Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
INFORMACYJNY
INSTYTUTU
TECHNIKI
CIEPLNEJ
POLITECHNIKI
Nr 70
WARSZAWSKIEJ
1 9 8 7
Przedstawiono oglny model matematyczny grupowego rozrzdu pary, jako modu modelu matematycznego turbiny, przeznaczonego do wyznaczania jej osigw w zmiecionych warunkach. Rozpatrzono moliwo uproszczenia omwionego modelu. Wyznaczono bdy w obliczeniach mocy stopnia regulacyjnego i mocy caej turbiny, spowodowane proponowanymi uproszczeniami, na przykadzie turbiny 13K215. Na tej podstawie oceniono zakres zastosowa modelu uproszczonego i penego.
1. WSTP
Grupowy rozrzd pary jest we wspczesnych turbinach najczciej wystpujcym sposobem doprowadzenia pary do ukadu przepywowego maszyny. Jeli zachodzi potrzeba wyznaczenia osigw turbiny w warunkach rnych od znamionowych, po jawia si zatem take problem oblicze rozrzdu pary. Wobec powszechnego obecnie wykorzystywania do takich oblicze maszyn cyfrowych, istnieje konieczno sformuowania odpowiedniego modelu matematycznego rozrzdu* Zadania tego modelu, jego wielkoci wejciowe i wyjciowe s okrelone przez nadrzdny model matematyczny caej turbiny [-] Model grupowego rozrzdu pary pozwala ma na okrelenie nate przepywu pary D z i przez poszczeglne zawory regulacyjne (grupy dysz stopnia regulacyjnego), oraz cinie . za tymi zaworami, w zmiennych warunkach pracy ( r y s . 1 ) .
30
B y s . l . Schemat grupowego rozrzdu pary (zawr1 otwarty cakowicie, zawory 2 oraz 3 - czciowo, zawr 4 zamknity). Na schemacie zaznaczono 4 zawory, jako e jest to najczciej stosowany przypadek Wielkociami wejciowymi modelu s natenie przepywu pary dolotowej D, cinienie oraz cinienie pr pp i temperatura Tp pary dolotowej za stopniem regulacyjnym.
Prezentowany model stanowi uoglnienie opracowanych wczeniej modeli dotyczcych szczeglnych rodzajw zmian warunkw pracy. W pracy [i] przedstawiono model dla przypadku znanej i staej zalenoci cinienia za stopniem regulacyjnym natenia przepywu pary dolotowej D. pr od Metoda oblicze roz-
rzdu pary przedstawiona w [2] moe mie zastosowanie przy dodatkowym jeszcze ograniczeniu - przy pracy ze staymi wartociami parametrw termodynamicznych pary dolotowej = const. < (Pp ) =
2. KONCEPCJA MODELU
Charakterystyka rozrzdu pary turbiny w oglnym przypadku okrelona jest przez indywidualne cechy konkretnego ukadu rozrzdu i ukadu regulacji turbiny. Przykad takiej charakterystyki przedstawiono na r y s . 2 . Okrela ona zaleno cinie za poszczeglnymi . za.wora.oix ^zi D
if
31
f2 g1 Df3 g2
Eys.2. Przykadowa charakterystyka grupowego rozrzdu pary. Rysunek grny przedstawia rozkady cinie pary w charakterystycznych punktach rozrzdu, za dolny zmiany nate przepywu pary przez poszczeglne zawory i dysze
j2
przepywu pary dolotowej D, przy etaych parametraclf pary dolotowej Pp, Tp const, oraz okrelonej alenoci P r p r ( D ) . Przeprowadzone analizy wykazay [1-3]. e do sformuowania modelu rozrzdu pary potrzebna jest znajomo programu otwierania si kolejnych zaworw regulacyjnych, t j . znajomo nate przepywu pary przez turbin D f i , przy ktrych zaczyna otwiera si i-ty zawr regulacyjny (tzp. punkt zaworowy), oraz nate przepywu D g i , przy ktrych ten zawr jest ju cakowicie otwarty. Punkty B g i nazywaee s punktami zaworowymi. W niniejszej pracy nazw t przyjto take dla punktw Dfi. Ponadto potrzebna jest znajomo zwizanych z tym programem zalenoci D z i = f ( D ) dla tych zakresw zmian natenia przepywu pary przez turbin D, gdy wicej ni jeden zawr regulacyjny otwarty jest czciowo, np. zakresw zakreskowanych na rys.2t D f D g 1 , D f J * . D f 4 D g J . Pozwala to na okrelenie podziau strumienia pary D na strumienie D z i w znamionowych warunkah pracy rozrzdu pary 3 = I > z i gdzie m <1)
rzdu pary. Obszary stanw pracy rozrzdu, w ktrych wicej ni jeden zawr otwarty jest czciowo, nazywane s obszarami przykrycia zaworowego. Przykrycie zaworowe ma na celu utrzymanie rwnomiernoci przyrostu mocy turbiny w procesie regulacji. Dostpne wartoci (okrelone przez wytwrc turbiny) Dfi, D 4 oraz zalenoci D 4 = f (D) dotycz pracy rozrzdu pary gj. 21 przy znamionowych parametrach pary dolotowej oraz przy okrelonej, konkretnej zalenoci cinienie pr za dyszami stopnia regulacyjnego od natenia przepywu pary przez turbin D (znamionowe warunki pracy ukadu rozrzdu pary). Dane te traktowane bd dalej jako parametry modelu matematycznego i oznaczone dodatkowo indeksem " o " . W zmienionych warunkach pracy wartoci natenia przepywu dla punktw zaworowych przyjmuj
inne
Dfi, Dgi
oraz zalenoci
Pzi(D)
33
przy formuowaniu modelu. Znajomo punktw zaworowych w zmienionych warunkach pozwala ustali, w jakim zakresie pracy rozrzdu zawarte jest zadane do oblicze natenie przopywu D, t j . okreli liczb 1 otwartych zaworw oraz liczb t zaworw otwartych cakowicie. W praktyce zachodzi tu mog dwa przypadki: a) jeden zawr otwarty czciowo, a pozostae zamknite lub otwarte cakowicie; b) dwa zawory otwarte czciowo, a pozostae zamknite lub otwarte cakowicie. Stan pracy, w ktrym wszystkie zawory rozrzdu otwarte s cakowicie mieci si w przypadku a Model rozrzdu pary zawiera zatem trzy gwne grupy zalenoci dla okrelenia punktw zaworowych, dla przypadku pracy z jednym zaworem otwartym czciowo oraz pracy z dwoma zaworami otwartymi czciowo. Opracowany jest on na podstawie zalenoci okrelajcych natenie przepywu pary przez zawr regulacyjny oraz wsppracujc^ z nim grup dysz.
V
^
l>dm>j j =1
j
+ W
+ r
i
D
(2)
fi = H
i-V
f1 =
(3)
gdzie
D^
twarte cakowicie, za
pywu pary przez zawr otwarty czciowo (w pooeniu jak w punktach zaworowych dla stanu znamionowego). Natenie przepywu dla poszczeglnych grup dysz D^ ^ ^ przepywu przez mona wyznaczy wykorzystujc rwnanie przelotnoci. Najwiksze z moliwych nate grup dysz w zmienionych warunkach pracy, t j . krytyczne nat-
34 Andrzej Miller, Janusz Lewandowski enie przepywu przy cakowicie otwartym zaworze regulacyjnym rwne jest D - ( D ) -U D / ( max V ' dmax - ^ dkr'max " dkro \ p z ^ v2
max
Pp
gdzie p z m n y oznacza cinienie za cakowicie otwartym zaworem regulacyjnym, przy czym wspczynnik (. a = 0,95) uwaany moe by za stay, v z - objto waciwa za zaworem pary, Indeks "o" dotyczy znamionowych warunkw pracy rozrzdu pary, a indeks "kr" p r z e p y w u krytycznego. Natenie przepywu D^ przez grup dysz w zmienionych warunkach pracy, okrelone jest zaleno
D
d '
(5)
d=!r>4i
to
-i^W
=
natomiast przy
(?)
L^,
gdzie
35
3 m cinieniu
pr
za dyszami rwne
dm =
d max ^ d '
(8)
qd
(9)
W celu wyznaczenia nate przepywu pary w oraz r przez czciowo otwarte zawory, przy zadanym cinieniu p r , rozpatrze naley warunki wsppracy grupy dysz i zasilajcego ich zaworu w znamionowych i zmienionych warunkach pracy (rys.3) Natenie przepywu przez zawr regulacyjny rwne jest [4] Schemat ukadu zad y s z ^ ^ J ^ s t o p n i a regulacyjnego z ^z (1)
PT
z
przy czym
p
p5
y3a)i
P.
gdzie: Pp - cinienie pary za zaworem gwnym (szybkozamykajcym) turbiny ( r y s . 3 ) , b - wspczynnik zwizany ze strat cinienia w zaworze gwnym, traktowany jako stay (np. b s 0 , 9 8 ) , - wspczynnik przepywu, zaleny od konstrukcji zaworu, stopnia jego otwarcia oraz warunkw przepywu, - warto staa (<. pary przegrzanej c s ',667), - powierzchnia przepywowa zaworu,
36
Andrzej Miller, Janusz Lewandowski q - wskanik przelotnoci zaworu o analogicznej postaci jak wskanik ^ dyszy (6) oraz (?)
z - krytyczny stosunek cinie zaworu, p a - cinienie pary za zaworem. Najwiksze natenie przepywu przez zawr przy okrelonym stopniu otwarcia Fz (<1 = 1) wynosi zatem
Pp
c.
(11)
W znamionowych warunkach pracy rozrzdu natenie przepywu r^0 przez czciowo otwarty ( i + 1) zawr rwne jest wic
r
io -
>0+1)
(,um ^(j+Uolzd+Do
^^
co wynika z kombinacji zalenoci (10) oraz ( 1 1 ) . Poszukiwane natenie przepywu oenia, stopniu otwarcia zaworu warunkach pracy, rwne jest podobnie 'i = '
(15)
Fa = Fzo
| r
oi pp0
Pp Vp
<z(i+l)o
poniewa przy tym samym stopniu otwarcia zaworu i nieznacznej zmianie warunkw przepywu, co w rozpatrywanym przypadku aa miejsce, z dobrym przyblieniem przyj mona i-1 . (/*//%)0 = //* m Podobnie do ( 3 ) dla znamionowych warunkw pracy mona napisa
Vi -
i'1
Natenie przepywu toci (D^no)-j Dgol
<Wj
< 15)
37
(16)
qdQ
d ~ Cinienie Pr0(Dgoi)
do
W p^a
'
(Dmo)-j
1
z zalenoci (14) wymaga take znalezieokrelonej przez (6) lub ( 7 ) , w ktrych ezo(i+]) Stosunek cinie czof/+7;
wystpuje
2zo(i+1)
l
Pro^Pgpj)
=
zo(i+ l)~
Ppo
+ /) PPO
'
(17)
r o ( D g o l ) bdkro(i+U r o i Pzmax
1 "
jeli
r
oi
<1> d
^dkro(i*1) lub
zmax
do(i + 1)
Natenie przepywu
(19)
+ (1 - 2 >3d)A2
jest ,
oczywicie rwne nateniu przepywu pary przez wsppracujc z zaworem grup dysz. Przed grup zatem natenie przepywu jest rwne
38
T V
d( i+1)
dmax(i + l)
-Zll+ ;
a pp
d(i+l)
(20)
gdzie Ddmaxd+I) okrelone jest zalenoci ( 4 ) . Przyjto tu, e (Pp (p z v a ) . Wyraenie krelone jest przez stosunek cinie , r d ( i + l ) - P a ( i + 1 ) " Pp
P P r e
o-
z(l+l) '
/ J
Przyrwnujc (14) oraz (19) 1 wykorzystujc (20) otrzymamy rwnanie lltgp V o " *Z< L + 1 >
Coi
.
"
* \ Pp
p e
^zo(i+1)
(22)
a D
dmf/ + ;j
z(i+i)
dd+D^zd+D5
Powysze rwnanie, po podstawieniu w wyraeniach ( 6 , 7) okrelajcych Qd(i+1) zalenoci ( 2 1 ) , zawiera jedn niewiadom f z(i+l) ^z(i+l)* Jego numeryczne rozwizanie pozwala wyznaczy warto < z (i + i) c 0 umoliwia znalezienie poszukiwanego natenia'przepywu r a nastpnie D g i * Przy wykorzystaniu tych samych zalenoci wyznaczy mona, take natenie przepywu D f i . Wymaga to podstawienia zamiast D g i , r o i , r t odpowiednio D f i , 0 (!_,). ff(i_i) o r a a zastpienia wielkoci oznaczonych indeksami " ( i + 1 ) " wielkociami z indeksem " i " . Po wyznaczeniu wartoci D oraz D g i w zmienionych warunkach pracy rozrzdu mona okreli, w jakim przedziale (zakresie pracy rozrzdu) zawarte jest zadane do oblicze natenie przepywu pary przez turbin* Jeeli D < Dfg , to otwarty jest czciowo pierwszy zawr jeeli (1 s 1 , t = 1), za
39
g t
f ( i + 2 ) f
Oba powysze przypadki rozpatrywa mona wsplnie, gdy dotyczce one pracy z jednym zaworem otwartym czciowo. Jeli natomiast
to otwarte s czciowo zawory i oraz (i-1), za zawory 1(1-2 otwarte s cakowicie ( l = i , t = 2 ) . Przypadek ten rozpatrywa naley oddzielnie.
W rozpatrywanym przypadku w pierwszej kolejnoci naley przeprowadzi obliczenia dla zaworw otwartych, cakowicie. Cinienie za tymi zaworami jest oczywicie rwne pzj_ = a, i = 1t(1-1), za natenia przepywu i = 1f(l-l) mona wyznaczy z zalenoci (6 7 , 8 ) . Natenie przepywu pary przez zawr wo jest rwne 1 otwarty czcio-
1-1
D
zl =
zi <
<23)
Cinienie
pz^
40
i-i
V l - 1 )
D
l '
- I
l '
?5)
wymaga ponownie rozpatrzenia warubkw wsppracy tych zaworw z zasilanymi przez nie grupami dysz. Wykorzystujc zaleno ( 1 0 ) , natenia przepywu oraz D z l wyrazi mona w funkcji nate przepywu oraz D
D z0
Dz (
z (1 -1)
zo(l1) p p 0 Pp v p
H_"\/!P..V'
<"0(l-1)Fzo(l-1) ^ 0 ( 1 - 1 ) '
V I - D
(26)
(P
^1PZ1
zl
Ppvp
Poniewa powierzchnia przepywowa zaworw oraz warunki przepywu odpowiadajce nateniom przepywu % oraz >0 mog si w praktyce rni nieznacznie, zatem mona tu przyj e
/"o(l-1 ) Przepywy
D z
(]_i)
oraz
D
ao(l-1)
zol*
Mona
i3 lnal
z dobr dokadnoci zaoy liniow zaleno natenia przepywu od ozynnego przekroju zaworu, s czego wynika
41
F P
1-1
F P
1 ol
>
o(l-1)
- PP /
P
(p
P P
V V
P)^> '
PO V
z(l-1) = z o d - D ^
' -
*zl
(27)
Z warunkw rwnoci przepyww przez zawr i wsppracujc z nim grup dysz Wynikaj rwnania takie jak ( 2 2 ) , ktre przyjmuj tu posta:
, , v (D)
z(l-1)
dmax(l-1)
(1-1) ' ^ ( 1 - 1 )
^,-)5,
*zl pf * ^
(28)
Hwnania (25 27) oraz (28) tworz ukad 5 rwna, w ktrych wystpuje 5 niewiadomych 3>1
8
tz i*
Nu-
meryczne rozwizanie tego ukadu pozwala wyznaczy brakujoe wielkoci rozpatrywanego modelu rozrzdu. W przypadku, kiedy wicej ni 2 zawory regulacyjne jednoczenie otwarte s czciowo, zadanie sprowadza si do rozwizania ukadu rwna analogicznego jak ukad rwna (25, 2 7 ,
42
2 8 ) , zapisanego dla odpowiednio wikszej 'llozby tworw 1 grup dysz. Przypadek taki rzadko wystpuje w praktyce i tylko przy maych obcialach turbiny, ktrych nie dotyczy take, nadrzdny do rozpatrywanego aodelu rozrzdu, model turbiny [i,
2, 5].
fi
Vi-
Prowadzi to do oglnego, ze wzgldu na zmiany warunkw praoy turbiny, /oraz znaczenie prostszego, szczeglnego przypadku modelu matematycznego grupowego rozrzdu pary. Poszukiwane wielkoci okrela si wtedy sekwencyjnie w nastpujcej kolejnoci! 1) wyznacza si najwiksze moliwe natenia przepywu przez poszczeglne grupy dysz ^ wedug zalenoci (8) 2) sprawdza si teraz ograniczenie
i okrela si nastpnie w jakim przedziale (zakresie pracy rozrzdu) zawarte jest zadane natenie przepywu pary przez turbin D, tj. okrela si liczb t = (1 - 1) 1 i numery cakowicie otwartych zaworw oraz numer tego zaworu (o ile wystpuje)} 3) w przypadku cakowicie otwartych zaworw, tj. dla i := 1-(1-1), otrzymuje si
D
czciowo otwar-
zi
dmi
oraZ
zi
4) natenie przepywu pary przez czciowo otwarty 1-ty zawr regulacyjny rwne jest
turbinie
43
oraz olnienie
Wykorzystanl powyszego uproszczonego modelu prowadzi 0ozywlcle do wyznaczenia wartoci D a l , p x i obarczonych bdem zalenym od wielkoci "przykryola zaworowego". Przy rozpatrywaniu modelu oaej turbiny istotniejszy od bdw tych wielkoci jest wynikajcy std bd w okreleniu nocy stopnia regulacyjnego 1 mocy c&jej turbiny.
44
Rys.4. Wielko bdw popenianych przy "wyznaczaniu mocy stopnia regulacyjnego i caej turbiny 13K215 w funkcji natenia przepywu pary dolotowej. A - wzgldny bd mocy stopnia regulacyjnego, - wzgldny bd mocy turbiny rozrzdu pary, w funkcji natenia przepywu pary dolotowej. Linie przerywane dotycz oblicze przy przyjciu rozrzdu z jednym zaworem, a linie cige oblicze rossrzdu bez uwzgldnienia "przykrycia zaworowego". Maksymalne bdy pojawiajce si przy maych obcieniach turbiny i w odniesieniu do mooy caej turbiny, przewyszaj nieco przy jednym zaworze i 2% w przypadku modelu bez "przykrycia zaworowego". Wydaje si zatem, e w przypadku turbin kondensacyjnych duej mocy o wysokich parametrach pary dolotowej moliwe s do przyjcia oba uproszczenia, cho oczywicie model "bez przykrycia" pozwala uzyska bdy dwukrotnie mniejsze. Mae bdy w obliczeniach mooy caej turbiny s jednak spowodowane maym udziaem (do 10%) mocy stopnia regulacyjnego w mocy caej turbiny rozwaa^ nego typu 1 wielkoci. W przypadku turbin na rednie i niskie parametry dolotowe, mniejszych mocy, a szczeglnie przeciwprpych, udzia mocy stopnia regulacyjnego przy maych obcieniach moe dochodzi do 100%. Bd w obliczeniach stopnia regulacyjnego osiga wartoci odpowiednio do 45% i 20%. Niemoliwe jest zatem w takim przypadku wykorzystanie modelu z jednym zaworem, zastosowa
45
nie do oblicze modelu nie uwzgldniajcego "przykry zaworowych" musi by kadorazowo starannie zbadane. BIBLIOGRAFIA 1. Miller A.s Model matematyczny turbiny parowej kondensacyjnej duej mocy. Archiwum Energetyki 1-2/1973 2 . Miller . : Model matematyczny turbiny parowej przeciwprnej. Biuletyn Informacyjny ITC PW 28/1970. 3 . Miller . : Modelowanie pracy turbin parowych 1 sprarek wirnikowych dla celw sterowania procesami technologicznymi. Rozprawa habilitacyjna, FW, Warszawa 1975. 4 . Szczeglajew A . W . , Smielnicki S . G . : Riegulirowanije parowych turbin. Gosenergoizdat., Moskwa 1962. 5 . Lewandowski J . , Miller . : Obliczenia stopnia regulacyjnego i grupy stopni nieregulowanych turbiny parowej w zmiennych warunkach pracy. Biuletyn Informacyjny ITC FW 53/1979.
MATHEMATICAL MODEL OF NOZZLE-CONTROL GOVERNING OP STEAM TURBINE S u mma The general mathematical model of nozzle-control governing has been presented. The presented model is the element of mathematical model of steam turbine for determining the turbine
46
performance characteristics at changing operating conditions. Possibility of simplifications of presented model has been discussed. Effect of these simplifications on errors of computed power of governing stage and turbine has been calculated on the example of 13K215 turbine. On this basis 'a range of simplification and general model application has been estimated.