498

50 :

, :
,
, : :
1830
.
1


1.

: 499

2.

3.

4.

5.

6.

,
,

500

,

,
501
502

7.
8.
9.
10.
11. ()
499

497

498

501

502

193

194

496

500

12.

13.

14.
15.
16.

,
,

17.
18.
19.
20. ()

36. () 503
37.
38.
39.

,
()

, ,


40. ()
41.
42.



18331834 .

43.
44.
45.
46.

48.

21.

22. ()

21.
22. ()
23.

47.

49.
50.
51.

23.

24.

25.

, ,

26.

27.

28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.




,
,



1830 .
,

195

, , ,
504

(, ) 505,

,
,

, ,





1829 .,
1830 . 506
,

, ,
507
,

,
, ,

503

504

505

506

507

196

:

, :

, 1828 . 29
233 , : 508 : :
: 509
, , : ,
,
, 510
: 1831 . 30 , , , 1816 , 1013
(5409 ), :
1830 . ,

, , 511
, , :
,
508

510

511

, . 11, . 418, . 713,


. 2, . 1, . 3396, 4587, 4619, , . 8, . 884.
509

197


, :

)
19 3060 .
19 3060
, ,
, ,

:
:
24 8 , , , , , , : :
, :
:
7,8 . . (. 8,3 . ..) , 120 (127 ) 100 (106 )

, , :
41 42,
60 20 61 42 : 512 ,

512

, . 450, . 1, . 276, 403, , .


, . 174, 179, ., , . 283284.
, . 4, . 202.

198

, , ,
:
: ,
, : 513 ,
: (),
,
: , :
,
: ,
, , ,
: : 514
, : ,
, : :

, , :
513

lomsaZe
S.,
samcxejavaxeTi,
514
., 1872 ., (), . 8, . 68.

199

: .
60 16 2 (2 ): 515

:
(mamasaxlisi), ,
,
(): 516
, ,
: : ():
: :
1830 : ,
, , : 1831 . 2468 5447 : 385 (623 ) , 44 , 26 ,
117 , 24 : : : 1542 (4 . ) , 130 (296 .): 517 , , 6 .
,
, 11 :
515
516
517

, . 297298.
, . 185.
, . 4, . 219.

200

,
( ), :
: 2 , 484
: ,
700:
1830 13500 : 518 .
13 . ,
5445: ,
, 2500 1945 : 519
, ,
9 . ,
:
: 1830 . , ,
:
1828 :
, , :
,
50 : 520 : 1830 ( ):
1836 . :
600 , : 200
: (),
, : ,

: 521 .

13,5 . 70 . , 522 , , ,
: , , , : 18 (2859
, 7143 , ), (366 ), 12
:
1831 . , , , :
, 38 7 ,

, 942
137 :
, 500 : 523

, 1831 50 35: 13 ,
122 216 ,
1209 : 586 , 51 : 282 : 524 , , , 1830 :
18331834 . : : ,
, ,
, ,

518

,
, . 188.
520
, . 6, . 850.
521
,
519

201

522
523
524

, . 179.
, . 4, . 226.
230232.

202

: , , 1830 . , ,
, :
,
,
:

: : ,

, 83 (. 2
. .) : 525

, :
:
1834 . , 1840 . () : ,
:
,
: 526
1840 . 10 : , :
: 527 11 , , , , , , , , , ,

: , , , , , :
( ),
(), , ( ), ( ) (), , : 528 , : , 1845 . . , . , , . , . : 529 1850 . : 1850 .
, (): 1850 ( ): 530 (
), :
1846
. , :
5 : : ,
: ,
, -

525

528

526

529

. ., , ., 1914, . 11.
527

, . 9, ., 1884, . 605).

203

1846 ., ., 1845, . 169.

530

204

: ,
, : ,
:
,


:
1854 .: 531 ,
1853 . , , 532 : ,
1854 . ,
: , ,
:
18671868 . : 1867 . 16 , , , , , , (
. ) : 9 - : 1868 . 12 19:

:
:
, 1874 . 3

:
,
10 2 : 1875 . 1
: 533


:
:
, , ` ,
: 534 18771878
.
:
, :
, : 186070

., . 1268, . 1, . 974, . 5.
1853 .

( .,
(), 8587)

1862 ., ., 1861, . 232, 237).


533
, . 7, . 11, . 1, . 109112.

205

206

531
532

:
, 1930
,
:

, : ,

: ,
: 30

: 535 .
1831 . : : 536
: . 270 , 19 , 29 , 15 : 537
:
, ,
: ,

1831 . ,
: 538
1830 . , , , : 539
1832 . : ,
, : 540
. 27
,
:
50 :
, , : 541
, , , : : 1831 . 28

: 542
538

539

535

536

537

541

542

207

208

540

534


:

, : ,
, : ( , ,
), : : , : ,
, , ,

: , ,
, ,
,

: 3600
29
: 543 , , 13
: ,
, : , : ,
, : 544

1831 .

,
, , ()
,
800
,
( ..) : , : 545 ,

, ,

, , , : , , : 546
, :

,
:

, ,
-

., 1872 ., (), 8, ., 1873, . 8.

209

210

543
544

:
,
, : 547
:
283

27 : 548

,
: 549
1831 .
, , , ,
:
, : 550 ,
, :
,
1835 . , ,
: 551


,
: , , ,
, : ,
, ,
, ,
: 1831
. : 552 , : 553
1830 . , ,
: 554
1837 . I ,

,

549

550

552

553

211

212

546

: 555
: :
1830 . ,

: : , , ,
, : : ,
: 45 . , 42 . , 7 . : 556
, ,
, :
, , . , :
1843 .
15
: 557
1840

:
, :

, . 181.

556

213

, :

,
19
3040 .,
: 18381850 . ,
. 558
2

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

()
10.
11.

1838.

1840.

1842.

1844.

1847.

1850.

928
251
174
356
120
333
108
245
221

976
238
169
371
130
657
127
274
196

1119
251
180
393
153
650
139
363
224

1204
274
202
426
177
698
160
384
260

1264
280
210
500
162
272
160
330
350

1461
289
219
364
178
328
176
304
364

307
114

111

98

360

88
184

115
198

12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.

296
105

392

160
621
342

330

379

249
499
151

350
206

387

303
476
183

378
232

421

334
513
204

105
350
214
447

260
490
218

109
368
222
460
310
305
522
251

()

214

20.
21.
22.

()
23.
24.
25.
()
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.

37.

38.

39.
()
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.

51.

52.

161
580

171
576

155
525

176
566

52
206
630

53
220
482

301
293

291
244

361
263

392
294

400
204

150
327
173

96
147
80
613
92
434
215
101

192

99
145
65
617
84
493
213
113
258
149

107
159
63
639

500
246
137
298
190

121
184
73
689

531
271
162
320
210

182
111

57
930

375
263
168
304
201

220
126
151
83
942
14
416
295
183
325
767

241

256

254

277

325

336

204

189

225

254

311

341

230

201

185

207

223

119

312
92
291
300
259
414

354
344
152
110

321
73
307
220
367
456

369
407
155
157

299
89
283
286
345
494

315
431
94
170

322
101
302
312
376
529

349
476
114
188

390
29
390
240
420
650

440
535
272
202

444
30
390
255
452
210
37
536
595
238
178

42

272
44

380
43

416
43

439
43

276
46

335
52

11953

12233

13004

14462

14670

16008

44 , 43 12
. : , , : 1850 .

52 , 16 : 78 :
. 1845 . 70 (,
, ) : 559 18451846 .
, 698 272: 22 204 : 560
,
()
, :
1848 . , 1849 . : 561
: 562 , 1840
,
: , -

559

, 1838 .,
, -

560

561

562

215

216

563 :
1845 . : , . , (..) :
1851 . 2675
(2619 ), 10 , 300 , 187 8 , 4 , 20 , 1 , 23 , 4 , 9 :

433
( 472 ..), 344 (375 ), 44
(48 ), 44 564 (48 ): () () 10
, () : 565 1851 .
1 15 :
, : : 15
:
,
1840 :
:

:
1840 . :
18401845 .
( ) 89 :
, , , , , , , , ,
: : 1850 . , , 299 : 566
, , : :
19 , : , : :

:
,
() 18561878 . 567

3
565

1852 ., ., 1851, . 292, 295, . , , 1851, N


56.

lomsaZe S., samcxejavaxeTi,


1851 ., ., 1850, . 103.
567

217

218

566

563

564

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.
()
10.

11.

12.

13.

14.
()
15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.
()
23.

24.

25.
()
26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

34.

1856.

35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.




()

1858 .

1670

358
221
586
229
457
190
347
375
178
211
435
458
397
532
317
273
693
319
96
381
382
136
612
75
262
150
215
90
775

483
321

86

241
337
272
428
371
138
444

568

1860.

1865.

1869.

1878 .

2045

2263

2476

3178

355
246
601
197
483
205
373
438
241
210
351
469
425
564
420
315
614
307
87
177
415
128
525
87
282
199
230
58
999
92
496
290

95

367
268
628
205
424
214
399
454
282
212
417
469
424
563
450
315
637
332
90

429
138
544
88
294

231
60
1029

482

102

428
318
884
204
531
245
448
537
206
245
537
599
519
649
543
384
712
407
100
254
551
165
563
90
358
179
257
92
1147

571
347

136

455
355
995
281
614
278
684
619
239
248
290
699
578
739
611
429
826
451
112
283
479
196
637

348
205
280
188
1208

656
397
304
160

648
370
1184
374
778
340
445
776
314
337
345
949
710
941
674
527
987
511
130
320
511
220
754
94
439
267
336
245
1558

525
514
324
202

262
346
273
471
396
158
519

245
364
295
497
421
160
551

338
412
320
461
475
218
270

388
463
335
728
559
233
636

83
458
479
440
661
688
322
733
264

44.

( )

45.

46.

47.

48.

49.

50.

51.

52.

53.

54.

55.

56.

57.

58.

59.

60.

61.

35
408
284

521
843

461
650
324

203
88
177
252
431

19218

36
355
261

551
853
40
508
730
372

216
94
186
278
433

18312 + 1800 =
20112 569

100

301
266

574
872
41
539
776
393

231
104
194
289
450

20155

39
419
328
73
647
1042
44
703
884
435
156
297
147
461
346
420

24404

461
361
73
713
1201
47
807
973
516
178
369
163
296
381
483
330
28014

37
507
423
104
868
1292
76
809
1057
631
246
479
267
352
535
569
319
33626

, 20 : 52 61: , , , : , , , , , :
, , , 1860
, : 570
1832 . 12 1867 . :
1868 , , , : 1860
, 1870
1860
: 1870 -

568

219

569

570

220

: 571 1870
:
1867 .
:
. . : . .
, , : . . ,
:
2500 .
: 572


:

: : , , :
1830 .
,
, :
, , 13 , 573
: 183040 , -

75 ,
190
: 574
1837 . :
1837 . 5
, ,
100
: 19 3040

,
: 575
, 1850
. ,

, : :
, 1836 .
. :

, , ,
:
1830
. :
1837 . (), , : 576

571

572
., 1872 ., (), . 8, . 63.
573

221

574
575

222

:
:
: 1838 . .
, 577 :
1850
: . ,
,
: 578
1854 . :
,
:

,
, : 579 : 1856 .:
1860

: :
19
(
), . 580

1.
2.
3.
4.
5.
6. *
7.
8.
9. *
10.
11.
()
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.

()

.
1830.
.
.
.
.

.
.
.

.
.
.
.
. (. )
.
.

183065 .
188184 .
183064 .

. .
.
.
(. . )
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

184568 .
183055 .

183064 .
186870.
183062 .
185663 .
183063 .
183063 .
183087 .
183055 .
1861 .
183063 .

183063 .
1862 .
1864 .
1847 .
1837 .
184861 .
183045 .
183048 .
1847 .

184068 .
1830 .

576

., . 1263, . 1, . 1192, . 628630.


578

579

223

224

577

24.
()
25.
26.
()*
27.
28.
29.
30. *
31.
32.
33.
34. *
35.
36.
37. *
38.
39.
40.
41. *
42.
43.
44.
45.
46.
47. .
48. .
49.. ()

50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61. *

1830 .

.
.

1870 .
1803 .

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. .
.
.
.
. .
.
. .
.
(. )
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. (
)
.
.
.
.

1840 .
183039 .
1860 .
1840 .
1900 .
1861 .
183063 .
1830 .
185661 .
1860 .
1830 .
1843 .

183061 .
186471 .
1856 .
1868 .
1862 .
1847 .
184060 .

62. *
63. *
64.
65.

225

1863 .
1867 .
1860 .
183064 .
184861 .
1830 .

1861 .
1830 .
1830 .
1830 .
1861 .
1865 .
1864 .
1830 .
1830 .
184243 .

66. .
67. .
68. .
69.
70.
71.
72.

.
.
. .
.
.
.
.
.
.

.
.
.

1856 .
1851 .

1862 .
1864 .

1861 .
1864 .
1860 .

1856 .
1830 .
1870.

:
: : 1830
: 581
186070 ,


:
,
, : ,
,
, :

, ,
: : 581

, . 9, ., 1884, 113, 117.

226

: ,
, , :
1872 . .
, , , , : , ,
: 582 , , , , ,
: , ,
:
:


:
,
, , : 583

, ,
: ,
. , ,

: 584 ,
582
583
584

., 1872 ., (), . 8, . 68.

. ., , . 46.

227

:
1830 . , , :

,
() : : , , : ,
:
. :
,
: 1838 . 70 :
1830 , ,
(1836 . ) ( 1836 1837 .) : 585
1860 : 1862 .
: , () , 150 . : 1862 .
. , , 585

228

: 586
, 1863 . 20

,
,
: 587
,
,
:
186070 : 1864
. , 1866
, 1868 . 1 ,
1870 9 , 1871 .
: 7 : 1871 12 .
: 588 1873 .
30 : 589
167 , 8 : 1200 . 850
.
, 300 . : 1880 .
.
1000 .
: 590 :
,
500 .:


150 . , , ,
, 40 120
: 591

) 19 20 :
: 1880 ,

:
: ,
:
: ,
: ,
,
. (45
%), (26 %),
(24 %) (5 %): : , 93 % : ,
() 73 89 %, ,
49103 2869,
6 %, 74142 5567-, 7,5 %
: 592

586

, . 53, . 1, . 3964, . 1011

588
1874 ., ., 1873, . 111112.
589

590

587

229

1882
.,
.,
1881,
.
312.

592

230

:

: 19 2392,86 . (249255 )
2723,12 . :
, , :
1491,55 . 1697,41 . , 901,31
. 1025,71 . : 593
5 : :
110 65 , 45
: 594
, , .
5

1886 .
1894 .

46386
49807

3735
3714

6674
7272

1897 .
1914 .

48403
81014

6322
6905 598

4750
7185

595

102
56

53
52

6824
4962 596

14
6

63788
65869

35

22

6827
3036

910 597
19

67269
98159

593

1913 ., ., 1912, .

1891
.,
.,
1890,
.
23.

595
, . 1819,

1907 ., ., 1906, . 129130, 1915 ., .,


1914, . 242243.
596

597

598

594

231

5 .
6

1886 .
1894 .
1897 .
1914 .

72,7%
75,6%
72%
82,5%

5,8%
5,6%
9,3%
7%

10,4%
11%
7%
7,3%

0,1%
0,08%
0,05%

0,08%
0,07%
0,03%

.
10,7%
7,5%
10,1%
3%

0,02%
0,009%
1,3%
0,01%

, :
82,5%,
, :

6% 10% : 189497 ., ,
: , 1880 : 599
1880

14: 1885
1612, 1546, 1374, 1298,
1276, 1121 : 600 ,


:
1314 , : 1890 . 55 50
, 33 50 100, 20 100 200 200
: 601
599
600
601

. . ., , . 1, ., 1910, . 112.
1886 ., ., 1885, . 118.
1891 ., ., 1890, . 23.

232

1880 ,
130 52
(435 ), : 602
11,5 ,
, : :
:
19 20 : : . : . , , 1880 .
, : , 40
(85,3 ) 22 , ( 47,6 )
, : , : 1885 . . ,
. : 603
1912 . ,
:
, , , , : 1912 .
: 604 1890 .

2 , 1896 .
:
19 20 , , .
7

1886 .
1894 .

4079
4290

45
48

61
55

40
29

53
52

15
22

10
6 ()

4303
4502

4136
6697

129
262 + 35 =
297 608

703 606
284

40

189

44
35

199
6

5440
7284

605

1897 .
1914 .

607

7 . ,
: 1894 . 30 50 %: 5 , 6 : , , , : ,
:

. .,

604

605

606

607

608

233

234

602
603

, , : , , , , 23 . : 609
: , , , , : :
: 1899 . 19
, :
30 :
10 : 86, 48, 46, 27, 14
: 28 248: 2043 ,
, 672, , 15140 2357: : , 72 69, 54
51, 125 117, 48 45, `130 117, 21 19,
26 19 :
10 : 610 :
, : II
:

609

1887 ., ., 1886, . 186.

235

, 1000 ,
: 611
,
:
: 1880

: 1883 . ,

: :
: ,

1841 . ,
:
:
1886 . (): , .
, , , : 612

611

612

lomsaZe
S.,
samcxe-javaxeTi,

236


:
1890
: : 19 100:
,
: 613 19 ( , ): 614

, 1895 . : ,

, , , : :
:
: 615 : , -

613

614

615

237

,
: 616
1880
. :
1880 . , 1889 . : . 1881 . , ,
, , 1882 . , 1883 .
, 1884 . , , :
2030 : , , 80 15 , 48 : 617
1880 .
24 :
:
( 300 . 80 ):
1885 .
. , , 21 :
,

616

617

238

: 618
,

, 1884 . , : 1885 . ,
, , 1886 . : 619
1890 .
: 1893 .
20 , ,
,
:
, :
. , . , , . , . , 620
. , . , . :
28 1890 . 21 :


(), () : 23
60: , . , :
, -

:
: : 621
18951896 .
:
19

:
622
: 1830 .
: ( , ),
( , . ), ( , . ) : 623
(18461909, , . ) : 800
:
:
19 , 20
(), ,
, (), ,
, , ()
, (), :

621

619

620

622
. ., ,
. . , ., 1971.
623

239

240

618

, ,
,
:
1895 1901 .
:
, , ,
,
, , , , ,
:
: 624 .
:
, , ,
, :

: 1890
: :
:

:
1879 ., : 625
1890 . . -

: 626 , 20 : ,
:
,
, ,
,
:

1891 .
,
:
:
, ,
: 627

. : ,
: , , , :
626

625

241

242

624

, , , ,
:
: , , . . , ,
,

: , , : 628
: , : :
(), , (, ):
( 1873 .) ,
: ,
,
:
:
-


: 629
20 : ,
,
: , 1904 . 32 .
, , 16 ., 15 ., 12,5 ., , 38,5 . : , ,
10 . : 630

:
:
90
, ,
, :
,
:
,
, ,
:

629

627

243

244

, :
,

1890 . :
, . ,
, ,
: 631
1892 .,
,

:
1893 .
, :
,
:
, , ,
()
: 16 , ,
() : :
: 632

(1868-1893),
:
: 633
1890
: , , , -

:

: :
, 1894 . ,
, 350 , : ,
, , : : 634
, , ,
,
: 12
(
), , ,
, : , , , :
, .
, , , : 635 , 11 (
) ,
, : , , ,
: 636 , -

630

634

632

633

245

636

246

: ,
,
,
: , , : 637 .
. , 1012
:
, ,
, :
: 638
. , , :
, :
:
:
, : , , :
19 : ( ), ( ),

637

638

247

( ) ,
:
1897 . , ( ),
: 23 ,
( , 27 ,
, , , ,
), (26 , , , ), (24 ,
, , ), (29 ,
, , , ),
(39 , , , ), (21 , , ),
( , 22 , , , ),
(, , 22 , , 4 , , , 1902 .
), (20 , , , ), (, , , 20 , , , ) ( , , 24 , , ),
(26 , , ): 639 ,
, , :
,
1896 . 639

248


, . . :
19 ,
. , 19 : , , , , , , , , , , , , : 640
20 : 1902 . , ,
:
50
:

:
,
: .
:

:
, . ,
: .
: 641
, ,

249

, : 1904 .
, : 642

,
,
-
:
1903 .
: ( ) 23 :
:

( ): 643 ,
:

: , ,
,
,
: ,
150
, 1903 .
,
:
: ,

643

250

,
, :
, , ,
: 200 ,
, : , , :
: , :
, ,
,
: , , , :
, , : ,
: ,
: 644
800 :
45
: : ,
:
,
: 645


:
,
: ,
, :
,

: ,
:
1903 . 12 , : ,
, . : ,
,
: 24,
: , . , : : , : 646 . -

646

251

252

644


6 . : : : :
19031904 . , , :
, :
1904 . :

() , , ,
:
, 30
: , 19051906 .
, 647 :

, 648 647

648

253

, (), ,
, :
:
,
:
:

, 17 :
, , :
: :

:
: ,
: , : 649 , :
:
19 , ,
,
( )
( ): ,
, ,
, ,
, 254

: 1904 . , , ,
, :

: , : 650
, , : , ,
, , :
,
,
:
, , :
1904 . (
),
, , , ,
,
: 17 ,
, : ( ): : :
,

:
: 651

: ,
: ,
, ,
( ,
) : ,
: :
,
:
14 , , :
: :
,
,
: ,
,
: ,
, , :
, : , :

649

255

256

: ,
: 652

1904 . : ,

, 13 ,
: 653
,


:


: , 1906 .
24 .
. :
, , , ,
, ,
:
, : :

:

, ,


: :
,
,

: , ,
:
: 19081909 .

, :
1913 .: ,
:

: :
1914 . 24 ,

, . ,
(1582 . ) , (2407 . ), ,
() : -

652
653

257

258

, 32 35904
. 24201 . : 654
,
,
,
: ,
, , , :


: ,
:

: ,
:
, , , : ,
,
, :
:
, : , , : -

, 22,5 . ,
:
300 , :
,
( 72 % ), 655 ,


:

: ,


,
, : 656
,
: 1914 . 15- ,
1917 . : ,

:
(19121913) 655

politika, Jurnali, 1998, -6, gv. .

656

654

politika, Jurnali, 1998, N 4-6, gv. 1011.

259

260

: 1912 .

,
: 657
, , ,
,
:
:
1914 .
,
,
: ,
, ,
: 658

,
,
, :
, :

,
: , , ,

,
, : :
, ,
:
:
, 4
2
1915 . :

: 659
20 : 660


:
:
1915 . 18-
:
,
: 1916 `
: 661

:

:
659

. ., 19141917 ., ., 1971, . 162.

660

661

261

262

657

658

:
: , :

,
: 662 ,
: (1914 1915 . ) 3 :
1915 . :
,
, , 1915 . :

, :
, , : 1915 .

:
:
,
, : ,
: -


: 663
19151916 .
:
, ,

: 664
1917 .
:
,
:
: , , :
. : , ,
,
, : 665
1917 .
, : :

663

665

664

662

263

264

: 666 . , :
:
1917 . , :

, : 667
1917 . , : , , , ,
:
18281917 . ,
:
:

666

"


19171923 .
)

1917 .
19051907 . , , , () :
:

, , () : , ,
, : 1914 .
,

, (
..) : 668
, ,
,
: -

667

265

668

266

: ,
, , ,
, : 669
1917 . , : 1917 .
,
, , , ,
: , :
,
, ,
: 670
: 671
, 1917 .
, ,
,
: ,
,


:

,
: 672
( ) ( ) , : 54 . . 1. 970 . , 1
. 169 ., 546 ., 7 .
: 673
1917 .
, 674
: 4/5- : 675 , , ()
672

670
politika, Jurnali, Tb., 1998, 4-6, gv. 2.
671

674

(
., , ., 1999, . 16).
675

267

268

673

,
: , : 676
, .
. : 677
, 678 : 1917 .

,
:
6 8
,
: 679

, () : ,
:

, :
, ,
676

677

678
., , ., 1918.
679

269

: , , , : 680 1917 . , , :
1917 . ,
, :
,
: 1917 . , :
1917 .
, :

: , ,
,
, : ,
: 1783 .
, II
:
:
, , , ,
270

: , , ,
: 681
:
15
, , , : 27 ,
, :
, : 682 , ,
:
1918 .
: 21
: 683
:

,

1917 . 1918 . ,
, :
:
, ,
: 684
1917 . , ,
:
() , 685 ,
:
, ,
:
1918 . , ,
, , ,
:

)
1918 . :
680

682

683

681

271

684

685

. ., 19141917 ., . 332334).

272

:
:
:
,
:

, :
, .
: :

:

: , , , ,
,
: ,
: , ,
:

:
, , :
, , , ,
:
, -

: ,
, :

: , , ,
:
:
: 686
1918 .

:
: 9 1500
,
,
: 687

:
:

273

274

686

687

: :

, :

: , ,
,
, , : 688
:
, ,
(
) :
,
: 689


: 13
40 ,
, :
,
: 690

,


: ,
, : 691
, , ,
,
: (1917 .
1918 . ..), ,
,
,
: , : 692
,
: , ,
5 . 2 :
, , 1917 . 1918 .
,
: , , 691

689

690
, . 310311.

,
.
324
325)

692

275

276

688

, :

693
, : 694
1918 . , , , : . , : ,

: 695 , ,

, , 6 : 693

694

695

277

.
:
, , : , : 696
, ,
,
( ) ,
1400
:
: ,

()
:
, , 1000
, 6700 : : ,
, . , , .
( ..) : 697
, , , , , : , ,

, ,

, , 696

278

,

: ,
,
. , ,
:
1918 . 10,
, : 698

() : 13 ,
( ) () : 14
: :
: :
() () : 699
:
,
, 16
:

:
, ,
() :
.
,
( - ..) , ,
: 700

: , , ,
,
,
2600: 701
2
: 3500 (
..) 6000 : .

, 699

697

698

1918 .,

279

700

280

: 702
,
:
,
, , ,
, : ,
:
,
:

( ):
:

: 1918 . 7-
(20)
: , :
15 . ,
,
, -

: 703 ,
, 26


, , , , ,
:

:
,
2530 : 704

, , ,
,
: 705
, :
40 .
, 3035 .
,
: 10 . : 706
703

1918 . , ., 1970, . 116,

704

705

706

281

282

701
702

.
, :
: 707
:
61 : 708
:
, :
: ,
800 , :
300 , , : 709
, , , , :
, :
: 710

707

708

709

710

283

9
:

,
, 5 : , , , , : , ,
: 711
, ,

:
: 712 ,
:
, . , :

: : , 711

712

284

(): , :
: , ,
: 713

: . , ,
: ,
, , : : 12 : , : :
: 714
)
(1918 . )

714

285


: 30 :
,
:

,
, , :
,
, , :

:
,
: 715 , 1918 .
( ), 4,
,
:
, : : ,
,
:

286

: , ,
. :
:

, :

:
,
. ,
,
: 716
, ,
, : , 2,5 . , : 717 , ,
, : . . , -

, , , , :

, , :

() :
, : . , ,
28 %, 33
% (61 . . ): 43 %
38 % 70 . . : , 29 % ,
54,5 . 29 % , : , , 13 . . 261 .
7 . : 718
: ,
,

: 719
,

,

715

717

718

719

287

288

716

:
. .
. , .
. ,
: , , ,
, :

(. , . . ) . ,
, : , ,
,
: . ,
: 720
, , , : , : , ,
,
,
, ( ..),
: , ,

720

289

, 3
, (
..) , ,
, : 721 , ,
,
:

)
(1918 . )
: :
, :
1918 .
,

: 722
, ,
: 19-
, , ,
-

721

290

, : 723
, :
: :
,

: , ,


: 724
, , ,
: , , , : 725 , , : 726
(..) , 10 ,
722

723
erToba,
Tb.,
1918,
19
ivlisi
(
724

725

726

291

. (), . (), . (),


. , . , . : 727
:

, : , , ,
: ,
,
, ,
: 728
22
, : 729
,
,

:
,
727

728
(19131919), (, .
., . ), ., 1995, . 560561.
729

292

: , , 100 : 730 . .
, ,
, , : 731
, ()
, , 4
, ,
,

: , , , , , ,
: 732
,

, 733
:
,
,
, , . ( . ) : :
: , ,
,
: ,
, ,
4,
: , , : 734
.
, , : , ,

, : , , . , , , , , : 735 :

, ,
, 733

730

732

293

735

294

, , . : ,
: 736
:

, , , : 8085 . ,
:
1918 . :
. ,
, : 737
1918 . 18 . : :

40 : 738

)
1918 . 1919 .
1918 . 30

1914 . : , 736

738

:
:
1918 . , ,
, :
,
: 739
:
: 12 .
. . , 1917 . , ( ..) ,
: : 740
: ,
:
14
,
: -

295

739

296

20, : 741
.
, , : 742
: , , : 17
:
30-: 743
,
:
:
744
20 25 , ,
: : 745
29
740

politika, 1998, 4-6, gv. 5.


, . 434.
742

743

744

745

741

297

:
,
:
. , ,
:
,
, 2 : ( ..) , . , , : , ()
:
: ,

: 746
, 1917 . ,
:

,
,

:
-

746

politika, 1998, 4-6, gv. 6.

298

,
: 747
1
: . ,
, , ,

.
: : 748
,
:
,
: , :
, ,
: : , ,

748

299

, : ,
, :

,
, ,
,
(
6): : , , , :

6, , ,
:
:

,
, ,
: 749 ,
, , :
5 .
: 750 ,
5 749

politika, 1998, 4-6, gv. 7.

750

300

, , 751 ()
:
,
: 752
, . 7
, :
, :
,
, ( ..)
: 753
, ,
, 10 , ,
:
16 ()


-

: ,

,
,
: 754 :
: , , , :
, ,
:

: 755
: 1112 4


: : 756 17

. ,
:

752

756

301

302

751

:
: 757
19 .
,
:
,
,
:
, 13
, ,

: , ,
: , , , ( )
, : 758
15 . ,

, , , : 759 ,
, , : , , ,
757
758
759

303

: , , , :
1520
: :
:
:

: 25
( , ) , , .
: , , :
:
: 760 :

: : . .
: , ,
: : 29
. ,
304


, :

:
:
: ,
,
: 761
31 : 1919 . 917
: ,
, , : , , , , ,
: , ,

, : , :

:
:
. (), . ,
. (), . . : : 760

305

. : , :
,
, 13 : 762 -
, :
, , ,
, :
:
. 200
,
360 , : ,

.
: , ,
, , , ,
: 763
: : ,

762

306


, : 800 : ,
600 : : ,
:
,
,
,
: ,
, : 764

:
: , , ,

:
, : , -764

307

, , : ,
,
, :

,
:
, , ,
, , :
, .
, ( ..)

: ,
,
, , , : 765
,

, :
. , , ,
308

: 766
17:
: :
40 ,
, 767 ,
, : 768 ,
225 (2 2 ):
, , ,
: 769 ,
,
31 , ,
:
` ,
: ,

`
:
765

767

768

769

766

309

, ,
, :
, , :
, ,
: 770 1919 .
,
,
: . .
, .
, , , : 771

:
,
, : ,
, : . :

770

771

310

1919 .
. 2
(1919 . ), : , . ,
` :
, : 772
,
: ,

,
, :
, : 1919 .
,


:

. : 1919 .
14 : ` , ,
772

311

, ` ,
( ),
( ` )
: 773 ,
,

,
: , :
,
, ,
` : ,
, , ,
,

:
,
,

`
:
1919 .
, , , ,
: , , 2

312

,
,
:
1919 . 2
:
, ,
, , 774
: , : 775 , , ,
: , 1919 .
: ,
, :

1919 . 16 .
:
,
,
-

, ,
: 776
: 2


:
: , : , : ,
1919 . 19 ,

:

1 : 777 ,
,
, 2 :

774

776

Varandian
M.
Le
conflit
armnogorgien
et
la
guerre
du
Paris,

775

313

Caucase,

)
1919 1920 .

777

314

1919 . :
,
:
:
,
: : , , :

: 1919 . , ,
: . , (. ): ,
, , : 778 , ,
,
, , :
: , . : 1919 .

3 . 74 . . : 779
, :
19191920 . , :
1920 . 9 ,

.
,


: 780 1920 . , ,
: ,
, ,
:
:
1919 . :
, 1919 .
, : 781 1918
.
:
:
: , ,

780

781

315

316

778

, , . :
, : , :
, ,
, : , . ,
: 782
,
,
, :
:
, , () : 19

: ,
, , , ,
:
: ,
: , , : , : 783
()
.

,
,
, : :
:
, :
: 784 , ,
,
, , .
:
,
: 785
: . ,
.
, , ,
: , , , , : 786
1919 . 3, ,
,
,
:
, ,
: ,
, ,

784

783

317

785

318

: 787 , 1920 . : 788


: 1920 . : 789
:
: .
, , : , :
: 790

,

: 791 , , : , ,
, , : , :

787

788

789

319

: ,
:
:
, ,
, , ,
, ,

: 792
, , : ,
:
1919 . , ,
: 793 ,
: , . ,
,
( ..) : 794 , , 1919 .
:
791

794

320

. , , , ,
: ,
, ,
: 795
. : . 1920 .
, ,
, ( ..),
: 796 , ,
: ,
, , :
1919 .
, :
,
:

796

321

: , 1919 . ,
:
1919 . 2930
. ,
:
,
:
1919 . 17 : . . , . . : ,
, .
, (), : ,
:
, , , () ,
:
, : , ,
:
,
, , 322

: ,
: , ,
,
: 797
.
,
:
1919 . 3
,
, 798 .
: , .
. ,
, , , : 1919 . , ,

,
: 799
1920 . 13
,
()

: ,
, : 21
, , , , :
, , : .
, ,

, : , , , 80 45 , , 60 45 : 800 : :
1920 . 7
:
,
: .

, ,
1919 .
: 801 , 800

801

798

799

323

324

797


:
1920 . 5 ,
, , : :

, , : :


: , 1920 . 10
72
, ,
: 802 ,
: 1920 .
:
25 .

802

325

. , . :
: :
, , : 803
: .
, ,

: 804
,
,
: , , , : 805
:
,
, :
, ,
:

803

804

805

326

: 13
,
,
,
: 806 , , (
..) : 807
, ,
, :
, : 808

: , , : 809 , 1920 .
1921 . , 1919 . , 1920 . 13 806

809

807

327

, 810
() :
: ,
,
:
:
1921 . :

( ) : :
,
, ,
: 811
. ,
,
, , ,
, : 812
( )

810
811
812

328

: ,
,
. . : 813 ,
,
:
, ,
:
: . , .
,

: 1920 . ,
: 814
. : 5 ,
,
, : ,
: 815 .
,
() : ,
, ,
: 816
,

: , ,
,
, :
:
, 23
, :
:
,
15 ,
, , :
, , :
, , ,
, : , , , ,
, , , , , , , , : , , , ,
: 817 ,
: , ,
: 818
1918 1921 . ,
4245 %: . 1917 . 5070, 1922 . 2737 : 819

813

815

816

814

329

817
818
819

330

)

,
,

: , , , , : ,
, ,
,
:
11
,


: 17 . ,
,
: ,

, : 820

, , ,
:
, 1921 . 16
,
, 821 ,
: 20 . . :

, , ,
, : 822
11 1921
:
, , ,
: , 11
: . . ,
( )
: 823
:
: , 821

822

823

331

332

820

, :
: , ,
: ,
, , ,

, ,
: 824
,
, , : ,
23, , , , ,
. , ,
80000 60000 , : , , , ,
,
, ,
: 825
1921 .
1921 . 2
() -

:
9 : 4

. : . , . , . . :

, . , . , .
: 826 :

, () :
, . 16 :
1921 . 2527 . : 2,
3, 1 (. ):
, : . ,
,
, , ( 72 % ),
825

824

826

333

334

(94 % ) :
( ),
, :
() : 827
. 1921 . , 828 , ,
: 829 , , : , : : , ,
.
, ,
: 830 : , : 831
,
,
() :
, ,

, , : ,
:
,
(
),
, , : ,
:
5 : 832 , () : , ,
, : 833
,
, : 834
, . , . . , , , ,
, , ,
: 835

827

. ., , . 101102.

829

830

831

828

335

832

833

835

834

336

:
,
1921 . 21 ,
,
() , , :
:
.
1) ( 1917 .
82775 , 10305 , 6335 , 7542
):
2) . , , , :
( )
, ,
,
:
3)
:
4) 1919 . 917 :
,


, ,

: , -

. . .. 836 . , :
: 1921 .
27 //
,
,
. : 7

: 6 , 1
, ()
,

: 837 ,

: , 16
: 838 ,
, 5

: 1921 . :
: , ,
:

337

338

836

838

837

19181921 .
:
, ,

: 1918 1921 .
40 . , , , : ,
, , 1920 . , 1921 .
,
1921 . , : 839
,
, () ,
(,
, ),
, : ,

, ,
:
, 1921 .
:

839

339


, , , :
1921 . ,
, , , : : 1921 . :
, :

, . , , : 840
.
:
, , , : : ,
,
( ):
,
, : , 1921 . ,
11 ,

:
340

:
. . , ,
: , , ( ..) , , , , ,
,
: ,
, : 841
, 1921 .
: ,
: 842
, 1921 . : , ( ) :
: , ,
: 843
,
(
), -

: . ...
, , ,
, 75% . : 844
1921 . 57 ()
16

( ) :
.
,
: , ,
, . , ,

: , , , 1921 . 27 ,
. ,
: 845
: -
-
:
:

840

844

841

845

842

843

341

342


, ,
. : , , 846 ,

, ,
, ,
:
, . , ,
,
:

,
7 ()
: ,

: :

: ( 113) ,

: 1921 .
7 6- -

: 847

( ) ,
,
: 75 , 15 , ,
, , , ( ),
350 . : , () 1921 . 7 :
,
,

: , , , : ,
, , ,
, , , , , , : , ,

, : 848 ,
:

846

343

847

344

, : ,
:
1921 . 6 :
,
: ,
: , ,
, :

, , ,

, ( ), () (
):
, : , :
, , , , , ,
, , ( ): 849 ,

,
848
849

345

:

, ()
7 , :
,
1921 . 6 :

: ,
, :
1921 . , ()
27 , 1921 . 1922 . : : . 1922 . 21
, , : 850
,
( ) : 851 850

851

346

,
: 1922 .
: ,
( . )

1923 . : 852
1921 . 6
: 1923 . 6
: 1923 . 30
: . :
. , . , :
, (
) : ,

852
artanuji,
1998,

7,
gv.
29-30.

347

: 853 ,
: , . , , 1923 . 5: 854
, 1920 30 :
19171921 .
.

1917 . : ,
, ,
,
:
:
1918 . :
, , :

:
853

854

348

, , : 19181920 .
: :
,
, :
1921 . ` :
, ,
: 19211922 .

, : .
: 1920
, :

349

:
. . . 2
, I (. . . 786764) : . . . 63

:
I (. . . 189160 .)
, : :
428 . : 7 : 10 ,
11
: 12 ,
,
() ( )
:
: 1266 . : 1587 .
( ) (, )
():
:
, , ,
: 4-
,

: 1618 . :
, -

350

:
19 : 1828 . . .
: 1830 .
, , ,
7300
, ( )
60 50 :
: 1716 (. 1011 . ) ,
639 179 58 :
1840 . ,
, , 1846 . , 1874 . :
18411843 .
,
( ) 89 :
. 1886 .
110 , 10 63,8 , 46386-, 72,7% :
10,7% , 10,4%, 5,8%:

: ,

: 1830 .
,
:

1856 . . : 1870 .
, 1880 .
, 1889 . , :
19 . .
:

() :
, ,
,
:
, , ,
, , ,
, :
1918 .

:
80 . 3540 . :
:

: ,
(19181920)
:
(. , .
, . ),
,
:
, , 1921 . ,

351

352

: 1921 . 6 ,
:
1921 . 6
: ,

:
, , : ,
1925 .:
1925 . , . :
,
:


: 37 1925 .
, : :
: , ( , 12 ), 1926 .
10
:
,
, : -

, ,
37
: 855 ,
, 37
,
: 80 1012 , , ,
: .
:
, () ( ..): , , ,
,
:
()
, (. )
:
, :
,

: , 1925 . , 856 , -

353

354

855

, 1926, 12 .

856

, , : 857

. ,
:
: 858
10 . () ,
: , : 1927 .
13
, 1929 . 18 :
: , : (
) 80
:

, : 859 , 1933 . ,
: 860


, , :
, :
, , ,
, ,

: 1930 :
( ): 861
, ,
:
1930 . ( ) :


:
, , ,
: , 12684 ( ) 7788, 61,4 %: 862

, -

857

859

861

355

356

858

1944 . , ,
: :
, :
:
, 19461949 . , ,
:
195070
,
,
: ( ) 1989 . 1917 .
105 :
1989 .
(, , , ) : ,
: , :

:

: 862

:
, ,
1990 . , :
,
: 21 , , :
, , ,
,
: ,
: : ,
, , , :
: , ,
, , :

2000 . :

,
, :

: -

357

358

: :
:
:
, :
, , 100
100 (95 % , ,
30
60 . )
,
,
:
, , ,
, ,

: , , , : , ,
, , , , : , , ,
, ,
: 863


:
1919 . . 1918


: , .
, : , : :
, : 864
. , 1920
, ,
, , , : ,
, , : : ,
,
,
:

.,

864

359

360

: 865


XIX XX .
/ /

// // ,
. II . .

I /786-764 . . ./.
VI-III . . .
. I /189-160 . . ./
, , ,
.

.
428 .
. VII . . X
,
XI ., -,
. XII .,

/-/ / /,

.
, 1266 .
- , 1587 .
- /

361

/, //.
362

1840 . ,

, , ,

. ,

- , -

IV .,

, 1874 . .

/ /,
.

1841-1843 .,
-, (

XVI-XVIII .,

) 8-9 .

1886 . 110 ,

10 . 63,8

, ,

, 48386 .

, (

/ XIX ./

1893 . 4303 4084 ).

/ 1828-

1917./ XIX

. XX . ,

. XIX . 2392,86 .

(249255 ) 2723,12 . .

1828

. . -

..

. 1830 . 7300

1886

46386

3735

6674

102

53

6824

14

63788

1894

49807

3714

7272

56

52

4962

65869

1897

48403

6322

4750

35

22

6827

910

67269

1914

81014

6905

7185

3036

19

98159

,
, /
/,

60

50 .
.

, ,
:

1886

72,7%

5,8%

10,4%

0,1%

0,08%

10,7%

0,02%

1894

75,6%

5,6%

11%

0,08%

00,7%

7,5%

0,09%

1716 / 10-11 ./ , 639

1897

72%

9,3%

7%

0,05%

0,03%

10,1%

1,3%

179 ,

1914

82,5%

7%

3%

0,01%

7,3%

58 .

363

.
364

. 80 . , 30-35 . . .

82,5%, , ,

1918 ., ,

, ,

6-10%.

- , 1918 .

- .

(1918-1920 .)

, .

1830 .

(. , . .),

1856 . .
1870 . ,

, ,

80- . -

1921 . ,

, 1889 . - .

XIX . . - .

, 100

, 30

- . ,

. , , -, ;

, ,

( ) .

100-

60-

).

/ 1917-1923 ./ ,
1918 .
,
365

(95%

366

SUMMARY
ASHOT MELKONYAN
JAVAKHK IN THE 19th CENTURY
AND THE FIRST QUARTER OF THE 20th CENTURY
In Chapter I (Javakhk in Ancient and Medieval Times) a special
attention is paid to the history of Javakhk - one of the nine gavars (regions) of
the ashkhar (province) of Gugark in the north of the Kingdom of Great Armenia.
In the second millennium B.C. it constituted a part of the state formation of
Hayasa. In the first millennium it is mentioned in the form of Zabakha in the
cuneiform inscriptions of King Argishti I (786-764 B.C.).
In the 6th 3 rd centuries B.C. Javakhk was one of the northern gavars
of the Eruandid Kingdom. King Artashes I (189-160 B.C.) again reunited
Javakhk, within the province of Gugark, with the Armenian Kingdom and it
remained a part of it until the fall of the Arshakid dynasty. At the time of the
Arshakids the gavar was mentioned as a domain of the Vardzavuni princedom.
In 428 A.D. the Sasanians included that region into the Persian state and
later, in the second half of the 7th century it was conquered by the Arabs. In the
10th century it formed a part of the Armenian Bagratid Kingdom and after its fall
in the middle of the 11th century, for a short period, it was submitted to the
Georgian Kingdom up to the time of the Seljuk-Turkic invasions. Since the end
of the 12th century Javakhk with its Tmuke castle (Tmka-berd) and Akhalkalak
(New Town) among other gavars of Northern Armenia was given to the
Armenian Zakarians as a hereditary domain. Zresk was an Armenian spiritual
center of that region.
After the fall of the Mongol yoke in 1266 A.D. the region became a
part of the principality of Samtskhe-Javakhk. In 1587 A.D. it was occupied by
367

the Ottoman Turks and included in the Chldr (then Akhltsikha) eyalet (vilayet,
province) as a separate sanjak (region).
From the outset Javakhk was inhabited by the Armenians. It is testified
by the Armenian, Georgian, Arabic, Turkish and other sources. According to the
Georgian historian Leonti Mroveli, at the beginning of the 4th century A.D.,
during the time of the Christian preaching of St.Nune (Georgian - Nino),
Armenian was the spoken language of the population of Javakhk.
According to the Turkish tax-lists of the16-18th centuries, the towns and
villages of Javakhk and neighbouring gavars were mostly populated by
Armenians. The same testimony can be found in the works of famous
geographers, a Georgian author, Vakhushti Bagrationi and a member of the
Mkhitarist Congregation, Ghukas Inchichyan, and others.
In Chapter II (Javakhk in the first three decades of the 19th century)
and Chapter III (The Akhalkalak gavar as a part of the Russian Empire in 18281917 A.D.) are analyzed questions concerning the history of Javakhk of the
period from the beginning of the 19th century until the first decades of the 20th
century. At the beginning of the 19th century Javakhk with other gavars of the
Southern Caucasus appeared in the sphere of the foreign policy of the Russian
Empire. In July of 1828 the troops under the command of general I.F.Paskevich
conquered Akhalkalak - the center of Javakhk. In 1830, 7300 Armenian families,
headed by Karapet Archbishop Bagratuni, migrated from Erzerum, Bassen,
Baberd, Derjan and other gavars of Western Armenia and settled in the region of
Akhaltskha, Akhalkalak and Tsalka (gavar Trekhk of the historical province of
Gugark), reconstructing and founding more than 60 villages and 50 churches.
Owing to that migration the former Armenian image of Javakhk was restored.
58,000 Western Armenians settled alongside 1716 local Armenian (about 1011,000 people), 639 Muslim and 179 Georgian families.

368

In 1840 the Akhalkalak gavar (uezd) was involved in the Georgian-

It is obvious that the Armenian population constantly preserved priority

Imeretian province, then - in the Tiflis province and in 1874 became a self-

in number. On the eve of the First World War, owing to high birth-rate, the share

dependent gavar.

of the Armenians number in the whole population of the Akhalkalak gavar

In 1841-1843 the exiled Russian sectarians (doukhobors) from different

reached 82,5%, and of the Muslims decreased, due to a permanent migration.

parts of Russia settled in the southern part (nowadays the Ninotsminda region) of

The percentage ratio of the Georgian and Russian population mainly remained

the Akhalkalak gavar founding 8-9 villages there.

the same, varying within the limits of 6-10%.

In 1886 there were 110 villages in Javakhk which constituted 10 village-

In the period of the Russian domination, the Akhalkalak gavar was in a

communities with a population of about 63,000 people of whom 46,386 were

process of social-economic and cultural rise. Akhalkalak became a craft centre,

Armenians. They comprised the most of the population as in villages, as well as

villages began to play an important role in the grain and meat production.
At the beginning of the 30s of the 19th century Karapetyan school was

in Akhalkalak (in 1893 of the 4303 town population 4084 were Armenians).
Akhalkalak formed a separate uezd in the Tiflis province without
th

undergoing serious territorial changes. In the last decade of the 19 century it

opened in Akhaltskha and Mesropyan school in Akhalkalak by the initiative of


Karapet Archbishop.

formed 2392,86 sq. verst (249255 desyatin) or 2723,12 sq. km. Until the First

In 1856 the reconstruction of the church of St. Cross was finished. In

World War the demographic situation in the Akhalkalak gavar, according to

1870 the Sandkhtian girls school was opened and in the 1880s - a Russian

nationalities, was the following:

school, in 1889 a college and a theatre group was founded.

Years

Armen.

Georg.

1886

46386

3735

1894

49807

1897
1914

Russ.

At the end of the 19th century J. Ter-Grigorian and P.Abelian formed a

Greeks

Jews

Muslims

Others

Total

6674

102

53

6824

14

63788

liberating group. The Dashnaktsutiun party began to act here. The ideas of

3714

7272

56

52

4962

65869

48403

6322

4750

35

22

6827

910

67269

liberation of Western Armenia penetrated the circles of the Akhalkalakians who,

81014

6905

7185

3036

19

98159

Putting in comparison the data of this table, lets present the percentage
ratio of nationalities, correlated with the whole population of the Akhalkalak
gavar:
Years

Armenians

Georgians

Russians

1886

72,7%

5,8%

10,4%

1894

75,6%

5,6%

1897

72%

1914

82,5%

Greeks

being Western Armenians themselves, kept their links with the land of their
ancestors - the province of Erzerum. Javakhk gave such famous national figures
as Hovhannes Kajaznuni, Hamo Ohanjanian, Ruben Ter-Minasian, Ruben
Darbinian, writers Vahan Terian and Derenik Demirtchian, poet Jivani and many
others.

Jews

Muslims

Others

0,1%

0,08%

10,7%

0,02%

In Chapter IV (Javakhk in 1917-1923) are analyzed materials which

11%

0,08%

00,7%

7,5%

0,09%

show that in 1918 the most of the population migrated to the Bakuriani forest and

9,3%

7%

0,05%

0,03%

10,1%

1,3%

7%

7,3%

3%

0,01%

the Tsalka region because of the Turkish invasion in the Akhalkalak region. 3035,000 Armenians of the migrated 80,000 died. At the end of November, after the
Turkish troops left the region, Menshevik Georgia claimed the Javakhk territory.

369

370

In December the Armenian-Georgian war for Akhalkalak and Lori ended by the
mediation of Britain. Though Javakhk was put under Georgias control by the

pressure of Britain, the Republic of Armenia during its existence (1918-1920)

1.

persistently applied efforts to return it within the borders of the Motherland. The
leadership of Soviet Armenia (Al.Bekzadyan, Al.Myasnikyan and others) to meet

the wishes of the population also demanded to reunite Akhalkalak and


neighbouring Tsalka with the Motherland. But the Georgian-Azerbaijani

l.

Bolsheviks, acting together, in July 1921 forcibly annexed Akhalkalak, as well as

1. 1. : 1737, 10195:
1. 2. , 156, 131:
1. 3. , . 105, 13, . 192:
1. 4. , . 58, . 188, . 64, . 506, 507,
. 68, . 411, . 86, . 269, . 90, . 56, 69, . 91, . 150,
. 129, . 68, 188, . 257, . 304 (.):
1. 5.
. 163, . 305:
. 163, . 1010, 1012, 1016, 1022, 1028, 1136, 1173, 1176,
1179, 1180, 1181, 1182, 1183,1185, 1187, 1188, 1192,
1206, 1216, 1218, 1223, 1227, 1230, 1231, 1250, 1252,
1262, 1367:
. 163, . 1292, 1310,1331,1344,1367, 1403, 1415, 1424,
1476,1507,1509:
. 163, . 66, 77, 78, 79, 90, 102, 119, 134, 136,161:
. 163, . 264:
1. 6. , . 99, . 11, 41:
1. 7. , . 166, . 906, 1170:
1. 8. , . 142, . 170:
1. 9. , . 54, c. 13 (1), 13(2),

other Armenian territories, giving them to Soviet Georgia and Soviet Azerbaijan.
Soon the former Akhalkalak gavar, within the borders of the Georgian SSR, was
administratively divided into the regions of Akhalkalak and Bogdanovka (now
Notsminda).
Nowadays historic Javakhk, with its two regions is mainly Armenian
populated with 100 villages and more than 100,000 people (95% Armenians).
There are about 30 Armenian villages with 60000 population in neighbouring
regions of Akhaltskha, Aspindza and Tsalka. Javakhk is a homogeneously
Armenian populated region out of the Republic of Armenia and notwithstanding
social-economic and political hardship, it preserves its Armenian originality.

ll. ( )
1. 10. 35, . 1, . 103:
1. 11. . 53, . 1, . 2418, 2961, 3230, 3800, 3805, 3809, 3814, 3820,
3828, 3833, 3839, 3848, 3850, 3856, 3859, 3892, 3893, 3931,
3964, 3993, 3998, 4002, 4077:
1. 12. . 56, . 1, . 3245:
1. 13. . 114, . 2, . 3:
1. 14. . 200, . 1, . 17, 56, 104, 191, . 2, . 165:
1. 15. . 206, . 1, . 2, 84:
1. 16. . 276, . 1, . 104:
371

372

lll.
( )

1. 17. . 112, . 1, . 95, . 2, . 1405, 1412:


1. 18. . 113, . 3, . 3, 15, 42, 55, 56, 75, 116:
1. 19. . 114, . 2, . 3, 12, 24, 46, 56, 136:
1. 20. . 128, . 1, . 674:

1. 34. . , . 1019, 2875, . 3, 4643.

X.
( .)
1. 35. . 1263, . 1, . 974, 1192.
1. 36. . 1268, . 1, . 9.
1. 37. . 1377, . 1, . 5, 29.

lV.

( )
1. 21. . 1, . 1, . 122 :
1. 22. 1, . 2, 7:

V. ( )
1. 23. 1, . 1, . 27, 28, 54, 242, 264, 389:

Vl.
1. 24. . 3674, 3701, 3709:

Vll.
()
1. 25. 2, , 1, 4, 26,
28, 79, 89, 1990, 2236, 2542, 2575, 2594, 3396, 4587, 4619.
1. 26. . 7, . 11, . 1.
1. 27. . 11,
, . 418, . 713.
1. 28. . 16, , . 1, . 436,
1661, 2973, 2981, 2985, 10766.

Vlll. ()
1. 29. . II3, . 3, II19, . 1.
1. 30. . III6, . 4, 13, . 17.

lX.
()
1. 31. . 20, . 1/47, . 549.
1. 32. . 114, . 2, . 63.
1. 33. . 450, . 1, . 276, 403.
373

2.
)
2. 1. , , ., 1973:
2. 2. , , ., 1983:
2. 3. .,
1828-1830 . , , 1973, 2, 135-146:
2. 4. , , . , , 1894:
2. 5. . , :
, . , . , ., 1984:
2. 6. , . 1, , . ,
.,1966:
2. 7. , . , , 1870:
2. 8. , , .
, ., 1999:
2. 9. ,
, . . , . ,
., 1961, . , ., 1964, . , , ., 1967:
2. 10. , . .
, , ., 1950:
2. 11. , . .
, (1401-1450), ., 1955:
2. 12. , 2 (14511480 .), . . , ., 1958,
2. 13. , , .
, ., 1994:
2. 14. 1918-1920 . (
), , . 374

, . , . , . , . , ., 2000:
2. 15. (1828-1923),
. . , . . , ., 1972:
2. 16. (1601-1620), .
, . , . , ., 1974:
2. 17. , , ., 1989:
2. 18. , , . . , ., 1996:
2.19. . , . - . , ., 1982:
2. 20. , , , . -, ., 1982:
2. 21. , 13-18- ., . .
, . 1, . 1951, . 2, ., 1956:
2.22. , ,
. , .,
1991:
2.23. , , ,
1898:
2.24. ,
, 1861:
2. 25. , , 1860:
2. 26. , , , 1881:
2. 27. , , 1912:
2. 28. , ,
, 1832:
2. 29. , , . , , 1853:
2. 30. ,
, 1893:
2. 31. , , , , , 1873:

2. 32. , , , . . , ., 1986:
2. 33. , ., 1942:
2. 34. ,
. , 1885:
2. 35. . , . 1, ., 1940:
2. 36. , .
-, . -, .,1934, . , ., 1955:
2. 37. (1207-1318),
. , ., 1971:
2. 38. , , , 1871:
2. 39. 1829-1830
. , , 1974, 3, 83-96:
2. 40. , ,
. , ., 1987:
2. 41. ., (16-19- ), ., 1999:

375

376

)
2. 42. ,
(), . 112, , 18661904.
2. 43. VIII ., , . 3,
., 1978.
2. 44. (19131919),
(, . ., . ),
., 1995.
2. 45. . , . 2, . 1887, . 195.
2. 46. , , ., 1976.
2. 47. , , ., 1933.
2. 48. .,
(. , http:caucasia. iatp. org.
ge/N1/RusResume/Janiashvili. htm):
2. 49.
. ., . . ,
., 1973.

2. 50.

, politika, Jurnali, Tb.,
1998, N 4-6, gv. 4-30.
2. 51.
, ., 1919.
2. 52.. , ,
( , 1919):

2. 53. ,
, . V, ., 1985.
2. 54. 1918 .
, ., 1970.
2. 55. . ., . .,

(II . Vlll .), , . 3, ., 1982, .
237244.
2. 56.
18281830 ., , 1977, N 3, 123:
2. 57. . . . . , . 1, 18011813, ., 1972, . 2,
18141830, ., 1978.
2. 58. ,
, . . , 1, ., 1947, ():
2. 59.
(18301870), , . . . .
, ., 1993.

)
gurjistanis vilaieTis didi davTari, wigni 2, Tb., 1941, w. 1, 1947.
Turquli teqsti gamoxca, Targmani, gamokvleva da komentariebi
daurTo sergi jiqiam, w. 3, gamokvleva, Tb., 1958.
uxtanesi, istoria gamoyofisa qarTvelTa somexTagan, somxuri
teqsti qarTuli TargmaniTa da gamokvleviT gamosca zaza
aleqsiZem, Tb., 1975.
qarTlis cxovreba, t. I, Tb., 1955, t. IV, Tb., 1973.
Cildiris eialeTis jaba davTari. 1694-1732, Tb., 1979.

377

3. , ,
,
)
3. 1. ., , ., 1972:
3. 2. ., , ., 1987:
3. 3. ., , , 1890:
3. 4. ., , . 1, :
3. 5. ., : ( ), , 1910:
3. 6. ., , ., 2001:
3. 7. ., , ., 1976:
3. 8. ., (18291830), ., 1891:
3. 9. ., 1918 ., ., 1997:
3. 10. ., . , ., 1997:
3. 11. ., , , 1: 260000, ., 1995:
, 1:400000, ., 2002:
3. 12. . .,
, 1999:
3. 13. , , . , . , . , . , . , . , . , , 1992:
3. 14. . ., 19171923 ,
., 1999:
3. 15. ., , 4, ,
1909:
3. 16. ., (), . , ., 1999:
3. 17. ., ., , ., 2001:
3. 18. . ., , ., 1978:
3. 19. ., , ., 1997:
378

3. 20. . ., , ., 1994:
3. 21. . ., 19 , ., 1989:
3. 22. ., , ., 1995:
3. 23. ., , ., 1963:
3. 24. ., . ,
, . 1, ., ., 1971:
3. 25. .
18811911, , ., 1911:
3. 26. .,
19 , . ., . 1894:
3. 27. ., ,
, 1992:
3. 28. . ., 1920 . , ., 1997:
3. 29. ., 1318 , , ., 1990:
3. 30. . ., 16-18- ., ., 1980:
3.30. ., . , ., 2002
3. 31. . , 19141917, , 1924:
3. 32. ., , . , , 1902:
3. 33. , ., 1969:
3. 34. ., , . ,
, 1806:
3. 35. .,
( ), , 1914:
3. 36. ., , ., 1995:
3. 37. ., , , , ., 2001:
3. 37. ., - , ,

3. 38. ., , . 1, ., 1983:
3. 39. , , , 1, ., 1926,
2, ., 1927:
3. 40. , , . 3, ., 1946:
3. 41. , , , 1919:

3. 42. ., . . . 1517 , .,
1998:
3. 43. .,
, , 1968:
3. 44. ., , .,
2000:
3. 45. ., , . I, 1, ., 1998:
3. 46. ., , . 3, ., 1994:
3. 47. .,
(19141917
.), ., 1999:
3. 48. ., , ., 1995:
3. 48. 2002, , .
, . , ., 2002:
3. 49. . ., , ., 1997:
3. 50. . .,
19141916 ., ., 1965:
3. 51. , . , 1993:
3. 52. ., ,
., 1998:
3. 53. , . .,
. ., 1981:
3. 54. , ., . 18, , ., 1971
1984:
3. 55. ,
. ., . ., . ., . 15, ., 19862001:
3. 56. , 4
( ) , , 1961,
110:
3. 57. ., , , , 1894:
3. 58. , 8
, . , ., 2000:
3. 59. , , . , ., 1993:

379

380

3. 60. , , , 2002:
3. 61. . .,
1918 . , ., 1984:
3. 62. . .,
19181945 , ., 2002:
3. 63. ., , 2, ., 1959:
3. 64. , , , 1972:
3. 65. ., , . , ., 19771985:
3. 66. ., , ., 1936:
3. 67. ., , ., 1940:
3. 68. ., , . , ., 1960:
3. 69. . ., , .,1980:
3. 70. ., 1917. , ., 1997:
3. 71. ., . 19 ( ), ., 1994:
3. 72. ., , , .,
1998:
3. 73. ., . , ., 1999:
3. 74. ., , . , . , 1885:
3. 75. . ., , , ., 1998:
3. 76. . .,
(18011917), ., 1970:
3. 77. . ., , . 1, ., 1977:
3. 77. .., -, . ,
, 1992
3. 78. ., , . , ., 2000:

3. 79. .,
1784, . , ., 1984:
3. 80. ., , .,1990:
3. 81. . ., , ., 1947:
3. 82. ., , 1871:
3. 83. . ., . , ., 1987:
3. 84. , , . , ,
1982:
3. 85. ., 1918 .
, ., 1992:
3. 86. . ., (19141918), ., 1964:
3. 87. ., , ., 1996:
3. 88. ., , ., 1999:
3. 89. , , ., 1999:
3. 90. ., , ., 2000:
3. 91. . ., , , ., 1996:
3. 92. ., , . .
, , 1851:
3. 93. , ., 1964:
3. 94. ., . . , ., 1992:
3. 95. ., , . 1993:
3. 96. ., , , ,1973:
3. 97. ., , , 1857:
3.97. ., , . , ., 2001

381

382

)
3. 98. ., ?, .,
1996.
3. 99. . ., 19141917 ., ., 1971.
3.100. , . , . 3, ., 1891.

3. 101. . ., (
).

. . . , ., 1983.
3. 102. ., ,
. 1, . 1, ., 1881, . 5, ., 1887, . 6, ., 1888.
3. 103. . ., , ., 1914.
3. 104. , , ., 1835.
3. 105. . ., , .,
1901.
3. 106. , , ., 1850.
3. 107. , ., ., 1999.
3. 108. 18281829 .,
. 12, ., 1836 ,
1843.
3. 109. . , . 1, ., 1914.
3. 110.
, ., 1896.
3. 111. . . ., , . 1, ., 1910.
3. 112. . , . 2, .,
1962.
3. 113. ,
, . 4, ., 1836.
3. 114. . .,
XVIII , ., 1970.
3. 115. . . , . 3, ,
1917.
3. 116. ., , ,
, . 1, . 3, ., 1885,. . 4, . 14, ., 18871888.
3. 117. . ., 1829
. // . ., . . ., . 4, . 6,
, 1978.
3. 118. , . , ., 1835.
3. 119. ., , ., 1999.
3. 120. .,
18281829 ., . 1, ., 1836.
3. 121. . ., , ., 1969.
3. 122. . ., , . . ,
., 1971.
383

3. 123. ., , ., 1918.
3. 124. . ., 16761918 ., ,
, 2000.

)
3. 125. aspinZa. samcxisa da javaxeTis sazRvarze, axalcixe, 2000.
3. 126. axalcixeyarsi (simpoziumis Sromebi), axalcixeyarsi., 2001,
3. 127. berZeniSvili d., narkvevebi saqarTvelos istoriuli geografiidan. zemo qarTli Tori, javaxeTi, Tb., 1985.
3. 128. berZeniSvili d., javaxeTis istoriuli geografiis sakiTxebi,
Tb., 1975.
3. 129. boWoriZe g., mogzauroba samcxejavaxeTSi, Tb., 1992.
3. 130. gurjistanis vilaieTis ruka, Tb., 1953.
3. 131. TeTvaZe S., TeTvaZe o., somxebi saqarTveloSi, Tb., 1998.
3. 132. lomsaZe S., samcxejavaxeTi, Tb., 1975.
3. 133. quTaTelaZe q., qvemo qarTli. politikuri istoriis sakiTxebi
(taSirZoragetis samefo; orbelTa gvaris istoria), Tb., 2001.
3. 134. ciskariSvili v., javaxeTis epigrafika rogopc saistorio wyaro,
Tb., 1959.
3. 135. javaxeTi. istoriulxuroTmoZRvruli gzamkvlevi, Tb., 2000.
3. 136. javaxiSvili iv., saqarTvelos sazRvrebi, Tb., 1919.
3. 137. janiaSvili l., samcxejavaxeTis somxuri mosaxleobis yofa da
kultura, avtoreferati, Tb.,1999.

)
3. 138. Ayni Ali, Kavanini Ali Osman der hulasai mezamini defteri divan,
Istanbul, 1280.
3. 139. Birken A., Die Prowinzen des osmanischen Reiches, Wiesbaden, 1976.
3. 140. Brosset M., Voyage archologique en Transcaucasie, SPb., 1850.
3. 141. Hammer J., Histoire de lempire ottoman, t. 17, Paris, 1843.
3. 142. Hofmann S. J.,II Vicariato Apostolico Di Constantinopoli, 14531830.
3. 143. Hovannisian R. G., The Republic of Armenia, vol. 1, Berkeley, Los
Angeles, London 1971, vol. 2, vol. 3.
3. 144. Kurumu, c. 15, ekim Ankara, 1951, sayi 60.
3. 145. Markwart J, Das Itinerer von Artaxata nach Armastica, Wien, 1920.
3. 146. Markwart J., Skizzen zur historischen Topographie und Geschichte von
Kaukasien, Wien, 1928.
3. 147. Pitcher D. E., An historical geography of the ottoman Empire, Leide E.
J. Brill, 1972.
384

3. 148. Smith E., Researches of the rev. E. Smith and rev. H. G. O. Dwight in
Armenia including a Journey through Asia Minor, and Georgia and Persia,
vol. 1, Boston, 1833.
3. 149. Ubicini M. A., Lettres sur la Turquie, Paris, 1853.
3. 150. Varandian M., Le conflit armnogorgien et la guerre du Caucase, Paris,
1919.

4.

)
4. 1. , , 1992, 24 :
4. 2. , , , 1896:
4. 3. , , , 1999, 24 , 106114:
4. 4. , , 1920, 16 , 57:
4. 4. , , , 20012002:
4. 5. , , 1889, 31 :
4. 6. , . , 1903, , 434440:
4. 7. , , 1885, 21 , 28 , 31 ,
367368:
4. 8. , , 1898, 1 :
4. 9. , , 1887:
4. 10. (), , 1977, 2,
1992, 1, 201204:
4. 11. (), ., 1973, 2,
135146, 1977, N 3, 122:
4. 12. , , , 1998, . 1:
4. 13. , 1964, 18 :
4. 14. , , 1926, 1, 1999, , 16:
4. 15. , , 1980, 3, 3942:
4. 16. , , 1919, 22 , 33, 1919, 28 ,
3435, 30 , 36:
4. 17. , , 1918, 19 :
4. 18. , , 9 , 1919:
4. 19. , , 1995, 6, 1996, 1, 1419, 1998,
123, 1216:
385

4. 20. (), , 1989,


12, 1525, 1998, 3, 17 32:
4. 21. , , 1989,14 :
4. 22. , , . 2, , 2001,
166179:
4. 23. , , , 1990, 1718:
4. 24. , , 1919, 24 , 79,
1919, 26 , 81:
4. 25. , , 1998, 27 , 7:
4. 26. (), . 1, ,1990,
98100:
4. 27. (), . 1, ,
1974, 196198:
4. 28. , , . 2, , 2001, 2640, 98103:
4. 29. , , 1928, 28 , , ,
1929, :
4. 30. , , 1998, 112, 325344:
4. 31. , , 1998, 20 :
4. 32. , , 1918, 27 , 125, 1918, 30 ,
10:
4. 33. , , 1918, 16, 81, 1919, 14:
4. 34. , , 1997 9, 14, 19, 24, 29, 34, 44, 48, 53, 58,
63, 81, 86, 91, 96
4. 35. , , 1894, 78, 1903, 1, 181185:
4. 36. , , 1928, 19 , 677, 28 , 685, 4
, 690, 10 , 695:
4. 37. , , 1999, 2:
4. 38. , , 1918:
4. 39. - (), , 1967, 1,
117124, 1974, 2, 91100, 1997, 2, 285294, 1999,
23, 122129:
4. 40. , , , 19131916:
4. 41. , , 1936, , 1:
4. 42. , , 1876, , 1, 1877, 3:

386

5.

4. 43. , , ., 1991.
4. 44. , (), 8, ., 1873, . 185.
4. 45. , ., 1916, . 1689
1692.
4. 46. , ., 1851, N 56.
4. 47. () 1846 ., ., 1845, 1851 ., .,
1850, 1852 ., ., 1851, 1862 ., ., 1861, 1873
., ., 1872, 1874 ., ., 1873. 1882 ., ., 1881,
1886 ., ., 1885, 1887 ., ., 1886, 1891 ., ., 1890,
1907 ., ., 1906, 1915, ., 1914.
4. 48.
(), . 1, ., 1885, . 101, .
3, ., 1886, . 1282.
4. 49. , ., 1892, . 2, . 462478.
4. 50.
(), . 1, . 1, ., 1881, 6980, . 7, . 1, .,
1889, . 216, 164189, . 11, . 1, ., 1891, . 182216,
. 17, . 1, ., 1893, . 90103.
4.51. (), . 1, . 2, .,
1887, . 158, 60231, . 2, . 93192, . 3, . 1, ., 1888, . 1
384, . 4, . 2, . 1135, . 5, . 1, . 157357, . 5, . 2, . 73
149, 151337, . 25, ., 1898, . 1133.
4. 52. , . 2, ., 1887, .
195.
4. 53. artanuji, axalgazrda istorikosTa samecnieropopularuli
Jurnali, Tb., 1998, 7.
4. 54. axali saqarTvelo, Tb., 1998, 4344
4. 55. erToba, Tb., 1918, 19 ivlisi.
4. 56. mnaTobi, Jurnali, Tb., 1997, 5.
4. 57. moambe, akad. janaSias saxelobis saqarTvelos saxelmwifo
muzeumis "moambe", N XX, Tb., 1958.
4. 58. mogzauri, Tb., 1901, 11.
4. 59. politika, Jurnali, Tb., 1997, 1, 1998, 4-6.
4. 60. qarTuli sabWoTa enciklopedia, saqarTvelos ssr, Tb., 1981.
4. 61. qarTuli folklori, Tb., 1995.

387

)
5. 1. ., , , 1928, , 2:
5. 2. ., , , 116163:
5. 3. , , , 1919, 22 , 33:
5. 4. , , , 1918, 27 , 125:
5. 5. ., , , , 1876,
, 1, 1877, 3:
5. 6. ., , , .
4 , ,
2000, 1112:
5. 7. ., , (), . 1, ., 1974, 196:
5. 8. ., , , . 1, 197198:
5. 9. ., 18291830 .
, , 1974, 2, 91100:
5. 10. ., 1919 . , , , 2, 98103:
5. 11. . ., 18301930 ( ), , 1998, 2, 97114:
5. 12. ., 18291830 .
, , 1997, 2, 285294:
5. 13. ., , , 1998, 23 :
5. 14. ., , , 1997, 9, 14, 19, 24, 29, 34, 44, 48, 53, 58, 63, 81, 86,
91, 96:
5. 15. ., 80. , 1998, 27 , 7:
388

5. 16. , , 1885, 31
, 367368:
5. 17. ., , , 1977, 2:
5. 18. ., , , 1967, 1, 117124:
5. 19. ., , , , , 2002,
166176:
5. 20. ., , , 1998, 112, 325344:
5. 21. ., , ,
, , 1999, 24 , 106114:
5. 22. ., , , , , 2002, 3995:
5. 23. .,
, , , , 2002, 96107:
5. 24. ., , , ., 1996, 7:
5. 25. ., , ,
19 . , , 1988, 5:
5. 26. ., () . 1, ., 1990, 98:
5. 27. ., , , , .,
1996, 24:
5. 28. .,
(16
18 ), , , . 2, ., 2001, 2640:
5. 29. ., () . 1, 99:
5. 30. ., , , ,
25:
5. 31. ., () . 1, 99100:
5. 32. ., () . 1, 100:
5. 33. ., 19 ,
( ), ., 1998, 4556:

5. 34. ., (15 1915 .), (


), . , , 1,
., 1995, 3759: . , ., 2001, 3555:
5. 35. .,
19 , , 1998, 123, 1216:
5. 36. ., (16 . 20 . ), , 1999,
23, 122129:
5. 37. ., 1918 1921 .,
, ,
4, ., 2001, 312:
5. 38. ., . , ,
1995, 6, 1996, 1, 1419:
5. 39. ., , , 1992, 24
:
5. 40. ., ,
, 1998, 3, 17 32:
5. 41. ., , , . 3, , 2001, 106114:
5. 42. ., : .
120
( 1998), , 1, ., 2000,
4752:
5. 43. .,

, , .,
2002, 3947:
5. 44. , , , . , 1903,
, 434440:

389

390

5. 45. ., ,
, 1998, 20 :
5. 46. .,
, , , 1993, 25132:
5. 47. . ., , , 1992, 1,
201204:
5. 48. ., ( ), , 1999,
, 16:
5. 49. ., , , 1980, 3, 3942:
5. 50. . ,
,
. . , ,
, 1998, . 1:
5. 51. ., , , 1928, 12 11
, 671696:
5. 52. ., , , 1928, 28 , 1929, :
5. 53. , , , 1936,
, 1:
5. 54. , , , , 1926, 1:
5. 55. , ,
, 1903, 1, 181185:
5. 56. ., , , 1999,
, 16:
5. 57. ., , 1918 . , , 1989, 14 :
5. 58. . ., 17 , , 1, .,
1960, 285301:
5. 59. ., , ,
1894, 7-8 1066-1088:
5. 60. ., , , , 193198:

391

)
5.

61. . ., ,
(), . 5, . 1, . 157357.
5. 62. ., , (), . 11, . 1, ., 1891, .
195201.
5.62. , , ,
., 1892, . 2, . 462478.
5. 63. . .,
, (), . 1, . 3, ., 1887, . 1279.
5. 64. . .,

(), . 3, ., 1886, . 1282.
5. 65. ., , (), . 11, . 1, .,
1891, . 201204.
5. 66. .,
, (), . 17, . 1, ., 1893, . 90103.
5. 67. ., , (), . 11, . 1,
., 1891, . 210216.
5. 68. . .,
( ), akad. janaSias saxelobis saqarTvelos
saxelmwifo muzeumis "moambe", N N XX, Tb., 1958.
5. 69. ., 1872 ., (),
. 8, ., 1873, . 4785.
5. 70. ., , (), .
7, ., 1889, . 164217.
5. 71. ., , (), . 11, . 1, .,
1891, . 204206.
5. 72. . .,
, (), . 5, . 2, . 323337.
5. 73. . ., ,
,
(), . 1, . 2, ., 1887, . 170.
5. 74. .,
/ , ., 1916, .
16891692.
5. 75. . ., , (), . 3, . 1, .,
1888, . 1384.
5. 76. ., , , , .,
1991, . 67.
5. 77. ., , , , .,
1991, . 6768.
392

5. 78. .,
, , . 2, ., 2001, 166179:
5. 79. .,
19181920, politika, Jurnali, Tb., 1998, N 4-6, gv. 2-3.
5. 80. ., . ,
(), . 11, . 1, ., 1891, . 182195.
5. 81. ., , (), . 11, . 1, .,
1891, . 206208.
5. 82. . .,
, (), .
5, . 2, , . 73149.
5. 83. . ., ,
(), . 2, . 84223.
5. 84. 1918 ., , 1988,
8:
5. 85. ., 1872 ., (), .
8, ., 1873, . 146.
5. 86. . .,
, (), . 25, ., 1898.
5. 87. ., (1826
1834), , 1989, 12, 1525:
5. 88. ., , (), . 11, . 1, .,
1891, . 209.
)
5. 89. arvelaZe b., "axali saqarTvelo", 1998, N 4344.
5. 90. berZeniSvili d., axalqalaqi javaxeTisai, artanuji, 1998, N 7.
5. 91. gvaramaZe i., "mogzauri~, 1901, N 11, gv. 10351036.
5. 92. svaniZe m., yarsis, Cildirisa da trapizonis eialeTebis `jaba
davTari~ (1694-1732 ww.), axalcixeyarsi (simpoziumis Sromebi),
axalcixeyarsi., 2001, gv. 65-75.
5. 93. janiaSvili l., eTnikuri procesebi samcxejavaxeTSi, Jurnali
~politika~, 1997, N 1.
5. 94. janiaSvili l., ramdenime sakiTxi mesxeTis qarTvel kaTolikeTa
istoriidan, Jurnali ~mnaTobi~, 1997, N 5.
5. 95. janiaSvili l., somxebi samcxejavaxeTSi,gamomcemeli Jurnali
~qarTuli folklori~, Tb., 1995.

)
5. 96. Abich G., Geologische Beobachungen auf Reisen in den Gebirgslndern
zwischen Kur und Araxes (), 8, ., 1873.
5. 97. Melkonyan A., Lessons of ArmenoGeorgian relations and the current
situation, 2nd ArmenianGeorgian political and intellectual dialogue,
Tbilisi and Yerevan, 1214 april, 2000, London, 2000, p. 1014.
5. 98. Melkonyan A., Pages of the EthnoDemographic History of Javakhq,
Ethnoregional policy of Armenia and Georgia. Materials of Round Table
april 1619, 1999, Yerevan, p. 7578:


866
2. 60. , 2, ., 1941,
1, ., 1947 ( ),
3, ., 1958:
2. 61. , ,
, ., 1975:
2. 62. , . 1, ., 1955, . 4, ., 1973:
2. 63. . 16941732, ., 1979:
3. 125. . , ,
2000:
3. 126. ( ), ,
2001:
3. 127. ., , , , ., 1985:
3. 128. .,
, ., 1975:
3. 129. ., , ., 1992:
3. 130. , ., 1953:
3. 131. ., ., , ., 1998:
3. 132. ., , ., 1975:

866

393

394

3. 133. ., :
( :
), ., 2000:
3. 134. .,
, ., 1959:
3. 135. : , , 2000:
3. 136. ., , ., 1919:
3. 137. ., , , ., 1999:
4. 53. , , , ., 1998, 7:
4. 54. ( ), ., 1998, 4344:
4. 55. (), ., 1918, 19 :
4. 56. (), , ., 1997, 5:
4. 57. (.
), 20, ., 1958:
4. 58. (), ., 1901, 11:
4. 59. (), , ., 1997, 1,
1998, 46:
4. 60. , ,
., 1981:
4. 61. ( ), .,
1995:
5. 89. ., , 1998, 4344:
5. 90. ., , , 1998,
7:
5. 91. ., , 1901, 11:
5. 92. ., ,
(16941732), , , 2001, 6575:
5. 93. ., ,
, 1997, 1:
5. 94. .,
, , 1997, 5:
5. 95. ., -, , , ., 1995:

395

, ,
:
: , ,
,
, :
,
:
, -
,
: (1828-1917
.)
:
1918 . ,
, 1921 .
,
,
:
1918-1921 .
. (., 1999) : 1918-1920 . ( ), ( . , . , . , . , . , ., 2000): ,

, :
396

3*

(1291 .)

() *.
()
(() ()() . . () :
:
, . 1, ,
. , .,1966, 68, . 25:

* () . :

1453 .

. , , (1459), ,
, , ,
, , , , , , , (..)

, . 2, (14511480 .), . . , ., 1958, 118-119:

1396 .

-, , , ,
, :
, ,
, ,
,
, . . (1396):
, :
,
. . , , , 1950, 614:

397

:
,
:

4
1464 .

, , ,
, :
, , ,
,

398

, :
,
, ,
, , , , , ,

:
, , //, // () / /, // ,
:
,
:

, :
/1464/ :
,
2, 226 - 227:

1790 .



, : , , , , : ,
, 399

,
, : ,
,
:
,
, : ,
, ,
: ,

,
, :
,
,
:
119
,
,
, :

,
, :
.
:
(11):
. , : ,
. , . , ., 1984, 100101:

400

7
1781

,
(5) , (1)
, (2) (1)
:
:
:
, ,
, :
84 :
,
, /
/ :
193 :
, ,

,
:
, , ,
,
: , , , :
194 :
. , :
, . , 253254:

401

25
2000


.
, , :

.
.

,
( )
, :

25 `
1829 15
, , . 257, . 304 (., . 31)

8
1830 .

1830, 3200 ( -..) , 300


, 200
, 80 :
680 1575 .
12770.
402


1200 ,
3000 :
, 12655 , 76000

, :
, , . 68, . 411,
. 1 , . 99, . 11, . 1:


, 10 :

,
,
,
,
:
, :
,
:
, . ) : 55 35
, 403

800 ,

, : ,
, , ,
.
, ,
:
, , 227
:
, , , , ,
, 45 , , , , , 45,
, , ,
, , ,
, ,
, , , , ,
, , , .
, , , , :
,
, ,
404

, : ,
: 4
:
:
,
, :
,


:
, :
:
28 1831

. 1 , . 1, . 27, . 1:

10





19
, ,
, ,
, ,

,
.
, , .
405

//
N 1071 29 1831

: ,
, .



()


, . ()

:


:
:

. 1 , . 1, . 28, 1

11
310



,
. 406


,
1831
25
. . .


310 130
:
. 180
: .
. .
. 180

: :
:

:
24 1831
:

. 1 , . 1, . 27, . 2:

12
407

3 165
:
.
.
, :
, .
1. .
. ,
. .
(-..)
:
2. 1 . . 2 .
(..) :
3. .
408

. , :


(- ..)

:
,
, .
,



,
.
:
.
:



()
()

1837 5-

, , . 90, . 56, 12:

1 ,
2

13
409



.
15 556,
, ,
,

,
,
: ,
24- 1854 .
,
, , ,
:
,
, . : ,

. ,
, ,
.
410

. . .
,
, , :

57
26 1854
1303
.

.


,
...


,
...
, . 56, . 1, . 3245, . 14:

15


, . 56, . 1, . 3245, . 14:

14
( )

12 1854
26 57
,
,
,

,
:
,
,


411



:
, ,
: , , ,
, , , : , ,

412

, , . ,

,
:
, ,
: ,

,



, : ,
, , , :
,

210 ,

: , ,

60 :
, ,
. . ,
:

,
,
. ,
, , , , ,
, ,
,
, ,
: ,
,
, , 1838 , ,
,

: , ,
, :
.

413

414

15
1862 :
, . 53, . 1, . 3964, . 1011:

16


.
, ,

: , , ,
, : . '
,
, . , : .
,
.
:
350 ,
,
1860 .

, , ' ,
1860 . ,

,
,
,
, ,
.
,
. , '
:
' , ,
,
,
.
, , , . , , , :

,
' ,
, ' . ' , ' '. '
. ' '
,

415

416

,
,

. ,

:
. ,
:










10 , 1863 ,

:
:

, , ,
.
.

,
,

,
:
:


, . 53, . 1, . 3964, . 3031:

20 1863
.
, . 53, . 1, . 3964, . 29

17

18

417

418

.
1000 .



1880 . 13
, .

:
, ,
,
,
, ,
,
:
,
,
: , , .
700 . 50. :
, , 1000 . :

2000 . , , 419

30000- , ,
14000- , 1000 .
, 50. (700 ), :
, , ,
.
1000 . , , :

47
5 1882 .

,
()
.


:
:
, . 53, . 1, . 3993, . 163 163:

19
420

, . ,
,
:

1884 21

. .

: , :
,
, , :
,
.
, , , :
,
, .

, , , : , 421

, . 53, . 1, . 3993, . 105105:

20


25 1884 .


, ,
, . :
,
. , ,
:
422

, , ,
, ,
,
,
,

: .
:
,
, -

1880 . : ,
, -

:

, , :
, ,
: ,
, ,

,
, : ,
, :

,
( -..),
.
:
( -..) :
,
:
,
: .
, -

423

424


, . 53, . 1, . 3993, . 108109:

21

, ,
: 21 :
, ,
, , ,
, : :

,
,
:









1884 . 4

, . 53, . 1, . 3993, . 128129

425

22


, ,
,
:
. , . :
:
: , :
.
:

:

426

, 300
:
) ,
, , 100-150
:
) , .
,

200 .
, , :
) ,
. , .
, , , , , , ,
, :
, ,
, ,
. :
) . ,

,
:
) , 1000
. ,
: ,

,
:
,
.

:

427

428

,

,

, . 53, . 1, . 3993, . 142144:

: 30 1884 .: ,
:

23

1896 :
, . , 2/3 , . , , ,
, , , , (
), ,
, , , , ,
, 1897 .
1901 . : ) , ,
: . - , , ,

, : , , ( ), , (- ..), , ( - ..) :
: , - : ) , , , ,
: ) .
, , :
:
, :
. 1) ,
, ,
, , , , ,

, : 2) , , ,
, ,
,
,
. : 3) , ,
, , . , : 4)
, , -

, , : 5)
,
, . ,
, :
: 6) ,
, , , ,
,
: 7)
,
, .
: : 8) .
,
,
9) ,
. , : 10)
,
, :
-

429

430

: 11) : 12) 1897 .


1897
15-: 13)
, ,
:
, . 53, . 1, . 2961, . 154154

24
,


,
,

,
, , :

, , :
, ,
,

, :
, 431

,
:
,
, , .
,

,
:

-


-

4 1891 ,
. :

, . 53, . 1, . 2961, . 161161:

25


,

: 432

(-..) ,
,
, ,
,


:
: , ,
, ,

, ,
, , , : , :
,
,


, 3200 (- ..):
, ,
, , , : ,
: , ()

,
,
,

, , , :

433

434

, 5 , 1891

,
, . 53, . 1, . 2961, . 158159:

26
,



. ,

,

. ,

. . ,

, () ,

, :


,

, , ,
,
:
1)
()
,
. 2) 1892

: 3)

. :

,
, ,
,


,



( ..) :
435


15- 1894 . :

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

10.
16.
11.
17.
12.

13.

14.

15.
18.
,
, ,
, ,
,




, . 53, . 1, . 2961, . 264265

27

,
19
1899
NN

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.

1048

86

2158

622

510

27

1810

319

130

117

54

51

50

39

496

46

2010

614

125
66
72
21
110
48
48
32
10

117
39
69
19
4
15
45
1
10

1160
489
654
171
920
422
440
390
120

48
14
9
3
3
2

2362
608
1323
221
30
394
1328

271

169
79
160
22

4
141

29

436

,
,
, .
,
700
. , , -

, 1000 , , ,

, , ,
,
:

: :
,
,

,
1100 , ,


(2000)

, , , ,
,


,
: , , ,

437

438

13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.

30
38
26
38
50
130
78
228
78
51
80
84
89
45
102
130

4
11
19
12
5
8
1
5
17
2
8
7
2
3
40
2

252
416
312
470
466
1038
681
960
740
451
652
793
914
480
1230
1109

1
1
1
3

74
206
696
6
2

37
110
500
100
359
118
46
73
298

16
4
1

8
12
49
11
33
14
5
9
34



, )
:

, . 35, . 1, . 103, . 68:

28
62

, : :
,

:
1. , 2. , 3. ,
4. , 5. , 6. , 7.
, 8. ,

9. , 10. , 11. , 12. , 13. , 14.
, 15. , 16. , 17.
, 18. , 19. , 20.
, 21. , 22. , 23.
, 24. , 25. , 26. , 27. , 28.
, 29. , 30. , 31.
, 32. , 33. , 34.
, 35. , 36. , 37. , 38. , 39. , 40. () , 41. , 42. (), 43. , 44. , 45.
, 46. , 47. ,
48. , 49. , 50. , 51. () . . 52.
, 53. , 54. , 55.
, 56. -, 57. , 58. , 59. , 60.
, 61. , 62. :

439

20 1912 ,
, . 53, . 1, . 3230, . 5253:

29



.
8 1918 ., , N 6

.
. .


:
1.
, . . 1
,
, , 3 . .
2000
, . ,
. 1500 .,
, , ,
,
. 100 .
80 000 . ,
,
, ,
, 10 . . .

,
.
40 . ,
.
,
:
440

.
, ,
,
,
.
, , ,
, .
,
,
.
,

.
:
,
.
, ,
3 . , ,
,
. .
, , ,
.
,

, , ,
.
2.

, ,
.
, ,
, .
, .
, .
, ,
,
.
,

, , .
441


, , , , ,
,
.
,
:
1) ,

,
,
,
. .
2) ,
, ,

.
3) ,

.
, ,
, , .
4) ,
.
5)

,
, , .
6)
, , ,
,
. ,
.
7) ,
,
.
8)
.
9) .
10) ,
,
, . .
11)
12) ,
.

442

, ,
, . ,

.

.
.
.

.
:
.

.
. .
, . 200, . 1, . 17, . 3435:

.
,

, .
,
, .

.
: //

, .
, :
,
, . 200, . 1, . 56, . 42:

30




10 , 1918 . 9

31




:
.
70 . ., 30 .
, 40
.
: , ,
. ,
,
.
200 . .
,
.


. ,
: ,
80 :
,
:
, , :
, , , 3-4
: , ,

443

444

:
.
) (- ..) :

, (- ..) , : , , : ,
: : ,
:
, ,
:
, :
. , :
) - ,
, :

, ,
: : ,
,
: , :

2/3- , , , : ,
: ,
: , :
:
: ,
,
- :
)
,
: :
: ,
, , ,
:
, , , ,
5 :
, ,
:
, :
, , -

445

446

, :

//

//

,
1 , . 1, . 264, . 12 ():

32

1 1918 .

. -

:
, ,
: ,
,
, :
. :
, . 206, . 1, . 2, . 105
19181920 .,
, ., 2000, 73:

33

-

N 740


29 N52.

,


1917
, .

, ,


.
,
,
,
, ;
[]
. ,
,

.

,
, ,

, ,
.

,

, ,


(,
),
,
( ),

< 1918 . >*

447

448


.

.
. .

,


,
.

, , . 1314.
19181920 ., 7374:


. , 1919, . 451452.
19181920 ., 77:

34

36

N 73
5 1918.

:

,

.


. , 1919, . 451.
19181920 ., 75:

35


7 1918 .


,
.


. ,
, ,
,
.


.
.
.

7 1918 .

:
5 10 . .

,
,
.

, ,
,
, .

, . 34.
19181920 ., 79:

37

N 946

449

19 1918 .

450


,
, ,
.
, :
,
, ,
.
N 5599
N 5628 ,
13
.


.
.
,
,


.
,


.

,
, .

, , . 3132.
19181920 ., 8081:

38
13


13 .
451


,
,
.
:
. , : . , . , .
, ,
.
:
,
, ,
.
: ,
.
.
:

. ,

,
, ,

.

. .

.
.

, .


.
: .
: 29 ,
,
tres faible .
,
,
.

:
452

,
, .
. ,
.
, ,
,
.
: ,
,
.
,
.
.
:
,
,
. ,
,
. ,
.
,
.
: ,
?
: , , .
: ,
.
. :
800 .

600 .
:
, ,
.
, ,
, , .
. : .
. ,
, . ,
. ,

, ,
, , ,
.
:
:
,
.
: , ,
.
: ;
, , ?
: .
: .
:
.
: .
: .
: ,
,
.
. : ,
.
: , ,
, .
:
.
: .
: .
:
.
: ,
.
: .
: ,
: , .
:
.
:
,
.
: ,

, .

453

454

: ,
.
: .
.
: ,
.
: ,
.
. : ,
,
,
.
. : ,
,

. ,
.

,
, .
, ,
.
:
, .
. :
, . ,
, . ,
,
,
. ,
.
:

.
. : ,

,
.
.
:
. ,
.
:
,

, .
,
.
: ,
.
: .
.
, .
, .
,
.
:
?
. :
, , .
:
,
.
.
: ,
?
: ,
.
:
. ,
.
.
: .
, ,
,
.
: ,
, , , ,
.
:
, ,
, . , , ,

455

456

.
.
: .
: , .
: .
.
: .
.
. ,
, .
: .

, ,
, :
, . 276, . 1, . 104, . 7782:

39
1919 .

,

917 1918.
, ,
. ,
: . . . , . . , . . ,
, . . , . . , . .
, . , :
. . , . , , . , .

, . .

1. :
) , ,
24 31 . . 1918.,
.
457


,

*
)
,
25 1918 ., ,

. . :
. 29 1918. .
2.
:
1) )
:
) :
) ,
660 .
)
.
) ,
: , 24 14 . . 1919 .
2) 225 (2 ) 2 .
3.
4.
5. .
1) .
2) , 1 , , 1 ,
.


.
3) ()
.
4) , ,
.
*

458

5) , ,
.
6)
7) .
)
,
.
8)
.
9) :
. 8
.
, . 114, . 2, . 63, . 8, 10:
19181920 ., 8283:

40

13 , 1920 . . .

/ /.
, . 114, . 2, . 56, . 47:

41

1920 . 13



,
. . . . ,
. . , . . . .
:
1.
.
2.
.
3. .
4.
.

5.
10. 000 .
6.

459

,
.
7.

.
8. ,
. ,
, .
9.
.

.
-
.
1. ,

.
2. .
3. .
4.
, .
5.
.
460

6.
:
( - ..)
, ,
.
(
, ),
:
,
,
, , , , .
( ), , , , , ,
, : (
, ,
):
2.
, .
8-14 .
. ,
, , , :
3. , , ,

,
, , , ,
(, ) : 6 . , , , , ,
500 , 500 ,

2 . ( - ..) , 2. 1 . . 8000 :
4.
,
.
- , . ,
:
, , :
5. , , 80000 60000- , 20000-
( )
,
, ,
, , ,
. , , , ,

( - ..): :
, , , ,
..., , ,
, ,
, ,
,
, :
, `
,
: :

461

462


,
,


, ,

,

23 / 4 1921 .

, . 114, . 2, . 46, . 6566:

42
1921 .



, ,
-
( -..) , , ,
, :
. .
, ( -..)
, :
. ,
, . , , , , ,
, ,
463

. ,

.
, , , 60, : , (
), : , :
(), ( -..),
, , , , , , , , , (-..), , , () , :
, ,
,
, ,
. - ,
...
, . 1, . 1, . 122, . 131:

: 1921 .
:

43

464

, . . . :

,
, ,
. . . .
, . 113, . 3, . 75, . 35:

1. .

1917.
:

82, 775

M.

1921 . 27 ,
, . : . ( ,
. 128, . 1,. 674, . 78), , :

10,305 *
6, 335 **
7. 542

.

. 13
9, 212
204
* . 2. 877
** 904

44
() 1921 . 7
16 ,
()

13

2.


, . ,
, /
/
, ,

.

. 7. VII. 1921
, , , , ,
, , , .
.
.

3.
,
.

1.


2.



45 50 .

, . .
4.

9 17 1919 .
,
.

, 1, . 7, . 45:

45

465

1.
(
6, 1)
2.
,
.

466

1
16. VII. 1921 .
:

., .,
.

, , ,
:
1.

.
: ,
:
, , :

17- 1828 .,
, , , :
, ( ):
1829
, , , ,
, 1828 1829 . 2 , : , .
, . ,
( - ..), ( ) :
: , , 15000 , ,
, (1829 .)3
: 4 , ( 7-8 ), ( 9000)

,
, : , ,
, ,
, , :
-

467

468

:
1.

2. . -

:
1. .
.
.
: , .
,
. ,
-
.
2. ,
-
,
. .
.
, 1, . 7, . 43:

46

. .
.

,
: , I 5:
, , : , , :
, : , , ,

:
,
: , : ,
, : ,
, , , : :

, , ,
: , , , ,
:
: : :
:
: : : , , , -

: ,
, ,
: :
:

:
,

: . -
,
: ,
: , (15. 000
)
,
, , 1829
: (- ..)
:
) , ,
) ,
, ) 100
( 66 ),
) : ,
, 2200 : , 1918
: ,
, , ,
, ( 1918
,
) : , , :

469

470

2.

1914
: :
, 1918 ,
, , . ,

) , ,

, ) ) . , , : ,
.
:
- 6 , ,
: ,
,
: 7 : , 8
, 60-70 , ,
: , ,
,
, , ,
() :
:

) , ,

: 1917 .
(-..) .
1916 1- (
) .
1.

83000

10000
2. . .
3.
8000
4. ()
8000
5.

1000
________________________________________________________

110000


100000
(. . )
11000
,,

9000
,,

83/4 . ,,

11/4 ,,
___________________________________________________

130000
,,

1916
. (
471

,,
,,

1918 . (
9 )
: . 1916
1- 90-95 :
1916 .- 1-
, 1918 .- 5-
,
.

3.

1917

,,
,,
,,

472


(
).


: : 1918
, - :
, , :

: , - , : ,
(
, ):
1918

( )
11 (, ) : : ( ) :
,
- , (
, , . ),
( ) . ,
: ( )
, ,
( ), :
: : , , :
, ,
, ,

473

474


60000
(. .)
8000
,,

9000
,,

8000
,,
___________________________________________________

85000
,,

, ( ) .

70,5
9,5
9,5
11

%
%
%
%10

88

.
1.
2. 12

,
() : , , ,
: , :

4.

, , :11

300-400 , (
) , , : , , :
, : :
, : : ,
:
: : : ,
: 1-5- :
,
: :
( -
),
:
- : 4- . . . ,
( , 5-6 )
:
(
, , , )
: 5- , 1918 . , 5-, : , ,
, , -

, , , : : , 1917 1918 .:

: 3-4 , 30
, 200 , , ( , .
) : ,
: :
:
2 1/4 2 1/2 (
): 1829 10-15
1918 100 . (),
1829 20-25 , 1918 250 , 8
, 9: 6-7 ,
: , :
1917 :
, 1918 ,
7-8 : ,
6 (
, ), : 90

475

476

5.

: 2-4 . , , ,
, , 1000 , :
11 ( ): 100
60 :12 150 , 9 : (
- ..), 10 , ,
, , , , , , , , , :
,
, - : : , - , 5- 5- (1918
.)
:
: ,
, :
, : , :

10
, , : , : , 1000-2000 ( ,
, , ,
10 ) ,

,
: , :
: ,
, (
) , ,
, ,
,
,
: 13
: 11 . : , (, ), : , , ,
, , , :
, , (3 100 ( -..) ),
: , :
90
, , , ,
: 1918 5- 1918 . , , : -

477

478

6.

:
, :
. , :
( - ..), 90
, ,
: : ,
, ,
,
:
: :
: ,
: , :
. . ,
,
: ( -..) ,
, , :
, ,
: ( 1918 . ) ,
:
, , , : : :
( ..) : . , ( , -

1000 ) : ,
:


(1918 . , ): ,
, (), : ,
: ,
, :
, , , : , : : ,
, ,
, ,
, , :
, (
) ,
, :
:

479

480

100 100
:
, , ( 1918 . ), , : , 1918 .
100 : ,
:
( - ..) 4-5 . : :

( )
( , ) 2 : , ,
( - ..) ,
: :
, , ( ..) : , ,
, ,
, 3-4 3-10 . ( ,
5 , 2 ):
( - ..)
( ) :
,
: - , (
): 1918 . -

:
, 100 ( 90 , ,

)
,
, , , :
:

(7-8 )
, , , :
:

: ,
,
( ) ,
, :
,
. 1918 . , 30
:
, , , : .
, : : : 1918 .
,
,
: , , ,
, ,

481

482

,
: 2535 : ( ) 1525 , ,
, , :

: ,
:
, ,
, , :

: 1919 . 6-, , , : - ( ,
- , )
()
: , ,
: ( .
,
):
:
,

, , 300 , 7-8 :
, :
.
,
483

, , 14 ,
: , , :
: , , , : , ,
, ( ) , ,
, , :
7.

(1918 .), , : 90
55 (. - ..) , ,
,
60 : (- ..) : :
,
: . ( ) , ,
, : :
, : , :
484

(-..)
. ,
, , :
. , : : ,

:
, :
, , , :
( ) ,
: 1918 . : 4- ( , ,
, ,
4- 4-)
, ,
( 15 )
(. )
( ). ,
, ,
,
( . .): , ,
: . 16 -

(. , , . . - ), .
: , , : : ( ), , ,
( )
:
( ) , , ,
,
: ( ) , , ,
: ,
: , ,
,
, ,

:
:
: ,
:
, :
(1918), , , , : .

: , ,
:
: (
):
( ): ,
, . , -

485

486

, , ,
:
60
,
, ,


: , , , , : 1919 . 1920
. 250 ( 249
7 . ):
: , ,
:
, ,
:
. , :
.
, , : ,
, :
: ,
:
.

,
: ,
: , 1921 . -

23 , 15 , , , , , :
: :
.
9 : 9 60 , , ,
:
: , 1918 . 2500
, 1000 , . :

487

488

8.

: ,
:

: ,
,
: ,
:
: ,
, : 1918 ., ,
, ,
:
:
,
, (-..) : , ,
,
: ,

:
: ( ) 70
: 4 ,
16 ( - ..) ,
, :
, , , , : : 3-4 ,
: ,
, :
, . , : ,
,
:
:
,
: : , ,
. ,
,
:

,
, , , ,
:
9.

489

1. , :
2. :
3. ,
,
:
4.
:
, - , , ( ), ,
. , . :
5. , , , , :
6. ) ,
, )
) : , : , , :
7. , ,
:
:
8. ,
( - ..) ,
, ( , ) , :
:
490

9. : ,
,
:
10. : , , ,
: :
( ), , : ( - ..), ,
, : (..) :
11. , ( ), :
12.
,
:
13.
( :
), ,
: , . , :
14. :
, 13
20 : ,
:
15. ,
, . , 70-80 -

, :
, ,
6-7 :
, :
17 1921 .,

491

492

, . 114, . 2, . 3, . 122-134:

1. :
. : ,
, , :
, ,
:
,
, : :
2. , 1830 . (17791856) :
3. 1829 ., , 1830 .:
4. , :
5.
1850, 1840 :
6. ,
:
7. () :
8. ,
(1917 . 1918 . ) :
9. :
10. :
11%, 10,5%:
11. . , ,
:
12. , :

:
:
:
,

. , 1
,
: ( - ..) : , , - ( - ..),
,
, ( ), , 2: , : , - -

: , , , : , , , , , . :
, ,
( - ..) , , , , : , , ,
, ,
, : :
, ( - ..)
:
:
, ,
, , :
3, , ,
: : , , , , : , ,
, ,
: ,

493

494

13. :
14. :
15. (19181921)
:
16.
:

47
. .


1921 . 24

. ( ), ,
, , ,4 ( ) ( - . ), . ,
,
: . , : . , : ,
, , , ,
: : , : , ,
: ,
, ( - ..) , , , , ,
, : ,
, : , ,
, , , 75% .

:
. . (. )

. . 5 . .
495

//
, . 114, . 2, . 24, . 7576
, . 1, . 1, . 122, . 129130:


. . :
1. ,
:
2. ()- :
, , :
3. :
4. ,
;
5. . . :

48
1921 . 6

. . . . . .
6 1921 . .

. . .
. . . ,
:

8456
/8030/ , ,
,
, , ,
.
798 (885,5) . 676
. 910 . 739 . . 735 .
694 . . . 492
496

: . ,
1554,
2660 ( ) ,
. / 2 .
/.
: . , . , , ,
, , ,
/ . . . /.


/. /


/ /
. 113, . 3, . 116, . 29 . 55, . 3, 10:

49

4*



30 1923 .
: . . .
. . .
: . - . ,
- . , .
. ,
. . .
: . . ,
. .
.
: . . , .
. , .
. . .
. .
. .
:
1.
1.


497

.
(
,

).

8456

(8030)
,
,

, . ,

.

, 798,

835, 676 .
910.

.
857. 899 .
1005,57, ,
855,
926,81, 924, .
966, . 915, .
1198, . 1052, . 182, . 144,

697,

695, . 566.

386

.

1554, ,
2660 ,
,
,
( 2 .
).
: . ,
,
.
.


6 1921 .

.
498

2.
.
.. :
-

,

,

,

,


.
:

,
28-
1922 .



,
.
2.

,
. . 3, 4 5
5 1921
28| 122 ,
, , ,
, ,


.


.

.

()
()

()
499

: ( )
22 1923
.

, . 112, . 1,. 95,. 100:

* 10 11
, ,
, ( ,
), (
) : .
, :

:

50
3

, ,
18 1929 .
. .
: : . . ., .,
., ., ., ., .
: . . .,
.
. . ., . , . . .,
. ., . .
1.
.
80 . .


13 1927 . :
61036,42,,0/41010,13,,5 1. 481,85 . 61036,52,,0 /41010,33,,0 1. 460,0 .
: 61036,15,,0/41010,40,,0,
61035,35,,0/41010,46,,5, 61035,7,,0/41010,37,,0, 61034,46,,0/41010,30,,0,
61034,25,,5/41010,23,,0, 61033,53,,0/41010,9,,0, 61033,34,,0/41010,8,,5,
61032,48,,0/41010,05,,0, 61031,15,,0/410 9,56,,0, 61030,2,,5/410 9,33,,0,
500

61028,40,,2/4109,4,,0,
61028,20,,0/410 8,54,,0, 61027,59,,4/410 8,43,,5,
0
,
,,
0
,
,,
61 27 50 2/41 8 38 6, 61027,33,,5/410 8,29,,5
61027,26,,7/4108,25,,9, ,
, 61027,15,,35/4108,36,,40,
61026,58,,70/4108,10,,50,

:
61027,5,,50/4108,30,,40,
0
,
,,
0 , ,,
0
, ,,
0 ,
,,
61 26 21 25/41 8 2 0, 61 26 7 10/41 7 52 80, 61025,58,,00/4107,47,,20,
61025,39,,65/4107,35,,45 / 1. 050 . /,
61025,37,,55/4107,20,,20, / / 61024,51,,8/4106,40,,87, 1. 145,5 . : 61023,34,,0/4107,10,,0, 61023,1,,6/4107,23,,3,
61022,30,,0/4107,36,,4,
61022,3,,6/4107,40,,0,
61022,47,,2/4107,27,,6,
0
,
,,
0 ,
,,
0
,
,,
0 ,
,,
0
61 21 34 8/41 7 48 4, 61 21 14 8/41 7 54 7, 61 20,52,,99/4108,9,,18,
/

/,61020,32,,2/4108,11,,4,
0
, ,,
0 ,
,,
0
,
,,
61 19 41 8/4108,11,,0,
61019,10,,0/4108,7,,4,
61 20 5 4/41 8 13 6,
610 18,17,,4/4107,58,,8, 61018,47,,25/4107,53,,0,
61018,45,,6/4108,4,,4,
61017,27,,5/4107,53,,5, 61016,49,,5/4107,56,,0, 61016,20,,0/4107,53,,0,
61015,58,,5/4107,52,,0, 61015,44,,5/4108,7,,5, 61015,25,,5/4108,25,,25,
61013,54,,5/4108,50,,0,
61012,7,,0/4108,24,,5,
61014,34,,0/4108,39,,0,
61011,23,,5/4108,1,,75, 61010,20,,75/4108,11,,25, 6109,9,,5/4107,40,,75,
6108,15,,5/4107,30,,75,


.
2.
18 1929
,
, . 1 (.
. N 18).
:
,
,
, 18
1929 ., .
(. 1) .
, . 112, . 2, . 1405, . 171, 174:


..3

501

) 32
) 915 ...48
)
(1618 .).62
19
) 19
..104
) 19
110
)
19 ...155

(18281917 .)
) 18281829 .
:
.....172
) 19
3060 ...198
) 19
20 :
..230
19171923 .
)
1917 .266
)
1918 . : ,
....272
)
-
(1918 . )286
)
(1918 . )....290
) 1918 . 1919 ..296
) 19191920 ...315
)
.331
..351
..362
SUMMARY367
.372
... 396
.502
....

502

1961 . 16-
: 1977 . .
4 :
1982 . :
1982-1985 . :
1989 . . 19-
:
1986 .
, , ,
: 2002
:
. 6 50 : (,
1994.)
30 , ,
2002 .
:

503

504

Вам также может понравиться